BAB I LAPORAN KASUS
I.1. IDENTITAS PASIEN Nama Umur Jenis Kelamin Pekerjaan Alamat A(ama Status Pernikahan N" )M Tan(( n((al Peme emeriksaan
: Tn. MS : 31 tahun : Laki-laki : TNI AD : Askian A !"ni# $%3 Na&ire' Paua : Islam : Menikah : *1+$, : 1 Januari ,1
II.2. ANAMNESA
Aut"anamnesa tan((al 1 Januari ,1 , 1 /i P"liklinik Sara# 0SPAD 0SPAD at"t S"e&r"t"
Keluhan Utama N2eri un((un( &aah sejak &ulan 2an( lalu. Keluhan Tambahan
N2eri menjalar ke tun(kai kanan' aha &a(ian &elakan(' lutut' /an mata kaki &a(ian luar. Riwayat Penyait Sea!an" Pasien merasakan n2eri un((un( &aah sejak &ulan 2an( lalu. Aaln2a asien lari-
lari a(i' hari &erikutn2a saat asien se/an( sh"lat su&uh' asien merasa in((an(n2a n2eri. N2eri /irasakan seerti tersetrum. Satu &ulan kemu/ian' n2eri terse&ut &eran(sur-an(sur menjalar ke tun(kai kanan' aha &a(ian &elakan(' lutut' /an mata kaki &a(ian luar. N2eri semakin &ertam&ah jika asien memakai seatu atau memakai 4elana' serta saat &atuk atau &ersin. Pasien semat sulit &erjalan karena rasa n2eri terse&ut. N2eri akan &erkuran( jika asien ti/ur terlentan( atau ten(kura. N2eri /irasakan terus-menerus. Pasien semat /iurut se&a se&an2 n2ak ak emat emat kali kali'' untu untuk k men( men(ur uran an(i (i n2er n2erin2 in2a. a. Namu Namun' n' n2er n2erii tim& tim&ul ul kem& kem&al alii /an /irasakan semakin &erat. Selain itu asien men(eluhkan kesemutan a/a tun(kai kanann2a. Pasien akhirn2a eriksa ke /"kter /an /ilakukan emeriksaan 0"nt(en /en(an hasil ter/aat en2emitan sara# /i tulan( &elakan( &a(ian &aah. Pasien /i&erikan "&at namun n2eri han2a &erkuran( se/ikit' sehin((a asien /irujuk ke 0SPAD 0SPAD at"t S"e&r"t". Pasien selanjutn2a 1
/ilakukan emeriksaan M0I /an su/ah menjalani terai reha& me/ik selama /ua seten(ah &ulan. Setelah /ilakukan terai' asien merasa n2eri su/ah &erkuran( serta kesemutan a/a tun(kai kanann2a su/ah ti/ak terasa. Nilai n2eri saat ini a/a skala 1 hin((a 1,' asien mem&eri nilai +. an((uan 5A5 /an 5AK' kelemahan an(("ta (erak serta &aal /isan(kal "leh asien. Riwayat Penyait Dahulu
Pasien ernah jatuh /ari m"t"r 6 1, tahun 2an( lalu' /en(an "sisi salt" /an in((an( ter&entur asal. Namun' saat setelah keja/ian terse&ut' asien han2a /iurut.
Riwayat Penyait Kelua!"a
A2ah A2ah asien men/erita hiertensi.
Riwayat Kelahi!an#Pe!tumbuhan#Pe!emban"an
Pasien Pasien /ilahirkan /ilahirkan n"rmal. n"rmal. Pertum&uhan Pertum&uhan /an erkem&an(an erkem&an(an selama selama masa kanak-kanak /alam &atas n"rmal.
Riwayat Pee!$aan
Pasien &ekerja sehari-hari se&a(ai an(("ta TNI AD. Pasien serin( lari-lari &aik a(i mauun mauun s"re s"re se&a(ai se&a(ai &a(ian &a(ian ke(iat ke(iatan an /ari /ari ekerja ekerjaann2 ann2a. a. Selain Selain itu asien asien ju(a ju(a serin( serin( mem&aa tas ransel &erat saat latihan jasmani.
I.%. PEMERIKSAAN &ISIK A. STA STATUS INTERN INTERNUS US 1. Kea/ Kea/aa aan n Um Umum : Tam Tama ak k sak sakiit ri rin(an n(an . i7i : 55 sesuai T5 3. Tan/a 8ital : Tekanan Darah : 11+9$ mm;( • Na/i : * <9menit • Perna#asan : 1* <9menit • Suhu : 3'" ) • +. Lim#"n"/i : Ti/ak te tera&a em&esaran Ke Kelenjar etah 5e 5enin( %. Jantun( Jantun( : 5un2i Jantun( Jantun( I-II 0e(ular' 0e(ular' Murmur Murmur =->' all" all" =-> . Paru : 5un2i Na#as 8esikuler sikuler =?9?>' =?9?>' 0"nki =-9->' =-9->' @hee7in( @hee7in( =-9-> $. ;ear ;ear : Ti/ak Ti/ak Tera&a era&a Pem&es Pem&esara aran n ;ear ;ear 2
