Dhuratë Speciale Dedikuar “Fol Tash”

Dhuratë Speciale Dedikuar, “Tash Ma Tash” Upss em falni “Fol Tash”

Bismil-lahir-Rrahmanir-Rrahim (Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshiruesit)

“Lexo! Me emrin e Zotit tënd, i Cili krijoi (çdo gjë) Ka krijuar njeriun nga Alak (copë gjaku e mpiksur në mitrën e nënës). Lexo! Dhe Zoti yt është më i Begati Dhurues. Ai që e mësoi (njeriun) të shkruajë me pendë. Ai i mësoi njeriut atë që nuk e dinte. ” (Al ‘Alak: 1-5)

Kurse të pamendëve mos ua vini veshin. E vërteta është si ilaçi i syve: të djeg në fillim, por më vonë të bën të shohësh qartë!

Kush nuk është robi i All-llahut, ai është robi i shejtanit. Falenderimi i takon All-llahut. Atij i bëjmë hamd dhe prej tij kërkojmë ndihmë dhe falje. Kërkojmë mbrojtje nga All-llahu prej të këqijave të vetvetës dhe të veprave tona. Kë e udhëzon All-llahu, s’ka kush e lajthit dhe, kë e largon nga rruga e vërtetë, s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se s’ka të adhuruar me të drejtë përveç All-llahut, i cili është Një dhe dëshmoj se Muhammedi është Rob dhe i Dërguari i Tij. Thënia më e vërtetë është Thënia e All-llahut. kurse udhëzimi më i mirë është udhëzimi i Muhammedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Veprat më të këqija janë ato të shpikurat, çdo shpikje është bidat dhe çdo bidat është lajthitje, e çdo lajthitje çon në zjarr …

Hyrje: Musliman/e, dhe ju jo musliman nuk po mendoj me thurr fargje a po poezi per me ju marr gjumi po thjesht po du me ju tregu per “shoqaten fol tash (Tash Ma Tash)” në disa pika te shkurta me ju tregu se nuk kan tboj kurgjo me islam kan tboji me epshin dhe qefin e disa personave jo musliman. Në ket shoqat a po levizje ka persona që nuk kan lidhje hiq kurgjo me islamin ka vajza (gra) te cilat janë pa mbules dhe kta persona në faqen e tyre personale www.foltash.com më shum po flasin gjëra te kota dhe shum pak flasin per islamin kta titull e kan (baz) Islami me fjalet e gazetave të qafirave fjalet: Të gjithë terroristët janë radikal dhe jo të gjithë radikalët janë terroristë për faktin se jo të gjitha format e radikalizmit dhe ekstremizmit evoluojnë në dhunë dhe terror, u tha të mërkurën në seminarin “Luftimi i ekstremizmit dhe radikalizmit të dhunshëm që shpie në terrorizëm”. Do ju tregoj shum gjëra (Tema) rreth islamit te paster e jo si flasin disa persona që e kan shitur fejen e tyre edhe pse disa jo musliman nuk kuptojin po une shpresoj se në kët rast duhet me kuptu pse, Me të vërtetë Fjala e Allahut të Lartësuar: "Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini." [en-Nahl, 43] Tregon disa çështje.

- Çështja e parë: se Muslimanët ndahen në dy grupe. Grupi i parë janë njerëzit e dijes, kurse grupi tjetër janë ata që nuk bëjnë pjesë tek njerëzit e dijes, pra janë ata që quhen auamë (njerëzit e thjeshtë).

- Çështja e dytë: prej domethënieve të këtij ajeti është se detyra e njerëzve të dijes është sqarimi dhe qartësimi, kurse detyra e auamëve është që ta kthejnë atë që e kanë të paqartë tek njerëzit e dijes.

- Çështja e tretë: prej domethënieve të këtij ajeti është se njerëzit e dijes janë njerëzit e dijes së Dhikrit. Dhe me "dhikër" është për qëllim Kur'ani dhe Suneti, me dritën e kuptimit të Selefëve të Devotshëm. Andaj kush është prej njerëzve të dijes që cilësohet me dijen e Kur'anit, Hadithit dhe pasimit të gjurmëve të Selefëve të Devotshëm, atëherë ai është prej njerëzve të dijes që ka për qëllim Allahu – SubhaneHu ue Te'ala – në ajet.

- Çështja e katërt: ajeti tregon se nuk kanë të drejtë auamët që të dalin para ulemave, përkundrazi, detyra e tyre është që të pasojnë ulematë. Kështu që, kur ulematë e sqarojnë një çështje, atëherë njerëzit e thjeshtë e kanë detyrë që t'i pasojnë ata dhe të punojnë me fjalën e tyre, dhe nuk i lejohet njeriut të thjeshtë kur kërkon fetva nga një dijetar, që ta kundërshtojë fetvanë që dëgjoi nga dijetari, për të drejtën e tij, përveç atëherë kur fetvaja kundërshton ajetin apo hadithin apo ixhmanë e saktë.

- Çështja e pestë: prej domethënieve të këtij ajeti: "Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini.", është se ata që nuk kthehen tek njerëzit e Dhikrit dhe pasojnë epshet dhe tekat e tyre apo pasojnë njerëz që tek dijetarët nuk konsiderohen prej njerëzve të Dhikrit, atëherë në të vërtetë ata nuk po e zbatojnë urdhërin e Allahut. Ka thënë i Lartësuari: ‫َّْ ذا ْنُ َ لاَخْف َ نيَذَّْف ِْ َرذْحَ يْ َلف‬ ‫خ ِْ َه َر َفم ْ َف‬ ‫َذ ذا َمذَْ اي َفص ِْ َفو َِةَنْ فتِ ْ َامذَْ اي َفص ِ ْ َف‬ ‫ْيْ ِف‬ ْ ‫ِ ْ َذ ِفص‬ "Andaj le të ruhen ata që kundërshtojnë udhërin e tij se mos u bie ndonjë fitne apo mos i zë ndonjë dënim i dhimbshëm." [en-Nuur, 63]

Dhe Allahu e di më së miri.

Dhe Siç ka thënë këtu ‘Aliju (radijAllahu ‘anhu):

ُ‫اَّلل ُ َو َرسُولُه‬ َّ ‫ب‬ َ َّ ‫اس ِّب َما َي ْع ِّرفُونَ أَت ُ ِّحبُّونَ أ َ ْن ي ُ َكذ‬ َ َّ‫َح ِّدثُوا الن‬ “Folu njerëzve për atë që e dijnë (e kuptojnë), a doni që të përgënjeshtrohet Allahu dhe i Dërguari i Tij?”

Prandaj, muslimani e ka për obligim, dhe veçanërisht nxënësi i dijes, të mos i bëjë njerëzit që të përgënjeshtrojnë ndonjë gjë nga ajo që ka thënë Allahu – Xhele ue ‘Ala – apo nga ajo që ka treguar i Dërguari i Tij – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem. Dhe ajo që të shpie në këtë përgënjeshtrim është që t’u flasësh njerëzve për atë që nuk e dijnë. T’u flasësh njerëzve për një hadith të cilin nuk e kap mendja e tyre. Ashtu siç ka ardhur në hadithin tjetër:

‫ث قَ ْو ًما َحدِّيثًا الَ ت َ ْبلُغُه ُ عُقُول ُ ُه ْم ِّإال َّ كَانَ ِّلبَ ْع ِّض ِّه ْم فِّتْنَ ًة‬ ٍ ‫َما أ َ ْنتَ ِّب ُم َح ِّد‬ “Ti, nëse i flet një populli për diçka që mendjet e tyre nuk e kuptojnë, vetëm se kjo gjë është bërë fitne për disa prej tyre.” Bukhariu ka bërë një kapitull në “Sahih” në Kitabul-Ilm (Libri i diturisë) duke thënë: “Kapitulli: Ai që i braktis disa zgjidhje duke patur frikë se disa njerëz nuk do mund ta kuptojnë atë dhe mund të bien në ndonjë gjë (gabim) akoma më të rëndë.” Dhe kjo është prej çështjeve të rëndësishme të cilat duhet t’i dijë mësuesi, ai që flet dhe ai që jep këshilla si dhe ai që mban hutbe, që t’ju flasë njerëzve me atë që e dijnë dhe ta forcojë Teuhidin tek ata dhe ta kompletojë atë dhe t’ua shtojë imanin e tyre përmes asaj që e dijnë e jo përmes asaj që ata e mohojnë.

Vlera e kuptimit të fesë.

Autor: Shejkh Salih el-Feuzan

Burimi: Mulakhasul-Fikhij, vëll.1 fq.7

Të gjitha lavdërimet i takojnë Allahut, Zotit të botëve. Lavdërimet dhe begatitë qofshin mbi Pejgamberin tonë Muhamedin, mbi familjen e tij, mbi shokët e tij si dhe ata që i ndoqën ata me mirësi deri në Ditën e Gjykimit. Më tej: Vërtetë të kuptuarit e fesë është prej veprave më të vlefshme dhe ajo është shenjë e mirësisë. I Dërguari – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – ka thënë: ‫من يرد هللا به خيرا يفقه في الدين‬ “Kujt ia do Allahu të mirën, e bën që ta kuptoj fenë.” Për arsye se të kuptuarit e fesë arrihet përmes dijes së dobishme e cila bazohet mbi veprën e mirë. Allahu i Lartësuar ka thënë: ‫ق‬ ُ ‫س َل َر‬ َ ‫ه َُو الَّذِي أ َ ْر‬ ِ ‫ِين ْال َح‬ ِ ‫سولَهُ بِ ْال ُهدَ ٰى َود‬ “Është Ai që ka sjellë të Dërguarin e Tij (Muhamedin) me udhëzim dhe me fenë e së vërtetës (Islamin).” (Et-Teubeh, 33) Pra, udhëzimi është dija e dobishme dhe feja e së vërtetës është vepra e mirë. Allahu e urdhëroi Pejgamberin e Tij – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – të kërkojë nga Ai që t’i shtojë dijen. I Lartësuari ka thënë: ‫ب ِزدْنِي ِع ْلم‬ ِ ‫َوقُل َّر‬ Thuaj: O Zoti im, ma shto dijen.” (Taha, 114) Hafidh ibën Haxheri ka thënë: “Ky është një argument i qartë për vlerën e dijes, ngase Allahu nuk e urdhëroi Pejgamberin e Tij – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – që të kërkojë t’i shtohet ndonjë gjë përveç diturisë.” (Fet’hul-Barij, 178/1) Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – i ka quajtur “kopshte të xhennetit” takimet ku mësohet dija e dobishme dhe ka treguar se dijetarët janë trashëguesit e Pejgamberëve.

Pa dyshim se njeriu përpara se të marrë përsipër një punë të caktuar, duhet patjetër të dijë metodën me të cilën do ta kryejë atë punë ashtu siç duhet, në mënyrë që kjo punë të jetë korrekte, për të cilat kihet shpresë se të sjellin në rezultate. Atëherë si është puna kur njeriu i bën një adhurim Zotit të tij, adhurim nga i cili varet shpëtimi i tij nga zjarri dhe hyrja e tij në Xhennet, si mund ta kryejë atë adhurim pa dije?! Për këtë arsye, për sa i përket dijes dhe veprës njerëzit ndahen në tre grupe: Grupi i parë: Ata që kanë bashkuar në mes dijes së dobishme dhe veprës së mirë. Ata i ka udhëzuar Allahu në rrugën e drejtë, e ata janë: Pejgamberët, besnikët, shehidët dhe të devotshmit. Sa shok të mirë që janë këta! Grupi i dytë: Ata që kanë marrë dije të dobishme dhe nuk kanë punuar me të. Mu këta janë ata që kanë fituar zemërimin e Allahut, siç janë Jehudët dhe ata që ndoqën shembullin e tyre. Grupi i tretë: Ata që kanë punuar pa dije. Ata janë prej pasuesve të devijimit, siç janë të Krishterët dhe ata që ndoqën shembullin e tyre. Dhe këto tre grupe i përfshin Fjala e Tij, e të Lartësuarit, në Suren el-Fatiha të cilën e lexojmë në çdo rekat të namazeve tona: َ ‫ص َرا‬ َ ‫الص َرا‬ َ‫ب َعلَ ْي ِه ْم َو ََل الضَّا ِلين‬ ِ ‫ط الَّذِينَ أ َ ْن َع ْمتَ َعلَ ْي ِه ْم َغي ِْر ْال َم ْغضُو‬ ِ ‫يم‬ ِ ‫ا ْه ِدنَا‬ َ ‫ط ْال ُم ْست َ ِق‬ “Na udhëzo në Rrugën e Drejtë, në Rrugën e atyre të cilëve Ti u ke dhuruar Mëshirën Tënde, Jo në (rrugë) të atyre që e merituan Zemërimin Tënd mbi vete dhe as në (rrugë) të atyre të cilët e humbën veten.” (El-Fatiha, 5 - 7) Imami, Shejkhu, Muhamed ibën Abdul-Uehhab – RahimehUllah – ka thënë: “Kurse Fjala e Tij: “Jo në (rrugë) të atyre që e merituan Zemërimin Tënd mbi vete dhe as në (rrugë) të atyre të cilët e humbën veten.” Ata që e kanë merituar Zemërimin e Allahut janë dijetarët të cilët nuk kanë punuar me dijen e tyre, kurse të humburit janë ata që kanë punuar pa dije. Kështu që, e para është cilësi e Jehudëve kurse e dyta është cilësi e të Krishterëve. Shumë njerëz kur shohin në tefsir se Jehudët janë ata që kanë merituar zemërimin e Allahut dhe të Krishterët janë të humburit, injoranti mendon se ky (ajet) është i kufizuar vetëm për ata, kurse ai lexon se Zoti i Tij ia ka bërë obligim atij që të lutet me këtë lutje dhe të kërkojë mbrojtje nga rruga e pasuesve të këtyre cilësive. I Pastër nga çdo e metë je Ti o Allah. Si ka mundësi që Allahu e mëson atë, dhe i zgjedh atij dhe e obligon atë që t’i lutet gjithmonë Zotit të Tij, mëgjithëkëtë ai nuk ka kujdes ndaj kësaj dhe nuk

mendon se vepra e tij është mendim i keq për Allahun?” (Mbaroi fjala e Shejkhut, RahimehUllah. ) Ky na sqaron urtësinë në lidhje me obligueshmërinë e leximit të kësaj sureje të madhe – Sureja el-Fatiha – në çdo rekat të namazit tonë, farze apo nafile, Sure e cila ngërthen në vete fsheftësi të mëdha, dhe një prej saj është kjo lutje madhështore: Që Allahu të na japë sukses në ndjekjen e rrugës së pasuesve të dijes së dobishme dhe veprës së mirë, e cila është rruga e shpëtimit në këtë botë dhe në botën tjetër dhe të na shpëtojë nga rruga e atyre shkatërrimtarëve, të cilët i braktisën veprat e mira dhe dijen e dobishme. Pastaj, dije! O ti lexues i nderuar se dituria e dobishme merret prej Kur’anit dhe Sunnetit duke i kuptuar ato dhe duke medituar për to, e cila arrihet përmes ndihmës së mësuesve këshillues, dhe përmes librave të tefsirit dhe shpjegimeve të haditheve, dhe librave të fik’hut, librave të gramtatikës dhe gjuhës Arabe, në të cilën gjuhë ka zbritur Kur’ani Fisnik. Këto libra janë një rrugë për ta kuptuar Kur’anin dhe Sunnetin. Andaj, o ti vëlla musliman – që vepra jotë te jetë e saktë – e ke për detyrë të mësosh atë që të bën të qëndrueshëm në fenë tënde, e që është namazi yt, agjërimi yt dhe Haxhi yt. Të mësosh dispozitat e Zekatit të pasurisë tënde dhe po ashtu të mësosh dispozitat e shitblerjes për të cilat ke nevojë, që të marrësh prej tyre atë që e ka lejuar Allahu për ty dhe të zmbrapsesh prej asaj që e ka ndaluar Allahu për ty, në mënyrë që përfitimi jot të jetë hallall, ushqimi jot të jetë hallall, me qëllim që lutja jote të pranohet. Për të gjitha këto ke nevojë që të mësosh dhe kjo është e lehtë me lejen e Allahut nëse vendosmëria jote është e saktë dhe qëllimi jot është i sinqertë. Andaj, ki zell për të lexuar librat e dobishëm (të fesë) dhe lidhu me dijetarët që t’i pyesësh për atë që je në mëdyshje, merri prej tyre dispozitat e fesë tënde. Gjithashtu kujdesu që të prezantosh në seminaret dhe ligjëratat e tyre fetare që mbahen nëpër xhamia apo diku tjetër, dhe dëgjoi programet fetare në radio, lexo revistat fetare, transmetimet si dhe broshurat që flasin për çështjet e fesë. Nëse ti ke zell dhe i ndjek këto linja të mirësisë, të shtohen informatat e tua dhe shkëlqen dija jote. Mos harro o vëlla se dituria shtohet dhe rritet me vepra. Pra, nëse ti punon me atë që mëson, Allahu ta shton dijen. Siç thotë një fjalë e urtë: ‫من عمل بما علم أورثه هللا علم ما لم يعلم‬ “Kush punon me atë që e mëson, Allahu do ta trashëgojë me një dije që nuk e ka ditur.”

Për këtë është dëshmi Fjala e Tij, të Lartësuarit: ‫ش ْيءٍ َع ِليم‬ َ ‫َواتَّقُوا اللَّـهَ ۖ َويُعَ ِل ُم ُك ُم اللَّـهُ ۗ َواللَّـهُ بِ ُك ِل‬ “Dhe ia kini frikën Allahut; dhe Allahu ju mëson ju. Dhe Allahu është i Gjithëdituri për çdo gjë.” (El-Bekare, 282) Dija është ajo që ka më shumë të drejtë që ta shpenzosh kohën për të, ata që kanë logjikë të shëndoshë bëjnë gara për ta fituar atë (dijen) dhe përmes dijes ngjallen zemrat dhe shtohen veprat (e mira). Allahu – e Madhëruar është Përmendja e Tij dhe të Shenjtë janë Emrat e Tij – i ka lavdëruar dijetarët që kanë vepra (e jo vetëm fjalë, sh.p) dhe ua ka ngritur pozitën e tyre në Librin e qartë. I Lartësuari ka thënë: ‫ب‬ ِ ‫ه َْل يَ ْست َ ِوي الَّذِينَ يَ ْعلَ ُمونَ َوالَّذِينَ ََل يَ ْعلَ ُمونَ ۗ إِنَّ َما يَتَذَ َّك ُر أُولُو ْاْل َ ْلبَا‬ “A janë ata që dinë, njësoj me ata që nuk dinë?” Janë vetëm njerëzit e brumosur me mendje të shëndoshë të cilët me të vërtetë do të përkujtojnë (e do të marrin mësim nga Fjalët dhe Shenjat e Allahut).” (Ez-Zumer, 9) Po ashtu, i Lartësuari ka thënë: ٍ ‫َي ْرفَعِ اللَّـهُ الَّذِينَ آ َمنُوا ِمن ُك ْم َوالَّذِينَ أُوتُوا ْال ِع ْل َم دَ َر َجا‬ ‫ت ۚ َواللَّـهُ ِب َما ت َ ْع َملُونَ َخ ِبير‬ “Allahu i lartëson në grada të larta ata që besojnë dhe atyre që u është dhënë dija. Dhe Allahu është i Mirënjohur për gjithçka që ju punoni.” (El-Muxahdele, 11) Allahu – Subhanehu ue Te’ala – e tregoi meritën e atyre që u është dhënë dije që është e lidhur me iman, më pas tregoi se ai është i Gjithëdijshëm për atë që punojmë dhe Ai e vëzhgon atë vepër, që të na tregojë neve se duhet patjetër të bëhet bashkim në mes dijes dhe veprës dhe të gjitha ato vepra të vijnë si pasojë e imanit dhe dije se Allahu – Subhanehu ue Te’ala – e vëzhgon atë. Dhe ne – duke mbaruar detyrën e bashkëpunimit në punë të mira dhe devotshmëri – do t’ju ofrojmë me Fuqinë e Allahut dhe Madhërinë e Tij përmes këtij libri disa informata nga kapitali i jurisprudencës që dijetarët tanë i kanë nxjerrë për neve dhe i kanë shkruar në librat e tyre. Do t’ju ofrojmë atë që është e lehtë, shpresojmë që kjo t’ju shtyjë që të përfitoni dhe ta shtoni dijen e dobishme. E lusim Allahun që të na shtojë neve dhe juve dijen e dobishme, dhe të na japë sukses në bërjen e veprave të mira. Dhe e lusim Atë – të Pastrin nga çdo mangësi – që të na

bëjë ta shohim të vërtetën si të vërtetë dhe të na begatojë me ndjekjen e saj dhe të na bëjë ta shohim të pavërtetën si të pavërtetë dhe të na begatojë me largimin prej saj. Vërtetë, Ai dëgjon gjithçka dhe u përgjigjet lutjeve.

18 Këshilla nga sahabët dhe dijetarët e hershëm për rëndësinë e Sunetit ... - 01. Ka thënë Muhamed bin El-Hanefije: “Nuk do të zhduket kjo botë përpara se njerëzit të debatojnë rreth realitetit të Zotit të tyre”.

- 02. Ka thënë El-Ehnaf bin Kajs: “Debatet e tepërta mbjellin hipokrizinë në zemër”. - 03. Ka thënë Taus: “Në çdo rast që e ka përmendur Allahu egon në Kuran, e ka kritikuar atë”.

- 04. Ka thënë Sufjan Eth-Theurij: “Bidati është më i dashur tek Iblisi se sa mëkati, sepse nga mëkati pendohesh kurse nga bidati nuk pendohesh”.

- 05. Ka thënë El-Euzaij: “Kur Allahu nuk dëshiron të mirën për disa njerëz i shtyn ata drejt debateve dhe i pengon nga vepra”.

- 06. Ka thënë El-Euzaij: “Duro në përqendrimin në Sunet, ndalo aty ku ndaluan edhe njerëzit, thuaj atë që thanë edhe ata, përmbahu nga ajo që u përmbajtën edhe ata dhe ndiqe rrugën e të parëve të mirë, sepse ajo që i mjaftoi atyre të mjafton edhe ty”.

- 07. Ka thënë imam Ahmedi: “Bazat e Sunetit tek ne janë: “ Përqëndrimi në rrugën e sahabëve të të Dërguarit të Allahut dhe pasimi i tyre, largimi nga bidatet, sepse çdo bidat është humbje, largimi nga debatet dhe largimi nga qëndrimi me njerëzit që pasojnë egot dhe epshin e tyre… .”

- 08. Ka thënë Muhamed bin Sirin: “E konsideronin dikënd të udhëzuar për aq kohë sa ai ndiqte gjurmët (e të parëve).”

- 09. Ka thënë Shadh bin Jahja: “Nuk ka rrugë më të shkurtër për në Xhenet se sa rruga e pasimit të gjurmëve të të parëve”.

- 10. Ka thënë Abdullah bin Mes’ud: “Do të vijnë njerëz që lënë nga Suneti sa përmasa e mollëzës së gishtit, nëse i lini ata (pa i këshilluar dhe ndaluar), atëherë do të vijnë me gjëmën e madhe. Ithatërt e Librit fillimisht lanë Sunetin dhe në fund lanë namazin, e nëse nuk do t’u vinte turp, atëherë do të linin edhe namazin”.

- 11. Ka thënë Abdullah bin Umer: “Çdo bidat është humbje edhe nëse njerëzit e gjykojnë si të mirë”.

- 12. Ka thënë Ez-Zuhrij: “Përqëndrimi pas Sunetit është shpëtim”. - 13. Ka thënë Sufjan bin Ujejne: “Silluni mirë me ata që i përmbahen Sunetit, sepse ata janë si të huaj ndër njerëzit e tjerë”.

- 14. Ka thënë Fudejl bin Ijad: “Ka disa njerëz me anë të të cilëve Allahu ngjall vende dhe ata janë pasuesit e Sunetit. Ai që e di se çfarë ushqimi (hallall apo haram) fut në stomakun e tij është prej palës së Allahut”.

- 15. Ka thënë Aun: “Ai i cili vdes me Islam dhe Sunet meriton përgëzimin më të mirë”.

- 16. Ka thënë Muhamed bin Abdu El-Ala: “Kam dëgjuar Mu’temir bin Sulejman të thotë: ‘ Shkova i mërzitur tek babai im, ai kur më pa tha: ‘ Çfarë ke?’ Thashë: ‘ Vdiq një miku im.’ Tha: ‘ A vdiq i përqëndruar në Sunet?’ Thashë: ‘Po’. Tha: ‘ Atëherë mos u shqetëso!”

- 17. Ka thënë Abdullah bin Ukejm: “Njerëzit janë në hajër për aq kohë sa e marrin diturinë nga (dijetarët) të mëdhenjtë dhe kur të vegjlit (në dituri) nuk flasin para të mëdhenjve, e nëse flet i vogli para të madhit (më të diturit), atëherë do të shkatërrohen”.

- 18. Ka thënë Alij bin ebi Talib: “Largojuni debateve (pa dobi), sepse ato asgjesojnë Fenë”. Marrë nga libri: “Sherh usul i’tikad ehlu suneh ue el-xheme’a…” i imam El-lalekai (v. 418 h.)

Vlera e Leximit të Librave. Autor: Ibn ‘Abdul-Berr (Rahimullah) Burimi: “Xhami’ Bejan el-‘Ilm ue Fadlihi ”

- 2414: Ebu ‘Abdullah Muhamed bin Isma’il el-Bukhari është pyetur: “Çfarë e forcon kujtesën?” Ai u përgjigj: “Shikimi i shpeshtë mbi libra.”

- 2415: Ahmed bin Ebi ‘Imran ka thënë: “Isha me Ebu Ejub Ahmed bin Muhamed bin Shuxhe’ i cili po rrinte në shtëpinë e tij. Ai dërgoi një nga djemtë e tij tek Ebu ‘Abdilah bin el-A’rabi për ta ftuar. Djali u kthye duke thënë: “I kërkova atij dhe ai ma ktheu: “Unë jam me një grup. Dhe kur të mbaroj së mësuari nga ata, do të jem aty.” Unë s’pashë as edhe një njeri të vetëm në shtëpinë e tij. Por, ai kishte para vetes libra të cilët po i shqyrtonte. Ai shikonte për njëfarë kohe tek ky libër dhe pastaj shikonte tek një libër tjetër.” Pak kohë më vonë, ai erdhi. Kështu, Ebu Ejubi i tha: “O Ebu ‘Abdilah! I Lartësuar qoftë Allahu i Madhëruar! Ti ndenjte pas dhe na privove nga prania jote; biri im tha se ai nuk kishte parë asnjë njeri me ty dhe se ti the që ishe me një grup dhe se do të vije menjëherë sa të mbaroje së mësuari nga ata!”

- Ibnul-A’rabi tha: “Ne kemi shokë të cilët ulen me ne dhe nuk na shqetësojnë, besnikë që mund t’u zësh besë kur janë të pranishëm ose kur mungojnë. Ata na bëjnë dobi me dijen e tyre rreth ngjarjeve të shkuara; dhe mençuri, sjellje dhe mendime që janë të kulluara; Pa patur frikë për konflikte apo shoqëri të keqe, dhe nga gjuha dhe dora e tyre nuk ke asfarë frike; Kështu, nëse thua se ata janë të vdekur! Ti po rrenë, dhe nëse thua se ata janë të gjallë, të vërtetën e ke pranë...”1

- 2416: I thanë Ebil-‘Abbas Ahmed bin Jahja (Tha’leb): “Njerëzit e ndiejnë shumë mungesën tënde. Sikur ta lije shtëpinë për pak dhe të dilje tek njerëzit që ata të mund të përfitojnë nga ty dhe t’i t’u bësh dobi atyre.” Ai ndenjti i heshtur gati një orë dhe tha: “Sikur të shoqëronim mbretërit, ata do të silleshin me ne plot mendjemadhësi, dhe do t’i shkelnin me këmbë të drejtat e atyre që po i mbajnë në shoqëri. Ose sikur tregëtarët t’i shoqëronim, ne do të ishim pikëlluar, dhe veç para do të numëronim. Kështu, qëndruam në shtëpitë tona duke nxjerrë dije, dhe duke mbushur me të stomaqet e këtyre faqeve.”

- 2419: Nga ajo çfarë është mbajtur mend në të kaluarën: “Çfarë ligjëruesi dhe çfarë shoku i mirë që është libri! Mund ta izolosh veten me të nëse shokët të mbysin në mërzi; Ai nuk t’i nxjerr sekretet dhe nuk ka mendjemadhësi, dhe prej tij mund të fitosh urtësi dhe mirësi...”

- 2420: Ahmed bin Muhamed bin Ahmed recitoi: “Gjëja më e ëmbël pas devotshmërisë që një i ri mund të dojë, është dija e zubukuruar për të që ai ta kërkojë. Dhe për çdo kërkues ka një kënaqësi të cilën ai e dëshiron, kurse kënaqësia e dijetarit tek librat e tij qëndron.”

- 2421: Ai më kërkoi që t’i bashkangjisja as që tha më parë këtë që vijon dhe e bëra menjëherë në praninë e tij: “Libri ia heq lexuesit merakun, dhe kur ai lexon, lodhja e tij sakaq shkon. Çfarë shoku i mirë është ai nëse me të izolohesh, E s’ke frikë nga ai mos në kurthe a probleme të biesh.”

- 2424: Ebu ‘Amr bin el-‘Ala’ ka thënë: “Nuk ka ndodhur asnjëherë që të kem hyrë tek ndonjë njeri apo të kaloj pranë derës së tij – duke e parë atë me një libër në dorë ndërsa shoku i tij rri kot – përveç se kam gjykuar se ai është më i mençuri.”

- 2425: ‘Abdullah bin ‘Abdul-‘Aziz bin ‘Umer bin ‘Abdul-‘Aziz ka thënë: “Kurrë nuk kam parë ndonjëherë këshillues më të mirë sesa varri, apo ndonjë gjë tjetër që të jep më shumë kënaqësi sesa libri, apo ndonjë gjë më të sigurtë sesa mospatja shoqëri.”

- 2426: el-Hasen el-Lu’lu’i ka thënë: “Dyzetë vjet kanë kaluar nga jeta ime në të cilën kurrë nuk jam zgjuar apo të kem rënë në gjumë e të mos kem patur një libër që rrinte mbi kraharorin tim.”

1

- Shp: Ai nuk gënjeu sepse e kishte fjalën për librat që ishin miqtë e tij dhe këto janë

fjalë metaforike (me’arid) që nuk konsiderohen si gënjeshtër, sikurse është transmetuar saktësisht nga ‘Imran bin Husejni, ‘Umer bin el-Khattab dhe Ibn ‘Abbasi (radij-Allahu ‘anhum).

FETVAJA PA DITURI

Gjynahu më i madh: Të flasësh në fenë e Allahut pa dije! Vlera e dijes fetare është e madhe. I Dërguari i Allahut – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – thotë: “Kush nis një rrugë për të kërkuar dituri, Allahu do t’i lehtësojë atij një rrugë për në Xhennet. Dhe me të vërtetë melaiket i shtrijnë krahët e tyre nga kënaqësia që kanë nga kërkuesi i dijes. Dhe për dijetarin kërkon falje kush është në qiell dhe në tokë, deri edhe peshqit në det. Vlera e dijetarit ndaj adhuruesit, është si vlera e hënës kundrejt gjithë planetëve të tjerë. Me të vërtetë dijetarët janë trashëgimtarët e Profetëve. Dhe Profetët nuk kanë lënë trashëgim dinar e as dirhem (pasuri), por kanë lënë trashëgim dijen, prandaj ai që e merr atë, ka marrë një fat të madh” (Transmeton: Ebu Daud, Tirmidhi, Ibn Maxheh, dhe e saktëson Ibn Hibbani nga Ebu Derdaja) Engjëjt kënaqen nga kjo vepër madhështore, nga kërkimi i dijes dhe i shtrijnë krahët për kërkuesin e dijes, ashtu siç ka ardhur në hadith tjetër se ata i rrethojnë dhe i mbulojnë tubimet ku përmendet Allahu dhe mësohet fjala e Tij. Mjafton si nder për dijen se ajo është trashëgimi e profetëve dhe se ai që e merr atë ka marrë një gjë të shtrenjtë. Dhe vlera e dijetarit ndaj adhuruesit është si vlera e hënës së plotë, a e keni parë hënën e plotë se si ndriçon? Ashtu është edhe dijetari, ai u ndriçon udhën njerëzve për të shkuar tek Allahu dhe kënaqësia e Tij, dhe për të qëndruar larg nga

Xhehennemi dhe zemërimi i Allahut. Pra dijetari ka mision madhështor. Udhëzon njerëzit në rrugë të drejtë dhe i largon nga humbja. Ashtu si dijetari që flet me dituri për fenë e Allahut ka shpërblim të madh, po ashtu nga ana tjetër, e kundërta e kësaj: ai që flet pa dije në fenë e Allahut kryen një gjynah të madh, dhe atë pa e ndjerë. Argument për këtë është fjala e Allahut – subhanehu ue teala – në suren Ea’raf, 33. “Thuaj: Me të vërtetë Zoti im ka ndaluar nga veprat e turpshme, ato që bëhen haptas dhe ato që bëhen fshehtas, gjynahet dhe padrejtësinë, dhe t’i bëni shok Allahut gjë për të cilën Ai nuk ka zbritur argument, dhe të thoni për Allahun atë që nuk e dini” Thotë Ibnul Kajjim: “I renditi haramet në katër grada dhe filloi me më të lehtën prej tyre: veprat e turpshme, pastaj të dytën përmendi atë që është më e rëndë se e para, që janë: gjynahet dhe padrejtësia, pastaj atë që është më e rëndë se dy të parat: i cili është shirku, t’i shoqërosh Allahut dikë në ato gjëra që i meriton vetëm Ai – i Patëmeta -, pastaj të katërtën më të rëndën nga të gjithat: Të flasësh për Allahun pa dije. Dhe kjo përfshin të folurit për Allahun pa dije, në Emrat dhe Cilësitë e Tij, në veprat e Tij, në fenë e Tij dhe në sheriatin e Tij”[1] Dmth imoraliteti, nuk është gjë para të folurit pa dije në fenë e Allahut, as padrejtësia, e as shirku. Të folurit pa dije në fenë e Allahut është më e madhe nga të gjitha ato. Dhe për ata që marrin përsipër të flasin pa dije në fenë e Allahut dhe të japin fetva (përgjigje fetare) me injorancë, ka ardhur kërcënim i ashpër nga Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – i cili thotë: “Kush thotë për mua atë që nuk e kam thënë, le të bëjë gati për veten një shtëpi në Xhehennem. Dhe kush jep fetva pa dije, ai ka gjynahun e atij që i kërkoi fetva, dhe kush e orienton vëllanë e tij në diçka duke e ditur se e drejta është në diçka tjetër, ai veçse e ka tradhtuar atë”[2] Prandaj kur ti pyet për fenë e Allahut dikë që nuk ka dije, nuk e ke nderuar atë, e as e ke ngritur, përkundrazi e ke futur në gjynah, dhe edhe vet ke gjynah nëse nuk pyet atë që ka dije, por pyet injorantin. Sepse Allahu i Lartësuar thotë: “Pyesni njerëzit e dijes nëse nuk dini” (Nahl: 43) Thotë Imam Kurtubiu: “Nuk ka kundërshtim mes dijetarëve se është detyrë për popullin e thjeshtë që të imitojnë, të pasojnë dijetarët e tyre, dhe kjo është qëllimi i fjalës së Allahut: “Pyesni njerëzit e dhikrit (njerëzit që njohin Kuranin dhe Sunetin) nëse nuk dini”… dhe po ashtu nuk ka kundërshtim mes dijetarëve se: popullit të thjeshtë nuk i lejohet të japë fetva, sepse ata nuk i dinë kuptimet dhe shkaqet e lejimit apo të ndalimit të diçkaje në fe”[3] “Kështu ajeti pohon ‘farzin ajn’ (detyrimin individual) dhe ‘farzin kifajeh’ detyrimin kolektiv. Detyrim individual (për çdo person) është që ai i cili nuk di,

të pyesë atë që di; ndërsa detyrimi kolektiv është që në çdo lagje, në çdo zonë ku jetojnë muslimanë, të jetë një grup njerëzish të cilët plotësojnë nevojat e tyre. Dmth është detyrë që në çdo fshat, (në çdo qytet) të jetë dikush që pyetet (për çështjet e fesë).” [4] Thotë Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem-: “Allahu nuk e merr diturinë duke e tërhequr atë nga njerëzit (nga mendjet dhe zemrat e tyre), por e merr dijen duke marrë dijetarët. Derisa të mos lerë më asnjë dijetar, atëherë njerëzit marrin (për dijetarë dhe drejtues) disa injorantë, dhe ata pyeten e japin fetva pa dije, dhe kështu humbasin vet e i humbasin edhe të tjerët” (Muslim: 2673) Profeti u siguron humbjen atyre që flasin pa dije. Kjo që po ndodh sot është pikërisht ajo që na ka njoftuar Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem– i cili ka thënë: “Do tu vijnë njerëzve disa vite mashtruese. Në ato vite do t’i besohet gënjeshtarit, dhe do t’i thuhet të sinqertit: ‘gënjeshtar’, do t’i besohet tradhtarit, dhe besnikut do t’i thuhet tradhtar. Dhe në ato vite do të flasin ‘ruuejbidat’. – i thanë – O i Dërguari i Allahut, e ç‘janë ‘ruuejbidat’?! – tha – Njeriu mendjelehtë, i cili flet në çështjet e mëdha” Jetuam dhe i pamë mendjelehtët që flasin në çështjet e mëdha të ummetit. “Ky është xhihad, përpjekje në rrugë të Allahut”, në një kohë që ajo është vetëm kryengritje dhe rebelim ndaj qeveritarëve e cila po sjell shkatërrim të madh në tokë, apo vetëvrasje që është prej gjynaheve të mëdha, dhe nuk ka lidhje me fenë e Allahut. Kjo është sunet, kjo është bidat! Kjo është hallall, kjo është haram. Ti po flet në fenë e Allahut, dmth po flet në emër të Allahut, po firmos në emër të Tij. Po thua Allahu ka lejuar, Allahu ka ndaluar, Allahu e do këtë, Allahu e urren këtë, prandaj shiko mirë se çfarë po thua, dhe në emër të kujt po flet, dhe i mjeri ti nëse flet pa dije! Ti po gjykon për dikë se ka dalë nga feja, apo ka dalë nga suneti, apo ka devijuar nga rruga e drejtë, dhe të gjitha këto gjykime u takojnë vetëm gjykatësve fetarë siç thotë shejkh Salih Ali Shejkh, ministri i fesë së Arabisë Saudite, dhe prej dijetarëve të mëdhenj. Gjykimi ndaj njerëzve është punë e gjykatësve, dhe jo e njerëzve të thjeshtë. Sepse nëse i thua dikujt ‘kafir’ (pabesimtar) dhe ai nuk është pabesimtar, atë cilësi do ta meritojë njëri prej të dyve, ose ti ose ai. Nëse ai nuk e meriton, të kthehet ty. Siç ka ardhur në hadith të saktë nga Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -. E po ashtu nëse i thua dikujt ‘bidatçi’! D.t.th se ai është i kërcënuar me Zjarrin e Xhehennemit, sepse “Çdo bidat është humbje dhe çdo humbje e ka vendin në Zjarr”, po i thua: O ti, po lodhesh kot duke pasuar Kuranin, Sunetin, sahabët dhe dijetarët e mëdhenj të ummetit, sepse ti je duke shkuar për në Zjarr. Nderi i

muslimanit është i shenjtë, por akoma më i shenjtë është nderi i dijetarëve dhe njerëzve të dijes. Ai që e ha atë i vdes zemra, dhe ai që e nuhat atë sëmuret. Nëse ti bëhesh gjykatës, dmth e vendos veten tënde në pozitën e gjykatësit dhe gjykon për njerëzit pa dije, ti je i kërcënuar nga vet Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sellem – me Zjarr: “Gjykatësit janë tre llojesh: dy janë në Zjarr dhe një në Xhennet. Një njeri që e njeh të vërtetën dhe gjykon me të, ai është në Xhennet. Dhe ai që gjykon mes njerëzve pa dije, ai është në Zjarr, dhe ai që e njeh të vërtetën dhe bën padrejtësi, ai është në Zjarr”[5] Gjykatësi kur gjykon pa dije është i kërcënuar me Zjarrin e Xhehennemit, po ti që nuk je gjykatës dhe për më tepër gjykon pa dije?! Po kur çështja për të cilën ti gjykon nuk është unanime dhe ka kundërshtim mes dijetarëve për të, si mund të ndërtosh mbi të dashuri dhe urrejtje (pretenduan) për hir të Allahut?! Po kur çështja që ti pason është bërë shkak për përçarjen e ummetit dhe nuk i ka bashkuar ata, por i ka bërë grupe grupe, në krye të çdo grupi vendoset nga një injorant?! Jo uallahi nuk e ke kuptuar fenë e Allahut dhe as qëllimet e saj: prej të cilave është bashkimi i njerëzve dhe jo përçarja e tyre. Nga qëllimet e fesë është bashkimi i njerëzve, dhe këtë e thotë Allahu në Kuran: “Ai ju ligjëroi juve prej fesë, atë me të cilin porositi Nuhun, dhe atë që ta shpallëm ty, dhe atë me të cilën porositëm Ibrahimin, Musain dhe Isain: (dhe ajo porosi ishte: ) Zbatojeni fenë dhe mos u përçani në të”[6] Ka thënë dijetari i madh i Islamit Ibnul Kajjim: “Sheriati është i ndërtuar mbi urtësinë dhe (prej qëllimeve të tij është) që tu sjellë dobi njerëzve në këtë botë dhe në botën Tjetër, dhe ai është i gjithi drejtësi, i gjithi mëshirë, dhe i gjithi përfitime dhe dobi, dhe i gjithi urtësi. Prandaj çdo çështje që del nga drejtësia në padrejtësi, nga mëshira në të kundërtën e saj, nga përfitimi në dëmtim, nga urtësia në tallje, nuk është askund prej sheriatit, edhe nëse përpiqet të paraqitet si pjesë e saj me ndonjë lloj interpretimi”[7] Një çështje që sjell dëme të mëdha në ummet, nuk ka lidhje me fenë e Allahut, një çështje e debatuar, dhe e diskutuar mes dijetarëve, të bëhet çështje themelore, bazë për të gjykuar mbi njerëzit, dhe për të shkaktuar përçarje dhe trazira, dhe grupe dhe banda në krye të secilës prej tyre qëndron dikush që nuk e njeh Islamin, i cili fut dhe nxjerr nga suneti kë të dojë ai, fut dhe nxjerr nga feja kë të dojë ai, kjo nuk është prej fesë Islame. Ai që pyetet mund të jetë njëri shumë i mirë, por nuk ka dije në fenë islame. Ai që pyetet mund të jetë njeri shumë i devotshëm, por nuk ka dije në fenë e Allahut, dhe nuk lejohet që të pyetet. Mund të jetë shumë i aftë në çështjet e dynjasë dhe mund të jetë drejtues në fushën e tij, specialist, profesionist, zanatçi i mirë, por nuk ka dije në fenë e Allahut. Nuk lejohet që të pyetet dhe të flasë pa dije, sepse do të humbasë për vete, do t’i humbasë edhe të tjerët.

Në çdo gjë njerëzit kërkojnë më të diturin, më të aftin, më të zotin dhe më të mirin. Kur janë sëmurë kërkojnë për doktorin më të mirë. Kur duan të ndërtojnë një shtëpi marrin inxhinierin më të mirë. Kur duan të martohen zgjedhin bashkëshortin më të mirë. Pse kur vjen puna te feja pyesin kë tu dalë përpara? Feja është gjëja më e shtrenjtë për ty o njeri, sikur ta dije. Më e shtrenjtë se jeta, më e shtrenjtë se shtëpia, pasuria, dhe se gjithçka tjetër. Si shkon dhe e merr fenë tënde prej kujtdo?! Prej atij që ka studiuar Islamin dhe prej atij që s’e ka studiuar Islamin? A do të pranoje që operacionin kirurgjikal në zemër të ta kryente një njeri që ka mësuar prej videove në youtube? A do t’ia lije jetën tënde në dorë një njeriu të tillë?! Po atë që është më e shtrenjtë për ty se jeta, fenë tënde, si ja lë në dorë atij që e ka mësuar fenë nga interneti (interlaneti) Youtube-i?! “Dhe mos e paso atë për të cilën nuk ke dije, sepse me të vërtetë, dëgjimi, shikimi dhe zemra, për të gjitha ato do të pyetet njeriu” [8] Ibn Abbasi ka thënë për këtë ajet: “Mos thuaj dhe mos paso atë për të cilën nuk ke dije” Dhe njëri prej dijetarëve të hershëm i quajtur Ebu Is’hak është argumentuar me këtë ajet për të thënë se: “Nuk lejohet fetvaja pa dije.” [9] Paraqitja para njerëzve përpara se të marrë dije është ajo që na ka shkatërruar dhe na ka përçarë. Pa mësuar gjuhën arabe, pa u ulur në bankat e shkollës, pa u ulur në gjunjë tek dijetarët, pa e njohur tefsirin (komentimin e Kuranit), pa e njohur hadithin dhe shkencat e tij, pa e lexuar të Saktin e Bukhariut, të Muslimit – e lëri më të tjerët, pa i njohur bazat e fikhut (jurisprudencës islame). Si mund të ulesh dhe tu mësosh njerëzve fenë e Allahut?! Si mund të ndash mes të drejtës dhe të gabuarës, mes sunetit dhe bidatit, mes humbjes dhe udhëzimit?! Si?! Jetojmë në një kohë ku të gjithë flasin me kompetenca të plota për fenë e Allahut, me dije dhe pa dije, me aq lehtësi, sikur po flasin për një ndeshje futbolli. Dhe kjo uallahi është shenjë e Kijametit. Thotë Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -, siç ka ardhur tek Bukhari: “Kur çështja të lihet në dorë të atij që s’është i aftë për të, atëherë prite Kijametin” Kur të padrejtët vendosen në krye të drejtësisë, kur tradhtarëve tu lihen në dorë amanetet, kur pasuritë të lihen në dorë të hajdutëve, dhe, më e keqja e të gjithave: kur në fenë e Allahut të flasë ai që nuk ka dije, atëherë prite Kijametin! Selefët (dijetarët e parë) frikësoheshin shumë nga fetvaja dhe nga të folurit pa dije në fe. “Nuk jam ulur të jap mësim derisa dëshmuan për mua 70 dijetarë” — Imam Maliku. Dhe kur pyetej për ndonjë çështje bëhej sikur ishte mes Xhennetit dhe Xhehennemit. Prandaj le t’i kemi frikën Allahut dhe të ruajmë vetet tona dhe fenë tonë. Dhe Allahu e di më së miri!

-

[1] “I’lamul muuek-kiin”/ vëll.1./ fq.39.

-

[2] Transmeton Ebu Daudi në “Sunen”-in e tij, dhe zinxhiri i tij është i mirë

-

[3] “Tefsir el Kurtubi” ose “El xhamiu li ahkamil Kur’an” Suretl Enbija, ajeti 7.

-

[4] Nga fetvatë e shejkh Mesh’hur Hasen, Allahu e ruajtë.

-

[5] Saktësoi Albani në “Sahih el xhami’ es-saghir” (4322, 4323/ 4)

-

[6] Shura: 13.

-

[7] “I’lamul muek-kiin” (vëll. 3/ fq. 5)

-

[8] Isra: 17

-

[9] “I’lamul muuek-kiin” (vëll.1/ fq. 44)

Të Dhënit Fetva pa Dije Ka thënë Ibn Kajjim el Xheuzijeh – Rahimullah: “Kush u jep fetva njerëzve duke mos qenë i aftë për fetva është gjynahqar, kundërshtues i Allahut. Dhe ai që e miraton atë prej pushtetarëve (përgjegjësve) është gjithashtu gjynahqar, kundërshtues i Allahut.” Ka thënë Ebul Ferexh ibnul Xheuzij – Rahimullah: “Është detyrë për pushtetarin që t’i pengojë ata, ashtu siç bënë Benu Umejjet. Këta (që japin fetva pa qenë dijetarë) janë si ata që udhëheqin karvanet dhe nuk i njohin rrugët, apo si i verbri që u tregon njerëzve kiblen, apo si ai që nuk ka dije për mjekësinë dhe kuron njerëzit, madje ai është më keq se të gjithë ata. E nëse është detyrë për pushtetarin që ta ndalojë nga mjekimi i të sëmurëve (pseudo-mjekun), si është puna atëherë me atë që nuk e njeh Kuranin dhe Sunetin dhe nuk e kupton fenë?! Dhe shejhu ynë ishte shumë i rreptë në kundërshtimin e atyre. Një ditë e dëgjova të thoshte: ‘Më tha njëri prej tyre: A ke vendosur ndonjë inspektor (mbikqyrës)

për fetvatë? (ndoshta duke u tallur me të) – i thashë – Të ketë kontrollues (mbikqyrës) për bukpjekësit dhe guzhinierët dhe të mos ketë kontrollues për fetvatë?!” Dhe thoshte Imam Maliku - Rahimullah: “Ai që pyetet për diçka, duhet që para se të përgjigjet ta mendojë veten përpara Xhennetit dhe Zjarrit, dhe se si do të shpëtojë në Botën Tjetër, pastaj të përgjigjet.” Dhe u pyet për një çështje e tha: “Nuk e di”. I thanë – Ajo është një çështje e lehtë, e kollajtë! Atëherë ai u nxeh dhe tha – Nuk ka në dije çështje të lehta! A nuk e ke dëgjuar fjalën e Allahut që thotë: “Ne do të hedhim (shpallim) ty një fjalë të rëndë” [Muzzemmil: 5], prandaj dija është e gjitha e rëndë dhe sidomos ajo për të cilën do të pyetesh Ditën e Gjykimit. Dhe ka thënë gjithashtu (Imam Maliku): “Nuk kam dhënë fetva veçse pasi dëshmuan për mua 70 (dijetarë) se unë jam i aftë për këtë punë.” Dhe ka thënë: “Nuk duhet që njeriu ta shohë veten të aftë për diçka derisa të pyesë atë që është më i dijshëm se ai (në atë fushë), dhe unë nuk kam dhënë fetva derisa pyeta Rabian dhe Jahja ibn Seiid-in dhe ata më urdhëruan për këtë gjë, e sikur të më kishin ndaluar nga kjo, do të ndalohesha prej kësaj.” Dhe ka thënë: “Kur shokët e Profetit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem– i kishin të rënda disa mesele (çështje fetare) dhe nuk guxonte ndonjë prej tyre të përgjigjej derisa të merrte mendimin e shokut të vet, me gjithë maturinë dhe pjekurinë dhe pastërtinë që kishin, si është gjendja jonë, me gjynahet që kanë mbuluar zemrat tona?!” Dhe kur pyetej për ndonjë çështje (Imam Maliku) – Rahimullah – bëhej sikur ishte përpara Xhenetit dhe Zjarrit. Thotë Ata ibn ebi Rabah: “Arrita disa njerëz që kur pyetej ndonjëri prej tyre, përgjigjej dhe trupi i dridhej.” (ndoshta nga frika prej Allahut). U pyet Profeti – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Cilat janë vendet më të këqia” dhe tha: “NUK E DI! Dersa të pyes Xhibrilin?!” E pyeti atë dhe tha: “Tregjet” Ka thënë Imam Ahmedi: “Kush e ka parashtruar veten e tij ndaj fetvasë, e ka paraqitur atë përpara një çështjeje të madhe, veçse kur kjo është një gjë që nuk i ikën dot për shkak se është e domosdoshme.” U pyet Sha’biu për diçka dhe tha: “Nuk e di”. I thanë: “Nuk të vjen zor që pyetesh për diçka dhe thua: ‘Nuk e di’, në një kohë që ti je fakihu (dijetari) i Irakut?! Tha – Por Engjëjt nuk patën turp të thoshin: “Ne nuk kemi dije veç asaj që ti na mësove.”!

Ka thënë njëri prej dijetarëve: “Mësoje ‘Nuk e di’-në, sepse nëse ti thua ‘Nuk e di’, do të të mësojnë derisa të dish, e nëse thua: “E di”, do të të pyesin derisa të mos dish (e të dalë në shesh mosdija jote dhe do të turpërohesh). Thotë Utbeh ibn Muslim: “E shoqërova Ibn Umerin 34 muaj, dhe shpesh ndodhte që të pyetej dhe thoshte: ‘Nuk e di!’ ”. Seiid ibnul Musejjib gati sa nuk kishte fetva që jepte dhe nuk thoshte diçka pa u lutur: “O Allah më ruaj dhe ruaji prej meje!”. U pyet Imam Shafiu për një çështje dhe heshti. I thanë – A nuk po përgjigjesh?! Tha – (Jo) Derisa ta di (ta pyes zemrën time) nëse është më mirë të përgjigjem apo të hesht.” Ka thënë Ibn ebi Lejla: “Arrita 120 prej ensarëve, prej shokëve të Profetit – lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të. Pyetej ndonjëri prej tyre për ndonjë çështje dhe e kthente mbrapsht atë (refuzonte të përgjigjej).” “I’lamul muuekkiin” (4/217)

FETVAJA PA DITURI: Ebu Abdullah Muhamed bin Salih Uthejmin Të dhënit fetva është post i rëndësishëm, me të përballët pronari i saj për të sqaruar atë që është e dyshimtë tek masa, për çështjet që kanë të bëjnë me fenë e tyre, i udhëzon drejt rrugës së drejtë, prandaj ky post është shumë i rëndësishëm dhe nuk e drejton atë përveç atij që është kompetent. Për atë kërkohet nga robërit e Allahut që të kenë frikë Allahun dhe të mos flasin përveçse me dituri dhe shkathtësi, dhe ta mësojnë se vetëm Allahut i takon krijimi dhe urdhërimi, andaj nuk ka Zot që krijon pos Allahut, e as udhëzues për njerëzit pos Tij, e as sheriate pos sheriatit të Allahut. Ai (Allahu) është që urdhëron dhe ndalon nga diçka, Ai është që lejon dhe pëlqen diçka, ka ndaluar Allahu që dikush të lejojë apo të ndalojë diçka me teket-epshet e veta.

Allahu ka thënë: Thuaj: “Ku keni parë ju, ushqimin që ua jep Allahu, njërin e konsideroni të ndaluar e tjetrin të lejuar? Thuaj: “A ju ka lejuar Allahu këtë (gjykim) apo ju shpifni në llogari të Allahut?” Dhe ç’mendojnë ata, të cilët kundër Allahut shpifin gënjeshtra, në ditën e kijametit? (Junus, 59-60) Allahu ka thënë: “Dhe më gjuhët tuaja mos flisni të pavërteta, Kjo është e lejuar, kjo është e ndaluar, me qëllim që të përhapni të pavërteta për Allahun. Ata të cilët shpifin gënjeshtra ndaj Allahut nuk do të shpëtojnë. Pak do të kënaqen, por i pret dënim i dhembshëm”. (Nahl, 116-117) Vërtetë prej krimeve më të mëdha është që njeriu të thotë për diçka kjo është e lejuar (hallall) duke mos e ditur dispozitën e Allahut për atë çështje, apo të thotë për diçka është e ndaluar (haram) duke mos ditur dispozitën e Allahut për atë çështje, apo të thotë për diçka është vaxhib (detyrë) e ai nuk e din a është detyrë ajo, apo të thotë për diçka nuk është vaxhib (detyrë) e ai nuk e din që nuk është detyrë ajo. Ky është krim dhe mos edukatë ndaj Allahut. O rob i Allahut, si ka mundësi ta dish që gjykimi i takon vetëm Allahut, e pastaj merr iniciativën dhe guximin të thuash në fenë dhe sheriatin e Allahut pa dije? Allahu të folurit pa dije e ka krahasuar me shirkun, Allahu ka thënë: Thuaj: “Zoti im e ka ndaluar amoralitetin edhe haptazi edhe fshehurazi, mëkatet, shtypjen pa të drejtë, dhe që Allahut t’i bëni shok, për të cilën gjë nuk ju ka shpallur kurrfarë argumenti, dhe që për Allahun të flisni atë çka nuk e dini”. (A’raf, 33) Shumica i japin fetva njëri-tjetrit për atë që ata nuk kanë dituri, i gjen duke thënë kjo është hallall, apo haram, vaxhib, apo jo-vaxhib, e ata për këtë nuk dinë asgjë. A nuk e dinë ata se Allahu do t’i pyes për atë që kanë thënë në ditën e gjykimit. A nuk e dinë ata se nëse e humbin-lajthitin një person, ia lejojnë atij atë që Allahu e ka bërë haram, apo ia ndalojnë atë që Allahu e ka bë hallall, veç ke pohuar mëkatin e tij dhe do të bartësh mëkatin e atyre që kanë punuar ata. Kjo si rezultat i asaj që ke dhënë fetva pa dije. Disa njerëz nga masa bëjë një krim tjetër, kur shohin dikë që dëshiron të pyes ndonjë dijetar, i thonë: “S’ke nevojë ta pyesësh, kjo është çështje e qartë, kjo është haram edhe pse në realitet ajo është hallall, d.m.th ia bën haram atij atë që Allahu e ka lejuar.” Apo i thotë: “Kjo është vaxhib dhe e detyron me atë që Allahu nuk e ka detyruar, apo i thotë: “Kjo nuk është vaxhib, e në realitet ajo është vaxhib në sheriatin e Allahut dhe me këtë ai anulon atë që e ka bërë vaxhib Allahu.” Apo thotë: “Kjo është hallall e në realitet ajo është haram, ky është

një krim të cilin ai e bën ndaj sheriatit të Allahut, dhe njëherit llogaritet tradhti ndaj vëllait të tij që iu është përgjigjur pa dituri”. A keni parë, nëse një person pyet për një rrugë prej rrugëve të qytetit, dhe ti i thua rruga është këndej duke mos e ditur atë, a thua këtë njerëzit nuk e llogarisin si tradhti prej teje? Atëherë si flet për rrugën e Xhenetit, kur ajo është sheriati të cilin e ka zbritur Allahu dhe ti për atë (sheriatin) nuk din asgjë?! Disa prej të shkolluarve bien në atë që bien shumica e masës nga guximi që kanë mbi sheriatin, në lejim, ndalim, obligim, ku flasin për atë që ata nuk dinë, përgjithësojnë dhe detajizojnë në sheriat, përderisa ata janë nga më injorantët në dispozitat e Allahut, nëse dëgjon ndonjërin prej tyre duke folur mendon se atij është duke i zbritur shpallja, në atë që thotë me aq vendosmëri dhe maturi. S’ka mundësi të flasë diçka e të thotë se nuk e di, edhe pse mos dituria tek ai është hak-e vërtetë dhe e përhershme, megjithatë këmbëngul duke u mbështetur në injorancën e tij se ai është alim-dijetar dhe në këtë mënyrë i bën keq masës, sepse ka mundësi që masa t’i besoj fjalëve të tij dhe të mashtrohen. Ah, sikur ata njerëz të ndaleshin dhe t’i atribuohen këto gjëra vetëm atyre, por i sheh që atë ia veshin islamit dhe thonë se Islami thotë kështu, islami e sheh kështu. Dhe kjo nuk lejohet përveç nëse thënësi e din se ajo është prej fesë islame, e kjo nuk mund të arrihet përveçse me librin e Allahut - Kur’anin dhe sunnetin e Muhamedit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, apo konsensusin e muslimanëve. Disa njerëz nga guximi, mos devocioni, mos turpi nga Allahu dhe frikës ndaj Tij, për haramin e qartë thonë nuk mendoj se kjo është haram, apo për një gjë që është vaxhib i qartë, thonë nuk mendoj se kjo është vaxhib, kjo vjen nga ata si rezultat i injorancës së tyre, inatit, mendjemadhësisë, apo futjes së dyshimit tek robërit e Allahut për fenë e Allahut. Vëllezër të nderuar, prej imanit, mendjes së shëndoshë, devocionit dhe madhërimit të Allahut është që njeriu të thotë për atë që nuk e dinë, “nuk e di”, pyete dikë tjetër. Kjo është nga mendja e plotë, e kur njerëzit shohin verifikimin e tij, i besojnë pastaj, kështu njeriu e din peshën e tij dhe e vendon atë në vendin e vet, dhe kjo është nga imani i plotë dhe devocioni në Allahun, kështu që nuk nxiton të flet për Allahun, e as për fenë e Tij pa dije. I Dërguari i Allahut, alejhi selam, edhe pse ishte njeriu më i ditur për fenë e Allahut, kur pyetej për diçka që nuk kishte ardhur shpallja, priste derisa atij t’i vinte shpallja

dhe Allahu të përgjigjej për atë që është pyetur i dërguari i Tij. Kur të pyesin çka u lejohet, Thuaj: “ju lejohen ushqimet e mira…” (Maide, 4) Pastaj, Dhe të pyesin për Dhulkarnejnin, thuaj: “Për këtë do t’iu rrëfej disa lajme”. (Kehf, 83) Pastaj, Të pyesin për ditën e kijametit kur do të ndodhë. Thuaj:” Atë e din vetëm Zoti im, Ai do ta zbuloj kohën e tij…” (A’raf, 187) Shokëve të ndershëm të Muhammedit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, kur u shtrohej ndonjë pyetje për të cilën nuk e dinin dispozitën e Allahut, frikoheshin dhe ndaleshin. Ja Ebu Bekri, radijAll-llahu anhu, i cili thotë: “Cili qiell më mbulon dhe cila tokë më mbanë nëse them për librin e Allahut pa dituri. Ja dhe Omeri, radijAll-llahu anhu, kur i ndodhte ndonjë telashe i mblidhte sahabët dhe i konsultonte. Ibn Sirini ka thënë: “As kush nuk ka qenë më i ndrojtur për atë që nuk e din, se sa Ebu Bekri, dhe pas Ebu Bekrit askush nuk ka qenë më i ndrojtur për atë që nuk e dinë se sa Omeri, Allahu qofte i kënaqur me ta. Ibn Mes’udi, radijAll-llahu anhu, ka thënë: “O ju njerëz, kush pyetet për atë që e din le të flase, ndërsa ai që nuk ka dituri le të thotë: “Allahu e din më mirë, sepse prej diturisë është të thotë për atë që nuk e di “Allahu e dine me mire”. Imam Sha’biu, Rahimullah, është pyetur për një çështje të fesë dhe ka thënë: Nuk e di mirë. Shokët e tij i kanë thënë: të turpëruam; i ka thënë Imam Shabiu: “por melaiket e Allahut nuk janë turpëruar kur kanë thënë: “Ne nuk dimë përveç asaj që na ke mësuar Ti…” (Bekare, 32) Ka shembuj të ndryshëm në dhënien e fetvave pa dituri, prej tyre p.sh: “Nëse i sëmuri ka bërë pis rrobat e tij me ndyrësirë dhe nuk ka mundësi t’i pastrojë ato, i jepet fetvaja se ai nuk duhet të falet derisa t’i pastroj, kjo fetva është gënjeshtër, gabim dhe e kotë. Sepse i sëmuri falet edhe nëse i ka rrobat e pista, bile edhe nëse trupi i tij është i pistë me ndyrësirë dhe s’ka mundësi ta pastrojë atë, prapë duhet të falet, Allahu ka thënë: “Prandaj, frikojuni Allahut sa të mundeni…” (Tegabun, 16) I sëmuri falet sipas gjendjes dhe mundësisë së tij, falet në këmbë, nëse nuk mundet atëherë shtrirë, nëse nuk mundet atëherë në ije duke bërë shenjë me kokën e tij nëse

mundet, nëse nuk mundet bënë shenjë me sytë e tij sipas disa dijetarëve, e nëse nuk mundet as këtë dhe ai ka vetëdije – atëherë le të bëjë nijet veprimin me zemër, ndërsa fjalën le ta thotë me gjuhën e tij, p.sh: thotë Allahu Ekber, pastaj këndon Fatihan-Elhamin dhe një sure, pastaj thotë: Allahu Ebker dhe e bën nijet se ai është ne ruku, pastaj thotë: semiAllahu limen hamideh, dhe e bënë nijet se është ngritur nga rukuja, e kështu vazhdon në sexhde dhe veprimet tjera të namazit, e bënë nijet veprën të cilën nuk ka mundësi ta bëjë, e bënë nijet me zemrën e tij dhe nuk e vonon namazin nga koha e tij. Për shkak të kësaj, fetva të rrejshme dhe të kotë, disa musliman vdesin duke mos u falur si pasojë e kësaj fetvaje, dhe sikur ata ta dinin se njeriu i sëmurë falet në cilën do gjendje, do të vdisnin ata (të sëmurit) duke u falur. Sikur këto mesele-çështje të fesë dhe të ngjashme me këto që ka shumë, është obligim mbi masën-popullin që ti marrin dispozitat nga dijetarët-hoxhallarët ashtu që të dinë sheriatin e Allahut, dhe mos të thonë diçka për fenë e Allahut pa dituri.

Ndalesa për të mos folur pa pasur dije Imam Alij bin Alij bin Muhamed bin Ebil-‘Izz ed-Dimeshkij el-Hanefij (Rahimullah) Burimi: “Sherh Akidetit-Tahauijeh”, faqe 307-308

Nuk duhet folur në asnjë aspekt në qoftë se nuk ke dije, posaçërisht në çështje të fesë. Thotë Allahu Te’ala: َ‫ق ََ ول‬ ‫يو َام ُ َ ْف َو‬ ‫ع ْا َسو َِّ ِو‬ َ َ ‫عفََ ول‬ َ َِ َْ َََ ‫ٌ ْه وه َ َُّمنَو كَوَََِل ِو َُّ ُول َََ َْؤَفََ َوا‬ ْ ‫َا‬ ِ ََ ‫ْ َاو‬ َ ‫ن ٌِ ْم ِلو ِِ ِوه ََكَو ََ ْس‬ “Mos shko pas diçkaje (mos fol) për të cilën nuk ke dijeni. Vërtet, dëgjimi, shikimi dhe zemra, të gjithë këta do të merren në përgjegjësi.” 17-36 Dhe thotë Allahu Te’ala:

‫مي ََاِ نَو‬ ‫َه يِف سَ َلم ِا َول َان ََهِ ِ و‬ ‫من َُّ ِول ََسَُ ِ ِِ َوس ٌِ ْم ِول ِِ َر ْس ِاو ِِو‬ ‫ٍ ْس ََ ِو‬ ‫ٌمَ ْس ِوه َُُّ َو‬ ‫ٌبََ ِو‬ َ ‫{ ِا ِاس ِاو‬3} ‫ِت‬ َ َ ‫ت َََِّإ ََسَ ِْاِس ِوه س َ ِهمُ وه َ يَهَهِ وه َ ُ َََ ِلوَ َان َِهِ وه‬ َ ‫عِ ِو‬ ‫ِسا‬ ِ ََ “Ka disa njerëz që diskutojnë për Allahun, pa kurrfarë dijenie dhe ndjekin rrugën e çdo djalli të ndërkryer, e është caktuar për të (djallin), se kush e bën mik, ai (djalli) do ta shmangë (mikun) e do ta sjellë atë në dënimin e zjarrit.” 22:3-4 Dhe thotë Allahu Te’ala: ‫مي ََاِ نَو‬ ‫َه يِف سَ َلم ِا َلو َان ََهِ ِ و‬ ‫ت ََ َول ىَاَه ََ َول ٌِ ْم ِول ِِرَ ْس ِاو ِِو‬ ‫ِسا ُُِّ َم ِو‬ ‫{ ُاه ِو‬8} ‫ِف‬ ‫عِِس ِول ٌَن َِس َ ِه ِول ٌِ َْ ِؤ ِوه ََمه َو‬ ِ ِ َ ‫زو ََا ُ ْهسَم يِف ََ وه‬ َ ‫َهو‬ ِ ‫ٌِ ْي‬ َ‫َت َ َْ ِفسَم َا ِوْ سَ َْ َول ََهَبِسفَ وه‬ ‫ٌبَ َو‬ ‫َ َْ َي ِا ِو‬ َ ْ‫س‬ “Disa njerëz diskutojnë për Allahun pa kurrfarë diturie, pa udhërrëfyes dhe pa Libër ndriçues. Ata e kthejnë mënjanë kokën (nga mendjemadhësia), që të largojnë të tjerët nga rruga e Allahut. Këta njerëz do të poshtërohen në këtë botë, kurse në Ditën e Kiametit Ne do t’i bëjmë, që të shijojnë dënimin e zjarrit të ndezur fort.” 22:8-9 Dhe thotë Allahu Te’ala: ِ ََ َ َِ ‫َه ِ نانَو ىَاَه ِِرَ ْس ِوا ى ََََوَ ََُِِ َوس اِ ِا ِنو‬ ‫ه ُلو ََ َانْو‬ ‫َه َِّ ِنو ِِو‬ ‫نمَِاِ سنَو َ َْفَ َْ َول سَ ِْاِز َول َِو‬ “E kush është në humbje më të madhe, se ata që udhëhiqen nga dëshirat e veta, pa udhëzim prej Allahut? Sigurisht, Allahu nuk i udhëzon njerëzit keqbërës.” 28:50 Dhe thotë Allahu Te’ala: ِ ََ ‫ي َُِ ََْه ََ َام‬ ‫ننِو َِّ ِول سَََُِِِِنَو َِّن‬ ‫َ َْ َِاَه ِاِِن ِِ َلو ِ نان َلمءىَل ََََ َف ْوا َ ْ َهؤ َ َو‬ “Ata ndjekin vetëm hamendjet dhe atë që ua ka qejfi, ndonëse u ka ardhur prej Zotit të tyre udhëzimi (për rrugën e drejtë).” 53:23 Dhe ajete të tjera të shumta që kanë këtë kuptim. Transmetohet nga Ebu Umameh radijallahu anhu, se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ ُ ال َ ل ََ لال َُِ ََ َّ ل ٌ م سه ُّ مه ََ ىاه ِ ِا ق َل هل ام‬: ‫َلا َوَل َِّ ِول ََكَو ه ََاََِوَ َام‬ “Nuk kanë lajthitur ndonjë popull pasi që ishin të udhëzuar, veçse u bënë polemizues.” Pastaj lexoi ajetin: “Ata ta paraqesin këtë shembull vetëm për shkak se janë polemizues.” 43:58. Transmeton Tirmidhiu dhe thotë se hadithi është Hasen. Transmetohet nga Aishja radijallahu anha, se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë:

‫ََ ٌ ْل َ َ ا هللا ََّ إ ََ المل ِِ رض َّن‬ “Njerëzit më të urryer tek Allahu janë kundërshtarët grindavec (polemizues të tepërt).” Buhariu dhe Muslimi. Nuk ka dyshim se, ai i cili nuk pranon fjalën e të Dërguarit salallahu alejhi ue selem, është i mangët në besimin (teuhidin) e tij. Sepse, i tilli flet me mendjen dhe teket e veta, apo pason dikë i cili flet nga mendja dhe teket e tij pa u mbështetur në udhëzimin e Allahut. I tilli ka mangësi në çështje të besimit në proporcion me kundërshtimin e Sunnetit profetik. Me këtë gjë, anasjelltas i bie që ai ka marrë për zot dikë tjetër pos Allahut. Thotë Allahu: ‫ى ََََو َ َََِّ َِ وه َ َُ ِ ٌَبَو َا ِنو َِيَ َاِ َ ْسفَو‬ “Mendo pak! Kush, përveç Allahut, mund ta udhëzojë atë njeri, që dëshirat e veta i ka bërë zot.” 45:23 Do të thotë, adhuron atë që i përshtatet dëshirave të veta.

Fillestar në islam. çdo religjion, i vërtetë apo i falsifikuar, çdo shoqatë, e dobishme apo e dëmshme, çdo parti, e mirë apo e keqe, i ka themelet dhe bazat e veta ideore dhe parimet ideologjike të cilat përcaktojnë qëllimin e saj dhe orientojnë drejtimin e saj, duke i shërbyer anëtarëve dhe pasuesëve të saj si statut. Ai që dëshiron të anëtarësohet në ndonjërën prej shoqatave të përmendura së pari shikon në parimet e saj, e nëse pajtohet me to, me subkoshiencë dhe me vetëdije i pranon pa kurrfarë dyshimi në to, kërkon të hyjë në shoqatën përkatëse, të inkuadrohet në radhët e anëtarëve dhe ithtarëve të saj. E atëherë bëhet i detyruar t'i kryejë të gjitha aktivitetet me të cilat e obligon statuti i shoqatës dhe e paguan anëtarësinë e caktuar. Pas kësaj është i obliguar që me veprimtarinë e tij të tregojë sinqeritet në pranimin e parimeve dhe principeve të shoqatës, pandërprerë duke i rikujtuar ato, në mënyrë që të mos veprojë diç që u kundërvihet atyre. Me moralin dhe sjelljet e tij të paraqet shembull të bukur të atyre principeve, si dhe të misionarit praktik të tyre.

Anëtarësimi në shoqatë, pra, do të thotë: njohja e sistemit të saj, besimi në parimet e saj, të nënshtruarit përcaktimeve të saj, si dhe veprimi praktik në përputhje me ato përcaktime. Ky është qëndrimi i përgjithshëm, i cili është i aplikueshëm edhe në fenë islame. Prandaj, ai që dëshiron të hyjë në Islam së pari duhet t'i aprovojë parimet e tij dhe pa ngurrim t'i përvetësojë, ashtu që të bëhet musliman. Këto principe, shkurtimisht, përbëhen në besimin që kjo botë materiale nuk është e vetmja që ekziston, dhe se kjo jetë e dunjasë nuk është e tërë jeta. Njeriu ka ekzistuar para lindjes, do të ekzistojë edhe pas vdekjes. Nuk e ka krijuar veten, por ka qenë i krijuar para se të ketë njohur veten. Njeriun nuk e kanë krijuar krijesat joorganike që gjenden rreth tij, sepse ai posedon mendjen, kurse ato jo, porse e ka krijuar i Vetmi All-llahu i Madhërishëm nga asgjëja (nga mosekzisentca), sikurse edhe të gjitha këto botëra. Ai është i Vetmi që jep jetë dhe vdekje, Ai të gjitha i ka krijuar, dhe nëse dëshiron do t'i shkatërrojë. Ky Zot nuk i gjason asnjërës nga këto krijesa. çdoherë ka qenë, nuk është i krijuar, gjithmonë do të jetë dhe kurrë nuk do të zhduket. Është i Fuqishëm dhe fuqia e Tij nuk njeh kufij. Të gjitha i di dhe asgjë nuk i është e fshehur diturisë së Tij. Është i drejtë, por drejtësia e Tij nuk përcaktohet me kriteret e drejtësisë njerëzore. Ai i ka vendosur ligjet e gjithësisë, të cilat ne i quajmë ligje natyrore dhe të gjitha i ka krijuar me masë. çdo sendi i ka caktuar detaje dhe formë, si dhe krejt çka do t'u ndodhë qenieve të gjalla dhe jo të gjalla nga: lëvizja e qetësia, konstantja e ndryshueshmëria, aktiviteti e pasiviteti. Njeriut ia dhuroi mendjen me të cilën ai gjykon për shumë gjëra, të cilat ia ka nënshtruar atij, dhe me të cilën realizon atë çka vet e zgjedhë. Pas kësaj jetë të përkohshme e ka krijuar jetën e përhershme - botën tjetër, në të cilën bamirësi do të shpërblehet me Xhennet, ndërsa mëkatari do të dënohet me Xhehennem. Zoti është Një, i Vetmi, nuk ka shok i cili krahas Tij adhurohet, nuk ka kush që të afron tek Ai dhe që ndërmjetëson pa lejen e Tij. Ibadet i sinqertë i bëhet vetëm Atij në të gjitha format. Të gjitha krijesat e dukshme, që dallohen me shqisa, si dhe ato të padukshme i takojnë Atij. Disa nga ato janë jo të gjalla, e disa të gjalla, me obligime të ngarkuara. Disave nga ato krijesa të gjalla iu është veçori vetëm e mira, e ato janë melekët (engjëjt); disa kanë veçori vetëm të keqen, e ata janë shejtanët (djajtë); ndërsa karakteristikë e disa krijesave është edhe e mira edhe e keqja, e këta janë xhinnët dhe njerëzit. Ai, All-llahu i Madhërishëm, i zgjedh disa nga njerëzit dhe u dërgon melekë me ligj të Tij - sheriat - që t'u shpallë njerëzve, e ata janë pejgamberët. Këto sheriate (ligje) të All-llahut të Madhërishëm janë të përfshira (përmbledhura)

në libra dhe suhufe (fletushka), të cilat janë të shpallura nga lartë (qielli). E fundit nga ato e abrogon të mëparshmen, apo e korrigjon. Libri i fundit është Kur'ani. Të gjitha librat para Kur'anit janë shtrembëruar, apo janë zhdukur dhe harruar. Kur'ani është i vetmi që ka mbetur i ruajtur nga ndryshimet dhe shkatërrimi. Ndërsa i fundit nga pejgamberët është Muhammed Ibën Abdull-llah El-Arebi El-Kurejshi. Me të është vulosur pejgamberia, kurse fetë me shpalljen e tij, kështu që nuk ka pejgamber pas tij. Kur'ani është kodi islam. Ai që pohon se Kur'ani është nga All-llahu i Madhërishëm dhe beson në të, përgjithësisht dhe në detaje, quhet besimtar. Besimi në këtë aspekt nuk është i njohur askujt përveç All-llahut të Madhërishëm, sepse njerëzit nuk i hapin zemrat, e as që dinë se ç'ka në to. Prandaj, që muslimanët dikë ta konsiderojnë si njërin prej tyre, është obligim ta deklarojë këtë besim në shqiptimin e shehadetit. Ky shehadet është: "Besoj se nuk ka të adhuruar tjetër pos All-llahut, dhe besoj se Muhammedi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] është i dërguar dhe rob i Tij." Kur i shqipton këto fjalë, bëhesh musliman, d.m.th. banorë i vërtetë i shtetit islam, në të cilin muslimani i gëzon të gjitha të drejtat, duke pranuar që t'i kryejë të gjitha obligimet me të cilat e obligon Islami. Këto obligime, apo detyrime fetare, janë të pakta, të lehta, dhe në to nuk ka kurrfarë mërzie e as vështirësi. E para nga këto është: Që në mëngjes, para lindjes së diellit, t'i falë dy rekate të namazit të sabahut, qetë, duke thirrë në të Zotin e tij, duke lutur për mirëbërësi dhe duke mbështetur nga dënimi. Para kësaj merr abdest, apo thënë ndryshe i lanë pjesët e caktuara të trupit, apo nëse është xhunub (i papastër) lahet i tëri. Në mes të ditës t'i falë katër rekate të namazit të drekës, e pastaj pak më vonë edhe katër rekate ikindinë. I falë pas përëndimit të diellit tri rekate të namazit të akshamit dhe në fillim të natës katër rekate të namazit të jacisë. Këto janë pesë namazet e obligueshme. Kryerja e tyre nuk zgjatë më tepër se gjysmë orë. Për kryerjen e tyre nuk është i caktuar vendi apo personi i caktuar - personeli fetar - pa të cilin nuk do të ishin të plota. Në to, sikurse edhe në të gjitha obligimet fetare, nuk ka ndërmjetësues në mes të muslimanit dhe Zotit të tij. Obligimi i dytë: Në vit ekziston muaji i caktuar në të cilin muslimani e ndryshon kohën e ushqimit, ashtu që mëngjesin e ha në fund të natës në vend se në fillim të ditës, kurse e shtyen drekën deri në përëndim të diellit, duke u përmbajtur gjatë ditës nga ushqimi, pija dhe marrëdhëniet seksuale. Ky është për shpirtin e tij muaji i

spastrimit, për stomakun e tij muaji i pushimit, për trupin e tij muaji i riprovimit të sjelljes dhe shëndetit të tij. Ky muaj është një nga format e angazhimit në bamirësi dhe barazi në jetë. Obligimi i tretë: Nëse pas plotësimit të nevojave të veta personale dhe nevojave të familjes së tij mbetet si tepricë një pjesë e caktuar e pasurisë, për të cilën ai gjatë tërë vitit nuk ka pasur nevojë, është i obliguar që nga ajo pasuri - pas kalimit të një viti - të ndajë dy e gjysmë për qind (2,5%) të varfërve dhe të mjerëve. Për muslimanët kjo dhënie nuk paraqet kurfarë barre, ndërsa është në dobi të madhe për ata që kanë nevojë, dhe kjo paraqet shtyllë të fortë të ndihmesës së ndërsjellë dhe ilaç për sëmundjen e varfërisë - njërës nga sëmundjet më të rënda të shoqërisë. Obligimi i katërt: Islami në bashkësinë e vet i ka rregulluar takimet familjare, edhe atë: - Takimin në nivel të mbledhjeve të lagjeve, të cilat mbahen pesë herë në ditë - si orët e mësimit në shkollë. Kjo është kryerja e namazit me xhemat, me të cilën çdo anëtar e përforcon dëgjueshmërinë e tij ndaj All-llahut të Madhërishëm gjatë takimit pranë Tij. Frytet e këtij takimi janë që të fortët t'u ndihmojnë të dobtëve, të diturit t'i mësojnë të paditurit, të pasurit t'u ndihmojnë të varfërve. Kohëzgjatja e këtij takimi përafërsisht është pesëmbëdhjetë minuta, ashtu që nuk i paraqet pengesë punëtorit në punë, e as tregtarit në tregti. Nëse takimi përfundon, e ndonjë musliman nuk është i pranishëm në të, ai nuk dënohet për mungesë, por i mbetet shpërblimi i mangët për mospjesëmarrje në të; - Takimi në nivel të tubimit të lagjeve të qytetit, i cili mbahet një herë në javë, e që është namazi i xhumasë. Zgjatë më pak se një orë, ndërsa pjesëmarrja në të është e domosdoshme për muslimanët; - Takimi në nivel të mbledhjes së qytetit, i cili mbahet një herë gjatë vitit, e ky është namazi i bajramit. Pjesëmarrja në të nuk është e obligueshme, ndërsa kohëzgjatja e saj është më pak se një orë; - Takimi në nivel të kongresit të gjithmbarshëm musliman, i cili mbahet çdo vit në vendin e caktuar. Ky, në të vërtetë, është cikli drejtues, veprimor dhe ideor. Muslimani është i obliguar që të jetë i pranishëm bile një herë gjatë jetës - nëse ka mundësi - e ky është haxhxhi. Këto janë obligimet themelore fetare me të cilat obligohet muslimani. Në obligimet fetare bën pjesë, gjithashtu, edhe të përmbajturit nga veprat e caktuara, vepra për

të cilat të gjithë njerëzit e mençur në botë pajtohen se janë të dëmshme dhe se është obligim që të largohemi nga ato, siç janë: mbytja e padrejtë, sulmi i njerëzve, dhuna e të gjitha llojeve, pijet dehëse nga të cilat humb vetëdija, amoraliteti i cili shkatërron nderin, shëndetin dhe ngatërron farefisninë, kamata, gënjeshtra, mashtrimi, tradhtia, padëgjueshmëria ndaj prindërve, betimi i rrejshëm, dëshmia e rrejshme, e të ngjashme që u përngjajnë këtyre veprave të shëmtuara dhe të dëmshme, shëmtueshmërinë e të cilave e ndjen çdo mendje e shëndoshë. Nëse muslimani e lë pasdore kryerjen e ndonjë obligimi, apo vepron diç nga ajo që është e ndaluar, e pastaj kthehet dhe pendohet duke kërkuar falje nga All-llahu i Madhërishëm - Ai me të vërtetë do t'ia falë. Nëse nuk pendohet dhe nuk kthehet nga vepra e ndaluar, mbetet ende musliman dhe llogaritet në radhët e muslimanëve, mirëpo konsiderohet mëkatar dhe meriton dënim në botën e ardhme - ahiret, me dallim se dënimi i tij është i përkohshëm, e jo i përhershëm, siç është dënimi i pabesimtarit. Por, nëse e mohon ndonjërën nga bazat, principet e besimit, apo dyshon në to, e refuzon obligimin apo ndalesën e bazuar në ixhma (ixhma - pajtueshmëria e të gjithë dijetarëve mbi një çështje), apo mohon madje një fjalë nga Kur'ani, ai del nga feja konsiderohet renegat dhe i mirret shtetësia islame. Dezertimi nga feja është mëkati më i madh në Islam, ashtu që është në shkallë të tradhtisë së madhe në ligjet bashkëkohore, dënimi i së cilës është - nëse personi nuk pendohet - vdekja. Muslimani ndonjëherë e lëshon ndonjë obligim apo bën diç nga ajo që është e ndaluar, duke e pranuar obligimin dhe ndalesën, por megjithatë mbetet ende musliman, me atë se bëhet mëkatar. Ndërsa, sa i përket besimit imanit, ai është i pandashëm, ashtu që sikur të besonte p.sh. 99% të principeve të besimit, kurse një e ka mohuar, ai konsiderohet si mosbesimtar. Ndonjëherë muslimani nuk është mu'min, ngjashëm sikur ai që anëtarësohet në ndonjë shoqatë, prezenton në mbledhjet e saj, paguan anëtarësinë dhe i kryen obligimet e anëtarëve të saj, por nuk i pranon principet e saj e as që është i bindur në vërtetësinë e tyre. Ai i bashkangjitet asaj shoqërie vetëm e vetëm që ta spiunojë atë apo që t'i sjell dëm. Ai është hipokriti-munafiku, i cili në gjuhë e shqipton shehadetin dhe sipërfaqësisht i kryen obligimet fetare. Mirëpo ai, në realitet, nuk është besimtar, e as që është i shpëtuar tek All-llahu i Madhërishëm, ndonëse te njerëzit llogaritet si musliman, sepse njerëzit gjykojnë sipas manifestimeve të jashtme, kurse vetëm Allllahu i Madhërishëm i njeh fshehtësitë dhe atë që gjendet në zemra. Prandaj, kur njeriu pranon principet ideore të Islamit, e ato principe janë: besimi

absolut në All-llahun e Madhërishëm, pa i i përshkruar Atij ndonjë shok apo ndërmjetësues, besimi në melekët (engjëjt), në pejgamberët, në librat - shpalljet, në jetën e ardhshme, në caktimin e All-llahut të Madhërishëm - kaderin, si dhe shqiptimi i shehadetit. Kush beson thellë në të gjitha këto, e pastaj i falë namazet e obliguara farzet, e agjëron ramazanin, nëse është i pasur e jep zekatin në pasuri, nëse ka mundësi e kryen haxhxhin një herë gjatë jetës, largohet nga veprat e ndaluara të cilat me ixhma janë të ndaluara, ky person konsiderohet se është musliman - mu'min. Mirëpo fryti i besimit nuk vërehet në njeriun, as që ndjehet kënaqësia e tij, e as që konsiderohet musliman i plotë derisa në jetën e vet nuk ta ketë pasuar rrugën e muslimanit - mu'minit. I Dërguari i All-llahut, Muhammedi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] shumë shkurt, në një fjali, e cila konsiderohet si një nga thëniet më thelbësore dhe më koncize, e ka paraqitur programin e asaj rrugë. Në fjali e cila përmban në vete çdo të mirë, të mirën e kësaj dhe botës së ardhme. Kuptimi i asaj fjalie është që, besimtari gjatë kohës së punës dhe pushimit, kur është në vetmi dhe në shoqëri, në seriozitet dhe shaka, në çdo situatë në të cilën gjendet, e ka ndërmend se All-llahu i Madhërishëm është i informuar për të dhe se e shikon. Kështu, duke e pasur në mendje se Ai e shikon, nuk bën mëkate e as që frikësohet e dëshpërohet, duke e ditur se Ai është me të. Nuk ndjen vetmi duke e kujtuar Atë, e as që ndjen nevojë për dikë duke kërkuar nga Ai dhe duke e lutur Atë. Po edhe nëse e bën ndonjë mëkat apo gabon - e natyrshme është që të gabojë - kthehet dhe pendohet, e All-llahu i Madhërishëm me të vërtetë ia falë atij (gabimin). E gjithë kjo është marrë nga definicioni i bamirësisë (ihsanit) në fjalët e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem: "Ta adhurosh All-llahun e Madhërishëm ashtu sikur ta shohësh, sepse edhe pse ti atë nuk e sheh, Ai ty me të vërtetë të sheh." Kjo është në pika të shkurtëra feja islame

“Dituria” - Se'id Ibn el-Musejjib (Rahimullah) ka thënë: "Personi vazhdon të jetë i ditur për sa kohë vazhdon të kërkojë dituri. Por kur ai ndalon së kërkuari dituri dhe mendon se i mjafton ajo që ka mësuar, atëherë ai është në kulmin e injorancës së tij..." [1]

- Mesruk (Rahimullah) ka thënë: "Dituri e mjaftueshme për robin është se ai i frikësohet Allahut, ndërsa injorancë e mjaftueshme për robin është se ai është i mahnitur me diturinë që ka." [2]

- Imam Sha'bi (Rahimullah) ka thënë: "Nuk do të vijë Ora e Fundit derisa dituria të kthehet në injorancë dhe injoranca të kthehet në dituri." [3]

- Fundnota: [1]

- Mexhmu' Sherh Muhedheb (1/56)

[2]

- Akhlalul-'Ulema (n. 40)

[3]

- Xhami'ul-'Ulum uel-Hikem, 1/140

Shpjegimi i etherit: “Folu njerëzve për atë që e dijnë (e kuptojnë), a doni që të përgënjeshtrohet Allahu dhe i Dërguari i Tij?”

Autor: Shejkh Salih Ali-Shejkh

Në Sahihun e Bukhariut thuhet se ‘Aliju ka thënë:

ُ‫اَّلل ُ َو َرسُولُه‬ َّ ‫ب‬ َ َّ ‫اس ِّب َما َي ْع ِّرفُونَ أَت ُ ِّحبُّونَ أ َ ْن ي ُ َكذ‬ َ َّ‫َح ِّدثُوا الن‬

“Folu njerëzve për atë që e dijnë (e kuptojnë), a doni që të përgënjeshtrohet Allahu dhe i Dërguari i Tij?” Në këtë ka argument se një pjesë e dijes nuk është e përshtatshme për çdonjërin, ngase një pjesë e dijes është e veçantë, edhe në qoftë se ajo në vetvete është e dobishme dhe është nga çështjet e Teuhidit, porse ka të ngjarë që shumë njerëz nuk e dijnë atë. Dhe ato janë si p.sh: nga disa çështje të Teuhidit të Emrave dhe Cilësive (Esma ue Sifat), siç janë disa çështje të Emrave dhe Cilësive si dhe përmendjen e disa Cilësive të Allahut – Xhel-le ue ‘Ala – kjo, vërtetë nuk i përshtatet çdonjërit, bile edhe disa që rreken për të marrë dije, ndoshta nuk i lexohen atij disa çështje të ndërlikuara në lidhje me Emrat dhe Cilësitë, por urdhërohen që ta besojnë atë në përgjithësi, si dhe të besojnë në atë që dihet dhe atë që është e njohur nga Kurani dhe Sunneti. Kurse çështjet e ndërlikuara të Emrave dhe Cilësive janë për ata që janë të kualifikuar dhe nuk është e përshtatshme për njerëzit e rëndomtë dhe për fillestarët që kërkojnë dije. Sepse ka prej tyre disa (çështje që janë të ngatërruara dhe ka prej atyre çështjeve që ndoshta një person që e thotë atë e shpijnë që të përgënjeshtrojë Allahun dhe të Dërguarin e Tij. Siç ka thënë këtu ‘Aliju (radijAllahu ‘anhu):

ُ‫اَّلل ُ َو َرسُولُه‬ َّ ‫ب‬ َ َّ ‫اس بِّ َما َي ْع ِّرف ُونَ أَت ُ ِّحبُّونَ أ َ ْن ي ُ َكذ‬ َ َّ‫َح ِّدثُوا الن‬ “Folu njerëzve për atë që e dijnë (e kuptojnë), a doni që të përgënjeshtrohet Allahu dhe i Dërguari i Tij?” Pra ndërlidhja e këtij etheri me këtë kapitull është se nga shkaqet e mohimit të Emrave dhe Cilësive është që personi t’u flasë njerëzve me atë që ata nuk e kuptojnë nga Emrat dhe Cilësitë e Allahut. Njerëzit kanë një besim të përgjithshëm rreth Emrave dhe Cilësive të Allahut, besim me të cilin u vlen atyre Teuhidi, imani dhe Islami i tyre. Prandaj, nuk është e volitshme hyrja në detaje për ato çështje, përveç nëse personit të cilit i flitet, i kap dhe i kupton ato çështje. Dhe kjo gjendje nuk është tek shumica e njerëzve. Dhe për këtë shkak kur flitej në praninë e Imam Malikut rreth “Hadithit të Imazhit” (Allahu e krijoi Ademin në pamjen e tij), e ndalonte atë që të fliste për këtë hadith, sepse njerëzit e rëndomtë nuk i kuptojnë tamam këto çështje. Dhe po ashtu, disa mesele të Emrave dhe Cilësive nuk janë të përshtatshme për njerëzit e rëndomtë. Dhe ndoshta mund të jetë shkak për mohimin e asaj që ti i ke transmetuar ndonjërit që nuk e kupton çështjen, për shkak se kjo çështje është sipër intelektit dhe nivelit të tij, si dhe sipër asaj që ai ka marr dije, kjo

mund ta shpie atë që të mohojë diçka nga dija për Allahun – Xhel-le ue ‘Ala – apo të mohojë diçka nga Emrat dhe Cilësitë. Prandaj, muslimani e ka për obligim, dhe veçanërisht nxënësi i dijes, të mos i bëjë njerëzit që të përgënjeshtrojnë ndonjë gjë nga ajo që ka thënë Allahu – Xhele ue ‘Ala – apo nga ajo që ka treguar i Dërguari i Tij – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem. Dhe ajo që të shpie në këtë përgënjeshtrim është që t’u flasësh njerëzve për atë që nuk e dijnë. T’u flasësh njerëzve për një hadith të cilin nuk e kap mendja e tyre. Ashtu siç ka ardhur në hadithin tjetër:

‫ث قَ ْو ًما َحدِّيثًا الَ ت َ ْبلُغُه ُ عُقُول ُ ُه ْم إِّال َّ كَانَ ِّلبَ ْع ِّض ِّه ْم فِّتْنَ ًة‬ ٍ ‫َما أ َ ْنتَ بِّ ُم َح ِّد‬ “Ti, nëse i flet një populli për diçka që mendjet e tyre nuk e kuptojnë, vetëm se kjo gjë është bërë fitne për disa prej tyre.” Bukhariu ka bërë një kapitull në “Sahih” në Kitabul-Ilm (Libri i diturisë) duke thënë: “Kapitulli: Ai që i braktis disa zgjidhje duke patur frikë se disa njerëz nuk do mund ta kuptojnë atë dhe mund të bien në ndonjë gjë (gabim) akoma më të rëndë.” Dhe kjo është prej çështjeve të rëndësishme të cilat duhet t’i dijë mësuesi, ai që flet dhe ai që jep këshilla si dhe ai që mban hutbe, që t’ju flasë njerëzve me atë që e dijnë dhe ta forcojë Teuhidin tek ata dhe ta kompletojë atë dhe t’ua shtojë imanin e tyre përmes asaj që e dijnë e jo përmes asaj që ata e mohojnë.

"Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini."

Cila ështa ndarja dhe kuptimi i saktë i Fjalës së Allahut të Lartësuar: "Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini."? Autor: Shejkh Muhammed Ibën 'Umer Bazmul Burimi: http://www.bazmool.com/fatawa/

- Pyetje: Cila ështa ndarja dhe kuptimi i saktë i Fjalës së Allahut të Lartësuar: "Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini."?

- Përgjigje: Lavdet i takojnë Allahut, Zotit të Gjithësisë. Lavdërimet dhe bekimet qofshin mbi më fisnikun e Pejgamberëve dhe të Dërguarve, zotëria jonë Muhamed, si dhe mbi Familjen dhe Shokët e tij. E më pas: Me të vërtetë Fjala e Allahut të Lartësuar: ََ‫لأ ْ ا‬ ‫ْ ْ َنرْ اََخْف ال اِّ َنة ا َفص َْ َف‬ َ ُِْ ‫خ َ َيكِّ َفَر ْفَِ ْ َفه‬ "Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini." [en-Nahl, 43] tregon disa çështje.

- Çështja e parë: se Muslimanët ndahen në dy grupe. Grupi i parë janë njerëzit e dijes, kurse grupi tjetër janë ata që nuk bëjnë pjesë tek njerëzit e dijes, pra janë ata që quhen auamë (njerëzit e thjeshtë).

- Çështja e dytë: prej domethënieve të këtij ajeti është se detyra e njerëzve të dijes është sqarimi dhe qartësimi, kurse detyra e auamëve është që ta kthejnë atë që e kanë të paqartë tek njerëzit e dijes.

- Çështja e tretë: prej domethënieve të këtij ajeti është se njerëzit e dijes janë njerëzit e dijes së Dhikrit. Dhe me "dhikër" është për qëllim Kur'ani dhe Suneti, me dritën e kuptimit të Selefëve të Devotshëm. Andaj kush është prej njerëzve të dijes që cilësohet me dijen e Kur'anit, Hadithit dhe pasimit të gjurmëve të Selefëve të Devotshëm, atëherë ai është prej njerëzve të dijes që ka për qëllim Allahu – SubhaneHu ue Te'ala – në ajet.

- Çështja e katërt: ajeti tregon se nuk kanë të drejtë auamët që të dalin para ulemave, përkundrazi, detyra e tyre është që të pasojnë ulematë. Kështu që, kur ulematë e sqarojnë një çështje, atëherë njerëzit e thjeshtë e kanë detyrë që t'i pasojnë ata dhe të punojnë me fjalën e tyre, dhe nuk i lejohet njeriut të thjeshtë kur kërkon fetva nga një dijetar, që ta kundërshtojë fetvanë që dëgjoi nga dijetari, për të drejtën e tij, përveç atëherë kur fetvaja kundërshton ajetin apo hadithin apo ixhmanë e saktë.

- Çështja e pestë: prej domethënieve të këtij ajeti: "Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini.", është se ata që nuk kthehen tek njerëzit e Dhikrit dhe pasojnë epshet dhe tekat e tyre apo pasojnë njerëz që tek dijetarët nuk konsiderohen prej njerëzve të Dhikrit, atëherë në të vërtetë ata nuk po e zbatojnë urdhërin e Allahut. Ka thënë i Lartësuari: ‫َّْ ذا ْنُ َ لاَخْف َ نيَذَّْف ِْ َرذْحَ يْ َلف‬ ‫خ ِْ َه َر َفم ْ َف‬ ‫ْ ذا َمذَْ اي َفص ِْ َفو َِةَنْ فتِ ْ َامذَْ اي َفص ِ ْ َف‬ ‫َذ ْف‬ ‫ِ ْ َذ ِفص يْ ِف‬ "Andaj le të ruhen ata që kundërshtojnë udhërin e tij se mos u bie ndonjë fitne apo mos i zë ndonjë dënim i dhimbshëm." [en-Nuur, 63]

Dhe Allahu e di më së miri.

