1 1.0 PENGENALAN:
Sememangnya nasionalisme semestinya akan berlaku kepada Negara-negara yang telah dijajah. Pada mulanya ianya berbentuk keamanan dengan mahu menunjukkan cintanya raky rakyat at di sese sesebu buah ah Nega Negara ra itu itu
terh terhad adap ap nega negara rany nya. a. Nasi Nasioa oana nali lism smee
bole bolehl hlah ah
didefi didefines nesika ikan n sebagai sebagai cintak cintakan an tanah tanah air dalam dalam mebentu mebentuk k sebuah sebuah Negara Negara bangsa. bangsa. Dengan kata lainnya, nasionalisme boleh dikatakan sentimen kesetiaan yang mengikut sekump sekumpula ulan n masya masyarak rakat at meneru menerusi si instit institusi usi budaya budaya yang yang sama sama untuk untuk mewuju mewujudka dkan n perpaduan dengan mencapai pembentukkan Negara yang merdeka1. Ini diseba disebabkan bkan berlakunya semangat nasionalisme ini kerana mereka merasakan bahawa kebebasan yang mutlak bukanlah terletak pada penjajah yang menjajah. Sebaliknya merekalah yang menggerakkannya dalam erti kata kebebasan. Inilah apa yang telah terjadi kepada Negara-negara dikalangan Asia Tenggara yang mana kesan selepas perang dunia kedua itu secara khususnya menampakkan timbul semangat nasionalisme yang membara di kalangan mereka2. Kedatangan para penjajah ini sebanarnya sudah bermula pada abad ke 15 lagi iaitu kedatangan Portugis dan diikuti oleh Sepanyol dan kuasa-kuasa besar yang lain. Tujuan mereka pada mulanya ialah untuk berdagang. Tetapi atas dasar kedudukan yang strategik strategik dan kekayaan kekayaan hasil bumi lantas mengubah niat mereka untuk menjajah Negara-negara di Asia Tenggara ini dengan tujuan untuk mengaut kekayaan hasil bumi serta meluaskan pengaruh mereka3. Apa yang dapat dilihat dilihat juga ialah mengenai faktorfaktorfaktor faktor kedata kedatangan ngan mereka mereka kerana kerana perkem perkembang bangan an bahan bahan mentah mentah yang yang memerl memerlukan ukan sumber mentah, kemajuan dalam pengangkutan dan perhubungan dan pasaran. Faktorfaktor ini yang mana menggalakkan lagi mereka untuk datang ke Asia Tenggara. Tenggara. Semasa pendudukan Jepun di Asia Tenggara, yang mana pihak Jepun ini sedikit sebanyak telah menanamkan sifat cintakan Negara di kalangan penduduk di Asia Asia Tenggar enggara. a. Ini kerana kerana dasar dasar Jepun Jepun yang yang memben membenark arkan an mereka mereka menggun menggunakan akan 1
K. Ratnam, 2006, Sejarah Kertas 940/2 Malaysia, Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur , Pustaka Sarjana Sdn. Bhd., hlmn. 432. 2 Marc Frey, R., W., Pruessen & Tan Tai Yong, 2003, The Transformation Transformation of Southeast Asia, edt. Singapore University Press, hlmn. 3. 3 Cik Zaharah binti Ahmad, En. Abd. Majid bin Abd. Halim, 1972, Sejarah Asia Tenggara Moden, Moden, DBDP, hlmn. 21.
2
bah bahas asaa peng pengat atar ar sepe sepert rtii di Indo Indone nesi sia. a. Sela Selain in itu, itu, piha pihak k Jepu Jepun n juga juga deng dengan an propag propaganda andanya nya iaitu iaitu Asia Asia untuk untuk Asia Asia telah telah menguba mengubah h peseps pesepsii masyar masyarakat akat di Asia Asia Tengg enggar araa
kera kerana na mere mereka ka
bera berang ngga gapa pan n
baha bahawa wa keda kedata tang ngan an Jepu Jepun n
ini ini
bole boleh h
membebaskan Negara mereka daripada dibelengu pihak penjajah. Nasioanlis Nasioanlisme me di Asia Tenggara Tenggara adalah lebih teratur teratur disebabkan disebabkan dengan lahirnya golongan yang berpendidikan yang menggunakan saluran yang lebih baik dengan menyebarkan menyebarkan pemikiran mereka dengan menggunakan menggunakan akhbar ataupun dengan mengg menggun unaka akan n maja majalah lah-m -maj ajal alah ah sepe sepert rtii Maja Majala lah h al-I al-Ima mam, m, Utus Utusan an Mela Melayu yu,, La Solidaridad dan sebagainya. Jadi, apa yang dapat kita fahami disini ialah sememangnya sebelum perang dunia kedua lagi telah berlaku semangat nasionalisme contohnya di Filipina, Indonesia, Kemboja, Myanmar, Vietnam lain-lain lagi. Tetapi semagnat ini tidak pernah pudar yang mana selepas perang dunia kedua yang menyaksikan kuasa besar Asia iaitu Jepun telah meluaskan meluaskan pengaruhnya. pengaruhnya. Semasa pendudukan Jepun juga, aspek yang dapat kita lihat lihat ialah ialah kerjas kerjasama ama antara antara pendudu penduduk k tempat tempatan an dengan dengan Jepun Jepun dalam dalam usaha usaha untuk untuk mengusir penjajahan barat. Apa yang tersirat di fikiran pihak Jepun dan apa yang tersirat tersirat di fikiran fikiran penduduk penduduk di Asia Tenggara Tenggara adalah berlainan. berlainan. Misalnya Misalnya Jepun mahu melu meluas aska kan n penga pengaru ruh h dan dan meme mement ntin ing g aspek aspek ekono ekonomi mi,, walh walhal al pendu penduduk duk di Asia Asia Tenggara dengan kedatangan Jepun ini akan menjanjikan mereka kemerdekaan. Dalam hal ini Jepun seperti serampang dua mata dan mahu menjadikan Asia Tenggara sebagai batu loncatan. Selepas kekalahan Jepun pada 14 ogos 19454, Menyaksikan Menyaksikan bahawa penja penjajah jah barat barat telah telah masuk masuk semula semula dan bermul bermulaa era baru baru dalam dalam siri siri nasion nasionali alisme sme.. Masy Masyar arak akat at pada pada masa masa itu itu mula mula seda sedarr akan akan kepe kepent ntin inga gan n nasi nasion onal alis isme me bagi bagi memperjuangkan hak mereka dan nasib bangsa mereka. Jadi kertas kerja ini akan ditumpukan kepada nasionalisme di Asia Tenggara selepas perang dunia kedua yang mana kesannya telah membangkitkan semangat anti penjajah. 2.0 ASIA TENGGARA SEMENJAK PERANG DUNIA KEDUA: 4
D., G., E., Hall, 1950, Burma, Anchor Press, Ltd, Tiptree, Essex, hlmn. 173.
3
Perkembangan sejarah dan peristiwa-perisitwa yang telah terjadi membolehkan kita menganalisa zaman penjajahan di Asia tenggara. Terdapat perubahan iaini dari sudut polit politik, ik, sosial sosial dan ekonomi ekonomi5. Sebena Sebenarny rnyaa sebelu sebelum m perang perang dunia dunia kedua kedua lagi, lagi, para para penjajah telah menyusup masuk. Tujuan utama mereka adalah untuk berdagang dan mendapatkan mendapatkan hasil bumi. Penjajah Penjajah barat yang datang ke Asia Tenggara enggara pada mulanya datang secara aman. Tujuan mereka sebenarnya untuk mendapatkan rempah ratus, kain sutera, kayu balak dan sebagainya. Ada juga penjajah yang datang menyebarkan agama mereka contohnya Kerajaan Perancis sebarkan aga ma kristian di bumi Vietnam. Vietnam. Masyarakat di Asia Tenggara secara umumnya dibahagikan kepada dua kumpulan besar. Pertama ialah masyarakat yang terdiri daripada golongan bijak pandai seperti di Negara-negara Malaysia, Filipina dan Kemboja. Di semua Negara yang saya sebutkan ini, kuasa politik telah dikuasai oleh mereka sebelum tahun 1942. Burma, Indone Indonesia sia dan Vietnam ietnam termas termasuk uk dalam dalam kumpula kumpulan n kedua kedua yang yang mana mana menyaks menyaksika ikan n keru kerunt ntuh uhan an dari dari segi segi poli politi tik, k, sosi sosial al dan dan ekon ekonom omii sert sertaa mere mereka ka ini ini menu menunt ntut ut kemerdekaan melalui jalan kekerasan. Seterusnya kita akan lihat satu persatu keadaan Negara di Asia Tenggara semenjak perang dunia kedua yang mengalami pelbagai masalah akibat kepincangan daripada penjajah itu sendiri. Justeru itu, masalah seperti sosial, politik dan ekonomi memang tidak dapat lari dan menjadi masalah yang utama. Jadi apa yang Nampak kesannya disini dan yang menjadi persoalan pokok ialah politik yang mana melibatkan rampasan kuasa seperti di Thailand dan juga dari segi positif di Kemboja pula ialah kerjasama yang erat antara pemerintah dengan penjajah. Seperti yang saya telah tekankan di atas tadi bahawa mananya semasa kependu kependuduka dukan n Jepun Jepun menyemar menyemarakka akkan n lagi semang semangat at menenta menentang ng penjaj penjajah. ah. Selepas Selepas pengunduran pihak Jepun, mereka ini tidak mahu lagi dikongkong oleh permainan barat. Justeru itu, pergerakan kepada nasionalisme ini selepas perang dunia kedua lebih kearah menuntut kemerdekaan. 2.1 THAILAND: 5
Sejarah Asia Tenggara Moden, Moden , DBDP, hlmn. 195.