*. Lien . kstremitas
: Ti/ak Tera&a Pem&esaran Lien : Akral han(at' )aillar2 0e#ill Time kuran( /ari Detik. /ema =->' Sian"sis =->
B. STATUS PSIKIATRIS a. Tin(kah Laku : @ajar &. Perasaan ;ati : uth2m 4. Brientasi : 5aik /. Jalan Cikiran : K"heren e. Da2a In(at : 5aik '. STATUS NEUROLO(IS a. Kesa/aran &. Sika Tu&uh 4. )ara 5erjalan /. erakan A&n"rmal e. Keala : 5entuk • Simetris • Pulsasi A.Tem"ralis • N2eri Tekan • #. Leher : Sika • erakan • 8erte&rae • N2eri Tekan •
: )"m"s mentis' )S 1% =+M8%> : 5er/iri : 5aik : Ti/ak /itemukan : N"rm"se#al : Simetris : Tera&a : Ti/ak A/a : N"rmal : 5e&as : Dalam 5atas N"rmal : Ti/ak a/a
(E)ALA RAN(SAN( MENIN(EAL NO 1 3 + %
(RM Kaku Ku/uk Laseue Kerni( 5ru/7insk2 I 5ru/7insk2 II
KANAN
KIRI
=-> =?> $,E =-> =-> =->
=-> =-> =-> =->
NER*I 'RANIALES a. NerFus I =N. Bl#a4t"rius> Da2a Pen(hi/u : N"rm"smia9N"rm"smia • &. NerFus II =N. Bti4us> Ketajaman Pen(lihatan: 9 • Pen(enalan @arna : 5aik9 5aik • Laan( Pan/an( : 5aik9 5aik • Cun/usk"i : Ti/ak Dilakukan • 3
4. NerFus III =N. B44ul"m"t"rius9 Tr"4hlearis9 A&/usens> Pt"sis : =-9-> • Stra&ismus : =-9-> • Nista(mus : =-9-> • ks"#talmus : =-9-> • n"talmus : =-9-> • erakan 5"la Mata: • - Lateral : =?9?> - Me/ial : =?9?> - Atas Lateral : =?9?> - Atas Me/ial : =?9?> - 5aah Lateral : =?9?> - 5aah Me/ial : =?9?> - Atas : =?9?> - 5aah : =?9?> - a7e : =-9-> Puil: • - Ukuran Puil : mm9 mm - 5entuk Puil : 5ulat9 5ulat - Is"k"r9 Anis"k"r : Is"k"r - P"sisi : Di ten(ah9 Di ten(ah - 0e#leks )aha2a Lan(sun( : =?9?> - 0e#leks )aha2a Ti/ak Lan(sun( : =?9?> - 0e#leks Ak"m"/asi9 K"nFer(ensi: =?9?> /. NerFus 8 =N. Tri(eminus> - Men((i(it : =?9?> - Mem&uka Mulut : =?9?> - Sensi&ilitas Atas : =?9?> - Sensi&ilitas Ten(ah : =?9?> - Sensi&ilitas 5aah : =?9?> - 0e#leks Masseter : =?9?> - 0e#leks Gi("matikus : =?9?> - 0e#leks K"rnea : Ti/ak Dilakukan - 0e#leks 5ersin : Ti/ak Dilakukan e. NerFus 8II =N. Casialis> - Pasi# - Kerutan Kulit Dahi : Simetris kanan /an kiri - Ke/ian Mata : Simetris kanan /an kiri - Liatan Nas"la&ial : Simetris kanan /an kiri - Su/ut Mulut : Simetris kanan /an kiri - Akti# - Men(erutkan Dahi : Simetris kanan /an kiri - Men(erutkan Alis : Simetris kanan /an kiri - Menutu Mata : Simetris kanan /an kiri - Merin(is : Simetris kanan /an kiri - Men((em&un(kan Pii : Simetris kanan /an kiri 4
-
erakan 5ersiul : Simetris kanan /an kiri Da2a Pen(e4aan Li/ah 93 Dean: Ti/ak Dilakukan ;ierlakrimasi : Ti/ak Ditemukan Li/ah Kerin( : Ti/ak Ditemukan
#. NerFus 8III =N. 8esti&ul"4"4hlearis> Suara esekan Jari Tan(an • Men/en(arkan Detik Jam Arl"ji • Tes 0inne • Tes @e&er • Tes Sa&a4h •
: =?9?> : =?9?> : Ti/ak Dilakukan : Ti/ak Dilakukan : Ti/ak Dilakukan
(. NerFus IH =N. l"ss"har2n(eus> Arkus Carin( • P"sisi UFula • Da2a Pen(e4a Li/ah 193 5elakan( • 0e#leks Muntah •
: Simetris : Di ten(ah : Ti/ak Dilakukan : Ti/ak Dilakukan
h. NerFus H =N. 8a(us> Den2ut Na/i • Arkus Carin( • 5ersuara • Menelan •
: Tera&a' 0e(uler : Simetris kanan kiri : 5aik : Ti/ak a/a kelainan
i.
NerFus HI =N. Asses"rius> Memalin(kan Keala : 5aik • Sika 5ahu : Simetris kanan /an kiri • Men(an(kat 5ahu : Simetris kanan /an kiri •
j.
