“AÑO DE LA CONSOLIDACIÓN DEL MAR DE GRAU ”
FACU ACUL LTAD DE INGE INGENIER NIERÍA ÍA ESCUELA ACADÉMICO PROFESIONAL DE ARQUITECTUR ARQUITECTURA A TRABAJO MONOGRÁFICO CATEDRÁTICO(A) ALUMNO
:
: JUAN MIGUEL JUSCAMAITA CCANTO
TEMA : COMO EL PENSAMIENTO LOGICO FORMAL INFLUYE EN EL DESARROLLO HUMAMO JULIO-2016
INTRODUCCION Uno de o! "!#e$%o! &'#o%"n%e! &'#o%"n%e! de " "$%&&d"d $on!$&en%e de #en!"* e! "n%e %odo !"+e en ,. $on!&!%e e #o$e!o de #en!"'&en%o* $/e! !on "! o'"! "! ee! de #en!"'&en%o* #o 'ed&o de ,. #o$ed&'&en%o! #o$ed&'&en%o! !e " de #en!"
e!%$%" e $ono$&'&en%o* #"" e3#&$" $on nd"'en%o $&en%45$o ne!%" e"&d"d ,e no! ode" S&n e'+"7o* e!%e %"+"8o no e! %"n /$&* #e! e! ne$e!"&o e$ono$e ,e " L97&$" e! e e!%"do 7ene"&"$&9n de de!"oo de $ono$e Uno de o! #o+e'"! $&en%45$o!* $o o+8e%o de e!%d&o e! #en!"'&en%o* o de!"o" o e3#&$" d&e!"! $&en$&"!* %"e! $o'o: " #!&$oo74"* " L97&$" o'"* " 97&$" d&".$%&$"* " '"%e'/%&$"* en%e o%"! S&n e'+"7o* $"d" n" de e"! o "$e de!de ! #n%o de &!%" En e!%e $"!o* #"%&$"'en%e " L97&$" o'" o "$e de!de ! o'" 97&$" Lo e!%d&" de!de ! o'"* de!de ! e!%$%" T"+"8" de #e'&!"! " de'o!%"d"! En $"'+&o* " L97&$" d&".$%&$"* o "$e de!de ! o'" de ! $on%en&do E! de$&* ! e!%d&o o "$e de!de " #e!#e$%&" 5o!95$" ;eo* e$ono$e " " L97&$" o'"* $o'o $",&e $&en$&" ;eo* #"" ,e !7&e" " L97&$" $o'o $&en$&" de #en!"'&en%o* e de &'#e&o!" ne$e!&d"d ,e .!%e de+e4" "+e "$"n"do n de%e'&n"do n&e* "!&'&!'o !e e,e4" n" e3#e&en$&" &'#o%"n%e en e $ono$&'&en%o de " n"%"e" E %e3%o* &n&$&" e$od"ndo ,e "n%e! ,e n"$&e" e o'+e* " "! $&en$&"! n"%"e! de'o!%9 ,e en " T&e"* !e "+4" o&7&n"do #o$e!o! o7/n&$o! #od$%o de o! en9'eno! &no7/n&$o! E! de$&* e #en!"'&en%o de o'+e e! #od$%o de " %"n!o'"$&9n de 'ono " o'+e* #od$%o de %"+"8o ! e"$&9n $on e 'ed&o !o$&" L" #/$%&$" !o$&" e " #&n$" e" 'o%&* #"" e !7&'&en%o de de!"oo de o'+e* $o'o !e #en!"n%e Todo $ono$&'&en%o '"no !7e $on " #/$%&$"* e $" !e "" &n$"do $on " !en!"$&9n " #e$e#$&9n " e#e!en%"$&9n* "! '&!'"! ,e $on%&+en " e
ORIGEN DEL PENSAMIENTO L" %&e" e3&!%&9 '$o "n%e! ,e e o'+e L" e3#&$"$&9n !o+e e o&7en de #en!"'&en%o* !e en$en%" !#ed&%"d" " n" de%e'&n"d" $on$e#$&9n de 'ndo Lo! 59!oo! &de"&!%"!* #o e8e'#o* #"n%e" ,e e #en!"'&en%o #o&ene de n" e" n"%"* d&&n": D&o! En $"'+&o* o! 59!oo! '"%e&"&!%"! $on!&de"n " #en!"'&en%o $o'o #od$%o de " n"%"e" “E e$ono$&'&en%o > e3#e!"+" Len&n (1?@:1?2) > de "! ee! o+8e%&"! de " n"%"e" de e de$4" Len&n (1?@: 1-2) > "5'"n #o!&%&"'en%e ,e " %&e" e3&!%&9 en n e!%"do %" ,e n& e o'+e n& n&n7n o%o !e &&en%e " "+&%"+"n n& #od4"n "+&%"" L" '"%e&" o7/n&$" e! n en9'eno #o!%e&o* %o de n de!"oo ' #oon7"do No "+4" '"%e&"* e! de$& '"%e&" do%"d" de !en!&+&&d"d* no "+4" n&n7n “$o'#e8o de !en!"$&one!”* n& BO "7no* !#e!%"'en%e n&do " n 'odo “&nd&!o+e” " 'ed&o*F” E 'ndo '"%e&" !e #e!en%" en %e! 7"nde! 7#o! de en9'eno! $"&%"%&"'en%e d&!%&n%o!: &no7/n&$o!* o7/n&$o! !o$&"e! “En e de!"oo &!%9&$o de " '"%e&"* > #"n%e"+" Me&8&n (1?6:1) > o! en9'eno! +&o97&$o! !7en !o+e " +"!e de o! #o$e!o! de " n"%"e" &no7/n&$"* en %"n%o ,e "! !o$&"e! "#"e$en !o+e " +"!e de o! +&o97&$o!” En e!e !en%&do* e$"$"+" Len&n (1?@:2): “L" '"%e&" e! o #&'"&oH e #en!"'&en%o* " $on$&en$&"* " !en!"$&9n !on #od$%o de n "%o de!"oo” T"n%o o! en9'eno! +&o97&$o! !o$&"e! "n "$o'#"="d"! de ee! o'"! de de!"oo $o'#e%"'en%e ne"!* o! $"e! !e d&een$&"n $"&%"%&"'en%e de "! ee! o'"! de de!"oo de " '"%e&" &no7/n&$" “R"9n %en4" En7e! $"ndo de$4" ,e o
&'#o%"n%e no e! !"+e " $/ de "! n'eo!"! e!$e"! de '"%e&"&!'o o de &de"&!'o !e "d&ee e!%e 59!oo* !&no !"+e !& !e %o'" $o'o o #&'"&o " n"%"e"* e 'ndo e3%e&o* " '"%e&" en 'o&'&en%o* o e e!#4&%* " "9n* " $on$&en$&"* e%$” Len&n (1?@: 20@) ;o %"n%o* o! '"%e&"&!%"! $on!&de"n ,e "! !en!"$&one!* "! #e$e#$&one! "! e#e!en%"$&one! ! #en!"'&en%o* !on e e de$4"n En7e! (1?6:@1) > de %od" " &d" '"n" B o e! en %" 7"do ,e* "!%" $&e%o #n%o* de+e'o! de$& ,e e %"+"8o " $e"do " #o#&o o'+e” (M"3 En7e!* 1?6:@1)
