JU OŠ „SJENJAK“ TUZLA
PISMENA PRIPREMA ZA NASTAVNI ČAS POLOŢAJ I PRIRODNO-GEOGRAFSKA OBILJEŢJA JUŢNE AFRIKE
Tuzla, februar 2013.
PISMENA PRIPREMA ZA NASTAVNI ČAS Nastavnik :
Škola: JUOŠ „Sjenjak“ Školska godina : 2012/2013. Datum: 25.02.2013 Predmet: Geografija Razred: VIII-B/9 Nastavna tema: Juţna Afrika Nastavna jedinica: Poloţaj i prirodno-geografska obiljeţja Juţne Afrike
Tip časa: Obrada nove nastavne jedinice Ciljevi časa
Obrazovni: Usvojiti osnovna znanja o
geografskom poloţaju i prirodno -geografskim
obiljeţjima Juţne Afrike. Naučiti koje su najvaţnije reljefne cjeline ove regije, te njene klimatske, hidrografske i biogeografske karakteristike.
Funkcionalni:
Razvijati sposobnost zapaţanja i zaključivanja te s posobnost
snalaţenja na geografskoj karti. Uočavati uzročno - posljedične posljedične veze u prostoru i utjecaj prirodnih pojava na ţivot ljudi.
Odgojni: Razvijati pravilan stav prema prirodno-geografskim karakteristikama neke
regije kao i odgovoran odnos prema radu. Oblik rada: Frontalni, individualni Nastavne metode:
o-dijaloška, ilustrativno-demonstrativna metoda, metod rada sa Monološk o-
tekstom
Nastavna sredstva i tehnička pomagala: Udţbenik, geografska karta Afrike, školski atlas , grafofolije, slijepe karte, tekstovi iz časopisa, grafoskop, tabla, kreda. Literatura:
Udţbenik geografije za 8. razred devetogodišnje osnovne škole, Školski atlas za
osnovnu i srednju školu .
UVODNI DIO ČASA (5 minuta) Interaktivnom diskusijom navesti učenike na obnavljanje znanja o reljefnim karakteristikama Afrike,
regionalnoj podjeli afričkog kontinenta i najvaţnijim prirodno-
geografskim karakteristikama Ekvatorijalne Afrike.
Pitanja
1. Na koje reljefne cjeline dijelimo Afriku? 2. Koji dio zahvata Niska, a koji Visoka Afrika? (pokazati na karti) 3. Na koje regije dijelimo Afriku? 4.
Koje cjeline (subregije) čine Ekvatorijalnu Afriku? (pokazati na karti)
5.
Koja oblast zahvata najveći dio Središnje Afrike i kakve su klimatske karakteristike tog prostora?
6.
riku? Koje dvije reljefne cjeline čine Istočnu Af riku?
7.
Koje su najvaţnije odlike Jezerske visije?
8.
Šta mislite koju regionalnu cjelinu treba danas da učimo?
Odgovori
1. Afriku dijelimo na dvije velike reljefne cjeline: Nisku i Visoku Afriku. 2.
Niska Afrika zahvata sjeverni, središnji i zapadni dio afričkog kontinenta. Tu preovladaju visine od 200 do 500 metara. Visoka Afrika zahvata istočni i juţni dio kontinenta i uglavnom je čine visoke planine i prostrane visoravni.
3.
Afriku dijelimo na tri velike regije Sjevernu Afriku, Ekvatorijalnu Afriku i Juţnu Afriku.
4.
Ekvatorijalnu Afriku čine tri subregije: Zapadna, Srednja i Istočna Afrika.
5.
Najveći dio Središnje Afrike zahvata zavala Konga. Kroz sredinu ovog prostora prolazi ekvator pa ovdje preovladava ekvatorijalna klima koja se odlikuje visokim temperaturama i svakodnevnim padavinama.
6.
