1.0 PENDAHULUAN Pada awalnya, rantau Asia Tenggara terdiri daripada sebuah benua yang besar. Keadaa eadaan n ini ini dise diseba babk bkan an belu belum m wujud wujudny nya a peca pecaha han n benu benua a pada pada masa masa itu. itu. Pengg Pengguna unaan an istilah istilah “Asi Asia a Tenggara enggara” ” mula mula diguna digunakan kan secara secara meluas meluas semasa semasa Peran Perang g Dunia Dunia Kedua edua1 dan meliput meliputii kawasa kawasan n emena emenanju njung ng !nd"#$h !nd"#$hina ina serta serta gugusan#gugusan pulau !nd"nesia termasuklah %ilipina. & 'anakala, dalam aspek kedud keduduk ukan an ge"gra( ge"gra( pula, pula, Asi Asia a Tenggara enggara terlet terletak ak di antara antara $hina $hina dan !ndia. !ndia.) *uktinya, +akta ini dis"k"ng "leh sarjana !ndia iaitu K.' Pannikar dalam bukunya iaitu “Future “Future of Southeast Asia”. Asia ”. 'enurut beliau, Asia Tenggara merujuk kepada negara yang terletak di antara $hina dan !ndia. 'aka, kedudukan benua ini yang strategik strategik merupakan merupakan asas kepada kepada kegemilang kegemilangan an pembentuka pembentukan n tamadun tamadun Asia Tenggara. Tenggara. ecara ecara umumny umumnya, a, terdap terdapat at dua kel"m kel"mp"k p"k masyara masyarakat kat yang yang tingga tinggall di Asi Asia a Tenggara. Tenggara. Kumpulan pertama ialah masyarakat yang tinggal di kawasan persisiran pantai yang menganjur dari Pattani sehingga ke ulu dan biasanya terdiri daripada "rang 'elayu. eterusnya, masyarakat yang tinggal di bahagian kepula epulaua uan n meru merupa paka kan n kump kumpul ulan an masy masyara araka katt kedua edua yang yang ting tingga gall di As Asia ia Tenggara. Tenggara. 'isalnya, "rang $ham di bahagian tengah dan selatan Kemb"ja, "rang Khmer di embah embah 'ek"ng dan Kemb"ja, "rang '"n di embah embah 'enam dan -ilir *urma, serta k"muniti "rang Pyu di embah !rrawady dan ittang. elain itu, bentuk muka bumi di Asia Tenggara yang terdiri daripada kawasan tanah tinggi, tanah rendah yang meliputi kawasan tanah pamah, serta lembah# lembah lembah sungai sungai/ meru merupa paka kan n anta antara ra +akt +akt"r "r yang yang meny menyeb ebab abka kan n berlak berlakun unya ya perebut perebutan an untuk untuk mendapa mendapatka tkan n sesuat sesuatu u kawasa kawasan n antara antara kaum kaum maj"rit maj"ritii dan min"riti. 0adi, ciri#ciri tersebut akhirnya menjadi +akt"r#+akt"r yang mend"r"ng 1 K"bkua uwannathat#Pian. &). Asia Tenggara 2 -ubungan Tradisi"nal erantau. Kuala umpur 2 Dewan *ahasa dan Pustaka. hlm 3.
& -ail, D.4.5. 1631. ejarah Asia Tenggara. Tenggara. "nd"n 2 7ni8ersiti "nd"n. -lm ). ) !bid. -lm ). K"bkua uwannathat#Pian. &). Asia Tenggara 2 -ubungan Tradisi"nal erantau. Kuala umpur 2 Dewan *ahasa dan Pustaka. -lm 11.
