ΠΛHPΩMENO TEΛOΣ
KΩ∆IKOΣ 094587
Tαχ. Γραφείο Iωαννίνων Aριθµός. Aδείας 14
ΠEPIO∆IKH EK∆OΣH ΠOΛITIΣTIKOY b ΣYΛΛOΓOY ∆OΛOY IΩANNINΩN b ETOΣ 31ο u AP. ΦYΛ. 124 u OKTΩBPIOΣ - NOEMBPIOΣ - ∆EKEMBPIOΣ 2014 TAX. ∆/NΣH: AΠOΛΛΩNIAΣ 21 u 45332 IΩANNINA u e-mail:
[email protected] u www.dolo.gr
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ Αγαπητοί συγχωριανοί, αγαπητοί φίλοι. Μια δύσκολη από οικονοµικής άποψης χρονιά έφτασε στο τέλος της. Σε λίγες ηµέρες θα υποδεχτούµε το 2015, µια χρονιά η οποία προδιαγράφεται να είναι ακόµα πιο δύσκολη από την προηγούµενη. Ακόµα περισσότεροι συνάνθρωποί µας θα έρθουν αντιµέτωποι µε τις συνέπειες της οικονοµικής κρίσης που για δεύτερη συνεχόµενη χρονιά µας ταλανίζει. Οι άγιες αυτές ηµέρες που διανύουµε ας γίνουν φάρος ανθρωπιάς για όλους εµάς και ας έρθουµε ως αρωγοί και συµπαραστάτες στους δυσπραγούντες συνανθρώπους µας. Όλοι έχουν δικαίωµα να γιορτάσουν τη γέννηση του Ιησού Χριστού. Ας µην αφήσουµε λοιπόν κανένα σπίτι να περάσει τις µέρες αυτές µέσα στη µιζέρια και την ανέχεια, ας µην αφήσουµε κανένα ηλικιωµένο, κανένα παιδί, να νιώσει µόνος και κατώτερος από τους άλλους. Ας τους δώσουµε τη δυνατότητα να γιορτάσουν µε αξιοπρέπεια τη γιορτινή αυτή περίοδο. Όλα αυτά που έχουµε βιώσει κατά την περσινή χρονιά ας µας γίνουν βίωµα και µάθηµα, ας µας κάνουν καλύτερους ανθρώπους αφήνοντας πίσω εγωκεντρισµούς, προσδοκίες για εφήµερα αγαθά και ας επικεντρωθούµε σε αξίες που πραγµατικά ανεβάζουν όλους εµάς σε ένα άλλο επίπεδο, σε αυτό για το οποίο ο ίδιος ο Χριστός γεννήθηκε, δίδαξε και στο τέλος σταυρώθηκε για τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Είναι ολοφάνερο ότι µόνο µε τη συσπείρωση, τη συνεργασία, το διάλογο, τη συναίνεση και την αγάπη µεταξύ όλων µας, το 2015 θα καταστεί µια χρονιά βιώσιµη. Χρόνια Πολλά, Καλά Χριστούγεννα και Ευτυχισµένο το Νέο Έτος 2015
K O Y B E N TO Y ΛE Σ
(Λίγα λόγια για τον καινούριο χρόνο) λήθεια πότε ήταν ο Αύ-
στον Γενάρη για να εκδώσουµε πάλι την εφηµερίδα µας τα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ»; Πόσο γρήγορα φεύγει αυτός ο χρόνος! Έχουµε σκεφτεί, ποτέ µας, αγαπητοί µου χωριανοί και φίλοι, ότι σ’ όλη µας τη ζωή ασυνείδητα θέλουµε να φεύγει ο παλιός ο χρόνος; Ναι, µη σας φαίνεται παράξενο. Όταν δουλεύουµε απ’ το πρωί, περιµένουµε και αγωνιούµε πότε νάρθει το µεσηµέρι και από την αρχή της εβδοµάδος την ∆ευτέρα,
ς κρατήσουµε ζωντανά τα
Α∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ... όνειρά µας!
Τριάντα χρόνια ∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ. Τριάντα χρόνια συνεχούς προσφοράς στο χωριό και σ’ όλους τους απανταχού ∆ολιώτες. Που µπορούν, όλα αυτά τα χρόνια, να επικοινωνούν... να θυµούνται... να νοσταλγούν... να διηγούνται... να τραγουδούν... να ονειρεύονται... Τριάντα χρόνια, µια µικρή οµάδα του Συλλόγου στα Γιάννινα, που µετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού, να δίνουν µε τα ∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ, τόσο πολλά, για το αγαπηµένο µας χωριό. Από Αγάπη! Μεράκι! Νοσταλγία! Να προωθούν την παράδοση. Τα ήθη και τα έθιµα και να τα µεταλαµπαδεύουν στη νεότερη γενιά. Να είναι ο συνδετικός, κρίκος των απανταχού ∆ολιωτών. Και να κάνουν τις καρδιές ΟΛΩΝ µας, να φτερουγίζουν από επιθυµία για ...ξαναγύρισµα, έστω και νοερά, στο χωριό όπου ζήσαµε, µεγαλώ-
ΤΟΥ KΩΣTA ANAΣTAΣIOY σαµε, γεράσαµε, κλάψαµε, πονέσαµε, χαρήκαµε. Στο χωριό που οι θύµησές µας είναι συνδεδεµένες µε δύσκολες, αλλά ωραίες, αγνές εποχές. Τριάντα χρόνια, µιας δύσκολης, επίπονης και επίµονης προσπάθειας αυτών των λίγων, ακούραστων, συγχωριανών µας, ώστε να µπορούν να είναι συνεπείς µε την εφηµερίδα µας, στο ραντεβού της µε όλους τους χωριανούς, όπου γης. Που µε ανυποµονησία και λαχτάρα, περιµένουν τον ταχυδρόµο να... κτυπήσει την πόρτα της καρδιάς τους! Τριάντα χρόνια, µε τη στήριξη και τη βοήθεια όλων των απανταχού ∆ολιωτών, να κρατούν ζωντανή την ελπίδα, για ένα καλύτερο αύριο του χωριού µας. Αλλά και τριάντα χρόνια, υποµονής, κούρασης, αγωνίας, στενα-
* Συνέχεια στην 2η σελίδα
Tου ∆HM. ΠOTΣH
ΠΟΤΕ ∆ΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΓΑ
Αγουστος και πότε φτάσαµε
Aς κρατήσουµε ζωντανά τα ∆OΛIΩTIKA ...όνειρά µας!
πότε θα ’ρθει η Παρασκευή, όχι βέβαια για όλους, µόνον για τους δηµόσιους υπαλλήλους (βλέπετε έχουν το πενθήµερο) για να ξεκουραστούν. Καηµένε χωρικέ και εργάτη, ούτε ξεκούραση έχεις ούτε πενθήµερο, ούτε πολλά λεφτά ούτε... ανάπαυλα στη ζωή σου όσο να σου βγει η ψυχή σου... Από την πρώτη του Γενάρη ψάχνουµε το καινούριο ηµερολόγιο να βρούµε τις γιορτές που θάναι για λίγο ελεύθεροι και ακόµη µόλις
* Συνέχεια στη 2η σελίδα
H A∆EΛΦOTHTA ∆OΛOY THΣ HΠEIPOY «O AΓIOΣ XPIΣTOΦOPOΣ» σας εύχεται Xαρούµενα και Eυλογηµένα XPIΣTOYΓENNA Yγεία και ∆ηµιουργικότητα για το 2015 TO ∆IOIK. ΣYMBOYΛIO
H εκκλησία του Aγ. Nικολάου χιονισµένη
H εφηµερίδα µας τα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ », και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ιωαννίνων εύχονται στους όπου γης πατριώτες ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ για τις Άγιες µέρες των Χριστουγέννων και η Νέα Χρονιά να φέρει καλύτερες µέρες γεµάτες υγεία και αγάπη. Επίσης ό,τι καλύτερο για το όµορφο χωριό µας.
∆EKEMBPIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
K OY B E N T O Y Λ E Σ * Συνέχεια από την 1η σελίδα αρχίζει ο καινούριος χρόνος κάνουµε πολλά όνειρα για θερινές διακοπές στη θάλασσα ή στο βουνό και κάποτε στο χωριό µας, λες και ο άλλος καιρός δεν µετράει για µας. Μερικοί φίλοι µου και γνωστοί, µου λέγανε κάποτε για τους δίσεκτους χρόνους: – «Αχ, πότε θα περάσει αυτός ο χρόνος, γρουσούζικος είναι, όλο συµφορές και οι αβαρίες µας έφερε». Πόσοι άλλοι ανέβαλαν τους γάµους τους, τα ταξίδια τους, γιατί ο χρόνος είναι δίσεκτος! Αµ, εκείνη η Tρίτη και µάλιστα δέκα τρεις του µήνα τι σας λέει! Ακόµη και τα κανάλια των τηλεοράσεων µας σέρνουν ένα σωρό. Το ξέρω πως θα µου απαντήσετε στις «Κουβεντούλες» και θα µου πείτε, ότι εσείς που γράφετε αυτά τα πράγµατα δεν τα πιστεύετε και ότι είναι πράγµατα ξεπερασµένα. Και όµως, αν κάποτε µας συµβεί κάτι τέτοιο εκείνη τη µέρα πάντα το σκεφτόµαστε. Καηµένε άνθρωπε. Ο χρόνος κυλά µόνος του και δεν είναι ανάγκη εµείς να τον κυνηγούµε. Χαιρόµαστε λοιπόν που έφυγε ο χρόνος ο παλιός και έρχεται ο καινούριος περιµένοντας κάτι το ευχάριστο το ποθητό, ενώ η πραγµατικότητα δυστυχώς ποτέ δεν είναι όπως την περιµένουµε. Αρχίζουµε µόνον τότε να λυπόµαστε γιατί περνούν τα χρόνια, χωρίς να πραγµατοποιηθούν τα όνειρά µας και δεν πήραµε χαµπάρι πότε κιόλας, τόσο γρήγορα γεράσαµε. Γι’ αυτό θα σας γράψω µια συµβουλή, συγνώµη λάθος µια «κουβεντούλα» ήθελα να πω να κάνουµε µαζί για το παραπάνω θέµα και εάν διαφωνείτε γράψτε µου, για νάχουν και τα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ» περισσότερη ύλη, για να γεµίζουν οι στήλες και µε περισσότερες σελίδες και σας ευχαριστώ. Η κουβεντούλα είναι τούτη: Ας κοιτάξουµε όλοι µας την πραγµατικότητα και ας ζήσουµε την κάθε µέρα, κάθε χρόνο κάνοντας πάντα, µια καλή πράξη, µια σωστή ενέργεια, έναν καλό λόγο για τον πλησίον µας, για τον χωριανό µας, για τον συνάνθρωπό µας, χωρίς να µετανιώνουµε που έφυγε ο χρόνος ή η ζωή µας. Και θα καταλάβετε πόσο ωραία είναι η ζωή, ο χρόνος, έστω και το ένα λεπτό ακόµα! Μήπως µπορούµε να κάνουµε τώρα την αλλαγή στον εαυτό µας; Ποτέ δεν είναι αργά!
Ο ΚΑΤΗΦΟΡΟΣ ΤΗΣ TV Θλιβερή και πολύ απογοητευτική είναι σήµερα η ποιότητα όλων των εκποµπών των ιδιωτικών καναλιών της Πατρίδος µας. και σοβαρά Εφηµερίδες περιοδικά πρόσφατα έγραφαν τον µεγάλο κατήφορο που έχουν πάρει µερικά κανάλια. Παίρνω µερικά που διάβασα από διάφορες αθηναϊκές εφηµερίδες που έγραφαν: «Εκδιδόµενες γυναίκες, τραβεστί, µάγισσες, προαγωγοί, διαστροφές πάρα πολλές, σεξουαλικώς ανώµαλοι κ.τ.λ. Είναι από τα αγαπηµένα θέµατα». Άλλη εφηµερίδα: «Απ’ τις τηλεοράσεις µας απουσιάζουν εκποµπές απ’ την Ελληνική Ιστορία, την Ορθόδοξη παράδοση, τον πολιτισµό, την λογοτεχνία, την τέχνη, την ∆ηµοτική µας µουσική και τα τραγούδια µας. Και όταν υπάρξει καµία τέτοια εκποµπή, την κανονίζουν σε ώρες χωρίς ακροαµατικότητα. Ότι αισχρό και αντιχριστιανικό παράγει η ∆ύση, προβάλλεται πάρα πολύ εύκολα». Αυτά και άλλα πάρα πολλά γράψανε και συνεχίζουν να γράφουν κάπου-κάπου, δυο τρεις εφηµερίδες και πολύ καλά κάνουν. Εµείς, ο λαός που πληρώνει, τι κάνουµε, γιατί δεν ανησυχούµε; Ο κίνδυνος είναι πολύ µεγάλος και ιδιαίτερα για την νεολαία µας. Ας προσέξουν λίγο περισσότερο οι αρµόδιοι φορείς του Κράτους (και αυτοί έχουν παιδιά) και ας τιµωρήσουν µερικά κανάλια, βάση των νόµων, για τα πάρα πολύ τολµηρά και πάρα πολύ ανήθικα που προβάλουν. Που, τέλος πάντων βρίσκονται αυτοί οι περιβόητοι (πώς να τους ονοµάσω) ελεγκτές αυτών των δηµοσίων θεαµάτων; Το κράτος, η εκκλησία, τα διάφορα σωµατεία πού βρίσκονται, γιατί σιωπούν; Φαίνεται καθαρά ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται και ένας Θεός ξέρει, εάν ποτέ ληφθούν πραγµατικά και σωστά µέτρα. Οι ευχές µου για τις γιορτές των Χριστουγέννων και του Νέου Έτους είναι αρκετές: Πρώτον εύχοµαι σ’ όλους σας υγεία, ήρεµη χρονιά χωρίς φτώχιες, πείνες και «ακοές» πολέµων, χωρίς τσακωµούς και δυσβάστακτα προβλήµατα και γκρίνιες που ταλαιπωρούν όλους µας. Και πιστεύω ότι ο καινούριος χρόνος θάναι ο πιο καλύτερος.
