PRINSIP PENCEGAHAN PENYAKIT DR. JUNNY SETYAWATI, MKM
SKENARIO Dul adalah orang g !"lalu a#$%& dan a$l"$%!. D%a '"ng%#u$% '"ng%#u$% ( )a*ang olahraga d% !"#olah '"n"ngah dan *"rga*ung d"ngan #lu* $"n%! d% #a'+u!. S"$"lah lulu! d%a lang!ung *"#"ra d% !alah !a$u )a*ang +"ru!ahaan -or$un" // d% d"#a$ Ind%ana+ol%!. D%a !a$u a+ar$"'"n dgn 0o*. K"duana *"#"ra +urna1a#$u d"ngan hara+an #"ra #"ra!na '"'*uah#an #"!u#!"!an. Ol"h #ar"na %$u #"duana $d# + 1#$ un$# olahraga dan !anga$ $"rgan$ung +ada r"!$oran )"+a$ !a%. 0"ra$ *adan Dul na%# 2 #g. Saa$ +"r$a'a #al% *"#"ra, *"#"ra, Dul d+$ '"lon)a$% !"#al%gu! 3 ana# $angga $an+a $"r"ngah4"ngah. S"#arang *aru 3 $%ng#a$ !dh l"lah. S"la%n %$u #adar #ol"!$"rol Dul '"n)a+a% 35 'g6Dl. Dul lalu '"'u$u!#an un$# 'ula% lag% *"rolahraga. *"rolahraga.
P"ndahuluan Nalur% *"r$ahan h%du+ M"n)ar% +"n"*a* +"na#%$ dan '"nghu*ung#anna dg *"r*aga% hal d% !"#"l%l%ngna H%++o)ra$"! 782/4(99 SM:; '"nghu*. Dg &"no'"na ala' )old!,%n?8: #ol"ra dan a%r d% Inggr%! 7'ana +"n *"r*a!%! 1%laah: DPS ; 'ana +"na#%$ *"r*a!%! %nd%@%du Mana"r #"!"ha$an 'a! ; 'ana +"n *"r*a!%! 'a!61%l6+o+ Mod"l +"ngo*a$an dala' #"!"ha$an 'a!ara#a$ ; +"ng"ndal%an &a#$or r%!%#o +"na#%$ d%#"ndal%#an d%#"ndal%#an J%#a+un $%'*ul +"na#%$ a#%n *ah1a !"$%a+ %nd%@%du a#an $"r!"la'a$#an
P"na#%$
D"n%!% ; !ua$u #ond%!% +a$olog%! *"ru+a #"la%nan &ung!% dan6a$au 'or&olog% !ua$u organ dan6a$au ar%ngan $u*uh 'anu!%a. P"na#%$ '"nular dan $%da# '"nular P"na#%$ a#u$ dan #ron%!
P"na#%$ '"nular ; g 'd +"n"*a* adalah ag"n! *%olog%! a$au +rodu#na B d+$ d%$ular#an P"na#%$ $d# '"nular ; *"r+"n"*a* ganda B $d# d%$ular#an. P"na#%$ a#u$ ; dura!% 'a#! ( *ulan, +"'ul%han g *%!a *"r$ahan *%a!ana $o$al. P"na#%$ #ron%! ; dura!% l"*%h dar% ( *ulan, +d *"*"ra+a #a!u!, !"la'a #"h%du+an !"!"orang +"'ul%hanna la'*a$ dan $"r#adang $%da# $o$al.
Mod"l P"na#%$ M"nular 7S"g%$%ga E+%d"'%olog%:
Ho!$4Ag"n$4En@%ron'"n$
HOST
AGENT
ENIRONME NT
Ma!alah #"!"ha$an d%+"ngaruh% ol"h #"$%ga &a#$or $"r!"*u$ 'a#a ruang l%ng#u+ #a%an #"do#$"ran #o'un%$a! haru! '"n)a#u+ #"$%ga !a!aran $"r!"*u$.
Ag"n!