Kulmi i Diturisë është Frika ndaj Allahut

Autor: el-Imam, ‘Abdul-‘Azijz Ibn Baz (Rahimullah) Burimi: al-Ibaanah.com

Të gjitha lavdërimet i takojnë Allahut. Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të Dërguarin e Tij, Pejgamberi ynë, Muhamedi, si dhe mbi Familjen dhe Shokët e tij. Nuk ka dyshim se kërkimi i diturisë është nga veprat më të virtytshme të ibadetit. Dhe kjo është një nga shkaqet që sjellin suksesin e Xhenetit dhe është nder për ata që veprojnë sipas saj. Prej çështjeve më të rëndësishme është që robi të ketë sinqeritet në kërkimin e dijes. Kjo arrihet duke studiuar vetëm për hir të Allahut dhe për asnjë qëllim tjetër, sepse kjo është rruga nëpërmjet së cilës mund të arrish përfitim dhe sukses duke u ngritur në pozitat më të larta në këtë botë dhe në Botën Tjetër. Është transmetuar në hadith se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush mëson diçka prej diturisë me të cilën kërkohet Fytyra e Allahut, por ai nuk e mëson atë përveç se për të arritur disa qëllime të kësaj dynjaje, ai nuk

ka për ta nuhatur aromën e Xhenetit në Ditën e Gjykimit.” Transmetuar nga Ebu Davudi me një zinxhir të mirë transmetimi. Tirmidhiu transmeton një hadith me një zinxhir në të cilin ka pak dobësi, se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush kërkon dituri për të konkuruar me dijetarët, ose për të debatuar me injorantët, ose që fytyrat e njerëzve të kthehen nga ai, atëherë Allahu do ta fusë atë në Zjarr.” Kështu që, unë e këshilloj çdo nxënës të dijes dhe çdo Musliman që të kenë sinqeritet për Allahun në të gjitha veprimet e tyre, duke vepruar në përputhje me fjalët e Allahut: ‫ٍ ِاو َِهَم َِّهِ َام قَ ْلو‬ َ َِ ‫فو سََ َيإ اِ َْمََُّ ْول‬ َ ‫ْم َِ َيم‬ َ ‫َا ِِن ِهو ِِ َِِِماَ ِوع سٍَ ِْاكْو ََل‬ ِ َََِّ ‫ٌ َاال يَ ْمسَ ِْ َا ْول َا ِِن ِوه َِفَم َوء سَ ْا َلَ َُّمنَو يَ َانْو َََيِ وا ِ َََِّ وه ِ َََِّ ََُِّ ْول َِهِ َام‬ ََ‫( َِ َيا‬١١٠) “Kështu, kush shpreson takimin me Zotin e vet, le të bëjë vepra të mira dhe të mos i shoqërojë askënd në adhurim Zotit të vet!” [el-Kehf, 110] Në Sahihun e Muslimit është transmetuar se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sellem) ka thënë: “Allahu ka thënë: Unë jam më i panevojshmi për të gjithë ata që mi shoqërojnë në adhurimin Tim. Kush bën një vepër në të cilën ai përzien edhe dikë tjetër përkrah Meje (në adhurim), atëherë Unë e braktis atë dhe shirkun e tij.” Gjithashtu, unë e këshilloj nxënësin e dijes dhe çdo Musliman që të kenë frikë Allahun dhe ta dijnë se Allahu i sheh ata në çdo çështje, si dhe të veprojnë me thënien e Tij: ‫ت َاِِ َِ ْول سَ ٌٍْ ََْنَو ََِبِسنَو َِّ ِنو‬ ‫( َُِِّس ِوا َََِلْ ِوا َا ْرؤ َِا وع ِ ََ َِ ْلو ِِم َْرَ ْس ِو‬١٢) “Vërtet, për ata që i frikësohen Zotit të tyre pa e parë Atë, do të ketë falje dhe shpërblim të madh!” [el-Mulk, 12] Dhe thënia e Tij: ‫مق ََ َِ َانْو‬ ‫َمنو َا ِِن ِهو َافَم َول ٌَ َو‬ ِ ُِ‫( َله‬٤٦) “Për ata që i frikësohen paraqitjes para Zotit të vet, do të ketë dy kopshte!” [erRrahman, 46] Disa nga Selefët kanë thënë: “Kulmi i diturisë është frika ndaj Allahut.” ‘Abdullah Ibn Mes’udi (radij-Allahu ‘anhu) ka thënë: “Është e mjaftueshme si dije që robi të ketë frikë Allahun. Dhe është e mjaftueshme si injorancë që robi të jetë i mashtruar në këtë gjë (d.m.th. duke mos iu frikësuar Allahut).”

Dhe disa nga Selefët kanë thënë: “Kush është më i dituri për Allahun, ai është që i frikësohet më së shumti Atij.” Ajo që tregon saktësinë e këtij kuptimi është thënia e Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Ndërsa unë - betohem në Alla - unë jam që i frikësohem Allahut më shumë nga ju dhe jam më i binduri (duke patur takua) ndaj Tij mes jush.” Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi. Kështu që, sa herë që dituria e robit për Allahut përforcohet, kjo është një mjet që përforcon takuan (devotshmërinë) dhe ikhlasin (sinqeritetin) e tij dhe e përmban atë që të mos i kalojë kufijtë (që ka vendosur Allahu) dhe nga gjynahet. Prandaj Allahu ka thënë: َ (٢٨) ‫مي ََاِ نَو‬ ‫تو ََهِ ِ و‬ ‫ِق َََ ْه َِ ِو‬ ‫َه َس ٌٍَْإ َِّهِ َام َُّبََِكَو ه َ وه َِ َ َْ َََ َا ٌَُْم ِو‬ ‫َه َِّ ِنو َ ََِْمَ َام َءو ٌِ َِم ِا ِو اِ نْو َِو‬ ‫ٌؤََ ِوا ٌ َِيس ِيو َِو‬ ِ ‫مل ََََا َََِ ن‬ “Në të vërtetë, nga robërit e Tij, Allahut i frikësohen vetëm dijetarët.” [el-Fatir, 28] Pra, ata që janë më të diturit për Allahun dhe Fenë e Tij, ata janë që i frikësohen më shumë Atij dhe janë më të bindurit ndaj Tij mes të gjithë robërve. Në krye të tyre janë të Dërguarit dhe Pejgamberët (‘alejhimus-selam) dhe ata që shkuan pas tyre në mirësi. Prandaj, Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) na ka njoftuar se nga shenjat e suksesit është që robi i Allahut të arrijë kuptimin e Fesë, siç ka thënë ai: “Atij që Allahu ia do të mirën, Ai i jep kuptimin e Fesë.” Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi nga hadithi i Mu’auijes (radij-Allahu ‘anhu). Kjo nuk është për ndonjë arsye tjetër, por vetëm nga fakti që kuptimi i fesë do ta shtyjë robin që të zbatojë Urdhërat e Allahut, që t’i frikësohet Atij, t’i kryejë detyrat që i ka caktuar Ai dhe të qëndrojë larg atyre gjërave që i sjellin Zemërimin e Tij. Dhe kjo do ta shpjerë atë drejt sjelljeve të mira, veprave të drejta dhe do ta bëjë që të jetë i sinqertë me Allahun dhe me robërit e Tij. Kështu që, unë i lutem Allahut që të na japë ne dhe të gjithë nxënësave të dijes, si dhe të gjithë Muslimanëve kuptimin e Fesë së Tij dhe kapjen fort pas saj. Dhe unë i lutem Allahut që të na ruajë nga të këqiat e veteve dhe veprave tona. Me të vërtetë Ai është i Plotëfuqishën për ta bërë këtë.

Shenjat e Dijes së Dobishme dhe Dijes së Padobishme Autor: el-Hafidh Ibn Rexheb el-Hanbeli Burimi: Fadlu ‘Ilmi es-Selef ‘ala ‘Ilm el-Khalef (fq, 39-43, Darul-Imam Ahmed) www.Al-Ibaanah.com

- Shenjat e Dijes së Padobishme: Një shenjë treguese e kësaj diturie të padobishme është se ajo shton mendjemadhësi, fodullëk dhe arrogancë tek poseduesi i saj. Dhe ajo e shtyn atë që të kërkojë madhështinë dhe lartësinë në jetën e kësaj dynjaje dhe të garojë për të. Ajo e shtyn atë që të dalë mbi dijetarët, të debatojë me injorantët dhe të tërheqë nga vetja vëmendjen e njerëzve. Është transmetuar se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë se kushdo që kërkon dije për këto arsye, atëherë: “Zjarri, Zjarri!” [1] Mund të ndodhë që disa njerëz të cilët posedojnë këto lloj diturish të pretendojnë se e njohin Allahun, i luten Atij dhe largohen nga çdo gjë tjetër përveç saj, por megjithatë, qëllimi që ata fshehin pas atij pretendimi është vetëm e vetëm që të arrijnë një gradë të lartë në zemrat e disa njerëzve, siç janë për shembull prijësat dhe ata si puna e tyre. Ndoshta qëllimi i tyre është që t’i bëjnë këta njerëz që të kenë mendime të mira për ta ose që të arrijnë të mbledhin një numër të madh pasuesish ose që njerëzit t’i nderojnë dhe t’i respektojnë për hir të dijes së tyre. Një tjetër shenjë e kësaj (diturie të padobishme) është kur dikush pretendon se ka lidhje shumë të afërt me Allahun, domethënë pretendon se është ueli, ashtu sikurse pretendojnë për vetet e tyre Njerëzit e Librave të Mëparshëm, Karamitët, [2] Batinijët [3] dhe ata si puna e tyre. Kjo bie në kundërshtim me rrugën e Selefëve ngase ata vazhdimisht i përçmonin dhe i nënvlerësonin vetet e tyre qoftë haptazi apo fshehurazi. ‘Umeri thoshte: “Kushdo që thotë se është i ditur, ai me të vërtetë është injorant. Dhe kushdo që thotë se është besimtar, ai me të vërtetë është mosbesimtar. Dhe kushdo që thotë se është në Xhenet, ai është në Xhehenem.”

Gjithashtu, nga shenjat e saj është se ai (që posedon këtë dije të padobishme) dështon në pranimin e të vërtetës dhe sillet arrogant para atyre që flasin të vërtetën, veçanërisht nëse ai person konsiderohet para syve të njerëzve se qëndron poshtë atij. Gjithashtu, nga shenjat e saj është se ai (që posedon dije të padobishme) vazhdon të këmbëngulë në të pavërtetën nga frika se mos zemrat e njerëzve do të largohen nga ai nëse ai thotë haptazi se po kthehet tek e vërteta. Ndoshta këta individë mund të bëjnë autokritikë apo mund t’i nënvlerësojnë vetet e tyre me gjuhët e tyre mu para syve të njerëzve në mënyrë që ata të besojnë se këta janë modest, kokëulur, duke tërhequr kështu lavdërimet e tyre për këtë gjë. Dhe kjo është një nga format më të ndërlikuara dhe më të pakapshme të syfaqësisë (er-rija), sikurse kanë treguar Tabi’inët dhe dijetarët që erdhën pas tyre. Për më tepër, mënyra se si ata i pranojnë me kaq bujë të tilla lavdërime është e tillë që mohon çdo ndjenjë ndershmërie apo sinqeriteti nga ana e tyre. Kjo për shkak se një person me ndershmëri të vërtetë i frikësohet hipokrizisë për veten e tij dhe i druhet mendimit se mund të ketë një përfundim të keq, kurse këta individë janë të preokupuar me pranimin dhe lejimin e lavdërimeve. Dhe në bazë të kësaj, një nga shenjat që tregon se njerëzit kanë dije të dobishme është se ata nuk mendojnë se kanë ndonjë pozitë apo status të veçantë dhe ata urrejnë me zemrat e tyre çdo lavdërim apo mburrje dhe ata nuk i ngrejnë vetet e tyre me arrogancë mbi asnjë njeri. El-Hasen (el-Basri) ka thënë: “Fekih (ai që zotëron kuptimin e Fesë) është vetëm ai që tërhiqet larg jetës së kësaj dynjaje, dëshiron jetën e botës tjetër, ka një kuptim të thellë në fenë e tij dhe është vazhdimisht i paepur në adhurimin e Zotit të tij.” [4] Në një transmetim tjetër ai ka thënë: “Fekih është ai që nuk i armiqëson ata që janë më të lartë se ai, as nuk i nënçmon ata që janë më poshtë tij dhe as nuk kërkon ndonjë çmim për diturinë që ia ka dhënë Allahu.” Një thënie e ngjashme me këtë të fundit është transmetuar si një nga thëniet e Ibn ‘Umerit (radij-Allahu ‘anhu). [5] Njëri prej Selefëve ka thënë: “Njeriu që ka dije duhet të hedhë baltë mbi kokën e tij nga përulësia para Zotit të tij.” [6] Dhe vërtet, sa herë që atij i shtohet dija dhe njohja e Zotit të tij, atij i shtohet frika ndaj Zotit të tij si dhe nënshtrimi dhe përulja para Tij.

- Shenjat e Dijes së Dobishme: Nga shenjat që tregojnë se robi ka dije të dobishme është se ajo e drejton atë kah braktisja e jetës së kësaj dynjaje dhe bukuritë e saj, si dhe largimi nga udhëheqja,

fama dhe lavdërimi. Largimi prej tyre, mundimi dhe përpjekja që shpenzon robi për të qëndruar larg prej tyre tregojnë se ai ka dije të dobishme. Dhe nëse ai do të kishte bërë ndonjë nga këto gjëra në mënyrë të paqëllimtë dhe pa dëshirë, atëherë ai do të ndiente një frikë të pamasë se mund të dënohet për këtë gjë ngaqë ai frikësohet se mos ajo (dashuria për të qenë në krye, lavdërimi apo fama) ndoshta është një kurth apo një mashtrim i ngadaltë (që të shpie patjetër në dënimin nga Allahu). Kështu ndodhte me Imam Ahmedin sepse ai frikësohej për veten e tij kur emri i tij bëhej i famshëm dhe i përhapej reputacioni. Gjithashtu, nga shenjat e dijes së dobishme është se robi nuk pretendon se ka dije, as nuk e përdor atë me mendjemadhësi para dikujt tjetër, as nuk i cilëson të tjerët si injorantë – me përjashtim të atyre që kundërshtojnë Sunetin dhe pasuesit e tij, ngaqë në këtë rast ai mund të flasë kundër tyre nga zemërimi për hir të Allahut e jo për hir të vetes së vet dhe as me qëllim që të ngrejë veten e tij mbi të tjerët. Kurse ai i cili nuk ka dije të dobishme, interesi i tij i vetëm është që ta përdorë dijen që posedon për të ngritur lart veten e tij tërë mendjemadhësi para njerëzve dhe t’u tregojë atyre vlerën e dijes që ka, ndërkohë që i quan ata injorantë. Qëllimi i tij i vetëm është që t’i nënçmojë ata duke dashur të ngrejë veten e tij para tyre. Kjo është një nga veprat më të ulta dhe më të neveritshme. Ndoshta ai mundet të quajë edhe dijetarët që erdhën para tij si injorantë, neglizhentë dhe harraqë. Dhe kështu, dashuria për veten dhe dashuria për t’u dukur e bën atë që të mendojë me një konsideratë majft të lartë për veten e tij ndërsa mendon me një konsideratë mjaft të ulët për ata që erdhën para tij! Tek ata që posedojnë dije të dobishme ndodh e kundërta, ngaqë ata mendojnë me një konsideratë të ulët për vetet e tyre ndërsa për dijetarët që erdhën para tyre mendojnë me një konsideratë të lartë. Ata e pranojnë me zemrat dhe shpirtrat e tyre vlerën dhe superioritetin që kanë paraardhësit e tyre mbi ta dhe paaftësinë që kanë ata për të arritur gradën e tyre, e lëre më pastaj të jenë afër tyre. Sa e bukur ishte përgjigja e Imam Ebu Hanifes [7] kur ai u pyet për Alkamen [8] dhe Esuedin [9] se kush prej tyre ishte më i mirë. Ai u përgjigj duke thënë: “Pasha Allahun, ne nuk mundemi as t’i përmendim emrat e tyre, e si mund të zgjedhim midis tyre?” Kur përmendeshin vlerat morale të Selefëve, Ibnul-Mubaraku thoshte vargjet e mëposhtme poetike: “Mos na përmendni përkrah atyre që kanë kaluar, ngase ai që ecën drejt nuk është njësoj me një të gjymtuar.” Dhe nëse ky individ me dije të padobishme e ndien se është superior në të folur dhe oratori në krahasim me ata që erdhën para tij, atëherë ai do të mendojë se është gjithashtu superior para tyre në dije dhe në gradë tek Allahu, për shkak se

ai paska një vlerë më të madhe se ata që erdhën para tij. Kjo pastaj do ta bëjë atë që t’i përbuzë Selefët dhe t’i akuzojë ata pa i bërë fare përshtypje se ata paskan dituri të vogël. Sidoqoftë, ky injorant nuk arrin ta kuptojë se arsyeja përse Selefët kanë thënë kaq fjalë të pakta ishte për shkak të devotshmërisë dhe frikës që kishin ata nga Allahu. Ata edhe sikur të kishin dashur të flisnin pa pushim dhe të thonin fjalë nga vetja e tyre, ata nuk do të kishin qenë të aftë.” Fundota:

-

[1] Sahih: transmetuar nga Ibn Maxheh (n. 254) nga transmetimi i Xhabir bin ‘Abdilah dhe është saktësuar nga Shejkhul-Albani në Sahijhul-Xhami’ (n. 7370).

-

[2] Keramitët: janë një sekt i devijuar që kanë dalë nga Rafidat, të cilët ndjekin Ebu Se’id Behram el-Henabi që ishte themeluesi i besimit të Karamitëve. Ata besonin se Abdullah bin el-Harith el-Kendi ishte profet dhe e adhuronin atë. Përveç këtij besimi ata kishin edhe besime të tjera të prishura.

-

[3] Batinijet: Ky është emri që u është dhënë grupit që u ndanë nga Shijat Ismaili. Ata besojnë se i tërë Libri i Allahut është i hapur për ri-intepretim dhe pretendojnë se ai nuk mund të kuptohet nga ana e jashtme dhe prandaj devijuan. Besimet e tyre patën ndikim në lëvizjen Sufiste që pretendonte se Kur'ani ka një kuptim të jshtëm dhe poashtu një kuptim të fshehtë.

-

[4] Transmetuar nga Ahmedi në ez-Zuhd (fq. 267), Darimi (1/89), Axhurri në Akhlakul-‘Ulema (fq. 74) dhe Ebu Nu’ajmi në Hiljetul-Eulija (2/147) dhe zinxhiri i transmetimit është i mirë (Hasen).

-

[5] Transmetuar nga Darimi (1/88) si një thënie e Ibn ‘Umerit (radij-Allahu anhu).

-

[6] Transmetuar nga Axhurri në Akhlakul-‘Ulema (fq. 71) dhe el-Khatib elBagdadi në el-Fekih uel-Mutefekkih (2/113) si një thënie e Ejubit dhe zinxhiri i transmetimit është i saktë (Sahih).

-

[7] Ai ishte Imami i madh, Ebu Hanife Nu’man bin Thabit, Fekihu, Gjykatësi nga Iraku. Ai pa Enes bin Malikun (radij-Allahu anhu) më tepër se një herë. Ai ishte i devotshëm, i ditur dhe i kujdesshëm në kryerjen e veprave të ibadetit. Imam Shafiu ka thënë për të: “Për sa i përket Fik’hut, njerëzit janë të varur nga Ebu Hanifja.” Ai vdiq në vitin 150H.

-

[8] Ai ishte Alkame bin Kajs bin ‘Abdilah bin Malik bin Alkame en-Nekha’i nga Kufa, Irak. Ai lindi në një kohë kur i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sellem) ishte ende gjallë por nuk mundi ta takonte. Ka qenë një nga Tabi’inët më të mëdhenj dhe ishte një nga Fekihët dhe Muhadithët më të rëndësishëm të Irakut. Ishte një nga studentët më të afërt të Ibn Mes’udit (radij-Allahu anhu) dhe pas vdekjes së tij ka përhapur dijen e tij duke dhënë fetva. Vdiq në vitin 72H dhe thuhet gjithashtu se ai ka vdekur në vitin 73H.

-

[9] Ai ishte el-Esued bin Jezid bin Kajs en-Nekha’i, një nga shokët e Ibn Mes’udit (radij-Allahu anhu). Nofka e tij ishte Ebu ‘Abdir-Rrahman. Ishte një nga Tabi’inët më të mëdhenj, i besueshëm dhe i ditur. Ai ka transmetuar një numër të madh hadithesh. Vdiq në vitin 74H ose 75H.

Disa fjalë për Studentët e Dijes nga Shejkh Hammad el-Ensari Shejkh Hammad el-Ensari FatwaIslam.com [Mexhmu' fij Terxhumeh Hammad el-Ensari, vëllimi 2, faqet (sipas rendit): 586, 586, 587, 581, 579, 575, 574, 573, 571, 570, 566, 566, 562, 561, 588.]

Këto janë disa nga fjalët dhe këshillat që ka dhënë Dijetari i mirënjohur i Hadithit dhe Historiani, Shejkh Hammad el-Ensari, Allahu e mëshiroftë, për studentët e dijes: Dija është shumë e gjerë; ajo kërkon të rinj të cilët do ta nxjerrin atë për njerëzit.

Studenti i dijes nuk mund të jetë ndryshe veçse i varfër. Vërtet studenti i dijes do të jetë në Akiden e Shejkhut të tij. Nuk vjen dija pa përpjekje. Është detyrë e studentit të dijes që ai të studiojë me njerëzit e posaçëm të çdo fushe (të dijes). Ai u tha disa studentëve: “Duhet të studioni jashtë mase dijen e saktë të Usul-Fik’hut (Bazave të Fik’hut).” Është obligim për studentin e dijes që të njohë biografitë e Selefëve dhe t’i pasojë ata sepse koha në të cilën jetojmë është sprovuar nga mungesa e studimit të biografive të Selefëve. Vërtet njerëzit sot kërkojnë dije për të fituar pasuri; kurse ata që kërkojnë dije me ndershmëri janë kaq të paktë. Studenti i dijes që nuk mban gjithmonë stilolaps me vete nuk përfiton. Vërtet studentët e dijes janë të varfër. Kam vënë re se pjesa më e madhe e studentëve të dijes sot nuk kërkojnë të konsultohen. (Domethënë: ata nuk konsultohen me Dijetarët për ato gjëra që u bëjnë dobi.) Me të vërtetë njerëzit e dijes nuk e harxhojnë kohën e tyre me atë që s’u bën dobi. Sa shumë që është shkruajtur dhe sa e paktë është ajo që lexohet. Mësoni o ju të rinj para se të plakeni sepse vërtet në atë kohë ju nuk do të mundeni të mësoni. Kushdo që mbledh libra, atëherë ai nuk mund të mbledhë lekë. Ai i këshillonte mjaft studentët e dijes me thënien e tij: “Ju këshilloj që t’i frikësoheni Allahut të Lartësuar fshehtazi dhe haptazi dhe të keni ambicie për dijen sepse me të vërtetë dija është një mjet i fisnikërisë për shoqëruesit e saj. Allahu Azze ue Xhel ka thënë: (përkthimi i kuptimit të fjalës të Allahut)

“Padyshim ata që i frikësohen me të vërtetë Allahut nga robërit e Tij janë Dijetarët.” [Fatir, 28]

Shtatë mënyra për luftimin e Dembelizmit gjatë kërkimit të dijes Autor: el-‘Alame Ahmed Ibn Jahja en-Nexhmi (rahimehullah) Burimi: ‘Fetaua Xhelijje’ fq. 111 [Darul-Minhaxh 2004]

Pyetje: Unë jam i dobët në leximin e librave të dobishëm dhe kur filloj të lexoj disa nga librat e dijes ndiej dobësi dhe mërzitje. Pra, çfarë këshille keni për mua dhe kush është rruga e duhur për leximin e librave që përmbajnë dije të dobishme; ju lutem na jepni dobi? Përgjigje nga Dijetari i madh, Ahmed en-Nexhmi, Rahimullah: Së pari: është detyrë për atë që kërkon dije që të pastrojë nijetin e tij për Allahun, Zotin e botëve, dhe ta bëjë atë (kërkimin e dijes) duke patur për qëllim vetëm arritjen e Kënaqësisë së Allahut; dhe që të njohë të vërtetën, të veprojë sipas saj, si dhe të njohë të pavërtetën dhe të qëndrojë larg prej saj. Së dyti: të veprojë me dijen që mësoi dhe të përpiqet që t’ua mësojë të tjerëve atë dituri që mësoi vetë. Së treti: të ruajë atë që ka mësuar duke e mësuar përmendësh dhe duke e rishikuar dijen në mënyrë që të mos e harrojë. Së katërti: të jetë i vazhdueshëm dhe jo i lëkundur në mësimin e asaj që ai nuk e di, në mënyrë që të shtojë dijen mbi dije. Së pesti: t’i kërkojë Allahut vazhdimisht që t’i japë dhe t’i dhurojë dije të dobishme, furnizim të pamasë dhe vepra të pranuara; Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) thoshte pas namazit të sabahut, pasi jepte selam (në të djathtë dhe në të majtë) këtë dua:

“Allahumme inni es’eluke ‘ilmen nafi’an, ue rrizkan tajiban ue ‘amelen mutekabelen.” “O Allah, unë të kërkoj dije të dobishme, furnizim të mirë dhe vepra të pranuara.” [1] Së gjashti: nëse ai ndihet i lodhur dhe i dobët kur është para dijes dhe është gati për të studjuar, atëherë ai duhet t’i kërkojë Allahut që t’i japë vullnet dhe dëshirë për të marrë dije dhe për t’iu përkushtuar asaj. Së shtati: është obligim për studentin e dijes që të rrijë larg mosbindjes (gjynaheve). Sepse vërtet mosbindja e vret zemrën dhe e dobëson aftësinë për të kuptuar; dhe është transmetuar rreth Imam Shafiut se ai ka thënë: “Iu ankova Ueki’ut për kujtesën time të dobët, kështu që ai më udhëzoi që t’i lija gjynahet dhe pastaj tha: “Dije se dituria është dritë dhe Allahu nuk ia jep këtë dritë gjynahqarit.” Dhe unë them se argumenti për këtë gjendet në Librin e Allahut kur Ai, i Lartësuari thotë: َ ْ‫ذصفَ َنْف َ َل‬ ُْ‫َهْ ْْةنَّاََ َْ َخف ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫ْ َن ام َصف ْوذا ْم َ كل َفر ِا َرَُْ ُرُ ْ ام َفص ذْلَ نْ َفَ نف‬ ْ ‫لذَكِ َُْْ ام َفص‬ ‫َ َفَ واو ْو نف‬ ْ ‫َها ْ ام َفص ْوذْ َف َل َفر‬ َ َِ (٢٩) “O ju që besoni! Në qoftë se i nënshtroheni Allahut dhe e keni frikë Atë, atëherë Ai do t’ju japë një Furkan (parim apo kriter për të bërë dallim midis të vërtetës dhe të pavërtetës), do t’ju fshijë të gjitha gjynahet dhe do t’ju falë. Dhe Allahu është Zotëruesi dhe Dhuruesi i Mirësive të Mëdha.” [Enfal, 29] ْ ُ‫َهْ َْنَّاََ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْ ُّذيُْ ْذ‬ ‫لَ َ َفر ْوا َهناََ نف‬ ‫َّ َِّ َلرْذ َف‬ ‫َلَ ْ ام َفص ْوذْلَ ْن َفَ ْلهَ َْ َة َفر َه َف‬ ‫ٌلا ِف‬ ‫َل ْو ن‬ ‫ََّ ذا َم َْ ام َصف َِ ْر ا‬ ُ ‫َهفا ْ ام َفص ْو ْذ َف َل َفر َِ َفر ْ ْ ََُاَخْف را‬ ‫( ْل َهذ ِفص‬٢٨) “O ju që besoni! Kini frikë Allahun dhe besoni edhe të Dërguarin e Tij (Muhammedin). Ai do t’ju japë dyfish shpërblim nga Mëshira e Tij, dhe Ai do t’ju japë juve dritë me të cilën do të ecni (në Udhën e Drejtë) dhe Ai do t’ju falë. Dhe Allahu është gjithnjë Falës i Madh, Mëshirëplotë.” [Hadid, 28] Kështu, e rëndësishme është që studenti i dijes ka nevojë për përpjekje të vazhdueshme, të bëjë xhihad me veten e tij dhe me epshet dhe lakminë e tij, të lodhet duke kërkuar diturinë dhe të shpresojë se Allahu do t’ia bëjë të mundur që ta arrijë atë - dhe suksesi vjen nga Allahu.” Fundnota: [1] - Ky hadith është mbledhur nga Ahmedi në ‘Musned Bakil-Ensar’ (n. 25982), Ibn Maxheh në Sunenin e tij në Librin e Faljes së Namazit dhe Sunetet e tij, kapitulli: “Çfarë duhet të thuhet pas Selamit”. E ka transmetuar edhe Bejhakiu në

‘ed-Da’uetul-Kebir’. Ka thënë el-Albani (rahimehullah): “Taberani e ka mbledhur atë në ‘el-Mu’xhemus-Sagir’ me një zinxhir të saktë.” Shiko ‘el-Mishkat’ (n. 2498).

Libri i Dijes – Ibën Uthejmin Autor: Dijetari i madh: Muhamed ibën Salih el-Uthejmin (Rahimullah)

Parathënie Falënderimi i takon vetëm Allahut. Vetëm Atë falënderojmë, Atij i kërkojmë ndihmë dhe falje të gjynaheve tona. I kërkojmë mbrojtje Allahut prej të keqes së veteve (shpirtrave) dhe punëve tona. Atë të cilin e udhëzon Allahu, nuk ka kush e humb dhe atë të cilin humb Allahu, nuk ka kush e udhëzon. Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut, Një e i Pashoq dhe se Muhamedi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është rob dhe i Dërguari i Tij. Libri qe keni në duar është një version i shkurtuar i librit të dijetarit të madh Muhamed ibën Salih el Uthejmin (Rahimullah), me titull “Libri i dijes”. Shkurtimi që kemi bërë në libër është mospërmendja e disa fetvave rreth dijes të dhëna nga shejhu, të cilat i kanë mbledhur botuesit e librit, Shtëpia Botuese “Darul Minhaxh”, në Kajro. Po kështu, nuk kemi përmendur disa letra dhe porosi të shejhut, në mesin e të cilave ka përsëritje të shumë fjalëve të përmendura më parë. Pra, mund të themi

se kemi përkthyer gjërat e papërsëritura dhe kemi lënë pa përkthyer shtojcat që i janë bërë subjektit kryesor të librit. Libri përmban këshilla dhe udhëzime për nxënësin e dijes, për të cilat ai ka shumë nevojë dhe nuk mund të bëjë pa to, nëse dëshiron të ndjekë rrugën e dijes dhe t’ja arrijë synimit në rrugën sa më të shkurtër dhe të saktë. Lusim Allahun të na japë dije të dobishme dhe të na bëjë dobi me dijen që na jep! Ai është Zot i kësaj dhe Plotfuqishëm për gjithçka. Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të dërguarin tonë Muhamedin, familjen dhe shokët e tij!

Përkthyesi Amman Jordani

KAPITULLI I PARË

PËRKUFIZIMI I DIJES, VLERA E SAJ DHE GJYKIMI PËR KËRKIMIN E SAJ 01. Përkufizimi i dijes Në kuptimin gjuhësor, dija është e kundërta e injorancës. Përkufizimi i saj mund të ishte kështu: “Perceptimi i diçkaje ashtu si është në realitet me një perceptim të sigurtë.”

Ndërsa në kuptimin terminologjik, disa dijetarë kanë thënë se dija është të njohurit, e cila është e kundërta e injorancës. Ndërsa disa të tjerë thonë: Dija është më e qartë se sa të pasurit nevojë për përkufizim. Por ajo që na intereson neve është dija fetare, d.m.th: “Dija të cilën Allahu ia zbritur të Dërguarit të Tij prej provave dhe udhëzimeve.” Pra, dija e lavdëruar dhe pozitive është dija e Shpalljes, dija të cilën e ka zbritur Allahu. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Atij të cilit Allahut i do të mirën, Ai i jep atij kuptim (dije) në Fe.”[1] Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu thotë: “Pejgamberët nuk kanë lënë trashëgimi ar e argjend, por kanë lënë dijen dhe kushdo që e merr atë, ai ka trashëguar një pasuri të madhe.”[2] Dhe siç dihet, ajo që kanë lënë trashëgimi Pejgamberët është dija rreth Sheriatit të Allahut të Madhëruar dhe jo ndonjë dije tjetër. Pejgamberët (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk u kanë lënë trashëgim njerëzve shkencat e industrisë e çfarë lidhet me të. Madje kur i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) emigroi në Medine dhe i gjeti njerëzit që t’i pllenonin palmat, kur pa lodhjen e tyre për kryerjen e kësaj gjëje, ai u tha atyre një fjalë nga e cila kuptohet se nuk ishte nevoja për atë që bënin ata me palmat, kështu që ata e lanë plenimin e tyre, por më pas palmat filluan të prishen, atëherë ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u tha atyre: “Ju jeni më të ditur për çështjet e dynjasë tuaj.”[3] E sikur kjo lloj njohurie të ishte nga lloji i dijes së lavdëruar, atëherë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) do të ishte më i dituri i njerëzve në të, pasi që më i shumti njeri i cili lavdërohet për dijen dhe punën është i Dërguari i Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem). Kështu që, dija fetare është ajo dije e cila është e lavdëruar dhe poseduesi is ë cilës gjithashtu lavdërohet. Mëgjithatë, unë nuk e mohoj faktin se edhe njohuritë e tjera kanë vlerë dhe dobi, por dobia e tyre është me dy prerësa: nëse ajo ndihmon në arritjen e bindjeve ndaj Allahut, në ndihmën e Fesë së Tij dhe u bën dobi robëve të Allahut, atëherë kjo është diçka e mirë dhe e dobishme për njerëzit. Të mësuarit e kësaj dijeje, në disa raste mund të jetë i obligueshëm, nëse ajo përfshihet në Fjalën e Allahut të Madhëruar: “Dhe përgatisni kundër tyre gjithë fuqitë që keni, bashkë me kalorinë…” [El Enfal: 60]. Shumë dijetarë kanë thënë se të mësuarit e shkencave të ndryshme të industrisë e të tjera, është detyrë e përgjithshme (farz kifaje – detyrim mbi një pjesë të mjaftueshme individësh të një shoqërie të caktuar). Kjo sepse njerëzit kanë nevojë patjetër për enë gatimi dhe pirjeje, si dhe shumë gjëra të tjera të nevojshme për

jetën e tyre të përditshme, e nëse nuk gjenden njerëz të aftë për ngritjen e atyre industrive, atëherë të mësuarit e kësaj dijeje është farz kifaje. Kjo në fakt është pikë në të cilën dijetarët kanë kundërshtime, por megjithatë unë desha të them se dija e lavdëruar është dija fetare, e cila është të kuptuarit dhe të mësuarit e Librit të Allahut dhe Sunetin e të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem). ndërsa fushat e tjera të dijes mund të jetë mjet për arritjen e të mirës ose të keqes, kështu që gjykimi për të është në varësi të përdorimit të asaj dijeje të caktuar.

02. Vlera e dijes Allahu i Madhëruar e ka lavdëruar dijen dhe poseduesit e saj, dhe i ka nxitur robët e Tij që të mësojnë dijen dhe të shtojnë sa më shumë nga ajo. Po kështu edhe në Sunetin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjejmë nxitje dhe lavdërim për këtë. Dija është prej veprave më të mira dhe më i miri e më madhështori adhurim, nga adhurimet vullnetare, pasi që ajo është një lloj xhihadi në Rrugë të Allahut, sepse Feja e Allahut është ngritur mbi dy gjëra:

- 01. Dija dhe prova. - 02. Lufta dhe shtiza. Këto dy gjëra janë të domosdoshme dhe pa to, Feja nuk mund të ngrihet e të triumfojë, veçse më të dyja ato së bashku. E para prej tyre është paraprirëse e të dytës, për këtë shkak i Dërguari i Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk e sulmonte ndonjë popull (vendbanim) veçse pasi t’u komunikonte atyre thirrjen për tek Allahu dhe Feja e Tij. Pra dija i paraprin luftës. Allahu i Madhëruar thotë: “A është ai i cili është i nënshtruari i Allahut, i cili bie në sexhde e qëndron në falje gjatë orëve të natës duke pasur frikë botën tjetër dhe duke shpresuar për Mëshirën e Zotit të tij?!” [Ez Zumer: 9]. Pyetja e bërë në këtë ajet duhet patjetër që të ketë plotësuesin e saj, atë me të cilin bëhet krahasimi: “A është ai i cili është i nënshtruari i Allahut, i cili bie në sexhde e qëndron në falje gjatë orëve të natës?” d.m.th: A është ky i njëjtë me atë i cili nuk është i atillë, por pjesa e dytë e fjalisë nuk është përmendur, për arsye se ajo është i ditur, nënkuptohet. Pra, a është i njëjtë ai i cili i nënshtrohet Allahut dhe falet për të gjatë natës duke pasur frikë botën tjetër dhe duke shpresuar Mëshirën e Allahut, a është ky njësoj me atë i cili është kryeneç në bindjen ndaj Allahut?!

-

Përgjigja për këtë është: “Jo, nuk janë njësoj.”

Po vepra e këtij i cili i është nënshtruar Allahut, shpreson shpërblimin e Tij dhe ka frikë botën tjetër, a është vepra e tij rezultat i dijes apo rezultat i injorancës?

-

Përgjigja për këtë është: Sigurisht që rezultat i dijes, pasi që në vazhdim të ajetit, Allahu i Madhëruar thotë: “Thuaj: “A janë ata që dinë njësoj me ata që nuk dinë?” (Jo) Por janë vetëm njerëzit me arsye të shëndoshë ata të cilët me të vërtetë përkujtojnë.” [Ez Zumer: 9]. Ai që di nuk është njësoj me atë që nuk di, ashtu si nuk është njësoj i gjalli me të vdekurin, ai që dëgjon me të shurdhërin, ai që sheh me të verbërin. Dija është dritë me të cilën Allahu e udhëzon njeriun dhe e nxjer atë nga errësira në dritë. Me dijen, Allahu ngre atë që Ai do nga krijesat e Tij: “…që Allahu t’i lartësojë ata të cilët besojnë dhe ata të cilëve u është dhënë dija në grada të larta.” [el Muaxhadele: 11]. Ndaj i gjejmë dijetarët objekt lavdërimi. Sa herë që ata përmenden, njerëzit i lavdërojnë ata, gjë e cila është ngritje për ta në këtë botë. Ndërsa në botën tjetër, ata do të ngrihen në grada në varësi të mundit që kanë dhënë në thirrjen për tek Allahu i Madhëruar dhe të vepruarit me dijen e tyre. Robi i vërtetë i Allahut është ai i cili e adhuron Atë me dije të sigurtë dhe me njohje të qartë të së vërtetës. Kjo është rruga e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Thuaj: “Kjo është udha ime. Unë thërras për tek Allahu me dije të sigurt, unë dhe kushdo që më ndjek mua. Lavdi i qoftë Allahut dhe unë nuk jam prej idhujtarëve.” [Jusuf: 108]. Njeriu i cili pastrohet duke e ditur se kjo është udhëzim i Sheriatit, a është ky njësoj si ai i cili pastrohet sepse ka parë babanë apo nënën e tij të pastrohen? Cili prej këtyre të dyve e vërteton më shumë adhurimin: një njeri i cili pastrohet ngaqë e di se Allahu ka urdhëruar për t’u pastruar dhe se ajo është vepër e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), kështu që pastrohet në zbatim të urdhërit të Allahut dhe në pasim të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), apo dikush tjetër i cili pastrohet meqë kjo i është bërë zakon?

-

Përgjigja është: Sigurisht që i pari është ai i cili e adhuron Allahun me dije të sigurt. E si mund të krahason këta dy me njëri-tjetrin?! Megjithëse vepra e secilit prej tyre është e njëjtë, por ky e bën me dije e njohuri të plotë, duke shpresuar tek Allahu dhe me frikë për jetën e botës tjetër, si dhe duke e ndjerë se ai po

ndjek shembullin dhe rrugën e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem). Doja të qëndroja pak në këtë pikë dhe të drejtoja një pyetje: A e ndjejmë dhe e çojmë në mendje kur marrim avdes, se ne jemi duke zbatuar Urdhërin e Allahut, i Cili thotë: “O ju që keni besuar! Kur doni të kryeni faljen, lani fytyrat tuaja dhe duart tuaja (parakrahët) deri në bërryl, kaloni duart e lagura mbi kokat tuaja, lani edhe këmbët deri në nyje (kyçe).” [El Maide: 6]. A e kujton njeriu këtë ajet kur ai merr avdes dhe se ai merr avdes për të zbatuar Urdhërin e Allahut? A e përmend ai se kjo është edhe mënyra e avdesit të të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe se ai po pason të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem)?

-

Përgjigja është: “Po”. Në fakt disa nga ne e përmend këtë. Kjo është edhe arsyeja për të cilën ne e kemi të detyrueshme që kur kryejmë adhurimet, t’i kryejmë ato me qëllim që të zbatojmë Urdhërin e Allahut, që të realizojmë me këtë sinqeritetin dhe që të jemi pasues të të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem). Ne e dimë se nga kushtet e avdesit është edhe nijeti (qëllimi), por me të mund të jetë për qëllim vepra, dispozitat e së cilës studiohen në fushën e Fikhut (jurisprudencës), por mund të jetë për qëllim edhe ai për të cilin e kryen atë vepër, kështu që ne duhet të jemi të vëmendshëm për këtë çështje të madhe; d.m.th: kur të kryejmë ndonjë adhurim, të çojmë në mendje se ne jemi duke zbatuar Urdhërin e Allahut , me të cilën gjë vërtetohet sinqeriteti, dhe të çojmë në mendje gjithashtu se këtë vepër e ka kryer edhe i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe ne jemi ndjekës të tij, duke vërtetuar kështu pasimin e tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe të sheriatit të tij. Kjo, sepse prej kushteve të vlefshmërisë së punëve është: “Sinqeriteti” dhe “Pasimi”. Me këto të dyja vërtetohet dëshmija se nuk të adhuruar tjetër përveç Allahut dhe se Muhamedi është i Dërguari i Allahut. Tani të kthehemi te ajo që përmendëm në fillim për vlerat e dijes, pasi që me dijen, njeriu adhuron Zotin e tij me dije të sigurt. Zemra e tij lidhet me adhurimin dhe ndriçohet me të, kur ai i vepron ato me idenë se ato janë adhurim dhe jo zakon. Vetëm kështu, nëse njeriu e kryen faljen në këtë mënyrë, atëherë ai e ka të siguruar atë për të cilën ka njoftuar Allahu, se namazi të ndalon nga e vepra e ulët dhe e keqe.

Nga vlerat dhe dobitë më të rëndësishme të dijes përmendim:

- 01. Dija është trashëgimia e lënë nga Pejgamberët, të cilët nuk kanë lënë trashëgimi ar apo argjend, por kanë lënë dijen. Ndaj kush merr nga ajo, ai ka fituar pasuri të madhe nga trashëgimia e Pejgamberëve. Ti që jeton sot në shekullin e pesëmbëdhjetë të hixhretit, nëse merr nga dituria, ti ke trashëguar Muhamedin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe kjo është nga vlerat më të mëdha të dijes.

- 02. Dija mbetet ndërsa pasuria zhduket. Ja Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu), ka qenë prej sahabëve të varfër, aq sa rrëzohej nga uria si atij që i bien të fikët. Ju pyes për Allahun, a përmendet kujtimi i Ebu Hurejrës në mësin e njerëzve, në kohën tonë, apo jo? Sigurisht që po, shumë. Dhe Ebu Hurejra ka sevape njësoj si ai i cili përfiton nga hadithet e transmetuara nga ai, pasi që dija mbetet, ndërsa pasuria zhduket. Kështu që, o ti kërkues i dijes, kapu fort në dije, sepse në një hadith nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është transmetuar se ai ka thënë: “Kur njeriu vdes, atij i ndërpriten të gjitha punët, përveç tre gjërave: lëmosha e vazhdueshme (vakefi), dija me të cilën njerëzit përfitojnë dhe fëmija i mirë që bën lutje për të.” [4]

- 03. Poseduesi i dijes nuk mundohet për ta ruajtur atë, pasi që kur Allahu të furnizon me dije, vendi i saj është zemra dhe nuk ka nevojë për kasafortë e çelës. Ajo ruhet në zemër dhe në shpirt, dhe në të njëjtën kohë ajo është vetë ruajtësja jote, sepse ajo (dija) të ruan nga rreziku, me Lejen e Allahut të Madhëruar. Pra, dija të ruan ty, ndërsa pasurinë duhet ta ruash ti duke e futur në kasaforta të mbyllura me çelësa dhe megjithatë, përsëri nuk je i qetë për sigurinë e saj.

- 04. Me dije, njeriu arrin të jetë prej dëshmuesve me të vërtetën. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Lartësuar: “Allahu dëshmon se nuk ka të adhuruar tjetër (me të drejtë) përveç Atij, edhe engjëjt, edhe ata të cilët posedojnë dije (dëshmojnë gjithashtu). Ai e mban krijimin e Tij në drejtësi të plotë.” [Al Imran: 18]. A mos ka thënë gjë: “Ata që posedojnë pasuri?” – “Jo”, por tha: “dhe ata të cilët posedojnë dije”. Ndaj të mjafton ty, o kërkues i dijes, që të jesh prej atyre që dëshmuan për Allahun se nuk ka të adhuruar tjetër përveç Tij, bashkë me engjëjt të cilët dëshmojnë për Njësimin e Allahut të Lartëmadhëruar.

- 05. Dijetarët janë njëri prej dy llojeve të përgjegjësve të çështjeve të muslimanëve, për të cilët Allahu ka urdhëruar që t’u bindesh atyre, në Fjalën e Tij: “O ju që keni besuar! Bindjuni Allahut, bindjuni të Dërguarit të Tij dhe atyre të cilët janë përgjegjës të çështjeve tuaja!” [En Nisa: 59]. Fjala “përgjegjës” në këtë ajet, përfshin përgjegjësit e muslimanëve prej prijësave e pushtetarëve dhe

dijetarëve e nxënësve të dijes. Përgjegjësia e dijetarëve është në sqarimin e Sheriatit të Allahut dhe në thirrjen e njerëzve tek Ai, ndërsa përgjegjësia e pushtetarëve është në zbatimin e Sheriatit të Allahut dhe detyrimin e njerëzve për këtë.

- 06. Poseduesit e dijes janë ata të cilët ngrihen me Çështjen e Allahut të Madhëruar deri sa të bëhet Kijameti. Për këtë argumentohemi me hadithin e transmetuar nga Muavija (radijAll-llahu anhu) i cili ka thënë: Kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) të thotë: “Atij të cilit Allahu i do të mirën, Ai i jep atij kuptim në Fe. Në të vërtetë, unë jam ndarës, ndërsa Allahu është Ai që jep. Dhe ky popull do të vazhdojë të qëndrojë i ngritur me Çështjen e Allahut, dhe nuk do të mund t’i dëmtojnë ata kundërshtarët e tyre, deri sa të vijë Urdhëri i Allahut (Kijameti).” [5] Ndërsa imam Ahmedi, për këtë grup ka thënë: “Nëse ata nuk janë dijetarët e hadithit, atëherë nuk e di se kush janë.” Ndërsa Gjykatësi El Ijad (Rahimullah), ka thënë: “Ahmedi ka pasur për qëllim pasuesit e Sunetit dhe ata që besojnë ashtu si medhhebi (besimi) i dijetarëve të hadithit.”

- 07. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk ka nxitur ndokënd për të pasur zili ndokënd tjetër për ndonjë mirësi që i ka dhuruar Allahu, veçse për dy mirësi:

- 01. Kërkimi i dijes dhe të punuarit me të. - 02. Tregtari i cili e jep pasurinë e tij në shërbim të Islamit. Transmetohet nga Abdullah ibën Mesudi (radijAll-llahu anhu) se ka thënë: i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nuk ka zili (të lejuar) veçse në dy gjëra: një burrë të cilit Allahu i ka dhënë pasuri dhe ai e shpezon atë në hak, dhe një burrë të cilit Allahu i ka dhënë urtësi (dije) dhe ai gjykon me të dhe ua mëson atë të tjerëve.” [6]

- 08. Ajo që ka ardhur në hadithin e transmetuar nga Ebu Musa el Eshari (radijAllllahu anhu) se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Shembulli i asaj me të cilën më ka dërguar Allahu prej udhëzimit dhe dijes është si shembulli i shiut të begatë i cili bie në tokë, një pjesë e së cilës është e mirë, e pranon ujin dhe në të mbin kullota dhe bar i shumtë. Në të ka edhe pellgje të cilat e mbajnë ujin dhe ajo u bën dobi njerëzve të cilët pijnë nga ajo, u japin të pinë kafshëve dhe vadisin të mbjellat. Ndërsa një pjesë tjetër toke është e shterpë, as nuk e mban ujin dhe as nuk mbin bar në të. Kështu është edhe shembulli i atij që e ka

kaptuar dhe ka dije në Fenë e Allahut dhe të cilit i ka bërë dobi ajo me të cilën më ka dërguar Allahu mua, ai mësoi dhe ua mësoi të tjerëve, dhe shembulli i atij i cili nuk ka ngritur kokë me këtë dhe nuk e ka pranuar udhëzimin e Allahut me të cilin unë jam dërguar.” [7]

- 09. Dija është rruga për në xhenet, siç argumenton për këtë hadithi i transmetuar nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu) se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) ka thënë: “Kushdo që ndjek një rrugë për të kërkuar dijen, Allahu i lehtëson me këtë gjë një rrugë për në xhenet.” [8]

- 10. Ajo që transmetohet në hadithin e Muavijes (radijAll-llahu anhu) i cili thotë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Atij të cilit Allahu i do të mirën, Ai i jep atij kuptim në Fe.” D.m.th: e bën atë të ditur në Fenë e Allahut dhe perceptues të saj. Të kuptuarit e Fesë nuk është thjesht të njohurit e dispozitave të fikhut, të cilat janë të posaçme vetëm me shkencën e Fikhut, por me këtë është për qëllim dija e Teuhidit, bazave të Fesë dhe gjithçkaje që lidhet me Sheriatin e Allahut të Madhëruar. Dhe sikur të mos kishte tekste të tjera nga Kurani dhe Suneti përveç këtij hadithi për vlerën e dijes, ai do të ishte mëse i plotë për nxitjen për kërkimin e dijes së Sheriatit dhe Fikhut.

- 11. Dija është dritë me të cilën robi ndriçohet dhe mëson si të adhurojë Zotin e tij dhe si të sillet me robët e Zotit të tij. Kështu që, rruga e tij me këtë është mbi dije dhe siguri.

- 12. Dijetari është dritë me të cilën ndriçohen njerëzit në çështjet e fesë dhe të dynjasë së tyre. Që të gjithë ne e njohim historinë e atij burrit nga Beni Israilët, i cili vrau nëntëdhjetë vetë, pastaj pyeti për njeriun më të ditur në tokë dhe e adresuan te një burrë adhurues. Ky e pyeti nëse kishte pendim për të apo jo, ndërsa ai e zmadhoi shumë këtë çështje dhe i tha: “Jo”. “Ky e vrau dhe i plotësoi me të njëqind të vrarë. Pastaj shkoi te një dijetar dhe e pyeti për çështjen e tij, ndërsa ai i tregoi se për të kishte pendim dhe se asgjë nuk mund të ndante mes tij dhe pendimit. Pastaj e adresoi atë për në një vend, banorët e të cilit ishin vepërmirë. Ky u nis për atje, por në rrugë i erdhi vdekja…” Historia e tij është e njohur [9], por qëllimi është që të vërehet dallimi mes dijetarit dhe injorantit.

- 13. Allahu i ngre dijetarët në botën tjetër dhe në këtë botë. Në botën tjetër, Allahu i ngre ata në grada sipas punës që kanë bërë prej thirrjes në Fenë e Allahut dhe të punuarit me atë që mësuan, ndërsa në dynja, Allahu i ngre ata në mesin e robëve të Tij sipas punës së tyre. Allahu i Madhëruar thotë: “…që Allahu t’i lartësojë ata të cilët besojnë dhe ata të cilëve u është dhënë dija në grada të larta.” [el Muaxhadele: 11].

03. Gjykimi për kërkimin e dijes

Kërkimi i dijes fetare është Farz Kifaje – obligim i përgjithshëm; nëse ngrihet me të një numër i mjaftueshëm njerëzish, atëherë për të tjerët ai është sunet. Kërkimi i dijes mund të jetë edhe Farz Ajn – obligim i posaçëm për një person të caktuar, dhe kjo dallohet nëse kryerja e një adhurimi apo vepre të caktuar të cilën dikush kërkon ta kryejë, qëndron në të mësuarit e saj, në këtë rast ai e ka obligim që të mësojë se si ta adhurojë Allahun e Madhëruar me atë adhurim apo me atë vepër. Ndërsa përveç këtij rasti, dija është Farz Kifaje dhe kërkuesi i dijes duhet ta ndjejë se ai po ngrihet me kryerjen e një Farzi Kifai, me qëllim që ai të arrijë njësoj si shpërblimi i vepruesit të asaj dijeje pas njohjes respective të saj. Nuk ka dyshim se kërkimi i dijes është prej punëve më të mira, madje ai është prej Xhihadit në Rrugën e Allahut, sidomos në kohën tonë, në kohën kur ka filluar të shfaqen bidatet në shoqërinë muslimane, dhe të shtohen e të përhapen. Po kështu është shfaqur injorancë e madhe tek ata të cilët ndërmarrin dhënien e opinioneve (fetvave) pa dije dhe në mesin e njerëzve ka filluar polemikë e madhe. Këto tre çështje e bëjnë mëse prerë që të rinjtë të kujdesen për kërkimin e dijes:

- E para: Sherri i bidateve që ka filluar të shfaqet. - E dyta: Njerëz të cilët ndërmarrin dhënien e fetvave pa pasur dije. - E treta: Polemika e shumë njerëzve në çështje të cilat janë të qarta për dijetarët, por për to polemizojnë ata të cilët nuk kanë dije. Për këtë shkak, ne kemi nevojë të domosdoshme për posedues të dijes të cilët kanë dije të sigurt dhe horizont të gjerë, të cilët kanë dije dhe perceptim në Fenë e Allahut dhe të cilët kanë urtësi në udhëzimin e robëve të Allahut, pasi që shumë njerëz sot, arrijnë të përvetësojnë dije nga ana teorike për ndonjë çështje të caktuar, por atyre nuk u intereson të vështruarit në rregullimin e njerëzve dhe në edukimin e tyre. Madje nëse ata japin fetva, kështu e ashtu, kjo do të ishte rrugë e një të keqeje të madhe, përmasat e së cilës nuk i di veçse Allahu i Madhëruar.

[1]

- E transmeton Buhariu.

[2]

- E transmeton Ebu Daudi dhe Tirmidhiu.

[3]

- E transmeton Muslimi.

[4]

- E transmeton Muslimi.

[5]

- E transmeton Buhariu.

[6]

- E transmeton Buhariu.

[7]

- E transmeton Buhariu dhe Muslimi.

[8]

- E transmeton Muslimi.

[9]

- E transmeton Buhariu.

Kapitulli i dytë

EDUKATA E NXENESIT TE DIJES DHE SHKAQET NDIHMUESE PER MARRJEN E DIJES 01. Edukata e nxënësit të dijes Nxënësi i dijes duhet patjetër që të mvishet me disa morale dhe edukata, prej të cilave po përmendim:

01. Pastrimi i qëllimit vetëm për Hir të Allahut të Madhëruar: D.m.th. qëllimi i tij me kërkimin e dijes të jetë për Hir të Allahut dhe për të fituar botën tjetër, sepse Allahu i Madhëruar ka nxitur për këtë dhe ka përgëzuar për të,

siç ka thënë Allahut i Madhëruar: “Dije se nuk ka të adhuruar tjetër (me të drejtë) përveç Allahut dhe kërko falje për gjynahet e tua!” [Muhamed, 19]. Po kështu lavdërimi i dijetarëve në Kuran është mëse i njohur, dhe kur Allahu lavdëron diçka apo urdhëron për të, ajo gjë bëhet adhurim. Kështu që është i domosdoshëm pastrimi i qëllimit vetëm për Hir të Allahut në këtë adhurim (në kërkimin e dijes), d.m.th. që njeriu të ketë për qëllim Fytyrën e Allahut të Madhëruar me kërkimin e dijes. Dhe nëse dikush bën nijet që me kërkimin e dijes fetare të arrijë marrjen e diplomës apo të ndonjë grade apo pozite, ta dijë se i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Kushdo që kërkon një dije me të cilën duhet pasur për qëllim Fytyra e Allahut të Madhëruar, dhe ky nuk e mëson veçse për të fituar diçka prej dynjasë, nuk ka për ta ndjerë aromën e xhenetit në ditën e kiametit.” [1] Pra, ky është një kërcënim i ashpër… Por nëse nxënësi i dijes thotë: “Unë kërkoj të marr dipllomë jo për ndonjë fitim nga dynjaja, por sepse peshorja matëse e dijetarit sot është bërë diplloma e tij.” Atëherë themi: Në qoftë se me marrjen e dipllomës është për qëllim bërja dobi njerëzve, për t’i mësuar apo drejtuar ata, e gjëra të ngjashme, ky është nijet i pastër dhe nuk e dëmton gjë, pasi që është nijet i drejtë. Por ne e përmendëm qëllimin e pastër në krye të edukatave të nxënësit të dijes, pasi që ai është baza. Nxënësi i dijes duhet që me kërkimin e dijes të ketë për qëllim zbatimin e urdhrit të Allahut të Madhëruar, sepse Allahu ka urdhëruar për kërkimin e dijes dhe ka thënë: “Dije se nuk ka të adhuruar tjetër (me të drejtë) përveç Allahut dhe kërko falje për gjynahet e tua!” [Muhamed, 19]. Pra, ka urdhëruar për kërkimin e dijes, dhe nëse ti mëson dhe kërkon dije, ke zbatuar Urdhrin e Allahut të Madhëruar.

02. Ngritja e injorancës nga vetja dhe nga të tjerët: D.m.th. që me kërkimin e dijes duhet të kesh për qëllim ngritjen e injorancës nga vetja dhe nga të tjerët, pasi që origjina tek njeriu është injoranca dhe padituria, argument për të cilën është Fjala e Allahut: “Dhe Allahu ju ka nxjerrë nga mitrat e nënave tuaja duke mos ditur (ju) asgjë. Ai ju dha edhe dëgjimin, shikimin dhe zemrën që të mund të falënderoni (Atë).” [En Nahl, 78]. Aktualiteti dëshmon gjithashtu për këtë gjë, pasi që ti me kërkimin e dijes synon ngritjen e injorancës nga vetja dhe kështu arrin frikërespektin ndaj Allahut: “Vërtet ata që i frikësohen më shumë Allahut nga robët e Tij, janë dijetarët.” [Fatir, 28].

Pra, ti duhet të synosh ngritjen e injorancës nga vetja jote, pasi që origjina tek ti është mosdija. E nëse mëson dhe bëhesh prej dijetarëve, atëherë injoranca ngrihet nga ti. Po kështu duhet të kesh qëllim edhe ngritjen e injorancës nga ymeti musliman, gjë e cila bëhet duke dhënë mësime me mënyrat nga më të ndryshmet, me qëllim që t’u bësh dobi njerëzve me dijen tënde. A është kusht për bërjen dobi me dijen, që të ulesh nëpër tubime në xhami, apo mund t’i bësh dobi njerëzve në çdo rast dhe vend?

-

Përgjigja: E sakta është e dyta, sepse Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Publikoni prej meje qoftë edhe një ajet.” [2] Sikur ti të mësosh një njeri dhe ai të mësojë një tjetër, ty të shkruhet shpërblimi i dy njerëzve. Nëse ky mëson një të tretë, ty të shkruhet shpërblimi i tre njerëzve, e kështu. Por është prej bidatit që kur një njeri bën një adhurim të thotë: “O Zot! Sevapin e këtij adhurimi bëje për të Dërguarin e Allahut!”, sepse Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) është ai që ta ka mësuar dhe të ka drejtuar tek ajo, kështu që atij i shkruhet njësoj si shpërblimi yt. Imam Ahmedi (Rahimullah) thotë: “Asgjë nuk mund të barazohet me dijen, tek ai njeri që ka nijetin e pastër.” –Thanë: E si kështu? - Ai tha: “Duke bërë nijet ngritjen e injorancës nga vetja dhe nga të tjerët”; sepse origjina tek njerëzit është injoranca ashtu si edhe tek ti, dhe nëse mëson me qëllim që të ngresh injorancën nga ky popull, ti je prej muxhahidëve në Rrugën e Allahut të Madhëruar, të cilët përhapin Fenë e Allahut.

03. Mbrojtja e sheriatit: D.m.th. të bësh nijet që me kërkimin e dijes të mbrosh sheriatin, sepse librat nuk mund t’a mbrojnë sheriatin, por ata që e mbrojnë atë janë mbartësit e sheriatit. Sikur dikush prej bidatçinjve të hynte në një librari të mbushur plot me libra të sheriatit, dhe ky fillon të flasë me ndonjë bidat të cilin e pohon, nuk besoj se qoftë edhe një libër i vetëm t’ja kthejë atij dhe ta kundërshtojë atë. Por sikur të fliste me bidatin e tij para ndonjë njeriu të ditur me qëllim që ta pohojë dhe vërtetojë atë, atëherë ky kërkues i dijes ia kthen atij dhe e rrëzon fjalën e tij me Kuran dhe Sunet. Pra, nxënësi i dijes duhet që me kërkimin e dijes të synojë edhe mbrojtjen e sheriatit, pasi që mbrojtja e sheriatit nuk mund të bëhet veçse me burrat e tij, tamam si arma; sikur ne të kishim depot ë mbushura plot me armë, a ndodh që këto armë të ngrihen vetë dhe të hedhin predha mbi armikun? A nuk bëhet kjo veçse me burra?

-

Përgjigja është se kjo nuk bëhet veçse me burra. Po kështu është edhe dija.

Përveç kësaj, bidatet përtërihen. Mund të ekzistojnë bidate që nuk kanë pas ekzistuar në kohët e para dhe nuk gjenden nëpër libra, kështu që sheriatin në këtë rast nuk mund ta mbrojë veçse nxënësi i dijes.

-

Ndaj them: Ajo që nxënësi i dijes duhet të ketë parasysh është mbrojtja e sheriatit, pasi që njerëzit kanë shumë nevojë për dijetarët, me qëllim që t’i kthejnë mbrapsht intrigat e bidatçinjve dhe të gjithë armiqve të Allahut. Por kjo nuk mund të bëhet veçse me dije fetare të përfituar nga Libri i Allahut dhe nga Suneti i Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem).

04. Zemërgjerësia në çështjet ku nuk ka pajtim: D.m.th. që nxënësi i dijes duhet ta ketë zemrën të gjerë në lidhje me çështjet ku ka mospajtim dhe shkak i të cilave është ixhtihadi (përpjekja me argumente); pasi që çështjet ku ka mospajtim mes dijetarëve janë dy llojesh: ose çështje të cilat nuk pranojnë përpjekje argumentuese por janë të qarta dhe të prera, në këto çështje nuk ka justifikim për kundërshtuesin e tyre, ose çështje të cilat pranojnë përpjekje argumentuese dhe në këto çështje justifikohet kundërshtuesi i tyre, dhe fjala jote nuk mund të jetë argument kundër kundërshtuesit tënd në to, pasi që sikur të ishte ashtu, atëherë mund të thuhej edhe e kundërta: që fjala e tij është argument kundër teje. Ndërsa unë kam për qëllim këtu ato çështje të cilat pranojnë arsyetim dhe argumentim me logjikë dhe argumente, dhe në të cilat njeriut i lejohet të diskutojë, por ama kush kundërshton rrugën e selefëve siç janë çështjet e akides, çështje të cilat nuk pranohet nga askush që të kundërshtojë kuptimin e selefëve në to. Pra, është qëllimi për çështjet e tjera në të cilat ka vend për ixhtihad; nuk duhet që nga ky mospajtim në këto çështje të merret shkas për sharjen e të tjerëve dhe as shkas për armiqësi e urrejtje. Sahabet – radijAll-llahu anhu - janë kundërshtuar në çështje të shumta, dhe kush dëshiron të njohë mospajtimet mes tyre, të kthehet tek gjurmët e përcjella prej tyre dhe ka për të gjetur mospajtim në shumë çështje, të cilat kanë qenë shumë më të mëdha se ato çështje të cilat njerëzit sot i marrin shkas për mosmarrëveshje, sa që janë ndarë në parti dhe thonë: “Unë jam me filanin dhe unë me alanin”, sikur të ishte çështje partishë. Kjo padyshim që është gabim. Për shembull, sikur dikush t’i thotë shokut: “Kur të ngrihesh nga rukuja mos e vendos dorën e djathtë mbi të majtën (mbi gjoks) por lëshoi duart anash kofshëve. Nëse nuk vepron kështu, ti je bidatçi.”

Fjala “bidtaçi” nuk është e lehtë për shpirtin, dhe nëse dikush ma thotë mua këtë, në zemrën time do të lindë diçka prej urrejtjes; sepse kështu është njeriu. Në këtë çështjen e duarve ne themi se ka vend për mospajtim, kështu që ose vendosi duart mbi njëra tjetrën ose lëshoi (pas rukusë). Për këtë, Imam Ahmedi ka thënë se njeriu ka të drejtë të zgjedhë vendosjen e dorës së djathtë mbi të majtën ose t’i lëshojë; sepse çështja këtu është e gjerë dhe e hapur. Por cili është suneti në analizimin e kësaj çështje?

-

Përgjigja: Suneti në këtë çështje është që të vendosësh dorën e djathtë mbi të majtën kur të ngrihesh nga rukuja, njësoj si i vendos kur qëndron në këmbë. Argument për këtë është hadithi i nxjerrë nga Buhariu, ku thuhet se Sehl ibën Sead ka thënë: “Njerëzit urdhëroheshin që burri të vendoste dorën e tij të djathtë mbi parakrahun e të majtës, në namaz.” [3] Të shohim; A është për qëllim këtu kur ishin në sexhde? Apo kur ishin në ruku apo kur uleshin? Jo, por ka qëllim kur ishin në këmbë, dhe kjo përfshin qëndrimin në këmbë para rënies në ruku dhe pas ngritjes nga rukuja. Por nga mospajtim mes dijetarëve ne nuk duhet të marrim shkas për grindje dhe përçarje, sepse që të gjithë ne kërkojmë hakun dhe secili ka vepruar atë përfundim që ka arritur me ixhtihadin e tij. Përderisa është kështu, atëherë nuk lejohet që prej kësaj të marrim shkas për armiqësi dhe përçarje mes dijetarëve, sepse dijetarët do të vazhdojnë të kenë mendime të ndryshme nga njëri-tjetri, madje që në kohën e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Pra, obligimi i nxënësve të dijes është që të jenë një dorë e vetme dhe nga ky mospajtim të mos marrin shkas për largim nga njëri-tjetri dhe urrejtje të njëri-tjetrit, por obligimi në rastin kur e kundërshton shokun tënd bazuar në argumentin që ked he ai të kundërshton ty me argumentin e tij, obligimi në këtë rast është që ta vendosni veten tuaj në të njëjtën rrugë dhe dashuria mes jush të shtohet. Ndaj ne i duam dhe i përgëzojmë të rinjtë tanë të cilët tashmë kanë drejtim të fortë në vendosjen e çështjeve përballë argumenteve dhe në ndërtimin e dijes së tyre sipas Librit të Allahut dhe sunetit të Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Mendojmë se kjo është diçka e hajrit dhe se kjo na përgëzon me hapjen e dyerve të dijes nga rrugët e sakta të saj, dhe nuk duam që ata ta marrin këtë gjë shkas për ndarje në parti dhe urrejtje mes tyre, ndërsa Allahu i ka thënë Pejgamberit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Vërtet ata që e ndajnë fenë e tyre dhe shpërndahen në sekte e grupe ti (O Muhammed) nuk ke aspak të bësh me ta. Puna e tyre është vetëm

me Allahun i Cili paskësaj do t’u tregojë atyre çfarë ata vepronin.” [El Enam, 159]. Ata të cilët e fusin veten e tyre në parti dhe bëhen partiakë (të njëanshëm), ne nuk i aprovojmë ata në këtë gjë sepse partia e Allahut është vetëm një parti, dhe mendojmë se mospajtimi në kuptim nuk duhet të ketë rezultat largimin e njerëzve nga njëri-tjetri dhe as shkeljen e të drejtave të vëllait tënd. Prandaj, është detyrë e nxënësve të dijes që të jenë vëllezër, edhe nëse nuk pajtohen në disa çështje dytësore, dhe secili prej tyre ta thërrasë tjetrin me qetësi dhe dialog nga i cili kërkohet Fytyra e Allahut dhe arritja tek dija. Kështu arrihet harmonia dhe hiqet ky ankth dhe dhunë që ekziston tek disa njerëz, të cilët arrijnë deri atje sa që grinden dhe bëhen armiq të njëri-tjetrit, gjë e cila padyshim që i gëzon armiqtë e muslimanëve. Grindja mes ymetit musliman padyshim që është e keqja më e madhe që ekziston në dëm të tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Bindjuni edhe Allahut edhe të Dërguarit të Tij, mos u kundërshtoni (me njëri-tjetrin) që të mos humbni kurajon dhe të mos ju lënë fuqitë dhe jini të duruar e të qetë. Vërtet që Allahu është me të duruarit.”[El Enfal, 46]. Edhe sahabet (radiallahu anhum) kishin mospajtim për çështje të tilla, por megjithatë ata ishin në një zemër, në dashuri dhe harmoni me njëri-tjetrin. Madje unë iu them qartë se në të vërtetë ai i cili të kundërshton ty i bazuar në argumentin që ka, ai në fakt është pajtuar me ty; pasi që secili nga ju dy kërkon të vërtetën dhe si rrjedhojë qëllimi është një: njohja e të vërtetës me argument. Pra ai nuk të ka kundërshtuar ty përderisa ti e pohon se ai të kundërshtuar për shkak të argumentit që ka. Atëherë ku është kundërshtimi këtu? Nëse ecet sipas kësaj rruge, ymeti musliman mbet një ymet i vetëm, edhe pse nuk pajtohen në disa çështje për shkak të argumentit që ka secili. Por, ai që bën kokëfortësi dhe mendjemadhësi pas shfaqjes dhe qartësimit të së vërtetës, padyshim se me të duhet sjellë ashtu si e meriton, pas kokëfortësisë dhe kundërshtimit të tij. Pra, sipas vendit (rastit dhe personit) thuhet fjala (jepet gjykimi).

05. Të punuarit me dijen: D.m.th. që nxënësi i dijes duhet të punojë me dijen e tij në akide dhe në adhurime, në morale, sjellje dhe marrëdhënie me njerëzit, sepse këto janë frytet e dijes dhe rezultatet e saj. Mbartësi i dijes është si mbartësi i armës; ose me të ose kundër tij. Ndaj ka ardhur në hadith se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kurani është argument për ty ose kundër teje.” [4]

D.m.th. Kurani është argument për ty nëse punon me të, dhe kundër teje nëse nuk punon me të. Po kështu duhet punuar sipas asaj që është përcjellë nga Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem); që t’i besosh njoftimet e tij dhe të zbatosh dispozitat. Kur të vjen një lajm nga Allahu dhe i Dërguari i Tij, besoje atë dhe pranoje me dëshirë dhe dorëzim, dhe mos thuaj: Përse? Si? Sepse kjo është rruga e mosbesimtarëve. Allahu i Madhëruar thotë: “Kur Allahu dhe i Dërguari i Tij kanë vendosur për një çështje, nuk i takon asnjë besimtari dhe asnjë besimtareje që në vendimin e tyre të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetër. Dhe kushdo që nuk i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij, padyshim që ka humbur në gabim të qartë.” [El ahzab, 36]. Edhe sahabëve ndodhte që Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) t’u thoshte gjëra të cilat ishin të panjohura dhe larg perceptimit të tyre, por megjithatë ata i prisnin ato me pranim dhe nuk thoshin: Përse? Si? Ndryshe nga këta njerëzit e fundit të këtij ymeti, ku gjejmë që kur dikujt prej tyre i tregohet një hadith nga hadithet e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), për të cilin mendja e tij bëhet konfuze (dyshon), e gjejmë atë të sjellë komentime e gjëra të paqëna, të cilat zbulojnë se ai kërkon të kundërshtojë dhe jo të udhëzohet, ndaj edhe vendoset pritë mes tij dhe suksesit, deri sa ta kundërshtojë atë që ka ardhur nga Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), sepse ai nuk e priti atë me pranim dhe dorëzim. Për këtë po sjell një shembull: Është përcjellë nga Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se ai ka thënë: “Zoti ynë zbret në qiellin e kësaj dynjaje kur ka mbetur edhe një e treta e fundit e natës, dhe thotë: Kush është ai që më lutet Mua, që t’i përgjigjem lutjes së tij? Kush është ai që më kërkon Mua, që t’i jap atij? Kush është ai që më kërkon falje Mua, që Unë t’ja fal atij?” [5] Këtë hadith e ka thënë Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe ai është hadith “Meshhur” (i njohur, i përhapur) madje është hadith “Mutevatir” (i përcjellë nga grup i madh transmetuesish), dhe askush nga sahabet nuk e ka ngritur gjuhën e tij dhe të thotë: “O i Dërguari i Allahut! Si zbret?” “A mbet Arshi bosh kur Ai zbret apo jo?” Si dhe pyetje të ngjashme me këto. Ndërsa sot gjejmë njerëz të thonë gjëra të tilla: Si mund të vazhdojë të jetë mbi Arsh kur zbret në qiellin e dynjasë? Si dhe fjalë të tjera kundërshtuese që sjellin. Por nëse ata do ta pritnin me pranim këtë hadith dhe të thoshin se Allahu i Madhëruar qëndron mbi Arshin e Tij dhe lartësia është prej domosdoshmërisë së Vetes së Tij, dhe se Ai zbret ashtu si dëshiron –i Madhëruari-, atëherë do t’i hiqeshin këto dyshime dhe nuk do të bëheshin konfuzë në lajmin e sjellë nga Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), nga Zoti i tij.

Pra, detyra jonë është që ta presim me pranim dhe dorëzim atë që ka njoftuar Allahu dhe i Dërguari i Tij nga çështjet e fshehta, dhe të mos e kundërshtojmë atë me mendjet tona dhe perceptimet që kemi në lidhje me gjërat materiale dhe të dukshme, sepse e fshehta është diçka mbi këtë, dhe shembujt për këtë gjë janë të shumta, nuk desha t’a zgjas me përmendjen e tyre. Por qëndrimi i muslimanit në lidhje me hadithe të tilla është që t’i pranojë dhe të dorëzohet para tyre; të thotë se Allahu dhe Pejgamberi i Tij kanë thënë të vërtetën, ashtu si ka njoftuar Allahu në Fjalën e Tij: “I Dërguari (Muhammedi) beson në çfarë i është zbritur atij nga Zoti i tij dhe po kështu edhe besimtarët (besojnë bashkë me të).” [El Bekare, 285]. Akidja (bindja) duhet të jetë e ndërtuar sipas Librit të Allahut dhe sunetit të Pejgamberit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), dhe njeriu duhet ta dijë se logjika e tij nuk ka vend në të (që ta kundërshtojë apo të shtojë). Them se për logjikën nuk ka vend në të, për shkak se për tekstet qiellore të ardhura për përsosmërinë e Allahut logjika është dëshmuese edhe pse nuk i percepton në detaje ato që i përkasin Allahut në përsosmërinë e Tij, por ajo (logjika njerëzore) e percepton se Allahu ka të gjitha cilësitë e përsosura. Pra, duhet që nxënësi i dijes të punojë me këtë dije të cilën Allahu ia ka dhuruar atij me Mirësinë e Tij, në çështjen e akides. Po kështu edhe në çështjen e adhurimit të Allahut të Madhëruar, siç e dinë shumë prej nesh, adhurimi ndërtohet mbi dy çështje kryesore:

-

01. Sinqeriteti për Hir të Allahut të Madhëruar.

-

02. Pasimi i Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem).

Njeriu duhet ta ndërtojë adhurimin e tij sipas asaj që ka ardhur nga Allahu dhe i Dërguari i Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), dhe të mos shpikë në fenë e Allahut diçka që nuk është prej saj; as në origjinën e adhurimit dhe as në cilësitë e tij, andaj ne themi: Adhurimi duhet të jetë i vërtetuar me sheriat në formën e tij, vendin e tij, kohën e tij dhe shkakun e tij. Pra, adhurimi duhet të jetë i vërtetuar me sheriat në të gjitha këto. Sikur dikush të sjellë diçka prej shkaqeve të një lloj adhurimi të caktuar për të adhuruar Allahun me të, pa pasur argument, atëherë ia kthejmë mbrapsht atij këtë gjë dhe i themi: Kjo është e papranueshme, sepse duhet patjetër që të vërtetohet se ky shkak është për këtë adhurim, përndryshe nuk pranohet. Sikur dikush të bëjë të lejuar një lloj adhurimi i cili nuk ka ardhur në sheriat, ose sjell diçka e cila ka ardhur në sheriat por në një formë të shpikur nga ai, apo në një kohë

të shpikur nga ai, këtij i themi se kjo gjë të kthehet mbrapsht, pasi që adhurimi duhet të jetë i ndërtuar sipas asaj që ka ardhur në sheriat, sepse kjo është domethënia e asaj që Allahu të ka mësuar ty prej dijes, që të mos e adhurosh Allahun veçse me atë që Ai ka bërë të ligjshme. Prandaj dijetarët thonë se origjina në adhurime është ndalimi deri sa të vijë argument për lejueshmërinë e tij, duke u argumentuar me Fjalën e Allahut: “Apo kanë ata shokë e të barabartë me Allahun (zota të rremë të tyre) të cilët kanë themeluar e përcaktuar për ta ndonjë fe të cilën nuk e ka urdhëruar e përcaktuar Allahu?” [Esh Shura, 21]. Si dhe me fjalën e Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem), të ardhur në hadith të saktë nga Aisha (radiallahu anha): “Kushdo që vepron diçka e cila nuk është sipas rrugës sonë, ajo është e refuzuar.” [6] Edhe sikur të jesh i sinqertë dhe të kesh për qëllim afrimin tek Allahu dhe tek shpërblimi i Tij, por e bën këtë me rrugë jo të ligjëruar, kjo të kthehet mbrapsht. Edhe sikur ti të duash të arrishë tek Allahu me anë të një rruge të cilën Allahu nuk e ka bërë rrugë për të arritur tek Ai, kjo gjë të kthehet mbrapsht. Kështu që obligimi i nxënësit të dijes është që t’a adhurojë Allahun e Madhëruar me atë që ka mësuar nga sheriati, pa shtuar dhe pa hequr gjë prej ti. Të mos thotë se kjo gjë me të cilën desha të adhuroj Allahun është diçka me të cilën më qetësohet zemra dhe më hapet gjoksi. Këtë gjë nuk duhet ta thuash kurrë, edhe sikur të ndodhë vërtetë ajo gjë, por ta peshojë atë me peshoren e sheriatit; nëse për atë vepër dëshmon Kurani dhe Suneti, e mirëpresim, përndryshe njeriut mund t’i zbukurohet vepra e tij e keqe: “A është ai pra, të cilit e keqja e veprave të veta i duket sikur është e mirë, saqë ai e quan atë të mirë (njësoj me atë që është i udhëzuar drejt)? Vërtet që Allahu humb atë që Ai do dhe udhëzon atë që Ai do …” [Fatir, 8]. Po kështu, duhet që nxënësi i dijes të punojë me dijen e tij në sjelljet dhe marrëdhëniet me njerëzit. Dija fetare fton në të gjitha moralet e larta të sinqeritetit, mbajtjes së fjalës, dëshirimit të së mirës për besimtarët, sa që Pejgamberi (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Askush prej jush nuk beson deri sa të dojë për vëllanë e tij atë që dëshiron për vete.” [7] Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “Kush dëshiron që të largohet prej zjarrit (të xhehenemit) dhe të hyjë në xhenet, le t’i vijë vdekja duke qenë se ai beson në Allahun dhe në botën tjetër, dhe të sillet me njerëzit ashtu si dëshiron të sillen me të.” [8] Shumë prej njerëzve kanë xhelozi dhe dashuri për të mirën, por nuk sillen mirë me njerëzit. I gjejmë ata të jenë të ashpër dhe të dhunshëm edhe në thirrjen në fenë e Allahut, gjë e cila është në kundërshtim me moralet që ka urdhëruar Allahu i Madhëruar.

Dije se morali i mirë është prej gjëravë që të afrojnë tek Allahu i Madhëruar dhe se njerëzit më të afërm tek Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe më pranë tij në gradë janë ata që e kanë moralin më të mirë, siç ka thënë Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Me të vërtetë, nga më të dashurit prej jush tek unë dhe më pranë meje në ditën e kiametit janë ata që kanë moralin më të mirë nga ju. Dhe me të vërtetë se më të urryerit prej jush tek unë dhe më larg meje në ditën e kiametit janë llafazanët, dënglamëshenjtë dhe mutefejkahunët.” –Thanë: O i Dërguari i Allahut! E dimë se cilët janë llafazanët dhe dënglamëdhenjtë, po mutefejkahunët cilët janë? – ”Mendjemëdhenjtë” – tha ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem). [9]

06. Thirrja në fenë e Allahut: Nxënësi i dijes duhet të ftojë në fenë e Allahut me dijen e tij, në çdo rast të volitshëm, në xhami e në tubime, në tregje etj. Kur të Dërguarit të Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) i erdhi shpallja nga Allahu, ai nuk ndenji ulur në shtëpinë e tij, por ftonte njerëzit dhe lëvizte. Unë nuk dua që nxënësi i dijes të jetë si një kopje libri, por dua që ai të jetë dijetar që vepron me dijen e tij.

07. Urtësia Nxënësi i dijes duhet të zbukurohet me urtësi, për të cilën Allahu i Madhëruar thotë: “Ai ia jep urtësinë kujt të dojë. Cilitdo që i është dhënë urtësia, vërtet që i është dhënë një mirësi e madhe.” [El Bekare, 269]. Urtësia është që nxënësi i dijes të jetë edukues i të tjerëve, në moralet që ai mvishet dhe në thirrjen e tij për tek Allahu duke i folur çdo njeriu sipas gjendjes së tij. N.q.s. ndjekim këtë rrugë, kemi për të arritur hajër të madh, ashtu si thotë Zoti ynë: “Cilitdo që i është dhënë urtësia, vërtet që i është dhënë një mirësi e madhe.” [El Bekare, 269] I urti është ai i cili i vendos gjërat në vendin e tyre, pasi që fjala “i urtë” rrjedh nga “urtësia”, e cila është ekzaktësia, që d.m.th. vendosja e çdo gjëje në vendin e vet me përpikmëri. Kështu që duhet, madje është detyrim që nxënësi i dijes të jetë i urtë në thirrjen e tij. Ndërsa shkallët i thirrjes i ka përmendur Allahu në Fjalën e Tij: “Thirr në rrugën e Zotit tënd me mençuri dhe këshillë të bukur dhe diskuto me ata në mënyrën më të mirë! Me të vërtetë, Zoti yt i di më së miri ata që janë shmangur nga rruga e Tij, e di më së miri ata, që janë në rrugë të drejtë.” [En Nahl, 125].

Allahu ka përmendur edhe një shkallë të katërt të dijes në polemikën me ithtarët e Librave të mëparshëm, ku thotë: “Diskutoni me ithtarët e Librit vetëm me mënyrën më të mirë, por jo me keqbërësit e tjerë.” [El Ankebut, 46]. Pra, nxënësi i dijes duhet të zgjedhë mënyrën më të përshtatshme dhe më të pranuar të thirrjes, sipas rastit. Si Shembull: për këtë nga thirrja e Pejgamberit tonë (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) përmendim: “Një beduin erdhi dhe urinoi në një cep brenda xhamisë. Sahabet u ngritën me nxitim që ta ndalonin, por Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ndaloi ata. Kur përfundoi së urinuari, Pejgamberi i thirri dhe i tha: “Në këto xhami nuk lejohen gjera të tilla si urina dhe ndytësirat, por ato janë për përmendjen e Allahut, për falje dhe leximin e Kuranit.” [10] A keni parë urtësi më të madhe se kjo? Ai beduini u bind dhe u kënaq saqë tha: “O Zot! Më mëshiro vetëm mua dhe Muhamedin, dhe mos mëshiro askënd tjetër me ne!” Ja edhe një histori tjetër e transmetuar nga Muavije ibën el Hakem es Sulemi, i cili thotë: “Ndërsa isha duke u falur me të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), një burrë teshtiu dhe unë i thashë: “Jarhamukallah!” (Allahu të mëshiroftë!). Të gjithë njerëzit hodhen sytë nga unë, ndërsa unë thashë: “O nëne! Ç’keni që shikoni nga unë?” Atëherë filluan të përplasin duart mbi kofshët e tyre dhe kur pashë që donin të heshtja, heshta. Kur i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e kreu faljen, për Zotin, nuk kam parë mësues më të mirë se ai. Pasha Allahun! As nuk më urrejti, as nuk më goditi dhe as nuk më shau, por tha: “Në namaz nuk lejohet asgjë nga fjalët e njerëzve, por vetëm tesbih (lavdërim i Allahut), tekbir (madhërim i Allahut) dhe lexim i Kuranit.” [11] Prej këtu shohim se thirrja tek Allahu duhet të jetë me urtësi, ashtu si ka urdhëruar Allahu i Madhëruar. Një shembull tjetër: I dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) pa një burrë i cili kishte vendosur një unazë prej ari –e cila është e ndaluar për burrat- dhe ia hoqi nga dora pastaj e flaku dhe tha: “A guxon ndokush prej jush që të marrë një copë thëngjill dhe ta vendosë në dorën e tij?” [12] Kur Pejgamberi u largua, dikush i tha atij burrit: “Merre unazën tënde dhe përfito prej saj.” Ai tha: “Pasha Allahun! Nuk e marr më atë unazë të cilën e flaku i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem).” Shohim që mënyra e këshillës këtu është më e ashpër, pasi që sipas vendit bëhet kuvendi. Kështu duhet të veprojë çdokush që thërret në fenë e Allahut: t’i vendosë gjërat në vendin e tyre dhe të mos i fusë njerëzit të gjithë në një thes. Qëllimi është që të arrihet përfitimi dhe dobia.

Nëse do të hidhnim një sy në gjendjen e shumë prej thirrësve sot, do të gjenim që disa prej tyre rrëmbehen nga xhelozia për fenë dhe i largojnë njerëzit nga thirrja e tyre. Nëse gjen dikë që vepron ndonjë vepër të ndaluar, ai e bën publike me të madhe dhe i thotë: “A nuk e ke frikë Allahun!” e shprehje të ngjashme me këtë, gjë e cila nuk është e mirë, sepse kjo do të pritet me të kundërtën e saj. Shehu i Islamit, Ibën Tejmije ka përcjellë nga Imam Shafiu mendimin e tij në lidhje me Ehlul Kelam, ku thotë: “Është thënë gjithashtu se Ehlul Kelam duhet të goditen me lëkurë palme dhe me këpucë, dhe të sillen rrotull nëpër rrugët e fiseve të ndryshme. Dhe të thuhet: Ky është dënimi i atyre që lënë Kuranin dhe Sunetin, dhe shkojnë te filozofia.” Shejhu i Islamit thotë: “Kur dikush vështron tek këta, sheh se e meritojnë atë që ka thënë Shafiu, por kur vështron me syrin e caktimit dhe të mëdyshjes që i ka zotëruar ata, si dhe faktin se shejtani i ka mundur ata, atëherë bëhesh i butë dhe i mëshiron ata, dhe falënderon Allahun që e ka shpëtuar nga ajo me të cilën i ka sprovuar ata. Atyre u është dhënë mençuri, por në fakt nuk është dhënë, u është dhënë të kuptuar por nuk u është dhënë dije, apo u është dhënë të dëgjuar, të shikuar dhe zemra, por atyre nuk u ka bërë dobi dëgjimi, shikimi dhe as zemrat e tyre.” Kështu duhet të veprojmë, o vëllezër; të vështrojmë tek njerëzit që bëjnë gjynahe me dy vështrime: vështrimin e sheriatit dhe vështrimin e caktimit të Allahut. Vështrimi i sheriatit: d.m.th. të mos na pengojë asgjë në zbatimin e ligjit të Allahut, siç ka thënë Allahu në lidhje me të pandershmen dhe të pandershmin: “Laviren dhe lavirin – ta rrihni çdonjërin prej tyre me nga njëqind goditje. Të mos ju pengojë kurrfarë mëshire për të kryer detyrën e fesë së Allahut…” [En Nur, 2]. Gjithashtu shohim tek ata me syrin e caktimit të Allahut dhe i mëshirojmë ata, bëhemi të butë me ta dhe sillemi me ta në mënyrën që e shohim më të mirë për arritjen e qëllimit dhe heqjen e së keqes. Kjo është nga gjurmët e nxënësit të dijes, ndryshe nga i padituri, i cili ka xhelozi për fenë por nuk ka dije. Pra, nxënësi i dijes, thirrësi në fenë e Allahut duhet të përdorë urtësinë.

08. Nxënësi i dijes duhet të jetë i duruar në mësime D.m.th. të vazhdojë me vendosmëri dhe pa ndërprerje në kërkimin e dijes aq sa të mundet. Të durojë me dijen dhe të mos mërzitet me të, sepse kështu ai arrin shpërblimin e durimtarëve nga njëra anë, dhe përfundim të mirë nga ana tjetër. Dëgjo Fjalën e Allahut drejtuar Pejgamberit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Këto janë (disa) nga lajmet e fshehta që Ne t’i shpallim ty. Këto nuk i ke ditur

as ti, as populli yt para kësaj (shpalljes së Kuranit). Andaj, duro! Se, vërtet, në fund, fitorja është e të devotshmëve.” [Hud, 49].

09. Nderimi i dijetarëve dhe vlerësimi i tyre Nxënësit e dijes e kanë detyrim që t’i nderojnë dijetarët dhe t’i vlerësojnë ata. Ata duhet të zgjerojnë gjoksin në lidhje me kundërshtimet që ndodhin mes dijetarëve, dhe ta justifikojnë atë që ndjek mendimin e gabuar sipas tyre. Kjo është një pikë shumë e rëndësishme, pasi që disa njerëz ndjekin gabimet e të tjerëve me qëllim që të kapin prej tyre diçka që nuk u përshtatet dhe pastaj t’u prishin imazhin në mesin e njerëzve. Kjo gjë është nga gabimet më të mëdha, dhe nëse përgojimi i njerëzve të thjeshtë njëri-tjetrin është prej gjynaheve të mëdha, atëherë përgojimi i dijetarëve është gjynah shumë e shumë më i madh, sepse dëmi i përgojimit të dijetarit nuk kufizohet te dijetari, por mbi të dhe mbi dijen fetare që ai mbart. E nëse njerëzit do e braktisnin dijetarin, ose nëse ai do të binte nga syri i tyre (do t’i binte vlera tek ata), atëherë do të binte edhe fjala e tij, edhe nëse ai thotë të vërtetën dhe udhëzon për tek ajo. Padyshim se përgojimi i këtij dijetari do të bëhet pengesë mes njerëzve dhe dijes së tij fetare, gjë e cila është rrezik shumë i madh. Them: Të rinjtë duhet t’a konsiderojnë kundërshtimin e ndodhur mes dijetarëve se të gjithë kanë pasur qëllim të mirë dhe janë përpjekur për njohjen e të saktës, dhe t’i justifikojnë aty ku kanë gabuar disa prej tyre. Nuk ka ndonjë ndalim që ata të flasin me dijetarët për ato gjëra që mendojnë se ata kanë gabuar, me qëllim që të bëhet e qartë nëse gabimi qëndron tek dijetart apo tek ata që thonë se ata kanë gabuar. Kjo sepse ndonjëherë njeriu kujton se fjala e dijetarit është gabim dhe pas diskutimit me të, del që fjala e dijetarit është e saktë. Por njeriu është njeriu dhe: “Të gjithë bijtë e Ademit gabojnë, por gabuesit më të mirë janë ata të cilët pendohen.” [13] Por që të gëzohesh me një rrëshqitje të vogël të dijetarit dhe me gabimin e tij, pastaj ta përhapësh atë në mesin e njerëzve dhe të ndodhë përçarje, kjo nuk është nga rruga e selefëve. Po kështu edhe në lidhje me gabimet që ndodhin nga pushtetarët, nuk na lejohet që gabimet e tyre t’i marrim si shkallë për t’i sharë në çdo gjë dhe t’i mbyllim sytë para të mirave që ata kanë, sepse Allahu thotë në librin e Tij: “O besimtarë! Bëhuni të qëndrueshëm në urdhrat e Allahut dhe bëhuni dëshmues me drejtësi! Le të mos ju nxisë urrejtja ndaj njerëzve për të bërë padrejtësi.” [El Maide, 8]. D.m.th. të mos ju shtyjë urrejtja për dikë që të mos mbash drejtësi, sepse mbajtja e drejtësisë është obligim dhe nuk i lejohet askujt që t’i marrë gabimet dhe rrëshqitjet e një dijetari apo pushtetari, apo edhe njerëzve të tjerë, e t’i përhapë ato në mesin e njerëzve, pastaj të heshtë nga të mirat e tyre [14]. Kjo nuk është drejtësi.

Krahasoje këtë gjë tek vetja jote; sikur dikush të të bjerë më qafë, të përhapë rrëshqitjet dhe të këqiat e tua dhe të mos i përmendë të mirat dhe çështjet ku ja ke qëlluar të vërtetës, ti do ta konsiderojë këtë një krim të tij ndaj teje. N.q.s. e sheh kështu te vetja jote, atëherë kështu duhet ta shohësh edhe tek të tjerët. Dhe siç e përmenda më sipër, ilaçi për atë që mendon se është e gabuar, është që të lidhesh me atë që mendon se ka gabuar, të diskutosh me të dhe pas diskutimit qartësohen gjërat. Sa njerëz ka që pas diskutimit janë kthyer nga fjala e tyre te ajo që është e vërtetë dhe sa njerëz ka që pas diskutimit ka dalë që fjala e tyre të jetë e vërtetë?! Pra, “Besimtari për besimtarin është si ndërtesa, elementet përbërëse të së cilës mbajnë njëra-tjetrën.”[15] I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush dëshiron që të largohet prej zjarrit (të xhehenemit) dhe të hyjë në xhenet, le t’i vijë vdekja duke qenë se ai beson në Allahun dhe në botën tjetër, dhe të sillet me njerëzit ashtu si dëshiron të sillen me të.”[16] Kjo është drejtësia dhe qëndrueshmëria në të drejtën.

10. Të kapurit për Kuranin dhe Sunetin Nxënësi i dijes e ka obligim që të kujdeset për kërkimin e dijes dhe marrjen e saj nga burimet e saj, dhe nëse nuk fillon me këto burime, ai nuk ka shpëtim dhe sukses. Ato burime janë:

-

a) Kurani i ndershëm; nxënësi i dijes e ka obligim që të t’i përkushtojë kujdes leximit të Kuranit, mësimit të tij përmendësh, kuptimit të tij dhe të vepruarit me të, sepse Kurani është Litari i fortë i Allahut dhe baza e dijeve. Selefët i përkushtonin kujdes të veçantë Kuranit, sa që janë përcjellë lajme të habitshme për ta në lidhje me këtë. Është përcjellë për shembull, se dikush prej tyre e mësoi të gjithë Kuranin kur ishte ende shtatë vjeç, dikush tjetër e mësoi atë për më pak se një muaj. Kjo tregon se selefët i përkushtonin kujdes të veçantë Kuranit. Pra, nxënësi i dijes e ka obligim që të tregojë kujdes për Kuranin dhe ta mësojë atë tek ndonjë mësues, pasi që Kurani merret nëpërmjet mësimit të drejtpërdrejtë nga mësuesi. Por për të ardhur keq, gjen disa prej nxënësve të dijes që të mos e kenë mësuar Kuranin përmendësh, madje as të mos e lexojnë mirë atë, gjë e cila është mangësi e madhe në kërkimin e dijes.

Ndaj e përsëris se nxënësit e dijes e kanë vaxhib që të kujdesen për mësimin përmendësh të Kuranit, të punojnë me të, ftojnë tek ai dhe ta kuptojnë atë në përputhje me kuptimin e selefëve tanë të mirë.

-

b) Suneti i saktë; burimi i dytë i sheriatit Islam, i cili është sqarues i Kuranit. Nxënësi i dijes e ka vaxhib që t’i bashkojë të dyja: Kuranin dhe Sunetin, dhe të përkujdeset për to. Nxënësi i dijes duhet që ta mësojë Sunetin; ose duke mësuar tekstet e haditheve, ose duke mësuar zinxhirët e transmetimit të tyre bashkë me tekstet dhe dallimin e hadithit të saktë nga i dobti. Po ashtu, ruajtja e sunetit bëhet edhe me mbrojtjen e tij dhe kundërpërgjigjen ndaj dyshimeve që hedhin ndjekësit e bidatit për Sunetin. Nxënësi i dijes duhet të kapet për Kuranin dhe Sunetin e saktë, të cilat janë për të si krahët për zogun, të cilit nëse i thyhet njëri krah, nuk mund të fluturojë. Ndaj nuk duhet që të kujdesesh për Sunetin dhe të lësh Kuranin në harresë dhe as të kujdesesh vetëm për Kuranin dhe të lësh Sunetin në harresë. Shumë prej nxënësve të dijes angazhohen me Sunetin, librat e sqarimit të tij, të transmetuesve të tij dhe terminologjisë së tij, në mënyrë të plotë, por nëse i pyet për një ajet nga Libri i Allahut, i gjen të mos dinë asgjë për të. Ky është një gabim i madh. Kurani dhe Suneti duhet të jenë si dy krahë për ty, o nxënës i dijes! Por ekziston edhe një gjë e tretë e rëndësishme:

-

c) Fjala e dijetarëve; mos e neglizho fjalën e dijetarëve dhe mos e lër në harresë, pasi që dijetarët janë më të zhytur në dije se sa ti dhe ata dinë rregulla dhe fshehtësi të sheriatit që ti nuk i di. Ndaj edhe dijetarët e mëdhenj analistë e verifikues, kur arrinin në një përfundim, ata thonin: “N.q.s. ndokush prej dijetarëve e ka thënë këtë fjalë, e mbështes dhe e publikoj, e nëse jo, atëherë nuk e them atë dhe tërhiqem nga ajo.” P.sh. dijetari i madh i Islamit, Ibën Tejmije, me gjithë dijen dhe kulturën e tij të gjerë, kur thoshte ndonjë fjalë të cilën nuk dinte ta kishte thënë ndokush tjetër para tij, ai thoshte: “E them këtë fjalë nëse ndokush më parë e ka thënë atë.” Kështu që është detyrë për nxënësin e dijes që të kthehet te Libri i Allahut dhe Suneti i të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), si dhe të ndihmohet me fjalët e dijetarëve. Kthimi tek Libri i Allahut bëhet duke e mësuar atë përmendësh, duke medituar në të dhe duke vepruar sipas asaj që thuhet në të, sepse Allahu thotë: “Ky (Kuran) është një libër i bekuar, që Ne ta kemi zbritur ty (Muhamed), për të përsiatur thellë vargjet e tij dhe për t’u këshilluar me të njerëzit e mençur.” [Sad, 29].