/ !bid. -lm &1. 1
kepada berlakunya perpindahan penduduk dari utara ke bahagian selatan. 'aka, bahagian selatan yang dimaksudkan ialah bahagian bentuk muka bumi yang terdiri daripada kawasan tanah rendah. 'anakala, bahagian utara pula terdiri daripada kawasan tanah tinggi dan beriklim sejuk. Perpindahan ini melibatkan pergerakan penduduk dari selatan $hina seperti Tibet9 ke bahagian lembah# lembah sungai yang dipanggil selatan. :alau bagaimanapun, istilah “selatan” ini akan membawa maksud yang lain apabila melibatkan perpindahan penduduk asli di Asia Tenggara ke kawasan pedalaman atau hilir sungai. 0adi, bahagian selatan dalam aspek perpindahan ini ialah pergerakan penduduk ke bahagian pedalaman atau ke hilir sungai.
2.0
FAKTOR-FAKTOR
YANG
MEMPENGARUHI
KEMUNCULAN
AWAL
KERAJAAN DI ASIA TENGGARA 2.1 Fakto G!o"a# ecara keseluruhannya, +akt"r#+akt"r yang mempengaruhi kemunculan awal kerajaan di Asia Tenggara berdasarkan kepada bentuk muka bumi. -ampir seluruh Asia Tenggara terletak di antara kawasan tr"pika, dan begitu juga ada persamaan dalam iklim serta tumbuhan dan haiwan di seluruh rantau ini. uhu yang sentiasa panas walaupun ia adalah sejuk di kawasan tanah tinggi. *anyak laut dan hutan pr"duk unik kepada rantau ini, dan "leh itu telah banyak yang dikehendaki
"leh
peniaga#peniaga
antarabangsa
pada
masa#masa
awal.
ememangnya tidak dapat dit"lak penyataan bahawa pada amnya Asia Tenggara mempunyai tanah#tanih yang sesuai untuk pertanian tetapi tahap kesuburan kebanyakan kawasan adalah rendah dan kawasan#kawasan yang paling sesuai untuk pertanian padi sawah adalah di kawasan lembangan sungai# sungai utama.; 0ika
dilihat
pada
sejarah
peradaban
sebuah
tamadun
bermula
dengan
kepentingan sumber. umber keperluan seperti air, tanah yang subur dan sumber makanan menjadi pend"r"ng kepada pembentukan sebuah tamadun.
9 Abdul
ebagai c"nt"hnya,
kerajaan agraria memiliki l"kasi dan kedudukan yang
strategik. Kerajaan agraria berkedudukan di lembah sungai yang subur, keadaan ge"gra( yang rendah dan rata sesuai untuk pertanian. Tambahan pula, iklim yang panas dan lembab sepanjang tahun sesuai untuk kegiatan pertanian dan tanaman masyarakat pada masa itu adalah tanaman sawah padi. Dapat dilihat dalam peradaban kerajaan Kemb"ja bermula dengan pertapakan masyarakat di Tasik T"nle ap. Tasik T"nle ap merupakan tempat tumpuan masyarakat di Asia Tenggara yang kaya dengan sumber#sumber alam seperti ikan. Tasik T"nle ap juga selain daripada kaya dengan sumber#sumber alam seperti ikan ianya juga mempunyai saliran yang banyak dan sesuai dijadikan untuk pertanian.3 -al ini demikian kerana, pertanian yang diusahakan "leh masyarakat pada ketika itu adalah sawah padi yang memerlukan air yang banyak untuk memastikan pertumbuhan
pertanian
itu
sentiasa
subur.
