PAPERBACK ROMANCE AT ANG WIKANG LIGAW: Pagsusuri sa Gamit ng Wikang Ingles sa Mga Romansang Nobela sa Tagalog
Miguel Carlos Lazarte
FIL150 Y Unang Semestre, A.Y. 2017-2018 Unibersidad ng Pilipinas Los Banos
85, 87, 84: Kwentong Panimulain
“Ohh kita nalang tayo ng six o’clock, okay Miguel?” Miguel?” laging wika ni Papa tuwing Miyerkules, araw ng kanyang cash advance. advan ce. Alas-singko, nagdaan ang dismissal, dismissa l, nagsiuwian na ang tropa – hayskul. – hayskul. ‘Di tulad ng iba, wala akong school bus at bihira bihira mag-commute. Laking hatid-sundo. Dederecho ako sa mall para hintayin matapos ang trabaho ng ama, para makatipid at sabay kaming umuwi. (Eksena: Naka-asul na unipormeng public school, at nakatambay sa National Book Store nang halos tatlong oras bago ang ‘ out out ’ ’ ng ng ama sa opisina. Excited ang batang estudyante dahil Miyerkules, bibilhan siya ng isang bagong libro. Uuwi dala-dala da la-dala ang pulang plastik, aamuyin ng isang minuto ang bagong bili, hindi tatanggalin ang price tag at babalutan ng magandang kalidad na plastic cover.) Aaminin ko, hindi ako nakapagbasa ng isang buong nobela n obela bago ang hayskul. Hindi lang talaga uso sa elementarya noon. Naaalala ko na laging ang pinakamababa kong antas ay ang Filipino – 85, 85, 87, 84. Kaya nang malantad sa mundo ng libro noong hayskul, puros mga Young Adult ang binabasa ko: Percy Jackson, Harry Harr y Potter, Septimus Heap, Kane Chronicles, Books of
Ember. Ipangalan mo ang mga mainstream na YA series, alam ko ‘yan. Sa madaling salita, naadik ako nang halos tatlong taon sa puro lang pagbabasa ng fiction. Isang beses, may kaklase akong mga kababaihan sa likod, nagbabasa ng maliliit na
libro. Pamilyar, naisip ko. Nakikita ko ‘to. An g Stallion Series – hiniram hiniram ko ang isang libro tungkol sa isang kambal na casanova sa eskwelahan. Ayos pala! sabi ko nun. Pero parang ‘di ko
trip. Ba’t to sikat? Dahil ba mura? Binalik ko agad kinabukasan pagkatapos kong basahin noong gabing iyon. Maliban doon, lahat ng binasa ko ay sa Ingles, bano ba no ako sa sarili kong wika eh. Pa’no ba naman? Laki sa elementarya na may bayad na piso sa kada salitang Tagalog. Hindi ko
maintindihan ang mga pinapabasang ‘teksto’ lagi sa Filipino. Minsa’y nangopya o humingi ng tulong ng Internet para malaman ang summary. Sa kursong DevCom sa kolehiyo, hindi ako sinanto na balikan ang una kong mahal. Tungkol rin sa Philippine Literature ang LRP ko sa ENG2 noong mga panahong lubusan ko pang mahal ang panitikan, ngunit kinasuklaman ko ang Wattpad sa papel na ‘yon. Maliban sa Page 2 of 13
huling bira ko sa ENG2, wala nang kahit anong ‘malikhain’ sa ginagawa sa kurso. Nawalan ako ng oras magbasa ng mga nobelang dinadala ako sa kalawakan. Puro mga katotohanang deretsahan. Apat na taon, tapos ko na lahat ng majors, thesis na lang ang natira. Sabi ko sa sarili ko, sinubukan ko namang aralin ang sariling wika sa pagsusulat sa student pub, sinubukan kong lumubog sa masa at hindi sakamin ang pagiging petty burgis ko, ba’t hindi ako umangat ng
isa pang lebel at intindihin pa lalo kung ba’t enjoy na enjoy ang mga kakl ase kong mga babae sa Stallion Series na ‘ yun, kunsabagay, ito rin naman ang librong pang-aliw ng karamihan. Pumasok ako sa DHUM pagkatapos tanggihan sa isa dapat na pagpi-prerog-an kong
extra course din, ang kursong Creative Writing ni Ma’am Bucoy. Wala din kasi akong ENG4, hindi naman ako ComArts eh. Okay lang, sabi ko sa sarili. Nag-asam. Naghanap. Bumalik sa unang mahal. Ito ang kwento ko. Hindi man popular, at medyo may pagka-meta dahil manunulat manu nulat ako sa Ingles, ay susubukan kong alamin ang lahat ng kailangan pang malaman.
