LAPORAN PENDAHULUAN GIZI BURUK PADA ANAK
A. TINA TINAJU JUAN AN TEOR TEORII 1. DEFI DEFINI NISI SI GIZI GIZI Gizi Gizi adalah adalah suatu suatu !"s#s !"s#s "!$a% "!$a%is& is&## &#%$$u &#%$$u%a' %a'a% a% &a'a%a &a'a%a% % (a%$ (a%$ di'"%s di'"%su& u&si si s#)a!a %"!&al &#lalui !"s#s di$#sti* a+s"+si* t!a%s"!tasi* #%(i&a%a%* &#ta+"lis&# da% #%$#lua!a% zat,zat (a%$ tida' di$u%a'a% u%tu' &#&#!taha%'a% '#hidua%* #!tu&+uha% da% -u%$si %"!&al da!i "!$a%,"!$a%* s#!ta &#%$hasil'a% #%#!$( Sua!iasa* /00/ Tida' ada satu 2#%is &a'a%a% (a%$ &#%$a%du%$ s#&ua zat $izi* (a%$ &a&u &#&+uat s#s#"!a%$ u%tu' hidu s#hat* tu&+uh '#&+a%$ da% !"du'ti-. Ol#h 'a!#%a itu* s#tia "!a%$ #!lu &#%$'"%su&si a%#'a!a$a& &a'a%a%3 '#)uali +a(i u&u! 0,4 +ula% (a%$ )u'u &#%$'"%su&si Ai! Ai! Susu I+u ASI sa2a. s a2a. Ba$i +a(i 0,4 +ula%* ASI ASI adalah satu,satu%(a satu,s atu%(a &a'a%a% tu%$$al (a%$ #%ti%$ dala& !"s#s tu&+uh '#&+a%$ di!i%(a s#)a!a 5a2a! da% s#hat. 6a'a% &a'a%a% (a%$ +#!a%#'a!a$a& sa%$at +#!&a%-aat +a$i '#s#hata%. 6a'a%a% (a%$ (a%$ +#!a% +#!a%#' #'aa !a$a& !a$a& (aitu (aitu &a'a &a'a%a %a% % (a%$ (a%$ &#%$ &#%$a% a%du du%$ %$ u%su u%su!, !,u% u%su su!! zat $izi $izi (a%$ (a%$ di#!lu di#!lu'a% 'a% tu+uh tu+uh +ai' +ai' 'ualit 'ualitas as &auu% &auu% 'ua%ti 'ua%ti%ta %tas%( s%(a* a* dala& dala& #la2a! #la2a!a% a% il&u il&u $izi +iasa +iasa dis#+ut t!i$u%a &a'a%a% (aitu* &a'a%a% (a%$ &#%$a%du%$ zat t#%a$a* #&+a%$u% da% zat #%$atu!. Aa+ila Aa+ila t#!2adi t#! 2adi '#'u!a%$a% atas '#l#%$'aa% salah satu zat $izi t#!t#%tu t#! t#%tu ada satu 2#%is &a'a%a%* a'a% dil#%$'ai "l#h zat $izi s#!ua da!i &a'a%a% (a%$ lai%. Jadi &a'a% &a'a%a% (a%$ +#!a%#'a !a$a& a'a% &#%2a&i% t#!#%uhi%(a '#)u'ua% su&+#! zat t#%a$a* zat #&+a%$u% da% zat #%$atu!. 6a'a%a% su&+#! zat t#%a$a a%ta!a lai%7 +#!as* 2a$u%$* $a%du&* u+i 'a(u* u+i 2ala!* '#%ta%$* sa$u* !"ti da% &i. 6i%(a'* &a!$a!i% da% sa%ta% (a%$ &#%$a%du%$ l#&a' 2u$a daat &#%$hasil'a% t#%a$a. 6a'a%a% su&+#! zat t#%a$a &#%u%2a%$ a'ti8itas s#ha!i,ha!i. 6a'a%a% su&+#! zat #&+a%$u% (a%$ +#!asal da!i +aha% &a'a%a% %a+ati adalah 'a)a%$,'a)a%$a%* t#&#* tahu. S#da%$'a% (a%$ +#!asal da!i h#5a% adalah t#lu!* i'a%* a(a&* da$i%$* susu s#!ta hasil "laha%* s##!ti '#2u. Zat #&+a%$u% +#!#!a% sa%$at #%ti%$ u%tu' #!tu&+uha% da% #!'#&+a%$a% '#)#!dasa% '#)#!dasa% s#s#"!a%$. 6a'a%a 6a'a%a% % su&+#! su&+#! zat #%$at #%$atu! u! adalah adalah s#&ua s#&ua sa(u!, sa(u!,sa( sa(u!a u!a% % da% +uah,+ +uah,+uah uaha%. a%. 6a'a%a% i%i &#%$a%du%$ +#!+a$ai 8ita&i% da% &i%#!al* (a%$ +#!#!a% u%tu' &#la%)a!'a% +#'#!2a%(a -u%$si "!$a%,"!$a% "!$a%,"!$a% tu+uh.
/. DEFI DEFINI NISI SI KURA KURANG NG GIZI GIZI 6#%u!u 6#%u!utt Sua! Sua!iasa iasa /00/71 /00/719* 9* &al%ut! &al%ut!isi isi adalah adalah '#adaa% '#adaa% at"l" at"l"$is $is a'i+at a'i+at '#'u!a%$a% atau '#l#+iha% s#)a!a !#lati- &auu% a+s"lut saat l#+ih zat $izi.
6#%u 6#%u!u !utt N$as N$asti( ti(ah ah /00 /00:7 :7/: /:9 9** $izi $izi 'u!a 'u!a%$ %$ ada ada '#ad '#adaa% aa% a5al% a5al%(a (a tida tida' ' dit#%t dit#%tu'a u'a% % '#lai%a '#lai%a% % +i"'i& +i"'i&ia ia tai tai ada ada '#adaa% '#adaa% la%2ut la%2ut a'a% a'a% didaa didaat'a t'a% % 'ada! 'ada! al+u&i al+u&i% % !#%dah* s#da%$'a% $l"+uli% &#%i%$$i. S#da S#da%$ %$'a 'a% % &#%u &#%u!ut !ut Al&a Al&atsi tsi#! #!/ /00 00/7 /7 ;0; ;0;** Gizi Gizi 'u!a% 'u!a%$ $ dis# dis#+a +a+' +'a% a% "l#h "l#h '#'u!a%$a% &a'a%a% su&+#! su&+#! #%#!$i s#)a!a u&u& da% da% 'u!a%$ su&+#! !"t#i%. Da!i #%$#!tia% diatas daat disi&ul'a% +ah5a Gizi 'u!a%$ adalah suatu '#adaa% (a%$ dia'i+at'a% "l#h '"%su&si &a'a%a% (a%$ 'u!a%$ su&+#! !"t#i%* #%(#!aa% (a%$ +u!u' atau '#hila%$a% zat $izi s#)a!a +#!l#+ih. Tipe Gizi Buruk
6#%u!ut situs Di%as K#s#hata% P#&da I+u'"ta Ja'a!ta*'#adaa% $izi +u!u' i%i s#)a!a 'li%is di+a$i &#%2adi ; ti#7 1.
K5ashi"!'"! K5ashi"!'"! adalah suatu '#adaa% di &a%a tu+uh '#'u!a%$a% !"t#i% dala& 2u&lah
+#sa!. S#lai% itu* #%d#!ita 2u$a &#%$ala&i '#'u!a%$a% 'al"!i. Na&a '5ashi"!'"! +#!asal da!i suatu da#!ah di A-!i'a* a!ti%(a <#%(a'it a%a' (a%$ t#!la%ta!= atau disisih'a% 'a!#%a i+u% i+u%(a (a &#%$ &#%$a% a%du du%$ %$ al#!$ al#!$ii da% da% tida' tida' la$i la$i &#&+ &#&+#!i #!i'a 'a% % ai! ai! susu susu i+u i+u ada ada%( %(a. a. Ta%a a%a &#%$$a%ti ai! susu i+u da% daat ta&+aha% a%$a% (a%$ s#i&+a%$ a%a' u&u&%(a +#!u&u! 'u!a%$ l#+ih 19 +ula% 'u!a%$ &#%daat !"t#i%. J#%is #%(a'it i%i s#!i%$ di2u&ai ada +a(i da% a%a' usia > +ula% sa&ai : tahu% ada '#lua!$a +#!#%$hasila% !#%dah* da% u&u&%(a u&u&%(a 'u!a%$ 'u!a%$ s#'ali #%didi'a% #%didi'a%%(a. %(a. Ku!a%$ Ku!a%$ !"t#i% !"t#i% a%$a% a%$a% adalah #%(#+a+ #%(#+a+ uta&a '5ashi"!'"! s#da%$ zat a%$a% #&+#!i t#%a$a &u%$i% )u'u di#!"l#h%(a atau +ah'a% +#!l#+iha%. Kasus i%i s#!i%$ di2u&ai di da#!ah &is'i%* #!s#diaa% &a'a%a% (a%$ t#!+atas* da% ti%$'at #%didi'a% (a%$ !#%dah. P#%(a'it i%i &#%2adi &asalah di %#$a!a,%#$a!a &is'i% da% +#!'#&+a%$ di A-!i'a* A&#!i'a T#%$ah* A&#!i'a S#lata% da% Asia S#lata%. Di %#$a!a &a2u &a2u s##!t s##!tii A&#!i' A&#!i'aa S#!i'a S#!i'att '5ashi '5ashi"!' "!'"! "! &#!ua &#!ua'a% 'a% 'asus 'asus (a%$ (a%$ la%$'a la%$'a.. B#!das B#!dasa!'a a!'a% % SUSENAS /00/* />? +alita di I%d"%#sia &#%d#!ita $izi 'u!a%$ da% 9? +alita &#%d#!ita $izi +u!u'. A%a' d#%$a% '5ashi"!'"! a'a% l#+ih &udah u%tu' t#!'#%a i%-#'si di'a!#%a'a% l#&ah%(a sist#& i&u%. Ti%$$i &a'si&al da% '#&ua% "t#%sial u%tu' tu&+uh tida' a'a% #!%ah daat di)aai "l#h a%a' d#%$a% !i5a(at '5ashi"!'"!. Bu'ti s#)a!a statisti' &#%$#&u'a'a% +ah5a '5ashi"!'"! (a%$ t#!2adi ada a5al '#hidua% +a(i da% a%a',a%a' daat &#%u!u%'a% I@ s#)a!a #!&a%#%. P#%a%$a%a% di%i ada 'asus,'asus '5ashi"!'"! u&u&%(a &#&+#!i'a% hasil (a%$ +ai'. P#%a%$a%a% (a%$ t#!la&+at lat# sta$#s &u%$'i% daat daat &#&#!+ &#&#!+ai'i ai'i status status '#s#hat '#s#hata% a% a%a' a%a' s#)a!a s#)a!a u&u&* u&u&* %a&u% %a&u% a%a' a%a' daat daat &#%$ala &#%$ala&i &i $a%$$ua% -isi' (a%$ #!&a%#% da% $a%$$ua% i%t#l#'tual%(a. Kasus,'asus '5ashi"!'"! (a%$ tida' dila'u'a% #%a%$a%a% #%a%$a%a% atau #%a%$a%a%%(a #%a%$a%a%%(a (a%$ t#!la&+at* a'a% &#&+#!i'a% &#&+#!i'a% a'i+at
(a%$ -atal. P#%(#+a+ t#!2adi%(a '5ashi"!'"! adalah i%ad#'uat%(a i%ta'# !"t#i% (a%$ +#!la%su%$ '!"%is. Fa't"! (a%$ daat &#%(#+a+'a% hal t#!s#+ut diatas a%ta!a lai%7 a.
