Osmanlica Metinleri Okumaya Giris

‫فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬ ‫‪2010‬‬

‫‪OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ‬‬

‫فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬ ‫‪ OSMANLICA‬اٍلَهِ یِ گطیص‬ ‫‪ًMETİNLERİ‬لیدِ هتٌلطی‬ ‫‪OKUMAYA‬یِ گطیص فثوا‬ ‫فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ‬ ‫‪GİRİŞ‬‬

‫‪MÜFREDÂT‬ا (ًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬ ‫فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ )گطیص فثو‬ ‫‪2010‬‬

‫فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬ ‫‪Tekin Açıkel‬‬

‫فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬ ‫فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬ ‫فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬ ‫فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬ ‫فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬ ‫فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬ ‫‪Bu bir TÜDİAD yayınıdır.‬‬

‫فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص‬ ‫‪TÜDĠAD‬‬

‫‪1‬‬

OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ

2010

TÜDĠAD NEDĠR (TÜM DĠN ADAMLARI DERNEĞĠ)

TÜDİAD, dini öğrenim görmüş; bilimsel, dini, ahlaki, sosyal, kültürel yönden kendini yetiştirmeye ve toplum için bu konularda aydınlatıcı çalışmalarda bulunmaya çalışan; yaşadığı çağın farkında olan, yaşadığı çağı İslam’ın bakış açısıyla değerlendirebilen, vizyon ve misyon sahibi, bilinçli bir şahsiyet olmayı kendine ilke edinmiş kişilerden oluşan, gönüllülük esasına dayalı bir sivil toplum örgütüdür.

TÜDĠAD NASIL KURULDU TÜDİAD bir grup din görevlisi arkadaşın halka, özellikle gençlere yönelik yapmış oldukları faaliyetleri yaygınlaştırmak amacıyla dernekleşmeye karar vermesiyle kurulmuştur.

TÜDĠAD ĠLKELERĠ

Gönüllülük Samimiyet ÇalıĢkanlık Objektiflik Ġdealistlik PARTĠLER CEMAATLER VE GRUPLARDAN BAĞIMSIZ KONUMU TÜDİAD, somut projelerini gerçekleştirirken; siyasi partiler, dini cemaatler ve gruplardan bağımsızlığını korur. Doğruların yanında, yanlışların karşısında olabilmek için, özgürlüğünden asla ödün vermez.

VĠZYONUMUZ Bağımsız, objektif, söz sahibi uluslararası dini kültürel bir düşünce ve çalışma kuruluşu olmaktır.

MĠSYONUMUZ İslam'ı anlamaya ve İslam'ın anlaşılmasını sağlamaya yönelik çalışmalar yapmak; dünya barışına katkıda bulunmaktır.

AMACIMIZ TÜDİAD’ın amacı toplumun sosyal, kültürel, sportif, eğitim, mesleki, bilimsel yaşantılarına katkıda bulunmak, dini bilgi ve kültürlerini artırmak; camileri birer eğitim, kültür, sosyal yardım ve yardımlaşma merkezi haline getirmek amacıyla Diyanet İşleri Başkanlığının faaliyetlerini destekleyici çalışmalar yapmak, toplumun sorunlarıyla ilgilenmek, diğer kuruluş ve dernekler ile işbirliğini geliştirmek, üyelerin birikimlerini ülkenin ve toplumun sosyal, teknik ve kültürel gelişimine katkıda bulunacak şekilde yönlendirmek, bu amaçla organizasyonlar yapmaktır.

TÜDĠAD 2


2010

İçindekiler S U N U M .............................................................................................................................................. 6 I. BÖLÜM ................................................................................................................................................ 8 Birinci Ders ............................................................................................................................................ 8 Ġkinci Ders ........................................................................................................................................... 10 Üçüncü Ders ........................................................................................................................................ 13 Dördüncü Ders ..................................................................................................................................... 15 BeĢinci Ders ......................................................................................................................................... 16 Altıncı Ders.......................................................................................................................................... 17 Yedinci Ders ......................................................................................................................................... 18 Sekizinci Ders....................................................................................................................................... 19 Dokuzuncu Ders ................................................................................................................................... 20 Onuncu Ders ........................................................................................................................................ 22 On Birinci Ders..................................................................................................................................... 24 On Ġkinci Ders ...................................................................................................................................... 24 METĠN ÇALIġMALARI ......................................................................................................................... 25 Birinci Metin........................................................................................................................................ 25 Ġkinci Metin......................................................................................................................................... 25 Üçüncü Metin ...................................................................................................................................... 26 Dördüncü Metin ................................................................................................................................... 27 BeĢinci Metin ....................................................................................................................................... 28 Altıncı Metin ....................................................................................................................................... 29 Yedinci Metin ....................................................................................................................................... 30 Sekizinci Metin .................................................................................................................................... 31 Dokuzuncu Metin................................................................................................................................. 32 Onuncu Metin ...................................................................................................................................... 33 On Birinci Metin .................................................................................................................................. 34 METĠN ÇEVĠRĠLERĠ............................................................................................................................. 35 II. BÖLÜM............................................................................................................................................. 39 On Üçüncü Ders ................................................................................................................................... 41 On Dördüncü Ders ................................................................................................................................ 41 On BeĢinci Ders .................................................................................................................................... 42 On Altıncı Ders .................................................................................................................................... 42 On Yedinci Ders .................................................................................................................................... 43 On Sekizinci Ders ................................................................................................................................. 43

TÜDĠAD 3


2010

On Dokuzuncu Ders .............................................................................................................................. 44 Yirminci Ders ....................................................................................................................................... 45 Yirmi Birinci Ders ................................................................................................................................. 45 Yirmi Ġkinci Ders .................................................................................................................................. 46 Yirmi Üçüncü Ders ............................................................................................................................... 46 Yirmi Dördüncü Ders ............................................................................................................................ 47 Yirmi BeĢinci Ders................................................................................................................................. 47 METĠN ÇALIġMALARI ......................................................................................................................... 49 Birinci Metin........................................................................................................................................ 49 Ġkinci Metin ......................................................................................................................................... 52 Üçüncü Metin ...................................................................................................................................... 57 Dördüncü Metin ................................................................................................................................... 60 BeĢinci Metin ....................................................................................................................................... 61 Altıncı Metin ....................................................................................................................................... 62 Yedinci Metin ....................................................................................................................................... 63 Sekizinci Metin .................................................................................................................................... 64 METĠN ÇEVĠRĠLERĠ............................................................................................................................. 65 III. BÖLÜM ........................................................................................................................................... 71 Yirmi Altıncı Ders ................................................................................................................................. 72 Yirmi Yedinci Ders ................................................................................................................................ 73 Yirmi Sekizinci Ders .............................................................................................................................. 74 Yirmi Dokuzuncu Ders .......................................................................................................................... 75 Otuzuncu Ders ..................................................................................................................................... 76 Otuz Birinci Ders.................................................................................................................................. 77 Otuz Ġkinci Ders ................................................................................................................................... 78 Otuz Üçüncü Ders ................................................................................................................................ 79 Otuz Dördüncü Ders ............................................................................................................................. 80 Otuz BeĢinci Ders ................................................................................................................................. 81 Otuz Altıncı Ders ................................................................................................................................. 82 Otuz Yedinci Ders ................................................................................................................................. 87 Otuz Sekizinci Ders .............................................................................................................................. 89 Otuz Dokuzuncu Ders........................................................................................................................... 90 Kırkıncı Ders ........................................................................................................................................ 91 Kırk Birinci Ders .................................................................................................................................. 91 Kırk Ġkinci Ders.................................................................................................................................... 92

TÜDĠAD 4


2010

Kırk Üçüncü Ders ................................................................................................................................. 92 Kırk Dördüncü Ders .............................................................................................................................. 93 Kırk BeĢinci Ders .................................................................................................................................. 94 Kırk Altıncı Ders .................................................................................................................................. 95 METĠN ÇALIġMALARI ......................................................................................................................... 96 Birinci Metin........................................................................................................................................ 96 Ġkinci Metin ......................................................................................................................................... 97 Üçüncü Metin ...................................................................................................................................... 98 Dördüncü Metin ................................................................................................................................... 99 BeĢinci Metin ..................................................................................................................................... 100 Altıncı Metin ..................................................................................................................................... 101 IV. BÖLÜM.......................................................................................................................................... 103 Kırk Yedinci Ders ............................................................................................................................... 105 Kırk Sekizinci Ders ............................................................................................................................. 106 Kırk Dokuzuncu Ders ......................................................................................................................... 107 Ellinci Ders ........................................................................................................................................ 107 Elli Birinci Ders ................................................................................................................................. 108 METĠN ÇALIġMALARI ................................................................................................................... 110 Birinci Metin...................................................................................................................................... 110 Ġkinci Metin ....................................................................................................................................... 111 Üçüncü Metin .................................................................................................................................... 112 Dördüncü Metin ................................................................................................................................. 113 BeĢinci Metin .................................................................................................................................... 114 Altıncı Metin..................................................................................................................................... 115 Yedinci Metin .................................................................................................................................... 116 Sekizinci Metin .................................................................................................................................. 117 L Û G Â T Ç E ................................................................................................................................... 119 K A Y N A K Ç A ............................................................................................................................... 128

TÜDĠAD 5

2010


‫بسم اهلل الرحمن الرحيم‬ ‫رب یسر وال تعسر رب تمم بالخير و به‬ SUNUM

Bu kitap, Altı yüz yıl gibi uzun bir süre edebiyatta

Üçüncü bölümde Arapça dil kaidelerine yer

ve sanatta, Ġlimde ve günlük hayatın içinde kullanılmıĢ olan Osmanlıca‟yı ve onunla yazılmıĢ olan yazılı metinleri okumaya yönelik, siz meraklı öğrencilere yardımcı olması amacıyla TÜDĠAD‟ın desteği ile kaleme alınmıĢtır.

verilmiĢtir. Zira Osmanlıca‟daki Arapça kelimeler, Arap dilinden mastar haliyle aynen alınmıĢ ve yazılıĢ kaideleri bozulmamıĢtır.

Osmanlı tarihi, Ģanlı Türk tarihi içinde bizler için

geçmiĢ kalıplar ve ekler yer verilmiĢtir. Çünkü Altı yüz küsur yıl içinde Osmanlı edebiyatında ziyadesiyle Fars etkisini görmekteyiz.

apayrı bir yeri olan ve her döneminde büyük zaferler ve müjdeler barındıran bir tarihtir. Her Türk evladı bu Ģanlı geçmiĢini merak etmeli ve ona yabancı kalmamalıdır. ĠĢte bundan dolayı tarihimizin dilini ve yazısını öğrenmeli ve bunu bir fazilet bilmeliyiz.

Dördüncü bölümde Farsça‟dan Osmanlıca‟ya

Bunları incelerken yeri geldikçe üç dile ait sayılar, günler ve ayların yazımına yer verilmiĢ, çalıĢmalar örnek metinlere yer verilerek zenginleĢtirilmiĢtir.

Bu eserin diğer eserler ile

Bu çalıĢma dört bölümden oluĢmuĢtur:

Ġlk bölümde Osmanlıca alfabesi tanıtılmıĢtır. Bunu yaparken alfabenin yazım kuralları üzerinde pek durulmamıĢ, bu bilgilerin öğrenci tarafından bilindiği varsayılmıĢtır. Yalnızca harflerin baĢta, ortada ve sondaki halleri tablolarla gösterilmiĢtir.

Osmanlı Alfabesi incelenirken bilinen klasik yollarla gidilmemiĢ, bunun yerine yeni bir yöntem olan ses sistemi takip edilmiĢtir. Böylelikle öğrencinin bugünkü alfabede karĢılık gelen sesleri çabuk kavraması amaçlanmıĢtır.

Ġkinci bölümde ise Türkçe yazımda kullanılan

kıyaslandığında göze çarpan en önemli farkı; konuları incelerken sırasıyla matbu, rika, divani ve talik yazı çeĢitlerinin ayrı ayrı iĢlenmesidir. Bu sayede gerçek metinleri incelerken okuyucuya kolaylık sağlanması amaçlanmıĢtır.

Uzun bir çalıĢmanın sonucunda tamamlamıĢ olduğumuz bu eserin, mükemmel ve eksiksiz olduğu iddiasında değiliz. Fakat mümkün olduğu kadar dikkatle hazırladığımız bu eserde aradığınız her konuyu bulmanız ve ulaĢmanız hedeflenmiĢtir. Buna rağmen tesbit ettiğiniz hataları ve eksikleri tarafımıza bildirmeniz bir lütuf olacaktır.

Ġlim Müslüman‟ın yitik malıdır, düĢüncesi ile kitabımızın tamamını veya bir kısmını isim ve kaynak belirtmek Ģartıyla çoğaltabilir veya kullanabilirsiniz.

dilbilgisi kaideleri yer verilmiĢtir. Buradaki hedefimiz Osmanlıca‟nın yazımını öğrenmek değil, yazılı olan metinleri daha iyi okuyabilmektir.

Tekin Açıkel Ġzmir 2010 [email protected]

TÜDĠAD 6


2010

OSMANLI ALFABESĠ

‫و‬ ‫ب‬ ‫ج‬ ‫ش‬ TÜDĠAD 7

2010


I. BÖLÜM OSMANLI ALFABESĠ

Birinci Ders

Osmanlıca

28 harflik Arap alfabesini temel alan bir dildir. Arapçadan farklı

olarak Türkçe sesleri karĢılamak için Farsçadan (pe) almıĢtır.

‫پ‬, (çe) ‫ چ‬ve (je) ‫ ژ‬harflerini

‫چ پ‬

‫ژ‬

Osmanlı alfabesinde dört adet okutucu harf vardır. Bu harfler Türkçedeki sesli harfleri karĢılar. Bunlar (Elif)

‫ ا‬, (He) ٍ, (Vav) ‫ و‬, ve (Ye) ‫ی‬

harfleridir.

‫ی و ٍ ا‬ e-a

e-a

o-ö-u-ü

ı-i

TÜDĠAD 8

2010


Gelin Ģimdi hep birlikte Osmanlıca Elifba‟yı sırasıyla inceleyelim. OSMANLICA ELİFBA SE

TE

PE

BE

ELĠF

‫ث‬

‫ت‬

‫پ‬

‫ب‬

‫اء‬

DAL

HI

HA

ÇE

CĠM

‫د‬

‫خ‬

‫ح‬

‫چ‬

‫ج‬

SĠN

JE

ZE

RA

ZEL

‫س‬

‫ژ‬

‫ز‬

‫ر‬

‫ذ‬

ZI

TI

DAD

SAD

ġIN

‫ظ‬

‫ط‬

‫ض‬

‫ص‬

‫ش‬

ARABÎ KEF

KAF

FE

GAYN

AYN

‫ك‬

‫ق‬

‫ف‬

‫غ‬

‫ع‬

MĠM

LAM

TÜRKÎ KEF

YAYĠ KEF

FARSÎ KEF

‫م‬

‫ل‬

‫ڭ‬

YE

LAM ELĠF

HE

VAV

NUN

‫ى‬

‫ال‬

ُ

‫و‬

‫ن‬

ESRE

ÜSTÜN

UN - ÜN

IN - ĠN

AN - EN

MED

CEZM

ġEDDE

ÖTRE

ِ

َ

،~

ٌ

ْ

‫گ‬

ٍ

ّ

ً

ُ

TÜDĠAD 9

2010


Ġkinci Ders OKUTUCU HARFLER ELİF HE

‫ﺎ‬ ٍ

‫ﺎ‬ َ

‫ﺎ‬ ‫ﺄ‬

‫ا‬ ‫آ‬

‫آدا‬ 

Arap alfabesinin de ilk harfi olan elif harfi, Osmanlı Türkçesinde esas olarak kelime baĢlarında (e), kelime orta ve sonlarında (a) seslerini karĢılar.



Türkçe kökenli kelimelerin baĢında (a) sesini

‫از‬ ‫آو‬ ‫ابل‬ ‫آزار‬

‫او‬ ‫آرار‬ ‫ابق‬ ‫آز‬

‫ آ‬harfi karĢılar.

‫ات ال اش‬ ‫آد آدا آرا‬ ‫آت آات اباب‬ ‫آق آش آی‬ TÜDĠAD 10

2010


‫دەدە‬ 

Kelime ortalarında (He) harfi (e) sesini karĢılarken, kelime sonlarında (a) sesini karĢıladığı da görülür.



(Elif) ve( He) harfleri kelime ortalarında okutucu harf olarak bazen yazılmaz ise yanlıĢ olmaz.

‫دەدە هيٌە دەرە الًە بەبە‬ ٍ‫كﺎرٍ داهل آیدە آرا آداد‬ َ‫ب‬ 

Arapça ve Farsça kökenli kelimelerde ise elif harfi; kelime baĢında (e), kelime ortalarında ve sonlarında uzun (â) olarak okunur.

Arapça

‫اسﺎس‬ ‫اجي‬ ‫امری‬ ‫ادب‬ ‫امني‬ ‫ارسار‬

Farsça

‫ازبر‬ ‫اصم‬ ‫افگﺎر‬ ‫ابرو‬ ٍ‫ایوا‬ ‫اهدام‬

Esâs Ecel Emîr Edeb Emîn Esrâr

Ezber EĢek Efkâr Ebrû Eyvâh Endâm

TÜDĠAD 11

2010


OKUYALIM

‫آی‬ ‫آكضﺎم‬ ‫ظلﺎل‬ َ‫آراب‬ ‫آرسالن‬ ‫آو‬ ‫آت‬ ‫آری‬ ‫آش‬ ‫آبدال‬ ‫آدم‬ ‫آمر‬

Ay AkĢam Sakal Araba Arslan Av At Arı AĢ

‫آخر‬ ‫آتش‬ ‫آرزو‬

Âbdal Âdem

‫او‬ ‫امکم‬ ‫اٌیل‬ ‫املﺎ‬ ‫اش‬ ‫ات‬ ‫اروم‬ ‫ارهن‬ ‫اگری‬

Âmir

Âhir ÂteĢ Ârzu

‫آیيﺎ‬ ‫آواز‬ ‫آسامن‬

Âyna Âvaz Âsuman

Ev Ekmek Elli Elma EĢ Et Erkek Erken Eğri

TÜDĠAD 12

2010


Üçüncü Ders VAV YE

 

‫و‬ ‫ﯽ‬

‫و‬ ‫ﯿ‬

‫و‬ ‫ی‬

‫و‬ ‫ی‬

Türkçe kelimelerin baĢında (elif) ve (vav) harfleri (o,ö,u,ü) seslerini karĢılar. Türkçe kelimelerin ortasında (vav) harfi, kendinden önceki harf kalın ise (o,u), ince ise (ö,ü) seslerini karĢılar.

‫اوق اوًو سوس کوز بول‬  

Türkçe kelimelerin baĢında (elif) ve (ye) harfleri (ı,i) seslerini karĢılar.



Bu özellikler Arapça ve Farsça kelimelerde geçerli değildir. Zira bu tür sözcükler kendi dillerinin kurallarıyla okunurlar.

Türkçe kelimelerin ortasında (ye) harfi, kendinden önceki harf kalın ise (ı), ince ise (i) seslerini karĢılar.

‫ایهل كﺎیﯿق دیری کﯿي كیي‬ ‫اودون‬

‫اوردك‬

‫كویو‬

‫اوزوم‬

‫ایگٌَ و ایپلﯿم‬

‫ایض ﯿق‬

TÜDĠAD 13

2010


‫و‬

=

‫او‬

‫و‬ ‫اوجوز‬ ‫اوصﺎق‬ ‫اوتو‬ ‫اوت‬ ‫اورتو‬ ‫اوزون‬ ‫اوتوز‬ ‫اوتالق‬ ‫اودون‬ ‫اوگهل‬ ‫اوزوم‬ ‫اوکوز‬ ‫اوس تون‬ ‫اوﻍالن‬ ‫اوجﺎق‬ َ‫اوفک‬ ‫اوًﻎون‬ ‫اوراق‬ ‫بورو‬ ‫بودور‬ ‫دوالب‬ ‫زور‬

‫ی‬

=

‫ی‬ ‫ایلﯿق‬ ‫ایض ﯿق‬ ‫ایرمﺎق‬ ‫ایعلﯿق‬ ‫ایزیج‬ ‫ایضچﯽ‬ ‫ایپ‬ ‫ایکﯽ‬ ‫ایلﯿم‬ ٌَ‫ایگ‬ ‫ایپلﯿم‬ ‫ایعرییق‬ َ‫ایس‬ ‫ایضلەمم‬ َ‫ایض ت‬ َ‫ایيج‬ ‫ایعالق‬ ‫اچیون‬ ‫ایهل‬ ‫بﯿلریم‬ ‫ایری‬ ‫دمری‬

Ucuz UĢak Ütü Ot - Öt Örtü Uzun Otuz Otlak Odun Öğle Üzüm Öküz Üstün Oğlan Ocak Öfke Olgun Orak Boru Bodur Dolab Zor

‫ای‬ Ilık IĢık Irmak Islık Ġzci ĠĢçi Ġp Ġki Ġlik Ġğne Ġplik Isırık Ġse ĠĢlemek ĠĢte Ġnce Islak Ġçün Ġle Bilirim Ġri Demir

TÜDĠAD 14

2010


Dördüncü Ders

‫ﺐ‬ ‫پ‬

BE PE



‫ﺒ‬ ‫پ‬

‫ب‬ ‫ﭘ‬

‫ب‬ ‫پ‬

Arap alfabesinin ikinci harfi olan (be) harfi, üç noktalı olursa (pe) harfine dönüĢür. Osmanlı alfabesi (pe) harfini, Fars (Ġran) alfabesinden almıĢtır. Bundan dolayı (pe) harfi içeren kelimelerin birçoğu Farsça kökenlidir.

‫اباب‬ ‫ابش‬ ‫ابًﯿق‬ ‫ظﺎبون‬ ‫جواب‬ ‫نتﺎب‬ ‫هبﺎر‬ ‫بﯿﺎض‬

ٍ‫ﭘﯿد‬ ‫ﭘﺎجنﺎر‬ ‫ظﺎﭘﺎن‬ ‫ﭘﺎموق‬ ‫ﭘﺎزار‬ ‫چوپ‬ َ‫پرالهت‬ ‫پرست‬

Baba BaĢ Balık Sabun Cevâb Kitâb Bahar Beyâz

.‫سورودن آیریالن كوزویی كورت كﺎﭘﺎر‬

Pide Pancâr Sapan Pamuk Pazar Çöp Pırlanta Perest

.‫ایکﯽ كﺎرﭘوز بر كوًتوﻍَ ظﯿﻎامز‬

.‫تيجرٍ یووارالهدی كﺎﭘﺎﻌین بودلی‬ .‫ایکﯽ املدٍ اون ﭘﺎرمﺎق واردر‬ .‫ﭘالوی ﭘم سَ وٍ رم‬ .‫آری ابل ایﭘﺎر‬ TÜDĠAD 15

2010


BeĢinci Ders CĠM ÇE



‫ﺞ‬ ‫ﭻ‬

‫ج‬ ‫ﭽ‬

‫ج‬ ‫چ‬

‫ج‬ ‫چ‬

Arap alfabesinin beĢinci harfi olan (Cim) harfi, üç noktalı olursa (Çe) sesine dönüĢür. (Çe) harfi tıpkı (pe) harfi gibi Farsça‟dan Osmanlıca‟ya geçmiĢ bir harftir.

‫جﺎجیق‬ ‫حﺎیج‬ ‫جﺎمﻇ‬ ‫جﺎوزس‬ ‫هجﺎن‬ َ‫جوج‬ ‫جوُردار‬ ‫جوصلون‬ ‫اوجوز‬ ‫اتج‬ ‫اوجﺎق‬ ‫ایيجری‬ َ‫تورکج‬ ‫جامل‬ ‫انیج‬ ‫جسﺎرت‬

‫چﺎمقﺎق‬ ‫چوجوق‬ َ‫چورب‬ ٍ‫چِر‬ ‫اچیون‬ ‫چﺎریق‬ ‫چﺎووش‬ َ‫چضم‬ ‫چورٍ ك‬ ‫چیكل‬ ‫چیچم‬ ‫چوابن‬ ‫چﺎریش‬ ‫داًﻎﯿﭻ‬ ‫چﺎكیي‬ ‫چریاق‬

Cacık Hâcı Câmi‟ Cansız Cihân Cüce Cevherdâr CoĢkun Ucuz Tac Ocak Ġncir Türkçe Cemal Nâci Cesâret

Çakmak Çocuk Çorba Çehre Ġçün (Ġçin) Çarık ÇavuĢ ÇeĢme Çörek Çilek Çiçek Çoban ÇarĢı Dalgıç Çakıl Çırak

TÜDĠAD 16

2010


Altıncı Ders

‫تﺔ‬ ‫ﻃ‬ ‫د‬

TE TI DAL

‫ت‬ ‫ﻁ‬ ‫د‬

‫ت‬ ‫ﻂ‬ ‫د‬

‫ت‬ ‫ط‬ ‫د‬

 Türkçe sesli uyumuna göre (te) harfi ince, (tı) harfi ise kalın ses değeri taĢır. Bazı Türkçe kelimelerde (tı) harfi kalın (dı) Ģeklinde okunur.  Türkçe kelimelerde (dal) harfi ince okunurken, Arapça ve Farsça kelimelerde kendi dil kaidelerine göre ince veya kalın okunabilir.

‫تورك‬ َ‫تپ‬ ‫اترخی‬ ‫ اترهل‬-‫اترال‬ ‫تدبری‬ ‫تفسری‬ ‫دەدە‬ ٍ‫دەر‬ َ‫درس خﺎه‬

Türk Tepe Tarih Tarla Tedbir Tefsir

Dede Dere Dershane

‫ﻂﺎمقق‬ ‫ﻂﺎكمی‬ ‫ﻂﺎصلني‬ ‫آانﻂویل‬ ‫ﻂلوز‬ ‫ﻂﺎغ‬ َ‫دس ت‬ ‫داخي‬ ‫دادی‬

Takmak Takım TaĢkın Anadolu Dokuz Dağ

Deste Dâhil Dadı

‫ آدا‬- َ‫آﻂ‬ ‫ﻂوﻌری‬ ‫ﻂوًو‬ ‫ﻂﺎایق‬ ‫ﻂوﻌرامق‬ ‫ﻂومﺎتس‬ َ‫دكیل‬ ‫دگرزس‬ ‫دیضزس‬

Ada Doğru Dolu Dayak Doğramak Domates

Dakika Değersiz Dişsiz

‫اوكو ایز تکرارال‬ ‫ كویون‬.‫ ایکﯽ كوش بر داهل كوهدی‬.‫ آبالیس ص میدی اوایهدی‬.‫بﺒَ ك بضکدٍ اویودی‬ ‫ جامل‬.‫ كوزوًر كویوهلر ایيلکر اوکوزًر دوهویورًر‬.‫ آرتﯿق آكضﺎم اودلی‬.‫سورویس اوتالیور‬ ٍ‫ كﺎردایش اوراد‬.‫ هوری کویدن آرابَ ایهل دوهدی‬.‫كریدٍ كوصدی اکمي یودلٍ بر دودوك بودلی‬ ‫ب‬ ‫كﺎدلی مﯽ؟‬ TÜDĠAD

17

2010


Yedinci Ders

‫ﺚ‬ ‫س‬ ‫ط‬

SE SĠN SAD

‫ﺜ‬ ‫س‬ ‫ع‬

 Peltek (Se) de denilen (Se)

‫ث‬

‫ﺛ‬ ‫س‬ ‫ظ‬

‫ث‬ ‫س‬ ‫ص‬

harfi sadece Arapça kökenli kelimelerde

kullanılır. Türkçe kelimelerde asla kullanılmaz.  Türkçe kelimelerde (Sin)

‫ س‬harfi ince okunurken (Sad) ‫ ص‬harfi kalın okunur.