2
Βράβευση των Κων/νου Κωστούλα και Νίκου Υφαντή Ο Φιλεκπαιδευτικός, Πολιτιστικός και Λαογραφικός Σύλλογος Πωγωνιανής η “ΠΡΟΟ∆ΟΣ”, την Κυριακή 28 ∆εκεµβρίου 2014, βράβευσε τους Κων/νο Κωστούλα και Νίκο Υφαντή, ως αναγνώριση της πολύχρονης και εξαιρετικής Πολιτιστικής και Λαογραφικής προσφοράς µε την συνεχή και αδιάκοπη συγγραφική τους δράση και την πολυετή Oι τιµώµενοι συγγραφείς µε τον Πρόεδρο του Φιλ/κού προσωπική τους παρουΣυλλόγου Περικλή Tόµο. σία στα πολιτιστικά δρώµενα του τόπου µας, σε σεµνή τελετή που έγινε στην αίθουσα συνεδρίων του Γυµνασίου Πωγωνιανής. Παραβρέθηκαν και απεύθυναν χαιρετισµό ο Πρύτανης του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων, Γεώργιος Καψάλης και ο ∆ήµαρχος Πωγωνίου, Κων. Καψάλης ενώ κύριος οµιλητής ήταν ο εκπαιδευτικός κ. Νίκος Θεοδοσίου. Μετά την παραλαβή της ειδικής πλακέτας που τους απονεµήθηκε, οι βραβευθέντες µε τη σειρά τους αναφέρθηκαν στην προσφορά τους για την διάσωση και διάδοση της ιστορίας, του πολιτισµού και των ηθών και εθίµων του Πωγωνίου. Αξίζουν συγχαρητήρια στους δύο αυτούς ακούραστους συγγραφείς µας. Φωτογραφίες και βίντεο από την εκδήλωση στο: http: // vostiniotis.blogspot.gr.
Aς κρατήσουµε ζωντανά τα ∆OΛIΩTIKA ...όνειρά µας! * Συνέχεια από την 1η σελίδα χώριας, κυρίως, όταν πλησιάζει η ώρα της έκδοσης και σου λείπει η ύλη! Και είναι κρίµα, µε µια απογοήτευση, µια εξασθένηση του «κουράγιου» αυτών των λίγων ανθρώπων, που µόνοι τους πασχίζουν, σε πείσµα και των δύσκολων καιρών, να κρατήσουν ζωντανή την παρουσία του ∆ΟΛΟΥ και µε την εφηµερίδα, να... κοπεί αυτός ο συναισθηµατικός κρίκος της επικοινωνίας µας. Έχουµε χρέος όλοι οι απανταχού ∆ολιώτες, ιδιαίτερα οι νέοι µας, που αποτελούν τη δηµιουργική δύναµη του τόπου µας και που έχουν δώσει πολλά δείγµατα γραφής της αγάπης τους για το χωριό, να µπούµε ΟΛΟΙ µπροστά και να στηρίξουµε αυτή την προσπάθεια. Ας γράψουµε, ο καθένας µε τον τρόπο του, κάτι απ’ όσα ζήσαµε, απ’ όσα θυµόµαστε απ’ το χωριό. Κάποιες ιστορίες που ακούσαµε από τους «δικούς µας» που έφυγαν, κάτι απ’ την τότε σχολική µας ζωή, απ’ τα πανηγύρια, απ’ τις χαρούµενες ή λυπηµένες στιγµές, που ζήσαµε
εµείς ή οι παππούδες µας. Έχουµε τόσα πολλά να θυµηθούµε... Τόσα πολλά να νοσταλγήσουµε, τόσα πολλά να διηγηθούµε... Είναι ηθικό µας ΧΡΕΟΣ να κρατήσουµε ζωντανά τα ∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ και σ’ αυτή τη δύσκολη περίοδο. Για να συνεχίσουµε όλοι οι ∆ολιώτες, όπου γης και µέσα από την εφηµερίδα µας, να θυµόµαστε, να γελάµε, να κλαίµε, να µεγαγχολούµε, να νοσταλγούµε, να ονειρευόµαστε, να διεκδικούµε. Για να συνεχίσουµε να κάνουµε, έστω και µικρά θαύµατα για το χωριό µας. Γιατί τα ∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ, είναι ένα τέτοιο µικρό θαύµα! Στο χέρι ΟΛΩΝ µας είναι να σταθούµε ενεργά και δυναµικά δίπλα στους ακούραστους πρωτεργάτες της έκδοσης. Και θα το κάνουµε. Γιατί και το θέλουµε και το µπορούµε. Κι’ ας µην ξεχνάµε, ότι έχουµε «χρέος σ’ αυτούς που πέρασαν αλλά και σ’ αυτούς που θάρθουν και θα περάσουν» να κρατήσουµε ζωντανά τα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ»... όνειρά µας! Κώστας Αναστασίου
∆EKEMBPIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Νέο λαογραφικό βιβλίο Σχετικά πρόσφατα το ∆.Σ. της Αδελφότητας Αθηνών έλαβε το νέο βιβλίο του Αναστάσιου Μηλιώνη και της Στέλλας - Όλγας Μηλιώνη µε τίτλο «Όταν το στάρι φύτρωνε στις πέτρες». Το βιβλίο έχει λαογραφικό και συνάµα ιστορικό χαρακτήρα και αφορά στην Πωγωνήσια Ηπειρώτικη γη. Από τις σελίδες του βιβλίου αναβιώνουν τα ήθη και έθιµα της ιδιαίτερης πατρίδας µας, αφού περιγράφονται µε ανάγλυφο τρόπο οι παραδόσεις των πατριωτών µας από γενιά σε γενιά. Επιπλέον, ένα πλούσιο υλικό από φωτογραφίες και εικόνες µαρτυρεί τον τρόπο ζωής των κατοίκων του Πωγωνίου. Το βιβλίο µας ταξιδεύει στο χρόνο και χώρο και παράλληλα διδάσκει το παρελθόν ως θεµέλιο της κοινωνίας και του καθενός µας. Το ∆.Σ. της Αδελφότητας θέλει να ευχαριστήσει τους συγγραφείς του βιβλίου που κατάφερε να µας µεταφέρει στις ρίζες µας, στον τόπο µας. Να είναι λοιπόν καλοτάξιδο. Eλένη Kαλαγκιά
Η παρουσίαση της ποιητικής συλλογής του Άγγελου Κούρου Την Τρίτη 16 ∆εκεµβρίου στις 7.00 µµ στο χώρο του Aegean College, Πανεπιστηµίου 17, πραγµατοποιήθηκε η παρουσίαση της νέας ποιητικής συλλογής “Κουβαλάµε πάνω µας Υδροκυάνιο” από τις Εκδόσεις Μελάνι, του χωριανού µας Άγγελου Κούρου. Για το βιβλίο µίλησαν ο συγγραφέας Γιώργος Κουτσούκος και ο Μιχάλης Γκανάς. Ποιήµατα διάβασε ο Νίκος Μπρισκόλας. Καλή επιτυχία Άγγελε! Όλη την εκδήλωση µπορείτε να την δείτε στην ιστοσελίδα µας (www.dolo.gr)
A∆EΛΦOTHTA ∆OΛOY THΣ HΠEIPOY «O AΓIOΣ XPIΣTOΦOPOΣ» ΠPOΣKΛHΣH H Aδελφότητα ∆ολού σας προσκαλεί να τιµήσετε µε την παρουσία σας την Kυριακή 11 Ιανουαρίου 2015 και ώρα 12:00 µ.µ. το καθιερωµένο Κόψιµο της Βασιλόπιτας που θα πραγµατοποιηθεί στο Ξενοδοχείο ΤΙΤΑΝΙΑ οδός (Πανεπιστηµίου) Ελ. Βενιζέλου 52 Αθήνα στην καφετέρια του ξενοδοχείου στο µεσοπάτωµα. Περιµένουµε όλους τους συγχωριανούς και φίλους του ∆ολού. Tο ∆ιοικητικό Συµβούλιο
3
Kοινωνικά Γεννήσεις – Ο Άγγελος Κούρος και η Γεωργία Κονταξή απέκτησαν αγόρι. Στους ευτυχισµένους γονείς, παππούδες και γιαγιάδες ευχόµαστε να τους ζήσει Γάµοι – Στις 25 Οκτωβρίου 2014 στα Γιάννενα έγινε ο γάµος της Ολίβιας Μποντίνη (κόρης του Γιώργου και της Ελένης) και του ∆ήµου Ντούλια. Ευχόµαστε να ζήσουν ευτυχισµένοι. Νέοι Επιστήµονες – Ο Ιωάννης Μέξης (γιος του Κώστα και της Λίλης) έλαβε το πτυχίο από την Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών. – Ο Ιάσωνας Χρήστου (γιος του Βασίλη και της Ορέλιας) έλαβε το πτυχίο
από το Πανεπιστήµιο Κρήτης Τµήµα Βιολογίας. Ευχόµαστε καλή σταδιοδροµία. Eπιτυχόντες – H Eλένη Zωίδου του Xριστόφορου, πέτυχε στο TEI Hρακλείου Kρήτης, Tµήµα Kοινωνικής Eργασίας. Ευχόµαστε καλή φοίτηση. Μνηµόσυνα – Στα Γιάννενα στις 15 Νοεµβρίου 2014, έγινε το ετήσιο µνηµόσυνο του Χριστόφορου Μαργαρίτη.