Përsiatja e ajeteve shpie në perceptimin e domethënies, ndërsa këshillimi në këtë rast është të vepruarit me këtë Kuran. Për këtë urtësi është zbritur Kurani, e përderisa është kështu, atëherë le të kthehemi tek ai duke medituar në të, duke mësuar domethëniet e tij dhe pastaj të praktikojmë atë që thuhet ne të. Betohem në Allahun, se në Kuran gjendet lumturia e kësaj bote dhe e botës tjetër! Allahu i Madhëruar thotë: “… kush do ta pasojë udhëzimin Tim, as nuk do të humbë, as nuk do të bjerë në mjerim. Kushdo që i kthen shpinën Këshillës Sime, do të ketë jetë të mjeruar dhe Ne, në Ditën e Kiametit, do ta ringjallim të verbër.” [Ta Ha, 123-124]. Ndaj nuk gjen asnjë më të qetë, më të sigurtë dhe më rehat se besimtari, edhe nëse është i varfër. Besimtari është nga njerëzit më të sigurtë, më të qetë dhe më pa strese. Lexoni po të doni Fjalën e Allahut të Lartësuar: “Cilindo mashkull apo femër që kryen vepra të mira, duke qenë besimtar, Ne do ta bëjmë që të kalojë jetë të bukur dhe do ta shpërblejmë sipas veprave më të mira, që ka bërë.” [En Nahl, 97]. Cila është jeta e bukur?

-

Përgjigja: Jeta e bukur dhe e mirë është çlirimi i gjoksit dhe qetësia e zemrës, edhe nëse njeriu është në skamje. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Çudi me çështjen e besimtarit! Çështja e besimtari është e gjitha hajër, dhe kjo nuk është veçse për besimtarin; nëse e kap ndonjë e keqe, ai duron dhe kjo është hajër për të, dhe nëse i vjen ndonjë e mirë, ai falënderon dhe kjo është hajër për të.” [17] A duron kafiri kur e kap ndonjë e keqe?

-

Përgjigja: Jo, nuk duron, por mërzitet dhe i ngushtohet dynjaja, madje mund të varet e të vrasë veten, ndërsa besimtari duron dhe gjen që shija e durimit të jetë qetësi dhe siguri, ndaj jeta e tij është e bukur. Prej këtu, domethënia e Fjalës së Allahut: “Ne do ta bëjmë që të kalojë jetë të bukur”, d.m.th. jetë të bukur e të mirë në zemrën dhe shpirtin e tij. Disa historinë të cilët kanë shkruar për jetën e Ibën Haxherit (Rahimullah), i cili ka qenë kryegjykatës i Egjiptit në kohën e vet, dhe kur shkonte në vendin e punës, shkonte me karrocë që tërhiqej nga kuajt. Një ditë kaloi pranë një burri jehudi

shitës vaji, - dhe zakonisht ata që shesin vaj i kanë teshat të ndotura -. Ky jehudiu erdhi dhe e ndali karrocën, pastaj i tha Ibën Haxherit: “Pejgamberi juaj thotë: “Kjo botë është burg për besimtarin dhe xhenet për kafirin.” [18] Ndërsa ti je kryegjykatës i Egjiptit, shkon e vjen me këtë karrocë dhe i ke të gjitha të mirat. Ndërsa unë - thotë jehudiu, jetoj në këtë vuajtje e mjerim që sheh!”

Ibën Haxheri i tha: “Në krahasim me të mirat e xhenetit, këto të mira në të cilat jetoj unë konsiderohen burg. Ndërsa vuajtja dhe mjerimi në të cilin jeton ti, konsiderohet xhenet në krahasim me dënimin e zjarrit.”

- Atëherë jehudiu tha: “Dëshmoj se nuk ka zot tjetër përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është i Dërguari i Allahut.” Dhe u bë musliman. Pra, besimtari është në mirësi në çdo rast dhe ai e ka fituar këtë botë dhe botën tjetër, ndërsa mosbesimtari është në mjerim dhe ai e ka humbur këtë botë dhe botën tjetër. Allahu i Lartësuar thotë: “Për kohën! Me të vërtetë, njeriu është në humbje,përveç atyre që besojnë dhe bëjnë vepra të mira, i këshillojnë njëri-tjetrit të vërtetën e i këshillojnë njëri-tjetrit durimin.” [El Asr, 1-3]. Kafirat dhe ata të cilët e kanë humbur fenë e Allahut dhe janë zhytur në dëshirat dhe kënaqësitë e tyre, edhe nëse ata ndërtojnë kështjella të larta e të forta, edhe nëse u buzëqesh dynjaja, por në realitet ata jetojnë në ferr, ndaj dikush prej selefëve ka thënë: “Sikur ta dinin mbretërit dhe bijtë e tyre se në çfarë mirësie jemi, do të na fshikullonin me shpata.” Ndërsa besimtarët janë në mirësi me lutjen që i bëjnë Allahut dhe me përmendjen e Tij, me besimin në paracaktimin e Allahut dhe përmbushjen e tij; nëse i kap ndonjë e keqe, ata durojnë dhe nëse u vjen ndonjë e mirë, falënderojnë Allahun, kështu që janë si s’ka më mirë , ndryshe nga njerëzit e dynjasë, të cilët janë ashtu si i ka përshkruar Allahu në Fjalën e Tij: “Nëse u jepet diçka prej saj (lëmoshës), ata kënaqen, e nëse nuk u jepet gjë prej saj, ata menjëherë zemërohen.” [Et Teube, 58]. Po kështu kthimi tek Suneti i Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), të cilin e kemi para duarve dhe të ruajtur mirë, uel hamdu lilah. Madje edhe ato fjalë që i janë mveshur Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i kemi të gjitha. Dijetarët i kanë ndarë dhe i kanë sqaruar ato që i janë mveshur Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) dhe nuk janë fjalë të tij dhe kështu, suneti ka mbetur i pastër dhe i ruajtur. Çdokush mund të arrijë tek ai duke iu kthyer librave të sunetit nëse mundet, ose duke pyetur dijetarët.

- Por, nëse dikush thotë: Si bashkon ti mes fjalës që the më parë për t’u kthyer te Libri i Allahut dhe Suneti i Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), kur ne shohim se shumë njerëz ndjekin librat e shkruara në medhhebet e ndryshme? Dhe thonë: “Unë kam këtë medhheb, ndërsa unë këtë medhheb”. Madje kur i jep përgjigje dikujt që pyet dhe i thua se kështu ka thënë Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem), ai të thotë: “Unë jam Hanefi, ose Malikij, ose Shafii, Hanbelij, e kështu.

- Përgjigja është që t’u themi atyre: Që të gjithë ne themi: “Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër (me të drejtë) përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është i Dërguari i Allahut.” Çdo të thotë të dëshmosh se Muhamedi është i Dërguari i Allahut?

-

Dijetarët kanë thënë: “Domethënia e saj është: “T’i bindesh Pejgamberit (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) në ato që urdhëron, t’i besosh në ato që njofton, të largohesh nga ato që ndalon dhe të mos e adhurosh Allahun veçse me atë që ligjëruar ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem).” N.q.s. dikush thotë: “Unë kam këtë medhheb”, dhe dikush tjetër: “Unë kam këtë medhheb”! I themi atij: Kur flitet për fjalën e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), mos e kundërshto atë me fjalën e askujt tjetër. Vetë imamët e medhhebeve kanë ndaluar nga imitimi i verbër i tyre dhe kanë thënë: “Kur të bëhet e qartë e vërteta, është vaxhib që të kthehesh tek ajo.” I themi atij që na kundërvihet me medhhebin e filanit apo të filanit: “Që të dy ne dëshmojmë se Muhamedi është i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), dhe domethënia e kësaj është që të mos ndjekim askënd tjetër përveç Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), rruga (suneti) e të cilit gjendet para durave tona i qartë dhe i sqaruar.” Por nuk kam për qëllim me këtë fjalë që të ul rëndësinë e kthimit tek librat e fukahave dhe dijetarëve. Përkundrazi, ne duhet të kthehemi tek librat e tyre për të përfituar prej tyre dhe për të njohur rrugët e nxjerrjes së ligjeve nga burimet e tyre, pa kthimin tek të cilat nuk vërtetohet kërkimi i dijes. Ndaj gjejmë shumë rrëshqitje te ata njerëz të cilët nuk e marrin dijen në duart e dijetarëve, për shkak se ata vështrojnë me vështrim më të pakët se ç’duhet të shihnin. Marrin për shembull, Sahihun e Buhariut dhe argumentojnë me hadithet që gjenden në të, pa marrë parasysh se në të ka hadithe të përgjithshme dhe të veçanta, të pakufizuara dhe të kufizuara, si dhe hadithe të abroguara gjithashtu, por ata nuk i kuptojnë këto dhe kështu ndodh humbje e madhe.

11. Verifikimi dhe vendosmëria Nga moralet më të rëndësishme me të cilat duhet të mvishet nxënësi i dijes është: verifikimi. Verifikimi i lajmeve që përcjell dhe verifikimi i gjykimeve që jep. Kur del një lajm, pikë së pari ai duhet verifikuar nëse është i vërtetë deri tek ai të cilit i mvishet. Pastaj, nëse vërtetohet, duhet të sigurohesh për dhënien e gjykimit, sepse mundet që lajmi i përcjellë të jetë ndërtuar mbi një bazë të cilën ti nuk e njeh dhe

kështu gjykon se është i gabuar, ndërkohë që ai nuk është i gabuar. Cili është ilaçi në këtë rast? Ilaçi është që të lidhesh me atë person të cilit i mvishet lajmi dhe t’i thuash: “Për ty është përcjellë kështu e kështu”, a është e vërtetë kjo?” Pastaj diskuto me të, edhe pse mohimi dhe kundërshtimi yt ndaj tij është gjëja e parë që sa e dëgjon lajmin e tij, pasi që ti nuk e di shkakun e atij lajmi. Ndaj edhe thuhet: “Kur mësohet shkaku, ikën çudia!” Pra, së pari duhet të sigurohesh, pastaj të lidhesh me personin nga i cili ka dalë ajo fjalë dhe ta pyesësh nëse është e vërtetë apo jo, pastaj të diskutosh me të; dhe nga diskutimi do të dalë nëse është ai në të vërtetë dhe të saktë, kështu që ti do të kthehesh te fjala e tij, ose do të jetë e sakta me ty, dhe ai duhet të kthehet te fjala jote. Ka dallim ndërmjet vendosmërisë dhe verifikimit:

- Vendosmëria është: “Durim dhe këmbëngulje, moslodhje dhe mosmërzitje. Të mos marrësh nga çdo libër një pikë dhe nga çdo degë një copë, pastaj t’i lësh të gjitha, sepse kjo gjë e dëmton rëndë nxënësin dhe i merr ditë e ditë pa përfituar në to. Disa nxënës për shembull, lexojnë në gramatikë herë nga libri “El Axhrumije” p.sh, herë nga libri “Katru en Nida”, dhe herë nga “Elfijetu Ibni Malik”. Po kështu edhe në Terminologjinë e Hadithit; herë lexojnë nga libri “En Nuhbe”, herë nga “El Elfije” e El Irakit. Po kështu në Fikh, herë lexojnë nga “Zadul Mustekni”, herë nga “Umdetul Ahkam”, herë nga “El Mugni” dhe herë nga “Sherhul Muhedheb”. E kështu me çdo libër të çdo fushe, por në shumicën e rasteve diçka e tillë nuk sjell përfitim në dije. Edhe nëse arrin ndopak dije, ajo dije lidhet me degët dhe jo me bazat, dhe mësimi i degëve një nga një është si ai që kap karkaleca një nga një. Por e rëndësishme është marrja e bazave, vënia rrënjë dhe vendosmëria. Kjo është e rëndësishmja. Bëhu i qëndrueshëm në librat që lexon dhe u kthehesh, dhe bëhu i qëndrueshëm tek mësuesit gjithashtu. Mos u bëj provues; duke ndërruar çdo javë apo çdo muaj nga një mësues. Në fillim vendos se nga cili shejh do e marrësh dijen, pastaj qëndro me vendosmëri tek ai. Por nuk ka problem nëse zgjedh një mësues për marrjen e fikhut nga ai, një tjetër për marrjen e gramatikës, një tjetër për teuhidin dhe akiden. E rëndësishme është që të vazhdosh me këmbëngulje deri në fund dhe jo të provosh e të bëhesh si ai burri që sa herë martohet me një grua dhe qëndron me të shtatë ditë, e divorcon dhe shkon e kërkon grua tjetër! Po kështu edhe verifikimi është shumë i rëndësishëm, sepse transportuesit e lajmeve ndonjë herë kanë referime të këqia dhe përcjellin gjëra që prishin imazhin e personit

në fjalë me qëllim dhe vetëdije, ndërsa ndonjë herë tjetër nuk kanë referime të këqia por i kuptojnë gjërat ndryshe nga qëllimi që kanë pasur. Ndaj verifikimi është i detyrueshëm. Pastaj, nëse vërtetohet me anë të përcjellësve një lajm i caktuar, vjen radha e diskutimit me personin për të cilin bëhet fjalë para se të gjykosh për gabimin apo mosgabimin e tij. Kjo sepse nga diskutimi mund të të bëhet e qartë se e vërteta është me personin për të cilin u hapën fjalë.

12. Përkujdesja për kuptimin e qëllimit të Allahut të Madhëruar dhe qëllimit të Pejgamberit të Tij (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem): Nga çështjet e rëndësishme në kërkimim e dijes është çështja e kuptimit, d.m.th. të kuptuarit e qëllimit të Allahut dhe qëllimit të të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), pasi që shumë prej njerëzve u është dhënë dije, por nuk u është dhënë kuptim. Nuk mjafton të mësosh Kuranin dhe hadithet përmendësh pa i kuptuar ato. Duhet patjetër të kuptosh nga fjalët e Allahut dhe të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) atë që kanë për qëllim. Shumë gabime shkaktohen nga ata njerëz të cilët argumentojnë me tekstet e sheriatit ndryshe nga ajo që ka pasur për qëllim Allahu ose i Dërguari i Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), dhe kështu ndodh humbje e madhe. Tërheq vërejtjen këtu në një pikë të rëndësishme: Gabimi në kuptim mund të jetë më i rrezikshëm se gabimi për shkak të mosdijes, sepse ai i cili nuk ka dije dhe gabon, e di që është i paditur dhe mëson, ndërsa ai i cili i ka kuptuar tekstet gabim, kujton në vetvete se është i ditur dhe e ka mirë, duke besuar se kjo është ajo që ka pasur për qëllim Allahu dhe i Dërguari i Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem).

- Të marrim disa shembuj me qëllim që të na bëhet më e qartë rëndësia e të kuptuarit: Shembulli i parë: Allahu i Lartësuar thotë: “(Kujtoje) edhe Dautin dhe Sulejmanin, kur gjykuan mbi të lashtat në të cilat kishin kullotur natën bagëtitë e disa njerëzve. Ne ishim dëshmitarë të gjykimit të tyre. Ne e bëmë Sulejmanin ta kuptonte drejtë çështjen dhe, që të dyve u dhamë pushtet e dituri. Ne i nënshtruam malet dhe shpendët që, bashkë me Daudin, të thurnin lavde (për Allahun). Ishim Ne që i bënim këto.” [El Enbija, 78-79]. Allahu e previligjoi Sulejmanin mbi Daudin (alejhima selam) me të kuptuarin në këtë çështje, ndaj tha: “Ne e bëmë Sulejmanin ta kuptonte drejtë çështjen”, por pa ulur nga vlera e Daudit (alejhi selam), sepse “që të dyve u dhamë mençuri e dituri.”

Vëre në këtë ajet, kur Allahu përmend dallimin e Sulejmanit me të kuptuar, menjëherë pas kësaj përmend edhe atë me të cilën dallohej Daudi (alejhi selam), ndaj tha: “Ne i nënshtruam malet dhe shpendët që, bashkë me Daudin, të thurnin lavde (për Allahun).” Dhe kështu barazohen që të dy. Pra, Allahu ka përmendur cilësitë e përbashkëta tek të dy: pushtetin dhe diturinë, pastaj ka përmendur cilësinë e veçantë tek secili prej tyre, gjë e cila na tregon rëndësinë e të kuptuarit dhe se dija nuk është gjithçka.

- Shembulli i dytë: N.q.s. ke dy enë; në njërën prej tyre ka ujë të nxehtë dhe në tjetrën ujë të ftohtë brisk, duke qenë se jemi në dimër. Vjen një burr i cili kërkon të lahet nga xhenabeti dhe dikush i thotë: “Më mirë është që të përdorësh ujin e ftohtë, sepse në larjen me ujë të ftohtë ka më shumë mundim dhe Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “A t’ju tregoj një vepër me të cilën Allahu ju fshin gjynahet dhe ju ngre gradët?” Thanë: “Po, o i Dërguari i Allahut.” Tha: “Marrja mirë abdes kur mundoheni për këtë…” [19]

-

D.m.th. të lash mirë gjymtyrët gjatë abdesit në ditët e ftohta, dhe që ta bësh këtë me ujë të ftohtë është më mirë se me ujë të ngrohtë për t’ju përshtatur motit, sipas tij.

- Pra, ky njeri jep fetva se përdorimi i ujit të ftohtë është më mirë dhe solli argument hadithin e mësipërm. A është gabimi këtu në dije apo në të kuptuar?

- Përgjigja: Sigurisht që gabimi këtu është në të kuptuar, sepse Pejgamberi (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Marrja mirë abdes kur ka mundim” dhe nuk ka thënë që të zgjedhësh ujin e ftohtë për të marrë abdes. Kuptimi i hadithit është: “Nuk duhet që njeriun ta ndalojë fakti se uji është i ftohtë nga të marrët mirë abdes.” Përveç kësaj themi: A do Allahu lehtësim për robët e Tij, apo vështirësim?

-

Përgjigja është në Fjalën e Allahut: “Allahu do lehtësim për ju dhe nuk do vështirësim.” [El Bekare, 185]. Si dhe në fjalën e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Feja është lehtësim.”[20]

-

U them nxënësve të dijes: Çështja e të kuptuarit është shumë e rëndësishme, ndaj ne duhet të kuptojmë se çfarë kërkon Allahu nga robët e Tij? A ka për qëllim që t’ua vështirësojë atyre kryerjen e adhurimeve, apo do që t’ua lehtësojë atyre? Padyshim se Allahu do lehtësim për ne dhe jo vështirësim.

Këto ishin disa morale dhe edukata me të cilat duhet të mvishet nxënësi i dijes dhe t’i praktikojë në dijen e tij, me qëllim që të jetë shembull i mirë, thirrës në të mirë dhe prijës në fenë e Allahut. Me durim dhe bindje të fortë arrin të bëhesh prijës në fe (dijetar), siç ka thënë Allahu i Madhëruar: “Ne zgjodhëm prej tyre prijës, të cilët udhëzonin me urdhrat Tanë, për sa kohë që ishin të durueshëm dhe besonin bindshëm.” [Es Sexhde, 24].

02. Shkaqet ndihmuese për marrjen e dijes Shkaqet ndihmuese për marrjen e dijes janë të shumta, por ne po përmendim:

-

Së pari: Devotshmëria

Devotshmëria është porosia e Allahut për njerëzit e mëparshëm dhe të mëvonshëm prej robërve të Tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Ne i kemi porositur ata që u është shpallur Libri para jush dhe juve: “Frikësojuni Allahut! Nëse mohoni, dijeni se Allahut i përket gjithçka që gjendet në qiej dhe në Tokë. Allahu është i Vetëmjaftueshëm dhe i Denjë për çdo lavdërim.” [En Nisa, 131]. Devotshmëria është gjithashtu porosi e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për ymetin e tij. Ebu Umame Sadij ibën Axhlan el Bahili (radijAll-llahu anhu) se ka thënë: “Kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), në Haxhin e Lamtumirës, të thotë: “Ruajuni me devotshmëri Zotit tuaj, falni pesë namazet tuaja, agjëroni muajin tuaj (Ramazanin), jepni zekatin e pasurisë suaj, bindjuni prijësve tuaj, që të hyni në xhenetin e Zotit tuaj.” [21] Kur Pejgamberi dërgonte ndonjë komandant me grup zbulimi, e porosiste në veçanti për devotshmëri ndaj Allahut në veten e tij dhe që të kishte kujdes muslimanët që kishte me vete. Po kështu edhe të parët e sinqertë porositnin gjithnjë për devotshmëri në hytbet, në shkrimet dhe në amanetet e tyre të vdekjes. Umer ibën el Hatab i shkroi birit të tij, Abdullahit: “Unë të porosis për devotshmëri ndaj Allahut të Madhëruar, sepse kush i ruhet Allahut, Allahu e ruan atë, kush i jep borxh Atij (duke i dhënë sadaka të varfërve), Ai e shpërblen atë dhe kush e falënderon Atë, Ai ia shton atij.” Po kështu Aliu (radijAll-llahu anhu) porositi një burrë me fjalët: “Të porosis për devotshmëri ndaj Allahut, të Cilin ke për ta takuar patjetër, nuk ke për të përfunduar veçse tek Ai, dhe Ai e sundon dynjanë dhe ahiretin.” Dikush prej njerëzve të mirë i shkroi një vëllai të tij në fe: “Të porosis për devotshmëri ndaj Allahut i Cili të përgjigjet kur e lut në veten tënde dhe të mbikqyr në publik, ndaj mbaje Allahun në mendje, në çdo gjendje që të jesh,

natë e ditë. Kije frikë Allahun aq sa afër teje është Ai dhe sa fuqi ka Ai mbi ty. Dhe dije se ti je në Syrin e Tij dhe nuk del nga pushteti i Tij në pushtetin e dikujt tjetër (kudo që të shkosh), as nga zotërimi i Tij në zotërimin e dikujt tjetër. Le të jetë sa më i madh ruajtja jote nga Ai dhe sa më e madhe frika jote ndaj Tij. Ues selam!”

- Domethënia e devotshmërisë (et takva) është: “të vendosësh pritë mrojtëse mes teje dhe asaj që i frikësohesh.”

- Ndërsa domethënia e devotshmërisë ndaj Allahut është: “të vendosësh mes teje dhe asaj që ke frikë prej zemërimit dhe pakënaqësisë së Allahut mburojë mbrojtëse, me kryerjen e urdhrave të Tij dhe largimin nga ndalesat e Tij.” Dije se ndonjëherë devotshmëria përmendet e shoqëruar nga vepra e mirë, ndaj thuhet: “vepër e mirë dhe devotshmëri”, si në Fjalën e Allahut: “Ndihmojeni njëri-tjetrin në vepra të mira dhe devotshmëri…” [El Maide, 2]. Dhe përmendet gjithashtu e vetme. Kur përmendet bashkë me veprën e mirë, atëherë vepra e mirë është kryerja e të urdhëruarave ndërsa devotshmëria është lënia e të ndaluarave. Ndërsa kur përmendet e vetme, atëherë përfshin kryerjen e të urdhëruarave dhe largimin nga të ndaluarat. Allahu ka përmendur në Kuran se xheneti është përgatitur për të devotshmit; njerëzit e devotshëm janë banorët e xhenetit, Allahu na bëftë prej tyre! Ndaj njeriu duhet të ketë devotshmëri ndaj Allahut, në bindje të Urdhrit të Tij, në kërkim të shpërblimit të Tij dhe për të shpëtuar nga dënimi i Tij. Allahu i Madhëruar thotë: “O besimtarë! Nëse i frikësoheni Allahut, Ai do t’ju japë aftësinë e të gjykuarit drejt, do t’ju fshijë gjynahet tuaja dhe do t’ju falë. Allahu zotëron mirësi të madhe.” [El Enfal, 29]. Ky ajet përmban tre dobi të rëndësishme:

- Dobia e parë: “do t’ju japë aftësinë e të gjykuarit drejt” d.m.th. ju jep aftësinë që të dalloni mes të vërtetës dhe të pavërtetës dhe mes të dobishmes dhe të dëmshmes. Këtu hyn edhe dija, duke i hapur Allahu njeriut dije të cilën nuk ja ka hapur njeriu tjetër. Me devotshmëri arrihet shtim i udhëzimit, shtim i dijes dhe shtim i mbatjes përmendësh, ndaj përcillet se imam Shafiu ka thënë: Iu ankova Vekijut për dobësinë e mësimit përmendësh Ai më këshilloi të largohem nga gjynahet Dhe tha: dije se dija është dritë Dhe drita e Allahut nuk i jipet gjynahqarit

Pa dyshim se sa më shumë që të shtohet dija e njeriut, aq më shumë i shtohet njohuria dhe aftësia e të dalluarit mes të vërtetës dhe të kotës dhe mes të dobishmes dhe të dëmshmes. Këtu hyn edhe të kuptuarit që Allahu i jep dikujt, sepse devotshmëria është shkak për kuptimin e fortë dhe nga kuptimi i fortë rrjedh shtim i dijes. Sheh p.sh. dy njerëz të kenë mësuar të njëjtin ajet nga Libri i Allahut; njëri prej tyre nxjerr prej tij tre rregulla sheriati ndërsa tjetri mundet që të nxjerrë më shumë se kaq, në varësi të të kuptuarit që i ka dhënë Allahu. Pra devotshmëria është shkak për shtimin e dijes. Këtu hyn gjithashtu edhe mprehtësia, d.m.th. që Allahu i jep të devotshmit mprehtësi me të cilën ai dallon edhe njerëzit. Mjafton që ta shohë dikënd, dhe e di nëse ai është gënjeshtar apo i sinqertë, vepërmirë apo vepërkeq. Madje mund të gjykojë mbi një person pa jetuar me të dhe pa ditur asgjë për të, bazuar në mprehtësinë që i ka dhënë Allahu.

- Dobia e dytë: “do t’ju fshijë gjynahet tuaja”; fshirja e gjynaheve bëhet me kryerjen e punëve të mira, sepse punët e mira i fshijnë ato të këqiat, ashtu si ka thënë Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Pesë namazet, nga e xhumaja në të xhumanë tjetër dhe nga Ramazani në Ramazanin tjetër, të gjitha këto janë fshirje të gjynaheve që bëhen mes tyre, përderisa mënjanohen gjynahet e mëdha.”[22] Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “Nga Umra në Umra të fshihen gjynahet e bëra mes tyre.”[23] Pra, fshirja e gjynaheve bëhet me kryerjen e veprave të mira, gjë e cila do të thotë se nëse njeriu i frikësohet Allahut, atëherë i bëhet e lehtë kryerja e veprave të mira me të cilat Allahu i fshin atij gjynahet.

- Dobia e tretë: “dhe do t’ju falë”, duke ua bërë të mundur kërkimin e faljes dhe pendimin, gjë e cila është mirësi nga Allahu për robin e Tij.

- Së dyti: Këmbëngulja dhe vazhdimësia në kërkimin e dijes Nxënësi i dijes e ka detyrim që të japë të gjithë mundin e tij në kërkim të dijes, të jetë i durueshëm në kërkimin e saj dhe pasi ta marrë atë, ta ruajë mirë, sepse dija nuk arrihet me rehati të trupit. Nxënësi i dijes duhet të ndjekë të gjitha rrugët e mundshme për të arritur dijen dhe ai ka shpërblim tek Allahu për këtë, siç përmendet në Sahihun e Muslimit se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kushdo që ndjek një rrugë për të kërkuar dije, Allahu i lehtëson atij një rrugë për në xhenet.”[24] Pra, nxënësi i dijes duhet të jetë këmbëngulës dhe të përpiqet me të gjitha forcat, të kalojë netët pa gjumë dhe të lerë gjithçka që e largon dhe e preokupon nga të kërkuarit e dijes.

Neve na janë përcjellë tegime të shquara nga selefët në lidhje me këmbënguljen në kërkimin e dijes, sa që transmetohet se Ibën Abasi u pyet një herë: “Si e arrite dijen që ke?” Ai tha: “Me gjuhë që pyet shumë, me zemër që kupton (me përkushtim të vëmendjes) dhe me trup të palodhur.” është përcjellë gjithashtu nga Ibën Abasi (radijAll-llahu anhu) se ai ka thënë: “… Kur mësoja se dikush dinte një hadith, shkoja te dera e shtëpisë së tij, dhe ndërsa ai pushonte në kohën e drekës, unë shtroja rrobën time dhe mbështetesha para derës së tij dhe era më hidhte pluhurin në fytyrë. Kur ai dilte, më thoshte: “O biri i xhaxhait të Pejgamberit, çfarë të ka sjellë këtu? Përse nuk dërgove dikënd të më kërkove që të vija?” Ndërsa unë i thosha: “Unë e kam për detyrë që të vij tek ti. Pastaj e pyesja për hadithin…” Pra, Ibën Abasi ishte i thjeshtë në kërkimin e dijes, ndaj Allahu e ngriti atë me dijen. Kështu duhet të jetë nxënësi i dijes, të këmbëngulë shumë në kërkimin e dijes. Është përcjellë gjithashtu nga Imam Shafiu (Rahimullah) se atë e ftoi Imam Ahmedi (Rahimullah) një natë dhe pasi hëngrën darkë, u ndanë dhe secili shkoi të flerë në shtratinn e tij. Imam Shafiu mendohej për nxjerrjen e gjykimeve nga një hadith, pikërisht nga fjala e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “O Eba Umejri, çfarë bëri Nugajri?!”[25] Ebu Umejri, një fëmijë i vogël kishte në dorë një zog të vogël të cilit i thoshin Nugajr. Ky zogu ngordhi dhe Ebu Umejri u mërzit për të, ndërsa Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), i cili luante edhe me fëmijët e vegjël dhe i fliste çdo njeriu ashtu si i përshtatej, i tha këto fjalë. Imam Shafiu ndenji duke medituar në këtë hadith dhe thuhet se nxorri prej tij më shumë se njëqind dobi. Ndoshta kur nxirrte një dobi, atij i vinte ndërmend një hadith tjetër dhe kështu. Kur u thirr ezani i sabahut, Shafiu u ngrit të shkojë të falej dhe nuk mori abdes, pastaj shkoi në shtëpinë e vet. Imam Ahmedi fliste mirë për imam Shafiun te njerëzit e shtëpisë së tij, ndërsa ata i thanë: “O Ebu Abdullah! Si e lavdëron një njeri i cili hëngri e piu, pastaj fjeti dhe nuk u ngrit natën (që të falej) dhe e fali namazin e sabahut pa abdes?!” Këto pyetje i shkuan Imam Shafiut dhe ai tha: “Fakti që hëngra sa e zbraza sahanin, kjo sepse unë nuk kisha provuar ushqim më të shijshëm se ai i imam Ahmedit, kështu që doja të mbushja barkun me të. Fakti që nuk u ngrita të falem natën, kjo për shkak se dija është më e mirë se namazi i natës, ndërsa unë meditoja rreth këtij hadithi. Ndërsa fakti që unë nuk mora abdes për namazin e sabahut, kjo sepse kisha abdes që nga namazi i jacisë, dhe nuk doja t’i mundoja të më sillnin ujin e abdesit.”

- Them: Në çdo rast, këmbëngulja në kërkimin e dijes është gjë shumë e rëndësishme. Nëse do të vështronin në aktualitetin tonë sot, a jemi ne këmbëngulës ashtu si duhet?

- Përgjigja është “Jo!”

Edhe ata të cilët mësojnë në mënyrë akademike, pas mësimit ata ndoshta merren me gjëra të cilat nuk i ndihmojnë ata në mësimet e tyre.

- Po marr një shembull, por duke dashur që si ky shembull të mos ketë njeri: Njëri prej nxënësve përgjigjet keq në pyetjet e një lënde dhe mësuesi i thotë: “Përse kështu?” Ky i përgjigjet: “Sepse i kam humbur shpresat nga të kuptuarit e kësaj lënde, kështu që nuk mësoj fare për të, por vetëm sa desha ta mbart atë (pa e kuptuar).” E shihni si është humbja e shpresës?! Sigurisht që ky është një gabim shumë i madh. Ne duhet të këmbëngulim deri sat ë arrijmë qëllimin. Më ka treguar shejhu ynë këmbëngulës, Abdurrahman es Seadi (Rahimullah); se është përcjellë nga El Kesai, imami i banorëve të Kufës në sintaksën e gjuhës arabe, se ky iu fut kërkimit të kësaj shkence por nuk mundi të vazhdonte. Më pas, një ditë prej ditësh, ai pa një milingonë që mbarte ushqim për vete dhe ngjitej me të në shpinë mbi një mur. Sa herë që ngjitej deri diku, ajo rrëzohej dhe përsëri ngjitej, e kështu deri sa me këmbëngulje e kapërceu atë pengesë dhe e ngjiti murin. Atëherë El Kesai tha: “Kjo milingonë këmbënguli deri sa ia arriti qëllimit.” Atëherë edhe ai këmbënguli deri sa u bë prijës në sintaksë. Ndaj, o nxënës të dijes, ne duhet të këmbëngulim dhe të mos dorëzohemi, sepse dorëzimi është mbyllje e derës së hajrit, dhe të mos jemi pesimistë por optimistë.

- Së treti: Mësimi përmendësh Nxënësi i dijes duhet të kujdeset për përsëritjen e mësimeve dhe ruajtjen e asaj që mëson duke i mësuar përmendësh në gjoksin e tij ose duke i shkruar, sepse njeriu harron dhe nëse i kujdeset për përsëritjen e atyre që mëson, atëherë ato humbin dhe harrohen. Ndaj thuhet në poezi: Dija është gjah dhe shkruajtja është litari i tij Ndaj lidhe gjahun tënd me litarë të fortë Sepse është budallallëk që të gjuash një kaproll Pastaj ta lësh atë të lëshuar në mes të pyllit Prej rrugëve që të ndihmojnë në ruajtjen e dijes dhe përforcimin e saj është që njeriu të udhëzohet me dijen e tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Ata të cilët janë udhëzuar, Ai (Allahu) ua shton edhe më shumë udhëzimin dhe u jep atyre devotshmëri.” [Muhamed, 17]. Dhe thotë: “Allahu ua shton edhe më shumë udhëzimin atyre të cilët janë udhëzuar.” [Merjem, 76].

Sa më shumë që njeriu të punojë me dijen e tij, aq më shumë i shtohet mbajtja përmendësh dhe kuptimi i saj, sipas kuptimit të përgjithshëm të Fjalës së Allahut: “ua shton edhe më shumë udhëzimin.”

- Së katërti: Qëndrimi pranë dijetarëve Nxënësi e dijes e ka obligim që së pari të mbështetet për ndihmë tek Allahu i Madhëruar pastaj t’u kërkojë ndihmë dijetarëve si dhe të ndihmohet me atë që kanë shkruar në librat e tyre; pasi që të përqendruarit vetëm në thjesht leximin e librave kërkon kohë të gjatë, ndryshe nga ai që ulet para një dijetari i cili i shpjegon atij, i sqaron dhe i ndriçon rrugën. Megjithatë, unë nuk them se dija nuk merret veçse drejtpërdrejt nga dijetarët, sepse mundet që dikush të marrë dije edhe duke lexuar shumë, por në shumicën e rasteve, edhe nëse ka bërë përpjekje të plota natë e ditë, edhe nëse i është dhuruar kuptim, ai mund të gabojë shumë, sepse siç thuhet: “Kush ka librin drejtues të tij, gabimet e tij janë më shumë se të saktat e tij.” Por në të vërtetë ky rregull nuk është i prerë, por rruga më e mirë është që dija të merret nga mësuesit (shejhat), dhe unë e këshilloj nxënësin e dijes gjithashtu që të mos marrë nga shumë shejha në të njëjtën fushë, si p.sh. të mësojë fikhun me më shumë se një shejh, sepse dijetarët ndryshojnë nga mënyra e të arguamentuarit me Kuranin dhe Sunetin, si dhe ndryshojnë në mendimet e tyre gjithashtu. Ti zgjidh një dijetar nga i cili merr fikhun, një tjetër nga i cili merr gjuhën, e kështu; d.m.th. çdo fushë të dijes ta mësosh në shujuh të ndryshëm. E nëse një shejh është i specializuar në më shumë se një fushë të dijes, nuk ka problem të qëndrosh me të në ato fusha. Por nëse e merr fikhun për shembull nga dy shejha të ndryshëm, dhe ata kanë mendime të ndryshme në disa çështje, atëherë cili do të jetë qëndrimi yt, ti që je nxënës? Qëndrimi yt do të jetë pështjellimi dhe dyshimi. Ndaj qëndro tek një dijetar për mësimin e një fushe të caktuar të dijes, dhe kjo të bën të jesh rehat dhe i qetë.

[1] - E ka nxjerrë Imam Ahmedi (2/338), Ebu Daudi, Ibën Maxheh, El Hakim në Mustedrak (1/160), Ibën Ebi Shejbeh në “El‫ف‬Musanef”. El Hakim ka thënë: “Ky‫ف‬hadith‫ف‬është‫ف‬i‫ف‬saktë‫ف‬dhe‫ف‬ zinxhiri‫ف‬i‫ف‬transmetuesve‫ف‬të‫ف‬tij‫ف‬janë‫ف‬të‫ف‬besueshëm”. [2]

- E ka nxjerrë Buhariu (Kitabul Enbija).

[3]

- E ka nxjerrë Buhariu (Kitabu Sifatu es salat).

[4]

- E ka nxjerrë Muslimi (Kapitulli i Abdesit).

[5] - E ka nxjerrë Buhariu (Kitabu et Tehexhud) dhe Muslimi (Kitabu Salatu el Musafirin). [6]

- E ka nxjerrë Muslimi (Kitabul Ekdije).

[7]

- E ka nxjerrë Buhariu (Kitabul Iman) dhe Muslimi (Kitabul Iman).

[8]

- E ka nxjerrë Muslimi (Kitabul Imara).

[9] - E ka nxjerrë Tirmidhiu (Kitabu el Biru ues sileh), Imam Ahmedi me tekst të përafërt, Begaviu në “Sherhus Suneh” dhe Hejthemi në “Mexhma ez Zevaid”, dhe ka thënë (ky i fundit): “Këtë hadith e ka nxjerrë Ahmedi dhe Taberani, dhe transmetuesit e Ahmedit janë burra të hadithit të saktë.” [10] - Muslimi 285. [11] - Muslimi 537. [12] - Muslimi 2091. [13] - Hadith Hasen. E ka nxjerrë Ibën Maxheh 4251. [14] - Nga kjo fjalë e shejhut mund të kuptohet se ai mbështet “Menhexhel muvazanat” – metodën e barazpeshimit, por nuk është ashtu, pasi që shejhu flet për dijetarët dhe pushtetarët në veçanti, ndërsa metoda e barazpeshimit ka për qëllim mbrojtjen e bidatçinjve duke përmendur edhe të mirat e tyre përkrah të këqiave dhe bidateve. Pra, medito! Në lidhje me metodën e barazpeshimit lexo librin “Metodologjia e pasuesve të sunetit dhe xhematit në kritikën e individëve, librave dhe grupeve” të shejh Rabij ibën Hadi el Med-hali. [15] - Buhariu 481, Muslimi 2585. [16] - E ka nxjerrë Muslimi 1844.

[17] - Muslimi 2999. [18] - Muslimi 2956. [19] - Muslimi 251. [20] - Buhariu 39. [21] - Tirmidhiu 616. Shejh Albani e ka konsideruar Sahih, në Es Silsiletu es Sahiha 867. [22] - Muslimi 233. [23] - Buhariu 1773, Muslimi 1349. [24] - Nxjerrja e tij është përmendur më parë. [25] - Buhariu 6129.

KAPITULLI I TRETE

RRUGET E MARRJES SË DIJES

DHE DISA GABIME NGA TË CILAT DUHET PASUR KUJDES

01. Rrugët e marrjes së dijes Është mëse e ditur se kur njeriu synon të arrijë në një vend, duhet patjetër që njohë rrugën që të çon atje, e nëse ka më shumë se një rrugë për te ai vend, atëherë zgjedh më të shkurtrën dhe më të lehtën e tyre. Prej këtu, është shumë e rëndësishme që nxënësi i dijes ta ndërtojë kërkimin e dijes mbi baza dhe rregulla dhe të mos i ngatërrojë gjërat e t’i bëjë lëmsh, sepse “kush nuk i zotëron bazat, nuk mund të arrijë te synimi.” Poeti thotë: Dija është det i madh i mbushur plot Fundin e të cilit nuk mund ta arrijë kushdo që të përpiqet Por në bazat e saj gjen lehtësim për arritjen e saj Ndaj kujdesu për to, dhe ke për të gjetur rrugë Shfrytëzoi rregullat dhe bazat Sepse kush i humb ato, nuk arrin

Bazat janë dija dhe çështjet e ndryshme janë degët. Njësoj si rrënjët e pemës dhe degët e saj; n.q.s degët nuk janë mbi rrënjë të mira e të forta, atëherë ato dobësohen dhe vdesin. Por, çfarë janë bazat? A mos janë argumentet e sakta? Apo rregullat dhe disiplinat? Apo që të dyja këto së bashku?

-

Përgjigja: Bazat janë argumentet e Kuranit dhe të Sunetit, rregullat dhe disiplinat e përfituara nga vrojtimi dhe vëzhgimi i kujdesshëm dhe i studiuar nga Kurani dhe Suneti. Këto janë gjërat më të rëndësishme për të cilat ka nevojë nxënësi i dijes.

-

Për shembull, rregulli: “Mundimi dhe vështirësia tërheq lehtësimin”, është marrë nga Kurani dhe Suneti. Nga Kurani është marrë nga Fjala e Allahut të

Madhëruar: “Ai (Allahu) nuk u ka ngarkuar me ndonjë vështirësi në fe.” [El Haxh, 78]. Ndërsa nga Suneti, nga fjala e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ku i thotë Imran ibën Husajnit: “Falu duke qëndruar në këmbë, e nëse nuk mundesh, atëherë falu i ulur, e nëse përsëri nuk mundesh, atëherë falu i mbështetur.”[1] Si dhe nga fjala e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Kur iu urdhëroj për diçka, bëni prej saj sa të mundeni.”[2] Duke ditur këtë rregull, sikur të të vijnë një mij çështje të formave të ndryshme, ti do të keshë mundësi të gjykosh për secilën prej tyre duke u bazuar mbi këtë rregull. Por sikur të mos e dish këtë rregull, ka për t’u pështjelluar çështja qoftë edhe nëse të vijnë vetëm dy çështje apo pyetje. Për marrjen e dijes ka dy rrugë:

-

Rruga e parë: Marrja e saj nga librat e besueshëm dhe të saktë të cilët i kanë shkruar dijetarët e njohur për dijen e tyre, besnikërinë dhe akiden e tyre të pastër prej bidateve dhe trillimeve. Duke e marrë dijen nga librat mund të arrish në një synim të caktuar, por këtu has dy vështirësi:

-

E para: Koha e gjatë. Njeriut i duhet shumë kohë, përpjekje e stërmundim që të arrijë atë dije që synon, vështirësi të cilën ndoshta nuk e përballojnë shumë prej njerëzve, sidomos kur sheh të tjerët rreth përreth që të kenë humbur shumë kohë pa pasur dobi, dhe kështu të hyn dembelizmi, lodhja dhe neveritja, dhe nuk e arrin atë që synon.

-

Vështirësia e dytë: Në shumicën e rasteve, dija e atij i cili e merr dijen vetëm nga librat është e dobët dhe mbi të nuk ndërtohen rregulla e baza. Ndaj gjejmë shumë gabime tek ata të cilët e marrin dijen nga librat, pasi që nuk kanë baza dhe rregulla mbi të cilat mbështetet dhe mbi të cilat të ndërtojë degëzimet që gjenden në Kuran dhe në Sunet. Gjejmë disa njerëz që të mbështeten në një hadith i cili nuk ekziston në librat e konsideruara të hadithit prej “Sahihave”, apo “Mesanideve”, etj, rrugë e cila është në kundërshtim me bazat e konsideruara tek dijetarët, madje tek i gjithë ymeti musliman, pastaj i gjejmë ata të marrin këtë hadith dhe të ndërtojnë akiden e tyre mbi të, gjë e cila padyshim që është gabim, pasi që Kurani dhe Suneti kanë disa baza rreth të cilave sillen çështjet dhe degët e ndryshme. Dhe duhet patjetër që këto degëzime t’i ballafaqosh me bazat, në mënyrë që nëse në këto degëzime gjen diçka në kundërshtim me bazat dhe nuk mund të bashkosh mes tyre, atëherë i lëmë këto degëzime.

-

Rruga e dytë: për kërkimin e dijes është: të kërkuarit e saj nga një mësues i besueshëm në dijen dhe fenë e tij. Kjo rrugë është më e shpejtë dhe më e sigurtë për kërkimin e dijes, pasi që në rrugën e parë mundet që kërkuesi të humbë rrugë pa e ditur për shkak të kuptimit të gabuar ose mosditurisë, apo për shkaqe të tjera. Ndërsa rruga e dytë përmban diskutim, marrje e dhënie me mësuesin, duke bërë që nxënësit ti happen dyer të shumta të kuptimit, verifikimit, mënyrës së mbrojtjes së fjalëve të vërteta dhe kundërpërgjigjes ndaj fjalëve të dobëta. E nëse kërkuesi i dijes bashkon mes këtyre dy rrugëve, kjo është më e mira dhe më e plota. Nxënësi i dijes duhet të fillojë me më të rëndësishmet dhe me versionet e shkurtuara në shkencat e ndryshme para atyre të zgjatura, në mënyrë që të ngjitet shkallë pas shkalle, dhe të mos ngjitet në një shkallë më lart pa e zotëruar mirë atë para saj, me qëllim që ngjitja e tij të jetë e saktë dhe e sigurtë.

02. Gabime prej të cilave duhet pasur kujdes Disa prej nxënësve të dijes bienë në disa gabime, prej të cilave përmendim:

01. Zilia (El Hased) Zilia është: urrejtja e asaj mirësie që Allahu i ka dhënë dikujt tjetër. Ajo nuk është dëshira për largimin e mirësisë së Allahut nga tjetri, por thjesht urrejtja e asaj mirësie që Allahu ia ka dhënë dikujt tjetër. Kjo është zilia, qoftë kur dëshiron heqjen e asaj mirësie nga tjetri apo vazhdimësinë e saj, por e urren atë. Në këtë përfundim ka arritur shejhu i lslamit, Ibën Tejmije (Rahimullah), i cili thotë: “Zilia është urrejtja e asaj mirësie të cilën Allahu ia ka dhënë dikujt tjetër.” Zilia është diçka nga e cila thuajse nuk mund të shpëtojë shpirti, d.m.th. që ajo mund të jetë e domosdoshme për të, por në hadith ka ardhur kjo thënie: “Nëse të hyn zilia, mos bëj zullum, dhe nëse të hyn dyshimi, mos vepro (sikur të ishte i vërtetë).”[3] D.m.th: Kur njeriu sheh se ka zili në zemrën e tij për ndokënd, atëherë të mos i bëj zullum atij me fjalë apo vepër, sepse kjo është prej cilësive të çifutëve, për të cilët Allahu i Madhëruar thotë: “Apo mos kanë zili njerëzit për çfarë u ka dhuruar atyre Allahu nga Begatitë e Tij? Dhe Ne që më parë i kishim dhënë familjes së Ibrahimit Librin dhe urtësinë dhe u dhuruam atyre mbretërim madhështor.” [En Nisa, 54]. Përveç kësaj, ziliqari bie në shumë gjëra të ndaluara:

- 01. Urrejtja e asaj që ka caktuar Allahu, pasi që urrejtja e asaj mirësie të cilën Allahu ia ka dhënë atij personi është urrejtje e asaj që ka caktuar Allahu për të ndodhur si dhe kundërshtim i përmbushjes së paracaktimit të Allahut.

- 02. Zilia i ha veprat e mira ashtu si zjarri ha drutë, sepse në shumicën e rasteve ziliqari i bën zullum atij që ka zili duke përmendur ato që urren tek ai, duke larguar njerëzit prej tij, duke i ulur vlerën, e ngjashëm me këto, gjëra të cilat janë nga gjynahet e mëdha dhe që mund të fshijnë veprat e mira.

- 03. Ajo që ndodh në zemrën e ziliqarit prej hidhërimit, ferrit dhe zjarrit i cili e ha nga brenda. Sa herë që ky sheh një mirësi tek ai që ka zili, vreroset dhe i ngushtohet gjoksi. Gjithnjë e ruan dhe e studion atë person dhe sa herë që Allahu i jep mirësi atij, ky mërzitet, vreroset dhe i ngushtohet dynjaja.

- 04. Në të pasurit zili ka përngjasim me çifutët, dhe siç dihet: kush vepron një prej cilësive të mosbesimtarëve, ai është prej tyre në atë cilësi, bazuar në fjalën e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Kushdo që i përngjason një populli, ai është prej tyre.”[4]

- 05. Sado që zilia jote të rritet dhe të forcohet, nuk mundesh kurrë që ta heqësh mirësinë e Allahut nga ai person që ti ke zili. Dhe përderisa kjo është e pamundur, atëherë përse të kesh zili?!

- 06. Zilia e pengon plotësimin e besimit, sepse Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Askush nga ju nuk beson deri sa të dojë për vëllanë e tij atë që do për vete.”[5] Kjo do të thotë se ti duhet të urresh heqjen e mirësisë nga vëllai yt dhe nëse nuk e urren këtë gjë, atëherë ti nuk do për vëllanë tënd atë që do për vete, gjë e cila e pengon plotësimin e besimit.

- 07. Zilia bën që të mos i kërkosh Allahut nga mirësitë e Tij, por të preokupohesh me mirësinë që Allahu i ka dhënë dikujt tjetër, ndërsa Allahu thotë: “Dhe mos dëshironi ato gjëra me të cilat Allahu ka bërë që disa prej jush të dallohen nga të tjerët. Për burrat do të ketë shpërblim për çfarë ata kanë fituar dhe për gratë do të ketë shpërblim për çfarë ato kanë fituar dhe kërkoni Allahut nga Begatitë e Tij. Allahu është kurdoherë i Gjithëdituri për çdo gjë.” [En Nisa, 32].

- 08. Zilia bën që ziliqari t’i përbuzë mirësitë e Allahut mbi të, d.m.th. ziliqari sheh se nuk është në mirësi, ndërsa tjetri është në mirësi më të madhe se ky. Dhe kështu, ai i përbuz mirësitë e Allahut mbi të dhe si rrjedhojë nuk falënderon për to.

- 09. Zilia është moral i keq, pasi që ziliqari ndjek mirësitë e Allahut tek njerëzit e shoqërisë së tij dhe përpiqet me sa të mundet që të largojë njerëzit nga personi që ky ka zili, herë duke i ulur vlerën, herë me përçmimin e veprave të mira që ai bën, e herë me gjëra të tjera.

- 10. Kur ziliqari ka zili, në shumicën e rasteve ai i bën zullum tjetrit dhe kështu ai tjetri merr prej të mirave të këtij deri sa të mos mbesë gjë prej tyre, pastaj merren prej të këqia të këtij dhe i hidhen mbi shpinë ziliqarit, pastaj hidhet në zjarr.

-

Përfundimi është: se zilia është moral negativ dhe për të ardhur keq, ajo ekziston më së shumti mes dijetarëve dhe nxënësve të dijes, mes tregtarëve, mes kolegëve dhe atyre që kanë të njëjtin profesion. Por për të ardhur keq, ajo ekziston më shumë mes dijetarëve dhe mes nxënësve të dijes, megjithëse më parësore dhe më e lartë do të ishte që poseduesit e dijes të ishin njerëzit më larg zilisë dhe më afër moraleve të përsosura. Vëlla! Nëse sheh se Allahu i ka dhënë mirësi një robi të Tij, përpiqu të bëhesh si ai dhe mos e urre atë përson të cilit Allahu i ka dhënë mirësi, por thuaj: “O Zot! Shtoja atij mirësinë Tënde dhe më jep mua edhe më të mirë se atij!” Zilia nuk ndryshon asgjë nga gjendja aktuale, por siç e përmendëm më sipër, ajo përmban këto dhjetë negativitete dhe të ndaluara, dhe kush mediton më tepër mund të gjejë edhe më shumë se këto, e Allahu është Ndihmuesi më i mirë!

02. Dhënia fetva pa pasur dije Të qenurit myfti është post i lartë, pasi që personi që ka këtë post përballet me sqarimin e gjërave që u ngatërrohen masës së gjerë të popullit në çështjet e fesë duke i drejtuar ata në rrugën e drejtë. Ndaj këtë post madhështor nuk mund ta marrë veçse dikush që është kompetent, kështu që njerëzit duhet të kenë frikë Allahun e Madhëruar dhe të mos flasin veçse me dije dhe mendjehollësi. Duhet ta dinë se vetëm Allahut i takon krijimi dhe urdhri. Nuk ka krijues tjetër përveç Allahut, nuk ka rregullues e sistemues tjetër të krijesave përveç Allahut dhe nuk ka ligj tjetër për krijesat përveç ligjit të Allahut. Allahu është Ai i Cili e bën të detyrueshme diçka dhe të ndaluar një gjë tjetër. Ai bën të preferuar diçka dhe e bën të lejuar atë, ndërsa për ata të cilët bëjnë diçka të lejuar apo të ndaluar sipas dëshirës dhe pasionit të tyre, Allahu thotë: “Thuaju: “Më thoni, çfarë të mirash ju ka zbritur juve Allahu! Dhe ju vetë i keni bërë ato të ligjshme e të paligjshme.” Thuaju: “A ju ka lejuar Allahu (të bëni kështu), apo ju shpifni gënjeshtër ndaj Allahut?” Dhe çfarë mendojnë ata që trillojnë gënjeshtra kundër Allahut, për Ditën e Kijametit (a mendojnë se do të falen)?” [Junus, 59-60].

Allahu i Madhëruar gjithashtu thotë: “Por mos thoni në lidhje me atë që jua thotë goja duke gënjyer: “Kjo është e ligjshme dhe kjo është e ndaluar”, që të shpifni gënjeshtër ndaj Allahut, (pasi) me të vërtetë ata të cilët shpifin gënjeshtra ndaj Allahut kurrë nuk do të fitojnë. (Veç) një kënaqësi të shpejtë e kalimtare do të shijojnë, por për ta do të jetë ndëshkim i dhimbshëm.” [En Nahl, 116-117]. Nga krimet më të mëdha është që dikush të thotë për diçka se ajo është hallall, duke qenë se nuk e di gjykimin e Allahut për të, ose që të thotë se ajo është haram, pa e ditur gjykimin e Allahut për të. Ose të thotë për diçka se ajo është vaxhib (obligim), duke mos e ditur nëse Allahu e ka bërë obligim apo jo, ose të thotë se nuk është obligim, pa e ditur se Allahu nuk e ka bërë obligim atë. Ky është krim dhe sjellje e paedukatë me Allahun e Madhëruar. Si është me ty, o njeri, që e di se gjykimi i takon vetëm Allahut, pastaj i paraprin Atij duke folur në fenë dhe sheriatin e Tij pa pasur dije?! Allahu e ka shoqëruar të folurit për Të pa dije me shirkun (shokvënien), kur thotë: “Thuaj: “(Por në të vërtetë) gjërat që i ka ndaluar Zoti im janë mëkatet që kryhen hapur ose fshehur, gjynahet (e tjera të çdo lloji), shtypja pa të drejtë, vënia shok Allahut në adhurim, gjë për të cilën Ai nuk ka dhënë asnjë të drejtë e asnjë provë, si dhe përfolja për Allahun për gjëra për të cilat ju nuk keni dijeni.” [El Araf, 33]. Ka edhe shumë prej masës së gjerë të cilët i japin fetva njëri-tjetrit pa pasur dije. I gjen ata të thonë: “Kjo është hallall”, apo “haram”, apo “obligim”, apo “nuk është obligim”, duke qenë se nuk dinë asgjë për të. A nuk e dinë këta se Allahu ka për t’i pyetur ata në ditën e Kiametit për atë që thonë? A nuk e dinë këta se sikur të humbin një person duke i bërë të lejuar atij diçka që është e ndaluar, apo duke i bërë të ndaluar diçka që është e lejuar, se atyre u kthehet gjynahu i tij dhe ata kanë gjynah njësoj si ai që vepron për shkak të gjykimit që i kanë dhënë atij? Disa njerëz nga masat e gjera bëjnë një krim tjetër: kur shohin dikë që kërkon të pyesë ndonjë dijetar, i thonë atij: “Nuk është nevoja që të pyesësh për këtë. Kjo është diçka e qartë. Kjo është haram.” Ndërkohë që në realitet ajo është hallall ndërsa ky bën haram atë që Allahu e ka lejuar. Ose thonë: “Ky është obligim”, duke i ngarkuar diçka me të cilën nuk e ka ngarkuar Allahu, e kështu. Kjo gjë është krim ndaj sheriatit të Allahut dhe tradhti ndaj vëllait tënd musliman, pasi që i ke dhënë fetva pa pasur dije. Sikur dikush të të pyeste për rrugën që të shpie në filan vend, dhe ti t’i thoshe se rruga është këtej, pa e ditur se nga ishte rruga, a nuk e konsiderojnë njerëzit këtë gjë si tradhti nga ana jote? Atëherë si mundesh të flasësh për rrugën e xhenetit, e cila është sheriati i zbritur nga Allahu, ndërkohë që ti nuk di gjë për të?!

-

O vëllezër! Prej logjikës, besimit dhe frikës ndaj Allahut dhe madhërimit të Tij është që kur njeriu nuk e di diçka, të thotë: “Nuk e di! Pyet dikë tjetër.” Kjo gjë është nga logjika e shëndoshë, sepse kur njerëzit shohin që ai sigurohet para se të flasë, besojnë tek ai, dhe sepse ai e di vlerën e vetes dhe në këtë rast i jep asaj

vendin që i takon. Kjo gjë është gjithashtu nga plotësimi i besimit në Allah, i frikës ndaj tij, pasi që ky nuk i paraprin Zotit të tij në dhënien e vendimeve dhe nuk përflet në fenë e Tij atë që nuk e di. Edhe i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), i cili është më i dituri prej krijesave të Allahut me fenë e Allahut, pyeste për ato gjëra për të cilat nuk kishte zbritur shpallje dhe priste t’i zbriste shpallja dhe Allahu t’i përgjigjej pyetjes së tij: “Të pyesin ty (O Muhammed) se ç’është e lejuar për ta. Thuaj: “Të lejuara për ju janë të gjitha ushqimet e mira.” [El Maide, 4]. “Të pyesin ty (O Muhammed) edhe për Dhulkarnejnin. Thuaju: “Unë do t’ju rrëfej diçka nga historia e tij.”[El Kehf, 83]. “Të pyesin ty (O Muhammed) për Orën (Çastin e Fundit, Kiametin): “Kur është përcaktuar koha e tij?” Thuaju: “Dija për të është Vetëm tek Zoti im. Askush nuk ta shpall kohën e tij përveç Atij.” [El Araf, 187]. Po kështu edhe shokët e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), kur u paraqitej një çështje për të cilën nuk e dinin gjykimin e Allahut, ata kishin frikë dhe heshtnin përballë saj.

- Ebu Bekër es Sidiku (radijAll-llahu anhu) thotë: “Ç’qell do të më mbulonte dhe ç’tokë do të më mbante sikur të flisja për librin e Allahut diçka pa pasur dije?!”

- Kur Umer ibën el Hatabi (radijAll-llahu anhu) përballej me një çështje të re, mblidhte sahabet dhe konsultohej me ta.

- Ibën Sirin thotë: “Nuk ka pasur më të ruajtur se Ebu Bekri në lidhje me atë që nuk e dinte dhe nuk ka pasur më të ruajtur pas Ebu Bekrit se sa Umeri.”

- Ibën Mesudi (radijAll-llahu anhu) thotë: “O njerëz! Kush pyetet për diçka që ai e di, le ta thotë atë, ndërsa kush nuk ka dije për atë që pyetet, të thotë: “Allahu e di”, pasi që prej dijes është që për atë që nuk e di, të thuash “Allahu e di”. Sheabiu u pyet për një çështje dhe ai tha: “Nuk e di mirë atë”. Shokët i thanë: “U turpëruam me ty!” Ai tha: “Por engjëjt nuk u turpëruarn kur thanë: “Ne nuk kemi dije përveç asaj që na ke mësuar Ti.” [El bekare, 32]. Shembujt ne lidhje me dhënien fetva pa pasur dije janë të shumtë. Prej tyre p.sh. kur të sëmurit i ndoten rrobat dhe ai nuk ka mundësi t’i pastrojë ato, dikush i thotë që të mos falet deri sa të pastrojë rrobat. Kjo është një fetva e pavërtetë dhe e gënjeshtërt, pasi që i sëmuri duhet të falet qoftë edhe me rroba të ndotura, qoftë edhe me trup të papastër përderisa nuk ka mundësi të pastrohet, sepse Allahu thotë: “Kini frikë Allahun sa të mundeni…” [‘Et tegabun, 16]. Pra, të sëmurit i lejohet të falet sipas gjendjes së tij dhe sipas mundësisë që ka. Ai mund të falet në këmbë dhe nëse nuk mundet, atëherë mund të falet ulur, dhe nëse nuk mundet ulur, atëherë të falet i mbështetur dhe të bëjë me shenjë me kokën e tij nëse mundet, e nëse nuk mundet, atëherë bën me shenjë me sytë e tij, sipas mendimit të disa dijetarëve. Nëse as me sy nuk mundet dhe e ka mendjen në vend, atëherë bën

nijet për kryerjen e veprave me zemrën e tij dhe fjalët i thotë me gojë. P.sh: Të thotë “Allahu Ekber”, pastaj të lexojë Fatihanë dhe një sure, pastaj të thotë: “Allahu Ekber” dhe të bëjë nijet për rënien në ruku, pastaj të thotë: “Semiallahu limen hamideh” dhe të bëjë nijet ngritjen nga rukuja. Po kështu të veprojë në sexhde dhe në veprat e tjera të namazit; të bëjë nijet me zemër veprën që nuk ka mundësi ta bëjë dhe të mos e vonojë namazin nga koha e tij. Për shkak të kësaj fetvaje të gënjeshtërt mund të vdesin disa prej muslimanëve duke qenë lënës të namazit për shkak të saj, dhe sikur ata ta dinin se njeriu i sëmurë mund të falet në çdo gjendje që të jetë, do të vdisnin duke qenë që faleshin. Çështjet si kjo dhe të ngjashme me të janë të shumta, ndaj masat e gjera duhet t’i mësojnë rregullat e këtyre çështjeve nga dijetarët me qëllim që të mësojnë gjykimin e Allahut për to dhe me qëllim që të mos flasin pa dije në fenë e Allahut.

03. Mendjemadhësia Mendjemadhësinë e ka sqaruar Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) me sqarimin më përmbledhës dhe më të qartë, kur thotë: “Mendjemadhësia është mohimi i të vërtetës dhe përçmimi i njerëzve.”[6] Mohimi i të vërtetës është kthimi mbrapsht i saj, ndërsa përçmimi i njerëzve është përbuzja e tyre. Prej mendjemadhësisë është edhe që t’ja kthesh mësuesit tënd, t’i flasësh pa turp dhe të sillesh keq me të. Po kështu edhe shpërfillja e atij që të sjell një dobi por i cili është më i vogël se ti, është mendjemadhësi. Kjo ndodh tek disa nxënës të cilët kur i tregon diçka dikush që është më poshtë gradës së tyre në dije, e shpërfill dhe nuk e pranon atë. Neglizhimi yt në të punuarit me dijen tënde është shenjë humbjeje, Allahu na ruajtë! Në lidhje me këtë, poeti thotë: Dija është luftë për djaloshin kryelartë Ashtu siç është rrëkeja luftë për vendin e lartë Domethënia e këtyre vargjeve është: djaloshi kryelartë nuk mund ta arrijë dijen, pasi që dija është luftë për të ashtu si rrëkeja që është luftë për vendin e lartë, pasi që në vendin e lartë rrëkeja shkon majtas e djathtas dhe nuk qëndron mbi të. Po kështu edhe dija nuk qëndron me mendjemadhësinë dhe kryelartësinë, madje për shkak të këtyre dija mund të ikë nga njeriu.

04. Fanatizmi për një medhheb apo një mendim

Nxënësi i dijes duhet të zhvishet nga njëanshmëria dhe particizmi; që të mos e lidhë dashurinë dhe urrejtjen për hir të një grupi apo partie të caktuar, gjë e cila padyshim që është në kundërshtim me metodën e selefëve, të cilët nuk kanë qenë të ndarë në parti, por kanë qenë një parti e vetme, të përfshirë në Fjalën e Allahut: “Është Ai (Allahu) që ju ka emëruar ju Muslimanë edhe më pare…” [El Haxh, 78]. Pra nuk ka particizëm dhe as ndarje në grupe, as miqësim dhe as armiqësim veçse sipas asaj që ka ardhur në Kuran dhe Sunet. Ka prej njerëzve për shembull, që anëtarësohen në një grup të caktuar, themelojnë rrugën e tij, argumentojnë për të me argumente që mund të jenë kundër tij dhe jo në favor të tij dhe e mbrojnë atë, duke i quajtur grupet e tjera si të humbur edhe pse mund të jenë më pranë të vërtetës se sa këta. Pastaj marrin edhe parimin: “Kush nuk është me mua është kundra meje”, i cili është një parim i keq, pasi që mund të ketë të mesëm për ty ose kundër teje, dhe nëse është kundër teje me të drejtë, atëherë le të jetë kundër teje, sepse në fakt ai është me ty në këtë rast. Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë: “Ndihmoje vëllanë tënd qoftë ai i cili e bën padrejtësinë apo të cilit i bëhet padrejtësia.”[7] Ndihmesa e zullumqarit bëhet duke e ndaluar atë nga zullumi. Në Islam nuk ka particizëm, andaj kur në mesin e muslimanëve u shfaqën partitë, u ndanë rrugët, u përça populli dhe njerëzit filluan të quajnë njëri-tjetrin të humbur, të hanë mishin e vëllait të tyre të vdekur, i ndoqi ata dështimi, siç ka thënë Allahu i Madhëruar: “mos u kundërshtoni me njëri-tjetrin që të mos humbni kurajon dhe të mos ju lënë fuqitë…” [El Enfal, 46]. Dhe kështu, i gjejmë disa nxënës të dijes të cilët shkojnë tek një prej shejhave (mësues, dijetar), që ta mbrojnë atë shejh me të drejtë dhe pa të drejtë, dhe lufton shejhat e tjerë, i quan të humbur dhe bidatçinj, dhe mendon se vetëm shejhu i tij është dijetar i vërtetë, ndërsa të tjerët janë injorantë ose prishës. Padyshim që ky është një gabim shumë i madh. Ajo që duhet të merret është fjala e atij e cila është në përputhje me Kuranin, Sunetin dhe me fjalën e sahabeve të Pejgamberit (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem).

05. Dalja në krye para kualifikimit Nga gjërat për të cilat duhet pasur kujdes është që nxënësi i dijes të dalë në krye para se të kualifikohet për të kryesuar dhe udhëhequr; e nëse ai e bën këtë, kjo argumenton për disa gjëra:

- E para: Pëlqimi i vetvetes për shkak të daljes në krye, duke e parë veten më të diturin e të diturve.

- E dyta: Kjo është argument për moskuptimin dhe mosnjohjen e tij të çështjeve, pasi që kur del në krye, ndodh që të has në një çështje nga e cila nuk mund të dalë, pasi që kur njerëzit e shohin atë të dalë në krye, i paraqisin atij çështje me të cilat zbulohet defekti dhe mangësia e tij.

- E treta: Kur del në krye para se të kualifikohesh, kjo të çon në të folurit për Allahun pa pasur dije, pasi që në shumicën e rasteve, ata që kanë për qëllim të udhëheqin, janë mospërfillës dhe përgjigjen për çdo gjë që pyeten, duke vënë në rrezik fenë e vet dhe duke folur për Allahun e Madhëruar pa pasur dije.

- E katërta: Kur njeriu del në krye, në shumicën e rasteve ai nuk e pranon të vërtetën, pasi që me mendjelehtësinë e tij ai kujton se sikur t’i nënshtrohet dikujt tjetër qoftë edhe nëse e vërteta është me të, kjo do të ishte argument se ai nuk është dijetar.

06. Të pasurit mendim të keq për tjetrin Nxënësi i dijes duhet të ketë kujdes nga të pasurit mendim të keq për tjetrin, si p.sh. të thotë: “Ky nuk jep lëmoshë veçse për t’u dukur”, “ky nxënës nuk e ka bërë këtë pyetje veçse për t’u dukur dhe për t’u njohur se është nxënës që kupton”. Kështu bënin hipokritët në kohën e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem); kur dikush prej besimtarëve sillte lëmoshë të madhe, ata thoshin: “E bën për sy të njerëzve”, ndërsa kur dikush sillte lëmoshë të pakët, ata thonin: “Allahu nuk ka nevojë për lëmoshën e këtij”. Allahu thotë për ta: “Ata të cilët marrin nëpër gojë dhe tallen me besimtarë të atillë që japin Sadaka me vullnetin e tyre dhe (me) ata të cilët nuk munden që të gjejnë për të dhënë Sadaka përveçse çfarë kanë në dorë, Allahu do t’ua përplasë vetë atyre përqeshjen dhe për ta do të ketë dënim të dhimbshëm.” [Et Teube, 79]. Ruaju mendimit të keq për atë që në pamje të jashtme është i drejtë. Nuk ka dallim mes mendimit të keq për mësuesin tënd apo për shokun tënd, pasi që obligimi është që të kesh mendim të mirë për atë që në pamje të jashtme shfaq drejtësi. Ndërsa për atë që shfaq gjë tjetër nga e drejta, nuk ka problem që të kesh mendim të keq për të, por megjithatë ti duhet të sigurohesh për këtë me qëllim që të heqësh nga vetja iluzionin, pasi që disa njerëz mund të mendojnë keq për dikë duke u bazuar në një iluzion të rrejshëm dhe të pavërtetë. Pra, detyra jote kur ti e prish mendimin për një person, qoftë ai nga nxënësit e dijes apo të tjerë, detyra jote është që të shohësh nëse ka prova të qarta që të shtyjnë ty të kesh mendim të keq. Përndryshe, nëse janë thjesht iluzione të tuat, atëherë nuk të lejohet ty që të mendosh keq për muslimanin i cili në pamje të jashtme shfaq drejtësi. Allahu i Madhëruar thotë: “O ju që keni besuar! Largoni shumë prej dyshimeve.” [El Huxhurat, 12]. Pra nuk thotë: “Të gjitha dyshimet” , pasi që disa dyshime kanë bazë dhe arsye. “Vërtet disa nga dyshimet përbëjnë gjynah.” Dhe jo të gjitha dyshimet. Ai dyshim nga i cili rrjedh armiqësi ndaj tjetrit, padyshim që është

gjynah. Po kështu edhe dyshimi i pabazë. Por nëse dyshimi ka baza, atëherë nuk ka problem të mendosh keq në bazë të provave dhe argumenteve. Prandaj nxënësi i dijes duhet t’i japë vetes vendin që i takon dhe të mos e ndotë atë me gjëra të ndyta, si dhe të ketë kujdes nga këto gabime që përmendëm, pasi që atë e ka nderuar Allahu me dije dhe e ka bërë shembull për të tjerët, sa që Allahu i ka kthyer çështjet e njerëzve, në të cilat hasin problem, tek dijetarët, kur thotë: “Pyesni njerëzit e Mesazhit nëse nuk dini.” [El Enbija, 7] “Kur atyre u vjen rëndë ndonjë çështje që prek sigurinë e njerëzve apo frikë, ata e përhapin atë (ndër njerëz). Sikur t’ia kishin paraqitur atë (për shqyrtim) të Dërguarit apo njerëzve të tjerë drejtues të tyre, shqyrtuesit përkatës do ta kishin kuptuar atë prej tyre.” [En Nisa, 83]. Përfundimi është se ti, o nxënës dije, je i nderuar, ndaj mos e zbrit veten tënde në fushën e përçmimit dhe poshtërimit, por qëndro ashtu si duhet të jesh

[1]

- Buhariu dhe Muslimi.

[2]

- Buhariu dhe Muslimi.

[3] - E ka përmendur Ibën Haxheri në “Fet’hul Bari” me sened Mursel. Por hadithi ka dëshmues të tjerë të nxjerrë nga Bejhakiu në :Shuabul “Iman” dhe Ibën Abdulberr në “Et Temhid”. [4] - E ka nxjerrë Ahmedi 5/5, Ebu Daudi, El Hejthemi 10/271. Ahmed Shakir e ka konsideruar të saktë në “El Musned” të imam Ahmedit, hadithi nr. 5114. [5]

- Buhariu.

[6]

- Muslimi.

[7]

- Buhariu dhe Muslimi.

Kapitulli i katërt

LIBRAT E NXËNËSIT TË DIJES Në fillim të këtij kapitulli duhet patjetër që të sqarojmë disa çështje të rëndësishme për nxënësin e dijes. Ato çështje janë:

01. Si të sillemi me librin? Sjellja me librin bëhet me disa gjëra:

- E para: Njohja e subjektit të librit, me qëllim që të përfitosh prej tij në fushën që kërkon, pasi që mund të jetë libër magjie, fallesh apo me gjëra të pavërteta. Pra duhet patjetër që të njohësh subjektin e librit me qëllim që të arrish dobinë e kërkuar prej tij.

- E dyta: Njohja e termave të përdorura në libër, gjë e cila zakonisht tregohet në parathënien e librit. Kjo është e rëndësishme pasi që kështu ti kursen shumë kohë, dhe prandaj dijetarët i vendosin parathënie librave. P.sh: Ne e dimë se kur autori i librit “Bulugul Meram” thotë: “Ky hadith është Muttefekun Alejhi”, ka për qëllim Buhariun dhe Muslimin, ndërsa autori i librit “Munteka el Ahbar” ka për qëllim gjë tjetër. Kur thotë “Muttefekun alejhi” ai ka për qëllim se atë hadith e transmeton Ahmedi, Buhariu dhe Muslimi. Po kështu në librat e Fikhut bëhet dallim mes termave “dy thënie”, “dy drejtime”, “dy transmetime”, “dy mundësi” e kështu. “Dy transmetimet” janë nga imami i medhhebit. “Dy drejtimet” janë nga shokët e tij, dijetarët e mëdhenj të medhhebit ata të cilët i japin drejtim gjërave në medhheb. “Dy mundësitë” përdoret kur ka lëkundje mes dy thënieve dhe “dy thëniet” janë më të përgjithshme se të gjitha këto. Po kështu duhet të dish p.sh. se kur autori thotë “ixhmaan” – në unanim, apo “uifakan” - në përputhje, në këtë rast me fjalën “unanim” është për qëllim unanimi i metit dhe kur thotë “në përputhje” d.m.th. në përputhje me tre imamët, siç e përdor këtë shprehje autori i librit “El Furu” - Degëzimet, në fikun hanbeli. Po kështu edhe dijetarët e medhhebeve të tjerë, secili ka termat e veta, kështu që duhet të njohësh termat që përdor autori.

- E treta: Njohja e stilit dhe shprehjeve të librit, ndaj kur lexon një libër, dhe veçanërisht kur është libër shkencor i mbushur me dije, ndesh me shprehje të

cilat kërkojnë meditim dhe mendim të thellë që t’i kuptosh, për shkak se ende nuk je mësuar me stilin e tij, por kur e lexon përsëri, mësohesh me të. Ekziston edhe diçka tjetër jashtë sjelljes me librin, dhe bëhet fjalë për shënimet poshtë apo anash faqes. Nxënësi i dijes duhet t’i shfrytëzojë këto vende bosh në faqen e librit për të shënuar sqarimin, argumentin apo analizimin e një çështje që ndesh në libër dhe ka frikë se mos e harron. Shpesh njeriut i shpëtojnë këto dobi të cilat sikur t’i shënonte, nuk do i merrnin veçse një apo dy minuta kohë, dhe kur i kthehet përsëri atij libri, harxhon kohë të gjatë deri sa të kujtojë ku e ka lexuar atë dobi të caktuar, madje ndoshta nuk e gjen më. Pra, nxënësi i dijes duhet të kujdeset për këtë gjë, sidomos në librat e fikhut. Shpesh në librat e fikhut ndesh një çështje të caktuar bashkë me gjykimin e saj, për të cilën ti stepesh dhe ajo çështje të bëhet problematike. Kur kthehesh në librat e fikhut më të zgjeruara se libri që ke në dorë, dhe gjen atje një thënie e cila e sqaron plotësisht çështjen tënde, atëherë ti duhet ta shënosh këtë thënie me qëllim që të kthehesh tek ajo herë tjetër në rast nevoje, pa u kthyer përsëri tek libri i madh nga i cili e ke marrë atë. Kjo gjë të kursen shumë kohë.

02. Leximi i librave bëhet në dy mënyra:

- E para: Lexim me vëmendje dhe përqendrim për të kuptuar. Në këtë mënyrë të të lexuarit, njeriu duhet të mendohet dhe të përqendrohet.

- E dyta: Lexim dhe shfletim për të parë se për çfarë bën fjalë libri dhe çfarë kapitujsh përmban, duke e shfletuar shpejt atë, gjë në të cilët nuk përkushtohet vëmendje dhe përqendrim si në mënyrën e parë të leximit.

03. Grumbullimi i librave Nxënësi i dijes duhet të kujdeset për grumbullimin e librave, por duhet të fillojë nga më të rëndësishmit në më pak të rëndësishmit. Nëse njeriu ka pak mundësi financiare, nuk është prej hajrit dhe as prej urtësisë që të blejë shumë libra dhe të fus veten në borxhe për çmimin e tyre. Kjo është prej menaxhimit të keq. N.q.s. nuk ke mundësi të blesh një libër, atëherë ti mund ta marrësh atë hua nga ndonjë bibliotekë.

04. Përkujdesja për përvetësimin e librave të rëndësishme Nxënësi i dijes duhet të kujdeset për përvetësimin e librave nënë dhe bazë, dhe jo librat e shkruara së fundi, pasi që disa autorë të rinj nuk janë në dijen e thelluar dhe me baza, ndaj kur lexon atë që kanë shkruar këta, i gjen gjëra sipërfaqësore. Mund

edhe të kenë përcjellë shprehje të librave të vjetër, por me ndryshim të shprehjes duke e zgjatur atë me fjalë të shumta të pavlera. Ndaj, kujdesu për librat nënë të selefëve, sepse ato janë shumë më të mira dhe më të begata se librat e halefëve (të mëvonshmëve), dhe kjo sepse shumica e librave të këtyre të fundit janë kuptimpakë dhe shprehjeshumë, sa që lexon një faqe të tërë dhe mund ta përmbledhësh atë me një apo dy rreshta. Ndërsa librat e të parëve i gjen të lehta, të thjeshta, të arritshme dhe të matura. Madje nuk gjen një fjalë të vetme pa pasur kuptim. Prej librave më madhështore për të cilat duhet të kujdeset nxënësi i dijes janë librat e shejhut të Islamit, Ibën Tejmijes (Rahimullah) dhe librat e nxënësit të tij, Ibnul Kajjim (Rahimullah). Siç është e njohur, librat e Ibnul Kajjim janë më të lehta dhe të thjeshta se ato të Ibën Tejmijes, sepse Ibën Tejmije përdor shprehje të forta për shkak të dijes së tij të gjerë dhe forcës së intelektit të tij. Ndërsa Ibnul Kajjim pa një shtëpi të ngritur dhe u preokupua me zbukurimin dhe renditjen e saj. Nuk kemi për qëllim këtu të themi se Ibnul Kajjim është kopje e Ibën Tejmijes. Përkundrazi, Ibnul Kajjim ka qenë i lirë në mendimet dhe zgjedhjet e tij, dhe kur shihte se shejhu i tij e kundërshtonte diçka që ky e shihte të saktë, atëherë ai fliste, siç ka bërë në lidhje me obligueshmërinë e shndërrimit të Haxhit në Umra për atë që nuk e sjell me vete kurbanin ndërkohë që ka bërë nijet për Haxh Mufrid apo Kiran, siç ishte edhe mendimi i Ibën Abasit (radijAll-llahu anhu). Ndërsa Ibën Tejmije kishte mendimin se kjo gjë ishte e obliguar në këtë mënyrë posaçërisht për sahabet. Pasi përmend fjalën e Ibën Abasit, ibnul Kajjim thotë: “Unë më shumë anoj nga fjala e tij se sa nga fjala e shejhut tonë.” D.m.th. shprehu kundërshtimin e tij. Pra Ibnul Kajjim (Rahimullah) ka qenë i pavaruar dhe i lirë në mendimet e tij, por nuk ka çudi që ai të përputhet me shehun e tij në atë që mendon se është e saktë dhe e vërtetë, dhe nuk ka dyshim se nëse ti i mendon thellë shumicën e zgjedhjeve të Ibën Tejmijes, i gjen se ato janë të sakta, gjë të cilën e njohin mirë ata që lexojnë librat e atyre dyve (Ibën Tejmijes dhe Ibnul Kajjim).

05. Vlerësimi i librave Librat ndahen në tre lloje:

- Lloji i parë: Libra të hajrit - Lloji i dytë: Libra të sherrit - Lloji i tretë: Libra as të hajrit dhe as të sherrit Ti kujdesu që libraria jote të mos përmbajë libra në të cilat nuk ka hajër, apo në të cilat ka sherr.

Ekzistojnë edhe disa libra të cilave u thuhet “Libra letërsie”, por në të vërtetë këto libra e therin kohën dhe e vrasin atë pa përfituar dobi. Si dhe ekzistojnë gjithashtu libra të dëmshme që përmbajnë ide të caktuara, as këto mos i fut në librarinë tënde, qofshin ato në menhexh apo në akide, siç janë librat e bidatçnjve të cilat dëmtojnë akiden dhe librat revolucionare të cilat dëmtojnë menhexhin. Në përgjithësi, çdo libër të dëmshëm mos e fut në librarinë tënde, pasi që librat janë ushqim për shpirtin njësoj si ngrënia dhe pirja për trupin, dhe nëse e ushqen shpirtin me libra të tillë, ty të shkaktohet dëm i madh dhe merr drejtim të kundërt me rrugën e saktë të nxënësit të dijes.

Librat e nxënësit të dijes Së pari: Në Akide

- 01. Libri “Tre parimet” - 02. Libri “Katër bazat” - 03. Libri “Largimi i dyshimeve” - 04. Libri “Kitabu et Teuhid” Të katërta këto libra janë të shejhut të Islamit, imam Muhamed ibën Abdulvehab (Rahimullah).

- 05. Libri “Akidja el Vasitije” e cila përmban sqarim të Teuhidit El Esma ue Sifat dhe është nga librat më të mirë që janë shkruar në këtë temë dhe e meriton të lexohet dhe të referohesh tek ai.

- 06. Libri “El Hamavije” - 07. Libri “Et Tedmurije”, që të dy këto libra janë më të zgjeruara se libri “El Vasitije”. Të tre këto libra janë të shejhut të Islamit Ibën Tejmijes (Rahimullah).

- 08. Libri “Akidja Tahavije”, e shejh Ebu Xheafer Ahmed ibën Muhamed et Tahavi.

- 09. Libri “Sqarimi i Akides Tahavije”, i Ebu el Hasen Ali ibën Ebil Iz (Rahimullah).

- 10. Libri “Margaritarët shkëlqyes në përgjigjet Nexhdije”, grumbullim i shejh Abdurrahman ibën Kasim (Rahimullah).

- 11. Libri “Margaritarët ndriçues në akiden e grupit të pëlqyer”, i Muhamed ibën Ahmed es Sefarini el Hanbeli, por duhet pasur parasysh se në të përmenden disa shprehje të cilat e kundërshtojnë menhexhin e selefëve, siç është fjala e tij: Zoti ynë nuk është as materie dhe as gjë aksidentale As trup nuk është Ai, i Larti në lartësi Prandaj nxënësi i dijes duhet ta mësojë akiden në duart e një shejhu i cili e njeh mirë akiden e selefëve, me qëllim që t’i sqarojë atij shprehjet dhe bindjet që janë në kundërshtim me akiden e selefëve.

Së dyti: Në Hadith

- 01. Libri “Fet’hul Bari, sqarim i Sahihut të Buhariut”, i Ibën Haxher el Askilani (Rahimullah).

- 02. Libri “Subulu as selam, sqarim i Bulugu al meram”, i Saneanit, një libër i cili bashkon mes hadithit dhe fikhut.

- 03. Libri “Nejlu al eutar, sqarim i Munteka el Ahbar” i Sheukanit. - 04. Libri “Umdetu al Ahkam” i El Makdesi, një libër i specializuar shumica e haditheve të të cilit janë në dy Sahihat dhe nuk është nevoja të kërkohet për saktësinë e tyre.

- 05. Libri “Dyzet hadithet e Neveviut”, i Ebu Zekerija en Nevevi Rahimullah Ky libër është shumë i mirë sepse në të ka mësime të mira, stil të mirë dhe rregulla shumë të dobishme, siç është p.sh. hadithi: “Nga islami i mirë i njeriut është lënia e asaj që nuk i intereson.” [1] Ky hadith është një rregull, po të ecësh sipas të cilit, do të ishte i mjaftueshëm. Po kështu edhe rregulli në lidhje me të folurin: “Kush beson Allahun dhe botën tjetër, të flasë mirë ose të heshtë!” [2]

- 06. Libri “Bulugu al Meram”, i hafiz Ibën Haxher el Askilani, një libër shumë i dobishëm veçanërisht me faktin se ai përmend transmetuesit e haditheve dhe se

kush e ka konsideruar të saktë apo të dobët një hadith të caktuar, si dhe bën shënimet e veta në hadithe.

- 07. Libri “Nuhbetu el fikr”, i Ibën Haxher el Askilani, i cili konsiderohet një libër përmbledhës. Sikur nxënësi i dijes ta kuptojë dhe ta përvetësojë këtë libër, ai i mjafton në vend të shumë librave në terminologjinë e hadithit. Në këtë libër, Ibën Haxheri ka edhe një stil shumë të dobishëm, i cili është: shqyrtimi dhe ndarja. Kur e lexon këtë libër, nxënësi i dijes është aktiv pasi që ai është i ndërtuar në atë mënyrë që të kërkon të vesh mendjen në punë. Madje unë them se nxënësi i dijes bën mirë ta mësojë përmendësh atë, sepse ai është një përmbledhje e dobishme në shkencën e hadithit.

- 08. Gjashtë Sunenet: Sahihu i Buhariut, Sahihu i Muslimit, Sunenu en Nesai, Sunenu Ebi Daud, Sunenu Ibën Maxheh dhe Xhamiu et Tirmidhi. E këshilloj nxënësin e dijes që të lexojë sa më shumë prej tyre, sepse në to ka dy dobi:

- E para: Kthimi tek bazat e fesë. - E dyta: Përsëritja e emrave të transmetuesve në mendje, gjë e cila bën që kur të lexosh emrat e transmetuesve në çdo sened që të jenë, e dallon p.sh. se filani është nga transmetuesit e Buhariut, duke përfituar kështu këtë dobi në shkencën e hadithit.

Së treti: Në fikh

-

01. Libri “Edukata e të ecurit për në xhami”, i shejhut të Islamit Muhamed ibën Abdulvehab, Rahimullah.

-

02. Libri “Zadu el Nustekni, shkurtim i librit “El Mukni”, i El Haxhavi, një nga më të mirat libra të përmbledhura në fikh. Ky është një libër i shkurtuar dhe i përmbledhur, të cilin profesori ynë, dijetari i madh Abdurrahman es Seadi, Allahu e mëshiroftë, na këshilloi që ta mësonim përmendësh, ndërkohë që vetë ai kishte mësuar përmendësh tekstin e librit “Delijlu et Talib”.

-

03. Libri “Er raudul murabea, sqarim i “Zadul Mustekni”, i shejh Mensur el Behuti.

-

04. Libri “Umdetul Fikh”, i Ibën Kudames, Rahimullah

Së katërti: Në ndarjen e trashëgimisë

-

01. Libri “Metnu er Rrahabije”, i Er Rahabi.

-

02. Libri “Metnul Burhanije”, i Muhamed el Burhani, një libër i shkurtuar, i dobishëm, përmbledhës për të gjitha trashëgimitë. Për mendimin tim, ky i dyti është më i mirë se libri Er Rrahabije, për shkak se ky është më përmbledhës dhe me njohuri më të zgjeruara.

Së pesti: Në Tefsir

-

01. Libri “Tefsiri i Kuranit të Madhërishëm”, i Ibën Kethirit, i cili është i mirë në tefsirin me gjurmët e të parëve, i dobishëm dhe i sigurtë (për nga akidja, etj). Por ai jep shumë pak në lidhje me anën gjuhësore dhe atë retorike.

-

02. Libri “Tejsijr el Kerijmi er Rrahman fi Tefsir Kelamil Menan”, i shejh Abdurrahman ibën Nasir es Seadi, Rahimullah Ky është një libër i mirë, i lehtë për t’u përvetësuar dhe i sigurtë (për nga akidja, etj). Unë këshilloj për leximin e tij.

-

03. “El Mukadimetu fi et Tefsir”, e shejhut të Islamit Ibën Tejmije, i cili është hyrje e rëndësishme dhe e mirë në shkencën e Tefsirit.

-

04. Libri “Edvaul Bejan”, i dijetarit të madh Muhamed esh Shinkiti, Rahimullah Ky është një libër përmbledhës i hadithit, fikhut, tefsirit dhe usuli fikhut.

Së gjashti: Libra të përgjithshme në disa shkenca të ndryshme

-

01. Në sintaksën arabe: “Metnul Axhrumije”, një libër i shkurtuar dhe i thjeshtë.

-

02. Gjithashtu në sintaksë: “Elfijtu Ibni el Malik”, i cili konsiderohet esenca e sintaksës.

-

03. Në Sira, libri më i mirë që kam parë është: “Zadul Miad”, i Ibnul Kajim, Rahimullah Ky është një libër shumë i dobishëm i cili përmend historinë e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në të gjitha gjendjet e tij, pastaj nxjerr ligje dhe dobi të shumta.

-

04. Libri “Kopështi i njerëzve të zgjuar”, i Ibën Hiban el Busti, Rahimullah Ky është një libër i dobishëm edhe pse është i vogël, dhe ka mbledhur një numër të madh dobishë dhe gjurmë dijetarësh të hadithit e të tjerë.

-

05. Libri “Sijeru ealami en Nubela”, i Dhehebiut, një libër me dobi shumë të mëdha, nga i cili nxënësi i dijes duhet të lexojë dhe të kthehet tek ai. Lusim Allahun të na japë dije të dobishme dhe të na bëjë dobi me dijen që na jep! Ai është Zot i kësaj dhe Plotfuqishëm për gjithçka. Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të dërguarin tonë Muhamed, familjen dhe shokët e tij!

[1]

- Hadith Sahih. E ka nxjerrë Tirmidhiu 2324, Ibën Maxheh 3976.

[2]

- Buhariu 6018, Muslimi 47.

Libri - Dija Nga Sheikh Abdul Aziz bin Abdullah bin Baz

Parathënie

Te gjitha lavderimet jane per All–llahun. Mëshira dhe lutjet qofshin mbi Muhammedin familjen e tij, Shoket e tij dhe te gjithe ata te cilet pasojne gjurmet e tyre deri ne Diten e Gjykimit. Ne faqet e meposhtme eshte nje shenim shkurter nga njëri nder dijetaret me te medhenj ne kohen e sotme ne meritat e tij per dijen dhe karakteristikat e dijetarit. Shejkhu, All–llahu e ruajte ate, shume bukur ka pershkruar rendesine e kerkimit te dijes, veprimit bazuar ne te dhe çeshtje tjera te ngjashme. Shpresojme qe ky liberth do te ndihmoje te krijoje nje kuptim per rendesine e dijes dhe statutit te dijetareve. Ky liberth eshte botuar ne Arabisht nen titullin ‘El–Ilm We Akhlaku Ehlihi.' Perkthyesi (i anglishtes) All–llahu e shperblefte ate, ka shtuar disa shenime te komentuara dhe ka perfshire nje shtese qe permban disa pika shume te vlefshme, marr nga shkrimet e Ibn Kajim el–Xheuzije. Autori Abdul–Aziz Bin Abdullah Bin Baz Rahimullah, eshte nje nga dijetaret me te medhenj te kesaj kohe, i cili ka shpenzuar jeten e tij duke thirrur ne Islamin e paster ne besim, gjithashtu ne metodologji, siç eshte kuptuar nga Sahabet, pasuesit (e sahabeve) dhe pasuesit e tyre. All–llahu e shperblefte ate.

DIJA - ILMI Te gjitha lavderimet dhe falenderimet i takojne All-llahut, Zotit te boterave (Pronarit të botrave) dhe perfundimi i mire eshte per te miret. Lutjet dhe paqja qofshin mbi Robin dhe te Derguarin e Tij, me te mirit nder krijesat e Tij, te besueshmin ne shpalljen e Tij, Profetin, Udheheqesin (Komandantin) tone Muhamedin te birin e Abdullahut, mbi familjen e tij, shoket e tij, dhe te gjithe atyre qe pasojne rrugen e tij deri ne Diten e Gjykimit, ne vazhdim:

Sigurisht virtytet dhe meritat e Dijes (ilmit) jane te mirenjohura per çdonjerin. Eshte gjeja me fisnike (madheshtore) qe ndonjeri mund te bej dhe gjeja me e mire qe nje Kerkues (hulumtues) mundohet te arrije. Dija perbehet nga shume dege, por persa i perket Dijetareve (ulemave) te Islamit, “Çfare eshte nenkuptuar me Dije ne kuptimin e plote (sensin absolut) eshte Dije Islame.” Ky eshte kuptimi i synuar i dijes ne Librin e All-llahut dhe Sunnetin e te Derguarit te Tij. Ne kuptimin e plote (sensin absolut) ajo eshte Dija persa i perket All-llahut, emrave te Tij, sifateve (cilesive) te Tij, Dija e te drejtes se Tij mbi krijesat e Tij dhe ne ate çfare Ai - i Vetmi, qe nuk ka te meta, me i Larti - ka urdheruar (caktuar) per to. Kjo Dije Islame eshte me e vlefshmja nga shkencat, qe ia vlen te merresh me te, sepse nepermjet saj All-llahu njihet dhe falenderohet, dhe nga ajo Ai adhurohet (Sh.P. All-llahu adhurohet me Dije). Kush e zoteron (posedon) kete Dije, e din se

çfare ka ber All-llahu te ligjshme (hallall) per te dhe çfare Ai ka ber te ndalueshme (haram) per te, çfare e kenaq Ate dhe çfare ngjall (shkakton) zemerimin e Tij. Me kete dije, njeriu e di rezultatin e tij tek All-llahu dhe fundin e tij. Nga mesi i Njerezve jane ata qe kane marre mbi veten e tyre te zbatojne porosite (rregullat, normat) e Fese, perfundimi i te cileve eshte Xhenneti dhe lumturia (gezim te madh) dhe te tjeret (te cilet jane shumica) qe do te perfundojne ne nje vend te turpshem, poshterues dhe te mundimshem (me vuajtje e dhimbje). Njerezit e Dijes na kane paralajmeruar rreth kesaj, dhe na kane shpjeguar se Dija eshte e kufizuar ne kete kuptim. Midis Dijetareve (ulemave), i cili e deftoi kete eshte el–Kadi Ibn Abil’ Izz (1) (Komentuesi i Akidatut–Tahawijeh) ne fillimin e Komentit te tij. Gjithashtu edhe te tjeret kane shpjeguar (komentuar) ne lidhje me te, si Ibn Kajimi, shejh–ul–Islam Ibn Tajmijeh (2) dhe shume te tjere. Eshte shume e qarte qe meritat dhe te mirat (virtytet) e Dijes ndryshojne varesisht nga permasat e zbatimit te saj. Me e rendesishmja dhe me e shkelqyeshmja Dije eshte ajo, e cila i takon (perket) All-llahut, emrave te Tij, cilesive (sifateve) te Tij dhe kjo Dije eshte e njohur si ‘Akide (Besimi). Sigurisht se All-llahut, te Lavderuarit dhe me te Lartesuarit i perket shembulli me i mire, i cili eshte pershkrimi me madhor ne çdo aspekt te qenies se Tij, emrave, cilesive (sifateve) dhe veprimeve. Ndjekja e kesaj eshte ajo, qe ka te bej me te drejtat e All-llahut ndaj krijimit (krijesat) e Tij, çfare Ai ka urdheruar (porositur) mbi to. Zbatimi i kesaj mbeshtet (perforcon) dhe lidh kete ne te kuptuarit, siç eshte dija e parimeve te Arabishtes, terminologjise Islame, parimet e Fikhut, Hadithit, Metodologjise dhe Shkencave te tjera, qe jane te lidhura me kete Dije, e cila ndihmon ne te kuptuarit dhe saktesi. Biografia e Profetit, Historise Islame, Biografise se transmetuesve te Haditheve dhe te Ulemeve (Dijetareve) Islame jane gjithashtu pjese e kesaj Dije. All-llahu i ka nderuar dhe lavderuar Njerezit, qe zoterojne (posedojne) kete Dije dhe Ai e ka ngritur lart statutin e tyre. Ai i beri ata deshmitaret e vertete te Njeshmerise se Tij me perkushtim (devotshmeri) te sinqerte. All–llahu vertetoi se nuk ka Zot tjeter qe meriton te adhurohet perveç Tij, edhe Engjejt e Dijetaret, (po ashtu deshmojne per kete) dhe se Ai (gjithmone) eshte Zbatues i drejtesise. Nuk ka Zot tjeter qe meriton te adhurohet perveç Tij, Fuqiplotit, e te Urtit (3). Njerezit e Dijes deshmojne per Njeshmerine e Tij bashke me Melaiket (Engjejt). Melaiket (meshira e All-llahut qofte mbi ta) dhe njerezit e dijes, pohojne Njeshmerine e All-llahut me devotshmeri te sinqerte kundrejt Tij, qe Ai eshte Zoti i boterave, Hyjnija e vertete qe meriton te adhurohet dhe qe adhurimi i tjeterkujt perkrah Tij eshte i kote (i padobishem) dhe i pavlefshem.