Arapça ve Farsça kelimelerde ise o dilin kurallarına göre ince veya kalın okunabilir.

َ‫اثهﯿ‬ ‫ﺛﺒﺎت‬ ‫ﺛيﺎ‬ ‫ثروت‬

‫ﺛواب‬ ‫اثر‬ َ‫ﻈامثهلﯿج‬ ‫اثبت‬

Saniye Sebat Sena Servet

‫س‬ ‫سکز‬ ‫رست‬ ‫سفر‬ ‫سالح‬ ‫سﺎﻈت‬ َ‫سﺎخت‬ َ‫رسچ‬

Sevab Eser Osmanlıca Sabit

‫نرثت‬ ‫نﺜری‬ ‫مثﺎل‬ ‫مراث‬ ‫ص‬ ‫ظومیﺎق‬ ‫ظﺎﻍالم‬ َ‫ظﺎمچ‬ ‫ظﺎتﯿجﯽ‬ ‫ظﺎحﺐ‬ َ‫ظالت‬ َ‫ظﯿمت‬

Sekiz Sert Sefer Silah Saat Sahte Serçe

Kesret Kesir Misal Miras

Soymak Sağlam Saçma Satıcı Sahib Salata Sıtma

TÜDĠAD 18

2010


Sekizinci Ders

‫ﺢ‬ ‫ﺦ‬ ٍ-َ

HA HI HE

 Noktalı (Hı)

‫ﺤ‬ ‫ﺨ‬ ِ

‫ح‬ ‫خ‬ ُ

‫ح‬ ‫خ‬ ‫ه‬

‫ خ‬harfi tıpkı (Se) ‫ ث‬harfi gibi Türkçe kelimelerde kullanılmaz.

Arapça ve Farsça kelimelerde kullanılan bu harf (Ha) gibi okunur.

 Türkçe kelimelerde (Ha)

‫ ح‬harfi kalın, (He) ‫ ه‬harfi ise ince olarak okunur.

Arapça ve Farsça kelimelerde ise o dilin kurallarına göre okunur.

ٍ

 Okutucu (He) kendisinden sonra gelen harfle birleĢmez.

‫خﺎدم‬ ‫خﺎﻂرالمق‬ ‫خﺎًط‬

Hâdim Hâtırlamak Hâlis

‫خربیج‬ َ‫خراب‬ ‫خعوص‬

‫خالفت‬ ‫خویزس‬ ‫خیﺎل‬

Haberci Harâbe Husûs

‫ح‬ ‫رمحت‬ ‫حﺎیج‬ ‫حﺎرض‬ ‫حرضت‬ ‫حلیلت‬ ‫حیهل‬ ‫حملوق‬

Hilâfet Huysuz Hayâl

‫ه‬ ‫ُپ‬ ‫جهوم‬ ‫صِﺎدت‬ ‫ُﯿﭻ‬ ‫ُﯿلک‬ ‫اُﺎهت‬ ٍ‫چِر‬

Rahmet Hacı Hazır Hazret Hakikat Hile Mahlûk

Hep Hücum Şahadet Hiç Heykel İhanet Çehre

TÜDĠAD 19

2010


ٍ

 Kelime sonlarında kullanılan (He) harfi e-a alarak okunur.

َ‫آراب‬ ‫اترهل‬ ٍ‫ظری‬

َ‫ایض ت‬ ٌَ‫ایگ‬ َ‫آش خﺎه‬

Araba Tarla Sıra

َ‫آمتﺎج‬ َ‫ابﻍالم‬ ٍ‫پرد‬

İşte İğne Aşhane

Atmaca Bağlama Perde

Dokuzuncu Ders

‫ذ‬ ‫غ‬ ‫ﻆ‬ ‫ز‬ ‫ﮋ‬

ZEL DAD ZI ZE JE

‫ذ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﻄ‬ ‫ز‬ ‫ﮋ‬

 Arapça kelimelerde kullanılan (Zel)

‫ذ‬ ‫ﺿ‬ ‫ﻅ‬ ‫ز‬ ‫ژ‬ ‫ ذ‬, (Dad) ‫ض‬

ve (Zı)

‫ذ‬ ‫ض‬ ‫ﻅ‬ ‫ز‬ ‫ژ‬ ‫ ﻅ‬harfleri Türkçe

kökenli kelimelerde kullanılmazlar.

‫ ذ‬harfine peltek (Ze) de denir. Fakat Osmanlıcada okunurken normal (Ze) ‫ ز‬olarak okunur.  (Je) ‫ ژ‬harfi (Ze) ‫ ز‬harfinin üç noktalı halidir ve bize bu harf Fars alfabesinden  (Zel)

geçmiĢtir. Türkçe kelimelerde kullanılmayan bu harf ya Fars kökenli kelimelerde veya dilimize Batı dillerinden geçmiĢ kelimelerde kullanılır.

 (Dad

)

‫ض‬

ve (Zı)

‫ﻅ‬

harfleri Arapçada kullanıldığı gibi Farsçada da

kullanılmıĢtır. Fakat Farslar (Dad) harfini mahreçten dolayı (Zad) olarak isimlendirmiĢler ve kalın (Za) olarak seslendirmiĢlerdir. Bundan dolayı Osmanlıcada (Dad) harfiyle yazılmıĢ kelimelerin bir kısmı (Da) sesiyle okunurken, bir kısmı da (Za) sesiyle okunmuĢtur.

 Türkçe kelimelerin yazımında ze ve za seslerini sadece (Ze)

‫ ز‬harfi karĢılar.

TÜDĠAD 20

‫‪2010‬‬


‫‪Zade‬‬ ‫‪Zahmet‬‬ ‫‪Zeki‬‬

‫زادٍ‬ ‫زمحت‬ ‫زیک‬

‫زورالمق‬ ‫زوگورت‬ ‫زایدٍ‬

‫‪Zorlamak‬‬ ‫‪Züğürt‬‬ ‫‪Ziyade‬‬

‫‪Kazı‬‬ ‫‪Yazı‬‬ ‫‪Gözü‬‬

‫اژدرُﺎ‬ ‫‪Ejderha‬‬ ‫‪Müjde‬‬ ‫‪Nejad‬‬

‫‪Ramazan‬‬ ‫‪Zabıta‬‬ ‫‪Darbe‬‬ ‫‪Kadı‬‬ ‫‪Fazilet‬‬ ‫‪Arz‬‬

‫اژدرُﺎ‬ ‫مﮋدٍ‬ ‫ىﮋاد‬

‫‪Jilet‬‬ ‫‪Pejmürde‬‬

‫‪Zalim‬‬ ‫‪Zarafet‬‬ ‫‪Zafer‬‬ ‫‪Zuhur‬‬ ‫‪Mazlum‬‬ ‫‪Zahir‬‬

‫ژاهل‬ ‫ژیلت‬ ‫پﮋمردٍ‬ ‫ﻅﺎمل‬ ‫ﻅرافت‬ ‫ﻅفر‬ ‫ﻅِور‬ ‫مﻆلوم‬ ‫ﻅﺎُر‬

‫‪Yüz‬‬ ‫‪Düz‬‬

‫‪Jüri‬‬ ‫‪Jülide‬‬ ‫‪Jandarma‬‬

‫‪Zat‬‬ ‫‪Zakir‬‬ ‫‪Zemin‬‬ ‫‪Mezheb‬‬ ‫‪Zevk‬‬ ‫‪Azab‬‬

‫ژوری‬ ‫ژوًﯿدٍ‬ ‫ژاهدارمﺎ‬ ‫ذات‬ ‫ذاکر‬ ‫ذمني‬ ‫مذُﺐ‬ ‫ذوق‬ ‫ﻉذاب‬

‫یوزوب گزٍ رکن‬ ‫داًوب چیلیﯿور‬ ‫بﯿﺎض تویيدن‬ ‫ایيجﯽ آكیﯿور‬

‫ابق صو کوچوك اوردٍ ك‬ ‫هَ خوش یوزویور‬ ‫حﺎووزدٍ گزٍ رٍ ك‬ ‫بزی سوزویور‬ ‫كل كيفم كل‬ ‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪21‬‬

‫‪Kız‬‬

‫كزی‬

‫‪Jale‬‬

‫رمﻀﺎن‬ ‫ﺿﺎبﻃَ‬ ‫رضبَ‬ ‫كﺎیض‬ ‫فﻀﯿلت‬ ‫ﻈرض‬

‫كﺎزی‬ ‫ایزی‬ ‫کوزی‬

‫كزی‬ ‫یوز‬ ‫دوز‬

2010


Onuncu Ders

‫ق‬ ‫ﻋ‬ ‫م‬ ‫ﮓ‬ ‫ﯔ‬

KAF GAYN ARABÎ KEF FARSĠ KEF YAYĠ KEF TÜRKÎ KEF

‫ل‬ ‫ﻎ‬ ‫ى‬ ‫گ‬

‫ك‬ ‫ﻌ‬ ‫ن‬ ‫گ‬ -

‫ﯖ‬

 Osmanlı Türkçesinde kalın (ka) sesini (kaf) (kef)

‫ق‬ ‫غ‬ ‫ك‬ ‫ک‬ ‫ڭ‬

‫ ق‬harfi verirken ince (ke) sesini

‫ ك‬harfi vermektedir. ‫ق‬

‫كزی‬ ‫كﺎابق‬ ‫كﺎص ﯿق‬ َ‫كﺎرﻍ‬ ‫آكني‬ ‫كﺎر‬

Kız Kabak Kaşık Karga Akın Kar

‫ك‬

‫كﺎزی‬ ‫كول‬ ‫كرییق‬ ‫چﺎكیي‬ ‫كوركﺎق‬ ‫كيش‬

Kazı Kol – Kul Kırık Çakıl Korkak Kış

‫نتﺎب‬ ‫هسىني‬ ‫الكم‬ ‫ایﯿكل‬ ‫لكَ بم‬ ‫کوییل‬

Keskin Kelam İyilik Kelebek Köylü

 Osmanlı Türkçesin‟de kalın (ga – ğa) seslerini (gayn)

(ge–ğe) sesini (Farsi Kef)

‫گ‬

‫اکني‬ ‫چکیي‬ ‫زیک‬ ‫کرم‬ َ‫تورکچ‬ ‫کﯿلمی‬

Kitab

‫غ‬

harfi verir. (Yayi Kef) harfi

Ekin Çekil Zeki Krem Türkçe Kilim

harfi verirken ince ise bazı keli-

melerin okunuĢlarında (ye) sesini karĢılar.  (Yayi Kef) aslında ayrı bir harf olmayıp (Kef) harfinin kullanıldığı bazı Türkçe kelimelerin telaffuzunda kullanılır.

‫ادب يا هو‬ TÜDĠAD 22

2010


‫غ‬ ‫ﻂﺎغ‬ ‫ظﺎﻍالم‬ ‫ظوﻍﺎن‬ ‫ابﻍهل‬ ‫چیﻎلق‬ ‫ایﻍیل‬

Dağ Sağlam Soğan Bağla Çığlık Yağlı

‫گ‬ ‫ﻌرب‬ ‫ﻍﺎراژ‬ ‫یورﻍﺎن‬ ‫ﻌروش‬ ‫ﻍﺎزی‬ ‫ﻍریت‬

Garb Garaj Yorgan Guruş Gazi Gayret

‫اگری‬ ‫دگي‬ ‫اگر‬ ٌَ‫ایگ‬ َ‫دوگم‬ َ‫دگيضم‬

‫گوای‬ ‫گﯿت‬ ٍ‫گيﺎ‬ ‫گووش‬ َ‫گوًگ‬ ‫گرداب‬

Eğri Değil Eğer İğne Düğme Değişme

 (Kâfi Nuni), (Nazal Ne), (Sağır Kaf) da denilen (Türkî Kef)

Güya Git Günah Güneş Gölge Girdab

‫( ڭ‬Nun) harfi gibi

okunursa da asıl söyleniĢi genizdendir. Türkçe kelimelerde kullanılan bu harf kelimelerin baĢında bulunmaz. Daha çok tamlamalarda, mülkiyet bildiren eklerde ve bazı kelimelerin yazımında kullanılır. Kullanıldığı kelimelerde (Türkî Kef) in noktaları çoğu kez gösterilmeyebilir.

‫آڭدیرمق‬ ‫اوڭیل‬ ‫س يﯔ‬ ‫ایڭليش‬ ‫سوزڭ‬ ‫دڭزی‬

Andırmak Ünlü Senin Yanlış Sözün Deniz

َ‫چﯖ‬ ‫اتڭری‬ ‫ظوڭ‬ ‫كﺎراڭلق‬ ‫لكدڭ‬ ‫ایزیﯖز‬

Çene Tanrı Son Karanlık Geldin Yazınız

‫بﯖزر‬ ‫بﯖﺎ‬ ‫آڭال‬ ‫اوڭ‬ َ‫اوڭج‬ ‫اوڭﺎرمق‬

Benzer Bana Anla Ün Önce Onarmak

‫اوڭﺎ‬ ‫آڭﺎ‬ ‫یﯖﯽ‬ ٍ‫ظوڭر‬ ‫اڭ‬ ‫كوًﯔ‬

Ona Ana(Ona) Yeni Sonra En Kolun

 (Kef) Harfinin (Vav) gibi okunduğu birkaç istisna kelime de vardır. Buna (Vavi Kef) de denir.

‫کوکرجني‬ ٍ‫کوکد‬

Güvercin Gövde

‫دومکم‬ َ‫هوهرت‬

Dövmek Güverte

‫سومکم‬ ‫اونز‬

Sövmek Üvez

‫شفعات یا رسول اهلل‬ TÜDĠAD 23

2010


On Birinci Ders

‫ﻇ‬

AYIN

 (Ayın)

‫ﻊ‬

‫ﻈ‬

‫ع‬

‫ ع‬harfi Arapçaya mahsus bir harftir. Türkçe kökenli kelimelerde asla

kullanılmaz.  Arapça kelimelerde (a,

ı, i, o, ö, u, ü) seslerinin hepsini karĢılar.

 Kelimelerin sonunda yer alırsa cezimli okunur ve kesme iĢareti ile ifade edilir.

‫ﻉﺎصق‬ ‫ﻈراق‬ ‫ﻈﺒﺎدت‬ ‫ﻈامثن‬

Âşık Irak İbadet Osman

‫ﻈسکر‬ ‫ﻈرق‬ ‫ﻉالج‬ ‫معر‬

‫ﻉﺎبد‬ ‫ﻈرض‬ ‫ﻉربت‬ ‫ﻉلام‬

Asker Irk İlac Ömer

Abid Irz - Arz İbret Ulema

‫ﻉﺎمل‬ ‫ﻈﯿﺎل‬ ‫ﻈرفﺎن‬ ‫ﻈيوان‬

Âlim Iyal İrfan Unvan

On Ġkinci Ders

‫ش‬ ‫ﻒ‬ ‫ﻢ‬ ‫ن‬

ġIN FE MĠM NUN

‫سسبت‬ َ‫مشس ﯿ‬ ‫صویهل‬ ‫صِر‬

Şerbet Şemsiye Şöyle Şehir

‫فﺎحت‬ َ‫فرچ‬ ‫فلﻁ‬ ‫فلری‬

‫ض‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫ي‬ Fatih Fırça Fakat Fakir

‫ص‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ممکون‬ ‫مملکت‬ ‫مﺎمور‬ ‫میلﯿون‬

Mümkün Memleket Memur Milyon

‫ش‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫ن‬ َ‫ه‬ ‫انزیل‬ ‫ىزاکت‬ ‫هﯿﭽون‬

Ne Nazlı Nezaket Niçin

TÜDĠAD 24

‫‪2010‬‬


‫‪METĠN ÇALIġMALARI‬‬ ‫‪Birinci Metin‬‬

‫كوزو و بﺒەك‬ ‫كوزوهﯔ یوڭین كریﭘدیلر ‪ ،‬حیواجنﻎز سس ین چیلﺎرمﺎدی‪ .‬فلﻁ اﺛوایب آًﯿًٌجَ‬ ‫کدرًيدی‪ .‬چوىکَ ُوا ظوﻌودی‪ .‬كوزو اوصودی‪ ،‬آیج آیج مەًەدى ‪ُ .‬امن‬ ‫گووش چیلدی‪ ،‬كوزویی ایعﯿتدی‪ .‬حیواجنﻎز سەویيدی‪ ،‬ظﯿﭽرامﺎیَ ابصالدی‪.‬‬ ‫كوزو بر كﺎدیيجﻎزڭ ایدى‪ .‬كﺎدیيﯔ دٍ کوچوك چوجوﻌﯽ واردی‪ .‬گوًەر ‪،‬‬ ‫اویيﺎردی‪ .‬كيش گدلی‪ ،‬چوجوق صوكین كﺎچریدی‪ .‬زیرا چوق ظوﻌوق واردی‪.‬‬ ‫زاواٌلﯿجق دوڭویوردى‪ .‬بوهﯔ اوزریيَ آهيەیس كﺎًني ‪ ،‬ایعﯿدجیﯽ چورابلر‬ ‫اوردی‪ ،‬چﺎمﺎصری دیکدی‪ ،‬اوڭﺎ کﯿﯿدیردی‪ .‬بﺒەك یيَ فرحالهدی‪ ،‬گوملەیە‬ ‫ابصالدی‪.‬‬ ‫‪Ġkinci Metin‬‬

‫بﯿلمەجَ‬ ‫كﺎدیفەدن اًﺒيسەیس‪،‬‬ ‫ﺿﺎبﻁ گﯿیب همموزیل ‪.‬‬ ‫ﭘم گوزەدلر ایيجە سىس‪،‬‬ ‫كریمزیجیَ خوﻂوزیل ‪.‬‬

‫ھر گون ظﺒﺎح صفللرهل‪،‬‬ ‫بزدن اول اوایهری‪.‬‬ ‫بوىن بﯿلن چﺎبوكجَ‬ ‫آفرىن كﺎزاهری‪.‬‬ ‫‪TÜDĠAD‬‬

‫‪25‬‬

‫‪2010‬‬


‫‪Üçüncü Metin‬‬

‫چفتجﯿيﯔ هعﯿﺤیت‬ ‫وكتﯿهل بر چفتجﯽ وارمش ‪،‬‬ ‫جتربەیل اختﯿﺎرمش ‪.‬‬ ‫خس تەالهوب ایمتش بر گون‬ ‫چوجوكلر خمزون ‪ ،‬کوسکون‬ ‫ﻂوﭘالمنضلر اﻂرافٌَ‬ ‫دمیش ‪ :‬كوالق ویرڭ بﯖﺎ‬ ‫چوىکَ آرتﯿق ایوروًرم‬ ‫اوًەجمک ‪ ،‬اختﯿﺎرم‬ ‫ظوڭ سوزًری ابابڭزڭ‬ ‫ﻈللﯖزدە ایی كﺎًسني !‬ ‫اترالمزدٍ خزیيَ وار‬ ‫كﺎزارسەڭز آًتون چیلﺎر‪.‬‬ ‫چیفتجﯽ اوًور اوچ گون ظوڭرا‬ ‫اترال كﺎًری چوجوكلرٍ ‪.‬‬ ‫كﺎزمﺎ ‪ ،‬کورەك كوصوصەرق‬ ‫اچیيدەنﯽ ﻂﺎیش ﻂوپراق ‪...‬‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪26‬‬

‫‪2010‬‬


‫‪Dördüncü Metin‬‬

‫اوسﺎن‬ ‫اوسﺎهﯔ بر ابیش واردر ‪ .‬ابش سﺎچلرهل اورتوًودر ‪ .‬ابصﯔ كعملری صوهي‬ ‫در ‪ :‬آًني ‪ ،‬ایکﯽ گوز ( ظﺎغ گوز و ظول گوز ) ‪ ،‬گوز كپﺎكلری ‪ ،‬كﺎصلر‬ ‫‪ ،‬کریﭘﯿلکر ‪ ،‬ایکﯽ كوالق ‪ ،‬بورون آﻍزی ‪ ،‬دوداكلر و چﯖە ‪.‬‬ ‫دەدەمﯔ ظﺎكﺎیل و بيیﻎﯽ واردر ‪ .‬آﻍزیدٍ دیي و دیضلر بوًوهور‪ .‬اوسﺎهﯔ‬ ‫اوموزًری ‪ ،‬كوٌلری ‪ ،‬اٌلری ﭘﺎرمﺎكلری ‪ ،‬ظرییت ‪ ،‬گوکىس ‪ ،‬كﺎرىن ‪،‬‬ ‫ابجﺎكلری ‪ ،‬آایكلریدٍ واردر ‪.‬‬ ‫کوز گورور ‪ ،‬كوالق ایض ﯿدیر ‪ ،‬بورون كوكالر ‪ ،‬دیي ایهل ﻂﺎاترز ‪ ،‬ال ایهل‬ ‫ﻂواترز‪.‬‬ ‫آﻍزی ایهل كوهوصورز ‪ ،‬آایق ایهل یورورز ‪ .‬آق جگر گوکسدەدر ‪ ،‬اوهﯔ ایهل‬ ‫هفس آًریز ‪ .‬كلمبز چﺎرﭘﺎر ‪ .‬مﻊدٍ كﺎرمنزدەدر ‪ .‬میلکری مﻊدٍ اوگودور ‪.‬‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪27‬‬

‫‪2010‬‬


‫‪BeĢinci Metin‬‬

‫ظﺒﺎح‬ ‫صفق سوکدی ‪ :‬چیي خوروزڭ « كﺎًق » دیﯿور ‪،‬‬ ‫یض ﯿي كریًر ﭘًبَ رىگَ بوایهدی ‪،‬‬ ‫ایورو كوصلر یوواًردٍ اوایهدی ‪،‬‬ ‫كوزوجللر اوتالمﻎَ کﯿدیﯿور ‪.‬‬ ‫ایوروجﻎﻢ س يدٍ آرتﯿق كﺎًق اواین !‬ ‫بو سﺎﻈتدٍ ابق ُر یردٍ سسلر وار ‪:‬‬ ‫کمیﯽ اوسﺎن ظﺎﭘﺎهین سورولكەر ‪،‬‬ ‫کمیﯽ اوسﺎن اوجﺎﻌین کورولكەر ‪،‬‬ ‫ُرکس ایضَ کيدیس ین حﺎرضًر ‪.‬‬ ‫ایوروجﻎﻢ ! س يدٍ ایضَ حﺎرضالن !‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪28‬‬

‫‪2010‬‬


‫‪Altıncı Metin‬‬

‫ﭘﺎﭘﺎتﯿَ‬ ‫هبﺎر اوًسوهدٍ سری ایدڭ‬ ‫انظﯿي سوسلەر ابیریًری‬ ‫زمرد گﯿیب چﺎیریًری‬ ‫یوزٍ گوًەن انزهني‬ ‫گلني یوزًو ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر‬ ‫آًتون گوزًو ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر‪.‬‬

‫ایپراكلری كیویر كیویر؛‬ ‫اودٍ آیری بر گوزەٌكل‪.‬‬ ‫بوی بوص‪ ،‬بویون ایپ ایيجەجم‬ ‫مه گوزەل‪ ،‬ھمدە انزًﯿدر‪.‬‬ ‫گلني یوزًو‪ ،‬ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر‪،‬‬ ‫آًتون گوزًو ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر‪.‬‬

‫اترالًردٍ خوصَ گﯿدەن‬ ‫سﺎری‪ ،‬توروجنﯽ‪ ،‬ﭘًبَ‪ ،‬مور‬ ‫بر چوق دًرب چیچم اوًور؛‬ ‫بيجَ دًربدر ُپس يدن‬ ‫گوًر یوزًو ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر‪،‬‬ ‫آًتون گوزیل ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر‪.‬‬

‫روزگﺎر ارس‪ :‬گﺎٍ او ایهَ‪،‬‬ ‫گﺎٍ بو ایهَ‪ُ،‬پ برابر‬ ‫داًﻎﺎ داًﻎﺎ ایگیلریًر؛‬ ‫فرح ویریرًر اوسﺎهَ‬ ‫گوًر یوزًو ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر‪،‬‬ ‫آًتون گوزیل ﭘﺎﭘﺎتﯿﺎًر‪.‬‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪29‬‬

‫‪2010‬‬


‫‪Yedinci Metin‬‬

‫ﭘﺎرمﺎكلر‬ ‫ایکﯽ ادلٍ اون ﭘﺎرمﺎق‬ ‫ًوزومزسمﯽ گوروهور؟‬ ‫ال دورسون بوڭﺎ ابق‬ ‫ال ﭘﺎرمﺎكهل اوگوهور‪.‬‬ ‫کمی در ایﭘیﯽ اوس تﺎیس؟‬ ‫کمی یوهتویور مرمری؟‬ ‫کمی ایضلەر املﺎیس‬ ‫اتختﺎ وای دمریی؟‬ ‫كﺎهون‪ ،‬دف‪ ،‬ﻈود‪،‬ﭘﯿﺎهو‬ ‫سسلریین کمی ویریر؟‬

‫كلمﯽ تواتن بو‪،‬‬ ‫ایگٌەیﯿدە چەویریر‪.‬‬ ‫كﺎزاهﯿالن ﭘﺎرەیی‬ ‫ظﺎاین بﯿهل بو ﭘﺎرمﺎق‪.‬‬ ‫كﺎاناین ایرایی‬ ‫یيٌَ بودر ظﺎراجق!‬ ‫خرب گوهلری گدلکدٍ‬ ‫وﻂین دٍ کمی كورور؟‬ ‫ﭘﺎرمﺎق در تەتﯿىدە‪:‬‬ ‫دوصامهلری بو اورور‪.‬‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪30‬‬

‫‪2010‬‬


‫‪Sekizinci Metin‬‬

‫گي اون ﭘﺎرا‬ ‫گي اون ﭘﺎرا‪ ،‬گي اون ﭘﺎرا!‬ ‫كوًيدٍ بر گوزل سپت‪،‬‬ ‫اچیيدٍ گي بش اون ظریٍ‪،‬‬ ‫تەمزی‪ ،‬سەومییل بر چوجوق‬ ‫دیﯿور‪ :‬مﺎمل دگﯿي ظوًوق‪،‬‬ ‫گلﯔ‪ ،‬آًﯔ چﺎبوق چﺎبوق‬ ‫گي اون ﭘﺎرا‪ ،‬گي اون ﭘﺎرا!‬