Todo #o$e!o de $ono$&'&en%o '"no !7e $on " #/$%&$"* e $" !e "" &n$"do " " !en!"$&9n* #e$e#$&9n e#e!en%"$&9n* o! $"e! "d"n e &nd&$"+" !"no (1?66:11) > e! e #n%o de #"%&d" " #&n$" e" 'o%& de %odo #o$e!o de $ono$&'&en%o '"no* $o'en"ndo #o !! #&'e"! '/! !&'#e! o'"! %e'&n"n en "! o'"! !#e&oe! de #en!"'&en%o %e9&$o de &nd&&do* de #en!"'&en%o %e9&$o e3#e!"do en $on$e#%o!” A!&'&!'o* !&7e !"no (1?66:1)* ,e “L" "#"&$&9n de!"oo de #en!"'&en%o '"no* en ! &nd&!o+e 4n$o $on e en7"8e "%&$"do* e#od$e !o+e " +"!e de " #/$%&$" !o$&" de o'+e” De+e'o! %ene #e!en%e* ,e " &n<en$&" d&e$%" de 'ndo e3%e&o e! #e$&+&d" %"n%o de o'+e $o'o de "n&'" E! de$&* “E !&!%e'" &n$"do " o! "$%oe! !en!o&"e! d&e$%o!* 'ed&"n%e e $" e o7"n&!'o #e$&+e o! e!%4'o! de 'ed&o e3%eno e! e #&'e !&!%e'" de !e="e! de 'ndo ,e no! ode"* e! $o'n en e o'+e en o! "n&'"e!” !"no (1?66:1) L" $&en$&" " de'o!%"do* ,e en %&e'#o! ' e'o%o! e $&'" de 7o+o %e/,eo e" $/&do 'edo* en donde &4"n !e de!"o"+"n "! e!#e$&e! de 'ono! S&n e'+"7o* +o $"'+&"ndo "! $ond&$&one! $&'/%&$"! de " %&e"* o+&"'en%e %"'+&.n "&"on %"n%o " ) #"n%e"+": “E !&!%e'" de o7"n&!'o de o! #&'"%e!* n !&!%e'" e!%"+e* de $o'#e8" $ood&n"$&9n* $o'o $"$"do #"" n" "7" &d"* e!%9 de'"!&"do $on!e"do #"" !& n" ee!%$%"$&9n /#&d" Lo! 'ono! o %en4"n ,e #ee$e ( "!4 o$&9 $on " '"o #"%e de eo!) o de+4"n %"!"d"!e " e7&one! '/! "o"+e! (o! ,e o7"on "7no! #o$o!)” S&7n&5$"* ,e e 'ono no &+" " !"& de #o !4* !#e"ndo de " no$e " " '"="n" "! ee! +&o97&$"! $one%&!e en
o'+e* !&no ,e %o ,e $" $on%" o! "n&'"e! en9'eno! n"%"e! Con!&7&en%e'en%e* '"n&e!%"+" S&doo (1?: >6): “E o'+e !7&9 de " n"%"e" M/! #"" e7" " !e o'+e en e !en%&do #eno de " #""+"* %o ,e !#e" " " n"%"e" ,e o "+4" en7end"do To ,e ee"!e #o en$&'" de "! ee! +&o97&$"!” E!%"! ee! eon “F!#e"d"! !+od&n"d"! #o o%"! e"! '/! ee"d"! '/! #odeo!"!: #o "! ee! !o$&"e!” S&doo (1?:) A #"n%e" D"K&n " %e!&! de ,e e o'+e #o$ede de 'ono* o&7&n9 $on%"d&$$&one! "n%"79n&$"!* #&n$"'en%e $on e $eo Se de!"%9 n" $" en$on"d" en%e " $&en$&" " e&7&9n* " %" #n%o* #o %ene nd"'en%o $&en%45$o !e $on!&de"+" $o'o n "3&o'" “E o'+e de!$&ende de n $"d#edo $+&e%o de #eo* - de$4" D"K&n > do%"do de $o" de oe8"! #n%&"7d"!* e $"* $on %od" #o+"+&&d"d* &4" en o! /+oe! "+&%"+" en e &e8o Mndo E n"%"&!%" ,e &ne!%&7" " $on!%&%$&9n de %" !e* o &n$&4"* !&n dd" "7n"* en%e o! $"d'"no!* o '&!'o ,e " o! "!$end&en%e! $o'ne! "n '/! "n%&7o! de o! 'ono! de &e8o de Neo Mndo” (C&%" en$on%"d" en S&doo* 1?:@) E 'ono ,e #o!e4" $&e%"! en%"8"!* $o'o " $"#"$&d"d de '"n" o+8e%o!* #&n$"'en%e de && en '"n"d"* e "d"+" " $"" "n&'"e!* $on e !o de &n!%'en%o!* o! '&!'o! ,e #o$o " #o$o !e eon #od$&endo #ee$$&on"ndo* $on "! $"e! o+%en4"n .3&%o!* #"" " !"%&!"$$&9n de "! ne$e!&d"de! de ! '"n"d" S&n e'+"7o* $on " '"o $"n%&d"d de #od$$&9n ,e e"&"+" e o'+e #&'&%&o* no ,ed"+" '/! e'ed&o ,e $o'n&$"!e $on o! de'/!* 'ed&"n%e !e="e!* #eo !9o $on%&+9 " o7"n&" de!"o" e"$&one! !o$&"e! En%on$e!* e" ne$e!"&" " #""+"* $on " 5n"&d"d de $o'n&$"!e "%ende " !"%&!"$$&9n* "! ne$e!&d"de! de " $oe$%&&d"d ;o e!o* de$4" !"no (1?66:2)* “E de!"oo de %"+"8o* $oe$%&o !o$&" #o ! n"%"e"* $on%&+9 " ! e " $on!o&d" o%"e$e o! ne3o! &n%eno! de o! '&e'+o! de " !o$&ed"d” EL TRABAJO, EL LENGUAJE Y EL PENSAMIENTO “L" #&'e"! #""+"! !e $on!%&%4"n #"%&endo de !on&do! 7%"e!* deno'&n"do! #o!%e&oe!* en $" #onn$&"$&9n " en7"* o! d&en%e! o! "+&o! "#en"! #"%&$"+"n A!&'&" neo! !on&do! e3&74" 7"nde! e!eo!* $oo$" de o%o 'odo o! #o#&o! 97"no! de " #""+"* e!%e #o$e!o* $o'o e! n"%"* no #od4" ee$%"!e /#&d"'en%eFE 'ed&o "'+&en%e de o!