Ang Pagmamasid
Ang pagsusulat ay naka-angkla na sa kahit sinong malawak na mambabasa. Ang pagbabasa pagbabasa ng iba’t ibang likha ay hindi hiwalay sa ideya na himukin rin ang diwa na gumawa ng mga kathang isinulat ng sarili. Dahil Dahil ang esensya naman ng sining – sining – ang ang humanidades, sa kabuuan – kabuuan – ay ay ang makiramay sa sangkatauhan, ang makita ang rason ng pagiging buhay at pagiging tao. Bilang isa ring mambabaasa, hindi ko maiwasan na ikutin ang iilang mga istante ng libro sa loob ng National Book Store, at minsan ko na ring nadaanan ang mga libro sa Tagalog. Sa karaniwang branch ng NBS, dadalawa ang istante ng mga awtor na Pilipino. Parehong may tatak na “Philippine “P hilippine Literature”, ang isang istante ay puno ay puno ng librong nagkakahalagang dalawangdaan hanggang sa apatnadaan, karaniwang mga librong isinusulat ng mga awtor na may mahahabang mga pangalan at may tatak ng kung ano mang national award na ang napanalunan ng libro. Page 3 of 13
Sa kabilang banda, may iisa namang istante na puros maninipis na mga librong limbag ng Precious Pages at PSICOM. Mga pangalan ng babae karamihan at ang iba pa ay mga alyas dahil iisa lang ang pangalan. Sa pabalat nito ay ang mukha ng mga lalaki o kaya ng mag-irog na magkadikit ang mga mukha. Paminsan-minsan pa ay mga in-edit na mga mukha ng mga kilalang international na artista. Magsisimula ang presyo nito sa kwarenta pesos at bihira ang aabot ng dalawandaan, depende sa kapal nito. Karaniwan aabot lang ito sa Php 150. Tila ba kada balik ay nadadagdagan lang ito nang nadagdagan. Madalas ay punong puno ang istanteng ito at patung-patong na ang mga titulo at wala nang maayos na paghahalayhay. Ang mga Filipino romance pocketbooks ay isa sa mga pinaka-diverse sa publishing industry ng bansa (De Vera, 2014). Layo sa popular na pagkakaalam na ang mga nagbabasa lang
nito ay ang mga katulong, malaki ang audience nito at halo-halo ang antas ng mambabasa. Pumapatok ito dahil ito ay tinututukan ng mga mamimili kumpara sa mga nobelang iba iba ang tema. Karamihan ng mga awtor ng mga kwento ng mga nobela ay mga babae, na iba iba ang edad. Ang Precious Hearts Romances ay nakakapaglabas ng 40 hanggang 50 na libro kada buwan. Sabi sa website ng PHR, ginawa ang kumpanya noong 1992 sa natatanging layunin na kunin kunin ang “taste” ng Filipino na entertainment. Higit pa sa mga libro, nagiging m ga serye din ito sa TV, ang “Precious Hearts Presents”. Ang PHR ay gumagawa rin ng mga workshop para sa mga nais magsulat ng mga romansang libro din. Dagdag pa ni De Vera, na n a isang staff sa Precious Pages Corporation, mahigit kumulan g 100 ang manunulat na regular na nagpapasa ng mga manuscripts na dumadaan sa editorial team. Karamihan sa mga kwento ay may balangkas: pag-ibig ng lalaki at babae na dadaan sa maraming hadlang pero laging happy ending ang kahahantungan. Nasa sa awtor ang pagiging imahinatibo sa pagdadagdag ng sari-sarili nilang orihinal na pakulo sa gitna ng kwento. Ang tipikal na 40 peso PHR na libro ay merong 120 na pahina, na umaabot ng 22,0 00 words sumatotal.