-al
ini
menjadikan
+akt"r
pembentukan kerajaan awal di Asia Tenggara. Kerajaan awal Asia Tenggara iaitu kerajaan agraria terletak di kawasan tanah subur berhampiran lembangan sungai yang sesuai untuk menjalankan kegiatan pertanian ini memudahkan mendapat bekalan air dari sungai#sungai. -al ini demikian kerana, kerajaan Angk"r di bawah kerajaan agraria +akt"r penyumbang kepada kemajuan sistem pertanian adalah dengan pembinaan sistem pengairan yang baik yang diper"lehi dari ungai 'ek"ng dan Tasik T"nle ap. !ni memperlihatkan bagaimana sebuah kerajaan
bertanggungjawab
secara
langsung
dalam
pengurusan
sistem
pengairan. 0ika dilihat semasa pemerintahan
namun kawasan tanah tinggi hanya sesuai untuk pertanian pindah. Pertanian pindah merupakan satu pr"ses di mana apabila tanah telah tidak subur, masyarakat pada ketika itu akan berusaha mencari tempat atau tanah yang baharu serta subur untuk membina petempatan baru. Pertanian pindah merupakan satu pertanian asas bagi kebudayaan separuh n"rmadik. Kehidupan masyarakat yang gemar bertani mengamalkan pertanian pindah tidak sesuai untuk
menubuhkan
kerajaan
pentadbiran
berpusat
dan
pembangunan
kebudayaan yang mampu mencapai tahap ketamadunan yang tinggi sehingga mampu memperkukuhkan struktur daripada aspek p"litik, ek"n"mi dan s"sial. 0ika dilihat dengan teliti jelaslah bahawa +akt"r ge"gra( memainkan peranan penting dalam membentuk kerajaan atau p"liti yang termasyhur di kawasan Asia Tenggara pada ketika itu.
2.2 Fakto A"a$a Perkembangan kerajaan awal di Asia Tenggara sama ada di kawasan tanah besar mahupun
di
kepulauan#kepulauan
tidak
dapat
dipisahkan
dari
pr"ses
“!ndianisasi”. Kerajaan#kerajaan awal yang wujud di Asia Tenggara seperti kerajaan di 0awa dan !nd"china adalah dipengaruhi "leh kebudayaan -indu berdasarkan kepada penemuan inskripsi#inskripsi.1 ebelum kedatangan agama -indu, penduduk di Asia Tenggara khususnya di kawasan >usantara mengamalkan kepercayaan animisme iaitu kepercayaan bahawa setiap benda mempunyai jiwa atau r"h dan keperibadian sendiri.11 >amun, Apabila berlaku pr"ses “pengindiaan” ataupun pr"ses “!ndianisasi” iaitu lebih kurang pada abad pertama 'asihi menjadi +akt"r yang amat penting kepada perkembangan p"liti atau kerajaan awal di Asia Tenggara. Pr"ses “!ndianisasi” ini berlaku di Asia Tenggara secara perlahan#lahan dan memakan
1 >a?arudin @ainun = >asha <"d?aidi Khaw. &1/. Sejarah Arkeologi Nusantara. elang"r 2 PT Akademia. -lm 1.
11 i8achandralingam undara
masa yang panjang dan tidak melibatkan kuasa ketenteraan ataupun ek"n"mi tetapi mempengaruhi kepada p"litik dan kebudayaan masyarakat tempatan.1& Kedatangan pengaruh -indu dan *uddha adalah dibawa melalui g"l"ngan pedagang atau 8aisya, g"l"ngan *rahmin atau pendeta dan juga turut dibawa "leh g"l"ngan kesyatria. 4"l"ngan pedagang atau aisya yang datang ke Asia Tenggara bukan sahaja bertujuan untuk menjalankan akti8iti perdagangan tetapi turut melakukan pr"ses penyebaran agama mereka. -al ini berikutan kerana perkembangan akti8iti perdagangan di kawasan Asia Tenggara yang memberikan kesempatan untuk pr"ses “pengindianisasian” berlaku.1) -al ini ditambah lagi apabila pemerintah#pemerintah di kerajaan awal Asia Tenggara yang telah menerima ajaran -indu membawa masuk g"l"ngan *rahmin !ndia yang bertujuan untuk membantu mereka dalam memberikan pengetahuan baharu dan cara#cara atau amalan#amalan agama -indu. Pada masa itu, hal pentadbiran sesebuah negara Asia Tenggara melibatkan