LEKSIONI XI
PATOLOGJIA E HEPARIT DHE E RRUGËVE BILIARE
PATOLOGJIA E HEPARIT DHE E RRUGËVE BILIARE
Sëmundjet hepatike përbëjnë një kapitull shumë të rëndësishëm dhe preokupant të patologjisë, që ka disa karekteristika të përgjithshme prej të cilave më kryesoret janë: 1. Patologjia atologjia hepatik hepatike e është mjaft e shpeshtë në vendin tonë, ashtu si dhe në të gjithë botën. egjithatë struktura e sëmundshmërisë së saj ndryshon nga njëri vënd në tjetrin aq më shumë nga njëri rajon i globit në •
PATOLOGJIA E HEPARIT DHE E RRUGËVE BILIARE •
!ështu p. sh. në disa vende të pa"hvilluara infeksionet virale janë shumë të shpeshta se në vendet perëndimorë, përkundra"i . #ë $usi sëmundja alkolike e heparit dominon strukturën e sëmundshmërisë hepatike, kurse në vendet e %frikës dhe të %"isë &uglindore para"ito"at me dëmtime hepatike mbi"otërojnë dukshëm këtë strukturë.
PATOLOGJIA E HEPARIT DHE E RRUGËVE BILIARE
'. Patologjia hepatike në gjysmën e dytë të shekullit të kaluar ka pësuar përparime të rëndësishme, që kanë arritur në përmirësimin e dukshëm të koncepteve shkencore morfologjike, klinike dhe terapeutike të sëmundjeve të mël(isë. • !ëto përparime janë arritur falë kontributit të dhënë nga "gjerimi i përdorimit të metodave të ndryshme ek"aminuese si p.sh. punksion biopsia, të histokimisë, ultra mikroskopisë.
PATOLOGJIA E HEPARIT DHE E RRUGËVE BILIARE
). Patologjia hepatike "akonisht nuk shfaq që në fa"ën akute të sëmundjeve shenja subjective të qarta. • %tëhere kur sëmundjet kanë dhënë dëmtime morfologjike të rëndësishme dhe ireversibile dhe si rregull kjo ndodh në fa"at kronike të sëmundjeve. • !jo është arsyeja pse në mjaft raste sëmundjet hepatike diagnostikohen pikërisht në fa"at kronike të tyre.
PATOLOGJIA E HEPARIT DHE E RRUGËVE BILIARE
*. +epari ka një po"icion qëndror me qarkullimin e gjakut, gjë që nga njëra anë favori"on kryerjen e sukseshme të të funksioneve të tij, por nga ana tjetër krijon rrethana dhe mundësi që të dëmtohet struktura hepatike.
Të dhëna anatomik •
•
•
+epari është një organ masiv me peshë mesatare 1)-gr, i vendosur në hipokondrin e djathtë, prapa harkut brinjor përkatës. %i ksohet atje me anë të ligamentit falciformë dhe triangular dhe mbështillet nga kapsula e glisson/it e cila lëshon në brendësi të masës indore septe bro"e. 0rgani ka dy lobe, i djathtë dhe i majtë, i djathti është më i madh.
Të dhëna anatomik •
•
#ë studimet më të imta topograke, sidomos të kryera me anë të portograsë, është vërtetuar se mël(ia ka strukturë segmentare. !jo ndarje segmentare është shumë e rëndësishme për të kryer me sukses ndërhyrje kirurgjikale në mël(i.
+P%$2
Të dhëna hi!to"o#$ik
•
•
#jësia histologjike e strukturës hepatike është lobuli, i cili konsiderohet si një strukturë shumëkëndëshe, që ka në qendër venën central dhe në periferi disa hapësira në formë trekëndëshi, që quhen hapësirat portale. asat e lobuleve hepatike përbëhen nga trabekulat e krijuara nga qeli"a hepatike të vendosura njëra pas tjetrës në formë shtyllash dhe nga va"at sinusoidale, të cilat vendosen ndërmjet trabekulave.
Të dhëna hi!to"o#$ik
•
•
irëpo pamja trabekulare duket mirë vetëm në vështrimin planometrik. #ë vështrimin tridimesional ato paraqesin disa pllaka në formë muresh të përdredhura në mënyrë të "hdërvjellët përreth enëve të gjakut duke krijuar një marrëdhënie të tillë qe të gjitha qeli"at hepatike, së paku njërën anë të tyre, ta kenë në kontakt me enën sinusoidale.
Të dhëna hi!to"o#$ik •
•
•
3eli"at hepatike 4 përbëjnë )5 e popullatës qeli"ore të mël(isë dhe *5 e volumit qeli"or të saj. 6do qeli"ë hepatike ka një pjesë të sipërfaqes së saj që është të kontakt me enën e gjakut dhe quhet polusi vascular, kurse ana tjetër përbën murin e kanalikulit biliar dhe quhet polibiliar. Sipërfaqja e membranës së qeli"ës hepatike që i përkët polusit vascular është afërsisht tri herë më e gjerë se ajo që i përket polusit biliar.