Page 4 of 13
Ang Paglubog
Bilang isang estudyante, at kung hindi mamasain, isang lalaki na hindi masyadong hilig ang pagbabasa ng mga kwentong romansang Pilipino, inasam kong basahin ang mga nobela at maging kritikal sa mga elemento nito. Subalit h indi ko intensyon na aralin ang paglilipat ng lenggwahe sa mga unang libro, kundi napagtanto ko ito sa pag-abot ko sa ika-anim na libro dahil mas napansin ko ang pangangailan na aralin ito. Ang wika ay ang isa sa mga nagtatakda ng kultura sa isang lugar. Malawak ang usapin ng lenggwahe sa bansa dahil halo-halo ang mga lenggwahe, dagdag pa ang dayalekto, sa Pilipinas. Bibigyang-pansin ng pagsusuri na ito na tutukan ang pangkaraniwang ginagamit: Ang Tagalog at – ang ginagamit sa media, sa eskwelahan, at iba pa. Ingles, dahil ito ang mainstream – ang Banggit ni Fishman (2010), ang bilingual policy sa edukasyon sa bansa ay ang dahilan bakit pinapahalagahan ng school administrators at magulang ang Tagalog, at lalo na ang Ingles. Inaral din niya na ang mother tongue (kung hindi ito Tagalog), ay nakakahadlang sa pag-aaaral ng mga “preferred” languages na ito. Kaya mataas ang pagpapahalaga sa Ingles at Tagalog. Kung uungkatin pa ng mas malalim, Top 1 ang Ingles at pangalawa lamang ang Tagalog sa mga eskwelehan bilang isa sa mga assets ng isang estudyante. Hindi tulad ng ibang mga “canons” sa panitikang Pilipino na Pilipino na hindi tinutularan ang language shifting, gumagamit ang mga Tagalog pocketbooks ng dalawang lenggwahe, ang
pangkaraniwang buka ng bibig ng Pilipino. Kumpara sa mga “canons”, na sinasabing umuugat sa mga kolonyal na tendencies ng Pilipino (Punongbayan, 2014). 2014). Ang pagbabasa ng mga “canons”, o ang mga babasahing nasa unang istante, na binanggit sa taas, ay sumusunod sa mga standards ng West (pati ang validation nito) sa modernong istilo nito. Tulad ng Wattpad stories, ang PHR romance novels, ay tinatawag na baduy o kaya ay mababaw. Isa itong pamamaraan ng lulumaing kolonyal na konsepto ng mataas at mababang
sining (low and high art). Dahil sa cultural elitism na nakaugat sa mga Pilipino, nakalagay pa rin sa pedestal ang pagbabasa ng “canons” kumpara “canons” kumpara sa mga binabasa ng masa. Sa rationale na may malalim pang pag-ugat ang lenggwahe sa suri na ito, napagtanto ko na kailangan itong gawin lalo na sa mga natatanging klase ng “pampanitikang Pilipino” na gumagamit ng language shifting. Page 5 of 13
Sa ginawang pagsusuri na ito, sampung libro ang binasa ko upang suriin ang an g paglilipat ng lenggwahe (language shifting) mula Tagalog sa Ingles sa iilang mga parte ng mga nobela. Isang series na isa sa mga bestsellers ng PHR, ang Barberia De Santa Lucia. Lima ang mga ito at isinulat ng awtor na si Vanessa:
Barberia De Santa Lucia Series 1: Binibining Barbero (ni Vanessa)
Barberia De Santa Lucia Series 2: Waiter, Barber, Engineer, Engi neer, Lover (ni Vanessa)
Barberia De Santa Lucia Series 3: Kasal-kasalan (ni Vanessa)
Barberia De Santa Lucia Series 4: Heart Emergenc y (ni Vanessa)
Barberia De Santa Lucia Series 5: Love Hangover (ni Vanessa)
Ang sunod na limang libro naman ay mga klasik na Silver Edition ng PHR. Samu’t sari ang titulo at awtor:
Forget You But Not Quite (ni Serafina)
The Second Affair (ni Serafina)
Dear Lonely (ni Akira Ellie)
My First and Last Love (ni Vema Rice)
Stuck With Me (Peach Sevilla)