!on&do! !e en$on%"+" en e!%"do d&'en%"&o B e!%" $&$n!%"n$&" %en4" ,e e6@)
E de!$+&'&en%o e !o de e7o* #oo$9 " d&&!&9n de %"+"8o: '"n" e &n%ee$%" A7no! o'+e! !e ,ed"+"n en " %&+ #"" $&d" '"n%ene #"%&$"'en%e e e7o* $o$e o! "&'en%o! "+" o! &n!%'en%o! E!%o! de#end4"n de o%o 7#o de o'+e!* ,&ene! &+"n " $on!e7& "&'en%o! Lo ,e #oo$9 " d&&!&9n de %"+"8o S&n e'+"7o* de$4" S&doo (1?:6?)* " d&&!&9n de %"+"8o “Fe9
"
#ee$$&on"'&en%o
de
o!
&n!%'en%o! eo e,e4" %"'+&.n n $on!&de"+e "'en%o de o$"+"&o de ",eo! o'+e! de .#o$" %"n e'o%"” C"ndo e o'+e !e "e8"+" '/! de $on!'o de o! e7e%"e!* !e "e8" 97&$"'en%e '/! de e&no "n&'" Con e $on!'o de " $"ne e o'+e !e " %"n!o'"do en o'+e ;eo* En7e! #"n%e"+"* ,e “E $on!'o de $"ne en " "&'en%"$&9n !&7n&5$9 do! neo! ""n$e! de &'#o%"n$&": e !o de e7o " do'e!%&$"$&9n de "n&'"e!” (M"3 En7e!* 1?6:@6-@@)
E '&!'o e$o de e"+o" d&e!o! &n!%'en%o!* no !9o de n !8e%o* !&no de $",&e &n%e7"n%e de ! od"* ,e !e#" !e7& e '&!'o #o$e!o %e'&n" $on n o+8e%&o $on!$&en%e* no! d" n" $"" 'e!%" ,e &+" de!"o/ndo!e e $ee+o #o e ende e #en!"'&en%o A!&'&!'o* $on $"d" #""+" 'en$&on"d"* “Fno !9o n" !e=" d&&7&d" " o%o! '&e'+o! de " $oe$%&&d"d ;"" e ,e " #o!ee* " #""+" !e #e!en%" $o'o o+8e%o &de" ,e !!%&%e " o+8e%o e" L" $onon%"$&9n de do! #""+"!* de do! o+8e%o! &de"e!* " $on!%&%e n "$%o #e$&" de "$$&9n &de" &n%en"” S&doo
(1?:@2>@) ;o e!o* en O+"! E!$o7&d"! de M"3 En7e! (1?6:@)* !e en$en%": “;&'eo e %"+"8o* e7o $on . " #""+" "%&$"d"* - de$4" En7e! > eon o! do! e!%4'o! #&n$"e! +"8o $" &n<en$&" e $ee+o de 'ono !e e %"n!o'"ndo 7"d"'en%e en $ee+o '"no* ,e* " #e!" de %od" !&'&&%d* o !#e" $on!&de"+e'en%e en %"'"=o en #ee$$&9n B " 'ed&d" ,e !e de!"o" e $ee+o* de!"o/+"n!e %"'+&.n !! &n!%'en%o! '/! &n'ed&"%o!: o! 97"no! de o! !en%&do! De " '&!'" '"ne" ,e e de!"oo 7"d"
de
en7"8e " ne$e!"&"'en%e "$o'#"="do de
$oe!#ond&en%e #ee$$&on"'&en%o de 97"no de o4do* "!4 %"'+&.n e de!"oo 7ene" de $ee+o " &7"do " #ee$$&on"'&en%o de %odo! o! 97"no! de o! !en%&do!” BREVE EVOLUCIÓN HISTÓRICA DE LA LÓGICA Lo! #&'eo! %"+"8o! de " L97&$"* !e e"&"on en " "n%&7" Ge$&" ;e$&!"'en%e* e Dem!"#$% de A+de" (60-@0 "ne)* '"%e&"&!%" nd"do de " %eo4" "%o'4!%&$"* ,&en &n&$&9 !! &ne!%&7"$&one! en e $"'#o de " L97&$" A!4 o '"n&5e!%"* Go!& (1??:2): “De'9$&%o e!%d&9 o! #o+e'"! de " &nd$$&9n* e3%end&.ndo!e* !o+e %odo* en " "n"o74" " %e!&!* "!4 $o'o en " de5n&$&9n de o! $on$e#%o! ;"%4"* #"" eo* de e!%d&o e3#e&'en%" de " n"%"e" ;o #&'e" e en " &!%o&" de " L97&$"* De'9$&%o %"%9 de o'" " e de " "9n !5$&en%e* $on!&de/ndo" $o'o #&n$&o n&e!"* "#&$"+e no !9o no %"n%o " ne!%o #en!"'&en%o $"n%o " #o#&o 'ndo '"%e&": N"d" " ,e !8" !&n $"!"* %od"! "! $o!"! !7en en &%d de "7n" "9n de " ne$e!&d"d” Lo! 59!oo! &de"&!%"! S!"&$e' (6?-?? "ne) P(&$) (2@-@ "ne)* #"n%e"on %eo4"! o#e!%"! " #en!"'&en%o '"%e&"&!%" de De'9$&%o T"%"on de $"!&5$" “F"! $"%e7o4"! > !e=""+" Go!& (1??:2) > (de o! 7.neo! !#e&oe! de &de"!) "!4 $o'o n en!"o de o'"$&9n de "7n"! ee! 97&$"!” S&n e'+"7o* !e &o #e!en%e A&!%9%ee!* $on ! o+" O7"non* en donde #"!'9 ! e!%d&9 de " L97&$" En e!%" o+"* &nd&$" Go!& (1??)* "! C"%e7o4"! (!e e3#one "! +"!e! de " %eo4" de $on$e#%o)* So+e " &n%e#e%"$&9n (!e e3#one " %eo4" de 8&$&o)* o! ;&'eo! An"4%&$o! o! Se7ndo! An"4%&$o! (!e e!%d&" de%""d"'en%e " %eo4" de "$&o$&n&o " de'o!%"$&9n)* en o! T9#&$o! (!e de!$&+en "! $"%e7o4"! #o$ed&'&en%o!
