AP 9 Ekonomiks TG U2

FOR DOWNLOADS VISIT DEPED TAMBAYAN http://richardrrr.blogspot.com/ 1. Center of top breaking headlines and current events related to Department of Education. 2. Offers free K-12 Materials you can use and share.

EKONOMIKS

Y P Araling Pan Panlipunan lipunan O C D E P E D Gabay sa Pagtuturo

Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinur i ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at/o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa [email protected]. Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Kagawaran ng Edukasyon Republika ng Pilipinas

i All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

EKONOMIKS Araling Panlipunan – Gabay sa Pagtuturo Unang Edisyon 2015 Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 176 na “Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito’y pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.” Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names, names, tatak o trademarks trademarks,, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay ng isang kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society (FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kakatawan sa paghiling ng kaukulang pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Pinagsumikapang matunton upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Tanging mga institusyon at kompanyang nakipagkontrata sa FILCOLS at yaong nakasaad lamang sa kasunduan, ang maaaring kumopya mula dito sa Gabay sa Pagtuturo. Ang hindi nakipagkontrata nakipagkontrat a sa FILCOLS ay dapat, kung ninanais makakopya, makipag-ugnay nang tuwiran sa mga tagapaglathala at sa mga may-akda. Maaaring tumawag sa FILCOLS sa telepono blg. (02) 439-2 439-2204 204 o magmag-email email sa [email protected] ang mga may-akda at tagapaglathala.

Y P O C D E P E D

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, Ph.D.

Mga Bumuo ng Gabay sa Pagtuturo

Konsultant: Dr.Jose V. Camacho, Jr., Amella L. Bello, Niño Alejandro Q. Manalo, at Rodger Valientes

Mga Manunulat: Bernard R. Balitao, Martiniano Mar tiniano D. Buising, Buising, Edward D.J. Garcia, Apollo D. De Guzman, Juanito L. Lumibao, Jr., Alex P. P. Mateo, at Irene Irene J. Mondejar Kontibutor: Ninian Alcasid, Romela M. Cruz, Larissa Nano, at Jeannith Sabela llustrator : Eric S. de Guia, Ivan Slash Calilung, Gab Ferrera, Marc Neil Vincent Marasigan,, Erich Garcia Marasigan Layout Artist: Ronwaldo Victor Ma. A. Pagulayan, Donna Pamella G. Romero Management Team: Dir. Joyce DR. Andaya, Dr. Jose D. Tuguinayo,Jr, Dr. Rosalie B. Masilang, Dr. Enrique S. Palacio, at Mr. Edward D. J. Garcia

Inilimbag Inilimb ag sa sa Pilip Pilipinas inas ng ___ __ __ __ __ _ Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS) Ofce Ofc e Address: Address: 5th Floor Mabini Bldg, DepEd DepEd Complex Complex Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600 Telefax: (02) 634 634-1 -1054 054 o 634 634-1 -1072 072 E-mail Address: [email protected] [email protected] om ii All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Paunang Salita Pangunahing layunin ng KK-12 12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig. Ang gabay na gabay na ito ay nakatuon sa pag-aaral ng Ekonomiks. Ang suliranin ng kakapusan ay binigyang diin at ang kaugnayan nito sa matalinong matali nong pagdedesisyon upang matugunan ang maraming pangangailangan at kagustuhan ng tao. Inaasahan na ang mga kaalaman at mga gawain sa dokumentong ito ay makatutulong upang higit na maipaunawa ang mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa Ekonomiks at pambansang pag-unlad. Batid din na malilinang ang kasanayan ng mga mag-aaral sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos, pagbuo, at pagsusuri ng mga graph graph,, pagkokompyut, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon, at pag-unawa sa mga nangyayari sa kapaligiran na kanilang ginagalawan. Ipinakilala rin ang mga estratehiya sa pagtuturo ng ekonomiks upang matamo ang mga inaasahang kasanayan para sa magtatapos ng araling ito.

Y P O C D E P E D

Upang higit na maging makabuluhan ang pag-aar pag-aaral al ng ekonomiks, ang mga nagsulat ng gabay na ito ay gumamit ng mga aktuwal at napapanahong datos mula sa mga ahensiya ng pamahalaan. Naglagay rin ng mga larawan, ilustrasyon, at dayagram upang mas madali ang pag-unawa sa mga konsepto at aralin. Ang ilang mga terminolohiya ay hindi isinalin sa Filipino upang hindi mabago ang kahulugan at lubos itong maunawaan maunawaan ng mga mag-aaral. Sinikap ding ipaliwanag ang mga konsepto sa paraang madaling mauunawaan ng mga mag-aaral. Ang mga halimbawang ginamit ay kalimitang hinango sa karanasan ng mga mag-aaral sa araw-araw upang higit na maging kapana-panabik ang pagtuklas sa mga teorya at konseptong may kaugnayan sa ekonomiks. Binubuo ng apat na yunit ang gabay na ito. Ang bawat yunit ay nahahati naman sa bawat aralin. Ang Yunit 1 ay nakatuon sa pag-aaral ng Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks. Ekonomiks. Ang Yunit 2 ay ay nakatuon nakatuon sa Maykroekonomiks. Ang Yunit 3 ay nakatuon sa Makroekonomiks. Samantalang ang Yunit 4 ay ang Mga Sektor Pang-ekonomiya at mga Patakarang Pang-ekonomiya. Halina at maligayang paglalakbay sa daigdig ng Ekonomiks at nawa’y maging instrumento ka sa pagsulong at pag-unlad ng ating bansa.

iii All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Talaan ng Nilalaman Yunit II: Maykroekonomiks Panimula Panimul a at Gabay na Tanong.......................... anong......................................... ..............................69 ...............69 Mga Aralin at Saklaw ng Yunit........................................................70 Mga Inaas Inaasahang ahang Kakayaha Kakayahan.............. n............................. ............................. ............................. ................70 .70 Panimulang Panimul ang Pagtat Pagtataya............. aya............................ .............................. .............................. ........................... ............72 72 Aralin 1: 1: Demand Alamin... Alamin. ..... ..... ..... ...... ...... ...... ...... ..... ..... ...... ...... ...... ...... ..... ..... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ..... ..... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...79 79 Paunlarin.............................................................................................82 Pagnilayan..........................................................................................86

Y P O C D E P E D

Aralin 2: Elastis Elastisidad idad ng Demand Demand (Price Elasticity Elasticity of Demand) Demand) Alamin.... Alamin. ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......89 ...89 Paunlarin.............................................................................................91 Pagnilayan..........................................................................................93 Aralin 3: Supply Alamin.... Alamin. ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ......95 ...95 Paunlarin.............................................................................................98 Pagnilayan Pagnil ayan at Unawai Unawain............... n............................. ............................. .............................. ....................... ........106 106 Aralin 4: 4: Interak Interaksyon syon ng Demand at at Supply Alamin.... Alamin. ...... ...... ...... ..... ..... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ..... ..... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ..... ..... ...... ...... ...... ...... ..... ..... ...... ...109 109 Paunlarin............................................................................................111 Pagnilayan.........................................................................................115 Aralin 5: Ang Pamilihan Pamilihan at ang mga Istruktura Istruktura Nito Alamin.... Alamin. ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ..... ..1 117 Paunlarin...........................................................................................121 Pagnilayan.........................................................................................127 Aralin 6: Ugnay Ugnayan an ng Pamilihan Pamilihan at Pamahala Pamahalaan an Alamin.... Alamin. ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ...... ..... ..13 131 1 Paunlarin...........................................................................................134 Pagnilayan........................................................................................138 Isabuhay............................................................................................143 Pangwakas Pangwak as na Pagtat Pagtataya............. aya............................ .............................. .............................. .................... .....146 146

v All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Y P O C D E P E D viii All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Y P O C D E P E D ix All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

a m e T

7 1

7 1

7 1

t - i y a i a m s g g - p m i a g , a n n t o a d a a g a a g n g i p y m i i k g t n o n , a p g a o k a o d a n t h n a m b e m a n r - u a i y a u , s a g n g g g n h o p o o n a n u a g b a s e a n p g p i a h o k t i a p a g a p g r k a g p m g g n u g a a n n m n k a o s d n a a p s a n o t y p o a k a o o r g g s b u g m a k g p i a k a n u n n e a n n , p a u n h o l b o o b a t i t y a n a g i a s i s s t l a s s a ’ a a n a u k t u a a a u k k b t y g a o k i a y s n l a k g u a i i u s d n a i t m p g u s p i k g l a a t t a g e a t n n k a p a n s s a g o a g o s a i y h p a i o n n a t n y d o n a a a l g r m n g m p b d o a , i k k n i o n r a a , a g y a s n o g n a o p d o g n a a a w o y n p a t a k i u t a k i i s p l t m p l e n p g a m n g r p g a t a i u i e a n s u a s n a t r n i m s a a t d n n n p u m k o g p s o s m g a k . a a a p b g k n n a n n a e a n g a a g a a r s a a a l a D - l t p n a g i m s m a h p a a b h a i , a n g p a t , s g a a k i n y n m a k a i s m k u a l a a r a s b a i k s a m b a n a a y a k a g a y g n a s , i s a k i a p g n a s m s n , i i n l a m a a a i , a p a g k s p s a a n k h h i g a i g h a a a a a m l t s i n a i a u n n n p m a a l l p i o a a u g u a , h a t y m a p a g p a g p i h a l i r a a n g u a k t m s p g p a m a a p g , t a n a a p n p n g a n a a a p a g p a i p a r p o , m t a u y n a m a g s l a g n r t t a a a u t m m a p a m a u p s k a n k t s a n n a a a a t a g a k k s a y a n , d s i g a p a m a l a n l a k a a o n a a a n t n y a w p m k a w m a w u a t a , a a y , a a a s n g a m n n a g k n h a s m n k i u a u - a s o m - g y - a m a p k , u a g k g i g g n s a g g a n a , i l a a a p a a b n a P g k a P m m u r P y i s a s g g i n d o a g y i s r a a k s D r k a i o g P p u m n g o m y n s n n e I a t o y y n k a o o E l s K y a a a D s g a M K

Y P O C D E P E D o d a r G

8

9

0 1

s s

y t y a a n d d e 5 5 k e m t x x e o y w l l y a a / s r A d / d / h e i n i n 3 m m m i T 0 0 3 4

r a e y / s r e t r a u q 4 ; r e t r a u q / s k e e w 0 1

e 0 d 2 - 6 - 1 a r 1 3 7 G

: O R U T U T G A P A S S A R O G N G N A L I B

xix All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

9 S I G K M N A O T I N A O K B E

o t a t g a s a n , s o n u k g a i t E n m u g D n o t n n u O a o n r a C m k a t a e n a Y k u a p a g s i l n u n m a , y a n s p o i b u i g g t O k n n k T u u o a d U ) k h i n T s g a l o p r A i e a n i p n a i s K c i , p d n G n P a a e A t p a s e g a g a P p n n k i A m t l t m S o i a a g k C m n n a N a a a k A g p g a n i Y i g g s l a m i A n a r a a , T a P k h n e g N a g a L t A ( p n n i a u o M h p g n a g a A i l n a n P a a u p p t g t a a n a ) M a m d p n , r g y a a a a d n g y N P i a l A n m n n a n . A g N t Y a a a g a S s i A y s a p d A a T e G a k a g N G c t i w a m a A A n a a a g i , n m r d P m B : t M u u s - g n a A A r o k g n a a P S f i r a a p s e m p a n P a o t m ( i b a n n m g g o a n n k g m a n N E i l y a G ) d a d A a r l a y N a g n a l m a A M a m A d m n o u n L t m a Y a t g g p A n a a m T A S e a p m a L s I t s g g m N n n N A a e l n n g G o a a g n M t K n s m n o o A N o g a a b t a P A C n u a P ( i m b h h a m g k p a a a a i n a p p m u N

1 a I E K M 9 P A

y a l a r a a g a m a g m g n A

2 a I E K M 9 P A

3 a I E K M 9 P A

4 b I E K M 9 P A

5 b I E K M 9 P A

6 c I E K M 9 P A

a n y t a l w i a a a g w a d a r g n w g r g m g n w w a a a n n a n p g m a n a a n a b o n t a r r a n y g n s g h a a a a n w l g i a w s s n a a g a a i n n n a a g l g r g i . y r u n i g n a g p u i y a y n n h l a a k n b p l a a a a n n a a a u n a a a l a a k l a p h n g g i o n i h g g p k r n g a h a u u b s a n u l a a a a a . m p a s m n m k p y k k i s y . g s u l g p y u u s g a t a u g a h n s n n a g a a p g g i h n m g a n s u a k a s n h m n a . a n u a s l n s , . a m a t t u o k i n u a n a n u t k m a y m o p b u a h a m p a a o p a i a i u r n a k a n g u s a k s a i n k a a b p m m a n y a k u u n u a n u a m k o n n u a a y k g u t k l u i l o a a p p t p p a a i a n a a a a n p g i p t l a e w m i u k w k a g a p t a l p a i k l n n r k k o a a a k t a g a r a a a a a g a r a a a a a a a N e n m a N n a p N k n N n a N n p p N p k . . . . . . 1 2 3 4 5 6

Y P O C D E P E D : n a m a l a l i n g n a P g n a y a t n a m a P

N A ) t M n e A t L n o A C L I ( N

: y a l a r a a g a m a g m g n A y a l a r a a - : g a a w a m n u a g g a m p g y n a A m

o t a w t p g o a r y a a n n a e - h i a l g g s l u a g n m n n m o i b t a k a a u s y a k m p m i a s g a n g a h a i h m u w n n p b a a o n d n n a a a l o n a s n u u k y n a g a u w s g n E t i a a a g a a a r n p p n b m a s g d a g k a n n i n l i h m n a o u w n n n a a u o a m r g k y a n E a a t t w p g a a a r y n - a a b a o o g h g t u n n m p g l m i a e a p u s n t a m s n l a o i a a a k b m n p

g - a g a g a n w s i n n n n a a a w h r a w a n t n a n r a a a - a s y u r n a a u a g - a n g n p h n w b w a a u a a l a a a s P k B P r a r u a a a p a y K a M a s a n g k h g g g n a u g w a n n n a o n a l K t a a P r i i m p P B u u a g n m a y n s y n a n - a a a n a n n n s h h P a a w a a a o a r a u u y a d a s t n r s s i u p a n n a u n m a u m n a - p a u P p u p e a s g t a l r a a a g k n u w k i k m l n a a o a r a a a u m a g a a K K K a P P K S P M K P . . . . . B 1 2 3 4

g n a P a n s g a k i M r a - l m n o n o N u k a E A K H g A g n K n n R t a A i g m u M a l u k G g h a N a K A P N a . U s A

xx All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

7 c I E K M 9 P A

E D O C

O T U ) T s A i e K c G n e A t P e p A m S o C N A g n Y i A n T r a e N A L ( M A P

8 d I E K M 9 P A

9 d I E K M 9 P A

0 1 e I E K M 9 P A

1 1 e I E K M 9 P A

2 1 f I E K M 9 P A

3 1 f I E K M 9 P A

4 1 g I E K M 9 P A

g n n n a a a a g n h h g n n g o i a u u m g g n m t t y ) g a n g a s n t s n t s y n a s o a g d a a i n g g u u r s a n o n s a i n e u a n n i n n l s n n l g g m e i b a y a a k b m i i a y a a g d g a u i n a o u l e s a g a y a l s i g s s s k k i a ( t n p n a n a h y i g a n p t ’ i u t n a t a g n a n a h ) a u o k a s l a n n n a k g k p i t y p a s n n a b o g s s a t b a a i a r r g a . a a k y a i b n n a s u u n a a i u k n n p n g n e a e - k g s r n a m a n n s i n a a a s i a g a a a a a a a n k w g n s a m e g k k g h a u g m s g a g h g g a n a e g a t s g s n k w p a n n n n n n g a t n n d g ( n g g g g g a a a u l y n g a a a a a a p l u o s a n n l n n n n a g l l l l l o a i l n t i a y o a g t a n i a a i a i a p i a n i a a a a i s g g a t a n a u y a n i a i a h n i l a i i a h m a b g g g g g g o k a s r a r u b o i r r r a n a i t a w m g y u a n u y n i n u u n u n n i n h n u k a s n u t k n s s s a g l a o a p s a b a a k s k a s a a a a g a s l o m g a p s g a u g a g r u a g u k g u g n t g n g u a e n s u i s k s s p s a a n r n n m n k n n g n a a a e a k a a a a a i a r a a a a l o a a a p a a g t a g s l i i a a l a N k p b m N p p k N p N p p h N n p N a p N p u p N n i s b . . . . . . . 0 1 2 3 4 . 7 8 9 1 1 1 1 1

Y P O C D E P E D ) d r a d N P A A n a t Y N S A A T G e N G c A A n a P m M A A r o P S f r e P ( ) N G A d r a N M A A d Y L n a A A t T L S N I t n A N e t G M n A N o P A C P (


a g g t n a n w n n g a a n a a a p g P g h o U n n g t a t u a a p s s P l i e u n a g s u g n g n p a a o n a o k y m s a K a K i e g s g t K t n s a n e a i D P S n g a a g n s g g n n g n n n a a a l a a i h a n n n n a b y a m n I i o a o a y g g a u m y y a n a T - o s n s a l a a g a g u t ’ n k g k u o n h t o a k o l a l a a g a b A K A P K n M I e . . . . D 1 2 3

n a n n n a n a s a a a n a h h g l g n u a h u n a n a t u y t t a n l a g s i s l s s i i u n u a o a n n u a g a l g g s i a a e g r g a a a n K w n s u e K n K a P a p g l u t g t l t a n a n g g a p a a a n k n a n a a g o n i m n n P P K n s a a a a r n a t g g n a a g P e g k g a n n n a y n P n k a a h a n n g g l a l a l i i a i i n n u a b n t a i s g h n a a n a g a u u u a g a g y n r i n k g a t i n n n a l a a a K s u k a y a g k K g u S r g k a g i a t l n g n g i n r a a a n a a t a a P P a A K a s H B P S P . . . . . . C 1 2 3 4 5

xxi All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

5 1 g I E K M 9 P A

E D O C


6 1 h I E K M 9 P A

7 1 h I E K M 9 P A

8 1 h I E K M 9 P A

9 1 i I E K M 9 P A

9 1 i I E K M 9 P A

0 2 j I E K M 9 P A

g a g . n w g n o n n s a a g a n n i r s o m a i n g t t n a a a a i s g y u l n g p a n g s a n u n n g g e a o n a a n g a k t a m n s k o i n n m n g g o n i a m p y l k l g t a a u a m i a o l a s l g t m g a b y n n a p u k a u s a g m a t a a n n g s a h i h g p n a p n o a a i a a s n a l p y n u g u k g a g n a s o a a g l a a o a s m h t k k m s s n i u m g g g n r g a u g o a o t n n g t n o a o g t l g g d i m a n a u a m n m n k a n n o n l a a r a a e y o a p o p a g t n t i m u m n u p a i a y h y l i w a a a a a o i s r a s g i l t t g i r b i s a i s g l a g i n n u u a m g m g a i a k i l o s k m n n k s - y s o a i a p m b a k u a a k i u h i a o l w u t d p g s k i p g p m i p a b k m ’ i i i p s g p a a g a a a a a a g a a r a r a l e r a n a a o a m a N b N p N n N p n p N k a m N p N s i i n . . . . . . . 5 6 7 8 9 1 2 1 1 1 1 1 2 2

2 a I I K Y M 9 P A

3 b I I K Y M 9 P A

g a a a n y s n o l i g w a g n a m a y a s b a n r n a a a a - p k d n p g w t i a b l a a u p g l a a g a s m w u r a a e a p h a b d p a a g a g k n g g a k m s a m n g a n p y g t o n a a a a n k s a e g t s h n n a d u i p o o a p m r u a i n g n a n s l a l u a u a u a t a l i i m m s k t g k a a e a a a a l N d p N n M p a s . . . 1 2 3 t a n a y a s a , n a r g y l e m a a l h m a a w l r p i l a p i a s a a g u a s m i k r n t g u g n a a a s i n a d p m a u h g y n n a n s a a a g g l a n n m a a p u g e m m k a g u d t e i g i t k s n r a n a a g i A k n p s n s y g n d a a n a i m y n l h e a a t a a m n e i r s g n a s n u g d a a - a g u a l g w n g s i a a a a n t b p s a n a s m n a , h u k s y i n i a l r a i g a e l a g a m g m m m w o p m a p p u l s a n g y p o n a a a g t a k A m s k n a g n e o a r s k y o t a k e M p a d k ” a n N d k a n a m A a e H N D m A e a g K D R ” n n A k d g i n l M a a d S n i G d a s i N n g a d t n u g a s A a l a l u M m W m E h e A D a . e . L K 2 D 3 A . . K I A 1

Y P O C D E P E D

) d r a d N P A A n a t Y N S A A T G e N G c A A n a P m M A A r o P S f r e P ( ) N G A d r a N M A A d Y L n a A A t T L S N I t n A N e t G M n A N o P A C P (

g n a l i B


1 a I I K Y M 9 P A

n o g n i l u m o n k u l s o i a g n t n o a u k m T g u s M a n a t i i P o s a l m o g k i n g m n a a n m u o P y i a a a l s t t t i M n p a m a o e s n p g a i k s k l m m a r n g n i a o a a a a a s P K S P P K I . . . . . E 1 2 3 4

t o y g t a a g n i h n u n n a P o n m o y o u y o s a s s g k s y o u m e u a g s t e a d g P h N o a o o r P u r t P a g P i n n m g u n n w g n m n n a o t a a o P y a t r a ) s a s y a a w r s a s n i o i k n n n a t r l o a o a c p w n y a a a g s g y s F r m r g ( k l k I a u n O u u u a k d h d P i l g w a o r a o r a a n a r g P K P s S a a M . . . . 1 F 2 3

xxii All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

E D O C


4 b I I K Y M 9 P A

5 c I I K Y M 9 P A

6 c I I K Y M 9 P A

7 d I I K Y M 9 P A

8 d I I K Y M 9 P A

9 e I I K Y M 9 P A

9 f I I K Y M 9 P A

0 1 g I I K Y M 9 P A

t t a g n t t a d a g n y a n a o a s y a g n g a o g l g w o l s g o a k y a g n p n k n o n - a g k n s g y a m y n a u a g a w a b s e d l d n a n s r n t a a o r i b s a e l n a s l r a a a a e i a a d r g k p l a u t p a d k t k g r a i i b n n y a g s s p d i i n s a p a k e a g u l s g l a i i a a p a o t a o p s p y y o a t g s u g k t s s k g l s l e a n a s n h p g a s y p n t g a k l h a o a y g n s u t l a l a u a l a a a p a i u n s p a e p u n e e y e k u g g a i p a r p l g l l s a t s i g a h r m a a k a p l g e g s u m s a m a g p g a t m u k o a k / n r n n u s l k n l a g a a s a n g t g n a k a u o a p d a y n m n k g s a y t p a d n n t a a o d a a g n t y a a o a a w t g k h n i i n e n n n a a t i a s k a a p i l u g a l a a n i u p o o a n d l a r e n n n d g p b a a r a t g a i y m g u u a n h s g n i n g g p m g n n n a i y i m a n i y a u n a s s l l l l a l u a i u a k a e g i u t a a b u i u a a t i a a w a l l r r u l k u p d m p a i l a m s o m p i i a i i m i m g i p a m s k t l l a e a a u r a a a a g a e l a l a a g a a a h a a a g u a a N d p N s a p N n M p s N d k N n k p N s d s N n s k . . . . . . 0 1 . . 4 5 6 7 8 9 1 1

Y P O C D E P E D ) d r y a a d N P h a A A n g b a t Y N n A A S n g n t a T G e a n o n y y N G c o s a a i n A A n t a i s y a l P m b e a M a d t r A A o g a e h a P S f d b r n m e l a g m P ( i g a a

b n p s -

) g N n y a G A d r o h n a i N M a l g b A A d a n t Y L n t a a n a A A t m o T L S n y t I s a N n g i n s y A N e a e h t G n M n a d a e b A N o y d P A C a g P ( t a a m a

b p s


) y a l p u S ( ” y l p p u S . B

y g y l t n a a o l l p p u t u u s a d a s S t g n t a o n / i a a y s s ” n i d d o n a e b n n r a s g i a a r l u t p l u l u a m m e p s g k e d g r a t u p a a D n S ” g g g g t n m n n n n a a n a a g n n y ” n o o a n e a s a n n l y y a g g r a s s a a a a u a s k k l h h i a i l t l a k a r P t i a i r a r k o k a e e u m l h t t a g a g m a n I n a I s p S ” M k n p . . . . C 1 2 3

o t k e p a y y k a a l a l p k p u a u S N y S g g l a g n n p n n k u d a l S a g i d i a u S a s s i l u a t h g s a a l K M E . . . 1 2 3

xxiii All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

1 1 h I I K Y M 9 P A

E D O C

2 1 i I I K Y M 9 P A

3 1 j I I K Y M 9 P A

1 a I I I K A M 9 P A



4 b I I I K A M 9 P A

5 b I I I K A M 9 P A

) a t g n s g i c n a n n a u t a a n a ’ s a a r g a t n d y s y n a g i a n n g a a a o o o s y a l i u m g r h u n a g n m l m a a t l P a g m a n u g a s a u b o n d o y a h a a l s g n n c a n h u u l k g i a n a m n n i a g a a s n a i a b r u a o n o t a a h k n a b a m n g s n a h n k t k k i a t u a n i t a a p p t u e a b i e a k a i g a y b b a k g i l k m g i a o y a m a m g i n k a g N m g m g a a n t a g k ’ n n h r n a n o i g m a m n a s n a g p a r p p a t a a i n a g a m a a g n l D s y m g p i n i y p s t i b p g b u i P t w g g l n o s a o o g g g a a n g n a i g n n a r a a s g g g g k m g a a n n n p n n o n n n t a n a o h o G n n k n u n g g n i a u a a a a n w a a s a a a d a ( r n n a k a a y e h a a n n o b w l i a y i b a i o G n g a r g a p o i o a i a i r l o a l i i w a a n m l a t t p k a u u m r s t y m u g l i y a m r a n r a t s u n u u l e h ’ k c k t a b a a i a i g t a p a s k n k l a g a l l y t g u o s g o s u u g g k a u i p a a p u a a a u a b a o t a a m n u d n n i l k u p d p s t p n g g i m g m i s m s d r l i o a a k o o a n a g a s a i e a a n a a a i u k a g a a r o a r l i r s N a N n N I N k r m s p a m N d N g b e N n p N p P b i s p . . . 2 3 4 . . . . . 1 1 1 1 2 2 3 4 ) g g g a d n n i n y a n i r a i s a a u h a r s w h i k m a d a a s o t p o l N P a u a g n k n n l n b A A n y a k u o o a n u t Y N a g a g k k p g u a a l n A A S r n g e a n t k u a T G e n g p n g r m a a c u n g y a u m p t N G n a a a A A a y n a a a h - m a g n s s n p P g M m g m a n a u a a n a a r a p m a k m m A A o a p o a b a u a b m P S f n a r l n m m m g k a e a m g a n a a a y a a a P a ( A n m p k p a p m p a y g a a n i ) N a r a w s a g d m a G A r a p o l m n s o w i a N M a g l a n n g h g A A d o o i n k n u a k n n i k Y L n u u a t g a s - n g e g n t k A A t u u a g a n l a g u g h b y n g T L S a p n t n a a a a n N I t n a p y a m g a A N s b e a a h a n p n u a s t a n n G s k p M n m a a a g g m m a k a g m A N o i a l b u b a n a m l P A C p a m p m i m a m a m P ( a r i a a a a a a a l o N a n a s k p b s p m p o t s i c g g t g ’ k a n a o s t g g g n n k a n n a e o s i b h o r e t m m y i a a l r a i a I n G y o p i k ( m l t k a g a s m s a a o a a u s i n a a h s k m d D i o s P n M l a g u t n a n i n ’ y o s n o a - i a a o g a m t a a a s l n i n n a y a k o a k p o s u i y m n a a a P b u r p e a t N a t N o h h h u d i r p m o A ) n G g s k A a l a t u g o i t k u u b o m s m o i r - g n n d H M n n m n k a m u t p a a e k a a o a A E g p n b k A t o n i a a a a c r L n r P k a s a K t u l P r r a a g p i g t e g u i o d y g A C n s g R n t n i a a i K g o b n a g n I L g k a n A y g s a n g g m r I ( g n P n g n P a n a n r a o g o y g a n n a M l N t n o n i a s i l ) u h y a m s s a a t a n g u h t n n n s I a a G D i b m a l o n p b a i h a a n c a a n i k i p b g l o e p y g N u u a a b i s t a b i o d a a a n ’ n d a a b O n h m o g g t k w a m m m n a m L t a u k n a r a g a a o a a b a a o m T o B b e A m n P K b I G G I P k M p P N a k P A i . . . . . . . . a . K D 1 2 3 I P 1 2 B 1 2