Sa gagawing pagsusuri, pipiliin ko ang mga segment sa loob ng mga nobela at ililista ang mga pagkakataong nagbabago ng lenggwahe ang awtor. Ngunit hindi lahat ng mga pagkakataon ay ililista, bubutihing pangkalahatan ang mga sirkumstansya depende sa tono ng kabuuan ng karakter. Ang Point of View (POV) ay kukunin rin upang matukoy kung paano ikinwento at kung galing sa kaninong mga mata. Hindi pipiliin ang mga pagkakataong gumamit lamang ng Ingles ang awtor kundi mga pagkakataon sunod-sunod ang paggamit ng Ingles o kaya ay katugon ang tono ng Ingles sa kabuuan ng nobela. Hindi rin isasama ang mga pangungusap na coño ang istilo o gumagamit ng Ingles at Tagalog sa isang pangungusap.
Page 6 of 13
NOBELA AT AWTOR
1
2
Barberia De Santa Lucia Series 1: Binibining Barbero ni Vanessa
Barberia De Santa Lucia Series 2: Waiter, Barber, Engineer, Lover ni Vanessa
Barberia De Santa Lucia Series 3: Kasal-kasalan Ni Vanessa
POINT OF VIEW/ TAGAPAGSALITA Glydel (side character babae)
Dayalogo; Try-hard na Inglisera, social climber, e.g, “I was look at you and your team a while ago already pa. Yub vin fleying so much, taking af longer than the time…”
Lucio (main character - lalaki)
Naratib; Habang nagtatalik sila ni Elena, e.g. “He felt her all over and tasted her, like he did the first time.”)
Rebecca (main character – character – babae)
Naratib at dayalogo; Habang nasa ibang bansa (US), “Fuck off! she wanted to yell but she didn’t. She smiled instead and said, ‘My name, just like what it says here — ’”
Saturnino (main character – character – lalaki)
Barberia De Santa Lucia
Naratib; karamihan sa mga kwento ni Rebecca ay nasa Ingles tuwing may tinatanong o gusto maglagay ng attitude Naratib; Tuwing magbabanggit ng mga yaman at pagmamay pagmamay-ari, e.g. “He had three cars.” Naratib; Tuwing may matalik na nangyayari, e.g. “Those were the sweetest lips Sat had ever tasted. The woman was so damned beautiful he didn’t know whether he wanted to do her at once or treat her like a queen…”
3
4
SIRKUMSTANSYA
Halos lahat ng karakter na doktor
Naratib at dayalogo; Noong nagtalik ang mga bida, e.g. “Sweetheart, what the hell are you doing?” (konteksto: habang nag-bo-blowjob) Dayalogo; Karamihan sa dayalogo ay nasa Ingles, e.g. “How have you been?/O -okay/Do you know?/Know
Page 7 of 13
Series 4: Heart Emergency ni Vanessa
Gabbie (main character – character – babae)
5
Barberia De Santa Lucia Series 5: Love Hangover ni Vanessa
– Conrad (main character character – lalaki)
Forget You But Not Quite
Edz (main character – character – babae) babae)
ni Serafina
6
Louis (main character – character –
what?/Agatha is back./Who’s Agatha?/Rodrigo’s wife.” (exchange of convo) Naratib; Tuwing nagtatalik, e.g. “She thought it was a plus point that he was a doctor. He was an expert in anatomy. He knew all the right buttons to press and taste. Her legs were dangling from the couch, his hands were on her buttocks, pulling her nearer for greater access…” Tuwing nasa ospital, talking about love, e.g. “If Naratib; Tuwing there was one thing missing in his life, that was a woman to love. He was ready to settle down. He was tired of casual casual relationships…” relationships…” Dayalogo; Tuwing nagtatalik si Conrad at Yeye, e.g. “I missed kissing you./Let me just kiss you, okay?” Naratib at Dayalogo; Tuwing nasa opisina at propesyonal propesyonal ang datingan, datingan, e.g. “’I’m “’I’m s- sorry, sorry, I’m not her.’ her.’ ‘ I must have gotten the wrong room,’ she stammered. She briskly turned her back and ran off.”
