Autores: José Mª López, Ana Sevillano y Rosa Mª Mateos (IGME, Oficina de Proyectos de Palma de Mallorca), Bernadí Gelabert (UIB, Departament de Ciències de la Terra), Jordi Gimenez (Conselleria de Medi Ambient i Mobilitat, AGEIB) y BernatMorey. Monitores del Geología 10 Baleares: José Mª López, Rosa Mª Mateos, Ana Sevillano, Bernadí Gelabert, Jordi Giménez, KellyJ. Wal Wallis,Jesús lis,Jesús Duque,Mateu Oliv Oliver,Marga er,Marga Comas Comas,, Berna Bernatt Morey Morey..
PROMUEVEN:
Geoloía10 G P
Baleares
ORGANIZAN:
ConselleriadeMedi AmbientiMobilitat
UIB
Universitat de les Illes Balears
s r a e l a
B E I A G
A s
s
o c
s
i
a c i
ó
B s e l l
d e d e G eòle gs eò
I
l e
LaGeologíadeMallorca: Unaventanaasupasadoremoto GeologíadelaBahíadePalma Domingo,25deabril2010
1 0
Fauna “senegalesa” Strombusbubonius
PARADA 3:
CANTERASDESONMOSSON
ELPLEISTOCENOSUPERIOR DEESCARNATGE
1 1
Las ca Las cant nter eras as de ma maré réss de Es Ca Carn rnat atge ge co corr rres espo pond nden en a la lass du duna nass formadas durante el penúltimo episodio glacial, el Riss, hace aproximadamente 200.000 años. Durante estos periodos fríos se produc pro duce e una exp expans ansión ión de los hie hielos los con contin tinent entale ales, s, lo que sup supone one una un a ba baja jada da de dell ni nive vell de dell ma marr qu que e su supe pera ra lo loss 10 100 0 m po porr de deba bajo jo de dell nivel actual del mar. Este descenso deja expuestas grandes extens ext ension iones es de la pla plataf taform orma a mar marina ina cub cubier iertas tas de are arenas nas lit litora orales les.. Laaccióndelvientodalugaralaformacióndepotentesdunas. Este descenso del nivel del mar dio lugar a una importante modificación del aspecto de nuestras costas,, quedan costas quedando do las islas de Mallorca, Mallorca, Menor Menorca ca y archi archipiélag piélago o de Cabrera Cabrera unidas unidas en una una sola isla, isla, al igual igu al queocurr queocurrió ió conIbiza y For Formen menter tera a Están constituidas por arenas bien seleccionadas, con una marcada estratificación visible en 3D grac gr acias ias a las la labo bore ress de ex extr trac acci ción ón de la ca cant nter era. a. En ell ellas as es po posi sibl ble e en enco cont ntra rarr la pr pres esen encia cia de ri ripp pple les, s, huellas de raíces (rizocreciones), pistas de invertebrados fósiles y en ocasiones, muy frecuentes en otros afloramientos del Pleistoceno superior de la isla, la presencia de huellas de pisadas de un Myotragus agus balear balearicus icus. Se trata de un caprin vertebrado fósil, el Myotr ino o endémico merced a un proceso de evolución insular desde el Pleistoceno Medio hasta el Holoceno, que se halla presente en las islas de Mallorca, Menorca y Cabrera. Sus ancestros presumiblemente colonizaron las Baleares durante el Mioceno superior y evolucionaron rápidamente en ausencia de predadores hasta la llegada del hombrehace hom brehace ent entre re 500 5000-4 0-4000años. 000años.