ΡΙΞΑΝΕ ΛΑ∆Ι ΣΤΟ ΛΥΧΝΑΡΙ – Αναστασίου Κων/νος – Ξυνόγαλος Ιωάννης – Mποντίνη-Λάζου Aλεξάνδρα – Mουστόπουλος Xρήστος (Aµερική)
50 50 50 60$
ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ – Mουστόπουλος Xρήστος (Aµερική)
60$
Ο µικρός µας ήρωας Στον µικρό Σταύρο Παγούνη Στο τρυφερό κορµάκι του ∆ιάφορα σωληνάκια Και µια κάθετη νωπή τοµή Στο θώρακα Έδωσε τη µάχη του Θαρραλέα Και νίκησε Εκεί στο Ωνάσειο Τον αντίκρισα Χαρούµενα να κουνάει Τα χεράκια και τα ποδαράκια Σαν να πανηγύριζε τη νίκη του Απ’ τα λαµπερά µατάκια του ∆εν έχανε ούτε στιγµή Τη µητέρα του ∆ανάη
Την είχε στερηθεί Ατελείωτα µερόνυχτα ∆ιασωληνωµένος Στην εντατική… Εκεί στο Ωνάσειο Βαθιά συγκινηµένη κι αµήχανη Είδα τη ζωή να αναβλύζει Στο πλατύ χαµόγελό του Είδα την ανάσταση να γιορτάζει Στα φωτεινά µατάκια του Είδα τον γύρο κόσµο Πιο όµορφο κι ελπιδοφόρο… Ο µικρός µας ήρωας Ο µικρός µας Σταύρος Ατσαλώθηκε Έχει να µεγαλουργήσει Στο µέλλον! Ελένη Καλαγκιά
∆EKEMBPIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
ΘΥΜΗΣΕΙΣ (Από ένα χειρόγραφό µου) ΤΟΥ ∆ΗΜ. ΠΟΤΣΗ ∆ολό Τρίτη 8 Αυγούστου 1988 ώρα 7.30΄ πρωινή, βρέθηκα ψηλά στην περιοχή Τσόκαρη, µε ένα τετράδιο και στυλό στο χέρι. Ο ήλιος µόλις είχε σκάσει στην κορυφή του απέναντι βουνού του Μποζόβου και το χωριό ήσυχο– ήσυχο απλώνονταν ολόκληρο µπροστά και τα µάτια µου έφταναν µέχρι τα βουνά Aκροκεραύνια, αριστερά και δεξιά σταµάταγαν στο βουνό Νερµέτσικα. Καµιά κίνηση, κανένας θόρυβος µεγάλος, λες και ολόκληρο χωριό είχε πέσει σε λήθαργο! Μόνον λίγα κουδουνίσµατα προβάτων που βόσκαγαν στις πλαγιές του βουνού µας. Κοιτάζοντάς το κάπως παράξενα και ανασκαλεύοντας την µνήµη µου, προσπάθησα να φέρω στο µυαλό µου και από κει σε τούτο το άψυχο χαρτί και στυλό, πράγµατα, γεγονότα και θύµησες πολύ παλαιοτέρων χρόνων. Κάνω τούτη την διαδροµή στα περασµένα για να τιµήσω ΓΕΝΙΕΣ που ζήσανε σε χαλεπούς καιρούς και δίσεχτα χρόνια, µε πολέµους, κατοχές, µε φτώχειες, πείνες (και κατάρα και ευχή όλων µας) ποτέ να µην ξαναγυρίσουν τέτοια χρόνια, διότι ήταν ένας διαρκής και φοβερός κυκλώνας. Μετά την σιγή των όπλων τα χωριά µας είχαν αποδεκατιστεί, διότι ο κόσµος που είχε φύγει δεν ξαναγύρισε πίσω στον τόπο που τον γέννησε, λόγω συµφερόντων. Αµαξωτός δρόµος δεν υπήρχε, µόνον µέχρι την Πωγωνιανή έφτανε και για να φτάσεις στο χωριό έπρεπε να διασχίσεις όλες τις λακιές της Πωγωνιανής µέχρι να φτάσεις στην χαράδρα του Κουβαρά ποδαρόδροµο και µε το σακούλι ζαλωµένος τα λίγα και απαραίτητα ψώνια. Το καλοκαίρι µε σαντάλια στα πόδια εγχώριας παραγωγής (µε σόλες από λάστιχα αυτοκινήτων και δύο δερµάτινα λουριά χιαστί) το δε χειµώνα µε άρβυλα κακιάς ώρας και κάπου-κάπου µε µπαλώµατα. Μετά από χρόνια έγινε ο δρόµος και ήρθε το πρώτο λεωφορείο στο χωριό µας, µε εκείνες τις πράσινες εικοσιδυάρες... σακαράκες, που έχουν αποσυρθεί προ πολλού απ’ την κυκλοφορία. Για κάµποσα χρόνια ο ερχοµός του λεωφορείου, γινότανε τρεις φορές την εβδοµάδα και ήτανε γεγονός της ηµέρας για το χωριό µου. Οι λιγοστοί κάτοικοι ήτανε τσοµπάνηδες γεωργοί (µε κάτι χωράφια... γκρίτζαλα) και υπόλοιποι, µαστόροι, εργάτες, παντός τύπου και λίγοι συνταξιούχοι. Από τους νέους όσοι έµαθαν γράµµατα βολεύτηκαν σε θέσεις, οι υπόλοιποι έβαλαν τον «τουρβά» στον ώµο τους και φύγανε, άλλοι για το εξωτερικό, Αµερική, Αυστραλία, µετά οι περισσότεροι στην Γερµανία. Ο κάθε φαµiλίτης όταν εξασφάλιζε το γέννηµα της χρονιάς (πολύ δύσκολη υπόθεση για τα χρόνια εκείνα) ήτανε και ... πασιάς! Στην καλλιέργεια των κτηµάτων βοηθούσαν όλα τα µέλη, άνδρες, γυναίκες και παιδιά και τ’ αντρόγυνα τότε έκαναν πολλά παιδιά. Όσα έδινε ο Θεός! Έτσι λέγανε. Ιδιαίτερη τιµή πρέπει ν’ αποδοθεί στις γυναίκες του χωριού µου που γίνονταν µητέρες εκείνα τα χρόνια, γιατί φέρνανε στον κόσµο πολλά
παιδιά, χωρίς καµία ιατρική περίθαλψη, πέραν από κάτι πρακτικές µαµές, που κάνανε ό,τι µπορούσαν και ό,τι ξέρανε, τα υπόλοιπα τ’ άφηναν στα χέρια του Παντοδύναµου. Και άλλες πάρα πολλές εικόνες µούρχονται στο νου µου από εκείνη την µαύρη κι άραχνη περίοδο της τότε εποχής, της πράγµατι «σκυλίσιας ζωής». Τα καυσόξυλα ήταν µπόλικα µεν αλλά τα κόβανε στο λόγγο και στα ιδιόκτητα ρουµάνια και τα κουβάλαγαν µε τα ζώα τους και ζαλωµένοι. Ηλεκτρικό δεν υπήρχε και τα πάντα φωτίζονταν µε λάµπες πετρελαίου και αυτό λιγοστό και πανάκριβο! Να σκεφτείτε ότι πολλές φορές τα βράδια το φαγητό µας το τρώγαµε κοντά στο τζάκι για να φωτίζεται ο σοφράς απ’ τις φλόγες του τζακιού. Γενικά οι µαθητές διάβαζαν δίπλα στο τζάκι και τα γραψίµατά τους µε το φως της ηµέρας, και πάντα κοντά στα παράθηρα για νάχουν περισσότερη ευκολία. Το νερό το κουβαλούσανε απ’ την χαράδρα του Κουβαρά µε τα ζώα, σε βαρέλες, µπουκλιά και µε το ... ζαλίκι στον ώµο τους. Κρέας τρώγανε τις καλές µέρες! Χριστούγεννα, Πάσχα, στο πανηγύρι του Αγίου Χριστοφόρου σε γάµους και σε δύο-τρία µικρότερα πανηγύρια, του χωριού. Οι γυναίκες και τα παιδιά του ∆ηµοτικού Σχολείου δεν επιτρέπονταν ποτέ να µπουν και να καθίσουν στο χώρο της πλατείας και του καφενείου, λες και εδώ είχανε να κάνουν µε απαραβίαστους χώρους µε «ιερά και όσια»!... Μόνον τις µεγάλες γιορτές τις Κυριακές µπορούσαν να περάσουν για την εκκλησία, µέσω της πλατείας! Τρόποι διασκέδασης, (µιλάω για τα παλιά εκείνα χρόνια απ’ το 1940-1960) ήτανε πολύ λιγοστοί, του Αγίου Χριστοφόρου στις 9 του Μάη, η Σχολική Εορτή στις 30 Γενάρη και στους γάµους (όσοι βέβαια ήσαν καλεσµένοι) οι ακάλεστοι από µακριά άκουγαν τα όργανα που παίζανε... Ραδιόφωνα, τηλεοράσεις, δεν υπήρχαν. Κάπου και πού άκουγαν κανένα γραµµόφωνο, από κανέναν χωριανό που έφερνε από την Αµερική ακούγανε τα εξής και µόνιµα τραγούδια: «Μη µε στέλνεις µάνα στην Αµερική γιατί θα µαραζώσω και θα µείνω κει», «Της Ριρίκας το τραγούδι είναι θαυµαστό», «Η Έλλη θέλει σκότωµα µε δίκοπο µαχαίρι».«Αν παρήλθον οι χρόνοι εκείνοι των ερώτων φαιδρά εποχή κ.τ.λ.». Και τώρα που γράφω αυτά γέµισε ο τόπος από λογής-λογής «λαλούµενα» όπως λένε στο χωριό µου. Αυτά όλα τα βρήκα γραµµένα, σ’ ένα τετράδιο που είχα κρατήσει σηµειώσεις ένα πρωινό στις 8/8/1988 επάνω στου Τσιόκαρη, τοποθεσία του χωριού µας. ∆ΗΜ. ΠΟΤΣΗΣ
4
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΥΣ Ο ΛΟΓΟΣ Του Κώστα Γ. Τσιλιµαντού Είναι να απορεί κανείς για την τυφλότητα αυτών των ανθρώπων, oι οποίοι πιστεύουν ότι αυτοί µόνοι θα εξαιρεθούν από τη µοίρα των οµολόγων τους, από τους οποίους δεν έµεινε κανείς ατιµώρητος ως τώρα. Και καλά για παλαιότερους χρόνους. Πιθανόν να αγνοούν την ιστορία. Μπορεί να είναι τόσο ανίδεοι από ιστορία. Από τους συγχρόνους τους δεν µπορούν να συνετιστούν; Το τέλος του Χίτλερ, του Σαντάµ Χουσείν, του Τσαουσέσκου, του Μιλόσεβιτς, των Ιωαννιδο-Παπαδόπουλων, του Μουµπάρακ, του Καντάφι τελευταία, δεν τους διδάσκει; Η παντοδυναµία τους είναι εκείνη που θολώνει το µυαλό τους, ώστε ενώ όλα προµηνούν τον επερχόµενο όλεθρο, δεν ακούν τα βήµατα των Ερινύων που πλησιάζουν. Σε τέτοιες ώρες καλό είναι να θυµούµαστε εκείνες τις αιώνιες παρακαταθήκες που µας άφησαν οι µακρινοί µας πρόγονοι, που προστατεύουν τον άνθρωπο από την αισχυλική «Ύβριν», η οποία όταν φουντώσει, φέρνει τη διανοητική τύφλωση, την «Άτην» δηλαδή, κατά την οποία ο ίδιος πιστεύει πως ενεργεί σωστά, ενώ οι γύρω του βλέπουµε σε τι βάραθρα κατρακυλά και πόσο µεγάλη είναι η επερχόµενη συµφορά. Όποιος πορεύονταν προς το ναό του Απόλλωνα στους ∆ελφούς, το πρώτο που διάβαζε για καλοσώρισµα ήταν το «Γνώθι σαυτόν» και το «Θνητά φρονέειν», που εσήµαιναν να έχεις ηθική επίγνωση των ορίων σου, να έχεις επίγνωση ότι είσαι θνητός και να µένεις στα όριά σου. Και ένα τρίτο έλεγε «Καιρόν όρα» πρόσεχε την περίπτωση. Αυτά τα διδάγµατα αν υπήρχαν σε όλες τις στρατιωτικές και πολιτικές σχολές των κρατών, ίσως οι επίδοξοι αναρριχητές της εξουσίας να µη έφθαναν στην ώρα του Κροίσου. Και ο µεν Κροίσος πρόλαβε την τελευταία στιγµή και είδε φως, το φως που εξέπεµπαν οι λόγοι του Σόλωνα. Ετούτοι εδώ όµως παρέµειναν τυφλοί «τά τε ώτα, τόν τε νούν, τά τ’ όµµατα».
∆EKEMBPIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Σκέψεις - Σχόλια AΠO TON A∆OΛO-∆OΛIΩTH ΣΤΟΥΣ ΛΙΓΟΣΤΟΥΣ ΜΟΝΙΜΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ Αυτές τις Άγιες µέρες απευθυνόµαστε σε όλους σας για να σας ευχηθούµε Καλά Χριστούγεννα και Ευτυχές το Νέο Έτος 2015 Το µυαλό µας και η σκέψη µας πάντα, περισσότερο δε αυτές τις γιορτινές µέρες, είναι κοντά σας. Γνωρίζουµε τις δυσκολίες και τα προβλήµατα που αντιµετωπίζετε, αλλά πιστεύουµε πως ήσαστε εφοδιασµένοι µε υποµονή και καλοσύνη για να περάσετε όµορφες οικογενειακές στιγµές τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. Η γέννηση του Χριστού ας φέρει την ελπίδα και το χαµόγελο σε όλους µας και η νέα χρονιά το πιο πολύτιµο δώρο την υγεία.
Ζεστά Χριστούγεννα - Λευκή Πρωτοχρονιά Κάπως έτσι θα µπορούσαµε να πούµε ότι θα κυλήσει ο καιρός το επόµενο 10ήµερο περίπου. Μετά από ένα υπερβολικά βροχερό διάστηµα που κράτησε περίπου µέχρι τα µέσα ∆εκέµβρη, όπου ο καιρός περισσότερο θύµιζε φθινόπωρο παρά χειµώνα. Με άπειρες ώρες συννεφιάς, οµίχλες, µουντάδες, βροχές, καταιγίδες και διάφορα παρεµφερή, ο καιρός κύλησε από µαλακός έως πολύ µαλακός το προηγούµενο διάστηµα,
Xωριανέ, Φίλε αναγνώστη, όσο η εφηµερίδα θα γράφεται από ελάχιστους, τόσο θα αποµακρύνεται από σένα. Γράψε τις αναµνήσεις, τα οράµατα, τον πόνο, την ελπίδα.
µε τις θερµοκρασίες να βρίσκονται έως και 5-6 βαθµούς πάνω από τα κλιµατικά. Τελευταία όµως όλο αυτό το σκηνικό άρχισε να αλλάξει βίαια, να αγριεύει, να πέφτει η θερµοκρασία αρκετά κάτω από το 0 και όλα να δείχνουν πως σύντοµα το χιόνι θα µας επισκεφθεί. Μακάρι να δούµε «άσπρη» µέρα γιατί τα τελευταία χρόνια τέτοιες µέρες δεν έχουµε δει. Οραµατιζόµαστε τις γιορτές ως µέρες που έχουµε µάθει να κάνουµε και να λαµβάνουµε δώρα, να βγαίνουµε έξω πιο πολύ, να πηγαίνουµε σε όµορφους προορισµούς και όλα αυτά απαιτούν χρήµατα και καλή διάθεση. Πολλοί όµως, δεν µπορούν ν’ αντεπεξέλθουν στις ανάγκες των εορτών, βλέποντας έτσι το πνεύµα των εορτών ως µια δύσκολη περίοδο. Πολλοί είναι αυτοί που συνέχεια συγκρίνουν την κατάστασή τους µε το παρελθόν, το πως ήταν και πως βίωναν διαφορετικά τις µέρες αυτές κάποτε, χάνοντας τη σηµασία του σήµερα. Το ίδιο γεγονός µπορεί ν’ αντιµετωπιστεί πολύ πιο αποτελεσµατικά όταν σκεφτούµε ήρεµα και θετικά. Αυτό απαιτεί να βγούµε από τη βολή που έχουµε, να τολµήσουµε να κάνουµε διαφορετικά πράγµατα, να ρισκάρουµε και να πιστεύουµε στον εαυτό µας. Οι γερές βάσεις αυτές θα µας τονώσουν την ψυχολογία και θα µπορέσουµε να αντιληφθούµε τα πράγµατα διαφορετικά. Στην περίοδο των γιορτών: lΕκτιµήστε αυτά που έχετε και αγκαλιάστε τα κι άλλο! Μην τα θεωρείτε δεδοµένα… µόνο όταν χάνονται αποκτούν την αξία που άλλωστε, πάντα είχαν. lΕκµεταλλευτείτε το χρόνο και ας είναι ώρες, να έρθετε πιο κοντά στους ανθρώπους που αγαπάτε. Η δύναµη είναι στις ανθρώπινες σχέσεις και όχι στα υλικά αγαθά! Γ.M.
5
Φθινοπωρινό τριήµερο στο ∆ολό Βρεθήκαµε στο ∆ολό για κάποιες οικοδοµικές εργασίες. Όµως… ? Ο µαλακός καιρός έδωσε την ευκαιρία σε µια µικρή συντροφιά από ∆ολιώτες και ∆ολιώτισσες να ανηφορίσουν κατά τα «αλώνια». Περπατώντας ανάµεσα στα χαλάσµατα είχες την εντύπωση ότι βρισκόσουν στο.. Μυστρά του ∆ολού! 7-8 αλώνια και δίπλα οι καλύβες, όλα µε ονοµατεπώνυµο, του Μήτσκαρη, του Λατσούνα, του Καρακίτσου, του Kωσταπαπά κ.λ.π.