Adalah +"n"*a* +"na#%$ Ag"n! *%olog%! ; *a#$"r%, @%ru!, a'ur, +ara!%$, r%)#"$!%a, +ro$o=oa. Ag"n! #%'%a ; +"!$%!%da, =a$ ad%$%& 'a#anan, =a$ &ar'a#olog%!, =a$ #%'%a %ndu!$r%, +olu$an udara, a!a+ ro#o#. Ag"n! !%# ; +ana!, )ahaa, rad%a!%, !uara, g"$aran, o*"# *"r#")"+a$an
P"a'u Adalah organ%!'", *%a!ana 'anu!%a a$au h"1an ang '"nad% $"'+a$ +"r!%nggahan +"na#%$. P"a'u *%!a $"r#"na a$au $%da# $"r#"na +"na#%$. P"a'u '"'*"r%#an $"'+a$ dan +"ngh%du+an #"+ada !ua$u +a$og"n. T%ng#a$ %'un%$a!, g"n"$%#, $%ng#a$ +aanan, !$a$u! #"!"ha$an, dan #"*ugaran +"a'u '"n"n$u#an %n&"#!% K"'a'+uan ag"n! un$u# '"n"r%'a l%ng#ungan ang *aru*uga '"nad% +"n"n$u 7+"rlu $"'+a$ g %d"al dan $"r*a$a!:
%ng#ungan
Adalah !"gala !"!ua$u ang '"ng"l%l%ng% dan uga #ond%!% luar 'anu!%a a$au h"1an ang '"n"*a*#an a$au '"'ung#%n#an +"nularan +"na#%$. A!+"#4a!+"# ; *%olog%!, !o!%al, *udaa, !%#. S"#%$ar $"'+a$ organ%!'" dan "&"# dar% l%ng#ungan $"rhada+ organ%!'" %$u uga '"ru+a#an *ag%an dar% l%ng#ungan. %ng#ungan da+a$ *"rada d% dala' a$au d% luar +"a'u.
M%!% E+%d"'%olog%
P"na#%$ da+a$ d%)"gah d"ngan '"'a$ah#an !alah !a$u #a#% dar% !"g%$%ga "+%d"'%olog%
D"n%!%
E+%d"'%olog% ; %l'u ang '"'+"laar% $"n$ang !%&a$, +"n"*a*, +"ng"ndal%an, dan &a#$or4&a#$or ang '"'+"ngaruh% &r"#u"n!% dan d%!$r%*u!% +"na#%$, #")a)a$an, dan #"'a$%an +ada +o+ula!% 'anu!%a. E+%d"'%olog% ; '"$od" %n@"!$%ga!% ang d%guna#an un$u# '"nd"$"#!% +"na#%$ a$au !u'*"r dar% +"na#%$, !%ndro', #ond%!% a$au r%!%#o ang '"n"*a*#an +"na#%$, )"d"ra, )a)a$, a$au #"'a$%an dl' +o+ula!% a$a$ dl' !a$u #"lo'+o# 'anu!%a. E+%d"'% ; 1a*ah a$au 'un)ulna +"na#%$ $"r$"n$u g *"ra!al dr !a$u !u'*"r $unggal dl' !a$u #"lo'+o#, +o+ula!%, 'a!ara#a$, a$au 1%laah, g '"l"*%h% $%ng#a$an #"*%a!aan ang d%+"r#%ra#an.
Ma$a Ran$a% In&"#!%
%!ual%!a!% $aha+an +ro!"! +"na#%$ '"nular un$u# '"n"*ar Ag"n! +a$og"n%# 7+"n"*a* +"na#%$: '"n%nggal#an r"!"r@o%r4na 7+"a'u g $"r%n&"#!%: '"lalu% g"r*ang #"luar 7+or$al o& "%$:. P"nularan $"rad% *a%# !")ara lang!ung 'au+un $%da# lang!ung, dan ag"n! +a$og"n%# 'a!u# #" dala' $u*uh +"a'u g r"n$an '"lalu% g"r*ang 'a!u# 7+or$al o& "n$r: un$u# '"n%'*ul#an +"na#%$.