k"nsep 'akr"k"sm"s iaitu alam atau dunia dan cakerawala atau “uni8erse” serta 'ikr"k"sm"s iaitu dunia atau pusat negeri. Dipercayai bahawa susunan (?ikal yang tepat di pusat negeri akan membawa keharm"nian dan kedamaian masyarakat. Bleh itu, kejatuhan dan pembangunan adalah bergantung kepada sikap dan keb"lehan sese"rang raja. *erikutan perkembagan tersebut telah mewujudkan kesan ke atas pemikiran masyarakat Asia Tenggara. Pengaruh dari !ndia tersebut telah meninggalkan peradaban bahawa raja memiliki kuasa yang luar biasa yang seterusnya telah meletakkannya di suatu kedudukan yang tertinggi dan menjadi kewajipan kepada rakyat untuk taat setia kepadanya. :alau bagaimanapun, pr"ses !ndianisasi ini tidak melibatkan keseluruhan rantau Asia Tenggara pada waktu itu umpamanya di ietnam kerana kawasan tersebut menerima pengaruh kuat daripada budaya $ina. 1 Di Asia Tenggara, kebudayaan dengah pengaruh !ndia mula berkembang apabila manusia mula 1& K"bkua uwannathat#Pian. &). Asia Tenggara 2 -ubungan Tradisi"nal erantau. Kuala umpur 2 Dewan *ahasa dan Pustaka. -lm 6#1
1) >a?arudin @ainun = >asha <"d?aidi Khaw. &1/. Sejarah Arkeologi Nusantara. elang"r 2 PT Akademia. hlm 9
1 K"bkua uwannathat#Pian. &). Asia Tenggara 2 -ubungan Tradisi"nal erantau. Kuala umpur 2 Dewan *ahasa dan Pustaka. -lm 1.
/
menghuni sesuatu kawasan secara tetap dan keluar daripada akti8iti memburu dan memungut hasil hutan kepada akti8iti pertanian dan penempatan secara tetap. Apabila berkembangnya akti8iti pertanian akan menghasilkan kemajuan di dalam sesebuah masyarakat yang secara tidak langsung akan membawa kepada penstrukturan "rganisasi s"sial dan pembentukan kebudayaan teratur yang mencirikan masyarakat dalam petempatan tersebut. Pekembangan tersebut pula adalah hasil daripada local genius yang diertikan sebagai kebudayaan asal penduduk tempatan yang menjadi asas kepada pr"ses !ndianisasi yakni menyerap aspek#aspek kebudayaan !ndia ke dalam s"si"budaya masyarakat tempatan.1/ >amun begitu, pr"ses !ndianisasi yang “diindianisasikan” itu tidak menerima secara sepenuhnya s"si"budaya dan +alsa+ah p"litik !ndia ke dalam s"si"budaya masyarakat tempatan di Asia Tenggara. Apa yang berlaku ialah s"si"budaya dan +alsa+ah p"litik !ndia itu disesuaikan dengan keadaan s"si"p"litik dan budaya masyarakat tempatan di rantau Asia Tenggara sehingga ia menjadi ciri#ciri tersendiri dan bersesuaian dengan masyarakat tempatan serta berlainan daripada apa yang diamalkan di negara asalnya. ebagi c"nt"h, masyarakat Asia Tenggara tidak mengamalkan sistem kasta seperti yang dipraktikkan di !ndia dan juga masyarakat Asia Tenggara telah mengubah suai huru+#huru+ !ndia untuk penulisan bahasa tempatan manakala bahasa !ndia iaitu bahasa anskrit pula tidak diterima dan tidak digunakan sebagai bahasa ibunda "leh masyarakat di Asia Tenggara.19 Tambahan pula, pr"ses akulturasi budaya yang berlaku di Asia Tenggara juga bukanlah suatu pr"ses yang disengajakan atau telah dirancangkan tetapi lebih kepada suatu pr"ses yang berlaku secara tidak sedar disebabkan keterbiasaan penduduk tempatan dengan kedatangan pedagang#pedagang daripada !ndia. :alaupun pr"ses !ndianisasi berlaku di kawasan Asia Tenggara, dapat dilihat bahawa
kesenian, kepercayaan
dan
kebudayaan
tamadun#tamadun
yang
mengalami pr"ses tersebut masih mengalami identiti tersendiri dan berbe?a 1/ >a?arudin @ainun = >asha <"d?aidi Khaw. &1/. Sejarah Arkeologi Nusantara. elang"r 2 PT Akademia. hlm).
