Hak Kebebasan Bersuara

HAK KEBEBASAN BERSUARA: PERUNTUKAN UNDANG-UNDANG DAN ISU BERKAITAN Disediakan oleh: Zaharahanum Kamarudin (2013)

PENGENALAN Kebebasan bersuara adalah satu daripada sembilan perkara yang dinyatakan di dalam Bahagian 2 Perlembagaan Persekutuan iaitu Kebebasan Asasi. Fasal (1) (a) Perkara 10 menyatakan ‘tiap -tiap warganegara adalah berhak bebas bercakap dan mengeluarkan fikiran’.

Dewasa ini, rakyat Malaysia semakin menyedari akan keperluan dan kepentingan hak kebebasan bersuara terutama dalam menyuarakan pendapat sama ada sokongan atau bangkangan bangkangan mereka terhadap perjalanan perjalanan politik po litik dalam negara. Be Berpegang rpegang kepada kepada Fasal (1) (a) Perkara 10 tersebut, dibantu oleh perkembangan teknologi komunikasi, semakin ramai rakyat Malaysia, tanpa rasa malu dan bersalah, mengemukakan fikiran mereka dengan harapan ia dapat mengubah landskap politik negara dan secara tidak langsung memperbaiki taraf hidup rakyat yang semakin terbeban dek himpitan pelbagai kekangan semasa. Walau

bagaimanapun,

hak

kebebasan

bersuara

yang

terkandung

dalam

Perlembagaan Persekutuan bukanlah hak kebebasan yang mutlak. Hak ini dibatasi oleh beberapa undang-undang yang digubal oleh Parlimen untuk menjamin keselamatan negara, ketenteraman awam, keistimewaan Parlimen atau mana-mana Dewan Negeri dan hubungan diplomatik antara Malaysia dan negara luar serta mengelakkan penghinaan terhadap mahkamah, perlakuan fitnah dan perbuatan subversif. Hal ini termaktub dalam Fasal (2), Perkara 10, Perlembagaan Perlembagaan Persekutuan. Melihat kepada senario di Malaysia, sebahagian rakyat negara ini kelihatan benarbenar jelas dan faham berkenaan hak dan sekatan dalam kebebasan bersuara di Malaysia. Perkara ini mendorong mereka untuk menyuarakan pendapat dalam pelbagai bentuk sama ada melalui tulisan, lukisan, nyanyian, percakapan dan rakaman video dengan harapan isuisu yang disuarakan mendapat perhatian dan diambil tindakan oleh kerajaan. 1

Namun demikian, mereka juga berpendapat, hak kebebasan bersuara dan sekatansekatan ke atas hak ini menyebabkan hak kebebasan bersuara di Malaysia menjadi hak kebebasan bersuara terpilih iaitu hak ini hanya boleh diguna pakai dalam isu-isu tertentu dan oleh orang-orang tertentu sahaja. Hal ini, secara tidak langsung telah menafikan hak yang telah dijamin oleh Perlembagaan. Untuk meninjau sejauh mana kebenaran pendapat di atas, kertas ini akan melihat dan menganalisis ‘Hak Kebebasan Bersuara: Analisis di Malaysia’ berdasarkan undang undang yang telah digubal dan isu-isu yang berkaitan.

UNDANG-UNDANG DAN SEKATAN KE ATAS HAK KEBEBASAN BERSUARA Seperti yang dinyatakan sebelum ini, hak kebebasan bersuara yang diberikan oleh Perlembagaan Persekutuan telah dibatasi oleh Fasal (2) Perlembagaan itu sendiri demi menjamin

keselamatan

awam,

keselamatan

negara,

hubungan

diplomatik

serta

mengelakkan fitnah dan perbuatan subversif. Berikut dinyatakan peruntukan lain dalam Perlembagaan Persekutuan dan undangundang yang digubal oleh Parlimen untuk menyekat hak kebebasan bersuara:

Perlembagaan Persekutuan Selain daripada Fasal (2) Perlembagaan Persekutuan, Fasal (4) Perlembagaan yang sama turut mengenakan sekatan ke atas hak kebebasan bersuara terhadap perbuatanperbuatan yang mempersoalkan hak, taraf, kedudukan dan keistimewaan orang Melayu serta kedaulatan Raja-Raja Melayu. Perkara-perkara yang dilindungi adalah seperti yang terkandung dalam Bahagian 3: Kewarganegaraan, Perkara 152: Bahasa Kebangsaan, Perkara 153: Perezapan Quota Mengenai Perkhidmatan, Permit dsb., untuk Orang Melayu serta Perkara 181: Pengecualian Pengecualian Bagi Raja-Raja Raja-Raja dsb. Bahagian 3: Kewarganegaraan membincangkan tentang kaedah dan syarat-syarat memohon

kewarganegaraan

iaitu

kewarganegaraan

dengan

cara

undang-undang,

kewarganegaraan dengan cara pendaftaran (bagi isteri dan anak warganegara, bagi orang 2

yang lahir di Persekutuan sebelum Hari Merdeka dan bagi orang-orang yang bermastautin di Sabah dan Sarawak pada Hari Malaysia), kewarganegaraan dengan cara masukan (iaitu bagi orang yang bukan warganegara) dan kewarganegaraan disebabkan percantuman wilayah. Perkara 152 mencatatkan berkenaan Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan pemakaian Bahasa Inggeris dalam sidang Parlimen dan Dewan Negeri, pembentukan undang-undang dan perbicaraan di mahkamah selepas Malaysia menyambut ulang tahun kemerdekaannya yang kesepuluh. Perkara 153 mencatatkan tanggungjawab Yang di-Pertuan Agong untuk memelihara kedudukan istimewa orang Melayu dan Bumiputera iaitu dalam pewujudan kuota-kuota tertentu bagi orang Melayu dan Bumiputera. Kuota atau peruntukan istimewa ini adalah bagi penganugerahan biasiswa dan bantuan pelajaran, permit perniagaan dan penempatan di pusat pengajian tinggi. Perkara 181 menyatakan tetang kekebalan yang dimiliki oleh Raja-Raja Melayu dalam hal kedaulatan, hak kedaulatan, kuasa dan bidang kuasa pemerintahan serta kekebalan Raja dari dibawa ke mahkamah kecuali di Mahkamah Khas sahaja. Keempat-empat perkara di atas adalah secara jelas dan nyata tidak boleh dipersoalkan walaupun warganegara Malaysia menikmati hak kebebabasan bersuara yang dijamin dalam Perlembagaan yang sama.