NerFus HII =N. ;i"(l"sus> Menjulurkan Li/ah : Ti/ak a/a /eFiasi • Kekuatan Li/ah : 5aik • Atr"#i Li/ah : Ti/ak /itemukan • Artikulasi : Jelas • Trem"r Li/ah : Ti/ak /itemukan •
MOTORIK erakan : •
Se(ala arah Se(ala arah •
Se(ala arah Se(ala arah
Kekuatan : 5
•
•
%%%% %%%%
%%%% %%%%
N"rm"t"nus N"rm"t"nus
N"rm"t"nus N"rm"t"nus
utr"#i utr"#i
utr"#i utr"#i
T"nus "t"t :
Tr"#i
:
0e#lek Cisi"l"(is : 0e#leks ten/"n 0e#leks &ises 0e#leks trises 0e#leks atella 0e#leks ar4hilles 0e#leks eri"steum 0e#leks ermukaan: Din/in( erut )remaster Sin4ter ani 0e#lek Pat"l"(is • ;"##man tr"mmer 5a&inski )ha//"4k Benheim "r/"n S4hae#er 0"s"lim" Men/el &e4htere Kl"nus aha Kl"nus kaki •
SENSIBILITAS kster"seti#: • N2eri Suhu Taktil Pr"i"seti#: • P"sisi 8i&rasi
: =?9?> : =?9?> : =?9?> : =?9?> : ti/ak /ilakukan : =?> : ti/ak /ilakukan : ti/ak /ilakukan : =-9-> : =-9-> : =-9-> : =-9-> : =-9-> : =-9-> : =-9-> : =-9-> : =-9-> : =-9->
: =?9?> : =?9?> : =?9?> : =?9?> : Ti/ak Dilakukan 6
Tekanan Dalam
: =?9?>
KOORDINASI DAN KESEIMBAN(AN a. Tes 0"m&er( : =-> &. Tes Tan/em : =-> 4. Tes Cuku/a : =-> /. Dis/ia/"kinesis : Ti/ak /ilakukan e. 0e&"un/ Phen"men : Ti/ak /ilakukan #. Dismetri : Ti/ak /ilakukan (. Tes Telunjuk ;i/un( : =-> h. Tes Telunjuk Telunjuk : =-> i. Tes Tumit Lutut : Ti/ak /ilakukan &UN(SI OTONOM a. Miksi Ink"ntinensia • 0etensi Urin • Anuria • &. De#ekasi Ink"ntinensia • 0etensi •
: Ti/ak A/a : Ti/ak A/a : Ti/ak A/a : Ti/ak A/a : Ti/ak A/a
&UN(SI LU+UR Cun(si 5ahasa • Cun(si Brientasi • Cun(si Mem"ri • Cun(si m"si • Cun(si K"(nisi •
: 5aik : K"heren : 5aik : uth2m : 5aik
TEST TAMBA+AN • • • • •
5ra(ar/ Si44ar/ Patri4k K"ntra-Patri4k K"ntra Laseue
: : : : :
=?> $,, =?> ,, =-> =-> =->
=-> =-> =-> =-> =?>
I.,. PEMERIKSAAN PENUN)AN( •
MRI Lumb-a!al Pemeriksaan M0I Lum&"sakral a/a tan((al Setem&er ,1%
7
Kesan : - Pr"trusi" rin(an /iskus L+-% 2an( men2emitkan neural #"ramina &ilateral - Parsial tear annulus #i&r"sus /iskus L%-S1 sisi "ster"sentral' attensi ;NP I./. RESUME 1. Anamnea Pasien laki-laki usia 31 tahun' merasakan n2eri un((un( &aah sejak &ulan
2an( lalu. Aaln2a asien lari-lari a(i' hari &erikutn2a saat asien se/an( sh"lat su&uh' asien merasa in((an(n2a n2eri. N2eri /irasakan seerti tersetrum. Satu &ulan kemu/ian' n2eri menjalar ke tun(kai kanan' aha &a(ian &elakan(' lutut' /an mata kaki &a(ian luar. Selain itu asien men(eluhkan kesemutan a/a tun(kai kanann2a. Pasien su/ah menjalani terai reha& me/ik selama /ua seten(ah &ulan. Setelah /ilakukan terai' 8
asien merasa n2eri su/ah &erkuran( serta kesemutan a/a tun(kai kanann2a su/ah ti/ak terasa. Nilai n2eri saat ini a/a skala 1 hin((a 1,' asien mem&eri nilai +. an((uan 5A5 /an 5AK' kelemahan an(("ta (erak serta &aal /isan(kal "leh asien. Pasien memiliki ria2at jatuh /ari m"t"r. Pekerjaan sehari-hari se&a(ai TNI AD' /en(an ke(iatan serin( &erlari /an mem&aa tas ransel &erat. 2. Peme!iaan Statu Inte!nu a. Kea/aan Umum &. i7i 4. Tan/a 8ital Tekanan Darah • Na/i • Perna#asan • Suhu •
: Tamak Sakit 0in(an : 55 sesuai T5 : : 11+9$ mm;( : * <9menit : 1* <9menit : 3'" )
Statu Piiat!i
: Ti/ak a/a kelainan
Statu Neu!-l-"i
:
•
•
•
•
Kesa/aran NerFi )raniales 0an(san( Menin(eal M"t"rik a. erakan
: )"m"s Mentis' +M8% )S1% : /alam &atas n"rmal : Laseue =?> $, 9 =-> :
: Se(ala arah Se(ala arah
Se(ala arah Se(ala arah
%%%% %%%%
%%%% %%%%
N"rm"t"nus N"rm"t"nus :
N"rm"t"nus N"rm"t"nus
utr"#i utr"#i
utr"#i utr"#i
&. Kekuatan :
4. T"nus "t"t :
/. Tr"#i
• •
e. 0e#leks #isi"l"(is #. 0e#leks at"l"(is Sensi&ilitas Cun(si Luhur
: /alam &atas n"rmal : /alam &atas n"rmal : /alam &atas n"rmal : /alam &atas n"rmal 9
• • •
Cun(si "t"n"m : /alam &atas n"rmal Keseim&an(an /an k""r/inasi : /alam &atas n"rmal Test tam&ahan : a. 5ra(ar/ : =?> $,, &. Si44ar/ : =?> ,, 4. K"ntra-Patri4k : =-> /. K"ntra Laseue : =->
=-> =-> =-> =?>
Peme!iaan Penun$an" MRI Lumb-a!al Pemeriksaan a/a tan((al Setem&er ,1% menunjukan r"trusi" rin(an
•
/iskus L+-% 2an( men2emitkan neural #"ramina &ilateral' arsial tear annulus #i&r"sus /iskus L%-S1 sisi "ster"sentral' attensi ;NP.