P"la &a'a%
P!"t#i% adalah zat (a%$ sa%$at di+utuh'a% a%a' u%tu' tu&+uh da% +#!'#&+a%$. 6#s'iu% intake &a'a%a% &#%$a%du%$ 'al"!i (a%$ )u'u* tida' s#&ua &a'a%a% &#%$a%du%$ !"t#i%asa& a&i%" (a%$ &#&adai. Ba(i (a%$ &asih &#%(usui u&u&%(a &#%daat'a% !"t#i% da!i ASI (a%$ di+#!i'a% i+u%(a* %a&u% +a$i (a%$ tida' &#&#!"l#h ASI !"t#i% da!i su&+#!,su&+#! lai% susu* t#lu!* '#2u* tahu da% lai%,lai% sa%$atlah di+utuh'a%. Ku!a%$%(a #%$#tahua% i+u &#%$#%ai '#s#i&+a%$a% %ut!isi a%a' +#!#!a% #%ti%$ t#!hada t#!2adi%(a '5ashi"!'h"!* t#!uta&a ada &asa #!aliha% ASI '# &a'a%a% #%$$a%ti ASI. +.
Fa't"! s"sial
Hidu di %#$a!a d#%$a% ti%$'at '#adata% #%dudu' (a%$ ti%$$i* '#adaa% s"sial da% "liti' tida' sta+il* atauu% ada%(a a%ta%$a% u%tu' &#%$$u%a'a% &a'a%a% t#!t#%tu da% sudah +#!la%su%$ tu!u%,t#&u!u% daat &#%2adi hal (a%$ &#%(#+a+'a% t#!2adi%(a '5ashi"!'"!. ).
Fa't"! #'"%"&i
K#&is'i%a% '#lua!$a#%$hasila% (a%$ !#%dah (a%$ tida' daat &#&#%uhi '#+utuha% +#!a'i+at ada '#s#i&+a%$a% %ut!isi a%a' tida' t#!#%uhi* saat di&a%a i+u%(a u% tida' daat &#%)u'ui '#+utuha% !"t#i%%(a. d.
Fa't"! i%-#'si da% #%(a'it lai%
T#lah la&a di'#tahui +ah5a ada%(a i%t#!a'si si%#!$is a%ta!a 6EP da% i%-#'si. I%-#'si d#!a2at aau% daat &#&#!+u!u' '#adaa% $izi. Da% s#+ali'%(a 6EP* 5alauu% dala& d#!a2at !i%$a% a'a% &#%u!u%'a% i&u%itas tu+uh t#!hada i%-#'si. Ta%da da% $#2ala 'li%is (a%$ ti&+ul ada '5ashi"!'"! a%ta!a lai%7 a. Ra&+ut tiis +#!5a!%a &#!ah s##!ti !a&+ut 2a$u%$ da% &udah di)a+ut ta%a &#%i&+ul'a% !asa sa'it. +. Ed#&a ada s#lu!uh tu+uh t#!uta&a ada u%$$u%$ 'a'i da% +ila dit#'a% a'a% &#%i%$$al'a% +#'as. ). K#lai%a% 'ulit dermatosis s##!ti ti&+ul%(a !ua& +#!5a!%a &#!ah &uda (a%$ d. #. -. $. h. i.
&#luas da% +#!u+ah 5a!%a &#%2adi )"'lat '#hita&a% da% t#!'#luas. a2ah &#&+ulat da% s#&+a+ moon face. Pa%da%$a% &ata sa(u. P#&+#sa!a% hati. S#!i%$ dis#!tai #%(a'it i%-#'si a'ut* dia!#* ISPA* dll. P#!u+aha% status &#%tal &#%2adi )#%$#%$* !#5#l* 'ada%$ aatis. Ot"t &#%$#)il hi"t!"-i da% &#%(#+a+'a% l#%$a% atas 'u!us u'u!a% LILA,%(a 'u!a%$ da!i 14 )&.
s#hi%$$a
Da!i s#'ia% +a%(a' $#2ala 'li%is* ada +#+#!aa $#2ala 'li%is t#!s#+ut (a%$ 'has ada #%d#!ita '5ashi"!'"!. Ta%a $#2ala 'li%is (a%$ 'has i%i* #%#$a''a% dia$%"sis '5ashi"!'"! tida' daat dit#$a''a%. G#2ala (a%$ 'has t#!s#+ut adalah #d#&a* !a&+ut (a%$ tida' hita&* &udah !"%t"'* 2a!a%$ da% tiis* #!ut +u%)it 'a!#%a h#at"&#$ali* da% )!az( a8#&#%t d#!&at"sis. Ka!#%a ada%a(a #d#&a* &a'a '5ashi"!'"! +isa dis#+utedematous protein calorie malnutrition. /.
6a!as&us 6a!as&us adalah +#%tu' &al%ut!isi 'al"!i !"t#i% (a%$ t#!uta&a a'i+at '#'u!a%$a%
'al"!i (a%$ +#!at da% '!"%is t#!uta&a t#!2adi s#la&a tahu% #!ta&a '#hidua% da% &#%$u!us%(a l#&a' +a5ah 'ulit da% "t"t D"!la%d* 1CC97>4C. a%$ &#%)"l"' ada '#adaa% nutritional &a!as&us ialah #!tu&+uha% (a%$ +#!'u!a%$ atau t#!h#%ti dis#!tai at!"-i "t"t da% &#%$hila%$%(a l#&a' +a5ah 'ulit. Pada #!&ulaa% '#lai%a% d#&i'ia% &#!ua'a% !"s#s -isi"l"$i'. U%tu' +#!la%$su%$%(a hidu 2a!i%$a%* &a'a tu+uh &#&#!lu'a% #%#!$i (a%$ tida' daat di#%uhi "l#h &a'a%a% (a%$ di+#!i'a%* s#hi%$$a ha!us didaat da!i tu+uh s#%di!i* s#hi%$$a )ada%$a% !"t#i% dia'ai 2u$a u%tu' &#&#%uhi #%#!$i. P#%(#+a+ uta&a &a!as&us adalah 'u!a%$ 'al"!i !"t#i% (a%$ daat t#!2adi 'a!#%a di#t (a%$ tida' )u'u* '#+iasaa% &a'a% (a%$ tida' t#at* 'a!#%a '#lai%a% &#ta+"li' atau &al-"!&asi '"%$#%ital N#ls"%*1CCC. 6a!as&us daat t#!2adi ada s#$ala u&u!* a'a% t#tai (a%$ s#!i%$ di2u&ai ada +a(i (a%$ tida' &#%daat )u'u ASI da% tida' di+#!i &a'a%a% #%$$a%ti%(a atau s#!i%$ dis#!a%$ dia!#. 6a!as&us 2u$a daat t#!2adi a'i+at +#!+a$ai #%(a'it lai% s##!ti i%-#'si* '#lai%a% +a5aa% salu!a% #%)#!%aa% atau 2a%tu%$* &ala+s"!si* $a%$$ua% &#ta+"li'* #%(a'it $i%2al &#%ahu% da% 2u$a $a%$$ua% ada sa!a- usat D!. S"lihi%* 1CC0711>. Ta%da da% $#2ala (a%$ t#!2adi s##!ti7 a.
a2ah s##!ti "!a%$ tua.
+.
6udah &#%a%$is)#%$#%$ da% !#5#l.
).
S#!i%$ dis#!tai #%(a'it i%-#'si dia!#* u&u&%(a '!"%is +#!ula%$* TB.
d.
Bada% %a&a' sa%$at 'u!us s#"lah,"lah tula%$ ha%(a t#!+u%$'us 'ulit.
#.
Kulit '#!iut* 2a!i%$a% l#&a' su+'utis sa%$at s#di'it sa&ai tida' ada a'ai )#la%a l"%$$a!,baggy pants.
-.