Ne vetvete ky pohim eshte prove e mjaftueshme per te treguar piken e tyre te larte, nga fakti qe All-llahu i beri ata te deshmojne per Njeshmerine e Tij, dhe te drejten e adhurimit te Tij. Ai, me i Larti, e ka shpjeguar qarte se askush nuk eshte i barabarte me ta: “...Thuaj: A jane te barabarte ata qe dine dhe ata qe nuk dine? Po, vetem te zotet e mendjes marrin mesim” (4). Madheshtori dhe Më i Madhërishmi thote: “A eshte i njejte ai qe e di se ajo qe t'u shpall ty nga Zoti yt eshte e vertete, si ai qe eshte i verber? Vetem njerezit e arsyeshem qe kane mendje te shendoshe e kuptojne te verteten” (5). Prandaj, njerezit e dijes dhe injorantet nuk jane te njejte. Njeriu qe ka dije mbi ate çfare Allahu ka shpallur dhe çfare eshte e vertete (a), udhezim dhe rruge e suksesit, nuk eshte i barabarte me ate qe eshte i verber ne rrugen e tij dhe ne dijen e tij. Ekziston nje dallim i thelle midis te diturit dhe injorantit. Ky eshte dallimi midis atij qe e di te verteten dhe arrin mprehtesi nepermjet drites se saj (dijes) dhe vepron sipas udhezimit te saj derisa te takoje Zotin e tij duke arritur sukses me fisnikeri, dhe ai qe eshte i verber ndaj kesaj rruge dhe pason deshirat e tij duke ndjekur rrugen e Shejtanit. Keto dy grupe nuk jane te ngjashem. All–llahu qarte ka deklaruar se Ai i ngre shkallet e njerezve te dijes per shkak te efektit te tyre tek njerezit dhe perfitimet (dobite) e medha qe njerezit marrin nga ata. Keshtu, disa nga njerezit e dijes kane thene: “Çfare eshte me e dobishme sesa efekti i tyre tek njerezit! Çfare eshte me e demshme sesa efekti i njerezve tek ata.” Ndikimi i dobishem i tyre tek njerezit eshte drejtimi i njerezve nga ajo qe eshte e drejte dhe udhezimi i tyre ne te verteten, duke siguruar qe udhezimi t'i mberrije ata, dhe keto jane dobite e medha qe perftohen nga ata. All-llahu (6) i falenderon ata dhe besimtaret i falenderojne ata per veprimet e tyre te denja (te meritueshme, te lavderueshme). Ne krye te te gjithe dijetareve jane profetet (mëshira e All-llahut qofte mbi ta). Ata jane udhezuesit dhe thirresit ne Islam. Ata jane me te dijshmit dhe me te mesuarit nder njerezit persa i perket All-llahut dhe Sheriatit te Tij. Njerezit me te mire pas profeteve jane ata qe i ndjekin ata (profetet), ata qe e njohin mire ate me çka erdhen profetet (Shpalljen), dhe ata qe therrasin ne Islam ne menyren me te mire: me durim (saber) dhe duke drejtuar (udhezuar, keshilluar) njerezit tek kjo. Me i Larti thote: “...All-llahu larteson ata qe besuan prej jush, i larteson ne shkalle te larte ata te cileve u eshte dhene Ilm (dije)...” (7)

“Keto jane argumentet tona qe ia dhame Ibrahimit kunder popullit te tij. Ne ngrisim ne shkalle te larte ate qe duam...” (8) Ai, me i Larti, u shpjegoi njerezve te dijes t'i frikesohen Atij aq sa duhet t'i frikesohen Atij, ndonese kjo frike, te flasesh ne pergjithesi, eshte e pranishme ne besimtaret dhe te tjeret. Por, frika e vertete dhe e plote eshte e pranishme vetem midis dijetareve (ulemave) ne krye te te cileve jane profetet (mëshira e All-llahut qofte mbi ta). “...vetem ata qe kane dije nga roberit e All-llahut ia kane friken Atij...” (9). Ajo eshte frike e plote dhe e perkryer. Ulemate (dijetaret) kane dijen mbi Allllahun, emrat e Tij, sifatet (cilesite) e Tij, dhe Sheriatin (ligjit) te Tij, me çka Ai dergoi profetet. Pra, kur disa nga njerezit moren dijen ne te cilen Profeti i All-llahut po udhezonte, e konsideruan kete te jete e pamjaftueshme, thane: “Ne nuk jemi si ti, o i derguar i All-llahut. All-llahu t'i ka falur gabimet e kaluara dhe te ardhmet”. Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem tha: “Pasha All-llahun! Me te vertete une jam ai i cili i frikesohet All-llahut nder ju dhe me i miri nga ju” (10). Dijetaret jane me te frikesuarit nga All-llahu nder njerezit per shkak te dijes se tyre rreth All-llahut, fese se Tij, emrave te Tij, dhe cilesive (sifateve) te Tij. Ata jane me te etshmit nder njerez per te verteten varesisht nga sasia e dijes se tyre lidhur me All-llahun. Me tutje siper tyre dhe me te persosurit jane profetet, meqe ata i frikesohen All-llahut me shume. Me i persosuri nga ata persa i perket dijes, frikes dhe perkushtimit (fetar), eshte profeti yne Muammedi . Jane shume hadithe qe nxjerrin ne dukje virtytet dhe meritat e dijes. Nje nga ato eshte kur ai thote: “Cilido qe merr rruge per te kerkuar dije, All-llahu do t'ia beje te lehte atij rrugen per ne Xhennet”. Keshtu, kjo na tregon epersine e studenteve te dijes. Kushdo qe ndreq qellimin (njetin) e tij ne ate, duke kerkuar dije dhe deshiruar vetem fytyren e Tij, ai eshte ne rrugen e shpetimin (nga Zjarri) dhe lumturise (ne Xhennet) (11). Dija duhet te kerkohet per arsye te drejta (mira) dhe per zbatimin e saj, e jo per hir te mburrjes (deshires per t'u dukur) rija (12), fame, apo per hir te ndonje tjeter perfitimi nga perfitimet kalimtare te kesaj bote. Me sakte, ai e meson ate (dijen) per t'u njohur me fene (dinin) e tij, per te pasur mprehtesi ne ate çka All– llahu ka bere te detyrueshme per te, per t'u perpjekur te nxjerre njerezit nga erresira ne drite. Keshtu ai kerkon dijen dhe vepron sipas saj dhe meson te tjeret rreth te mires, te cilen Muslimani eshte urdheruar ta beje. Çdo rruge qe ai merr ne kerkim te dijes eshte nje rruge per ne Xhennet. Kjo eshte e vertete per çdo rruge, ne kuptimin e drejtperdrejte ose tjeter, rrugetimi i tij nga nje vend ne tjetrin, duke shkuar nga nje rreth i dijes ne tjetrin dhe nga nje xhami ne tjetren, per te vetmin qellim - kerkimin e dijes. Keto jane nga menyrat (rruget) e

marrjes (perfitimit) te dijes, gjithashtu memorizimi dhe studimi i librave Islamike te dijes, hulumtimi (leximi dhe ekzaminimi me kujdes te madh) dhe shkrimi jane gjithashtu nga menyrat e kerkimit te dijes. Nje student i mire eshte i lidhur me te gjitha keto rruge qe udheheqin (çojne) tek dija. Ai e kerkon ate, duke deshiruar Fytyren e Zotit te Tij, te Pushtetshmin dhe te Madherishmin. Ai do te kerkoje kenaqesine e All–llahut dhe nje shtepi ne Xhennet; ai do te kuptoje dhe mendoje (persijatet, thellohet) mbi fene e Tij; ai do te dije ate çfare All–llahu ka bere detyrim per te, dhe ate çfare Ai e ka ndaluar per te, mandej vepron ne perputhje (me sa thame me siper); ai do ta njohe Zotin e Tij me mprehtesi dhe vetedije; ai do te ndihmoje njerezit (nga Zjarri i Xhehennemit); ai do te jete midis thirresave te udhezuar duke u perpjekur per te verteten; dhe ai do te udhezoje njerezit per tek All–llahu nepermjet dijes. Keshtu, kudo qe ai kthehet eshte ne nje shkelqim te madh me keto qellime te drejta (sakta) – ne qofte se ai flen me qellim qe te forcoje veten e tij per kerkimin e dijes, ose te mesoje permendsh (memorizoje) nje liber te dijes, atehere gjumi i tij eshte vleresuar si adhurim (13), ne kundershtim me ate te cilin ka qellim te keq (dreqeror), per te cilen (ky i fundit) eshte ne nje rrezik te madh (14). Eshte treguar ne hadithin qe Resulullahut ka thene: “Ne qofte se ndonjeri meson dije nga gjerat prej te cilave kenaqesia e All–llahut eshte kerkuar, dhe ne kundershtim (me piken me lart) ai e meson ate (dije) vetem per te marre epersi (te mira) te kesaj bote, ai nuk do ta ndjeje aromen e Xhennetit Diten e Llogarise (15)." Ky eshte nje paralajmerim i madh per personin i cili ka nje qellim te lige. Eshte transmetuar se Resulullahu ka thene: “Cilido qe perfiton dije me qellim per te konkurruar me dijetaret (ulemate), ose te hahet me injorantet, ose te terheqe vemendjen e njerezve – atehere Zjarri! Zjarri!” Ilmi (dija) perfitohet nga studimi (16) pastaj duke e zbatuar (vene ne jete) ate per kenaqesine e All–llahut, sepse Ai ka urdheruar ate dhe e ka bere ate menyre nepermjet (me ane te) te se ciles e verteta eshte shprehur (shfaqur, manifestuar). Te paret nga njerezit, te cilet do te gjuhen ne Zjarr, do te jene midis atyre te cileve perfituan ilmin (dijen) dhe recituan Kur’anin per te tjeret perveç All–llahut, duke shpresuar qe t'i thuhet: Ai eshte dijetar, ose t'i thuhet se eshte nje recitues (17). Nuk ka as fuqi as force, perveç se me All–llahun! O rob i All–llahut! O nxenes i dijes! Eshte mbi ty te jesh i sinqerte ne adhurimin (ibadetin) tend, duke e pasur si qellim ate vetem per All–llahun. Ti duhet te jesh serioz dhe i etur (i mprehte) ne kerkimin e ilmit (dijes) me ngulmim (durim), pastaj te veprosh mbi ate te cilen ilmi (dija) kerkon (e ben te nevojshem), pasi qe ajo çka eshte kerkuar eshte zbatimi (venia ne jete), e jo qe te behesh dijetar apo te arrish nje shkalle te larte. Me te vertete qellimi kryesor i kerkimit te dijes (ilmit) eshte qe te veprosh ne perputhje me te, duke udhezuar njerezit drejt te mires, dhe

rrjedhimisht duke u bere nga pasuesit e profeteve duke thirrur njerezit ne te verteten. Resulullahu ka thene: “Atij qe All–llahu ia do te miren, i jep kuptueshmerine e fese (dinit).” (18) Kjo tregon virtytet dhe te mirat e dijes, te cilat jane nga shenjat e miresise, lumturise dhe suksesit, qe ne qofte se All–llahu deshiron te tregoje miresi tek robi i Tij, Ai i jep atij kuptueshmerine e Dinit (fese), qe ai te munde te dalloje te verteten nga e paverteta (batili) dhe udhezimin nga devijimi, me qellim qe te njohe Zotin e tij nga Emrat e Tij, karakteristikat (sifatet) dhe te drejtat e Tij te medha, keshtu qe ai te dije shperblimin e shokeve (evliya) te All–llahut dhe armiqve te Tij. Shperblimi i shokeve (evlijave) te All–llahut eshte Xhenneti, prane Zotit te tyre, duke shikuar ne fytyren e Tij, (19) ne nje vend te nderuar. Fundi i armiqve te All– llahut eshte ne nje vend te tortures, denimit, poshterimit, te penguar qe ta shohin All–llahut. (20) Keshtu ne vijme dhe kuptojme epersine (rendesine) e dijes, e cila eshte me e mira dhe gjeja me fisnike per çdonjerin qe kerkon ate me qellimin (njetin) e duhur, sepse nga ajo ai rrjedhimisht e di me te mirin dhe me te madhin obligim, i cili eshte adhurimi i All–llahut ne Njeshmerine e Tij (Teuhid) me perkushtim te sinqerte. Kjo dije e ben ate te vetedijshem lidhur me ate çka All–llahu e ka bere te detyrueshme per robet e Tij, i cili eshte nje obligim i madh. Nuk ka as lumturi as shpetim per nje rob te All–llahut, perveç nepermjet Tij, mandej nepermjet dijes (ilmit) te ketyre obligimeve, duke u mbajtur fort dhe duke qene strikt ne to. Dijetaret (Ulemate) te cilet perkrahen dijen (ilmin) jane njerezit e zgjedhur dhe me te miret njerez ne faqen e kesaj toke. Ne krye te te gjithe dijetareve jane te derguarit dhe profetet. Ata jane shembujt kryesore qe duhet te pasohen, themeluesit e da'uas (thirrjes ne fe), dijes (ilmit) dhe te mires. Pas tyre vijne njerezit e dijes (ilmit) ne nivele te ndryshme; ai i cili eshte me i dijshmi per sa i perket All–llahut, emrave te Tij, cilesive (sifateve) e Tij dhe ka persosmerine ne veprim dhe da'ua (thirrjen ne fe), eshte me i aferti nga njerezit tek profetet sa i perket statutit te tyre dhe vendndodhjes ne Xhennet. Njerezit e dijes (ilmit) jane prijesit e kesaj toke. Ata jane ndriçimi dhe dritat e saj; ata jane me te preferuarit se çdokush tjeter; ata drejtojne njerezit tek rruga e lumturise; ata i udhezojne njerezit tek e mesmja e shpetimit; ata i udheheqin (prijne) njerezit tek ajo qe e kenaq All–llahun, Madheshtorin dhe te Lartin, dhe tek Meshira e Tij, dhe i mbajne ata larg nga ajo qe shkakton Zemerimin dhe denimin (ndeshkimin) e Tij. Dijetaret (ulemate) jane trashegimtaret e profeteve (21), imamet e njerezve pas Profeteve. Ata udhezojne dhe drejtojne njerezit per tek All–llahu dhe ua mesojne atyre Fene (Dinin) e Tij, dhe ata kane sjellje fisnike dhe veti te lavderueshme. Ata jane Dijetaret (Ulemate) e se vertetes, Dijetaret (Ulemate) e udhezimit dhe pasimit te Profeteve. Ata shume i frikesohen All– llahut dhe vazhdimisht kontrollojne veprimet e tyre dhe i vene nje rendesi te madhe asaj çka All–llahu urdheron dhe ndalon. Keto jane karakteristikat e medha te tyre, sepse ata kane shkelur rrugen e Profeteve, kane ndjekur rrugen e tyre ne thirrjen per tek All–llahu, ne dijen, ne

paralejmerimin e njerezve nga rruget qe shkaktojne zemerimin e Tij, duke u perpjekur ne drejtim te thenieve (fjaleve) te mira ose veprave per te cilat ata kane dije (qe burojne nga kjo dije). Pas Profeteve, ata jane shembulli (dhe modeli per t'u imituar) ne cilesite e tyre te medha, vetive te lavderueshme, dhe veprave te shkelqyera. Ata mesojne te tjeret dhe veprojne ne perputhje dhe udhezojne studentet (talebet) e tyre tek sjelljet me fisnike dhe ne rrugen e sakte (e duhur). Siç u tha me pare, dija eshte: “All–llahu thote...” dhe “Resulullahu thote..,” e cila quhet Ilm Sharh. Kjo eshte dija mbi Librin e All–llahut dhe Sunnetin e te Derguarit te Tij dhe e gjithe ajo qe ndihmon ne kuptimin e saj. Eshte e detyrueshme per njerezit e dijes qe te mbeshtesin keto parime, te therrasin njerezit ne to dhe te drejtojne studentet (talebet) tek to, duke siguruar qe gjithmone pikesynimi te jete “All–llahu thote..” dhe “Resulullahu thote..,” duke vepruar ne pajtim me kete dhe duke drejtuar dhe udhezuar njerezit tek ajo. Ndarja dhe mosmarreveshjet nuk jane te lejueshme, as ftuarja (grishja) e njerezve te bashkohen ne nje grup apo ne nje tjeter, as marrja e mendimit nga ky person ose theniet e nje tjetri. Me sakte, eshte e detyrueshme qe ajo thirrja te jete nje: Thirrja ne All–llahun dhe te Derguarin e Tij, tek Libri i All–llahut dhe tek Sunneti i te Derguarit te Tij, jo tek medhhebi i ketij personi apo tek thirrja (da'uah) e nje tjetri, as tek grupi i ketij personi ose mendimi (opinioni) i nje tjetri. Eshte e detyrueshme (u takon) mbi Muslimanet qe rruga e tyre dhe synimet (qellimet) e tyre te jene nje, dhe ajo eshte mbeshtetja ne Librin e All–llahut dhe Sunnetit te Derguarit te Tij. Ndersa per çka vjen (prodhohet) nga ndryshimi i mendimeve (mosmarreveshjet) midis njerezve te dijes ne kater medhhebet (shkollat e mendimit) dhe te tjereve (22), atehere eshte e detyrueshme te marresh prej tyre ate qe eshte me afer te vertetes. Ajo eshte thenia, e cila eshte me afer tek ajo çka All–llahu ka thene ne Kur’an dhe i Derguari i Tij ne hadith, ose tek ajo qe parimet e Sheriatit e bejne te nevojshme (te detyrueshem, kerkon). Kjo eshte rruga e dijetareve (ulemave), siç ishte rruga e Sahabeve, te cilet jane dijetaret (ulemate) pas Resulullahut. Ata ishin me te dijshmit nga njerezit persa i perket All–llahut, dhe ata ishin njerezit me te mire dhe me te miret ne dije e sjellje. Ata gjithashtu paten mospajtime ne disa çeshtje, por ende thirrja e tyre ishte nje dhe rruga e tyre ishte nje, duke thirrur ne Librin e All–llahut dhe ne Sunnetin e Resulullahut . Po ashtu, ata te cilet erdhen pas tyre, si tabi’inet, tabi–tabi’inet, i tilli si Imam Malik, Ebu Hanifeh, esh–Shafi’i, Ahmad, dhe te tjere dijetare (ulema) te udhezimit si el–Auza’i (23), eth–Theuri (24), Ibn ‘Ujejneh (25), Is’hak Ibn Rahajieh (26), dhe njerezit e tjere si ata nga njerezit e Dijes (Ilmit) dhe Besimit (Imanit). Thirrja (da’uah) e tyre ishte nje: thirrja ne Librin e All–llahut dhe Sunnetin e te Derguarit te Tij. Ata ndaluan studentet e tyre nga taklidi (27), duke thene: “Merrni nga ku morem neve”, duke nenkuptuar Kur’anin dhe Sunnetin. Cilido qe eshte injorant ndaj se vertetes, atehere eshte e detyrueshme mbi te te pyese njerezit e dijes, te cilet jane te njohur me dije (28), merita, akide korrekte,

dhe biografine (siran) e Resulullahut . Ai duhet t'i respektoje dijetaret (ulemate) te pranoje (njohe) epersine e tyre dhe te lutet per ta per sukses te begate dhe shperblim te madh. Ata i kane paraprire atij ne bekime te medha; ata mesuan, udhezuan dhe qartesuan (sqaruan) rrugen. Shoket (sahabet) e Resulullahut dhe ata qe pasuan ata nga njerezit e dijes dhe besimit te sakte (korrekt) kane favorin e dijes dhe thirrjes (da’uas). Ai duhet te kuptoje statutin dhe meritat e tyre dhe te mos veje re gabimet e tyre, duke i marre ata si shembull ne kerkimin e dijes (ilmit) dhe ne thirrjen tek All–llahu, duke u dhene perparesi thenieve te All–llahut dhe te Derguarit te Tij pavaresisht nga te tjeret, duke qendruar me durim (sabr) ne te dhe duke shpejtuar ne drejtim te veprave te drejta. Ai i pason ata ne te gjitha keto aspekte dhe nuk ve re gabimet e tyre. Megjithate, ngjitja me kokefortesi dhe me fanatizem tek njeri prej tyre nuk eshte e lejueshme. As nuk ben te thuash: “Thenia e tij eshte absolutisht korrekte”, por duhet te thuhet: “Çdonjeri ndonjehere gabon dhe ndonjehere eshte korrekt”. Çfare eshte korrekte eshte ajo qe perputhet me theniet e All–llahut dhe te Derguarit te Tij dhe miratimin e pergjithshem e njerezve te dijes. Ne qofte se dijetaret (ulemate) nuk bien dakord, atehere eshte e detyrueshme te kthehemi tek All–llahu dhe i Derguari i Tij . “...dhe nese keni mosmareveshje per ndonje gje midis jush, drejtohuni All–llahut dhe te Derguarit te Tij ” (29). “Per çdo send qe nuk pajtoheni, gjykimi per te eshte tek All–llahu (Mbizoteruesi Gjykues)...” (30) Kjo eshte ajo çfare kane thene dijetaret (ulemate) ne te shkuaren dhe tashti. Nuk eshte e lejueshme te ngjitemi me fanatizem tek mendimi i Zeidit ose mrit (31). Po ashtu eshte e ndaluar qe me kokefortesi te bashkengjisesh veten tende tek nje grup ose parti – keto te gjitha jane nga gabimet e tanishme (te vona) ne te cilet shume njerez kane rene. Eshte thelbesore qe qellimi i Muslimaneve eshte nje dhe ai eshte te pasojne Librin e All–llahut dhe Sunnetin e te Derguarit te Tij ne te gjitha rastet: ne vuajtje dhe ne rehati, ne veshtiresi dhe ne lehtesim, kur udhetojne dhe kur nuk udhetojne – ne çdo gjendje. Kur njerezit e dijes kane mospajtime, atehere duhet shikuar tek theniet e tyre dhe te perkrahet ajo qe eshte ne perputhje me deshmite (faktet, evidencat) duke mos paragjykuar kunder asnjerit. Ndersa populli i thjeshte duhet te pyesin njerezit e dijes dhe te marrin prej tyre lirisht, nga cilido qe te jete me afer te vertetes dhe i drejte. Ata duhet t'i pyesin ata (njerezit e dijes) rreth Fese (Dinit) te All–llahut, pastaj ai (dijetari, alimi) duhet t'i mesoje dhe udhezoje ata tek e verteta bazuar ne Kur’an, Sunnet dhe miratimin e pergjithshem (konsensusin) te dijetareve.

Nje dijetari (‘alim) eshte i njohur nga kembengulja (durimi, ngulmi), nga takwa (32) e tij, dhe frika e tij nga All–llahu, duke u perpjekur tek (ajo) çfare All–llahu e ka bere obligim dhe duke ndenjur bukur larg asaj nga çfare All–llahu dhe i Derguari i Tij kane ndaluar. Keto jane karakteristikat (sifatet) e dijetarit (‘alimit), nese ai eshte mesues, gjykates (kadi), da’i (thirres ne fe), ose mban nje pune tjeter. Ai eshte i detyruar (ia do puna) te jete nje shembull dhe model i drejtesise; ai vepron sipas dijes se tij; ka takwan e All–llahut ngado qe ai mund te jete; ai udhezon njerezit ne te mire; ai eshte nje shembull i mire per studentet (talebet) e tij, anetaret e familjes se tij, fqinjeve dhe te tjereve, te cilet e njohin ate. Ata marrin prej tij theniet e tij dhe veprat e tij, te cilat jane ne pajtim me Fene (Dinin) e All–llahut, si nje shembull. Studenti i dijes (talebul–ilm) duhet te kujdeset shume rreth te qenurit dembel rreth asaj çka All–llahu ka bere detyrim dhe nga renia ne ate te cilen Ai e ka ndaluar, sepse te tjeret do ta pasojne ate ne te (rrugen e tij). Po ashtu, ai nuk duhet te jete i pakujdesshem ndaj sunnetit dhe mekruheve (33). Ne qofte se ai behet dembel te tjeret gjithashtu behen dembele. Eshte e rendesishme qe ai te kujdeset per ringjalljen e Sunnetit, megjithese (edhe pse) nje akt i veçante mund te mos jete i detyrueshem, me qellim qe te inkurajoje njerezit te pasojne ate (sunnetin), dhe te jete nje shembull per ta. Ai (studenti i dijes, talebul–ilm) duhet te rrije larg nga mekruhet (veprat e papelqyera) dhe çeshtjet e dyshimta (34) keshtu qe njerezit mos ta pasojne (imitojne) ate. Studenti i dijes (talebul – ilm) ka domethenie (rendesi) te madhe dhe njerezit e dijes jane te zgjedhurit midis krijesave. Mbi ta ka detyrime (obligime) dhe pergjegjesi me shume se mbi çdo njeri tjeter. Resulullahu ka thene: “Çdonjeri eshte bari dhe eshte pergjegjes per tufen e tij”(35). Njerezit e dijes jane barinj dhe udherrefyes. Ata duhet te shqetesohen rreth shoqerise sikur ajo te jete tufa e tij. Keshtu atyre u takon te mbartin kete pergjegjesi, duke iu frikesuar All–llahut ne kete. Ata (studentet e dijes) i udhezojne ata (njerezit) ne rruget e shpetimit dhe i parandalojne nga rruget e shkaterrimit; ngulisin midis tyre dashuri per All–llahun dhe te Derguarin e Tij duke qene te vendosur me fortesi mbi Fene (dinin) e Tij, duke deshiruar Xhennetin e All–llahut dhe meshiren e Tij, duke qene i kujdesshem nga Zjarri, i cili eshte nje vendbanim (vendqendrim) i keq. Paralajmerimi i vetes tende dhe i te tjereve per Zjarrin e Xhehennemit eshte i detyrueshem. Kjo detyre, qe para dhe me e rendesishmja, u takon dijetareve (ulemave) dhe nxenesve te dijes. Ata (dijetaret dhe nxenesit e dijes) perpiqen per te kenaqur All–llahun, permbahen nga mosbindja ndaj Tij, dhe therrasin per tek Ai. Ata nuk tejkalojne kufinjte, por marrin rrugen e mesme. Ata shmangen nga ato gjera, te cilat All–llahu i ka ndaluar dhe nuk i ka pelqyer, keshtu qe Muslimanet te mund te marrin nga shembulli i tyre dhe te jene te ndikuar nga ata kudo qe te jene. Duke qene gjithmone ne te tille gjendje dhe sjellje.

I lutem All–llahut, te Fuqishmit dhe Madheshtorit, me Emrat dhe cilesite (sifatet) e Tij te persosura qe t’ju beje juve dhe mua te qendrueshem (konsekuente) tek ajo e cila kenaq Ate, te pastrojme zemrat dhe veprat tona, te na beje neve te udhezuar drejte, te drejte dhe nga mesi i te permiresuarve (ndrequrve). E lus Ate ta beje Fene (Dinin) e Tij fitimtar dhe ta beje fjalen e Tij me te larten (absolute, supreme). E lus Ate t'i beje lideret (udheheqesit) e Muslimaneve te veprojne ate çka do te kenaqe Ate. Une e lus qe Ai t'i beje lideret (udheheqesit) te jene te mire kundrejt roberve te All–llahut dhe kundrejt vendeve mbi te cilet atyre u eshte dhene pushteti (autoriteti). E lus Ate te drejtoje (ndreqe) keshilltaret e tyre, t'i bekoje dhe favorizoje ata te sundojne me ligjin e All–llahut nder njerez, duke hedhur çfaredoqofte qe e kundershton ate. Ndersa, sa per shkencat e tjera, ato kane domethenien dhe rendesine e tyre te veten, si nxjerrja e mineraleve, bujqesia, kultivimi dhe te tjera industri te dobishme. Disa mund te jene te rendesishme per t'i mesuar varesisht nga kerkesat (nevojat) e Muslimaneve, duke e bere ate Fard Kifaje (detyrim kolektiv). Lideri i Muslimaneve duhet t'i urdheroje dhe ndihmoje Muslimanet ta mesojne ate çfare ata kane nevoje per mireqenien e tyre, dhe t'i pregatise ata kunder armiqve te tyre (kafiret). Veprat e roberve te All–llahut do te vleresohen si adhurim sa kohe qe qellimi (njeti) i tij eshte korrekt me sinqeritet tek Ai. Ne qofte se ai ben nje veper pa nje qellim, atehere kjo eshte nga mubahat (36). Me kete mendoj ne llojet e ndryshme te lejueshme te industrive (nxjerrja e mineraleve, bujqesia, kultivimi e te tjera). Te gjitha keto gjera jane te kerkuara, se bashku me qellimin korrekt, te cilat e bejne ate adhurim; lenia e qellimit e ben ate mubah. Ndonjehere mund te quhet (konsiderohet) si Fard el–Kifaije (obligim kolektiv) ne qofte se e dikton nevoja. Eshte e detyrueshme per liderin (udheheqesin) e Muslimaneve qe te caktoje njerezit e nevojshem per te mesuar kete dije. Rendesia e saj varet nga situata, e cila ndryshon sipas qellimit dhe nevojes. Perderisa dija e Sheriatit eshte çeshtje me rendesi, ajo eshte e detyrueshme, gjersa, All–llahu ka krijuar xhindet dhe njerezit qe ata ta adhurojne dhe t'i frikesohen Atij. (37) dhe kjo nuk eshte e lejueshme perveç nepermjet dijes Islame, dijes se Librit (Kur’anit) dhe Sunnetit, siç u permend me pare. Eshte detyre e studentit te dijes te kuptoje dhe studioje Fene (Dinin), te mesoje dhe te persiate (mendoje, reflektoje) mbi çka All–llahu ka parashkruar, te njohe ‘akiden e vertete Selefije (38) mbi te cilen ishte Resulullahu, Shoket (Sahabet) e tij, dhe pasuesit e tyre ne te drejte – gje e cila eshte besimi ne All–llahun, Profetet e Tij, emrat e Tij dhe cilesite (sifateve) e Tij, duke besuar ne to ne nje menyre e cila eshte e pershtatshme tek All–llahu, pa shtremberime (tahrif), pa i mohim (te’til) te cilesive, pa pyetur si (tekjif), ose pa bere krahasime (temthil) – pa shtesa dhe mangesi. Kjo ishte qasja dhe rruga njerezve te dijes, siç ishte rruga e Profeteve, Shokeve (Sahabeve) te tyre, dhe pasuesve te tyre ne te drejte.

Ne lusim All–llahun t'u jape nxenesve te dijes sukses. E lusim Ate t'i ndihmoje dhe udhezoje ata tek çdo gje me çka Ai eshte i kenaqur, dhe e lusim Ate qe t'i beje ata nje shembull per udhezimin e roberve te Tij dhe t'ua lehtesoje kushtet. Me siguri Ai eshte Madheshtori, me i Larti, i cili ka Pushtet mbi çdo gje. Lutjet dhe Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi Profetin tone Muhammed Ibn ‘Abdullah , mbi familjen e tij, Shoket e tij, dhe ata te cilet e pasuan ate ne te drejte.

SHTESE

Epersia e Dijetareve (39) All–llahu, i Fuqishmi dhe Madheshtori, thote ne Kur’anin fisnik: “All–llahu deshmon se La Ilahe il–la Huwe (nuk ka te adhuruar tjeter me te drejte perveç Atij); (deshmojne per kete) dhe meleket, dhe ata qe kane mend e qe dine (e deshmojne kete); Ai e mban krijimin e Tij ne Drejtesi te plote. La Ilahe il – la Huwe (askush nuk ka te drejte, nuk meriton e nuk nuk duhet te adhurohet perveç Atij), i Gjithfuqishmi, me i Urti Gjithegjykues”. Sureja Al–Imran: 18 Ky ajet shfaq epersine e dijes (‘ilmit) dhe njerezve te saj. Nga ky ajet mund te nxjerrim disa pika si me poshte:

- 01. All–llahu zgjodhi njerezit e dijes (ulul ‘ilm) per te deshmuar Njeshmerine e Tij (Tewhid) mbi te gjitha krijesat e Tij.

- 02. All–llahu i nderoi njerezit e dijes duke permendur deshmine e tyre pergjate deshmise se Tij.

- 03. Ai e ngriti lart statutin e dijetareve duke bashkuar (shoqeruar) deshmine e tyre me deshmine e melaikeve.

- 04. Ky ajet deshmon per epersine e atyre qe posedojne dije. All–llahu nuk e ben cilendo nga krijesat e Tij qe te deshmoje perveç te drejteve midis tyre. Eshte nje transmetim i mirenjohur i Resulullahut, i cili tha: “Te drejtet (ndershmit) do ta bartin kete dije, duke refuzuar shtremberimet e ekstremisteve, pretendimet

e rreme te genjeshtareve, dhe interpretimet (e gabuara) te injoranteve”. (Deklaruar hasen nga shejkh Selim el–Hilali)

- 05. All–llahu, Ai qe eshte pa te meta, Vete deshmon per Njeshmerine e Tij, dhe Ai eshte me i madhi deshmitar. Mandej, Ai zgjodhi meleket dhe dijetaret. Kjo eshte e mjaftueshme per te treguar epersine e tyre.

- 06. All–llahu i beri dijetaret te deshmojne me më te madhen dhe me te shkelqyeshmen deshmi, e ajo eshte: “Asnje nuk meriton te adhurohet perveç All– llahut”. All–llahu, Ai qe eshte pa te meta, me i Larti, nuk deshmon perveç per çeshtjet shume te rendesishme dhe vetem me te lartet nga krijesat e All–llahut deshmojne per kete.

- 07. All–llahu beri deshmine e njerezve te dijes nje prove kunder atyre qe refuzojne. Keshtu, ata jane provat dhe shenjat e saj, duke deftuar Njeshmerine e Tij (Tewhidin).

- 08. All–llahu, me i Larti, perdori nje fjale te vetme per te cilesuar deshmine e Tij dhe deshmine e melaikeve dhe e dijetareve. Ai nuk perdori nje tjeter fjale per deshmine e tyre. Keshtu, Ai i lidhi deshmite e tyre me te Tijen. Kjo tregon lidhjen e forte mes deshmise se tyre dhe deshmise se All–llahut, sikur vete Ai deshmoje per Njeshmerine e Tij ne gjuhet e tyre dhe i beri ata te thone kete deshmi.

- 09. All–llahu, Ai i cili eshte pa te meta, i beri dijetaret te permbushin (kryejne) te drejtat e Tij (qe askush nuk meriton te adhurohet perveç Tij) nepermjet kesaj deshmie, dhe ne qofte se ata e kryejne ate, atehere ata kane permbushur dhe themeluar kete te drejte te All–llahut ndaj tyre. Mandej eshte e detyrueshme per njerezimin te pranojne kete deshmi, kuptimi i se ciles eshte arritja e lumturise ne kete jete dhe ne kthimin e tyre perfundimtar (tek All–llahu). Kushdo qe e merr kete udhezim nga dijetaret dhe e kundershton kete te vertete per shkak te deshmise se tyre, atehere per dijetaret ndodhet nje shperblim i barabarte me te tyrin. Dhe askush nuk e di vleren e ketij shperblimi, perveç All–llahut. __________________________________________ (1)

- Ebul–Hassan Sadrudin Ali Bin Ala–udin Ibn Abil Izz el–Hanefi. Vdiq ne vitin 792H.

(2) - Shejkh–ul–Islam Taki ud–Din Ahmad Ibn Tejmije, nje nga dijetaret me te medhenj te Islamit, i mirenjohur per dijen e tij te gjere dhe ndershmeri. Ai eshte autor i shume librave me nje shumellojshmeri temash. Vdiq ne vitin 728H. Imam Ibn Kajim el–Xheuzije ishte nje nga studentet (talebet) e tij, nje dijetar (alim), i cili ka shkruar shume libra te vlefshem. Vdiq ne vitin 751H.

(3) - Sureja Ali Imran: 18. Shiko shtesen ne fund te librit per disa pika te rendesishme qe mund te vijne nga ky Ajet.4) Sureja ez–Zummer: 9 (5)

- Sureja er–R’ad: 19

(6) - Kjo do te thote qe Ai i shperblen ata dhe ua fal gjynahet e tyre. Per nje diskutim me te zgjeruar referohuni ne Sifatullahi Azewexhel el-Wurideh Fil Kittabi We Sunneh nga Ibn ‘Abdul–Kadir. (7)

- Sureja el–Muxhadileh: 11

(8)

- Sureja el–En’am: 83

(9)

- Sureja el–Featir: 28

(10)

- Teksti i plote i hadithit eshte si me poshte:

Transmetuar nga Enes Bin Malik (radijAll-llahu anhu): “Nje grup prej tre njerezish erdhen tek shtepite e grave te Resulullahut (salallahu alejhi ue selam) per te pyetur se si adhuronte Resulullahu (salallahu alejhi ue selam), dhe kur ata u informuan rreth kesaj, e konsideruan adhurimin e tyre te pamjaftueshem dhe thane: “Ku jemi ne (ne pozite) ne krahasim me Resulullahun (saws) ndersa gjynahet e tij te kaluara dhe te ardhme jane te falura”. Atehere, njeri nga ata tha: “Une do te falem pa nderprerje gjithe naten pergjithmone”. Tjetri tha: “Une do te agjeroj pa nderprerje pergjate gjithe vitit pa nderpreje dhe nuk do ta nderpres agjerimin”. I treti tha: “Une do te rri larg grave dhe asnjehere nuk do te martohem”. Profeti i All-llahut (salallahu alejhi ue selam) tha: “A jeni ju ata njerez qe thane keshtu e keshtu? Pasha All–llahun! Me te vertete une jam ai i cili i frikesohet All-llahut nder ju dhe me i miri nga ju. Une agjeroj dhe e prish agjerimin, falem dhe flej, dhe martohem me gra. Keshtu, ai qe kundershton Sunnetin tim nuk eshte nga une”. Transmetuar nga Imam el–Bukhari ne Sahihun e tij. (11)

- Teksti i plote i hadithit eshte si me poshte:

Nen autoritetin e Ebu Hureires (radijAll-llahu anhu) se Profeti (salallahu alejhi ue selam) ka thene: “Cilido qe largon nje hall te kesaj bote nga nje besimtar, All-llahu do t’ia largoje nje nga hallet ne Diten e Gjykimit. Cilido qe lehteson per nje person te skamur, All-llahu do t'ia lehtesoje pjesen (hisen) e tij ne kete bote dhe tjetren. Cilido qe fsheh (hesht) gabimet e nje Muslimani, All-llahu do t'ia fshehe (mbuloje) gabimet e tij ne kete bote dhe tjetren. All-llahu do ta ndihmoje nje sherbetor (te Tij) aq sa ky ndihmon vellane e tij. Cilido qe kerkon (ndjek,

gjurmon) nje rruge per te kerkuar dije, All-llahu (si rrjedhim) do t'ia beje te lehte atij rrugen per ne Xhennet. Asnje grup njerezish nuk grumbullohet bashke ne nje nga shtepite (mesxhidet, xhamite) e All-llahut, duke lexuar Librin e All-llahut dhe duke e studiuar ate midis tyre, pa zbritur paqja mbi ta, pa i kapluar dhe qetesia dhe pa i rrethuar melaiket ata, dhe me All-llahun duke i permendur ata tek ata qe jane me Ate. Cilido qe eshte vonuar (ngadalesuar) ne veprat e tij nuk do te pershpejtohet perpara nga pasardhesit e tij." Transmetuar nga Imam Muslimi ne Sahihun e tij. (12) - Nen autoritetin e Mahmood bin Lubejd se Resulullahu (salallahu alejhi ue selam) ka thene: “Gjeja qe frikesohem me shume per ju eshte Shirku el–Asgar (shirku i vogel)” Sahabet pyeten: “O Resulullah, ç’ka eshte shirku el–Asghar?” Ai u pergjigj: “Mburrja (deshira per t'u dukur).” Sahih, mbledhur nga Ahmad. Beiheki mblodhi shtesen ne Shu’ab el–Iman: “Ne Diten e Gjykimit, All–llahu do t'i shperbleje njerezit per veprat e tyre. Ai do te thote: “Shkoni tek ata njerez per te cilet ju bete keto vepra, dhe shikoni nese ju do te gjeni tek ata ndonje shperblim!” (13) - Shejkh–ul-Islam Ibn Tejmije (Rahimullah) thote: “Adhurimi eshte nje term i pergjithshem per çdo gje qe All–llahu don dhe eshte i kenaqur me te nga ajo qe thuhet dhe veprohet, e fshehur apo e dukshme. ” (14) - Umer Ibn Khattab (radijAll-llahu anhu) se Resulullhau (salallahu alejhi ue selam) ka thene: “Veprat jane llogariten sipas qellimit (njetit) dhe secilit njeri i takon vetem ajo qe ka pasur per qellim. Keshtu, ai, hixhra (emigrimi) i te cilit ishte per All–llahun dhe Resulullahun (salallahu alejhi ue selam) atehere (emigrimi) i tij ishte per All–llahun dhe Resulullahun (salallahu alejhi ue selam), dhe ai, hixhra (emigrimi) i te cilit ishte per disa qellime te kesaj bote ose te martoje nje grua, atehere hixhra (emigrimi) i tij ishte per ate te cilen ai beri hixhret (migroi)”. Transmetuar nga el–Bukhari dhe Muslimi ne Sahihet e tyre. (15) - Transmetuar nga Ebu Dawud ne Sunenin e tij me nje zinxhir te forte te transmetimit (Ibn Baz) (16) - Resulullahu (salallahu alejhi ue selam) ka thene: “Dija perfitohet duke studiuar ...” Shikoni Silsiletil el–Ahadith es-Sahihah (I/605-342) nga Shejkh el–Albani. (17) - Nen autoritetin e Ebu Hurejres (radijAll-llahu anhu), i cili tha: Degjova Resulullahun (salallahu alejhi ue selam) duke thene: “... (Nje tjeter) do te jete nje njeri i cili ka perfituar ilm (dije) dhe e ka mesuar ate, dhe i cili recitonte Kur’anin. Ai do te sillet (ne Diten e Gjykimit) dhe All–llahu do t'ia beje te ditur favoret e Tij dhe ai do t'i pranoje ato. (I Plotfuqishmi) do te thote: "Dhe çka bere me to?" Ai do te thote: "Une studiova ilmin (dijen) dhe ua mesova ate dhe kendova Kur’an per

hir Tendin. Ai do te thote: "Ti ke genjyer. Ti i ke bere keto (fitove ilmin) qe te mund te thuhet (per ty): Ai eshte i mesuar. Ti kendove Kur’an qe te mund te thuhet (per ty): Ai eshte kendues." Dhe keshtu ishte thene. Atehere, do te urdherohet te terhiqet zvarre ne fytyren e tij derisa te hedhet ne Zjarr...” Per hadithin e plote referojuni Sahih Muslim, et–Tirmidhi ose en–Nesa’i. (18)

- Transmetuar nga el–Bukhari dhe Muslim ne Sahihet e tyre.

(19) - Besimtaret do te shikojne All–llahun ne ahiret. Ky eshte besimi korrekt. All– llahu, me i Larti, thote ne Kur’an: “Disa fytyra ate dite do te shkelqejne, duke shikuar drejt Zotit te tyre” Sureja el–Kijameh: 22–23 Transmetohet nga Kais se Xhabiri ka thene: “Ne ishim me Resulullahun (salallahu alejhi ue selam) dhe ai shikoi henen – hene e plote – pastaj tha: “Sigurisht do ta shihni Zotin tuaj siç e shikoni henen dhe nuk do te keni veshtiresi duke e shikuar”. Transmetuar nga el–Bukhari ne Sahihun e tij. (20) - All–llahu, me i Larti, thote ne Kur’an: “Dhe per me teper! Sigurisht qe ata (keqberesit) do te mbulohen (qe te mos shohin dot) nga te paret Zotin e tyre ate Dite”. Sureja el–Mutaffifin:15 (21) - Kethir ibn Kais transmeton: "Une isha duke ndenjur ne shoqerine e Ebu Derda (radijAll-llahu anhu) ne xhamine e Damaskut kur nje njeri erdhi dhe tha: O Ebu Derda, kam ardhur tek ty nga qyteti i Resulullahut (salallahu aleji ue selam), e nuk kam ardhur per ndonje nevoje (por te vertetoj nje hadith) per te cilin me kane njoftuar se ju e keni transmetuar ate nga i Derguari i All-llahut (salallahu alejhi ue selam). Ebu Derda tha: Kam degjuar te Derguarin e All-llahut (salallahu alejhi ue selam) duke thene: “Ai i cili pershkon nje rruge ne kerkim te dijes, All– llahu do ta drejtoje ate nje rruge nga rruget e Xhennetit, dhe melaiket do ta mirepresin kerkuesin e dijes dhe te gjithe ata qe gjenden ne qiej dhe toke, bile edhe peshku ne thellesite e ujerave kerkon falje per dijetarin. Dhe epersia e dijetarit (alimit) ndaj adhuruesit eshte si ajo e henes se plote naten ndaj yjeve te tjere dhe me te vertete dijetaret (ulemate jane trashegimtaret e Profeteve, te cilet nuk lene pas as dinar as dirhem, por ata lene pas vetem dijen si trashegimi te tyren. Keshtu qe cilido qe e perfiton ate ka perfituar nje pasuri te stermadhe." Sahih (i Vertete). Transmetuar nga Ahmedi, Ebu Daud, dhe Ibn Maxheh. (22) - Kater shkollat e mirenjohura te mendimit (medhhebet) u jane veshur (atribuar) kater dijetareve te medhenj te meposhtem:

-

01. Imam Ebu Hanifeh Num’an Bin Thabit Bin Zowta et–Tajmi. Ai ishte fakihu i Irakut, i lindur me 80H. Jezidi thote: “Nuk kam pare me pare njeri me te frikesuar ndaj All- llahut dhe me inteligjent se Ebu Hanifeh”. Vdiq ne vitin 150H.

- 02. Imam Malik Bin Enes Abu ‘Abdullah. Ai u lind ne vitin 93H. Ai ishte Imami i Medines. Ai tha: “Nuk fillova te shqiptoj gjykime legale (fatwa) derisa shtatedhjete (Dijetare) thane qe une isha i pershtatshem per kete”. Vdiq ne vitin 179H. -

03. Imam esh–Shafi’i Muhammed Ibn Idris. U lind ne vitin 150H. Nje nga theniet e permendura te tij eshte: “Neqoftese nje hadith eshte i vertete, gjuajeni fjalen time per muri”. Vdiq me 204H.

-

04. Imam Ibn Ahmad Ibn Muhammad Ibn Hanbal. U lind me 164H. Ai eshte i njohur edhe si Imami i Ehlus–Sunneh–Wel–Xhemah. Ebu Zur’eh thote qe ai memorizoi nje milion hadithe. Vdiq me 241H. (Tadhkiretul–Huffadh e Imam edh– Dhehebi). (23) - Imam el–Auza’i, Ibn ‘Amr ‘Abdur–Rahman ed–Dimashki, Imami i Shamit. U lind ne vitin 88H. Ebu Mus'hie tha rreth tij: “el–Auza’i e harxhonte naten zgjuar ne namaz, duke lexuar Kur’anin dhe duke qare. ” (Tedhkiretul–Huffadh e Imam edh– Dhehebi). (24) - Imam eth–Theuri, Sufijan Ibn Se’id Ibn Masruk. U lind ne vitin 97H. Jahja Ibn Jemen thote: Degjova Sufjanin duke thene: “Dijetari (alimi) eshte doktori i fese (dinit), dhe dirhemi (paraja) eshte semundja e tij. Keshtu qe nese doktori infekton veten e tij me semundje, kur do t'i kuroje ai te tjeret”? Vdiq me 161H. (Tedhkiretul–Huffadh e Imam edh–Dhehebi). (25) - Imam Sufjan Ibn ‘Ujeineh Ibn Mejmun Ebu Muhamed el–Hilali, Muhadithi i Mekes. U lind ne vitin 107H. Ibn ‘Ujeineh tha: “Nese ti nuk perfiton prej dijes, ajo do te demtoje ty”. Vdiq ne vitin 198H. (Tedhkiretul–Huffadh e Imam edh–Dhehebi). (26) - Imam Is'hak Ibn Ibrahim Ibn Rahajieh Ebu Ja’kub, Imami i Nisaburit dhe i Lindjes. U lind ne vitin 161H. Imam Ahmedi tha rreth tij: “Une nuk di asnje te barabarte me Is'hakun ne Irak”. Vdiq ne vitin 238H. (Tedhkiretul–Huffadh e Imam edh–Dhehebi). (27) - Taklid: pasimi verberisht. Ibn Kaim el–Xheuzije (Rahimullah) thote ne Nunweh–in e tij: “Dija (ilmi) eshte zbatimi i udhezimit me provat e saj – kjo dhe pasimi verberisht nuk jane te barabarte”. Imam Ibn el–Xheuzi (Rahimullah) thote ne Telbis Iblees: “Dije se me te vertete pasuesi i verber nuk ka ndonje besim ne çfare ai pason. Taklidi pezullon perdorimin e mendjes (intelektit), kurse mendja eshte krijuar per te menduar dhe per te arsyetuar. ” Eshte budallallek kur nje njeriu i eshte dhene drita per t'i treguar atij driten, ndersa ai e shuan ate dhe ecen ne erresire. Per nje diskutim me te gjere referojuni Pasimi i Verber i Medhhebeve

nga shejkh el–Me’sumi dhe Nje Veshtrim Ne Rrugen e Shokeve (Sahabeve) nga shejkh ‘Abdul–Kadr el–Arnaut. (28) - All–llahu, me i Larti, thote ne Kur’an: “...keshtu qe pyetni njerezit e dijes nese nuk e dini” Sureja en–Nahl: 43. (29)

- Sureja en–Nisa: 59.

(30)

- Sureja esh–Shura: 10.

(31)

- Zeid dhe ‘Amr jane emra te supozuar dhe jane perdorur ketu per te kuptuar: “Ky person (filani) apo tjeter”.

(32) - Ibn Ebi Sheibeh raporton ne librin e tij Kitabul–Iman [(Libri i Imanit) No.99], se tabi’iu Talk Ibn Habib ishte pyetur te percaktoje takwan, keshtu qe ai tha: “Takwa eshte veprimi (te vepruarit) ne bindje tek All–llahu, duke shpresuar per Meshiren e Tij." (33) - Ketu shejkh Bin Baz perdor fjalen sunnah per te kuptuar veprat e rekomanduara - ai i cili ben nje veper te tille eshte i shperblyer, por ai qe e len ate nuk ndeshkohet. Mekruhet (njejes: mekruh) jane ato vepra te cilat jane te papelqyera - personi shperblehet per lenien e nje vepre te tille por nuk ndeshkohet per kryerjen e saj. (34) - Nen autoritetin e Ebu ‘Abdullah en–Num’an, djali i Beshirit (radijAll-llahu anhu), i cili tha: Degjova te Derguarin e All–llahut (salallahu alejhi ue selem) duke thene: “Ajo e cila eshte e ligjshme eshte e qarte dhe ajo e cila eshte e paligjshme eshte e qarte. Ndermjet ketyre dyjave jane çeshtjet e dyshimta rreth te cilave shume pak njerez kane dije (dine per to). Keshtu, ai i cili u shmanget (eviton) çeshtjet e dyshimta qarteson veten e tij lidhur me Fene e tij dhe nderin e tij, por ai qe bie ne çeshtjet e dyshimta bie ne ate qe eshte e paligjshme, si bariu i cili kullot rreth nje vendi te mbrojtur, ai pa vonuar do te hyje ne te. Me te vertete çdo mbret ka nje vend te mbrojtur, dhe me te vertete vendi i mbrojtur i All–llahut jane ndalimet e Tij. Me te vertete ne trup ndodhet nje cope mishi, e cila nese ajo eshte e shendetshme (e mire) krejt trupi eshte i shendetshem (i mire), dhe nese (ajo) eshte e semure, te gjitha jane te semure. Me te vertete kjo eshte zemra” [Transmetuar nga Imam el-Bukhari dhe Imam Muslim ne Sahihet e Tyre]. (35)

- Teksti i plote i hadithit eshte si me poshte:

Abdullah Ibn ‘Umar (radijAll-llahu anhu) transmeton se Resulullahu (salallahu alejhi ue selam) ka thene: “Çdonjeri eshte bari dhe eshte pergjegjes per tufen e tij. Sunduesi eshte bari dhe eshte i pergjegjshem per shtetasit e tij; burri eshte bari per anetaret e familjes se tij; gruaja eshte kujdestare dhe pergjegjese per shtepine e burrit te saj dhe per femijet e tij; skllavi i nje personi eshte ruajtes per pasurine e zoteriut te tij dhe ai eshte pergjegjes per te. Sigurisht secili nga ju eshte nje bari dhe eshte pergjegjes per tufen e tij”. [Transmetuar nga Imam el– Bukhari ne Sahihun e tij]. (36) - Mubahat (njejes: Mubah): vepra te lejueshme. (Sh.p. vepra per te cilat nuk merr as shperblim as denim, por qe jane te lejueshme.) (37) - All–llahu, me i Larti, thote ne Kur’an: “Dhe Une nuk i krijova xhindet dhe njerezit, veçse qe ata duhet te me adhurojne vetem Mua”. Sureja edh–Dhariat: 56. (38) - Akideja Selefije lidhet me besimin qe eshte predikuar nga i Derguari i All– llahut (salallahu alejhi ue selam) siç eshte kuptuar nga Sahabet, tabi’inet dhe studentet e tyre, ne pajtim me hadithin e te Derguarit te All–llahut (salallahu alejhi ue selam): “Me e mira gjenerate eshte gjenerata ime, pastaj ata te cilet pasojne ata, pastaj ata te cilet pasojne ata”. Per nje shpjegim me te qarte referojuni Shpjegimi i Besimit nga Imam el–Barbahari (V. 329H). (39) - Pershtatur nga Miftahi Daris Se’adah të Imam Ibn Kajjim el–Xheuzijje - Viti 751 Hixhri.

Allahu ka dërguar Dijetarë të Mëdhenj për ta ruajtur këtë Fe Burimi: SalafiPublications.com

Me të vërtetë Allahu e ka beguar këtë Umet dhe e ka dalluar atë duke i dërguar ata të cilët e rigjallërojnë Fenë, i japin jetë asaj që është shuar nga kjo Fe, i refuzojnë interpretimet e pabaza të injorantëve, deklaratat e gënjeshtarëve, shtrembërimet që kanë sjellë njerëzit e devijuar, dhe e sqarojnë Sunetin nga bidati, duke i ndihmuar

kështu Pasuesit e Sunetit dhe duke i shkatërruar Pasuesit e Bidatit bashkë me deklaratat e tyre të pavërteta. Ata janë të kapur fortë pas Sunetit të Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), Sahabëve (radij-Allahu ‘anhum) dhe atyre që i ndoqën ata në mirësi, qoftë në çështjet e besimit, fjalëve apo veprave. Ata janë dijetarët e shquar të udhëzimit; ata i sjellin dritën errësirës; janë ata të cilët janë të drejtë dhe të përqëndruar në ndjekjen e Sunetit (ittiba’), larg nga çdo bidat (ibtida’). Pra, Umeti është bekuar me këta: ata janë Imamët e ripërtëritjes (muxhedidun) dhe Ulematë e përmirësimit. Për këtë kemi thënien e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Me të vërtetë Allahu do të dërgojë për këtë Umet në krye të çdo njëqind vjetëve dikë i cili do t’ua ripërtërijë Fenë.” [1] El-Hafidh Ibn Kethir ka përmendur, siç ka ardhur në Keshful-Khafe (Zbulimi i të Fshehtës, 1/283): “Çdo grup i njerëzve pretendon se Imami i tyre është ai për të cilin bën fjalë ky hadith. Ajo që duket nga pamja e jashtme, dhe Allahu e di më së miri, është se Ai i shpërndan mbajtësit e dijes nëpër çdo grup: ata që janë Ulematë e kategorive të ndryshme (të dijes), si mufesirinët (komentuesit e Kur'anit), muhadithinët (dijetarët e hadithit), fukahatë (dijetarët e fik’hut), nuhatët (gramaticienët), lagaui’jinët (gjuhëtarët) dhe Ulematë e kategorive të tjera (të dijes).” El-Hafidh Ibn Haxher ka thënë në el-Fet’h (13/295): “Nuk është e thënë që në krye të çdo shekulli (njëqind vjetëve) të jetë vetëm një. (megjithëse) kjo është vetëm nga njëra anë. Sepse vërtet, mbledhja e cilësive që nevojiten për ripërtëritjen dhe rilindjen nuk është e kufizuar vetëm tek një formë nga format e ndryshme të mirësisë. Dhe nuk është e thënë që të gjitha cilësitë e mirësisë dhe përsosmërisë të jenë tek një person i vetëm, përveç kur kjo pretendohet për ‘Umer bin ‘Abdul-‘Azijz. Kështu që, në bazë të kësaj: çdokush që është dalluar me diçka nga kjo (mirësi) në krye të çdo shekulli, atëherë ky është qëllimi (i hadithit), pavarsisht nëse ata janë të shumtë në numër ose jo.” Shejkh ‘Ali el-Hadadi ka thënë në veprën e tij “Libri i 40 Haditheve rreth Medh’hebit të Selefëve”, i kontrolluar nga Shejkh Salih el-Feuzan dhe Shejkh ‘Ali bin Nasir el-Fakihi: Vlera e Dijes dhe Dijetarëve dhe Refuzimi i atyre që i nënvlerësojnë ata: Ebu Derda (radij-Allahu ‘anhu) ka thënë: E dëgjova të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) të thotë: “Kushdo që ecën në një rrugë për të kërkuar dije, Allahu ka për t’i lehtësuar atij një Rrugë për në Xhenet. Me të vërtetë Melekët ulin krahët e tyre në shenjë kënaqësie për kërkuesin e dijes. Banorët e qiejve dhe banorët e tokës, madje edhe peshku në ujë kërkojnë falje për Dijetarin. Vlera e Dijetarit para adhuruesit të thjeshtë është si vlera e [ndriçimit të] Hënës para

[vezullimit të] yjeve. Vërtet Dijetarët janë trashëgimtarë të Profetëve. Profetët nuk lënë pas trashëgimi as Dinarë e as Dirhem por Dije, dhe kushdo që merr prej saj ka marrë një thesar të mjaftueshëm.” [2] Imam Ahmedi ka thënë: “E gjithë lavdia i takon Allahut, i Cili në çdo epokë dhe në çdo interval kohor mes Pejgamberëve ka nxjerrë një grup nga njerëzit e dijes të cilët thërrasin të devijuarit për në udhëzim – ata i bëjnë ball me durim çdo keqtrajtimi dhe çdo dëmtimi. Me Librin e Allahut ata i dhanë jetë atij që ishte i vdekur dhe me dritën e Allahut i dhanë shikimin atij që ishte i verbër. Sa njerëz që qenë vrarë nga Iblisi ata i ringjallën, sa njerëz që kishin devijuar e kishin humbur ata i udhëzuan. Sa i mrekullueshëm ka qenë ndikimi i tyre tek njerëzit dhe sa keq janë sjellë njerëzit me ta. Ata largojnë nga Libri i Allahut ndryshimet e atyre që i shkelin kufijtë, pretendimet e pabaza të gënjeshtarëve dhe interpretimet e gabuara të injorantëve, të gjithë ata të cilët mbajnë flamurin e bidateve dhe shkaktojnë fitne e sherre – ata kanë mosmarrëveshje rreth Librit [të Allahut], ata e kundërshtojnë Librin [e Allahut] dhe pajtohen në kundërshtimin e Librit. Janë ata të cilët flasin për Allahun dhe Librin e Tij pa dije. Ata debatojnë rreth asaj që është e paqartë në Libër dhe i mashtrojnë injorantët me të tilla paqartësi – Dhe Allahu na ruajt nga fitnet e të devijuarve.” [3] Nga çfarë u tha më sipër do arrish të kuptosh se Allahu e ruan dijen nëpërmjet Dijetarëve, siç ka thënë i Dërguari (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Vërtet Allahu nuk e merr dijen duke ua hequr atë robërve por e merr atë duke marrë Ulematë (d.m.th. duke sjellë vdekjen e Dijetarëve), derisa të mos mbeten më Dijetarë. Pastaj njerëzit do të marrin injorantët për udhëheqës dhe do t’i pyesin ata [për çështje fetare] dhe ata do të japin fetva pa dije. Kështu që, ata vetë janë të humbur dhe do t’i çojnë në humbje edhe të tjerët.” [4] Jo të gjithë janë të denjë për të dhënë fetva: Imamët e Selefëve dhe ata që ndjekin rrugën e tyre janë mjaft të kujdesshëm me dijen dhe fetvatë, e jo si injorantët e ditëve tona të cilët flasin dhe japin fetva rreth çështjeve të reja të aktualitetit, xhihadit, politikës etj. Imam Xhemalud-Din Ebil-Feraxh ‘Abdur-Rrahman bin Muhamed bin ‘Ali, i njohur ndryshe si Ibnul-Xheuzi (ka vdekur në vitin 597H) ka thënë në librin e tij “Ta’dhijmulFutja” (versioni i shkurtuar, fq. 72-78): “Me të vërtet Dijetarët e Selefëve, Allahu qoftë i kënaqur me ta, edhe pse ishin të kualifikuar në shkencat (e dijes) për të dhënë fetva, ata e ndaluan dhënien e fetvave nga frika që kishin.” ‘Abdur-Rrahman bin Ebi Lejla ka thënë: “Kam arritur njëqind e njëzetë (120) nga Sahabët e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) nga Ensarët; nuk

kishte njeri prej tyre vetëm se kur pyetej për ndonjë çështje, ai do ta drejtonte atë tek vëllai i tij (nga Ensarët).” [5] ‘Abdur-Rrahman Ibn Ebi Lejla ka thënë: “Kam arritur njëqind e njëzetë Ensarë nga Sahabët e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) – [kur] pyetej ndonjëri prej tyre për një çështje, ai e drejtonte tek një tjetër kurse ai e drejtonte tek një tjetër dhe vazhdonin kështu derisa çështja kthehej prapë tek i pari.” [6] ‘Umejr bin Sa’d ka thënë: “E pyeta Alkamen për një çështje [7] dhe ai më tha: “Shko tek ‘Abide (Ibn ‘Amr Selemani el-Meradi) dhe pyet atë.” Këshu që shkova tek ‘Abide dhe ai më tha: “Shko tek Alkame.” Unë i thashë: “Alkameja më dërgoi tek ty!” Atëherë më tha: “Shko tek Mesruk dhe pyet atë.” Kështu që shkova tek Mesruk dhe ai më tha: “Shko tek Alkame dhe pyete.” Unë i thashë: “Alkameja më dërgoi tek ‘Abide kurse ‘Abide më dërgoi tek ty.” Ai tha: “Shko atëherë tek ‘AbdurRrahman Ibn Ebi Lejla.” Kështu që shkova dhe e pyeta atë dhe atij nuk i erdhi mirë. Pastaj u ktheva tek Alkame dhe e njoftova [për atë çfarë ndodhi] dhe ai tha: “Thuhej më përpara: Njerëzit që japin fetva janë më të vegjlit në dije.” [8] Sufjan bin ‘Ujejne ka thënë: “Njerëzit më të ditur për të dhënë fetva janë ata që heshtin më shumë para tyre, kurse njerëzit më injorantë për të dhënë fetva janë ata që flasin më shumë.” [9] Ebus-Salt ka thënë: Shejkhu im ka thënë: “Uallahi, sikur të pyetej Maliku për një çështje, atij do t’i dukej sikur po qëndronte midis Xhenetit dhe Xhehenemit.” Nuk duhet të jepen fetva apo përgjigje për çështje të cilat ende nuk kanë ndodhur: Kharixhe bin Zejd ka thënë: “Kur Zejd bin Thabit pyetej për ndonjë çështje, ai thoshte: “A ka ndodhur kjo?” Dhe nëse ata thonin: “Jo.” Ai u thoshte: “Lëreni derisa të ndodhë.” [10] Thotë Abdullah ibn Mesud : Isha bashkë me Pejgamberin Salallahu alejhi ue selem në një tokë me hurma dhe ai ishte i mbeshtetur në një degë hurme kur papritur kaluan disa hebrenjë (çifutë), i thanë njëri-tjetrit pyeteni për shpirtin. Disa thanë : çfarë nevoje keni që ta pyesni, çfarë ju bën juve të dyshoni tek ai. Të tjerë thanë : Mos ju bën të dëgjoni diçka që urreni. Të tjerët thanë patjetër do ta pyesim dhe e pyetën për shpirtin. Pejgamberi salallahu alejhi ue selem ndaloi dhe nuk ju përgjigj. E kuptova (Ibn Mesudi) që po i shpallej dhe qëndrova në vëndin tim, kur i zbriti shpallja tha : « Të pyesin për shpirtin thuaj që shpirti është çështje që e di vetëm Zoti im dhe nuk ju është dhënë prej dijes së Tij vetëm se pak." (Isra :85). [11] ______________________________ - Fundnota:

[1] - Sahih: Ebu Davudi në Sunenin e tij (n. 4291), Ebu Amr ed-Dani në “el-Fiten” (3/742/364). Shiko es-Sahijhah (1874) të Imam Albanit. [2] - Sunen Ebu Davud (3/317, n. 3641), Sunen Tirmidhi (5/48, n. 2682). [3] - er-Radd ‘alel-Xhehmijeh uel-Zinadikah, (fq. 2). [4] - Transmetuar nga Bukhari (1/50, n. 100) dhe Muslimi (4/2058, n. 13). [5] - Transmetuar nga Ebu Khajtheme Zuhejr bin Harb në “el-Ilm” (n. 21); Ibn AbdilBerr në “el-Xhami” (n. 2201) dhe (2202); Ebu Nu’ajm në “el-Hiljeh” (4/351) – Sahijh. [6] - Sahih: el-Fesauij në “el-Ma’rifeh uet-Tarijkh” (2/817); el-Khatib në “el-Fakih uel-Mutefakih” n. 640; Bejhakiu në “el-Medkhal” n. 801; Darimi në “es-Sunen” (1/53). [7] - Çështja kishte të bënte me blerjen e një deleje apo dhie me kusht që qumështi dhe leshi t’i jepeshin shitësit. (shiko el-Mugni dhe Mexhmu’ el-Fetaua). [8] - Transmetuar nga el-‘Axhurri në “Akhlakul-Ulema” (118-119); el-Khatib në “elFakih uel-Mutefakih” (n. 642); Ebu Ismail el-Heraui në “Dhemul-Kelam” (n. 532). [9] - Transmetuar nga el-Khatib në “el-Fakijh uel-Mutefakih” (n. 1079). [10] - Sahih: el-Khatib në “el-Fakijh uel-Mutefakih” (623); Ibn Abdil-Berr në “elXhami” (2058); el-Axhurri në “Akhlakul-Ulema” (fq. 76-77). [11] - Buhari Hadithi 4721 ; Buhari në Fet’hun vëll. 8 fq. 509.

Kush janë dijetarët?

Autor: Dr. Muhamed bin Umer Bazmul, profesor në Universitetin Ummul-Kura në Mekë

Shkëputur nga libri “Et-Tekfîr ue dauabituhu”

Disa njerëz e nënvlerësojnë dijen dhe dijetarët, pasi që nuk e dinë pozitën e tyre. Ata mendojnë se dija është shtimi i fjalëve dhe hijeshimi i tyre me tregime e poema, apo shpeshtimi i predikimeve që prekin ndjenjat e njerëzve. Disa të tjerë hamendësojnë se dijetarë janë ato koka që përzihen e flasin për ndodhitë aktuale, dhe këtë ndryshe e quajnë “fikhul-uaki’” (njohja e aktualiteteve/rrethanave), përmes të cilës shpifin ndaj udhëheqësve, pa kurrfarë udhëzimi apo largpamësie. Tek disa të tjerë, dija nënkupton vetëm atë që gjendet në libra, andaj dhe nuk i kushtojnë vëmendje faktit që dija është përcjellje dhe kuptim, ndërsa kuptimi i saj i nënshtrohet rrugës së brezit të parë dhe takëmit më të përsosur (njerëzor): sahabëve, tabi’inëve dhe atyre që i pësuan këta në të mira, deri në Ditën e Gjykimit. Kështu, ai filloi të “emërtohet” me përpjekje në kërkimin e dijes dhe me ulje nëpër tubimet e dijetarëve, mirëpo, nuk e kuptoi se dija ka lëmi, të cilat nuk arrihen ndryshe, veçse përmes bashkëbisedimit me dijetarët dhe marrjes nga ta. Ka njerëz të atillë që, sipas tyre, dija është udhëtimi dhe zhvendosja për t’i thirrur njerëzit!! Ata thonë: “Ne s’kemi nevojë për libra të rinj, por për thirrës dhe thirrje (da’ue).” Ky i ngratë nuk arriti të kuptojë se “ai që s’posedon diç, s’ka mundësi ta jap atë.” Si ka mundësi të thërret në fe ashtu si duhet, kur ai është injorant rreth saj, kur nuk i ka kërrusur gjunjët nëpër ligjërata të dijes; nuk ka udhëtuar tek dijetarët dhe nuk i ka shoqëruar ata; kur nuk ia ka dhënë dijes një hise të asaj që posedon dhe as të tërën, kështu që, sa i përket dijes, ai është në varfëri e shterpësi të skajshme. Ka edhe asi njerëz që nuk dinë të dallojnë midis dijetarit dhe atij që merret me tregime e këshilla, dhe as midis tij (dijetarit) dhe nxënësit të dijes. Kështu, tek ai të gjithë janë njësojë: kërkon fetva nga ta dhe merr dije prej tyre. Madje, ndodh që e konsideron atë që flet shumë (nëpër këshilla), si njeri me dije të shumtë (fetare). Bile, bile, disa nga ta, këtë njeri e shohin në një shkallë më të lartë se dijetari. Kjo ngaqë dijetari nuk flet shumë dhe nuk merret me tregime (rrëfenja), poema, analiza dhe opinione politike!! E, Allahu ka urtësi në çdo gjë. Andaj, myslimani ka nevojë t’i dijë cilësitë e dijetarit, ashtu siç i ka sqaruar Allahu i Madhërishëm në Kuranin famëlartë. Cilësitë e dijetarëve qartësohen nëpërmjet ajeteve të Kuranit, në të cilat janë përmendur qëndrimet e tyre: Kthimi i gjërave të paqarta tek ato që janë të qarta është prej cilësive të atyre që janë të thelluar në dijeni.

Allahu i Lartësuar thotë: “Është Ai që të ka zbritur ty (Muhamed) Librin, disa vargje të të cilit janë të qarta e me kuptim të drejtpërdrejtë. Ato janë themelet e Librit. Kurse disa (vargje) të tjera janë jo krejtësisht të qarta. Ata, zemrat e të cilëve priren nga e pavërteta, ndjekin vargjet më pak të qarta, duke kërkuar të krijojnë pështjellim dhe duke kërkuar t’i komentojnë sipas dëshirës së vet. Por, kuptimin e tyre të vërtetë e di vetëm Allahu. Ndërsa ata që janë thelluar në dijeni, thonë: “Ne i besojmë (Kuranit). Të gjitha këto (vargje të qarta e të paqarta) janë nga Zoti ynë!” Këtë e kuptojnë vetëm mendarët.” (Al, ‘Imran, 7). Pra, prej cilësive që Kurani ia pohon dijetarit është se ai i kthen vargjet e paqarta tek ato që janë të qarta dhe, njëkohësisht, nuk e ndjek atë që është e paqartë. Përmes kësaj cilësie dallohen pasuesit e të vërtetës e të udhëzimit nga pasuesit e tekave (bidateve) dhe të humbjes. Është përmendur në një hadith qortimi dhe paralajmërimi nga ata që pasojnë gjërat e paqarta. Nga Aisha (radijAllahu anha) përcillet të ketë thënë: “Një ditë, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) e lexoi këtë ajet: “Është Ai që të ka zbritur ty (Muhamed sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) Librin.” dhe tha: “Kur t’i shohësh njerëzit duke i ndjekur ato (vargje) që janë të paqarta, atëherë, dije se këta i kishte për qëllim Allahu, andaj ruajuni prej tyre.” [1] Përulja dhe nënshtrimi ndaj urdhrit të Allahut të Lartësuar është prej cilësive të atyre që u është dhënë dijenia. Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaj: “Besoni në të (Kuranin) apo nuk besoni, ata që u është dhënë dijenia para (shpalljes së) tij, bien në sexhde me fytyrat përtokë, kur ai u lexohet, dhe thonë: “Qoftë i lavdëruar Zoti ynë! Me të vërtetë, premtimi i Zotit është plotësuar!” Ata bien me fytyrë përtokë, duke qarë dhe ai (leximi i Kuranit) ua rrit përuljen.” (El-Isra, 107-109). Dhe thotë i Lartësuari: “Në të vërtetë, nga robërit e Tij, Allahut i frikësohen vetëm dijetarët.” (El-Fatir, 28). Frika (el-hashje) ndaj Allahut është cilësi, të cilën e shkakton dijenia rreth Tij. Ndër cilësitë e dijetarit është asketizmi, pakësimi i kënaqësive të dynjasë dhe tërheqja e vërejtjes për popullin e tij. Allahu i Lartësuar thotë: “Ndërsa njerëzit e dijshëm thoshin: “Të mjerët ju! Shpërblimi i Allahut është më i mirë për atë që beson dhe bën vepra të mira. Ai do t’u jepet vetëm të duruarve”. (El-Kasas, 80). Nga ‘Imran El-Menkarij përcillet të ketë thënë: “Një ditë prej ditësh e korrigjova Hasen El-Basriun rreth një fjale të tij dhe i thash: “O Ebu Se’id, kështu nuk thonë fukahatë!” Ai ma ktheu: “Mjerë për ty! Po a ke parë ti ndonjëherë në jetë njeri fekih (dijetarë)!! Fekih është vetëm ai që heq dorë nga dynjaja, që lakmon në

botën e përtejme, që ka dije të thellë për fenë dhe që është i vazhdueshëm në adhurimin ndaj Zotit të tij.” [2] [1]

- Buhariu, nr.4547 dhe Muslimi, nr. 2665.

[2] - Daremiu, nr. 302, Ibën Ebu Shejbe, 13/498, Ebu Nuajmi në “El-Hilje”, 2/147, Nuajm bin Hammad në shtesat që ia bëri “Zuhdit” të ibën Mubarekut, fq. 30 dhe Hatib El-Bagdadij në “El- Fekih uel- Mutefekkih”, fq. 1066-1067. Verifikuesi i Sunenit të Daremiut tha: “Zinxhiri i tij është i vërtetë”. Prej cilësive të dijetarëve është se dijen e kanë shpallje të qartë në zemra, kështu që feja e tyre është e ngritur mbi fakte. Allahu i Lartësuar thotë: “Përkundrazi! Ai (Kurani) është shpallje e qartë në zemrat e atyre, të cilëve u është dhënë dija. Shpalljet Tona i mohojnë vetëm keqbërësit.” (El-‘Ankebut, 49). Pra, dija e tyre është: ka thënë Allahu, ka thënë i Dërguari i Tij dhe kanë thënë sahabët. Për këtë arsye, Allahu i përshkroi me atë se, ata janë Ehludh-Dhikr, dhe urdhëroi që t’i pyesim për gjërat që nuk i dimë, andaj tha: “Edhe para teje (Muhamed) kemi dërguar vetëm njerëz, të cilëve, u kemi shpallur; andaj, pyetni Ehledh-Dhikr nëse ju nuk dini!” (El-Enbija, 7). Kështu, ata, dijen e tyre nuk e shfaqin përmes shprehjeve të gjata e elokuente, dhe as me shpeshtim të fjalëve e të transmetimeve. Nga Hasen El-Basriu (RahimehUllah) përcillet të ketë thënë: “Kam takuar njeri që kur ulej me të tjerët, ata e shihnin si të pagojë (me të meta), mirëpo, ai nuk ishte i tillë. Përkundrazi, ai ishte fekih (dijetar) mysliman.” [1] Them (shejh Muhamedi): “Kjo ishte gjendja e tyre (radijAllahu anhum ue erdahum), dhe ishte frika ndaj Allahut dhe urrejtja e famës, ajo që i bënte të jenë të heshtur. Ata, dijen e kishin shpallje të qartë në zemra.” Njëri nga selefët kishte thënë: “Dija nuk arrihet me transmetime të shumta, por dijetar është ai që e pason dhe e zbaton dijen, si dhe që i ndjek sunetet, edhe nëse ka dije të pakët.” [2] Ibën Uehbi thotë: “E kam dëgjuar Malik bin Enesin duke thënë: “Dija nuk arrihet me transmetime të shumta, por ajo është dritë që Allahu e vendosë në zemra.”[3] Do të thotë: frika ndaj Allahut nuk arrihet me transmetime të shumta, por dija, ndjekjen e të cilës Allahu e bëri obligim, është Kurani, Suneti dhe ato që janë

përcjellë nga sahabët dhe nga imamët e myslimanëve që erdhën pas tyre. Andaj, kjo nuk arrihet ndryshe, veçse me anë të rivajetit (transmetimit), ndërsa me fjalën e tij “dritë” ai kishte për qëllim kuptimin e dijes dhe njohjen e domethënieve të saj.[4] Aun bin Abdullah transmeton nga ibën Mes’udi fjalën e tij: “Dija nuk merret nga grumbullimi i haditheve, por nga frika (ndaj Allahut).” [5] Dhehebiu (v. 748 h. RahimehUllah) shënon: “Dija nuk arrihet me transmetime të shumta, por ajo është dritë që Allahu e vendosë në zemër, me kusht që njeriu të pasojë dhe të ikë nga epshet (tekat) dhe nga shpikja në fe (novacionet). Allahu na dhëntë sukses drejt bindjes ndaj Tij!” [6] Ibën Rexhebi (v. 795 h. RahimehUllah) shkruan: “Shumë prej të mëvonshmëve u mashtruan me këtë, duke menduar se kushdo që flet dhe polemizon shumë rreth meseleve të fesë, është më i ditur sesa ai që nuk është i tillë. Mirëpo kjo është injorancë e qartë. Shiko sesi ishin sahabët e mëdhenj dhe dijetarët në mesin e tyre si: Ebu Bekri, Umeri, Aliu, Mua’dhi, ibën Mes’udi dhe Zejd bin Thabiti. Thëniet e tyre ishin më të pakta se ato të ibën Abbasit, edhe pse ata ishin më të ditur se ai.” Po ashtu, thëniet e tabi’in- ëve ishin më të shumta se fjalët e sahabëve, edhe pse këta të fundit qenë më të ditur se ata. Gjithashtu, thëniet e tabi’ tabi’in-ëve ishin më të shumta se ato të tabi’inëve, por, tabi’inët kishin dije më shumë se ta. Pra, dija nuk ka të bëjë me transmetimet dhe të folmet e shumta, por ajo është dritë që hidhet në zemër, nëpërmjet të cilës njeriu e kupton të vërtetën, e dallon atë nga e kota, dhe pastaj për këtë, shprehet me fjalë të shkurta, përmes së cilave arrihen synimet. Profetit (sal-Allahu alejhi ue sel-lem) i ishin dhënë fjalët përmbledhëse dhe njëkohësisht të shkurtra.”[7]

[1] - Përcjellë nga Uekiu në Kitabuz-Zuhd (1/307, nr. 80), Ebu Hajtheme në KitabulIlm, (fq. 10), Ahmed bin Hanbel në Ez-Zuhd, (fq. 320). Verifikuesi i Zuhdit të Uekiut tha: “Transmetuesit e tij janë të besueshëm dhe zinxhiri i tij është i ngjitur.” Them (shejh Muhamedi): “Zinxhiri i tij është i saktë.” [2] - El-Xhamiu li shu’abil-iman (4/433, nr. 1684), Iktidaul-ilmil-amel i hatib ElBagdadit (24), siç përcillet nga Ibrahim El-Hauas. [3] - El-Muhaddithul-fasil (fq. 558) dhe El-Xhamiu li ahlakir-raui ue adabis-sami’i (2/174).

[4]

- Shih tefsirin e ibën Kethirit, ajeti 28 i sures Fâtir.

[5] - Përcjellë nga Taberani në El-Mu’xhemul-Kebir (9/105, nr. 8534) dhe Ebu Nu’ajm në El-Hilje, (1/131). Autori i Mexhme’uz-Zeuaid (10/235) tha: “Zinxhiri i tij është i mirë, përveçqë Auni nuk e ka takuar ibën Mes’udin.” [6]

- Sijer A’lam En-Nubela (13/323).

[7]

- Fadlu ilmis-selef ala ilmil-halef (fq. 62-63).

Ndër cilësitë e dijetarëve është besimi i tyre se e vërteta dhe udhëzimi qëndrojnë tek ndjekja e asaj që Allahu i Lartësuar ka zbritur. Allahu i Lartësuar thotë: “Kjo është rruga Ime e drejtë; prandaj ndiqeni e mos shkoni rrugëve të tjera që t’ju shmangin nga rruga e Tij. Kjo është ajo që ju porosit Ai për t’u ruajtur nga të këqijat.” (El-En’am, 153). Pra, dijetarët nuk e pasojnë dhe nuk e marrin si pikënisje mendimin. Ata që veprojnë asisoj janë pikërisht injorantët, të cilët i kishte për qëllim i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem), siç përcillet nga Abdullah bin Amër bin El-As të ketë thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) duke thënë: “Vërtet, Allahu nuk e largon dijen duke e hequr atë nga mesi i njerëzve, por e largon duke ua marr shpirtin dijetarëve. E, kur të mos e lë asnjë dijetar, atëbotë njerëzit u referohen kokave injorante, të cilët kur të pyeten, japin përgjigje pa pasur dije. Dhe kështu e humbin vetën dhe të tjerët.”[1] Pra, ky hadith na tërheq vërejtjen që të mos u kthehemi atyre për t’i pyetur e për të marr fetva dhe vendime rreth gjendjeve të rënda që e godasin ummetin. Prej formave të pasimit të mendimit është marrja me analiza gazetareske dhe ndjekja e lajmeve nëpër revista, pastaj bërja e tyre si bazë në këshillimin dhe udhëzimin e masës së rëndomtë të myslimanëve. Prej pasimit të mendimit është edhe: përkushtimi i disave që të jenë prezent gjatë ngjarjeve që ndodhin, me ndonjë koment, apo hytbe, apo ligjëratë. E kjo, s’është gjë tjetër, veçse një opinion. Ndërkohë që ata, që u është dhënë dijenia, e dinë se ajo, që Allahu ka zbritur, është e vërteta, e cila të udhëzon në rrugën e të Plotfuqishmit dhe të Denjit për çdo lavd. Kështu, prej cilësive të dijetarëve është lënia e taklid-it (pasimit të verbër), ngaqë mukal-lidi (ai që pason verbërisht) e merr fjalën e tjetërkujt pa kurrfarë argumenti dhe nuk është pasues. Sepse, pasimi nënkupton t’ia marrësh fjalën atij që argumenti ta bën për detyrë një gjë të tillë (marrjen e fjalës së tij). Dija është ajo që është

bërë e qartë dhe është vërtetuar, ndërsa, mukal-lidi nuk e di argumentin, andaj dhe nuk ka dije. E nëse thuhet: “A do të thotë kjo që mukal-lidi nuk është dijetar?” Përgjigjja: “Po, mukal-lidi nuk është dijetar, dhe disa dijetarë kanë përcjellë konsensus rreth kësaj çështje.” Ndërmjet cilësive të dijetarëve është se ata i kuptojnë shembujt që Allahu i sjellë në Kuranin fisnik. Allahu i Lartësuar thotë: “Këta shembuj Ne ua paraqesim njerëzve, por ata nuk i kupton kush, përveç dijetarëve.” (El-‘Ankebut, 43). [1]

- Buhariu (100) dhe Muslimi (2673).

Prej cilësive të dijetarëve është se ata janë të denjë për hulumtime/shqyrtime dhe kanë kuptim të thellë. Allahu i Lartësuar thotë: “Kur atyre u vjen ndonjë lajm i rëndësishëm që ka të bëjë me sigurinë ose frikën, ata e përhapin (pa e vërtetuar mirë). Por, në qoftë se këtë lajm do t’ia përcillnin (për shqyrtim) të Dërguarit dhe parisë, hulumtuesit do ta merrnin vesh prej tyre (se çfarë lajmi duhet përhapur e çfarë jo). Sikur të mos ishte mirësia e Allahut dhe mëshira e Tij, ju të gjithë do të ndiqnit djallin, përveç një numri të vogël.” (En-Nisa, 83). Ebu Hatim Er-Razij (RahimehUllah) thotë: “Dija tek ne përbën atë që ka ardhur nga Allahu i Lartësuar: ajetet shfuqizuese të Kuranit dhe jo të shfuqizuara, pastaj hadithet e vërteta të përcjella nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sellem), të cilat nuk hidhen poshtë (nga hadithe tjera), pastaj ato që janë përcjellë nga grumbulli i sahabëve, për të cilat ata kishin njëzëshmëri. E, kur ata (sahabët) të kenë mospajtime, nuk dilet jashtë tyre. E nëse kjo (nga sahabët) nuk dihet dhe nuk kuptohet, atëherë, dija merret nga tabi’inët.” E, nëse nuk gjendet tek ta, atëherë, prej imamëve të fesë, që ishin pasues të tyre, si: Ejjub Es-Sihtijanij, Hammad bin Zejd, Hammad bin Seleme, Sufjani, Maliku, El-Euza’ij dhe El-Hasen bin Salih. E, nëse nuk gjendet tek këta, atëherë merret prej çiftit të AbduRrahmân bin Mehdij, Abdullah bin El-Mubarek, Abdullah bin Idris, Jahja bin Adem, ibën ‘Ujejne dhe Ueki’ bin Xherrah. Pas tyre vijnë: Muhamed bin Idris Esh-Shafi’ij, Jezid bin Harun, El-Humejdij, Ahmed bin Hanbel, Is’hak bin Ibrahim El-Handhalij dhe Ebu ‘Ubejd El-Kasim bin Sel-lam.”

Ibën Kajjim El-Xheuzijje (RahimehUllah), duke u ndërlidhur me fjalët e Ebu Hatimit thotë: “Kjo është rruga e dijetarëve dhe imamëve të fesë, pra, konsiderimi i thënieve të këtyre (që u përmendën më lartë) karshi Kuranit, Sunetit dhe thënieve të sahabëve, si pozitën e tejemmumit. Tejemmmumi merret kur nuk ka ujë, ndërkaq, këta të mëvonshmit, pasuesit e verbër, e zgjodhën tejemmumin, edhe pse uji është në mesin e tyre dhe përdorimi i tij është shumë më i lehtë sesa ai (tejemmumi).”[1] Nëse thuhet: “Edhe racionalistët hulumtojnë (rreth meseleve të fesë), andaj, si ka mundësi të jetë kjo cilësi e dijetarëve?!” Përgjigjja: Hulumtimi (shqyrtimi) i mirëfilltë, që është cilësi e dijetarit, qëndron mbi baza të vendosura nga dijetarët dhe merret nga Kurani i Madhërishëm dhe nga Suneti i pastër, sipas kuptimit të selefëve të mirë (riduanullahi alejhim). Ndërkaq, bazat e racionalistëve ndryshojnë nga kjo rrugë, si në pikëpamje, ashtu edhe në shqyrtim. Kështu, vendimet nga Kurani dhe suneti ata i nxjerrin duke u mbështetur në anën gjuhësore, ndërsa, disa të tjerë, duke mbështetur në anën gjuhësore dhe në mendjet e tyre. Ka edhe të tillë që këtë e bëjnë duke u mbështetur në indikatorë dhe shfaqje që vijnë nga zemra. Kështu mendojnë ata!! Ka edhe asi që këtë e bëjnë duke u mbështetur vetëm në fikhun e Ehlul-Bejtit. Mirëpo, tërë kjo është shqyrtim (hulumtim) sipas rrugës së gabuar. Andaj, të denjët për shqyrtim të mirëfilltë janë dijetarët, dhe ai (shqyrtimi i mirëfilltë) është që nxirret nga Kurani dhe Suneti, sipas kuptimit të selefëve. Pra, dijetarët janë ata që i shqyrtojnë ashtu si duhet gjërat kur të vijnë ngjarjet tronditëse dhe sprovat; ata e njohin fitnen kur ajo vije, ndërkaq, kur fitneja të largohet, atë e njeh secili. Nga Zurejku nga Ebu Es-Sulejl përcillet të ketë thënë: “Shkova tek Sile bin Eshjem dhe i thash: “Më mëso prej asaj që Allahu të ka mësuar!” Ai ma ktheu: “Ti sot je sikur unë ditën kur shkova tek shokët e Profetit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) dhe u thash: “Më mësoni prej asaj që Allahu ju ka mësuar!” Ata më thanë: “Këshillo për Kuranin dhe këshilloji myslimanët, përkushtohu në lutjen drejtuar Allahut, aq sa ke mundësi dhe mos u bëj i vrarë i shkopit, i vrarë për filan familjen apo për filan familjen. Ki kujdes nga disa njerëz që thonë ne jemi besimtarë, por s’kanë të bëjnë asgjë me besimin; ata janë el-harûrijje (havarixhët).” Zurejku thotë: “E kam dëgjuar Hasenin duke thënë: “Kur të vijë fitneja, atë e njeh çdo dijetar, ndërsa, kur të largohet, atë e njeh secili injorant.” [2] Pra, këta janë dijetarët të cilëve duhet t’u kthehemi për t’i njohur këto gjëra dhe vendime, dhe, elhamdulilah, në vendin tonë (Arabinë Saudite) ata janë të shumtë.

Në krye të tyre qëndron shkëlqesia e tij, myftiu, pastaj Komisioni i dijetarëve të mëdhenj, Komisioni i përhershëm për fetva, si dhe dijetarët e tjerë që janë të një rangu me këta, të cilët janë të njohur me dije dhe me pasim të Sunetit. Allahu i mëshiroftë ata që kanë vdekur dhe i ruajt, i udhëzoftë, i forcoftë dhe u dhëntë sukses të gjallëve. Amin!

[1]

- I’lam El-Muvek-ki’in (2/248).

[2] - Përcjellë nga ibën Sa’d në Et-Tabekat (7/166), Buhariu në Et-Ta’rih El-Kebîr (4/321) dhe Ebu Nu’ajm në El-Hilje (9/24).

Kushti i Shahadetit.

Kushti i parë i shahadetit – Dituria Kushti i parë është dituria. Dituria e cila përfshinë diturinë rreth kuptimit dhe qëllimit të shehadetit, diturinë rreth asaj që mohon dhe pohon shehadeti, e cila dituri mohon dhe kundërshton injorancën. Allahu Azze ue Xhel ka thënë: “Atëherë, dije se nuk meriton të adhurohet më të drejtë askush pos Allahut.”1 “Ata që i adhuruan pos Tij, nuk mund të ndërmjetësojnë (të bëjnë shefaat), përveç kush dëshmoi të vërtetën, e ata e dinë.”2

Që do të thotë se nuk ka zot tjetër të vërtetë përveç Allahut. “A shpresoni se do t’u besojnë ata juve (jehuditë), kur dihet se një grup prej tyre dëgjuan fjalët e Allahut, edhe pse i kishin kuptuar, e duke qenë të vetëdijshëm (ç’bënin) i ndryshuan ato.”3 Kjo do të thotë se zemrat e tyre e dinin rëndësinë e asaj që gjuhët e tyre e shqiptonin . Allahu Te ala gjithashtu ka thënë: “Allahu ka dëshmuar se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Tij, e dëshmuan edhe engjëjt e dijetarët, dhe se Ai është Zbatues i drejtësisë. Nuk meriton të adhurhet me të drejtë askush pos Tij, Fuqiplotit e të Urtit.”4 “Thuaj: ”A janë të barabartë ata që dinë dhe ata që nuk dinë?” Po, vetëm të zotët e mendjes marrin mësim.”5 “Po Allahut ia kanë frikën nga robërit e Tij vetëm dijetarët.”6 “Këta janë shembuj që Ne ua sjellim njerëzve, po këta nuk i kupton kush pos dijetarëve.”7 Profeti salAllahu alejhi ue sele, ka thënë “Ai që vdes dhe e di se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush pos Allahut, do të hyjë në Xhenet.” 8 ______________________________________________

-

1 47:19

-

2 43:86

-

3 2:75

-

4 3:18

-

5 39:9

-

6 35:28

-

7 29:43

-

8 Ahmedi (1/65).

Kushti i dytë i shahadetit – Bindja Kushti i dytë është - bindja. Bindja është e kundërta e dyshimit. Kjo do të thotë se personi i cili e shqipton shahadetin është padyshim i bindur në domethënien e tij. Sepse besimi është i pavlefshëm nëse ai është i ndërtuar mbi hamendje në vend të bindjes. E çfarë të themi pra nëse dyshimi hyn këtu? Allahu Azze ue Xhel ka thënë:

‫مهو ا َاهَََ ََِبِسنَو َ َْ َافْ اِ هََنَو َِّهِ َام‬ ‫ىَ َول ِ َ َََْوِكَو ِِو‬ ِ ِ ِِ ‫ع ِِ ْلو ِِه َ ْا َََ َِ ِِ ْلو ََ َلم َىا َََ سَ ْاُ َمَََِ ََ ْول َ َ ِلو ََ َاعََ َِ ِوه‬ ِ َ‫عِِس ِول يِف َََِهؤ‬ َ ‫َه‬ ‫ْم ِاقََنَو‬ ِ ََ “Besimtarë janë vetëm ata që i besuan Allahut, të dërguarit e Tij, e mandej nuk dyshuan dhe për hir të Allahut luftuan me pasurinë dhe me jetën e tyre. Të tillë janë ata të vërtetit.” 1 Për të qenë besimin i tyre në Allahun dhe të dërguarin e Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sellemi sinqertë, Allahu kërkoi që ata mos të hulaten në besim, dmth që ata të mos dyshojnë. Ndërsa personi që dyshon i përket hipokritëve – Allahu na ruajttë – për të cilët Allahu Te ala ka thënë:

‫عَُه ْ ِبهَكَو َِّهِ َام‬ ِ ‫َاُ َمَِفْو َ ٌِ ِوا َََ َْسَ َْ ِول ِِ ن‬ ْ َ‫مهو سَفْ اِ هََنَو ولَ ََِبِسنَو س‬ ْ ََ ‫سَُ ََااِا ََنَو َا ْسِِ ِِ ْلو يِف يَ َِ ْول قَمََِ َ َِ ْلو‬ “Vetëm ata që nuk besojnë Allahun dhe botën tjetër dhe që zemrat e tyre janë të dyshimta, të kërkojnë leje (për të mos vajtur në luftë), pra ata, sillen vërdallë në dyshimin e tyre.” 2 Është transmetuar në mënyrë autentike nga Ebu Hurejra radijAllahu anhu i cili tha se i dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lemka thënë: “Unë dëshmoj se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut dhe se unë jam i dërguari i Allahut. Çdo rob që takohet me Allahun me këto dy [shahadete] pa patur dyshim në to, do të hyj në Xhenet.”

