LYS // TARİH TARAMA Genel Tarih - İnkılap Tarihi LYS Tipi Sorular 1.
Aşağıda verilen Türk hükümdarlarından hangisinin devlet kurucusu olduğu söylenemez? A) Attila
B) Teoman
4.
C) İlteriş
FÖY NO
01
Osmanlı Devleti'nin Yükselme Döneminde divan top lantılarına başkanlık eden son padişah aşağıdakilerden hangisidir?
A) I. Selim
D) Kutluk Bilge Kül E) Bumin
B) I. Süleyman C) II. Murat D) II. Bayezıt E) II. Mehmet
2.
Osmanlı Devleti'nin Gerileme Döneminde Tuna Nehri boyunca uzanan topraklardaki Osmanlı egemenliğine son veren antlaşmalar aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiştir?
5.
A) Pasarofça – İstanbul
Osmanlı hükümdarlarının ilk tahta çıkışlarında saltanat alametleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
B) İstanbul – Karlofça
A) Sancak
C) Karlofça – Pasarofça
B) Taht
D) Prut – Yaş
C) Para D) Ferman
E) Zitvatoruk – Karlofça
3.
I. Mahmut Dönemi'nde gerçekleştirilen ıslahat çalışmaları ile aşağıdakilerden hangisi arasında bir ilişki kurulamaz? A) Avrupa'dan Kont de Bonnevalin getirilmesi
E) Tuğ
6.
Osmanlı Devleti'nde divan toplantılarının gündemini hazırlayan ve kalemiye sınıfında yer alan görevli aşa ğıdakilerden hangisidir?
B) İlk askeri yüksek okulun açılması
A) Reisülküttap
C) Ordunun bölük olay tabur sistemine göre düzenlenmesi
B) Beylikçi C) Nişancı
D) Semt kütüphanelerinin açılması
D) Kubbealtı vezirleri
E) İlk rasathanenin açılması
E) Defterdar LYS Tarih Planlı Ders Föyü
1
Tarama
I. Cülus
7.
10.
II. Esham III. Ulufe
Türkiye'de "milli egemenlik" prensibinin ilen gerçekleşmesine temel oluşturan gelişme aşağıdakilerden hangisidir?
Yukarıdakilerden hangileri padişahın tahta çıkmasıyla birlikte kapıkullarına dağıtılan ücretlerdendir?
A) Cumhuriyet'in ilanı
A) Yalnız I
C) Demokrasinin uygulanması
B) Yalnız II
D) I ve II
B) Saltanatın kaldırılması
C) Yalnız III
D) TBMM'nin açılması
E) I, II ve III
E) Kabine sistemine geçilmesi
8.
III. Selim Dönemi'nde Viyana'ya gönderilen daimi Os manlı elçisi aşağıdakilerden hangisidir?
11.
İlk Türk devletlerinin, I. kendi alfabelerini kullanmaları
A) Yirmi sekiz Mehmet Çelebi B) Yusuf Agah Efendi
II. yabancı sözcükleri Türkçeleştirmeleri
C) Ratıp Efendi
III. göçebe bir yaşam sürdürmeleri
gibi niteliklerinden hangileri, ulusçu bir anlayışı benimsediklerinin göstergesidir?
D) Katip Çelebi E) Vani Efendi
A) Yalnız I
D) I ve III
9.
Lozan Barış Antlaşması'ndan sonra Türkiye'deki yabancı okulların binalarındaki dini izlerin ve işaretlerin kaldırılma sına karar verilmiştir.
Yalnızca bu bilgiye dayanarak aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılabilir? A) Türk kültürünün gelişmesine önem verilmediği B) Eğitim - öğretimin devlet denetimi altına alındığı
C) I ve II
E) II ve III
II. Meşrutiyet'in ilanından sonra 1909'da getirilen ye nilikler arasında, I. padişahın sürgün yetkisinin kaldırılması II. hükümetin Meclise karşı sorumlu olması III. ilk kez anayasal düzene geçilmesi
C) Yabancı okulların millileştirildiği
durumlardan hangilerinin yer aldığı söylenemez?
D) Toplumda laikleşmeyi sağladığı
A) Yalnız II
E) Yabancı okullarda din bilgisi eğitiminin yasaklandığı
2
12.
B) Yalnız III
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
Tarama
13.
Duraklama Dönemi'nde ortaya çıkan merkezi isyanlar sonucunda yeniçeriler tamamen kuruluş amaçlarından uzaklaşmışlardır. Yeniçeri Ocağı'nda Kuruluş dönemin den itibaren var olan "Ocak Devlet içindir." anlayışı yerine "Devlet Ocak içindir." anlayışı hakim olmuştur.
16.
1830 ve 1848 ihtilalleri sonucunda ortay çıkan kav ramlar aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiş tir? A) Sosyalizm – Milliyetçilik B) Liberalizm – Mandacılık
Bu bilgiden çıkarılabilecek en doğru yargı aşağıdaki lerden hangisidir?
C) Liberal demokrasi – Sosyalizm D) Kapitalizm – Merkantilizm
A) Askeri güç dini amaçlar için kullanılmıştır.
E) Sosyalizm – Emperyalizm
B) Yeniçeriler Osmanlı Devleti'nin yönetimini ele geçirmişlerdir. C) Osmanlı Devleti ordusunun temelini yeniçeriler oluşturmaktadır. D) Merkezi isyanların çıkmasında en az yeniçeriler etkili olmuştur. E) Yeniçerilerin devlet içindeki konumu ve durumu de ğişmiştir.
17. 14.
IV. Murat zamanında devletin duraklamasının nedenlerini açıklayan Koçi Bey, "Devletin bozulmasının asıl nedeni eski düzenden uzaklaşılması değil, gelişmelere ayak uy durulmaması" olarak vurgulanmıştır.
Osmanlı Devleti'nin bu yolla; I. şehzadelerin saray hayatı sürmesi,
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) IV. Murat zamanında yönetim alanında ıslahatlar ya pılmıştır.
I. Ahmet döneminde veraset anlayışında değişiklik yapıl mış hanedanın "yaşı en büyük ve en akıllısının" başa geç mesi sistemi uygulamaya konulmuştur.
II. kardeş katli uygulaması III. taht kavgaları yapılması
durumlarından hangilerini engellemek amacında ol duğu söylenebilir?
B) Islahatların başarılı olmamasının tek nedeni gelenekçi yapıdır.
A) Yalnız III
C) Osmanlı Devleti'nin batıdaki gelişmelere ayak uyduramaması devleti geriletmiştir.
D) II ve III
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
D) IV. Murat zamanında köklü değişiklikler yapılmıştır. E) IV. Murat döneminde devletin kötü gidişi önlenmiştir.
15.
Avrupa'da yaşanan; I. Sanayi İnkılabı,
II. 1830 İhtilalleri,
Karahanlılar devleti kaynaklarında "Şehirlerin Şahı" olarak adlandırılan yer aşağıdakilerden hangisidir?
III. 1848 İhtilalleri
A) Horasan
18.
gelişmelerden hangileri Osmanlı Devleti'ni olumsuz yönde etkilemiştir?
B) Buhara C) Kaşgar
A) Yalnız I
D) Semerkant
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E) Medine LYS Tarih Planlı Ders Föyü
3
Tarama
19.
Aşağıdakilerden hangisi 1920 yılında kurulan yeni Türk devletinin demokratikleşmesine katkı sağlayan gelişmelerden biri olduğu söylenemez?
22.
Aşağıdaki Türk ve İslam devletlerinden hangisinde egemenliğin kaynağı farklı olarak uygulanmıştır? A) Eyyubiler
A) Cumhuriyet'in ilanı
B) Karahanlılar
B) Saltanatın kaldırılması
C) Gazneliler
C) Çok partili yaşama geçilmesi
D) Büyük Selçuklular
D) Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi
E) Memlüklüler
E) Güçler birliğinin kabul edilmesi
20.
I. Tevhid-i Tedrisat Kanunu II. Latin harflerinin kabulü
23.
III. Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması IV. Soyadı Kanunu'nun kabulü
I. Amasya Görüşmelerinde
Yukarıda verilen inkılaplardan hangileri doğrudan toplumsal yaşamı düzenlemeye yönelik olarak yapıl mıştır? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) III ve IV
21.
II. Erzurum Kongresinde III. Sivas Kongresinde
gelişmelerinden hangilerinde ilk kez kabul edilmiştir?
C) II ve III
A) Yalnız I
E) I, II ve IV
1833 Hünkar İskelesi Antlaşması'nda Boğazlarla ilgili olarak, I. sorun olması sürecinin
II. statü kazanmasının
B) Yalnız II
D) I ve II
24.
durumlarından hangilerinin ilk kez yaşanmasına ne den olduğu söylenebilir?
B) Bacıyan-ı rum C) Abdalan-ı Rum
A) Yalnız I
D) Bahşiyan-ı Rum
B) Yalnız II
D) I ve III LYS Tarih Planlı Ders Föyü
C) I ve II
E) I, II ve III
C) Yalnız III
E) II ve III
Osmanlı tarihçisi Aşıkpaşazade'nin eserinde bahsettiği Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda rolleri olan Ana doluda görev yapan dört grup arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Gaziyan-ı Rum
III. jeopolitiğinin azalması
4
Kurtuluş Savaşı hazırlık sürecinde "Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür bölünemez."kararı;
E) Ahiyan-ı Rum
Tarama
25.
Lozan Barış Antlaşması'nda;
28.
I. İran sınırı,
Avrupa'nın doğu kültüründe öğrendiği kâğıt, matbaa, pusula ve barutun Yeniçağ'da Avrupa'da
II. Irak sınırı,
I. siyasi
III. Güney (Suriye) Sınırı
II. kültürel
konularından hangilerinde Misak-ı Milli'ye uygun kararlar alındığı söylenemez? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
III. ekonomik alanlarından hangilerinde gelişmelerin yaşanmasına katkı sağladığı söylenebilir?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) II ve III
B) Yalnız II
D) II ve III
26.
XVIII. yüzyılda ABD halkı Yedi Yıl Savaşları'ndan sonra bağımsızlık mücadelesini aşağıdaki hangi sömür geci devlete karşı yürütmüş ve başarıya ulaşmıştır? A) Fransa
B) İngiltere
D) Portekiz
29.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti'nde dış işlerinden sorumlu divan üyesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Şeyhülislam
C) Hollanda
B) Reisulküttap
E) Norveç
C) Sadrazam D) Nişancı E) Defterdar
27.
Tarih öncesi süreçten itibaren insanoğlunun ihtiyaçları ve bu ihtiyaçları giderme isteği bir takım icad ve buluşların yapılmasında önemli bir itici güç olmuştur.
Aşağıdakilerden hangisi bu tanıma uygun bir gelişme değildir?
Atatürk, "Bir insan, hayatında büyük muvaffakıyet gösterebilir; fakat yalnız onunla yetinmek isterse, o muvaffakı yet de unutulmaya mahkumdur."diyerek aşağıdakilerden hangisinin önemini vurguladığı söylenebilir?
A) Takvimin bulunması
A) Milli iradeyi üstün tutma
B) Yazının icadı C) Yerleşik hayata geçilmesi
B) Var olan başarıyı geliştirme C) Geçmişle övünme
D) Alfabenin bulunması
D) Bağımsızlığın önemini anlatma
E) Paranın bulunması
E) Devlet ile halkı birbiriyle kaynaştırma
30.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
5
Tarama
31.
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın uygulamaya konulması sonucunda ortaya çıkan; • Kuvay-ı Milliye birliklerinin oluşması,
Osmanlı Devleti'nde tarihi olayları kaydetmekle gö revli kişilere verilen ünvan aşağıdakilerden hangisi dir?
• Milli cemiyetlerin kurulması,
A) Sefaret
• Osmanlı Devleti'nin fiilen denetim altına girmesi
B) Vak'anüvis
34.
gelişmelerinin temel amacının aşağıdakilerden hangi sini korumaya yönelik olduğu söylenebilir?
C) Muid
A) Monarşik yapının baskı altından kurtarılması
E) Layiha
D) Mülazım
B) Ulusal bağımsızlığın devamının sağlanması C) Ekonomik çıkarların korunması D) Ulusal kuvvetlerin birleştirilmesi E) İşgallerin tamamen önlenmesi
35. 32.
Mirat'ül Memalik adlı eseri ile tanınan Türk - İslam bil gini aşağıdakilerden hangisidir?
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Geç Dönem mimari eserler arasında yer almaz ? A) Nur Osmaniye Camii
A) Piri Reis
B) İshak Paşa Sarayı
B) Katip Çelebi
C) Yıldız Sarayı
C) Molla Fenari D) Seyd-i Ali Reis
D) Mostar Köprüsü E) Levent Kışlası
E) Levni
33.
Küçük yaşta esir veya satın alınan gençlerden oluşan askerlerin, ilk Türk - İslam devletlerinde aşağıdaki hangi askeri yapı içinde yer aldığı söylenebilir? A) İkta Askerleri B) Gulam Ordusu C) Eyalet Askerleri D) Gönüllüler E) Kapıkulu Askerleri
6
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
36.
•
Bilimler Devleti;
•
Bibi Hanım Mescidi
•
Emir ünvanının kullanılması
gelişmelerinin aşağıdaki hangi devletle ilişkili olduğu söylenebilir? A) Çağatay D) Memlûk
B) Timur
C) Cengiz E) Eyyubi
Tarama
37.
II. Abdülhamit, Bulgarların Fener - Rum patrikliğinden ayrı olarak kendi kiliselerini kurmalarını sağlamış, ancak İttihat ve Terakkiciler 1910 yılında çıkardıkları "Kiliseler Kanunu" ile bütün Balkan kiliselerinin birleşmesini sağlamışlardır.
40.
II. Dünya üzerinde yaşayan tüm Türklerin bir bayrak al tında toplanması
Bu duruma bakılarak aşağıdakilerden hangisine ula şılamaz?
III. Batı'nın ilerlemiş teknolojisine ve felsefi düşüncesin deki gelişmişliği Osmanlı ülkesine getirilmesi
A) Balkanlardaki kilise sorununun önemli ölçüde çözülmüş olduğuna
Osmanlı devleti içinde farklı gruplar tarafından İmpa ratorluğun çöküşünü engellemek amacıyla savunu lan kir akımlarının yukarıdaki tanımlamaya uygun sıralaması aşağıdakilerden hangisidir?
B) Balkan Hristiyanlarının birlikteliklerinin güçlendiğine C) Osmanlı Devleti'nde iktidar değişikliği ile politika değişikliği olduğuna
I
II
III
D) Balkanlarda Hristiyanlar lehine gelişmeler yaşandığına
A)
Turancılık
İslamcılık
Batıcılık
E) Balkan uluslarının Osmanlı'dan tamamen ayrılmış olduğuna
B)
Osmanlıcılık
Turancılık
Batıcılık
C)
Ümmetçilik
Türkçülük
Osmanlıcılık
D)
Türkçülük
Batıcılık
Osmanlıcılık
E)
Batıcılık
Turancılık
Osmanlıcılık
41. 38.
I. Osmanlı Devleti içinde yaşayan din, dil, ırk ayrımı yapılmaksızın herkesin eşit haklara sahip olması
Diyarbakır, Hasankeyf ve Mardin bölgesinde aşağıda ki hangi beyliğe ait tarihi eserler yer alır?
Osmanlı Kuruluş Dönemi'nde Haçlılarla yapılan ilk sa vaş aşağıdakilerden hangisidir? A) Koyunhisar Savaşı
A) Saltuklu
B) Maltepe Savaşı
B) Mengücekli
C) Sırpsındığı Savaşı
C) Çaka D) Artuklu
D) I. Kosova Savaşı E) Niğbolu Savaşı
E) Danişmentli
42.
39.
Tarih öncesi devirleri inceleyen bir tarihçi;
I. nümizmatik,
B) Kurultayın daima bir karar organı olduğuna
III. epigrafya
gibi tarihe yardımcı bilimlerin hangilerinden yararla nabilir?
D) I ve III
Bu bilgiyle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Türklerde demokratik bir anlayışın olduğuna
II. arkeoloji,
A) Yalnız II
Türklerde kurultay bir danışma meclisi olarak kendini da ima muhafaza etmiştir. Ancak; han sülalesi yok olmuş ise işte o zaman han olabilecek kabiliyetteki bir beyi tahta bu kurultay çıkarmıştır. Bu gelenek Asya Hunlarından Os manlı dönemine kadar böyle devam etmiştir.
B) I ve II
C) II ve III
E) I, II ve III
C) Türk ırkıyla birlikte Türk kültürünün sürekliliğine D) Türklerde hanedanlık anlayışının yönetimde uygulandığına E) Yöneticiyi belirleme yönteminin genelde aynı olduğuna
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
7
Tarama
43.
•
Ülke hanedan üyelerinin ortak mülküdür.
•
Devlet yönetimi hükümdar ile oğullarına verilmiştir.
•
Yönetim hanedanın en yaşlı ve akıllı üyesinin hakkıdır.
46.
•
•
Osmanlı devlet yönetiminde, belli dönemler de geçer li olmuş olan bu uygulamaların aşağıdaki sorunlar dan hangisine çözüm bulma amacına yönelik olduğu savunulabilir?
•
Hititler ve Urartular, Asur çivi yazısını kullanmışlardır. Frigyalılar ve Lidyalılar, Fenike alfabesini uygulamışlardır. Latin alfabesinin temelini, Fenike alfabesi teşkil etmiş tir.
Bu bilgiyle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşıla maz?
A) Devletin bağımsızlığını sağlama
A) Medeniyetler arası etkileşim yaşanmıştır.
B) Veraset sistemindeki sorunları giderme C) İslam esaslarının uygulanmasına
B) Toplumlar arasındaki etkileşim sadece ticaret yoluyla olmuştur.
D) Devlet - halk ilişkisinin kurulmasına E) Hoşgörünün yaygınlaştırılmasında
C) Yenilikler tek bir uygarlıkla sınırlı kalmamıştır. D) Doğu kültürü, batı kültürleri üzerinde etkili olmuştur. E) Yenilikler, birçok kültürün ortak katkılarının bir ürünüdür.
Türklerde göçebe yaşam tarzından yerleşik yaşama geçtikten sonra aşağıdakilerden hangisinde bir değişim yaşanmıştır?
I. Dünya Savaşı'ndan sonra Anadolu'da başlayan iş gallere engel olmak amacıyla ilk tepki olarak kurulan ve hukuk mücadelesi veren milli cemiyetlerin özellik leri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz ?
A) Siyasi egemenlik anlayışında
A) Bağımsızlık düşüncesi ile hareket etmedir.
B) Taht anlayışında
B) Türk milletinin işgallere karşı bir tepkisidir.
C) Federal yapıda D) Dil'de
C) Tek bir merkeze bağlı olup birlik içinde hareket etmiş lerdir.
E) Uğraşı alanlarında
D) İşgallere karşı olmuşlardır.
47. 44.
E) Kuvay-i Milliye hareketlerinin temelini oluşturmuşlardır.
45.
Atatürk'ün "Türk milletini muasır medeniyetler seviyesi ne ulaştırmak için çalışmak." sözü;
I. milliyetçilik,
Aşağıdakilerden hangisi İlk Çağ'da Mezopotamya'da kurulan uygarlıklara ait özelliklerden biri değildir?
II. halkçılık,
A) Tarihi çağları ilk yaşayan uygarlıklar olması
III. inkılapçılık ilkelerinden hangileriyle doğrudan ilgilidir?
B) İlk yasaların yapılması C) Site adı verilen şehirlerin kurulması
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III 8
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
C) I ve III
E) I, II ve III
48.
D) İlk demokrasi yönetimlerinin oluşturulması E) Sık sık istilalara uğramaları
Tarama
49.
Moğolların,
52.
I. Türk töresini yazılı hale getirmeleri, II. Batınilik tarikarını ortadan kaldırmaları,
A) Toprak sisteminde
III. Memlükler ile Anadolu'da savaşlar yapmaları
özelliklerinden hangileri Türk kültür hayatının devamını sağlamaya yönelik faaliyetler arasında yer alır?
B) Veraset anlayışında
A) Yalnız I
D) Denizcilikte
B) Yalnız III
D) II ve III
C) Siyasi yapıda
C) I ve II
E) Hukukta
E) I, II ve III
53. 50.
Anadolu Selçuklu Devleti ile Büyük Selçuklu Devleti arasında aşağıdaki alanların hangisinde farklı uygulamaların yaşandığı söylenebilir?
I. Meşrutiyet'in ilan edilmesi sonucunda Osmanlı Devleti'nde; I. monarşik yapı,
A) Harzemşahlar
II. parlementer sistem,
B) Tolunoğulları
III. egemenlik anlayışı
C) Akşitler
durumlarından hangilerinde bir değişimin yaşandığını gösterir? A) Yalnız I D) I ve II
Aşağıdaki Türk - İslam devletlerinden hangisi, ordu larının temelini Kıpçak bölgesinden getirdikleri kölemenlerden oluşturmuştur?
D) Eyyubiler E) Gazneliler
B) Yalnız II C) Yalnız III E) I ve III
54.
Osmanlı Devleti'nde kadın, çocuk ve yaşlıların korunma sı, özürlülerin bakılması ve sosyal yardımlaşmaya yönelik kurumlar oluşturulmuştur. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nde görülen bu kurumlara örnek olarak gösterilemez? A) Darüleytam
51.
-
B) Darülaceze
I. Dünya Savaşı'dan en kârlı çıkan İtilaf Devleti aşağı dakilerden hangisidir?
C) Hilal-i Ahmer cemiyeti
A) ABD
D) Darüttalim
B) Fransa D) Japonya
E) İtalya
C) İngiltere
E) Darüşşafaka
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
9
Tarama
XIX. yüzyılda Batıda Osmanlı Devletiyle ilgili olarak "Şark meselesi" kavramı ilk kez aşağıdakilerden hangisinde kullanılmıştır?
55.
A) Tilsit Görüşmesinde
58.
II. Köktürk, III. Türgişler
B) Kale-i Sultaniye Antlaşmasında C) Viyana Kongresinde
devletlerinden hangileri hem Orta Asya hem de Avrupa'da varlık göstermiştir?
D) Paris Antlaşmasında
A) Yalnız I
E) Berlin Konferansında
B) Yalnız II
D) I ve II
59.
İlk Türk Devletlerinde uygulanan;
56.
Orta Asya Türk Tarihinde yer alan,
I. Avarlar,
I. kurultay kararları,
C) Yalnız III
E) II ve III
1 Kasım 1922'de saltanatın kaldırılmasının sonucun da ortaya çıkan gelişmeler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
II. hakanın emirleri, A) Osmanlı Devleti resmen sona ermiştir.
III. örf ve adetler
B) Laiklik yolunda ilk adım atılmıştır.
durumlardan hangileri törenin kaynakları arasında gösterilebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
57.
D) Ulusal egemenlik alanında önemli bir adım atılmıştır.
C) Yalnız III
E) Muhalefetin gücüne tamamen son verilmiştir.
E) I, II ve III
I. demokratik ve laik esaslar içermesi
Türk Kurtuluş Savaşı süresince Fransızlara ve İtalyanlara karşı açılan Güney Cephesi aşağıdaki geliş melerden hangisi ile tamamen kapanmıştır?
II. uygulanması ve anlaşılmasının kolay olması
A) Londra Konferansı
Türk Medeni Kanunu hazırlanırken İsviçre Medeni Kanunu'nun örnek alınmasında;
III. Türk gelenekleriyle uyumlu olması özelliklerden hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III 10
C) TBMM gücü ve otoritesi artmıştır.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
C) I ve II
E) I, II ve III
60.
B) Gümrü Antlaşması C) Lozan Barış Antlaşması D) Mudanya Ateşkes Antlaşması E) Ankara Antlaşması
Tarama
61.
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın ağır koşullarının Osmanlı Devleti tarafından kabul edilmesinde; I. İttifak güçlerine güvenilmesi,
II. Rusya III. Lehistan
II. Wilson ilkelerine inanılması,
Osmanlı Devleti, yukarıdaki devletlerden hangileri ile Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları ile kaybettiği top rakları geri almak amacıyla mücadele etmemiştir?
III. bazı orduların terhis edilmemesi
durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
A) Yalnız I
C) I ve II
•
•
II. Rusya
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin yukarıda verilen devletlerden hangileri ile bir ilişkisi olmamıştır ? B) I ve II
Rusya'nın, İsveç Kralı XII. Şarl'ı takip ederek Osmanlı sınırlarını ihlal etmesi Osmanlı Devleti'nin 1700 İstanbul Antlaşmasıyla Rus ya'ya verdiği toprakları ve hakları geri almak istemesi
Yukarıdaki gelişmelerin neden olduğu Osmanlı – Rus savaşı aşağıdakilerden hangisidir?
III. Lehistan
D) II ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E) I, II ve III
I. İngiltere
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
65.
62.
I. Avusturya
64.
A) Poltova B) Çeşme
C) Yalnız III
C) Prut
E) I, II ve III
D) Kırım E) Bahçesaray
66.
63.
Osmanlı Devleti'nin XVII ve XVIII. yüzyılda yaptığı aşa ğıdaki antlaşmalardan hangisi ikili antlaşma özelliği taşımaz?
Aşağıda verilen antlaşmalardan hangisinin karşısın daki bilgi ile eşleştirmesi yanlış verilmiştir? A) El-Ariş Antlaşması
Fransa'nın Mısır'ı boşaltması
B) Belgrad Antlaşması yon verilmesi
Fransa'ya ilk kez kapitülas-
A) Belgrat
C) Küçük Kaynarca Antlaşması Ortodoksların koruyuculuğunun Rusya'ya bırakılması
B) Zitvatoruk C) Yaş
D) Kerden Antlaşması sı'nın onaylanması
D) Bucaş
E) Yaş Antlaşması kabul edilmesi
E) Nasuh Paşa
1639 Kasrışirin AntlaşmaKırım'ın Rusya'ya ait olduğunun
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
11
Tarama
Orta Asya Türk devletlerinde uygulanan;
67.
70.
I. karizmatik iktidar, II. boylar şeklinde teşkilatlanma,
II. Oğuz isyanlarını bastırmaları, III. boy beylerinden oluşan ve yönetimde etkili olan kurul tay meclisini oluşturmaları
III. fedaratif anlayış
durumlarından hangileri merkezi otoriteyi zayıamıştır? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
Köktürklerin; I. Avar Devletine son vermeleri,
faaliyetlerinden hangileri Orta Asya Türk birliğini sağ lamaktan çok korumaya yöneliktir?
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) II ve III
B) Yalnız II
D) II ve III
68.
Aşağıdakilerden hangisi, ilk Türk devletlerinde devlet başkanının görevleri arasında yer almaz ?
71.
A) Toplumun ihtiyaçlarını karşılamak
XVI. yüzyıl Avrupa'sı, siyasal, bilim ve din gibi bir çok alanda yaşanan gelişmelerin üzerinde kurulmuştur.
Buna göre, Avrupa ile ilgili olarak;
B) Halkın huzur ve refahını sağlamak
I. Merkezi krallıklar güçlenmiştir.
C) Yuğ törenleri düzenlemek
II. Dogmatik düşünce yaygınlaşmıştır.
D) Sınırları genişletmek ve korumak
III. Okuma-yazma oranı artmıştır.
E) Ülkeyi töreye göre yönetmek
yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
69.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Türk - İslam devletlerinde hükümdar "saray", "hükümet", "ordu" ve adalet unsurlarını kendi bünyesinde bulundur muştur.
C) Yalnız III
E) I ve III
I. yasama,
Cengiz Han'ın torunu Hülagü Han'ın Abbasi Devleti'ni yıkarak 1258'de İran'da kurduğu devlet aşağıdakilerden hangisidir?
II. yürütme,
A) Timur
Bu yetkilere dayanarak hükümdarın;
72.
III. yargı
gibi erklerden hangilerine etki ettiği söylenebilir?
B) Çağatay Hanlığı C) Kubilay Hanlığı
A) Yalnız II
D) İlhanlı Devleti
B) Yalnız III
D) II ve III 12
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
C) I ve II
E) I, II ve III
E) Moğollar
Tarama
73.
Hindistan'ın Pencap Bölgesi'nden Irak'a kadar uzanan bölgede egemenlik kuran, İslamiyeti Hindistan'da ilk kez yayan Türk İslam devleti aşağıdakilerden han gisidir?
76.
Osmanlı ekonomisinde devletin gelirlerini arttırmayı, giderlerini daraltmayı amaç edinen bir mantık ile ha zinenin gücünü sürekli arttırmaya çalışan ve ulaştığı seviyenin altına düşmesini önlemeye çalışan sistem;
A) Tolunoğulları
I. Fiskalizm,
B) Büyük Selçuklular
II. Gelenekçilik,
C) Gazneliler
III. İaşecilik
D) Babür Devleti
modellerden hangileri ile tanımlanmıştır?
E) Akhun Devleti
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
74.
•
İnebolu
•
Maraş
•
Antep
77.
Kurtuluş Savaşı'nda önemli bir yere sahip olan bu şehirlerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Cesur kavimlerin efendisi olarak bilinen Avrupa'daki Nibelungen destanına konu olan "Etzel" adındaki Türk hükümdarı aşağıdakilerden hangisidir? A) Boris Han
A) İstiklal Madalyası'na sahip olmaları
B) Attila
B) Anadolu'ya cephane aktarımını sağlamaları
C) Alper Tunga
C) Kuvay-ı Milliye birliklerini kurmaları
D) Rua
D) Düşmandan ilk kurtarılan yerler olmaları
E) İlek
E) Azınlıklarla mücadele etmeleri
75.
Atatürk döneminde yaşanan iç ve dış gelişmeler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) 29 Ekim'in Milli Bayram ilan edilmesi
78.
Türk İslam devlet teşkilatlanmasıyla ilgili, yapılan aşağıdaki eşleştirmelerden hangisinin günümüzdeki karşılığı doğru değildir?
B) Bozkurt - Lotus olayı
A) Divan-ı Humayun
C) Vagon - Lits Olayı D) 23 Nisan'ın, Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı olarak ilan edilmesi
B) Sadrazam Başbakan C) Nezaret-i Deavi Cumhurbaşkanı
E) Varlık vergisinin çıkarılması
E) Sadaret Kethüdası
D) Reisülküttap
Bakanlar Kurulu
Dışişleri Bakanı İçişleri Bakanı LYS Tarih Planlı Ders Föyü
13
Tarama
Emeviler devrinde posta ve polis teşkilatlarının kurulmasıyla,
79.
81.
Avrupa'da uygulanan feodal düzenin; I. ekonominin toprağa dayanması
I. merkezi otoriteyi güçlendirme,
II. derebeylerin gücüne kesin bağlı olunması
II. toplumsal eşitliği sağlama,
III. bir bölgede birden fazla senyörün bulunması
III. mezhep birliğini sağlama
özelliklerden hangileri, Avrupa'da siyasi birliğin bo zulduğuna kanıt olarak gösterilebilir?
durumlarından hangilerinin amaçlandığı söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E) II ve III
Abbasiler, Mısır'da kurulan İhşitlerin varlığını korumasına destek vermişlerdir.
80.
A) Yalnız I
C) Yalnız III
82.
Osmanlı Devleti'nin kısa sürede büyüyüp güçlenme sinde;
Abbasilerin bu politikasına,
I. hoşgörülü ve adaletli bir politika izlemesi
I. İhşitlerin, Fatimilerle Abbasiler arasında tampon dev let durumunda olması
II. istimalet ve iskan politikasını benimsemesi III. Oğuzların Kayı boyundan gelmesi
II. Halifeliğin Abbasilerde olması
durumlarından hangilerinin etkisi olmamıştır?
III. İhşitlerin yöneticilerinin Türk olması
A) Yalnız I
durumlarından hangilerinin neden olduğu savunula bilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
14
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
C) Yalnız III
E) I, II ve III
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Tarama
83.
Aşağıdakilerden hangisi, Orhan Bey döneminde mey dana gelen kurumsallaşma ve teşkilatlanma çalışmalarından biri değildir?
86.
İlk Türk devletlerinin On iki hayvanlı Türk Takvimini yapmaları ve kullanmalarının aşağıdakilerden hangisi ile bir ilgisi yoktur?
A) Yaya ve Müsellem ordusunun kurulması
A) Astronomi bilimi
B) İshak Paşa Sarayı'nın yapılması
B) Uğraşı alanları
C) Divanıhümayun'un kurulması
C) Sorunları giderme
D) Süleyman Paşa Medresesi'nin açılması
D) Planlı bir yaşam
E) Gümüş paranın bastırılması
E) Siyasal anlayış
I. Pazırık Halısı
87.
II. Oğuz Kağan Destanı 84.
Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki fetih hareketleri aşağıdaki padişahlardan hangisi döneminde başlamıştır?
III. Altın Elbiseli Adam IV. Paiteng Kuşatması V. Tötö kanalı
A) I. Murat
Yukarıdakilerden hangisinin Asya Hun Devleti dönemine ait olduğu söylenemez?
B) Orhan Gazi C) I. Bayezit
A) I
D) I. Mehmet
B) II
C) III
D) IV
E) V
E) II. Murat
II. Ziggurat tapınağı
Moğolların, Türk kültür inancı ve dilini öğrenmesinde ve Moğolların bir kısmının da Türkleşmesinde etkili olan Türk devleti aşağıdakilerden hangisidir?
III. Tapates halısı
A) Köktürkler
88. 85.
I. Asklepion sağlık merkezi
Yukarıda verilen kavramlardan hangilerinin İlk Çağ Anadolu uygarlıklarına ait olduğu söylenebilir?
B) Turfan Uygurları C) Karluklar
A) Yalnız I
D) Türgişler
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve III
E) I, II ve III
E) Kıpçaklar LYS Tarih Planlı Ders Föyü
15
Tarama
89.
XV ve XVI. yüzyıl klasik Osmanlı mimari yapıları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
91.
İslam dünyasında yaşanan, I. Ridde Olayı,
A) Topkapı Sarayı
II. Hakem olayı,
B) Hacı Bayram Camii
III. Kerbela Olayı
D) Rumeli Hisarı
hangileri sonucunda İslam dünyasında mezhep ayrılığına neden olacak gelişmeler yaşanmıştır?
E) Fatih Camii
A) Yalnız II
C) Mihrimah Sultan Medresesi
B) Yalnız III
D) II ve III
90.
92.
I. Cemel Vakası
II. Sıffın Olayı III. Kerbela Olayı
Osmanlı Devleti'nde Anadolu Türk siyasi birliğinin kesin olarak sağlandığı savaş aşağıdakilerden hangisidir?
Yukarıdaki olayların kronolojik sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) Kırkdilim
A) I, II ve III
C) Mercidabık
B) II, III ve I
D) III, I ve II
C) I ve II
E) I, II ve III
B) Preveze
C) II, I ve III
D) Turnadağ
E) III, II ve I
E) Çaldıran
D. 29
D. 19
D. 27 B. 17 D. 84
C. 74 B. 64
D. 42 B. 32
16
A. 09
B. 07
E. 96
B. 98
E. 78
E. 68
B. 66
C. 56
B. 34
B. 24
D. 02 E. 91
D. 81
C. 54 E. 44
E. 22 A. 12
B. 88
C. 86 E. 76
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
C. 58 C. 46 A. 36
B. 48
B. 38
C. 28
D. 18
A. 08
A. 16
E. 06
E. 95
C. 14 B. 04 A. 93
D. 83 E. 73
B. 63
D. 53 B. 43
D. 71
C. 41 E. 31
B. 21
C. 11
C. 61 A. 51
A. 26
D. 85
D. 01
A. 97
C. 75 E. 65 B. 33 B. 9
C. 87
B. 77
A. 67
E. 57
A. 47
C. 37
C. 55
D. 45
D. 35
D. 25
C. 15 E. 05 A. 94
D. 23 B. 13
B. 03
B. 92
E. 82
C. 72 B. 62 A. 52
A. 6
D. 5
E. 4
C. 8
A. 7
E. 3
C. 2
A. 1
r al pav e C
LYS // COĞRAFYA
FÖY NO
02
TARAMA Genel Tarih - İnkılap Tarihi LYS Tipi Sorular 1.
•
Erzurum ve Bayburt civarında kurulmuştur.
•
Dede Korkut Hikayeleri
•
Anadolu'da kurulan ilk Türkmen beyliğidir.
•
Ergenekon Destanı
•
Tepsi Minare bu beyliğe ait mimari yapıdır.
•
Sine Uşi Yazıtları
•
Manas Destanı
•
Yenisey Yazıtları
Yukarıda özellikleri verilen beylik aşağıdakilerden hangisidir?
4.
A) Saltuklular B) Mengücekliler
Yukarıdaki gelişmelerle ilgisi olmayan Türk devleti aşağıdakilerden hangisidir?
C) Danişmentliler
A) Oğuzlar
D) Artuklular
B) Köktürklar
E) Çaka Beyliği
C) Avarlar D) Kırgızlar E) Uygurlar
2. Türklerin, İslamiyet'in benimsenmesiyle birlikte Türk devlet teşkilatında aşağıdaki alanların hangisinde daha az değişim yaşadığı söylenebilir?
5. Türklerde görülen; •
Bozkır kültürü
•
Göçebe yaşam şekli
A) Dil
-
B) Askerlik
aşağıdakilerden hangisi üzerinde olumlu bir etki yap mamıştır?
C) İnanç
A) Savaşçılıkta
D) Hukuk
B) Ekonomide
E) Sanat
C) Cesarette D) Mücadelecilikte E) Dayanışmada
6. Uygur Türklerinin yaşam tarzının değişmesi; 3. Abbasi Halifesinden "Doğunun ve Batı'nın Sultanı" ünvanını alan ilk Türk Bey'i aşağıdakilerden hangisidir? A) Melikşah B) Tuğrul Bey
I. dil yapısı II. geçim kaynağı III. hanedan anlayışı
C) Gazneli Mahmut
durumlarından hangileri üzerinde bir değişikliğe ne den olduğunu söylenebilir?
D) Çağrı Bey
A) Yalnız I
E) Alp Arslan
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
1
Tarama
7. Margos ve Anatolius Antlaşmaları aşağıdaki hangi
10.
I. Kapitülasyonların kaldırılması
devletler arasında imzalanmıştır?
II. Maarif teşkilatı hakkında kanun
A) Avrupa Hun – Bizans
III. Millet mekteplerinin açılması
C) I. Köktürk – Bizans
Yukarıdakilerden hangilerinin okuma - yazma oranını artırmaya yönelik olduğu söylenebilir?
D) Bizans – Sasani
A) Yalnız I
B) I. Köktürk – Sasani
E) Peçenek – Hazar
8. Aşağıdakilerden hangisi Kavimler Göçü tarihinden sonra kurulan Türk Devletlerinden biri değildir? A) Asya Hun B) Türgiş
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
11. Duraklama Dönemi'nde yaşanan; I. tımar sisteminin bozulması II. kafes usulünün benimsenmesi III. beşik ulemalığının uygulanması
D) Kutluk
gibi durumlardan hangileri Osmanlı Devleti'nde hem ekonomiyi hem de orduyu olumsuz yönde etkilediği savunulabilir?
E) Avrupa Hun
A) Yalnız I
C) Uygur
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
12. II. Osman'ın yeniçeri ocağını kaldırıp yerine yeni bir ordu
zıd'a "Sultan-ı İklim-i Rum" ünvanını vermiştir.
kuracağı söylentileri sonucunda yeniçeriler ayaklandı. Bu ayaklanmanın sonunda II. Osman yeniçeriler tarafından öldürüldü.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun Osmanlı Devle tine sağladığı katkılardan biri olduğu savunulabilir?
I. Yapılan ıslahatları halk benimsemiştir.
9. Abbasi Halifesi Niğbolu Zaferi'nden sonra Yıldırım Baye-
A) Balkan hakimiyetinin kesinleşmesi
Bu bilgiler dikkate alındığında; II. II. Osman köklü bir değişimi amaçlamıştır. III. Yeniçerilerin saygınlığı artmıştır.
B) Ekonomik durumun düzelmesi C) Savaşlarda halifeden askeri yardım alınması
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
D) Anadolu'da padişahın otoritesini arttırması
A) Yalnız I
E) İslam dünyasının lideri haline gelmesi
2
LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
Tarama
13. Mustafa Kemal'e TBMM tarafından gazilik ünvanı ve
16. Osmanlı Devleti'nde medreselerde eğitim sisteminin
mareşallik rütbesi aşağıdaki hangi savaşta gösterdiği başarı sonucunda verilmiştir?
bozulmasında; I. beşik ulemalığı,
A) Dumlupınar
II. akılcılıktan uzaklaşılması,
B) Anafartalar
III. kanun-i kadim
C) Trablusgarp
uygulamalarından hangileri etkili olmuştur?
D) Sakarya
A) Yalnız II
E) Büyük Taarruz
D) II ve III
14. Kurtuluş Savaşı dönemiyle ilgili aşağıda yazılan eser Milli Savaş Hikayeleri
B) F. Rıfkı Atay
Zeytindağı
C) Kazım Karabekir D) Halide Edip E) Mithat Cemal
ni, aşağıdaki sanat dallarından hangisi ile tanınmış tır? A) Ciltçilik B) Minyatür
İstiklal Harbimiz
C) Hat
Ateşten Gömlek
D) Çini
Çankaya
E) Mimari
18. 15.
I. İtalya
II. İspanya
III. Beylerbeyi
Yukarıdaki saraylardan hangileri XVIII. yüzyılda Os-
Yukarıdakilerden hangileri Türkiye'nin Milletler Cemiyeti'ne katılmasında ve üye olmasında etkisi olmuştur?
D) II ve III
I. Çırağan
II. Dolmabahçe
III. Yunanistan
A) Yalnız I
C) I ve II
E) I, II ve III
17. Osmanlı sanatının önemli isimlerinden biri olan Lev-
ve yazar eşleştirmelerinden hangisi doğru değildir? A) Yakup Kadri
B) Yalnız III
B) Yalnız II
C) I ve II
manlı mimarisinde etkili olmaya başlayan Avrupa mi mari tarzı örnek alınarak inşa edilmiştir? A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E) I, II ve III LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
3
Tarama
19.
22. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde görülen "Beşik Ule-
I. Fes ve pantolon giyilmesi
malığı" durumu,
II. Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması
I. ilmiye,
III. Posta teşkilatının kurulması IV. Resmini devlet dairelerine astırması
II. Mahmut Dönemi'nde görülen bu uygulamalardan hangileri merkezi otoriteyi güçlendirme amacı taşıdı ğı söylenebilir? A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I, III ve IV
C) III ve IV
E) II, III ve IV
II. kalemiye, III. seyfiye
sınıarından hangilerindeki bozulmayı ifade etmekte dir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
20. Geliri medrese, imarethane, cami, kervansaray ve hasta -
23. Osmanlı Devleti'nin Duraklama Dönemi'nde, Anado-
ne gibi sosyal tesislerin işletilebilmesi için ayrılan arazile re vakıf arazileri denilmektedir.
lu'da ortaya çıkan Celali İsyanlarının yaygınlaşmasın da aşağıdakilerden hangisinin etkisi görülmemiştir?
Aşağıdakilerden hangisi Vakıarın devlete sağladığı katkılar arasında gösterilebliir?
A) Tımarların rüşvet ve iltimas karşılığı verilmesi
A) Sosyal refah alanını güçlendirmek ve geliştirmek
C) Savaşların uzaması toprakların boş kalması
B) Devletin gelirlerini arttırmak
D) Sosyo- ekonomik yapının bozulması
C) Askeri harcamalara katkı vermek
E) Köylüden haksız vergi alınması
B) Cülus bahşişlerinin ödenememesi
D) Vergilerin düzenli bir şekilde toplanmasını sağlamak E) Hazine gelirlerini arttırmak
24. Mustafa Kemal'in, Kurtuluş Savaşı sırasında eğitim - öğ retim işlerini ihmal etmemiş; savaşların en çetin geçtiği dönemlerde bile eğitim toplantıları yapmış, okulların açık olmasını istemiştir.
21. Osmanlı devlet yönetiminde;
Atatürk'ün bu yaklaşımı;
I. askerlik,
I. ulusal eğitim politikasının belirlenmesi
II. yargı,
II. eğitiminde savaş kadar önemli olduğu düşüncesi
III. maliye,
III. eğitime yönelik inkılapların gerçekleşmesine önem
IV. eğitim
alanlarından hangilerindeki düzenlemeler, ilmiye sınıfı tarafından yürütülmektedir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve IV 4
LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
C) Yalnız III
E) II, III ve IV
verilmesi durumlarından hangileri ile ilişkilendirilebilir? A) Yalnız I
D) I ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Tarama
25. Kurtuluş Savaşı hakkında bilgi veren "İstiklal Harbimiz"
28.
I. Mühimme defterleri
adlı eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
II. Şeriye sicilleri
A) Kazım Karabekir
III. İlmiye kayıtları
C) Cemal Kuntay
Yukarıda verilenlerden hangileri ulema sınıfının kaynakları arasında gösterilemez?
D) Mehmet Akif
A) Yalnız I
B) Faik Rıfkı Atay
D) I ve III
E) Halide Edip
26. 1792 Yaş Antlaşması ile Kırım'ın bir Rus toprağı olduğu
da alınan ürün vergisi aşağıdakilerden hangisidir? A) İspenç
Bu gelişmeye göre;
B) Çiftbozan
I. Osmanlı Devleti'nin egemenlik alanı daralmıştır.
C) Öşür
II. Karadeniz üzerindeki Rus nüfuzu güçlenmiştir.
D) Biştegani
III. Milliyetçilik hareketleri başarıya ulaşmıştır.
E) Çift resmi
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
D) II ve III
C) I ve II
E) II ve III
29. Osmanlı Devleti'nde müslüman ahaliden 1/10 oranın-
Osmanlı tarafından da kabul edilmiştir.
A) Yalnız I
B) Yalnız III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
27. Osmanlı ordu teşkilatı içinde askeri eğitim ve talim kurumları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Cambazhane
30.
I. Ayak
II. İkindi III. Galebe
C) Kılıçhane
Yukarıda verilenlerden hangileri veziriazam tarafından toplanan divanlardan biri olduğu söylenebilir?
D) Humbarahane
A) Yalnız I
B) Tophane
E) Darphane
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
5
Tarama
31. Aşağıdaki gelişmelerden hangisi Osmanlı Devleti'nin
34. 1243 yılında yapılan Kösedağ Savaşı'nın sonuçları
milliyetçilik akımının İmparatorluk üzerindeki etkile rini zayıatmak amacıyla yaptığı çalışmalar arasında yer almaz?
arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Anadolu'da bayındırlık ve İmar faaliyetlerinin durması B) Anadolu Selçuklu Devleti'nin resmen sona ermesi
A) Osmanlıcılık politikası
C) Anadolu Türk siyasi birliğinin bozulması
B) Islahat Fermanı
D) Anadolu'da ticari hayatın gerilemesi
C) Kırım'ın bağımsız olması
E) Anadolu'da II. Beyliklerin kurulması
D) I. Meşrutiyet'in ilanı E) Tanzimat Fermanı
35.
32. Çin'de maytap ve havai şek yapımında kullanılan barut Orta Çağ'ın sonlarında ateşli silahlarda kullanılmaya baş lanmıştır.
Bu gelişmenin Avrupa'da aşağıdakilerden hangisinin yıkılmasında etkisi olduğu söylenebilir?
I. Eyyubiler
II. Musul Atabeyliği III. Türkiye Selçuklu Devleti
Yukarıdaki siyasi güçlerden hangileri, Haçlı Ordularına karşı mücadele etmiştir? A) Yalnız I
A) Mutlak krallıkların
D) II ve III
B) Feodalite rejiminin
B) I ve II
C) I ve III
E) I, II ve III
C) İmparatorlukların D) Mutlak monarşilerin E) Ulus devletlerinin
33. 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanında "her gücün üstünde kanun gücü olduğu" kabul edilmiştir.
36. Türkiye Selçuklu Devleti döneminde Anadolu'da gö -
Bu durumun Osmanlı Devleti'nde,
rülen aşağıdaki gelişmelerden hangisinde, Moğol istilasının olumlu bir etkisi olduğu söylenebilir?
I. anayasal düzene geçilmesi, II. hukuken üstünlüğü sağlama, III. devletin teokratik yapısını güçlendirme
A) Anadolu'da Türkmen nüfusunun artmasında B) Anadolu'da imar faaliyetlerinin hızlanmasında
durumlardan hangilerine zemin hazırladığı savunulabilir?
C) Konya'nın başkent yapılmasında
A) Yalnız I
D) Samsun ve Sinop'un ele geçirilmesinde
B) Yalnız II
D) I ve II 6
LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E) Miryokefalon savaşının kazanılmasında
Tarama
37. Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye Selçuklu Devleti ile ilgili doğru bir bilgi değildir?
40. UNESCO tarafından 1987 yılında dünya kültür mirası listesine alınan dünyanın sekizinci harikası olarak nitelendirilen yer aşağıdakilerden hangisidir?
A) Haçlılarla mücadele etmişlerdir. B) Anadolu'da, Türk kültürünün yayılmasına katkıları olmuştur.
A) Nemrut Dağı
C) Anadolu'nun Türk yurdu olmasını kesinleştirmişlerdir.
C) Bergama
D) Anadolu'da ilk kültür ve sanat eserleri inşa etmişlerdir.
D) Kapodakya bölgesi
B) Asklepion Sağlık Merkezi
E) Çemberlitaş
E) Anadolu'nun bilim ve kültür merkezi haline gelmesini sağlamışlardır.
41. Aşağıdakilerden hangisi "Türk" kavramının anlamla38. Bizans kaynaklarında ilk defa Türkiye adı; I. Orta Asya,
rından biri değildir? A) Miğfer
II. Anadolu,
B) Göç eden
III. Orta Doğu
C) Töreli
bölgelerinden hangileri için kullanılmıştır?
D) Güçlü, kuvvetli
A) Yalnız I
E) Olgunluk çağı
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
42. MÖ 162'de Selevkos İmparatorluğunun çökmesi üze39.
rine Adıyaman bölgesinde kurulan krallık aşağıdaki lerden hangisidir?
I. Cihannüma II. Keşfü'z - Zunun
A) Hurriler
III. Kitab-ı Bahriye
Katip Çelebi'nin eserleri arasında yukarıdakilerden hangileri yer almaz?
B) Komagene
A) Yalnız II
D) Luviler
D) I ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) II ve III
C) Urartular E) Kapatokya LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
7
Tarama
43.
•
Lidyalıların – Ticaretle
46. Aşağıdaki Osmanlı aydın ve düşünürlerinden hangisi
•
Frigyalıların – Tarımla
•
Fenikelilerin – Kolonicilikle
hem I. İbrahim'e hem de IV. Murat'a Islahat raporları hazırlayıp sunmuştur? A) Köprülü Mehmet Paşa
uğraşmasında belirleyici unsur olarak, I. coğrafi konumları,
B) Koçi Bey
II. siyasal yapıları,
C) Tursun Bey
III. yaşam tarzları
D) Mustafa Ali E) Piri Reis
durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
I. Minyatür
47.
44. Anadolu'nun Tarih öncesini aydınlatan merkezleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Alişar
B) Truva
D) Uruk
II. Hat III. Çinicilik
C) Hacılar
Yukarıdaki sanat dallarından hangilerinin ilk örneklerinin İslamiyet öncesi Türklerde de kullanıldığı söyle nebilir?
E) Karain
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
48.
•
•
45. XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde, Şeyhülislam Fey zullah Efendi'nin görevden alınmasına ve öldürülmesine neden olan olay aşağıdakilerden hangisidir?
"Kitab-ı Bahriye" adlı eserinde dünyanın yuvarlak olu şundan gel-git olayları ve pusulanın kullanımı gibi ko nulara yer vermiştir.
Yukarıda özellikleri verilen bilim adamı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çınar Olayı B) Vakay-ı Hayriye Olayı
B) Matrakçı Nasuh
C) Vak'ayı Vakvakiye Olayı
C) Piri Reis
D) Edirne Olayı
D) Seydi Ali Reis
E) Bucuktepe Olayı
E) Naima
LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
E) II ve III
Kanuni Sultan Süleyman döneminin ünlü coğrafyacısıdır.
A) Uluğ bey
8
C) Yalnız III
Tarama
49. Anadolu'da Türkiye Selçuklu Devleti dönemine ait
52. Konya - Aksaray arasında inşa edilen Sultan Hanı
medrese yapıları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
aşağıdaki alanlardan hangisinde halka hizmette bu lunmuştur?
A) Karatay
A) Hamam D) Külliye
B) Buruciye
B) Askeri
C) Ticaret E) Dini
C) Gök D) Nizamiye
E) Caca Bey
50.
53. Osmanlı Devleti'nin piyasada istenilen kalitede, yat -
• Hıdırlık
ta ve yeterli miktarda mal bulundurulması adına yaptığı uygulama, aşağıdakilerden hangisidir?