P#!ut )#'u%$.
$.
I$a $a&+a%$. Ka!#%a tida' ada #d#&a* &a'a &a!as&us s#!i%$ dis#+ut non edematous protein calorie malnutrition.
;.
6a!as&i),K5ashi"!'"! P#%(a'it i%i &#!ua'a% $a+u%$a% da!i &a!as&us da% '5ashi"!'"! d#%$a% $a+u%$a%
$#2ala (a%$ &#%(#!tai s##!ti7
a. B#!at +ada% #%d#!ita ha%(a +#!'isa! di a%$'a >0? da!i +#!at %"!&al. G#2ala 'has '#dua #%(a'it t#!s#+ut %a&a' 2#las* s##!ti #d#&a* '#lai%a% !a&+ut* '#lai%a% 'ulit da% s#+a$ai%(a. +. Tu+uh &#%$a%du%$ l#+ih +a%(a' )ai!a%* 'a!#%a +#!'u!a%$%(a l#&a' da% "t"t. ). Kaliu& dala& tu+uh &#%u!u% d!astis s#hi%$$a &#%(#+a+'a% $a%$$ua% &#ta+"li' s##!ti $a%$$ua% ada $i%2al da% a%'!#as. d. 6i%#!al lai% dala& tu+uh u% &#%$ala&i $a%$$ua%* s##!ti &#%i%$'at%(a 'ada! %at!iu& da% -"s-"! i%"!$a%i' s#!ta &#%u!u%%(a 'ada! &a$%#siu&. G#2ala 'li%is K5ashi"!'"!,6a!as&us tida' lai% adalah '"&+i%asi da!i $#2ala,$#2ala &asi%$, &asi%$ #%(a'it t#!s#+ut. ;. FAKTOR PENEBAB GIZI KURANG a. Tida' t#!s#dia%(a &a'a%a% s#)a!a ad#'uat Tida' t#!s#di%(a &a'a%a% (a%$ ad#'uat t#!'ait la%$su%$ d#%$a% '"%disi s"sial #'"%"&i. Kada%$ 'ada%$ +#%)a%a ala&* #!a%$* &auu% '#+i2a'sa%aa% "liti' &auu% #'"%"&i (a%$ &#&+#!at'a% !a'(at a'a% &#%(#+a+'a% hal i%i. K#&is'i%a% sa%$at id#%ti' d#%$a% tida' t#!s#dia%(a &a'a% (a%$ ad#'uat. Data I%d"%#sia da% %#$a!a lai% &#%u%2u''a% +ah5a ada%(a hu+u%$a% ti&+al +ali' a%ta!a 'u!a%$ $izi da% '#&is'i%a%. K#&is'i%a% &#!ua'a% #%(#+a+ "'"' atau a'a! &asalah $izi +u!u'. P!""!si a%a' &al%ut!isi +#!+a%di%$ t#!+ali' d#%$a% #%daata%. 6a'i% '#)il #%daata% #%dudu'* &a'i% ti%$$i #!s#%tasi a%a' (a%$ '#'u!a%$a% $izi. +. A%a' tida' )u'u &#%daat &a'a%a% +#!$izi s#i&+a%$ &a'a%a% ala&iah t#!+ai' +a$i +a(i (aitu Ai! Susu I+u ASI* da% s#sudah usia > +ula% a%a' tida' &#%daat 6a'a%a% P#%da&i%$ ASI 6P,ASI (a%$
t#at* +ai'
2u&lah
da% 'ualitas%(a
a'a%
+#!'"%s#'u#%si t#!hada status $izi +a(i. 6P,ASI (a%$ +ai' tida' ha%(a )u'u &#%$a%du%$ #%#!$i da% !"t#i%* t#tai 2u$a &#%$a%du%$ zat +#si* 8ita&i% A* asa& -"lat* 8ita&i% B s#!ta 8ita&i% da% &i%#!al lai%%(a. 6P,ASI (a%$ t#at da% +ai' daat disia'a% s#%di!i di !u&ah. Pada '#lua!$a d#%$a% ti%$'at #%didi'a% da% #%$#tahua% (a%$ !#%dah s#!i%$'ali a%a'%(a ha!us uas d#%$a% &a'a%a% s#ada%(a (a%$ tida' &#&#%uhi '#+utuha% $izi +alita 'a!#%a '#tida'tahua%. ). P"la &a'a% (a%$ salah Suatu studi "siti8# d#8ia%)# &#&#la2a!i &#%$aa da!i s#'ia% +a%(a' +a(i da% +alita di suatu d#sa &is'i% ha%(a s#+a$ia% '#)il (a%$ $izi +u!u'* adahal "!a%$ tua &#!#'a s#&ua%(a #ta%i &is'i%. Da!i studi i%i di'#tahui "la #%$asuha% a%a' +#!#%$a!uh ada ti&+ul%(a $izi +u!u'. A%a' (a%$ diasuh i+u%(a s#%di!i d#%$a% 'asih sa(a%$* aala$i i+u%(a +#!#%didi'a%* &#%$#!ti s"al #%ti%$%(a ASI* &a%-aat "s(a%du da% '#+#!siha%* &#s'iu% sa&a,sa&a &is'i%* t#!%(ata a%a'%(a l#+ih s#hat. U%su! #%didi'a% #!#&ua% +#!#%$a!uh ada 'ualitas #%$asuha% a%a'.
S#+ali'%(a s#+a$ia% a%a' (a%$ $izi +u!u' t#!%(ata diasuh "l#h %#%#' atau #%$asuh (a%$ 2u$a &is'i% da% tida' +#!#%didi'a%. Ba%(a'%(a #!#&ua% (a%$ &#%i%$$al'a% d#sa u%tu' &#%)a!i '#!2a di '"ta +ah'a% &#%2adi TKI* '#&u%$'i%a% 2u$a daat &#%(#+a+'a% a%a' &#%d#!ita $izi +u!u'. d. K#+iasaa%* &it"s atauu% '##!)a(aa% adat istiadat &as(a!a'at t#!t#%tu (a%$ tida' +#%a! dala& #&+#!ia% &a'a% a'a% sa%$at &#!u$i'a% a%a' . 6isal%(a '#+iasaa% &#&+#!i &i%u& +a(i ha%(a d#%$a% ai! utih* &#&+#!i'a% &a'a%a% adat t#!lalu di%i* +#!a%ta%$ ada &a'a%a% t#!t#%tu &isal%(a tida' &#&+#!i'a% a%a' a%a' da$i%$* t#lu!* sa%ta% dll * hal i%i &#%$hila%$'a% '#s#&ata% a%a' u%tu' &#%daat asua% l#&a'* !"t#i% &auu% 'al"!i (a%$ )u'u s#hi%$$a a%a' &#%2adi s#!i%$ sa'it -!#u#%t i%-#)ti"% a. I%-#'si '!"%i' s##!ti &isal%(a tu+#!)ul"sis TB &asih sa%$at ti%$$i. Kaita% i%-#'si da% 'u!a%$ $izi s##!ti la(a'%(a li%$'a!a% s#ta% (a%$ su'a! diutus'a%* 'a!#%a '#dua%(a sali%$ t#!'ait da% sali%$ &#&#!+#!at. K"%disi i%-#'si '!"%i' a'a% &#(#+a+'a% 'u!a%$ $izi da% '"%disi &al%ut!isi s#%di!i a'a% &#&+#!i'a% da&a' +u!u' ada sist#& #!taha%a% s#hi%$$a &#&udah'a% t#!2adi%(a i%-#'si. 4. PATOFISIOLOGI S#+#%a!%(a &al%ut!isi Gizi 'u!a%$ &#!ua'a% suatu si%d!"& (a%$ t#!2adi a'i+at +a%(a' -a't"!. Fa't"!,-a't"! i%i daat di$"l"%$'a% atas ti$a -a't"! #%ti%$ (aitu+host * agent, environment Sua!iasa* /00/. 6#&a%$ -a't"! di#t &a'a%a% &#&#$a%$ #!a%a% #%ti%$ t#tai -a't"! lai% i'ut &#%#%tu'a% dala& '#adaa% '#lua!$a &a'a%a%* tu+uh s#lalu +#!usaha u%tu' &#&#!taha%'a% hidu d#%$a% &#&#%uhi '#+utuha% "'"' atau #%#!$i. K#&a&ua% tu+uh u%tu' &#&#!$u%a'a% 'a!+"hid!at* !"t#i% da% l#&a'* &#!ua'a% hal (a%$ sa%$at #%ti%$ u%tu' &#&#!taha%'a% '#hidua%* $lu'"sa daat dia'ai "l#h s#lu!uh 2a!i%$a% tu+uh s#+a$ai +aha% +a'a!* sa(a%$%(a '#&a&ua% tu+uh u%tu' &#%(i&a% 'a!+"hid!at sa%$at s#di'it* s#hi%$$a s#t#lah /: 2a& sudah daat t#!2adi '#'u!a%$a%. A'i+at 'ata+"lis&# !"t!#i% t#!2adi s#t#lah +#+#!aa 2a& d#%$a% &#%$hasil'a% asa& a&i%" (a%$ s#$#!a di u+ah &#%2adi 'a!+"hid!at di h#a! da% di $i%2al s#la&a uasa 2a!i%$a% l#&a' di #)ah 2adi asa& l#&a'* $lis#!aal da% '#t"% +"di#s* asa& l#&a' da% '#t"% +"di#s s#+a$ai su&+#!
#%#!$i
'alau
'#'u!a%$a% &a'a% i%i
+#!2ala%
&#%ahu%.