Akta Fitnah 1957 Hak kebebasan bersuara di Malaysia adalah terpakai untuk menyatakan perkaraperkara benar sahaja. Sehubungan dengan itu, Akta Fitnah 1957 digubal untuk mencegah perbuatan fitnah. Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat, fitnah bermaksud tuduhan (khabar, kisah, dll) yang diada-adakan (dibuat-buat) untuk memburukkan atau membencanakan seseorang dll. Sesuai dengan maksud yang dinyatakan ini, hak kebebasan bersuara tidak boleh diguna sewenang-wenangnya terutama dalam perbuatan fitnah iaitu memperkatakan

3

suatu yang tidak benar terhadap seseorang terutama sehingga mendatangkan kerugian besar terhadap orang itu. Seksyen 4 Akta Fitnah 1957 mengkhususkan perbuatan fitnah terhadap wanita. Wanita yang dituduh berzina atau menjalankan aktiviti tidak bermoral boleh mendapatkan pembelaan melalui seksyen ini tanpa perlu membuktikan tuduhan berkenaan mendatangkan kerugian atau memberi kesan langsung terhadapnya. Menurut Aishah Hj Bidin (1990), bahasa

loghat

(dalam

menuduh

seseorang

wanita

itu)

sudah

mencukupi

untuk

diklasifikasikan sebagai tohmah. Seksyen 5 Akta Fitnah 1957 pula menyatakan larangan terhadap perbuatan mengeluarkan

kata-kata

yang

memperkecilkan

pekerjaan,

jawatan,

profesion

atau

perniagaan seseorangan walaupun tiada kerosakan khas berhubung kata-kata tersebut. Seterusnya, Seksyen 14 menyatakan Had Keistimewaan dalam Pilihan Raya di mana sesiapun tidak dibenarkan untuk mengeluarkan pernyataan berunsur fitnah yang diterbitkan atas alasan sebagai menjawab isu-isu yang dibangkitkan dalam pilihan raya tersebut.

Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 Kerajaan berpendapat hak kebebasan bersuara secara mutlak boleh disalah guna untuk menimbulkan kegiatan subversif dan keganasan yang mengancam keselamatan warganegara Malaysia atau mengancam kestabilan kerajaan yang dibentuk secara sah di sisi undang-undang Malaysia. Sehubungan dengan itu, selaras dengan Perkara 149 Perlembagaan Persekutuan iaitu ‘Undang -undang menentang perbuatan subversif, tindakan yang memudaratkan ketenteraman awam dsb.’ , Akta ini digubal sebagai langkah

pencegahan awal yang boleh diambil oleh Kerajaan dalam usaha mengekang sebarang kegiatan di atas. Sekatan ke atas hak kebebasan bersuara bagi kegiatan-kegiatan yang dianggap subversif adalah seperti yang termaktub dalam Bab 3: Kuasa Khas yang Berhubungan dengan Penerbitan Subversif dsb. Seksyen 22 dalam bab ini menyatakan larangan terhadap 4

pencetakan, penerbitan, penjualan, pengeluaran atau pengedaran sebarang dokumen yang didapati mengandungi unsur-unsur menggalakkan keganasan, menggalakkan pelanggaran undang-undang, mewujudkan keadaan tidak tenteram, menyebabkan permusuhan antara kaum atau memudaratkan kepentingan negara, ketenteraman awam atau keselamatan Malaysia. Seterusnya, Seksyen 26 melarang pengimportan dokumen atau apa2 penerbitan yang mengandungi unsur-unsur terlarang seperti di atas. Seksyen 27 melarang pengeposan atau pembahagian apa-apa pelekat, surat pekeliling atau dokumen lain yang mengandungi unsur yang sama. Seksyen 28 pula melarang sebarang percakapan atau tulisan di mana-mana penerbitan (seperti akhbar, majalah berkala, surat pekeliling dll) yang merupakan laporan atau pernyataan palsu yang boleh menyebabkan huru-hara. Bab 4 dalam Akta ini merupakan ‘Kawalan Mengenai Keraian dan Pameran’.

Seksyen 32 menyatakan apa-apa keraian atau pameran perlu dilaporkan kepada Menteri. Antara butiran yang perlu ada dalam laporan berkenaan adalah pihak yang terlibat sebagai penaja dan kepentingan mereka dalam keraian atau pameran berkenaan. Begitu juga butiran peserta dan kepentingan mereka dalam keraian atau pameran tersebut dan tujuan/matlamat/keuntungan yang diperoleh apabila mengadakan keraian atau pameran itu. Seksyen 33 seterusnya menyatakan bahawa Menteri berhak mengenakan syarat terhadap keraian atau pameran yang dirancang dan adalah menjadi kewajiban kepada penaja untuk mematuhi syarat-sayarat yang dikenakan. Menurut Seksyen 35 pula, Menteri berhak melarang keraian atau pameran yang dianggap boleh mendatangkan bahaya kepada kepentingan negara atau apabila gagal memberikan maklumat penaja keraian dan pameran berkenaan. Selain itu, melalui seksyen 36, polis diberi kuasa untuk memasuki mana-mana premis yang mengadakan keraian atau pameran berkenaan atas perintah Menteri tanpa waran untuk membuat siasatan dan pemeriksaan.

5

Akta Universiti dan Kolej Universiti 1971 Hak kebebasan bersuara pelajar universiti dan kolej universiti dipantau melalui penggubalan Akta Universiti dan Kolej Universiti 1971. Akta ini memberi tanggungjawab kepada Menteri untuk memastikan Akta ini ditadbir selaras dengan dasar, strategi dan garis panduan kebangsaan mengenai pendidikan tinggi. Seksyen 15 Akta ini menyentuh tentang aktiviti pelajar atau persatuan, pertubuhan, badan atau kumpulan pelajar di mana pelajar turut dibenarkan menyertai parti politik. Menurut seksyen ini juga, pelajar universiti tidak dihalang untuk menyatakan pendapat mereka secara akademik dalam apa-apa bidang pengajiannya atau penyelidikannya. Pandangan mereka turut boleh disuarakan di mana-mana seminar, simposium atau majlis berkaitan selagi tidak menyalahi undang-undang negara. Walau bagaimanapun, Universiti tetap berkuasa mengawal selia aktiviti pelajar dan persatuan pelajar. Selain daripada itu, seksyen 16 Akta ini turut menyatakan bahawa Naib Canselor sesebuah

Universiti

berhak

untuk

menggantung

atau

membubarkan

mana-mana

pertubuhan, badan atau kumpulan pelajar yang dirasakannya boleh merosakkan atau mendatangkan mudarat kepada kepentingan dan kesentosaan Universiti tersebut.