Y P O C D E P E D xxiv

All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

6 c I I I K A M 9 P A

E D O C




8 d I I I K A M 9 P A

9 d I I I K A M 9 P A

0 1 e I I I K A M 9 P A

1 1 e I I I K A M 9 P A

2 1 f I I I K A M 9 P A

3 1 f I I I K A M 9 P A

4 1 g I I I K A M 9 P A

5 1 g I I I K A M 9 P A

n s a o s o a a n t g t y g k n g a n a s g u g t a e a l a l n a a n p a g n i p s l p e l k y t a p g g a e p a n a y a a n n o g n g n g n g a i n t a t a h s p r n o i a n a a n g m n n a y l i m p a a g o n s i n h a t n a u g s h o k n u m a o a s a s g g a t y m g g r n t l a a y a d a a u g n k n k u a a t s n n a t u p a i l b d a p a i a s o k a p a p e s l a s t e v l u g y a s m a p t a b g n g a a h g l n g p t u d ’ n t I n s n h m n o t a a n a u a g a i a t a a n l u a m a a k k o g g a i k i b g t b a h l k p k n m i s h g k n p a n g i i g a a a g g a a m n g a k i p g a a n g g g n g n g g g a r g n n i p n n g l a p a l a a g i n n a y n i n a n n o n a o l p n y a n a a t y a a a a n a u a n t a a g n n a s p a s s h i o i l w a n g o l h m y a i a h r a i a a i r p i r d a r l r n i a o a r y a a a y r n n i n a m u u u r u u k m p p n o g s l a h a n l s a h t k k a i s u o p s s s a a t u a k o u s o u t a k u m a a b l a k a g g a u k a u n i i p p s n p s l m a p a p a u k s l a t g s i p a s s i t g r m p o n a i s a a a a k a g i a o i a a a a a g a a k g m a t a a i a a m m N p e N n i N c i N p N p N n N p A n i N p N g k p N k p . . . . . . . . . . 0 1 2 3 4 5 . 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1



a y i m o n o t k a e k a u s s g t a a i p k g g n n n a a s h n a a b g m a a l a h p a g K n . 3

t t a a , k n o o p i k t m n n i o p i o o p m y g s g u s y m a a i s o k a n a l l P s i y - n o p p s g o p , a m m s a a c m l a a t p i t p I I t i i i k u t l K m g g I g n n g g a g n n a a o g o n o p g n y P o n m n m n l a t s a a i g a u n s n o h k n l n u e s a s y t a o r a n u s y p a p n p y n m D E I o g o n s e a k n l s a a a k t i a u n g g a n g t r g a u a a a v p o g g a U P K p K a s m K M M P I . . . . . . . . C 1 2 D 1 2 3 4

a n g t g n a n e n y a a l r d a a a a t l l h k a e a a B s a k t t o g g s p m a i i a a P n n g P P a a P P g d s n n a g a a a b n g p r g g u n a t n l k a a n m a m a a k p P r n s t a i a a a g n a k P P n n n i s a n a a p l a g g h a a n n a p I n K l a a y a a r i g m r n n a a a l a g n l a g h k n k a a a n a a g k a u t t a m y h u n s i a a a a i a t a P L K G k P P a P . . . . A 1 2 3

xxv All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

6 1 g I I I K A M 9 P A

E D O C


7 1 h I I I K A M 9 P A

g n n g n a n a t t o t o g u s k a a t g a y a i a w e p t n a m a a s e k o n s i a n a n w g a o s k p a u m l g y b g a e n a n k s g n t m g i n a a a a p k d y g s i n l m a a a y a n a b a b m a n a b g r a m b g a u k a a n b u u a p k l i t a g a i a a a g N b p N p n . . 6 7 1 1

8 1 h I I I K A M 9 P A

9 1 i I I I K A M 9 P A

0 2 i I I I K A M 9 P A

1 2 j V I P S M 9 P A

2 2 j V I P S M 9 P A

a n n g a a g a g a y g n n n g h u i n m n g y y n a h m g a g r n a g a n a g u o n n a a h y a h i n i a n l k r u r u n m o o a o a a a b u i h u k u t k b t m y p a m e b i a a a o k o k a a o a l a k a g u p p t s n e n l t s i n o a p i a a a n p k a a g a l g e n m p p p p a n i i s l n a n t i l u a i g e - a s i n n a a n a a k n g a l b y s a P n g s a P a m i g a g k a a n b g n g b g a g a p a o s g g a n m n n g n g g n p n g y p g n i o a p a n l o n m n n l o n i a n a m n a a u s m a h i g i o u s a b w a i s a k t a i - i n r r r r r t l a a a y i u a a e l a h g g t a a a a b b r m s k r k i a k a a n a o u g a l k a l a a t a r a i t p p p a a i t i l s n k n k t t k n k a t a a a g i a k a a a a a a a a a a e N p N n b N s N p n p n N p n p n . . . . . 8 9 0 1 2 1 1 2 2 2

Y P O C D E P E D



s C r e d a C f y O s a n G a b ) g r f T a T n e o b A V a c g R a h r g i y n n a s a o a P / k n a i t a n m s d t g T o i a C t A l s z a n V a a n i g s n o o P a k E t u t A F a n t s o g v i a E y t i r t t i a T A n t i a g P d W r n o K n ( t o e e n a V i a k o r m s s s a t C i e : P p h n s p n w a n l o n n a u E l a w o e o o r B a a b a a v y y k k s m b y e c c a g g i a c i i i D n M P P l l l t m i l o o o a a P P P P . H - - - - 4

i t k g g g ) g p a i n n n P a l a S n l s a k B ( a n o g r n g o a i n a p n t a a s l n a k p p r a a a a i m a k i s e m n h P i S a l - i a a p g g g n t i i i g g g n a a a l n a i n p P n P l r t y a a i n n P a a i l a s e i c a g r b G a d P t n g n h g l a g o i n a l t a u T P k n a a g a n o n n a u a t a n r r t L d y a a a a n t a n r P y b a P n n u o i a n l y p t t a i u m m p e k a g e a e a g h r h y n S m n s e n a u o u l n e a p a a a S P o a o r ) i g m n B a P n o a a o n t k g i M E M n l k y a u k a g a a g n p c u a a i E a n a l t l m g n n w y h g a o a a a a a a p a P P L K P a s M P A B M B u s . . . . . . F 1 2 3 4 5 y r a t e n o M (

xxvi All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

E D O C

1 a V I P S M 9 P A

2 a V I P S M 9 P A

3 b V I P S M 9 P A

4 b V I P S M 9 P A

5 c V I P S M 9 P A

6 c V I P S M 9 P A

7 d V I P S M 9 P A

8 d V I P S M 9 P A

O a t g , a s T s t r a o a n a a g g r t , i a o a U ) n g a a t d g s n r g u a y T s i g n a a t n a a g k p m n l l d b g n i g s n s a A i l e p e n a s i g m g i u u l n o n a s i n l n y l n n s i o K c i k g a h g P n o g u a a n g s n i n r r a i a g n n r a u s a g i u a n g i G e n t a o t o a b o a b b o n g i t r r a m l a g n s g n a a i i n d g n l A t l n a a k k m a a t a g i a m a p g a g l k ’ a P e g a n n w e p n a g b p a g a b a i a k i - e m a a g p n g a n l a b n p p i h a p n a i b m u u a g g s A m w l a g n n p a a t a P a m y a p a a a a n a a g h s g u S o s r , s m g k a g g k g k b b n a t m a a s i g h n l n a s C - a g n a , a g u r n g n g g n n g a m n p g g N i a n t g n a n a n l a s t u a n g n a a a n s b n a d n o a a a t a A g i a o a a p s a a g l b a n l n - y n a a m y a b g Y i a n y n p y i u u y a u r a a s s s d i i a g a i o i u n u s h g g n u l a a l r r a A n k a t n n n k g r a m r u a o a a s m a a p m u a n m u o i a u r g a u t g l n y i T r r p a a a i p h l s t a a a a s g i o s t g u i u l t p i n h k t b p e N a a a a a n i a a p k k s u g n u k a g b n t a i u m p b a m m a a k s p k s s b k l m m g n n e g t k A L u i o a g a a a a r ( a a a a a a a a i n a k a a u i a a m p g a a a a a a l a M N p k N p k N g P p N s m p N p m m b N g p e N e n p N p n a A P . . . . . . . a . y 1 2 3 4 5 6 7 8 i

Y P O C D E P E D ) m o d d y r n a g l o a i a a k g o n n a t g d E l a N P y i a i g n s u r h - a A A n m a a t n g m n a g N t Y S n a b a a g a a o y b a A A a - i n n r i p k a d i g T G e o k m m P a k a t a i c k n a o a a N G n g m a p t u e t u n p g A A a n n s t b g a o n a g o P m a p a a M y r k g n a p p n a e a s o a A A r o k m o a a a r - o l g P S f o p t m g g u s r t a b i m p g g k n n g e a g t n a a a P e t u a ( P k a

A a s p p s a p t p a g y g a - a n a g s s n a n g g M n o ) N o l t m m o l a d G A r a a r a p r g u s a a a t N M o h o t n g t A A d y a i a k i u n Y L a m n a t a e p g a s w A A t g a g o a a T L S d n m n n l a g a m s N I t o r a u n a k n - a i e y y n A N a g s e i e a G t r m n w n u - g g g M a m n a o p a m p m o k A N o g p b g n a n n P A C a y a t o a r m p o P ( P g a n k a k a t a t r A m a s e p e h a p a o t k e S a g g g a M n n s a a a p s r n u n N n a a a n n n g n a a p r a a A a o N b r r n n d r u g a i a s l H A ) i a t A n l l n l n p m l o a a n n a i i n M e K t n n i p k u u n u p l a u A t R l a P g K a m a a a L n a k a a K a K o A P a g A C g g n s P g g g d L n g a n n I ( M t a n a t a a g a y n n m n A o a N n s a s s o a a a s l a n a l N t n n n r s m u p a a a b a i a t l - a a p T e b a b a b b t ’ m A s k n m m m m a u m a a a g P n o a a a b a a a P I m m A K k S P P P M A . g . . . . K I A n 1 2 3 4

a g , a a n t y g a a s n a n r s i n t u t t m a a a l p d a o u b o k n r t s m i o a o t k r u k a i y g i e g k g g i u E s a n m p e a g g e g n o i n n g g n a n a o r g a t p k a r p a p u t e o t g a s l t , u g a k n a a k i n s n e i a r g r r g u a s , o g a t a n l n t l i i a k A h u a h g p d o a a l r a i k b a n i s i l t g b i u t u u r a d n g g n g P p t i r a u a n i u l n t t u o a a a k g s i t r g a k i k g g n a n w r l e n g a a g a a g a g S A n p b M u s p b M n a . . . . B 1 2 3

xxvii All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

9 e V I P S M 9 P A

E D O C


) t a b u , g u a r g u g t l a u p k i r t g a , a a s g d n i g n a i y g i r n t s a u p d n i (



0 1 e V I P S M 9 P A

1 1 e V I P S M 9 P A

g , n a g n d n i a a a y l g m g y a n i n i m g n u r m g m n g t n g o o g g t a u a g n n r n k a l a l a o i a o t p g p k e a g s i k k r a a s a g e u a g e h g n a k t s l s l a a n d m g g a u o a b n a g a n k p i g h a s r g a l n - p g u n g g u n n t a t n g a a a , i g n s a n o a a r a a n i n l p a a y r i i i u y y a y a y o y r i t r u m t r a i g a u i r s m u r s a t k t t s e s h i t o o b u k s g u b a a s s a u g n u s u b k u o s a i n k d d n a g n a a t a a d u e N N g i n t n n i k N p n i . . . 0 1 9 1 1

2 1 f V I P S M 9 P A

3 1 f V I P S M 9 P A

4 1 g V I P S M 9 P A

g n g a r g a y o i t g n n g n t o r k l i m m i o e o p t r g k g n s e a n e o i n k s s a e a g s r g n o t a o s n n k h g a g g k a n h y n n b n a a s e a a l o i g n s p g a g a u d b d l a g t n n n i a o o a a a g a l b u p k h n k i k a g r m g a r a g a l a u m u n p a k i n p h i s a r l l a k g i i a a u l p a n l k a o s a g t g k n a a a a a a a p a i m N g p N p n p N p i . . . 2 3 4 1 1 1

Y P O C D E P E D

, , r a a r r a a n a g t a a n w o n g o s i o s y y a a n n a t t i d a t b i a n y k k n s l L i a o a i r o p L a d m e r g e m g m w g o o t o i i s s p y t a m n n s s o n k s a n r i r m L m k a u u s o d o e k a g g o t g a g k k e f e e K d n s t n a m g a e i n g i s n e c e i o n y n - n a s p a o l n i a g R i t a r a p R n i e d i l i g r y g n g n a n g r y a P i , o n o g g n o a n f z a n t c i y t a i a a a a m s a o i t a n n g m k s w y k r i h y a n s d n p p o p d a u n r y g u a a a u c L r i u e n b a a i n g i t a n n r p l s l g a n a l o e s g d n B i g t v o i l o n i g o g u s i i i d u ) r a s m g t u k n a n  e l n g k n n b e t t i P a k t r a a s u o a a o r i i n g i n e a l o b a w a n , t r g t i a r a : A P d i n a k t l r t g z t r a a g g a i c a u d g e g g b a v o g I a l n k n s l l a i n P a r n a t y a k g a a S a u i p u n g i r l k a o N a g a i r s a g a O g h M a l o i o a w s r g g t a k k y d t u n g t a t y a r F u g g g t s r i c s m a n g n u n a n u u g a b a a r k n g b e I D n i l g c e a a t n n u m p t o n o o r l k l n p r e u n n n a a p a i r g d o o u u t u i a h n a g a o n n a r s e l m o y y o b t i s g M t s S y a l n g n k i e o o a n i l t i a c c p D i r k a a n i i i t r p a p y y k h n o g r g k l l e g g a n l l t i a g o u n g m e a g u k n g a g a i a g a a t o o S s t c c H a F i i m a S B n t e A a p M n O P A n p M n p N P l u B n C O o l o o d C P P . . . . n . . . . i ( - - - C 1 2 3 - - - - D 1 2 3 -

xxviii All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

5 1 g V I P S M 9 P A

E D O C


6 1 h V I P S M 9 P A

7 1 h V I P S M 9 P A

8 1 i V I P S M 9 P A

9 1 i V I P S M 9 P A

0 2 i V I P S M 9 P A

e a d s a s g a g g r c o n T g n i g g n a a n n d  n g l i n b g i d c t u a a l a n a l r n g k o a g d a d a g a n n P k l a l a r n n g n a o a n a g a n a l a W i a s y k a t s i b k a a m g s a a a u - n a b n a n A r n n k l a n a a g g b i a a g a s d t e y h n a p k k l n u s a p a a a o a a g o l g a r t o p m g n a n u n C n p g a i t a n a o s o a l a g a p n i a t c k m a y y s s i i i s n a n a h a r s a u a a a z m n y l u a a i a a a s n b h n o s m h b b m i t r a a o a i k a l a n a a t l a a u p t s p n t n n g i o r o a l c a g a n i a m a a l o a k a N k N P p s O E p m N k p e . . . 8 9 0 1 1 2

g g a n n n a r a y o g i t n l o g a t k m a n m o e l m k i e r h r g n s o o p t a p o n k e d c a e a e m a s s a i n g g g g a n g n m a m n n h a a l o g l p g n g u d n a l a n o t a m a a g a o a o y h n i i k k a r a r r a o a g r y p m a a k u n a o p k a i s k a r t i o a i a a n l m u k l n t s g c t o p t g a a a g k a a a a N p e s N n e N p n p . . . 5 6 7 1 1 1



r o t k e S a n l a m r o p m I . E

l a a n m r l o a p m m r I o g a p y i n i m r o o m a t y o g i y g k n n n y e A n a a o m t k o P m S a E n g a a n g t o n n l n g t o k n e a k a t n e l k k a n a i i r i y a m e e a h r g i a f r o y p t a t e n a m a o r M e D k r P o n p t k e o n g n c m a a S a t a o u I g a g k g k a u o l e B M n M s M e k a s C . . . 1 2 3 - -

s a b a l n a P g n a l a k a l a K . F

c a a a g a d  s l n r r i s g a a p o c o m l a a o W P g g k s t i a a n g n l u n a t n n i a i n s K i p s a g d A a n l i a t i i b l o g d P a t u a t n a l a s g a s a g n b i a n r a g a n e i n p n i d o p i n p t o k g n l i g n a a r i z o a n n a i a P n l a h n C p a n k g a a y a a a k a n a m g c y l a r i a s n k a a O a K a g l n s m m a b u k a s e o a l a m d n g n g a t o n a n g a r c a a A P A a s m T E p m . . 1 2

xxix All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

1 2 j V I P S M 9 P A

E D O C


g g n n y a g r n a a a h k r u a a b t a k a a o p a t s i n a a p a n p s l g a a n i i y s a P m i b g g m g g n n o n o n i a n l o t i u s m r k r a a u a e b s - k a a r u a l a s g n k n k a a a a a N p n p n . 1 2

2 2 j V I P S M 9 P A a g a g n m n g y a g a y n h a n i r u o m a b t k o k n a a o e o t s i p k a a n p e e p s i l i n a g s a P n g b g a n a g g n g p n o n i n n l a t u s m b a r r a a a a a b m k i a r t k a l a i a t t k n k a a a a a n p n p n . 2 2

Y P O C D E P E D



y g g a t y g i n n i n a a l g n m r u a a o k d n k n m a l a o t a y l a m a n k a h o o n K u u i n C i - p b - e o g c t s p i g g i a a n a a l a n P z s s i n a i i P m l o p n i p a n a r l o i g s g o n e y n n i n c P s b o a m i E u a g a r l u b a b a t s n k N L i g r e r a t a t d r A k n a E y a n s i a a s k S a r o a a a a A T m p k K b a b a n n 5 n a o n a n l a l o 1 o n o g a k g a n y a y c 0 c M P E M n p i 2 i l l o o . . P 3 4 - P -

xxx All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

5 P A

K P K

- I I I

f

- 5

Y P O C D E P E D E L P M A S

D N E G E L K O O B E D O C

5 f I I I K P K 5 P A : e l p m a S

n a n u p i l n a P g n i l a r A

a m a a g P m a s g n l l l 5 a r a o u y g t n y n l o u l n a K t o a p i s a g K E B n g o n g l a a a b h a a b g m a P

/ b t u n S e n / n o d o p n i t a l m a r t i z e o S l C a v e / i c d i L c n e e t p n a p o e d T a S a t e r n r r o o G C A t / g c n i e n j i a n r m a o e D L D

N E G E L

y r t n E t s r i F

n a h a k r a M g n o l t a k I

r e t r a u Q

o g g n i l a n m i n a a k I

- o n t g a k n p e n g p a n e n o i l g u i i r i n i p n a p l i s g l i a a g n s P n a o g y s m n a l s a g o i l n i a u b i k a g b n y n n i g t o s a u l o p w a a k k g a n N a n

k e e W

y c n e t e p m o C

a

s / r e t t e L e s a c r e p p U

n r e n e e a t r s w t t h / l a r e e u a e b r k r q t e c t i n o e  m i e ) m e - t u c L ( e w c N e p e a s n i  c i n s e c a a o c h d n e n r p i p m e y f o s o i w h t R o r o a s e L t r Z u e * t P t

r e b m u N c i b a r A

e * l

xxxi All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

E K T D D S K M O H D P C n o h a a s n n a a P n s a a n h l T i a N b n a E K o y N g i s O n s P a n a n g M u i r T O a d g t i n a a C i / S D o a k N I g i s a A M l K M t a a O a s D i y g p i d a r g g i a o D e H g n A

g i d g i a D g n o g a b a k a M g n g n o b s u g a P g n A

E P E K D L K P O P P K C

T N E N O P M O C / N I A M O D

D K A

E K M

K Y M

K A M

P S M

E P I

g i d g i a D g n o y n a r o p m e t n o K g n A

s k i m o n o k E g n o t p e s n o K g n i h a n u g n a P a g M

s k i m o n o k e o r k y a M

s k i m o n o k e o r k a M

g n a r a k a t a P a g o M t i t N a a y i a y m i m o o n o n k o E k E - g g n a n P a P r o t k e S a g M

B K P

K M P

P D K

K H S

K D T

P P I

P K I

a y i m o n o k e g n a P t a n a r i g i l a p a k g n a P g n u y s I a g M

n a a p a y a p a k g n a P t a l a k i t i l o P g n u y s I a g M

r e d n e G t a o a t n a P g n a p a r a K a s u y s I

S A H

A S K

A K T

a y s A g n a y i p a r g o e H

g n a g g n a H a y s A a s n a n s a h i b a K g n a n u a n i S

R A L

R L K

t ) a p o i h k i s b n i s e z n i t a i P C t d a n n a o s y c s i a v k i u C d ( E - n g a y n a a m P a g m n a u y s m a a I g a k g M g a P M

Y P O C D E P E D

o n i p i l i P g n i h a L g n n a l u m g a n i P g n A

n g g g g o n n n n o a m a a y b l a a s a w H a a l y h a u n a g l n a l t a n k g M a y n a o a n g p a a n I g u a r s m P a y a s o t i y n n a y n o h E m n u l d a t a s a A d a T a I g n a g a p i , B g u n P s a B t n a n u n a a o l a E y g A M n d n g P a n i K a n s n n t s a n i y l k a o t a a a a a i n a g l r n m a n S r P i s i o k l a a a o r m K e i l p a g u l i u n g n k y l o l g b m t i i n S i a a r g s K u n s k P a A a y p a a i a i a g a r g K l n s P k k g g s a o n g y g a N i u a m n a p o g m a o a n n a P K i a K s m u o l u m n o b g a n g o a n a p s D s s o e y u a K b g i g D n g a l n g a m b o a P u y a l a a P g T a n P b l u o t g a l a g a n o g i a P M K P K

E T A D A M A O N A P P C

P A K

T N E N O P M O C / N I A M O D

n a r i g i l a p a K g n i k A g n a t a o k A

i g n a t a t a N y a o k A

a y l i m a P g n i k A g n A

n a l a r a a P g n i k A g n A

M O K

N N K

d a d i n u m o K g n i k A g n A

t a n o y a g N d a d i n n o u o N m o K g n i k A g n A

K S P

K K P

d a d i n u m o K a s y a h u m u m a P

d a d i n u m o K g n i g a h a b a K g n i g i g a P

S I K

a s n a n o y o a s h s h a A a n n a a g a y P s P n A g a g g g n n n n o a o l g i a r a S g a u b - b l a g a n k a a o k K i m a t M T M a t t t a a a g l o a n l a a n m n i o o T y g n y s s a i g i l s i n s S n A n a a r r T T g n A R K P

g n N g l o a n a i i y r n k g h u o A M e t y l i a u h R g S N g K e n n o i n g R l a o t i n g g y n r l a n i a i e n a w S h a g w l a e K l n a i a R S k a l L a a i b k n g a a i g M a g k b a i M g w g n a i n a P g A K l n a A L g n A

P B E B B A A K A P E A L P K

a l a h a m a m a P t A a y i m o n o k E

a s g a n n y i a m B d a o g l n n a i o a k n u s k n E s A g a a t n a s a n B a B a P a g a g S B a a n r s i u i n l a o g k t n k h i A l u A a k k g K g m A A n , n a i g A n a m h a a a n P u b p g a i L n K A

xxxii All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

YUNIT I MGA PANGUNAHING KONSEPTO NG EKONOMIKS

PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG Bawat tao ay humaharap sa iba’t ibang sitwasyon sa araw-araw. Kalimitan, magkakaiba ang kanilang mga karanasan ayon sa kanilang mga kagustuhan at pangangailangan. Ang kanilang pagtugon ay batay sa kanilang interes at preperensiya o pinipili.

Y P O C D E P E D

Sa kabila nito, hindi maikakaila na kaalinsabay ng pagtugon sa mga pangangailangan at kagustuhan ay nahaharap sila sa suliranin na dulot ng kakapusan ng pinagkukunang-yaman. Ang modyul modyul na na ito ito ay ay naglalay naglalayong ong maipamal maipamalas as ng ng mga mag-aaral ang kanilang pag-unawa sa mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng matalino at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay. Layunin din nitong maisabuhay ng mga mag-aaral ang mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng matalino at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay.

PAMANTAYAN SA PAGKATUTO

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayang Pagganap

Naipamamalas ng mag-aaral ang pagunawa sa mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng matalino at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay

Naisasabuhay ang pag-unawa sa mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng matalino at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay

Sa araling ito, inaasahan na matutuhan mo ang sumusunod: •

ARALIN 1: KAHULUGAN NG EKONOMIKS

•

Nailalapat ang kahulugan ng ekonomiks sa pangaraw-araw na pamumuhay bilang isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan Natataya ang kahalagahan ng ekonomiks sa pangaraw-araw na pamumuhay ng bawat pamilya at ng lipunan

1 All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

•

•

ARALIN 2: KAKAPUSAN •

•

Naipakikita ang ugnayan ng kakapusan sa pangaraw-araw na pamumuhay Natutukoy ang mga palatandaan ng kakapusan sa pang-araw-araw na buhay Nakabubuo ng konklusyon na ang kakapusan ay isang pangunahing suliraning panlipunan Nakapagmumungkahi ng mga paraan upang malabanan ang kakapusan

Y P O C D E P E D •

•

ARALIN 3: ANGANGAILANGAN AT KAGUSTUHAN

•

•

•

•

ARALIN 4: ALOKASYON

•

•

ARALIN 5: PAGKONSUMO

Nasusuri ang kaibahan ng kagustuhan (wants ( wants)) sa pangangailangan (needs (needs)) bilang batayan sa pagbuo ng matalinong desisyon Naipakikit a ang ugnayan ng personal na kagustuhan Naipakikita at pangangailangan sa suliranin ng kakapusan Nasusuri ang herarkiya ng pangangailangan

Nakabubuo ng sariling pamantayan sa pagpili ng mga pangangailangan batay sa mga herarkiya ng pangangailangan Nasusuri ang mga salik na nakakaimpluwensiya sa pangangailangan at kagustuhan Nasusuri ang kaugnayan ng alokasyon sa kakapusan, pangangailangan at kagustuhan

Napahahalagahan ang paggawa ng tamang desisyon upang matugunan ang pangangailangan

Nasusuri ang mekanismo ng alokasyon sa iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya bilang sagot sa kakapusan

•

Naipaliliwanag ang konsepto ng pagkonsumo

•

Nasusuri ang mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo

•

•

Naipamamalas ang talino sa pagkonsumo sa pamamagitan ng paggamit ng pamantayan sa pamimili Naipagtatanggol ang mga karapatan at nagagampanan ang mga tungkulin bilang isang mamimili


•

ARALIN 6: PRODUKSIYON

ARALIN 7: MGA ORGANISASY ORGANI SASYON ON NG NEGOSYO

•

•

Naibibigay ang kahulugan ng produksiyon Napahahalagahan ang mga salik ng produksiyon at ang implikasyon nito sa pang-araw-araw na pamumuhay

Nasusuri ang mga tungkulin ng iba’t ibang organisasyon ng negosyo

Y P O C D E P E D GRAPIKONG PANTULONG

Walang katapusang pangangailangan at kagustuhan

Limitadong pinagkukunang pinagkukunang-yaman

KAKAPUSAN

Pagkonsumo

ALOKASYON

Produksiyon

EKONOMIKS


PANIM ULANG PANIMUL ANG PAGT PAGTAT ATAY AYA A Panuto: Isulat ang titik ng pinakatamang sagot sa sagutang papel.