97&$o! nd"'en%"e! %&&"do! #o e ;en!"'&en%o "on"do) En " Re%"$&9n de o! So5!'"! (!e e3#one e #o+e'" de o e"%&o " "! en%e! de o! "$&o$&n&o! de'o!%"$&one! "!o! " o! 'ed&o! ,e #e'&%en de!$+& o! &$&o! 97&$o!) Se en$en%"n* "de'/!* ee'en%o! de !! %eo4"! 97&$"! en o%"! o+"! de A&!%9%ee!: en " Me%"4!&$" (e3#one "! #&n$"e! ee! 97&$"! de #en!"'&en%o: " e de " &den%&d"d* " e de " $on%"d&$$&9n " e de %e$&o e3$&do)* en " 4!&$"* en %e! &+o! So+e e A'" en e %"%"do de Re%9&$" A&!%9%ee!* $o'o e '/3&'o e#e!en%"n%e $e"do de " L97&$"* !e o&en%9 #&n$"'en%e " !en%" "! +"!e! de $ono$&'&en%o $&en%45$o $on%" o! #"n%e"'&en%o! &de"&!%"! de ! %&e'#o No o+!%"n%e* e!%e no !o$&on" e #o+e'" en%e o !&n7" o 7ene" Ade'/!* de$4" Len&n* en e!%e #en!"do “Fe'o! " 97&$" o+8e%&" $onnd&!e $on!%"n%e'en%e $on " 97&$" !+8e%&"* #eo de 'odo ,e " 97&$" o+8e%&" !o+e!"e en %od"! #"%e! L" o+8e%&&d"d de $ono$&'&en%o e! &ndd"+e Un" e &n7en" en " e" de " "9n* en " e"* " #o%en$&"* " e"$&d"d o+8e%&" de $ono$&'&en%o” (C&%"d" #o o#n&n* 1?66:6) O%o e'&nen%e '"%e&"&!%"* e E*#!+"% (1-2@0 "ne) !! d&!$4#o!* ,&ene! !e ded&$"on " "! &ne!%&7"$&one! de " 97&$" de $ono$&'&en%o e3#e&'en%" So+e e #o+e'" de " n"%"e" de o! $on$e#%o! n&e!"e!* !7&eon en%e '$o! #en!"doe!* de " #o!&$&9n de ;"%9n: An!e'o de C"n%e+ (10-110?)* To'/! de A,&no (122-12@)* o! '&!'o! ,e “F "5'"+"n ,e o! $on$e#%o! n&e!"e! > e3#e!"+" Go!& (1??: ) > e3&!%en e"'en%e " '"7en e &nde#end&en%e'en%e de "! $o!"! !&n7"e!* $on!%&%endo $o'o " e!en$&" !o+en"%" de .!%"! %&'"!” B* #o o%" #"%e* o! "'"do! no'&n"&!%"!: Ro!$e&no (100-1112)* Dn! E!$o%o (12610)* G&e'o de O$$"' (100-10)* P&d/n (!&7o QI) o%o!* #"n%e"+"n “F,e %en4"n e3&!%en$&" e" n&$"'en%e o! $e#o! !&n7"e! de " n"%"e" ed$4"n " 'eo! no'+e! e !en%&do de o! $on$e#%o! n&e!"e!” Go!& (1??: ) S&n e'+"7o* e!%e #"n%e"'&en%o no e! %o%"'en%e $&e%o* #eo %&ene '/! nd"'en%o $on e!#e$%o " "! %eo4"! &de"&!%"! Con " #e!en$&" de "n$&!$o P"$on (161-1626)* !e o%"e$&9 " 97&$" o'"* d"d" ,e #o#!o en ! '/3&'" o+" No' O7"n'* " 97&$" &nd$%&"* $on e '.%odo de de!$+&'&en%o &nd$%&o S&n e'+"7o* “P"$on #"n%e" e #o+e'" de " &nd$$&9n no $on &!%"! " e!%d&" " e!%$%" de
"on"'&en%o &nd$%&o* !&no $on e 5n de +!$" n neo '.%odo de $ono$&'&en%o* d&!%&n%o de ,e #o#o$&on"+" " 97&$" o'"” o#n&n (1?66:66) E! de$&* #"" .* " +"!e de %odo $ono$&'&en%o* e" " e"$&9n de " &nd$$&9n $on o'"$&9n de o! $on$e#%o! $&en%45$o! ;"" eo* %o %"'+&.n ,e* e"+o" “F!o+e o! '.%odo! ,e #e'&%"n de%e'&n" " e"$&9n de $"!"&d"d e3&!%en%e en%e o! en9'eno!* " !"+e: e '.%odo de " !e'e8"n"* e '.%odo de " d&een$&" e '.%odo $on8n%o de " !e'e8"n" de " d&een$&"* "!4 $o'o e '.%odo de o! $"'+&o! $on$o'&%"n%e!” Go!& (1??: -) A!&'&!'o* Re)&$% De'!&"$e' (1?6-160)* e$ono$4" " " 97&$" o'" $o'o n" $&en$&" '/!* ,e !e "d"+" de "! $on%&+$&one! de $ono$&'&en%o! " %e'&n"do! A e!#e$%o o#n&n (1?66:66)* "5'"+" ,e e!%e "n$.! “Fno !9o $o'#end4" " &'&%"$&9n de " 97&$" o'"* !&no %"'+&.n ! e" #o%en$&" L" 97&$" o'" $o'o "%e de &nen$&9n* $o'o '.%odo #"" o+%ene neo! $ono$&'&en%o!* e! &'&%"d"* #eo ne$e!"&" e &n!!%&%&+e $o'o $&en$&" de "! e7"! de $one3&9n de $ono$&'&en%o! " $""do!* o+%en&do! "n%e&o'en%e” E "e'/n Le#)#- (166-1@16)* o'" " e de " "9n !5$&en%e no “F#"" "7'en%" " ne$e!&d"d 97&$" de "! $on$!&one! de "! #e'&!"! en e "on"'&en%o ded$%&o* n& #"" e3#&$" e "n/&!&! 97&$o > &nd&$"+" o#n&n (1?66:6) > !&no #"" "7'en%" " !4n%e!&! 97&$" ,e e! &ne&%"+e $"ndo !e o'"n o! $on$e#%o! "$e$" de o! en9'eno! de " n"%"e"* "! ee! 4!&$"!* e%$H d&$o '/! $on$e%"'en%e* #"" e3#&$" " !4n%e!&! ,e !e #od$e en " &nd$$&9n” En e!e !en%&do* Le&+n& o%"e$e "'#4" " &neen$&" ded$%&"* "!&'&!'o "#&$" " " L97&$" e '.%odo '"%e'/%&$o* #o ! "$e$"'&en%o " " $&en$&" M"%e'/%&$" M&)+e( .&)$ (1@2-10)* $o'o nd"do de "#&o&!'o e o'"&!'o* e&en "! &de"! &de"&!%"!* " de%e'&n" ,e “F"! o'"! de #en!"'&en%o > $&%&$"+" o#n&n (1?66:6?) > e'#&e"n " &n%e#e%"!e $o'o "7o #o* %o%"'en%e " '"7en de $",&e $on%en&do o+8e%&o "n%e&oe! " " e3#e&en$&" (" #&o&)” B '/! "n* “Lo ed"deo o "!o* !e7n* no e!%&+" en " "de$"$&9n o "%" de "de$"$&9n de "! &de"! o! o+8e%o! " " e"&d"d* !&no en " $on$od"n$&" de "! e#e!en%"$&one! en%e !4” Go!& (1??:6)