Tu+uh a'a%
&#&#!taha%'a% di!i 2a%$a% sa&ai &#&#)ah !"t#i% la$i s#t#lah 'i!a,'i!a '#hila%$a% s#a!uh tu+uh. P!"s#s at"$#%#sis t#!lihat ada -a't"! li%$'u%$a% da% &a%usia host da% environment (a%$ didu'u%$ "l#h asua%,asua% zat,zat $izi* a'i+at '#'u!a%$a% zat $izi &a'a si&a%a% zat $izi ada tu+uh di$u%a'a% u%tu' &#&#%uhi '#+utuha%* aa+ila '#adaa% i%i +#!la%$su%$ la&a. 6a'a si&a%a% zat $izi i%i a'a% ha+is ahi!%(a t#!2adi #&#!"s"ta%
2a!i%$a%. Pada saat i%i "!a%$ sudah daat di$"l"%$'a% s#+a$ai &al%ut!isi * 5alauu% ha%(a +a!u d#%$a% dita%dai d#%$a% #%u!u%a% +#!at +ada% da% #!tu&+uha% t#!ha&+at. Pat"-isi"l"$i &#%u!ut Nu!)ah("%" /00* Pada '#adaa% i%i (a%$ &u%)ul adalah #!tu&+uha% (a%$ 'u!a%$ atau dis#!tai &#%$#)il%(a "t"t da% &#%$hila%$%(a l#&a' di +a5ah 'ulit. K#lai%a% d#&i'ia% &#!ua'a% !"s#s si'"l"$is u%tu' '#la%$su%$a% 2a!i%$a% hidu. Tu+uh &#&#!lu'a% #%#!$i da% daat di#%uhi "l#h &a'a%a% (a%$ di+#!i'a%.
:. O
Su&+#! 7 Nu!)ah("%" /00 >. 6ANIFESTASI KLINIS a. 6a!as&us
6#%u!ut A%$$"!" /00 &a!as&us adalah '#'u!a%$a% #%#!$i ada &a'a%a% (a%$ &#%(#+a+'a% )ada%$a% !"t#i% l#+ih t#!a'ai s#hi%$$a a%a' &#%a2di 'u!us da% #&"si"%al da% ta%da,ta%da 'u!us si&a%a% l#&a' da% !"t#i% (a%$ dis#!tai $a%$$ua% -isi"l"$i sa&ai t#!2adi%(a "#d#& a'ti8itas &#ta+"li' %"!&al!#%dah. 6#%u!ut Su$i"%" /00 &a!as&us &#!ua'a% a'i+at da!i '#laa!a% (a%$ ha&i! &#%(#lu!uh. S#"!a%$ a%a' (a%$ &#%$ala&i &a!as&us* &#%daat'a% sa%$at s#di'it &a'a%a%* s#!i%$ dis#+a+'a% 'a!#%a i+u tida' daat &#&+#!i'a% ASI. Bada%%(a sa%$at 'u!us a'i+at hila%$%(a "t"t da% l#&a' tu+uh. Ha&i! s#lalu dis#!tai t#!2adi%(a i%-#'si. Ji'a a%a' &#%$ala&i )#d#!a atau i%-#'si (a%$ &#luas* !"$%"sa%(a +u!u' da% +isa +#!a'i+at -atal. 6#%u!ut Pu!hadi /00 6a!as&us u&u&%(a diala&i &as(a!a'at (a%$ &#%d#!ita '#laa!a%. 6a!as&us adalah #!&asalaha% s#!ius (a%$ t#!2adi di N#$a!a, %#$a!a +#!'#&+a%$. 6#%u!ut data HO s#'ita! 4C? da!i 10*4 2uta '#&atia% (a%$ t#!2adi ada a%a',a%a' di +a5ah usia : tahu% di N#$a!a +#!'#&+a%$ +#!'aita% d#%$a% d#-isi#%si #%#!$i da% !"t#i% s#'ali$us. 6a!as&us 2u$a u&u& t#!2adi ada a%a',a%a' &is'i% #!'"taa%* a%a',a%a' d#%$a% #%(a'it '!"%i' da% a'a%,a%a' di#%2a!a. Ti%$$i%(a 2u&lah #%d#!ita &a!as&us ta' ha%(a &#%i&+ul'a% !#si'" '#&atia% tai 2u$a &#%(#+a+'a% s(a!a- "ta' tida' +#!'#&+a%$ "ti&al. Da!i '#t#!a%$a% di atas daat disi&ul'a% +ah5a &a!as&us adalah '#'u!a%$a% #%#!$i ada &a'a%a% (a%$ &#%(#+a+'a% )ada%$a% !"t#i% l#+ih t#!a'ai s#hi%$$a a%a' &#%2adi 'u!us da% #&"si"%al (a%$ dia'i+at'a% "l#h '#laa!a% s#)a!a &#%(#lu!uh. 6#%u!ut Nu!)ah(" /00. Pada '#adaa% i%i (a%$ &#%("l"' adalah #!tu&+uha% (a%$ 'u!a%$ atau t#!h#%ti dis#!tai "t"t da% &#%$hila%$%(a l#&a' di +a5ah 'ulit. Pada &ula%(a
'#lai%a% d#&i'ia% &#!ua'a%
!"s#s -isi"l"$is.
U%tu'
'#la%$su%$a% hidu 2a!i%$a%* tu+uh (a%$ &#&#!lu'a% #%#!$i (a%$ daat di#%uhi "l#h &a'a%a% (a%$ di+#!i'a%* s#hi%$$a ha!us daat da!i tu+uh s#%di!i* s#hi%$$a )ada%$a% !"t#i% di$u%a'a% 2u$a u%tu' &#&#%uhi '#+utuha% #%#!$i t#!s#+ut. P#%$ha%)u!a% 2a!i%$a% ada d#-isi#%si 'al"!i tida' sa2a &#&+a%tu &#&#%uhi '#+utuha% #%#!$i* a'a% t#tai 2u$a u%tu' &#&u%$'i%'a% si%t#sis $lu'"sa da% &#ta+"lit #s#%sial lai%%(a s##!ti asa& a&i%" u%tu' '"&"%#% h"&#"stati). Ol#h 'a!#%a itu ada &a!as&us +#!at 'ada%$,'ada%$ &asih dit#&u'a% asa& a&i%" (a%$ %"!&al s#hi%$$a hati &asih daat &#&+#%tu' )u'u al+u&ia. Ta%da da% G#2ala 6#%u!ut Ha&zah /00> ta%da,ta%da &a!as&us adalah 7 a Ot"t a'a% &#%$#)ilat!"-i + Aatis ) Sa%$at '#)il'u!us d BB 'u!a%$* tida' s#suai u&u! # Kulit '#d"d"!a%
- 6u'a s##!ti "!a%$ tua da% 'ulit '#!i%$ $ P#!ut +u%)it d#%$a% $a&+a!a% usus (a%$ %(ata h #%a su#!-isialis ta&a' 2#las * u+u%,u+u% )#'u%$* tula%$ ii da% da$u '#lihata% &#%"%2"l. +. K5ashi"!'"! 6#%u!ut N$asti(ah /00: '5ashi"!'"! adalah $a%$$ua% $izi dis#!tai d#%$a% #d#&a. S#+a+ uta&a #%(a'it i%i adalah d#-isi#%si !"t#i%. P#%(a'it '5ashi"!'"! u&u%(a t#!2adi ada a%a' da!i '#lua!$a s")ial #'"%"&i (a%$ !#%dah 'a!#%a tida' &a&u &#&+#li &a'a%a% (a%$ &#%$a%du%$ !"t#i% h#5a%i s##!ti 7 da$i%$* hati* usus* susu* ds+. S#+#%a!%(a s#lai% !"t#i% h#5a%i !"t#i% %a+ati t#!daat ada '#d#lai* 'a)a%$,'a)a%$a% 2u$a daat &#%$hi%da!'a% '#'u!a%$a% !"t#i% t#!s#+ut aa+ila di+#!i'a%* t#tai 'a!#%a 'u!a%$%(a #%$#tahua% "!a%$ tua a%a' &#%d#!ita d#-isi#%si !"t#i% i%i. S#!i%$ 'u!a%$%(a #%$#tahua% 2u$a ada%(a -a)t"! ta'ha(ul tu!ut &#%2adi #%(#+a+ ula. K5ashi"!'"! +iasa%(a di2u&ai ada $"l"%$a% u&u! t#!t#%tu (aitu +a(i ada &asa disaih da% ada a%a' !a s#'"lah (a%$ &#!ua'a% $"l"%$a% u&u! (a%$ !#lati- &#&#!lu'a% l#+ih +a%(a' !"t#i% u%tu' tu&+uh s#+ai',+ai'%(a. 6#%u!ut id"d" /00: '5ashi"!'"! adalah $a%$$ua% $izi 'a!#%a '#'u!a%$a% !"t#i% +iasa s#!i%$ dis#+ut +usu%$ laa!. G#2ala (a%$ ti&+ul dia%ta!a%(a adalah ta%$a% da% 'a'i +#%$'a'* #!ut +u%)it* !a&+ut !"%t"' da% atah* $a%$$ua% 'ulit. Da!i '#t#!a%$a% di atas daat disi&ul'a% +ah5a '5ashi"!'"! adalah suatu '#adaa% $a%$$ua% $izi (a%$ dia'i+at'a% 'a!#%a 'u!a%$%(a !"t#i% dala& tu+uh. 6#%u!ut Juda!5a%t" /00: ada '5ashi"!'"