I.0. DIA(NOSIS • • •
Dia(n"sa Klinis Dia(n"sa T"is Dia(n"sa ti"l"(is
: Iskial(ia /e
I.. TERAPI N-n &a!ma-l-"i a. /ukasi asien men(enai #akt"r risik" 2aitu men(an(kat &e&an &erat &erkaitan /en(an
ekerjaann2a' ti/ak &er/iri terlalu lama tana /iselin(i (erakan' ti/ak /u/uk terlalu lama. &. K"nsultasi sesialis 0eha& Me/ik. &a!ma-l-"i
a. Mel"
I.. PRO(NOSIS
a. u" A/ 8itam &. ua A/ Cun(si"nam 4. u" A/ Sanam
: a/ &"nam : /u&ia a/ &"nam : /u&ia a/ &"nam 10
/. u" A/ )"smeti4um
: a/ &"nam
BAB II ANALISA KASUS
Dia(n"sis /ite(akkan &er/asarkan hasil anamnesa' emeriksaan umum' emeriksaan neur"l"(is' /an emeriksaan enunjan(. Pasien laki-laki usia 31 tahun /en(an keluhan n2eri un((un( &aah sejak &ulan 2an( lalu. Satu &ulan kemu/ian' n2eri terse&ut &eran(sur-an(sur menjalar ke tun(kai kanan' aha &a(ian &elakan(' lutut' /an mata kaki &a(ian luar. Peran(san(an 2an( men(hasilkan n2eri &ersi#at /estrukti# terha/a jarin(an 2an( /ilen(kai /en(an sera&ut sara# en(hantar imuls n2eri. Keluhan n2eri a/a asien menjalar sesuai /en(an /ermat"m sara# 2an( men(alami iritasi 2an( /ikenal se&a(ai n2eri neur"(enik. N2eri neur"(enik /iaki&atkan "leh iritasi lan(sun( terha/a sera&ut sens"rik eri#er. Neri terse&ut memiliki 4iri khas 2aitu : 1> n2erin2a menjalar seanjan( /aerah /istal sara# 2an( &ersan(kutan /an > enjalaran n2eri itu &eran(kal a/a &a(ian sara# 2an( men(alami iritasi. Sera&ut sens"rik eri#er men2usun ra/iks "steri"r' sara# sinal' leksus' #asikel /an se(ena sara# eri#er. N2eri neur"(enik 2an( tim&ul aki&at iritasi /i ra/iks "steri"r /inamakan n2eri ra/ikular. Kaasan sens"rik setia ra/iks "steri"r a/alah /ermat"m. Se(ala sesuatu 2an( meran(san( sera&ut sara# sens"rik /i tin(kat ra/iks /an #"ramen interFerte&rale /aat menim&ulkan n2eri ra/ikular' 2aitu n2eri 2an( terasa &eran(kal a/a tin(kat tulan( &elakan( tertentu /an menjalar seanjan( /aerah /ermat"mal ra/iks "steri"r
11
2an( &ersan(kutan. Sehin((a a/a kasus ini' asien merasakan n2eri &eran(sur-an(sur menjalar ke /aerah tun(kai /aat terja/i karena n2eri menjalar seanjan( /aerah /ermat"mal. Pasien men(eluhkan n2eri seanjan( tun(kai' hal ini serin( /ise&ut se&a(ai iskial(ia. Ditinjau /ari arti katan2a' maka iskial(ia ialah n2eri 2an( terasa seanjan( nerFus is4hia/ikus. Iskial(ia tim&ul aki&at eran(san(an sera&ut-sera&ut sens"rik 2an( &erasal /ari ra/iks "steri"r lum&al + samai sakral 3' /an ini /aat terja/i a/a setia &a(ian nerFus is4hia/i4us se&elum samai a/a ermukaan &elakan( tun(kai. 5er/asarkan keluhan utama terse&ut' /aat /iikirkan untuk /ia(n"sis klinis a/alah iskial(ia. Pa/a asien ini jenis iskial(ia a/alah jenis iskial(ia lesi iritati# terha/a sera&ut ra/iks karena a/a asien akan merasakan n2eri a/a in((an( 2an( menjalar ke tun(kai kanan' aha &a(ian &elakan(' lutut' /an mata kaki &a(ian luar' sesuai /en(an erjalanan nerFus is4hia/i4us. Lalu &er/asarkan l"kasi /ari keluhan n2eri terse&ut' /aat /iikirkan kemun(kinan /ia(n"sis t"is 2aitu me/ula sinalis lum&"sakral. Pasien ju(a men(eluhkan n2eri semakin &ertam&ah jika asien memakai seatu atau memakai 4elana' serta saat &ersin atau &atuk. N2eri akan &erkuran( jika asien ti/ur terlentan( atau ten(kura. Selain itu' ekerjaan asien se&a(ai an(("ta TNI /en(an ke(iatan &erlari /an mem&aa tas ransel 2an( &erat meruakan #akt"r risik" en2akit ini. ;NP a/a tin(kat lum&"sakral /aat /iaki&atkan "leh (a2a 2an( menekan a/a /iskus ketika men(an(kat &en/a &erat /alam "sisi mem&un(kuk. ;al terse&utlah menja/i alasan men(aa asien men(eluhkan n2eri semakin mem&erat jika asien memakai seatu atau 4elana' karena a/a (erakan mem&un(kuk 2an( men(hasilkan (a2a menekan a/a /iskus. 5e(itu ula saat asien mem&aa ransel &erat. Selain itu' asien men(eluh n2eri /aat tim&ul jika &ersin atau &atuk' hal terse&ut meruakan ke(iatan 2an( menim&ulkan enin((ian tekanan /i /alam arakn"i/al =&atuk' &ersin' men(ejan>' sehin((a asien merasakan n2eri terse&ut. Pemeriksaan #isik untuk status neur"l"(is' /i/aatkan tes Laseue "siti# $, /e
Dilakukan emeriksaan M0I lum&"sakral /en(an hasil r"trusi" rin(an /iskus L+-% 2an( men2emitkan neural #"ramina &ilateral' arsial tear annulus #i&r"sus /iskus L%-S1 sisi "ster"sentral' attensi ;NP. Untuk emeriksaan ter&aik a/alah /en(an men((unakan Magnetic resonance imaging karena /en(an emeriksaan terse&ut /aat men/ia(n"sis terja/in2a k"mresi a/a tulan( &elakan(. Penatalaksanaan a/a asien /i&erikan Mel"
. Se/iaann2a &erua ta&let salut selaut. 8itamin ini &ekerja memer&aiki jarin(an sara# 2an( rusak a/a (an((uan sara#.