Εικόνες από την παιδική ηλικία ζωντανεύουν µπροστά µας. Τα βόδια γύρω από το στρόερα*, που προσπαθούσαµε να βάλουµε το άχυρο µε τα τρικούλια** στην καλύβα από το παραθύρι της, το λίχνισµα και το σιτάρι να πέφτει βαρύ. Η θέα µοναδική! Μπροστά σου το τσαϊρι, ο λάκκος και η µισή Βοστίνα. Ο Νικόλας, µέλος της συντροφιάς, µας είπε πως το καλοκαίρι εκεί φυσάει ένα δροσερό αεράκι (γι’ αυτό άλλωστε και έφτιαξαν εκεί τα αλώνια), το οποίο και απολαµβάνει ξαπλωµένος κάτω από τα σφενδάµια. Μακάρι να µπορούσε κάθε οικογένεια να αναπαλαιώσει το δικό της αλώνι, όπως έκανε ο Χριστόφορος! Η περιοχή θα γινόταν ένα από τα αξιοθέατα του ∆ολού, πόλος έλξης για τουρίστες και για εκπαιδευτικά προγράµµατα. ? Αυτό το τριήµερο είχα τη χαρά να ανταµώσω και να κουβεντιάσω µε έναν παλιό µου µαθητή από το Γυµνάσιο Πωγωνιανής, τον αγαπητό σε όλους µας Ηλία Κούρο.
Ανάµεσα στα άλλα ο Ηλίας µου εκµυστηρεύτηκε ότι δεν έχει βάλει ποτέ στο στόµα του κρέας από τα ζωντανά του. ∆εν ξέρω αν το ίδιο γίνεται και µε άλλους που εκτρέφουν ζώα, αλλά εµένα µου έκανε πολύ µεγάλη εντύπωση και θέλησα να το µοιραστώ µαζί σας, αφού βέβαια ζήτησα την άδεια από τον Ηλία, ο οποίος φαίνεται πως δεν έχει µόνο γλυκιά φωνή αλλά και γλυκιά και ευαίσθητη ψυχή. ? Όταν έγινε λόγος για το µέλι, θυµήθηκα τη Λόπη του Παντελή (κάτω από την πλατειούλα που σταµατούσε το λεωφορείο της γραµµής το σπίτι της, αν θυµάµαι καλά) που την επισκεπτόµαστε µε τη γιαγιά µου και µας κερνούσε σε ένα πιατάκι ένα µεγάλο κοµµάτι κηρήθρα µε µέλι, είδος πολυτελείας και τότε αλλά και τώρα! (µήπως είναι εύκολο και σήµερα να βρεις κηρήθρα?) Έχει παράδοση το ∆ολό στο µέλι! Μακάρι να συνεχιστεί η παραγωγή µελιού ,και γιατί όχι και από συνταξιούχους (που θα έχουν έτσι ένα κίνητρο να επισκέπτονται πιο συχνά το χωριό) και µάλιστα σε ποσότητες που να προλαβαίνουµε κανένα βάζο και εµείς, που φέτος δεν προλάβαµε! Προλάβαµε όµως τη µαρµελάδα από κράνα και από µύρτιλλα! ? Τρεις µέρες στο ∆ολό, τρεις επισκέψεις για καφέδες! (και άσε το Γιάννη να τα βγάλει πέρα µε τα… οικοδοµικά!!!) Στης Βάσως, στου Νικόλα, στης Ντίνας, καφέδες, πίτες, σύκα ψητά , λουκούµια, όλα τα καλά και πάνω απ’όλα κουβέντα και επικοινωνία. Μήπως ζηλεύετε? Αν ναι, κοπιάστε! –––––– * στρόερας: δοκός στη µέση του αλωνιού που προσδένονται τα ζώα για να φέρνουν γύρω κατά το αλώνισµα. ** τρικούλια: ξύλινο εργαλείο µε τρία σκέλη στην κορυφή, που χρησιµοποιούσαν κατά το αλώνισµα, για να συλλέγουν το άχυρο.
Ζ.Α.
∆EKEMBPIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
6
ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ( ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ )
∆ιάλειµµα Η καλύτερη στιγµή του σχολικού ωραρίου για τους µαθητές είναι ασφαλώς το διάλειµµα. Μια διαδικασία στη διάρκεια της οποίας κυριαρχούσε το παιγνίδι των ρόλων ή το παιγνίδι µε κανόνες για τις µικρότερες ηλικίες. Τα παιγνίδια που παίζαµε στην αυλή ήταν: Για τα αγόρια οι µπίλες (βόλοι), η σβούρα, το κότσι, η τριάδα, τα πεντόβολα, κ.α. Για τα κορίτσια το κουτσό, δεν περνάς κυρά Μαρία, η µικρή Ελένη, περνά-περνά η µέλισσα κ.α. Μερικές φορές παίζαµε όλοι µαζί, αγόρια και κορίτσια, κρυφτό ή κυνηγητό. Στους ελεύθερους χώρους παίζαµε, µούκα, τσολέγκα τσολεγκάρι, σ’ έπιασα, και ένα καινούριο το καµάν (κλέφτες και αστυνόµοι), αθηναϊκό παιγνίδι, µας το έφεραν ο Κώστας και ο Κρίτωνας Βαλλεράς από την Αθήνα, που έρχονταν συχνά τα καλοκαίρια στο χωριό.) Επίσης παίζαµε και µε παιγνίδια που τα περισσότερα τα φτιάχναµε µόνοι µας και σπάνια αγορασµένα. Τα φτιάχναµε από πανιά, ξύλα, άχυρα και σύρµατα. Το αγαπηµένο µου παιγνίδι, όπως και των περισσοτέρων αγοριών, ήταν το ποδόσφαιρο. Το γήπεδό µας ήταν το Τσαΐρι ή το οικόπεδο του Μούστου, ο σηµερινός κήπος δίπλα στο σπίτι του Ντόντη. (Αυτός ο χώρος χρησιµοποιούνταν σαν πλατεία όπου τερµάτιζαν και τα αυτοκίνητα γιατί η διάνοιξη του δρόµου τότε σταµατούσε σε αυτό το σηµείο. Αργότερα επεκτάθηκε µέχρι την σηµερινή πλατεία). Τις κρύες χειµωνιάτικες νύχτες, κοντά στο αναµµένο τζάκι παίζαµε όλη µαζί η οικογένεια διάφορα παιγνίδια, λέγαµε παραµύθια, ιστορίες. Το συχνότερο παιγνίδι που ασφαλώς δεν το γνωρίζουν οι νεότεροι ήταν οι «Γκουγκουβάστρες». (Θα αναφερθώ αργότερα
αναλυτικά για πολλά παλιά παιγνίδια και πώς παίζονταν). (Μπορεί όλα αυτά να αφορούν τα παιγνίδια του χτες, ενώ σήµερα φαίνεται ότι έχουν αντικατασταθεί µε πολεµικά παιγνίδια στο playstation και το µόνο διαχρονικό παιγνίδι µοιάζει να είναι το ποδόσφαιρο. Ωστόσο ποιος είπε ότι τα παραπάνω παιγνίδια δεν αρέσουν και στα σηµερινά παιδιά;) Ποδήλατα φυσικά δεν υπήρχαν. Οι περισσότεροι φτιάχναµε µόνοι µας αυτοσχέδια αυτοκίνητα µε σύρµα. Επίσης εκείνη την εποχή, όλα τα παιδιά είχαµε µαζί µας και από µια ξύλινη
σφεντόνα, από διχαλωτό ξύλο, για το κυνήγι των πουλιών και για το σηµάδι διαφόρων στόχων. Τα καλοκαίρια κάτω από τις µουριές, κρυµµένοι και ακίνητοι ώρες, περιµέναµε κίσσες και κοτσύφια να έρθουν να φάνε µούρες (µούρα). Θυµάµαι ο Φόρη-Τσάµης ήταν πολύ καλός σε αυτό το άθληµα. Τον χειµώνα, ιδιαίτερα µε το πολύ χιόνι, στήναµε ξόβεργες (πλάκες) για να πιάνουµε πουλιά.
Επιµελητές Στην αίθουσα υπήρχαν διάφορες εργασίες που έπρεπε κάποιος να τις κάνει. Αυτές τις δουλειές τις έκαναν οι επιµελητές. Κάθε βδοµάδα ορίζονταν δύο µαθητές από την Τρίτη τάξη και πάνω, οι ονοµαζόµενοι επιµελητές. Οι υποχρεώσεις τους ήταν: 1. Να χτυπούν το καµπανάκι την προκαθορισµένη ώρα για να πηγαίνουν οι µαθητές στο σχολείο. 2. Να ανοίγουν το σχολείο το πρωί και να ανάβουν την σόµπα το χειµώνα.
3. Στο διάλλειµα να αερίζουν την αίθουσα, να προσέχουν τα πράγµατα των συµµαθητών και να µην αφήνουν κανέναν µέσα. 4. Να σκουπίζουν την αίθουσα µετά το τέλος των µαθηµάτων, (καθαρίστριες τότε δεν δικαιολογούσαν).
Ατοµική καθαριότητα Εκτός της καθαριότητας του διδακτηρίου ο δάσκαλος µας παρατηρούσε και για την ατοµική µας καθαριότητα µε τακτικό έλεγχο. Πρώτο µέληµα η εµφάνιση. Αυτή ξεκινούσε από το κεφάλι. Έπρεπε να ήµασταν κουρεµένοι (γουλί). Τον κουρέα αναλάµβαναν οι µανάδες µας χρησιµοποιώντας ψαλίδι (πολλές φορές και προβατοψάλιδο). Τότε τα κεφάλια µας ήταν πολύ άσχηµα από τις ψαλιδιές. Αυτή η εικόνα στεναχωρούσε τον δάσκαλο και αποφάσισε να αγοράσει κουρευτική µηχανή (χειροκίνητη βέβαια). Από τότε σε τακτά χρονικά διαστήµατα, συνήθως στα διαλείµµατα, ο δάσκαλος εκτελούσε χρέη κουρέα. Οι µηχανές αυτές είχαν δύο σκάλες. Η πρώτη σκάλα, η ψιλή, κούρευε πολύ βαθιά, σχεδόν ξύριζε το κεφάλι. Το έκανε «γουλί». Τον πρώτο καιρό σαν καινούρια που ήταν κούρευε κάπως ανώδυνα, αργότερα όµως το κούρεµα ήταν επώδυνο, θα έλεγα µαρτύριο, γιατί περισσότερο ξεριζώνονταν τα µαλλιά παρά κόβονταν. Τα κορίτσια συνήθως τα µαλλιά τους τα έπλεκαν κοτσίδες. Μια και µιλάµε για τη κουρευτική µηχανή, αξίζει να αναφέρω πως η δεύτερη σκάλα, η µεγάλη (η χοντρή), τη χρησιµοποιούσε ο δάσκαλος για να κουρεύει τους γερόντους, Μερικοί πήγαιναν και στο κουρείο της Βοστίνας που υπήρχε δίπλα στο µπακάλικο του Παράσχου. Το είχε ένας Σταυροσκιαδίτης ονόµατι Xριστόφορος ∆έµος, και αργότερα απέναντι άνοιξε ο Κώστας Παράσχος. Ήταν ένα προσοδοφόρο επάγγελµα για εκείνη την εποχή, γιατί εκτός από τους κατοίκους της Βοστίνας και των
γύρω χωριών, υπήρχαν και οι µαθητές του γυµνασίου, πολυάριθµοι, που υποχρεωτικά έπρεπε να είναι κουρεµένοι. Έπρεπε επίσης να ήµαστε καθαροί στο σώµα, µε καθαρά ρούχα, νύχια κοµµένα κ.τ.λ., Συχνά ο δάσκαλος µας έκανε παρατηρήσεις και ελέγχους. Οι γονείς µας έλουζαν κάθε Σάββατο. Έβραζαν το νερό στην κατσαρόλα, µας έβαζαν στο σκαφίδι (σκάφη) και µας έπλυναν µε πράσινο σαπούνι. Ήταν κάτι το ανεπιθύµητο γιατί και κρυώναµε και το σαπούνι µας έκαιγε στα µάτια. Τα ρούχα µας ήταν περιορισµένα. Φορούσαµε κοντό παντελόνι µε τιράντες, µέχρι και τις πρώτες τάξεις του γυµνασίου, και αργότερα µε ζώνη. Το ύφασµα που χρησιµοποιούσαµε ονοµάζονταν ‘’ρετσίνα’’(χοντρό και σκληρό ύφασµα για να αντέχει). (Πήρε το όνοµα από την επιχείρηση «ΡΕΤΣΙΝΑ» Στις αρχές του 20ού αιώνα η επιχείρηση «ΡΕΤΣΙΝΑ » ήταν η µεγαλύτερη κλωστοϋφαντουργία της χώρας Η παραγωγή της ήταν βαµβακερά νήµατα και υφάσµατα (ντρίλια, κάµποτ, αλατζάδες), προϊόντα γερά και φθηνά που καταναλώνονταν στην εγχώρια αγορά από τα κατώτερα εισοδηµατικά στρώµατα, ενώ χρησιµοποιούνταν και από τον στρατό, για τις στρατιωτικές στολές) Τα ρούχα µας συνήθως ήταν ένα νούµερο µεγαλύτερα για να τα φοράµε και την άλλη χρονιά. Υπήρχαν και τα υφαντά, του αργαλειού, ανάλογα µε το τι ήξεραν οι γονείς του καθενός να φτιάχνουν. Αργότερα τα ‘καλά’µας ρούχα τα φτιάχναµε στους ραφτάδες (φραγγοραφτάδες τους έλεγαν γιατί έραβαν µόνο ανδρικά ρούχα ευρωπαϊκού τύπου και όχι παραδοσιακές φορεσιές). (Από το 1965 και έως το1982 µε απόφαση του Υπουργείου Παιδείας, οι µαθητές όλων των βαθµίδων έπρεπε να φορούν οµοιόµορφη στολή. Την γνωστή µπλε ποδιά. (Μεγάλο ζήτηµα για την εποχή (1982) η κατάργηση της ποδιάς.