! (a%$ 'lasi' $a%$$ua% &#ta+"li ' da% #!u+aha% s#l &#%(#+a+'a% #d#!&a da% #!l#&#a% hati. K#lai%a% i%i &#!ua'a% $#2ala (a%$ &#%)"l"'. K#'u!a%$a% !"t#i% dala& di#t a'a% &#%i&+ul'a% '#'u!a%$a% +#!+a$ai asa& a&i%" #s#%sial (a%$ di+utuh'a% u%tu' si%t#sis. Ka!#%a dala& di#t t#!daat )u'u 'a!+"hid!at* &a'a !"du'si i%suli% a'a% &#%i%$'at da% s#+a$ia% asa& a&i%" dala& s#!u& (a%$ 2u&lah%(a sudah 'u!a%$ t#!s#+ut a'a% disalu!'a% '# "t"t. B#!'u!a%$%(a asa& a&i%" dala& s#!u& &#!ua'a% #%(#+a+ 'u!a%$%(a '# "t"t. B#!'u!a%$%(a asa& a&i%" dala& s#!u& &#!ua'a% #%(#+a+ 'u!a%$%(a #&+#%tu'a% al+u&i% "l#h h#a! s#hi%$$a '#&udia% ti&+ul #d#!&a. G#2ala Kli%is 6#%u!ut Adit(a /00>* $#2ala 'li%is '5ashi"!'"! adalah 7 a O#d#& di s#lu!uh tu+uh t#!uta&a 'a'i + a2ah &#&+ulat da% s#&+a+ ) Ot"t,"t"t &#%$#)il l#+ih %(ata aa+ila di#!i'sa dala& "sisi +#!di!i da% dudu'. d P#!u+aha% status &#%tal* )#%$#%$* !#5#l* 'ada%$ aatis. # A%a' s#!i%$ &#%"la' s#$ala 2#%is &a'a%a% a%"!#'sia - P#&+#sa!a% hati $ Ra&+ut +#!5a!%a 'usa& da% &udah di)a+ut h Ga%$$ua% 'ulit +#!ua +#!)a' &#!ah (a%$ &#luas i Pa%da%$a% &ata a%a' ta&a' sa(u
2 P#%atala'sa%aa% 6#%u!ut Ha&zah /00> !i%si #%$"+ata% '5ashi"!'"! adalah7 a. 6#&+#!i'a% &a'a%a% (a%$ &#%$a%du%$ +a%(a' !"t#i% +#!%ilai +i"l"$i ti%$$i* ti%$$i 'al"!i* )u'u )ai!a%* 8ita&i%* da% &i%#!al. +. 6a'a%a% ha!us &udah di)#!%a da% dis#!a. ). 6a'a%a% (a%$ di+#!i'a% s#)a!a +#!taha* 'a!#%a t"l#!a%si t#!hada &a'a%a% sa%$at !#%dah d. P#%a%$a%a% t#!hada #%(a'it #%(#!ta #. Ti%da' la%2ut +#!ua #&a%taua% '#s#hata% #%d#!ita da% #%(uluha% $izi ta&+aha%. . STATUS GIZI Status $izi adalah #'s!#si da!i '#adaa% '#s#i&+a%$a% dala& +#%tu' 8a!ia+#l t#!t#%tu* atau #!5u2uda% da!i %ut!itu!# dala& +#%tu' 8a!ia+#l t#!t#%tu* )"%t"h $"%d"' #%d#&i' &#!ua'a% '#adaaa% tida' s#i&+a%$%(a #&asu'a% da% #%$#lua!a% ("diu& dala& tu+uh. P#!lu%(a d#t#'si di%i status $izi &#%$i%$at #%(#+a+%(a sa%$at '"&l#'s* #%$#l"laa% $izi +u!u' &#&#!lu'a% '#!2asa&a (a%$ '"&!#h#%si- da!i s#&ua iha'. Bu'a% ha%(a da!i d"'t#! &auu% t#%a$a &#dis* %a&u% 2u$a iha' "!a%$ tua* '#lua!$a* #&u'a &as(a!a'at &auu% a$a&a da% #&#!i%tah. La%$'ah a5al #%$#l"laa% $izi +u!u' adalah &#%$atasi '#$a5ata% (a%$ diti&+ul'a%%(a* dila%2ut'a% d#%$a% -!#'u#% -##di%$ #&+#!ia% &a'a% (a%$ s#!i%$* #&a%taua% a's#ta+ilitas di#t #%#!i&aa% tu+uh t#!hada di#t (a%$ di+#!i'a%* #%$#l"laa% i%-#'si da% #&+#!ia% sti&ulasi. P#!lu%(a #&+#!ia% di#t s#i&+a%$* )u'u 'al"!i da% !"t#i% s#!ta #%ti%$%(a #du'asi #&+#!ia% &a'a% (a%$ +#%a! s#suai u&u! a%a'* Pada da#!ah #%d#&is $izi +u!u' #!lu dist!i+usi &a'a%a% (a%$ &#&adai. 6#%u!ut 6#%'#s N". C/01 &#%'#sSKIII/00/ status $izi dit#%tu'a% +#!dasa!'a% Z,SORE +#!dasa!'a% +#!at +ada% '$ t#!hada u&u! +ula% (a%$ di'lasi-i'asi'a% s#+a$ai +#!i'ut 7 Gizi L#+ih7 aa+ila +#!at +ada% +alita +#!ada / SD Sta%da! D#8iasi • Gizi Bai' 7 aa+ila +#!at +ada% +alita +#!ada a%ta!a ,/ SD • Gizi Bu!u'7 aa+ila +#!at +ada% +alita ,; SD • a. P#%ilaia% Status Gizi S#)a!a La%$su%$ P#%ilaia% status $izi s#)a!a la%$su%$ daat di+a$i &#%2adi #&at #%ilaia% (aitu a%t!""&#t!i* 'li%is* +i"'i&ia da% +i"-isi'. 1 A%t!""&#t!i A%t!""&#t!i s#)a!a u&u& di$u%a'a% u%tu' &#lihat '#tida's#i&+a%$a% asua% !"t#i% da% #%#!$i. K#tida's#i&+a%$a% i%i t#!lihat ada "la #!tu&+uha% -isi' da% !""!si 2a!i%$a% tu+uh s##!ti l#&a'* "t"t da% 2u&lah ai! dala& tu+uh. a I%d#'s 6asa Tu+uh I6T Atau B"d( 6ass I%d#M B6I
Salah satu )"%t"h #%ilaia% ststus $izi d#%$a% a%t!""&#t!i adalah I%d#'s 6assa Tu+uh. I%d#'s 6assa Tu+uh I6T atau B"d( 6ass I%d#M B6I &#!ua'a% alat atau )a!a (a%$ s#d#!ha%a u%tu' &#&a%tau status $izi "!a%$ d#5asa* 'husus%(a (a%$ +#!'aita% d#%$a% '#'u!a%$a% da% '#l#+iha% +#!at +ada%. B#!at +ada% 'u!a%$ daat &#%i%$'at'a% !#si'" t#!hada #%(a'it i%-#'si* s#da%$'a% +#!at +ada% l#+ih a'a% &#%i%$'at'a% !#si'" t#!hada #%(a'it d#$#%#!ati-. Ol#h 'a!#%a itu* &#&#!taha%'a% +#!at +ada% %"!&al &#&u%$'i%'a% s#s#"!a%$ daat &#%)aai usia ha!aa% hidu (a%$ l#+ih. P#d"&a% i%i +#!tu2ua% &#&+#!i'a% #%2#lasa% t#%ta%$ )a!a,)a!a (a%$ dia%2u!'a% u%tu' &#%)aai +#!at +ada% %"!&al +#!dasa!'a% I6T d#%$a% #%#!aa% hida%$a% s#ha!i,ha!i (a%$ l#+ih s#i&+a%$ da% )a!a lai% (a%$ s#hat. U%tu' &#&a%tau i%d#'s &asa tu+uh "!a%$ d#5asa di$u%a'a% ti&+a%$a% +#!at +ada% da% #%$u'u! ti%$$i +ada%. P#%$$u%aa% I6T ha%(a u%tu' "!a%$ d#5asa +#!u&u! 19 tahu% da% tida' daat dit#!a'a% ada +a(i* a%a'* !#&a2a* i+u ha&il* da% "lah!a$a5a%. U%tu' &#%$#tahui %ilai I6T i%i* daat dihitu%$ d#%$a% !u&us +#!i'ut7 6#%$hitu%$ I%d#'s 6assa Tu+uh I6T d#%$a%
!u&us7
I6T B#!at Bada% '$Ti%$$i Bada% )&100/
Kat#$"!i
K#t#!a%$a%
I6T
Ku!us
K#'u!a%$a% +#!at +ada% ti%$'at +#!at
Ku!us s#'ali
K#'u!a%$a% +#!at +ada% ti%$'at !i%$a%
1*0 19*4
N"!&al
N"!&al
19*: /:*0
G#&u'
K#l#+iha% +#!at +ada% ti%$'at !i%$a%
/:*1 /*0
O+#s
K#l#+iha% +#!at +ada% ti%$'at +#!at
/*0
U%tu' &#%$u'u! status $izi a%a' +a!u lahi! adalah d#%$a% &#%i&+a%$ +#!at +ada%%(a (aitu 7 2i'a /:00 $!a& &a'a di'at#$"!i'a% BBLR B#!at Bada% Lahi! R#%dah 2i'a /:00 ;C00 $!a& N"!&al da% 2i'a Q 4000 $!a& dia%$$a $izi l#+ih.