Liham; Sa dulo ng kwento nang magtapat ng pag-ibig,
Series 4: Heart Emergency ni Vanessa
Gabbie (main character – character – babae)
5
Barberia De Santa Lucia Series 5: Love Hangover ni Vanessa
– Conrad (main character character – lalaki)
Forget You But Not Quite
Edz (main character – character – babae) babae)
ni Serafina
6
what?/Agatha is back./Who’s Agatha?/Rodrigo’s wife.” (exchange of convo) Naratib; Tuwing nagtatalik, e.g. “She thought it was a plus point that he was a doctor. He was an expert in anatomy. He knew all the right buttons to press and taste. Her legs were dangling from the couch, his hands were on her buttocks, pulling her nearer for greater access…” Tuwing nasa ospital, talking about love, e.g. “If Naratib; Tuwing there was one thing missing in his life, that was a woman to love. He was ready to settle down. He was tired of casual casual relationships…” relationships…” Dayalogo; Tuwing nagtatalik si Conrad at Yeye, e.g. “I missed kissing you./Let me just kiss you, okay?” Naratib at Dayalogo; Tuwing nasa opisina at propesyonal propesyonal ang datingan, datingan, e.g. “’I’m “’I’m s- sorry, sorry, I’m not her.’ her.’ ‘ I must have gotten the wrong room,’ she stammered. She briskly turned her back and ran off.”
Louis (main character – character – lalaki)
The Second Affair
ni Serafina 7
Liham; Sa dulo ng kwento nang magtapat ng pag-ibig, mala-epistolaryo mala-epistolaryo na istilo ng naratib, e.g. e.g . “I apologize to you for I couldn’t couldn’t tell this straightfaced. straightfaced. I am am in love with you. It’s the real real thing, Edz…” Edz…” NOTE : Gumamit rin ang kwento ng Español nang madakip sila ng kidnappers. Ginamit ang Español ng mga kontrabidang bandido para hindi sila maintindihan ng mga bihag na bida. Lerma (main character – character – Naratib at dayalogo; Kapag maglalabas ng galit o gulat, babae) e.g. “I didn’t kiss you. How dare you!’ She snapped at him…”
Tuwing nagpapaka-propesyunal, e.g. “You may leave, Doctor Cruz.’ Cruz.’ She opened opened the door for for him…”
Page 8 of 13
Dear Lonely
ni Akira Ellie
Zero (main character – character – lalaki) lalaki)
8
Stuck With Me
ni Peach Sevilla 9
Maria (main character – character – babae)
Trisha (side character – character – babae) Jane (main character – character – babae) babae)
Tuwing malalim ang iniisip, e.g. “God, this man is so unpredictable” Naratib at dayalogo; Kapag malalim ang iniisip o kaya ay may pinagtataka, e.g. “There was something about the way she stared at him that made him feel uneasy..” / “You want to be stalked?’ she asked him. Amusement now written on her face.” Naratib; Tuwing nagsisimula ang isang talata, e.g. “Maria was really pretty..(Tagalog pretty.. (Tagalog next sentence)”, “Maria maybe not perfect but she has guts.. (Tagalog next sentence)” Dayalogo; tuwing nagmumura, bihira ang paggamit ng Tagalog na mura, e.g. Fuck!, Shit! Dayalogo; Tuwing gagamit ng mga kawikaang Ingles,
