KPSS İCRA VE İFLAS HUKUKU YEDİİKLİM

YEDİİKLİM YAYINCILIK

İCRA VE İFLÂS HUKUKU

464

ÇIKMIŞ SORULARIN DAĞILIMI

VE GENEL HÜKÜMLER

İCRA HUKUKUNA GİRİŞ

1

İcra teşkilatı

1

2013

2012

2011

2009

2008

2007

2010

1

5

İcra harçları, tebligat

-

ve süreler İcra takibinin tarafları

1

1 1

Ilâmsız icra türleri

1

Ilâmsız icrada görev ve yetki

-

Takip talebi 1

İtirazın kaldırılması ve

1

itirazın iptali Borçtan kurtulma, menfi


İLAMSIZ İCRA

GENEL OLARAK

1

-

Özellikleri ve konusu

GENEL HACİZ YOLU

1

Şikâyet

Ödeme emri ve kesinleşmesi

1

1

1

1

2

4 1

1

tespit ve istirdat davası İcra takibinin iptali, ertelenmesi ve geri bırakılması

1

1

2 -

1

Haciz

2

3 1

Satış 1

Paraların paylaştırılması KAMBİYO SENETLERİNE

1

MAHSUS HACİZ YOLU ÇEVRİLMESİ YOLU IlâmLI İCRA

5 1

Mal beyanı

REHNİN PARAYA

TOPLAM

-

Cebrî icra türleri

ve takip arkadaşlığı

İCRA HUKUKU

2006

2005

2004

2003

2002

KONULAR

2001

YILLAR

1 1

1 1

1

1

465

2

1

2

1

2

1 1

3 1

1

7 1

İHTİYATİ HACİZ

1

1

2

ÇIKMIŞ SORULARIN DAĞILIMI

GİRİŞ İFLÂS

YOLLARI

1

2013

2012

2011

2010

2009

1 1

1

Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolu

1

5

1

Doğrudan doğruya (takipsiz) iflâs yolu

1

1 YEDİİKLİM YAYINCILIK

İflâs idaresi

2008

2007

2006

2005

1

Birinci ve ikinci alacaklılar toplantısı

İflâs bürosu Sıra cetveli ve pay cetveli

1

1 1 1 1

2

1

2

1

1

2 -

Aciz belgesi Iflâsın kapanması ve kaldırılması

1

1 1

İptal davaları İFLÂSIN HUKUKİ SONUÇLARI KONKORDATO

2 1

1

1

TOPLAM

1 1

İflâs organları

Iflâs masasının oluşturulması ve tasfiye şeklinin belirlenmesi

İFLÂSTA TASFİYE

2004

2003

1

İflâsa tabi kişiler

Genel (âdi) iflâs yolu

FLÂS HUKUKU

2002

2001

YILLAR KONULAR

1

1 1

1

1 1

1 1

466

3

1

1

1

1

1

1

1

1

3 1

9 5


BİRİNCİ KISIM İCRA HUKUKU

467

BİRİNCİ bölüm

İCRA HUKUKUNA GİRİŞ İCRA HUKUKUNUN BÖLÜMLERİ VE GENEL HÜKÜMLERİ I. İCRA HUKUKUNA GİRİŞ A) CEBRİ İCRA KAVRAMI Cebrî icra hukuku olarak da adlandırılan icra-iflâs hukuku, borcunu kendi isteği ile yerine getirmeyen borçlunun, borcunu Devlet kuvveti yardımı ile zorla yerine getirmesini düzenleyen hukuk kurallarının bütünüdür.

B) CEBRİ İCRA TÜRLERİ 1. Cüz’i İcra (İcra Hukuku)

2. Külli İcra (İflas Hukuku)


Cüz’i (bireysel) icrada borçlunun karşısında bir veya birkaç alacaklısı bulunur. Borçlu borcunu yerine getirmediğinde, mal varlığındaki unsurlardan biri veya birkaçı alacaklının talebi üzerine icra dairesi tarafından haczedilir. Haczedilen şeyler daha sonra satılır ve elde edilen para ile alacaklının alacağı ödenir. Geriye para artarsa borçluya iade edilir.

Külli (toplu) icrada borçlunun karşısında tüm alacaklıları bulunur. Borçlu borcunu yerine getirmediğinde, haczi mümkün olan tüm mallarına el konulur ve el konulan bu mal varlığıiflâs masasını oluşturur. İflâs masasını oluşturan bu mal varlığıdaha sonra iflâs idaresi tarafından tasfiye edilir (satılır) ve elde edilen para ile tüm alacaklıların alacakları ödenir. Geriye para artarsa borçluya iade edilir.

C) CÜZ’İ İCRA İLE KÜLLİ İCRANIN KARŞILAŞTIRILMASI 1. Cüz’i icrada borçlunun karşısında bir veya birkaç alacaklı bulunurken, külli icrada tüm alacaklıları bulunur. 2. Cüz’i icrada borçlunun borcu karşılayacak bir veya birkaç malı haczedilir. Oysa külli icrada borçlunun iflâsın açıldığı anda sahip olduğu tüm mal varlığına el konulur ve el konulan bu mal varlığıiflâs masasını oluşturur. 3. Cüz’i icrada borçlu kendi aleyhine icra takibi yapamazken, külli icrada kendi iflâsını isteyebilir. Hatta bazı durumlarda iflâsını istemek zorunda kalır . 4. Cüz’i icra tacir olsun ya da olmasın bütün borçluları kapsamına alırken, külli icranın kapsamına kural olarak sadece tacirler girer. 5. Cüz’i icrada, borçlunun haczedilen mallarının satışı ve elde edilen paraların alacaklılara paylaştırılması resmî bir organ olan icra dairesi tarafından gerçekleştirilir. Oysa külli icrada iflâsına karar verilmiş borçlunun iflâs masasına giren mallarının tasfiyesi (satışı) ve paraların alacaklılara paylaştırılması özel bir iflâs organı olan iflâs idaresi (basit tasfiyede iflâs dairesi) tarafından gerçekleştirilir.

468



II. İCRA HUKUKUNUN BÖLÜMLERİ A) İLÂMLI İCRA İlâmlı icrada, alacaklının elinde borçluya karşı almış olduğu bir mahkeme ilâmı (hükmü) vardır. Alacaklı bu mahkeme ilâmını icra dairesine vererek borçluya ilâmlı icra takibi yapar. Borçlu, kendisine icra dairesi tarafından verilen süre içinde ilâma konu olan borcu isteği ile yerine getirmezse, ilâm, icra dairesince zorla yerine getirilir. İlâmlı icrada alacaklının alacağı bir mahkeme hükmü ile tespit edilmiş bulunduğundan, borçlu, borca itiraz edemez.

B) İLÂMSIZ İCRA İlâmsız icrada alacaklının elinde bir mahkeme ilâmının bulunmasına gerek yoktur. Hatta alacaklı elinde hiçbir belge bulunmadan da borçluya karşı ilâmsız icraya başvurabilir. Ancak borçlu, icra dairesi tarafından kendisine gönderilen ödeme emrine süresi içinde itiraz ederek icra takibini durdurabilir. İlâmsız icra, yalnız para ve teminat alacakları için başvurulabilecek bir icra takibi türüdür. Yabancı devlet aleyhine ilâmsız takip yapılamaz.

AT

K DİK

!


Para ve teminat alacakları için ilâmsız icraya başvurulabileceği gibi mahkemeden ilâm alınarak ilâmlı icra da yapılabilir. Ancak para ve teminat alacakları dışındaki alacaklar (örneğin taşınır bir malın teslimi hakkındaki alacak) için ilâmsız icra yapılamaz. Bu tür alacaklar hakkında icra takibi yapılabilmesi için mahkemeden ilâm alınması zorunludur.

C) REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE TAKİP Bu takip türünde alacaklının alacağı rehinle (örneğin ipotekle) güvence altına alınmıştır. Borçlu borcunu ödemediğinde, alacaklı, rehin konusu şeyin paraya çevrilmesi için icra dairesine başvurur. Bu takip türü de ilâmlı ve ilâmsız olmak üzere iki bölüme ayrılmakta olup ileride ayrıntılı bir şekilde ele alınacaktır.

III. İCRA HUKUKU İLE İLGİLİ GENEL HÜKÜMLER A) İCRA TEŞKİLATI İcra teşkilatını “asıl icra organları” ve “yardımcı icra organları” olarak iki bölümde inceleyebiliriz.

1. Asıl İcra Organları a) İcra Dairesi İcra işlerinde birinci derecede görevli olan organ icra dairesidir. Gerçekten de alacaklı takip talebini icra dairesine yapar ve bu talep üzerine bütün işlemler (ödeme emrinin gönderilmesi, haciz, satış ve paraların paylaştırılması) yine icra dairesi tarafından yapılır. Her asliye mahkemesinin yargı çevresinde yeteri kadar icra dairesi bulunur. İcra dairesi, icra mahkemesi hâkiminin daimî gözetimi ve denetimi altındadır ve işlemleri icra mahkemesince şikâyet ve itiraz üzerine incelenir. İcra-iflâs dairelerinin kusurlarından doğan tazminat davaları ancak idare (Adalet Bakanlığı) aleyhine açılabilir. Devletin kusuru olan görevlilere rücu hakkı saklıdır.

469

İCRA VE İFLÂS HUKUKU aa) İcra dairesinin (müdürünün) yetki ve görevleri İcra dairesi: •

Alacaklının takip talebini alır ve borçluya ödeme emri düzenleyip gönderir,

•

Borçlunun mallarını haczeder,

•

Haczedilen malları paraya çevirir (satar)

•

Satış sonucunda elde edilen paraları alacaklılara paylaştırır,

•

Haczedilen mallar hakkında muhafaza tedbirleri alır,

•

Konusu paradan başka bir şey olan ilâmları zorla yerine getirir,

•

Gerektiğinde zor kullanabilir ve bu hususta kolluk kuvvetleri ile köy muhtarlarına emir verebilir,

•

Aciz belgesi düzenler.

İcra daireleri kural olarak, tarafların talepleri üzerine işlem yapar. Ancak icra dairesi, tamamlama haczi ile satış sonucunda elde edilen paraların paylaştırılması işlemlerini talep olmadan da yapabilir.

AT

!

Tamamlama haczi ile ilave (ek) haciz, birbiriyle karıştırılmaması gereken iki ayrı haciz işlemidir. Tamamlama haczi, icra müdürünün, paraların paylaştırılması safhasında, daha önce haczettiği malların satış tutarının bütün alacakları ödemeye yetmemesi üzerine, kendiliğinden, borçlunun başka mallarını haczetmesine denir. Ek haciz ise haciz yapıldıktan sonra, haczedilen malın satış bedeli alacaklılara yetmeyecekse, alacaklının talebi üzerine tekrar yapılan hacze denir.

K DİK


bb) İcra dairesinin (müdürünün) yükümlülükleri bb1. İcra dairesinin olumlu yükümlülükleri • Dosya ve tutanak düzenlemek: İcra daireleri her icra işi için bir dosya açmak ve yaptıkları işlemler ile kendilerine yapılan talep ve beyanlar hakkında bir tutanak düzenleyip bu dosyaya koymak zorundadırlar. İcra tutanakları alenidir. İlgililer bu tutanakları görebilir ve bunların bir örneğini alabilirler. İcra tutanakları aksi ispat edilinceye kadar geçerlidir. •

Parayı ödemek ve değerli eşyayı muhafaza etmek: İcra daireleri haczettikleri malları alacaklıya aynen veremezler. Alacaklıya, hacizli malın satışı sonucunda elde edilen para verilir. Diğer yandan icra daireleri haczettikleri para, hamiline yazılı senet, poliçe ve diğer ciro edilebilen senet, altın, gümüş ve diğer kıymetli şeyleri kasalarında, zorunlu hallerde ise kiralanacak banka kasalarında saklamakla yükümlüdürler.

•

Yapılan ödemeleri kabul etmek: İcra ve iflâs dairelerine yapılacak her türlü nakdî ödeme, Adalet Bakanlığı tarafından uygun görülecek bankalarda icra ve iflâs dairesi adına açılan hesaba yapılır. Haciz sırasında, borçlu veya üçüncü kişiler tarafından yapılan ödeme nedeniyle tahsil edilen paralar, en geç tahsilatın yapıldığı günü takip eden ilk iş günü banka hesabına yatırılır ve icra dairesince yapılması gereken ödeme, bu hesaptan ilgilinin hesabına yapılır.

bb2. İcra dairesinin olumsuz yükümlülükleri Kendilerinin ve yakınlarının işlerini görme yasağı: İcra müdürü ve müstahdemleri, kendisinin, eşinin, nişanlısının, altsoy-üstsoy kan, altsoy-üstsoy kayın, 3. dereceye kadar (3. derece dahil) yansoy kan ve 3. dereceye kadar (3. derece dahil) yansoy kayın hısımları ile yasal temsilcisi veya vekili olduğu menfaati olan işleri göremezler.

•

•

Kendileri ile sözleşme yapma yasağı: İcra mahkemesi hâkimleri ile icra müdür ve müstahdemleri, dairelerince takip edilmekte olan bir alacak veya satılmakta bulunan bir şey hakkında, kiminle olursa olsun, kendileri veya başkaları hesabına sözleşme yapamazlar. Bu yasağa aykırı olarak yapılan sözleşmeler batıldır (kesin hükümsüzdür).

470



b) İcra Mahkemesi İcra mahkemesi, icra dairelerinin işlemlerinin kanuna uygun olup olmadığını denetlemek ve kanunla kendisine verilen diğer icra işlerini yapmakla görevlendirilmiş merciidir. İcra mahkemesinin en önemli (aslî) görevi, icra dairelerinin işlemlerine karşı yapılacak şikâyetleri ve alacaklının, borçlunun yapmış olduğu itirazın kaldırılmasına ilişkin taleplerini inceleyip karara bağlamaktır. İcra mahkemesinin bahsedilen bu aslî görevlerinin yanında görevine giren başka işler de vardır. Bunlar; Hacizde ve iflâsta istihkak davalarına bakmak,

•

İtirazın kaldırılması taleplerini incelemek,

•

İİK.’da düzenlenen icra-iflâs suçlarıyla ilgili davalara bakmak ve ceza vermek,

•

İhalenin feshi davalarına bakmak,

•

Ilâmlı icrada icranın geri bırakılmasına karar vermek,

•

Ilâmsız icrada icra takibinin iptaline karar vermek,

•

Ilâmsız icrada icra takibinin ertelenmesine karar vermek,

•

Aciz belgesinin iptali,

•

İpotek kaydının terkini (silinmesi) taleplerini incelemek,

•

Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda yapılan itirazları incelemek,

•

Senedin kambiyo senedi olmadığına dair şikâyetleri incelemek,

•

Konkordato komiserini atamak,

•

Konkordato mühleti (süresi) vermek ve konkordato mühletini kaldırmak,

•

Genel iflâs yolunda, ödeme emrine karşı yapılan şikâyetleri incelemek,

•

Gecikmiş itiraz taleplerini incelemek.

Uyarı


•

İcra mahkemesi kararları, kural olarak maddî anlamda kesin hüküm teşkil etmez. Ancak, icra mahkemesinin istihkak davası sonucunda verdiği kararlar ile ihalenin feshi talebinin reddine ilişkin kararları maddi anlamda kesin hüküm teşkil eder.

Uyarı

Borçtan kurtulma, itirazın iptali, istirdat, menfi tespit davaları ile ihtiyati haciz kararı, icra mahkemelerinin görev alanına girmez.

c) Yargıtay’ın İcra-İflâs İşleri İle Görevli Hukuk Daireleri Yargıtay, bir temyiz (denetleme=kontrol) merciidir. İcra mahkemesinin temyiz edilebilecek kararları İİK. m. 363’te 18 bent halinde sınırlı olarak sayılmıştır. İcra mahkemesinin hukuk işlerine ilişkin kararları, tefhim (açıklanması) veya tebliğinden itibaren 10 gün içinde temyiz edilebilir. Kararın temyiz edilmesi, haczedilen malların satışından başka bir işlemi durdurmaz. Yargıtay hukuk dairesinin, icra mahkemesi kararlarının onanmasına veya bozulmasına ilişkin kararlarına karşı 10 gün içinde karar düzeltme yoluna başvurulabilir.

471

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 2. Yardımcı İcra Organları a) Genel mahkemeler (örneğin; sulh hukuk, asliye hukuk, asliye ticaret gibi) b) Savcılar c) Adalet müfettişleri d) Kolluk kuvvetleri

B) ŞİKÂYET 1. Tanım Şikâyet, icra-iflâs dairelerinin hukuka aykırı işlemlerinin iptali veya düzeltilmesini sağlamak için kabul edilen kendine özgü bir kanun yoludur. Dolayısıyla şikâyet bir dava türü değildir.

2. Şikâyetin Konusu Şikâyetin konusu, icra-iflâs dairelerinin yapmış oldukları işlemlerdir. Ancak, kanunun açıkça öngördüğü hâllerde, icra-iflâs dairelerinden başka organların işlemlerine karşı da şikâyet yoluna gidilebilir. Bu organlar; iflâs idaresi, iflâs bürosu, alacaklılar toplantısı, konkordato komiseri, konkordato tasfiye memurlarıdır.

3. Şikâyet Sebepleri a) İşlemin Kanuna Aykırı Olması

ÖRN

EK


İcra dairesi bir kanun hükmünü hiç uygulamamış veya yanlış uygulanmışsa yaptığı işlem kanuna aykırıdır. İcra müdürünün ilân yapmadan hacizli taşınmazı satması durumunda işlem kanuna aykırıdır.

b) İşlemin Hadiseye Uygun Olmaması

İşlemin hadiseye uygun olmaması, Kanunun icra müdürüne takdir yetkisi tanıdığı durumlarda söz konusu olur. ÖRN

EK

Ücret haczinde, hacizden sonra ücretten geri kalan miktarın borçlu ve ailesinin geçinmesine yeterli olması gerekir. Aksi takdirde işlem hadiseye uygun olmaz.

c) Bir Hakkın Yerine Getirilmemesi İcra dairesinin görevine giren bir işi yapmayı reddetmesi durumunda bir hakkın yerine getirilmemesi söz konusu olur. ÖRN

EK

İcra müdürü, alacaklının yapmış olduğu takip talebini kabul etmezse, bir hakkı yerine getirmemiş olur.

d) Bir Hakkın Sebepsiz Yere Sürüncemede Bırakılması İcra dairesinin kanunda öngörülen süre içinde yapmak zorunda olduğu işi haklı sebep olmaksızın yapmaması da şikâyet sebebidir. E ÖRN

K

Takip talebini alan icra dairesi 3 gün içinde ödeme emri düzenleyip borçluya göndermezse, bir hakkı sebepsiz yere sürüncemede bırakmış olur.

e) Kamu düzenine aykırılık

472

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Şikâyetin Tarafları a) Şikâyet eden İcra müdürünün bir işlemini iptal ettirmek veya düzelttirmekte korunmaya değer bir hukukî yararı bulunan herkes şikâyette bulunabilir. Alacaklı, borçlu ve bunların mirasçıları dışında üçüncü kişiler (örneğin açık artırmaya katılıp pey ileri sürenler) şikâyette bulunabilirler. Şikâyet konusu işlemi yapan icra-iflâs dairesi, kendi işlemi aleyhine şikâyet yoluna başvuramaz. Ancak icra müdürü, şikâyet süresi dolmadan işlemi değiştirebilir veya iptal edebilir. b) Şikâyet olunan Şikâyet olunan, işlem lehine olan taraftır. Yasada açık bir hüküm bulunmamakla beraber, uygulamaya ve doktrine göre icra dairesi şikâyetin tarafı değildir. Ancak, İİK. md.18/III’e göre, aksine hüküm bulunmayan hâllerde icra mahkemesi, şikâyet konusu işlemi yapan icra dairesinin şikâyet konusu işlemle ilgili açıklama yapmasını isteyebilir.

5. Şikâyet Süresi a) Kural

AT

K DİK

!


Şikâyet süresi kural olarak 7 gündür. Bu süre, şikâyet konusu işlemin öğrenildiği günden itibaren işlemeye başlar. Ancak, şikâyet konusu işlem ilgiliye tebliğ edilmişse, şikâyet süresi tebliğ tarihinden itibaren işlemeye başlar. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda senedin kambiyo senedi olmadığına ilişkin şikâyette şikâyet süresi 5 gündür.

7 günlük bu süre hak düşürücü bir süredir. Bu nedenle icra mahkemesi şikâyetin süresinde yapılıp yapılmadığını kendiliğinden gözetmek zorundadır. İcra mahkemesi, şikâyet edenin şikâyet konusu işlemi daha önce öğrenip öğrenmediğini kendiliğinden araştıramaz; bunu ancak karşı tarafın itirazı üzerine araştırabilir. b) Şikâyetin Süreye Tâbi Olmadığı Hâller •

Bir hakkın yerine getirilmemesi veya bir hakkın sebepsiz yere sürüncemede bırakılması söz konusu ise her zaman şikâyette bulunulabilir.

•

İcra dairesinin kamu düzenine aykırı işlemlerine karşı da süresiz şikâyet yoluna gidilebilir.

ÖRN

İcra dairesi, borçlu ödeme emrine itiraz edip takibi durdurduğu hâlde takibe devam ederek borçlunun mallarını haczetmişse, kamu düzenine aykırılık söz konusu olur ve borçlu süresiz şikâyet yoluna başvurabilir.

EK

6. Şikâyette Usul a) Şikâyetin Yapılacağı Yer Şikâyet icra mahkemesine yapılır ve icra mahkemesince incelenip karara bağlanır. Şikâyet yazılı (dilekçe ile) yapılabileceği gibi sözlü olarak da yapılabilir.

AT

K DİK

!

Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolunda şikâyet, mutlaka dilekçe ile yapılır.

473

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Bazı durumlarda şikâyet, icra mahkemesi tarafından incelenmez. Örneğin; •

Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolunda şikâyet, icra dairesine yapılır ve asliye ticaret mahkemesince incelenir.

•

Ortaklığın satış yoluyla giderilmesine ilişkin işlemlere karşı yapılan şikâyet Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından incelenir.

•

Terekenin iflâs hükümlerine göre tasfiyesinde, tasfiye memurunun işlemlerine karşı yapılacak şikâyetleri sulh hâkimi inceler.

•

İhtiyati tedbirin yerine getirilmesine ilişkin işlemlere karşı yapılan şikâyet tedbir kararını veren mahkeme tarafından incelenir.

b) Yargılama Usulü İcra mahkemesi, şikâyet edilen hususları basit yargılama usulüne göre inceler. Ancak HMK’ya göre basit yargılama usulünde mahkemeye başvurma (dava açma) yazılı olduğu halde, şikâyette talep ve cevaplar dilekçe ile olabileceği gibi, sözlü de olabilir. Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde icra mahkemesi, şikâyet konusu işlemi yapan icra dairesinin açıklama yapmasına ve duruşma yapılmasına gerek olup olmadığını takdir eder. Duruşmasız işlerde, icra mahkemesi şikâyetin kendisine geldiği tarihten itibaren en geç 10 gün içinde karar verir.

c) Şikâyetin Takibe Etkisi


İcra mahkemesi, şikâyet edenin bildirmiş olduğu şikâyet sebepleri ile bağlı değildir.

Şikâyet kendiliğinden icra takibini durdurmaz. Ancak, icra mahkemesi gerekli görürse yapmış olduğu inceleme sonuçlanıncaya kadar icranın geri bırakılmasına karar verebilir.

7. Şikâyet Sonuçları a) Şikâyetin Reddi

Şikâyet, süresi içinde yapılmamışsa ya da süresi içinde yapılmış olmasına rağmen şikâyet sebepleri yerinde görülmezse, icra mahkemesi şikâyeti reddeder. b) Şikâyetin Kabulü Şikâyet, süresi içinde yapılmışsa ve şikâyet sebepleri yerinde görülürse icra mahkemesi şikâyeti kabul eder. Bu durumda ya işlemin iptaline veya işlemin düzeltilmesine ya da icra müdürünün sebepsiz olarak yapmadığı veya sürüncemede bıraktığı işlemlerin yapılmasının emrine karar verir.

C) İCRA HARÇLARI Devletin icra hukukuna ilişkin faaliyetlerine karşılık olmak üzere makbuz karşılığı aldığı paraya icra harcı denir. İcra hukukunda alınan harçların başlıcaları şunlardır:

1. Başvurma Harcı Ilâmlı ve ilâmsız icrada, takip talebinde bulunan alacaklıdan icraya başvurma harcı alınır. Bu harç oransal (nisbi) değil maktudur.

2. Peşin Harç İlamsız icrada, takip talebinde bulunan alacaklıdan başvurma harcının dışında alacak miktarının ‰5’i oranında peşin harç alınır.

474

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 3. Tahsil Harcı Konusu para veya para ile değerlendirilmesi mümkün bir şey olan icra takiplerinde, takibin başarıyla sonuçlandırılmış olması (örneğin paranın ödenmiş olması) nedeniyle alınan oransal (nisbi) bir harçtır. Tahsil harcının oranı takibin başarıyla sonuçlandığı aşamaya göre farklılık arzeder.

4. İcranın Yerine Getirilmesi Harcı Konusu para ile değerlendirilemeyen (örneğin çocuk teslimine ilişkin) ilâmlı icra takiplerinde, takibin başarıyla sonuçlandırılmış olması nedeniyle, icra takibinin sonunda alınan maktu bir harçtır.

5. Cezaevleri Harcı İcra takibinin sonunda, alacaklıdan %2 oranında alınan bir harçtır. Bu harç borçluya yükletilemez.

D) İCRA İŞLERİNDE TEBLİGAT 1. Tebligatın Yapılması Usulü İcra işlerinde tebligat, PTT veya icra memuru vasıtasıyla yapılır. Tebligatın ne şekilde yapılacağı Tebligat Kanunu ve Yönetmeliğinde gösterilmiştir. Resmî ve adli tatil günleri ile gece vakti icra tebligatı yapılabilir. Ancak, avukat tarafından takip edilen işlerde, avukatın bürosunda yapılacak tebligatlar, resmî çalışma gün ve saatleri içinde yapılır. YEDİİKLİM YAYINCILIK

Tebligat, kişiye bilinen son adresinde yapılır. Kişi, tebligat yapıldıktan sonra adresini değiştirir ve yeni adresini bildirmez ve adres kayıt sisteminde yeni adresi de tespit edilemezse, tebligat eski adresine yapılır. Tebligat yapılacak kimse adresinde bulunamazsa, tebligat, kendisi ile aynı konutta oturan kişilere veya hizmetçilerinden birine yapılır. Muhatap yerine kendisine tebligat yapılacak bu kişinin görünüş itibarıyla 18 yaşından aşağı olmaması ve açık bir şekilde ehliyetsiz bulunmaması gerekir. Yerleşim yeri, meskeni veya işyeri bulunmayan kişinin adresi meçhul sayılır ve artık bu kişiye tebligat ilânen yapılır. İlân yoluyla tebliğ, son ilân tarihinden itibaren kural olarak 7 gün sonra yapılmış sayılır. Vekil yani avukatla takip edilen işlerde tebligat mutlaka vekile yapılır, asile (müvekkile) yapılamaz. Bir kişinin birden fazla vekili varsa, tebligat bunlardan yalnız birine yapılır. Eğer tebligat birden fazla vekile yapılmışsa, bunlardan ilkine yapılan tebliğ tarihi asıl tebliğ tarihi sayılır. Tebligat yapılacak kişinin kanuni temsilcisi (veli veya vasi) varsa, tebligat kanuni temsilciye yapılır.

2. Usulsüz Tebligat Usulüne aykırı yapılan bir tebligat mutlaka geçersiz değildir. Usulsüz tebligata rağmen, muhatap tebligatı öğrenmişse, tebligat geçerli sayılır. Bunun için, muhatabın tebligatı öğrenmiş olduğunu bildirmesi gerekir ve bu durumda bildirme tarihi, tebliğ tarihi sayılır. Muhatap usulsüz tebliği öğrenememişse, tebligat yapılmamış sayılır. Muhatabın usulsüz tebliği öğrendiği ve bunun tarihi iddia ve ispat edilemez.

E) İCRA HUKUKUNDA SÜRELER 1. Sürelerin Çeşitleri a) İlgililer İçin Konulmuş Süreler İcra takibinin tarafları (alacaklı ve borçlu) ile üçüncü kişiler için konulmuş olan sürelerdir. Bu süreler hak düşürücü niteliktedir. İlgililer sözleşme ile bu süreleri değiştiremezler.

475


ÖRN

EK

Satış isteme süresi, ilgililer için konulmuş olan bir süredir. Alacaklı süresi içinde satış istemezse mal üzerindeki haciz kalkar.

b) Cebri İcra Organları İçin Konulmuş Süreler Bu süreler hak düşürücü nitelikte değildir. Bu nedenle cebrî icra organlarının süresi geçtikten sonra yaptıkları işlemler de geçerlidir. ÖRN

EK

Genel haciz yolunda alacaklının takip talebini alan icra dairesinin 3 gün içinde ödeme emri düzenleyip borçluya göndermesi gerekir. Ancak, icra dairesinin 3 gün geçtikten sonra göndermiş olduğu ödeme emri de geçerlidir.

2. Sürelerin Hesaplanması Gün olarak belirlenen sürelerde ilk gün hesaba katılmaz. Ay veya yıl olarak belirlenen süreler, ayın veya yılın kaçıncı günü işlemeye başlamışsa, biteceği ay veya yılın aynı gününde biter. Sürenin son günü resmî bir tatile rastlarsa, süre tatili takip eden işgünü biter. Süre, son günün mesai saati bitiminde sona erer.

3. Tatil ve Talikler (Ertelemeler)

a) Tatil Saat ve Günleri aa) Tatil saatleri (gece vakti)


Tatil saat ve günleri ile erteleme hâllerinin devamı sırasında hiç bir icra takip işlemi yapılamaz. İcra takip işlemleri, icra organları tarafından borçluya yapılan, borçlunun hukuki durumuna zarar vermeye elverişli olan ve cebrî icranın alacaklı yararına ilerlemesi amacına yönelmiş bulunan işlemlerdir.

İİK, güneşin batmasından 1 saat sonra ile doğmasından 1 saat önceye kadarki devreyi gece vakti olarak kabul etmiştir. Kural olarak gece vakti hiç bir icra takip işlemi yapılamaz. Ancak; •

Gece iş görülen yerlerde (bar, gece kulübü, sinema gibi), gece vakti hasılat haczi yapılabilir.

•

Borçlunun mallarını kaçırdığı anlaşılırsa gece vakti haciz yapılabilir.

•

Gündüz başlayan hacze gece vakti devam edilebilir.

•

Gece vakti tebligat da yapılabilir.

bb) Tatil günleri

Kural olarak tatil günlerinde hiç bir icra takip işlemi yapılamaz. Ancak, tatil günlerinde; •

Haciz yapılabilir.

•

Muhafaza tedbirleri alınabilir.

•

Tebligat yapılabilir.

b) Talik (Erteleme) Hâlleri •

Borçlunun yakınlarından (eşinin, altsoy-üstsoy kan, altsoy-üstsoy kayın hısımlarından) birinin ölümü: Bu durumda icra takibi ölüm günü dahil 3 gün ertelenir.

•

Borçlunun ölümü: Mirasçı, açık bir irade beyanı ile mirası derhal kabul etmişse, terekenin borçlarından dolayı mirasbırakana karşı yapılan icra takibi, borçlunun ölüm günü ile beraber 3 gün geri bırakılır. Mirasçı, açık bir irade beyanı ile mirası kabul veya reddetmemişse, icra takibi 3 ay geri bırakılır.

476

İCRA VE İFLÂS HUKUKU •

Borçlunun tutuklu veya hükümlü olması: Borçlu 1 yıl veya daha fazla hapis cezası almışsa icra müdürü vasi tayini için sulh hâkimine başvurur ve icra takibi vasi tayinine kadar ertelenir. Borçlu tutuklu ya da 1 yıldan daha az hapis cezası almışsa, icra müdürü, borçluya, kendisine bir temsilci tayin etmesi için uygun bir süre verir. Bu süre içinde, borçluya hiçbir icra takip işlemi yapılamaz.

•

Borçlunun asker olması: Borçluya karşı, askerlik hizmetini yapmakta iken icra takibi yapılırsa ya da icra takibinin devamı sırasında borçlu askere alınırsa, kendisine temsilci ataması için icra müdürü uygun bir süre verir. Süre boyunca takip ertelenir.

•

Borçlunun ağır hastalığı: Borçlu kendisine bir temsilci atayamayacak derecede ağır hasta ise, icra müdürü, icra takibini, borçlunun temsilci atayabilecek derecede iyileşmesine kadar geçecek süre boyunca erteler.

•

Özel talik halleri: Rehinli alacaklar hariç olmak üzere, konkordato süresi (3 ay) içinde borçluya karşı hiç bir icra takibi yapılamaz ve daha önce başlamış olan takipler durur (bu husus ileride konkordato bölümünde ayrıntılı bir şekilde anlatılacaktır). Fevkalade hallerde (deprem, sel baskını gibi) icra takibi bu durumun devamı boyunca ertelenir.

4. Tatil ve Talikin Sürelere Etkisi a) Tatilin Sürelere Etkisi Resmî tatil günlerinde sürelerin işlemesi durmaz. Ancak, sürenin sonuncu günü resmî bir tatil gününe süreler, son günün tatil saatinde bitmiş sayılır. b) Talik Hallerinin Sürelere Etkisi


rastlarsa, süre, tatili takip eden günde biter. Tatil saatlerinin sürelerin işlemesine bir etkisi yoktur. Bütün

Takip talikleri sırasında sürelerinin işlemesi durmaz. Ancak, borçlu veya icra organları için konulmuş olan bir sürenin sonuncu günü bir talik gününe rastlarsa, süre talikin bitiminden sonra bir gün daha uzatılır.

F) İCRA TAKİBİNİN TARAFLARI 1. Taraf Ehliyeti

Taraf ehliyeti, icra takibinde alacaklı veya borçlu olabilme yeteneğidir. Medeni haklardan yararlanma ehliyeti (hak ehliyeti) olan herkes yani her gerçek veya tüzel kişi icra takibi için taraf ehliyetine sahiptir. Yalnız gerçek ve tüzel kişilerin taraf ehliyeti vardır. Tüzel kişiliği olmayan toplulukların taraf ehliyeti yoktur. Örneğin; adi şirket ve miras şirketi gibi. Bu nedenle miras şirketinin (terekenin) alacaklı olması halinde, elbirliği mülkiyeti kuralları gereğince, bütün mirasçıların birlikte takip yapmaları gerekir. Alacaklı icra devam ederken ölürse, icra takibine alacaklının mirasçılarının hepsi tarafından devam edilebilir. Aynı şekilde borçlu icra takibi devam ederken ölürse, icra takibine miras şirketine (terekeye) karşı kaldığı yerden devam edilir. Ancak, borçlu, henüz bir icra takibi yapılmadan ölürse, borçlunun alacaklıları terekeye karşı yeni bir icra takibi yapamazlar. Çünkü terekenin (miras şirketinin) tüzel kişiliği yoktur. Bu durumda borçlunun alacaklıları, yalnız mirası kabul etmiş olan mirasçılara karşı icra takibi yapabilirler. Ölmüş bir kişinin taraf ehliyeti bulunmadığından, ölmüş bir kişiye karşı icra takibi yapılamaz. Yapılmış ise, borçlunun takipten önce ölmüş olduğunun anlaşılması üzerine, bu takibe onun terekesine veya mirasçılarına karşı devam edilemez. Bu durumda borçlunun mirası kabul etmiş olan mirasçılarına karşı yeni bir icra takibi yapılması gerekir.

477

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Ölmüş bir kişi adına da icra takibi yapılamaz. Yani mirasçılar, miras bırakanı alacaklı göstererek onun adına icra takibi yapamazlar. Yapmışlarsa ve alacaklının takipten önce ölmüş olduğu anlaşılırsa takibe devam edebilmeleri mümkün değildir. Bu durumda bütün mirasçıların, elbirliği mülkiyeti kuralları gereğince, birlikte yeni bir takip yapmaları gerekir.

2. Takip Ehliyeti Bir kişinin kendisi veya avukatı aracılığıyla, alacaklı olarak icra takibi ve bununla ilgili işlemleri yapabilmesi ya da borçlu sıfatıyla haklarını korumak için gerekli işlemleri yapabilme yeteneğine takip ehliyeti denir. Medeni hakları kullanma ehliyetine (fiil ehliyetine) sahip olan bütün gerçek ve tüzel kişiler takip ehliyetine de sahiptir.

3. Taraf Sıfatı Takip talebinde alacaklı ve borçlu olarak gösterilen kişilerin, o takipte gerçekten alacaklı ve borçlu sıfatına sahip olmaları gerekir. Bu nedenle alacaklı olarak takip talebinde bulunan kimsenin, takip konusu alacak üzerinde tasarruf yetkisine sahip olması da gerekir. Örneğin, alacaklı olarak takip yapan bir kişinin, bu alacağı takip tarihinden önce başka bir kişiye devretmişse, yaptığı icra takibinde alacaklı sıfatı yoktur. Aynı şekilde mirası reddetmiş olan bir kişiye karşı borçlu sıfatıyla icra takibi yapılamaz.

a) Alacaklılar Arasında aa) Mecburi takip arkadaşlığı


4. Takip Arkadaşlığı

Bu durumda birden fazla alacaklı, borçluya karşı birlikte takip yapmaya mecburdurlar. Örneğin, miras şirketinin alacağından dolayı, bütün mirasçılar birlikte takip yapmak zorundadır. bb) İhtiyari takip arkadaşlığı

Bu durumda alacaklılar, bir borçluya karşı ayrı ayrı icra takibi yapabilecekleri gibi, birlikte de takip yapabilirler. Örneğin, müteselsil alacaklarda her bir alacaklı ayrı ayrı icra takibi yapabilir. b) Borçlular Arasında aa) Mecburi takip arkadaşlığı •

Borçlu ölmüş, mirasla ilgili taksim yapılmamış veya resmî tasfiyeye gidilmemişse tüm mirasçılar arasında mecburi takip arkadaşlığı vardır.

•

Alacaklının, terekeden, ilâma bağlı paradan başka bir alacağı varsa (taşınır veya taşınmaz teslimi gibi), bütün mirasçılara karşı birlikte icra takibi yapmak zorundadır.

•

Kira sözleşmesinde birden fazla kiracı varsa, tahliye takibinin kiracıların tümüne birden yapılması gerekir.

bb) İhtiyari takip arkadaşlığı Alacaklı, müteselsil borçluların her birine karşı ayrı ayrı takip yapabileceği gibi, hepsine karşı birlikte takip de yapabilir. Bu durumda her bir borçlunun borç miktarı ayrı gösterilir ve her borçluya ayrı ayrı ödeme emri gönderilir. İhtiyari takip arkadaşı olan müteselsil borçlular birlikte hareket etmek zorunda değildirler. Örneğin, borçlulardan biri takibe itiraz ederse, sadece bu borçlu için takip durur, diğerleri için takip kesinleşir.

478


G) İFLÂSA TABİ KİŞİLER HAKKINDA TAKİP VE TAKİP YOLUNUN DEĞİŞTİRİLMESİ İflâsa tabi gerçek ya da tüzel kişiye karşı alacaklı, ister haciz yoluyla isterse iflâs yoluyla takip yapabilir. Bu yollardan birine başvuran alacaklı bir defaya mahsus olmak üzere, başlamış olduğu takip yolunu bırakıp, tekrar harç ödemeksizin diğer takip yoluna yeni baştan başvurabilir. Bu durumda; alacaklıdan tekrar harç alınmaz. Alacaklının takip talebi üzerine borçluya yeniden ödeme emri gönderilir ve borçlu gönderilen ödeme emrine itiraz edebilir.


Takip yolunun değiştirilebilmesine ilişkin bu hak, sadece haciz yolu ile iflâs yolu arasındadır. Bu nedenle alacaklı başlamış olduğu rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takibi bırakıp, genel haciz yoluna başvuramaz.

479

Genel haciz yolu

Kiralanan taşınmazların tahliyesi

İLÂMLI İCRA

480

İcra mahkemesi

İşlemin kanuna aykrı olması

İcra dairesi

İşlemin hadiseye uygun olmaması

Bir hakkın yerine getirilmesi

ŞİKÂYET SEBEPLERİ

İCRA TEŞKİLATI

Kambiyo Senetlerine Mahus İflâs Yolu

Bir hakkın sebepsiz yere sürümcemede bırakılması

Savcılar

Kamu Düzenine aykırılık

Adalet müfettişleri

YARDIMCI İCRA ORGANLARI

Genel (Âdi) İflâs Yolu

Kolluk kuvvetleri

TAKİPSİZ (DOĞRUDAN DOĞRUYA) İFLÂS YOLU

İFLÂS HUKUKU (KÜLLİ İCRA) TAKİPLİ İFLÂS YOLU

Genel mahkemeler

RPÇY İlâmsız Takip


RPÇY İlâmlı Takip

REHNİN PARAYLA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA TAKİP

Yargıtay’ın icra-iflâs işleri ile görevli hukuk daireleri

ASIL İCRA ORGANLARI

Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu

İLÂMSIZ İCRA

İCRA HUKUKU (CÜZ’İ İCRA)

Cebrî icra TÜRLERİ

ŞEMALARLA BÖLÜM ÖZETİ



İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Aşağıdakilerden hangisi icra mahkemesinin görevlerinden biri değildir?

ÇIKMIŞ SORULAR

A) İlamlı icrada icranın geri bırakılması B) Malın iflâs masasında olması halinde istihkak davası açılması

1. Aşağıdakilerden hangisi icra mahkemesinin görevine giren davalardan biridir?

C) İhtiyati haciz kararı verilmesi D) İtfa sebebiyle icra takibinin iptali

A) Borçtan kurtulma davası

E) İpotekli alacaklının borcu almaktan ve ipoteği çözmekten kaçınması halinde ipotek kaydının terkini talebi (KPSS 2007)

B) İtirazın iptali davası C) Hacizdeki tasarrufun iptali davası D) İflâstaki istihkak davası E) İstirdat davası

2. Aşağıdakilerden hangisi icra mahkemesinin görev alanına girmez? A) Borçtan kurtulma davası B) İhalenin feshi davası C) Hacizde istihkak davası D) İtirazın kaldırılması talebi E) İcra dairesinin işlemine karşı şikâyet (KPSS 2009)


(KPSS 2010)

5. Aşağıdakilerden hangisi icra mahkemesinin görevine girer? A) Borçtan kurtulma B) İtirazın iptali C) Hacizde istihkak D) Menfi tespit E) İstirdat (KPSS 2006)

6. Aşağıdakilerin hangisinde mecburi icra takibi arkadaşlığı yoktur?

3. Aşağıdaki takip türlerinin hangisinde, şi kâyet icra dairesine yapılır ve ticaret mahkemesince incelenip karara bağlanır?

A) Asıl borçlu ve müteselsil kefiline karşı birlikte takip

A) İlamlı takip B) Genel iflâs yoluyla takip

B) Terekede bulunan taşınır malın teslimine dair mirasçılara karşı ilâmlı takip

C) Genel haciz yoluyla takip

C) Birden fazla kiracıya karşı tahliye takibi

D) Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip

D) Terekede bulunan taşınmaz malın teslimine dair mirasçılara karşı ilâmlı takip

E) Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yoluyla takip (KPSS 2008)

E) Tereke alacağından dolayı bütün mirasçıların birlikte takip yapması (KPSS 2006)

481

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 2. Borçtan kurtulma davası genel mahkemelerde açılır.

YANITLAR

Yanıt A’dır.

1. İcra mahkemesi, icra dairelerinin işlemlerinin kanuna uygun olup olmadığını denetlemek ve kanunla kendisine verilen diğer icra işlerini yapmakla görevlendirilmiş merciidir. İcra mahkemesinin en önemli (aslî) görevi, icra dairelerinin işlemlerine karşı yapılacak şikâyetleri ve alacaklının, borçlunun yapmış olduğu itirazın kaldırılmasına ilişkin taleplerini inceleyip karara bağlamaktır. İcra mahkemesinin bahsedilen bu aslî görevlerinin yanında görevine giren başka işler de vardır. Bunlar; •

Hacizde ve iflâsta istihkak davalarına bakmak,

•

İtirazın kaldırılması taleplerini incelemek,

•

İİK.’da düzenlenen icra-iflâs suçlarıyla ilgili davalara bakmak ve ceza vermek,

•

İhalenin feshi davalarına bakmak,

• Ilâmlı icrada icranın geri bırakılmasına

karar vermek,

•

Ilâmsız icrada icra takibinin iptaline karar vermek,

•

Ilâmsız icrada icra takibinin ertelenmesine karar vermek,

•

Aciz belgesinin iptali,

•

İpotek kaydının terkini (silinmesi) taleplerini incelemek,

•

Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda yapılan itirazları incelemek,

•

Senedin kambiyo senedi olmadığına dair şikâyetleri incelemek,

•

Konkordato komiserini atamak,

•

Konkordato mühleti (süresi) vermek ve konkordato mühletini kaldırmak,

•

Genel iflâs yolunda, ödeme emrine karşı yapılan şikâyetleri incelemek,

•

Gecikmiş itiraz taleplerini incelemek.

3. Şikâyet icra mahkemesine yapılır ve icra mahkemesince incelenip karara bağlanır.


Bazı durumlarda şikâyet, icra mahkemesi tarafından incelenmez. Örneğin; •

Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolunda şikâyet, icra dairesine yapılır ve asliye ticaret mahkemesince incelenir.

•

Ortaklığın satış yoluyla giderilmesine ilişkin işlemlere karşı yapılan şikâyet Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından incelenir.

•

Terekenin iflâs hükümlerine göre tasfiyesinde, tasfiye memurunun işlemlerine karşı yapılacak şikâyetleri sulh hâkimi inceler.

•

İhtiyati tedbirin yerine getirilmesine ilişkin işlemlere karşı yapılan şikâyet tedbir kararını veren mahkeme tarafından incelenir. Yanıt E’dir.

4. İhtiyati haciz kararını genel mahkemeler verir. Yanıt C’dir.

Ancak, borçtan kurtulma, itirazın iptali, istirdat, menfi tespit davaları ile ihtiyati haciz kararı, icra mahkemelerin değil genel mahkemelerin görev alanına girer.

5. Hacizde ve iflâsta istihkak davalarına icra mahkemesi bakar.

Yanıt D’dir.

Yanıt C’dir.

482

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 6. Mecburi Takip Arkadaşlığı: a) Alacaklılar arasında: Bu durumda birden fazla alacaklı, borçluya karşı birlikte takip yapmaya mecburdurlar. Örneğin, miras şirketinin alacağından dolayı, bütün mirasçılar birlikte takip yapmak zorundadır.

TARAMA TESTİ 1. İcra hukuku ile iflâs hukukunun karşılaştırılması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

b) Borçlular arasında

•

•

A) İcra hukukunda borçlunun borca yeter bir veya birkaç malı haczedilir ve satılır. İflâs hukukunda ise borçlunun haczedilebilen tüm malları iflâs masasına geçer.

Borçlu ölmüş, mirasla ilgili taksim yapılmamış veya resmî tasfiyeye gidilmemişse tüm mirasçılar arasında mecburi takip arkadaşlığı vardır.

B) İcra hukukunda borçlunun karşısında bir veya birkaç alacaklı, iflâs hukukunda ise tüm alacaklıları vardır.

Alacaklının, terekeden, ilâma bağlı paradan başka bir alacağı varsa (taşınır veya taşınmaz teslimi gibi), bütün mirasçılara karşı birlikte icra takibi yapmak zorundadır.

C) İcra hukukuna cüz’i icra, iflâs hukukuna ise külli icra denir. D) İcra hukukunun konusu herkes olabilir ama iflâs hukukunun konusunu sadece tacirler oluşturur.

Kira sözleşmesinde birden fazla kiracı varsa, tahliye takibinin kiracıların tümüne birden yapılması gerekir.

Asıl borçlu ve müteselsil kefiline karşı ayrı ayrı icra takibi yapılabileceği gibi, birlikte de takip yapılabilir. Yanıt A’dır.


•

E) İcra hukukunda borçlunun karşısında tüm alacaklıları, iflâs hukukunda ise bir veya birkaç alacaklı vardır.

2. I. Genel mahkemeler

II. Yargıtay’ın icra-iflâs işlerine bakan hu - kuk daireleri

III. Savcılar ve adalet müfettişleri

IV. İcra dairesi

V. Kolluk kuvvetleri

VI. İcra mahkemesi

Aşağıdakilerin hangisinde, asıl icra organları tam ve doğru olarak verilmiştir? A) I, II, III

B) II, III, IV

C) II, IV, VI

D) III, IV, VI

E) III, V, VI

3. Aşağıdakilerden hangisi icra dairesinin görevlerinden biri değildir? A) Dosya ve tutanak düzenleme B) Borçlunun mallarının haczi C) Hacizli malların satılması D) Takip talebini düzenleme E) Paraların paylaştırılması

483


İCRA VE İFLÂS HUKUKU 8. Aşağıdakilerden hangisinin işlemlerine karşı şikâyet yoluna başvurulamaz?

4. Aşağıdakilerden hangisi icra dairesinin talep olmaksızın kendiliğinden yapabileceği işlemlerden biridir?

A) İflâs bürosunun

A) Paraların paylaştırılması

B) İflâsın ertelenmesi sürecinde görev yapan kayyımın

B) İlâve haciz

C) İflâs idaresinin

C) Haczedilen malların satışı

D) Konkordato komiserinin

D) Borçluya ödeme emri gönderme

E) İflâsta alacaklılar toplanmasının

E) Borçlunun mallarının haczi

9. Alacaklı A, bir satım sözleşmesinden kaynaklanan alacağını tahsil için İzmir 3. İcra Dairesinde B’ye karşı 20.000 TL’lik genel haciz yoluyla takip yapmak ister. Takip talebini alan icra dairesi alacağın dayanağı olan sözleşmenin ibraz edilmediği gerekçesiyle ödeme emrini göndermez. İcra dairesinin bu davranışını doğru bulmayan A, hangi süre içinde, nerede, hangi yola başvurabilir?

5. İcra-iflâs dairelerinin kusurlarından doğan tazminat davaları kimin aleyhine açılabilir? A) İcra müdürünün B) İcra memurunun C) İcra dairesinin D) Adalet Bakanlığının

6. İcra mahkemesinin gördüğü işlerden hangisi maddi anlamda kesin hüküm oluşturur? A) İtirazın geçici kaldırılması B) İtirazın kesin kaldırılması


E) İflâs müdürünün

C) İhalenin feshi D) Şikâyet

A) İşlemi öğrendiği tarihten itibaren süresiz olarak, İzmir İcra Mahkemesinde, şikâyet yoluna başvurmalıdır. B) İşlemi öğrendiği tarihten itibaren 5 gün içinde, İzmir İcra Mahkemesinde, şikâyet yoluna başvurmalıdır. C) İşlemi öğrendiği tarihten itibaren 7 gün içinde, İzmir 3. İcra Dairesinde, itiraz yoluna başvurmalıdır. D) İşlemi öğrendiği tarihten itibaren 7 gün içinde, genel mahkemelerde menfi tespit davası açmalıdır. E) İşlemi öğrendiği tarihten itibaren süresiz olarak, İzmir 3. İcra Dairesinde, gecikmiş itiraz yoluna başvurmalıdır.

E) Konkordato talebi

10. Aşağıdaki hallerden hangisinde borçlular arasında mecburi takip arkadaşlığı vardır?

7. Şikâyet ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Müşterek borçlular için B) Alacaklının terekeden ilâma bağlı paradan başka alacağı varsa

A) Şikâyet bir dava türüdür. B) Bir hakkın yerine getirilmemesi veya bir hakkın sebepsiz yere sürüncemede bırakılmasından dolayı her zaman şikâyette bulunulabilir. C) Şikâyet edilen, işlem lehine olan taraftır. D) Şikâyet icra mahkemesine yapılır. E) Şikâyet süresi kural olarak 7 gündür ve bu süre hak düşürücü süredir.

C) Müteselsil alacak varsa D) Kira sözleşmesinde bir kiracı varsa E) Borçlu ölmüş ve resmî tasfiyeye gidilmişse Yanıt Anahtarı

484

1. E

2. C

3. D

4. A

5. D

6. C

7. A

8. B

9. A

10. B

İKİNCİ Bölüm

İLÂMSIZ İCRA TÜRLERİNE GENEL BAKIŞ İLÂMSIZ İCRADA GÖREV VE YETKİ I. İLÂMSIZ İCRA TÜRLERİ İlâmsız icraya yalnız para ve teminat alacakları için başvurulabilir. Para ve teminat alacakları dışındaki alacaklar için ancak ilâmlı icra yoluna başvurulabilir. İlâmsız icra; genel haciz yolu, kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ve kiralanan taşınmazların tahliyesi olmak üzere üç çeşittir.

A) GENEL HACİZ YOLU Genel haciz yolu yalnız para ve teminat alacakları için öngörülmüş bir ilâmsız icra türüdür. Elinde hiçbir belge olmayan alacaklı da bu yola başvurabilir. Alacak rehinle güvence altına alınmışsa, alacaklı genel haciz yoluna başvuramaz, önce rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmak zorundadır. Rehin konusu malın satışından elde edilen para, borcun bir kısmını karşılıyorsa, karşılanamayan kısım için genel haciz yoluna başvurabilir. YEDİİKLİM YAYINCILIK

Alacak bir kambiyo senedine bağlanmışsa, alacaklı ister genel haciz yoluna isterse kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluna başvurabilir.

B) KAMBİYO SENETLERİNE MAHSUS HACİZ (KSMH) YOLU Alacak bir kambiyo senedine (poliçe, bono, çek) bağlanmışsa, alacaklı KSMH yoluna başvurabilir. Ancak alacaklı bu yola başvurmayıp genel haciz yoluna da başvurabilir. Elinde hiçbir belge olmayan bir kişi genel haciz yoluna başvurabiliyorsa, elinde kambiyo senedi bulunan bir alacaklı genel haciz yoluna haydi haydi başvurur.

C) KİRALANAN TAŞINMAZLARIN İLÂMSIZ İCRA YOLU İLE TAHLİYESİ Kira bedelinin ödenmemesi ve kira süresinin bitimi gibi istisnai hallerde, kiralanan taşınmazın ilâmsız icra yolu ile tahliyesine gidilebilir.



Not

Bu üç ilâmsız icra türünden GENEL HACİZ YOLU üçüncü bölümde, KAMBİYO SENETLERİNE MAHSUS HACİZ YOLU ise dördüncü bölümde ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

II. İLÂMSIZ İCRADA GÖREV VE YETKİ A) GÖREV İlâmsız icrada birinci derecede görevli organ icra dairesidir. Bir yerde birden fazla icra dairesi bulunması halinde, bu daireler arasında işbölümü ilişkisi bulunur.

485



B) YETKİ 1. Genel Olarak a) Genel Yetkili İcra Dairesi İlâmsız icrada yetkiye, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun yetkiye ilişkin hükümleri kıyasen uygulanır. Dolayısıyla, ilâmsız icrada genel yetkili icra dairesi, borçlunun yerleşim yerindeki icra dairesidir. b) Özel Yetki Kuralları •

Sözleşmeden doğan para borçlarında, sözleşmenin yerine getirileceği (ifa edileceği) yer icra daireleri ile sözleşmenin yapıldığı yer icra daireleri de yetkilidir.

•

İhtiyatî hacizden sonraki takipler, ihtiyatî haciz kararını veren mahkemenin bulunduğu yerdeki icra dairesinde de yapılabilir.

2. Yetki Sözleşmesi İcra dairesinin yetkisi kamu düzenine ilişkin olmadığından yetki sözleşmesi yapılabilir. Yetki sözleşmesinin yazılı ve bir icra takibine ilişkin olması gerekir. Ayrıca yetkili kılınan icra dairesi veya dairelerinin sözleşmede gösterilmesi de gerekir.

3. Yetki İtirazı


Ancak, kesin yetki halinin bulunduğu durumlarda taraflar yetki sözleşmesi ile başka bir yerdeki icra dairesini ya da mahkemeyi yetkili kılamazlar. Örneğin, iflâs davasında, borçlunun iş merkezindeki asliye ticaret mahkemesinin yetkisi kesindir.

İcra dairesi kendiliğinden yetkisizlik kararı veremez, ancak borçlunun yapacağı itiraz üzerine verebilir. Borçlu, yetki itirazını ödeme emrine itiraz süresi içinde icra dairesine bildirir. Borçlu, süresi içinde ödeme emrine itiraz ederken, yetki itirazını da birlikte bildirmemişse, artık icra takibinin bundan sonraki safhalarında yetki itirazında bulunamaz. Borçlu, yetki itirazında yetkili icra dairesinin hangisi olduğunu bildirmelidir. Borçlu, yalnız yetki itirazında bulunabileceği gibi, hem esasa (imzaya veya borca) hem de yetkiye itiraz edebilir. Süresi içinde yapılan yetki itirazı, icra takibini kendiliğinden durdurur. Bu durumda iki ihtimal ortaya çıkar: a) Alacaklı, yetki itirazını kabul ederse, icra dosyasının borçlunun yetki itirazında gösterdiği yetkili icra dairesine gönderilmesini ister. Bunun üzerine yetkisiz icra dairesi, dosyayı yetkili icra dairesine gönderir. Dosyayı alan yetkili icra dairesi, borçluya yeni bir ödeme emri gönderir. Borçlu, gönderilen bu yeni ödeme emrine karşı artık yetki itirazında bulunamaz, sadece esas bakımından itiraz edebilir. b) Alacaklı, yetki itirazını kabul etmezse, yalnız icra mahkemesinde itirazın kaldırılması yoluna başvurabilir, mahkemede itirazın iptali davası açamaz. Borçlu, hem esasa hem de yetkiye itiraz etmişse, alacaklı, her iki itirazın hükümden düşürülmesi için icra mahkemesine itirazın kaldırılması için başvurabileceği gibi, genel mahkemelerde itirazın iptali davası da açabilir.

4. Yetkili İcra Mahkemesi Şikâyet için yetkili icra mahkemesi, şikâyet konusu işlemi yapan icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesidir. İtirazın kaldırılması talepleri için yetkili icra mahkemesi, bu itirazın ilişkin bulunduğu icra takibinin yapıldığı icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesidir.

486

487

5. PARALARIN PAYLAŞTIRILMASI

4. SATIŞ

Borçtan kurtulma davası açmazsa; • Geçici haciz varsa kesin hacze dönüşür. • Geçici kaldırma kararı kesin kaldırmaya dönüşür. 3. HACİZ

• Alacaklı, aynı alacak için yeni bir dava açamaz, icra takibi yapamaz.

• Alacaklı, en az %20 tazminata mahkum edilir.


4. SATIŞ

Davayı kaybederse • Geçici haciz varsa kesin hacze dönüşür. • Geçici kaldırma kararı kesin kaldırmaya dönüşür. • Borçlu, en az %20 tazminata mahkum edilir. 3. HACİZ


İcra mahkemesi İcra mahkemesi borçlunun itirazları- borçlunun itirazlarını nı yerinde görürse, yerinde görmezse, alacaklının, itirazın alacaklının, itirazın kalkaldırılması talebini dırılması talebini kabul reddeder. eder. Bu kararla ödeme • Alacaklı, en az emri (takip) kesinleşir. %20 tazminata Borçlu, en az %20 tazmahkum edilir.YEDİİKLİM minata mahkum edilir. YAYINCILIK • Alacaklı, 1 yıllık 3. HACİZ süre dolmamışsa itirazın iptali 4. SATIŞI davası açabilir.

İtirazın kesin kaldırılması (Borçlu, borca itiraz etmişse)

Borçtan kurtulma davası açarsa

İmzanın borçluya ait olmadığı anlaşılırsa, icra mahkemesi, alacaklının itirazın geçici kaldırılması talebini reddeder.

Davayı kazanırsa, icra takibi hükümsüz kalır.

İmzanın borçluya ait olduğu anlaşılırsa, icra mahkemesi, alacaklının itirazın geçici kaldırılması talebini kabul eder. • Borçlu, %10 para cezasına ve en az %20 tazminata mahkum edilir. • Alacaklı geçici haciz isteyebilir. • Borçlu, geçici kaldırma kararının tefhim veya tebliğinden itibaren 7 gün içinde

İtirazın geçici kaldırılması (Borçlu, imzaya itiraz etmişse)

• Alacaklı, kötüniyetli ise, en az %20 tazminata mahkum edilir.

• Alacaklı, aynı alacak için yeni bir dava açamaz, icra takibi yapamaz.

Davayı borçlu kazanırsa (yani dava reddedilirse), icra takibi sona erer.


4. SATIŞ


4. SATIŞ

3. HACİZ

Borçlu 7 gün içinde itiraz etmezse, takip (ödeme emri) kesinleşir. Borçlu, borcu da ödememişse

Davayı alacaklı kazanırsa, itiraz iptal edilir ve bununla takip kesinleşir. • Borçlu, en az %20 tazminata mahkum edilir. 3. HACİZ

Alacaklı, genel mahkemelerde 1 yıl içinde itirazın iptali davası açabilir

Borçlu 7 gün içinde, icra dairesinde ödeme emrine itiraz ederse, takip durur

Alacaklı, 6 ay içinde icra mahkemesine başvurarak itirazın kaldırılmasını talep edebilir

Borçlu 7 gün içinde borcu öderse takip sona erer

GENEL HACİZ YOLU 1. Alacaklının icra dairesine yapacağı takip talebi ile başlar 2. İcra dairesi borçluya 3 gün içinde ödeme emri gönderir




ÇIKMIŞ SORULAR

YANITLAR 1. İlâmsız icraya yalnız para ve teminat alacakları için başvurulabilir. Para ve teminat alacakları dışındaki alacaklar için ancak ilâmlı icra yoluna başvurulabilir.