Istočnu Afriku čine Etiopsko -somalijsko visočje i Jezerska visija (Istočnoafričko jezersko visočje) visočje)
7.
Jezerska visija je tektonski jako izlomljen prostor. Ovdje se nalaze najviše planine Afrike: Kilimandţaro, Ruvenzori, Kenija i dr. kao i najveća jezera: Viktorijino, Tanganjika i dr.
8.
Danas ćemo učiti regiju Juţne Afrike.
Najaviti cilj časa i zapisati naslov nastavne jedinice na tablu „Položaj i prirodno geografska obilježja Južne Afrike“ Afrike“ .
GLAVNI DIO ČASA (25 minuta) Usmenim izlaganje m, uz aktivno korištenje geografske karte, upoznati učenike sa
najvažnijim prirodno - geografskim geografskim karakteristikama karakteristikama Južne Afrike. Afrike.
Juţna Afrika je jedna od pet regija Afrike. Zauzima krajnji juţni dio kontinenta. Obuhvata prostor juţno od zavale Konga i Jezerske visije, između 10 i 35 stepeni J.G.Š. Sa zapada, juga i istoka okruţuju je vode Atlanskog i Indijskog okeana. Juţna Afrika je samo dijelom svog teritorija otvorena prema spomenutim okeanima, pa su unutrašnja područja, zbog malog broja puteva i okolnih u zvišenja,
ostala izolovana i zatvorena. Nakon otvaranja
Sueckog kanala 1869. godine, koji je povezao Sredozemno more sa Crvenim morem, cijeli
prostor Juţne Afrike je izgubio na značaju jer je ostao po strani od glavnih međunarodnih pomorskih puteva.
Šta su kanali i moreuzi i da li poznajete još neki moreuz? moreuz?
Kroz sredinu ove regije prolazi juţni povratnik, pa ona sjevernom polovinom leţi u ţarkom, a juţnom u juţnom umjerenom toplotnom pojasu. Veći dio regije leţi u ţarkom pojasu.
Šta je južni povratnik?
Površina regije iznosi oko 5 miliona km 2 i na njoj ţivi oko 110 miliona stanovnika. Prosječna gustina naseljenosti naseljenosti je 27 st./km 2. Regiji Juţne Afrike pripada i ostrvo Madagaskar. Madagaskar. (Grafofolija-regije Afrike i regija Južne Afrike)
Da li je prostor Južne Južne Afrike gusto gusto naseljen? Koji Koji prirodni faktori utiču na na naseljenost? naseljenost? Reljefno, ova regija pripada visokoj Africi. Nadmorska visina je uglavnom preko
1000 metara, izuzev uskog priobalnog pojasa koji je nešto niţi. Na geografskoj geografskoj karti pokazati najznačajnije najznačajnije reljefne cjeline Južne Afrike
Najveći dio unutrašnjosti Juţne Afrike čini Južnoafrička visija. To je tipična visoravan prosječne visine 1000 do 1500 metara. Prema jugoistoku visoravan se uzdiţe u Drakenske planine ili Zmajevo gorje, a prema jugu u Kapske planine. Drakenske planine se
pruţaju u rasponu od 1000 km, a dio planine je proglašen proglašen nacionalnim parkom i pod zaštitom zaštitom je UNESCO-a.
Prema sredini Juţnoafrička visija se spušta u kotlinu Kalahari, koja je od
zavale Konga odvojena prostranim pragom Lunda (Luanda). U istočnom dijelu regije, pored
Indijskog okeana, prostire se
Mozambička nizija, a nasuprot njoj, uz obalu Atlanskog
na jeziku naroda Nama znači okeana, pruţa se izduţena i suha pustinja Namib. Ime "Namib" na jeziku
"beskrajna suha pustoš”. Pustinja je otprilike veličine BIH. Glavni uzrok nastanka pustinje Namib je Benguelska hladna morska struja.