He/e( (1@@0-11)* e3#!o #"n%e"'&en%o! " " de " L97&$" d&".$%&$"* #eo !o+e " +"!e de #o!&$&one! &de"&!%"! ;e!e " %ene $&e%"! $4%&$"! " "! &de"! de "n%* “Fe7e e" #o#en!o " &den%&5$" #en"'en%e " 'e%"4!&$" $on " 97&$" o'"H no e4" " %enden$&" nd"'en%" en e de!"oo de " 97&$" o'"* %enden$&" ,e e $ond$4" " !e#""!e de " 5o!o4"* " %"n!o'"!e en n" "'" &nde#end&en%e de " $&en$&" * #o $on!&7&en%e* " &+e"!e de " 'e%"4!&$"” o#n&n (1?66:@) Lo! 7en&o! M&"0 1 E)/e('* e d"n o'" $&en%45$" " " 97&$" d&".$%&$"* "#o"do! en !4n%e!&! de " !4n%e!&! de " &!%o&" de $ono$&'&en%o ;o e!o* Len&n* de5n4" " " 97&$" d&".$%&$" $o'o %eo4" “Fno de "! o'"! e3%en"! de #en!"'&en%o* !&no de "! ee! de de!"oo “de %od"! "! $o!"! '"%e&"e!* n"%"e! e!#&&%"e!”* e! de$&* de de!"oo de %odo e 'ndo de $on%en&do $on$e%o de ! $ono$&'&en%oH o !e"* e e!%"do* " !'"* " $on$!&9n de " &!%o&" de $ono$&'&en%o de 'ndo” Go!& (1??:6) ;"" %e'&n"* "$%"'en%e e3&!%en $"n%&d"d de 59!oo! &de"&!%"!* #e%ene$&en%e! " " $o&en%e neo#o!&%&&!%"* en " $" “F"5'"n > !e7n Go!& (1??:@) > ,e " ee!* e7"! #o$ed&'&en%o! de " L97&$" !on "+&%"&o! ,e #ed"n deo7"!e 'od&5$"!e $"#&$o!"'en%e E!%e 'odo de $on$e+& " n"%"e" de "! ee! de " L97&$" e" &ne&%"+e'en%e " " ne7"$&9n "+!o%" de " o+8e%&&d"d de $ono$&'&en%o $&en%45$o* e !o!&!'o” En ! deen!" de $"#&%"&!'o* e!%o! &n%ee$%"e! +7e!e!* n&e7"n "! ee! de " n"%"e"* !o$&ed"d #en!"'&en%o '"no
PROCESOS DEL PENSAMIENTO N&ee! de #en!"'&en%o den%o de %odo #o$e!o de $ono$&'&en%o $o'&en" $on "! !en!"$&one! e &'#e!&one!* e7o !e e7" " " o'"$&9n de %eo4"! ee!* %e'&n"ndo $on " $o'#o+"$&9n de e!%"! $on " #/$%&$" E $ono$&'&en%o !en!o&" e!%/ $on!%&%&do #o "! !en!"$&one!* #e$e#$&one! e#e!en%"$&one!* 'ed&"n%e e $" #e$&+&'o! e 'ndo e3%eno ;eo* no no!
"d" " e"&" d&een$&"$&one! en%e "! #o#&ed"de! 7ene"e! "! #"%&$"e! de "! $o!"!* de " e!en$&" e $on%en&do* de " ne$e!&d"d $"!"&d"d* de " o'" e $on%en&do* de o $on$e%o o "+!%"$%o
“L"!
!en!"$&one!
>
#"n%e"
G%"'2#
(1??:11) > $on!%&%en e e d&$e > no #ede %ene
e3#e&en$&" d&e$%" de %od"! "! $o!"! * de e$o* " '"o #"%e de ne!%o! $ono$&'&en%o! #o&ene de " e3#e&en$&" &nd&e$%"* #o e8e'#o %odo! o! $ono$&'&en%o! de o! !&7o! #"!"do! de o%o! #"4!e! E!%o! $ono$&'&en%o! eon o !on* #"" ne!%o! "n%e$e!oe! o! e3%"n8eo!* #od$%o de " e3#e&en$&" d&e$%"* 'ee$en $on5"n" !& en e $!o de e!" e3#e&en$&" d&e$%" !e " $'#&do " $ond&$&9n de “"+!%"$$&9n $&en%45$"”F$"!o $on%"&o* no " 'ee$en” Ade'/!* e$"$" “Fo ,e #"" '4 e! e3#e&en$&" &nd&e$%"* $on!%&%e e3#e&en$&" d&e$%" #"" o%o! ;o o %"n%o* $on!&de"do! en ! $on8n%o* o! $ono$&'&en%o!* !e"n de %o ,e e"n* no #eden !e#""!e de " e3#e&en$&" d&e$%"” En e #o$e!o de "on"'&en%o 97&$o de'o!%"$&9n no e$&'o! &n'ed&"%"'en%e " " e3#e&en$&" #/$%&$"* !&no " o! $ono$&'&en%o! " "d,&&do! $o'#o+"do! en " #/$%&$" Co'o e8e'#o* #"n%e"'o! e !&7&en%e "$&o$&n&o: 1 Todo! o! o'+e! !on 'o%"e! 2 M"ne e! n o'+e Le7o M"ne e! 'o%" L" $&en$&" " de'o!%"do ,e %odo o'+e* " &7" ,e $",&e '"%e&"* !e en$en%" en 'o&'&en%o &n&n%e'#&do* 'o&'&en%o #e'"nen%e de deen& de #ee$e Co'o e !8e%o (M"ne) e! o'+e* %"'+&.n e! 'o%" En%on$e!* o+!e"'o! ,e e!%o! 8&$&o!* " !e "n de'o!%"do E o+8e%o de e!%d&o de #en!"'&en%o E o+8e%o de e!%d&o de " L97&$" e! e #en!"'&en%o No o+!%"n%e* e3&!%en o%"! $&en$&"! ,e %"'+&.n e!%d&"n " #en!"'&en%o* %"e! $o'o: " #!&$oo74"* e '"%e&"&!'o d&".$%&$o* " '"%e'/%&$"* e en7"8e* e%$ L" 97&$" e!%d&" e #en!"'&en%o* #eo !o"'en%e de!de ! o'" 97&$"* de ! e!%$%"* #o o %"n%o* '"n&e!%"+" Go!& (1??:1) “F!e " deno'&n" L97&$" o'"” En e!e !en%&do* " L97&$" o'"* e!%d&" !9o "! o'"! de #en!"'&en%o ($on$e#%o!* 8&$&o!* "$&o$&n&o!)* $on!&de/ndoo e!%"! $o'o " e$"!* " d"d"!* #e#""d"! de'o!%"d"! S&n e'+"7o* e e!%d&o de "! o'"! de #en!"'&en%o* no !9o e! o+8e%o de e!%d&o de " L97&$" o'"* !&no %"'+&.n de " L97&$" d&".$%&$"* e '"%e&"&!'o d&".$%&$o “E '"%e&"&!'o d&".$%&$o d" !o$&9n " o! #o+e'"! ,e #"n%e"n "! e"$&one! en%e e #en!" " e"&d"d '"%e&"* e o&7en e