1. Aşağıdaki alacaklardan hangisinde ilâmsız icra yapılabilmesi mümkündür? A) Teminat alacağı B) Taşınır mal alacağı

Yanıt A’dır.

C) Taşınmaz mal alacağı D) Altın para alacağı E) Çocuk teslimi (KPSS 2007)


2. a) Genel Yetkili İcra Dairesi

b) Özel Yetki Kuralları

2. Aşağıdakilerin hangisinde kesin yetki hali vardır? A) İflâs takibinin başlatıldığı icra dairesinin yetkisi

İlâmsız icrada yetkiye, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun yetkiye ilişkin hükümleri kıyasen uygulanır. Dolayısıyla, ilâmsız icrada genel yetkili icra dairesi, borçlunun yerleşim yerindeki icra dairesidir.

•

Sözleşmeden doğan para borçlarında, sözleşmenin yerine getirileceği (ifa edileceği) yer icra daireleri ile sözleşmenin yapıldığı yer icra daireleri de yetkilidir.

•

İhtiyatî hacizden sonraki takipler, ihtiyatî haciz kararını veren mahkemenin bulunduğu yerdeki icra dairesinde de yapılabilir.

c) Yetki Sözleşmesi

B) Taşınmazın aynına ilişkin ilâmın icraya konulduğu icra dairesinin yetkisi C) İflâs davasının açıldığı mahkemenin yetkisi D) Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu takibinin başlatıldığı icra dairesinin yetkisi E) Teminat alacağı için yapılan ilâmsız icra takibindeki icra dairesinin yetkisi (KPSS 2006)

İcra dairesinin yetkisi kamu düzenine ilişkin olmadığından yetki sözleşmesi yapılabilir. Ancak, kesin yetki halinin bulunduğu durumlarda taraflar yetki sözleşmesi ile başka bir yerdeki icra dairesini ya da mahkemeyi yetkili kılamazlar. Örneğin, iflâs davasında, borçlunun iş merkezindeki asliye ticaret mahkemesinin yetkisi kesindir. Yanıt C’dir.

488


İCRA VE İFLÂS HUKUKU 3. Sözleşmeden doğan para alacaklarının ilâmsız icrasında yetkili icra dairesi aşağıdakilerden hangisidir?

TARAMA TESTİ

A) Borçlunun yerleşim yerindeki icra daireleri

1. İlâmsız icra ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

B) Sözleşmenin yerine getirileceği (ifa edileceği) yerindeki icra daireleri C) Sözleşmenin yapıldığı yer icra daireleri

A) İlâmsız icraya yalnız para ve teminat alacakları için başvurulabilir.

D) Yetki sözleşmesiyle kararlaştırılan yerdeki icra daireleri

B) Genel haciz yolu, kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ve kiralanan taşınmazların tahliyesi olmak üzere üç türü vardır.

E) Hepsi

C) İlâmsız icrada birinci derecede görevli organ icra dairesidir. D) İlâmsız icrada genel yetkili icra dairesi, alacaklının yerleşim yerindeki icra dairesidir.


E) İlâmsız icrada borçlu ödeme emrine itiraz edebilir.

4. İlâmsız icrada borçlu, yetki itirazını nereye yapar? A) İcra mahkemesine B) İcra dairesine C) Asliye Hukuk Mahkemesine D) Sulh Hukuk Mahkemesine E) Yargıtay

2. İlâmsız icrada genel yetkili icra dairesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Alacaklının yerleşim yerindeki icra daireleri B) Borçlunun yerleşim yerindeki icra daireleri C) Ankara’daki icra daireleri

Yanıt Anahtarı

D) Türkiye’deki bütün icra daireleri

1. D

E) İfa yerindeki icra daireleri

489

2. B

3. E

4. B

ÜÇÜNCÜ bölüm

GENEL HACİZ YOLU I. GENEL HACİZ YOLU İLE TAKİBİN ÖZELİKLERİ VE KONUSU Genel haciz yolu yalnız para ve teminat alacakları için öngörülmüştür. İlâmsız icranın en yaygın türü genel haciz yoludur. Alacaklının bu yola başvurabilmesi için elinde bir belge bulunmasına gerek yoktur. Ancak bu durumda takibin başarıya ulaşabilmesi için borçlunun ödeme emrine itiraz etmemesi gerekir. Çünkü borçlu ödeme emrine itiraz ederek takibi durdurduğunda, alacaklının, itirazın iptali davası açarak borçlunun itirazını bertaraf etmesi gerekir. Alacaklının bu davada elinde bir belge olmadan alacağını ispat edebilmesi oldukça güçtür. Belge olmadan genel haciz yoluna başvurabilen alacaklı, elindeki adi senetle veya para borcu içeren onaylama şeklinde noter senedi ile bu yola haydi haydi başvurabilir. Alacak rehinle güvence altına alınmışsa, alacaklı genel haciz yoluna başvuramaz, önce rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmak zorundadır. Rehin konusu malın satışından elde edilen para, borcun bir kısmını karşılıyorsa, karşılanamayan kısım için genel haciz yoluna başvurabilir. YEDİİKLİM YAYINCILIK

Alacak bir kambiyo senedine bağlanmışsa, alacaklı ister genel haciz yoluna isterse kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluna başvurabilir.

II. GENEL HACİZ YOLU İLE TAKİBİN SAFHALARI Genel haciz yolu ile takip beş aşamadan oluşur: • Birinci safha: Alacaklının Takip Talebi •

İkinci safha: Borçluya Ödeme Emri Gönderilmesi ve Ödeme Emrinin Kesinleşmesi

•

Üçüncü safha: Haciz

•

Dördüncü safha: Paraya Çevirme (Haczedilen Malların Satışı)

•

Beşinci safha: Paraların Paylaştırılması

Şimdi bu safhaları inceleyelim.

A) TAKİP TALEBİ (Birinci Safha) 1. Alacaklının Takip Talebinde Bulunması Genel haciz yolu ile takip alacaklının icra dairesine yapacağı bir takip talebi ile başlar. Alacaklının takip talebi olmadan icra müdürünün borçlu aleyhine kendiliğinden icra takibi yapabilmesi mümkün değildir. Takip talebi yetkili icra dairesine yazılı veya sözlü olarak yapılabileceği gibi elektronik ortamda da yapılabilir. Alacaklının yapacağı takip talebinde bulunması gereken hususlar şunlardır: •

Alacaklının ve varsa kanuni temsilcisinin ve vekilinin adı, soyadı; alacaklı veya vekili adına ödemenin yapılacağı banka adı ile hesap bilgileri; varsa Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası veya vergi kimlik numarası; şöhret ve yerleşim yeri; alacaklı yabancı memlekette oturuyorsa Türkiye’de göstereceği yerleşim yeri.

490



Borçlunun ve varsa kanuni temsilcisinin adı, soyadı, alacaklı tarafından biliniyorsa Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası veya vergi kimlik numarası, şöhret ve yerleşim yeri.

•

Bir terekeye karşı yapılan taleplerde kendilerine tebligat yapılacak mirasçıların adı, soyadı, biliniyorsa Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası veya vergi kimlik numarası, şöhret ve yerleşim yerleri.

•

Alacağın veya istenen teminatın Türk parasıyla tutarı ve faizli alacaklarda faizin miktarı ile işlemeye başladığı gün, alacak veya teminat yabancı para ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizi.

•

Senet, senet yoksa borcun sebebi.

•

Takip yollarından hangisinin seçildiği.

•

Alacaklının veya varsa vekilinin imzası

2. Alacaklının Takip Talebinde Bulunmasının Sonuçları a) Takip Hukuku (İcra Hukuku) Bakımından aa) Takip talebini alan icra dairesinin borçluya 3 gün içinde ödeme emri göndermesi gerekir. İcra müdürünün, takip talebi ile istenen alacağın mevcut olup olmadığını, vadesinin gelip gelmediğini veya zamanaşımına uğrayıp uğramadığını, incelemek yetkisi yoktur. bb) İİK.’nun tayin etmiş olduğu bazı süreler takip talebinde bulunulması ile korunmuş olur. cc) Takip talebi tarihi hacze iştirak için esas alınır. YEDİİKLİM YAYINCILIK

dd) Borçlunun, takip talebinden sonra takip konusu alacak için açtığı menfi tespit davasında, ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez. ee) İhtiyati haczin uygulanmasından itibaren 7 gün içinde alacaklı icra takibi yapmak yada dava açmak zorundadır. b) Maddi Hukuk (Borçlar Hukuku) Bakımından

aa) Takip talebi ile takip konusu alacak hakkında zamanaşımı kesilmiş olur. bb) Borçlu daha önce temerrüde düşürülmemiş ise, alacaklının takip talebinde bulunması ile temerrüde düşer (mütemerrit olur).

3. Alacaklının Yapmış Olduğu İcra Takibinden Vazgeçmesi Alacaklı yapmış olduğu icra takibinden borçlunun rızasını almadan, harç ödeyerek vazgeçebilir.

B) ÖDEME EMRİ GÖNDERİLMESİ VE ÖDEME EMRİNİN KESİNLEŞMESİ (İkinci Safha) 1. Ödeme Emrinin Düzenlenmesi ve Gönderilmesi Takip talebini alan icra dairesi, 3 gün içinde bir ödeme emri düzenler ve borçluya gönderir. Ödeme emri; • Alacaklının veya vekilinin banka hesap numarası hariç olmak üzere, takip talebine yazılması lazım gelen kayıtları, •

Borcun ve masrafların 7 gün içinde icra dairesine ait ödeme emrinde yazılı olan banka hesabına ödenmesi, borç, teminat verilmesi yükümlülüğü ise teminatın bu süre içinde gösterilmesi ihtarını,

•

Takibin dayandığı senet altındaki imza kendisine ait değilse yine bu 7 gün içinde imzaya itirazını ayrıca ve açıkça bildirilmesi; aksi halde senet altındaki imzayı kabul etmiş sayılacağı,

•

Senet altındaki imzayı reddettiği takdirde icra mahkemesi önünde yapılacak duruşmada hazır bulunması; buna uymazsa yapılan itirazın geçici olarak kaldırılmasına karar verileceği,

•

Borcun tamamına veya bir kısmına yahut alacaklının icra takibi hakkına dair bir itirazı varsa bunu da aynı süre içinde beyan etmesi ihtarını,

491

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Senet veya borca itirazını bildirmediği takdirde yukarda yazılı 7 günlük süre içinde mal beyanında bulunması ve bulunmazsa hapisle tazyik olunacağı; mal beyanında bulunmaz veya gerçeğe aykırı beyanda bulunursa ayrıca hapisle cezalandırılacağı ihtarını, • Borç ödenmez veya itiraz olunmazsa cebrî icraya devam edileceği beyanını ve • İcra müdürünün imzasını içerir •

Görüldüğü gibi ödeme emri ile borçluya, borcu ödemesi veya itirazı varsa bunu bildirmesi ve bunları yapmazsa hakkında cebrî icraya devam edileceği ihtar edilir. İcra dairesi düzenlemiş olduğu ödeme emrini borçluya PTT aracılığı ile tebliğ eder. Ancak, icra dairesi, işin niteliğine göre, resen veya talep üzerine, dairede çalışan memurlarla da tebligat yapabilir. Takip birden fazla müşterek borçluya karşı yapılmakta ise, müşterek borçlulardan her birine ayrı ayrı ödeme emri tebliğ edilmesi gerekir.

2. Ödeme Emrinin Gönderilmesinin Sonuçları Ödeme emrinin borçluya tebliğ edilmesinden sonra üç durumla karşılaşılır: a) Borçlunun Borcu Ödemesi Borçlu, ödeme emrine itiraz etmeyip borcu 7 gün içinde icra dairesine öderse icra takibi sona erer. b) Borçlunun Ödeme Emrine İtiraz Etmemesi ve Borcu da Ödememesi

c) Borçlunun Ödeme Emrine İtiraz Etmesi


Borçlu 7 gün içinde ödeme emrine itiraz etmez ve aynı zamanda borcu da ödemezse ödeme emri kesinleşir. Bunun üzerine alacaklı, icra dairesinden, borçlunun mallarının haczedilmesini isteyebilir.

Borçlu, ödeme emrine 7 gün içinde itiraz ederse icra takibi kendiliğinden durur. Borçlu itirazını icra dairesine yapmalıdır. İcra mahkemesine yapacağı itiraz geçersizdir. Takibe itiraz edildiği, masrafı alacaklının yatırdığı avanstan karşılanmak suretiyle 3 gün içinde bir muhtıra ile alacaklıya tebliğ edilir. aa) İtiraz sebepleri aa1) İmzaya itiraz Alacaklı, bir adi senede dayanarak icra takibi yapmışsa, borçlu, bu adi senet altındaki imzanın kendisine ait olmadığını ileri sürebilir. İmzaya itirazın ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde icra dairesine yapılması gerekir. Borçlu, itirazında, adi senet altındaki imzaya itiraz ettiğini “ayrıca ve açıkça” bildirmek zorundadır. Aksi takdirde adi senet altındaki imzayı kabul (ikrar) etmiş sayılır. EK

Borçlunun “itiraz ediyorum”, “borç bana ait değildir” şeklindeki itirazları imzaya itiraz değil, borca itirazdır. Çünkü borçlu, itirazında, imzaya itiraz ettiğini ayrıca ve açıkça bildirmemiştir. Buna karşın borçlunun “imza bana ait değildir”, “senet altındaki imzayı kabul etmiyorum” şeklindeki itirazları, imzaya itirazdır.

ÖRN

Borçlu, imzaya itirazı ile birlikte, imzaya itirazı ile çelişmeyen borca itiraz sebeplerini de bildirebilir. Bu durumda itiraz, imzaya itiraz gibi işlem görür. EK

İmzaya itiraz ile zamanaşımı ve takas itirazı çelişmez. “İmza bana ait değildir; bana ait olsa bile borç zamanaşımına uğramıştır”, “imza bana ait değildir; bana ait olsa bile benim de karşı taraftan alacağım var, takas ediyorum” şeklinde yapılan itirazlarda, borca itiraz sebepleri imzaya itiraz ile çelişmemektedir.

ÖRN

492

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Ancak borçlunun imzaya itirazı ile borcu ödediğine ilişkin itirazı çelişir. Bu durumda ise borçlunun imzaya itiraz etmediği, borca itiraz ettiği kabul edilir. İcra takibi, imzası noterlikçe onaylı bir senede dayanıyorsa, borçlu ödeme emrine itiraz ederken imza inkârında bulunamaz. Bu durumda borçlu, genel mahkemelerde sahtelik davası (menfi tespit davası) açabilir. Borçlu, noter senedindeki imzaya itiraz etmişse, bu itiraz, imzaya değil, borca itiraz sayılır. aa2) Borca itiraz İmzaya itiraz dışındaki diğer bütün itirazlara borca itiraz denir. Örneğin; takas, ödeme, zamanaşımı, vadenin henüz gelmediği, malın ayıplı olduğu, icra dairesinin yetkisiz olduğuna ilişkin itirazlar, borca itiraz sayılır. Borca itiraz da, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde icra dairesine yapılır. Borçlu, borca itiraz ederken itiraz sebeplerini ayrıca ve açıkça bildirmek zorunda değildir. Sadece “itiraz ediyorum” demesi yeterlidir. Borçlu, bildirmiş olduğu itiraz sebepleri ile bağlıdır. Bu nedenle bildirmiş olduğu itiraz sebeplerini sonradan değiştiremez ve genişletemez. Bu kural, icra mahkemesinde itirazın kaldırılması sırasında geçerlidir; yoksa itirazın iptali davasında borçlu yeni itiraz sebepleri ileri sürebilir. Diğer yandan borçlu, itirazında sebep bildirsin ya da bildirmesin, senet metninden anlaşılabilen itiraz sebeplerini sonradan ileri sürebilir. EK

Zamanaşımı, vadenin henüz gelmediği, istenilen alacak miktarının senette yazılı olandan fazla olduğu vb. gibi itirazlar senet metninden anlaşılır.

bb) Kısmi itiraz


ÖRN

Borçlu, borcun bir kısmına itiraz edebilir. Bu durumda itiraz ettiği kısım için takip durur, etmediği kısım içinse takip kesinleşir. ÖRN

EK

Uyarı

ÖRN

EK

Borçluya gönderilen ödeme emrinde borç miktarı 15.000 TL olsun. Borçlu, ödeme emrine “borcun 6.000 TL’sini daha önce ödemiştim” diyerek itiraz ederse, kısmi itiraz söz konusu olur ve bu durumda 9.000 TL’lik kısım için takip kesinleşir. Borçlu, itiraz ettiği borç miktarını ayrıca ve açıkça göstermelidir. Aksi takdirde ödeme emrine hiç itiraz etmemiş sayılır.

Borçluya gönderilen ödeme emrinde borç miktarı 15.000 TL olsun. Borçlu, ödeme emrine “borcum bu kadar değildir” diyerek itiraz ederse, ödeme emrine hiç itiraz etmemiş sayılır ve icra takibi borcun tamamı için kesinleşmiş olur.

cc) Gecikmiş itiraz Borçlu, kusuru olmaksızın bir engel (mazeret) nedeniyle 7 günlük itiraz süresi içinde ödeme emrine itiraz edememişse sonradan itirazda bulunabilir. Buna gecikmiş itiraz denir. Borçlunun kusuru olmaksızın ortaya çıkan mazeretlere, ağır bir hastalığa yakalanmasını veya yangın, deprem, sel gibi âfet hâllerini örnek olarak verebiliriz. Gecikmiş itiraz, engelin kalktığı günden itibaren 3 gün içinde icra mahkemesine yapılır. Ancak borçlu, haczedilmiş mallarının paraya çevirme işlemi bittikten sonra gecikmiş itirazda bulunamaz. Gecikmiş itirazda bulunan borçlu itiraz sebepleri ile birlikte 7 günlük itiraz süresi içinde itiraz etmesine engel olan mazeretini icra mahkemesine bildirmek zorundadır. Borçlu, mazeretinin haklı olduğunu her türlü delil ile ispat edebilir.

493


T

KA

DİK

!

Normal itiraz 7 gün içinde icra dairesine yapıldığı hâlde gecikmiş itiraz 3 gün içinde icra mahkemesine yapılır.

Gecikmiş itiraz üzerine icra takibi normal itirazda olduğu gibi kendiliğinden durmaz. Ancak icra mahkemesi gecikme sebebinin mahiyetine ve olayın özelliklerine göre tedbiren takibin durdurulmasına karar verebilir.

AT

K DİK

!

Normal itiraz takibi kendiliğinden durdurduğu hâlde gecikmiş itiraz takibi kendiliğinden durdurmaz.

İcra mahkemesi yaptığı inceleme neticesinde borçlunun mazeretini kabul ederse, gecikmiş itiraz, 7 günlük süre içinde yapılmış normal bir itiraz hükmünde olur ve icra takibi durur. İcra mahkemesinin borçlunun mazeretinin kabul etmesi üzerine duran icra takibine devam edilebilmesi için, alacaklının normal itirazda olduğu gibi, ya genel mahkemelerde itirazın iptali davası açması ya da icra mahkemesine başvurarak itirazın kaldırılmasını talep etmesi gerekir.

dd) Ödeme emrine yapılan itirazın etkisi


Diğer yandan icra mahkemesi tarafından borçlunun mazeretinin kabulüne karar verilmeden önce, borçlunun malları haczedilmiş ise, alacaklı, icra mahkemesinin mazeretin kabulüne ilişkin kararının kendisine tefhim veya tebliğinden itibaren 7 gün içinde itirazın kaldırılması yoluna başvurmaz veya itirazın iptali davası açmaz ise konulmuş olan hacizler kalkar.

Borçlunun 7 günlük süre içinde yapmış olduğu itiraz ile icra takibi kendiliğinden durur. Duran icra takibine devam edilebilmesi için bu itirazın hükümden düşürülmesi gerekir. Alacaklının bunun için ya genel mahkemelerde itirazın iptali davası açması ya da icra mahkemesine başvurarak itirazın kaldırılmasını talep etmesi gerekir. Borçlu kısmi itirazda bulunmuşsa, itiraz ettiği kısım için icra takibi kendiliğinden durur. İtiraz etmediği kısım için ise icra takibi durmaz, devam eder. ee) İtiraz ile şikâyet arasındaki farklar •

İtiraz icra dairesine yapılırken, şikâyet icra mahkemesine yapılır.

•

İtiraz icra takibini kendiliğinden durdururken, şikâyet icra takibini kendiliğinden durdurmaz.

•

Gecikmiş itiraz vardır, ancak gecikmiş şikâyet yoktur.

•

Yalnız borçlu itirazda bulunabilirken, şikâyet yoluna hukuki menfaati bulunan herkes başvurabilir.

•

İtiraz süresi de şikâyet süresi de 7 gündür. Ancak itiraz süresi tebliğ ile, şikâyet süresi öğrenme ile işlemeye başlar.

•

Bazı durumlarda süresiz şikâyet mümkün iken, itirazın süresiz olarak yapılabilmesi mümkün değildir.

3. Ödeme Emrine İtirazın Hükümden Düşürülmesi (İtirazın Giderilmesi) Borçlu, ödeme emrine 7 gün içinde itiraz ettiğinde icra takibi kendiliğinden durur. Duran icra takibine devam edilebilmesi için borçlunun yapmış olduğu itirazın hükümden düşürülmesi gerekir. Alacaklının bunun için; •

Ya genel mahkemelerde (asliye hukuk, asliye ticaret, iş mahkemesi) itirazın iptali davası açması

•

Ya da icra mahkemesine başvurarak itirazın kaldırılmasını talep etmesi gerekir.

494

İCRA VE İFLÂS HUKUKU a) İtirazın İptali Davası aa) Davanın konusu, tarafları ve yargılama usulü İtirazın iptali davası, borçlunun yapmış olduğu itirazın iptali için alacaklı tarafından açılan bir eda (alacak) davasıdır. Bu davanın davacısı, icra takibinin alacaklısı; borçlusu ise, icra takibinin borçlusudur. Alacaklının bu davayı, borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 1 yıl içinde açması gerekir. Aksi takdirde icra takibi düşer. İtirazın iptali davası genel mahkemelerde (asliye hukuk, asliye ticaret, iş mahkemesi) açılır. İtirazın iptali davasını açan alacaklı, bu yolu bırakarak icra mahkemesinde itirazın kaldırılması yoluna başvuramaz. Ancak alacaklı, itirazın kaldırılması yolunu bırakarak, genel mahkemelerde itirazın iptali davası açabilir. Bu davada alacaklı, alacağının varlığını HMK’ya göre geçerli olan her türlü delille ispat edebilir. Bu anlamda alacaklı, senet (yazılı belge) dışında yemin, bilirkişi, tanık delillerine de başvurulabilir. Borçlu bu davada, ödeme emrine itiraz ederken bildirdiği sebeplerle bağlı değildir. Yani bildirmiş olduğu itiraz sebeplerini sonradan değiştirebilir ve genişletebilir. bb) Davanın sonucu bb1. Davanın reddi: Yargılama sonucunda mahkeme, alacaklının takip konusu yaptığı alacağının var olmadığı sonucuna varırsa davayı reddeder. Ret kararının kesinleşmesiyle de itiraz ile duran icra takibi iptal edilmiş sayılır. YEDİİKLİM YAYINCILIK

Genel mahkemenin itirazın iptali davası sonucunda vermiş olduğu bu karar, borçlunun borçlu olmadığına ilişkin maddi anlamda kesin hüküm teşkil eder. Bu nedenle davayı kaybeden alacaklı, aynı alacak için borçluya karşı yeni bir icra takibi yapamayacağı gibi alacak davası da açamaz. Davanın reddine karar veren mahkeme, alacaklıyı, kötüniyetle icra takibi yapmış ve borçlu da talep etmişse, reddolunan alacak miktarının en az %20’si kadar tazminat ödemeye mahkûm eder. bb2. Davanın kabulü: Yargılama sonucunda mahkeme, alacaklının takip konusu yaptığı alacağının var olduğu sonucuna varırsa (yani borçlunun borçlu olduğu kanısına varırsa) itirazın iptaline karar vererek borçluyu borcu ödemeye mahkûm eder. Genel mahkemenin itirazın iptali davası sonucunda vermiş olduğu bu karar, borçlunun borçlu olduğuna ilişkin maddi anlamda kesin hüküm teşkil eder. Bu nedenle davayı kaybeden borçlu menfi tespit davası, istirdat davası açamaz (bu davalar aşağıda ayrıntılı olarak ele alınacaktır). Karar ile durmuş olan icra takibine devam edilir, yani alacaklı borçlunun mallarının haczedilmesini isteyebilir. Ayrıca mahkeme, alacaklı talep etmişse, borçluyu hükmolunan alacak miktarının en az %20’si kadar inkâr tazminatı ödemeye mahkûm eder.

T

KA

DİK

!

Alacaklının tazminat ödemeye mahkûm edilebilmesi için borçluya karşı kötüniyetli olarak icra takibi yapması şart iken, borçlunun inkâr tazminatına mahkûm edilebilmesi için ödeme emrine itiraz ederken kötüniyetli olmasına gerek yoktur.

Diğer yandan borçlu, mahkeme kararının kendisine tefhim veya tebliğinden itibaren 3 gün içinde mal beyanında bulunmak zorundadır. b) İtirazın Kaldırılması Talebi İtirazın kaldırılması, borçlunun itirazının daha çabuk ve basit bir şekilde hükümden düşürülmesi için kabul edilmiş bir yoldur. Bu nedenle itirazın kaldırılması dava değildir.

495

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Alacaklının bu yola başvurabilmesi için elinde İİK. m. 68-68/a’daki belgelerden biri olmalıdır. Alacaklının elinde böyle bir belge yoksa, yani alacağı böyle bir belgeye dayanmıyorsa itirazın kaldırılması yoluna başvuramaz.

Uyarı

Elinde İİK. m. 68-68/a’daki belgelerden biri olan alacaklı itirazın kaldırılması yoluna gitmeyerek genel mahkemelerde itirazın iptali davası da açabilir.

Alacaklının, itirazın kaldırılması talebini, borçlunun ödeme emrine yaptığı itirazın kendisine tebliğinden itibaren 6 ay içinde icra mahkemesine yapması gerekir. İtirazın kaldırılması iki çeşittir: •

İtirazın kesin olarak kaldırılması (borçlu borca itiraz etmişse) ve

•

İtirazın geçici olarak kaldırılması (borçlu imzaya itiraz etmişse)

aa) İtirazın kesin olarak kaldırılması aa1. İtirazın kesin olarak kaldırılmasında usul Borçlu borca itiraz etmişse, alacaklı, 6 ay içerisinde icra mahkemesine başvurarak itirazın kesin kaldırılmasını isteyebilir. İtirazın kaldırılması talebi dilekçeyle yapılabileceği gibi sözlü olarak da yapılabilir.


Alacaklının bu yola başvurabilmesi için elinde İİK. m. 68/I’de sayılan belgelerden biri olması şarttır. İcra mahkemesinde tanık ve yemin delillerine başvurulamaz. İcra mahkemesi, itirazın kaldırılması talebini basit yargılama usulüne göre inceler. Ancak icra mahkemesi incelemesini duruşmalı olarak yapmak zorundadır, dosya üzerinden karar veremez. İtirazın kesin kaldırılmasında, önce alacaklı, alacağını m. 68/I’deki belgelerden biri ile ispat etmelidir. Alacaklı, alacağını m. 68’deki belgelerden biri ile ispat ederse, bu sefer borçlunun itirazının doğru olduğunu ispat etmesi gerekir. Borçlu, itirazın kaldırılmasında, icra dairesine yaptığı itirazında bildirdiği sebeplerle bağlıdır. Bu nedenle itirazında bildirdiği sebepleri değiştiremez ve genişletemez. Ancak borçlu, senet metninden anlaşılan itiraz sebeplerini ayrıca ileri sürebilir. aa2. İtirazın kesin olarak kaldırılmasını sağlayan belgeler (İİK. m. 68-68/a) • İmzası borçlu tarafından ikrar edilmiş (tanınmış) bir adi senet: Bir adi senedin itirazın kesin kaldırılmasını sağlayabilmesi için; belirli bir miktar para borcu ikrarını içermesi ve borç ikrarının kayıtsız ve şartsız olması gerekir. Alacaklının itirazın kaldırılması talebi ile birlikte, senedin aslını icra dairesine vermek zorundadır. Bu anlamda fotokopi veya faks senet değildir. •

İmzası noterlikçe onaylı senet: Onaylama biçimindeki bir noter senedinin, itirazın kesin kaldırılmasını sağlayabilmesi için, adi senetlerde olduğu gibi, kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarını içermesi gerekir.

•

Borçlunun resmî daireler veya memurlar huzurunda borç ikrarında bulunması (borçlunun borcunu kabul ettiği bir icra tutanağı, konkordato projesi, konkordato komiseri tarafından tutulan ve borçlunun borcunu kabul ettiğini gösteren tutanak gibi).

•

Kredi kurumlarının düzenledikleri belgeler (kredi sözleşmeleri ve bunlarla ilgili süresinde itiraz edilmeyen hesap özetleri ile ihtarnameler gibi).

•

Resmî dairelerin ve yetkili makamların yetkileri dâhilinde ve usulüne göre verdikleri belgeler (borç ödemeden aciz belgesi, kesin rehin açığı belgesi gibi),

•

İhtiyar Heyeti tarafından onaylanan belgeler.

496

İCRA VE İFLÂS HUKUKU aa3. İcra mahkemesinin kararı •

İtirazın kaldırılması talebinin reddi kararı: İcra mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, alacaklının itirazın kaldırılması talebini reddederse, alacaklı ilâmsız icra takibine devam edemez. İtiraz ile durmuş olan takip durmaya devam eder.

İcra mahkemesinin itirazın kaldırılması talebinin reddine ilişkin kararı maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmez. Bu nedenle itirazın kaldırılması talebi reddedilen alacaklı, borçlunun ödeme emrine yapmış olduğu itirazın kendisine tebliğinden itibaren 1 yıllık süre geçmemişse genel mahkemelerde itirazın iptali davası açabilir. Alacaklının bu davayı açması durumunda, dava sonuçlanana kadar icra takibi durmaya devam eder. İtirazın kaldırılması talebinin esasa ilişkin nedenlerle reddi halinde alacaklı, borçlunun talebi üzerine itiraza uğrayan alacağın en az %20’si kadar tazminata mahkûm edilir.

T

KA

DİK

İtirazın kesin kaldırılması talebi reddedilen alacaklının tazminata mahkûm edilebilmesi için icra takibini kötüniyetli olarak yapmış olmasına gerek yok iken, itirazın iptali davasını kaybeden alacaklının tazminata mahkûm edilebilmesi için borçluya karşı kötüniyetli olarak icra takibi yapmış olması gerekir.

İtirazın kaldırılması talebinin kabulü (itirazın kesin kaldırılması kararı): İcra mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, alacaklının talebini kabul ederse, borçlunun yapmış olduğu itirazın kesin olarak kaldırılmasına karar verir. Bu karar ile ödeme emri kesinleşir ve alacaklı icra takibine devam edilmesini, yani borçlunun mallarının haczini isteyebilir. YEDİİKLİM YAYINCILIK

•

!

İcra mahkemesinin itirazın kaldırılmasına ilişkin kararı maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmez. Bu nedenle itirazı kaldırılan borçlu, alacaklıya karşı genel mahkemelerde menfi tespit davası veya borcu icra dairesine ödedikten sonra istirdat davası açabilir. İtirazın kaldırılması talebinin esasa ilişkin nedenlerle kabulü halinde borçlu, alacaklının talebi üzerine takip konusu alacağın en az %20’si kadar tazminata mahkûm edilir. Diğer yandan borçlu, kararın kendisine tefhim veya tebliğinden itibaren 3 gün içinde mal beyanında bulunmak zorundadır. bb) İtirazın geçici olarak kaldırılması ve borçtan kurtulma davası bb1. İtirazın geçici olarak kaldırılmasında usul Borçlu, takibin dayanağı olan adi senet altındaki imzaya itiraz ederse, alacaklı, itirazın kesin kaldırılması yoluna başvuramaz. Bu durumda alacaklı, 6 ay içerisinde icra mahkemesine başvurarak itirazın geçici olarak kaldırılmasını isteyebilir. İtirazın geçici olarak kaldırılması talebi dilekçeyle yapılabileceği gibi sözlü olarak da yapılabilir. İcra mahkemesi, itirazın geçici kaldırılması talebini basit yargılama usulüne göre inceler. Ancak icra mahkemesi incelemesini duruşmalı olarak yapmak zorundadır, dosya üzerinden karar veremez. Alacaklının, itirazın geçici olarak kaldırılması talebi üzerine icra mahkemesi, borçlunun inkâr ettiği adi senet altındaki imzanın ona ait olup olmadığını inceler. bb2. İcra mahkemesinin kararı bb2.1. İtirazın geçici kaldırılması talebinin reddi kararı İcra mahkemesi yaptığı imza incelemesi sonucunda adi senet altındaki imzanın borçluya ait olmadığı kanısına varırsa, alacaklının itirazın geçici kaldırılması talebini reddeder. Bununla, imzaya itiraz ile durmuş olan icra takibine devam edilemeyeceğine karar verilmiş olur.

497

İCRA VE İFLÂS HUKUKU İcra mahkemesinin itirazın geçici kaldırılması talebinin reddine ilişkin kararı maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmez. Bu nedenle itirazın geçici kaldırılması talebi reddedilen alacaklı, borçlunun ödeme emrine yapmış olduğu itirazın kendisine tebliğinden itibaren 1 yıllık süre geçmemişse genel mahkemelerde itirazın iptali davası açabilir. Alacaklının bu davayı açması durumunda, dava sonuçlanana kadar icra takibi durmaya devam eder. İtirazın geçici kaldırılması talebinin reddi halinde alacaklı, borçlunun talebi üzerine takip konusu alacağın en az %20’si kadar tazminata mahkûm edilir.

AT

K DİK

!

Alacaklının tazminata mahkûm edilebilmesi için icra takibini kötüniyetli olarak yapmış olmasına gerek yoktur. Halbuki itirazın kaldırılması talebi reddolunan alacaklının tazminata mahkum edilebilmesi için, icra takibini kötüniyetle yap- mış olması gerekir.

bb2.2. İtirazın geçici kaldırılması talebinin kabulü (itirazın geçici olarak kaldırılması kararı) İcra mahkemesi yaptığı imza incelemesi sonucunda adi senet altındaki imzanın borçluya ait olduğu kanısına varırsa, borçlunun yapmış olduğu itirazın geçici olarak kaldırılmasına karar verir. İcra mahkemesinin itirazın geçici kaldırılmasına ilişkin kararı maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmez. Bu nedenle itirazı geçici olarak kaldırılan borçlu, alacaklıya karşı genel mahkemelerde menfi tespit davası veya borcu icra dairesine ödedikten sonra istirdat davası ya da aşağıda inceleyeceğimiz borçtan kurtulma davasını açabilir. İcra mahkemesinin itirazın geçici olarak kaldırılması kararının doğurduğu sonuçlar şunlardır: İcra mahkemesi, borçluyu, takip konusu alacağın %10’u oranında para cezasına ve alacaklı talep etmişse takip konusu alacağın ez az %20’si kadar tazminatına mahkûm eder.

•

Borçlu, mahkeme kararının kendisine tefhim veya tebliğinden itibaren 3 gün içinde mal beyanında bulunmak zorunda kalır.

•

İtirazın geçici kaldırılması üzerine alacaklı kesin haciz isteyemez, ancak geçici haciz isteyebilir.

AT

K DİK

!


•

İcra mahkemesi borçlunun itirazını kesin olarak kaldırdığında alacaklı kesin haciz isteyebilir. Halbuki itirazın geçici olarak kaldırılmasında alacaklı ancak geçici haciz isteyebilir.

Kesin hacizde, alacaklı haczedilen malların satışını isteyebilirken, geçici olarak haczedilen malların satışını isteyemez. •

Borçlu, itirazın geçici kaldırılması kararının kendisine tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde BORÇTAN KURTULMA DAVASI açabilir. Borçluya, borçtan kurtulma davası açması için tanınmış olan bu 7 günlük süre içinde alacaklı sadece geçici haciz talebinde bulunabilir. Geçici olarak haczedilen malların satışı istenemez.

Borçtan kurtulma davasının davacısı icra takibinin borçlusu, davalısı ise icra takibinin alacaklısıdır. Bu dava, alacaklının yerleşim yerindeki ya da icra takibinin yapıldığı yerdeki asliye hukuk veya asliye ticaret mahkemesinde açılır. Borçtan kurtulma davası hukuki niteliği bakımından bir menfi tespit davasıdır. Çünkü borçlu bu davayı borçlu olmadığının tespiti için açar.

Uyarı

Borçtan kurtulma davasında önce alacaklının alacağın varlığını ispat etmesi gerekir. Alacaklının alacağın varlığını ispat etmesi durumunda, borçlu, borçlu olmadığını ispat etmek zorunda kalır. Görüldüğü gibi bu davada ispat yükü alacaklıdadır.

498

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Bu davada alacaklı, alacağının varlığını HMK’ya göre geçerli olan her türlü delille ispat edebilir. Bu anlamda alacaklı, senet (yazılı belge) dışında yemin, bilirkişi, tanık delillerine de başvurulabilir. Borçlu bu davada, ödeme emrine itiraz ederken bildirdiği sebeplerle bağlı değildir. Yani bildirmiş olduğu itiraz sebeplerini sonradan değiştirebilir ve genişletebilir. Borçtan kurtulma davasının dinlenebilmesi için borçlunun, ilk duruşma gününe kadar alacağın %15’i oranında teminat göstermesi zorunludur. Borçtan kurtulma davasının özel şartı olarak kabul edilmiş olan bu teminatın gösterilmemesi halinde dava reddolunur. Borçlunun, borçtan kurtulma davasını açıp açmamasına göre değişik durumlar ortaya çıkmaktadır. Şimdi bu durumları inceleyelim: •

Borçlu 7 gün içinde borçtan kurtulma davası açmazsa, itirazın geçici kaldırılması kararı, kesin kaldırmaya dönüşür. Alacaklının talebi üzerine daha önceden borçlunun malları üzerine geçici haciz konulmuş ise, bu haciz, kesin hacze dönüşür ve alacaklı hacizli malların satışını isteyebilir.

•

Borçlu 7 gün içinde borçtan kurtulma davası açarsa, borçlunun itirazı ile durmuş olan icra takibi davanın sonuna kadar durmaya devam eder. Ayrıca, alacaklının talebi üzerine borçlunun malları üzerine daha önceden konulmuş olan geçici hacizlerin kesin hacze dönüşmesi de dava sonuna kadar engellenmiş olur.

AT

K DİK

!


 Dava sonunda borçlu davayı kazanırsa, takibe konu alacağın borçlusu olmadığı kesin olarak tespit edilmiş olur ve icra takibi hükümsüz kalır. Genel mahkemenin borçtan kurtulma davası sonucunda vermiş olduğu bu karar, borçlunun borçlu olmadığına ilişkin maddi anlamda kesin hüküm teşkil eder. Bu nedenle davayı kaybeden alacaklı, aynı alacak için borçluya karşı yeni bir icra takibi yapamayacağı gibi alacak davası da açamaz. Mahkeme ayrıca, borçlu talep etmişse, alacaklıyı dava olunan meblağın en az %20’si kadar tazminata mahkûm eder. Borçtan kurtulma davasını kaybeden alacaklının tazminata mahkûm edilebilmesi için icra takibini kötüniyetli olarak yapmış olmasına gerek yoktur.

 Dava sonunda borçlu davayı kaybederse, takibe konu alacağın borçlusu olduğu kesin olarak tespit edilmiş olur ve alacaklı icra takibine devam edilmesini, yani borçlunun mallarının haczedilmesini isteyebilir. Borçtan kurtulma davasının reddi ile icra mahkemesinin vermiş olduğu itirazın geçici kaldırılması kararı kesin kaldırma kararına dönüşür. Alacaklının talebi üzerine borçlunun malları üzerine daha önceden konulmuş olan geçici hacizler kesin hacze dönüşür ve alacaklı hacizli malların satışını isteyebilir. Mahkeme ayrıca, alacaklının talebi varsa, borçluyu, alacak tutarının en az %20’si kadar tazminata mahkûm eder. c) İtirazın İptali Davası İle İtirazın Kesin Kaldırılması Talebinin Karşılaştırılması •

İtirazın iptali davası asliye hukuk veya asliye ticaret mahkemesinde (genel mahkemelerde) açılırken, itirazın kaldırılması talebi icra mahkemesine yapılır.

•

İtirazın iptali davası 1 yıl içinde açılabilirken, itirazın kaldırılması talebinin 6 ay içinde yapılması gerekir.

İtirazın iptali davasında alacaklı, alacağını varlığını HMK’ya göre geçerli olan her türlü delille ispat edebilirken, itirazın kaldırılmasında alacağını yalnız İİK. m. 68-68/a’daki belgelerle ispat edebilir. • İtirazın iptali davasında borçlu, icra dairesine yaptığı itirazında bildirdiği sebeplerle bağlı değildir. Oysa icra mahkemesinde itirazın kaldırılması sırasında bağlıdır. • İtirazın iptali davası sonucunda verilen karar maddi anlamda kesin hüküm teşkil ettiğinden, davayı kaybeden taraf başka dava açamaz. Oysa itirazın kaldırılması talebi reddedilen alacaklı 1 yıllık süre geçmemişse genel mahkemelerde itirazın iptali davası açabilir. Aynı şekilde itirazı kaldırılan borçlu da genel mahkemelerde menfi tespit davası, borcu icra dairesine ödemişse istirdat davası açabilir. •

499

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. İcra Takibinin İptali, Taliki (Ertelenmesi) ve Geri Bırakılması a) İtfa Sebebiyle Takibin İptali Borçlu, takibin kesinleşmesinden sonra borcun ve ferîlerinin icra dairesi dışında itfa edildiğini (ödeme, ibra, takas gibi) noterden onaylı veya imzası ikrar edilmiş bir belge ile ispat ederse, itfa sebebiyle takibin iptalini icra mahkemesinden isteyebilir. İcra mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, borcun, icra takibinin kesinleşmesinden sonraki bir dönemde itfa edildiği kanısına varırsa, icra takibinin iptaline karar verir. Bununla takip durur; kararın kesinleşmesi ile o ana kadar yapılmış bütün takip işlemleri iptal edilir. Örneğin konulmuş hacizler kalkar, hacizli mallar satılmışsa bedeli borçluya ödenir. Takibin iptali talebi paraların paylaştırılması aşamasına kadar yapılabilir. Paralar paylaştırıldıktan sonra ancak istirdat davası açılabilir. b) İcra Takibinin Ertelenmesi Borçlu, takibin kesinleşmesinden sonra, alacaklısının borcu ödemek için kendisine bir süre verdiğini bildirerek takibin talikini (ertelenmesini) icra mahkemesinden isteyebilir. İcra mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, alacaklının borçluya bir süre verdiği kanısına varırsa, icra takibinin ertelenmesine karar verir. Kararda, takibin ne kadar süre için ertelendiği bildirilir. c) Zamanaşımı Nedeniyle İcranın Geri Bırakılması

5. Menfi Tespit Davası


Borçlu, icra takibinin kesinleşmesinden sonra, alacağın zamanaşımına uğradığını bildirerek icranın geri bırakılmasını isteyebilir.

a) Davanın Tarafları, Açılması ve Yargılama Usulü Borçlunun, alacaklının kendisinden talep ettiği alacaktan dolayı ona karşı borçlu olmadığının tespiti için genel mahkemelerde açtığı davaya menfi tespit davası denir. Menfi tespit davası, borçlu tarafından alacaklıya karşı açılır. Yetkili mahkeme, borçlunun seçimine göre, icra takibinin yapıldığı yer mahkemesi veya alacaklının yerleşim yeri mahkemesidir. Görevli mahkeme ise, asliye hukuk veya asliye ticaret mahkemesidir. Bu davada ispat yükü, kural olarak davalı alacaklıya düşer. Alacaklı, alacağının varlığını HMK’ya göre geçerli olan her türlü delille ispat edebilir. b) Menfi Tespit Davasının Türleri aa) İcra takibinden önce açılan menfi tespit davası Borçlu, kendisine karşı başlatılmış bir icra takibi yok iken, borçlu olmadığının tespiti için menfi tespit davası açabilir. Borçlunun, henüz kendisine bir icra takibi yapılmamışken menfi tespit davası açabilmesi için, borçlu olmadığının hemen tespitinde korunmaya değer bir hukuki yararının bulunması gerekir. EK

A, B’ye protesto çekerek senet dolayısıyla kendisine 5.000 TL borcunun bulunduğunu, borcunu ödemediği takdirde icra takibi yapacağını ihtar etmişse, B, senet dolayısıyla A’ya borcunun bulunmadığını düşünüyorsa menfi tespit davası açabilir.

ÖRN

Borçlu, menfi tespit davası açtıktan sonra, alacaklı dava konusu alacak için icra takibi yapabilir. Daha önceden açılmış olan menfi tespit davası, sonradan yapılan bu icra takibini kendiliğinden durdurmaz. Yani menfi tespit davasının açılmış olması, aynı alacaktan dolayı alacaklının borçluya karşı icra takibi yapmasını engellemez veya icra takibini kendiliğinden durdurmaz.

500

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Ancak mahkeme, talep üzerine alacağın %15’inden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat karşılığında, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir. bb) İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davası Borçlu, kendisine karşı icra takibi yapıldıktan sonra da alacaklıya karşı menfi tespit davası açabilir. Bu dava da başlamış olan icra takibini durdurmaz. İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davalarında ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez. Ancak mahkeme, borçlunun göstereceği (alacağın %15’inden aşağı olmamak üzere) teminat karşılığında, icra veznesine girmiş olan paranın alacaklıya ödenmemesi için ihtiyati tedbir kararı verebilir. Yani icra takibinden sonra açılan menfi tespit davalarında ihtiyati tedbir kararı, genel haciz yolunun beşinci safhası olan “paraların paylaştırılması safhası” için verilebilir.

AT

!

Halbuki icra takibinden önce açılan menfi tespit davalarında, icra takibinin daha önceki aşamalarında da ihtiyati tedbir yoluyla takibin durdurulmasına karar verilebilir. Örneğin ihtiyati tedbir kararı verilerek menfi tespit davası sonuçlanıncaya kadar haciz yapılamasının önüne geçilebilir.

K DİK

c) Menfi Tespit Davasının Sonuçları aa) Davayı alacaklının kazanması YEDİİKLİM YAYINCILIK

Menfi tespit davası alacaklı lehine sonuçlanırsa, dava konusu alacağın var olduğu kesin olarak tespit edilmiş olur. Eğer ihtiyati tedbir yolu ile icra takibi durdurulmuş ise tedbir kalkar ve alacaklı icra takibine devam eder. Aynı şekilde icra veznesine girmiş olan paranın alacaklıya ödenmemesi için verilen ihtiyati tedbir kararı da kalkar. Mahkeme ayrıca, alacaklının talebi olmasa da borçluyu alacağın en az %20’si kadar tazminata mahkûm eder.

T

KA

DİK

!

Menfi tespit davasında mahkeme, borçluyu tazminat ödemeye kendiliğinden mahkûm eder. Halbuki itirazın iptali ve borçtan kurtulma davaları ile itirazın kaldırılmasında mahkeme, tazminata talep üzerine hükmedebiliyordu.

Genel mahkemenin menfi tespit davası sonucunda vermiş olduğu bu karar, borçlunun borçlu olduğuna ilişkin maddi anlamda kesin hüküm teşkil eder. Bu nedenle davayı kaybeden borçlu, söz konusu alacak için alacaklıya karşı menfi tespit davası, istirdat davası ya da borçtan kurtulma davası açamaz. bb) Davayı borçlunun kazanması Menfi tespit davası borçlu lehine sonuçlanırsa, dava konusu alacağın var olmadığı kesin olarak tespit edilmiş olur. Karar ile icra takibi derhal durur ve hükmün kesinleşmesi ile de iptal edilir. Borçlunun malları üzerine konulmuş olan hacizler kalkar, mallar satılmışsa, satış bedeli borçluya verilir. Mahkeme ayrıca, borçlu talep etmişse ve alacaklı da kötü niyetliyse alacaklıyı, alacağın en az %20’si kadar tazminata mahkûm eder.

AT

K DİK

!

İcra takibinden önce açılan menfi tespit davalarında borçlu lehine tazminata hükmedilemez. Halbuki icra takibinden sonra açılan menfi tespit davalarında koşulları gerçekleşmişse mahkeme tazminata hükmediliyordu.

501

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 6. İstirdat Davası a) Davanın Tarafları, Açılması ve Yargılama Usulü Kendisine gönderilen ödeme emrine itiraz etmeyen ya da itiraz edip de itirazı icra mahkemesince kaldırılan bir borçlunun, gerçekten borçlu olmadığı halde cebrî icra tehdidi altında ödemek zorunda kaldığı paranın kendisine geri verilmesi için açtığı davaya istirdat davası denir. Bu dava, sonuçlanmış icra takibinin borçlusu tarafından alacaklıya karşı açılır. İstirdat davası, davacı borçlunun seçimine göre takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer ya da davalının yerleşim yeri asliye hukuk (ya da asliye ticaret) mahkemesinde açılır. Davanın, paranın icra dairesine tamamen ödendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde açılması zorunludur. Bu süre hak düşürücü süredir ve bu nedenle de mahkemece kendiliğinden gözetilir. İİK. m. 72/VII,c.2’ye göre, istirdat davasında ispat yükü, davacı durumundaki borçluya düşer. Ancak Yargıtay ispat yükünün davalı alacaklıda olduğu görüşündedir.

T

KA

DİK

!

Menfi tespit davasının aksine istirdat davasında davacı ya da davalı lehine tazminata hükmedilemez.

b) İstirdat Davasının Şartları aa) Davanın takip hukuku bakımından şartları İstirdat davasının açılabilmesi için; Borçlunun, kendisine geri veri verilmesini istediği parayı icra takibi sırasında ödemiş olması ve

•

Bu ödemeyi icra takibinin kesinleşmesi sonucunda cebrî icra tehdidi altında yapmış olması gerekir.

Uyarı


•

Borçlu, ödeme emrine 7 gün içinde itiraz edip takibi durduracağı yerde borcu ödemişse, istirdat davası açamaz, ancak sebepsiz zenginleşme davası açabilir. Çünkü, borçlunun bu durumda yaptığı ödeme cebrî icra tehdidi altında yapılmış bir ödeme değildir.

bb) Davanın maddi hukuk bakımından şartları İstirdat davasının borçlar hukuku bakımından şartı ise, borçlunun, aslında borçlu olmadığı bir parayı ödemiş olmasıdır.

Uyarı

Zamanaşımına uğramış bir borcu cebrî icra tehdidi altında ödemek zorunda kalan bir borçlu, ödemiş olduğu bu paranın geri verilmesi için istirdat davası açamaz. Çünkü zamanaşımına uğramış bir borç eksik borçtur. Borçlu tarafından ifa edilmesi halinde ifa geçerlidir, iadesi istenemez.

c) İstirdat Davası Açılamayacak Haller Genel haciz yolunda borçlu, ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içinde itiraz ederek takibi durdurabilir. Ancak borçlu, itiraz edip takibi durduracağı yerde itiraz süresi içinde borcu öderse, yapmış olduğu bu ödeme cebrî icra tehdidi altında yapılmadığından istirdat davası açamayacaktır. Diğer yandan, borçlunun süresi içinde yapmış olduğu imzaya itirazının, alacaklının talebi üzerine icra mahkemesi tarafından geçici olarak kaldırılması üzerine 7 gün içinde borçtan kurtulma davası açan, ancak davayı kaybeden borçlu, ödemek zorunda kalacağı paranın kendisine geri verilmesi için istirdat davası açamaz.

502

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Aynı şekilde, alacaklının açtığı itirazın iptali ve kendisinin açtığı menfi tespit davasını kaybetmesi nedeniyle cebrî icra tehdidi altında borcu ödemek zorunda kalan bir borçlu da istirdat davası açamaz. Çünkü söz konusu davalar genel mahkemelerde (asliye hukuk veya asliye ticaret mahkemelerinde) görülür ve bu mahkemelerin dava neticesinde verdiği kararlar borçlunun borçlu olduğuna ilişkin maddi anlamda kesin hüküm teşkil eder. Kısaca borçlu; •

Menfi tespit,

•

İtirazın iptali ve

•

Borçtan kurtulma davasını kaybetmişse ve

•

Ödeme emrine 7 gün içinde itiraz etmek yerine, bu süre içinde borcu ödemişse istirdat davası açamaz.

7. Mal Beyanı a) Beyanın İçeriği

b) Mal Beyanında Bulunma Süresi


Mal beyanı, borçlunun gerek kendisinde ve gerek üçüncü kişilerde bulunan mal, alacak ve haklarında borcuna yetecek miktarın tür, içerik ve niteliklerini, her türlü kazanç ve gelirlerini, yaşayış tarzına göre geçim kaynaklarını ve buna nazaran borcunu ne suretle ödeyebileceğini yazı ile veya sözlü olarak icra dairesine bildirmesidir.

Borçlu 7 günlük itiraz süresi içinde ödeme emrine itiraz etmeyi düşünmüyorsa, aynı 7 günlük süre içinde mal beyanında bulunmak zorundadır. Borçlu ödeme emrine 7 gün içinde itiraz ederek takibi durdurursa, itirazı hükümden düşürülünceye kadar mal beyanında bulunmak zorunda değildir. Bu durumda alacaklı tarafından itirazın iptali davası açılması veya itirazın kaldırılması yoluna başvurulması üzerine borçlunun itirazı iptal edilir veya kaldırılırsa, borçlu, bu kararların tefhim ya da tebliği tarihinden itibaren 3 gün içinde mal beyanında bulunmak zorundadır. c) Süresi İçinde Mal Beyanında Bulunmamanın Yaptırımı Süresi içinde mal beyanında bulunmayan borçlu, alacaklının talebi üzerine beyanda bulununcaya kadar icra mahkemesi hâkimi tarafından bir defaya mahsus olmak üzere hapisle tazyik olunur. Ancak bu hapis 3 ayı geçemez. d) Gerçeğe Aykırı Mal Beyanında Bulunmanın Yaptırımı Gerçeğe aykırı mal beyanında bulunan kimse, alacaklının şikâyeti üzerine, 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

C) HACİZ (Üçüncü Safha) 1. Haciz Talebi Ödeme emrinin kesinleşmesinden sonra icra takibine kendiliğinden devam edilemez. Bunun için alacaklının haciz talebinde bulunması gerekir. Haciz talebi alacaklı tarafından yazılı (dilekçe ile) ya da sözlü olarak icra dairesine yapılır.

AT

K DİK

!

Oysa icra dairesi tamamlama haczini kendiliğinden yapabilir.

503

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Alacaklının haciz isteme hakkı, ödeme emrinin borçluya tebliği tarihinden itibaren 1 yıl geçmekle düşer. Alacaklı 1 yıllık süre içinde haciz talebinde bulunmazsa dosya işlemden kaldırılır.

Uyarı

Haciz talebinin kanuni süresi içinde yapılmaması, icra takibinin düşmesine yol açmaz. Bu durumda sadece dosya işlemden kaldırılır.

Dosya işlemden kaldırıldıktan sonra alacaklının yeniden haciz isteyebilmesi için yenileme talebinde bulunması gerekir. Yenileme talebi borçluya tebliğ edilir, ancak borçluya yeni bir ödeme emri gönderilmez. Yenileme talebi üzerine alacaklıdan yeniden harç alınır, ancak bu harç borçluya yükletilemez.

2. Haczin Yapılması Alacaklının haciz talebinde bulunacağı yer, icra takibini yaptığı icra dairesidir. Yani haciz yapmaya yetkili icra dairesi, icra takibinin yapıldığı icra dairesidir. Yalnız, takibin yapıldığı icra dairesi ancak kendi yetki alanı içinde bulunan malları haczedebilir. Haczedilecek mallar yetkili olduğu bölgenin dışında ise, haciz talebini alan icra dairesi, haczin yapılmasını, malların bulunduğu yerin icra dairesine yazar; yani o yer icra dairesini istinabe eder. Diğer yandan takibin yapıldığı icra dairesi, resmî sicile kayıtlı malların (otomobil, gemi, taşınmaz gibi) haczini, sicildeki kaydına işletilmek suretiyle doğrudan kendisi de yapabilir. İcra dairesi, alacaklının haciz talebi üzerine, borçlunun taşınır, taşınmaz malları ile alacak ve haklaYEDİİKLİM YAYINCILIK

rından, alacaklının alacağına (faiz ve giderler dâhil) yetecek kadarına haciz koyar. İcra dairesi haciz talebinden itibaren 3 gün içinde hacze başlamalıdır. Ancak bu süre, kesin bir süre olmadığından, 3 gün geçtikten sonra yapılan hacizler de geçerlidir. Borçluya hacze gelineceği hakkında önceden bir tebligat yapılması şart değildir. Borçlu haciz sırasında malın olduğu yerde bulunmaz ve hemen bulundurulması da mümkün olmazsa, haciz borçlunun yokluğunda yapılır.

Borçlu, haczi yapan müdürün isteği halinde kilitli yerleri ve dolapları açmak ve mallarını göstermek zorundadır. Bu yerler gerektiğinde icra müdürü tarafından zorla açtırılır. Haczi yapan müdür, borçlunun üzerinde para, kıymetli evrak, altın veya gümüş ve diğer kıymetli şeyleri sakladığını anlar ve borçlu bunları vermekten kaçınırsa, borçluya karşı kuvvet kullanabilir. Haczi yapan müdür, haczedeceği malı kendisi görüp inceler ve o malın haczedilip haczedilemeyeceğine karar verir. İcra müdürü, haczine karar verdiği her malın değerini takdir eder ve bunu haciz tutanağına yazar. Bunun için, gerektiğinde bilirkişiye de başvurulabilir. İcra müdürü borçlunun haczedilebileceği herhangi bir malını bulamazsa veya haczettiği mallar alacağı ve takip giderlerini karşılamıyorsa, bu durumlar da haciz tutanağına yazılır. Borçlunun haczedilebilecek hiç bir malını bulunamadığını belirten haciz tutanağı, borç ödemeden kesin aciz belgesi hükmündedir. Haczedilen malların alacağı ve takip giderlerini tamamen karşılamadığını tespit eden haciz tutanağı ise geçici aciz belgesi hükmündedir.

3. Hacizde Tertip (Sıra) Haczi koyan memur borçlu ile alacaklının menfaatlerini mümkün olduğu kadar bağdaştırmakla yükümlüdür. Bu nedenle icra müdürünün ilk önce borçlunun çekişmesiz mallarını haczetmesi gerekir. Çekişmesiz mallardan da önce taşınırlar daha sonrada taşınmazlar haczedilir. Borçlunun çekişmesiz mallarının alacağı karşılamaya yetmemesi durumunda ise çekişmeli malları haczedilir. Ancak çekişmeli mallar haczedilirken, üçüncü kişilerin bu mallar üzerindeki iddialarının haciz tutanağına yazılması gerekir.