Con$oh 'a$a ran$a% %n&"#!% Ag"n! 7@%ru! %n
R"!"r@o%r R"!"r@o%r ; #a!u! org g *"r+"na#%$ )arr%"r org g !"ha$ $a+% $"r%n&"#!%, d+$ '"ng%n&"#!%B !dg dl' %n#u*a!% 7HI: a$au !dh !"'*uh 7$%&o%d: R"!"r@o%r *#n 'anu!%a7*%na$ang4 =oono!%!: ; +"!, ra*%"!. R"!"r@o%r !a$u4!a$una 'anu!%a 7an$ro+ono!%! :; )a'+a#
Por$al o& "%$4"n$r
Saluran +"rna+a!an ; %n
Cara P"nularan
P"nularan ang!ung ; !"n$uhan, g%g%$an, )%u'an, !"ngga'a, +an)aran lang!ung 7dro+l"$: #" #onung$%@a a$au '"'*ran 'u#o!a 'a$a, h%dung, a$au 'ulu$ !"la'a *"r!%n, *a$u#, '"ludah, *"rnan%, *"r*%n)ang4*%a!ana ara# #urang dar% > '"$"r4 Con$oh ; AIDS, !%l%!, gonorrh"a, ra*%"!,%n
P"nularan $%da# lang!ung ; '"lalu% udara 7a%r*orn":, '"lalu% '"d%a 7@"h%)l"*orn":, dan '"lalu% @"#$or 7@")$or*orn": A%r*orn" ; T0C, %n
P"na#%$ T%da# M"nular
P"na#%$ an$ung, !$ro#", dan #an#"r +"na#%$ u$a'a +"n"*a* #"'a$%an. Mod"l +"na#%$ *"r+"n"*a* ganda Dala' 'od"l %n%, 'anu!%a +"a'u d%ga'*ar#an d% $"ngah4$"ngah l%ng#ungan $"'+a$ $%nggalna. Dl' $u*uh +"a'u $"rda+a$ +"r#"'*angan g"n"$%# g un%# g $d# d+$ d%ru*ah. -a#$or4&a#$or l%ng#ungan g '"'+"ngaruh% ; !%#, #%'%a, *%olog%!, dan !o!%al 7+"#"raan, a#$%@%$a! r"#r"a!%onal,+"nga$uran #"h%du+an:
Mod"l P"na#%$ 0"r+"n"*a* Ganda l%ng#ung an
K"+r%*ad%an
S%!$"' a.#"!"ha$a n
"#ono '% S$ru#$ur #" g"n"$%# anda P"n)"'ar an udara
+"r%la# u Mu$u a%r
#"+"r)aa an K0 +"na#%$ %n&"#!%u!
Pr%or%$a! U+aa P"n)"gahan dan P"ng"ndal%an
Ju'lah orang g '"n%nggal #rn !ua$u +"na#%$ Ju'lah $ahun #"h%du+an +o$"n!%al g h%lang a#%*a$ +"n"*a* $"r$"n$u 0"*an "#ono'% g *"r#a%$an d"ngan +"na#%$ a$au #ond%!% #"!"ha$an $"r$"n$u
P"n)"gahan, In$"r@"n!%, P"ng"ndal%an, dan P"'*"ran$a!an P"na#%$
P"n)"gahan ; $%nda#an '"n)"gah a$au '"ngha'*a$ #"ad%an #a!u!. In$"r@"n!% ; +"la#!anaan $%nda#an !"la'a #"ad%an *"rlang!ung P"ng"ndal%an ; '"'*a$a!% +"n"*aran +"na#%$ '"nular d% 'a!ara#a$ P"'*"ran$a!an ; "rad%#a!%, +"'u!nahan a$au +"ngha+u!an $o$al +"na#%$ dar% +o+ula!% 'anu!%a
Ca$a$an E+%d"'%olog% Ca)ar
Sa$u4!a$una +"na#%$ '"nular g *"rha!%l d%*"ran$a!. D"!"'*"r 3//3 '"nanda% 3 $ahun !"a# #a!u! )a)ar 7!'all+o: ala'% $"ra#h%r d%$"'u#an d% dun%a. Ka!u! $"ra#h%r d%$"'u#an d% So'al%a +d O#$ 99. Walau 3 #a!u! )a)ar d%la+or#an d% Inggr%! +d $hn 9?, #"ad%an %n% *"r#a%$an dg +"n"l%$%an la* dn *#n '"1a#%l% #"#a'*uhan +"n g $d ala'%. Ca)ar d%!"*a*#an @%ru! @ar%ola. Dl' *$# $"r+arahna d+$ '"n"*a*#an )a)a$,*u$a dan #"'a$%an. Progra' @a#!%na!% 'a!!al d%la#u#an WHO dg du#ungan dana dar% AS *"rha!%l '"'*"ran$a! )a)ar d% dun%a.
