POZNAVANJE MATERIJALA Regali
1 od 22
Sadržaj
I. Makroskopska građa drveta (elementi) ...................... ................................. ...................... ...................... ...................... ............. 3 II. Presjek drveta
....................... .................................. ...................... ....................... ....................... ...................... ...................... ...................... ........... 4
III. Mikroskopska građa drveta ..................... ................................. ....................... ...................... ....................... ....................... .................. ....... 5 IV. Tekstura i greške drveta........... drveta ....................... ....................... ...................... ....................... ....................... ...................... ...................... ........... 6 V. Vlažnost i radna r adna sposobnost drveta ...................... .................................. ....................... ...................... ...................... ................. ...... 8 VI. Furniri: oplate i obloge ....................... .................................. ...................... ....................... ....................... ...................... ....................... .............. 9 VII. Materijali za ploče i njihova primjena............ primjena ....................... ...................... ....................... ....................... ...................... ........... 11 iverploča..................... ................................. ....................... ...................... ...................... ....................... ....................... ...................... .................. ....... 11 šperploča ..................... ................................ ....................... ....................... ...................... ....................... ....................... ...................... ................ ..... 12 stolarska ploča ...................... .................................. ....................... ...................... ....................... ....................... ...................... .................. ....... 13 šupljikava ploča..................... ................................. ....................... ...................... ....................... ....................... ...................... .................. ....... 14 MDF ...................... ................................. ...................... ....................... ....................... ...................... ...................... ....................... ....................... ............. 15 lesonit.......... lesonit ...................... ....................... ...................... ....................... ....................... ...................... ...................... ....................... ...................... .......... 16 VIII. Laminati i dekorativne folije ..................... ................................. ....................... ...................... ...................... ....................... ............... ... 17 IX. Osnovni konstrukcijski elementi regala ...................... ................................. ....................... ....................... ................... ........ 19 X. Metalni dijelovi namještaja ...................... ................................. ...................... ...................... ....................... ....................... .................. ....... 20 XI. Metode obrade površine regala............ regala ....................... ...................... ...................... ....................... ....................... .................... ......... 21 XII. Njega namještaja ...................... .................................. ....................... ...................... ....................... ....................... ...................... .................. ....... 22
2 od 22
I Makroskopska gra đa drveta
sadržaj
Osnovni elementi makroskopske gra đe drveta su:
• • • • • •
srčika godišnji prirast (godovi) zraka srčike (promienie rdzeniowe) smolasti kanali (samo u gra đi crnogoričnog drveta) liko kora
3 od 22
II Presjek drveta
•
Radijalni presjek – uzduž okomite osi stabla
•
Tangencijalni presjek – bočno na liniju smjera godova
•
Poprečni presjek – poprečno na okomitu os stabla
sadržaj
4 od 22
III Mikroskopska gra đa drveta
sadržaj
Građa bjelogoričnog drveta Osnovni elementi strukture bjelogoričnog drveta su drvna vlakna i traheje, koji prenose vodu i hranjive sastojke. Traheje su mrtvi, višestani čni sustavi sa odrvenjelim stijenkama koje se protežu uzduž stabla. Propuštanje vode i vodnih otopina u okomitom smjeru osigurava niz otvora u poprečnim stjenkama koje dijele traheje. Prolaz vode u zračnom smjeru odvija se kroz jamice u bočnim stjenkama traheja. Drvna vlakna su izduženi elementi jako zadebljanih stijenki prilago đenih za ispunjavanje mehaničkih funkcija u drvetu. Obzirom na veličinu i raspored traheja u poprečnom presjeku drva, bjelogorična drva dijelimo na slijedeće vrste: prstenasto porozno (npr. jasen, hrast) i difuzno porozno ( np. klen) Važno! ih vrsta drva su difuzno porozne vrste. Ve ći na egzoti čn
Građa crnogoričnog drveta Građa crnogoričnog drveta odlikuje se relativno jednostavnom gra đom u usporedbi sa građom bjelogoričnog drveta. Osnovnim sastojkom građe crnogoričnog drveta su cjevčice koje ispunjavaju mehaničku funkciju i istovremeno provode vodu. Glavni element njihove gra đe su godovi koji su jasno vidljivi na popre čnom presjeku – odnosno slojevi ranog drveta (svjetlije obojenje) i kasnog (tamnije obojenje). Karakteristično svojstvo, tipično u građi nekih vrsta četinjača su smolni kanali (npr. bor, ariš, smreka), kojih nema u drugim vrstama crnogoričnog drveća (npr. jela, tisa).