504

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Haczin Konusu a) Taşınır (Menkul) Malların Haczi İcra dairesi taşınır malları mahallinde (yerinde) haczeder ve haczettiği malları kıymetleri ile birlikte haciz tutanağına geçirir. İcra dairesi, haczettiği taşınır malları ya bizzat kendisi muhafaza altına alır ya da bir yediemine teslim eder veyahut da istenildiği zaman verilmek şartı ile geçici olarak borçlu veya üçüncü bir kişinin elinde bırakır. Haczedilen şey para, hamiline ait senet, poliçe ve diğer cirosu mümkün senetler ile altın, gümüş, kıymetli evrak ve diğer kıymetli şeylerden ise, icra dairesi bunları bizzat muhafaza altına alır. Aksi takdirde bu kıymetli şeyler haczedilmiş sayılmaz. Diğer taşınır mallar ise, masrafı peşinen alacaklıdan alınarak muhafaza altına alınır. Mal üçüncü kişinin elinde iken muhafaza yapılamaz. Alacaklı muvafakat ederse, istenildiği zaman verilmek şartıyla, geçici olarak borçluya veya üçüncü bir kişiye (yediemine) bırakılabilir. Eğer mal üçüncü kişinin elinde iken haczedilmişse, bu üçüncü kişinin kabulü ile kendisine yediemin olarak bırakılır. Sicili kayıtlı taşınırların haczinde (otomobil gibi), menkul, icra dairesinin yetkisi dışında bir sicile kayıtlıysa, icra dairesi doğrudan haczi (kayden haczi) sicil amirliğine bildirerek haczi tamamlar. İcra dairesi, üçüncü bir kişiye rehnedilmiş olan borçluya ait malları da (eğer bu malların rehin bedelinden fazla bir fiyatla satılacağı umuluyorsa) muhafaza altına alabilir. b) Taşınmaz (Gayrimenkul) Malların Haczi YEDİİKLİM YAYINCILIK

Taşınmazların haczi de mahallinde (yerinde) yapılır ve haciz tutanağı düzenlenir. Haciz tutanağına taşınmazın türü, mahiyeti, sınırları ve lüzumlu vasıfları yazılır. İcra dairesi ayrıca, taşınmazın haczedildiğini haczin ne miktar meblağ için yapıldığını ve alacaklının adı ile tebliğe yarar adresini, sicile kaydedilmek üzere tapu siciline bildirilir. Haciz, tapu siciline temlik hakkının kısıtlanması olarak şerh verilir. Tapu siciline kayıtlı taşınmazların haczi, takibin yapıldığı icra dairesince, kaydına işletilmek suretiyle doğrudan da yapılabilir. Bir taşınmazın haczi, hasılat ve menfaatlerine de şamildir. Haciz taşınmaz kendilerine rehnedilmiş olan alacaklıların haklarına halel getirmez. İcra dairesi, taşınmaz kendilerine rehnedilmiş olan alacaklılarla kiracılara hacizden haber verir. Daire, taşınmazın idare ve işletmesi ile eklentinin korunması için gerekli tedbirleri alır. Bu nedenle icra dairesi, eğer taşınmazda kiracı varsa bu kiracıya, işleyecek kiraları icra dairesine ödemesini emreder. Zarar görme ihtimali bulunan eklenti, rehin alacaklısının talebi üzerine, işletmenin faaliyetine engel olmayacak şekilde muhafaza altına alınır. Taşınmaz rehni ipotek akit tablosundaki eklenti (örneğin, fabrikadaki makineler gibi) taşınmazdan ayrı olarak haczedilemez. c) Şirket Payı Haczi • Anonim şirketlerde: Elinde anonim şirkete ait pay senedi bulunan bir borçlunun, elindeki bu pay senedi taşınır malların haczine ilişkin hükümlerine göre haczedilir. Anonim şirketlerde paylar için pay senedi çıkarılmamışsa, borçlunun şirketteki payı icra dairesi tarafından şirkete tebliğ olunarak haczedilir. Bu haczin şirket pay defterine işlenmesi zorunludur; ancak haciz, şirket pay defterine işlenmemiş olsa bile şirkete tebliğ tarihinde yapılmış sayılır. Haciz, icra dairesi tarafından tescil edilmek üzere Ticaret Siciline bildirilir. Bu durumda haczedilen payların devri, alacaklının haklarını ihlâl ettiği oranda batıldır. •

Kollektif ve komandit şirketlerde: Ortağın kişisel alacaklısı, ortağın şirketteki kâr payını haczettirebilir. Alacaklı, bu kâr payından alacağını alamazsa, şirketin feshini isteyerek tasfiye sonucunda borçlu ortağa düşecek paya haciz koydurabilir.

505


Limited şirkette: Ortağın kişisel alacaklısı, ortağın şirketteki kâr payından başka, ortağın şirketteki payını da haczettirebilir.

•

Adi şirkette: Adi şirkette sözleşmeyle aksi kararlaştırılmamışsa sermaye olarak konulan mallar üzerinde ortaklar elbirliği şeklinde maliktirler. Bu nedenle ortakların payları üzerinde, alacaklılarının haciz yolu ile doğrudan doğruya alacaklarını tahsil edebilme hak ve yetkisi yoktur. Ortakların alacaklıları ancak şirketin tasfiyesini ve bu tasfiye sonucunda borçlu ortağa düşecek payın kendilerine verilmesini talep edebilirler.

Diğer yandan ortağın alacaklısı bu yolu tercih etmeyip, ortağa yılsonunda düşecek olan kâr pa- yına da haciz koydurabilir.

d) Yetişmemiş Mahsullerin Haczi Yetişmemiş her çeşit mahsul, yetişme zamanlarından en erken 2 ay önce haczedilebilir. e) Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Alacaklarının Haczi Alacaklı, borçluya ait taşınır ve taşınmaz mallarının dışında, üçüncü kişilerden olan alacaklarını da haczettirebilir. ÖRN

EK

Borçlunun bankadaki parası, üçüncü kişiye vermiş olduğu ödünç para, satmış olduğu bir malın bedeli, kiraladığı evin kirası vb. alacaklar, borçlunun üçüncü kişilerden olan alacaklarıdır. YEDİİKLİM YAYINCILIK

İcra dairesi, alacaklının talebi ile borçlunun üçüncü kişide bulunan bir alacağını (örneğin bankadaki parasını) haczeder ve bu hususu haciz tutanağına yazar. İcra dairesi bundan sonra üçüncü kişiye, borçlunun kendisinden olan alacağına (bankadaki parasına) haciz konulduğunu, borcunu ancak icra dairesine ödeyebileceğini ve borçluya yapılan ödemenin geçerli olmadığını bildirir. Buna birinci haciz ihbarnamesi denir. Ayrıca üçüncü kişiye, eğer böyle bir borcu bulunmuyorsa 7 gün içinde icra dairesine itiraz edebileceği, eğer itiraz etmezse o alacağın kendisinin zimmetinde sayılacağı bildirilir. Bu durumda iki ihtimal ile karşılaşılır:

aa) Üçüncü kişi birinci haciz ihbarnamesine 7 gün içinde itiraz ederse: Bu durumda borç üçüncü kişinin zimmetinde sayılmaz. Yani üçüncü kişi kendisinden istenen parayı ödemekten kurtulur. Ancak alacaklı, üçüncü kişinin (bankanın) gerçeğe aykırı olarak itirazda bulunduğunu düşünüyorsa, üçüncü kişiye karşı icra mahkemesinde ceza davası açabilir. Alacaklı bu dava ile üçüncü kişinin hapisle cezalandırılmasını ve tazminata mahkûm edilmesini ister. bb) Üçüncü kişi birinci haciz ihbarnamesine 7 gün içinde itiraz etmezse: Bu durumda söz konusu borç üçüncü kişinin zimmetinde sayılır ve kendisine ikinci haciz ihbarnamesi gönderilir. İkinci haciz ihbarnamesi ile üçüncü kişiye; birinci haciz ihbarnamesine süresinde itiraz etmediği, bu nedenle de borcun zimmetinde sayıldığı bildirilir. Bu ihbarnamede ayrıca, üçüncü kişinin ihbarnamenin kendisine tebliğinden itibaren icra dairesine 7 gün içinde itirazda bulunması, itirazda bulunmadığı takdirde zimmetinde sayılan borcu icra dairesine ödemesi istenir. Bu durumda da iki ihtimal ile karşılaşılır: bb1. Üçüncü kişi ikinci haciz ihbarnamesine 7 gün içinde itiraz ederse: Bu durumda üçüncü kişi zimmetinde sayılan borcu ödemekten kurtulur. Ancak alacaklı, üçüncü kişinin (bankanın) gerçeğe aykırı olarak itirazda bulunduğunu düşünüyorsa, üçüncü kişiye karşı icra mahkemesinde ceza davası açabilir. Alacaklı bu dava ile üçüncü kişinin hapisle cezalandırılmasını ve tazminata mahkûm edilmesini ister.

506

İCRA VE İFLÂS HUKUKU bb2. Üçüncü kişi ikinci haciz ihbarnamesine 7 gün içinde itiraz etmezse: İkinci haciz ihbarnamesine süresi içinde itiraz etmeyen ve zimmetinde sayılan borcu icra dairesine ödemeyen üçüncü kişiye, üçüncü haciz ihbarnamesi (son bildirim) gönderilir. Bununla üçüncü kişiye zimmetinde sayılan borcu 15 gün içinde icra dairesine ödemesi veya bu süre içinde menfi tespit davası açması, aksi takdirde zimmetinde sayılan borcu ödemeye zorlanacağı bildirilir. Bu durumda da yine iki ihtimal ile karşılaşılır: Üçüncü kişi 15 gün içinde menfi tespit davası açarsa: Üçüncü kişi, son bildirimin kendisine tebliği tarihinden itibaren 15 gün içinde, icra takibinin yapıldığı veya yerleşim yerinin bulunduğu yer asliye hukuk (veya ticaret) mahkemesinde menfi tespit davası açar ve davayı açtığına dair belgeyi bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 20 gün içinde ilgili icra dairesine teslim ederse, icra dairesi cebrî icra işlemlerini menfi tespit davası sonunda verilecek kararın kesinleşmesine kadar durdurur. Bu davada üçüncü kişi, takip borçlusuna borçlu olmadığını ispat etmek zorundadır.

•

Üçüncü kişi açtığı menfi tespit davasını kaybederse, mahkeme, üçüncü kişiyi dava konusu alacağın en az %20’si kadar tazminata mahkûm eder.

•

Üçüncü kişi menfi tespit davasını kazanırsa, zimmetinde sayılan borcu ödemekten kurtulur. Bu durumda üçüncü kişi lehine tazminata hükmedilemez. Çünkü üçüncü kişi, birinci ve ikinci haciz ihbarnamelerine itiraz etmeyerek davanın açılmasına kendisi sebep olmuştur.

•

Üçüncü kişi 15 gün içinde menfi tespit davası açmazsa: Bu durumda borcun üçüncü kişinin zimmetinde olduğu kesinleşir. Üçüncü kişi artık zimmetinde sayıldığı kesinleşen bu borcu icra dairesine ödemek zorundadır. Aksi takdirde icra dairesi alacaklının talebi üzerine, üçüncü kişinin borca yetecek kadar malını haczeder, satar ve elde edilen para ile alacaklının alacağını öder.

5. Haczedilemeyen Mal ve Haklar a) Tamamı Haczedilemeyen Mal ve Haklar


•

aa) Maddi hukuka göre başkasına devri yasak olan mal ve haklar •

Manevi tazminat talepleri,

•

Ana ve babanın çocuk malları üzerindeki intifa hakları,

•

Yalnız kişiye bağlı haklar,

•

Ölünceye kadar bakma alacaklısının hakkı,

•

İlama bağlı nafaka alacakları ve

•

Kişiye bağlı irtifak haklarının (intifa ve oturma hakları gibi) tamamı haczedilemez.

bb) İİK. m. 82’ye göre tamamı haczedilemeyen mal ve haklar •

Devlet malları: Devlete karşı icra takibi yapılabilir ama devlet malları haczedilemez.

•

Ekonomik faaliyeti, sermayeden çok bedenî çalışmasına dayanan borçlunun, mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya (önlük, tulum, şapka vb.) haczedilemez.

•

Para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika veya süs eşyası gibi kıymetli şeyler hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu eşya; aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri haczedilemez.

•

Borçlu çiftçi ise, kendisinin ve ailesinin geçimi için zorunlu arazi ve çift hayvanları ve nakil vasıtaları ve diğer eklentisi ve tarım aletleri haczedilemez.

•

Borçlu bir sanat ve meslek sahibi ise, meslek ve sanatı için gerekli olan aletleri ve kitapları haczedilemez.

507


Borçlu ve ailesinin idaresi için gerekli ise, borçlunun seçeceği bir süt veren mandası veya ineği yahut üç keçi veya koyunu ve bunların üç aylık yem ve yataklıkları haczedilemez.

•

Borçlunun ve ailesinin iki aylık yiyecek ve yakacakları ve borçlu çiftçi ise ayrıca gelecek mahsul için gerekli olan tohumluğu haczedilemez.

•

Borçlu bağ, bahçe veya meyve veya sebze yetiştiricisi ise kendisinin ve ailesinin geçinmeleri için zorunlu bağ, bahçe ve bu sanat için gerekli olan alet ve edevat haczedilemez.

•

Borçlu geçimini hayvan yetiştirmek yoluyla sağlıyorsa, kendisinin ve ailesinin geçinmeleri için zorunlu olan miktarda hayvan ve bu hayvanların üç aylık yem yataklıkları haczedilemez.

•

Haczolunmamak üzere tesis edilmiş olan kaydı hayatla iratlar haczedilemez.

•

Memleketin ordu ve zabıta hizmetlerinden malûl olanlara bağlanan emekli maaşları (yani gazi maaşları) haczedilemez.

•

Bir yardımlaşma sandığı veya derneği tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi hallerde bağlanan maaşlar haczedilemez. Örneğin baro yardımlaşma sandığının veya Kızılay’ın yaptığı yardımlar.

•

Vücut ve sağlığa verilen zararlar karşılığı ödenen tazminatlar haczedilemez.

•

Borçlunun haline münasip (uygun) evi haczedilemez.

•

Öğrenci bursları haczedilemez.

cc) Özel kanunlarda haczedilemeyeceği yazılı olan mal ve haklar Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereğince bağlanan gelir, aylık ve ödenekler, nafaka borçları dışında haczedilemez.

•

Sendikalar Kanununa göre kurulan mesleki kuruluşların malları haczedilemez (SK. m. 64).

•

Elektronik haberleşme hizmetleri ile ilgili olarak abone veya kullanıcılara tahsis edilen frekans, numara ve hat kullanımı ile internet alan adları gibi intifa ve kullanım hakları haczedilemez (Elektronik Haberleşme Kanunu m. 34).

•

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun her türlü hak ve alacakları haczedilemez (5502 s. K. m. 35).

•

BDDK ve TMSF’nin malları haczedilemez (Ban. Kan. m. 82).

•

Vatani hizmet tertibinden bağlanan aylıklar (1005 s. K. m. 1)


•

b) Bir Kısmı Haczedilemeyen Mal ve Haklar aa) Maaş ve ücretler İİK. m. 83’e göre, her çeşit maaş, ücret, ödenek ve aylıkların, borçlunun ve ailesinin geçinebilmeleri için gerekli olan kısımları haczedilemez. Ancak İİK. m. 83/II’ye göre, haczolunacak miktar bunların dörtte birinden az olamaz

Uyarı

Nafaka borçları hariç, SSGSSK gereğince bağlanan gelir, aylık ve ödeneklerin tamamı haczedilemez.

bb) Özel kanunlara göre bir kısmı haczedilemeyen haklar İş Kanunu m. 35’e göre, işçilerin aylık ücretlerinin 1/4’den fazlası haczedilemez. Ancak, nafaka alacakları için işçinin ücretinin tamamı haczedilebilir.

Uyarı

Borçlunun hacizden önceki bir dönemde haczi caiz olmayan bir malının haczedilebileceğine ilişkin alacaklı ile yapmış olduğu anlaşmalar geçerli değildir.

508

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 6. Hacizde İstihkak Davaları a) Genel Olarak İcra müdürü borçlunun mallarının dışında üçüncü kişilere ait olan malları da haczetmiş olabilir. Yani haciz sırasında bazı malların borçluya mı yoksa üçüncü kişiye mi ait olduğu hususunda ihtilaf çıkabilir. Borçluya ait bulunduğu çekişmeli olan bu mallara istihkak iddia edilen mallar denir. İşte istihkak iddia edilen malların hacizden kurtarılması için açılan davaya istihkak davası denir. ÖRN

EK

Borçlu B’nin evinde yapılan haciz sırasında, B’nin arkadaşı Ü’den ödünç aldığı bilgisayar icra müdürü tarafından haczedilmiştir. Ü, istihkak davası açarak bilgisayarını hacizden kurtarabilir.

b) İstihkak Davasının Konusu İstihkak davasının konusuna; mülkiyet hakkı, rehin hakkı, irtifak hakları (intifa hakkı, oturma hakkı, üst hakkı, kaynak hakkı gibi) ve tapuya şerh verilen geri alım, önalım ve alım hakkı bibi haklar girer.

Uyarı

Borçlar hukuku alanındaki kişisel haklar istihkak davasının konusuna girmez.

aa) İstihkak iddiasında bulunulması


c) Hacizli Malın Borçlunun Elinde Olması Halinde İstihkak Davası

Borçlunun elinde bulunan bir mal haczedilirken, borçlu, bu malı başkasının mülkü veya rehni olarak gösterirse ya da üçüncü bir kişi o mal üzerinde mülkiyet veya rehin hakkı iddia ederse, icra dairesi bunu haciz tutanağına geçirir ve durumu iki tarafa bildirir. Malın haczini öğrenmiş olan borçlu veya üçüncü kişi, öğrendiği tarihinden itibaren 7 gün içinde istihkak iddiasında bulunmadığı takdirde, aynı takipte bu iddiayı ileri sürmek hakkını kaybeder. İcra dairesi aynı zamanda istihkak iddiasına karşı itirazları olup olmadığını bildirmek üzere alacaklı ve borçluya 3 günlük süre verir. Alacaklı ve borçlu 3 gün içinde istihkak iddiasına karşı itirazda bulunmazlarsa, istihkak iddiasını kabul etmiş sayılırlar. bb) İstihkak iddiasına itiraz edilmesi İstihkak iddiasına karşı alacaklı veya borçlu tarafından itiraz edilirse, icra memuru dosyayı hemen icra mahkemesine verir. İcra mahkemesi yapacağı inceleme neticesinde varacağı kanaate göre takibin devamına veya ertelenmesine karar verir. Takibin ertelenmesine karar verilirse, haksız çıktığı takdirde alacaklının muhtemel zararına karşı davacıdan teminat alınır. cc) İstihkak davasının açılması Üçüncü kişi, icra mahkemesinin takibin devamı veya ertelenmesine ilişkin kararının tefhim veya tebliğinden itibaren 7 gün içinde icra mahkemesinde istihkak davası açmaya mecburdur. Bu süre içinde dava açılmadığı takdirde üçüncü kişi alacaklıya karşı iddiasından vazgeçmiş sayılır ve alacaklı artık malın satılmasını talep edebilir. Kendisine istihkak talebinde bulunmak imkânı verilmemiş olan üçüncü kişi, haczedilen şey hakkında veya satılıp da bedeli henüz alacaklıya verilmemişse bedeli hakkında, haczi öğrendiği tarihinden itibaren 7 gün içinde, icra mahkemesinde istihkak davası açabilir. Aksi takdirde aynı takipte bu iddiayı ileri sürmek hakkını kaybeder. Bu durumda da davacının talebi üzerine icra hâkimi takibin ertelenip ertelenmemesi hakkında acele bir karar verir.

509

İCRA VE İFLÂS HUKUKU İstihkak davası, icra takibinin yapılmakta olduğu veya hacizli malın bulunduğu yerdeki icra mahkemesinde açılır. Burada, hacizli mal borçlunun elinde bulunduğu için, davayı istihkak iddiasında bulunan üçüncü kişi açar. Davalı ise haciz koydurmuş olan alacaklıdır. İstihkak davasına umumi hükümler dairesinde ve basit yargılama usulüne göre bakılır. İcra mahkemesi istihkak davası hakkındaki incelemesini duruşmalı olarak yapmak zorundadır. İstihkak davaları süratle ve diğer davalardan önce görülerek karara bağlanır. İstihkak davasında, davacı üçüncü kişi, malı ne suretle iktisap ettiğini ve borçlunun elinde bulunmasını gerektiren hukuki ve fiilî sebep ve olayları göstermek ve bunları ispat etmekle yükümlüdür. dd) İcra mahkemesinin kararı dd1. Üçüncü kişinin davayı kaybetmesi (davanın reddi) İcra mahkemesi yaptığı inceleme neticesinde davacı üçüncü kişinin istihkak iddiasının haksız olduğu kanısına varırsa, istihkak davasının reddine karar verir. Bu ret kararı ile mal üzerine konulmuş olan haciz kesinleşeceğinden, alacaklı malın satılmasını isteyebilir. İstihkak davasından önce icra mahkemesince takibin ertelenmesine karar verilmişse, istihkak davasının reddi ile kendiliğinden kalkar. Mahkeme ayrıca, alacaklının alacağının istihkak davası dolayısıyla alınması geciken miktarın en az %20’si kadar davacıdan tazminat alınmasına hükmeder. dd2. Üçüncü kişinin davayı kazanması (davanın kabulü) YEDİİKLİM YAYINCILIK

İcra mahkemesi yaptığı inceleme neticesinde davacı üçüncü kişinin istihkak iddiasının haklı görürse, davacı üçüncü kişinin iddia ettiği hakkın var olduğuna karar verir. Bu durumda üçüncü kişinin iddia ettiği hak mülkiyet hakkı ise, mal üzerindeki haciz kalkar ve mal üçüncü kişiye verilir. Üçüncü kişinin iddia ettiği hak rehin hakkı ise, mal rehin hakkı ile yükümlü olarak haczedilmiş sayılır. İcra mahkemesi ayrıca, davalı alacaklıyı, üçüncü kişinin istihkak iddiasına kötüniyetle itiraz etmişse hacizli malın değerinin en az %15’i kadar tazminata mahkûm eder.

AT

K DİK

!

Halbuki üçüncü kişinin davayı kaybetmesi halinde alacaklı lehine en az %20 oranında tazminata hükmediliyordu.

İcra mahkemesinin istihkak davasının ret veya kabulüne ilişkin kararı temyiz edilebilir. d) Hacizli Malın Üçüncü Kişinin Elinde Olması Halinde İstihkak Davası Haczedilen şey, borçlunun elinde olmayıp da üzerinde mülkiyet veya diğer bir ayni hak iddia eden üçüncü kişi nezdinde bulunursa, bu kişi yedieminliği kabul ettiği takdirde bu mal muhafaza altına alınmaz. İcra müdürü, üçüncü kişi aleyhine icra mahkemesinde istihkak davası açması için alacaklıya 7 gün süre verir.

T

KA

DİK

!

Halbuki haczedilen şeyin borçlunun elinde bulunması halinde, istihkak davasını, istihkak iddiasında bulunan üçüncü kişi tarafından açılıyordu.

aa) Alacaklı 7 gün içinde üçüncü kişiye karşı istihkak davası açmazsa Bu durumda üçüncü kişinin iddiası kabul edilmiş sayılır ve üçüncü kişinin malı üzerine konulmuş olan haciz kalkar. bb) Alacaklı 7 gün içinde üçüncü kişiye karşı istihkak davası açarsa Bu durumda, açılan dava sonuçlanıncaya kadar, haczedilen malın satışı yapılamaz.

510


Alacaklı davayı kaybederse, mal üzerindeki haciz kalkar.

•

Alacaklı davayı kazanırsa, mal üçüncü kişiden alınır ve alacaklının talebi ile satılır.

e) Borçlu İle Üçüncü Kişinin Malı Birlikte Ellerinde Bulundurmaları Halinde İstihkak Davası Borçlu ile üçüncü kişinin malı birlikte ellerinde bulundurmaları halinde mal borçlunun elindeymiş gibi kabul edilir. Dolayısıyla bu durumda da dava açma külfeti, üçüncü kişiye düşer. Üçüncü kişi davada malın kendisine ait olduğunu ispat etmekle yükümlüdür. Ancak birlikte oturulan yerlerdeki mallardan mahiyetleri itibariyle kadın, erkek ve çocuklara ait oldukları açıkça anlaşılanlar veya örf ve âdet, sanat, meslek veya meşgale icabı olanlar bunların farz olunur. Bu karinenin aksini ispat külfeti iddia eden kişiye düşer.

AT

K DİK

!

İcra mahkemesi kararları, kural olarak maddî anlamda kesin hüküm teşkil etmez. Ancak, icra mahkemesinin istihkak davası sonucunda verdiği kararlar maddi anlamda kesin hüküm teşkil eder.

7. Hacze İştirak a) Adi (Takipli) İştirak aa) İştirak talebinde bulunulması Kanunun aradığı şartlara sahip olan her alacaklı, ilk haciz üzerine satılan malın tutarı icra veznesine girinceye kadar, ilk hacze iştirak edebilir.

bb) Hacze adi iştirakin şartları bb1. Takibin kesinleşmesi şartı


Hacze iştirak talebi, ilk haczin konulduğu icra takibinin yapıldığı icra dairesine yapılır. İcra dairesi hacze iştirak şartlarının bulunup bulunmadığını inceleyerek, iştirak talebinin kabulüne veya reddine karar verir. İcra dairesinin kabul veya red kararına karşı şikâyet yoluna başvurulabilir.

Alacaklının hacze iştirak edebilmesi için, borçluya karşı icra takibi yapması ve yapmış olduğu bu icra takibinin kesinleşmesiyle haciz isteme yetkisini elde etmiş olması gerekir. bb2. Öncelik şartı Hacze iştirak etmek isteyen alacaklının alacağı; •

İlk haczi koyduran alacaklının takibi ilâmsız takip ise, takip talebinden önce doğmuş olmalıdır.

•

İlk haczi koyduran alacaklının takibi ilâmlı takip ise, ilâmın verilmiş olduğu davanın açıldığı tarihten önce doğmuş olmalıdır.

bb3. Belge şartı Hacze iştirak etmek isteyen alacaklının alacağını Kanunda sınırlı olarak saydığı belgelerden biri ile ispat etmiş olması gerekir. Bu belgeler şunlardır: •

İlk haczi koyduran alacaklının takip (ilâmsız takipse) veya dava tarihinden (ilâmlı takipse) önce yapılmış olan bir icra takibi üzerine alınmış borç ödemeden kesin aciz belgesi,

•

İlk haczi koyduran alacaklının takip veya dava tarihinden önce açılmış olan bir dava üzerine alınmış bir ilâm,

•

İlk haczi koyduran alacaklının takip veya dava tarihinden önceki tarihli düzenleme veya onaylama şeklindeki noter senedi,

•

İlk haczi koyduran alacaklının takip veya dava tarihinden önceki tarihli resmî dairelerin veya yetkili makamların yetkileri dahilinde ve usulüne göre verdikleri bir belge (örneğin, kesin veya geçici rehin açığı belgesi).

511


Uyarı

Adi senet hacze iştirak sağlayacak belgelerden değildir.

bb4. Hacze iştirak talebinin satılan malın tutarı icra veznesine girinceye kadar yapılması: İlk haciz üzerine satılan malın tutarı icra veznesine girdikten sonra hacze iştirak edilemez.

Uyarı

Maaş ve ücret hacizlerinde, hacze iştirak mümkün değildir. Bu durumda ilk haczi koyduran alacaklının alacağı tamamen ödendikten sonra ikinci haciz sahibi alacaklıya ödeme yapılmaya başlanır.

b) İmtiyazlı (Takipsiz) İştirak Hacze imtiyazlı iştirakte, Kanunda belirtilen bazı alacaklılar, borçluya karşı önceden bir icra takibi yapmadan, satılan malın bedeli icra veznesine girenceye kadar daha önceden konulmuş bir hacze iştirak edebilirler. Hacze imtiyazlı olarak iştirak etmeye hakkı olan kişiler şunlardır: •

Borçlunun eşi (ancak eşin alacağının evlilik ilişkisinden doğmuş olması gerekir),

•

Borçlunun çocukları (ancak çocuğun alacağının velayet ilişkisinden doğmuş olması gerekir),

•

Borçlunun vasi veya kayyımı (borcun vesayet ilişkisinden doğmuş olması gerekir),

•

Borçlunun ilâma bağlı nafaka alacaklısı,

•

Borçlunun ölünceye kadar bakma alacaklısı. YEDİİKLİM YAYINCILIK

Hacze imtiyazlı iştirak talebi de, ilk haczin konulduğu icra takibinin yapıldığı icra dairesine yapılır. Hacze iştirak talebi icra dairesi tarafından borçluya ve haciz koyduran diğer alacaklılara bildirilir. Borçlu veya alacaklılardan biri imtiyazlı iştirak talebine 7 gün içinde itiraz edebilirler. Borçlu veya alacaklılardan biri imtiyazlı iştirak talebine itiraz ederse, icra dairesi, iştirak talebinde bulunan kişinin hacze iştirakini geçici olarak kabul eder ve kendisine icra mahkemesinde 7 gün içinde dava açması gerektiği bildirilir. İştirak talebinde bulunan alacaklı, kendisine verilen bu 7 günlük süre içinde dava açmazsa hacze iştirak hakkı ve bununla geçici haciz düşer.

8. Borcun Taksitle Ödenmesi Borçlu, hakkında yapılmış olan icra takibi kesinleştikten sonra borcunu taksitle ödemek isteyebilir. Borçlu taksitle ödeme teklifini; •

icra takibi kesinleştikten sonra ancak hacizden önce yapabileceği gibi,

•

hacizden sonra ancak satış talebinden önce yapabilir.

a) Hacizden Önce Borcun Taksitle Ödenmesi Alacaklı ile borçlu, icra takibi kesinleştikten sonra ancak hacizden önce, ya da hacizden sonra dilerlerse icra müdürünün huzurunda, borcun taksitle ödenmesi hususunda bir anlaşma yapabilirler. Bu durumda alacaklı ile borçlu taksitle ödeme anlaşmasının koşullarını (örneğin taksit sayısı ve miktarını) diledikleri gibi belirleyebilirler.

Uyarı

Borçlunun hacizden önce yapmış olduğu taksitle ödeme teklifini alacaklı kabul etmek zorunda değildir. Alacaklı teklifi kabul etmeyerek borçlunun mallarının haczedilmesini isteyebilir.

Taksitle ödeme anlaşmasının yapılması ile icra takibi olduğu yerde durur. Yani borçlu taksitleri anlaşmada kararlaştırıldığı gibi ödediği sürece malları haczedilemez.

512

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Borçlu taksitlerden birini makbul (kabul edilir) bir sebep olmaksızın anlaşmada belirtilen tarihte ödemezse, alacaklı, borcun tamamı için icra takibine devam edilmesini, yani borçlunun mallarının haczedilmesini isteyebilir. Ayrıca borçluya, alacaklının şikâyeti üzerine icra mahkemesi tarafından İİK. m. 340 gereğince hapisle tazyik cezası verilir. Ancak bir borçtan dolayı tazyik hapsinin süresi 3 ayı geçemez. b) Hacizden Sonra Borcun Taksitle Ödenmesi Borçlu, mallarının haczedilmesinden sonra ancak satış talebinden önce, borcunu taksitle ödemeyi teklif edebilir. Borçlunun bu teklifi İİK. m. 111’deki şartlara uygun olursa, alacaklının kabulüne gerek olmadan icra takibi kendiliğinden durur, yani alacaklı hacizli malların satışını isteyemez.

T

KA

!

Borçlunun hacizden sonra İİK. m. 111'e uygun şekilde yapmış olduğu taksitle ödeme teklifini alacaklı kabul etmek zorundadır. Oysa alacaklı, borçlunun hacizden önce yaptığı taksitle ödeme teklifini, İİK. m. 111’e uygun olsa da kabul etmek zorunda değildi.

DİK


aa) Hacizden sonra borcun taksitle ödenebilmesinin koşulları (İİK. m.111) • Borçlunun taksitle ödeme taahhüdünü, alacaklının satış talebinden önce yapmış olması gerekir. • Borçlunun yeteri kadar malı haczedilmiş olmalıdır. • Her taksitin borcun 1/4’ünden aşağı olmaması, ilk taksitin hemen ödenmiş olması ve kalan taksitlerin de en geç aydan aya verilmek suretiyle, ödeme süresinin 3 aydan fazla olmaması gerekir. bb) Taksitle ödeme taahhüdünün hüküm ve sonuçları Borçlunun, İİK. m. 111’de belirtilen koşullara uygun olarak yaptığı taksitle ödeme taahhüdü, alacaklının kabulüne gerek kalmadan icra takibini olduğu yerde durdurur. Alacaklı daha önceden haczettirdiği malların satışını isteyemez. Ancak borçlu, taksitlerden birini zamanında ödemezse, alacaklı, borcun tamamı için icra takibine devam edilmesini, yani borçlunun mallarının satılmasını isteyebilir. Ayrıca borçluya, alacaklının şikâyeti üzerine icra mahkemesi tarafından İİK. m. 340 gereğince hapisle tazyik cezası verilir. Ancak bir borçtan dolayı tazyik hapsinin süresi 3 ayı geçemez.

Uyarı

Borçlunun hacizden sonra yapmış olduğu taksitle ödeme teklifinin yasada sayılan koşulları taşımaması durumunda, bu teklif ancak alacaklının rızası ile hüküm ifade eder.

D) PARAYA ÇEVİRME (SATIŞ) (Dördüncü Safha) 1. Satış Talebi Ödeme emri kesinleştikten ve borçlunun mallarına haciz konulduktan sonra, icra takibinin dördüncü safhası olan satış (paraya çevirme) aşamasına geçilir. İcra dairesi haczettiği malları kendiliğinden satamaz talep gerekir. a) Satış Talebinde Bulunabilecek Kişiler Ancak kesin haciz sahibi alacaklı satış talep edebilir. Geçici haciz sahibi alacaklı satış talebinde bulunamaz. Borçlunun mallarına ihtiyatı haciz koyduran bir alacaklı, ihtiyatı haciz kesin hacze dönüşmeden satış isteyemez. Diğer yandan borçlu da hacizli malların satışını isteyebilir.

513

İCRA VE İFLÂS HUKUKU b) Satış Talebinin Yapılması Satış talebi yazılı veya sözlü olarak haczi koyduran (yani icra takibini yürüten) icra dairesine yapılır. Satış talebinde bulunan alacaklının, satış giderlerini peşin ödemesi gerekir; aksi halde satış talebinde bulunmamış sayılır. Hacizli malın satılması yönündeki talep bir defa geri alınabilir. c) Satış İsteme Süresi Hacizli taşınır mallar ile alacaklar için satış isteme süresi, kesin haciz tarihinden itibaren 6 aydır. Hacizli taşınmazlar için satış isteme süresi, kesin hacizden itibaren 1 yıldır. Bu süreler içinde satış istenmezse (veya satış istenmiş ancak giderler yatırılmamışsa) o mal üzerindeki haciz kalkar. Bu durumda sadece haciz kalkar, yoksa icra takibi düşmez. Bu nedenle alacaklı yeniden haciz isteyebilir. Ancak satış isteme süreleri; Borçlu ile alacaklının, borcun taksitlendirilmesi için icra dairesinde yapacakları on yılı aşmayan sözleşmenin devamı süresince ve • İstihkak davası sırasında işlemez. •

2. Taşınır Malların Satılması İcra dairesinin, satış talebinden itibaren 2 ay içinde taşınır malları satması gerekir. Fakat, bu 2 aylık sürenin geçmesinden sonra yapılan satış da geçerlidir.

a) Pazarlık Yoluyla Satış


Taşınır mallar kural olarak açık artırma ile satılır. Bazı hallerde pazarlıkla satılması da mümkündür.

Aşağıdaki hallerde taşınır mallar pazarlık yoluyla satılabilir: •

Bütün ilgililer (alacaklılar, borçlu, rehin alacaklıları) isterse.

•

Borsa veya piyasada fiyatı bulunan kıymetli evrak (hisse senedi gibi) veya diğer mallar için, o günün borsa veya piyasa fiyatı teklif edilirse.

•

Artırmada maden kıymetini bulmamış olan altın ve gümüş eşyaya bu kıymet verilirse.

•

Hacizli malın tahmin edilen değeri Kanunda belirtilen sınırı geçmiyorsa.

b) Açık Artırma İle Satış aa) Artırmaya hazırlık tedbirleri Taşınır mallar istisnai durumlarda pazarlık yoluyla satılır. Taşınır malların esas satış şekli açık artırma ile satıştır. İcra dairesi, birinci ve ikinci artırmanın yapılacağı yer, gün ve saati önceden ilân eder. İlânın ne şekilde yapılacağı, gazete ile yapılıp yapılmayacağı, icra müdürü tarafından tayin ve takdir edilir. Satış ilânı elektronik ortamda da yapılabilir. İlândan başka bir de artırma şartnamesi hazırlanır. Bu şartnameye özellikle ilânda gösterilmeyen ve artırmanın yapılmasına ilişkin bütün hususlar yazılır. bb) Birinci artırma Açık artırmaya elektronik ortamda teklif verme yoluyla başlanır. Elektronik ortamda teklif verme, birinci ihale tarihinden 10 gün önce başlar, ihalenin tamamlanacağı günden önceki gün sonunda sona erer. Elektronik ortamda verilecek teklif, hacizli malın tahmin edilen kıymetinin %50’sinden az olamaz. Teklif vermeden önce, hacizli malın tahmin edilen kıymetinin %20’si oranında teminat gösterilmesi zorunludur. Açık artırmanın tamamlanmasına, icra memuru tarafından, ilânda belirtilen yer, gün ve saatte, elektronik ortamda verilen en yüksek teklif üzerinden başlanır. Birinci artırmada, en çok artırana (en yüksek pey ileri sürene) ihalenin yapılabilmesi için;

514


Artırma bedelinin, malın tahmin edilen değerinin %50’sini bulmuş olması ve

•

Satış isteyen alacaklının alacağına rüçhanı olan diğer alacaklar o malla temin edilmişse, satış bedelinin bu rüçhanlı alacakların toplamından fazla olması ve ayrıca paraya çevirme (satış) ve paraların paylaştırılması masraflarını da aşması gerekir.

Birinci artırmada alıcı çıkmazsa veya en çok arttıranın ileri sürdüğü bedel bu iki şartı karşılamazsa icra müdürü satışı geri bırakır ve ilânda gösterilen yer, gün ve saatte ikinci artırma yapılır. cc) İkinci arttırma Satışın yukarıda belirtilen nedenlerle icra müdürü tarafından geri bırakılmasının ardından yapılacak olan ikinci artırmada, elektronik ortamda teklif verme birinci artırmadan sonraki 5. gün başlar, en az 10 gün sonrası için belirlenecek ikinci ihalenin tamamlanacağı günden önceki gün sonunda sona erer. İkinci ihaleye elektronik ortamda verilen en yüksek teklif üzerinden başlanır. İkinci artırmada, en çok pey sürene ihale yapılabilmesi için; •


Satış isteyen alacaklının alacağına rüçhanı olan diğer alacaklar o malla temin edilmişse, satış bedelinin bu rüçhanlı alacakların toplamından fazla olması ve ayrıca paraya çevirme (satış) ve paraların paylaştırılması masraflarını da aşması gerekir. İkinci artırmada alıcı çıkmazsa veya en çok arttıranın ileri sürdüğü bedel bu iki şartı karşılamazsa satış talebi düşer. •


dd) Satış bedelinin ödenmesi Satış peşin para ile yapılır. Alıcı satış bedelini icra dairesine peşin olarak öder ve bunun üzerine taşınır mal alıcıya teslim edilir. Bedeli alınmadan ve ihale kesinleşmeden satılan mal alıcıya teslim edilemez. Fakat icra müdürü, alıcıya ihale bedelini ödeyebilmesi için 7 günü geçmemek üzere bir süre verebilir. İhaleye katılıp daha sonra ihale bedelini yatırmamak suretiyle ihalenin feshine sebep olan tüm alıcılar ve kefilleri, teklif ettikleri bedel ile son ihale bedeli arasındaki farktan ve diğer zararlardan ve ayrıca temerrüt faizinden müteselsilen sorumludurlar.

3. Taşınmaz Malların Satışı a) Satışın Yapılması Süresi ve Şekli

Hacizli taşınmazlar sadece açık artırma yoluyla satılabilir. Hacizli taşınmazların, taşınır malların satışında olduğu gibi pazarlık yoluyla satılabilmesi mümkün değildir. İcra dairesinin, satış talebinden itibaren en geç 3 ay içinde hacizli taşınmazı satması gerekir. Fakat, bu 3 aylık sürenin geçmesinden sonra yapılan satış da geçerlidir.

AT

K DİK

!

Oysa icra dairesinin, taşınır malları, satış talebinden itibaren 2 ay içinde satması gerekir.

b) Artırma Hazırlıkları İcra dairesi önce birinci ve ikinci ihalenin yapılacağı yer, gün ve saat önceden ilân eder. İlân, birinci ihale tarihinden en az 1 ay önce yapılır. İlânın ne şekilde yapılacağı, gazete ile yapılıp yapılmayacağı, icra müdürü tarafından tayin ve takdir edilir. Satış ilânı elektronik ortamda da yapılabilir. Diğer yandan icra dairesi artırma şartnamesi hazırlamak ve bu şartnameyi arttırmadan önce en az 10 gün süreyle icra dairesinde herkesin görmesi için açık bulundurmak zorundadır. Şartnameye, artırmaya katılacakların taşınmazın tahmin edilen kıymetinin %20’si oranında pey akçesi veya milli bir bankanın teminat mektubunu tevdi etmeleri, elektronik ortamda teklif vererek artırmaya katılacakların teminat göstermeleri gerektiği ve elektronik ortamda teklif vermeye ilişkin hususlar yazılır.

515

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Artırma şartnamesinde taşınmazın, üzerindeki irtifak hakları, taşınmaz mükellefiyetleri, ipotekler, ipotekli borç senetleri ve irat senetleri gösterilir. Şartnamede ayrıca taşınmazın bu mükellefiyetlerle birlikte satıldığı ve borçlunun bu taşınmaz ile garanti altına alınmış kişisel borçlarının da alıcıya geçtiği açıklanır.

Uyarı

Arttırma şartnamesi tapu sicili hükmündedir.

Taşınmaz satışında icra dairesi tarafından ayrıca mükellefiyetler listesi de hazırlanır. Mükellefiyetler listesi artırma şartnamesinin bir parçasıdır ve tapu sicili hükmündedir. Mükellefiyetler listesi ayrıca satış bedelinin ne şekilde paylaştırılacağını gösteren bir sıra cetvelidir. Mükellefiyetler listesi, haciz koydurmuş alacaklılarla borçluya tebliğ edilir ve 3 gün içinde itiraz edilmezse kesinleşir. İcra dairesi, mükellefiyetler listesinin kesinleşmesi üzerine, taşınmazın yeni bir kıymetini takdir eder ve ilgililere tebliğ eder. Kıymet takdirine 7 gün içinde icra mahkemesine şikâyette bulunulmazsa, kesinleşir. c) Birinci Artırma Taşınmaz malların satışında birinci artırma, aynı taşınır malların satışında olduğu gibi icra müdürü tarafından, ilanda belirtilen yer, gün ve saatte, elektronik ortamda verilen en yüksek teklif üzerinden başlatılır. Birinci artırmada, en çok artırana ihalenin yapılabilmesi için; Artırma bedelinin, malın tahmin edilen değerinin %50’sini bulmuş olması ve

•

Satış isteyen alacaklının alacağına rüçhanı olan diğer alacaklar o taşınmaz ile temin edilmişse, satış bedelinin bu rüçhanlı alacakların toplamından fazla olması ve ayrıca paraya çevirme (satış) ve paraların paylaştırılması masraflarını da aşması gerekir.


•

Birinci artırmada alıcı çıkmazsa veya en çok arttıranın ileri sürdüğü bedel bu iki şartı karşılamazsa icra müdürü satışı geri bırakır ve ilânda gösterilen yer, gün ve saatte ikinci artırma yapılır. d) İkinci Artırma

Satışın yukarıda belirtilen nedenlerle icra müdürü tarafından geri bırakılmasının ardından, ilânda gösterilen yer, gün ve saatte ikinci artırma yapılır. İkinci artırma da elektronik ortamda verilen en yüksek teklif üzerinden başlatılır. İkinci artırmada, en çok artırana ihalenin yapılabilmesi için; •


•

Satış isteyen alacaklının alacağına rüçhanı olan diğer alacaklar o taşınmaz ile temin edilmişse, satış bedelinin bu rüçhanlı alacakların toplamından fazla olması ve ayrıca paraya çevirme (satış) ve paraların paylaştırılması masraflarını da aşması gerekir.

Bu miktar bir bedelle alıcı çıkmazsa satış talebi düşer. e) Satış Bedelinin Ödenmesi Taşınmazların satışında da satış bedeli ayını taşınırlarda olduğu gibi peşin ödenir. Ancak, icra müdürü alıcıya 10 günü geçmemek üzere ödeme süresi verebilir.

T

KA

DİK

!

Oysa icra müdürü taşınırlar satışlarında alıcıya en çok 7 günlük bir süre verilebilir.

516

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Satış bedeli ödenmeden taşınmazla ilgili tapuda tescil işlemi yapılamaz. İhale bedeli ödenirse taşınmazın alıcı adına tescil edilmesi için, icra dairesince tapuya bir yazı gönderilir. Ancak bunun için ihalenin kesinleşmesi, yani 7 gün içinde ihalenin feshinin istenmemiş olması veya istenmiş olmasına rağmen icra mahkemesince ihalenin feshi isteminin reddedilmiş olması gerekir. Alıcı, ihale bedelini hemen veya kendisine verilen azami 10 günlük süre içinde ödemezse, icra müdürü, kendiliğinden ihale kararını kaldırır. İhale kararının kaldırılması üzerine icra müdürü, alıcıdan önce en yüksek pey ileri sürmüş olan kimseye, taşınmazı teklif etmiş olduğu bedelle satın almasını teklif eder. Bu kişi taşınmazı satın almaya razı olmazsa, taşınmaz, icra dairesi tarafından hemen açık artırmaya çıkarılır. Buna tamamlayıcı ihale denir. Bu artırma da ilân edilir; ilân tarihi ile satış tarihi arasında 7 günlük süre bulunması zorunludur. Bu süre içinde de alıcı çıkmazsa veya tekli edilen bedel kanunun öngördüğü koşulları karşılamıyorsa, satış düşer. İhaleye katılıp daha sonra ihale bedelini yatırmamak suretiyle ihalenin feshine sebep olan tüm alıcılar ve kefilleri teklif ettikleri bedel ile son ihale bedeli arasındaki farktan ve diğer zararlardan ve ayrıca temerrüt faizinden müteselsilen sorumludurlar.

4. İhalenin Feshi Cebrî icra yolu ile haczedilen malların açık artırma yoluyla satışında yapılan bir takım usulsüzlüklerden ya da ihaleye fesat karıştırılmasından dolayı, ilgililer ihalenin feshi için icra mahkemesine başvurabilirler. YEDİİKLİM YAYINCILIK

İhalenin feshi, şikâyet yoluyla icra mahkemesinden ihale tarihinden itibaren 7 gün içinde istenebilir. Ancak; •

İhaleye fesat karıştırılması,

•

Satış ilanı tebliğ edilmesi gereken bir ilgiliye, ilânın tebliğ edilmemiş olması,

•

Satılan taşınmazın esaslı niteliklerindeki hatanın sonradan öğrenilmesi hâllerinde şikâyet süresi, fesih sebebinin öğrenilmesinden başlar. Ancak ihale tarihinden itibaren 1 yıl geçtikten sonra, artık ihalenin feshi istenemez.

İhalenin feshini, yalnız satış isteyen alacaklı, borçlu, tapu sicilindeki ilgililer ve pey sürmek suretiyle ihaleye iştirak edenler yurt içinde bir adres göstermek koşuluyla isteyebilirler. İhalenin feshini şikâyet yolu ile talep eden ilgili, yapılmış olan yolsuzluk neticesinde kendi menfaatlerinin ihlâle uğradığını ispat etmek zorundadır. İcra mahkemesi yapmış olduğu inceleme sonucunda ihalenin feshine karar verir ve bu karar da kesinleşirse, ihale iptal edilmiş olur. Bununla alıcının iptal edilen ihale ile kazanmış olduğu mülkiyet hakkı sona erer, mülkiyet tekrar borçluya geçer. Alıcının ödemiş olduğu ihale bedeli nemalarıyla birlikte alıcıya ödenir. İcra mahkemesi yapmış olduğu inceleme sonucunda ihalenin feshi talebinin reddine karar vermesi durumunda, davacıyı, feshi istenilen ihale bedelinin %10’u oranında para cezasına mahkûm eder. Ancak işin esasına girilmemesi nedeniyle talebin reddi hâlinde para cezasına hükmolunamaz.

T

KA

DİK

!

İcra mahkemesi kararları, kural olarak maddî anlamda kesin hüküm teşkil etmez. Ancak, icra mahkemesinin ihalenin feshi talebinin reddine ilişkin kararları maddi anlamda kesin hüküm teşkil eder. Bu yüzden icra mahkemesi incelemesini yaparken her türlü delile dayanabilir.

517


E) PARALARIN PAYLAŞTIRILMASI (Beşinci Safha) 1. Genel Olarak Paraların paylaştırılması, icra takibinin son safhasıdır. İcra müdürü, satış sonucu elde edilen parayı, alacaklıların talebine gerek kalmadan, kendiliğinden paylaştırır.

T

!

Borçluya ait mal üzerinde tek bir alacaklının haczi bulunuyorsa, malın satışından elde edilen para doğal olarak sadece ona ödenir. Bu durumda paraların paylaştırılması değil, paranın ödenmesi söz konusu olur. O halde paraların paylaştırılmasından bahsedebilmek için, aynı malın birden çok (en az iki) alacaklı tarafından haczedilmiş olması gerekir.

KA

DİK

Hacizli mallar tamamen satılmadıkça paraların paylaştırılması safhasına geçilemez. Haczedilen bütün malların satışı bittikten sonra, elde edilen para icra müdürü tarafından kendiliğinden alacaklılara paylarına göre dağıtılır. Ancak, icra müdürü duruma göre, hacizli malların bir kısmı satıldıktan sonra, elde edilen parayı ilgililere payları oranında avans olarak da dağıtabilir. Satış bedelinden, ilk önce haciz, paraya çevirme ve paylaştırma gibi bütün alacaklıları ilgilendiren masraflar alınır ve artan para alacakları oranında alacaklılara paylaştırılır.

2. Tamamlama Haczi


Satış tutarı aynı derecede hacze iştirak etmiş olan bütün alacakları ödemeye yetmezse, icra dairesi kendiliğinden tamamlama haczi yapmak zorundadır.

Satış tutarı, aynı derecede hacze iştirak etmiş olan bütün alacakları ödemeye yetmezse, icra dairesi talebe gerek kalmadan (kendiliğinden) tamamlama haczi yapmak zorundadır. İcra müdürü tamamlama haczi ile haczedilen bu malları alacaklıların satış talebine gerek kalmadan paraya çevirir (satar).

3. Sıra Cetveli a) Genel Olarak

Aynı derecede hacze iştirak etmiş olan bütün alacaklıların alacakları, tamamlama haczi ile haczedilen malların satışından elde edilen para ile de ödenemiyorsa, icra dairesi alacaklıların bir sıra cetvelini yapar. Sıra cetvelinde, aynı derecede hacze iştirak etmiş olan bütün alacaklılar alacak miktarları ile gösterilir. İcra müdürü, hazırladığı sıra cetveli kesinleşmeden paraları paylaştıramaz. Satış bedelinden ilk önce, gümrük resmî ve akar vergisi gibi satılan malın aynından doğan kamu alacakları ile rehinli alacaklar ödenir. Daha sonra ilk 3 sıradaki imtiyazlı alacaklar (örneğin işçilerin, iş ilişkisine dayanan alacakları, kamu alacakları gibi), en sonra ise 4. sıradaki imtiyazsız alacaklar ödenir. Önceki sırada bulunan bütün alacaklılar alacaklarını almadan alttaki sıraya ödeme yapılamaz. Bu konu iflâs hukuku kısmında ayrıntılı olarak ele alınacaktır. b) Sıra Cetveline İtiraz Davası İİK. m. 142/I’e göre, sıra cetvelinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde her alacaklı takibin yürütüldüğü yerdeki genel mahkemelerde (asliye hukuk veya asliye ticaret) ilgililer aleyhine dava açarak cetvel içeriğine itiraz edebilir. Hükümden de anlaşılacağı gibi, alacaklı, sıra cetvelinde yar alan bir alacaklının alacağına veya sırasına itiraz etmek istiyorsa, genel mahkemelerde sıra cetveline itiraz davası açması gerekir. Dava basit yargılama usulü ile görülür. Davada ispat yükü davalı alacaklıdadır. Bu nedenle alacağına veya sırasına itiraz edilen davalı alacaklının, alacağının mevcut olduğunu ispat etmesi gerekir.

518

İCRA VE İFLÂS HUKUKU c) Sıra Cetveline Şikâyet Yolu İİK. m. 142/I’e göre alacaklının itirazı, alacağın esasına ve miktarına değil de yalnız sıraya ilişkinse şikâyet yoluyla icra mahkemesine başvurabilir. Diğer yandan icra müdürünün sıra cetvelini hazırlarken takip (icra-iflâs) hukuku hükümlerine aykırı hareket etmesi ve yaptığı işlemin hadiseye uygun olmaması durumunda da, alacaklı sıra cetveline şikâyet yoluna başvurabilir.

!

Alacaklı, alacağın esasına ve miktarına itiraz etmek istiyorsa, genel mahkemelerde sıra cetveline itiraz davası açması gerekir. Alacaklının itirazı, alacağın esasına ve miktarına değil de sadece sırasına ilişkinse şikâyet yoluyla icra mahkemesine başvurabilir.

AT

K DİK

Alacaklıların dışında borçlu da sıra cetveline karşı şikâyet yoluna gidebilir. Ancak borçlu sıra cetveline itiraz davası açamaz.

AT

K DİK

!

Oysa alacaklı, sıra cetveline karşı itiraz davası açabileceği gibi şikâyet yoluna da gidebilir.

Alacaklılar 7 gün içinde sıra cetveline karşı şikâyet yoluna başvurmazlar veya genel mahkemede itiraz davası açmazlarsa sıra cetveli kesinleşir.

4. Borç Ödemeden Aciz Belgesi


Sıra cetveline karşı 7 gün içinde şikâyet veya itiraz yapılmış ise sıra cetveli kesinleşmez dolayısıyla da paralar paylaştırılamaz. Ancak, sıra cetveline karşı şikâyet veya itiraz yapılmışsa, tebligatı alan ve sıra cetvelinde hak sahibi görünen her alacaklı, bir bankanın kesin teminat mektubunu dosyaya ibraz ederek payına düşen meblâğı tahsil edebilir.

Paraların paylaştırılması sonucunda alacağının tamamını alamamış olan alacaklıya, kalan miktar için icra dairesi tarafından borç ödemeden aciz belgesi verilir. Bu belge hiçbir harç ve vergiye tâbi değildir. Aciz belgesine, alacaklı ve borçlunun kimlikleri ve adresleri, yapılan takibin türü, paylaştırma işleminin sonucu, alacağın miktarı ve aczi belgesinin ne miktar alacak için verildiği yazılır. a) Aciz Belgesinin Türleri aa) Geçici aciz belgesi Haciz sırasında borçlunun haczi mümkün bir takım mallarının bulunduğuna, ancak bu malların kıymetinin alacaklının alacağına yetmeyeceğine ilişkin haciz tutanağı geçici aciz belgesi hükmündedir. bb) Borç ödemeden kesin aciz belgesi Paraların paylaştırılmasından sonra (icra takibinin sonunda), alacağını tamamen alamayan alacaklıya icra dairesi tarafından verilen belgeye kesin aciz belgesi denir. Haciz sırasında borçlunun haczedilebilir bir malı bulunamadığına ilişkin haciz tutanağı da kesin aciz belgesi hükmündedir. b) Aciz Belgesinin Hükümleri aa) Kesin aciz belgesinin hükümleri aa1. Takip hukuku bakımından hükümleri •

İİK. m. 68 anlamında borç ikrarı içeren belgedir. Alacaklı bu belgeyle icra mahkemesine başvurarak borçlunun itirazının kesin kaldırılmasını talep edebilir.

519



•

Alacaklı bu belgeyi aldığı tarihten itibaren 1 yıl içinde borçluya karşı takip yaparsa, borçluya yeniden ödeme emri tebliğ edilmesine gerek yoktur.

•

Aciz belgesi, alacaklıya muvazaa nedeniyle iptal davası açma hakkı verir.

•

Elinde aciz belgesi bulunan bir alacaklı, diğer şartlar da varsa, daha önce konulmuş bir hacze iştirak edebilir.

aa2. Maddi hukuk bakımından hükümleri •

Borcun bu belgeye bağlanmasıyla borç yenilenmiş olmaz.

•

Aciz belgesindeki alacak miktarı için faiz istenemez.

•

Aciz belgesine bağlanmış bir alacak, borçluya karşı, düzenlenmesinden itibaren 20 yıl zamanaşımına uğramaz.

bb) Geçici aciz belgesinin hükümleri


Bu belgenin tek hükmü, alacaklının muvazaa sebebiyle iptal davası açabilmesidir.

520


ŞEMALARLA BÖLÜM ÖZETİ BORÇLUNUN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERDE BULUNAN ALACAKLARININ HACZİ

Alacaklı, icra dairesine haciz talebinde bulunur

İcra dairesi, üçüncü kişiye 1. haciz ihbarnemesi gönderir

Üçüncü kişi 2. haciz ihbarnamesine 7 gün içinde itiraz etmezse, icra dairesi, üçüncü kişiye 3. haciz ihbarnamesi gönderir


Üçüncü kişi 1. haciz ihbarnamesine 7 gün içinde itiraz etmezse, borç üçüncü kişinin zimmetinde sayılır. İcra dairesi, üçüncü kişiye 2. haciz ihbarnamesi gönderir

Üçüncü kişi 1. haciz ihbarnamesine 7 gün içinde itiraz ederse, borç üçüncü kişinin zimmetinde sayılmaz. Ancak alacaklı, üçüncü kişinin gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu gerekçesi ile ceza ve tazminat davası açabilir

Üçüncü kişi 2. haciz ihbarnamesine 7 gün içinde itiraz ederse, zimmetinde sayılan parayı ödemekten kurtulur. Ancak, alacaklı, üçüncü kişinin gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu gerekçesi ile ceza ve tazminat davası açabilir

Üçüncü kişi 15 gün içinde menfi tespit davası açmazsa, para üçüncü kişiden zorla alınır

Üçüncü kişi 15 gün içinde menfi tespit davası açarsa

Davayı üçüncü kişi kazanırsa, zimmetinde sayılan parayı ödemekten kurtulur

521

Davayı üçüncü kişi kaybederse, zimmetinde sayılan parayı ödemek zorunda kalır. Bunun yanında en az %20 tazminat öder

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Genel haciz yoluyla takibe itiraz ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

ÇIKMIŞ SORULAR 1. I.

A) İtiraz, ödeme emrinin tebliği tarihinden itibaren 7 gün içinde dilekçeyle veya sözlü olarak icra dairesine bildirilir.

Borçlu ile alacaklının, borcun taksitlendirilmesi için icra dairesinde yapacakları on yılı aşmayan sözleşmenin devamı sü- resince

II. İstihkak davası sırasında

III. Satış talebinin alacaklı tarafından geri alınması durumunda

İcra ve İflâs Kanunu’na göre, yukarıdaki hâllerin hangilerinde satış isteme süreleri işlemez? A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve II

D) I ve III

B) Kısmi itirazda borçlu, itiraz ettiği borç miktarını ayrıca ve açıkça belirtmelidir, aksi takdirde borcun tamamını inkâr ettiği kabul olunur. C) Takibe itiraz edildiği, masrafı alacaklının yatırdığı avanstan karşılanmak suretiyle 3 gün içinde bir muhtıra ile alacaklıya tebliğ edilir. D) İtiraz eden borçlu, itirazın kaldırılması duruşmasında alacaklının dayandığı senet metninden anlaşılanlar dışında, itiraz sebeplerini değiştiremez ve genişletemez. E) Borçlu, takibin dayanağı olan senet altındaki imzayı reddediyorsa bunu, itirazında ayrıca ve açıkça bildirmelidir. (KPSS 2012)

E) II ve III

2. İcra ve İflâs Kanunu’na göre icra inkâr tazminatı, alacağın yüzde kaçından aşağı olamaz? A) 10

B) 20

C) 30

D) 40 E) 50 (KPSS 2013)

3.

I. İtirazın kesin kaldırılmasını sağlayacak nitelikte bir belgedir.

II. Alındığı tarihten itibaren 2 yıl içinde borçluya karşı takip yapılması hâlinde ödeme emri tebliğine gerek yoktur.

III. Hacze iştirak imkânı verir.

IV. Alacaklıya, iptal davası açma imkânı vermez.

İcra ve İflâs Kanunu’na göre, kesin aciz belgesi ile ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri yanlıştır? A) I ve II

B) I ve IV

C) II ve III

D) II ve IV


(KPSS 2013)

5. Aşağıdakilerden hangisinde, taşınır mallarda satış talep etme süresi doğru olarak verilmiştir? A) Hacizden itibaren 3 ay içinde B) Hacizden itibaren 6 ay içinde C) Hacizden itibaren 9 ay içinde D) Hacizden itibaren 1 yıl içinde E) Hacizden itibaren 2 yıl içinde (KPSS 2012) 6. İtirazın geçici kaldırılması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Geçici kaldırma kararına dayanarak alacaklı, icra dairesinden borçlunun mallarına ihtiyati haciz konulmasını isteyebilir. B) Borçlu, geçici kaldırma kararının kendisine tefhim veya tebliğinden itibaren 3 gün içinde mal beyanında bulunmak zorundadır. C) Borçlu, geçici kaldırma kararının kendisine tefhim veya tebliğinden itibaren 7 gün içinde borçtan kurtulma davası açabilir. D) Süresi içinde borçtan kurtulma davası açılmazsa geçici kaldırma kesin kaldırma kararına dönüşür. E) Süresi içinde borçtan kurtulma davası açmayan borçlu, daha sonra menfi tespit veya (duruma göre) istirdat davası açabilir. (KPSS 2011)

E) III ve IV (KPSS 2013)

522

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 7. Aşağıdakilerden hangisi, ilâmsız icrada itiraz üzerine duran takibe devam edilebilmesi için alacaklının icra mahkemesinde itirazın kesin kaldırılması talebini dayandırabileceği bir belge olabilir?

10. Aşağıdakilerden hangisi hacze iştirak dolayısıyla işlerlik kazanır? A) Geçici haciz B) İlâve haciz C) İhtiyati haciz

A) Satıcı alacaklı tarafından düzenlenmiş fatura

D) Tamamlama haczi E) Kesin haciz

B) Miras bırakanın borcundan dolayı mirasçı aleyhine yapılan takipte, mirasbırakan tarafından düzenlenmiş adi senet

(KPSS 2008)

C) Borçlunun imzasını taşıyan senedin fotokopisi D) Takip konusu alacağın kendisine dayandırıldığı, onaylama biçiminde düzenlenmiş noter senedinin fotokopisi

11. Yetişmemiş her çeşit toprak ve ağaç mahsulleri, yetişme zamanlarından en erken kaç ay önce haczedilebilir?

E) Takip borçlusunun takip alacaklısına gönderdiği e-postanın çıktısı (KPSS 2011)

A) Benim borcum bu kadar yoktur. B) İtiraz ediyorum. C) Takibe konu edilen alacağın dayanağını teşkil eden adi senet altındaki imza bana ait değildir.