KONSEP ASUHAN KEPERAATAN ANAK DENGAN GIZI BURUK
I. PENGKAJIAN a. Id#%titas 6#liuti %a&a* u&u!* 2#%is '#la&i%* ala&at* #%didi'a%* #'#!2aa%* N" R#$ist#!* a$a&a* ta%$$al &asu' Rs * dll +. K#luha% uta&a Tida' ada %a-su &a'a% da% &u%tah ). Ri5a(at #%(a'it a Ri5a(at #%(a'it s#+#lu& sa'it P#!%ah &#%d#!ita BBLR#%(a'it i%-#'sit!au&a'a%'#!. Pus'#s&asRS* da% ada%(a al#!$i. + Ri5a(at #%(a'it s#'a!a%$
K#+iasaa%
+#!"+at
'#
K#luha% uta&a +iasa%(a %a-su &a'a% &#%u!u%. P!"s#s t#!2adi%(a sa'it dia5ali #&+#!ia% asua% &a'a%a% (a%$ 'ada! !"t#i%%(a 'u!a%$ dala& 5a'tu )u'u la&a ada%(a !i5a(at BBLR* #%(a'it i%-#'si* t!au&a* da% 'a%'#!. ) Ri5a(at '#s#hata% '#lua!$a Ada tida'%(a #%(a'it (a%$ #!%ah did#!ita "l#h a%$$"ta '#lua!$a &auu% #%(a'it (a%$ s#da%$ did#!ita "l#h a%$$"ta '#lua!$a. d. Ri5a(at '#ha&ila% 6#%2#las'a% ada tida'%(a '#lai%a% ada 5a'tu '#ha&ila%* s##!ti #%da!aha% #!8a$i%a* t!au&a* #%(a'it s#!ta &i%u& "+at,"+ata% da% '#+iasaa% &a'a%. #. Ri5a(at '#lahi!a% Ada%(a !i5a(at B#!at Bada% Lahi! R#%dah BBLR. -. Ri5a(at #!'#&+a%$a% da% #!tu&+uha% a P#!tu&+uha% BB saat lahi!7 N"!&al%(a ada +a(i lahi! )u'u +ula% adalah ;/90 sa&ai ;400 $!a&. BB da% TB ada usia > +ula%7 N"!&al%(a BB *4 '$ d#%$a% TB >> )&. BB da% TB ada usia 1/ +ula%7 N"!&al%(a BB C*C '$ d#%$a% TB 4*: )&. + P#!'#&+a%$a% &"t"!i' Daat &#%$hisa ada usia7 %"!&al%(a u&u! 0,4 +ula%. Daat &#%$$#%$$a& ada usia7 %"!&al%(a s#'ita! 1 +ula%. Daat t#%$'u!a ada usia7 %"!&al%(a ada usia : +ula%. Daat dudu' ada usia7 N"!&al%(a usia ,9 +ula%. Daat +#!di!i d#%$a% +a%tua% ada usia7 N"!&al%(a ada usia C +ula%. Daat +#!di!i s#%di!i ada usia7 N"!&al%(a ada usia 10 +ula%. $. Ri5a(at &a'a%a% a ASI7 N"!&al ada usia 0,1/ +ula%. + 6a'a%a% ta&+aha%7 (atida'. J#%is%(a +#!ua +u+u!+u+u! susu da% lai%,lai%. ) P#&+#!ia% 8ita&i%7 (atida'. h. Ri5a(at i&u%isasi a BG ada u&u!7 P#&+#!ia% i&u%isasi BG satu 'ali ada u&u! +a(i u&u! / atau ; +ula%. + P"li" ada u&u!7 F!#'u#%si #&+#!ia% i&u%isasi P"li" adalah #&at 'ali a%ta!a u&u! 0,11 +ula% d#%$a% i%t#!8al #&+#!ia% 4 &i%$$u. ) DPT ada u&u!7 F!#'u#%si #&+#!ia% i&u%isasi DPT adalah ; 'ali a%ta!a u&u! /,11 +ula% d#%$a% i%t#!8al 4 &i%$$u. d H#atitis B ada u&u!7 F!#'u#%si #&+#!ia% i&u%isasi H#atitis B adalah ti$a 'ali
i.
ada usia a%ta!a 0,11 +ula%. # Lai%,lai%7 I&u%isasi a&a'* Tihus a+d"&i%alis* da% lai%,lai%. O+s#!8asi a K#adaa% u&u&7 'u!us. + Ta%da,ta%da 8ital7 TD* %adi* da% #!%a-asa% &#%u!u% ada &a!as&us da%
2.
ta'i'a!di* t#'a%a% da!ah &#%i%$'at ada '5asi"'"!. P#&#!i'saa% -isi' a Ra&+ut7 +#!5a!%a 'usa&* '#!i%$* tiis* &udah di)a+ut.
+ a2ah7 &#&+#%$'a'* s#&+a+ ada '5asi"'"!* 5a2ah s##!ti "!a%$ tua ada &a!as&us* t#!daat -l#' hita& di +a5ah &ata** #&+#sa!a% '#l#%2a! a!"tis* ) d # - $ h
#&+#%$'a'a% '#l#%2a! $"%d"' da% '#l#%2a! a!"tis. 6ata7 '"%)2u%$ti8a u)at da% '#!i%$* '"!%#a '#!i%$. Bi+i!7 '#!i%$. Lidah7 &#&+#%$'a'* '#&#!aha%* 'asa!* aila at!"-i. Gi$i7 ta%$$al +#!lu+a%$. Gusi7 &udah +#!da!ah. Kulit7 '#!i%$* 2a!i%$a% l#&a' +a5ah 'ulit +#!'u!a%$ hila%$* #la$!a 'ulit 'asa!*
#d#&a ada '5asi"'"!. i Ku'u7 !auh. 2 E't!#&itas7 ada%(a at!"i t"%us "t"t da% tida' daat +#!2ala% d#%$a% +ai'* daat t#!2adi #d#&a ada '5asi"'"!. ' Ja%tu%$7 !it&# ta' %"!&al* ada%(a #&+#sa!a% 2a%tu%$. l P#!ut7 t#!daat #&+#sa!a% h#a! h#at"&#$ali +iasa%(a ada #%(a'it lai%.
'. P"la -u%$si '#s#hata% a K#+utuha% %ut!isi Ada%(a &ual* &u%tah* !asa haus* sa'it &ulut* '#su'a!a% &a'a%* &asalah #%)#!%aa%* +#!at +ada% &#%u!u% da% lai%,lai%. + Isti!ahat da% tidu!7 A%a' )#%$#%$ da% !#5#l da% '#sulita% tidu!. ) P#!s#si di!i,'"%s# di!i7 A%a' $#lisah. d A'ti-itas A%a' l#&as da% &alas +#!a'ti-itas. # P#!s"%al H($i#%#7 Ka!#%a a%a' l#&as da% +#!a'ti-itas* s#hi%$$a u%tu' '#+#!siha%%(a 2u$a tida' t#!#%uhi l.
s#)a!a "ti&al. P#&#!i'saa% #%u%2a%$ a P#&#!i'saaa% A%t!""&#t!i 6#liuti ti%$$i +ada%* +#!at +ada%* t#+al liata% 'ulit da% l#%$a%. Ti%$$i +ada% Nilai ti%$$i +ada% %"!&al%(a ada a%a'7 1. Usia 0,> +ula%7 >0 )& /. Usia >,1/ +ula%7 1 )& ;. Usia 1,; tahu%7 C0 )& 4. Usia 4,> tahu%7 11/ )& B#!at +ada% T#+al liata% 'ulit Salah satu t#'%i' #%$u'u!a% '"&"sisi l#&a' tu+uh adalah d#%$a% &#%$$u%a'a% Skinfold Caliper . Ba$ia%,+a$ia% tu+uh (a%$ u&u&%(a diu'u! adalah tricep, bicep,
subscapula da% suprailliac. Li%$'a! l#%$a%
+ P#&#!i'saa% la+"!at"!iu&7
H+
1. /. ;. ) 1. /.
Usia 1,; ha!i %"!&al7 14*:,//*: $dL Usia / +ula% %"!&al7 C*0,14*0 $dL P!"t#i% las&a* s##!ti al+u&i%* t!a%s-#!!i%* !#ti%"l (a%$ &#%$i'at !"t#i%. T#!ai diit7 P#&+#!ia% di#t d#%$a% !"t#i%. Ka!+"hid!at* 8ita&i% da% &i%#!al 'ualitas ti%$$i.
&. A%alisa Data Tabel. A%alisa Data N". 1.
1.
P#%$#l"&"'a% Data DS7 ,
Eti"l"$i %a-su &a'a%
6asalah Ku!a%$ %ut!isi
DO7
&#%u!u%*
'u!a%$ da!i
$a%$$ua% ada
'#+utuha%
Kulit da% &#&+!a% &u'"sa
'#!i%$ /. Na-su &a'a% &#%u!u% ;. Ra&+ut &udah t#!)a+ut
salu!a% #%)#!%aa%* 'u!a%$%(a #%zi& (a%$ di#!lu'a% dala& #%)#!%aa% &a'a%a% da% 2u$a ada%(a at!"-i 8illi
/.
1.
DS7 ,
usus. 'u!a%$%(a
K#'u!a%$a%
DO7
'#&a&ua%
8"lu&# )ai!a%
U+u%,u+u% )#'u%$ ada
+a(i /. Tu!$"! 'ulit / d#ti' ;. 6#&+!a% &u'"sa '#!i%$ 4. Ju&lah da% +#!at u!i%# ;.
1. /. 4.
1. /. ;. :.
a+s"!si &a'a%a% da% dia!#
&#%u!u% DS7 ,
d#-isi#%si #%#!$i
Ga%$$ua%
DO7
da% !"t#i%.
i%t#$!itas 'ulit
Kulit +#!sisi' da% '#!i%$ Elastisitas 'ulit &#%u!u% DS7 ,
#%u!u%a% '"%disi
Risi'" i%-#'si
DO7
tu+uh (a%$ l#&ah
K#adaa% u&u& l#&ah Na-su &a'a% &#%u!u% Tu!$"! 'ulit / d#ti' DS7
'u!a%$ i%-"!&asi
Ku!a%$
K#lua!$a &#%$ata'a% tida'
asua% $izi (a%$
#%$#tahua%
&#%$#tahui asua% $izi (a%$
ad#'uat.
O!a%$ tua
s#suai u%tu' a%a'%(a. DO7 1. /. ;. 4.