Të dhëna hi!to"o#$ik
Të dhëna hi!to"o#$ik •
•
•
nët e gjakut që janë në raport direkt dhe të ngushtë me qeli"at hepatike quhen va"at sinusoidale. %to gjenden ndërmjet dy trabekulave hepatike. 7shtë e qartë se va"at sinusoidale përbëjnë një segment ve(anërisht të rëndësishmë të qarkullimit të gjakut në hepar. 7shtë e rëndësishme të dihet se ato e transportojnë gjakun nga periferia e lobusit për në qendrën e tij.
Të dhëna hi!to"o#$ik •
•
!analet biliare e kanë "anallën nga kanalikuli biliar që përbën hapësirën që krijohet ndërmjet dy qeli"ave hepatike fqinje, falë faktit se ato kanë në anët e tyre nga një fundosje në formë ulluku. !analikulat biliare formojnë një rrjetë të anastomo"uar me të cilaën bila drenohet deri në periferinë e lobuve hepatike.
Të dhëna hi!to"o#$ik
Të dhënat %&io"o#$ik •
•
•
ël(ia është organ me një gamë mjaft të gjerë funksionesh. 7shtë llogaritur se ajo kryen rreth 1-funksione të rëndësishme. është konsideruar si një loborator i madh dhe i fuqishëm i organi"mit. ël(ia konsiderohet si një organ qëndror me aftësi sekretuese ek"okrine dhe endocrine dhe për nga masiviteti që ka (mohet si gjendra më e madhe e organi"mit të njeriut
Të dhënat %&io"o#$ik
•
•
ël(ia luan rol të rëndësishmë në të gjithë komponentët e metaboli"mit, si në sensin anaboli"ues ashtu edhe në atë kataboli"ues, por edhe shërben si një re"ervuar i (muar për mjaftë lëndë të cilat, në formë të pandryshuar ose të përpunuar, i shpërndan në organi"ëm sipas nevojave që shfaqen. %i është sheshi i lirimit, i aktivi"imit dhe i veprimit të një numri të madh të en"imave, (rregullimi i të cilave qëndron në ba"ë të mjaft sëmundjeve hepatike.
'(nk!ioni mta)o"ik !y lidhet me metaboli"min proteinik, yndyror e karbohidrik të en"imave, viatminave dhe elementëve të ndryshëme minerale. / etaboli"mi proteinik. ël(ia ka aftësi të formojë urenë nga amoniaku nëpermjet ciklit të krebs. #ë këtë mënyrë amoniaku, një lëndë mjaft toksike, metaboli"ohet dhe bëhet i padëmshëm. ël(ia nga sinte"a e aminoacideve furni"on pla"mën e gjakut me mjaft proteina. •
'(nk!ioni mta)o"ik •
•
•
etaboli"mi i karbohidrateve. !jo qëndron në aftësinë për të grumbulluar në qeli"at e tij glikogjen. etaboli"mi yndyror. ël(ia nëpërmjet kriprave biliare luan rol në thithjen e yndyrnarve në intestine. #ë mël(i transportohen, me venën porta, shumica e ynyrnave të marra më anë të ushqimeve dhe me anën e art. hepatike shumë yndyrna nga depot e tyre. #ë mël(i "bërthehen dhe sinteti"ohen një numër i madh i yndyrnave të ndërlikuara. etaboli"mi i vitaminave konsiston në grumbullimin e shumë vitamive. $reth 89 e vit %, ! dhe . Prandaj në rastet e dëmtimeve hepatike niveli i tyre në gjak rritet.
'(nk!ioni dtok!ik(!* )i"ia+
•
•
;unksioni detoksikues 4 jaft lëndë të dëmshme toksike i transformon në të pademshme. !jo kryhet nëpërmjet proceseve të oksidimit. ;unksioni biliar 4 !rijimi dhe sekretimi i bilës është njëri prej funksioneve kryesore dhe specike të mël(isë, (rregullimet e të cilit shprehen në formë të iktereve. ël(ia eliminon mesatarisht )-- 4 <-- ml bilë në ' orë, përbërja e të cilës është bilirubinë, kripa biliare dhe kolesterol.
;unksioni i qarkullimit të gjakut •
•
•
;unksioni i qarkullimit të gjakut 4 e anë të vënës porta në hepar sillet i gjithë gjaku i mbledhur nga organet abdominale më përjashtim të atij që vjen nga rektumi. #ë kushte të tilla mund të thuhet se mël(ia e reali"on mirë funksionin qarkullues të gjakut. #ë të kundërt krijohen (rregullime hemodinamike të ndryshme që mund të përfundojnë në hipertensionin portal.