‫خﺎمنلرٍ گي اون ﭘﺎرا!‬ ‫سپت بوصﺎدلی دٍ یيَ‬ ‫دیﯿوب دوروردی مﺎسلﺎرا‪:‬‬ ‫گي اون ﭘﺎرا‪ ،‬آًﯔ ُهل‪،‬‬ ‫دیکەرسﯖزدە مٌدیلە‪،‬‬ ‫مکر ایﭘﺎرسﯖز بلە؛‬ ‫گي اون ﭘﺎرا‪ ،‬گي اون ﭘﺎرا!‬ ‫ﻉیل اکرم‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪31‬‬

‫‪2010‬‬


‫‪Dokuzuncu Metin‬‬

‫هللا‬ ‫یری گویک ایرادان‪،‬‬ ‫آﻍﺎچلری دواندان‪،‬‬ ‫چیﭽلکری آچدیران‪:‬‬ ‫بر اٌلِدر‪ ،‬بر هللا!‬

‫دویوران ُر حیواىن‪،‬‬ ‫ایصﺎدان ُر اوسﺎىن‪،‬‬ ‫كورواین صو وﻂین‪:‬‬ ‫بر اٌلِدر‪ ،‬بر هللا!‬

‫هللا ُر یردٍ حﺎرض‪،‬‬ ‫هَ ایﭘﺎرسەم او گورور‪،‬‬ ‫هَ سویلرسەم ایض ﯿدر‪.‬‬ ‫بن اٌلِیﯽ سەوەرم‪،‬‬ ‫ھر امریین دیﯖلەرم‪.‬‬ ‫ظربی مجﯿي‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪32‬‬

‫‪2010‬‬


‫‪Onuncu Metin‬‬

‫ظﺎًﯿيجﺎق‬ ‫بو گون مجﻊَ مکتﺐ یوق‬ ‫ُر ﻂرفدٍ اویون چوق؛‬ ‫اڭ گوزەًﯿدر آجنﺎق‬ ‫ابﻌﭽەدەیک ظﺎًﯿيجﺎق!‬

‫کوچوك كﺎرداش گول‪ ،‬سەوین‪،‬‬ ‫فراحالوسني یورەگﯔ‪،‬‬ ‫هَ وار بوهدٍ كوركﺎجق؟‬ ‫اوخ‪ ،‬هَ گوزەل ظﺎًﯿيجﺎق!‬

‫سویلەیەمل تورکوًر‪،‬‬ ‫كوصلردٍ ابق‪ُ ،‬پ اوتر؛‬ ‫بزی ظﺎﻍالم ایﭘﺎجق‬ ‫كوردیﻎمز ظﺎًﯿيجﺎق‪.‬‬ ‫ﻉیل ﻉلوی‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪33‬‬

‫‪2010‬‬


‫‪On Birinci Metin‬‬

‫وكت‬ ‫بر گون ایکﯽ یَ آیریلری‪ :‬گوهدوز و گﯿجَ‪ .‬گوهدوزین گووش‪ ،‬گﯿجەًني آی و‬ ‫یﯿدلیزًر ایض ﯿق ویریرًر‪ .‬بر گون یگرمﯽ دورت سﺎﻈتدر‪ .‬بر ُفتَ یدی گوهدر‪.‬‬ ‫گوهلرڭ امسلری صوهلردر‪ :‬مجﻊَ‪ ،‬مجﻊَ ایرتەیس‪ ،‬ﭘﺎزار‪ ،‬ﭘﺎزار ایرتەیس‪ ،‬ظﺎیل‪،‬‬ ‫چﺎرصًبَ‪ ،‬پرصًبَ‪ .‬مجﻊَ تﻊﻃﯿي گوهﯿدر‪.‬‬ ‫بر س يَ اون ایکﯽ آیدر‪ .‬بﻊیض آیلر اوتوز‪ ،‬بﻊیض آیلر اوتوز بر گوهدر‪ .‬بر‬ ‫س يەدە دورت مومس واردر‪ :‬ایكل هبﺎر‪ ،‬ایز‪ ،‬ظوڭ هبﺎر ( گوز)‪ ،‬كيش‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪34‬‬

2010


METĠN ÇEVĠRĠLERĠ BİRİNCİ METİN KUZU VE BEBEK Kuzunun yününü kırpdılar, hayvancağız sesini çıkarmadı. Fakat esvabı alınınca kederlendi. Çünkü hava soğudu. Kuzu üşüdü, acı acı meledi. Hemen güneş çıkdı, kuzuyu ısıttı. Hayvancağız sevindi, sıçramaya başladı. Kuzu bir kadıncağızın idi. Kadının da bir küçük çocuğu vardı. Güler, oynardı. Kış geldi, çocuk şevkini kaçırdı. Zira çok soğuk vardı. Zavallıcık donuyordu. Bunun üzerine annesi kalın, ısıtıcı, çoraplar ördü, çamaşır dikti, ona giydirdi. Bebek yine ferahlandı, gülmeye başladı.

İKİNCİ METİN BİLMECE Kadifeden elbisesi, Zabıt gibi mehmûzlü. Pek güzeldir ince sesi, Kırmızıca Hotozlu.

Her gün sabah şafaklarla, Bizden evvel uyanır. Bunu bilen çabukca, Aferini kazanır!

ÜÇÜNCÜ METİN ÇİFTÇİNİN NASİHATI Vaktiyle bir çiftçi varmış, Tecrübeli ihtiyarmış. Hastalanıp yatmış bir gün Çocuklar mahzun, küskün Toplanmışlar etrafına Demiş: Kulak verin bana

Çünkü artık yavrularım Öleceğim, ihtiyarım. Son sözleri babanızın Aklınızda iyi kalsın! Tarlamızda hazine var Kazarsanız altın çıkar.

Çiftçi ölür üç gün sonra Tarla kalır çocuklara. Kazma, kürek koşuşarak İçindeki taşı toprak…

DÖRDÜNCÜ METİN İNSAN İnsanın bir başı vardır. Baş saçlarla örtülüdür. Başın kısımları şunlardır: Alın, iki göz (sağ göz ve sol göz) göz kapakları, kaşlar, kirpikler, iki kulak, iki yanak, burun, ağız, dudaklar ve çene. Dedemin sakalı ve bıyığı vardır. Ağızda dil ve dişler bulunur. İnsanın omuzları, kolları, elleri, parmakları, sırtı, göğsü, karnı, bacakları, ayakları da vardır. Göz görür, kulak işitir, burun koklar, dil ile tatarız, el ile tutarız. Ağız ile konuşuruz, ayak ile yürürüz. Akciğer göğüstedir, onun ile nefes alırız. Kalbimiz çarpar. Mide karnımızdadır. Yemekleri mide öğütür.

BEŞİNCİ METİN SABAH Şafak sökdü çil horozun kalk diyor, Yeşil kırlar penbe renge boyandı, Yavru kuşlar yuvalarda uyandı, Kuzucuklar otlanmaya gidiyor. Yavrucuğum sen de artık kalk uyan!

Bu saatte her yerde sesler var: Kimi insan sapanını sürükler, Kimi insan ocağını körükler, Her kes işe kendisini hazırlar Yavrucuğum! Sen de işe hazırlan.

TÜDĠAD 35


2010

ALTINCI METİN PAPATYA Bahar olsun da seyr edin Nasıl süsler bayırları Zümrüd gibi çayırları Yüze gülen o nazenin Gelin yüzlü papatyalar, Altın gözlü papatyalar.

Yaprakları kıvır kıvır; O da ayrı bir güzellik. Boy bos, boyun ip incecik; Hem güzel, hem de nazlıdır Gelin yüzlü papatyalar, Altın gözlü papatyalar.

Tarlalarda hoşa giden Sarı,turuncu,penbe,mor Birçok dilber çiçek olur; Bence dilberdir hepsinden Güler yüzlü papatyalar, Altın gözlü papatyalar.

Rüzgar eser: Gah o yana,; Gah bu yana, hep beraber Dalga dalga eğilirler; Ferah verirler insana Güler yüzlü papatyalar, Altın gözlü papatyalar.

YEDİNCİ METİN PARMAKLAR İki elde on parmak Lüzümsuz mu görünür? El dursun buna bak El parmakla öğünür. Kimdir yapı ustası? Kim yontuyor mermeri? Kim işler elması, Tahta veya demiri? Kanun, def, ud, piyano Seslerini kim verir?

Kalemi tutan bu İğneyi de çevirir. Kazanılan parayı Sayan bile bu parmaklar. Kanayan yarayı, Yine budur saracak! Harp günleri geldikde Vatanı da kim korur? Parmakdır tetikte: Düşmanları bu vurur.

SEKİZİNCİ METİN GÜL ON PARA Gül on para, gül on para Kolunda bir güzel sepet, İçinde gül beş on sıra Temiz, sevimli bir çocuk Diyor: malım değil soluk, Gelin, alın çabuk çabuk Gül on para, gül on para

Hanımlara gül on para! Sepet boşaldı da yine Deyip dururdu maskara: Gül on para, alın hele, Dikersiniz de mendile, Kemer yaparsınız bele; Gül on para, gül on para

TÜDĠAD 36


2010

DOKUZUNCU METİN ALLAH Yeri göğü yaratan, Ağaçları donatan, Çiçekleri açtıran: Bir Allah’tır, bir Allah!

Doyuran her hayvanı, Yaşatan her insanı, Koruyan şu vatanı: Bir Allah’tır, bir Allah

Allah her yerde hazır, Ne yaparsam O görür, Ne söylersem işitir; Vardır, birdir, büyüktür. Ben Allah’ı severim, Her emrini dinlerim. Sabri Cemil

ONUNCU METİN SALINCAK Bu gün Cuma mektep yok Her tarafta oyun çok; En güzelidir ancak Bahçedeki salıncak!

Küçük kardeş gül, sevin Ferahlansın yüreğin. Ne var bunda korkacak? Oh, ne güzel salıncak!

Söyleyelim türküler, Kuşlar da bak, hep öter; Bizi sağlam yapacak Kurduğumuz salıncak.

ON BİRİNCİ METİN VAKİT Bir gün ikiye ayrılır: Gündüz ve gece. Gündüzün güneş, geceleyin ay ve yıldızlar ışık verirler. Bir gün yirmi dört saattir. Bir hafta yedi gündür. Günlerin isimleri şunlardır: Cuma, Cumartesi, Pazar, Pazartesi, Salı, Çarşamba, Perşembe. Cuma tatil günüdür. Bir sene on iki aydır. Bazı aylar otuz, bazı aylar otuz bir gündür. Bir senede dört mevsim vardır: İlkbahar, Yaz, Sonbahar (Güz), Kış.

TÜDĠAD 37


2010

OSMANLI TÜRKÇESĠ

‫خ‬ ‫ص‬ ‫ظ‬ ‫ع‬ TÜDĠAD 38


2010

II. BÖLÜM OSMANLI TÜRKÇESĠ

Osmanlı

Türkçesi kendi arasında kronolojik olarak üç sınıfa ayrılmıĢtır. Bu

dönemlerde gerek konuĢma ve gerekse yazı dili açısında değiĢiklikler olmuĢtur. Birinci dönem Eski Osmanlıca dediğimiz 11. – 15. yy. Türkçesidir. Ġkinci dönem Klasik Osmanlıca 16. – 19. y.y. arasında görülür. Son olarak Yeni Osmanlıca dönemi ise 20. y.y. Osmanlıcasıdır. Bu kadar uzun bir geçmiĢe sahip Osmanlı yazı dili elbette bir takım değiĢimlere ve kalıcı kalıplara sahip olmuĢtur.

Kitabımızın bu bölümünde Osmanlı Türkçesinin son dönemdeki gramer yapısını inceleyeceğiz. Ayrıca Rik‟a dediğimiz el yazısını öğrenerek, elimizdeki matbu metinlerle kendimizi sınırlamayacağız.

Rik‟a Yazısının Özellikleri: Tevkî‟nin kurallarına bağlı olup onun nesih gibi küçük yazılan, sözlükte “küçük sayfa ve mektu” anlamına gelen rik‟a, vakıf iĢlerinden baĢka Kur‟an-ı Kerim‟in sonunda dua sayfasında; yani hattatın kendi adını andığı ve eseri yazdığı yeri, tarihi ve Allah‟a duasını bildiren bir veya iki sayfalık yerinde çoklukla kullanılmıĢtır

Osmanlı Türkleri‟nin icadı olan rik‟a divanî hattındaki dikey harflerin boylarının biraz küçültülmesi, sadeleĢmesi, kavis ve meyillerinin azalmasıyla meydana gelmiĢtir. Kalemin tabiatına uygun, süratli ve kolay yazma ihtiyacını karĢıladığı için harf yapıları basitleĢmiĢ; fe, kaf, mim, vav gibi harflerin baĢları ufalmıĢ, diĢleri yok olmuĢtur. Sola doğru dik ve köĢeli çizgiler, kelimelerin satırlara meylederek yaptıkları akıcılık, bu yazı çeĢidinin karakteristik özelliklerindendir.

Rik‟a yazısının yazımda sağladığı bütün bu kolaylıklar yani; yazı türü olarak daha düz ve daha keskin olması ve ayrıca noktaların birleĢik yazılması yazan kiĢiye büyük kolaylık sağlamıĢtır.

Sarayda doğan bu hat en çok günlük yazıĢmalarda ve mektuplarda kullanılmıĢtır. En eski örneklerine 18. asrın ilk yarısında rastlanan rik‟a 19. asırda Bâbıâli‟de geliĢmiĢ ve asıl hüviyetini orda bulmuĢtur.

Bâbıâli‟de Mümtaz Efendi (ö. 1871) tarafından yazılan Mümtaz Efendi rik‟ası ve Mehmet Ġzzet Efendi (ö 1903) tarafından geliĢtirilen ve sıkı kaidelere bağlı kalan bir çeĢit rik‟a (Ki daha sonra Arap âleminde celî Ģekliyle revaç bulmuĢtur) en tanınmıĢlarındandır.

TÜDĠAD 39

‫‪2010‬‬


‫خورف خﻁ اًركﻊَ‬

‫ا‬

‫ب‬

‫پ‬

‫ت‬

‫ث‬

‫ا‬ ‫ج‬

‫ب‬ ‫چ‬

‫پ‬ ‫ح‬

‫ت‬ ‫خ‬

‫ث‬ ‫د‬

‫ج‬ ‫ذ‬

‫چ‬ ‫ر‬

‫ح‬ ‫ز‬

‫خ‬ ‫ژ‬

‫د‬ ‫س‬

‫ذ‬ ‫ش‬

‫ر‬ ‫ص‬

‫ز‬ ‫ض‬

‫ژ‬ ‫ط‬

‫س‬ ‫ﻂﺎ‬

‫ش‬ ‫ظ‬

‫ص‬ ‫ع‬

‫ض‬ ‫غ‬

‫ط‬ ‫ف‬

‫ق‬

‫ظ‬ ‫ك‬

‫ع‬ ‫اک‬

‫غ‬ ‫گ‬

‫ف‬ ‫ڭ‬

‫ق‬ ‫ل‬

‫ك‬ ‫ال‬

‫ﰷ‬ ‫م‬

‫گ‬ ‫ن‬

‫ڭ‬ ‫ه‬

‫ل‬ ‫ی‬

‫ال‬

‫م‬

‫ن‬

‫ﮬ‬

‫ی‬

‫‪١‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪٣‬‬

‫‪٤‬‬

‫‪٥‬‬

‫‪٦‬‬

‫‪٧‬‬

‫‪٨‬‬

‫‪٩‬‬

‫‪١٠‬‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪40‬‬

2010


On Üçüncü Ders Çoğul Ekleri

‫پرَ رل‬

‫شاعترل‬

‫درَ رل‬

‫شوزرل‬

‫کملُ رل‬

Pireler

‫آوجیرل‬

Saatler

Dereler

Sözler

Kelimeler

‫كاپورل‬

‫صوفرَ رل‬

‫كویوىرل‬

‫کتابرل‬

Avcılar

Kapılar

Sofralar

Koyunlar

Kitaplar

َ‫طیهدیرلد‬

َ‫چوجوكرل‬

‫کیجُ رلی‬

َ‫ددَ رل‬

‫طوىرلی‬

Şimdilerde

Çocuklara

Geceleri

Dedelere

Şunları

On Dördüncü Ders Ġsmin Halleri

‫کتابدن‬

َ‫کتابد‬

ُ‫کتاب‬

‫کتابی‬

‫کتاب‬

Kitaptan

Kitapta

Kitaba

Kitabı

Kitap

‫درَ دن‬

َ‫درَ د‬

ُ‫درَ ی‬

‫درَ یی‬

َ‫در‬

Dereden

Derede

Dereye

Dereyi

Dere

‫شوكاكدن‬

َ‫شوكاكد‬

ُ‫شوكاغ‬

‫شوكاغی‬

‫شوكاق‬

Sokaktan

Sokakta

Sokağa

Sokağı

Sokak

‫كاایدن‬

َ‫كااید‬

ُ‫كاایی‬

‫كااییی‬

‫كاای‬

Kayadan

Kayada

Kayaya

Kayayı

Kaya

 Okutucu (He) ‫ ه‬harfinden sonra gelen ekler birleĢik olarak yazılmazlar.

‫بو ده گچر یا هو‬ TÜDĠAD 41

2010


On BeĢinci Ders Ġsim Tamlamaları ve Mülkiyet Ekleri ‫اوىڭ كاملی‬

‫شوڭ كاملڭ‬

‫منب كاملم‬

Onun Kalemi

Senin Kalemin

Benim Kalemim

‫زسڭ كاملڭز‬

‫بزم كاملهز‬

Onların Kalemi

Sizin Kaleminiz

Bizim Kalemimiz

‫ددَ ىڭ‬

‫محمدڭ‬

‫علی ىڭ‬

Dedenin

Muhammed’in

Ali’nin

‫چاىطُ ىڭ‬

‫ىٌُ ىڭ‬

‫اوكولڭی‬

Çantanın

Ninenin

‫ېېیولیڭی‬

‫طوزڭ‬

Okulunu

Yolunu

Tuzun

‫اوىرلڭ كاملی‬

‫آركداطڭ‬ Arkadaşın

On Altıncı Ders Sıfat Kelimeleri

‫طوىرل‬

‫بوىرل‬

‫او‬

‫طو‬

‫بو‬

Şunlar

Bunlar

O

Şu

Bu

‫كاجنچی‬

‫كاچ‬

‫کیهی‬

‫ره‬

‫اوىرل‬

Kaçıncı

Kaç

Kimi

Her

Onlar

‫بعض‬

‫ِاىگی‬

‫انصل‬

‫بر كاچ‬

‫ِچ‬

Ba’zı

Hangi

Nasıl

Birkaç

Hiç

‫هچ اولور می كه‬ TÜDĠAD 42

2010


On Yedinci Ders Zamir Kelimeler ve(Ne) ile BaĢlayan Zarflar

‫زس‬

‫بز‬

‫شاڭ‬

‫شو‬

‫نب‬

Siz

Biz

Sana

Sen

Ben

ُ‫ى‬

‫خاىغی‬

‫ِاىگیصی‬

‫کمی‬

‫اوىرل‬

Ne

Hangi

Hangisi

Kim

Onlar

‫ىُ در‬

‫ىُ دن‬

ُ‫ىُ ایص‬

‫ىیچون‬

‫ىُ یی‬

Nedir

Neden

Neyse

Niçin

Neyi

‫هنایت‬

‫ىُ جی‬

ُ‫ىُ ڭ‬

‫ىلدر‬

‫ىُ درلو‬

Nihayet

Neci

Neyine

Ne Kadar

Ne Türlü

On Sekizinci Ders Ki Bağlacı ve Ki Eki

 Ki bağlacı okutucu (he) ile gösterilirken aitlik eki olan ki eki (ye)okutucuyla gösterilir.

ُ‫ايصان ک‬

ُ‫چوىک‬

ُ‫یوق ک‬

ُ‫ات ک‬

ُ‫دَ دی ک‬

İnsan ki

Çünki

Yok ki

Ta ki

ُ‫صوص ک‬

ُ‫دیک‬

ُ‫امتحال ک‬

ُ‫نادام ک‬

Dedi ki

Sus ki

De ki

İhtimal ki

Madem ki

Belki

‫شٍڭکی‬

‫بٌهکی‬

Seninki

Benimki

‫دوىکی‬

‫آركُ دَ کی‬

Dünkü

Arkadaki

‫اوىڭکی‬ Onunki

ُ‫بلک‬

‫یا حضرت موالنه‬ TÜDĠAD 43

2010


On Dokuzuncu Ders Fiil Çekimleri

‫لكري‬

‫کلُ جم‬

‫کلیور‬

‫کملض‬

‫کلدی‬

‫کملم‬

Gelir

Gelecek

Geliyor

Gelmiş

Geldi

Gelmek

‫كالري‬

‫كالُ جق‬

‫كالیور‬

‫كاملض‬

‫كالدی‬

‫كاملق‬

Kalır

Kalacak

Kalıyor

Kalmış

Kaldı

Kalmak

‫آرار‬

‫آر ایُ جق‬

‫آریور‬

‫آر انض‬

‫آرادی‬

‫آر انق‬

Arar

Arayacak

Arıyor

Aramış

Aradı

Aramak

‫ویرنز‬

‫ویرنُ یُ جم‬

‫ویرنیور‬

‫ویرنُ نض‬

‫ویرنُ دی‬

‫ویرنُ نم‬

Vermez

Vermeyecek

Vermiyor

Vermemiş

Vermedi

Vermemek

‫ابطالنُ ز‬

‫ابطال نُ یُ جق‬

‫ابطالنیور‬

‫ابطالنُ نض‬

‫ابطالنُ دی‬

‫ابطالنُ نق‬

Başlamaz

Başlamayacak

Başlamıyor

Başlamamış

Başlamadı

Başlamamak

 Olumsuz emir kipleri Ģöyledir.

ُ‫کورن‬

ُ‫چزین‬

ُ‫کرين‬

ُ‫شیمل‬

ُ‫ویرن‬

Görme

Çizme

Girme

Silme

‫كاچام‬

‫صورنا‬

‫ایزنا‬

ُ‫آر ان‬

Verme

Kaçma

Sorma

Yazma

Arama

Bakma

‫ابمقا‬

 Bağ - Fiiller Ģöyledir.

َ‫لكدیگیٌد‬

‫لكرينو‬

ُ‫لكريش‬

‫کلُ رك‬

‫کلیب‬

Geldiğinde

Gelirken

Gelirse

Gelerek

Gelip

َ‫کوردوگیٌد‬

‫نورورنو‬

ُ‫نورورش‬

‫نورَ رك‬

‫کوروب‬

Gördüğünde

Görürken

Görürse

Görerek

Görüp

َ‫كالدیغیٌد‬

‫كالريکو‬

ُ‫كالريش‬

‫كالُ رق‬

‫كالیب‬

Kaldığında

Kalırken

Kalırsa

Kalarak

Kalıp

TÜDĠAD 44

2010

OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ  Ġstek kipleri Ģöyledir.