19 K"bkua uwannathat#Pian. &). Asia Tenggara 2 -ubungan Tradisi"nal erantau. Kuala umpur 2 Dewan *ahasa dan Pustaka. -lm 1.
9
mengikut setiap tamadun yang dirujuk ataupun setiap kerajaan awal yang ada di Asia Tenggara. Antara bukti yang menunjukkan berlakunya penyebaran agama -indu dan *uddha di Asia Tenggara adalah melalui jumpaan m"numen di seluruh Asia Tenggara seperti $andi embah *ujang, $andi *"r"budur dan candi Angk"r :at.1;
2.% Fakto Eko&o$' Kerajaan awal di Asia Tenggara terbahagi kepada dua kateg"ri iaitu kerajaan Agraria dan kerajaan 'aritim. elain itu, kerajaan di bawah pengaruh kerajaan Agraria adalah kerajaan Angk"r yang merupakan satu kerajaan yang kuat dan agung yang terletak di embah ungai 'ek"ng. 'anakala, kerajaan 'aritim juga merupakan satu kerajaan yang dikenali sebagai kerajaan awal di Asia Tenggara. Antara c"nt"h kerajaan 'aritim adalah kerajaan $hampa, kerajaan $hih Tu, kerajaan riwijaya, kerajaan Kedah Tua dan kerajaan 'ajapahit. %akt"r ek"n"mi antara +akt"r yang paling d"minan dalam mempengaruhi kemunculan kerajaan awal di Asia Tenggara.
&.).1 Kerajaan Agraria Dengan itu, salah satu kerajaan awal iaitu kerajaan Agraria yang berasaskan ek"n"mi pertanian, penternakan dan pemungutan hasil hutan serta pencarian hasil sungai. !a terbentuk berhampiran lembah sungai yang subur seperti kerajaan D8ara8ati di sungai 'enam, Thailanddan di sungai !rrawady dan sebagainya13. elain itu, kerajaan Taruma di tanah tinggi Dieng di kawasan !nd"nesia diketahui bahawa kegiatan ek"n"mi nya diusahakan di kawasan pedalaman, lereng bukit dan kawasan berbukit. Pada peringkat awal, ek"n"mi muncul berada tahap yang sederhana dan ia berkembang mengikut peringkat# peringkat yang tertentu. Dengan itu, ia berkembang secara e8"lusi dan menjadi penempatan kekal sehingga wujud satu bandar yang maju dan secara tidak langsung wujudnya satu kerajaan awal di Asia Tenggara pada masa itu.
1; >a?arudin @ainun = >asha <"d?aidi Khaw. &1/. Sejarah Arkeologi Nusantara. elang"r 2 PT Akademia. -lm 9.