4
Thailand merupakan sebuah Negara yang bebas dan tidak pernah dijajah oleh manamana
Negar gara.
Ini
dis disebabkan kan
keb kebijaksanaan
pemeri erinta ntahnya nya
yang ang
cuba
mempertahank mempertahankan an Thailand Thailand dari ancaman penjajahan. penjajahan. Tetapi Tetapi Thailand juga tidak dapat lari dari masalah dalaman seperti apa yang disebutkan diatas iaitu masalah politik. Masalah yang dimaksudkan disini ialah rampasan kuasa yang telah berlaku pada 1932. Manakala dalam bulan November 1947 pula Kabinet awam yang diketuai oleh pridi telah telah diguli digulingk ngkan an dan perdan perdanaa menteri menteri yang yang mengga mengganti ntikan kan tempat tempatnya nya ialah ialah Field Field Marshall Phibum Songkhram. Apabila Amerika Syarikat telah muncul sebagai kuasa besar di kawasan Pasifik, negeri Thailand merapatkan hubungan lagi dengan Amerika kerana Thailand berpendapat pada masa itu kekacauan yang telah berlaku di Vietnam sedikit sebanyak akan mendatangkan kesan dan menggangu ketenteraman kepada Thailand. Ini dapat juga dilihat bahawa hubungan yang rapat anatara Amerika Syarikat dan Thailand telah membina satu hubungan yang baik. Buktinya semasa berlaku kekacauan di Vietnam, Keraja Kerajaan an Thailan Thailand d memben membenark arkan an Amerik Amerikaa Syari Syarikat kat menempa menempatka tkan n kelengk kelengkapan apan ketenteraan dan kemudahan peralatan.
2.2 KEMBOJA:
Negara ini sebenarnya berjiran dengan Thailand tetapi juga turut mengalami kejutan dari aspek politik. Kemboja telah menjadi tanah jajahan Perancis dalam tahun 1860 walaupun dapat dilihat Pihak Perancis telah menjajah segalanya dari sudut politik, sosial dan ekonomi. Tetapi sebenarnya dalam masa yang sama Pihak Perancis member perlindungan kepada Kemboja. Perlindungan yang telah diberikan ini mengekalkan pemerintaha Wangsa Khmer dan keamanan dalam negeri. Keadaan ekonomi diluar Bandar Kemboja tidak member minat kepada pelabur-pelabur dari Perancis dan oleh itu mereka terselamat daripada kekacauan. Keruntuhan kuasa Perancis dengan mengejut di dalam tangan Jepun pada Mac 1945 tidak mempunyai kesan yang luas, sungguhpun Pihak Jepun mendesak
5
pem pemer erin inta tah h
Kemb Kemboj ojaa
pada pada masa masa itu itu
iait iaitu u
Noro Norodo dom m
Siha Sihana nauk uk mend mendap apat atka kan n
kemerdekaan daripada Perancis. Setelah Kemboja merdeka dan pihak Perancis keluar, maka jalinan mesra hubungan antara Kemboja dan Perancis tetap utuh. Selain itu dari segi segi pendidi pendidikan kan Norodom Norodom Sihanau Sihanauk k juga juga telah telah mengha menghantar ntar ramai ramai pelaja pelajarny rnyaa ke Perancis dan mengadakan hubungan diplomatik dengan Perancis.
2.3 FILIPINA:
Di Filipina proses penjajahan sebenarnya telah dirancang sebelum perang pasifik yang melibatkan kuasa Asia iaitu Jepun. Jika dilihat dari sudut politik, cawangan pentadbiran dan dan kehak kehakim iman an dalam dalam kera keraja jaan an Fili Filipi pina na seca secara ra kese keselu luru ruha hanny nnyaa dipe dipelo lopor porii oleh oleh bumiputera. Ini menunjukkan bahawa Filipina merupakan negeri yang pertama berbuat demikian di Asia Tenggara Tenggara dan diketuai oleh presiden dan kalangan bumiputra. Kedudukan sebagai satu bangsa telah kekal walaupun Negara Filipina masih masih menderi menderita ta akibat akibat daripa daripada da keganas keganasan an perang. perang. Apa yang yang membim membimban bangka gkan n Filip Filipina ina ialah ialah dari dari sudut sudut rasuah rasuah tetapi tetapi golong golongan an bijak bijak pemerin pemerintah tah iaitu iaitu golonga golongan n ilustrado berjaya membatasi masalah ini. Dasar luar Filipina ini banyak bergantung kepada pihak penjajah iaitu Amerik Syarikat6. Jadi disini hakikatnya bahawa golongan politik politik di Filipina Filipina dididik mengikut mengikut acuan penjajahan Amerik Amerik Syarikat. Syarikat. Pada masa itu juga Filipina yang merupakan Negara yang baru membangun terpaksa meluaskan hakhak hak per persama samaan an kepa kepada da firm firmaa-fi firm rmaa Amer Amerik ikaa yang ang mana mana kerj kerjaa aan n Fili Filipi pina na ini ini membenarkan segala urusan perniagaan dijalankan serupa dengan hak-hak yang dirasai oleh. Sungguhpun Sungguhpun perhubungan perhubungan Filipina Filipina dan Amerika Syarikat Syarikat nampaknya nampaknya semakin kukuh. Tetapi apa yang boleh dipersoalkan disini ialah golongan Nasionalis yang mana mereka merasakan bahawa persamaan hak itu sama seperti penjajahan dahulu dahulu.. Sentim Sentimen en ini memunc memuncak ak khasnya khasnya di kalanga kalangan n kumpula kumpulan n profes professio sional nal dan 6
Amat Johari Moain, 1969, Sejarah Nasionalisme Maphilindo, Maphilindo , Utusan Melayu sdn. Bhd., hlmn. 26.
6
intelektual di Bandar dan dikalangan pelajar-pelajar bumiputera. Mereka ini sebenarnya memp memper erju juang angka kan n satu satu perkar perkaraa iait iaitu u meng mengem embal balik ikan an perja perjala lanan nan poli politi tik k Fili Filipi pina na mengikut arah demokrasi yang tulen dan ke arah kesedaran masyarakat.
2.4 MALAYSIA:
Malaysia juga tidak ketinggalan mengalami masalah yang sama seperti apa yang telah berla berlaku ku kepada kepada Negara Negara Asia Tenggara enggara yang yang lain. lain. Selepa Selepass Jepun Jepun menyera menyerah h kalah, kalah, meny menyaks aksik ikan an keada keadaan an huru huru hara hara tela telah h berl berlaku aku.. Sebe Sebelum lum Brit Britis ish h masu masuk k deng dengan an memerintah kembali dan membawa sistem pemerintahan ala-ala tentera, menunjukkan bahawa Parti Komunis Malaya cuba untuk merampas tampuk pemerintahan dalam tempoh kekosongan selepas Jepun menyerah kalah. PKM ini cuba menyusup masuk melalui kesatuan-kesatuan perniagaan untuk mendapatkan kuasa. Dalam tahun 1948 Parti Komunis Malaya ini cuba menggugat keadaan Negara dengan melancarkan taktik perang gerila di kawasan dalam hutan. Dengan ini Malaysia telah mendapat bantuan ketenteraan dari Negara komanwel seperti Australia, British dan New Zealand. Isytihar darurat telah digunakan dan hanya tamat selepas pengaruh komunis ini dihapuskan. Tetap etapi, i,
sete setela lah h
brit britis ish h
masu masuk k
dan dan
kemb kembal alii
meme memeri rint ntah ah,,
sert sertaa
memperkenalkan corak pemerintahan yang baru iaitu Mayan Union. Dalam hal ini, bekas-bekas bekas-bekas pentadbir pentadbir tanah jajahan melancarkan melancarkan satu kempen iaini untuk menentang menentang pertukaran kepada satu bentuk yang baharu. Apa yang lebih penting ialah tindak tanduk orang Melayu yang mula bangkit menentang memandangkan hak keistimewaan orang Melayu mula terhakis 2.5 LAOS:
Merupakan sebuah Negara yang kecil dan menjadi pertikaian antarabangsa pada tahun 1950. Pada masa itu pihak penjajah yang bertanggungjawab ialah Perancis di mana
7
Perancis Perancis telah membahagikan membahagikan kepada beberaa jenis kerajaan kerajaan oleh pihak Perancis Perancis pada abad ke 19. Dari segi masyarakatnya dan sistem sosialnya iaitu golongan minoriti kebiasaanya menetap di kawasan luar Bandar iaitu kawasan yang mempunyai tempat untuk bertani. Sementara penduduk bumiputra yang lain tidak diberi peluang untuk melibatkan diri dalam kancah politik yang dicipta oleh pihak Perancis. Setela Setelah h Pihak Pihak Peranci Peranciss mening meninggalk galkan an Loas, Loas, Negara Negara jiranny jirannyaa sepert sepertii Vietnam dan Thailand telah mewujudkan satu persaingan bagi faedah meeka sendiri. Kedatangan pihak Amerika Syarikat telah memporak perandakan lagi keadaan di Loas7. Semenjak merdeka, peranan raja bukanlah dominan dalam politik di Loas. Ini kerana bahaw bahawasa asanya nya kaum kerabat kerabat raja raja di Loas Loas sendir sendirii tidak tidak bersat bersatu. u. Buktiny Buktinyaa seoran seorang g mengharapkan bantuan dari Siam dan Amerika Syarikat dan seorang lagi meminta bantuan dari Vietnam Utara. Satu Satu keraja kerajaan an telah telah dipadu dipadukan kan dimana dimana parti parti politi politik k yang yang besar besar dan berpe berpengar ngaruh uh iaitu iaitu Parti Parti Neo Lao hak Xat yang yang dipimp dipimpin in oleh oleh komuni komunis. s. Parti Parti ini menjalankan pemerintahan ketenteraan dan mendapat sokongan kuat daripada Vietnam Utara. Utara. Ini apa yang yang dapat dapat diliha dilihatt ialah ialah pembabi pembabitan tan golonga golongan n minori minority ty yang yang tidak tidak berpuas hati dan turut juga memperjuangkan dasar mereka. Ini dapat dilihat bahawa pengar pengaruh uh Amerika Amerika Syari Syarikat kat begitu begitu meluas meluas di kawasa kawasan n selata selatan n manakal manakalaa pengar pengaruh uh Komunis di bahagian utara. Negara jiran seperti Vietnam juga amat kuat pengaruhnya kerana Vietnam ini telah dipengaruhi oleh pihak komunis Russia yang mana Russia ini cuba untuk memperluaskan ideologinya dan menentang dasar-dasar Amerika Syarikat. Ini dapat dilihat lagi terutamanya semasa perang dingin yang melibatkan blok komunis dan kapitalis. Justeru tidak hairan mengapa Russia dan China turut campur tangan semasa belakunya konflik di Vietnam 3.0
KESAN
PERANG
DUNIA
KEDUA
DAN
KEBANGKITAN
NASIONALISME:
7
Nina S. Adams, Alfred W. Mccoy, 1970, War and Revolution, Harper and Row pblsh. Hlmn. 213.