Akta Rahsia Rasmi 1972 Hak kebebasan bersuara yang dijamin oleh Perlembagaan Persekutuan juga tidak bermaksud bahawa apa-apa dokumen dan suratan kerajaan boleh diperkatakan kepada umum sesuka hati. Oleh kerana itu, Akta Rahsia Rasmi 1972 digubal untuk memelihara kerahsiaan dokumen dan suratan rasmi kerajaan daripada terbocor kepada pihak-pihak berkepentingan yang dianggap boleh menyebabkan kemudaratan atau kerosakan besar kepada negara, boleh mengganggu-gugat keselamatan negara, boleh memberi keuntungan kepada negara luar atau boleh memalukan pentadbiran negara. Akta ini juga digubal bagi memastikan dokumen dan suratan rasmi kerajaan tidak jatuh ke tangan orang-orang yang 6

tidak dibenarkan apa lagi sekiranya orang itu mempunyai kepentingan kewangan (beroleh manfaat kewangan ke atas dokumen/suratan rasmi tersebut). Seksyen 7 Akta ini mensyaratkan seseorang individu atau penjawat awam untuk melaporkan kepada polis (bagi individu) atau ketuanya (bagi penjawat awam) sebarang permintaan untuk mendapatkan maklumat dokumen atau suratan rasmi kerajaan. Seksyen 8 Akta ini menetapkan hukuman kepada individu yang disabitkan atas kesalahan membocorkan dokumen atau suratan rasmi kerajaan dengan hukuman penjara tidak kurang satu tahun dan tidak melebihi tujuh tahun. Seseorang yang didapati membantu atau melindungi atau mengapi-apikan orang lain, atau memujuk orang lain untuk melakukakan kesalahan di atas turut dikenakan hukuman seperti mana yang termaktub dalam Seksyen 13 dan 14 Akta ini.

Akta Hasutan 1948 Akta Hasutan 1948 terlebih dahulu digubal oleh penjajah British ketika mentadbir Persekutuan Tanah Melayu untuk mencegah perbuatan atau kecenderungan menghasut yang boleh menyebabkan kacau ganggu kepada sistem pentadbiran ketika itu. Boleh juga dikatakan bahawa Akta ini digubal untuk mengekang kezaliman komunis yang cuba untuk menghalau British dari terus menguasai Tanah Melayu. Akta ini seterusnya dipinda beberapa kali untuk menyeseuaikan pemakaiannya dengan situasai Malaysia. Seperti mana yang dijelaskan dalam Seksyen 3 Akta ini, antara kesalahan

yang

dikatakan

mempunyai

kecenderungan

menghasut

ialah

dengan

menyebabkan kebenciaan atau penghinaan atau membangkitkan perasaan tidak setia terhadap mana-mana Raja atau kerajaan, membangkitkan perasaan rakyat untuk mengubah Kerajaan yang telah dipilih secara sah dengan cara yang menyalahi undang-undang, menimbulkan rasa tidak puas hati dan permusuhan antara kaum dan mempersoalkan apaapa perkara seperti kedudukan dan keistimewaan yang telah ditetapkan dalam Bahagian 3 Perlembagaan Persekutuan atau Perkara 152, 153 atau 181 Perlembagaan Persekutuan.

7

Namun demikian, Seksyen 3(2), memberikan kekecualian kepada rakyat untuk menegur kesilapan atau kecacatan tindakan atau keputusan yang telah diambil oleh Raja atau pimpinan kerajaan.

Akta Mesin Cetak dan Penerbitan 1984 Seperti yang dinyatakan di awal kertas ini, kebebasan bersuara termasuk luahan pendapat atau fikiran melalui tulisan dan lukisan. Melalui Akta Mesin Cetak dan Penerbitan 1984, sebarang tulisan atau lukisan yang dicetak, dicetak semula, diterbitkan, diimport dan disebarkan kepada umum turut dikawal oleh kerajaan demi mengelakkan gangguan kepada ketenteraman awam. Oleh itu, Akta ini menetapkan bahawa setiap mesin cetak yang boleh mencetak dengan kadar 1,000 teraan atau lebih dalam masa sejam dimestikan mempunyai lesen yang sah laku untuk satu tempoh tertentu. Seksyen 5 Akta ini pula menetapkan bahawa perbuatan mencetak, mengimport, menerbit, menjual atau mengedar apa-apa akhbar yang dicetak di Malaysia atau di Singapura hendaklah mempunyai permit. Menteri mempunyai kuasa untuk menghentikan perbuatan mencetak, mengimport, menerbit, menjual atau mengedar apa-apa hasil penerbitan yang dianggap memudaratkan kepentingan awam atau melanggar undang-undang. Bagi perbuatan menerbitkan atau mencetak sebarang berita palsu, penulis dan pihak-pihak yang berkaitan dengan penghasilan tulisan berkenaan boleh dipenjarakan (Seksyen 8A).

Hasil penerbitan juga boleh diharamkan (Seksyen 8B) atau digantung

(Seksyen 8C) berdasarkan keadaan-keadaan tertentu. Selain itu, Akta ini juga mewajibkan kepada setiap penerbit dan pencetak untuk meletakkan nama dan alamat mereka di setiap hasil penerbitan mereka (Seksyen 11).

8

ISU-ISU BERKAITAN HAK KEBEBASAN BERSUARA Sejak akhir-akhir ini, atas kesedaran dan kematangan pemikiran masyarakat, banyak isu telah diketengahkan oleh ahli masyarakat untuk menyatakan ketidakpuasan hati mereka terhadap kaedah kerajaan menangani isu-isu tertentu. Selain itu, terdapat juga ahli masyarakat yang menggunakan hak kebebasan bersuara untuk mempertahankan hak mereka sebagai warganegara yang sah di bumi berdaulat ini. Beberapa isu berkenaan dibincangkan untuk melihat sejauh mana amalan hak kebebasan bersuara di Malaysia.

Rusuhan Kaum 13 Mei 1969 Tragedi berdarah yang meragut ratusan nyawa dari kaum Cina dan Melayu di ibu negara meninggalkan impak yang sangat besar kepada senario politik dan pentadbiran negara. Tragedi yang bermula dengan perarakan kemenangan oleh penyokong Dr. Tan Cheen Khoon dari parti Gerakan berakhir dengan pertumpahan darah menyebabkan Parlimen digantung dan Majlis Gerakan Negara (MAGERAN) ditubuhkan. Bagi menstabilkan situasi ketika itu darurat diisytiharkan dan perintah berkurung dikenakan ke atas penduduk Kuala Lumpur. Lanjutan peristiwa ini, penerbitan akhbar China Press digantung selama satu bulan atas alasan membakar semangat perkauman sehingga mencetuskan tragedi berdarah tersebut. Sebelum itu, semua akhbar digantung penerbitannya selama dua hari bermula pada 16 Mei 1969 untuk menstabilkan keadaan dan mengembalikan ketenteraman awam (Lee Kuok Tiung, Mohd Safar Hasim, Baszley Bee Basrah Bee, 2011). Jelasnya, dalam peristiwa ini, akhbar-akhbar tempatan telah menggunakan hak kebebasan bersuara secara maksimum hingga tanpa sedar tulisan-tulisan mereka mengandungi unsur-unsur yang boleh menimbulkan rasa tidak puas hati dalam kalangan masyarakat, membakar perasaan marah dalam diri mereka seterusnya mengeruhkan suasana tegang ketika itu. Tragedi ini juga menyebabkan Majlis Perundingan Negara ditubuhkan pada tahun 1970 yang dipengerusikan oleh Tun Abdul Razak bin Dato’ Hussein. Antara usaha yang 9

dijalankan oleh Majlis ini berikutnya ialah melakukan pindaan kepada Akta Hasutan di mana perbincangan secara terbuka berkenaan Bahasa Kebangsaan, kedudukan istimewa orang Melayu dan Bumiputera, kerakyatan dan kedaulatan Raja-Raja diharamkan.

