LENTOVIDNI TEMELI OD ARMIRAN BETON Lentovidniot temel pod yid ili armiranobetonsko platno, ako se nastojuva da se obezbedi plitko fundirawe, se izveduva od armiran beton. Vakviot temel e fleksibilen i ekonomi~en pa zatoa ima golema primena pri fundirawe na yidovi i platna, no i pri fundirawe na potporni fleksibilni konstrukcii. Na sl. 8 daden e {ematski prikaz na a.b. lentoviden temel.
Slika 8. Armiranobetonski lentoviden temel.
1
Za da se obezbedi uslovot diferencijalnite slegawa vo podol`en pravec da bidat pomali od onie vo popre~en pravec po potreba se izveduva armiranobetonska greda so dimanzii bo×d (sl. 9).
Slika 9. Armiranobetonska greda kaj lentoviden temel.
2
LENTOVIDEN TEMEL KOJ PRENESUVA CENTRI^NO OPTOVARUVAWE VRZ PODLOGATA 1. Lentovidniot temel od armiran beton }e prenesuva centri~no optovaruvawe vrz podlogata ako se izveduva pod yid ili a.b. platno koe prenesuva samo vertikalen tovar. 2. Ako a.b. platno prenesuva vertikalna sila, horizontalna sila i moment na sovivawe mo`e da se izvede lentoviden temel od armiran beton koj }e prenesuva centri~no optovaruvawe so t.n. “centrirawe” na temelot (sl. 10).
Slika 10. Centrirawe na lentoviden armiranobetonski temel.
3
•
VISINA NA TEMELOT
Visinata na temelot se presmetuva so pomo{ na stati~kite golemini vo merodavniot presek, odnosno so pomo{ na momentite i transverzalnite sili: a) So pomo{ na momentot
hM = hst + a
hst = k h
Mu bst
kade {to se: hM hst Mu bst kh a
‡visina na temelot, ‡stati~ka visina na temelot, ‡ultimativen moment, ‡stati~ka {irina na presekot (bst = 1,0 m), ‡koeficient na visinata (dodatok 11), ‡za{titen sloj na betonot.
4
b)
So pomo{ na transverzalnata sila visinata na temelot se presmetuva spored poznatata ravenka:
hQ = hst + a
Qu hst = k z τ r bst
kade {to se: hQ ‡ Qu ‡ bst ‡ kz ‡ τr ‡
visina na temelot, ultimativna transverzalna sila, stati~ka {irina na presekot (bst = 1,0 m), koeficient na krakot na vnatre{ni sili napregawe na smolknuvawe.
5
Ako vo analizata se vleze so vkupniot reaktiven pritisok toga{ treba da se zemat vo predvid i sopstvenata te`ina na temelot i po~vata nad nego (sl. 11).
pmax
R = B
Slika 11. Presmetka na vkupen reaktiven pritisok.
6
Ako vo analizata se vleze so “neto” reaktiven pritisok
pn =
P B
toga{ ne treba da se zemat vo predvid sopstvenata te`ina na
temelot i po~vata nad nego (sl. 12).
Slika 12. Presmetka na “neto” reaktiven pritisok. Se usvojuva pogolemata vrednost na visinata (hM ili hQ). Ne bi trebalo da se usvoi visina na lentoviden a.b. temel pomala od 25 – 30 cm. 7
KONSTRUKTIVNI DETALI NA TEMELOT Temelot mo`e da se izvede so konstantna visina po celata {irina na temelot, a vo slu~aj da visinata e relativno golema, toga{ se vr{i stesnuvawe na temelot po visina (sl. 13).
Slika 13. Visina na armbetonski temel.
8
KONTROLA PROTIV PROBIVAWE Pri sostojba na lom koga yidot probiva niz temelot, od temelot se izdvojuva eden klin ‡ prizma (sl. 15). Na bo~nite strani se javuva napregawe na zategnuvawe vo betonot σbz. Vo presmetkata se usvojuva napregawata na zategnuvawe da bidat ednakvi na napregawata na smolknuvawe, odnosno:
σbz = τ
Slika 15. Sostojba na lom na lentoviden temel. 9
Od uslovot za ramnote`a na silite (ΣY = 0) se dobiva stati~kata visina na temelot koj e osiguren od probivawe na yidot niz nego (sl. 16).
Slika 16. Opredeluvawe na stati~ka visina na temel. 10
Od gorenavedeniot uslov se dobiva:
ΣY = 0
⇒
TV − S = 0
‡ sili koi dejstvuvaat odozgora
TV = T cos 45° = τ hst 2 cos 45° = τ hst ‡ sili koi dejstvuvaat odozdola
S = 0,5 ( P − R ) R = pn (2 hst + bo ) So zamena vo ravenkata za ramnote`a se dobiva:
2 τ hst − [ P − ( bo + 2 hst ) pn ] = 0 Ako stati~kata visina e poznata, τpr iznesuva:
τpr =
[P − (bo + 2hst ) pn ] ≤ 2 hst
2 γ1 τ a 3
11
Ravenkata koja go definira uslovot za probivawe na a.b. platno niz temelot }e ja izvedeme i na drug na~in (sl. 17).