e.g. “A penny for your thoughts?” Naratib at Dayalogo; Tuwing magsasalaysay at magpapakita ng attitude sa boses, e.g. “She believed him. Paolo came from a good and wealthy family. He was a
Dear Lonely
ni Akira Ellie
Maria (main character – character – babae)
Zero (main character – character – lalaki) lalaki)
8
Stuck With Me
ni Peach Sevilla
Trisha (side character – character – babae) Jane (main character – character – babae) babae)
9
My First and Last Love
ni Vema Rice
Chelsea (main character – character – babae)
10
Page 9 of 13
Tuwing malalim ang iniisip, e.g. “God, this man is so unpredictable” Naratib at dayalogo; Kapag malalim ang iniisip o kaya ay may pinagtataka, e.g. “There was something about the way she stared at him that made him feel uneasy..” / “You want to be stalked?’ she asked him. Amusement now written on her face.” Naratib; Tuwing nagsisimula ang isang talata, e.g. “Maria was really pretty..(Tagalog pretty.. (Tagalog next sentence)”, “Maria maybe not perfect but she has guts.. (Tagalog next sentence)” Dayalogo; tuwing nagmumura, bihira ang paggamit ng Tagalog na mura, e.g. Fuck!, Shit! Dayalogo; Tuwing gagamit ng mga kawikaang Ingles,
e.g. “A penny for your thoughts?” Naratib at Dayalogo; Tuwing magsasalaysay at magpapakita ng attitude sa boses, e.g. “She believed him. Paolo came from a good and wealthy family. He was a licensed architect…”, architect…”, “’I don’t know. It won’t take too long, I guess. Please understand me.’” Naratib; Ginagamit bilang panimula sa mgaChapter o kapag may indikasyon na may panahong nagdaan, e.g. “Chapter Two… Chelsea swayed her hips and made her grand entrance entrance on the the stage..”, e.g. stage..”, e.g. Page 22.. “The moment Chelsea walked on the runway, Marco almost lost his temper. Men eyed her like a piece of prime meat..”
Sampung nobelang romansa
Ang Pag-ahon
Kapansin-pansin sa sampung nobelang romansa sa talahanayan sa itaas kung ano-ano ang mga pagkakataong ginagamit ang purong Ingles sa mga awtor. Kailangan ring itala na lahat ng libro ay gumagamit ng mga pinaghalong Ingles at Tagalog nang magkakatabi. Madalas ang pagpalit ng lenggwahe sa mga panahong nakakaras ang mga karakter ng matinding emosyon. Katulad ng mga halimbawa h alimbawa sa taas, nagsasalita ang mga karakter sa sarili o sa iba ng Ingles kapag may pinag-iisipang mabuti, may hinahangaan, o nasa gitna ng pagtatalik. Sa mga naratib ng mga karakter, mapapansin ang iba’t ibang pagtingin at pag-aangkop pag-aangkop ng mga karakter sa sarili nilang antas. Nananatili ang ideya na kapag mayaman o may posisyon sa kung ano mang trabahong mataas ang kita (doktor, arkitekto, inhinyero, atbp), karamihan sa mga karakter na ito ay gumagamit ng banyaga kahit sa paglalarawan ng paligid. Ginagamit rin ang naratib ng Ingles sa pagmamayabang ng mga karakter sa kung anong kayamanan o pagmamay-ari mayroon sila.