Karakteristična je po ogromnim dinama koje
mogu biti visoke i do 400 metara. (Grafofolija-pustinja Namib)
Ostrvo Madagaskar ima preteţno planinski reljef, a samo uski pojas istočne i zapadne obale ima nizijski reljef. Madagaskar je najveći kraški otok
na svijetu.
Koji faktori utiču na klimu klimu određenog određenog područja?
Na klimu nekog područja veliki uticaj ima geografski poloţaj, nadmorska visina, uticaj morskih struja itd. Juţna Afrika ima raznovrsnu klimu. Na sjeveru regije preovladava
vlažna tropska klima koja se odlikuje visokim temperaturama i padavinama koje su ujednačene tokom čitave godine. Juţno od tog pojasa je područje suhe tropske klime u kome u najvećem dijelu godine vlada suša. Visoravni Juţne Afrike su područja ljetnih kiša koje donose jugoistočni pasati s Indijskog okeana i suhih zima gdje preovladava savanska klima. Najvlaţnije je jugoistočno primorje, koje je pod uticajem vlaţnih zračnih masa sa Indijskog okeana i tople Anguelske struje. Na krajn jem jugozapadu sredozemne klime
uzak priobalni pojas ima obiljeţja
sa toplim ljetima i kišovitim zimama. Padavine su posljedica zapadnih
vjetrova.
Koji još prostori na Zemlji imaju odlike sredozemne sredozemne klime?
Pustinja Namib ima odlike tipične pustinjske klime sa visokim temperaturama i malom količinom padavina. Godišnje padne manje od 10 mm padavina, a često se dešava da tokom godine ne padne ni kap kiše. Zavala Kalahari također ima odlike pustinjske klime, ali i stepske klime sa nešto više padavina i vegetacije.
Ostrvo Madagaskar u najvećem dijelu ima odlike savanske klime, gdje se jasno razlikuju dva godišnja doba. Najviše padavina ima istočni dio obale koji je pod uticajem vlanih zračnih masa sa Indijskog okeana i tu je dom prašuma. Jugozapadni dio Madagaskara je najsušniji i čak ima odlike pustinjske klime. S obirom na klimatske karakteristike koji tip vegetacije preovladava preovladava u Južnoj Africi?
Najveći dio Juţne Afrike je pod savanama i stepama. Sjeverni dio regije i dijelovi Madagaskara su pod vlaţnim tropskih šumama , a uz atlansku obalu i pustinjska vegetacija.
Juţna Afrika ima malo rijeka koje uglavnom imaju nestalan i neujednačen vodostaj tokom godine što je posljedica klimatskih prilika. Rijeke pripadaju slivovima Atlansko g i Indijskog okeana.
Najveća je rijeka Zambezi duţine 2750 km i po tome je četvrta rijeka po duţini u Africi. Površina sliva je oko 1 300 000 km 2. Rijeka ima ogromnu energetsku snagu i na njoj je izgrađeno nekoliko hidroelektrana. Na njoj je i čuveni Viktorijin vodopad. Viktorijin vodopad se nalazi na granici između Zambije i Zimbabvea. To su među najvećim i najspektakularnijim slapovima u svijetu. Široki su preko 1,5 km, sa padom od 128 metara. Škotski istraţivač David Livingston je prvi posjetio ovo područje 1855. godine i slapove je nazvao po britanskoj kraljici Viktoriji. Lokalni nazi v
slapova je „Dim koji grmi“ jer se od
njih 300 metara diţe uzmaglica koja se moţe vidjeti sa udaljenosti od 30 kilometara. Slapovi su velika turistička atrakcija i godišnje ih posjeti oko pola miliona stranih turista. Međutim, u posljednje vrijeme broj turista je značajno smanjen zbog političke nestabilnosti. nestabilnosti. (GrafofolijaViktorijin vodopad) Rijeka Oranje je najduţa rijeka u Juţnoafričkoj republici, a teče i kroz drţave Le soto i Namibiju i ulijeva se u Atlanski okean. Duţine je oko 2200 km i ima površinu sliva od oko 970 000 km 2.