M"nga+a !"a# $hn >599 $d# da+a$ '"'*"ran$a! +"n la%nF Ma'+u#ahF
P"na#%$ a+a g a#an d%*"ran$a! !"lanu$naF
T%ng#a$ P"n)"gahan P"na#%$
T%ng#a$an P"n)"gahan 7"a@"ll and Clar#:
Pr%'"r ; '"n)"gah a1%$an !ua$u +"na#%$ a$au )"d"ra !"la'a +ra+a$og"n"!%! 7!"*"lu' +ro!"! !ua$u +"na#%$ d%'ula%:B )on$oh ; +rogra' +"nd%d%#an dan +ro'o!% #"!"ha$an, +ro"# ru'ah a'an, +"ng"'*angan +"r!onal%$a! dan +"'*"n$u#an #ara#$"r, #on!"l%ng +ran%#ah, !#r%n%ng g"n"$%#, %'un%!a!%, +ra#$%# h%g%"n" +"r!onal 7)u)% $angan, +"nggunaan !arung $angan:, +"rl%ndungan #")"la#aan, =a$ #ar!%nog"n%#, al"rg"n, #lor%!a!% +"r!"d%aan a%r 'a!ara#a$.
P"n)"gahan S"#und"r ; d%agno!%! d%n% dan +"ngo*a$an !"g"ra +"na#%$ !"*"lu' +"na#%$ %$u *"r#"'*ang dan d%!a*%l%$a! '"nad% +arahB )on$oh ; !#r%n%ng #"!"ha$an , +"ngo*a$an ad"#ua$ P"n)"gahan T"r!%"r ; '"la$%h #"'*al%, '"nd%d%# #"'*al% dan '"r"ha*%l%$a!% +a!%"n g '"ngala'% d%!a*%l%$a! +"r'an"n, !"$"lah *"rlang!ungna 'a!a +a$og"n"!%!B )on$oh ; !%o$"ra+% +a!%"n !$ro#", +"n"d%aan ru'ah +"rl%ndungan, $"ra+% o#u+a!%onal d% ru'ah !a#%$
P"la#!anaan T%ng#a$an PERLIND P"n)"gahan UNGAN PRAPATOGENESIS PROMOS KHUSUS I 4%'un%!a!% KESEHAT 4h%g%"n" AN +"r!onal - P"nd%d%#a 4!anl%ng n 4 #"!"ha$an +"rl%ndung - G%=% n *ahaa - P"r!onal% #"ra $a! 4 - Ru'ah +"rl%ndung - R"#r"a!% n $hd - Kond%!% )"d"ra #"ra 4!u+l"'"n - Kon!"l%ng 4 +ran%#ah +"rl%ndung - g"n"$%# . Thd PRIMER #ar!%nog"n
PATOGENESISREHABILITA SI - K"$"r!"d%aan ru'ah !a#%$ DIAGNOSI PEMBATAS dan &a!%l%$a! S DINI AN un$# DAN DISABILIT +"la$%han dan PENGOBAT AS +"nd%d%#an AN - P"ngo*a$a - +"nd%d%#an SEGERA n g dun%a %ndu!$r% - P"n"'uan ad"#ua$ #a!u! - &a!%l%$a! g +"'an&aa$an - !ur@"% '"'ada% #"ra !#r%n%ng - $"ra+% - P"'"r%#!aa o#u+a!% n #hu!u! - $"'+a$ +"rl%ndungan TERSIE SEKUNDER R
Mod"l Ma$a Ran$a% In&"#!% un$u# P"n)"gahan dan P"ng"ndal%an P"na#%$ +a$og" n
R"!"r@ o%r 'anu!% a