Polyniceslacteus
Myotragus balearicus
Cantharusviverratus Conustestudinarius
Carditasenegalensis
Naticaturtoni
Los ripples son unas estructuras s e di di m en e n t ar ar i as a s e n f o rm rm a d e p e q u e ñ as as o n d u l a ci ci o n e s q u e aparecen en sedimentos arenosos bajo la acción de un fluido (agua o
Las can canter teras as de mar marés és fue fueron ron amp ampliam liament ente e exp explot lotada adass como com o mat materi erial al de con constr strucc ucción ión dad dada a su fác fácilil ext extrac racció ción, n, mecani mec anizad zada a a par partir tir de 195 1953 3 cua cuando ndo el ing ingeni eniero ero mallorquín Miquel Tous diseñó y patentó la primera máquin máq uina a cor cortad tadora ora.. La lle llegad gada a del boo boom m tur turíst ístico ico aca acabó bó con estas explotaciones en el entorno de El Arenal a mediados de los años 60, que fueron desapareciendo
1 2
23
Era
Cuaternario
o c i o z o n e C
65
Época Edad Piso
Periodo o n e g ó e N o n e g ó e l a P
0.126 0.78
1.8
c i 145
á t e r
a G
o n e c o i l P
o s
r o i r e f n I
e s n e i n i s s e M
o c i s á r u J
e 200
M o c i s á i r T
r o i r e p u S
AFLORAMIENTODEPORTOPI
o
n
ELMIOCENODEPORTOPI ESCALERA
OBJETIVOS:
En este afloramiento aprenderemos a reconocer dos tipos diferentes de rocas sedim sedimentari entarias as: lasrocas car carbon bonata atadasy dasy las roc rocas as det detrít rítica icas. s. Al mismo tiempo que identificaremos qué rocas se han formado en el contin con tinent entee y cuá cuálesen lesen el mar ,enzonascercanasalacosta(zonaslitorales, arrecifes, arreci fes, fan-de fan-delta). lta).
5.3
C
o z
PARADA 4:
Superior
o i o d e n M e e c s n e i o r t r a o b l s i r C a i e e f e s n n e l I i s P a l
2.6
o c i c
o
Holoceno
LOCALIZACIÓN:
D A D E
Mapa Geoló Geológico gico del IG IGME. ME. Rep Repres resent enta a la distribució distri bución n de rocas de eda edad d Jur Jurási ásico co y Terc erciar iario io en el afloramiento visitado de Porto Pí, entre la Bahía de Palmay Pal may laSierr laSierra a deTram deTramunt untana ana..
G E G O G E O R L Ó Á F G I C I A C A
e s n e i n o t r o T
2B 2C
2A
3B
APARCAMIENTO
Materialesformadosen Materialesformados en AMB IENTELITORAL-MARINO
Materialesformadosen Materialesformado sen A MBIENTECONTINENTAL
1.Calizasarrecifales 2A.Margasconfaunamarina 3A.Estromatolitos 3B. Arrecifedepoliquet Arrecifedepoliquetos os
2B.Limos 2C.Conglomerados Rellenoantrópico
3B
COLUMNA ESTRATIGRÁFICA
251
e o c i m r é P
c
o
o
o r e f í n o b r a C
c i o z
o c i n ó v e D
o e l a P
o c i r ú l i S
o c i c í v o d r O
o c i r b m á
i
e s n e i l l a v a r r e S
3B
M e s n e i h g n a L
e s n e i l a g i d r u B
e s n e i n a
Los materiales que observamos en este afloramiento se formaron en el Cenozoico, durante el e l Messiniense hace un u nos 6 m ilillones de d e añ años. (ESCALER ALERA A Y En es esta ta pa para rada da no noss de dete tend ndre remo moss en do doss pu punt ntos os (ESC APARCAMIENT APARCAMIENTO, O, ver corte geológico) en los que podemos observar diferentes tipos de rocas sedimentarias que nos indican en cada caso distin dis tintas tas con condici dicione oness amb ambien iental tales es exi existe stente ntess en el mom moment ento o de su formación.
Los geó geólog logos os mue muestr stran an la dis distri tribuc bución ión de los mat materi eriale aless uti utiliz lizand ando o diferentes difere ntes modos modosde de repre representac sentación. ión. geológico gico, que n os Uno de e llllos es el mapa geoló os permite v er er dónde a flfloran las distintas rocas, representadas con diferentes gamas de colores en un mapa map a top topogr ográfi áfico co quemodelael ter terren reno. o. Otra forma de representación es la columna estratigráfica , que muestra cómo se distribuyen los materiales en la vertical, indicando así cómo se depo de posi sita tan n un uno o tr trasotroa asotroa lolarg lolargo o de dell titiem empo po y de dell es espa pacio( cio( enla ve vert rtic ical al). ).
CORTEGEOLÓGICO
3A
1
3A
2B
3A
2C 2A
1 2A
3 1