'akto+ët tio"o#$ik në ,ato"o#$inë h,atik 'akto+ët k&o#$në • !ëtu hyjnë faktorët dëmtues që vijnë nga ambient i jashtëm. a. =ëndët toksike me naturë kimike, medikamento"e, bimore. b. =ëndët kimike me veprim direkt këtu futet tetrakloruri i karbonit, kloroformi, fosfori, insekticidet etj. •. =e"ionet karakteri"ohen nga karakteri degjenerativ e nekrotik k që shpesh herë janë massive, porn ë raste të lehta mund të jenë fokolare. >isa medikamente si klorproma"ina, sulfamidet, japin dëmtime si ato të hepatit viral. •. #ë disa raste ka le"ione heterogjene, kështu •
'akto+ët tio"o#$ik ndo#$n •
•
•
!ëtu bëjnë pjesë (rregullimet metabolike dhe ato alergjike. -++#(""imt mta)o"ik 4 shoqërohen me grumbullime të lëndëve të ndryshme në mël(i dhe mbi këtë ba"ë "hvillohen dëmtime hepatike. !ështu p.sh. (rregullimet e metaboli"mit të hekurit (ojnë në cirro"ë pigmentare, ndërsa ajto të bakrit në sëmundjen @ilson ;aktorët alergjikë 4 këtu bëhet fjalë për gjëndjet autoimmune. !ështu mund të ndodhë në "hvillimin e hepatiteve virale kronike me antigjen po"itiv, në lupus eritematosus diseminatus.
Sh.a/$t k"inik të !ëm(nd$0 të më"1i!ë
•
•
Sh.a/$t k"inik të !ëm(nd$0 të më"1i!ë 4 ndahen në dy grupe G+(,i i ,a+ë 4 përfshin shënjat karakteristike të sëmundjeve hepatike, të cilat mund të jenë shfaqje të (rregullimeve të funksioneve të ndryshme hepatike ose të hipertensionit portal.
Sh.a/$t k"inik të !ëm(nd$0 të më"1i!ë a. Shenjat më kryesore klinike të lidhura me (rregullimet funksionale hepatike janë: ikteri, hiperamonemia, hipoglicemia, erë e keqe dhe karakteristike nga goja, eritema Palmaris Askuqje e lëkurës në pëllëmbat e duarveB, "gjerim angiomato" në formë merimange në lëkurë, hipogonadi"ëm, gjinekomasti, rënie në peshë, dobësi muskulore. b. Shenjat klinike të lidhura me hipertensionin portal janë: asciti, splenomegalia, hemorroide.
Sh.a/$t k"inik të !ëm(nd$0 të më"1i!ë
G+(,i i d2të 4 përfshin një sërë ndërlikimesh që kërcënojnë serio"isht jetën e të sëmurit a. 2nsucienca hepatike 4 është një ndërlikim i rëndë që "akonisht ndodh në patologjitë e karakteri"u"ra nga prania e nekro"ëshepatike massive që instalohet shumë shpejt. b. +ipertensioni portal mund të ndërlikohet me vari(e të e"ofagut të cilat mund të rupturohen dhe të bëhen shkak për hemoragji masive gastro intestinale. c. alinji"imi sidomos i cirro"ave shpie në lindjen e karcinomës hepatoqeli"ore. •
K/.o+mimt h,atik
•
•
•
• •
ël(ia mund të paraqesë keqformime të ndryshme të cilat mund t?i përkasin përmasave të saj Ahepatomegali, apla"i, hipopla"iB po"icionit AektopiaB konguracionit Ahepar me deformime, hepar me sulkuseB, ndarjes në lobe Ahepar me shumë lobeB, relacionet me organet fshqinje Aaderim me shpretkën, me gjendrën suprarenale të djathtë.B
+epatomegali
Pato"o#$itë in3amato+ të h,a+it
•
•
=e"ionet inCamatore të mël(isë me një term të përgjithshëm quhen hepatite. ël(ia është një organ që dëmtohet shumë shpesh nga sëmundje të ndryshme infektive, të cilat mund të jenë me natyrë bakteriale, virale, para"itare, fungale etj. irëpo, pavarësuisht nga shumëllojshmëria e madhe e faktorëve etiologjik që ek"i"stojnë, modalitetet e reaksioneve morfologjike të hepatiteve janë mjaft të ku"uara. !ështu që ballafaqimi i të dhënave morfologjike me ato klinike, epidemiologjike, bakteriologjike, virologjike, biokimike etj. është i nevojshëm për të përcaktuar etiologjinë e hepatiteve.
Pato"o#$itë in3amato+ të h,a+it
•
•
•
bi"otërimi i le"ioneve eksudative me praninë e shumë leukociteve Cet për patologji akute bakteriale, ashtu si mbi"otërimi i inltrative mononukleare sidomos i limfociteve Cet për inCamacione acute virale ose për inCamacione kronike. #jë pjesë e mirë e dëmtimeve inCamatore të mël(isë vihen re në gjendjet septike. !jo shpjegohet me: prirjen e ve(antë të indit hepatic për tu dëmtuar nga faktorët toksiko/septik dhe nga po"icioni qëndror që mël(ia ka në raport me qarkullimin e gjakut i cili favori"on shumë transferimin e faktorëve toksiko infektiv në këtë organ. Prekja e mël(isë pothuajse është e pashmangshme në infeksione hematogjene, sidomos në ato me origjinë nga organet abdominale.