Por$al o& "%$
+"nulara n
Por$al o& "n$r
P"'*$#n. +"n. Pd.+"a'u *aru
Klorinasi Antibioti k Antivirus Desinek si Pasteuri sasi
Masker
Ba"u Isolasi Karantin a Pen!oba tan Surveila ns
Masker Kon#o$ Ka%a$at a Re&ellen 'ala n(a$ uk
Isolasi
Kon#o$
I$unisasi
)u%i tan!a n
Ka%a$at a
Pen#i#ika n Kese,a tn
Pen!en# al* +ekto r Sanitasi
Re&ellen
Gi-i Pantan! ,ub seks
TUGAS >.
3.
(.
8.
.
S"*u$#an dan "la!#an #"g%a$an4#"g%a$an +"n)"gahan +r%'"r +"na#%$ '"nular S"*u$#an dan "la!#an #"g%a$an4#"g%a$an +"n)"gahan !"#und"r +"na#%$ '"nular S"*u$#an dan "la!#an #"g%a$an4#"g%a$an +"n)"gahan $"r!%"r +"na#%$ '"nular S"*u$#an dan "la!#an #"g%a$an4#"g%a$an +"n)"gahan +r%'"r +"na#%$ $%da# '"nular S"*u$#an dan "la#an #"g%a$an4#"g%a$an +"n)"gahan !"#und"r +"na#%$ $%da# '"nular
2. S"*u$#an dan "la!#an #"g%a$an4#"g%a$an +"n)"gahan $"r!%"r +"na#%$ $%da# '"nular 9. J"la!#an u+aa +"n)"gahan dan +"ng"ndal%an +"na#%$ '"nular AIDS d"ngan '"ngguna#an 'od"l 'a$a ran$a% %n&"#!% ?. J"la!#an u+aa +"n)"gahan dan +"ng"ndal%an +"na#%$ $%da# '"nular CHD d"ngan '"ngguna#an anal%!%! &a#$or r%!%#o 5. P%#%r#an $"n$ang #")"la#aan #"ndaraan *"r'o$or. S"*u$#an *"*"ra+a u+aa +"n)"gahan +r%'"r, !"#und"r dan $"r!%"r ang d%la#u#an 'a!ara#a$ dan anda un$u# '"ngurang% u'lah dan #"+arahan )"d"ra a#%*a$ #")"la#aan #"ndaraan *"r'o$or.
>/. Car% +"n"la!an $"n$ang +"na#%$ ISPA. "ng#a+% 'od"l 'a$a ran$a% %n&"#!% un$u# +"na#%$ %$u. Id"n$%#a!% ag"n! +"n"*a*, @"#$or, r"!"r@o%r, dan )ara +"nularan. K"'ud%an $"n$u#an !$ra$"g% +"n)"gahan +r%'"r,!"#und"r, dan $"r!%"r. >>. Sa'a d"ngan no >/ $"$a+% un$u# +"na#%$ d%ar". >3. Car% +"n"la!an $"n$ang +"na#%$ T0C. 0ua$ 'od"l 'a$a ran$a% %n&"#!%. 0and%ng#an !$ra$"g% +"n)"gahan dulu dgn !"#arang. A+a g *"r*"daF >(. Pada #a!u! a+a +"ngo*a$an 'a!!al d"ngan an$%*%o$%#a d%la#u#anF J"la!#an d"ngan o*a$ a+a, )ara +"'*"r%an, !"r$a do!%!na.