Dasar Pengajaran dan Pembelajaran Sains dan Matematik dalam Bahasa Inggeris (PPSMI) Pada tahun 2002, dunia pendidikan dikejutkan dengan pengumuman Perdana Menteri pada ketika itu, Tun Dr. Mahathir Mohamad untuk melaksanakan Dasar Pengajaran dan Pembelajaran Sains dan Matematik dalam Bahasa Inggeris (PPSMI) bermula pada tahun 2003. Dasar ini menyebabkan kesemua pelajar di sekolah rendah dan menengah mempelajari Sains dan Matematik dalam Bahasa Inggeris, tidak lagi dalam Bahasa Melayu (di Sekolah Kebangsaan) atau dalam bahasa Tamil dan Mandarin di Sekolah Rendah Jenis Kebangsaan. Dalam masa yang singkat, guru-guru berkaitan dilatih untuk mengajar kedua-dua subjek ini seperti yang diarahkan. Bagi membantu guru-guru tersebut untuk mengajar dengan lebih berkesan, guru-guru berkenaan turut dibekalkan komputer riba yang dipasangkan perisian-perisian interaktif. Selain daripada itu, guru-guru ini turut diberi insentif bulanan yang dinamakan Bayaran Insentif Subjek Pendidikan. Banyak pihak yang membantah dasar ini sejak ia mula dicadangkan. Namun demikian, suara-suara rakyat yang membantah pelaksanaan dasar ini tidak diperdulikan. Sebuah pertubuhan Cina yang dikenali sebagai Dong Jiao Zong merupakan antara pertubuhan yang konsisten membantah pelaksanaan dasar ini. Menurut mereka, lebih 100,000 poskad bantahan telah dihantar kepada kerajaan pada tahun 2008 tetapi tiada maklum

balas

daripada

kerajaan

berkenaan

hal

ini

(gerakanmansuhkanppsmi.blogspot.com ). Walau bagaimanapun, sebelum itu, atas pertimbangan politik, Sekolah Rendah Jenis Kebangsaan Cina (SRJKC) telah dibenarkan mengajar Sains dan Matematik secara dwibahasa iaitu menggunakan bahasa Inggeris dan bahasa Mandarin. Hal ini dibenarkan 10

oleh Tun Dr Mahathir selepas dimohon oleh Malaysian Chinese Association (MCA), salah sebuah parti komponen dalam Barisan Nasional. Formula dwibahasa PPSMI diwujudkan di sekolah tersebut untuk memastikan kedua-dua bahasa digunakan untuk pengajaran dan pembelajaran Sains dan Matematik (Cheong Yuen Keong, 2010). Jelas di sini, kuasa politik mengatasi suara rakyat. Tun Dr Mahathir tunduk kepada permintaan sekutu politiknya demi menjaga hubungan kedua-dua parti. Malah, Setiausaha Agung MCA, Ong Kar Chuan dengan bangganya berkata: ‘Atas kegigihan MCA, SRJKC dapat mengelakkan diri daripada menggunakan bahasa Inggeris 100% dalam PPSMI seperti di Sekolah Kebangsaan (SK) dan Sekolah Rendah Jenis Kebangsaan Tamil (SRJKT). Kini SRJKC adalah satu-satunya institusi pendidikan yang masih menggunakan bahasa ibunda untuk kedua- dua subjek itu.”

(Merdeka Review, 30 Sept 2008 dalam Cheong Yuen Keong, 2010) Tentangan rakyat terhadap Dasar PPSMI bukanlah datang dari rakyat marhaen yang kurang berpengetahuan atau penduduk luar bandar yang boleh dikatakan lemah berbahasa Inggeris sahaja. Tetapi dasar ini turut ditentang oleh golongan berpendidikan tinggi, profesional, ahli akdemik, aktivis budaya dan beberapa persatuan yang lain. Cheong Yuen Keong (2010), dalam tulisannya, ‘Impak Pengajaran Sains dan

Matematik dalam Bahasa Inggeris, telah mencatatkan beberapa kaedah penentangan yang dilaksanakan oleh badan profesional dalam menunjukkan ketidakberkesanannya dasar PPSMI ini. Menurut beliau, Konvensyen Pendidikan Orang Melayu II yang diadakan pada 26 Mac 2005 telah bersetuju untuk membentangkan usul yang memohon kerajaan untuk mengkaji semula pelaksanaan PPSMI. Usul ini dikemukakan berikutan dapatan yang menyatakan lebih 50 ribu pelajar Melayu tercicir dari persekolahan akibat kelemahan mereka untuk mempelajari sains dan matematik dalam bahasa Inggeris (Laman Web Maklumat dan Pendidikan Dong Jiao Zong, 30 September 2008). Selain itu, Cheong turut melaporkan kajian yang dilakukan oleh Isahak Haron dari Universiti Pendidikan Sultan Idris. Kajian yang dilaksanakan pada tahun 2007 itu mendapati 60% pelajar Melayu tahun lima tidak memahami pengajaran guru dalam bahasa Inggeris manakala 87% daripada palajar Melayu merasakan sukar untuk menggunakan bahasa 11

Inggeris bagi mempelajari Sains. Selain itu guru-guru turut bermasalah menggunakan bahasa Inggeris bagi mengajar subjek-subjek berkenaan (The Malaysian Insider, 27 September 2008). Cheong turut mencatatkan kenyataan Prof. Datuk Dr. Zainal Keling yang tersiar di Berita Harian (14 September 2008) bahawa seramai 146,000 pelajar atau 30% daripada pelajar mendapat markah D atau E dalam peperiksaan awam pada tahun 2007. Hal ini jelas menggambarkan kelemahan pelajar dalam menguasai pengetahuan asas Sains dan Matematik dalam Bahasa Inggeris. Tentangan rakyat terhadap Dasar PPSMI akhirnya dizahirkan secara rasmi apabila sebuah gerakan yang dinamanakan Gerakan Mansuhkan PPSMI ditubuhkan. Gerakan yang diwujudkan pada Januari 2009 ini mendapat sokongan dari tokoh-tokoh pendidikan, badanbadan bukan kerajaan, tokoh-tokoh politik dan orang awam. Majlis Pelancaran Gerakan Mansuhkan PPSMI yang diadakan di kompleks belibelah di Kuala Lumpur pada 31 Januari 2009 mendapat sambutan yang sangat menggalakkan dari orang ramai terutamanya dengan kehadiran tokoh-tokoh seperti Sasterawan Negara Dato’ A. Samad Said, pensyarah-pensyarah universiti seperti Prof. Dr.