8
Pera Perang ng duni duniaa kedua kedua tama tamatt apabi apabila la dua dua buah buah Band Bandar ar Jepun Jepun iait iaitu u Hiro Hirosh shim imaa dan dan Nagasaki musnah akibat pengguran bom atom oleh pihak berikat. Pihak Jepun telah menyer menyerah ah kalah kalah tanpa tanpa syarat syarat pada pada 14 ogos ogos 1945. 1945. Pengund Pengundura uran n Jepun Jepun juga juga telah telah memulakan memulakan era baru dalam semangat semangat nasionalism nasionalismee lebih-lebih lebih-lebih lagi di Asia Tenggara Tenggara8. Kekala Kekalahan han ini tidak tidak dapat dapat diteri diterima ma oleh oleh sebila sebilanga ngan n kecil kecil tenter tenteraa Jepun Jepun dan ada sebahgian daripada mereka membunuh diri dihadapan istana maharaja dan ada juga yang meneruskan peperangan9. Pihak Jepun telah menyerah kalah secara rasmi pada 2 September 1945 di atas kapal perang Amerika Misouri. Ekoran daripada pengunduran tentera Jepun ini, menyaksikan peninggalan beberapa kesan besr ke atas penduduk yang ditakluki Jepun dari segi politik, social dan ek onomi. Dari segi politik, khususnya di Asia Tenggara mengalami perubahan pol polit itik ik yang ang keta ketara ra.. Ini Ini kera kerana na sema semasa sa pend pendud uduk ukan an Jepu Jepun, n, Jepu Jepun n juga juga tela telah h mencampuradukkan politik di Negara-negara yang dijajahinya. Di Thailand pula tela menyaksikan satu rampasan kuasa dan penduduk yang dijajah seperti di Vietnam dan Indonesia yang mana pihak Jepun telah memberi latihan ketenteraan untuk menentang pen penja jaja jaha han n bara barat. t. Bukt Buktin inya ya apabi apabila la piha pihak k Jepun Jepun beru berund ndur ur,, maka maka mere mereka ka tela telah h menentang ekoran terdesaknya pihak penjajah barat yang mahu memiliki semula tanah jajahan mereka. Dalam pada ekonomi pula, rata-rata rakyat di rantau Asia mengalami penderitaan daripada peprangan ini. Masalah yang semestinya dihadapi ialah berkenaan dengan peningkatan harga barang yang tidak terkawal10. Ini dapat dilihat terutamanya di Thai Thaila land nd yang ang meng mengal alam amii peni pening ngka kata tan n har harga bara barang ng dan dan infl inflas asi. i. Sela Selain in itu, itu, pengeksportan juga merosot atas masalah terputus bekalan dengan barat. Maka disini apa yang dapat dirumuskan ialah jumlah pengeluaran gertah dan teh yang merosot. Ini telah mengakibatkan masalah dan masalah ini telah menyebabkan berlakunya gejala lain seperti kegiatan pasar gelap, penyorokan barang dan tasuah.
8
Sejarah Nasionalisme Maphilindo, Maphilindo , Utusan Melayu sdn. Bhd., hlmn. 154. Abd. Zakaria, Azharudin Mohamed Dali, dan Suffian Mansur, 2000, Sejarah Asia Tenggara dan Timur 1800-1963, fajar bakti, hlmn. 100. 10 Ibid. 101. 9
9
Dari Dari segi segi soci social al pula pula iala ialah h meng mengen enai ai peri perist stiw iwaa hita hitam m sema semasa sa pendudukan Jepun di Asia Teggara iaitu dimana wanita pada masa itu dijadikan hamba seks dan diseksa. Sehingga Sekarang apa yang kita dapati, sedikit sebanyak masyarakt di rantau Asia mengingatinya. Menurut salah seorang wanita yang terlibat iaitu Lee Sun- dok 11 menyatakan bahawa dia telah diculik pada usia 18 tahun pada 1937, dan dipaksa melayan nafsu seks tidak lebih 10 kali sehari. Menurut sejarawan, kira-kira 200 000 orang wanita wanita muda dari Korea Selatan, Selatan, China, Filipina, Filipina, dan Indonesia Indonesia dipaksa dipaksa melayan tentera Jepun di rumah pelacuran. Selain Selain tiu, tiu, masalah masalah kebulur kebuluran an juga juga telah telah timbul timbul akibat akibat kekura kekurangan ngan makana makanan. n. Diangga Dianggarka rkan n kira-k kira-kira ira 2 juta juta rakyat rakyat Vietnam ietnam telah telah mati mati akibat akibat daripa daripada da kebuluran. Aspek lain pula ialah masyrakat mengalami seperti kebuluran, penyakit dan buruh paksa. Berkenaan dengan buruh paksa ini, pernah mencatatkan peristiwa hitam iaitu seramai 16 000 orang telah terkorban semasa membina jalan keretapi. Masalah perkauman juga wujud seperti yang berlaku di Myanmar antara masyarakat Karen dan masyarakat Myanmar. Myanmar. Selain Selain itu, penduduk di Asia Tenggara Tenggara telah mendapat mendapat pengajaran pengajaran yang positif akibat daripada kesan perang dunia kedua dan pendudukan Jepun. Mereka mula sedar bahawa untuk mencapai kebebasan yang mutlak sebenarnya bukan terletak di tangan pihak asing. Lebih-lebih lagi propaganda yang digunakan oleh Jepun Asia untuk Asia hanyalah kata kosong dari mereka. Kesilapan yang telah berlaku tidak harus lagi diulangi, kini selepas perang dunia kedua menyaksikan penduduk di Asia Tenggara mengal mengalami ami tsunami tsunami peruba perubahan han sikap sikap dalama dalaman n yang yang mahu membeba membebaska skan n Negara Negara mereka daripada penjajahan asing apabila mereka telah kembali menuntut tanah bekas jajah jajahan an mereka. mereka. Hal inilah inilah yang yang menyebab menyebabkan kan nasiona nasionalis lisme me selepas selepas perang perang dunia dunia kedua bersifat moden. 4.0 FAKTOR-FAKTOR AKTOR-FAKTOR PENCETUS GERAKAN NASIONALISME:
11
Sejarah Asia Tenggara dan Timur 1800-1963, fajar bakti, hlmn. 100.