de!"oo de #en!"'&en%o !! d&!%&n%"! o'"! ($on$e#%o* 8&$&o* "$&o$&n&o)H e3#&$" "! ee! de de!"oo de $ono$&'&en%o* &ne!%&7" o! #o+e'"! de " ed"d* de "! e"$&one! e3&!%en%e! en%e o! 7"do! !en!o&" 97&$o de $ono$&'&en%o* e!$"e$e e #o+e'" de " en%e o! '.%odo! de $o'#o+"$&9n de ne!%o $ono$&'&en%o* e%$” Go!& (1??:1-1) L" d&".$%&$" '"%e&"&!%"* $o'o $&en$&" !e en$"7" de e!%d&o de "! ee! '/! 7ene"e! de de!"oo n"%"e"* !o$&ed"d #en!"'&en%o* e!%e %&'o !e en$"7" de e!%d&" " 97&$" d&".$%&$" L"! ee!* "! o'"! $"%e7o4"! de #en!"'&en%o* !on e e &nd&$"+" Ro!en%" (1?6: ) > “F,e "! $"%e7o4"! de #en!" no !on n &n!%'en%o de o'+e* !&no " e3#e!&9n de " !8e$&9n " ee! de " n"%"e" de o'+e” PENSAMIENTO LÓGICO E %.'&no 97&$" #o$ede de 7&e7o “o7o!”* ,e !&7n&5$" d&!$!o* "9n* e7"&d"d De5n&$&9n de L97&$" “L" 97&$" e! " $&en$&" de "! o'"! de #en!"'&en%o e!%d&"d"! de!de e #n%o de &!%" de ! e!%$%"* " $&en$&" de "! ee! ,e de+en o+!e"!e #"" o+%ene n $ono$&'&en%o &ne&doH " L97&$" e!%d&" %"'+&.n o! #o$ed&'&en%o! 97&$o! 7ene"e! %&&"do! #"" e $ono$&'&en%o de " e"&d"d” Go!& (1??:22-2) C""$%e4!%&$"! de " 97&$" d&".$%&$" de " 97&$" o'" Se7n ood! (2002)* " e"$&9n e" en%e " 97&$" o'" " d&".$%&$"* e! " ,e " en%e n %o de #en!"'&en%o ,e %o'" "! $o!"! #o !e#""do "! o+!e" #o !e#""do* e ,e e! $"#" de oe " n& "! "$e"! n$&on" de neo S& e #en!"'&en%o %&ene ,e %ene n" $oe!#onden$&" $on " e"&d"d* de+e !e $"#" de $o'#ende" $o'o n %odo &&en%e* $on %od"! !! $on%"d&$$&one! L" d&".$%&$" - &on&"+" ood! (2002) > no #e%ende en!e=" " " 7en%e " #en!" E!%" e! " #e%en!&9n
de " 97&$" o'"* " o ,e e7e e#&$9 ,e " 97&$" no %e en!e=" " #en!"* de " '&!'" '"ne" ,e " 5!&oo74" no %e en!e=" " d&7e& Lo! o'+e! '8ee! #en!"+"n* e &n$!o #en!"+"n d&".$%&$"'en%e* '$o "n%e! de ,e +&e!en o4do "+" de " 97&$" L"! $"%e7o4"! de " 97&$"* %"'+&.n de " d&".$%&$"* !e ded$en de " e3#e&en$&" e" A&!%9%ee! e e #&'eo en e!$&+& n" e3#&$"$&9n $o'#e%" %"n%o de " d&".$%&$" $o'o de " 97&$" o'" $o'o '.%odo! de "on"'&en%o E o+8e%&o de " 97&$" o'" e" #o#o$&on" n #n%o de eeen$&" #"" d&!%&n7& "7'en%o! /&do! de o! ,e no o e"n E!%o o &o en o'" de !&o7&!'o! E3&!%en d&een%e! %o! de !&o7&!'o!* ,e en e"&d"d !on "&"$&one! !o+e e '&!'o %e'" L" L97&$" d&".$%&$"* e! no de !! $o'#onen%e! 7"nde! de " d&".$%&$" '"%e&"&!%" E!%" $&en$&"* “Fe!%/ "'"d"* #&'eo* " de!$+& "! ee! '/! 7ene"e! de de!"oo de 'ndo o+8e%&o* * !e7ndo* #one de '"n&5e!%o ! &'#o%"n$&" $o'o ee! de #en!"'&en%o* !! n$&one! en e ""n$e de #en!"'&en%o En e!%e %&'o $"!o* " d&".$%&$" $'#e n$&one! de 97&$" !e $on&e%e en 97&$" d&".$%&$"” (o#n&n* 1?66:@?) B* #e$&!"'en%e " $on%&n"$&9n e!%e "%o* "!4 $o'o %"'+&.n Go!& (1??)* !"no (1?66) !e=""n "7n"! $""$%e4!%&$"! %"n%o de " 97&$" d&".$%&$" $o'o de " 97&$" o'" De " L97&$" d&".$%&$" ♣ S o+8e%o de e!%d&o e! " e"$&d"d de #en!"'&en%o T&ene #o o+8e%o* e!#e$&"'en%e e e!%d&o de #o$e!o de o'"$&9n de o! $on$e#%o!* o! 8&$&o!* "! %eo4"!* e%$
Con!&de" &'#o%"n%e e #&n$&o de "
♣
n&d"d de o "+!%"$%o o $on$e%o E de!"oo de o! 8&$&o!* de o! $on$e#%o!* o! "on"'&en%o!* " %e!&!* e%$* no e! o%" $o!" ,e e #o$e!o de "!$en!&9n de o "+!%"$%o o $on$e%o
E!%d&" o! 4n$o! en%e "!
♣
o'"! de #en!"'&en%o* ! !+od&n"$&9n en e ""n$e de #en!"'&en%o "$&" " ed"d L" d&".$%&$" $o'o #"%e de '"3&!'o* $on!&de" &'#o%"n%e " e"$&9n de
♣
o 97&$o o &!%9&$o Lo 97&$o e 'o&'&en%o de #en!"'&en%o Lo &!%9&$o e 'o&'&en%o de o! en9'eno! de " e"&d"d
An"&" " e!%$%" de "!
♣
o'"! de #en!"'&en%o de!$+e " d&".$%&$" de "! &n%ee"$&one! en%e o !&n7"* o #"%&$" o 7ene" en "! o'"! de #en!"'&en%o* $o'o e
♣
Re$o'&end"* ,e #"" $ono$e
ee$%&"'en%e n o+8e%o e! #e$&!o "+"$" e!%d&" %od"! !! "$e%"!* %odo! !! 4n$o! !! e!"+one! &n%e'ed&o!
♣
S '&!&9n e! 'o!%" e
n$&on"'&en%o de "! ee! de " d&".$%&$" en e #o$e!o de "#een!&9n de " ed"d o+8e%&" ♣ L" "$%&%d de " 5o!o4" '"3&!%" en%e " " 97&$" o'" e! " '&!'" ,e "n%e o%"! "'"! de $ono$&'&en%o $&en%45$o ('"%e'/%&$"* 4!&$"* +&oo74"* #!&$oo74"* &n74!%&$"* e%$)
♣
L" 5o!o4" d&".$%&$"* e!%d&" e
#en!"'&en%o !! ee! #"" ! de!$+& "! ee! '/! 7ene"e! de de!"oo de o! en9'eno! de 'ndo e3%e&o %"'+&.n #"" #one de '"n&5e!%o "! ee! de " eo$&9n de #o#&o $ono$&'&en%o* #"" e!$"e$e !! e"$&one! $on o! en9'eno! de " &d" e" ne7"$&9n de " 97&$" o'"
L" 97&$" d&".$%&$" e! "
♣
L" 97&$" d&".$%&$" $o'o "!en" 97&$"* !&e
♣
#"" de'o!%" " e"$&d"d o+8e%&" de $ono$&'&en%o
L" #/$%&$" %&ene
♣
#e$&" &'#o%"n$&" en " de'o!%"$&9n: " '"7en de e" no !e #ede e!oe* en 7ene"* e #o+e'" de " e"$&d"d o " "!ed"d de " %eo4" L" n&d"d de " %eo4" #/$%&$" e! " %e!&! 'e%odo97&$" '/! &'#o%"n%e de " 5o!o4" d&".$%&$" '"3&!%" S9o " 97&$" d&".$%&$" #e'&%e de%e'&n" $on e de+&do nd"'en%o $/e!