• Haburman • Belkıs
Yukarıda verilen Türkiye Selçukluları ve Beylikler dö neminde inşa edilen yapıların aşağıdaki alanlardan hangisiyle ilgili olduğu söylenebilir? A) Köprü
B) Medrese
C) Şifahane
A) İaşecilik B) Merkantilizm C) Liberalizm D) Fiskalizm E) Gelenekçilik
D) Kervansaray
E) Kışla
54. Selçuklu Devleti'nde esnaf ve zanaatkârlar arasında
II. Hatuniye Medresesi
dayanışmayı sağlamak, üyelerine mesleki eğitim vermek, esnaf ahlakı ve vicdanını da yerleştirmek ama cıyla kurulan esnaf örgütlenmesi aşağıdakilerden hangisidir?
III. Mama Hatun Kümbeti
A) İkta Sistemi
51.
I. Malabadi Köprüsü
Yukarıda verilenlerden hangileri Artuklu Beyliği dönemine aittir?
B) Kervansaray C) İmarethane
A) Yalnız I
D) Vakıf Sistemi
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
E) Ahi Teşkilatı LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
9
Tarama
55. Türk tarihinde Türklerin kullandıkları marşlar arasın da;
I. Nene Hatun
58.
II. Halide Edip
I. Mecidiye Marşı,
III. Şerife Bacı
II. Mahmudiye Marşı,
IV. Halime Çavuş
III. Süleymaniye Marşı
V. Hafız Selman İzbeli
hangilerinin yer aldığı söylenemez? A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) I ve III
Yukarıda verilenler kadın kahramanlarımızdan hangi si Kurtuluş Savaşı'nda görev almamıştır?
C) I ve II
E) II ve III
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
59. İlk Türk devletlerinde görülen; I. yazılı hukuk kurallarının olmaması, II. hapis cezalarının on günle sınırlı olması,
56. Cumhuriyet döneminde yaşanan;
III. davalara Yargucunun bakması
I. Nasturi İsyanı
gibi hukuki anlayışlardan hangilerinin mevcut yaşam tarzının bir sonucu olarak ortaya çıktığı söylenebilir?
II. Menemen Olayı III. Şeyh Sait İsyanı
A) Yalnız I
olaylardan hangilerinin "Musul"un kaybedilmesi ile ilişkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
60.
•
•
•
Kırım'a bağımsızlık verilecektir. Rusya, Osmanlı ülkesindeki Ortodoks ve Slav vatan daşları himaye edebilecektir. Osmanlı Devleti Rusya'ya savaş tazminatı ödeyecektir.
1774 Küçük Kaynarca Antlaşmasının yukarıda verilen maddelerine bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Karadeniz Rusların kontrolüne girmiştir.
57. Almanya ve İtalya'nın bölgeyi tehdit etmesi üzerine 1934 yılında kurulan Balkan Antantı'na üye devletler arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
C) Balkan toprakları Rusya'nın nüfuz bölgesi haline getirilmiştir.
A) Bulgaristan
D) Rusya'nın Osmanlı'nın iç işlerine karışmasına zemin hazırlamıştır.
B) Türkiye
D) Yunanistan
10
B) Osmanlı savaş suçlusu sayılmıştır.
LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
C) Yugoslavya
E) Romanya
E) Osmanlı'nın egemenlik alanı daralmıştır.
Tarama
61. Harf Devrimi'nin yapılması ve Yeni Türk harerinin ka -
64. Avrupa'da 1815 - 1827 yılları arasında yaşanan Resto-
bul edilmesi konusu ilk kez aşağıdakilerden hangisinde gündeme gelmiş ve kapsam dışı olduğu için kabul edilmemiştir?
rasyon dönemi aşağıdaki hangi olay sonucunda baş lamıştır?
A) I. Maarif Kongresi'nde
B) 1830 İhtilalleri
B) İzmir İktisat Kongresi'nde
C) Sanayi Devrimi
C) I. Tarih Kongresi'nde
D) 1848 İhtilalleri
D) I. Türk Dil Kurultay'ında
E) Fransız İhtilali
A) Viyana Kongresi
E) II. TBMM'nin Açılışında
62. XVI. ve XVII. yüzyıl sonlarına kadar Batı Avrupa'da etkili olan bir ülkenin zenginliğinin sahip olduğu altın ve gümüş gibi madenlerin miktarıyla ilişkili olduğunu ifade eden akımın;
65. Türk - İslam Devletlerinde duvar kabartma sanatına verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?
A) Vitray
I. Fiskalizm,
B) Telkari
II. İaşecilik,
C) Kündekari
III. Merkantilizm
D) Oymacılık
kavramlarında hangileriyle ilgili olduğu söylenebilir? A) Yalnız II
D) I ve III
B) Yalnız III
E) Malakâri
C) I ve II
E) II ve III
63. 1789'da çıkan Fransız İhtilali'nin toplumsal sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Ulusal bilincin güçlenmesi B) Sosyal eşitsizliğin giderilmesi C) İnsan haklarının evrenselleşmesi D) Eşitlik, adalet ve özgürlüğün yaygınlaştırılması E) Mutlak monarşilerin zayıflaması
66. Erzincan Kemah bölgesinde aşağıdaki Türk beylikle rinden hangisine ait eserlerin yer aldığı söylenebilir? A) Saltuklular B) Mengücekliler C) Danişmentliler D) Artuklular E) Çaka Beyliği
LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
11
Tarama
67. Cumhuriyet tarihinde yapılan; • Merkez Bankası kuruldu. • I. Beş yıllık Kalkınma Planını uygulandı
yeniliklerin ilgili olduğu alan ve ilke aşağıdakilerden hangisinde doğru eşleştirilmiştir? Alan
İlke
A) Sosyal
Milliyetçilik
B) Sanayi
Halkçılık
C) Ekonomi
Devletçilik
D)
İnkılapçılık
Hukuk
E) Eğitim
70. Osmanlı Devleti'nden günümüze de yansıyan Batı Trakya Türk azınlığı sorununun;
• Etibank kuruldu.
I. Balkan Savaşları II. I. Dünya Savaşı III. 93 Harbi
olaylarından hangilerinin sonuçları ile ilgili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Laiklik
68. Bir şeyin, olayın, hareketin ve sözlerin suç sayılabilmesi için ve suç olarak tanımlanabilmesi ve cezai işlemlerin ya pılabilmesi ancak yasanın varlığı ile mümkündür. Bu anlatıma uygun olan gelişme aşağıdakilerden han gisidir? A) Teşvik-i Sanayi Kanunu – Özel sektörün desteklenmesi
71. Son Osmanlı Mebusan Meclisi'nde kabul edilen Misak-ı Milli kararları arasında, I. ulusal egemenlik, II. ulusal bağımsızlık, III. ulusal sınırlar
anlayışlarından hangileriyle ilgili bir hüküm yer almamıştır? A) Yalnız II
B) Ayaklanmaların çıkması – Medeni Kanun'un kabulü C) Eğitimde ikiliğin varlığı – Tevhid-i Tedrisat Yasasının çıkarılması
B) Yalnız I
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I ve III
D) Okuma ve yazmanın geliştirilmek istenmesi – Harf inkılabının çıkarılması E) Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nun çıkarılması – İstiklal mahkemelerinin açılması
72. Anadolu'da; Çatalhöyük ve Çavuştepe bölgelerinde yapılan kazılarda insanların toplu olarak yaşadıkları saban ve oral kullandıkları gün ışığına çıkarılmıştır.
69. Kurtuluş Savaşı hazırlık sürecinde "Ulusun bağımsız-
II. saklama kapları
A) Sivas Kongresinde
III. tarım aletleri
I. yazılı sözleşme metinleri
B) Erzurum Kongresinde C) Edirne Kongresinde
bu bölgelerde hangilerinin bulunma olaslığından söz edilemez?
D) Amasya Genelgesinde
A) Yalnız I
E) Lüleburgaz Kongresinde
12
Buna bilgileri göre;
lığını yine ulusun azmi ve kararı kurtaracaktır."kararı ilk kez aşağıdakilerden hangisinde yer almıştır?
LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
Tarama
73. II. Mahmut döneminde çıkarılan Takvim-i Vekayi adlı
76. Tarihçinin kullandığı kaynakları oluşturan belgeler yazılı
gazetenin toplumda;
ve yazısız olmak üzere ikiye ayrılır.
I. günlük olaylarla ilgili bilgi edinme, II. olayları yakından izleme,
Aşağıdakilerden hangisi yazısız kaynakların ortaya çıkarılmasında tarihe yardımcı olan bilim dalıdır?
III. düşünce anlayışını geliştirme
A) Filoloji
durumlarından hangileri üzerinde olumlu etki yaptığı söylenebilir?
B) Nümizmatik
A) Yalnız I
D) Paleografya
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
C) Epigrafya E) Arkeoloji
74. M.Ö 8000 – 5000 yılları arasında Anadolu'da ilk köy yerleşmesinin başlaması aşağıdakilerden hangisinin kesin kanıtıdır? A) Göçebe hayatın sürdüğünü
77. İspanya ve Portekiz'in başlattığı Coğra Keşier hem Av rupa'da hem de doğu İslam ülkelerinde ekonomik değişik liklere ve yeni yerlerin keşfedilmesine neden olmuştur. Bu durum keşiere, en çok aşağıdaki özelliklerden hangisini kazandırmıştır?
B) Tarıma geçildiğini C) Tarih devirlerinin başladığını
A) Evrensellik
D) Demirin kullanıldığını
B) Bilimsel gelişme
E) Paranın kullanıldığını
C) İnanç özgürlüğü D) Merkezi siyasetçilik E) Makyavelist düşünce
75. Kurtuluş Savaşı döneminde yaşanan, I. TBMM ile Fransa arasında Ankara Antlaşmasının im zalanması II. Osmanlı Hükümetinin Lozan'a çağrılması üzerine TBMM'nin saltanatı kaldırması
78. Osmanlı sosyal yaşamında tarım ve hayvancılıkla uğ-
III. Londra Konferansına, Osmanlı Hükümeti ile TBMM hükümetinin birlikte çağrılması
raşan ve vergi vermekle yükümlü olan halka verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?
bu gelişmelerden hangileri "Türk ulusu yalnız TBMM
A) Azınlık
-
tarafından temsilyer olunur" ilkesi doğrultusundaki geliş meler arasında almaz?
B) Reaya C) Mültezim
A) Yalnız I
D) Bezirgan
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
E) Zımmi
LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
13
Tarama
79. Osmanlı Devleti'nde halka hizmet için kurulan aşağı daki eserlerden hangilerinde doğrudan ticareti geliştirme amacı taşımaz? A) Kervansaray
B) Bedesten
D) Han
C) Arasta
E) Külliye
82. Osmanlı Devleti'nin demokratikleşme sürecine girmesinin ilk adımı olarak; I. Tanzimat Fermanı II. I. Meşrutiyet III. Sened-i İttifak
olaylarından hangileri kabul edilmektedir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
80. Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında imzalanan Balta Li manı Ticaret Antlaşmasına göre Müslüman - Türk tüccar lar % 8 veya % 12 gümrük vergisi öderler İngiliz tüccarlar ise % 8 veya % 5 gümrük vergisi ödeyeceklerdi.
83. Ahi Teşkilatı'nın özellikleri arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez? A) Ürün fiyatlarını kontrol etmek
Bu bilgiyle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşıla maz?
B) Ürün kalitesini kontrol etmek
A) Osmanlı ülkesi İngiltere'nin yarı sömürgesi haline gelmiştir.
D) Üretici, tüketici haklarını korumak
B) Osmanlı ekonomisi dışa bağımlı hale gelmiştir.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
C) Mesleki eğitim vermek E) Vakıfları denetlemek
C) Yerli tüccarlar ekonomik yönden zarar görmüştür. D) Osmanlı Devleti'nin İngiltere ile imzalandığı son ticari anlaşmadır. E) İngiltere'nin pazar ve hammadde imkanları güçlen miştir.
84. Anadolu'da yer alan; •
81. 1826 Vakay-ı Hayriye olayı ile yeniçeri ocağının kaldı rılması durumu;
•
•
Hacı Kılıç Divriği Hunad Hatun
II. askerlik
mimari yapıları aşağıdaki hangi alandaki çalışmalara örnek olarak gösterilebilir?
III. idari
A) Anıt mezar
I. hukuk
alanlarından hangilerine olumlu bir katkı sağladığı söylenebilir?
B) Külliye C) Türbe
A) Yalnız I
D) Medrese
B) Yalnız II
D) II ve III 14
LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
C) I ve II
E) I, II ve III
E) Camii
Tarama
85. Osmanlı Devleti, Yükselme Döneminde ilk resmi ant-
88. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra yaşanan gelişmeler
laşmayı aşağıdaki hangi devletle imzalamıştır?
arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Avusturya
A) 31 Mart Olayı
B) Ceneviz
B) Adana'da Ermeni isyanının çıkması
C) İran
C) Fecr-i ati topluluğunun kuruluşu
D) Macaristan
D) V. Mehmed Reşat'ın tahta çıkarılması
E) Venedik
E) Haydarpaşa Rıhtımı'nın işletmeye açılması
89. Boylar halinde yaşayan Türklere atlı göçebe kültürü 86.
•
Üretimin denetlenmesi
•
Kalite standartlarının düzenlenmesi
nün kazandırdığı özellikler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
•
Meslek eğitimi verilmesi
A) Teşkilatçılık
•
Üreticiye güvence verilmesi
B) Bozkır kültürü
gibi gelişmeler Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden hangisi tarafından yürütülmüştür?
C) Dayanışma
A) Lonca teşkilatı
E) Özgünlük
D) Göçebelik
B) Narh Sistemi C) Mütesellimler D) Kazasker
E) Bac-i Bazari
87. Şehirlerde hububat ürünlerinin saklandığı yerlerden sorumlu ve ürünlerin ihtiyaç oranında eşit bir şekilde halka dağıtımını yapan görevli aşağıdakilerden hangisidir?
90. Aşağıdakilerden hangisi bir bölgede doğrudan tarım yapıldığının kanıtı değildir? A) Kara saban
A) Beyt'ül mal Emini B) Muhtesip
B) Mandıra C) Sulama kanalları
C) Bac Emini
D) Tohumluk buğday ambarları
D) Kapan Emini
E) Düven
E) Vezzan LYS Tarih
Planlı Ders Föyü
15
Tarama
91. Yusuf Has Hacip "Kutadgu Bilig"de "Vezir hükümdarın eli
93. Osmanlı ekonomisini olumsuz olarak etkileyen geliş -
demektir. Onlar işlerini bu eller ile görürler. Beylerin yükü nü yüklenen beyliğin temelini sağlamlaştıran vezirdir."
meler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Coğrafi Keşifler
Bu bilgiyle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşıla maz?
B) Balta Limanı Ticaret Antlaşması C) Duyun-u Umumiye'nin kurulması
A) Vezirler yürütme gücüne sahiptir.
D) Cülus'un kaldırılması
B) Hükümdarın güçlü olmasında vezirler etkilidir.
E) Kapitülasyonların sürekli hale getirilmesi
C) Vezirler hanedan üyeleri arasından seçilir. D) Vezirlerin yeterli ve yetenekli olması devleti güçlendirir. E) Vezirler yönetimde ve icraatta yetkili ikinci adamdır.
92. Ulusçuluk; her milletin kendi devletini kurup kendi gelece -
94. Dede Korkut Hikayelerini yazılı hale getiren ve Kuran-ı Kerim'i ilk kez Türkçe'ye çeviren Türk devleti
ğine kendisinin karar vermesidir.
Bu tanıma göre; I. Turancılık
aşağıdakilerden hangisidir? A) Sasaniler
II. İslamcılık
B) Akkoyunlular
III. Osmanlıcılık
C) Altın Orda
gibi kir akımlarından hangilerinin ulusçuluk akımının etkisini önlemeye yönelik olarak ortaya çıktığı sa vunulabilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
B. 49
D. 39
C. 29
C. 19
B. 09
B. 17 A. 07
D. 96 E. 86
C. 84
D. 74 B. 64
D. 54
E. 42
B. 32 A. 22
D. 12 A. 02
LYS Tarih
E) Selçuklular
C) Yalnız III
E) I, II ve III
A. 27
16
D) Memlüklüler
E. 98
E. 88
C. 76 B. 66
D. 44 A. 34 E. 91
Planlı Ders Föyü
D. 78
A. 68
E. 58
B. 48
E. 38
C. 28
D. 18
D. 08
E. 97
E. 56 A. 46
E. 36
B. 26
B. 16 A. 06
D. 95 A. 85
A. 75
B. 24
B. 14 A. 04
B. 93 A. 83
D. 73 A. 63
E. 53
B. 43
D. 33 B. 23
E. 81
B. 71
D. 51 E. 41
D. 31
D. 21 A. 11
E. 01
C. 61
D. 9
B. 87
D. 65 B. 55
A. 8
A. 77
C. 13 B. 03 A. 7
E. 67
E. 45 A. 35
B. 6
C. 25
C. 92 A. 82 B. 5
C. 4
C. 57
B. 47
D. 15 A. 05 E. 72 B. 3
E. 37 D. 94
B. 62 A. 52 B. 2
A. 1
r al pav e C
LYS // TARİH
FÖY NO
03
TARAMA Genel Tarih - İnkılap Tarihi LYS Tipi Sorular 1.
•
Kürşad İhtilali'nin yaşanması
•
İlteriş ünvanını kullanmaları
•
•
4.
I. Yuğ II. Sav
Çinlilerle uzun süren savaşlar yapılması
III. Nevruz
Mete'nin Turguzların toprak isteğine şiddetle karşı çık ması
IV. Kam
Yukarıda verilen durumlar Türklerde aşağıdaki özellik-
Yukarıdaki kavramlardan hangilerinin İslam öncesi Türk toplumlarının dini inançlarıyla ilgili olduğu söyle-
lerden hangisinin gelişmiş olduğunu gösterir? A) Hanedan anlayışının
nebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
B) Bağımsızlığın
C) I ve IV
E) I, III ve IV
C) Ahiret inancının D) Veraset sisteminin E) Sosyal devlet anlayışının
5. 2.
İlk Türk Devletleri
Selçuklular
Osmanlı Devle
Ataman
?
Lâlâ
Osmanlı Devleti'nin farklı dönemlerde yaptığı aşağıdaki savaşlardan hangisi gaza-cihat özelliği taşımamaktadır? A) Sırpsındığı Savaşı B) Mohaç Meydan Savaşı C) Preveze Deniz Zaferi D) Çaldıran Savaşı
Yukarıdaki şemada "?" ile gösterilen yere aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uygun olur? A) Melik
B) Hacip
D) Mülazim
E) Otranto Seferi
C) Şehzade E) Atabey
6.
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemi olaylarından biri değildir? A) Çirmen Savaşı
3.
İlk Türk devletlerinde devlet adına vergiler toplayan görevli aşağıdakilerden hangisidir?
B) II. Kosova Savaşı C) Seğedin Antlaşması
A) Bitikçi
D) Bucuktepe İsyanı
D) Tudun
B) Umayana
C) Şurta
E) Tamgacı
E) Şah Kulu İsyanı LYS Tarih Planlı Ders Föyü
1
Tarama
Bir tarih araştırmacısının inceleme ve araştırma çalış malarında; I. objektiflik,
Selçuklular ve Beylikler Dönemi'nde Anadoluda etkin olan gruplar ve tarikatlar arasında aşağıdakilerden han gisi yer almaz?
II. nesnellik,
A) Mevlevilik
B) Bacıyan-ı Rum
C) Gaziyan-ı Rum
D) Yesevilik
7.
10.
III. öznellik
kavramlarından hangilerini dikkate almak zorundadır? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
E) Seyyidlik
C) Yalnız III
E) I, II ve III
11.
•
•
8.
Fatih Sultan Mehmet zamanında Venediklilere ticari imtiyazların verilmesi Kanuni Sultan Süleyman zamanında Almanya'da baş layan Reform Hareketlerinin desteklenmesi
Türkiye Selçuklularında şehirlerin ticari hayatında önemli bir yere sahip olan esnaf teşkilatı aşağıdakiler den hangisidir?
gibi gelişmelerin ortak amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) İltizamlık
B) Avrupa'daki Hristiyan birliğini parçalamak
B) Müstevfi
D) Ahilik
A) İpek yolunu egemenlik altına almak
C) Mütevelli
E) Sahaflık
C) İthalatın artmasını sağlamak D) Ekonomik çıkarlar elde etmek ve korumak E) Coğrafi Keşiflerden doğan olumsuzluğu gidermek
12.
I. Meşrutiyet'in ilanı II. Duyun-u Umumiye İdaresi'nin kurulması III. Osmanlı topraklarının Avrupa devletlerinin koruyuculu ğu altına alınması
9.
I. Alaeddin Keykubat döneminde ele geçirilen aşağıda -
gelişmelerinden hangileri XIX. yüzyılda Osmanlı Devle-
ki yerlerden hangisi, Türk donanmasının deniz aşırı bir başarı sağladığının göstergesidir?
ti'nin ekonomik durumunun denetim altına alındığının göstergesidir?
A) Antalya
A) Yalnız I
B) Suğdak
D) Samsun
2
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
C) Alanya
E) Antalya
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
Tarama
13.
Osmanlı Devleti'nin Dağılma Dönemi'nde görülen;
16.
I. Tanzimat Fermanı'nın ilanı,
İlk Çağda Anadolu'da birçok uygarlık yaşamış, ayrıca Ana dolu, doğu ile batı arasında bir köprü görevi de görmüştür. Bu bilgiyle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşıla maz?
II. Kanun-i Esasi'nin kabulü, III. Bab-ı Al-i Baskını'nın yapılması
gelişmelerden hangileri "Osmanlıcılık" fikir akımı ile ilişkilendirilebilir?
A) Anadolu'nun coğrafi konumu, önemini artırmıştır.
A) Yalnız I
C) Anadolu'ya göçlerden çok istilalar olmuştur.
B) Yalnız II
D) I ve II
B) Anadolu'da birden fazla uygarlık kurulmuştur.
C) I ve III
D) Anadolu sentez biruygarlık alanıdır.
E) II ve III
E) Anadolu, farklı medeniyetlerin buluşma noktası olmuştur.
14.
II. Mahmut'un, Avrupa'da yaygınlaşan ve geniş kitleler tarafından benimsenen "eşit vatandaşlık" anlayışının egemen olması için;
17.
I. müsadereyi kaldırması II. nazırlıklar kurması
Bu durumla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
III. Sened-i İttifak'ı imzalaması
gelişmelerinden hangilerini gerçekleştirdiği söylenebilir? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
Göçebe yaşayan ilk Türk devletlerinde ailelerini, malını ve vatanını korumak isteyen herkes asker olarak yetişmek zo rundaydı.
A) Askerliğin özel bir meslek sayıldığı B) Herkesin asker sayılabileceği
C) Yalnız III
C) Ücretli bir askeri sınıfın olamayacağı D) Ordu - millet anlayışının benimsendiği
E) I, II ve III
E) Yaşam tarzının askeri yapılanma üzerinde etkili olduğu
15.
İlk Çağ'da Mezopotamya'da birçok medeniyet kurulmuş ol masına rağmen mimari eserleri günümüze kadar ulaşama mış ve tabiat olayları karşısında yenik düşmüştür. Bunun temel sebebi olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir? A) Bölgenin sık sık istilalara uğramış olması B) Yapılarda kerpiç ve tuğla kullanılmış olması C) Matematik ve mühendislik biliminin yetersizliği D) Halkın ilgi alanının daha çok ticarete yönelik olması E) Kültürel faaliyetlere önem verilmemesi
18.
Aşağıdakilerden hangisi ilk Türk devletlerinde halkı oluşturan birimlerden biri değildir? A) Tudun D) Boy
B) Uğuş
C) Urug E) Bodun
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
3
Tarama
Bir ülkede ulusal bütünlük veya ulus devlet yapısı mevcut değilse;
19.
22.
I. etnik bütünlük, II. dil birliği,
•
Mekteb-i Hukuku Şahane'nin açılması
•
Darülaceze'nin kurulması
•
Duyun-u Umumiye'nin kurulması
Yukarıda verilen gelişmeler aşağıdaki hükümdarlardan hangisinin döneminde yaşanmıştır?
III. monarşik yapı
unsurlarından hangilerinin varlığından söz edilemez?
A) II. Abdülhamit
A) Yalnız I
B) I. Abdülhamit
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
C) II. Mahmut D) Sultan Abdülaziz E) III. Selim
Erzurum Kongresi'nde kabul edilen "Manda ve himaye ka 23. Osmanlı Devleti'nde tarih ve fıkıh alanında araştırmalar bul edilemez" görüşü Sivas Kongresi'nde tekrar tartışılarak yapmış bilginler arasında aşağıdakilerden hangisi yer kesin olarak reddedilmiştir. almaz? Bu karar; A) Takiyuddin Mehmet I. ulusçuluk, B) Tursun Bey II. ulusal bağımsızlık, C) Naima III. ulusal egemenlik D) Abdullah Cevdet anlayışlarından hangileri ile doğrudan ilgilidir? E) Hoca Saadettin A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
20.
D) II ve III
E) I, II ve III
Haçlı Seferlerinin;
21.
24.
II. Sefaretname
II. Doğunun zenginliklerinin ele geçirmek istenmesi,
III. Şehnameci
III. Türklerin Anadolu'da yayılmasının önlenmek istenmesi
nedenlerinden hangileri, Coğrafi Keşiflerinin nedenle riyle ortak nitelikte olduğunun göstergesidir?
Yukarıdakilerden hangileri Türk - İslam devletlerinde tarihi olayları kaydeden kişilere verilen ünvanlar arasında yer alır?
A) Yalnız I
A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
4
I. Vak'anüvis
I. Hristiyanlığı geniş alanlara yayma düşüncesi,
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
C) I ve II
E) I, II ve III
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve III
E) I, II ve III
Tarama
25.
Aşağıdakilerden hangisi tarih bilimin yararlandığı yazılı kaynaklar arasında yer almaz?
28.
23 Nisan 1920'de açılan TBMM'nin aldığı kararlardan bazıları şunlardır;
A) Biyografiler
I. Yeni bir hükümet kurmak zorunludur.
B) Mühürler
II. Egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur.
C) Takvimler
III. Yasama ve yürütme yetkisi meclise aittir.
D) Kabartmalar
IV. Hükümetin üyeleri meclis içinden seçilir. Meclisin baş kanı hükümetin de başkanıdır.
E) Kil tabletler
Yukarıdaki maddelerden hangilerinin demokratik bir yönetim anlayışı ile örtüştüğü söylenemez? A) Yalnız I D) III ve IV
26.
Kurtuluş Savaşı'nın hazırlık dönemindeki çalışmalar arasında; I. latin alfabesinin kabulü
29.
II. saltanatın kaldırılması
27.
Aşar Vergisi'nin kaldırılmasının,
II. devletçilik III. laiklik
gelişmelerinden hangilerinin yer aldığı savunulamaz?
D) I ve II
C) II ve III
E) I, II ve IV
I. halkçılık
III. kongrelerin düzenlenmesi A) Yalnız I
B) Yalnız II
B) Yalnız II
Atatürk ilkelerinden hangileri ile doğrudan ilgili olduğu söylenebilir?
C) Yalnız III
E) II ve III
Balkan Savaşları sonucunda Osmanlı Devleti'nin sınırları ile ilgili olarak verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III
30.
1071 Malazgirt Savaşı sonrasında Anadolu'da kurulan ilk Türk beylikleriyle ilgili olarak verilen aşağıdaki yar gılardan hangisi doğru değildir?
A) Avrupa toprakları tamamen kaybedilmiştir.
A) Anadolu'nun imarını sağlamışlardır.
B) Ege'deki varlığını korumuştur.
B) Anadolu'da Türk kültürünü yaymışlardır.
C) Batı sınırı Meriç nehrine dayanmıştır
C) Anadolu'da Türk siyasi birliğini kurmuşlardır.
D) Sırbistan ve Belgrat kaybedilmiştir.
D) Anadolu'yu Haçlı saldırılarına karşı korumuşlardır.
E) Yunanistan bağımsız olmuştur.
E) Anadolu'nun fethini hızlandırmışlardır. LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
5
Tarama
31.
Ali Şir Nevai, Ali Kuşçu ve Uluğ Bey gibi bilim adamları aşağıdaki hangi devlette görev yapmıştır? A) İlhanlı
B) Altınordu
D) Karahanlı
34.
C) Timur
E) Gazneli
İslam tarihinde, I. Kıbrıs Adası'nın alınması, II. Kur'an-ı Kerim'in çoğaltılması,
III. Hicret olayının yaşanması
gelişmelerinden hangilerinin farklı inanç ve kültürler ile etkileşim yaşanmasına ortam hazırladığı söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I ve III
32.
Osmanlı Devleti'nde salyaneli (yıllıklı) eyaletler arasın da aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Tunus
B) Cezayir
D) Yemen
C) Mısır
E) Kütahya
35.
C) I ve II
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti, Avusturya ile Pasarofça Antlaşması'nı im zaladıktan sonra düşünce anlayışında değişim göstererek, Avrupa Devletleri'yle diplomatik ilişkilere önem vermiştir. Osmanlı Devletinde bu değişikliğin yaşandığına doğru dan kanıt olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir? A) Batıya karşı denge politikası izlemiş olması B) Islahatlarda Avrupa'nın örnek alınması C) Batı tarzı mimarinin gelişmesi D) Mimaride barok ve rokoko sanatının kullanılması E) Avrupa başkentlerinde elçilikler açılması
33.
6
Osmanlı Devleti, savunma, güvenlik, adalet işleri dışında; hastane kurma, okul açmak, ve işletmekle ilgilenmezdi. Okul açma, hastane kurma, cami yapma, kimsesizlere bak 36. Aşağıdakilerden hangisinde I.de verilen gelişme II.'de ma ve bütün bunların giderlerini karşılama gibi işlerle ku verilen gelişmeye zemin hazırlamamıştır? rumlar ilgilenirdi.
Aşağıdakilerden hangisi bu görevleri yerine getiren birimlerden biridir?
A) Sakarya Meydan Zaferi
Ankara Antlaşması
A) Loncalar
B) Saltanatın Kaldırılması
Halifeliğin Kaldırılması
B) Ahiler C) Akıncılar
C) II. İnönü Zaferi
D) Vakıflar
D) Çok partili yaşam
E) Medreseler
E) Halifeliğin kaldırılması
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
I
II
İtalya'nın Anadolu'dan çekilmesi Demokrasiye geçilmesi Cumhuriyet'in ilanı
Tarama
37.
Atatürk döneminde toplumsal alanda yapılan inkılapların birçoğu batı ile uyumu sağlamaya yönelik yapılmıştır.
40.
Aşağıda verilen olay-sonuç eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
Aşağıdaki inkılaplardan hangisinin bu amaca yönelik yapıldığı söylenemez?
Olay
A)
A) Saat ve ölçülerde değişiklik B) Miladi takvimin kabul edilmesi
B)
C) Uluslararası rakamların kabulü D) Halifeliğin kaldırılması
C)
E) Hafta tatilinin cumadan pazara alınması
D)
Sonuç Anadolu'da Safevi tehlike Otlukbeli Savaşı sinin ortadan kalkması Kırım'ın Osmanlı Dev Karadeniz'in bir Türk gölü leti'ne bağlanması haline gelmesi Halifeliğin Osmanlılara I. Selim'in Mısır Seferi geçmesi Bağdat'ın Osmanlılara Amasya Antlaşması geçmesi
E) Preveze Deniz Savaşı
38.
Akdeniz'in bir Türk gölü haline gelmesi
Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda çıkan isyanların; •
halktan alınan ağır vergiler
•
savaşların uzun sürmesi
•
tımarın bozulması
aşağıdaki hangi alanlardaki bozulma ile ilişkili olduğu söylenebilir? A) Askeri D) Siyasi
B) Ekonomi
C) İlmiye
41.
E) Dini
Antalya'da Haburman, Tokat'ta Hıdırlık, Batman'da Malabadi aşağıdaki hangi yapılara örnek olarak gösterile bilir? A) Camii B) Bedesten C) Külliye D) Köprü E) Köşk
39.
"Kuzey Amerika ve Rusya ovaları bizim ekin tarlalarımızdır. Şigago ve Odesa bizim ambarlarımızdır. Kanada ve Baltık bizim kereste ormanlarımızdır. Güney Amerika ve Avustu ralya altını Londra'ya akar."anlayışı aşağıdaki kavramlar dan hangisi ile doğrudan ilişkilidir? A) Fiskalizm
42.
I. TBMM'nin imzaladığı aşağıdaki antlaşmalardan han-
B) Sömürgecilik C) Kapitalizm
gisi sonucunda doğu sınırımız kesin olarak belirlen miştir?
D) Liberalizm
A) Moskova
E) Sosyalizm
B) Kars
D) Mudanya
C) Ankara E) Gümrü
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
7
Tarama
II. Oğuş
1258 yılında Moğollar Abbasi Devleti'ni yıkınca Abbasi hali fesi Memlük Devleti'nin koruyuculuğu altına girmiştir.
III. Kurgan
Bu bilgiye göre;
43.
I. Urug
46.
I. Hilafet ilk kez soy değiştirmiştir.
Yukarıdakilerden hangileri ilk Türk devletlerinde toplum yapısıyla ilgili bir kavram değildir?
II. Halifelik Memlüklülere geçmiştir.
A) Yalnız II
III. Memlüklülerin dinsel gücü ve nüfuzu artmıştır.
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
verilen yargılardan hangilerine ulaşılabilir?
E) I, II ve III
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
44.
I. Halı ve dokumacılık
47.
II. Fresko III. Türk Üçgeni
Yukarıdaki sanatlardan hangilerinin, ilk Türk devletlerinde mimari alanda kullanıldığı söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) I ve II
E) I, II ve III
Osmanlı Devleti, hazine gelirlerini arttırmak, ihtiyaçları karşılamak amacıyla ilk kez bono-tahvil anlamına gelen esham sistemi hangi padişah döneminde uygulamaya koyulmuştur? A) I. Abdülhamit B) II. Mustafa
C) Yalnız III
C) III. Mustafa
E) II ve III
D) I. Ahmet E) II. Ahmet
45.
8
Dünya'da "Birleşmiş Milletler" tarzı bir örgütün kurul ması gerektiği fikrini ilk ortaya atan Türk bilgini aşağıdakilerden hangisidir?
48.
Aşağıda verilenlerden hangisi, XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde yaşanan iç ve dış gelişmeler arasında gös terilemez?
A) Biruni
A) Rusya'ya ilk imtiyazların verilmesi
B) Farabi
B) Doğal sınırlarına ulaşması
C) Gazali D) İbn-i Sina
C) Son fetihlerin yapılması
E) Harezmi
E) Batı tarzı yeniliklerin başlaması
LYS Tarih Planlı
D) Kutsal ittifakla savaşlar yapılması
Ders Föyü
Tarama
49.
Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyıl ıslahatcıları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
52.
Atatürk döneminde Türkiye'de kadınlarla erkekler arasında siyasi alan dışında eşitliği sağlamak amacıyla;
A) III. Ahmet
I. Aşar Vergisi'nin kaldırılması,
B) I. Mahmut
II. 1921 Anayasası'nın çıkarılması,
C) III. Selim
III. Medeni Kanun'un kabul edilmesi
D) Köprülü Mehmet Paşa
yeniliklerinden hangilerinin yapıldığı söylenebilir?
E) Birinci Abdülhamit
A) Yalnız I D) I ve III
50.
Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyılda gerçekleştirdiği ısla hatlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
53.
A) İlk Türk matbaası kuruldu.
Tarihi bir araştırmada eserin adı, yazarı, basıldığı yer, basım tarihi ve belgelerin orjinalliği gibi yönlerin araştırılmasında;
II. dış tenkit
C) Tulumbacılar kuruldu.
III. terkip
D) Mimaride Ampir üslup uygulandı.
yöntemlerinden hangilerinin uygulandığı söylenebilir?
E) Avrupa'da daimi elçilikler açıldı.
A) Yalnız I D) I ve III
Hz. Ömer döneminde Beyt'ül Mal'ın kurulup başına ha zinedar atanmasında;
54.
I. ülke sınırlarının genişlemesi,
A) Yiğitbaşı B) Kethüda
III. yönetim şeklinin değişmesi durumlarından hangileri etkili olmuştur?
C) Gedik D) Softa
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
Ahi teşkilatında yer alan yiğit, eli açık ve iyi huylu kişiler için kullanılan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
II. ülke gelirlerinin çoğalması,
A) Yalnız I
C) I ve II
E) II ve III
I. iç tenkit
B) Kağıt fabrikaları açıldı.
51.
B) Yalnız III
E) Fütuvvet
E) I, II ve III LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
9
Tarama
55.
56.
Tarih araştırmalarında kullanılan iç ve dış tenkit yöntemi ile ulaşılmak istenen amaçlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
58.
Osmanlı Devleti'nde II. Murat döneminde ilk şeyhülis lamlık görevine getirilen kişi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Objektif bir anlatımın varlığı
A) Dursun Fakih
B) Belgelerin orjinalliği
B) Ebussuud
C) Yazarın durumu
C) Zenbilli Ali
D) Eserin ne zaman yazıldığı
D) Kemalpaşazade
E) Eserin konusu
E) Molla Fenari
Emeviler İslam mimarisine,
59.
I. kubbe II. mihrap
Osmanlı Devleti, ordu teşkilatında savaş sırasında üst düzey cesaret gerektiren görevleri üstlenen askeri sınıf aşağıdakilerden hangisidir? A) Turnalar
III. minare
unsurlarından hangilerini kazandırmıştır?
B) Voynuklar
A) Yalnız II
C) Deliler
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
D) Azaplar
E) I, II ve III
E) Sakalar
57.
Büyük Selçukluların ilk atası ve bağlı bulundukları Oğuz boyu aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
60.
Aşağıdaki savaşlardan hangisi, bir Türk devletinin ku rulmasını sağlarken başka bir Türk devletinin de zayıflamasına yol açmıştır?
A) Dukak – Kınık
A) Miryakefalon Savaşı
B) Oğuz – Avşar
B) Niğbolu Savaşı
C) Yıva – Yazır
C) Merc-i Suffar Savaşı
D) Selçuk – Kayı
D) Dandanakan Savaşı
E) Tuğrul –Kınık
E) Ayn-Calut Savaşı
10
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
Tarama
61.
Aşağıdaki devlet - eser eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? Devlet
64.
Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmenin sonucu olarak ortaya çıkan bir durum olduğu savunulamaz?
Eser
A) Asya Hun
Oğuz Kağan Destanı
B) Uygur
Sine - Uşi Yazıtları
A) Din adamlarına olan güvenin sarsılması B) Pozitif bilimlerin gelişmeye başlaması
C) Köktürk
Bozkurt Destanı
D) Kırgız
Şu Destanı
E) İskit
Alper Tunga Destanı
C) Avrupa'da mezhep birliğinin sağlanması D) Okur yazarlığın ayrıcalık olmaktan çıkması E) Laik eğitim anlayışının güçlenmeye başlaması
65. 62.
Yeni Çağ Avrupasında matbaanın etkisi ile kitapların çoğal tılması Avrupa'da okur - yazar oranını artırmıştır.
Eski Türk devletlerinde,
I. oksızlık,
XVIII. yüzyılda Avrupa'da Aydınlanma Çağı'nın yaşan masında; I. insanın ve insan aklının ön plana çıkması,
II. şanyü,
II. siyasi rejimlerin değişmesi,
III. kalıng
III. deney ve gözlem yöntemlerinin yaygınlaşması
kavramlarından hangileri bağımsız bir devlet olma özelliğinin önemli koşullarından biridir?
durumlardan hangilerinin etkisinin olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
D) I ve III
66. 63.
Avrupa'da 1848 ihtilallerinin başlamasında; I. Endüstri Devrimi'nin sonuçları,
B) Yalnız II
Almanya'da Martın Luther "Endülüjans alarak kimsenin günahlarından kurtulamayacağını"açıklaması; I. kilise ve papalığın uygulamaları,
II. liberalizmin güçlenmesi,
II. Hristiyanlık dini,
III. işçilerin haklarının gündeme gelmesi
III. mezhep birliğinin bozulmasına
durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III
E) I, II ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
durumlarından hangilerine karşı çıkıldığına kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
11
Tarama
• Bizans'a karşı yapılmıştır.
67.
70.
• Bizans savunmaya geçerken Türkler taarruza geçmiş tir.
A) Karakoyunlu
• Anadolu'nun Türk yurdu olduğu kesinleşmiştir.
B) Akkoyunlu
Yukarıda bilgileri verilen savaş a şağıdakilerden hangi sidir?
C) Saltuklu
A) Malazgirt
B) Dandanakan
D) Kösedağ
68.
Aşağıdaki devletlerden hangisi Anadolu topraklarında kurulmamıştır?
D) Mengücekli
C) Miryokefalon
E) Eyyubi
E) Yassıçemen
Cumhuriyet döneminde yapılan;
71.
I. miladi takviminin kabul edilmesi
I. Ayn-ı Calut Savaşı
II. Hittin Savaşı
II. latin rakamlarının kabul edilmesi
III. Dandanakan Savaşı
III. medreselerin kaldırılması
IV. Kösedağ Savaşı
inkılaplardan hangileri Avrupa ile diplomatik ilişkilerde kolaylık ve uyum dikkate alınarak yapılmıştır?
Yukarıdakilerden hangileri Türk Moğol Savaşlarına örnek olarak gösterilemez?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. Kabotaj Kanunu'nun kabulü
69.
72.
II. Türk Tarih Kurumu'nun kurulması III. Kılık kıyafetin yeniden düzenlenmesi IV. Medreselerin kapatılması
B) Yalnız II
D) II ve III
Türkiye Selçuklu Devleti ile Moğollar arasında tampon devlet olma özelliğine sahip olan Harzemşahların zayıf lamasına ve Anadolu'nun Moğol istilasına açık hale gel mesine neden olan savaş aşağıdakilerden hangisidir?
V. Yerli üreticiye destek verilmesi
A) Kösedağ Savaşı
Cumhuriyet tarihinde görülen yukarıdaki gelişmeler den hangileri "ulusçuluk" ilkesi ile ilişkilendirilebilir?
B) Serahs Savaşı C) Pasinler Savaşı
A) I ve II
D) Yassıçemen Savaşı
B) III ve IV
D) I, II ve V
12
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
C) IV ve V
E) III, IV ve V
C) Yalnız III
E) II, III ve IV
E) Nesa Savaşı
Tarama
73.
I. Karahanlı
76.
I. Hicaz,
II. Uygurlar
II. Mısır,
III. Anadolu Selçukluları
III. Kırım
Yukarıdaki Türk İslam devletlerinden hangilerinde iç ve dış ticareti güçlendirmek amacıyla kervansaray mima risi geliştirilmiştir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
74.
Osmanlı Devleti yukarıdaki eyaletlerin hangilerinden vergi ve asker almamıştır? A) Yalnız I
C) I ve III
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
E) I, II ve III
Malazgirt Savaşı sonucunda "toprak fethedenin malıdır." anlayışı ile hareket edilerek kurulan ilk beylikl er arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
77.
Osmanlı Devletinde iç piyasa da fiyatlara müdahale edilmesi, tekelci eğilimlerin önlenmesi amacıyla; I. narh sistemi
A) Saltuklular
II. bezirgancılık
B) Mengücekliler
III. muhtesiplik
C) Artuklular
uygulamalarından hangilerinin yapıldığı söylenebilir?
D) Danişmentliler
A) Yalnız I
E) Germiyanoğulları
B) Yalnız II
D) I ve II
78.
C) Yalnız III
E) II ve III
• Coğrafi Keşifler • Rönesans Hareketleri
75.
Osmanlılarda toptancı esnafın faaliyet gösterdiği ticari alan aşağıdakilerden hangisidir?
• Reform Hareketleri
A) Arasta
Yukarıdaki gelişmelerin ortak sonucu aşağıdakilerden hangisidir?
B) Bedesten
A) Kilisenin gücünü kaybetmesi
C) Sultan Hanı
B) Gelişmeleri engelleyen uygulamaların ortadan kalkması
D) Bezirgan
C) Mesen adı verilen sınıfın doğması
E) Kapan
D) Avrupa'da ekonomik refahın artması E) Avrupa'da aydın bir sınıfın doğması LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
13
Tarama
79.
Avrupa'daki 1830 ayaklanmaları, 1815 yılında düzenlenen Viyana Kongresi'ne karşı bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.
81.
Avrupa'da yaşanan bu ayaklanmaların en önemli sonu cu aşağıdakilerden hangisidir? A) Sosyalist partilerin örgütlenmeye başlaması B) İşçi sınıfının gücünün daha da artması
Osmanlı Devleti'ndeki •
III. Ahmet Çeşmesi
•
Çırağan Sarayı
•
Yıldız Sarayı
yapıları; I. erken,
C) Liberal demokrasilerin güçlenmesi
II. geç,
D) Monarşik yönetimlerin etkinliklerini arttırmaları
III. klasik
E) Devletlerarası blokların oluşması
dönemlerinden hangilerinde yapıldığı söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
80.
Osmanlı sanat anlayışı içinde mimaride 1808 - 1860 yılları arasında;
I. ampir, II. barok, III. eklektik
82.
C) Yalnız III
E) II ve III
•
İlk Tramvay hattının açılması
•
Reji idaresinin kurulması
•
Berlin - Bağdat Demiryolu'nun yapılması
•
Sanayi Nefise Mektebi'nın açılması
üsluplarından hangilerinin uygulandığı söylenebilir?
Yukarıdaki gelişmeler aşağıdaki padişahlardan hangisi döneminde gerçekleşmiştir?
A) Yalnız I
A) Aldülmecit
B) Yalnız II
D) I ve II
E) I ve III
C) Yalnız III
B) II. Abdülhamit C) II. Mahmut D) V. Mehmet Reşat E) VI. Mehmet Vahdettin
14
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
Tarama
83.
I. Şah Kulu İsyanı
86.
II. Baba İshak (Babailer) İsyanı III. Oğuz İsyanı
A) Danişment
Yukarıdakilerden hangileri Türkiye Selçuklu Devletinin güçsüzleşmesinde etkili olmamıştır?
B) Muid
A) Yalnız I
D) İdadi
D) I ve III
84.
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı eğitim sistemiyle ilgili bir kavram değildir?
B) Yalnız II
C) Muhtesip
C) Yalnız III
E) II ve III
Atatürk, "Türk demek dil demektir. Türk milletindenim di yen insanlar her şeyden önce mutlaka Türkçe konuşmalı dır." sözleri ile aşağıdaki ilkelerden hangisinin önemini ortaya koymuştur?
E) Mülazim
A) Cumhuriyetçilik
Mustafa Kemal'in 5 Ağustos 1922 aldığı Başk omutanlık yetkisini kullanarak çıkardığı Tekalif-i Milliye (Milli yükümlülükler) Emirleri aşağıdaki savaşlardan hangisinde ilk kez uygulanarak Türk ordusuna güç verip başarıya ulaşılmasını sağlamıştır?
B) Milliyetçilik
A) Eskişehir – Kütahya
C) Halkçılık
B) Sakarya
D) Devletçilik
C) Başkomutanlık
E) Laiklik
D) I. İnönü
87.
E) II. İnönü
85.
Kasik dönem Osmanlı ekonomisinin temel ilkeleri ola rak;
I. merkantilizm,
88.
I. Şeyh Sait İsyanı II. Mustafa Kemal'e suikast girişimi
III. Menemen Olayı
II. fiskalizm,
Yukarıdaki gelişmelerden hangileri Türkiye'de çok par-
III. iaşecilik durumlarından hangileri kabul edilmektedir?
tili hayata geçişi olumsuz etkilemiştir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
A) Yalnız II D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III
E) I, II ve III LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
15
Tarama
89.
90.
Osmanlı Devleti'nde II. Mehmet'ten itibaren divan başkanlığının sadrazamlara bırakılması aşağıdakilerden hangisine neden olmuştur?
91.
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Dönemi'nde yer alan olaylardan biri değildir? A) Anadolu Türk siyasal birliğinin sağlanması
A) Askeri ıslahatların hızlanmasına
B) İran'ın alınması
B) Devşirme sistemine geçilmesine C) Azınlık isyanlarının artmasına
C) Ankara Savaşı'nın sonucunda fetret devrinin yaşanması
D) Yeniçeri ocağının bozulmasına
D) Haçlı ittifakıyla Varna Savaşı'nın yapılması
E) Divanın danışma organı olmasına
E) Anadolu ve Rumeli Beylerbeyliği'nin kurulması
Osmanlı Devleti'nde aşağıdaki gelişmelerden hangisi Yükselme Dönemi'nde meydana gelmemiştir?
92.
A) Anadolu Türk Birliğinin tam olarak sağlanması
Abbasi Halifesi Yıldırım Beyazıt'a "Sultan-ı İklimi Rum" ünvanını aşağıdaki hangi savaşta göstermiş olduğu ba şarısından sonra vermiştir?
B) Karadeniz'in Türk gölü haline gelmesi
A) Niğbolu
C) Padişahların halife ünvanını kullanmaya başlaması
B) Ankara
D) İpek ve Baharat yollarının denetiminin sağlanması
C) Kosova
E) Veraset sistemindeki belirsizliğe son verilmesi
D) Varna E) Sırpsındığı
A. 29
B. 19
E. 09
E. 98
E. 88
B. 78
C. 68
D. 58
B. 48
D. 38
B. 28
B. 18
A. 08
C. 97
B. 87
A. 77
A. 67
E. 57
E. 47
C. 37
D. 27
D. 17
E. 07
D. 96
A. 86
C. 76
A. 66
D. 56
C. 46
C. 36
A. 26
D. 16
D. 06
C. 95
E. 85
A. 75
D. 65
E. 55
E. 45
B. 35
B. 25
C. 15
D. 05
D. 94
E. 84
A. 74
B. 64
B. 54
E. 44
B. 34
B. 24
D. 14
A. 04
B. 93
B. 83
D. 73
E. 63
E. 53
D. 43
D. 33
E. 23
C. 13
C. 03
A. 92
D. 82
C. 72
D. 62
D. 52
C. 42
A. 32
A. 22
C. 12
C. 02
C. 91
A. 81
A. 71
C. 61
B. 51
A. 41
D. 31
B. 21
B. 11
E. 01
B. 9
D. 8
D. 7
E. 6
D. 5
C. 4
D. 3
E. 2
B. 1
16
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
r al pav e C
LYS // TARİH XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
FÖY NO
04
I. Dünya Savaşı ve Osmanlı Devleti'nin Sonu (1914 - 1918) - Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinin Kuruluşu Uzak Doğuda Yeni Bir Güç Japonya - Ortadoğu'da Manda Yönetimleri - 1929'da Dünya Ekonomik Krizi - İki Savaş Arası Dönemde Avrupa - İki Savaş Arası Dönemde Dünya - Atatürk Dönemi'nde Dış Politikasında Yaşanan Gelişmeler
h I. DÜNYA SAVAŞI VE OSMANLI DEVLETİ'NİN SONU (1914 – 1918) NEDENLERİ NELERDİR
GenelNedenleri h
Devletler arasında yaşanın
ÖzelNedenleri
Milliyetçilik akımının etkisi (sömürge elde etme, kendi milletini güçlendirme mantığının yerleşmesi)
Sömürgecilik – Pazar – Hammadde yarışı ve arayışı
h
Almanya ve İtalya'nın sömürge amaçlı politikaları benimsemeleri
h
Almanya ile Fransa arasında yaşanan Alsas-Loren sorunu
h
Balkanlarda slav – germen rekabeti panslavizm (Rusya – Sırbistan) pangermenizm (Avusturya – Almanya) çatışması
h
Japonya'nın sömürge siyaseti izlemesi'dir.
Silahlanma yarışı Bloklaşma – Rekabetçiliğin olması Enerji kaynaklarını elde etme meselesidir.
h
Savaşı başlatan sebep-ı Avusturya Macar Veliahtının (ger- Görüşülen konular ve alınan kararlar şunlardır: men bir Sırp Milliyetçisi (Slav) tarafından öldürülmesidir. h Yenilen devletlerle yapılacak barış koşullarını belirlemek ve antlaşmaları imzalamak
Bloklar Üçlü İlaf –Anlaşma Devletleri h
İngiltere – Fransa – Rusya (Sonradan ABD Japonya, Yunanistan, İtalya vs.)
Yorumlayalım: Osmanlı Devleti ile yapılacak barış sonraya bırakılmıştır. Bunun nedeni gizli antlaşmaların yeniden düzenlenmesi ve bunun sonuçlarının görülmek istenmesidir. Osmanlı ile yapılacak barışın ön koşulları İtaly'nın San Remo şehrinde belirlenecek ve Fransa'nın Sevres (Sevr) kasabasında imzalanacaktır.