10
Sebelum berlakunya sesuatu perkara biasanya ianya melibatkan sebab dan musabab serta penyelesaiannya. Dapat dikaitkan dengan tajuk yang telah diberikan iaitu kesan selepas perang dunia kedua terhadap kebangkitan semangant nasionalisme dikalangan Negara Asia Tenggara12. Jadi sebab musababnya ialah kedatangan penjajah asing ke Negara Asia Tenggara dan penyelesaiannya ialah muncul semangat nasionalisme. Hal ini terjadi kerana kedatangan mereka ini telah mengasimilasikan dari segi politik, sosial dan ekonomi. Penjajah datang mengaut keuntungan dan tidak memajukan bangsa yang dijajah. Ini dapat dilihat di Myanmar apabila masyarakat diasana terpaksa menjual tanah mereka kerana berhutang dengan golongan ceti. Manak Manakal alaa sist sistem em poli politi tik k pula pula tela telah h meng menghak hakis is poli politi tik k tradi tradisi sion onal al penduduk penduduk peribumi. peribumi. Pengenalan sistem kehakiman, cukai, polis dan pentadbiran yang berpusat kuat telah mengancam status quo penduduk tempatan. Walaupun faktor-faktor ini juga juga member memberii rangsa rangsangan ngan kepada kepada geraka gerakan n nasiona nasionalis lisme, me, ianya ianya juga juga berfun berfungsi gsi sebagai alat penyatuan kepada semua masyarakat dalam meperjuangkan pembebasan Negara mereka. 4.1 AGAMA:
Buddha, Islam, Hindu dan Shinto merupakan agama yang mempunyai pengruh yang kuat di rantau Asia. Secara amnya, agama ini telah menjadi pegangan dalam kehidupan sehar seharia ian n mere mereka ka dan dan meru merupa pakan kan alat alat peny penyat atuan uan di kala kalang ngan an mere mereka ka.. Namu Namun n kedata kedatangan ngan penjaja penjajah h barat barat ini juga juga telah telah membaw membawaa bersam bersama-s a-sama ama mereka mereka agama agama kritstian. Bagi mereka, kehadiran agama Kristian ini merupakan satu tamparan hebat kepada mereka di Asia Tenggara. Tenggara. Di Indo Indones nesia ia,, mela melalu luii agama agama ini, ini, dapat dapat dili diliha hatt satu satu keba kebangk ngkit itan an tentangan tentangan terhadap terhadap Belanda. Belanda. Walaupun Indonesia ini terdiri terdiri daripada daripada pelbagai pelbagai bangsa dan budaya, tetapi melalui penyatuan agama ini, telah muncul seperti persatuan Sarekat Islam, Muahmmadiyyah dan Nahdatul yang menjadi ancaman kepada Belanda pada tahun 1920. 1920. Manakala di Myanmar Myanmar pula, British British mengancam mengancam kedudukan kedudukan pengaruh pengaruh agama Buddha di Negara itu. Selain itu, British juga mengancam dari segi pendidikan 12
Sejarah Asia Tenggara dan Timur 1800-1963, fajar bakti, hlmn.228.
11
di Myanmar. Ini dapat dikaitkan lagi yang mana British cuba menyebarkan agama kristian dikalangan puak Chin dan Karen. Isu lain yang timbul ialah pencemaran isu kasut yang yang menyaksikan menyaksikan tentera British British memakai kasut kasut masuk ke kuil Buddha. Maka golongan sami telah bangkit menentang dengan tertubuhnya Belia Agama Buddha. Dengan tertubuhnya persatuan ini, mereka telah mempertikaikan isu kasut (1916-18)13, menuntut pembaharuan dalam pentadbiran British dan pemogokan pelajar pada tahun 1920. Di Filipina pula, agama Kristian dianggap sebagai satu penyatuan perpaduan. Maksunya disini ialah kehadiran Kristian yang tela disebarkan oleh Sepanyol telah memupuk semangant kebangsaan di kalangan mereka. Semasa ini, penentangan adalah bersifat regionalistik. Layanan buruk yang telah diberikan oleh paderi Sepanyol juga telah memberi semangant kepada rakyat Filipina memberontak. Dalam hal ini kerana paderi Filipina dianggap sebagai sekular manakala paderi Sepanyol dianggap sebagai regular yang mana diskriminasi telah berlaku. Ini dibangkitkan lagi paderi regular yang lebih lebih suka suka mengump mengumpul ul harta. harta. Paderi Paderi Filip Filipina ina telah telah bagkit bagkit menent menentang ang sepert sepertii yang yang diperjuangkan oleh Paderi Mariano Gomez, Jacinto Zamora, Jose Guevera dan Jose Burgos14. Jadi Jadi disini disini dapat dapat dinyatak dinyatakan an daripa daripada da apa yang yang telah telah dituli dituliss diatas diatas bahawa bahawa jelaslah melalui agama ini juga, ianya merupakan satu alat perpaduan dan merantai masyarakat setempat unutk bersatu padu menentang golongan penjajah. Sesungguhnya kedata kedatangan ngan penjaj penjajah ah sediki sedikitt sebany sebanyak ak menguba mengubah h dan seolah seolah-ol -olah ah mencema mencemarka rkan n keharmonian agamamasyarakat setempat. Jadi, golongan ketua agama juga memainkan peranan dalam membentuk semangat perjuangan kepada anti penjajah kerana golongan ketua agama seperti Sami atau Paderi di Myanmar dan Sepanyol dianggap suci dan rakyat harus mematuhi arahan ketua agama ini dalam membentuk keharmonian. 4.2 PENGARUH PENDIDIKAN BARAT BARAT:
13
Sejarah Asia Tenggara dan Timur 1800-1963, fajar bakti, hlmn 229.
14
Ibid hlmn 229.
12
Sistem pendidikan yang diperkenalkan oleh imperialis barat di Asia Tenggara adalah lebih kepada pendidikan secular serta menghapuskan pendidikan yang sedia ada. Selain itu, sekolah-sekolah tradisional yang telah bertapak lama juga dihapuskan. Sistem barat ini telah memberi idea-idea liberal barat seperti kebebasan dan hak asasi manusia kepada rakyat setempat. Selain itu, mereka yang melanjutkan pelajaran ke luar Negara sebenarnya telah bertembung dengan idea-idea kebebasan induvidu, hak asasi manusia, liberialisme, demokrasi, persaudaraan, sosialisme dan komunisme. Melalui pendedahan ini, ini, maka maka golonga golongan n yang yang terpela terpelajar jar dan menerim menerimaa pendeda pendedahan han ini sedar sedar bahawa bahawa sebenarnya Negara mereka telah dikongkong oleh barat sedangkan pemerintahan di bar barat at pula pula bersi bersifa fatt demok demokra rasi si.. Maka Maka mere merekal kalah ah yang yang mendo mendomi minas nasii perge pergera rakan kan semagnat nasionalisme. Di Indonesia, apa yang kita dapat lihat ialah seperti yang dikatakan oleh Sartono didalam bukunya iaitu lembaran Sejarah Indonesia telah memberi gambaran bahaw bahawaa sebenar sebenarnya nya pendidi pendidikan kan Belanda Belanda itu sendir sendirii telah telah menanam menanamkan kan semanga semangatt nasionalisme di kalangan mereka. Ini disebabkan sistem pendidikan colonial sendiri merupakan tragedy politik koloni keranan ia membentuk dan membangunkan kekuatan yang yang kemudia kemudia hari hari akan melawan melawan pemeri pemerintah ntah colonia coloniall itu sendiri. sendiri. G. M., Kahin, Kahin, berpendapat bahawa dasar pendidikan Belanda yang dilaksanakan di Indonesia telah melahirkan golongan elit yang terdiri daripada rakyat Indonesia itu sendiri15. Secara Secara keseluruhanny keseluruhannya, a, corak perjuagnan perjuagnan nasioanalis nasioanalisme me sebenarnya sebenarnya berbe berbeza za mengiku mengikutt Negara Negara.. Ini kerana kerana mereka mereka yang yang berpend berpendapat apat pendid pendidika ikan n barat barat sebenarnya sebenarnya mempunyai fahaman yang berlainan dalam memperjuangka memperjuangkan n semangat semangat nasionalisme. Contohnya di Myanmar, Vietnam, Vietnam, Laos, Kemboja, Filipina dan Indonesia ber berju juang ang untu untuk k mend mendapa apatk tkan an kemer kemerdek dekaa aan n dan memb membent entuk uk keraj kerajaa aan n repub republi lic. c. Manakala di Thailand pula, golongan terpelajar memperjuangkan fahaman anti raja berkuasa mutlak dan menghapuskan sistem kapitalis-kapitalis barat. 4.3 PERANAN AKHBAR
15
Sejarah Kertas 940/2 Malaysia, Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur , Timur , Pustaka Sarjana Sdn. Bhd., hlmn. 434.