( K ) 1. Sa ilalim ng command economy , ang mga pagpapasya kung anong produkto at serbisyo ang dapat na likhain ay nakasalalay sa kamay ng; A. B. C. D.

konsyumer konsyumer prodyuser pamilihan pamahalaan

Y P O C D E P E D

( K ) 2. Ang kakapusan o scarcity ay ay maaaring umiral sa mga pinagkukunang-yaman tulad ng yamang likas, yamang tao, at yamang kapital. Bakit nagkakaroon ng kakapusan sa mga ito? A. Dahil limitado ang mga pinagkukunang-yaman at walang katapusan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao B. Dahil sa mga bagyo at iba pang uri ng kalamidad na pumipinsala sa mga pinagkukunang-yaman C. Dahil sa mga negosyanteng nagsasamantala at nagtatago ng mga produktong ibinebenta sa pamilihan D. Dahil likas na malawakan ang paggamit ng mga tao sa pinagkukunangyaman ng bansa

( K ) 3. Kung ikaw ay isang taong rasyonal, ano ang dapat mong isaalang-alang sa paggawa ng desisyon?

A. B. C. D.

Isaalang-alang ang ang mga paniniwala, paniniwala, mithiin, mithiin, at tradisyon tradisyon Isaalang-alang Isaalangalang ang mga hilig at kagustuhan Isaalang-alang ang opportunity cost sa sa pagdedesisyon Isaalang-alang Isaalangalang ang mga dinadaluhang okasyon

( K ) 4. Ang paiko paikott na daloy ng ekonomi ekonomiya ya ay naglalara naglalarawan wan ng ugnay ugnayan an at panguna pangunahing hing gawain ng bawat sektor ng ekonomiya. Alin sa sumusunod ang naglalarawan sa bahaging ginagampanan ng sambahayan? A. Nagmamay-ari ng salik ng produksiyon produ ksiyon B. Gumagamit ng mga salik ng produksiyon C. Nagbabayad ng upa o renta sa lupa D. Nagpapataw ng buwis sa bahay-kalakal


produksiyon ay isang gawaing gawaing pang-ekonomiya pang-ekonomiya na dapat bigyang-pansin bigyang-pansin ( K ) 5. Ang produksiyon ng pamahalaan. Ito ay may kinalaman sa A. paggamit ng mga mga produkto at serbisyo. serbisyo. B. paglikha ng mga produkto at serbisyo. serbisyo. C. paglinang ng likas na yaman. D. pamamahagi ng pinagkukunang- yaman.

( P ) 6. Alin sa sumusunod sumusunod ang pinakaangk pinakaangkop op na kahulugan kahulugan ng Ekonomik Ekonomiks? s? A. Ito ay matalinong pagpapa pagpapasya sya ng tao sa pagsagot ng mga sulirani suliraning ng pangkabuhayan na kinakaharap. B. Ito ay tumutukoy sa siyensiya ng kaasalan ng tao na nakakaimpluwensiya sa kanyang pagdedesisyon. C. Ito ay pag-aaral ng tao at ng lipunan kung paano haharapin ang mga suliraning pangkabuhayan. D. Ito ay pag-aaral kung paano matutugunan n g tao ang kanyang walang katapusang pangangailangan at kagustuhan sa harap ng kakapusan.

Y P O C D E P E D

( P ) 7. Ang kakapusan kakapusan ay maaaring maaaring magdulot magdulot ng iba’t iba’t ibang suliraning suliraning panlipuna panlipunan. n. Alin sa sumusunod sumusunod ang hindi hindi nagpapakita nagpapakita ng suliraning ito? A. Maaari itong magdulot magdulot ng kaguluha kaguluhan n sa mga taong nakararanas nakararanas nito. nito. B. Tumataas ang presyo ng mga bilihin kung kaya nababawasan ang kakayahan ng mga mamimili na bumili ng iba’t ibang produkto at serbisyo. C. Pag-init ng klima na nagdudulot ng mas malalakas na bagyo at mahabang panahon ng El Niño at La Niña. Niña . D. Nagpapataas ng pagkakataong kumita ang mga negosyante.

( P ) 8. Sa bawat pagpapasya ay kalimitang may trade-off at opportunity cost . Ang trade-off ay ang pagpili o pagsasakripisyo ng isang bagay upang makamit ang ibang bagay at ang opportunity cost ay ang halaga ng bagay o ng best alternative na handang ipagpalit sa bawat paggawa ng desisyon. Bakit may alternative nagaganap na trade-off at at opportunity cost ? A. Dahil walang katapusan ang kagustuhan ng tao B. Dahil sa limitado ang kaalaman ng mga konsyumer konsyumer C. Dahil may umiiral na kakapusan sa mga produk to at serbisyo D. Upang makagawa ng produktong kailangan ng pamilihan


( P ) 9. Kung uunahin ang pangangailangan kaysa kagustuhan, ang sumusunod ay maaaring maganap maliban maliban sa sa ___ ___ _. A. B. C. D.

hindi maisasakatupa maisasakatuparan ran ang lahat lahat ng layunin layunin magiging pantay ang distribusyon ng mga pinagkukunang-yaman maaaring malutas o mabawasan ang suliranin sa kakapusan magiging maayos ang pagbabadyet

Y P O C D E P E D

( P ) 10. Si Abraham Maslow ay kilala sa modelo ng herarkiya ng pangangailangan. Batay dito, isaayos ang sumusunod mula sa pinakamababa hanggang pinakamataas ayon sa antas nito. 1. 2. 3. 4. 5.

A. B. C. D.

Responsibilidad sa lipunan Pangangailangan sa seguridad Pisyolohikal at biyolohikal Pangangailangan sa sariling kaganapan Pangangailangan sa karangalan

2, 3, 4, 5, 1 1, 2, 3, 4, 5 3, 2, 1, 5, 4 4, 5, 1, 2, 3

( P ) 11. Ang bawat salik ng produksiyon produksiyon ay mahalaga mahalaga sa paglikha paglikha ng mga produkto at serbisyo. Ang bawat salik kapag ginamit ay may kabayaran tulad ng A. Upa sa kapitalista, sahod sa lakas-paggaw lakas-paggawa, a, tubo sa may-ari ng lupa, at interes para sa entreprenyur B. Upa sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, interes sa kapitalist a, at tubo sa entreprenyur C. Sahod sa entreprenyur, entreprenyur, upa sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista, at tubo sa entreprenyur D. Tubo sa may-ari may-ari ng lupa, sahod sa lakas-pag lakas-paggawa, gawa, upa sa kapitalista, at interes sa entreprenyur


Gamitin ang talahanayan sa ibaba sa tanong sa aytem 12. HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EXPENDITURE AT CURRENT PRICES, IN MILLION PESOS Annual 2012 and 2013 At Current Prices ITEMS

2012

2013

Growth Rate (%)) (%

Y P O C D E P E D HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EXPENDITURE

7,837,881

8,455,783

1. Food and NonNon-alcoholic alcoholic Beverages

3,343,427

3,596,677

7.6

2. Alcoholic Beverages, Tobacco

100,930

110,059

9.0

3. Clothing and Footwear

108,492

116,635

7.5

4. Housing, water, Electricity, Gas, and Other Fuels

965,753

1,062,100

10.0

5. Furnishings, Household Equipment, and Routine Household Maintenance

310,249

326,101

5.1 5. 1

6. Health

199,821

218,729

9.5

7. Transpor t

837,569

894,369

6.8

8. Communication

247,946

264,281

6.6

9. Recreation and Culture

142,851

154,391

8.1 8. 1

10. Education

302,772

334,586

10.5

11. Restaurants and Hotels

291,460

318,553

9.3

12. Miscellaneous Goods and Ser vices

986,611

1,059,301

7.4

7.9

Pinagkunan: http://www.nscb.gov.ph retrieved on 30 January 2014

( P ) 12. Alin sa sumusunod sumusunod na pahayag pahayag ang ang may katotohanan katotohanan batay sa talahanay talahanayan? an? A. Malaking bahagi ng gastos sa pagkons pagkonsumo umo ng sambaha sambahayan yan ay nagmumu nagmumula la sa edukasyon. B. Nagpakita ng pagbaba sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa pagitan ng taong 2012 2012-201 -2013. 3. C. Pinakamababa ang gastos sa s a pagkonsumo ng sambahayan sa komunikasyon. D. Nagpakita ng pagtaas sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa pagitan ng taong 2012-2013.


( U ) 13. Sa mga punto ng Production Possibilities Frontier o PPF ay maituturing na mayroong production ef ciency . Ano ang kaugnayan ng PPF sa kakapusan. Piliin ang pinakatamang sagot? A. Ang hangganan ng PPF ay nagpapa nagpapakita kita ng kakulanga kakulangan n sa mga pinagkukunang-yaman. B. Ito ang mga plano ng produksiyon upang kumita nang malaki at mabawi ang gastos sa paggawa ng produkto. C. Ang PPF ay nagpapakita ng plano ng produksiyon batay sa kakayahan ng isang ekonomiya na lumikha ng produkto. D. Sa pamamagitan ng PPF PPF ay maipakikita ang ang iba’t ibang alternatibo sa paglikha ng produkto upang magamit nang episyente ang mga limitadong pinagkukunang-yaman.

Y P O C D E P E D

( U ) 14. Ang kagustuh kagustuhan an at panganga pangangailangan ilangan ay dalawa dalawang ng magkaiba magkaibang ng konsep konsepto. to. Maituturing na kagustuhan ang isang bagay kapag higit ito sa batayang pangangailangan. Kailan maituturing na batayang pangangailangan ang isang produkto o serbisyo? A. Magagamit mo ito ito upang maging maging madali madali ang mahirap mahirap na gawain. gawain. B. Nagbibigay ito ng kasiyahan at kaginhawaan. C. Hindi mabubuhay ang tao kapag kapag wala ang mga ito. D. Makabibili ka ng maraming bagay sa pamamagitan nito.

( U ) 15. Papaano mo ipaliliwanag ang kasabihang “There isn’t enough to go around” na nagmula kay John Watson Howe? A.

B.

C.

D.

Limitado ang mga pinagkukunang-yaman kaya’t hindi ito sasapat sa pangangailangan ng tao. Walang hanggan ang pangangailangan ng tao gayundin ang mga pinagkukunang-yaman. Ang walang pakunda pakundangang ngang paggamit ng pinagkuk pinagkukunang-yam unang-yaman an ay hahantong sa kakapusan. May hangganan ang halos lahat ng pinagkukunang-yaman sa buong daigdig.

( U ) 16. Kung ikaw ay kabilang sa sistemang command economy , alin sa sumusunod ang hindi nagpapakita ng gampanin ng kasapi ng sistemang ito? A.

B.

C.

D.

Ang iyong katungku katungkulan lan sa ekonomi ekonomiya ya ay nagmumu nagmumula la sa utos ng pamahal pamahalaan aan batay sa plano. Malaya kang kumikilos ayon sa sariling interes nang walang pakikialam ng pamahalaan. Sama-samang isinasagawa ang mga gawain at pakinabang sa pinagkukunang-yaman. May kalayaan ang mamamayan ngunit may kontrol pa rin ang pamahalaan sa ilang gawain. 8


( U ) 17. Kailan masasabing matalino kang mamimili? A.

B.

C.

D.

Gumagamit ng credit card sa iyong pamimili at laging inaabangan ang pagkakaroon ng sale sale.. Segunda mano ang binibili upang makamura at makatipid sa pamimili na pasok sa badyet. Sumusunod sa badyet at sinusuri ang presyo, sangkap, at timbang ng produktong binibili. Bumibili nang labis sa pangangailangan pangangailang an upang matiyak na hindi mauubusan sa pamilihan.

Y P O C D E P E D

( U ) 18. Sa papaanong paraan mo maitataguyod ang karapatan sa tamang impormasyon? A. Pag-aralan ang nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami, at komposisyon ng produkto. B. Palaging pumunta sa timbangang-bayan upang matiyak na husto ang biniling produkto. C. Pahalagahan ang kalidad at hindi ang tatak ng produkto o serbisyong bibilhin. D. Palagiang gumamit ng recycled na produkto upang mapangalagaan ang kapaligiran.

( U ) 19. Ano ang ipinahihiwa ipinahihiwatig tig ng ilustrasyon ilustrasyon sa ibaba ibaba ukol sa produksiy produksiyon? on? A.

B.

C.

D.

Ang produksiy produksiyon on ay isang proseso ng pagsasama-sama ng output tulad ng produkto at serbisyo ubang mabuo ang input tulad tulad ng lupa, paggawa, kapital, at kakayahan ng entreprenyur. Ang produksiyon ay ang proseso ng pagsasasama-sama ng mga input tulad ng lupa, lakas-paggawa, kapital, at entreprenyur upang makabuo ng produkto at serbisyo. Magaganap lamang ang produksiyon kung kompleto ang mga salik na gagamitin dito. Magiging mas produktibo ang produksiyon kung mas marami ang lakaspaggawa kaysa sa mga makinarya.

Input

Proseso

Output

•

• • • •

Lupa Paggawa Kapital o Puhunan Entrepreneurship Entrepreneurship

•

Pagsasama-sama ng materyales, entrepreneurship paggawa, kapital, at entrepreneursh entrepreneurship ip

Kalakal o serbisyo pangkunsumo; Kalakal o serbisyo na gamit sa paglikha ng ibang produkto


( U ) 20. Alin sa sumusuno sumusunod d ang hindi nagpapahayag nagpapahayag ng kahalagahan kahalagahan ng produksiyon sa pang-araw-araw na pamumuhay? A. Ang produksi produksiyon yon ang pinagmu pinagmumulan mulan ng mga produktong kailanga kailangang ng ikonsumo sa pang-arawaraw B. Ang produksiyon ay lumilikha ng trabaho. C. Ang pagkonsumo ang nagbibigay-daan sa produksiyon ng produkto at serbisyo, kaya dahil dito masasabing mas mahalaga ang produksiyon kaysa sa pagkonsumo. D. Ang mga kinita mula sa bawat salik ng produksiyon ay nagagamit ng sambahayan sa pagbili ng produkto at serbisyo.

Y P O C D E P E D Mga Sagot:

1. D 2. A 3. C 4. A 5. B 6. D 7. Maar Maaring ing walang sagot 8. A or C 9. B 10. C

11. B 11. 12. D 13. D 14. C 15. A 16. B 17.. C 17 18. A 19. B 20. C


PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG

Ang pag-aaral ng Ekonomiks ay nahahati sa dalawang pangunahing sangay: ang Maykroekonomiks (Microeconomics) ( Microeconomics) at Makroekonomiks (Macroeconomics) (Macroeconomics).. Layunin ng mga ito na maunawaan ang Ekonomiks sa pamamagitan ng maliit (micro) at malawak (macro) (macro) na na dimensiyon ng ekonomiya. Kung kaya’t, ang pag-aaral nito ay lubhang mahalaga para sa atin sapagkat ang anumang pagbabago sa galaw ng ekonomiya, maging sa usaping lokal o internasyonal man, ay may malaking epekto sa atin bilang mga tao na may pangangailangang dapat matugunan.

Y P O C D E P E D

Kaugnay ng pagtugon sa ating pangangailangan, naitanong mo na ba sa iyong sarili kung paano mo ito maisasakatuparan? Saan ka makakakuha ng mga ito? Sa puntong ito, malaking usapin ang apat na pangunahing katanungang pang-ekonomiko: pang-ekonomiko: 1) Ano-ano ang produktong ipoprodyus? 2) Gaano karami ang ipoprodyus? 3) Paano ito ipoprodyus? at 4) Para kanino ito ipoprodyus?. Ang mga katanungang pangekonomikong ito ang siyang pinagmumulan kung bakit ang konsepto ng demand at demand at supply sa sa ekonomiks ay nagaganap at ang mabisang mekanismo para maunawaan ang takbo nito ay ang interaksiyon ng mga ito sa pamamagitan ng pamilihan. pamilihan. Ang pangunahing pokus ng modyul na ito ay ang ugnayan at interaksiyon ng demand at demand at supply , elastisidad, at pamilihan at iba’t ibang estruktura nito, at ang ugnayan ng pamilihan at pamahalaan. Dahil dito, ikaw bilang guro at bahagi ng pambansang ekonomiya, mahalagang iyong gabayan ang mga mag-aaral upang kanilang masuri at tuklasin kung paano naaapektuhan ang pangangailangan at kagustuhan ng sambahayan at bahay-kalakal tungo sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.

PAMANTAYAN SA PAGKATUTO

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Naipamamalas ng mag-aaral ang pagunawa sa mga pangunahing kaalaman sa ugnayan ng puwersa ng demand , supply , at sistema ng pamilihan bilang batayan sa matalinong pagdedesisyon ng konsyumer at bahay-kalakal tungo sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.

Ang mga mag-aaral ay kritikal na nakapagsusuri sa mga pangunahing kaalaman sa ugnayan ng puwersa ng demand , supply , at sistema ng pamilihan bilang batayan sa matalinong pagdedesisyon ng konsyumer at bahay-kalakal tungo sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.


Sa araling ito, inaasahan na iyong gagabayan ang mga mag-aaral upang matutuhan ang sumusunod: •

ARALIN 1: DEMAND

•

•

ARALIN 2:

•

Nailalapat ang kahulugan ng demand sa sa pang-araw-a pang-araw-araw raw na pamumuhay ng bawat pamilya Nasusuri ang mga salik na nakaaapekto sa demand Matalinong nakapagpapasya nakapagpapasya sa pagtugon sa mga pagbabago ng salik (factors ( factors)) na nakaaapekto sa demand Naiuugnay ang tugon ng mga mamimili sa pabagobagong presyo ng mga produkto at serbisyo batay sa konsepto ng price ng price elasticity of demand of demand

Y P O C D E P E D

ELASTISIDAD NG DEMAND (PRICE ELASTICITY OF DEMAND)

•

•

ARALIN 3:

SUPP LY AT SUPPL ELASTIDIDAD NG SUPPLY (PRICE ELASTICITY OF SUPPLY)

•

•

•

•

ARALIN 4:

INTERAKSIYON NG DEMAND DEMAN D AT AT SUPPLY

•

•

•

ARALIN 5:

ANG PAMILIHAN AT MGA ESTRUKTURA NITO

•

•

•

ARALIN 6:

UGNAYAN NG PAMILIHAN AT PAMAHALAAN

•

Naiisa-iisa at nasusuri ang iba’t ibang uri ng elastisidad ng demand Nasusuri ang mga salik na nakaaapekto sa supply Matalinong nakapagpapasya nakapagpapasya sa pagtugon sa mga pagbabago ng salik na nakaaapekto sa supply

Naiuugnay ang tugon ng mga mamimili sa pabagobagong presyo ng mga produkto at serbisyo batay sa konsepto ng price ng price elasticity of supply supply

Naiisa-iisa at nasusuri ang iba’t ibang uri ng elastisidad ng supply

Naipaliliwanag ang interaksiyon ng demand at Naipaliliwanag at supply sa sa kalagayan ng presyo at ng pamilihan Nasusuri ang mga epekto ng shortage shortage at at surplus surplus sa sa presyo at dami ng kalakal at paglilingkod sa pamilihan

Naimumungkahi ang paraan ng pagtugon/kalutasan sa Naimumungkahi mga suliraning dulot ng kakulangan at kalabisan Naipaliliwanag Naipaliliwa nag ang kahulugan ng pamilihan

Napahahalagahan ang bahaging ginagampanan ng pamilihan sa pagtugon sa pang-araw-araw na pangangailangan pangangaila ngan ng mga tao

Nauunawaan ang konsepto ng Estruktura ng pamilihan

Nasusuri ang iba’t ibang Estruktura/sistema ng pamilihan na tumutugon sa maraming pangangailangan ng mga tao Napapangatwiranan ang kinakailangang pakikialam at regulasyon ng pamahalaan sa mga gawaing pangkabuhayan pangkabuhaya n sa iba’t ibang estruktura ng pamilihan upang matugunan ang pangangailangan ng mga mamamayan


GRAPIKONG PANTULONG SA ARALIN

MAYKROEKONOMIKS

Y P O C D E P E D SAMBAHAYAN

BAHAY-KALAKAL

DEMAND

SUPPLY

INTERAKSIYON NG DEMAND AT SUPPLY


PANIMULANG PAGTATAYA Basahin at unawain ang sumusunod na pahayag/katanungan. Bilugan ang titik ng tamang sagot.

(K)

1.

Isa sa mahalagang elemento na sinusuri sinusuri sa pag-aaral ng Maykroekonomiks ay ang konsepto ng demand na isinasagawa o nagmumula sa mga konsyumer. Alin sa sumusunod ang tamang pagpapakahulugan pagpapakahul ugan sa konsepto ng demand ? A. Ito ay tumutukoy sa mga produktong kahalili ng mga pangangailan pangangailangan gan ng isang konsyumer. B. Ito ay tumutukoy tumutukoy sa dami ng produkto na handa (willing) (willing) at at kayang (able) bilhin ng mga konsyumer sa iba’t ibang halaga o presyo. C. Ito ay tumutukoy sa kabuuang kabuuang dami ng produkto produkto na mabibili sa bawat bawat presyo kung ang konsyumer ay makakabili ng lahat ng kanilang pangangailangan. D. Ito ay tumutukoy sa dami ng produkto na handa at kayang bilhin ng ng prodyuser sa iba’t ibang presyo.

(P)

Y P O C D E P E D

2.

Ayon sa batas ng demand , alin sa sumusunod na pahayag ang malinaw na magpapaliwanag ng graph tungkol sa ugnayan ng presyo at demand ng ng mga konsyumer?

A. Kaunti ang mabibili mabibili ng mga konsyumer konsyumer kapag mataas ang ang presyo. B. Maraming mabibili mabibili ang mga konsyumer konsyumer kapag mataas mataas ang presyo. presyo. C. Habang tumataas ang presyo, bumababa ang demand ng mga konsyumer. D. Habang tumataas ang presyo, tumataas ang demand ng ng mga konsyumer. konsyum er. PRESYO

2 1

(U)

3.

4.

4

DAMI

Kapag ang kurba ng demand ay ay gumagalaw mula itaas, pababa, at pakanan o downward sloping, ito sloping, ito ay nagpapahiwatig ng/na ___________________.

A. B. C. D.

(U)

2

walang kaugnayan kaugnayan ang demand sa sa presyo hindi nagbabago ang presyo presyo ayon sa demand negatibong ugnayan ng ng presyo sa dami ng demand positibong ugnayan ng presyo sa dami ng demand

Ang ganap na di-elastikong demand ay mayroong coefcient na zero, ibig sabihin walang nagaganap na pagtugon ang Qd kahit pa tumaas ang presyo. Ano ang ipinapahiw ipinapahiwatig atig nito? A. May mga produkto tayong madaling hanapan ng pamalit kaya kahit tumaas ang presyo nito makabibili pa rin tayo ng alternatibo para dito. 72


B. Kapag ang produkto ay labis labis na tumaas ang presyo at hindi naman naman masyadong kailangan, maaari ng ipagpaliban muna ang pagbili nito. C. May mga produkto produkto na kahit mataas mataas ang presyo presyo ay kailangan kailangan mong bilhin bilhin sapagkat wala itong pamalit. D. May mga produktong produktong walang epekto sa atin kahit hindi natin natin ito bilhin.

(U)

5.

Si Juanito ay nakagawian ng bumili ng bananacue bananacue tuwing recess recess.. Nang minsang tumaas ng tatlong piso ang paborito niyang banana que, que, hindi na muna siya bumili at sa halip ay naghanap na lamang ng ibang mabibili sa canteen.. Ano ang ipinahihiwatig ng demand ni canteen ni Juanito para sa banana que? que?

Y P O C D E P E D

A. Ang demand sa bananacue ay hindi-elastiko sapagkat si Juanito ay tumugon ng malaki sa pamamagitan ng pagbabawas ng demand para para sa bananacue bananacue.. B. Ang demand sa sa bananacue ay elastiko sapagkat si Juanito ay tumugon na ng malaki sa pamamagitan ng pagbabawas ng demand para sa bananacue.. bananacue C. Ang demand sa sa bananacue ay unitary sapagkat sapagkat ang dami ng ibabawas na demand sa bananacue ay kasing dami ng demand sa pamalit na bananacue ni Juanito. D. Ang demand sa bananacue ay ganap na hindi-elastiko dahil hindi makakatagal si Juanito na hindi kumain ng bananacue bananacue sa sa loob ng isang linggo.

(K)

6.

Sa Ekonomiks, pinag-aaralan kung paano matutugunan ang walang walang katapusang pangangailangan ng tao. Ang gawaing ito ay tungkulin ng prodyuser. Ano ang tawag sa dami ng produkto na handa at kayang ipagbili ng mga prodyuser?

A. demand B. ekwilibriyo

(P)

7.

C. produksiyon D. supply D. supply

May patahian patahian si Aling Noemi Noemi ng ng mga kumot at punda ng unan unan sa Cagayan De Oro. Noon ay nakagagawa lamang siya ng 5 pirasong kumot at 10 pirasong punda ng unan sa isang araw. Ngunit nang gumamit siya ng hispeed sewing machine ay halos magtriple ang kaniyang produksiyon kaya ibinaba niya ang presyo. Piliin ang grapikong paglalarawan sa pagbabagong ito?


(U)

8.

Upang masabing supply , kailangang may kagustuhan at kakayahan na ipagbili ng prodyuser prodyuser ang isang uri ng produkto. Halimbawa, may may 30,000 lata ng sardinas ang kailangan sa pamilihan. Ayon sa datos, mayroong 10 kompanya ng sardinas ngunit sa bilang na ito, 6 lamang ang nais gumawa ng kabuuang 20,000 lata ng sardinas kung ipagbibili ito sa presyong Php10.00. Batay sa pahayag, ilan ang maitatalang supply ng ng sardinas? A. 6 B. 10

(K)

9.

C. 20 000 D. 30 000

Malaki ang papel papel ng ng pamahalaan pamahalaan upang mapanatili ang katatatagan katatatagan ng ng presyo sa pamilihan. Alin sa sumusunod ang nagpapaliwanag nagpapaliwanag nito?

Y P O C D E P E D

A. Panghuhuli sa sa illegal vendors na vendors na nagkalat sa paligid B. Pagtatakda ng price ng price ceiling ceiling at at oor price upang magkaroon ng gabay sa presyo ng mga bilihin C. Pagtataguyod ng mga batas sa pangangalaga sa karapatan ng mga konsyumer D. Patuloy na panghihikayat panghihikayat sa mga maliliit na negosyante na palawakin palawakin pa ang negosyo

( K ) 10.

Kung ang ang presyo ng isang pangunahin pangunahing g produkto ay labis labis na mataas at at hindi na makatarungan para sa mga konsyumer dahil sa mapang-abusong gawi ng mga may-ari ng prodyuser, gumagawa ng hakbang ang pamahalaan upang matugunan ito. Nakikialam ang pamahalaan sa pagpepresyo sa pamilihan. Ano Ano ang tawag sa patakaran ng pagtatakda ng pinakamataas na presyo ng mga produkto o serbisyo?

A. price ceiling A. price B. oor prices

( P ) 11.

C. market clearing price D. price support

Ang presyong mababa sa ekwilibriyo ay ipinatupad ng pamahalaan upang mabigyang-proteksiyon ang mga mamimili. Ano ang magiging epekto sa pamilihan kung ang pamahalaan ay magpapatupad ng price ceiling na Php1? Gamitin ang graph graph sa sa ibaba upang masagutan ang katanungan.

A. Sa pagpapatupa pagpapatupad d ng price ceiling, ceiling, ang ang pamilihan ay makararanas ng ekwilibriyo. B. Ang pagpapatupa pagpapatupad d ng price ceiling ay ay makapagdudul makapagdudulot ot ng disekwilibri disekwilibriyo yo sa pamilihan. Ito ay lilikha ng shortage na 12 yunit ng produkto. 74 All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

C. Ang pagpapatupad ng ng price price ceiling ay ay makapagdudu makapagdudulot lot ng disekilibriyo sa pamilihan. Ito ay lilikha ng surplus surplus na na 6 na yunit ng produkto. D. Walang mangyayaring shortage at surplus surplus sa pamilihan sapagkat mabisa ang polisiya ng pamahalaan.