13 http2CCsaku).trip"d.c"mCbab).htm. Diakses pada 16 Bkt"ber &1/ ;
Antara jenis ek"n"mi yang utama yang diusahakan "leh kerajaan Agraria ialah padi sawah, padi huma, jagung, pisang, keledek dan sayur#sayuran. 'anakala, dari segi rempah ratus ialah cengkih dan lada hitam serta ek"n"mi hasil hutan ialah kayu gaharu, kapur barus, tanduk, ganding, damar, kayu cendana serta pelbagai lagi jenis ek"n"mi yang lain. Pada tahap awal juga, sistem pertanian dijadikan sebagai sumber untuk menyara diri indi8idu dan kel"mp"k masyarakat pada masa itu. Dengan itu, hal ini mempengaruhi kerajaan mereka untuk membina sistem pengairan yang baik untuk menyediakan bekalan air yang mencukupi, bersih dan berkualiti c"nt"hnya kerajaan Angk"r mempunyai sistem pengairan
di sungai 'ek"ng
yang mengalir ke
Tasik T"nle ap
untuk
menyuburkan tanah, mengairi sawah padi, membekalkan ikan air taw ar dan tasik ini juga amat penting untuk bekalan air minuman. Pembinaan sistem pengairan atau tasik yang dijadikan untuk takungan air merupakan di bawah tanggungan dan pengurusan
telah
berkembang
maka
penempatan
mereka
menjadi
sebuah
perkampungan nelayan. Terdapat juga kerajaan Agraria yang berkembang menjadi kerajaan 'aritim iaitu kerajaan %unan. %unan telah menjadi sebuah pelabuhan persinggahan yang penting untuk para pedagang yang melalui selat 'elaka. 'enurut :an haghir Abdullah 1663E, %unan juga turut dikenali sebagai F'editerranean TimurG dalam kalangan para saudagar16. 'enurut D.4.5 -all 163;E, bahawa %unan adalah kerajaan 'elayu yang tertua di semenanjung !nd"china&. !a muncul pada permulaan abad 16 :an '"hd haghir Abdullah. 1663. Ensiklopedia Sejarah dan Kebudayaan Melayu. -lm. ;6 & -all, D.4.5. 1663. Sejarah Asia Tenggara. urabaya. 7saha >asi"nal. 3
pertama 'asihi. Pada masa itu, ia merupakan sebuah kuasa besar di Asia Tenggara. Kerajaan ini terletak di bahagian hilir dan Delta ungai 'ek"ng yang meluas sampai ke Annam Tengah dan sebahagian besar embah 'enam dan bahagian utara emenanjung Tanah 'elayu. Akti8iti kerajaan ini ialah akti8iti perdagangan di samping mengusahakan akti8iti pertanian seperti penanaman padi. elain itu, ia juga melaksanakan sistem cukai yang dikenakan seperti cukai dibayar dengan emas, perak, mutiara dan minyak wangi. Kerajaan %unan dikatakan telah berkembang apabila jalan perdagangan laut di antara negara $hina dan !ndia, Timur Tengah serta 5r"pah mula berkembang. Antara bukti kerajaan %unan sebagai sebuah perdagangan ialah dengan perjumpaan cermin gangsa pada abad pertama 'asihi bersama wang emas r"man. Kerajaan
yang
menjalankan
ek"n"mi
perdagangan
dan
kelautan
serta
perdagangan ini terletak di persisiran pantai, lembah sungai dan kepulauan seperti kerajaan sri8ijaya di ungai 'usi, kerajaan Kedah Tua di ungai 'erb"k dan ungai 'uda dan kerajaan Tiumah di Pulau Ti"man. Terdapat juga kawasan yang berkembang dalam perusahaan kawasan penghasilan emas dan timah dan apabila wujud lebihan pengeluaran maka semua hasil akan didagangkan untuk melariskan akti8iti ek"n"mi kerajaan 'aritim pada masa itu. Dengan wujudnya pelabuhan pembekal seperti Klang dan Kuala elingsing di Perak maka kawasan tersebut telah menjadi pusat dagangan yang maju. Pelabuhan itu juga menjadi tempat persinggahan "leh ahli perdagangan yang ingin mendapatkan barangan seperti damar, r"tan, emas, timah dan hasil laut. $abang kerajaan 'aritim iaitu kerajaan Kedah Tua, angkasuka dan ri8ijaya telah menjadi pelabuhan kerajaan&1. Pada mulanya, hal ini hanya dilakukan dengan perdagangan berhampiran kemudian ia telah berkembang dengan pesat dan maju. Antara elat 'elaka dan elat unda ia telah menjadi laluan dagang antarabangsa dan pelabuhan yang wujud dijadikan sebagai pelabuhan enterp"t kerana ia merupakan pembekal emas, timah, hasil hutan dan hasil kerajaan persekitarannya. Tanah 'elayu juga dikenali sebagai emenanjung emas dan umatera sebagai *umi emas kerana kaya dengan emas yang menjadi +akt"r penarikan "rang#"rang !ndia dan Hunani.