13
Akhbar dan majalah adalah diantara alat sebaran am yang banyak memainkan peranan dalam memperluaskan nasinalisme. Akhbar majalah yang telah dicetak bukan sahaja dalam bahasa penajajah, bahkan dalam bahasa Ibunda. Melalui Melalui penyebaran penyebaran maklumat ini, maka semangat perjuangan nasionalisme dapat dipupuk dengan mudah. Ianya juga menjadi alat penyebaran maklumat serta menyampaikan mesej dengan berkesan sekali. Di Fili Filipi pina na dan dan Indon Indones esia ia,, alat alat seba sebara ran n am ini ini dida didapa pati ti sang sangat at berk berkes esan an dala dalam m menyed menyedarka arkan n masya masyaraka rakatt mengena mengenaii keadaan keadaan di Negara Negara mereka. mereka. Selain Selain itu, itu, Novel Novel karangan Jose Rizal seperti “Noli Ma tangere” juga Berjaya menyedarkan masyarakat. Antara yang memainkan peranan dalam faktor ini ialah peranan guru dan wartawan juga tidak boleh disangkal. Mereka ini bebas untuk berhubung dengan masya masyarak rakat at serta serta mempeng mempengaru aruhin hinya ya.. Disebab Disebabkan kan itu, itu, maka maka nasiona nasionalis lisme me di Asia Asia Tenggara telah berjalan dengan lancar sehingga selepas perang dunia kedua16. 4.4 GERAKAN PEMULIHAN ISLAM DI TIMUR TENGAH:
Gerakan Pemulihan Islam telah bermula di Mesir pada penhujung abad ke 19. Gerakan ini telah mempengaruhi khususnya masyarakat di Asia Tenggara iaitu di Indonesia dan Tanah Melayu. Gerakan ini telah dipelopori oleh Sayid Jamaluddin Al-Afghani dan Syeikh Muhammad Abduh. Antara matlamat perjuagnan gerakan di Mesir ini ialah memperjuangkan konsep pan-islam iaitu peyatuan semua umat islam di selruh dunia, membebaskan islam daripada kekarutan dan perkara tahyul dan mencapai kemajuan dalam ekonomi dan sosial berpandukan Al-quran dan Al hadis. Gerakan dan objektif utama kumpulan di Mesir ini telah mepengaruhi penduduk di Asia Tenggara. Hal ini terjadi seperti yang kita lihat di Tanah Melayu yang mana pelajar lepasan daripada Universiti di Mesir pulang dan melancarkan gerakan anti British ketika itu, mereka juga bangkit dan juga menggerakkan semangat nasionalisme di kalangan masyarakat ketika itu. Justeru, melalui objektif gerakan di Mesir ini, maka, difahami bahawa pergerakan di Mesir ini telah mempengaruhi mempen garuhi masyarakat di Asia Tenggara Tenggara dalam sudut positif. 5.0 NASIONALISME DI ASIA TENGGARA. TENGGARA. 16
Marc Frey, Ronald W. Pruesse, & Tan Tai Yong, 2004, The Transformation of Southeast Asia, M. E. Sharpe, hlmn.34.
14
Seperti dalam sejarah, penjajah asing sebenarnya telah datang ke Asia Tenggara sejak abad abad ke 15 lagi lagi iaini iaini kuasa kuasa besa besarr iait iaitu u Port Portug ugis is tela telah h data datang ng ke Mela Melaka ka untuk untuk berdagang. berdagang. Lantas atas kedudukan kedudukan Melaka yang strategik, maka satu angkatan tentera telah telah menyeran menyerang g Melaka. Melaka. Selepas Selepas itu menyaks menyaksikan ikan Spanyo Spanyoll yang yang telah telah datang datang ke Filipina dengan tujuan yang sama iaitu untuk berdagang. Tetapi atas dasar minat ke pada Filipina kerana kaya dengan sumber bumi. Lantas Sepanyol pun telah menawan Filipina. Itu serba sedikit mengenai kuasa besar yang berminat ke atas Asia Tenggara. Tenggara. Tetapi kuasa besar lain juga tidak ketinggalan mempunyai minat untuk menajajah Asia Tenggara. Misalnya British yang telah menajajah Myanmar dengan menyebarkan agama sekali. Begitu juga Perancis di kesatuan Indochina yang meliputi Kemboja, Vietnam, dan Laos. Pihak barat ini mendakwa mereka lah yang berhak mentamadunkan bangsa di Asia Tenggara dan menganggap ianya sebagai satu beban orang putih dalam menyebarkan tamadun. Maka mereka pun menajah satu persatu Negara di Asia Tenggara. Negara yang terselamat ialah Thailand kerana kebijakan pemerintahnya iaitu Raja Chulalongkon. Semasa Semasa perang perang dunia dunia kedua, kedua, kuasa kuasa besar besar di Asia ialah Jepun Jepun yang yang begitu begitu cemerl cemerlang ang dalam dalam kuasa kuasa ketent ketentera eraan. an. Dalam Dalam analisi analisiss saya, saya, sediki sedikitt sebany sebanyak ak Jepun Jepun Berjaya menyakinkan rakyat di Asia Tenggara. Lagipun masa pendudukan Jepun di Asia Tenggara dimana rakyat tempatan sedikit sebnayak menananmkan kepercayaan kepada Jepun agar Jepun boleh membantu dan memeberikan kemerdekaan. Selepas pengunduran Jepun, rakyat mula sedar, kebebasan bukanlah terletak di tangan orang lain, lain, bahakan bahakan merekal merekalah ah yang yang mengger menggerakka akkan. n. Jadi, Jadi, selepa selepass pengundu pengunduran ran Jepun Jepun menyaksikan nasionalisme di Negara-negara Asia tenggara semakin hebat ini juga sebahagian daripada didikan Pihak Jepun kerana daripada didikan yang telah diberi, maka maka rakyat rakyat di Asia Asia Tenggar enggaraa mula mula mengin mengintre treper pertas tasii bahawa bahawa kemerde kemerdekaan kaan harus harus dituntut oleh mereka sendiri. Jadi, topik yang seterusnya akan di tumpukan kepada nasionalisme di Asia Tenggara. 6.0 NASIONALISME DI LAOS:
15
Laos Laos iala ialah h sebu sebuah ah Nega Negara ra yang ang penu penuh h deng dengan an perm permus usuh uhan an yang ang meli meliba batk tkan an permusuhan pada zaman silam di antara keluarga atasan Laos untuk mendapatkan kuasa tersebut. Semasa pendudukan Jepun pada tanggal 19 Mac 1945, Pihak Jepun telah menuntut Raja Sisavang untuk mengisytiharkan kemerdekaan. Apa yang timbul ialah ialah Raja Raja Sisav Sisavang ang dalam dalam dilemm dilemmaa samada samada mahu mahu bekerj bekerjasa asama ma dengan dengan Peracn Peracnsi si ataupun Jepun. Maka, golongan elit di bahagian Luang Prabang dan selatan Laos telah menubuhkan Lao Isarra iaitu pergerakan pembebasan Laos17. Tujuannya ialah untuk mengusir Perancis keluar. Seleaps kekalahan Jepun, Gabenor wilayah selatan Laos telah mempelawa kembali Perancis dan membatalkan semua akta kerajaan. Kemaraan Kemaraan tentara tentara Perancis Perancis di Veintie Veintiene ne meyebabkan meyebabkan pemimpin pemimpin Lao Isarr Isarraa lari lari ke Bangkok Bangkok.. Lantas Lantas pemimp pemimpinn innya ya pada masa masa itu Souphan Souphanovon ovong g telah telah meminta bantuan pihak Viet Minh untuk menentang Perancis dan Phetsarath telah campur tangan agar Viet Minh tidak berkompromi dengan Souphanovnong. Seterusnya Souphanovong telah melancarkan perang gerila terhadap Perancis. Pada ogos 1946, satu modus viviendi telah ditandatangani yang membawa maksud pengiktirafan telah diberikan secara langsung terhadap perpaduan Laos18. Pada awal tahun 1949, perjanjian Elysee telah dibuat dengan bao Dai dari Vietnam. Dalam ini, Pihak Perancis telah mengiktiraf kemerdekaan Laos. Tetapi, pada hakikatnya, Laos tidak merdeka sepenuhnya. Pada 6 Februari 1950, satu lagi perjanjian perjanjian telah ditanda ditanda tangani bertujuan bertujuan untuk memindahkan sesetengah sesetengah daripada daripada fungsi dan kuasa kerajaan kepada kerajaan Laos19. Akhirnya pada 1960, Laos telah menyelaraskan hal-hal perhubungan imigresyen, ekonomi, kastam, perdaganan luar dan kewangan yang dahulunya dikuasai Perancis. Pada masa itu juga Lao Isarra telah dibubarkan dan Souphanovong telah mnubuhkan satu pertubuhan iaitu Pathet Lao atau kebebasan kebebasan Lao yang tujuannya tujuannya mengusir saki baki Perancis. Perancis. Laos telah merdeka pada 1953. 6.1 NASIONALISME DI KEMBOJA:
17 18 19
War and Revolution, Harper and Row pblsh. Hlmn. 103. Asri Maswan Adam, 2005, Budaya dan masyarakat Laos, pustaka Lp3es, hlmn. 697. Ruhanas Harun, 1988, Sejarah Indochina Moden, Dwn. Bahasa dan Pustaka, hlmn.159.