Awang Sariyan, Dato’ Dr. Anwar Ridhu an, Prof. Dr. Abdullah Hassan dan Dr. Shahrir Md Zain, penyair, Pyanhabib, ahli jawatankuasa Persatuan Penulis Nasional (Pena), Ibrahim Ghaffar dan aktivis teater, Khalid Salleh. Pemimpin politik yang turut menyertai majlis pelancaran berkenaan ialah Ketua Penerangan Keadilan, Tian Chua, Ketua Pemuda Keadilan, Shamsul Iskandar Md Akin dan Ketua Pemuda PAS Wilayah Persekutuan, Kamaruzzaman Mohamad. Antara badan bukan kerajaan yang menghadiri majlis ini termasuklah Yayasan Tamil Malaysia dan pertubuhan Dong Jiao Zong. Dalam majlis pelancaran ini, Gerakan Mansuhkan PPSMI yang dipengerusikan oleh mantan Ketua Pengarah Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP), Datuk Dr Hassan Ahmad merancang untuk menyerahkan memorandum bantahan kepada Seri Padukan Baginda Yang di-Pertuan Agong pada 7 Mac 2009. 12

Gerakan ini seterusnya mendapat sokongan yang lebih menyeluruh apabila Majlis Permuafakatan Persatuan Ibu Bapa dan Guru Nasional (PIBGN) menghadiri mesyuarat Gerakan berkenaan pada Februari 2009. Selain melahirkan rasa tidak puas hati terhadap Dasar PPSMI, PIBGN ini turut menyatakan rasa kesal mereka terhadap ketidaktelusan kerajaan apabila dapatan daripada persidangan meja bulat yang dianjurkan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia sebanyak lima kali tidak memberikan impak sewajarnya berikutan tiada apa-apa perubahan dilaksanakan oleh kerajaan. PIBGN turut menyatakan bahawa kegagalan Dasar PPSMI adalah disebabkan guru- guru yang terlibat “tidak berdaya” dan “tidak cukup latihan” (malaysiakini.com, 26 Februari 2009).

Suara rakyat akhirnya benar-benar dizahirkan di jalanan. Perhimpunan Raksasa 100 Ribu Hapuskan Bahasa Inggeris dalam Pengajaran Sains dan Matematik benar-benar dilaksanakan oleh Gerakan Mansuhkan PPSMI dengan penyertaan rakyat jelata dari seluruh negara. Beberapa lokasi di Kuala Lumpur seperti Masjid Negara, hadapan kompleks belibelah SOGO dan Pasar Seni menjadi tapak perhimpunan awal sebelum perarakan menghantar memorandum ke Istana Negara bermula. Perhimpunan rakyat ini mendapat tentangan kerajaan kerana tidak diberikan permit. Malah penglibatan Unit Simpanan Persekutuan (FRU) mengeruhkan keadaan apabila gas pemedih mata dilepaskan untuk memaksa orang ramai bersurai. Walaupun memorandum berkenaan akhirnya berjaya diserahkan kepada Istana Negara namun lapan orang ditahan dan 119 orang lagi diperiksa atas sebab ingkar arahan bersurai (utusan.com.my,  8 Mac 2009). Kajian demi kajian terus dijalankan oleh pelbagai pihak untuk menunjukkan kesilapan kerajaan kerana melaksanakan Dasar PPSMI. Laporan kajian-kajian ini terus dibentangkan kepada umum. Antaranya ialah laporan Trends in Mathematics and Science Study 2007  yang menunjukkan kemerosotan kedudukan pelajar Malaysia dalam subjek Sains iaitu dari tangga ke-20 pada tahun 2003 ke tangga 21 manakala bagi pelajaran Matematik pula, dari tangga ke-10 ke tangga 20 (Berita Harian online, 19 November 2011 dalam moe.gov.my).

13

Berita yang sama turut melaporkan kemerosotan peratusan murid yang mendapat gred A, B dan C bagi mata pelajaran Sains dalam Ujian Pencapaian Sekolah Rendah (UPSR) pada tahun 2008 iaitu daripada 85.1% kepada 82.5% bagi sekolah bandar dan daripada 83.2% kepada 79.7% bagi sekolah luar bandar. Bagi mata pelajaran Matematik pula, pencapaian pelajar merosot daripada 84.8% kepada 80.9% (sekolah bandar) dan daripada 80.9% kepada 77% (sekolah luar bandar). Selepas sekian lama menyuarakan penentangan rakyat terhadap Dasar PPSMI, sama ada secara akademik melalui laporan demi laporan, kajian demi kajian malah hingga ke perhimpunan raksasa dan penyerahan memorandum, pada tahun 2010 baharulah sekolah-sekolah di seluruh Malaysia dibenarkan untuk mengajar mata pelajaran Sains dan Matematik secara dwibahasa (iaitu tanpa meninggalkan pengajaran dalam Bahasa Inggeris). Dasar

baharu

ini

yang

dinamakan

Memartabatkan

Bahasa

Malaysia

dan

Memperkukuh Bahasa Inggeris menunjukkan kerajaan masih lagi ‘sayang’ akan pengajaran

mata pelajaran Sains dan Matematik dalam Bahasa Inggeris apabila pemansuhan Dasar PPSMI dilaksanakan secara soft landing   bukannya secara serta-merta seperti mana pelaksanaannya pada tahun 2003 dahulu. Hal ini dinyatakan oleh Timbalan Menteri Pendidikan, Mary Yap Kain Ching dalam sesi soal jawab Dewan Rakyat pada 3 Julai 2013 bahawa pengajaran dan pembelajaran Sains dan Matematik akan terus dilaksanakan dalam Bahasa Inggeris sehingga tahun 2020 sekiranya ada permintaan dari ibu bapa (bernama.com).