8. Genel haciz yolu ile takipte borçlu, kendisine gönderilen ödeme emrine, süresi içerisinde aşağıdaki beyanlardan hangisini dile getirmek suretiyle karşı koyacak olursa ödeme emrine hiç itiraz etmemiş sayılır?

A) 2

B) 3

C) 4

D) 5 E) 6 (KPSS 2008)

12. Aşağıdakilerden hangisi itirazın kesin kaldırılması için gerekli belgelerden biri değildir? A) İmzası ikrar edilmiş adi senet B) İmzası noterlikçe onaylı bir senet C) Düzenleme biçimindeki bir noter senedi D) Yalnızca alacaklının imzasını taşıyan bir belge

D) Takibe konu edilen alacağı ödedim, borcum yoktur.

E) Borç ödemeden aciz belgesi (KPSS 2005)

E) Takibe konu edilen alacak zamanaşımına uğramıştır. (KPSS 2010)

13. Aşağıdaki durumlardan hangisinde borçtan kurtulma davası söz konusu olur?

9. İcra müdürünün daha önce haczettiği malların satış tutarının bütün alacakları ödemeye yetmemesi üzerine, kendiliğinden borçlunun başka mallarını haczetmesine ne denir?

A) İflâs ödeme emrine itiraz edildiğinde B) Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte imza itirazı olduğunda C) Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte borca itiraz olduğunda

A) İlave haciz B) İhtiyati haciz

D) Genel haciz yoluyla takipte imza itirazı olduğunda

C) Kesin (icrai) haciz D) Tamamlama haczi

E) Genel haciz yoluyla takipte borca itiraz olduğunda (KMS 2001)

E) Geçici (muvakkat) haciz (KPSS 2009)

523


YANITLAR 1. Hacizli taşınır mallar ile alacaklar için satış isteme süresi, kesin haciz tarihinden itibaren 6 aydır. Hacizli taşınmazlar için satış isteme süresi, kesin hacizden itibaren 1 yıldır. Bu süreler içinde satış istenmezse (veya satış istenmiş ancak giderler yatırılmamışsa) o mal üzerindeki haciz kalkar.

•

Aciz belgesindeki alacak miktarı için faiz istenemez.

•

Aciz belgesine bağlanmış bir alacak, borçluya karşı, düzenlenmesinden itibaren 20 yıl zamanaşımına uğramaz. Yanıt D’dir.

4. Kısmi itirazda borçlu, itiraz ettiği borç miktarını ayrıca ve açıkça belirtmelidir, aksi takdirde ödeme emrine hiç itiraz etmemiş sayılır. Yanıt B’dir.

Ancak satış isteme süreleri; •

Borçlu ile alacaklının, borcun taksitlendirilmesi için icra dairesinde yapacakları 10 yılı aşmayan sözleşmenin devamı süresince ve

•

İstihkak davası sırasında işlemez.

5. Hacizli taşınır mallar ile alacaklar için satış isteme süresi, kesin haciz tarihinden itibaren 6 aydır. Yanıt B’dir.

2. İcra ve İflas Kanunu’na göre icra inkâr tazminatı, alacağın %20’sinden aşağı olamaz Yanıt B’dir.

3. Borç ödemeden kesin aciz belgesinin hükümleri:


Yanıt C’dir.

6. Borçlunun itirazı icra mahkemesi tarafından itirazı geçici olarak kaldırılırsa alacaklı icra dairesinden borçlunun mallarına geçici haciz konulmasını isteyebilir. Geçici haciz ile ihtiyati haciz aynı şey değildir. Yanıt A’dır. 7. İtirazın kesin olarak kaldırılmasını sağlayan belgeler: •

a) Takip hukuku bakımından hükümleri •

İİK. m. 68 anlamında borç ikrarı içeren belgedir. Alacaklı bu belgeyle icra mahkemesine başvurarak borçlunun itirazının kesin kaldırılmasını talep edebilir.

•

Alacaklı bu belgeyi aldığı tarihten itibaren 1 yıl içinde borçluya karşı takip yaparsa, borçluya yeniden ödeme emri tebliğ edilmesine gerek yoktur.

•

Aciz belgesi, alacaklıya muvazaa nedeniyle iptal davası açma hakkı verir.

•

Elinde aciz belgesi bulunan bir alacaklı, diğer şartlar da varsa, daha önce konulmuş bir hacze iştirak edebilir.

b) Maddi hukuk bakımından hükümleri •

Borcun bu belgeye bağlanmasıyla borç yenilenmiş olmaz.

524

İmzası borçlu tarafından ikrar edilmiş (tanınmış) bir adi senet: Bir adi senedin itirazın kesin kaldırılmasını sağlayabilmesi için; belirli bir miktar para borcu ikrarını içermesi ve borç ikrarının kayıtsız ve şartsız olması gerekir. Alacaklının itirazın kaldırılması talebi ile birlikte, senedin aslını icra dairesine vermek zorundadır. Bu nedenle fotokopi, faks, e-posta çıktısı senet değildir.

Ayrıca sadece alacaklının imzasını taşıyan bir belge de itirazın kesin kaldırılmasını sağlayamaz.

Diğer yandan adi senette borçlu olarak gösterilen kişi ölmüşse, alacaklı borçlunun mirasçılarına karşı icra takibi yapar. Bu takipte mirasçı mirası reddettiğini mahkeme kararı ile ispat edemezse, daha önceden mirasbırakan tarafından düzenlenmiş adi senetler de itirazın kesin kaldırılmasını sağlar.


İmzası noterlikçe onaylı senet: Ancak bu tür noter senetlerin fotokopisi itirazın kesin kaldırılmasını sağlayıcı bir belge değildir.

•

Borçlunun resmî daireler veya memurlar huzurunda borç ikrarında bulunması

•

Kredi kurumlarının düzenledikleri belgeler

•

Resmî dairelerin ve yetkili makamların yetkileri dâhilinde ve usulüne göre verdikleri belgeler

•

İhtiyar Heyeti tarafından onaylanan belgeler

11. Yetişmemiş her çeşit toprak ve ağaç mahsulleri, yetişme zamanlarından en erken 2 ay önce haczedilebilir. Yanıt A’dır.

12. Yalnızca alacaklının imzasını taşıyan bir belge itirazın kesin kaldırılmasını sağlayan bir belge değildir. Geniş açıklama için 1. sorunun yanıtına bakınız. Yanıt D’dir.

8. Borçlu, itiraz ettiği borç miktarını ayrıca ve açıkça göstermelidir. Aksi takdirde ödeme emrine hiç itiraz etmemiş sayılır. Borçlu, ödeme emrine “borcum bu kadar değildir” diyerek itiraz ederse, ödeme emrine hiç itiraz etmemiş sayılır ve icra takibi borcun tamamı için kesinleşmiş olur. Yanıt A’dır. 9. İcra müdürünün daha önce haczettiği malların satış tutarının bütün alacakları ödemeye yetmemesi üzerine, kendiliğinden borçlunun başka mallarını haczetmesine tamamlama haczi denir.


Yanıt B’dir.

13. Genel haciz yolunda, borçlunun takibin dayanağı olan adi senet altındaki imzaya 7 gün içinde itiraz etmesi üzerine takip kendiliğinden durur. Bu durumda alacaklının takibe devam edebilmesi için, borçlunun itirazının geçici olarak kaldırılması için 6 ay icra mahkemesine başvurması gerekir. Alacaklı, itirazın geçici olarak kaldırılması için icra mahkemesine icra mahkemesine başvurur ve mahkeme yaptığı inceleme neticesinde imzanın borçluya ait olduğunun tespit ederse, itirazın geçici olarak kaldırılmasına karar verir. Bu durumda borçlu, itirazın geçici kaldırılması kararının kendisine tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde borçtan kurtulma davası açabilir.

Yanıt D’dir. 10. Tamamlama haczi ile ilave (ek) haciz, birbiriyle karıştırılmaması gereken iki ayrı haciz işlemidir. Tamamlama haczi, icra müdürünün, paraların paylaştırılması safhasında, daha önce haczettiği malların satış tutarının bütün alacakları ödemeye yetmemesi üzerine, kendiliğinden, borçlunun başka mallarını haczetmesine denir. Ek haciz ise, haciz yapıldıktan sonra, başka alacaklıların hacze iştirak etmesi yüzünden haczedilen malın satış bedeli alacaklılara yetmeyecekse, alacaklının talebi üzerine tekrar yapılan hacze denir. Dolayısıyla ilave haciz hacze iştirak ile işlerlik kazanan bir haciz türüdür.

Dolayısıyla borçtan kurtulma davası, genel haciz yolunda borçlunun süresi içinde imzaya itiraz etmesi durumunda söz konusu olabilir. Yanıt D’dir.

Yanıt B’dir.

525

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Genel haciz yolunda icra takibi imzası noterlikçe onaylı bir senede dayanıyorsa, borçlu imza inkârında bulunduğunda aşağıdakilerden hangisi söz konusu olur?

TARAMA TESTİ 1. Aşağıdakilerden hangisi genel haciz yolunun özelliklerinden biri değildir?

A) Bu itiraz borca itiraz sayılır. B) Bu itiraz geçerlidir. C) Hiç itiraz etmemiş sayılır.

A) Alacaklı, elinde hiçbir belge olmadan da bu yola başvurabilir.

D) Ayrıca ve açıkça imzaya itiraz etmişse imza itirazı geçerlidir

B) Alacak rehinle güvence altına alınmış olsa bile, alacaklı, rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmadan bu yola başvurabilir.

E) Bu itiraz şikâyet sayılır.

C) Kambiyo senedine dayalı bir alacak için, alacaklı isterse bu yola başvurabilir. D) Alacak mutlaka para veya teminat alacağı olmalıdır. Bunlar dışındaki tüm alacaklar için ilâm alınıp ilâmlı icra yapılmalıdır.

2. Aşağıdakilerden hangisi, genel haciz yolu ile takipte, alacaklının takip talebinde bulunmasının hukuki sonuçlardan biri değildir? A) Takip talebi tarihi hacze iştirak için esas alınır. B) Takip talebinden sonra, borçlunun açtığı menfi tespit davasında ihtiyati tedbir ile takip durdurulamaz.


E) Elinde para borcu içeren onaylama şeklinde noter senedi bulunan alacaklı bu yola başvurabilir.

5. Genel haciz yoluyla ilâmsız takipte, ödeme emrini alan borçlunun, ödeme emrinde belirtilen borca herhangi bir sebep bildirmeden, “itiraz ediyorum” demesinin hukuki sonucu aşağıdakilerden hangisidir? A) Borçlu, borca hiç itiraz etmemiş sayılır. B) Borçlu, borca itiraz etmiş sayılır, ancak icra takibi bu itirazla durmaz. C) Borçlu, borca itiraz etmiş sayılır ve bu itirazla icra takibi durur. D) Borçlu, imzaya itiraz etmiş sayılır. E) İcra takibi kesinleşir.

C) Takip talebinde bulunulduğunda borçlu mütemerrit olur. D) Takip talebi ile takip konusu alacak hakkında zamanaşımı kesilmiş olur.

6. Genel haciz yoluyla ilâmsız takipte, ödeme emrini alan borçlunun, ödeme emrinde belirtilen 10.000 TL. lik borca, “borcum bu kadar değildir, 4.000 TL’sine itiraz ediyorum” demesinin hukuki sonucu aşağıdakilerden hangisidir?

E) Takip talebini alan icra dairesi yedi gün içinde borçluya bir ödeme emri göndermek zorundadır. 3. Genel haciz yolunda borçlu, ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren kaç gün içinde ve nereye itiraz edebilir?

A) Borçlu, borca hiç itiraz etmemiş sayılır. B) Borçlu, borca itiraz etmiş sayılır ve icra takibi borcun tamamı için durur.

A) 7 gün içinde icra mahkemesine

C) Borçlu, borca itiraz etmiş sayılır ve icra takibi itiraz ettiği kısım için durur.

B) 7 gün içinde icra dairesine C) 5 gün içinde icra mahkemesine

D) Borçlu, imzaya itiraz etmiş sayılır.

D) 5 gün içinde icra dairesine

E) Borçlu, borcun yarısına itiraz etmiş sayılır.

E) 10 gün içinde genel mahkemelere

526

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 7. Genel haciz yoluyla ilâmsız takipte, gecikmiş itiraz ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

9. İtirazın kaldırılması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Alacaklı, itirazın kaldırılması talebini, borçlunun ödeme emrine yaptığı itirazın kendisine tebliğinden itibaren 1 yıl içinde icra mahkemesine yapması gerekir.

A) Borçlu kusuru olmaksızın bir engel nedeniyle 7 günlük itiraz süresi içinde ödeme emrine itiraz edememişse gecikmiş itirazda bulunabilir.

B) İtirazın kaldırılması yoluna sadece elinde İİK. m. 68-68a’da sayılmış olan belgelerden birisi olan alacaklılar başvurabilir.

B) Gecikmiş itiraz, engelin ortadan kalkmasından itibaren 3 gün içinde icra dairesine yapılır.

C) Borçlu icra dairesine yaptığı itirazında bildirdiği sebepleri, itirazın kaldırılması sırasında değiştiremez. Ancak, senet metninden anlaşılan itiraz sebeplerini ayrıca ileri sürebilir.

C) Gecikmiş itirazla icra takibi kendiliğinden durmaz. D) Gecikmiş itiraz, haczedilmiş malların paraya çevirme işlemi bitinceye kadar yapılabilir.

D) Borçlu borca itiraz etmişse, alacaklı, itirazın kesin kaldırılması yoluna başvurabilir.

E) Gecikmiş itirazda borçlunun, engelin ne olduğunu ve itiraz sebeplerini bildirilmesi zorunludur.


E) Borçlu imza itirazında bulunmuşsa, alacaklı, itirazın geçici kaldırılması yoluna başvurabilir.

10. İtirazın kesin kaldırılması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) İtirazın kesin kaldırılması yoluna sadece elinde İİK. m. 68-68a’da sayılmış olan belgelerden birisi olan alacaklılar başvurabilir. B) Borçlu, alacaklının ibraz ettiği belgeleri hükümden düşürmek için, İİK. m. 6868a’da sayılan belgelerden birini ibraz etmek zorundadır.

8. İtirazın iptali davası ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Alacaklı tarafından, borçluya karşı genel mahkemelerde açılır.

C) İtirazın kaldırılması talebi icra mahkemesi tarafından reddolunursa, alacaklı, eğer bir yıllık süre geçmemişse genel mahkemede itirazın iptali davası açabilir.

B) İtirazın iptali davasını açan alacaklı, bu yolu bırakarak icra mahkemesinde itirazın kaldırılması yoluna başvuramaz.

D) İtirazın kaldırılması talebinin esasa ilişkin nedenlerle kabulü halinde, borçlu talep etmişse ve alacaklı kötü niyetliyse, alacaklı, takip konusu alacağın en az %20’si oranında icra tazminatına mahkûm edilir.

C) İtirazın kaldırılması yoluna başvuran alacaklı, bu yolu bırakarak genel mahkemelerde itirazın iptali davası açabilir. D) Alacaklı, borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 6 ay içinde bu davayı açmalıdır. Bu süre içinde dava açılmazsa icra takibi düşer.

E) İtirazın kaldırılması talebinin esasa ilişkin nedenlerle kabulü halinde, alacaklı talep etmişse, borçlu takip konusu alacağın en az %20’si oranında icra tazminatına mahkûm edilir.

E) İtirazın iptali davasında her türlü hukuki delille ispat mümkündür.

527

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 11. İtirazın geçici kaldırılması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

13. Menfi tespit davası ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Alacaklı bu yola, borçlunun adi senet altındaki imzayı inkâr ederek imza itirazında bulunması hâlinde başvurabilir.

A) Borçlunun, alacaklı tarafından kendisinden talep edilen alacağın gerçekte mevcut olmadığının tespit edilmesi için açtığı bir davadır.

B) İcra mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, imzanın borçluya ait olmadığı kanısına varırsa, itirazın geçici kaldırılması talebini reddeder ve borçlunun talebi halinde, alacaklıyı icra inkâr tazminatına mahkûm eder.

B) Borçlu, borçlu olmadığının hemen tespitinde korunmaya değer bir hukuki yararının olması hâlinde, icra takibinden önce de menfi tespit davası açabilir. C) Borçlunun açtığı menfi tespit davası, icra takibi yapılmasını engeller ve yapılan icra takibini kendiliğinden durdurur.

C) İcra mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, imzanın borçluya ait olduğu kanısına varırsa, borçlunun itirazının geçici olarak kaldırılmasına karar verir ve borçluyu takip konusu alacağın %10’u oranında para cezası ile alacaklı talep etmişse icra inkâr tazminatına mahkûm eder.

D) İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez. E) İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında borçlu, alacağın %15’inden aşağı olmamak üzere göstereceği teminat karşılığında, mahkemeden ihtiyati tedbir yoluyla, icra veznesindeki paranın alacaklıya verilmemesini isteyebilir.

E) Borçlu, itirazın geçici kaldırılması kararının tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içinde genel mahkemede istirdat davası açabilir.


D) İtirazın geçici kaldırılması üzerine alacaklı kesin haciz isteyemez, ancak geçici haciz isteyebilir.

14. Borçlu ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde itiraz etmeyerek bu süre içinde borcu ödemişse daha sonra aşağıdaki davalardan hangisini açabilir? A) İstirdat B) Sebepsiz zenginleşme C) Menfi tespit D) Borçtan kurtulma

12. Borçtan kurtulma davası ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

E) İstihkak

A) Borçlunun bu davayı, itirazın geçici kaldırılması kararının kendisine tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde, genel mahkemede açması gerekir.

15. İstirdat davası ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Ödeme emrine 7 gün içinde itiraz etmeyerek bu süre içinde borcu ödeyen bir borçlu istirdat davası açamaz.

B) Borçlu, ilk duruşma gününe kadar, alacağın % 15’i oranında teminat yatırmak zorundadır.

B) Menfi tespit davasını kaybeden borçlu istirdat davası açamaz

C) Borçlunun açtığı borçtan kurtulma davası ile, ilâmsız icra takibi dava sonuna kadar durmakta devam eder.

C) İtirazın iptali davasını kaybeden borçlu, alacağın %15’i kadar teminat yatırarak istirdat davası açabilir.

D) Borçtan kurtulma davasının açılması ile, eğer yapılmışsa, geçici haciz hemen kesin hacze dönüşür.

D) İstirdat davasının paranın icra dairesine tamamen ödendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde açılması zorunludur.

E) Borçlu davayı kazanırsa, borçlunun borcu olmadığı tespit edilmiş olur ve icra takibi hükümsüz kalır. Alacaklı artık itirazın iptali davası açamaz.

E) Bu davada icra inkâr tazminatı söz konusu değildir.

528

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 16. Borçlu ödeme emrine itiraz ederse, itirazın iptali veya kaldırılması kararının tefhim ya da tebliği tarihinden itibaren kaç gün içinde mal beyanında bulunmak zorundadır? A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

19. İkinci haciz ihbarnamesine süresi içinde itiraz etmeyen ve zimmetinde sayılan borcu icra dairesine ödemeyen üçüncü kişiye, gönderilecek son bildirimde, parayı icra dairesine ödemesi ya da menfi tespit davası açması için kaç gün süre verilir?

E) 15

A) 3

B) 7

C) 10

D) 15

E) 20

17. Alacaklı, ödeme emrinin borçluya tebliğinden itibaren hangi süre içinde haciz istemek zorundadır? A) 2 yıl

B) 1 yıl

C) 6 ay

D) 3 ay

A) Maddi tazminat talepleri

E) 7 gün

18. Borçlunun üçüncü kişilerde bulunan alacaklarının haczi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

B) Ana ve babanın çocuk malları üzerindeki intifa hakları YEDİİKLİM YAYINCILIK

20. Aşağıdakilerden hangisi tamamı haczedilemeyen mal ve haklardan biri değildir?

A) Alacaklının talebi ile borçlunun üçüncü kişide bulunan bir alacağı icra dairesince haczedilip haciz tutanağına yazıldıktan sonra, üçüncü kişiye birinci haciz ihbarnamesi gönderilir.

C) Yalnız kişiye bağlı haklar D) Oturma hakkı E) İlama bağlı nafaka alacakları

21. Hacze takipli iştirakte, sonra haciz koyduran alacaklının elinde İİK.’da yazılı belgelerden birisinin olması şarttır.

B) Üçüncü kişi, birinci haciz ihbarnamesine 7 gün içinde itiraz ederse, borç üçüncü kişinin zimmetinde sayılmaz ve üçüncü kişi kendisinden istenen parayı ödemekten kurtulur.

C) Üçüncü kişi, birinci haciz ihbarnamesine 7 gün içinde itiraz etmez ise söz konusu borç üçüncü kişinin zimmetinde sayılır ve kendisine ikinci haciz ihbarnamesi gönderilir.

Aşağıdakilerden hangisi bu belgelerden biri değildir? A) Daha önce açılmış bir dava üzerine alınan ilâm B) Önceki tarihli resmî dairelerin veya yetkili makamların verdiği belgeler

D) Üçüncü kişi, ikinci haciz ihbarnamesine itiraz ederse, zimmetinde sayılan borcu ödemekten kurtulur.

C) Daha önceki tarihli bir icra takibi üzerine alınmış borç ödemeden geçici aciz belgesi

E) Üçüncü kişi, ikinci haciz ihbarnamesine itiraz etmezse, hacizli mallar alacaklının talebine gerek olmaksızın, icra müdürü tarafından 3 gün içinde paraya çevrilir.

E) Önceki tarihli onaylama şeklindeki noter senedi

D) Önceki tarihli düzenleme şeklindeki noter senedi

529


İCRA VE İFLÂS HUKUKU 24. İhalenin feshi için, şikâyetin, hangi süre içinde ve nereye yapılması gerekir?

22. Hacze iştirak ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) 7 gün içinde, genel mahkemelere

A) Hacze iştirak talebi, İlk haciz üzerine satılan malın bedeli icra veznesine girinceye kadar yapılabilir.

B) 7 gün içinde, icra mahkemesine C) 15 gün içinde, genel mahkemelere

B) İcra takibi kesinleşmemiş ve dolayısıyla da haciz isteme yetkisini elde etmemiş alacaklılar hacze iştirak talebinde bulunamazlar.

D) 10 gün içinde, asliye ticaret mahkemesine E) 5 gün içinde, icra mahkemesine

C) Alacaklının, icra takibine dayanak yaptığı senet, bir adi senetse hacze iştirak edemez. D) Maaş ve ücret hacizlerinde hacze iştirak mümkün değildir.


E) Hacze iştirak talebi icra mahkemesine yapılır.

23. Birinci arttırmanın en çok artırana ihale edilebilmesi için ilk koşul, artırma bedelinin, hacizli malın tahmin edilen değerinin % 50’sini bulmuş olmasıdır.

İkinci koşul aşağıdakilerden hangisidir? A) Satış bedelinin rüçhanlı alacakların toplamından fazla olması B) Satış bedelinin satış ile paralarının paylaştırılması giderlerini karşılaması

Yanıt Anahtarı

C) Satış bedelinin rüçhanlı alacakların yarısından fazla olması ve satış ile paralarının paylaştırılması giderlerini karşılaması

1. B

D) Satış bedelinin rüçhanlı alacakların toplamından fazla olması ve satış ile paralarının paylaştırılması giderlerini karşılaması E) Satış bedelinin peşin yatırılması

530

2.E

3. B

4. A

5. C

6. C

7. B

8. D

9. A

10. D

11. E

12. D

13. C

14. B

15. C

16. A

17. B

18. E

19. D

20. A

21. C

22. E

23. D

24. B

dördüncü bölüm

KAMBİYO SENETLERİNE MAHSUS HACİZ YOLU I. KAMBİYO SENETLERİNE MAHSUS HACİZ YOLUNUN ÖZELLİKLERİ Kambiyo senetlerine mahsus haciz (KSMH) yolu özel bir ilâmsız icra yoludur. Alacaklının bu yola başvurabilmesi için elinde mutlaka bir kambiyo senedinin (çek, bono, poliçe) bulunması gerekir. Alacağı bir kambiyo senedine bağlanmamış alacaklı bu yola başvuramaz; ancak genel haciz yoluna başvurabilir. Diğer yandan alacaklı, alacağı bir kambiyo senedine bağlı olsa bile bu yola başvurmayıp genel haciz yoluna başvurabilir. Kambiyo senedine bağlı bir alacak rehinle güvence altına alınmış olsa bile, alacaklı ilk önce rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte bulunmadan, doğrudan kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluna başvurabilir.

AT

K DİK

!

Oysa alacağı bir kambiyo senedine bağlanmamış alacaklı, borçluya karşı ilk önce rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takipte bulunmak zorundadır.


II. KAMBİYO SENETLERİNE MAHSUS HACİZ YOLUNUN SAFHALARI KSMH yolu da genel haciz yolu gibi beş safhadan oluşur. Bunlar; •

Birinci safha: Alacaklının Takip Talebi

•


•


•


•


Şimdi bu safhaları inceleyelim.

Uyarı

Genel haciz yolu ile KSMH yolu arasında ilk iki safhada çok önemli farklılıklar bulunmakta olup son üç safhada ise hiç bir fark yoktur. Bu nedenle bu bölümde sadece ilk iki safha (alacaklının takip talebi ile ödeme emrinin gönderilmesi ve kesinleşmesi) ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

A) TAKİP TALEBİ Alacaklı, takip talebini, genel haciz yolunda olduğu gibi icra dairesine yapar. Ancak genel haciz yolundan farklı olarak burada takip talebine kambiyo senedinin aslının eklenmesi zorunludur. Senedin aslı takip talebi ile birlikte icra dairesine verilmeden ödeme emri gönderilmişse, borçlu 7 gün içinde şikâyet yolu ile ödeme emrinin iptalini icra mahkemesinden isteyebilir.

AT

K DİK

!

Oysa genel haciz yolu ile takipte alacaklı, takip talebine, takibin dayanağı olan adi senedi eklemek zorunda değildir. Hatta alacaklının borçluya karşı genel haciz yolu ile takipte bulunabilmesi için elinde bir belge bulunmasına bile gerek yoktur.

531

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Yine genel haciz yolundan farklı olarak burada; takip talebini alan icra dairesi, alacaklının takip talebi ile birlikte kendisine verdiği senedin kambiyo senedi niteliğinde olup olmadığını ve senedin vadesinin gelip gelmediğini incelemek zorundadır.

AT

K DİK

!

Oysa genel haciz yolu ile takipte icra müdürü, alacaklının takibine dayanak yapmış olduğu adi senedin vadesinin gelip gelmediğini ve alacaklının bu belge dolayısıyla borçludan bir alacağının var olup olmadığını inceleyemez.

B) ÖDEME EMRİNİN GÖNDERİLMESİ VE KESİNLEŞMESİ İcra dairesi alacaklının takip talebi ile birlikte kendisine verdiği senedin kambiyo senedi niteliğinde olduğunu ve vadesin de geldiğini tespit ederse borçluya senet sureti ile birlikte hemen bir ödeme emri gönderir.

AT

K DİK

!

Oysa genel haciz yolu ile takipte icra müdürü, ödeme emrini, alacaklının takip talebinden itibaren 3 gün içinde göndermek zorundadır.

Ödeme emrinde bulunması gereken hususlar şunlardır: Alacaklının veya vekilinin banka hesap numarası hariç olmak üzere, takip talebine yazılması gereken kayıtlar,

•

Borcun ve takip masraflarının 10 gün içinde ödeme emrinde yazılı olan icra dairesine ait banka hesabına ödenmesi ihtarı,

•

Takibin dayanağı olan senet kambiyo senedi niteliğinde değilse, 5 gün içinde icra mahkemesine şikâyet etmesi gerektiği,

AT

K DİK

!


•

KSMH yolunda itiraz süresi 5, ödeme süresi 10 gün iken, genel haciz yolunda ödeme süresi de itiraz süresi de 7 gündür.

•

Takip dayanağı kambiyo senedindeki imza kendisine ait olmadığı iddiasında ise bunu 5 gün içinde açıkça bir dilekçe ile icra mahkemesine bildirmesi; aksi takdirde kambiyo senedindeki imzanın bu icra takibi bakımından kendisine ait sayılacağı ve imzasını haksız yere inkâr ederse takip konusu alacağın %10’u oranında para cezasına mahkûm edileceği ve icra mahkemesinden itirazının kabulüne dair bir karar getirmediği takdirde cebrî icraya devam olunacağı ihtarı,

•

Borçlu olmadığı veya borcun itfa edildiği veya süre verildiği veya alacağın zamanaşımına uğradığı veya yetki itirazını sebepleri ile birlikte 5 gün içinde icra mahkemesine bir dilekçe ile bildirerek icra mahkemesinden itirazın kabulüne dair bir karar getirmediği takdirde cebrî icraya devam olunacağı ihtarı,

•

İtiraz edilmediği ve borç ödenmediği takdirde 10 gün içinde, itiraz edilip de reddedildiği takdirde ise 3 gün içinde mal beyanında bulunması ve bulunmazsa hapisle tazyik edileceği, mal beyanında bulunmaz veya gerçeğe aykırı beyanda bulunursa ayrıca hapisle cezalandırılacağı ihtarı.

1. Ödeme Emrine İtiraz ve İtirazın İncelenmesi a) İmzaya İtiraz ve İncelenmesi Borçlu, icra takibinin dayanağı olan kambiyo senedinin altındaki imzaya itiraz etmek istiyorsa bunu ödeme emrinin tebliğ edildiği tarihten itibaren 5 gün içinde bir dilekçe ile icra mahkemesine bildirmek zorundadır. Aksi takdirde borçlu, kambiyo senedi altındaki imza, bu icra takibi bakımından borçluya ait sayılır.

532


T

KA

DİK

!

Oysa genel haciz yolu ile takipte borçlu, imzaya itirazını, 7 gün içinde yazılı ya da sözlü olarak icra dairesine yapmak zorundadır.

İmza itirazı, satıştan başka icra takip işlemlerini durdurmaz. Yani borçlunun imza itirazı, mallarının haczedilmesini değil, haczedilen malların satılmasını engeller. Dolayısıyla alacaklı, eğer borç ödenmemişse, imza itirazına rağmen borçlunun mallarının haczedilmesini talep edebilir. Ancak, icra mahkemesi duruşmadan önce yapacağı incelemede, borçlunun itiraz dilekçesi kapsamından veya eklediği belgelerden edindiği kanaate göre itirazı ciddi görürse, itirazla ilgili kararına kadar icra takibinin geçici olarak durdurulmasına karar verebilir.

T

KA

DİK

!

Oysa genel haciz yolu ile takipte, borçlunun süresi içinde yaptığı imza itirazı takibi kendiliğinden durdurur.

aa) İcra mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda imzanın borçluya ait olmadığı kanaatine varırsa, itirazın kabulüne karar verir ve bu kararla icra takibi durur. İcra mahkemesi, itirazın kabulüne karar vermesi hâlinde, senedi takibe koymada kötü niyeti veya ağır kusuru bulunduğu takdirde alacaklıyı senede dayanan takip konusu alacağın en az %20’si oranında tazminata ve %10’u oranında para cezasına mahkûm eder. Alacaklı genel mahkemede dava açarsa, para cezasının tahsili dava sonuna kadar tehir olunur ve bu davayı kazanırsa hakkında verilmiş olan

AT

K DİK


bb) İcra mahkemesi imza incelemesi sonucunda inkâr edilen imzanın borçluya ait olduğunu anlarsa itirazın reddine karar verir. Ayrıca, itiraz ile birlikte takip durdurulmuş ise, borçlu, takip konusu alacağın en az %20’si oranında inkâr tazminatına ve %10’u oranında para cezasına mahkûm edilir.

!

Genel haciz yolunda imza incelemesi sonucunda inkâr ettiği imzanın kendisine ait olduğu anlaşılan ve bu nedenle de itirazı geçici olarak kaldırılan bir borçlu 7 gün içinde genel mahkemelerde borçtan kurtulma davası açabiliyordu. Oysa KSMH yolunda inkâr ettiği imzanın kendisine ait olduğu anlaşılan borçluya, borçtan kurtulma davası açma hakkı tanınmamıştır.

b) Borca İtiraz ve İncelenmesi Genel haciz yolunda olduğu gibi burada da, imzaya itiraz dışında kalan bütün itirazlar borca itirazdır. Borçlu, borca itirazını, ödeme emrinin tebliği tarihinden itibaren 5 gün içinde bir dilekçe ile icra mahkemesine yapmalıdır.

AT

K DİK

!

Oysa genel haciz yolu ile takipte borçlu, borca itirazını, 7 gün içinde yazılı yada sözlü olarak icra dairesine yapmak zorundadır.

Borca itiraz da aynen imza itirazı gibi, satıştan başka icra takip işlemlerini durdurmaz. Yani borçlunun borca itirazı, mallarının haczedilmesini değil, haczedilen malların satılmasını engeller. Dolayısıyla alacaklı, eğer borç ödenmemişse, itiraza rağmen borçlunun mallarının haczedilmesini talep edebilir. Ancak, icra mahkemesi duruşmadan önce yapacağı incelemede, borçlunun borca itiraz dilekçesine ekli olarak verdiği belgelerden borcun itfa edildiği veya ertelendiği veya zamanaşımına uğradığı veya borçlunun borçlu olmadığı yahut icra dairesinin yetkili olmadığı kanısına varırsa itirazla ilgili kararına kadar icra takibinin geçici olarak durdurulmasına karar verebilir.

533


T

KA

DİK

!

Oysa genel haciz yolu ile takipte, borçlunun süresi içinde yaptığı borca itirazı takibi kendiliğinden durdurur.

Borçlu, itirazında bildirdiği sebeplerle bağlıdır. İcra mahkemesinde bu sebepleri değiştiremez ve genişletemez. Ancak, borçlu ilk duruşmada, takip konusu kambiyo senedinin metninden anlaşılan itiraz sebeplerini (zamanaşımı gibi) ileri sürebilir. Borçlu, borca itirazını sadece resmî veya imzası alacaklı tarafından ikrar edilmiş bir belge ile ispat edebilir. aa) İcra mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, borçlunun itirazının kabulüne karar verirse, icra takibi durur; kararın kesinleşmesi ile de takip iptal edilir. Ayrıca, borçlunun itirazının icra mahkemesince esasa ilişkin nedenlerle kabulü hâlinde, kötüniyeti veya ağır kusuru bulunan alacaklı, borçlunun talebi üzerine takip konusu alacağın en az %20’si oranında tazminata mahkûm edilir. bb) İcra mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, borçlunun itirazının reddine karar verirse, bu karar borçlu tarafından temyiz edilebilir. Borçlunun kararı temyiz etmesi hiçbir icra takip işlemini durdurmaz. Ancak, borçlu alacağın tamamı için teminat gösterirse, icra takibi temyiz incelemesi sonuçlanıncaya kadar durur. Takip, icra mahkemesi tarafından duruşmadan önce geçici olarak durdurulmuşsa, red kararı ile birlikte takibe kaldığı yerden devam edilir.


Diğer yandan, borçlunun itirazının icra mahkemesince esasa ilişkin nedenlerle reddi hâlinde, takip geçici olarak durdurulmuşsa, borçlu, alacaklının talebi üzerine takip konusu alacağın en az %20’si oranında inkâr tazminatına mahkûm edilir. İtirazı reddedilen borçlu, bu kararların tefhim ya da tebliği tarihinden itibaren 3 gün içinde mal beyanında bulunmak zorundadır.

2. Ödeme Emrine Karşı Şikâyet

Borçlu, takibin dayanağı olan senedin, kambiyo senedi olmadığını ve bu nedenle de alacaklının kendisine karşı kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip yapma hakkının bulunmadığını, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde icra mahkemesine şikâyet yoluyla bildirebilir. Borçlunun yapmış olduğu bu şikâyet kendiliğinden icra takibini durdurmaz. Ancak icra mahkemesi, icranın durdurulmasına karar verebilir. İcra mahkemesi yaptığı inceleme neticesinde, senedin kambiyo senedi niteliğinde olmadığını ve bu nedenle de alacaklının kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip yapma hakkının bulunmadığını tespit ederse, takibi iptal eder.

C) HACİZ Borçlu borcunu 10 gün içinde ödemezse ve icra mahkemesinden itirazının kabulüne dair bir karar da getirmezse, icra dairesi, alacaklının talebi üzerine borçlunun borca yetecek kadar malını haczeder.

D) PARAYA ÇEVİRME (SATIŞ) Haczedilmiş olan mallar alacaklının talebi üzerine icra dairesi tarafından paraya çevrilir (satılır).

E) PARALARIN PAYLAŞTIRILMASI İcra dairesi satış sonucunda elde edilen paraları alacaklılara kendiliğinden paylaştırır.

Uyarı

Bu son üç safha tamamen genel haciz yolunda olduğu gibidir.

534

ŞEMALARLA BÖLÜM ÖZETİ GENEL HACİZ YOLU İLE KSMH YOLUNUN KARŞILAŞTIRILMASI GENEL HACİZ YOLU

KSMH YOLU Alacaklının elinde kambiyo senedinin bulunması ve bu senedi takip talebi ile birlikte icra dairesine vermesi zorunludur.

Kambiyo senedine bağlanmamış bir alacak rehinle temin edilmişse, alacaklı, ilk önce RPÇY ile takipte bulunmak zorundadır; doğrudan genel haciz yoluna başvuramaz.

Kambiyo senedine bağlı alacak, rehinle temin edilmiş olsa bile alacaklı, ilk önce RPÇY ile takipte bulunmadan, doğrudan KSMH yoluna başvurabilir.

Takip talebini alan icra müdürü, alacaklının takibine dayanak yaptığı adi senedin vadesinin gelip gelmediğini ve bu belge dolayısıyla borçludan bir alacağının bulunup bulunmadığını inceleyemez.

Takip talebini alan icra müdürü, senedin kambiyo senedi olup olmadığını ve senedin vedesinin gelip gelmediğini incelemek zorundadır.

Takip talebini alan icra müdürü, borçluya 3 gün içinde ödeme emri göndermelidir.

Takip talebini alan icra müdürü borçluya ödeme emrini hemen göndermelidir.

Ödeme süresi 7 gündür. İtiraz süresi 7 gündür. İtiraz, yazılı veya sözlü olarak icra dairesine yapılır.


Alacaklının elinde bir belge (senet) bulunmasına gerek yoktur.

Ödeme süresi 10 gündür İtiraz süresi 5 gündür. İtiraz, dilekçe ile icra mahkemesine yapılır.

İtiraz, icra takibini kendiliğinden durdurur.

İtiraz, icra takibini kendiğinden durdurmaz. İtiraz, hacizli malların satışını engeller.

Şikayet süresi 7 gündür.

Normalde şikâyet süresi 7 gündür. Ancak, senedin kambiyo senedi olmadığına ilişkin şikâyetler 5 gün içinde yapılmalıdır.

Borçlunun ödeme emrine itirazı ile duran icra takibine devam edilebilmesi için, alacaklının, itirazın kaldırılması talebi ile icra mahkemesine başvurması ya da genel mahkemelerde itirazın iptali davası açması gerekir. Borçlunun itirazı, bu şekilde hükümden düşürülmedikçe alacaklı takibe devam edemez.

Borçlu, icra mahkemesinden takibin durdurulduğuna ilişkin bir karar getirmedikçe, icra takibine devam edilir.

535

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takiple ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

ÇIKMIŞ SORULAR

A) Bu takip türünde ödeme süresi ödeme emrinin tebliğinden itibaren 10 gündür.

1. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takipte ödeme süresi kaç gündür? A) 5

B) 7

C) 10

B) Alacaklının kambiyo senetlerine mahsus takip yapma yetkisinin bulunduğunu ve kambiyo senedinin vadesinin gelmiş olduğunu tespit eden icra müdürü, borçluya hemen bir ödeme emri göndermelidir.

D) 15 E) 20 (KPSS 2011)

C) Ödeme emrine itiraz, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde icra dairesine yapılır. D) İmzaya itiraz, satıştan başka icra takip işlemlerini durdurmaz.

2. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takipte, kendisine gönderilen ödeme emrine itiraz etmek isteyen borçlu, ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren en geç kaç gün içinde itiraz etmek zorundadır? A) 5

B) 7

C) 8

D) 15 E) 20 (KPSS 2010)


E) Takibin dayanağı olan senedin kambiyo senedi niteliğinde olmadığı iddiası, 5 gün içinde icra mahkemesine şikâyet yoluyla bildirilmelidir. (SAYIŞTAY DEN. YRD. 2008)

3. Aşağıdakilerden hangisi genel haciz yoluyla takip ile kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu arasındaki farklardan biridir? A) Borçtan kurtulma davası B) İstihkak davası C) Satış talebi D) Paraların paylaştırılması E) İhalenin feshi (KPSS 2003)

536


YANITLAR

TARAMA TESTİ

1. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takipte ödeme süresi 10 gündür.

1. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Yanıt C’dir.

A) Alacaklının bu yola başvurabilmesi için elinde mutlaka bir kambiyo senedinin bulunması gerekir.

2. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takipte, kendisine gönderilen ödeme emrine itiraz etmek isteyen borçlu, ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren en geç 5 gün içinde itiraz etmek zorundadır.

B) Elinde kambiyo senedi olan alacaklı dilerse genel haciz yoluna başvurabilir. C) Alacak rehinle temin edilmiş ise, alacaklı, rehnin paraya çevrilmesi yoluna başvurmadan kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluna başvuramaz.

Yanıt A’dır. 3. KSMH yolu da genel haciz yolu gibi beş safhadan oluşur. Bunlar;

Birinci safha: Alacaklının Takip Talebi

•


•


•


•


Genel haciz yolu ile KSMH yolu arasında ilk iki safhada çok önemli farklılıklar bulunmakta olup son üç safhada ise hiç bir fark yoktur. Bu nedenle haciz, hacizde istihkak davası, satış, paraların paylaştırılması gibi konularda genel haciz yolu ile KSMH yolu arasında fark bulunmaz.


•

D) Takip talebine kambiyo senedinin aslının eklenmesi zorunludur. E) Takip talebini alan icra dairesi kendisine verilen senedin kambiyo senedi niteliğinde olup olmadığını ve senedin vadesinin gelip gelmediğini incelemek zorundadır.

2. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda, takip talebini alan icra dairesi, senet kambiyo senedi niteliğinde ise ve vadesi de gelmişse, borçluya hangi süre içinde ödeme emri göndermek zorundadır? A) Hemen B) 3 gün içinde C) 5 gün içinde

Ancak KSMH yoluyla takipte borlunun borçtan kurtulma davası açabilmesi mümkün değildir. Çünkü borçtan kurtulma davası, genel haciz yolunda borçlunun süresi içinde imzaya itiraz etmesi ve itirazının icra mahkemesi tarafından geçici olarak kaldırılması durumunda söz konusu olabilir.

D) 7 gün içinde E) 10 gün içinde

3. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda itiraz kaç gün içinde nereye yapılır?

Yanıt A’dır.

A) 7 gün içinde, icra dairesine

4. KSMH yoluyla takipte ödeme emrine itiraz, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde icra mahkemesine yapılır.

B) 7 gün içinde, icra mahkemesine C) 5 gün içinde, icra mahkemesine D) 5 gün içinde, icra dairesine E) 5 gün içinde, asliye ticaret mahkemesine

Yanıt C’dir.

537

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda, senedin, kambiyo senedi niteliğinde olmadığına ilişkin şikâyet kaç gün içinde nereye yapılır?

7. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda, borca itiraz ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Borçlu, itirazında bildirdiği sebeplerle bağlıdır. İcra mahkemesinde bu sebepleri değiştiremez ve genişletemez.

A) 7 gün içinde, icra dairesine B) 7 gün içinde, icra mahkemesine

B) Borçlu itirazını sadece resmî bir belge veya imzası alacaklı tarafından ikrar edilmiş bir belge ile ispat edebilir.

C) 5 gün içinde, icra mahkemesine D) 5 gün içinde, icra dairesine E) 5 gün içinde, asliye ticaret mahkemesine

C) Borçlunun itirazının kabulüne karar verilirse icra takibi durur, kararın kesinleşmesi ile takip iptal edilir. D) Borçlunun itirazı reddedilirse, kararın temyizi icra takip işlemlerinin hiçbirini durdurmaz. Ancak borçlu, alacağın %15’i kadar teminat gösterirse, temyiz incelemesi sonuna kadar takip durdurulur. E) Borçlunun itirazının reddi halinde, takip geçici olarak durdurulmuş ise ve alacaklının talebi varsa borçlu icra-inkâr tazminatına mahkûm edilir.

A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

E) 20


5. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda, ödeme emrine itiraz etmeyen ve borcu da ödemeyen borçlu kaç gün içinde mal beyanında bulunmak zorundadır?

8. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda borçlunun borca itirazı kabul edilirse ve şartları varsa, alacaklının borçluya ödeyeceği icra-inkâr tazminatının oranı nedir? A) % 10

6. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda, imzaya itiraz ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

B) % 20

D) % 40

C) % 30

E) % 50

A) 5 gün içinde dilekçe ile icra mahkemesine yapılır. B) İmza itirazı, satıştan başka icra takip işlemlerini durdurmaz. Ancak icra mahkemesi takibi geçici olarak durdurabilir.

9. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda borçlunun borca itirazı reddedilirse ve şartları varsa, borçlunun alacaklıya ödeyeceği icra-inkâr tazminatının oranı nedir?

C) İcra mahkemesi imzanın borçluya ait olmadığına karar verirse, itirazın kabulüne karar verir ve bu kararla icra takibi durur. D) İcra mahkemesi madığına karar niyeti veya ağır %10’u oranında eder.

imzanın borçluya ait olverirse, alacaklıyı, kötü kusuru varsa, alacağın para cezasına mahkûm

A) % 10

B) % 20

D) % 40

E) İcra mahkemesi imzanın borçluya ait olduğuna karar verirse, itirazın reddi ile birlikte borçluyu alacağın en az %10’u oranında inkâr tazminatına mahkûm eder.

C) % 30

E) % 50

Yanıt Anahtarı

538

1. C

2. A

3. C

4. C

6. E

7. D

8. B

9. B

5. D

beşinci bölüm

İlÂMLI İCRA I. GENEL OLARAK Alacaklı, para ve teminat alacağı için borçluya karşı ilâmsız icra yoluna gidebileceği gibi ilâmlı icra yoluna da gidebilir. Yani alacaklı para ve teminat alacağı için isterse doğrudan doğruya icra dairesine başvurarak ilâmsız icra takibi yapabilir; isterse icra dairesine başvurmadan alacağı için mahkemede dava açıp ilâm alarak ilâmı icraya koyabilir. Nitekim bundan önceki bölümlerde gördüğümüz “genel haciz yolu” ve “kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu” birer ilâmsız icra yoludur. Buna karşılık alacaklı, para ve teminat alacağı dışında kalan bir alacağı (örneğin, taşınır bir malın teslimine ilişkin bir alacak) için ilâmsız icra yoluna başvuramaz. Para ve teminat alacağı dışında kalan alacaklar için, alacaklının ilk önce mahkemede dava açarak bir ilâm alması ve ondan sonra bu ilâm ile icraya başvurması gerekir. İcra ve İflâs Kanunu’nda iki tür ilâmlı icra yolu kabul edilmiştir. Bunlar: • Para ve teminat alacaklarına ilişkin ilâmların icrası ve • Para ve teminattan başka alacaklara ilişkin ilâmların icrasıdır.

A) İLÂM VE İLÂM NİTELİĞİNDEKİ BELGELER


II. ORTAK HÜKÜMLER Alacaklının ilâmlı icra yoluna başvurabilmesi için, elinde bir mahkeme ilâmı ya da ilâm niteliğinde sayılan bir belge olması gerekir.

1. İlâm

Mahkeme kararının iki taraftan her birine verilen mühürlü örneklerine ilâm denir. Bunlar: a) Hukuk mahkemelerinden alınmış olan ilâmlar: Sulh hukuk, asliye hukuk, asliye ticaret ve aile mahkemesi gibi mahkemelerden alınan ilâmlar bu niteliktedir. b) Ceza mahkemesi ilâmlarının tazminata ve yargılama giderlerine ilişkin hüküm fıkrası. c) Tam yargı davası sonucunda verilmiş olan idari yargı mercii ilâmları. d) Sayıştay ilâmları e) Hakem kararları f) Usulüne göre tenfiz kararı verilmiş bulunan yabancı mahkeme ilâmları ve yabancı hakem kararları.

Uyarı

Saydığımız bu ilâmlar bir borcun ifasına ilişkin ilâmlar olup, tespit hükmü içeren ilâmlar ilâmlı icraya konamaz. Ancak, tespit hükmü içeren ilâmların yargılama giderleri ile vekâlet ücretine ilişkin bölümleri ilâmlı icraya konabilir.

2. İlâm Niteliğinde Sayılan Belgeler (İİK. m. 38) • • • • • •

Mahkeme huzurunda yapılan sulh ve kabuller Kayıtsız şartsız ve tek taraflı para borcu ikrarını içeren düzenleme biçimindeki noter senetleri Temyiz kefaletnameleri ile icra dairesindeki kefaletler Avukatların düzenlediği uzlaşma tutanakları Tüketici Hakem Heyeti kararları Arabuluculuk belgesi (mahkemece icra edilebilir şerhi verilmiş)

539


B) İLÂMLI İCRADA YETKİ İİK. m. 34’e göre, ilâmların icrası her icra dairesinden talep olunabilir. Yani, alacaklı elindeki ilâmı dilediği yerdeki (il veya ilçedeki) icra dairesinde icraya koyabilir. Hatta alacaklı, takip başladıktan sonra yerleşim yerini değiştirirse, icra takibinin, yeni yerleşim yerindeki icra dairesine havalesini de isteyebilir.

C) İLÂMLI İCRA YOLUNA BAŞVURABİLMEK İÇİN İLÂMIN ZAMANAŞIMINA UĞRAMAMIŞ OLMASI GEREKİR Alacaklının ilâmlı icra yoluna başvurabilmesi için, elindeki ilâmın zamanaşımına uğramamış olması gerekir. Alacaklı zamanaşımına uğramış bir ilâma dayanarak ilâmlı icra takibi yaparsa, borçlu, icra mahkemesinde icranın geri bırakılmasını isteyebilir. Bu husus ileride ayrıntılı olarak anlatılacaktır. İİK. m.39’a göre, ilâma dayanan takip, son işlem üzerinden 10 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Ancak bazı ilâmlar zamanaşımına uğramaz. Bunlar: •

Taşınmaz mülkiyetine ve taşınmaz üzerindeki diğer ayni haklara ilişkin ilâmlar ile

•

Aile ve kişiler hukukuna ilişkin ilâmlardır.

D) İLÂMLI İCRAYA BAŞVURABİLMEK İÇİN HÜKMÜN KESİNLEŞMİŞ OLMASI KURAL OLARAK ŞART DEĞİLDİR


Alacaklı elindeki ilâm kesinleşmemiş olsa bile ilâmlı icraya başvurabilir. Yani, bir mahkeme ilâmına karşı temyiz yoluna başvurulmuş olması kural olarak ilâmın icrasını durdurmaz. Mahkeme hükmünü temyiz eden borçlunun, hükmün icrasını durdurabilmesi için, icra dairesine borcun tamamı kadar teminat vererek Yargıtay’dan icranın durdurulması kararı alması gerekir. Ancak, istisnaî olarak, bazı ilâmlar kesinleşmedikçe icraya konamaz. Yani, bazı ilâmların temyiz edilmiş olması o ilâmın icrasını durdurur. Kesinleşmedikçe icraya konamayacak ilâmlar şunlardır: • Taşınmaz mülkiyetine ve taşınmaz üzerindeki diğer ayni haklara ilişkin hükümler • Aile ve kişiler hukukuna ilişkin hükümler (örneğin, boşanma veya babalık davası sonunda verilen hükümler)

Uyarı

Nafaka hükümleri kesinleşmeden icraya konulabilir.

•

Yabancı mahkeme kararlarının tenfizi hakkındaki kararlar

•

Hakem kararları

•

Ceza mahkemesinin tazminat ve yargılama giderlerine ilişkin kararları

•

Sayıştay ilâmları

E) İCRANIN İADESİ İİK. m. 40’a göre, bir ilâmın temyiz incelemesi sonucunda bozulması icra işlemlerini olduğu yerde durdurur. Bir ilâm hükmü Yargıtay tarafından bozulup da aleyhine icra takibi yapılmış olan kimsenin hiç veya o kadar borcu olmadığı kesin bir ilâmla kesinleşirse, ayrıca hükme gerek kalmaksızın icra tamamen veya kısmen eski hâline iade olunur. Ancak üçüncü kişilerin iyiniyetle kazandıkları haklar korunur.

III. PARA ALACAKLARI HAKKINDAKİ İLÂMLARIN İCRASI A) TAKİP TALEBİ İlâmlı icra da, aynı ilâmsız icrada olduğu gibi, alacaklının takip talebi ile başlar. Alacaklı bunun için para veya teminat alacağı hakkında ilâmı icra dairesine vererek takip talebinde bulunur.

540



B) İCRA EMRİ DÜZENLENMESİ VE GÖNDERİLMESİ Takip talebini alan icra dairesi bir icra emri düzenleyerek borçluya gönderir. İcra emrinde aşağıdaki hususların bulunması gerekir: 1. Takip talebindeki kayıtlar. 2. Borcun 7 gün içinde ödenmesi ve bu süre içinde borç ödenmez ve icra mahkemesinden, Yargıtay’dan ya da yargılamanın iadesi talebini incelemekte olan mahkemeden icranın geri bırakıldığına ilişkin bir karar da getirilmezse cebrî icra yapılacağı ihtarı. 3. Borçlunun 7 gün içinde mal beyanında bulunması ve bulunmazsa hapis ile tazyik olunacağı, mal beyanında bulunmaz veya gerçeğe aykırı beyanda bulunursa hapis ile cezalandırılacağı ihtarı.

AT

!

İlâmlı icrada alacaklının alacağı bir mahkeme hükmüne bağlanmış olduğundan, borçlu, ilâmda hükmedilen borca itiraz edemez. Bu nedenle de icra emrinde, borçlunun borca itiraz edebileceğine ilişkin bir ihtar yer alamaz. Oysa ilâmsız icrada borçlu borca itiraz edebileceğinden, ödeme emrinde borca itiraz edebileceği ihtarının bulunması zorunludur.

K DİK

İlâmlı icrada borçlu, kendisine gönderilen icra emrine karşı itiraz edemez. Ancak; Alacaklı, ilâmı kesinleşmeden icraya koymuşsa, ilâmı temyiz eden borçlu, teminat karşılığında Yargıtay’dan icranın durdurulması kararı verilmesini isteyebilir.

•

Borçlu, ilâm verildikten sonra borcunu ödemişse (itfa) veya alacaklıdan süre almışsa veya ilâm zamanaşımına uğramışsa, bu sebeplere dayanarak icra mahkemesinden icranın geri bırakılmasını isteyebilir.

•

Borçlu, hükme karşı yargılamanın iadesi (yenilenmesi) yoluna başvurmuşsa, yargılamanın iadesi talebini inceleyen mahkemeden icranın geri bırakılmasını isteyebilir.

C) HACİZ


•

Borçlu borcunu icra emrinde yazılı 7 gün içinde öderse takip sona erer. Borçlu 7 gün içinde borcunu ödemez ve icra mahkemesinden veya Yargıtay’dan yahut yargılamanın iadesi talebini incelemekte olan mahkemeden icranın geri bırakılmasına dair bir karar da getirmezse, icra dairesi, alacaklının talebi üzerine borçlunun borca yetecek kadar malını haczeder.

D) PARAYA ÇEVİRME (SATIŞ) Haczedilmiş olan mallar alacaklının talebi üzerine icra dairesi tarafından paraya çevrilir (satılır).

E) PARALARIN PAYLAŞTIRILMASI İcra dairesi satış sonucunda elde edilen paraları alacaklılara kendiliğinden paylaştırır.

IV. PARA VE TEMİNATTAN BAŞKA BORÇLARA İLİŞKİN İLÂMLARIN İCRASI Alacaklının, para ve teminat alacağı dışında kalan bir alacağı için ancak ilâmlı icra takibi yapabileceğini, bu tür alacaklar için ilâmsız icraya başvuramayacağını yukarıda görmüştük. Konusu para veya teminattan başka bir şey olan alacaklara ilişkin ilâmların icrası, İcra ve İflâs Kanunu’nda şu başlıklar altında düzenlenmiştir. A) Taşınır teslimine ilişkin ilâmların icrası B) Taşınmazların tahliye ve teslimine ilişkin ilâmların icrası C) Bir işin yapılması veya yapılmamasına ilişkin ilâmların icrası D) İrtifak haklarına ilişkin ilâmların icrası E) Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin ilâmların icrası

541


İLÂMLI İCRA

1. Alacaklının Takip Talebi (İcra Dairesine)

Borçlu 7 gün içinde borcunu öderse takip sona erer


2. İcra dairesi borçluya ödeme emri gönderir

Borçlu 7 gün içinde borcunu ödemez ve icranın geri bırakıldığına dair bir karar getirmez ise

3. Haciz

4. Satış

5. Paraların Paylaştırılması

542

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Davacı davayı kazanmış ve ilâmı icraya koymuştur. Bunun üzerine, borçlu noter önünde borcunu alacaklıya ödemiştir. Alacaklı buna rağmen daha önce başlattığı icraya devam etmektedir. Bu durumda borçlu aşağıdaki yollardan hangisine başvurabilir?

ÇIKMIŞ SORULAR 1. İcra ve İflâs Kanunu’na göre, ilâma dayanan takip kural olarak son işlem üzerinden kaç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar? A) 1

B) 5

C) 7

A) Yargılamanın iadesine B) İcranın iadesine

D) 8 E) 10 (KPSS 2010)

C) İcranın geri bırakılmasına D) İtiraz yoluna E) Şikâyet yoluna (KPSS 2004)

A) Temyiz kefaletnameleri B) İcra dairesindeki kefaletnameler C) Mahkeme huzurunda yapılan sulhler D) Mahkeme huzurundaki kabuller E) Onaylama biçimindeki kayıtsız şartsız (tek taraflı) para borcu ikrarını içeren noter senetleri (KPSS 2009)


2. İcra-İflâs Kanunu’na göre aşağıdakilerden hangisi ilâm niteliğindeki belgelerden biri değildir?

3. Aşağıdaki ilâmlardan hangisi kesinleşmeden icraya konulabilir? A) Taşınmazın aynına ilişkin ilâmlar B) Genel olarak aile hukukuna ilişkin hükümler C) Bütün gemilere ve bunlarla ilgili ayni haklara ilişkin kararlar D) Kişiler hukukuna ilişkin hükümler E) Nafaka hükümleri (KPSS 2006)

543

5. Aşağıdaki ilâmlardan hangisi kesinleşmeden icraya konulabilir? A) Boşanma ilâmı B) Nafaka ilâmı C) Dernek feshi ilâmı D) Babalık davasının kabulüne ilişkin ilâm E) Velayetin kaldırılması ilâmı (KMS 2001)


İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Borçlu, ilâm verildikten sonra borcunu ödemişse (itfa) veya alacaklıdan süre almışsa veya ilâm zamanaşımına uğramışsa, bu sebeplere dayanarak icra mahkemesinden icranın geri bırakılmasını isteyebilir.

YANITLAR 1. İcra ve İflâs Kanunu’na göre, ilâma dayanan takip kural olarak son işlem üzerinden 10 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

Yanıt C’dir.

Yanıt E’dir.

•

Mahkeme huzurunda yapılan sulhler

•

Mahkeme huzurunda yapılan kabuller

•

Kayıtsız şartsız ve tek taraflı para borcu ikrarını içeren düzenleme biçimindeki noter senetleri

•

Temyiz kefaletnameleri

•

İcra dairesindeki kefaletler

Bu nedenle onaylama biçimindeki noter senetleri ilâm niteliğinde değildir. Yanıt E’dir.


2. İİK. m. 38’e göre ilâm niteliğinde sayılan belgeler şunlardır:

3. Kesinleşmedikçe icraya konamayacak ilâmlar şunlardır:

•

Taşınmaz mülkiyetine ve taşınmaz üzerindeki diğer ayni haklara ilişkin hükümler.

•

Aile ve kişiler hukukuna ilişkin hükümler (örneğin, boşanma veya babalık davası sonunda verilen hükümler).

Ancak nafaka hükümleri kesinleşmeden icraya konulabilir. •

Bütün gemilere ve bunlarla ilgili ayni haklara ilişkin kararlar.

•

Yabancı mahkeme kararlarının tenfizi hakkındaki kararlar. Yanıt E’dir.

544

5. Aile hukukuna ilişkin ilâmlar (boşanma ilâmı, babalık davasının kabulüne ilişkin ilâm gibi) ile kişiler hukukuna ilişkin ilâmlar (velayetin kaldırılması ilâmı, dernek feshi ilâmı gibi) kesinleşmeden icraya konulamazlar. Ancak nafaka ilâmı, aile hukukuna ilişkin bir ilâm olmasına rağmen, kesinleşmeden icraya konulabilir. Yanıt B’dir.

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Aşağıdaki ilâmların hangisi zamanaşımına uğramaz?