K#adaa% u&u& l#&ah Na-su &a'a% &#%u!u% Tu!$"! 'ulit / d#ti' Elastisitas 'ulit &#%u!u%
Diagnosa Keperawatan 6#%u!ut NANDA 1CC0 dala& a!#%it" da% 6"(#t /00>* dia$%"sa '##!a5ata% &#!ua'a% #%ilaia%
'li%is
t#%ta%$
!#s"%s
i%di8idu*
'#lua!$a*
atau
'"&u%itas
t#!hada
&asalah
'#s#hata%!"s#s '#hidua% "t#%sial da% a'tual. Dia$%"sis '##!a5ata% &#&+#!i dasa! u%tu' #&iliha% i%t#!8#%si '##!a5ata% dala& &#%)aai hasil da% #!a5at +#!ta%$$u%$ $u$at. 6#%u!ut Hida(at /00C* #%(usu%a% dia$%"sa '##!a5ata% &#liuti ti$a '"&"%#%* (aitu '"&"%#% P problem atau &asalah* '"&"%#% E etiology atau #%(#+a+ da% '"&"%#% S symptom atau $#2ala (a%$ 2u$a di'#%al s#+a$ai +atasa% 'a!a't#!isti'. 6#%u!ut Hida(at /00>* dia$%"sa '##!a5ata% (a%$ t#!2adi ada a%a' d#%$a% Ku!a%$ E%#!$i P!"t#i% KEP* a%ta!a lai%7 1. Ku!a%$ %ut!isi 'u!a%$ da!i '#+utuha% +#!hu+u%$a% d#%$a% %a-su &a'a% &#%u!u%* $a%$$ua% ada salu!a% #%)#!%aa%* 'u!a%$%(a #%zi& (a%$ di#!lu'a% dala& #%)#!%aa% &a'a%a% da% 2u$a ada%(a at!"-i 8illi usus. /. K#'u!a%$a% 8"lu&# )ai!a% +#!hu+u%$a% d#%$a% 'u!a%$%(a '#&a&ua% a+s"!si &a'a%a% da% dia!#. ;. Ga%$$ua% i%t#$!itas 'ulit +#!hu+u%$a% d#-isi#%si #%#!$i da% !"t#i%. 4. Risi'" i%-#'si +#!hu+u%$a% d#%$a% #%u!u%a% '"%disi tu+uh (a%$ l#&ah. :. Ku!a%$ #%$#tahua% "!a%$ tua +#!hu+u%$a% d#%$a% 'u!a%$ i%-"!&asi asua% $izi (a%$ ad#'uat.
Intervensi / Perencanaan P#!#%)a%aa% &#!ua'a% !"s#s #%(usu%a% +#!+a$ai i%t#!8#%si '##!a5ata% (a%$ di+utuh'a% u%tu' &#%)#$ah* &#%$hila%$'a%* atau &#%$u!a%$i &asalah,&asalah asi#% Hida(at* /00C. B#!i'ut i%i &#!ua'a% i%t#!8#%si '##!a5ata% u%tu' dia$%"sa '##!a5ata% asi#% d#%$a% 'u!a%$ #%#!$i !"t#i% KEP7 1. Ku!a%$ %ut!isi 'u!a%$ da!i '#+utuha% +#!hu+u%$a% d#%$a% %a-su &a'a% &#%u!u%* $a%$$ua% ada salu!a% #%)#!%aa%* 'u!a%$%(a #%zi& (a%$ di#!lu'a% dala& #%)#!%aa% &a'a%a% da% 2u$a ada%(a at!"-i 8illi usus. Tu2ua% da% '!it#!ia hasil7
S#t#lah dila'u'a% asuha% '##!a5ata% s#la&a /4 2a&* diha!a'a% a$a! &#ta+"lis&# dala& tu+uh '#&+ali %"!&al d#%$a% '!it#!ia hasil7 a Kulit da% &#&+!a% &u'"sa l#&+a+ + Na-su &a'a% &#%i%$'at ) Ra&+ut tida' &udah t#!)a+ut d Ta%da,ta%da 8ital %"!&al. Ti%da'a% '##!a5ata%7 a La'u'a% #%$atu!a% &a'a%a% d#%$a% +#!+a$ai taha. Rasi"%al7 &#%(#suai'a% d#%$a% '#+utuha% tu+uh. + B#!i'a% &a'a%a% ti%$$i 'al"!i da% ti%$$i !"t#i% ada '#'u!a%$a% #%#!$i !"t#i% +#!at* s#!ta +#!i'a% &i%#!al da% 8ita&i%. Rasi"%al7 6#%2a$a da(a taha% tu+uh da% &#&#!+ai'i %ut!isi (a%$ 'u!a%$. ) Pada +a(i +#!at +ada% 'u!a%$ da!i '$* +#!i'a% susu !#%dah la't"sa Low Lactose Milk ,LL6. Rasi"%al7 Pada i%t"l#!a%si '"%$#%ital (a%$ +#!at* +a(i daat &#%$#lua!'a% satu lit#! atau l#+ih -#s#s (a%$ +#!+#%tu' )ai!a% #! ha!i. d Aa+ila +#!at +ada% 'u!a%$ da!i '$* &a'a #&+#!ia% &a'a%a% di&ulai d#%$a% &a'a%a% +#%tu' )ai! s#la&a 1,/ ha!i* la%2ut'a% +#%tu' lu%a'* ti& da% s#t#!us%(a. Rasi"%al7 P#%(#suaia% t#!hada !"s#s #%)#!%aa% &a'a%a%. # La'u'a% #8aluasi "la &a'a%* +#!at +ada%* ta%da #!u+aha% '#+utuha% %ut!isi s##!ti tu!$"!* %a-su &a'a%* '#&a&ua% a+s"!si* +isi%$ usus* da% t a%da 8ital. Rasi"%al7 &#%$#tahui #!'#&+a%$a% %ut!isi ada a%a'. /. K#'u!a%$a% 8"lu&# )ai!a% +#!hu+u%$a% d#%$a% 'u!a%$%(a '#&a&ua% a+s"!si &a'a%a% da% dia!#. Tu2ua% da% '!it#!ia hasil7 S#t#lah dila'u'a% ti%da'a% '##!a5ata% s#la&a /4 2a&* diha!a'a% daat &#%$atasi '#'u!a%$a% 8"lu&# )ai!a% &#lalui #%i%$'ata% hid!asi d#%$a% '!it#!ia hasil7 a U+u%,u+u% tida' )#'u%$ + Tu!$"! 'ulit %"!&al ) 6#&+!a% &u'"sa l#&+a d Ju&lah da% +#!at 2#%is u!i%# '#&+ali %"!&al.
Ti%da'a% '##!a5ata%7 a B#!i'a% )ai!a% tu+uh (a%$ )u'u &#lalui !#hid!asi 2i'a t#!2adi d#hid!asi. Rasi"%al7 #&#%uha% '#&+ali '#+utuha% )ai!a% &#%)#$ah d#hid!asi. + 6"%it"! '#s#i&+a%$a% )ai!a% tu+uh (aitu &#%$u'u! asua% da% '#lua!a%* d#%$a% )a!a &#%$u'u! +#!at 2#%is u!i%#. Rasi"%al7 &#%$$a%ti )ai!a% u%tu' &asu'a% 'al"!i (a%$ +#!da&a' ada '#s#i&+a%$a% #l#'t!"lit. ) Pa%tau t#!2adi%(a '#l#+iha% )ai!a% s#!ta #!u+aha% status d#hid!asi. Rasi"%al7 &#%$hi%da!i t#!2adi%(a d#hid!asi. d B#!i'a% #%2#lasa% t#!hada &a'a%a% (a%$ dia%2u!'a% u%tu' &#&+a%tu !"s#s #%(#!aa%* s##!ti ti%$$i 'al"!i* ti%$$i !"t#i%* &#%$a%du%$ 8ita&i%* da% &i%#!al.
Rasi"%al7 a$a! s#ula%$ da!i !u&ah sa'it* '#lua!$a &a&u &#%$asuh a%a' d#%$a% &a%di!i. # Lihat #%$#l"laa% dia!#. Rasi"%al7 &#%$#tahui #!'#&+a%$a% ti%$'at d#hid!asi. ;. Ga%$$ua% i%t#$!itas 'ulit +#!hu+u%$a% d#-isi#%si #%#!$i da% !"t#i%. Tu2ua% da% '!it#!ia hasil7 S#t#lah dila'u'a% asuha% '##!a5ata% s#la&a /4 2a&* diha!a'a% &#%i%$'at%(a i%t#$!itas 'ulit d#%$a% '!it#!ia hasil7 Kulit (a%$ tida' +#!sisi'* tida' '#!i%$* da% #lastisitas%(a %"!&al.