(P)

12. Ano ang nais ipakita ng tsart sa ibaba para para sa konsyumer at prodyuser sa pagtatakda ng price support at at price price control ng ng pamahalaan? Nais ng pamahalaan na: DEPARTMENT OF TRADE AND INDUSTRY (DTI)

Y P O C D E P E D PAMILIHAN

PRICE CONTROL

KONSYUMER

PRICE SUPPORT

MALIIT NA PRODYUSER AT MAGSASAKA

A. kontrolin ang presyo presyo ng mga bilihin bilihin sa pamilihan. B. maipakita ng pamahalaan ang kanilang pagtupad sa tungkulin. C. matamo ang layunin ng ekwilibriyo. D. tulungan ang konsyumer at maliit na prodyuser.

(U)

13. Nagaganap ang ang ekwilibriyo sa pamilihan kapag kapag sa iisang presyo presyo pantay ang dami ng quantity demand sa quantity supply . Sa kalagayang ito, ano ang implikasyon ng pagkakaroon ng ekwilibriyo sa pamilihan? A. Sa presyong ekwilibriyo, parehong nasiyahan ang konsyumer at prodyuser sapagkat ang dami ng nais bilhin ng mga konsyumer ay kasindami ng nais ibenta ng mga prodyuser. B. Sa presyong presyong ito, may may labis na supply sapagkat sapagkat maaaring magtaas ng presyo ang mga prodyuser upang tumaas ang kita. C. Sa presyong ito, parehong masaya ang konsyumer at prodyuser sapagkat tumaas man ang presyo, kaunti na lamang ang bibilhin ng mga konsyumer. D. Sa presyong ito, hindi nasiyahan ang konsyumer konsyumer dahil ang labis na demand ay ay hindi napupunan ng labis na supply .


(U)

14. Alin ang nagpapaliwanag nagpapaliwanag kung kung bakit mahal ang bulaklak bulaklak na rosas sa tuwing tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso? A. Dahil sa okasyon, tumataas ang demand ng ng mga konsyumer sa rosas kaya lumilipat ang kurba ng demand sa kanan na nagreresulta sa pagtaas ng presyo nito. B. Dahil sa tuwing tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso, Puso, nagkakasundo ang mga konsyumer at prodyuser na itaas ang presyo sapagkat pareho naman silang nakikinabang dito. C. Tanggap ng mga konsyumer ang pagtaas ng presyo ng rosas tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso sapagkat hindi matatawaran ang kasiyahang natatamo ng mga konsyumer sa pagbibigay ng rosas sa kanilang mga mahal sa buhay. D. Tuwin Tuwing g sasapit ang Araw ng mga Puso, itinatago itinatago ng mga prodyuser prodyuser ang panindang bulaklak upang lalong tumaas ang presyo nito.

(K)

Y P O C D E P E D

15. Lahat tayo ay kinikilala kinikilala bilang mga konsyumer na na may mga pangangailangan pangangailangan subalit hindi lahat ay may kakayahang maging prodyuser o gumawa ng mga produkto o serbisyo na tutugon sa ating mga pangangailangan. Ano ang tawag sa lugar kung saan ang mga konsyumer at prodyuser ay nagtatagpo at nagkakaroon ng palitan sa pamamagitan ng itinakdang presyo ng mga produkto? A. B. C. D.

(P)

department store pamilihan talipapa tiangge

16. Alin sa sumusunod na na larawan ang industriyang industriyang hindi kabilang sa estrukturang oligopolyo? A.

B.

C.

D.

Pinagkunan: Pinagkunan: http://3.bp.blogspot.com/-sKmZsEUVBLI/UoLK7dyZI3I/AAAAAAAAJ88/FxkWDVS2f_8/s1600/ telcoph+logo.png Retrieved on: November 7, 2014 http://4.bp.blogspot.com/-xEQmgJXTrRw/Uml0-KcEoII/ AAAAAAAAAAw/pxoQqzcIxUs/s1600/Shell-Logo.jpg AAAAAAAAAAw/pxoQqzcIxUs/s1600/Shell-Logo.j pg Retrieved on November 7, 2014; http://2.bp.blogs http://2.bp.blogspot.com/-S-wopot.com/-S-woMsJijQ/T8kX87eYv3I/AAAAAAAAACo/Yv_hI-kHjeg/s1600/ MsJijQ/T8kX87eY v3I/AAAAAAAAACo/Yv_hI-kHjeg/s1600/LunaJ_caltex.jpg LunaJ_caltex.jpg Retrieved on November 7, 2014 http://bigbasket.com/media/uploads/p/l/16175 basket.com/media/u ploads/p/l/161754_1-tide-plus-de 4_1-tide-plus-detergent-powder tergent-powder.jpg .jpg Retrieved on November 7, 2014


Para sa bilang 17 suriin ang sumusunod na larawan.

Y P O C D E P E D

Pinagkunan: http://m.abante-tonite.com/issue/dec2013/pictures/t-27-08-2.jpg Retrieved on November 7 , 2014; http://media.philstar. com/images/pilipino-star-ngayon/bans com/images/pilipino-s tar-ngayon/bansa/20140917/pork a/20140917/pork-separate-from-non -separate-from-non-pork-products-pork-products-3.jpg 3.jpg Retrieved on: November 7, 2014; https://i1.ytimg.com/vi/GQXyH2XOcD8/hqdefault.jpg Retrieved https://i1.ytimg.com/vi/GQXyH2XOcD8/hqdefault.jpg Retrieved on: November 7, 2014; https://i1.ytimg.com/vi/KhKdagSq1dc/hqdefault. jpg Retrieved jpg Retrieved on: November 7, 2014

(P)

17. Batay sa iyong pagsusuri, pagsusuri, sa anong anong estruktura ng pamilihan pamilihan nabibilang nabibilang ang mga larawang nasa itaas? A. B. C. D.

monopolyo oligopolyo ganap na kompetisyon monopolistikong monopolistikon g kompetisyon


(P)

18. Kung iyong susuriin susuriin ang dalawang dalawang dayagram ng estruktura estruktura ng pamilihan sa ibaba, alin sa dalawang ito ang sa tingin mo ay may kakayahan na itakda ang presyo sa pamilihan? MONOPOLYO

Iisa ang prodyuser

MONOPSONYO

Kayang hadlangan ang kalaban

Kailangan ng produkto at serbisyo

Iisa ang konsyumer

Y P O C D E P E D Walang pamalit na produkto at serbisyo

Walang ibang maaaring bumili ng produkto at serbisyo

A. monopolyo, sapagkat sapagkat walang pamalit pamalit ang mga produkto produkto B. monopsonyo, sapagkat iisa lamang lamang ang konsyumer C. pareho lamang sapagkat ang mga katangian katangian ng dalawang dalawang estrukturang ito ay kabilang sa hindi ganap na kompetisyon. D. wala ni isa man sa dalawang anyo ng pamilihan sapagkat ang pagbili naman ng produkto at serbisyo ay nasa desisyon pa rin ng konsyumer

(U)

19. Ang pamilihang pamilihang may ganap ganap na kompetisyon kompetisyon ang sinasabing pinakamodelo pinakamodelong ng estruktura ng pamilihan dahil sa dami ng nagbebenta o dami ng konsyumer. Ang sumusunod ay katangian katangian ng estrukturang estrukturang ito maliban sa A. B. C. D.

(U)

malayang kalakalan kalakalan sa bilihan bilihan may kakaibang produkto maraming prodyuser at konsyumer konsyumer malayang paggalaw paggalaw ng mga sangkap pamproduksiyon

20. Ang pamilihan ay sinasabing may ganap na kompetisyon kapag ang sinomang prodyuser ay walang kapangyarihan na palitan o baguhin ang presyo sa pamilihan. Paano nakatutulong ang ganap na kompetisyon sa pamilihan? A. sumisigla ang kompetisyon sa pamilihan dahil marami ang konsyumer at prodyuser B. napapababa ng prodyuser ang kalidad ng kanilang produkto C. nakakakuha ng malaking malaking tubo ng mga prodyuser D. hindi nakakahikayat nakakahikayat sa mga mga prodyuser na magpasok ng produkto


PANIMULA Ang araling ito ay nakatuon sa pag-aaral ng demand bilang bilang isa sa mga batayang kaisipan sa Ekonomiks. Tinalakay sa naunang yunit na ang efcient na pagpili at paggamit ng mga pinagkukunang-yaman ang diwa sa pag-aaral ng asignaturang ito. Sa yunit na ito, ipakikilala ang dalawang mahalagang konsepto sa Ekonomiks, ang demand at at supply . Sa pag-aaral ng demand , iyong gabayan ang mga mag-aaral upang kanilang malaman bilang isang mamimili kung paano maipakikita ang kagustuhan at kakayahang bumili ng mga produkto at serbisyo bilang tugon sa kanilang mga pangangailangan.

Y P O C D E P E D

Iyong gagabayan ang mga mag-aaral sa araling ito upang kanilang matutuhan ang mga mga salik salik na na nakaaapekto nakaaapekto sa demand at at kung paano ito nagbabago dahil sa presyo. May inihandang mga gawain gawain na tataya sa kanilang mga kaalaman hinggil hinggil sa aralin. Inaasahan na bilang guro ay mahihikayat mo ang mga mag-aaral na pagyamanin nila ang kanilang kaalaman upang maunawaan kung paano ang demand at at mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong matalinong pagdedesisyon pagdedesisyon ng konsyumer konsyumer at prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran.

ARALIN 1 DEMAND

ALAMIN

Matapos mong maituro sa mga mag-aaral ang konsepto ng produksiyon, mga salik nito, at ang mga organisasyon ng negosyo sa naunang mga aralin, sa bahaging ito naman ay gagabayan mo sila upang tuklasin ang tungkol sa konsepto ng demand. Upang higit na maging masaya at makabuluhan ang bahaging ito ay simulan mong pasagutan ang susunod na gawain.


Gawain 1: BILI AKO NO’N, BILI AKO N’YAN N’YAN Ipasuri ang nilalaman ng bubble thought sa ibaba at atasan ang mga mag-aaral na sagutan ang mga pamprosesong tanong.

Y P O C D E P E D

Pamprosesong Tanong:

1. Ano-ano ang ipinahihiwat ipinahihiwatig ig ng mga bubble thought ? 2. Anong konsepto sa ekonomiks ang inilalarawan inilalarawan sa mga bubble thought ? Gawain 2: JUMBLED LETTERS

Ipaayos ang mga ginulong letra sa sa puzzle puzzle box upang upang maibigay ang hinihinging kasagutan sa mga gabay na tanong. Maaari mong atasan ang mga mag-aaral na balikan ang kanilang mga napag-aralan sa mga naunang aralin upang madali nilang masagot ang katanungang nakapaloob dito. Kung kanilang maisasaayos nang tama ang mga letra sa puzzle sa puzzle ay ay may mabubuo silang salita sa unang kolum nito. 1.

A

P

Y

G

O

D

I

R

E

2.

N

I

M

E

S

O

K

O

K

3.

W

A

M

O

L

S

4.

A

K

Y

O

S

N

L

A

O

5.

S

O

N

G

O

Y

E

6.

T

R

I

D

I

S

B

U

S

M

A

O

Y

N

Mga Gabay na Tanong: 1. 2.

Ano ang tawag sa pag-aaral tungkol sa sa uri, kalidad, at balangkas balangkas ng populasyon? Anong sangay ng agham panlipunan ang tungkol sa efcient na na pagpili at paggamit ng mga pinagkukunang-yaman? pinagkukunang-yaman? 80


3.

Sino ang ang isa sa bumuo bumuo ng ng teorya hinggil sa herarkiya herarkiya ng ng pangangailanga pangangailangan n ng tao? 4. Ano ang tawag tawag sa pamamaraan pamamaraan ng ng paglalaan paglalaan ng takdang takdang dami ng ng pinagkukunang-yaman pinagkukunan g-yaman ayon sa pangangaila pangangailangan ngan at kagustuhan ng tao? 5. Ito ay tumutukoy sa anumang anumang gawaing pang-ekonomi pang-ekonomiya ya na ang layunin layunin ay magkamit ng kita o tubo. 6. Ano ang katawagan katawagan sa pamamaraan ng ng pagbabahagi pagbabahagi ng kabuuang yaman yaman o kita ng lipunan sa bawat indibidwal o sa mga salik ng produksiyon tulad ng lupa, paggawa, kapital, at entrepreneurship? entrepreneurship?

Y P O C D E P E D Pamprosesong Tanong: 1. 2.

Anong salita ang nabuo mula sa unang hanay pababa? Ano ang iyong paunang pagkaunawa sa salitang demand ?

Sa susunod na bahagi ay pasasagutan mo ang isang tsart upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa konsepto ng demand .

Gawain 3: I – R – F (Initial-Rened-Final Idea) Chart

Ipasulat sa unang kolum (Alam Ko Ngayon) ng tsart ang sagot ng mga magaaral sa tanong na nasa kahon. Paano ang demand at mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong pagdedesisyon pagdedesisyo n ng konsyumer at prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran?

Alam Ko Ngayon

Nadagdag Kong Kaalaman

Ito Na ang Alam Ko

Matapos mong gabayan ang mga mag-aaral sa kanilang paunang kaalaman tungkol sa paksang demand at at ang mga salik na nakaaapekto rito, ihanda ang iyong sarili para sa susunod na bahagi ng aralin. Ito ay upang higit mong maipaliwanag sa kanila ng mas malawak ang konsepto ng demand .


PAUNLARIN

Matapos matiyak ang inisyal na kaalaman ng mga mag-aaral, inaasahan sa bahaging ito na mas lalawak pa ang kanilang kaalaman at pang-unawa tungkol sa konsepto ng Demand. Ipabasa ang mga teksto at ipagawa ang mga nakahandang gawain na makatutulong upang kanilang masagot kung paano makatutulong sa paggawa ng matalinong pagdedesisyon ng konsyumer at prodyuser ang kaalaman sa puwersa ng demand sa sa pagkamit ng pambansang kaunlaran. Halina’t pasimulan mo na ang mga gawain!

Y P O C D E P E D

Mula sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral sa kanilang modyul hinggil sa konsepto ng demand ay ay pasagutan mo ang sumusunod na gawain.

Gawain 4: COMPLETE IT!

Ipakompleto ang mga katawagan at konseptong tinutukoy ng sumusunod na pangungusap. Ipasulat ang mga akmang letra sa patlang upang mabuo ang salita. pangungusap.

1. _ _ _ A _ _ tumutukoy sa dami dami ng produkto at at serbisyong gusto gusto at kayang bilhin ng mga mamimili. 2. _ _ _ A _ _ _ _ _ _ A _ _ nagsasaad na mayroong magkataliwas na 2. _ ugnayan sa pagitan ng presyo at quantity demanded. 3. _ _ _ _ A _ _ D _ _ _ _ _ grapikong paglalarawan ng presyo at quantity demanded . 4. _ _ _ E _ _ _ _ _ _ I _ _ _ ipinagpapalag 4. _ ipinagpapalagay ay na ang presyo lamang ang salik na nakaaapekto sa pagbabago ng quantity demanded, habang ang ibang salik ay hindi nagbabago. 5. _ N _ _ _ _ _ _ _ _ _ T nagpapahaya 5. _ nagpapahayag g na mas malaki ang halaga ng kinikita kapag mas mababa ang presyo.


Gawain 5: 5: DEMAND READING Palagyan ng (√) ang kolum ng Sang-ayon, kung naniniwala ang mag-aaral na tama ang pahayag tungkol sa konsepto ng demand at lagyan naman ng (X) ang kolum kung sila ay Di sang-ayon.

Pahayag

Sang-ayon

Di sang- ayon

1. Ang demand ay ay tumutukoy sa dami ng produkto o serbisyo na gusto at kayang bilhin ng mamimili sa iba’t ibang presyo sa isang takdang panahon.

Y P O C D E P E D 2. Ang ugnayan ng presyo at quantity demanded ay maaaring ipakita gamit ang demand schedule, schedule , demand curve, curve , at demand function. function .

3. Ayon sa Batas ng Demand, ang presyo at quantity demanded ay ay mayroong tuwirang relasyon. 4. Ang ceteris paribus assumption ay assumption ay ginagamit upang ipagpalagay na ang presyo lamang ang salik na nakaaapekto sa pagbabago ng quantity demanded habang habang ang ibang salik ay hindi nagbabago o nakaaapekto rito.

5. Ang income effect ay nagpapahayag na kapag tumaas ang presyo ng isang produkto, ang mga mamimili ay hahanap ng mas murang pamalit dito.

Gawain 6: I3: I-DEMAND, ITALA, ITALA, at IKURBA

Ipagpalagay na katatapos lamang ng klase ng mag-aaral sa Physical Education. Nagkataong may tinda ng buko juice sa juice sa kantina. Ilang baso ng buko juice ang juice ang handa at kaya nilang bilhin sa presyong Php6, Php8, Php10 hanggang Php14 kada baso. Ipatala ito sa kolum ng Qd. Ipalagay sa talahanayan ang dami ng quantity demanded sa bawat presyo upang mabuo ang demand schedule. schedule. Ipagpalagay na ang demand function ay function ay Qd = 50 - 2P. Pagkatapos nito ay ipakita ito sa pamamagitan ng paggawa ng demand curve at sagutan ang mga pamprosesong tanong sa ibaba.

Demand Schedule para sa Baso ng Buko Juice

Presyo Bawat Baso

Quantity Demanded

Php6

Php8 Php10 Php12 Php14


Pamprosesong Tanong: 1. 2. 3.

Ilan ang quantity demanded sa presyong Php6.00? Ano ang naging pagbabago sa quantity demanded nang tumaas ang presyo mula Php8.00 papuntang Php14.00? Ipaliwanag ang sagot. Ipaliwanag sa sariling sariling pangungusap ang isinasaad ng batas batas ng d emand batay sa nabuo mong demand schedule at schedule at demand curve.

Gawain 7: MAG-COMPUTE TAYO! Mula sa datos na nasa ibaba, ipakompleto ang talahanayan upang maipakita ang demand demand schedule.

Y P O C D E P E D

A. Demand A. Demand Function: Qd= 300 – 20P P

Qd

1

280

5

200

6

180

10

100

15

0

B. Demand Function: Function: Qd = 750 – 10P P

Qd

15

600

30

450

45

300

60

150

75

0

Gawain 8: GRAPHIC ORGANIZER

Mula sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral tungkol sa “Iba pang mga Salik na Nakaaapekto sa Demand,” papunan ang graphic graphic organizer organizer sa sa ibaba at pasagutan ang mga pamprosesong tanong:

Mga Salik na nakaapekto sa Demand


Pamprosesong Tanong: 1. Ano-ano ang salik na nakakaimpluw nakakaimpluwensiya ensiya sa demand ? 2. Alin sa mga salik ang makapagdudu makapagdudulot lot ng ng paggalaw paggalaw sa demand curve curve? ? Sa paglipat ng demand curve? curve? Paano naiiba ang salik na presyo sa ibang salik? 3. Ano ang ang katangian katangian na dapat taglayin ng isang isang mamimili mamimili sa pagtugon sa pagbabago sa mga salik ng demand? Gawain 9: DEMAND UP, DEMAND DOWN! Ipakita ang pagbabagon pagbabagong g magaganap sa sa demand para sa isang produkto

Y P O C D E P E D batay sa mga pagbabago ng sumusunod na salik. Ipasulat sa patlang ang tataas ang demand at at ↓ kung bababa ang demand .

↑ kung

_____ 1. Bandwagon effect , mabilis na pagdami ng populasyon (potensyal na demand) _____ 2. Paglak Paglakii ng kita (nakatuon sa normal goods) goods) _____ 3. Pagbaba Pagbaba ng kita (nakatuon sa inferior goods) goods) _____ 4. Pagiging Pagiging lipas sa uso ng isang produkto _____ 5. Inaasahan Inaasahan ng mga mamimili na tataas ang presyo _____ 6. Pagbaba ng presyo presyo ng produktong komplementaryo komplementaryo _____ 7. 7. Pagtaas ng presyo ng produktong pamalit _____ 8. 8. Inaas Inaasahan ahan ng mga mamimili na bababa ang presyo _____ 9. Pagtaas ng presyo ng produktong komplementaryo ____ 10. Pagbaba ng presyo ng produktong pamalit

Gawain 10: SA KANAN O SA KALIWA?

Gamit ang mga sitwasyong nakalahad sa talahanayan, ipasuri at ipaliwanag ang maaaring maging epekto o kahihinatnan ng demand sa produkto. Atasan ang mga mag-aaral na gumuhit ng graph graph na na lilipat sa kanan kung dadami ang demand at at graph na lilipat sa kaliwa kung bababa ang demand .

Produkto

1. Bigas

Graph

Sitwasyon

Pananalasa ng malakas na bagyo sa malaking bahagi ng Luzon

P

D

Q

2..Gasolina 2

Patuloy na pagtaas ng presyo ng gasolina sa pandaigdigang pamilihan.

P

D Q


3. bakuna laban sa tigdas

Pagdeklara ng outbreak ng ng tigdas ng Kagawaran ng Kalusugan sa maraming lugar sa bansa

P

D Qd

4. Cellphone load

Kabi-kabilang unlitext at unlicall promo ng mga telecommunication companies sa bansa

P

Y P O C D E P E D D

Q

5. corned beef (ipagpalagay (ipagpalaga y na normal good )

Pagtaas ng kita

P

D

Q

Gawain 11: I-R-F (Initial, Revised, Final) CHART

Ipasulat sa ikalawang kolum ang sagot ng mga mag-aaral sa tanong na nasa loob ng kahon. Paanong ang demand at mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong pagdedesisyon ng konsyumer konsyumer at prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran? kaunlaran? Alam Ko Ngayon


Ito Na ang Alam Ko

Matapos mong mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa demand at ang mga salik nito, maaari mo na silang gabayan sa susunod na bahagi ng aralin para sa mas malalim na pag-unawa ng konsepto ng demand .

PAGNILAYAN

Sa bahaging ito ng aralin ay gagabayan mo ang mga mag-aaral para sa mas malalim na pag-unawa sa aralin. Ipaunawa sa kanila na kailangan ng masusing pagsusuri, sariling pagbabalangkas at pag-oorganisa ng konsepto, at aktibo at produktibong pakikilahok sa mga talakayan at pangkatang gawain. Sa pagtatapos ng araling ito ay bubuuin nila ang kasagutan sa tanong na kung paanong ang demand at mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong pagdedesisyon ng konsyumer at prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran.


Gawain 12: BALITA–NALYSIS Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang balita ukol sa “Mas Mataas na Buwis sa Sigarilyo, Makapagliligtas ng 27M Buhay” at “Anti-Smoking Ban, Paiigtingin sa Paaralan.” Pagkatapos ay pasagutan ang mga pamprosesong tanong. Pamprosesong Tanong: 1. Batay sa mga artikulo, artikulo, ano ang dalawang paraan paraan ng pamahalaan pamahalaan upang upang mabawasan ang bilang ng mga naninigarilyo? 2. Sa iyong palagay, ang pagpapataw ba ng mataas na buwis ay makatutu makatutulong long sa pagbaba ng demand para para sa sigarilyo? Bakit? 3. Paano makaaapekto ang anti-smoking ban sa pagbabawas ng demand sa sa sigarilyo? 4. Alin sa dalawang artikulo ang ang nagpapakita nagpapakita ng salik ng demand na na epekto ng presyo? Alin naman ang salik na hindi epekto ng presyo? 5. Sa iyong palagay, palagay, alin sa dalawang pamamaraan ang mas mabisang paraan sa pagbabawas ng dami ng naninigarilyo? Ipaliwanag ang iyong sagot.

Y P O C D E P E D Gawain 13: FOLLOW-UP CAMPAIGN

Atasan ang mga mag-aaral na makibahagi sa kani-kanilan kani-kanilang g pangkat na kinabibilangan sa pagbuo ng isang signage signage ukol ukol sa pagbabawal ng paninigarilyo sa paaralan. Sa isang pahina, kanilang ipaliwanag ang kaugnayan ng pagbabawas sa mga bagay tulad ng sigarilyo sigarilyo sa pagkakaroon ng isang matalinong matalinong desisyon. Ipakita sa mga mag-aaral ang halimbawa ng signage na nasa ibaba upang makabuo sila ng kaisipan ukol sa gagawin.

Pinagkunan: http://retropilipinas.blogspot.com/2012/02/yosi-kadiri-department-of-healthshttp://www.seton.com/school-zone-signs-smokefree-sp161.html Retrived free-sp161.html Retrived on: November on: November 19, 2014

Gawain 14: T-SHIRT DESIGN

Atasan ang mga mag-aaral na magdisenyo ng t-shirt na may temang “Ang Pagiging Matalinong Mamimili: Susi sa Pagtamo ng Pambansang Kaunlaran.” Ipasulat sa kahon ang paliwanag tungkol sa mabubuong disenyo. Ipaliwanag na magiging gabay nila sa paggawa ng disenyo ang rubrik na nasa susunod na pahina. Paliwanag: _____________________________________________________ _____________________ __________ ______________________ _____________________ _____________________ _____________________ __________ _____________________ __________ ______________________ _____________________ _____________________ _____________________ __________ _____________________ __________ ______________________ _____________________ _____________________ _____________________ __________ _____________________ __________ ______________________ _____________________ _____________________ _____________________ __________ _____________________ __________ ______________________ _____________________ _____________________ _____________________ __________ _____________________ __________ ______________________ _____________________ _____________________ _____________________ __________


RUBRIK SA PAGDISENYO NG T-SHIRT

Deskripsiyon

Pamantayan

Puntos

Binigyang-pansin ang pagpapahalaga sa pagiging matalino at mapanagutang mamimili na susi sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.

25

Akma sa tema ang ang mga aspekto aspekto ng disenyo ukol sa ugnayan ng pagiging matalinong mamimili sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.

25

Orihinalidad at Pagkamalikhain

Nagpakita ito ng natatanging disenyo gamit ang pagiging malikhain at angkop na mga kagamitan.

25

Pagpapaliwanag

Mahusay na naipaliwanag ang bawat aspekto ng disenyo na angkop sa tema ng gawain.

25

Kabuuang Puntos

100

Kaangkupan sa Tema

Detalye ng Disenyo

Nakuhang Puntos

Y P O C D E P E D

Gawain 15: I-R-F (Initial, Revised and Final) CHART

Sa bahaging ito ay muling sasagutan ng mga mag-aaral ang katanungang nasa kahon at ipasulat ito sa ikatlong kolumn ng tsart upang malaman ang kabuuang kaalaman na kanilang natutuhan sa araling ito. Paanong ang demand at mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong pagdedesisyon ng konsyumer konsyumer at prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran? kaunlaran? Alam Ko Ngayon


Ito Na ang Alam Ko

MAHUSAY! Napagtagumpayan mong gabayan ang mga mag-aaral upang kanilang maisagawa ang mga gawain.

Transisyon Tra nsisyon sa susunod na aralin

Tinalakay Tinalaka y sa araling ito ang konsepto ng demand , ang ugnayan ng demand sa presyo, at ang mga salik na nakaaapekto rito. Mahalaga ang masusing pagsusuri ng demand. demand. Ito ang nagiging batayan ng isang konsyumer sa pagkakaroon ng matalinong desisyon sa pagkonsumo ng produkto at serbisyo at ito ay maaaring makatulong upang sumigla ang ekonomiya na siyang makatutulong sa pagtamo ng pambansang kaunlaran. Sa puntong ito, bilang guro ang mas palalalimin mo sa susunod na aralin ay may kinalaman pa rin sa konsepto ng demand. demand. Ang Ang pokus ng susunod na aralin ay ang pagsukat ng pagtugon ng mga mamimili sa pagbabago ng presyo. Ito ay tumutukoy sa konsepto ng elastisidad ng demand . 88


PANIMULA Maraming salik ang nakapagpapaba nakapagpapabago go sa demand at at isa na rito ang presyo. Kung marunong tayong magsuri, magiging matalino ang ating pagtugon dito. Subalit pare-pareho kaya ang pagtugon ng tao sa pagbabago ng presyo ng iba’t ibang uri ng produkto? Masusukat kaya natin ang mga naging pagtugon ng mamimili? Bakit kaya mahalagang masukat ang kanilang mga naging pagtugon? Ang mga nabanggit na katanungan ay masasagot gamit ang price elasticity of demand. Inaasahang sa pamamagitan ng iyong paggabay ay maiuugnay ng mga mag-aaral ang tugon ng mamimili sa pabago-bagong presyo ng mga produkto at serbisyo batay sa konsepto ng price ng price elasticity of demand . Sa iyong pagpapatuloy sa kabuuan ng araling ito, gagabayan mo ang mga mag-aaral upang kanilang lubusang maunawaan ang mga tekstong makapagbibigay ng impormasyon at upang kanilang maisagawa na ng tama ang mga mapanghamo mapanghamong ng gawain na may layuning magdulot sa kanila ng kaalaman.