H,atiti 0i+a"
e hepatiti viral kuptojmë të gjithë ato infeksione virale që janë në gjendje të dëmtojnë mël(inë. • Dë tilla janë mononukleo"a infektive e shkaktuar nga virusi pstein/arr, ethet e verdham rubeola, viruset, enteroviruset etj. në një kuptim të ngushtë termi hepatit viral përdoret për të emërtuar një infeksion të mël(isë që shkaktohet nga një grup special virusesh. •
H,atiti 0i+a"
+epatiti viral është nje sëmundje shumë e shpeshtë dhe problematike në vendin tonë dhe në shumë vende të tjera të botës. • %i përbën një nga shkaqet më të shpështa të sëmundshmërisë ambulatore dhe asaj spitalore sin ë moshën fëminore dhe në të rritur. • +epatiti viral është një shkak i shpeshtë i paaftësisë së përkohëshme në punë dhe invaliditetit për moshat aktive. • #jihen disa tipe të viruseve të hepatit të cilat japin forma kliniko/morfologjike mjaft të ngjashme me njëra/tjetrën. •
•
•
•
•
Vi+(!i A 4 është identikuar në vitin 18<). %i merret me rrugë gastrointestinal, prandaj quhet hepatit infeksio" dhe mund të shpërthejë në epidemi. Periudha e inkubacionit për të është '/E javë. %i ka dekurs akut me evolucion beninj dhe mjaft rrallë ka ecuri fulminante. !alon mirë dhe lë
Vi+(!i B 4 është identikuar në vitin 18E. 2nfektimi i të sëmurit reali"ohet nëpërmjet rrugës parenterale ose me kontakt të afërt jetësor. • Periudha e inkubacionit është '/'E javë. • !y virus shkakton hepatit akut, hepatit fulminant, hepatit kronik jo progresiv me evolucion cirrogjen dhe gjendje mbartëse. =uan rol të rëndësishëm në"hvillimin e karcinomës hepatocelulare. •
Vi+(!i 5 4 është identikuar në vitin 18F8. 2nfektimi ndodh në rrugë parenterale dhe me kontaktin e ngushtë jetësor. • Periudha e inkubacionit është e gjatë '/'E javë. • %i shumë herë shkakton hepatit kronik progresiv me mundësi për të evoluar drejt cirro"ës hepatike dhe favori"on "hvillimin e karcinomës hepatocelulare. •
'o+mat k"iniko 6 mo+.o"o#$ik •
2nfeksionet nga tipet e ndryshme të viruseve të hepatitit krijon jo një por disa modalitete kliniko/morfologjike, të cilat mund të jenë: a. gjendje mbartëse, pa shenja klinike të qarta të sëmundjes ose me hepatit kronik subklinik. b. infeksion asimptomatik i evidentueshëm vetëm me ek"aminime serologjike.
'o+mat k"iniko 6 mo+.o"o#$ik
• •
•
d. +epatit i rëndë me ecuri shumë të shpejtë Ahepatit fulminantB që karakteri"ohet me nekro"a masive ose submasive të mël(isë. e. +epatit kronik me ose pa progression drejt ciro"ës hepatike. G$ënd$a m)a+të! e këtë kuptojmë që personi e mbart virusin të cilin edhe mund ta transmetoj, por ai nuk ka shenja klinike, ose janë të pakta. !jo gjendje ndodh më shpesh tek personat që kanë dëmtime të imunitetit sidomos tek fëmijët.
H,atiti 0i+a" ak(t
!uptojmë inCamacionin akut të mël(isë që mund të shkaktohet nga virusi %,,G. sëmundja kalon në katër fa"a: a. Periudha e inkubatorit b. ;a"a pre ikterike me shenja klinike jo specike. >obësi e përgjithshme, lodhje, anoreksi, nau"e ose të vjella, dhimbje koke, dhimbje muskulare dhe të ky(eve. #ë këtë fa"ë mël(ia është pak e "madhuar. c. ;a"a ikterike me shenjaklinike specike. #ë këtë fa"ë shfaqet ikteri, urinim me ngjyrë të errët, materialet fekale (ngjyrosen, kanë prurit. d. Peridha e konvaleshencës / është shërimi i sëmundjes. •
Nd+2!himt mo+.o"o#$ik në h,atitin 0i+a" ak(t
•
•
•
•
#dryshimi më i përgjithshëm morfologjik është "madhimi i mël(isë. #gjyra e mël(isë bëhet e kuqe ose në të gjelbër në përpjestim me shkallën e ikterit. #dryshimet më domethënëse vrojtohen në mikroskop. %to variojnë nga njëra fa"ë e sëmundjes në tjetrën dhe kanë intensitet të ndryshëm nga rasti në rast. #ekro"ë hepatocelulareH qeli"a të i"oluara ose grupe qeli"ash, citoli"ë Arupturë qeli"ore ose apoptosis AtkurrjeB.