♣
!on o! 4'&%e! de "#&$"+&&d"d de "! ee! de " 97&$" o'"
L"! ee! de
♣
" d&".$%&$"* e
♣
E!%d&" "! o'"! de #en!"'&en%o No !e "+!%"e n& !e #ede "+!%"e de ! $on%en&do* " ,e " '"7en de $on%en&do e!%" &ne3#&$"+e ! "!$en!o
♣
L" 97&$" d&".$%&$" ne$e!&%" de " 97&$" o'"* $o'o %od"! "! $&en$&"!* " '&!'o %&e'#o !&e " e"
T&ene #o o+8e%o* e!#e$&"'en%e e e!%d&o de
♣
#o$e!o de o'"$&9n de o! $on$e#%o!* o! 8&$&o!* "! %eo4"!* e%$ De " L97&$" o'"
♣
E!%d&" ne!%o! #en!"'&en%o! ($on$e#%o!* 8&$&o!*
"$&o$&n&o!) !o"'en%e de!de e #n%o de &!%" de ! e!%$%"* de ! o'" 97&$" Se "+!%"e de $on%en&do $on$e%o de o! 8&$&o!H e!%d&" !o"'en%e ! $on%en&do o'"
♣
To'" 8&$&o! " o'"do!* d&!#e!%o!* !&n "n"&" e
#o7e!o de ! 7.ne!&!* de ! ""n$e "$&" " ed"dH +"!"d"! en de%e'&n"d"! ee!: Iden%&d"d* no $on%"d&$$&9n* %e$&o e3$&do "9n !5$&en%e ♣ L"! ee! e7"! de " L97&$" o'" !e "!e'e8"n " "! ee!
e7"! de " 7"'/%&$"* en e !en%&do de ,e n"! o%"! #o!een n "'#&o $"'#o de "#&$"$&9n
♣
L" 97&$" o'" e! $o'o $",&e $&en$&" ("
'"%e'/%&$"* " +&oo74"* " 4!&$"* e%$)* d"do ,e %&ene $"/$%e o+8e%&o (no !on %o de " on%"d e de!eo de o! o'+e!* !&no e e
L" 97&$" o'" !e "" '/! &7"d" " " 5o!o4"* ,e
♣
$",&e o%" $&en$&" ♣ Ad" " e&%" " "%" de $"&d"d* " &n$on!&!%en$&" $on%"d&$$&one! en ,e !e &n$e " "on" o e+"%& "! &de"! e9ne"! $on ,e " e$e! no! enen%"'o! en d&!$!&one! #o.'&$"! de %od" !e%e
♣
De!"o" " $"#"$&d"d #"" d&!$en& "! d&een$&"! e3&!%en%e! en%e #en!"'&en%o! ,e #o!e"n n" '&!'" e3#e!&9n e+"
;"%e de " o#o!&$&9n
♣
"+!o%" en%e " ed"d " 'en%&" Todo 8&$&o #"" " 97&$" o'" e! ed"de" o "!o ♣ No e &n%ee!" !"+e ,. $9'o !e e
E
♣
$on%en&do o'" e! o+8e%&o* e
Se en&,e$e $on!%"n%e'en%e $on e #o7e!o de neo!
♣
$ono$&'&en%o! $&en%45$o!* #&n$"'en%e '"%e'/%&$o! 4!&$o!* o $" de!$&+e ! e!%$%"* ! "'"9n
E!%d&" e $on%en&do de ne!%" 'en%e "
♣
5n de %&&"o #"" #ee$$&on" "! o'"! ded$%&"! "n%e&oe! e!%"+e$e o%"! ne"! ♣ Tod"! "! o'"! de #en!"'&en%o !on o+8e%o de &ne!%&7"$&9n #"" " L97&$" o'"* "n,e "! e!%d&e de!de n #n%o de &!%" e!#e$&"
♣
E #o7e!o de " L97&$" o'"* %"'+&.n !e de+e " " L97&$" '"%e'/%&$"* e $" e'#e" !4'+oo!* neo! '.%odo! de " &ne!%&7"$&9n 97&$" de e!%d&o de ne"! o'"! de de'o!%"$&9n ,e "n%e! +&en no e3&!%4" en o'" de!"o"d"
L" L97&$" o'" no %&ene "o $o'o +"!e de n '.%odo
♣
5o!95$o de!%&n"do " $on!e7& " ed"dH !! ee! no #eden !e n '.%odo n&e!" de $ono$&'&en%o de o! en9'eno! de " %"n!o'"$&9n en " #/$%&$" ♣ L" L97&$" o'" no $on!%&%e n" #"%e de " $on$e#$&9n '"3&!%" de 'ndo* #eo en ! "!#e$%o #o* no deo'"do* %"'#o$o e! #"%e de n"
$on$e#$&9n de 'ndo o!%& " " d&".$%&$" '"%e&"&!%"
L" L97&$" o'" e!
♣
"n%e&o " " L97&$" d&".$%&$" ♣ L" L97&$" o'" !&e $o'o &n!%'en%o #"" de'o!%" " $e%e" de o! 8&$&o!* #eo no " e"$&d"d o+8e%&"
Se +"!"n
♣
en e e
L" L97&$" o'" ne$e!&%" de
♣
"#oo de " L97&$" d&".$%&$" I'#o%"n$&" de " 97&$" (L97&$" o'") A #e!" de !! &'&%"$&one! ,e %&ene " L97&$"* #e!en%" "!#e$%o! &'#o%"n%e! Se7n* Go!& (1??)* e e!%d&o de #en!"'&en%o ,e e"&" " L97&$" $o'o $&en$&" e! &'#o%"n%e* #o,e: ♣
No! #e'&%e $ono$e "! ee!* e7"! #o$ed&'&en%o! de ne!%o
#en!"'&en%o
"+&%" " de%e'&n" e !en%&do e3"$%o de "! #""+"!
♣
o"$&one! e'#e"d"! " e3#e!"!e ♣ De!"o" " $"#"$&d"d #"" d&!$en& "! d&een$&"! e3&!%en%e! en%e o! #en!"'&en%o! ,e #o!e"n n" '&!'" e3#e!&9n e+" ♣ Ad" " e&%" " "%" de $"&d"d* "! &n$on!e$en$&"! $on%"d&$$&one! en ,e !e &n$e " "on"
Ad" " de!$+& o! eoe!