∆EKEMBPIOΣ 2014 Οι πιο προοδευτικοί συµφώνησαν µε το µέτρο του υπουργού, γιατί πίστευαν πως η οµοιοµορφία στο ντύσιµο των µαθητών εµπόδισε την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και έκανε τα σχολεία να µοιάζουν µε στρατόπεδα. Αντίθετα, οι πιο παραδοσιακοί υποστήριξαν ότι µε την κατάργηση της σχολικής ποδιάς θα χανόταν η ταυτότητα των
« ∆OΛ I Ω T I K A »
ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ χένια σόλα αυτήν ακριβώς τη λέξη χρησιµοποιούσε για να τα περιγράψει. Επίσης φτιάχναµε και κατόπιν παραγγελίας στο τσαγκάρικο του Γιάννη Κράνια στη Βοστίνα. Είχαµε και εµείς τσαγκάρη στο χωριό τον Αντρέα
Μερικοί παρ’ όλα αυτά τις φορούσαν. Επρόκειτο για κρύα παπούτσια που χτυπούσαν στην κορυφή γύρω – γύρω το πόδι ιδιαίτερα όταν η κάλτσα ήταν κοντή και σου έκανε κοκκινάδα και πληγή. (“UNRRA”∆ιεθνής οργανι-
Mαθητές µε σχολική ποδιά. Σχολικό έτος 1964 οι µαθητές µε τον δάσκαλο Κώστα Κουκουλάρη.) µαθητών και θα επικρατούσε ασυδοσία στην εξωτερική εµφάνιση, ειδικά των κοριτσιών) Το πλύσιµο των ρούχων γινόταν στη σκάφη. Για τον καθαρισµό τους χρησιµοποιούσαν τη στάχτη, το άριστο καθαριστικό για τα ασπρόρουχα. Έβραζαν τα ρούχα στο καζάνι µέσα σε στάχτη,(η γνωστή αλισίβα), και τα ξέβγαζαν µε κρύο νερό. Τα χοντρά µάλλινα στρωσίδια τα έπλεναν στο ποτάµι, λόγω έλλειψης νερού. Παπούτσια ΕΛ.ΒΙ.ΕΛΑ. Ήταν η µόνη λέξη που ξέραµε τότε. Οι νέοι φυσικά δε µπορούν να σκεφτούν την εικόνα που αντιστοιχεί στη λέξη ελβιέλα. (Τα συγκεκριµένα παπούτσια ονοµάστηκαν έτσι από την ΕΛ.ΒΙ.ΕΛΑ., την Ελληνική Βιοµηχανία Ελαστικών που δραστηριοποιήθηκε στη χώρα µας από το 1940). Όποιος ήθελε να αναφερθεί σε πάνινα παπούτσια µε λαστι-
Μαλάµη, αλλά αυτός ήταν µόνο για επιδιορθώσεις (µπαλωµατής). Το χειµώνα χρησιµοποιούσαµε πολύ τις γαλότσες. Τις αγοράζαµε από το εµπόριο αλλά µας έδιναν και από την «ΟΥΝΤΡΑ», (έτσι την λέγαµε), αλλά τα νούµερα ήταν πολύ µεγάλα και δε µας έκαναν.
σµός που ιδρύθηκε το 1943, µε αντικειµενικό σκοπό, να βοηθήσει τις πληγείσες χώρες του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου). Το χειµώνα επίσης φορούσαµε µάλλινες ψιλές κάλτσες πλεγµένες στο χέρι από τις µητέρες µας. Για να συγκρατoύνται τις δέναµε γύρω στο πόδι µε τη λινιά (λεπτό νήµα) και
7 αργότερα µε καλτσοδέτα (ελαστική ταινία). Τα εσώρουχα (όσοι φόραγαν), ήταν πάνινα φτιαγµένα κι αυτά από τις µητέρες µας.
Εκκλησιασµός Την Κυριακή όλοι οι µαθητές έπρεπε υποχρεωτικά να συµµετέχουµε στην εκκλησία. «Τακτικός εκκλησιασµός των µαθητών, ως και η εκτέλεσις των θρησκευτικών καθηκόντων», ήταν οι οδηγίες του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευµάτων. Μετά το χτύπηµα της τρίτης καµπάνας, χτυπούσε έξτρα η µικρή καµπάνα που ειδοποιούσε τα παιδιά για την εκκλησία. Συγκεντρωνόµασταν λοιπόν στο σχολείο και πηγαίναµε συντεταγµένοι, µε γραµµή κατά τάξη. Έπρεπε να ήµαστε καθαροί, κουρεµένοι, µε καθαρά ρούχα κ. τ. λ. Οι µαθητές της Εης και της ης Στ θα έλεγαν το “Πιστεύω” και οι µικρότεροι το “Πατερ Υµών”. Αγωνία από την αρχή της λειτουργίας για την στιγµή που έπρεπε να τα πούµε. Προσοχή µη κάνουµε λάθος και ντροπιαστούµε, µη µας παρατηρήσει ο δάσκαλος ή µήπως και οι γονείς µας δεν νιώσουν καλά. Το βλέµµα µας λοιπόν καρφωµένο στο δάσκαλο ή στον ψάλτη Χριστόφορο Νάστο για να µας δώσουν το σύνθηµα. Τα αγόρια στις µεγάλες γιορτές ντύνονταν παπαδάκια βοηθούσαν τον παπά στο ιερό και όταν χρειάζονταν κρατούσαν και τα εξαπτέρυγα (ιερά λάβαρα µε µεταλλικούς δίσκους, όπου απεικονίζονται τα σεραφείµ) ακολουθώντας τον παπά στις εξόδους του από το ιερό βήµα. ΤΕΛΟΣ 3ου ΜΕΡΟΥΣ
Παράκληση: Όποιος συµµαθητής θέλει κάτι να συµπληρώσει ή να διορθώσει από όσα αναφέρω, θα χαρώ πολύ να τα δηµοσιεύσω, έτσι ώστε να έχουµε µια πληρέστερη εικόνα από τη σχολική µας ζωή, εκείνων των χρόνων. Η διεύθυνσή µου είναι: Γιάννης Μποντίνης Απολλωνίας 21, 45332 Ιωάννινα, ή στο e-mail: ioabodinis @ gmail.com Γ.M.
∆EKEMBPIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
8
O TAXY∆POMOΣ TOY XΩPIOY α παλιά καλά χρόνια, τότε που η επι-
Τκοινωνία µεταξύ πόλεων και χωριών
ήταν πολύ δύσκολη και τον χειµώνα µε τις κακοκαιρίες σχεδόν αδύνατη, σπουδαίο ρόλο έπαιξαν οι αγροτικοί ταχυδρόµοι. Το τι δυσκολίες έχουνε συναντήσει αυτοί οι άνθρωποι είναι κάτι το απερίγραπτο και το αξιοθαύµαστο, πράγµα πού οι βολεµένοι στα αστικά κέντρα σήµερα δεν µπορούν να το καταλάβουν! Ο καταλύτης χρόνος δεν µπόρεσε να µου σβήσει τις όµορφες νοσταλγικές αναµνήσεις και εικόνες που είχα για τους παλιούς ταχυδρόµους του χωριού µας Φορτωµένοι µε την ταχυδροµική τους τσάντα, που κρεµούσαν µπροστά στο στήθος ή στην πλάτη, µε την ανοιχτό γκρι στολή και το πηλήκιο στο κεφάλι, και την καραµούζα τους, (µια µικρή σάλπιγγα καµωµένη επίτηδες για να ειδοποιεί τους κατοίκους για την άφιξή τους), µε δυο απανωτά παρατεταµένα σφυρίγµατα στο έµπα του χωριού, ανήγγελλαν τον ερχοµό τους. Θυµάµαι τον µπάρµπα Γιάννη Γκόγκο από την Πωγωνιανή τη δεκαετία του 1950. Ένας καλοκάγαθος άνθρωπος, µέτριου αναστήµατος µε άσπρα µαλλιά και µαύρο µουστάκι (απλό µισό, όπως συνηθίζονταν τότε στους κάπως ηλικιωµένους), µε µάτια που σπινθηροβολούσαν, µε την ταχυδροµική πέτσινη µε πολλές θήκες τσάντα του, ντυµένος την υπηρεσιακή του στολή και το πλατύ µε γείσο καπέλο του να σκορπά γύρω του καλοσύνη και αγάπη.
απόµερα και του ’ριχνε το χορτάρι (σανό) για να φάει και να ξεκουραστεί. Σε λίγο θα φύγει για το Σταυροσκιάδι να σκορπίσει και εκεί την αγωνία, τη χαρά, την ελπίδα και την πίκρα. Καθυστερούσε όµως µερικές φορές όταν αντάµωνε µε τον Γιώργο Ντόντη για να πάρουν δυο τρία κεντόγια (οι καλύτεροι, οι άριστοι και οι µοναδικοί στα πολυφωνικά) συµπαρασύροντας σ’ αυτό και άλλους. Μας έφερνε µηνύµατα από τον κόσµο της πολιτείας από τα γύρω χωριά και τα πέρατα του κόσµου που ήταν οι ξενιτεµένοι µας. Περιµέναµε ώρα την ώρα να τον δούµε καβάλα στο µουλάρι του νάρθει για να χαρίσει την χαρά της επικοινωνίας µε τους αγαπηµένους µας ανθρώπους. Αργότερα (το 1959) όταν ήρθε ο καιρός της συνταξιοδότησής του, θυµάµαι ακόµη καλύτερα τον αγαπητό Γιώργο Παράσχο που αντικατέστησε το άλογο µε ιδιόκτητο µηχανάκι και έκανε τη δουλειά του κάπως πιο άνετη χωρίς να αποφεύγει βέβαια την ταλαιπωρία και τους κινδύνους της δουλειάς. Μετέπειτα (το 1986) τον διαδέχτηκε ο αλησµόνητος Hλίας Παράσχος που κι αυτός πότε µε µηχανάκι, και πότε µε αυτοκίνητο συνέχισε το έργο (µέχρι το 2006).
Εχέµυθοι και συνεπείς µε το λειτούργηµά τους, έρχονταν σε άµεση επαφή και δένονταν συναισθηµατικά µε την κάθε οικογένεια, τόσο στις χαρές, όσο και στις λύπες της ζωής. Αντίκριζαν µάτια βουρκωµένα, έρχονταν καθηµερινά σε επαφή µε την λαχτάρα και τον πόθο του νόστου. Έκαναν τον παρηγορητή λέγοντας δυο λόγια ελπίδας για να απαλύνουν τον πόνο. Σήµερα θα αναφερθώ στο Γιώργο Παράσχο που γνώρισα και συναναστράφηκα περισσότερο µαζί του. Εδώ και χρόνια, που βγήκε στη σύνταξη σταµάτησε να µοιράζει γράµµατα στα χωριά µας. «Μοιράζει» όµως, συγκινητικές αναµνήσεις, σε όλους εκείνους που τον βλέπουν, τον αναγνωρίζουν και θυµούνται! Γνώριµη φιγούρα, ξεµύτιζε από τον Αη-∆ηµήτρη και έφερνε τη χαρά και την ελπίδα µε τα νέα που κουβαλούσε. Ο ερχοµός του αναγγέλλονταν µε δυο
Στην πλατεία που έφτανε σαλαγούσε το µουλάρι του δύο φορές «ντέ ντέ», το έδενε
O Γιώργος Παράσχος
O Hλίας Παράσχος
O Γιάννης Γκόγκος καβάλα στο µουλάρι του.
Αντιµέτωποι µε ταλαιπωρίες και κινδύνους, ξεποδαριασµένοι, βρεγµένοι και παγωµένοι τον χειµώνα, ζεσταµένοι στο λιοπύρι το καλοκαίρι, και κάποιες φορές και κυνηγηµένοι από αγριόσκυλα και τσοπανόσκυλα από στάνες και µαντριά που ζητάγανε να τους κατασπαράξουν. Παρέµεναν προσηλωµένοι στο καθήκον, στην “υπηρεσία’’ τους, να µοιράσουν την αλληλογραφία, να δώσουν την επιταγή, να µεταφέρουν ένα καλό ή άσχηµο νέο… Πολλά χιλιόµετρα!. Σηκωνότανε χαράµατα από την Πωγωνιανή, όπου ήταν η έδρα του ταχυδροµείου, και ….περιδιάβαιναν… όλα τα χωριά στα “Ριζά’’ επέστρεφαν αργά το βράδυ στην έδρα τους για να συνεχίσουν την άλλη µέρα για τα υπόλοιπα χωριά της περιοχής.