16
Nasionalisme di Kemboja sebenarnya telah tercetus lagi semenjak kedatangan pihak Peranc Perancis. is. Pihak Pihak Peranci Peranciss telah telah memaks memaksaa raja raja Kemboja Kemboja iaitu iaitu Raja Raja Norodo Norodom m untuk untuk menerima naungannya. Penaung kepada Kemobja sebelum itu ialah Thailand. Yang pada akhirnya Raja Norodom hanya berkuasa dalam hal agama sahaja. Kesemua ini berubah setelah kedatangan pihak Jepun menakluki Kemboja20. Apabila Jepun telah mengambil alih kuasa pada Mac 1945, nasionalis Kemboja semasa pemerintahan Perancis iaitu Son Ngoc Thanh telah melarikan diri ke Tokyo okyo ekoran ekoran pihak pihak Peranci Peranciss yang yang mahu mahu menangk menangkapny apnya. a. Beliau Beliau telah telah memben membentuk tuk pergerakkan Khmer Issarak yang bermaksud pergerakan Khmer Bebas. Pergerakan ini memp mempuny unyai ai sera serama maii 2000 2000 orang orang sukar sukarel elaw awan an bers bersen enja jata ta dan dan tela telah h menj menjali alinka nkan n kerjasama dengan Viet Minh untuk menyekat semula kedatangan Perancis. Pada masa ini, ini, Jepu Jepun n tela telah h mende mendesa sak k Raja Raja Noro Norodom dom Shih Shihano anouk uk untuk untuk meng mengis isyt ytih ihar arkan kan kemerdekaan pada bulan Mei 1945 dan Son Ngoc Thanh telah dilantik sebagai Menteri Luar dan kerajaan kerajaan yang dipantau oleh Jepun. Tetapi Tetapi selepas pengunduran pengunduran Jepun, Raja Norodom telah melantik Son Ngoc Thanh sebagai perdana menteri. Seke Sekemb mbal alin inya ya Pera Peranc ncis is ke Kemboj Kemboja, a, Pera Peranci nciss tida tidak k mengi mengisy syti tihar har kerajaan boneka yang telah ditubuhkan oleh Jepun. Dari tahun 1945 hingga tahun beliau digulingkan dari jawatan ketua Negara. Pada masa ini, Sihanouk berperanan utama dalam segala perkembangan nasionalisme di Kemboja. Contohnya Sihanouk yang sememangnya bengang dengan puter belit Perancis yang melambatkan penubuhan wilayah Batambang dan Siemreap di bawah kekuasaan Khmer pada tahun 1949 dan 1951. Lantas beliau telah menulis sepucuk surat kepada Presiden Perancis iaitu Vincent Auriol dengan tujuan menuntut kemerdekaan secepat mungkin. Tetapi rundingan antara Pihak Pihak Kembo Kemboja ja dan dan Piha Pihak k Pera Peranci nciss mene menemu muii kegag kegagal alan. an. Lant Lants, s, Siha Sihanou nouk k tela telah h memint memintaa bantuan bantuan dari Amerika Amerika Syarik Syarikat at supaya supaya rundin rundingan gan dan kesepa kesepakata katan n antara antara Kemb Kemboj ojaa denga dengan n Pera Peraci ciss dapat dapat dicap dicapai ai.. Tetap etapii piha pihak k Amer Amerik ikaa juga juga tida tidak k dapat dapat memeri memerikan kan kerjas kerjasama ama yang yang diharap diharapkan kan oleh oleh Sihanou Sihanouk k kerana kerana Setiau Setiausah sahaa Amerika Amerika Syarikat pada masa J. Foster Dulles berkata bahawa hanya Perancis sahaja yang berhak menyel menyelesai esaikan kan maslah maslah ini. ini. Lantas Lantas tampar tamparan an hebat hebat yang yang diberi diberikan kan,, Sihanou Sihanouk k telah telah 20
Sejarah Indochina Moden, Dwn. Bahasa dan Pustaka, hlmn. 46.
17
memb membuat uat keny kenyat ataan aan kepad kepadaa akhab akhabrr New New York ork Tmie Tmiess keluar keluaran an Apri Aprill 1853 1853 akan akan bekerjasama dengan pihak Viet Minh sekiranya Perancis tidak mempedulikannya lagi21. Dengan serta merta Pihak Perancis Perancis telah menjemput menjemput Penn Nouth dan menteri-ment menteri-menteri eri lain ke Perancis untuk memulakan rundingan. Dalam perjanjian ini, satu memorandum telah ditandatangani pada 9 Mei 1953 akan tetapi perjanjian ini tidak memuaskan hati Pihak Kemboja kerana masalah berkaitan dengan Tentera dan juga keadilan. Pada 21 Jun, Jun, Sihano Sihanouk uk kembal kembalii ke Kemboj Kembojaa dan pada 28 Jun, Jun, Sihano Sihanouk uk mengis mengisyt ytiha iharka rkan n “peri perint ntah ah
peng penger erah ahan an””
yang ang
menu menunj njuk ukka kan n
baha bahawa wa
raky akyat
Khme Khmerr
mampu ampu
mempertahankan diri mereka. Rundingan antara pihak Perancis-Khmer berjalan dengan genting22. Pada masa ini, Pihak Amerika Syarikat mula memebri perhatian kepada isu Kemboja ini. Pada perjanjian yang pertama, menyentuh mengenai penguasaan polis dan keadilan kepada Kemboja. Manakala pada 17 Ogos 1953, termeterainya pula penyerahan kuasa ketenteraan kepada semua wilayah kemboja. Lalu Sihanouk telah pulang ke Kemboja pada 8 November November dan disambut disambut sebagai seorang pejuang. Pada 2 Mac 1955, Sihanouk telah turun dari takhta dan digantikan oleh ayahnya Norodom . Lantas beliau yang masih memakai gelaran putera kemudiannya telah menbuhkan sebuah parti politik bersama Sam Sary, Yem Sambaur dan bebrapa orang lainnya menubuhkan Komuniti Sosialis Rakyat yang dalam bahasa Kembojanya disebut Sangkum Reastr Niyum yang lebih lebih popular popular disebu disebutt sebagai sebagai Sangku Sangkum. m. Nasion Nasionali alisme sme di Kemboj Kembojaa ini apa yang yang dapatk dapatkita ita lihat lihat ialah ialah kegigih kegigihan an perjua perjuangan ngan yang yang dijuang dijuangkan kan oleh oleh Sihano Sihanouk uk dalam dalam meda medapa patk tkan an keme kemerd rdek ekaa aan n
dari daripa pada da Piha Pihak k
Pera Peranc ncis is..
Kemb Kemboj ojaa
tela telah h
merd merdek ekaa
sepenuhnya pada tahun 1953. Tetapi, pada masa itu, Kemboja mengalami ancamanancaman lama dan struktur ekonomi yang lembap dan dasar berkecuali yang diamalkan oleh Sihanouk Lantas satu rampasan kuasa telah berlaku yang dipimpin oleh Lon Nol dan telah menggulingkan pemerintahan Sihanouk. Maka kerajaan yang baru ini telah menghapuskan dasar berkecuali dan menyertai SEATO. SEATO. 6.2 NASIONALISME DI FILIPINA.
21 22
Sejarah Indochina Moden, Dwn. Bahasa dan Pustaka, hlmn. 76. Son Ngoc Thanh enggan memberi kerjasama.
18
Nasionalisme di Filipina telah dicetuskan oleh golongan kiri iaitu golongan radikal revolu revolusi si.. Semasa Semasa ini, ini, pihak pihak Russia Russia cuba cuba untuk untuk menyebar menyebarkan kan fahama fahaman n komuni komuniss di seluruh dunia dengan tujuan untuk menentang kapitalis. Hal ini dapat dikaitkan di Filipina Filipina semasa semasa pemerintahan pemerintahan Kapitalis, Kapitalis, khususnya khususnya kaum buruh telah ditindas ditindas hak mereka dari segi politik. Lantas satu rombongan untuk orang-orang buruh di Filipina telah diadakan di Russia. Pihak Russia telah menjemput mereka datang ke Russian serta melawat Negara-negara dibawah kesatuan Soviet. Dalam hal ini, mereka Nampak bahawa Negara-negara di bawah naungan Russia maju dalam perlbagai bidang. Lantas mere mereka ka tela telah h meny menyus usun un gera geraka kan n Komu Komuni niss dan dan tela telah h mence mencetu tusk skan an beber beberapa apa siri siri penentangan bersenjata. Bagi menguk mengukuhka uhkan n keduduk kedudukan an mereka, mereka, lantas lantas satu satu pertub pertubuha uhan n telah telah ditubuh ditubuhkan kan iaitu iaitu Barisa Barisan n Rakyat Rakyat yang yang dianggo dianggotai tai oleh oleh Sakdali Sakdalista sta dan Komuni Komunisskomunis. Pertubuhan ini telah mendapat tempat yang teguh di Luzon utara dan tengah. Manakala di daerah Pampanga sahaja lapan buah Majlis Perbandaran daripada dua puluh satu kerusi dikuasai oleh golongan Parti Barisan Rakyat. Nama pertubuhan ini telah berubah semasa pendudukan Jepun iaitu dikenali sebagai pertubuhan Hukbalahap yang merupakan kesinambungan kesinambungan dari Barisan Rakyat sebelum perang. Tujuan Tujuan mereka ialah menentang kedudukan Jepun. Selepas pengunduran Jepun, Jeneral Amerika iaitu Jenera Jenerall Dougla Douglass Mac Arthur Arthur telah telah memeri memerintah ntahkan kan supaya supaya Hukbala Hukbalahap hap meleta meletakkan kkan senjata23. Mereka Mereka terasa terasa teranca terancam m dan berlak berlakulah ulah pertem pertempur puran an berdar berdarah ah di antara antara mereka. mereka. Perperangan ini telah terhenti terhenti kerana telah diadakan satu pilihan raya. Dalam masa ini juga, pihak Hukbalahap telah menubuhkan Parti Perikatan Demokratik dan telah memenangi beberapa buah kerusi untuk Dewan Perwakilan Filipina. Ini telah menyebabkan kemarahan orang-orang Hukbalahap. Lantas mereka telah mengambil keputusan kembali kedalam hutan dan akan melancarkan siri gerakan penentangan gerila. Pimpinan gerakan pada masa itu diketuai oleh Luis Taruc24. Masala Masalah h perpeca perpecahan han dalaman dalaman dalam dalam parti parti Nasion Nasionali aliss juga juga terlib terlibat at dimana kedua orang pimpinannya telah bertentangan pendapat iaitu antara Rosmena 23
Amat Johari Moain, 1969, Sejarah Nasionalisme Maphilindo, Maphilindo , Utusan Melayu sdn. Bhd., hlmn. 52. 24 A History of Southeast Asia , London, hlmn. 813.