13
BAB III TIN)AUAN PUSTAKA
+ERNIA NUKLEUS PULPOSUS 1. De3inii Hernia Nucleus Pulposus 4+NP5 a/alah suatu en2akit' /imana &antalan 2an(
&era/a /iatara ruas tulan( &elakan( &iasa /ise&ut nu4leus ul"sus men(alami k"mresi /i &a(ian "steri"r atau lateral' k"mresi terse&ut men2e&a&kan nucleus pulposus e4ah sehin((a terja/i en"nj"lan melalui anulus fibrosus ke /alam kanalis spinalis /an men(aki&atkan iritasi /an enekanan ra/iks sara# sehin((a /i /aerah iritasi terasa n2eri 2an( menjalar =5enjamin' ,11>. 5erikut ini a/alah si#at n2eri /ari ;NP a/alah: 1. N2eri in((an( &aah 2an( intermiten =/alam &e&eraa min((u samai &e&eraa tahun>. N2eri men2e&ar sesuai /en(an /istri&usi sara# skiatik. . Si#at n2eri khan /ari "sisi &er&arin( ke /u/uk'n2eri mulai /ari antat /an terus menjalar ke &a(ian &elakan( lalu kemu/ian ke tun(kai &aah. 3. N2eri &ertam&ah he&at karena en4etus seerti (erakan-(erakan in((an( saat &atuk atau men(e/an' &er/iri' atau /u/uk untuk jan(ka aktu 2an( lama /an n2eri &erkuran( klien &eristirah" &er&arin(. 14
+.
Pen/erita serin( men(eluh kesemutan =ar"stesia> atau &aal &ahkan kekuatan "t"t menurun sesuai /en(an /istri&usi ersara#an 2an( terli&at.
%.
N2eri &ertam&ah &ila /aerah L%S1 =(aris antara /ua krista iliaka> /itekan.
am&ar 1.am&aran herniasi a/a nukleus ul"sus = sumber: UMM, 2009>
2. Anat-mi *e!teb!ae
Anat"mi tulan( &elakan( erlu /iketahui a(ar /aat /itentukan elemen 2an(ter(an((u a/a tim&uln2a keluhan n2eri un((un( &aah.)"lumna Ferte&ralis a/alah ilar utama tu&uh. Meruakan struktur #leksi&el2an( /i&entuk "leh tulan(-tulan( tak &eraturan' /ise&ut Ferte&rae.8erte&rae /ikel"m"kkan se&a(ai &erikut : - )erFi4ales =$> - Th"ra4i4ae =1> - Lum&ales =%> - Sa4r"les =%' men2atu mem&entuk sa4rum> - )"442(eae =+' 3 2an( &aah &iasan2a men2atu>. Tulan( Ferte&rae meruakan struktur k"mleks 2an( se4ara (aris &esar ter&a(i atas &a(ian.5a(ian anteri"r tersusun atas k"rus Ferte&ra' /iskus interFerte&ralis =se&a(ai artikulasi>' /an /it"an( "leh li(amentum l"n(itu/inal anteri"r /an "steri"r.Se/an(kan &a(ian "steri"r tersusun atas e/ikel' lamina' kanalis Ferte&ralis' serta r"sesus tranFersus 15
/an sin"sus 2an( menja/i temat "t"t en2"k"n( /an elin/un( k"lumna Ferte&rale. 5a(ian "steri"r Ferte&rae antara satu /an lain /ihu&un(kan /en(an sen/i a"#isial =#as4et j"int>.
Tulan( Ferte&rae ini /ihu&un(kan satu sama lainn2a "leh li(amentum /an tulan( raan. 5a(ian anteri"r 4"lumna Ferte&ralis ter/iri /ari 4"rus Ferte&rae 2an(/ihu&un(kan satu sama lain "leh /iskus #i&r"kartila(" 2an( /ise&ut /is4usinFerte&ralis /an /ierkuat "leh li(amentum l"n(itu/inalis anteri"r /an li(amentum l"n(itu/inalis"steri"r. Diskus inFerte&ralis men2usun seeremat anjan( 4"lumna Ferte&ralis. Diskus ini alin( te&al /i /aerah 4erFi4al /an lum&al' temat /imana &an2ak terja/i (erakan 4"lumna Ferte&ralis' /an &er#un(si se&a(ai sen/i /an shock absorber a(ar k"lumna Ferte&ralis ti/ak 4e/era &ila terja/i trauma.
16
Diskus interFerte&ralis ter/iri /ari lemen( raan h2alin =;2alin )artila(ePlate>' nukleus ul"sus =(el>' /an annulus #i&r"sus. Si#at seten(ah 4air /ari nu4leus ul"sus' memun(kinkann2a &eru&ah &entuk /an Ferte&rae /aat men(jun(kit ke/ean /an ke&elakan( /iatas 2an( lain' seerti a/a #le
Diskus interFerte&ralis' &aik anulus #i&r"sus mauun nukleus ul"susn2a a/alah &an(unan 2an( ti/ak eka n2eri. Sta&ilitas
Ferte&rae
ter(antun(
a/a
inte(ritas
k"rus
Ferte&ra
/an
/iskusinterFerte&ralis serta /ua jenis jarin(an en2"k"n( 2aitu li(amentum =asi#> /an "t"t=akti#>. Untuk menahan &e&an 2an( &esar terha/a k"lumna Ferte&rale ini sta&ilitas/aerah in((an( san(at &er(antun( a/a (erak k"ntraksi F"lunter /an re#leks "t"t-"t"t sakr"sinalis' a&/"minal' (luteus maksimus' /an hamstrin(. Den(an &ertam&ahn2a usia' ka/ar air nukleus ul"sus menurun /an /i(anti"leh #i&r"kartila(". Sehin((a a/a usia lanjut' /iskus ini tiis /an kuran( lentur' /ansukar /i&e/akan /ari anulus. Li(amen l"n(itu/inalis "steri"r /i &a(ian L%-S1 san(atlemah' sehin((a ;NP serin( terja/i /i &a(ian "ster" lateral.Se&a(ian &esar ;NP terja/i a/a L+-L% /an L%-S1 karena:
17
•
D ae ra h l um &a l'
k hu su sn 2a
/ ae ra h L %- S1
m em u n 2a i
t u( as
2 an (
& e r a t ' 2 a i t u men2an((a &erat &a/an. Dierkirakan $% &erat &a/an /isan((a "leh •
sen/i L%-S1. M"&ilitas /aerah lum&al terutama untuk (erak #leksi /an ekstensi san(at tin( (i.Dierkirakan hamer %$ aktiFitas #leksi /an ekstensi tu&uh /ilakukan a/a
•
sen/iL%-S1 Lum&al terutama L%-S1 meruakan /aerah raan karena l i(amentuml"n(itu/inal "steri"r han2a searuh menutui ermukaan "steri"r /iskus. Arahherniasi 2an( alin( serin( a/alah "ster" lateral.