&1 http2CCstudentsrep".um.edu.myC61C&C*A*1.pd+ . Diakses pada 16 Bkt"ber &1/ 6
ecara keseluruhannya, perkara di atas dapat menunjukkan suatu +akt"r yang rele8an untuk mengatakan +akt"r ek"n"mi dapat mempengaruhi kewujudan kerajaan awal di Asia Tenggara. Pada masa pemerintahan kerajaan awal tersebut, walaupun mereka mempunyai kegiatan ek"n"mi yang berbe?a, tetapi secara langsung kerajaan#kerajaan itu mempunyai hubungan atau saling bergantung antara satu dengan yang lain. Antaranya ialah masyarakat Agraria yang ramai penduduknya seperti ailendra telah menghasilkan beras yang banyak untuk diberikan kepada kerajaan 'aritim di samping kerajaan 'aritim memberi barang mewah dari $hina dan !ndia seperti tembikar, tekstil, gelas dan manik kepada kerajaan Agraria serta kerajaan 'aritim membina kapal dengan mendapatkan kayu seperti kayu Pegu daripada kerajaan Agraria. 'anakala, gajah yang menjadi kenderaan kerajaan 'aritim juga didapati daripada kerajaan Agraria di iam.
2.( Fakto Po)'t'k Kerajaan#kerajaan awal di Asia Tenggara mula muncul pada abad pertama 'asihi. %akt"r p"litik ini mempunyai kaitan dengan +akt"r lain seperti +akt"r ek"n"mi dan +akt"r s"sial misalnya agama dalam mempengaruhi kemunculan kerajaan awal di Asia Tenggara. %akt"r ini juga sebahagian daripada +akt"r yang d"minan. Pemerintah#pemerintah pada masa itu saling membuat hubungan yang baik antara satu dengan yang lain untuk membuahkan hasil yang p"siti+ sebagai peringkat awal hendaknya muncul suatu kerajaan yang berwawasan &&. 0elas yang di+ahami "leh masyarakat pada masa kini bahawa pada mulanya kerajaan#kerajaan awal secara keseluruhan mereka mengamalkan sistem pentadbiran yang mempercayai se"rang raja berkuasa mutlak iaitu raja mempunyai kuasa yang tidak b"leh dina(kan dan dipers"alkan "leh sesiapa sama ada dalam s"al pentadbiran dan sebagainya yang diamalkan "leh kerajaan Angk"r.
&& Adhir hakra8arti. 1663. India and South-East Asia Socio-Econo-ultural ontacts. !ndia 2 P.K. *hattacharya Punthi Pustak. -lm. );. 1
pemerintahan
muncul
di
bahagian
kepulauan.
!ni
juga
menunjukkan
c"rak
pemerintahan
%.0 KESIMPULAN Kesimpulannya, kerajaan awal di Asia Tenggara terdiri daripada dua jenis kerajaan iaitu kerajaan agraria dan kerajaan maritim. Perkembangan tersebut berlaku berdasarkan kedudukan kawasan tersebut yang mempunyai kelebihan yang tersendiri sehingga menyebabkan kawasan tersebut kian berkembang sehingga membentuk sesuatu kerajaan. Kewujudan kerajaan awal atau p"liti di Asia Tenggara dipengaruhi "leh beberapa +akt"r
seperti +akt"r ge"gra(
sesebuah kawasan, +akt"r agama iaitu pr"ses !ndianisasi, +akt"r ek"n"mi dan +akt"r p"litik. Kemajuan di dalam akti8iti perdagangan di rantau Asia Tenggara yang disebabkan "leh kepesatan hubungan perdagangan di antara !ndia dan $hina memb"lehkan masyarakat dan kerajaan awal Asia Tenggara mewujudkan kerajaan#kerajaan
awal
dan
mengambil
peluang
untuk
mengembangkan
penempatan serta meningkatkan tara+ s"sial dan ek"n"mi mereka. Dalam hal ini, 11
+akt"r#+akt"r tersebut sangat mempengaruhi kedatangan masyarakat luar dan sekaligus memberi kesan kepada kewujudan kerajaan awal di Asia Tenggara.
1&