19
dan dan Roxa Roxass25. Dala Dalam m masa masa pili piliha hanr nray aya, a, Roxa Roxass meny menyat ataka akan n bahaw bahawaa belai belaiu u lebi lebih h menyokong kepada pahaman liberial dan beliau telah mendapat sokongan daripada orangorang-ora orang ng Amerik Amerikaa sepert sepertii Jeneral Jeneral Mac Arthur Arthur.. Beliau Beliau juga juga telah telah mnegal mnegalahka ahkan n Rosmena yang pada masa itu menjawat jawatan presiden Negara Persekemakmoran Filipina. Rakan Rosmena iaitu Elpido Quirino telah menang juga. Ini telah menjelaskan bahawa Roxas dan Quirino dipilih sebagai presiden dan naib presiden Filipina yang pertama. Kemerdekaan di Filipina telah diisytiharkan pada 4 Julai1946. Selepas kemerdekaan Filipina masih lagi menghadapi perlabgai masalah dalaman, keadaan ekonomi yang mundur dan kegiatan-kegiatan ketenteraan Amerika di sana. Masalah penentangan seperti Pihak Hukbalahap juga membantutkan dalam proses pembinaan Negara presiden pada masa itu iaitu Roxas. Ini kerana kerana pengaruh mereka di kalang kalangan an pendudu penduduk k kelas kelas bawahan bawahan di Filipi Filipina na sangat sangat tingi. tingi. Penyel Penyelesai esaian an untuk untuk menghapuskan gerakan ini tidak dapat dibasmi sehinggalah presiden yang pertama itu meninggal dunia. Selepas Selepas kemati kematian an beliau, beliau, tempat tempat beliau beliau pula pula telah telah diganti digantikan kan oleh oleh timbal timbalanny annyaa iaitu iaitu Quirin Quirino o dan melant melantik ik Magsays Magsaysay ay sebagai sebagai setiau setiausah sahany anyaa dalam dalam member memberent entera erass kegiat kegiatan an Hukbala Hukbalahap hap.. Atas Atas inisia inisiatif tif Magsay Magsaysay say,, maka maka perger pergerakan akan Hukbal Hukbalahap ahap sediki sedikitt sebany sebanyak ak dapat dapat dibent dibentera eras. s. Akibat Akibat daripa daripada da salah salah laku laku dalam dalam pemerintaha pemerintahan n Quirino, Quirino, maka Magsaysay telah keluar dari Parti Liberal dan menyertai menyertai Parti Nasional dimana beliau telah menang dalam pilihanraya tersebut. Bagi rakyat, Magsaysay merupakan seorang pemerintah yang cekap dan berkaliber. Masalah yang dihad dihadap apii oleh oleh mend mendia iang ng Roxa Roxass iait iaitu u menen menenta tann nng g Hukb Hukbal alaha ahap p dite diteru rusk skan an oleh oleh Magsasay. Buktinya, kegiatan Hukbalahap yang ganas dapat ditumpaskan. Tetapi jasa beliau terus terkenang apabila beliau telah terbunuh dalam nahas kapal terbang26.
6.4 NASIONALISME DI MALAYSIA: MALAYSIA:
25
A History of Southeast Asia, London hlmn.54. Ibid hlmn.56.
26
20
Selepas pengunduran Pihak Jepun, British telah datang kembali berdasarkan kepada Piagam Atlantik yang telah ditandatangani oleh Perdana Menteri Britain iaitu Winston Churchill dan Presiden Amerika Syarikat, Roosevelt pada bulan ogos 1941. Piagam Atlantik Atlantik telah mengisytiharkan mengisytiharkan prinsip-prinsi prinsip-prinsip p kerajaan kerajaan sendiri sendiri bagi tanah jajahan jajahan mereka. Berdasarkan prinsip-prinsip perjanjian ini, pada bulan Februari 1943 pejabat tanah tanah jaja jajaha han n bers bersama ama-s -sam amaa denga dengan n peja pejaba batt pera perang ng mula mula membua membuatt ranca rancang ngananrancangan untuk pembaharuan politik di Tanah Melayu selepas perang. Pada bulan Julai 1943, Pejabat Tanah Jajahan di London telah menubuhkan unit perancang Tanah Melayu Melayu bagi bagi merang merangka ka satu satu sistem sistem pentad pentadbir biran an baru baru di Tanah Melay Melayu. u. Unit Unit ini dianggotai oleh bekas pegawai-pegawai British. Pada 31 Mei 1944, kabinet perang tela telah h melul melulus uska kan n syor syor-s -syo yorr menge mengena naii peny penyat atua uan n poli politi tik k Tanah anah Melay Melayu u yang yang dikemukakan oleh unit perancangan. Dalam melaksanakan usul ini, maka setiausaha British ketika itu George Hall telah menhantar Sir Harold Macmichael untuk mendapatkan tanda tangan sultansultan Melayu. Lantas orang Melayu bangkit untuk menentang Malayan Union keranan diang diangga gap p Maly Malyan an Unio Union n ini ini meng menghak hakis is hak hak orang orang-o -ora rang ng Melay Melayu. u. Lagi Lagipu pun n jika jika tertubuhnya Malayan Union, kuasa-kuasa sultan akan hilang, selain itu, British juga memberikan syarat kewarganegaraan yang longgar. Sebenarnya, raja-raja Melayu telah diugut oleh Sir Harold McMichael dalam mendapatkan tandatangan Sultan. Hal ini yang menyebabkan orang-orang Melayu bangkit menentang27. Mereka telah menentang melalui akhbar dan majalah. Akhbar-akhbar keti ketika ka
itu itu
seper eperti ti
Utus Utusan an
Mel Melayu, ayu,
Majl ajlis
dan dan
Wart arta
Nega Negara ra
rataata-rratan atany ya
mempermainkan sentiment orang Melayu untuk menentang Malayan Union. Akhbar ini juga juga merupak merupakan an alat alat penyebar penyebaran an maklum maklumat at dan pentin pentingny gnyaa orang orang Melayu Melayu bersat bersatu u menentang menentang gagasan ini. Selain itu, mereka mereka juga telah mengadakan mengadakan demonstrasi demonstrasi secara besar besar-be -besar saran. an. Contoh Contohnya nya di Kota Kota Bahru Bahru serama seramaii 10 000 orang orang telah telah menyerta menyertaii demonstrasi ini semasa Sir Harold MacMichael mendapatkan tandatangan.
27
Sejarah Kertas 940/2 Malaysia, Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur , Timur , Pustaka Sarjana Sdn. Bhd., hlmn184.
21
Lant Lantas as,, satu satu kong kongre ress yang ang terd terdir irii dari daripa pada da oran orang g Mela Melay yu tela telah h ditubuhkan pada mei 1946 dengan Dato’ Onn Jaafar dipilih menjadi yang dipertua. Umno ialah sebuah parti bangsa Melayu yang berjuang menentang penubuhan Malayan Union. Mereka menetang bukan dengan senjata, tetapi menentang dengan secara aman dan mengadakan demonstrasi. Pegawai-pegawai British yang pernah berkhidmat di Tanah Melayu juga turut menentang gagasan ini. Antaranya ialah Alex Mac Adam, Arnold Robinson dan Sir Richard Winstedt. Mereka ini sebenarnya simpati terhadap bangsa Melayu. Tetapi kita lihat, satu parti telah ditibuhkan iaitu parti dari kalangan bukan Melayu yang diberi nama AMCJA. Didalam parti ini mengandungi parti-parti lain seperti MDU, MIC, MDYL dan Malayan People’s Anti Japanes Ex Comrades Associ Associati ation. on. Mereka Mereka juga juga turut turut memper memperjua juangka ngkan n dasar dasar-da -dasar sar mereka. mereka. Kemudi Kemudian an AMCJ AMCJA A juga juga tela telah h menda mendapa patt bantu bantuan an darip daripada ada part partii-pa part rtii polit politik ik Melay Melayu u yang yang berhaluan kiri. Mereka juga telah menentang syor-syor yang telah dikemukakan oleh Jabatan Kerja yang hendak menyediakan Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu. Maka mereka juga telah menubuhkan satu perlembagaan ciptaan mereka sendiri iaitu Perlembagaan Rakyat untuk Malaysia. Tetapi oleh sebab golongan mereka ini bersifar bukan perkauman, maka ianya tidak mendapat tempat yang baik dikalangan orangorang Melayu. Walaupun usaha mereka tidak mendapat tempat, tetapi mereka tetap berusaha untuk menggagalkan pembentukkan Persekutuan tanah Melayu. Tetapi segala tuntutan mereka sama sekali tidak dilayan oleh Pihak Inggeris28. Setela Setelah h diadaka diadakan n peruba perubahanhan-per peruba ubahan han dan pindaan pindaan-pi -pinda ndaan an pada rangka perlembagaan itu, maka pada tahun 1948, siaplah disusun satu pelembagaan Persekutuan Tanah Melayu. Pada 21 Januari 1948, perjanjian ini telah ditandatangani oleh oleh raja raja-r -raj ajaa Melay Melayu u denga dengan n kera keraja jaan an Ingg Ingger eris is.. Pada Pada 1 Febr Februar uari, i, maka maka tela telah h diisy diisytih tihark arkan an Negara Negara Persek Persekutua utuan n Tanah Melayu Melayu dan dari dari tarikh tarikh itu, itu, berjal berjalanl anlah ah penguatkuasaan pemerintahan Persekutuan Tanah Melayu yang menggantikan Malayan Union. Selepas itu, Persekutuan Tanah Melayu telah diancam oleh pihak komunis. Lantas telah diisytiharkan darurat pada tahun 1948. Maka, pihak Inggerislah yang 28
Ibid hlmn. 216.