Nd+2!himt mo+.o"o#$ik në h,atitin 0i+a" ak(t
•
•
•
#dryshimet morfologjike të hepatiteve në një shkallë të konsiderueshme përngjasojnë me dëmtimet medikamento"e. L&iont d#$n+ati0 4 kanë të bëjnë me ndryshimet që vërehen në qeli"at hepatike si pasojë e (rregullimit të metaboli"mit të tyre dhe shprehen me forma të ndryshme të mbingarkesave qeli"ore. L&iont nk+otik 4 nekro"a mund të jetë e lokali"uar duke u përqëndruar në qeli"a të ve(anta apo grupe të vegjël qeli"ash.
D(k(+itë in3amato+ •
•
4 D(k(+itë in3amato+ inCamacioni në rradhë të parë konsiston në grumbullimin e eksudatit me karakter sero", jo vetëm në hapësirat portale por edhe në brendësi të lobulave hepatike, sidomos ndërmjet hepatociteve. Por dukuria kryesore inCamatore është prania e inltrative inCamatore me lloje të ndryshme qeli"ash por kryesisht limfocite e plasmocite.
P+o7!t +#$n+ati0 •
•
P+o7!t +#$n+ati0 4 këto janë pak të shprehura në formën akute të hepatiteve. egjithatë mund të vihet re "madhimi i hepatociteve, "madhimi i bërthamave të tyre ose prania e dy ose më shumë bërthamave.
H,atiti .("minant •
•
•
+epatiti viral "akonisht ka dëmtime të lehta hepatike, pa shumë ndryshime degjenerative dhe ve(anërisht pa shumë nekro"ë e me dukuri inCamatore jo të theksuara. %i evoluon në mënyrë të qetë dhe përfundon në mënyrë të favorshme prandaj kjo është quajtur hepatit viral beninj. !ështu ndodh në shumicën dërmuese të rasteve, megjithëse ndonjëherë edhe ai mund të japë cirro"ë hepatike.
H,atiti .("minant
Por në një numër të ku"uar të rasteve hepatitis karakteri"ohet me le"ione të thella nekrotike e degjenerative dhe me dukuri inCamatore mjaft të acaraura. • Iakonisht ai progreson shumë shpejt, për '/) javë përfundon në insucencë të thellë hepatike. !jo formë është quajtur hepatit fulminant. • !uptohet që kemi të bëjmë me një formë shumë të rëndë që me një përqindje të madhe përfundon me vdekje, prandaj quhet hepatit malinj. •
H,atiti .("minant
•
•
•
•
8o+.o"o#$iki!ht hepatiti fulminant përku"ohet si një inCamacion akut me mbi"otërim të le"ioneve nekrotike nekrotike dhe të t ë atyre degjenerative. #ekro"a "akonisht është masive ose submasive me urë"a porto/portale, porto/ centrale ose centro/ centrale, kurse ndryshimet degjenerative janë të ndryshme por mbi"otërojnë ato të tipit steatotik. ël(ia "vogëlohet brënda një kohe të shkurtër dhe një pjesë e mirë e saj merr ngjyrë të verdhë. !ëtë kuadër kliniko/morfologjik në -/E-9 të rasteve mund ta shkaktojnë viruset e hepatitit. 8ik+o!ko,iki!ht vërehet nekro"ë e gjerë me vendosje kryesisht centolobulare duke e prishur fare strukturën hepatike.
H,atiti k+onik 0i+a"
•
e hepatit kronik kuptohet një sëmundje e mël(isë me të dhëna klinike, biokimike ose serologjike të pranishme për një periudhë më shumë se gjashtë mujore që shfaqet në mënyrë të va"hdueshme ose intermitente dhe që ka dokumentim histologjik të pranisë së inCamacionit dhe të nekro"ës hepatike. hepatike.
H,atiti k+onik 0i+a" •
•
•
Shkaku më i shpeshtë, por jo i vetëm i hepatiteve kronike janë viruset e hepatitit. #dër shkaqet e tjera mund të përmenden disa barna si: metildopa, i"onia"idi etj. >isa sëmundje metabolike si @ilson, alkoli, (rregullime imunitare si hepatitis lupoid, dhe disa shkaqe të panjohura. Prandaj mendohet që hepatitis kronik është një gjendje e dëmtimit progresiv të mël(isë nga shkaktar sh kaktarë ë të ndryshëm.