Page 10 of 13
Ginagamit rin sa mga naratib ang Ingles kapag nagtatalik ang mga karakter – karakter – sapagkat sapagkat nagbibigay ito ng mas magaan at nagbabawas sa tono ng kalaswaan sa paglalarawan ng aksyon at mga bahagi ng katawan. Sa mga dayalogo naman, katulad ng naratib, ay medyo kahawig rin ang mga paggamit nito. Nanatiling sa Ingles ang mga salitang hindi ginagamit sa pangkaraniwang salitang usapan na Tagalog. Dahil na rin nagtutunog natural ang paggamit p aggamit ng Ingles sa usapang Pilipino, hindi mapagkakaila ang pagiging makakatotohanan ng mga nobela. Tulad ng mga napapanuod sa mga telenobela, karamihan ng dayalog ay parehas ang tono at paggamit. Mahalagang itala na hindi nagmumura nang matindi ang mga karakter sa Tagalog, kundi ginagamit na lang ang mga counterparts nitong mga salita sa Ingles. Sapagkat sampung mga nobela lamang ang nasuri, mahirap magbigay ng tuntuning panlahat sa kabuuan ng mga nobelang romansa. Limitasyon rin ng pagsusuring ito dahil lima ang awtor na nagsulat ng sampung nobelang ito. Ngunit sa mga nabasa at nasuri, masasabi na ginagamit ang wikang Ingles upang magtunog natural ang kabuuan ng mga nobela. Maihahalintulad rin ito sa tema at tono ng mga script ng mga noontime at primetime shows sa telebisyon. Tunog natural – natural – sa sa aspetong hindi nakakagulat lalo na may mga salitang Tagalog na may pagkalalim at sa pangkaraniwang dila, ginagamit ng mga Pilipino ang Ingles na lamang bilang alternatibo sa mga mahihirap maintindihan o bigkasin na salita sa sariling wika. Pinakatalamak ang pagpalit ng lenggwahe tuwing nagtatalik o naghahalikan ang mga karakter. Karaniwan ay dalawang talata ang nakasulat nang buo sa Ingles.
Page 11 of 13
Pagbabagong Pananaw Subalit hindi maiiiwasan ang sariling mga interes sa pagpipili at pagbabasa ng mga libro, mapapatunayan na ang mga nobelang popular ay may malaking epekto sa mga tumatangkilik dito. Ang Happy Ending ng mga ito ay sadyang isang testimonya lamang ng pagasam ng mga Pilipino sa magandang mga pagtapos at kinabukasan kahit sa harap ng malupit na mga simulain. Resilience, ika nga. Kahit sa anong larangan – pag-ibig, pag-ibig, sa kontekstong ito. Kahit nabanggit kanina na hindi gaanong ginawa ito para sa mga taga-West, mahalagang tignan na ang konsepto ng popularisasyon ay ipinasok rin ng mga dayuhan sa bansa. Ang ideya ng mga pocket romance ay matagal nang ginagawa at inililimbag rin sa kahawig na bilis at dami, sa sikat na ngalang mga librong Sidney Sheldon at iba pa. Sa kabilang banda, kahit nasa Ingles ito ay mahalaga na ito ay sinulat sa wika natin, sa natural na tunog pa nito kung tutuusin. Maaaring tignan na kung mahalaga pa ba kung para kanino ang mga kwentong ito? Para ba sa mga mas mababang mga uri, sa naghihirap? Kahit datos man ang magpatunay, iba pa rin ang kapangyarihan ng panitikan para pa ra makalusot sa kahit anong antas. Balang araw, kung hindi man ngayon. Sapagkat, naniniwala ang karamihan, na ang panitikan ay mas makapangyarihan kung hindi lang para magpakilig, magpalibog, magbigay-saya; kundi ang panitikang pupukaw sa kamalayan ng mga Tao. Walang masama sa pagbabasa ng kahit ano, maganda ring naiintindihan ang pinagmulan, at kung sa kinabukasan, mabago ang pananaw at angulo ng
‘popular’ ng panahong ito. May mga ‘popular’ ding mga kalagayan na pilit ikinukubli sa mga kilig at libog ng romansa. Mga ‘popular’ na bagay na matagal na nating alam, binubulag -bulag lang ang sarili, dahil tayo, ang magbabasa at magsusulat ng kwento ng sa atin.
Page 12 of 13
Sanggunian About Us. (n.d.). Retrieved from Precious Hearts Romances: http://www.phr.com.ph/about-us/
De Vera, R. S. (2014, February 2). Love in the time of paperback romances. Retrieved from Lifestyle Inquirer: http://lifestyle.inquirer.net/33411/love-in-the-time-of-paperback-romances/ Fishman, J. A. (2010, October 9). Reversing Language Language Shift . Retrieved from mlephil: https://mlephil.wordpress.com/2010/09/21/reversing-language-shift/ Punongbayan, S. (2014, December 13). In defense of Wattpad Wattpad . Retrieved from Lifestyle PhilStar: http://www.philstar.com/supreme/2014/12/13/1401916/defense-wattpad
Page 13 of 13