3'lü İlaf Bağlaşma Devletleri
h
Orta Doğu coğrafyasında İngiliz ve Fransa manda bölgeleri oluşturuldu. (Suriye, Irak, Musul)
h
Avusturya - Macaristan, Almanya – (İtalya)
h
Osmanlı – Bulgaristan
Parṡ Barş Konferans (18 Ocak 1919) Konferans'a İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya dışında yirmisekiz ülke temsilcileri katıldı. h
Konferansın gündemini belirleyen kararlara yön veren İngiltere ve Fransa devletleri olmuştur.
h
Milletler Cemiyeti'nin kuruluşu sağlanmıştır. (Karar alındı.)
h
Gizli antlaşmalara son hali verilmiştir.
h
Boğazların yönetimi uluslararası bir komisyona bırakılmıştır.
h
İngiltere'nin sömürgeci politikası doğrultusunda İzmir ve çevresi (Yunanlıların iddialarını da bahane ederek) İtalya'dan alınarak Yunanistan'a verildi. Bu gelişme üzerine İtalya konferansı terk etmiştir.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
1
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
I. Dünya Savaşı Sırasında Avrupa ve Osmanlı
Örnek 1: I. Dünya Savaşı'nın başlamasında; I. pazar hammadde ihtiyacı ve devletler arasında sömürge yarışı varlığı, II. Balkanlarda slav - germen üstünlük çatışması
Yorumlayalım: İngiltere'nin değişikliği yapmasının amacı sömürge yolları üzerinde güçlü bir İtalya yerine zayıf bir Yunanistan'ı tercih etmesidir. Bu durum itilaflar arasında ilk görüş ayrılığı ve çıkar çatışmasının yaşandığını gösterir. Böylece itilaf bloğunda ilk çatlak meydana gelmiş olup Bu durum İngiltere'nin İtalya ile ilgili düşüncelerinin zaman içinde değiştiğinin bir göstergesidir.
Uyarı
III. Silahlanma ve bloklaşmaların yaşanması
İngiltere ve Fransa ABD başkanı Wilson'a ters düşmemek
nedenlerinden hangileri sınır kavramı dışında bir amaca yöneliktir? A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III –
Pazar - Hammadde (PH) ihtiyacı
–
Sömürge yarışı
–
Bloklaşma
–
Slav - German
için; sömürgecilik yerine manda ve himayeyi, savaş tazminatı yerine ise onarım bedeli anlayışını getirmiştir.
C) I ve III
E) I, II ve III
- Silahlanma yarışı rekabeti, savaşın nedenlerinden biridir. Sınıra, toprağa yöne lik olmayan I ve III bilgileridir.
Barş Antlaşmalar ve Koşullar: a) Almanya ile Versailles (Versay) Barş Antlaşmas İmzaland h
2
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
Almanya, Alsas Loren'i Fransa'ya verecektir.
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
I. Dünya Savaşı Sonrası Avrupa h
Almanya, Avusturya ile birleşmemeyi taahhüt edecek, Avusturya, Çekoslovakya ve Polonya'nın bağımsızlığını tanıyacaktır.
c) Bulgaristan ile Neuilly (Nöyyi) Barş Antlaşmas İmzaland.
h
Almanya'da mecburi askerlik kaldırılacak, Alman ordusunun mevcudu 100.000 asker ile sınırlanacaktır. Almanya tamirat
h
Bulgaristan, Güney Dobruca'yı Romanya'ya, Batı Trakya'da Gümülcine ve Dedeağaç'ı Yunanistan'a ve Tsaribrod ile Sturmitsa bölgesini Yugoslavya'ya bırakacaktır. (Bulgaristan'ın Ege denizi ile herhangi bir bağlantısı kalmadı.
h
Bulgaristan'da mecburi askerlik kaldırılacak, Bulgar ordusunun mevcudu 25.000 asker ile sınırlandırıalcaktır. Deniz ve hava gücü bulunmayacaktır.
borcu olarak 33 Milyar dolar savaş tazminatı ödeyecektir.
b) Avusturya ile Saint Germain (Sen - Jermen) Barş Antlaşmas İmzaland h
Avusturya, Macaristan, Çekoslovakya ve Yugoslovya'nın bağımsızlığını tanıyacaktır.
h
Avusturya, Galiçya'yı Polonya'ya; Hırvatistan'ı Yugoslavya'ya, Tirol ile Trieste'yi İtalya'ya ve Bukovina'yı Romanya'ya bırakacaktır.
h
Avusturya, Milletler Cemiyeti'nin onayı olmaksızın Almanya ile birleşemeyecektir.
h
Mecburi askerlik kaldırılacak, Avusturya ordusunun asker sayısı 30.000 kişiye indirilecektir.
d) Macaristan ile Trianon (Triyanon) Barş Antlaşmas imzaland. h
Macaristan, Petersburg bölgesini Çekoslovakya'ya, Bosna-Hersek'i Yugoslavya'ya, Transilvanya'yı Romanya'ya bırakacaktır.
h
Macaristan ordusunun mevcudu 35.000 askerle sınırlandırılacak ve mecburi askerlik kaldırılacaktır.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
3
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
Uyarı Osmanlı Devleti ile barış antlaşması ve koşulları bu konferansla ele alınmamıştır. Nedeni ise gizli antlaşmalar yeniden düzenlendiği için yaşanacak gelişmelere göre Osmanlı Devleti ile barışı sonraya bırakmışlardır. San Remo Konferansında koşullar belirlenecek. Osmanlı Devleti ile Paris'in Sevres kasabasında ise Sevr Barış Antlaşma imzalanacaktır. (10 Ağustos 1920)
h
Devletler arası antlaşmalarda eşitlik - adalet ve etniklik önemsenmedi. Wilson ilkelerine aykırı koşulları içeren antlaşmalar yapıldı, bunun sonucunda - Milliyetçilik fikri, ırkçılığa dönüştü.
h
II. Dünya Savaşı'nın zemini hazırlandı.
h
Türkiye'de ise Kurtuluş Savaşının başlamasına neden oldu.
Monroe Doktrini Nedir? (1923) Avrupa'nın ABD'ye karışmasını önlemeye, buna karşılık ABD'nin de Avrupa sorunlarından uzak durmasını hedefleyen - yalnızlık (İnfirat politikası) politikasıdır. (ABD - ABD'lilerindir.)
Örnek 2: I. Dünya Savaşı'na en son katılan ve ilk çekilen ittifak devleti aşağıdakilerden hangisidir? A) Osmanlı
B) Bulgaristan
D) Avusturya
Uyarı Bu politika 1823 yılında ABD başkanı James Monreo tarafından ortaya konulan dış politika esasıdır. ABD - ABD'lilerindir, diyerek kıtada batı sömürgesine izin verilmeyecektir. Avrupa devletleri arasındaki sorunlara ise karışmayacaktır. ABD bu politikardan I. Dünya savaşına dahil olarak çıkmış ancak savaş sonunda Paris Barış Konferansı sonucunda tekrar bu politika gereği kıtasına geri dönmüştür.
C) Almanya
E) Macaristan
I. Dünya Savaşına en son katılan İttifak Devleti Bulgaristan almıştır. Bulgaris tanla Çanakkale Zaferinden sonra, ittifakların yanında savaşa girmiş, Selanik Ateşkes Antlaşmasıyla da savaştan çekilmiştir.
I. Dünya Savaş'nn Genel Sonuçlar: h h
Osmanlı, Avusturya - Macaristan, Almanya ve Rusya çarlığı yıkılmıştır. Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Litvanya ve Macaristan gibi devletler kurulmuştur.
h
Sömürgecilik mandater sistem adı altında devam etmiştir.
h
Milletler Cem,yeti kurulmuştur.
h
Avrupa'da yeni rejimler ortaya çıkmıştır. (Rusya'da Kominizm, İtalya'da Faşizm, Almanya'da Nazizm gibi)
h
İngiltere ve Fransa rakipleri Almanya'yı devre dışı bırakmıştır.
h
İlk kez kimyasal silah, tank ve denizaltı kullanılmıştır.
h
Sivil halkın savaştan zarar görmesi üzerine Sivil Savunma Teşkilatı kurulmuştur.
h
İmparatorluklar parçalandı.
Türkiye
h
Ulus devletleri kuruldu.
Macaristan
h
Sömürgecilik yerini mandacılığa
Çekoslovakya
bıraktı. h
Milliyetçilik fikri güç kazandı.
Polonya
h
Yeni siyasi ideolojiler doğdu.
Yugoslavya gibi yeni devletler kuruldu.
4
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
Örnek 3: Osmanlı Devleti'nde Turancılık fikirlerini savunan "Üç Tarz-ı Siyaset" adlı eserin yazarı aşağıdakilerden hangi sidir? A) Zeki Velidi Togan
B) Enver Paşa
C) İsmail Gaspıralı E) Yusuf Akçura
D) Mehmet Emin Yurdakul
Turancılık fikrinin el kitabı olarak kabul edilen "Üç Tarz-ı Siyaset" kitabının yazarı Yusuf Akcura'dır.
h SOVYET SOSYALİST CUMHURİYETLER
BİRLİĞİNİN KURULUŞU
Rusya h
Ekim 1917'de Lenin halkına ve Saint Petersburg gençliğine "barış, ekmek ve toprak" vaadlerinde bulunarak desteğini aldı ve çarlığı yıkarak Komünizm - (Sosyalist) yönetimini hayata geçirdi.
h
Lenin'den sonra Stalin başa geçti.
h
Stalin I. beş yıllık kalkınma planını hayata geçirmiştir.
h
Bu süreç içinde küçük çiftliklerde büyük çiftliklerle birleştirildi. Kollektfileşme politikası adı verilen bu sistem uygulanmaya başlandı.
h
Sovyet Rusya da 1923'te federasyon yönetimine geçilmiştir.
h
Sovyet Rusya da 1924'de Lenin yönetimine geçilmiştir.
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
Basmaclk Hareke Nedir? (1918 - 1931)
Uyarı
Sovyet Rusya'nın Orta Asyayı istilası sorunu, asimilasyon siya-
Ruslar ayrıca Türkiye ile Türkistan'ın kültürel bağlarını da
setine karşı Türklerin başlattığı baş kaldırma hareketinin adıdır.
koparmak amacıyla 1924 te Arap alfabesinden latin alfabesine geçerken 1928 de Türkiye'nin latin alfabesini kabul
Çarlık rejim yıkıldıktan sonra yeni Sovyet rejimi Türkler üzerinde; h
Bölgeyi Türk ve Müslüman bölgelerinden tecrit etme,
h
Orta Asya Türk kültürü ve tarihine ait izleri silme,
h
Yazar ve şairleri tutukluyarak, fikir hürriyetini yok etme,
h
Farklı alfabeler kullanmalarını sağlayarak birbirleriyle anlaşmalarını engelleme,
etmesi üzerine Türkler için "Rus Kril" harfleriyle karışık latin alfabesine geçiş yapmıştır.
Örnek 4: – – – –
h
İslâm kültürü ve kurumlarını ortadan kaldırma
Sosyalizm (Komünizm) Monreo Doktrin Meiji Restorasyonu Hiper Enflasyon
Yukarıdaki sosyal - siyasal ve ekonomik kavramlarla ilgili olmayan devlet aşağıdakilerden hangisidir?
gibi yöntemlere başvurmuşlardır. Bu politikaya karşı da Türkler
A) Almanya
basmacılık hareketini başlatmışlardır. Basmacılık hareketi 1918 de Korbası ERBAŞ'ın liderliğinde HOKAND şehrinde başlamıştır. (TÜRKİSTAN)
Rusya'ya karş:
B) ABD
D) Japonya
C) Sovyet Rusya E) Fransa
h Sosyalizm – Kominizm = Sovyet Rusya h Monreo Doktrin = ABD h Meji Restorasyonu = japonya h Hiper Enflasyon = Almanya
h
İsmail Gaspıralı
h
Yusuf Akçura
h
Z. Velidi Togan
h h
Fransa ile ilgili bir eşleştirme yoktur.
mücadele etmiştir.
Enver Paşa Z. Velidi Togan aynı zamanda de kurucusudur.
"Türkistan Milli Birliğinin"
h UZAK DOĞUDA YENİ BİR GÜÇ
JAPONYA:
Meiji Restorasyonu Nedir? (1867 - 1912) Meiji Restarasyonu: h
Uyarı
feodal rejimine son vermiştir.
Zeki Velidi Togan 1939 yılında Türkiye'ye gelmiş. İstanbul Üniversitesi'nde Tarih kürsüsünde hocalık yapmıştır.
Meiji 3 Şubat 1867 tarihinde Japonya'da imparator olmuştur. 1868 meiji restarasyonu Tokugova Şogunluğunun 265 yıllık
h
Japonya'nın çağdaşlaşmaya yönelik, Batı teknolojisini kullanarak kalkınma hamlesi politikasıdır.
Uyarı Asimilasyon
"Doğunun Ahlâkı, Batının Bilimi" "Asya asyalılarındır." fikri ile haDilde, benlikte, kültürde başlayan eritme
benliğini kaybettirme siyasetinin adıdır.
reket etmişlerdir. Batı sömürgesine karşı çıkmıştır. Bilgi - Bilim - Teknoloji - Akıl siyasetidir.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
5
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA h
Toplumu yeniliklere değil, yenilikleri ve gelişmeleri topluma göre uyarladılar, yani yenilikleri millileştirerek uygulamışlardır.
Örnek 5: Japonya'da Meiji Restorosyanu ile görülen; I. şogunluk düzeninin yıkılması
1894 – 1895 – Japon – Çin savaşında Japonya Çin'e karşı üs-
II. Avrupadaki teknik gelişmelerin alınması
tünlük sağlamıştır. Japonya Çin'le imzalanan – Shimonosaki
III. düzenli ordunun kurulması
Antlaşması ile Kore üzerinde ki gücünü arttırmıştır.
gelişmelerinden hangileri merkezi otoriteyi güçlendirmeye yöneliktir? A) Yalnız I
1904-1905 Japon - Rus Savaş
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I ve III
Nedeni Mancurya ve Çinde yaşanan gelişmeler yüzünden çık- Japonya'da Meiji Restorasyonu şogunluk döneminin yıkılması (I) ve düzenli ortı. Çin'de yenileşmeye karşı olan BOXER ayaklanması çıkar, Av- dunun kurulması (III) bu gelişmeler merkezi otoriteyi güçlendirmeye yöneliktir. rupalıların desteği ile isyan batırılır. Bu gelişme üzerine Rusya Mancurya'ya saldırmıştır. JAPONYA hayat sahası içinde yer alan Mancurya Rusya JAPONYA savaşına neden olmuştur.
h ORTADOĞU'DA MANDAYÖNETİMLERİ Mandaclk Nedir?
h
Mancurya hakimiyeti yüzünden Japonya - ile Rusya arasında 1904 - 1905 yıllarında savaşlar yapılmış ve japonya Rusya'ya
h
karşı başarılı olmuştur. h
Japonya ile Rusya arasında 1905 – Portsmouth Antlaşması yapılır. Japonya bölgede daha da güçlenir.
No t
h
Irak San Remo Konferansı sonucu İngiltere Irak'a kendi politika-
h
II. ÇİN – JAPON SAVAŞI 1937 – 1945 h
Japonya'nın pazar ve hammadde arayışı
h
Mancurya'da Japon etkisinin Çinin rahatsız etmesi (Mancuryanın ekonomik ve idari açıdan Japon kontrolünde olması,
h
h
6
Japonya'nın Mancuryayı alması üzerine Japon Çin Savaşı başladı. Bu savaşta Avrupa devletleri ve ABD, Çini desteklemiştir. Japonların ABD deniz üssü olan Pearlı Harbour saldırısı ile savaş II. Dünya Savaşı ile birleşmiştir.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
I. Dünya Savaşı'ndan sonra siyasal ve ekonomik açıdan zayıf ve kendi kendini yönetemeyecek ve yetemeyecek olduğu kabul edilen bir ülkenin Milletler Cemiyeti adına yönetmek üzere bir devlete yetki verilmesine mandacılık denir. ABD başkanı Wilson'un yayınlamış olduğu ilkelerde yenen devletlerin yenilen devletlerden toprak alması yasaklanmıştı. İngiltere ve Fransa Wilson'a ters düşmemek amacıyla sömürgecilik yerine manda yönetim anlayışını benimsemişlerdir.
h
larına uygun bir yönetim oluşturmak için Mekke Emiri Şerif Hüseyin'in oğullarından biri olan Faysalı Irak krallığına getirdi. Bu durumu kabul etmeyen Irak halkı İngilizlerin manda yönetimine karşı bağımsızlık mücadelesine başlamıştır. 1930 yılında yapılan antlaşma sonucunda Irak bağımsızlığını kazandı ancak İngiltere II. Dünya Savaşı öncesine kadar yönetime kendi adamlarını getirmek suretiyle Irak'taki manda egemenliğini sürdürmeye devam etmiştir.
Ürdün 1922 yılında İngiltere'nin mandası olarak kurulan bu devlete Mekke Emiri Şerif Hüseyin'in bir diğer oğlu Abdullah getirildi. II. Dünya Savaşı'nın ardından Ürdün bağımsızlığını kazandı.
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
Orta Doğu'da Manda Yönetimi Sınırları
Filisn
Suriye ve Lübnan
San Remo Konferansı'yla İngiltere'ye bırakılan Filistin toprakla-
İngiltere ve Fransa gizli antlaşmalardaki paylaşımı yeniden dürında Yahudi Devleti kurma çabaları hızlanarak günümüze kadar zenlemişlerdir. Suriye ve Lübnan bölgesi Fransa'ya bırakılmıştır. gelecek olan Filistin sorununun ortaya çıkmasına neden olmuşFransa II. Dünya Savaşı ihtimalinin ortaya çıkması üzerine Suritur. ye ve Hatay bölgesinden tamamen çekilmiştir. (1938)
Uyarı
h 1929'DA DÜNYA EKONOMİK KRİZİ
1917 yılında İngiltere dışişleri bakanı Balfour bir dekle-
"Dünya Ekonomisi'nin Çöküşü - Ticarette Takas'ın geri gelişi"
rasyon yayımlayarak ilerleyen süreçte Filsitin coğrafya-
Nedenleri Şunlardır:
sında bir Yahudi İsrail devletinin kurulmasını öngörmüş
h
I. Dünya Savaşı'nın getirdiği ekonomik zorluklar ve üretimin ve yatırımların dünya genelinde durması, işsizlik oranının ve tüketimin yükselmesi
Msr
h
1882 yılında İngiltere'nin işgaline uğrayan Mısır, İngiltere'ye karşı verdiği bağımsızlık mücadelesini 1922 yılında kazandı. İngiltere özellikle 1869 yılında açılan Süveyş Kanalı'nda ki haklarını devam ettirerek bölgedeki varlığını sürdürdü.
ABD'nin savaş sırasında devletlere verdiği kredileri geri alamaması
h
ABD ekonomisinin 200 holding tarafından idare edilmesi
h
I. Dünya Savaşı'ndan sonra oluşan iyimser havanın ABD borsasını suni (yapay) olarak yükseltmesi
1948 yılında da bu öngörü gerçekleşmiştir.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
7
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA h
h
Almanya'nın savaş tazminatını ödemek için karşılıksız para basması bununda aşırı enflasyona (hiperenflasyon) neden olması. Almanya maliyesinin iflas etmesi
Örnek 6: Türkiye'nin 1929 Dünya ekonomik krizinden en az etkilenmek adına aldığı;
Kriz 3 Ekim 1929 yılında ABD borsasında yer alan şirketle-
I. ithalatta gümrük vergi oranlarını düşürmesi,
rin hisse senetlerinin düşmesiyle başlamıştır. 24 Ekim 1929
II. kliring uygulanması,
Perşembe günü ise ABD borsası Dow Jons dibe vurmuştur.
III. ihracatta standardizasyonun getirilmesi
Tarihe "Kara Perşembe" olarak geçecek bu olay sonucunda; h
4,2 milyar dolar ABD borsasında yok oldu.
h
400 kadar banka batarken, binlerce insanın malvarlığı yok oldu.
h
Ülkelerde açlık ve kıtlık başladı. İnsanlar takas usulü ticarete geri döndü.
h
İnsanların psiko - sosyal dengeleri bozuldu.
h
Dünyadaki inşaat ve madencilik faaliyetleri durdu.
h
Dünya genelinde 50 milyona yakın insan işsiz kaldı.
h
Dünya ticaret hacmi % 65 oranında azaldı.
tedbirleri arasında hangilerinin yer aldığı söylenemez? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
Türkiye'nin 1929 Dünya Ekonomik bunalımını aşmak için aldığı tedbirler ara sında ithalatta gümrük vergi oranlarının düşürülmesi yer almaz. Aksime yük seltilmiştir.
Uyarı h
J. Stainbeck'in bu dönemde yazdığı ABD'deki ekonomik bunalımı dile getirdiği eseri "Gazap Üzümleridir."
Uyarı Bu dönemde Salvador Dali tarafından ortaya atılan "Burju-
Uyarı
vayı reddetmeye dayalı olan akım ise sürrealizm'dir.
Bu kriz en çok sanayileşmiş toplumları vururken, Sovyet Rusya komünizminden dolayı bu krizden en az etkilenen devletlerden biri olmuştur.
Uyarı
1929. Dünya Ekonomk̇ Kr ż ne ̇ Karş Türkye'dek Çalşmalar ̇ ̇ h
Koruyucu gümrük uygulandı. – İthalat kısıtlandı.
h
Yerli malı kullanımı yaygınlaştırıldı. Bu amaçla "Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti" kuruldu. (M.İ.T.C) Kazım Özalp tarafından
h
1929'da "Yerli malı kullanma ve koruma konulu" toplantıda yerli malı haftası ilan edildi.
h
Serbest piyasa ekonomisini savunan Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu. Ancak amacın dışına çıktığı için kapatıldı.
Bu krizle birlikte ABD'de Hoower iktidarını kaybeder. "New Deal" ideali ile Roosvelt ABD başkanı olur. Moratoryum ilanı ile dış borçların ödenmesinin durdurulmasını öngörür. Bu gelişme sonucunda Türkiye - Fransa'ya olan borçlarının belirli bir takvime göre taksitlendirilmesini istemiştir. Fransa itiraz etmiş ise de sorun uzlaşı ile çözülmüştür.
8
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
Uyarı
Örnek 7:
Türkiye 1933'de dış ödemelerde uygulanmasına başlanan "Kliring ve Takas" sistemini harekete geçirdi. (Malını alanın, malını alma politikası) Bu kontrolü sağlamak amacıyla da "TÜRK OFİSİ" kurulmuştur.
I. Kellog – Briand Parkı II. Milletler Cemiyeti III. Locarno Antlaşması
I. Dünya Savaşından sonra kurulan yukarıdaki uluslararası örgütlerden hangilerinin dünya barışına katkı sağla maya yönelik çalışmalar yaptıkları söylenebilir?
h İKİ SAVAŞ ARASI DÖNEMDE AVRUPA
A) Yalnız I
Dünya Barşn Sağlama Çalşmalar h
B) Yalnız II
D) II ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Mustafa Kemal "Savaş hayati olmadığı sürece bir cinayettir." I. Kellog Briand Paktı demiştir. II. Milletler Cemiyeti III. Locarno Antlaşması
a) Milletler Cemiye'nin Kuruluşu (Cemiyet-i Akvam) 1920:
Dünya barışına bölgesel ve evrensel anlamda katkı sağlama amacı yönünde çalışmalar yapmışlar, ancak II. Dünya Savaşının çıkmasına engel olamamıştır.
Milletler Cemiyeti fikri ilk kez Wilson ilkelerinde dile getirilmiş Paris Barış Konferansında kurulma kararı alınmıştır. Cenevre Konferansının sonucunda da kurulmuştur.
Uyarı
Türkiye, 1932 yılında Cemiyete üye olmuştur.
Türkiye ve SSCB bu pakta sonradan katılmıştır.
b) Locarno Antlaşmas 1925: Uluslararası Barışı korumak amacıyla, Almanya, Fransa, İtalya, İngiltere, Belçika, Polonya, Çekoslavakya arasında Londra'da
h
Amaç uluslararası sorunları barışçı yollarla çözmektir.
h
Bu pakta üye ülkeler "Savunmaya dayanmayan savaşın ka-
imzalamıştır.
nun dışı olduğu" kararını almışlardır.
Uyarı
Türkiye ABD ve Sovyet Rusya bu pakta yer almamıştır.
d) Litvinov Protokolü 1929: c) Briand – Kellog Pak 1928: Neden Fransa'nın Almanya'ya güvenmemesi ve kendi sınır güvenliğini sağlamak istemesidir. h
Dünya barışına katkı sağlamak amacıyla Paris'te toplanan konferansta kurulmuştur. ABD, Alman, Fransa, İtalya, Belçika, Japonya, Çekoslovakya, İngiltere bu pakta üyedir.
h
Dünya barışını katkı sağlamak amacıyla Sovyet Rusya'nın öncülüğünde kurulmuştur.
h
Yeni Briand - Kelloğ Paktına karşı kurulmuştur.
h
Türkiye de bu pakta üyedir.
h
Diğer üye ülkeler İran – Letonya – Estonya – Polonya – İran yer almıştır.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
9
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
Dünya'da Totalter ṅ Kurulmas ̇ Rejmler ̇
h
Almanya'da 1919 Weimar Anayasası ile demokratik yönetimin kuruldu. Almanya'da Nasyonel Sosyalist Parti iktidar
İtalya
oldu. Böylece Almanya'da Hitler (Führer ulusun yol göste-
(Mussolini – Kara Gömlekliler) Faşizm – 1922
ricisi) öncülüğünde totaliter yönetim başlamıştır. (Bütün Al-
h
Mussolini 1922 - 1943 yılları arasında görevde kalmıştır.
manları – tek devlet – tek millet anlayışı ile bir bayrak altında
h
Mussolininin iki temel hedefi vardır.
toplanmak hedefi ile yola çıkan Hitler bu aşamaları "hayat
h
"Akdeniz Bizim Deniz" olacak
h
Roma İmparatorluğu yeniden kurulacaktır.
sahası" olarak tanımlamıştır.
Uyarı
Uyarı
Hitlerin hedeflerini belirleyen Slogan: "HAYAT SAHASI"dır. h
İtalya'da Mussolini iktidarını sağlayan Faşist Parti bu parti sempatizanlarının çalışmalarıdır. (Kara Gömlekliler) İtal-
German ırklarının mevcut topraklara sığmayacak kadar çok olduğu yeni yerlerin alınması gerektiği
ya'nın I. Dünya Savaşında (Gizli Antlaşmalar – Paris Barış Konferansındaki uygulamalar) haksızlığa uğradığını düşünen bu topluluk bir nevi İtalya - Latin ırkçılığına yönelmiştir. Kısacası Almanya ve İtalya'daki bu totaliter yönetimler bir
h
1933 yılında Hitler başbakan oldu ve meclisten dört yıllığına
açıdan Avrupa'nın kendi içinde çıkardığı bir iç hesaplaş-
olağanüstü yetkiler alarak diktatörlüğünü ilan etti. Gestapo
madır.
adı veilen gizli bir örgüt kurarak muhalefet ve toplum üzerinde baskı kurmuştur. Nazizm'e göre disiplin, emirlere bağlılık, düzen cesaret gibi özellikler sadece Alman ırkında mevcuttu.
Mussolini mevcut anayasayı kaldırarak yeni bir anayasa ilan etmiştir. Ceza kanununda değişiklik yaparak kendi partisi haricindeki diğer partileri kapatmıştırı. Böylece İtalya'da diktatörlük dönemi de başlamış oldu. Mussolini "Sürekli barış mümkün ne de faydalıdır. Sadece savaşı insan enerjisini en yüksek gerilimde tutar." diyerek dış politikasının ne üzerine kuracağını ortaya koymuştur.
Bu nedenler ırk karışımını önlemek için ülkedeki diğer etnik grupları ya göçe zorladı ya da katletmeye başladı. h h h
Temel politikaya uyumlu olmayan çoğu kütüphane ve kitaplar yakıldı.
h
Nazi ideolijisiyle uyuşmayan herşey ders kitaplarından çıkarıldı.
h
Naziler bu rejime "Halk Toplumu" dediler.
h
Hitler "Nasyonal - Sosyalist akım onu bugünkü dar yurdundan çıkarıp yeni topraklara doğru yürütmek cesaretini göstermek zorundadır." diyerek dış politika hedeflerini ortaya koymuştur.
Almanya'da Nazizm h
Versay Antlaşması'nın imzasıyla başlayan süreçte 1929 Dünya ekonomik krizi Almanya'daki buhranı iyice artırmıştır. Bu buhran 1933 de Hitler'in başbakan olmasını sağladı. Gestapo (Alman gizli servisi) halkın üzerinde sınırsız bir denetim kurmuştur.
10
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
Sanatçılar ve bilim adamlarına yasaklar getirdi. Kütüphanelerdeki kitaplar okunur okunmaz ibaresi konuldu.
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
İspanya'da Franco Dönemi
h
Fotoğraf, çizgi film ve sinema yayıldı. (Tintin, Temel Reis, Süpermen)
h
İspanya'da XIII. Alfonso 1902 yılında anayasa ilan etmesine rağmen ülkede istikrarı sağlayamadı.
h
1923'te asker darbe yaparak yönetimi ele geçirmiştir.
h
Ordu destekli hükümet başarılı olamayınca Kral Alfonso ülkeyi terk etti. Kralın ülkeyi terk etmesiyle cumhuriyet ilan edildi. Ancak ülkedeki hukuksuzluklar, geçim sıkıntısı huzursuzluklar ve cinayetler iç istikrarın bozulmasına neden oldu.
h
1936 yılında İspanya da iç savaş başladı.
h
h
Cumhuriyetçiler ve milliyetçiler arasında süren üç yıllık savaşı Almanya ve İtalya'nın desteklediği milliyetçiler kazandı ve Franco yönetimi el geçirdi.
h
Sanayide kullanılan petrol ve elektrik evlerde de kullanılmaya başlandı.
h
Taşıt üretimi arttı. Uluslararası yolcu uçakları faaliyete geçti.
h
Şehircilik ve mimari gelişti. Mimari de bir akım olan Bauhaus şehir planlanmasında öne çıktı. ABD'de "Empire State Building" yapıldı ve gökdelen sayısında artışlar yaşandı.
h
Radyo kullanımı yaygınlaştı. Radyonun kullanılmasıyla "Konuşan basın" denilen dönem başladı.
h
h
h
Franco döneminde Avrupalı devletler ile İspanya'nın arası bozuldu ve ticari, siyasi ve askeri ilişkiler kesildi. Avrupalı devletler tarafından dışlanan İspanya kendi iç siyasetine dönerek, Avrupa sorunlarından uzak durmayı başardı. II. Dünya Savaşında da yer almadı. II. Dünya savaşından sonra Avrupalı devletler arasında ekonomiyi ve ticareti geliştirmek amacıyla ilişkiler kurmaya yönelik yeniden Avrupa ile işbirliğine yöneldi.
Japonya h
h
h
Çizgi film endüstrisi oluştu. Sinema sektörü gelişti.
h
Bazı hastalıkların tedavisi için aşılar ve ilaçlar bulundu. Organ nakline başlandı. Tüberküloz tedavisi için BCG aşısı bulundu.
h
İlk roket denemesi yapıldı.
h
Alexander Fleming penisilini buldu.
h
Psikoloji önem kazandı.Varoluşçuluk ve Fenomenoloji gibi yeni akımlar ortaya çıktı.
h
Meiji Restorasyonu ile başlayan süreçte ve daha sonraki süreçte her alanda gelişen bir Japonya ortaya çıkmıştır. Japonya batıya karşı Asya Asyalılarındır." "ORTAK REFAH" alanı anlayışı sonucunda Almanya ve İtalya ile yakınlaşma içine girmiş bu yakınlaşma Berlin - Roma - Tokyo ittifakının kurulmasını sağlamıştır.
Tarih yazıcılığı değişti. Gelenekselleşen tarih yerine yerel, sosyal, ekonomik ve medeniyet konuları ön plana çıktı.
h
1920 ilk radyo yayını yapıldı. Klasik müzik caz yayıldı.
h
1929 yılında iki savaş arası Avrupa ve Dünya'yı özetleyen John Steinbeck'in "Gazap Üzümleri" eseri büyük ilgi gördü.
h
Bütün toplumu ve burjuva sanatını tamamen ve sert bir biçimde reddeden ve akımın öncülüğünü Salvador Dali'nin yaptığı "Sürrealizm" (Gerçeküstücülük) ve "Eskpresyonizm" (Dışa
h İKİ SAVAŞ ARASI DÖNEMDE DÜNYA I. Dünya Savaşı'ndan sonra dünyada siyasi, ekonomik, kültürel teknolojik ve bilimsel birçok gelişme yaşandı. Bu gelişmeleri şöyle sıralayabiliriz.
vurucumluk) akımları ortaya çıktı. (Sürrealizm – Burjuva sınıfını reddetmeye dayalı bir fikir akımıdır.) h
ABD'de başlayan "Caz" tüm Avrupa ülkelerinde yayıldı.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
11
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
h ATATÜRK DÖNEMİ'NDE DIŞ
POLİTİKADA YAŞANAN GELİŞMELER
̇ a) Türkye'n ṅ Mlletler Cemye ̇ ̇ ̇ 'ne Girişi (18 Temmuz 1932):
Lozan Barış Antlaşmasıyla uluslar arası alanda tam bağımsızlığını kazanan Türkiye, 1923 – 1930 yılları arasında Lozan'dan kalan sorunları çözmeye uğraşırken, 1930 – 1938 arasında ise uluslararası barışa katkı sağlamak ve yaklaşan II. Dünya Savaşı tehlikesine karşı sınırlarını güvence altına almak için çalışmalar yapmıştır. Dış politikada Atatürk'ün "yurtta barış, dünyada barış" sözünü ilke edinen Türkiye dış politikada barışçı bir politika izlemeye çalışmıştır.
h
1919 Paris Barış Konferansı'nda kurulma kararı alınan bu kuruluşun temel amacı; devletlerarası sorunları barışçıl yönden çözmek ve I. Dünya Savaşı'ndan sonra oluşturulan barış ortamının devamını sağlayacak tedbirler almaktı.
h
Türkiye'nin Birand – Kellog Paktı'na katılması, 1928 yılında Cenevre Silahsızlanma Konferansına katılması gibi gelişmeler Türkiye'nin İspanya ve Yunanistan'ın da daveti üzerine cemiyete üye olması katkı hızlanmıştır.
Türkiye'nin dış politikadaki temel ilkeleri şunlardır: Bağımsızlıklara saygı göstermek ve barışsever olmak
h
9 Temmuz 1932 yılında Büyük Millet Meclisi Cemiyete katılma kararı almıştır.
h
h
Realist ve gerçekçi olmak
h
Akılcı ve bilimsel hareket etmek
h
Misak-ı Milli sınırlarını korumak
h
Dünya barışına katkı sağlamak
h
Sömürgeciliğe ve yayılmacılığa karşı olmak
h
Hayalcilikten ve maceradan uzak bir anlayış ile hareket etmektir.
Uyarı Türkiye'nin Milletler Cemiyeti'ne üyeliğinin gecikmesinin nedeni Türkiye ile İngiltere arasında yaşanan Musul konusunda cemiyetin İngiliz yanlısı politika izlemesi etkili olmuştur.
Uyarı Örnek 8:
Türkiye'nin cemiyete üye olması ileriki süreçte Boğazlar ve Hatay Sorunlarının lehimize çözümlenmesinde etkili
Mustafa Kemal "Biz kimsenin düşmanı değiliz. Yalnız insanlığın düşmanı olanların düşmanıyız. Zorunlu olmadığı sürece harp bir cinayettir." demiştir.
olmuştur.
Atatürk bu sözüyle aşağıdakilerden hangisine karşı olan tepkisini ortaya koymuştur?
b) Balkan Antan (1934 – ATİNA):
A) İnkılapçılığa
Kuruluş Nedeni ve Amac:
B) İhtilalciliğe
D) Emperyalizme
C) Sosyalizme
E) Liberalizme
Gazi Mustafa Kemal bu sözüyle özgürlük, bağımsızlık ve barışın önemini vurgulamış yayılmacı istilası ve emperyalist güçlerin yanında değil karşısında oldu ğunu vurgulamıştır.
12
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
h
Balkanlarda ve Doğu Akdeniz coğrafyasında saldırgan politika izleyen İtalya'ya karşı Türkiye'nin öncülüğünde kurulmuştur. Amaç bölgesel barışı sağlamak, dünya barışına katkıda bulunmaktır.
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
Üyeleri:
Boğazlar Sözleşmesi'nde alnan kararlar şunlardr:
T ürkiye
h
Boğazlar komisyonu kaldırılarak tüm yetkiler Türkiye'ye verilmiştir.
Y ugoslavya
h
Boğazlar Türk askeri tarafından korunacaktır.
R omanya'dır.
h
Boğazlar ticaret gemilerine açık olacaktır.
h
Boğazlardan savaş gemilerinin geçişi sınırlandırılacaktır.
h
Türkiye bir savaşa girerse boğazları istediği gibi açıp kapatacaktır.
Y unanistan
T.Y.Y.R dir.
Uyarı Arnavutluğun pakta yer almamasında İtalya ile yakın ilişkide olması etkili olmuştur. Bulgaristan ise Romanya ile Dobruca sorununu; Yunanistan, ile de Ege'ye inmek istemesi konularında sorun yaşamasından dolayı pakta yer
Uyarı
almamıştır.
Boğazların Türk egemenliğine girmesinde Balkan Antantı'na katılan ülkelerin Türkiye yanında yer alması etkili olmuştur.
Uyarı Yunan başbakanı Venizelos Türk - Yunan ilişkilerindeki barışçı tutumu ve Yakın Doğu'daki barışın sağlanmasında
Uyarı
büyük katkılarından dolayı Atatürk'ü 12 Ocak 1934'de Nobel Barış Ödülüne aday göstermiştir.
Möntrö Boğazlar Sözleşmesi ile Boğazlar bölgesi Misak-ı Milli sınırlarına uygun hale getirilmiştir. Türk hükümetinin
c) Montreux (Möntro) Boğazlar
uluslararası bir başarısıdır.
Sözleşmes ̇(20 Temmuz 1936): Lozan Antlaşması'nda boğazların yönetimini başkanı Türk olan "Uluslararası Boğazlar Komisyonu"na bırakılmasını kabul eden Türkiye, 1930'lardan itibaren yayılmacı bir politika izleyen İtalya'ya karşı bu sorunu ilk defa 1933 yılında toplanan "Londra Silahsızlanma Konferansı"nda dile getirmiştir. İtalya'nın 1935'te Habeşistan'a saldırması, Almanya'nın da Ren Bölgesi'ne asker sevk etmesi üzerine Türkiye Boğazlar Sözleşmesi'nin değiştirilmesi konusunda harekete geçti. İsviçre'nin Montreux şehrinde konferans toplandı.
Kalan Ülkeler: h
Türkiye, Avusturya, Japonya, Romanya, SSCB, İngiltere, Fransa, Bulgaristan ve Yugoslavya katılmıştır.
Yorumlayalım: Bu gelişme Türkiye'nin Doğu Akdeniz, Karadeniz bölgesindeki stratejik ve Jeopolitik gücünü arttırmıştır. Türkiye'nin uluslararası alanda saygınlığı ve yaptırım gücü de artmıştır.
d) Sadabat Pak (1937 Tahran): h
İtalya'nın Ortadoğu'da izlemiş olduğu saldırgan siyaset ve Habeşistan'ı işgal etmesi üzerine Tahran'da bölgesel barışa katkı sağlamak amacıyla Türkiye, İran, Irak ve Afganistan'ın katılımıyla kurulmuştur. (T.A.İ.I)
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
13
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
Uyarı
Uyarı
Suriye'nin bu paktta yer almama nedenleri şunlardır:
Hatay'ın Anavatana katılması ile Türkiye'nin güney sınırı
h
Türkiye ile arasındaki Hatay sorunu
Misak-ı Milli'ye uygun hale gelmiştir. Türkiye'nin en son be-
h
Irak ile arasındaki sınır sorunu etkili olmuştur.
lirlenen kara sınırı ise Suriye sınırı olmuştur.
e) Hatay (Sancak) Sorunu (Hatay'n Anavatana Kalmas) (30 Haziran 1939) Gelişmeler Şöyledir: h
h
h
h
f) Bozkurt – Lotus Olay 1926: h
Türk gemisi Bozkurt ile Fransız Lotus gemisinin Ege denizinde çarpışması sorunu 8 Türk'ün ölmesi ve Türkiye'nin Lotus
Almanya ve İtalya'nın yayılmacı amaçları doğrultusunda hareket etmeleri, Almanya ile Fransa arasında geçmişten günümüze yaşanan toprak (Alsas-Loren) sorunu üzerine Fransa Suriye bölgesinden çekilme kararı almıştır.
gemisinin kaptanını tutuklaması ile olay büyürmüştür. Fransa kaptanın kendileri tarafından yargılanmasını talep etmiş, ancak konu Lahey Adalet Divanı'na görütülmüş adalet divanı da Türkiye lehine karar vermiştir.
1935 yılında Fransa'nın Suriye ve Lübnan üzerindeki manda uygulamasını kaldırması ve İskenderun bölgesini de Suriye'ye bırakması Türkiye'nin tepkisine neden oldu. Fransa sorunu Milletler Cemiyeti'ne götürme teklifinde bulundu.
Uyarı
Milletler Cemiyeti Sandler'e bölge ile ilgili bir rapor hazırlamasını istedi. Sandler hazırladığı raporda bölgenin ağırlıkta Türk olduğunu ve bağımsız yaşamak istediklerini ifade etti.
Lahey Adalet Divanında Türkiye'yi Mahmut Esat Bozkurt savunmuştur.
1938 yılında ise her iki ülkenin gözetiminde yapılan seçimler sonucu "Hatay Cumhuriyeti" kuruldu.
h
İlk Cumhurbaşkanı Tayfun Sökmen olurken, Başbakanlığına Abdurrahman Melek getirildi.
h
h
Hatay'ın anavatana katılması kararı aldı.
Bulgaristan'ın Razgard şehrinde Müslüman Türk mezarlarının Bulgar çeteleri tarafından tahrip edilmesi olayıdır.
Hatay devleti yöneticilerin Türkiye'ye katılma talebi ile toplanan Hatay millet meclisi 1939 yılında yaptığı toplantı sonucu
h
g) Razgard Olay 1933:
h
Türkiye buna karşı İstanbul'daki yabancı mezarlarlıklara gül bırakarak anlamlı bir tepki vermiştir.
23 Temmuz 1939 günü yapılan bir törenle Hatay Türkiye'ye katıldı. (1939 yılında da Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşmasıyla Fransa Hatay'ın Türkiye'ye ait olduğunu onaylamıştır.)
h) Wagon – Lits Olay 1933:
Uyarı
h
İstanbul'da bulunan Fransız demiryolu şirketlerinde çalışan Türk vatandaşlarının Türkçe konuşmasını yasaklanması ve
Hatay'ın anavatana katılması konsunda halkı bilinçlendirmek ve bir kamuoyu oluşturmak amacıyla Mıustafa Kemal Hatay'da ki yerel bir gazete de "Asım Us" takma adıyla makaleler yazmıştır.
h
uymayanların ise işten atılması olayıdır. Bunun üzerine İstanbul Üniversitesi öğrencileri şirkete baskın düzenleyerek, şirket binalarına Türk bayraklarını asmıştır. Türk işçilerinin haklarının korunmasını sağlamışlardır.
14
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
Konu Testi - 1
1. I. Dünya Savaşı öncesinde, Avrupalı devletler arasında
4.
I. Yunanistan
bir gruplaşmanın oluşmasında;
II. Macaristan
I. enerji kaynaklarının sınırlı olması,
III. Romanya
II. ortak çıkar birliği,
IV. Avusturya
III. mezhep birliği
durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?
1934 yılında kurulan Balkan Antantı'nın üyeleri arasında yukarıdaki devletlerinden hangileri yer almaz?
A) Yalnız I
A) I ve II
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
2. Aşağıdakilerden hangisi 1931 – 1939 yılları arasında
B) I ve III
D) II ve IV
C) II ve III E) III ve IV
Türk dış politikasında, meydana gelen gelişmelerden biri değildir?
Hatay sorununun Türkiye lehine çözümünde "Asım Us" takma adıyla makaleler yazan devlet adamı aşağıdaki lerden hangisidir?
A) Sadabat Paktı üyeliği
A) Tayfur Sökmen
B) Musul Sorunu
B) Atatürk
C) Hatay'ın Anavatana katılması
C) Abdurrahman Melek
D) Milletler Cemiyetine üye olunması
D) Abdulgani Türkmen
E) Balkan Antantı üyeliği
E) Şerif Bey
3. II. Dünya Savaşı öncesinde;
5.
6.
I. İngiltere, II. İtalya,
1932 yılında Milletler Cemiyetine üye olan Türkiye'nin teşkilattaki ilk temsilcisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Hamdullah Suphi
III. İspanya devletlerinden hangilerinde rejim değişikliği olmuştur? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
B) Cemal Hüsnü Taray C) Yusuf Kemal Tengirşek D) Tevfik Rüştü Aras E) Hasan Saka LYS Tarih Planlı Ders Föyü
15
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA 7.
Konu Testi - 1
1936 yılında Boğazların statüsünü yeniden belirleyen Möntrö Boğazlar Sözleşmesi'nin imzalanmasında aşağıdaki gelişmelerden hangisinin etkisi olmamıştır?
10. 1929 Dünya Ekonomik krizinin Türk ekonomisine yan sımaları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Merkez bankasının kurulmasını hızlandırdı.
A) II. Dünya Savaşı öncesi silahlanma ve bloklaşmaların yaşanması
B) Milli iktisat ve tasarruf cemiyeti kuruldu. C) Türk parasının değeri düştü.
B) Japonya'nın saldırganca politikaları
D) Dış ticaret dengesi bozuldu.
C) Almanya'nın Ren bölgesine asker çıkarması
E) II. Beş yıllık kalkınma planı yapıldı.
D) İtalya'nın Habeşistan'a saldırması E) Fransa'nın Hatay bölgesinden çekilmesi
8.
11. İngiltere dışişleri bakanının 1917'de yayımladığı Bal -
I. Haliç Konferansı II. Brüksel hattı
four Deklerasyonu aşağıdaki devletlerden hangisinin kurulmasına ortam hazırlamıştır?
III. Sason Ayaklanması
A) Kore
Yukarıdaki gelişmelerden hangilerinin Musul sorunu ile ilişkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
B) Mısır D) Yugoslavya
C) İsrail E) Letonya
C) Yalnız III
E) I, II ve III
12. 1938 yılında Hatay Bağımsız Devleti kurulduktan sonra ilk Cumhurbaşkanı ve başbakan aşağıdakilerden han gisidir?
9. Orta Asya'da Türkler tarafından başlatılan Basmacılık
A) Hasan Saka - Asım Us
Hareketi aşağıdaki hangi devletin baskıcı uygulamala rına karşı ortaya çıkmıştır?
B) Şükrü Saraçoğlu – Abdurrahman Melek
A) ABD
D) Tayfun Sökmen – Mahmut Esat Bozkurt
B) SSCB D) İtalya
E. 21
16
C. 11
C) Cemal Hüsnü Taray – Tayfun Sökmen
C) İngiltere E) Almanya
E. 01
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
B .9
E) Tayfun Sökmen – Abdurrahman Melek
D .8
E .7
B .6
B .5
D .4
E .3
B .2
D .1
r al pav e C
LYS // TARİH
FÖY NO
05
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI II. Dünya Savaşı - II. Dünya Savaşı'nda Cepheler - II. Dünya Savaşı'nın Sonuçları II. Dünya Savaşı Sırasında Türkiye'de Gelişmeler ve Etkileri
h II. DÜNYA SAVAŞI (1939 - 1945) Nedenleri Şunlardır: 1. I. Dünya Savaşı'nda yenilen devletlere ağır koşullu antlaşmaların imzalatılmış olması, 2. Versay Antlaşması'na göre askersiz olması gereken Ren
6.
Bölgesi'ne Almanya'nın asker çıkarması Versay'a aykırı olarak Almanya'nın; Avusturya, Çekoslovakya ve Polonya'yı işgal etmesi İtalya'nın Habeşistan ve Arnavutluk'u işgal etmesi Japonya'nın, Avrupalıları, Asya'dan atmak istemesi ve Mançurya'yı işgali Sovyet Rusya'nınKomünizm'i yaymaamacı ilehareket etmesi
II.
Dünya Savaşı Öncesi Oluşan Bloklar
3. 4. 5.
Mihver Devletler
Dünya Savaşı Öncesinde Oluşan Gruplaşmalar II.
İtalya, Fransa ve İngiltere Oluşumu (Roma, Paris ve Londra Mihveri) Nedeni = Hitlerin, İtalya'ya bağlı Orta Tuna Bölgesini işgal etme olasılığıdır.
İtalya ve Almanya Oluşumu (Berlin ve Roma Mihveri)
Nedeni = İtalya'nın Habeşistan'ı işgali, İtalya'yı İngilizlerden ko pardı. Fransa'da sosyalistler başa gelince Fransada SSCB'ye yaklaştı.
Almanya, Japonya ve İtalya Oluşumu (Berlin, Tokyo ve Roma Mihveri) II. Dünya Savaşı'nda Mihver devletler bloğunu oluşturmuşlardır.
h
Almanya
ABD ve SSCB Oluşumu
h
İtalya
(Washington ve Moskova Mihveri)
h
Japonya (Belirli - Roma - Tokyo bloğu)
Nedeni = Hitlerin Alman meclisindeki komünist milletvekillerini tutuklaması, SSCB'yi ABD'ye yaklaştırdı.
Müek Devletler
Örnek 1:
h
İngiltere
h
Yunanistan
h
Fransa
h
Belçika
h
Sovyet Rusya
h
Norveç
h
ABD
h
Polonya
Uyarı II. Dünya Savaşı başlangıcında Almanya'da Hitler; İtal ya'da Mussolini ve Japonya'da ise Hirohito devlet başkan lığı görevindedirler.
II. Dünya Savaşı'nı engellemeye çalışan İngiltere Başbakanı Chamberlain "Yatıştırma politikası" doğrultusunda Sudetler bölgesinin Almanya'ya verilmesini öngörmüştür.
Almanya'nın aşağıdaki bölgelerden hangisine saldırması yatıştırma politikasının uygulanmasına engelolmuştur? A) Alsas Loren D) Norveç
B) Yugoslavya
C) Çekoslovakya
E) Fransa
İngiltere Başbakanı Mehter bir genel savaşı önlemek veya geciktirmek ama cıyla Almanya Sudetler bölgesinin verilerek "Yatıştırma politikası" izlemeyi ön görmüş ancak Almanların Çekoslovakya'ya saldırmasını bu politikanın uygulanmasını engellemiştir.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
1
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı
II. Dünya Savaşında Bloklaşma
Yaşrma Polikası Nedir? h
h
h
h
Münih Konferansı'yla Çekoslovakya'dan Südetbölgesini alan Almanya, 15 Mart 1939'da Prag'a giderek Çekoslovakya'yı işgal etmiştir.
h
Tamamı Almanlardan oluşmayan Çekoslovakya'nın işgaliyle, Hitler "Hayat Sahası" politikasını uygulamaya koymuştur.
h
Hitler Memel'i de Litvanya'dan istedi ve imzalanan bir antlaş ma ile Memel Alman yönetimine geçti.
h
Almanya'nın işgallerinden cesaret alan İtalya, 7 Nisanda, 1926'dan beri nüfuzu altında bulunan Arnavutluk'u işgal etti.
h
Bu işgal Almanya tarafından desteklenirken İngiltere ve Fransa tarafından tepkiyle karşılandı.
İngiltere başkanı Chamberlian'in savaşa engel olmak ama cıyla ortaya çıkardığı politikadır. Münih Konferansı'nda Çekoslovakya'ya ait Südetler bölgesi Almanya'ya verilmiş ancak Almanya'nın saldırgan politikası önlenememiştir.
Sovyet Rusya ile Almanya arasında sorunu gidermek amacı vardır. Ancak Almanyanın Mart 1939'da Çekoslovakyayı -iş gali ile bu politika sonuçsuz kalmıştır.
h
II. Dünya Savaşı Almanya'nın Polonya'ya saldırısı ile başla mıştır.
h
Çekoslovakya sorununda Batılıların pasif kalması, Berlin Roma h Almanya ve İtalya ittifakı 22 Mayıs'ta yaptıkları "Çelik Pakt" Mihveri'nin yayılma ve genişleme emellerini daha da artırmıştır. ile pekiştirildi. Almanya ve İtalya'nın çıkardığı bu buhranlarla Avrupa, Eylül 1939'da savaşın eşiğine gelmiştir.
h
2
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı
Dünya Savaşındaki Önemli Polikalar ve Olaylar II.
Örnek 2: Aşağıdakilerden hangisi Almanya'nın Fransa'yı işgal etmesi üzerine İngiltere'ye geçerek burada Alman işgaline karşı özgür Fransız hareketini başlatmıştır?
Hayat Sahası: I. Dünya savaşı sırasında Almanya'nın üzerinde bulunduğu toprakların Alman ırkına yetmemesine ilişkin olan fik rin, Hitler tarafından Almanya'nın Avrupa'da yayılma politikasının bir gerekçesi olarak kabul edilmesi sonucunda ortaya çıkan bir kavramdır.
A) General Einsehower
B) Charles de Gouile
C) La Franco
D) Roosevelt
E) General Rommel
Yatıştırma Politikası: II. Dünya savaşına giden dönemde İngil tere başbakanı Chamberlian ile özdeşleşen politikadır. Hitlerin ilgi alanının doğuda olduğuna inanan Chamberlian, SSCB'ye karşı Almanya'nın kendileriyle iş birliğine gireceğine inanıyordu. II. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla bu politika başarısız olmuştur.