Izvire u Drakenskim planinama, a najveći dio vode dobija ljetnjim kišama koje
donose monsuni sa Indijskog okeana.
Šta su monsuni?
Najveća pritoka Oranja je rijeka Val. Rijeka Oranje ima vaţnu ulogu u ekonomiji jer se koristi za proizvodnju električne energije i za navodnjavanje. Rijeka Limpopo je duga 1750 km
i ,poslije Zambezija, druga po veličini afrička
rijeka koja se ulijeva u Indijski okean. N a rijeci postoji nekoliko vodopada većinom u njenom gornjem toku. Okavango je četvrta najduţa rijeka u
Juţnoj Africi. Smatra se endoreičkim sistemom
što znači da se ne odvodnjavanja prema moru nego završava u unutrašnjosti afričkog kontinenta, tačnije u močvari Kalaharija, a cijelo to močvarno područje se naziva delta Okavangoa. Koja je najpoznatija delta u Africi?
ZAVRŠNI DIO ČASA (15 minuta) Postavljajući pitanja ponoviti nastavnu jedinicu. Pitanja
1.
Definiši geografski poloţaj Juţne Afrike?
2. Koje su najvaţnije reljefne cjeline Juţne Afrike? (pokazati na karti) 3. Koji su glavni tipovi klime? (pokazati na karti)
4. Koji su glavni tipovi vegetacije? 5.
Navedi najznačajnije najznačajnije rijeke Juţne Afrike? (pokazati na karti)
6.
Koja je najveća rijeka Juţne Afrike i kojem slivu pripada?
Očekivani odgovori 1.
Juţna Afrika zauzima juţni dio kontinenta, juţno od zavale Konga i Jezerske visije. Okruţuju je vode Atlanskog i Indijskog okeana, a najvećim dijelom leţi u ţarkom pojasu.
2.
Najvaţnije reljefne cjeline Juţne Afrike su Juţnoafrička visija, Drakenske planine, Kapske planine, Kalahari, Mozambička nizija, pustinja Namib.
3.
Glavni tipovi klime u Juţnoj Africi su: vlaţna tropska, suha tropska, savanska, pustinjska, stepka, sredozemna.
4. Glavni tipovi vegetacije su savane, stepe, pustinje i
tropske kišne šume.
5.
Najznačajnije rijeke rijeke Juţne Afrike su: Zambezi, Limpopo, Limpopo, Oranje, Okavango. Okavango.
6.
Najveća rijeka Juţne Afrike je Zambezi Zambezi koja pripada slivu Indijskog okeana. okeana.
Otkloniti eventualne nejasnoće i ukazati na literaturu i najvaţnije gradivo. Za
domaći zadatak učenici će na slijepoj karti Afrike ucrtati granice regije Juţne
Afrike, juţni povratnik, okeane koji okruţuju Juţnu Afriku, te najvaţnije planine, pustinje i rijeke. Pohvaliti učenike i najaktivnije nagraditi pripadajućom ocjenom uz obrazloţenje.
Ukoliko ostane vremena pročitati zanimljivosti o pustinjama Kalahari i Namib, te o Viktorijinom vodopadu.
PLAN TABLE
Položaj i prirodno -geografska obilježja Južne Afrike Juţna Afrika zauzima krajnji jug kontinenta Reljef Visoka Afrika, Juţnoafrička visija -najveći dio regije
Drakenske planine, Kapske planine, Kalahari, Mozambička nizija, pustinja Namib Klima
Vegetacija
-vlaţna tropska
-savane
-suha tropska
-stepe
-savanska
-tropske kišne šume
-sredozemna
-pustinje
-pustinjska -stepska Hidrografija -sliv Indijskog okeana: Zambezi (Viktorijin vodopad), Limpopo -sliv Atlanskog okeana: Oranje -endoreičko područje: Okavango