απανωτά παρατεταµένα σφυρίγµατα από του Κούρου. Στο άψε σβήσε µαζεύονταν πολλοί χωριανοί, γριές, νέοι, γέροι, παιδιά στο καφενείο. Σωστό πανηγύρι, χαιρετούρες, ανταµώµατα, συζητήσεις, χαµόγελα, αστεία, πειράγµατα ευχές και άλλα. Κάποιοι που δεν άκουσαν τον ταχυδρόµο ρωτούν: «Άκουσες ταχυδρόµο; Πάει πολύ ώρα που βάρεσε την καραµούζα;» «Τώρα θα είναι στου Μούστου, ώσπου να φθάσει στο καφενείο προφταίνεις», η απάντηση. Σε ελάχιστα λεπτά όλοι συγκεντρώνονταν στο καθιερωµένο σηµείο, στο καφενείο όπου ο Κίτσο Τόµος είχε ήδη ψήσει και σερβίρει τον καφέ του. Ο ίδιος έµπαινε µε έναν γεµάτο σάκο κάθε φορά και µε γεµάτο έφευγε επίσης, από τα γράµµατα που έπαιρνε. Και οι δύο σάκοι είχαν το ίδιο ειδικό βάρος: Ξεχείλιζαν, από χαρές, λύπες, νέα, προσωπικά, κάρτες, φωτογραφίες, όλα από αγαπηµέ-
∆EKEMBPIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
9
Η εκδήλωση της Οµοσπονδίας Αδελφοτήτων και Ενώσεων Επαρχίας Πωγωνίου Οµοσπονδία Αδελφοτήτων και Ενώσεων της Επαρχίας Πωγωνίου διοργάνωσε εκδήλωση το Σάββατο 20 ∆εκεµβρίου 2014 στο ξενοδοχείο Hilton στην Αθήνα, αφιερωµένη στο Πωγώνι. Παρουσιάστηκαν θέµατα, όπως η «Κιβωτός του Κόσµου» στην Πωγωνιανή, οι ευεργεσίες των Αδελφοτήτων του Πωγωνίου στο γενέθλιο τόπο, η Βασιλική Μάνου – η πραγµατική Μάνα του Πωγωνίου. Απονεµήθηκαν τιµητικές διακρίσεις στον Σταύρο Παππά πρώην πρόεδρο της Οµοσπονδίας και στην κα. Βασιλική Μάνου από την Αγ.
Η
Μαρίνα Πωγωνίου ιδρύτρια των σχολών Μάνου στην Εκάλη. Επίσης συµµετείχαν και παιδιά
των σχολών Μάνου που µοίρασαν δώρα στο παιδιά της «Κιβωτού του Κόσµου».
Ακολούθησε µουσικό πρόγραµµα µε τον Βαγγέλη ∆άκα στο τραγούδι και το συγκρότηµα «Τσουνάµι» µε τον υιό Βασίλη ∆άκα στο κλαρίνο. Χόρεψαν και τραγούδησαν µικρά παιδιά του Πωγωνίου και µαθητές των σχολείων «Μάνου». Για καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγνωστών µας παρακαλούµε τα εµβάσµατά σας µπορείτε να τα στέλνετε και µέσω των Τραπεζών στους εξής λογαριασµούς: Τράπεζα ΠΕΙΡΑΙΩΣ Αριθ. Λογ.: 5407-025725-400 IBAN:
O TAXY∆POMOΣ TOY XΩPIOY να πρόσωπα. Φτάνει η µεγάλη στιγµή. Είχε τόσα πολλά να φέρει! Γράµµατα από την ξενιτιά, επίσηµα έγγραφα του κράτους είτε του Επιθεωρητή είτε της Νοµαρχίας, µικρά δέµατα, επιταγές, συστηµένα, καµιά εφηµερίδα και ένα σωρό παραγγελίες. Το φορτίο ένα δεµατάκι το ανοίγει µε ιεροτελεστία και επιδεξιότητα και αρχίζει να διαβάζει τα ονόµατα των παραληπτών. Νεκρική ησυχία στο ακροατήριο. Θεόδωρος Καρακώστας, ο πρώτος παραλήπτης, εδώ, ακούγεται µια φωνή και παίρνει το γράµµα, Αθανάσιος Λέκας, «εδώ είµαι» και παίρνει το δώρο του και ο ταχυδρόµος συνεχίζει να διαβάζει ονόµατα παραληπτών, Aµαλία Zιάγκου, Κωνσταντίνος Καρακίτσος, Θρασύβουλος Κωσταπαππάς, Αγλαία Μπέτζιου, Aναστάσιος Zωίδης, Πρόεδρον Κοινότητος, ∆ιευθυντήν Σχολείου.... Στο τέλος διαβάζει τα συστηµένα, τα δέµατα και τέλος παράµερα µε διακριτικότητα για να κρατηθεί το απόρρητο θα κάνει τη συναλλαγή. Η διανοµή τελειώνει αυτοί που δεν θα λάβουν τίποτα θα σουφρώσουν στην άκρη και µε τη φαντασία τους θα έρθουν κοντά στους δικούς τους. Στις γριάς µάνας τα µάτια ίσως να κυλήσει ένα δάκρυ που την ξέχασε ο ξενιτεµένος της. Άλλης µάνας τρέµει το χέρι της καθώς παίρνει από τον ταχυ-
δρόµο το γράµµα από το γιό της. Είναι σαν να ήλθε κοντά της το ίδιο της το παιδί το πασπατεύει το χαϊδεύει το σφίγγει µε τα χέρια της το φέρνει κοντά στο στήθος της και όταν της το διαβάσουν νοµίζει ότι ακούει την φωνή του παιδιού της. Τα γράµµατα συνήθως τα διαβάζει παράµερα ο δάσκαλος η κανένας άλλος γραµµατιζούµενος. Αυτό γινόταν δύο φορές την εβδοµάδα. Πόσα να πούµε γι΄αυτόν τον αφανή ήρωα ταχυδρόµο. Τελειωµό δεν έχουν. Είναι µια φιγούρα που θα µείνει για πάντα στις µνήµες των παλιών κατοίκων της περιοχής µας. Να είσαι καλά φίλε Γιώργο Παράσχο. Οι ∆ολιώτες σε θυµούνται πάντα. Όχι σαν τα ΕΛΤΑ που ξέχασαν όλους αυτούς τους παλιούς ήρωες της υπαίθρου, ενώ θα έπρεπε κάποτε να τους βραβεύσει. Σήµερα, βέβαια, αυτή η γραφική και παραδοσιακή µορφή του ταχυδρόµου, δεν υπάρχει!.. Και, ασφαλώς, χάθηκαν και οι επιστολές! Τα παραδοσιακά εκείνα γράµµατα, που κολλάγαµε πάνω το γραµµατόσηµο και αισθανόµασταν µια ανείπωτη χαρά, αφού αυτό το γράµµα που γράφαµε µε τα χέρια µας θα έδινε τη χαρά ή την ελπίδα στον παραλήπτη του, αποτελούν πλέον µια νοσταλγική ανάµνηση! Όπως ανάµνηση έχει µείνει και η γραφική αυτή µορφή του ταχυδρόµου. Σήµερα δεν περιµένει κανείς
µε λαχτάρα γράµµατα. Οι περισσότερες επιστολές δεν είναι παρά λογαριασµοί από τη ∆ΕΗ, τον ΟΤΕ, τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας και τις τράπεζες... Είναι απλά µια συναλλαγή και όχι η λαχτάρα να ανταλλάξουµε µε φίλους ένα γράµµα συµπάθειας και αλληλοκατανόησης που θα τονώσει µια φιλική ή οικογενειακή σχέση. Οι άνθρωποι του διαδικτύου εφηύραν νέους τρόπους επικοινωνίας, Και παρόλα αυτά οι άνθρωποι είναι κι αισθάνονται πιο µόνοι από ποτέ. ∆εν είναι παράξενο αυτό; Κάποτε αλληλογραφούσαν και οι σπουδαίοι, οι επώνυµοι – ποιητές και λογοτέχνες, φιλόσοφοι και λογής διανοούµενοι και πολιτικοί ή απόστολοι του έθνους και της εκκλησίας και µας µείνανε οι επιστολές αυτές ως µνηµεία λόγου µε προβληµατισµούς ποικίλου περιεχοµένου, επιστολές µε φιλοσοφικό και φιλολογικό περιεχόµενο, µε ιστορικό ή θεολογικό, µε πολιτικό, ακόµα και ερωτικού περιεχοµένου. Πολλές τέτοιες αλληλογραφίες γνώρισαν το φως της δηµοσιότητας τα τελευταία χρόνια. Άραγε, εξακολουθούν κάποιοι φωτεινοί άνθρωποι να ανταλλάσσουν ανάλογες επιστολές ή εκσυγχρονίστηκαν και αυτοί, ικανοποιώντας τις πνευµατικές τους ανησυχίες µε το τηλέφωνο; Γ.M.
GR 1401724070005407025725400 (ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ∆OΛOY ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ) Εθνική Τράπεζα Αρ. Λογ.: 794/744999-22 IBAN: GR 9801107940000079474499922 (∆ικαιούχοι: Kούρος Παναγιώτης Μποντίνης Ιωάννης)
«∆OΛIΩTIKA» Όργανο του Eκπολιτιστικού Συλλόγου ∆ολού Iωαννίνων
Aπολλωνίας 21 T.K. 4523 32 Tηλ. 26510 44558 E-mail:
[email protected] Yπεύθυνος έκδοσης: Μποντίνης Ιωάννης Πρόεδρος Συλλόγου ∆ολού Πωγωνίου
Υπεύθυνος σύνταξης: Μποντίνης Γεώργιος Απολλωνίας 21 - 45332 Ιωάννινα KΩ∆IKOΣ 4587 ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH Kώστας Mέξης Γεώργιος Μποντίνης Iωάννης Mποντίνης Xάρης Παπακώστας ∆ηµήτριος Πότσης Bασίλειος Xρήστου Eλευθέριος Φωτόπουλος Οι συνδροµές - συνεργασίες να αποστέλλονται στη ∆/νση: Mποντίνη Iωάννη Aπολλωνίας 21 T.K. 4523 32 Ιωάννινα Xειρόγραφα που δηµοσιεύονται ή όχι, δεν επιστρέφονται. Oι ενυπόγραφες συνεργασίες εκφράζουν τις απόψεις εκείνων που υπογράφουν.