TARAMA TESTİ

A) Aile ve kişiler hukukuna ilişkin ilâmlar B) Taşınmazın tahliyesine ilişkin ilâmlar

1. Aşağıdakilerden hangisi, ilâmlı icraya konabilecek ilâmlardan biri değildir?

C) Para ve teminat alacağına ilişkin ilâmlar D) Menfi tespit ilâmları E) Taşınır mülkiyetine ve taşınır üzerindeki diğer ayni haklara ilişkin ilâmlar

A) Hukuk mahkemelerinden alınmış olan ilâmlar B) Ceza mahkemesi ilâmlarının tazminata ve yargılama giderlerine ilişkin hüküm fıkrası C) İdare mahkemelerinin iptal davalarında verilen kararları D) Sayıştay ilâmları

2. Aşağıdakilerden hangisi ilâm niteliğinde belge değildir? A) Temyiz kefaletnamesi B) İcra dairesindeki kefalet


E) Usulüne göre tenfiz kararı verilmiş bulunan yabancı mahkeme ilâmları

5. Aşağıdaki ilâmlardan hangisi kesinleşmeden icraya konabilir? A) Bütün gemilere ve bunlarla ilgili ayni haklara ilişkin kararlar B) Yabancı mahkeme kararlarının tenfizi hakkındaki kararlar C) Taşınmaz mülkiyetine ve taşınmaz üzerindeki diğer ayni haklara ilişkin hükümler D) Nafaka ilâmları

C) Mahkeme huzurundaki kabul

E) Babalık davası sonunda verilen hükümler

D) Onaylama biçimindeki noter senedi E) Mahkeme huzurundaki sulh

3. İlâmlı icrada yetkili icra dairesi neresidir? A) Borçlunun yerleşim yerindeki icra dairesi

6. Para ve teminat alacakları hakkındaki ilâmlı icrada, borçlu icra emrinin kendisine tebliğinden itibaren kaç gün içinde borcu ödemek zorundadır?

B) Alacaklının yerleşim yerindeki icra dairesi C) İlamın verildiği mahkemenin bulunduğu yerdeki icra dairesi D) Sözleşmenin ifa edileceği yer icra dairesi

E) Herhangi bir icra dairesi

545

A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

E) 15



7. Mahkeme hükmünün kesinleşmeden icraya konulması hâlinde, borçlu, icranın durdurulmasını kararı verilmesini aşağıdakilerin hangisinden isteyebilir?

9. İcraya konulmuş bir ilâm temyiz edilmiş fakat icranın durdurulmasına karar verilmemiştir. İcra devam ederken Yargıtay hükmü bozmuş ve bunun sonucunda borçlunun borçlu olmadığı kesin hükümle anlaşılmıştır.

A) İcra mahkemesi

C) Asliye ticaret mahkemesi

Bu durumda aşağıdakilerden hangisi söz konusu olabilir?

D) Sulh Hukuk Mahkemesi

A) Cebrî icra yasağı

B) Yargıtay

E) İcra dairesi

B) İcranın iadesi C) Yargılamanın iadesi D) Kesin hüküm itirazı


E) Hâkimin hukuki sorumluluğu

10. İlamlı icra ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Para ve teminat alacakları için ilâmsız icra yoluna gidebileceği gibi ilâmlı icra yoluna da gidebilir. B) Para ve teminat alacağı dışında kalan alacaklar için ilâmsız icra yoluna başvurulamaz. C) Tespit hükmü içeren ilâmlar ilâmlı icraya konamaz. Ancak, tespit hükmü içeren ilâmların yargılama giderleri ile vekâlet ücretine ilişkin bölümleri ilâmlı icraya konabilir. D) Bir mahkeme ilâmına karşı temyiz yoluna başvurulmuş olması kural olarak ilâmın icrasını durdurmaz. E) Borçlu, icra emrine, aldığı tarihten itibaren 7 gün içinde itiraz edebilir.

8. Para alacaklarının ilâmlı icrasında borçlu ilâm verildikten sonra borcunu ödemişse nereye başvurarak icranın geri bırakılmasını isteyebilir? A) İcra mahkemesi B) Yargıtay

Yanıt Anahtarı

C) Asliye ticaret mahkemesi D) Sulh Hukuk Mahkemesi E) İcra dairesi

546

1. C

2. D

3. E

4. A

5. D

6. C

7. B

8. A

9. B

10 .E

altıncı bölüm

REHİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE TAKİP I. GENEL OLARAK Alacağı bir rehinle temin edilmiş olan alacaklı, kural olarak ilk önce rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip yapmak zorundadır. Yani alacağı rehinle güvence altına alınmış alacaklı, rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmadan haciz (ilâmlı veya ilâmsız) ya da iflâs yoluna başvuramaz. Alacaklı, rehinli malın satışından elde edilen bedel alacağını karşılayamadığı takdirde, karşılanamayan kısım için haciz yoluna başvurabilecektir. Alacağı rehinle temin edilmiş bir alacaklı, aşağıdaki durumlarda ilk önce rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmadan, haciz veya iflâs yolu ile takip yapabilir: 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 38/A maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan konut finansmanından kaynaklanan rehinle temin edilmiş alacaklar ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığının rehinle temin edilmiş alacakları için, rehin alacaklısı rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmadan haciz yoluna başvurulabilir.

•

Alacak bir kambiyo senedine bağlı ise, alacaklı, rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmadan doğrudan kambiyo senetlerine mahsus haciz veya iflâs yoluna başvurabilir.

•

İpotekle temin edilmiş faiz ve yıllık taksit alacaklarında, alacaklı, rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmadan haciz veya iflâs yoluna başvurulabilir.

•

Rehinle temin edilmiş alacak için ayrıca müteselsil kefil varsa, alacaklı müteselsil kefile karşı rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmadan haciz veya iflâs yoluna başvurulabilir.


•

Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip, haciz yolu ile takibe çok benzer. Yalnız burada haciz safhası yoktur; ödeme emrinin kesinleşmesine rağmen borç ödenmezse rehinli mal icra dairesi tarafından satılır ve bedel alacaklıya ödenir.

AT

K DİK

!

Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte haciz safhası yoktur. Çünkü alacaklı, borç ödenmediğinde rehinli malın satışından elde edilen para ile tatmin edilir.

II. REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE TAKİP TÜRLERİ A) REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE İLÂMSIZ TAKİP Alacaklının alacağı veya rehin hakkı bir ilâma veya ilâm niteliğindeki bir belgeye bağlı değilse ve ipoteğin akit tablosu kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarını içermiyorsa, alacaklı, rehnin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmsız takip yapabilir.

1. Taşınır Rehninin Paraya Çevrilmesi Yolu İle İlâmsız Takip a) Takip Talebi Taşınır rehninin paraya çevrilmesi yoluyla takip, aynı genel haciz yolu ile takipte olduğu gibi alacaklının icra dairesine yapacağı takip talebi ile başlar.

547

İCRA VE İFLÂS HUKUKU b) Ödeme Emrinin Gönderilmesi ve Kesinleşmesi Takip talebini alan icra dairesi borçluya bir ödeme emri gönderir. Ödeme emri ile borçluya, 7 gün içinde borca veya rehin hakkına itiraz edebileceği, bir itirazı yoksa borcu 15 gün içinde ödemesi gerektiği ihtar edilir. Ödeme emri borçluya tebliğ edilince üç ihtimalle karşılaşılır. aa) Borçlu itiraz etmez ve borcu da 15 gün içinde öderse takip sona erer. bb) Borçlu itiraz etmez ve borcu da 15 gün içinde ödemezse takip kesinleşir. Bunun üzerine alacaklı, icra dairesinden, rehinli taşınırın paraya çevrilmesini (satılmasını) isteyebilir. cc) Borçlu 7 gün içinde borca veya rehin hakkına veya her ikisine birden itiraz ederse takip durur. Duran takibe devam edilebilmesi için borçlunun itirazının hükümden düşürülmesi gerekir. Bunun içinde alacaklının aynı genel haciz yolunda olduğu gibi ya genel mahkemelerde itirazın iptali davası açması ya da itirazın kaldırılması için icra mahkemesine başvurması gerekir.

Uyarı Borçlu, alacaklının rehin hakkına itiraz etmek istiyorsa bunu ayrıca ve açıkça yapmalıdır. Aksi takdirde bu takip bakımından alacaklının rehin hakkını kabul etmiş sayılır. Bu nedenle borçlunun “itiraz ediyorum”, “borcum yoktur” şeklindeki itirazı ile sadece ödeme emrindeki borca itiraz ettiği, buna karşılık alacaklının rehin hakkını kabul ettiği farzedilir.


Borçlu sadece rehin hakkına itiraz ederse, ödeme emrinde belirtilen borcu kabul etmiş sayılır. Borçlu sadece rehin hakkına itiraz ederse, alacaklı, rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takipten vazgeçip (ve bununla rehin hakkından vazgeçip), takibin aynı dosyada genel haciz yolu olarak devamını isteyebilir. c) Paraya Çevirme (Satış)

Borçlu ödeme emrine itiraz etmez ya da itiraz ede de itirazı hükümden düşürülürse (itirazı iptal edilir ya da kaldırılırsa) ödeme emri kesinleşir ve alacaklı icra dairesinden rehinli taşınır malın paraya çevrilmesini (satışını) talep edebilir. d) Paraların Paylaştırılması Paraların paylaştırılması aynı genel haciz yolunda olduğu gibidir.

2. İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yolu İle İlâmsız Takip İpotek, bir taşınmaz rehni türü olup Medeni Kanun’da düzenlenmiştir. İpotek, halen mevcut bir alacağın temini için kurulabileceği gibi ileride doğacak hatta ileride doğması muhtemel bir alacağın temini için de kurulabilir. İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmsız takibin evreleri aşağıdaki gibidir: a) Takip Talebi İpoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takip de, alacaklının icra dairesine yapacağı takip talebi ile başlar. b) Ödeme Emrinin Gönderilmesi ve Kesinleşmesi Takip talebini alan icra dairesi borçluya bir ödeme emri gönderir. Ödeme emri ile borçluya, 7 gün içinde borca itiraz edebileceği, bir itirazı yoksa borcu 30 gün içinde ödemesi gerektiği ihtar edilir.

AT

K DİK

!

Ödeme süresi; taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipte 15 gün iken, ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipte 30 gündür.

548

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Ödeme emri borçluya tebliğ edilince üç ihtimalle karşılaşılır. aa) Borçlu itiraz etmez ve borcu da 30 gün içinde öderse takip sona erer. bb) Borçlu itiraz etmez ve borcu da 30 gün içinde ödemezse takip kesinleşir. Bunun üzerine alacaklı, icra dairesinden, ipoteğin paraya çevrilmesin (satılmasını) isteyebilir. cc) Borçlu 7 gün içinde borca itiraz ederse takip durur. Duran takibe devam edilebilmesi için borçlunun itirazının hükümden düşürülmesi gerekir. Bunun içinde alacaklının aynı genel haciz yolunda olduğu gibi ya genel mahkemelerde itirazın iptali davası açması ya da itirazın kaldırılması için icra mahkemesine başvurması gerekir.

AT

!

T

!

K DİK

Taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipte, borçlu, alacaklının rehin hakkına itiraz edebilirken, ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipte alacaklının ipotek hakkına itiraz edemez. Çünkü alacaklının ipotek hakkı resmî ipotek sözleşmesi ile tespit edilmiştir.

İpoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipte, borçlu, zamanaşımı itirazında da bulunamaz. Çünkü taşınmaz rehni ile gücence altına alınmış alacaklar hakkında zamanaşımı işlemez.

c) Paraya Çevirme (Satış)


KA

DİK

Borçlu ödeme emrine itiraz etmez ya da itiraz ede de itirazı hükümden düşürülürse (itirazı iptal edilir ya da kaldırılırsa) ödeme emri kesinleşir ve alacaklı icra dairesinden ipotekli taşınmazın paraya çevrilmesini (satışını) talep edebilir. d) Paraların Paylaştırılması

Paraların paylaştırılması aynı genel haciz yolunda olduğu gibidir.

B) REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE İLÂMLI TAKİP 1. Taşınır Rehninin Paraya Çevrilmesi Yolu İle İlâmlı Takip Alacak veya rehin hakkı veya her ikisi birden bir ilâmda veya ilâm niteliğindeki bir belgede tespit edilmişse, alacaklı, rehnin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmlı takip yapabilir. a) Takip Talebi Bu takip yolu da alacaklının icra dairesine yapacağı takip talebi ile başlar. b) İcra Emri Gönderilmesi Takip talebini alan icra dairesi borçluya bir icra emri gönderir. İcra emri ile borçluya, 7 gün içinde borcu ödemesi, borcu ödemediği ve icranın geri bırakıldığına dair bir karar da getirmediği takdirde, alacaklının rehinli taşınırın satılmasını isteyebileceği ihtar edilir.

AT

K DİK

!

Taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipten farklı olarak burada borçlu icra emrine itiraz edemez. Çünkü alacaklının alacağı veya rehin hakkı ya da her ikisi birden bir ilâma veya ilâm niteliğindeki bir belgeye bağlanmıştır.

549


T

KA

DİK

!

Ödeme süresi; taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipte 15 gün iken, taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmlı takipte 7 gündür.

c) Paraya Çevirme (Satış) Borçlu 7 gün içinde borcu ödemez ve icranın geri bırakıldığına dair bir karar da getirmezse, alacaklı, icra dairesinden rehinli taşınır malın paraya çevrilmesini (satılmasını) isteyebilir. d) Paraların Paylaştırılması Paraların paylaştırılması aynı genel haciz yolunda olduğu gibidir.

2. İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yolu İle İlâmlı Takip İpoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmlı takip iki şekilde olabilir: a) Alacak veya İpotek Hakkı ya da Her İkisi Birden Bir İlâm veya İlâm Niteliğindeki Belgede Tespit Edilmişse

Böyle bir durumda alacaklı ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmlı takip yapabilir. Bu takip yolunun aşamaları aşağıdaki gibidir: aa) Takip talebi

bb) İcra emri gönderilmesi


Bu takip yolu da alacaklının takip talebi ile başlar.

Takip talebini alan icra dairesi borçluya bir icra emri gönderir. İcra emri ile borçluya, 7 gün içinde borcu ödemesi, borcu ödemediği ve icranın geri bırakıldığına dair bir karar da getirmediği takdirde, alacaklının ipotekli taşınmazın paraya çevrilmesini (satılmasını) isteyebileceği ihtar edilir.

AT

!

AT

!

K DİK

K DİK

RPÇY ile ilâmsız takipten farklı olarak burada borçlu icra emrine itiraz edemez. Çünkü alacaklının alacağı veya ipotek hakkı veya her ikisi birden bir ilâma veya ilâm niteliğindeki bir belgeye bağlanmıştır.

Ödeme süresi; ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipte 30 gün iken, ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmlı takipte 7 gündür.

cc) Paraya çevirme (satış) Borçlu 7 gün içinde borcu ödemez ve icranın geri bırakıldığına dair bir karar da getirmezse, alacaklı, icra dairesinden ipotekli taşınmazın paraya çevrilmesini (satılmasını) isteyebilir. dd) Paraların paylaştırılması Paraların paylaştırılması aynı genel haciz yolunda olduğu gibidir. b) İpotek Akit Tablosu Kayıtsız Şartsız Bir Para Borcu İkrarını İçeriyorsa İİK, ipotek akit tablosunun kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarını içermesi durumda da ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmlı takip yapılabileceğini öngörmüştür. Bu takip yolunun safhaları şu şekildedir: aa) Takip talebi Bu takip yolu da alacaklının takip talebi ile başlar.

550

İCRA VE İFLÂS HUKUKU bb) İcra emri gönderilmesi Takip talebini alan icra müdürü, ibraz edilen akit tablosunun kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarını içerdiğini ve alacağın muaccel olduğunu anlarsa, borçluya ve taşınmaz üçüncü kişi tarafından rehnedilmiş veya taşınmazın mülkiyeti üçüncü kişiye geçmişse ayrıca bunlara birer icra emri gönderir. İcra emri ile borçluya, 30 gün içinde borcu ödemesi, borcu ödemediği ve icranın geri bırakıldığına dair bir karar da getirmediği takdirde, alacaklının ipotekli taşınmazın paraya çevrilmesini (satılmasını) isteyebileceği ihtar edilir.

AT

K DİK

!

Ödeme süresi; alacağın veya ipotek hakkının ya da her ikisinin birden bir ilâm veya ilâm niteliğindeki bir belgede tespit edilmesi durumunda yapılan ilâmlı takipte 7 gün iken, ipotek akit tablosunun kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarını içermesi durumunda yapılan ilâmlı takipte 30 gündür.

cc) Paraya çevirme (satış) Borçlu 30 gün içinde borcu ödemez ve icranın geri bırakıldığına dair bir karar da getirmezse, alacaklı, icra dairesinden ipotekli taşınmazın paraya çevrilmesini (satılmasını) isteyebilir. dd) Paraların paylaştırılması

III. ORTAK HÜKÜMLER A) SATIŞ İSTEME SÜRESİ


Paraların paylaştırılması aynı genel haciz yolunda olduğu gibidir.

1. Alacaklının, rehinli taşınır malların satışını, ödeme veya icra emrinin borçluya tebliğinden itibaren 6 ay içinde icra dairesinden istemesi gerekir.

2. Alacaklının, ipotekli taşınmazın satışını, ödeme veya icra emrinin borçluya tebliğinden itibaren 1 yıl içinde icra dairesinden istemesi gerekir.

Alacaklı bu süreler içerisinde satış talebinde bulunmazsa rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip düşer.

T

KA

DİK

!

Oysa genel haciz yoluyla takipte, alacaklının süresi içinde satış istememesi icra takibinin düşmesine yol açmaz; bu durumda sadece haciz düşer.

Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takipte, rehinli mallar, genel haciz yolundaki hükümlere göre icra dairesi tarafından satılır (paraya çevrilir).

B) PARALARIN PAYLAŞTIRILMASI Rehinli malın satış tutarı aynı derecedeki bütün rehinli alacakları ödemeye yetmezse, icra dairesi bir sıra cetveli ve pay cetveli düzenler.

C) REHİN AÇIĞI BELGESİ 1. Geçici Rehin Açığı Belgesi Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip devam ederken, rehinli malın satışı sonucunda elde edilecek paranın alacaklının alacağını karşılamayacağı anlaşılırsa, talep etmesi hâlinde alacaklıya, icra dairesi tarafından geçici rehin açığı belgesi verilir.

551

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Alacaklı bu belge ile aynı takip dosyası üzerinden alacağının karşılanamayacağı tahmin edilen kısmı için borçlunun diğer mallarının haczini isteyebilir. Geçici rehin açığı belgesine dayanarak yapılan bu haciz, geçici hacizdir. Dolayısıyla alacaklı, rehinli mal satılıp açık kesin olarak belli olmadıkça hacizli malların satışını isteyemez. 2. Kesin Rehin Açığı Belgesi Rehinli mal, satış isteyenin alacağına derece itibariyle rüçhanı olan diğer rehinli alacakların tutarından fazla bir bedelle alıcı çıkmamasından dolayı satılamazsa veya satılıp da tutarı takip olunan alacağa yetmezse, alacaklıya bütün veya geri kalan alacağı için bir belge verilir. İşte bu belgeye, kesin rehin açığı belgesi denir. Kesin rehin açığı belgesinin hükümleri şunlardır: a) Alacaklı, kesin rehin açığındaki alacak miktarı için, borçluya karşı icra veya iflâs takibi yapabilir. b) Alacaklı, 1 yıl içinde ilâmlı veya ilâmsız haciz yolu ile takip yaparsa borçluya yeniden ödeme emri veya icra emri gönderilmesine gerek yoktur. c) Kesin rehin açığı belgesi İİK. m. 68 anlamında borç ikrarını içeren belge niteliğindedir. Bu nedenle alacaklı, rehin açığı belgesini aldığı tarihten itibaren 1 yıl geçtikten sonra yaptığı genel haciz yolu ile takipte, borçlunun itirazını, bu belge ile icra mahkemesine başvurup kesin olarak kaldırabilir (bkz. itirazın kesin olarak kaldırılmasını sağlayan belgeler).


d) Kesin rehin açığı belgesi hacze iştiraki sağlayan bir belgedir (bkz. yukarıda hacze iştirak).

ŞEMALARLA BÖLÜM ÖZETİ RPÇY İLE İLÂMLI TAKİP İpoteğin PÇY ile ilâmlı

Taşınır RPÇY ile ilâmlı takip

Takip talebi (İcra dairesine)

Takip talebi (icra dairesine)

İcra dairesi borçluya icra emri gönderir.

İcra dairesi borçluya icra emri gönderir.

7 gün içinde borç ödenirse takip sona erer.

7 gün içinde borç ödenmez ve icranın geri bırakıldığına dair karar getirilmezse. SATIŞ PARALARIN PAYLAŞTIRILMASI

552

553

PARALARIN PAYLAŞT.

İtiraz İtiraz kaldırılırsa yerinde takip görülürse kesinleşir takip durmaya devam SATIŞ eder (6 ay)

Alacaklı icra mahk. başvurarak itirazın kaldırılmasını isteyebilir

Borçlu itiraz etmez ve borcu da öderse takip sona erer

PARALARIN PAYLAŞT.

SATIŞ (6 ay)

Alacaklı kazanırsa itiraz iptal edilir, takip kesinleşir Borçlu kazanırsa takip durmaya devam eder

Alacaklı genel mahk. başvurarak itirazın iptali davası açabilir

Borçlu 7 gün içinde borca ve/veya rehin hakkına itiraz ederse takip durur

PARALARIN PAYLAŞT.

SATIŞ (6 ay)

PARALARIN PAYLAŞT.

SATIŞ (1 yıl)

İtiraz kaldırılırsa takip kesinleşir.

İtiraz yerinde görülürse takip durmaya devam eder

PARALARIN PAYLAŞT.

SATIŞ (1 yıl)

Alacaklı kazanırsa itiraz iptal edilir, takip kesinleşir

Borçlu kazanırsa takip durmaya devam eder

Alacaklı genel mahkeme itirazın iptali davası açabilir

Borçlu 7 gün içinde borca itiraz ederse takip durur

PARALARIN PAYLAŞT.

SATIŞ (1 yıl)

Borçlu itiraz etmez ve borcu da 30 gün içinde ödemezse takip kesinleşir

İcra dairesi borçluya ödeme emri gönderir

Alacaklının takip talebi (icra dairesi)

İpoteğin PÇY ile ilâmsız

Alacaklı icra mahkemesine başvurarak itirazın kaldırılmasını isteyebilir.

Borçlu itiraz etmez ve borcu da öderse takip sona erer

Borçlu itiraz etmez ve borcu da 15 gün içinde YEDİİKLİM YAYINCILIK ödemezse takip kesinleşir

İcra dairesi borçluya ödeme emri gönderir

Alacaklının takip talebi (icra dairesine)

Taşınır RPÇY ile ilâmsız takip

REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU (RPÇY) İLE İLÂMSIZ TAKİP

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 3. Aşağıdakilerden hangisi borçlunun aczini gösteren belgelerden biri değildir?

ÇIKMIŞ SORULAR

A) Rehin açığı belgesi B) Hacizde kesin aciz belgesi

1. Aşağıdakilerin hangisinde ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmsız takip söz konusudur?

C) İflâstaki borç ödemeden aciz belgesi D) Hacizde geçici aciz belgesi E) Borçlunun haczedilir malının bulunmadığını gösteren haciz tutanağı (KMS 2001)

A) İpotek ileride doğacak bir alacağın temini için alınmışsa B) Yalnızca alacak hakkı bir mahkeme ilâmına bağlanmışsa C) Yalnızca ipotek hakkı bir mahkeme ilâmına bağlanmışsa D) Hem alacak hakkı hem ipotek hakkı bir mahkeme ilâmına bağlanmışsa


E) İpotek akit tablosu kayıtsız şartsız para borcu ikrarını içeriyorsa (KPSS 2007)

2. Aşağıdaki takip türlerinden hangisinde süresi içinde satış istenmezse takip düşer?

4. İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmsız takipte ödeme emrine karşı borçlu aşağıdakilerden hangisine itiraz edemez?

A) Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip

A) Faize

B) Genel haciz yoluyla takip

B) Rehin hakkına

C) Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip

C) Temerrüt tarihine D) Alacağın miktarına

D) Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yoluyla takip

(MALİYE BAK. GEL. UZM. YRD. KASIM 2011)

E) Genel iflâs yoluyla takip (KPSS 2004)

554


1. İpotek, bir taşınmaz rehni türü olup Medeni Kanun’da düzenlenmiştir. İpotek, halen mevcut bir alacağın temini için kurulabileceği gibi ileride doğacak hatta ileride doğması muhtemel bir alacağın temini için de kurulabilir.

3. Rehinli mal, satış isteyenin alacağına derece itibariyle rüçhanı olan diğer rehinli alacakların tutarından fazla bir bedelle alıcı çıkmamasından dolayı satılamazsa veya satılıp da tutarı takip olunan alacağa yetmezse, alacaklıya bütün veya geri kalan alacağı için bir belge verilir. Bu belgeye, kesin rehin açığı belgesi denir. Kesin rehin açığı belgesinin hükümleri şunlardır:

a) Alacaklı, kesin rehin açığındaki alacak miktarı için, borçluya karşı icra veya iflâs takibi yapabilir.

b) Alacaklı, 1 yıl içinde ilâmlı veya ilâmsız haciz yolu ile takip yaparsa borçluya yeniden ödeme emri veya icra emri gönderilmesine gerek yoktur.

c) Kesin rehin açığı belgesi İİK. m. 68 anlamında borç ikrarını içeren belge niteliğindedir.

d) Kesin rehin açığı belgesi hacze iştiraki sağlayan bir belgedir.

Rehin açığı belgesi borçlunun aczini gösteren bir belge değildir.

YANITLAR

Alacak veya ipotek hakkı ya da her ikisi birden bir ilâm veya ilâm niteliğindeki belgede tespit edilmişse ya da ipotek akit tablosu kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarını içeriyorsa ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmlı takip söz konusu olur.


Yanıt A’dır.

2. Alacaklının, rehinli taşınır malların satışını 6 ay içinde, ipotekli taşınmazın satışını ise 1 yıl içinde icra dairesinden istemesi gerekir. Alacaklı bu süreler içerisinde satış talebinde bulunmazsa rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip düşer.

Oysa haciz yoluyla takipte, alacaklının süresi içinde satış istememesi icra takibinin düşmesine yol açmaz; bu durumda sadece haciz düşer.

Genel iflâs yoluyla takipte ise masaya ait mallar iflâs idaresi tarafından kendiliğinden satılır.

Yanıt A’dır.

4. İpoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipte borçlu, alacaklının ipotek hakkına (rehin hakkına) itiraz edemez. Çünkü alacaklının ipotek hakkı resmî ipotek sözleşmesi ile tespit edilmiştir. Yanıt B’dir.

Yanıt A’dır.

555

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 6. Taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmlı takipte, ödeme süresi kaç gündür?

TARAMA TESTİ

A) 3

1. Taşınır rehninin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmsız takip ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

B) 5

C) 7

D) 10

E) 15

7. İpoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmlı takipte, ödeme süresi kaç gündür?

A) Alacaklının alacağı veya rehin hakkı bir ilâmda veya ilâm niteliğindeki belgede tespit edilmemişe bu yola başvurulur.

A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

E) 15

B) Bu takip yolunda haciz safhası yoktur. C) Borçlunun sadece borca itiraz etmesi durumunda takip durmaz. Takibin durabilmesi için borçlunun hem rehin hakkına hem de borca itiraz etmesi gerekir.

8. Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte, alacaklı, rehinli taşınırların satışını hangi süre içinde rehinli istemek zorundadır?

D) Borçlunun itirazı üzerine duran takibe devam edilebilmesi için, alacaklının, itirazın iptali davası veya icra mahkemesinden itirazın kaldırılması yollarından birine başvurması gerekir.

2. Taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipte, ödeme emrine itiraz süresi kaç gündür? A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

E) 15

B) 5

C) 7

D) 10

B) 7

C) 10

D) 15

B) 7

C) 10

D) 15

9. Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte, alacaklı, rehinli taşınmazların satışını hangi süre içinde istemek zorundadır? A) 1 ay

B) 2 ay D) 1 yıl

C) 6 ay E) 2 yıl

10. Aşağıdakilerden hangisi, kesin rehin açığı belgesinin hükümlerinden biri değildir?

C) Alacaklı, bir yıl ilâmsız takip yaparsa borçluya yeniden ödeme emri gönderilmesine gerek yoktur.

E) 15

D) Bu belge İİK. m. 68 anlamında borç ikrarını içeren belge niteliğindedir. E) Alacaklı, kesin rehin açığındaki alacak miktarı için, borçluya karşı icra veya iflâs takibi yapabilir.

E) 30

5. İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmsız takipte ödeme süresi kaç gündür? A) 5

E) 2 yıl

B) Alacaklı, bir yıl içinde ilâmlı takip yaparsa borçluya yeniden icra emri gönderilmesine gerek yoktur.

4. İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmsız takipte borca itiraz süresi kaç gündür? A) 5

C) 6 ay

A) Rehin açığı belgesi ile iptal davası açılabilir.

3. Taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipte, ödeme süresi kaç gündür? A) 3

B) 2 ay D) 1 yıl


E) Borçlu sadece rehin hakkına itiraz ederse, alacaklı, rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takipten vazgeçip, takibin aynı dosya üzerinden genel haciz yolu olarak devamını isteyebilir.

A) 1 ay

Yanıt Anahtarı

E) 30

556

1. C

2. C

3. E

4. B

5. E

6. C

7. C

8. C

9. D

10. A

YEDİNCİ bölüm

İHTİYATİ HACİZ I. GENEL OLARAK Genel haciz yolu ile ilâmsız takipte, alacaklının alacağına bir an önce kavuşabilmesini engelleyen bir takım riskler yer almaktadır. Bunlardan en önemlisi, borçlunun, aslında borçlu olmasına rağmen ödeme emrine 7 gün içinde itiraz edip takibi kendiliğinden durdurması ve ardından da mallarını kaçırmasıdır. Aynı risk, borçlu icra emrine itiraz edememesine rağmen, ilâmlı icrada da bulunmaktadır. Nitekim borçlu, icra emrinin tebliğinden itibaren, ödeme süresi olan 7 gün içinde de mallarını kaçırabilir. İşte ihtiyati haciz bu gibi riskleri ortadan kaldırılmak için İİK’da alacaklı lehine düzenlenmiş bir yöntemdir. İhtiyati hacizde borçluya ödeme emri ya da icra emri gönderilmeden malları ihtiyaten haczedilir. Ancak bunun için alacaklının mahkemeden ihtiyati haciz kararı alması gerekir. Alacaklı, ihtiyati haciz kararı ile haczedilen malların satışını isteyemez. Bunun için ihtiyati haczin kesinleşmesi gerekir. İhtiyati haczin kesinleşmesi için de, alacaklının ihtiyati haciz tarihinden itibaren 7 gün içinde ya mahkemede dava açması ya da icra dairesinde icra (veya iflâs) takibi yapması gerekir.

II. İHTİYATİ HACZİN KOŞULLARI A) ALACAĞIN VADESİ GELMİŞSE


Bu açıklamalardan sonra ihtiyati haciz, “alacaklının bir para alacağına zamanında ve güvenli bir şekilde kavuşabilmesini sağlamak için, mahkeme kararı ile borçlunun mallarına geçici olarak el konulması” şeklinde tanımlanabilir.

Alacaklının, vadesi gelmiş bir alacağından dolayı ihtiyati haciz talebinde bulunabilmesi için, alacağın rehinle güvence altına alınmamış olması gerekir. Bu durumda alacaklının, mahkemede, alacağın varlığını, vadesinin geldiğini ve alacağın bir rehinle temin edilmemiş olduğunun ispatlaması yeterlidir.

B) ALACAĞIN VADESİ GELMEMİŞSE Bu durumda alacaklı kural olarak ihtiyati haciz talebinde bulunamaz. Ancak alacaklı, mahkemede, borçlunun belli bir yerleşim yeri bulunmadığını ve taahhütlerinden kurtulmak amacıyla mallarını gizlemeye, kaçırmaya hazırlandığını veya borçlunun kendisinin kaçmaya hazırlandığını yahut kaçtığını ya da bu amaçla hileli işlemler yaptığını ispat ederek ihtiyati haciz kararı verilmesini sağlayabilir.

III. İHTİYATİ HACİZ KARARI Yukarıdaki şartlar var ise alacaklı mahkemeye başvurarak borçlunun mallarının ihtiyaten haczine karar verilmesini isteyebilir. Yetkili mahkeme genel haciz yolundaki yetki kurallarına göre belirlenir. Görevli mahkeme ise HMK’ya göre belirlenir. Alacaklı mahkemede alacağın varlığını, vadesinin geldiğini ve alacak için rehin alınmadığını (vadesi gelmemiş alacaklarda ise yukarıda bahsettiğimiz ihtiyati haciz sebeplerinin varlığını) ispat eder. Mahkeme, alacağın ve ihtiyati haciz sebeplerinin varlığına kanaat getirirse, alacaklıdan aldığı bir miktar teminat karşılığında borçlunun mallarının ihtiyaten haczine karar verir. Alacaklı mahkeme tarafından belirlenen teminatı mahkeme veznesine yatırmazsa ihtiyati haciz kararı verilmez. Alacağın ilâma dayanması hâlinde, alacaklının teminat göstermesine gerek yoktur.

557


IV. İHTİYATİ HACİZ KARARINA İTİRAZ Borçlu ihtiyati haciz kararını temyiz edemez. Ancak borçlu, ihtiyati haciz kararı verilirken dinlenmemişse, ihtiyati haciz kararını öğrenmesinden itibaren 7 gün içinde kararı veren mahkemeye itiraz edebilir. Borçlunun yanı sıra menfaati ihlal olan üçüncü kişiler de ihtiyati haczi öğrendikten itibaren 7 gün içinde ihtiyati haciz kararına dayanak olan sebeplere ve teminatın miktarına itiraz edebilirler. Borçlunun veya üçüncü kişinin yapmış olduğu itiraz sonucunda mahkemenin vermiş olduğu karara karşı temyiz yoluna başvurulabilir. Temyiz, ihtiyati haciz kararının uygulanmasını (icrasını) durdurmaz.

V. İHTİYATİ HACİZ KARARININ YERİNE GETİRİLMESİ Alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren 10 gün içinde icra dairesine başvurarak ihtiyati haciz kararının yerine getirilmesini yani infaz edilmesini istemek zorundadır. Aksi halde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar.

VI. İHTİYATİ HACZİN KESİNLEŞMESİ (İHTİYATİ HACZİ TAMAMLAYICI MERASİM)


Alacaklı, ihtiyati haciz kararı ile haczedilen malların satışını isteyemez. Bunun için ihtiyati haczin kesinleşmesi gerekir. İhtiyati haciz, ancak İİK’da öngörülmüş olan tamamlayıcı merasim gerçekleştirilince kesinleşir. Bu anlamda alacaklı, borçlunun mallarına icra dairesi tarafından ihtiyati haciz konulduğu tarihten itibaren 7 gün içinde ya mahkemede dava açmalı ya da icra dairesinde icra (veya iflâs) takibi yapmalıdır. Aksi halde ihtiyati haciz düşer. Alacaklı 7 gün içinde dava açar veya takip yaparsa ihtiyati haciz dava veya takip sonuna kadar devam eder. Alacaklı dava veya takip sonunda haklı çıkarsa, ihtiyati haciz kesinleşir ve artık malların satışı icra dairesinden istenebilir.

VI. HAKSIZ İHTİYATİ HACİZDEN DOLAYI TAZMİNAT DAVASI İhtiyati haciz isteyen alacaklı hacizde haksız çıktığı takdirde borçlunun ve üçüncü şahsın bu yüzden uğrayacakları bütün zararlardan sorumludur. Haksız ihtiyati hacizden dolayı alacaklının tazminata mahkûm edilebilmesinin koşulları şunlardır: A) İhtiyati haciz kararının alınmış ve yerine getirilmiş olması B) Alacaklının haksız olması C) Borçlunun zarar görmüş olması D) Haksız ihtiyati haciz ile zarar arasında uygun bir illiyet bağının bulunması

Uyarı

Alacaklının tazminata mahkûm edilebilmesi için kusurlu olması şart değildir.

Tazminat davasının Borçlar Kanunu’nun haksız fiilden doğan tazminat davaları için öngörmüş olduğu 2 ve 10 yıllık zamanaşımı süreleri içinde açılması gerekir.

558


ÇIKMIŞ SORULAR

YANITLAR

1. İcra ve İflas Kanunu’na göre, dava açılmadan veya takibe başlanmadan önce alınan bir ihtiyati haciz kararı ile ilgili “infaz isteme” ve “tamamlayıcı merasim olarak takip talebinde bulunma veya dava açma” süreleri, sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

1. Alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren 10 gün içinde icra dairesine başvurarak ihtiyati haciz kararının yerine getirilmesini yani infaz edilmesini istemek zorundadır. Aksi halde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar.

A) 10 gün – 7 gün B) 7 gün – 2 hafta C) 7 gün – 10 gün D) 10 gün – 2 hafta E) 2 hafta – 7 gün

2. Dava açılmadan veya icra takibine başlanmadan evvel ihtiyati haciz yaptırmış olan alacaklı, ihtiyati haczi tamamlayıcı merasim anlamında hangi süre içinde takip talebinde bulunmalı veya dava açmalıdır? A) 7 gün B) 10 gün C) 2 hafta


(KPSS 2013)

D) 3 hafta

Alacaklı, ihtiyati haciz kararı ile haczedilen malların satışını isteyemez. Bunun için ihtiyati haczin kesinleşmesi gerekir. İhtiyati haciz, ancak İİK’da öngörülmüş olan tamamlayıcı merasim gerçekleştirilince kesinleşir. Bu anlamda alacaklı, borçlunun mallarına icra dairesi tarafından ihtiyati haciz konulduğu tarihten itibaren 7 gün içinde ya mahkemede dava açmalı ya da icra dairesinde icra (veya iflâs) takibi yapmalıdır. Aksi halde ihtiyati haciz düşer. Yanıt A’dır.

2. Dava açılmadan veya icra takibine başlanmadan evvel ihtiyati haciz yaptırmış olan alacaklı, ihtiyati haczi tamamlayıcı merasim anlamında 7 gün içinde takip talebinde bulunmalı veya dava açmalıdır. Detaylı bilgi için 1. sorunun açıklamasına bakınız.

E) 1 ay (KPSS 2012)

3. Haksız ihtiyati hacizden doğan tazminat davasında aşağıdakilerden hangisi aranmaz?

Yanıt A’dır.

A) İhtiyati haciz kararının uygulanmış olması B) İhtiyati haciz kararı alan alacaklının kusurunun varlığı C) Aleyhine ihtiyati haciz kararı alınan borçlunun zarara uğramış olması

3. Haksız ihtiyati haciz dolayısıyla açılacak tazminat davalarında alacaklının kusurunun bulunmasına gerek yoktur.

D) Davanın zamanaşımına uğramamış olması E) Uygun illiyet bağının bulunması (KPSS 2004)

Yanıt B’dir.

559

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Borçlunun mallarına icra dairesi tarafından ihtiyati haciz konulduktan itibaren alacaklı kaç gün içinde harekete geçerek, mahkemede dava açmalı ya da icra dairesinde icra takibi yapmalıdır?

TARAMA TESTİ 1. İhtiyati haciz kararı vermeye yetkili organ aşağıdakilerden hangisidir?

A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

E) 15

A) İcra dairesi B) İcra mahkemesi C) Genel mahkemeler D) İflas idaresi E) Yargıtay

2. Borçlu, ihtiyati haciz kararı verilirken dinlenmemişse, karara, öğrendiği günden itibaren kaç gün içinde ve nerede itiraz edebilir? A) 7 gün içinde, kararı veren mahkemeye B) 7 gün içinde, icra mahkemesine C) 10 gün içinde, kararı veren mahkemeye D) 10 gün içinde, icra mahkemesine


5. İhtiyati haciz ile ilgili aşağıdaki ifadelerlerden hangisi yanlıştır?

E) 15 gün içinde, Yargıtay’a

A) Alacak ilâma dayanıyorsa, teminata gerek kalmadan ihtiyati haciz kararı verilebilir. B) İhtiyati haciz kararına yapılan itiraz sonucunda mahkemenin vermiş olduğu karara karşı temyiz yoluna başvurulabilir. Temyiz, ihtiyati haczin uygulanmasını durdurur. C) Alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren 10 gün içinde icra dairesine başvurarak ihtiyati haciz kararının yerine getirilmesini istemezse ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar. D) Alacaklı ihtiyati haciz kesinleşmeden, ihtiyaten haczedilen malların satılmasını ve bedelinden alacağının ödenmesini isteyemez. E) Alacaklı, borçlunun mallarına icra dairesi tarafından ihtiyati haciz konulduktan itibaren 7 gün içinde dava açmaz ya da icra takibi yapmazsa ihtiyati haciz düşer.

3. Alacaklı ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren kaç gün içinde icra dairesine başvurarak ihtiyati haciz kararının yerine getirilmesini istemek zorundadır? A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

Yanıt Anahtarı 1. C

E) 15

560

2. A

3. D

4. C

5. B

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 5. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda, senedin kambiyo senedi olmadığına ilişkin şikâyetin kaç gün içinde yapılması gerekir?

İCRA HUKUKU

DENEME SINAVI

A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

E) 15

1. Aşağıdakilerden hangisi, yardımcı icra organlarından biri değildir? A) Genel mahkemeler B) Savcılar C) Adalet müfettişleri D) Kolluk kuvvetleri E) Yargıtay’ın icra-iflâs işlerine bakan hukuk daireleri

6. Şikâyet ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Şikâyet yazılı veya sözlü olarak icra dairesine yapılır.

2. Aşağıdakilerden hangisi icra dairesinin görevlerinden biri değildir?

B) Borçlu ve üçüncü kişilerce ödenen paraları kabul etmek C) Tamamlama haczi yapmak D) Hacizli malların satışından elde edilen paraları paylaştırmak E) Aciz belgesini iptal etmek


A) Takip taleplerini alma ve borçluya ödeme emri göndermek

B) Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolunda şikâyet, icra dairesine yapılır ve asliye ticaret mahkemesince incelenir. C) İzale-i şüyuu da (ortaklığın giderilmesinde) şikâyet Sulh Hukuk Mahkemesine yapılır. D) Tereke memuruna karşı şikâyet Sulh Hukuk Mahkemesine yapılır. E) İhtiyati tedbirin yerine getirilmesine ilişkin işlemlerde şikâyet ihtiyati tedbir kararı veren mahkemeye yapılır.

3. Aşağıdakilerden hangisi icra dairesinin talep olmaksızın kendiliğinden yapabileceği işlemlerden biridir? A) İlave haciz B) Tamamlama haczi C) Haczedilen malların satışı

7. İcra hukukunda tebligatla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

D) Borçluya ödeme emri gönderme E) Borçlunun mallarının haczi

A) Tebligat, Tebligat Kanunu hükümlerine göre yapılır. 4. Aşağıdakilerden hangisi icra mahkemesinin görevine girmez?

B) Avukatla takip edilen işlerde tebligat mutlaka vekile yapılır, asile (müvekkile) yapılamaz.

A) Tasarrufun iptali davası

C) Kişi evde değilse tebligat, aynı çatı altında kendisi ile birlikte oturan hizmetçilerinden birine yapılabilir.

B) İflâsta istihkak davası C) İhalenin feshi davaları

D) Hiçbir adresi olmayan kişiye tebligat ilanen yapılır.

D) İcra takibinin ertelenmesi E) İlâmlı icrada icranın geri bırakılması

E) İşyerine yapılan tebligat geçersizdir.

561

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 8. Borçlunun altsoy ve üstsoydan birinin veya eşinin ölümü halinde icra takibi ölüm günü dahil kaç gün ertelenir? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

11. Genel haciz yoluyla ilâmsız takipte, gecikmiş itirazın kaç gün içinde nereye yapılması gerekir? A) 7 gün içinde icra dairesine

E) 5

B) 7 gün içinde icra mahkemesine C) 3 gün içinde icra dairesine D) 3 gün içinde icra mahkemesine E) 10 gün içinde genel mahkemelere

9. Genel haciz yolunda imzaya itiraz ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? 12. İtirazın iptali davası ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) İmzaya itirazın ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde icra dairesine yapılması gerekir.

A) Alacaklı tarafından borçluya karşı 1 yıl içinde genel mahkemelerde açılır.

B) Borçlu, imzaya itirazını “açıkça ve ayrıca” bildirmek zorundadır. Açıkça ve ayrıca itiraz edilmezse adi senet altındaki imza kabul edilmiş sayılır.

D) İcra takibi imzası noterlikçe onaylı bir senede dayanıyorsa, borçlu imzaya itirazını 3 gün içinde icra mahkemesine yapmak zorundadır. E) Borçlu noter senedindeki imzaya açıkça ve ayrıca itiraz etmişse bu itiraz borca itiraz sayılır.


C) Borçlu itirazında, imza itirazı ile çelişmeyen borca itiraz sebeplerini de bildirebilir.

B) Bu davada borçlu, ödeme emrine itiraz ederken bildirdiği sebeplerle bağlı değildir.

10. Genel haciz yoluyla ilâmsız takipte, ödeme emrini alan borçlunun, ödeme emrinde belirtilen borca, “borcum bu kadar değildir, itiraz ediyorum” demesinin hukuki sonucu aşağıdakilerden hangisidir?

C) Mahkemenin davayı reddetmesi hâlinde, borçlu talep etmişse ve alacaklı kötü niyetliyse, alacaklı, takip konusu alacağın en az % 20’si oranında icra tazminatına mahkûm edilir. D) Mahkemenin davayı kabul edip itirazın iptaline karar vermesi durumunda, durmuş olan icra takibine devam edilir. E) Mahkemenin itirazın iptaline karar vermesi hâlinde, alacaklı talep etmişse ve borçlu kötü niyetliyse, borçlu, takip konusu alacağın en az % 20’si oranında icra tazminatına mahkûm edilir.

13. Aşağıdakilerden hangisi İİK. m. 68-68a’da sayılan belgelerden biri değildir? A) İhtiyar Heyeti tarafından onaylanan belgeler

A) Borçlu, borca hiç itiraz etmemiş sayılır.

B) İmzası noterlikçe tasdik edilmiş bir senet

B) Borçlu, borca itiraz etmiş sayılır ve icra takibi borcun tamamı için durur.

C) Kredi kurumlarının düzenledikleri belgeler

C) Borçlu, imzaya itiraz etmiş sayılır ve icra takibi durur.

D) İmzası alacaklı tarafından ikrar edilmiş bir adi senet

D) Borçlu, senetteki imzayı kabul etmiş sayılır.

E) Resmî dairelerin ve yetkili makamların yetkileri dahilinde ve usulüne göre verdikleri belgeler

E) Borçlu, borcun yarısına itiraz etmiş sayılır.

562

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 14. İtirazın geçici kaldırılması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

16. Gerçekte borçlu olmayan bir kişinin, borcu icra tehdidi altında ödemesi hâlinde, ödemiş olduğu paranın kendisine geri verilmesi için açacağı davaya ne ad verilir?

A) Alacaklı bu yola, borçlunun adi senet altındaki imzayı inkâr ederek imza itirazında bulunması hâlinde başvurabilir.

A) İstirdat

B) İcra mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, imzanın borçluya ait olmadığı kanısına varırsa, itirazın geçici kaldırılması talebini reddeder ve borçlunun talebi halinde, alacaklıyı icra-inkâr tazminatına mahkûm eder.

B) Sebepsiz zenginleşme C) Menfi tespit D) Borçtan kurtulma E) İstihkak

C) İcra mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, imzanın borçluya ait olduğu kanısına varırsa, borçlunun itirazının geçici olarak kaldırılmasına karar verir ve borçluyu takip konusu alacağın %10’u oranında para cezası ile alacaklı talep etmişse icra-inkâr tazminatına mahkûm eder.

17. Borçlu ödeme emrine itiraz etmezse, ödeme emrinin tebliğinden itibaren kaç gün içinde mal beyanında bulunmak zorundadır?

D) İtirazın geçici kaldırılması üzerine alacaklı kesin haciz isteyemez, ancak geçici haciz isteyebilir.


E) Borçlu, itirazın geçici kaldırılması kararının tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içinde genel mahkemede istirdat davası açabilir.

A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

E) 15

18. Haciz ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Alacaklının talebi olmadan icra müdürü kendiliğinden tamamlama haczi yapamaz. B) Alacaklının, ödeme emrinin borçluya tebliği tarihinden itibaren bir sene içinde haciz talebinde bulunmaması haciz isteme hakkının düşmesine neden olur. C) Alacaklının, ödeme emrinin borçluya tebliği tarihinden itibaren bir sene içinde haciz talebinde bulunmasa da icra takibi düşmez, devam eder.

15. Borçtan kurtulma davası ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Bu davada ispat yükü borçludadır.

D) Süresi içinde haciz talebinde bulunmayan alacaklının, yeniden haciz isteyebilmesi için yenileme talebinde bulunması ve bu talebin borçluya tebliğ edilmesi gerekir. Bu durumda borçluya yeniden ödeme emri gönderilmez.

B) Borçtan kurtulma davasının açılması, eğer yapılmışsa, geçici haczin kesin hacze dönüşmesine engel olur. C) Borçlunun davayı kazanması hâlinde, borçlunun talebi varsa, alacaklı, en az alacağın %20’si oranında tazminata mahkûm edilir.

E) İcra dairesi haciz talebinden itibaren 3 gün içinde hacze başlamak zorundadır.

D) Borçlunun davayı kaybetmesi hâlinde, itirazın geçici kaldırılması kararı kesin kaldırma kararına, eğer varsa, geçici haciz kesin hacze dönüşür.

19. Birinci haciz ihbarnamesine itiraz süresi kaç gündür?

E) Borçlunun davayı kaybetmesi hâlinde, alacaklının talebi varsa, borçlu, en az alacağın %20’si oranında tazminata mahkûm edilir.

A) 3

563

B) 5

C) 7

D) 10

E) 15

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 20. İş Kanununa göre, işçilerin aylık ücretlerinin ne kadarından fazlası haczedilemez? A) 1/2

B) 1/3 D) 1/5

24. Paraların paylaştırılması ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

C) 1/4

A) Paraların paylaştırılması icra takibinin son safhasıdır.

E) 2/3

B) Paraların ödenmesi için alacaklının talebine gerek yoktur. İcra müdürü satış sonucu elde edilen parayı kendiliğinden paylaştırır. C) Satış tutarı aynı derecede hacze iştirak eden alacaklara yetmezse icra dairesi tamamlama haczi yapmak ve sıra cetveli düzenlemek zorundadır. D) Tamamlama haczi ile aynı derecede hacze iştirak etmiş alacaklıların alacakları tamamen ödenemeyecekse, icra müdürünün sıra cetveli düzenlemesi gerekir.

21. Hacizli taşınmazlar için satış isteme süresi kesin hacizden itibaren ne kadardır? B) 1 yıl D) 3 ay

C) 6 ay E) 7 gün

22. Birinci arttırmada, ihalenin en çok artırana yapılabilmesi için, artırma bedelinin, hacizli malın tahmin edilen değerinin ne kadarını bulmuş olması gerekir? A) % 70

B) % 60 D) % 40


A) 2 yıl

E) İcra müdürü, sıra cetvelini düzenledikten sonra hemen paylaştırma yapmak zorundadır.

25. Hacizde sıra cetveline itiraz davası kaç gün içinde nerede açılır? A) 7 gün içinde, genel mahkemelere B) 7 gün içinde, icra mahkemesine C) 15 gün içinde, genel mahkemelere D) 10 gün içinde, asliye ticaret mahkemesine E) 5 gün içinde, icra mahkemesine

C) % 50 E) % 30 26. Borç ödemeden kesin aciz belgesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) İİK. m. 68 anlamında borç ikrarı içeren belgedir. B) Alacaklı bu belgeyi aldığı tarihten itibaren 1 yıl içinde borçluya karşı takip yaparsa, borçluya yeniden ödeme emri tebliğine gerek yoktur. C) Elinde böyle bir belge olan alacaklı, diğer şartlar da varsa, hacze iştirak edebilir.

23. Taşınır satışında, icra müdürünün, alıcıya, ihale bedelini ödemesi için verebileceği süre en çok kaç gündür? A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

D) Borcun bu belgeye bağlanmasıyla borç yenilenmiş olur. E) Aciz belgesindeki alacak miktarı için faiz istenmez.

E) 20

564

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 27. Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

30. İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilâmsız takip ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Alacaklının bu yola başvurabilmesi için elinde mutlaka bir noter senedinin bulunması gerekir.

A) Bu takip yolunda haciz safhası yoktur. B) Borçlu, ipotek hakkına itiraz etmek istiyorsa, itirazını ayrıca ve açıkça yapmalıdır.

B) Alacak rehinle temin edilmiş olsa bile, alacaklı, rehnin paraya çevrilmesi yoluna başvurmadan kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluna başvurabilir.

C) Taşınmaz rehni ile temin edilmiş alacaklar zamanaşımına uğramadığı için, borçlu, zamanaşımı itirazında bulunamaz.

C) Elinde kambiyo senedi olan alacaklı genel haciz yoluna başvuramaz.

D) Borçlunun itirazı üzerine duran takibe devam edilebilmesi için, alacaklının, itirazın iptali davası veya icra mahkemesinden itirazın kaldırılması yollarından birine başvurması gerekir.

D) İcra müdürü alacağın zamanaşımına uğrayıp uğramadığını araştıramaz. E) Takip talebini alan icra dairesi kendisine verilen senedin kambiyo senedi niteliğinde olup olmadığını ve senedin vadesinin gelip gelmediğini inceleyemez.

A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

E) 15


28. İlâmlı icrada mal beyanında bulunma süresi kaç gündür?

E) Borçlu süresi içinde itirazda bulunmaz ve borcu da ödemezse, alacaklı, rehinli taşınmazın satılmasını icra dairesinden isteyebilir.

29. Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte, alacaklının, ödeme veya icra emrinin borçluya tebliğinden itibaren, rehinli taşınırların 6 ay, ipotekli taşınmazların ise 1 yıl içinde satışını istemelidir.

Alacaklı bu süreler içinde satış istenmezse, aşağıdakilerden hangisi söz konusu olur?

Yanıt Anahtarı 1. E

2. E

3. B

4. A

5. B

6. A

7. E

8. C

9. D

10. A

A) Takip düşer.

11. D

12. E

13. D

14. E

15. A

B) Haciz düşer.

16. A

17. C

18. A

19. C

20. C

C) Alacaklı bir daha satış isteyemez.

21. B

22. C

23. C

24. E

25. A

26. D

27. B

28. C

29. A

D) Yenileme yoluyla tekrar haciz istenebilir. E) Yenileme yoluyla tekrar satış istenebilir.

565


İKİNCİ KISIM İFLÂS HUKUKU

566

BİRİNCİ bölüm

İFLÂS HUKUKUNA GENEL BİR BAKIŞ I. İFLÂS KAVRAMI VE İFLÂS HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ İflâs, asliye ticaret mahkemesi tarafından iflâsına karar verilen bir borçlunun, haczi mümkün tüm mal varlığının, cebrî icra yoluyla paraya çevrilip, elde edilen para ile bilinen bütün alacaklılarının tatmin edilmesini sağlayan, toplu (külli) bir cebrî icra yoludur. Kitabımızın birinci kısmında ele aldığımız cüz’i icra ile külli icra (iflâs) arasında bir takım farklılıklar bulunmaktadır: Cüz’i icrada borçlunun karşısında bir veya birkaç alacaklı bulunurken, külli icrada (iflâsta) tüm alacaklıları bulunur.

•

Cüz’i icrada borçlunun borcu karşılayacak bir veya birkaç malı haczedilir. Oysa külli icrada borçlunun iflâsın açıldığı anda sahip olduğu tüm mal varlığına el konulur ve el konulan bu mal varlığıiflâs masasını oluşturur.

•

Cüz’i icrada borçlu kendi aleyhine icra takibi yapamazken, külli icrada kendi iflâsını isteyebilir. Hatta bazı durumlarda iflâsını istemek zorunda kalır.

•

Cüz’i icra tacir olsun ya da olmasın bütün borçluları kapsamına alırken, külli icranın kapsamına tacirler veya tacirler hakkındaki hükümlere tabi olan gerçek veya tüzel kişiler girer.

•

Cüz’i icrada, borçlunun haczedilen mallarının satışı ve elde edilen paraların alacaklılara paylaştırılması resmî bir organ olan icra dairesi tarafından gerçekleştirilir. Oysa külli icrada iflâsına karar verilmiş borçlunun iflâs masasına giren mallarının tasfiyesi (satışı) ve paraların alacaklılara paylaştırılması özel bir iflâs organı olan iflâs idaresi (basit tasfiye iflâs dairesi) tarafından gerçekleştirilir.

•

Cüz’i icrada bir alacaklının borçluya karşı yapmış olduğu icra takibinden sadece kendisi yararlanır. Bu nedenle her bir alacaklının borçluya karşı ayrı ayrı icra takibi yapmaları gerekmektedir (Ancak, imtiyazlı iştirakte takip yapmadan hacze iştirak edilebilir). Halbuki bir alacaklının yapmış olduğu iflâs takibinin ve açtığı iflâs davasının sonuçlarından borçlunun diğer alacaklıları da yararlanır. Yani, borçlunun diğer alacaklıları borçluya karşı ayrıca bir takip yapmadan alacaklarını iflâs masasına yazdırabilirler.


•

II. İFLÂSA TABİ OLAN KİŞİLER İİK. m. 43/I’e göre, iflâs yolu ile takip, ancak Türk Ticaret Kanunu gereğince tacir sayılan veya tacirler hakkındaki hükümlere tabi bulunanlar ile özel kanunlarına göre tacir olmadıkları halde iflâsa tabi bulundukları bildirilen gerçek veya tüzel kişiler hakkında yapılır. Hükme göre iflâsa tabi olan kişiler şunlardır: •

Türk Ticaret Kanunu gereğince tacir sayılan kişiler

•

Tacirler hakkındaki hükümlere tabi bulunanlar

•

Özel kanunlarına göre tacir olmadıkları halde iflâsa tabi bulundukları bildirilen gerçek veya tüzel kişiler

567


A) TÜRK TİCARET KANUNU GEREĞİNCE TACİR SAYILAN KİŞİLER 1. Gerçek kişi tacirler 2. Tüzel kişi tacirler a) Ticaret şirketleri (kollektif şirketler, komandit şirketler, anonim şirketler, limited şirketler, sermeyesi paylara bölünmüş komandit şirketler ve kooperatifler). b) Amacına ulaşmak için bir ticari işletme işleten dernekler. c) Kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlar.

B) TACİR OLMADIKLARI HÂLDE TACİRLER HAKKINDAKİ HÜKÜMLERE TÂBİ BULUNAN KİŞİLER 1. Donatma iştiraki 2. Ticari işletme açmış gibi işlem yapan bu kişiler: Bir ticari işletme açmış gibi, ister kendi adına, ister adi bir şirket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var sayılmayan diğer bir şirket adına ortak sıfatıyla işlemlerde bulunan kimse, iyiniyetli üçüncü kişilere karşı tacir gibi sorumlu olur. Ticari işletme açmış gibi işlem yapan bu kişiler iyiniyet sahibi kişilere karşı tacir gibi sorumlu olacağından, iyiniyet sahibi üçüncü kişiler bu kimsenin iflâsını isteyebilirler.


C) TACİR OLMADIKLARI HÂLDE ÖZEL KANUN HÜKÜMLERİNE GÖRE İFLÂSA TÂBİ BULUNAN KİŞİLER 1. Ticareti terk edenler: İİK. md. 44’e göre, ticareti terk eden bir tacir 15 gün içinde durumu kayıtlı bulunduğu ticaret siciline bildirmeye ve bütün aktif ve pasifi ile alacaklılarının isim ve adreslerini gösteren bir mal beyanında bulunmaya mecburdur. Keyfiyet ticaret sicili memurluğunca ticaret sicili ilanlarının yayınlandığı gazetede ve alacaklıların bulunduğu yerlerde de mutat ve münasip vasıtalarla ilan olunur. Tacir sıfatı bu şekilde ortadan kalkan kişi ilan tarihinden itibaren 1 yıl süreyle iflâs yolu ile takip edilebilir. 2. Kollektif şirket ortakları: Kollektif şirket ortakları şirket borçlarından dolayı iflâsa tabidirler. 3. Komandit şirket ortakları: Komandit şirketlerde, komandite ortaklar şirket borçlarından dolayı iflâs tabidir. 4. İflasa tabi olmasa dahi, bir borçlunun, teklif ettiği konkordato mühleti kaldırılmışsa, konkordato ticaret mahkemesince tasdik olunmamışsa veya tamamen feshedilmişse, alacaklılardan birinin süresi içinde talepte bulunması üzerine derhal iflâsına karar verilir. 5. Bankacılık Kanunu’na göre, bir bankanın yönetim kurulu ve kredi komitesi başkan ve üyeleriyle, genel müdür, genel müdür yardımcıları ve imzaları bankayı ilzam eden memurları kanuna aykırı karar ve işlemleriyle bankanın iflâsına (veya Fona devredilmesine) sebep olmuşlarsa, şahsen iflâslarına mahkemece karar verilebilir.

Uyarı

İflâs yolu ile takip edilmek istenen borçlunun, iflâsa tabi kişilerden olup olmadığını, icra müdürü, kendiliğinden araştıramaz. Bu nedenle icra müdürü, geçerli bir takip talebi üzerine, borçluya iflâs ödeme emri göndermek zorundadır. Borçlu, iflâsa tabi kişilerden olmadığını iddia ediyorsa, bunu, kendisine gönderilen ödeme emrine karşı itiraz olarak ileri sürmelidir. Buna karşılık, iflâs davasına bakan asliye ticaret mahkemesi, iflâsı istenen kimsenin, iflâsa tabi kişilerden olup olmadığını kendiliğinden araştırır.