H,atiti k+onik 0i+a" Sidoqoftë shkaktarët më të "akonshëm janë viruset e hepatitit, sidomos virusi G, i cili shkakton -9 të rasteve dhe gjysma e tyre përfundon në cirro"ë. • Jirusi shkakton hepatit kronik në 8-9 të neonatëve të infektuar dhe vetëm në 9 tek të rriturit, por '9 e këtyre të fundit evoluojnë drejt cirro"ës. • Jirusi > shkakton hepatit kronik vetëm kur superinfektohet me virusin . •
•
•
Sh.a/$t k"inik / janë të pakta, jo të qëndrueshme dhe aspak karakteristike, prandaj krijojnë vështirësi për diagno"ën. Nd+2!himt ,ë+#$ith!hmë mo+.o"o#$ik 4 kanë shkallë të ndryshme të dëmtimit dhe nekro"ës së qeli"ave hepatike të shoqëruara me dukuri regjeneratore, dukuri inCamatore në hapësirën portale dhe brosis. +epatitet kronike nuk janë një sëmundje e vetme, por mund të paraqiten në forma të ndryshme.
H,atiti k+onik 0i+a" •
• • •
>alohen tre forma të ndryshme të hepatitit kronik: +epatitis kronik persistent +epatitis kronik aktiv ose progresiv +epatitis kronik lobular
H,atiti k+onik ,+!i!tnt •
H,atiti k+onik ,+!i!tnt 9 është një formë e hepatiteve kronike që nuk përparon por edhe nuk "hduket, që ka një le"ion inCamator minimalisht të pranishëm i cili është i përqëndruar në hapësirat portale, duke i ruajtur të pa prekur lobulet hepatike dhe që nuk ka shumë dëmtime të qeli"ave hepatike. %i "akonisht nuk përfundon me cirro"ë
H,atiti k+onik akti0 •
•
H,atiti k+onik akti0 4 është ajo formë që ka të pranishëm një le"ion inCamator në hepar, i cili ka aftësi të përparojë, që shtrihet nga hapësirat portale edhe në pjesë të ndryshme të lobuleve hepatike dhe që shoqërohet me shumë dëmtime të qeli"ave hepatike. %i përfundon shpesh në cirro"ë hepatike.
Nd+2!himt mak+o!ko,ik •
Nd+2!himt mak+o!ko,ik. #ë hepatitin kronik persistent konsistojnë në "madhim të lehtë të heparit, por pa ndryshim të konsistencë së tij dhe të lëmueshmërisë së sipërfaqes kapsulare. Përkundra"i në hepatitin kronik aktiv hepari është i "madhuar, konsistenca e tij është e shtuar dhe sipërfaqja e kapsulës paraqet shkallë të ndryshme të ashpërsimit të saj, herë me aspekt mikroglanular dhe herë makrogranular, (ka dëshmon për ecurinë e këtij hepatiti në drejtim të cirro"ës hepatike.
Nd+2!himt mik+o!ko,ik. •
•
#ë hepatitin kronik persistent vërehet "madhim i hapësirave porto/biliare, sepse në to grumbullohen inltrate inCamatore mononukleare, të përbëra kryesisht nga limfocite dhe pla"mocite, nga pak makrofagë, histiocite, broblaste. Por të gjithë këta elementë mbeten të përqëndruar në hapësirën portale dhe nuk depërtojnë në lobulin hepatik.
Nd+2!himt mik+o!ko,ik. •
•
#ë hepatitin kronik aktiv, përkundra"i ndryshimet mikroskopike janë të thella dhe të shumëllojshme. %to përve( dukurive inCamatore përfshijnë edhe dëmtime nekrotike të qeli"ave hepatike. $eaksioni inCamator edhe në këtë formë llon në hapësirat portale dhe përbëhet nga inltrate limfo pla"mocitar, histiocite, makrofagë, broblaste, bro"ë etj, por ndryshe nga forma persistente e hepatitit, inltratet inCamatore depërtojnë në brendësi të lobulit hepatik.
A)!7!t h,atik !ëto paraqesin kavitete me numër, madhësi e vendosje të ndryshme në mël(i, të cilat janë të mbushura me eksudant purulent. • #ë varësi të rrugës me të cilën faktori etiologjik arrin në mël(i atom und të ndahen në abscese hematogjene dhe biliare. • %bsceset hematogjene 4 janë re"ultat i embolive septike, të cilat mund të arrijnë në mël(i me anë të venës porta ose të art. hepatike. •
'o+mat 01anta të 7i+o&a0
5i++o&a a"ko"ik 4 dëmet e shkaktuara prej alkolit janë jashtë"akonisht të mëdha në organi"min e njeriut dhe organi që dëmtohet më shumë është hepari. • >ëmtimet e mël(isë prej alkolit varen nga ve(oritë individuale të organi"mit të njeriut, sasia e konsumit ditor të alkolit, kohë "gjatja e marrjes së tij. • #dër vdekjet e lidhura me alkolin '--.--- raste shkaktohen nga cirro"a alkolike, sepse shumë vende të botës sidomos në ato të botës perëndimore cirro"a alkolike është forma më e shpeshtë e ciro"ave të mël(isë. • >ëmtimi i mël(isë nga përdorimi i alkolit kalon nëpër tre fa"a të cilat mund të gërshetohen dhe të mbivihen njëra me tjetrën dhe që të gjitha së bashku përbëjnë atë që quhet sëmundja alkolike e mël(isë. •
8o+.o"o#$ia !ëm(nd$! a"ko"ik •
•
Steato"a hapatike alkolike ose heparin i dhjamosur në pamjen makroskopike paraqet "madhim të heparit, i cili mund të arrijë në */E kg. ai ka konsisitencë të butë, ngjyrë të "verdhur dhe pamje të yndyrshme. !rahas steato"ës llon të shfaqet dhe gradualisht të theksohet bro"a hepatike. Girro"a alkolike makroskopikisht është e tipit mikronodular, duke paraqitur sipërfaqen e mël(isë të ashpërsuar në mënyrë uniforme dhe duke krijuar pamjen si Kgo"hdat me kokëL.