5 od 22
IV Tekstura i greške drveta
sadržaj
Osnovni elementi teksture drveta su: •
• •
boja drveta (različita zavisno od vrste – vremenom se mijenja, npr. pod utjecajem zraka svjetlosti) bijel (bjeljika) srž (srčika)
bijel – svjetliji dio na popre čnom presjeku drveta, izgrađena iz živih stanica, zraka srčike, sudjeluje u životnim funkcijama drveta (provo đenje vode i taloženje hranjivih tvari). srčika – tamniji dio na poprečnom presjeku, izgrađena iz mrtvih stanica, ispunjava isključivo mehaničku funkciju. Vrste drveta: srčasto tamnije srži (bor, ariš, tisa, hrast, jablan, kesten) srčasto istobojne srži (jela, smreka) srčasto tamnije i svjetlije srži (jasen, brijest) bjeljičavo ( npr. breza, bukva, grab) • • • •
Važno! Kod bukovog drveta može se pojavljivati tzv. „lažna srž”
godovi (godišnji prirasti) struktura zavisna od vrste presjeka: radijalni presjek – paralelni, okomiti godovi tangencijalni presjek – nepravilni, piramidalni godovi poprečni presjek – okrugli, ovalni, ili nepravilni godovi uokolo srži kvrge ovisno o njihovoj vrsti, koli čini, veličini itd. Tretiraju se prije svega kao greške drveta, no u nekim vrstama predstavljaju neponovljiv i neodvojiv estetski element teksture drveta (npr. Vrsta klena zvan „ptič je oko”).
6 od 22
zrake srčike nisu vidljive golim okom kod svih vrsta drve ća. U hrastovoj građi, ili čak bukovoj,one prave trakice ili mrlje izrazitog sjaja koji zovemo „sjajilo”. sjaj drveta vidljiv tek nakon uglađivanja površine drveta i odgovaraju ćoj završnoj obradi npr. polituri ili voštenju. Građa crnogoričnog drveta i mekog bjelogori čnog uvijek ima slabiji sjaj od građe tvrdog bjelogoričnog drveta. Osnovne greške drveta su: • • • •
• • • •
kvrge smolne vrećice raspukline obojenost izazvana modrenjem, gljivama, prisutnoš ću stranih tijela (npr. Hrast) i sl. usukanost osušenost (odumrlost stanica) vitlanje vlakana neprava srž
7 od 22
V Vlažnost i radna sposobnost drveta
sadržaj
Drvo je higroskopski materijal – sposobno upijati vodu iz zraka koje ga okružuje. Izmjena vode sa okolinom uzrokuje bubrenje i utezanje drveta. S tim je povezana i izmjena oblika drvenih elemenata u raznim plohama, odnosno iskrivljavanje drveta.
Prednosti masivnog drveta: U potpunosti prirodan materijal Neponovljiva struktura drveta, obojenost Miris i „topli” dodir ( za razliku od metalnih ili plastičnih elemenata) Relativno lagan popravak Prestiž Jednostavna proizvodnja Veća izdržljivost spojeva sa metalnim dijelovima za razliku od npr. iverice • • • • • • •
Savjeti: Tekstura drveta, poredak vlakana, godova je u slu čaju punog drveta neponovljiva Boja drveta se s vremenom mijenja pod utjecajem zraka svjetlosti (intenzitet je ovisan o vrsti) – namještaj s vremenom dobiva „karakter” Minimalne promjene oblika elemenata od masivnog drveta koje su uzrokovane disanjem drveta, mogu se pojavljivati ovisno od znatnih promjena u vlažnosti u stanu u kojem se nalazi namještaj (npr. zavisno od doba godine) •
•
•
8 od 22
VI Furniri: oplate i obloge
sadržaj
Furniri Prirodne oplate • • •
• •
Debljina od 0,4 do 1 mm Najčešće rezane plošno Služe za obljepljivanje unutarnjih elemenata namještaja i drugih proizvoda iz drveta i materijala za ploče u svrhu njihova ojačanja ili oplemenjivanja Širina lista oplate zavisi od širine stabla Široku površinu dobivamo kroz naizmjenično spajanje veće količine listova
Obloge • • •
•
•
Debljina od 1 do 5 mm Najčešće rezane kružno Korištene u proizvodnji šperploča, stolarskih ploča, za obljepljivanje površina jednako kao i osnovu za oplate ili pokrivne slojeve (boje, lakove) Kružno rezanje omogućava postizanje širokih površina Nesimetrična struktura drva za razliku od oplata
Obloge – kružno rezanje
9 od 22
Oplate - netipične
10 od 22
VII Materijali za ploče i njihova primjena
sadržaj
Iver ploča (iverica)
Ploča izrađena iz malih komadića drva, drvne piljevine povezanih spojilom (slijepljenih) pod pritiskom. Primjena u namještaju: osnove prednje strane konstrukcijski elementi nekih tapeciranih namještaja završni elementi i oprema unutrašnjosti • • • •