Me këtë ai kushtëzoi bindjen në shehadet për të hyrë në Xhennet. Nëse kushti mungon, mungon edhe shpërblimi. ______________________________________________

-

1 49:15

-

2 9:45

Kushti i tretë i shahadetit – Pranimi Kushti i tretë është pranimi me zemër dhe me gjuhë i asaj që kërkon shehadeti. Allahu Azza ue Xhel na ka rrëfyer se i ka shpëtuar ata që pranuan shahadetin dhe se i dënoi ata që e kundërshtuan atë. Ai Te ala ka thënë: “Po ashtu, në çdo vend që Ne kemi dërguar paralajmërues para teje, pasanikët e atij vendi thonin: “Ne i kemi gjetur etërit tanë në këtë fe dhe po ndjekim gjurmët e tyre (Çdo i dërguar) thoshte: “Po sikur unë t’ju kem sjellë (një fe) më të ndriçuar se ajo e të parëve tuaj?!” Ata thonin: “Ne e mohojmë mesazhin me të cilën jeni dërguar!” Atëherë, Ne hakmerreshim kundër atyre, prandaj shiko si ka qenë përfundimi i femohuesve.”1 “E Ne pastaj i shpëtojmë të dërguarit tanë edhe ata që besuan. Ja kështu është detyrë e Jona, t’i shpëtojmë besimtarët.”2 “Ne edhe para teje popujve të tyre u dërguam profetë dhe ata u erdhën atyre me argumente të qarta, e kundër atyre që bën krim, Ne ndërmorëm masa ndëshkuese. Obligim Yni ishte të ndihmojmë besimtarët.”3 Përveç kësaj, Ai na treguar në lidhje me shpërblimin e premtuar për ata të cilët pranuan shahadetin, ashtu sikurse Ai ka treguar në lidhje me dënimin e premtuar për ata që e kundërshtuan atë. Ai Te ala ka thënë:

“Tuboni ata që ishin zullumqarë, shoqërinë e tyre dhe ata që i adhuruan pos Allahut, orientoni rrugës së xhehimit! Ndalni ata, sepse do të merren në përgjegjësi.”4 Derisa Allahu Azze ue Xhel tha: “Sepse, kur u thuhej atyre: “Nuk meriton adhurim me të drejtë askush veç Allahut!” – ata tregoheshin mendjemëdhenj dhe thoshin: “Vallë, a t’i braktisim të adhuruarit tanë për shkak të një poeti të marrë?” 5 Allahu Te ala ka thënë se arsyeja pas ndëshkimit të tyre ishte se ata silleshin me mendemadhësi ndaj shehadetit “Nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut”, dhe se ata e akuzuan për gënjeshtër njeriun i cili erdhi me shahadetin. Ata nuk mohuan atë që shahadeti mohon dhe nuk pohuan atë që shahadeti pohon. Në vend të kësaj, ata thanë, me mendjemadhësi dhe arrogancë: “A mendon ai t’i bëjë të adhuruarit tanë në Një të Adhuruar? Vërtet, kjo është gjë shumë e çuditshme! Paria nga mesi i tyre shkoi duke i thënë njëri-tjetrit: vazhdoni të jeni të qëndrueshëm në adhurimin e zotave tuaj, pse kjo është një gjë e kurdisur. Ne nuk kemi dëgjuar diçka të këtillë në popullin (në fenë) e fundit; kjo nuk është tjetër, pos një trillim!” 6 Ata thanë: “A ti braktisim të adhuruarit tanë për hirë të një poeti të çmendur?” Atëherë Allahu Te ala nxerri në shesh gënjeshtrat e tyre dhe i refuzio ata dhe tha për të dërguarin e Tij salAllahu alejhi ue selem: “Jo, (nuk është çka thonë ata) por ai ua solli të vërtetën dhe vërtetoi të dërguarit e parë.”7 Pastaj Ai tha lidhur me ata që e pranuan shahadetin: “Me përjashtim të robërve të Allahut që ishin të sinqertë, Të tillët janë ata që kanë furnizim të dalluar, fruta të llojllojshme, ata janë të nderuar, Në Xhenete të begatshme,” 8 ______________________________________________

-

1 43: 23-23

-

2 10:103

-

3 30:47

-

4 37 22-24

-

5 37:36

-

6 38:5-7

-

7 37:37

-

8 37: 40-43

Kushti i katërt i shahadetit – Përulja Kushti i katërt është ti përulesh asaj që e vërteton shehadeti. Allahu Azza ue Xhel ka thënë: “Dhe, kthehuni te Zoti juaj dhe përuljuni Atij.”1 “Kush ka fe më të mirë se ai që sinqerisht i është bindur Allahut.”2 “E kush ia dorëzon veten Allahut duke qenë edhe punëmirë, ai është kapur për lidhjen më të sigurt.”3 E lidhja mëe sigurtë është shehadeti se “nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut”. Të përulesh do të thotë të nënshtrohesh me vepra të mira dhe teuhid. Ndërsa ai që nuk i bindet Allahut dhe nuk bën vepra të mira as nuk është kapur për lidhjen e sigurtë. Ky është kuptimi i fjalëve vijuese të Allahut Azza ue Xhel:

“Sa për ata që nuk besojnë, ti (o Muhammed), mos u brengos nga mohimi i tyre. Ata do të kthehen te Ne, e Ne do t’i njoftojmë për atë që kanë bërë. Me të vërtetë, Allahu di ç’ka në zemrat e njerëzve. Ne ata do t’i kënaqim përkohësisht (në këtë botë) e pastaj do t’i hedhim në dënimin e ashpër (në botën tjetër).”4 Në hadith autentik thotë i dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem: ”Askush prej jush nuk beson derisa epshi i tij të jetë në pasim të asaj që unë kam ardhur.” Kjo është përulja e përsosur dhe qëllimi i saj. ______________________________________________

-

1 39:54

-

2 4:125

-

3 31:22

-

4 31:23-24

Kushti i pestë i shahadetit – Sinqeriteti Kushti i pestë është sinqeriteti që është e kundërta e gënjeshtrës. Kjo do të thotë që shahadeti të thuhet me sinqertet nga zemra dhe pastaj të përputhet me gjuhën. Allahu (Azza ue Xhel ka thënë: “A menduan njerëzit të thonë: ”Ne kemi besuar, e të mos vihen në sprovë? Ne i sprovuam ata që ishin para tyre, ashtu që Allahu gjithqysh do t’i dallojë ata që e thanë të vërtetën e do t’i dallojë edhe gënjeshtarët.”1

Pos kësaj, Allahu Teala tha për hipokritët të cilët thanë duke gënjyer: “Ka disa njerëz që thonë: ”Ne i kemi besuar Allahut dhe jetës tjetër (Ahiretit), po në realitet ata nuk janë besimtarë. Ata përpiqen ta mashtrojnë Allahun dhe ata që besuan, po në të vërtetë ata nuk mashtrojnë tjetër, pos vetvetes, por ata nuk e hetojnë. Në zemrat e tyre kanë sëmurje, e Allahu u shton sëmundje edhe më shumë, e për shkak se ata përgënjeshtruan, pësojnë dënim të dhembshëm.” 2 Shpesh ndodh që Allahu përmend gjendjen e tyre dhe i zbulonë ata. Allahu Te ala e bën këtë në suret El-Bekare, Al-Imran, En-Nisa, el-Enfal, et-Teube, dhe një sure e plotë për ta, dhe të ngjashme. Bukhari dhe Muslimi transmetuan nga Muadh bin Xhebeli radijAllahu anhunga profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lemi cili ka thënë: “Nuk ka asnjë njeri që sinqerisht nga zemra e tij dëshmonë se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut dhe se Muhammedi është rob dhe i Dërguar, vetëmse se Allahu ia ndalon zjarrin atij.”3 Që ky shahadet të jetë shpëtues nga Xhehnemi, ai kërkoi që ai të shqiptohet me sinqeritet nga zemra. Është i kotë shqiptimi i tij në qoftë se ai nuk përputhet me zemrën. ______________________________________________

-

1 29:2-3

-

2 2:8-10

-

3 Bukhari (1/44) dhe Muslimi (94).

Kushti i gjashtë i shahadetit – Qëllimi (nijeti) Kushti i gjashtë është Nijeti. Kjo do të thotë pastrimi i veprës nga shirku me anë të nijetit të sinqertë. Allahu Tabarak ue Te ala ka thënë: “Vini re! Adhurim i sinqertë është vetëm ai për Allahun!”1 “E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, pos që ta adhuronin Allahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij,”2 “Thuaj: ”Unë jam i urdhëruar ta adhuroj Allahun, të jem i sinqertë në adhurimin ndaj Tij!”3 “S’ka dyshim, munafikët do të jenë në shtresën më të ulët (në fund) të zjarrit dhe për ta nuk do të gjesh mbrojtës, Përveq atyre që u penduan, u përmirësuan, iu përmbajtën Allahut (mësimeve të Tij) dhe praktikojnë sinqerisht fenë e tyre për Allahun. Të tillët do të jenë bashkë me besimtarët, e Allahu ka për t’iu dhënë besimtarëve shprblim të madh.”4 Ëshë transmetuar në mëyrë autentike nga Ebu Hurejra radijAllahu anhu se profeti sallAllahu 'alejhi ue sel-lemka thënë: “Njerëzit më të lumtur për ndërmjetësimin tim janë ata që sinqerisht nga zemra e tyre thonë:” Nuk meriton të adhurohetme tëdrejtë askush përveç Allahut.” 5 Pos kësaj, është transmetuar se profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lemka thënë: “Allahu ia ka ndaluar zjarrin secilit që thotë se “nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut” dhe ka për qëllim shpërblim e Allahut Azze ue Xhel me të.” 6 ______________________________________________

-

1 39:3

-

2 98:5

-

3 39:11

-

4 4:145-146

-

5 Bukhari (1/36).

-

6 Bukhari (1/116).

Kushti i shtatë i shahadetit – Dashuria Kushti i shtatë është dashuria për fjalën “La ilahe ilAllah”, dashuria për atë që nënkupton, për atë që vërteton, dashuria për pasuesit dhe vepruesit saj. Patsaj urrejtja e asaj që e kudërshton këtë fjalë. Allahu Te ala ka thënë: “E nga njerëzit ka asish që në vend të Allahut besojnë idhujt, që i duan (i madhërojnë) ata, sikur (që besimtarët e vërtetë e duan) Allahun, po dashuria e atyre që besuan Allahun është shumë më e fortë.”1 Allahu Azze ue Xhel na tregon se robërit e Tij besimtarë e duan më shumë Allahun. Sepse ata nuk e ndajnë dashurinë ndaj Tij me dikë tjetër, për dallim nga idhujtarët të cilët thonë se ata kanë dashuri për Të dhe për të tjerë idhuj karshi Tij. Shenja se robi vërtetë e do Zotin e tij është se ai i jep përparësi dashurisë ndaj Tij para çdo gjëje tjetër edhe nëse kjo do ta kundërshtoj epshin e tij. Kjo përfshinë gjithashtu që ai ta do dhe ta urrej atë që Allahu dhe i Dërguarit i Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-leme urrejnë, dhe e pason të dërguarin e Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lemdhe pranon udhëzimin e tij. Të gjitha këto shenja janë janë kushte për dashuri. Është e pamundur që dashuria të paramendohet në qoftë se ndonjë nga kushtet mungon. Allahu Tabarak ue Te ala ka thënë: “A e ke parë ti atë, që për zot e ka marrë epshin e vet, a mos do t’i bëhesh ti atij mbrojtës?”2

______________________________________________

-

1 2:165

-

2 25:43

Alameh Hafidh bin Ahmed el-Hakemi

-

Kushti i parë i shahadetit – Dituria Burimi: Ma´arixh-ul-Kabul (1/334)

-

Kushti i dytë i shahadetit – Bindja Burimi: Ma´arixh-ul-Kabul (1/334-335)

-

Kushti i tretë i shahadetit – Pranimi Burimi: Ma´arixh-ul-Kabul (1/335-336)

-

Kushti i katërt i shahadetit – Përulja Burimi: Ma´arixh-ul-Kabul (1/336)

-

Kushti i pestë i shahadetit – Sinqeriteti Burimi: Ma´arixh-ul-Kabul (1/336-337) Kushti i gjashtë i shahadetit – Qëllimi (nijeti) 338)

-

- Burimi: Ma´arixh-ul-Kabul (1/337-

Kushti i shtatë i shahadetit – Dashuria Burimi: Ma´arixh-ul-Kabul (1/338)

Mësimi i Teuhidit fëmijëve

01. Teuhidi për fëmijë Imam Muhamed bin Abdil-Vehab (Rahimullah) Burimi: Të mësuarit teuhidin fëmijëve, faqe 2-7

‫َ رج ذص َ ُ ذطُخ هَّ ِ ُ هلل َِْو‬ ‫َ ره ذص َ رهََّ هللا ِ سص‬ Hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut, Zotit të krijesave. Mëshira dhe salavatet e Allahut qofshin mbi prijësin e të dërguarve, pasardhësit e tij dhe të gjithë shokët e tij. Më tutje: Kjo është një broshurë e dobishme rreth asaj që njeriu duhet t’u mësojë fëmijëve para se t’u mësojë Kuranin, me qëllim që ata të bëhen myslimanë të plotë në besimin islam dhe ta adhurojnë vetëm Allahun sipas rrugës së besimit. Librin e kamë radhitur në formë të pyetjeve dhe përgjigjeve.

- Pyetja 01: Nëse pyetesh: Kush është Zoti yt? - Përgjigje: Përgjigju: Zoti im është Allahu. - Pyetja 02: Çfarë do të thotë “Zot”?

Përgjigja: Përgjigju: Do të thotë “Sunduesi, Poseduesi, I Adhuruari, Ndihmuesi… “. Allah do të thotë “Ai që duhet të adhurohet nga të gjithë krijesat e Tij.”

- Pyetja 03: Si e njeh Zotin tënd? - Përgjigje: Unë e njohë Atë përmes argumenteve dhe krijesave të Tij. Disa prej argumenteve të Tij janë dita dhe nata, dielli dhe hëna. Disa nga krijesat e tij janë qiejt, toka dhe gjithçka që ato mbajnë dhe përmbajnë. Dëshmi për këtë janë fjalët e Allahu Te ala:

‫َها ْلِن ام اصف َْخنف‬ ‫س َْرْلْف َ نيَا كف‬ ‫ُوَ َف‬ ‫لة ن َفت َِف ْوَْ ْ َل ْف‬ ‫لة ْ َْا َّ ا نفص ِْذن َف‬ ْ ْ ‫ُل َ رن َذ ْفَ ذا َفَُف َ َنْ َر َ ف‬ ‫ذْ َطراَا فرا َ نن ْي ْف‬ َ ‫ُي‬ َ َ ‫ْرْع‬ ‫اَ ن‬ ْ َْ ‫س‬ ْ ْ ْ ُُ‫ا ْهثَذث‬ ‫س ْوَ نُّ الَ ْفي ْوَ ََّْ َْ ْفر ْوَ ُ َنَ ْف‬ ‫س نن ْرَ َف‬ ‫ُلبْف ْوَْ َه افر َ َ ْن َر اف‬ ‫ذ كف‬ ‫َ َنُْ ْ ََذَّْف ْل ُّف‬ ْ ‫ل ْ فرا ِ فالْ َِأ َه َر َفم اه‬ ْ َْْْ ‫َها‬ “Vërtet, Zoti juaj, Allahu, është Ai që krijoi qiejt dhe tokën brenda gjashtë ditësh, pastaj qëndroi mbi Arshin, Ai e mbulon ditën me natën, që me të shpejtë e kërkon atë (mbulimin e dritës së ditës), edhe dielli, edhe hëna e edhe yjet i janë nënshtruar sundimit të Tij. Ja, vetëm Atij i takon krijimi dhe sundimi. I madhëruar është Allahu, Zoti i botëve!” 1

- Pyetja 04: Pse të krijoi Ai? - Përgjigje: Për ta adhuruar vetëm Atë, i Cili nuk ka ortak, për t’iu nënshtruar Atij në urdhërturat dhe ndalesat e Tij. Allahu Te ala ka thënë:

ُ‫را َ َ َلَّنف َْرْ ََّلاف ْو ْه‬ ‫َن ْف‬ ‫َ ْذ َنَاْ َف‬ َ َ ‫اوخ َْ نالف ْو‬ “Unë nuk i krijova xhinët dhe njerëzit për tjetër pos që të më adhurojnë.” 2 Allahu Te ala gjithashtu ka thënë:

ََ‫َهْ ْوَ ََْاْاوف‬ ‫ا َذِ ُُ َِ َرف ْاُ ََرِّاَفََ ْو فالْ كف‬ ْ “Adhurojeni Allahun e mos i shoqëroni Atij asnjë send.” 3 Idhujtaria është mëkat më i madh me të cilin është kundershtuar Allahu. Allahu Te ala ka thënë:

‫ب ْهَّ َْرن فرا‬ ‫ُهَ ذاُ ََر َف‬ ‫َها ْه نر ْيف َِّْْ َفْ َِ كف‬ ‫ْرْذ َفر كف‬ ْ ْ‫ُل ْو ْهأ َ ْوَماف َ َ ْلنن فت‬ ‫َ نن اف‬ “Allahu ia ka ndaluar (ia ka bërë haram) atij Xhenetin dhe vendi i tij është zjarri.” 4

Idhujtaria (shirku) është që të adhurosh dikë karshi Allahut, t’i lutesh atij, ta adhurosh atë, të shpresoshë në të, ti frikësohesh atij, ti mbështetesh atij apo të keshë dëshirë për të përpos Allahut. __________________________________________ 1

- 7:54

2

- 51:56

3

- 4:36

4

- 5:72

02. Adhurimi për fëmijë Imam Muhamed bin Abdil-Vehab (Rahimullah) Burimi: Të mësuarit teuhidin fëmijëve, faqe 12-15

Adhurim është një emër përmbledhës për çdo gjë që e do Allahu, fjalët dhe veprimet e dukshme dhe të padukshme. Pjesë e adhurimit është edhe duaja, ku Allahu Te ala ka thënë:

‫ُج ْْ ْوِْخنف‬ ‫ل َ نف‬ ‫َهف ْه ْعف ْ ْ َْْاََ ِْ ْف‬ ْ َْ َ َ َ‫ه‬ َ ‫ِ ْ ْهَُْ ن‬ َ ‫س‬ “Dhe (mua më shpallet) se vërtet xhamitë janë veçant për ta adhuruar Allahun, e mos e lutni (adhuroni) në to askë tjetër me Allahun!” 1 Dëshmi se është mosbesim që ti lutesh dikujt tjetër pos Allahut janë fjalët e Tij Te ala:

َّ‫دف ْو ْه‬ ‫سُِا فرا ِْ َمرن َُْ َِ َرف ْ فرا ِا َر ْهُخْف ْفال ا َْ ْفر َْ ْ ُيُ نف‬ ‫َهَ ْه ْعف ذْ َْ ا‬ ْ ‫َ َمَُِْ اروخْف ذا َل َر افف ْفال َْرن فرا ْلَِك َفر َْن فْْ َه‬ “E kush lut (adhuron) me Allahun edhe ndonjë zot tjetër, për të cilin nuk ka kurrfarë fakti, përgjegjësia e tij është para Zotit të vet, e mohuesit nuk do të shpëtojnë!” 2 Kjo është për shkak se lutja është një nga format kryesore të adhurimit. Allahu Te ala ka thënë:

‫س َ َِْاَرَف ْلُِّ ام اصف ْوَُْ ْقف‬ ‫لة ْ َل َف‬ ‫لذْ َْ اَراَخْف َََُِْْْْف ْ َف‬ َ ْ ِ ‫سة ْ َمََ اروخْف َ نيَذَّْف َْخنف ْ ام َفص‬ َ ْ‫َّْ ذ‬ َ ِ ْ ‫ََْ َرذَّْف ْج ْينن ْفص‬ “Zoti juaj ka thënë: “Më lutni Mua, Unë ju përgjigjem, e ata që nga mendjemadhësia i shmangen adhurimit ndaj Meje, do të hyjnë të nënçmuar në Xhehenem.” 3 Në librat e Sunneneve transmetohet nga Enesi se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Lutja është palca adhurimit.” 4 __________________________________________ 1

- 72:18

2

- 23:117

3

- 40:60

4

- Tirmidhi (3371). I dobët sipas Imam Albanit në “Daif-ul-Xhemi” (3003).

03. Detyrimi i parë për fëmijët Imam Muhamed bin Abdil-Vehab (Rahimullah) Burimi: Të mësuarit teuhidin fëmijëve, faqe 15-16

Gjëja e parë që Allahu i detyruar robërit e tij ishte që të mohojnë Tagutin dhe të besojnë në Allahun. Allahu Te ala ka thënë:

‫َ ن‬ ‫طُ ا‬ ‫لَ فالُ ِ ا نه َفت اِّ َ كفَ َِف ِْنْثَنُْ ْو ْ َّْ َْف‬ ‫َهْ َ ََْاْاوفََ ِ ْ َف‬ ‫ٌَسْف ْوَجَ ةْنََاَفََ كف‬ ‫خ نل ا‬ “”Ne dërguam në çdo popull të dërguar që t’u thonë: “Adhuroni vetëm Allahun, e largojuni tagutit!” 1 Taghut është: 01

- Çdo gjë që adhurohet në vend të Allahut.

02

- Shejtani.

03

- Parashikues.

04

- Astrolog.

05

- Ai që gjykon me ndonjë gjë tjetër përveç ligjit të Allahut.

06

- Çdo gjë që pasohet dhe bindet në diçka që nuk është e vërtetë.

Alameh Ibn-ul-Kajim - Rahimullah- ka thënë: “Taghut është gjithçka që adhurohet, pasohet dhe iu bindet si shërbëtor të tejkalojë limitet e tyre.” 2 __________________________________________ 1

- 16:36

2

- I´lam-ul-Muvakki´in (1/5).

04. Islami për fëmijë Shejkh Muhamed bin Abdil-Vehab (Rahimullah)

Burimi: Të mësuarit teuhidin fëmijëve, faqe 16-18

- Pyetja 05: Cila është feja jote? - Përgjigje: Feja ime është Islami. Islam do të thotë që t’i nënshtrohesh Allahut duke i besuar vetëm Atij, ti nënshtrohet Atij duke iu bindur me ibadet vetëm Atij, ti duash myslimanët dhe t’i urresh idhujtarët. Allahu Te ala ka thënë:

‫َهَ َْن فْْ َ ْكَذَّْف َْخنف‬ ‫للْ ايف كف‬ َ ‫َن‬ َ “Feja e pranueshme tek Allahu është Islami.” 1 Allahu Te ala ka thënë gjithashtu:

ْ ‫للْ َفي‬ َّ‫ٌذ َْرف ذْ ََة ْ فبَ ْو ْه‬ َ ‫َن‬ َ ُ‫َ َ ْن‬ َ ُُ‫ل َرذَّْف َهَّْف َ ََ ْر َفخ َِف ْو اه ْفَ َه َن فرا ذا َََّْ َْف ِْرَّْ َِذن‬ “E kush kërkon fe tjetër përveç fesë islame, atij kurrsesi nuk do t’i pranohet dhe ai në botën tjetër është nga të dëshpëruarit.” 2 Është transmetuar në mënyrë autentike e Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Islami është që të dëshmosh se askush nuk meriton të adhurohet me të drejtë përveç Allahut, dhe se Muhamedi është i Dërguari i Allahut, të falësh namazin, të japësh zekatin, të agjërosh muajin e Ramazanit dhe ta kryesh haxhin në Shtëpinë (e shenjtë) nëse ke mundësi ta bëshë atë.” 3 __________________________________________ 1

- 3:19

2

- 3:85

3

- Bukhari (4777) dhe Muslim (102).

05. Pesë shtyllat e Islamit Imam Muhamed bin Abdil-Vehab (Rahimullah) Burimi: Të mësuarit teuhidin fëmijëve, faqe 18-21

Shahadeti “La ilahe ila Allah” do të thotë se nuk lejohet të adhurohet askush tjetër me të drejtë përveç Allahut. Allahu Te ala ka thënë:

‫َذَّ ِْ َمرن فرا ِْ ْط ْررَف َ نيَا َْ نفال ْ ْ َنَاْاوخْف َ كه نَُ ِْ ْرَب َْرننَف ْوَْ ََ َه َفر ََِْْذ َفر َِْ َْرَ َهذ اصف َُْ ْفق ْو َْ َوف‬ ‫لذْ َيْ َف‬ ْ ُ‫َِف ََُِْذْ فتُ ِّْ َر َْ فتُ ْو ْجنْرْ ْي‬ ‫ْ ََََّ َفر‬ ْ ‫ذْ َر َجناَخْف ْنْرن اي َفص‬ “(Përkujto, o i dërguar) Kur Ibrahimi babait të vet dhe popullit të tij i tha: “Unë jam i larguar prej asaj që adhuroni ju, përveç Atij që më krijoi, dhe që Ai do të më drejtojë. Dhe ai (Ibrahimi) e la të përjetshme atë fjalë (besimin në një Zot) ndër pasardhësit e vet, me shpresë që ata të kthehen prej rrugës së gabuar në rrugën e drejtë.” 1 Dëshmia se duhet ta falim namazin dhe ta paguajmë zekatin janë fjalët e Allahut Te ala:

ُ‫َهْ َذْ َنَاْاوَ َْ نفال ِ ا َه اروَ ْو ْه‬ ‫م ْلخفْ ْوذا ََّذ اَََ اهنْلُْب َ ْكَذَّْف ْ فرا اه َن َر َمذَّْف نف‬ ‫َ ََّْ َذك َْ َفت َِذَّاف ْووْ َذْف َ نةُِّْ فخْ ْوذا َمْاََ َ ن‬ “”E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, pos që ta adhuronin Allahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, që të largohen prej çdo besimi të kotë, ta falin namazin, të japin zeqatin, se ajo është feja e drejtë.” 2 Gjëja e parë që Allahu e thotë në ajet është se duhet adhuruar vetëm Atë dhe se duhet qëndruar larg nga idhujtaria. Gjëja kryesore që Allahu ka urdhëruar është që vetëm Ai të adhurohet dhe gjëja më e keqe që Ai ka ndaluar është që dikush tjetër pos Tij të adhurohet. Allahu ka urdhëruar që të falemi dhe të paguajmë lëmoshën. Kjo është gjëja më madhështore në fe, ndërsa të gjitha dispozitat e tjera janë në pasim të saj. Dëshmia se duhet agjëruar janë fjalët e Allahut Te ala:

ُْ‫س ا ْهناَفََ َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ذ‬ ‫ْرْ َذ ام افص اِّةَ ْف‬ ْ ‫مذُْ افي‬ ‫ْرْع اِّةَ ْف‬ ْ ‫س ِْذنُ ُهُ ْْةنَّاَخْف ْنْرن ام َفص َْ ََ َر ام َفص َهَّ َ نيَذَّْف‬ ‫ُِّْخْف ِْ ََّْ نه َنْاوَِْ َف‬ ‫س ِّْ َُْ َ َ ك‬ ‫ْرْع ِ ْ َفو نه َرذَُُ َهنماص‬ ْ ‫للْ َفر‬ ‫ُي َ كه َف‬ ‫ْرْع ِ ا َْ ْفر ِْذن َف‬ ْ ‫ذَّ ُْنُْ افي َِ َْذْ فتِ ذا َطذَّاَرْ فرا َ نيَذَّْف ْو‬ ‫س َم َف‬ ‫َْذ َُرَ ْ ْ ْط نَ ْف‬ َ ‫د ِْ ََّْ َه‬ ْ ِ‫َّ ِْ َنْن فخ‬

‫مَ اهَفََ ْوِْخ ن فرا َْذ َِرف ِْ اي َْف‬ ‫اي اف‬ ‫رة ْفق َ ني ْف‬ ْ ‫َا ْل ْهَُْخْف‬ ‫َر ْ ْ َنرْ اََخْف ِّانة ا َفص َْخ ن ام َفص َْذ ِفَر ْ ْ ا‬ َ ‫َ كرنن‬ َ ‫ُِّف اهُْا َ ََّا َراخاف َِذ َفر ِ ا‬ ‫ُخ َ َ ايْْا َ كهَّْف ْوِْ َذكنُْ َف‬ ‫س‬ ‫َر َهن ام افص ا َْي فْْ ِْ ََّْ ْوَ َلا َرَْ َف‬ ‫ُي ْف‬ ‫م ََ فرا َ ن‬ ‫ِْ َرذْ ا‬ “O ju që besuat, agjërimi u është bërë obligim sikurse që ishte obligim edhe i atyre që ishin para jush, kështu që të bëheni të devotshëm. (Jeni të obliguar për) Ditë të caktuara, e kush është i sëmurë prej jush ose është në udhëtim (e nuk agjëroi), atëherë ai (le të agjërojë) më vonë aq ditë. E ata që i rëndon ai (nuk mund të agjërojnë), janë të obliguar për kompensim, ushqim (ditor), i një të varfëri, ai që nga vullneti jep më tepër, ajo është aq më mirë për te. Mirëpo, po qe se e dini, agjërimi është më i mirë për ju. (Ato ditë të numëruara janë) Muaji i Ramadanit që në te (filloi të) shpallet Kur’ani, që është udhërrëfyes për njerëz dhe sqarues i rrugës së drejtë dhe dallues (i të vërtetës nga gënjeshtra). E kush e përjeton prej jush këtë muaj le të agjërojë.” 3 Dëshmia se duhet të kryejmë haxhin janë fjalët e Allahut Te ala:

‫ْرْع ْو َ كف‬ ْ ُِّ ‫ج َ نن َ ف‬ ‫ل َه ُّف‬ ‫َّ َ ََْ َذ َف‬ ‫دف ْه َف‬ ‫لََذ ف‬ ْ ُ‫لة ْ ْط‬ َ َ ‫لُ َْ ْ َذ َفر‬ ْ َ‫ه‬ “Për hir të Allahut, vizita e shtëpisë (Qabes) është obligim për atë që ka mundësi udhëtimi te ajo.” 4 __________________________________________ 1

- 43:26-28

2

- 98:5

3

- 2:183-185

4

- 3:97

06. Besimi në Gjashtë shtyllat e besimit Imam Muhamed bin Abdil-Vehab (Rahimullah)

Burimi: Të mësuarit teuhidin fëmijëve, faqe 18-21 Besimi ka gjashtë shtylla. Ato janë që të besosh në: 01

- Allahun.

02

- Engjëjt e Tij.

03

- Librat e Tij.

04

- Të dërguarit e Tij.

05

- Ditën e fundit.

06

- Të mirën dhe të keqën në Kader.

Dëshmia për këtë është hadithi i vërtetë i transmetuar nga Umer bin el-Hatab radijAllahu anhu: “Një ditë, kur ne ishim ulur me të Dërguarin e Allahut salAllahu alejhi ue selem, një njeri erdhi tek ne me rroba shumë të bardha dhe me flokë shumë të zinjë. Tek ai nuk dukeshin shenjat e udhëtimit dhe askush prej nesh nuk e njihte atë. Ai u ul pranë Profetit salAllahu alejhi ue selem dhe i mbështeti gjunjët e tij me gjunjët e Profetit dhe i vendosi duart e tij mbi kofshët e tij. Ai tha: “O Muhamed, më informo mua rreth Islamit! I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem tha: “Islami është të dëshmosh se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut dhe se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Allahut, të falësh namazin, të japësh zekatin, të agjëroshë Ramazanit dhe të bësh haxhin në Shtëpinë e Shenjtë nëse ke mundësi.” Ai tha: “Ke thënë të vërtetën.” Ne u befasuam sepse ai e pyeste atë dhe pastaj ia konfirmonte se ai e kishte thënë të vërtetën. Pastaj ai tha: “Më informo rreth Imanit!” Ai tha: “Imani është që të besosh Allahun, engjëjt e Tij, librat e Tij, të dërguarit e Tij, Ditën e Fundit, dhe të besosh në Kaderin, se e mira dhe e këqja vijnë prej Allahut.” Ai tha: “Ke thënë të vërtetën.” “Ai tha: më informo rreth Ihsanit!” Ai u përgjigj:” Ta adhurosh Allahun sikurse po e sheh Atë. Se edhe pse ti nuk e sheh Atë, vërtet Ai të sheh ty.” Ai tha: “Më njofto rreth Çastit.” Ai tha: “I pyeturi nuk di më shumë se pyetësi.” Ai tha: “Më lajmëro për shenjat e tij!” Ai tha: “Robëresha do të lind zonjën e saj, dhe do ti shihni barinjtë këmbëzbathur, të zhveshur dhe të varfër se si do të garojnë në ndërtimin e ndërtesave të larta.” Pastaj ai shkoi dhe unë mbeta ulur për një kohë të gjatë. Pastaj ai salAllahu alejhi ue selem tha: “O Umer, a e di se kush qe pyetësi?” “Unë u përgjigja: “Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri.” Ai tha: “Ai ishte Xhibrili që erdhi tek ju për t’jua mësuar fenë tuaj.” (Muslimi)

07. Besimi në Profetin Muhamed Imam Muhamed bin Abdil-Vehab (Rahimullah) Burimi: Të mësuarit teuhidin fëmijëve, faqe 22-25

- Pyetja 06: Kush është profeti yt? - Përgjigje: Profeti ynë është Muhamed bin Abdil-lah bin Abdil-Muttalib bin Hashim bin Abdi Menaf. Allahu Te ala e zgjodhi atë prej fisit Kurejsh. Ishte më i zgjedhuri nga pasardhësit e Ismailit alejhi-selam. Allahu dërgoi Muhamedin salAllahu alejhi ue selem tek njerëzit e bardhë dhe tek zezakët. Allahu ia shpalli librin dhe urtësinë atij. Muhamedi salAllahu alejhi ue selem i thirri njerëzit që të adhurojnë vetëm Allahun dhe të ndalen nga adhurimi i çdo gjëje tjetër nga statujat, gurët, pemët, profetët, njerëzit e drejtë, engjëjt dhe të tjera. Muhamedi salAllahu alejhi ue selem i thirri njerëzit që ta braktisin idhujtarinë. Ai luftoi kundër tyre, në mënyrë që ata të braktisin idhujtarinë dhe në vend të kësaj të adhurojnë vetëm Allahun. Allahu Te ala ka thënë:

‫ِ ْ ْهَُْ َِ َفر ِاا ََرباف ْو ْفال ْل َِكف ِ ْ َِْاَ َْرن َُْ َا ََف‬ Thuaj (o Muhamed!): “Unë i lutem vetëm Zotit tim dhe askë s’ia bëjë shok Atij.” 1

‫َه َفَ فَا‬ ‫مُ ِ ْ ََْا فْا نْف‬ ُ ‫َِذنَف ن فرا اه َن َر‬ “Thuaj: “Vetëm Allahun e adhuroj sinqerisht me besimin tim të plotë.” 2

‫خ ِ ا َه َرساف َْرن َُْ َا ََف‬ ‫َهْ ِ ْ ََْا فْْ ِ ْ َف‬ ‫ذف ْو َْ ْ َذ َفر ِ ْ َِْاَ َْ ْ َذ َفر َِ َرف ِاا ََربْف ْوال كف‬ َ ‫ْهب‬ “Thuaj: “Mua më është urdhëruar që ta adhuroj vetëm Allahun dhe që mos t’i bëj shok Atij. Vetëm Atij i lutëm dhe vetëm tek Ai kthehem.” 3

‫َهَ ِِْْفْذ َْرف َا ََف‬ ‫ف ْو َّْْ َفْ َ َ ْلُ َهراَخْف ِْذُّ ْيُ ِ ْ ََْا فْا ْْأ َ اه ارو َركف نف‬ ‫وه ْف‬ ‫َّ َْ ََ َرذْف َه َف‬ ‫ْذْحَ َْ ْطَّنف ِْا َْر َِّلْف َِْ َف‬ َ ‫َّ َ نيَذَّْف ْوَْ ْع َْ ْذَذْف ِ ا‬ ‫ْ َْراذْف‬ ْ ‫ل َرذَّْف َهَّْف ْو ْةْماَرَّْنف‬ ‫َّ ْوِّاَّ ُِْ ََْا َفْ نف‬ ‫َ ُنُ َِّ َرذَّْف َ كه َف‬ َ ُ‫َهْ ِْ َفَ َ َ ْن‬ Thuaju atyre: “Vallë, a ju po më urdhëroni që të adhuroj dike tjetër, përveç Zotit, o injorantë. Me të vërtetë, të është shpallur ty edhe atyre (pejgamberëve) që kanë qenë para teje: “Nëse i përshkruan Perëndisë shok, me siguri do të të humbin punët tuaja dhe do të jesh ndër ata që janë shkatërruar. (Mos adhuro idhujt), por adhuro vetëm Allahun dhe bëhu falenderues!” 4 __________________________________________ 1

- 72:20

2

- 39:14

3

- 13:36

4

- 39:64-66

08. Besimi në Ringjalljen Imam Muhamed bin Abdil-Vehab (Rahimullah) Burimi: Të mësuarit teuhidin fëmijëve, faqe 25-27 Për bazave të besimit që të ruajnë nga mosbesimi është që të besosh në: 01

- Ringjallje.

02

- Gjykim

03

- Dhënia llogari

04

- Xhenet

05

- Xhehnem.

Të besosh se të gjitha këto janë të vërteta. Allahu Te ala ka thënë:

ُ‫ُل فخُ را َن َر اج ام َفص ْو َه َن ْيُ را َنذْا اِّ َفص ْوَِذ ْيُ َْرْ ََّنُْ اِّ َصف َه َن ْي‬ ْ ْ ْ ‫ِ ا ََ ْرا‬ “Prej asaj (tokës) Ne u krijuam ju, e ju do t’ju kthejmë përsëri në të, e prej saj do t’ju nxjerrim edhe një herë.” 1 Allahu Te ala gjithashtu ka thënë:

‫س ْوَْخ‬ ‫س ْ ْ َن ْل َف‬ ‫ل ْ َلف ِْذَننُ ْ ا ْرَُُِ اِّننُ ِْذَيَْ َْ ََ ا اي َصف ِْنْ ْل ِف‬ ‫َِف َْ ْ ٌَلْ افق ْوِ ا َو َِْذْف َِ ْر َِك َي َفص ِّْلْ اروفََ َ نيَذَّْف ِ ا َو َِْذْف ْجَْذ َفْ َْ َر َف‬ ‫ُذ ْوِ ا َو َِْذْف ِ ْ َْنََُْ َي َفص‬ ‫ب ْح اف‬ ‫َُْ َْوخْف َِذ ْيُ اه َفص َ نن َف‬ َ ْ ِ ‫ُل‬ “E nëse ti (Muhammed) çuditesh (përse të përgënjeshtrojnë), është edhe më e çuditshme thënia e tyre: “A do të kemi krijim të ri pasi të jemi bërë dhé?” Këta janë ata që mohuan Zotin e tyre, ata do të ndëshkohen me pranga në qafë. Pra, këta janë banues të zjarrit ku do të qëndrojnë përgjithmonë.” 2 Ajeti dëshmon se kushdo që e mohon Ringjalljen ka rënë në mosbesim për shkak të të cilit do të përfundojë në zjarrin e përjetshëm. Allahu na mbrojtë nga mosbesimi dhe veprimet e mosbesimit. __________________________________________ 1

- 20:55

2

- 13:5

09. Thirrja e Profetit

Imam Muhamed bin Abdil-Vehab (Rahimullah) Burimi: Të mësuarit teuhidin fëmijëve, faqe 27-29 Këto ajete të Kuranit dëshmojnë se i Dërguari salAllahu alejhi ue selem u dërgua që ti urdhëroj njerëzit që ta adhurojnë vetëm Allahun dhe që ti ndalojë ata që të adhurojnë dikë tjetër pos Allahut. Kjo është feja e tij salAllahu alejhi ue selem në të cilën i thirri njerëzit dhe për të cilën i luftoi. Allahu Te ala ka thënë:

‫يهند َن تنلكو ٌهتَن وتِ ُ تنلكو َو ىتَح ْمُهوتل تِ َاوَو‬ ‫ههيو تُوُّ ولت ُ ن تو‬ “Luftoni ata derisa të mos mbetet idhujtari (besimi i kotë), e i tërë adhurimi të bëhet vetëm për All-llahun.” 8:39 Sprova është idhujtaria. Allahu Te ala dërgoi Muhamedin salAllahu alejhi ue selem kur ai ishte dyzet vjet. Për dhjetë vjet ai thirri njerëzit që të adhurojnë vetëm Allahun dhe të mos adhurojnë askë tjetër pos Allahut. Pastaj Allahu e ngriti lart në një udhëtim për në qiell. Lartë në qiell, ai u detyrua të falet pesë herë në ditë, kur Allahu Te ala e urdhëroi atë salAllahu alejhi ue selem nuk kishte asnjë ndërmjetës mes tij dhe Allahut. Pas kësaj, ai u urdhërua që të emigroi. Ai emigroi në Medine, ku u urdhërua gjithashtu të dalë në Xhihad. Për gati dhjetë vjet ai bëri Xhihad për hir të Allahut derisa njerëzit u konvertuan në Islam në grupe të mëdha. Kur Profeti salAllahu alejhi ue selem kishte mbushur gjashtëdhjetë e tre vjet dhe Allahu Te ala kishte përmbushur fenë nëpërmjet tij dhe lejoi që ai të kumtoi shpalljen e Allahut, ai vdiq. salAllahu alejhi ue selem.

10. Besimi në Profetët Imam Muhamed bin Abdil-Vehab (Rahimullah) Burimi: Të mësuarit teuhidin fëmijëve, faqe 30-32

I Dërguari i parë ishte Nuhi alejhi-selam. I Dërguari i fundit ishte Muhamed salAllahu alejhi ue selem. Allahu Te ala ka thënë:

ُ‫َوَ َْ ْع ِ ْ َو ْه َذنُْ ِّْ َُْ َْ ْذَذْف ِ ْ َو ْه َذنُْ َْرن‬ ‫ِْ َن َْ َفم َهَّ ْوَ نن ََ َذكذَّْف را ف‬ “Ne të frymëzuam ty me shpallje sikurse e patëm frymëzuar Nuhun dhe profetët pas tij.” 1 Allahu Te ala gjithashtu ka thënë:

ُ‫لَ ِفق َْ فالن اه ْح نَ فِْ ْو ْه‬ ‫ْل ا‬ “Muhamedi nuk është tjetër vetëmse Profet.” 2 Allahu Te ala ka thënë:

ُ‫لَ ْفق ْو ْ َمَّ َ كل ْجُ َ ام َصف َ كهَّ ِ ْ ْه َفْ ِ ْ ُِْ اه ْح نَ فِْ ُِّْخْف نه‬ ‫َها ْوُِّْخْف َ ننََ َذكذَّْف ْو َُْْ ْ ْفص نَف‬ ‫ْ َرذ َُُ ا َْف َفب َِ ام َ كفَ نف‬ ْ ‫َه نل ا‬ “Muhamedi nuk është babë i askujt prej njerëzve (meshkujve) tuaj, por është i Dërguari i Allahut dhe vula e Profetëve, e Allahu është i Gjithëdijshëm për çdo gjë.” 3 I Dërguari më i mirë është profeti ynë Muhamedi salAllahu alejhi ue selem. Njerëzit më të mirë pas profetëve janë Ebu Bekri radijAllahu anhu, pastaj Umeri radijAllahu anhu, pastaj Uthmani radijAllahu anhu dhe pastaj Aliu radijAllahu anhu. Allahu qoftë i kënaqur me ata të gjithë. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Brezi më i mirë është brezi im, pastaj ai që vijen pas tij dhe pastaj ai që vjen pas tij.” 4 Përveç kësaj, Isai salAllahu alejhi ue selem do të zbretë poshtë nga qielli dhe do ta vret Dexhallin 5. Hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut. Fund. __________________________________________ 1

- 4:163

2

- 3:144

3

- 33:40

4

- Bukhari (2652) dhe Muslimi (6635)

5

- Muslimi (7560).

Manual i shkurtër për ata që sapo kanë hyrë në Islam

Parathënie: Lavdërimi i takon Zotit të botëve, paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi Muhamedin dhe familjen e tij. E më pas: Disa prej vëllezërve më kërkuan një manual të shkurtër për ata që hynë në Islam, siç janë të krishterët, çifutët apo të tjerë, qofshin ata nga Amerika, Europa apo nga cilido vend tjetër. Ndodh që ndonjëri prej tyre hyn në Islam dhe nuk gjen askënd prej njerëzve të dijes që t’ia mësojë atë që e ka për detyrë në fillim. Hyn në Islam dhe gjen rreth vetes sufistë, shija apo të tjerë prej njerëzve të devijimit që e shpien atë në humbje. Pra, i shkruajta këto rreshta për t’iu përgjigjur kërkesës së vëllezërve. Kjo çështje është shumë e rëndësishme dhe shpresoj se e kam çuar në vend atë që më është kërkuar; e lusim Allahun që kjo të jetë e dobishme dhe Ai është Bujar dhe dhuron shumë. Dhe e gjithë lavdia i takon Allahut, Zotit të botëve.

Shkroi: Abdul-Azijz bin Jahja el-Bura’i

Bismil-lahi-Rrahmani-Rrahijm

Lavdërimi i takon Zotit të botëve, paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi Muhamedin dhe Familjen e tij. E më pas: Me të vërtetë, ai që është bekuar nga Allahu me hyrjen në Islam, ka arritur mirësitë e jetës së kësaj bote dhe mirësitë e Jetës Tjetër. Dhe ti e ke detyrë o robi i Allahut që ta lavdërosh dhe ta falenderosh Atë për këtë gjë. Thotë Allahu i Lartësuar: “Nëse tregoheni mirënjohës, Unë do t’jua shtoj edhe më shumë begatitë e Mia; por, nëse i mohoni mirësitë e Mia, (atëherë dijeni se) me të vërtetë dënimi Im padyshim që është i rëndë.” (Ibrahim:7) E lus Allahut që të ta plotësojë këtë mirësi derisa të të vijë vdekja dhe ti je në Islam. Thotë Allahu i Lartësuar: “O ju që besoni, kijeni frike Allahun ashtu siç i duhet pasur frikë Atij dhe mos vdisni vetëm se duke qënë muslimanë.” (Aali-‘Imran,102.)

Mënyra e hyrjes në Islam:

Dije se kur hyn në Islam duhet të lahesh (të marrësh gusl) dhe të thuash shehadetin, që është dëshmia: Esh-hedu en la ilahe il-la Allah ue esh-hedu enne Muhammeden Resulull-llah (dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhammedi është i Dërguari i Tij). Dhe me këtë dëshmi hyn në Islam, pavarësisht çfarë feje ke pasur më përpara, përveçse nëse ke qënë prej umetit të Isait, të birit të Merjemes, lavdërimi dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të dhe mbi Pejgamberin tonë. Pra, në këtë rast duhet të thuash në dëshminë tënde: Esh-hedu en la ilahe il-la Allah ue esh-hedu enne Muhammeden Resulullah ue esh-hedu enne ‘Ijsa Abdullahi ue ResuluHu (dëshmoj se nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhammedi është i Dërguari i Tij dhe se Isa është rob dhe i Dërguari i Tij).

Obligueshmëria e realizimit të Teuhidit:

Pas thënies së shehadetit e ke detyrë realizimin e Teuhidit (veçimin e Allahut në adhurim) në veten tënde dhe të mos bësh asgjë që e cungon Teuhidin. Ki kujdes të mos i lutesh dikujt tjetër përveç Allahut, qoftë ëngjëjve apo Pejgamberëve apo njerëzve të mirë prej të gjallëve apo prej të vdekurve. Mos u lut: o Muhamed, o Husejn, o ‘Ali, o Fatime, o Bedeuij apo të tjerë prej njerëzve, qofshin të gjallë apo të vdekur. Por, adhuro Allahun të Vetëm e të Pashokë. Po ashtu, mos ther kurban për dikë tjetër përveç Allahut, dhe as mos u beto në dikë tjetër përveç Allahut, dhe mos kërko mbrojtje për çdo çështje tënden nga dikush tjetër përveçse Allahut sepse në Dorën e Tij është çdo gjë. Thotë Allahu i Lartësuar duke iu drejtuar të Dërguarit të Tij Muhammedit - sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem -: “Thuaj: Unë nuk mund t’i sjell vetes as dobi, as dëm, përveçse aq sa dëshiron Allahu.” (El-A‘raf, 188) Përderisa Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem - nuk i sillte vetes as dobi dhe as dëm ndërkohë që ai ishte i gjallë, atëherë si mund t’u sjellë dobi dhe dëm të tjerëve kur ai është i vdekur?! Përderisa bëhej fjalë për të Dërguarin - sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem atëherë sa kanë mundësi të tjerët që të sjellin dobi dhe dëm?! Ruhu nga betimi në dikë tjetër përveç Allahut, ngase Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem - ka thënë: “Kush do të betohet, le të betohet në Allah, përndryshe le të heshtë.”

Obligueshmëria e dashurisë për Sahabët (shokët e Pejgamberit) të cilët janë Përcjellësit e Fesë:

E ke detyrë t’i duash të gjithë Shokët e të Dërguarit - sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem - qofshin ata prej të afërmve të Pejgamberit - sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem - apo prej shokëve të tij të tjerë, qofshin prej Muhaxhirëve (ata që u

shpërngulën nga Mekka për në Medine) apo prej Ensarëve (vendasit e Medines që mirëpritën Pejgamberin dhe Muslimanët), dhe në krye të tyre qëndrojnë: Dhjetë të Përgëzuarit me Xhenet: Ebu Bekri, Umeri, Uthmani, Aliu, Talha, Zubejri, AbduRrahman bin Auf, S’ad bin Ebij Uekas, Se'id bin Zejd, Ebu Ubejde bin el-Xherrah. Po ashtu gratë e Pejgamberit - sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem -, respektimi i të cilave është respektim i të Dërguarit - sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem -. Dije se sahabët - radijAllahu ‘anhum - janë ata të cilët na e përcollën Fenë Islame dhe kush i shan ata, ka sharë fenë të cilën na e përcollën. Sa prej munafikëve (hipokritëve) shfaqin Islamin dhe fshehin kufrin (mosbesimin) dhe kur nuk munden dot të shajnë të Dërguarin - sal- lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sellem - shajnë Shokët e tij dhe Gratë e tij, dhe kur ju vjen rëndë të shajnë Islamin, shajnë përcjellësit e tij, dhe ata janë Sahabët. Pra, ki kujdes prej kësaj shkarjeje të rrezikshme, e cila është përhapur tej mase në këtë kohë nga ana e mosbesimtarëve dhe munafikëve.

Nxitja për përmirësimin e moralit dhe nxitja për bindje; ruhu prej moraleve të këqija dhe gjynaheve:

Pastaj përkushtoju përmirësimit të moralit dhe largimit të cilësive të ulëta. Largoju zinasë dhe bëhu durimtar në beqari. E ke detyrë që ta zbukurosh veten me dëlirësi. Thotë Allahu i Lartësuar: “Ata që nuk kanë mundësi për martesë, le të përmbajnë veten, derisa Allahu t’i begatojë me dhuntinë e Tij.” (En-Nur, 33)

Allahu e ka bërë harram zinanë (marrëdhënien jashtë martesës) në mënyrë që të ruhet nderi dhe prejardhja. Dhe ruhu prej alkoolit, ngase ajo është prej punëve të shejtanit dhe nëna e ndytësive. Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel- lem - e ka mallkuar këdo që përfshihet në të: atë që e konsumon, atë që e prodhon, atë që e transporton etj... Dhe Allahu e ka bërë të ndaluar atë në mënyrë që të ruhet mendja e njeriut. Dhe ruhu prej kamatës ngase ajo është luftë ndaj Allahut dhe të Dërguarit të Tij - sallAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem -. Thotë Allahu i Lartësuar:

“O ju që keni besuar! Kijeni frikë Allahun dhe hiqni dorë nga pjesa e mbetur e kamatës, nëse jeni besimtarë të vërtetë. Nëse nuk e bëni këtë, atëherë iu është shpallur luftë nga Allahu dhe i Dërguari i Tij.”( El-Bekare, 278-279)

Largohu prej padrejtësisë, prej gënjeshtrës, prej hasedit, prej hilesë, prej dëmtimit të fqinjit, prej mosmirënjohjes ndaj prindërve, dhe nëse ata të dy të urdhërojnë për diçka, bindju atyre për aq sa kjo bindje nuk është mosbindje ndaj Allahut - ‘Azze ue Xhel-le -. Thotë Allahu i Lartësuar: “Nëse ata orvaten që të më shoqërosh Mua (në adhurim) diçka për të cilën ti nuk ke dije, atëherë mos i dëgjo, por sillu mirë me ata në këtë jetë.”( Lukman,15)

Dhe ka thënë Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem -: “Nuk ka bindje ndaj krijesës në mosbindje ndaj Krijuesit.” Dhe përkushtoju furnizimit me hallall (çdo gjë që Allahu e ka lejuar) edhe nëse është i paktë. Kujdes mos të shesësh alkool, mish derri apo të merresh me kumar, për të cilin në disa vende organizohen edhe gara natën. Po ashtu, e ke detyrë që ta urdhërosh familjen tënde që të mbulohet ashtu siç duhet. Po ashtu, edhe muslimania e ka për detyrë që t’i përmbahet hixhabit (mbulesës) dhe të mos presë derisa ta urdhërojë ai që e ka nën përkujdesje (babai, burri etj...), por ta marrë vetë iniciativën, pavarësisht a ka qënë më përpara muslimane apo ka hyrë më vonë në Islam, pasi ka qënë në kufër (mosbesim). Pra, muslimania duhet të krenohet me mbulesën e saj dhe nuk duhet të vrasë mendjen për llafet që qarkullojnë lartë e poshtë rreth mbulesës së saj.

Rëndësia e pasimit të të Dërguarit dhe pasja kujdes nga bidatet (risitë, shpikjet në fe):

Ti e ke detyrë të kapesh pas Librit të Allahut dhe Sunetit të të Dërguarit të Tij - sallAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem - dhe ruaje veten të mos biesh në bidat, në të gjitha llojet e tij.

Qëndro larg sekteve të sufistëve, shijave, khauarixhëve (xhemati tekfir), mutezilëve, esharive, maturidive dhe sekteve të tjera si puna e tyre. Ulu me Ehli-Sunetin (ndjekësit e Sunetit) se ata do të drejtojnë tek Libri i Allahut dhe Suneti i të Dërguarit të Tij - sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem - dhe nuk të lidhin mbas filanit apo fistekut. Dhe ruhu prej grupacioneve të devijuara me të gjitha llojet dhe format e tyre.

-

Mënyra e marrjes abdes:

Ti e ke detyrë të mësosh përmendsh nga Kur’ani aq sa mundesh, qoftë edhe deri tek surja Zelzeleh, në mënyrë që t’i lexosh ato në namazin tënd. Ji i përpiktë në faljen e të pesta namazeve me xhemat (me musliamanët e tjerë në xhami) dhe dije se kush e lë namzin ka bërë kufër (ka mohuar) dhe kush e lë namazin me xhemat pa arsye, nuk i është bindur Allahut dhe të Dërguarit të Tij - sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem -. Gratë nuk e kanë detyrë faljen me xhemat në xhami. Dhe kur do që të falesh, merr abdes më së miri. Thotë Allahu i Lartësuar: “O besimtarë! Kur doni të falni namaz, lani fytyrën dhe duart deri në bërryla, kurse kokën fshijeni me dorë të lagët; lani edhe këmbët deri në nyje. Nëse jeni të papastër (si pasojë e marrëdhënieve bashkëshortore apo e derdhjes së farës), atëherë pastrohuni (duke u larë krejtësisht).” (El-Maideh, 6.)

Dhe mënyra e marrjes abdes është siç vijon: Nëse e ke kryer nevojën tënde, urinën apo jashtëqitjen, lahu me ujë nga përpara dhe nga pas. Hidhe ujin me dorën e djathtë dorës së majtë që të lahesh dhe nuk lejohet që ta lash organin me dorën e djathtë. Pastaj laji të dyja duart jashtë enës, veçanërisht nëse sapo je zgjuar prej gjumit, më pas lan gojën, hundën duke marrë një grusht ujë dhe e fut një pjesë në gojë dhe pjesën që ngelet në hundë, më pas fut gishtat në gojë që të fërkosh dhëmbët e nëse ke misvak (furçë dhëmbësh e nxjerrë nga një lloj peme) më mirë akoma; dhe më pas e nxjerrë ujin prej hundës duke i shfryrë hundët fortë në mënyrë që të dalin pisllëqet prej saj. Më pas, lan fytyrën që prej rrëzës së flokëve e deri tek mjekra duke përfshirë edhe dy anët deri tek veshët. Më pas, lan dorën e djathtë pastaj të majtën deri mbi bërryle, pastaj duke lagur duart me ujë fshin kokën që nga pjesa e përparme e kokës deri në pjesën e mbrapme,

pastaj i kthen prapë duart aty ku e nise fshirjen e kokës pa e çuar deri tek baluket. Më pas, futi dy gishtat tregues në vesh dhe me gishtat e mëdhenj fshi veshët nga jashtë; pastaj laj këmbët deri mbi nyje dhe fillimin e kërcirit, dhe nyjet e këmbës janë ato dy kockat e dala midis kërcirit dhe këmbës. Dhe dije se të gjitha pjesët që lahen (siç u sipërmend) është e pëlqyeshme që të lahen nga tre herë, por mund t’i lash edhe dy herë ose një herë duke u siguruar se uji i ka lagur plotësisht pjesët, përveç kokës dhe veshëve të cilat fshihen vetëm një herë. Dhe në fillim të abdesit thua bismil-lah dhe në fund të tij:

Esh-hedu en la ilahe il-la Allahu uahdehu la sherike lehu, ue esh-hedu enne Muhammeden abduhu ue resulehu.

Mënyra e thirrjes së ezanit:

Nëqoftëse ka muezin që thërret ezanin, mjaftohu me ezanin e tij; e nëse jo, thirre ti ezanin për veten tënde dhe për atë që është i pranishëm me ty, dhe thuaj: Allahu Ekber, Allahu Ekber Allahu Ekber, Allahu Ekber Esh-hedu en la ilahe il-la Allah Esh-hedu en la ilahe il-la Allah Esh-hedu enne Muhammeden Resulullah Esh-hedu enne Muhammeden Resulullah Hajje ales-salah Hajje ales-salah Hajje alel-felah Hajje alel-felah Allahu Ekber, Allahu Ekber La ilahe il-la Allah

Kur je duke dëgjuar ezanin e përsërit atë ashtu siç e thotë muezini, ndërsa në fund të “Hajje ales-salah, Hajje alel-felah” thua: La haule ue la kuuete il-la bil-lah. Pastaj dërgo salavate (përshëndetje dhe lutje) mbi Pejgamberin - sal- lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem - salavatet e Ibrahimit, duke thënë: Allahumme sal-li ala Muhammedin, ue ala Aali Muhammed, kema salejte ala Ibrahime ue ala Aali Ibrahime, inneke Hamijdun Mexhijd, Ue baarik ala Muhammedin ue ala Aali Muhammed, kema barekte ala Ibrahime ue ala Aali Ibrahime, inneke Hamijdun Mexhijd. Pastaj thua: Allahumme hadhihid-da'uetit-taameh ues–salatil kaaimeh, aati Muhammeden el uesijlete uel fadileh, ueb’ath-hu mekaamen mahmuden el-ledhij ua’adtehu.

Mënyra e faljes së namazit:

Nëse do të falësh namazin, falu përpara murit ose vendos diçka përpara teje rreth tridhjetë centimeter të gjatë, dhe dijetarët e kanë vlerësuar se duhet të jetë një distancë rreth tre krahë dhe ajo quhet sutre. Duhet që ta kesh trupin dhe rrobat të pastra, po ashtu edhe vendin ku falesh, dhe që ta mbulosh auretin (pjesët e turpshme) i cili është që prej kërthizës deri tek gjunjtë (për meshkujt). Ndërsa, kur fal namazin duhet që të hedhësh diçke mbi supe, thotë Allahu: “O bijtë e Ademit, vishuni përshtatshëm kudo dhe kurdo që të faleni”( El-A’raf, 31.)

Dhe ajo që kihet për qëllim me fjalën “mesxhid” në këtë ajet, është namazi. Dhe sa më i kompletuar të jesh në veshje në namaz aq më i madh është edhe shpërblimi që merr. Pastaj filloje namazin me tekbir (të thuash Allahu Ekber) dhe padyshim që para se të fillosh namazin e ke të qartë se çfarë do të falësh, a është namaz farz, apo namaz nafile dhe a është namazi i drekës apo i ikindisë etj..., dhe të mjafton vetëm ky nijet (qëllim). Ndërsa ajo që bëjnë disa duke thënë: bëj nijet që të fal farzin e kësaj apo asaj, nuk ka dyshim se kjo që bëjnë ata nuk ka argument, përkundrazi ai është bidat (risi në fe).

Pastaj, i ngre duart deri tek veshët, i shtrin pëllëmbët e duarve në drejtim të kiblës sipas mundësisë, në mënyrë normale, as mos i hap shumë gishtat e as mos i mbyll, dhe thua: Allahu Ekber! Ky tekbir (të thënit Allahu Ekber kur hyn në namaz) quhet tekbir el- ihram. Pastaj thua: Allahumme baa'id bejnij ue bejne khataajaaja, kemaa ba’adte bejnel meshriki uel magribi; Allahumme nekkinij min khataajaaja, kemaa junekka eth-theubul abjadu mineddenes; Allahumme - gsilnij min khataajaaja, bith- thelxhi uel maai uel barad. Pastaj thua: E’udhu bil-lahi minesh-shejtani-rraxhim. Pastaj thua: Fatihanë dhe një sure prej Kur’anit, atë që e ke më të lehtë. Më pas ngriji duart ashtu siç i ngrite më parë dhe thuaj Allahu Ekber. Pastaj bjer në ruku duke i vënë duart në gjunjë dhe duke i hapur gishtat njësoj sikur ke kapur një gurë, dhe mos i përthyej as gjunjët dhe as duart, drejtoje shpinën dhe as mos e ngre kokën lart dhe as mos e ul poshtë. Pastaj thuaj: Subhane Rabbijel ‘Adhijm tre herë, dhe nëse thua edhe më shumë (lutje të tjera) më mirë akoma. Pastaj ngrihu dhe drejtohu në këmbë ashtu siç ishe përpara se të bije në ruku dhe ngriji duart ashtu siç i ngrite më përpara dhe thuaj: Semi’ Allahu limen hamideHu, qoftë kur je vetë imam në namaz apo qoftë kur falesh vetëm. Ndërsa kur falesh pas imamit nuk e thua Semi’ Allahu limen hamideHu. Pastaj thua: Rabbena ue lekel hamd, hamdan kethijran tajjiban mubaarakan fijhi. Këtë e thotë edhe imami, edhe ai qe falet vetëm, edhe ai që falet pas imamit. Pastaj thuaj: Allahu Ekber dhe ulu për në sexhde duke vendosur duart të parat dhe drejtohu në sexhde dhe fytyra të jetë midis duarve dhe hapi krahët, përveçse nëse je në saf (rreshti ku falen muslimanët), mos i ngushto vëllezërit e tu namazlij. Bashkoji këmbët, por, mos i ngjit kofshët me barkun dhe as me kërcinjtë, dhe thuaj: Subhane Rabijel E’ala tre herë, dhe nëse shton edhe dua (lutje) të tjera më mirë akoma. Mund të bësh shumë lutje për atë që dëshiron ti prej mirësive të dynjasë dhe të akhiretit.

Pastaj thuaj: Allahu Ekber dhe ulu duke e mbledhur këmbën e dhjathtë dhe duke e shtrirë këmbën e majtë poshtë teje dhe vendosi pëllëmbat mbi kofshë dhe thuaj: Rabbi - gfir lij, Rabbi - gfir lij dhe mund ta përsërisësh këtë sa të duash sepse ky është vendqëndrim përgjërimi që Allahu të të falë. Pastaj thuaj: Allahu Ekber dhe bjer në sexhde prapë për herë të dytë, në të njëjtën mënyrë siç u përshkrua pak më parë. Dhe siç veprove në këtë rekat, vepro në të gjitha rekatet e namazit. Dhe dije se në rekatin e tretë dhe të katërt të namazit të drekës, ikindisë dhe jacisë dhe në rekatin e tretë të akshamit nuk thuhet sure tjetër përveç fatihasë. Dhe nëse falesh pas imamit në namazin e drekës dhe ikindisë në rekatin e parë dhe të dytë, thua fatihanë dhe një sure tjetër, ndërsa në namazin e akshamit, të jacisë dhe të sabahut, thua vetëm fatihanë dhe pastaj dëgjon imamin kur këndon Kur’an. Dhe në namazin e drekës, ikindisë, akshamit dhe jacisë, pasi ke falur dy rekate ulu në teshehudin e mesit, i cili është në mes të namazit, dhe thuaj: Ettehijjatu lil-lahi ues-salauaatu uet-tajjibatu, esselaamu ‘alejke ejjuhen- Nebiju ue rahmetullahi ue berekaatuhu, esselaamu ‘alejna ue ‘ala ibaadil- lahis-saalihijn, esh-hedu en la ilahe il-la Allah, ue esh-hedu enne Muhammeden abduHu ue resuluHu. Allahumme sal-li ala Muhammedin, ue ala Aali Muhammed, kema salejTe ala Ibrahime ue ala Aali Ibrahime, inneke Hamijdun Mexhijd, Ue baarik ala Muhammed, ue ala Aali Muhammed, kema baarekTe ala Ibrahime ue ala Aali Ibrahime, inneke Hamijdun Mexhijd. Pastaj ngrihu për në rekatin e tretë, dhe nëse ulesh për në teshehudin para selamit thuaj teshehudin (Ettehijatu lil-lahi...) që sapo u përmend dhe shto: Allahumme innij e’udhu biKe min adhaabil kabri ue min adhaabi xhehennem, ue min fitnetil mahja uel memaati, ue min sherri fitneti mesijhid-dexhaal. Dhe lute Allahun për çfarë dëshiron ti. Dhe është e pëlqyeshme që të thuash para selamit: Allahumme gfir lij maa kademtu, ue maa akhartu, ue maa esrartu, ue maa e’alentu, ue maa esreftu, ue maa Ente e’alemu bihi minnij, ue Ente elMukaddimu, ue ene el-Muakhiru, la ilahe il-la Ente. Dhe dije se namazi i sabahut ka vetëm një teshehud, dhe ai është njësoj si teshehudi i dytë i çdo namazi. Dhe më pas del prej namazit duke thënë esselamu alejkum ue rahmetullah, duke e kthyer kokën në anën e djathtë në selamin e parë, dhe duke e kthyer kokën në anën e majtë në selamin e dytë. Dhe kur jep selam kthen vetëm kokën sipas mundësisë dhe jo gjithë trupin.

Dije se namazi i sabahut ka dy rekate, namazi drekës katër rekate, ikindija katër rekate, akshami tre rekate dhe jacia katër rekate. Namazi i sabahut falet me zë, namazi i drekës dhe i ikindisë falen pa zë. Ndërsa, namazi i i akshamit dhe jacisë dy rekatet e para falen me zë, kurse rekati i tretë në namazin e akshamit dhe rekati i tretë dhe i katërt në namzin e jacisë falen pa zë.

Obligueshmëria e dhënies së zekatit:

Nëse Allahu të ka bekuar me pasuri e cila ka arritur nisabin (sasia e pasurisë, plotësimi i të cilës e bën të detyrueshme nxjerrjen e detyrimit financiar të zekatit) dhe ka kaluar një vit i plotë, d.m.th. nëse ka kaluar një vit në posedimin e tij, jepe zekatin me mirësi. Nisabi i pasurisë është kur arrin vlerën pesëqind e nëntëdhjetë e gjashtë gram argjend dhe sasia e zekatit që jepet për të është vetëm një e katërta e një të dhjetës, dhe ky është lehtësim nga Allahu për robërit e tij. Dhe prej mirësive të Islamit është se zekati është detyrë për të pasurit si mëshirë për të varfërit. Dhe mënyra për të ditur sasinë e shumës që duhet të japësh, është duke e pjesëtuar shumën e pasurisë që disponon me dyzetë dhe rezultati del një e katërta e një e dhjetës të asaj shume.

Obligueshmëria e agjërimit të Ramazanit:

E ke detyrë agjërimin e muajit të bekuar të Ramazanit dhe agjërimi fillon me daljen e agimit e deri në perëndimin e diellit, e nëse nuk arrin dot që të dallosh kur hyn agimi dhe kur perëndon dielli, bazohu tek kalendari që të jesh brenda kohës. Dhe agjëro duke qëndruar larg ngrënies, pirjes, marrëdhënieve intime, dhe ruaje veten prej veprimeve që i paraprijnë marrëdhënieve, ngase mund të të prishet agjërimi. Poashtu, largohu prej gjynaheve dhe moralit të prishur, sepse braktisja e tyre ta shton shpërblimin ditën e agjërimit, ashtu sikurse bërja e gjynahut e pakëson

shpërblimin e agjërimit. Dhe gjynahet janë haram gjatë gjithë vitit, por në agjërim gjynahu është më i madh.

Obligueshmëria e haxhit:

Në haxh nuk bëhen harrame. Përpiqu që ta kryesh haxhin nëse i përballon shpenzimet dhe nëse e ke të lehtë marrjen e rrugës për haxh. Mos u bëj dorështrënguar për kryerjen e haxhit, ngase Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala Aalihi ue sel-lem - ka thënë: “Shpeshtojeni haxhin dhe umren, ngase ato të dyja e fshijnë varfërinë dhe gjynahet ashtu siç e fshin gjyryku i farkëtarit pisllëkun e hekurit.”

Përpiqu që të krysh haxhin mutemetië (ta kryesh haxhin e plotë, bashkë me umren) sepse ai është riti më i mirë i haxhit. Dhe ka shumë libra rreth haxhit dhe më i miri prej tyre, është libri i shejkh Abdul-Azijz bin Baz me titull: “et-Takjid uel-Ijdah fij kethiri min Mesail el-Haxh uel-Umrah ue ez-Zijarah - Përkufizimi dhe sqarimi i shumë prej çështjeve të haxhit, umres dhe vizitës (së Vendeve të Shenjta)”. Më pas përkushtoju veprave vullnetare të namazit, agjërimit, sadakasë, haxhit, umres etj... Dhe përpiqu që të marrësh gjithmonë abdes, pasi abdesi e mbron besimtarin. Po mjaftohemi me kaq. Uel-hamdulilahi Rabbil alemin, ue sal-lAllahu ‘ala Muhammedin ue ‘ala alihi ue sellem. Shkroi: Abdul-Azijz bin Jahja el-Burai Jemen, Ibb, Mefrak Hubejsh

Forma e namazit prej abdesit e deri në dhënien e selamit.

Shejh AbdulAziz bin Abdullah bin AbduRrahman bin Muhammed bin Abdullah Al Baz. (RahimehUllah) http://binbaz.org.sa/mat/8473 Drejtuar shkëlqesisë së tij, shejhut AbdulAzīz bin Abdullah bin Baz (RahimehUllah):

Selāmun alejkum ue rahmetullāhi ue berekātuhū: Më tej: Dua të bëj një pyetje e cila po më ngjallë mjaftë mëdyshje dhe kërkojë nga shkëlqesia juaj të më bëni nder duke u përgjigjur rreth saj në mënyrë të hollësishme. Allahu ua shpërbleftë me të mira! Pyetja: Unë jam një vajzë myslimane e kapur për feje; bëj punë të mira dhe largohem nga të këqijat. Mirëpo, megjithëkëtë, unë nuk e fali namazin për shkak të mëdyshjeve. Kjo sepse njerëzit në Irak janë të ndarë në dy grupe: njëri grup thirren shia, kurse tjetri sunne dhe namazi i secilit prej tyre ndryshon nga tjetri, ndërkohë që të dy grupet pretendojnë se namazi i tyre është më i sakti. Edhe nëse falem sipas shiave apo sunnive, prapëseprapë vesveset nuk më ndahen. Për këtë arsye, shpresoj të më tregoni për namazin, prej abdesit e deri në dhënien e selamit! Përgjigjja: Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit! Lavdi dhe falënderimi i përkasin Allahut! Salati dhe selami i Tij qofshin për të Dërguarin, për familjen dhe shokët e tij, si dhe për të gjithë ata që udhëzohen me udhëzimin e tij. Më tej: E lus Allahun që ty dhe motrave tua myslimane t’ju jap sukses dhe udhëzim! Së pari: të këshilloj që të kapesh/qëndrosh pas asaj në të cilën janë Ehlu Suneti dhe Xhemati dhe që peshorja e çdo çështje të jenë fjalët e Allahut dhe të Dërguarit të Tij. Peshorja është Libri i Allahut dhe Suneti i vërtetë i të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem), qoftë ai në fjalët apo në jetëshkrimin e tij. Ehlu Suneti janë më parësorët për këtë dhe janë ata që u është dhënë sukses në këtë çështje. Ata janë shokët e Profetit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) dhe pasuesit e tyre në të mira. Shiat kanë gabime të shumta e të mëdha. E lusim e Allahun të na udhëzojë ne dhe ata, në mënyrë që të kthehen tek Kurani dhe Suneti dhe t’i lënë anash bidatet që i kanë. Andaj, të këshillojmë që të kapesh pas rrugës së Ehlu Sunetit dhe Xhematit dhe të qëndrosh e patundur në të derisa ta takosh Zotin tënd në atë gjendje. Tani sa i përket pyetjes rreth namazit; ti e ke obligim të falesh dhe nuk të takon ta lësh namazin, sepse ai është boshti i Islamit dhe shtylla e dytë madhështore e tij. E vërteta është në atë që janë Ehlu Suneti, qoftë në namaz, apo në çështje tjera. Pra, ti e ke për detyrë të falesh ashtu siç falen Ehlu Suneti dhe duhet të kesh kujdes nga shkujdesja në këtë, ngaqë namazi është boshti i Islamit dhe lënia e tij është kufër dhe devijim. Prandaj, ti duhet të ruhesh nga lënia e tij dhe është obligim për ty, si dhe për çdo mysliman e myslimane ta falin sa më parë atë dhe ta ruajnë në kohët e caktuara të tij. Ashtu siç thotë Allahu i Madhërishëm:

“Faleni rregullisht namazin, sidomos atë të mesmin dhe qëndroni me përkushtim e përulje para Allahut (në namaz).” (El-Bekare, 238). “Faleni namazin, jepeni zekatin dhe përkuluni në ruku bashkë me ata që përkulen (në namaz).” (El-Bekare, 43) “Falni namazin, jepni zekatin dhe bindjuni të Dërguarit, për të fituar mëshirën e Allahut!” (En-Nūr, 56) Kështu, ti duhet të përkujdesesh ndaj namazit, të përpiqesh fort në faljen e rregullt të tij dhe t’i këshillosh ata që i ke përreth për këtë. Atyre që e falin rregullisht namazin, Allahu ua ka premtuar Xhenetin dhe nderimin. Allahu i Patëmetë thotë: “Me të vërtetë, janë të shpëtuar besimtarët, të cilët janë të përulur në namazin e tyre.” (El-Mu’minūn, 1-2) Pastaj i numëroi cilësitë madhështore të besimtarëve, të cilat i përmbylli me fjalët e Tij: “…dhe të cilët i kryejnë rregullisht faljet. Pikërisht ata do të jenë trashëgimtarët, që do ta trashëgojnë Firdeusin, ku do të qëndrojnë përjetësisht.” (El-Mu’minūn, 911) Ky është një premtim madhështor i Allahut të Lartësuar për ata që falen dhe që janë besimtarë. Ndërsa, në suren El-Me’arixh Allahu thotë: “Vërtet që njeriu është krijuar i paqëndrueshëm: kur atë e godet e keqja, ai ligështohet fort, por, kur i bie e mira, ai bëhet koprrac. Përjashtim bëjnë ata që falen, e që janë të vazhdueshëm në faljet e tyre.” (El-Me’ārixh, 19-23) Në vazhdim përmendi cilësi madhështore dhe pastaj tha: “… dhe ata që i falin namazet rregullisht. Pikërisht ata do të jenë të nderuar në kopshtet e Xhenetit.” (ElMe’ārixh, 34-35) Andaj, ne të këshillojmë që të kujdesesh ndaj namazit dhe ta falësh rregullisht atë. Mënyra e marrjes së abdesit: Sa i përket pyetjes tënde për abdesin dhe formën e namazit, përgjigjja është si vijon: Së pari: Abdesi është kusht për vlefshmërinë e namazit dhe assesi nuk bën pa të. Allahu i Madhërishëm thotë: “O besimtarë! Kur doni të falni namaz, lani fytyrën dhe duart deri në bërryla, kurse kokën fshijeni me duar të lagëta; lani edhe këmbët deri në nyje.” (ElMā’ide, 6) Kësisoj Allahu i Patëmetë i urdhëroi besimtarët në suren El-Mā’ide. Ndërsa, i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Namazi pa abdes nuk pranohet.” (Muslimi, nr. 329).

“Allahu nuk e pranon namazin e ndonjërit prej jush që ka kryer nevojën, derisa të marr abdes.” (Buhariu, nr. 6440 dhe Muslimi, nr. 330) Pra, abdesi është i domosdoshëm. Kështu, së pari njeriu pastrohet nga jashtëqitjet, nëse e ka kryer nevojën e madhe apo të vogël. Burri dhe gruaja e pastrojnë atë që ka dal prej tyre qoftë para apo prapa, me ujë, apo me gurë, apo me faculeta të trasha e të pastra, tri herë apo më shumë, derisa t’u pastrohen mirë vendet (e turpshme) nga gjurmët e fekaleve dhe urinës. Më së miri është të përdoret uji; mirëpo nëse bashkon mes tyre, pra njëherë pastrohet me gurë/faculeta e pastaj me ujë, është edhe më e plotë. Pastaj fillon të merr abdes sipas formës së ligjësuar në fe. Abdesin e fillon duke thënë bismil-lāh (me emrin e Allahut). Kjo është ajo që ligjësohet. Ndërsa, disa dijetarë kanë thënë se është obligim të thuhet bismil-lāh gjatë fillimit të abdesit. Pastaj i lanë shuplakat e duarve tri herë. Kjo është më mirë. Më tej e shpërlanë gojën dhe hundën tri herë, me tre grushte ujë. Pastaj e lanë fytyrën tri herë, prej ku fillojnë flokët në pjesën e sipërme, e gjer tek mjekra poshtë, ndërkaq horizontalisht: prej (fillimit të) veshit (deri) në veshin tjetër. Kështu lahet fytyra. Pastaj i lanë duart prej majave të gishtërinjve e deri tek bërrylat; edhe bërryli duhet të lahet. Së pari e lanë dorën e djathtë, pastaj të majtën, sikur burri ashtu edhe gruaja. Pas kësaj, edhe burri edhe gruaja, (me duar të lagëta) e fshijnë/fërkojnë tërë kokën (prej ku dalin flokët e deri ku fillon qafa, pastaj i kthen mbrapsht deri ku ka filluar) dhe dy veshët (me gishtin tregues brendësinë e tyre, ndërsa me të madhin anën e pasme). Në vijim e lanë këmbën e djathtë së bashku me nyellin tri herë, e pastaj të majtën po ashtu tri herë, deri ku fillon kërciri. Pra, duhet të lahen edhe nyejt. Prej sunetit është që shpëlarja e gojës dhe e hundës, larja e fytyrës, e duarve dhe këmbëve të bëhet nga tri herë. Ndërsa, koka dhe veshët fërkohen vetëm një herë. Nëse të gjitha gjymtyrët, fytyrën, duart, këmbët, i lanë/përfshinë tërësisht me ujë vetëm nga një herë apo nga dy herë, mjafton. Mirëpo, më mirë është të lahen nga tri herë. Është saktësuar nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) të ketë larë gjymtyrët gjatë abdesit nga një herë, dy herë dhe tri herë. Po ashtu është saktësuar prej tij (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) se disa gjymtyrë i lante tri herë, e disa dy herë. Pra, çështja është e gjerë, falënderimi qoftë për Allahun! Obligim është që njeriu të lajë/përfshijë tërësisht me ujë secilën gjymtyrë nga një herë: fytyrën, së bashku me

shpëlarjen e gojës dhe hundës, pastaj duart së bashku me bërryla, pastaj e fërkon kokën dhe dy veshët; kokën e fërkon të tërën. Pastaj i lanë/përfshinë tërësisht këmbët nga një herë së bashku me nyej. Ky është obligimi, mirëpo nëse e përsëritë dhe i lanë nga dy apo nga tri herë, kjo është më mirë. Në këtë mënyrë përfundon abdesi. Pas marrjes së abdesit thotë:

‫ٌ ِاو ايااَ ِن َِ ٍِا َ ه ٍاس ك ل َياو هللا َّ ل هللا ل ِن ِ ٍِا‬ َ‫ََ ا َُِاس ن ان ََل ِ م هف ََ ََُِ سن ان َل ِ م هف ََ مِل َ هَا ع‬ “Eshhedu en lā ilāhe il-lAll-llahu wahdehū lā sherīke lehū, we eshhedu en-ne Muhammeden abduhū we resūluhū. All-llahum-mexh’alnī minet-tew-wābīne wexh’alnī minel-mutetah-hirīne!” (Dëshmoj se s’ka të adhuruar të vërtetë përveç Allahut, i Cili është Një dhe i Pashoq dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij. O Allah, më bëj prej atyre që pendohen shumë dhe prej atyre që pastrohen!) Kështu i mësonte Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) shokët e tij të thoshin. Është saktësuar prej tij të ketë thënë: “Kushdo prej jush që merr abdes ashtu siç është më së miri dhe pastaj thotë:

‫ٌ ِاو ايااَ ِن َِ ٍِا َ ه ٍاس ك ل َياو هللا َّ ل هللا ل ِن ِ ٍِا‬ “Eshhedu en lā ilāhe il-lAll-llahu wahdehū lā sherīke lehū, we eshhedu en-ne Muhammeden abduhū we resūluhū. (Dëshmoj se s’ka të adhuruar të vërtetë përveç Allahut, i Cili është Një dhe i Pashoq dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij), do t’i hapen të tetë portat e Xhenetit, dhe do të hyj prej cilës portë që dëshiron.” Përcjellë nga Muslimi në Sahīh-un e tij. (nr. 345). Ndërsa Tirmidhiu (nr. 50) ka shtuar me zinxhir të vërtetë edhe këto fjalë:

‫ََ ا َُِاس ن ان ََل ِ م هف ََ ََُِ سن ان َل ِ م هف ََ مِل‬ “All-llahum-mexh’alnī minet-tew-wābīne wexh’alnī minel-mutetah-hirīne!” (O Allah, më bëj prej atyre që pendohen shumë dhe prej atyre që pastrohen!) Këto lutje thuhen pas përfundimit të abdesit si nga burri ashtu edhe nga gruaja, jashtë tualetit. Kësisoj, ti u njohe me abdesin fetar, i cili është çelësi i namazit, siç thotë Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem): “Çelësi i namazit është abdesi, nisja e tij është tekbiri, ndërsa fundi i tij është selami.” (Ahmedi, nr. 957, Tirmidhiu, nr. 3 dhe ibën Māxhe, nr. 271)

Forma e namazit: Së dyti: Të gjitha namazet: drekën, ikindinë, akshamin, jacinë dhe sabahun, edhe burri edhe gruaja i fillon me tekbīr, pra thotë: All-llahu ekber. Pastaj thotë:

‫ٌ ساك ََ ه َ ل لاك َُ ِمَ إ َ عاك َُ ِماك َِ يااك ََ مِل ع ِيمه ك‬ “Subhānekall-llāhum-me we bihamdike we tebārekesmuke we te’ālā xhed-duke we lā ilāhe gajruke.” (I pastër nga çdo e metë je Ti o Allah dhe Ty të takon lavdi e falënderimi! I begatë është Emri Yt dhe e lartë është Madhështia Jote! S’ka të adhuruar të vërtetë përveç Teje!) Kjo është prej lutjeve më të shkurtra me të cilat hapet namazi. Apo thotë:

‫َََ ا رات ََ ا ٍاْ ِ سن ِ مٌاف ُّ ام ٌَمس مز َِ سن ِ س هف ِ مٌا ََ مِل‬ ‫ََ مِل ََ اه ي ان َ ِ سض ََ ََت س ه فإ ُّ ام ٌَمس مز ان ه ف هف ََ مِل‬ ‫َََ ِاا َََ امء ِ مَ َ مج ٌَمس مز ان ٌَ ع م هف‬ “All-llāhum-me bā’id bejnī we bejne hatājāje kemā bā’adte bejnel-meshriki welmagribi. All-llāhum-me nek-kinī min hatājāje kemā junek-kath-thewbul-ebjedu mined-denes. All-llāhum- magsilnī min hatājāje bith-thelxhi wel-māi wel-beredi!” (O Allah, më largo nga mëkatet e mia, ashtu siç e ke larguar lindjen nga perëndimi! O Allah, më pastro prej mëkateve të mia, ashtu siç pastrohet rroba e bardhë prej njollave! O Allah, më pastro prej mëkateve të mia me borë, ujë dhe akull!) Kjo është prej lutjeve më të sakta me të cilat hapet namazi. Nëse e thotë këtë apo atë (të parën), është e vlefshme. Ka edhe lutje tjera me të cilat hapet namazi dhe që janë saktësuar nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Nëse burri apo gruaja e thotë ndonjërën prej tyre, është e vlefshme dhe mjafton, mirëpo këto dyja janë prej më të shkurtrave. Thënia e kësaj lutjeje është gjë e pëlqyeshme dhe jo e detyrueshme. Kështu, nëse njeriu fillon menjëherë pas tekbirīt të lexojë El-Fātiha-në, është e mjaftueshme. Mirëpo, thënia e lutjes që e hap namazin është më mirë, për shkak të pasimit të Profetit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) në këtë.

Mënyra e leximit të Kuranit në namaz: Në vijim, pas lutjes që e hap namazin, burri apo gruaja thotë:

‫ََ اي سل ََ ايان هللا ِ عل ََ ال سل ََ ٍ سَمن ان ِ م هلل ٌَِب‬ “E’ūdhu bil-lāhi minesh-shejtānirr-rraxhīm, bismil-lāhirr-rrahmānirr-rrahīm” (Mbrohem me Allahun nga dëmi i shejtanit të mallkuar! Me Emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit!) Pastaj e lexon El-Fātiha-në:

‫ه َ َْ َي ْا وا َ ََ اي سل ََ ايان هللا ِ عل‬ ‫ت ِ ِِو‬ ‫ن َ ََِْمََ ِاسنَو َا ن ِو‬ ‫ََا ْي َا ِو‬ ‫ََا ِي ِو‬ ‫سَ َْ ِول َام َِ ِو‬ ِ ‫سل‬ ِ ‫ك‬ ‫ن َََِّسِمكَو هَ َِِْ وا َ َِّسِمكَو ََ ِا ِو‬ ‫نسن‬ ‫عُ َ ِِس َو‬ ‫ََْ َاَ َو‬ ‫ٌمَ ْس ِِ ْول ِ َ ْهَِ ْافَو ََِبِسنَو ِْ َاَ َو‬ َ ‫عُ َ ِفس َول ِ ن‬ ْ َ‫َ َ ْى ِاهَم ه‬ ْ ‫َ َ َْ َا‬ َ ‫ت‬ ‫ٌ ْس ِوا‬ ‫ٌمَ ْس ِِ ْول َ َْ َا ْرهََ ِو‬ َ ‫ََهِم َِنسنَو ََل‬ “Bismil-lāhirr-rrahmānirr-rrahīm. El-Hamdu lil-lāhi rab-bil-‘ālemīn. Err-rrahmānirrrrahīm. Māliki jewmid-dīn. Ij-jāke na’budu we ij-jāke neste’īn. Ihdines-sirātalmustekīm. Sirātal-ledhīne en’amte alejhim gajril-magdūbi alejhim weled-dāl-līn.” (Me Emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit! Çdo lavdërim i përket Allahut, Zotit të botëve, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit, Sunduesit të Ditës së Gjykimit. Vetëm Ty të adhurojmë dhe vetëm prej Teje ndihmë kërkojmë. Udhëzona në rrugën e drejtë! Në rrugën e atyre që u ke dhuruar mirësi e jo në të atyre që kanë shkaktuar zemërimin Tënd, as në të atyre që janë të humbur!) Pastaj thotë “amin”. Kjo fjalë nuk është pjesë e El-Fatiha-së, por është e pëlqyeshme të thuhet. Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) thoshte “amin” pas leximit të ElFātiha-së, si në namazet me zë ashtu edhe në ato pa zë. Kuptimi i saj është: “O Allah pranoje!” Në vijim, pas leximit të El-Fātiha-së, në rekatin e parë dhe të dytë të drekës, të ikindisë, të akshamit dhe të jacisë, si dhe në të dy rekatet e sabahut, lexon çfarë i vjen më lehtë nga Kurani fisnik. Pra, e lexon El-Fātiha-në, më pastaj e lexon një sure apo disa ajete. Është më mirë që leximi në namazin e drekës të jetë nga eusātul-mufessal, si për shembull suret: El-Gāshije, El-Lejl, ‘Abese, Et-Tekuīr, El-Infitār, e të ngjashme me këto. Në ikindi lexon ngjashëm me këtë, mirëpo pak më shkurt sesa në drekë.

Në aksham, pas El-Fātiha-së lexon atë që i vjen më lehtë nga këto sure, apo më të shkurtra se to. E, nëse ndonjëherë në namazin e akshamit lexon më gjatë, kjo është më mirë, ngaqë i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) nganjëherë në aksham lexonte suren Et-Tūr, nganjëherë suren El-Murselāt dhe nganjëherë suren El-A’rāf, të cilën e ndante në të dy rekatet. Mirëpo, zakonisht gjatë namazit të akshamit lexonte nga kisarul-mufessal, si për shembull suret: El-Beled, apo Ez-Zelzele, apo El-Kāri’a, apo El-‘Adijāt. S’ka gjë nëse njeriu i lexon këto sure, mirëpo, siç u tha më lartë, nganjëherë i Dërguari lexonte më gjatë. Në jaci lexon ngjashëm me leximin e tij në drekë dhe në ikindi. E lexon El-Fātiha-në dhe në dy rekatet e para të saj lexon ngjashëm me suret: El-Burūxh, Et-Tārik, ElGāshije, ‘Abese, Et-Tekuīr, e të ngjashme me këto, apo lexon në dy rekatet e para ajete sa gjatësia e këtyre sureve. Në namazin e sabahut po ashtu lexon Kuran pas El-Fātiha-së, mirëpo leximi në të është më i gjatë sesa në namazet tjera. Për shembull, në të lexon suret: Kāf, ElKamer, apo më të shkurtra se këto, si: Et-Tegābun, Es-Saff, El-Mulk, El-Muzzemmil, e sure të ngjashme. Pra, në namazin e sabahut, leximi bëhet më i gjatë sesa në namazet tjera, duke e pasuar kështu Profetin (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Nëse ndonjëherë lexon më shkurt apo më gjatë se kaq, s’ka gjë, ngaqë është saktësuar se Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) nganjëherë lexonte më shkurt sesa këto sure. Mirëpo, nëse në shumicën e rasteve lexon më gjatë në namazin e sabahut, kjo është më mirë, për shkak të pasimit të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sellem). Ndërsa, në rekatin e tretë dhe të katërt të drekës, ikindisë dhe të jacisë, si dhe në rekatin e tretë të akshamit, e lexon El-Fātiha-në, pastaj merr tekbir dhe përkulet në ruku. Mirëpo, në disa transmetime përmendet se Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ue sellem) në rekatin e tretë dhe të katërt të drekës, nganjëherë lexonte Kuran pas ElFātiha-së. Andaj, nëse njeriu në rekatin e tretë dhe të katërt të drekës nganjëherë lexon pas El-Fātiha-së atë që i vjen më lehtë nga Kurani, kjo është një gjë e mirë, për shkak të pasimit të Profetit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Kjo pra ishte mënyra e leximit në namaz. Rukuja: Pastaj përkulet në ruku duke thënë All-llāhu ekber. Në ruku drejtohet, qetësohet dhe nuk ngutet. Duart me gishtërinj të ndarë nga njëri-tjetri i vendos mbi gjunjë, ndërkohë që kokën e drejton në të njëjtën vijë me shpinën dhe thotë:

‫ ََ ِن سل اِ ف ع ِيمن‬، ‫ ََ ِن سل اِ ف ع ِيمن‬، ‫ََ ِن سل اِ ف ع ِيمن‬ ‫َ ف ٌَ ؤا ََ مِل َِ يااك اِ هم ََ مِل ع ِيمه ك‬

“Subhāne rab-bijel-‘adhīm, subhāne rab-bijel-‘adhīm, subhāne rab-bijel-‘adhīm, subhānekAll-llāhum-me rab-benā we bihamdike. All-llāhumm-magfirlī.” (I pastër nga çdo e metë është Zoti im i Madhërishëm, i pastër nga çdo e metë është Zoti im i Madhërishëm, i pastër nga çdo e metë është Zoti im i Madhërishëm. I pastër nga çdo e metë je o Allah, Zoti ynë dhe Ty të përket lavdi e falënderimi. O Allah, më fal mua!) Kjo për shkak të fjalëve të Profetit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem): “Në ruku madhërojeni Zotin!” (Ahmedi, nr. 1801 dhe Muslimi nr. 738). Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) kur ishte në ruku thoshte:

‫ََ ِن سل اِ ف ع ِيمن‬ “Subhāne rab-bijel-‘adhīm” (I pastër nga çdo e metë është Zoti im i Madhërishëm) Āisha (radijAllahu anha) thotë: “Kur ai (Profeti) ishte në ruku dhe sexhde i shpeshtonte këto fjalë:

‫َ ف ٌَ ؤا ََ مِل َِ يااك اِ هم ََ مِل ع ِيمه ك‬ “SubhānekAll-llāhum-me rab-benā we bihamdike. All-llāhumm-magfirlī.” (I pastër nga çdo e metë je o Allah, Zoti ynë dhe Ty të përket lavdi e falënderimi. O Allah, më fal mua!) (Ahmedi, nr.23034, Buhariu, nr. 775 dhe Muslimi, nr.746) Këto janë të pëlqyeshme të thuhen. Obligim është të thuhet një herë:

‫ََ ِن سل اِ ف ع ِيمن‬ “Subhāne rab-bijel-‘adhīm”, mirëpo, nëse e përsëritë tri, pesë, apo më shumë herë, kjo është më mirë. Po ashtu është përcjellë nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) se kur ishte në ruku thoshte:

‫َََ ِناْ َََ ُّ ِاس مء َََ ا م َُّف ََ ل ِاَف بز ع ِيمن‬ “Subhāne dhil-xheberūti wel-melekūti wel-kibrijāi wel-‘adhameti” (I pastër nga çdo e metë është Poseduesi i pushtetit, mbretërisë, madhështisë dhe epërsisë!) (Ahmedi, nr. 22855 dhe 23469, dhe Nesaiu nr. 1039)

Po ashtu thoshte:

‫َََ اَح ََ ا الو ُّْ ات ق اَي ع َِح‬ “Sub-būhun, Kud-dūsun, rab-bul-melāiketi werr-rrūhi” (I pastër nga çdo e metë dhe i Shenjtë është Zoti i engjëjve dhe i Shpirtit (Xhebrāilit) (Ahmedi, nr. 23699 dhe Muslimi, nr. 752) Kështu, nëse njeriu i thotë këto për ta pasuar Profetin (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem), atëherë kjo është një gjë e mirë. Ngritja nga rukuja: Pastaj, si imami, si ai që falet vet, ngrihet nga rukuja duke thënë:

‫يااو َ ان هللا عاس‬ “Semi’All-llāhu limen hamideh” (Allahu e dëgjon/e dëgjoftë atë që e lavdëron/falënderon Atë) dhe i ngritë duart në nivel me supet e tij apo në nivel me majat e veshëve, ashtu siç veproi më parë [në tekbīrin fillestar dhe] duke rënë në ruku. Në vijim, pasi që të ngrihet dhe të drejtohet thotë:

‫ََ ياا ََ ك اِ هم‬ “Rab-benā we lekel-hamdu” (Zoti ynë, Ty të përket lavdi/falënderimi!) Apo thotë:

‫ََ عاََف الء ي سه ا ِماُّ م َ س ِم ُّ َ ساَ يااَ ََ ياا ََ ك اِ هم ََ مِل‬ ‫ِ ِا ٍفء ان ٍ وف ام َالء ِ س هِام ام َالء َ ا ض َالء‬ “All-llāhum-me rab-benā we lekel-hamdu hamden kethīren tajjiben mubāreken fīhi mil-es-semāwāti we mil-el-erdi we mil-e mā bejnehumā we mil’e mā shi’te min shej-in ba’du.”