8o+.o"o#$ia !ëm(nd$! a"ko"ik
Pato#$n&a •
• • • • •
•
Patogjene"a e dëmtimeve hepatike nga alkoli është e ndërlikuar dhe në disa pika e paqartë. Steato"a krijohet nga: 6rregullimet en"imatike të metaboli"mit yndyror. 6rregullimet e sekretimit të hipoproteinave. $ritja e "bërthimit të yndyrnave periferike. 0ksidimi i alkolit krijon radikale të lirë të cilët veprojnë në strukturat membrano"e dhe proteinat. >ëmtimet alkolike janë më të theksuara në "onën pericentrale të lobuleve sepse atje janë më të shtuara radikalet e lira dhe acetaldehydi.
•
•
Girro"a posthepatike 4 "hvillohet si re"ultat i evolucionit progresiv të hepatiteve virale acute, kronike dhe toksike. Girro"a postnekrotike 4 është pasojë e le"ioneve nekrotike massive ose submasive, si( ndodh në hepatitin fulminant ose në dëmtimet toksike të mël(isë. #ga ana makroskopike ajo karakteri"oahet me noduse të mëdha dhe ndërmjet tyre ka fundosje brotike, të gjera dhe të thella.
Girro"a në sëmundjen @illson •
•
•
• •
Girro"a në sëmundjen @illson 4 Sëmundja @illson është një patologji e metaboli"mit të bakrit që shprehet me grumbullimin e këtij elementi në organe të ndryshme dhe sidomos në mël(i, tru dhe sy. >uke shmangur mekani"mat biokimike të (rregullimit te metaboli"mit të bakrit, po përmendim shkurtimisht mënyrën se si ai dëmton indet. #Mit krijimin e radikaleve të lira , të cilat janë lëndë dëmtuese. =idhet me grupet sulfhidrike të proteinave qeli"ore. Ihvendos metalet e tjera në metalen"imat hepatike.
Girro"a në sëmundjen @illson
orfologjia Girro"a biliare orfologjia 4 karakteri"ohet nga ndryshime hepatike shumë të variueshme të cilat mund të jenë: ndryshime steatotike, ndryshime nekrotike, ndryshime inCamatore akute dhe kronike. • Girro"a biliare 4 quhen të gjitha ato forma të cirro"ave hepatike që "hvillohen si pasojë e pengesave të eleminimit të bilës me anë të rrugëve biliare dhe krijimin e kolesta"ës, prandaj atom und të quhen cirro"a kolestatike. • #ë varësi të faktit se pengesa e eleminimit biliar është në nivelin e kanaleve biliare eMtrahepatike apo intrahepatike. •
Girro"a biliare
Girro"a hepatike •
•
Girro"a hepatike tek fëmijët / cirro"a hepatike në një numër të vogël të rasteve "hvillohet dhe në moshat fëminore. Shkaku i cirro"ave tek fëmijët "akonisht është një defekt gjenetik, metabolic ose en"imatik.
Girro"a hepatike
Girro"a
#dërlikimet e cirro"ës
&anë dy, hipertensioni portal dhe insucenca hepatike. • +ipertensioni portal 4 është një ndërlikim i rëndësishmë që karakteri"ohet nga ngritja e qendrueshme e trysnisë hidrostatike në venën portale dhe në degët e saj Anormalisht presioni atje është /1mm5+gB. • %i krijohet nga pengesat e qarkullimit hepatic në tre nivele kryesore, në nivel subhepatik, intrahepatik dhe suprahepatik. •
#dërlikimet e cirro"ës •
•
+ipertensioni portal e ka ba"ën keyesisht në brendi të mël(isë, si pasojë e e bllokimit të qarkullimit të gjakut në degë"imet veno"e. +ipertensioni portal mund të bëhet shkak për një sërë ndryshimesh të tjera si psh. splenomegali kolaterale vaskulare ekstrahepatike dhe ascit. Shpretka paraqitet jo vetëm e "madhuar por edhe e fortë me ngjyrë cirrotike.