Prednosti: niska cijena široka primjena lakoća oplemenjivanja površine raznim metodama (npr. oplata, laminati etc.) • • •
Nedostaci: ograničena mogućnost profiliranja obzirom na strukturu ploče relativno mala elastičnost slabije povezivanje metalnim dijelovima na namještaju u usporedbi s npr. šperpločom, masivnim drvetom ili MDF pločom slaba otpornost na vlagu • • •
•
11 od 22
Šperploča
Ploča koja se uvijek sastoji od neparnog broja pojedinačnih slojeva obloga zalijepljenih naizmjenično, vertikalnih na smjer vlakana prethodnog sloja. Primjena u namještaju: Bočne stranice ladica Konstrukcijski elementi regala i tapeciranog namještaja izloženih velikim opterećenjima Stražnje stijenke regala (šperploče malih debljina) rijetko – prednje strane dna ladica • •
• • •
Prednosti: velika otpornost na mehanička opterećenja stabilno učvšćivanje metalnih dijelova namještaja trajnost konstrukcijskih spojeva otpornost na utjecaj vlage (vodootporne i poluvodootporne šperplo če) • • • •
Nedostaci: visoka cijena težina mala elastičnost ograničene mogućnosti profiliranja • • • •
12 od 22
Stolarska ploča
Ploča debelog srednjeg sloja, obostrano oblijepljena jednostrukim ili dvostrukim slojem obloga ili tvrdom lesonit pločom. Središnji sloj mogu tvoriti daščice, letvice ili furnir – lošijih kategorija kvalitete.
Primjena u namještaju: Prednje strane Gornje ploče Rijetko – osnove • • •
Prednosti: trajnost stabilno učvršćivanje metalnih dijelova namještaja – usporedivo s masivnim drvetom mogućnost iskorištavanja letvica i drugih elemenata od masivnog drveta lošije kvalitete • •
•
Nedostaci: relativno visoka cijena nemogu ćnost izrade ploča malih debljina • •
13 od 22
Šupljikava ploča
Ploča debelog srednjeg sloja izra đena iz pravilnih kartonskih struktura, ljepenke, furnira ili lesonit ploče (stanične), obostrano oblijepljene slojevima tanke iver plo če, ltvrde lesonit ploče ili MDF. Na taj isti način također mogu biti oblijepljene uske plohe lesonit ploča. Primjena u namještaju : osnove prednje strane gornje ploče • • •
Prednosti: relativno niska cijena mogućnost dobivanja većih debljina pri malim težinama većih elemenata mogućnost oplemenjivanja i obrada površine na razne na čine nizak trošak transporta jednostavna montaža • • • • •
Nedostaci: mogućnost profiliranja isključivo uskih ploha kroz njihovo spajanje s profilima drugih materijala mala elastičnost mala otpornost na mehanička opterećenja •
• •
14 od 22
MDF ploča
MDF-Medium Density Fibreboard (slično kao HDF) je ploča nastala kao posljedica stlačenja drvnih vlakana uz dodatak organi čkih poveznica koji se spajaju i stvrdnjavaju pod utjecajem visokog pritiska i temperature. Primjena u namještaju: osnove prednje strane stražnje stijenke dna ladica konstrukcijski elementi tapeciranog namještaja • • • • •
Prednosti: jedinstvena struktura jednostavno dobivanje profila mnoge mogućnosti oplemenjivanja površine – počevši od pokrivanja lakiranim materijalima sve do impregniranja, oblijepljivanja oblogama, stavljanja oplata itd. Stabilno učvršćivanje metalnim dijelovima namještaja Široka primjena kao konstrukcijskog materijala • • •
• •
Nedostaci: Mala otpornost na utjecaj vlage •
15 od 22
Lesonit ploča
Ploča izrađena od usitnjene i zgusnute drvne mase uz dodatak vode . Uslijed velikog pritiska i visoke temperature prešanja, dobivena je jako gusta struktura pločes vlaknima koja su razmještena u raznim smjerovima. Izdvajamo dva osnovna tipa lesonit ploča: tvrdi – najčešće se izrađuju ili meke – koje susrećemo prilično rijetko (upotrebljavaju se u drugim granama drvne industrije) Primjena u namještaju (tvrda lesonit ploča): stražnje stijenke dna ladica konstrukcijski elementi okvira tapeciranog namještaja • • •
Prednosti : relativno duža izdržljivost kod optere ćenja mogućnost oplemenjivanja površine relativno veća elastičnost • • •