568


III. İFLÂS ORGANLARI A) RESMÎ İFLÂS ORGANLARI İflâs hukukuna ilişkin işlemlerin yapılmasında görevli olan resmî Devlet makamlarına, resmî iflâs organları adını verilir. Resmî iflâs organları, asıl ve yardımcı iflâs organları olmak üzere ikiye ayrılır.

1. Asıl Resmî İflâs Organları a) İcra Dairesi İcra dairesi, iflâs organı olarak da görevlendirilmiştir. Çünkü iflâs yolu ile takip de, alacaklının icra dairesine yapacağı bir iflâs takip talebi ile başlar. Takip talebini alan icra dairesi, borçluya bir iflâs ödeme emri gönderir. Ödeme emrine itiraz etmek isteyen borçlu, itirazını icra dairesine yapar. İcra dairesi, iflâs davasından önceki dönemde görevli olan tek iflâs organıdır. b) İflâs Dairesi Bizde her ilçede en az bir iflâs dairesi bulunur. İflâs dairesinin başında iflâs müdürü bulunur; emrinde yeteri kadar yardımcı ve kâtip vardır. İflâs dairesinin görevleri esas olarak ticaret mahkemesinin borçlunun iflâsına karar vermesinden sonra başlar ve iflâs tasfiyesinin sonuna kadar devam eder. Buna göre, iflâs dairesinin görevleri şunlardan oluşur: İflâsın açıldığını ilân etmek ve gereken yerlere bildirmek,

•

Müflisin mallarının defterini tutmak, muhafaza tedbirleri almak,

•

Adi tasfiyede, alacaklıları (birinci) toplantıya çağırmak, toplantıya başkanlık etmek ve iflâs idaresinin tasfiyeye ilişkin işlemlerini denetlemek,

•

Birinci alacaklılar toplanması çoğunluk sağlanamadığı için yapılamazsa, iflâs idaresi gibi iflâs masasını idare ve tasfiyeyi bizzat yapmak,

•

İflâsın kapandığını ilân etmek,

•

Basit tasfiyeyi bizzat yapmak.


•

c) İcra Mahkemesi İcra mahkemesi iflâs hukukunda da asıl resmî organdır. İcra mahkemesinin iflâs işlerindeki başlıca görevleri şunlardır: •

İflâs dairelerini denetlemek,

•

İflâs dairelerinin ve diğer iflâs organlarının işlemlerine karşı şikâyet yoluna başvurulduğunda, kural olarak bu şikâyetleri incelemek,

Uyarı

Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolunda, ödeme emrine karşı yapılan şikâyetleri asliye ticaret mahkemesi inceler.

•

İflâsta istihkak davalarına bakmak,

•

İflâs idaresi üyelerini seçmek,

•

İflâs dairesinin hesap pusulalarının onaylamak,

•

Konkordato mühleti vermek,

•

Konkordato komiseri atamak.

569

İCRA VE İFLÂS HUKUKU d) Ticaret Mahkemesi Ticaret mahkemesinin iflâs hukukundaki görev ve yetkileri şunlardır: •

İflâsın açılmasına, ertelenmesine ve kapanmasına karar vermek,

•

Ödeme emrine itirazın kaldırılması taleplerini inceleyip karara bağlamak,

•

Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolunda, ödeme emrine karşı yapılan şikâyetleri incelemek,

•

Iflâsta sıra cetveline itirazları incelemek,

•

Konkordatonun tasdiki ve feshi hakkında karar vermek,

•

Adi ve taksiratlı müflisin itibarının iadesine karar vermek.

2. Yardımcı Resmî İflâs Organları •

Savcılar

•

Adalet müfettişleri

B) İFLÂSIN ÖZEL ORGANLARI 1. Birinci Alacaklılar Toplantısı 2. İflâs İdaresi 3. İkinci Alacaklılar Toplantısı



Not


4. İflâs Bürosu

İflâsın özel organları ileride ayrıntılı şekilde anlatılacaktır.

570

571

Kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere, kamu tüzel kişilerince kurulan kurum ve kuruluşlar

•

Ticaret şirketleri

•

Amacına ulaşmak için ticari işletme işleten dernekler

Tüzel kişi tacirler

•

•

Gerçek kişi tacirler

•

TACİR SAYILAN KİŞİLER

TTK GEREĞİNCE

yapan kişiler YEDİİKLİM YAYINCILIK

• Ticari işletme açmış gibi işlem

• Donatma iştiraki

TACİR OLMADIKLARI HALDE TACİRLERE İLİŞKİN HÜKÜMLERE TÂBİ BULUNAN KİŞİLER

İFLÂSA TABİ KİŞİLER


Teklif ettiği konkordato mühleti kaldırılan, konkordato talebi mah kemece tasdik olunmayan veya tasdik olunup da tamamen feshedilen borçlu Bankacılık Kanunu’na göre bir bankanın yönetim kurulu ve kredi komitesi başkan ve üye- leri ile genel müdür, genel müdür yardımcıları ve imzaları ile ban- kayı borçlandıran memurları

•

•

Komandit şirketin komandite ortakları

Kollektif şirket ortakları

• •

Ticareti terk edenler (1 yıl süre ile)

•

TACİR OLMADIKLARI HALDE ÖZEL KANUN HÜKÜMLERİNE GÖRE İFLÂSA TÂBİ BULUNAN KİŞİLER

572

İcra Dairesi

İflâs Dairesi

Ticaret Mahkemesi

Asıl Resmî İflâs Organları

İcra Mahkemesi Savcılar

Adalet Müfettişleri

Yardımcı Resmî İflâs Organları


RESMİ İFLÂS ORGANLARI

İFLÂS ORGANLARI

Birinci alacaklılar toplantısı

İflâs idaresi

İflâs bürosu

ÖZEL İFLÂS ORGANLARI

İkinci alacaklılar toplantısı


ÇIKMIŞ SORULAR

YANITLAR 1. İflâs Organları:

1. Aşağıdakilerden hangisi iflâsın resmî organıdır? A) İkinci alacaklılar toplantısı B) İflâs idaresi C) İflâs bürosu D) Birinci alacaklılar toplantısı E) İflâs dairesi (KPSS 2005)

2. Aşağıdakilerden hangisi iflâsa tabi değildir? B) Turizm kooperatifi C) Turizm işiyle uğraşan kollektif şirket D) Amacına ulaşmak için ticari işletme işleten dernek E) Ticari işletme sahibi gerçek kişi (KPSS 2004)


A) Sosyal Sigortalar Kurumu

A) Resmî İflâs Organları

1. Asıl İflâs Organları

a) İcra Dairesi

b) İflâs Dairesi

d) Ticaret Mahkemesi

2. Yardımcı Resmî İflâs Organları (Savcılar, adalet müfettişleri)

B) İflâsın Özel Organları

1. Birinci Alacaklılar Toplantısı

2. İflâs İdaresi

3. İkinci Alacaklılar Toplantısı

4. İflâs Bürosu

Görüldüğü gibi, iflâs dairesi, iflâsın resmî organıdır. Yanıt E’dir.

2. İflâsa Tabi Kişiler:

3. Aşağıdakilerden hangisi iflâs organları arasında yer almaz?

A) Türk Ticaret Kanunu Gereğince Tacir Sayılan Kişiler

B) İflâs bürosu

1. Gerçek kişi tacirler

C) Asliye ceza mahkemesi

2. Tüzel kişi tacirler

a) Ticaret şirketleri (kollektif şirketler, komandit şirketler, anonim şirketler, limited şirketler, sermeyesi paylara bölünmüş komandit şirketler ve kooperatifler)

b) Amacına ulaşmak için bir ticari işletme işleten dernekler.

c) Kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlar.

A) Asliye ticaret mahkemesi

D) İflâs idaresi (MALİYE BAK. GELİR UZM. YRD. 2010)

4. Aşağıdakilerden hangisi iflâsa tabi kişilerden değildir? A) Kamuya yararlı dernekler B) Anonim ortaklıklar C) Kollektif şirket ortakları D) Ticareti terk edenler (MALİYE BAK. GELİR UZM. YRD. OCAK 2012)

573

İCRA VE İFLÂS HUKUKU B) Tacir Olmadıkları Hâlde Tacirler Hakkındaki Hükümlere Tâbi Bulunan Kişiler

1. Donatma iştiraki

2. Ticari işletme açmış gibi işlem yapan bu kişiler

C) Tacir Olmadıkları Hâlde Özel Kanun Hükümlerine Göre İflâsa Tâbi Bulunan Kişiler

1. Ticareti terk edenler (Bu kişiler 1 yıl süreyle iflâs yolu ile takip edilebilir)

2. Kollektif şirket ortakları

3. Komandit şirket ortakları

4. İflasa tabi olmasa dahi, bir borçlunun, teklif ettiği konkordato mühleti kaldırılmışsa, konkordato ticaret mahkemesince tasdik olunmamışsa veya tamamen feshedilmişse, alacaklılardan birinin süresi içinde talepte bulunması üzerine derhal iflâsına karar verilir.

5. Bankacılık Kanunu’na göre, bir bankanın yönetim kurulu ve kredi komitesi başkan ve üyeleriyle, genel müdür, genel müdür yardımcıları ve imzaları bankayı ilzam eden memurları kanuna aykırı karar ve işlemleriyle bankanın iflâsına (veya Fona devredilmesine) sebep olmuşlarsa, şahsen iflâslarına mahkemece karar verilebilir.

TARAMA TESTİ 1. Aşağıdakilerden hangisi iflâs hukukunun özelliklerinden biri değildir? A) İflâs, bütün borçlular hakkında başvurulabilen bir takip yoludur B) İflâs borçlunun sadece bazı mallarını değil, haczi caiz bütün mal varlığını kapsar. C) Bir alacaklı, borçlunun iflâsını sağladıktan sonra, bundan diğer alacaklılar da yararlanır, borçluya karşı ayrıca takip yapmadan, alacaklarını, borçlunun iflâs masasına yazdırabilir. D) İflâsta alacaklılar arasında kural olarak bir eşitlik söz konusudur. E) Bir borçlu hakkında iflâsın açılmasına ancak asliye ticaret mahkemesi karar verebilir.


Görüldüğü gibi Sosyal Sigortalar Kurumu iflâsa tabi değildir.

2. Aşağıdakilerden hangisi iflâsa tabi kişilerden biri değildir? A) Gerçek veya tüzel kişi tacirler B) Müşterek donatanlar C) Bir ticari işletme açmış gibi, ister kendi adına, ister bir adi şirket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var sayılmayan diğer bir şirket adına işlemlerde bulunan kimse D) Şirket borçlarından dolayı kollektif şirket ortakları

Yanıt A’dır.

E) Belirli durumlarda bankaların yönetim kurulu ve kredi komitesi başkan ve üyeleri

3. Birinci sorunun yanıtındaki açıklamalara bakıldığında asliye ceza mahkemesinin bir iflâs organı olmadığı görülecektir. Yanıt C’dir. 3. Aşağıdakilerden hangisi iflâsın resmî organlarından biri değildir? 4. İkinci sorunun yanıtındaki açıklamalara bakıldığında, kamuya yararlı derneklerin iflâsa tabi kişilerden olmadığı görülecektir.

A) İcra mahkemesi B) İflâs dairesi C) İcra dairesi D) İflâs idaresi E) Ticaret mahkemesi

Yanıt A’dır.

574

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Aşağıdakilerden hangisi iflâs dairesinin görevlerinden biri değildir? A) İflâsın açıldığını ilân etmek ve gerekenyerlere bildirmek B) Müflisin mallarının defterini tutmak, muhafaza tedbirleri almak C) Adi tasfiyede, alacaklıları toplantıya çağırmak D) Birinci alacaklılar toplantısı çoğunluk sağlanamadığı için yapılamazsa, iflâs idaresi gibi iflâs masasını idare ve tasfiyeyi bizzat yapmak

5. Aşağıdakilerden hangisi icra mahkemesinin iflâs işlerindeki görevlerinden biri değildir? A) İflâs dairelerini denetlemek B) İflâsta istihkak davalarına bakmak C) Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolunda, ödeme emrine karşı yapılan şikâyetleri incelemek


E) İflâsın kapanmasına karar vermek

D) İflâs idaresi üyelerini seçmek E) Konkordato mühleti vermek

Yanıt Anahtarı 1. A

2. B

3. D

4. E

5. C

575


İKİNCİ bölüm

İFLÂS YOLLARI I. TAKİPLİ İFLÂS YOLLARI Takipli iflâs yolunda alacaklı ilk önce icra dairesine başvurarak borçluya karşı iflâs takibi yapar ve borçlu borcunu ödemezse asliye ticaret mahkemesinde iflâs davası açarak borçlunun iflâsına karar verilmesini ister. Yani takipli iflâs yolunda alacaklı, iflâs takibini, borçlunun iflâsına karar verilmeden önce (yani iflâs davası açmadan önce) yapar. İki tür takipli iflâs yolu vardır: •

Genel (adi) iflâs yolu

• Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolu

A) GENEL (ADİ) İFLÂS YOLU Genel iflâs yolu, icra hukukundaki (cüz’i icradaki) genel haciz yolunun iflâs hukukundaki (külli icradaki) karşılığıdır. Genel haciz yolunda olduğu gibi burada da alacaklının takip yapabilmesi için elinde bir belge (senet) olmasına gerek yoktur.

Genel iflâs yolunun aşamaları şu şekildedir:


Alacak bir rehinle temin edilmişse (güvence altına alınmışsa), alacaklı, önce rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmak zorundadır; doğrudan genel iflâs yoluna başvuramaz. •

Takip talebi

•

Ödeme emri gönderilmesi

•

Borç ödenmezse, iflâs davası açılması ve borçlunun iflâsına karar verilmesi

•

İflâs tasfiyesi

1. Takip Talebi Genel iflâs yolu da genel haciz yolu gibi alacaklının icra dairesine yapacağı takip talebi ile başlar. Alacaklı, takip talebinde açıkça iflâs istediğini belirtmelidir, aksi takdirde borçlunun iflâsını isteyemez. İflas takibi için yetkili icra dairesi, borçlunun iş merkezinin bulunduğu yerdeki icra dairesidir.

2. İflâs Ödeme Emri Gönderilmesi İflâs takip talebini alan icra dairesi, 3 gün içinde bir iflâs ödeme emri düzenleyerek borçluya gönderir. Ödeme emrinde şu hususlar yer alır: •

Alacaklı ve borçlunun kimliği,

•

Alacağın Türk parasıyla tutarı; alacak, yabancı para alacağı ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizi,

•

Faizli alacaklarda, faizin miktarı ve işlemeye başladığı gün,

•

Varsa senet ve tarihi,

•

Borcun ve takip giderlerinin 7 gün içinde ödenmesi,

•

Borçlunun gerek borçlu olmadığına, gerek kendisinin iflâsa tabi kişilerden bulunmadığına ilişkin bir itirazı varsa, itirazlarını 7 gün içinde dilekçe ile icra dairesine bildirmesi gerektiği ve konkordato teklif edebileceği,

576


Borç 7 gün içinde ödenmediği takdirde, alacaklının ticaret mahkemesinden borçlunun iflâsına karar verilmesini isteyebileceği ihtarı.

Ödeme emrini alan borçlunun davranış biçimine göre değişik ihtimaller ortaya çıkar: a) Borçlu Borcunu Öderse Borçlu, ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içinde borcunu öderse takip sona erer. b) Borçlu Ödeme Emrine İtiraz Ederse Borçlu, ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içinde ödeme emrine dilekçe ile icra dairesinde itiraz edebilir. İtiraz sebepleri aynı genel haciz yolunda olduğu gibidir. Bundan başka borçlu, iflâsa tabi kişilerden olmadığı iddiasında ise, bunu da itirazında bildirmelidir.

AT

K DİK

!

Genel haciz yolunda borçlu, ödeme emrine itirazını sözlü olarak da yapabiliyordu.

Borçlunun ödeme emrine itiraz etmesi ile iflâs takibi durur. Bunun üzerine alacaklının, asliye ticaret mahkemesine başvurarak, itirazın kaldırılması ve aynı zamanda borçlunun iflâsına karar verilmesini istemesi (iflâs davası açması) gerekir. Alacaklının iflâs davasını, ödeme emrinin borçluya tebliğinden itibaren 1 yıl içinde açması gerekir.

!


Genel haciz yolunda alacaklının, borçlunun itirazı ile duran icra takibine devam edebilmesi için ya 1 yıl içinde genel mahkemelerde itirazın iptali davası açması ya da 6 ay içinde icra mahkemesine başvurarak itirazın kaldırılmasını istemesi gerekir. Oysa genel iflâs yolunda alacaklıya, borçlunun itirazını hükümden düşürebilmesi için icra mahkemesine başvurma hakkı tanınmamıştır. Alacaklı, borçlunun itirazının kaldırılmasını ve iflâsına karar verilmesini ancak asliye ticaret mahkemesinden isteyebilir. Çünkü iflâsa, ancak asliye ticaret mahkemesi karar verebilir.

AT

K DİK

İflâs davasında görevli ve yetkili mahkeme borçlunun iş merkezindeki asliye ticaret mahkemesidir. Asliye ticaret mahkemesinin bu yetkisi kesindir, yani taraflar iflâs davası bakımından yetki sözleşmesi yapamazlar. aa) Alacaklı iflâs davası açmazsa Alacaklı 1 yıllık hak düşürücü süre içinde iflâs davası açmazsa, borçluya artık bu takip bakımından iflâs davası açamaz. Bu durumda alacaklının, borçluya karşı yeniden iflâs takibi yapması ve ardından iflâs davası açması gerekir. bb) Alacaklı iflâs davası açarsa Alacaklı 1 yıllık hak düşürücü süre içinde iflâs davası açarsa, ticaret mahkemesi, icra dairesinden takip dosyasını getirtir. Ticaret mahkemesi daha sonra normal bir alacak davasında olduğu gibi, tarafların iddia ve savunmalarını genel hükümlere göre inceleyerek, borçlunun gerçekten borçlu olup olmadığını araştırır. Alacaklı, alacağının varlığını HMK’na göre mümkün olan her türlü delille ispat edebilir. İflâs davasında basit yargılama usulü uygulanır. Davacı, iflâs davasından, ticaret mahkemesi iflâsa karar verinceye kadar feragat edilebilir (vazgeçilebilir). İflâsa karar verildikten sonra, artık iflâs davasından feragat edilemez. Borçlu bu davada ödeme emrine itiraz ederken bildirmiş olduğu sebeplerle bağlı değildir.

577

İCRA VE İFLÂS HUKUKU bb1. Borçlunun itirazının kaldırılması, alacaklının iflâs talebinin ilânı ve borçlunun iflâsına karar verilmesi Ticaret mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, borçlunun borçlu olduğu, yani itirazının haksız olduğu kanaatine varırsa itirazın kaldırılmasına ve alacaklının iflâs talebinin ilânına karar verir. Karar daha sonra İİK’da öngörülen usulle ilân edilir. •

Diğer alacaklılar davaya müdahale veya itiraz ederlerse: İlândan itibaren 15 gün içinde diğer alacaklılar davaya müdahale veya itiraz ederek iflâsı gerektiren bir durum bulunmadığını ileri sürerek mahkemeden iflâs talebinin reddini isteyebilirler.  Ticaret mahkemesi yapacağı inceleme sonucunda itirazları yerinde görmezse depo kararı

verir. Depo kararı ile borçluya, 7 gün içinde borcunu ödemesi veya mahkeme veznesine depo etmesi gerektiği, aksi takdirde iflâsına karar verileceği ihtar edilir. Borçlu, 7 günlük süre içinde borcunu ödemez veya mahkeme veznesine depo etmezse, mahkeme borçlunun iflâsına karar verir. Borçlu borcunu öderse mahkeme iflâs davasının reddine karar verir.  Ticaret mahkemesi yapacağı inceleme sonucunda itirazları yerinde görürse iflâs davasını

reddeder. Diğer alacaklılar davaya müdahale veya itiraz etmezlerse: İlândan itibaren 15 gün içinde davaya müdahale veya itiraz eden alacaklı olmazsa ticaret mahkemesi depo kararı verir. Depo kararı ile borçluya, 7 gün içinde borcunu ödemesi veya mahkeme veznesine depo etmesi gerektiği, aksi takdirde iflâsına karar verileceği ihtar edilir. Borçlu, 7 günlük süre içinde borcunu ödemez veya mahkeme veznesine depo etmezse, mahkeme borçlunun iflâsına karar verir. Borçlu borcunu öderse mahkeme iflâs davasının reddine karar verir. YEDİİKLİM YAYINCILIK

•

bb2. Borçlunun itirazının kabulü ve iflâs davasının reddi Ticaret mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, borçlunun borçlu olmadığı, yani itirazında haklı olduğu kanaatine varırsa, alacaklının açmış olduğu iflâs davasını reddeder. c) Borçlu Ödeme Emrine İtiraz Etmezse

Borçlu, ödeme emrine 7 gün içinde itiraz etmezse, alacaklı ticaret mahkemesine başvurarak borçlunun ödeme emrine itiraz etmediğini ve borcunu ödemediğini bildirerek, borçlunun iflâsına karar verilmesini ister.

AT

!

Borçlunun ödeme emrine itiraz etmemesi hâlinde ticaret mahkemesi şekli bir inceleme yapar ve sadece borçlunun ödeme emrine itiraz edip etmediğini yani takibin kesinleşip kesinleşmediğini inceler; yoksa borçlunun gerçekten borçlu olup olmadığını araştıramaz. Oysa borçlu ödeme emrine itiraz etmişse, ticaret mahkemesi borçlunun borçlu olup olmadığını araştırmak zorundadır.

K DİK

Borçlu bu davada borçlu olmadığına ilişkin bir savunma yapamaz. Çünkü ödeme emrine 7 gün içinde itiraz etmemiş ve bu nedenle de takip kesinleşmiştir. Ticaret mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, borçlunun ödeme emrine itiraz etmediğini ve borcunu ödemediğini, dolayısıyla da takibin kesinleşmiş olduğunu tespit ederse iflâs talebini ilân eder. aa) Diğer alacaklılar davaya müdahale veya itiraz ederlerse İlândan itibaren 15 gün içinde diğer alacaklılar davaya müdahale veya itiraz ederek iflâsı gerektiren bir durum bulunmadığını ileri sürerek mahkemeden iflâs talebinin reddini isteyebilirler. aa1. Ticaret mahkemesi yapacağı inceleme sonucunda itirazları yerinde görmezse: Bu durumda mahkeme depo kararı verir. Depo kararı ile borçluya, 7 gün içinde borcunu ödemesi veya mahkeme veznesine depo etmesi gerektiği, aksi takdirde iflâsına karar verileceği ihtar edilir.

578


Borçlu, 7 günlük süre içinde borcunu ödemez veya mahkeme veznesine depo etmezse, mahkeme borçlunun iflâsına karar verir.

•

Borçlu borcunu öderse mahkeme iflâs davasının reddine karar verir.

aa2. Ticaret mahkemesi yapacağı inceleme sonucunda itirazları yerinde görürse iflâs davasını reddeder. bb) Diğer alacaklılar davaya müdahale veya itiraz etmezlerse İlândan itibaren 15 gün içinde davaya müdahale veya itiraz eden alacaklı olmazsa ticaret mahkemesi depo kararı verir. Depo kararı ile borçluya, 7 gün içinde borcunu ödemesi veya mahkeme veznesine depo etmesi gerektiği, aksi takdirde iflâsına karar verileceği ihtar edilir. •


•


Uyarı

İflâs davasının reddi veya borçlunun iflâsına ilişkin ticaret mahkemesi kararları, kararın taraflara tebliğinden itibaren 10 gün içinde temyiz edilebilir.



Not


Ticaret mahkemesinin iflâsa karar verdiği anda, borçlu (müflis) hakkında iflâs açılmış olur. İflâs kararında, iflâsın açılma anı gün, saat ve dakika olarak gösterilir.

Ticaret mahkemesi ayrıca, iflâs kararını hemen yargı çevresindeki iflâs dairesine bildirir. d) Ödeme Emrine Şikâyet

İcra dairesi, iflâs ödeme emrinin düzenlenmesinde ve borçluya tebliğe gönderilmesinde kanuna aykırı bir işlemde bulunmuşsa, borçlu, ödeme emrine karşı yazılı veya sözlü olarak icra mahkemesinde şikâyette bulunabilir.

AT

K DİK

!

Bu durumda borçlu, ödeme emrine itiraz değil şikâyet yoluna başvurabilir.

B) KAMBİYO SENETLERİNE MAHSUS İFLÂS YOLU Kambiyo senetlerine mahsus iflâs (KSMİ) yolu, kambiyo senetlerine mahsus haciz (KSMH) yolunun iflâs hukukundaki karşılığıdır. Alacaklı, kambiyo senedine bağlı bir alacağı için iflâsa tabi olan borçlusuna karşı KSMH veya KSMİ yoluna başvurabilir. Bir kambiyo senedine bağlı olan alacak, rehinle temin edilmiş olsa bile, alacaklı önce rehinin paraya çevrilmesi yolu ile takipte bulunmadan doğruca KSMH veya KSMİ yoluna başvurabilir. Alacaklının kambiyo senetlerine mahsus iflâs yoluna başvurabilmesi için, alacağın bir kambiyo senedine bağlı olması ve borçlunun iflâsa tabi kişilerden olması gerekir. Şimdi KSMİ yolunun safhalarına geçelim.

1. Takip Talebi KSMİ yolu da genel iflâs yolu gibi, alacaklının, borçlunun iş merkezinin bulunduğu yerdeki icra dairesine yapacağı takip talebi ile başlar. Ancak alacaklının, takip talebinde iflâs istediğini açıkça belirtmesi gerekir; aksi takdirde borçlunun iflâsını isteyemez. Alacaklının takip talebine kambiyo senedinin aslını eklemesi zorunludur.

579

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 2. Ödeme Emrinin Düzenlenmesi ve Gönderilmesi Takip talebini alan icra müdürü, kendisine verilen senedin kambiyo senedi olup olmadığını, vadesinin gelip gelmediğini ve alacaklının takip yapma yetkisinin bulunup bulunmadığını incelemekle yükümlüdür. İcra müdürü, yaptığı inceleme sonunda bu hususların gerçekleştiğini tespit ederse, borçluya hemen bir ödeme emri gönderir.

AT

K DİK

!

İcra müdürü, ödeme emrini, genel iflâs yolunda 3 gün içinde gönderiyordu.

Ödeme emrinde şu hususlar yer alır: Alacaklı ve borçlunun kimliği,

•

Alacağın Türk parasıyla tutarı; alacak, yabancı para alacağı ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizi,

•

Faizli alacaklarda, faizin miktarı ve işlemeye başladığı gün,

•

Kambiyo senedinin türü ve tarihi,

•

Borcun ve takip giderlerinin 5 gün içinde ödeme emrinde yazılı olan icra dairesine ait banka hesabına ödenmesi,

•

Kambiyo senedine ilişkin her türlü itiraz ve şikâyetlerin dilekçe ile 5 gün içinde icra dairesine bildirilmesi,

•

5 gün içinde borç ödenmediği, itiraz ve şikâyet edilmediği takdirde, alacaklının ticaret mahkemesinden iflâs isteyebileceği, itiraz ve şikâyet edildiği takdirde alacaklının itiraz ve şikâyetin kaldırılmasını ve iflâs kararı verilmesini ticaret mahkemesinden isteyebileceği ihtarı.

AT

K DİK

!


•

Görüldüğü gibi KSMİ yolunda ödeme, itiraz ve şikâyet süresi 5 gündür. Halbuki KSMH yolunda ödeme süresi 10, ödeme emrine karşı itiraz ve şikâyet süresi 5 gündür. Genel iflâs yolunda ise ödeme, itiraz ve şikâyet süresi 7 gündür.

a) Borçlu Borcunu Öderse Borçlu, ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 5 gün içinde borcunu öderse takip sona erer. b) Borçlu Ödeme Emrine İtiraz ve/veya Şikâyet Ederse Borçlu ödeme emrine, kendisine tebliğinden itibaren 5 gün içinde dilekçe ile icra dairesinde itiraz edebilir.

AT

K DİK

!

KSMİ yolunda itiraz icra dairesine yapılır, ticaret mahkemesince incelenir. Oysa KSMH yolunda itirazın yapılacağı ve inceleneceği yer icra mahkemesidir.

Borçlu, bazı nedenlerle ödeme emrine karşı şikâyet yoluna da gidebilir. Borçlu özellikle; alacaklının takip talebinde iflâs istememiş olmasına rağmen borçluya iflâs ödeme emrinin gönderilmiş olması, senedin kambiyo senedi olmadığı, senedin vadesinin gelmediği ve kambiyo senedinin aslının icra dairesine verilmemiş olduğu sebeplerine dayanarak şikâyet yoluna da başvurabilir. Şikâyet 5 gün içinde dilekçe ile icra dairesine yapılır, ticaret mahkemesince incelenir.

AT

K DİK

!

Oysa KSMH yolunda şikâyet 5 gün içinde icra mahkemesine yapılır ve yine icra mahkemesince incelenir.

580

İCRA VE İFLÂS HUKUKU aa) Borçlu iflâs davası açmazsa Genel iflâs yolunda olduğu gibi bu durumda da alacaklının 1 yıl içinde iflâs davası açması gerekir. Aksi takdirde borçlunun bu takip bakımından iflâsını isteyemez. bb) Borçlu iflâs davası açarsa Alacaklı 1 yıl içinde iflâs davası açarsa, ticaret mahkemesi, borçlunun gerçekten borçlu olup olmadığını araştırır. Borçlu bu davada da ödeme emrine itiraz ederken bildirmiş olduğu sebeplerle bağlı değildir. bb1. Ticaret mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, borçlunun borçlu olduğu, yani itirazının haksız olduğu kanaatine varırsa itirazın kaldırılmasına ve alacaklının iflâs talebinin ilânına karar verir. Karar daha sonra İİK’da öngörülen usulle ilân edilir. •

Diğer alacaklılar davaya müdahale veya itiraz ederlerse: İlândan itibaren 15 gün içinde diğer alacaklılar davaya müdahale veya itiraz ederek iflâsı gerektiren bir durum bulunmadığını ileri sürerek mahkemeden iflâs talebinin reddini isteyebilirler.  Ticaret mahkemesi yapacağı inceleme sonucunda itirazları yerinde görmezse depo kararı verir. Borçlu, 7 günlük süre içinde borcunu ödemez veya mahkeme veznesine depo etmezse, mahkeme borçlunun iflâsına karar verir. Borçlu borcunu öderse mahkeme iflâs davasının reddine karar verir.  Ticaret mahkemesi yapacağı inceleme sonucunda itirazları yerinde görürse iflâs davasını reddeder. Diğer alacaklılar davaya müdahale veya itiraz etmezlerse: İlândan itibaren 15 gün içinde davaya müdahale veya itiraz eden alacaklı olmazsa ticaret mahkemesi depo kararı verir. YEDİİKLİM YAYINCILIK

•

 Borçlu, 7 günlük süre içinde borcunu ödemez veya mahkeme veznesine depo etmezse, mahkeme borçlunun iflâsına karar verir.  Borçlu borcunu öderse mahkeme iflâs davasının reddine karar verir. bb2. Ticaret mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, borçlunun borçlu olmadığı, yani itirazında haklı olduğu kanaatine varırsa, alacaklının açmış olduğu iflâs davasını reddeder. c) Borçlu Ödeme Emrine İtiraz ve/veya Şikâyet Etmezse Borçlu, ödeme emrine 5 gün içinde itiraz ve/veya şikâyet etmezse takip kesinleşir ve alacaklı ticaret mahkemesine başvurarak borçlunun ödeme emrine itiraz ve şikâyette bulunmadığını bildirerek borçlunun iflâsına karar verilmesini ister. Genel iflâs yolunda olduğu gibi burada da ticaret mahkemesi sadece borçlunun ödeme emrine itiraz edip etmediğini yani takibin kesinleşip kesinleşmediğini inceler; yoksa borçlunun gerçekten borçlu olup olmadığını araştıramaz. Ticaret mahkemesi yaptığı inceleme sonucunda, borçlunun ödeme emrine itiraz etmediğini ve borcunu ödemediğini, dolayısıyla da takibin kesinleşmiş olduğunu tespit ederse iflâs talebini ilân eder. aa) Diğer alacaklılar davaya müdahale veya itiraz ederlerse İlândan itibaren 15 gün içinde diğer alacaklılar davaya müdahale veya itiraz ederek iflâsı gerektiren bir durum bulunmadığını ileri sürerek mahkemeden iflâs talebinin reddini isteyebilirler. aa1. Ticaret mahkemesi yapacağı inceleme sonucunda itirazları yerinde görmezse: Bu durumda mahkeme depo kararı verir. •


•


581

İCRA VE İFLÂS HUKUKU aa2. Ticaret mahkemesi yapacağı inceleme sonucunda itirazları yerinde görürse iflâs davasını reddeder. bb) Diğer alacaklılar davaya müdahale veya itiraz etmezlerse İlândan itibaren 15 gün içinde davaya müdahale veya itiraz eden alacaklı olmazsa ticaret mahkemesi depo kararı verir. Depo kararı ile borçluya, 7 gün içinde borcunu ödemesi veya mahkeme veznesine depo etmesi gerektiği, aksi takdirde iflâsına karar verileceği ihtar edilir. •


•


II. DOĞRUDAN DOĞRUYA (TAKİPSİZ) İFLÂS YOLU Yukarıda anlattığımız her iki takipli iflâs yolunda da (genel iflâs ve KSMİ yolu), alacaklının ilk önce iflâs takibi yapması ve takip talebini alan icra dairesinin borçluya bir ödeme emri göndermesi gerekmektedir. Borçlu, ödeme emrinde belirtilen borcu ödemezse, alacaklı borçlunun iflâsına karar verilmesi için asliye ticaret mahkemesine başvurur.


Doğrudan doğruya iflâs yolunda ise, alacaklı, borçluya karşı icra dairesi aracılığı ile iflâs takibi yapmadan ve ona bir ödeme emri göndertmeden doğruca ticaret mahkemesinde iflâs davası açılabilir. Bir iflâs takibi yapılmadan doğruca ticaret mahkemesine başvurularak borçlunun iflâsı istenildiğinden bu takip yoluna takipsiz iflâs yolu da denir.

A) ALACAKLININ TALEBİ İLE DOĞRUDAN DOĞRUYA İFLÂS Bazı durumlarda alacaklı, borçluya karşı iflâs takibi yapıp ona ödeme emri göndertmeden, doğruca asliye ticaret mahkemesine başvurarak borçlunun iflâsına karar verilmesini (doğrudan doğruya iflâsını) isteyebilir. Doğrudan doğruya iflâs hâlleri şunlardır: •

Borçlunun yerleşim yerinin belli olmaması

•

Borçlunun taahhütlerinden kurtulmak amacıyla kaçması

•

Borçlunun alacaklılarının haklarını ihlâl eden hileli işlemlerde bulunması veya bunlara teşebbüs etmesi

•

Borçlunun haciz yolu ile yapılan takip sırasında mallarını saklaması

•

Borçlunun ödemelerini tatil etmiş bulunması

•

Borçlunun teklif ettiği konkordatonun tasdik olunmaması veya konkordato mühletinin kaldırılması ya da konkordatonun tamamen feshedilmesi

•

İlâma bağlı alacağın icra emriyle istenildiği halde ödenmemesi

•

Sermaye şirketleri veya kooperatiflerin pasiflerinin aktiflerinden fazla olması

•

Kollektif ve komandit şirkete tebliğ edilen icra emrine rağmen, şirketin borcunu ödememişse, alacaklı şirketle beraber ortaklarında iflâsını isteyebilir.

•

Kollektif ve komandit şirkete yapılan iflâs takibi üzerine asliye ticaret mahkemesi tarafından verilen depo kararının şirket tarafından yerine getirilmemesi durumunda, alacaklı, şirketle beraber ortaklarında iflâsını isteyebilir.

582



B) BORÇLUNUN TALEBİ İLE DOĞRUDAN DOĞRUYA İFLÂS 1. Borçlunun İhtiyari (İsteğe Bağlı) İflâs Talebi İflasa tabi bir borçlu, borçlarını ödemekten âciz bulunduğunu bildirerek yetkili asliye ticaret mahkemesinden kendi iflâsını isteyebilir. Borçlu, bu durumda bütün aktif ve pasifi ile alacaklılarının isim ve adreslerini gösteren mal beyanını iflâs talebine eklemek zorundadır. Daha sonra borçlunun iflâs talebi İİK’da belirtilen usule uygun şekilde ilân edilir. Alacaklılar iflâs talebinin ilanından itibaren 15 gün içinde davaya müdahale veya itiraz ederek, borçlunun iflâs talebini, hakkındaki takipleri ertelemek ve borçlarını ödemeyi geciktirmek için yaptığını ileri sürerek mahkemeden talebin reddini isteyebilirler. Mahkeme yaptığı inceleme sonucunda borçlunun talebini yerinde görürse talebin kabulüne, yerinde görmezse talebin reddine karar verir.

2. Borçlunun Mecburi İflâs Talebi Aşağıdaki iki koşul gerçekleşmişse, borçlu kendinin iflâsını istemek zorundadır. a) İflâsa tabi bir borçlunun, alacaklılarından birinin aleyhine yapmış olduğu haciz yolu ile takip sonucunda mallarının en az yarısının elinden çıkmış olması ve b) Geriye kalan malların, muaccel ve vadesi 1 sene içinde dolacak diğer borçlarını ödemeye yetmemesi.


Bu iki koşul birlikte gerçekleşmişse, borçlu derhal iflâsını istemeye mecburdur. Borçlu bu durumda iflâsını istemez ve 1 yıl içinde iflâs ederse taksiratlı müflis sayılır.

C) SERMAYE ŞİRKETLERİ VE KOOPERATİFLERDE İFLÂSIN ERTELENMESİ Sermaye şirketleri ve kooperatiflerin borçlarının aktifinden fazla olması iflâs sebebidir. Ancak yönetim ve temsil ile görevlendirilmiş kimseler ya da alacaklılardan biri, şirket veya kooperatifin malî durumunun iyileştirilmesinin mümkün olduğuna dair bir iyileştirme projesini mahkemeye sunarak iflâsın ertelenmesini isteyebilir. Mahkeme projeyi ciddî ve inandırıcı bulursa, iflâsın ertelenmesine karar verir. İyileştirme projesinin ciddî ve inandırıcı olduğunu gösteren bilgi ve belgelerin de mahkemeye sunulması zorunludur. Mahkeme erteleme kararı ile birlikte şirket veya kooperatif yönetimi ile ilgili kayyım atanmasına karar verir. İflâsın ertelenmesi süresi en çok 1 yıldır. Eteleme süresi mahkemece uzatılabilir. Ancak, uzatma süreleri toplam 4 yılı geçemez. İflâsın ertelenmesi kararı üzerine borçlu şirket ya da kooperatif hakkında hiçbir takip yapılamaz, daha önce başlamış takipler durur.

AT

K DİK

!

Ancak erteleme sırasında rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip yapılabilir, daha önce başlamış olan rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takipler de devam eder.

İflâsın ertelenmesi talebinin reddi ya da erteleme süresi sonunda iyileştirmenin mümkün olmadığının tespiti halinde mahkeme şirketin veya kooperatifin iflâsına karar verir.

583

Borçlu 7 gün içinde borcu öderse takip sona erer

584 Ticaret mahkemesi, itirazları yerinde görürse, alacaklının iflâs takibini iptal eder

Diğer alacaklılar, ilândan itibaren 15 gün içinde davaya müdahale veya itiraz etmezlerse

Ticaret mahkemesi, yaptığı inceleme sonucunda, borçlunun ödeme emrine itiraz etmediğini tespit ederse, alacaklının iflâs talebinin ilânına karar verir

Alacaklı, asliye ticaret mahkemesine başvurarak borçlunun iflâsına karar verilmesini ister (iflâs davası açar)

Borçlu 7 gün içinde, itiraz etmezse, takip (ödeme emri) kesinleşir

İflâs tasfiyesi başlar

Borçlu 7 gün içinde borcunu ödemez veya depo etmezse, ticaret mahkemesi borçlunun iflâsına karar verir

Ticaret mahkemesi depo kararı verir

Ticaret mahkemesi, itirazları yerinde görmezse (reddederse)

Diğer alacaklılar, ilândan itibaren 15 gün içinde davaya müdahale veya itiraz ederlerse

Ticaret mahkemesi, borçlunun borçlu Ticaret makemesi, borçlunun borçlu olmadığını tespit ederse; alacaklının, itirazın olduğunu tespit ederse, borçlunun kaldırılması talebini reddeder ve itirazının kaldırılmasına ve alacaklının bununla takip iptal edilmiş olur YEDİİKLİMiflâs YAYINCILIK talebinin ilânına karar verir

Alacaklı, borçlunun itirazının kaldırılması ve iflâsına karar verilmesi için 1 yıl içinde asliye ticaret mahkemesinde dava açarsa (iflâs davası açarsa)

Borçlu 7 gün içinde, ödeme emrine itiraz ederse, takip durur

İcra dairesi borçluya 3 gün içinde ödeme emri gönderir

Alacaklının icra dairesine yapacağı takip talebi ile başlar

GENEL(ADÎ) İFLAS YOLU




3. Genel iflâs yoluyla takip bağlamında, iflâs davasıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

ÇIKMIŞ SORULAR

A) İflâs davası ile ilgili yetki sözleşmesi yapılabilir.

1. İcra İflâs Kanunu’na göre kambiyo senetlerine özgü iflâs yoluyla takipte gönderilen ödeme emrinin içeriğinde yer alan hususlarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

B) İflâs davasında basit yargılama usulü uygulanır. C) İflâs davası için görevli mahkeme, asliye ticaret mahkemesidir. D) İflâs davasının reddi veya borçlunun iflâsı hakkındaki kararlara karşı, kararın taraflara tebliğinden itibaren 10 gün içerisinde temyiz yoluna gidilebilir.

A) Takibin dayanağı olan kambiyo senedindeki imza borçluya ait değilse bunun açıkça beş gün içinde icra mahkemesine bildirilmesi ihtarı, ödeme emrine yazılır.

E) İflâsa karar verilmesinden sonra iflâs davasından feragat geçersizdir. (KPSS 2009)

B) Faizli alacaklarda, faizin miktarı ve işlemeye başladığı gün ödeme emrine yazılır.

D) Beş gün içinde borç ödenmediği, itiraz ve şikâyet edilmediği takdirde alacaklının, ticaret mahkemesinden borçlunun iflâsını talep edebileceği ihtarı, ödeme emrine yazılır. E) Alacak, yabancı para alacağı ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizi, ödeme emrine yazılır. (KPSS 2013)


C) Alacağın Türk parasıyla tutarı, ödeme emrine yazılır.

4. Mahkeme tarafından iflâsın ertelenmesine karar verilmesi hâlinde, mahkemenin şirketin yönetimi ile ilgili atadığı görevliye ne ad verilir? A) İflâs idaresi B) Kayyım C) Murakıp D) Denetmen E) Konkordato komiseri (KPSS 2006)

2. Genel iflâs yoluyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Kural olarak iflâs takip talebini alan icra dairesinin 3 gün içinde bir iflâs ödeme emri düzenleyerek borçluya göndermesi gerekir.

5. Alanyalı A, Bor’daki B Anonim Şirketine, Ankara’da yapılan bir ödünç sözleşmesiyle 10.000 TL borç vermiş ve ifa yeri olarak Ürgüp belirlenmiştir. B Anonim Şirketinin en büyük ortağı Niğdeli C, B’nin müteselsil kefilidir. B, borcunu ödememiştir. Buna göre, doğrudan doğruya iflâs davası nerede açılmalıdır?

B) Borçlu, ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içinde, ödeme emrine itiraz edebilir. C) Takibe konu alacak rehinle temin edilmiş olsa bile, alacaklı önce rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte bulunmadan doğruca genel iflâs yoluna başvurabilir.

A) Alanya

D) Alacaklının iflâs davası açma hakkı, ödeme emrinin borçluya tebliğinden itibaren 1 yıl sonra düşer.

B) Bor C) Niğde D) Ankara

E) Ödeme emrine karşı şikâyet, sözlü veya yazılı olarak icra mahkemesine yapılır. (KPSS 2010)

E) Ürgüp (KPSS 2005)

585

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 3. İflâs davasında görevli ve yetkili mahkeme borçlunun iş merkezindeki asliye ticaret mahkemesidir. Asliye ticaret mahkemesinin bu yetkisi kesindir, yani taraflar iflâs davası bakımından yetki sözleşmesi yapamazlar.

YANITLAR 1. Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yoluyla takipte gönderilen ödeme emrinin içeriğinde; a) Alacaklı ve borçlunun kimliği,

b) Alacağın Türk parasıyla tutarı; alacak, yabancı para alacağı ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizi,

c) Faizli alacaklarda, faizin miktarı ve işlemeye başladığı gün,

d) Kambiyo senedinin türü ve tarihi,

e) Borcun ve takip giderlerinin 5 gün içinde ödeme emrinde yazılı olan icra dairesine ait banka hesabına ödenmesi

f) Kambiyo senedine ilişkin her türlü itiraz ve şikâyetlerin dilekçe ile 5 gün içinde icra dairesine bildirilmesi

g) 5 gün içinde borç ödenmediği, itiraz ve şikâyet edilmediği takdirde, alacaklının ticaret mahkemesinden iflâs isteyebileceği, itiraz ve şikâyet edildiği takdirde alacaklının itiraz ve şikâyetin kaldırılmasını ve iflâs kararı verilmesini ticaret mahkemesinden isteyebileceği ihtarı yer alır.


Yanıt A’dır.

4. Mahkeme tarafından iflâsın ertelenmesine karar verilmesi hâlinde, mahkemenin şirketin yönetimi ile ilgili atadığı görevliye kayyım adı verilir. Yanıt B’dir.

Görüldüğü gibi KSMİ yolunda itiraz, icra mahkemesine değil, icra dairesine yapılır. Yanıt A’dır.

5. İflâs davasında görevli ve yetkili mahkeme borçlunun iş merkezindeki asliye ticaret mahkemesidir. Buna göre, borçlu B Anonim Şirketinin iş merkezi Bor olduğundan, iflâs davasının Bor asliye ticaret mahkemesinde açılması gerekir.

2. Alacak bir rehinle temin edilmişse (güvence altına alınmışsa), alacaklı, önce rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmak zorundadır; doğrudan genel iflâs yoluna başvuramaz.

Yanıt B’dir.

Yanıt C’dir.

586

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Genel iflâs yolu ile takipte, alacaklının iflâs talebinin ilanı tarihinden itibaren 15 gün içinde davaya müdahale veya itirazda bulunan bir alacaklı bulunmazsa veya yapılan itirazlar mahkemece yerinde görülmezse, mahkeme borçluya borcunu ödemesi veya mahkeme veznesine depo etmesi için kaç gün verir?

TARAMA TESTİ 1. Aşağıdakilerden hangisi genel (adi) iflâs yolunun özelliklerinden biri değildir? A) Alacak bir rehinle temin edilmişse alacaklı önce rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapmak zorundadır.

A) 3

B) İflâs takip talebini alan icra dairesi kural olarak 3 gün içinde, borçluya bir iflâs ödeme emri gönderir.

B) 5

C) 7

D) 10

E) 15

C) Borçlu 7 günlük süre içinde, ödeme emrine icra dairesine başvurarak itirazda bulunabilir. D) Borçlunun ödeme emrine itiraz etmesi ile iflâs takibi durmaz.

2. Genel iflâs yolu ile takipte, asliye ticaret mahkemesi, borçlunun itirazının kaldırılmasına ve alacaklının iflâs talebinin ilanına karar verirse, diğer alacaklılar ilan talebinden itibaren kaç gün içinde davaya müdahale veya itiraz edebilirler? A) 3

B) 5

C) 7

D) 10


E) Ödeme emrine karşı şikâyet yazılı veya sözlü olarak icra mahkemesine yapılır.

E) 15

3. Genel iflâs yolu ile takipte, alacaklının iflâs talebinin ilanı tarihinden itibaren 15 gün içinde davaya müdahale veya itirazda bulunan bir alacaklı bulunmazsa veya yapılan itirazlar mahkemece yerinde görülmezse aşağıdakilerden hangisi söz konusu olur?

5. Genel iflâs yolu ile takipte, alacaklının iflâs talebinin ilanı tarihinden itibaren 15 gün içinde davaya müdahale veya itirazda bulunan bir alacaklı bulunmazsa veya yapılan itirazlar mahkemece yerinde görülmezse, mahkeme borçluya borcunu ödemesi veya mahkeme veznesine depo etmesi için 7 günlük bir süre verir.

Borçlu, bu 7 günlük süre içinde borcunu ödemez veya mahkeme veznesine depo etmezse aşağıdakilerden hangisi söz konusu olur? A) Mahkeme borçlunun iflâsına karar verir. B) Mahkeme borçluya 15 günlük bir ek süre verir.

A) Mahkeme borçlunun iflâsına karar verir. B) Mahkeme borçluya depo kararı verir.

C) Mahkeme iflâsı erteler.

C) Mahkeme iflâsı erteler.

D) Mahkeme birinci alacaklılar toplantısının yapılmasına karar verir.

D) Mahkeme iflâs davasını reddeder. E) Mahkeme konkordato kararı verir.

E) Mahkeme konkordato kararı verir.

587



6. Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolunda ödeme süresi kaç gündür? A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

10. Aşağıdakilerden hangisi iflâsın ertelenmesinin özelliklerinden biri değildir? A) Mahkeme erteleme kararı ile birlikte şirket veya kooperatif yönetimi ile ilgili kayyım atanmasına karar verir.

E) 15

B) Erteleme kararı üzerine borçlu hakkında rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip hariç hiçbir takip yapılamaz ve önceden başlamış takipler durur. C) Şahıs şirketleri ve kooperatifler hakkında geçerlidir. D) Erteleme süresi en fazla 1 yıldır. Ancak bu süre toplam 4 yılı geçmemek üzere uzatılabilir.

7. Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolunda itiraz süresi kaç gündür? B) 5

C) 7

D) 10

E) 15

8. Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolunda şikâyet süresi kaç gündür? A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

E) 15


A) 3

E) Erteleme talebinin reddi veya süre sonunda iyileşmenin mümkün olmadığının tespiti halinde mahkeme iflâs kararı verir.

9. Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolunda şikâyet nasıl yapılır? A) İcra dairesine yapılır, asliye ticaret mahkemesince incelenir. B) İcra mahkemesine yapılır, asliye ticaret mahkemesince incelenir. C) Asliye ticaret mahkemesine yapılır ve bu mahkemece incelenir.

Yanıt Anahtarı

D) İcra dairesine yapılır, icra mahkemesince incelenir. E) İcra mahkemesine yapılır ve bu mahkemece incelenir.

588

1. D

2. E

3. B

4. C

5. A

6. B

7. B

8. B

9. A

10. C

üçüncü bölüm

iflÂsın hukuki sonuçları I. İFLÂSIN BORÇLU (MÜFLİS) BAKIMINDAN HUKUKİ SONUÇLARI A) İflâsın açılması ile müflisin haczedilebilen bütün mal ve hakları iflâs masasını oluşturur. Yani, iflâsın açıldığı anda müflisin mal varlığına giren bütün mal, alacak ve hakları nerede bulunursa bulunsun iflâs masasına girer. İflâsın açılmasından sonra iflâsın kapanmasına kadar müflisin iktisap ettiği mallar da masaya girer. Ancak, müflisin iflâsın açılmasından sonra kişisel çalışmasına dayanan iktisapları (örneğin ücret gelir) iflâs masasına girmez. B) Müflisin, üzerinde rehin bulunan malları da, rehinli alacaklının rüçhan hakkı saklı kalmak kaydıyla, iflâs masasına girer. Rehinli mallar, iflâs idaresi tarafından en yakın ve uygun zamanda satılır. Elde edilen paradan ilk önce rehnin muhafaza ve satılması giderleri çıkarılır; daha sonra rehin alacaklısının alacağı ödenir; geriye bir şey artarsa bu da iflâs masasına ait olur. Diğer yandan rehin alacaklısı isterse bütün bunları beklemeden, iflâstan sonra masaya karşı rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip yapabilir; daha önceden başlatmış olduğu rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takibe devam edebilir. YEDİİKLİM YAYINCILIK

C) Müflisin iflâstan önce haczedilmiş olan mal ve hakları da iflâs masasına girer. Bu mallar iflâs masasındaki diğer mallarla birlikte paraya çevrilir. Haciz koydurmuş alacaklının haczettirdiği mallar üzerinde bir öncelik hakkı yoktur. Hacizli mallar iflâsın açılmasından önce paraya çevrilmişse, satış sonucu elde edilmiş olan paralar iflâs masasına girmez. İcra müdürü bu satış bedelini haciz koyduran alacaklılara paylaştırır; geriye para artarsa, bu para iflâs masasına girer. D) İflâsın açılmasıyla, borçlu artık müflis sıfatını alır. E) Müflisin, iflâs masasına giren malları üzerinde mülkiyet hakkı devam etmekle beraber, tasarruf yetkisi iflâs idaresine geçer. Bu nedenle müflisin, iflâs açıldıktan sonra, iflâs masasına ait mal ve hakları üzerinde, masanın mevcudunu azaltıcı her türlü tasarrufu iflâs masasına karşı geçersizdir. Üçüncü kişinin iyiniyetli olması bu sonucu değiştirmez. Ancak şu durumlarda üçüncü kişilerin iyiniyeti korunur: 1. Müflisin, iflâsın açılmasından önce düzenlediği bir bonoyu veya iflâsın açılmasından önce üzerine çekilmiş bir poliçeyi vadesinde hamile ödemesi: Ancak bu ödemenin iflâsın ilanından önce yapılmış olması ve kendisine ödeme yapılan senet hamilinin iflâsın açıldığını bilmemesi gerekir. 2. Müflise, iflâsın açılmasından sonra borçluları tarafından yapılan ve halen iflâs masasında mevcut olan ödemeler: Böyle bir ödeme borçluyu borcundan kurtarır. Ancak müflisin borçlusunun yapmış olduğu ödeme iflâs masasında mevcut değilse (örneğin müflis bu parayı harcamışsa), borçlunun, müflise yaptığı bu ödeme hükümsüz olur ve borçlu, iflâs masasına tekrar ödeme yapmak zorunda kalır. Müflise, iflâsın açılmasından önce borçlusu tarafından iyiniyetle yapılmış olan ödemeler iflâs masasına karşı hüküm ifade eder, yani böyle bir ödeme borçluyu borcundan kurtarır. 3. İflâsın açılmasından önceki bir dönemde üçüncü kişinin, emtiayı temsil eden bir senede dayanarak iyiniyetle mal iktisabı korunur. F) İflâsın açılması ile müflise karşı daha önceden başlamış olan takipler durur ve iflâsın kesinleşmesi ile bu takipler düşer. İflâs tasfiyesi süresince de müflise karşı yeni takip yapılamaz.

589


T

KA

DİK

!

Ancak, iflâsın açılmasından önce müflise karşı başlamış olan rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takipler durmaz. Bu takiplere alacaklılar tarafından iflâs masasına karşı devam edilir ve satış bedeli rehinli alacaklılara paylaştırılır. Geriye para kalırsa iflâs masasına geçer.

G) İflâsın açılmasıyla müflisin taraf olduğu hukuk davaları ikinci alacaklılar toplanmasından 10 gün sonrasına kadar durur. Yani bu davalara ancak ikinci alacaklılar toplantısından 10 gün sonra devam olunabilir.

AT

K DİK

!

Ancak aşağıda belirtilen acele davalar iflâsın açılması ile durmaz; • Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takiplere ilişkin davalar

Haksız fiilden doğan tazminat davaları: Şeref ve haysiyete tecavüzden (örneğin hakaretten) doğan tazminat davaları ile vücut bütünlüğüne tecavüzden (örneğin yaralamadan) doğan tazminat davaları.

•

Evlenme, boşanma, babalık davası gibi davalar

• Nafaka davaları

• İdari davalar

• Ceza davaları


•

II. İFLÂSIN ALACAKLILAR AÇISINDAN DOĞURDUĞU SONUÇLAR A) İflâsın açılması ile müflisin müeccel borçları muaccel hale gelir.

AT

K DİK

!

Ancak, müflisin taşınmaz mallarının rehni suretiyle temin edilmiş olan müeccel alacakları muaccel hale gelmezler. Yani müeccel borçlar müeccel kalmaya devam eder.

B) İflâsın açılması ile birlikte, iflâs masasına giren alacaklarda faiz işlemeye devam eder. C) Alacaklı, alacağını, müflisin kendinde olan alacağı ile takas edebilir. Ancak, aşağıdaki hallerde takas yapılamaz: 1. Müflisin borçlusu iflâs açıldıktan sonra müflisin alacaklısı olursa 2. Müflisin alacaklısı iflâs açıldıktan sonra müflisin veya masanın borçlusu olursa 3. Alacaklının alacağı hamile yazılı bir senede dayanıyorsa 4. Anonim, limited ve kooperatif şirketlerin iflâsları halinde esas sözleşme gereğince verilmesi gereken hisse senedi bedellerinin henüz ödenmemiş olan kısımları veya konması taahhüt edilen ve fakat konmamış olan sermayeler bu şirketlerin borçlarıyla takas edilemez. D) Kefil iflâs ederse, alacaklı alacağını kefilin masasından isteyebilir. Kefilin masası, kefalet alacaklısına ödediği para oranında, kefalet alacaklısının yerine geçer. E) İflâsın açılmasıyla icra dairesi, iflâs dairesine dönüşür ve iflâs dairesi durumu; tapuya, ticaret siciline, posta ve gümrük idarelerine, SPK’ya ve Bankalar Birliğine, ticaret ve sanayi odalarına ve menkul kıymet borsalarına bildirir.

590


III. İFLÂSIN KAMU HUKUKU BAKIMINDAN SONUÇLARI İflâsın kamu hukuku bakımından çeşitleri ve bunlara bağlanan hukukî sonuçlar şunlardır:

A) ÂDİ İFLÂS Müflisin kusuruna dayanmayan, ekonomik bunalımların yol açtığı iflâstır. Âdi iflâsta, iflâs eden borçluya adi müflis denir. Âdi müflislik suç olmadığından âdi müflise ceza verilmez. Âdi müflis sıfatı iflâs kapandıktan sonra da devam eder. Âdi müflis sıfatı itibarın iade edilmesine kadar sürer.

B) TAKSİRATLI İFLÂS Müflisin kusuruna dayanan iflâstır. Ancak müflisin kusuru hile derecesinde değildir. Örneğin; evinin masrafları haddinden fazla ise, zararları için makul sebepler gösteremezse, Türk Ticaret Kanunu’nda sayılan defterleri hiç veya kanunun emrettiği şekilde tutmamışsa, kumar yahut soyut şans oyunlarında ve borsa işlemlerinde yüklüce para kaybetmişse, mevcudu ile alacağından çok fazla meblağ için senetler imza etmişse, konkordato şartlarını ifa etmeden yeniden iflâsına hükmolunmuşsa müflis, taksiratlı müflis sayılır.

C) HİLELİ İFLÂS


Taksiratlı müflise ceza verilebilmesi için bir başvurunun varlığı gerekmez, kendiliğinden takibat yapılabilir. Taksiratlı iflâsa, asliye ceza mahkemesi karar verir.

İflâs kararından önce veya iflâs tasfiyesi sırasında, alacaklılarını zarar sokmak kastı ile hileli işlemlerde bulunan kimse hileli müflis sayılır. Hileli iflâsa ağır ceza mahkemesi karar verir.

IV. İTİBARIN İADESİ (YERİNE GELMESİ) İflâs kapandıktan sonra da müflisin, müflislik sıfatı devam eder. Bu sıfatın sona ermesi “itibarın iadesi” yolu ile olur. Üç iflâs halinde de itibarın iadesinin istenebilmesi için ön şart, müflisin bütün iflâs alacaklılarının alacağını itfa etmiş olmasıdır. Adi ve taksiratlı müflisin itibarının iadesine, iflâsa karar vermiş olan ticaret mahkemesi karar verir. Hileli müflisin itibarının iadesine, ikametgâhının bulunduğu yer ağır ceza mahkemesi karar verir.

591

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 3. Aşağıdakilerden hangisi iflâsın müflis bakımından doğurduğu sonuçlardan biri değildir?

ÇIKMIŞ SORULAR

A) İflâsın açılmasıyla müflisin müeccel borçlarının muaccel hâle gelmesi

1. I. Adi tasfiye usulünde iflâs idaresinin seçilmesi

B) İflâsın açılmasından önce müflise karşı başlamış olan rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takiplere devam edilebilmesi

II. Müflise karşı iflâs kararından önce başlamış olan haciz yoluyla takiplerin düşmesi

C) İflâsın açılmasıyla müflise karşı yapılmakta olan takiplerin düşmesi

III. İkinci alacaklılar toplantısı

D) İflâs masasına giren mal, alacak ve haklara ilişkin olarak müflise karşı iflâstan önce açılmış olup da hâlen görülmekte olan hukuk davalarının iflâsın açılmasıyla birlikte durması

Yukarıdakilerden hangileri, iflâs kararı kesinleşmeden yapılamaz? A) Yalnız I B) Yalnız II

E) İflâsın açılması üzerine müflisin iflâs masasına ait mallar üzerindeki her türlü tasarrufunun kural olarak alacaklılara karşı hükümsüz olması (KPSS 2011)

C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

2. İflasın, müflisin taraf olduğu davalara etkisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?