(O Allah, Zoti ynë, Ty të qofshin të gjitha lavdërimet/falënderimet; lavdërimet/falënderimet e shumta në të cilat është mirësia dhe bekimi, duke mbushur qiejt, tokën dhe çka është ndërmjet tyre dhe duke mbushur çfarë Ti dëshiron prej gjërave të mëtejshme!) Kjo thënie është saktësuar nga vepra dhe fjala e Profetit (sal-lAllahu alejhi ue sellem). Ai ia miratoi një njeriu që e dëgjoi duke thënë: “…hamden kethīren tajjiben mubāreken fīhi” dhe tregoi se e pa një numër të madh engjëjsh që nxitonin se cili më parë do ta shkruante dhe do ta ngrinte. S’ka dallim mes burrit dhe gruas në këtë. E, nëse kësaj ia shton edhe:

‫ٌَِ سف َ ام امه س ل ٌ ِا َ ك َُّ م هم ََ ِ ِا ق مل ام ِيْ َََ الا ََ َ همء ِىل‬ ‫ََ لا ا هك ََ لا بَ س ه ؤس َ ل ا ه ِف َ ام ا َِف َ ل‬ “Ehleth-thenāi wel-mexhdi ehak-ku mā kālel-abdu we kul-lunā leke abdun: Allllāhum-me lā māni’a limā a’tejte we lā mu’tije limā mena’te we lā jenfe’u dhelxhed-di minkel-xhed-du.” (O i Denjë për Lavdërim dhe Madhështi! – Gjëja më e vërtetë që robi ka thënë dhe ne të gjithë jemi robërit e Tu: O Allah! Askush s’mund ta ndalë atë që jep Ti dhe askush s’mund të japë atë që Ti e ndalë, e as zotërimet/pasuritë e një pronari nuk mund t’i bëjnë dobi para Teje.), atëherë kjo është mirë, ngaqë i Dërguari (sallAllahu alejhi ue sel-lem) e thoshte nganjëherë këtë. Pra, kuptimi është se të gjithë janë të varfër/të nevojshëm për Allahun e Patëmetë e të Lartësuar. E, nëse është duke u falur pas imamit, ai thotë: rab-benā we lekel-hamdu, apo rabbenā lekel-hamdu, apo All-llāhum-me rab-benā lekel-hamdu, apo All-llāhum-me rabbenā we lekel-hamdu duke u ngritur nga rukuja dhe i ngritë duart në nivel me supet apo me majat e veshëve. Të gjitha këto ligjësohen si për imamin, ashtu edhe për atë që falet pas tij, apo për atë që falet vet. Mirëpo, imami dhe ai që falet vet, së pari thonë: semi’All-llāhu limen hamideh, e pastaj: rab-benā we lekel-hamdu. Ndërsa, sa i përket atij që falet pas imamit, ai duke u ngritur nga rukuja thotë: rab-benā we lekelhamdu dhe nuk thotë: semi’All-llāhu limen hamideh. Kjo sipas mendimit më të saktë të dijetarëve që e kemi zgjedhur, mendim ky për të cilin aludojnë hadithet e të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Përderisa njeriu është në këtë shtyllë të namazit (ruku) e ka obligim të drejtohet dhe të mos ngutet. Në vijim, kur të ngrihet nga rukuja, të drejtohet e të qetësohet në këmbë, ai i vendos duart në gjoks. Kjo është më mirë. Disa dijetarë thanë se i lëshon duart poshtë, mirëpo, e vërteta është se i vendos në gjoks; shuplakën/pëllëmbën e dorës së djathtë e vë mbi (shpinën) e të majtës dhe i vendos në gjoks, ashtu siç veproi para rukusë, gjersa ishte në gjendjen e leximit të Kuranit. Ky është suneti, për shkak të asaj që saktësohet nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) se kur ai ishte në këmbë gjatë namazit, shuplakën e dorës së djathtë e vendoste mbi shpinën e shuplakës së dorës së majtë, në gjoks. Kjo është saktësuar nga Uāil bin Huxhër si dhe

në hadithin e Kabīsa Et-Tāij nga babai i tij. Po ashtu është saktësuar në formën mursel në hadithin e Tāvūsit që e përcjell nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Kjo është më mirë dhe ky është suneti. Mirëpo nëse njeriu i lëshon duart poshtë gjatë namazit, atëherë s’ka gjë dhe namazi i tij është i saktë, mirëpo, ai e ka braktisur sunetin. Besimtarëve apo besimtareve nuk ju takon që të armiqësohen dhe të përçahen për këtë. Përkundrazi, nxënësi i dijes (hoxha) duhet t’ua mësojë sunetin vëllezërve të vet pa e rënduar me fjalë atë që i lëshon duar poshtë dhe nuk duhet të ketë mes tyre armiqësi dhe urrejtje, ngaqë një gjë e tillë është sunet i vullnetshëm. Andaj, vëllezërit kudo që janë, qoftë në Afrikë apo gjetkë, nuk është mirë të përçahen dhe urrehen për këtë, por duhet t’i mësojnë njerëzit me butësi, urtësi dhe duke e dashur për vëllanë atë që e do për vete. Kështu pra duhet të jemi karshi këtyre çështjeve. Në Sahīh-un e Buhāriut përcillet nga Sehl bin Sa’di (radijAllahu anhu) të ketë thënë: “Njeriu urdhërohej që në namaz ta vendoste dorën e djathtë mbi krahun e dorës së majtë.” Ebu Hāzimi thotë: “Nuk di tjetër, veçse këtë ta ketë përcjellë nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem).” Pra, kjo aludon se ai që falet, kur është në këmbë, dorën e tij të djathtë e vendos mbi krahun e majtë, do të thotë: mbi shuplakë, kyç (byzylykë) dhe parakrah. Sepse vetëm kësisoj bëhet bashkimi midis kësaj forme dhe transmetimit të Uāil bin Huxhrit. Pra, kur e vendos shuplakën mbi kyç dhe parakrah, ai e ka vendosur mbi krahë, sepse parakrahu është pjesë e krahut. Pra, pëllëmbën e djathtë e vendos mbi pëllëmbën e dorës së majtë dhe njëkohësisht mbi kyç e parakrah, siç u përmend haptazi në hadithin e Uāilit. Kjo e përfshinë edhe qëndrimin në këmbë para rukusë, edhe atë pas saj. Drejtimi pas rukusë është shtyllë e namazit dhe assesi s’bën pa të. Disa njerëz nguten dhe posa të ngrihen nga rukuja, menjëherë bien në sexhde; kjo nuk lejohet. Namazfalësi e ka për detyrë që pas ngritjes nga rukuja, të drejtohet, të qetësohet dhe të mos ngutet. Enesi (radijAllahu anhu) tregon: “Kur Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ngrihej nga rukuja, drejtohej dhe qëndronte aq gjatë derisa mendonim se ka harruar.” Kështu vepronte edhe mes dy sexhdeve. Prandaj, namazfalësi, qoftë në farz apo në nafile, e ka për detyrë të mos ngutet, por të qetësohet pas rukusë dhe ta thotë dhikrin e ligjësuar. Kështu edhe mes dy sexhdeve; nuk ngutet, por qetësohet dhe drejtohet, siç do ta shpjegojmë më poshtë, dhe mes tyre thotë: “rab-bigfirlī, rab-bigfirlī” (O Zoti im, më fal mua, o Zoti im, më fal mua!); ashtu siç bënte një gjë të tillë Profeti (sallAllahu alejhi ue sel-lem). Sexhdeja e parë: Në vijim, pas ngritjes nga rukuja, (pas) falënderimit, lavdërimit (të Allahut), drejtimit dhe qetësimit, ai bie në sexhde duke thënë: “All-llāhu ekber” pa i ngritur duart, sepse ajo çfarë saktësohet nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) për këtë gjendje është mosngritja e tyre. Kështu ai bën sexhde në shtatë gjymtyrë: ballin me hundë, kjo konsiderohet si një gjymtyrë, shuplakat e duarve, gjunjët dhe gishtërinjtë e këmbëve. Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Jam urdhëruar të bëj sexhde me shtatë eshtra: me ballë – dhe tregoi duke lëvizur dorën drejt hundës së tij, me duar, me gjunjë dhe me gishtërinj të këmbëve.” (Buhāriu nr. 770 dhe

Muslimi, nr. 752) Kjo është ajo që ligjësohet dhe obligohet si për burrat ashtu edhe për gratë. Pra, të gjithë ata duhet të bëjnë sexhde mbi këto shtatë gjymtyrë: ballin me hundë, që llogaritet si një gjymtyrë, duart (shuplakat), duke i bashkuar gishtërinjtë dhe duke i drejtuar majat e tyre drejt Kibles, mbi gjunjët dhe gishtërinjtë e këmbëve, duke i vendosur (mirë) në tokë e duke u mbështetur në to, ndërkohë që i kthen (shpinën e tyre) nga Kibla. Kështu vepronte i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Është më mirë që gjatë rënies në sexhde t’i vendosë në tokë gjunjët para duarve. Disa dijetarë kanë thënë se i vendosë duart para gjunjëve. Mirëpo mendimi më i peshuar me argumente është që njëherë t’i vendos gjunjët e pastaj duart, sepse kjo saktësohet në hadithin e Uāil bin Huxhrit, ku përmendet se kur Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) binte në sexhde i vendoste në tokë gjunjët e tij para duarve. Ndërsa në një hadith tjetër që përcillet nga Ebū Hurejre (radijAllahu anhu), Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) thotë: “Kur të bëjë ndokush nga ju sexhde, të mos gjunjëzohet si deveja, por le t’i vendosë duart e tij para gjunjëve.” (Ahmedi, nr. 8598 dhe Ebū Dāvūdi, nr. 714) Kështu, ky hadith u shkaktoi problem një pjese të madhe të dijetarëve, andaj disa thanë se i vendos duart para gjunjëve, kurse disa të tjerë thanë: jo, porse i vendosë gjunjët para duarve. Kjo mënyrë e fundit është që e kundërshton gjunjëzimin e devesë, sepse deveja së pari gjunjëzohet me duart e saj. Së këtejmi, kur besimtari të bie me gjunjët e tij, atëherë e ka kundërshtuar devenë. Kjo është në përputhje me hadithin e Uāil bin Huxhrit dhe njëkohësisht është mënyra e saktë; pra, që së pari të bjerë në sexhde me gjunjë, e pastaj t’i vendosë duart, e më tej ballin. Kjo është mënyra e ligjësuar. E, kur të ngrihet, së pari e ngrit fytyrën, pastaj duart dhe pastaj çohet. Kjo është mënyra e ligjësuar që përmendet në sunetin dhe njëkohësisht është mënyra e bashkimit mes dy haditheve. Në hadithin e Ebū Hurejres: “por le t’i vendosë duart e tij para gjunjëve” Allahu e di më së miri, mirëpo duket se ka inkilāb, siç e ka përmendur një gjë të tillë edhe ibën Kajjimi (RahimehUllah). Pra, e sakta është që t’i vendosë gjunjët para duarve, në mënyrë që fundi i hadithit të jetë në përputhje me fillimin e tij dhe gjithashtu që ky hadith të jetë në përputhje me atë të Uāil bin Huxhrit, si dhe me hadithet tjera që janë në kuptimin e tij. Derisa sa është në këtë sexhde thotë:

‫َ ٌ مإ اِ ف ع ِيمن‬ “Subhāne rab-bijel-a’lā” (I pastër nga çdo e metë është Zoti im, më i Larti) dhe këtë e përsëritë tri, pesë, apo më shumë herë. Mirëpo, nëse është imam, atëherë duhet t’i kushtojë vëmendje gjendjes së atyre që falen pas tij, në mënyrë që të mos i rëndojë. Ndërsa, për atë që falet vetëm s’ka gjë nëse e zgjatë sexhden. Ai që falet pas imamit është pasues i tij, kështu që kur është në sexhde, bën tesbīh dhe e lut Zotin, derisa të ngrihet imami i tij. Është sunet si për imamin, si për atë që falet pas tij, apo që falet vet, të bëjnë dua në sexhde, për shkak të fjalëve të Profetit (sal-

lAllahu alejhi ue sel-lem): “Në ruku madhërojeni Zotin e Gjithëfuqishëm dhe Sublim; ndërsa në sexhde përpiquni me dua, sepse ka shumë gjasa që do t’ju përgjigjet.” (Muslimi, nr. 738 dhe Ebū Dāvūdi, nr. 742) Ndërkaq në një hadith tjetër lexojmë: “Me të vërtetë, më është ndaluar të lexoj Kuran në ruku apo në sexhde.” (Muslimi, nr. 738) Pra, Kurani nuk lexohet as në ruku, e as në sexhde, por gjatë qëndrimit në këmbë, për atë që mundet të qëndrojë, dhe ulur për atë që s’ka mundësi të rrijë në këmbë. Pra, ai e lexon atë duke qenë ulur. Ndërsa, në ruku dhe sexhde nuk ka lexim të Kuranit, por lartësim e madhërim të Allahut. Ndërsa në sexhde, kësaj i shtohet edhe bërja e lutjeve. Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) lutej në sexhdet e tij dhe thoshte:

‫َ عاو ٌَ اله س ُه َاٌاو َََِ ه َل مه اق ه ُّ مه به ِف َ ف ٌَ ؤا ََ مِل‬ “All-llāhum-magfirlī dhenbī kul-lehū, dik-kahū we xhil-lehū, we ew-welehū we āhirehū, we ‘alānijetehū we sirr-rrehū!” (O Allah! Më fal të gjitha mëkatet: të paktat dhe të shumtat; të parat dhe të fundit; të hapëtat dhe të fshehtat!) (Muslimi, nr. 745 dhe Ebū Dāvūdi, nr. 744) Kësisoj, ai e bën këtë lutje, ngaqë Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) lutej me të, siç transmeton Muslimi në Sahīh-un e tij. Gjithashtu në Sahīh-un e Muslimit është saktësuar hadithi që e përcjell Ebū Hurejre (radijAllahu anhu) nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem): “Robi është më së afërti me Zotin e tij gjatë sexhdes, andaj shpeshtojini lutjet!” (Muslimi, nr. 744 dhe Ahmedi nr. 9083) Kjo na tregon për ligjshmërinë e shpeshtimit të lutjeve gjatë sexhdes, si nga imami, po ashtu edhe nga ai që falet pas tij, apo vetë. Pra, secili nga ta lutet në sexhde së bashku me tesbīh-un, domethënë me fjalët:

‫َ ٌ مإ اِ ف ع ِيمن‬ “Subhāne rab-bijel-a’lā”, apo:

‫َ ف ٌَ ؤا ََ مِل َِ يااك اِ هم ََ مِل ع ِيمه ك‬ “SubhānekAll-llāhum-me rab-benā we bihamdike. All-llāhumm-magfirlī.” Për shkak të fjalëve të Āishes (radijAllahu anha) që përcillen tek Buhāriu dhe Muslimi: “Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) kur ishte në ruku dhe sexhde i shpeshtonte këto fjalë:

‫َ ف ٌَ ؤا ََ مِل َِ يااك اِ هم ََ مِل ع ِيمه ك‬

“SubhānekAll-llāhum-me rab-benā we bihamdike. All-llāhumm-magfirlī.” (Buhāriu, nr. 752 dhe 775 dhe Muslimi nr. 746) Është e ligjshme që gjatë sexhdes t’i kushtohet vëmendje lutjeve që përfshijnë gjërat e rëndësishme të dynjasë dhe të ahiretit. S’ka gjë nëse lutet vetëm për gjërat e dynjasë, si për shembull të thotë: “O Allah! Më furnizo me një bashkëshorte të mirë!”, apo që gruaja të thotë: “O Allah! Më furnizo me një bashkëshort të mirë!”, apo: “me pasardhës të mirë!”, apo: “me pasuri hallall!”, e gjëra të kësaj natyre që janë prej kërkesave të dynjasë. Po ashtu lutet për gjëra që ndërlidhen me botën tjetër dhe këto lutje duhet të jenë më të shpeshta dhe janë më të rëndësishme; si për shembull: “All-llāhum-magfirlī dhenbī kul-lehū, dik-kahū we xhil-lehū, we ewwelehū we āhirehū, we ‘alānijetehū we sirr-rrehū!” (O Allah! Më fal të gjitha mëkatet: të voglat e të mëdhatë; të parat dhe të fundit; të hapëtat dhe të fshehtat!), apo: “O Allah! Ma përmirëso zemrën dhe veprat dhe më jep kuptim të fesë Sate!”, “O Allah! Unë kërkoj nga Ti udhëzimin dhe qëndrueshmërinë (saktësinë në vepra dhe fjalë)!”, “O Allah! Unë kërkoj nga Ti udhëzimin, devotshmërinë, dëlirësinë dhe pavarësinë nga të tjerët!”, “O Allah! Më fal mua, prindërit e mi dhe gjithë myslimanët!”, “O Allah, me shpjerë në Xhenet dhe më shpëto nga zjarri!”, si dhe lutje tjera të ngjashme me këto. Pra, i shpeshton lutjet gjatë sexhdes, mirëpo pa e zgjatur aq sa t’i rëndojë ata që falen pas tij. Pra, nëse është imam, tregon kujdes ndaj xhematit. Kështu, së bashku me këto lutje, gjatë sexhdes thotë dy apo tri herë, siç u përmend më lartë: “SubhānekAll-llāhum-me rabbenā we bihamdike. All-llāhumm-magfirlī.”, ashtu siç vepronte Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Ulja mes dy sexhdeve: Në vijim ngrihet nga sexhdeja duke thënë “All-llāhu ekber” dhe ulet mbi këmbën e majtë të shtrirë, ndërsa këmbën e djathtë e mbanë drejtë (me gishtat e kthyer drejt Kibles); dorën e djathtë e vendos në kofshën e djathtë, apo në gju, duke i shtrirë gishtat mbi gjurin e tij. Dorën e majtë e vendos në kofshën e majtë, apo në gju, duke i shtrirë gishtat mbi gjurin e tij. Kështu është suneti. Në këtë pozitë thotë:

‫ َ ف ٌَ ؤا ات‬، ‫ َ ف ٌَ ؤا ات‬، ‫َ ف ٌَ ؤا ات‬ “Rab-bigfirlī, rab-bigfirlī, rab-bigfirlī” (O Zoti im më fal! O Zoti im më fal! O Zoti im më fal!) ashtu siç thoshte i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Është e pëlqyeshme që kësaj t’ia bashkëngjis edhe:

‫ٌَمي هف ََايق هف ََل ِاه ف ََىاه ف ََايا هف َ ف ٌَ ؤا ََ مِل‬ “All-llāhum-magfirlī werhamnī wehdinī wexhburnī werzuknī we ‘āfinī”

(O Allah! Më fal; më mëshiro; më udhëzo; më forco; më furnizo; më jep shëndet!) për shkak se kjo saktësohet nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). S’ka gjë nëse kësaj ia shton edhe: “O Allah! Ma përmirëso zemrën dhe veprat!”, “O Allah! Më fal mua dhe prindërit e mi!”, “O Allah, me shpjerë në Xhenet dhe më shpëto nga zjarri!”. Mirëpo, mes dy sexhdeve i shpeshton lutjet në të cilat ka kërkim të faljes, siç është transmetuar një gjë e tillë nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Sexhdeja e dytë: Në vazhdim e bën sexhden e dytë duke thënë “All-llāhu ekber”. Sexhden e bën mbi ballë dhe hundë, mbi shuplaka të duarve, mbi gjunjë dhe mbi majat e gishtërinjve, ashtu siç veproi më herët në sexhden e parë. Barkun e ndanë nga kofshët; kofshët i ndanë nga kërcinjtë; pjesët e epërme të duarve i mbanë ndaras nga anët e trupit dhe drejtohet në sexhden e tij. Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) thotë: “Drejtohuni në sexhde dhe mos i shtrini parakrahët ashtu siç i shtrinë qeni ato!” (Buhāriu, nr. 779 dhe Muslimi nr. 762) Dhe thotë: “Kur të biesh në sexhde vendosi shuplakat e duarve (në tokë) dhe ngriti bërrylat!” (Muslimi, nr. 494, Ahmedi, nr. 18022 dhe ibën Hibbāni 5/1916) Pra, është sunet që njeriu të drejtohet në sexhde duke i vendosur shuplakat në tokë dhe duke i ngritur parakrahët prej saj dhe të mos i shtrijë ato ashtu siç i shtrinë qeni, ujku etj. Përkundrazi, ai i ngritë parakrahët, barkun e ndanë nga kofshët dhe kofshët i ndanë nga kërcinjtë, në mënyrë që të jetë i drejtuar në sexhden e tij dhe në mënyrë që pjesët e trupit t’i ketë të ndara nga njëra-tjetra, me duar në tokë dhe me parakrahë të ngritur prej saj, ashtu siç urdhëroi dhe veproi Profeti (sallAllahu alejhi ue sel-lem). Pastaj në sexhden (e dytë) thotë:

‫َ ٌ مإ اِ ف ع ِيمن‬ “Subhāne rab-bijel-a’lā” dhe këtë e përsëritë tri apo më shumë herë dhe pastaj lutet, ashtu siç e përmendëm më lartë në sexhden e parë. Xhelsetul-istirāha (ulja e pushimit): Në vazhdim thotë “All-llāhu ekber” dhe ngrihet e çohet për në rekatin e dytë. Është më mirë për namazfalësin që pas sexhdes së dytë të ulet me një ulje të shkurtë/lehtë. Disa fukahā këtë ulje e quajnë xhelsetul-istirāha (ulja e pushimit). Ai ulet mbi këmbën e majtë të shtrirë, ndërsa këmbën e djathtë e mbanë drejtë (me gishtat e kthyer drejt Kibles), ashtu siç veproi mes dy sexhdeve. Mirëpo, kjo është një ulje e lehtë/shkurtë, në të cilën nuk ka dhikr (përmendje të Allahut) dhe as lutje. Nëse ngrihet menjëherë pa u ulur, s’ka gjë, mirëpo më mirë është të ulet, siç e veproi një gjë të tillë Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Disa dijetarë thanë se kjo ulje praktikohet gjatë pleqërisë dhe sëmundjes, mirëpo e vërteta është se ajo është sunet prej suneteve të namazit pa asnjë kufizim, si për imamin, ashtu edhe për atë

që falet pas tij, apo që falet vetë. Kjo për shkak të përgjithësimit të ardhur në fjalët e Profetit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem): “Faluni ashtu siç më keni parë mua duke u falur!” (Buhāriu, nr. 595, 5549 dhe 6705) Edhe nëse namazfalësi është i ri apo i shëndoshë, ajo është e pëlqyeshme, sipas mendimit më të saktë. Mirëpo, nuk është e detyrueshme, sepse është përcjellë që Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) nganjëherë e linte atë. Po ashtu sepse disa prej sahabëve nuk e përmendën atë në përshkrimin e namazit të Profetit (sal-lAllahua lejhi ue sel-lem), andaj, kjo aludon se nuk është e detyrueshme. Më tej, ngrihet për në rekatin e dytë dhe thotë “All-llāhu ekber” kur të ngrihet nga sexhdeja për t’u ulur në xhelsetul-istirāha, apo pasi të përfundojë xhelsetul-istirāhanë ngrihet dhe thotë “All-llāhu ekber”. Nëse fillimisht e thotë tekbīrin e pastaj ulet, i tregon xhematit në mënyrë që të mos ia kalojnë dhe të ulen edhe ata e ta praktikojnë këtë sunet. E nëse ulet para tekbīrit, pastaj ngrihet duke e thënë atë, s’ka gjë dhe nuk ka nevojë t’i lajmërojë xhematin, përveç nëse do t’ua mësojë sunetin. Si do që të jetë, kjo ulje është sunet dhe jo e obligueshme. Ngritja për në rekatin e dytë dhe leximi në të: Pasi që të ngrihet në rekatin e dytë, në të i bën të njëjtat gjëra që i bëri në të parin: e lexon “e’ūdhu bil-lāhi minesh-shejtānirr-rraxhīm, bismil-lāhirr-rrahmānirrrrahīm” dhe pastaj El-Fātiha-në. Nëse nuk thotë “e’ūdhu bil-lāhi …” dhe mjaftohet me atë të rekatit të parë, s’ka gjë. Mirëpo nëse e përsëritë, kjo është më mirë, sepse fillon lexim të ri. Pra, ai e lexon “e’ūdhu bil-lāhi minesh-shejtānirr-rraxhīm, bismillāhirr-rrahmānirr-rrahīm”, pastaj El-Fātiha-në dhe më tej një sure, apo disa ajete, ashtu siç bëri në rekatin e parë. Mirëpo, surja që lexohet në rekatin e dytë është më e shkurtë sesa ajo e të parit, siç saktësohet një gjë e tillë në dy Sahīh-ët nga hadithi i Ebū Katāde El-Ensārij (radijAllahu anhu). Rukuja e dytë: Kur ta përfundojë leximin thotë “All-llāhu ekber” për t’u përulur në ruku, ashtu siç veproi në rekatin e parë. Pra, ai e thotë tekbīrin (“All-llāhu ekber”) duke i ngritur duart, pastaj ato i vendos mbi gjunjë me gishta të ndarë nga njëri-tjetri, ndërkohë që kokën e drejton në të njëjtën vijë me shpinën, ashtu siç bëri në rekatin e parë. Kësisoj vepronte Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Derisa është në këtë gjendje thotë tri, pesë, shtatë, apo më shumë herë:

‫ََ ِن سل اِ ف ع ِيمن‬ “Subhāne rab-bijel-‘adhīm” mirëpo, me kusht që të mos i rëndojë ata që falen pas tij, nëse është imam. Është e pëlqyeshme që kësaj t’ia bashkëngjitë edhe:

‫َ ف ٌَ ؤا ََ مِل َِ يااك اِ هم ََ مِل ع ِيمه ك‬ “SubhānekAll-llāhum-me rab-benā we bihamdike. All-llāhumm-magfirlī.” siç e përmendëm më lartë. E, nëse thotë:

‫َََ ِناْ َََ ُّ ِاس مء َََ ا م َُّف ََ ل ِاَف بز ع ِيمن‬ “Subhāne dhil-xheberūti wel-melekūti wel-kibrijāi wel-‘adhameti”

‫َََ اَح ََ ا الو ُّْ ات ق اَي ع َِح‬ “Sub-būhun, Kud-dūsun, rab-bul-melāiketi werr-rrūhi” është një gjë e mirë. Të gjitha këto janë të dhikre të mira dhe Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) i thoshte gjatë rukusë dhe sexhdesë. Ngritja pas rukusë së dytë: Në vijim, pasi që i thotë dhikret e ligjësuara në ruku, çohet duke i ngritur duart dhe duke thënë:

‫يااو َ ان هللا عاس‬ “Semi’All-llāhu limen hamideh” nëse është imam, apo duke u falur vetë. Pastaj i bënë të gjitha ato që i ka bërë në rekatin e parë. Pas kësaj bie në sexhde, siç u përmend më lartë, pa i ngritur duart dhe thotë “All-llāhu ekber” në momentin kur fillon të bjerë. Derisa është në sexhde thotë:

‫َ ٌ مإ اِ ف ع ِيمن‬ “Subhāne rab-bijel-a’lā” dhe lutet me ato lutje që i vijnë më lehtë, siç u përmend më lartë. Në vijim ngrihet nga sexhdeja duke thënë: “All-llāhu ekber”, ulet, qetësohet dhe thotë:

‫َ ف ٌَ ؤا ات‬ “Rab-bigfirlī”

dhe vepron ashtu siç veproi në rekatin e parë. Më tej, thotë “All-llāhu ekber” dhe bie në sexhden e dytë dhe vepron siç është përmendur më herët. Tesheh-hudi i parë: Pastaj ngrihet dhe ulet në tesheh-hud-in e parë nëse namazi i ka katër rekate si dreka, ikindia dhe jacia, apo tri rekate si akshami; ulet mbi këmbën e majtë të shtrirë, ndërkohë që të djathtën e mbanë drejtë (me gishta të kthyer drejt Kibles), ashtu siç u ul më parë mes dy sexhdeve. Kjo është më mirë, mirëpo sido që të ulet mjafton. Në vijim [e zgjeron shuplakën e tij të majtë në gjurin e majtë, i mbledh gishtat e dorës së djathtë, e drejton gishtin tregues kah Kibla, e fikson shikimin në të dhe duke e lëvizur] thotë tesheh-hud-in:

‫َاياْ ََ ه ِف ِس ِم ٌ م سك ََ ع الل َََ َ س ِمف َََ ْ مََف هلل ََ ُي سمف‬ ‫ل ِن ِ ٍِا ََ ْمَ ي سن هللا ٌ ِما ٌَ مإ ٌ م س هم ََ ع الل َِ اُّ مُ ه هللا‬ ‫َا عََ ه ٌ ِاو ايااَ ِن َِ ٍِا هللا َّ ل ََّ ه‬ “Et-tehij-jātu lil-lāhi wes-salewātu wet-taj-jibātu es-selāmu ‘alejke ej-juhennebij-ju we rahmetull-llāhi we berekātuhū es-selāmu ‘alejnā we ‘alā ‘ibādil-lāhissalihīn. Esh’hedu en lā ilāhe il-lAll-llāhu we esh’hedu en-ne Muham-meden ‘abduhū we resuluhū.” (Të gjitha lavdërimet, duatë dhe fjalët e dëlira i takojnë Allahut. Paqja qoftë mbi ty, o i Dërguar, dhe po ashtu mëshira dhe bekimi i Allahut. Paqja qoftë mbi ne dhe mbi robërit e drejtë të Allahut. Dëshmoj se nuk ka të adhuruar me të drejtë pos Allahut dhe dëshmoj se Muhammedi është rob dhe i Dërguar i Tij.) Kjo është forma që saktësohet në dy Sahīh-ët nga Abdullah bin Mes’ūdi (radijAllahu anhu). Nëse i thotë format tjera që saktësohen në hadithe të vërteta, mjafton, mirëpo kjo është më e mira, ngaqë është më e sakta dhe më e vërteta. Në vijim thotë:

‫ال ٌَ مإ َِّ اَى سل ٌ مإ ْ م سف ُّ ام اياا ال ٌَ مإ اياا ٌ مإ ْل ََ مِل‬ ‫ ال سا يا سا َّه ك َِّ اَى سل‬، ‫ُّ ام اياا ال ٌَ مإ اياا ٌ مإ ِ ماك ََ مِل‬ ‫ال سا يا سا َّه ك َِّ اَى سل ال ٌَ مإ َِّ اَى سل ٌ مإ ِ ماُّ ف‬ “All-llāhum-me sal-li ‘alā Muham-medin we ‘alā āli Muham-medin kemā sal-lejte ‘alā Ibrāhīme we ‘alā āli Ibrāhīme in-neke Hamīdun Mexhīd. All-llāhum-me bārik ‘alā Muham-medin we ‘alā āli Muham-medin kemā bārekte ‘alā Ibrāhīme we ‘alā āli Ibrāhīme in-neke Hamīdun Mexhīd.” (O Allah! Dërgo salavate mbi Muhammedin dhe mbi familjen e Muhammedit siç ke dërguar salavate mbi Ibrahimin dhe mbi familjen e Ibrahimit; Ti, me të vërtetë, je

i denjë për Lavdërim, përplot Madhështi. O Allah! Bekoje Muhammedin dhe familjen e Muhammedit, siç ke bekuar Ibrahimin dhe familjen e Ibrahimit; Ti, me të vërtetë, je i denjë për Lavdërim, përplot Madhështi.) Pastaj ngrihet në rekatin e tretë. Nëse nuk i thotë salavatet mbi Pejgamberin (sallAllahu alejhi ue sel-lem), por ngrihet menjëherë pas thënies së shehadetit: “esh’hedu en lā ilāhe il-lAll-llāhu we esh’hedu en-ne Muham-meden ‘abduhū we resuluhū” s’ka gjë, sepse disa dijetarë thanë: dërgimi i salavateve mbi Pejgmaberin (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) nuk pëlqehet në këtë rast, por në tesheh-hudin e fundit. Mirëpo, hadithet e vërteta tregojnë se dërgimi i salavateve ligjësohet në dy tesheh-hudet. Ky është mendimi më i saktë për shkak të përgjithësimit të ardhur në hadithe, mirëpo nuk është i detyrueshëm; dërgimi i tyre është i obligueshëm vetëm në tesheh-hudin e fundit, siç thanë një numër i madh dijetarësh. Ngritja në rekatin e tretë dhe të katërt: Kur ta përfundojë tesheh-hudin e parë dhe dërgimin e salavateve mbi Profetin (sallAllahu alejhi ue sel-lem) – ngaqë kjo (dërgimi i tyre) është më mirë – ngrihet duke thënë “All-llāhu ekber” dhe i ngritë duart, siç saktësohet një gjë e tillë në hadithin e Abdullah bin ‘Umerit (radijAllahu anhuma), i cili shënohet në Sahīh-un e Buhāriut (Allahu e mëshiroftë); ngrihet në rekatin e tretë të akshamit, apo në rekatin e tretë dhe të katërt të drekës, ikindisë dhe të jacisë dhe lexon El-Fātiha-në. Leximi vetëm i El-Fātiha-së i mjafton, siç saktësohet në hadithin e Ebū Katādes se Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) në dy rekatet e fundit e lexonte vetëm El-Fātiha-në. Mirëpo, nëse nganjëherë në namazin e drekës lexon Kuran pas saj (në dy rekatet e fundit), është një gjë e mirë, sepse kjo saktësohet në hadithin e Ebū Se’īdit (radijAllahu anhu). Aty përmendet se Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) në dy rekatet e para të ikindisë lexonte aq sa lexonte në dy rekatet e fundit të drekës. Kjo tregon se ai nganjëherë, në dy rekatet e fundit të drekës lexonte Kuran pas El-Fātiha-së. Andaj, nëse njeriu ndonjëherë lexon Kuran pas El-Fātiha-së në këto dy rekate, s’ka gjë të keqe, përkundrazi, kjo është mirë. Mirëpo, në shumicën e rasteve e lexon vetëm El-Fātihanë në drekë, duke bashkuar kështu midis hadithit të Ebū Se’īdit dhe atij të Ebū Katādes. Pra, nëse namazfalësi në rekatin e tretë dhe të katërt të drekës ndonjëherë lexon Kuran pas El-Fātiha-së, kjo është një gjë e mirë, duke e vënë kështu në praktikë hadithin e Ebū Se’īdit. E, nëse në shumicën e rasteve nuk e bën këtë, atëherë kjo është më mirë, duke e praktikuar kështu hadithin e Ebū Katādes, ngaqë ai është më i saktë dhe më i qartë sesa hadithi i Ebū Se’īdit. Kësisoj, herë le ta bëjë këtë, e herë atë. Ndërsa, në rekatin e tretë dhe të katërt të ikindisë dhe të jacisë, si dhe në rekatin e tretë të akshamit, nuk ka veçse lexim të sures El-Fātiha. Andaj, nuk është e pëlqyeshme që në to të shtohet leximi i ndonjë pjese të Kuranit pas El-Fātiha-së, ngaqë nuk ka argument për këtë. Rukuja, ngritja prej saj dhe sexhdeja në dy rekatet e fundit: Më pas, kur të përfundojë leximin e El-Fātiha-së në rekatin e tretë dhe të katërt të ikindisë dhe jacisë, si dhe në rekatin e tretë të akshamit, thotë “All-llāhu ekber” për

t’u përulur në rukunë e ligjësuar dhe në të vepron ashtu siç veproi më herët. Pastaj ngrihet duke thënë:

‫يااو َ ان هللا عاس‬ “Semi’All-llāhu limen hamideh” nëse është imam apo duke u falur vetë. Ndërsa, nëse është duke u falur pas imamit thotë:

‫ََ ياا ََ ك اِ هم‬ “Rab-benā we lekel-hamdu” Pastaj, si imami, ashtu edhe ai që falet pas tij, apo ai që falet vetë, e vazhdojnë dhikrin e përmendur në hadithe për këtë gjendje, ashtu siç e shpjeguam më lartë. Në vazhdim bie në sexhde duke thënë “All-llāhu ekber” dhe e bën atë, siç u përmend më lartë. Më tej, ulet mes dy sexhdeve, pastaj e bën sexhden e dytë. Të gjitha këto i vepron ashtu siç u shpjeguan më herët. Në rekatin e katërt i bën po ato gjëra që i bëri në rekatin e tretë. Të njëjtat i vepron edhe në rekatin e tretë të akshamit. Ndërsa, në namazin e sabahut, të xhumasë dhe të Bajramit nuk ka rekat të tretë dhe të katërt; vetëm dy rekate janë të obligueshme. Në to e lexon El-Fātiha-në dhe çfarë i vjen më lehtë nga Kurani Fisnik, siç dihet një gjë e tillë nga suneti i Profetit (sallAllahu alejhi ue sel-lem). Në tërë këtë mundohet t’ia qëllojë pjesëve të Kuranit që janë të njohura në sunetin e Profetit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Tesheh-hudi i fundit: Në këtë mënyrë përfundon namazi dhe nuk mbetet gjë tjetër, përveç tesheh-hud-it. Pra, kur e kryen rekatin e katërt të drekës, ikindisë dhe të jacisë, apo të tretin të akshamit, apo të dytin të sabahut, xhumasë dhe Bajramit dhe të ngrihet nga sexhdeja e dytë në rekatin e fundit, ulet për ta lexuar et-tehij-jatu. Ashtu siç e ka lexuar në tesheh-hudin e parë e lexon edhe këtu dhe thotë:

‫َاياْ ََ ه ِف ِس ِم ٌ م سك ََ ع الل َََ َ س ِمف َََ ْ مََف هلل ََ ُي سمف‬ ‫ل ِن ِ ٍِا ََ ْمَ ي سن هللا ٌ ِما ٌَ مإ ٌ م س هم ََ ع الل َِ اُّ مُ ه هللا‬ ‫َا عََ ه ٌ ِاو ايااَ ِن َِ ٍِا هللا َّ ل ََّ ه‬ “Et-tehij-jātu lil-lāhi wes-salewātu wet-taj-jibātu es-selāmu ‘alejke ej-juhennebij-ju we rahmetull-llāhi we berekātuhū es-selāmu ‘alejnā we ‘alā ‘ibādil-lāhissalihīn. Esh’hedu en lā ilāhe il-lAll-llāhu we esh’hedu en-ne Muham-meden ‘abduhū we resuluhū.” Pastaj dërgon salavate mbi Profetin (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) duke thënë:

‫ال ٌَ مإ َِّ اَى سل ٌ مإ ْ م سف ُّ ام اياا ال ٌَ مإ اياا ٌ مإ ْل ََ مِل‬ ‫ ال سا يا سا َّه ك َِّ اَى سل‬، ‫ُّ ام اياا ال ٌَ مإ اياا ٌ مإ ِ ماك ََ مِل‬ ‫ال سا يا سا َّه ك َِّ اَى سل ال ٌَ مإ َِّ اَى سل ٌ مإ ِ ماُّ ف‬ “All-llāhum-me sal-li ‘alā Muham-medin we ‘alā āli Muham-medin kemā sal-lejte ‘alā Ibrāhīme we ‘alā āli Ibrāhīme in-neke Hamīdun Mexhīd. All-llāhum-me bārik ‘alā Muham-medin we ‘alā āli Muham-medin kemā bārekte ‘alā Ibrāhīme we ‘alā āli Ibrāhīme in-neke Hamīdun Mexhīd.” Kjo është forma më e përsosur që është përcjellë rreth salavateve mbi të Dërguarin (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Nëse namazfalësi e lexon ndonjërën prej formave që janë saktësuar nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem), i mjafton. Lutja pas tesheh-hudit të fundit: Allahu i Patëmetë na ka ligjësuar përmes gjuhës së të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) që në fund të namazit, pas leximit të et-tehij-jatu dhe dërgimit të salavateve mbi Pejgamberin (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem), të kërkojmë mbrojtjen e Tij nga dënimi i Xhehenemit, nga dënimi i varrit, nga sprova e jetës dhe e vdekjes dhe nga sprova e mesīhut (të rrejshëm), Dexhxhālit. Një gjë e tillë ligjësohet si për meshkujt ashtu edhe për femrat, qoftë në namazet e obligueshme, apo në ato të vullnetshme. Është e pëlqyeshme që pas kësaj të lutet me atë lutje që i vije më lehtë, ngaqë, kur Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ua mësoi shokëve të vet tesheh-hudin tha: “Pastaj ndonjëri prej jush le ta zgjedhë një lutje që i pëlqen më së shumti dhe le të lutet me të.” (Ebū Dāvūdi, nr. 825) Ndërsa në një version tjetër qëndron: “Pastaj le të zgjedhë çfarëdo lutje që do.” (Muslimi, nr. 609) Profeti (sallAllahu alejhi ue sel-lem) e kishte zakon të lutej me këto fjalë:

‫ت ِا ْنو ِِكَو ٌَََِ وب َ َِّ ِهنف ََمِ َِ ِلو‬ ‫ٌبََ ِو‬ ‫ت ََ ِا ْو‬ ‫ٌبََ ِو‬ َ ‫ َل َِهِ َول‬، ‫ن‬ َ ‫ َ َْفَ ِْ ِوا‬، ‫َ َْ َا ْي َسم ِيُْهَ ِْو ََ ِا ْنو‬ ‫ َََ َْ َا َام ِو‬، ‫ن‬ ‫ف‬ ‫سِْ يُِْهَ ِوْ ََ ِا ْو‬ ‫ع و‬ ‫م ِلوََا ِ ِو‬ ِ ‫ل َ َْ َا‬ “All-llāhum-me inī e’ūdhu bike min ‘adhābi Xhehen-neme we min ‘adhābil-kabri we min fitnetil-mahjā wel-memāti we min fitnetil-mesīhid-dexh-xhāl.” (O Allah! Me Ty mbrohem nga dënimi i Xhehenemit, nga dënimi i varrit, nga sprova e jetës dhe vdekjes dhe nga sprova e mesīhut, Dexhxhālit.) Ndërsa, një ditë Mu’ādhit i tha: “O Mu’ādh! Vërtet që unë të dua. Andaj, kurrë mos e lë pa thënë në fund të namazit:

‫ٌ ِماُ ك َي عن َ ٍ ُّاك بُّ اك ٌ مإ ٌِ هف ََ مِل‬ “All-llāhum-me e’inī ‘alā dhikrike we shukrike we husni ‘ibādetike”

(O Allah! Më ndihmo të të përmend e të të falënderoj dhe më ndihmo të të adhuroj ashtu siç është më së miri!) (Nesāiu, nr. 1286 dhe Ebū Dāvūdi, nr. 1301) Është saktësuar nga Aliu (radijAllahu anhu) se Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) në fund të namazit, para se të jepte selam, thoshte:

‫ِ عاي ف َام ٌِ م هف َام ِ عااف َام ٌِاف َام ق ااف ام َ ف ٌَ ؤا ََ مِل‬ ‫ِه ف َّ ل ََّ ه ل ََ افٌا َِه ف ََ ا فال ِه ف ا هف ِ ه ٌِ مل ِه ف َام‬ “All-llāhum-magfirlī mā kad-demtu we mā eh-hartu we mā esrertu we mā a’lentu we mā esreftu we mā Ente a’lemu bihī min-nī. Entel-Mukad-dimu we Entel-Muehhiru lā ilāhe il-lā Ente.” (O Allah! M’i fal mëkatet e hershme dhe të vonshme; ato që i kam bërë fshehtas dhe ato që i kam bërë haptas; ato me të cilat e kam tepruar dhe ato që Ti i di më mirë se unë. Ti je Ai që çon gjërat përpara dhe Ti je Ai që i lë gjërat prapa (e i vendos nëpër vendet e tyre ashtu siç e kërkon vullneti dhe urtësia e Tij). S’ka të adhuruar të vërtetë përveç Teje.) (Ahmedi, nr. 691 dhe 764 dhe Muslimi, nr. 1290). Po ashtu është saktësuar në Sahīh-un e Buhāriut nga Sa’d bin Ebū Uekkāsi (radijAllahu anhu) se Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) thoshte në fund të namazit të tij:

‫ِاا ِن ِ ك ٌََِب ََ ل ِن ان ِ ك ٌََِب ََ ٌِل ان ِ ك ٌَِب َّه ف ََ مِل‬ ‫ََ ف ِا ٌبَت َان ََ اه سم ي ُ هْ ان ِ ك ٌََِب ََ ِاا ِابل ََّ إ‬ “All-llāhum-me in-nī e’ūdhu bike minel-buhli we e’ūdhu bike minel-xhubni we e’ūdhu bike min en ured-de ilā erdhelil-‘umuri we e’ūdhu bike min fitnetid-dunjā we min ‘adhābil-kabri.” (O Allah! Me Ty mbrohem nga koprracia, nga jotrimëria, nga matufosja, nga sprova e jetës dhe nga dënimi i varrit!) (Buhāriu, nr. 790, 5851, 6839 dhe Muslimi, nr. 4876) Gjithashtu është e pëlqyeshme të thuhet lutja e ardhur në hadithin e Abdullah bin ‘Amër bin ‘Āsit (radijAllahu anhuma) që shënohet në dy Sahīh-ët. Aty përmendet se Ebū Bekri (radijAllahu anhu) tha: “O i Dërguar i Allahut! Më mëso një lutje me të cilën do të lutem gjatë namazit tim!” Ai i tha: “Thuaj:

‫ِه ف َّ ل ََ به َت س ر ؤا َ ل ُّ َ ساَ ن مام ه ؤ عف ن ماف َّه ف ََ مِل‬ ‫ََ اي سل ََ ر ؤَا ِه ف َّه ك ََايا هف ٌ هاك ان ا ر ؤاع َ ف ي مٌ ؤا‬ “All-llāhum-me in-nī dhalemtu nefsī dhulmen kethīren we lā jagfirudh-dhunūbe illā Ente. Fagfirlī magfireten min ‘indike werhamnī in-neke Entel-Gafūrurr-Rrahīm.”

(O Allah! Vërtet, i kam bërë shumë dëm vetes dhe askush nuk mund të falë mëkatet pos Teje. Pra, më fal me faljen Tënde dhe më mëshiro. Vërtet, Ti je Falës i Madh, Mëshirëplotë.) Pra, këto janë lutje të mira, thënia e të cilave është e ligjësuar në fund të namazit, pasi që të lexohet et-tehij-jatu, shehadeti dhe salavatet mbi të Dërguarin (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Nëse lutet me lutje tjera të mira, përpos këtyre, s’ka gjë të keqe. Në namaz gruaja është sikurse burri: Duhet të dimë se në të gjitha këto gjëra që u përmendën, gruaja është njësoj me burrin, për shkak të përgjithësimit të ardhur në hadithe. Dhënia e selamit: Kur namazfalësi, qoftë burrë apo grua, e përfundon lutjen, jep selam në anën e djathtë duke thënë:

‫هللا َاياْ ٌ م س ُّل ََ ع الل‬ “Es-Selāmu ‘alejkum we rahmetull-llāh” (Paqja dhe mëshira e Allahut qoftë me ju!) pastaj jep selam në anën e majtë duke thënë:

‫هللا َاياْ ٌ م س ُّل ََ ع الل‬ “Es-Selāmu ‘alejkum we rahmetull-llāh” Kështu vepronte Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Kjo vlen si për burra ashtu edhe për gra; si në namazet e obligueshme ashtu edhe në ato të vullnetshme. Dhikret që thuhen pas namazit: Pas dhënies së selamit burri apo gruaja thonë tri herë:

‫هللا َ ع ُ ر ؤا‬ “Estagfirull-llāh” (Kërkoj falje nga Allahu!) Pastaj thotë:

‫ََإلُّ اَل ََ ل الل بَ س م ُ ِماُّ ف ََ ع الل َا هك ََ ع الل ِه ف ََ مِل‬ “All-llāhum-me Entes-Selāmu we minkes-selāmu tebārekte jā dhel-xhelāli welikrāmi” (O Allah! Ti je Paqëdhënësi dhe prej Teje vjen paqja (shpëtimi). I Lartësuar qofsh Ti që je Posedues i Madhërisë dhe i Nderit!) Pastaj imami kthehet me fytyrë nga njerëzit dhe thotë:

‫ُّ ل ٌ مإ َىَ ََ ياا ََ ه ََ ا مك َ ه َ ه ٍاس ك ل َياو هللا َّ ل ََّ ه ل‬ ‫ق اس ا ٍفء‬ “Lā ilāhe il-lAll-llāhu wahdehū lā sherīke lehū lehul-mulku we lehul-hamdu we huwe ‘alā kul-li shej’in Kadīr.” (S’ka të adhuruar me të drejtë përveç Allahut, Një dhe të Pashoq. Atij i përket sundimi dhe lavdi/falënderimi dhe Ai është i Fuqishëm të bëjë ç’të dojë.) Po ashtu edhe ata që falen pas tij, burra e gra, i thonë të njëjtat fjalë. Nganjëherë i shton edhe këto fjalë:

‫َس ا سف س ي سف ََ ياا ََ ه ََ ا مك َ ه َ ه ٍاس ك ل َياو هللا َّ ل ََّ ه ل‬ ‫ق اس ا ٍفء ُّ ل ٌ مإ َىَ ََ ٌ سا ِ ساو‬ “Lā ilāhe il-lAll-llāhu wahdehū lā sherīke lehū lehul-mulku we lehul-hamdu juhjī we jumītu bijedihil-hajru we huwe ‘alā kul-li shej’in Kadīr.” (S’ka të adhuruar me të drejtë përveç Allahut, Një dhe të Pashoq. Atij i përket sundimi dhe lavdi/falënderimi. Ai jep jetë dhe vdekje, në dorën e Tij janë të mirat dhe Ai është i Fuqishëm të bëjë ç’të dojë.) e nganjëherë nuk i thotë. Çështja është e gjerë, falënderimi qoftë për Allahun! Pastaj thotë:

‫ ِ م هلل َّ ل ق َع َ ل يَل ل‬، ‫ََ ه ِاْ َ ه َّس مو َّ ل ه ِ ِا َ ل هللا َّ ل ََّ ه ل‬ ‫ ََ ي عن ََ َ همء ََ ه ََ ؤ هل ََ ه‬، ‫ََ اس ن َ ه اٌ م ْ سن هللا َّ ل ََّ ه ل‬ َ ََ ‫َ ل ا ه ِف َ ام ا َِف َ ل ٌَِ سف َ ام امه س ل ََ مِل ََ ُّمي اَن ُّ او‬ ‫ََ لا ا هك ََ لا بَ س ه ؤس‬ “Lā hawle we lā kuw-wete il-lā bil-lāhi, lā ilāhe il-lAll-llāhu we lā na’budu il-lā ijjāhu lehun-n’imetu we lehul-fadlu we lehuth-thenā-ul-hasen. Lā ilāhe il-lAll-llāhu

muhlisīne lehud-dīne we lew kerihel-kafirūn. All-llāhum-me lā māni’a limā a’tejte we lā mu’tije limā mena’te we lā jenfe’u dhel-xhed-di minkel-xhed-du.” (S’ka ndryshim e as fuqi pa ndihmën e Allahut; nuk ka të adhuruar të vërtetë përveç Allahut dhe nuk e adhurojmë askënd tjetër përveç Tij; dhuntitë dhe mirësitë i përkasin Atij dhe vetëm Atij i takon lavdërimi më i mirë. Nuk ka të adhuruar të vërtetë përveç Allahut. Me sinqeritet Atë e adhurojmë, edhe pse këtë e urrejnë jobesimtarët. O Allah! Askush s’mund ta ndalë atë që jep Ti dhe askush s’mund të japë atë që Ti e ndalë, e as zotërimet/pasuritë e një pronari nuk mund t’i bëjnë dobi para Teje.) E tërë kjo është e pëlqyeshme të thuhet pas secilit prej pesë namazeve, si nga burrat ashtu edhe nga gratë. Pastaj burri apo gruaja thotë “subhānAllāh, elhamdulil-lāh, All-llāhu ekber” tridhjetetre herë duke i numëruar me gishtat e tij. Pra, gjithsej nëntëdhjetenëntë herë; tridhjetetre herë subhānAllāh, tridhjetetre herë elhamdulillāh dhe tridhjetetre herë All-llāhu ekber. Më tej, duke e plotësuar numrin njëqind thotë: “Lā ilāhe il-lAll-llāhu wahdehū lā sherīke lehū lehul-mulku we lehul-hamdu we huwe ‘alā kul-li shej’in Kadīr.” Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) thotë: “Kush i thotë këto i falen gjynahet edhe nëse janë sa shkuma e detit.” (Muslimi, nr. 939) Kjo është një dhunti dhe mirësi e madhe. Kuptimi është: kush e thotë me pendim dhe me braktisje të mëkateve, jo vetëm me fjalë që dalin nga goja. Porse e thotë me kërkim faljeje, me keqardhje, me pendim dhe me mosvazhdimësi në mëkate. Në këtë rast shpresohet për të se do ta arrijë këtë mirësi të madhe. Kjo vlen edhe për mëkatet e mëdha; pra, nëse e thotë me besim, me vërtetësi, me pendim të vërtetë dhe keqardhje për mëkatet e bëra, atëherë Allahu ia falë gjynahet e mëdha dhe të vogla, për shkak të pendimit, vërtetësisë dhe sinqeritetit të tij. Në vijim e lexon ajetul-kursijj-in:

‫ف ىَ َوَ َِّل َََِّهَو ل ِو‬ ‫عهَ وِْ َُه ْ ٌَبَوَ ل َ َْفَسَُ َول َ َْ َي ُو‬ ‫مََ ِو‬ ِ ‫ف يِف َام ََ وهَ هَ َْ ِول ََل‬ ِ ََ ‫يِف ََ َام‬ َ ‫ع َا‬ َ‫َه‬ ‫ن َ ْ َ ْا ِ و‬ ‫ض‬ ‫ٍؤَ َوس ََِبِز بََ َا ْو‬ ْ َ‫ِسِ ْول َِ ْسنَو َام سَ ِْمَ َول ِِ ِه ْبهِ ِوه َِّل ٌِ ْهاَوَ س‬ ِ ‫ََل ٌَ ْمؤَ َِ ْول ََ َام ِ َ ْسا‬ ‫ٍ ْف ِوء سَ ِيسَََنَو‬ ‫ع َوس ٍَم َوء ِِ َام َِّل ٌِ ْم ِا ِوه ِا ْو‬ ‫مََ ِو‬ ‫سَو ََاَوَ ََل َََ ْ َ ْا َو‬ َ ِِ ‫ن‬ ِ ََ َ‫عسُ وه‬ ِ ‫ف ُّ َْا‬ ِ ََ ‫ض‬ َ ‫ع َا‬ ‫ف ََىَ َوَ ِي ْؤنَ َِ َام‬ ‫َ َْ َِ ِنس َول َ َْ َِ ِم ُو‬ “All-llāhu lā ilāhe il-lā huwel-Hajjul-Kajjūmu lā te’hudhuhū sinetun we lā newmun lehū mā fis-semāwāti we mā fil-erdi men dhel-ledhī jeshfe’u ‘indehū il-lā bi idhnihī ja’lemu mā bejne ejdīhim we mā halfehum we lā juhītūne bi shej’in min ‘ilmihī il-lā bimā shā-e wesi’a kursij-juhus-semāwāti wel-erda we lā jeūduhū hifdhuhumā we huwel-‘Alijjul-‘Adhīm.” (El-Bekare, 255) (Allahu! Nuk ka të adhuruar me meritë përveç Tij, të Gjallit, të Përjetshmit, Mbajtësit të gjithçkaje! Atë nuk e kaplon as dremitja, as gjumi! Atij i përket

gjithçka që gjendet në qiej dhe gjithçka që gjendet në Tokë. Kush mund të ndërhyjë tek Ai për ndokënd pa lejen e Tij? Ai di çdo gjë që ka ndodhur përpara dhe çdo gjë që do të ndodhë pas njerëzve, kurse ata nuk mund të përvetësojnë asgjë nga Dituria e Tij, përveçse aq sa Ai dëshiron. Kursi-u i Tij shtrihet mbi qiejt dhe Tokën dhe Ai nuk e ka të rëndë t’i ruajë ato. Ai është i Larti, Madhështori!) Këtë ajet e lexon si burri ashtu edhe gruaja pas namazeve të obligueshme. Në disa hadithe përcillet se Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush e lexon ajetul-kursijj-in pas çdo namazi, asgjë nuk e pengon nga hyrja në Xhenet përveç vdekjes.” Hadithi që flet për këtë ka rrugë të shumta që tregojnë për vërtetësinë dhe saktësinë e tij nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Ky ajet është ajeti më madhështorë dhe më me vlerë në Librin e Allahut. Është e pëlqyeshme që të thuhet pas selamit, pas dhikrit që u përmend më lart, si dhe gjatë rënies në gjumë. Leximi i tij është shkak që Allahu ta ruaj robin nga shejtani dhe nga çdo e keqe, siç saktësohet një gjë e tillë nga Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). Po ashtu është prej shkaqeve të hyrjes në Xhenet, nëse njeriu e thotë atë pas çdo namazi të detyrueshëm, siç u përmend më lart. Gjithashtu pëlqehet që imami, ai që falet pas tij dhe ai që falet vetë të lexojnë heshtas suret El-Ihlās, El-Felek dhe En-Nās nga njëherë në namazin e drekës, të ikindisë dhe të jacisë. Ndërsa, në namazin e akshamit dhe të sabahut (secilën prej tyre) nga tri herë. Gjithashtu është e pëlqyeshme që pas namazit të sabahut dhe të akshamit të thotë nga dhjetë herë: “Lā ilāhe il-lAll-llāhu wahdehū lā sherīke lehū lehul-mulku we lehul-hamdu juhjī we jumītu we huwe ‘alā kul-li shej’in Kadīr.” si shtesë ndaj dhikrit të ligjësuar që u përmend më lart. Kjo është përcjellë në disa hadithe të të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem). E lusim Allahun e Madhërishëm që të gjithëve të na jap sukses drejt pasimit të Profetit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem), zbatimit të sunetit të tij dhe qëndrueshmërisë në fenë e Tij derisa ta takojmë Atë! Salatet dhe selamet e Allahut qofshin për Profetin tonë, Muhamedin, për familjen dhe mbarë shokët e tij! Fund. Shtesë: Shejh Muhamed bin Sālih El-Uthejmīn (RahimehUllah) në fund të librit të tij “Sifetu salātin-nebijji sal-lAllahu alejhi ue sel-lem” (Forma e namazit të Pejgamberit) thotë: “Sipas mendimit tim, gjëja më e rëndësishme në namaz, pasi që njeriu ta kryej atë sipas sunetit, është prania e zemrës. Sepse sot, shumë njerëz nuk mposhten

nga mendimet dhe vesveset, veçse kur lidhen në namaz, dhe, posa të përfundojë namazin e tij, menjëherë i largohen këto mendime dhe vesvese.”

Veprimet që lejohen në namaz

01 - Shpërthimi i të qarës, rënkimit dhe vajtimit, njësoj nëse është nga frika e Allahut apo për shkaqe tjera si rënkimi nga fatkeqësitë dhe dhimbja përderisa të mundin në mënyrë të tillë që nuk mund ta largojë. Kjo bazuar nw fjalwn e Allahut të Madhëruar: (Kur i lexohen atij ajetet e Rramanit bien në sexhde dhe qajnë) [1]. Ajeti përfshin atë që falet dhe të tjerët. Transmetohet nga Abdullah bin Esh-Shikhir se ka thënë: “Pashë Profetin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem duke u falur dhe në kraharor dëgjohej një zë si tenxherja kur vlon, nga e qara”[2]. Transmetohet nga Aliu radiallahu anhu se ka thënë: “Nuk kishim kalorës në luftën e Bedrit përveç Mikdad bin El-Esued; sikur të na shihje, nuk kishte njeri vetëm se në gjumë, përveç Profetit alejhi selam nën një pemë, falej dhe qante derisa u gdhi”[3]. Ka thënë Abdullah bin Shadadi: “Dëgjova ngashërimën e Umerit dhe isha në safet e fundit kur po lexonte: (I ankohem për merakun dhe mërzinë time, Allahut)[4]”[5]. Transmetohet nga Aishja nëna e besimtarëve “se Profeti alejhi selam ka thënë kur ishte sëmurë: Urdhëroni Ebu Bekrin tu prijë njerëzve. Thotë Aishja: I thashë: Ebu Bekri nëse zë vendin tënd, nuk e dëgjojnë njerëzit nga e qara, urdhëro Umerin tu prijë! Aishja i tha Hafsës: Thuaj atij: Ebu Bekri nëse zë vendin tënd nuk këndon dot nga e qara. Urdhëro Umerin tu prijë njerëzve dhe ajo i tha. Profeti alejhi

selam tha: Shih, ju jeni të pasjellshme. Urdhëroni Ebu Bekrin tu prijë njerëzve. Hafsa i tha Aishes: Nuk më vjen hajër prej teje”[6]. Caktimi i profetit Ebu Bekrin si imam në namaz në këtë gjendje është argument për lejimin e të qarës në namaz nëse ajo e mund atë. 02 - Kthimi dhe bërja me shenjë të kuptueshme në rast nevoje. Transmetohet nga Xhabiri se ka thënë: “U sëmur Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sellem dhe ne u falëm pas tij (ai u fal) ulur ndërsa Ebu Bekri thonte me zë tekbiret e tij. Ai u kthye tek ne dhe na pa neve ulur, na bëri me shenjë neve dhe ne u ulëm, pastaj u falëm si namazi i tij (ulur)”[7]. Transmetohet nga Sehl Ibën El-Handhalije se ka thënë:“U thirr ikameti për namazin e sabahut. Profeti alejhi selam filloi të falej dhe kthente kokën nga rruga. Ka thënë Ebu Daudi: Ai kishte dërguar natën një kalorës në atë rrugë që të bënte rojë”[8]. Nuk duhet të kthehesh në namaz pa nevojë, kjo marrë nga hadithi i Aishes - radiallahu anha- se ka thënë: Pyeta Profetin - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem - për kthimin e kokës në namaz, ai tha: “Ajo është rrëmbim, rrëmben shejtani nga namazi i njeriut”[9]. Transmetohet nga El-Harith El-Esharij - radiallahu anhu - se profeti - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -: “Allahu urdhëroi Jahja bin Zekerija që të punojë me pesë fjalë … ndër to: Allahu ju ka urdhëruar juve për namaz, kur të faleni mos e ktheni kokën sepse Allahu e ngren fytyrën e tij për fytyrën e njeriut të tij në namaz përsa kohë nuk ka kthyer kokën”[10]. Për më shumë hadithe shiko librin “Sahih Et-Tergib ue Et-Terhib” kapitulli (largimi nga ngritja e shikimit në qiell në namaz). Kjo është për kthimin me fytyrë ndërsa kthimin me gjithë trupin dhe zhvendosja nga kibla, e prish namazin me unanimitet sepse ka lënë mangët detyrën e kthimit nga kibla. 03 - Vrasja e gjarprit, akrepit, grerëzave apo të tjera të ngjashme që të dëmtojnë. Transmetohet nga Ebu Hurejra -radiallahu anhu- se ka thënë: Ka thënë Profeti - sallAllahu 'alejhi ue sel-lem -: “Vritini dy të zezat në namaz: gjarprin dhe akrepin”[11]. 04 - Ecja e paktë kur është e nevojshme. Transmetohet nga Aishja se ka thënë: “Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem po falej dhe dera ishte e mbyllur. Unë erdha dhe desha ta hap, ai eci dhe e hapi atë,

pastaj u kthye në vendin e tij të faljes”[12] dhe përmendi se dera ishte në drejtim të kibles. Ka thënë shejhu ynë në “Silsiletu Es-Sahiha”: Lejimi i veprimeve të lehta të qëllimshme në namaz dhe ka përmendur aty hadithin: “Ai po falej në këmbë namaz vullnetar dhe dera në drejtim të kibles ishte e mbyllur, desha ta hap derën. Ai eci nga e majta apo nga e djathta e hapi derën pastaj u kthye në vendin e tij”. Transmetohet nga El-Ezrak bin Kajs se ka thënë: “Ishim në El-Ehuaz duke luftuar me harurijet[13]”. Ndërkohë që isha në breg të lumit kur pashë një burrë që po falej me frerin e kafshës në dorë, ajo donte të ecte dhe ky e ndiqte. – Shu’be thotë ai ishte Ebu Berze El-Eslemij -. Një burrë nga Khauarixhët thotë: O Allah bëji këtij plakut këtë dhe këtë (mallkim)! Kur plaku mbaroi tha: E dëgjova fjalën tuaj por unë kam luftuar përkrah me profetin -alejhi selam- në gjashtë, shtatë, apo tetë beteja dhe kam parë lehtësimin e tij. Shkuarja ime pas kafshës është më e dashur për mua sesa ta lija atë të shkonte pas kullotjes së saj e pastaj të ec në këmbë.[14] 05 - Mbajtja e fëmijës dhe ngjitja e tij (qëndrimi i tij) me njeriun që falet. Transmetohet nga Ebu Katade El-Ensarij se “Profeti - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem po falej ndërkohë që mbante në krah Umamen të bijën e Zejnebes të bijës së profetit alejhi selam dhe të Ebu El-As bin Rabia bin Abdu Shems, kur bënte sexhde e lëshonte atë dhe kur ngrihej e merrte në krahë”[15]. Transmetohet nga Abdullah bin Shadad nga i ati i tij se ka thënë: “Doli tek te profeti -alejhi selam- në një nga namazet e pasdites – drekës ose ikindisë Hasanin ose Husejnin . Doli para profeti -alejhi selam- dhe e vendosi atë në këmbën e djathtë, pastaj dha tekbir për namaz dhe filloi të falej. Në namaz bëri një sexhde të gjatë. Thotë (transemetuesi): Ngrita kokën në mesin e njerëzve kur pashë fëmijën mbi shpinën e profetit kurse ai në sexhde dhe u ktheva në sexhde. Kur profeti - sallAllahu 'alejhi ue sel-lem - mbaroi namazin njerëzit i thanë: O i dërguar i Allahut, bëre një sexhde të gjatë sa ne menduam se mos ka ndodhur ndonjë gjë apo se po të shpallet. Ai tha: Asgjë nga këto nuk ka ndodhur, por biri im më hipi sipër, nuk desha ta trazoj dhe (desha) të rrinte sa të donte”[16]. Transmetohet nga Abdullah bin Mes’udi se ka thënë: “Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem falej; kur binte në sexhde Hasani dhe Husejni i hipnin mbi shpinë, nëse (të tjerët) i pengonin, u bënte me shenjë[17] që ti linin. Kur mbaronte namazin i vendoste ata në prehrin e tij dhe thonte: Kush më do mua, të dojë këta të dy”[18]. 06 - Dhënia selam atij që falet, komunikimi me të dhe lejimi i kthimit me shenja atij që i jep selam. Transmetohet nga Xhabiri se ka thënë: “Profeti - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem - më dërgoi për një nevojë, pastaj e gjeta atë duke ecur (ka thënë Kutejbe: duke u

falur), i dhashë selam atij dhe ai ma bëri me shenjë. Kur mbaroi më thirri mua dhe më tha: Ti më dhe selam pak më parë kur unë po falesha dhe ai drejtoheshe ato kohë nga lindja[19]”. Transmetohet nga Suhajbi se ka thënë: “Kalova pranë Profetit - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem - kur ai po falej, unë i dhashë selam dhe ai ma ktheu me shenjë. Ka thënë (transmetuesi): Nuk mendoj se ka thënë vetëm se: shenjë me gishtin e tij”[20]. Transmetohet nga Enes bin Maliku se “Profeti - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem - bënte me shenjë në namaz”[21]. Transmetohet nga Ibën Umeri -radiallahu anhuma- se ka thënë: “Doli Profeti - sallAllahu 'alejhi ue sel-lem - që të falej në Kuba’. Aty erdhën ensarët dhe i dhanë selam ndërkohë që ishte në namaz; thotë: I thashë Bilalit: Si ia ktheu profeti alejhi selam- atyre kur ata i dhanë selam në namaz? Ai tha: Tha kështu, ai shtriu dorën e tij dhe Xheafer bin Aun shtriu dorën e tij, me pëllëmbën poshtë dhe shpinën e dorës nga lart”[22]. Ka thënë Ibën El-Mundhir në “El-Eusat”: “Të flasësh në namaz nuk lejohet, profeti e ka bërë synet për atë që falet të kthejë selamin me shenja”. Dhe ka përmendur disa hadithe dhe fjalë selefësh për këtë. Kam kuptuar nga shejhu ynë Allahu e ruajtë se kthimi i selamit me kokë apo me dorë sipas pozicionit të myslimanit, si p.sh të vijë nga pas dhe nuk e sheh lëvizjen e dorës, ai i bën atij shenjë me kokë, apo nëse vjen nga ana që shishet lëvizja e dorës i bën shenjë me dorë– dhe Allahu e di më së miri -. 07 - Thënia subhanallah dhe përplasja e shuplakave. Lejohet tesbihi për burrat përplasja e shuplakave për gratë nëse shfaqet ndonjë problem si vërejtje e imamit kur gabon, si lejim për njeriun që do të futet, si udhëzim për të verbrin dhe gjëra të ngjashme. Transmetohet nga Sehl bin Sead -radiallahu anhu- nga Profeti - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem - se ka thënë: “O njerëz nëse ju ndodh ndonjë gjë dhe doni të njoftoni tjetrin dhe filloni të përplasni shuplakat, përplasja e shuplakave është për gratë, kujt i lind nevoja të njoftojë tjetrin në namaz le të thotë subhanallah sepse nuk ka njeri që e dëgjon kur thotë subhanallah vetëm se i tërheq vërejtjen”[23]. Në një transmetim tjetër ka ardhur: “ … O ju njerëz, ç’keni që kur ju nevojitet të njoftoni për diçka në namaz filloni të përplasni shuplakat?! Përplasja e shuplakave është për gratë. Kush do të njoftojë për diçka në namaz le të thotë subhanallah, sepse nuk e dëgjon njeri kur thotë subhanallah vetëm se i tërheq vërejtjen”[24].

Transmetohet nga Ebu Hurejra -radiallahu anhu- se ka thënë: Ka thënë Profeti - sallAllahu 'alejhi ue sel-lem -: “Tesbihu është për burrat dhe tesfiku (përplasja e shuplakave) për gratë”[25]. 08 - Ndihma ndaj imamit: Nëse harron imami një ajet e ndihmon atë xhemati dhe ia kujton. Transmetohet nga Abdullah bin Umeri “se Profeti - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem fali një namaz, lexoi në të Kuran dhe u ngatërrua. Kur mbaroi i tha Ubejit: A u fale me ne? Ai tha: Po. Ai i tha: Po ç’të pengoi[26]?!”[27]

Transmetohet nga El-Misuar bin Jezid El-Malikij “se Profeti - alejhi selam - lexoi në namaz dhe la diçka pa lexuar. Një burrë i tha atij: O i dërguar i Allahut, le ajetin kaq e kaq. Profeti -alejhi selam- i tha: Sikur të ma kishe kujtuar”[28]

[1] - Merjem: 58 [2] - E transmeton Ebu Daudi, Nesaiu, Ibën Khuzejma dhe Ibën Hibani në dy sahihat e tyre e të tjerë dhe e saktëson shejh Albani. [3] - E transmeton Ahmedi, Ibën Khuzejma në Sahihun e tij në kapitullin: (Argumenti se e qara në namaz nuk e prish namazin dhe se lejohet e qara në namaz) e të tjerë dhe e saktëson shejh Albani. [4] - Jusuf: 86. [5] - E transmeton Buhariu të varur (mualek): (Kapitulli nëse imami qan në namaz), ka thënë El-Hafidh në El-Fet’h: Këtë ether ia ka dhënë të plotë zinxhirin Seid bin Mensuri Ibën Ujejne nga Ismail bin Muhamed bin Sead që e ka dëgjuar prej Abdullah bin Shadad dhe ka shtuar: “në namazin e sabahut”; ka transmetuar Ibën El-Mundhir nga Ubejd bin Umejr nga Umeri diçka të ngjashme. [6] - E transmeton Buhariu. [7] - E transmeton Muslimi. [8] - E transmeton Ebu Daudi e të tjerë dhe e saktëson shejh Albani. [9] - E transmeton Buhariu.

[10] - E transmeton Tirmidhiu, Ibën Khuzejma, Ibën Hibani, Hakimi dhe të gjithë e kanë konsideruar të saktë. E ka saktësuar dhe shejh Albani. [11] - E transmeton Ebu Daudi, Nesaiu dhe e saktëson shejh Albani. [12] - E transmetojnë Ebu Daudi e të tjerë dhe e saktëson shejh Albani [13] - Një grup prej hauarixhve që kundërshtuan Aliun -radiallahu anhu- . U quajtën kështu nga vendi i quajtur Haura’ në afërsi të Kufes – Irak, mbledhja e parë e tyre ishte në këtë vend. [14] - E transmeton Buhariu. [15] - E transmeton Buhariu dhe Muslimi. [16] - E transmeton Nesaiu, Ibën Asekir, Hakimi dhe e ka saktësuar, me të është pajtuar edhe Dhehebiu. [17] - Kjo është nga argumentet për lejimin e shenjës së kuptueshme në namaz. [18] - E transmeton Ibën Khuzejma në Sahihun e tij me zinxhir hasen (të mirë) e të tjerë. E saktëson shejh Albani. [19] - E transmeton Muslimi [20] - E transmeton Ebu Daudi, Nesaiu, e të tjerë. [21] - E transmeton Ahmedi, Ebu Daudi, Ibën Khuzejma në Sahihun e tij dhe e saktëson shejh Albani. [22] - E transmeton Ebu Daudi me zinxhir të mirë dhe tre autorët e suneneve. E saktëson shejh Albani. [23] - E transmeton Buhariu dhe Muslimi. [24] - E transmeton Buhariu dhe Muslimi. [25] - E transmeton Buhariu dhe Muslimi. [26] - D.m.th të ma kujtoje. [27] - E transmeton Ebu Daudi, Tabarani dhe e saktëson shejh Albani. [28] - E transmeton Ebu Daudi dhe e saktëson shejh Albani.

Fetua në lidhje me rregullat e shkurtimit të namazit dhe bashkimit mes dy namazeve

Dijetari i madh dhe shejhu i nderuar Abdulaziz bin Bazi (RahimehUllah) Parathënia e botuesit (të librit në arabisht) Hamdi (falënderimi) i përket vetëm Allahut. Salavatet dhe selamet qofshin për atë pas të cilit nuk ka më profet, mbi familjen dhe shokët e tij. Me të vërtetë dijetarët janë trashëgimtarët e profetëve, sepse profetët nuk kanë lënë trashëgim pasurinë, por kanë lënë diturinë të cilën kush e merr ka marrë diçka shumë të vlefshme. Këtë fakt e përforcon më shumë hadithi ku Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kur njeriu vdes i ndërpriten veprat e tij, përveç se tre gjërave: Sadakaja e rrjedhshme, dituria prej së cilës përfitohet ose pasardhës i devotshëm që lutet për të (prindin)”[1]. Ky libërth që përmban fetua të shejhut të nderuar Abdulaziz bin Baz (RahimehUllah). Eshtë gjëja e fundit që shejhu ka kërkuar të botohet para vdekjes së tij, duke na dërguar kërkesë me shkrim që mban datën 9 Muharrem 1420 h. në të cilën thuhej: “Po ju paraqesim disa çështje në lidhje me rregullat e shkurtimit dhe bashkimit të namazeve, në mënyrë që të botohen në një broshurë të veçantë me fonde bamirësie duke shpresuar që Allahu të bëjë dobi me to. Këto fetua janë shkëputur nga libri ynë “Mexhmua fetaua” nga vëll. XII, fq. 257 deri në 314″.

Drejtoria e Përgjithshme e kontrollit të botimeve fetare nën drejtimin e “Kryesisë së departamentit të fetuave dhe studimeve akademike” është e lumtur që po paraqet këtë libërth, i cili përmban fetua të rëndësishme që kanë të bëjnë me rregullat e shkurtimit dhe bashkimit të namazeve për të cilat ka nevojë çdo musliman dhe muslimane, pasi ndeshet me këto çështje si në qëndrim ashtu edhe në udhëtim, të shkëputura nga fetuatë e shejhut të nderuar (RahimehUllah). Drejtoria e cila mori përsipër botimin ka vendosur titull të veçantë për çdo fetua që të bëhet më e lehtë gjetja e çështjes të cilën e dëshiron. E lusim Allahun të bëjë dobi me këtë libërth e të tjerë të ngjashëm si ky dhe të jetë ndihmesë për muslimanin, që të shtojë dijen e tij fetare dhe kuptimin në fe, me të vërtetë Allahu është Dëgjues, Përgjigjës i lutjes. Namazi i udhëtarit pas atij që është vendas (mukim) ose e kundërta Pyetje: Nëse dikush është në udhëtim dhe do që të falë namazin e drekës me xhemat dhe gjen një person vendas që e ka falur drekën, a i lejohet vendasit të falet me udhëtarin. Dhe a duhet ta shkurtojë vendasi namazin apo ta plotësojë? Përgjigje: Nëse vendasi falet pas udhëtarit në mënyrë që të shërbejë si xhemat për udhëtarin pasi që vendasi e ka falur farzin e tij, atëherë falet ashtu siç falet udhëtari, dy rekate sepse ky namaz për vendasin konsiderohet nafile. Ndërsa n.q.s. vendasi fal farzin pas një imami udhëtar duhet të falë katër rekate (nëse është namaz dreke, ikindie apo jacie). Pra e ka detyrë ta plotësojë namazin pasi që imami udhëtar jep selam pas dy rekateve. Nëse falet musafiri pas vendasit dhe që të dy po falin farzin, atëherë musafiri e ka detyrë ta plotësojë namazin katër rekatë, sipas mendimit më të saktë nga dy mendimet që kanë dijetarët në këtë çështje. Argumenti i kësaj është ajo që imam Ahmedi ka transmetuar në Musnedin e tij (vëll. I/216, 226-227, 290, 370) dhe Muslimi në Sahihun e tij (me nr. 688) se ibn Abbasi është pyetur në lidhje me musafirin: “Pse kur robi falet pas imamit vendas fal katër rekatë kurse me musafirët fal dy rekate?” Tha: “Kështu është suneti”. Po ashtu si argument shërben përgjithësimi në fjalën e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Me të vërtetë imami është bërë që të pasohet, prandaj mos e kundërshtoni atë (duke i paraprirë në veprime apo duke u vonuar shumë pas tij)” Mutefekun alejhi[2]. Nëse një udhëtar e zë namazi farz në një xhemat që janë vendas dhe udhëtari bëhet imam i këtij xhemati, a duhet të falet si udhëtar apo si vendas? Pyetje: Nëse një udhëtar e zë namazi farz në një xhemat vendas dhe ky udhëtar është më i meritueshmi për të qenë imam, a duhet të falet si udhëtar apo si vendas? Përgjigje: Suneti është të falet si udhëtar, pasi ai të japë selam xhemati ngrihen dhe e plotësojnë namazin, secili për veten e tij. Kjo sepse kur Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u fal me banorët e Mekes në vitin e çlirimit, u fal si udhëtar dhe i urdhëroi vendasit që ta plotësojnë namazin. Nëse udhëtari e fal namazin të plotë (pa e shkurtuar) ka lënë më të mirën që duhet të bënte por namazi i tij është i saktë. Eshtë saktësuar se Uthmani e ka

plotësuar namazin gjatë haxhit në vitet e fundit të khalifatit të tij, po ashtu është saktësuar se Aishja e plotësonte namazin në udhëtim dhe thoshte: “Plotësimi i namazit nuk më sjell vështirësi”, por më e mira është ajo që Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka vepruar, sepse ai është që i vendos dhe na i mëson ligjet e sheriatit, salavatet dhe selamet qofshin mbi të. Allahu është që jep sukses. Gjykimi i faljes së atij që shkurton namazin pas dikujt që e plotëson Pyetje: Cili është gjykimi i faljes së atij që e shkurton namazin pas dikujt që e plotëson atë, apo e kundërta dhe si veprohet? Përgjigje: Nëse bëhet imam dikush që e shkurton namazin, atëherë pasi që imami të japë selam pas dy rekateve, vendasi duhet të ngrihet dhe t’i plotësojë katër rekate. Pra imami musafir fal dy rekate dhe jep selam, pastaj xhemati vendas ngrihen pas tij dhe i plotësojnë rekatet derisa të bëhen katër rekate, kurse nëse ka në xhemat musafirë ata japin selam me imamin musafir. Nëse vendasi bëhet imam dhe musafirët falen pas tij, atëherë ata e plotësojnë namazin me imamin dhe nuk u lejohet shkurtimi, por duhet të falin katër rekate, sepse është vërtetuar në hadithin e saktë se ibn Abbasi është pyetur për musafirin që falet pas imamit: “O ibn Abbas, pse ne kur falemi pas imamit vendas falim katër rekate ndërsa kur falemi vetëm ne udhëtarët falim dy rekate?” Tha: “Kështu është Suneti”. Këtë e ka transmetuar imam Ahmedi në “Musnedin” e tij me zinxhir të mirë dhe origjina e tij gjendet tek Muslimi. Kjo tregon se është detyrë të plotësohet namazi i udhëtarit i cili falet pas vendasit. Allahu është që jep sukses. Nuk ka problem për musafirin që ta falë ikindinë të shkurtuar pasi jep selam nga namazi i drekës të cilën e fali me imamin Pyetje: Një person udhëtar e kishte bërë nijet që ti shkurtonte dhe t’i bashkonte namazet pasi ta falte drekën me xhemat. A e ka detyrë të ngrihet menjëherë pasi të japë selam dhe ta fal ikindinë të shkurtuar apo lejohet të vonohet pak? A ka ndonjë përcaktim se sa mund të vonohet? Përgjigje: Nëse musafiri falet pas vendasit duhet ta plotësojë namazin sepse është saktësuar nga ibn Abbasi se Suneti është që musafiri i cili falet pas vendasit duhet ta plotësojë namazin. Për sa i përketë bashkimit ai është i lejuar, nuk ka asnjëlloj problemi që ta falë ikindinë të shkurtuar pasi që jep selam me imamin nga namazi i drekës. Nëse do që ta vonojë ikindinë për ta falur në kohën e saj nuk ka problem, përkundrazi kjo është më e mira nëse udhëtari nuk është në ecje e sipër, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) bashkonte në mes dy

namazeve në udhëtim, në kohën e njërës prej atyre dyjave nëse ishte në ecje e sipër. Ndërsa kur ishte në qëndrim e falte çdo namaz në kohen e tij, kjo është vepra e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në shumicën e rasteve, kështu veproi dhe në Mina në haxhin e lamtumirës: E falte çdo namaz në kohën e tij duke e shkurtuar por pa e bashkuar. Allahu na dhëntë sukses të gjithëve që ta pasojmë sunetin dhe t’i përmbahemi atij. Gjykimi për namazin e vendasit pas musafirit dhe a e shkurton musafiri namazinnëse është imam apo xhematli Pyetje: Cili është gjykimi për namazin e vendasit pas musafirit ose e kundërta? A i lejohet musafirit shkurtimi në të dyja rastet (imam ose xhematli)? Përgjigje: Namazi i musafirit pas vendasit ose namazi i vendasit pas musafirit, është i lejuar dhe i saktë, pa asnjëlloj problemi por nëse vendasi është imam dhe musafiri xhematli, atëherë musafiri e ka detyrë ta plotësojë namazin në pasim të imamit. Sepse është saktësuar në “Musnedin” e imam Ahmedit dhe “Sahihun” e Muslimit se kur ibn Abbasi u pyet për plotësimin e namazit të musafirit kur falet pas vendasit, tha: “Kështu është suneti”. Nëse vendasi falet pas musafirit në namazet me katër rekate atëherë duhet të ngrihet pas selamit të imamit dhe ta plotësojë namazin. Musafiri e ka detyrë ta falë namazin katër rekatë nëse falet pas një imami vendas Pyetje: Isha udhëtar dhe më zuri namazi i drekës aty ku ndalova të pushoj dhe u fala në xhaminë e vendpushimit. Xhemati dhe imami të gjithë ishin vendas. Hyra në namaz kur imami ishte në teshehudin e parë dhe kur imami dha selam edhe une dhashë selam bashkë me të, a është i saktë veprimi im? Nëse jo, a duhet ta përsëris namazin? Përgjigje: Duhet ta përsërisësh atë namaz. Musafiri e ka detyrë të falë katër rekatë nëse falet pas një imami vendas sepse kështu është vërtetuar suneti nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Allahu është që jep sukses. Gjykimi i sheriatit për shkurtimin dhe bashkimin e namazeve, si dhe për mosagjërimin në ditët e Ramazanit për udhëtarin Pyetje: I drejtohemi shejhut të nderuar Abdulaziz bin Bazit, muftiut të përgjithshëm të Saudisë. Es selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu. Unë dhe vëllezërit e mi posedojmë një fermë që është në një largësi rreth 60 km nga qyteti i Harxhit dhe rreth 140 km nga qyteti i Rijadit. Ne nuk jetojmë në atë fermë, jemi banorë të Rijadit por shkojmë atje shumë shpesh për të mbikqyrur mbarëvajtjen e punës. Shpresojmë nga hirësia juaj të na tregoni gjykimin e sheriatit në lidhje me bashkimin dhe shkurtimin e

namazeve, si dhe mosagjërimin në ditët e Ramazanit, në varësi të situatave që do i përmendim mëposhtë. Allahu u dhëntë sukses. 01. Nëse qëndrojmë atje një ditë të plotë apo një pjesë të ditës për të mbikqyrur punën. 02. Nëse shkojmë atje për të kaluar pushimet e fundjavës, për qejf dhe për të mbikqyrur punën njëkohësisht. 03. Nëse shkojmë atje për të kaluar pushimet ndërmjet dy semestreve shkollorë, duke ditur se këto pushime zakonisht zgjasin dy javë. 04. Nëse shkojmë atje gjatë ditës në Ramazan a na lejohet mosagjërimi, duke ditur se agjërimi nuk na sjell vështirësi apo mundim, sepse në fermë kemi banesa të pajisura me të gjitha mjetet e përshtatshme për një jetesë të rehatshme? 05. Ka raste që marrim me vete të afërm ose shokë, a vlejnë për ta të njëjtat gjykime si për ne? Allahu u dhëntë sukses për atë që Ai e do dhe e pëlqen. Përgjigje: Ue alejkumus selamu ue rahmetullahi ue beraketuhu. Nuk ka problem që t’i shkurtoni dhe bashkoni namazet, si dhe të mos agjëroni në Ramazan, si për ju ashtu dhe për ata që ju shoqërojnë përderisa realiteti është ashtu siç e përshkruat. Përveç në një rast: Nëse ju e vendosni që të qëndroni atje më shumë se katër ditë atëherë as nuk i shkurtoni, as nuk i bashkoni namazet e as nuk e prishni agjërimin në Ramazan. Allahu na dhëntë sukses të gjithëve! Shkurtimi i namazit në udhëtim Pyetje: Dëshirojmë të na shpjegoni shkurtimin e namazit në udhëtim. A është saktësuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka plotësuar namazin në udhëtim? A përcaktohet udhëtimi me distancë apo kohë të caktuar? Shpresojmë sqarimin e këtyre çështjeve me argumentet përkatëse nga Kurani dhe Suneti. Allahu u shpërbleftë me të mira. Përgjigje: Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e kishte zakon që kur udhëtonte e falte drekën dy rekate, ikindinë dy rekate dhe jacinë dy rekate, kështu vepronte derisa kthehej nga udhëtimi i tij, kjo është që dihet nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) . Transmetohet se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) herë e shkurtonte namazin në udhëtim dhe herë e plotësonte por kjo nuk është e saktë, përkundrazi ajo që dihet dhe që është vërtetuar nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në hadithe të sakta është se ai e shkurtonte namazin në udhëtim derisa të kthehej. Kurse akshamin e falte gjithmonë tre

rekate si në qëndrim ashtu dhe në udhëtim, po ashtu sabahun e falte gjithmonë dy rekate, bile falte edhe sunetin e sabahut, si në qëndrim ashtu dhe në udhëtim, dy rekate të shkurtra, ndërsa sunetet e drekës, ikindisë, akshamit dhe jacisë nuk i falte kur ishte në udhëtim. Kërkohet nga muslimani që të veprojë ashtu siç ka vepruar Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) në udhëtim. Udhëtim, tek dijetarët, konsiderohet ajo distancë që përshkohet për një ditë-natë (e më shumë), e cila përafërsisht përcaktohet me 80 km. Qoftë ky udhëtim me makinë, avion, anije apo vapor, etj. Ky është mendimi i shumicës së dijetarëve. Kjo largësi apo e përafërt me të konsiderohet udhëtim, sepse kjo është që njihet në zakonin e muslimanëve si udhëtim. Pra, nëse dikush udhëton këtë lloj largësie apo më shumë konsiderohet udhëtar, qoftë që udhëton në këmbë, me deve, me makinë, me avion apo me mjete detare, etj. Disa dijetarë kanë thënë se udhëtimi përcaktohet sipas zakonit të banorëve të zonës dhe nuk përcaktohet me distancë të caktuar me kilometra, përkundrazi çdo distancë që në zakonin e atij populli quhet udhëtim do e konsiderojmë udhëtim dhe e kundërta. Më i saktë është mendimi i shumicës së dijetarëve, d.m.th. përcaktimi i distancës me kilometra siç e përmenda më lart, shumica e dijetarëve këtë kanë zgjedhur ndaj është mirë t’i përmbahemi kësaj sepse kjo është e transmetuar dhe nga sahabët të cilët e njihnin fenë dhe sunetin e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) më mirë se çdokush tjetër. Shkurtimi i namazit katër rekatësh në udhëtim Pyetje: I drejtohem muftiut të përgjithshëm të Saudisë (Allahu e ruajtë!). Es selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu! E lusim Allahun e Lartësuar që hirësia juaj të jetë shëndoshë e mirë dhe do dëshiroja të dija gjykimin e sheriatit në çështjen time. Unë jam punonjës në një stacion treni si kontrollor biletash dhe ndonjëherë më ndodh që të udhëtoj me tren rreth 200 km ose 450 km. A më lejohet që t’i shkurtoj namazet katër rekatëshe gjatë këtij udhëtimi? Përgjigje: Ue alejkumus selamu ue rahmetullahi ue beraketuhu! Duke u bazuar në çfarë përmendët: të lejohet që t’i shkurtosh namazet në distancat e lartpërmendura, sepse ne jemi të bindur pas studimit që i kemi bërë kësaj çështjeje se distanca e udhëtimit përcaktohet me përafërsisht 80 km e më shumë. Allahu i dhëntë sukses të gjithëve. Ues selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu. Shkurtimi dhe bashkimi i namazeve për atë person që natyra e punës e bën atë të jetë në udhëtim vazhdimisht

Nga Abdulaziz bin Baz drejtuar vëllaut të nderuar M.A. gjykatës në qytetin e Hajberit. Es selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu! Më mbërriti letra juaj që mban datën 3/4/1389 h. dhe që kishte si përmbajtje pyetjen rreth lejimit të shkurtimit dhe bashkimit të namazeve për atë person që natyra e punës së tij e bën atë të jetë në udhëtim vazhdimisht, qoftë ai udhëtim jashtë Saudisë apo ndërmjet qyteteve të saj në distanca në të cilat lejohet bashkimi dhe shkurtimi i namazeve. Si p.sh. shoferat e kamionave ose tregëtarët, etj. Përgjigjia: Ata që u përmendën konsiderohen udhëtarë dhe e kanë të lejuar shkurtimin e namazeve dhe bashkimin e tyre ashtu siç u është lejuar të gjithë musafirëve, sipas mendimit të shumicës së dijetarëve. Kjo duke u bazuar në argumentet e përgjithshme të sheriatit në lidhje me këtë çështje dhe nuk dimë të ketë argument që e kundërshton këtë gjë. Ndërsa përsa i përket mendimit të disa fukahave se ai i cili endet sa andej këndej dhe ka me vete familjen e tij dhe që nuk e vendos të qëndrojë në një vend të caktuar nuk i lejohet që të praktikojë lehtësirat e udhëtimit, ky mendim është i dobët, nuk dimë të jetë i bazuar në ndonjë argument nga sheriati, siç e ka bërë të qartë këtë Ebu Muhamed ibn Kudameh në librin e tij “el Mugnij”. Cila është distanca e udhëtimit që e bën të lejuar shkurtimin dhe nëse dikush e vendos që të qëndrojë diku më shumë se katër ditë a i lejohet shurtimi i namazit Pyetje: Çfarë mendimi ka hirësia juaj në lidhje me udhëtimin që e bën të lejuar shkurtimin, a është i përcaktuar me distancë të caktuar? Çfarë mendoni për atë i cili e vendos të qëndrojë në një vend më shumë se katër ditë, a i lejohet ta shkurtojë namazin? Përgjigje: Shumica e dijetarëve (xhumhuri) thonë se udhëtimi është i përcaktuar me atë distancë që përshkohet për një ditë-natë nga devetë dhe këmbësorët me ecje normale, e cila përafërsisht është 80 km. Kjo është distanca e cila konsiderohet udhëtim në zakonin e njerëzve ndryshe nga distancat e tjera që janë më pak se kaq. Gjithashtu xhumhuri thonë se: kush e vendos që të qëndrojë diku më shumë se katër ditë, e ka detyrë t’i plotësojë namazet dhe ta agjërojë Ramazanin. Ndërsa nëse qëndron më pak se katër ditë i lejohet shkurtimi dhe bashkimi i namazeve, si dhe mos agjërimi sepse origjina është që vendasi e ka detyrë ta plotësojë namazin dhe i lejohet shkurtimi kur fillon udhëtimin. Eshtë saktësuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) qëndroi në haxhin e lamtumirës katër ditë duke e shkurtuar namazin pastaj u zhvendos në Mina dhe Arafat. Kjo tregon lejimin e shkurtimit të namazit për atë që vendos të qëndrojë katër ditë ose më pak. Kurse përsa i përket qëndrimit të Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) 19 ditë në Meke në vitin e çlirimit apo 20 ditë në Tebuk, kjo ka ndodhur sepse ndoshta Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk e kishte vendosur që të qëndronte aq gjatë por qëlloi që qëndroi aq ditë për një arsye që nuk dihej se kur do përfundonte. Kjo është përgjigja e xhumhurit në lidhje me qëndrimin e tij në Meke në vitin e çlirimit dhe qëndrimin në Tebuk në betejën e Tebukut.

Ky mendim është më i sigurtë për fenë e muslimanit dhe është në përputhje me origjinën: obligueshmëria e faljes së namazit të drekës ikindisë dhe jacisë katër rekate për vendasit. Nëse nuk e ka vendosur që të qëndrojë por nuk e di se kur do kryejë punë dhe të udhëtojë atëherë i lejohet t’i shkurtojë dhe bashkojë namazet, si dhe të mos agjërojë Ramazanin, për sa kohë që nuk e vendos të qëndrojë më shumë se katër ditë apo të kthehet në vendin e tij. Allahu është që jep sukses. Shkurtimi dhe bashkimi i namazeve në udhëtim sado që ai të zgjasë Pyetje: Dëshiroj që t’i parashtroj hirësisë tuaj një çështje për të cilën u kam pyetur dhe njëherë tjetër para shumë kohësh, bëhet fjalë për bashkimin dhe shkurtimin e namazeve në udhëtim sado që ai të zgjasë. Duke parë se ka mendime të shumta rreth kësaj çështjeje shpresoj nga hirësia juaj të më sqaroni dy gjëra: 01. Nëse udhëtoj jashtë Saudisë, a më lejohet bashkimi dhe shkurtimi sado që të zgjasë ai udhëtim, saqë nganjëherë zgjat mbi dy muaj? U bëj me dije se unë nuk falem dot me rrobat “alla frange” që vesh atje, ndaj detyrohem që të kthehem tek banesa ku qëndroj që të falem, kështu që shkurtimi dhe bashkimi më lehtëson shumë, pra a më lejohet të bashkoj dhe shkurtoj apo jo? 02. Udhëtoj shpesh për në Xhide dhe atje kam shtëpi timen por vendbanimi im është Rijadi. Nganjëherë më ndodh të qëndroj në Xhide mbi një muaj, a më lejohet shkurtimi dhe bashkimi? Përgjigje: Udhëtimi në të cilin i lejohet udhëtarit të praktikojë lehtësirat e udhëtimit është ai udhëtim që konsiderohet në zakon udhëtim dhe i cili përcaktohet përafërsisht me 80 km. Kush udhëton një distancë të tillë apo më shumë i lejohen lehtësirat e udhëtimit: mes-hi mbi meste tre ditë e netë, shkurtimi i namazit katër rekatësh, bashkimi i drekës me ikindinë në kohën e njërës prej tyre dhe i akshamit me jacinë, mos agjërimi i Ramazanit. Pasi të mbërrijë musafiri tek vendi që kishte për qëllim dhe e vendos që të rrijë atje më shumë se katër ditë atëherë nuk i lejohen lehtësirat e udhëtimit. Ndërsa nëqoftëse vendos të rrijë katër ditë ose më pak i lejohen lehtësirat e udhëtimit. Musafiri i cili ka shkuar diku për të kryer një punë të tijën por që nuk e di se kur do mbarojë dhe nuk i ka caktuar vetes që do të rrijë mbi katër ditë, atëherë i lejohet që të praktikojë lehtësirat e udhëtimit edhe nëse zgjat qëndrimi i tij mbi katër ditë. Fakti që t’i vesh rroba “alla frange” nuk është justifikim për ta vonuar namazin nga koha e tij dhe as nuk është arsye që ta lejon bashkimin mes dy namazeve. Nuk është mirë që musafiri t’i lerë namazet me xhemat nëse ka mundësi për diçka të tillë, sepse namazi me xhemat është vaxhib kurse shkurtimi dhe bashkimi i namazeve është lehtësim (diçka e lejuar). Allahu i dhëntë sukses të gjithëve për atë që Ai e do dhe na ndihmoftë në kryerjen e çdo vepre të mirë.Ues selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu.

Gjykimi i shkurtimit të namazit sado që të zgjasë koha e udhëtimit, si dhe shkurtimi i namazit për atë person që udhëton për studime derisa të kthehet Pyetje: A është e vërtetë që musafirit i lejohet ta shkurtojë namazin sado që të zgjasë koha e udhëtimit edhe nëse zgjat me vite? Apo ka një kufi kohor për shkurtimin e namazit në udhëtim? Cili është gjykimi për atë person që udhëton jashtë vendit të tij për studime apo për të punuar, a i shkurton namazet derisa të kthehet? Përgjigje: Suneti është që musafiri ta shkurtojë namazin në udhëtim duke marrë si shembull Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe duke zbatuar Sunetin e tij, kjo nëse distanca që përshkon në udhëtim është përafërsisht 80 km e më tepër. P.sh. nëse udhëton nga Saudia për në Amerikë, e shkurton namazin gjatë rrugës, ose p.sh. udhëton nga Egjipti për në Meke, e shkurton namazin gjatë rrugës. Po kështu e shkurton namazin pasi të mbërrijë aty ku dëshiron nëse e vendos të qëndrojë katër ditë ose më pak, siç bëri Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) kur qëndroi në Meke në haxhin e lamtumirës: mbërriti në Meke mëngjesin e ditës së katërt të muajit Dhul Hixheh dhe i shkurtoi namazet derisa u nis për Mina në ditën e tetë të Dhul Hixhes. I lejohet t’i shkurtojë namazet nëse e vendos të qëndrojë për një kohë që nuk e di se kur do të mbarojë, a do zgjasë katër ditë apo më shumë, i shkurton namazet derisa ta kryejë punën që ka aty. Po kështu nëse e vendos të qëndrojë më shumë se katër ditë por që nuk e di se kur do mbarojë punë (sipas mendimit të shumicës së dijetarëve). Si p.sh.: qëndron në një vend për të kërkuar një person që i ka borxh ose me të cilin ka çështje në gjykatë etj. dhe nuk e di se kur do kryejë punë, në këtë rast e shkurton namazin sepse qëndrimi i tij në atë vend nuk është i kufizuar, nuk i dihet fundi, pra konsiderohet udhëtar dhe i lejohet shkurtimi i namazit, mosagjërimi në Ramazan edhe nëse kalojnë vite duke qenë në këtë gjendje. Ndërsa kush e vendos të qëndrojë, për studime apo diçka tjetër, e ka detyrë t’i plotësojë namazet. Ky është mendimi i saktë dhe të cilin e kanë zgjedhur shumica e dijetarëve, prej tyre katër imamët e mëdhenj e të tjerë, sepse origjina është se ai i cili është mukim duhet t’i plotësojë namazet. Prandaj kush e vendos të qëndrojë diku mbi katër ditë (qoftë për studime apo diçka tjetër) e ka detyrë t’i plotësojë namazet. Ibn Abasi ka mendimin se nëse musafiri qëndron 19 ditë apo më pak, i lejohet shkurtimi i namazit, ndërsa nëse e vendos të qëndrojë më shumë se kaq e ka detyrë t’i plotësojë duke u argumentuar me qëndrimin e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) 19 ditë në Meke në vitin e çlirimit duke e shkurtuar namazin. Por mendimi më i zgjedhur në këtë çështje është mendimi i shumicës së dijetarëve, që nëse qëndron katër ditë ose më pak i lejohet shkurtimi. Ky është mendimi më i sigurtë për fenë e muslimanit dhe për këtë ibadet madhështor i cili është njëkohësisht shtylla e islamit. Mund t’i jepet përgjigje argumentit të Ibn Abasit duke thënë: Ndoshta Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk e kishte vendosur të qëndronte në Meke kohë të gjatë por qëlloi që qëndroi aq ditë derisa të forconte bazat e islamit në Meke dhe të zhdukte çdo lloj gjurme të shirkut, duke mos e bërë nijet të qëndronte kohë të caktuar. Dhe musafirit i lejohet t’i shkurtojë namazet nëse nuk e ka vendosur të qëndrojë një kohë të

caktuar edhe nëse kjo kohë zgjatet pa dëshirën e tij, siç e sqaruam më lart. Këshilla ime për vëllezërit të cilët udhëtojnë për studime etj. është që t’i plotësojnë namazet dhe mos t’i shkurtojnë, si dhe ta agjërojnë Ramazanin përveç nëse qëndrimi i tyre zgjat katër ditë ose më pak, ose është qëndrim që nuk i dihet se kur mbaron. E sapo ta kryejë punën që ka do kthehet por që nuk e di se kur do e kryejë atë dhe ky konsiderohet musafir. Ky është mendimi më i mirë në lidhje me këtë çështje dhe këtë kanë zgjedhur shumica e dijetarëve dhe ky është më i sigurtë për fenë e muslimanit, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Largoju të dyshimtave dhe përmbaju asaj që nuk është e dyshimtë”[3] dhe: “Kush u largohet të dyshimtave e ka siguruar fenë dhe nderin e tij”[4] Qëndrimi i Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Meke mund të ketë qenë pasi nuk e kishte bërë nijet të qëndronte aq ditë por qëlloi që qëndroi aq për të përmirësuar çështjet e fesë dhe forcuar bazat e teuhidit në Meke dhe për t’u mësuar muslimanëve detyrat që u takojnë. Pra ndoshta nuk e kishte vendosur të qëndronte aq gjatë por ashtu erdhën punët njëra pas tjetrës dhe rrodhën ditët. Nuk ka argument në këtë ndodhi që tregon se caku kohor i udhëtimit është 19 ditë siç thotë Ibn Abasi, sepse nuk ka diçka që të na bëjë me dije se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e kishte bërë nijet të qëndronte aq ditë. Po kështu themi dhe për qëndrmin e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Tebuk 20 ditë, nuk ka diçka që na vërteton se e kishte bërë nijet të qëndronte aq ditë. Përkundrazi Profeti (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) qëndroi atje duke studiuar çështjen e luftës dhe nuk kishte diçka të caktuar në lidhje me faktin se sa do qëndronte sepse ishte udhëtar që kishte dalur për xhihad dhe për të luftuar romakët dhe u ndal në Tebuk gjatë kësaj kohe që të studionte situatën e luftës dhe që të merrte vendim se a duhej të vazhdonte të përparonte më tej në drejtim të bizantëve apo të kthehej. Pasi qëndrojë aty ato ditë Allahu zgjodhi për të që të kthehej në Medine. Përfundimi nga e gjithë kjo është: se nuk ka ndonjë argument që na vërteton se Profeti (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) e kishte vendosur të qëndronte në Meke 19 ditë apo në Tebuk 20 ditë, ashtu që pastaj të themi se ky është caku kohor minimal apo maksimal i udhëtimit, kjo ngelet hipotezë, shumica e dijetarëve kështu kanë thënë. Ndërsa caktimi i qëndrimit me katër ditë ashtu që nëse vendos të qëndrojë më shumë se kaq duhet t’i plotësojë, është i bazuar në qëndrimin e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Meke në haxhin e lamtumirës para se të fillonte haxhi, ku qëndroi katër ditë dhe padyshim që e kishte bërë nijet të qëndronte aty që nga dita e katërt deri në ditën e tetë të muajit Dhul hixheh duke pritur që të fillonte haxhin, pastaj ditën e tetë doli për në Mina. Një grup dijetarësh kanë thënë: Caku kohor i qëndrimit në udhëtim është dhjetë ditë sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) qëndroi në Meke në haxhin e lamtumirës dhjetë ditë, duke i llogaritur dhe ditët që ndenji në Mina dhe Arafat dhe e konsideruan si qëndrim që e kishte bërë nijet që më parë se sa do qëndronte. Pra sipas tyre lejohet shkurtimi i namazit nëse qëndron dhjetë ditë ose më pak. Ky mendim është i konsiderueshëm dhe me peshë por megjithatë xhumhuri e konsideruan lëvizjen e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nga

Meka për në Mina si udhëtim më vete, sepse pas kryerjes së riteve të haxhit do udhëtonte drejt Medines. Pra siç shihet dijetarët kanë mendime të ndryshme në këtë çështje por mendimi më i mirë dhe më i sigurtë është mendimi i shumicës së dijetarëve se nëse e vendos të qëndrojë diku më shumë se katër ditë duhet t’i plotësojë namazet, kurse nëse qëndron katër ditë ose më pak i shkurton namazet. Po ashtu i shkurton namazet nëse nuk ka vendosur diçka të caktuar, thotë në vete: do udhëtoj nesër, do udhëtoj pasnesër, pra sapo ta kryejë punën të cilën nuk e di se kur do ta mbarojë, ky person konsiderohet musafir sado që të zgjasë kohë qëndrimi i tij. Allahu është që jep sukses. Shkurtimi i namazit për ata që punojnë në mjetet detare Pyetje: Unë punoj në forcat detare në anije ushtarake. Dalim me anije nga porti për në det ku qëndrojmë tre katër ditë. A na lejohet t’i shkurtojmë dhe bashkojmë namazet duke pasur parasysh se ne nuk largohemi në distanca të largëta nga porti? Përgjigje: Ai i cili udhëton me mjete detare është njësoj si ai që udhëton me mjete tokësore si p.sh. makinë, tren etj. Nëse distanca që përshkon është distancë udhëtimi të lejohet bashkimi dhe shkurtimi, përndryshe nuk i lejohet. Nëse anija sillet rreth portit apo rreth bregut p.sh. në largësi 10 km ose 20 km nuk i shkurton namazet. Ndërsa nëse largohet në distancë që konsiderohet udhëtim si p.sh. 70 km, 80 km, 100 km ose më tepër, ky quhet udhëtim dhe i lejohet t’i shkurtojë dhe bashkojë namazet sepse është udhëtar, njësoj si ai person që del në terren tokësor për piknik në largësi prej 80 km, 70 km, 90 km, 100 km ose më tepër. Shkurtimi i namazit për ata që dalin për piknik Pyetje: Nëse dalim për piknik a na lejohet që t’i shkurtojmë dhe bashkojmë namazet? Përgjigje: Nëse vendi ku do shkoni është larg vendbanimit tuaj dhe shkuarja atje konsiderohet udhëtim atëherë u lejohet që t’i shkurtoni namazet nëse distanca është përafërsisht 80 km. Shkurtimi i namazit gjatë udhëtimit është më mirë se plotësimi i tij, pra e fal drekën dy rekate, ikindinë dy rekate dhe jacinë dy rekate. Po ashtu lejohet që të bashkojë mes drekës dhe ikindisë, si edhe mes akshamit dhe jacisë. Mos bashkimi mes namazeve është më i pëlqyeshëm nëse udhëtari nuk është në ecje e sipër, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në haxhin e lamtumirës gjatë kohës së qëndrimit të tij në Mina i shkurtonte namazet por nuk i bashkonte, kurse në Arafat dhe Muzdelifeh i bashkoi sepse bashkimi ishte më i dobishëm. Nëse musafiri e vendos të qëndrojë diku më shumë se katër ditë e ka detyrë t’i plotësojë namazet. Ky është mendimi i shumicës së dijetarëve, ndërsa nëse qëndron katër ditë ose më pak është e pëqyeshme që t’i shkurtojë namazet.