Pr"!$a!% 0"!ar K"!"ha$an Ma!ara#a$ Tahun >5//4>555 un$u# P"ng"ndal%an P"na#%$ M"nular
P"n"'uan '%#ro*a San%$a!% l%ng#ungan *"rhu*ungan dg %n&"#!% ; +"ru'ahan g *uru#, a%r $"r)"'ar,l%'*ah #lor%na!% dan +"r*a%#an l%ng#ungan P"n"'uan an$%*%o$%#a P"n"'uan +"na#%$ '"nular *aru ; HI a#!%na!%
SEDIKIT UPAYA PENCEGAHAN 0ERNIAI PENGO0ATAN SEA0AD
P"n)"gahan Pr%'"r P"na#%$ M"nular
Klor%na!% +"r!"d%aan a%r 'a!ara#a$ P"'"r%#!aan r"!$oran, #an$%n !"#olah dan +a!ar *ahan 'a#an ")"ran Progra' %'un%!!a!% P"'"l%haraan !%!$"' !aluran +"'*uangan g *"r&ung!% *a%# P"'*uangan l%'*ah +ada$ !")ara $"+a$ P"ng"ndal%an @"#$or !"r$a *%na$ang +"ng"ra$ Cu)% $angan P"ngolahan 'a#anan dg *"nar P"ru'ahan dan +a#a%an g ad"#ua$ P"nggunaan #ondo'
P"n)"gahan S"#und"r P"na#%$ M"nular
D%agno!%! d%n% P"ngo*a$an ad"#ua$ P"'"l%haraan !")ara )"r'a$ )a$a$an #a!u! M"'a$uh% !"'ua #"*%a#an g '"ngharu!#an +"la+oran +"na#%$ g hr! d%la+or#an In@"!$%ga!% #a!u! !"r$a #on$a# I!ola!% ; +"'%!ahan org6h"1an g $"rang#%$ Karan$%na ; +"'*a$a!an #"*"*a!an *"rg"ra# org6h"1an !"ha$ g $"r+aan !+ 'a!a %n#u*a!% *"rlalu. D"!%n&"#!% ; +"'*unuhan ag"n! '"nular d% luar $u*uh +"a'u dan +"ngo*a$an 'a!!al dg an$%*%o$%#. Progra' +"nd%d%#an dan +ro'#"!.
P"n)"gahan T"r!%"r P"na#%$ M"nular
P"'ul%han dar% %n&"#!% P"n"'*uhan !+ !"ha$ $o$al K"'*al% '"nalan#an a#$%@%$a! nor'al g *%!a d%la#u#an P"n)"gahan #"#a'*uhan +"na#%$ "+%d"'%# P"'u!nahan g $"+a$ P"'ula!aran "na=ah P"'*al!"'an P"'a#a'an g '"n%nggal
P"n)"gahan Pr%'"r P"na#%$ T%da# M"nular
P"n"d%aan 'a#anan dan "n"rg% g ad"#ua$ K"!"'+a$an g *a%# dl' +"nd%d%#an P"#"raan ;ada +"rl%ndungan $hd *ahaa l%ng#ungan dn +"#"raan P"ru'ahan aanan #o'un%$a! g "!%"n Ind%@%du ; 'a#an g $"+a$, olahraga, '"'+"r$ahan#an *"ra$ *adan %d"al, $d# '%nu' al#ohol dan o*a$4o*a$an la%n, !a*u# +"nga'an, #a)a'a$a +"nga'an, #r"' !ura.
P"n)"gahn S"#und"r P"na#%$ T%da# M"nular
S#r%n%ng 'a!!al +"na#%$ #ron%! Ind%@%du ; +"r%#!a +audara dan $"!$%! !"nd%r%, +a+ !'"ar un$# Ca )"r@%, !#r%n%ng un$u# d%a*"$"!, h%+"r$"n!%, l"'a# darah, a!a' ura$, !#r%n%ng #"!"ha$an la%nna $"r'a!u# +"'"r%#!aan g%g% *"r#ala