%. Eti-l-"i 6an &at-! P!e6i7-ii
;erniasi /ari /iskus interFertre&alis mem&entuk t"nj"lan /ari anulus #i&r"sus. Dalam kea/aan n"rmal anulus #i&r"sus melin/un(i /ari letak nukleus 2an( terkan/un( /i /alamn2a. Pa/a saat terja/i herniasi a/a nukleus' terja/i k"mresi a/a jaras s2ara# 2an( &er/ekatan /en(an temat terja/in2a herniasi sehin((a terja/i iritasi 2an( men2e&a&kan rasa n2eri 2an( &isa /ise&ut skiatika' aa&ila semakin arah /aat terja/i /is#un(si sistem sara# =Sahrakar' ,11>. Cakt"r resik" terja/in2a ;NP ter/iri /ari #akt"r resik" 2an( /aat /iru&ah /an 2an( ti/ak /aat /iru&ah 2aitu: Cakt"r risik" 2an( ti/ak /aat /iru&ah : 1. Umur: makin &ertam&ah umur risik" makin tin((i . Jenis kelamin: laki-laki le&ih &an2ak /ari anita 3. 0iaa2at 4e/era atau trauma a/a un((un( Cakt"r risik" 2an( /aat /iru&ah : 1. Pekerjaan /an aktiFitas: /u/uk 2an( terlalu lama' men(an(kat atau menarik &aran( &aran( &erta' serin( mem&un(kuk atau (erakan memutar a/a un((un(' latihan #isik 2an( &erat' aaran a/a Fi&rasi 2an( k"nstan seerti suir. . Blahra(a 2an( ti/ak teratur' mulai latihan setelah lama ti/ak &erlatih' latihan 2an( &erat /alam jan(ka aktu 2an( lama. 3. Mer"k"k. Nik"tin /an ra4un-ra4un lain /aat men((an((u kemamuan /iskus untuk men2era nutrien 2an( /ierlukan /ari /alam /arah. +. 5erat &a/an &erle&ihan' terutama &e&an ekstra /i /aerah erut /aat men2e&a&kan strain a/a un((un( &aah. 18
am&ar . am&ar r"ses terja/in2a herniasi = sumber: medscape)
,. Pat-3ii-l-"i
Cakt"r-#akt"r 2an( men2e&a&kan tim&uln2a ;NP : 1. Aliran /arah ke /is4us &erkuran( . 5e&an &erat 3. Li(amentum l"n(itu/inalis "steri"r men2emit Jika &e&an a/a /is4us &ertam&ah' annulus #i&r"sus ti/ak kuat menahan nukleus ul"sus =(el> akan keluar' akan tim&ul rasa n2eri "leh karena (el 2an( &era/a /i 4analis Ferte&ralis menekan ra/iks. 5an(unan eka n2eri men(an/un( reset"r n"siseti# =n2eri> 2an( /i&erikan ran(san( "leh &er&a(ai stimulus l"kal =mekanis' termal' kimiai>. Stimulus ini akan /ires"n /en(an en(eluaran &er&a(ai me/iat"r in#lamasi 2an( akan menim&ulkan ersesi n2eri. Mekanisme n2eri meruakan r"teksi 2an( &ertujuan untuk men4e(ah er(erakan sehin((a r"ses en2em&uhan /imun(kinkan. Salah satu &entuk r"teksi a/alah sasme "t"t' 2an( selanjutn2a /aat menim&ulkan iskemia. N2eri 2an( tim&ul /aat &erua n2eri in#lamasi a/a jarin(an /en(an terli&atn2a &er&a(ai me/iat"r in#lamasiO atau n2eri neur"atik 2an( /iaki&atkan lesi rimer a/a sistem sara#. Iritasi neur"atik a/a sera&ut sara# /aat men2e&a&kan kemun(kinan. Pertama' enekanan han2a terja/i a/a selaut 19
em&un(kus sara# 2an( ka2a n"siset"r /ari nerFi neF"rum 2an( menim&ulkan n2eri in#lamasi. N2eri /irasakan seanjan( sera&ut sara# /an &ertam&ah /en(an ere(an(an sera&ut sara# misaln2a karena er(erakan. Kemun(kinan ke/ua' enekanan men(enai sera&ut sara#. Pa/a k"n/isi ini terja/i eru&ahan &i"m"lekuler /i mana terja/i akumulasi saluran i"n Na /an i"n lainn2a. Penumukan ini men2e&a&kan tim&uln2a ran(san( mekanik anas 2an( san(at eka terha/a ran(san( mekanikal /an termal=Sahrakar' ,11>O=C"ster ,1>.
/. Pene"aan Dia"n-i
a.