Y P O C D E P E D ARALIN 2:

PRICE ELASTICITY OF DEMAND

ALAMIN

Matapos mong maituro ang mga konsepto ng demand at ang mga salik nito, ipatutuklas mo naman sa bahaging ito sa mga mag-aaral ang tungkol sa price elasticity of demand. Upang higit na maging makabuluhan at mapukaw ang kanilang interes, halina’t pasimulan mo munang ipagawa at pasagutan ang mga susunod na gawain.

Gawain 1: I-SHOOT SA BASKET

Ipabasa at ipasuri ang sitwasyon na nasa loob ng kahon at ipagawa ang nakapaloob na gawain. Sitwasyon: Nagkaroon ng higit sa 10 bahagdan ng pagtaas sa presyo ng mga produkSitwasyon: Nagkaroon to at serbisyo na nakalista sa ibaba. Sa kabila nito, walang pagbabago sa suweldo mo. Ilagay sa basket ang mga produkto at serbisyong bibilhin mo pa rin kahit tumaas ang presyo nito. bigas

alahas

serbisyo ng koryente

cellphone

softdrinks

gamot

load

chocolate

pamasahe sa jeep sa jeep

Pinagkunan: http://clublabicolandia.wordpress.com/2012/08/19/3rs-reducerecyclereuse-and-native-basket-aka-as-bayong-campaign/ Pinagkunan: Retrived on: November on: November 19, 2014


Pamprosesong Tanong: 1. Ano ang iyong iyong naging basehan basehan sa pagpili pagpili ng mga produkto produkto at serbisyong serbisyong ito? 2. Nahirapan ka ba sa pagpili ng mga produktong produktong ilalagay sa basket ? Ipaliwanag. 3. Ano-ano ang produktong produktong mas malaki ang kabawasan kabawasan sa pagkonsumo kaugnay ng pagtaas sa presyo? 4. Anong konsepto konsepto sa Ekonomiks ang ang sumusukat sumusukat sa mga pagbabagong ito?

Y P O C D E P E D

Gawain 2: A-R GUIDE (Anticipation-Reaction Guide)

Iyong alamin kung ano ang nalalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksang tatalakayin. Ipasulat sa unang kolum ang SA kung sila ay sumasang-ayon sa pahayag at HSA HSA naman naman kung hindi naman sila sumasang-ayon. Bago ang

Talakayan

PAHAYAG

Matapos ang

Talakayan

1. Ang price elasticity of demand ay sumusukat sa pagtugon ng quantity demanded sa sa pagbabago ng presyo.

2. Kapag mas malaki ang pagtugon ng bahagdan ng pagbabago ng presyo kaysa sa bahagdan ng pagbabago ng quantity demanded , ang uri ng elastisidad ay elastiko.

3. Ang mga produktong inumin tulad ng softdrinks softdrinks,, juice, at juice, at tubig ay mga produktong price produktong price elastic elastic dahil dahil marami itong pamalit. 4. Kapag mas malaki ang pagtugon ng pagbabago ng quantity demanded kaysa sa bahagdan ng pagbabago ng presyo, ang uri ng elastisidad ay dielastiko o inelastic.

5. Ang mga produkto at serbisyo serbisyo na lubhang kailangan kailangan ng mga tao sa araw-araw tulad ng bigas, koryente, at tubig ay di-elastiko. 6. Ang unitary ay ay halimbawa ng elastisidad na pareho ang naging pagtugon ng bahagdan ng pagbabago ng quantity demanded at at presyo.

7. Sa uring elastiko, kaya sensitibo ang quantity demanded sa sa pagbabago ng presyo ay dahil ang produkto ay maraming pamalit o kaya ay isang luho o hindi naman masyadong kailangan. 8. Ang mga produkto o serbisyo na may ganap ganap na dielastikong o inelastic o inelastic demand deman d ay mga produktong walang pamalit.


Matapos mong maorganisa ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksang price paksang price elasticity of demand, demand, ihanda ihanda naman sila para sa susunod na bahagi ng aralin. Ito ay upang higit nilang mauunawaan na ng mas malalim ang konsepto ng elastisidad ng demand .

PAUNLARIN

Y P O C D E P E D

Matapos mong mailahad sa mga mag-aaral ang mga paunang impormasyon tungkol sa paksa, ngayon naman ay iyong lilinangin ang kanilang mga kaisipan/kaalaman sa tulong ng mga teksto at mga gawain na sadyang inihanda upang kanilang maging batayan ng impormasyon. Ang Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng mga mag-aaral ang mahahalaga mahahalagang ng konsepto tungkol sa presyong elastisidad ng demand. Sa pamamagitan ng mga inihandang gawain at teksto, inaasahang magagabayan mo sila upang masagot kung paano nauugnay ang pagbabago ng presyo sa price elasticity ng demand ng kalakal at paglilingkod paglilingkod.. Halina’t umpisahan mo ito sa pamamagitan ng pagpapagawa ng mga gawain na nasa ibaba.

Gawain 3: MAG-COMPU MAG-COMPUTE TE TAYO! TAYO! Ipasuri sa mga mag-aaral ang sitwasyong nasa ibaba. Gamit ang formula formula,, ipakompyut ang price ang price elasticity elasticity of demand demand at tukuyin kung anong uri ng price ng price elasticity elasticity ito ito kabilang.

Coefcient Uri ng Elasticity

SITWASYON

1. Mayroon kang ubo at sipon. Ang gamot na nakagagaling sa iyo ay nagkakahalag nagkakahalaga a dati ng Php10 bawat isang piraso at bumili ka ng 10 piraso. Ngayon ang presyo ay Php15 bawat piraso. Bumili ka na lamang ng 8 piraso. 2. Sa halagang Php30 ay nakabili ka ng 2 bareta ng nakaugaliang brand ng sabon. Nang bumaba ang presyo nito sa Php25, nakabili ka ng 5 bareta ng sabon.

3. Tumaas ang halaga ng paborito mong shball mula

₵.50 patungong Php1 bawat isa. Sa dati mong binibili

na 20 piraso, ngayon ay 10 piraso na lamang ang iyong binibili.

4 Si Mang Erning ay may sakit na diabetes diabetes.. Kailangan niya ng gamot na insulin insulin batay batay sa takdang dosage dosage na na inireseta ng kaniyang doktor. Tumaas ang presyo nito mula Php500 kada 10 mL. vial patungong Php700 bawat 10 mL mL vial . Walang magawa si Mang Erning kundi bilhin ang iniresetang dosage dosage ng ng doktor. 91 All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawain 4: CHART ANALYSIS! Ipabasa sa mga mag-aaral ang sitwasyon na nasa ibaba at kanilang sagutan ang mga tanong. Ang demand schedule sa schedule sa ibaba ay nagpapakita ng demand ng ng mga negosyante na nakabase sa Maynila at Cebu at ng mga bakasyonista para sa tiket sa eroplano. Presyo

Quantity Demanded ng mga Negosyante

Quantity Demanded

ng mga Bakasyonista

Php1,500

3,100

950

Php2,000

3,000

750

Php2,500

2,900

550

Y P O C D E P E D


1. Sa pagtaas ng halaga ng tiket sa eroplano eroplano mula Php2,000 Php2,000 sa Php2,500, Php2,500, ano ang price ang price elasticity of demand of demand para para sa mga: a. negosyante b. bakasyonista 2. Bakit magkaiba ang ang price price elasticity ng ng negosyante sa mga bakasyonista? Ipaliwanag.

Gawain 5: A-R GUIDE (Anticipation-Reaction Guide)

Ipasagot sa mga mag-aaral ang pangatlong kolum sa pamamagitan ng pagsulat ng SA SA kung kung sila ay sumasang-ayon sa pahayag, at HSA HSA naman naman kung hindi sila sumasang-ayon sa pahayag. Bago ang

Talakayan

PAHAYAG

Matapos ang

Talakayan

1. Ang Ang pri price ce ela elastic sticity ity ng ng demand ay ay sumusukat sa pagtugon ng quantity demanded sa sa pagbabago ng presyo.

2. Kapag mas malaki ang pagtugon ng bahagdan ng pagbabago ng presyo kaysa sa pagbabago ng bahagdan ng quantity demanded , ang uri ng elasticity ay elastic . 3. Ang mga produktong inumin tulad ng softdrinks softdrinks,, juice, at tubig ay mga produktong elastic dahil dahil marami itong pamalit.


4. Kapag mas malaki ang pagtugon ng pagbabago ng bahagdan ng quantity demanded kaysa kaysa sa pagbabago ng bahagdan ng presyo, ang uri ng elasticity ay elastic . 5. Ang mga produkto at serbisyo serbisyo na lubhang kailangan ng mga tao sa arawaraw tulad ng bigas, koryente, at tubig ay inelastic inelastic . 6. Ang unitary ay ay halimbawa ng elasticity na pareho ang naging pagtugon ng bahagdan ng pagbabago ng quantity demanded at at presyo.

Y P O C D E P E D 7. Sa elastic, kaya sensitibo ang quantity demanded sa sa pagbabago ng presyo ay dahil ang produkto ay maraming pamalit o kaya ay isang luho o hindi naman masyadong kailangan. 8. Ang mga mga produkto produkto o serbisyo serbisyo na may perfectly inelastic demand demand ay mga produktong walang pamalit.

PAGNILAYAN

Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin mo ang mga nabuong kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa elasticity. Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay sa katuturan ng elasticity upang maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.

Gawain 6: PIC-TO-POSTER

Matapos mong talakayin sa araling ito ang tungkol sa price elasticity of demand , ngayon naman ay atasan mo ang mga mag-aaral na ipakita ang kanilang pagpapahalaga sa pamamagitan ng paggawa ng poster na magpapakita ng “Mga Pamamaraan sa Pagtitipid ng Elektrisidad at Tubig.” Tubig.”

Ang bawat grupo ay gagawa ng dalawang poster , isa para sa pagtitipid ng koryente at isa ay para naman sa pagtitipid ng tubig. Ipaguhit ito sa isang puting cartolina.. Ipaliwanag sa mga mag-aaral na magiging batayan ng kanilang marka ang cartolina rubrik.


Rubrik sa Pagpupuntos ng Poster Pamantayan

Paglalarawan

Puntos

Nilalaman

Wasto ang impormasyon. Naglalaman ng pangunahing kaparaanan sa pagtitipid ng koryente at tubig.

10

Presentasyon

Mahusay na naipahahatid ang mensahe ng kahalagahan ng pagtitipid ng koryente at tubig.

10

Y P O C D E P E D

Pagkamalikhain

Mahusay ang pagkakalatag ng disenyo at mga larawan na lubhang kaakit-akit sa mga tumitingin.

10

Kabuuang Puntos

30

Binabati kita dahil nagawa mong maituro sa iyong mga mag-aaral ang mahahalagang kaalaman ukol sa konsepto ng price elasticity of demand . Kaalinsabay nito ay nagabayan mo rin sila upang kanilang mailapat sa pangaraw-araw na pamumuhay ang kanilang mga natutuhan.

Transisyon Trans isyon sa Susunod na Aralin

Binigyang diin sa araling ito ang konsepto ng price elasticity of demand at ang epekto nito sa presyo ng produkto at serbisyo. Sa isang pampamilihang ekonomiya, dalawa ang nagtatakda ng presyo. Ang demand ay kalahating bahagi lamang sa pag-alam ng magiging presyo ng bilihin. Ang isang bahagi naman ay tumutukoy sa halaga na nais ng nagbebenta ng produkto at serbisyo. Ang kagustuhan at kakayahan ng nagbebenta ng produkto at serbisyo ay bibigyangkatuturan ng konsepto ng supply . Ang susunod na aralin ay iyo naming tatalakayin ang konsepto ng supply , ang mga salik na nakaaapekto rito, at ang ugnayan nito sa presyo ng produkto at serbisyo. Ang mga ito ay makatutulong upang magkaroon ng matalinong pagdedesisyon tungo sa pambansang kaunlaran.


PANIMULA Sa nakaraang aralin, natutuhan ng mga mag-aaral ang tungkol sa demand bilang isa sa mahahalagang bahagi ng pamilihan na nakatuon sa mamimili. Subalit, hindi magiging ganap ang takbo ng pamilihan kung wala ang prodyuser. Sila ang nagtutustos at bumubuo ng mga produkto at serbisyo sa pamilihan. Kung ang pagaaral ng demand ay ay nakatuon sa mga mamimili ang aralin namang ito ay nakatuon sa supply , mga produkto, at serbisyo. Tulad ng iyong naging pagtalakay sa aralin tungkol sa demand , tutuklasin ng mga mag-aaral ang ugnayan ng presyo at supply gamit gamit ang tatlong pamamaraan sa pagtuturo ng Ekonomiks. Magsasagawa rin ng mga kasanayan ukol sa mga salik na nakaaapekto sa supply . Inaasahan na bilang bilang guro ay mahihikayat at magagabayan magagabayan mo sila upang kanilang mapagyaman ang kanilang kaalaman at maunawaan kung paanong ang konsepto ng supply ay ay makatutulong sa matalinong pagdedesisyon pagdedesisyon ng prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran.

Y P O C D E P E D ARALIN 3 SUPPLY

ALAMIN

Sa bahaging ito ng aralin, pagtutuunan ng pansin ang mga prodyuser. Bibigyang-diin sa talakayan ang kahandaan at kakayahan ng mga prodyuser na matugunan ang kagustuhan at pangangailangan ng mga konsyumer. Ipatutuklas mo sa mga mag-aaral ang mga salik na nakaaapekto rito at kung paano ito nagbabago dahil sa presyo at iba pang salik. May iba’t ibang mga gawain na inihanda upang masukat ang kaalaman ng mga mag-aaral. Inaasahang mahihikayat mo silang mapagyaman ang kanilang mga kaalaman upang maunawaan ang kahalagahan ng supply sa interaksiyon ng konsyumer at prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran. kaunlaran.

Gawain 1: THREE PICS: ONE WORD

Papunan ng nawawalang letra ang word puzzle puzzle sa susunod na pahina ng bawat susuriing larawan. Pumili ng mga letra sa ibaba ng kahon upang mabuo ang salita o konsepto. Matapos nito ay atasan ang mga mag-aaral na pag-ugnay-ugnayin ang inilalahad ng bawat larawan upang mabuo ang hinihinging konsepto.


Y P O C D E P E D (KONSEPTO)

U

N

G

P

E

L

Y

P

A

B

S

M


Ano-ano ang salitang nabuo mula sa mga larawan? Anong konsepto ang mabubuo mo batay sa mga larawan? Paano mo maiuugnay ang mabubuong konsepto sa mga prodyuser?

Gawain 2 : GO NEGOSYO!

Ipasuri sa mga mag-aaral ang pag-uusap ng dalawang prodyuser at pasagutan ang mga pamprosesong tanong sa ibaba.

Sa palagay ko, iyan ang pinakamatalinong desisyon!

Ang presyo ng semento ay tumaas sa nakalipas na tatlong buwan at mukhang magpapatuloy pa ang pagtaas nito hanggang sa susunod na taon.

Sapat pa naman ang ating mga salik ng produksiyon kung magtataas tayo ng output.

Sa palagay mo dapat ba tayong magdagdag ng produksiyon?



Tungkol saan ang paksang pinag-uusap pinag-uusapan an ng dalawang prodyuser? Batay sa sa usapan, usapan, ano ang ang reaksiyon reaksiyon ng isang prodyuser kapag tumataas ang presyo? Sa iyong iyong hinuha, hinuha, ano ang relasyon relasyon ng pagtaas pagtaas ng presyo ng mga produkto sa pagdagdag ng produksiyon?

Sa susunod na bahagi ay pasagutan ang graph graph ng ng kaalaman upang iyong inisyal na masukat ang nalalaman ng mga mag-aaral tungkol sa konsepto ng supply .

Y P O C D E P E D Gawain 3: KNOWLEDGE ARROW

Pasimulan mo sa mga mag-aaral ang kanilang paglinang ng kaalaman sa araling ito sa pamamagitan ng pagsagot sa tanong na nasa loob ng kahon sa ibaba. Ipasulat mo sa bahaging “simula” ang kanilang sagot. Samantala, ipaliwanag na ang bahaging “gitna” at “katapusan” ay kanilang sasagutan lamang sa iba pang bahagi ng araling ito. Paano makatutulong ang konsepto ng supply supply sa sa matalinong pagdedesisyon ng prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran?


PAUNLARIN

Sa bahaging ito ay matututunan at mauunawaan ng mga mag-aaral ang mahahalagang impormasyon at kaisipan ukol sa konsepto ng supply, ugnayan ng presyo at dami ng supply, at mga salik na nakaiimpluwensiya rito. Inaasahan na sa pamamagitan ng iyong paggabay ay magkakaroon ng kaalaman ang mga mag-aaral tungkol sa gawi at pagpapasya ng mga prodyuser sa mga pagbabago ng salik na nakaaapekto sa supply.

Y P O C D E P E D Simulan na ang paglinang!

Matapos mabasa at maunawaan ng mga mag-aaral ang teksto ukol sa “Konsepto ng Supply” Supply ” na nasa kanilang modyul, ipagawa ang sumusunod na gawain.

Gawain 4: I- GRAPH MO!

Ipalapat sa mga mag-aaral sa graph ang graph ang mga punto na makikita sa supply schedule sa schedule sa kaliwa upang mabuo ang supply curve curve..

Presyo Bawat Piraso

(Php)

Quantity Supplied

10

50

15

100

20

150

25

200

30

250


Ano ang quantity supplied sa presyong Php30? Ano ang nangyari sa quantity supplied nang nang bumaba ang presyo sa Php10? Ipaliwanag. Paano inilalarawa inilalarawan n ng supply curve ang curve ang batas ng supply ?


Gawain 5: SU-DA-KU (SURI, DATOS, KURBA) Ipasuri at ipagawa sa mga mag-aaral ang sitwasyong nasa ibaba: Nalalapit na ang pagsisimula ng klase sa buwan ng Hunyo, kaya inaasahan ang pagtaas ng presyo ng school supplies partikular na ang kuwaderno. Gamit ang supply function na function na Qs = 0 + 50P at 50P at itinakdang presyo sa ibaba, bumuo ng hypothetical na iskedyul na magpapakita ng iyong desisyon kung ilang kuwaderno ang handa mong ipagbili. Matapos ito ay i- plot ang ang iskedyul upang mabuo ang supply curve.

Iskedyul ng Supply para sa Notebook bawat Piraso

Y P O C D E P E D Presyo ng Notebook (Php)

Dami ng Ibebenta

21 18 15 12 9

Pamprosesong Tanong: 1. 2.

Ano ang iyong pangunahin pangunahing g dahilan dahilan para lumikha ng maraming produkto at serbisyo? Kung ikaw ikaw ay isang negosyante/bum negosyante/bumibili, ibili, ano ano ang dapat mong isaalangisaalangalang maliban sa kumita? Ipaliwanag.

Gawain 6: MAG-COMPUTE TAYO!

Ipakompyut ang sumusunod na talahanayan gamit ang datos na nasa ibaba.

A. Supply Function na Qs = 0 + 5P

Presyo (Php)

Qs

2

20 6 40 10


B. Supply Function: Qs = -100 + 20P

Presyo (Php)

Qs

5 100 15 300 25

Y P O C D E P E D

Gawain 7: MAG-LEVEL-UP KA!

Palagyan ng ( √) ang tapat ng kolum na sang-ayon kung naniniwala ang mga at ang (√) sa tapat ng mag-aaral na tama ang pahayag ukol sa konsepto ng supply at kolum kung hindi sila sumasang-ayon.

Pahayag

Sang-ayon

Di sang-ayon

1. Ang supply ay tumutukoy sa dami

ng produkto o serbisyo na handa at kayang ipagbili ng mga prodyuser sa takdang presyo at panahon.

2. Ang ugnayan ng presyo at quantity

supplied ay maaaring ipakita gamit ang supply schedule schedule,, supply curve, at supply function. function. Supply,, ang presyo 3. Ayon sa Batas ng Supply at quantity supplied ay ay may dituwirang relasyon.

function ang 4. Ang slope ng supply function

nagtatakda kung ang ugnayan ng presyo at supply ay ay positibo o negatibo. assumption ay 5. Ang ceteris paribus assumption ay

nagsasaad na ang ugnayan ng presyo at supply ay ay may magkasalungat na relasyon.

Gawain 8: GRAPHIC ORGANIZER Matapos maunawaan ng mga mag-aaral ang teksto tungkol sa “Iba Pang Salik na Nakaaapekto sa Supply” Supply ” sa kanilang modyul, ipasulat sa loob ng kahon ang mga salik upang mabuo ang organizer . 100 All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Mga Salik na Nakaaapekto sa Supply

Y P O C D E P E D Pamprosesong Tanong: 1. 2. 3.

Ano ang dalawang pangunahing salik na nakaiimpluw nakaiimpluwensiya ensiya sa supply ? Bukod sa sariling presyo, ano-ano ano-ano pa ang mga salik na na nakaaapekto nakaaapekto sa supply ? Paano nakaiimpluwe nakaiimpluwensiya nsiya ang ang mga pagbabago sa salik salik ng supply sa desisyon ng mga prodyuser ukol sa dami na gagawing produkto?

Gawain 9: ARROW ‘IKA MO?

Ipasuri ang mga sitwasyon sa ibaba. Lagyan ng R ang patlang kung lilipat sa kanan ang supply ang supply curve at L kung sa kaliwa naman.

_____ 1. 1. Hindi muna ibinenta ni Aling Nery ang kaniyang panindang bawang ngayon sa pag-aakalang tataas pa ang presyo nito sa susunod na linggo. _____2. Nagpalit ng bagong modelo at mas malaking kalan si Tita Bernice para sa kaniyang karinderya. _____3. Mabili ang mga mga produkto mula mula sa ukay-ukay ukay-ukay kaya nagdesisyon nagdesisyon ang magkaimagkaibigang Fe at Mina na pasukin na rin ang negosyo. _____4. Bumibili si Tito Francisco ng tatlong rolyo ng balat ng hayop upang gawing sapatos. Tumaas Tumaas ang presyo kada rolyo ng balat balat ng hayop mula sa dating dating Php6,000 at umabot na ngayon ng Php9,000 kada rolyo. _____5. Malakas na negosyo ngayon ang pagtitinda ng malunggay pandesal sa pamilihan, kaya si Mang Roel ay nahikayat na magbenta ng nasabing produkto.

Gawain: 10 EX-BOX (Explain Inside the Box)

Atasan ang mga mag-aaral na ipakita sa pamamagitan ng graph graph ang ang naging epekto ng pagbabago ng mga salik sa supply ng ng isang produkto. Gamit ang papel o graphing paper ay ay ipaguhit ang supply curve na curve na lumipat sa kanan kung dumami ang supply at at ipaguhit naman ang kurba na lumipat sa kaliwa kung ito ay bumaba. Lagyan ito ng arrow kung saan ang direksiyon ng pagbabago. Ipalagay ang paliwanag sa kolum na inilaan para rito. 101 All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Produkto

Graph

Sitwasyon P

1. Palay

Paliwanag

S

Karagdagang subsidiya ng pamahalaan para sa mga magsasaka

Qs P

S

Y P O C D E P E D

2. Sapatos

Pagtaas ng presyo ng balat na gamit sa paggawa ng sapatos

Qs

3. Asukal

Inaasahan ng mga nagbebenta ng asukal na tataas ang presyo nito sa susunod na linggo

P

S

Qs

P

4. Tilapia at Bangus

S

Makabagong teknolohiya sa pagpaparami ng tilapia at bangus

Qs

P

S

Pagtaas ng presyo ng 5. Manufactured salik sa paggawa ng manufactured goods Goods

Qs

6. Patis at Toyo

Inaasahan ng mga prodyuser na bababa ang presyo ng patis at toyo sa susunod na linggo.

P

S

Qs


P

7. Bigas

S

Makalumang pamamaraan ng pagtatanim ng palay ang sinusunod ng nakararaming magsasaka sa bansa.

P

Qs S

Sunod-sunod na kalamidad tulad ng bagyo at banta ng El Niño

Y P O C D E P E D 8. Produktong Agrikultural

Qs

Gawain 11: ANO ANG DESISYON MO?

Ipasuri sa mga mag-aaral ang mga sitwasyon sa bawat bilang at atasan silang bumuo ng kanilang desisyon na nagpapakita ng matalinong pagtugon sa bawat pagbabago ng salik ng supply . Ang kanilang kasagutan ay kanilang kanilang isusulat isusulat sa itinalagang patlang. 1. Mayroon kang sari-sari sari-sari store store at marami kang nakatabing de lata na nabili mo lamang nang mura. Makalipas ang ilang araw, tumaas ang presyo nito. Ano ang gagawin mo? ___________________________________________________ _________________________ ________________________________________ ______________ ___________________________________________________ _________________________ ________________________________________ ______________ _____________________ __________ ______________________ _________________ _________ ______ ______ _______ _______ ______ __________ _______ 2. Tumataas Tumataas ang gastos sa produksiyon dulot ng pagtaas ng halaga ng mga materyales. Hindi ka makapagtaas ng presyo sapagkat baka marami ang hindi na bumili sa iyo. Ano ang dapat mong gawin? ___________________________________________________ ________________________ _________________________________________ ______________ ___________________________________________________ ________________________ _________________________________________ ______________ _____________________ __________ _________________________________________________ ____________________________________________ ______ 3. Maraming balakid na kakaharapin ang iyong negosyo. Ilan dito ang banta ng kalamidad at krisis sa kabuhayan at sa ekonomiya. Paano mo mapatatatag ang iyong negosyo? ___________________________________________________ ________________________ _________________________________________ ______________ ___________________________________________________ ________________________ _________________________________________ ______________ _____________________ __________ ______________________ __________________________ _________________________ __________________ ________ Pangunahing layunin ng bawat prodyuser ang kumita mula sa kanilang negosyo. Kinakailangan ng prodyuser ang matalinong pagtugon sa bawat pagbabago ng salik ng supply upang makamit ang layunin nito. Ngunit higit sa layunin na kumita, dapat na maging mapanagutan ang prodyuser sa mga desisyon na ginagawa nito lalo sa mga sitwasyong maaapektuhan ang maraming mamimili. 103


Gawain 12: TRIPLE MATCH! Papunan sa mga mag-aaral ng tamang kasagutan ang dalawang kolum upang mabuo ang talahanayan batay sa paksang price paksang price elasticity of supply supply . Digri ng Elastisidad

Math Ma them emat atic ical al St Stat atem emen entt

Coef Co efc cie ient nt

1. Elastic 2. Inelastic 3. Unitary

Y P O C D E P E D


Bakit kaya hindi pare-pareho ang pagtugon ng mga prodyuser sa pagbabago pagbabago ng presyo ng mga produktong kanilang ibinebenta? ibinebenta? Bakit palaging positibo ang coefcient ng ng elasticity of supply ? Ano ang kahalagahan ng konsepto ng ng price price elasticity elasticity of supply para para sa mga prodyuser?

Gawain 13: MAG-COMPUTE TAYO!

Ipasuri ang mga sitwasyon na nasa ibaba. Gamit ang formula formula,, ipakompyut ang elastisidad ng supply . A. Sa ibaba ay ang iskedyul iskedyul ng supply ng ng Malusog Company para sa gatas.

