şekil ve konum toleransları.pdf

70

SEMBOLLER TOLERANSL

ŞEKİL TOLERANSLARI ÇİZİM ŞEKLİ

TOLERANS SINIRI

AÇIKLAMA

DOĞRUSALLIK

Silindirin ekseni, çapı 0,08 mm olan bir silindirin içinde olmalıdır. DÜZLEMSELLİ K

Yüzey aralarındaki mesafe t=0,05 mm olan iki parelel düzlem arasında olmalıdır.

DAİRESELLİK

Her kesitin çevre çizgisi t=0,05 mm genişliğinde bir daire halkası içerisinde olmalıdır.

SİLİNDİRİKLİ K

Silindir dış yüzeyi, aralarında t=0,05 mm'lik yarıçap farkı olan eş eksenli iki silindir içerisinde olmalıdır.

ÇİZGİSEL ŞEKİL

Toleranslı profil, t=0,05 mm çaplı dairelere temas eden iki çizgi arasında olmalıdır. Dairelerin ortak noktaları geometrik olarak ideal olan profil çizgisinde bulunur.

YÜZEY ŞEKLİ

PARALELLİK

Toleranslı alan, t=0,05 mm çaplı kürelere temas eden iki yüzey arasında bulunmalıdır. Kürelerin merkez noktaları geometrik olarak ideal olan bir alanda olmalıdır.

YÖN TOLERANSLARI Tolerans verilen yüzey temel yüzeye parelel olan ve aralarında t=0,05 mm mesafe bulunan iki düzlem arasında olmalıdır.

DİKLİK Tolerans verilen eksen ''A'' temel yüzeyine dik ve aralarında t=0,05 mm mesafe bulunan iki düzlem arasında olmalıdır.

71

SEMBOLLER

ÇİZİM ŞEKLİ

TOLERANS SINIRI

EĞİKLİK

KONUM

KONUM TOLERANSLARI Her deliğin ekseni t=0,05 mm çapında ve geometrik ideal ölçülerle belirlenmiş konumdaki bir silindirn içinde olmalıdır.

ORTAK MERKEZLİLİK , EŞ EKSENLİLİK

Milin tolerans verilen kısmının asıl eleman ekseni ile aynı hizada ve t=0,05 mm çapında olan bir daire içinde olmalıdır.

SİMETRİKLİK

Kanalın orta düzlemi birbirlerine, t=0,05 mm mesafede ve temel eleman orta düzlemine simetrik olaniki parelel düzlem arasında olmalıdır.

RADYAL SALGI

EKSENEL SALGI

TOPLAM RADYAL SALGI

TOPLAM EKSENEL SALGI

72

AÇIKLAMA Tolerans verilen yüzey ''A'' referans yüzeyi ile arasında alfa açısı bulunan ve aralarında t=0,05 mm mesafe olan iki düzlem arasında olmalıdır.

SALGI TOLERANSLARI A-B temel ekseni etrafında dönmede her bir dikey ölçü düzlemindeki salgı sapması t=0,05 mm' yi aşmamalıdır. Referans eksen D ekseni etrafında dönmede her bir ölçü silindirinde salgı : t=0,05 mm' yi aşmamalıdır. A-B temel ekseni etrafında çeşitli dönmelerde ve parça ile ölçme cihazı arasındaki eksenel kaçıklık tolerans verilen elemanın tüm yüzey noktalarının salgı sapması t=0,1 mm'yi aşmamalıdır.

Referans eksen D etrafında çeşitli dönmelerde ve parça ile ölçme cihazı arasındaki radyal kaçıklık tolerans verilen elemanın tüm yüzey noktalarının salgı sapması t=0,02 mm'yi aşmamalıdır.

ISO ALIŞTIRMA DERECELERİ VE KARŞILIKLARI Alıştırma Derecesi

Adı

Normal delik İşaretler Delik

Normal mil Geçmeler

Mil

İşaretler Delik

Mil

Hareketsiz geçmeler

Hassas alıştırma

H6

p5 n5 k6 j6

Sıkı geçme Çakma geçme Tutuk geçme Kakma geçme

P6 N6 K6 J6

h5

Hareketli geçmeler Kaygın geçme

H6

h5

Hareketsiz geçmeler

İnce alıştırma

H7

s6/r6 (*) n6 m6 k6 j6

h6 g6 f7 e8 d9

Preste geçme Sıkı geçme Çakma geçme tutuk geçme Kakma geçme

S7 N7 M7 K7 J7

Hareketli geçmeler Kaygın geçme Yarım döner geçme Döner geçme Serbest döner geçme Serbest geçme

H7 G7 F7 E8 D9

h6

Hareketli geçmeler

Orta alıştırma

H8

h9 f8 d10

Kaygın geçme Döner geçme Serbest geçme

H8 F8 D10

h8 h9

Hareketli geçmeler

Kaba alıştırma

H11

h11 d11 c11 a11

Kakma geçme Kakma geçme Kakma geçme Kakma geçme

1 2 3 4

(*) s6 160 mm'ye kadar. r6 160 mm'den yukarı çaplar için kullanılır.

73

H11 D11 C11 A11

h11