FOR DOWNLOADS VISIT DEPED TAMBAYAN http://richardrrr.blogspot.com/ 1. Center of top breaking headlines and current events related to Department of Education. 2. Offers free K-12 Materials you can use and share.
EKONOMIKS
Y P Araling Pan Panlipunan lipunan O C D E P E D Gabay sa Pagtuturo
Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinur i ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at/o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa
[email protected]. Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.
Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas
i
EKONOMIKS Araling Panlipunan – Gabay sa Pagtuturo Unang Edisyon 2015 Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 176 na “Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito’y pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.” Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names, names, tatak o trademarks trademarks,, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay ng isang kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society (FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kakatawan sa paghiling ng kaukulang pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Pinagsumikapang matunton upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Tanging mga institusyon at kompanyang nakipagkontrata sa FILCOLS at yaong nakasaad lamang sa kasunduan, ang maaaring kumopya mula dito sa Gabay sa Pagtuturo. Ang hindi nakipagkontrata nakipagkontrat a sa FILCOLS ay dapat, kung ninanais makakopya, makipag-ugnay nang tuwiran sa mga tagapaglathala at sa mga may-akda. Maaaring tumawag sa FILCOLS sa telepono blg. (02) 439-2 439-2204 204 o magmag-email email sa
[email protected] ang mga may-akda at tagapaglathala.
Y P O C D E P E D
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, Ph.D.
Mga Bumuo ng Gabay sa Pagtuturo
Konsultant: Dr.Jose V. Camacho, Jr., Amella L. Bello, Niño Alejandro Q. Manalo, at Rodger Valientes
Mga Manunulat: Bernard R. Balitao, Martiniano Mar tiniano D. Buising, Buising, Edward D.J. Garcia, Apollo D. De Guzman, Juanito L. Lumibao, Jr., Alex P. P. Mateo, at Irene Irene J. Mondejar Kontibutor: Ninian Alcasid, Romela M. Cruz, Larissa Nano, at Jeannith Sabela llustrator : Eric S. de Guia, Ivan Slash Calilung, Gab Ferrera, Marc Neil Vincent Marasigan,, Erich Garcia Marasigan Layout Artist: Ronwaldo Victor Ma. A. Pagulayan, Donna Pamella G. Romero Management Team: Dir. Joyce DR. Andaya, Dr. Jose D. Tuguinayo,Jr, Dr. Rosalie B. Masilang, Dr. Enrique S. Palacio, at Mr. Edward D. J. Garcia
Inilimbag Inilimb ag sa sa Pilip Pilipinas inas ng ___ __ __ __ __ _ Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS) Ofce Ofc e Address: Address: 5th Floor Mabini Bldg, DepEd DepEd Complex Complex Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600 Telefax: (02) 634 634-1 -1054 054 o 634 634-1 -1072 072 E-mail Address:
[email protected] [email protected] om ii
EKONOMIKS Araling Panlipunan – Gabay sa Pagtuturo Unang Edisyon 2015 Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 176 na “Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito’y pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.” Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names, names, tatak o trademarks trademarks,, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay ng isang kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society (FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kakatawan sa paghiling ng kaukulang pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Pinagsumikapang matunton upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Tanging mga institusyon at kompanyang nakipagkontrata sa FILCOLS at yaong nakasaad lamang sa kasunduan, ang maaaring kumopya mula dito sa Gabay sa Pagtuturo. Ang hindi nakipagkontrata nakipagkontrat a sa FILCOLS ay dapat, kung ninanais makakopya, makipag-ugnay nang tuwiran sa mga tagapaglathala at sa mga may-akda. Maaaring tumawag sa FILCOLS sa telepono blg. (02) 439-2 439-2204 204 o magmag-email email sa
[email protected] ang mga may-akda at tagapaglathala.
Y P O C D E P E D
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, Ph.D.