(KPSS 2013)

4. İcra ve İflâs Kanunu’na göre, iflâsın açılmasından önce müflise karşı başlamış olan aşağıdaki takiplerden hangisi iflâsın açılması ile durmaz? A) Genel haciz yolu ile takip B) Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip C) Genel iflâs yolu ile takip D) Teminat gösterilmesine ilişkin takip E) Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takip (KPSS 2009, 2010)

A) Şeref ve haysiyete tecavüzden doğan tazminat davaları, iflâsın açılmasıyla durmaz. B) Nafaka davaları mal varlığını ilgilendirdiğinden iflâsın açılmasıyla durur; bu davalara ikinci alacaklılar toplantısından 10 gün sonra devam edilebilir.

5. Borçluya karşı, hakkında iflâs kararı verilmesinden önceki evrede açılmış olan aşağıdaki davalardan hangisi, ikinci alacaklılar toplanmasından 10 gün sonrasına kadar durur?

C) Kişisel durumlara ilişkin davalar, iflâsın açılmasıyla durmaz. D) Vücut üzerine ika olunan zararlardan doğan tazminat davaları iflâsın açılmasıyla durmaz.

A) Babalık davası B) Kira alacağının tahsili davası C) Cismani zarardan doğan tazminat davası

E) Acele hâller ve kanundaki istisnalar dışında müflisin taraf olduğu hukuk davaları, iflâsın açılmasıyla durur ve bu davalara ancak ikinci alacaklılar toplantısından 10 gün sonra devam olunabilir. (KPSS 2012)

D) Hakaret fiilînden kaynaklanan ceza davası E) Yardım nafakası tutarının artırılması davası (KPSS 2008)

592


d) İflâsın açılmasıyla, borçlu artık müflis sıfatını alır.

1. Müflise karşı iflâs kararından önce başlamış olan haciz yoluyla takiplerin düşmesi ve ikinci alacaklılar toplantısının yapılabilmesi için iflâs kararının kesinleşmiş olması gerekir.

e) Müflisin, iflâs masasına giren malları üzerinde mülkiyet hakkı devam etmekle beraber, tasarruf yetkisi iflâs idaresine geçer.

f) İflâsın açılmasıyla müflisin taraf olduğu hukuk davaları ikinci alacaklılar toplanmasından 10 gün sonrasına kadar durur.

Yanıt E’dir.

g) İflâsın açılması ile müflise karşı daha önceden başlamış olan takipler durur ve iflâsın kesinleşmesi ile bu takipler düşer. İflâs tasfiyesi süresince de müflise karşı yeni takip yapılamaz. Ancak, iflâsın açılmasından önce müflise karşı başlamış olan rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takipler durmaz.

Görüldüğü gibi iflâsın açılmasıyla duran takipler, iflâs kararının kesinleşmesi ile düşmektedir.

YANITLAR

a) Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takiplere ilişkin davalar

b) Haksız fiilden doğan tazminat davaları: Şeref ve haysiyete tecavüzden (örneğin hakaretten) doğan tazminat davaları ile vücut bütünlüğüne tecavüzden (örneğin yaralamadan) doğan tazminat davaları.

c) Evlenme, boşanma, babalık davası gibi davalar

d) Nafaka davaları

e) İdari davalar

f) Ceza davaları

Görüldüğü gibi, nafaka davaları iflâsın açılması ile durmaz.


2. İflâsın açılmasıyla müflisin taraf olduğu hukuk davaları ikinci alacaklılar toplanmasından 10 gün sonrasına kadar durur. Ancak aşağıda belirtilen acele davalar iflâsın açılması ile durmaz;

Yanıt B’dir.

a) İflâsın açılması ile müflisin haczedilebilen bütün mal ve hakları iflâs masasını oluşturur.

b) Müflisin, üzerinde rehin bulunan malları da, rehinli alacaklının rüçhan hakkı saklı kalmak kaydıyla, iflâs masasına girer.

c) Müflisin iflâstan önce haczedilmiş olan mal ve hakları da iflâs masasına girer.

4. İflâsın açılması ile müflise karşı daha önceden başlamış olan takipler durur ve iflâsın kesinleşmesi ile bu takipler düşer. İflâs tasfiyesi süresince de müflise karşı yeni takip yapılamaz. Ancak, iflâsın açılmasından önce müflise karşı başlamış olan rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takipler durmaz. Bu takiplere alacaklılar tarafından iflâs masasına karşı devam edilir ve satış bedeli rehinli alacaklılara paylaştırılır. Geriye para kalırsa iflâs masasına geçer. Yanıt E’dir.

3. İflâsın, müflis (borçlu) bakımından doğurduğu sonuçlar şunlardır:

Yanıt C’dir.

5. İkinci sorunun yanıtındaki açıklamalardan da görüleceği gibi, kira alacağının tahsili davası gibi eda (ifâ) davaları, iflâsın açılması ile durur. Yanıt B’dir.

593

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. İflâsın açılması ile iflâsın ilânı arasında kalan süre içinde üçüncü kişilerin iyiniyeti masaya karşı aşağıdakilerden hangisinde korunur?

TARAMA TESTİ 1. İflâsın borçlu bakımından sonuçlarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Müflisin bağışı B) Müflisin çek borcunu ödemesi C) Müflise yapılan ödeme D) Müflisten taşınır mal satın alma

A) İflâsın açılmasıyla müflisin haczedilebilen bütün malları iflâs masasına girer.

E) Müflisten taşınmaz mal satın alma

B) Müflisin iflâsın açılmasından sonra kişisel çalışmasına dayanan iktisapları iflâs mamasına girmez. C) Müflisin, iflâs masasına giren malları üzerinde tasarruf yetkisi iflâs idaresine geçer. D) Müflisin, üzerinde rehin bulunan malları iflâs masasına girmez. E) Müflisin iflâstan önce haczedilmiş olan mal ve hakları da iflâs masasına girer.

2. Aşağıdakilerden hangisi iflâs masasına girmez? A) Müflisin mal varlığına dahil olan yazlığı B) Müflisin bankaya ipotek ettirdiği tarlası C) Müflisin daha önceden haczedilmiş malı D) Müflisin borcunu temin için kayınbabasının rehin olarak verdiği araba


5. İflas dairesi iflâsın açıldığını aşağıdaki yerlerden hangisine bildirmek zorunda değildir? A) Trafik tescil şube müdürlüklerine B) Tapu siciline C) SPK’ya ve Bankalar Birliğine D) Menkul kıymetler borsalarına E) Ticaret ve sanayi odalarına

E) Müflisin altı ay sonra vadesi gelecek olan alacağı

6. Aşağıdakilerden hangisi taksiratlı iflâs hallerinden biri değildir? A) Evinin masrafları haddinden fazla ise

3. Aşağıdaki davalardan hangisi, iflâsın açılmasıyla ikinci alacaklılar toplantısından 10 gün sonrasına kadar durur?

B) Zararları için makul sebepler gösteremezse

B) Boşanma davaları

C) Türk Ticaret Kanunu’nda sayılan defterleri hiç veya kanunun emrettiği şekilde tutmamışsa

C) Vücuda verilen zararlardan doğan tazminat davaları

D) Gerçeğe aykırı bilançolarla aktifini fazla veya eksik göstermişse

D) İdari davalar

E) Konkordato şartlarını ifa etmeden yeniden iflâsına hükmolunmuşsa

A) Nafaka davaları

E) Tahliye davaları

594

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 7. Taksiratlı iflâsa aşağıdakilerden hangisi karar verir? A) Sulh ceza mahkemesi B) Asliye ceza mahkemesi C) Ağır ceza mahkemesi D) Asliye ticaret mahkemesi

8. Hileli iflâsa aşağıdakilerden hangisi karar verir? A) Sulh ceza mahkemesi B) Asliye ceza mahkemesi C) Ağır ceza mahkemesi


E) İcra mahkemesi

D) Asliye ticaret mahkemesi E) İcra mahkemesi

Yanıt Anahtarı 1. D

2. D

3. E

6. D

7. B

8. C

4. C

5. A

595

dördüncü bölüm

İFLÂSIN TASFİYESİ I. İFLÂS MASASININ OLUŞTURULMASI A) DEFTER TUTULMASI İİK. md. 208’e göre, iflâsın açılması kendisine tebliğ olunur olunmaz iflâs dairesi müflisin mallarının defterini tutmaya başlar ve muhafazası için gereken tedbirleri alır. Bu deftere, ilk önce müflisin iflâs masasına giren mal, alacak ve hakları yazılır. Bundan başka, müflisin haczedilemeyen malları da deftere kaydedilir, ancak bu mallar müflisin elinde bırakılır. Ayrıca, üçüncü kişilerin mülkü olarak gösterilen yahut bunlar tarafından mülkiyeti iddia olunan ve müflisin elinde bulunan mallar da istihkak iddiaları şerh verilerek deftere kaydolunur. Müflis defter tutulurken bulunarak mallarını iflâs dairesine göstermeğe ve emrine hazır bulundurmağa

B) MASA MALLARININ MUHAFAZASI


mecburdur.

İflâs idaresinin masa mallarının muhafazası için alacağı tedbirler şunlardır: 1. İflâs kararını ilân etmek ve gerekli yerler bildirmek. 2. Müflise ait paraları, kıymetli evrakı, ticari ve ev idaresine ait defterleri muhafaza altına almak. 3. Müflisin kullandığı yerler dışında bulunan eşyayı muhafaza altına almak. 4. Müflisin mağazalarını, eşya depolarını, imalâthanelerini, perakende satış dükkânlarını ve buna benzer yerlerini kapatıp mühürlemek.

5. Masa mallarının muhafazası için gerekli gördüğü diğer tedbirleri almak. Örneğin vadesi gelmiş bonoyu borçluya ödemesi için ibraz etmesi de bir muhafaza tedbiridir.

II. TASFİYE ŞEKLİNİN BELİRLENMESİ İflâs dairesince defteri tutulan malların takdir edilen kıymetlerine göre üç durum ile karşılaşılır: A) Masaya ait hiçbir mal bulunmazsa, iflâs idaresi, iflâs tasfiyesinin tatiline karar verir ve bu kararı ilân eder. İlândan itibaren 30 gün içinde, alacaklılardan biri giderini peşin vererek tasfiyeye devam edilmesini istemezse, iflâs idaresinin yazısı üzerine, iflâsa karar vermiş olan ticaret mahkemesi, iflâsın kapanmasına karar verir. B) Defteri tutulan malların bedeli âdi tasfiye giderlerini karşılayamayacak durumda ise basit tasfiye usulüne gidilir. C) Defteri tutulan malların bedeli âdi tasfiye giderlerini karşılayacak durumda ise âdi tasfiye usulüne gidilir. İflâs dairesi, iflâs kararının kendisine bildirilmesinden itibaren 3 ay içinde, tasfiyenin ne şekilde (adi veya basit şekilde) yapılacağına karar vermek zorundadır.

596


III. BASİT TASFİYE A) MASA MALLARININ YETMEMESİ NEDENİYLE BASİT TASFİYE Defteri tutulan malların bedelinin âdi tasfiye giderlerini karşılamayacağı anlaşılırsa, iflâs dairesi, iflâsın basit tasfiye usulüne göre tasfiye edilmesine karar verir ve durumu ilân eder. Bu takdirde iflâs dairesi, alacaklıları 20 günden az ve 2 aydan çok olmamak üzere belirlenecek süre içinde alacaklarını ve iddialarını bildirmeğe ilânla davet eder. Bu süre içinde alacaklılardan biri masrafları peşin vermek suretiyle tasfiyenin adi şekilde yapılmasını isteyebilir.

B) ÂDİ TASFİYENİN SÜRESİ İÇİNDE BİTİRİLEMEMESİ NEDENİYLE BASİT TASFİYE İfâs dairesince, tasfiyeye âdi tasfiye usulünün uygulanmasına karar verilmesi durumunda, tasfiyenin, iflâsın açılmasından itibaren 6 ay içinde bitirilmiş olması gerekir. Tasfiye bu süre içinde bitirilemezse, ikinci alacaklılar toplantısı, tasfiyeye bundan sonra basit tasfiye usulünün uygulanmasına karar verebilir. Basit tasfiyede ifâs dairesi alacaklıların menfaatlerine uygun olarak malları paraya çevirir ve başka merasime mahal kalmaksızın alacakları ve sıralarını belirleyerek bedellerini dağıtır ve tasfiyenin kapandığı ilân eder. Basit tasfiye iflâs dairesi tarafından yapılır.

IV. ADİ TASFİYE


Uyarı

Defteri tutulan malların bedelinin âdi tasfiye giderlerini karşılayacağı anlaşılırsa, tasfiye, âdi tasfiye usulüne göre yapılır. Âdi tasfiye usulü, iflâs tasfiyesinin asıl tasfiye şeklidir. Bu yüzden âdi tasfiyenin safhaları aşağıda ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

A) ÂDİ TASFİYENİN İLÂNI

İflâs dairesi, tasfiyeye, âdi tasfiye usulünün uygulanacağına karar verdiği tarihten itibaren en geç 10 gün içerisinde, durumu ilân ederek âdi tasfiyeyi başlatır. Bu ilânı takip eden 10 gün içinde ve ilânda belirtilen yer, gün ve saatte birinci alacaklılar toplantısı yapılır.

B) BİRİNCİ ALACAKLILAR TOPLANTISI İflâs alacaklılarının, âdi tasfiyenin ilânından itibaren 10 gün içinde ilânda belirtilen yer, gün ve saatte yaptıkları toplantıya birinci alacaklılar toplantısı denir. Birinci alacaklılar toplantısına iflâs müdürü veya yardımcısı başkanlık eder. Toplantıya başkanlık eden müdür, alacaklı oldukları resmî senetle sabit olan kişilerden 1 veya 2 alacaklı yahut temsilcileriyle birlikte bir büro (İFLÂS BÜROSU) oluşturur. Toplantıda kullanılacak oyların geçerli olup olmayacağına, bu büro karar verir. Büronun işlemlerine karşı ilgililer toplantı tarihinden itibaren 7 gün içinde icra mahkemesine şikâyette bulunabilirler. Birinci alacaklılar toplantısında toplantı nisabı, bilinen alacaklar tutarının en az 1/4’ünü temsil eden alacaklıların veya bunların temsilcilerinin toplantıda hazır bulunmasıdır. Toplantıda bulunanlar 5 kişiden az ise, bunların, alacak tutarının yarısına sahip olması gerekir. Kararlar, alacak tutarının çoğunluğu ile alınır. Birinci alacaklıların toplanması mümkün olmazsa veya toplantı yetersayısının sağlanamaması nedeniyle yapılamazsa, durum bir tutanak ile tespit edilir. Bu durumda iflâs dairesi ikinci alacaklılar toplanmasına kadar masayı idare eder ve gerekli tasfiye işlemlerini yapar.

597

İCRA VE İFLÂS HUKUKU Birinci alacaklılar toplantısının en önemli görevi, iflâs idaresine aday göstermektir. Birinci alacaklılar toplantısı; •

Müflisin sanat ve ticaretinin devamı,

•

Müflisin imalâthaneleri ile mağazalarının ve perakende satış yerlerinin açılması,

•

İflâsın açılması ile duran ve fakat acele sonuçlandırılması istenen davalara devam edilmesi ve

•

Bazı malların pazarlıkla satılması hakkında karar vermek gibi tasfiye için gerekli olan acele kararları vermeye de yetkilidir.

Birinci alacaklılar toplantısının kararlarına karşı, her alacaklı 7 gün içinde icra mahkemesinde şikâyet yoluna başvurabilir.

C) İFLÂS İDARESİNİN OLUŞTURULMASI 1. İflâs İdaresinin Seçilmesi İflâs idaresini oluşturacak kişiler, icra mahkemesi tarafından, birinci alacaklılar toplantısında belirlenen adaylar arasından seçilir. İflâs idaresi 3 kişiden oluşur ve bunların alacaklı olması şart değildir. Ancak iflâs dairesi mensupları (iflâs müdürü ve yardımcıları gibi) ve müflis iflâs idaresine seçilemez.

2. İflâs İdaresinin Hukuki Niteliği YEDİİKLİM YAYINCILIK

İflâs idaresinin belirlenmesinin ardından, artık masayı idare ve tasfiye işlemlerini yürütme görevi, iflâs dairesinden, iflâs idaresine geçer. İflâs idaresinin bu görevi, iflâsın kapanmasına kadar devam eder. İflâs idaresi masanın kanuni mümessilidir. İflâs idaresi, iflâs dairesinin denetimi altındadır. Diğer yandan, icra mahkemesi, iflâs idaresi üzerinde gözetim yetkisine sahip olup gerektiğinde iflâs idaresini oluşturanların görevine son verebilir. Bu durumda icra mahkemesi, görevine son verilen veya istifa edenin yerine, önceki adaylar arasından yenisini seçer. İflas idaresi kararlarını çoğunlukla alır.

3. İflâs İdaresinin Görevleri a) İflâs dairesinin denetimi altında iflâs masasını idare ve tasfiye etmek b) Kanunda belirtilmiş olan miktara kadar alacaklardan doğrudan doğruya, daha çok alacaklardan alacaklılar toplantısının vereceği yetki ile sulh olmak ve tahkim yapmak c) Yaptığı işlemler ile kendisine yapılan talep ve beyanlar hakkında tutanak düzenlemek d) Aldığı para ve kıymetli evrakı ve değerli şeyleri, en geç ertesi iş günü bankaya yatırmak e) Masa ile ilgili davaları takip etmek f) Müflis adına gelen mektupları açmak g) Deftere geçirilmemiş masa malları bulunup bulunmadığını araştırmak, bulunursa muhafaza altına almak h) Birinci alacaklılar toplantısında müflisin sanat ve ticaretinin devamına ve işyerlerinin açılmasına karar verilmiş ise, bunu devamlı olarak denetlemek ve bundan masa menfaatine en uygun olan verimliliği sağlamak; rehinli malların, fabrikaların, imalâthanelerin ve bunlara benzer üretime yönelik yerlerin derhal satılmasını sağlamak i) Birinci alacaklılar toplantısının karar verdiği acele satışları yapmak j) Üçüncü kişilerin istihkak iddiaları hakkında karar vermek k) Masa alacaklarını tahsil etmek ve acele satışları yapmak

598

İCRA VE İFLÂS HUKUKU l) Masa Alacaklarını İncelemek: İflâs idaresi, masaya yazdırılan her iflâs alacağı hakkında ayrı ayrı inceleme yapar. İflâs idaresi her alacağın mevcut olup olmadığını, mevcutsa ne oranda mevcut olduğunu ve sırasını belirler. İflas idaresi bu incelemeyi, seçilmesinden itibaren 3 ay içinde yapıp sonuca bağlamalıdır. İflas idaresi, her alacağı kabul edip etmediğini müflise de sorar ve müflisin kabul etmesi durumunda bu husus borç ödemeden aciz belgesine de yazılır. Müflisin bir alacağı kabul etmesi, iflâs idaresini bağlamaz, iflâs idaresi kendi araştırmasını yaparak, her alacağı kabul veya reddeder. m) Sıra Cetveli Düzenlemek İflâs idaresi, seçilmesinden itibaren en geç 3 ay içinde alacaklıların sırasını gösteren bir cetvel yapar ve iflâs dairesine bırakır. İflâs idaresi sıra cetvelini ayrıca ilân eder. aa) Sıra cetvelindeki sıralar Masa mallarının satılması sonucunda elde edilen paradan ilk önce rehinli alacaklar, masa alacakları, bir malın aynından doğan kamu alacakları ve özel kanunlarla kabul edilmiş imtiyazlı alacaklar ödenir. Para artması durumunda, kalan paradan âdi alacaklar ödenir. Âdi alacaklar imtiyazlı ve imtiyazsız olmak üzere iki grupta toplanır. İşte sıra cetvelinin ilk üç sırasında yer alan alacaklılar imtiyazlı alacaklı olup, her bir sıradaki alacaklılar birbirine eşittir. Yani eğer eldeki para ilk üç sıradaki alacakların tamamına yetmiyorsa, para alacaklılara eşit şekilde paylaştırılır.

ÖRN


Dördüncü sıradaki alacaklılar ise imtiyazsız alacaklardır. Bu alacaklılar arasında ise eşitlik söz konusu değildir. Yani para alacaklıların tamamının alacağına yetmeyecekse alacaklar birbirine orantılanır ve paylaştırma garameten (orantılı olarak) yapılır. Masaya ait mallar satılmış ve elde edilen para ile ilk 3 sıradaki alacaklıların alacakları ödendikten sonra geriye 120.000 TL kalmıştır. Dördüncü sırada bulunan alacaklılardan Oğuz’un 400.000 TL, Devrim’in ise 200.000 TL alacağı bulunsun Buna göre Oğuz’a 80.000 TL, Devrim’e 40.000 TL ödeme yapılır. Çünkü Oğuz’un alacağı Devrim’in alacağının 2 katıdır. EK

Sıra cetvelindeki 4 sıra şu şekildedir: aa1. Birinci sıra

•

İşçilerin, iş ilişkisine dayanan ve iflâsın açılmasından önceki 1 yıl içinde tahakkuk etmiş ihbar ve kıdem tazminatları dâhil alacakları ile iflâs nedeniyle iş ilişkisinin sona ermesi üzerine hak etmiş oldukları ihbar ve kıdem tazminatları

•

İşverenlerin, işçiler için kurulmuş yardım sandıklarına, tesislere veya derneklere olan borçları

•

İflâsın açılmasından önceki son 1 yıl içinde tahakkuk etmiş olan ve nakden ifası gereken aile hukukundan doğan her türlü nafaka alacakları.

aa2. İkinci sıra: Velayet ve vesayet nedeniyle malları borçlunun idaresine bırakılan kimselerin bu ilişki nedeniyle doğmuş olan tüm alacakları aa3. Üçüncü sıra: Özel kanunlarında imtiyazlı olduğu belirtilen alacaklar aa4. Dördüncü sıra: İmtiyazsız alacaklar. bb) Sıra cetveline şikâyet

Şikâyet, iflâs idaresinin, sıra cetvelini düzenlerken uyması gereken iflâs hukuku kurallarına aykırı hareket ettiği veya yaptığı bir işlemin hadiseye uygun olmadığı durumlarda söz konusu olur. Bu anlamda; alacaklılardan birinin sırasının doğru olmaması, sıra cetvelinin açık olmaması, sırsa cetvelinin ilân edilmemiş olmaması vb. sebepler, şikâyet sebebidir. Şikâyet ilândan itibaren 7 gün içinde icra mahkemesine yapılır.

599

İCRA VE İFLÂS HUKUKU cc) Sıra cetveline karşı itiraz davası Alacaklı, alacağının sırasına değil de esasına ya da başka bir alacaklının alacağına veya onun sırasına itiraz ediyorsa, ilândan itibaren 15 gün içinde iflâs kararı veren asliye ticaret mahkemesinde itiraz davası açması gerekir. cc1. İtiraz davasının iflâs masasına karşı açılması: Alacağı iflâs idaresi tarafından tamamen veya kısmen reddedilen ve bu reddin haksız olduğunu iddia eden alacaklı, davayı iflâs masasına karşı açar. Bu davada alacaklı, alacağının varlığını ispat etmekle yükümlüdür. cc2. İtiraz davasının başka bir alacaklıya karşı açılması: Alacaklı, başka bir alacaklının alacağına veya onun sırasına itiraz ediyorsa, davayı, alacağına veya sırasına itiraz ettiği alacaklıya karşı açar. Bu davada ispat yükü davalı alacaklıdadır.

T

KA

DİK

!

Sıra cetveline itiraz davası; icra hukukunda 7 gün içinde genel mahkemelerde açılabilirken, iflâs hukukunda 15 gün içinde asliye ticaret mahkemesinde açılır.

D) İKİNCİ ALACAKLILAR TOPLANTISI


İflâs idaresi, alacakların incelenmesi işini bitirdikten sonra, bir sıra cetveli düzenleyip iflâs dairesine verir ve sıra cetvelini ilân eder. İflâs idaresi sıra cetvelini ilân ederken, aynı ilânla, alacaklarını kabul edip sıra cetvelinde gösterdiği alacaklıları toplantıya çağırır. İşte alacaklıların yaptığı bu toplantıya ikinci alacaklılar toplantısı denir. Toplantıya davet ilânı, toplantıdan en az 20 gün önceden yapılır ve ilânın bir örneği alacaklılara gönderilir. Toplantıya iflâs müdürü veya yardımcısı başkanlık eder. Toplantı ve karar yetersayısına birinci alacaklılar toplantısındaki yetersayılar uygulanır. İkinci alacaklılar toplantısının yapılabilmesi için, ticaret mahkemesince verilen iflâs kararının kesinleşmiş olması şart iken, sıra cetvelinin kesinleşmesi şart değildir. İkinci alacaklılar toplantısının görevleri şunlardır: •

Masa mallarının hangi usule göre satılacağına karar verme (örneğin, bazı masa mallarının pazarlık yoluyla satılmasına karar vermek gibi)

•

Konusu mülkiyet olan istihkak iddiaları hakkındaki iflâs idaresi kararlarını nihaî olarak incelemek

•

İflâsın açılması ile duran hukuk davalarına devam edilip edilmemesine karar verme

•

Müflis tarafından yapılmış ve toplantı ilânında bildirilmiş olan konkordato teklifini görüşme

•

Kanunla belirlenmiş olan miktardan fazla olan alacaklar hakkında iflâs idaresine sulh, tahkim, feragat ve kabul yetkisi verme

•

Âdi tasfiye 6 aydan fazla sürecekse, basit tasfiye usulünün uygulanmasına karar verme

İkinci alacaklılar toplantısı kararlarına karşı şikâyet yoluna başvurulabilir.

E) MASA MALLARININ PARAYA ÇEVRİLMESİ İkinci alacaklılar toplantısında iflâs masasına giren mal ve hakların nasıl paraya çevrileceği kararlaştırıldıktan sonra bu kararlara göre masaya giren mal ve haklar iflâs idaresi tarafından satılır. Satış kural olarak açık artırma yolu ile olur. Ancak ikinci alacaklılar toplantısı bazı masa mallarının pazarlık yoluyla satılmasına karar verebilir.

Uyarı

Rehinli malların pazarlıkla satılabilmesi için rehin hakkı sahibinin onayı gerekir.

600

İCRA VE İFLÂS HUKUKU İflâs idaresi masaya ait malları alacaklıların talebine gerek olmaksızın (kendiliğinden) satar.

AT

K DİK

!

Halbuki icra hukukunda hacizli malların satılması için alacaklının talebi gerekir.

F) PARALARIN PAYLAŞTIRILMASI 1. Pay cetveli ve Son Hesabın Düzenlenmesi İflâs idaresi masaya ait malları satıp bedellerini tahsil edildikten sonra, masada toplanan paraları alacaklılara paylaştırır. İflâs idaresinin paraları paylaştırılabilmesi için düzenlemiş olduğu sıra cetvelinin kesinleşmiş olması gerekir. Ancak, paylaştırmaya başlanabilmesi için, iflâs idaresinin, ilk önce pay cetveli ile son hesabı yapması gerekir. İflâs idaresi, sıra cetveli kesinleştikten sonra, her bir alacaklının payına düşen miktarı gösteren bir pay cetveli düzenler. Sıra cetvelindeki her alacaklıya ödenmesi gereken pay (iflâs hissesi), pay cetvelinde gösterilir. İflâs idaresi pay cetveli ile birlikte son hesabı da yapar ve bunları iflâs dairesine verir ve alacaklılara tebliğ ettirir. Alacaklılar tebliğden itibaren 7 gün içinde pay cetveli ve son hesap hakkında icra mahkemesine şikâyette bulunabilirler. İflâs idaresi, pay cetveli kesinleşmeden, kesin dağıtıma geçemez.

2. Paraların Dağıtılması YEDİİKLİM YAYINCILIK

İflâs idaresi, pay cetveli kesinleştikten sonra, pay cetveline göre, paraları alacaklılara dağıtmaya başlar. İflâs idaresi, paraların dağıtımını, masaya ait malların tamamı paraya çevrildikten sonra yaptığı için bu dağıtıma kesin dağıtma denir. Diğer yandan iflâs idaresi, masaya ait malların tamamının satılmasını beklemeden, masaya girmiş olan paraları dağıtabilir ki, buna da geçici dağıtma denir. İflâs idaresinin geçici dağıtma yapabilmesi için sıra cetvelinin kesinleşmiş olmasına gerek yoktur. Geçici dağıtma için geçici pay cetveli düzenlenir.

G) BORÇ ÖDEMEDEN ACİZ BELGESİ İflâs tasfiyesi sonunda alacağının tamamını alamamış olan iflâs alacaklılarına, alacaklarının ödenmemiş olan kısmı için verilen belgeye borç ödemeden aciz belgesi denilir. Aciz belgesi, yalnız iflâs alacaklılarına ve rehin alacaklılarına verilir. İflâsta aciz belgesi yalnız kesin dağıtma sonunda verilir, geçici dağıtmada verilmez. Bu nedenle verilen bu aciz belgesi kesin aciz belgesidir. Geçici dağıtma sonunda aciz belgesi verilemeyeceğinden, iflâsta geçici aciz belgesinin yeri yoktur.

AT

K DİK

!

Halbuki icra hukukunda geçici aciz belgesi söz konusu olabiliyordu. Gerçekten de, haciz sırasında borçlunun haczi mümkün bir takım mallarının bulunduğuna, ancak bu malların kıymetinin alacaklının alacağına yetmeyeceğine ilişkin haciz tutanağı geçici aciz belgesi hükmündedir.

İflâstaki aciz belgesinin hükümleri şunlardır: 1. İflastaki aciz belgesi, müflisin iflâs idaresine bildirilen alacağı kabul etmesi ve bunun aciz belgesine yazılması şartıyla, İİK. m. 68 anlamında borç ikrarını içeren bir belge sayılır.

601


T

KA

DİK

!

Halbuki icra hukukundaki aciz belgesinin md. 68 anlamında borç ikrarı içeren belge sayılabilmesi için, borçlunun borcu kabul etmiş olmasına gerek yoktur.

2. Aciz belgesi sahibi iflâs alacaklısı, iflâs kapandıktan sonra, müflise karşı bu belgeye dayanarak takip yapabilir. Ancak bunun için, borçlunun yeni mal iktisap etmiş olması gerekir. 3. İflâs kapandıktan sonra 1 yıl içinde de takip yapılırsa, müflise yeniden ödeme emri gönderilmesi gerekir.

AT

K DİK

!

Halbuki icra hukukunda (hacizde), alacaklı bu belgeyi aldığı tarihten itibaren 1 yıl içinde borçluya karşı takip yaparsa, borçluya yeniden ödeme emri gönderilmesine gerek yoktur.

4. Elinde borç ödemeden aciz belgesi bulunan iflâs alacaklısı, bu belgeye dayanarak doğrudan doğruya iptal davası açamaz. Açabilmesi için, kendisine dava açma yetkisinin verilmiş olması gerekir.

AT

K DİK

!

Halbuki icra hukukunda (hacizde), alacaklı bu belgeyle doğrudan doğruya iptal davası açabilir.

5. Alacaklı, icra hukukunda (hacizde) olduğu gibi burada da borç ödemeden aciz belgesi ile bir başka

V. İFLÂSIN KAPANMASI


alacaklının koydurduğu hacze iştirak edilebilir.

İflâs idaresinin, masaya ait malları satıp, alacaklıların alacaklarını ödedikten ve alacağını tamamen alamayan alacaklılara aciz belgelerini verdikten sonra, iflâs tasfiyesi biter. Ancak iflâs tasfiyesinin bitmesi ile iflâs kendiliğinden kapanmaz.

İflâs idaresi, iflâsın kapanmasına karar vermesi için, düzenleyeceği bir son raporla, iflâsın açılmasına karar veren asliye ticaret mahkemesine başvurur. Mahkeme, yapacağı inceleme sonucunda, tasfiyenin kanun hükümlerine uygun olarak yapılıp bitirildiğini belirlerse, iflâsın kapanmasına karar verir ve ardından bu karar iflâs idaresi tarafından ilân edilir. İflâsın kapanması kararı ile; •

İflâs idaresinin görevi de sona ermiş olur.

•

İflâs hali son bulur, bu nedenle de müflise karşı yeni takipler yapılabilir.

•

Alacaklıların masaya alacak yazdırma imkânı sona erer.

•

Müflisin, müflislik sıfatı kalkmaz. Bu sıfatın kalkması için itibarının iadesi gerekir.

İflâs kapandıktan sonra tasfiyesinin dışında kalmış bir mal kaldığı öğrenilirse, iflâs dairesi bu mala el koyarak satar, bedelini de, alacağını tamamen alamamış olan alacaklılara sıralarına göre dağıtır.

VI. İFLÂSIN KALDIRILMASI A) İFLÂSIN KALDIRILMASI SEBEPLERİ 1. Bütün alacaklıların iflâs talebini geri almış olması ve müflisin bu durumu bir beyanname (belge) ile ispatlaması 2. Bütün alacakların itfa edilmiş (örneğin ödenmiş) olması ve müflisin bu durumu bir beyanname ile ispatlaması 3. Müflisin, iflâs açıldıktan sonra (yani iflâs tasfiyesi devam ederken) teklif ettiği konkordatonun mah-

602

İCRA VE İFLÂS HUKUKU kemece tasdik edilmesi ve bu kararın kesinleşmesi İflâsın kaldırılmasını ilk iki durumda müflis, son durumda ise iflâs idaresi ister. İflasın kaldırılmasına iflâsa karar vermiş olan asliye ticaret mahkemesi karar verir. İflâsın kaldırılması, en erken, alacakların yazdırılması için konulmuş olan 1 aylık sürenin bitiminden sonraki dönemde, en geç iflâsın kapanmasına kadar istenebilir.

B) İFLÂSIN KALDIRILMASININ SONUÇLARI İflâsın kaldırılması kararın kesinleşmesi ile; 1. İflâsın açılması ile doğan tüm hüküm ve sonuçlar ortadan kalkar. Borçlunun müflislik sıfatı ortadan kalkar, yani borçlu sanki hiç iflâs etmemiş gibi olur.

AT

K DİK

!

Halbuki iflâsın kapanmasında, borçlunun müflislik sıfatı ortadan kalkmıyordu.

2. Borçlu, masaya giren malları üzerindeki tasarruf yetkisini tekrar kazanır ve bu mallar borçluya geri verilir. 3. İflâs idaresinin görevi sona erer.

VII. İPTAL DAVALARI


4. İflâs kararının kesinleşmesi ile düşmüş olan takipler, iflâsın kaldırılması kararı ile canlanmazlar. Bu nedenle borçluya karşı yeniden haciz veya iflâs yoluyla takip yapılması gerekir.

İptal davası ile, iflâs etmek üzere olan veya yakında mallarına haciz konulması olasılığı bulunan borçluların, mallarını alacaklılardan kaçırmak amacıyla başvurdukları hileli tasarrufların iptal edilmesi sağlanır.

A) İPTALE TABİ OLAN TASARRUFLAR 1. İvazsız Tasarruflar

Mûtad (alışılmış) hediyeler hariç olmak üzere, son 2 yıl içinde yapılmış bütün ivazsız (karşılıksız) tasarruflar ve bağışlamalar iptale tabidir. Aşağıdaki tasarruflar, ivazlı gibi görünseler de iptale tabidir: a) Eşler, altsoy-üstsoy, 3. dereceye kadar (bu derece dâhil) yansoy kan ve kayın hısımlar ile evlat edinen-evlatlık arasındaki ivazlı tasarruflar b) Kendi verdiği şeyin sözleşmenin yapıldığı sıradaki değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği sözleşmeler c) Borçlunun kendisine veya üçüncü bir kişi yararına, ömür boyu gelir veya intifa hakkı kurduğu sözleşmeler d) Ölünceye kadar bakma sözleşmeleri

2. Aciz Halinde Yapılan Bazı Tasarruflar Borçlunun, haciz veya iflâstan önceki son 1 yıl içinde yaptığı; a) Mevcut bir borç için verdiği rehinler, b) Vadesi gelmemiş borç için yaptığı ödemeler, c) Para ve alışılmış ödeme araçları (örneğin çek gibi) dışında yapmış olduğu ödemeler d) Kişisel hakların kuvvetlendirilmesi için tapuya verdiği şerhler, iptale tabidir.

603

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 3. Zarar Verme Kastıyla Yapılan Tasarruflar Mal varlığıborçlarına yetmeyen bir borçlunun, alacaklılarına zarar vermek amacıyla, haciz veya iflâstan önceki son 5 yıl içinde yaptığı tüm işlemler iptal edilebilir. Örneğin borçlunun (ya da müflisin), taşınmazını çok düşük bedelle satması bu anlamda iptale tabidir.

B) İPTAL DAVALARINDA USUL Yetkili mahkeme borçlu veya üçüncü kişinin yerleşim yeri mahkemesidir. Görevli mahkeme ise Asliye Hukuk Mahkemesidir. İptal davalarının iptale tabi tasarrufun yapıldığı tarihten itibaren 5 yıl içinde açılması gerekir. Bu süre hak düşürücü bir süredir. İptal davasını hacizde, kesin veya geçici aciz belgesi olan alacaklılar; iflâsta ise iflâs idaresi açar. Elinde rehin açığı belgesiyle olan bir alacaklı iptal davası açamaz.


İptal davası hacizde, hem borçlu hem üçüncü kişi; iflâsta ise sadece üçüncü kişiye karşı açılır.

604

ŞEMALARLA BÖLÜM ÖZETİ İFLÂS TASFİYESİ Masaya ait hiç bir mal bulunamazsa, iflâs idaresi, iflâs tasfiyesinin tatiline karar verir.

Defteri tutulan malların bedelinin âdi tasfiye giderlerini karşılayacağı anlaşılırsa, tasfiye, âdi tasfiye usulüne göre yapılır.

Defteri tutulan malların bedelinin tasfiye giderlerini karşılayamayacağı anlaşılırsa, iflâs idaresi, iflâsın basit tasfiye usulüne göre tasfiye edilmesine karar verir ve durumu ilân eder.

Adi Tasfiyenin İlânı

İflâs dairesi, âdi tasfiye usulünün uygulanacağına karar verdiği tarihten itibaren en geç 10 gün içinde durumu ilân ederek tasfiyeyi başlatır. Birinci Alacaklılar Toplantısı YEDİİKLİM YAYINCILIK

İflâs alacaklıları, âdi tasfiyenin ilanından itibaren 10 gün içinde ilk toplantılarını yaparlar. Bu toplantıda iflâs bürosu oluşturulur ve iflâs idaresine aday gösterilir.

İflâs İdaresinin Oluşturulması İcra mahkemesi, birinci alacaklılar toplantısında gösterilen adaylar arasından 3 kişi seçerek iflâs idaresini oluşturur. İflâs idaresinin oluşturulmasıyla, masayı idare ve tasfiye işlemlerini yürütme görevi, iflâs idaresine geçer.

Alacakların İncelenmesi ve Sıra Cetvelinin Hazırlanması İflâs idaresi, seçilmesinden itibaren 3 ay içinde, masaya yazdırılan her alacağın var olup olmadığını, varsa sırasını belirleyen bir sıra cetveli hazırlayıp iflâs dairesine bırakır.

İkinci Alacaklılar Toplantısı İflâs idaresince alacakları kabul edilip sıra cetvelinde gösterilen alacaklılar, iflâs idaresinin ilânla yaptığı çağrı üzerine toplanırlar.

Masa Mallarının Paraya Çevrilmesi

Pay Cetveli ve Son Hesabın Düzenlenmesi Paraların Dağıtılması

605

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. İflâsta birinci alacaklılar toplantısında kullanılan oyların geçerli olup olmadığına ilişkin uyuşmazlıkları aşağıdakilerden hangisi karara bağlar?

ÇIKMIŞ SORULAR 1. Aşağıdakilerden hangisi İcra ve İflâs Kanunu’nun 279. maddesine göre aciz nedeniyle iptal sebeplerinden biri değildir?

A) İcra dairesi B) İflâs dairesi C) İflâs bürosu

A) Para veya mutat ödeme vasıtalarından başka bir yolla yapılan ödemeler

D) İcra mahkemesi E) Asliye ticaret mahkemesi

B) Borçlunun teminat göstermeyi evvelce taahhüt etmiş olduğu hâller istisna olmak üzere borçlu tarafından mevcut bir borcu temin için yapılan rehinler

(KPSS 2008)

C) Akdin yapıldığı sırada, kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği akitler D) Vadesi gelmemiş bir borç için yapılan ödemeler

5. İflâsın kaldırılmasıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

E) Kişisel hakların kuvvetlendirilmesi için tapuya verilen şerhler (KPSS 2012)

A) İflâsın kaldırılması iflâsa karar vermiş olan mahkemeden istenir.

A) İflâs idaresini teşkil edenler, Türk Ceza Kanunu’nun uygulanmasında memur sayılırlar. B) İflâs idaresi iflâs masasının kanuni temsilcisidir. C) İflâs idaresine Adalet Bakanlığınca hazırlanan ve iki yılda bir yenilenen ücret tarifesine göre ücret ödenir.


2. İflâs idaresi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

B) İflâsın kaldırılması ancak iflâs tasfiyesi devam ederken talep edilebilir.

D) İflâs idaresi, yaptığı bütün işlemler ve kendisine yapılan talepler ve beyanlar hakkında bir tutanak düzenlemek zorundadır. E) İflâs idaresi 3 asıl ve 3 yedek üyeden oluşur. Asliye ticaret mahkemesi iflâs idaresini oluşturacak kişileri seçer. (KPSS 2012)

C) İflâsın kaldırılmasına mahkemece karar verilmesi hâlinde müflis hiç iflâs etmemiş gibi olur. D) Müflisin teklif ettiği konkordato tasdik edilirse müflisin kendisi, mahkemeden iflâsın kaldırılmasını talep edebilir. E) İflâsın kaldırılması istemi, mahkemece, basit yargılama usulüne göre incelenir ve karara bağlanır. (KPSS 2008)

6. Aşağıdakilerden hangisi iflâs bürosunu ifade eder? A) İflâs dairesi kalemi B) İflâs idaresi sekreteryası

3. Düzenlenen sıra cetvelinde aslında müflisten hiç alacağı olmayan bir kişinin de yer alması durumunda, diğer alacaklılar aşağıdaki yollardan hangisine başvurmalıdır?

C) İflâs müdürünün birinci alacaklılar toplantısı için oluşturduğu ve toplantıdaki oyların geçerliliği konusunda yetkili kurulu D) İflâs konusunda uzman olduğu bilinen kişilerin profesyonelce hizmet verdikleri büro

A) Sıra cetveline karşı şikâyet B) İhalenin feshi C) Sıra cetveline karşı itiraz davası

E) Sermaye Piyasası Kurulunun halka açık şirketlerin iflâsında görevlendirdiği heyet

D) Söz konusu kişiye karşı bir alacak davası E) Sıra cetvelinin iptali davası

(KPSS 2007)

(KPSS 2011)

606

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. İflâsta birinci alacaklılar toplantısında kullanılan oyların geçerli olup olmadığına ilişkin uyuşmazlıkları, iflâs bürosu karara bağlar.

YANITLAR

Yanıt C’dir.

1. Borçlunun, haciz veya iflâstan önceki son 1 yıl içinde yaptığı; a) Mevcut bir borç için verdiği rehinler,

b) Vadesi gelmemiş borç için yaptığı ödemeler,

c) Para ve alışılmış ödeme araçları (örneğin çek gibi) dışında yapmış olduğu ödemeler

d) Kişisel hakların kuvvetlendirilmesi için tapuya verdiği şerhler, aciz nedeniyle iptale tabidir.

Halbuki akdin yapıldığı sırada, kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği akitler, iptale tabi ivazsız tasarruflardır. Yanıt C’dir.

2. İflâs idaresini oluşturacak kişiler, icra mahkemesi tarafından, birinci alacaklılar toplantısında belirlenen adaylar arasından seçilir. İflâs idaresi 3 kişiden oluşur.

5. İflâsın kaldırılması sebepleri şunlardır:


Yanıt E’dir.

a) Bütün alacaklıların iflâs talebini geri almış olması ve müflisin bu durumu belge ile ispatlaması

b) Bütün alacakların itfa edilmiş (örneğin ödenmiş) olması ve müflisin bu durumu belge ile ispatlaması

c) Müflisin, iflâs açıldıktan sonra (yani iflâs tasfiyesi devam ederken) teklif ettiği konkordatonun mahkemece tasdik edilmesi ve bu kararın kesinleşmesi

İflâsın kaldırılmasını ilk iki durumda müflis ister. Ancak son durumda iflâsın kaldırılmasını, müflisin kendisi değil, iflâs idaresi ister. Yanıt D’dir.

3. Alacaklı, alacağının esasına ya da başka bir alacaklının alacağına veya onun sırasına itirazı varsa, ilândan itibaren 15 gün içinde iflâs kararı veren asliye ticaret mahkemesinde itiraz davası açması gerekir. Dolayısıyla, düzenlenen sıra cetvelinde, aslında müflisten hiç alacağı olmayan bir kişinin yer alması durumunda, diğer alacaklılar itiraz davası açmalıdırlar.

6. İflâs bürosu, birinci alacaklılar toplantısında oluşturulur ve toplantıda kullanılacak oyların geçerli olup olmayacağına karar verir.

Yanıt C’dir.

Yanıt C’dir.

607

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 5. Âdi tasfiye usulüne başvurulmuşsa tasfiyenin, iflâsın açılmasından itibaren ne kadar süre içinde bitirilmiş olması gerekir?

TARAMA TESTİ

A) 1 ay

1. Masaya ait hiçbir mal bulunmazsa iflâs tasfiyesi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söz konusu olur? A) İflâsın hükümsüzlüğüne karar verilir. C) İflâsın açılmasına karar verilir.

A) 3

D) İflâsın kapanmasına karar verilir.

E) İflâsın kaldırılmasına karar verilir.

2. İflâs dairesince defteri tutulan malların bedelinin âdi tasfiye giderlerini karşılayamayacağı anlaşılırsa aşağıdakilerden hangisi söz konusu olur?

E) İflâsın kaldırılmasına karar verilir.

B) 5 D) 10

A) 3

C) 3 ay

C) 7 E) 15

B) 5 D) 10


D) Âdi tasfiye usulüne gidilir.

E) 1 yıl

7. Birinci alacaklılar toplantısının, âdi tasfiyenin ilânından itibaren kaç içinde toplanması gerekir?

A) İflâsın hükümsüzlüğüne karar verilir. C) Basit tasfiye usulüne gidilir.

B) 2 ay

6. İflâs dairesi âdi tasfiyeye karar verince durumu kaç gün içinde ilân eder?

B) İflâs tasfiyesi tatil edilir.

B) İflâs tasfiyesi tatil edilir.

D) 6 ay

3. İflâs dairesince defteri tutulan malların bedelinin âdi tasfiye giderlerini karşılayacağı anlaşılırsa aşağıdakilerden hangisi söz konusu olur?

C) 7 E) 15

8. Birinci alacaklılar toplantısında toplantı yetersayısı aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilinen alacaklar tutarının en az dörtte birini temsil eden alacaklıların katılımı B) Bilinen alacaklar tutarının en az üçte ikisini temsil eden alacaklıların katılımı C) Bilinen alacaklar tutarının en az üçte birini temsil eden alacaklıların katılımı

A) İflâsın hükümsüzlüğüne karar verilir.

D) Bilinen alacaklar tutarının en az dörtte üçünü temsil eden alacaklıların katılımı

B) Âdi tasfiye usulüne gidilir. C) Basit tasfiye usulüne gidilir.

E) Bilinen alacaklar tutarının en az yarısını temsil eden alacaklıların katılımı

D) İflâs tasfiyesi tatil edilir. E) İflâsın kaldırılmasına karar verilir.

9. Birinci alacaklılar toplantısında karar yetersayısı aşağıdakilerden hangisidir?

4. İflâs dairesi, iflâs kararının kendisine bildirilmesinden itibaren ne kadar süre içinde tasfiyenin ne şekilde yapılacağını belirlemek zorundadır? A) 1 ay

D) 6 ay

B) 2 ay

E) 1 yıl

A) Alacak tutarının çoğunluğu B) Alacaklıların çoğunluğu C) Alacak tutarının dörtte üçü D) Alacaklıların dörtte üçü

C) 3 ay

E) Alacak tutarının üçte ikisi

608

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 14. İflâs idaresi alacaklıların sırasını gösteren cetveli (sıra cetvelini) seçilmesinden itibaren hangi süre içinde hazırlayıp iflâs dairesine bırakmak zorundadır?

10. Aşağıdakilerden hangisi birinci alacaklılar toplantısının görevlerinden biri değildir? A) Müflisin sanat ve ticaretinin devamı hakkında karar vermek.

A) 7 gün

B) Müflisin imalâthaneleri ile mağazalarının ve perakende satış yerlerinin açılması hakkında karar vermek.

D) 3 ay

B) 15 gün

E) 6 ay

C) 1 ay

C) İflâsın açılması ile duran ve fakat acele sonuçlandırılması istenen davalara devam edilmesi hakkında karar vermek D) Bazı malların pazarlıkla satılması hakkında karar vermek E) İflâs idaresini seçmek

11. İflâs masasının kanuni mümessili aşağıdakilerden hangisidir? A) İflâs dairesi B) İflâs idaresi C) İflâs bürosu D) Asliye ticaret mahkemesi E) İcra dairesi


15. İflâs idaresinin hazırlamış olduğu sıra cetveline kaç gün içinde ve nereye şikâyet edilebilir? A) 7 gün içinde icra dairesine B 7 gün içinde iflâs kararını veren asliye ticaret mahkemesine C) 15 gün içinde icra mahkemesine D) 15 gün içinde iflâs kararını veren asliye ticaret mahkemesine E) 7 gün içinde icra mahkemesine

12. İflâs idaresi kaç kişiden oluşur? A) 3

B) 4

C) 5

D) 8

E) 10 16. İflâs idaresinin hazırlamış olduğu sıra cetveline karşı itiraz davası kaç gün içinde ve nereye açılır? A) 7 gün içinde icra dairesine B) 7 gün içinde ifls kararını veren asliye ticaret mahkemesine C) 15 gün içinde icra mahkemesine D) 15 gün içinde iflâs kararını veren asliye ticaret mahkemesine E) 7 gün içinde icra mahkemesine

13. İflâs idaresi aşağıdakilerden hangisinin denetimi altındadır? A) İflâs dairesi B) İcra mahkemesi C) İflâs bürosu D) Asliye ticaret mahkemesi E) Konkordato komiseri

609

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 17. Aşağıdakilerden hangisi ikinci alacaklılar toplantısının görevlerinden biri değildir?

20. Haciz ve iflâstaki iptal davası ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Masa mallarının satış şeklini belirleme B) Adi tasfiye 6 ayda bitirilemezse basit tasfiyeye karar verme C) Müflisle ilgili hukuk davalarına devam edip etmemeye karar verme D) Müflisin konkordato teklifini görüşme E) İflâsın kapanmasına karar verme

A) Mûtad (alışılmış) hediyeler hariç olmak üzere, son 5 yıl içinde yapılmış bütün ivazsız tasarruflar ve bağışlamalar iptale tabidir. B) Borçlunun, haciz veya iflâstan önceki son 2 yıl içinde yaptığı mevcut bir borç için verdiği rehinler, vadesi gelmemiş borç için yaptığı ödemeler, para ve alışılmış ödeme araçları dışında yapmış olduğu ödemeler ve kişisel hakların kuvvetlendirilmesi için tapuya verdiği şerhler, iptale tabidir. C) Mal varlığıborçlarına yetmeyen bir borçlunun, alacaklılarına zarar vermek amacıyla, haciz veya iflâstan önceki son 1 yıl içinde yaptığı tüm işlemler iptale tabidir. D) İptal davalarının iptale tabi tasarrufun yapıldığı tarihten itibaren 2 yıl içinde açılması gerekir.

A) Aciz belgesine yazılması koşuluyla, borç ikrarını içeren bir belge sayılır. B) Borçlunun yeni mal iktisap etmiş olması şartıyla aciz belgesi sahibi alacaklı, iflâs kapandıktan sonra, borçluya karşı bu belgeye dayanarak takip yapabilir. C) İflâs kapandıktan sonra bir yıl içinde takip yapılırsa, müflise yeniden ödeme emri gönderilmesine gerek yoktur. D) Borç ödemeden aciz belgesi sahibi alacaklı, borçluya karşı doğrudan doğruya iptal davası açamaz.


18. Aşağıdakilerden hangisi, iflâstaki aciz belgesinin doğurduğu hukuki sonuçlardan biri değildir?

E) İptal davalarında yetkili mahkeme borçlu veya üçüncü kişinin yerleşim yeri mahkemesidir. Görevli mahkeme ise Asliye Hukuk Mahkemesidir.

E) Borç ödemeden aciz belgesi sahibi alacaklı, bir başka alacaklının koydurduğu hacze iştirak edilebilir.

19. İflâsın kapanmasına aşağıdakilerden hangisi karar verebilir?

Yanıt Anahtarı

A) İflâs dairesi

1. B

B) İflâs kararını veren asliye ticaret mahkemesi

2. C

3. B

4. C

5. D

6. D

7. D

8. A

9. A

10. E

C) İflâs bürosu

11. B

12. A

13. A

14. D

15. E

D) Konkordato komiseri

16. D

17. E

18. C

19. B

20. E

E) İcra mahkemesi

610

BEŞİNCİ bölüm

KONKORDATO I. GENEL OLARAK Elinde olmayan nedenlerle malî durumu bozulduğu için borçlarını ödemekte güçlük çeken bir borçlunun, borçlarının tamamını aynı anda ödeyebilmesi pek mümkün değildir. Böyle bir borçlu, eğer iflâsa tabi ise büyük bir olasılıkla iflâs etmek üzeredir. Borçlu iflâsa tabi değilse, çabuk davranarak icra takibi yapıp mallarını daha önce haczettiren alacaklıları, alacaklarına tamamen kavuşacak, geç davrananlar ise alacaklarını tahsil edemeyecektir. Konkordato ile bu tür sakıncalar ortadan kalkar ve borçlunun, alacaklıları arasındaki eşitlik sağlanmış olur. Konkordato, borçlunun, alacaklılarının çoğunluğu ile yaptığı ve ticaret mahkemesinin tasdiki ile hüküm ifade eden bir anlaşmadır. Bu anlaşma ile alacaklılar alacaklarının bir kısmından vazgeçer ve borçlu, borçlarının konkordato ile kabul edilen kısmını ödeyerek borcunun tamamından kurtulmuş olur (tenzilat konkordatosu).


Konkordato, her zaman tenzilat konkordatosu olarak karşımıza çıkmaz. Bazen konkordato ile alacaklılar, alacaklarının belli bir kısmından vazgeçmeyip, borçluya, borcunu ödeyebilmesi için vade (süre) de tanıyabilirler. Bu tür konkordatoya da vade konkordatosu adı verilir. Konkordato ile alacaklılar, hem alacaklarının belli bir yüzdesinden vazgeçerler, hem de boçluya süre tanırlar. Bu durumda konkordato hem tenzilat hem de vade konkordatosudur. İİK’da üç tür konkordato düzenlenmiştir. Bunlar; âdi (iflâs dışı) konkordato, iflâstan sonra (iflâs içi) konkordato ve mal varlığının terki suretiyle konkordatodur.

II. ADİ KONKORDATO (İFÂS DIŞI KONKORDATO) Âdi konkordato henüz iflâs etmemiş iflâsa tabi bir borçlunun iflâsını engellemek amacıyla teklif ettiği konkordatodur. Bunun yanında iflâsa tabi olmayan bir borçlu da, borçlarının konkordato hükümlerine göre tasfiyesi için, iflâs dışı konkordato teklifinde bulunabilir.

A) ADİ (İFLÂS DIŞI) KONKORDATO TALEBİNDE BULUNABİLECEK KİŞİLER İflâs dışı (âdi) konkordatoyu, iflâsa tabi olsun olmasın, bütün borçlular teklif edebilir. Diğer yandan iflâs talebinde bulunabilecek her alacaklı da borçlu hakkında konkordato isteyebilir.

B) ADİ (Iflâs DIŞI) KONKORDATONUN AŞAMALARI 1. Konkordato Talebi (Teklifi) Adi konkordato teklifi, borçlu veya iflâs talebinde bulunabilecek her alacaklı tarafından gerekçeli bir dilekçe ile İCRA MAHKEMESİNE yapılır. Borçlu, konkordato projesini bildirdiği bu dilekçesine, ayrıntılı bir bilançosunu ve gelir tablosunu da ekler. Bundan başka borçlu, defter tutmak zorunda olan kişilerden ise, defterlerin durumunu bildiren bir cetveli de dilekçesine eklemek zorundadır. Konkordato talebi İİK’da öngörülen usulle ilân edilir. Alacaklılar, ilândan itibaren 10 gün içinde, borçluya konkordato mühleti (süresi) verilmesini gerektiren bir durum bulunmadığı gerekçesiyle icra mahkemesinden konkordato talebinin reddini isteyebilirler.

611


2. Konkordato Süresinin (Mühletinin) Verilmesi ve Konkordato Komiserinin Atanması a) Konkordato Süresi Verilebilmesi İçin Gerekli Koşullar İcra mahkemesi tarafından konkordato süresi verilebilmesi için; • Konkordatonun gerçekleşme ihtimalinin bulunması, •

Borçlu tarafından ödenmesi teklif edilen meblağın, kaynakları ile orantılı olması ve

•

Borçlunun sunduğu projenin alacaklıları zarara sokma kastı taşımaması gerekir.

İcra mahkemesi, yaptığı inceleme sonucunda yukarıda bahsettiğimiz koşulların gerçekleştiğini görürse, borçluya en fazla 3 aylık bir süre verir ve bir veya birkaç konkordato komiseri tayin eder. Komiserin teklifi üzerine, süre, 2 ayı geçmemek üzere icra mahkemesi tarafından uzatılabilir.

Uyarı

Borçluya konkordato süresi verilmesinin amacı, kendisine karşı icra ya da iflâs takibi yapılmasını yasaklamak ve bu süre içinde komiser ya da komiserlerle birlikte konkordatoyu hazırlayıp mahkemeye tasdik ettirebilme imkânı sağlamaktır.

İcra mahkemesi, borçluya konkordato süresi verildiğini, karar tarihinde tirajı ellibinin üzerinde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan gazetelerden birinde ilân eder ve icra dairesiyle tapu dairesine bildirir. Borçlu tacir ise, ticaret sicili memurluğuna da haber verilir. Borçlu, kendisine mühlet verilmesi hakkındaki icra mahkemesi kararını, verildiği tarihten itibaren 5 gün içinde giderlerini verip tatbike (uygulamaya) koydurmazsa verilen konkordato mühleti kendiliğinden kalkar.

aa) Alacaklılar bakımından sonuçları Konkordato süresi içinde; •


b) Konkordato Mühleti Verilmesinin Sonuçları

Borçlu aleyhine 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanuna göre yapılan takipler de dahil olmak üzere hiçbir takip yapılamaz, daha önce başlamış olan takipler durur.

Uyarı

Konkordato süresi içinde borçlu hakkında rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapılabilir, daha önce başlamış olan rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip devam eder. Ancak, konkordato süresi içinde rehinli malın satışı istenemez. •

İhtiyati haciz kararları uygulanmaz.

•

Rehinli alacaklar hariç, her türlü alacağa faiz işlemesi durur.

•

Bir takip işlemi ile kesilebilen zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemez.

.

bb) Borçlu bakımından sonuçları Konkordato süresi içinde, borçlu, konkordato komiserinin denetimi altında işlerine devam edebilir. İflâsın aksine burada borçlu, konkordato komiserinin denetimiyle de olsa, mal varlığıüzerinde tasarruf yetkisine sahiptir. Ancak icra mahkemesi, borçlunun bazı işlemlerinin geçerli olması için komiserin katılımıyla yapılmasına veya borçlu yerine komiserin işletmenin faaliyetini sürdürmesine de karar verebilir. Diğer yandan borçlunun bazı işlemleri icra mahkemesinin izniyle yapabilmesi de mümkündür. Borçlu, icra mahkemesinden izin almadıkça, süre kararından itibaren; • Rehin tesis edemez • Taşınmaz ve işletmenin devamlı tesisatını devredemez • Kefil olamaz •

İvazsız tasarruflarda bulunamaz

612

İCRA VE İFLÂS HUKUKU c) Konkordato Mühletinin veya Borçlunun Malları Üzerindeki Tasarruf Yetkisinin Kaldırılması Borçlu, icra mahkemesinin izni olmadan yukarıdaki tasarruflardan birini yapmışsa ya da komiserin ihtarlarına aykırı davranmışsa yahut da iyiniyetinden şüphe edilmesini haklı gösterir bir harekette bulunursa, malları üzerindeki tasarruf yetkisi veya konkordato mühleti icra mahkemesi tarafından kaldırılır. Böyle bir durumda, mühletin kaldırıldığına ilişkin kararın kararının ilânından itibaren 10 gün içinde, alacaklılardan birinin talebi üzerine, borçlu iflâsa tabi kişilerden biri olmasa bile, borçlunun derhal iflâsına karar verilir. d) Konkordato Komiserinin Görevleri •

Mühlet kararının yayınlandığı gazetede yapılacak bir ilân ile alacaklıları, alacaklarının bildirmeye davet etmek: Bu ilânda, alacaklarının 20 gün içinde alacaklarını bildirmeleri, aksi takdirde konkordato görüşmelerine katılamayacakları bildirir.