Klip Video Negarakuku oleh Namawee Keamanan dan ketenteraman rakyat serta hubungan baik pelbagai kaum digemparkan pada tahun 2007 apabila tersiarnya klip video ‘Negarakuku’ yang dimuat naik

di laman Youtube. Klip video yang dicipta oleh Wee Meng Chee atau nama penanya Namawee merupakan luhan perasannya serta pandangan jujurnya mengenai pentadbiran dan suasana di Malaysia. 14

Antara isu yang disentuh oleh Namawee dalam lirik lagu ini ialah rasuah dalam kalangan anggota polis, laungan azan Subuh, layanan yang tidak adil kepada etnik Cina oleh kerajaan terutamanya berkenaan penempatan pelajar-pelajar Cina di universiti tempatan dan kelembapan prestasi penjawat awam. Walau bagaimanapun, atas nasihat daripada Menteri Kesihatan ketika itu, Datuk Seri Dr. Chua Soi Lek, Namawee telah mengeluarkan kenyataan maaf yang disiarkan menerusi laman blognya, www.namawee.blogsopt.com dan akhbar Harian Metro. Berikutan penyiaran video ini, Namawee yang ketika itu merupakan pelajar di salah sebuah universiti di Taiwan telah dipanggil untuk memberi keterangan di Balai Polis Taman Tun Dr Ismail untuk disiasat di bawah Akta Hasutan. Tiada tindakan selanjutnya dikenakan ke atas Namawee atas alasan undang-undang.

Fenomena

Listen! Listen! Listen 

Pada 8 Disember 2012, sebuah forum bertajuk “Seiringkah Mahasiswa dan Politik”

telah diadakan di Universiti Utara Malaysia (UUM) yang dianjurkan oleh DPP Proton UUM dengan kerjasama Pertubuhan Suara Wanita 1Malaysia (SW1M). Forum berkenaan kemudiannya menjadi sebutan orang awam, ahli politik dan pertubuhan mahasiswa apabila video yang memaparkan tindak balas moderator forum tersebut, Syarifah Zohrah Jabeen yang juga merupakan presiden SW1M terhadap soalan salah seorang peserta forum dimuat naik di laman YouTube dan disebarkan melalui laman sosial. Dalam video berkenaan, KS Bawani telah bangun untuk menyuarakan pendapatnya yang berlawanan daripada slaid yang dipaparkan dalam forum tersebut. Antara persoalan beliau ialah mengenai perhimpunan BERSIH dan pendidikan percuma yang boleh dilaksanakan dengan menghapuskan Pinjaman Tabung Pendidikan Tinggi Nasional (PTPTN). Persoalan yang dibangkitkan oleh Bawani telah menimbulkan reaksi tidak puas hati Syarifah Zohrah. Syarifah Zohrah telah menarik mikrofon yang digunakan Bawani dan mengulang-ulang perkataan ‘listen’ untuk mendiamkan mulut Bawani.  Seterusnya Syarifah 15

Zohrah telah bercakap dengan panjang lebar yang mana sebahagian besar jawapan beliau tidak relevan dengan persoalan yang dikemukakan Bawani. Natijah daripada video ini, sebuah sidang media Solidariti B ersama

Bawani ‘Anak

Muda Kuasa Perubahan ’ diadakan . Antara yang hadir untuk memberikan sokongan kepada tindakan Bawani termasuklah Transformasi Mahasiswa UUM, Gerakan Mahasiswa Islam Semenanjung (Gamis), Ameerah Wanita Muda PAS, Parti Sosialis Malaysia (PSM), Suara Rakyat Malaysia (SUARAM) dan Gerakan Menuntut Pendidikan Percuma (GMPP). Secara tidak langsung, insiden ini menjadi pencetus kepada kesedaran mahasiswa berkenaan hak kebebasan bersuara terutama di kalangan mahasiswa itu sendiri. Menurut Timbalan Presiden Gerakan Suara Rakyat (Suara), insiden ini menunjukkan bahawa mahasiswa masih belum bebas menyuarakan pendapat dan memberi idea. Tindakan mengongkong mahasiswa adalah tindakan tidak demokratik walaupun Malaysia adalah sebuah negara demokratik (suaraonline.wordpress.com). Beliau seterusnya mengaitkan insiden ini sebagai satu tindakan ‘pembodohan mahasiswa’ di mana mahasiswa yang tidak setuju dengan tindakan kerajaan akan diugut

dan dipaksa menutup mulut. Majlis Perwakilan Pelajar Universiti Tenaga Nasional (MPPUNITEN) turut melahirkan rasa tidak puas hati atas apa yang berlaku kepada Bawani. Pada pendapat mereka, mahasiswa perlu diberi ruang untuk bersuara manakala Syarifah Zohrah selaku moderator perlu bertindak neutral. Selain itu, kawalan emosi adalah sangat penting dalam menyuarakan pendapat untuk mengelakkan sebarang provokasi (mppuniten.com).

PENUTUP Malaysia, sebagai sebuah negara demokrasi, telah mempraktiskan hak kebebasan bersuara seperti mana yang terkandung dalam Perlembagaan Persekutuan. Dalam masa yang sama, hak ini tidak diberikan secara mutlak kepada rakyatnya. Sekatan ke atas hak kebebasan bersuara diwujudkan dengan penggubalan Akta Hasutan 1948, Akta Fitnah 1957, Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960, Akta Universiti dan Kolej Universiti 1971, Akta 16

Rahsia Rasmi 1972 dan Akta Mesin Cetak dan Penerbitan 1984. Sekatan ini adalah penting untuk memastikan keamanan negara. Walau bagaimanapun, dari masa ke masa, suara rakyat yang memohon agar sekatan-sekatan ini diminimumkan sentiasa wujud. Desakan demi desakan terus disuarakan atas alasan untuk menegur kekurangan dalam pentadbiran negara dan kepincangan yang berlaku dalam kalangan pemimpin negara. Atas desakan-desakan tanpa henti ini juga, Perdana Menteri Malaysia, Dato Sri Mohd Najib Tun Razak mengumumkan pemansuhan Akta Keselamatan Dalam Negeri pada 16 September 2011. Pemansuhan ini dikatakan untuk menjadikan Malaysia sebagai sebuah negara demokrasi terbaik di dunia. Namun demikian, pengumuman ini bagaikan sebuah metafora sahaja. Ini berikutan penggubalan Akta Kesalahan Keselamatan (Langkah-Langkah Khas) 2012 yang diwartakan pada 22 Jun 2012 bagi menggantikan Akta Keselamatan Dalam Negeri. Menurut seorang peguam jenayah, Amer Hamzah Arshad, SOSMA lebih memihak kepada kerajaan berbanding perbicaraan yang adil. Sehingga kini masih terdapat 15 tahanan di Kem Tahanan Kamunting dengan lapan daripada mereka merupakan warganegara Malaysia. Berbalik kepada isu-isu yang dibincangkan sebelum ini, rusuhan kaum pada 13 Mei 1969 tidak boleh dilihat sebagai berpunca dari laporan akhbar semata-mata. Sebaliknya, ketidakstabilan sosio-ekonomi masyarakat serta maklumat yang tidak tepat kepada rakyat merupakan punca utama tragedi ini berlaku. Akta Keselamatan Dalam Negeri yang diguna pakai selepas tragedi ini dalam Ops Lalang dan insiden-insiden yang lain sebenarnya tidaklah menutup mata rakyat dari memandang ketirisan yang berlaku dalam pentadbiran negara. Malah boleh dikatakan tahanan-tahanan Akta ini seolah-olah dianugerahkan penghormatan tinggi oleh rakyat yang sentiasa mahukan perubahan yang lebih baik. Pelaksanaan Dasar Pengajaran dan Pembelajaran Sains dan Matematik dalam Bahasa Inggeris (PPSMI) pula menyaksikan betapa pimpinan negara berat sebelah dalam menangani isu ini. Hanya dari pujukan sekutu politik maka SRJKC dikecualikan dari melaksanakan dasar ini sepenuhnya. Bagi rakyat yang lain pula, mereka perlu berjuang 17