Allahu është që jep sukses. Nëse bashkon drekën me ikindinë, a është mirë që bashkimi të bëhet menjëherë pas ezanit të drekës apo ta vonojë Pyetje: Nëse i shkurtoj dhe i bashkoj drekën me ikindinë, a është më mirë t’i fal menjëherë pas ezanit të drekës apo t’i vonoj deri në mesin e dy kohëve? Përgjigje: Nëse musafiri e fillon udhëtimin para hyrjes së kohës së drekës, është e pëlqyeshme që ta falë drekën me ikindinë bashkim të vonuar (pra në kohën e ikindisë). Ndërsa nëse do udhëtojë pas hyrjes së kohës së drekës atëherë më e mira është ta falë drekën me ikindinë bashkim të parakohshëm (pra në kohën e drekës). Po kështu vepron me akshamin dhe jacinë, nëse udhëton para perëndimit të diellit e vonon akshamin që ta falë së bashku me jacinë bashkim të vonuar. Ndërsa nëse do udhëtojë pas perëndimit të diellit atëherë e fal jacinë së bashku me akshamin në kohë të akshamit bashkim të parakohshëm. Ky është suneti i Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Nëse udhëtari nuk është në lëvizje e sipër por është në qëndrim, atëherë është i lirë të zgjedhë. Nëse do i bashkon me bashkim të parakohshëm ose i bashkon bashkim të vonuar, por më e mira është që ta falë çdo namaz në kohën e tij, siç veproi Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Mina në haxhin e lamtumirës duke falur çdo namaz në kohën e tij sepse nuk ishte në lëvizje e sipër. Nëse udhëtari i cili është në qëndrim e ka të nevojshme t’i bashkojë namazet, nuk ka asnjë problem, lejohet sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka bashkuar namazet në betejën e Tebukut megjithëse nuk ishte në ecje e sipër. Po kështu vepron i sëmuri nëse i vjen më e lehtë që t’i bashkojë bashkim të parakohshëm e bën diçka të tillë ose nëse e lehtëson më shumë që t’i bashkojë bashkim të vonuar e bën diçka të tillë. Nëse nuk ka vështirësi apo mundim që ia bën të nevojshme t’i bashkojë namazet, atëherë e fal çdo namaz në kohën e tij sepse kjo është më e mirë por megjithatë i lejohet që t’i bashkojë namazet. Koha e bashkimit mes dy namazeve dhe koha e namazit të vitrit Pyetje: Cila është koha në të cilën bashkohen dy namazet? Cila është koha e namazit të vitrit? Përgjigje: Bashkimi mes dy namazeve mund të bëhet në fillim të kohës ose në fund të tij, ka hapësirë të gjerë në këtë aspekt. Sheriati na ka treguar se lejohet bashkimi mes dy namazeve në kohën e namazit të parë, ose në kohën e namazit të dytë, ose ndërmjet dy kohëve sepse dy kohët janë shndërruar si një e vetme për atë person që ka justifikim për t’i bashkuar siç është musafiri dhe i sëmuri. Lejohet që të flitet ndërmjet dy namazeve të bashkuara nëse kjo e folur është e nevojshme. Koha e namazit të vitrit fillon që nga mbarimi i namazit të jacisë (edhe nëse e fal jacinë të bashkuar me akshamin bashkim të parakohshëm) dhe mbaron me agimin e sabahut. E lusim

Allahun të na japë ne dhe ju të kuptuarit e fesë dhe të na bëjë të qëndrueshëm në të deri në Ditën kur do ta takojmë Atë. Me të vërtetë Ai është Bujar që jep shumë. Bashkimi i namazit kur udhëtojmë për piknik Pyetje: Ishim një grup shokësh që kishim dalur në udhëtim dhe mbërritëm tek vendi që kishim për qëllim rreth një orë pas namazit të akshamit. Unë u kërkova atyre të merrnin abdes që të falnim akshamin dhe jacinë të bashkuara e të shkurtuara. Njëri nga vëllezërit më tha: “Nuk lejohet të falemi në këtë kohë por duhet të presim derisa të hyjë koha e jacisë, sepse mes dy kohëve të namazit ka një interval kohor që nuk lejohet të falesh në të”. Unë i thashë: “Kur i bashkon namazet mund t’i falësh në njërën nga të dy kohët dhe se kur del koha e akshamit hyn menjëherë pas tij koha e jacisë (duke mos pasur boshllëk kohor mes tyre)”. Kërkojmë nga ju o shejh i nderuar, të na sqaroni gjykimin e sheriatit në këtë çështje. Po ashtu në lidhje me kohën e bashkimit mes drekës dhe ikindisë. Allahu u shpërbleftë me të mira. Përgjigje: E vërteta është ashtu siç ke thënë ti. Sepse mes kohës së akshamit dhe kohës së jacisë nuk ka ndonjë inerval kohor në të cilin nuk lejohet të falesh, po kështu në lidhje me drekën dhe ikindinë, nuk ka mes tyre interval kohor në të cilin ndalohet të falesh, përkundrazi sapo del koha e njërit namaz menjëherë hyn koha e namazit pasardhës, pa pasur ndarje mes tyre. Musafirit dhe të sëmurit u lejohet t’i bashkojnë dy namaze në kohën e njërit prej tyre, sepse kohët e këtyre dy namazeve bëhen si një e vetme. Nëse musafiri është në udhëtim e sipër dhe e ka filluar udhëtimin para se të hynte koha e namazit të parë, më e mira për të është që ta vonojë atë namaz deri në kohën e namazit pasardhës në mënyrë që t’i bashkojë bashkim të vonuar. Ndërsa nëse e fillon udhëtimin pas hyrjes së kohës së namazit atëherë është e pëlqyeshme që ta falë namazin pasardhës sëbashku me namazin aktual, bashkim të parakohshëm, duke marrë si shembull në këtë Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Përsa i përket musafirit që nuk është në ecje e sipër, më e mira për të është që të mos i bashkojë namazet por ta falë çdo namaz në kohën e tij duke e shkurtuar por pa e bashkuar (kjo nëse qëndrimi i tij zgjat katër ditë ose më pak). Sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) qëndroi në Mina në haxhin e lamtumirës ditën e Bajramit dhe dy ditë pas tij nga ditët e Teshrikut duke e falur çdo namaz në kohën e tij pa i bashkuar. Nëse musafiri e vendos të qëndrojë më shumë se katër ditë atëherë më e sigurta për të është që ta falë çdo namaz të plotë në kohën e tij, pa e shkurtuar. Ky është mendimi i shumicës së dijetarëve. Allahu na dhëntë sukses të gjithëve. Si duhet të veprojë udhëtari nëse i qëllon që ta falë namazin në një xhami gjatë rrugës Pyetje: Nëse jemi udhëtarë dhe kalojmë pranë një xhamie në kohë namazi p.sh. në namaz të drekës, cila është më e pëlqyeshme për ne: ta falim namazin me xhematin e xhamisë dhe pastaj ta falim ikindinë të shkurtuar apo të falemi ne udhëtarët xhemat më vete? Nëse e

falim drekën me xhematin dhe duam të bashkojmë me të ikindinë, a duhet të ngrihemi për t’u falur menjëherë pas selamit në mënyrë që të jenë namazet të njëpasnjëshme apo mund t’i bëjmë dhikret dhe tespihet e pastaj ta falim ikindinë?

Përgjigje: Më e mira është që të faleni xhemat më vete që ta falni namazin të shkurtuar sepse Suneti në lidhje me musafirin është që ta shkurtojë namazin katër rekatësh, kurse nëse faleni me vendasit e keni detyrë që ta plotësoni namazin, siç është vërtetuar kjo në Sunet. Nëse doni t’i bashkoni namazet është e pëlqyeshme që ta bëni bashkimin sa më shpejt duke zbatuar Sunetin ashtu siç e qartësuam në përgjigjen e pyetjes së mëparshme [5], pasi të bëni tre herë estagfirullah dhe të thoni: Allahume entes selamu ue minkes selamu tebarakte ja dhel xhelali uel ikrami. Nëse është vetëm një musafir atëherë e ka detyrë që të falet me xhematin vendas dhe ta plotësojë namazin, sepse falja me xhemat është vaxhib (detyrë) kurse shkurtimi i namazit është mustehab (i pëlqyeshëm), kështu që e ka detyrë t’i japë përparësi kryerjes së vaxhibit ndaj mustehabit. Mbërriti në aeroport pas namazit të jacisë dhe akoma nuk ka falur as akshamin dhe as jacinë, a duhet t’i bashkojë dhe shkurtojë Pyetje: Unë jam nga qyteti Baha i Arabisë Saudite. Nëse mbërrij në aeroportin e Rijadit pas namazit të jacisë dhe nuk kam falur akoma as akshamin dhe as jacinë, a t’i bashkoj dhe shkurtoj? Përgjigje: Eshtë e pëlqyeshme që musafiri gjatë udhëtimit t’i shkurtojë namazet, ndërsa bashkimi i namazeve ka nevojë për sqarim. Nëse është në ecje e sipër atëherë më e mira është që t’i bashkojë namazet (qoftë bashkim të parakohshëm apo bashkim të vonuar si të jetë më e mirë për të në varësi të gjendjes), sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kështu ka vepruar. Pra nëse ishte në ecje e sipër bashkonte mes drekës e ikindisë dhe mes akshamit e jacisë. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur nisej nga shtëpia e tij para kohës së drekës e vononte namazin e drekës që ta bashkonte me ikindinë bashkim të vonuar, kurse nëse nisej pas hyrjes së kohës së drekës atëherë e falte drekën dhe ikindinë bashkim të parakohshëm, kështu vepronte me akshamin dhe jacinë. Nëse nisej para perëndimit të diellit e vononte akshamin që ta falte me jacinë, bashkim të vonuar, ndërsa nëse nisej pas perëndimit të diellit atëherë e falte akshamin dhe jacinë bashkim të parakohshëm. Nëse udhëtari nuk është në ecje e sipër atëherë më e mira për të është që të mos i bashkojë, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në haxhin e lamtumirës nuk i bashkonte namazet gjatë kohës që qëndroi në Mina. Përsa i përket atij personit që ka mbërritur në aeroportin e Rijadit dhe akoma nuk e ka falur as akshamin dhe as jacinë, është e pëlqyeshme për të që t’i

bashkojë këto dy namaze dhe ta falë jacinë të shkurtuar, sepse aeroporti është jashtë qytetit. Nëse ai do që ta vonojë jacinë në mënyrë që ta falë me njerëzit në xhami të plotë pa e shkurtuar, nuk ka problem, diçka e tillë lejohet. Allahu është që jep sukses. A i lejohet musafirit i cili do nisej pasi kishte hyrë koha e drekës dhe para se të hynte koha e ikindisë, që t’i bashkojë këto dy namaze në kohën e drekës Pyetje: Një person vendosi që të nisej pas hyrjes së kohës së drekës dhe para se të hynte koha e ikindisë, a i lejohet që të bashkojë mes drekës dhe ikindisë në kohën e drekës? Përgjigje: Nuk i lejohet bashkimi mes dy namazeve derisa të dalë jashtë ndërtesave të vendbanimit të tij (fshat qoftë apo qytet) dhe të jetë në shkretëtirë (ose hapësirë jashtë qytetit). Sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në haxhin e lamtumirës e fali drekën në Medine katër rekate pastaj u nis dhe e fali ikindinë dy rekate në Dhul Hulejfeh [6] . Allahu është që jep sukses. Musafiri i cili është vetëm e ka detyrë të falet me imamin në xhami dhe ta plotësojë namazin Pyetje: Nëse jam musafir dhe qëndroj atje ku kam udhëtuar disa ditë, p.sh: tre, katër ose më pak, ose më shumë dhe hyj në xhami në kohë të drekës dhe falem me xhematin katër rekate, pastaj ngrihem vetëm dhe e fal ikindinë të shkurtuar, a është i saktë veprimi im? A më lejohet mua si musafir që jam që t’i bashkoj dhe shkurtoj namazet në banesën ku unë qëndroj atje, duke ditur se unë jam në qendër të një qyteti me xhami të shumta dhe e dëgjoj ezanin? Përgjigje: Nëse musafiri e vendos që të qëndrojë diku më shumë se katër ditë, e ka detyrë t’i plotësojë namazet, sipas mendimit të shumicës së dijetarëve. Ndërsa nëse do rrijë më pak se katër ditë më e mira është që t’i shkurtojë namazet por nëse i plotëson nuk ka problem, lejohet. Nëse është vetëm nuk e shkurton namazin por e ka detyrë që të falet me xhematin në xhami dhe e plotëson namazin si xhemati, duke u bazuar në argumentet të cilat e bëjnë detyrë faljen e namazit me xhemat, si dhe në hadithin e saktë që transmetohet në “Musnedin” e imam Ahmedit dhe “Sahihun” e Muslimit nga Ibn Abasi i cili tha se Suneti në lidhje me musafirin i cili falet pas imamit vendas është që të falë katër rekate si imami. Gjithashtu duke u bazuar në përgjithësimin e hadithit: “Imami është bërë që të pasohet prandaj mos e kundërshtoni atë (duke i paraprirë në veprime apo duke u vonuar shumë pas tij).” Mutefekun alejhi. Udhëtari i cili është vetëm e ka detyrë të falet me xhematin e muslimanëve dhe ta plotësojë namazin Pyetje: A i lejohet udhëtarit që ka ardhur për Umre që ta bashkojë drekën me ikindinë dhe t’i shkurtojë, duke pasur parasysh se ai do qëndrojë në Meke dy ose tre ditë dhe banon në një hotel shumë pranë Qabes?

Përgjigje: Nuk i lejohet musafirit i cili është vetëm që ta shkurtojë namazin. Përkundrazi, e ka detyrë të falet me xhematin e muslimanëve dhe ta plotësojë namazin, sepse shkurtimi i namazit është mustehab (e pëlqyeshme) kurse falja me xhemat është vaxhib (detyrë), por nëse janë më shumë se një udhëtar lejohet që ta falin namazin të shkurtuar nëse qëndrimi i tyre zgjat katër ditë ose më pak. Çfarë është më e mira për musafirin: t’i shkurtojë namazet pa i bashkuar apo t’i bashkojë dhe shkurtojë Pyetje: Disa njerëzve u është krijuar ideja se shkurtimi dhe bashkimi i namazit janë dy gjëra të pandashme nga njëra-tjetra, d.m.th. nuk mund të ketë bashkim pa shkurtim dhe nuk ka shkurtim pa bashkim. Cili është mendimi juaj në lidhje me këtë? Cfarë është më e mira për musafirin: t’i shkurtojë namazet pa i bashkuar apo t’i shkurtojë dhe bashkojë? Përgjigje: Musafirit Allahu ia ka ligjëruar shkurtimin e namazit po ashtu ia ka lejuar dhe bashkimin por nuk janë dy gjëra të pandashme nga njëra-tjetra, mund t’i shkurtojë namazet pa i bashkuar. Mosbashkimi mes namazeve është më i mirë nëse musafiri nuk është në ecje e sipër, siç veproi Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Mina në haxhin e lamtumirës ku i shkurtonte namazet pa i bashkuar. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i shkurtoi dhe i bashkoi namazet në betejën e Tebukut (megjithëse nuk ishte në ecje e sipër) gjë e cila tregon se të dyja lejohen. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur ishte në ecje e sipër i shkurtonte dhe i bashkonte namazet. Cështja e bashkimit të namazeve është më e gjerë se sa shkurtimi, sepse bashkimi i lejohet të sëmurit dhe u lejohet muslimanëve vendas nëpër xhamia në rast shiu apo kur ka rrezik rrëshqitjeje (nga lluca apo akulli). Pra u lejohet që të bashkojnë mes akshamit e jacisë dhe mes drekës e ikindisë por nuk u lejohet shkurtimi, sepse shkurtimi i namazit është i veçantë vetëm për udhëtarin. Allahu është që jep sukses. Shkurtimi dhe bashkimi i namazeve për atë person që e ka zënë koha e namazit në vendin e tij pa u nisur akoma Pyetje: Nëse hyn koha e namazit duke qenë personi akoma në vendin e tij pastaj niset para se ta falë atë namaz, a i lejohet shkurtimi dhe bashkimi? Po nëse fal drekën dhe ikindinë të shkurtuara dhe të bashkuara në udhëtim pastaj mbërrin në vendin e tij në kohë të ikindisë, a janë të sakta namazet e tij që i ka falur në udhëtim, duke pasur parasysh se ai e dinte që do mbërrinte në vendin e tij në kohën e namazit të dytë? Përgjigje: Nëse koha e namazit e zë musafirin duke qenë akoma në vendin e tij pastaj ai niset pa e falur namazin i lejohet që t’i shkurtojë namazet pasi të dalë jashtë banesave të qytetit, sipas mendimit më të saktë nga dy mendimet që kanë dijetarët në këtë çështje, i cili njëkohësisht është edhe mendimi i shumicës së dijetarëve. Nëse i shkurton dhe i bashkon në udhëtim pastaj mbërrin në vendin e tij para se të hyjë koha e namazit të dytë ose pasi ka hyrë, nuk ka përse ta përsërisë namazin sepse e ka kryer atë në përputhje me sheriatin. Por

nëse do që ta falë namazin e dytë me njerëzit në xhami kjo do të jetë nafile për të. Allahu është që jep sukses. Bashkimi i namazit të akshamit dhe jacisë në qytete për shkak të shiut Pyetje: Cfarë mendimi ka hirësia juaj në lidhje me bashkimin mes akshamit dhe jacisë për shkak të shiut në kohën e sotme në qytete kur dihet se rrugët janë të shtruara e të asfaltuara, me trotuare dhe të ndriçuara, duke bërë që të mos ketë vështirësi apo llucë? Përgjigje: Lejohet bashkimi mes akshamit e jacisë dhe mes drekës e ikindisë për shkak të shiut nëse ai i sjell vështirësi njerëzve kur dalin për në xhami. I njëjti gjykim është nëse ka llucë dhe baltë në të cilën mund të rrëshqasin njerëzit ose nëse rrjedh uji nëpër rrugë dhe tregje, sepse kjo u sjell veshtirësi njerëzve. Ky është mendimi më i saktë nga dy mendimet që kanë dijetarët në këtë çështje. Argumenti i kësaj është hadithi i transmetuar në dy “Sahihet” nga ibn Abbasi se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka bashkuar në Medine mes namazit të drekës e ikindisë dhe mes namazit të akshamit e jacisë [7]. Muslimi ka transmetuar një shtojcë në transmetimin e tij ku thuhet: “E bëri këtë pa ekzistuar ndonjë frikë apo shi apo udhëtim” [8]. Ky hadith tregon se tek sahabët dihej se frika dhe shiu janë arsye justifikuese që e bëjnë të lejueshme bashkimin e namazit njësoj si udhëtimi, por në këto raste nuk lejohet shkurtimi, sepse xhemati janë vendas dhe jo udhëtar dhe shkurtimi është i lejuar vetëm në udhëtim, prandaj atyre u lejohet vetëm bashkimi. Allahu është që jep sukses. Kriteri me të cilin përcaktojmë bashkimin mes dy namazeve në kohë shiu Pyetje: Cili është kriteri në bazë të së cilit arrijmë ta përcaktojmë se kur mund të bashkojmë mes dy namazeve për shkak të shiut? Përgjigje: Nëse ekziston arsyeja justifikuese atëherë lejohet bashkimi mes dy namazeve: mes drekës dhe ikindisë apo akshamit dhe jacisë. Arsye justifikuese për bashkim mund të jetë: sëmundja, udhëtimi, si dhe shiu i madh sipas mendimit më të saktë nga dy mendimet që kanë dijetarët në këtë çështje. Disa dijetarë e konsiderojnë të ndaluar bashkimin mes drekës dhe ikindisë për shkak të shiut që sjell veshtirësi ose llucës në të cilën mund të rrëshqasin njerëzit, nëse je vendas brenda në qytet. E sakta në këtë çështje është se lejohet bashkimi mes akshamit dhe jacisë apo mes drekës dhe ikindisë nëse shiu është i rrëmbyeshëm apo ka llucë që mund të shkaktojë rrëshqitje, sepse këto u sjellin vështirësi njerëzve. Lejohet që t’i bashkojnë bashkim të parakohshëm (qoftë në fillim të kohës apo edhe më vonë), i rëndësishëm është fakti që nëse shiu u sjell veshtirësi atëherë u lejohet bashkimi. P.sh. janë brenda në xhami dhe filloi të binte shi i madh duke e bërë të vështirë ecjen nëpër rrugë e tregje (për shkak të ujit dhe baltës), atëherë i bashkojnë namazet pa asnjë lloj problemi. Por nëse nuk duan t’i bashkojnë u lejohet që ta falin namazin në shtëpitë e tyre për shkak të shiut dhe baltës.

Nuk lejohet bashkimi mes dy namazeve veçse me arsye justifikuese të vërtetuar me sheriat Pyetje: Në ditët e kaluara disa imamë të xhamive bashkuan mes akshamit e jacisë sepse ra një shi i lehtë i cili nuk sillte asnjë llojë mundimi. Cili është gjykimi për këtë veprim dhe a është i saktë namazi i tyre apo duhet ta përserisin atë? Përgjigje: Nuk lejohet bashkimi mes dy namazeve veçse me arsye justifikuese të pranuar me sheriat siç është udhëtimi, sëmundja apo shiu i cili të lag (qull) rrobat dhe të sjell ndonjë lloj veshtirësie duke krijuar llucë nëpër rrugë etj. Ndërsa kush bashkon mes akshamit dhe jacisë apo drekës dhe ikindisë pa arsye ka kryer një vepër që nuk lejohet dhe e ka detyrë ta përsërisë atë namaz që e ka falur para kohe sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush punon një vepër e cila bie në kundershtim me fenë tonë ajo vepër është e refuzuar” transmeton Muslimi (me nr 1718) dhe në dy “Sahihet” nga Aishja nga Profeti (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) se ai ka thënë: “Kush shpik në fenë tonë çfarë nuk është prej saj ajo është e refuzuar” [9]. Në bazë të kësaj që thamë bëhet e ditur se çdo musliman e ka detyrë që t’i kushtojë kujdes dhe rëndësi adhurimeve të tij në mënyrë që të jenë në përputhje me sheriatin dhe t’i largohet gjërave që bien në kundërshtim me të. Allahu u dhëntë sukses të gjithë muslimanëve që t’i përmbahen fesë dhe ta kuptojnë atë. A është nijeti kusht për lejimin e bashkimit Pyetje: A është nijeti kusht për lejimin e bashkimit? Sepse shpesh herë falet akshami pa pasur xhemati nijet për bashkim dhe pas namazit konsultohen mes tyre dhe e vendosin ta bashkojnë me jacinë dhe falen. Përgjigje: Dijetarët kanë rënë në mospajtim mes tyre në këtë çështje. Por mendimi më i saktë është se nijeti për bashkim nuk është kusht që të ekzistojë që në faljen e namazit të parë, përkundrazi lejohet që ta bashkojnë edhe nëse e vendosin pas faljes së namazit të parë, kuptohet nëse ekziston arsyeja që e bën të lejuar bashkimin siç është frika, sëmundja apo shiu. A është kusht për bashkimin e namazeve që të falen të njëpasnjëshme Pyetje: Ndodh që ata të cilët i bashkojnë namazet vonohen pak në faljen e namazit të dytë duke bërë që të ketë një lloj shkëputjeje në mes dy namazeve. Cili është gjykimi për këtë, pra a është kusht që namazet të falen të njëpasnjëshme? Përgjigje: Nëse është bashkim i parakohshëm atëherë është detyrë që namazet të falen të njëpasnjëshme (sapo mbaron të parin fillon të dytin) dhe nuk ka problem nëse shkëputen nga njëra-tjetra për një kohë shumë të shkurtër, sepse kjo është saktësuar nga Profeti (sal-

lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe ai është që ka thënë: “Faluni ashtu siç më keni parë mua duke u falur” [10]. Gjithashtu mendimi më i saktë është se nijeti nuk është kusht për bashkimin e namazeve siç e sqaruam në përgjigjen e pyetjes së mëparshme. Ndërsa nëse është bashkim i vonuar atëherë çështja ka hapësirë më të gjerë, sepse namazi i dytë është brenda kohës së tij por megjithatë më e mira është që namazet të falen të njëpasnjëshme duke marrë si shembull Profetin (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) në këtë gjë. Allahu është që jep sukses. Gjykimi i bashkimit i të gjitha namazeve së bashku në fund të ditës Pyetje: A i lejohet muslimanit i cili është udhëtar në një udhëtim të gjatë që t’i bashkojë të gjitha namazet në fund të ditës? Përgjigje: Kjo është diçka shumë e shëmtuar, gjynah i madh dhe askush nga dijetarët nuk e ka thënë këtë. Ajo që i lejohet musafirit është që të bashkojë mes drekës dhe ikindisë në kohën e njërës prej tyre deri para zbehjes së diellit (rënia e kuqërrimës në horizont para perëndimit të diellit) si dhe të bashkojë mes akshamit dhe jacisë në kohën e njërës prej tyre deri para mesit të natës. Kurse namazi i sabahut nuk bashkohet me asnjë por duhet të falet gjithmonë në kohën e tij të caktuar deri para lindjes së diellit, si në qëndrim ashtu edhe në udhëtim. Allahu është që jep sukses. Shkurtimi dhe bashkimi i namazit për udhëtarin që ndodhet brenda qytetit ku ka udhëtuar Pyetje: Ne jemi tre persona që kemi udhëtuar nga qyteti i Rijadit për në Kasim për të kaluar atje ditën e enjte dhe të premte. A t’i shkurtojmë dhe bashkojmë namazet dhe a e kemi detyrë ta falim namazin me xhemat në xhami? Përgjigje: Eshtë e pëlqyeshme që ta shkurtoni namazin katër rekatësh (në dy rekate), ndërsa sabahu dhe akshami nuk shkurtohen. Nuk e keni detyrë ta falni namazin në xhami me vendasit por nëse faleni me ta atëherë do e falni namazin të plotë, katër rekatë. Eshtë vërtetuar në Sunetin e saktë nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se musafiri nëse falet pas vendasit duhet ta plotësojë namazin. Kurse namazin e sabahut dhe të akshamit duhet ta falni në xhami me vendasit duke u bazuar në përgjithësimin e fjalës së Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem): “Kush e dëgjon ezanin dhe nuk vjen (për t’u falur në xhami me xhematin) nuk ka namaz për atë person, përveç nëse ka arsye justifikuese” [11]. Po ashtu fjala e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur Ibn Umi Mektumi e pyeti: - O i Dërguari i Allahut, nuk kam asnjë që të më sjellë në xhami. A kam leje që të falem në shtëpinë time? - A e dëgjon thirrjen (ezanin)? – i tha Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem).

– Po.- u përgjigjë – Atëherë përgjigjiu thirrjes, – tha Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Tran. Muslimi në “Sahihun” e tij (me nr 653). U lejohet që të bashkoni mes dy namazeve: drekës dhe ikindisë, si dhe mes akshamit dhe jacisë sepse jeni udhëtarë, por më e mira është që të mos i bashkoni sepse nuk jeni në ecje e sipër. Nëse faleni me xhematin në xhami kjo do jetë më e mirë dhe me më shumë shpërblim. Allahu është që jep sukses. Personi që mbërrin tek qyteti që kishte për qëllim duhet të falet me njerëzit dhe ta plotësojë namazin Pyetje: Nëse një person udhëton për në qytetin e Xhides, a i lejohet që t’i shkurtojë namazet apo patjetër duhet të falet me xhematin në xhami? Përgjigje: Gjatë rrugës e shkurton namazin pa asnjë problem ndërsa kur të arrijë në qytet mos të falet vetëm por duhet të falet me njerëzit në xhami dhe e plotëson namazin. Kurse gjatë rrugës edhe nëse është vetëm falet dhe e shkurton namazin katër rekatësh në dy rekate. Musafiri ka të drejtë ta falë namazin si udhëtar pasi të shkëputet nga vendbanimi i tij dhe t’i lerë pas shpine ndërtesat e fundit të vendbanimit (fshat qoftë apo qytet)

Pyetje: Cfarë gjykimi ka për atë person që udhëton pas hyrjes së kohës së drekës pasi që ka udhëtuar 10 km ndaloi që të falet. A e shkurton namazin apo e fal të plotë? Përgjigje: Shumica e dijetarëve janë të mendimit se i lejohet musafirit që ta falë namazin si udhëtar sapo të shkëputet nga vendbanimi i tij (fshat apo qytet), sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk i shkurtonte namazet në udhëtimet e tij veçse pasi të shkëputej nga Medineja, atëherë falte dy rekatë. Ajo që merret në konsideratë është gjendja e personit në kohën e kryerjes së veprimit. P.sh. nëse thërritet ezani i drekës ose i ikindisë dhe musafiri niset për udhëtim, i lejohet që ta shkurtojë namazin pasi të dalë jashtë banesave të vendbanimit, sepse nuk merret në konsideratë gjendja në kohën e nisjes por gjendja e tij në kohën e kryerjes së veprimit dhe duke qenë se ai është udhëtar i lejohet shkurtimi. Nëse udhëton diku ku ka një të afërm dhe distanca është largësi udhëtimi konsiderohet udhëtar Pyetje: Një person u nis për të udhëtuar nga Rijadi për në Meke dhe gjatë rrugës ndaloi në Kasim tek disa të afërmit e tij dhe qëndroi aty dy ditë. A konsiderohet udhëtar në këtë rast?

Përgjigje: Po, ky person konsiderohet udhëtar për sa kohë që nuk është në vendbanimin e tij edhe pse mund të ketë atje ndonjë të afërm, si p.sh. vëlla ose motër etj, por nuk falet vetëm, përkundrazi duhet të falet me xhematin dhe e plotëson namazin me ta sepse është detyrë të falet namazi me xhemat. Ndërsa nëse ka me vete persona të tjerë udhëtarë (qoftë një apo më shumë), atëherë u lejohet të falen duke shkurtuar namazin, por u lejohet edhe që të falen me xhematin në xhami duke e plotësuar namazin. Nëse e vendos që të qëndrojë më shumë se katër ditë atëherë e ka detyrë ta falë të plotë namazin katër rekatësh, qoftë vetëm një person apo më shumë. Një musafir pasi që fali namazin e xhumasë me xhematin, u ngrit dhe bashkoi me të ikindinë Pyetje: Udhëtova drejt Mekes për të kryer Umre dhe më zuri namazi i xhumasë në rrugë pranë një qyteti. Pasi që fala xhumanë me muslimanët në xhaminë kryesore të atij qyteti, bëra ikamet dhe fala ikindinë duke u bazuar në faktin që jam udhëtar. A është e lejuar kjo që unë kam bërë? Përgjigje: Nuk ka asnjë argument me aq sa dimë që e bën të lejuar bashkimin e ikindisë me namazin e xhumasë, kjo gjë nuk është transmetuar nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e as nga ndonjë sahabij, prandaj është detyrë që të mos veprohet ky lloj veprimi. Kush e ka bërë diçka të tillë e ka detyrë që ta përsërisë namazin e ikindisë kur t’i hyjë koha. Allahu i dhëntë sukses të gjithëve. Nëse musafiri e fal namazin e xhumasë me vendasit, a mund të falë pas saj ikindinë të bashkuar Pyetje: A i lejohet musafirit që pasi ta falë namazin e xhumasë me vendasit, ta falë dhe ikindinë menjëherë pas saj? Përgjigje: Nuk i lejohet kjo gjë sepse namazi i xhumasë nuk bashkohet me asgjë tjetër dhe e ka detyrë që ta falë ikindinë në kohën e saj. Ndërsa nëse musafiri nuk e fal xhumanë me vendasit por fal namazin e drekës, atëherë s’ka problem që ta bashkojë me ikindinë sepse musafiri nuk e ka detyrë namazin e xhumasë dhe sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka bashkuar drekën me ikindinë në Arafat në haxhin e lamtumirës, me një ezan dhe dy ikamete, pra nuk fali namaz xhumaje (megjithëse ishte e premte). Allahu është që jep sukses. Namazi i ikindisë nuk mund të bashkohet me namazin e xhumasë, as në udhëtim e as në qëndrim

Pyetje: Kam falur namazin e xhumasë në xhaminë e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe e kisha bërë nijet që ta bashkoja me ikindinë duke u nisur nga fakti që jam udhëtar. Sapo u bëra gati që të bëja tekbir për të filluar ikindinë, muezini lajmëroi se do falej namazi i xhenazes. E fala namazin e xhenazes me xhematin pastaj fala ikindinë të shkurtuar. A kam vepruar saktë? Nëse jo, si duhej të kisha vepruar? Më jepni përgjigje, Allahu ju shpërbleftë me të mira dhe ua zgjatë jetën në bindje ndaj Tij. Përgjigje: Namazi i ikindisë nuk bashkohet me namazin e xhumasë, as në udhëtim e as në qëndrim, sipas mendimit më të saktë nga dy mendimet që kanë dijetarët në këtë çështje. E ke detyrë që ta përsërisësh namazin sepse e ke falur para se t’i hynte koha dhe në një formë të palejuar bashkimi. Kurse përsa i përket ndarjes mes dy namazeve të bashkuara sa për të falur namaz xhenazeje nuk ka problem, ngase është e pëlqyeshme të shpejtohet xhenazeja për t’u varrosur sa më parë sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Shpejtoni me xhenazen sepse nëse është e mirë po e çoni drejt mirësisë, ndërsa nëse nuk është i tillë atëherë i lironi supet tuaja sa më shpejt nga ajo e keqe” Mutefekun alejhi [12]. Ndarja që ndodh me faljen e namazit të xhenazesë mes dy namazeve që do bashkohen është diçka e shkurtër që nuk e pengon bashkimin mes dy namazeve, qoftë edhe sipas atij mendimi të dijetarëve që e bëjnë kusht të menjëhershëm faljen e dy namazeve të bashkuara. Allahu është që jep sukses. Bashkimi mes xhumasë dhe ikindisë nëse bie shi i madh Pyetje: Shejhu i nderuar. Ndodhi një debat mes disa vëllezërve në lidhje me bashkimin mes xhumasë dhe ikindisë nëse bie shi i madh që shkakton vështirësi dhe mundim. Dëshirojmë të na jepni fetva rreth kësaj. Përgjigje: Nuk lejohet bashkimi mes namazit të xhumasë dhe ikindisë, as për shkak të shiut e as për ndonjë shkak tjetër, sepse diçka e tillë nuk është transmetuar nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e as nga ndonjë sahabi me aq sa dimë. Namazi i xhumasë nuk krahasohet me drekën ngaqë e xhumaja është ibadet më vete dhe siç dihet ibadetet bazohen mbi argumente të transmetuara ndaj nuk lejohet shpikja e diçkaje në ibadete me logjikë. Allahu u dhëntë sukses të gjithëve për të kuptuar fenë dhe për t’iu përmbajtur asaj. Me të vërtetë Ai është Afër dhe Dëgjues. Gjykimi i bashkimit të namazeve për vendasin Pyetje: Cili është gjykimi i Allahut dhe të Dërguarit të Tij për një grup njerëzish të cilët e bashkojnë drekën me ikindinë dhe akshamin me jacinë në mënyrë të vazhdueshme megjithëse janë vendas? Përgjigje: Hadithet e sakta të transmetuara nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nga fjalët dhe nga veprat e tij na kanë treguar se është detyrë që të falen pesë namazet, secili në

kohën e tij dhe se nuk lejohet që të bashkohet mes drekës dhe ikindisë apo mes akshamit dhe jacisë përveçse nëse ekziston ndonjë arsye justifikuese për diçka të tillë. P.sh: sëmundja, udhëtimi, shiu, e situata të ngjashme në të cilat është e vështirë ardhja në xhami për çdo namaz në kohën e tij (bëhet fjalë për katër namazet e lartpërmendura). Xhibrili ia mësoi Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kohët e pesë namazeve duke u falur me të në ditën e parë në fillim të kohës së çdo namazi dhe u fal me të në ditën e dytë në fund të kohës së çdo namazi dhe pasi që falën drekën në dy skajet e kohës së saj i tha: “Namazi falet ndërmjet këtyre dy kohëve”. Të njëjtën gjë i tha pas çdo namazi që falën. Eshtë saktësuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u pyet për kohët e namazeve dhe iu përgjigj pyetësit me veprime duke i falur të pesë namazet në fillim të kohës së çdo namazi në ditën e parë pasuese të asaj pyetjeje, ndërsa në ditën e dytë i fali të pesë namazet në fund të kohës së çdo namazi, pastaj tha: “Namazi falet ndërmjet këtyre dy kohëve”[13]. Përsa i përket hadithit që është transmetuar në dy “Sahihet” se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) fali në Medine tetë (rekate) të bashkuara dhe shtatë (rekate) të bashkuara”[14], në transmetimin e Muslimit bëhet e qartë se qëllimi është: bashkimi mes drekës dhe ikindisë dhe bashkimi mes akshamit dhe jacisë. Në transmetimin e Muslimit thuhet: “E bëri këtë megjithëse nuk kishte ndonjë arsye frike apo shiu” [15] dhe në një transmetim tjetër: “Pa pasur shkak frike apo udhëtim” [16]. Përgjigje ndaj kësaj është të themi ashtu siç tha Ibn Abasi kur u pyet për këtë: “Nuk donte që t’ia vështirësonte umetit të tij”. Ky bashkim që bëri Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Medine mes drekës dhe ikindisë, si dhe mes akshamit dhe jacisë, mund të ketë qenë për ndonjë shkak apo arsye që e bënte të nevojshme lehtësimin ndaj sahabëve në atë ditë, ndoshta kishte rënë ndonjë sëmundje e përgjithshme (epidemi) ose kishte llucë dhe baltë ose ndonjë gjë tjetër e cila tjetër e cila u sillte vështirësi sahabëve në atë ditë. Disa dijetarë kanë thënë: ky lloj bashkimi ka qenë bashkim vetëm në pamje të jashtme, d.m.th. e ka falur drekën në fund fare të kohës së saj dhe e ka falur ikindinë menjëherë sapo i ka hyrë koha, po ashtu ka vepruar me akshamin duke e falur në fund fare të kohës së tij dhe e ka falur jacinë menjëherë sapo i ka hyrë koha. Sheukani ka thënë në librin e tij “Nejlul Eutar” se imam Nesaiu e ka transmetuar këtë mendim nga Ibn Abasi, transmetuesi i hadithit. Ky mendim ngelet si alternativë e mundshme në shpjegimin e këtij hadithi. Ibn Abasi nuk e ka cekur faktin që Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ta ketë përsëritur këtë veprim herë tjetër por ajo që kuptohet qartë nga transmetimi është se ka ndodhur vetëm një herë të vetme. Imam Ebu Isa Tirmidhiu ka thënë (përafërsisht kuptimi i fjalës së tij): Nuk ka hadith në librin e tij për të cilin të kenë rënë dakort të gjithë dijetarët se nuk punohet me atë hadith përveç këtij hadithi dhe hadithit që flet për vrasjen e pirësit të alkolit nëse sillet për herë të katërt që ti zbatohet dënimi.

Pra, qëllimi i Tirmidhiut është se dijetarët kanë rënë dakort që nuk lejohet të bashkohen dy namaze veçse me arsye të justifikuar me sheriat dhe se dijetarët kanë rënë dakort që bashkimi i Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i përmendur në këtë hadith ka qenë me arsye, duke bërë kështu përputhje mes këtij hadithi dhe haditheve të tjera të shumta dhe të sakta që tregojnë se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e falte çdo namaz në kohën e tij dhe se nuk bashkonte mes dy namazeve veçse nëse kishte arsye për diçka të tillë. Kështu kanë vepruar halifet e drejtë pas tij dhe të gjithë sahabët si dhe dijetarët pas tyre, të gjithë ndoqën këtë rrugë dhe e konsideruan të ndaluar bashkimin veçse nëse ka arsye. Autori i librit “Nejlul Eutar” ka përmendur një grup dijetarësh që e konsiderojnë të lejuar bashkimin pa arsye nëse kjo ndodh rrallë dhe nuk bëhet zakon, por ky mendim është i refuzuar në bazë të argumenteve të mëparshme dhe ixhmaut të dijetarëve që kanë qenë para tyre. Duke u bazuar në çfarë thamë, i bëhet e qartë pyetësit se ky hadith nuk bie aspak në kundërshtim me hadithet e tjera të sakta që tregojnë qartë ndalimin e bashkimit mes dy namazeve pa patur arsye të vërtetuar me sheriat. Pra, ky hadith kuptohet në atë mënyrë që e bën të përputhet me hadithet e tjera dhe nuk i kundërshton ato, sepse sunetet e transmetuara nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) – fjalë qofshin apo vepra- vërtetojnë njëra tjetrën dhe sqarojnë (komentojnë) njëra tjetrën. Ai sunet që diku transmetohet në mënyrë të përgjithshme kuptohet sipas atij transmetimi në të cilin është përmendur i detajuar (me hollësi), po ashtu nëse transmetohet një sunet në mënyrë të përgjithshme pastaj përjashtohet një rast i veçantë nga ky rregull i përgjithshëm. E njëjta gjë thuhet edhe për librin e Allahut, ajetet e tij vërtetojnë njëri tjetrin dhe sqarojnë njëri tjetrin. Allahu i Lartësuar ka thënë: “Elif Lam Ra. Ky është Libër, ajetet e të cilit janë përsosur dhe pastaj janë shpjeguar me imtësi nga më i Urti, i Mirënjohuri në hollësi për çdo gjë” (Hud: 1) dhe: “Allahu zbriti fjalën më të mirë, një Libër ajetet e të cilit i përngjasojnë njëri tjetrit në mirësi dhe vërtetësi, të përsëritura herë pas here” (Zumer: 23), d.m.th.: ashtu siç është i përsosur dhe i sqaruar po ashtu ka ajete të ngjashme, ajete që vërtetojnë njëri tjetrin. Tekstualisht e njëjta gjë thuhet dhe për Sunetin e Profetit (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem). Allahu është që jep sukses. Vendasit nuk i lejohet ta shkurtojë namazin apo të mos agjërojë në Ramazan, përveçse nëse është i sëmurë dhe agjërimi e mundon ose nëse është udhëtar Pyetje: Nëse dikush udhëton larg vendbanimit të tij rreth një orë me avion, a i lejohet që t’i bashkojë dhe shkurtojë namazet gjatë qëndrimit të tij në hotel? A i lejohet mosagjërimi në Ramazan? Përgjigje: Nuk i lejohet askujt që është vendas ta shkurtojë namazin përveç nëse është i sëmurë dhe agjërimi e mundon ose është udhëtar. Ai që ka vendosur të udhëtojë por është akoma në vendbanimin e tij (fshat apo qytet) nuk i lejohet që ta shkurtojë namazin pa e filluar udhëtimin dhe pa u shkëputur nga banesat e fundit të atij vendbanimi, sepse Profeti

(sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur e vendoste që të udhëtonte nuk e shkurtonte namazin derisa të shkëputej nga Medineja. Nuk i lejohet askujt që të falet i vetëm (qoftë ai vendas apo udhëtar) nëse ai ndodhet në një vend ku falet namazi me xhemat. Pra, e ka detyrë të falet me muslimanët dhe ta plotësojë namazin si ata, duke u bazuar në fjalën e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Kush e dëgjon thirrjen (ezanin) dhe nuk vjen tek ai (për t’u falur në xhemat) nuk ka namaz për të, përveçse nëse ka arsye justifikuese”. E transmeton Ibn Maxheh, Darakutni, Ibn Hibani dhe Hakimi sipas kushtit të Muslimit. U pyet Ibn Abasi: - Kush konsiderohet arsye justifikuese? – Frika dhe sëmundja. – u përgjigjë. Një i verbër e pyeti Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe i tha: “O Rasulallah, unë nuk kam dikë që të më udhëheqë për në xhami, a më lejohet mua që të falem në shtëpinë time?” Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “A e dëgjon thirrjen për në namaz?” Tha: “Po”. “Atëherë pra përgjigjiu thirrjes”. Transmeton Muslimi në “Sahihun” e tij. Gjithashtu Profeti ka thënë: “Më shkoi në mendje që të urdhëroj të bëhet ikameti dhe të caktoj dikë që t’u prijë njerëzve në namaz ndërkohë unë së bashku me një grup burrash që bartin me vete barrë me dru të shkojmë tek ata njerëz që nuk janë të pranishëm në namazin me xhemat dhe tua djeg shtëpitë me zjarr” Mutefekun alejhi [17]. Ibn Mesudi ka thënë: “Kush dëshiron ta takojë Allahun nesër duke qenë musliman, le t’i ruajë namazet (t’u kushtojë rëndësi dhe përkujdesje) dhe t’u përgjigjet aty ku thirren, sepse Allahu i ka ligjëruar Profetit tuaj sunetet e udhëzimit dhe me të vërtetë këto namaze janë nga sunetet e udhëzimit. Nëse ju do faleni në shtëpitë tuaja ashtu siç falet ai person që nuk vjen në xhemat atëherë e keni lënë sunetin e Profetit tuaj dhe nëse e lini sunetin e Profetit tuaj do humbisni. Cdo person që merr abdes dhe e plotëson atë në formën më të mirë pastaj niset për në xhami, Allahu ia shkruan për çdo hap nga një të mirë dhe e ngre një gradë më lart dhe ia shlyen një gjynah. Në kohën tonë nuk e linte namazin me xhemat veçse ai person që ishte munafik i mirënjohur ose ndonjë person i sëmurë. Kishte person që e sillnin për krahësh në mënyrë që të ishte i pranishëm në saf”. Transmeton. Muslimi në “Sahihun” e tij (me nr 654,’256′). Hadithet që flasin për këtë janë të shumta. Cdo musliman e ka detyrë (qoftë vendas apo udhëtar) që të falet me xhemat dhe të mos falet vetëm përderisa e dëgjon ezanin. Allahu është që jep sukses. Bashkimi mes dy namazeve pa pasur arsye

Pyetje: Ne punojmë në një vend pune dhe shumë punëtorë e falin së bashku namazin me xhemat por unë nuk falem me ta për shkak të arsyeve të mëposhtme: Së pari: Ata e bashkojnë drekën me ikindinë në mënyrë të vazhdueshme, po ashtu veprojnë me akshamin dhe jacinë. Së dyti: Nuk i vendosin duart në pjesën e poshtme të kraharorit. A është i saktë namazi im nësë falem me ta? Na orientoni drejt së vërtetës, Allahu u shperbleftë me të mira. Përgjigje: Nuk i lejohet muslimanit vendas që të bashkojë mes dy namazeve pa pasur arsye justifikuese, si p.sh. sëmundja ose istihada për gratë, përkundrazi e ka detyrë që ta falë çdo namaz në kohën e tij, drekën në kohën e saj, ikindinë në kohën e saj, akshamin në kohën e tij, jacinë në kohën e saj dhe nuk lejohet të bashkohet mes dy namazeve pa pasur arsye justifikuese të vërtetuar me sheriat. Kurse përsa i përket asaj që është transmetuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka bashkuar tetë së bashku dhe shtatë së bashku, d.m.th. drekën me ikindinë dhe akshamin me jacinë, kjo tek dijetarët është konsideruar si bashkim që ka pasur arsye. Disa nga dijetarët kanë thënë: E bëri këtë për shkak të një sëmundjeje epidemike që i kishte përfshirë muslimanët dhe i kishte munduar ndaj edhe Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i bashkoi namazet. Ky lloj bashkimi ka ndodhur vetëm një herë nga Profeti (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) për shkak të arsyes që u përmend dhe nuk dihet që kjo gjë të jetë përsëritur herë tjetër apo të jetë bërë në mënyrë të vazhdueshme. Disa të tjerë kanë thenë: Ai bashkim nuk ka qenë real por ishte bashkim vetëm në pamje të jashtme pra e ka falur drekën në fund fare të kohës së saj dhe e ka falur ikindinë menjëherë sapo i ka hyrë koha. Po ashtu ka falur akshamin në fund fare të kohës së tij dhe e ka falur jacinë menjëherë sapo i ka hyrë koha, këtë mendim e ka transmetuar Nesaiu nga ibn Abbasi me zinxhir të saktë [18] pra u quajt bashkim edhe pse në realitet çdo namaz u fal në kohën e tij. Shpjegimi në këtë lloj mënyre në lidhje me këtë bashkim është transmetuar nga ibn Abbasi me transmetim të saktë ndaj nuk ngelet hapësirë për të thënë diçka tjetër veç kësaj. Pra ky lloj bashkimi ishte i tillë vetëm në pamje të jashtme, kështu që nuk i takon askujt që ta përdorë këtë ndodhi si argument për të lejuar bashkimin pa arsye. Përsa të përket ty o pyetës të lejohet që të falesh me grupin e punëtorëve drekën në kohën e saj dhe nuk e fal ikindinë kur ata e bashkojnë, po ashtu e fal akshamin me ta në kohën e tij dhe nuk e fal jacinë kur ata e bashkojnë por e fal më vonë kur ti hyjë koha e saj. Bashkimi dhe shkurtimi i namazit për njësitë ushtarake që gjenden në vijat e para Nga Abdulaziz bin Baz drejtuar vëllaut të nderuar drejtorit të “Drejtorisë për çështjet fetare pranë forcave të armatosura tokësore”.

Selamun alejkum ue rahmetullahi ue berekatuhu. Duke iu përgjigjur letrës tuaj në të cilën kërkohej sqarimi i gjykimit të sheriatit në lidhje me formën e namazit që duhet të falin njësitë ushtarake që gjenden në vijat e para, them: Nëse ata persona janë pranë vendbanimit të tyre dhe nuk janë udhëtarë atëherë e kanë detyrë namazin e xhumasë dhe plotësimin e namazeve katër rekatëshe, ndërsa nëse janë udhëtarë dhe qëndrojnë në pozicionet apo pikat që duhet t’i ruajnë, atëherë nuk e kanë detyrë namazin e xhumasë, u lejohet bashkimi dhe shkurtimi i namazit sepse ata nuk e dinë kur do mbarojë detyra që u është ngarkuar. Allahu i dhëntë sukses të gjithëve për të berë ato vepra që Ai i do dhe është i kënaqur me to! Ues selamu alejkum ue rahmetullahi ue berekatuhu. Drejtori i përgjithshëm i drejtorisë së kërkimeve studimore, fetvave dhe davetit. Shkurtimi i namazit për banorët e Mekes gjatë kohës që gjenden në vendet e kryerjes së riteve të haxhit (Arafat, Muzdelife, Mina). A i përfshin edhe shitësit e mallrave atje të cilët nuk bëjnë haxh Pyetje: Shkurtimi i namazit për banorët e Mekes që gjenden në vendet e kryerjes së riteve të haxhit a ka të bëjë vetëm me ata që bëjnë haxh apo i përfshin edhe shitësit e mallrave apo të tjerë që nuk bëjnë haxh por që gjenden në ato vende për punë të ndryshme (si p.sh. policët, mjekët etj)? Përgjigje: Ajo që dihet nga dijetarët është se ky shkurtim është i veçantë për ata banorë të Mekes që janë haxhinj, gjithmonë nëse ecim sipas mendimit të atyre dijetarëve që e bëjnë të lejuar për banorët e Mekes shkurtimin në ato vende. Shumica e dijetarëve kanë mendimin se banorët e Mekes as nuk i shkurtojnë dhe as nuk i bashkojnë namazet sepse nuk janë udhëtarë prandaj e kanë detyre ta falin çdo namaz të plotë në kohën e tij. Mendimi më i saktë është i atyre që e lejojnë diçka të tillë për ata banorë të Mekes që janë haxhinj sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk i urdhëroi mekasit që ishin me të në haxh që t’i plotësonin namazet. Kurse për sa i përket tregtarëve apo të tjerëve të cilët nuk janë gjendur atje për të kryer haxhin por për punë e kanë detyrë t’i plotësojnë namazet dhe nuk u lejohet t’i bashkojnë. A e kanë detyrë haxhinjtë shkurtimin dhe bashkimin e namazeve në Arafat

Pyetje: A është detyrë bashkimi mes drekës dhe ikindisë dhe shkurtimi i tyre në Arafat, apo lejohet të falet secila e plotë në kohën e saj? Përgjigje: Falja e namazit të drekës dhe ikindisë në ditën e Arafatit të shkurtuara dhe të bashkuara, në luginën Uraneh (në perëndim të Arafatit) me një ezan dhe dy ikamete është sunet i përforcuar të cilin Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e veproi në haxhin e lamtumirës. Nuk duhet që muslimani ta lerë pa e vepruar sunetin por megjithatë shkurtimi dhe bashkimi në Arafat nuk është vaxhib, nëse do e plotësonte namazin ai do ishte namaz i saktë, ky është mendimi i dijetarëve. Shkurtimi është sunet i përforcuar, sepse Profeti (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka vepruar diçka të tillë dhe ka thënë: “Merrni nga unë mënyrën e kryerjes së riteve të haxhit”. [19] Pra nuk duhet që muslimani ta kundërshtojë sunetin, përkundrazi duhet të falet me njerëzit të cilët i shkurtojnë dhe i bashkojnë namazet në Arafat, bashkim të parakohshëm pastaj drejtohet për tek vendi i tij ku do bëjë dhikër dhe dua. Nëse nuk i fal dot namazet në luginën Uraneh atëherë le të falet ku të mundet brenda Arafatit, sepse në këto kohë është e nevojshme që njerëzit t’i shmangen rrëmujës dhe tollovisë me sa të kenë mundësi. Gjykimi i bashkimit mes namazeve për haxhinjtë në Mina në ditën e Tervijes dhe ditët e teshrikut Pyetje: A u lejohet haxhinjve në Mina ditën e Tervijes dhe në ditët e teshrikut bashkimi mes namazeve ashtu siç u lejohet shkurtimi? Ai që i ka bashkuar namazet a i konsiderohen si të sakta? Përgjigje: Nuk di të ketë ndonjë pengesë që e ndalon bashkimin mes namazeve atje. Përderisa u lejua shkurtimi i namazit atëherë lejimi i bashkimit është më parësor, sepse shkaqet që e bëjnë të lejuar bashkimin e namazeve janë të shumta ndryshe nga shkurtimi i cili lejohet vetëm për një arsye: udhëtimi. Më e mira është mos bashkimi i namazeve në Mina, sepse Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) nuk i ka bashkuar namazet gjatë qëndrimit të tij në Mina as në ditën e Tervijes e as në ditët e teshrikut dhe muslimanët duhet ta kenë Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) shembullin më të mirë. A është saktësuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka bashkuar namazet në udhëtim kur nuk ishte në ecje e sipër Pyetje: A është vërtetuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka bashkuar mes drekës dhe ikindisë apo mes akshamit dhe jacisë në udhëtim gjatë kohës që nuk ishte në ecje e sipër. Si p.sh. gjatë qëndrimit të tij në Meke në çlirimin e saj ose gjatë qëndrimit të tij në Tebuk, ose gjatë qëndrimit të tij në Meke në haxhin e lamtumirës?

Përgjigje: Eshtë saktësuar se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka bashkuar namazet në betejën e Tebukut edhe pse nuk ishte në ecje e sipër, siç e ka transmetuar Muslimi (me nr 706). Kurse sa i përket qëndrimit të tij në Meke në çlirimin e saj dhe në haxhin e lamtumirës nuk kam gjetur diçka që tregon qartë se i ka bashkuar namazet. Por disa hadithe lënë të kuptohet se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i bashkonte namazet gjatë qëndrimit të tij në Ebtah në haxhin e lamtumirës, mirëpo siç e thamë kjo gjë nuk shprehet qartë në hadithe, kështu që mos bashkimi është më i mirë duke u bazuar në veprën e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Mina. Allahu është që jep sukses. Ue salAllahu ala nebijina Muhamed ue alihi ve sahbihi. Ue selamu alejkum ue rahmetullahi ue berekatuhu

_________________________________________________

[1]

- Transmeton Ahmedi vell.II/372 dhe teksti është sipas transmetimit të tij dhe Muslimi me

nr 1631. [2]

- El Fet-h vëll. I, f.176-177 dhe Muslim me nr. 1151, 1154.

[3]

- Transmeton Ahmedi 1/200 dhe 3/153,Tirmidhiu me nr 2518,Nesaiu me nr 5811 dhe

Darimiu me nr 2535. [4]

- Transmeton Ahmedi 4/269,Buhariu 1/19,Muslimi me nr 1599,Ebu Daudi me nr 3329 dhe

Ibn Maxheh me nr 3984). [5]

- Kjo fetva do vijë më vonë në renditjen e këtij libërthi

[6]

- Vend rreth 10 km larg Medines

[7]

- Transmeton Buhariu 1/137 dhe Muslimi me nr. 705.

[8]

- Transmeton Muslimi me nr. 705.

[9]

- Transmeton Buhari 3/167 dhe Muslimi me nr. 1718

[10]

- Transmeton Buhariu 1/155.

[11]

- Transmeton Ibn Maxheh me nr. 793, Darakutni me nr. 4 , Ibn Hibani dhe Hakimi dhe

zinxhiri i këtij hadithi është sipas kushtit të Muslimit [12]

- Buhariu 2/87, 88 dhe Muslimi me nr 944

[13]

- Transmeton Ahmedi vëll III/30, Taberani në el Kebir me nr 5443 dhe Tahaui në Sherhu

meanil athar vëll I/147 [14]

- Transmeton Buhariu vëll I/137 dhe II/53 dhe Muslim nr 705,55

[15]

- Transmeton Muslimi me nr 705,54

[16]

- Transmeton Muslimi me nr 705,50

[17]

- Buhariu 1/158,160 dhe 3/91 dhe 8/127 dhe Muslimi me nr 651,’252′

[18]

- Transmeton Nesaiu në Muxhteba me nr 589

[19]

- transmeton Bejhekiu me nr 9307, Ahmedi vell.III/337, Muslimi me nr.1297, 1970 dhe

Nesaiu me nr 3062 dhe 14459

Akidja e Selefëve dhe dijetarëve të hadithit Imam Ebi Uthman Ismail ibën Abdurrahman es-Sabuni (373-449 h.)

HYRJE Falënderimet i takojnë vetëm Allahut. Vetëm Atë falenderojmë, Atij i kërkojmë ndihmë dhe falje të gjynaheve tona. I kërkojmë mbrojtje Allahut prej të keqes së veteve (shpirtrave) dhe punëve tona! Atë të cilin e udhëzon Allahu, nuk ka kush e humb dhe atë të cilin humb Allahu, nuk ka kush e udhëzon. Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Tij. Po paraqes para duarve të lexuesëve dhe vëllezërve të mi muslimanë këtë libërth të përshtatur në gjuhën shqipe, me qëllim që t’u vij atyre sadopak në ndihmë për njohjen e besimit të saktë dhe të vërtetë të Islamit. Vëzhguesi në terrenin e sotëm, në mesin e muslimanëve gjen një përzierje dhe ngatërrim të së vërtetës me të pavërtetën, të dijes me injorancën dhe të Sunetit me bidatin. Kjo për shkaqe të shumta ndër të cilat mund të përmendim mungesën e literaturës së saktë dhe të nevojshme në këtë temë (temën e Akides). Libri që keni në duar është një përmbledhje e shkurtuar e bazave të Akides së Selefëve tanë të mirë dhe dijetarëve të Hadithit të të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem) të cilin e ka shkruar një prej dijetarëve të mëdhenj të Islamit në shekullin e katërt dhe të pestë të hixhretit, imam es Sabuni. Ky libër ka fituar besimin dhe përgëzimin e shumë prej dijetarëve të Ehli Sunetit të cilët e kanë parë dhe lexuar atë dhe ai konsiderohet si një nga burimet bazë të Akides së Ehli Sunetit dhe Dijetarëve të Hadithit, bashkë me disa libra të tjerë madhështorë të cilët do të përmenden gjatë librit dhe për të cilat lus Allahun që të shohin dritën në gjuhën shqipe, edhe pse janë disi voluminoze!

Siç e thamë më lart, libri është shumë i përmbledhur dhe autori është përpjekur të paraqesë në të, ç’të mundë prej bindjeve të Ehli Sunetit duke treguar edhe transmetuesit dhe përcjellësit e fjalëve, në mënyrë që të jetë sa më i përpiktë. Studiuesi dhe recensuesi i librit, Dr. Nasir ibën Abdurrahman el Xhedij, është përpjekur të nxjerrë çdo transmetim prej burimit në të cilin gjendet dhe gjithashtu ka përmendur një biografi të përmbledhur për të gjithë transmetuesit që ka përmendur autori, por unë nuk i kam përmendur të gjitha ato biografi për t’iu ruajtur zgjatjes dhe daljes nga tema. Ky libër, edhe pse me përmasa të vogla, është i domosdoshëm për të gjithë muslimanët, për të përparuarin në dije dhe për fillestarin në të, ndonëse për atë të përparuarin është më i përshtatshëm. Nëse njihet e vërteta atëherë është e lehtë njohja e të kotës dhe dallimi i saj, sepse çdo gjë që e kundërshton të Vërtetën dhe bie ndesh me të, ajo është e kotë. Po ashtu, nëse njihen ndjekësit e së Vërtetës, atëherë është e lehtë që të njihen ndjekësit e të kotës. Lus Allahu e Madhëruar që të na drejtojë në të Drejtën dhe të Vërtetën, dhe të na bashkojë në Xhenet me të Dërguarin e Tij (sal-lAllahu alejhi ve selem) sahabet e ndershëm dhe ndjekësit e gjurmëve të tyre deri në Ditën e Kijametit!

Përkthyesi Shkurt 2004 Dhul-Hixheh 1424 h.

BIOGRAFIA E AUTORIT Koha në të cilën ai ka jetuar

Së pari: Gjendja politike e asaj kohe - Autori, Ebu Uthman es Sabuni ka jetuar në çerekun e fundit të shekullit të katërt dhe në gjysmën e parë të shekullit të pestë të hixhretit. Pikërisht ndërmjet viteve (373-449 h.). Ai ishte bashkëkohës i tre prej prijësave (halifëve) të shtetit Abasit. I pari i tyre ka qenë prijësi Et Taiu Lilah Ebu Bekër Abdulkerim ibën el Mutiju Lilah, i cili qëndroi në pushtet nga viti 363 h. deri sa u hoq në vitin 381 h. I dyti ishte prijësi El Kadiru Bilah ebu el Abas Ahmed ibën Is’hak ibën Xheafer, i cili e mori pushtetin në vitin 381 h. dhe qëndroi në të derisa ndërroi jetë, në vitin 422 h. Ndërsa prijësi i tretë ishte El Kaimu Biemrilah Ebu Xheafer Abdullah ibën el Kadiru Bilah, i cili e mori pushtetin pas vdekjes së të atit, në vitin 422 h. dhe qëndroi në pushtet derisa ndërroi jetë, në vitin 467 h. Në këtë periudhë, fuqia e prijësave Abasitë u dobësua dhe pushteti ra në duart e të tjerëve. Vendet e Horasanit, prej të cilave ishte edhe Nisaburi, vendi në të cilin jetoi autori, u sunduan nga prijësa të ndryshëm, njëri pas tjetrit. Në fillim, pushteti ishte në duart e Es Samanije, më pas në duart e Beni Subuktikin dhe më pas në duart e Beni Sulxhuk. Kështu që, vendet e Horasanit ishin të pastabilizuara dhe gjendja politike e tyre ishte tranzicionale, gjë e cila padyshim ka pasur ndikim negativ te njerëzit e asaj kohe. Së dyti: Gjendja ideologjike dhe shkencore e asaj kohe Kjo periudhë kohore shquhet për ekzistencën e një numri të konsideruar grupesh e sektesh të ndryshme, të cilat ishin në kundërshtim me drejtimin e Ehli Sunetit (pasuesëve të sunetit), si dhe për ekzistencën e disa figurave të shquara në shkencat dhe kulturat e ndryshme. Es Sujuti ka përcjellë nga imam Dhehebiu se ai ka thënë për kohën e halifes El Kadiru Bilah: “Në këtë periudhë është shfaqur edhe koka e esharive: Ebu Is’hak el Isfrajini [1] , koka e muetezilive: gjykatësi Abdulxhebar [2], koka e rafidive: Esh shejh el muktedir apo Esh shejh el Mufid, koka e keramitave: Muhamed ibën el Hejsam, koka e hafizave të shquar: Ebul Hasen el Hamami, koka e muHadithinëve: hafiz Abdulgani ibën Seid, koka e sufive: Ebu Abdurrahman es Selmi, koka e poetëve: Ebu Umer ibën Deraxh dhe koka e mbretërve: sulltan Mahmud ibën Subuktikin.” [3]

Më pas Sujuti shtoi: “Këtyre u shtohet koka e zindikëve (të dalëve nga Feja): El Hakim Biemrilah, koka e gjuhëtarëve: El Xheuheri, koka e gramatikanëve: Ibën Xhina, koka e elokuentëve: El Bedij, koka e predikuesëve: Ibën Nebata, koka e komentatorëve: Ebu el Kasim ibën Habib en Nisaburi, etj.” Padyshim se përhapja e këtyre grupeve dhe thirrja e kokave të tyre në to, ka pasur ndikim të rrezikshëm në shoqërinë e asaj kohe. Prej fitneve (trazirave) që ndodhën në atë kohë për shkak të këtyre grupeve, ka qenë fitneja që ndodhi ndërmjet rafidive dhe pasuesëve të Sunetit në Bagdad, në vitin 398 h. Fitne në të cilën shejhu Ebu Hamid el Isfrajini [4] iu afrua vdekjes. Por kur lajmi i shkoi halifes El Kadiru Bilah, ai dërgoi forcat e tij për t’u ardhur në ndihmë pasuesëve të Sunetit dhe rafiditë u thyen. Më pas, në vitin 422 h. këto fitne ndërmjet pasuesëve të Sunetit dhe rafidive u përtërinë dhe u shtuan, por pasuesit e Sunetit u bashkuan dhe vranë shumë prej tyre. Prijësat abasitë, në këtë periudhë, ishin të kapur për rrugën e Ehli Sunetit. Lexo fjalën e Hatib el Bagdadit për halifen abasit, El Kadiru Bilah: “Ai posedonte moral, fe, namaz të gjatë nate, bamirësi e bujari, me të cilat u shqua dhe u bë i njohur te të gjithë, shtoi këtyre edhe drejtimin e mirë dhe besimin e saktë. Ai shkroi një libër në fushën e Usulu fikhut, në të cilin përmendte vlerat e sahabeve, sipas metodës së dijetarëve të Hadithit. Në atë libër, nën temën për vlerat e Umer ibën Abdulaziz, ai përmend kufrin - daljen nga Feja - të muetezilive dhe të atyre që thonë se Kurani është i krijuar. Ai libër lexohej çdo të xhuma në tubimin e dijetarëve të Hadithit, në xhaminë El Mehdi. Gjatë leximit të tij prezentonin edhe njerëzit dhe e dëgjonin atë.” [5] Sigurisht që numri i madh i figurave të shquara në atë kohë, tregon zhvillimin e fushës akademike e shkencore, saqë edhe shumica e halifëve dhe princave të asaj kohe posedonin sasi të konsiderueshme dijeje e njohurie, nga më të shquarit e të cilëve ka qenë El Kadiru Bilah. Ata i donin dijetarët dhe i madhëronin ata, gjë e cila ndikoi ndjeshëm në zhvillimin e lëvizjes akademike e shkencore. Ky ishte një vështrim i shpejtë dhe i shkurtër në gjendjen ideologjike e shkencore të asaj kohe, ku siç e pamë, veçoria më e shquar e saj ishte ekzistenca e një numri të konsiderueshëm grupesh e sektesh të ndryshme, të cilat padyshim që do të përhapnin idetë e tyre në shoqëri. Për këtë shkak, gjejmë se dijetarët e Sunetit të asaj kohe kanë shkruar libra të shumtë për sqarimin dhe qartësimin e bindjes së pasuesëve të Sunetit, siç ka bërë edhe imam Es Sabuni (Rahimullah). Disa të tjerë kanë shkruar libra ku i kundërpërgjigjen atyre grupeve të humbura e të devijuara, si dhe rrëzojnë dilemat dhe gjërat e dyshimta që ata hedhin në popull.

Prejardhja e autorit

Emri i tij është Ebu Uthman Ismail ibën Abdurrahman ibën Ahmed ibën Ismail ibën Ibrahim ibën Amir ibën Abid es Sabuni En Nijsaburi, hafiz, muhadith, fakih, i titulluar si dijetar i Islamit. Fjala “Es Sabuni” është marrë nga punimi i sapunit, siç thotë Es Semaani në librin “Prejardhjet”: “Në Nisabur ka qenë një shtëpi e madhe për prodhimin e sapunit dhe ndoshta ndonjë prej gjyshërve të tij ka pas punuar në të, kështu i është mveshur kjo kunjë.”

Jeta e tij Ka lindur në Bushenxh, në zonat e Huratit (Sixhistan) në mesin e muajit Xhemadul Ahira, në vitin 373 hixhri. Abdulgafir el Farisi thotë: Babai i tij, Abdurrahman Ebu Nasr, ka qenë prej predikuesëve të mëdhenj të Nisaburit dhe u ndoq e u vra për shkak të fanatizmit dhe medh’hebit të tij. Kështu që i biri i tij, Ismaili zuri vendin e tij dhe u ul në karrigen e tij që në moshën dhjetë vjeç dhe të gjithë imamët e kohës së tij prezentonin tubimet e tij. Edukimin e tij dhe përgatitjen e kushteve për kërkimin e dijes, e mori përsipër imam Ebu Tajjib Sehl ibën Muhamed es Saluki, i cili merrte pjesë në tubimet e tij dhe e lavdëronte atë. Tubimet e tij i prezentonin gjithashtu dijetarë të mëdhenj si Ebu Is’hak el Isfrajini, imam Ebu Bekër ibën Furik, etj. Ata habiteshin me zgjuarsinë dhe mprehtësinë e tij, me bukurinë e formimit të shprehjeve në të dyja gjuhët, arabisht dhe persisht, dhe me mësimin përmendësh të Haditheve, cilësi të cilat u rritën bashkë me të dhe me të cilat arriti atë vend të lartë. Gjatë gjithë kohës së tij, ai ishte i zënë me adhurime e punë të mira. Arriti majat në urtësi e formim të përgjithshëm. Njihej për namazin e tij në formën më të mirë, faljen shumë natën dhe dlirësinë e tij, saqë merrej për shembull. [6] Abdulgafir e përshkruan atë kështu: “Ai ishte imam, dijetar i Islamit, predikues, mufessir (komentator i Kur’anit), dijetar Hadithi dhe këshillues, i cili i bashkoi njerëzit e kohës së tij në rrugën e tij. I këshilloi muslimanët në tubimet e dijes shtatëdhjetë vjet radhazi. Priu njerëzit në namaz (imam) dhe mbajti hutbe në xhaminë e madhe në Nisabur, afro njëzet vjet.” [7]

Gjithashtu, ai thotë: “Ka qenë më i vullnetshëm se të gjithë dijetarët e kohës së tij në dëgjimin e Haditheve, në mbajtjen përmendësh të tyre dhe në përhapjen e dijes dhe librave të tij. Ka qenë më i shumti në grumbullimin e Haditheve dhe nxitjen në dëgjimin e tyre nëpër tubime. Hadithet i ka mbledhur në Nisabur, Serahas, Furat, Sham, Hixhaz e nëpër male. Ka pasur lidhje me shumë vende dhe numri i njerëzve që kanë marrë prej tij është shumë i madh. Imam Sabuni (Rahimullah) ka qenë respektues i Hadithit dhe i kushtonte vëmendje të madhe zinxhirit të transmetuesëve.

Familja e tij Ebu Uthman es Sabuni ka pasur dy djem. I pari, Abdullahi, i cili vdiq gjatë rrugës për në Haxh, në kohën kur babai i tij ishte ende gjallë. Ndërsa i dyti, Abdurrahmani, i cili e mori dijen dhe Hadithin prej babait të tij, në Nisabur dhe më pas u bë gjykatës në Azerbaxhan. Edhe pse kunja e imam Sabunit është Ebu Uthman, nuk i kam gjetur ndonjë djalë me këtë emër në librat e biografive. Ai ka pasur një vëlla, i cili quhej Is’hak ibën Abdurrahman Es Sabuni. Ai ka qenë këshillues e predikues dhe shpeshherë zëvendësonte vëllanë e tij nëpër tubime. Nga të gjitha këto arrijmë në përfundimin se familja e Ismail Sabunit, ka qenë familje e dijes, urtësisë dhe udhëzimit. Imam Sabuni e ka marrë dijen prej shumë dijetarëve të njohur dhe ka pasur gjithashtu shumë nxënës. Veprat e shkrimet e tij janë gjithashtu të shumta.

Akideja e Sabunit dhe medhhebi i tij Imam Sabuni është pasues i mendimit të dijetarëve të Hadithit prej Selefëve të mirë, kështu që akideja e tij është selefije. Argumenti më i qartë për këtë është libri që kemi në duar, në fillim të të cilit ai ka shprehur se do të mbledhë në të, disa tema në bazat e akides, sipas bindjes së Selefëve, prej të cilave ai shpreson të ketë dobi.

Në fund të këtij libri, autori ka përmendur disa prej dijetarëve të mëdhenj të Hadithit dhe Sunetit, të cilët janë shembull për tu ndjekur dhe të cilët besojnë atë që ai e ka pohuar në librin e tij, pastaj thotë: “Dhe unë, fal mirësisë së Allahut të Lartësuar, pasoj gjurmët e tyre, ndriçohem me dritën e tyre dhe këshilloj vëllezërit dhe shokët e mi që të mos rrëshqasin nga rruga e tyre, e të mos ndjekin fjalë të tjera përveç fjalëve të tyre. Deri në fund të fjalës së tij. Ndërsa medhhebi i autorit në fikh, sipas asaj që kam kuptuar unë (studiuesi), është se medh’hebi i tij është Shafii, duke u bazuar në argumentet e mëposhtme: 01 - Gjetja e biografisë së tij në librat biografike të shafiive dhe në asnjë medh’heb tjetër. 02 - Pohimi i kësaj fjale prej dijetarit Ibën Amad el Hanbeli. 03 - Vetë autori, kur paraqiti në këtë libër të tij një numër dijetarësh sipas rrugës së të cilëve ai shkonte, përmendi në krye të tyre imam Shafiun dhe e lavdëronte e fliste mirë për të. Dijetarët e mëdhenj kanë folur për të fjalët më të mira dhe kanë pohuar se ai është imam, hafiz, njohës i mirë i Hadithit e tefsirit, si dhe shkencave të tyre, njohës i letërsisë dhe i shumë shkencave të tjera. Ebu Bekër el Bejheki, dijetar bashkëkohor i tij, ka thënë për të: “Ai është me të vërtetë imam i muslimanëve dhe sinqerisht, dijetar i Islamit. Njerëzit e kohës së tij kanë qenë të nënshtruar para lartësisë së tij në fe, sovranitet, bindje të sakta, dije të madhe dhe pasim të rrugës së selefëve.” [8] Ebu Uthman es Sabuni ka vdekur në Nisabur, në kohën e ikindisë, ditën e enjte, 3 Muharrem, të vitit katërqind e dyzetë e nëntë sipas hixhretit, pas një sëmundjeje.

Vlerësimi i librit

Libri i imam Sabunit është një prej librave që kanë kontribuar në pasurimin e bibliotekës Islame për sqarimin e Akides së ithtarëve të Sunetit dhe Xhematit, si dhe për qartësimin e bazave të Fesë, mbi të cilat kanë ndërtuar bindjen e tyre imamët e parë të selefëve tanë të mirë, unanimisht. Disa prej tyre, autori i ka përmendur në fund të këtij libri.

Autori, Ebu Uthman es Sabuni, në këtë libër ka ndjekur metodën e saktë në parashtrimin e atyre bazave, pasiqë ai nuk mjaftohet me miratimin e një baze pa e përmendur edhe argumentin e saj. Gjithashtu, shumicën e Haditheve dhe fjalëve të sahabeve e tabiinëve, ai i transmeton me sened (zinxhir transmetuesish), sipas metodës së dijetarëve të Hadithit. Ky libër konsiderohet një prej burimeve mbi të cilat mbështeten dijetarët për miratimin e Akides së Selefëve. Prej shembujve për këtë është edhe shejhu i Islamit, Ibën Tejmije dhe Ibën el Kajim, të cilët kanë marrë prej tij. Eshtë e njohur se për sqarimin e Akides së Ehli Sunetit janë shkruar libra të shumtë, prej të cilave koha na ka ruajtur disa, por ky libër dallohet për përmbledhjen e tij dhe moszgjatjen, megjithëse ai i ka përfshirë thuajse të gjitha çështjet e përgjithshme të Akides. Prej kritikave që mund t’i bëhen autorit të librit (Rahimullah) është se në disa çështje, ai ka argumentuar me Hadithe të dobëta, duke qenë se në ato çështje ka pasur Hadithe të sakta e të mjaftueshme, pa qenë nevoja të përmenden Hadithet e dobëta. Siç është për shembull, përmendja e transmetimit të Ebu Hazimit në çështjen e zbritjes së Allahut në qiellin e dynjasë, apo përmendja e Hadithit të gjatë të Muhamed ibën Keab el Kuradhi. __________________________________________ [1] - Ai është Ibrahim ibën Muhamed ibën Ibrahim ibën Mehran Ebu Is’hak el Isfrajini, mutekelim (skolastik, teolog), dijetar në usul fikh dhe në fikh. Dijetar i banorëve të Horasanit. Ka qenë i besueshëm dhe i fortë në Hadith. I vullnetshëm në adhurim dhe i përkushtuar në të. Bejhakiu ka përcjellë shumë Hadithe nga ai. Ai ka zhvilluar edhe disa dialoge me mutezilitë. Ka vdekur në vitin 418 h. në Nisabur. [Tabekat esh shafiije el kubra: 3/111]. [2] - Ai është Abdulxhebar ibën Ahmed ibën Abdulxhebar Ebu el Hasen el Hemdhani, shejhu i mutezilive në kohën e tij dhe autor i shumë shkrimeve. U emërua gjykatës në Er Rij dhe vdiq në vitin 415 h. [Historia e Bagdadit: 11/113]. [3]

- Shkëputur nga libri “Historia e halifëve”, i Sujutit.

[4] - Ai është Ahmed ibën Muhamed ibën Ahmed el Isfrajini, shejh i shafiive në Bagdad. Ka qenë dijetar i fikhut dhe imam i madh. Ka vdekur në vitin 406 h. [Sijeru ealamu en nubela: 17/194, El bidajetu ue nihaje: 2/12]. [5]

- “Historia e Bagdadit” (4/37, 38).

[6]

- Marrë nga libri “Tabakat esh shafiije el kubra” e Ibën es Subki.

[7]

- Nga libri “Tehdhib tarih Dimashk”

[8]

- Marrë nga libri “Tabakat esh shafiije el kubra”.

Teksti i librit ‫َ ره ذص َ رهََّ هللا ِ سص‬ O Zot! Lehtëso dhe ndihmo me Mirësinë dhe Mëshirën Tënde! Zinxhiri i transmetuesëve të librit

Autori thotë: Na ka treguar kryegjykatësi i Damaskut, Nidhamudin Umer ibën Ibrahim ibën Muhamed Muflih es Salihi el Hanbeli, gojarisht: Na ka treguar hafiz Ebu Abdullah Muhamed ibën Abdullah ibën Ahmed ibën Muhib el Makdisi: Na kanë treguar dy dijetarët, Xhemaludin Abdurrahman ibën Ahmed ibën Umer ibën Sheker dhe Ebu Abdullah Muhamed ibën Muhib Abdullah ibën Ahmed ibën Muhamed, që të dy nga Makdisi.

- I pari thotë: Na ka treguar Ismail ibën Ahmed ibën el Husejn ibën Muhamed el Iraki dhe ne dëgjonim: Na ka treguar Ebu Fet’h Abdullah ibën Ahmed el Harki.

- Ndërsa i dyti thotë: Na ka treguar Ahmed ibën Abdu ed Daim. Na ka treguar gjithashtu Taxhudin Muhamed ibën Hafidh Imadudin Ismail ibën Muhamed ibën Berdes el Ba’li. Dhe na ka treguar kryegjykatësi Izuddin Abdurrahim ibën Muhamed ibën el Furat el Hanefi, gojarisht: Na ka treguar Muhamed ibën Halife ibën Muhamed ibën Khalef el Munebxhi: Na ka treguar Xhemal Abdurrahman ibën Ahmed ibën Umer ibën Sheker se autori (es Sabuni) ka thënë:

Shkaku i shkruajtjes së librit [1]

“Falenderimi i takon vetëm Allahut, Zotit të botëve dhe përfundimi i mirë qoftë për besimtarët e devotshëm, ndërsa Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi vulën e Profetëve, familjen dhe të gjithë shokët e tij. Në kohën kur hyra në Amid të Tarbistanit (vend ne Iran, në jug të detit Kaspik) dhe në vendet e Xhilanit, në drejtim të Shtëpisë së Shenjtë (Kabes), si dhe për të vizituar varrin e të Dërguarit të Allahut [2] (sal-lAllahu alejhi ve selem), disa vëllezër në Fe më kërkuan që t’u mbledh disa tema në bazat e Fesë, pas të cilave janë kapur ata që kanë kaluar prej imamëve të mëdhenj, dijetarëve të muslimanëve dhe selefëve të mirë. Ato baza me të cilat u udhëzuan dhe thirrën njerëzit në çdo kohë, si dhe gjërat që i kundërshtojnë dhe i mohojnë këto baza, prej të cilave u larguan të gjithë besimtarët e sinqertë e të devotshëm. Baza, në rrugën e të cilave ata lidhnin miqësi dhe shpallnin urrejtje, quanin bidatçi dhe e nxirrnin nga Feja këdo që besonte diçka tjetër përveç atyre. [3] Atëherë unë iu mbështeta Allahut të Lartësuar dhe shkrova në këtë libër atë që munda, në mënyrë të shkurtuar e të përmbledhur, duke shpresuar që të përfitojnë prej tij të zotët e mendjes e të shikimit. Allahu është Ai që jep sukses dhe vendosmëria në Rrugën e Drejtë e të Saktë nuk arrihet vetëm se me mirësinë e Allahut dhe Mëshirën e Tij!

Pohimi i Cilësive të Allahut të Lartësuar

Duke shpresuar suksesin nga Allahu i Lartësuar them: Dijetarët e Hadithit [4] (Allahu i ruajtë të gjallët dhe i mëshiroftë të vdekurit prej tyre!) dëshmojnë se Allahu i Lartësuar është Një dhe se Muhamedi është Lajmëtar dhe i Dërguar i (sallAllahu alejhi ve selem) (nebij dhe resul). Ata e njohin Zotin e tyre me ato cilësi të cilat janë shprehur në Shpalljen dhe Librin e Tij, apo për të cilat ka dëshmuar i Dërguari i Tij (sal-lAllahu alejhi ve selem), në Hadithet e sakta që na janë përcjellë prej njerëzve të drejtë e të besueshëm nga ai (sal-lAllahu alejhi ve selem!).

Ata pohojnë për Allahun e Lartësuar çdo gjë që Ai e ka pohuar për Veten e Tij, në Librin e Tij apo në gjuhën e të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu alejhi ve selem!) dhe nuk besojnë se Cilësitë e Allahut i përngjasojnë cilësive të krijesave të Tij.

- Ata thonë: Allahu e ka krijuar Ademin (alejhi selam) me Dy Duart e Tij, siç e ka shprehur këtë në Fjalën e Tij: “(Allahu) i tha: O Iblis! Ç’të ndaloi ty që të mos i biesh në sexhde atij, të cilin Unë e krijova me Dy Duart e Mia?” [Sad: 75]. Ata nuk e ndryshojnë fjalën nga domethënia e saj, duke thënë (p.sh.) se Dy Duart e Allahut janë dy mirësitë e Tij, apo dy Fuqitë e Tij, ashtu siç kanë bërë mu’tezilitë [5] dhe xhehmijet [6] (Allahu i shkatërroftë!), as nuk i përshkruajnë ato të Dyja (Duart e Allahut) me ndonjë formë dhe as nuk i krahasojnë Ato me duart e krijesave, siç i krahasojnë mushebbihitë [7] (Allahu i fëlliqtë!). Ndërsa pasuesit e Sunetit [8], Allahu i ka ruajtur nga tahrifi [9] (ndryshimi i domethënies së fjalës), nga tashbihi (krahasimi) dhe nga tekjifi (përshkrimi e përshtatja), si dhe u ka dhënë atyre njohuri e kuptim nga Mirësia e Tij. Ata ndoqën rrugën e Njësimit dhe pastrimit të Allahut (nga ajo që nuk i përshtatet) dhe u larguan nga ta’tili (heqja dhe zhveshja e Allahut prej atyre cilësive) dhe nga teshbihu (krahasimi), duke ndjekur Fjalën e Allahut të Lartësuar: “Asgjë nuk i përngjet Atij dhe Ai është Gjithëdëgjuesi, Gjithëshikuesi.” [Esh Shura: 11]. Po ashtu, Kurani i ka përmendur Dy Duart e Allahut të Lartësuar, si në Fjalën e Allahut: “(Allahu) i tha: O Iblis! Ç’të ndaloi ty që të mos i biesh në sexhde atij të cilin Unë e krijova me Dy Duart e Mia?” [Sad: 75]. Gjithashtu i ka përmendur në Fjalën e Allahut: “Përkundrazi, të Dyja Duart e Tij janë të shtrira. Ai shpenzon nga Begatitë e Tij siç do Ai.” [El Maide: 64]. Gjithashtu, janë transmetuar Hadithe të sakta nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem!), të cilat përmendin Dorën e Allahut, siç është Hadithi i dialogut ndërmjet Musait dhe Ademit (alejhima selam) kur Musai i tha: “Allahu të ka krijuar ty me Dorën e Tij dhe ka urdhëruar engjëjt që të bëjnë ty sexhde…” [10]

Apo siç është Hadithi Kudsi, ku Allahu i Lartësuar thotë: “…Unë nuk i barazoj ata të mirët prej pasardhësve të atij që krijova me Dy Duart e Mia, me atë që i thashë bëhu dhe ai u bë (engjëjt).” [11] Dhe Hadithi: “Allahu e ka krijuar Firdeusin me Dorën e Tij.” [12] Po kështu, ata (pasuesit e Sunetit) thonë për të gjitha Cilësitë e Allahut të cilat i ka përmendur Kurani dhe Hadithet e sakta, si (p.sh). Dëgjimi i Allahut, Shikimi dhe Syri i Tij, Fytyra e Tij, Dija, fuqia dhe plotfuqishmëria për çdo gjë, krenaria dhe madhështia, dëshira dhe vullneti, të folurit e Allahut dhe Fjala e Tij, pëlqimi dhe pakënaqësia e Tij, dashuria dhe urrejtja, gëzimi dhe qeshja e Tij, e të tjera Cilësi të Allahut të Lartësuar. Ata i besojnë këto pa i krahasuar me ato të krijesave, por duke qëndruar në kufijtë të cilat i ka vënë Allahu dhe i Dërguari i Tij (sal-lAllahu alejhi ve selem), pa shtuar mbi ato, pa i përshkruar, pa i krahasuar me ato të krijesave, pa e shtrembëruar kuptimin apo shprehjen e tyre, pa i ndërruar me diçka tjetër, pa e zhveshur fjalën nga kuptimi i saj i njohur dhe i përdorur në gjuhën arabe, duke e shpjeguar atë me ndonjë komentim të paqënë e të refuzuar. Por ata ndjekin kuptimin e drejtpërdrejtë të këtyre ajeteve apo Haditheve dhe e lënë dijen e hollësishme të tyre tek Allahu i Lartësuar, duke pohuar që shpjegimin e të Vërtetës (formën, mënyrën etj.) së tyre, nuk e di kush përveç Allahut, ashtu si na ka treguar Allahu i Lartësuar për dijetarët e vërtetë, në Fjalën e Tij: “Dhe ata që janë plotësisht të vendosur në dije, thonë: Ne besojmë në të (Kuranin); i tëri (Ajete të qarta e të paqarta) është nga Zoti ynë. Dhe nuk marrin mësim veçse ata që janë të brumosur me mendje të shëndoshë.” [Al Imran: 7].

Kurani i Lartë është zbritur nga Allahu dhe nuk është i krijuar. Dijetarët e Hadithit dëshmojnë dhe besojnë se Kurani është Fjala e Allahut, Libri i Tij, Shpallja e Tij, ajo që Allahu ka zbritur dhe nuk është i krijuar. Ndërsa ai që thotë se Kurani është i krijuar dhe ka bindje për këtë, ai është kafir (i dalë nga Feja). Kurani, i cili është Fjalë e Allahut dhe Shpallje prej Tij, është ai Kuran me të cilin ka zbritur Xhibrili te i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem), në gjuhën arabe dhe që është përgëzues e qortues për popullin që sheh.

Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe sigurisht që ky (Kurani) është shpallje nga Zoti i gjithësisë, me të cilin ka zbritur Shpirti i besueshëm (Xhibrili) në zemrën tënde (O Muhamed) që të mund të jesh prej këshilluesëve. Ai është zbritur në gjuhën e qartë arabe.” [Esh Shuara: 192-195]. Ai është Kurani, të cilin Muhamedi (sal-lAllahu alejhi ve selem) ia komunikoi popullit të tij, ashtu siç u urdhërua në Fjalën e Allahut të Lartësuar: “O ti i Dërguar (Muhamed)! Shpalle mesazhin i cili të është zbritur ty nga Zoti yt!…” [El Maide: 67]. Kështu, ajo që ai (sal-lAllahu alejhi ve selem) u shpalli atyre me urdhërin e Allahut, ishte Fjala e Allahut të Lartësuar për të cilën i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “A më pengoni mua që të shpall Fjalën e Zotit tim?!” [13] Është ai Kuran, i cili ruhet në gjokse (përmendësh), lexohet me gjuhë dhe shkruhet në letër. I gjithë ai është Fjalë e Allahut të Lartësuar dhe nuk është i krijuar. Ndërsa ai që pretendon se Kurani është i krijuar, ai e ka mohuar Zotin e Lartësuar.

- Autori thotë: Kam dëgjuar El Hakim Ebu Abdullah, të thotë: Kam dëgjuar Ebu el Uelid Hasan ibën Muhamed të thotë: Kam dëgjuar imam Ebu Bekr Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejmeh të thotë: “Kurani është Fjalë e Allahut dhe nuk është i krijuar, ndërsa ai që thotë se Kurani është i krijuar, e ka mohuar Allahun e Lartësuar (është kafir) dhe nuk i pranohet shehadeti, nuk vizitohet kur është i sëmurë, nuk i falet xhenazeja dhe nuk varroset në varrezat e muslimanëve. Atij i jepet afat tri ditë që të pendohet e nëse nuk e bën, atëherë i pritet koka.” [14]

Shqiptimi i Kuranit

Shejh Ebu Bekër el Ismaili el Xhurxhani, në broshurën e tij të cilën ia dërgoi banorëve të Xhilanit, shkruante: “Kush thotë se të shqiptuarit e Kuranit është i krijuar dhe ai ka për qëllim vetë Kuranin, ai ka thënë se Kurani është i krijuar.”

Ibën Mehdi et Taberi në librin “Akideja” të cilin e shkroi për banorët e atyre vendeve (të Taberisë), thotë: “Pasuesit e Sunetit dhe Xhematit kanë bindjen se Kurani është Fjalë e Allahut të Lartëmadhëruar, shpallja e Tij, ajo që Ai ka zbritur, Urdhëri dhe ndalesa e Tij, dhe nuk është i krijuar. Ndërsa kush thotë se ai është i krijuar, ai e ka mohuar Allahun e Lartësuar. Kurani është i ruajtur në gjokset tona, lexohet me gjuhët tona dhe është i shkruar në letër. Ai është Fjalë me të cilën Allahu i Lartësuar ka folur, ndërsa kush thotë: Kurani me të shqiptuarin tim është i krijuar, ose se shqiptimi im i Kuranit është i krijuar, ai është injorant, i humbur dhe mohues i Allahut të Lartësuar.” E përmenda këtë pjesë nga libri i Ibën Mehdiut për shkak të përkrahjes sime të tij në të, sepse ai ka pasuar selefët prej dijetarëve të Hadithit në atë që ka thënë edhe pse ai ka qenë i zhytur në shkencën e oratorisë e filozofisë dhe shkrimet e tij në to janë të shumta, por këtë temë ai e ktheu te të zotët e saj dhe e mori atë prej tyre. Na ka treguar hafiz Ebu Abdullah: Kam lexuar një shkrim të Ebu Amër el Mustemli të thoshte: Kam dëgjuar Ebu Uthman Seid ibën Ishkab të thotë: Kam pyetur Is’hak ibën Ibrahim për të shqiptuarit e Kuranit dhe ai tha: “Kjo gjë nuk duhet të diskutohet. Kurani është Fjalë e Allahut dhe nuk është i krijuar.” Ibën Xherir et Taberi, në librin “El Itikad” të cilin e ka veçuar për këtë temë, thotë: “Përsa i përket të shqiptuarit e Kuranit prej njerëzve, nuk ka ndonjë gjurmë prej sahabëve apo tabiinëve, përveç asaj që ka ardhur nga ai, fjala e të cilit ka qënë e mjaftueshme dhe bindëse; në pasimin e të cilit është e vërteta dhe udhëzimi; fjala e të cilit vihet në vendin e imamëve të parë të këtij umeti: Ebu Abdullah Ahmed ibën Hanbel (Rahimullah). Ebu Ismail et Tirmidhi më ka thënë se ka dëgjuar Ebu Abdullah Ahmed ibën Hanbel (Rahimullah) të thotë: “Çështja e të shqiptuarit e Kuranit është prej xhehmive, ndërsa Allahu thotë: “…atëherë siguroi atij strehim me qëllim që ai të dëgjojë Fjalën e Allahut…” [Et Teube: 6]. Prej kujt do ta dëgjojë atë? (a nuk do ta dëgjojë prej gojës së njeriut dhe megjithatë Allahu ka thënë: që të dëgjojë Fjalën e Allahut?!).” Pastaj tha (Tirmidhiu): Kam dëgjuar një grup prej shokëve tanë, emrat e të cilëve nuk më kujtohen, se kanë thënë për imam Ahmedin (Rahimullah), se ai thoshte:

“Kush thotë se shqiptimi im i Kuranit është i krijuar, ai është xhehmij, kurse ai që thotë se shqiptimi im i Kuranit nuk është i krijuar, ai është bidatçi (sepse këtë shprehje nuk e kanë thënë të parët).” Muhamed ibën Xherir thotë: “Nuk na lejohet të themi në këtë temë fjalë tjetër përveç fjalës së tij (imam Ahmedit), sepse nuk kemi paraardhës që të ketë thënë gjë tjetër përveç atij. Aq më tepër, kur ajo që ai ka thënë, është e mjaftueshme dhe bindëse, dhe se ai është imami që duhet të pasohet, mëshira dhe kënaqësia e Allahut qofshin mbi të!” Këto ishin fjalët e Muhamed ibën Xheririt, të cilat i kam marrë nga libri i tij “El I’tikad”.

- Them (autori): Muhamed ibën Xheriri e ka pastruar veten e tij me këtë temë të librit të tij, nga e gjithë ajo që i është mveshur dhe me të cilën është akuzuar se gjoja ka dalë nga rruga e Sunetit dhe ka anuar nga bidati. Përsa i përket asaj që ka treguar për Ahmedin (Rahimullah), se të folurit në shqiptimin e Kuranit është prej xhehmive, këtë fjalë ai e ka thënë vërtetë dhe kjo për arsye se Xhehmiu [15] dhe pasuesit e tij qenë të parët, të cilët thanë se Kurani është i krijuar dhe qenë ata që folën për shqiptimin e Kuranit, duke arritur gradualisht në thënien se Kurani është i krijuar, por në atë kohë (në kohën e imam Ahmedit) kishin frikë prej pasuesëve të sunetit që ta shprehin hapur këtë fjalë, kështu që folën për shqiptimin e Kuranit, duke pasur për qëllim se ai me shqiptimin tonë është i krijuar. Për këtë shkak, imam Ahmedi i quajti ata me emrin xhehmije. Transmetohet gjithashtu se imam Ahmedi ka thënë: “Çështja e shqiptimit është më e keqe se ajo e xhehmijes.” Ndërsa ajo që ka treguar Muhamed ibën Xheriri për imam Ahmedin, se ai ka thënë: “Kush thotë se shqiptimi im i Kuranit është i krijuar, ai është bidatçi”, ka pasur për qëllim me këtë se të parët prej Ehli Sunetit nuk e kanë zënë me gojë çështjen e shqiptimit të Kuranit dhe as që kanë pasur nevojë të hynë në të, por kjo fjalë është shpikur nga ata që kërkojnë të zhyten në gjëra që nuk u takojnë dhe nga mendjelehtët të cilët shpikën gjëra të paqëna dhe i kaluan kufijtë e ndalesave dhe të fjalëve të ulëta, duke u futur në atë që nuk janë futur të parët prej dijetarëve të Islamit. Për këtë shkak ka thënë imam Ahmedi, se kjo fjalë është bidat dhe se ai që pason sunetin duhet të largohet prej saj, mos ta shprehë atë dhe as ndonjë fjalë të ngjashme me të prej bidateve, por të qëndrojë te ajo që kanë thënë selefët prej dijetarëve që duhen ndjekur dhe të thonë: “Kurani është Fjalë e Allahut dhe nuk është i krijuar”, pa shtuar gjë tjetër mbi këtë fjalë!