Anamnesis Pa/a anamesis /i/aatkan n2eri /isk"(enik 2an( akan &ertam&ah &erat aa&ila /u/uk' mem&un(kuk' &atuk' &ersin atau ke(iatan 2an( /aat menin(katkan tekanan /ari intra/is4al. Lalu /ierhatikan kaan mulai tim&uln2a keluhan' &a(aimana mulai tim&uln2a keluhan' l"kasi n2eri' si#at n2eri' kualitas n2eri' aakah n2eri 2an( /i/erita /iaali ke(iatan #isik' #akt"r 2an( memer&erat atau memerin(an' a/a ria2at trauma se&elumn2a /an aakah a/a keluar(a en/erita en2akit 2an( sama. Perlu ju(a /itan2akan keluhan 2an( men(arah a/a lesi sara# seerti a/an2a n2eri ra/ikuler' ria2at (an((uan miksi' lemah tun(kai /an a/an2a saddle anestesi=in/s"r' ,1>.
&.
Pemeriksaan Cisik 1. P"sisi &er/iri: a.
Perhatikan 4ara en/erita &er/iri /an sika &er/irin2a.
&.
Perhatikan &a(ian &elakan( tu&uh: a/akah /e#"rmitas' (i&us' sk"li"sis' l"r/"sis lum&al =n"rmal' men/atar' atau hierl"r/"sis>' elFis 2an( mirin( tulan( an((ul kanan /an kiri ti/ak sama tin((i' atr"#i "t"t.
4.
Derajat (erakan (range of motion) /an sasmus "t"t.
/.
;iersensiti# /enerFasi =il"ereksi terha/a haa /in(in>.
e.
Palasi untuk men4ari trigger zone, n"/us mi"#asial' n2eri a/a sen/i sakr"iliaka' /an lain-lain.
#.
Perhatikan 4ara en/erita &erjalan9(a2a jalann2a. 20
. P"sisi /u/uk: a.
Perhatikan 4ara en/erita /u/uk /an sika /u/ukn2a.
&.
Perhatikan &a(ian &elakan( tu&uhn2a.
3. P"sisi &er&arin( : a.
Perhatikan 4ara en/erita &er&arin( /an sika &er&arin(n2a.
&.
Pen(ukuran anjan( ekstremitas in#eri"r.
4.
Pemeriksaan a&/"men' rektal' atau ur"(enital.
+. Pemeriksaan neur"l"(ik' a. &. 4. /.
Pemeriksaan sens"rik Pemeriksaan m"t"rik /i4ari aakah a/a kelemahan' atr"#i atau #asikulasi "t"t Pemeriksaan ten/"n Pemeriksaan 2an( serin( /ilakukan 1. Tes untuk mere(an(kan sara# is4hia/ikus =tes laseue> . Tes untuk menaikkan tekanan intratekal =tes Na#7i((er' tes 8alsaFa> 3. Tes Patri4k /an Tes )"ntra Patri4k +. Tes Distraksi /an Tes K"mresi =in/s"r' ,1>.
am&ar 3.Pemeriksaan atrik /an laseue =sum&er: meddic.p) 4.
Pemeriksaan Penunjan( 1. Pemeriksaan la& untuk men(etahui a/an2a in#eksi. . Skrinin( rheumat"l"(i. 3. Tes neur"en/"krin +. lektr"mi"(ra#i =M> %. !omato !ensoric "#oked $otential (!!"$) 21
. Magnetic resonance imaging =M0I> =in/s"r' ,1>. /. Pemeriksaan "l/ stan/ar/ Untuk emeriksaan ter&aik a/alah /en(an men((unakan Magnetic resonance imaging karena /en(an emeriksaan terse&ut /aat men/ia(n"sis terja/in2a k"mresi a/a tulan( &elakan( =in/s"r' ,1>.
am&ar +.am&aran M0I ;NP =!umber: Medscape) 0. Penatalaanaan
a. Me/ikament"sa BAINS /aat mem&antu men(uran(i n2eri 2an( /irasakan "leh asien. BAINS 2an( /aat /iilih a/alah &er(antun( a/a /"sis 2an( akan /i(unakan /an har(a 2an( akan /i&erikan. Aa&ila n2eri /irasakan san(at men2iksa' /aat /i&erikan anal(esi4 nark"tik untuk men(uran(i rasa n2eri /en(an 4eat. )"nt"h "&at anti in#lamasi n"n ster"i/ 2an( /aat /i&erikan a/alah: 1. )ale4"
22
Selain /i&erikan terai "&at /aat ju(a /ilakukan terai &e/ah. Terai &e/ah 2an(
/aat
/ilakukan
aa&ila
terja/i
herniasi
/iskus
intraFerte&ralis
a/alah
microdiscectom% /an laminotom%. &. N"n-me/ikament"sa Mem&erikan r"(ram reha&ilitasi untuk 3 aktu 2an( &er&e/a 2aitu: 1. Case akut /aat /ilakukan terai k"nserFati# &erua em&erian enan(anan aal seerti em&erian anal(etik' anti in#lamasi' /an terai #isik. . Case re4"Fer2 #"kus /ari terai a/a #ase ini a/alah #un(si /ari &i"kimia /an /e#i4it jarin(an ikat . Daat ula /imulai latihan #isik rin(an untuk memerkuat "t"t. 3. Case maintenan4e #akus /ari terai a/a #ase a/alah untuk men4e(ah a(ar rasa n2eri kem&ali men2eran( =@in/s"r' ,1> . Pen8e"ahan