Presyo kada Bote ng Gatas

Quantity Supplied

Php25

1000

Php40

800

Ipagpalagay na tumaas ang presyo kada bote ng gatas mula Php25 at ngayon ay naging Php40 na. 1. 2.

Gamit ang formula formula,, kompyutin ang price elasticity of supply gamit ang presyo at quantity supplied na na nasa taas. Batay sa iyong kompyutasyon, anong uri ng ng price price elasticity ang ang supply ng gatas?

B. Kompyutin ang elastisidad ng supply at at tukuyin ang uri ng elasticity . P1 – 10 P2 – 15

Q1 – 200 Q2 – 220


Gawain 14: KNOWLEDGE ARROW Pasagutan at ipasulat sa bahaging gitna ng graph graph ang sagot sa tanong na nasa loob ng kahon. Paano makatutulong ang mga konsepto ng supply sa matalinong pagdedesisyon ng may-ari ng prodyuser tungo sa pambansang kaunlaran?

Y P O C D E P E D

Matapos mong mapalalim ang kaalaman ng iyong mga mag-aaral ukol sa supply at at elastisidad ng supply , maaari ka nang tumungo at gabayan ang mga mag-aaral sa susunod na bahagi ng modyul.


PAGNILAYAN

Tinalakay mo sa mga mag-aaral sa nakaraang aralin ang tungkol sa supply at ang mga konseptong kaugnay nito. Nagkaroon sila ng kaalaman kung paano nakaiimpluwensiya ang mga salik ng supply at ang konsepto ng elastisidad sa magiging desisyon ng prodyuser sa dami ng produktong gagawin. Ngayon naman ay ipaliliwanag mo ang epekto ng pagbabago ng supply sa pang-arawaraw na pamumuhay. Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay upang maihanda mo sila sila sa pagsasabuhay ng kanilang kanilang mga natutuhan. natutuhan.

Y P O C D E P E D

Gawain 15: ISYU-RI

Ipasuri sa mga mag-aaral ang ipinahihiwa ipinahihiwatig tig ng editorial cartoon. cartoon. Papunan ng angkop na kaisipan ang matrix sa sa ibaba sa pagsusuri ng isyu.

Pinagkunan: Pinagkunan: arlenepasajecartoons.blogspot.com arlenepasajecartoons.blogspot.com Retrived on: N ovember 21, 2014

Ipaliwanag ang matrix na kanilang gagamitin sa pagpapaliwanag ng isyung ipinahahayag ng editorial cartoon. cartoon . Ipasulat ang sagot sa katapat ng kahon.


Ano ang suliranin?

Ano ang mga epekto? Ano ang sanhi? Ano ang posibleng solusyon?


Y P O C D E P E D 1. 2. 3.

4.

Ano ang isyung ipinahihiwa ipinahihiwatig tig ng editorial cartoon? cartoon? Sa iyong palagay, ano ang pananaw ng may gawa ng cartoon cartoon? ? Ipaliwanag. Ano kaya ang pangunahing pangunahing dahilan ng patuloy patuloy na pagtaas ng halaga halaga ng koryente sa ating ating bansa? May kinalaman kinalaman kaya ito sa pinagkukunan ng supply ng ng koryente? Papaano nakaaapeko ang kakapusan sa supply ng ng koryente sa pagtaas ng presyo nito?

Ngayong may sapat nang kaalaman ang mga mag-aaral tungkol sa mga konsepto ng supply at at iba’t ibang salik nito ay maaari mo ng pasagutan at punan ng buo ang knowledge ang knowledge arrow.

Gawain 16: KNOWLEDGE ARROW

Atasan ang mga mag-aaral na isulat sa bahaging katapusan ng graph graph ang sagot sa tanong na nasa loob ng kahon.

Paano ang supply at at mga konsepto nito ay makatutulong sa matalinong pagdedesisyon ng bahay-kalakal tungo sa pambansang kaunlaran?


Gawain 17: NEGOSYANTENG N EGOSYANTENG TAPA TAPAT! Ipaliwanag sa mag-aaral na kanilang ipagpalagay na sila ay isang negosyante. Sila ay gagawa ng isang islogan na may temang “Ang Mapanagutang Prodyuser.” Gamitin ang rubrik na nasa ibaba upang upang maging gabay sa pagbuo pagbuo ng islogan. Ilagay ito sa isang buong kartolina na kahit anong kulay.

Rubrik sa Pagmamarka ng Islogan PAMANTAYAN

DESKRIPSIYON

PUNTOS

NAKUHANG PUNTOS

Y P O C D E P E D

NILALAMAN

Mayaman sa katuturan ukol sa paksang “Mapanagutang Prodyuser” at mapanghikayat sa mambabasa ang islogan na ginawa

10

MALIKHAING PAGSULAT

Gumamit ng mga angkop na salita at estratehiya sa pagsulat ng tugma, metapora, at patudyong salita upang maging kaaya-aya ang islogan

10

Angkop ang islogan sa tema tema na “Mapanagutang Prodyuser”

10

TEMA

Kabuuang Puntos

30

MAHUSAY! Napagtagumpayan mong gabayan ang mga mag-aaral upang isagawa ang mga inihandang gawain!

Transisyon Tra nsisyon sa Susunod na Aralin

Inilahad sa unang aralin ang tungkol sa gawi at desisyon ng mga mamimili na naipakita sa konsepto ng demand. demand. Sa Sa ikalawang aralin naman ay tampok ang gawi at desisyon ng mga prodyuser na naipakita sa konsepto ng supply . Tinalakay natin ang dalawang konsepto nang magkahiwalay.

Sa susunod na aralin ay tatalakayin ang interaksiyon ng supply at at demand . Sa paksang ito ay ipauunawa mo sa mga mag-aaral kung paano maaaring magbago ang presyo ng mga bilihin sa isang pampamilihang ekonomiya.


PANIMULA Tinalakay sa mga nakaraang aralin ang kahulugan at kahalagahan ng demand at supply sa pang-araw-araw na pamumuhay. Matatandaang may inverse o magkasalungat na ugnayan ang presyo at demand . Ang dami ng demand ay mababa kung ang presyo nito ay mataas; at tataas ang dami ng demand kung kung ang presyo nito ay mababa. Sa kabilang banda, magugunitang may positibong ugnayan ang presyo at supply . Ang pagtaas ng presyo ay nakahihimok sa mga prodyuser na magdagdag ng dami ng supply ; at ang pagbaba ng presyo ay nangangahulugan din ng pagbaba ng dami ng produkto at serbisyo na handang gawin ng mga ito. Kaya sa araling ito ay pagsasamahi pagsasamahin n ang pagtalakay sa dalawang konseptong ito. Ipakikita ang interaksiyon ng demand at at supply bilang bilang isang mahalagang salik sa pagtugon ng pangangailangan tungo sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.

Y P O C D E P E D

Sa kanilang pagtahak sa landas ng kaalaman, sila ay iyong gagabayan upang kanilang maunawaan ang mga teksto at mga mapanghamong gawain na sadyang pupukaw ng kanilang interes at magdudulot sa kanila ng kaalaman. Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan na matulungan ang mga magaaral upang makapagpaliwanag sa interaksiyon ng demand at supply at paano nalalaman ang equilibrium price at price at quantit y: y: makapagsusuri ng shortage shortage at at surplus surplus;; at makapagmumungkahi makapagmumun gkahi ng paraan ng pagtugon sa mga suliraning dulot ng shortage shortage at at surplus.. surplus

ARALIN 4:

INTERAKSIYON NG DEMAND AT SUPPLY

ALAMIN

Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa kaalaman ng iyong mga mag-aaral tungkol sa interaksiyon ng demand at supply at kung paanong ang interaksiyon ng demand at supply ay nagiging batayan ng matalinong pagdedesisyon pagdedesisyo n ng prodyuser at konsyumer tungo sa pambansang kaunlaran.


Gawain 1: PAGSUSURI NG LARAWAN

Atasan ang mga mag-aaral na bumuo ng kanilang pangkat na may tigtatlong mag-aaral. Pagkatapos ay ipasuri kung ano ang nakikita sa larawan na nasa kaliwa. Pasagutan ang mga pamprosesong tanong: Pamprosesong Tanong: 1. 2.

Ano ang ipinakikita sa larawan? Naranasan mo na ba ang ipinapakita sa larawan? larawan? Ibahagi Ibahagi ang naging karanasan. Ilarawan ang tungkulin o papel mo at ng iyong katransaksiyon gaya ng ipinakikita sa larawan.

Y P O C D E P E D

3.

Pinagkunan: www.clipsahoy.com/webgraphics3/aw5144.htm Retrived on: November 21, 2014

Gawain 2: RETWEET.... BARGAIN

Gamit ang speech balloon sa ibaba, atasan ang mga mag-aaral na magbahagi ng kanilang karanasan ukol sa pagbili ng produkto o serbisyo at pakikipagtawa pakikipagtawaran ran sa presyo ng mga ito. Pamprosesong Tanong:

1. Sa tingin mo, bakit pumayag ang prodyuser prodyuser na ibigay ang produkto sa nais mong presyo at dami? 2. Bakit ka naman pumayag sa nais din niyang niyang presyo at dami?

Sa susunod na bahagi ay pasagutan mo ang KWL chart upang upang iyong inisyal na masukat ang nalalaman ng iyong mga mag-aaral tungkol sa interaksiyon ng demand at at supply .


Gawain 3: 3-2-1 CHART! Sa bahaging ito ay papunan mo sa mga mag-aaral ang 3-2-1- chart na nasa ibaba. Ipaliwanag Ipaliwana g na ang bahagi lamang ng 1-chart 1- chart ang ang kanilang lalagyan ng kasagutan sa pamamagitan ng pagsagot sa tanong na nasa kahon. Ito ay magsisilbing inisyal nilang nalalaman tungkol sa paksa. Ang 3-2 chart ay sasagutan lamang nila sa mga susunod na bahagi ng aralin. Paanong ang interaksiyon ng demand at supply ay nagiging batayan ng matalinong pagdedesisyon ng prodyuser at konsyumer tungo sa pambansang kaunlaran.

Y P O C D E P E D •

FINAL IDEAS

•

REVISED IDEAS

•

INITIAL IDEAS

Matapos mong maorganisa ang iyong mga paunang kaalaman, ihanda ang iyong sarili para sa susunod na bahagi ng aralin upang higit mong maunawaan na ng mas malalalim ang konsepto ng interaksiyon ng demand at at supply .

PAUNLARIN

Matapos malaman ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa aralin, ngayon naman ay palalalimin mo ang mga kaalamang ito sa pamamagitan ng iyong pagtatalakay gamit ang mga teksto at mga gawaing inihanda. Ang Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa interaksiyon ng demand at supply. Sila ay iyong gagabayan upang masagot ang katanungan at maunawaan kung paanong ang interaksiyon ng demand at supply ay nagiging batayan ng matalinong pagdedesisyon ng prodyuser at konsyumer tungo sa pambansang kaunlaran. Halina’t umpisahan mo ito sa pamamagitan ng susunod gawain.


Gawain 4: SUBUKIN NATIN! A.

Ipabuo ang talahanayan talahanayan sa ibaba gamit gamit ang demand at at supply supply functions functions..

Presyo

Dami ng Demand (Qd)

40

110

Dami ng Supply (Qs)

55 80

Y P O C D E P E D 65

110

100

B.

Ipagamit ang nagawang iskedyul (talahanayan) sa Gawain 4A upang makalikha ng graph graph na na nagpapakita ng interaksiyon ng demand at at supply . Matapos maipaunawa sa mga mag-aaral ang konsepto ng ekwilibriyo na nagsasabing ito ang punto kung saan ang dami ng demand at at dami ng supply ay pantay o balance balance ngayon ngayon naman ihanda sila upang maunawaan at masuri ang mga konsepto ng surplus surplus at at shortage shortage..

Gawain 5: KNOWLEDGE ORGANIZER

Mula sa teksto tungkol sa “Ang Ekwilibriyo sa Pamilihan” ay atasan ang mga mag-aaral na buuin ang graphic organizer na matatagpuan sa ibaba. Upang higit nila itong maunawaan ay pasagutan ang mga pamprosesong tanong na susukat sa antas ng kanilang kaalaman at pang-unawa. Ekwilibriyo

Interaksiyon ng Demand at Supply

?

?

Disekwilibriyo

?

Pamprosesong Tanong: 1. Ano ang dalawang uri ng disekwilibriyo sa pamilihan? 2. Kailan masasabing mayroong ekwilibriyo sa pamilihan? 3. Paano nagkakaroon nagkakaroon ng gampanin ang presyo presyo upang magkaroon ng ekwilibriyo sa pamilihan? Mahusay! Ngayong natapos na ng mga mag-aaral ang teksto at mga gawain ukol sa konsepto ng ekwilibriyo at masuri ang epekto ng surplus at shortage sa pamilihan, sa puntong ito ay susukatin naman ang kanilang kaalaman sa pamamagitan ng maikling pagsusulit sa susunod na gawain. 112 All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawain 6: LABIS, KULANG, o SAKTO Ipasuring mabuti ang mga pahayag sa ibaba. Ipatukoy kung ang sumusunod na pangungusap ay nagsasaad ng surplus surplus,, shortage, shortage, o o ekwilibriyo. __________ _________ _ 1. Kailangan ni Chiello ng isang dosenang rosas para sa kaarawan ng kaniyang ina ngunit siyam na rosas lamang ang natitira sa ower shop. __________ 2. Nagkasundo ang prodyuser at konsyumer sa halagang Php50 at sa dami na 30. __________3.. May 100 sako ng palay si Isko ngunit 70 sako lamang ang handang __________3 bilhin ng bumibili nito. __________4.. May 36 na panindang payong si Berlin. Dahil sa biglaang pagbuhos __________4 ng ulan, naubos lahat ang kaniyang paninda. __________5.. Napanis lamang ang mga nilutong ulam ni Aling Nery __________5 Nery dahil dahil sa suspensiyon ng klase kaninang umaga. __________6.. Naubos kaagad ni __________6 ni Mang Kiko ang kaniyang kaniyang paninda paninda nang bilhin lahat lahat ng mga turista ang mga ito. __________7.. Sa sobrang init ng panahon, naging matumal ang bentang lugaw ni __________7 Jocelyn. __________8.. Isandaang kilo ang __________8 ang supply ng ng sibuyas sa Gapan City Public Market at isandaang kilo rin ang demand para para rito. __________9.. May 50 lapis ang kailangan __________9 kailangan ng mga mag-aaral sa Paaralang Paaralang Elementarya ng San Roque ngunit 30 lamang ang natitirang supply ng Rose School Supplies. ________ 10. Biniling lahat ni ni Ventor Ventor ang mga tindang biko ni Clara.

Y P O C D E P E D Gawain 7: S.O.S (SURPLUS o SHORTAGE)

Ipasuri sa mga mag-aaral ang market schedule sa pares ng sapatos sa ibaba. Batay sa talahanayan. Ipatukoy kung ang sitwasyon ay shortage shortage,, surplus surplus,, o ekwilibriyo. Ipasulat ang kasagutan sa huling kolum. Pagkatapos, atasan silang ipakita ito sa pamamagitan ng graph graph.. MARKET SCHEDULE PARA SA PARES NG SAPA SAPATOS TOS

Presyo

Dami ng Demand

Dami ng Supply

100

80

20

200

70

30

300

60

40

400

50

50

500

40

60

600

30

70

700

20

80

Sitwasyon

Pamprosesong Tanong: 1. Ano ang ang kalagayan kalagayan ng pamilihan pamilihan ng sapatos sapatos kapag kapag ang pr presyo esyo ay ay Php200? Php200? 2. Ano ang ang kalagayan kalagayan ng pamilihan pamilihan ng sapatos sapatos kapag kapag ang presyo presyo a ay y Php600? Php600? 3. Ano ang ipinahihiw ipinahihiwatig atig ng punto ng ekwilibriyo? 113 All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Gawain 8: PAGSUSURI NG SITWASYON Ipabasa at ipaunawang mabuti ang sumusunod na sitwasyon. Batay sa mga pagbabago ng kondisyon sa mga produkto, ipatukoy sa ikatlong kolum kung alin sa o supply ang ang nabago. Sa ika-apat at ikalimang kolum, tukuyin kung tumaas demand o o bumaba ang ekwilibriyong presyo at dami. Isulat ang arrow up ( ) kung ang ekwilibriyong presyo at dami ay tumaas at arrow down ( down ( ) naman kung bumaba.

Produkto

Pagbabago sa Demand o Supply

Pagbabago ng Kondisyon

Ekwilibriyong Presyo

Ekwilibriyong Dami

Y P O C D E P E D

1. Gulay

Pananalasa ng bagyo sa mga taniman sa Gitnang Luzon

2. Branded Bagong generic brand na na gana mot na lumabas sa pamilihan Gamot 3. Gasolina

Patuloy na pagtaas ng presyo ng kotse

4. Cell phone

Matinding kompetisyon ng mga network provider sa sa pababaan ng presyo

5. Pandesal

Pagtaas ng presyo sa pandaigdigang pamilihan

Gawain 9: GRAPHIC ORGANIZER Papunan sa mga mag-aaral ang graphic organizer na matatagpuan sa ibaba batay sa isinasaad ng tekstong binasa. Upang higit nila itong maunawaan ay pasagutan ang mga pamprosesong tanong na susukat sa antas ng kanilang kaalaman at pangunawa. Bunga ng Interaksiyon ng

Demand at Supply

Uri ng

Mungkahing

Disekwilibriyo

Kalutasan

? ?

Surplus

Disekwilibriyo

?

Shortage

?

Gawain 10: 3-2-1 CHART! Sa bahaging ito ay papunan mo ang bahagi ng 2-chart 2- chart sa pamamagitan ng pagsagot sa tanong na nasa kahon. Ang bahagi ng 3- chart ay sasagutan lamang ng mga mag-aaral sa susunod na bahagi ng aralin. Paanong ang interaksiyon ng demand at a t suppl y ay nagiging batayan ng matalinong pagdedesisyon ng prodyuser at konsyumer tungo sa pambansang kaunlaran? 114 All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

•

FINAL IDEAS

•

REVISED IDEAS

•

INITIAL IDEAS

Matapos mong mong mapalalim Matapos mapalalim ang ang kaalaman kaalaman ng ng mga mga mag-aaral mag-aaral ukol ukol sa sa interaksiyon interaksiyonng ngdemand demand at atsupply supply ihanda sila sila para para sa sa mas mas malalim interaksiyon at at ,,ihanda malalim na na pag-unawa pag-unawa ng interaksiyon ng demand at at supply . ng interaksiyon ng demand at at supply.

Y P O C D E P E D PAGNILAYAN PAGNILAYAN

Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ang mga Sa bahaging ito ng ng aralin aymag-aaral palalawakin at sa pagtitibayin angngmga nabuong nabuong kaalaman mga ukol interaksiyon demand at kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa interaksiyon ng demand at at supply . supply . Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay sa interaksiyon ng Kinakailangan Kinakailanga n ang mas malalim na pagtalakay sa interaksiyon ng demand at demand at supply upang maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang mga upang maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan. supply upang natutuhan.

Gawain 11: BALITA-SURI

Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang balitang “Sa presyo ng bigas, bawang just -tiis -tiis – Malacañang.” Malacañang. ” Matapos Matapos maipabasa ipasagot ang mga pamprosesong tanong. Pamprosesong Tanong: 1.

Ano ang ang itinuturong itinuturong dahilan ng pamahalaan pamahalaan sa pagtaas pagtaas ng ng presyo presyo ng bigas, bawang, at luya?

2.

Paano maiuugnay maiuugnay ang tumataas tumataas na halaga ng ng luya at bawang bawang sa batas ng supply at demand ? Paano naman maiuugnay ang kakulangan ng mga produkto sa pamilihan sa pangangailangan ng mga mamamayan? Ipaliwanag.

Gawain 12: PROJECT NEWS SHARING! (PANGKATANG GAWAIN)

Atasan ang mga mag-aaral na sa pamamagitan ng kanilang pangkat ay humanap sila ng mga balita na naglalahad ng mga pagbabago sa supply at at demand sa iba’t ibang pamilihan. Ipaliwanag na ang resulta ng kanilang pananaliksik ay gagamitin upang sila ay makagawa ng script para para sa isang TV News Program na nagpapakita kung paano nagkakaroon ng ugnayan ang supply at at demand sa sa pagtatakda ng presyo sa pamilihan. Gumamit ng props props sa pag-uulat upang maging makatotohanan ito. Ipaliwanag sa kanila na ang rubrik sa susunod na pahina ang magiging batayan ng kanilang marka.


RUBRIK PARA SA NEWS REPORT

Pamantayan/ Indikador

Puntos

A. Mahusay na naipakita sa pamamagitan ng news reporting ang mga konsepto ukol sa interaksiyon ng demand at at supply .

10

ginawang presentasyon presentasyon ay nagpakita nagpakita ng pagkamalikhain pagkamalikhain B. Ang ginawang at naangkop sa tema para maihatid sa manonood ang konsepto ng interaksiyon ng demand at at supply .

10

ginamit na props na props,, script o diyalogo, o kagamitan sa C. Ang mga ginamit pagganap ay nakatulong upang mas maging malinaw ang ekwilibriyo sa manonood manonood..

10

Nakuhang Puntos

Y P O C D E P E D Kabuuang Puntos

30

Gawain 13: REFLECT-TO-JOURNAL! REFLECT-TO-JOURNAL!

Pagawin ang mga mag-aaral ng isang journal na naglalaman ng kanilang karanasan at nagpapakita sa ugnayan ng demand at supply bilang pagtugon sa kanilang mga pangangailangan at kagustuhan. Ipaliwanag sa kanila ang rubrik sa ibaba upang kanilang maging gabay sa pagsusulat. Pagkatapos ay kanilang sagutan ang mga pamprosesong tanong. Pamprosesong Tanong:

1. Ano ang iyong naging naging batayan sa pagbuo pagbuo ng iyong journal? iyong journal? 2. Paano mo naipakita ang interaksiyon ng demand at at supply? 3. Ipaliwanag kung paano nababago ng interaksiyon ng demand at at supply ang ang pagtugon mo sa iyong mga pangangailangan at kagustuhan.

MAHUSAY! Natapos mong gabayan ang mga mag-aaral para sa mga gawain !

Transisyon Tra nsisyon sa Susunod na Aralin

Iyong inilahad sa nakaraang aralin ang tungkol sa demand at supply . Ipinaliwanag sa mga mag-aaral ang ugnayan ng dalawang konseptong ito. Ipinaliwanag at ipinaunawa sa kanila na ang demand ay ay kinakatawan ng konsyumer, konsyume r, samantalang ang supply ay sa panig naman ng prodyuser. Tinalakay din ang interaksiyon ng demand at supply at at kung paano ito nababago sa pamamagitan ng presyo at mga salik na hindi presyo. Subalit, anong mekanismo o lugar nga ba maaaring magtagpo ang konsyumer at prodyuser? Paano mabisang maipaliliwanag ang relasyon ng demand at at supply gamit gamit ang isang aktuwal na sitwasyon? Ang mga katanungang ito ay ilan lamang sa sasagutin at ituturo sa mga mag-aaral sa susunod na aralin tungkol sa pamilihan. 116


PANIMULA Ang pagtugon sa pangangail pangangailangan angan ang isa sa mahahalagan mahahalagang g konsepto na binibigyang-diin sa pag-aaral ng Ekonomiks. Ang bawat isa ay may mga pangangailangan subalit hindi lahat ay may kakayahan na magprodyus upang matugunan ang mga ito. Kung kaya’t ang relasyon sa pagitan ng prodyuser at konsyumer ay lubhang mahalaga para sa kapakinabangan ng lahat. Sa nakaraang mga aralin, naunawaan naunawaan ng mga mag-aaral mag-aaral ang ugnayan ng demand at supply na kumakatawan sa konsyumer at prodyuser. Subalit, sa anong mekanismo ba ng ekonomiya madaling malaman kung may sapat bang mga produkto o serbisyo na siyang tutugon sa walang katapusang pangangailangan ng tao? Sa ganitong aspekto papasok ang bahaging ginagampanan ng PAMILIHAN. Kung kaya’t ang pangunahing pokus ng araling ito ay maituro at maipaliwana maipaliwanag g sa mga mag-aaral ang konsepto ng pamilihan at ang mga estruktura nito bilang isang mahalagang salik sa pagtugon ng pangangaila pangangailangan ngan tungo sa pagtamo ng pambansang kaunlaran.

Y P O C D E P E D

Sa pagtahak sa araling ito, gabayan ang mga mag-aaral upang kanilang maunawaan ang mga teksto at maisagawa nila ang mga mapanghamong gawain na sadyang pupukaw ng kanilang interes at magdaragdag sa kanilang kaalaman. Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahang matutulungan ang mga mag-aaral na makapagpapaliwanag makapagpapal iwanag ng kahulugan ng pamilihan at makauunawa at makapagsusu makapagsusuri ri ng iba’t ibang sistema o estruktura ng pamilihan na tumutugon sa maraming pangangailangan pangangailan gan ng mga tao.

ARALIN 5:

ANG PAMILIHAN: KONSEPTO AT MGA ESTRUKTURA NITO

ALAMIN

Matapos matutuhan matutu han ng mag-aaral ang mga konsepto ng demand, supply, at ang interaksiyon ng bawat isa sa ekonomiya, ngayon naman ay kanilangtutuklasin ang tungkol sa pamilihan. Upang higit na maunawaan ng mga mag-aaral ang paksa, gabayan sila upang maisagawa ang sumusunod na gawain.


Gawain 1: PIK-TUKLAS! Ipasuri sa mga mag-aaral kung anong mensahe ang nais iparating ng sumusunod na larawan gamit ang mga pamprosesong tanong. Itala ang inyong kasagutan gamit ang call-outs, stars & banners, at bubble map.

Y P O C D E P E D 118 All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.


Tungkol saan ang mga larawan? Isa-isahin ang mga simbolismong simbolismong ginamit at ipaliwanag ipaliwanag ang mensahe ng mga ito. Alin sa mga larawan ang nakapukaw ng iyong interes? Ipaliwanag.

Gawain 2: PICTURE PERFECT: PIC-COLLAGE Atasan ang mga mag-aaral na unawain at suriin ang sumusunod na larawan at ipasagot ang mga pamprosesong tanong na nasa ibaba.

Y P O C D E P E D

Pinagkunan: http://kickerd http://kickerdaily.com/bir- aily.com/bir-shermen-farmers-sa shermen-farmers-sari-sari-stores-t ri-sari-stores-tricycle-drivers-s ricycle-drivers-should-pay-taxe hould-pay-taxes/; s/; Retrieved on:

November 7, 2014 http://moneygizmo.net/free-stock-market-game/; Terieved on: November 7, 2014 http://grocerystoresne - arme.blogspot.com/; Retrieved on: November 7, 2014 http://importfood.com/recipes/thaiicecream.html; Retrieved on: No - vember 7, 2014 http://www.remate.ph/wp-content/uploads/20 http://www.remate.ph/wp-content/uploads/2014/02/bigas-pre 14/02/bigas-presyo.jpg syo.jpg ; Retrieved on: November 7, 2014 http:// www.remate.ph/2012/11/p www.remate.ph/2012 /11/presyo-ng-karne resyo-ng-karne-ng-sa-mm-tumaas; -ng-sa-mm-tumaas; Retrieved on: November 7, 2014 http://www.remate.p http://www.remate.ph/category/ h/category/ business/page/217/; Retrieved on: November 7, 2014 http://i3.ytimg.com/vi/Kx1EZvKRSkI/0.jpg https://www.google.com.ph/ search?hl=en&q=muslim+market&tbm=isch&ei=VcndU6rMEdaXuATu-4G4Dw#facrc=_&imgdii=_&imgrc=Jh0qx9FRZja6vM %253A%3B33VRrwU269ZhOM%3Bhttp%253A%252F%2 %253A%3B33VRrwU269ZhOM%3Bh ttp%253A%252F%252Fwodumedia 52Fwodumedia.com%252Fwp-co .com%252Fwp-content%252Fu ntent%252Fuploads%252F ploads%252F2012% 2012% 252F11%252FMuslims-shop-for-Iftar-the-sunset-dinner-that-breaks-the-fast-at-Chalk-Bazaar-the-traditional-Iftar-market-in- Dhaka-Bangladesh-on-Sunday-Aug.-23-2009.-AP-PhotoPavel-Rahman-960x627.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwodumedia. com%252Framadan-2009%252Fa-muslim-man-sits-before-breaking-his-fast-on-the-second-day-of-the-holy-month-of-rama - dan-at-a-mosque-in-agartala-capital-of-indias-northeastern-state-of-tripura-on-august-24-2009-reutersjayant%252F%3B960 %3B627 Retrieved on: November 7, 2014 http://thinkrich http://thinkrichbefree.com/wp-cont befree.com/wp-content/uploads/20 ent/uploads/2013/04/online-sh 13/04/online-shopping-sites.jp opping-sites.jpg g Retrieved on: November 7, 2014


Ano ang ipinapakita ng mga larawan? Ano ang naging batayan mo upang upang matukoy ang konseptong ipinahahatid ng mga larawan? Alin sa mga larawang larawang ito ito ang madalas kang nagkakaroon nagkakaroon ng ugnayan? ugnayan? Bakit? 119


Sa susunod na bahagi ay pasasagutan ang isang tsart sa mga mag-aaral upang masukat ang inisyal nilang nalalaman tungkol sa pamilihan.