♣
" $o'#o+" e #o#&o #en!"'&en%o $"ndo #o$ede " " o+%en$&9n de n $ono$&'&en%o &ne&do* $"ndo !e "$e !o de " de'o!%"$&9n 97&$"
Ad"
♣
en 7"n 'ed&d" " " C&en$&" de " M"%e'/%&$" En e de!"oo de " M"%e'/%&$" !e &o ne$e!"&o e$!o! 97&$o! #"" !o$&on" de'o!%"$&one! #o+e'"! '"%e'/%&$o!* 'o%&o #o e $" !7&9* " #&n$&o! de !&7o QQ* n" ne" d&!$&n"* " L97&$" M"%e'/%&$" Se7n o#n&n (1?66)* "! ee! de " n"%"e" ,e de!$+e "! $&en$&"! n"%"e!* #&n$"'en%e " $&en$&" 4!&$" !e d&een$&"* de "! ee! de #en!"'&en%o ,e e!%d&" " 97&$" L"! ee! de " n"%"e" e3&!%en en " e"&d"d o+8e%&"* ,e e3&!%en &nde#end&en%e'en%e de #en!"'&en%o de o'+e* '&en%"! ,e "! ee! ,e e7"n e n$&on"'&en%o de " 'en%e e!%/n &n$"d"! " " "$%&&d"d de o'+e " ! $ee+o E! de$&* no #eden e3&!%& ee! de #en!"'&en%o $o $on%en&do no !e" %"'+&.n de e
“L" 97&$"* $o'o $&en$&" e!%d&" "! ee! de #en!"'&en%o* no de " n"%"e"* #eo no de+e !e#"" "! ee! de n$&on"'&en%o de ne!%" 'en%e de "! ee! de " n"%"e" " !o$&ed"d” (o#n&n* 1?66:2) E $ono$&'&en%o !e de!"o" $"ndo %"'+&.n !e $o'#ende " " n"%"e" !o$&ed"d Len&n* e!$&+4": “No e! " #!&$oo74"* no e! " eno'enoo74" de e!#4&%* !&no " 97&$" " ,e e!%d&" o! #o+e'"! de " ed"d” (C&%"do #o o#n&n* 1?66:6) “;eo no %odo! o! $on$e#%o! $&en%45$o! !on o&7&n"do! #o "! ne$e!&d"de! d&e$%"! de " "$%&&d"d #od$%&" de o'+e M$o! $on$e#%o!* o! '"%e'/%&$o!* #o e8e'#o* !7en #"" !"%&!"$e "! ne$e!&d"de! de de!"oo de o%"! $&en$&"! (" 'e$/n&$"* " 4!&$"* e%$) A7no! !e o&7&n"n #o "! ne$e!&d"de! &n%en"! de ! #o#&" $&en$&"* $o'o 'ed&o #"" ! %e&o ""n$eH #eo %odo e !&!%e'" de $on$e#%o! de n" o%" $&en$&" de+e ! n"$&'&en%o* en 5n de $en%"!* " " '%&"$.%&$o #/$%&$" '"n"” o#n&n (1?66:22) PRINCIPALES LEYES LÓGICAS O TAUTOLÓGICAS L"! ee! 97&$"! !e $"!&5$"n en %e! 7"nde! 7#o!* !&n e'+"7o !9o !e #e!en%"/ do!: I
LEYES CLASICAS3 4545 Le1 6e #6e)$#6&6 % (e1 "e7e0#8& E!%" e e3&7e ,e %od" no$&9n e'#e"d" en e "on"'&en%o %en7" n" !o" '&!'" !&7n&5$"$&9n Un" #o#o!&$&9n !9o e! &d.n%&$" $on!&7o '&!'o Un '&!'o %.'&no en n '&!'o "on"'&en%o " de e'#e"!e en n" '&!'" !&7n&5$"$&9n S& o! %.'&no! de n "on"'&en%o no %&enen " '&!'" !&7n&5$"$&9n* no #ede "+e n&n7n 4n$o en%e o! #o!%"do! de "on"'&en%o * #o $on!&7&en%e* %"'#o$o #ede e3&!%& .!%e (o#n&n* 1?66) L" e de " &den%&d"d !e #ede #e!en%" #o 'ed&o de " 9'" “A e! A”* donde " "&"+e A deno%" n #en!"'&en%o $",&e" S& !!%&%&'o! A #o e $on$e#%o “o'+e”* "'o! " o+%ene n 8&$&o ed"deo “n o'+e e! n o'+e” O%o! "%oe! o o'"n "!4: o! #en!"'&en%o! !on &d.n%&$o! en%e !4* !& #o!een " '&!'" e3%en!&9nH %odo #en!"'&en%o enn$&"do e! &d.n%&$o " !4 '&!'o !& ! e3%en!&9n #e'"ne$e &n"&"+e Un" #o#o!&$&9n !9o e! &d.n%&$" $on!&7o '&!'o ;ode'o! e#e!en%" !&'+9&$"'en%e:
“A e! A” (# → #)* ( #
# )
↔
E8e'#o!: ♣ “E e!%d&"n%e e! n e!%d&"n%e”
“L" o+" E C"#&%" e!
♣
de C"o! M"3* en%on$e! " o+" E C"#&%" e! de C"o! M"3”
I595Le1 6e (& )% !%)$"&6#!!#) Se +"!" en " !&7&en%e "5'"$&9n: do! 8&$&o!* en no de o! $"e! !e "5'" "7o "$e$" de o+8e%o de #en!"'&en%o (“Ae! P”) '&en%"! ,e en e o%o !e n&e7" o '&!'o "$e$" de '&!'o o+8e%o de #en!"'&en%o (“A no e! P”)* no #eden !e " " e ed"deo! (!&e'#e $"ndo e $"/$%e P !e "5'e o n&e7e "$e$" de o+8e%o de #en!"'&en%o A* $on!&de"do en n '&!'o %&e'#o en n" '&!'" e"$&9n) En o%"! #""+"!* n" #o#o!&$&9n no #ede !e ed"de" "!" " " e E 8&$&o A ! ne7"$&9n no #eden ed"deo! " '&!'o %&e'#o S! o'"! 97&$"! !e #e!en%"n "!4: ♣ “A e! P” “A no e! P” ♣ “N&n7n A e! P” “%odo! o! A !on P ♣ “Todo! o! A !on P” “"7no! A no !on P” ♣ “N&n7n A e! P” “"7no! A !on P” ♣ “S& A e! P* C e! D” “A e! P* #eo C no e! D” ♣ V (# ∧ V #) E8e'#o!: ♣ “L&'" e! $"#&%" de ;e” “L&'" no e! $"#&%" de ;e” ♣ “N&n7n +7.! e! $on!$&en%e $on " $"!e #oe%"&"” Todo! o! +7e!e! !on $on!$&en%e! $on " $"!e #oe%"&"” ♣ “Todo! o! !"$edo%e! !on #ed95o!” “"7no! !"$edo%e! no !on #ed95o!”