Almanların Fransa'yı işgali üzerine, İngiltere'ye geçerek İngiltere'de özgür Fransa hareketinin öncülüğünü yapan bir Lider General Charles de Goile'dir.
Stalingrad Savaşı : h
Barbarossa harekatında başarısız olan Almanya Japonya ile bağlantıya geçmek amacıyla Kırım'ı Ruslardan aldı. Ancak Ruslar Almanları Stalingrad savaşında durdurdular. Alman Japon bağlantısı kurulamadı.
Maginot Hattı: 1930'larda dünyanın en güçlü savunma hatların dan biri olan bu hat Fransa tarafından inşa edilmiştir. Birbirinden bir top atımı uzaklıkta 50 savunma kalesi ve bunlara bağlantılı yer altı sığınaklarında oluşmaktaydı. Ancak bu savunma hattı işe Normandiya Çıkarması (6 Haziran 1944): yaramamış Almanlar, Fransa'ya, bu hattın en zayıf noktasından h ABD'li general Einsenhower komutanındaki Müttefik kuvvet saldırmış ve Paris'i işgal etmişlerdir. ler Almanları yenerek Fransa ve Paris'i Almanlardan kurtardı lar. Almanya Normandiya çıkarmasında yenildi ve Gerilla sa vaşına yöneltildi. Almanların II. Dünya Savaşı'nı kaybettiğini Barbarossa Harekatı: Nazi Almanya'sının Rusya'yı işgal planı gösteren önemli bir olaydır. dır. Soğuk kış şartları, kuşatmanın uzun sürmesi gibi sebeplerle bu harekat başarısız olmuştur.
Uyarı II. Dünya Savaşı, Avrupa, Kuzey Afrika ve Pasifik cephele
Çelik Pakt: Almanya ile İtalya arasında 1939'da imzalanan pak tır.
Kartal Hücumu: Almanya'nın İngiltere hava sahasını ele geçirmek için düzenlediği harekattır. Almanya 21 Ekim 1940'ta 1700 adet uçağını bu savaşta kaybetmiştir.
rinde yaşanmıştır.
h II. DÜNYA SAVAŞI'NDA CEPHELER Avrupa Cephesi
Yıldırım Savaşı: Almanya'nın II. Dünya Savaşı sırasında hızlı ve seri sonuç almaya yönelik savaş taktiğinin adıdır.
h
Almanya bu cephede, Danimarka, Norveç, Fransa, Sovyet Rusya ve İngiltere ile mücadele etmiştir.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
3
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı'nda Cepheler
II. Dünya Savaşında Avrupa Cepheleri
Kuzey Afrika Cephesi h
Asya ve Pasik Savaşları
İtalya ilk müttefikler arasında Akdenize hakim olmak isteyen İtalya'nın Mısır'a saldırısı ile cephe açıldı. İtalya'nın amacı İn giltere'nin sömürge yollarını kesmekti. Ancak İtalya kaybetti. (1943)
ABD ile Japonya Savaşının yaşanması h
h
Örnek 3: ABD II. Dünya Savaşı'nda "şişman adam" adlı atom bom basını aşağıdaki şehirlerinden hangisine atmıştır? A) Hiroşima
B) Tokyo
D) Nagazaki
4
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
h
ABD ile Japonya arasında yaşanan Mercan Denizindeki sa vaşı Japonya kaybetti.
h
Japonya ABD'nin Midway üssüne saldırdı ve Japonya bu sal dırıda başarısız oldu.
C) Kyoto E) Osaka
ABD II. Dünya Savaşında "Şişman Adam" i smini verdiği atom bombasını Napazaki şehrine atmıştır. "Küçük Bebek" adlı atom bombası ise Hiroşima'ya atıl mıştır.
Japonya, ABD'nin müttefiklere ödünç verme ve kiralama yasası çıkararak yardım etmesineengel olmak ve ABD'nin Pasifikteki nüfuzunu kırmak amacıyla Hawai AdalarındakiABD deniz üssü olan Pearl Harbour'a baskın düzenledi. (7 Aralık 1941) Bu saldırı sonucunda ABD müttefikler yanında savaşa dahil oldu. Pasifikte savaşlar yoğunlukla Japonya ile ABD arasında yaşanmıştır.
h
Japon'ya Pasifikte yapılan savaşları kaybetti..
h
ABD, Japonya'nın Nagazaki ve Hiroş ima şehirlerine "küçük be bek" ve "şişman adam" adlarını verdiği iki atom bombası atmıştı r.
h
Bu saldırıda Hiroşima'da 70 bin, Nagazakide'de 80 bin Japon ölmüştür.
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı'nda Cepheler
Uyarı h
Savaştan ilk çekilen Mihver devlet İtalya'dır. (3 Eylül 1943)
h
2 Mayıs 1945'de Müttefikler Berline girmiş ve Hitler inti har etmiştir Almanya teslim olmuştur.
h
ABD Savaşagirmesiyle birlikte ATLANTİK BİLDİRİSİ'ni
h
II. Dünya Savaşında insanlık dışı olayların yaşanması sonu cunda BM 10 Aralık 1948'de "İnsan hakları evrensel bildirgesi" yayımlandı.
h
Almanya Savaşta kaybettiği maddi kaybını yeniden kazana bilmek için sağlıklı insan gücüne ihtiyaç duydu. Bunun sonu cunda yurt dışından işçi ithal etme yoluna gitti.
yayımladı. (II. Wilson bildirisi olarakra tanımlanmıştır.)
Ekonomik Sonuçları h
10 Şubat 1947'de İtalya, Romanya, Bulgaristan, Macaristan ve Finlandiya ile 1951'de Paris'te San BarışFrancisco'da Antlaşmasıbarış yapıldı. Japon ya'yla da 8 Eylül antlaşması imzalandı. Ancak, 1919 Versay düzenlemesinin kilit ülkesi Al manya'yla bu defa antlaşma yapılamadı.
h II.
DÜNYA SAVAŞI'NIN SONUÇLARI
h
II. Dünya Savaşı Avrupa kentlerinin tahrip olması, fabrikaları nı, limanlarını, ulaşım ağlarının yıkılmasıyla sonuçlandı. Üre tim sorunları başladı, tüketim artarak devam etti.
h
Dünyada tarım ve sanayi üretimi büyük oranda düştü.
h
İngiltere ekonomisi iflasetti.
h
1945 – 1946 yıllarında hiperenflasyon yaşandı. Üretim mali yeti yükseldi. Halkın alım gücü düştü.
h
Savaş yüzünden İngiltere, Fransa, ABD ve Almanya'nın kamu borçlanmaları on kat arttı.
h
Almanya'da hiper enflasyon başladı.
h
Temmuz 1944'te, 44 devlet ABD'de yeniuluslararası para sistemi kurmak için toplandılar. Sonunda 45 ülkenin imzasıyla IMF kuruldu.
h
Büyük devletlerin savaş yaralarını sarıp, yeniden kalkınabil meleri için "Uluslararası imar ve kalkınma bankası" kuruldu.
Siyasal Sonuçlar h
Faşizm ve Nazizm totaliter rejimleri yıkıldı.
h
Asya, Afrika, Ortadoğu ulusları sömürgeci devletlere karşı bağımsızlık savaşı başlattılar. Hindistan ve Endonezya, İngil tere'ye karşı bağımsızlıklarını kazandılar.
h
Savaş sonunda İngiliz ve Fransız ekonomisi zayıfladı.
h
Savaşta yenilen İtalya ve Almanya'nın toprakları paylaşıldı.
Şöyle ki; h
Almanya Doğu ve Batı olmaküzere ikiye bölündü.
h
Doğu Almanya da SSCB Batı Almanya üzerinde ise Avrupalı devletlerin ve ABD'nin etkisi vardır.
Toplumsal Sonuçlar II. Dünya Savaşı, askerin olduğu kadar sivil masum insanla rın öldüğü bir savaştır. 50 milyon insan hayatını kaybetmiştir..
h
İtalya sömürgelerini yine kaybetti. İtalya'da faşist Mussoli'ni devrildi. İtalya'da 1946'da cumhuriyet yönetimine geçildi.
h
h
Savaştan sonra Japonya'yı ABD işgal etti. Japonya hem sö mürgelerini hem de Mançurya'yı kaybetti.
h
Savaş sonunda Kore halkı bağımsızlığına kavuştu.
h
h
Birleşmiş Milletler teşkilatı kuruldu.
Bu süreçte Türkiye'den Almanya'ya yoğun bir işçi alımı -ol muştur. (Türk Gurbetçileri)
h
Doğu ve Batı olmak üzereiki bloklu bir dünya oluştu.
h
Bazı Alman bilginleri, ABD ve SSCB'ye getirildi.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
5
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı'nın Sonuçları
II. Dünya Savaşı Sonucunda Sınırlar h
Nazi (Almanya) toplama kamplarında sağ kalabilen milyon larca esir, Alman topraklarını terk etti.
h
Savaş yıllarında insanların siyasi gelişmeleri takip etme -is teğinden dolayı, radyo sevilip yaygınlaştı. Ankara Radyosu deneme yayınlarından sonra 1943'te sürekli yayına geçti.
h
Bu dönemde halk müziği derleme çalışmalarının dinleyenle re sunduğu "Yurttan Sesler" programı yapıldı. Münir Nurettin, Hafız Burhan olmak üzere pek çok Türk sanat müziği sanat çısı plaklarında türkülere yer verdi.
h
1940'ta İstanbul Konservatuarının "kurumsal bir eğitim ver mek" üzere açılması da Türk musikisi açısından önemli bir gelişme oldu.
Birleşmiş Milletler Örgütü'nün kuruluşu (BM) (24 Ekim 1945) h
Nisan 1945'te ABD'nin San Fransisco kentinde yapılan kon ferans ile BM resmen kurulmuştur.
h
Merkezi ABD'nin New York şehridir.
h
BM anayasası bu konferansta ABD, İngiltere, Rusya, Fransa ve Çin tarafından hazırlandı. Bu yüzden bugün bile BM'nin Güvenlik Konseyi'nde sadece bu 5 devletin veto hakkı vardır.
Birleşmiş Milletler Teşkilana Bağlı Organlar h
Genel Kurul
Sanat müziği ile ilgilenenler geniş kitlelere ulaşmak için halk müziğinden yararlandı.
h
Güvenlik Konseyi
h
Ekonomik ve SosyalKonsey
h
Sadettin Kaynak başta olmak üzere bazıbestekârlar ise halk türküsü tarzında şarkılar bestelediler.
h
Vesayet Konseyi
h
Adalet Konseyi
h
Safiye Ayla, Müzeyyen Senar, Hamiyet Yüceses, Perihan Altındağ gibi dönemin sanatçıları radyo programları ve taş plaklarla kendilerini halka tanıttılar.
h
6
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
h
Genel Sekreterlik
h
İnsan Hakları Konseyi
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı'nın Sonuçları BM'nin Amacı Şunlardır: h
h
h
Uluslararası barışı ve güvenliği sağlamak, kalıcı hale getir mek
Birleşmiş Milletler Örgütüne Yardımcı Kuruluşlar 1. UNESCO
BM'ne üye ülkelerin bilim, kültür, sanat alanındaki çalışmalarına Uluslararası alanda ekonomi, sosyal ve kültürel işbirliğini yardımcılık görevini yürütür. sağlamak
İnsanlık suçlarının çözümünde hak ve özgürlükleri geliştir mektir.
2. FAO Uluslararası Gıda Örgütüdür. Yoksul ülkelere yardım yapar.
BM'nin Organları
3. ILO Uluslararası çalışma örgütü.
1. Genel Kurul Üye devletlerden oluşur, temsilcisi 5 kişiden fazla olamaz. Barı şın sağlama ve silahsızlandırma görevlerini yürütür.
4. UNİCEF BM Çocuklara Yardım Fonu demektir. Yenidoğan ve büyüme ça ğında olan çocuk ve gençlerin sorunlarıyla ilgilenir. Çözüm üretir
2. Güvenlik Konseyi Yürütme organıdır. 11 üyesi vardır. Uluslararası sorunların uz laştırılması, silahsızlanmayı denetleme, saldırgan ülkelere karşı asker hazırlama görevini yürütür.
II. Dünya Savaşı Sırasında Yapılan Bildiri ve Konferans
3. Ekonomik ve Sosyal Konsey
Atlank Bildirisi (14 Ağustos 1941)
Genel kurulun seçtiği 27 üyesi vardır. Ekonomik, sosyal çalışma ları yürütme görevi yapar.
(ABD ile İNGİLTERE arasında yapılmıştır. (Wilson'a Benzer)
4. Uluslararası Adalet Divanı Merkezi Hollanda'nın Lahey kentindeki yargı organıdır. 15 yar gıçtan oluşur. Görev süreleri 9 yıldır. Her devletten 1 yargıç -ol mak üzere yargıçlar Genel Kurul ve Güvenlik Konseyince seçi lirler.
Kararları şunlardır: h Savaştan sonra toprak kazanımı olmayacak sınırlar değiş meyecek sınırların değişimi konusunda plebisit (halk oylama sı) yapılacak h
Ülkeler self determinasyon hakkı tanınacak. (Her ülke kendi kaderini kendi belirleyecek.)
h
Temel hammaddelerden eşit şekilde yararlanacaklar.
h
Açık denizlerde ticaret serbestolacak
5. Genel sekreterlik
h
Mihverler silahsızlandırılacak
Diğer (yukarıdaki) organların çalışma koşullarını oluşturma gö revini yerine getirir.
h
Wilson ilkelerine benzer bu bildiri ile BM fikrinin temeli atıl mıştır. Bu bildiriden sonra ABD savaşa girmiştir.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
7
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı'nın Sonuçları
Casablanka Konferansı (24 Ocak 1943) h
Tahran Konferansı (Aralık 1943)
ABD ile İngiltere arasında yapılmıştır.
(ABD – Rusya - İngiltere arasında yapıldı.)
Kuzey Afrika'da savaşın kayıtsız sona erdirilmesi İtalya'nın
h
Katılımcılar tarafından Türkiye'nin savaşa sokulması kararı alınmıştır.
h
Bu durumu en çok İngiltere istemiştir. İngiltere Sovyetlerden önce balkanlara girme amacıyla bu istekte ısrarcı olmuştur. Bu durumda müttefikler arasında çıkar anlaşmazlığının orta ya çıktığını gösterir.
teslim oluncaya kadar savaşa devam kararı alınmıştır. h
Balkanlarda ikinci bir cepheninaçılabilmesi için Türkiyeninde savaşa katılımı için gerekli askeri hazırlığı yapmak yönünde karar alınmıştır.
h
Savaşın uzamasına neden olanbir konferanstır.
Uyarı
Adana Görüşmesi (31 Ocak 1943)
Müttefikler arasında çıkar çatışmaları ve görüş ayrılıkları ortaya çıktığı ilk konferanstır..
İngiltere adını Churchill ie Türkiye adına İsmet İnönü arasında yapıldı. h
Türkiye'nin savaşa katılması halinde savaş giderlerinin kar şılanacağı sözünü verdi. Konferansın başlangıcı ile sonucu Yalta Konferansı (Şubat 1945) arasında bir farklılık olmadığı için bu görüşme tarihine "Sa (ABD – İngiltere – Rusya arasında yapılmıştır.) ğırlar Dialoğu" olarak geçmiştir. Konferansta;
Kahire Konferansı (Aralık 1943) ABD - İngiltere - Türkiye arasında yapıldı. h
İsmet Paşa yeterli lojistik ve askeri yardımın yapılması koşu luyla savaşa girebileceğini söylemiştir.
h
1944 yılı başlarında yardımda aksamalar olunca ilişkiler ge rilmiştir.
Washington Konferansı (26 Mayıs 1943) (ABD - İngiltere arasında yapıldı) h
Kuzey Afrika Cephesinin tasfiyesi - İtalya'yı savaş dışı bırak mak
h
Savaş sonrası dünyanın anahatları belirlendi.
h
Savaş sonrasında Almanya 3 işgal bölgesine ayrılacak sa vaş, tazminatı ödeyecek
h
BM konferansının yapılmasına ve 1 Mart 1945 tarihinden önce Mihverlere savaş açan ülkelerin toplantıya kurucu üye olarak katılmasına karar verildi.
h
Boğazların statüsünün Rusya lehine iyileştirilmesine karar verildi. (Möntro Boğazlar Sözleşmesinin değiştirilmesi gün deme gelmiştir.)
Uyarı İngiltere YALTA ile başlayan döneme "DEMİR PERDE" adını verdi. Bu konferans büyük ittifakların sonu olmuştur.
Moskova Konferansı (Ekim 1943) (ABD – İngiltere – Çin – Rusya arasında yapıldı.) h
Tahran zirvesinin önhazırlığıdır.
h
Savaş sonrası dünya düzeninin nasıl olacağının konuşuldu ğu ilk konferanstır.
8
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
Uyarı Türkiye Yalta Konferansında alınan kararı dikkate alarak BM'ye katılma koşulunu yakalamak amacıyla 23 Şubat 1945'te Japonya ve Almanya'ya savaş ilan etmiştir.
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı'nın Sonuçları
Uyarı
Örnek 4:
II. Dünya Savaşındaki hukuki olmayan insanlık dışı uygu
Aşağıdakilerden hangisi II. Dünya Savaşı sırasında yapılan konferans ve toplantılardan biri değildir?
lamada bulunanların yargılanmasına karar verilmiştir. Bu düşünce Birleşmiş Milletler'de savaş sırasında işlenen
A) Londra Konferansı
suçların "SOYKIRIM" olarak değerlendirildi. BM 10 Aralık
B) Moskova Konferansı
1948'de İnsan hakları evrensel beyannamesini yayımladı.
C) San Fransisco Konferansı D) Washington Konferansı
h
İspanya'nın BM'ye alınması kabuledildi.
E) Tahran Konferansı
h
Bu konferansta alınan kararla Kore 38. enleme görekuzey ve güney olmak üzere ikiye ayrıldı.
Londra Konferansı Kurtuluş Savaşı sırasında I. İnönü Zaferi sonucunda toplanan bir konferanstır. Moskova, San ransisco, F Washington ve Tahran II.Dünya Sa vaşı ile ilişkili çalışmalardır.
Örnek 5: –
Demir perde döneminin başlangıcıdır.
–
Savaş sonrası dünya düzeninin belirlenmiştir.
–
Büyük ortaklığın sonudur.
yukarıdaki gelişmeler aşağıdaki hangi konferansın so nucunda ortaya çıkmıştır?
San Fransisco Konferansı (BM Antlaşması) (Haziran 1945) h
Bu antlaşma ile aralarında Türkiye'ninde bulunduğu 51 ülke nin de katılımıyla BM resmen kuruldu.
h
BM anayasası hazırlandı. İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ve ABD'ye veto hakkı tanındı.
h
Türkiye Antlaşmayı 15Ağustos 1945'te onaylamıştır.
A) Yalta Konferansı B) Tahran Konferansı C) Moskova Konferansı D) Arkadya Konferansı E) Potsdam Konferansı ABD - Rusya ve İngiltere liderleri savaş sonrası dünya düzenini yeniden şekillendirme ve paylaşım planlarını gürşmek üzere 11 Şubat 1945 yılında Yalta (Uk rayna'da) Konferansını düzenlemişlerdir. İngiltere Yalta ile başlayan bu döneme "Demir Perde" adını vermiştir.
Paris Barış Antlaşması (Şubat 1947) h
Müttefik Devletler arasında bazı konularda fikir ayrılıkları yaşandığından dolayı II. Dünya Savaşını bitirecek barış antlaş malarının imzalanması gecikmiştir.
h
Müttefikler ile Almanya arasında barış antlaşması imzalan mak üzere Paris Barış Konferansı toplanmıştır.
h
Konferansta kabul edilen esaslara göre müttefikler ile İtalya, Macaristan, Bulgaristan, Romanya ve Finlandiya arasında ayrı ayrı olmak üzere 10 Şubat 1947'de Paris Barış Antlaş ması imzalanmıştır.
h
İtalya, işgal altında bulundurduğu Meis ve On iki Ada'yı Yu nanistan'a bırakmıştır. Bu konferansta Türkiye'yi İsmet İnönü temsil etmiştir.
Potsdam Konferansı (Ağustos 1945) (ABD – İngiltere – Rusya arasında yapıldı.) h
II. Dünya Savaşı sonucunda Mihver Devletler ile barışın nasıl sağlanacağını görüşmek üzere toplanmıştır.
h
Üç büyüklerin yaptığı sontoplantıdır.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
9
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı'nın Sonuçları
Türkiye'de Ekmek karnesi
Uyarı
h II.DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA TÜRKİYE'DE
GELİŞMELER VE ETKİLERİ (İSMET İNÖNÜ DÖNEMİ)
Türkiye'nin son anda II. Dünya Savaşı'na katılma nedenleri şunlardır: h
San Francisco'da toplanacak olan Konferansa katıla bilmek ve Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nın kurucu üyesi olabilmek
h
Büyük bir güç haline gelen SSCB'ye karşı alternatif güç oluşturmak istemesi
h
Savaştan sonra kurulacak yeni dünya düzeninde yerini alabilmektir.
Ankara Pak (19 Ekim 1939) Türkiye, Fransa ve İngiltere arasında Yapıldı.
Köy Enstülerinin Açılması (1940 – 1954) h
İlköğretime öğretmen yetiştirmek için Nisan 1940 tarihinde açıldı. İsmet İnönü döneminin Milli Eğitim Bakanı, Hasan Ali Yücel bu okulları "İş için, iş içinde eğitim" anlayışı ile açmıştır.
h
1954 yılında kapatılan (Demokrat Parti - Adnan Menderes döneminde) bu okulların yerine öğretmen okulları açılmıştır.
Ekmek Karnesi (1942) h
II. Dünya Savaşı sırasında ailelerin günlük üçekmekle sınırlandırıldı. Amaç kıtlık döneminde insanların sıkıntı çekmeme-
Amaç: Doğu Akdeniz ve Balkanlarda barışçı ortamı korumaktır.
si ihtiyacın karşılanmasını sağlamaktır.
Sonuç: Türkiye, Doğu Akdeniz ve Balkanlarda, İngiltere ve Fran sa'ya yardım edecektir. Önemi: II. Dünya Savaşı yıllarında, müttefiklerin Türkiye'yi kendi yanlarında savaşa girmesi için baskı yapmalarına ve Türkiye'nin 23 Şubat 1945'te savaşa girmesine zemin hazırlamıştır.
10
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
Ticaret Osinin Kurulması h
İaşe Müsteşarlığı kuruldu.(1942)
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı Sırasında Türkiye'de Gelişmeler ve Etkileri
Et ve Süt Kurumu
Varlık Vergisi (1942 – 1944) h
Kasım 1942'de servet vergisiolarak adlandırılan, Gayr-i Müslim halka uygulanan bir düzenlemedir. Ödemeyen veya karşı gelen kişiler, Erzurum Aşkale de bulunan çalışma kampına
Van Papen Suikas (1942) h
Almanya'nın Ankara Büyükelçisine yapılan suikast olayıdır.
h
Bu suikast planında Türk - Alman gerginliğini tırmandırmak isteyen Rusya etkili olmuştur.
yollanmıştır. h
1943'te ABD'de yayın yapan New York Times'ın bu vergiyi eleştirmesi üzerine vergi yürürlükten kaldırılmıştır.
Milli h
Korunma Kanunu (1940)
Struma Gemisi Olayı (1941 - 1942) h
1941'de - Nazi soykırımından kaçarak Filistin'e gitmek iste yen Romen Yahudilerinin öyküsüdür.
h
İstanbul - Şile açıklarında demirleyen Romen yahudilerini ta şıyan Struma gemisi bir patlama sonucu batmış 769 kişiden
Et - Balık ve Petrol Ofisi kurumları kurulmuştur.
765 kişi ölmüştür.
Diğer Gelişmeler:
Toprak Mahsulleri Vergisi (1943) h
Varlık vergisine karşılık müslüman çiftçilerden alınan bir ver gidir.
h
II. Beş yıllık kalkınma planı uygulanamadı.
h
Savaşa girme olasılığından dolayı seferberlik ilan edilince -ta rım ve sanayide üretim düştü,tüketim arttı.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
11
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı Sırasında Türkiye'de Gelişmeler ve Etkileri h
Savaş yıllarında Türk hükûmeti karaborsacılıkla mücadele
Örnek 6:
etti. Devlet narhı koyma (fiyat belirleme) tedbirini aldı. h
1940 – 1945 yılları arasında Türkiye'de nüfus artışı azaldı.
h
Mesleki ve tedarik okul sayısı 3 katına çıktı.
II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye'nin savaş koşulları nın olumsuzluklarını önlemek amacıyla aldığı önlemler arasında; I. varlık vergisi II. ekmek karnesi
h
Şiirde serbest nazımı savunan Orhan V eli Kanık, Oktay Rıfat
III. kliring uygulaması
Horozcu, Melih Cevdet Anday'ın öncülüğünü yaptığı "Garip
gelişmelerden hangilerinin Türkiye'nin uluslararası alanda eleştirilmesine neden olmuştur?
Akımı" bu dönemde ortaya çıktı.
A) Yalnız I h
Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Behçet Necatigil ve Sait Faik Abasıyanık bu dönemin önemli şair ve yazarlarındadır.
h
Savaşın gelişimini takip etme merakı, Türkiye'de radyonun yerleşmesini sağladı.
h
Yeni kurulan İstanbul ve Ankara radyoları 1943'te sürekli ya yına geçtiler.
h
1940'da İstanbul Konservatuarı açıldı. Bu gelişmelerde Türk müziğinin gelişmesini sağladı ve Münir Nurettin, Hafız Bur han Sadettin Kaynak, Safiye Ayla, Müzeyyen Senar, Hamiyet Yüceses, Perihan Altındağ Sözeri gibi sanatçılar yetişti.
12
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
Türkiye II. Dünya Savaşı yıllarında devletin ekonomik kazanını arttırmak ama cıyla azınlıklara "Varlık Vergisi" adıyla yeni bir vergi tahsilatı başlamıştır. İsmet İnönü dönemindeki varlık Vergisi kanununa uymayanlar ise Aşkale toplama kampına yollanmıştır.
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI
1. 1936 yılında Almanya ve Japonya'nın imzaladıkları
Konu Testi - 1
4. II. Dünya Savaşı öncesinde 1939 yılında Almanya ile
Anti-Komintern Paktı'nın amacı;
İtalya;
I. sömürgecilik
I. Akdeniz Paktı
II. kapalı pazar ekonomisi
II. Anti – Komiterni
III. komünizmin yayılması
III. Çelik Paktı
durumlarından hangilerini engellemeye yöneliktir? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
oluşumlarından hangilerini oluşturarak ittifak kurmuşlardır?
C) I ve II
A) Yalnız I
E) I, II ve III
B) Yalnız II
D) I ve II
2. II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye ile İngiltere temsil cileri arasında tarihe "Sağırlar Diyaloğu" olarak geçen olay aşağıdakilerden hangisidir? A) Tahran Konferansı B) Moskova Konferansı C) Adana Görüşmesi D) Casablanka Konfensı E) Yalta Konferansı
3. II. Dünya Savaşı'nın başlamasında etkili olan aşağıdaki
5.
I. Stalingrad Savaşı II. Barbarossa Harekatı III. Maginot Hattı
II. Dünya Savaşı sırasında yaşanan yukarıdaki gelişmelerden hangileri Alman – Sovyet çatışması ile ilgilidir? A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
6. II. Dünya Savaşı'nda Berlin - Tokyo grubunun başını çektiği oluşumun;
ülke ve başkanlardan hangisinin Akdeniz'i "Bizim Deniz" politikasıyla kendi denizi haline getirmeyi amaçla dığı söylenebilir?
II. Mihver devletleri,
A) İtalya – Mussolini
III. Müttefik devletleri
I. Bağlantısızlar hareketi,
B) SSCB – Stalin
hangileri olduğu söylenebilir?
C) İngiltere – Chamberlain
A) Yalnız I
D) Almanya – Hitler
C) Yalnız III
E) II ve III
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
E) ABD – Roosevelt LYS Tarih Planlı Ders Föyü
13
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI
Konu Testi - 1
7. II. Dünya Savaşı devam ederken İngiltere'nin Türkiye'yi
10. Türkiye, 1945 yılında Almanya ve Japonya'ya savaş
savaşa dahil etmek istemesinde;
ilan ettikten sonra aşağıdaki konferanslardan hangisine katılmıştır?
I. Almanya'ya karşı Balkanlarda yeni bir cephe açma, II. savaşın gidişatına yön verme,
A) Yalta Konferansı
III. yatıştırma politikasını daha rahat uygulama
B) San Fransisco Konferansı
amaçlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?
C) Kahire Konferansı
A) Yalnız I
D) Moskova Konferansı
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) Tahran Konferansı
E) I, II ve III
8. Birleşmiş Milletler Teşkilatı'na bağlı olan ve dünyadaki
11. Aşağıdaki ülkelerden hangileri, ikinci Dünya Sava -
temel sağlık sorunları ile ilgilenen kuruluş aşağıdaki lerden hangisidir?
şı'ndan sonra önemli bir güç haline gelerek "Doğu ve Batı" bloklarının lideri olmuştur?
A) NATO
A) ABD - SSCB
B) WHO
D) UNESCO
C) FAO E) IMF
B) ABD - Çin C) Çin - İngiltere D) İngiltere - Fransa E) SSCB - İngiltere
9. Türkiye'de II. Dünya Savaşı şartlarına rağmen devlet har -
12. Kırım'ın Yalta şehrinde toplanan konferansın, 1815 Viyana Kongresi ile benzerliğini savunan bir araştırmacı bu duruma kanıt olarak;
camalarının bir kısmı eğitim ve kültür alanına ayrılmıştır.
Bu dönemde Türkiye'deki;
I. büyük devletlerin ideal ve istekleri ölçüsünde kararlar alınması
I. köy enstitülerinin kurulması, II. milli korunma kanununun çıkarılması,
II. dünya düzeninin belirlenmesinde adalet ve insan hak larının gözardı edilmesi
III. ikinci beş yıllık sanayi planının hazırlanması
III. savaşların çıkmasına engel olması
gelişmelerden hangileri eğtim ve kültür alanında yapı lan yenilikler arasında gösterilemez? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III D. 21
14
A. 11
özelliklerden hangilerini gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
C) Yalnız III
E) I, II ve III B. 01
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
D .9
D) I ve II B .8
D .7
B .6
C .5
C .4
E) I, II ve III A .3
C .2
B .1
r al pav e C
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI
1.
I. Uluslararası yaptırım gücünün zayıf olması II. Avrupalı devletlerin çıkarlarına uygun davranması III. Milletlerin eşitliği anlayışı ile hareket etmemesi
Yukarıdakilerden hangileri Milletler Cemiyeti'nin önemini kaybettiğinin göstergesidir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
4. II. Dünya Savaşı'nda İtalya'nın"Akdeniz Bizim Deniz" politikası ile Süveyş Cebelitarık hattında ilerlemesinin aşağıdaki devletlerden hangisinin bölgedeki çıkarlarını tehlikeye düşürdüğü söylenebilir? A) Almanya
B) İngiltere
D) ABD
C) Fransa
E) Japonya
E) I, II ve III
5. Uzak Doğu bölgesinin II. Dünya Savaşı'nın cephelerin -
2. II. Dünya Savaşı'nda
den biri haline gelmesinde;
I. nükleer silahların kullanılması
I. Sovyet - Çin çıkar çatışması,
II. ırkçılığın güçlenmesi
II. ABD'nin Japonya'ya saldırması,
III. soykırım olaylarının görülmesi
durumlarından hangilerinin yaşanmış olması savaş sonrasında insan hakları ile ilgili çalışmaların yapılma sını hızlandırmıştır? A) Yalnız I
Konu Testi - 2
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
III. Japonya'nın yayılmacı politikası
durumlarından hangileri etkili olmuştur? A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
E) I, II ve III
6. II. Dünya Savaşı sırasında düzenlenen Tahran Konfe -
3. II. Dünya Savaşı'nda yaşanan,
ransı ile ilgili olarak;
I. Yıldırım Harekatı
I. Savaş sonrası dünya düzeni için yapılan ilk toplantıdır.
II. Barbarossa Harekatı
II. Türkiye'nin savaşa katılması istenmiştir.
III. Normandiya Çıkarması
III. ABD, İngiltere ve Sovyet liderlerinin katılımı ile gerçek leşmiştir.
gelişmelerinden hangileri Müttek Devletler tarafından gerçekleştirilmiştir? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
verilen yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III LYS Tarih Planlı Ders Föyü
15
II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI
7.
Konu Testi - 2
10. II. Dünya Savaşı sürecinde toplanan,
• İtalya'nın Habeşistan'a saldırması • Milletler Cemiyeti'nin işlevini yitirmesi
I. Washington,
• Almaya'nın "Hayat Sahası" politikasını yürürlüğe koyması
II. Kahire III. Adana
Bu gelişmeler ile Türkiye'nin, I. azınlıklar,
konferanslarından hangilerinde Mihverlere karşı Türkiye de savaşın içine çekilmek istenmiştir?
II. sınır güvenliği,
A) Yalnız I
III. boğazlar
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
konularından hangilerinde önlem alma yoluna gittiği söylenebilir? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II C) Yalnız III E) II ve III
11. Yalta Konferansı'nda alınan kararlar ve öneriler doğrultusunda Türkiye, I. BM II. San Francisco Konferansı
8. II. Dünya Savaşı sırasında ABD ile ilgili olarak;
III. Nato
I. Atlantik Bildirisini yayımlamıştır.
oluşumlarından hangilerine kurucu üye olarak katıl mak amacıyla Almanya'ya savaş ilanında bulunmuş tur?
II. Normandiya çıkarmasını yönetmiştir. III. Ödünç verme ve kiralama yasasını çıkarmıştır.
verilen bilgilerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
E) I, II ve III
9. II. Dünya Savaşı sırasında oluşturulan Maginot Hattı'nın aşağıdaki devletlerden hangisi ile doğrudan iliş kili olduğu söylenebilir? A) Fransa – Almanya
12. II. Dünya Savaşı'ndan sonra İtalya, işgal altında bulun-
C) Almanya – İngiltere
durduğu Meis ve Oniki Ada'yı 1947 Paris Antlaşması ile aşağıdaki devletlerden hangisine bırakılmıştır?
D) SSCB - ABD
A) Yunanistan
B) ABD - Japonya
A. 21
16
A. 11
D. 01
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
B) İngiltere
D) Fransa
E) İngiltere – Almanya A .9
E .8
E .7
D .6
B .5
B .4
C) Kıbrıs
E) ABD C .3
E .2
E .1
r al pav e C
LYS // TARİH
FÖY NO
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ (1947 - 1960) Dünya'da Blokların Oluşumu - Batı Bloku'nun Oluşumu - Paylaşılamayan Orta Doğu Yaşanan Gelişmeler - Uzak Doğu ve Asya'daki Durumlar - Afrika'nın Kurtuluşu
h DÜNYA'DA BLOKLARIN OLUŞUMU Soğuk Savaş'ın Tanımı Şudur: h
h
II. Dünya Savaşı'ndan sonra ABD ve SSCB ve bu iki devletin yanında yer alan devletlerin aralarındaki anlaşmazlık ve çatışmaları birbirine karşı silah kullanmadan sürdürdükleri psikolojik, teknolojik, bilimsel alanda yürüttükleri mücadeleye verilen addır.
h
İki kutuplu bir dünyanın veya soğuk savaş sürecinin temeli Yalta Konferansı'nda atılmıştır.
SOVYET RUSYA Doğu Blokunu temsil eder. (Demir perde ülkeleri)
ABD Batı Blokunu temsil eder (Kapitalizmi savunan ülkeler)
Varşova Paktı üyesi ülkelerden oluşur.
NATO üyesi ülkelerden oluşur.
h
SSCB, Doğu ve Orta Avrupa'yı kendi bloku içine almayı başardı. Sovyet Rusya Türkiye, Yunanistan ve İran üzerindeki baskılarını da arttırdı.
h
SSCB'den çekinen ve komünizm yönetimine tepkili olan ülkeler ABD'ye yakınlaşmaya başladılar.
"Müttefik olmayan sadece düşman olabilir." anlayışı dünyayı iki kutuplu bir oluşuma sürüklemiştir.
06
Yorumlayalım: Bu durum, ideoloji ihraç etme mücadelesi, askeri, siyasi, teknik ve sanayi alanında devletler arası rekabeti ve üstünlük savaşını hızlandıracak, ABD ve SSCB bu alanlarda bir güç savaşı yapacaklardır.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
1
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Dünya'da Blokların Oluşumu h
II. Dünya Savaşı sonunda SSCB, dış politikasını kendi rejimini yaymak olarak planlarken, bu politikadan rahatsız olan ve SSCB'nin tehditlerine maruz kalan devletler ise ABD'ye yaklaşmıştır.
h
Dünya tekrar iki kutba ayrılarak uzun yıllar her alanda birbirine üstünlük sağlamak isteyen SSCB ve ABD arasında yaşanacak "Soğuk Savaş" dönemini başlattı.
h
Bu sürecin içinde yer almak istemeyen ve yeni bağımsızlığını kazanan devletler ise Üçüncü Dünya ya da "bağlantısızlar" adı verilen bir blokta yer almayı tercih ettiler.
h
II. Dünya Savaşı, ülkeler arasındaki güçler dengesini bozmuştur. Çünkü, İngiltere ve Fransa bu savaşta çok yıpranmış, Almanya ve Japonya çökmüştür.
h
Savaştan sonra, Soğuk Savaş Döneminde güçlü olarak ayakta kalan iki devlet olmuştur. ABD yanlıları Batı Bloku SSCB yanlıları Doğu Bloku olarak tanımlanmıştır.
Doğu Bloku'nun Oluşumu h
Uyarı Asya'da Çin Halk Cumhuriyeti ve Hindistan gibi çok büyük nüfus kitlesine sahip alternatif güçler ortaya çıkmış, bu ülkeler dünya dengesinde etkin rol oynamaya başlamışlardır. Ayrıca Asya ve Afrika'da sömürge durumunda olan birçok ülke bağımsızlığını kazanmıştır. Böylece III. Dünya "bağlantısızlar bloğu hareketi" ortaya çıkmış olur.
Doğu Bloku'nun (demirperde) mimarı ve lideri Sosyalist Sovyet Rusya'dır. Amacı Çekoslovakya, Romanya, Bulgaristan, Polonya ve Macaristan gibi ülkelerde sosyalizmi yaymaktır.
Uyarı Savaş sonunda İngiltere, Fransa ve ABD, işgal ettikleri Almanya'daki bölgelerini birleştirip Federal Almanya (Batı Almanya) Cumhuriyet'ini kurunca; SSCB'de işgal ettiği Almanya'daki bölgesinde 1949'da Demokratik Alman Cum-
Örnek 1:
huriyetini (Doğu Almanya) kurup, burada sosyalist rejimi başlatması, uluslararası boyutta "Berlin Buhranı"nın çık-
1945'ten 1960'a kadar devam eden uluslararası siyasi ve askeri gerginlik dönemi;
masına neden olmuştur.
I. Soğuk Savaş II. Küreselleşme
III. Yumuşama yukarıdakilerden hangileri ile adlandırılmıştır? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
Dünya'da 1945 - 1960 arası devam eden askeri, siyasi, ekonomik ve psikolojik gerginlik, soğuk savaş (I) olarak tanımlanmıştır. Cevap: A
Soğuk Savaş Dönemi'nin Önemli Özellikleri Şunlardır: h
Soğuk Savaş Dönemi; devletlerarası ilişkilerde 1945 - 1960 yılları arasında silahlı çatışma olmadan, askeri gerginlik durumuna denir.
2
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
Berlin Şehri İşgali - Paylaşım Haritası
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Dünya'da Blokların Oluşumu
Berlin Buhranı Nedir? Berlin Duvarı Neden Örülmüştür?
Batı (Fedaral) Almanya Avrupa ve ABD etkisinde (Liberal ekonomi anlayışı ile yönetilmiştir.)
Avrupalıların desteklediği Federal Almanya'daki gelişmişlik, Demokratik Alman Cumhuriyeti'ndeki vatandaşların ilgisini çekmiş ve bu Almanlar, Batı Almanya'ya kaçmaya başlamıştır. Bu durum üzerine SSCB, Berlin şehrinin ortasına Berlin duvarını ördürerek bu kaçışa engel olmak istemiştir. (1960)
Almanya Doğu (Demokratik) Almanya SSCB etkisindedir. (Sosyalist ekonomi anlayışı ile yönetilmiştir.)
Uyarı SSCB'nin komünist parti aracılığı ile Doğu Avrupa'da egemenlik kurması üzerine ABD "Truman Doktrini" ve "Marshall Planı"nı uygulamaya koymuştur.
Uyarı Soğuk Savaş Döneminde çıkan ilk önemli uluslararası so-
Çin Halk Cumhuriye'nin Kuruluşu
runu Berlin Buhranı'dır.
Uyarı Yugoslavya ve Arnavutluk devletleri, Almanya ve İtalya'ya karşı Sovyetlerden destek alamadıkları için Sovyetlerden uzaklaşmışlardır.
II. Dünya Savaşı sırasında Çin halkı topyekûn Japon işgaline karşı savaştıkları halde, savaştan sonra, Çin milliyetçileri ve Çin sosyalistleri diye ikiye ayrıldılar ve iktidar kavgasına başladılar ABD, milliyetçileri destekleyip iktidara gelmesini sağladı. Ancak milliyetçilerin ülkeyi kötü yönetmeleri sonucu, komünistler SSCB'den yardım alıp, 1 Ekim 1949'da MAO TUNG başkanlığında Sosyalist Çin Halk Cumhuriyeti Devletini kurdular. h
Çin Halk Cumhuriyeti'ni ilk tanıyan ülke SSCB, ikinci tanıyan ise Avrupa ülkesi İngiltere olmuştur.
Çin Halk Cumhuriyeti ve Komşuları
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
3
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Dünya'da Blokların Oluşumu
Doğu Blokunda Yaşanan Siyasi Ekonomik ve Askeri Oluşumları Tanıyalım
Etkisi: h
a. Comunform'un Kuruluşu (5 Ekim 1947): Üye Ülkeler: h
SSCB, Yugoslavya, Romanya, Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Çekoslovakya ile Fransa ve İtalya'daki sosyalist liderler katılmıştır
Amacı: h
Doğu Bloku ülkelerin bütünleşmesini, yardımlaşmasını, dayanışmasını sağlamak ve ideolojik çalışmaların (komünizm) tek merkezden yönetilmesini sağlamaktır.
c. Molotof Planı (1947): h
SSCB tarafından ABD'nin Marshall Planı'na karşı (Molotof tarafından) oluşturulan ve demir perde ülkelerine yapılan ekonomik yardım ve kalkınma paketidir.
d. Varşova Pak (1955): Üye Ülkeler: h
Arnavutluk, Romanya, Doğu Almanya, Bulgaristan, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan ve SSCB'nin üye olduğu askeri güvenlik paktıdır.
Amacı:
Etkisi: h
Avrupa'nın endişelenip, Avrupa Konseyi ve AET'yi kurmasına neden olmuştur. Arnavutluk, Doğu Almanya, Moğolistan, Küba sonradan Comecon'a üye olmuşlardır.
Doğu Bloku arasındaki bu bütünleşme Avrupa ülkeleri ve ABD arasında endişe yarattı. Bunun üzerine Batı Bloku ülkeleri de Truman Doktrini, Marshall Planı ve Nato'yu oluşturmuşlardır.
h
1949'da Avrupalıların kurduğu NATO'nun askeri faaliyetlerini artırması üzerine Doğu Bloku ülkelerinin birlikte savunma ve işbirliği yapması amacıyla kurulmuştur.
Örnek 2:
Uyarı
Aşağıdaki etkinlik ve çalışmalardan hangisi öncülük eden kişinin adıyla ilişkili olduğu söylenemez?
SSCB ile Yugoslavya lideri Tito arasındaki gerginlik Yugoslavya'nın 1948 yılında Cominform'dan çıkmasına neden olmuştur. Cominform'dan ilk ayrılan ülke Yugoslavya olmuştur.
A) Vandenberg Kararı
B) Marshall Planı
C) Truman Doktrini
D) Molotof Planı
E) Comünform
Vondenberg Kararı: Senatör Vanderberg ABD senatosuna Nato'nun kurulması ile ilgili kararı Marshal Planı: ABD dışişleri bakanı George C. Marshall'ın hazırladığı plan
b. Comecon'un Kuruluşu (1949): Üye Ülkeler: h
SSCB, Bulgaristan, Romanya, Macaristan, Polonya, Çekoslovakya tarafından kuruldu.
Truman Doktrini: ABD başkanı Truman tarafından ilan edilen yardım paketi Molotof Planı: Sovyet Rus devlet adamı Molotof tarafından Marshall Planına karşı yapılmıştır. Cominform: Bir kişi adıyla oluşmamıştır. Sovyet Rusya'nın ABD'ye karşı (Mars hall Planına) tepki yardım paketidir. Cevap: E
İnsancıl Komünizm Amacı: h
Sosyalist ülkeler arasında ekonomik işbirliği ve dayanışmayı sağlamaktır.
4
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
h
Çekoslovakya'da 1967'de Alexander Dubçek liderliğinde ortaya çıkan insan hürriyetini esas alan bir komünizm anlayışıdır. 1968'te SSCB'nin Çekoslovakya'yı işgal etmesiyle bu hareket başarısız olmuştur.
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Dünya'da Blokların Oluşumu
Uyarı İnsancıl Komünizm hareketinde Çin, Sovyetlere karşı Çekoslovakya'yı desteklemiştir.
Yorumlayalım: Çin Halk Cumhuriyeti'nin bu davranışı Sovyet Rusya'nın komünizm anlayışından farklı düşündüğünü, Asya'ya yeni bir komünizm anlayışını yerleştirmek istediğini gösterir.
SSCB - Çin İlişkileri h
1949'da Çin Halk Cumhuriyeti kurulur, Sovyetlerden bağımsız hareket etmeye başlar ve kendi kominizm modelini geliştirir. Sovyetlerin komünizmin tek merkezi olma özelliği zaman içinde kaybolmuştur.
h
SSCB ile Çin arasında Türkistan, Moğolistan sınır anlaşmazlığı çıkar. İlişkiler kopma noktasına gelir.
h
Çin 1966 yılında dünya barışına ve siyasetine katkı sağlamak amacıyla BM üye olur.
Uyarı 1948 yılında Yugoslovya Cominform'dan atılır. Bunun temel nedeni Yugoslavya lideri Tito'nun "kendi komünizmini kurmak istemesi (millileştirme isteği)" Sovyet Rusya'nın ise
SSCB - Macar İlişkileri h
buna karşı çıkmasıdır.
1953 yılında Macaristan'da Sovyet ekolüne karşı işçi ayaklanması çıkar, SSCB olaya müdahale eder ve isyan bastırılır, Sovyet- Macar ilişkileri de gerginleşir.
Örnek 3:
Doğu Bloğunun Çöküşü Şöyle Olur
XIX. yüzyılda ABD'nin,
SSCB - Yugoslavya İlişkileri h
I. Monreo Doktrini II. Truman Doktrini III. Litvinov Protokolü
1948 Yugoslavya Cominformdan çıkarılır.
Neden:
gelişmelerinden hangileriyle uyumlu bir siyaset izlediği söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
SSCB'nin Yugoslavya'yı tam denetim altına almak istemesi, Yugoslav - Tito'nun buna karşı çıkması ve Yugoslavya'nın doğu bloğundan ayrılarak, 1955'de bağıntısızlar hareketine katılmasıdır.
ABD'nin 1823'ten I. Dünya Savaşının (1917 - 1918) sonuna değin izlediği dış h
Sovyetlerden uzaklaşan Yugoslavya Batı'ya yaklaşır. 1945 yılında kurulan Balkan Paktı'nda yer alır. 1955 yılında ise bağlantısızlar hareketine katılır ve Tito Bağlantısızlar Bloğunun lideri olur.
Uyarı Tito'nun işçi yerine köylüyü ön plana çıkarması, Bulgaristan, Macaristan ve Romanya'nın (BMR) iş birliği antlaşması yapması, bölgede, lider konumuna gelmesi bölgedeki Sovyet etkisini azaltmış, bunun sonucunda ise Yugoslavya - Sovyet bağı tamamen kopmuştur.
politikasının Monreo Doktrin üzerine inşa ettiğini döyleyebiliriz (I) Cevap: A
h BATI BLOKU'NUN OLUŞUMU h
ABD, SSCB'nin yanında yer alan ülkeleri kendi yanına çekmek için "çevreleme politikasını" uygulamıştır.
h
Bu amaçla ABD, Avrupa ülkeleri için Truman ve Marshall planlarını hayata geçirmiştir.
Truman Doktrini - 12 Mart 1947 ABD başkanı Truman tarafından ilan edilmiştir.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
5
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Batı Bloku'nun Oluşumu
Amacı: h
SSCB tehdidine karşı Türkiye ve Yunanistan'a askeri savunma yardımı amaçlamıştır.
h
Yunanistan'a 300; Türkiye'ye ise 100 milyon dolar yardım yapılmıştır.
NATO'nun Kuruluşu - 1949 Vandenberg Kararı 11 Haziran 1948
Uyarı Yunanistan'a yapılan yardım iktidar ile ideolojik savaş veren ulusal kurtuluş ordusu (ELAS), Özgür Demokratik Yunan Ordusu (EDES) arasında yaşanan mücadelenin seyrini de etkilemiştir.
NATO
ABD EDES'i; SSCB ELAS'ı desteklemiş ve mücadeleyi, EDES kazanmıştır.
Marshall Planı - 5 Haziran 1947
h
ABD'nin içinde yer aldığı askerî savunma paktıdır. Doğu Bloğu buna karşı Varşova Paktı'nı kurmuştır.
Uyarı Türkiye ve Yunanistan 1952 yılında Nato'ya üye olmuştur. Türkiye'nin BM kararına uyarak Kore'ye asker göndermesi Nato'ya üyeliğini hazılandırmıştır.
Örnek 4: Yugoslavya'nın Sovyet Rusya tarafından Comunform'dan çıkarılma nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez?
A) Tito'nun dış politikada serbest hareket etmesi Marshall Planı
Amacı: h
h
Zor koşullar altında kalkınmaya çalışan demokratik Avrupa devletlerine ekonomik destek sağlamaktır. Bu yardımdan yararlanan tek doğu bloğu ülkesi. Yugoslavya' olmuştur.
B) Yugoslavya'nın Balkanlarda yeni bir oluşuma hazırlanması C) Tito'nun kominizmi millileştirmesi D) Yugoslavya'nın bağıntısızlar bloğuna katılması E) Belgrad'daki Sovyet elçisinin Yugoslavya'nın iç işlerine karışması Sovyet Rusya tarafından ABD'nin yayılma stratejisine karşılık kendine bağlı
Uyarı Marshall Planı'nda yer alan 16 Avrupa ülkesine 1948'de AET'yi kurma hakkı tanınmıştır.
6
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
demirperde ülkelerine yardım ve destek amacıyla 1947 yılında Cominiform'u kurmuştur. Mareşal Tito, tek merkezli kominizm yönetimine karşı çıkmış ve Milli kominizm ideali ile Sovyetlerden ayrı düşmüş ve Cominiformdan ayrılmıştır. Yugoslavya'ya Bağlantısızlar bloğuna Cominiform'dan ayrıldıktan sonra girmiştir.
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Batı Bloku'nun Oluşumu
Avrupa Konseyi 1949
Uyarı
h
Londra'da kurulmuştur.
Mart 1948'de İngiltere - Fransa - Belçika - Hollanda - Lük-
h
Türkiye Ağustos 1949'da bu kuruluşa üye olmuştur.
semburg gibi ülkeler Brüksel'de BATI AVRUPA BİRLİĞİNİ kurmuşlardır.
Amacı: h
İnsan haklarını geliştirmek ve korumak
h
Medya ve sosyal dayanışmayı sağlamak
h
Hukuksal iş birliğini gerçekleştirmek
h
Sağlık, eğitim, kültür ve gençlik konularında iş birliği yardımlaşma ve dayanışmayı sağlamak amacıyla kurulmuştur.
h
Kurucu üye ülkeler İngiltere - Fransa - Belçika - Hollanda - Danimarka - Lüksenburg - Norveç - İsveç
h
Bu birlik Avrupa'daki Sovyet tehdidine karşı ilk askeri birleşmedir. ABD'nin birlikte olmaması birliğin kısa zamanda dağılmasına neden olmuştur.
h PAYLAŞILAMAYAN ORTA DOĞU
YAŞANAN GELİŞMELER
Einsenhower Doktrini 1957 h
Orta Doğu'nun Sovyet denetimine geçmesini önlemek amacıyla bölge ülkelerine ABD'nin askeri ve ekonomik yardım paketidir.
Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET - 1949) Topluluğun Oluşumundaki Yol Haritası h
1950 yılında Fransız dışişleri bakanı SCHUMAN'ın yayımladığı bildirge ile topluluğun temeli atılmıştır.
h
1951 yılında Paris Antlaşması ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu kurulmuştur.
h
Uyarı Bu doktrinin hazırlanmasında Süveyş krizi etkili olmuştur (1956). Bu doktrinin yayımlanması sonucunda;
1957 yılında yapılan Roma Antlaşması ile Avrupa'nın bütünleşmesi; Avrupa pazarının oluşması SSCB'nin Batı'ya yayılmasını önlenmek, istenmesi amacını taşır. Avrupa Ekonomi Topluluğu bu antlaşma sonucunda kurulmuştur.
Uyarı Bu toplulukta yer almayan ülke İngiltere'dir. Nedeni: Ülkesinde ki kömür ve çeliği devletleştirdiği için bu topluluğun bu yapıya zarar vereceğini düşünmesidir. İngiltere AB'yi tam olarak benimsememiştir.
h
Orta Doğu'da ilk defa SSCB ve ABD karşı karşıya geldi.
h
ABD yanlıları: Lübnan, Irak, Pakistan, Libya, Afganistan, Tunus, Fas, Türkiye ve İsrail doktrini kabul ettiler.
h
SSCB yanlıları: Suriye, Mısır, Ürdün ve S. Arabistan ise doktrine karşı çıkmışlardır
İsrail Devle'nin Kuruluşu 1948 h
1897'de İsviçre'nin BASEL şehrinde toplanan V. Dünya Siyonist Kongresi başkanı Theodore Herzel II. Abdülhamit'e Filistin'de Yahudi devletinin kurulmasına izin vermesi halinde "Duyun-u Umumiye'den" kaynaklı tüm dış borçları ödemeyi teklif etmiştir.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
7
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Paylaşılamayan Orta Doğu Yaşanan Gelişmeler h
II. Abdülhamit ise kanla alınan vatan topraklarının para ile satılmayacağını ifade etmiştir.
h UZAKDOĞU VE ASYA'DAKİ DURUMLAR Kore Savaşı
Balfour Deklerasyonu 1917 h
İngiltere Dışişleri Bakanı Balfourun siyonist federasyonu başkanına Filistin'de bir Yahudi devletinin kurulmasını isteyen bir deklerasyondur.
h
İsrail - 14 Mayıs 1948'de Filsitin coğrafyasındaresmen kurulmuştur. Aynı gün ABD, sonra SSCB de israil devletini tanımışlardır.
Kore Savaşı
Bandung Konferansı (Nisan 1955) (Bağıntısızlar Hareketi) h
1955 yılında Endonezya'nın Bandung şehrinde doğu, Afrika ve Asya ülkeleri, (bağıntısızlar hareketi) ABD ve SSCB kar-
h
şısında varlıklarını korumak için birlik ve dayanışmayı amaçlayan, sömürgelere karşı olan Bandung Konferansı'nı topla-
KORE
mışlar ve bu yönde kararlar almışlardır. Bağıntısızlık hiçbir bloğa veya askeri ittifaka bağlı olmama hareketidir. Bu hareketin ilk teşkilatlanması 1961 yılında Yugoslavya lideri Tito ile Mısır lideri Nasır'ın girişimleriyle olmuştur.
Bağımsızlık İlanında Yer Alan Ülkeler: Somali – Libya İtalya'dan - 1950 - 1951 Mısır - 1956 - İngiltere'den Sudan
II. Dünya Savaşı sonrasında 38. enlem sınır olması kaydıyla Kore, iki nüfuz bölgesine ayrılmıştır. Kuzey Kore
SSCB etkisinde
Güney Kore
ABD etkisinde
h
Kuzey Kore'nin 1950'de Güneye saldırması ile başlayan savaşa 1950'de Türkiye BM bünyesinde asker göndermiştir.
h
Kore Savaşı 1953 PANMUNJOM Antlaşması ile sona ermiştir.
Kore Sorunu
Gana - 1957 - İtalya'dan Nijer - 1960 - Fransa'dan
h
Kore Postdam Konferansı'nda 38. enleme göre Kuzey ve Güney olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
Cezayir - 1962 - Fransa'dan Gine - 1958 - Fransa'dan Hindistan - 1947 - İngiltere'den bağımsızlıklarını kazandılar.
8
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
Güney Kore üzerinde ABD (Kapitalist) Kore
Kuzey Kore üzerinde SSCB (Sosyalist)
devletleri etkilidir.
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Uzak Doğu ve Asya'daki Durumlar
Küba Sorunu (Fidel Castro) ABD'nin güneyinde Atlas Okyanusu'nda bir ada ülkesi olan Küba, yıllarca diktatörlükle yönetilmiştir. Küba halkı, liderleri Fiedel Castro ile 1959'da diktatörlüğü yıktılar. ABD, Fiedel Castro'yu yönetimden uzaklaştırmak isteyince Castro, Sovyet Rusya ile yakınlaştı ve ülkesinde sosyalist bir rejim kurdu. Küba halkı, liderleri Castro'ya sahip çıktılar. Yakın zamana kadar ABD Küba
h
Truman Doktrini
1947 - Mart
h
Marshal Planı
1947 – Haziran
h
Einsenhower Doktrini
1957
h
Seato
1954
h
NATO
1949
çalışmaları bu amaca yönelik olarak yapılmıştır.
Örnek 5:
gerginliği devam etmiştir. Avrupa Ekonomik Topluluğu'nun aşağıdaki antlaşmalardan hangisinde alınan karar sonucunda AB'ye dö nüştüğü söylenebilir?
Uyarı
Küba diktatörlük ile yönetilen bir ülkedir. Küba ile ABD ara-
A) Bandung Konferansı
sında yaşanan sorunun temel nedeni ABD'ye sıcak para
B) Atlantik Bildirisi
akışının yaşanmasında Küba'nın engel teşkil etmesi veya
C) Balfaur Deklerasyonu
sermayeyi Küba'ya yöneltmesidir. Bunu önlemek isteyen
D) Maastrich Antlaşması E) Arcadya Konferansı
ABD, F. Castro'yu yönetimden uzaklaştırmak için harekete geçmiş, (Domuzlar Koyu Savaşında) bunun üzerine Cast-
1957 yılında kurulan Avrupa ekonomik topluluğu (AET) 1992'de imzalanan 1993'te yürürlüğe giren Maastrich Antlaşması ile AB adını almıştır.
ro SSCB'ye yaklaşmış ve sosyalist bir yönetim kurmuştur.
Cevap: D
Hindistan Ve Pakistan'ın Bağımsızlığına Kavuşması h
Hindistan'da İngiltere'ye karşı bağımsızlık mücadelesi NEHRU'nun Hint Kurtuluş hareketinin başına geçmesiyle başlamıştır.
h
Mahatma Gandhi'nin 1917'de Hint Ulusal Kongresi'ni kurulma sıyla bağımsızlık mücadelesi daha da güçlenmiştir.
h
Mahatma Gandhi İngiltere'nin Hindistan'dan aldığı "Britanya Tuzu Vergisine" karşı 1930 yılında yaptığı 400 km Gandhi Tuz Yürüyüşü" ile ülkesinin Britanya'ya karşı başkaldırmasına öncülük etmiştir.
h
1947'de Hindistan İngiltere'den bağımsızlığını kazanmıştır. Bu başarı bölgedeki diğer sömürgelere de örnek olmuştur. (Seylan, Birmanya, Malezya v.s.)
Seato'nun Kuruluşu 1954 Sovyet yayılmasına karşı oluşturulmuştur. h Uzak Doğu'da Sovyet yayılmasını önlemek ABD'nin etkinliğini arttırmak amacıyla, İngiltere, Fransa, Yeni Zelanda, Avusturya, Pakistan, Tayland, Filipinler'in katılımıyla "Güney Doğu Asya Anlaşma Teşkilatı" kurulmuştur.
ABD'nin Çevreleme Polikası İçin Yapğı Çalışmalar h
ABD'nin 1946'dan sonra Sovyet yayılmasına karşı Doğu Bloku'nu kuşatmaya - Batı Bloku'nu da geliştirmeye yönelik uyguladığı politikadır.
Pakistan: h
Pakistan Hindistan'dan ayrılma bir ülkedir. Pakistanlılar adına mücadeleyi Muhammed Ali Cinnah yürümüştür.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
9
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Uzak Doğu ve Asya'daki Durumlar h
Pakistan'da 1971'de Hindistan'dan bağımsızlığını kazanmıştır.
h
Ancak KEŞMİR bölgesinin paylaşımı konusunda Hindistan ile Pakistan arasında sorun yaşanmıştır.
h
BM teşkilatı sonunda Keşmir'i iki bölgeye ayırarak sorunu çözmeyi amaçlamıştır. % 30
Keşmir:
Pakistan'a ait oacak olan - Azad (Özgür) Keşmir.
h
Balkan ve Bağdat Paktlarının oluşumunda büyük katkı sağlamıştır.
h
Bu dönemde Türkiye ABD yanlısı bir politika izlemiştir.
Türkiye'nin Avrupa Konseyi'ne Girişi 1949 h
Hindistan'a ait olacak olan Kaşmir Vadisi şeklinde paylaşıma gidilmiştir. % 70
SSCB'nin tehditleri karşısında Avrupalı devletlerin bir araya gelerek kurduğu Avrupa Konseyi'ne Türkiye, Batılı ülkelerle iş birliğini geliştirmek ve güvenliğini sağlamak amacıyla 1949'da üye olmuştur.
Türkiye'nin Kore Savaşı'na Asker Yollaması 1951
Afrika Birliği Teşkila (OAU) 1963 h
1963 yılında Doğu - Batı bloğundan ayrı olarak kendilerini ekonomik olarak kalkındırmayı amaçlamışlardır.
h
Merkezi Etiyopya'nın Addis Ababa şehridir.
h
32 üyesi vardır.
h
dermiştir. (ABD yanında). Bu katılım Türkiye'nin NATO'ya üyeliğini kolaylaştırmıştır.
Türkiye'nin Nato'ya Üye Olması Şubat 1952 h
U-2 Olayı 1960 h
ABD'ye ait casus uçaklarını SSCB'nin faaliyetlerini yakından takip etmek için Adana - İncirlik üssünden hareket eden ABD'ye ait U-2 casus uçağının SSCB hava sahası içinde SSCB tarafından düşürülmesiyle ortaya çıkan uluslararası boyutta yaşanan bir kriz durumudur.
Birleşmiş Milletler'in isteği doğrultusunda Türkiye dünya barışına katkı sağlamak amacıyla Kore'ye bir tugay asker gön-
1950 - 1953 yılları arasında yaşanan Kore Savaşı'na BM bünyesinde Türkiye bir tugay kuvvet göndermiştir.
h
Türkiye'nin BM'nin oluşturduğu Kore Savaşı'na asker göndermesi, savaşta Türk askerlerinin üstün cesareti, Türkiye'nin stratejik konumu, NATO'nun SSCB'ye yakın olan Türkiye'de üs kurma düşüncesi sonucunda 15 Eylül 1951'de NATO Türkiye ve Yunanistan'ın NATO'ya girmesine karar verdi. TBMM de Türkiye'nin 18 Şubat 1952 tarihinde NATO'ya girişini onayladı.
Soğuk Savaş Dönemi'nde Türkiye (İç Ve Dış Gelişmeler) Soğuk Savaş Dönemi Türk Dış Polikası h
Türkiye, SSCB'nin baskılarına karşı ABD ve Batılı ülkeler ile iş birliği yaparak güvenliğini sağlamaya çalışmıştır.
h
Bu doğrultuda Türkiye NATO ve Avrupa Konseyi'ne üye olmuştur.
10
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
Türkiye'nin Balkan Pak'nı İmzalaması 1953 h
Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında dostluk ve işbirliği antlaşması imzalandı. Bu antlaşma daha sonra "Üçlü Balkan İttifakı"na dönüştürüldü.
h
Yugoslavya'nın SSCB'ye yaklaşması (Stalin ölünce) Türkiye ile Yunanistan arasında sorunların çıkması sonucu pakt tamamen dağılmıştır.
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Uzak Doğu ve Asya'daki Durumlar
Bağdat Pak'nın Kurulması 1955 h
24 Şubat 1955'te Türkiye ile Irak arasında askeri amaçlı kurulan bir savunma paktıdır.
h
Amaç; Orta Doğu'da yaşanan istikrarsız ortamdan dolayı tarafların savunma ve güvenliğini sağlamaktır.
h
Daha sonra bu pakta İngiltere, İran ve Pakistan da katılmıştır.
h
Arap Birliği'ni kurmak isteyen Araplar ile bu ülkeleri yanına almak isteyen SSCB'de bu pakta karşı çıkmışlardır.
Uyarı CHP'den ayrılan bu gruba "Dörtlü Takrir" grubu denir.
h
İlk defa 1946 seçimlerinde birden fazla siyasi parti seçimlere girdi.
h
Seçimleri CHP kazanırken DP 69 milletvekili ile meclise girdi.
h
Ancak DP'nin meclis içinde CHP'ye karşı yeteri derecede
Uyarı 1958 yılında Irak'ta Kralı rejiminin yıkılması sonucu Irak, pakttan ayrılmıştır. Pakt'ın Merkezi Ankara'ya taşınmış, 1959'da ise adı "Merkez Antlaşma Örgütü" anlamına gelen
muhalefet yapamadığını düşüne bir grup milletvekili DP'den ayrılarak "Millet Partisi'ni kurdular. h
Böylece Meclis'te üç siyasi parti yer aldı. 1950 seçimlerinde ise DP % 55,2 oy alarak birinci parti oldu.
h
Böylece 27 yıllık CHP iktidarı sona ererken Demokrat Parti iktidarı başlamış oldu.
CENTO olarak değiştirilmiştir.
Uyarı Türkiye'de Yaşanan Diğer Gelişmeler
1950 seçimleri tek parti iktidarına karşı halk iradesi ile son verdiği için Türk siyasi tarihinde "Beyaz Devrim" olarak ad-
Siyaset:
landırılmıştır.
h
Türk toplumu 1876'da I. Meşrutiyet ile ilk kez seçme hakkı kazanarak yönetime katılmıştır.
h
II. Meşrutiyet ile birlikte çok partili hayata geçilmiştir.
h
Atatürk döneminde de çok partili hayata geçilmek istenmiş
h
h
22 Mayıs 1950'deseçildi. Demokrat Genel Başkanı Celal Bayar cumhurbaşkanı PartiParti başkanlığına ve başbakanlığa ise Adnan Menderes getirildi.
fakat halkın yeteri kadar siyasi olgunluğa ulaşamaması, laik anlayışının tam olarak benimsenmemiş olması gibi nedenler-
Bu dönemde;
le çok partili hayata geçiş denemelerine ara verilmiştir.
h
Memurlara hafta sonu tatilinin ücretli hale getirilmesi
h
İşçilere sendikalaşma hakkının verilmesi
h
NATO'ya üye olunması
h
Marshall yardımlarının gelmesi gibi durumlar toplumda olumlu bir algı yaratmış. Demokrat Partiye olan ilgi ve destek artmış ve 1954'te yapılan seçimlerde parti % 58,4 oranında oy alarak tekrar birinci parti olmuştur.
1945 de kurulan Milli Kalkınma Partisi (Nuri Demirağ) Atatürk döneminden sonra kurulan ilk muhalefet partisi olmuştur.
h
Türkiye 1946'ya kadar tek parti CHP ile ülkeyi yönetti.
h
1946'da Adnan Menderes, Celal Bayar, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü ile birlikte CHP'den ayrılarak Demokrat Partiyi kurdular.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
11
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Uzak Doğu ve Asya'daki Durumlar
Demokrat Par (Dp) Döneminde Türkiye'de Yapılanlar ve Yaşananlar
Sosyo - Kültürel Hayat h
h
h
h
Ekonomik Hayaa Yaşananlar h
Bu dönemde Türkiye, liberal serbest pazar ekonomisine geçişin ilk önemli adımlarını atmıştır.
h
Marshall yardımlarından gelen tarım aletleri sonucu üretim artmıştır.
h
Dışarıdan ithal makineler satın alınmış, traktör sayısı artırılmıştır.
h
1950 - 1953 arasında Türkiye % 11 oranında büyür.
h
17 kamu iktisadi teşekkülü kurulur.
h
h
Karayollarına önem verilir. İthal otomobil ve kamyon sayıları artar. Demiryolu yapımı durur. 1954'te ekonomide büyüm sona erer. Büyüme % 4'e düşmüştür. IMF'den ilk dış borç alınır (1958).
h
1954'ten itibaren Türkiye'de yüksek enflasyon başlar.
h
Ülke ekonomisi dar boğaza girer. Üretim ve yatırımlar azalır.
h
Mal fiyatları artar ve karaborsacılık başlar.
h
Yabancı sermaye yatırımlarını teşvik ve petrol yasası çıkarılır.
12
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
İnsanların refah seviyesini yükseltmesiyle tüketim arttı. Köyden kente göçler başladı. Caz. Rock and Roll Türkiye'de yayıldı. Radyo ve plaklar önem kazandı. Zeki Müren, Neşet Ertaş ve Müzeyyen Senar dönemin ünlü sanatçıları oldu. Garip, Hisarcılar ve İkinci Yeniciler gibi edebiyat alanında yeni akımlar olarak ortaya çıktı.
h
Verem Savaş dispanserleri ile Ankara Ebe ve Hemşire Okulu hizmete açıldı.
h
Kurumlara sadece Atatürk'ün resimlerinin asılması ile ilgili düzenleme yapıldı.
h
Atatürk'ün naaşı Etnografya müzesinden Anıktabir'e taşındı.
h
Vicdan ve toplanma hürriyetini koruma kanunu çıkarıldı.
h
Atatürk aleyhine işlenen suçlar kanunu çıkarıldı.
h
Köy Enstitüleri ve Halkevleri kapatıldı.
h
Ömer Lütfü Akad tarafından "Vurun Kahpeye" filmi çekildi.
Uyarı Batıdan esinlenerek çekilen ilk Türk filmidir. h
Türk Edebiyatında "Garip Akıma" karşı "İkinci Yeniciler" akımı oluştu.
Adnan Menderes Döneminde Açılan Üniversiteler h
Karadeniz Teknik Üniversitesi (1955)
h
Ege Üniversitesi (1955)
h
Orta Doğu Teknik Üniversitesi (1956)
h
Atatürk Üniversitesi (1957)
h
Anadolu Üniversitesi (1958) dır.
Soğuk Savaş Dönemi'nde Dünya'da Yaşananlar h
Sanayi ülkeleri büyük bir ekonomik büyüme yaşadı üretim ve yatırımlar arttı. İşsizlik azaldı, nüfus artışı hızlandı.
h
Sanayi şehirlerine göçler yaşandı. Ulaşımda otomobil öne çıktı. Devletlerin askeri harcamaları arttı.
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Uzak Doğu ve Asya'daki Durumlar h
Kadınlar birçok iş kolunda çalışmaya başladı. Reklam sektörü hızla büyüdü. Sanayi tüketimi arttı.
h
Televizyon günlük hayatın bir parçası oldu Rock and Roll sanatçisi Elvis Presley ünlendi.
h
"ENİAC" adlı ilk bilgisayar üretildi. İlk uydu "SPUTNİK - 1" SSCB tarafından uzaya gönderildi.
h
Nükleer enerji kullanımı arttı. DNA'nın kimyasal yapısı çözüldü. Ülkeler arası beyin göçü arttı.
h
Uçak ve telefon kullanımı yaygınlaştı. Toplu konutlar, kule ve gökdelenlerin yapımına önem verildi.
h
Birçok ressam, şair ve bilim adamı Paris'ten New York'a göç etti. New York "Batı'nın başkenti" unvanını Paris'ten aldı. Dünya biliminin merkezi haline geldi.
h
Akdeniz Oyunları ilk defa Mısır'ın İskenderiye kentinde yapılmaya başlandı.
h
UEFA Kupası ilk defa düzenlendi. (1955 - 1956) İlk kupayı İspanyol temsilcisi Real Madrid kazandı.
h
1958'de NASA (Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) kuruldu. 1960'da Maiman, lazeri yaptı. 1961'de içinde astronot bulunan ilk uzay yolculuğu SSCB tarafından astronot Yuri Gagarin, Vostok -1 ile uzaya ulaştı.
h
Dünyadaki bu bilimsel ve teknolojik gelişmeler, teknik eleman ihtiyacını doğurdu. Bu da gelişmiş ülkelerle, gelişmemiş ülkeler arasındaki farkın açılmasına neden oldu.
h
II. Dünya Savaşı'nda yerle bir olan Avrupa'da şehirleşme anlayışını doğurdu. Sıra evler, toplu konut, gökdelen anlayışı doğdu.
h
Avrupa, II. Dünya Savaşında yandığı için birçok sanatçı ABD'ye göç etti.
Demokrat Par Dönemi'nin Sonu: (1950 - 1960) h
1950 seçimlerinde oyların % 55'ini olarak tek başına iktidar oldu. 22 Mayıs 1950'de DP genel başkanı Celal Bayar Cumhurbaşkanı olunca Adnan Menderes Genel başkan ve Başbakan oldu. Demokrat Parti iktidarı 1960 askeri darbesi ile son bulmuştur.
Demokrat Parti Neden Darbe ile Yıkıldı: h
Yüksek enflasyon - geçim zorluğu, ekonomik darboğaz
h
Atatürk devrimlerinden uzaklaşılması
h
Adnan Menderes'in sosyal ve ailevi yaşantısını olumsuz etkileri
h
Öğrenci olayları
h
Kore Savaşı'na TBMM onayı olmadan asker yollanması
h
1960'ta bir komisyon kurularak TBMM yetkilerinin sınırlandırılması durumları etkili olmuştur.
h AFRİKA'NIN KURTULUŞU Afrika'da Sömürgecilik: h
Afrika'da Avrupalı devletlerin sömürgecilik rekabeti sonucu çatışmalar yaşanmıştır.
h
Avrupalı devletler bu çatışmaları önlemek için, 1984 - 1985'te BERLİN SENEDİ'ni imzaladılar.
h
Sömürgecilik; bir devletin başka bir devlet üzerinde egemenlik kurması veya vatandaşlarını başka bir ülkeye yerleştirmesine denir.
h
Afrika'da en erken sömürgecilik faaliyetine başlayan ülke Fransa olmuştur.
Bandung Konferansı 28-24 Nisan 1955 h
Üçüncü dünya ülkeleri ile (Bağıntısızlar Blok'u), 29 Asya ve Afrika ülkesinin yer aldığı konferansta sömürge yapılan yerlerin bağımsızlık istekleri dünyaya ilan edildi.
h
19. yüzyıldan itibaren İngiltere!'nin sömürgesinde olan Hindistan'daki ilk bağımsızlık isyanı 1917'de Mahatma Gandhi'nin önerliğinde başlamıştır.
h
Ayaklanmaları önlemek isteyen İngiltere başarılı olamayınca 1935'te yeni bir anayasa hazırlayan Hindistan'daki tüm eyaletleri Hintli yöneticilere bırakmak zorunda kalmıştır.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
13
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Afrika'nın Kurtuluşu h
Bu durum Hindistan'daki Müslümanları da cesaretlendirmiş ve 23 Mart 1940'ta toplanan "Müslümanlar Birliği Cemiyet Kongresi" sonucunda Muhammed Ali Cinnah'ın önderliğin-
Gana h
de Hindistan'dan ayrı Pakistan Devleti'nin kurulmasını sağlamıştır. h
Bunun üzerine İngiltere 1946'da Hint yarımadası'nda Hindistan ve Pakistan adıyla yeni iki dominyon devlet kurulduğunu dünyaya ilan etmiştir.
h
1947 yılında da İngilizlerin bölgeden askerlerini çekmesiyle Hint Yarımadası'nda bağımsız bir Hindistan ve Pakistan devletleri kurulmuştur.
II. Dünya Savaşı'nda Birlerşmiş Milletler Teşkilatı, İtalya sömürgelerine bağımsızlık verdi. Ayrıca sömürgeciliğin dünya kamuoyunda kınanması üzerine İtalya 1957'de Gana'ya bağımsızlığını tanıdı.
Fas ve Tunus h
Bağımsızlık hareketlerinin yayılması üzerine Fransa, sömürgelerine özerklik vermek zorında kaldı. Ancak Fas ve Tunus özerklikten sonra 1956'da bağımsızlıklarını ilan ettiler.
Gine Somali ve Libya h
h
Başlangıçta İtalya sömürgesi olan Somali ve Libya II. Dünya
Gine, Fransa Cumhurbaşkanı General De Gaulle sömürgelerine özerklik vererek kurduğu "Fransa Topluluğuna" girmeyi reddederek 1958'de bağımsızlığını ilan etmiştir.
Savaşı sonunda İtalya yenilince İngiltere'nin sömürgesi oldu. Daha sonra Birleşmiş Milletlerin denetimine giren bu sömürgeler. h
Cezayir
1950'de Somali ve 1951'de Libya, bağımsız olmuştur. h
Cezayir, 1954'ten beri sürdürdüğü silahlı kurtuluş mücadelesi
h
1962'de Fransa'ya karşı kazanıp, bağımsızlığına kavuşmuştur.
Mısır ve Sudan
Uyarı
h
Mısır 1956'ya kadar İngiliz sömürgesi olarak yaşamıştır.
Bölge ülkeleri Soğuk Savaş Döneminde ekonomik ve tica-
h
1956'da yaşanan Süveyş Krizinde, Mısır'da hem İngiltere
ri alanda işbirliği yapmak için ASEAN'ı (Güneydoğu Asya Milletleri Birliği)kurdular. 1967 yılında kurulan bu teşkilatın
hem de Fransa başarısız olunca önce Mısır, sonra Sudan bağımsızlığına kavuşmuştur. h
Mısır'ın bağımsızlığını kazanmasında Süveyş krizinin olumlu bir etkisi olmuştur.
14
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
kurucu üyeleri; Filipinler, Tayland, Malezya, Endonezya ve Singapur'dur. Daha sonra ise bu teşkilata Brunei, Vietnam, Laos, Kamboçya ve Birmanya devletleri de dâhil olmuştur.
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ 1.
Konu Testi - 1
Aşağıdakilerden hangisi Soğuk Savaş Dönemi'nde meydana gelmemiştir?
4.
A) Varşova Paktı'nın kurulması
SSCB'nin komünizmi Balkanlarda yaymasını önlemek amacı ile ABD'nin Türkiye v e Yunanistan'a yaptığı yardım paketi aşağıdakilerden hangisidir?
B) Kore Savaşı'nın yapılması
A) Molotof Planı
C) İsrail Devleti'nin kurulması
B) Truman Doktrini
D) NATO'nun kurulması
C) Monroe Doktrini
E) Afganistan - İran Savaşı'nın yapılması
D) Comecon E) Litvinov Protokolü
2.
3.
Soğuk Savaş Dönemi'nde 1944 yılında Doğu Avru pa'daki etki alanlarını "Yüzdeler Antlaşması" ile paylaşan ülkeler aşağıdakilerden hangisidir?
5.
1955 yılında Türkiye ile Irak'ın Orta Doğu'da bir güven lik teşkilatı kurmaya karar vermeleri aşağıdakilerden hangisinin oluşumuna zemin hazırlamıştır?
A) ABD – Sovyet Rusya
A) Sadabat Paktı
B) İngiltere – Fransa
B) Bağdat Paktı
C) ABD – İngiltere
C) Marshal Planı
D) İngiltere – Sovyet Rusya
D) Cominform
E) Almanya – Fransa
E) Balkan Paktı
6. I. Monreo
I. Mısır II. Hindistan
II. Eisenhower
III. Bulgaristan
III. Truman
Yukarıdaki devletlerden hangileri Bağlantısızlar hareketi içerisinde yer almamıştır?
Yukarıda verilen doktrinlerden hangileri ABD tarafından II. Dünya Savaşı sonrasında kullanılmamıştır?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
15
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ 7.
Konu Testi - 1
10. Aşağıdakilerden hangisi Soğuk Savaş Dönemi'nde
1950 yılında yapılan seçimlerde 408 milletvekili kaza narak tek başına iktidar olan Demokrat Parti dönemin de yaşanan gelişmeler arasında aşağıdakilerden han gisi yer almaz?
Türk dış politikasında yaşanan gelişmelerden biri de ğildir?
A) Kıbrıs sorununun başlaması
A) Atatürk Üniversitesinin açılması
B) Kore'ye asker yollanması
B) IMF'den ile dış borcun alınması
C) Dörtlü takririn ortaya çıkması
C) Varlık Vergisinin getirilmesi
D) NATO'ya üye olunması
D) Kırşehir'in ilçe yapılması
E) Avrupa Birliğine üyelik başvurusunun yapılması
E) Nato'ya üye olunması
8. Cominform'un oluşumunda yer alan ancak daha sonra Sovyet Rusya ile yaşadığı sorunlardan dolayı Comin form'dan çıkarılan devlet aşağıdakilerden hangisidir?
A) Polonya
Soğuk Savaş Dönemi'nde Türkiye'de meydana gelen gelişmeler arasında aşağıdakilerden hangisinin yer al dığı söylenemez?
B) Çekoslovakya
A) Dörtlü takririn oluşumu
C) Arnavutluk
B) Çok partili siyasi hayata başlanması
D) Yugoslavya
C) Beyaz devrimin yaşanması
E) Bulgaristan
D) Ortadoğu Teknik Üniversitesinin açılması
11.
E) Kliring sistemine geçilmesi
• Güneydoğu Asya'da Sovyet Rusya'nın komünizmi yayma politikasını engellemek istemesi
9.
• Uzak Doğu'da bağımsızlığını kazanan devletlere ABD'nin ekonomik yardım yapmak istemesi Yukarıda kuruluş nedenlerinden bazıları verilen uluslararası teşkilat aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bağdat Paktı B) UNESCO C) Atlantik Paktı
Birleşmiş Milletler Teşkilatına bağlı olarak dünya gıda işlerini yürüten örgüt aşağıdakilerden hangisidir?
D) CENTO
A) FAO
12.
E) SEATO
A. 21
16
E. 11
B) UNICEF D) WHO
C. 01
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
E .9
D .8
C .7
A .6
B .5
B .4
C) UNESCO
E) ILO
B .3
D .2
E .1
r al pav e C
LYS // TARİH
FÖY NO
07
TARAMA
1.
II. Dünya Savaşı öncesi İtalya'nın aşağıdaki bölgeler den hangisini işgal etmesi yeni bir savaşın çıkmasına ortam hazırlamıştır?
4.
A) Ping - Pong Diplomasisi
A) Polanya
B) Trablusgarp
B) Kore Savaşı
C) Habeşistan
D) Mısır
C) Küba Krizi
E) Çekoslovakya
2.
Aşağıdakilerden hangisinin Sovyet Rusya ile ABD arasında bir gerilime neden olduğu söylenemez?
D) Vietnam Krizi E) Afganistan Savaşı
ABD'nin Soğuk Savaş Döneminde SSCB'ye karşı Orta Doğu bölgesinde uyguladığı politika aşağıdakilerden hangisidir?
5.
A) Marshal Planı B) Bağdat Paktı C) Einsenhower Doktrini
Soğuk Savaş Dönem'inde, büyük güçlerin müdahalesini önlemek; siyasi, ekonomik ve ticari alanda işbirliğini sağlamak amacıyla Güney Doğu Asya milletlerinin kurduğu örgüt aşağıdakilerden hangisidir? A) SEATO
B) ASEAN
D) NATO
D) Truman Doktrini
C) AET
E) AGİK
E) Çevreleme Politikası
6. 3.
Bağlantısızlar Hareketi'nin öncüsü olan ve Pakistan ile "Keşmir Sorunu"nu yaşayan devlet aşağıdakilerden han gisidir?
I. Türkiye'nin Nato'ya üye olması II. Türkiye'nin Avrupa Konseyine üye olması III. Türkiye'nin Kore'ye asker göndermesi
Yukarıdaki gelişmelerin kronolojik sıralaması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Ermenistan D) Azerbaycan
B) İran E) Hindistan
C) İrak
A) II, III, I D) II, I, III
B) I, II, III
C) III, II, I E) III, I, II
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
1
Tarama
1963 yılında kurulan Afrika Birliği Teşkilatı'na üye olan Afrika ülkeleri, I. mandacılık,
Sovyetler Birliği'nin öncülüğünde kurulan Comin form'a üye ülkeler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
II. bağımsızlık,
A) Romanya
B) Yugoslavya
III barış
C) Macaristan
D) Polonya
7.
11.
ilkelerinden hangilerinin desteklenmesi konusunda ortak hareket etme kararı almıştır? A) Yalnız II
B) Yalnız III
D) II ve III
E) Türkiye
C) I ve II
E) I, II ve III
12.
I. Comecon II. Varşova paktı
III. BM
Soğuk Savaş sürecinde öncülük ettiği Batı Blogunun çemberini devamlı genişletme siyaseti izleyen devlet aşağıdakilerden hangisidir?
8.
A) ABD
B) Çin D) İngiltere
Türkiye yukarıdaki uluslararası kuruluşlardan hangilerine üye değildir? A) Yalnız II
C) SSCB
C) I ve II
E) II ve III
E) Japonya
13. 9.
B) Yalnız III
D) I ve III
I. Comecon
Kore Savaşı'nı bitiren antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
II. Varşova Paktı
A) Panmunjon B) Camp David
III. Nato Yukarıdaki uluslararası kuruluşlardan hangileri sadece "demir perde" ülkelerinin üye olduğu oluşumlardır?
C) Zürih
A) Yalnız I
D) Washington
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
E) Versay
Aşağıdaki kurum görev eşleştirmelerinden hangisi doğru değildir?
XX. yüzyıl başlarında Filistin coğrafyasında bir Yahudi devletin kurulması yolunda ilk fikrin ortaya atıldığı ge lişme aşağıdakilerden hangisidir?
A) Anzus Paktı- ABD güvenlik antlaşması
A) Marshall Planı
B) Asean - Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği
B) Balfour Deklerasyonu
C) Varşova - Batı Savunma Bloku
C) Camp David Antlaşması
D) Opec - Petrol Üreten Ülkeler Birliği
D) Helsinki Deklerasyonu
E) Seato - Güneydoğu Asya Ülkeleri Antlaşması Teşkilatı
E) Kopenhag Kriterleri
14. 10.
2
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
Tarama
15.
1953 yılında Balkanlarda Sovyet tehdidinin artması üzerine Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya Balkan Paktı'nda bir araya gelmişlerdir.
Aşağıdakilerden hangisi, Balkan Paktı'nın kuruluş amaçları arasında yer almaz?
18.
Soğuk Savaş Dönemi'ndeki, I. Truman Doktrini
II. Avrupa Konseyi III. Nato IV. Cominform
A) Devletler, aralarında kültürel ve ekonomik işbirliği yapacak
kuruluşlardan hangileriyle Türkiye'nin bir ilişkisi olduğu söylenebilir?
B) Devletler, aralarındaki sorunları barışçıl yollarla çözecek
A) I ve II
B) II ve III
D) I, III ve IV
C) Taraflar birbirlerinin aleyhine ve çıkarlarına aykırı ittifaklara girmeyecek
C) I, II ve III E) II, III ve IV
D) Genelkurmaylar aracılığıyla devletler ortak savunma alanında işbirliği yapacak E) Balkan devletleri dış politikada birbirlerine bağımlı hareket edecekler
19.
Opec üyelerinin yetki ve güçleri arasında, I. petrol rezervlerinin belirlenmesi
II. petrol fiyatları 16.
9 Mayıs 1950'de Fransız Dış İşleri Bakanı Schuman'ın yayımladığı bir bildirinin aşağıdakilerden hangisinin oluşumunda etkili olduğu söylenebilir?
III. petrol üretim kotaları
konularından hangilerinin yer aldığı söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
A) Avrupa Kömür Çelik Topluluğu D) I ve II
B) Kuzey Atlantik Paktı
E) I, II ve III
C) Avrupa Konseyi D) Varşova Paktı E) Batı Avrupa Birliği
17.
Sovyet Rusya'nın Orta Doğu Bölgesinde yayılmasını önlemak amacıyla ABD'nin de desteği ile Türkiye'nin öncülüğünde kurulan teşkilat aşağıdakilerden hangisidir? A) Balkan İttifakı C) Bağdat Paktı
B) SEATO D) Sadabat Paktı
20.
Aşağıdaki kuruluşlardan hangisinin komünizm tehli kesinin dünyada yayılmasını önlemeye yönelik olarak doğrudan bir çalışma yaptığı söylenebilir? A) AET
B) Comecon D) NATO
C) Varşova Paktı
E) BM
E) Cento
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
3
Tarama
21.
II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye Cumhuriyetinin iç politikada aldığı önlemlerden hangisi dünya kamuo yunda tepkiyle karşılanması sonucu uygulamadan kal dırılmıştır?
24.
Filistin'de bir Yahudi devletinin kurulması aşağıdaki hangi olay sonucunda gerçekleşmiştir? A) Taşkent Deklerasyonu B) II. Dünya Savaşı
A) Varlık Vergisi
C) Monreo Doktrini
B) Toprak Reformu
D) Londra Konferansı
C) Ekmeğin Karneye bağlanması
E) Yalta Konferansı
D) Millî Koruma Kanunu E) Yerli malının teşvik edilmesi
22.
Aşağıdakilerden hangisi Varşova Paktı'na üye devletlerden biri değildir?
A) Polonya
B) Çekoslovakya
C) Arnavutluk
D) Romanya
25.
E) Yunanistan
Türkiye Orta Doğu savunmasının gerek stratejik, gerekse ekonomik bakımdan kendisine düşen rolü üstlenmek için aşağıdaki gelişmelerden hangisinde etkin rol oynamıştır? A) Balkan Paktı
B) Süveyş Krizi
C) Bağdat Paktı
D) NATO
E) Varşova
23.
1953'te Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya'nın dostluk ve işbirliği antlaşması imzalayarak kurdukları teşkilat aşağıdakilerden hangisidir?
Aşağıdakilerden hangisi II. Dünya Savaşı'ndan sonra uluslararası alanda kurulan örgütler arasında yer al maz?
A) Balkan Paktı
B) Sadabat Paktı
A) Varşova Paktı
B) Nato
C) Balkan Antantı
D) Akdeniz Paktı
C) IMF
D) Sadabat Paktı
E) Bağdat Paktı
4
26.
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
E) BM
Tarama
27.
Japonya II. Dünya Savaşı'nda,
30.
I. Pasifik II. Kuzey Afrika
1948 yılında Avrupalı devletlerin desteği ile Filistin'de İsrail Devleti'nin kurulması aşağıdaki savaşlardan hangisinin başlamasına neden olmuştur? A) Kore Savaşı
III. Avrupa
cephelerinin hangilerinde yer almıştır?
B) İran - Irak Savaşı
A) Yalnız I
C) Hindiçini Savaşı
B) Yalnız III
D) I ve III
C) I ve II
D) Arap - İsrail Savaşları
E) II ve III
E) Mısır - Suriye Savaşı
31. 28.
Dünya siyasetinde "Soğuk Savaş Dönemi" aşağıdaki olaylardan hangisinden sonra başlamıştır?
I. SSCB'nin dağılması, II. Berlin duvarının yıkılması,
III. Nato'nun kurulması A) I. Dünya Savaşı B) II. Dünya Savaşı
yukarıdakilerden hangileri Soğuk Savaş Dönemi'nin sona ermesiyle ilgilidir?
C) Balkan Savaşları
A) Yalnız II
D) Varşova Paktı'nın kurulması
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
E) Sanayi İnkılabının başlaması
29.
İngiltere Dışişleri Bakanı tarafından yayınlanan Balfour Deklerasyonu'nun aşağıdaki bölgelerden hangisini ilgilendiren kararlar içerdiği söylenebilir? A) Orta Doğu
B) Güney Asya
C) Uzak Doğu
D) Doğu Avrupa
32.
SSCB'nin Uzak Doğuda yayılmasını önlemek amacıyla "Güneydoğu Asya Antlaşma teşkilatı " adıyla kurulan örgüt aşağıdakilerden hangisidir? A) Nato
B) Seato D) Agik
C) Cento E) Opec
E) Orta Amerika
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
5
Tarama
33.
Aşağıdakilerden hangisinin Sovyetler Birliği'nin ön derliğinde, "Batı Bloku'na" karşı kurulan oluşumlardan biri olduğu söylenemez? A) Cominform
B) Comecon
C) Cento
D) Molotof Planı
36.
Doğu Avrupa'da Sovyet modeline göre rejimler benimsemiş ve SSCB liderliğinde Doğu Bloku grubu oluşturulmuştur.
Aşağıdakilerde hangisini ABD'nin bu duruma karşı tepki olarak uyguladığı politikalar arasında gösterilemez?
E) Varşova Paktı A) Truman Doktrini B) Marshall Planı C) Nato D) Monroe Doktrini E) Eisenhower Doktrini
34.
1947'de Muhammed Ali Cinnah liderliğinde Hindis tan'dan ayrılarak kurulan devlet aşağıdakilerden han gisidir? A) Sumatra
B) Afganistan
D) Mogadişu
37.
C) Gucerat
İtalya'nın Trablusgarp'ı işgali üzerine Osmanlı tarafından bölgeye yardım amacıyla gönderilen komutanlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Ali Çetinkaya
E) Pakistan
B) Mustafa Kemal
C) Nuri Bey
D) Fethi Bey E) Ali Fuat Paşa
35.
Soğuk Savaş Dönemi'nde Türkiyede, 38.
I. sinema,
III. Makedonya
III. spor
alanlarının hangilerindeki gelişmelerde batı etkisinin olduğu savunulabilir?
Yukarıdakilerden hangilerini Osmanlı Devleti Balkan Savaşları sonucunda kaybetmiştir?
A) Yalnız I
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve III
6
I. Bulgaristan
II. Batı Trakya
II. müzik,
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
C) Yalnız III
E) I, II ve III
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Tarama
39.
I. Dünya Savaşı sonunda Avusturya'dan toprak alarak sınırlarını genişleten İtilaf Devleti aşağıdakilerden han gisidir? A) İngiltere
B) Almanya
D) Sırbistan
42.
C) Fransa
A) Pencap
E) İtalya
D) Sind
43.
40.
B) 1876
D) 1961
41.
C) Keşmir E) Cent
Aşağıdakilerden hangisi, Soğuk Savaş Dönemi'nde dünyada yaşanan bilimsel gelişmelerden biri değildir?
B) ABD tarafından NASA'nın kurulması C) İlk elektronik bilgisayarın geliştirilmesi
C) 1924
D) DNA molekülünün yapısının keşfedilmesi
E) 1928
Aşağıdaki sorunlardan hangisi, 1931-1939 yılları arasında Türk dış politikasında görülen gelişmelerden biri değildir?
B) Afgan
A) Nano teknolojinin yaşamın her alanında kullanılması
Türkiye Devleti'nin aşağıdaki anayasalarından hangisinde güçler ayrılığı ilkesi uygulanmaya başlanmıştır?
A) 1921
1947 yılında Hindistan'dan ayrılarak bağımsızlığını ka zanan Pakistan'ın oluşumunda yer alan şehirler ara sında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
E) Sovyetler Birliğinin uzaya uydu yollaması
44.
Soğuk Savaşı Dönemi'nde SSCB ile demir perde ülke leri,
I. Comecon,
A) Yabancı Okullar
II. Varşova Paktı,
B) Milletler Cemiyetine giriş
III. Bağdat Paktı
C) Balkan Antantı
teşkilatlarından hangilerinde birlikte yer almışlardır?
D) Sadabat Paktı
A) Yalnız I
E) Hatay Meselesi
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
7
Tarama
45.
I. Mısır
48.
II. Suriye III. Pakistan
A) Bağlantısızlar
Yukarıdakilerden hangileri 1955 yılında kurulan Bağdat Paktı'na karşı çıkan ülkelerden biri değildir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
46.
Marshall yardımlarına alternatif olarak Sovyetler Bir liği'nin öncülüğünde kurulan bölgesel ekonomik yar dımlaşma örgütü aşağıdakilerden hangisidir? B) AB
D) Comecon
C) Yalnız III
E) II ve III
Aşağıdakilerden hangisi, ABD'nin Soğuk Savaş Döne mi'nde izlediği dış politikaları arasında gösterilemez?
49.
XX. yüzyılın ikinci yarısında Orta Doğu'da İslam Arap milliyetçiliğinin güçlenmesinde, I. Filistin'de İsrail Devleti'nin kurulması,
A) Atlantik Bildirisini uygulatmak
II. İsrail'in Mısır'a savaş açması,
B) Güvenlik çemberi oluşturmak C) Bölgesel savunma paktlarına dahil olmak
III. Arap Baharı
durumlarından hangilerinin etki olduğu söylenebilir?
D) Truman doktrini uygulamak
A) Yalnız II
E) Çevreleme siyasetini uygulamak
B) Yalnız III
D) I ve III
47.
C) Varşova Paktı
E) SEATO
Çekoslovakya'da 1967'de Alexander Dubcek liderliğin de başlatılan "Sosyalist demokratik model" kavramı aşağıdakilerden hangisidir? A) Yeni düzen
B) İnsancıl komünizm
C) Schuman bildirgesi
D) Cominform
E) Kadife devrim
50.
C) I ve II
E) II ve III
Almanya'nın üzerinde bulunduğu toprakların Almanlara yeterli olmayacağı düşüncesinin Hitler tarafından Avrupa'da yayılma gerekçesi olarak ileri sürülmesi aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanmaktadır? A) Hayat Sahası
B) Bizim Deniz
C) Yatıştırma Politikası
D) Asya Asyalılarındır
E) Mekik Diplomasisi
A. 05 C. 94 D. 84 B. 74 A. 64 C. 54 D. 44 A. 34 E. 24 A. 14 D. 04 E. 93 D. 83 E. 73 D. 63 E. 53 E. 43 C. 33 B. 23 C. 13 D. 03 A. 92 B. 82 A. 72 D. 62
r al pav e C C. 52 B. 42 A. 32 E. 22 A. 12 D. 02 E. 91 C. 81 C. 71 A. 61 E. 51 B. 41 D. 31 C. 21 E. 11 C. 01
8
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
A. 9
A. 8
D. 7
A. 6
B. 5
A. 4
E. 3
C. 2
C. 1
LYS // TARİH YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
FÖY NO
08
Uluslararası İlişkilerde Değişim Süreci - Yumuşama Dönemi Çatışmaları - Arap - İsrail Savaşları Uluslararası Politikada Petrolün Yeri
Yumuşama Dönemi Kriz ve Çatışmalar
h ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE
DEĞİŞİM SÜRECİ
h
Konvensiyonel silahlardan - nükleer silahlara geçilmesi
h
ABD'nin ortaklarına danışmadan bağımsız hareket etmesidir.
Uyarı
Yumuşama Dönemi (Detant) 1961 - 1987
ABD, Vietnam Savaşı'na müttefiklerinin onayını almadan
Tanımı:
girmesi, üzere Fransa NATO'nun askeri kanadından çekil-
Uluslararası gerginliklerin, uluslararası sözleşmelerle aşamalı olarak azaltılmasıdır.
miştir.
Uyarı
ABD başkanı Kennedy ve SSCB başkanı Kruşcev 1961 bir araya gelerek Yumuşama Dönemi'ni başlatmışlardır.
İki blok arasındaki ilk yakınlaşmalar "Berlin Buhranı" son-
Yumuşama Dönemi'ne Girilmesine Neden Olan Olaylar Şunlardır:
rası Cenevre'de yapılan toplantılarla başlamıştır. Ancak
h
h
Çekoslavakya ve Romanya'nın Sovyetler tarafından işgali
h
Yugoslavya'nın Sovyet güdümünden kurtulmak istemesi
h
Uzak doğuda Çin - Sovyet çekişmesi
h
Kenndy - Kruşçev görüşmesi
ilerleyen yıllarda bu görüşmelerden bir sonuç çıkmamıştır. 1961'de ABD Başkanı Kennedy ile SSCB Başkanı Kruşçev bu meselenin çözümü için Viyana'da buluşmuş ve 1963 yılında da Moskova'da SSCB-ABD zirvesi yapılmıştır.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
1
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
Nükleer Silahların Sınırlandırılması Meselesi:
Uyarı h
Sovyetlerden bağımsızca izlediği politikalar yüzünden yalnız kalan Çin, dış politikasını yumuşattı. ABD Çin'in tekrar Sovyetlerle yakınlaşmasını önlemek amacıyla uluslararası diplomaside Çin'in tanınmasını savunmaya başlamıştır.
h
Bu süreçte ABD'nin Güney Vietnam'dan askerlerini çekmesi, Çin'in ise Japonya'da yapılan Dünya Şampiyonası'nda ABD'li masa tenisçileri (ping - pong) Çin'e
I.
SALT - I Antlaşması Mayıs 1972
Amaç: Devletlerin ellerindeki nükleer silahların karşılıklı sınırlandırılmasını sağlamaktır. ABD başkanı NİXON ile arasında yapıldı. Sınırlama kabul SSCB başkanı BREJNEV edildi.
davet etmesi ve ardından ABD'nin Çin'e ambargoyu kaldırması iki devlet arasındaki ilişkileri geliştirdi. Bunun üzerine Çin daha önce ayrıldığı BM'ye yeniden üye olmuştur.
- II Antlaşması Haziran 1979
Amaç: ABD ve SSCB arasında uzun menzilli nükleer silahların karşılıklı olarak sınırlandırılmasını sağlamaktır.
Uyarı Ping - Pong Diplomasisi (Spor Siyaset İlişkisi) h
II. SALT
1971'de ABD masa tenisi takımının Çin'e davet edil-
ABD başkanı J. CARTER SSCB başkanı BREJNEV
arasında yapıldı.
mesiyle ABD - Çin arasındaki gerginliğin sona ermesini sağlayan olaydır.
Salt - II Antlaşması yürürlüğe girememiştir.
Örnek 1: Yumuşama döneminde "ping - pong" adı verilen ulusla-
h
Çünkü ABD kongresinin antlaşmayı onaylamadı
h
Sovyetlerin de - Afganistan'ı işgal etmesi tarafların antlaşmada samimi olmadıklarını ortaya koymuştur.
h
Salt II Antlaşması'nın uygulanmasını engelleyen bu gelişmeler yumuşamadaki samimiyetsizliği ortaya koymuştur.
rarası diplomatik ilişki; I. ABD - Çin II. ABD - Küba III. ABD - SSCB
devletlerinden hangilerinin yakınlaşmasında etkin rol oynamıştır?
AGİK (Helsinki Nihai Senedi) (1975)
A) Yalnız I
Amaç:
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
ABD ile Çin arasında geçmişten gelen sorunların çözümünde katkı sağlayan Japonya'da olimpiyatlara katılan ABD masa tenisi sporcularının Çin'e davet edil mesidir. (Ping - pong diplomasisi)
2
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
h
Uluslararası sorunları, diyalog yoluyla çözmek.
h Avrupa
Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK), Helsinki'de toplandı. Konferansta 32 Avrupa ülkesi, ABD, SSCB, Kanada ve İzlanda Helsinki Deklarasyonu'nu imzalamışlardır.
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI h
Bu belge, iki blok arasında yumuşama sürecini de başlatmıştır.
h Avrupa
Güvenlik İşbirliği Konferansı 1994'de Macaristan'ın başkenti Budapeşte'de toplandı ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nı (AGİT) kurdu.
h
h
AGİT, Kanada'dan Rusya'ya uzanan bir coğrafyada çatışmaları önleme uyuşmazlıkların dialog yoluyla çözümlenmesi konusunda büyük yararlar sağlamıştır.
h YUMUŞAMA DÖNEMİ ÇATIŞMALARI Vietnam Savaşı (1965 - 1973) (1976 - Vietnam Barış Antlaşması) h
Helsinki Deklarasyonunu Türkiye adına dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel imzalamıştır. (1994)
1954 yılında yapılan Cenevre Antlaşması ile Kuzey ve Güney Vietnam adı altında iki devlet kurulmuştur. SSCB kontrolündeki Kuzey Vietnam, Güney Vietnam'a saldırınca savaş başlamıştır.
1954 yılında ikiye ayrılan Vietnam'ın Konferansa katılan devletler birbirlerinin toprak bütünlüğüne ve egemenliğe saygı duyacak.
h
Devletler sorunları tehdit ve kuvvet kullanarak değil, barışçıl yollardan dialogla çözmek için uğraşacak.
h
Katılan devletler birbirlerinin iç ya da dış politikalarına müdahalede bulunmayacak.
h
Her devlet ırk, cinsiyet, dil ve din ayrımı yapmadan temel özgürlüklere ve insan haklarına saygı gösterecek uluslararası sözleşmelere uyacaktır.
SSCB güdümündedir.
ABD İki bölgenin birleşmesini istemeyen ABD'ye karşı Kuzey Vietnam donanması TOKİN Körfezinde ABD donanmasına saldırmıştır. Güney'i
Önemli Öneriler ve Alınan Kararlar Şunlardır: h
Kuzey'i
h
h
Bu saldırı üzerine ABD Vietnam'a asker çıkardı. ABD halk tepki gösterdi. ABD savaşı kaybetti. 1976 yılında Vietnam barış Antlaşması ile iki devlet birleşti ve Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu.
Uyarı ABD'nin Domino Teorisi Şudur: Soğuk Savaş Dönemi'nde dünyadaki komünist rejimlerin tümü yıkılmalı ve sömürge haline getirilmelidir.