‫كالصنی‬

ُ‫كالص‬

‫آلصنی‬

ُ‫آلص‬

‫کورشون‬

ُ‫کورش‬

Kalsın

Kalsa

Alsın

Alsa

Görsün

Görse

‫صورشون‬

ُ‫صورش‬

Sorsun

Sorsa

‫نورنُ یُ شڭ صورنا یُ شڭ‬ Sormayasın

‫کورنُ شو کورَ شڭ‬

Görmeyesin

Göresin

Görmesen

Yirminci Ders Mi Soru Ekinin Yazımı

‫نب نی‬

‫شوَ جکرلنی‬

‫نصافرنی‬

‫كاملض نی‬

‫لكدی نی‬

Ben mi

Sevecekler mi

Misafir mi

Kalmış mı

Geldi mi

‫کلري نیصو‬

‫یومقی‬

‫دملگی‬

‫مشدی نی‬

‫بویلُ نی‬

Gelir misin

Yok mu

Değil mi

Şimdi mi

Böyle mi

Yirmi Birinci Ders De eki ve De Bağlacı ‫بٌدَ بر آت وار‬

‫یوزدَ طوكوز‬

‫کوىدَ ایکی کرَ یر‬

Bende bir at var

Yüzde dokuz

Günde iki kere yer

‫کید دَ کور‬

‫بر کرَ دَ زس کیدڭ‬

‫بردَ اویلُ دمیظم‬

Git de gör

Bir kere de siz gidin

Bir de öyle demişim

‫فانع یم فانع اوالنی ایسته مم‬ TÜDĠAD 45

2010


Yirmi Ġkinci Ders ‫شوچتی‬

‫کتاجبی‬

‫چیچُ کچی‬

‫آوجی‬

‫طوزجی‬

Sütçü

Kitabcı

Çiçekçi

Avcı

Tuzcu

‫بیلگیزس‬

‫كاملزس‬

‫شوچزس‬

‫طکرزس‬

‫طوززس‬

Bilgisiz

Kalemsiz

Suçsuz

Şekersiz

Tuzsuz

‫اوغالجنق‬

‫اوفاجق‬

‫نیٍیجم‬

‫نوچوجم‬

‫برجم‬

Oğlancık

Ufacık

Minicik

Küçücük

Biricik

ُ‫بٌج‬

ُ‫كصُ ج‬

ُ‫ایطچ‬

ُ‫كاابج‬

ُ‫تورکچ‬

Bence

Kısaca

Yaşça

Kabaca

Türkçe

Yirmi Üçüncü Ders Bazı Kelimelerin YazılıĢı ُ‫اط‬

ُ‫كلع‬

َ‫اپدطا‬

‫درزی‬

ُ‫ابچغ‬

Ada

Kale

Padişah

Terzi

Bahçe

‫متیام‬

‫یگرنی‬

‫ویرنم‬

Etmek

Yirmi

ُ‫جیگ‬

‫ایل‬

Gece

El

‫ا‬ ‫چيون‬

‫آان‬

‫ایرنم‬

‫امتم‬

Vermek

İçin

Ona

Ermek

Etmek

Demek

‫دكمي‬

‫بر بربر بر بربرَ برَ بربر لگ برابر بر‬ .‫بربر دکاىی آچامل دمیض‬ TÜDĠAD 46

‫‪2010‬‬


‫‪Yirmi Dördüncü Ders‬‬ ‫‪Sayılar‬‬

‫‪١‬‬

‫‪١‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪٦‬‬

‫‪٦‬‬ ‫آلتی‬ ‫اون‬

‫‪٦٠‬‬

‫‪٣‬‬

‫‪٧‬‬

‫‪٧‬‬ ‫یدی‬

‫‪١٠‬‬

‫‪٢٠‬‬

‫‪٨‬‬

‫‪٢٠‬‬

‫اوتوز‬

‫‪٦٠‬‬

‫آلتهض‬

‫‪٧٠‬‬

‫تیهض‬

‫‪٣٠‬‬

‫صفر‬ ‫‪٤٠‬‬

‫‪٤٠‬‬ ‫‪٩٠‬‬

‫‪٩٠‬‬

‫اللی‬

‫‪١٠٠‬‬

‫‪١٠٠‬‬ ‫یوز‬ ‫نیلیار‬

‫اوجنچی‬

‫اوىٌجی‬

‫اوچر‬

‫برر‬

‫‪٥٠‬‬

‫‪٥٠‬‬

‫طوكصان‬

‫نیلیون‬

‫برجنی‬

‫‪٠‬‬

‫كريق‬

‫شکصان‬

‫بیڭ‬

‫‪٠‬‬

‫طلوز‬

‫‪٨٠‬‬

‫‪٨٠‬‬

‫بض‬ ‫‪٩‬‬

‫‪٩‬‬

‫شکز‬

‫‪٣٠‬‬

‫‪٥‬‬

‫دورت‬ ‫‪٨‬‬

‫یگرنی‬

‫‪٧٠‬‬

‫‪٤‬‬

‫اوچ‬

‫ایيك‬

‫بر‬

‫‪١٠‬‬

‫‪٣‬‬

‫‪٤‬‬

‫‪٥‬‬

‫اوًر‬

‫‪Yirmi BeĢinci Ders‬‬ ‫‪Günler- Aylar - Mevsimler‬‬

‫بر ِفتُ یدی گوىدر‬ ‫چارطٍبُ‬

‫پرطٍبُ‬

‫مجعُ‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪47‬‬

‫اپزارایرتصی‬

‫صالی‬

‫مجعُ ایرتصی‬

‫اپزار‬

‫‪2010‬‬


‫بر ییل اون ایکی آ یدر‬

‫اوجاق‬

‫طباط‬

‫آ غصتوس‬

‫ىیصان‬

‫نایس‬

‫خزیران‬

‫متوز‬

‫ایولل‬

‫اکمی‬

‫كامس‬

‫نومسرل‬

‫ایكل هبار‬

‫ایز‬

‫صوڭ هبار‬

‫نارت‬

‫آر اقل‬ ‫كیض‬

‫عامثىولجُ ىڭ اصالخی‬ ‫ادیبرل بیٌٍدَ ار اقل ار اقل عامثىلی کتابتٌدن حبث اولٌوبدَ ره‬ ‫خالدَ شادَ لگی کلفتُ ترجیح ایدن بریصی <جامن ایزیرل بو كادر‬ ‫نغقل ایزیلُ جغٌُ براز آچیق ایزلصُ دَ ره اوكواین اکالیُ بیلصُ‬ ‫یعٌی ایزیالن طیرلَ او كدر عربی و فارشی لغترل كاتملصُ دَ‬ ‫رهکصڭ ا الڭیُ بیلُ جگی کبی طویلُ كباجُ بر عامثىلیجُ ایزلصُ>‬ ‫دیدیگی زنان بو ذاتُ ایدنلی نلابلُ <كباجُ ایزملق ىصل ممکو‬ ‫اولور؟ عربی و فارشی ىصل ترك ایدیولر؟ عامثىلی لصاىٌدن‬

‫ً‬ ‫عربی ایلُ فارشی یی چیلارر ایصُ ك لصاىی متانا ترك متیاض‬ ‫اولورز> شوزرلىدن عبارت اولدیغی کورملکدَ در‪.‬‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪48‬‬


2010

METĠN ÇALIġMALARI

Birinci Metin

TÜDĠAD 49


2010

TÜDĠAD 50


2010

TÜDĠAD 51


2010

Ġkinci Metin

TÜDĠAD 52


2010

TÜDĠAD 53


2010

TÜDĠAD 54


2010

TÜDĠAD 55


2010

TÜDĠAD 56


2010

Üçüncü Metin

TÜDĠAD 57


2010

TÜDĠAD 58


2010

TÜDĠAD 59


2010

Dördüncü Metin

TÜDĠAD 60


2010

BeĢinci Metin

TÜDĠAD 61


2010

Altıncı Metin

TÜDĠAD 62


2010

Yedinci Metin

TÜDĠAD 63


2010

Sekizinci Metin

TÜDĠAD 64


2010

METĠN ÇEVĠRĠLERĠ

BİRİNCİ METİN İSTİKLAL MARŞI Kahraman ordumuza Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma sakın! Siper et gövdeni, dursun bu hayasızca akın. Doğacaktır sana vaadettiği günler Hak'kın; Kimbilir, belki yarın, belki yarından da yakın.

Çatma, kurban olayım çehreni ey nazlı hilal! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet bu celal? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal, Hakkıdır, Hak'ka tapan, milletimin istiklal!

Bastığın yerleri 'toprak' diyerek geçme, tanı! Düşün, altında binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır atanı; Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım; Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner aşarım; Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! Canı, cananı, bütün varımı alsın da Hüda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

Garbın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar. 'Medeniyyet! ' dediğin tek dişi kalmış canavar?

Ruhumun senden, ilahi şudur ancak emeli; Değmesin mabedimin göğsüne na-mahrem eli! Bu ezanlar ki şahadetleri dinin temeli, Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli

O zaman vecd ile bin secde eder varsa taşım; Her cerihamdan, ilahi, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-i mücerret gibi yerden naşım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım! Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilal; Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helal! Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlal. Hakkıdır, hür yaşamış bayrağımın hürriyet; Hakkıdır, Hak'ka tapan milletimin istiklal! Mehmet Âkif Ersoy

TÜDĠAD 65


2010

İKİNCİ METİN HIZLI OKUMA FASLI Arı ara ar ara ara Arı ara. Araba ara. Baba araba ara. Arı burada. Araba adada. Kaz derede. Baba yazı yazar. Baba dedi. Adada araba ara. Derede arı ara. Baba dedi. Baba yazdı. Dede kaza yaz dedi. Kaz yazmadı. Baba armud aradı. Kuzu aramadı. Durma, yazı yaz. Damardan kan akar. Nuri oyun oynadı. Baba yazı yazdı. Dede ormanda odun aradı. Ayı kazı aradı. Kuzu korktu, ormanda durmadı. Dede kızdı, yayı kırdı. Baba bak! Ay burada. Üzüm burada, armut, nar orada. Dedem bu kaza bak dedi. Babam yazı yazar. Adam arabayı kırdı. Dereden adadan kardan buzdan ormandan. Anamı babamı kuzumu dedemi ararım. Babam marul aradı. Nuriye dedim: Arabayı al. Bu yol adamı yorar. Kuzu marul arar.

Elmayı yedim, hurmayı kardeşime sakladım. Tarlalarda buğday, arpa başakları sarardı. Orakçılar başakları biçtiler, harman kuruldu. Hanım kızlar hamarat olur. Kardeşim tarih kitabını okuyor. Küfeci yük taşır. Laf lafı açar. Evimizde fare vardı. Mutfakta hırsızlık ederlerdi. Tekir kedi birer birer fareleri yakaladı. Aferin Tekire! Geldim. Gittim. Gördüm. Güldüm. Götürdüm. Damla damla göl olur . Şu üzüm salkımı ne güzel? Küçük kedi gölgesi ile oynuyor. Bugün bayram, toplar atılıyor. Gökyüzü mavidir. El ele verelim. Okuyalım yazalım.

Üzüm aldım. Nuri bir büyük arabaya bindi. Dayı yalıya kum aldı. Şadi yolda bir düdük buldu. Bu adada ayı yok. Ormanda odun yararlar. Kuzu kartaldan korkar. Ördek derede yüzer. Terzi kızı iş işler, anneme yardım eder. Kedi kelebek ile oynuyor. Kömür yanar, kül olur. Kömür temizdir. Kedi uyudu. Kuşlar yuvada uyurlar. Ben kuş yuvalarını bozmam. Şu yavru kuzuya bak, ne şekerli! Ördekler derede yavaş yavaş yüzüyorlar. Şu adam ormanda av bulamadı. Balıklar suda yaşarlar. Dere kabardı, tarlaları su bastı. Ben ona kadar sayarım: Bir, iki. Karga gagası ile darıyı yedi. Çocuklar kışın kızak ile kayarlar. Kuzular çayırda otlar. Çoban kaval çalar. Tenbel aç kalır, çalışan kazanır. Annem çamaşırları sandıkta saklar. Avcı av aradı. Kuşlar uçtu. Tavuk yumurtladı. Serçeden korkan darı ekmez.

Altı üç on rakamlar yedi dört dokuz bir beş iki sekiz al bak ara bul durma kırma kızma yaz oyna. Kuzular ayılardan korkar. Kazlar derede yüzüyorlar. Dayı arabayı aldı. Nuri derede yürüdü. Dede ormanda kuru dal aradı, buldu. Annem kuru dalları yaktı. Üzüm üzüme baka baka kararır. Dede Nuriye dedi: Şadi koştu, düştü; Başı dişi kanadı. Şu kıza bak, yere düştü. Koş! koş! Kızı kaldır. Ben de koşarım. Vurdu. Ben ok ile bir kartal vurdum. Ben sen biz siz. Sami, ben senden büyüğüm. Biz kediye süt verdik. Benim iki kuzum var. Kara kuzumu severim. koyunlar

İnekler sürü ile köye dönüyorlar. Babam bize dedi: şimdi sokak yasak! Şu yaramaz kedi size bakıyor. Ekrem et ile ekmek yedi. Bu köyde deve var mı? Deve yok, eşek var. Kuzular, koyunlar, inekler, öküzler, köye dönüyorlar. Köylü türkü söylüyor. Kızlar oynuyorlar. Tarlada başak var. Sokakta alay yürüyor. Şu dolapta iyi bal var. Bu ders kolaydır. Bu şekerci ucuz şeker verir. Boru düştü, cam kırıldı. Arabacı atlarına ot aradı, dede bize bir bilmece söyledi: Yüzü deriden, kulakları demirden? Ben Şadi’ye bir boru, Nuri’ye bir düdük aldım. Dayı bize börek aldı. Bu kaz mı, şu ördek mi büyük? Kız yazı yazdı. Kazlar derede yüzüyorlar. Kuzular yolda yürüyorlar. Kızlar oyun oynuyorlar. Kazlar, ördekler kırda uyurlar. Terzi kız anneme yardım eder. Taze börek yedim. Anne bu kıza bak! Borumu kırdı.

TÜDĠAD 66


2010

ÜÇÜNCÜ METİN BİRİNCİ SÖZ

Ey kardeş! Benden birkaç nasihat istedin. Sen bir asker olduğun için askerlik temsilâtiyle, sekiz hikâyecikler ile birkaç hakikatı nefsimle beraber dinle. Çünki ben nefsimi herkesten ziyade nasihâta muhtaç görüyorum. Vaktiyle sekiz âyetten istifade ettiğim sekiz sözü biraz uzunca nefsime demiştim. Şimdi kısaca ve Avâm lisanıyla nefsime diyeceğim. Kim isterse beraber dinlesin. Birinci Söz Bismillah her hayrın başıdır. Biz dahi başta ona başlarız. Bil ey nefsim, şu mübarek kelime İslâm nişanı olduğu gibi, bütün mevcudatın Lisan-ı hâliyle vird-i zebânıdır. Bismillah ne büyük tükenmez bir kuvvet, ne çok bitmez bir bereket olduğunu anlamak istersen, şu temsilî hikâyeciğe bak dinle!. Şöyle ki: Bedevî Arab çöllerinde seyahat eden adama gerektir ki, bir kabile reisinin ismini alsın ve himeyesine girsin. Tâ şakîlerin şerrinden kurtulup hâcâtını tedârik edebilsin. Yoksa tek başıyle hadsiz düşman ve ihtiyacâtına karşı perişan olacaktır. İşte böyle bir seyahat için iki adam, sahraya çıkıp gidiyorlar. Onlardan birisi mütevazi idi. Diğeri mağrur... Mütevazii, bir reisin ismini aldı. Mağrur, almadı... Alanı, her yerde selâmetle gezdi. Bir kâtıü't-tarîka rast gelse, der: "Ben, filân reisin ismiyle gezerim." Şakî defolur, ilişemez. Bir çadıra girse, o nam ile hürmet görür. Öteki mağrur, bütün seyahatinde öyle belalar çeker ki, târif edilmez. Daima titrer, daima dilencilik ederdi. Hem zelîl, hem rezil oldu. İşte ey mağrur nefsim! Sen o seyyahsın. Şu dünya ise, bir çöldür. Aczin ve fakrın hadsizdir.

Düşmanın,hâcâtın nihayetsizdir. Mâdem öyledir; şu sahranın Mâlik-i Ebedî'si ve Hâkim-i Ezelî'sinin ismini al. Tâ, bütün kâinatın dilenciliğinden ve her hâdisatın karşısında titremeden kurtulasın. Evet, bu kelime öyle mübarek bir definedir ki: Senin nihayetsiz Aczin ve fakrın , seni nihayetsiz kudrete, rahmete raptedip Kadîr-i Rahîm'in dergâhında aczi, fakrı en makbul bir şefaatçı yapar. Evet, bu kelime ile hareket eden, o adama benzer ki: Askere kaydolur. Devlet namına hareket eder. Hiçbir kimseden pervâsı kalmaz. Kanun namına, devlet namına der, her işi yapar, her şeye karşı dayanır. Başta demiştik: Bütün mevcudat, Lisan-ı hâl ile Bismillah der. Öyle mi? Evet, nasıl ki görsen: Bir tek adam geldi. Bütün şehir ahalisini cebren bir yere sevketti ve cebren işlerde çalıştırdı. Yakînen bilirsin; o adam kendi namıyla, kendi kuvvetiyle hareket "etmiyor. Belki o bir askerdir. Devlet namına hareket eder. Bir padişah kuvvetine istinad eder. Öyle de her şey, Cenâb-ı Hakk'ın namına hareket eder ki; zerrecikler gibi tohumlar, çekirdekler başlarında koca ağaçları taşıyor, dağ gibi yükleri kaldırıyorlar. Demek herbir ağaç, Bismillah der. Hazine-i Rahmet meyvelerinden ellerini dolduruyor, bizlere tablacılık ediyor. Her bir bostan, Bismillah der. Matbaha-i kudretten bir kazan olur ki: Çeşit çeşit pekçok muhtelif leziz taamlar, içinde beraber pişiriliyor. Herbir inek, deve, koyun, keçi gibi mübarek hayvanlar Bismillah der. Rahmet feyzinden bir süt çeşmesi olur. Bizlere, Rezzak namına en lâtif, en nazif, âb-ı hayat gibi "bir gıdayı takdim ediyorlar. Herbir nebat ve ağaç ve otların ipek gibi yumuşak kök ve damarları, Bismillah der. Sert olan taş ve toprağı deler geçer. Allah namına, Rahman namına der, her şey ona musahhar olur. Evet havada dalların intişarı ve meyve vermesi gibi, o sert taş ve topraktaki köklerin kemâl-i sühûletle intişar etmesi ve yer altında yemiş vermesi; hem şiddet-i hararete karşı aylarca nâzik, yeşil yaprakların yaş kalması; tabiiyyûnun ağzına şiddetle tokat vuruyor. Kör olası gözüne parmağını sokuyor ve diyor ki: En güvendiğin salâbet ve hararet dahi, emir tahtında hareket ediyorlar ki; o ipek gibi yumuşak damarlar, birer asâ-yi Mûsâ (A.S.) gibi

emrine imtisâl ederek

TÜDĠAD 67


2010

taşları şakk eder. Ve o sigara kâğıdı gibi ince nazenin yapraklar, birer a'zâ-yi İbrahim (A.S.) gibi ateş saçan hararete karşı

âyetini okuyorlar.

Mâdem her şey mânen Bismillah der. Allah namına Allah'ın ni'etlerini getirip bizlere veriyorlar. Biz dahi Bismillah demeliyiz. Allah nâmına vermeliyiz. Allah nâmına almalıyız. Öyle ise, Allah nâmına vermeyen gafil insanlardan almamalıyız... Sual: Tablacı hükmünde olan insanlara bir fiat veriyoruz. Acaba asıl mal sahibi olan Allah, ne fiat istiyor? Elcevab: Evet o Mün'im-i Hakiki, bizden o kıymettar ni'metlere, mallara bedel istediği fiat ise; üç şeydir. Biri: Zikir. Biri: Şükür. Biri: Fikir'dir. Başta "Bismillah" zikirdir. Âhirde "Elhamdülillah" şükürdür. Ortada, ''bu kıymettar hârika-yi san'at olan nimetler Ehad-ü Samed'in mu'cize-i kudreti ve Hediye-i rahmeti olduğunu düşünmek ve derk etmek'' fikirdir. Bir pâdişahın kıymettar bir hediyesini sana getiren bir miskin adamın ayağını öpüp, hediye sahibini tanımamak ne derece belâhet ise, öyle de; zâhirî mün'imlere medih ve muhabbet edip, Mün'im-i Hakiki'yi unutmak; ondan bin derece daha belâhettir. Ey nefis! böyle ebleh olmamak istersen; Allah nâmına ver, Allah nâmına al, Allah namına başla, Allah nâmına işle. Vesselâm.

DÖRDÜNCÜ METİN BERAT İZN-İ HÜMAYUNUM OLMUŞDUR ARZ-I BENDE-İ BÎ MİKDAR OLDUR Kİ, ŞEVKETLÜ, KERAMETLÜ, MEHABETLÜ, KUDRETLÜ, VELİ Nİ’MET EFENDİM. ERBAB-I İSTİHKAKDAN SEYYİD İBRAHİM HALİFE ARZ-I HAL SUNUB İSTANBULDA VAKI’ KARAKİ HÜSEYİN ÇELEBİ CAMİ’ ŞERİFİNİN HITABETİ MAHLÛL OLMAKLA; MAHLÛLÜNDEN KENDÜYE(KENDİSİNE) SADAKA BUYURULMAK BABINDA İSTİD’Â –YI İNAYET ETMEKLE BALASI İZN-İ HÜMAYUNUM OLMUŞDUR; DEYÜ HATT-I HÜMAYUNUM ŞEVKET MAKRUNLARIYLA TEZYİN BUYURULMAK BABINDA EMR Ü FERMAN ŞEVKETLÜ KERAMETLÜ MEHABETLÜ KUDRETLÜ VELİ Nİ’MET EFENDİM PADİŞAHIMINDIR.

BEŞİNCİ METİN Hu

Bab-ı Ali Dahiliye Nezareti

Emniyet-i umumiye müdiriyeti

Umumi : ………. Hususi :……….. 115 Haleb Vilayetine Haleb'de bulunan yabancı Ermenilerin bilâ istisnâ Raka, Zor ve Kerek cihetlerine sevklerine Muhâcirîn Müdürü Şükrü Bey tarafından lüzûm gösterilmiş ve keyfiyet nezâretce de münâsib görülerek mûmâ ileyhe teblîğât-ı lâzime îfâ olunmuş olmağla vilâyetcede tedâbîr-i mukteziyenin ittihâzı. Fî 4 Teşrîn-i evvel sene [1]331 (17 Ekim 1915 ) Nazır İmza

Şifre

TÜDĠAD 68

2010

OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ ALTINCİ METİN Hu

Şifre

Bab-ı Fetva Daire-i Meşeyhat-ı İslamiye Tahrirat Kalemi Diyarbekir vilayeti merkez kadısı Ali Necib Efendi’ye Tezkire 168

Faziletlü Efendüm. Umur-ı mevduanıza mübaşeret tarihinden itibaren maaşa müstahak olacağınızın ol babdaki istidadınız üzerine muhasebe ifadesiyle işarına mübaderet kılındı. Fi 23 Muharrem sene 1333(1914) ve Fi 29 Teşrin-i Sani sene 1330 ( 12 Aralık 1914 )

Şeyhül-İslam namına Müsteşar

YEDİNCİ METİN KİTAB-I BAHRİYE …..Eğer vakı’ olub mezkur (zikredilen) eski Foça’ya varur olsalar zikr olan Hızır İlyas Adasının kıbleden yanından girüb çıkarlar. Mezkur yer ifratla (aşırı) derindür. Andan sonra mezkur Eski Foça’nun limanı Hudayi bedel (tabii güzellik) limandur. Ulu barçalar (büyük savaş sandalı) girür çıkar yüz pare (parça) gemiye mütehammil (dayanan) limandur. İri gemiler ta kal’a önüne varurlar. Kenara ( ? ) olub yaturlar. Mezkur kal’anun gün doğusu tarafında kadırga dolaşıb ol kal’a dibinde yaturlar. Zira mezkur kal’anun üç tarafı deryadur ve bir tarafı karyedür (köy) (veya karayadur) ve ba’de (sonra) mezkur limanun bucağına Tekir Bahçası dirler ol bucak (taraf) sığdur kenara kayık varmaz. Mezkur Tekir Bahçasın gün batısı lodos tarafına dolaşdıkda Deve Boynu dirler bir burun var. Ol burnun kıble tarafında bir bucak var. Mezkur bucakda poryazlu günlerde yaturlar. Mezkur bucağun tekrar kıble tarafında Keklik Limanı dirler hudayi (doğal) bir liman vardur. Mezkur limanun içinde kıble tarafı sığdur. Ana (ona) varan gemiler yıldız tarafında yatur ve ba’de (sonra) mezkur limanun tekrar kıble tarafında bir mil mikdar denizde Venedik Kayaları dirler yıldıza kıbleye yatur birkaç azim taşlar vardur. Ol taşlarun ba’zı su yüzünde…..

SEKİZİNCİ METİN MAKALAT Bu bab Ma’rifetün ma’rufların (bilinen) cevabların beyan kılur. Ol kutb-ı alem buyurur kim (ki) : Gönül bir şehristandur. Hak Subhanehu ve Teâla arşdan sürayaya (toprağın altına) değin neki yaratdı ise ol gönül şehristanda vardur iki sultan …Var bir Rahmanidür ve birisi şeytanidür. Rahmani sultanun adı akıldur nayibi imandur subaşı miskinlikdür (fakirlikdir) ve hem yüreğün sağ kulağında yedi kal’a vardur her bir kal’aya Hak Teâlanın bir dizdarı müekkeldür ve ol dizdarun adı ma’lumdur (bildirilmişdir) evvelki (birinci) dizdarı ilimdür ikinci dizdarı sabırdur üçünci dizdarun adı edeb hayadur dördünci dizdarun adı sabırdur beşinci dizdarun adı perhizdür altıncı korkudur yedinci oddur (ateştir). Pes her bir dizdarun yüz bin cesedi var ya’ni hızmetkarı var bular kamusı (bunların hepsi) iman bekcileridür . Bu işleri temam kılduk Hak Teâladan diledük ma’rifet yari kıldı ve hem beş nesne ya’ni beş hil’at ta geldi. Ol hil’at ilhamdur ikinci fehmdür üçünci aşkdur dördünci şevkdür beşinci muhibb olmakdur. Pes bunlar cana kondı can dirildi akıl ma’rifet oldı geleni varanı. Zira kim cümle nesneler canile dirildi can ma’rifetle diridir . İmdi ma’rifetler can erenler canıdur ma’rifetsüz can hayvanlar canıdur. Pes aziz canlar dirsin (dersin) can kaç dürlüdür ? Ve hem can dirildi dersin Pes can öldü ? Ölü nite (nasıl) ola ? Hoş (güzel) sordun ya can arif Anlar kim (onlar ki) üç…….

TÜDĠAD 69


2010

ARAPÇA KELĠMELERĠN OKUNUġU

‫ؼ‬ ‫ذ‬ ‫ی‬ ‫ة‬ TÜDĠAD 70

2010


III. BÖLÜM ARAPÇA KELĠMELERĠN OKUNUġU

Osmanlı

Türkçesinde özellikle Klasik dönemde Arapça isimlere, sıfatlara ve

tamlamalara çok sık yer verilmiĢtir. Hatta bazı beratların dua kısmında çekimli fiiller dahi kullanılmıĢtır.

Arapça kelimeler, mastar olarak üç harflik kök kelimelerden oluĢur. Yeni üretilen bütün kelimeler, baĢlangıçtaki bu üç harflik kök kelimelere dayanır. Böylece kelimenin kökenini bildiğimizde yeni üretilen kelimeleri okumak ve anlamak kolaylaĢır. Buradaki amacımız sizlere Arapçayı öğretmek değil, sadece Osmanlıca kelimeleri daha iyi kavramanızı sağlamaktır.

Kitabımızın bu bölümüne kadar Matbu ve Rik‟a yazı çeĢitlerini gördük ve öğrendik. Bu bölümde Osmanlı‟nın özellikle Klasik Döneminde, Mühimme Defterlerinde ve Berat gibi resmi yazılarda kullandığı ve tamamen Müslüman Türklerin oluĢturduğu Divani Yazı çeĢidini, örnekleriyle birlikte göreceğiz. Bu yazının Celi Divani ve Divani kırması gibi çeĢitleri vardır

ġimdi gelin Divani yazıyı, Rik‟a ile karĢılaĢtırarak hep beraber yakından inceleyelim. ‫ذ‬

‫د‬

‫خ‬

‫ح‬

‫چ‬

‫ج‬

‫ث‬

‫ت‬

‫پ‬

‫ب‬

‫ا‬

‫ش‬

‫ز‬

‫خ‬

‫ح‬

‫ذ‬

‫ج‬

‫ث‬

‫ت‬

‫ج‬

‫ب‬

‫ا‬

‫غ‬

‫ع‬

‫ظ‬

‫ط‬

‫ض‬

‫ص‬

‫ش‬

‫س‬

‫ژ‬

‫ز‬

‫ر‬

‫ك‬

‫ؿ‬

‫ػ‬

‫ط‬

‫ؼ‬

‫ظ‬

‫ش‬

‫س‬

‫غ‬

‫ظ‬

‫ض‬

‫ی‬

‫ال‬

‫ه‬

‫و‬

‫ن‬

‫م‬

‫ل‬

‫گ‬

‫ك‬

‫ق‬

‫ف‬

‫ی‬

‫ال‬

ُ

ٍ

‫ل‬

‫ك گ‬

‫ق‬

‫ف‬

١٠

٩

٨

٧

٤

٣

١

٠

‫ن‬ ٦

‫م‬ ٥

٢

TÜDĠAD 71

2010


Yirmi Altıncı Ders Ġsm-i Fâil  Arapçada bütün kelimeleri ve fiilleri

Yapan KiĢi

‫( فﻊي‬yapmak) mastarıyla göstereceğiz.