Gawain 3: UPW UPWARD ARD ARROW KNOWLEDGE CHART

IRF (Initial-Rened-Final Idea) Ang gawaing ito ay naglalayong matutukan ang baitang ng kaunlaran sa pagkatuto ng mga mag-aaral. Sa bahaging ito ay papupunan mo ang Initial Idea IRF upang masukat ang kanilang inisyal na kasagutan sa katanungang nasa ibaba ng upward arrow . Ipaliwanag sa mga mag-aaral na ang rened at nal area ay sasagutan lamang nila pagkatapos ng bahagi ng paunlarin at pagnilayan. Ito ay kailangan nilang ingatan, maaari nila itong ilagay sa kanilang o kuwaderno dahil ito it o ay kakailanganin hanggang sa dulong bahagi ng portfolio o portfolio modyul. Maari din nila itong maging proyekto.

Y P O C D E P E D ___________

___________

___________

___________

___________

___________

___________

___________

___________

Paano mo ilalarawan ang pamilihan at mga estruktura nito?

Matapos maorganisa ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksang pamilihan at mga estruktura nito, ngayon naman ay gabayan mo sila para sa susunod na bahagi ng aralin upang higit nilang maunawaan ang mas malalim na konsepto ng pamilihan.


PAUNLARIN

Matapos malaman ang inisyal na kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa, ngayon naman ay kanilang lilinangin ang mga kaisipang ito sa pamamagitan ng mga inihandang teksto at mga gawain. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng mga mag-aaral ang mahahalagan mahahalagang g ideya o konsepto tungkol sa pamilihan. Inaasahang magagabayan sila upang masagot kung ano ang pamilihan at iba’t ibang mga estruktura nito maging ang bahaging ginagampanan nito sa ekonomiya ng bansa. Halina’t umpisahan ito sa pamamagitan ng sumusunod na gawain.

Y P O C D E P E D ANG KONSEPTO NG PAMILIHAN

Gawain 4: WORD TO CONCEPT MAPPING

Mula sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral mula sa kanilang modyul ukol sa “Konsepto ng Pamilihan,” ipasagot ang mga pamprosesong tanong na nasa ibaba. Pamprosesong Tanong: 1. Ano-ano ang nais iparating o ipahayag ng teksto? 2. Ano ang mahahalaga mahahalagang ng konsepto na nakapaloob sa teksto? 3. Pumili ng limang pangunahing pangunahing salita sa teksto na iyong pag-uugnaypag-uugnayugnayin upang maipaliwanag ang konsepto ng pamilihan? Gamitin ang concept mapping chart na na matatagpuan sa ibaba upang itala ang iyong mga kasagutan para sa bilang 3 at ang text box para para naman sa iyong mabubuong ugnayan ng mga napiling salita.

______________________________________________________

______________________________________________________

____________________________________________.


Matapos maunawaan ng mga mag-aaral ang konsepto ng pamilihan na nagsasabing ito ang mekanismo kung saan nagtatagpo ang konsyumer at prodyuser upang matugunan ang demand sa sa pamamagitan ng supply , ngayon naman ay ihanda sila upang maunawaan at suriin ang iba’t ibang estruktura ng pamilihan. Gawain 5: GRAPHIC ORGANIZER

Y P O C D E P E D

Batay sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral sa kanilang modyul ukol sa “Mga Estruktura ng Pamilihan,” atasan silang buuin ang graphic organizer na matatagpuan sa ibaba. Upang higit na maunawaan, sagutin ang mga pamprosesong tanong na susukat sa antas ng iyong kaalaman at pang-unawa.

DALAWANG PANGUNAHING ESTRUKTURA NG PAMILIHAN

?

?

?

?

?

?


Ano ang dalawang pangunahin pangunahing g estruktura ng pamilihan? Isa-isahin ang mga katangian ng bawat bawat estruktura at uri ng pamilihan pamilihan na na nabibilang dito? Paano nakaapekto ang mga mga estruktura estruktura ng pamilihang ito sa ugnayan ng presyo, demand , at supply tungo tungo sa pagtugon sa pangangailangan ng tao?


Gawain 6: STRUCTURAL MARKET ANALYSIS: THREE PICS, ONE WORD Ipasuri sa mga mag-aaral ang tatlong larawan na nasa loob ng bawat kahon at tukuyin ang posibleng kinabibilangan nitong estruktura ng pamilihan.

1.)__________________

2.)__________________

Y P O C D E P E D 3.)__________________

5.)__________________

4.)__________________

6.)__________________


7.)__________________

8.)__________________

Y P O C D E P E D

10.)_________________

9.)__________________

Mahusay! Matapos mong gabayan ang mga mag-aaral sa mga teksto at gawain ukol sa konsepto at mga estruktura ng pamilihan, ngayon naman ay sukatin mo ang kanilang kaalaman sa pamamagitan ng maikling pagsusulit sa susunod na gawain. Gawain 7: Pabili o Patawad

Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang sumusunod na pahayag at tukuyin kung tama ang mensahe ayon sa mga salitang nakasalungguhit. Palagyan ng salitang PABILI kung TAMA ang mensahe at PATAWAD kung ito ay MALI. 1.

Ang pamilihan ay ang mekanismo na kung saan nagtatagpo ang konsyumer at prodyuser.

2.

Mayroong tatlong tatlong pangunahing pangunahing aktor sa pamilihan pamilihan ang konsyumer konsyumer,, prodyuser, at ang produkto.

3.

Nagaganap ang sistema sistema ng ng pamilihan pamilihan dahil lahat tayo tayo ay may kakayahan kakayahan na mag-supply mag-supply .

4.

Sa pamamagitan ng pamilihan, nalalaman ang sistema ng ekonomiya.

5.

Ang prodyuser ay may may kakayahang kakayahang kontrolin ang presyo sa pamilihang pamilihang may ganap na kompetisyon.

6.

Ang supply ang ang nagsisilbing hudyat o senyales sa prodyuser kung ano ang gagawing produkto. 124


7.

Kapag mataas ang presyo, ang mga prodyuser ay nahihikayat na magbawas ng supply lalo lalo na sa mga pangunahing uri ng produkto.

8.

Ang presyo ang pangunahin pangunahing g salik sa pagbabago ng demand at at suppl y sa pamilihan.

9.

Kapag mababa ang presyo sa pamilihan, pamilihan, ang konsyumer konsyumer ay nagtataas nagtataas ng kabuuang dami ng binibiling produkto.

10.

Ang kartel ay nangangahu nangangahulugang lugang alliances of consumers.

Y P O C D E P E D Gawain 8: SURIIN MO! QUIZ-ON-MARKET

Ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na pahayag at tukuyin sa pamamagitan ng paglalapat ng titik sa mga kahon upang mabuo ang kasagutan. 1.

Estruktura ng pamilihan na kung saan ang sinomang negosyante negosyante ay ay malayang pumasok at maging bahagi ng industriya. A

P

M

2.

E

Y

Ito ay estruktura ng ng pamilihan pamilihan na may iisa lamang na konsyumer konsyumer ng maraming uri ng produkto at serbisyo. N

3.

P

O

M

I

E

Y

Isang sistema sistema sa pamilihan na kung saan iisa iisa ang nagtitinda ng walang walang kauring produkto. P

L

Estruktura ng pamilihan pamilihan na kung saan umiiral ang sistemang monopolyo, oligopolyo, monopsonyo, at monopolistiko. I

D

A

N

6.

G

I

N

5.

O

Ang mga prodyuser ay ay gumagawa gumagawa ng isang isang uri ng ng produkto subalit magkakaiba ang tatak. O

4.

N

M

P

I

N

Sa estrukturang estrukturang ito maaaring maaaring maganap ang sabwatan sabwatan sa pamamagitan pamamagitan ng kartel ng mga negosyante. I

O

O


7.

Ang estruktura estruktura ng pamilihan na kung saan upang upang mahadlangan mahadlangan ang pagpasok ng kalaban sa industriya ay isinagawa ang patent at copyright sa sa mga produkto. N

8.

P

O

Dito nagaganap ang tinatawag na product differentiation differentiation sa pamamagitan ng packaging, ng packaging, advertisement, advertisement, at avor ng ng mga produkto. N

O

O

E

S

O

S

N

Y P O C D E P E D

9.

Ang estruktura ng pamilihan pamilihan na kung kung saan ang pinakamabisa pinakamabisang ng halimbawa halimbawa ay ang pamahalaan na siyang kumukuha ng mga serbisyo ng mga sundalo, pulis, bumbero, at iba pa. O

O

S

N

O

10. Ito ay kakikitaan ng sitwasyon sitwasyon na kung saan saan ang konsyumer konsyumer ay bibilhin ang ang produkto o serbisyo kahit na mataas ang presyo sapagkat walang pamalit na maaaring bilhan o pagkunan nito. N

P

L

O

Gawain 9: MARKET-ANALYSIS; VENN DIAGRAM

Sa pamamagitan ng Venn Diagram na nasa ibaba, atasan ang mga magaaral na paghambingin ang iba’t ibang estruktura ng pamilihan sa pamamagitan ng paglalagay ng pagkakapareho at pagkakaiba ng katangian ng bawat estruktura. Gamiting gabay ang halimbawang nasa ibaba at sagutin ang mga pamprosesong tanong upang mapunan nang wasto ang dayagram.

PAGKAKAIBA

PAGKAKAIBA

PAGKAKATULA D PAGKAKATULAD


Pamprosesong Tanong: 1. 2. 3. 4.

Anong dalawang estruktura ng pamilihan ang iyong pinaghambin pinaghambing? g? Ano-ano ang katangian na magkatulad ang dalawang estruktura na iyong pinaghambing? Sa ano-anong katangian naman sila nagkaroon ng pagkakaiba? Ano ang ang iyong iyong pananaw pananaw sa dalawang dalawang estruktura ng pamilihan pamilihan bilang isang konsyumer? Ipaliwanag.

Gawain 10: UPW UPWARD ARD ARROW: IRF (INITIAL-REFINED-FINAL IDEA )

Y P O C D E P E D

Sa puntong ito, maaari nang pasagutan ang ikalawang baitang ng Upward Arrow Chart na Refned Idea subalit ang ikatlong baitang na Final Idea ay sasagutan lamang sa pagtatapos ng bahagi ng pagnilayan. Ipaalala na dapat nilang itago ang IRF Chart sa kanilang portfolio kanilang portfolio o o kuwaderno sapagkat maari nila itong maging proyekto.

___________

___________

___________

___________

___________

___________


Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa iba’t ibang estruktura ng pamilihan ihanda sila para sa mas malalim na pag-unawa ng estruktura ng pamilihan at gabayan sila sa susunod na bahagi ng aralin.

PAGNILAYAN

Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin pa ang mga nabuong kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa pamilihan at iba’t ibang estruktura nito. Kinakailangan ng mas malalim na pagtalakay sa kahalagahan ng pamilihan upang maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang natutuhan.


Gawain 11: Structural Market Tally Board Mula sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral ukol sa “Mga Estruktura ng Pamilihan” ay atasan silang punan ng mahahalagang datos o impormasyon ang structural market tally board na nasa nasa ibaba. Pagkatapos ay pasagutan ang mga pamprosesong tanong.

Estruktura ng Pamilihan

May Hawak ng Kapangyarihan (Konsyumer o Prodyuser)

Katangian ng Presyo (Malaya o

Mga Halimbawa

ng Produkto o

Itinatakda)

Kompanya

Y P O C D E P E D


Alin sa mga mga estruktura estruktura ng pamilihan ang pabor sa konsyumer konsyumer o prodyuser? prodyuser? Sa anong anong estruktura ng pamilihan ka nahirapang nahirapang mag-isip ng halimbawa halimbawa ng produkto o kompanya? Bakit?

Gawain 12: DULA NAMIN! HULAAN MO! SAMPLE-SAMPLE

Ang mga mag-aaral ay atasang magsagawa ng pagsasadula o role playing. Tawagin ang lider ng bawat pangkat upang bumunot ng paksa tungkol sa estruktura ng pamilihan na kanilang isasadula. Ipaunawa sa pangkat na ang paksang ito ay hindi dapat malaman ng ibang pangkat dahil pagkatapos ng presentasyon ng bawat grupo ay hahayaan ang ibang pangkat na hulaan kung anong estruktura ng pamilihan ang isinadula. Upang maisagawa nang maayos ang presentasyon, isaalang-alang isaalang-alang ang sumusunod na pamprosesong tanong. Gayundin, ang bawat presentasyon ay bibigyan ng marka o puntos gamit ang rubrik na nasa susunod na pahina.


Ano-ano ang pangunahing katangian ng estruktura estruktura ng pamilihan na inyong ipinakita? Paano ninyo binigyang buhay ang mensahe mensahe o katangian katangian ng estruktura estruktura ng pamilihan? Mula sa gawain, anong pangkalaha pangkalahatang tang impresyon impresyon ang iyong nabuo ukol sa pamilihan?


RUBRIK PARA SA ROLE PLA P LAYING YING

Pamantayan/ Indikador A. Mahusay na naipakita sa pamamagitan ng pagganap

ang mga konsepto ukol sa uri ng estruktura ng pamilihan. gi nawa gina wang ng pr es esen enta ta sy on ay na nagp gp ak akit it a ng pagkamalikhain at naangkop sa tema para maihatid sa manonood ang konsepto ng pamilihan at estruktura nito.

Puntos

Nakuhang Puntos

10

B. Ang

10

na props C. Ang mga ginamit na props,, script o diyalogo, o kagamitan

Y P O C D E P E D sa pagganap ay nakatulong upang mas maging malinaw sa manonood ang pamilihan at estruktura nito.

10

Kabuuang Puntos

30

Gawain 13: Pangkatang Gawain----POSTER-RIFIC

Ipaliwanag sa mga mag-aaral na kasama ang kanilang mga kapangkat ay pipili sila ng isang estruktura ng pamilihan na gagawa ng pagguhit sa anyong poster anyong poster . Ipaalala na ang larawang mabubuo ay dapat na masagot ang sumusunod na katanungan at ito ay bibigyan ng marka gamit ang rubrik. Pamprosesong Tanong: 1. 2. 3.

Tungkol saan ang inyong ginawang larawan o poster ? Ano-anong simbolismo ang inyong ginamit at mga kahulugan nito? Sa iyong palagay, palagay, maliwanag bang naipakita ng inyong larawan ang konsepto ng estruktura ng pamilihan na inyong pinili? Bakit? RUBRIK PARA SA POSTER

Pamantayan

Deskripsyon

Naipakita at naipaliwanag nang mahusay ang isang ideal na na Nilalaman (Content) pamilihan batay sa mga konseptong nakapaloob sa poster sa poster . Kaangkupan ng Konsepto (Relevance)

Pagkamapanlikha (Originality ) Kabuuang Presentasyon

Pagkamalikhain (Creativity )

Puntos

Natamong Puntos

21-25

Maliwanag at angkop ang mensahe sa paglalarawan ng konsepto ng isang ideal na na pamilihan.

16-20

Orihinal ang ideyang ginamit sa paggawa ng poster ng poster .

11-15

Malinis at maayos ang kabuuang larawan.

6-10

Ang mga kulay at konsepto, konsepto, simbolismong ginamit ay nakatulong nang lubos upang maipahayag ang mensahe at konsepto ng isang ideal na pamilihan.

1-5


Ngayong may sapat nang kaalaman ang mga mag-aaral tungkol sa mga konsepto ng pamilihan at mga estruktura nito ay maaari nang pasagutan at punan nila nang buo ang IRF Chart. Chart . Gawain 14: Pagnilayan Mo! Sa puntong ito, maaari mo nang pasagutan sa mga mag-aaral ang huling baitang ng Upward Arrow Chart. Ipaalala sa mga mag-aaral na dapat nila itong itago sa kanilang mga portfolio mga portfolio o o kuwaderno sapagkat ito ay maaaring maging bahagi ng kanilang proyekto sa asignatura.

Y P O C D E P E D ___________

___________

___________

___________

___________

___________


MAHUSAY! Napagtagumpayan mong isagawa ang paggabay sa mga mag-aaral upang kanilang maisagawa ang mga iniatang na gawain bilang mag-aaral!

Transisyon Tra nsisyon sa Susunod na Aralin: Tinalakay Tinala kay sa araling ito ang tungkol sa konsepto at mga estruktura ng pamilihan. Binigyang-diin Binigyang-diin ang kahulugan ng pamilihan at ipinasuri ang estruktura ng pamilihan na siyang tumutugon sa maraming pangangailangan ng mga tao. Sa susunod na aralin ay tatalakayin naman ang tungkol sa bahaging ginagampanan ginagampan an ng pamahalaan sa pamilihan.


PANIMULA Isang batayan sa pag-aaral ng Ekonomiks ang pamilihan bilang isang mabisang mekanismo kung saan natutugunan ang walang katapusang pangangailangan at kagustuhan ng tao. Sa lugar na ito gumagalaw ang dalawang pangunahing aktor: ang konsyumer at prodyuser. Ang dalawang tauhan ay mahalagang bahagi ng pamilihan subalit magkaiba ang paraan ng pakikibahagi. Ang konsyumer ang gumagawa ng pagkonsumo na nagbibigay ng kita sa mga nagbibili samantalang samantalang ang nagbibili naman ang nagpaplano ng produksiyon batay sa itinakdang demand ng mga konsyumer upang kumita bilang isang negosyante. May pagkakataon na ang equilibrium price at quantity ay hindi masyadong mababa o mataas sa tingin ng mga prodyuser o konsyumer. Sa sitwasyong ito, papasok ang pamahalaan. Ano ang gampanin ng pamahalaan bilang isang natatanging institusyon na may kapangyarihan sa pagdedesisyon ukol sa suliranin ng pamilihan at ng kabuuang ekonomiya ng isang bansa?

Y P O C D E P E D

Kaugnay nito, ang araling ito ay patungkol sa ugnayan ng pamilihan at pamahalaan. Itinuturing ang presyo bilang tanging salik na pokus ng pakikialam ng pamahalaan sa pamilihan. Inaasahang magagabayan ang mga mag-aaral upang mabigyang-kasagutan ang mahahalagang katanungang gaya ng: Ano nga ba ang papel na ginagampanan ng pamahalaan pagdating sa aspeto ng pagkontrol ng presyo sa pamilihan? Paano binibigyang-proteksiyon ng pamahalaan ang mga konsyumer at mga prodyuser pagdating sa pagkontrol ng presyo sa pamilihan? Sa pagpapatuloy ng araling ito, ang mga mag-aaral ay haharap sa mga tekstong makapagbibigay ng impormasyon at mga mapanghamong gawain na may layuning maghatid sa kanila ng kaalaman. Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan na ang mga mag-aaral ay napangangatwiranan napangangatw iranan ang kinakailangang pakikialam at regulasyon ng pamahalaan sa mga gawaing pangkabuhayan sa iba’t ibang estruktura ng pamilihan upang matugunan ang pangangailangan ng mga mamamayan .

ARALIN 6:

ANG UGNA UGNAY YAN NG PAMILIHAN AT PAMAHALAAN

ALAMIN

Matapos matutuhan ng mga mag-aaral ang mga konsepto ng pamilihan at iba’t ibang estruktura nito, sa bahaging ito naman ay kanilang tutuklasin ang tungkol sa ugnayan ng pamilihan at pamahalaan. Upang higit na maging makabuluhan at mapukaw ang kanilang interes, halina’t pasimulan munang gawin at pasagutan ang susunod na mga gawain.


Gawain 1: WORD HUNT Gamit ang word box na nasa ibaba ay ipahanap at pabilugan ang sumusunod na salita. Ipaliwanag sa mga mag-aaral na ang mga salitang ito ay maaaring pababa, pahalang, o pabaliktad. 1. DTI 2. DOLE 3. Kakulangan 4. Kalabisan 5. Minimum Wage

6. Pamahalaan 7. Pamilihan 8. Presyo 9. Price Ceiling 10. Price Floor

Y P O C D E P E D M S U B S I D Y O K P S P

E I A P O L L O T A R K R

A E N T P G X I K L E A I

D A R I A L E R U A S K C

O E A A M Y D E D B Y U E

L I W E I U A N O I O L C

E O D I L A M E R S M A E

N U E O I N Q W P A A N I

P A M A H A L A A N R G L

A X L P A B E R N G T A I

W U D A N G D T I B E N N

P R I C E F L O O R B O G

Pamprosesong Tanong 1. 2.

Ano-ano ang salita/konsepto na tila bago sa iyo? Sa iyong palagay, palagay, sa anong paraan nagkakaroo nagkakaroon n ng ugnayan ang mga salita/konseptong ito?

Gawain 2: ONCE UPON A TIME!

Ipabasa sa mag-aaral ang mga sitwasyong nasa loob ng kahon. Atasan silang buuin ang maaaring kahinatnan nito batay sa kanilang sariling pagkaunawa. Ipasulat ang kanilang kasagutan gamit ang dialogue box.

Matagal nang magsasaka si Mang Francisco. Isang araw ay nabalitaan niyang ang presyo ng kaniyang produktong palay ay binibili lamang sa murang halaga. Ang presyo ay hindi kayang mabawi kahit puhunan niya sa binhi at fertilizer. Ano fertilizer. Ano kaya ang maaaring mangyari kay Mang Francisco?


Maaaring

___________________________

___________________________________

___________________________________

Ang Gitnang Luzon ay sinalanta ng bagyo. Maraming palayan ang nasira. Ano kaya ang maaaring ibunga nito?

Y P O C D E P E D Maaaring

___________________________

___________________________________

___________________________________

Dahil sa katatapos pa lamang na bagyo nabalitaan ng pamahalaan na maraming mga negosyante ang nanamantala sa pamamagitan ng pagtataas ng presyo. Ano kaya ang maaaring gawin ng pamahalaan?

Maaaring

___________________________

___________________________________

___________________________________


Paano ka nakabuo ng maaaring kahinatnan ng pangyayari? Alin sa mga mga sitwasyon sitwasyon ang nahirapan kang bumuo ng maaaring maaaring kahinatnan? Bakit?

Gawain 3: PATH OF KNOWLEDGE Ang gawaing ito ay naglalayong matutukan ang baitang ng kaunlaran ng mga mag-aaral sa pagkatuto. Sa bahaging ito ay pasagutan ang katanungang nasa kahon. Ipasulat sa bahaging SIMULA ang inisyal na kasagutan. Samantalang ang bahagi ng GITNA at WAKAS ay kanilang sasagutan lamang sa iba pang bahagi ng aralin. 133 All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

WAKAS

GITNA PAANO NAGKAKAROON NG UGNAYAN ANG PAMILIHAN AT PAMAHALAAN?

Y P O C D E P E D SIMULA

Pinagkunan: http://www.westsideelementa ryschool.com/Kindergarten% 20Journey%20Through%20Re ading.html

Matapos maorganisa ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksang ugnayan ng pamilihan at pamahalaan, ihanda sila para sa susunod na bahagi ng aralin upang higit nilang maunawaan ang paksang ito.

PAUNLARIN

Sa puntong ito ay lilinangin mo ang mga paunang kaalaman ng mga magaaral tungkol sa paksang-aralin sa pamamagitan ng mga teksto at mga gawain. Ang pinakatiyak na layunin nito ay matutuhan ng mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa ugnayan ng pamilihan at pamahalaan. Mula sa mga inihandang gawain at teksto, inaasahang gagabayan mo sila sa pagsagot ng katanungan na kung ano ang ugnayan sa pagitan ng pamilihan at pamahalaan. Umpisahan mo ito sa pamamagitan ng sumusunod na gawain.


Gawain 4: TEKS-TO-INFORM----D TEKS-TO-INFORM----DISCUSSION ISCUSSION WEB CHART Batay sa tekstong nabasa ng mga mag-aaral sa kanilang modyul ukol sa “Ang Pamahalaan at Pamilihan,” pasagutan ang discussion web chart at ang mga pamprosesong tanong na nasa ibaba.

MAHALAGA BA ANG PAPEL NG PAMAHALAAN SA PAMILIHAN?

Y P O C D E P E D DAHILAN

DAHILAN

Sapagkat_______________ _______________________ _______________________ _______________________ ______________________ _

Sapagkat_______________ _______________________ ______________________ _ _______________________

KONGKLUSYON ________________________ ________________________ ________________________ ______________________ __ __ ___________________

Pamprosesong Tanong 1. 2.

Bakit mahalaga ang pamahalaan sa isang bansa? Paano nagkakaroon ng bahagi ang pamahalaan sa pamilihan?

Gawain 5: VENN DIAGRAM

Mula sa tekston tekstong g nabasa, papunan ng mahahalagang impormasyon ang Venn Diagram gamit ang mga pamprosesong tanong upang maipakita ang pagkakaiba-iba at pagkakatulad ng price ng price ceiling at price oor. oor. PAGKAKAIBA

PAGKAKATULAD


Pamprosesong Tanong 1. 2. 3.

Ano ang pagkakatulad ng dalawang konsepto? Paano naman sila nagkakaiba? Paano ito nakatutulong sa mga konsyumer o prodyuser?

Gawain 6: ISIP-TSEK---Chain of Facts Batay sa nakalap na kaalaman ng mga mag-aaral mula sa tekstong binasa, pasagutan ang sumusunod na pahayag o katanungan na nasa ibaba sa pamamagitan ng pagpili ng mga kasagutan na matatagpuan sa circles of facts.

Y P O C D E P E D

MGA PAHAYAG O KATANUNGAN: 1.

Isang organisadong sistemang pang-ekonom pang-ekonomiya iya kung saan nagtatagpo ang konsyumer at nagbibili o prodyuser upang magkaroon ng palitan.

2.

Isang institusyon institusyon na ang ang pangunahing pangunahing tungkulin tungkulin ay paglingkuran at pangalagaan ang sambayanan.

3.

Ang patakarang ipinatutupad ng pamahalaan upang mapatatag ang presyo ng mga pangunahing bilihin sa pamilihan.

4.

Ito ay tumutukoy sa pinakamataas pinakamataas na presyo presyo na na maaaring maaaring ipagbili ng isang isang negosyante ang kaniyang produkto.

5.

Ang tawag tawag sa patakarang ipinasusunod ng pamahalaan pamahalaan na nagbabawal nagbabawal sa pagtataas ng presyo ng mga produkto sa pamilihan sa panahon ng emergency gaya gaya na lamang ng kalamidad (bagyo, lindol, at iba pa).

6.

Isa sa mga ahensiya ahensiya ng pamahalaan na ang tungkulin ay palawigin palawigin ang ang sistema ng kalakalan at industriya sa bansa.

7.

Isang pansamantalan pansamantalang g pangyayari sa pamilihan na kung saan, ang supply ng produkto ay hindi sapat sa planong ikonsumo ng tao.

8.

Ang tawag sa pinakamababan pinakamababang g presyo presyo na na itinakda itinakda ng batas batas sa mga produkto at serbisyo sa pamilihan.

9.

Isang pangyayari pangyayari sa pamilihan pamilihan na kung kung saan saan may sobra o higit higit ang supply ng mga produkto sa dami ng planong ikonsumo o bilhin ng tao.