Örnek 2: Yumuşama Dönemi'nde ABD - SSCB ilişkilerinin ilk defa gerginleşmesine,
Uyarı
I. Salt I Antlaşması,
ABD'nin 1965 yılında Kuzey Vietnamı bombalayıp sava-
II. U-2 Olayı,
şı başlatmasını ve önemli kayıplar vermesine halk büyük
III. Küba Sorunu
tepki gösterdi. Protesto edenler arasında Vietnam Savaşı
gelişmelerinden hangilerinin neden olduğu söylenebilir?
sırasında askere çağrılan Dünya Ağır Sıklet Boks Şam-
A) Yalnız I
"Vietnamlılar bana hiçbir kötülük yapmadılar ki onlarla sa-
D) II ve III
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
Yumuşama Dönemi'nde ABD - SSCB devletleri arasında gerginliğe neden olan ABD Casus uçaklarının Sovyet Rus topraklarına girmesi olayı U-2 - (II) ve Küba sorunudur.(III)
piyonu Muhammed Ali'de bulunmaktaydı. Muhammed Ali vaşayım." diyerek askere gitmeyi reddetti. Bunun üzerine ABD yönetimi Muhammed Ali'yi beş yıl hapis cezasına çarptırırken dünya şampiyonluğu ile elindeki tüm madalyaları geri almıştır.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
3
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI h
Ancak ABD, komünizmin diğer Latin (Güney) Amerika ülkelerine sıçramasını önlemek için Küba'ya "Gelişme İttifakı" adı altında bir yardım programı hazırladı. Küba bunu reddetti.
h
ABD, Küba'da Fiedel Castro'yu devirmek için bir plan hazırladı. Küba'daki Fiedel Castro karşıtı kişiler ABD'ye sığınıp, savaş tekniğine göre eğitildiler. Nisan 1961'de Nikaragua'dan kalkan B26 bombardıman uçakları Küba Hava alanını bombaladı.
h
Guatemala'dan gemiyle Küba'ya getirilen ABD'nin eğittiği mülteciler Küba'ya Domuzlar Koyu'ndan çıkarma yaptı.
h
Buna karşı Sovyet Rusya, ABD'ye karşı Küba'nın yanında yer alması ve Küba'ya nükleer başlıklı füze yerleştirmesi sonucu ABD'nin bu olaya tepki vermesi üzerine Sovyet Rusya'da Türkiye'deki ABD'ye ait Jüpiter füzelerinin de kendisini tehdit ettiği öne sürerek Türkiye'deki füzelerin kaldırılması halinde kendisinin Küba'daki füzelerini kaldırabileceğini ifade etmiştir.
Muhammed Ali
Örnek 3: Güney Asya'da yaşanan Keşmir Sorunu aşağıdaki hangi iki devletin bağımsızlığını kazanması sonucu ortaya çıkmıştır? A) Hindistan - Pakistan B) Afganistan - Hindistan C) Pakistan - Afganistan D) Somali - Sudan E) Çad - Cezayir
Keşmir Sorunu h
Hindistan ile Pakistan'ın kuruldukları andan itibaren birbirleriyle yaşadıkları en önemli sorundur.
h
Keşmir toprakları yer altı ve yer üstü zenginliklerine sahip bir bölgedir.
1946 yılında Hint yarımadalarında Hindistan ve Pakistan adlarında iki bağımsız "dominyon" kurulması kararlaştırıldı. Bağımsız iki devlet arasında Keşmir'in (önemli bir geçittir.) paylaşımı konusunda anlaşma sağlanamadı. Pakistan ve Hindistan SSCB aracılığı ile Taşkent Deklarasyonunu imzalayarak savaşa son verdiler. (1966)
h
h
BM'nin araya girmesiyle birlikte bölgede halk oylaması yapılması kararı alındı. (BM kararına rağmen günümüze kadar bölgede bir halk oylaması yapılamamıştır.)
h
Bu meselede ABD Pakistan'ın yanında, SSCB'de Hindistan'ı destekledi. İlerleyen yıllarda Çin'de Pakistan'ın yanında yer almıştır.
h
1963'te Keşmir'de Hindular ile Müslümanlar tekrar çatışınca 1965'te her iki ülke birbirine savaş ilan etmiştir.
h
İki taraf arasında BM Güvenlik Konseyi'nin çabaları ile ateşkes ilan edilmiştir.
Küba Buhranı Nedeni: h
Küba lideri Fiedel Castro 1959'da diktatör Fulgencio Batista hükümetini devirerek Küba'da komünizm yönetimini kurmasıdır.
4
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
Müslümanburayı olan bu bölgenin yönetimini elinde tuÇoğunluğu tan Keşmir Mihracesi Hindistan'a verince 1948 yılında iki ülke ilk kez savaştı.
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
KEŞMİR SORUNU h
1966'da SSCB'nin aracılığı ile "Taşkent Deklerasyonu" imzalanarak her iki devlet savaş öncesi sınırlarına geri dönmüştür.
1999 - Hindistan ile Pakistan arasında KARGİL SAVAŞI Keşmir yüzünden çıkmıştır.
Örnek 4: Sovyet Rusya'nın 1979 yılında Afganistan'ı işgali üzerine, Sovyetlere karşı mücadele eden; I. Basmacılar II. El - Fetih III. Mücahitler
örgütler arasında hangileri yer alır?
BM kararıyla Keşmir ikiye ayrılmıştır. h
%30
h
% 70 Keşmir Vadisi Hindistan'a verilmiş olmasına rağmen sorun hala devam etmektedir.
Azad Keşmir Pakistan'a
A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) II ve III
Sovyetleri Afganistanlara davet eden Afgan hükümetine (Muahmed'e) ve Sov yet Ordusuna karşı bağımsızlık mücadelesi veren Afganlı Mücahitlerdir.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
5
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
Sovyet Rusya'nın Afganistanı İşgali 1979
ilk Arap - İsrail Savaşı'nda İsrail Devleti'nin kurulmasını sağlayan ve ilk tanıyan ülkeler ABD, SSCB ve İngiltere'dir.
1988 Cenevre Antlaşması h
1979'da Sovyetler, (Sovyet Yanlısı) Afgan yönetiminin isteği üzerine Afganistan'a asker çıkarmıştır.
h
1988 yılında - Cenevre Antlaşması sonucu sorunu çözülmüş ve
h
1989 yılında- Sovyetler Afganistan'dan çekildi.
Uyarı 1978 yılında Afganistan'da Sovyet yanlısı bir hükümet kurulmuş aynı yıl Sovyetlerde "Dostluk iyi komşuluk ve İşbirliği Antlaşması" imzalanmıştır. Afgan hükümeti kendisine karşı ülke içinde başlayan hükümeti yıkmaya yönelik hareketlere karşı bu antlaşma kapsamında Sovyetlerden yardım istedi. Sovyetlerde mevcut hükümeti koruma adına Afganistan'ı işgal ettti. h
ABD, Sovyetlerin bu girişimi üzerine SALT-II Antlaşması'nı onaylamaktan vazgeçmiş ve 5 Ocak 1980'de bu ülkeye yaptığı tahıl ihracatını da durdurmuştur.
h
Ayrıca Sovyet işgaline tepki olarak, ABD ve 70'e yakın ülke Moskova'da düzenlenen 1980 yaz Olimpiyatları'na da katılmamıştır.
Yorumlayalım: Sovyetlerin temel politikası "böl - parçala - yönet"tir. Önce kendi yanında olacak bir hükümet kurdurdu, sonra iç karışıklık yarattı Sovyetler bütün bunlar Afganistan'ı işgali dünya kamuoyunda meşru göstermek amacıyla yapmıştır.
1949 - Arap - İsrail Savaş Sonrası Sınırları
h ARAP - İSRAİL SAVAŞLARI h
Arap - İsrail Savaşlarının temel nedeni 1948 yılında Filistin Coğrafyasında kurulan Yahudi İsrail devletinin arz-ı mevud II. Arap (Vaadedilmiş topraklar) anlayışı ile bölgede toprak kazanarak Nedeni: sınırlarını genişletmek istemesidir.
I.
Arap İsrail Savaşı 1948 - 1949
h
(Mısır) - İsrail Savaşı - 1956
Mısır'ın Süveyş kanalının millileştirmesidir, Ancak Süveyş Kanalının İngiltere'nin kontrolü altında olması, Mısır'ın bu politikası sömürgeci emperyalist İngiltere'nin çıkarlarına zarar vermiştir. Mısır, Ürdün, Lübnan, Irak birleşerek yeni kurulan İsrail'e sal- Bu savaş arka planda İngiltere - Mısır Savaşı haline gelmiştir. Bu savaş sonucunda Filsitin'li Araplar ülkelerinden sürülmüşlerdir. dırdı. Savaşı İsrail kazandı. "Mülteci Sorunu" ortaya çıktı. Bu
6
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
Sonucu: h
Mısır yenildi. Çünkü İsrail'i İngiltere ve Fransa desteklemiştir.
h
Ortadoğu ABD ve SSCB denetimine girdi.
h
Bu savaş sonucunda SSCB Arapların yanında yer aldı ve Mısır'a silah ticareti yaptı.
h
Ayrıca Mısır'ın Akabe Körfezi'ni İsrail'e kapatması ve Filistin Kurtuluş Örgütü'ne yardım etmesi sonucu savaş çıktı. Mısır, Ürdün ve Suriye İsrail'e yenildi.
h
İsrail bu savaş sonucunda Suriye'ye aitGolan tepelerini, Doğu Kudüs'ü, Sina Yarımadası'nı ve Gazze'yi elegeçirmiştir.
Uyarı Bu savaş sırasında Yaser Arafat, El fetih örgütünü kurdu. Bu örgüt Filistin'in kurtuluşu için zor koşullar altında mücadele etti.
Yorumlayalım: Avrupalı devletler ve ABD Orta Doğu Coğrafyasında merkez karakol görevi görecek bir devlet olarak İsrail'in yanında yer almışlardır.
Örnek 5: Orta Doğu'da İsrail Devleti'nin Müslüman mültecilere baskı uygulaması ve 1966 yılında Samu köyündeki halkı katletmesi aşağıdakilerden hangisine neden olmuştur? A) Kara Eylül olaylarına B) FKÖ kurulmasına C) El - Fetih hareketine D) Altı Gün Savaşlarına E) Yom Kippur Savaşlarına 1966 yılında Ürdün Sınırını geçerek Somu Köyündeki Müslümanları katleden İsrail ile Müttefik Araplar arasında Altın Gün Savaşları başlamış Araplar yine kaybetmiştir. (1967)
1967 - Arap - İsrail Savaş Sonrası Sınırları
Kara Eylül Olayları III. Arap h
İsrail (6 Gün) Savaşı 1967
Nedeni:
Bu savaşın çıkmasında İsrail askeri birliğinin Ürdün sınırını Filistinlerin Ürdün'e sürülmesi, sonucu Ürdün'ün Filsitinlilere kargeçip 4000 nüfuslu Samu Köyüne saldırarak köy halkını yok şı sert tavrı üzerine FKÖ ile Ürdün Kralı Hüseyin arasında yaşaetmesidir. nan olaydır.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
7
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
Uyarı Bu olayda İsrail Ürdün Kralı Hüseyin'e destek vermiştir. Bu
h
Yom Kippur Savaşlarında ABD İsrail'e büyük yardımlarda bulunmuştur.
h
Araplara ise SSCB yardım etti. SSCB Suriye'ye T62 tankları ve uçak filosu verdi.
h
Bu savaş Camp David Antlaşması'na zemin hazırlamıştır.
durum Arap ülkelerinin Ürdün ile diplomatik ilişkileri kesmesine neden olmuştur.
Uyarı Kara Eylül Grubu - 1972 MÜNİH olimpiyatlarında 11 İsrailli sporcuyu rehin almışlardır. Kara Eylül grubunun bu olayı yapmaktaki amacı dünya milletlerinin dikkatini Fisitin coğrafyasında İsrail'in yaptığı katliamlara çekmektir.
Uyarı Yom Kippur Savaşı, İsrail'i; askerî, diplomatik ve ekonomik alanlarda ABD'ye eskisinden daha bağımlı hale getirmiştir.
IV. Arap - İsrail Savaşı 1973 om (Y Kıppur Savaşı) h
Mısır ile Suriye arasında yaşandı. Bu savaş Y om Kippur diye de bilinmektedir.
h
Savaşın nedeni, Mısır ve Suriye'nin işgal edilen Arap topraklarının topyekün bir müdahale ile kurtarılacağına inanmalarıdır.
Uyarı Taraflar arasında barış antlaşması imzalanması için ABD Dışişleri bakanı Henry Kissinger'in gerçekleştirdiği Mekik Diplomasisi sonucunda 18 Ocak 1974'te Sina Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmayla İsrail Sina'nın bir bölümün-
Uyarı
den çekilmiştir.
Bu savaş Ramazan ayı ile Yahudilerin kutsal günlerine denk geldiği için bu ismi almıştır.
Uyarı
Yorumlayalım: İki bloklu bir dünyada yer alan SSCB ve ABD Arap - İsrail Savaşlarında silah satarak çok büyük paralar ka-
Bu süreçte ABD'nin yine İsrail'in yanında tavır takınması
zandılar. Temelde SSCB ve ABD iki süper güç olarak perde arka-
üzerine Arap ülkeleri Batılı devletlere petrol ambargosu ko-
sında aralarında kimin kime silah satacağına karar vermişlerdir.
yarak "1973 Petrol Krizi"ni ortaya çıkarmışlardır.
Savaşlar silah ticaretinin en önemli kaynağıdır.
8
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
Camp David Antlaşması (1978) h
h
Üyeleri:
İsrail ile Mısır arasında ABD'nin diplomatik çabaları sonucun- İran, Kuveyt, Irak, Suudi Arabistan, Venezuela, Endonezya, Katar, Cezayir, Birleşik Arap Emirlikleri, Gabon, Nijerya ve Ekvada imzalanmıştır. dor'dur. Arap ülkeleri de - İsrail'de bu antlaşmaya uymadılar.
h
Bu antlaşma ABD başkanı Jimmy Cârter gözetiminde, Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat ile, İsrail Devlet Başkanı Me- Organları: nahem Begin arasında 12 günlük pazarlıktan sonra imzala1969'da Genel Kurul mıştır.
h
Camp David Antlaşması'ndan sonra 1980'de Mısır ile İsrail arasında diplomatik ilişkiler normale döndü. Havayolu taşı-
• Yöneticiler meclisi • Sekreterya
macılığı başladı. Mısır, İsrail'e petrol satmaya başladı. İsrail, Sina Yarımadası'nı Mısır'a geri verdi.
• Araştırma Bölümü ve Ekonomi Komisyonu • Kalkınma ve Yardım Fonu'dur.
h
Bu antlaşma ile İsrail'i tanıyan ilk Arap ülkesi Mısır oldu.
h
İsrail - Mısır ilişkileri normalleşti.
h
Sina Yarımadası Mısır'a bırakıldı.
Uyarı Camp David Antlaşmasını imzalayan: Mısır devlet başkanı Enver Sedat, İsrail adına imzalayan M. Begin 1978 Nobel barış ödülünü birlikte almışlardır.
Washington Antlaşması 1979 h
Bugünkü İsrail - Mısır sınırını çizen Antlaşmadır.
h
26 Mart 1979'da karşılıklı toprak bütünlüğü ve bağımsızlık düşüncesine saygı duymayı esas alarak bugünkü İsrail - Mısır sınırlarını çizen "İsrail - Mısır Barış Antlaşması" Washington'da imzalanmıştır. Bu antlaşma, İsrail'in güneyde güvenliğini garantilerken Mısır'ın Arap dünyası ile ilişkilerinin kopmasına yol açmıştır.
h
Arap ülkelerinden Mısır'a yapılan ekonomik yardım kesilirken, ABD Mısır'a ekonomik yardımda bulunmuş, İsrail de 27 Nisan 1982'de Sina'dan tamamen çekilmiştir.
İslam Konferansı Örgütü'nün Kuruluşu 1969 Nedeni: h
İsrail işgali altındaki Kudüs'te, Dennis Michael Rohan adında bir Avusturya'lı Yahudi'nin 21 Ağustos 1969'da Kudüs'teki El - Aksa Camisi'nin kundaklanması ve Ürdün Kralı Hüseyin'in önerisi ile Arap devletlerinin Dışişleri Bakanları Kahire'de toplanarak "İslam Zirvesi" yapılmasına karar verdiler.
h
Bu karar doğrultusunda Fas'ın başkenti Rabatta aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 24 ülkenin katılımıyla "İslam Zirvesi Mekik Diplomasisi toplandı. h 1973 – Arap – İsrail Savaşı tam barışı sağlayamadığı için Kuruluşun ismi 2012 yılında "İslam İşbirliği Teşkilatı (İTT)" olabölgede savaşın sona etmesi barışın sağlanması amacıyla rak değiştirildi. Örgütün Genel Sekreterliğini 2005'ten 2014 ABD Dışişleri Bakanı Henry KİSSİNGER'in, Tel - Aviv ve Arap yılına kadar Türk kökenli Ekmeleddin İhsanoğlu yapmıştır. ülkeleri arasında gidip gelmesi siyasetidir.
h
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
9
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
h ULUSLARARASI POLİTİKADA
PETROLÜN YERİ
I. Dünya h
Petrol Krizi 1973
1973'teki Arap - İsrail Savaşı sonucnda Arapların petrolü Av-
Uyarı Petrol fiyatı Ayarlaması OPEC'ten önce; İngiliz Şirketler olan (Shell, Essa, British Petrol) şirketlerin elinde idi. OPEC 1980'de kısmen önemini yitirdiyse de dünya petrol üretiminin % 49'nu elinde bulundurmaktadır.
rupa'ya karşı bir silah olarak kullanılmıştır. h
Arapların bu petrol silahına karşı, ABD'nin öncülüğünde özellikle petrolün sağlanması ve kullanılmasında iş birliği, dayanışmayı ve ortak planlamayı gerçekleştirmek için, 1974'te 14
Uyarı
üyenin katılımıyla Milletlerarası Enerji Ajansı kurulmuştır. Bu dönemde ortaya çıkan 1967 Arap - İsrail Savaşı'ndan sonra da petrolü İsrail'e karşı siyasi bir silah olarak kullan-
OPEC'in Kuruluşu - 1960 (Petrol İhracaat Birliği)
mak isteyen Arap ülkeleri de bir araya gelerek "Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Teşkilatı (OAPEC)'nı kurdular. Ancak
Petrol fiyatlarının belirlenmesi ortak sorunların birlikte çözülme-
OAPEC başarılı olamadı. 1973 yılında Arap - İsrail Savaşı
sidir. Merkez Viyanadır üye devletleri: Suudi Arabistan, Irak, İran,
sonrası petrol fiyatları bir anda arttı.
Kuveyt ve Venezuella'dır.
Kuruluş Amacı: h
Petrol fiyatlarını yüksek seviyelere çıkarmak
Örnek 6:
h
Petrol fiyatlarını ayarlamak
h
Petrol üreten ülkeler arasında teknik konularda işbirliğini sağ-
1973 - Arap - İsrail Savaşı'ndan sonra Petrol krizinin yaşanmasına neden olan kuruluş aşağıdakilerden hangisidir?
lamak
A) OEEC h
Petrolün batıya karşı bir yaptırım olarak kullanmaktır.
h
1970'li yılların başında OPEC amacına ulaştı ve petrol şir-
D) AGİK
B) OPEC
C) SEATO E) NATO
1973 - Arap - İsrail Savaşı'nda Müslüman Arapların önemli kayıplar yaşaması
ketlerine karşı üstünlük sağladı. Petrol üretimini daha paha- ve petrolün caydırıcı bir (Avrupa'ya karşı) silah olarak kullanan OPEC'tir. lıya mal ettiği için düşük fiyatta petrol satışından zarar gören ABD'nin petrol şirketlerine destek vermemesi, OPEC'in başarılı olmasında etkili olmuştur.
10
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
Konu Testi - 1
1. Yumuşama Dönemi, 1960 sonrası bloklar arası gerginliği azaltmak için karşılıklı görüşmelerin tercih edildiği bir dönem olmuştur.
4. 1963'te kurulan Afrika Birliği Örgütü'ne üye devletler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Nijer
Aşağıdakilerden hangisi "Yumuşama Dönemi" gelişmeleri arasında gösterilemez?
B) Sudan D) Fas
C) Cezayir E) Malezya
A) Salt-I Antlaşması B) Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı C) Helsinki Konferansı D) Camp David Antlaşması E) Truman Doktrini
5. ABD'nin aşağıdaki ülkelerden hangisinde konuşlandır2. Avrupa'nın AET'den AB'ye geçişini sağlayan son antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
dığı Jüpiter füzelerini sökmesiyle birlikte Sovyetlerle yaşamış olduğu Küba Krizi sona ermiştir?
A) Mastricht Antlaşması
A) Malta
B) Roma Antlaşması
B) Afganistan
C) Oslo Antlaşması
C) Yunanistan
D) Paris Antlaşması
D) Kore
E) Ankara Antlaşması
E) Türkiye
3. Yumuşama Dönemi olayları içinde ABD ve SSCB; I. Kore II. Küba III. Vietnam
6. Avusturyalı bir Yahudi'nin Kudüs'te, Mescid-i Aksa'yı bölgelerinden rejim çatışması içine rek bölgelerdehangilerinde bölünmelerin yaşanmasına nedengireolmuşlardır?
kundaklaması sonucu İslam ülkelerinin bir araya gelerek kurdukları örgüt aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yalnız I
A) İKÖ
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
B) SAVAK D) OEEC
C) OPEC
E) AGİK LYS Tarih Planlı Ders Föyü
11
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
Konu Testi - 1
7. Yumuşama Dönemi'nde yaşanan;
10. Orta Doğu bölgesinde; sosyalist, birleşik ve laik bir Arap Devleti oluşturmayı hedeeyen, Arapçada "yeniden diriliş" anlamına gelen siyasi hareketin en önemli lideri aşağıdakilerden hangisidir?
I. Küba Krizi II. Vietnam Savaşı III. Kore Savaşı
gelişmelerinden hangilerinin ABD'nin nükleer füze tehdidi altına girmesine neden olduğu söylenebilir?
A) Hüsnü Mübarek
A) Yalnız I
C) Cemal Abdünnasır
B) Yalnız II
D) I ve II
B) Yaser Arafat
C) Yalnız III
D) Saddam Hüseyin
E) II ve III
E) Muhammed Ali Cinnah
8.
•
ABD'nin halkın savaş karşıtı gösterileri
•
Avrupa'nın savaşa karşı çıkması
•
Muhammed Ali Clay'ın ABD'ye karşı çıkması
11. Aşağıdakilerden hangisi, Arap - İsrail savaşları sırasında yaşanan olaylardan biri değildir?
Yukarıdaki gelişmeleren yaşanmasına neden olan olay aşağıdakilerden hangisidir?
A) İntifada
A) Küba Buhranı
C) Kara Perşembe
B) Afganistan Savaşı
D) Altı Gün Savaşları
C) Keşmir Meselesi
E) Kara Eylül
B) Yom Kippur Savaşı
D) Vietnam Savaşı E) Kore Savaşı
9. ABD ve Sovyetler Birliği arasında 18 Haziran 1979'da imzalanan SALT - II Antlaşması'nın yürürlüğe girmesini engelleyen gelişmenin;
12. Filistin sorununun çözümüne yönelik olarak Mısır ile İsrail arasında ABD'nin arabuluculuğu sonucu imzalanan antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
I. Sovyetlerin Afganistan'ı işgali II. ABD senatosunda onaylanmaması
A) Camp David
III. Küba Sorunu
durumlarından hangileri olduğu savunulabilir?
B) Kahire
A) Yalnız I
C) Oslo
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
D) Tel Aviv
E) II ve III
E) Brüksel A. 21
12
C. 11
D. 01
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
D .9
D .8
A .7
A .6
E .5
E .4
D .3
A .2
E .1
r al pav e C
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
Konu Testi - 2
1. Dünya'da bloklar arası gerginliği azaltarak ve karşılıklı görüşmelerin etkin kılındığı dönem aşağıdakilerden hangisidir? A) Yeni Dünya Düzeni
4.
I. Taşkent Deklerasyonu II. Keşmir sorunu III. Bandung Konferansı
B) Soğuk Savaş Dönemi
Yukarıdakilerden hangilerinin Pakistan ve Hindistan devletleriyle ilgili bir durum olduğu söylenebilir?
C) Yumuşama Dönemi
A) Yalnız I
D) Küreselleşen Dünya Dönemi
D) I ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
E) Sıcak Savaş Dönemi
2. Yumuşama Dönemi'nin başlamasında SSCB ile ABD
5. Ürdün Kralı Hüseyin'in önerisi ile Arap devletlerinin dış
arasında yaşanan aşağıdaki sorunlardan hangisinde SSCB'nin katı politikasını terk ederek uzlaşma siyaseti izlemesi etkili olmuştur?
işleri bakanlarının 25 Ağustos 1969'da Kahire'de toplanarak alt yapısını oluşturdukları Türkiye'ninde sonra dahil olduğu teşkilat aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nükleer silahların sınırlandırılması
A) İİT
B) Berlin Buhranı
B) OPEC
C) Küba Sorunu
C) AGİK
D) Salt I Antlaşması
D) OECD
E) Vietnam sorunu
E) OAPEC
6. Ping - Pong diplomasisinin aşağıdaki devletlerden 3.
hangisi arasında yaşanan gerilimi sona erdirdiği söylenebilir?
I. Venezüella II. Kuveyt
A) SSCB - ABD
III. Irak
Yukarıda verilen devletlerden hangileri OPEC'in kurucu üyeleri arasında yer alır?
B) ABD - Çin
A) Yalnız II
D) ABD - Japonya
D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
C) Güney Kore - Kuzey Kore E) İngiltere - Çin LYS Tarih Planlı Ders Föyü
13
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
7.
Konu Testi - 2
10. I. Çevreleme politikası
I. Salt I Antlaşması II. Salt II Antlaşması
II. Golân Tepeleri
III. Camp David Antlaşması
III. Yom Kippur Savaşı
Yukarıdakilerden hangileri Doğu ve Batı blokları arasında yaşanan gerginliğin azaltılmasında etkili olmuştur? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
Yukarıda verilenlerden hangilerinin Arap - İsrail Savaşları ile ilişkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız I
C) Yalnız III
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Yalnız III
E) II ve III
E) II ve III
8. 1948 yılında başlayan ilk Arap - İsrail savaşının temel
11. Yumuşama sürecinde Mısır'ın Arap birliğinden dışlan-
nedeni olarak;
masına neden olan olay aşağıdakilerden hangisidir?
I. BM kararı ile Filistin topraklarında İsrail devletinin kurulması,
A) Süveyş krizi B) Camp David Antlaşması
II. Mısır'ın Süveyş kanalını millileştirmesi
C) Yom Cippur Savaşı
III. Mısır'ın Akabe Körfezini İsrail'e kapatması
D) Kanlı Noel
durumlarından hangileri gösterilebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
E) Sisi'nin yönetime gelmesi
C) Yalnız III
E) II ve III
12. ABD'nin SSCB arasında nükleer silahların sınırlandıçözmeye yönelik olarak uygulanmıştır?
rılmasıyla ilgili çalışmaların başlamasında etkili olan gelişme aşağıdakilerden hangisidir?
A) Keşmir Sorunu
A) Keşmir Sorunu
B) Vietnam Savaşı
B) Küba Krizi
C) U-2 Olayı D) Arpa - İsrail Savaşları
C) Truman Doktrini D) Atlantik Bildirisi
E) Kıbrıs Sorunu
E) San Francisco Konferansı
9. Mekik diplomasisi aşağıdaki sorunlardan hangisini
B. 21
14
B. 11
E. 01
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
D .9
A .8
A .7
B .6
A .5
C .4
E .3
B .2
C .1
r al pav e C
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
Konu Testi - 3
1. Doğu Bloku ile Batı Bloku arasında yumuşama süreci-
4. İrangate olayı aşağıdaki devletlerden hangileri arasın-
ne girilmesine aşağıdakilerden hangisinin neden olduğu söylenemez?
da yaşanmıştır?
A) Sovyet Rusya'nın liberal demokrasiye geçişi sağlaması
B) SSCB – İran
B) Bazı balkan ülkelerinin batı bloku ile diplomatik ilişkileri güçlendirmesi
D) ABD – İran
A) SSCB – ABD C) ABD – Irak E) İsrail – Mısır
C) ABD ve SSCB'nin birbirine denk güçler haline gelmesi D) Her iki bloktada askeri savunma paktlarının kurulması E) Bloklar içinde zaman zaman anlaşmazlıkların yaşanması
2.
5.
I. Yugoslavya lideri – Tito II. Hindistan lideri – Nehru III. Pakistan lideri – Muhammed Ali Cinnah
Yukarıdakilerden hangileri Bağlantısızlar hareketinin öncüleri olarak kabul edilir? A) Yalnız II D) II ve III
I. Muhammed Ali Cinnah II. Mahatma Gandhi
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III
III. Yaser Arafat
Yukarıdakilerden hangileri Hindistan'ın İngilizlere karşı verdiği bağımsızlık mücadelesinde etkin rol oynamıştır? A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I ve III
3. 1969 yılında Müslümanların kutsal yerlerinden olan El-Aksa Camisinin kundaklanması olayının;
6. Bandung Konferansı sonucunda kurulan bağlantısız-
II. müslümanlar arasında işbirliğinin güçlenmesi
lar hareketini Avrupa'da temsil eden ülke aşağıdakilerden hangisidir?
III. Filistin kurtuluş örgütünün kurulması
A) Arnavutluk
I. islam Konferansı Teşkilatının kurulması
İslam dünyasında durumlardan hangilerine neden olduğu söylenebilir?
B) Macaristan
A) Yalnız I
D) Romanya
D) I ve II
B) Yalnız II E) I ve III
C) Yalnız III
C) Yugoslavya E) Yunanistan LYS Tarih Planlı Ders Föyü
15
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
7.
Konu Testi - 3
11. 1960 yılında oluşturulan OPEC'in kuruluş amaçları ara-
I. U-2 krizi II. Küba Sorunu
sında;
III. Salt - II Antlaşması
I. petrol fiyatlarına yön vermek II. üye ülkeler arasında işbirliğini sağlamak
Yukarıdakilerden hangileri ABD ile SSCB arasında sorun yaşanmasına neden olduğu söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
III. petrol ithalatını önlemek
durumlarından hangilerinin yer aldığı söylenemez?
C) I ve II
A) Yalnız II
E) I, II ve III
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
8. 1973 Petrol Krizi'nin I. Milletlerarası Enerji Ajansı'nın kurulması
12. SSCB'nin Varşova Paktına bağlı güçleri kullanarak
II. Batı Avrupa ve Japonya'da kaygı yaratması
....................... işgali, ABD'ninde mütteklerine danışmadan NATO'ya bağlı güçleri de kullanarak ......................... işgal etmesi sonucu SSCB'ye Doğu Bloku ülkeleri, ABD'ye ise Batı Bloku ülkeleri tepki göstermiş ve Fransa NATO'nun askeri kanadından ayrılmıştır.
III. İngiltere kısa süreli Orta Doğu ülkelerine uyguladığı silah ambargosunu kaldırması.
sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
Yukarıdaki boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
E) I, II ve III
A) Çekoslovakya – Kore B) Çekoslovakya – Vietnam C) Kore – Küba
9. Uluslararası ilişkilerde Batı Bloku ve Doğu Bloku dı-
D) Suriye – Irak
şında kalan devletler grubu; E) Vietnam – Kore
I. üçüncü dünya II. demirperde III. uzak doğu
kavramlarından hangileriyle adlandırılmıştır? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I ve III
13. Aşağıdakilerden hangisi, İslam Konferansı Teşkilatı'nın kuruluş amaçları içinde yer almaz?
10. "SSCB silahlı kuvvetlerinin Hint Okyanusu'na ve petrolün büyük bir bölümünün dünyaya nakledildiği Hürmüz su yoluna 300 mil kadar yaklaşması Orta Doğu petrolünün serbest akışı için büyük bir tehlike oluşturacak stratejik bir konumu sağlamlaştırmaya çalışıyor."olması durumu
A) İslam ülkeleri arasında dayanışmayı ve işbirliğini arttırmak
aşağıdakilerden hangisinin işgali ile ilişkilendirilebilir? A) Pakistan B) Hindistan C) Mısır
kaldırılmasını sağlamak D) Filistin halkının, haklı mücadelesini desteklemek
D) Ürdün E. 31
16
B. 21
B. 11
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
B) Kutsal yerleri korumak C) Her türlü mandacılık ve yayılmacı yaklaşımın ortadan
E) Araplar arasında siyasi birliği sağlamak
E) Afganistan E. 01
A .9
E .8
E .7
C .6
B .5
D .4
A .3
C .2
A .1
r al pav e C
LYS // TARİH YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
FÖY NO
09
İran - Irak Savaşı (1980 - 1988) - Yumuşama (Detant) Dönemi'nde Dünyada Kültürel ve Teknolojik Gelişmeler - Türk Dış Politikasında Yaşanan Gelişmeler - Yumuşama Döneminde Türkiye'de Yaşanan Gelişmeler
İRAN - IRAK SAVAŞI
h İRAN - IRAK SAVAŞI (1980 - 1988) Nedenleri:
Uyarı BAAS PARTİSİ 1940'da Şam'da kurulmuştur. "Yeniden Doğuş" anlamına gelmektedir.
h
İran'ın Şatt-ül Arap nehrini geri almak istemesi
Amacı: Sosyalist bir anlayışla yönetilen birleşik - laik bir
h
1971 de İran'ın Basra körfezindeki adaları alması
Arap toplumu oluşturmaktır. Baas'ın sosyalist anlayışında
h
İran'da Şah yönetiminin devrilip Hümeyni'nin iktidara gelmesi
özel mülkiyete saygı adaletli gelir dağılımı. İç ve dış ticaret
h
Irak'ta Baas Partisinin (Saddam Hüseyin'in) yönetime gelmesi
ma, işçi sınıfının yönetime katılması gibi ilkelere dayan-
h
Irak, Şii savunucusu İran'ın, Irak'ta da Şii çoğunluğu Saddama karşı kışkırtma durumunun olması
darbe sonucu yönetimi Saddam Hüseyin'e bıraktı.
denetimi, doğal kaynakların millileştirilmesi planlı kalkınmaktadır. 1933'te Irak'ta başa geçen Baas Partisi, 1979'da
İran - Irak Savaşında: ABD SSCB
Irak'a İran'a silah satmıştır.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
1
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI Sonuçları Şöyledir: h
İran ile Irak arasında Basra Körfezi ve Şattülarap su yolu üzerinde egemenlik mücadelesi nedeniyle gerginleşen ilişkiler 1975 Cezayir Antlaşması ile geçici olarak çözmlenmiştir..
h
1 Milyonu aşan şii ve sunni müslüman ölmüştür.
h
Savaşın sonunda ABD'nin istediği gibi sınırlarda değişiklik olmamıştır.
h
Petrol üretimi düşmüş, petrol fiyatları yükselmiştir.
h
Savaş sırasında borçlanan Irak, borçlarını kapatabilmek için savaştan sonra Kuveyt'e saldırmıştır. İran'da Humeyni, iktidarını güçlendirmiştir.
h h h
Yalnız kalan İran silah sanayisini geliştirdi. Bu savaş, Basra körfezinde ABD'nin izni olmadan hiçbir hareketin başarılı olmayacağını göstermiştir.
Uyarı İran - Irak Savaşı'nda Suriye ve Libya İran'ı diğer Arap ülkeleri ise Irak'ı desteklemiştir.
İRAN GATE OLAYI NEDİR? h
h YUMUŞAMA (DETANT) DÖNEMİ'NDE
DÜNYADA KÜLTÜREL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER
h
SSCB, 1957'de Sputnik - 1 yapay uzay uydusunu, Kasım 1957'de de Layka isimli köpeği taşıyan Sputnik - 2'yi uzaya göndermiştir.
h
ABD 1958'de Explorer - 1 isimli uyduyu uzaya göndermiştir.
h
SSCB 1961'de içinde ilk insan bulunan (astronot Yuri Gagarin) Vostok - 1'i uzaya gönderdi. (uzaya giden ilk insan Yuri Gagarindir.) 1970'te ilk kişisel bilgisayar üretildi.
h h
1978'de üretilen APPLE'ın fabrikalarda kullanılmasıyla bilgisayar, sanayi alanına da girmiş oldu.
h
ABD'li Apollo uzay gemisi 1969'da uzaya fırlatıldı. İçinde Amstrong, Aldrin ve Collins isimli astronotlar yer almıştır.
h
21 Temmuz 1969'da Amstrong aya ilkayak basan astronotoldu.
h
Bu uçuşları Apollo 11, Apollo - 12, Apollo - 13 uçuşları izledi.
ABD çıkarları için İran'a silah satabileceğini, İranın'da sözde düşman ilan ettiği ABD'den silah alabileceğini dünyaya göstermiş oldu. Satışı İsrail devleti üzerinden yapılmıştır. ABD'li yarbay OLİVER NORTH bu satışı gerçekleştirmiştir. İran Irak Savaşı sırasında ABD'nin İran'a düşman gibi görünerek Irak'ın yanında aynı zamanda İran'a da silah satması olayına "İran Gate" olayı denilmesidir.1986 yılında ABD meclisi yarbayı suçlu ilan etmiş. ABD başkanı Reagen ise yarbayı ABD çıkarlarına hizmet ettiği gerekçesiyle aklamıştır.
Örnek 1: Aşağıdakilerden hangisi Yumuşama Döneminde dünya da yaşanan ilkler arasında gösterilemez? A) İlk topun kullanılması B) İlk kalp nakli
AY'A İLK AYAK BASAN İNSAN h
SSCB, 1970'de aya ilk otomatik inişi yaptı.
h
Bilimsel ve teknolojik gelişmelerde ulaşılan düzey ve gelecek konusundaki bilinmezlik, edebiyatta modern post (modern ötesi) anlayışın 1960'lardan itibaren hâkim olmasına yol açmıştır.
h
Rock And Roll tonu müzik bu dönemde de etkilidir.
h
Heavy Metal grubu da bu dönemde etkilidir. (Rollina Stones)
C) Sanayi robotunun icadı D) Yuru Gagarin'in Vostok I ile uzaya çıkması. E) Telstar I geliştirildi. Yumuşama dönemi ilkleri arasında ilk topun kullanılması yer almaz, ilk top yüzyıl savaşlarında (Kresy Muharebesinde) kullanılmıştır.
2
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
Uyarı
h
1960 - 1980 yılları arasında düzenlenen FIFA Dünya Kupası'nda ki sıralama Brezilya (1962), İngiltere (1966), Bre-
Uyarı
zilya (1970), Almanya (1974) ve Arjantin (1978) şampiyon olmuştur. Bu dönemde "FIFA Dünya Kupası"nda kurallar
Kıbrıs Adası 1571 yılında Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa
gereği, kupayı üçüncü kez kazanan Brezilya, 1970'te ku-
tarafından alınmış. 1878'de geçici olarak İngiltere'ye bıra-
payı müzesine götürmüştür. 1951 yılından itibaren yapılan
kılmıştır. I. Dünya Savaşı ile İngiltere adayı ilhak etmiştir.
Akdeniz oyunlarının tamamına katılan Türkiye, 1974'de altıncı Akdeniz Oyunlarına İzmir'de ev sahipliği yaptı.
h TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA YAŞANAN
GELİŞMELER
h
Kıbrıs'taki Rumların Enosis'i gerçekleştirmek amacıyla EOKA örgütünü kurarak adada yaptığı katliamlar dış politikamızın bir numaralı sorunu haline gelmiştir.
Türkiye'nin Soğuk Savaş döneminde batı ittifakına dâhil olarak batıyla uyumlu bir dış politika izlediği bilinmektedir. Bu dönemde Kıbrıs, Ege sorunları, Orta Doğu'da Arap - İsrail Savaşları ve Ermeni terörü Türk dış politikasının şekillenmesinde etkili olan olaylardır.
Türk - Yunan ilişkileri ve Yaşanan Sorunlar
h
Kıbrıs Sorunu "ilk kez" 1954 yılında Yunanistan'ın İngiltere'den adayı istemesiyle ortaya çıkmıştır.
h
Bunun üzerine Türkiye de, Yunanistan gibi adanın kendisine
h
h
h
h
verilmesini istedi. Bu sırada adadaki Kıbrıs Rumları Türklere karşı katliama başladılar. İstanbul'daki bir gazete Atatürk'ün Selanik'teki evinin bombalandığı haberini verdi. Kıbrıs konusunda Türkiye önceleri "Kıbrıs Türk'tür, Türk kalacaktır." politikası izlerken sonradan, "Ya taksim, ya ölüm" politikası ile adanın Türk ve Rum tarafı olarak ikiye bölünmesini savunmuştur. 1959'da Zürih ve Londra Antlaşmalarıyla adada Türkiye ve Yunanistan'ın özel halkların varlığı kabul edildi ve Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu.
h
Türk - Yunan kıta sahanlığı sorunu
h
Ege Adalarının silahsızlandırılması sorunu
h
Yunanistan ege hava sahasının genişliği sorunu (FIR HATTI) 1963 - 1964 Kıbrıs Krizi
h
Kıbrıs Adası sorunu
h
Kara suları sorunu olarak bilinmektedir.
a) Kıbrıs Sorunu'nun Gelişimi
h
Rumların 1963'te Zürih Antlaşması'nı tanımadıklarını ilan etmeleriyle başlamıştır.
h
Rumların Kıbrıslı Türkleri adadan atma girişimleriyle sorun büyümüştür.
h
Türkiye ile Yunanistan arasında yaşanan 1963 - 1964 Kıbrıs 1967 Kıbrıs Krizi krizi yaşanmıştır h Rumların Türklere ait Boğaziçi ve Geçitkale köylerini basınca Konlı noel olayı (25 Türkün Rum çeteleri tarafından katledilmesi) TBMM Kıbrıs'a asker çıkarma kararı aldı. Türkiye ile Yunanistan arasında uzlaşma sağlanarak sorun geçici olarak çözüldü. 1967 Kıbrıs Krizi
h
1974 Kıbrıs barış harekatı şeklinde yaşanmıştır.
h
Kıbrıs'taki Rumlar, İngiliz yönetimi altındayken Adayı Yunanistan'a katma idealleri (Enosis) doğrultusunda faaliyetlerde bulundular.
h
Yunanistan ise, 1951'de Kıbrıs'ın kendisine verilmesi için İngiltere'ye resmen başvuruda bulunmuştur.
h
h
h
Zürih ve Londra Antlaşmaları doğrultusunda 16 Ağustos 1960'ta bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti ilan edildi. Cumhurbaşkanlığına Rum lider Makarios, yardımcılığına da Türk lider Dr. Fazıl Küçük getirildi.
h
Kıbrıs'ta sağlanan barış ortamı uzun süre devam edemedi. Yunanistan'ın asker ve silah göndererek desteklediği EOKA terör örgütü, Türklere karşı şiddet hareketlerine devam etti.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
3
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI h
Kıbrıs Türkleri de bu faaliyetlere 1955'te kurulan "Türk Mukavemet Teşkilatı" (TMT) vasıtasıyla karşı mücadele başladı.
h
Makarios, 1963'te Türk toplumu lideri Fazıl Küçük'e Türkiye, Yunanistan ve İngiltere'ye anayasa değişikliği önerisinde bulundu.
h
Rumların adadaki katliamlarının devam etmesi üzerine Türkiye 1974'de Kıbrıs Barış Harekatı'nı başlatmıştır.
h
1975 de Rauf Denktaş'ın liderliğinde Kıbrıs Türk Federe devleti kurmuştur.
h
Adadaki Türk toplumu 1983'te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devletini kurmuştur. KKTC'yi tanıyan ilk devlet Türkiye olmuştur.
b) Ege Adaları Meselesi h
Yunanistan II. Dünya Savaşı'ndan sonra Ege'de bulunan tüm adalara sahip olduktan sonra Ege Denizi'ne tamamen sahip olmak istemesi üzerine bu sorun ortaya çıkmıştır.
h
Bu sorunlar Ege adalarını silahsızlandırılması, kıta sahanlığı, karasularının 12 mile çıkarılması ve Fır hattı (Ege Hava Sahası)'dır.
Uyarı Lozan'da 12 Ada ve Meis İtalya'ya Bozcaada ve Gökçeada Türkiye'ye, diğer ege adaları ise Yunanistana verilmiştir.
Buna paralel olarak ta: h h
Kara suları Kıta Sahanlığı
h
Fır Hattı
h
Adaların silahsızlandırılması gibi konularda Türkiye ile Yunanistan arasında sorunlar çıkmış olup bu sorunlar günümüzde de devam etmektedir.
Uyarı Kara suları Lozan'da - 3 mil olarak belirlenmiştir. • 1936 yılında Yunanistan 6 mile çıkarmıştır. Sonraki süreçte Yunanistan Kara Sularını - 12 mile çıkarması Ege'deki açık deniz (uluslararası deniz) oranının % 56'dan - % 26'ya inmesine neden olmuştur.
4
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
6 ve 12 Mile Göre Ege Denizi'nde Kara Suları
Ege Adaları'nın Silahsızlandırılması Yunanistan Türkiye'ye yakın olan adalarla birlikte 1947 de İtalya'dan aldığı 12 Ada ve Meis'i Lozan Antlaşması'na aykırı olmasına rağmen silahsızlandırmıştır. Bu da Türkiye'nin sınır güvenliğini tehlikeye sokmuş. Türkiye bu uygulamayı uluslararası antlaşmalara aykırı olduğu gerekçesiyle kabul etmemiştir.
Kıta Sahanlığı Sorunu Yunanistan'ın iç ve dış şirketlere Ege Denizinde petrol arama ruhsatı vermesi üzerine Türkiye'nın 1973 de Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına Ege denizinde petrol arama ruhsatı vermesi üzerine çıkan krizdir. Sorun BM'ye ve Lahey Adalet Divanına taşınmıştır. İmzalanan "Bern Deklarasyonu" ile sorun çözülmüştür.
Uyarı ASALA TERÖR ÖRGÜTÜ (Ermenistan'ın kurtuluşu için kurulan Ermeni Gizli Ordusu) h 1973 - 1985 yılları arasında adından en çok söz ettiren terör örgütü Ermeni Asala Terör Örgütü'dür. Örgütün bilinen lideri Agop Agopyan'dır. Lübnan'daki merkez komitesi örgütün en üst yönetim yeridir. AMACI: Demokratik, sosyalist ve devrimci bir hükümetin önderliğinde birleşmiş bir Ermenistan kurmak. Bu amaca ulaşabilmek için öncelikle Türk ve Türklere yakın kilit insanlara karşı terör olayları gerçekleştirmektir. Türkiye'den toprak elde etmektir. Büyük güçlerin farklı zamanlarda farklı güçleri kullanarak Türkiye'yi yıkma projelerinden biridir.
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
h YUMUŞAMA DÖNEMİNDE TÜRKİYE'DE1961 Anayasası'naGöre Yasama Yetkisi
YAŞANAN GELİŞMELER
Siyaset Dünyası (27 Mayıs 1960) Yassıada'da Yaşam h
Madde 5: Yasama yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nindir. Bu yetki devredilemez. h
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Madde 63: Türkiye Büyük Millet Meclisi, Millet Meclisi ve Cumhu27 Mayıs 1960; Adanan Menderes'in özgürlükleri kısıtlayıcı riyet Senatosundan kuruludur. ve baskıcı uygulamalarına, üniversite gençliği ve toplumdan gelen tepkiler üzerine Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından yapı- h Millet Meclisi lan askeri darbedir. Madde 67: Millet Meclisi, genel oyla seçilen dört yüz elli milletvekilinden kuruludur. Madde 69: Millet Meclisi seçimleri dört yılda bir yapılır.
Cumhuriyet Senatosu Madde 70: Cumhuriyet Senatosu, genel oyla seçilen yüz elli üye ile Cumhurbaşkanınca seçilen on beş üyeden kuruludur. h
Adnan Menderes'in idamından sonra 15 Ekim 1961'de yapılan Türkiye'deki genel seçimlerden Demokrat Partinin devamı olan Adalet Partisi, Cumhuriyetçi Köylü - Millet Partisi ve Yeni Türkiye Partisi oyların % 62'sini aldı. (277 milletvekili çıkardı.) CHP, tek başına 173 milletvekili çıkardı. Seçimleri kazanan CHP, 4 yıl sürecek olan bir koalisyon (ortak) hükümeti kurdu.
h
1961'de yapılan seçimler sonucunda meclis Cemal Gürsel'i Cumhurbaşkanı seçmiştir. 1973 de CHP ve AP nin desteklediği Oramiral Fahri Korutürk Cumhurbaşkanı oldu.
h
1974'den 1980 yıllarına kadar Türkiye'de kısa süreli koalisyon hükümetleri iktidara gelmiştir.
h
Ekonomik sıkıntıları siyasi istikrarsızlık, artan şiddet olayları sağcı - solcu çatışmaları 12 Eylül 1980 askeri darbesini de beraberinde getirmiştir.
27 Mayıs Darbesi h
h
Bu darbe sonucu Meclis kapandı, siyasi partilerin faaliyetleri askıya alındı. Demokrasi kesintiye uğradı. Anayasa yürürlükten kaldırıldı. Birçok milletvekili, bakan, başbakan ve cumhurbaşkanı yargılandı.
h
Bu yargılama sonucunda başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatih Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan Yassıadada idam edildi.
h
27 Mayıs 1960 darbesinden sonra; Türkiye Başında Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Cemal Gürsel'in bulunduğu 38 subaydan oluşan Milli Birlik Komitesi tarafından yönetildi.
h
Milli Birlik Komitesinin içinde seçilen Kurucu Meclis Enver Ziya Karal ve Turhan Feyzioğlu başkanlığında bir heyet 1961 Anayasasını hazırladı. Anayasa referandum sonucunda % 61 oyla halk tarafından kabul edildi.
1980 Darbesi
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
5
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI h
Genelkurmay başkanı Orgeneral Kenan Evren kendi başkanlığında üst düzey komutanlardan oluşan Milli Güvenlik Konseyi'nin (MGK) oluşturdu.
h
Ülkenin sorunları sosyolojik açıdan Adalet Ağaoğlu ve Vedat Türkali'nin romanlarının konularını oluşturdu.
h
Bülent Ulusu'nun başkanlığında ise yeni bir hükümet (Bakanlar Kurulu) kuruldu.
h
Kemal Tahir toplum hayatını ve Kurtuluş Savaşı'nı, Haldun Taner şehir hayatını, Tarık Buğra ise toplumsal ve tarihi meseleleri ele alan eserler ortaya koydu.
h
Prof. Orhan Aldıkaçtı başkanlığında hazırlanan anayasa 7 kasım 1982'de halk oyuna sunularak kabul edildi.
h
Gezi, hatıra türünde Yusuf Ziya Ortaç, deneme türünde Nurullah Ataç, Mahmut Kaplan ve Cemil Meriç öne çıktı.
h
Kenan Evren'de ülkemizin 7. Cumhurbaşkanı seçildi.
h
h
Anayasanın kabulüyle 6 kasım 1983'te Anavatan Partisi (ANAP), Halkçı Parti (HP) ve Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP)'nin katıldığı seçimler yapıldı.
Dormen, Birleşik Sanatçılar Topluluğu ve Devekuşu Kabare Tiyatrosu günlük konuları eleştirel bir biçimde eğlenceli olarak ele aldı.
h
Seçimlerden ANAP birinci parti çıktı ve ANAP Turgut Özal başkanlığında tek başına iktidar oldu.
h
Keşanlı Ali Destanı, Yedi Kocalı Hürmüz, Kanlı Nigar, gibi dönemin özelliklerini yansıtan tiyatro oyunları sergilendi.
h
Sinemada: Zeki Alasya, Metin Akpınar, Adile Naşit, Şener Şen, Kemal Sunal, Münir Özkul, TarıkAkan, Kartal Tibet, Ediz Hun, Filiz Akın, Kadir İnanır, Türkan Şoray ve Fatma Girik ön plana çıkan erkek ve kadın oyuncular oldu.
h
Metin Erksan'ın yönetmenliğindeki "Susuz Yaz" filmi, Berlin Film Festivali'nde "Altın Ayı" ödülünü kazandı.
Ekonomide Yaşananlar h
1960'tan itibaren planlı ve kalkınmayı hedef alan bir ekonomi modeli benimsemiştir.
h
Bu planların hazırlanması ve hükümete danışmalık yapılması amacıyla da Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kuruldu.
h
1973 petrol krizi, 1974 Kıbrıs Barış harekatından dolayı Amerika ambargosu ve yurtdışında yaşayan işçi vatandaşlarımızdan gelen döviz miktarının azalması ekonomide durağanlığa neden oldu.
h
Birçok tüketim malı karaborsaya düştü.
h
Türk lirası değerini kaybetti. Bunun üzerine serbest piyasa ekonomisine geçişi sağlamak amacıyla 24 Ocak kararları ilan edildi.