+ipertensioni portal
2nsucienca hepatike •
•
2nsucienca hepatike 4 nënkupton uljen e theksuar të funksionit të heparit që manifestohet me ikter dhe diate"ë hemorragjike dhe me shumë shenja të tjera, por kuadri më i plotë i saj shfaqet me komën hepatike. Si pasojë e hipertensionit portal dhe insuciencës hepatike ndodhin këto ndërlikime:
2nsucienca hepatike •
•
+emorragjia gastrointestinal. !jo shkaktohet nga (arja e vari(eve të e"ofagut dhe nga ul(era gastrointestinal që janë të shpeshta në të sëmurët me cirro"ë dhe nga (rregullimet e qarkullimit të gjakut. 2nfeksionet bakteriale. Girro"a mund të ndërlikohet me shumë infeksione si: pneumoni septicemia, peritonite, infeksione urinare, endokardite etj. ato ndodhin si re"ulatat i uljes së re"istencës qoftë nga vetë cirro"a, po ashtu nga mjekimi me korti"onik dhe faktorë të tjerë.
2nsucienca hepatike •
•
Sindromi hepatorenal. !jo "hvillohet në fa"ën ascitike të sëmundjes dhe karakteri"ohet nga një insuciencë renale progresive. endohet se në patogjene"ën e kësaj sëmundje luajnë rol (rregullimet e qarkullimit të gjakut. alinji"imi i cirro"ave. !arcinoma hepatike celulare në një mël(i cirrotike takohet mjaft më shpesh se në mël(inë normale. ;avori"imi i "hvillimit të karcinomës në heparin cirrotik shpjegohet me proliferimin e theksuar që vihhet re në noduset regjeneratore të mël(isë.
2nsucienca hepatike
2nsucienca hepatike
T(mo+t më"1i!ë Dumoret beninje • %denomat hepatoqeli"ore paraqiten si noduse të ku"uara, unike ose multiple. • !ur janë në sipërfaqe ato rre"ikojnë për rupture dhe mbi këtë ba"ë për hemorragji, ndërsa kur janë në brendësi të mël(isë ngatërrohen me karcinomat hepatike. •
T(mo+t më"1i!ë
Dumoret beninje
T(mo+t më"1i!ë
Dumoret malinje • Iakonisht tumorret më të shpeshtë të mël(isë janë metasta"a, të cilat më shpesh e marrin origjinën nga karcinomat e "orrës së trashë, mushkërive dhe gjirit. Prania e masave unike në mël(i Cet për karcinomë primare, prania e masave multiple Cet për metasta"a. • ikroskopikisht, në karcinomën hepatocelulare shikohen qeli"at neopla"ike të vendosura në fole ose kordone, që në format e diferencuara mund të përmbajnë bulësa bile brenda në qeli"ë ndërmjet qeli"ës. •
T(mo+t më"1i!ë
•
•
#ë disa raste vihen re disa inklu"ione eo"inolike të ngjashme me inklu"ionet allory. Shpeshtësia e karcinomave primare të mël(isë në vende të ndryshme të botës varet shumë nga shpeshtësia e infeksionit nga hepatitis viral i tipit dhe e cirro"ave hepatike. bi"otëron prekja e seksit mashkull.
T(mo+t më"1i!ë
!olelitia"a •
•
•
•
•
!jo karakteri"ohet nga prania e gurëve në fshikë"ën e tëmthit ose në rrugët biliare. =iti"a e fshikë"ës biliare takohet në 1-9 të popullësisë në vendet perëndimore. #ga pikëpamja e përbërjes shumica e gurëve biliarë Arreth F-9B përbëhen nga kolesteroli dhe pjesa tjetër Arreth '-9B nga bilirubina dhe calcium që quhen gurë pigmentarë. akroskopikisht gurët kolesterinikë paraqiten të lëmuar, të verdhë e të "behtë. ;aktorët etiopatogjenë që favori"ojnë formimin e gurëve biliar janë: mosha, gjinia, faktorë hereditar, faktorë mjedisorë.
!olelitia"a
!olelitia"a
!olecistitet
• •
!olecistitet 7shtë inCamacion i kolecistës dhe e kemi akut dhe kronik. !olecistitet kalkulo"e përbëjnë 89 të rasteve.
llokimi i kanaleve biliare ekstrahepatike •
• • • •
#ë këtë grup bëjnë pjesë disa patologji të ndryshmeH keqformime të lindura, gurë, infeksione, tumore para"itë, që të përbashkët kanë pengesën ose bllokimin e rrjedhjes së bilës nëpër rrugët biliare dhe derdhjen e saj në duoden.
llokimi i kanaleve biliare ekstrahepatike !ëto sëmundje krijojnë pasoja si: 1. 2kter mekanik '. 2nCamacione të rrugëve biliare që gradualisht mund të marrin shtrirje ashendente dhe të arrijnë në kanalet e vogla intrahepatike ose edhe në kolecistë ). %bscese hepatike të karakterit kolangiolitikë *. Pasoja kronike në mël(i si( është cirro"a biliare sekondare . llokimi i kanaleve biliare mund të ndërlikohet me pankreatit •