∆EKEMBPIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
10
Συνέντευξη µε τον Γιώργο Παπαϊωάννου επίκουρος καθηγητής Γεώργιος Παπαϊωάννου του Aποστόλη είναι
Ο∆ολιώτης γεννηµένος στα Ιωάννινα. Είναι αριστούχος της Φιλοσοφικής
Σχολής του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων µε µεταπτυχιακές σπουδές και διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήµιο του Λονδίνου (University College London και King’s College London). Έχει ειδικευτεί σε εφαρµογές νέων τεχνολογιών σε θέµατα πολιτισµού. Έχει διδάξει σε πανεπιστήµια της Ελλάδας (Αθηνών, Πατρών, Ιωαννίνων) και του εξωτερικού (Λονδίνου, Αδελαΐδας, Κύπρου). Ανήκει στο ∆ιδακτικό και Ερευνητικό Προσωπικό του Ιονίου Πανεπιστηµίου και συγκεκριµένα του Τµήµατος Αρχειονοµίας, Βιβλιοθηκονοµίας και Μουσειολογίας, όπου υπηρετεί στη βαθµίδα του επίκουρου καθηγητή µουσειολογίας. Είναι συντονιστής της θεµατικής ενότητας «Εισαγωγή στη σπουδή του πολιτισµού» στο Ανοικτό Πανεπιστήµιο Κύπρου. ∆ηµοσιεύει βιβλία, άρθρα και µελετήµατα αρχαιολογικού, µουσειολογικού και εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος. Έχει προσκληθεί και εκπροσωπήσει τη χώρα µας σε µεγάλα διεθνή συνέδρια. Συµµετέχει και διευθύνει ερευνητικά προγράµµατα αρχαιολογικού και µουσειολογικού χαρακτήρα στη Μεσόγειο και στον αραβικό κόσµο (Ελλάδα, Κύπρο, Συρία, Ιορδανία, Οµάν), όπου έχει ιδρύσει πολλά µουσεία, µεταξύ των οποίων το Μουσείο στη Χαµηλότερη Περιοχή της Γης (Museum at the Lowest Place on Earth) στην Ιορδανία. Υπηρέτησε ως ∆ιευθυντής Σχολείου στην Ελληνική παροικιακή εκπαίδευση Μ. Βρετανίας. Είναι Γενικός Γραµµατέας της Ελληνικής Εταιρείας Σπουδών Εγγύς Ανατολής (HSNES) και µέλος του ∆ιεθνούς Συµβουλίου Μουσείων (ICOM). – Όλοι οι αρχαίοι συγγραφείς και γραπτές πηγές που υπάρχουν συµφωνούν οτι ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν στην Αλεξάνδρεια ενώ ήταν επισκέψιµος τον 3ο αι. π.Χ. Πες µου την άποψη σου πάνω σ’αυτό. – Το 2014 θα µπορούσε να χαρακτηριστεί έτος συζήτησης για τον τάφο του Μ. Αλεξάνδρου! Και αυτό λόγω των εντυπωσιακών αποκαλύψεων της Αµφίπολης. Εσκεµµένα λέω «αποκαλύψεων» και όχι «ανακαλύψεων», γιατί ο εκεί εντυπωσιακός τύµβος ανακαλύφτηκε τη δεκαετία του 1960 από τον αρχαιολόγο ∆ηµήτριο Λαζαρίδη. Ακούγεται, και αποτελεί και ευσεβή πόθο πολλών, ότι ο τύµβος της Αµφίπολης ανέπαυσε ίσως τη σορό του µεγάλου Έλληνα στρατηλάτη. ∆υστυχώς δεν είµαστε ακόµη σε θέση να ταυτίσουµε τον ή τους ενοίκους του τύµβου της Αµφίπολης, η οποία κατάφερε να φέρει (ή, έστω, να επαναφέρει) στο προσκήνιο και στα στόµατα των Ελλήνων την αξία της επιστήµης της αρχαιολογίας και την ποιότητα των Ελλήνων αρχαιολόγων. Η αρχαιολογική έρευνα ευελπιστούµε ότι θα φανερώσει την ταυτότητα του όποιου ή των όποιων εκεί θαµµένων. Όσον αφορά στον Μέγα Αλέξανδρο, οι αρχαίες πηγές έως τον 4° αιώνα µ.Χ. τοποθετούν τον τάφο του, το «Σήµα Αλεξάνδρου», στην Αίγυπτο και συγκεκριµένα στην Αλεξάνδρεια. Σηµειώνουν ότι τη σωρό του την επισκέφτηκαν Ρωµαίοι αυτοκράτορες, µεταξύ των οποίων ο Ιούλιος Καίσαρας και ο Οκταβιανός Αύγουστος. Μετά τον 4° αιώνα οι πηγές σιωπούν, ίσως λόγω των συγκρούσεων χριστιανών και εθνικών στη Αλεξάνδρεια στα τέλη του 4ου αιώνα µ.Χ. Οι συγκρούσεις αυτές οδήγησαν στην
καταστροφή σηµαντικών χώρων της Αλεξάνδρειας, όπως ήταν το Σεραπείο και το Μουσείο, που περιείχε την περίφηµη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Πού βρίσκεται ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και αν βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια ή αλλού, δεν µπορούµε να το γνωρίζουµε. Προσωπικά θεωρώ ότι θα έρθει στο φως, αργά ή γρήγορα, για να επιβεβαιωθούν ή να διαψευστούν οι ιστορικές πηγές. Έως τότε, απλώς υποθέτουµε λιγότερο ή περισσότερο βάσιµα! – Έχω ακούσει τον κ. Καργάκο να λέει οτι ο τάφος του Φιλίππου στη Βεργίνα αποδίδεται στον Φίλιππο, γιατί δεν είµαστε 100% σίγουροι γι’ αυτό; – Ο τάφος του Φιλίππου στη Βεργίνα, σε αντίθεση µε αυτόν της Αµφίπολης, βρέθηκε ασύλητος. Στη σηµερινή Βεργίνα τοποθετούνται οι αρχαίες Αιγές, η πρωτεύουσα του βασιλείου της αρχαίας Μακεδονίας. Την άποψη αυτή, που είναι σήµερα η επικρατούσα, διατύπωσε πρώτος ο Άγγλος Ν. Hammond, που περπάτησε όλη τη Μακεδονία και την Ήπειρο, και πέρασε και από τα χωριά µας. Την ίδια άποψη υποστήριξε τελικά και ο ανασκαφέας της Βεργίνας, ο αείµνηστος καθηγητής Μ. Ανδρόνικος. Έχουν ακουστεί όµως και άλλες απόψεις από άλλους έγκριτους µελετητές, όπως είναι οι καθηγητές Π. Φάκλαρης, Ο. Παλλαγγιά και Ρ. Lehmann, οι οποίοι εξέφρασαν τους προβληµατισµούς τους τόσο για την ταύτιση της σηµερινής Βεργίνας µε τις αρχαίες Αιγές όσο και για την ταυτότητα του εκεί θαµµένου µε τον βασιλιά Φίλιππο Β΄. Οι απόψεις αυτές κάθε άλλο παρά συνιστούν πρόβληµα, αφού εκεί εδράζει η αξία της επιστήµης και εκεί ακριβώς εκκινεί η επιστηµονική πρόο-
δος: στη γόνιµη καλοπροαίρετη συζήτηση και στη συνεχή δηµιουργική αµφισβήτηση. Στον τάφο της Βεργίνας δεν βρέθηκε επιγραφή που να ονοµάζει τον νεκρό. Όµως η εξέταση των οστών του νεκρού, (σηµειώνεται ότι ο τρόπος ταφής και τα χαρακτηριστικά των οστών παραπέµπουν ξεκάθαρα στο ιατρικό ιστορικό και στη στρατιωτική σταδιοδροµία του Φιλίππου Β΄), αλλά και η µελέτη των πλούσιων και εντυπωσιακών ευρηµάτων (µεταξύ των οποίων αντικείµενα που σαφώς παραπέµπουν σε συγγενικά πρόσωπα του Φιλίππου Β΄ και συγκεκριµένα στη σύζυγό του την ηπειρώτισσα Ολυµπιάδα, στον
Tης ∆έσποινας Πορίκη υιό του Μεγάλο Αλέξανδρο, στον γυναικάδελφό του Μαχάτα) πείθουν ότι ο τάφος της Βεργίνας ανήκει στον Φίλιππο τον Β΄, πατέρα του Μ. Αλεξάνδρου. – Εσύ ως ειδήµων θεωρείς το νέο µουσείο της Ακρόπολης ωραίο; Γιατί έχω διαβάσει πολύ αρνητικές κριτικές γι αυτό. – Το Νέο Μουσείο Ακρόπολης είναι ένα σύγχρονο µουσείο. Αποτέλεσε την υλοποίηση ευσεβούς εθνικού πόθου στο πλαίσιο ενός άλλου, ευσεβέστερου εθνικού πόθου, αυτού της επιστροφής των µαρµάρων του Παρθενώνα, τα οποία κακώς συνεχίζουµε να τα αποκαλούµε «ελγίνεια». ∆απανήθηκαν πολλά χρήµατα και πολλές εργατοώρες (για να µην πω «εργατοαιώνες») για την ανέγερση και την ολοκλήρωση του. Είναι και δική µου γνώµη ότι πολλά θα µπορούσαν να γίνουν διαφορετικά. Οφείλουµε όµως να αναγνωρίσουµε ότι το Μουσείο αυτό αποτελεί σηµείο αναφοράς για τη χώρα µας και το ελληνικό έθνος. Απογείωσε την επισκεψιµότητα του κέντρου της Αθήνας ποσοτικά και ποιοτικά ως προς τις παρεχόµενες υπηρεσίες στους επισκέπτες. Ήταν το έναυσµα για τον εξανθρωπισµό (ας µου επιτραπεί ο όρος) της ευρύτερης περιοχής µε πεζοδροµήσεις και πολεοδοµικές και άλλες παρεµβάσεις. Το Μουσείο της Ακρόπολης δεν είναι µόνο ένα σύγχρονο µουσείο που αξίζει κανείς να επισκεφτεί και να επανεπισκεφτεί. Είναι χώρος σε περιοχή που θέλει κανείς να πάει και να ξαναπάει. Αυτό προσωπικά το θεωρώ µεγάλη επιτυχία. Αποφεύγω, και κρίνω ότι καλό είναι να αποφεύγουµε; τους όρους «αρνητικός» και «προβληµατικός». Προτιµώ τη φράση «σηµεία προς βελτίωση», τα οποία σαφώς υπάρχουν στο Μουσείο της Ακρόπολης και είναι υγιές πάντοτε να υπάρ-
χουν, δεδοµένου ότι εύξεινος εχθρός του καλού είναι το καλύτερο. – Γιατί στα σχολικά εγχειρίδια συναντάµε δυστυχώς πολύ συχνά την κατασκευασµένη ιστορία κι όχι την αυθεντική; Για να εξυψωθεί το ελληνικό φρόνηµα; – Είναι ενδιαφέρουσα, µαζί και επικίνδυνη, η συζήτηση για την ιστορία και γενικότερα για την πρόσληψη του παρελθόντος στο πλαίσιο µιας ανθρώπινης κοινωνίας. Είναι πολύ δύσκολο να υποστηρίξει κανείς ότι υπάρχει η µια και µοναδική αυθεντική ιστορία, καθώς η ιστορία δεν είναι απλώς η παράθεση µαχών, ονοµάτων, χρονολογιών και αριθµών, αλλά αναπόφευκτα ενέχει ερµηνείες. Η ιστορία γράφεται από τους συγγραφείς της. Η γραφή της ιστορίας µπορεί να οδηγήσει σε υγιή πνευµατική ανάταση και εξέλιξη, αλλά µπορεί και να φανατίσει εθνικιστικά ή τοπικιστικά µε ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η ιστορία µας, όπως παρουσιάζεται στα σχολικά εγχειρίδια, εξακολουθεί να ακολουθεί το τρισχιλιετές σχήµα στο έργο του Κ. Παπαρρηγόπουλου. Ο Παπαρρηγόπουλος, στο β’ µισό του 19ου αιώνα, λίγες δεκαετίες µετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, τότε που πολύ έντονη ήταν η ανάγκη εδραίωσης της εθνικής µας ταυτότητας, συνέγραψε την πρώτη ιστορία του ελληνικού έθνους, την οποία παρουσίασε σε τρεις φάσεις: αρχαία, βυζαντινή και νεώτερη. Αν σκεφτεί κανείς την ιστορία που διδάσκεται στο σχολείο σήµερα, θα δει ότι στις τρεις τελευταίες τάξεις του ∆ηµοτικού, στις τρεις του Γυµνασίου και στις τρεις του Λυκείου παρουσιάζονται διαδοχικά αυτές ακριβώς οι φάσεις. Θυµάµαι ένα διάστηµα που στην Α’ λυκείου διδασκόταν ένα άλλο εγχειρίδιο, αυτό της «Ιστορίας του ανθρώπινου γένους». ∆εν κράτησε πολύ αυτή η παρέκκλιση, καθώς µε κάποια κυβερνητική αλλαγή άλλαξε και το εγχειρίδιο. Θέλω και µε την ευκαιρία αυτή να τονίσω ότι ιστορία µαθαίνουµε όχι µόνο από τα σχολικά εγχειρίδια, τα οποία, καλώς ή κακώς, έχουν τους στόχους και τα χαρακτηριστικά τους. Ιστορία µαθαίνουµε πρωτίστως από τις επιλογές µας, από την κριτική µας σκέψη και από τη διάθεσή µας για επαφή µε το παρελθόν. Τα µουσεία, η ενασχόληση µε έθιµα και παραδόσεις, οι συζητήσεις, τα βιβλία και τα περιοδικά που µελετάµε, η τηλεόραση, το διαδίκτυο, οι τέχνες στο παρελθόν και στο παρόν αποτελούν πηγές και ερεθίσµατα για ιστορική γνώση και συνείδηση. Όσο κι αν ακούγεται βαρύ, εµείς επιλέγουµε την ιστορία µας.
∆EKEMBPIOΣ 2014
Kυνήγι µε τόξο ο κυνήγι µε τόξο έρχεται από τα
Τβάθη του χρόνου και είναι η µόνη
από τις δύο αρχαίες χρήσεις του που φτάνει µέχρι τις µέρες µας, η άλλη, η πολεµική, έχει εκλείψει εδώ και 3 αιώνες. Φαίνεται παράξενο να υπάρχουν σήµερα κυνηγοί που επιµένουν στο τόξο, όταν τα σύγχρονα κυνηγετικά πυροβόλα όπλα προσφέρουν και ακρίβεια και βεληνεκές και ταχύτητα αλλά και ασφάλεια, πράγµατα που ταιριάζουν στο ρυθµό της εποχής. Κι όµως υπάρχουν κάποιοι που ακριβώς γι’ αυτούς τους λόγους επιµένουν στο τόξο. Είναι η πρόκληση της µιας και µοναδικής βολής! είναι η αίσθηση του “χειροποίητου” και του αυθεντικού, κόντρα στην µαζικοποίηση της εποχής! είναι το σφύριγµα του βέλους που σκίζει την ησυχία του δάσους πριν ακουστεί εκείνο το πνιχτό “γκούπ”! είναι η ικανοποίηση του να παίρνεις ένα τεράστιο ζώο µε ένα και µοναδικό βέλος! ή µήπως είναι απλά πιο ισχυρό το αρχέτυπο ένστικτο του κυνηγού! Ότι κι αν είναι, το κυνήγι µε τόξο έχει χιλιάδες φανατικούς οπαδούς σε όλο τον κόσµο. Είναι σπόρ εξαιρετικά διαδεδοµένο στην Β. Αµερική, τον Καναδά, την Αφρική και την Αυστραλία. Στην Ευρώπη είναι λιγότερο διαδεδοµένο και στην Ελλάδα καθόλου. Υπολογίζεται ότι στην Β. Αµερική ο 1 στους 3 κυνηγούς κυνηγάει και µε τόξο, ενώ ο 1 στους 10 µόνο µε τόξο!!! Τα γράφω όλα αυτά περισσότερο για ενηµέρωση των κυνηγών παίρνοντας αφορµή την πρόσφατη επιτυχία του Χριστόφορου Ράπτη µε το τόξο. Μιλώντας σχετικά για το κυνήγι µε τον Χριστόφορο,
« ∆OΛ I Ω T I K A » µε έκπληξη πληροφορήθηκα πως οι Αµερικάνοι κυνηγοί εκτός από τα κυνηγετικά όπλα χρησιµοποιούν και τα τόξα καθώς και τα πολεµικά όπλα. Και για του λόγου του αληθές σας παρουσιάζω και τα πειστήρια του ...εγκλήµατος.
O Xριστόφορος µε το θήραµά του και το όπλο του.
H άλλη πλευρά του κυνηγιού. Aπό αριστερά: Πάνος Kούρος, Eυριπίδης Eυάγγελος. ∆εξιά: Bαγγέλης ∆άκας, Γιώργος Kωσταράς.
Καιρός λοιπόν αγαπητοί µου κυνηγοί να ασχοληθείτε κι εσείς µε αυτό το είδος για να αποτελέσετε πρωτοτυπία σε όλη την Ελλάδα. Γ.M.