Ti%da'a% '##!a5ata%7 a P#!taha%'a% a$a! 'ulit t#ta +#!sih da% '#!i%$ d#%$a% )a!a &#&a%di'a% dua 'ali s#ha!i d#%$a% ai! ha%$at da% aa+ila '"t"! atau +asah s#$#!a $a%ti a'aia%. K#!i%$'a% da#!ah +asah d#%$a% &#&+#!i'a% +#da' '!i& 'ulit. Rasi"%al7 liata% 'ulit (a%$ +#!sih da% '#!i%$ &#%)#$ah i!itasi. + La'u'a% #!$a%tia% "sisi tidu! s#tia /,; 2a& d#%$a% da% la'u'a% #&+#!siha% ada da#!ah (a%$ t#!t#'a% d#%$a% ai! ha%$at* 2i'a #!lu $u%a'a% alat &at!as (a%$ l#&+ut. Rasi"%al7 &#%)#$ah #%#'a%a% 'ulit* s#hi%$$a tida' &#%(#+a+'a% d#'u+itus. ) B#!i'a% sul#&#% 8ita&i%. Rasi"%al7 &#%2a$a %ut!isi 'ulit. d B#!i'a% #%2#lasa% u%tu' &#%$hi%da!i #%$$u%aa% sa+u% (a%$ daat &#%$i!itasi 'ulit. Rasi"%al7 &#%)#$ah t#!2adi%(a i!itasi t#!hada 'ulit. # 6"%it"! '#utuha% 'ulit s#tia >,9 2a&. Rasi"%al7 &#&asti'a% tida' ada ta%da,ta%da i!itasi. 4. Dia$%"sa '##!a5ata%7 Risi'" i%-#'si +#!hu+u%$a% d#%$a% #%u!u%a% '"%disi tu+uh (a%$ l#&ah. Tu2ua% da% '!it#!ia hasil7 S#t#lah dila'u'a% asuha% '##!a5ata% s#la&a /4 2a&* diha!a'a% daat &#%$#&+ali'a% -u%$si hati da% &#%)#$ah '"&li'asi d#%$a% '!it#!ia hasil7 a Pasi#% daat &#%u%2u''a% status hid!asi (a%$ 'uat + Na-su &a'a% &#%i%$'at ) Tu!$"! 'ulit %"!&al d B#+as da!i !"s#s i%-#'si %"s"'"&ial s#la&a di !u&ah sa'it.
Ti%da'a% '##!a5ata%7 a Pa%tau t#!hada ta%da i%-#'si* &isal%(a '#tida' sta+ila% suhu.
Rasi"%al7 #&a%taua% l#+ih di%i +isa &#%$u!a%$i !isi'". + Id#%ti-i'asi i%di8idu (a%$ +#!isi'" t#!hada i%-#'si %"s"'"&ial. Rasi"%al7 i%-#'si %"s"'"&ial adalah i%-#'si (a%$ didaat da!i !"s#s '##!a5ata% di !u&ah sa'it. ) Ka2i status %ut!isi. Rasi"%al7 %ut!isi (a%$ )u'u +isa &#%i%$'at'a% da(a taha% tu+uh. d Ku!a%$i "!$a%is&# (a%$ &asu' '# dala& i%di8idu d#%$a% )u)i ta%$a% &#%$$u%a'a% t#'%i' as#ti'. Rasi"%al7 u%tu' &#%$hi%da!i !isi'" i%-#'si %"s"'"&ial. # Li%du%$i i%di8idu (a%$ &#%$ala&i d#-isit i&u% da!i i%-#'si. Batasi alat i%8asi-* d"!"%$ da% #!taha%'a% &asu'a% 'al"!i da% !"t#i% dala& diit. Rasi"%al7 u%tu' &#&#!taha%'a% da(a taha% tu+uh. - B#!i'a% #%$#tahua% '#ada '#lua!$a &#%$#%ai #%(#+a+* !isi'"* da% '#'uata% #%ula!a% da!i i%-#'si. Rasi"%al7 6#%i%$'at'a% '#&a%di!ia% asi#% da% '#lua!$a u%tu' &#%)#$ah i%-#'si. :. Dia$%"sa '##!a5ata%7 Ku!a%$ #%$#tahua% +#!hu+u%$a% 'u!a%$ i%-"!&asi asua% $izi (a%$ ad#'uat. Tu2ua% da% '!it#!ia hasil7 S#t#lah dila'u'a% asuha% '##!a5ata% s#la&a /4 2a&* diha!a'a% daat &#%i%$'at'a% #%$#tahua% '#lua!$a d#%$a% '!it#!ia hasil7 a K#lua!$a &#%(ata'a% '#sada!a% da% &#!#%)a%a'a% #!u+aha% "la hidu. + K#lua!$a &#%)a!i su&+#! u%tu' &#&+a%tu &#&+uat id#%ti-i'asi #!u+aha%.
Ti%da'a% '##!a5ata%7 a A2a!'a% ada '#lua!$a t#%ta%$ )a!a #&#%uha% '#+utuha% %ut!isi d#%$a% $izi (a%$ s#i&+a%$ d#%$a% &#%d#&"%st!asi'a% atau &#&+#!i'a% )"%t"h +aha% &a'a%a%* )a!a &#&ilih atau &#&asa'* s#!ta tu%2u''a% &a'a%a% #%$$a%ti !"t#i% h#5a%i aa+ila di!asa'a% &ahal s##!ti t#&#* tahu* atau &a'a%a% (a%$ di+uat da!i 'a)a%$, 'a)a%$a%. Rasi"%al7 6#&+a%tu &#!#%)a%a'a% u%tu' asua% &a'a%a% +a!u. + A%2u!'a% u%tu' a'ti- dala& '#$iata% "s(a%du. Rasi"%al7 P"s(a%du daat &#&a%tau status $izi da% #&+#!ia% &a'a%a% ta&+aha%.
Implementasi 6#%u!ut Hida(at /00C* #la'sa%aa% &#!ua'a% taha '##&at dala& !"s#s '##!a5ata% d#%$a% &#la'sa%a'a% +#!+a$ai st!at#$i '##!a5ata% ti%da'a% '##!a5ata% (a%$ t#lah di!#%)a%a'a%
Evaluasi Keperawatan
E8aluasi &#!ua'a% la%$'ah t#!a'hi! da!i !"s#s '##!a5ata% d#%$a% )a!a &#la'u'a% id#%ti-i'asi s#2auh &a%a tu2ua% da!i !#%)a%a '##!a5ata% t#!)aai atau tida' Hida(at* /00C. E8aluasi daat di'lasi-i'asi'a% Hida(at* /00C* (aitu7 1. E8aluasi !"s#s -"!&ati- dila'u'a% s#la&a !"s#s #!a5ata% +#!la%$su%$ atau &#%ilai !#s"%s asi#%. /. E8aluasi hasil su&ati- dila'u'a% atas ta!$#t tu2ua% (a%$ diha!a'a%. S#&ua ti%da'a% '##!a5ata% (a%$ t#lah dila'u'a% "l#h #!a5at did"'u&#%tasi'a%* '#&udia% di#8aluasi d#%$a% &#%$$u%a'a% #%d#'ata% SOAP Su+2#'ti-* O+2#'ti- , Assesment, Planning . S su+2#'ti-7 R#s"% su+2#'ti- 'li#% t#!hada ti%da'a% '##!a5ata% (a%$ t#lah dila'u'a%. O "+2#'ti-7 R#s"% "+2#'ti- 'li#% t#!hada ti%da'a% '##!a5ata% (a%$ t#lah dila'u'a%. A Assesment atau #%ilaia%7 A%alisa t#!hada data su+2#'ti- da% "+2#'ti- u%tu' &#%(i&ul'a% aa'ah &asalah &asih ada atau t#lah t#!atasi atau &u%)ul &asalah +a!u. P Planning atau !#%)a%a7 P#!#%)a%aa% ti%da' la%2ut +#!dasa!'a% hasil a%alisa !#s"% 'li#% da% !#s"% #!a5at. E8aluasi 2u$a &#%2adi alat u'u! atas tu2ua% (a%$ &#&u%(ai '!it#!ia t#!t#%tu u%tu' &#&+u'ti'a% aa'ah tu2ua% t#!)aai* tida' t#!)aai* atau t#!)aai s#+a$ia%.
DAFTAR PUSTAKA Basu'i* U. /00;* Fa't"!,-a't"! (a%$ B#!hu+u%$a% d#%$a% Status Gizi Baduta >,/; +ula% ada K#lua!$a 6is'i% Tida' 6is'i% di K"ta Ba%da! La&u%$* FK6UI FK UI. /00* Ilmu esehatan Anak * #ta'a% '#s#+#las* Ba$ia% Il&u'#s#hata% A%a'* Fa'ultas K#d"'t#!a%* U%i8#!sitas I%d"%#sia Hida(ati* /000. Status !i"i #alita #erdasarkan arakteristik #alita dan eluarga di Provinsi Sumatera #arat $ahun %&&' * S'!isi* FK6,UI* D#"'
Hadi* I. /00:* Fa't"!,-a't"! (a%$ B#!hu+u%$a% d#%$a% Status Gizi Balita di K#lu!aha% N#$lasa!i da% K#dau%$ #ta%* S'!isi* FK6,UI* D#"' H#!&a%%* . /00;* USDA Nut!i#%t Data+as#* A&#!i)a% J"u!%al "- li%i)al Nut!. H#!&a%s(ah* /00/* Fa't"!,Fa't"! (a%$ B#!hu+u%$a% d#%$a% K#2a dia% KEP A%a' U&u! >,:C Bula% Pada K#lua!$a 6is'i% di K"ta Sa5ah Lu%t"* T#sis* FK6UI H#!i(a%t"* Ba&+a%$. /01/. Metode Penelitian uantitatif . Su!a+a(a7 Put!a 6#dia Nusa%ta!a. Hida(at* A. Aziz Ali&ul. /009. Pengantar Ilmu esehatan Anak untuk Pendidikan ebidanan. Ja'a!ta7 Sal#&+a 6#di'a. Hida(at* A. Aziz Ali&ul. /00C. Pengantar ebutuhan (asar Manusia. Ja'a!ta7 Sal#&+a 6#di'a. Hida(at* A. Aziz Ali&ul. /01/. Pengantar Ilmu eperawatan Anak . Ja'a!ta7 Sal#&+a 6#di'a. Su!iat%a* N. /004. Fa't"!,Fa't"! (a%$ B#!hu+u%$a% d#%$a% Status Gizi A%a' Usia /4,>0 Bula% di K#)a&ata% Ra2a$aluh Ka+uat#% 6a2al#%$'a* FK6,UI Susa%t"*6K6. A%alisis -a't"!,-a't"! (a%$ +#!hu+u%$a% d#%$a% I6TU ada Balita #$#ta!ia% La't" O8" da% N"% #$#ta!ia% di DKI Ja'a!ta* /009