Nedostaci: isključivo male debljine ploča ograničavaju njihovu primjenu nemogu ćnost profiliranja • •
16 od 22
VIII Laminati i dekorativne folije
sadržaj
Jedan od načina oplemenjivanja površine materijala plo če su laminati ili dekorativne folije. Primjena impregniranih ploča i dekorativnih folija kod regala: Osnove Prednje strane Gornje ploče Sražnje stijenke • • • •
Osnovne prednosti impregniranih plo ča: lako održavanje veća otpornost na temperaturu i vlagu veća otpornost na habanje nemogu ćnost razlike nijansi na različitim elementima jednog komada namještaja ili različitim komadima namještaja u jednoj garnituri relativno atraktivne cijene u usporedbi s drugim materijalima (npr. masivno drvo ili granitom u slučaju radnih ploča • • • •
•
Nedostaci: ponovljiva imitacija teksture drveta manjak prirodne poroznosti koja je karakteristi čna za masivno drvo prirodne oplate • •
17 od 22
Prednosti ploča pokrivenih dekorativnom folijom • • •
relativno jednostavno održavanje niska cijena u usporedbi sa masivnim drvom ili prirodnim oplatama nemogu ćnost razlike nijansi na različitim elementima jednog komada namještaja ili različitim komadima namještaja u jednoj garnituri
Nedostaci: niska otpornost na habanje ponovljiva imitacija teksture drveta manjak prirodne poroznosti koja je karakteristi čna za masivno drvo prirodne oplate ev. otisak pora često se ne pokriva sa razmještajem pora na foliji • • •
•
Primjeri načina proizvodnje
18 od 22
IX Osnovni konstrukcijski elementi regala
1 2 3 4 5 6 7 9 10 11 12 14
sadržaj
Lijeva strana Gornja ploča Donja ploča Desna strana Vodoravna pregrada Okomita pregrada Postolje Ladica Desna ladica Stražnja stijenka Polica Vrata
19 od 22
X Metalni dijelovi namještaja
sadržaj
Dijelovi koji se upotrebljavaju u drvnoj industriji su važan čimbenik koji odlučuju o kvaliteti kao i o dojmu vrijednosti namještaja. Osnovni metalni dijelovi primjenjeni u drvnoj industriji: • • • • • • • • • • • • • •
spojke (panti) četvrtasti klinčasti cilindrični leptirasti specijalni drške (ručice) vodilice vrata i ladica prečkice za vješalice spojevi pločastih elemenata držači polica bravice, ključevi škarice zaustavljivači
Primjeri spojki:
20 od 22
XI Načini završne obrade površina regala
sadržaj
U svrhu oplemenjivanja površina regala upotrebljavaju se razne metode za njihovu završnu obradu.
Bajcanje – elementi od masivnog drveta, šperplo če, elementi impregnirani prirodnim oplatama. Cilj: dobivanje boje koja se razlikuje od prirodne boje bajcanog drva, naglašavanje teksture drveta, pokrivanje neznatnih, prirodnih nejednakosti boje drveta
Lakiranje Kao rezultat obrade površine jedno ili višekomponentnim lakovima, kemo ili termo stvrdnjavajućim, moguće je dobivanje različitih efekata obrade površina: • • •
visoki sjaj mat polumat Luženje Uljenje Patiniranje Pjeskarenje Voštenje Četkanje Izbjeljivanje Obrada plamenom o o o o o o o o
21 od 22
XIII Održavanje
sadržaj
Pravilna njega regala osigurava dugotrajno o čuvanje njegovih praktičnih i estetskih osobina. S tim u vezi ona ima najvažnije značenje za svakodnevno korištenje namještaja. Osnovno pravilo njege regala je pažljivo pridržavanje proizvo đačevih uputa za njegu zavisno od vrste površinske obrade kupljenog namještaja.
Osnovna pravila njege regala: •
•
•
•
•
Namještaj se mora redovito čistiti Za čišćenje se treba upotrebljavati meke, lagano navlažene krpice od kože ili spužvice Mrlje koje se teško uklanjaju zahtijevaju primjenu agresivnijih sredstava – isključivo onih koji su u skladu sa preporukama proizvođača
Treba čistiti cijelu površinu namještaja bez jakog pritiskanja – ne čistiti samo mjestimice! Za čišćenje namještaja nije dozvoljeno korištenje čvrstih, zaprljanih krpa ili ikakvih grubih sredstava, kemijskih sredstava koji sadržavaju razre đivače, tvari koje nagrizaju ili druge kemijske spojeve koji bi mogli trajno uništiti površinu namještaja
22 od 22