‫فافِل‬

>=

‫فقل‬

‫فافل‬

‫فقل‬

‫فافل‬

‫فقل‬

‫فافل‬

‫فقل‬

‫فاهل‬

‫فول‬

‫ؽالن‬

‫ؽلن‬

‫واتة‬

‫وتة‬

Âmil

‫ضاوط‬

Zâlim

‫ضىط‬

‫فالن‬

ġâkir

‫ذالك‬

‫ذلك‬

‫ضاّس‬

‫فثس‬

‫خاّل‬

‫ضْس‬

‫لاتل‬

Hâbir

‫خْل‬

‫آهط‬

‫اهط‬

‫فاضف‬

‫فطف‬

Ârif

‫لتل‬

Kâtil

 Ġsm-i Fâil‟in üç Ģekilde cem‟i

‫علة‬

Âmir

Câhil

‫ذثط‬

‫عالة‬ Tâlib

ġâhid

Âbid

‫ذاتط‬

‫فلن‬

Âlim

Hâlık

‫فاتس‬

Kâtib

‫ًاؽط‬

‫ًؾط‬

Nâzır

‫(مجﻇ‬Çoğulu) olur. Bunlardan biri veya bir kaçı meĢhur

olabilir.

‫خُْال‬

‫اهطا‬

‫ضْسا‬

‫فلوا‬

ِ‫خْل‬

ِ‫علث‬

ِ‫فول‬

ُ‫وفط‬

‫خُّْال‬

‫وتاب‬

‫لتال‬

‫وفاض‬

TÜDĠAD 72

2010


Yirmi Yedinci Ders Ġsm-i Mef’ûl

Yapılan

‫هفقَل‬

>=

‫فقل‬

‫هفقَل‬

‫فقل‬

‫هفقَل‬

‫فقل‬

‫هفقَل‬

‫فقل‬

‫هقوَل‬

‫فول‬

‫هؾلَم‬

‫ؽلن‬

‫هىتَب‬

‫وتة‬

Ma‟mûl

‫هرلَق‬

Mazlûm

‫ذلك‬

Mahlûk

‫همتَل‬ Memnû‟

‫فلن‬

‫هغلَب‬

Malûm

‫لتل‬

Maktûl

‫هوٌَؿ‬

‫هقلَم‬

Mektûb

‫هدَْل‬

Matlûb

‫خْل‬

‫هاهَض‬

Mechûl

‫هٌـ‬

‫هلقَى‬

‫اهط‬

Memûr

‫لقي‬

‫هقطٍف‬

Mel‟ûn

 Ġsm-i Mef‟ûl‟ün iki Ģekilde cem‟i

‫علة‬

‫فطف‬

Ma‟rûf

‫( مجﻇ‬Çoğulu) olur. Bunlardan biri veya ikisi meĢhur

olabilir.

‫هىتَتات‬

‫هدَْالت‬

‫هىاتیة‬

‫هغالیة‬

‫هقلَهات‬ ‫معاریف‬

‫هقوَالت‬ ‫هؾالین‬

ُ‫فطك ایمش ّط ًِ ٍاض فالوس‬ ‫فلن تط لیل ٍ لال ایمش آًداق‬ TÜDĠAD 73

2010


Yirmi Sekizinci Ders Ġf’âl Bâbı

GeçiĢli Fiil

‫اِفقال‬

>=

‫فقل‬

‫اِفقال‬

‫فقل‬

‫اِفقال‬

‫فقل‬

‫اِفقال‬

‫فقل‬

‫اوطام‬

‫وطم‬

‫افالم‬

‫فلن‬

‫ازذال‬

‫زذل‬

Ġkrâm

‫اضضاز‬

Ġ‟lâm

‫اتغال‬

‫ضضس‬

ĠrĢâd

‫اسٌاز‬

Ġdhâl

‫تغل‬

Ġbtâl

‫سٌس‬

‫الطاض‬

Ġsnâd

‫اذطاج‬

‫خرج‬

Ġhrâc

‫لطض‬

Ġkrâr

‫افغاض‬

‫فغط‬

Ġftâr

 Bütün üç harfli kökleri, Ġf‟al babına sokamayacağımız gibi; Bütün bablarda, kelimelerin Fa‟il ve mef‟ulleri olmayabilir veya Osmanlı Türkçesinde kullanılmayabilir.

‫اِفقاالت‬

>=

‫هُفقَل خوـ‬

>=

‫هُفقِل هفقَل‬

>=

‫فافل‬

‫هرثط‬

‫هفطط‬

‫هسلن‬

‫هسطف‬

‫هرثط‬

‫هٌىط‬

muhbir

müfrit

müslim

müsrif

muhbir

münkir

‫هىطم‬

‫هطاز‬

‫هٌىط‬

‫هثثت‬

mükrem

murad

münker

müsbet

‫ازذاالت اذثاضات‬ ihbarat

idhalat

‫اٍت اٍ هٌقن ِ حمیمی تعزى اٍ لیوتساض ًقوتلطُ هاللطُ تسل ایستد یگی‬ .‫فیأت ایسه اٍذ ضیسض تطی شوط تطی ضىط تطی فىطزض‬ TÜDĠAD 74

2010


Yirmi Dokuzuncu Ders Tef’îl Bâbı

GeçiĢli Fiil

‫تفقیل‬

>=

‫فقل‬

‫تفقیل‬

‫فقل‬

‫تفقیل‬

‫فقل‬

‫تفقیل‬

‫فقل‬

‫تَحیس‬

‫ٍحس‬

‫تىصیب‬

‫وصب‬

‫تقلین‬

‫فلن‬

Tevhîd

‫تقطیف‬

Tekzîb

‫فطف‬

Ta‟rîf

‫تمسین‬

‫تسضیس‬

Ta‟lîm

‫زضس‬

Tedrîs

‫لسن‬

Taksîm

‫تثطیه‬

‫تطىیل‬

‫ضىل‬

TeĢkîl

‫تطن‬

Tebrîk

‫تسلین‬

‫سلن‬

Teslîm

‫فافل => هُفقِّل هفقَل => هُفقَل خوـ => تفقیالت‬ ‫هرطب‬

‫هَحس‬

‫هفسط‬

‫هدسز‬

‫هسضس‬

‫هقلن‬

Muharrib

Muvahhid

Müfessir

Müceddid

Müderris

Mu‟allim

‫هىطض‬

ِ‫هطف‬

‫همسم‬

‫هطوة‬

‫همطض‬

‫هسلن‬

Mükerrer

Müreffeh

Mukaddem

Mürekkeb

Mukarrer

Müsellem

‫تسریسات تىلیفات ترطیثات تمػیطات تقلیوات تطىیالت‬ TeĢkilat

Ta‟limat

Taksirat

Tahribat

Teklifat

Tedrisat

.‫آحطت گثی زًیا سقازتی زذی فثازتسُ ٍ اللِْ فسىط اٍلومسى گچط‬ TÜDĠAD 75

2010


Otuzuncu Ders Mufâ’ale Bâbı

ĠĢdeĢlik Fiili

ِ‫هُفافل‬

>=

‫فقل‬

ِ‫هفافل‬

‫فقل‬

ِ‫هفافل‬

‫فقل‬

ِ‫هفافل‬

‫فقل‬

ِ‫هحاوو‬

‫حىن‬

ِ‫هماٍل‬

‫لَل‬

ِ‫هحاضت‬

‫حطب‬

Muhâkeme

ِ‫هحافؾ‬

Mukâvele

‫حفؼ‬

Muhâfaza

‫هطاخقة‬

ِ‫هساتم‬

Muhârebe

‫سثك‬

Müsâbaka

‫ضخـ‬

Mürâca‟at

‫هٌاسثة‬

ُ‫هصاوط‬

‫شوط‬

Müzâkere

‫ًسة‬

Münâsebet

‫هرالفة‬

‫ذلف‬

Muhâlefet

 Bu Bâbın mefulü çok az gelir.

‫فافل => هُفافِل هفقَل => هُفافَل خوـ => هُفافالت‬ ‫هالین‬

‫هْاخط‬

‫هٌاسة‬

‫هحافؼ‬

‫هراتط‬

‫هطاّس‬

Mülâyim

Muhâcir

Münâsib

Muhâfız

Muhâbir

MüĢâhid

‫هطاّس هحاتطات هماٍالت هقاًٍات همایسات‬ Mukâyesât

Mu‟âvenât

Mukâvelât

Muhâberât

MüĢâhed

‫هحاعة‬ Muhâtab

‫فثازته ؽاّطی تط آغیطلغی ٍاضزض فمظ هقٌاسٌسُ اویلِ تط ضاحتله‬ .‫ٍ حفیفله ٍاضزض وِ تقطیف ایسلوع‬ TÜDĠAD 76

‫‪2010‬‬


‫‪Otuz Birinci Ders‬‬ ‫‪Ġnfi’âl Bâbı‬‬

‫فقل‬ ‫فقل‬

‫اًِفقِال‬

‫للة‬

‫اًمالب‬

‫=>‬

‫اًِفقِال‬ ‫اًِفقِال‬

‫فقل‬

‫اًِفقِال‬

‫وطف اًىطاف‬

‫فلك‬

‫اًفالق‬

‫فقل‬

‫‪Ġnkılâb‬‬

‫لسن‬

‫اًمسام‬

‫‪DönüĢlülük Fiili‬‬

‫‪ĠnkiĢâf‬‬

‫وسف اًىساف‬

‫‪Ġnkısâm‬‬

‫‪Ġnfilâk‬‬

‫فْن‬

‫‪Ġnkisâf‬‬

‫اًفْام‬ ‫‪Ġnfihâm‬‬

‫‪ Bu Bâbın mefulü ve cem‟i yoktur.‬‬

‫فافل => هٌُفقِل‬ ‫هٌىسط‬

‫هٌحػط‬

‫هٌدوس‬

‫هٌحطف‬

‫هٌحلّ‬

‫هٌرسف‬

‫‪Münkesir‬‬

‫‪Münhasır‬‬

‫‪Müncemid‬‬

‫‪Münharif‬‬

‫‪Münhall‬‬

‫‪Münhasif‬‬

‫تط فمطُ‬ ‫ًػطالدیي ذَاخِ تط گَى هطوثٌی ضایـ ایتمش ّن آضاض ّن ضىط ایدر ایمش‪ .‬سثة تطىطی‬ ‫غَضهطلط‪ .‬اٍظضًسُ تَلنمدیغوِ ضىط ایدییورم‪ .‬اگط تَلًَایسم تي زُ برابر غایة‬ ‫اٍلَضزم زیوص‪.‬‬ ‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪77‬‬

2010


Otuz Ġkinci Ders Ġfti’âl Bâbı

DönüĢlülük Fiili

‫اِفتقِال‬

>=

‫فقل‬


‫فقل‬


‫فقل‬


‫فقل‬

‫اضتطان‬

‫ضطن‬

‫اًتؾام‬

‫ًؾن‬

‫افتراض‬

‫فرط‬

ĠĢtirâk

‫احتطام‬

Ġntizâm

‫حطن‬

‫اختْاز‬

ĠhtiĢâm

‫اضتداؿ‬

Ġftihâr

‫خْس‬

Ġctihâd

‫ضخـ‬

Ġrticâ‟

‫افتطاؼ‬

‫اختواؿ‬

‫خوـ‬

Ġctimâ‟

‫فطؼ‬

Ġ‟tirâz

‫احتوال‬

‫حول‬

Ġhtimâl

 Bu babın düzensiz kalıptaki fiillerinden bazıları Ģunlardır.

‫افتطا‬

‫فطی‬

‫اتفاق‬

Ġftirâ

‫اظزٍاج‬

‫ٍفك‬

Ġttifâk

‫ظٍج‬

‫ازفا‬

Ġzdivâc

‫اتحاز‬

‫ٍحس‬

Ġttihâd

‫اضسضاب زفَی‬

Ġddiâ‟

‫ضطب‬

Izdrâb

‫فافل => هُفتقِل هفقَل => هُفتقَل‬

‫هٌتمل‬

‫هدتوـ‬

‫هطتعق‬

‫هطتْي‬

‫هتفه‬

‫هدتْس‬

Müntakil

Müctemi‟

Mürtezık

Mürtehin

Müttefik

Müctehid

‫هٌترة‬

‫هحتول‬

‫هحتطم‬

‫هحتطن‬

‫هطتطن‬

‫هٌتؾن‬

Müntahab

Muhtemel

Muhterem

MuhteĢem

MüĢterek

Muntazam

TÜDĠAD 78

2010


Otuz Üçüncü Ders Tefe’ül Bâbı

DönüĢlülük Fiili

‫تفقُل‬

>=

‫فقل‬

‫تفقُل‬

‫فقل‬

‫تفقُل‬

‫فقل‬

‫تفقُل‬

‫فقل‬

‫تحول‬

‫حول‬

‫تدسن‬

‫خسن‬

‫تطىط‬

‫ضىط‬

Tahammül

‫تَلس‬

Tecessüm

‫ٍلس‬

Tevellüd

‫تستّط‬

ِ‫تَخ‬

TeĢekkür

ِ‫ٍخ‬

Teveccüh

‫ستط‬

Tesettür

‫تطزز‬

‫تػطف‬

‫غطف‬

Tasarruf

ّ‫ضز‬

Tereddüd

‫تثسن‬

‫تسن‬

Tebessüm

‫فافل => هتفقِل هفقَل => هتفقَل‬ ‫هتقسز‬

‫هتػَف‬

‫هتَول‬

‫هتفىط‬

‫هترػع‬

‫هتطىط‬

Müteaddid

Mutasavvıf

Mütevekkil

Mütefekkir

Mutahassıs

MüteĢekkir

‫هتػَض‬

‫هتقػة‬

‫هتَول‬

‫هتَلس‬

ِ‫هتَخ‬

‫هتػطف‬

Mutasavver

Mutaassıb

Mütevekkil

Mütevellid

Müteveccih

Mutasarrıf

‫ذلك ایچٌسُ هقتثط تط ًسٌِ یَق زٍلت وثی‬ ‫اٍلویِ زٍلت خْاًسُ تط ًفس غحت وثی‬ TÜDĠAD 79

2010


Otuz Dördüncü Ders Tefâ’ül Bâbı

ĠĢteĢlik Fiili

‫تفافُل‬

>=

‫فقل‬

‫تفافُل‬

‫فقل‬

‫تفافُل‬

‫فقل‬

‫تفافُل‬

‫فقل‬

‫تسازف‬

‫سسف‬

‫تَاضـ‬

‫ٍضـ‬

‫تَاتط‬

‫ٍتط‬

Tesadüf

Tevazu‟

Tevatür

 Bu Bâbın mefulü ve cem‟i yoktur.

‫فافل => هتفافِل‬ ‫متزاید‬ Mütezâyid

‫هتساًس‬

ِ‫هتطات‬

Mütesânid

MüteĢâbih

‫هتَاضـ هتوازی‬

‫هتداسط‬

Mütemâdî

Mütecâsir

Mütevâzi‟

‫بو ده گچر یا هو‬ َّ ‫تَ زُ گچط یا‬

‫گ‬ ‫چ‬ ‫وب ده ر یا وه‬ TÜDĠAD 80

2010


Otuz BeĢinci Ders Ġstif’âl Bâbı

GeçiĢli Fiili

‫استفقال‬

>=

‫فقل‬


‫فقل‬


‫فقل‬


‫فقل‬

‫استمالل‬

‫للل‬

‫استوالن‬

‫هله‬

‫استرسام‬

‫ذسم‬

Ġstiklâl

‫استمثال‬

Ġstimlâk

‫لثل‬

Ġstikbâl

‫استغفاض‬

Ġstihdâm

‫غفط‬

Ġstiğfâr

‫استمطاض‬

‫لطض‬

Ġstikrâr

 Bu babın fail ve mefullerinin yazılıĢı aynı olup cümle içerisindeki anlamına göre okunur.

‫فافل => هستفقل هفقَل => هستفقل‬ ّ‫هستالل‬

‫هستمین‬

‫هستططن‬

‫هستقدل هستحػل هستقفی‬

Müstakill

Müstakim

MüsteĢrik

Müsta‟fi

Müstahsil

Müste‟cil

‫هستطاض‬

ّ‫هستحك‬

‫هستْدي‬

‫هستسٌا‬

‫هستمثل‬

‫هستقدل‬

MüsteĢar

Müstehakk

Müstehcen

Müstesna

Müstakbel

Müsta‟cel

‫مسب اهلل ارلنمح ارلمیح‬ TÜDĠAD 81

2010


Otuz Altıncı Ders Arapça Ġsimlerin Çoğul Yapılması  Arapça Ġsimler üç halde bulunur. Müfret(Tekil), tesniye(Ġkili çoğul) ve cem‟(Çoğul).  Tesniye Arapçaya özgü bir çoğuldur.  Arapçada isimlerde Cem‟ ise düzenli (cem‟i Salim) ve düzensiz (Cem‟i Mükesser) olmak üzere ikiye ayrılır.  Arapçada isimler erkek (müzekker) ve diĢi (müennes) olmak üzere ikiye ayrılır. Bu yüzden cem‟i salim de müzekker ve müennes olarak ikiye ayrılır.

1. Tesniye(Ġkili Çoğul)

‫تط‬

‫تحط‬

‫عطف‬

‫هولىت‬

‫زٍلت‬

‫تطیي‬

‫تحطیي‬

‫عطفیي‬

‫هولىتیي‬

‫زٍلتیي‬

Berreyn

Bahreyn

Tarafeyn

Memleketeyn

Devleteyn

2. Cem’i Müzekkeri Salim (Düzenli Erkek Çoğul)

‫فاضف‬

‫غافل‬

‫عالة‬

‫هقلن‬

‫هسلن‬

‫فاضفیي‬

‫غافلیي‬

‫عالثیي‬

‫هقلویي‬

‫هسلویي‬

Ârifîn

Gâfilîn

Tâlibîn

Muallimîn

Müslimîn

‫فاضفَى‬

‫غافلَى‬

‫عالثَى‬

‫هقلوَى‬

‫هسلوَى‬

Ârifûn

Gâfilûn

Tâlibûn

Muallimûn

Müslimûn

3. Cem’i Müennesi Salim (Düzenli DiĢi Çoğul)

ِ‫فاضف‬

ِ‫غافل‬

ِ‫عالث‬

ِ‫هقلو‬

ِ‫هسلو‬

‫فاضفات‬

‫غافالت‬

‫عالثات‬

‫هقلوات‬

‫هسلوات‬

Ârifât

Gâfilât

Tâlibât

Muallimât

Müslimât

TÜDĠAD 82

2010


Efâl Vezni

Efâl Vezni

‫افقال‬

‫احثاب‬

‫الطاى‬

‫اًْاض‬

‫اٍلاف‬

‫اٍضاق‬

Ahbâb

Akrân

Enhâr

Evkâf

Evrâk

‫اسثاب‬

‫اضظاق‬

‫افىاض‬

‫اهالن‬

‫اضواى‬

Esbâb

Erzâk

Efkâr

Emlâk

Erkân

Ef’ilâ Vezni

‫افقال‬

‫اغفیا‬

‫اضمیا‬

‫الطابا‬

‫انبیا‬

Asfiyâ

EĢkiyâ

Akrabâ

Enbiyâ

Evliyâ

Fu’ât Vezni

‫اٍلیا‬

‫فقات‬

‫زاّی‬

‫غاظی‬

‫ٍالی‬

‫لاضی‬

‫فاغی‬

‫زّات‬

‫غعات‬

‫ٍالت‬

‫لضات‬

‫فػات‬

Duhât

Guzât

Vulât

Kuzât

Usât

Fu’ûl Vezni

‫فقَل‬

‫لثَض‬

‫حطٍف‬

‫تیَت‬

‫اهَض‬

‫فلَم‬

Kubûr

Hurûf

Buyût

Umûr

Ulûm

‫ًمَل‬

‫غیَف‬

‫هلَن‬

‫فتَح‬

‫للَب‬

Nukûl

Suyûf

Mülûk

Futûh

Kulûb

‫آیینه سی ایشدر وطیٌه الفٌِ تالیلوع‬ TÜDĠAD 83

2010


‫فقال‬

Fi’âl Vezni

‫ضخل‬

‫زاض‬

‫فثس‬

‫تلس‬

‫خثل‬

‫ضخال‬

‫زیاض‬

‫فثاز‬

‫تالز‬

‫خثال‬

Ricâl

Diyâr

Ġbâd

Bilâd

Cibâl

Ef’ile Vezni

ِ‫افقل‬

‫سالح‬

‫لثاس‬

‫لساى‬

‫هىاى‬

‫ظهاى‬

ِ‫اسلح‬

ِ‫الثس‬

ٌِ‫الس‬

ٌِ‫اهى‬

ٌِ‫اظه‬

Esliha

Elbise

Elsine

Emkine

Ezmine

Fe’âil Vezni

‫فقائل‬

ِ‫ٍاسغ‬

ُ‫فمیس‬

ِ‫ضسال‬

ِ‫ًتید‬

ِ‫ٍؽیف‬

‫ٍسائظ‬

‫فمائس‬

‫ضسائل‬

‫ًتائح‬

‫ٍؽائف‬

Vesâit

Akâid

Resâil

Netâic

Vezâif

Feva’il Vezni

‫فَافل‬

ِ‫عائف‬

ِ‫حازس‬

‫خَّط‬

ُ‫لافس‬

‫ساحل‬

‫عَائف‬

‫حَازس‬

‫خَاّط‬

‫لَافس‬

‫سَاحل‬

Tavâif

Havâdis

Cevâhir

Kavâid

Sevâhil

TÜDĠAD 84

2010


Fevâ’îl Vezni

‫فَافیل‬

‫زیَاى‬

‫ذاتَى‬

‫ذالاى‬

‫تاضید‬

‫لاًَى‬

‫زٍاٍیي‬

‫ذَاتیي‬

‫ذَالیي‬

‫تَاضید‬

‫لَاًیي‬

Devâvîn

Havâtîn

Havâkîn

Tevârîh

Kavânîn

Fe’âlil Vezni

‫فقالل‬

ِ‫تطخو‬

‫فٌػط‬

‫خَّط‬

‫فسىط‬

‫زفتط‬

‫تطاخن‬

‫فٌاغط‬

‫خَاّط‬

‫فساوط‬

‫زفاتط‬

Terâcim

Anâsır

Cevâhir

Asâkir

Defâtir

Fe’âlîl Vezni

‫فقالیل‬

‫ضیغاى‬

‫لطتاى‬

‫لٌسیل‬

‫سلغاى‬

‫خوَْض‬

‫ضیاعیي‬

‫لطاتیي‬

‫لٌازیل‬

‫سالعیي‬

‫خواّیط‬

ġeyâtîn

Karâbîn

Kanâdîl

Selâtîn

Cemâhîr

Tefâ’îl Vezni

‫تفافیل‬

‫تمطیط‬

‫تىلیف‬

‫تطویة‬

‫توثال‬

‫تػَیط‬

‫تماریط‬

‫تىالیف‬

‫تطاویة‬

‫تواثیل‬

‫تَاغیط‬

Tekârîr

Tekâlîf

Terâkîb

Temâsîl

Tevâsîr

TÜDĠAD 85

2010


Fu’al Vezni

‫فقل‬

ِ‫تحف‬

ُ‫ظهط‬

‫زٍلت‬

‫اهّت‬

ِ‫خول‬

‫تحف‬

‫ظهط‬

‫زٍل‬

‫اهن‬

‫خول‬

Tuhaf

Zümer

Düvel

Ümem

Cümel

Fu’ul Vezni

‫فقل‬

ٌِِ‫سف‬

‫عطیك‬

ِ‫غحیف‬

‫وتاب‬

‫ضسَل‬

‫سفي‬

‫عطق‬

‫غحف‬

‫وتة‬

‫ضسل‬

Sufun

Turuk

Suhuf

Kütüb

Rüsul

Ef’ül Vezni

‫افقل‬

‫تحط‬

‫لساى‬

‫ضْط‬

‫ًفس‬

‫ًدن‬

‫اتحط‬

‫السي‬

‫اضْط‬

‫اًفس‬

‫اًدن‬

Ebhür

Elsün

EĢhür

Enfüs

Encüm

TÜDĠAD 86

2010


Otuz Yedinci Ders Arapça Ġsim Tamlamaları  Arapça isimler belirli ve belirsiz olarak ikiye ayrılır. Kelimeyi belirli kılan ek ise (‫)ال‬ (Harf-i Tarif) takısıdır. Bu Ġngilizcedeki (The), Almancadaki (Das), Fransızcadaki (La) takısı gibidir.  Arapça harfler 14 ġemsi ve 14 Kameri olmak üzere toplam 28 harftir.  Ġki kelimelik tamlamalarda Harfi Tarif ikinci kelimenin baĢında gelir ve birinci kelime ile birleĢmez.  Tamlamaların okunuĢu ikinci kelimenin baĢındaki (Harfi Tariften sonra) ilk harfe göre okunur.

ġemsi Tamlamalar  Birinci kelimenin son harfi ötre, ikinci kelimenin ilk harfi (Harfi tarif okunmadan) Ģeddeli ve üstün okunur. Arapça Şemsi Harfler

‫ت ث ز ش ض ظ س ش ظ ؼ ط ػ ل ى‬

‫ًَضُ الطَوس‬ Nûrüş’şems

‫تاج التَاضید‬

ُ‫زاضالسقس‬

Tâcüt‟tevârîh

Dârüs‟saade

‫ذیط الٌاس‬

‫لغـ الغطیك‬

Hayrün‟nâs

Katut‟tarîk

‫فلَم السیي‬

‫فثس اهلل‬

Ulûmud‟dîn

Abdul‟lah

‫هاض الصوط‬

‫زاض التقلین‬

Mârüz‟zikr

Dârüt‟talîm

TÜDĠAD 87


2010

Kameri Tamlamalar  Birinci kelimenin son harfi ötre, ikinci kelime Harfi tarif ile birlikte Ģeddesiz okunur. Arapça Kameri Harfler

‫ا ب ج ح خ ؿ ك ف ق ك م ٍ ُ ی‬

‫ًَضُ الموط‬ Nûrül’kamer

‫تیت الوال‬

‫ضید االسالم‬

Beytül‟mâl

ġeyhül‟islâm

‫زاض الفٌَى‬

‫غعات الوسلویي‬

Dârül‟fünûn

Guzâtül‟müslimîn

ُ‫ذاضق القاز‬

‫ضتیـ االٍل‬

Hârkul‟âde

Rebîül‟evvel

‫سالف الثیاى‬

‫زاض الثسایع‬

Sâlifül‟beyân

Dârül‟bedâyi

 Birinci kelime zaman veya mekân zarflarından biri ise ilk kelime ötre değil üstün okunur.

‫تیي الولل‬

‫تیي الٌاس‬

Beynel‟milel

Beynen‟nâs

‫لثل التاضید‬

‫تقس الیَم‬

Kablet‟târîh

Badel‟yevm

‫تحت الثحط‬

ُ‫فَلالقاز‬

Tahtel‟bahr

Fevkel‟âde

‫هي الثاب‬

‫حسة المسض‬

Minel‟bâb

Hasbel‟kader

TÜDĠAD 88

2010


 Birinci kelime ( ‫ ) ب‬harfi ise (Bi) Ģeklinde, (‫ ) فی‬eki ise (Fi) Ģeklinde okunur.