10.

Ano ang ang pangunahing pangunahing tungkulin ng pamahalaan pamahalaan ayon sa Konstitusyon? Konstitusyon?


JOHN MAYNARD KEYNES

PRICE CEILING MINIMUM WAGE

PRICE STABILIZATION

PAMAHALAAN SURPLUS PRICE FLOOR

Y P O C D E P E D PRICE FREEZE

DOLE

DTI

GREGORY MANKIW

SUBSIDY

SHOR - - TAGE

BFAD

PAMILIHAN

PAGLINGKURAN AT PANGALAGAAN ANG MAMAMAYAN

Gawain 7: PATH OF KNOWLEDGE

Ang gawaing gawaing ito ay naglalayong naglalayong matutukan matutukan ang baitang ng kaunlaran ng mga mag-aaral sa pagkatuto. Sa bahaging ito ay pasagutan ang katanungang nasa kahon. Ipasulat sa bahaging GITNA ang kasagutan. Samantalang ang bahagi bahagi ng WAKAS ay sasagutan lamang nila sa iba pang bahagi ng aralin.


WAKAS

GITNA

PAANO NAGKAKAROON NG UGNAYAN ANG PAMILIHAN AT PAMAHALAAN?


Pinagkunan: http://www.westsideelementary school.com/Kindergarten%20J ourney%20Through%20Reading. html

Retrived: November 17, 2014

Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa ugnayan ng pamahalaan at pamilihan, maaari na silang gabayan sa susunod na bahagi ng aralin.

PAGNILAYAN

Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin pa ang mga nabuong kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa ugnayan ng pamilihan at pamahalaan. Kinakailangan ng mas malalim na pagtalakay sa kahalagahan ng pamilihan upang maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.


Price Freeze, ipinatupad sa Calamity Areas Iniutos ng Department of Trade and Industry (DTI) ang 60-day price freeze sa freeze sa mga lugar na idineklarang nasa state of calamity . Sa isang pahayag na ipinaskil sa ofcial website nito, sinabi ng DTI na dahil sa pinsalang idinulot ng bagyong “Glenda” ay hindi maaaring magtaas ang retailers ng presyo ng agricultural at at non-agricultura non-agriculturall necessities necessities.. Kabilang sa agricultural necessities ang necessities ang bigas, mais, cooking oil, isda, itlog, baboy, manok, karne, sariwang gatas, gulay, prutas, root crops, crops, at asukal. Itinuturing namang non-agricultural necessities necessities ang canned marine products, products , evaporated / condensed powdered / powdered milk , kape, sabong panlaba, noodles noodles,, tinapay, asin, kandila, at bottled water .

Y P O C D E P E D

Samantala, nakanaka-freeze freeze din ang presyo ng Liquifed Petroleum Gas (LPG) at kerosene sa kerosene sa loob ng 15 araw. Ang mga lalabag ay pagmumultahin ng Php5,000 hanggang Php1,000,000 at/o pagkakakulong ng isa hanggang sampung taon. –--- Mary Rose A. Hogaza Pinagkunan: http://asia.widmi.com/in http://asia.widmi.com/index.php/philippin dex.php/philippines/balita-online/ es/balita-online/news/211 news/211065-price-freeze 065-price-freeze-ipinatupad-sa-c -ipinatupad-sa-calamity-areas alamity-areas Retrived on: November on: November 24, 2014

Gawain 8: ULAT ULAT-PA -PATROL TROL

Batay sa balitang nabasa ng mga mag-aaral ukol sa “Price Freeze, ipinatupad sa Calamity Areas,” papunan sa kanila ang tri-radial cycle chart na na nasa ibaba at sagutin ang mga pamprosesong tanong.

Kahulugan / Layunin ng Pagpapatupad

Mga Kaukulang Parusa sa Paglabag

Mga Uri ng mga Produktong Kabilang


Pamprosesong Tanong: 1. 2. 3. 4. 5.

Patungkol saan ang balita? Ano ang pangunahing dahilan kung bakit ipinatupad ang ang price price freeze? Makatwiran ba ang isinasaad ng balita? Bakit? Maglista ng ng mga pahayag mula mula sa balita na siyang nagpapakita nagpapakita ng ng kapangyarihan kapangyariha n ng pamahalaan. Bilang isang konsyumer, paano nakatulong sa iyo ang balita?

Y P O C D E P E D

Gawain 9: IMBESTIGA-NOMIKS

Sa gawaing ito, ipaliwanag sa mga mag-aaral na sila ay tila isang imbestigador na konsyumer. Isang mamimili na mulat at aktibo sa galaw ng presyo sa pamilihan. Kanilang aalamin ang suggested retail price (SRP) mula sa Department of Trade and Industry (DTI ) ng ) ng mga produktong nasa loob ng basket . Pagkatapos nito ay aalamin nila ang presyo ng mga ito sa tatlong magkakaibang tindahan. Ipatala ito sa trapezoid list chart at at sagutin ang mga pamprosesong tanong.

ASUKAL

BIGAS

MANTIKA

KAPE

ITLOG

Pinagkunan: http://www.learnersdictionary.com/definition/basket Retrived on: November 24, 2014


PRODUKTO

PRESYO

TINDAHAN 1

TINDAHAN 2

TINDAHAN 3

DEPARTMENT OF TRADE & INDUSTRY (DTI) SUGGESTED RETAIL PRICE (SRP)

Y P O C D E P E D Pamprosesong Tanong: 1. 2. 3. 4.

Bakit ang mga tindahang ito ang inyong napili? Sa iyong palagay, bakit ang mga produktong nasa itaas ang ibinigay na halimbawa upang alamin at suriin ang presyo? Alin sa mga produktong produktong ito ang sa tingin tingin mo ay mataas mataas ang presyo? mababa ang presyo? Bakit? Bilang isang mag-aaral at konsyumer konsyumer,, ano ang naging implikasyon nito sa iyong isinagawang gawain?

Gawain 10: Pangkatang Gawain---COMIC STRIP

Atasan ang mga mag-aaral na sa tulong ng kanilang kagrupo, ay bubuo sila ng isang comic strip na strip na maaaring ilagay sa kartolina, manila paper, o illustration board na nagpapakita ng mga sitwasyon kung kailan at bakit nakikialam ang pamahalaan sa takbo ng pamilihan. Upang maisagawa nila ito nang maayos ay ipaliwanag sa kanila ang rubrik na magiging batayan ng kanilang marka.


RUBRIK PARA SA COMIC STRIP

Deskripsiyon

Pamantayan

Puntos

Naipakita at naipaliwanag nang mahusay ang kaangkupan ng mga eksena sa comic strip batay strip batay sa pangyayari kung kailan at bakit nakikialam ang pamahalaan sa pamilihan.

20

Pagkamalikhain at Pagkamalikhain pagkamasining ng comic strip

Maliwanag at angkop ang mensahe sa paglalarawan ng konsepto kung kailan at bakit nakikialam ang pamahalaan sa pamilihan.

15

Kabuuang presentasyon at kahusayan sa pagpapaliwanag pagpapaliwa nag ng comic strip

Malinis, maayos, at may kahusayan sa pagpapaliwanag ang kabuuang larawan ng comic strip. strip.

15

Nilalaman

Natamong Puntos

Y P O C D E P E D


Ano ang mensaheng nais ipahiwatig ng nabuong comic strip? strip? Paano kayo nakabuo ng ideya o konsepto para makagawa ng comic strip? Mula sa gawain, ano ang inyong naging pangkalahatan pangkalahatang g impresyon impresyon tungkol sa ugnayan ng pamahalaan sa pamilihan?

Gawain 11: PATH OF KNOWLEDGE

Ang gawaing ito ay naglalayong masubaybay masubaybayan an ang baitang ng kaunlaran ng mga mag-aaral sa pagkatuto. Sa bahaging ito ay pasagutan ang katanungang nasa kahon. Ipasulat sa bahaging WAKAS ang kanilang kasagutan.


WAKAS

PAANO NAGKAKAROO N NG UGNAYAN ANG PAMILIHAN AT PAMAHALAAN?

GITNA


Pinagkunan: http://www.westsideelement aryschool.com/Kindergarten %20Journey%20Through%2 0Reading.html

Retrived: November 17,

MAHUSAY! Napagtagumpayan mong gabayan ang mga mag-aaral upang maisagawa ang mga gawain. Ngayon Ngay on naman ay tulungan mo sila para sa susunod na bahagi ng aralin.

ISABUHAY

Ngayon ay lubos na ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa konsepto ng demand, supply, supply, pamilihan, at tungkulin ng pamahalaan. Sa bahaging ito ng yunit ay gabayan silang mailapat ang kanilang natutuhan sa pang-arawaraw na buhay. Ipaunawa sa kanila ang kahalagahan ng mga paksang kanilang pinag-aralan bilang isang matalinong konsyumer o kaya ay mapanagutang negosyante sa hinaharap. Upang mabigyang katuparan yan ay ipasakatuparan sa kanila ang susunod na gawain.


Gawain 12: INFO-MERCIAL Ipangkat ang mga mag-aaral na may sampu hanggang labindalawang miyembro. Atasan ang bawat grupo grupo na gumawa ng isang isang info-mercial na na humihimok at nagtataguyod sa pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante. Ipaliwanag na ang kanilang gagawin ay dapat na nakabatay sa talahanayan na nasa ibaba ayon sa konsepto ng G.R.A.S.P. Makagawa ng isang info-mercial na na nagpapakita ng paghimok at pagtataguyod ng pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante

Goal

Role

Y P O C D E P E D Miyembro ng isang organisasyong pang mag-aaral na may adbokasiyang himukin at itaguyod ang pagiging matalinong konsyumer at mapanagutan mapanagutang g negosyante

Audience

Mga kapuwa mag-aaral

Situation

Sa isang pamilihan na kung saan nagpapakita ng adbokasiya tungkol sa paghimok at pagtataguyod ng pagiging matalinong konsyumer at mapanagutan mapanagutang g negosyante

Isang video-infomercial na humihimok at nagtataguyod sa Product/Performance pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante

Ipaunawa sa mga mag-aaral na marapat nilang bigyang-pansin ang sumusunod sa paggawa ng info-mercial . a. b. c.

Komprehensibong pagpapakita ng mga katangian ng matalinong mamimili at mapanagutang negosyante Pangangatwiran na ang katatagan ng pamilihan ay nakabatay sa pagkakaroon ng matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante Kahalagahan ng pagtataguyod at paghimok sa pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante

Mungkahing Gawain: INFO-DRIVE

Ipangkat ang mga mag-aaral na may sampu hanggang labindalawang miyembro. Atasan ang bawat bawat grupo na gumawa gumawa ng isang information drive drive na humihimok at nagtataguyod sa pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante. Ipaliwanag na ang kanilang gagawin ay dapat na nakabatay sa talahanayan na nasa ibaba ayon sa konsepto ng G.R.A.S.P.

Goal

Makagagawa ng isang information drive drive na magsisimula sa paaralan patungo sa Barangay na nagpapakita ng paghimok at pagtataguyod ng pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante.

Role

Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may adbokasiyang himukin at itaguyod ang pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante sa paaralan at sa lipunan.


Audience

Mga kapuwa mag-aaral, guro, mga pinuno ng barangay, at mga kasapi ng komunidad

Situation

Magsasagawa ng isang information drive drive sa pamamagitan ng isang parada (gamit ang posters, placards, leaets) sa paaralan o kaya ay sa komunidad ukol sa paghimok at pagtataguyod ng pagiging matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante. Maaaring maging culminating activity ito ito para Consumer’s Month sa Oktubre.

Y P O C D E P E D Product/ Performance

posters, placards, leaets leaets

Bigyang-tuon ang sumusunod sa paggawa ng information drive: a. b. c.

Komprehensibong pagpapakita ng mga katangian ng matalinong mamimili Komprehensibong at mapanagutang negosyante Pangangatwiran na ang katatagan ng pamilihan ay nakabatay sa pagkakaroon ng matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante Kahalagahan ng pagtataguyod pagtataguyod at paghimok sa pagiging pagiging matalinong matalinong konsyumer at mapanagutang negosyante

Transisyon Tra nsisyon sa Susunod na Aralin:

Binabati Kita! Napagtagumpa Napagtagumpayan yan mong gabayan ang mga mag-aaral upang maisagawa ang lahat ng gawain sa bahagi ng yunit na ito ukol sa demand , supply , interaksiyon nito sa pamilihan, at ang ugnayan ng pamilihan at pamahalaan.. Ngayon ay sukatin mo naman ang kabuuhan ng kanilang natutunan pamahalaan sa pamamagitan ng pangwakas na pagtataya.


PANGWAKAS NA PAGTATAYA Basahin at unawain ang sumusunod na pahayag/katanungan. Bilugan ang titik ng tamang sagot. 1.

Isa sa mahalagang elemento na sinusuri sa pag-aaral ng maykroekonomiks ay ang konsepto ng demand na na idinidikta o nagmumula (microeconomics) ay (microeconomics) sa mga konsyumer. Alin sa sumusunod ang tamang pagpapakahulugan sa konsepto ng demand ? A. Ito ay tumutukoy sa mga produktong kahalili ng mga pangangailan pangangailangan gan ng isang konsyumer. B. Ito ay tumutukoy tumutukoy sa dami ng produkto na handa (willing) (willing) at at kayang (able) bilhin ng mga konsyumer sa iba’t ibang halaga o presyo. C. Ito ay tumutukoy sa kabuuang kabuuang dami ng produkto produkto na mabibili sa bawat bawat presyo kung ang konsyumer ay makakabili ng lahat ng kanilang pangangailangan. D. Ito ay tumutukoy tumutukoy sa dami ng produkto na handa (willing) (willing) at at kayang (able) bilhin ng prodyuser sa iba’t ibang presyo.

Y P O C D E P E D

2.

Ayon sa batas ng demand , alin sa sumusunod na pahayag ang malinaw na magpapaliwanag ng graph tungkol sa ugnayan ng presyo at demand ng ng mga konsyumer? PRESYO

2 1

A. B. C. D.

3.

4

DAMI

Kaunti ang mabibili mabibili ng mga konsyumer konsyumer kapag mataas ang ang presyo. Maraming mabibili mabibili ang mga konsyumer konsyumer kapag mataas mataas ang presyo. presyo. Habang tumataas ang presyo, bumababa ang demand ng mga konsyumer. Habang tumataas ang presyo, tumataas ang demand ng mga konsyumer.

Kapag ang kurba ng demand ay ay gumagalaw mula itaas, pababa, at pakanan o downward sloping, ito sloping, ito ay nagpapahiwatig ng/na___________________.

A. B. C. D.

4.

2

walang kaugnayan kaugnayan ang demand sa presyo sa presyo hindi nagbabago ang presyo presyo ayon sa demand negatibong ugnayan ng presyo sa dami ng demand positibong ugnayan ng presyo sa dami ng demand

Ang ganap na di-elastikong demand ay mayroong coefcient na zero, ibig sabihin walang nagaganap na pagtugon ang Qd kahit pa tumaas ang presyo, ano ang ipinapahiwa ipinapahiwatig tig nito? A. May mga produkto tayong madaling hanapan ng pamalit kaya kahit tumaas ang presyo nito makabibili pa rin tayo ng alternatibo para dito. B. Kapag ang produkto ay labis na tumaas ang presyo at hindi naman masyadong kailangan, maaari ng ipagpaliban muna ang pagbili nito. 146


C. May mga produkto na kahit mataas ang presyo ay kailangan mong bilhin sapagkat wala itong pamalit D. May mga produktong walang epekto sa atin kahit hindi natin ito bilhin. 5.

Si Juanito ay nakagawian ng bumili ng bananacue tuwing recess recess,, nang minsang tumaas ng tatlong piso ang paborito niyang bananacue hindi na muna siya bumili sa halip ay naghanap ng ibang mabibili sa canteen canteen.. Ano ang ipinahihiwatig tungkol sa demand ni ni Juanito para sa bananacue bananacue? ? A. Ang demand sa bananacue ay di elastiko sapagkat si Juanito ay tumugon ng malaki sa pamamagitan ng pagbabawas ng demand para para sa bananacu bananacue. e. B. Ang demand sa sa bananacue bananacue ay ay elastiko sapagkat si Juanito ay tumugon na ng malaki sa pamamagitan ng pagbabawas ng demand para sa bananacue.. bananacue C. Ang demand sa sa bananacue ay unitary sapagkat sapagkat ang dami ng ibabawas na demand na bananacue ay kasing dami ng demand sa pamalit na banana que que ni Juanito. D. Ang demand sa bananacue bananacue ay ganap na hindi-elastiko dahil hindi makatatagal si Juanito na hindi kumain ng bananacue bananacue sa sa loob ng isang linggo.

Y P O C D E P E D 6.

Sa ekonomiks, pinag-aaral pinag-aaralan an kung paano tutugunan ang walang katapusang pangangailangan pangangaila ngan ng tao. Ang gawaing ito ay tungkulin ng prodyuser prodyuser.. Ano ang tawag sa dami ng produkto na handa handa at kayang ipagbili ng mga prodyuser?

A. demand B. ekwilibriyo

7.

C. produksiyon D. supply

May patahian patahian si Aling Noemi Noemi ng ng mga kumot at punda ng unan unan sa Cagayan De Oro. Noon ay nakagagawa lamang siya ng 5 pirasong kumot at 10 pirasong punda ng unan sa isang araw. Ngunit nang gumamit siya ng hispeed sewing machine ay halos magtriple ang kaniyang produksiyon kaya ibinaba niya ang presyo. Piliin ang grapikong paglalarawan sa pagbabagong ito?


8.

Upang masabing supply , kailangang may kagustuhan at kakayahan na ipagbili ng prodyuser prodyuser ang isang uri ng produkto. Halimbawa, may may 30,000 lata ng sardinas ang kailangan. Ayon sa datos, mayroong 10 kumpanya ng sardinas ngunit sa bilang na ito, 6 lamang ang nais gumawa ng kabuuang 20,000 lata ng sardinas kung ipagbibili ito sa presyong Php10.00. Batay sa pahayag, ilan ang maitatalang supply ng ng sardinas? A. 6 B. 10 C. 20,000 D. 30,000

9.

Malaki ang papel papel ng ng pamahalaan pamahalaan upang mapanatili ang katatatagan katatatagan ng ng presyo sa pamilihan. Alin sa sumusunod ang nagpapaliwanag nagpapaliwanag nito? A. Panghuhuli sa sa illegal vendors na vendors na nagkalat sa paligid B. Pagtatakda ng ng price price ceiling ceiling at at oor price upang magkaroon ng gabay sa presyo ng mga bilihin C. Pagtataguyod ng mga batas batas sa pangangalaga pangangalaga sa karapatan ng mga konsyumer D. Patuloy na panghihikayat panghihikayat sa mga maliliit na negosyante na palawakin palawakin pa ang negosyo

Y P O C D E P E D

10.

Kung ang ang presyo ng isang pangunahin pangunahing g produkto ay labis labis na mataas at at hindi na makatarungan para sa mga konsyumer dahil sa mapang-abusong gawi ng mga may-ari ng prodyuser, gumagawa ng hakbang ang pamahalaan upang matugunan ito. Nakikialam ang pamahalaan sa pagpepresyo sa pamilihan. Ano Ano ang tawag sa patakaran ng pagtatakda ng pinakamataas na presyo ng mga produkto o serbisyo? A. price A. price ceiling C. market clearing price B. oor prices D. price support

11.

Ang presyong mababa sa ekwilibriyo ay ipinatupad ng pamahalaan upang mabigyang-proteksiyon ang mga mamimili. Ano ang magiging epekto sa pamilihan kung ang pamahalaan ay magpapatupad ng price ceiling na Php1? Gamitin ang graph graph sa sa ibaba upang masagutan ang katanungan.

A. Sa pagpapatupa pagpapatupad d ng price ceiling, ang ceiling, ang pamilihan ay makararanas ng ekwilibriyo B. Ang pagpapatupad ng price ceiling ay makapagdudulot ng

disekwilibriyo sa pamilihan. Ito ay lilikha ng shortage na 12 yunit ng produkto C. Ang pagpapatupad ng ng price price ceiling ay ay makapagdud makapagdudulot ulot ng disekilibriyo sa pamilihan. Ito ay lilikha ng surplus surplus na na 6 na yunit ng produkto D. Walang mangyayaring shortage at surplus surplus sa pamilihan sapagkat mabisa ang polisiya ng pamahalaan. 148 All rights reserved. reserved. No part of of this material may be reproduced or transmitted transmitted in any form form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

12. Ano ang nais ipakita ng tsart sa ibaba para para sa konsyumer at prodyuser sa pagtatakda ng price control/price support ng pamahalaan? Nais ng pamahalaan na DEPARTMENT OF TRADE AND INDUSTRY (DTI)

PAMILIHAN

Y P O C D E P E D PRICE CONTROL

KONSYUMER

A. B. C. D.

PRICE SUPPORT

MALIIT NA PRODYUSER AT MAGSASAKA

kontrolin ang presyo presyo ng mga bilihin bilihin sa pamilihan. pamilihan. maipakita ng pamahalaan ang kanilang pagtupad sa tungkulin. matamo ang ang layunin layunin ng ekwilibriyo. tulungan ang konsyumer at maliit na prodyuser.

13. Nagaganap ang ang ekwilibriyo sa pamilihan kapag kapag sa iisang presyo presyo pantay ang dami ng quantity demand sa quantity supply . Sa kalagayang ito, ano ang implikasyon ng pagkakaroon ng ekwilibriyo sa pamilihan? A. Sa presyong ekwilibriyo, parehong masaya ang konsyumer at prodyuser sapagkat ang dami ng nais bilhin ng mga konsyumer ay kasindami ng nais ibenta ng mga prodyuser. B. Sa presyong presyong ito, may may labis na supply sapagkat sapagkat maaaring magtaas ng presyo ang mga prodyuser upang tumaas ang kita. C. Sa presyong ito, parehong masaya ang konsyumer at prodyuser sapagkat tumaas man ang presyo, kaunti na lamang ang bibilhin ng mga konsyumer. D. Sa presyong ito, hindi masaya masaya ang konsyumer dahil ang ang labis na demand ay hindi napupunan ng labis na supply .

14. Alin ang nagpapaliwanag nagpapaliwanag kung bakit mahal ang bulaklak bulaklak na rosas sa tuwing tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso? A. Dahil sa okasyon, tumataas ang demand ng ng mga konsyumer sa rosas. Ito ang nagbibigay-daan sa paglipat ng kurba ng demand sa sa kanan na nagreresulta sa pagtaas ng presyo nito. B. Dahil sa tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso, Puso, nagkakasundo na ang mga konsyumer at prodyuser na itaas ang presyo sapagkat pareho naman silang nakikinabang dito. 149


C. Tanggap ng mga konsyumer ang pagtaas ng presyo ng rosas tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso sapagkat hindi matatawaran ang kasiyahang natatamo ng mga konsyumer sa pagbibigay ng rosas sa kanilang mga mahal sa buhay. D. Tuwing sasapit ang Araw ng mga Puso, itinatago ng mga prodyuser ang panindang bulaklak bulaklak upang lalong tumaas ang presyo nito. 15. Lahat tayo ay kinikilala kinikilala bilang mga konsyumer na na may mga pangangailangan pangangailangan subalit hindi lahat tayo ay may kakayahang maging prodyuser o gumawa ng mga produkto o serbisyo na tutugon sa ating mga pangangailangan. Ano Ano ang tawag sa lugar kung saan ang mga konsyumer at prodyuser ay nagtatagpo at nagkakaroon ng palitan sa pamamagitan ng itinakdang presyo ng mga produkto?

Y P O C D E P E D A. B. C. D.

department store pamilihan talipapa tiangge

16. Alin sa sumusunod na na larawan ang industriyang industriyang hindi kabilang sa estrukturang oligopolyo? A.

B.

C.

D.

Pinagkunan: http://3.bp.blogspot.com/-sKmZsEUVBLI/UoLK7dyZI3I/AAAAAAAAJ88/FxkWDVS2f_8/s1600/telcoph+logo.png Pinagkunan: Retrived on: November 7, 2014 http://4.bp.blogspot.com/-xEQmgJXTrRw/Uml0-KcEoII/AAAAAAAAAAw/pxoQqzcIxUs/s1600/ Shell-Logo.jpg Retrived on November 7, 2014; http://2.bp.blogspot.com/-S-wo-MsJijQ/T8kX87eYv3I/AAAAAAAAACo/Yv_hIkHjeg/s1600/LunaJ_caltex.jpg Retrived on November 7, 2014 http://bigbasket.com/media/uploads/p/l/161754_1-tide-plusdetergent-powder.jpg Retrived on November 7, 2014

Para sa bilang 17 suriin ang sumusunod na larawan.

Pinagkunan: http://m.abante-tonite.com/issue/dec2013/pictures/t-27-08-2.jpg Retrived on November 7, 2014; http://media. philstar.com/images/pilipino-star-ngayon/bansa/20140917/pork-sepa rate-from-non-pork-products-3.jpg Retrived on: November 7, 2014; https://i1.ytimg.com/vi/GQXyH2XOcD8/hqdefault.jpg Retrived on: November 7, 2014; https://i1.ytimg.com/vi/ KhKdagSq1dc/hqdefault.jpg Retrieved on: November 7, 2014


17. Batay sa iyong iyong pagsusuri, pagsusuri, sa anong estruktura ng pamilihan nabibilang nabibilang ang ang mga larawang nasa kabilang pahina? A. monopolyo B. oligopolyo C. ganap na kompetisyon D. monopolistikong kompetisyon 18. Kung iyong susuriin susuriin ang dalawang dayagram dayagram ng estruktura estruktura ng pamilihan sa ibaba, alin sa dalawang ito ang sa tingin mo ay may kakayahan na itakda ang presyo sa pamilihan?

Y P O C D E P E D MONOPOLYO

Iisa ang prodyuser

MONOPSONYO

Kayang hadlangan ang kalaban

Walang pamalit na produkto at serbisyo

Kailangan ng produkto at serbisyo

Iisa ang konsyumer

Walang ibang maaaring bumili ng produkto at serbisyo

A. monopolyo, sapagkat sapagkat walang pamalit pamalit ang mga produkto produkto B. monopsonyo, sapagkat iisa lamang lamang ang ang konsyumer konsyumer C. pareho lamang lamang sapagkat ang ang mga katangian katangian ng dalawang dalawang estrukturang estrukturang ito ay kabilang sa hindi ganap na kompetisyon. D. wala ni isa man sa dalawang dalawang anyo ng pamilihan pamilihan sapagkat ang pagbili pagbili naman ng produkto at serbisyo ay nasa desisyon pa rin ng konsyumer

19. Ang pamilihang pamilihang may ganap ganap na kompetisyon kompetisyon ang sinasabing pinakamodelon pinakamodelong g estruktura ng pamilihan dahil sa dami ng nagbebenta o dami ng konsyumer. Ang sumusunod ay katangian katangian ng estrukturang estrukturang ito maliban sa A. B. C. D.

malayang kalakalan kalakalan sa bilihan bilihan may kakaibang produkto maraming prodyuser at konsyumer konsyumer malayang paggalaw paggalaw ng mga sangkap sangkap pamproduksiyon pamproduksiyon


20. Ang pamilihan ay sinasabing may ganap na kompetisyon kapag ang sinumang prodyuser ay walang kapangyarihan na palitan o baguhin ang presyo sa pamilihan. Paano nakatutulong ang ganap na kompetisyon sa pamilihan? A. sumisigla ang kompetisyon sa pamilihan dahil marami ang konsyumer at prodyuser B. napapababa ng prodyuser ang kalidad ng kanilang produkto C. nakakukuha ng malaking malaking tubo ng mga prodyuser D. hindi nakahihikayat nakahihikayat sa mga mga prodyuser na magpasok magpasok ng produkto

Y P O C D E P E D

Mga Sagot: 1.

B

2.

C

3.

C

4.

C

5.

B

6.

D

7.

B

8.

C

9.

B

10.

A

11.

B

12.

D

13.

A

14.

A

15.

B

16.

A

17.

C

18.

C

19.

B

20.

A


AP 9 Ekonomiks TG U2

Recommend Documents