Επίσηµα εγκαίνια της «Κιβωτού του Κόσµου Ηπείρου» στην Πωγωνιανή Ύστερα από ένα χρόνο λειτουργίας του Κέντρου Παιδικής Προστασίας της «Κιβωτού του Κόσµου Πωγωνιανής», πραγµατοποιήθηκαν τα επίσηµα εγκαίνια την Κυριακή 28 ∆εκεµβρίου 2014. Κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής, αλλά και πολύς κόσµος από τα Γιάννενα αψήφησαν την καταρρακτώδη βροχή και βρέθηκαν στην ακριτική Πωγωνιανή για να δηλώσουν για µία ακόµη φορά τη στήριξή τους στη δοµή που δηµιούργησε ο πατήρ Αντώνιος, αλλά και για να ακούσουν το ευχαριστώ από τα χείλη των 35 παιδιών που σήµερα φιλοξενούνται στην µόλις ενός έτους νέα δοµή της Κιβωτού. Ανάµεσά τους µέλη επιστηµονικών και επαγγελµατικών οργανώσεων, εκπρόσωποι φορέων, εθελοντικών οµάδων, συλλογικοτήτων και αθλητικών οµίλων, που όλο αυτό το διάστηµα στήριξαν τη λειτουργία της Κιβωτού. Η εκδήλωση ξεκίνησε µε τον καθιερωµένο αγιασµό από τον Μητροπολίτη ∆ρυινουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Ανδρέα, ο οποίος ήταν και αυτός που έκοψε την κορδέλα.
Ένα µικρό θαύµα χαρακτήρισε ο πατήρ Αντώνιος την ίδρυση και λειτουργία παραρτήµατος της Κιβωτού του Κόσµου στην Πωγωνιανή µε δεδοµένες τις δυσκολίες που υπήρχαν, προχωρώντας και σε µία σύντοµη αναδροµή για το πώς προέκυψε η ιδέα για ένα κέντρο προστασίας του παιδιού στην πρώην Μαθητική Εστία της Πωγωνιανής. Με κολακευτικά λόγια αναφέρθηκαν στο έργο του πατέρα Αντώνιου ο Μητροπολίτης ∆ρυινουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Ανδρέας, ο ∆ήµαρχος Πωγωνίου Κώστας Καψάλης, ο Περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριµάνης και ο πρύτανης του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων Γιώργος Καψάλης, δηλώνοντας παράλληλα την αµέριστη στήριξή τους. Η εκδήλωση συνεχίστηκε µε µια µικρή γιορτή µε τραγούδια, χορό και θεατρικά δρώµενα που παρουσίασαν τα παιδιά της Κιβωτού, έστω και σε αντίξοες συνθήκες υπό το φως κεριών και κινητών τηλεφώνων, καθώς υπήρξε µια γενική διακοπή ηλεκτροδότησης στην ευρύτερη περιοχή της Πωγωνιανής.
11
Eντυπώσεις από την επίσκεψή µου στο χωριό Eίµαι ευτυχής που µου δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφτώ το χωριό µας ∆ολό τον Iούλιο - Aύγουστο του 2014. Παρ’ όλο που όταν είχα έρθει στο χωριό στον πάνω µαχαλά δεν είχε έρθει κανένας επισκέπτης στα δικά τους σπίτια ακόµη, εν τούτοις µόνη µου στο σπίτι µου, που τυχαίνει να είναι στην άκρη του χωριού, σας διαβεβαιώνω πως ένιωσα χαρά και ευτυχία σ’ εκείνη τη µοναξιά. Σκεπτόµουν τα χρόνια που το σπίτι µου ήταν γεµάτο από ανθρώπους, τους γονείς µου, τη γιαγιά µου και τ’ αδέλφια µου, µ’ αυτές τις σκέψεις ένιωθα την παρουσία τους κοντά µου και µου ζέσταιναν την ψυχή. Φυσικά χαιρόµουν ιδιαίτερα όταν άκουγα τη φωνή της Άννας Zωίδη: – Aνθούλα, τί κάνεις, είσαι καλά; Ήταν η µόνη που συµµεριζόταν τη µοναξιά µου. Mα λίγες µέρες αργότερα, άκουσα τις φωνές από τον ερχοµό των κουµπάρων µου Mαργαρίτη - Mποντίνη που έχουν το σπίτι τους κοντά στο δικό µου. Mεγάλη χαρά και σιγουριά µου έδωσε ο ερχοµός τους. Tους νιώθω σαν δική µου οικογένεια. Eπίσης γειτόνοι µου είναι και ο Λάκης, η σύζυγός του Oρέλια και τα παιδιά τους, θαυµάσια οικογένεια. Mου παραστάθηκαν σε µεγάλο βαθµό σε ώρα ανάγκης. Γενικά, ένιωσα µια ξεχωριστή αίσθηση για όλους τους χωριανούς µας, γι’ αυτούς που είχαν έρθει για λίγο χρονικό διάστηµα στο χωριό µας, µα πιο πολύ, οι σκέψεις µου τότε και τώρα είναι στους λίγους, στους γενναίους που µένουν στο χωριό όλο το χρόνο. Aισθάνοµαι αγάπη και σεβασµό γι’ αυτούς τους χωριανούς µας. Όταν εδώ χιονίζει, το µυαλό µου τρέχει κοντά τους, να είναι καλά, να έχουν ζέστη στα σπίτια τους, να έχουν την υγεία τους και το ψυγείο τους γεµάτο. Eνώ ήµουν στο χωριό, την µεγαλύτερη χαρά µου έδωσε η επίσκεψη από τις εγγονές µου Eλένα και Iουλιάνα, όπως και η ξαδέλφη τους Xριστίνα. Γέµισε το σπίτι µου µε την παρουσία τους. Eκείνο που µ’ έκανε να χαρώ περισσότερο, ήταν πως αγάπησαν το χωριό και λυπήθηκαν που δεν είχαν πιο πολύ καιρό εκεί. Kάνανε παρέες µε τα παιδιά του χωριού και εκείνο που µε άκανε να χαρώ ιδιαίτερα, ήταν όταν τις έβλεπες να χορεύουν Πωγωνήσια λες και γνώριζαν, ενώ ήταν η πρώτη φορά που είχαν την ευκαιρία να χορέψουν. Mε µεγάλο ενθουσιασµό ορκίστηκαν ότι θα ξανάρθουν σύντοµα. Mακάρι... Mε τη σειρά µου, ελπίζω να µε αξιώσει ο Θεός, να ξανάρθω σύντοµα, παρόλο που έζησα στην ξενιτιά από νεαρή ηλικία, την αγάπη µου για την Eλλάδα δεν την έχασα ποτέ. Aισθάνοµαι Eλληνίδα. Πονώ όταν η Eλλάδα βρίσκεται σε δύσκολες καταστάσεις και οι πατριώτες µας υποφέρουν. Aγαπώ τη θετή µου πατρίδα που δεν µε ξεχώρισε από τα παιδιά της και µου έδωσε κάθε ευκαιρία να αναδείξω τις δυνάµεις µου και να ζήσω ανάλογα. Mα όπως και να έχει, η παροιµία που λέει: «Kάθε πέτρα είναι βαρειά στον τόπο της». Aυτό µου ταιριάζει. Mε αυτό κλείνω, µε τη σκέψη που όσο γράφω, βρίσκοµαι νοερά στο χωριό. Έρχοµαι να ευχηθώ σε όλους τους απανταχού ∆ολιώτες Kαλά Xριστούγεννα και ο Kαινούριος Xρόνος να είναι γεµάτος υγεία και χαρά. Tις ίδιες ευχές έχετε και από τους λίγους ∆ολιώτες της Aµερικής, Kαλές Γιορτές, Kαλή Xρονιά. Mε αγάπη Mαριάνθη - Aνθούλα Zέρβα - Pάπτη Nέα Yόρκη 6-12-2014
∆EKEMBPIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Ο εορτασµός του Αγίου Νικολάου στο ∆ολό Σάββατο 6 ∆εκεµβρίου 2014 του Αγίου Νικολάου, γιορτάζει η εκκλησία του χωριού µας! Λόγω όµως της γνωστής έλλειψης εφηµερίου του χωριού, µετά την συνταξιοδότηση του παπά- Βασίλη, η τελετή της θείας λειτουργίας και εν συνεχεία της αρτοκλασίας έγινε την επόµενη µέρα Κυριακή από τον
νείο και δόθηκε η ευκαιρία για µια νέα συνάντηση των χωριανών, µέσα στη ζεστή και φιλική ατµόσφαιρα που δηµιουργήθηκε στο καφενείο, µαζί µε τα παιδιά της «Κιβωτού». Προσφέρθηκε το παραδοσιακό λουκούµι και εκλεκτά εδέσµατα και γλυκά φτιαγµένα από τις ∆ολιώτισσες, συνοδευόµενα από εκλεκτό τσίπουρο και κρασί. Την παράσταση
παπα-Φάνη της ενορίας της Πωγωνιανής. Ευχάριστη έκπληξη ήταν η παρουσία των παιδιών της «Κιβωτού του Κόσµου» του παραρτήµατος Πωγωνιανής, που παρευρέθηκαν στη λειτουργία, χαρίζοντάς µας έτσι ένα τόνο αισιοδοξίας και ελπίδας. Με την ευκαιρία αυτή άνοιξε και το καφε-
έκλεψαν ο Βαγγέλης ∆άκας, η Χρύσα Τζιόβα και ο Ηλίας Κούρος, που τραγούδησαν µερικά πολυφωνικά τραγούδια, µε το τοπικό χρώµα που αυτοί ξέρουν. Περισσότερες φωτογραφίες, και βίντεο στο site µας (www.dolo.gr). Και του χρόνου!
Aρχές του 1950. Eµπρός από αριστερά: Xριστ. Tσιάµης, Παύλος Λιάλιος, Παύλος Mπέτζιος, Γιώργο Λιάλιος και Xριστόφ. Nάστος. Πίσω αριστ.: Bασίλ. Zωίδης και Xρήστος Tόµος. Tραγουδώντας τα Kάλαντα στο καφενείο του χωριού.
12
Χωρίς ετικέτα Ήταν µια ηµέρα σαν όλες τις άλλες... Στο σταθµό L’Enfant Plaza του µετρό της Ουάσιγκτον, ηµέρα Παρασκευή, ώρα 7:51, ένας άνδρας µε τζιν παντελόνι, φανελάκι και µπουφάν κατεβαίνει από το µετρό και στέκεται σε µια γωνιά δίπλα στη είσοδο. Βγάζει από τη θήκη το βιολί του και αρχίζει να παίζει. Για 43 λεπτά παίζει έξι από τα µεγαλύτερα αριστουργήµατα της κλασικής µουσικής. Όσο διαρκεί το παίξιµό του, 1097 άνθρωποι θα περάσουν από µπροστά του, που θα απαθανατιστούν από τις κάµερες ασφαλείας του µετρό. Άλλοι βιαστικοί, άλλοι αδιάφοροι, κανείς δεν θα δώσει ιδιαίτερη σηµασία στον βιολιστή. Μερικοί µόνο θα κοντοσταθούν για λίγα δευτερόλεπτα, λίγοι θα αφήσουν κάποιο φιλοδώρηµα, ένα µόνο παιδάκι ηλικίας τριών ετών θα σταµατήσει για να ακούσει. Η µητέρα του θα το τραβήξει να προχωρήσουν, αυτό θέλει να ακούσει, µα η επιµονή της µάνας είναι µεγάλη. Το τραβάει από το χέρι και καθώς αποµακρύνονται από τον άγνωστο βιολιστή αυτό όλο και κοιτάει προς τα πίσω. Σαράντα τρία ολόκληρα λεπτά κρατάει η δωρεάν παράσταση του 39χρονου βιολιστή, µα κανείς δεν έχει δώσει σηµασία. Η θήκη του βιολιού ξανανοίγει, το πανάκριβο Stradivarius, αξίας 3,5 εκατοµµυρίων δολαρίων, που κατασκευάστηκε από τον ίδιο τον Antonio Stradivari το 1713, ξαναµπαίνει στο προστατευτικό του καβούκι. Ο Joshua Bell, ο άνθρωπος που επί 43 λεπτά έπαιζε µερικά από τα µεγαλύτερα αριστουργήµατα της κλασικής µουσικής, εγκαταλείπει τη «σκηνή». Είναι ένας από τους µεγαλύτερους µουσικούς του πλανήτη, που αµείβεται µε 1000 περίπου δολάρια το λεπτό! Ο ίδιος άνθρωπος, δύο ηµέρες πριν, είχε παίξει στο Symphony Hall της Βοστώνης. Τα εισιτήρια για τις καλύτερες θέσεις είχαν τιµή 1000 δολάρια, ενώ οι κάτω του µετρίου θέσεις 100! Ο κόσµος που βρέθηκε στο Symphony Hall της Βοστώνης αποθέωσε τον µεγάλο µουσικό, οι 1097 επιβάτες του µετρό της αµερικανικής πρωτεύουσας πέρασαν από µπροστά του βιαστικοί και αδιάφοροι…. Το πείραµα οργάνωσε η αµερικανική εφηµερίδα «The Washington Post» ως µέρος µιας κοινωνικής µελέτης που είχε σαν σκοπό να επισηµανθεί η διαφορά που υπάρχει ανάµεσα στην πραγµατική αξία που έχουν πρόσωπα και πράγµατα και σ’αυτήν που έχουν τα “προϊόντα µε ετικέτα”. Ο Joshua Bell στο µετρό ήταν ένα έργο τέχνης χωρίς “ετικέτα”. Κι όµως πέρασε απαρατήρητος, διότι σχεδόν όλοι µας, δίνουµε αξία µόνο σε ότι έχει “ετικέτα”. Μήπως όµως το ίδιο συµβαίνει και στη ζωή µας; Ενώ µερικές στιγµές είναι µοναδικές, εµείς τις προσπερνάµε αδιάφοροι. Προσέχουµε µόνο αυτά που έχουν ετικέτα και αδιαφορούµε για αυτά που µας προσφέρονται δωρεάν. Όµως αυτά που έχουν ετικέτα είναι και αυτά που αξίζουν; Μήπως τα καλύτερα είναι εκείνα που προσφέρονται δωρεάν γι’αυτό και δεν αγοράζονται;