ُ‫تاالذط‬

ِ‫تالىلی‬

Bil‟ahire

Bil‟külliye

‫تالصات‬

‫تالقىس‬

Biz‟zât

Bil‟akis

ِ‫لی الحمیم‬

‫فی القػل‬

Fil‟hakika

Fil‟asıl

 Üç kelimelik tamlamalarda ikinci kelimenin sonu mutlak esre ile okunur.

‫فی ًفس االهط‬

‫ذازم الحطهیي الططفیي‬

Fî nefsil‟emir

Hâdimül‟harameynil‟Ģerefeyn

‫الی آذط القوط‬

‫فلی عطیك االًحػاض‬

Ġlâ ahiril‟ömür

Alâ tarîkil‟inhisâr

‫وتاب هػالح الوسلویي‬

‫زیَاى لغات الته‬

Kitâbü mesâlihil‟müslimîn

Dîvânül‟lugâtit‟türk

Otuz Sekizinci Ders Ġsm-i Mekan  Arapça fiilerin cereyan ettikleri yerleri bildiren kelimelere ism-i mekan denir.  Ġsm-i mekan ikisi kıyasi ve ikisi semavi olmak üzere toplam dört vezindir.  Ġsm-i mekan (Mefâ‟il) ( ‫ )مفاعل‬vezni ile çoğalır.

Mef’al ve Mef’il Vezni

‫هٌثـ‬

‫هرطج‬

‫هقثس‬

‫هسىي‬

‫هىتة‬

Menba‟

Mahrec

Ma‟bed

Mesken

Mekteb

‫هطخـ‬

‫هسدس‬

‫هَضـ‬

‫هٌعل‬

‫هدلس‬

Merci‟

Mescid

Mevzi‟

Menzil

Meclis

TÜDĠAD 89

2010


Mef’ale ve Mef’ile Vezni

‫هولىة‬

ِ‫هسضس‬

ِ‫هحىو‬

ِ‫هغثق‬

Memleket

Medrese

Mahkeme

Matba‟a

‫هقطفة‬

ِ‫هْلى‬

ُ‫هسیط‬

‫هٌعلة‬

Ma‟rifet

Mehlike

Mesîre

Menzilet

Mefâ’il Vezni

‫هحاون‬

‫هطاوع‬

‫هدالس‬

‫هىاتة‬

Mehâkim

Merâkiz

Mecâlis

Mekâtib

‫هقاضف‬

‫هطاتة‬

‫هٌاظل‬

‫هواله‬

Ma‟ârif

Merâtib

Menâzil

Memâlik

Otuz Dokuzuncu Ders Ġsm-i Alet  Arapça kelimeler (Mif‟al)( ‫)مفعل‬, (Mif‟âl)(‫ )مفعال‬ve (Mif‟ale) ( ‫ ) مفعله‬vezinleri ile ism-i alet olurlar.  Ġsm-i alet (Mefâ‟il) ( ‫ )مفاعل‬vezni ile çoğalırlar.

‫هسوـ‬

‫سوـ‬

Misma‟

‫هقطاج‬ MiĢrebe

‫غفط‬

Miğfer

‫فطج‬

Mi‟râc

ِ‫هططت‬

‫هغفط‬ ‫همیاس‬ ِ‫هطوق‬

‫لغـ‬

Mıkta‟

‫لیس‬

Mikyâs

‫ضطب‬

‫همغـ‬ ‫هسَان‬

‫ٍسه‬

Misvâk

‫ضوـ‬

MiĢme‟a

ِ‫هولح‬

‫هلح‬

Mimliha

TÜDĠAD 90

2010


Kırkıncı Ders Ġsm-i Mensub  Arapça kelimelerde ism-i mensub bir ismin bir yere, bir kiĢiye, bir mesleğe aitliğini ifade eder.  Ġsm-i mensub kelimenin sununa ( ‫ ) ی‬eki getirilerek yapılır.

‫فىطی‬

‫هىی‬

‫هلی‬

‫فلوی‬

‫فطتی‬

‫هػطی‬

Fîkrî

Mekkî

Millî

Ġlmî

Arabî

Mısrî

‫سواٍی‬

‫زًیَی‬

‫هقٌَی‬

‫فلَی‬

‫هسًی‬

‫تَضسَی‬

Semavî

Dünyevî

Ma‟nevî

Alevî-Ulvî

Medenî

Bursevî

Kırk Birinci Ders Ġsm-i Mübalağa  Türkçe kelimelerin baĢına çok, pek, fazla gibi zarflar getirilerek yapılan isimlerdir.  Arapça kelimelerde ism-i mübalağa dört vezinde oluĢturulur. Bunlar (Fa‟âl) ( ‫) فعّال‬, (Fa‟âle) ( ‫) فعّاله‬, (Fa‟ûl) ( ‫) فعول‬, (Mif‟âl) ( ‫ ) مفعال‬vezinleridir.  Bunların dıĢında da mübalağa bildiren isimler vardır.

ِ‫فْاه‬

ِ‫فاله‬

‫لْاض‬

‫فیاش‬

‫ضظاق‬

‫سیاح‬

Fehhâme

Allâme

Kahhâr

AyyâĢ

Rezzâk

Seyyâh

‫هٌقام‬

‫هقواض‬

‫همسام‬

‫ضىَض‬

‫غفَض‬

‫خسَض‬

Min‟âm

Mi‟mâr

Mikdâm

ġekûr

Gafûr

Cesûr

‫هسىیي‬

‫ضحوي‬

‫لیَم‬

‫غسیق‬

‫ضحین‬

‫فلین‬

Miskîn

Rahmân

Kayyûm

Sıddîk

Rahîm

Alîm

TÜDĠAD 91

2010


Kırk Ġkinci Ders Ġsm-i Tafdil  Arapça kelimeleri (Ef‟al) ( ‫ ) افعل‬veznine sokularak yapılan mukayese ve üstünlük gösteren kelimelerdir.  Türkçede sıfatların baĢına daha,en,çok,en çok gibi zarflar getirilerek yapılır.  Ġsm-i Tafdil Efa‟îl vezni ile çoğalır.

‫العم‬

‫اوطم‬

‫اسفل‬

‫اغغط‬

‫اوثط‬

‫افؾن‬

Elzem

Ekrem

Esfel

Asgar

Ekber

A‟zam

‫اًسض‬

‫احسي‬

‫اوول‬

‫احوك‬

ِ‫اتل‬

‫افضل‬

Ender

Ahsen

Ekmel

Ahmak

Ebleh

Efdal

‫االظم‬

‫اواضم‬

‫اسافل‬

‫اغاغط‬

‫اواتط‬

‫افاؽن‬

Elâzim

Ekârim

Esâfil

Esâgir

Ekâbir

E‟âzim

‫اًازض‬

‫احاسي‬

‫اواهل‬

‫احاهك‬

ِ‫اتال‬

‫افاضل‬

Enâdir

Ehâsin

Ekâmil

Ehâmık

Ebâlih

Efâdıl

Kırk Üçüncü Ders Bazı Arapça Kelimelerin OkunuĢu  Bazı Arapça kelimelerde yer alan Elif-i Maksure ( ‫ ) ی‬ve Elif-i Memdude ( ‫ ) أ‬harfin normal okunuĢunun dıĢındadır. Örneğin;

‫هقٌی‬

‫زفَی‬

‫یحیی‬

‫هػغفی‬

‫هَسی‬

‫فسی‬

Ma‟nâ

Da‟vâ

Yahyâ

Mustafâ

Musâ

Ġ‟sâ

‫الػی‬

‫الی‬

‫فلی‬

‫وثطی‬

‫ضَضی‬

‫فتَی‬

Aksâ

Ġlâ

„Alâ

Kübrâ

ġurâ

Fetvâ

‫تمأ‬

‫ثٌأ‬

‫تٌأ‬

‫اهطأ‬

‫سفأ‬

‫خفأ‬

Bekâ

Senâ

Binâ

Ümerâ

Sefâ

Cefâ

TÜDĠAD 92

2010


Kırk Dördüncü Ders Arapça Sayılar & Günler & Aylar

١٠

٩

٨

٧

٦

٥

٤

٣

٢

١

ُ‫فطط‬

ِ‫تسق‬

ِ‫ثواًی‬

ِ‫سثق‬

ِ‫ست‬

ِ‫ذوس‬

ِ‫اضتق‬

ِ‫ثالث‬

‫اثٌیي‬

‫ٍاحس‬

AĢere

Tis‟a

Semâniye

Seb‟a

Sitte

Hamse

Erba‟

Selâse

Ġsneyn

Vahid

٢٠

١٩

١٨

١٧

١٦

١٥

١٤

١٣

١٢

١١

‫فططیي‬

‫تسقِ فطط‬

‫ثواًیِ فطط‬

‫سثقِ فطط‬

‫ستِ فطط‬

‫ثالثِ فطط‬

‫اثٌا فطط‬

‫احس فطط‬

IĢrîn

Tis‟a AĢere

Semâniye AĢere

Seb‟a AĢere

Sitte AĢere

Hamse AĢere

Erba‟ AĢere

Selâse AĢere

Ġsna AĢere

Ehad AĢere

١٠٠

٩٠

٨٠

٧٠

٦٠

٥٠

٤٠

٣٠

٢٠

١٠

ِ‫هائ‬

‫تسقیي‬

‫ثواًیي‬

‫سثقیي‬

‫ستّیي‬

‫فططیي ثالثیي اضتقیي ذوسیي‬

ُ‫فطط‬

Mi‟e

Tis‟în

Semânîn

Seb‟în

Sittîn

Hamsîn

AĢere

‫اضتقِ فطط ذوسِ فطط‬

Erba‟în

1205

‫ذوسِ ٍ هائتیي ٍ الف‬

١٢٠٥

1304

‫اضتقِ ٍ ثالثوائِ ٍ الف‬

١٣٠٤

1119

‫تسقِ فططٍ هائِ ٍ الف‬

١١١٩

EYYAM

Selâsîn

IĢrîn

‫ایام‬

‫السثت‬

ِ‫الدوق‬

‫الرویس‬

ِ‫االضتق‬

ِ‫الثالث‬

‫االثٌیي‬

‫االحس‬

Es’sebt

El’cum’a

El’hamîs

El’erbia’

Es’sülâse

El’isneyn

El’ehad

ŞÜHUR

ُ‫خوازی االٍلی خوازی اآلذط‬

‫ضَْض‬

‫ضتیـ اآلذط‬

‫ضتیـ االٍل‬

‫غفط‬

‫هحطم‬

‫ج‬

‫خا‬

‫ض‬

‫ضا‬

‫ظ‬

‫م‬

Cümadel’âhire

Cümâdel’evvel

Rebîül’ahir

Rebîül’evvel

Safer

Muharrem

ِّ‫شی الحد‬

ُ‫ش المقس‬

‫ضَّال‬

‫ضهضاى‬

‫ضقثاى‬

‫ضخة‬

‫ش‬

‫شا‬

‫ل‬

‫ى‬

‫ش‬

‫ب‬

Zil’hicce

Zil’ka’de

Ramazân

Şa’bân

Receb

Şevvâl

TÜDĠAD 93

2010


Kırk BeĢinci Ders Mali Takvim ve Rumi Aylar

Mali Takvim; Miladi 1840 - Hicri 1256 yılına kadar Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye hicretini baĢlangıç kabul eden ve ayın dünya çevresinde dolanımını esas alan 354.367 günlük Kameri Takvim sistemi üzerine, Miladi 1840 - Hicri 1256 yılından itibaren de dünyanın güneĢ etrafında dolanımını esas alan 365.2422 günlük ġemsi Takvim sistemi üzerine kurulmuĢ karma bir takvim sistemidir.

Mali Takvimin Tarihi GeliĢimi * 1677 yılında BaĢ Defterdar Hasan PaĢa'nın (vefatı 1684) teklifi üzerine 33 senede 1 sene atlanmak suretiyle Kameri Takvim ile ġemsi Takvim arasındaki farkı dikkate alarak, mali kayıtların buna göre düzeltilmesini istenmiĢtir. * 1333 Rumi yılı teknik sebeple 1 Mart'tan baĢlamakla beraber 10 ay devam ederek, 31 Kanunievvel (Aralık) 1333 (miladi 1917) günü sona ermiĢ ve 1 Kânunusani (Ocak) 1334 =1 Kânunusani (Ocak) 1918 olarak baĢlatılmıĢtır. 1840 yılından beri Jülyen usulüne göre yürüyen mali ve resmi muamelattaki tarihi kayıtlar, 1918 tarihinden itibaren Gregoryen usulüne göre devam ettirilmiĢ ve yılbaĢı 1 Ocak tarihine alınmıĢtır. 1334 Rumi (1918 Miladi) yılından itibaren, Mali ve Miladi takvimlerdeki ay ve gün farkı kalmamıĢ aynı olmuĢtur. Artık sadece sene farkı vardır (584 yıl). * 10 Ocak 1945 tarih ve 4696 sayılı Kanunla da teĢrinievvel, teĢrinisani, kânunuevvel ve kânunusani aylarının adları ekim, kasım, aralık ve ocak olarak değiĢtirilmiĢtir.

Rumi Aylar 1. Ay Mart 7. Ay Eylül

2. Ay Nisan 8. Ay TeĢrin-i Evvel

3. Ay Mayıs 9. Ay TeĢrin-i Sani

4. Ay Haziran 10. Ay Kanun-ı Evvel

5. Ay Temmuz 11. Ay Kanun-ı Sani

6. Ay Ağustos 12. Ay ġubat

TÜDĠAD 94


2010

Kırk Altıncı Ders Rumi ve Hicri Yılların Miladi Yıla Çevrilmesi RUMĠ YILIN MĠLADĠ YILA ÇEVRĠLMESĠ

1 Kânunusani (Ocak) 1334 = 1 Kânunusani (Ocak) 1918 olarak yılbaĢı eĢitlenmiĢtir. Bu tarihten önceki tarihlerin hesaplanmasında yılbaĢına dikkat edilmesi gerekmektedir. Rumi Takvim'de yılbaĢı mart ayıdır. Miladi Takvim'de ise yılbaĢı ocak ayıdır. Hesap yapılırken, Rumi Takvim'de mart ayı 1.ay, ocak ayı 11.ay ve Ģubat ayı da 12. ay olarak hesaplanır.

a) Rumi 1 Mart 1256 - 15 ġubat 1332 (Miladi 13 Mart 1840 - 28 ġubat 1917) tarihleri arasındaki tarih dönüĢümleri için; *** Rumi tarih eğer ocak veya Ģubat aylarında bir tarih ise, yıl kısmına 585 rakamı (diğer aylar için 584 rakamı) eklenir. Ay kısmına da 13 rakamı eklenir ve Miladi tarih bulunur. b) Rumi 1 Mart 1333 - 31 Kanunievvel 1341 (Miladi 1 Mart 1917 - 31 Aralık 1925) tarihleri arasındaki tarih dönüĢümleri için;

*** Miladi yıldan 584 rakamı çıkarılırsa Rumi tarih bulunur. Ay ve gün farkı yoktur, isimleri aynıdır. 1 MART 1333 ÖNCESİ 584 + 13 GÜN 1 MART 1333 SONRASI 584 EKLENECEK

HĠCRĠ YILIN MĠLADĠ YILA ÇEVRĠLMESĠ

Hicri yılı 33'e bölünüz. 1420 : 33 = 43.03 (=43) (A sayısı) A sayısını hicri yıldan çıkarınız. 1420 - 43 = 1377 (B sayısı) B sayısını 622 ile toplayınız. 1377 + 622 = 1999

TÜDĠAD 95

2010



Birinci Metin

Osmânlı

Münâsib

Kuvve-i bahriyemizi

TeĢekkül

Sâirede

Bulunanlar

Muhâfaza

Osmâniye

EdilmiĢ

EtmiĢ

Derece-i kemâle

Posta

GurûĢ

Bin yüz yedi

Sene

El-yevm

Vel’ikram

Hazretlerine

PâdiĢah

Hümâyûnumu

Müdürünü

Memûrlarından

Efendi

Ârif Efendi

TÜDĠAD 96

2010


Ġkinci Metin

Olunması

Olundu

Olan

Olanları

Ġskelelerin

Sancağı

Oldur ki

Olunub

Husûs

El-beyânın

Tahrîr

Donanma

Ġle

Fevk’el-âde

Tâbi’

Gönderüb

Ġstanbul

Ġzmir

Ġbrâz

Arz-ı hal

Ana

Sûretiyle

Havâle-nâme

Ġngiltere

TÜDĠAD 97

2010 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ

Üçüncü Metin

Rum Beğler beğine hüküm ki: Bundan akdem sana nice defa ahkam-ı Ģerife gönderilüb münasib olan mahalde cemiyet üzere olasın deyü emrim olmağın ol emr-i hümayunum mukarrer olub buyurdum ki:

Ġstanbul kadısına ve defterdar Kasım Beğe ve mi’mara hüküm ki: Haliya sen ki defterdarsın mektub gönderüb bundan akdem cami’-i Ģerif

TÜDĠAD

98

2010 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ

Dördüncü Metin

Trabzon beğine hüküm ki: Haliya oğlum Bayezid isyan üzere olub asker cem’ edüb bundan akdem oğlum selim tale bekahu üzerine varub

Siverek beğine hüküm ki: Siverek kadısı mektub gönderüb Siverekde vakı’ olan ekrad (Kürd) taifesi benim hatunum veya kızım falan nam na mahrem ile kelimat eyledi deyü ol kimesneyi hilaf-ı Ģer’-i Ģerif katl edüb harmlerin ve damların ihrak edüb

Sultan Selim Hazretlerine hüküm ki: Bundan akdem sana hükmü hümayunum irsal olunub öte canibde bir sahih haber ma’lum olunca mahruse-i amire

TÜDĠAD

99


2010

BeĢinci Metin

‫تحطیطا فی اٍائل ضْط ضهضاى سٌِ ثواى ٍ هائِ ٍالف‬ TAHRÎREN FÎ EVÂĠLĠ ġEHRĠ RAMAZÂN SENE SEMÂNE VE MĠE VE ELF - 1108 (NĠSAN 1697)

‫تحطیطا فی اٍاسظ شی الحدِّ سٌِ فطط ٍ هائِ ٍالف‬ TAHRÎREN FÎ EVASITI ZĠLHĠCCE SENE AġERE VE MĠE VE ELF – 1110 (HAZĠRAN 1699)

‫ضتیـ االذطُ سٌِ احسی فطط ٍ هائِ ٍالف‬ REBĠÜLAHĠR(E) SENE ĠHDA AġERE VE MĠE VE ELF – 1111 (EKĠM 1699)

TÜDĠAD 100


2010

Altıncı Metin

‫تحطیطا فی اٍائل شی المقسُ سٌِ تسـ ٍ هائِ ٍالف‬ TAHRÎREN FÎ EVÂĠLĠ ZĠLKADE SENE TĠS’A VE MĠE VE ELF - 1109 (MAYIS 1698)

‫تحطیطا فی اٍاسظ ضتیـ االٍل سٌِ فطط ٍ هائِ ٍالف‬ TAHRÎREN FÎ EVASITI REBĠÜLEVVEL SENE AġERE VE MĠE VE ELF – 1110 (EYLÜL 1698)

‫خواشی االٍلی سٌِ احسی فطط ٍ هائِ ٍالف‬ CEMAZĠYEL ULA SENE ĠHDA AġERE VE MĠE VE ELF – 1111 (KASIM 1699)

TÜDĠAD 101

2010


FARSÇA KELĠMELERĠN OKUNUġU

‫د‬ ‫ػ‬ ‫س‬ ‫ژ‬ TÜDĠAD 102


2010

IV. BÖLÜM FARSÇA KELĠMELERĠN OKUNUġU

Farsça dil özellikleri bakımından Türkçeye yakınlık arz eder. Fars dili sondan eklemeli bir dildir. Cümleler ise baĢta özne, sonda yüklem Ģeklindedir. Yüklemler Ģahıs ekleri ve zaman eklerini taĢırlar.

Bütün

bu özellikleriyle beraber güçlü bir edebiyat diline sahip olan Farsçayı

Osmanlılar kullanmıĢ ve edebi eserlerinde yer vermiĢtir. Hatta Selçuklular zamanında tamamıyla Farsça eserlerin yazıldığı görülmüĢtür (Mesnevi gb.).

Kitabımızın bu bölümünde Osmanlıcada kullanılmıĢ olan Farsça ekleri ve kelimelerin yazılıĢını göreceğiz. Ayrıca Ġran kökenli olan Hatt-ı Ta‟lik yazısını inceleyeceğiz. Tevkî hattının 14. asırda Ġran‟da kazandığı değiĢiklikle ortaya çıkmıĢ olan bu yazı daha çok resmi yazıĢmalarda kullanılmıĢtır.

Ta‟lik

“asma, asılma” anlamına gelmektedir. Bu adı almasının sebebi harflerin

birbirine asılmıĢ gibi bir manzara arz etmesinden ileri gelmektedir. Ta‟lik yazı her Ģeyden önce harf Ģekillerinin oranlığı ve çizgilerinin musikisi ile dikkati çeker.

Ta‟lik yazıda üslup vardır. Ġran Ta‟lik üslubu ve Osmanlı Ta‟lik üslubu. Anadolu‟da hattatlar 14. yüzyıla kadar Ġran üslubunun etkisinde kaldı. Fakat Türk hattatları bu yazıda kendi görüĢ ve sanat anlayıĢlarını uygulamıĢlardır. Yesârî‟nin öncülüğü ve oğlu Yesârî-zade Mustafa Ġzzet‟in gayreti ile yeni bir üslup meydana geldi. HaĢmetli sülüsün yanında ince, kavisli, narin yapısı ve harekesiz yazılıĢıyla hoĢ ve Ģiir gibi görünüĢe sahip olan bu ta‟lik hattının hurde(küçük) ve hafi(ince) denilen Ģekli edebi eserlerde ve divanlarda kullanılmıĢ, fetvahanenin de resmi yazısı olmuĢtur.

Ta‟lik yazının en önemli özelliklerinden biri, eğri çizgilerdir. Yer yer incelip kalınlaĢan harfler ve bağlantıları, canlılık, akıcılık verir. Her türlü hareke ve tezyinat külfetinden kurtulmuĢ, sade, çıplak, incelerek eğilen çizgiler, asılıp duran son derece ölçülü çanaklar, uzayıp giden keĢideler (çekiliĢler) melekleĢmiĢ, zengin doğu kültürünün ve ruhunun ortaya çıkıĢı olarak görünürler. Ta‟lik hattında elif ve lamlar soldan sağa doğru meyletmiĢ; vay, fe, kaf, mim gibi harflerin gözleri kapanarak küçülmüĢtür. Be, sin, fe, kaf gibi harflerin kolları uzayıp gitmiĢ, harfler asılıp kalmıĢtır.

Kalınlığı sülüs kadar olan bu yazıyı rivayete göre Hoca Ebul Al , Pehlevi ve Kufi yazılarını birleĢtirmek suretiyle icat etmiĢtir.

TÜDĠAD 103

‫‪2010‬‬


‫ۼ‬ ‫ۻ‬ ‫ۻ‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫خروػ خط لیق‬ ‫ا‬

‫ب‬

‫ج‬

‫ت‬

‫ث‬

‫ج‬

‫ذ‬

‫ح‬

‫خ‬

‫ز‬

‫ش‬

‫ا‬

‫ب‬

‫ة‬

‫ت‬

‫ث‬

‫ج‬

‫ح‬

‫خ‬

‫د‬

‫ذ‬

‫ذ‬

‫ض‬

‫ظ‬

‫غ‬

‫س‬

‫ش‬

‫ظ‬

‫ؼ‬

‫ط‬

‫ػ‬

‫ؿ‬

‫ك‬

‫ر‬

‫ز‬

‫ژ‬

‫س‬

‫ش‬

‫ص‬

‫ض‬

‫ط‬

‫ظ‬

‫ع‬

‫غ‬

‫ف‬

‫ق‬

‫ك گ‬

‫ل‬

‫م‬

‫ى‬

‫ٍ‬

‫ُ‬

‫ال‬

‫ی‬

‫ػ‬

‫ؼ‬

‫ؽ‬

‫ؾ‬

‫ؿ‬

‫ـ‬

‫ف‬

‫و‬

‫ُ‬

‫ال‬

‫ی‬

‫ۺ‬

‫‪۱‬‬

‫‪۲‬‬

‫‪۳‬‬

‫‪۴‬‬

‫‪۵‬‬

‫‪۶‬‬

‫‪۷‬‬

‫‪۸‬‬

‫‪۹‬‬

‫ۺ‪۱‬‬

‫انج منّان یادشازمه ادنفمز‬ ‫انج قح ویل تعن‪ U‬اهجن هفیلخ روسلر ب‬ ‫ب‬

‫‪TÜDĠAD‬‬ ‫‪104‬‬

2010


Kırk Yedinci Ders Farsça Ön Ekler  Farsçada en sık kullanılan ön eklere burada yer vereceğiz.  Farsça olumsuzluk ekleri olan ( ‫ )یب‬ve ( ‫ )یا‬ekleri, kelimelere ön ek olarak gelir.  Arapçada buna benzer olumsuzluk bildiren( ‫ )یبال‬eki vardır.

‫انج‬ ‫یب کمن یب ب‬

‫یب رپوا‬

‫یب وسد‬

‫اکیبر‬

‫ب بیهده‬

‫یب ربخ‬

Bi hesab

Bi nemek

Bi perva

Bi sud

Bi kar

Bi hude

Bi haber

‫یادان‬

‫یارحمم‬

‫یاوبقمل‬

‫یااسمدع‬

‫یازیچ‬

‫یااچر‬

‫یا ا انش‬

Na dan

Na mahrem

Na makbul

Na müsaid

Na çiz

Na çar

Na aĢina

‫یبالدیق‬

‫یبال افهلص‬

Bila kayd

Bila fasıla

‫یبالهکلهت‬ Bila tehlike

‫ت‬ ‫ت‬ ‫یبال ا أ انج یبالتلهم یبالالرانج یبالرپوا‬

Bila perva

Bila mazeret

Bila mühlet

Bila ücret

‫یب‬ ‫یا‬ ‫یبال‬

 Farsça (üzere) anlamı taĢıyan ( ‫ ) ببر‬eki kelimelerin önüne gelir.  Arapçada buna benzer ( ‫ )یلع‬eki vardır.

‫ببر وم ب ب‬

‫ببروهج‬

‫ببریباد‬

‫ببرامکل‬

‫ببرقزار‬

‫ببروخردار‬

Ber mucib

Ber vech

Ber bad

Ber kemal

Ber karar

Ber hurdar

‫یلع االکثس‬

‫لع اوصخلص‬

‫یلع االامجل‬

Alel‟ekser

Alel‟husus

Alel‟icmal

‫یلع العطالق‬ Alel‟itlak

‫ببردو‬ Ber duĢ

‫یلع ادلوام یلع العجبله یلع ااعلده‬ Alel‟ade

Alel‟acele

‫ببر‬ ‫یلع‬

Aled‟devam

 Farsça (den) (dan) anlamı taĢıyan ( ‫ ) ار‬eki kelimelerin önüne gelir.  Arapçada buna benzer ( ‫ )نم‬eki vardır.