Deve Kuşu Kabaresi
Sosyo - Kültürel Ve Sanat HayandaYaşanan Gelişmeler h
1960 - 1980 arası köyden kente göçler devam etti. Bunun sonucunda gecekondulaşma ve tüketim oranı arttı. (çarpık kentleşme), altyapı ve üstyapı sorunları ortaya çıktı. Şehirlerdeki işsizlik oranı arttı. Sosyo - ahlaki sorunların yaşanmasına yol açtı.
h
1960'lardan itibaren "Toplumculuk" adı verilen edebi akım ortaya çıktı. (Nazım Hikmet ve Ahmet Arif temsilciler arasındadır.)
h
Necip Fazıl Kısakürek tüm şiirlerini "Çile" adlı kitabında topladı.
6
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
Susuz Yaz Filmi
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI 1.
Konu Testi - 1
Dünyada Yumuşama Döneminin başlaması aşağıdaki liderlerden hangisinin görüşmesi ile sağlanmıştır?
4.
Yumuşama Dönemi'nde Türk dış politikasında, I. Kıbrıs adası
A) Nixson - Kissenger
II. Asala terörü
B) Kennedy - Kuruşçev
III. Azınlık olayları
D) Kennedy - Brejnev
konularından hangilerinin sorun oluşturduğu söylene bilir?
E) Johnson - Kissenger
A) Yalnız I
C) Johnson - Nixson
B) Yalnız II
D) I ve II
2.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
II. SSCB
Yumuşama Dönemi gelişmeleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
III. Libya
A) İlk kez aya ayak basılması
5.
I. Suriye
Yukarıdakilerden hangileri İran - Irak Savaşı sırasında Irak'ı destekleyen devletler arasında yer alır?
B) Hepatit B aşısının icadı
A) Yalnız I
D) Uzaya ilk insan uçuşunun yaşanması
B) Yalnız II
D) I ve III
C) Molotof Planı
C) Yalnız III
E) II ve III
3. Uydu teknolojisinin gelişmesi sonucu ile ilk defa te -
E) Nötron bombasının icadı
6.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti, I. Oslo,
levizyonda canlı yayınlanan program aşağıdakilerden hangisidir?
II. Londra,
A) Seul Olimpiyatları
III. Zürih
B) Tokyo Olimpiyatları C) Moskova Olimpiyatları D) Körfez Savaşı E) Berlin Olimpiyatları
antlaşmalardan hangilerinden doğan meşru haklarını kullanarak Kıbrıs'daki Türklerin haklarını korumak amacıyla harekete geçmiştir? A) Yalnız II D) II ve III
B) Yalnız III
C) I ve II
E) I, II ve III LYS Tarih Planlı Ders Föyü
7
YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
Konu Testi - 1
10. Türklerin Kıbrıs'ta Rumların Enosis hayallerini engel-
I. Madrid Konferansı
7.
lemek amacıyla Rauf Denktaş liderliğinde kurdukları örgüt aşağıdakilerden hangisidir?
II. Oslo Görüşmeleri III. Anna Polis Görüşmeleri
Yukarıdaki diplomatik gelişmeler aşağıdaki sorunlardan hangisinin çözümüne yönelik olarak gerçekleşti rilmiştir?
A) Kıbrısın Sesi
A) Keşmir Sorunu
D) Milis Örgütü
B) Kıbrıs Sorunu
E) Kıbrıs Dayanışma Örgütü
B) Türk Mukavemet Teşkilatı C) Kuvay-ı Milliye
C) Adalar Sorunu D) Filistin Sorunu E) Orta Doğu Sorunu
1963'te Rum çetelerinin Türk köylerini basıp 30 bin Türkü göçe zorladığı ve 24 Türk'ün şehit ettiği olay aşağıdakilerden hangisidir?
8.
11.
I. EOKA
II. ASALA III. ENOSİS
B) Hocalı Katliamı
Yukarıda ve rilen kavramlardan hangilerinin Kıbrıs ile ilgili olduğu söylenebilir?
C) Kuleli Vak'ası
A) Yalnız I
A) Kanlı Noel
B) Yalnız II
D) II ve III
D) Struma Gemisi Olayı
C) I ve III
E) I, II ve III
E) Fazıl Küçük Olayı
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye ile Yunanistan arasında Ege sorunu kapsamı içinde yer olan sorunlardan biri değildir?
9.
12.
A) Fır hattı
A) İlk radyo yayınının yapılması
B) Karasuları
B) İlk kişisel bilgisayarın üretilmesi
C) Kıta sahanlığı D) Patrikhane
C) Ay etrafında ilk pilotlu uçuşun yapılması D) İlk haberleşme uydusunun kullanılması
E) Adaların silahlanması A. 21
8
C. 11
Aşağıdaki gelişmelerden hangisi 1960 - 1980 yılları arasında yaşanan Yumuşama Dönemi olayları arasın da yer almaz?
B. 01
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
E) Nötron bombasının yapılması D .9
A .8
D .7
D .6
C .5
D .4
A .3
D .2
B .1
r al pav e C
LYS // TARİH
FÖY NO
10
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
SSCB'de Değişim ve Sonuçları - Asyada Yeniden Yapılanma - Doğu Blokunun Dağılmasından Sonra Avrupa'daki Yeni Arayışlar - Türkiye-AB Yolculuğu - Balkanlardaki Gelişmeler - Orta Doğu ve Afganistan'daki Gelişmeler
h SSCB'DE DEĞİŞİM VE SONUÇLARI h
h
Rusya Devlet Başkanı Gorbaçov'un 1987 de Glasnost ve Pe restroika'yı açıklamasıyla birlikte ülkedeki bağımsızlık hare ketleri hız kazanmıştır.
kurmaktır. Böylece komünist sistemlerin dünya üzerindeki say gınlığını korumak, oluşan tepkileri değişimle eritmektir. h
Sovyetler bu amaca yönelik olarak 1989'da Afganistan'dan çekilir.
h
Gorbaçov Perestroika ile siyasi rejimi, devlet örgütünü ve hükûmet yapısını yeniden yapılandırarak SSCB'nin ABD ile
Helsinki Nihai Senedi'nin yürürlüğe girmesiyle Sovyet uydusu ülkelerdeki bağımsızlık hareketi hız kazanır.
rekabet gücünü artırmak istemiştir. Gorbaçov bu amaçla Halk Temsilcileri Kongresini toplayarak halktan destek almak iste -
Uyarı
miştir. h
Sovyet hegomonyasından kurtulmak isteyen uydu devletler,
1975/Avrupa İşbirliği Konferansı'nda Helsinki "Nihai Senedi" h Tüm halkın kardeşliği h Ulus, hukuka saygı h Din, vicdan düşünce hürriyetine saygı h Egemenlik haklarına saygı prensipleri kabul edilmiştir.
ilk önce ülkelerindeki sosyalist yönetimleri yıkarak daha son ra da bu hareketlerin bağımsızlık ile sonuçlanmasını sağla mışlardır. h
Doğu Blokunda 1980'den itibaren büyük bir değişim yaşan mıştır. Doğu Bloku ülkeler bu süreçte kaynaklarının büyük bir çoğunluğunu nükleer silah üretimine yönettiler.
h
M. Gorbaçov Ocak 1987'de GLASNOST politikasını Kasım 1987'de PERESTROİKA politikasını ilan etmiştir.
Glasnost:
Kapalılık ideolojisine karşı, açıklık politikası demektir.
Siyasal merkeziyetçiliği reddeden bir yönetim anlayışını savunur.
Yeniden yapılanma demektir. Kamuda verimlili ği arttırmak, ekonomik ve toplumsal açıdan gelişmek, yönetim yapısını yenilemektir. Perestroika politikasına zemin hazırlayan Perestroika:
h
Rusya Federasyonu lideri Boris Yeltsin, Haziran 1990'da ba ğımsızlığını ilan etti.
h
Bağımsızlığını ilan eden diğer ülkeler şunlardır:
h
Litvanya
h
Letonya
h
Estonya
h
Ermenistan
h
Azerbaycan
h
Özbek-Kırgız
Glosnost politikasının uygulamaya konulmasıdır.
h
Türkmenistan
Amacı Şudur: Komünist düzenin tepki çeken baskıcılığına karşı,
h
Kazakistan
1990 Bağımsızlık ilan eden devletlerdir.
1991
demokratik uygulamalarla halk egemenliğine dayalı bir yönetim
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
1
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
Uyarı 1989'da Çekoslovakya'da "Kadife Devrimi" ile komünist yönetim yıkılmış, demokrasi uygulamaya konulmuştur. Çekoslovakya Sovyetlerden ayrılan ilk doğu bloku ülkesi olmuştur. Çekoslovakya Çek olarak ikiye Cumhuriyeti ÇEKOSLOVAKYA ayrılmıştır. Slovakya
Uyarı
h
SSCB'nin dağılmasıyla birlikte Orta Asya'daki Türk unsurlar da bağımsızlıklarını ilan ettiler.
h
Türkiye, daha bağımsızlıklarını ilan ettikleri günden başlaya rak bu kardeş devletlerle yakından ilgilenmeye başlamış ve onların bir model olarak Batı'ya açılmalarında adeta bir köprü görevi görmüştür.
Azerbaycan h
Ebulfeyz Elçibey başkanlığındakihalk " cephe"sinin çalışmaları sonucu 1991 yılında Azerbaycan bağımsızlığını elde etmiştir.
h
Azerbaycan'ı tanıyan ilk ülke Türkiye'dir.
h
1993'te Azerbaycan Cumhurbaşkanı olan Haydar Aliyev'in "Biz bir milletiz, iki devletiz" sözleri Türk-Azeri ilişkilerinde hâ kim anlayış olmuştur. Bu anlayış Azerbaycan ile Türkiye'nin daha güçlü bir şekilde işbirliği içinde olmalarını sağlamıştır.
1996'da Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikis tan'ın "Şanghay Beşlisi" adı ile kurdukları iş birliği yapılanması 2001'de Özbekistan'ın da katılımıylaŞanghay " İş Birliği Örgütü" adını alır.
h ASYA'DA YENİDEN YAPILANMA Türk Cumhuriyetleri Bağımsız Oluyor
(Asya Yeniden
Yapılandırılıyor) h
Gorbaçov'un açıklık ve yeniden yapılanma politikları Türkle rin bağımsızlıklarını kazanmaları için iyi bir fırsat olmuştur.
Uyarı Günümüzde ise Dağlık Karabağ sorunu sebebiyle Ermenistan ile Azerbaycan arasında askerî bir gerginlik yaşanmaktadır.
Sovyetlerin Dağılmasından Sonra Bölgedeki Güçler
2
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
Türki Cumhuriyetleri
Uyarı h
Azerbaycan 1920'de SSCB'nin egemenliğine girdi, 1991'de
Sovyetler'in Ermenistan'a önemli ölçüde askerî destek
bağımsız oldu. h
h
sağlaması üzerine savunma gücü iyice zayıflayan Kara
İlk Cumhurbaşkanı Ayaz Muttalibov, sonra Ebulfeyz Elçibey
bağ, Ermenistan tarafından işgal edilir. Ermeni çeteleri ve
daha sorna Haydar Aliyev'dir. En son cumhurbaşkanları ise
askerleri, Hocalı başta olmak üzere birçok kentte çok sa
İlham Aliyev'dir.
yıda sivili öldürmüş veya göçe zorlamıştır. (Bu yaşananlar Hocalı Katliamı veya Hocalı Soykırımı diye tarihe geçmiş-
Azerbaycan, dünyaca ünlü Bahtiyar Vahapzade ve Mehmet
tir.)
Emin Resulzade gibi edebiyatçılar yetişmiştir.
Kazakistan h Dağlık
Karabağ sorunu : Nüfusunun büyük bir kısmı Türk
h
Dili → Kazakça ve Rusça
h
Başkent → Astana
h
Yönetim Biçimi → Demokratik Cumhuriyet
ni'dir. Ermenistan'ın Karabağ'ı işgali ise halen devam etmek
h
Para Birimi → Tenge
tedir.
h
Ulusal Günü → 16 Aralık 1991 (Bağımsızlığını ilan ettiği gün dür.)
olan Azerbaycan topraklarında bulunan Dağlık Karabağ'a, Rusya XIX. yüzyıldan itibaren Ermenileri yerleştirmiştir. Bu
nedenle bölgede bugün nüfusun büyük bir çoğunluğu Erme
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
3
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
Türkmenistan
Açıklama Kazakların kökeni XIV. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Kök
h
Moğollar, Altınordu ve Rusya'nın egemenliğinde yaşadılar.
h
Türkmenistan'ı tanıyan ilk devlet Türkiye'dir.
h
Türkmenistan Orta Asya Cumhuriyetleri arasında en büyük doğal gaz rezervlerine sahiptir.
1991 yılında bağımsız oldular. Türkiye, Kazakistan'ın ba ğımsızlığını en erken tanıyan ülke olmuştur.
Saparmurad Niyazov önderliğinde 1991 yılında Sovyetler'den bağımsızlığını kazanmıştır.
türkler, Hazarlar, Karluklar, Selçuklular, Harzemşahlar;
Uyarı Kazakistan, Rusya, ABD ve Türkiye başta olmak üzere pek çok ülke ile iyi ilişkilerini hızlı bir şekilde geliştirmektedir. Ayrıca 1991'de Semey Nükleer Deneme Alanı'nı kapatarak dünya tarihindeilk defa gönüllü olarak kendi nükleer
Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) h
silah deposundan vazgeçen ülke Kazakis tan olmuştur.
Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT), SSCB'nin dağılmasının ardından 21 Aralık 1991'de "Almatı Zirvesi" sonucu Azerbay can, Ermenistan, Belarus, Kazakistan, Moldova, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan, Ukrayna'nın katılımı ile oluşmuş geniş bir devletler topluluğudur.
Kırgızistan h
SSCB'nin dağılması üzerine 1991 yılında Sovyetler'den ba
h
tılmıştır. Ancak Gürcistan, 2008 Güney Osetya Savaşı son
ğımsızlığını ilan ederek ayrılmıştır. h
Kırgızistan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke Türkiye'dir.
h
Dünyaca ünlü romancılardan Cengiz Aytmatov, Kırgız edebi yatının en önemli temsilcisidir.
h
Selvi Boylum Al Yazmalım, Cemile, Cengiz Aytmatov'un
Daha sonra ise Aralık 1993'te Gürcistan da bu topluluğa ka rasında meclis kararı ile 15 Ağustos 2008'de BDT'den ayrılır.
h
Türkmenistan ise 2005'te üyelikten ayrılmasına rağmen top luluğa gözlemci ülke olarak katılmaya devam etmektedir.
önemli eserleri arasındadır.
Uyarı
Özbekistan
Bu gelişme sonucunda Rusya Federasyonu kurulur. Böy h
h
İslam Kerimov'un önderliğinde 1991 yılında Sovyetler'den
lece 1945 yılında toplanan Yalta Konferansı ile temellenen
bağımsızlığını kazanmıştır.
iki kutuplu bir dünya anlayışı sona ermiştir.
Özbekistan'ı tanıyan ilk devlet Türkiye'dir.
4
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
TİKA (Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı) h
24 Ocak 1992'de başta Türk dilinin konuşulduğu ülkeler -ol
İki Almanya'dan Tek Devlete Dönüş h
1989'da Demokratik Almanya'nın kendi vatandaşlarına ülke
mak üzere, gelişmekte olan ülkelerin kalkınmalarına yardımcı
den çıkış vizesi vermesi üzerine on binlerce kişi Batılı ülkele -
olmak, bu ülkelerde ekonomik, teknik, sosyal ve kültürel alan
rin büyük elçiliklerine sığınmıştır.
larda işbirliğini geliştirmek amacıyla kurulmuştur. h
Batılı devletlerin bu sorunun çözümü konusunda Demokra tik Almanya'ya ve SSCB'ye baskısı ile birlikte Demokratik Almanya'daki özgürlük isteyen halk hareketleri sonunda 9 Kasımda Berlin Duvarı geçişlere açıldı ve 14 Ocak 1990'dan sonra da "utanç duvarı" da denilen iki Almanya'yı birbirinden ayıran Berlin Duvarı yıkılmaya başlandı.
h
Uyarı
Rusya'nın Balkan Siyase ve Amaçları: h
Balkanlar her zaman Rusya'nın dikkatini çekmiştir. Çünkü Rusya'nın Türk boğazlarına sahip olma, Akdeniz'e inme ve Panslavizm düşüncesini yayma temel politikasıdır.
h
SSCB dağıldıktan sonra Rusya'nın Balkanlardaki etkinliği za
1999 yılında TİKA doğrudan Başbakanlığa bağlanmıştır.
h DOĞU BLOKUNUN DAĞILMASINDAN h
SONRA AVRUPA'DAKI YENİ ARAYIŞLAR ̇ Doğu Bloku'nun parçalanmasıyla birlikte Comecon ve Varşo -
yıflamıştır. h
Varşova Paktının dağılmasıyla Soğuk Savaş Dönemi de
mamıştır. h
Rusya günümüzde Balkanlardan daha uzaklaşmıştır. Çünkü Nato'ya ve AB'ye karşı, alternatif güç unsuru olarak Çin ve Hindistan'ı da yanına alıp Avrasya Birliğini kurmayı hedefle mektedir.
h
Rusya Devlet Başkanı Putin, Balkanlarla ticaret ve enerji ko nusunda ilişkilerini pekiştirmiştir. Her şeye rağmen Rusya, Balkanlarda Slav ve Ortodokslar var olduğu sürece etken güç olmaya devam edecektir.
sona erer. (1991) h
Bu da 1990'lı yılların başlarında dünyada yeni bir sorunun ortaya çıkmasına, aynı zamanda güç dengelerinde yeni ge lişmeler yaşanmasına neden olmuştur.
h
Bu ülkelerden bazıları BDT'yi kurarken Doğu Bloku'na dahil bir çok ülke de NATO'ya ve AB'y e üye olmuştur.
Panslavist düşüncenin gereği olarak Rusya, Kosava Sava şı'nda Sırpları desteklemiş, Kosava'nın bağımsızlığını tanı -
va Paktının varlığına son verilmiştir. h
3 Ekim 1990'da iki Almanya resmen birleşti.
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
5
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
AET (Avrupa Ekonomik Topluluğu) h
AET 1957'de Roma Anlaşması ile kurulur. 27 üyeden oluşan
h
Birliğin 27 üyesinden 21'i aynı zamanda Nato üyesidir.
h
Üye ülkeler arasında SCHENGEN Antlaşmasına göre pasa port zorunluluğu kaldırılmıştır (serbest dolaşım).
h
En son imzalanan 2007 LİZBON Antlaşmasına göre birliğin
birliğe en son üye olan ülkeler, 2007 yılında Bulgaristan ve Romanya olmuştur. h
ve Norveç (halk oylaması sonucu) AB'ye üye değillerdir. h
tüm antlaşmaları güncellenmiştir.
1 Temmuz 2013'te Hırvatistan AB'ye üye olur. İsviçre, İzlanda h
AB anayasasını oluşturan belge Lizbon Antlaşması'dır. (2007)
İngiltere'nin AB'de kalıp kalmaması konusunda 27 Haziran
2016 tarihinde halk oylamasına (referandum) gidilmiş, refe randum sonucunda ise İngiltere'de halkın %52'si AB'den ay
Uyarı
rılma yönünde oy kullanmıştır. h
2002 yılında AB, ortak para birimine geçer. Bu birimi İngil
Avrupa Ekonomik Topluluğu 25 Mart 1957'de, Avrupa Kö-
tere, Danimarka ve İsveç uygulamamıştır.
mür-Çelik Topluluğu olarak Belçika, Batı (fedaral) Almanya,
Fransa, İtalya, Hollanda ve Lüksemburg tarafından kurul muştur. h
AET 1958'de Avrupa Topluluğu adını alır.
Örnek 1:
h
Avrupa Topluluğu ise 1991 Maastrich Antlaşması ile Avrupa
BM çatısı altında görev yapan uluslararası kuruluşlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz ?
Birliği adını alır.
A) ILO
B) UNUCEF D) İMF
Amacı:
C) FAO
E) AET
Birleşmiş Milletle çatışı altında birçok alanda hizmet veren birden fazla kuruluş vardır.
ILO, kalite kontrol Avrupa Birliği insan, hizmet, eşya ve sermaye dolaşımı özgürlüğünü ve tek pazar anlayışını esas alan bir sistemi uygulamayı UNUCEF çocuklarla ilgili
amaçlamıştır.
FAU sağlık İMF para fonu AET AB ise Avrupa ile ilgilidir. Cevap: E
Özellikleri; h
Üye ülkeler, tarım, balıkçılık ve ortak kalkınma politiklarında ortak ticareti esas alırlar.
h
Üye ülkelerden 15'i Avrupa Birliği'nin ortak para birimi olan Euro (Avro)'yu kullanmaktadır.
6
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
Maastrich Kriterleri 7 Şubat 1992 h
Maastrich Antlaşması ile Avrupa Topluluğu AB adını almıştır. (1992-1993)
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
Kopenhag Kriterleri Nedir?
Kriterler: h
Üyelerin yıllık ortalama enflasyon oranı, en düşük yıllık enf AB üyesi devletler 22 Haziran 1993'te Kopenhag Zirvesi'nde toplasyona sahip üç üye devletin enflasyon ortalamasını en fazla landılar. Bu toplantıda devletler Doğu Avrupa ülkelerini de içine 1,5 puan geçebilir. alacak üyelikte esas alınacak kriterleri belirlediler.
h
Üye devletlerin bütçe açığı oranının gayri safi yurt içi hâsılası nın (bir ülke sınırları içerisinde belli bir zaman içinde, üretilen Üyelik Kriterleri tüm mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden değeri) %3'ünü geçmemesi gerekir. Siyasal Kriterler:
h
Üye devletlerin kamu borcunun, gayri safi yurt içi hâsılaları nın %60'ını geçmemesi gerekir.
h
Üye devletlerin ulusal paraları, Avrupa döviz kuru mekaniz masının izin verdiği normal dalgalanma sınırları içinde kal malıdır.
Uyarı Üye ülkeler arasında ekonomik farklılıkların giderilmesi
h
Demokrasinin tam olarak uygulanmasını sağlamak
h h
İnsan haklarına saygıyı güçlendirmek Hukukun üstünlüğü prensibini uygulamak
h
Azınlıklara saygının varlığı
h
İdam cezasının olmaması
h
Kadın haklarına saygının var olması
amacıyla tüm üye ülkelerin bu kriterlere uyması, uymayan lara karşı da yaptırımların yapılması, birliğin başarıyla var lığını devam ettirmesi için önemli görülmüştür.
Ekonomik Kriterler
Uyarı Schengen Antlaşması uyarınca birlik üyesi ülkeler ara-
h
Serbest pazar ekonomisinin uygulanması
h
Rekabet ortamı ve gücünün varlığı
h
Yüksek enflasyonun olmaması
sında pasaport kontrolü kaldırılmıştır. AB üyesi olup da Schengen'e üye olmayan iki devlet İngiltere ve İrlanda'dır.
Örnek 2: Avrupa'da yaşanan aşağıdaki gelişmelerden hangisi Sovyet uyruklu demirperde ülkelerinde Sovyetlere karşı bağımsızlık hareketlerinin başlamasını hızlandırmıştır? A) Schuman Bildirisi
B) Balfaour Deklarasyonu
C) Kopenhag Kriterleri
D) Helsinki Nihai Senedi
E) Roma Antlaşması Helsinki Nihai Senedi ilkeleri önemli ölçüde özgürlük ve İnsan hürriyetini ve haklarını göreve getirmesi kuvvet kullanmadan kalkınma, egemenliye saygı-, insan haklarına saygı gibi konular, Sovyetlerin dağılışını hızlandırmıştır.
Avrupa Topluluğu'nun Müktesebana Uyum Esasları: h
AB'nin siyasal birlik ve ekonomik birlik hedefinin kabul edil mesi
h
AB'nin kararlarına uyum sağlanmış olması
h
Tarım, iletişim, bilgi teknolojisi, çevre, ulaşım, enerji, tüketici hakları, adalet, içişleri, güvenlik, sosyal haklar, eğitim, gençlik vergilendirme gibi tüm yasalara uyum sağlamış olması isten mektedir.
Cevap: D
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
7
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
h TÜRKİYE - AB YOLCULUĞU h
Örnek 3: Türkiye'nin 1960 yılından itibaren başlayan AB üyelik süreci olumsuzluklar yüzünden hız kazanamamıştır.
Türkiye ilk kez AB'ye üyelik için 1959 yılında başvuruda bu lunmuştur. Türkiye'nin üyelik başvurusu ile 1963 - Ankara
Türkiye'nin AB'ye üyelik sürecini olumsuz etkileyen durumlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
Antlaşması resmen kabul edilmiştir. h
Türkiye'de yaşanan bazı gelişmeler AB yolculuğunu olumsuz
A) Kıbrıs Sorunu
etkileşmiştir.
B) Töre cinayetleri
Şöyle ki;
C) Askerî darbeler
h
1960-1980 askerî darbeleri üyeliği olumsuz etkiledi.
h
1970-1980 yılları arasında Türkiye'de sık sık hükûmetin de ğişmesi üyeliği olumsuz etkiledi.
h
1974 → Kıbrıs Barış Harekatı – üyeliği olumsuz etkiledi.
h
1994 - AYM'nin DEP'li vekilleri mahkum etmesi ve töre cina yetleri üyeliği olumsuz etkiledi.
Türkiye'nin AB üyeliğini kolaylaştırma konusunda yaptığı düzenlemeler şunlardır: h
D) İdam cezası E) Başkanlık sorunu Türkiye'nin AB yol haritasında teşkilata katılmasını ve üyeliğini olumsuz etkileyen iç ve dış olaylar arasında Kıbrıs sorunu, töre cinayetleri, idam cezası 1960, 1971, 1980 askerî müdahaleleri ve uyarılar etkili olmuştur. Başkanlık sistemi ile ilgili bir ölçü ve kriter yoktur.
h BALKANLARDAKİ GELİŞMELER Yugoslavya'nın Dağılması h
I. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan Yugoslavya'da Sırp, Hır vat, Boşnak, Makedon ve Slovenler bir arada yaşamaktaydı.
h
1946'da Yugoslavya'da federal bir sistem kuruldu. En güçlü
Türkiye, 2002'den itibaren uyum kriterlerini uygulamaya koy muştur.
siyasi oluşum Sırbistan'dır. (Sırp, Hırvat, Boşnak, Makedon h
2002'de idam cezası kaldırılmıştır.
h
2003'te töre cinayetlerinin cezası ağırlaştırılmıştır.
h
Çocuk Mahkemeleri açılmıştır.
h
1 Ocak 1996'da Avrupa Gümrük Birliği Antlaşması imzalan mıştır.
h
h
Yugoslavya'da 1980'de Tito'nun ölümüyle birlikte yönetimi aşırı milliyetçi Slobodan Miloseviç ele geçirmiştir.
h
1987 – "Sırp Kasabı", Slobodan Miloseviç başkan olur, Sır bistan'ın bağımsızlığını savunur.
h
Bu duruma tepki olarak Yugoslavya coğrafyasında önce Slo venya ardından da Hırvatistan bağımsızlıklarını ilan ederler.
h
1992'de Sırbistan ve Karadağ, Yugoslavya Fedaral Cumhu
1999 yılında Helsinki Zirvesi'nde AB ülkeleri Türkiye'nin aday ülke olarak kabul edilmesine karar vermişlerdir.
h
ve Slovenlerden oluşur.)
riyeti'ni; Hırvatista'nın desteklediği Bosnalı Hırvatlar ise Her sek-Bosna Cumhuriyeti'ni kurmuşlardır.
2004 yılında AB ülkeleri Brüksel Zirvesi'nde Türkiye'nin AB'ye katılma müzakerelerinin 2005 yılında başlamasına karar ver mişlerdir.
8
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
h
Bu tarihten sonra Sırplar Bosna'da etnik temizliğe başlamış lardır. Müslüman Boşnaklara soykırım uygulamışlardır.
KÜRESELLEŞEN DÜNYA h
Bölgede Sırplar tarafından uygulanan insanlık suçları ve kat liamların önlenebilmesi için bölgeye ilk önce BM barış gücü daha sonra ise Nato gücü gönderilmiştir.
h
Boşnak – Aliya İzzetbegoviç
h
Hırvat – Franja Tudjmon
h
Sırp – S. Miloseviç
Dayton Antlaşması'na göre Balkanların son konumu bu devletlerden oluşmuştur.
Bilge Lider Aliya İZZETBEGOVİÇ Kimdir? (1925-2003)
Uyarı h
Yugoslavya'dan ilk ayrılan Slovenya'dır.
1925'te Bosna-Hersek'in Şamaç
h
1991 – Hırvatistan
(Aziziye) kasabasında doğan İz-
h
1991 – Makedonya
h
1992 – Bosna-Hersek 1992'de Sırbistan ve Karadağ birleşir ve "Yugoslavya" adını alır.
h
zetbegoviç, II. Dünya Savaşı sıra-
ayrılıp bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir.
sında Hırvat ve Sırp çetelerine karşı Boşnakların varlığının korunmasında önemli rol oynayan "Genç Müslümanlar Teşkilatı"na üye olmuştur. 1990 yılında kurduğu "Demokratik Hareket Partisi"nin ilk başkanı olan İzzetbegoviç, 1990 seçimlerinde de Bosna-Hersek'inilk devlet başkanı
seçilmiş ve bu görevi 2000 yılındaki üçlü devlet başkanlığı döne mine kadar sürdürmüştür. Kosava Sorunu h
Dayton Antlaşması'ndan sonra Sırplar bu kez de Kosova'da etnik temizliğe başlamışlardır.
h
NATO'nun devreye girmesiyle Sırplar Kosova'dan çekilmişlerdir.
h
Kosova 2008'de bağımsızlığını ilan etmiştir.
Örnek 4: Yugoslavya'nın Dağılışı
Yeni Sorunlar: h
h
Bosna-Hersek bağımsızlığını ilan ettikten sonra, Sırplarla Bosna-Hersek arasında savaşlar başlar. Bu savaşlar üç yıl kadar sürmüş ve 1995 yılında imzalanan Dayton Antlaşması ile sona ermiştir. Sırpların bölgede Müslüman Türklere yaptığı soykırım bu sa
Aşağıdakilerden hangisinin Yugoslavya'nın dağılması sonucu kurulan yeni devletlerden biri olduğu söylene mez? A) Macaristan
B) Sırbistan
C) Bosna-Hersek
D) Kosova
E) Makedonya Yugoslavya'nın dağılması, Sovyetlerin dağılması ile ilişkili bir sorundur. Yeni kurulan devletler, Sırbistan, Makedonya, Bosna-Hersek ve Kosava dır. Macaristan yeni oluşumlar arasında yer almaz.
vaş sırasında yaşanmıştır.
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
9
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
Srebrenitza Katliamı
Arnavutluk Sorununun Çözümü
Sırp lider Slobodan Miloseviç 1992'deBosna'nın Srebrenitza
h
şehrinin Bratuanaç köyünde 350 Bosnalı Müslümanın Sırplar ta
Arnavutluk, Türklere Fatih Sultan Mehmet döneminde katılmış, 1912'de Balkan Savaşları sırasında Osmanlı'dan ayrılıp
rafından işkence ile öldürülmesine neden olmuştur.
bağımsız olmuştur. Osmanlı'dan ayrılıp bağımsız olan son Balkan devleti Arnavutluk'tur.
Katliam Gerçeği Mavi Kelebeğin İzinde Ortaya Çıkar İnsanlık ve savaş suçlarının işlendiği bu savaş sırasında katliam ları saklamak isteyen savaş suçluları, onlarca kilometre uzaklar
h h
da yeşillendirilerek gizlemek istedikleri toplu mezarlar oluşturdu lar. Bu mezarlar, normalden derin kazılarak mezar içine bırakılan metal parçalar ile manyetik değişkenlik taraması yapılması (uydu resimleri vs.) engellenmek suretiyle gizlenmek istendi. Bölgede inceleme yapan uzmanların toplu mezarların üzerinde yetişen
II. Dünya Savaşı sırasında İtalyan'ın işgaline uğramışlardır. Altı milyon Arnavut'un yalnızca 3,5 milyonu Arnavutluk'ta yaşa maktadır.
h
Diğer Arnavutlar ise bugün Kosova, Makedonya, Yunanistan ve Karadağ'da yaşamlarını devam ettirmektedirler.
h
OHRİ Antlaşması ile barış sağlandıysa da Arnavut etnik sorun hala devam etmektedir.
yaban çiçeği Artemis ve bu çiçekten beslenen mavi kelebekle rin nüfusunda bir artış gözlemlemeleriyle bu güne kadar 370'ten
Uyarı
fazla toplu mezar tespit edildi. Bosna-Hersek'te mavi kelebeğin izinde her geçen gün yeni toplu mezarlar açığa çıkmaktadır.
NATO ve BM'ye bağlı birleşik kuvvetler Kosova bölgesinde Bir gazete haberi, 11.07.2008
barışı sağlamıştır. Bugün Kosova'da Avrupa ülkelerinin or
Uyarı
tak polisi olan "Eurupol" görev yapmaktadır.
Birleşmiş Milletler tarafından mahkemeye sevk edilen Slo bodon Miloseviç, Lahey'deki Uluslararası Savaş Suçlular
Mahkemesi'nde yargılanması sürerken, 2006'da hücresin de ölü bulunmuştur.
h
kanlığına getirilen Komünist Parti Lideri Ramiz Ali, dış ülke
Uyarı •
1990 başlarından itibaren Enver Hoca'dan sonra devlet baş
lerle ilişkileri geliştirerek ekonomide liberalleşmeyi kabul ede
Küreselleşme süreci, 1990'ların başında hız kazandı,
rek uygulamaya koymuştur.
devletin ekonomideki ağırlığı azaldı, uluslararası ticaret ve çok uluslu ticari şirketler kuruldu. Ekim 2008'de yaşanan ABD krizi tüm dünyayı olumsuz etkiledi.
h
1992 yılında çok partili hayata geçilerek demokrasiye geçiş sağlanmıştır.
•
Bilim ve teknolojideki gelişmeler, uluslararası rekabeti
artırdı. Japonya, güçlü askerî yapısı olmadığı hâlde ileri
h
Parti Lideri Sali Beriş'a Cumhurbaşkanı seçilmiştir.
teknolojisi ile dünyada ön plana çıktı. Küreselleşme ile bir likte dünya bilim tarihinde teknolojik devrim sayılan "NANO TEKNOLOJİSİ" ortaya çıkmıştır.
10
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
1992'de yapılan seçim demokrat parti kazanmış, Demokrat
h
Arnavutluk'un AB ve Nato'ya üyelikle ilgili görüşmeleri devam
etmektedir.
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
h ORTA DOĞU VE AFGANİSTAN'DAKİ
Uyarı
GELİŞMELER
Türkiye'nin savaş sürecindeki tutumu şöyledir;
Körfez Savaşı: (Irak ile Kuveyt Arasında) 1990 Nedeni: h
1961'de İngiltere'ye bağımlı olan Kuveyt, Irak tarafından işgal
h
Türkiye savaşa fiilen katılmamıştır.
h
İncirlik üssü ABD'ye kullandırılmış, Çekiç Güç adında uluslararası olan bir güç İncirlik Üssü'ne yerleştirilmiştir.
h
Yumurtalık boru hattı Irak'a kapatılmıştır.
edilir. h
Saddam HüseyinKuveyt'i topraklarına katarak Kuveyt'e olan
Körfez Savaşı (Irak ile ABD arasında yaşanmıştır.)
borçlarından kurtulmayı amaçlar. h
Irak, İran ile sekiz yıl süren savaş sebebiyle büyük ölçüde borç lanmıştır. Bu açığını Kuveyt'i alarak kapatmak istemektedir.
h
Irak Kuveyt'in günlük limitin üzerinde fazla petrol çıkararak kendisini zarara uğrattığı iddiasını öne sürerek bu devletten 24 milyar dolar tazminat talep eder. Bu isteklerinin kabul edil memesi üzerine Irak birliklerinin 2 Ağustos 1990 günü Kuveyt topraklarına girmesiyle savaş başlar.
h
BM Güvenlik Konseyi Irak'ın 15 Ocak 1991'e kadar Kuveyt'ten çekilmemesi hâlinde kuvvete başvurulması kararını almıştır. Bunun sonucunda Irak işgalde ısrar edince ABD öncülüğüyle Irak'a karşı ve Çöl Fırtınası (Desert Strom) operasyonu adı verilen geniş çaplı hava saldırısı başlamış ve bunun sonu cunda Irak kaybetmiştir.
Sonuçları: Irak ile Koalisyon güçleri arasında Safyen Antlaşması imzalandı (3 Mart 1991) Bu antlaşmaya göre; h
Irak'ın Kuveyt'ten çekilmesi
h
ABD'nin, Irak'a ambargo uygulaması
h
Irak'ın savaş tazminatı ödeme
kararları Irak'a kabul ettirilmiştir.
Nedeni: h
11 Eylül 2001'de ABD'deki ikiz kulelere terör saldırısının ya pılması
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
11
KÜRESELLEŞEN DÜNYA h
ABD'nin bu saldırıyı yapanların Irak ve Afganistan kaynaklı
Filisn Sorunu
olduğunu düşünmesi h
ABD bu gerekçe ve bahanelerle önce Afganistan'a sonra da
h
letinin kurulmasıyla Arap - İsrail savaşları da başlamıştır.
Irak'a saldırır. Amaçlarından biri de Saddam Hüseyin'i devir mektir h
h
h
1964 de Yaser Arafat önderliğinde Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) kurulmuştur.
İngiltere bu konuda ABD'ye destek vermiştir
Uyarı
II. Dünya Savaşı'nın ardından Filistin topraklarında İsrail dev -
Filisn Sorunu Kronolojisi:
ABD ve sömürgeci devletlerin Irak'a saldırılarının temelinde yatan neden Saddam Hüseyin'in ülke içinde sana -
h
1964 – Yaser Arafat tarafından FKÖ kurulur. / Yaser Arafat 1988'de Bağımsız Filistin Devleti'nin kurulduğunu ilan eder.
h
1991 Madrid Konferansı'nda ilk kez İsrail - Filistin görüşmesi
yide, petrolde ve diğer alanlarda millîleştirme siyasetini uygulamaya koymak istemesidir. Bu anlayış sömürgeci devletlerin bölgedeki çıkarlarının yok edilmesi, Büyük
gerçekleşir.
Orta Doğru projelerinin engellenmesi anlamına gelir, -em peryalist güçler dünde bugünde buna asla izin vermek
h
istemeyeceklerdir.
1993'te Oslo Görüşmesi'nde İsrail - Filistin kendi haklarının temsilcisi olarak tanınırlar.
h
Sonuçları:
1994'te Yaser Arafat ile İsrail Başbakanı Rabin ve Simon Pre rez Nobel Barış ödülünü alırlar.
h
Irak'ta 1 milyon insan öldü.
h
ABD Saddam Hüseyin'i devirdi. 30 Aralık 2006 Saddam Hüseyin idam edildi.
h
Irak'a federasyon tarzı bir yönetim getirildi. Merkezi devlet Afganistan'daki Gelişmeler anlayışı yıkıldı.
h
Irak'ta siyasal anlamda yapısal bozuculuk devam etmekte dir. Federal güçler bölgeyi etnik ve dini yapısına göre yönet mektedirler. Bölge üzerinde özellikle İran destekli Şii ve karşı gruplar olan Sunni unsurlar, kârlı bir savaşın ve sömürgecile rin oyununun içinde yer almaktadır.
h
tekli Afgan hükûmetiyle Afgan mücahitler arasında savaşlar başlamıştır. h
tan'ın görülmesi 2001 de ABD'nin Afganistan'a savaş açma
Devrimler
sına neden olmuştur.
Gül Devrimi:Gürcistan
Turuncu Devrimi: Ukrayna
Beyaz Devrimi:İran
Yasemin Devrimi: Tunus
Kadife Devrimi:Çekoslavakya Arap Baharı:Kuzey Afrika
LYS Tarih Planlı
11 Eylül 2001 de Dünya Ticaret Merkezi'ne ve ABD Savunma
Bakanlığına yapılan saldırıların sorumlusu olarak Afganis
Uyarı
12
1989'da SSCB'nin Afganistan'dan çekilmesiyle SSCB des -
Ders Föyü
h
BM Güvenlik Konseyi tarafından Afganistan'da güvenliği sağ lamak amacıyla Uluslararası Güvenlik Destek Gücü (ISAF) kurulmuştur. ISAF'ın komutasını Türkiye yürütmektedir.
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
Konu Testi - 1
1. Sovyetlerin dağılmasıyla bağımsızlığını ilan eden üç
4. 1989'da Alexsandır Dubcek tarafından "Kadife Devrim" i gerçekleştirerek ilk kez demokrasiye geçen Doğu Bloku ülke aşağıdakilerden hangisidir?
Baltık ülkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Ukrayna – Letonya – Belerus B) Litvanya – Estonya – Letonya
A) Letonya
B) Arnavutluk
C) Letonya – Norveç – Danimarka
C) Ermenistan
D) Rusya
E) Çekoslovakya
D) Estonya – Kırım – Letonya E) Azerbaycan – Kazakistan – Türkistan
2. 1987 yılında ilan edilen " Glasnost" ve "Perestroika" po-
5. Avrupa Birliği'nin genişlemesinin Doğu Avrupa ülke lerini kapsayacağının belirlenmesi ve tam üyelik için aday ülkelerin yerine getirmesi gereken şartları kapsa yan belge aşağıdakilerden hangisidir?
litikaları aşağıdaki hangi ülkede uygulanarak, ekono mik anlayışta ve rejimde değişikliğe neden olmuştur? A) İtalya
B) Macaristan
C) Sovyet Rusya
D) Almanya
A) Kopenhag Kriterleri B) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
E) İspanya
C) Helsinki Deklerasyonu D) Alma - Ata Deklerasyonu E) Schuman Bildirisi
3. •
Irak Kuveyt'ten çekildi.
•
Irak savaş tazminatı ödedi.
•
ABD, Irak'a ambargo getirdi.
6.
I. Türkiye
Yukarıdaki gelişmeler hangi antlaşma ile ilgilidir?
II. Bulgaristan
A) Oslo Antlaşması
III. Güney Kıbrıs
C) Camp David Antlaşması
Yukarıdakilerden hangileri AB'ye aday ülkeler arasında yer alır?
D) Roma Antlaşması
A) Yalnız I
B) Washington Antlaşması
E) Safyen Antlaşması
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız III
E) I ve III
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
13
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
Konu Testi - 1
7. Aşağıdakilerden hangisi 1990 yılında Yugoslavya'nın
10. 1995 yılında Bosna Savaşı'nı sona erdirerek Bos-
dağılma süreci içerisinde bağımsız olan devletlerden biri değildir?
na-Hersek Devleti'nin kurulmasını sağlayan uluslararası antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
A) Slovakya
B) Bosna-Hersek
A) Camp David Antlaşması
C) Sırbistan
D) Hırvatistan
B) Dayton Antlaşması
E) Makedonya
C) Londra Antlaşması D) Versay Antlaşması E) Ankara Antlaşması
8. 4 Kasım 1950'de temel hak ve özgürlüklerin güvence
11. Türkiye'nin AB'ye üye olmak için başvuru süreci aşa-
altına alınması için oluşturulan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde aşağıdakilerden hangisinin yasaklandığı söylenemez?
ğıdaki gelişmelerden hangisiyle başlamıştır? A) Roma Antlaşması B) Ankara Antlaşması
A) Irkçılığa dayalı siyaset
C) Kopenhag Kriterleri
B) İnsanlık dışı muamele, angarya yapmak
D) Zürih Zirvesi
C) Kölelik ve zorla çalıştırmak
E) Schuman Bildirisi
D) Azınlıkların vatandaşlık görevini yapması E) Özgürlük ve kişi güvenliği hakkını engellemek
12. •
Üye ülke devlet ve hükûmet başkanlarının katılımıyla yılda en az iki kez toplanır.
•
AB'nin karar alma ve yasama organıdır.
•
9. AB'ye aday ülkelerin Kopenhag kriterlerinden siyasi
Büyük önem taşıyan kararlarda parlamentonun onayını almak zorundadır.
yükümlülükler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
Yukarıda özellikleri verilen AB'ye bağlı birim aşağıda kilerden hangisidir?
A) Hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü anlayışı
A) Avrupa Birliği Komisyonu
B) Eğitim ve araştırmayı içeren yeterli alt yapı
B) Adalet Divanı
C) İnsan haklarına saygı
C) Avrupa Konseyi
D) Kurumsallaşmış bir demokrasinin var olması
D) Ekonomik ve Sosyal Komite
E) Azınlık haklarına saygı
E) Avrupa Parlamentosu
C. 21
14
B. 11
LYS Tarih Planlı
B. 01
Ders Föyü
B .9
D .8
A .7
A .6
A .5
E .4
E .3
C .2
B .1
r al pav e C
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
Konu Testi - 2
1. AB'ye üye devletlerin yerine getirmesi gereken kriterler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) İşletmelerin teknoloji ile uyumlu olması gerektiği
4. 22 Haziran 1993'te hazırlanan Kopenhag Kriterlerinin ülkelerin yerine getirmesi istenen koşulları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
B) Ekonomik politikaların gerekleri hakkında fikir birliğinin olması
A) Hukukun üstünlüğü
C) Azınlık haklarının korunması
C) Serbest piyasa ekonomisi
D) Hukuk devleti ve hukukun üstünlüğünün önemsenmesi
D) Uluslararası örgütlere üyelik
E) Yatırımların devlet eliyle yapılması ve desteklenmesi
E) Azınlık haklarına saygı
B) İdam cezasının olmaması
5. Aşağıdakilerden hangisinin yürürlüğe girmesi ile bir-
2. Avrupa Birliğine aday ülkelerden • İstikrarlı ve kurumsallaşmış bir demokrasinin var olma sı
likte Sovyet uydusu ülkelerde bağımsızlık olaylarının başlamasının hızlandığı söylenebilir?
• Hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü
A) Kopenhag Kriterleri
• İnsan haklarına saygı
B) Zürih Antlaşması
istenen bu kriterler
C) Schuman Bildirisi
I. siyasal
D) Maastrich Antlaşması
II. ekonomik
E) Helsinki Nihai Senedi
III. toplumsal
alanlardan hangileri kapsamı içinde yer alır? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
3. Aşağıdaki gelişmelerden hangisiyle SSCB'nin fiilen
6. Aşağıdakilerden hangisi Glasnost ve Perestroika po-
sona erip yerine Bağımsız Devletler Topluluğu oluşu munun ortaya çıktığı söylenebilir?
litikaları ile başlayan sürecin sonucunda, SSCB'den ayrılan devletlerden biri değildir?
A) Alma Ata Deklerasyonu
A) Kazakistan
B) Safyen Antlaşması C) Glosnost ve Prestroika
B) Estonya C) Ukrayna
D) Maastricht Antlaşması
D) Çekoslovakya
E) Kopenhag Kriterleri
E) Özbekistan LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
15
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
Konu Testi - 2
7. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra kurulan, bir -
10. I. Kırgızistan
likten ilk ayrılma kararı alan ülke aşağıdakilerden hangisidir?
II. Özbekistan III. Ermenistan
A) Ukrayna B) Estonya
Yukarıdakilerden hangileri Bağımsız Devletler Topluluğuna üye devletlerden biri değildir?
C) Azerbaycan
A) Yalnız II
D) Kazakistan
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III
E) Özbekistan
8.
11. SSCB'de komünist iktidarın tepki çeken baskıcılığını,
• 17 Şubat 2008'de bağımsız olmuştur.
demokratik bazı uygulamalarla halk egemenliğine dönüştürmek isteyen devlet adamı aşağıdakilerden han gisidir?
• ABD, NATO, AB ve Türkiye bağımsızlığını tanımıştır. • 2009 yılı itibariyle dünyada bağımsızlığını kazanmış son ülke unvanına sahiptir.
Yukarıda özellikleri verilen Balkan devleti aşağıdakilerden hangisidir?
A) Brejnev
A) Makedonya
C) Lenin
B) KKTC
D) Stalin
C) Bosna-Hersek
E) Putin
B) Mihael Gorbaçov
D) Kosova E) Sırbistan
9. Aşağıdaki devletlerden hangisinin izlediği yayılmacı
12. Avrupa Birliği'nin organları arasında yer alan Avrupa Konseyi'nin merkezi aşağıdakilerden hangisidir?
bölgesel üstünlük politikası, yatırımları ve kaynaklarını millîleştirme siyaseti Körfez Savaşı'na neden olmuş tur?
A) Strazburg B) Londra
A) İran
C) Brüksel
B) Mısır
D) Paris
C) İsrail
E) Lahey
D) Irak E) Libya
C. 21
16
B. 11
LYS Tarih Planlı
B. 01
Ders Föyü
D .9
D .8
A .7
D .6
E .5
D .4
A .3
A .2
E .1
r al pav e C
LYS // TARİH
FÖY NO
KÜRESELLEŞEN DÜNYA Değişen Dünya'da Türk Dış Politikası - 1980'den Sonra Türkiye'deki Gelişmeler Dünyadaki Küresel Sorunlar
h DEĞİŞEN DÜNYA'DA TÜRK DIŞ
POLİTİKASI
Genel Özellikleri h
Körfez Savaşlarından sonra Orta Doğu Bölgesi, Türkiye için güvenlik tehlikesi oluşturan bir alan hâline gelmiştir.
h
Türkiye'nin jeopolitik konumu, siyasi ve ekonomik kazançları nın yanında güvenlik risklerini de beraberinde getirmektedir.
h
11
h
Uluslararası kuruluşlar aracılığıyla her anlamda yaşanabilir bir dünya inşa etmektir.
h
Sorunların diplomasi ve barış yoluyla çözümüne katkı sağ lamaktır.
h
Bu süreçte Türkiye, Rusya, Kafkasya, Orta Asya Türki Cumhuriyetleriyle, Orta Doğu ülkeleriyle ve Balkanlarda ticari, ekonomik ve askerî alanda işbirliği içine girmiştir.
Türkiye'de
h Rusya ile → Mavi Akım Projesi Dünyanın en istikrarsız üç bölgesine (Balkanlar, Kafkaslar, h Azerybaycan ile → Şah Deniz Projesi Orta Doğu) komşu olan Türkiye'nin doğrudan dahil olmadığı h Türkmenistan ile → Trans-Hazar Boru Hattı Projesi halde pek çok sorundan olumsuz etkilenmesine sebep ol maktadır. kapsamında ticari ve ekonomik ilişkiler güçlendirilmiştir.
Günümüz Türk Dış Politikasının Temel Amacı Şunlardır : h
Medeniyetler arası anlayış ve işbirliğini sağlamak
h
Kültürel gelişmelere katkıda bulunmak
h
Barış ve refahı egemen kılmak
Görev Yeri
Kore (ilk) Somali Bosna-Hersek Bosna-Hersek Bosna-Hersek (Adriyatik
Yılı
1950-1953
Türk Ordusunun Dünya Barışına Katkıları Türkiye dünya barışını korumak ve barışa katkı sağlamak ama cıyla BM, NATO ve AB liderliğindeki çeşitli uygulama harekâtları na barış gücü olarak katılmıştır.
Aldığı Görevler BM Kuvvetleri'ne bir tugay asker göndererek katılmış, böylece Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez
yurt dışına asker yollanmıştır. Bu durum Türkiye'nin NATO üyeliğine katkı sağlamıştır. 1993-1994 BM'nin oluşturulması amacıyla kurduğu Koruma Kuvvetine katkı sağlanmıştır. BM'nin insanî yardım için emniyetli bölgeler oluşturulması amacıyla kurduğu Koruma Kuvvetine 1993-1995 katkı sağlanmıştır. 1995-1996 NATO'nun oluşturduğu Uygulama / İstikrar Kuvveti'ne katkı sağlamaktadır.
1992-1996 Bosna Savaşı'nda NATO'nun oluşturduğu uluslararası barış kuvvetine katkı sağlamıştır.
Denizi) Arnavutluk
1997
Arnavutluk
1999
Kosova Kosova
1999 1999
Afganistan
2002
Bosna - Hersek
2004
Lübnan
2006
Arnavutluk'ta insanî yardımın güvenle dağıtılabilmesi için BM kararı ile oluşturulan çok uluslu as keri birliğe katılmıştır. Makedonya ve Arnavutluk'taki mültecilere yardım etmek için oluşturulan İnsanî Yardım Kuvveti'ne katılmıştır. Kosova krizi sırasında NATO'nun başlattığı hava harekâtına katılmıştır. NATO'nun oluşturduğu Çok Uluslu Güney Görev Kuvve'tine katkısını sürdürmektedir. BM Güvenlik Konseyi tarafından oluşturulan Uluslararası Güvenlik Yadım Kuvveti'ne katkıda -bu lunmaya devam etmektedir. BM'nin oluşturduğu Koruma Kuvveti, NATO'nun oluşturduğu Uygulama ve İstikrar Kuvvetleri ile AB liderliğinde oluşturulan İstikrar Harekâtı'na Saraybosna'da katkı sağlamaktadır. BM Güvenlik Konseyi tarafından oluşturulan Lübnan Geçici Güvenlik Gücü'ne katkısı sürmektedir.