•

Kendisine bildirilen alacakları incelemek

•

Borçlunun tasarruflarını denetlemek ve bazı işlemlerine katılmak

•

İcra mahkemesi kararı ile işletmenin faaliyetini borçlu yerine geçerek sürdürmek

•

Borçlunun mevcudunun defterini tutmak ve rehinli mallarının kıymetini takdir etmek

•

İcra mahkemesinin talebi üzerine görevi ile ilgili konularda ara raporlar düzenlemek

•

İleriki safhalarda alacaklılar toplantısına başkanlık etmek ve rapor vermek, toplantı sonunda kon-

3. Alacaklılar Toplantısı


kordato tutanağı düzenlemek

Alacaklılar, komiser tarafından yapılan ilânda bildirilen yer, gün ve saatte toplanarak, borçlunun konkordato teklifini görüşürler. Bu toplantıya, alacaklı olduğunu bildiren herkes katılabilir. Toplantıya konkordato komiseri başkanlık eder. Toplantıda, konkordato teklifi hakkında, alacaklılar, borçlu ve komiser görüşlerini açıklar. Toplantının sonunda bir oylama yapılmaz; fakat, bir konkordato tutanağı düzenlenir. Tutanak, o anda konkordatoyu kabul etmek isteyen alacaklılar ve komiser tarafından imzalanır. Diğer yandan alacaklılar, konkordatoyu kabul ettiklerini, konkordato tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren, komisere 10 gün içinde de bildirip konkordatoya katılabilirler. Alacaklılar toplantısının sonunda tutulan konkordato tutanağına ve bundan sonra 10 gün içindeki katılmalara göre, konkordatonun alacaklılar tarafından kabul edilip edilmediği, komiser tarafından tespit edilir. Konkordatonun kabulü için iki çeşit çoğunluk birlikte aranır: •

Konkordato teklifinin alacaklıların yarısını aşan bir çoğunluk tarafından kabul etmesi (alacaklı = kişi çoğunluğu) ve

•

Konkordatoyu kabul eden alacaklıların, alacaklarının, bildirilmiş olan alacakların en az 2/3’ünü oluşturması (alacak = meblağ çoğunluğu) gerekir.

ÖRN

EK

Borçlarının toplamı 300.000 TL olan bir borçlunun 20 alacaklısı mevcutsa; konkordatonun kabulü için, teklifin en az 11 alacaklı tarafından kabul edilmesi ve bu 11 alacaklının alacakları toplamının en az 200.000 TL olması gerekir.

Uyarı

İmtiyazlı alacaklılar, borçlunun anası, babası, eşi ve çocukları ile rehinli alacaklılar ve bunların alacakları, çoğunluk hesabında dikkate alınmazlar.

613

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Konkordatonun Ticaret Mahkemesince İncelenmesi ve Tasdiki Komiser, konkordato dosyasını ve konkordatonun kabul edilip edilmediği ve tasdikinin uygun olup olmadığı hakkındaki gerekçeli raporunu, alacaklılar toplantısını takip eden 10 günlük katılma süresi geçtikten sonra ticaret mahkemesine verir. Konkordato dosyasını alan ticaret mahkemesi hemen bir duruşma günü belirleyip ilân eder; itirazı olanlar varsa onları, ayrıca konkordato komiserini de dinler. Ticaret mahkemesi aşağıdaki şartların tamamı gerçekleşmiş ise konkordatoyu tasdik eder. Yani, âdi (iflâs dışı) konkordato teklifi icra mahkemesine yapılır; ancak ticaret mahkemesince tasdik edilir. Konkordato teklifinin ticaret mahkemecince tasdiki için; •

Borçlunun teklif ettiği paranın, kaynakları ile orantılı olması,

•

Konkordatonun, alacaklılar toplantısında kaydedilmiş olan alacaklıların çoğunluğu ve alacakların 2/3’ü tarafından kabul edilmiş olması,

•

Konkordato işlemlerinin yerine getirilmesi, alacakları kabul edilmiş olan imtiyazlı alacakların tamamen ödenmesini temin için borçlu tarafından yeterli teminat gösterilmesi,

•

Yargılama gider ve harçlarının tasdik kararından önce, borçlu tarafından mahkeme veznesine depo edilmiş olması gerekir.

Konkordatonun tasdikine karar veren mahkeme, kararında, alacakları borçlu tarafından itiraza uğramış olan alacaklılara, alacakları hakkında dava açmaları için 10 günlük süre verir. Bu süre içinde borçluya karşı alacak davası açmayan alacaklıların teminattan yararlanma ve konkordatoyu feshettirme hakları düşer.

C) KONKORDATONUN HÜKÜMLERİ


Ticaret mahkemesi, konkordatonun tasdiki için gerekli şartların bulunmadığı kanısına varırsa konkordatonun tasdiki talebini reddeder. Alacaklılardan biri, konkordatonun reddi kararının kesinleştiğinin ilânından itibaren 10 gün içinde, ticaret mahkemesine başvurarak, borçlu iflâsa tabi olmasa bile, borçlunun doğrudan doğruya iflâsını isterse, mahkeme, borçlunun doğrudan doğruya iflâsına karar verir.

1. Konkordato tasdik edilirse, bu karar, konkordatoyu kabul etmeyen alacaklıları da bağlar. Ancak konkordato; •

Rehinli alacaklıları,

•

Bir malın aynından doğan kamu alacaklarını,

•

İmtiyazlı alacaklıları bağlamaz.

2. Borçlunun mallarına haciz konulmuş ise, konkordatonun tasdiki ile bu hacizler düşer. 3. Alacaklı, konkordatoya kabul oyu vermemiş ise, müşterek borçlu ve kefillere karşı, bütün haklarını korur; yani onlardan, konkordato yokmuş gibi, alacağının tamamını isteyebilir. 4. Konkordatoyu tasdik eden mahkeme, borçlunun talebi üzerine ve erteleme süresince işleyecek olup mevcut rehinle karşılanamayan faizlerin de teminatını göstermek kaydıyla, rehinli taşınır veya taşınmazın konkordato talebinden önceki bir alacak nedeniyle satışını konkordatonun tasdiki kararından itibaren en fazla 1 yıl süre ile erteleyebilir. Ancak, bu ertelemenin yapılabilmesi için rehinli alacağın konkordato talebinden önceki yıla ait faizlerinin ödenmiş olması da gerekir. Borçlunun ayrıca, taşınmazın veya ticari işletme rehni konusu unsurların işletmenin çalışması için kendisine gerekli olduğunu ve paraya çevirmenin ekonomik varlığını tehlikeye sokacağını gerçeğe yakın bir şekilde ispat etmesi de gerekir. 5. Borçlu tarafından, konkordato şartlarından fazla olarak alacaklılardan birine yapılan vaatler ayrıca bir hükme gerek kalmaksızın batıldır. 6. Hâkim gerekli görürse, tasdik kararında komiser veya uzman bir kişiyi tasdik edilen konkordatonun yerine getirilmesini sağlamak için gerekli gözetim, yönetim ve tasfiye tedbirlerini almakla görevlendirebilir.

614


D) KONKORDATONUN FESHİ 1. Bir Alacaklı İçin Konkordatonun Feshi Alacağı, konkordatodaki şartlara göre ödenmeyen bir alacaklı, konkordatonun sadece kendisi için feshini ticaret mahkemesinden isteyebilir. Konkordato kendisi için feshedilirse bu alacaklı alacağının tamamını talep eder. Konkordatonun feshi için dava süresi, konkordatodaki son vade tarihinden itibaren 10 yıldır.

2. Konkordatonun Tamamen Feshi Borçlu, konkordatonun yapılması sırasında dürüst hareket etmemiş ve kötüniyetli bazı davranışları ile konkordatoyu kabul ve tasdik ettirmeyi başarmış ve bu durum sonradan anlaşılmış ise, alacaklılardan birinin talebi üzerine ticaret mahkemesi konkordatoyu tamamen fesheder. Böyle bir durumda her alacaklı, alacağının tamamı için borçluya karşı icra veya borçlu iflâsa tabi ise iflâs takibi yapabilir. Bundan başka, borçlu iflâsa tabi olmasa bile, her alacaklı, konkordatonun feshi hakkındaki kararın kesinleştiğinin ilân edildiği tarihten itibaren 10 gün içinde, borçluya doğrudan doğruya iflâs davası açabilir.

III. İFLÂSTAN SONRA (İFLÂS İÇİ) KONKORDATO YEDİİKLİM YAYINCILIK

A) İFLÂS İÇİ KONKORDATONUN ÖZELLİKLERİ

1. İflâsa tabi olan bir borçlu (müflis), iflâsın açılmasından sonra da konkordato teklif edebilir. Ancak, bu talep, iflâsı engelleyici değil, iflâsı kaldırıcı bir özellik taşımaktadır. 2. Müflis, iflâs içi konkordato teklifini iflâs idaresine verir. İflâs idaresi henüz seçilmemişse iflâs dairesine verir.

AT

K DİK

!

Halbuki İflâs dışı (âdi) konkordato teklifi icra mahkemesine yapılıyordu.

3. İflâs içi konkordatoda konkordato komiseri yoktur. İflâs idaresi onun görevlerini yerine getirir. 4. İflâs içi konkordatoda konkordato mühleti yoktur. 5. İflâs içi konkordatoda konkordato teklifi ikinci alacaklılar toplantısında incelenir. 6. Konkordato teklifinin kabulü için aranan çoğunluk adi konkordatoda olduğu gibidir. 7. Ticaret mahkemesi konkordatoyu tasdik ederse bu karar kesinleştikten sonra iflâs idaresi ticaret mahkemesine başvurarak iflâsın kaldırılmasını talep eder.

AT

K DİK

!

İflâs dışı (âdi) ve iflâs içi konkordatoda, konkordato teklifi farklı mercilere yapılsa da (icra mahkemesi ve iflâs idaresi), her ikisinde de konkordatonun tasdikine asliye ticaret mahkemesi karar verir.

8. Ticaret mahkemesi konkordatonun tasdiki talebini reddederse, kararı iflâs idaresine bildirir ve tasfiye işlemlerine iflâs idaresi tarafından devam edilir. 9. Ticaret mahkemesi tasdik hakkında bir karar verinceye kadar paraya çevirme ertelenir.

B) İFLÂS İÇİ KONKORDATONUN HÜKÜMLERİ İflâs içi konkordatonun hükümleri, konkordatonun tasdiki kararının kesinleşmesi ile değil, buna dayanarak iflâs idaresinin talebi sonucunda ticaret mahkemesi tarafından iflâsın kaldırılması ile yürürlüğe girer.

615

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 1. İflâs içi konkordato da bütün alacaklılar için (konkordatoyu kabul etmeyen alacaklılar dahil) bağlayıcıdır. Ancak; rehinli alacaklılar, bir malın aynından kaynaklanan kamu alacakları ve imtiyazlı alacaklılar için konkordato mecburi değildir. 2. Alacaklı, konkordatoya kabul oyu vermemiş ise, müşterek borçlu ve kefillere karşı, bütün haklarını korur; yani onlardan, konkordato yokmuş gibi, alacağının tamamını isteyebilir. 3. Borçlu tarafından, konkordato şartlarından fazla olarak alacaklılardan birine yapılan vaatler ayrıca bir hükme gerek kalmaksızın batıldır.

C) KONKORDATONUN FESHİ 1. Bir Alacaklı İçin Konkordatonun Feshi Alacağı, konkordatodaki şartlara göre ödenmeyen bir alacaklı, konkordatonun sadece kendisi için feshini ticaret mahkemesinden isteyebilir. Konkordato kendisi için feshedilirse bu alacaklı alacağının tamamını talep eder. Konkordatonun feshi için dava süresi, konkordatodaki son vade tarihinden itibaren 10 yıldır.

2. Konkordatonun Tamamen Feshi Borçlu, konkordatonun yapılması sırasında dürüst hareket etmemiş ve kötüniyetli bazı davranışları ile konkordatoyu kabul ve tasdik ettirmeyi başarmış ve bu durum sonradan anlaşılmış ise, alacaklılardan birinin talebi üzerine ticaret mahkemesi konkordatoyu tamamen fesheder. Böyle bir durumda her alacaklı, alacağının tamamı için borçluya karşı icra veya borçlu iflâsa tabi ise iflâs takibi yapabilir. YEDİİKLİM YAYINCILIK

Bundan başka, her alacaklı, konkordatonun feshi hakkındaki kararın kesinleştiğinin ilân edildiği tarihten itibaren 10 gün içinde, borçluya doğrudan doğruya iflâs davası açabilir.

IV. Mal varlığıNIN TERKİ SURETİYLE KONKORDATO Mal varlığının terki suretiyle konkordato ile alacaklılara, borçlunun mal varlığıüzerinde tasarruf etmek veya bu malların tamamını ya da bir kısmını üçüncü kişiye devretmek yetkisi verilir. Yani, borçlu mal varlığını alacaklılara terk ederek bu mal varlığının alacaklılar tarafından tasfiye edilmesini ister. Bu konkordato türünde, borçlu, alacaklılara, borcun belli bir yüzdesini ödeme teklifinde bulunmaz. Konkordato teklifi alacaklılarca kabul edilip ticaret mahkemesince tasdik edilince, borçlunun mal varlığıüzerindeki tasarruf yetkisi alacaklılara geçer. Alacaklılar, borçluya ait olan mal varlığıüzerindeki tasarruf yetkilerini, konkordato tasfiye memurları ve alacaklılar kurulu ile kullanırlar. Tasfiye memurları, konkordato talebi hakkında karar veren alacaklılar, bunların temsilcileri veya üçüncü kişiler arasından 3 kişiyi geçmemek üzere alacaklılar toplantısında seçilir ve icra mahkemesinin onaylamasından sonra göreve başlar. Alacaklılar kurulu da, konkordato hakkında karar veren alacaklılar tarafından belirlenir ve en çok 5 kişiden oluşur. Mal varlığının terki suretiyle konkordatonun tasdikine ilişkin kararın kesinleşmesinden itibaren, borçlu malları üzerinde tasarruf edemez ve bu mallar hakkında tasarruf yetkisine sahip kişilerin imza yetkisi sona erer. Konkordato tasfiye memurları konkordato masasının muhafazası ve paraya çevrilmesi veya lüzumu hâlinde malların devri için gerekli bütün işlemleri yerine getirir. Konkordato tasfiye memurları mahkemelerde konkordato masasını temsil eder. Konkordato tasfiye memurları alacaklılar kurulunun nezaret ve denetimine tâbidir. Konkordato tasfiye memurlarının mal varlığının paraya çevrilmesine ilişkin kararlarına karşı öğrenilmesinden itibaren 7 gün içinde alacaklılar kurulu nezdinde itiraz edilebilir ve bu kurulun kararlarına karşı da şikâyet yoluna başvurulabilir.

616

ŞEMALARLA BÖLÜM ÖZETİ KONKORDATO TÜRLERİ

ÂDİ (İFLÂS DIŞI) KONKORDATO

Mal varlığıNIN TERKİ SURETİYLE KONKORDATO

İFLÂSTAN SONRA (İFLÂS İÇİ) KONKORDATO

ÂDİ KONKORDATONUN AŞAMALARI Konkordato Teklifi


Borçlu veya iflâs talebinde bulunabilecek her alacaklı dilekçe ile icra mahkemesin konkordato teklifinde bulunur. Teklif ilân edilir.

Konkordato Mühletinin Verilmesi ve Komiser Atanması

Alacaklılar Toplantısının Yapılması

Konkordatonun Ticaret Mahkemesince İncelenmesi ve Tasdiki

KONKORDATO TEKLİFİ (TALEBİ) KONKORDATO KOMİSERİ KONKORDATO MÜHLETİ KONKORDATONUN TASDİKİ

ADİ (İFLÂS DIŞI) KONKORDATO

İFLÂSTAN SONRA (İFLÂS İÇİ) KONKORDATO

İcra mahkemesine yapılır

İflâs idaresine yapılır

Vardır

Yoktur

Vardır

Yoktur

Asliye ticaret mahkemesi yapar

Asliye ticaret mahkemesi yapar

617

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Konkordato mühleti içinde borçluya aşağıdaki takiplerden hangisi yapılabilir?

ÇIKMIŞ SORULAR

A) Taşınır rehninin paraya çevrilmesi yoluyla takip

1. Konkordato kurumu ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

B) Teminat verilmesi hakkındaki ilâmların icrası C) 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanuna göre takip

A) Adi konkordato sadece tacirler için öngörülmüş bir yoldur.

D) İflâs yoluyla takip (MALİYE BAK. GEL. UZM. YRD. 2012 KASIM)

B) Mal varlığının terki suretiyle konkordato ile alacaklılara, borçlunun mal varlığıüzerinde tasarruf etmek veya bu malların tamamını ya da bir kısmını üçüncü kişiye devretmek yetkisi verilir. C) İflâstan sonra konkordatoda borçluya bir konkordato mühleti verilmez. D) Tasdik edilen âdi konkordato, rehin kıymeti ile karşılanan rehinli alacaklar için mecburi değildir.

2. Âdi (iflâs dışı) konkordato teklifi aşağıdakilerden hangisine yapılır? A) İflâs idaresine B) İflâs dairesine


E) Borçluya hem vade hem de tenzilat öngören bir konkordato mümkündür. (KPSS 2011)

C) İcra mahkemesine

5. Konkordato mühletini kim verir? A) İcra mahkemesi B) Ticaret mahkemesi C) İcra müdürü D) İflâs müdürü E) Konkordato komiseri (SAYIŞTAY DEN. YRD. 2006)

D) Ticaret mahkemesine E) İkinci alacaklılar toplanmasına (KPSS 2011, 2007, 2006)

3. Konkordato mühleti içinde borçlunun yaptığı aşağıdaki işlemlerden hangisi hükümsüzdür? A) Otobüsünü satmak B) Kefil olmak C) Eser sözleşmesi yapmak D) Leasing sözleşmesi yapmak E) Limited şirket sözleşmesi yapmak (KPSS 2002)

618


TARAMA TESTİ

YANITLAR

1. Alacaklılar, âdi konkordato talebinin reddini kaç gün içinde nereden isteyebilirler?

1. İflâs dışı (âdi) konkordatoyu, iflâsa tabi olsun olmasın, bütün borçlular teklif edebilir. Yanıt A’dır.

A) 10 gün içinde icra mahkemesinden B) 10 gün içinde asliye ticaret mahkemesinden

2. Âdi (iflâs dışı) konkordato teklifi icra mahkemesine yapılır; ancak ticaret mahkemesince tasdik edilir.

C) 15 gün içinde icra mahkemesinden D) 15 gün içinde asliye ticaret mahkemesinden

Yanıt C’dir.

E) 30 gün içinde iflâs idaresinden

3. Konkordato süresi içinde, borçlu, konkordato komiserinin denetimiyle de olsa, mal varlığıüzerinde tasarruf yetkisine sahiptir.

Ancak borçlu, icra mahkemesinden izin almadıkça, süre kararından itibaren; •

Rehin tesis edemez

•

Taşınmaz ve işletmenin devamlı tesisatını devredemez

•

Kefil olamaz

•

İvazsız tasarruflarda bulunamaz

Borçlu, konkordato mühleti içinde ivazlı tasarruflarda bulunabilir. Örneğin satım, leasing, kira, şirket sözleşmesi gibi ivazlı (bedelli) sözleşmeleri yapabilir. Ancak borçlu, ivazsız tasarruflarda bulunamaz (örneğin bağışlama yapamaz), kefil olamaz.


2. İcra mahkemesi konkordato talebini uygun görürse borçluya ne kadar bir süre verir? A) En az 1 ay B) En az 3 ay C) En çok 1 ay D) En çok 3 ay E) En çok 6 ay

Yanıt B’dir. 4. Konkordato süresi içinde, borçlu aleyhine 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanuna göre yapılan takipler de dahil olmak üzere hiçbir takip yapılamaz, daha önce başlamış olan takipler durur.

Ancak, konkordato süresi içinde borçlu hakkında rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapılabilir, daha önce başlamış olan rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip devam eder. Ancak, konkordato süresi içinde rehinli malın satışı istenemez.

3. Alacaklılar, icra mahkemesince verilen konkordato süresi kararına ilân tarihinden itibaren kaç gün içinde nereye itiraz edebilir? A) 5 gün içinde icra mahkemesine B) 5 gün içinde asliye ticaret mahkemesine C) 7 gün içinde icra mahkemesine D) 7 gün içinde asliye ticaret mahkemesine E) 15 gün içinde iflâs idaresine

Yanıt A’dır. 5. Konkordato mühletini icra mahkemesi verir. Yanıt A’dır.

619

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 7. Konkordato teklifinin kabul edilebilmesi için gerekli yetersayı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

4. Borçlu, kendisine mühlet verilmesi hakkındaki icra mahkemesi kararını kaç gün içinde tatbike koydurması gerekir? A) 3

B) 5

C) 7 D) 10

A) Alacaklıların çoğunluğunun konkordato teklifini kabulü ve bu alacaklıların, alacaklarının, toplam alacağın en az 2/3’ ünü oluşturması

E) 15

B) Alacaklıların çoğunluğunun konkordato teklifini kabulü ve bu alacaklıların, alacaklarının, toplam alacağın en az 3/4’ ünü oluşturması C) Alacaklıların en az 2/3’ünün konkordato teklifini kabulü ve bu alacaklıların, alacaklarının, toplam alacağın en az 2/3’ ünü oluşturması

5. Aşağıdakilerden hangisi konkordato mühleti verilmesinin sonuçlarından biri değildir?

D) Alacaklıların çoğunluğunun konkordato teklifini kabulü ve bu alacaklıların, alacaklarının, toplam alacağın en az 1/2’sinin oluşturması

A) Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipler hariç, süre içinde borçlu hakkında hiçbir takip yapılamaz.

E) Alacaklıların çoğunluğunun konkordato teklifini kabulü ve bu alacaklıların, alacaklarının, toplam alacağın tamamını oluşturması

C) Süre içinde ihtiyati haciz kararları uygulanmaz. D) Rehinli alacaklar hariç, süre içinde her türlü alacağa faiz işlemesi durur. E) Bir takip ile kesilebilen zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemeye devam eder.


B) Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipler hariç, daha önce başlayan takipler durur.

6. Aşağıdakilerden hangisi konkordato komiserinin görevlerinden biri değildir?

8. Konkordatoyu aşağıdakilerden hangisi tasdik eder?

A) Borçlunun mal varlığının defterini tutmak. B) Alacaklıları, ilan yoluyla, alacaklarını bildirmeye çağırmak.

A) İcra mahkemesi

C) Kendisine bildirilen alacaklılar hakkında inceleme yapmak.

C) İflâs dairesi

B) Asliye ticaret mahkemesi

D) Borçlunun işlemlerini denetlemek.

D) İflâs idaresi

E) Konkordato teklifini onaylamak.

E) İflâs bürosu

620

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 13. Konkordato asliye ticaret mahkemesince tasdik edilmez veya konkordato mühleti icra mahkemesi tarafından kaldırılırsa, alacaklılar borçlunun doğrudan iflâsına karar verilmesini kaç gün içinde isteyebilir?

9. Aşağıdakilerden hangisi konkordatonun hükümlerinden biri değildir? A) Konkordatonun tasdiki, ancak konkordatoyu kabul eden alacaklıları bağlar. B) Borçlunun mallarına konulmuş hacizler düşer. C) Mahkeme, borçlunun talebi üzerine ve teminat göstermesi şartıyla, rehinli malın konkordato talebinden önceki bir alacak nedeniyle satışını 1 yıl süre ile erteleyebilir.

A) 5

B) 7

C) 10

D) 15

E) 30

D) Borçlu tarafından, konkordato şartlarından fazla olarak alacaklılardan birine yapılan vaatler ayrıca bir hükme gerek kalmaksızın batıl olur. E) Konkordatoya kabul oyu vermeyen alacaklı, müşterek borçlu ve kefillerinden alacağının tamamını isteyebilir.

14. Müflis, iflâs içi konkordato teklifini aşağıdakilerden hangisine verir? A) Asliye ticaret mahkemesi B) İcra mahkemesi

10. Konkordatonun feshi aşağıdakilerin hangisinden istenebilir? A) İcra mahkemesi B) Asliye ticaret mahkemesi C) İflâs dairesi D) İflâs idaresi E) Konkordato komiseri


C) İflâs dairesi D) İflâs idaresi E) İcra dairesi

15. Müflis, iflâs idaresi henüz seçilmemişse, iflâs içi konkordato teklifini aşağıdakilerden hangisine verir? 11. Konkordatonun feshi için dava süresi, konkordatodaki son vade tarihinden itibaren kaç yıldır? A) 1

B) 2

C) 3

D) 5

A) Asliye ticaret mahkemesi B) İcra mahkemesi C) İflâs dairesi D) İflâs idaresi

E) 10

E) İcra dairesi

12. Asliye ticaret mahkemesi konkordatoyu tamamen feshederse, bu kararın kesinleşmesinden itibaren kaç gün içinde iflâsa tabi borçlunun doğrudan iflâsı istenebilir? A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

Yanıt Anahtarı

E) 15

621

1. A

2. D

3. C

4. B

5. E

6. E

7. A

8. B

9. A

10. B

11. E

12. D

13. C

14. D

15. C

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. İflâs davası ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

İFLÂS HUKUKU

DENEME SINAVI

A) İflâs davasında görevli mahkeme asliye ticaret mahkemesidir. B) Alacaklının iflâs davası açma hakkı, ödeme emrinin borçluya tebliği tarihinden itibaren 2 yıl sonra düşer.

1. Aşağıdakilerden hangisi icra mahkemesinin iflâs işlerindeki görevlerinden biri değildir?

C) İflâs davasında basit yargılama usulü uygulanır. Borçlu bu davada ödeme emrinde bildirdiği sebeplerle bağlı değildir.

A) İflâs dairesinin hesap pusulalarının onaylamak

D) Yetkili mahkeme borçlunun iş merkezindeki asliye ticaret mahkemesidir.

B) İflâs dairelerinin ve diğer iflâs organlarının işlemlerine karşı şikâyet yoluna başvurulduğunda, kural olarak bu şikâyetleri incelemek

E) Taraflar mahkemenin yetkisine ilişkin yetki sözleşmesi yapamazlar.

C) İflâs idaresi üyelerini seçmek D) Konkordato komiseri atamak

2. Aşağıdakilerden hangisi ticaret mahkemesinin iflâs işlerindeki görevlerinden biri değildir? A) İflâsın açılmasına karar vermek B) İflâsın ertelenmesine karar vermek C) İflâsın kapanmasına karar vermek


E) İflâsın açılmasına karar vermek

5. Hangi takip yolunda şikâyet icra dairesine yapılır, asliye ticaret mahkemesince incelenir? A) Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu B) Rehnin paraya çevrilmesi yolu C) Genel iflâs yolu D) Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolu E) Genel haciz yolu

D) İflâs idaresi üyelerini seçmek E) Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolunda, ödeme emrine karşı yapılan şikâyetleri incelemek.

6. Aşağıdakilerden hangisi, depo kararı verilmeden alacaklının talebi ile borçlunun doğrudan doğruya iflâsına karar verilebilen hallerden biri değildir?

3. Genel iflâs yolu ile takipte, alacaklı, borçlunun itirazının kaldırılması ve aynı zamanda iflâsına karar verilmesi için nereye başvurur?

A) Borçlunun yerleşim yeri belli değilse B) Borçlu ödemelerini tatil etmişse C) Sermaye şirketleri veya kooperatiflerin pasifleri aktiflerinden fazla ise

A) İcra mahkemesi B) İflâs dairesi

D) İlama bağlı alacak icra emriyle istenildiği halde ödenmemişse

C) İcra dairesi D) İflâs idaresi

E) Borçlu aleyhine alacaklılardan birinin haciz yolu ile takibi sonucunda borçlunun mallarının en az yarısı elinden çıkmışsa

E) Asliye ticaret mahkemesi

622

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 7. İflâsa tabi bir borçlu, alacaklılarından birinin haciz yolu ile takibi sonucunda mallarının ne kadarı elinden çıkmışsa mecburen iflâsını istemek zorundadır?

11. İflas bürosu kimlerden oluşur? A) İcra mahkemesince seçilen 3 alacaklı B) İflâs müdürü ve yanına aldığı 1 veya 2 alacaklı

A) Dörtte biri

C) İflâs müdürü ve yardımcısı

B) Üçte biri

D) İcra müdürü ve borçlu

C) Yarısı

E) Müflis ve en az 2 alacaklı

D) Üçte ikisi E) Tamamı 12. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? 8. İflâsın alacaklılar bakımından sonuçlarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Müflisin kusuruna dayanmayan, ekonomik belirsizliklerin yol açtığı iflâsa adi iflâs adı verilir.

A) İflâsın açılması, müflisin taşınmaz mallarının rehni suretiyle temin edilmiş olan alacaklar hariç, borçlarını muaccel hale getirir.

B) Âdi müflise ceza verilmez. C) Müflisin kusuruna dayanan ancak hile derecesinde olmayan iflâsa taksiratlı iflâs adı verilir.

B) İflâsın açıldığı güne kadar işlemiş faiz ile takip masrafları ana borca eklenir.

D) Alacaklı alacağını müflisin kendinde olan alacağı ile takas edemez. E) İflasın açılmasıyla icra dairesi, iflâs dairesine dönüşür.

D) Taksiratlı iflâsa, asliye ceza mahkemesi karar verir. YEDİİKLİM YAYINCILIK

C) İflâsın açılması ile birlikte, iflâs masasına giren alacaklarda faiz işlemeye devam eder.

9. Birinci alacaklılar toplantısına kim başkanlık eder?

E) Hileli iflâsa asliye ticaret mahkemesi karar verir.

13. Adi ve taksiratlı müflisin itibarının iadesine aşağıdakilerden hangisi karar verir? A) İflâsa karar vermiş olan ticaret mahkemesi B) İflâs idaresi

A) İcra müdürü veya yardımcısı B) İflâs müdürü veya yardımcısı

C) Müflisin yerleşim yerinin bulunduğu yer ağır ceza mahkemesi

C) İcra mahkemesi hâkimi

D) İflâs dairesi

D) Asliye ticaret mahkemesi hâkimi

E) İcra mahkemesi

E) Konkordato komiseri

10. Birinci alacaklılar toplantısının en önemli görevi aşağıdakilerden hangisidir?

14. Hileli müflisin itibarının iadesine aşağıdakilerden hangisi karar verir?

A) İflâsın açılmasına karar vermek.

A) İflâsa karar vermiş olan ticaret mahkemesi

B) İflâs idaresini denetlemek.

B) İflâs idaresi

C) İflâs idaresine aday göstermek ve tasfiye için gerekli acele kararları almak.

C) Müflisin yerleşim yerinin bulunduğu yer ağır ceza mahkemesi

D) İflâsın kapatılmasına karar vermek

D) İflâs dairesi

E) İtibarın iadesine karar vermek

E) İcra mahkemesi

623

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 15. Müflisin, iflâstan ne kadar süre önce yaptığı ivazsız tasarruflar iptale tabidir? A) 3 ay B) 6 ay D) 2 yıl E) 5 yıl

19. İflâs içi konkordato ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Müflis, iflâs içi konkordato teklifini iflâs idaresine, iflâs idaresi henüz seçilmemişse iflâs dairesine verir.

C) 1 yıl

B) İflâs içi konkordatoda konkordato komiseri yoktur. C) İflâs içi konkordatoda konkordato mühleti 6 aydır.

16. Müflisin, aciz halinde yaptığı tasarruflarının iptale tabi olabilmesi için, bunların iflâstan önceki kaç yıl içinde yapılmış olması gerekir? B) 2

C) 3

D) 4

E) 5

17. Mal varlığıborçlarına yetmeyen bir borçlunun, alacaklılarına zarar verme kastıyla haciz veya iflâstan önceki son kaç yıl içinde yaptığı işlemler iptal edilebilir? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

E) Konkordato teklifinin kabulü için aranan çoğunluk adi konkordatoda olduğu gibidir.

E) 5


A) 1

D) Konkordato teklifi ikinci alacaklılar toplantısında görüşülür ve karara bağlanır.

20. Mal varlığının terki suretiyle konkordatoda, alacaklılar, borçluya ait olan mal varlığıüzerindeki tasarruf yetkilerini nasıl kullanırlar? A) Konkordato tasfiye memurları ve alacaklılar kurulu ile B) İflâs dairesi ve iflâs bürosu ile C) Konkordato komiserleri

18. Aşağıdakilerden hangisi, konkordatonun ticaret mahkemesince tasdiki için aranan şartlardan biri değildir?

D) Birinci ve ikinci alacaklılar toplantısı ile E) Asliye ticaret mahkemesi ile

A) Borçlunun teklif ettiği paranın, kaynakları ile orantılı olması B) Konkordatonun, alacaklılar toplantısında kaydedilmiş olan alacaklıların çoğunluğu ve alacakların 2/3’ü tarafından kabul edilmiş olması C) Konkordato işlemlerinin yerine getirilmesi, alacakları kabul edilmiş olan imtiyazlı alacakların tamamen ödenmesini temin için borçlu tarafından yeterli teminat gösterilmesi

Yanıt Anahtarı

D) Yargılama gider ve harçlarının tasdik kararından önce, borçlu tarafından mahkeme veznesine depo edilmiş olması gerekir E) Borçlunun, alacaklarının en az yarısını tasdik kararından önce ödemiş olması

624

1. E

2. D

3. E

4. B

5. D

6. C

7. C

8. D

9. B

10. C

11. B

12. E

13. A

14. C

15. D

16. A

17. E

18. E

19. C

20. A

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 3. İcra ve iflâs dairelerinin yaptığı işlemler hakkında hukuka aykırı olması veya hadiseye (olaya) uygun olmaması nedeniyle başvurulan şikâyet yolu bakımından hangisi yanlıştır?

İCRA-İFLÂS HUKUKU

DENEME SINAVI I 1. İcra dairesinin (müdürünün) yükümlülükleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Kural olarak, şikâyet başvurusu işlemin öğrenildiği tarihten itibaren 7 gün içinde yapılır. B) Şikâyet başvurusu, işlemi yapan icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesine yapılır.

A) İcra daireleri her icra işi için bir dosya açmak ve yaptıkları işlemler ile kendilerine yapılan talep ve beyanlar hakkında bir tutanak düzenleyip bu dosyaya koymak zorundadırlar.

C) Şikâyet başvurusunun yapılması ile icra işlemleri kendiliğinden durur. D) Kural olarak, şikâyet konusu işlemi yapan icra dairesinde görev yapan ilgililer, işlem hakkında bilgilerine başvurmak üzere davet edilebilir.

B) İcra daireleri haczettikleri para, hamiline yazılı senet, poliçe ve diğer ciro edilebilen senet, altın, gümüş ve diğer kıymetli şeyleri kasalarında, zorunlu hallerde ise kiralanacak banka kasalarında saklamakla yükümlüdürler.

D) İcra müdürü, ikinci dereceye kadar yansoy kan ve ikinci dereceye kadar yansoy kayın hısımlarının menfaati olan işleri göremez. E) İcra müdürleri, dairelerince takip edilmekte olan bir alacak veya satılmakta bulunan bir şey hakkında, kiminle olursa olsun, kendileri veya başkaları hesabına sözleşme yapamazlar.


C) İcra daireleri haciz sırasında, borçlu veya üçüncü kişiler tarafından yapılan ödeme nedeniyle tahsil ettikleri paraları, en geç tahsilatın yapıldığı günü takip eden ilk iş günü bankalarda icra dairesi adına açılan hesaba yatırmak zorundadırlar.

E) Şikâyet başvurusu kabul edilirse hukuka aykırı olan icra dairesi işlemi bozulur, düzeltilir yahut memurun sebepsiz yapmadığı veya geciktirdiği işlerin icrası emrolunur.

4. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Gece iş görülen yerlerde gece vakti hasılat haczi yapılabilir.

2. Aşağıdakilerden hangisi icra mahkemesinin görevine girmez?

B) Borçlunun mallarını kaçırdığı anlaşılırsa gece vakti haciz yapılabilir.

A) Hacizde istihkak davası B) İtirazın kaldırılmasına karar vermek

C) Gündüz başlayan hacze gece vakti devam edilebilir.

C) Aciz belgesinin iptaline karar vermek

D) Tatil günlerinde tebligat yapılabilir, ancak haciz yapılamaz.

D) İtirazın iptaline karar vermek E) İpotek kaydının terkini taleplerini incelemek

E) Gece vakti tebligat yapılabilir.

625

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 5. Genel haciz yolunda borca itiraz ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

7. Genel haciz yoluyla ilâmsız takipte, borçlunun, borçtan kurtulma davasını hangi süre içinde ve nerede açması gerekir?

A) Borca itirazın ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde icra dairesine yapılması gerekir.

A) İtirazın geçici kaldırılması kararının kendisine tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içinde, genel mahkemede

B) Borçlu, borca itiraz sebeplerini itiraz ederken “ayrıca ve açıkça” bildirmek zorundadır.

B) İtirazın geçici kaldırılması kararının kendisine tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içinde, icra mahkemesinde

C) Borçlu itirazında bildirdiği sebeplerle bağlıdır. Bu nedenle itiraz sebeplerini değiştiremez, genişletemez. Ancak borçlu, senet metninden anlaşılabilen itiraz sebeplerini sonradan ileri sürebilir.

C) İtirazın geçici kaldırılması kararının kendisine tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde, genel mahkemede D) İtirazın geçici kaldırılması kararının kendisine tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde, icra mahkemesinde

D) Borçlu, borcun bir kısmına itiraz edebilir. Ancak borçlu, itirazında itiraz ettiği miktarı açıkça belirtmez ise, bu itiraz geçersizdir, borca hiç itiraz edilmemiş sayılır.

E) İtirazın geçici kaldırılması kararının kendisine tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 6 ay içinde, icra mahkemesinde


E) Borçlunun imzaya itiraz dışındaki diğer bütün itirazları, borca itiraz olarak kabul edilir.

8. İkinci haciz ihbarnamesine itiraz süresi kaç gündür? A) 3

B) 5

C) 7

D) 10

E) 15

9. Aşağıdaki haklardan hangisi, hacizde istihkak davasının konusuna girmez? A) Taşınmaz satış vaadi sözleşmesinden doğan hak B) Mülkiyet hakkı C) Rehin hakkı D) İrtifak hakları E) Tapuya şerh verilen geri alım, önalım ve alım hakkı

6. Alacaklı, itirazın iptali davasını hangi süre içinde ve nerede açabilir? A) Borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 1 yıl içinde icra mahkemesine

10. Hacze iştirak talebi ne zamana kadar yapılabilir?

B) Borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 1 yıl içinde genel mahkemelere

A) İlk haciz üzerine satılan malın bedeli icra veznesine girinceye kadar

C) Borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 6 ay içinde genel mahkemelere

B) İlk haciz üzerine satılan malın bedeli paylaştırılıncaya kadar

D) Borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 6 ay içinde icra mahkemesine

C) İlk hacizden itibaren 1 ay içinde

E) Borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 3 ay içinde genel mahkemelere

E) İlk haciz üzerine muhafaza altına mallar satılıncaya kadar

D) İlk hacizden itibaren 2 ay içinde

626

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 11. İkinci arttırmada, ihalenin en çok arttırana yapılabilmesi için, arttırma bedelinin, hacizli malın tahmin edilen değerinin ne kadarını bulmuş olması gerekir? A) % 70

B) % 60 D) % 40

15. İflâs ödeme emrinde aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Mal beyanında bulunma zorunluluğu B) Borçlu olunmadığı yolundaki itirazın 7 gün içinde yapılması gerektiği miktarı

C) % 50

C) İflâsa tabi olunmadığı yolundaki itirazın 7 gün içinde yapılması gerektiği

E) % 30

D) Borç miktarı E) Borcun 7 gün içinde ödenmesi gerektiği 12. Aşağıdakilerden hangisi ihalenin feshini isteyemez? 16. Aşağıdakilerden hangisi doğrudan iflâs sebeplerinden biri değildir?

A) Satış isteyen alacaklı B) İcra müdürü C) Borçlu

A) Borçlunun ödemelerini tatil etmiş bulunması

D) Tapu sicilindeki ilgililer

B) İflâsa tabi olmayan borçlunun teklif ettiği konkordatonun tasdik edilmemesi

E) Pey sürerek ihaleye iştirak edenler

13. Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte genel haciz yolu safhalarının hangisi yoktur? A) Takip talebi B) Haciz C) Satış


C) Borçlunun yerleşim yerinin bilinmemesi

D) Ödeme gönderilmesi ve kesinleşmesi E) Paraların paylaştırılması

D) Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takipte ödeme emrine rağmen borcun ödenmemesi E) Borçlunun haciz yoluyla yapılan takip sırasında mallarını saklaması

17. Kambiyo senetlerine mahsus iflâs yolu ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Bu yola alacağı bir kambiyo senedine bağlı olan alacaklı başvurabilir. B) Kambiyo senedine bağlı olan bir alacak, rehinle temin edilmiş ise, alacaklı önce rehinin paraya çevrilmesi yolu ile takipte bulunmadan doğruca kambiyo senetlerine mahsus iflâs yoluna başvuramaz.

14. Aşağıdakilerden hangisi iflâsa tabi kişilerden değildir?

C) Alacaklı, kambiyo senedinin aslını takip talebi ile birlikte yetkili icra dairesine vermek zorundadır.

A) Gerçek kişi tacirler B) Ticaret şirketleri C) Amacına ulaşmak için bir ticari işletme işleten dernekler

D) Takip talebini alan icra müdürü, kendisine verilen senedin kambiyo senedi olup olmadığını, vadesinin gelip gelmediğini ve alacaklının takip yapma yetkisinin bulunup bulunmadığını incelemekle yükümlüdür.

D) Kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümlerine göre yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişileri tarafından kurulan kurum ve kuruluşlar.

E) Kanuni koşullara sahip bir takip talebi üzerine, icra müdürü, borçluya derhal ödeme emri göndermek zorundadır.

E) Adi şirketler

627

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 18. İflas dairesi iflâsın açıldığını aşağıdaki yerlerden hangisine bildirmek zorunda değildir?

İCRA-İFLÂS HUKUKU

DENEME SINAVI II

A) Posta ve Gümrük idarelerine B) Tapu siciline

1. İcra mahkemesinin vermiş olduğu kararlardan hangisi maddi anlamda kesin hüküm teşkil eder?

C) SPK’ya ve bankalar Birliğine D) Menkul kıymetler borsalarına E) Esnaf ve Sanatkâr odalarına

A) İstihkak davasının reddi veya kabulü B) İtirazın kaldırılması talebinin reddi veya kabulü C) İcra takibinin iptali D) İcra takibinin ertelenmesi E) İcranın geri bırakılması 19. İflâs idaresini oluşturanların görevine gerektiğinde aşağıdakilerden hangisi son verebilir?

2. Aşağıdakilerden hangisi icra mahkemesinin görevine girmez? A) Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolunda yapılan itirazları incelemek

B) Konkordato komiseri

B) Aciz belgesi vermek


A) İflâs dairesi C) İflâs bürosu D) Asliye ticaret mahkemesi E) İcra mahkemesi

B) 5

C) 7

D) 8

D) Gecikmiş itiraz taleplerini incelemek E) KSMH yolunda senedin kambiyo senedi olmadığına dair şikâyetleri incelemek

3. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Borçlunun ölümü halinde, mirasçı açıkça mirası kabul etmişse icra takibi 3 gün ertelenir. Mirasçı açıkça mirası kabul veya reddetmemişse mirasın red süresi olan 3 ay geçinceye kadar icra geri bırakılır.

20. Mal varlığının terki suretiyle konkordatoda, alacaklılar kurulu en çok kaç kişiden oluşur? A) 3

C) Konkordato komiserini atamak ve konkordato süresi vermek

B) Konkordato durumunda, icra mahkemesi borçluya en fazla 3 ay süre verir. Bu süre içinde borçlu hakkındaki sadece rehinli icra takipleri durur.

E) 10

C) Borçlunun asker olması durumunda, kendisine temsilci ataması için icra müdürü uygun bir süre verir. Süre boyunca takip ertelenir. D) Borçlunun ağır hastalığı halinde, kendisine temsilci ataması için icra müdürü uygun bir süre verir. Süre boyunca takip ertelenir.

Yanıt Anahtarı 1. D

2. D

3. C

4. D

5. B

6. B

7. C

8. C

9. A

10. A

11. C

12. B

13. B

14. E

15. A

16. D

17. B

18. E

19. E

20. B

E) KSMH yolunda borçlu 1 yıl veya daha fazla hapis cezası almışsa, icra mahkemesi vasi tayini için sulh hâkimine başvurur ve icra takibi vasi tayinine kadar ertelenir.

628

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 4. Genel haciz yolunda, takip talebini alan icra dairesi borçluya kaç gün içinde ödeme emri göndermek zorundadır? A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

8. İtirazın kaldırılması ve itirazın iptali davası arasındaki farklarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) İtirazın iptali genel mahkemelerde, itirazın kaldırılması talebi icra mahkemesinde açılır.

E) 5

B) İtirazın iptalinde borçlu icra dairesine yaptığı itirazda bildirdiği sebeplerle bağlı değildir. İtirazın kaldırılmasında ise bağlıdır.

5. Genel haciz yolu ile ilâmsız takipte, itiraz ile şikâyet arasındaki farklarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

C) İtirazın iptalinde süre 1 yıl, itirazın kaldırılmasında ise süre 6 aydır.

A) Şikâyet süresi kural olarak 7 gün iken, itiraz süresi 3 gündür.

D) İtirazın iptalinde alacaklının elinde İİK. m. 68’de sayılan belgelerden birinin olmasına gerek yoktur. İtirazın kaldırılmasında ise gerek vardır.

B) İtiraz kendiliğinden icra takibini durdurur, şikâyet ise icra takibini kendiliğinden durdurmaz.

E) İtirazın kaldırılmasını kaybeden taraf başka dava açamaz. Oysa itirazın iptalini kaybeden alacaklı itirazın kaldırılması, kaybeden borçlu ise menfi tespit davası açabilir.

C) Gecikmiş itiraz vardır, ancak gecikmiş şikâyet yoktur.

E) İtiraz icra dairesine, şikâyet icra mahkemesine yapılır.

6. Alacaklı, itirazın kaldırılması talebini hangi süre içinde ve nereye yapmalıdır? A) Borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 1 yıl içinde icra mahkemesine


D) Süresiz şikâyet vardır, ancak süresiz itiraz yoktur.

B) Borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 1 yıl içinde genel mahkemelere

9. Menfi tespit davasının sonuçları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Dava alacaklı lehine sonuçlanırsa, alacaklı icra takibine devam eder ve ihtiyati tedbir yolu ile icra takibi durdurulmuş ise tedbir kalkar.

C) Borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 6 ay içinde genel mahkemelere

B) Davanın alacaklı lehine sonuçlanması hâlinde mahkeme, alacaklının talebi olmasa da, borçluyu, en az alacağın %20 ’si oranında tazminata mahkûm eder.

D) Borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 6 ay içinde icra mahkemesine E) Borçlunun itirazının kendisine tebliğinden itibaren 3 ay içinde genel mahkemelere

C) Dava borçlu lehine sonuçlanırsa, karar ile icra takibi durur, karar kesinleşince de icra takibi iptal edilir. D) İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davası borçlu lehine sonuçlanırsa, mahkeme, borçlunun talebi varsa ve alacaklı da kötü niyetliyse borçlu lehine en az alacağın %20’si oranında tazminata hükmeder.

7. Borçlu, borçtan kurtulma davasında ne zamana kadar ve alacağın % kaçı oranında teminat yatırmalıdır? A) Dava açtığı anda - %15

E) İcra takibinden önce açılan menfi tespit davası borçlu lehine sonuçlanırsa, mahkeme, borçlunun talebi varsa, alacaklıyı, en az alacağın %20’si oranında tazminata mahkûm eder.

B) İlk duruşma gününe kadar - %40 C) Dava açtığı anda - %40 D) Dava sonuna kadar - %20 E) İlk duruşma gününe kadar - %15

629

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 10. İkinci haciz ihbarnamesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

12. Aşağıdakilerin hangisinde, taşınır malların pazarlık suretiyle satışı mümkün değildir?

A) İkinci haciz ihbarnamesi, birinci haciz ihbarnamesine yedi gün içinde itiraz etmeyen ve bu nedenle borç zimmetinde sayılan üçüncü kişiye gönderilir.

A) Bütün ilgililer isterse B) Borsada veya piyasada fiyatı bulunan kıymetli evrak ve diğer mallar için o günün piyasa rayiç bedeli teklif edilirse

B) Üçüncü kişi, ikinci haciz ihbarnamesine itiraz ederse, zimmetinde sayılan borcu ödemekten kurtulur.

C) Arttırmada maden değerini bulmamış altın ve gümüş eşyaya piyasa değeri verilirse

C) Üçüncü kişi, İkinci haciz ihbarnamesine itiraz etmezse, kendisine son bildirim gönderilerek, parayı icra dairesine ödemesi veya menfi tespit davası açması için 20 günlük bir süre verilir.

D) Yetişmiş mahsullerin satışı yapılacaksa E) Malın tahmini değeri Kanunda tespit edilen tutarı geçmezse

E) Üçüncü kişi son bildirimi aldıktan sonra süresi içinde menfi tespit davası açmazsa zimmetinde sayılan borcu icra dairesine ödemek zorundadır. Aksi halde icra dairesi söz konusu borcu zorla (haciz yoluyla) üçüncü kişiden tahsil eder.


D) Üçüncü kişi, son bildirimi aldıktan sonra süresi içinde menfi tespit davası açtığına dair belgeyi bildirimin yapıldığı tarihten itibaren 20 gün içinde icra dairesine teslim ettiği takdirde, cebrî icra işlemleri menfi tespit davası sonunda verilecek kararın kesinleşmesine kadar durur.

11. Aşağıdakilerden hangisi hacze imtiyazlı (takipsiz) iştirak edebilecek kişilerden biri değildir?

13. Taşınır malların satışında, ikinci artırmada, elektronik ortamda teklif verme birinci artırmadan sonraki kaçıncı gün başlar? A) 3

B) 5

C) 10

D) 15

E) 20

14. Aşağıdakilerden hangisi müflisin itibarının iadesini isteyebilir?

A) Borçlunun eşi ve çocuğu

A) İflâs idaresi

B) Borçlunun vasi veya kayyımı

B) Müflisin sağlığında alacaklısı

C) Borçlunun annesi ve babası

C) Müflisin sağlığında eşi

D) Borçlunun ilâma bağlı nafaka alacaklısı

D) Ölen müflisin mirasçısı

E) Borçlunun ölünceye kadar bakma alacaklısı

E) Konkordato komiseri

630

İCRA VE İFLÂS HUKUKU 15. İflâs masasına giren malların bedeli tamamen tahsil edildikten ve sıra cetveli kesinleştirildikten sonra, iflâs idaresince düzenlenen, alacaklılara düşen iflâs hissesini gösteren cetvele ne ad verilir?

18. Aşağıdakilerden hangisinin varlığı halinde iflâsın kaldırılması söz konusu olur? A) Konkordatonun tasdik edilmesi B) Birinci alacaklılar toplantısının yapılamaması C) İflâs masasına girecek hiçbir mal bulunamaması

A) Sıra cetveli B) Nihai sıra cetveli

D) İflâs idaresinin seçilememesi

C) Aciz belgesi

E) İflâs tasfiyesinin bitmesi

D) Pay cetveli E) Son hesap

19. İcra ve İflâs Kanunu ivazsız tasarrufların batıl olduğunu belirterek bunlara karşı iptal davası açılabileceğini düzenlemektedir.

16. İflâsta paraların kesin dağıtılması ne zaman olur? A) Sıra cetvelinin ilânından itibaren 15 gün sonra B) Sıra cetvelinin kesinleşmesinden sonra C) Aciz belgelerinin verilmesinden sonra D) Pay cetvelinin kesinleşmesinden sonra E) Son hesabın düzenlenmesinden sonra


Buna göre, aşağıdakilerden hangisi iptal davası açılamayacak olan istisnai bir ivazsız tasarruftur? A) Eşe yapılan bağış B) Altsoy ve üstsoya yapılan ivazsız tasarruf C) Mutad hediye D) Evlatlıkla evlat edinen arasındaki ivazsız tasarruf E) Kızılay Derneği’ne yapılan 100.000 TL’lik bağış

20. Aşağıdakilerden hangisi, borçlunun, konkordato mühleti içinde, icra mahkemesinin izniyle yapabileceği işlemlerden biri değildir? A) İvazlı tasarruflarda bulunmak B) Taşınmazları devretmek C) İşletmenin devamlı tesisatını devretmek D) Kefil olmak E) Rehin tesis etmek

17. İflâs tasfiyesi sürerken borçlu, alacaklıların taleplerini geri aldıklarına dair beyanname gösterirse mahkeme aşağıdaki kararlardan hangisini verir?

Yanıt Anahtarı

A) İflâs davasından feragat

1. A

B) İflâsın kaldırılması C) İflâsın tatili D) Basit tasfiye E) İflâsın kapanması

631

2. B

3. B

4. C

5. A

6. D

7. E

8. E

9. E

10. C

11. C

12. D

13. B

14. D

15. D

16. D

17. B

18. A

19. C

20. A

632

7 gün

7 gün

İcra dairesi

Takibi durdurur

7 gün

İcra mahkemesi

Takibi durdurmaz

7 gün İSTİSNA: 3 gün

ÖDEME SÜRESİ

İTİRAZ SÜRESİ

İTİRAZIN YAPILACAĞI YER

İTİRAZIN TAKİBE ETKİSİ

ŞİKÂYET SÜRESİ

ŞİKÂYET MERCİİ

ŞİKÂYETİN TAKİBE ETKİSİ

MAL BEYANINDA BULUNMA SÜRESİ

GENEL HACİZ YOLU

10 gün

Takibi durdurmaz

İcra mahkemesi

İcra dairesi

7 gün

7 gün

GENEL İFLÂS YOLU

İcra dairesine yapılır, asliye ticaret mahkemesi tarafından incelenir.

5 gün

5 gün

KAMBİYO SENETLERİNE MAHSUS İFLÂS YOLU

-

Takibi durdurmaz

İcra mahkemesi

7 gün

-

Takibi durdurmaz

Normal şikâyet icra mahkemesine, ödeme emrine şikâyet ise icra dairesine yapılır asliye ticaret mahkemesince incelenir.

yet 5 gün

• 7 gün • Ödeme emrine şikâ-

Takibi YEDİİKLİM YAYINCILIKTakibi durdurur durdurur

nedi niteliğinde olmadığına ilişkinse 5 gün

• 7 gün • Senedin kambiyo se-

Takibi durdurmaz, satışı durdurur

İcra mahkemesi

5 gün

10 gün

KAMBİYO SENETLERİNE MAHSUS HACİZ YOLU

-

Takibi durdurmaz

İcra mahkemesi

7 gün

Takibi durdurur

İcra dairesi

7 gün

-

Takibi durdurmaz

İcra mahkemesi

7 gün

-

-

-

7 gün

Takibi durdurmaz

İcra mahkemesi

7 gün

-

-

-

7 gün

Taşınırlarda 15, Taşınmazlarda 30 gün 7 gün

İLÂMLI İCRA

REHNİN PARAYA REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ ÇEVRİLMESİ YOLU İLE YOLU İLE İLÂMSIZ İCRA İLÂMLI İCRA

TAKİP YOLLANIN KARŞILAŞTIRILMASI

İCRA - İFLÂS HUKUKUNDA SÜRELER HEMEN

• KSMH ve KSMİ'de icra dairesinin ödeme emrini göndermesi • Genel haciz yolunda icra dairesinin ödeme emrini göndermesi (talep tarihinden itibaren) • Borçlunun ödeme emrine itiraz ettiği durumlarda, itirazının iptali veya kaldırılması kara-

3 GÜN

5 GÜN

• • • •

rının tefhim veya tebliğinden itibaren mal beyanında bulunması İcra müdürünün haczi yapması (haciz talebinden itibaren) Borçlunun yakınlarından birinin ölümü halinde, takibin ertelenmesi Taşınmaz satışında mükellefiyetler listesine itiraz Gecikmiş itiraz süresi

• KSMH yolunda, senedin kambiyo senedi niteliğinde olmadığına ilişkin şikâyet • KSMİ yolunda ödeme emrine itiraz ve şikâyet süresi • Âdi konkordatoda, borçlunun, mühlet verlimesi hakkındaki icra mahkemesi kararını, ta-

kibe koydurması

• KSMH yolunda itiraz • KSMİ yolunda ödeme süresi

• • •

• • •

10 GÜN

Genel haciz yolunda ödeme, itiraz, şikâyet, mal beyanında bulunma KSMH yolunda şikâyet Genel iflâs yolunda ödeme, itiraz, şikâyet Hacizde istihkak davası Mal masanın elindeyse iflâsta istihkak davası Broçtan kurtulma davası İhalenin feshi (her halükârda 1 yıl) Birinci ve ikinci haciz ihbarnamesine itiraz Taşınır satışlarında, alıcıya, ihale bedelini ödeyebilmesi için verilen azami süre Haciz yolunda sıra cetveline itiraz davası, haciz ve iflâs yollarında sıra cetveline şikâyet İlâmlı icrada ödeme süresi RPÇY ile ilâmsız takipte ödeme emrine itiraz İhtiyati haciz kararına itiraz ve alacaklının ihtiyati haczin uygulanmasından sonra borçluya takip yapması yada dava açması için öngörülen süre (ihtiyati haczin kesinleştirilmesi süresi) Genel iflâs yolunda, borçlunun, borcunu depo etmesi için verilen süre İflâs bürosunun işlemlerine şikâyet Âdi tasfiyede pay cetveli ve son hesaba şikâyet YEDİİKLİM YAYINCILIK

7 GÜN

• • • • • • • • • •

İcra mahkemesi kararlarına karşı temyiz süresi Taşınmaz satışlarında, alıcıya ihale bedelini ödeyebilmesi için verilen azami süre KSMH'de ödeme süresi KSMH'de mal beyanında bulunma süresi Alacaklının, ihtiyati haciz kararını yerine getirmesi için, icra dairesine başvurması İflâs dairesinin adi tasfiyeyi ilan etmesi Birinci alacaklılar toplantısının, ilândan itibaren yapılması için öngörülen azami süre Iflâsın açılmasıyla hukuk davalarının, ikinci alacaklılar toplantısından itibaren duracağı süre • Konkordatonun feshi halinde, borçluya doğrudan doğruya iflâs davası açılabilmesi için öngörülen süre • İflâs davasının reddi veya borçlunun iflâsına ilişkin kararların temyizi süresi • • • • • • • •

633

• Üçüncü kişinin, 3. haciz ihbarnamesini (son bildirimi) aldıktan sonra, parayı ödemesi ya

da menfi tespit davası açması için öngörülen süre

15 GÜN

• RPÇY ile ilâmsız takipte ödeme süresi • Genel (adi) iflâs yolunda, diğer alacaklıların davaya müdahale veya itiraz ederek iflâsa

itiraz süresi

• Âdi tasfiyede sıra cetveline itiraz davası • Üçüncü kişinin, son bildirimden itibaren 15 gün içinde menfi tespit davası açtığını, icra

20 GÜN

dairesine bildirmesi için öngörülen süre • İkinci alacaklılar toplantısı ilânının, toplantıdan en az kaç gün önce yapılacağı için öngö-

rülen süre • Âdi konkordatoda, alacaklıların, alacaklarını bildirmeleri için öngörülen süre

30 GÜN

1 AY

• İpoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilâmsız takipte ödeme süresi • Pazarlık yolu ile satışın yapılması (talepten itibaren) • Taşınmaz satışında, arttırma ilânı, satıştan en az 1 ay önce yapılır. • İflâsın kalkmasına, en erken, alacakların yazdırılması için belirlenen 1 aylık sürenin bit-

mesinden iflâsın kapanmasına kadar istenebilir • 3 aylık konkordato mühleti 2 ay daha uzatılabilir. • İcra dairesinin, taşınır malları satması (satış talebinden itibaren)


2 AY

• Borçlunun ölümü halinde, mirasçılar, mirası açık bir irade beyanı ile kabul veya reddet-

3 AY

6 AY

memişlerse icra takibinin erteleneceği süre İcra mahkemesinin borçluya vereceği konkordato mühleti (süresi) Mal beyanında bulununcaya kadar hapisle tazyik süresinin üst sınırı İcra dairesinin, taşınmaz malları satması (satış talebinden itibaren) Iflâs dairesinin, iflâs kararının kendisine bildirilmesinden itibaren, tasfiyenin ne şekilde yapılacağını belirlemesi için öngörülen süre • Iflâsta, iflâs idaresinin, sıra cetveli hazırlaması için öngörülen süre • • • •

• İtirazın kaldırılması yoluna başvurma • Taşınırlarda satış isteme süresi • Âdi tasfiye 6 ay içinde bitirilemezse, ikinci alacaklılar toplantısı, tasfiyeye basit

tasfiye usulünün uygulanmasına karar verebilir.

1 YIL

• • • • • • •

İtirazın iptali davası açma İstirdat davası açma Haciz isteme süresi İflâs davası açma İflâs kararının ertelenmesi (4 yıl daha uzatılabilir) Taşınmazlarda satış isteme süresi İhalenin feshinin istenebileceği en son süre

10 YIL

• Bir alacaklının konkordatonun feshini talep etmesi

Süresiz

• Süresiz şikâyet haleri

634

KPSS İCRA VE İFLAS HUKUKU YEDİİKLİM

Recommend Documents