‫ار ن‬

‫ارون‬

‫اردقمی‬

‫ارببر‬

‫اردل‬

‫اراضق‬

‫ارهلمج‬

Ez can

Ez nev

Ez kadim

Ez ber

Ez dil

Ez kaza

Ez cümle

‫نم االول‬ Minel „evvel

‫لعش‬

ً‫نم ا ق نم رطف اهلل نم ریغ دح‬ Min gayri hadden

Min tarafi‟llah

Minel‟aĢk

‫نم هلمج نم ا ان‬ Minel‟an

Min cümle

‫نم دعب‬

‫ار‬ ‫نم‬

Min ba‟d

TÜDĠAD 105

2010


‫دریپ‬

‫در ن‬

‫درنیمک‬

‫دردهعه‬

‫درانکر‬

‫دراحل‬

‫درا ن‬

‫در‬

Der pey

Der miyan

Der kemin

Der kenar

Der hal

Der an

Ġçinde

‫مه رکف‬

‫اسمهل‬

‫ه‬ ‫مشهسی‬

Der uhde

‫ریشمهه‬

‫زمهنیم‬

‫مه سنج‬

‫مه‬

Hem fikir

Hem sal

Hem Ģehri

Hem Ģire

Hem zemin

Hem an

Hem cins

Ayniyet

‫ن‬

Kırk Sekizinci Ders Farsça Son Ekler

‫اغیپربم‬

‫رجن ببر‬

‫رفسببر‬

‫رربه‬

‫یبارببر‬

‫یاهم ببر‬

‫دربل‬

‫ببر‬

Peygam-ber

Renc-ber

Sefer-ber

Reh-ber

Bar-ber

Name-ber

Dil-ber

Ber

‫ا واره وار یک وار‬

‫زساوار‬

‫اخروار‬

‫اوتسار‬

‫شاوهار‬

‫ادیموار‬

‫وار‬

Yek-var

Seza-var

Har-var

Üstü-var

ġah-var

Var

‫ریگفک‬

‫یبارریگ‬

‫ا ریگب‬

‫اهجیگثس‬

Ümid-var

Ab-gir

‫شنبگثس‬

Avare-var

‫پشگثس‬

ġeb-gir

PiĢ-gir

‫احدنمتج‬

Kef-gir

Bar-gir

‫رطفگثس‬

‫ریگ‬

Cihan-gir

Taraf-gir

Gîr

‫هلگ دنم‬

‫ریغدنمت‬

‫اردنمج‬

‫درددنم‬

‫دادنمشن‬

‫رهبدنم‬

‫دنم‬

Hacet-mend

Gile-mend

Gayret-mend

Ercü-mend

Derd-mend

DaniĢ-mend

Behre-mend

Mend

‫شااههن‬

‫یدراهن‬

‫اتسمهن‬

‫رمداهن‬

‫رغموراهن‬

‫اهن‬

ġah-ane

Peder-ane

Mest-ane

Merd-ane

Ma‟sum-ane

Ane

‫گنااکهر‬

‫دفااکر‬

‫افجاکر‬

‫هتسب اکر‬

‫اکتعنصر‬

‫ت‬ ‫خدمتکار‬

Mağrur-ane

‫هلیح اکر‬

‫اکر‬

Günah-kar

Feda-kar

Cefa-kar

Beste-kar

San‟at-kar

Hıdmet-kar

Hile-kar

Kâr

‫زلگار‬ Gül-zar

‫دواتسهن وصعمامهن‬ Dost-ane

 Mekan bildiren ekler ise Ģunlardır.

‫رخرار‬

‫وشره رار‬

‫زینار‬

‫الهل رار‬

‫ک ت‬ ‫شثسار‬

Har-zar

ġüre-zar

Ney-zar

Lale-zar

KiĢt-zar

‫وکن‬

‫وباتسن‬

‫ن‬

‫اتسن راتسمن‬

Kuh-istan

Bu-istan

ġeb-istan

Zem-istan

Kabr-istan

‫ااقاگتمه‬

‫ابعداگته‬

‫ذگراگه‬

‫داگتسه‬

Ġkamet-gah

Ġbadet-gah

Güzer-gah

Dest-gah

‫مثسار‬

‫چ‬

Çemen-zar

‫رار‬ Zar

‫ت‬ ‫عبمشنان‬

‫ااتسن‬

Gül-istan

Acem-istan

Ġstan

‫دراگه‬

‫داپشگاه‬

‫قزاراگه‬

‫اگه‬

Der-gah

DaniĢ-gah

Karar-gah

Gah

‫ن‬

TÜDĠAD 106

2010


Kırk Dokuzuncu Ders Farsça Ġsimlerin Çoğul Yapılması  Farsça isimlerde tıpkı Arapçada olduğu gibi Erkek ve DiĢilik özelliği yoktur. Bu yönüyle Arapçaya nazaran Farsça kelimelerin çoğul yapılması daha kolaydır.  Yalnız Farsça kelimelerde, canlı ve cansız nesnelerin çoğul yapılması sırasında kelime sonuna getirilen ekler farklılık arz eder.  Canlı varlıkların çoğulunda kelimenin sonuna ‫ ان‬veya ‫ گان‬eki , cansız varlıkların çoğul yapılmasında ise kelime sonlarına ‫ ها‬eki getirilir.

‫ا وهان‬

‫شااهن‬

‫وخاچ ب گان‬

‫رمدان‬

‫ان‬

‫ت‬ ‫یاهمس اه‬

Ahuan

ġahan

Hacegan

Merdan

An

‫همکت اه‬

‫امه اه‬

‫ا ایساهب‬

‫اه‬

Tasmeha

Tükmeha

Mahha

‫یبا جه اه‬

Asiyabha

Ha

‫اگن‬ Bendegan

Bahçeha

Ellinci Ders Farsça Ġsim Tamlamaları  Farsça Ġsim tamlamarı ana esaslarıyla üç bölümde incelenir. Sırasıyla : a. Ġzafet kesresi ile b. Ġzafet ye‟si ile c. Kesik izafet ile tamlamadır.  Eğer tamlama birden fazla kelimeden oluĢuyorsa buna Zincirleme Tamlama denir.  Üçlü tamlamalarda bazen son iki kelime kesik tamlama olabilir.  Üçlü tamlamaların birçoğunda son iki tamlamanın Arapça kurallara göre yapılandığını görürüz.  Üçlü tamlamaların bazılarında son iki tamlamanın arasını “ve” bağlacı girer.

‫انج‬ ‫دیمان ب‬

‫ت‬ ‫دولت هیلع‬

Meydan-ı harb

Devlet-i Aliyye

‫ت‬ ‫ا ر دولت‬

‫امهن‬ Hatt-ı hümayun

Umur-ı devlet

‫دامهان امهن‬

‫اسعرک اشالهیم‬

Divan-ı hümayun

Asakir-i Ġslamiye

‫ولقانج یا‬ ‫ب‬

‫رسدار ارکم‬

Kulûb-ı nas

Serdar-ı ekrem

TÜDĠAD 107

2010


‫دریای ایسه‬

‫اوردوی امهن‬

Derya-yı siyah

Ordu-yı hümayun

‫ارمای تکلمم‬

‫وررای عطام‬

Umera-yı memleket

Vüzera-yı izam

‫ت‬ ‫در دانج‬

‫رس رکسع‬

Der-saadet

Ser-asker

‫اعمل انپه‬

‫ریم االی‬

Alem-penah

Mir-alay

‫ت‬ ‫وایل والبت رصم‬

‫ت‬ ‫مماکل دولت هیلع‬

Vali-yi vilayet-i Mısır

Memalik-i devlet-i aliye

‫ورری دور ادنشی‬

‫اسعرک رفظ رربه‬ Asakir-i zafer-rehber ‫ت‬ ‫دولت ایل ادلوام‬

Vezir-i dur-endiĢ

‫الالانج‬ ‫رمرمانج ا‬ ‫انج‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ب‬ Mektub-ı mergubu‟l üslub ‫ت‬ ‫د د و دولت‬

Devlet-i ile‟d devam

‫ریشمش زغا و اهجد‬

DüĢman-ı din ü devlet

ġemĢir-i gaza ve cihad

Elli Birinci Ders Farsça Sayılar & Günler & Aylar

‫جنپ‬

‫اهچر‬

‫هس‬

‫دو‬

‫یک‬

Penc (beĢ)

Çehar (dört)

Se (üç)

Dü (iki)

Yek (bir)

‫ده‬

‫هن‬

‫تفه‬

‫شش‬

Deh (on)

Neh (dokuz)

HeĢt (sekiz)

Heft (yedi)

ġeĢ (altı)

‫اهچرده‬

‫زیسده‬

‫دوارده‬

‫یارده‬

Çehardeh (ondört)

Sizdeh (onüç)

Devazdeh (oniki)

Yazdeh (onbir)

‫ونارده‬

‫هسده‬

‫ت‬ ‫ف ند ه‬

Nevazdeh (ondokuz)

Hejdeh (onsekiz)

Heftdeh (onyedi)

ġazdeh (onaltı)

‫یابرده‬

Panzdeh (onbeĢ)

‫ت‬

‫یب ش‬

Bist (yirmi)

‫ت‬

‫ش‬

‫شارده‬

TÜDĠAD 108

2010


‫ت‬

‫یب ش‬

‫اجنپه‬

‫لهچ‬

‫یس‬

Pencah(elli)

Çihil(kırk)

Si(otuz)

Bist(yirmi)

Deh (on)

‫دص‬

‫وند‬

‫اتشهد‬

‫اتفهد‬

‫تصش‬

Sad(yüz)

Neved(doksan)

HeĢtad(seksen)

Heftad(yetmiĢ)

ġast(atmıĢ)

‫یادصن‬

‫اهچردص‬

ġeĢsad(altıyüz)

Pansad(beĢyüz)

Çeharsad(dörtyüz)

‫دو هسار‬

‫هسار‬

‫ن صد‬

‫ش صد‬ Sisad(üçyüz) ‫ت‬ ‫ش صد‬

‫دوتسی‬ Düvist(ikiyüz) ‫ت‬ ‫فتصد‬

Du hezar(ikibin)

Hezar(bin)

Nühsad(dokuzyüz)

HeĢtsad(sekizyüz)

Heftsad(yediyüz)

‫ششصد‬

RUZHA

‫هبنش‬

‫هعمج‬

‫جنپ هبنش‬

Şenbe

Cuma

Pencşenbe

‫ده‬

‫روراه‬

‫هس شی ه اهچر هبنش‬

‫دوهبنش‬

‫هبنشکی‬

Çeharşenbe

Düşenbe

Yekşenbe

MAHHA

Seşenbe

‫امه اه‬

‫رهشامهر‬

‫رمداد‬

‫ریت‬

‫رخداد‬

‫بی ب ت‬ ‫اورد ش‬

6. Şehriver

5. Mordad

4. Tir

3. Hordad

2. Urdibihişt

1. Ferverdin

‫ادنپس‬

‫نمهب‬

‫دی‬

‫ا در‬

‫رهم‬

12. İspend

‫ا یبان‬

11. Behmen

10. Dey

9. Azer

8. Aban

7. Mihr

‫فزورد‬

TÜDĠAD 109


2010


Birinci Metin

‫ت‬ ‫ا ه نم ا انج‬ ‫شق‬ ‫اق چ بنلر دختکایس‬ ‫احیج انیم ااغیک‬ ‫م‬ ‫و امام مثّسرلدنن‬ ‫رموحم احیج یبایق ادنفکنی‬ ‫ت ت‬ ‫ن‬ ‫روهج یس اصانج ام ّ دن‬ ‫رموحهم دحهجی ریخیّه‬

Ah mine’el mevt KaĢıkcılar kethüdası Hacı Emin Ağa’nın Mahdumu maliye mümeyyizlerinden Merhum Hacı Baki Efendi’nin Zevcesi salihat-ı ümmetden Merhume Hadice Hayriyye

TÜDĠAD 110

2010


Ġkinci Metin

‫ت‬ ‫ا ه نم ا انج‬ ‫ت‬ ‫اون شکر یاشمده یبااقلیلری ابندم رراگمه‬ ‫م‬ ‫ھ‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫اخانئیک یعس ری اودلی امپعه‬ ‫یا دیهش یا ااقتنم وسداهنس وقدشم وب دم‬ ‫رکی ببر یاشمده اردشیی ایحهت اخهمت‬ ‫اضاطبن قزداشلرمله املسمیلردن ر م‬ ‫وتقیف یاشا راده نسح پشاهت افاحت‬ ١٣٣٣

‫سنه‬ Ah min’el mevt On sekiz yaĢımda Balkanları ettim rezm-gâh Hainanın sa’i mühinleri oldu mani’a Ya Ģehid ya intikam sevdasına koĢdum bu dem Yirmi bir yaĢımda eriĢdi hayata hatime Zabitan kardaĢlarımla Müslimanlardan ricam Tevfik PaĢa Zade Hasan NeĢet’e bir Fatiha 1333 Sene

TÜDĠAD 111

2010


Üçüncü Metin ‫ت‬ ‫یا رضحانج دمحم الیا خبالل ادل روےم‬ ‫اشکدار ولاخیهن یس‬ ‫ت‬ ‫وپش ینیشن رشادولت‬ ‫ادمح اعرف ادنفی‬ ‫ت‬ ‫رضحیلرکنی رکهمی یس‬ ‫و احظف امیلسن ادنفکنی‬ ‫هلیلح یس رموحهم و وفغمرلھا‬ ‫رشهفی لجه هسمز اخکمن‬ ‫روح رشیفی انچون اافلهحت‬ ‫ رفص‬١ ٥ ‫یف‬ ١٢٨٤ ‫سنه‬ Ya Hazreti Muhammed Mevlana Celaleddini Rumi Üsküdar mevlevihanesi Post-niĢini reĢadetlü Ahmed Arif Efendi Hazretlerinin kerimesi Ve Hafız Süleyman Efendi’nin Halilesi merhume ve mağfurun leha ġerife Saliha Hürmüz Hanım Ruhu Ģerifi içün El-Fatiha Fi 15 Safer 1284 Sene

TÜDĠAD 112

2010


Dördüncü Metin ‫وه اابلےق‬ ‫خیش االشالم اقبس‬ ‫رعانج راده اعرف ادنفو‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫رموحکم جبل رکمرلمی‬ ‫رسيئ ااملعل شااقب دصر‬ ‫روم ایلی رموحم و وفغمر‬ ‫ا ب‬ ‫اصح دمحم دعساهلل ادنفو‬ ‫روومیچون اافلهحت‬ ١٢٥٩ ‫سنه‬

Hüvel’bâki ġeyhül’islam-ı esbak Arab Zade Arif Efendi Ahmed Arif Efendi Merhumun necl-i mükerremleri Reis’ül-ulema sabıkan sadr-ı Rumeli merhum ve mağfur El-Hac Muhammed Sa’dullah Efendi Ruhiçün El-Fatiha 1259 Sene

TÜDĠAD 113


2010

BeĢinci Metin

‫دارا افن‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫اخاقن رامن اطلسن عمّد رشاد اخن اخسم رضحی رکنی‬ ‫شلط ت‬ ‫ل‬ ‫دور لیلج ن ردنه ادرهن وایسیل احیج اعدل ی بک ادنفی‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫لی‬ ‫ل‬ ‫رضحی رکنی آمرث ریخیّه رلهنی عالوهًو دجمدا ًاپشا او مشدر‬ ١٣٣٢ ‫سنه‬ Dar’ül-irfan Hakan-ı zaman-ı sultani Muhammed ReĢad Han Hamis hazretlerinin Devr-i celil-i saltanatlarında Edirne valisi Hacı Adil Beğ Efendi Hazretlerinin measir-i hayriyyelerine ilaveten ve müceddeden inĢa olunmuĢdur 1332 sene

TÜDĠAD 114


2010

Altıncı Metin

١٣٢٩

‫ت‬ ‫انج ایحیک ینیع اوالن اوبش همشچ یک‬ ‫ا ب‬ ‫ااصعر کجدی واردمی کیمشه فزقنه‬ ‫ت‬ ‫وبدلی اامبت ادلیی اایح دجمّدا‬ ‫ت‬ ‫وریدی ایحانج وطرغیسی کلجاهن یارقنه‬ 1329 Ab-ı hayatın aynı olan Ģu çeĢmenin Asar geçdi varmadı kimse farkına Buldu emanet eyledi ihya müceddeden Verdi hayat doğrusu Gülhane Parkına

TÜDĠAD 115


2010

Yedinci Metin

‫و نم ااملء لک یش ےح‬ ‫ت ل ت‬ ‫وم ب اریخلاانج وا چشناانج دصرامظع اقبس‬ ‫رموحم و وفغمرهل ایسو یاشا روومیچون رضاهلل‬ ‫اافلهحت‬ ١٠١١ Ve min’el mâi külli Ģey’in hay* Sahibü’l-hayrat ve’l-hasenat sadrazam-ı esbak Merhum mağfurleh SiyavüĢ PaĢa ruhiçün rıza’lillah El-Fatiha 1011 *Diri olan her Ģey sudandır.

TÜDĠAD 116


2010

Sekizinci Metin

‫ت‬ ‫اح انج اوهل شااهن دهسه دانما‬ ‫رعص اوطه نس قنلدی ون اینبد اطلسن یفطصم‬

Kıble-i hacat ola Ģahan-ı dehre daima Arz odasın kıldı nev-bünyad Sultan Mustafa

TÜDĠAD 117

2010


LUGÂTÇE

‫ؾ‬ ‫ح‬ ‫ض‬ ‫ا‬ TÜDĠAD 118

2010


LÛGÂTÇE

‫ا‬ ‫آب‬ ‫آب حیﺎت‬ ‫آبگری‬ ‫آخر‬ ‫آس ﯿﺎب‬ ‫آسامن‬ ٍ‫آوار‬ ‫آواز‬ ‫آُﺎیل‬ ‫آُو‬ ‫ابرو‬ ‫ابهل‬ ‫ابراز‬ ‫احتﺎد‬ ‫اختﺎذ‬ ‫اﺛواب‬ ‫اجامتع‬ ‫احراق‬ َ‫احاکم سسیف‬ ‫احیﺎ‬ ‫ادیﺐ‬ ‫ارابب اس تﺤلﺎق‬ ‫ارمجيد‬

(F) : Su (F) : Hayat suyu (F) : Su biriken yer, havuz A) : Nihayet, son olarak (F) : Su değirmeni (F) : Gök, sema (F) : Serseri, iĢsiz, aylak (F) : Ses, seda A) : Halk (F) : Ceylan, karaca (F) : KaĢ (A) : Aptal (A) : Meydana çıkarma, gösterme (A) : Bir olma, birleĢme, aynı fi-kirde olma (A) : Kabul etme (A) : Giyecek Ģeyler (A) : Toplanma, bir araya gelme, toplantı (A) : Yakma, yakılma (A) : PadiĢaha ait hüküm ve emirler (A) : Diriltme, canlandırma (A) : Edebli, terbiyeli, terbiye almıĢ, edebiyatçı (A) : Hak kazanmıĢ olanlar, hak sahipleri (F) : Ġtibarlı, Ģerefli, muhterem

‫اس يﺎد‬ ‫ارصﺎد‬ ‫ازمجهل‬ ‫ازدواج‬ ‫ازكدمی‬ ‫ازل‬ ‫ازهو‬ ‫اس ﺒق‬ ‫اس تدﻉﺎ‬ ‫اس تلالل‬ ‫استٌﺎد‬ ‫اس توار‬ ‫اسفي‬ ‫اشﻉﺎر‬ ‫اظﻎر‬ ‫اظالح‬ ‫امضحالل‬ ‫اﻈعﺎر‬ ‫افراط‬ ‫اكدم‬ ٍ‫اکرا‬ ‫اًﯿوم‬ ‫امور مودوعه‬ ‫احنعﺎر‬

(A) : Bir Ģeyi birisi için yaptı deme, iftira etme (A) : Doğru yolu gösterme, uyarma (F-A) : Bu arada, baĢlıca, özellikle (A) : Evlenme (F-A) : Eskiden beri (A) : BaĢlangıcı olmayan (F) : Yeniden (A) : Öncekinden daha önceki, daha eski (A) : Yalvararak isteme, dilekçe (A) : Kendi baĢına olma, kimseye bağımlı olmama (A) : Dayanma, güvenme (F) : Sağlam, kuvvetli, dayanıklı (A) : En sefil, en aĢağı (A) : Yazılı haber verme (A) : En küçük (A) : Ġyi bir hale koyma, iyileĢtirme, düzeltme (A) : Yok olma (A) : Asırlar, yüzyıllar (A) : َAĢırı, aĢırı gitme, ileri gitme (A) :Ġlk, önce, önceki, daha önceki (A) : Birine zorla iĢ yaptırma, tiksinme (A) : Bugün, Ģu anda, hala, Ģimdi (A) : Emanet edilmiĢ iĢler (A) : Bir Ģeyi, bir Ģeyi baĢkası yapmamak üzere bir kiĢiye, bi müesseseye verme

TÜDĠAD 119

2010


‫اهدام‬ ‫اهفِﺎم‬ ‫اهلسﺎم‬ ‫اىکسﺎف‬ ‫اىکضﺎف‬ ‫اواخر‬ ‫اواسﻁ‬ ‫اوائي‬

‫یب سود‬ ‫بﯿاکر‬ ‫بمیلدار‬ ‫بني‬ ‫یب منک‬ ٍ‫بهید‬

(F) : Vücut, boy bos (A) : Fehmedilme, anlaĢılma (A) : Taksim etme, parçalanma, ayrılma, bölünme (A) : GüneĢ tutulması (A) : Açılma, meydana çıkma (A) : Son günler, Ayın 20-30. günleri (A) : Orta günler, Ayın 10-20. günleri (A) : Ġlk günler, Ayın 1-10. günleri

‫ب‬ ٍ‫اب الاخر‬ ‫اب اذلات‬ ‫اب اًﻊکس‬ َ‫اب ًلکﯿ‬ ‫ابب ﻉﺎیل‬

(A) : Sonra, sonradan

‫ابب فتوی‬ ‫ابر‬ ‫ابربر‬ ‫ابرگری‬ ‫ابال‬ ‫بدایﻇ‬ ‫برخوردار‬ ‫برموجﺐ‬ َ‫بروج‬ ٍ‫بﻊد‬ ‫بال اس تثٌﺎ‬ ‫بالُت‬ ٍ‫بيد‬ ‫بًیﺎد‬ ‫هبرمٌد‬

(A) : ġeyh’ül-Ġslam kapısı

(A) : Kendi kendisi (A) : Aksine, tam tersi (A) : Büsbütün, bütün bütün Ġstanbul’da Osmanlı zamanında sadrazamlık ile iç ve dıĢ iĢleri bakanlığının bulunduğu bina (F) : Yük, Tanrı, yağdıran, saçan, döken

ٍ‫ﭘﺎر‬ ‫ﭘﺎصﺎ‬ َ‫ﭘﺎی‬ ٍ‫ﭘيﺎ‬ ‫پرست‬ ‫پس‬ ‫ﭘوست وضني‬ ‫ﭘیﯽ‬ ‫ﭘری‬ ‫ﭘﯿﻎﺎمرب‬ َ‫اتمس‬ ‫تتبﻇ‬

(F) : Yüksek, yukarı (rütbe) (A) :EĢi ve benzeri olmayan güzel

(F) : Olduğu gibi olarak (A) : Sonra (A) : Ġstisnasız (A) : Aptallık (F) : Kul, köle (F) : Temel, esas, bina, yapı (F) : Hisseli

(F-A) : Kıymetsiz, önemsiz (A) : Ara, aralık, arasında F) : Tuzsuz, tatsız F) : BoĢuna, boĢ yere

(F) :Parça, para (F) : General (F) : Rütbe, derece (F) : Sığınma, sığınılacak yer (F) : Tapan (F) : Ġmdi, öyle ise (F) : Posta oturan tekke Ģeyhi (F) : Ġz, iĢaret, arka, ard (F) : YaĢlı, ihtiyar (F) : Haber getiren

‫ت‬

(F) : Yük tutan (eĢek,at)

(F) : Gereğince

(F) : ĠĢsiz, bekar

‫پ‬

(F) : Yük taĢıyan (hamal)

(F) : Mesut olan

(F) : BoĢ, faydasız, neticesiz

‫حتت‬ ً‫حتریرا‬ ‫حتریرات قاملﯽ‬ َ‫ختف‬ ٍ‫تذکر‬ ‫ترفیﻇ‬ ‫تزیني‬ ‫تکذیﺐ‬

(F) : Tasma, kayıĢ halka (A) : Bir Ģeyi etraflıca tekik etme, mahiyetini anlamaya çalıĢma, bir Ģey hakkında geniĢ bilgi edinme (A) : Alt, aĢağı (A) : Yazı ile, yazmak suretiyle (A) : Vilayetlerde bulunan resmi iĢlemler kalemi (A) : Hediye, armağan (A) : Hükümetten alınan izin kağıdı (A) : Yükselme, yükseltme, rütbe verme, rütbe alma (A) : Süslendirme (A) : Yalanlama, yalan olduğunu söyleme

TÜDĠAD 120

2010


َ‫تمک‬ ‫تﻊیلق‬ ‫تودل‬

(A) : Asma, asılma, askıda bırakma, geciktirme (A) : Doğma, doğum

‫ث‬ ‫اثبت‬ ً‫اثهﯿﺎ‬ ‫ﺛﺒﺎت‬ ‫مثن‬ ‫مثر‬ ‫ﺛيﺎ‬

(A) : Hareketsiz, kımıldamayan (A) : Ġkinci (A) : Yerinde durma, kımıldamama, kararından vazgeçmeme (A) : Baha, kıymet (A) : Meyve, mahsül, netice (A) : Övme, övüĢ

‫ج‬ ‫جﺎانن‬ ‫جﺎهﺐ‬ ‫جبﺎل‬ ‫جربا‬ َ‫جرحی‬ ‫جالل‬ ‫هجﺎىگری‬ ‫جوُردار‬

‫حﺎجﺎت‬ ‫حﺎجﺐ‬ ‫حﺎجمتيد‬ ‫حﺎًﯿﺎ‬ ‫جحﺎز‬ ‫حد‬ ‫حسﺐ اًلدر‬ ‫حلﯿهل‬ َ‫حواج‬ ‫یح‬ ‫حیدر‬

(A) : Taraf, cihet, yan (A) : Dağlar (A) : Zorla (A) : Yara (A) : Büyüklük, kızgınlık (F) : Cihanı zapteden (A-F) : Elmaslı, bir tür kılıç

(F) : Dört taraf, dünya F) : Dört dost (Hz. Ebubekir, Ömer, Osman ve Ali) (F) : Tekerlek, felek, gök (F) : Göz (F) : O kadar (F) : Ne (F) : Yüz, surat