Mga Bumuo ng Gabay sa Pagtuturo
Konsultant: Dr.Jose V. Camacho, Jr., Amella L. Bello, Niño Alejandro Q. Manalo, at Rodger Valientes
Mga Manunulat: Bernard R. Balitao, Martiniano Mar tiniano D. Buising, Buising, Edward D.J. Garcia, Apollo D. De Guzman, Juanito L. Lumibao, Jr., Alex P. P. Mateo, at Irene Irene J. Mondejar Kontibutor: Ninian Alcasid, Romela M. Cruz, Larissa Nano, at Jeannith Sabela llustrator : Eric S. de Guia, Ivan Slash Calilung, Gab Ferrera, Marc Neil Vincent Marasigan,, Erich Garcia Marasigan Layout Artist: Ronwaldo Victor Ma. A. Pagulayan, Donna Pamella G. Romero Management Team: Dir. Joyce DR. Andaya, Dr. Jose D. Tuguinayo,Jr, Dr. Rosalie B. Masilang, Dr. Enrique S. Palacio, at Mr. Edward D. J. Garcia
Inilimbag Inilimb ag sa sa Pilip Pilipinas inas ng ___ __ __ __ __ _ Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS) Ofce Ofc e Address: Address: 5th Floor Mabini Bldg, DepEd DepEd Complex Complex Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600 Telefax: (02) 634 634-1 -1054 054 o 634 634-1 -1072 072 E-mail Address:
[email protected] [email protected] om ii
Paunang Salita Pangunahing layunin ng KK-12 12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig. Ang gabay na gabay na ito ay nakatuon sa pag-aaral ng Ekonomiks. Ang suliranin ng kakapusan ay binigyang diin at ang kaugnayan nito sa matalinong matali nong pagdedesisyon upang matugunan ang maraming pangangailangan at kagustuhan ng tao. Inaasahan na ang mga kaalaman at mga gawain sa dokumentong ito ay makatutulong upang higit na maipaunawa ang mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa Ekonomiks at pambansang pag-unlad. Batid din na malilinang ang kasanayan ng mga mag-aaral sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos, pagbuo, at pagsusuri ng mga graph graph,, pagkokompyut, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon, at pag-unawa sa mga nangyayari sa kapaligiran na kanilang ginagalawan. Ipinakilala rin ang mga estratehiya sa pagtuturo ng ekonomiks upang matamo ang mga inaasahang kasanayan para sa magtatapos ng araling ito.
Y P O C D E P E D
Upang higit na maging makabuluhan ang pag-aar pag-aaral al ng ekonomiks, ang mga nagsulat ng gabay na ito ay gumamit ng mga aktuwal at napapanahong datos mula sa mga ahensiya ng pamahalaan. Naglagay rin ng mga larawan, ilustrasyon, at dayagram upang mas madali ang pag-unawa sa mga konsepto at aralin. Ang ilang mga terminolohiya ay hindi isinalin sa Filipino upang hindi mabago ang kahulugan at lubos itong maunawaan maunawaan ng mga mag-aaral. Sinikap ding ipaliwanag ang mga konsepto sa paraang madaling mauunawaan ng mga mag-aaral. Ang mga halimbawang ginamit ay kalimitang hinango sa karanasan ng mga mag-aaral sa araw-araw upang higit na maging kapana-panabik ang pagtuklas sa mga teorya at konseptong may kaugnayan sa ekonomiks. Binubuo ng apat na yunit ang gabay na ito. Ang bawat yunit ay nahahati naman sa bawat aralin. Ang Yunit 1 ay nakatuon sa pag-aaral ng Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks. Ekonomiks. Ang Yunit 2 ay ay nakatuon nakatuon sa Maykroekonomiks. Ang Yunit 3 ay nakatuon sa Makroekonomiks. Samantalang ang Yunit 4 ay ang Mga Sektor Pang-ekonomiya at mga Patakarang Pang-ekonomiya. Halina at maligayang paglalakbay sa daigdig ng Ekonomiks at nawa’y maging instrumento ka sa pagsulong at pag-unlad ng ating bansa.
iii
Talaan ng Nilalaman Yunit II: Maykroekonomiks Panimula at Gabay na Tanong........................................................69 Mga Aralin at Saklaw ng Yunit........................................................70 Mga Inaasahang Kakayahan...........................................................70 Panimulang Pagtataya......................................................................72 Aralin 1: Demand Alamin..................................................................................................79 Paunlarin.............................................................................................82 Pagnilayan..........................................................................................86
Y P O C D E P E D
Aralin 2: Elastisidad ng Demand (Price Elasticity of Demand) Alamin.................................................................................................89 Paunlarin.............................................................................................91 Pagnilayan..........................................................................................93 Aralin 3: Supply Alamin.................................................................................................95 Paunlarin.............................................................................................98 Pagnilayan at Unawain...................................................................106 Aralin 4: Interaksyon ng Demand at Supply Alamin................................................................................................109 Paunlarin............................................................................................111 Pagnilayan.........................................................................................115 Aralin 5: Ang Pamilihan at ang mga Istruktura Nito Alamin................................................................................................117 Paunlarin...........................................................................................121 Pagnilayan.........................................................................................127 Aralin 6: Ugnayan ng Pamilihan at Pamahalaan Alamin................................................................................................131 Paunlarin...........................................................................................134 Pagnilayan........................................................................................138 Isabuhay............................................................................................143 Pangwakas na Pagtataya...............................................................146
v
Y P O C D E P E D viii
Y P O C D E P E D ix