S τ pr = Fn
Slika 17. Kontrola protiv probivawe 12 ‡ vtor na~in.
kade {to se: S ‡ merodavna sila so koja se presmetuva probivaweto, Fn ‡ zamislena povr{ina po koja se vr{i probivaweto. Merodavnata sila so koja se kontrolira probivaweto e ednakva na:
S = P − B b pn kade {to se: Bb ‡ {irina na bazata na prizmata vo ramnina na armaturata, Pn ‡ neto reaktiven pritisok.
Bb = bo + 2 hst
pn =
P B
Fn = 2 hst Od gornite ravenki sleduva:
τ pr =
P − Bb pn 2hst
τ pr =
S 2hst
13
Vo slu~aj ako:
τ pr ≤
2 γ1 τ a 3
toga{ za priem na glavnite napregawa na zategnuvawe, kako posledica od dejstvoto na transverzalnite sili, ne e potrebna dopolnitelna armatura. Koga τpr se dvi`i vo slednite granici:
2 γ1 τa ≤ τpr ≤ γ 2 τb 3 vkupnite sili na zategnuvawe mora da se primat so posebna armatura. Ne e dopu{tena sostojba koga:
τpr > γ 2 τb Vo prethodnite ravenki se: τa, τb γ1, γ2 α a = 1,0
α a = 1,3
‡ dozvoleni glavni napregawa (dodatok 3), ‡ koeficienti. γ1 = 1,3 α a μ kade: za GA 240/360 γ 2 = 0,45 α a μ za RA 400/500
Srednata vrednost na procentot na armirawe definirana e so izrazot:
Ap ΣA = μ= hst hst
14
Potrebnata dopolnitelna armatura se opredeluva spored naredniot izraz, dodeka nejziniot raspored e prika`an na sl. 18.
Ak = 1,35
S
σv
[ cm 2 ]
Slika 18. Raspored na dopolnitelna armatura. •
15
•
Glavna armatura
Opredeluvaweto na potrebnata armatura so koja se armira lentovidniot a.b. temel se vr{i spored ultimativnite vrednosti na stati~kite golemini po voobi~aena postapka za dimenzionirawe na pravoagolen presek:
Mu Ap = k z hst σv Pri dimenzioniraweto treba da se vnimava dilataciite vo betonot da bidat pomali od grani~nite, odnosno napregawata vo betonot da bidat vo elasti~ni granici, a so toa da se izbegnat pogolemi deformacii i puknatini, sé zaradi slednite pri~ini: * temelite se izveduvaat vo sredina vo koja sekoga{ ima vlaga ili podzemna voda so mo`ebi za betonot {tetni soedinenija (humusna kiselina itn.); * neramnomerniot reaktiven pritisok koj realno se javuva vo kontaktnata povr{ina predizvikuva stati~ki golemini razli~ni od onie koi se dobivaat so pretpostavkata deka raspredelbata na reaktivniot pritisok e ramnomerna 16
Slika 19. Raspredelba na Reaktiven pritisok.
17
So toa {to se nastojuva da εb << 3,5‰ vo stvarnost se nastojuva da se zgolemi faktorot na sigurnost na temelot. Za{titniot sloj na betonot treba da bide min 3 – 5 cm (sl. 20).
Slika 20. Za{titen sloj na beton. 18
Armiranobetonskiot temel ne smee da se izvede direktno na temelnata podloga. Potrebno e da se izvede tamponski sloj od mr{av beton, so debelina od 5 – 10 cm (sl. 21). Ulogata na tamponskiot sloj e da ja obezbedi proektiranata polo`ba na armaturata. Isto taka treba da spre~i temelnata podloga da vpie voda od sve`ata betonska masa, so {to se ovozmo`uva normalno zajaknuvawe na betonot. Pokraj ova, tamponskiot sloj vr{i za{tita na armaturata od valkawe. Treba da se naglasi deka tamponskiot sloj na smee da bide izveden od ~akal, a ako e potrebno da se izvede i tamponski sloj od ~akal za pobrza konsolidacija toga{ toj se izveduva pod slojot od mr{av beton. Slika 21. Tamponski sloj od mr{av beton. 19
LENTOVIDEN TEMEL KOJ PRENESUVA EKSCENTRI^EN TOVAR VRZ PODLOGATA Ekscentri~no tovaren lentoviden temel od armiran beton naj~esto se izveduva pod a.b. platno koe na gorniot rab na temelot prenesuva vertikalna sila, horizontalna sila i moment na sovivawe.
Dimenziite vo osnova i kontrolata na napregawa se presmetuvaat na ist na~in kako kaj ekscentri~no tovaren lentoviden temel od nearmiran beton. Visinata na a.b. lentoviden temel se opredeluva po analogna postapka kako i kaj centri~no tovaren lentoviden temel, so taa razlika {to merodavniot presek da bide poblizu do rabot na temelot kade se dobiva maksimalnoto 20 napregawe
Slika 22. Ekscentri~no tovaren lentoviden temel. 21
Ako ekscentri~no tovareniot temel ima relativno golema {irina toga{ mo`e da se izvr{i stesnuvawe na istiot kako {to be{e toa izvedeno kaj centri~no tovareniot temel (vidi sl. 13). Uslovot za kontrola na visinata da ne dojde do probivawe se opredeluva od ΣY:
TV = Q d
TV = τ pr hst Qd 2 τpr = ≤ γ1 τ a hst 3
Qd =
pn ,max + pn 1−1 2
(b − hst )
Opredeluvaweto na potrebnata armatura se vr{i na ist na~in kako i kaj centri~no tovaren a.b. lentoviden temel. 22