(A) : Ġstekler, dilekler (A) : Vezir, amir, kapıcı, perde (A-F) : Ġhtiyaç sahibi (A) : ġimdiki zamanda, Ģimdiki halde A) : Arap yarım adasında Mekke ve Medine’nin bulunduğu yer (A) : Sınır, derece, değer (A) : Kaderden (A) : Zevce, nikahlı kadın (F) : Hoca, efendi, müderris (A) : Diri, canlı, Allah’ın isimlerinden biri (A) : Aslan, Hz. Ali, cesur, yiğit

‫خ‬

F) : Sevgili, gönül verilmiĢ

‫چ‬ ٍ‫چﺎرگﺎ‬ ‫چﺎرایر‬ ‫چرخ‬ ‫چضﻢ‬ ‫چٌدان‬ َ‫چ‬ ٍ‫چِر‬

‫ح‬

(F) : Düğme

َ‫خﺎمت‬

(A) : Son, nihayet

‫خﺎدم‬

(A) : Hizmet eden

‫خﺎروار‬ ‫خﺎمس‬ ‫خدا‬ ‫خدا بدل‬ ‫خرزار‬ ‫خﻁ‬ ‫خﻃﺎبت‬ ‫خﻁ ُامیون‬ ‫خالف‬ َ‫خلﯿف‬ َ‫خواج‬ ‫خوﻂوزل‬ ‫خﺎئن‬

(F) : EĢek yükü (A) : BeĢinci F) : Tanrı F) : Tabii güzellik (F) : Dikenlik, çalılık (A) : Yazı, satır, yol (A) : Hutbe irad etme iĢi (A) : PadiĢah fermanı (A) : KarĢı, zıt (A) : Birinin yerine geçen kimse (F) : Hoca, profesör, efendi (T) : BaĢında geniĢ tepesi olan (kuĢ) (A) : Hıyanet eden, nankörlük eden

TÜDĠAD 121

2010


‫د‬ ‫داوضميد‬ ‫در‬ ‫درﭘیﯽ‬ ‫دردمٌد‬ ‫در سﻊﺎدت‬ ٍ‫درﻈِد‬ ‫درمکني‬ ‫درکيﺎر‬ ‫درمیﺎن‬ ‫دزدار‬ ‫دست‬ َ‫دس ت‬ ‫دل‬ ‫دًرب‬ ‫دُر‬ ‫دیوان ُامیون‬

‫ر‬

(F) : Bilgili, medrese öğrencisi (F) : Kapı (F) : Ardı sıra (F) : Dert sahibi (F-A) : Saadet kapısı, Ġstanbul (F-A) : Üstüne alma, yüklenme (F) : Pusuda bekleyen (F) : Kenara yazılmıĢ olan yazı (F) : Ortada arada (F) : Kale muhafızı (F) : El

(A) : Rey, fikir, oy (A) : Erkekler, belli bir makama sahip kimseler (F) : SavaĢ meydanı (A) : ġeyhler ve çelebiler hakkında kullanılan lakap (F) : Ağrı ve sıkıntı çeken, ırgat, iĢçi (A) : Gözetleme, bekleme (A) : Yüksek, yüce (A) : ArkadaĢ, yoldaĢ (F) : Yol, usul, meslek (F) : Yol gösterici, klavuz

‫ز‬

(F) : Demet, tutam, on adet (F) : Gönül, yürek, kalp (F) : Gönül çalan (güzel) (A) : Dünya, alem, cihan, devir, zaman (A-F) : PadiĢah huzuru, meclisi

‫ذ‬ ‫ذاکر‬ ‫ذات‬ ‫ذا ًات‬ ‫ذایت‬ ‫ذب‬ ٍ‫ذر‬ ‫ذاکء‬ ‫ذًﯿي‬ ‫ذوات‬ ‫ذی‬ ‫ذی حیﺎت‬

‫رای‬ ‫رجﺎل‬ ٍ‫رزمگﺎ‬ ‫رصﺎدتلو‬ ‫رجن بر‬ ‫رظد‬ ‫رفیﻇ‬ ‫رفیق‬ ٍ‫ر‬ ‫رُرب‬

(A) : Zikreden, Allah’ı çokça zikreden (A) : Sahip, malik (kadın) (A) : Aslında, asıl olarak, esasen (A) : KiĢiye ait, kiĢiye özel (A) : Kovma

ٍ‫زاد‬ ٍ‫زاد‬ ‫زار‬ ‫زاُد‬ ‫زائي‬ ‫زابن‬ ‫زر‬ ‫زمس تﺎن‬ ‫زن‬ ‫زوال‬

(F) : Evlat, oğul (A) : Çok olsun, artsın anlamında bir dua sözü (F) : Ağlayan, inleyen (A) : Sofu, zühd sahibi (A) : Sona eren, devamlı olmayan (F) : Dil, lisan (F) : Altın, sarı (F) : KıĢ mevsimi (F) : Kadın (A) : Yerinden ayrılma, gitme, sona erme, öğle vakti

‫ژ‬

(A) : Pek ufak parça (A) : Zihin keskinliği, zeka (A) : Hor, hakir, alçak, aĢağı (A) : KiĢiler, Ģahıslar, kimseler A) : Sahip anlamına gelen Arapça ön ek A) : Hayat sahibi, canlı

‫ژاهل‬ ‫ژاژ‬ ‫ژرف‬ ٍ‫ژهد‬ ٍ‫ژوًﯿد‬

(F) : Gece yağan ince nem (F) : Saçma, boĢ söz (F) : Derin (F) : Eski, yırtık, yamalı hırka (F) : KarıĢık, taranmamıĢ, birbirine dolanmıĢ

TÜDĠAD 122

2010


‫ژاین‬ ‫ژیر‬ ‫ژیم‬

‫ص‬

(F) : Kızgın, kükremiĢ (F) : Göl, havuz (F) : Yağmur damlası

‫س‬ ‫سﺎبلﺎ‬ ‫سﺎل‬ ‫سﺎًﻒ‬ ‫سﺎئر‬ ‫رس‬ ‫رسحد‬ ‫رس ﻈسکر‬ ‫زساوار‬ ‫سﻊﯽ‬ ‫سفر‬ ‫سفربر‬ َ‫سفیي‬

(A) : Evvelce, bundan önce (F) : Yıl, sene (A) : Geçen, geçmiĢ (A) : Seyreden, hareket eden, diğer, baĢka, gayri (F) : BaĢ, kafa, baĢkan (F-A) : Hudut, sınır (F-A) : Ordu Kumandanı

‫ظﺒﯿﺎن‬ ‫ظدر‬ ‫ظدر روم اییل‬ ‫رصحی‬ ‫ظﻎری‬ ‫ظلﯿﺐ‬ ‫ظویف‬ َ‫ظﯿفی‬ ‫ظني‬ ‫ظﯿوف‬

(A) : ÇalıĢan

(A) : Gemi, vapur

‫ش‬ ٍ‫صﺎ‬ ‫صﺎُوار‬ ‫صﺐ‬ ‫صبس تﺎن‬ ‫ص ﺒگری‬ ‫شقی‬ ‫مشضری‬ ‫صورٍ زار‬ ‫صوق‬ ‫صھدا‬ ‫صری‬

(F) : PadiĢah, hükümdar (F) : Hükümdara yakıĢır biçimde (F) : Gece (F) : Yatak odası, harem dairesi (F) : Gece uyumayan, gece giden kervan, sabah vakti

(A) : Göğüs, baĢkan, kazasker, sadrazmın kıasltılmıĢı (A) : Rumeli kazaskeri (A) : Açık , meydanda, belli (A) : Küçük (A) : Haç (A) : Tasavvuf ehli, sofu (A) : Yazlık, yazlık ev (A) : Çin (A) : Yaz mevsimleri

‫ض‬

(F) : Münasip, uygun, yaraĢır (A) : Yolculuk, savaĢ, savaĢa gitme (A-F) : SavaĢa hazırlanma durumu

(A) : Çocuklar

‫ﺿﺎبﻃﺎن‬ َ‫ﺿﺎحی‬ ‫ﺿﺎهل‬ ‫ﺿﺎیﻇ‬ ‫ﺿﺒﻁ‬ ‫رضب‬ ‫ﺿﻊﻒ‬ ‫مض‬ ً‫مضيﺎ‬ ‫ﺿﯿﺎ‬

(A) : Subaylar (A) : Bir Ģehrin dıĢında kalan açıklık ve çorak yer (A) : SapıtmıĢ, doğru yoldan çıkmıĢ, günaha girmiĢ (A) : Elden çıkan, kaybolan, yitik (A) : Sıkı tutma, idare altına alma, kayıt altına alma (A) : Dövme, vurma (A) : Zayıflık, kuvvetsizlik, meyil (A) : Arttırma, katma, ekleme (A) : Açıktan olmayarak, kapalıca, üstü kapalı olarak (A) : IĢık, aydınlık

‫ط‬

A) : Haydut, yol kesen (F) : Kılıç

‫ﻂﺎﻈت‬ ٍ‫ﻂﺎهل بلﺎ‬ َ‫ﻂﺎئف‬ ‫ﻂﺒﻇ‬

(F) : Çorak yer, çöl (A) : ġiddetli arzu, istek (A) : ġehitler (F) : Aslan, haydar

(A) : Allah’ın emirlerini yerine getirme (A) : Ömrü uzun olsun (anlamında dua) (A) : Bölük, takım, fırka, kavim, tayfa, gemi iĢçisi (A) : Tabiat, huy, basma, mühür

TÜDĠAD 123

2010


‫ﻂرفگری‬ ‫ﻂﻊﺎم‬ ‫ﻂفي‬ ‫ﻂالق‬ ‫ﻂلﻊت‬ ‫ﻂول‬

(A-F) : Bir taraf tutan (A) : Yemek, aĢ (A) : Küçük çocuk (A) : BoĢama, nikahı bozma (A) : Yüz, çehre, surat (A) : Uzunluk, boy, uzun müddet

‫ﻌفﺎر‬ ‫ﻍالم‬ َ‫ﻍلﺒ‬ ‫ﻌﯿﺐ‬ ‫ﻍری‬

‫ظ‬ ‫ﻅﺎُر‬ ‫ﻅالم‬ ‫ﻅمل‬ ‫ﻅِر‬

(A) : Görünen, açık, belli (A) : Gölge, korumak, sahip çıkmak (A) : Gölge, karanlık, zulüm, haksızlık (A) : Öğle vakti

(A) : Alemin sığınacağı yer (A) : Askerler (A) : Büyükler, ulular (A) : Alimler, ilim sahipleri, bilginler (A) : Topluca, toplu olarak

‫فیت‬ ‫خفر‬ ‫فﻀي‬ َ‫فلی‬ ‫فم‬ ‫فكل‬ ‫فوج‬ ‫فوق‬ ‫یف اًﻊعي‬ َ‫یف احللیل‬

(A) : Galip gelme, üstünlük, çokluk (A) : Gizli olan, gözle görülmeyen Ģey (A) : Ayrı, baĢka, diğer, Arapça sıfatların baĢına gelerek olumsuzluk anlamı verir

(A) : Genç, delikanlı, yiğit, mert (A) : Övünme, böbürlenme, Ģeref, onur, kıvanç (A) : Fazla, ziyade, fazlalık, üstünlük, iyilik, fazilet, erdem (A) : Fıkıh ilminin üstadı (A) : Feshetme, bozma, koparma, kesme (A) : Gökyüzü, sema (A) : Bölük, takım, cemaat (A) : Üst, üst taraf, yukarı (A) : Aslında (A) : Hakikatte, gerçekten

‫ق‬

(A) : Adet üzere, basitçe (A) : Umumiyetle, genel olarak (A) : Gayretli, özenli (A) : Çok içki içen (A) : Bir kimsenin geçindirmek zorunda olduğu kimseler

‫غ‬ ‫ﻍﺎبر‬ ‫ﻌرب‬ ‫ﻌرض‬ ٍ‫ﻌر‬ ٍ‫ﻌزو‬

(A) : Köle, esir

‫ف‬

‫ع‬ ٍ‫ﻉﺎمل ﭘيﺎ‬ ‫ﻈسﺎکر‬ ‫ﻈﻆﺎم‬ ‫ﻉلام‬ ‫ﻉیل الاجامل‬ ٍ‫ﻉیل اًﻊﺎد‬ ‫ﻉیل اًﻊﻃالق‬ ‫ﻈيﺎیت‬ ‫ﻈﯿﺎش‬ ‫ﻈﯿﺎل‬

(A) : Kullarının günahlarını affeden Allah

(A) : Gelecek, gelecek zaman (A) : Batı (A) : Hedef, gaye, maksat,istek (A) : Arabi ayın birinci gecesi ve günü

‫كﺎﻂﻇ‬ ‫كﺎموس‬ ‫كبي‬ ‫كدم‬ ‫كریﺐ‬ َ‫كری‬ ‫كلوب‬ ‫كوا‬ ‫كیي و كﺎل‬ ‫كیوم‬

(A) : Kesici, kesen, durduran (A) : Denizin ortası, lügat, sözlük (A) : Ön, önce, önceki, evvel (A) : Ayak, adım, uğur (A) : Yakın, yakın olan (A) : Köy, kasaba (A) : Kalpler, gönüller (A) : Kuvvetler, güçler (A) : Kesici, kesen, durduran (A) : Ebedi ve ezeli olan Allah

(A) : Akın, cenk, savaĢ

TÜDĠAD 124

2010


‫ك‬ ‫کتﺎبت‬ ‫کتخدا‬ ‫نرثت‬ ٍ‫گذرگﺎ‬ َ‫کرمی‬ ‫کضت‬ ‫کضزتار‬ ‫لكفت‬ ‫گهل مٌد‬ ‫کفگری‬ ‫کوُس تﺎن‬ ‫کﯿفیت‬ َ‫کمیس ي‬

(A) : Kurallara uygun yazı yazma (A) : Bir konağın veya bir iĢin idaresine memur olan güvenilir kimse (A) : Çokluk, bolluk (F) : Geçilen yer, geçit (A) : Kız evlat (F) : Ekin (F) : Ekin tarlası (A) : Zahmet, sıkıntı, zorluk (F) : ġikayet eden (F) : Süzgeç, kevgir (F) : Dağlık olan yer (A) : Olagelen iĢ (F) : Kimse (17. yy. kadar)

‫ل‬ ‫ال‬ ‫الجي‬ ‫ًﺐ‬ ‫ًسﺎن‬ ‫ًضگر‬ ‫ًﻎت‬ ‫ًواء‬ ‫هل‬ ‫ًﯿکن‬ ‫ًﯿي‬

(A) : Arapça olumsuzluk edatı (A) : …den dolayı, için, maskadıyla (F) : Dudak (A) : Dil (F) : Asker, yiğit, kahraman (A) : Kelime, söz, sözlük (A) : Bayrak, sancak, tugay, tugay komutanı (A) : Onun için, ona, kendisine (F) : Lakin (A) : Gece

‫م‬ ‫مآثر‬ ‫مﺎر‬

A) : Güzel eserler , niĢanlar , izler A) : Geçen, geçmiĢ olan (F) : Yılan, iki yüzlü

َ‫مﺎهﻊ‬ ‫مﺎ‬ ‫مبﺎدرت‬ ‫مبﺎسست‬ ‫متجﺎرس‬ ‫متﺤمي‬ ‫مزتاید‬ ‫متسﺎهد‬ َ‫متضﺎب‬ ‫متعور‬ ‫دی‬ü‫متﺎ‬ ‫جممتﻇ‬ ‫جمدّدا‬ ‫جمدد‬ ‫جمرد‬ ‫حمروس‬ ‫حملول‬ ‫حمﯿﺐ‬ ‫خمدوم‬ ‫خمرب‬ ‫مرتزق‬ ‫مرهتن‬ ‫مرد‬ ‫مرﻌوب‬ ‫مذکور‬ ‫مس تﺤعي‬ ‫مس تﻊجي‬ ‫مس تﻊفﯽ‬ ‫مَّل‬ ‫مسمل‬

(A) : Men’ eden Ģey, engel, özür, zorluk (F) : Ay, kamer, senenin on ikide biri (A) : Sürat ve gayretle baĢlama (A) : Bir iĢe baĢlama (A) : Cüret eden, -e kalkıĢan, yeltenen, küstah (A) : Dayanan (A) : Tezayüd eden, ziyadeleĢen, artan, çoğalan (A) : Dayanan, dayanıĢık (A) : Birbirine benzeyen (A) : Tasavvur edilmiĢ, tasarlanmıĢ, düĢünülmüĢ, mümkün olan (A) : Toplanan, toplanmıĢ, toplu, birikmiĢ, birleĢmĢi (A) : Toplanan, toplanmıĢ, toplu, birikmiĢ, birleĢmĢi (A) : Yeni olarak , yeni baĢtan (A) : Yenileyen, yenileyici (A) : SoyulmuĢ, çıplak, tek, karıĢık olmayan, soyut (A) : Muhafaza edilen, gözetilen, kounan (A) : HallolunmuĢ, çözülmüĢ (A) : Seven, dost (A) : Oğul, evlat, hizmet edilmiĢ (A) : Harbeden, yıkan, yok eden (A) : Rızıklanan, azıklanan (A) : Rehin olarak alan (F) : Adam, insan, erkek, yiğit (A) : Rağbet edilmiĢ, beğenilmiĢ, istenilen, sevilen (A) : Zikredilen (A) : YetiĢtiren, yetiĢtirici, üretici (A) : Acele, hemen yapılması gereken Ģey (A) : Ġstifa eden, iĢinden kendi arzusu ile ayrılan, suçunun bağıĢlanmasını isteyen (A) : Teslim edilmiĢ, doğruluğu

TÜDĠAD 125

2010


‫مِّل‬ ‫مسمل‬ ‫مسمﻇ‬ ٍ‫مضﺎُد‬ َ‫مسسب‬ َ‫مضمﻊ‬ ‫معﺎحل‬ ‫مﻊﺎوهت‬ ‫مﻊروف‬ ‫مﻊلوم‬ ‫مﻎلق‬ ‫مﻎفور‬ ‫مﻎفورهل‬ ‫مﻎفورًھﺎ‬ ‫مفرط‬ ‫ملﺎبهل‬ ‫ملﺎوهل‬ ‫ملتیض‬ ‫ملدام‬ ‫ملرر‬ ‫ملرون‬ ‫ملﻃﻇ‬ ‫ملیﺎس‬ ‫مکرم‬ َ‫مملح‬ ‫ّممزی‬ ‫من‬ ‫من بﻊد‬ ‫مٌتﺨﺐ‬

kabul edilmiĢ (A) : Teslim eden, Mülkiye kaymakamı veya Nahiye müdürü (A) : Kulak (A) : Bir Ģeyi gözle görme (A) : MaĢrapa (A) : ġamdan (A) : ĠĢler (A) : Yardım yardım etme, yardımcılık (A) : Bilinen (A) : BildirilmiĢ (A) : Kapalı, kilitli, karmaĢık (A) : Allah tarafından günah-ları nın affedilmiĢ olması için dua edilen kimse (A) : Allah tarafından günah- ları affedilmiĢ (erkek) (A) : Allah tarafından günah- ları affedilmiĢ (kadın) (A) : Ġfrat eden, sınırı geçen, aĢırı, ileri vardıran (A) : KarĢılık verme, karĢılıklı (Kur’an) okuma (A) : SözleĢme, yazılı sözleĢme (A) : Lazım gelen, gerektiren, icab eden, gereken (A) : Çok çabalayan (A) : KararlaĢmıĢ, sağlam (A) : Yakın, yakınlaĢtırılmıĢ (A) : Bıçak (A) : Kıyas edecek alet, ölçü aleti, ölçü aleti (A) : Muhterem, aziz saygın (A) : Tuzluk (A) : Bir dairede yazıcıları yazdığı yazıları düzelten, seçen, ayıran (A) : -Den, -den beri (A) : Bundan sonra, bundan böyle (A) : SeçilmiĢ, seçkin

‫مٌتلي‬ ‫مٌجمد‬ ‫مٌﺤرف‬ ‫مٌﺤرص‬ ‫مٌح ّي‬ ‫مٌﺨسﻒ‬ ‫مزنًت‬ ‫مٌﻊﺎم‬ ‫مٌﻊمی‬ ً‫من ﻍری حد‬ ‫مٌکرس‬ ‫مؤلک‬ َ‫مومﯽ اًﯿ‬ ‫مھﺎبت‬ َ‫مھلک‬ ‫مھني‬ ‫مری الای‬

(A) : Ġntikal eden, geçen, miras kalmıĢ, ölmüĢ (A) : DonmuĢ, buz tutmuĢ (A) : Ġnhiraf eden, sapan, doğru gitmeyen, sağlam olmayan (A) : Ġnhisar eden, sınırlanmıĢ, bir kimseye mahsus olan (A) : Ġnhilal eden, açılan, çözülen, açık olan, memuru olmayan yer (A) : Ġnhisaf eden, sönükleĢen, ıĢıksız kalan (A) : Derece, rütbe, yükseklik derecesi (A) : Çok bağıĢta bulunan (A) : Nimet veren, yedirip içiren, Allah (A) : Haddim olmayarak (A) : Ġnkisar eden, kırılan, kırık (A) : Vekil kılınmıĢ (A) : Yukarıda adı geçen, ima edilen, bahsedilen (A) : Azamet, heybet (A) : Helak olacak yer, tehlikeli yer (A) : Ġhanet eden, hor, hakir, alçak, hayin (A) : Alay beyi, albay

‫ن‬ ‫انچﺎر‬ ‫انچزی‬ ‫اندان‬ ‫انس‬ ‫انﻅر‬ ‫انم‬ ‫انمَ بر‬ ‫انئﺐ‬ ‫جني‬ ‫هﻊش‬ ‫هو‬

(F) : Çaresiz (F) : Hiç hükmünde olan, değersiz (F) : Bilmez, terbiyesi kıt (A) : Ġnsanlar, halk, herkes (A) : Bakan (F) : Mektup, kitap (F) : Mektup götüren (A) : Vekil (A) : Oğul, evlat, çocuk (A) : Tabut, cenaze (F) : Yeni

TÜDĠAD 126

2010


‫و‬ ‫واجﺐ‬ ‫واكﻇ‬ e‫واا‬ ‫وجد‬ َ‫وج‬ ‫وحدت‬ ‫ورق‬ ‫وزرا‬ ‫وسﻁ‬ ‫وھﺐ‬

(A) : Terki caiz olmayan, yapılması dinen lüzumlu olan (A) : Olan, vuku bulan, gerçekleĢen (F) : Yüksek, yüce, bala (A) : Kendinden geçecek derecede dalgınlık, ilahi aĢka dalma (A) : Yalnızlık, teklik, birlik, Allah’a yakınlık (A) : Yaprak, kağıt (A) : Vezirler (A) : Orta, iki Ģeyin arası (A) :Vergi, bağıĢlama, hediye

(F) : Altüst, karmakarıĢık, allak bullak, darmadağın (F) : ZerdüĢtlerin hayır tanrısı, eski Ġran takviminin ilk günü (A) :Böyle, bunun gibi, böylece, yine öyle (F) : PadiĢaha ait

(F) : YaĢıt (F) : “Sütleri bir olan” KızkardeĢ (A) :Geometri (F) : Zaman, çağ, vakit, mevsim (F) : Kavga, gürültü (A) :Heves, istek, arzu, sevgi, hoĢlanma

‫ى‬

(A) : Yüz, surat, çehre

‫ھ‬ ‫ُرج و مرج‬ ‫ُرمز‬ ‫ُکذا‬ ‫ُامیون‬

‫مهسﺎل‬ ٍ‫مهضری‬ َ‫ُيدس‬ ‫ُيگﺎم‬ َ‫ُيگﺎم‬ ‫ُوی‬ ‫اید‬ ‫ایر‬ ‫ایور‬ ‫ایُو‬ ‫ید‬ ‫یزدان‬ ‫یلني‬ ‫یکون‬ ‫یوم‬ ‫می‬

(F) : Hatırlama, anma, hatır, gönül (F) : Dost, ahbab, sevgili F) : Yardımcı, imdatçı (A) :Ey Allah’ım, derviĢ selamı (A) :El, kuvvet, kudret, yardım, vasıta, mülk (F) : Hayır tanrısı, Allah (A) :Sağlam bilgi, kat’i olarak bilme (A) :Toplam (A) :Gün (A) :Deniz

TÜDĠAD 127


2010

KAYNAKÇA



I – II , ECDAD YAYINLARI ,



ġemseddin SAMĠ , KÂMUS-I TÜRKĠ , ENDERUN KĠTAP EVĠ , ĠSTANBUL ,

Yılmaz KURT, OSMANLICA DERSLERĠ ANKARA , 1993 1989



Ferit DEVELLĠOĞLU , OSMANLICA TÜRKÇE ANSĠKLOPEDĠK LÛGAT , AYDIN KĠTAPEVĠ YAYINLARI , 12. BASKI , ANKARA , 1993



Serdar MUTÇALI , ARAPÇA – TÜRKÇE SÖZLÜK , DAĞARCIK YAYINLARI ĠSTANBUL , 1995



3 NUMARALI MÜHĠMME DEFTERĠ (966-968/1558-1560) , DEVLET ARġĠVLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ , ANKARA , 1993



Ncmi ÜLKER , XVII. YÜZYILIN ĠKĠNCĠ YARISINDA ĠZMĠR‟DEKĠ ĠNGĠLĠZ TÜCCARINA DAĠR TĠCARĠ PROBLEMLERLE ĠLGĠLĠ BELGELER , TÜRK TARĠH BELGELERĠ DERGĠSĠ , C. 14 S. 18 , 1992



Muhammed Ali ENSARÎ , OSMANLICA ĠMLÂ MÜFREDATI , HAYRAT NEġRĠYAT , ĠSTANBUL , 2003

 

BEDĠÜZZAMAN SAĠD NURSĠ , SÖZLER , ĠSTANBUL , 1993

Mehmet EMĠNOĞLU , OSMANLI VESĠKALARINI OKUMAYA GĠRĠġ , TDV YAYINLARI , ANKARA , 1992



Mustafa HAMĠD , RESĠMLĠ ELĠFBA , NAZÎR MATBAASI , ĠSTANBUL , 1340(1924)



Faik REġĠT UNAT , HĠCRĠ TARĠHLERĠ MĠLADĠ TARĠHE ÇEVĠRME KILAVUZU , TTK YAYINLARI , 1974

 

Mehmet AKĠF ERSOY , SAFAHAT , ĠSTANBUL , 1343



OSMANLICA KĠTAPÇIĞI , www.islamharfleri.com , 2009

Esad COġAN , MAKALAT (HACI BEKTAġ VELĠ) , KÜLTÜR BAKANLIĞI , ANKARA , 1996

TÜDĠAD 128

Osmanlica Metinleri Okumaya Giris

Recommend Documents