dengan pelbagai cara untuk mendapatkan hak yang sama. Bertahun-tahun suara rakyat mengenai hal ini dikemukakan melalui kajian-kajian ilmiah dan pembentangan dalam seminar/konvensyen bahasa dan pendidikan namun suara ini tidak diperdulikan. Akhirnya, rakyat terpaksa mengambil pendekatan demonstrasi jalanan bagi membuktikan mereka benar-benar peduli tentang nasib anak bangsa dalam pendidikan negara. Isu klip video Namawee pula merupakan reaksi terhadap situasi semasa. Jika dipandang dari sudut yang sempit, bagi rakyat beragama Islam, apa yang disuarakan oleh Namawee merupakan satu penghinaan. Namun jika dipandang dalam sudut yang lebih luas, apa lagi dengan pengamatan terhadap realiti kehidupan masyarakat Cina di Malaysia, apa yang disuarakan oleh Namawee itu merupakan satu kebenaran yang sangat pahit untuk ditelan. Kebijaksanaan pemimpin amatlah diperlukan untuk merenung dan mengambil tindakan dalam pembangunan masyarakat terutama dalam merealisasikan dasar 1Malaysia seperti yang sentiasa digembar-gemburkan. Fenomena ‘Listen! Listen! Listen!’ seolah-olah menyatakan cukup sudah mahasiswa ‘diperbodohkan’. Mahasiswa sekarang ingin melibatkan diri dalam isu-isu semasa, bukan

terperuk dalam dewan kuliah menghafal teori-teori yang dihamburkan kepada mereka setiap semester. Mahasiswa ingin suara mereka didengari, pandangan mereka dinilai secara rasional dan peranan mereka tidak dinafikan. Mahasiswa juga ingin dihormati dan tidak dilayan seperti anak-anak kecil yang mendambakan gula-gula. Akhir sekali, adalah menjadi kewajiban kepada semua pimpinan masyarakat untuk mengambil iktibar atas setiap peristiwa yang berlaku. Tidak rugi untuk mendengar suara setiap ahli masyarakat. Tidak juga menjadi satu kehinaan seandainya pimpinan masyarakat mengambil kira cadangan dan pandangan ahli masyarakat. Rakyat hari ini semakin bijak dalam menilai situasi dan mengukur prestasi para pemimpin yang dilantik. Rakyat hari ini juga tidak menjadikan warna kulit dan ras sebagai batasan kepada keluasan pemikiran. Apa yang dilihat hari ini ialah kebijaksanaan pemimpin menangani apa sahaja isu secara telus dan adil serta memberi manfaat yang berpanjangan kepada generasi seterusnya. 18

RUJUKAN Buku: Mohd. Salleh Abas. (1988). Kewarganegaraan dan Hak Asasi . Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Perlembagaan Persekutuan. (2009). Perlembagaan Persekutuan (Hingga 10hb Jun 2009). Petaling Jaya: International Law Book Services. Artikel dari laman web: Aishah Hj. Bidin. (1990). Undang-undang tentang kebebasan bersuara dan mencetak di Malaysia. Jurnal Komunikasi . 6. 27-41. Dicapai pada 18 Mei 2013 melalui http://journalarticle.ukm.my/4903/1/9(1).pdf Arkib Negara Malaysia. (10 April 2009). Mesyuarat Pertama Majlis Perundingan Negara. Hari Ini Dalam Sejarah . Dicapai pada 12 Julai 2013 melalui http://www2.arkib.gov.my/hids/print.php?type=A&item_id=3832 Berita Harian Online. (19 November 2011). Perbetul kesilapan dasar PPSMI elak pelajar terus jadi mangsa. Berita Harian Online. Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.moe.gov.my/bpk/v2/index.php?option=com_content&view=article&id=172%3Aper betul-kesilapan-dasar-ppsmi-elak-pelajar-terus-jadi-mangsa-&lang=en Berita Harian. (1 September 2010) . Namewee beri keterangan isu klip video baru ‘Negarakuku’. Berita Harian . Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.bharian.com.my/bharian/articles/Nameweeberiteranganisuklipvideobaru_Negarak uku_/Article/ Berita Harian. (13 Mei 2012). Iktibar 13 Mei. Berita Harian Online.  Dicapai pada 12 Julai 2013 melalui http://www.bharian.com.my/bharian/articles/Iktibar13Mei/Article/index Bernama. (26 Mei 2013). Sosma ganti ISA: pengamal undang-undang beza pandangan. Sinar Harian . Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.sinarharian.com.my/nasional/sosmaganti-isa-pengamal-undang-undang-beza-pandangan-1.164104 Bernama. (3 Julai 2013). Parlimen: Ketegasan Cikgu Mary Yap Dibawa ke Parlimen. Bernama. Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://mynewshub.my/2013/07/03/ketegasan-cikgu-maryyap-dibawa-ke-parlimen/  Cheong Yuen Keong. (2010). Impak pengajaran Sains dan Matematik dalam Bahasa Inggeris ke atas pelajar Sekolah Rendah Jenis Kebangsaan Cina. Jurnal Terjemahan alam & Tamadun  –  Melayu.  1:2. 21 38. Dicapai pada 4 Julai 2013 melalui http://journalarticle.ukm.my/1989/1/AlamTamadun2010002NEW.pdf Harakahdaily. (1 Februari 2009). A. Samad Said angkat sepand uk ‘Jangan bunuh bahasa ibunda’. Harakahdaily . Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://gerakanmansuhkanppsmi.blogspot.com/2009/02/samad-said-angkat-sepanduk jangan-bunuh.html Izham Ismail. (15 Januari 2013). Dengarlah (listen). Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.themalaysianinsider.com/rencana/article/dengarlah-listen-izham-ismail/ 