Latihan Pun((un( Setia ;ari 1. 5er&arin(lah terlentan( a/a lantai atau matras 2an( keras. Tekukan satu lutut /an (erakkanlah menuju /a/a lalu tahan &e&eraa /etik. Kemu/ian lakukan la(i a/a kaki 2an( lain. Lakukanlah &e&eraa kali. . 5er&arin(lah terlentan( /en(an ke/ua kaki /itekuk lalu luruskanlah ke lantai. Ken4an(kanlah erut /an &"k"n( lalu tekanlah un((un( ke lantai' tahanlah &e&eraa /etik kemu/ian relaks. Ulan(i &e&eraa kali. 3. 5er&arin( terlentan( /en(an kaki /itekuk /an telaak kaki &era/a #lat /i lantai. Lakukan sit u arsial'/en(an meliatkan tan(an /i tan(an /an men(an(kat &ahu setin((i -1 in4i /ari lantai. Lakukan &e&eraa kali. 5erhati-;atilah Saat Men(an(kat 1. erakanlah tu&uh kea/a &aran( 2an( akan /ian(kat se&elum men(an(katn2a. . Tekukan lutut ' &ukan un((un(' untuk men(an(kat &en/a 2an( le&ih ren/ah
23
3. Pe(an(lah &en/a /ekat erut /an /a/a +. Tekukan la(i kaki saat menurunkan &en/a %. ;in/ari memutarkan un((un( saat men(an(kat suatu &en/a Lin/un(i Pun((un( Saat Du/uk /an 5er/iri 1. ;in/ari /u/uk /i kursi 2an( emuk /alam aktu lama . Jika memerlukan aktu 2an( lama untuk /u/uk saat &ekerja' astikan &aha lutut sejajar /en(an aha. unakan alat 5antu =seerti (anjalan9&antalan kaki> jika meman( /ierlukan. 3. Jika meman( harus &er/iri terlalu lama'letakkanlah salah satu kaki a/a &antalan kaki se4ara &er(antian. 5erjalanlah sejenak /an men(u&ah "sisi se4ara eri"/i4. +. Te(akkanlah kursi m"&il sehin((a lutut /aat tertekuk /en(an &aik ti/ak tere(an(. %. unakanlah &antal /i un((un( &ila ti/ak 4uku men2an((a a/a saat /u/uk /ikursi Tetalah Akti# /an ;i/u Sehat 1. 5erjalanlah setia hari /en(an men((unakan akaian 2an( n2aman /an seatu &erhak ren/ah . Makanlah makanan seim&an(' /iit ren/ah lemak /an &an2ak men(k"nsumi sa2ur /an &uah untuk men4e(ah k"nstiasi. 3. Ti/urlah /i kasur 2an( n2aman. +. ;u&un(ilah etu(as kesehatan &ila n2eri mem&uruk atau terja/i trauma.
. P!-"n-i Se&a(ian &esar asien akan mem&aik /alam min((u /en(an terai k"nserFati#. • Se&a(ian ke4il /aat &erkem&an( menja/i kr"nik meskiun su/ah /iterai. • Pa/a asien 2an( /i"erasi: , mem&aik terutama n2eri tun(kai' kemun(kinan •
terja/in2a kekam&uhan a/alah %.
24
BAB I* KESIMPULAN
N2eri un((un( &aah a/alah (ejala 2an( alin( serin( tim&ul a/a asien. N2eri /aat &erFariasi /ari rin(an hin((a &erat /an &erlan(sun( 4eat hin((a lama. Anamnesa /an emeriksaan #isik meme(an( eranan entin( untuk &isa men(etahui en2e&a& /ari terja/in2a n2eri un((un( &aah ini seerti' ria2at trauma' /emam' ria2at kanker' en((unaan ster"i/ 2an( lama' /an lain-lain.Salah satu en2e&a& tim&uln2a keluhan n2eri un((un( &aah a/alah ;ernia Nukleus Pul"sus =;NP>. Kasus asien Tn.MS umur 31 tahun a/alah ;NP. ;al ini /ite(akkan /ia(n"sisn2a /ari keluhan n2eri un((un( &aah 2an( menjalar ke tun(kai kanan' /en(an &e&eraa #akt"r risik" seerti ke(iatan rutin &erlari' mem&aa &e&an &erat &erua tas ransel saat latihan' /an ernah jatuh /ari see/a m"t"r. Selain itu /ari hasil emeriksaan #isik ju(a menunjan( ke arah n2eri un((un( &aah' &erua iskial(ia. Ditunjan( "leh emeriksaan enunjan( 2aitu M0I lum&"sakral' /i/aatkan hasil men(arah a/a ;NP. Penatalaksanaan 2an( /i&erikan 2aitu me/ikament"sa &erua Mel"
25
DA&TAR PUSTAKA
5enjamin ). ,11.;erniate/ Disk.UniFersit2 "# Mar2lan/ Me/i4al )enter. AFaila&le at htt:99.umm.e/u9ima(ea(es9$,,.htm C"ster Mark. ,1. ;erniate/ Nu4leus Pul"sus. Me/s4ae 0e#eren4e. AFaila&le at htt:99eme/i4ine.me/s4ae.4"m9arti4le9131-"FerFieQaaa&&3
Cr2m"re
[email protected].Lum&ar
Disk
Disease:i/emi"l"(2.Pu&me/.AFaila&le
at
htt:99.n4&i.nlm.nih.("F9u&me/91%3+1,+ Maliaan S. ,,. Dia(n"sis /an tatalaksana ;NP lum&al. Dalam : Maha/ea T5. Maliaan S./it"rs. Dia(n"sis /an tatalaksana ke(aat /aruratan tulan( &elakan(. Jakarta. Sa(un( Set".:O-*$ Maliaan S. ,,. Dia(n"sis /an tatalaksana l" &a4k ain =L5P>. Dalam : Maha/ea T5. Maliaan S. /it"rs. Dia(n"sis /an tatalaksana ke(aat /aruratan tulan( &elakan(. Jakarta. Sa(un( Set".:O 1%-**. Mar/j"n" M' Si/harta P. ,1,. Neur"l"(is Klinis Dasar. Jakarta. Dian 0ak2at Pa&st' Put7. ,,$. Atlas Anat"mi Manusia S"&"tta /isi . Jakarta. ) Sahrakar'
Kamran. ,11.
Lum&ar
Dis4 Disease. Me/s4ae 0e#eren4e. AFaila&le
at
htt:99eme/i4ine.me/s4ae.4"m9arti4le9+113-"FerFieQa,11
Stra2er' An/rea. ,,%. Lum&ar Sine: )"mm"n Path"l"(2 an/ InterFenti"ns. Me/s4ae. AFaila&le at htt:99.me/s4ae.4"m9Fiearti4le9%1,33
26