22
banyak membantu dalam membenteras pergerakan Komunis ini. Lantas, Pihak Inggeris telah telah mengada mengadakan kan kawalan kawalan yang yang ketat ketat sepert sepertii catuan catuan makana makanan, n, mengadak mengadakan an kad pengenalan, pengenalan, dan menyiarkan menyiarkan propaganda rakyat rakyat unutk menentang Komunis. Maka, pada tahun 1954-dan 1955, kekuatan Komunis dapat dikawal. Pada 1960, darurat di Tanah anah Melayu Melayu telah telah kembali kembali aman. aman. Selepas Selepas tamatn tamatnya ya darura darurat, t, maka pemimpi pemimpinn pemimpin di Tanah Melayu telah menumpukan kepada usaha untuk memerdekakan Tanah Melayu daripada Pihak Inggeris. Maka, satu rombongan telah diadakan pada 1956 dan Tunku Abdul Rahman telah mengetuai rombongan ini. Rombongan ini juga terdiri daripada empat orang wakil raja dan empat orang Menteri perikatan. Rundingan telah diadakan pada 18 Januari hingga 6 Februari 1956 yang telah telah dipenge dipengerus rusika ikan n oleh oleh Lord Lord Lennox Lennox Boyd29, Setiausaha Setiausaha Tanah Jajahan British. British. Bebera Beberapa pa perkar perkaraa penting penting dibinc dibincangk angkan an disamp disamping ing penetap penetapan an tarikh tarikh kemerd kemerdekaa ekaan n Tanah Melayu iaitu pada 31 Ogos 1957. Dua Peringkat pelaksanaan dipersetujui dalam rundin rundingan gan terseb tersebut ut antaran antaranya ya ialah ialah menter menteri-m i-mente enteri ri akan menggan menggantik tikan an pegawai pegawai- pegawai British sebagai Menteri Pertahanan dan Keselamtan, Menteri Kewangan serta Menter Menterii Perdag Perdaganga angan n dan presid presiden en Perind Perindust ustria rian. n. Yang keduany keduanyaa ialah, ialah, Keraja Kerajaan an Brit Britis ish h berj berjan anji ji memb member erik ikan an bantu bantuan an kewan kewanga gan n kepa kepada da Tanah anah Melay Melayu u sema semasa sa kemerdekaan, Perkhidmatan awam akan dicorakkan bersifat Tanah Melayu iaitu orang tempatan tempatan yang berkelayakan berkelayakan akan menggantikan menggantikan pegawai-pegawai pegawai-pegawai British dan British British akan akan
mewu mewuju judk dkan an
sebu sebuah ah
Perse erseku kutu tuan an
Tanah anah
Melay elayu u
Yang ang
merde erdeka ka
dan dan
bertanggungjawab menajlankan semua fungsi kerajaan. Maka suruhanjaya Reid telah dibentuk pada Jun 1956. Dalam hal ini, kerjasama dan perpaduan dapat dipupuk keranan MIC dan MCA telah mengikt mengiktira iraff keududu keududukan kan Raja-r Raja-raja aja Melayu Melayu,, Agama Agama Islam Islam,, Bahasa Bahasa Melayu, Kedudukan istimewa Orang Melayu dan Kerakyatan. Maka Tanah Melayu telah diisytiharkan Merdeka oleh Tunku Abdul Rahman. KESIMPULAN:
29
Ibid hlmn. 218.
23
Semema Sememangny ngnyaa nasion nasionali alisme sme tidak tidak dapat dapat lari lari apabila apabila Negara Negara mereka mereka dijaja dijajah h oleh oleh penjajah asing. Kedatangan mereka ini seiiring dengan pembawaan budaya serta agama yang yang mereka mereka anuti. anuti. Kemasu Kemasukkan kkan para para Penjaj Penjajah ah ini juga juga telah telah mengan mengancam cam sistem sistem polit politik, ik, ekonom ekonomii dan sosial sosial.. Selain Selain itu mereka mereka juga juga mencema mencemarr agama agama penduduk penduduk setem setempa patt sepe sepert rtii yang yang berla berlaku ku di Myanm Myanmar ar.. Tetapi etapi,, apa yang yang kita kita dapa dapatt liha lihat, t, nasion nasionali alisme sme sebelum sebelum perang perang juga juga telah telah berlak berlaku u dimana dimana para para penenta penentang ng ini tidak tidak merasakan yang kedatangan mereka ini memebantu mereka dari segi ekonomi yang pentingnya. Selain Selain itu, peranan seperti akhbar, golongan cendikiawan cendikiawan dan golongan golongan agama agama sediki sedikitt sebany sebanyak ak Berjay Berjayaa mempeng mempengaru aruhi hi pendudu penduduk k setemp setempat at unutk unutk bangun bangun menentang menentang penajajah. penajajah. Mereka telah menanamkan menanamkan sikap Anti penjahah dikalangnan dikalangnan penduduk. Selain itu, peranan seperti agama juga merupakan satu faktor pengikat yang ikut dikalangan dikalangan mereka. mereka. Misalanya Misalanya di Filipina, Filipina, yang mana melalui agama ini, mereka telah bersatu menentang penjajahan sepanyol. Tetap etapii
nas nasiona ionali lism smee
selep elepas as
pera perang ng
duni duniaa
kedu keduaa
yang ang
mana ana
menyak menyaksik sikan an nasion nasionali alisme sme di Asia Asia Tenggara enggara bersif bersifat at moden. moden. Ini kerana kerana semasa semasa pen pendud duduk ukan an Jepu Jepun, n, Piha Pihak k Jepun Jepun sedi sediki kitt seban sebany yak tela telah h menan menanam amkan kan sema semang ngat at nasionalisme dikalangan penduduk di Asia Tenggara. Ini kerana, Jepun tahu bahawa segala didikan yang telah diberi, akan digunakan oleh penduduk pendud uk di Asia Tenggara Tenggara untuk menentang kuasa berikat atau pihak penjajah. Lagipun propaganda yang digunakan oleh Jepun Berjaya menawan hati penduduk di Asia Teggara. Selain itu, mereka juga percaya bahawa kuasa tunggal di Asia iaitu Jepun dapat membantu mereka dalam mencapai kemerdekaan. Tetap etapii sele selepas pas pengu pengund ndur uran an piha pihak k Jepun Jepun,, meny menyaks aksik ikan an kemba kembali li kedatangan penjajah barat. Kedatangan mereka disambut dingin oleh penduduk di Asia Tenggara keranan melalui didikan yang mereka terima daripada Jepun ternyata bahawa kebebasan yang mutlak bukan terletak di tangan penjajah.
24 SENARAI RUJUKAN:
Abd. Zakaria, Zakaria, Azharudin Mohamed Dali, dan Suffian Suffian Mansur, Mansur, Sejarah Asia Tenggara enggara dan Timur 1800-1963, fajar bakti, 2000 .
Amat Amat Johari Johari Moain, Moain, Sejara Sejarah h Nasion Nasionali alisme sme Maphil Maphilind indo, o, Utusan Utusan Melayu Melayu sdn. sdn. Bhd., Bhd., 1969.
Asri Maswan Adam, Adam, Budaya dan masyarakat mas yarakat Laos, pustaka Lp3es, 2005. Cik Zaharah binti Ahmad, En. Abd. Majid bin Abd. Halim, Sejarah Asia Tenggara Moden, Moden, DBDP, 1972. D., G., E., Hall, Burma, Hall, Burma, Anchor Press, Ltd, Tiptree, Essex, 1950.
K. Ratnam, Sejarah Kertas 940/2 Malaysia, Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur , Pustaka Sarjana Sdn. Bhd., 2006.
Marc Frey, R., W., Pruessen & Tan Tai Yong, The Transformation ransformation of Southeast Southeast Asia, edt. Singapore University Press, 2003.
Nina S. Adams, Alfred W. W. Mccoy, War War and Revolution, Harper and Row pblsh, 1970.
Ruhanas Harun, Sejarah Indochina Moden, Dwn. Bahasa dan Pustaka, 1988.
25
26