19

Jimadie Shah Othman. ( 26 Februari 2009). PIBG seluruh negara bantah PPSMI. Malaysiakini. Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.malaysiakini.com/news/99123 Jimadie Shah Othman. ( 31 Januari 2009). Aktivis Tamil, Cina sertai bantah PPSMI. Malaysiakini. Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.malaysiakini.com/news/97351 Kementerian Pendidikan Malaysia. (2010). Memartabatkan Bahasa Malaysia & Memperkukuh Bahasa Inggeris. Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.moe.gov.my/mbmmbi/  Laws of Malaysia. (2006). Defamation Act 1957 (Incorporating all amendments up to 1 January 2006). Dicapai pada 9 Julai 2013 di http://www.agc.gov.my/Akta/Vol.%206/Act%20286.pdf Lee Kuok Tiung, Mohd Safar Hasim & Baszley Bee Basrah Bee. (2011). Perkembangan persuratkhabaran Bahasa Mandarin di Malaysia dan peranannya dalam masyarakat Cina. Jurnal Pengajian Media Malaysia.   13 (2). 111  –  133. Dicapai pada 18 Mei 2013 melalui http://www.myjurnal.my/filebank/published_article/13878/111to133.pdf Malaysiakini. (13 Ogos 2011). Kebebasan Bersuara: Malaysia Patuhi Piawaian Antarabangsa. Malaysiakini. Dicapai pada 18 Mei 2013 di http://www.malaysiakini.com/news/172884 Mohd Azizuddin Mohd Sani. (2002). Hak Kebebasan Mengeluarkan Pendapat dari Perspektif Undang-undang Malaysia. Jurnal Pembangunan Sosial. 4 & 5. 183-211. Dicapai pada 18 Mei 2013 melalui http://repo.uum.edu.my/399/1/Mohd_Azizuddin_Mohd_Sani.pdf Mohd Faizal Jaafar. (16 Januari 2013). Isu saudari Bawani: suara melahirkan kekesalan. Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://suaraonline.wordpress.com/2013/01/16/isu-saudaribawani-suara-melahirkan-kekesalan/  MPPUNITEN. (17 Januari 2013). Official Statement from SRC UNITEN . Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.mppuniten.com Muhamad Fairoz Azizan & Adli Shahar. (30 Ogos 2010). Polis siasat klip video Namewee. Berita Harian . Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.bharian.com.my/bharian/articles/PolissiasatklipvideoNamewee/Article/  Namewee. (Ogos 2007). Kenyataan meminta maaf oleh Wong Meng Chee atau Namewee . Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://namewee.blogspot.com/2007/08/apologizeannouncement.html Namewee. (Ogos 2007). Kepada semua pihak media  –  menujukan kesilapan tentang laporan berita pihak media metro . Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://namewee.blogspot.com/2007/08/hello-semua-orang-melayu-sila-tengok.html Ng Ling Fong. (11 Ogos 2007). Negaraku: Namewee tuduh laporan akhbar Melayu punca kontrovesi. Malaysiakini.  Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.malaysiakini.com/news/71070 Penerangan. (t.t). Pemansuhan ISA. Dicapai pada 18 Mei 2013 di http://pmr.penerangan.gov.my/index.php/component/content/article/445-kolumnis/11030pemansuhan-isa.html Salmiyah Harun. (18 Januari 2013). Listen: Bawani tidak tuntut Sharifah mohon maaf . Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://bm.harakahdaily.net/index.php/headline/16075-listenbawani-tidak-tuntut-sharifah-mohon-maaf

20

Shazwan Mustafa Kamal. (9 Disember 2010). Namewee ‘derita’ masalah dana terbit filem Nasi Lemak 2.0. The Malaysian Insider . Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.themalaysianinsider.com/bahasa/article/namewee-derita-masalah-dana-terbitfilem-nasi-lemak-2.0/ 

Suaram. (13 Jun 2013). GMI konsisten bela mangsa ISA: anjur lawatan untuk bawa isteri tahanan ISA ke Kem Tahanan Kamunting . Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.suaram.net/?p=5640 Syahruddin Hj Awg. Ahmad, Nik Norma Nik Hassan & Adnan Hussein. (2012). Laman Blog: Platform Mencanai Pendapat, Memprojeksi Nilai dan Juri Awam Terhadap Kerajaan. Jurnal Pengajian Media Malaysia . 14 (1), 35-46. Dicapai pada 18 Mei 2013 melalui http://jpmm.um.edu.my/filebank/published_article/4076/03_JPMM%202012_1SYAHRUDDIN%20HJ.%20AWG.%20AHMAD,%20NIK%20NORMA%20NIK%20HASSAN% 20&.pdf Tan Ming Wai. (8 Mac 2009). Bantah PPSMI: Lapan Ditahan. Utusan Online . Dicapai pada 13 Julai 2013 melalui http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2009&dt=0308&pub=Utusan_Malaysia&sec= Muka_Hadapan&pg=mh_02.htm Undang-undang Malaysia. (2006). Akta Hasutan 1948 (Mengandungi segala pindaan hingga 1 Januari 2006). Dicapai pada 9 Julai 2013 di http://www.agc.gov.my/Akta/Vol.%201/Akta%2015.pdf Undang-undang Malaysia. (2006). Akta Keselamatan Dalam Negeri 1960 (Mengandungi segala pindaan hingga 1 Januari 2006). Dicapai pada 9 Julai 2013 di http://www.agc.gov.my/Akta/Vol.%202/Akta%2082.pdf Undang-undang Malaysia. (2006). Akta Rahsia Rasmi 1972 (Mengandungi segala pindaan hingga 1 Januari 2006). Dicapai pada 9 Julai 2013 di http://ict.um.edu.my/images/ict/doc/pdf%20ict/AktaRahsiaRasmi1972pdf.pdf Undang-undang Malaysia. (2008). Akta Mesin Cetak dan Penerbitan 1984 (Mengandungi segala pindaan hingga 1 Januari 2006). Dicapai pada 9 Julai 2013 di http://www.moe.gov.my/bbt/download/Akta%20Mesin%20Cetak%20Dan%20Penerbitan%20 1984.pdf Undang-undang Malaysia. (2012). Akta Universiti dan Kolej Unviersiti 1971 (Versi atas talian teks cetakan semula yang kemas kini. Sebagaimana pada 1 Ogos 2012). Dicapai pada 9 Julai 2013 di http://www.ukm.my/e-pelajar/pdf/2013/mac/bul_05032013-25_1.pdf Uthaya Sankar SB. (16 Januari 2013). Listen, listen, listen Zohra . Dicapai pada 18 Mei 2013 melalui http://www.freemalaysiatoday.com/category/opinion/2013/01/16/listen-listen-listenzohra/  Wira Rakyat. (t.t). budaya samseng penyokong BN. Keadilan Daily . Dicapai pada 12 Julai 2013 melalui http://www.keadilandaily.com/budaya-samseng-penyokong-bn-oleh-wira-rakyat/ 

21