LYS Tarih Planlı Ders Föyü
1
KÜRESELLEŞEN DÜNYA / Değişen Dünya'da Türk Dış Politikası
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ → 25 Haziran 1992) Kuruluş h
Kuruluş Antlaşması İstanbul'da imzalanmıştır.
h
Karadenize kıyısı olan ülkelerle ekonomik alanda işbirliği sağlama projesidir.
Türk Kızılay'ının Yurt Dışı Yardım Faaliyetleri Şunlardır h
Türk Kızılayı yurt içinde ve yurt dışında acil ihtiyacı olan insanlara en kısa süre içinde yardım ulaştırmaktadır.
h
Yardımlar, temel ihtiyaçlar yanında sağlık ve eğitim alanların da yapılmaktadır.
h
Türk Kızılay'ı ayrıca yurt dışında Tayland, Endonezya, Sri Lanka, Pakistan, Lübnan, Sudan, Irak, Gürcistan ve Filis tin'de yardım faaliyetlerinde bulunmuştur.
Amacı:
Ta r i h
Ye r
Gerçekleştirilen Faaliyet
Karadeniz çevresindeki ülkeleri ticari, ekonomik bilimsel teknolo jik alanda işbirliği geliştirmek Karadeniz'i barış bölgesi olmasını sağlamak uzun vadede mal ve hizmetin serbest dolaşımını sağ -
2005
Sri Lanka
lamaktır.
ÜyeÜlkeler
Endonezya, 2004 sonunda Güney Asya'da meyTayland ve dana gelen tsunami felaketine insani
2005
Pakistan
2006
Lübnan
Almanya
Azerbaycan
ABD
Bulgaristan
Avusturya
Ermenistan
BeyazRusya
2005'te meydana gelen depremden hemen sonra inasni yardım gönderildi İsrail'in Lübnan'a yaptığı askerî ope-
GözlemciÜlkeler
Arnavutluk
yardım gönderildi.
rasyonlar sonrasında insani yardım malzemesi gönderildi
Gürcistan
ÇekCumhuriyeti
Moldova
Fransa
Romanya Rusya
Hırvatistan İsrail
Türkiye
Kamplara yerleştirilmiş insanların
2006
Sudan
yaşadıkları ağır koşullar ve sağlık hizmetlerindeki yetersizlik nedeniyle insani yardım yapıldı.
2006
Gürcistan
2007
Irak
Gürcistan'a savaş sonrası insanı yardım yapıldı. Irak'ın Telafer kentinde meydana gelen patlamanın ardından bölgeye insani yardım yapıldı.
İtalya
Yunanistan
Polonya
Sırbistan
Slovakya
İsrail'in Gazze şeridindeki askeri
2008
Filistin
operasyonlar nedeniyle insani yardım yapıldı.
Tunus
h
2
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
Ayrıca bugün Suriye'de Iraklı Bayırbucak Türkmenlerine, Gazzeye ve Filistine İnsani yardımlar devam etmektedir.
KÜRESELLEŞEN DÜNYA / Değişen Dünya'da Türk Dış Politikası
MAsacaristan
Nabucco Hattı
Ukrayna Moldovya
Hırvastan
Rusya
Romanya
Bosna-Hersek
Sırbıstan-Karadağ
Rusya Türkiye DGBH (Batı)
Mavi Akım
Trans Hazar Hattı Kazakistan
Kazakistan
Gürcistan
Bulgaristan Arnavutluk Makedonya İtalya
Türkiye Yunanistan Yunanistan DGBH
Nabucco Hattı
Türkiye
Shah Deniz Hattı
Yunanistan - Türkiye DGBH
Trans Hazar Hattı Türkmenistan
Irak Gaz Ceyhan LNG Terminali
Türkiye İran DGBH
Arap DGBH Suriye
Lübnan
Arap Gaz Hattı ile Mısır Gazı
Ürdün Libya İ s ra i l
S u u d i A ra b i s t a n
Mısır
Uluslar arası Doğalgaz Boru Hattı
Türkıye'nı ṅ I çınde Yer Aldığı Enerjı ̇ Hatları ̇ ̇
Trans-Hazar Boru Ha Projesi
Bakü-Tiis-Ceyhan Petrol Boru Ha
h
h
2002 – 2005 yılları arasında tamamlanmıştır.
h
Azerbaycan petrollerinin Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşın masını sağlamaktadır.
Nabucco Boru Ha Projesi h
Hazar-Kafkas doğal gazının Türkiye üzerinden önce Doğu Avrupa'ya ve diğer Avrupa ülkelerine taşımayı hedefleyen bir projedir.
h
Avrupa'ya en çok doğal gaz satan Rusya'ya karşı alternatif bir seçenek olması amacıyla projeyi ABDve AB desteklemektedir.
h
2009 yılında projenin yapımına başlanmış olup 2014 yılında bitirilmesi amaçlanmıştır.
Şah Deniz Projesi h
Azerbaycan doğal gazının Gürcistan ve Türkiye üzerinden Avrupaya taşınması amacına yönelik bir gerçekleştirilen projesidir.
Türkmenistan doğal gazının Türkiye üzerinden Avrupa'ya ta şınması amacına yönelik yapılan bir projedir.
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
3
KÜRESELLEŞEN DÜNYA / Değişen Dünya'da Türk Dış Politikası h
Proje 3300 km olup → Türkiye → Bulgaristan → Roma → Macaristan ve Avusturya güzergahında yer alacaktır.
Örnek 1: Hazar-Kafkas doğal gazını Türkiye üzerinden tüm Av rupaya taşınmasını planlayan Sovyetlerin doğal gazı baskı aracı olarak kullanmasına engel olmak amacıyla planlanan proje aşağıdakilerden hangisidir?
Mavi Akım Projesi h
2005 yılında açılmıştır.
h
Rusya'dan-Türkiye'ye doğal gaz nakletmek için Karadeniz geçişli boru hattıdır..
Kerkük - Yumurtalık Boru Ha Projesi h
Irak - Kerkük ve çevresindeki petrolun Türkiye üzerinden Ak denize aktarılması amacıyla gerçekleşen bir projesidir.
A) Trans - Hazar
B) Nabucco
C) Mavi Akım
D) Şah Deniz
E) Yumurtalık Hazar-Kafkas doğal gazının Türkiye üzerinden önce doğu Avrupa sonra da t üm Avrupa'ya taşımayı planlayan boru hattı projesi Nabocco'dur. Şah deniz: Azerbaycan doğal gazını Mavi akım: Rus doğal gazını Trans Hazar: Türkiye'nin doğal gazını Avrupa'ya taşımaktadır.
Tiflis (Gürcistan)
Bakü (Azerbaycan) İzmit (İpraş)
Kırıkkale (Orta Anadolu)
İzmir (Aliağa) e C
a h y
(Petrol hem çıkarılır hem de rafinerisi bulunur) Batman
n lık Yumurta
Mersin (Ataş)
Kerkük (Irak)
Boru hatlar Petrol rafinerisi
Türkiye’de Petrol Boru Hatları ve Petrol Rafinerileri
Türkiye Petrol Boru Hattı
4
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
KÜRESELLEŞEN DÜNYA / 1980'den Sonra Türkiye'deki Gelişmeler
h 1980'DEN SONRA TÜRKİYE'DEKİ
GELİŞMELER
h
1983 genel seçimlerinde, 12 Eylül darbesinden sonra, Turgut Özal'ın genel başkanı olduğu Anavatan Partisi (ANAP) birinci parti olarak iktidara gelmiştir.
Uyarı • 17 Ağustos depreminin sanayi tesislerine zarar vermesi; iş gücü, üretim ve ihracat kaybının yaşanması Türk ekonomisini olumsuz yönde etkilemiştir. • Depremden etkilenen insanlar uzun süre yaşadıkları
korku ve acının psikolojik etkilerini üzerlerinden atama h
1997-1998 yılında 8 yıllık kesintisiz eğitime geçilmiştir.
h
1981 yılında Y.Ö.K (Yüksek Öğrenim Kurumu) kurulmuştur.
h
1993'te ODTÜ'de ilk internet bağlantısı sağlanmıştır.
h
1988 Seul Olimpiyat Oyunları'nda Halter dalında Naim Süley manoğlu, Hafız Süleymanoğlu ve Halil Mutlu altın madalya kazanmıştır.
h
1992 Barcelona Olimpiyatlarında güreşte Mehmet Akif Pirim Olimpiyat Şampiyonu oldu.
mışlardır. • Depremden sonra devletimiz deprem zedeler için önce geçici, sonra kalıcı konutlar yapmıştır. • Yeni çıkarılan kanunlarla zorunlu deprem sigortası mecburiyeti getirilmiş, imar alanları ve ruhsatları daha
sıkı kontrol altına alnmıştır. Arama ve kurtarma birimleri nin sayısı artırılmıştır. Marmara depreminde, • Toplam ölü sayısı (resmi rakam) 17.480 • Yıkık ve hasarlı bina sayısı 244.383 • Sakat kalan insan sayısı 505'tir.
h
Türk Millî Futbol takımı 2002 dünya şampiyonasında ve 2008 Avrupa Futbol Şampiyonasında 3. oldu.
h
2005 yılından itibaren TL'den altı sıfır atılmıştır. (Devalüasyon yapıldı.)
h DÜNYADAKİ KÜRESEL SORUNLAR
h
2005 yılında Özelleştirme Yüksek Kurulu kuruldu.
Küresel Isınma:
h
1993 yılında Turgut Özal'ın ölümü üzerine Süleyman Demirel Yapısında karbon ve hidrojen bulunduran yakıtlar, atmosfere bol Cumhurbaşkanı oldu.
h
h h
miktarda karbondioksit vermektedir. Kısaca yakıcı, söndürücü, ısıtıcı olarak kullanılan yakıtların karbon ve hidrojene dayanması 2003 yılında Sertap Erener Eurovission şarkı yarışmasında bu ısınmayı hızla arttırmıştır. Bu da dünyadaki ekolojik dengeyi birinci oldu. bozmuş insan sağlığını tehlikeye atmıştır. Orhan Pamuk Nobel Edebiyat ödülünü aldı. Küresel Isınmanın Türkiye'ye Olası Etkileri
17 Ağustos 1999'da Marmara depremi yaşandı.
Çevre ve Orman Bakanlığının isteğiyle İstanbul Teknik Üniversite si tarafından hazırlanan, "Türkiye için İklim Değişikliği Senaryoları" başlıklı rapora göre; 2070'te Türkiye genelinde sıcaklıkların 6°C yükselmesi beklenmektedir. Bu durumda Ege, Akdeniz, İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu kesimlerinde sıcaklık yükselmeleri etkili- ola caktır. Karadeniz Bölgesi'nde yağışlar da %20 civarında artarken güneyde ise %30 civarında bir azalma görülecektir.
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
5
KÜRESELLEŞEN DÜNYA / Dünyadaki Küresel Sorunlar Türkiye'de kar yağmadığı kışlar görülürken beklenmedik zaman
Nüfus Arşı ve İşsizlik:
ve yerlerde kar yağabileceği tahmin edilmektedir. Ülkemizde Hızlı nüfus artışı gelişmekte olan ülkelerde, kaynakların yetersiz, enerji üretimi ve sulamada çok önelil bir yere sahip olan Fırat ve kalkınma çabalarının sonuçsuz kalmasına, ekonomik ve sosyal sorunların artmasına neden olmaktadır. Dicle nehirlerinin havzalarında yağışlar azalacak. Ekosistemle
rinde meydana gelecek değişme sonucu ülkemizdeki birçok can
h
Gelişmiş ülkeler ise bu artışın dünyanın sosyo-ekonomik den gelerini ve istikrarını bozabileceği endişesini güçlendirmiştir.
h
Hızlı nüfus artışı, beslenme, temiz su ihtiyacı, işsizlik, terör ve haberleşme gibi önemli sorunların yaşanmasına neden olmuştur.
lı türü de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalacaktır. Bunun
önlenmemesi halinde 2015'te dünya nüfusunun yarısının susuz lukla savaşacağı, bitki ve hayvan türlerinin 1/4'nin yok olacağı tahmin edilmiştir.
Yetersiz Beslenme ve Açlık:
Kyoto Protokolü: Küresel ısınma sorununun çözümü için "BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi"ne (BMYDÇS) bir ek niteliğindeki "Kyo to Protokolü" hazırlanmıştır. Aralık1997'de Japonya'nın Kyoto şehrinde görüşülmeye başlayan protokol, Şubat 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 2012 yılında yapılan bir toplantı ile de proto kolün süresi 2020'ye kadar uzatılmıştır. Türkiye ise bu protokolü 2009 yılında imzalamıştır.
BM'ye bağlı Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 2015 yılına kadar dün yada açlık çeken kişi sayısını yarı yarıya azaltmak içni 24 milyar dolara ihtiyaç olduğunu belirtmiştir. Kaynakların verimli kullanıl maması israfın artması bu ihtiyacı daha da arttırmıştır.
Uluslararası Terör:
Uluslar arası bir terör tanımı yoktur. Dolayısıyla ülkeler terörist örgütlerin listesini oluşturmakta pazarlık etmektedir. Son dönem lerde uluslararası terör birden fazla insanı hedef almaktadır. Bu Çevre Kirliliği: Dünyanın en büyük sorunlarından birisidir. Çünkü atıklarla su, durumun ülkeler arası geniş kapsamlı terörle mücadele antlaş malarına ihtiyacın varlığını ortaya koymuştur. Benim teröristim, fosil yakıtlarla hava, kirli havanın yağışıyla toprak zehirlenir. Bu senin teröristin anlayışı son olaylarla birlikte tamamen çökmüş, nun sonucunda zehirlenmiş olan insan ve dünyadır. Terörizm tüm insanları tehdit eden küresel veya evrensel bir so h Fosil yakıtların ve nükleer enerji kullanımının olumsuz sonuç run yumağı olarak giderek büyümektedir. larının görülmesi üzerine bir çok gelişmiş ülkede güneş, rüz gar ve dalga enerjisi gibi farklı enerji kaynaklarının kullanımı BM uluslararası terörün önlenebilmesi için tüm dünya ülkelerinin gündeme gelmiştir. Bu alanda iç yatırımlarda hız kazanmıştır. işbirliği içinde olması istihbaratlar arası bilgi paylaşımı konusun da çalşıma yapılması yönünde karar almıştır. h Gürültü kirliliği şehirlerde yaşayan insanların en önemli so Salgın ve Yaygın Hastalıklar: nuçlarından biri olup bu durum sağlık, sorunlarının yaşanma sına ve iş verimliliğinin düşmesine neden olmaktadır. Küreselleşme, kolay seyahati edebilme, sık ve uzak seyahati beraberinde getirdiği için, dünyanın bir yerindeki bir hastalık çok uzaklara kısa zamanda kolayca yayılabilmektedir. Yeni hastalık 26 Nisan 1986 lar son 25 yıl içinde etkili olmuştur. Bunlar; Çernobil nükleer reaktörü1972 yılında Ukrayna'da Kiev şehrine h AIDS h Kırım Kongo Kanamalı Ateşli Hastalık yakın Çernobil'de kurulmuştur. 1986 yılında 4. ünitesinde mey h Kuş Gribi dana gelen kaza sonucunda atmosferde çok yüksek oranda rad yasyon yayması bölgeye yakın ülke ve şehirlerdeki bütün canlı h Hepatit h Sıtma ve bitkiler üzerinde yıllarca devam edecek genetik yapıda bozul h H1N1 Virüsü (Domuz Gribi) malara neden olabilecek sonuçlar doğurmuştur. En çok etkile h Sars (Akut Solunum Yolu Yetmezliği) hastalıkları sayılabilir. nen bölge Ukrayna ve Karadenize kıyısı olan ülkeleridir.
Çernobil Kazası (Nükleer Reaktör Kazası):
6
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
KÜRESELLEŞEN DÜNYA 1.
Konu Testi - 1
Aşağıdakilerden hangisi çağdaş dünyayı ilgilendiren
4.
II. Bayırbucak
A) Eko sisteminin bozulması
III. Kerkük
Yukarıdakilerden hangilerinde bugün de Türklerle ilgili sorunlar devam etmektedir?
B) Kıbrıs sorunu C) Flistin sorunu
A) Yalnız I
D) Kıta sahanlığı sorunu
B) Yalnız II
D) II ve III
E) Nabucco projesi
2.
I. Batı Trakya
evrensel sorunlar arasında gösterilebilir?
Dünya ülkelerinin küresel ısınımayı önlemeye karşı yaptıkları çalışmalar arasında,
5.
C) I ve II
E) I, II ve III
Türkiye'ye ve 2010'dan 2016'ya kadar geçen süreçte aşağıdaki ülkelerden hangisinden en fazla mülteci gel miştir?
I. Kyoto Protokolü A) Suriye
II. Helsinki Deklarasyonu
B) Bulgaristan
III. Kopenhag Kriterleri
çalışmalar arasında hangileri gösterilemez? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
3.
C) I ve II
D) Mısır E) Filistin
E) I, II ve III
Türkiye'de 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra ik tidara geçerek demokrasinin yerleşmesinde etkili olan lider aşağıdakilerden hangisidir? A) Recep Tayyip Erdoğan
C) Sırbistan
6. Türkiye, Rusya, Yunanistan gibi devletlerin de üye ol duğu ve ekonomik alanda AB gibi ortak pazar kurmayı hedefleyen örgüt aşağıdakilerden hangisidir? A) TİKA D) AT
B) NATO
C) KEİ E) UNESCO
B) Süleyman Demirel C) Bülent Ecevit D) Turgut Özal E) Abdullah Gül LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
7
KÜRESELLEŞEN DÜNYA
Konu Testi - 1
Orta Doğu ülkelerindeki totaliter rejimlerin yıkılmasını hızlandıran halk hareketlerine verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?
7.
10. 2020 yılında sona erecek olan Kyoto Protokolünün ye rine geçerli olacak "Bali Sözleşmesi"nde alınan kararların aşağıdakilerden hangisi ile ilgili olduğu söylene bilir?
A) Kadif Devrim B) Turuncu Devrim
A) Depremler
C) Bolşevik Devrim
B) Silahsızlanma
D) İslam Devrimi
C) Bloklaşma
E) Arap Baharı
D) Çevre Kirliliği E) Doğal Enerjiler
8. Türk Kızılayı'nın 2005 ve 2016 yılları arasında insani
11.
yardım gönderdiği ülkeler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
Aşağıdakilerden hangisi, küresel ısınmanın dünyada meydana getireceği etkiler arasında gösterilemez? A) Ekolojik dengenin bozulması
A) Yunanistan
B) Kuraklığın artması
B) Pakistan
C) Yeni bitki ve hayvan türlerinin ortaya çıkması
C) Bayırbucak
D) Bölgesel çölleşmenin görülmesi
D) Suriye
E) İnsanî yaşam koşullarının zorlaşması
E) Irak
9. Aşağıdakilerden hangisi, Türk İşbirliği ve Kalkınma
12.
İdaresi Başkanlığı (TİKA)nın amaçları arasında yer al maz?
1970'li yılların başlarından itibaren Türkiye GAP'ı (Güney doğu Anadolu Projesi) uygulamak üzere çalışmalara baş lamıştır. Bu durumun, Türkiye'nin aşağıdaki ülkelerden hangi leriyle su sorunundan dolayı ilişkilerinin bozulmasına neden olmuştur?
A) Türkçenin kullanım alanının yaygınlaştır B) Üye devletler arasında sosyo-kültürel ilişkilerin güç lendirmek C) Ortak tarih ve kültür değerlerinin korunması
A) SSCB – ABD
D) Türk milletlerinin milli değerlerini gözetmek
B) İran – Bulgaristan
E) Ortak askeri savunma ve saldırı projeleri için paktlar kurmak
C) Suriye – Irak D) ABD – İsrail E) Ermenistan – Suriye
C. 21
8
C. 11
LYS Tarih Planlı
D. 01
Ders Föyü
E .9
A .8
E .7
C.6
A .5
E .4
D.3
D.2
A .1
r al pav e C
LYS // TARİH
FÖY NO
12
TARAMA
1.
• Sovyetler Birliği'nin dağılmasıylabağımsızlığını ilan eden devletler arasında yer alan Türkmenistan'ın ilk Cumhur başkanıdır.
4.
Türkiye ile Yunanistan arasında Ege Deniz'inde yaşanan sorunlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
• "Türkmenbaşı" ünvanını almıştır.
A) Kıta sahanlığı
Yukarıda özellikleri verilen Türk devlet adamı aşağıda kilerden hangisidir?
B) Fır Hattı
A) Saparmurat Niyazov B) Nursultan Nazarbayev
D) Nüfus Mübadelesi E) Karasuları
C) Adaların silahlandırılması
C) Askar Akayev D) İslam Kerimov E) Kadirov
2.
5.
• Et Balık Kurumu'nun açılması
I. Tarım ve hayvancığı geliştirmek
• Devlet Malzeme Ofisi'nin kurulması
II. Batıdan doğuya iç göçü hızlandırmak
• Atatürk Üniversitesi'nin açılması
III. Bölgeyi sanayi ve hizmet merkezi haline getirmek
• Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nin kurulması
Yukarıdakilerden hangilerinin GAP'ın temel hedeflerin -
• Türkiye Petrolleri'nin kurulması gibi gelişmeler Türkiye'de aşağıdaki hangi yıllar arasında gerçekleştirilmiştir?
den biri olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II
A) 1947 –1952
B) 1946 – 1950
C) 1960 – 1972
D) 1950 –1960
D) II ve III
C) I ve III
E) I, II ve III
E) 1930 – 1946
3.
Türkiye'nin Körfez krizinden olumsuz etkilendiğine aşağıdakilerden hangisi kanıt olarak gösterilemez?
6.
Salt-I Antlaşması'nı imzalayan devletler aşağıdakiler den hangisidir? A) Çin – ABD
A) Sınırda güvenlik sorunu yaşanması B) Irak'a ambargo uygulanması
B) SSCB – Çin
C) Kerkük'ün nüfus yapısının değiştirilmesi
C) ABD – SSCB
D) İsrail'den büyükelçinin çekilmesi
D) Almanya – ABD
E) Yumurtalık boru hattının kapatılması
E) Almanya – SSCB LYS Tarih Planlı Ders Föyü
1
Tarama
7.
I. Zürih Antlaşması
10. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 1980'de yaptığı askerî darbe
II. Londra Antlaşması
sırasında başbakanlık görevinde bulunan aşağıdakilerden hangisidir?
III. Moskova Antlaşması
Kıbrıs, yukarıda verilen antlaşmalardan hangilerinin sonucunda bağımsız bir devlet haline gelmiştir?
A) Bülent Ecevit
A) Yalnız I
C) Süleyman Demirel
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
B) Tansu Çiller D) Mesut Yılmaz E) Turgut Özal
8.
1980 – 1988 yılları arasında, Şattülarap bölgesinde su ulaşımı konusundaki sorundan dolayı aşağıdaki hangi devletler arasında savaş yaşanmıştır?
11. ABD'nin SSCB'nin yanında yer alan ülkeleri kendi yanı -
na çekmek için, I. çevreleme politikası
A) Küba – SSCB
II. denge politikası
B) İran – Suriye
III. yatıştırma politikası
C) Irak – Mısır
yöntemlerinden hangilerini uygulamaya çalıştığı savu nulabilir?
D) İsrail – Mısır E) İran – Irak
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
9.
C) Yalnız III
E) I, II ve III
I. Berlin Buhranı 12. Kore Savaşı aşağıdaki ateşkes antlaşmalarından han -
II. Süveyş Bunalımı
gisi ile sona ermiştir?
III. Doğu Bloku'nun kurulması
Yukarıdaki olayların hangisinde SSCB'nin izlediği tu-
A) Versay
tum, Orta Doğu'da Müslümanlar arasında saygınlık kazanmasına neden olmuştur?
B) Selanik C) Safyen
A) Yalnız I
D) Panmunjom Ateşkes Antlaşması
B) Yalnız II
D) I ve II
2
LYS Tarih Planlı
C) Yalnız III
E) II ve III
Ders Föyü
E) Camp David
Tarama
13. Doğu Bloku ile Batı Bloku'nu karşı karşıya getiren Küba
Buhranının yaşanması aşağıdaki devletlerden hangisi nin Türkiye'deki jüpiter füzelerini sökmesine neden ol muştur? A) SSCB
B) ABD
D) Fransa
C) İngiltere E) Almanya
16. 1948 Arap – İsrail savaşında yer alan Arap devletleri
arasında, I. Mısır II. Suriye III. Cezayir
devletlerinden hangileri yer almamıştır? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
14. Muhammed Ali Clay'ın ABD ordusuna katılmayı red-
dedip ABD ordusuna katılmayı doğru bulmadığı savaş aşağıdakilerden hangisidir? A) Kore
B) Vietnam
C) Afganistan
D) Küba
E) Yom Kippur
C) Yalnız III
E) II ve III
17. Türkiye'nin NATO'ya girmesinde aşağıdaki gelişmeler-
den hangisinin diğerlerinden daha etkili olduğu söylenebilir? A) Türkiye'nin II. Dünya Savaşı'nda Müttefik Devletler yanında yer alması B) Türkiye'nin Kore'ye asker göndermesi C) Türkiye'nin Birleşmiş Milletler'e üye olması D) Türkiye'nin Japonya ve Almanya'ya savaşilan etmesi E) Türkiye'nin Mihver Devletler grubunda yer alması
15. Helsinki Nihai Senedi sonrası kabul edilen AGİK karar-
ları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Uluslararası sınırlar ihlal edilemez B) İnsanın temel hak ve hürriyetlerine saygı olmalıdır C) Güçlü yapıların korunması D) Devletler arası işbirliğinin yapılması
18. ABD II. Dünya Savaşı'ndan sonra aşağıdaki hangi poli -
tikayı terkederek günümüz politikasına yönelmiştir? A) Monreo Doktrini
B) Meiji Restorasyonu
C) Marshall Planı
D) Truman Doktrini
E) Bandung Konferansı
E) Barışın egemen kılınması LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
3
Tarama
19. Asya ve Avrupa coğrafyası dışında yer alan sosyalist
devlet aşağıdakilerden hangisidir? A) Arjantin
B) Küba
C) Polonya
D) Kanada
22. Soğuk Savaş Dönemi'nde dünyada yaşanan sosyo-kül -
türel, bilimsel ve teknik gelişmeler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) İlk renkli televizyon yayını başladı. B) İlk atom bombası üretildi.
E) Vietnam
C) Eniac adlı ilk bilgisayar üretildi. D) Xerox adıyla ilk fotokopi makinası yapıldı. E) İlk trafik ışıkları kullanıldı.
20. Onbinlerce Birleşmiş Milletler askerinin kati bir çemberden
kurtuluşları, Türk ordusunun kahramanlıklarına borçludur. Bu başarı Türk milletinin kahramanlık ananelerine yeni ve unutulmaz ebedi bir şeref sayfasını daha ilave etmiştir.
İngiliz Savunma Bakanı Emanuel Shinwell'in açıklamasına konu edindiği savaş aşağıdakilerden hangisidir? A) Vietnam
23. 1956 yılında yaşanan Süveyş Krizi'ne,
I. İngiltere,
B) Bosna - Hersek
II. Fransa,
C) II. Körfez
III. Mısır
D) Kore
devletlerinden hangileri neden olmuştur?
E) Somali
A) Yalnız I D) I ve II
B) Yalnız II C) Yalnız III E) I, II ve III
21. Türkiye'nin BM kararına uyarak 1950 yılında Sovyet
Bloğuna karşı Kore'ye asker yollamasının, I. Cento,
24. Osmanlı Devleti'nin 1908 – 1913 yılları arasında kay -
II. Nato,
bettiği topraklar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
III. AB
oluşumlarından hangilerine katılımını kolaylaştırdığı söylenebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
4
LYS Tarih Planlı
C) Yalnız III
E) I, II ve III Ders Föyü
A) Bulgaristan
B) Bosna Hersek
C) Romanya
D) Makedonya
E) Girit
Tarama
25. Osmanlı Devleti;
28. Türk ordusu Cumhuriyet'in ilanından sonra yurt dışın-
• Çanakkale Cephesi'nde İtilaf Devletleri ile mücadele et miş ve başarıya ulaşmıştır.
da ilk kez aşağıdaki askeri operasyonlardan hangisine katılmıştır?
• Kafkas Cephesi'nde Rusya ilemücadele edilmiş veRusyanın savaştan çekilmesi üzerine Kars, Ardahan, Batum Osmanlı Devleti'ne bırakılmıştır.
A) Körfez Harekatı
Sadece bu bilgilere bakılarak; I. Osmanlı Devleti sadece taarruz cephelerinde başarılı olmuştur.
B) Kıbrıs Harekatı C) Kore Savaşı D) Altı Gün Savaşı E) Vietnam Savaşı
II. Osmanlı Devleti birden fazla cephede savaşmıştır. III. İtilaflar arasında savaştan çekilen devletler olmuştur.
gibi yargılardan hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız II
B) Yalnız II
D) II ve III
C) Yalnız III
E) I, II ve III
29. 1963 yılında kurulan Afrika Birliği Teşkilatı'na üye olan
Afrika ülkeleri, I. kolonicilik, II. bağımsızlık, III. uluslararası eşitlik 26. 1951'de Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu olarak ku -
rulan AB'nin kurucu üyeleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
ilkelerinden hangilerinin desteklenmesi konusunda or tak hareket etme kararı almıştır? A) Yalnız I D) II ve III
A) Hollanda
B) Lüksemburg
C) Belçika
D) Almanya
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
E) İngiltere
27. Soğuk Savaş Dönemi'nde,
30. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Orta Doğu'da SSCB'nin
I. Almanya, II. Kore,
etkinliğinin artmasında aşağıdakilerden hangisi doğru dan etkili olmuştur?
III. Vietnam
A) ABD'nin İsrail'e destek vermesi
devletlerinden hangilerinin toprak bütünlüğü koruna mamıştır? A) Yalnız I D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve II
E) I, II ve III
B) İngiltere'nin Orta Doğu'ya yönelik hedeflerinin olması C) SSCB'nin Perestroika siyasetini gözetmesi D) Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nın kurulmuş olması E) Orta Doğu'da köklü rejim değişikliğinin yaşanması LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
5
Tarama
31. ABD ve SSCB'nin Yumuşama Dönemi'nde izledikleri si -
yaset olarak,
34. II. Dünya Savaşı sonrası SSCB'nin,
I. Boğazlar,
I. Orta menzilli nükleer silahların imha edilmesi II. Sovyetlerin Afganistan'dan çekilmesi
II. Batı Anadolu, III. Doğu Anadolu
III. İki bloklu dünyanın kurulması
gibi yerlerden hangileri üzerinde hak iddia etmesi, Türkiye Cumhuriyeti'nin NATO'ya üye olma çabalarını hız landırmıştır?
gelişmelerinden hangileri gösterilebilir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
A) Yalnız I
E) I, II ve III
B) Yalnız III
D) I ve III
32. Dörtlü Takrir'in meclise sunulması sonucu kurulan ve
35.
C) I ve II
E) II ve III
• Annan Planı
tek parti dönemine son veren parti aşağıdakilerden hangisidir?
• Johnsun Mektubu
A) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası B) Demokrat Parti
verilen bu gelişmeler aşağıdaki durumlardan hangisi ile ilişkili olduğu söylenebilir?
C) Adalet Partisi
A) Kerkük Olayı
D) Milli Selamet Partisi E) Milli Kalkınma Partisi
B) Kıta Sahanlığı C) Keşmir Olayı
• Cenevre Deklerasyonu
D) Kıbrıs Sorunu E) Filistin Sorunu
33. 1972'de Moskova'da ABD Başkanı Richard Nixon ile
36. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Moskova'nın hegemonya-
SSCB genel sekreteri Leonid Brejnev arasında imzala nan antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
sına karşı çıkan Sovyet uydu devletleri arasında "Kadi fe Devrimi" gerçekleştiren ülke aşağıdakilerden hangi sidir?
A) Salt I B) Roma Antlaşması
A) Letonya
B) Yugoslavya
C) Cenevre Sözleşmesi
C) Macaristan
D) Çekoslovakya
E) Slovakya
D) Salt II E) Camp David Antlaşması
6
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
Tarama
37. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin üye olduğu ulus -
40. 1959 – 1966 yılları arasında yaşanan Keşmir sorunu
lararası ekonomik, askeri ve siyasi örgütler arasında gösterilemez?
aşağıdaki hangi devletin bağımsız olması ile doğrudan ilişkilidir?
A) Avrupa Konseyi
A) Hindistan
B) Pakistan
B) NATO
C) Afganistan
D) Azerbaycan
C) AB
E) Ermenistan
D) Birleşmiş Milletler E) Balkan Antantı
38. 1965'den sonra Fransa ve ABD'de faaliyet gösteren Ermeni
diasporası dünya kamuoyuna asılsız iddialarıyla etkilemek amacıyla Dört T planını uygulamaya koymuştur.
Dört T planı aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ilişki lendirilemez? A) Tanıtım
B) Tanınma
C) Tazminat E) Tamir
D) Toprak
41. Aşağıdaki devletlerden hangisi demir perde ülkelerin-
den biri değildir? A) Macaristan
B) Romanya
C) Bulgaristan
D) Yunanistan
E) Çekoslovakya
42. Birleşmiş Milletler genel sekreteri Kofi Annan tarafın-
dan hazırlanan "Annan Planı"nın, 39. II. Dünya Savaşı sonrasında Kore'nin ikiye ayrılması -
na neden olan uluslararası konferans aşağıdakilerden hangisidir? A) Yalta
B) Postdam
C) San Francisco
D) Quebec
E) Tahran
I. Kıbrıs, II. Dağlık Karabağ, III. Suriye Mültecileri
uluslararası sorunlardan hangilerini çözümüne yönelik olduğu söylenebilir?
A)Yalnız I
B) Yalnız III
D) II ve III
C) I ve II
E) I, II ve III LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
7
Tarama
43. Balfour Deklarasyonu ile Filistin'de bir Yahudi devleti -
46. II. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan Birleşmiş Milletler
nin kurulmasını amaçlayan Avrupa devleti aşağıdakilerden hangisidir?
teşkilatında alınan kararlara veto yetkisine sahip ülke lerden birisi aşağıdakilerden hangisidir?
A) ABD
A) İtalya
B) İngiltere D) SSCB
C) Fransa
E) Almanya
B) Almanya
C) Çin
D) Belçika E) İspanya
44. Demokratik Parti iktidarına son veren 27 Mayıs 1960
47. I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin Selman-ı Pak
askeri darbesinde Cumhurbaşkanı olarak görev yapan kişi aşağıdakilerden hangisidir?
ve Kutü'l Amare Savaşları'nı yaşadığı cephe aşağıdaki lerden hangisidir?
A) Celal Bayar
A) Hicaz
B) Cemal Gürsel
B) Suriye – Filistin
C) Cevdet Sunay
C) Irak
D) Şükrü Saraçoğlu
D) Kanal
E) Fahri Korutürk
E) Kafkas
48. Soğuk Savaş Dönemi ile ilgili olarak verilen aşağıdaki 45. ABD'ye karşı denge oluşturmak amacıyla kurulan Şan -
ghay Beşlisi'ne; I. Tacikistan,
B) Devletlerarası ilişkilerde ilkeler ve ideolojiler etkili olmaya başladı.
II. Rusya, III. Kırgızistan, IV. Gürcistan
C) Mandacılık sona ererken, Asya ve Afrikada bağımsız devletleri kuruldu.
ülkelerinden hangileri üye değildir? A) Yalnız II
B) Yalnız IV
D) II ve IV
8
LYS Tarih Planlı
yargılardan hangisi yanlıştır? A) Dünya politikasına ABD ve SSCB yön vermiştir.
Ders Föyü
C) I ve III
E) III ve IV
D) Devletlerarası ilişkilerde silahlı çatışma yerini politik ve askeri gerginliğe bıraktı. E) Arap – İsrail Savaşları sona ermiştir.
Tarama
49. II. Dünya Savaşı'nın sonuna doğru toplanan Yalta Kon-
feransı aşağıdaki hangi ülke sınırları içinde gerçekleş tirilmiştir?
52. Avrupa Birliği'nin bütçesinin doğru bir şekilde kullanıl -
masını aşağıdaki kurumlardan hangisi yapmaktadır? A) Avrupa Konseyi
A) Rusya
B) Polonya
B) Adalet Divanı
C) Moldova
D) Ukrayna
C) Avrupa Parlamentosu
E) Belarus
D) Avrupa Sayıştayı E) Bölgeler Komitesi
50. • I. İntifadayı başlattı.
• Özerk Filistin Devleti'nin temellerini attı. • Nobel Barış Ödülü'nü aldı.
53. Aşağıdakilerden hangisi II. Dünya Savaşı sonrası ba-
Yukarıdaki gelişmelerin, aşağıda verilen liderlerinden hangisi ile ilişkili olduğu söylenebilir?
ğımsızlığını ilan eden ülkelerden biri değildir? A) Afganistan
B) Mısır
A) Halid Meşal
C) Fas
D) Pakistan
B) Ahmet Yasin
E) Cezayir
C) Yaser Arafat D) Ebulfeyz Elçibey E) Muhammed Abbas
51. Osmanlı Devleti'nin dağılmasını önlemek amacıyla or -
taya atılan farklı fikir akımlarının savunucuları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Prens Sabahattin B) Said Halim Paşa C) Yusuf Akçura D) Abdullah Cevdet E) Peyami Safa
54. Mısır lideri Abdülnasır'ın Süveyş Kanalı'nı millileştirme-
si üzerine başlayan savaşın sona ermesinde etkili olan devlet aşağıdakilerden hangisidir?
A) ABD
B) İtalya D) SSCB
C) İsrail D) İspanya LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
9
Tarama
55. TiKA aşağıdaki kurumlardan hangisine bağlıdır?
58. 1960'da OPEC'in kurulmasında,
A) Milli Savunma Bakanlığı
I. petrol fiyatlarını yüksek seviyeye çıkarma,
B) Dışişleri Bakanlığı
II. Mısır – İsrail gerginliğini azaltma
C) Enerji Bakanlığı
III. petrolün dünya siyasetindeki gücünü hissettirme
D) Dış Türkler Bakanlığı
amaçlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?
E) Başbakanlık
A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I ve III
56. Aşağıdaki gelişmelerden hangisinin İslam Teşkilatı
C) I ve II
E) I, II ve III
59. II. Dünya Savaşı'nda Müttefiklerin yanında savaşa giren
Konferansı'nın kurulmasında doğrudan etkili olduğu söylenebilir?
devletler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) İspanya
B) Türkiye
A) Mescid-i Aksa'nın kundaklanması
C) İngiltere
D) Yunanistan
B) Mescid-i Nebeviye saldırı olması
E) Fransa
C) Arap – İsrail Savaşı D) Yom – Kippur Savaşı E) Camp David Antlaşması
60. 1972'de ABD ile Sovyetler Birliği arasında nükleer si 57. Sovyetler Birliği'nin dağılma sürecinde, halkoylaması
ile birlikten ayrılma kararı alarak en büyük etkiyi yara tan ülke aşağıdakilerden hangisidir? A) Ukrayna B) Kırgızistan C) Azerbaycan
D) Kazakistan
E) Ermenistan
10
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
lahların sınırlandırılmasıyla ilgili imzalanan antlaşma aşağıdakilerden hangisidir? A) SALT-II
B) Camp David
C) SALT-I
D) Moskova
E) Washington
Tarama
61. Avrupa Birliği'nin genişlemesinin Doğu Avrupa ülkele -
64. SSCB'nin "Berlin Sorununa" çözüm bulmak amacıyla
rini kapsayacağının belirlenmesi ve tam üyelik için ne gibi şartların yerine getirilmesi gerektiğini içeren belge aşağıdakilerden hangisidir?
Moskova'da ikili görüşme gerçekleştirdiği ülke aşağıdakilerden hangisidir? A) İngiltere
A) Helsinki Deklerasyonu
B) ABD
D) Fransa
C) Doğu Almanya E) İtalya
B) Kopenhag Kriterleri C) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi D) Alma - Ata Deklerasyonu E) Dayton Antlaşması
62. I. Tarafların denk güçler haline gelip olası bir savaşta eşit
zarar görecek olması II. ABD ve SSCB'nin müttefikleriyle sorunlar yaşaması III. Küba'da sosyalist - kapitalist çatışmasının askeri tedbir leri zorunlu kılması
Yukarıdakilerden hangileri, Yumuşama (Detant) politikasının ortaya çıkmasında etkili olmuştur? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
65. Roma Antlaşması ile Avrupa Ekonomik Topluluğu adını
alan birlik, I. gümrük II. güvenlik III. para
konularından hangilerinde ortak politikalar oluşturmayı hedeflemiştir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) I, II ve III
63. Türkiye'nin AB'ye üye olmak için başvuru süreci aşağı -
daki gelişmelerden hangisiyle başlamıştır? A) Gümrük Birliği Antlaşması B) Ankara Antlaşması C) Kopenhag Kriterleri D) Cardif Zirvesi E) Lüksemburg Zirvesi
66. Aşağıdakilerden hangisi Doğu Bloku'ndan ayrılan dev-
letlerden biri değildir? A) Macaristan
B) Bulgaristan
C) Yugoslavya
D) Çekoslavakya
E) Makedonya LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
11
Tarama
67. Avrupa Birliği'nin yargı denetimini aşağıdaki kurumlar-
dan hangisi yapmaktadır? A) Avrupa Konseyi B) Adalet Divanı
70. Yumuşama Dönemi, 1960 sonrası bloklar arası gerginliği
azaltmak için karşılıklı görüşmelerin tercih edildiği bir dö nemdir. Aşağıdakilerden hangisi, "Yumuşama Dönemi" gelişmeleri arasında gösterilemez?
C) Avrupa Parlamentosu A) SALT-I
D) Sayıştay E) Ekonomik Sosyal Komite
B) Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı C) Helsinki Konferansı D) Camp David Antlaşması E) Cominform
68. ABD'nin NATO'yu kurması ve Avrupa siyasetinde ve
güvenliğinde aktif rol alması, Sovyetlere karşı bir blok oluşturması; I. Truman Doktrininden,
71. XX. yüzyılın sonlarına doğru Orta Doğu'da aşağıda-
kilerden hangisinin coğrafi koşullardan kaynaklanan uluslararası sorunlardan biri olduğu savunulabilir?
II. Monroe Doktrininden,
A) İsrail Devleti'nin kurulması
III. Marshall Planından
B) Su kaynaklarının kullanımı
hangilerinden vazgeçtiğinin bir kanıtıdır?
C) Kişi hak ve özgürlüklerine verilen önemin artması
A) Yalnız I D) I ve II
D) Dinsel ve mezhepsel savaşların yaşanması E) Arap Baharının yaşanması
B) Yalnız II C) Yalnız IIII E) I, II ve III
-
72. I. Federal Almanya'yı tanıması 69. Aşağıdakilerden hangisi, Türk İşbirliği ve Kalkınma İda-
resi Başkanlığı (TİKA)nın amaçları arasında değildir? A) Türkçenin kullanımının yaygınlaştırılması
II. Batının silahsızlanma ile ilgili önerilerini kabul etmesi III. Afganistan'ı işgal etmesi
C) Ortak tarih ve kültür varlıklarının korunması
Yukarıdakilerden hangileri Sovyetler Birliği'nin, Yumuşama Dönemi politikalarına uyumlu hareket ettiğinin göstergesidir?
D) Türk milletlerinin ulusal değerlerini gözetilmesi
A) Yalnız I
B) Üye devletler arasında kültürel ilişkilerin geliştirilmesi
E) Ortak askeri savunma projelerini geliştirilmesi
12
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
D) I ve II
B) Yalnız II
C) Yalnız IIII
E) I, II ve III
Tarama
73. 1970'li yılların başlarından itibaren Türkiye GAP'ı uygula -
mak üzere çalışmalara başlamıştır.
Bu durum, Türkiye'nin aşağıdaki ülkelerden hangileriy le ilişkilerinin bozulmasına yol açmıştır? A) Suriye – Irak
76. Aşağıdaki devletlerden hangisinin izlediği yayılmacı
ve bölgesel üstünlük kurmaya yönelik politikası Körfez Savaşı'na neden olmuştur? A) Mısır
B) Lübnan
C) İsrail
B) İran – Irak
D) Irak E) Tunus
C) SSCB – ABD D) ABD – İsrail E) Irak – Mısır
74. Hocalı Katliamı'nın aşağıdaki olaylardan hangisiyle il-
gili bir durum olduğu savunulabilir? A) Kosova Savaşı B) Filistin Sorunu C) Körfez Savaşı
77. Türkiye, 2013'den 2016'ya kadar aşağıdaki ülkelerden
hangisinden en fazla göç almıştır? A) Yunanistan
B) Suriye
C) Sırbistan
D) İtalya
E) Azerbaycan
D) Bayırbucak Sorunu E) Dağlık Karabağ Sorunu
78. Türkiye Cumhuriyeti serbest piyasa ekonomisini güç-
lendirmek ve devletin ekonomisindeki etkisini azaltmak için; I. Rekabet kurumu II. Özelleştirme Yüksek Kurumu 75. Türkiye'nin Rusya, Yunanistan gibi devletlerin de üye
III. Sermaye Piyasası Kurumu
olduğu ve ekonomik alanda AB gibi ortak pazar kurma yı hedefleyen örgüt aşağıdakilerden hangisidir?
gibi oluşumlardan hangilerinin çalışmalarını güçlendir miştir?
A) TİKA
A) Yalnız I
D) AET
B) Cento
C) KEİ E) UNESCO
D) II ve III
B) Yalnız II
C) I ve III
E) I, II ve III LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
13
Tarama
79. ABD'nin Müttefik Devletlerin yanında İkinci Dünya Sava-
82. Aşağıdakilerden hangisi, Türk Kızılayı'nın 2005 ve 2008
şı'na katılması savaşın gidişatı üzerinde belirleyici bir etki de bulunmuştur.
yılları arasında insanı yardım gönderdiği ülkeler arası na yer almaz?
ABD'nin savaşa girmesinde;
A) Bulgaristan
B) Pakistan
I. Japonların Pearl Harbour Baskını,
C) Lübnan
D) Gürcistan
II. Almanya'nın yayılmacı askeri gücünün kırılmak isten mesi,
E) Endonezya
III. Yalta Konferansı'nın düzenlenmesi
hangileri etkili olmuştur? A) Yalnız I
B) Yalnız III
D) I ve III
C) I ve II
E) II ve III
80. I. Oscar
II. Altın Kelebek
83. Türkiye'nin film festivallerinden olan " Altın Koza Film
III. Altın Ayı
Festivali" aşağıdaki hangi ilimizde yapılmaktadır?
Yukarıdakilerden hangileri sinema dalında verilen ödüllerdendir? A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
C) I ve III
A) İstanbul
B) Antalya
C) Adana
D) Konya
E) Bursa
E) I, II ve III
84. Aşağıdakilerden hangisinin, küresel ısınmanın dünya81. XX. yüzyılda İtalya ile Rusya arasında sömürgeler üze -
rindeki çıkarları karşılıklı korumak amacıyla yapılan antlaşma aşağıdakilerden hangisidir? A) Reval
B) Londra
C) Racconigi
D) Petrograd
E) Tilsit
da meydana getireceği etkiler arasında yer aldığı söylenbilir? A) Dünya nüfusunun hızla artması B) Kuraklığın artması C) Su sorunlarının yaşanması D) Bölgesel çölleşmelerin görülmesi E) Yaşam koşullarının zorlaşması
14
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
Tarama
85. 1985 yılında binlerce insanın ölmesine sebep olan ve
etkisi halen devam eden Çernobil faciası aşağıdaki hangi ülkede yaşanmıştır? A) Japonya
B) Ukrayna
C) Kazakistan
D) Gürcistan
88. Aşağıda verilen devtletlerden hangisi KEİ üyesi değil-
dir? A) Rusya
B) Moldova
D) Makedonya
C) Türkiye
E) Sırbistan
E) Moldova
86. • El Fetih Örgütü'nün güçlenmesi için Milliyetçi Filistin
Dergisi'nin yayınlanmasını sağladı. • FKÖ lideridir.
Yukarıda özellikleri verilen Arap lideri aş ağıdakilerden hangisidir? A) Halil Meşal
89. Avrupalı Devletler ihtiyaç duydukları enerjiyi Azerbaycan -
Gürcistan - Türkiye üzerinden oluşturdukları bir enerji kori doru ile kendi ülkelerine transfer etme amacındadır. Hazar petrol ve doğalgazının bu yolla Avrupa'ya trans fer edilmesi aşağıdaki devletlerden hangisinin enerji kaynakları üzerindeki nüfuzunu zayıflatmaya yöneliktir?
B) Ahmet Yasin C) Yaser Arafat D) Ebulfez Elçibey E) Aliya İzzetbegoviç
87. Dünyanın en büyük uzay istasyonlarından biri olan
A) Mısır
B) Irak
C) Suudi Arabistan E) İran
D) Rusya
90. Maddeyi atomik ve moleküller seviyede kontrol etme
A) Hırvatistan
B) Kırgızistan
bilimi olarak tanımlanan; tıp, kimya, biyoloji, sanayi başta olmak üzere pek çok alanda çağımıza uygun ko laylıklar kazandıran teknik ve bilimsel gelişme aşağıda kilerden hangisidir?
C) Ermenistan
D) Özbekistan
A) İnternet
B) Prestroika
C) Nanoteknoloji
D) Kyoto protokolü
Baykonur Uzay üssü aşağıdaki hangi ülkenin sınırları içindedir?
E) Kazakistan
E) Glasnost LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
15
Tarama
91. Japonya'da Meiji Restorasyonu ile görülen;
94. 1947 – 1991 yılları arasında tüm dünyada hızlı bir şehirleş -
I. şongunluk düzenin yıkılması,
me yaşandığı bilinmektedir.
II. adil bir yönetimin benimsenmesi,
Aşağıdakilerden hangisi bu dönemde şehirleşmenin neden olduğu değişimler arasında gösterilemez?
III. düzenli ordunun kurulması
gelişmelerinden hangileri, merkezi otoriteyi güçlendirmeye yöneliktir?
A) Sanayi ve teknolojik gelişmelerin hızlanması
A) Yalnız I
C) Teknik eleman ihtiyaçlarının artması
B) Yalnız II
D) I ve II
B) Otomobil kültürünün gelişmesi
C) Yalnız III
D) Geleneksel değerlerin güçlenmesi
E) I, II ve III
E) Büyük ailelerin parçalanması
92. Petrol üreten ülkeler örgütü (OPEC) dünya petrol rezervleri -
95. Aşağıdakilerden hangisi dünya kamuoyunu ilgilendi -
ren küresel sorunlardan biri değildir?
nin üçte ikisini elinde bulunduran on üç ülkenin oluşturduğu uluslararası bir teşkilattır.
A) Küresel ısınma
Aşağıdakilerden hangisi OPEC'in kurucu üyeleri arasında yer aldığı söylenemez?
B) Çevre kirliliği
A) Suudi Arabistan
B) İran
D) Salgın hastalıklar
C) Irak
D) Fransa
E) Endemik hastalıklar
C) İşsizlik
E) Libya
93. II. Dünya Savaşı sırasında ENIAC adlı ilk bilgisayar yapıl -
96. I. Karadeniz ticaretinde işbirliğini güçlendirmek
mış, savaş sonrasında ise ilk uydu Sputnik uzaya gönderil miştir.
II. Kafkasya'da istikrarın sağlanmasına katkı sağlamak III. SSCB'nin dağılmasıyla kurulan bağımsız devletleri top raklarına katmak
Bu yenilikleri gerçekleştiren devletler aşağıdakilerden hangisidir? A) İngiltere – SSCB
B) Japonya – SSCB
Yukarıdaki durumlardan hangileri, Türkiye'nin Kafkasya'ya yönelik politikaları arasında gösterilebilir?
C) İngiltere – ABD
D) Fransa – ABD
A) Yalnız I
E) ABD – SSCB
B) Yalnız II
D) II ve III
C. 69 E. 59
D. 49 E. 39
D. 29 E. 19
C. 09
D. 98 B. 88
E. 78
C. 68 B. 58 A. 48
C. 18
C. 08
C. 97 E. 87
D. 27 B. 17
E. 07
E. 96
B. 86
E. 66
E. 56
B. 36
D. 26 B. 16
C. 06 A. 95
E. 85 A. 75
A. 65
E. 55
E. 84
C. 74
C. 64
D. 54 A. 44
E. 83
C. 73
D. 63
D. 43 A. 33
B. 23
C. 13 A. 03
C. 42 E. 32
B. 22
B. 12
C. 51 B. 41
B. 31
D. 21 A. 11
16
B. 76
B. 34 A. 24
D. 02 B. 91 A. 81
LYS Tarih Planlı
Ders Föyü
B. 46
D. 14 B. 04 A. 93 B. 71
C. 61
C. 38 A. 28
D. 53
C. 01
B. 9
E. 8
D. 7
C) I ve II
E) I, II ve III B. 77
D. 45 A. 35
C. 6
D. 92 C. 5
D. 67
C. 57 E. 47 A. 37
D. 25 E. 15
C. 05
D. 94
C. 82 E. 72
E. 62
D. 52
D. 2
A. 1
D. 4
D. 3
r al pav e C