Na ka treguar hafiz El Hakim Ebu Abdullah, se Ebu Bekër Muhamed ibën Abdullah El Xherahi u ka thënë (atij dhe atyre që ishin me të) në Merv (qyteti më i njohur në Horasan), se Jahja ibën Sasuvejh ka thënë: Abdulkerim es Sukeri ka thënë: Më ka treguar Uehb ibën Zumah se Ali el Bashani ka thënë: Kam dëgjuar Abdullah ibën el Mubarek të thotë: “Kush mohon një gërmë të vetme të Kuranit, ka mohuar të gjithë Kuranin dhe kush thotë se unë nuk e besoj këtë “lam” (shkronjën “lam”), ai ka dalë nga Feja.” [16] __________________________________________ [1]

- Temën në fakt e ka vendosur studiuesi i librit.

[2] - Ka për qëllim udhëtimin për në xhaminë e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem), pasiqë disa dijetarë e quajnë atë udhëtim, udhëtim për të vizituar varrin. Dijetari i Islamit, Ibën Tejmije (Rahimullah) thotë se disa dijetarë e quajnë udhëtimin për t’u falur në xhaminë e tij (sal-lAllahu alejhi ve selem), udhëtim për tek varri i tij (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe thonë: Vizita e varrit të tij (sal-lAllahu alejhi ve selem) është vepër e pëlqyeshme. Por qëllimi i tyre është udhëtimi për në xhaminë e tij (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe të vepruarit atje adhurimet e ligjërueshme, si përshëndetja me selam të Dërguarin (sal-lAllahu alejhi ve selem), bërja lutje për të dhe lavdërimi i tij. [Mexhmuul fetava: 27/246, të përmbledhur]. Ndërsa të udhëtuarit thjeshtë për tek varri i tij (sal-lAllahu alejhi ve selem), është e paligjëruar. [3] - Kjo shprehje nuk është e përshtatshme sepse jo çdokush që beson diçka që e kundërshton Sunetin del nga feja. [4] - Dijetarët e Hadithit janë të kapurit për Librin e Allahut të Lartësuar dhe ndjekësit e rrugës së të Dërguarit të Tij, Muhamedit (sal-lAllahu alejhi ve selem). Esh Shehristani në librin “El milel uen nihal” thotë: “Janë quajtur ithtarë të Hadithit sepse ata kujdeseshin për gjetjen e Haditheve dhe të transmetimeve që vinin nga të parët, pastaj nxirrnin ligjet e dispozitat në mënyrë të drejtpërdrejtë nga tekstet e tyre, duke mos u kthyer te kijasi (shëmbëlltyra e çështjeve me njëratjetrën) apo te logjika e tyre, vetëm në rast se nuk gjenin Hadith apo fjalë të Sahabeve. Sipas kësaj domethënieje, ata janë ndryshe nga pasuesit e logjikës dhe e të kuptuarit të tyre. Dijetari i Islamit, Ibën Tejmije (Rahimullah), në sqarimin e asaj që është për qëllim me shprehjen “Ehlul Hadith” thotë: “Me shprehjen “Ehlul Hadith”, ne nuk kemi për qëllim thjesht ata që mjaftohen me të dëgjuarit e tij, të shkruarit apo të transmetuarit e tij, por kemi për qëllim me këtë shprehje të gjithë ata të cilët garojnë në mësimin e Haditheve përmendësh, i njohin dhe i kuptojnë ato me perceptim gjithpërfshirës; të drejtpërdrejtë apo të tërthortë.”

== … Më pas tregon diçka nga vlera e tyre, duke thënë: “Veçoria më e afërt tek ata, është dashuria për Kuranin dhe Hadithin, kërkimi për gjetjen e tyre dhe të domethënies së tyre, si dhe të vepruarit sipas asaj që mësojnë prej tyre. Për këtë shkak, fukahatë –juristët-, të cilët janë dijetarë të Hadithit, e njohin të Dërguarin e Allahut më mirë se fukahatë e tjerë. Po kështu edhe prijësit prej tyre, e njohin politikën profetike më mirë se të tjerët, dhe populli i thjeshtë prej tyre, ka më shumë të drejtë se të tjerët në dashurinë e të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem). [Mexhmuul fetava: 4/95]. Në një vend tjetër thotë: “Ehlul Hadith” janë selefët e tre brezave të parë dhe të gjithë ata që ndjekin rrugën e tyre.” [Mexhmuul fetava: 6/355]. [5] - Mutezilitë janë një prej grupeve të humbura, të cilët janë shfaqur në kohën kur Vasil ibën Atai nxori bidatin e tij, duke thënë se Fasiku-ai që bën harame të mëdhaështë në një vend të mesëm midis kufrit dhe imanit (mosbesimit dhe besimit) dhe për këtë shkak, Hasen el Basriu e largoi atë nga mësimet e tij. Atëherë ai u veçua në një prej cepave të xhamisë së Basras dhe atij iu bashkua shoku i tij, Amër ibën Ubejd ibën Bab. Atëherë njerëzit thanë se ata të dy u veçuan (itezela) nga fjala e popullit, ndërsa pasuesit e tyre i quajtën që atë ditë me termin “mu’tezili”. Ky emërtim përfshin një numër të madh grupesh të cilat i bashkojnë me njëra-tjetrën në bidatin e tyre disa çështje prej të cilave po përmendim: Mohimi i cilësive të përhershme të Allahut të Lartësuar, mohimi i të shikuarit Allahun me sy (në Ditën e Kijametit), thënia se Fjala e Allahut është e krijuar, thënia se njerëzit i krijojnë vetë punët e tyre dhe se Allahu nuk ka dorë e caktim në to (prej këtu janë quajtur “kaderije”), thënia se fasiku është në një vend të mesëm midis dy vendeve, etj. [6] - Xhehmijet janë pasuesit e Xhehëm ibën Safvan. Bidati i tij është shfaqur në Tirmidh. Atë e vrau Selem ibën Ahvez el Mazini në Merva, nga fundi i sundimit të Beni Umejjes. Ai u bashkangjitet mu’tezilive në mohimin e cilësive të përhershme të Allahut, mohimin e shikimit te Ai dhe se Fjala e Allahut është e krijuar. Por ai ka shtuar edhe disa fjalë të tjera, si: Thënia e tij se nuk lejohet që Allahu të cilësohet me një cilësi, me të cilën mund të cilësohet edhe njeriu, sepse sipas tyre, kjo do të thotë ta krahasosh Allahun me krijesat. Kështu, ai mohoi të qënurit e Allahut i Gjallë e i Ditur dhe pohoi se Ai është i Mundshëm, Veprues dhe Krijues. Ai thotë gjithashtu se njeriu është i detyruar në veprat e tij dhe nuk ka të drejtë të zgjedhë e të veprojë dhe se Xheneti e Xhehenemi do të shuhen e do të kenë fund. Sipas tij, Imani është njohja e Allahut dhe se ai është njëlloj te të gjithë besimtarët (nuk shtohet e nuk pakësohet). [Marrë nga libri “El Milel uen nihal” i Shehristanit (Rahimullah)]. [7] - Mushebbihitë janë ata që e krahasojnë Allahun me krijesat e Tij. Krahasimi është dy llojesh: I pari është krahasimi i krijesave me Krijuesin, siç kanë krahasuar të krishterët Isain me Allahun, apo siç kanë krahasuar idhujtarët idhujt e tyre me Allahun.

Lloji i dytë i krahasimit është krahasimi i Krijuesit me krijesat e Tij, siç është fjala e mushebbihive se Allahu ka Dorë dhe ajo është si dora jonë, apo se Ai dëgjon si ne (I Lartë është Allahu ngo ajo që i përshkruajnë). [Et tenbihat es senije ala el akide el vasitije: f. 13]. El Bagdadi përmend se mushebbihitë, ata të llojit të dytë të krahasimit, janë dy grupe: njëri krahason Qënien e Allahut me atë të krijesave dhe tjetri krahason Cilësitë e Allahut me ato të krijesave. [El ferku bejnel firak: f.214]. [8] - “Pasuesit e Sunetit” janë të kapurit për rrugën e të Dërguarit të Allahut (sallAllahu alejhi ve selem) dhe shokëve të tij. Imam Ibën Tejmije, në librin “El Akide el Uasitije”, duke sqaruar rrugën e pasuesëve të Sunetit thotë: Prej Rrugës së Ehli Sunetit dhe Xhematit është pasimi i gjurmëve të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem), në kuptimin e drejtpërdrejtë apo të tërthortë të tyre, si dhe pasimi i i rrugës së emigruesëve të parë dhe ensarëve (ndihmuesëve të tyre në Medine). Ata janë pasuesit e amanetit të të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem), i cili ka thënë: “Kapuni për Sunetin (rrugën) time dhe rrugën e halifëve të drejtë e të drejtëudhëzuar që do jenë pas meje! Kapuni për të dhe shtrëngojeni fortë me dhëmballë!”. Ata e dinë se fjala më e vërtetë është Fjala e Allahut dhe se udha më e mirë, është ajo e Muhamedit (sal-lAllahu alejhi ve selem). Ata i japin epërsi Fjalës së Allahut mbi fjalën e çdokujt prej njerëzve dhe udhës së Muhamedit (sal-lAllahu alejhi ve selem) mbi udhën e çdokujt tjetër. Për këtë shkak janë quajtur “Ehlul Kitabi ues Suneh.” Mbaroi fjala e Ibën Tejmijes (Rahimullah). [9] - Ibnul Kajjim (Rahimullah), në librin “Muhtesar es sauaik elmurseleh”, thotë: “Tahrifi (shtrembërimi) është dy llojesh: Shtrembërim i vetë shprehjes dhe shtrembërim i kuptimit të asaj shprehjeje. Shtrembërimi i shprehjes është të ndërruarit e saj me një tjetër, duke shtuar a hequr një shkronjë, apo duke ndryshuar një shenjë e cila ndikon në analizën e fjalisë, apo që nuk ndikon në analizën e fjalisë por që e ndryshon shprehjen. Këto janë katër lloje në të cilat u zhytën Xhehmijet dhe Rafiditë. Ata i ndryshuan shprehjet e Haditheve (duke shpifur Hadithe të paqëna) por nuk mundën ta bëjnë këtë me shprehjet e Kuranit edhe pse rafiditë, në fakt, kanë ndryshuar shumë prej shprehjeve të Kur’anit dhe thonë se Ehli Suneti e kanë ndryshuar atë nga origjina e tij. Ata pretendojnë se kanë Kuran të ndryshëm nga ky që njohin muslimanët dhe se atë e kanë trashëguar nga Sahabet. Ndërsa shtrembërimi i kuptimit të fjalës, është fusha në të cilën u hapën më së shumti dhe e quajtën atë ta’vil (shpjegim me gjëra të tjera, komentim). Por ky emërtim është diçka e keqe dhe e re të cilën nuk e ka njohur gjuha arabe dhe me të është për qëllim shtrembërimi i kuptimit të fjalës nga origjina dhe e vërteta e saj, dhe dhënia kuptim tjetër asaj fjale, sipas përafërsisë kuptimore të fjalëve…” [10] - Transmetimi i këtij Hadithi do të vijë më pas.

[11] - Këtë Hadith e ka nxjerrë Bejhakiu në librin “El Esmau ues Sifat” dhe Ed Dujlemi në librin “El Firdeus”, nga Xhabir ibën Abdullah (Rahimullah). E ka transmetuar gjithashtu, Taberani në “El Kebijr” nga Ibën Umeri (radijAll-llahu anhu). Në fillim të këtij Hadithi thuhet: “Engjëjt thanë: O Zoti ynë! Ti i ke dhënë bijëve të Ademit dunjanë në të cilën ata hanë e pinë, u hipin kafshëve e vishen me rroba të mira, ndërsa ne të adhurojmë Ty dhe nuk hamë e pimë dhe as luajmë. Ashtu si u ke dhënë atyre dunjanë, na e jep neve botën tjetër! Allahu tha: Nuk ua jap…” [12] - E ka nxjerrë Darakutni dhe Bejhakiu, nga Harith ibën Nofel. Hadithi i plotë është: “Allahu i Madhëruar ka krijuar tre gjëra me Dorën e Tij: Ka krijuar Ademin me Dorën e Tij, ka shkruar Teuratin me Dorën e Tij dhe ka mbjellë Firdeusin me Dorën e Tij.” [13] - E ka nxjerrë Ebu Daudi, Tirmidhiu, Ibën Maxheh, Hakim, Ed Darimi, Ahmedi. E ka saktësuar Hakimi dhe Dhehebiu. Hadithi i plotë është: “I Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) shkonte te njerëzit kur bënin haxhin (para Islamit) dhe u thoshte: “A ka ndonjë që të më marrë te populli i tij, sepse kurejshët më penguan që të shpall Fjalën e Zotit tim?” [14] - Këtë fjalë e ka përmendur Dhehebiu, në librin “Sijeru ealami en nubela”. [15] - Ai është El Xhehëm ibën Safuan Ebu Mihraz es Samerkandi për të cilin Dhehebiu thotë: “Ai është i humbur, bidatçi dhe koka e xhehmive. Është vrarë në kohën e tabiinëve të vegjël dhe nuk di të jetë transmetuar gjë prej tij, por ai ka mbjellë një sherr shumë të madh.” Ndërsa El Bagdadi thotë: “Prej veprave të këqia të Xhehmit ishte se ai ngrinte krye mbi udhëheqësit dhe ka dalë bashkë me Shurejh ibën el Harith, kundra Nasër ibën Sejar.” [Mizanu el itidal: 1/426, El ferku bejnel firak: f. 200]. [16] - Këtë fjalë të Ibën el Mubarek e ka përmendur gjithashtu Ibën Tejmije (Rahimullah), me tekst të njëjtë, por pa zinxhir transmetuesish, duke e transportuar nga libri “El fusul fil usul” i Ebu Hasen el Kerhit. [Mexhmuul fetava: 4/182].

Qëndrimi i Allahut mbi Arshin e Tij. Dijetarët e Hadithit besojnë dhe dëshmojnë se Allahu i Madhëruar është mbi shtatë qiejt e Tij, mbi Arshin e Tij, siç e ka thënë këtë në Librin e Tij, në Fjalën e Tij, në suren El-A’raf: “Padyshim që Zoti juaj është Allahu, i Cili krijoi qiejt dhe tokën në gjashtë ditë dhe pastaj Ai u ngrit lart dhe qëndroi mbi Arsh (Fronin e Tij Madhështor ashtu siç i shkon Madhështisë së Tij).” [El A’raf: 54]. Dhe në suren Junus: “Padyshim që Zoti juaj është Allahu, i Cili krijoi qiejt dhe tokën në gjashtë ditë, pastaj Ai u ngrit lart dhe qëndroi mbi Arsh (Fronin e Tij Madhështor ashtu siç i shkon Madhështisë së Tij). Ai sistemon e zotëron çështjet për çdo gjë. Asnjë ndëmjetësues nuk mund të kërkojë të flasë (për të ndërmjetësuar tek Ai), veçse pas Lejes së Tij…” [Junus: 3]. Në suren Er Rad: “Allahu është Ai, i Cili ngriti qiejt pa shtylla që ti shihni, pastaj Ai u ngrit lart dhe qëndroi mbi Arsh…” [Er Rad: 2]. Në suren El Furkan: “Pastaj Ai u ngrit lart dhe qëndroi mbi Arsh. I Gjithëmëshirshmi! Kështu pra, pyete Atë (O Muhamed, për Cilësitë e larta të Tij etj.), sepse Ai është i Njohur për gjithçka.” [El Furkan: 59]. Në suren Es Sexhde: “Pastaj Ai u ngrit lart dhe qëndroi mbi Arsh (Fronin e Tij Madhështor ashtu siç i shkon Madhështisë së Tij).” [Es Sexhde: 3]. Në suren Ta-ha: “I Gjithëmëshirshmi qëndroi mbi Arsh.” [Ta-ha: 5] Gjithashtu, Allahu i Lartësuar na ka treguar për Faraonin e mallkuar, se ai i tha Hamanit:

“O Haman! Ndërto për mua një kullë që të mund t’i arrij rrugët. Rrugët e qiejve dhe të mund të shoh Zotin e Musait, por unë me të vërtetë që e quaj atë gënjeshtar…” [Gafir: 36-37]. Faraoni nuk e tha këtë, veçse pasi dëgjoi Musain (alejhis selam) të thotë se Zoti i tij është në qiell. A nuk e sheh fjalën e Faraonit: “por unë me të vërtetë që e quaj atë gënjeshtar”, d.m.th. e quaj gënjeshtar për fjalën e tij se në qiell ka Zot. Prej këtu, të gjithë dijetarët e umetit dhe imamët e mëdhenj prej selefëve (Rahimullah) nuk janë kundërshtuar kurrë në fjalën se Allahu është mbi Arshin e Tij dhe se Arshi i Tij është mbi shtatë qiejt e Tij. Ata (dijetarët e Hadithit dhe pasuesit e sunetit) pohojnë e konfirmojnë në këtë çështje, atë që ka pohuar Allahu i Lartësuar, besojnë në të dhe e besojnë lajmin e Zotit të tyre. Ata thonë ashtu si ka thënë Allahu për qëndrimin e Tij mbi Arshin e Tij, duke e marrë atë nga kuptimi i drejtpërdrejtë i fjalëve dhe duke ia lënë Allahut dijen dhe njohurinë e të vërtetës (natyrës) së tij (qëndrimit mbi Arsh dhe çdo Cilësije të Allahut). Ata thonë: “Ne besojmë në të (Kuranin); i tëri (Ajete të qarta e të paqarta) është nga Zoti ynë. Por nuk marrin mësim veçse ata që janë të brumosur me mendje të shëndoshë.” [Al Imran: 7]. Kështu ka thënë Allahu për të vendosurit plotësisht në dije, se ata e thonë këtë fjalë dhe Allahu ua pëlqen këtë atyre e i lavdëron ata. (Autori thotë): Na ka treguar Ebu Hasen Abdurrahman ibën Ibrahim ibën Muhamed ibën Jahja el Mizki, se Muhamed ibën Daud ibën Sulejman ez Zahi u ka thënë: Më ka treguar Ali ibën Muhamed ibën Ubejd Ebu el Hasen, se Ebu Jahja ibën Kisbeh el Uerak ka thënë: Na ka thënë Muhamed ibën Eshras el Uerak Ebu Kenane, se Ebu Mugirah el Hanefi ka thënë: Na ka thënë Kuratu ibën Halid, se Hasenit i ka thënë babai i tij, se Umu Selemeh (gruaja e të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem), nëna e besimtarëve), për fjalën e Allahut të Lartësuar: “I Gjithëmëshirshmi qëndroi mbi Arsh.” [Ta-ha: 5], ka thënë: “El Istiua (ngritja dhe qëndrimi mbi diçka) nuk është e panjohur (në gjuhën arabe), përshkrimin e tij nuk e kap mendja (në lidhje me qëndrimin e Allahut mbi Arsh), pohimi i tij është prej besimit, ndërsa mohimi i tij është kufër (mosbesim).” [1] Na ka treguar Ebu Hasen ibën ebi Is’hak el Mizki ibën el Mizki, se Ahmed ibën Hadër Ebu el Hasen esh Shafii ka thënë: Na ka thënë Shadhani, se Ibën Mahled ibën Jezid el Kuhustani ka thënë: Xheafer ibën Mejmun ka thënë: Është pyetur Malik ibën Enes për Fjalën e Allahut: “I Gjithëmëshirshmi qëndroi mbi Arsh.” [Ta-ha: 5]. Si qëndroi? Ai tha:

“Istivaja (ngritja dhe qëndrimi mbi diçka) nuk është i panjohur (në gjuhën arabe), përshkrimin e tij nuk e kap mendja, besimi në të është obligim, ndërsa pyetja për të është bidat. Por unë nuk të shoh ty, veçse të humbur.” Pastaj urdhëroi që të nxirrej nga tubimi i tij. [2] Na ka treguar Muhamed el Muhlidi el Adël, se Ebu Bekër Abdullah ibën Muhamed el Isfraini ka thënë: Na ka thënë Ebu el Husejn Ali ibën el Hasen, se Selemeh ibën Shebib ka thënë: Na ka thënë Mehdi ibën Xheafer ibën Mejmun er Ramli, se Xheafer ibën Abdullah ka thënë: Erdhi një burrë te Malik ibën Enes dhe e pyeti për Fjalën e Allahut: “I Gjithëmëshirshmi qëndroi mbi Arsh.” [Ta-ha: 5]. Si qëndroi? Xheaferi thotë: Nuk e kisha parë të nxehej ndonjëherë në atë mënyrë që u nxeh prej fjalës së tij, saqë e mbuluan djersët nga nxehja dhe qëndroi pa folur me shikimin në tokë. Njerëzit po prisnin se çdo të ndodhte dhe pasiqë ajo nxehje dhe skuqje e madhe u largua prej imam Malikut (Rahimullah), ai tha: “Përshkrimin e tij nuk e kap mendja, Istivaja nuk është e panjohur, besimi në të është vaxhib, ndërsa pyetja për të është bidat. Por unë kam frikë se ti je i humbur.” Pastaj urdhëroi që të nxirrej jashtë. [3] Të njëjtin Hadith ma ka treguar edhe gjyshi im, Ebu Hamid Ahmed ibën Ismail, se gjyshi i babait tim, Ebu Abdullah Muhamed ibën Udej ibën Hamdauejh es Sabuni ka thënë: Na ka thënë Muhamed ibën Ahmed ibën Ebi Aun en Nesevi, se Selemeh ibën Shebib ka thënë: Na ka thënë Mehdi ibën Xheafer er Ramli, se Xheafer ibën Abdullah ka thënë: Një burrë erdhi te Malik ibën Enes dhe i tha: O Ebu Abdullah (kunja e imam Malikut)! Në Kuran thuhet: “I Gjithëmëshirshmi qëndroi mbi Arsh.” [Ta-ha: 5]. Si qëndroi? Thotë (Xheaferi): Nuk e kisha parë të nxehej ndonjëherë në atë mënyrë që u nxeh prej fjalës së tij. Pastaj përmendi njësoj si Hadithi i mësipërm. Është pyetur Ebu Ali el Husejn ibën el Fadël el Bexheli, për Istivanë me pyetjen: Si qëndroi mbi Arshin e Tij? Ai tha: “Ne nuk dimë nga e fshehta veçse atë që na është treguar, ndërsa Allahu i Lartëmadhëruar na ka treguar se Ai qëndroi mbi Arshin e Tij, por nuk na ka treguar se si ka qëndruar.” Na ka treguar hafiz Ebu Abdullah (el Hakim en Nisaburi), se Ebu Bekër Muhamed ibën Daud Ez Zahid ka thënë: Na ka treguar Muhamed ibën Abdurrahman es Sami, se Abdullah ibën Ahmed Shebbuvejh el Muruzi i ka thënë: Kam dëgjuar Ali ibën el Hasen ibën Shekik të thotë: Kam dëgjuar Abdullah ibën Mubarek të thotë:

“Ne e njohim Zotin tonë që është mbi shtatë qiejt, qëndruar mbi Arshin e Tij, i ndarë nga krijesat e Tij dhe nuk themi siç thonë xhehmitë, se: Ai është këtu e atje -duke bërë me shenjë nga toka.”[4] El Hakim Ebu Abdullah, në librin “Historia”, të cilin e ka mbledhur për banorët e Nisaburit dhe në librin “Njohja e Hadithit” të cilat ai i ka mbledhur dhe nuk e ka paraprirë kush në to, thotë: Kam dëgjuar Ebu Xheafer Muhamed ibën Salih ibën Hani të thotë: Kam dëgjuar Ebu Bekër Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejme të thotë: “Kush nuk thotë, se Allahu i Madhëruar është mbi Arshin e Tij, qëndruar mbi shtatë qiejt, ai është kafir –mohues i Zotit të tij- dhe gjaku i tij është i lejuar. Atij i jepet rasti për t’u penduar dhe nëse nuk pendohet, atëherë i pritet koka dhe i hidhet në plehra, ashtu që të mos dëmtohen muslimanët nga era e keqe e kufomës së tij. Pasuria e tij bëhet si plaçka e luftës dhe atë nuk e trashëgon askush prej muslimanëve (të afërmëve të tij muslimanë), sepse muslimani nuk e trashëgon jomuslimanin, siç ka thënë i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) “Muslimani nuk e trashëgon kafirin dhe as kafiri muslimanin.”[5] Imami ynë, Ebu Abdullah Muhamed ibën Idris esh Shafii (Rahimullah), në librin e tij “El Mebsut”, në çështjen e lirimit të një robëreshe besimtare prej atij që ka bërë një gjynah, për faljen e të cilit duhet të lirosh një rob, pasiqë mosbesimtarja nuk vlen për këtë lloj pendimi, ai argumentoi me Hadithin e Muavije ibën Hakim, i cili donte të lironte një robëreshë të zezë dhe pyeti të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) për të. Atëherë i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) e provokoi atë robëreshën duke i thënë: “Kush jam unë?” Ajo bëri me shenjë nga ai dhe pastaj nga qielli, (d.m.th): “Ti je i Dërguari i Allahut që është në qiell.” Atëherë i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) tha: “Liroje atë, sepse ajo është besimtare.”[6] Kështu, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem), gjykoi se ajo është muslimane dhe besimtare, për shkak të pohimit të saj se Allahu është në qiell dhe se ajo e njihte Zotin e saj me cilësinë e të qenurit lart dhe mbi krijesat e Tij. Imam Shafiu (Rahimullah) argumentoi me këtë Hadith për tu provuar kundërshtarëve të tij, të cilët thonë se në kefare lejohet të lirosh një robereshë mosbesimtare, se ajo duhet të jetë besimtare. Ai nuk argumentoi me këtë Hadith, vetëm për shkak se vetë ai beson se Allahu i Lartësuar është mbi krijesat e Tij, mbi shtatë qiejt, mbi Arshin e Tij. Ashtu siç është edhe bindja dhe besimi i muslimanëve të Ehli Sunetit dhe Xhematit, të parët dhe të mëvonshmit prej tyre. Kjo, sepse imam Shafiu (Rahimullah) nuk transmetonte ndonjë Hadith të saktë dhe pastaj të mos e besonte atë dhe të mos vepronte sipas tij. Na ka treguar El Hakim Ebu Abdullah (Rahimullah), se imam Ebu el Uelid Hasan ibën Muhamed, dijetari i fikhut ka thënë: Ibrahim ibën Mahmud na ka thënë: Kam dëgjuar Rabij ibën Sulejman të thotë: Kam dëgjuar Shafiun të thotë:

“Nëse shihni që unë kam thënë ndonjë fjalë nga vetja ime, por ndonjë Hadith i saktë i të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem) e kundërshton atë, atëherë dijeni se mendja ime më ka pas ikur (në atë çështje).” El Hakimi (Rahimullah) thotë: Kam dëgjuar Ebu el Uelid, më shumë se një herë, të thotë: Më kanë treguar se Zeaferani ka thënë: Një ditë, Shafiu (Rahimullah) transmetoi një Hadith dhe dikush prej të pranishmëve tha: O Ebu Abdullah! A e beson këtë Hadith dhe a gjykon sipas tij? Ai tha: “Mos më sheh gjë në ndonjë marrëveshje apo më sheh në kishë?! Apo mos sheh gjë të kem veshur uniformë të mosbesimtarëve?! Unë jam ky që më sheh. Ulur në një xhami të muslimanëve, veshur me veshjen e tyre dhe drejtuar kibles së tyre. A mundet atëherë, që të transmetoj një Hadith nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) e të mos gjykoj sipas tij?!” [7] Ebu Uthmani thotë: Dallimi ndërmjet pasuesëve të Sunetit dhe pasuesëve të bidatit, është se pasuesit e bidatit nëse dëgjojnë një Hadith që flet për Cilësitë e Allahut, e kthejnë mbrapsht atë dhe nuk e pranojnë, ose /…/ [8], pastaj e sqarojnë atë me sqarime të atilla, pas të cilave fshihet heqja e Hadithit që nga rrënjët dhe rrëzimi i /…/ [9], me mendjet dhe gjykimet e tyre, duke e ditur plotësisht dhe me bindje të plotë se thënia e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka për qëllim atë që ka thënë në kuptimin e drejtpërdrejtë të saj, sepse ai (sal-lAllahu alejhi ve selem) e njeh Zotin e Tij më mirë se çdokush tjetër dhe nuk thotë për Të veçse të vërtetën, të sinqertën dhe atë që i shpallet. Allahu i Lartësuar thotë: “Ai nuk flet nga dëshira (mendja) e tij, por Ai (Kurani dhe Suneti) është vetëm shpallje që i frymëzohet.” [En Nexhm: 3-4]. Zuhriu, prijësi i prijësave të dijes, si dhe dijetarë të tjerë të umetit musliman (Rahimullah), thonë: “Detyra e Allahut është sqarimi, detyra e të Dërguarit është komunikimi, ndërsa detyra jonë është pranimi dhe dorëzimi.” [10] Junus ibën Abdusamed ibën Meakal transmeton nga babai i tij, se Xhead ibën Dirhem [11] erdhi te Uehb ibën Munebih që ta pyesë për Cilësitë e Allahut të Lartësuar dhe ai iu përgjigj: “Mjerë ti o Xhead! Kam disi përshtypjen se ti je prej të shkatërruarëve. O Xhead! Nëse neve nuk do të na kishte njoftuar Allahu në Librin e Tij se Ai ka Dorë, Sy e Fytyrë, atëherë ne nuk do ta thonim këtë gjë. Kështu që ki frikë Allahun!” Nuk zgjati shumë dhe Xheadi u vra e u kryqëzua.[12]

Halid ibën Abdullah el Kisri[13], në ditën e kurban bajramit, mbajti hytbe në Basra dhe në fund të saj tha: “Shkoni nëpër shtëpitë tuaja dhe prini kurbanet tuaja, në të cilat Allahu iu dhëntë bereqet! Ndërsa unë do të bëj kurban sot Xhead ibën Dirhemin, i cili thotë se Allahu nuk e ka marrë Ibrahimin si Halil (të dashur) dhe se nuk i ka folur Musait me Fjalën e Tij. I Pastër dhe i Lartësuar është Allahu nga ajo që thotë Xheadi, shumë e shumë i Lartë! Pastaj zbriti nga minberi dhe e theri me dorën e tij, pastaj urdhëroi që ta kryqëzojnë.” [14]

__________________________________________ [1] - Këtë fjalë të saj e ka nxjerrë imam El Lalkai në librin e tij: “Shpjegim i bazave të besimit të Ehli Sunetit dhe Xhematit” : 3/397. Dijetari i Islamit Ibën Tejmije, pasiqë përmendi përgjigjen e imam Malikut të cilën ia ktheu atij që e pyeti se si qëndroi Allahu mbi Arsh? Ai tha (Ibën Tejmije): Kjo përgjigje është transmetuar edhe nga Umu Selemeh (radijAll-llahu anhu) meukuf (si fjalë e vetë asaj) dhe merfuan (nga fjala e të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem), por zinxhiri i transmetuesëve të tij nuk është i besueshëm dhe nuk mund të mbështetesh te ai.” [“Mexhmul fetaua” i shejhul Islam, Ibën Tejmije: 5/365]. [2] - Do të vijë më pas nxjerrja dhe rruga e transmetimit të këtij Hadithi, por me zinxhir tjetër, ndërsa këtë rrugë nuk e kam gjetur në ndonjë vend. (Fjala e verifikuesit të librit). [3] - Historinë e imam Malikut me atë që e pyeti atë, e ka nxjerrë imam Ebu Seid ed Darimi, Ebu el Kasim el Lalkai, Ebu Naimi, Bejhakiu dhe Dhehebiu. [4] - Këtë fjalë të Ibën Mubarekut e ka nxjerrë imam Ahmedi në librin “Es sunneh”, Buhariu dhe Dhehebiu. Ibnul Kajim, për këtë fjalë të ibën Mubarekut thotë: Këtë fjalë ai e ka thënë me të vërtetë dhe kjo është e saktë, si të ishte e transmetuar me teuatur- numër të madh transmetuesish. [5]

- Këtë Hadith e ka nxjerrë Buhariu dhe Muslimi.

[6] - Këtë Hadith, me këtë shprehje e ka nxjerrë Ebu Daudi, imam Ahmedi dhe Ibën Huzejme nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu). Ndërsa Muslimi e ka nxjerrë nga Hadithi i Muavije ibën Hakem, me shprehjen: “I Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) i tha asaj: “Ku është Allahu? Ajo tha: Në qiell.

Ai tha: Kush jam unë? Ajo tha: Ti je i Dërguari i Allahut …” Kjo është edhe shprehja që ka ardhur në librin “El Um” të imam Shafiut (Rahimullah). [7] - E ka transmetuar Ebu Nuajmi në librin “Hiljetul eulija” me shprehje të përafërt me këtë. [8]

- Verifikuesi i dorëshkrimit thotë se këtu është një fjalë që nuk kuptohet.

[9] - Verifikuesi thotë: Këtu është një fjalë e pakuptueshme dhe pas saj, thuajse një rresht i plotë i bardhë (i pa shkruar). [10] - Burimi i kësaj shprehjeje do të vijë më pas. [11] - Ai është Xhead ibën Dirhem prej fisit Beni Mirvan. Ka jetuar një kohë në Damask deri sa shfaqi thënien se Kurani është i krijuar. Njerëzit e Beni Umejjes e ndoqën atë, por ai u arratis për në Kufa. Aty takoi El Xhehëm ibën Safvan, i cili mori prej tij këtë fjalë (për krijimin e Kuranit). Atë e vrau Halid ibën el Kisri në Kufa, ditën e kurban bajramit në vitin 118 h. [12] - Këtë e ka përmendur Ibën Kethiri në librin “El Bidaje uen Nihaje” të marrë nga libri “Et Tarih” i Ibën Asakir. Gjendet gjithashtu në librin “Sijeru Ealamu En Nubela” të Dhehebiut. [13] - Ai është Halid ibën Abdullah ibën Bexhelij el Kisri ed Dimashki, princi i Mekës në kohën e Uelijd ibën Abdulmelik, pastaj Sulejmanit. Kur erdhi në pushtet Hishami, e ngarkoi atë veli të irakienëve (në Kufa dhe Basra). Ka qenë bamirës dhe predikues orator. E kanë akuzuar për zendekah (fshehje të kufrit dhe shfaqje të tij heraherës). E kanë torturuar dhe e kanë vrarë në vitin 126 h. [Marrë nga “Sijeru Ealamu en-nubela”, “El Bidaje uen Nihaje” etj]. [14] - E transmeton Buhariu në librin “Krijimi i punëve të njerëzve” : f. 29, Darimiu në librin “Kundërpërgjigja ndaj xhehmive” : f. 258, El Axhurri në librin “Esh Sheria”: f. 97, El Lalikai: 2/319, etj.

Zbritja e Allahut të Lartëmadhëruar, Ardhja dhe Afrimi i Tij.

Dijetarët e Hadithit pohojnë se Allahu i Lartësuar zbret çdo natë në qiellin e dynjasë, pa e krahasuar Zbritjen e Tij me zbritjen e krijesave, pa e përngjasuar dhe pa e përfytyruar, por pohojnë atë që ka pohuar i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe nuk e tejkalojnë atë. Ata e marrin atë që thotë lajmi i saktë (Kurani apo Suneti) në lidhje me Cilësitë e Allahut, në kuptimin e drejtpërdrejtë të tyre, ndërsa njohjen e plotë të formës dhe të vërtetës së tyre, ata ia lënë Allahut të Madhëruar, në dijen e Tij gjithpërfshirëse. Ata pohojnë gjithashtu atë që ka zbritur Allahu i Lartësuar, në Librin e Tij, për Ardhjen e Allahut dhe Afrimin e Tij tek krijesat e Tij, siç thotë në Fjalën e Tij: “A mos presin atëherë për ndonjë gjë tjetër veçse t’u vijë Allahu në hijen e reve dhe melekët?” [El Bekare: 210]. Gjithshtu thotë: “Dhe vjen Zoti yt e melekët radhë-radhë.” [El Fexhr: 22]. Kam lexuar në një letër të Ebu Bekër El Ismaili, të cilën ia dërgonte banorëve të Xhijlanit dhe thoshte: Allahu i Lartësuar zbret në qiellin e dynjasë, siç thuhet në Hadithin e saktë të të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe në Fjalën e Allahut të Lartësuar që thotë: “A mos presin atëherë për ndonjë gjë tjetër veçse t’u vijë Allahu në hijen e reve dhe melekët?” [El Bekare: 210]. Dhe në Fjalën e Allahut: “Dhe vjen Zoti yt me melekët radhë-radhë.” [El Fexhr: 22]. Ne besojmë në të gjitha këto ashtu siç kanë ardhur, pa i përshkruar ato, sepse nëse Allahu do të kishte dashur të na e sqaronte formën e tyre, atëherë do ta kishte bërë këtë dhe atëherë ne do të qëndronim te ajo që do të thoshte Ai. Ne nuk bëjmë si ai që përngjason (Cilësitë e Allahut me ato të krijesave) sepse jemi të urdhëruar për këtë në Fjalën e Allahut të Lartësuar, i Cili thotë: “Është Ai i Cili të ka zbritur ty (O Muhamed!) Librin. Në të ka Vargje plotësisht të qarta të cilat janë themelet e Librit (urdhërat dhe ndalesat) dhe Vargje të tjera jo krejt të qarta (për t’u kuptuar nga njerëzit). Kështu, sa për ata, në zemrat e të cilëve ka largim nga e vërteta, ata ndjekin atë që nuk është plotësisht e qartë, duke kërkuar fitneh (trazira etj.) dhe duke kërkuar për kuptimet e fshehta, por askush nuk i di kuptimet e fshehta përveç Allahut. Dhe ata që janë plotësisht të vendosur në dije, thonë: Ne besojmë në të; i tëri (ajetet

e qarta e të paqarta) është nga Zoti ynë. Por nuk marrin mësim, veçse ata që janë të brumosur me mendje të shëndoshë.” [Al Imran: 7]. Na ka treguar Ebu Bekër ibën Zekerija Esh Shejbani, se ka dëgjuar Ebu Hamid ibën esh Sharki të thotë: Kam dëgjuar Hamdan As Selmij dhe Ebu Daud El Haffaf të thonë: Kemi dëgjuar Is’hak ibën Ibrahim el Handhali të thotë: Më ka thënë princ Abdullah ibën Tahir: O Ebu Jakub! Në lidhje me Hadithin që ti tregon prej të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem): “Zoti ynë zbret ç’do natë në qiellin e dynjasë.” [1] Si zbret Allahu? Thotë: Thashë: Allahu e forcoftë princin! Nuk thuhet për Allahun “Si?”. Por Ai zbret pa ndonjë mënyrë që njohim ne! [2] Na ka treguar Ebu Jakub Is’hak ibën Ibrahim, i drejti, se gjykatës Mahbub ibën Abdurrahman u ka thënë: Më ka treguar gjyshi im, Ebu Bekër Muhamed ibën Ahmed ibën Mahbub, se Ahmed ibën Hamavejh ka thënë: Na ka treguar Ebu Abdurrahman El Atekij, se Muhamed ibën Selam u ka thënë: Pyeta Abdullah ibën el Mubarek për zbritjen e Allahut në natën e mezit të muajit Shaban dhe Abdullahi tha: O ti i pafuqishëm! Ai zbret çdo natë (dhe jo vetëm në mes të Shabanit). Një prej të pranishmëve tha: O Ebu Abdurrahman! Si zbret Allahu? A nuk ngel bosh ai vend atëherë? Abdullahi tha: “Zbret si të dojë.” [3] Në një transmetim tjetër të kësaj historie thuhet se Abdullah ibën Mubarek i tha atij burrit: “Nëse të vjen një Hadith nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem), nënshtroju atij!” Kam dëgjuar hafiz El Hakim Ebu Abdullah të thotë: Kam dëgjuar Ebu Zekerija Jahja ibën Muhamed el Anberi të thotë: Kam dëgjuar Ibrahim ibën ebi Talib të thotë: Kam dëgjuar Ahmed ibën Seid ibën Ibrahim Ebu Abdullah er Rabati të thotë: “Kam prezentuar një tubim të princit Abdullah ibën Tahir, në të cilin prezentoi edhe Is’hak ibën Ibrahim –d.m.th. ibën Rahavejh- i cili u pyet për Hadithin e zbritjes, nëse është i saktë apo jo? - Ai tha: Po. - Atëherë një oficer i Abdullahit i tha atij: O Ebu Jakub! A pretendon se Allahu zbret çdo natë? - Ai tha: Po. - Oficeri tha: Atëherë si zbret? - Is’haku i tha atij: Poho që Allahu është lart (beso që Allahu qëndron mbi Arshin e tij që është mbi shtatë qiejt!) dhe atëherë do të të përshkruaj se si zbret!

- Ai tha: E pohoj që Allahu është lart. - Atëherë Is’haku tha: Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe vjen Zoti yt me melekët radhë-radhë.” [El Fexhr: 22]. - Princi Abdullah tha: O Ebu Jakub! Por kjo është në Ditën e Kijametit? - Is’haku tha: Allahu e forcoftë princin! Atëherë çfarë e pengon Atë që vjen në Ditën e Kijametit, të vijë edhe sot?!” Hadithi i zbritjes së Allahut çdo natë në qiellin e dynjasë, është Hadith i rënë dakord unanimisht për saktësinë e tij. Ai gjendet në dy Sahihat e Buhariut dhe Muslimit nga transmetimi i Malik ibën Enesit, nga Zuhriu, nga El Agurri dhe Ebu Selemeh; nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu). Na ka treguar Ebu Ali Zahir ibën Ahmed, se Ebu Is’hak Ibrahim ibën Abdusamed ka thënë: Na ka treguar Ebu Musab, se Maliki u ka treguar…

(‫ )و‬- Dhe na ka treguar Ebu Bekër ibën Zekerija, se Ebu Hatim Mekij ibën Abdan ka thënë: Na ka treguar Muhamed ibën Jahja, ka thënë: Prej atyre që kam lexuar në prani të ibën Nafiut është Hadithi që transmeton Mutavifi nga Maliku… [4]

(‫ )و‬- Dhe na ka treguar Ebu Bekër ibën Zekerija: Më ka treguar Ebu el Kasim Ubejdullah ibën Ibrahim ibën Bakuvejh: Na ka treguar Jahja ibën Muhamed: Na ka treguar Jahja ibën Jahja, ka thënë: Kam lexuar në prani të Malikut: Nga ibën Shihab ez Zuhrij: Nga Ebi Abdullah el Agurri dhe Ebi Selemeh: Nga Ebu Hurejra (sal-lAllahu alejhi ve selem), se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Zoti ynë i Lartëmadhëruar zbret çdo natë në qiellin e dynjasë, në një të tretën e fundit të saj (natës) dhe thotë: A ka ndonjë që më lutet, ashtuqë Unë t’i përgjigjem atij? A ka ndonjë që kërkon prej Meje, ashtuqë Unë t’i jap atij? A ka ndonjë që më kërkon falje Mua, ashtuqë Unë ta fal atë?” [5] Ky Hadith ka rrugë të shumta nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu): Atë e ka transmetuar gjithashtu El Euzai: Nga Jahja ibën ebi Kethir: Nga Ebi Selemeh: Nga Ebi Hurejra. [6]

(‫ )و‬- E ka transmetuar gjithashtu Jezid ibën Harun dhe dijetarë të tjerë nga Muhamed ibën Amër: Nga Ebi Selemeh: Nga Ebi Hurejra. [7] E ka transmetuar gjithashtu Maliku, nga ez Zuhri: Nga El Earaxh: Nga Ebi Hurejra. [8]

E transmeton gjithashtu Maliku nga Ez Zuhri: Nga Seid ibën el Musejjib: Nga Ebi Hurejra. Dhe e transmeton Ubejdullah ibën Umer: Nga Seid ibën Ebi Seid el Makberi: Nga Ebi Hurejra. Dhe Abdul Eala ibën ebi el Mesavir dhe Beshir ibën Sulejman: Nga Ebi Hazim: Nga Ebi Hurejra. Ky Hadith është transmetuar gjithashtu nga rrugë tjetër përveç Ebu Hurejrës (radijAllllahu anhu): Atë e ka transmetuar Nafi’ ibën Xhubejr ibën Mat’am: Nga babai i tij. [9] Dhe Musa ibën Ukbeh: Nga Is’hak ibën Jahja: Nga Ubadetu ibën As Samit. [10] Dhe Abdurrahman ibën Keab ibën Malik: Nga Xhabir ibën Abdullah. [11] Dhe Ubejdilah ibën Rafi': Nga Ali ibën Ebi Talib. [12] Dhe Sheriku: Nga Ebi Is’hak: Nga Ebi el Ahvas: Nga Abdullah ibën Mes’ud. [13] Dhe Muhamed ibën Keab: Nga Fadaletu ibën Ubejd: Nga Ebi Darda. [14] Dhe Ebu Zubejri: Nga Xhabiri. [15] Dhe Seid ibën Xhubejr: Nga Ibën Abasi. [16] Dhe nga nëna e besimtarëve Aisha dhe Umu Selemeh (radijAll-llahu anhu). [17] Të gjitha këto rrugë janë të nxjerra me zinxhirin e transmetuesëve të tyre në librin tonë të madh të njohur me emrin “El Intisar” (Triumfi). [18] Në transmetimin e El Euzait thuhet: Nga Jahja ibën Ebi Kethir: Nga Ebi Selemeh: Nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu), transmetohet se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Kur kalon gjysma e natës apo një e treta e saj, Allahu zbret në qiellin e dynjasë dhe thotë: A ka ndonjë kërkues, që t’i jepet? A ka ndonjë lutës, që ti dëgjohet lutja e tij? A ka ndonjë kërkues faljeje, që t’i falet atij? Derisa të shpërthejë drita e mëngjesit.” [19] Ndërsa në transmetimin e Seid ibën Merxhaneh: Nga Ebi Hurejra (radijAll-llahu anhu), ka ardhur një shtesë nga fundi i Hadithit, që thotë:

“Pastaj shtrin Duart e Tij dhe thotë: Kush është ai që më jep borxh (jep lëmoshë, falet etj.), nga i cili nuk varfërohet dhe as nuk i bëhet padrejtësi?” [20] Në transmetimin e Ebi Hazim: Nga Ebi Hurejra (radijAll-llahu anhu) ka ardhur se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Allahu zbret në qiellin e dynjasë, në një të tretën e fundit të natës dhe thërret: A ka ndonjë që kërkon, ashtu që t’i jap atij? A ka ndonjë që kërkon falje, që t’ia fal atij? Nuk ngel gjë me shpirt veçse e di (e dëgjon) këtë, përveç dy botëve të njerëzve dhe xhinëve! Kjo është në kohën kur këndojnë gjelat, pëllasin gomerët dhe lehin qentë.” [21] Në transmetimin e Musa ibën Ukbeh: Nga Is’hak ibën Jahja: Nga Ubadeh ibën As Samit, gjendet një shtesë e mirë. Atë shtesë na e ka treguar Ebu Jeala Hamzah ibën Abdul Aziz El Mehlebi: Ka treguar Abdullah ibën Muhamed er Razi: Ka treguar Ebu Uthman Muhamed ibën Uthman ibën Ebi Suejd: Na ka thënë Abdurrahman (ka për qëllim Ibnul Mubarek): Na ka treguar Fudajl ibën Sulejman: Nga Musa ibën Ukbeh: Nga Is’hak ibën Jahja: Nga Ubadeh ibën As Samit (radijAll-llahu anhu), se ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Allahu i Lartëmadhëruar zbret çdo natë në qiellin e dynjasë, në kohën kur ka ngelur edhe një e treta e natës dhe thotë: A nuk ka ndonjë prej robërve të Mi, të më lutet, ashtu që t’i përgjigjem lutjes së tij? A nuk ka ndonjë që i ka bërë padrejtësi vetvetes, të më lutet ashtu që t’ia fal atij? A nuk ka ndonjë që i është penguar rrisku, të më lutet, ashtu që t’a furnizoj atë? A nuk ka ndonjë që i është bërë padrejtësi, të më kujtojë Mua, ashtu që t’a ndihmoj atë? A nuk ka ndonjë që vuan, të më lutet, ashtu që t’ia heq vuajtjen e tij? Vazhdon kështu deri sa të dalë drita, pastaj ngrihet në Kursijin e Tij.”[22] Po ashtu, ky Hadith gjendet në transmetimin e Ebi ez Zubejr: Nga Xhabiri, nëpërmjet rrugës së Merzuk Ebi Bekër, të cilin e ka nxjerrë Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejme, të shkurtuar. Dhe nëpërmjet rrugës së Ejubit, nga Ebi ez Zubejr: Nga Xhabiri, të cilin e ka nxjerrë el Hasen ibën Sufjan në Musnedin e tij. Ndërsa nëpërmjet rrugës së Hisham ed Dustuvai: Nga Ebi Zubejr: Nga Xhabiri, transmetohet se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Natën e Arafatit, Allahu zbret në qiellin e dynjasë dhe mburret me banorët e tokës te banorët e qiellit duke thënë: Shihini robërit e Mi të pakrehur e të pluhurosur, që presin kurban! Ata kanë ardhur prej çdo vendi (të afërm e të largët) duke shpresuar që Unë t’i mëshiroj ata, duke qenë se ata nuk e kanë parë

dënimin Tim. Nuk është parë ditë në të cilën lirohen njerëzit nga Zjarri më shumë se në ditën e Arafatit.”[23] Hisham ed Dustuvai transmeton nga Jahja ibën Ebi Kethir: Nga Hilal ibën Ebi Mejmuneh: Nga Atai ibën Jesar: Nga Rufaah el Xhuhenij, se i Dërguari i Allahut (sallAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Kur kalon një e treta e natës, ose gjysma apo dy të tretat e saj, Allahu zbret në qiellin e dynjasë dhe thotë: Tani nuk pyes ndonjë tjetër për robërit e Mi. Kush është ai që më kërkon falje, ashtuqë t’ia fal atij? Kush më kërkon diçka, ashtuqë t’ia jap atë? Deri sa shpërthen drita.”[24] Na ka treguar Ebu Muhamed el Muhlidi: Më ka treguar Ebu Abas As Seraxh: Na ka terguar Muhamed ibën Jahja: Na ka treguar Ubejdilah ibën Musa: Nga Israil (ibën Junus): Nga Ebi Is’hak: Nga Ebi Muslim el Agurri, se ka thënë: Ebu Seidi dhe Ebu Hurejra kanë dalë dëshmitarë të të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe unë dal dëshmitar i tyre, se ata të dy kanë dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) të thotë: “Allahu pret sa të kalojë një e treta e parë e natës, pastaj zbret në qiellin e dynjasë dhe thotë: A ka ndonjë mëkatar? A ka ndonjë që kërkon falje? A ka ndonjë që më kërkon (diçka)? A ka ndonjë që më lutet? Deri sa të lindë dielli.”[25] Na ka treguar Ebu Muhamed el Muhlidi: Na ka treguar Ebu el Abas eth Thekafi: Na ka treguar el Hasen ibën es Sabah: Na ka treguar Shebabeh ibën Suvar: Nga Junus ibën Ebi Is’hak: Nga Ebi Muslim el Aguri se ka thënë: Dal dëshmitar për Ebi Seidin dhe Ebi Hurejrën, se ata të dy kanë thënë: Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: ” Allahu pret deri sa të vijë një e treta e natës, pastaj zbret te ky qiell dhe urdhëron dyert e tij që të hapen. Pastaj thotë: A ka ndonjë që më kërkon, ashtu që t’i jap atij? A ka ndonjë që më lutet, ashtu që t’i përgjigjem lutjes së tij? A ka ndonjë që më kërkon falje, ashtu që t’ia fal atij? A ka ndonjë që është zënë ngushtë, ashtu që t’a ç’liroj atë? A ka ndonjë që më kërkon ndihmë, ashtu që t’a ndihmoj atë? Vazhdon në këtë gjëndje derisa të dalë drita, në çdo natë të dynjasë.[26] Na ka treguar Ebu Muhamed ibën el Muhlidi: Na ka treguar Ebu el Abas –eth Thekafi-: Na ka treguar Muxhahid ibën Musa dhe Fadël ibën Sehël: Na ka treguar Jezid ibën Harun: Na ka treguar Sheriku: Nga Ebi Is’hak: Nga el Aguri, se ai ka dëshmuar për Ebu Hurejrën dhe Ebu Seidin, se ata kanë dëshmuar për të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem), se ai ka thënë: “Kur vjen një e treta e natës, I Lartëmadhëruari zbret në qiellin e dynjasë dhe thotë: A ka ndonjë që kërkon falje, ashtu që t’i falet atij? A ka ndonjë që kërkon,

ashtu që t’i jepet ajo? A ka ndonjë që kërkon të pendohet, ashtu që t’i pranohet pendimi?” [27] Na ka treguar shejh Ebu Mensur ibën Himshad: Na ka treguar Ebu Ali Ismail ibën Muhamed es Sifar në Bagdad: Na ka treguar Ebu Mensur er Ramadi: Na ka treguar Abdurrazaku: Më ka treguar Meamar: Nga Suhejl ibën Ebi Salih: Nga babai i tij: Nga Ebi Hurejra (radijAll-llahu anhu), se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Allahu i Lartësuar zbret çdo natë në qiellin e dynjasë dhe thotë: Unë jam Mbreti! Unë jam Mbreti! Unë jam Mbreti! Kush është ai që më kërkon, ashtu që t’i jap? Kush është ai që më lutet, ashtu që t’i përgjigjem lutjes së tij? Kush është ai që më kërkon falje, ashtu që ta fal atë? Vazhdon kështu, deri sa të dalë drita e mëngjesit.”[28] Kam dëgjuar profesor Ebu Mensur, menjëherë pasi na e diktoi këtë Hadith, të thotë: Është pyetur Ebu Hanife për këtë Hadith (se si zbret?) dhe ai tha: “Zbret pa ndonjë formë (që njohim).”[29] Dikush tjetër ka thënë: Zbret ashtu si i përket Madhështisë së Tij, pa ndonjë formë dhe pa i ngjarë Zbritja e Tij, zbritjes së krijesave të Tij, të cilat mbushin një vend dhe lënë bosh një tjetër (kur zbresin nga një vend në tjetrin), sepse Ai, i Lartëmadhëruari është i Pastër dhe i Lartë nga të qënurit e Cilësive të Tij, si ato të krijesave. Ashtu si edhe është i Pastër nga të qënurit e Vetes (Qënies) së Tij, si ajo e krijesave. Kështu, Ardhja e Tij, Afrimi i tij dhe Zbritja e Tij, bëhet në formën dhe mënyrën e cila i përshtatet Cilësive të Madhështisë së Tij, duke mos i përngjarë atyre të krijesave dhe pa pyetur “Si?”.[30] Imam Ebu Bekër Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejmeh, në librin e tij “Teuhidi” thotë: Tema e njoftimeve (Haditheve) me zinxhir të saktë transmetuesish, të cilat i kanë transmetuar dijetarët e Hixhazit dhe Irakut, në lidhje me zbritjen e Allahut në qiellin e dynjasë, në çdo natë, pa përshkruar mënyrën e zbritjes, por duke e miratuar zbritjen. (Thotë): Ne dëshmojmë me dëshminë e atij që pohon me gjuhën e tij, që beson me zemrën e tij dhe që është i bindur për atë që thuhet në këto njoftime (Hadithe) për zbritjen (e Allahut në qiellin e dynjasë), duke mos e përshkruar mënyrën e saj (zbritjes), sepse i Dërguari ynë, Muhamedi (sal-lAllahu alejhi ve selem) nuk na e ka përshkruar mënyrën e zbritjes së Krijuesit tonë në qiellin e dynjasë, por na ka mësuar se Ai zbret. Dhe sigurisht që Allahu i Lartësuar e ka ngarkuar të Dërguarin e Tij (sal-lAllahu alejhi ve selem), që t’u sqarojë muslimanëve çdo gjë që ata kanë nevojë ta dinë prej çështjeve të Fesë së tyre. Ne besojmë atë që thuhet në këto lajme për zbritjen (e Allahut) pa e përshkruar atë me ndonjë mënyrë apo formë të caktuar, sepse i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) nuk na e ka përshkruar neve mënyrën e zbritjes.” [31]

Na ka treguar hafiz el Hakim ibën Ebu Abdullah: Na ka treguar Ebu Muhamed es Sajdelani: Na ka treguar Ali ibën el Husejn ibën el Xhundi: Na ka treguar Ahmed ibën Salih El Misri: Na ka treguar Ibën Vehbi: Më ka treguar Mahrame ibën Bekir: Nga babai i tij…

(‫ )و‬- Na ka treguar gjithashtu el Hakim: Na ka treguar Muhamed ibën Jakub el Esam: Na ka treguar Ibrahim Ibën Munkidh: Na ka treguar ibën Vehbi: Nga Mahrameh ibën Bekir, se babai i tij ka thënë: Kam dëgjuar Muhamed ibën el Munkedir të thotë se ka dëgjuar Umu Selemen, gruan e të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem) të thotë: “Nuk ka ditë më të mirë se ajo ditë në të cilën Allahu zbret në qiellin e dynjasë!” Thanë: E cila është ajo ditë? Tha: “Dita e Arafatit.”[32] Aisha (radijAll-llahu anhu) tregon se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Allahu i Lartësuar zbret në mes të muajit Shaban, në qiellin e dynjasë. Zbret natën deri në fund të ditës tjetër dhe shpëton nga Zjarri aq muslimanë sa qime ka këlyshi i qenit, cakton se kush do të bëjë Haxhin, zbret rrizqet e vitit dhe nuk lë askënd pa falur përveç ndonjë idhujtari, ndonjë që ka prerë lidhjet farefisnore, ndonjë që nuk respekton prindërit dhe ndonjë që transporton fjalët.”[33] Na ka treguar Ebu Tahir ibën Huzejmeh: Më ka treguar gjyshi im, imami (Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejmeh): Na ka treguar El Hasen ibën Muhamed ez Zeaferani: Na ka treguar Ismail ibën Uljeh: Nga Hisham ibën Ed Dustuvai…

(‫ )و‬- Imami (Muhamed ibën Is’hak) ka thënë: Dhe na ka treguar ez Zeaferani: Na ka treguar Abdullah ibën Bekër es Sehmi: Na ka treguar Hisham ed Dustuvai. Na ka treguar gjithashtu ez Zeaferani: Na ka treguar Jezid –ibën Harun-: Më ka treguar ed Dustuvai…

(‫ )و‬- Dhe na ka treguar Muhamed ibën Abdullah ibën Mejmun, në Skenderi: Na ka treguar El Uelid, nga el Euzai. Të gjithë këta transmetojnë nga Jahja ibën Ebi Kethir: Nga Ata’ ibën Jesar: Më ka treguar Rufaah ibën Urabeh el Xhuhenij…

(‫ )و‬- Imami thotë: Na ka treguar gjithashtu Ebu Hashim Zijad ibën Ejub: Na ka treguar Mubeshir ibën Ismail el Halebi: Nga El Euzai: Më ka treguar Jahja ibën Ebi Kethir: Më ka treguar Hilal ibën Ebi Mejmuneh: Nga Atai ibën Jesar: Më ka treguar Rufaah ibën Urabeh el Xhuhenij, ka thënë:

U kthyem nga Meka (në Medine) me të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe njerëzit filluan ti marrin atij leje (për të shkuar te familjet e tyre). Ai po u jepte leje atyre, pastaj tha: “Çfarë e gjeti pemën që u plasarit! A është ai që ndjek të Dërguarin e Allahut, më i urrejtur tek ju, se ai tjetri (që nuk e ndjek)?!” Pas kësaj nuk shihje njeri që të mos qante, ndërsa Ebu Bekër es Sidiku (radijAll-llahu anhu) tha: Ai që të kërkon leje pas kësaj fjale është i pamend. Atëherë, i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) u ngrit, falenderoi Allahun dhe e Lavdëroi Atë, pastaj u betua ashtu si betohej gjithnjë: “Pasha Atë në Dorën e të Cilit është shpirti im! Dëshmoj te Allahu se nuk ka ndonjë prej jush që beson Allahun dhe Ditën e Fundit, si dhe nuk e tepron (por është i mesëm në shpenzime e çdo gjë), veçse do të futet në Xhenet. Zoti im më ka premtuar se do të fusë në Xhenet, prej popullit tim, shtatëdhjetë mijë pa llogari dhe pa dënim, ndërsa unë shpresoj që të mos hyni në të, derisa të zotoheni dhe ta mbani zotimin! Atëherë edhe gratë e pasardhësit tuaj të cilët punojnë të mira, vendbanimet tuaja do të jenë në Xhenet.” Pastaj ai (sal-lAllahu alejhi ve selem) tha: “Kur kalon mesi i natës (apo ka thënë: një e treta e saj), Allahu zbret në qiellin e dunjasë dhe thotë: Nuk pyes për robërit e Mi tjetërkënd; Kush është ai që më kërkon, ashtu që t’i jap? Kush është ai që më lutet, ashtu që t’i përgjigjem lutjes së tij? Kush është ai që më kërkon falje, ashtu që ta fal atë? (Vazhdon kështu) Deri sa të shpërthejë drita.”[34] Kjo është shprehja e transmetimit të El Uelid.

__________________________________________ [1]

- Këtë Hadith, autori do ta përmendë të plotë më pas.

[2] - Këtë histori e ka nxjerrë Ebu Ismail el Heravi në librin “Përçmimi i filozofisë dhe pasuesëve të saj” dhe Bejhakiu në librin “Emrat dhe Cilësitë e Allahut”. [3]

- E ka nxjerrë Bejhakiu, në librin “Emrat dhe Cilësitë e Allahut”.

[4] - Gërma (‫ )و‬tek dijetarët e Hadithit është inecial që do të thotë se ky Hadith ka ardhur me disa rrugë të cilat bashkohen te transmetuesi që është para kësaj shenje.

[5] - E transmeton Buhariu në kapitullin e “Et Tehexhud”, Mulimi në kapitullin “Namazi i natës” e të tjerë; nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu). [6]

- Përmendja e kësaj rruge do të vijë së shpejti.

[7] - Këtë rrugë transmetimi e ka nxjerrë imam Ahmedi në Musnedin e tij, Ed Darimi dhe Darakutni. [8] - Darakutni ka nxjerrë në kapitullin e “Zbritjes” shumë rrugë nga Ebu Hurejra, por jo këtë rrugë nga el Earaxh, apo nga Seid ibën Musejjib, siç thotë autori. [9]

- Këtë rrugë e ka nxjerrë imam Ahmedi në Musnedin e tij.

[10] - Përmendja e kësaj rruge do të vijë së afërmi. [11] - Këtë rrugë e ka nxjerrë Darakutni në kapitullin e Zbritjes. [12] - Këtë rrugë e ka nxjerrë Ed Darimi në “As Sunen”, Darakutni në kapitullin e Zbritjes dhe el Lalikai në “Sqarimi i bazave të Akides së Ehli Sunetit dhe Xhematit”. [13] - Nuk kam gjetur kënd ta ketë nxjerrë këtë rrugë nga Abdullah ibën Mesudi (radiallahu anhu), por e ka nxjerrë nga ai me rrugë tjetër, imam Ahmedi në Musnedin e tij dhe el Lalikai, në Bazat e Akides së Ehli Sunetit. [14] - Këtë rrugë e ka nxjerrë ed Darimi, Ibën Huzejme, Darakutni dhe Ebu Kasim el Lalikai. [15] - Kjo rrugë do të përmendet së shpejti. [16] - Këtë rrugë nga Ibën Abasi (meukuf), e ka nxjerrë Ibën Ebi Asim, në librin “As Suneh”, ed Darimi dhe el Lalikai. [17] - Përmendja e këtyre dy rrugëve do të vijë së shpejti . [18] - Këtë libër të autorit nuk e kam gjetur as të botuar dhe as si dorëshkrim. [19] - E transmeton Muslimi në Sahihun e tij, kapitulli “Namazi i natës”.

[20] - E transmeton Muslimi në Sahihun e tij, kapitulli “Namazi i natës”. [21] - Fillimin e Hadithit deri te fjala (…që t’ia fal atij?) e ka nxjerrë imam Ahmedi në Musned, ed Darimi dhe el Axhurri: Nga Nafi’ ibën Xhubejr ibën Mat’am: Nga babai i tij; por pa shtesën: (në një të tretën e fundit të natës). Ndërsa pjesës së fundit të Hadithit (nuk ngel gjë me shpirt…) deri në fund, nuk i kam gjetur rrugë transmetimi. [22] - E ka nxjerrë el Axhurri, por pa fjalinë (pastaj ngrihet në Kursijin e Tij). E ka përmendur gjithashtu el Hejthemi dhe ka thënë: E ka transmetuar et Taberani në “El Kebir” dhe në “El Eusat”, dhe ka thënë: Jahja ibën Is’hak nuk ka dëgjuar gjë nga Ubadeh dhe prej tij nuk ka transmetuar veçse Musa ibën Ukbeh. Ndërsa transmetuesit e tjerë të Hadithit janë transmetues të dy Sahijhave të Buhariut dhe Muslimit. [23] - E ka nxjerrë Ibën Hibbani në Sahihun e tij. [24] - E ka nxjerrë Ibën Maxheh, ed Darimi, el Axhurri, Ibën Huzejme etj. [25] - E transmeton Muslimi, me shprehjen (deri sa të shpërthejë mëngjesi) dhe pa përmendur shprehjen (A ka ndonjë mëkatar?). E transmeton gjithashtu Ahmedi duke e theksuar fjalën (A ka ndonjë mëkatar) dhe duke shtuar (A ka ndonjë që do të pendohet?). [26] - E transmeton ed Darakutni në librin “Zbritja”, por në fund të tij shtohet (Pastaj ngjitet në qiell). [27] - E transmeton Muslimi dhe el Axhurri. [28] - E transmeton Muslimi. [29] - Është marrë kjo fjalë e Ebu Hanifes (Rahimullah), në librin “Sherh el Fikh el Ekber” të vetë atij. [30] - Këtë fjalë e ka përmendur Bejhakiu në librin “El Esmai ues Sifatu” dhe thotë: E kam lexuar këtë fjalë me shkrimin e vetë autorit në librin “Ed Deavat”, por unë (recensori dhe studiuesi) këtë libër nuk e kam gjetur. [31] - Marrë nga libri “Teuhidi dhe pohimi i Cilësive të Allahut të Madhëruar” i Ibën Huzejmes.

[32] - E ka nxjerrë Ed Darimi, Darakutni dhe el Lalikai. [33] - Fillimin e këtij Hadithi e transmeton Tirmidhiu, Ibën Maxheh, Ahmedi, Darakutni dhe El Lalikai. Ndërsa pjesën tjetër të Hadithit, që nga fjala (…deri në fund të ditës tjetër) e deri në fund, nuk e kam gjetur në mesin e këtyre transmetimeve (të burimeve të lartëpërmendur). [34] - E ka nxjerrë Ibën Huzejmeh në librin “Teuhidi”, Imam Ahmedi në “Musned”, Et Tajalisi në “Musned”, Darakutni në librin e Zbritjes. E ka nxjerrë gjithashtu El Axhurri, në librin “Esh Sheri’ah”, por të shkurtuar.

Cilësitë e Allahut të Lartësuar nuk i përngjajnë atyre të krijesave. Dijetari i Islamit [1] thotë: Them:

Përderisa njoftimi (Hadithi) i Zbritjes është i saktë nga i Dërguari i Allahut (sallAllahu alejhi ve selem), atëherë pasuesit e Sunetit e pohuan atë, e pranuan dhe e aprovuan atë, ashtu si ka thënë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem. Ata kanë besuar se Zbritja e Allahut nuk është e ngjashme me atë të krijesave të Tij dhe nuk kanë kërkuar për mënyrën e saj, sepse nuk ka absolutisht rrugë për ta njohur atë. Ata e njohën, e aprovuan dhe besuan se Cilësitë e Allahut të Madhëruar nuk i ngjajnë cilësive të krijesave, ashtu si dhe Qënia e Lartë e Tij, nuk i ngjan qënies së krijesave. I Lartë është Allahu nga ajo që thonë krahasuesit dhe refuzuesit (e Cilësive të Tij), shumë, shumë i Lartë! Dhe i mallkoftë ata me mallkim të madh! Kam lexuar në një shkrim të Ebi Abdullah ibën Ebi Hafs el Buhari [2], i cili ka qenë dijetari i Buharës në kohën e tij, pa e tepruar. Ky Ebu Hafsa ka qenë prej nxënësve të mëdhenj të Muhamed ibën Hasen Shejbanit [3]. Ebu Abdullahi, kam për qëllim Ibën

Ebi Hafs, thotë: Abdullah ibën Uthman, Abdani, shejhu i Mervit, thotë: Kam dëgjuar Muhamed ibën Hasen Esh Shejbani të thotë: Ka thënë Hamad ibën Ebi Hanife (i biri i Ebu Hanifes): U themi të tillëve si këta (ka për qëllim refuzuesit e Cilësive si xhehmijet etj.): A e keni lexuar Fjalën e Allahut: “Dhe vjen Zoti yt me melekët radhë-radhë.” [El Fexhr: 22]. Dhe Fjalën e Allahut: “A mos presin atëherë për ndonjë gjë tjetër veçse t’u vijë Allahu në hijen e reve dhe melekët?” [El Bekare: 210]. A vjen Zoti ynë ashtu si ka thënë, apo jo? Dhe a vijnë melekët radhë-radhë, apo jo? Ata thonë: Sa për melekët, ata vijnë radhë-radhë, ndërsa për Allahun, ne nuk e dimë se çfarë është për qëllim me ajetin dhe nuk e dimë se si vjen! U themi atyre: Ne nuk iu kemi ngarkuar ju që të mësoni se si vjen, por iu ngarkojmë juve të besoni se Ai vjen. Nëse ndokush do të refuzonte ardhjen e melekëve radhë-radhë, çfarë do të ishte për ju? Ata thonë: Ai është kafir dhe përgënjeshtrues. Atëherë u themi: Po ashtu, edhe ai që refuzon se Allahu i Madhëruar vjen, është kafir, përgënjeshtrues. Gjithashtu Ebu Abdullah ibën Ebi Hafs në librin e tij [4] thotë: Ibrahim ibën el Eshath ka thënë: Kam dëgjuar El Fudajl ibën Ijad të thotë: “ Nëse xhehmiu (refuzuesi i Cilësive të Allahut) të thotë: Unë nuk besoj te ai Zot që del dhe e lë bosh vendin i Tij, atëherë ti thuaji: Unë besoj në Atë Zot që bën ç’të dojë!” [5]

Pasimi i Sunetit dhe lënia e bidatit

Jezid ibën Harun, në tubimin e tij ka transmetuar një Hadith për ëndërrat, të Ismail ibën Ebi Halid: Nga Kajs ibën Ebi Hazim: Nga Xherir ibën Abdullah (radijAll-llahu anhu), se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë:

“Ju do t’a shihni Zotin tuaj, ashtu siç shihni hënën kur është e plotë” [6]

- Një burrë prej të pranishmëve i tha atij: O Ebu Halid! Cili është kuptimi i këtij Hadithi?

- Ai u nxeh dhe ktheu kurrizin, pastaj tha: “Ti i ngjan shumë Sabigut [7] dhe ke nevojë për atë që u bë me të. Mjer ti! E kush mund t’a dijë se si do të bëhet kjo! Dhe kujt i lejohet që ta tejkalojë këtë fjalë me të cilën ka ardhur Hadithi, apo të flasë për të me fjalë nga vetja e tij, përveç atij që i ka ikur mendja dhe që e nënçmon Fenë e tij? Kur dëgjoni thënien e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem), atëherë pasojeni atë dhe mos shtoni mbi të. Nëse ju do ta ndiqni atë dhe nuk do ta diskutoni, atëherë do të shpëtoni, por nëse nuk e bëni këtë, atëherë do të shkatërroheni.” Ndërsa historia e Sabigut, në të cilën Jezid ibën Haruni i tha pyetësit: “Ti i ngjan shumë Sabigut dhe ke nevojë për atë që u bë me të!”, atë e transmeton Jahja ibën Seid: Nga Seid ibën el Musejjib, se Sabig et Temimi vjen te prijësi i besimtarëve, Umer ibën El Hattab (radijAll-llahu anhu) dhe i thotë: O prijësi i besimtarëve! Më trego për ajetin: “Betohem për erërat që shpërndajnë pluhur!” [Dharijat: 1].

- Umeri (radijAll-llahu anhu) tha: Ato janë erërat, dhe nëse unë nuk do ta kisha dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ta thoshte këtë, atëherë nuk do ta thoja. - Ai tha: Më trego për ajetin: “Betohem për ato që mbartin peshë të rëndë uji!” [Dharijat: 2].

- Umeri (radijAll-llahu anhu) tha: Ato janë retë, dhe nëse unë nuk do ta kisha dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ta thoshte këtë, nuk do ta thoja.

- Ai tha: Më trego për ajetin: “Betohem për shpërndarësit e shiut me Urdhërin e Allahut!” [Dharijat: 4].

- Umeri (radijAll-llahu anhu) tha: Ata janë melekët, por nëse unë nuk do ta kisha dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ta thoshte këtë, nuk do ta thoja. - Ai tha: Më trego për ajetin: “Betohem për ato që notojnë lehtë e qetë!” [Dharijat: 3].

- Umeri (radijAll-llahu anhu) tha: Ato janë anijet, dhe nëse unë nuk do ta kisha dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ta thoshte këtë, nuk do ta thoja.

- Pastaj Umeri (radijAll-llahu anhu) urdhëroi që të rrihej me kamzhik njëqind goditje dhe e la në një shtëpi derisa iu mbyllën plagët, pastaj e mori përsëri dhe e goditi njëqind kamzhiqe të tjera, pastaj e dërgoi me një karvan të vogël te Ebu Musa el Eshari (në Irak) të cilit i shkroi: Mos e lejo atë që të përziehet me njerëzit! Vazhdoi kështu disa kohë, derisa erdhi te Ebi Musa dhe u betua shumë herë se ai nuk ka më në veten e tij ato mendime që kishte më parë. Atëherë Ebu Musa i shkroi Umerit (radijAll-llahu anhu) për çështjen e tij dhe ai i ktheu përgjigje: Them se vërtet e ka thënë me sinqeritet, kështu që lëre të lirë të përziehet me njerëzit!” [8] Transmeton Hamad ibën Zejd: Nga Kutën ibën Keab: Kam dëgjuar një burrë prej beni Ixhël të cilit i thonë Fulan Halid ibën Zur’ah, të tregojë për babanë e tij të ketë thënë: “E kam parë Sabig ibën Asel në Basra, sikur të ishte deve e zgjebosur, i afrohej grupimeve të ndryshme të njerëzve dhe sa herë që ulej te ndonjë grup që nuk e njihnin, atëherë njerëzit e një grupi tjetër u thoshin: Për të është dhënë urdhëri i prerë (për mos t’iu afruar) i prijësit të besimtarëve.” [9] Ka transmetuar gjithashtu Hamad ibën Zejd: Nga Jezid ibën Hazim: Nga Sulejman ibën Jesar, se një burrë prej fisit beni Temim, të cilit i thonë Sabig, erdhi në Medine dhe me vete kishte disa libra. Ai filloi të pyeste për ajetet e shumëkuptimta (jo plotëisht të qarta) të Kuranit. Këtë gjë e merr vesh Umeri (radijAll-llahu anhu) dhe dërgoi që ta sjellin te ai, pastaj bëri gati disa thupra me gunga prej hurme. Kur ai hyn te Umeri (radijAll-llahu anhu) ky i thotë atij: Kush je ti?

- Ai tha: Unë jam robi i Allahut, Sabigu. - Umeri (radijAll-llahu anhu) tha: Ndërsa unë jam robi i Allahut, Umeri. Pastaj iu vërshua atij duke e goditur me ato thuprat, deri sa e çau atë dhe filloi t’i zbriste gjaku nëpër fytyrë.

- Atëherë ai tha: Mjafton kjo o prijësi i besimtarëve! Sepse unë betohem në Allahun që nuk e kam më në kokë atë që kisha më parë.” [10] Na ka treguar Ebu Abdurrahman Muhamed ibën el Husejn ibën Musa es Silmij: Më ka treguar dijetari i fikhut Muhamed ibën Mahmud el Mirvezi: Na ka treguar Muhamed

ibën Umejr er Razi: Na ka treguar Ebu Zekerija Jahja ibën Ejub el Alaf et Texhibi, në Egjipt: Na ka treguar Junus ibën Abduleala: Na ka treguar Eshheb ibën Abdulaziz: Kam dëgjuar Malik ibën Enes të thotë: “Largojuni bidateve!”

- Dikush tha: O Ebu Abdullah! E çfarë janë bidatet? - Ai tha: “Bidatçinjtë janë ata, të cilët flasin në Emrat dhe Cilësitë e Allahut, në Fjalën e Tij, Dijen dhe Fuqinë e Tij. Ata që nuk heshtin në atë që kanë heshtur Sahabet e Tabiinët.” [11] Na ka treguar Ebu el Husejn Ahmed ibën Muhamed ibën Umer ez Zahid el Hafaf: Më ka treguar fakihu Ebu Naim Abdulmelik ibën Muhamed ibën Udej: Na ka treguar er Rabij ibën Sulejman: Kam dëgjuar Shafiun (Rahimullah) të thotë: “Që njeriu ta takojë Zotin e tij dhe të ketë bërë çdo lloj gjynahu përveç shirkut, është më e dashur tek unë se sa ta takojë atë me ndonjë hava (pasion apo imagjinatë të tij)! ” [12] Më ka treguar Ebu Tahir Muhamed ibën el Fadël: Na ka treguar Ebu Amër el Hajeri: Na ka treguar Ebu el Ez’her: Na ka treguar Kubejsah: Na ka treguar Sufjani: Nga Xheafer ibën Burkan, se ka thënë: Një burrë pyeti Umer ibën Abdulaziz, për pasimin e ndonjë dëshire a epshi?

- Ai tha: “Shtrëngo fenë e fëmijëve të shkollës fillore apo të beduinëve [13] dhe harro çdo gjë tjetër përveç kësaj!” Na ka treguar hafiz Ebu Abdullah: Na ka treguar Muhamed ibën Jezid: Kam dëgjuar Ebu Jahja el Bezar të thotë: Kam dëgjuar Abas ibën Hamzah të thotë: Kam dëgjuar Ahmed ibën Ebi el Havari të thotë: Kam dëgjuar Sufjan ibën Ujejneh të thotë: “Çdo gjë me të cilën Allahu ka cilësuar Veten e Tij në Librin e Tij, komentimi i saj është ta lexosh dhe të heshtësh!” [14] Na ka treguar Ebu el Husejn el Hafaf: Na ka treguar Ebu el Abas Muhamed ibën Is’hak es Seraxh: Na ka treguar Ismail ibën Ebi el Harith: Na ka treguar el Hejthem ibën Harixheh: Kam dëgjuar El Uelid ibën Muslim të thotë: Kam pyetur El Euzain, Sufjanin (Eth Theuri) dhe Malik ibën Enes për këto Hadithe që flasin për Cilësitë e Allahut dhe shikimin tek Ai në Ditën e Kijametit (prej banorëve të Xhenetit)?

- Ata kanë thënë: “Kalojini ashtu si kanë ardhur (në kuptimin e drejtpërdrejtë), pa pyetur “Si”?” [15]

Imam Ez Zuhri, prijësi i imamëve dhe syri i dijetarëve në kohën e tij, ka thënë: “Detyra e Allahut është sqarimi, detyra e të Dërguarit është publikimi, ndërsa detyra jonë është nënshtrimi dhe dorëzimi.”[16] Nga disa prej selefëve ka ardhur fjala: “Rrënjosja e Islamit nuk qëndron veçse duke u dorëzuar plotësisht!” [17] Na ka treguar Ebu Tahir ibën Huzejme: Na ka treguar gjyshi im, imam Ebu Bekër Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejme: Na ka treguar Ahmed ibën Nasër: Na ka treguar Ebu Jakub el Hunejni: Na ka treguar Kethir ibën Abdullah el Muzeni: Nga babai i tij: Nga gjyshi i tij, se ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Kjo Fe ka filluar e huaj (me pak njerëz) dhe do të kthehet e huaj, ashtu si ka filluar. Lum për ata të huajtë?

- Thanë: O i Dërguari i Allahut! Kush janë ata të huajtë? - Ai (sal-lAllahu alejhi ve selem) tha: “Ata janë ata, të cilët do të ringjallin Sunetin tim pas meje dhe do t’ua mësojnë atë njerëzve.” [18] Na ka treguar hafiz Ebu Abdullah: Kam dëgjuar Ebu Hasen el Kerzi të thotë: Kam dëgjuar Ali ibën Abdulaziz të thotë: Kam dëgjuar Ebu Ubejd el Kasim ibën Selam të thotë: “Ai që kapet për rrugën e të të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem) do të jetë si ai që kap thëngjillin dhe ajo ditë është më e mirë për mua se goditja me shpatë (rënia dëshmor) në Rrugën e Allahut!” [19] Transmetohet nga El Eamash: Nga Ebi ed Duha: Nga Mesruku, se ky ka thënë: Hymë te Abdullah ibën Mesudi dhe ai tha: “O ju njerëz! Ai që di diçka, le ta thotë atë, ndërsa ai që nuk di, le të thotë: Allahu e di më së miri, sepse prej diturisë është që kur nuk e di diçka të thuash: Allahu e di. Allahu i Madhëruar i ka thënë të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu alejhi ve selem): “Thuaj (O Muhamed!): Unë nuk ju kërkoj asnjë shpërblim për të (Kuranin) dhe nuk jam prej atyre që shtiren dhe trillojnë gjëra të paqëna.” [20] Na ka treguar hafiz Ebu Abdullah: Na ka treguar Ebu el Abas el Meakeli: Na ka treguar Ahmed ibën Abdulxhebar el Utari: Më ka treguar babai im: Më ka treguar Abdurrahman ed Dabi: Nga El Kasim ibën Urveh: Nga Muhamed ibën Keab el Kuradhi, se ky ka thënë:

“Hyra te Umer ibën Abdulaziz dhe po vështroja te ai me një vështrim të thellë.

- Ai më tha: Ti po më vështron me një shikim, me të cilin nuk më vështroje kur unë isha në Medine.

- I thashë: Kjo për shkak se u habita. - Ai tha: Çfarë të habiti? - Thashë: Ndryshimi i ngjyrës tënde (të lëkurës), dobësimi i trupit tënd dhe rënia e flokëve të tu!

- Ai tha: Si do të thoje nëse do të më shihje pas tri (vjetësh, ose për herë të tretë), kur unë të jem në varrin tim dhe bebja e syrit të më ketë rënë në mollëzën e faqes. Kur mishi i qafës të më rrjedhë si qelb nga goja, a nuk do të ishte mosnjohja (apo habija) jote më e fortë? Më trego një Hadith të cilin ma ke treguar një herë tjetër, nga Abdullah ibën Abasi! - Thashë: Më ka treguar Abdullah ibën Abasi (radijAll-llahu anhu), duke e ngritur Hadithin te i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) se ka thënë: “Çdo gjë ka nderin e vet, ndërsa tubimet më të nderuara janë ato në të cilat kthehesh nga Kibla (namazi me xhemat). Mos u falni pas imamit të përgjumur dhe as pas atij që nuk është i pastër. Vriteni gjarpërin e akrepin edhe nëse jeni duke u falur dhe mos e mbuloni murin me rrobe (për ta zbukuruar nga mendjemadhësia)! Ai që sheh në librin e vëllait të tij (atë që ka shkruar dhe e ka personale) pa lejen e tij, ai sheh në Zjarr. A t’iu njoftoj për më të keqin tuaj?

- Thanë: Po, o i Dërguari i Allahut! (sal-lAllahu alejhi ve selem) - Ai tha: “(Më i keqi prej jush) është ai i cili rreh robin e tij, pengon ndihmën e tij dhe banon i vetëm (në shtëpi).” A t’iu njoftoj për më të keqin se ky?! Është ai që i urren njerëzit dhe ata e urrejnë atë! A t’iu njoftoj për një më të keq se ky?! Ai që nuk pranon ndjesë, nuk pranon justifikim (shfajësim) dhe nuk fal gabim. A t’iu njoftoj për një më të keq se ky?! Ai prej të cilit nuk shpresohet ndonjë e mirë dhe nuk ke siguri prej të keqes së tij.

Kush dëshiron të jetë më i forti i njerëzve, le të mbështetet te Allahu! Kush dëshiron të jetë më i pasuri i njerëzve, le të jetë më i lidhur me atë që është në Dorë të Allahut se sa me atë që është në dorë të njerëzve! Kush Dëshiron të jetë më i nderuari i njerëzve, le t’i frikësohet Allahut! Isai (alejhis-selam) është ngritur para popullit të tij dhe ka thënë: O bijtë e Israilit! Mos flisni me urtësi përpara injorantëve, sepse kështu i bëni padrejtësi asaj (urtësisë) dhe mos ia ndaloni atë të zotëve të saj, sepse kështu u bëni padrejtësi atyre! Mos bëni padrejtësi dhe mos e ndihmoni zullumqarin, sepse kështu prishet simpatia për ju te Zoti juaj! E gjithë çështja është tre llojesh: Çështje, drejtësia e të cilës është e qartë, kështu që ndiqeni atë! Çështje, gabimi i të cilës është i qartë, kështu që largojuni asaj! Dhe çështje në të cilën ka kundërshtim, kështu që lëreni këtë në dorë të Allahut të Madhëruar!” [21]

__________________________________________ [1] - Është për qëllim vetë autori dhe kjo shprehje është e shkruajtësve të librit prej dorëshkrimit, për të dalluar thënësin e fjalës. [2] - Ai është Buhari tjetër dhe jo ai i Sahihut. E ka shoqëruar Buhariun një kohë në kërkimin e dijes. Ka qenë thikah (i besueshëm), imam dhe zahid (asket). [3] - Ai është fakih Hanefi. Ka lindur në Vasit, në Irak, është në Kufa dhe pastaj ka jetuar në Bagdad. E ka dëgjuar Hadithin nga Maliku, el Euzai dhe eth Theuri. Ka shoqëruar Ebu Hanifen dhe e ka marrë fikhun prej tij. Ky është ai që e ka përhapur fikhut e Ebu Hanifes dhe ka qenë gjykatës pas Ebi Jusufit. Ka qenë imam muxhtehid dhe e ka lavdëruar imam Shafiu, Ahmedi e të tjerë. [4]

- Këtë libër nuk e kam gjetur.

[5] - Kjo fjalë e Fudajl ibën Ijad është përmendur në kapitullin “Krijimi i veprave të njerëzve” të imam Buhariut por pa zinxhir transmetuesish. E ka nxjerrë gjithashtu me këtë shprehje, imam El Lalikai, në librin “Sherh usuli i’tikadi ehli suneh”. [6] - E ka nxjerrë Buhariu dhe Hadithi i plotë është kështu: Thotë Xheriri: Ishim të ulur te i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe ai vështroi hënën e cila ishte e plotë, pastaj tha: “Ju do t’a shihni Zotin tuaj, ashtu si shihni këtë (hënën e plotë) dhe nuk do të shtypeni për t’a parë Atë…”.

[7] - Ai është Sabig ibën Sherik për të cilin ka treguar i biri i vëllait të tij, Asel ibën Abdullah ibën Asel se Sabigu pyeste Umerin (radijAll-llahu anhu) për fjalët e shumëkuptimshme të Kuranit dhe ai (radijAll-llahu anhu) e rrahu me kamzhik dhe e ndaloi të përziehej me njerëzit derisa u kthye nga mendimi i tij, pastaj Umeri e lejoi të përziehej me njerëzit. Historia e tij do të vijë së shpejti. [8] - E ka përmendur këtë histori Ibën Asakir në librin e tij të historisë, të marrë nga hafiz Ebu Bekër el Bezar dhe ed Darakutni. Është përmendur kjo histori këtu për të treguar se si silleshin sahabet me ata që kundërshtojnë dhe refuzojnë çështjet e Fesë. [9] - Këtë transmetim nga Zur’ah e ka përmendur Ibën Asakir në “Et Tarijh”. [10] - E ka nxjerrë Ed Darimi, El Axhurri etj. Kjo histori ka edhe transmetime të tjera përveç këtyre trejave që janë përmendur, me shtesa të ndryshme. [11] - E ka nxjerrë Ebu Ismail el Heravi, në librin e tij “Përçmimi i filozofisë dhe ndjekësve të saj”. [12] - E ka nxjerrë ibën Ebi Hatim, Ebu Naim el Asbehani, el Bejhaki dhe Ibën Asakir. [13] - Është për qëllim këtu, që të shtrëngojë e të ndjekë natyrshmërinë dhe të largohet prej pasioneve e imagjinatave të kota. [14] - E ka nxjerrë Bejhakiu e të tjerë. [15] - E ka nxjerrë imam el Lalkai, Darakutni dhe Bejhakiu. [16] - Këtë fjalë të Zuhriut e ka përmendur imam Buhariu tealikan (te shënimet dhe jo te Hadithet bazë të Sahihut të tj) dhe Ebu Naimi në librin “Hiljetul Eulija”. [17] - Këtë fjalë e ka përmendur imam el Begavi, në librin “Sherhus Suneh” dhe imam et Tahaviu, në Akiden Tahavije. Ka mundësi që autori, në këtë transmetim të ketë për qëllim imam Tahaviun. [18] - Fillimin e Hadithit e ka nxjerrë imam Muslimi e të tjerë; nga Ebu Hurejra (radiallahu anhu), ndërsa imam Tirmidhiu e ka nxjerrë të plotë, njësoj si autori. [19] - E ka nxjerrë Hatib el Bagdadi, në “Historinë e Bagdadit”.

[20] - Suretu Sad:86. Këtë fjalë të ibën Mes’udit e transmeton Buhariu në Sahihun e tij. [21] - Një pjesë të këtij Hadithi e ka nxjerrë Ebu Daudi, Ibën Maxheh, El Hakim, Ahmedi. Por këtë rrugë transmetimi që ka përmendur autori nuk e kam gjetur në burimet e përmendura më lart dhe në mes të transmetuesëve të autorit ka të dobët.

Besimi në Ringjalljen dhe tmerret e Ditës së Kijametit. Ithtarët e Fesë e të Sunetit besojnë në ringjalljen pas vdekjes, në Ditën e Kijametit dhe në çdo gjë me të cilën ka njoftuar Allahu i Madhëruar prej tmerreve të asaj Dite të Vërtetë. Ata besojnë se gjëndjet e njerëzve dhe të gjitha krijesave në atë Ditë do të jenë të ndryshme, në lidhje me atë që do të gjejnë e do të shohin atje në atë Ditë të tmerrshme, në marrjen e librit me të djathtën apo të majtën, në përgjigjen për pyetjet, e të gjitha tronditjet e mërzitjet që janë premtuar për në atë Ditë. Ata besojnë qëndrimin e frikshëm para Siratit (Urës së mprehtë të vendosur mbi Xhehenem), peshoren, shpërndarjen e fletushkave, në të cilat janë shënuar të mirat dhe të këqiat, qofshin ato edhe sa grimca e atomit, etj.

Ndërmjetësimi i të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem)

Ithtarët e Fesë e të Sunetit besojnë se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) do të ndërmjetësojë tek Allahu për ata që kanë bërë gjynahe prej popullit të Teuhidit (njësuesëve të Allahut) dhe për ata që kanë bërë gjynahe të mëdha, siç ka ardhur lajmi për këtë nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem). Na ka treguar Ebu Seid ibën Hamdun: Na ka treguar Ebu Hamid ibën esh Sherki: Na ka treguar Ahmed ibën Jusuf es Silmi: Na ka treguar Abdurrazaku: Ka treguar Meamari: Nga Thabit: Nga Enesi (radijAll-llahu anhu): Nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem), se ka thënë:

“Ndërmjetësimi im do të jetë për ata që kanë bërë gjynahe të mëdha nga populli im.”[1] Na ka treguar gjithashtu Ebu Ali Zahir ibën Ahmed: Na ka treguar Muhamed ibën el Musejjib el Argijani: Na ka treguar El Hasen ibën Urfeh: Na ka treguar Abduselam ibën Harb el Mulai: Nga Zijad ibën Hajtheme: Nga Neuman ibën Kurad: Nga Abdullah ibën Umer (radijAll-llahu anhu), se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “M’u dha që të zgjidhja ndërmjet ndërmjetësimit dhe hyrjes së gjysmës së popullit tim në Xhenet, ndërsa unë zgjodha ndërmjetësimin, sepse ai është më gjithëpërfshirës dhe më i mjaftueshëm. A mendoni se ai do të jetë për besimtarët e devotshëm? Jo, por ai do të jetë për mëkatarët, të përlyerit (me punë të këqia) dhe gabimtarët.”[2] Na ka treguar Ebu Muhamed el Muhlidi: Na ka njoftuar Ebu El Abas es Siraxh: Na ka treguar Kutejbe ibën Seid: Na ka treguar Abdulaziz ibën Muhamed ed Deravirdi: Nga Amër ibën Ebi Amër…

(‫ )و‬- Dhe na ka treguar Ebu Tahir ibën Huzejmeh: Na ka treguar gjyshi im, imam Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejmeh: Na ka treguar Ali ibën Haxher: Na ka treguar Ismail ibën Xheafer: Nga Amër ibën Ebi Amër: Nga Seid ibën Ebi Seid el Makberi: Nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu), se ai ka thënë:

- O i Dërguari i Allahut! Kush është njeriu më i lumtur me ndërmjetësimin tënd në Ditën e Kijametit?

- Ai (sal-lAllahu alejhi ve selem) tha: “E kisha në mend që nuk do të më pyeste njeri tjetër para teje për këtë Hadith, për shkak të asaj që kam parë prej teje për kujdesin ndaj Hadithit. Njerëzit më të lumtur me ndërmjetësimin tim në Ditën e Kijametit janë ata që thonë (‫) هللا ْ ال ْ ر ال‬ Nuk ka të adhuruar tjetër përveç Allahut, me sinqeritet nga zemra e tyre.”[3]

Besimi në Haudin dhe Keutherin

Ehli Suneti besojnë në Haudin (hauz, liqen i të Dërguarit në Xhenet), në Keutherin (lum i të Dërguarit në Xhenet), në hyrjen e një grupi prej njësuesëve të Allahut në Xhenet pa dhënë llogari, në dhënien llogari të lehtë të një pjese prej tyre dhe pastaj futen në Xhenet pa i prekur ndonjë e keqe dhe pa i ndjekur dënimi.

Ata besojnë në hyrjen e një grupi prej mëkatarëve të tyre në Zjarr dhe pastaj do të shpëtojnë e do të dalin prej tij, duke u bashkuar kështu me vëllezërit e tyre që kanë kaluar më parë në Xhenet, dhe nuk do të jenë përgjithmonë në Zjarr. Ndërsa kufarët, mosbesimtarët do të jenë përgjithmonë në Zjarr dhe nuk do të dalin kurrë prej tij, kurse prej mëkatarëve besimtarë, Allahu nuk do të lërë askënd në të (Zjarr).

Shikimi i besimtarëve Zotin e tyre, në Botën Tjetër

Pasuesit e Sunetit dëshmojnë se besimtarët do ta shohin Zotin e tyre të Lartmadhëruar, me sytë e tyre dhe duke vështruar te Ai (drejtpërdrejtë), ashtu siç thuhet në lajmin e saktë nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem), në fjalën e tij: “Ju do ta shihni Zotin tuaj, ashtu siç shihni hënën kur është e plotë!” [4] Në këtë Hadith vërejmë se krahasimi është bërë për shikimin me shikimin (për të parit e Allahut ashtu si shikojmë hënën) dhe jo për atë që shihet (krahasimin e Allahut me hënën). Lajmet që kanë ardhur për shikimin e Allahut, i kam nxjerrë në librin “El Intisar” [5] me të gjitha rrugët e tyre.

Përjetësia e Xhenetit dhe Xhehenemit Ndjekësit e Sunetit dëshmojnë se Xheneti dhe Zjarri janë të krijuara dhe se ato do të ngelin përgjithmonë e nuk do të zhduken kurrë. Banorët e Xhenetit nuk do të dalin kurrë prej tij dhe po ashtu banorët e Zjarrit të cilët janë banorët e tij dhe janë krijuar për të- nuk do të dalin kurrë prej tij! Atë ditë, një thirrës do të thërrasë: “O ju banorët e Xhenetit! Përjetësi dhe jo vdekje. O banorët e Zjarrit! Përjetësi dhe jo vdekje”, siç ka ardhur në Hadithin e saktë nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem). [6]

__________________________________________

[1]

- E ka nxjerrë Tirmidhiu, Ebu Daudi, Ahmedi, El Hakim etj.

[2]

- E ka nxjerrë imam Ahmedi në Musned, Ibën Maxheh dhe Bejhakiu.

[3]

- E transmeton Buhariu.

[4]

- E transmeton Buhariu.

[5]

- Këtë libër të autorit nuk e kam gjetur, siç thamë më parë.

[6] - Transmeton Buhariu dhe Muslimi; nga Ebi Seid El Hudri (radijAll-llahu anhu), se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Në Ditën e Kijametit, do të sillet vdekja në formën e një dashi të kriposur dhe do të vendoset ndërmjet Xhenetit dhe Zjarrit, pastaj thuhet: O banorët e Xhenetit! A e njihni këtë? Ata zgjasin kokën për të parë dhe thonë: Po, e njohim. Ajo është vdekja. Thotë: Pastaj thuhet: O banorët e Zjarrit! A e njihni këtë? Ata zgjasin kokën për të parë dhe thonë: Po, e njohim. Ajo është vdekja. Thotë: Atëherë jepet urdhër që ajo të theret, pastaj thuhet: O banorët e Xhenetit! Përjetësi, pa vdekje në të. O banorët e Zjarrit! Përjetësi, pa vdekje në të. Thotë: Pastaj i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) lexoi ajetin: “Paralajmëroji ata për Ditën e pikëllimit, kur çështja të jetë vendosur, ndërsa tani ata janë në një gjendje krejt pakujdesie dhe as nuk besojnë.” [Merjem: 36], duke bërë shenjë me dorë nga dynjaja.” [Ky transmetim është i Muslimit].

Elementet përbërëse të Imanit. Prej rrugës së pasuesëve të sunetit është se: Besimi është fjalë (pohimi i shehadetit), vepër (kryerja e kushteve të Islamit) dhe njohje (besim me zemër); shtohet me bindje e devotshmëri dhe pakësohet me gjynahe. Muhamed ibën Ali ibën el Hasen ibën Shekik thotë: Kam pyetur Ebu Abdullah Ahmed ibën Hanbel (Rahimullah), për kuptimin e rritjes dhe zvogëlimit të besimit, dhe ai

tha: Na ka treguar el Hasen ibën Musa el Eshjeb: Na ka treguar Hamad ibën Selemeh: Na ka treguar Ebu Xheafer el Hutami: Nga babai i tij: Nga gjyshi i tij: Nga Umejr ibën Habib, se ka thënë: “Imani (besimi) rritet dhe zvogëlohet.”

- Dikush tha: Dhe si mund të jetë rritja dhe zvogëlimi i tij? - Ai tha: “Kur përmendim Allahun, e falenderojmë dhe e madhërojmë Atë, atëherë besimi ynë rritet. Ndërsa kur jemi të pavëmendshëm, humbim kohën dhe e harrojmë përkujtimin e Allahut, atëherë besimi ynë zvogëlohet e dobësohet.” [1] Na ka treguar Ebu el Hasen ibën Ebi Is’hak el Mizki: Na ka treguar babai im: Na ka treguar Ebu Amër el Hajeri: Na ka treguar Muhamed ibën Jahja Edh Dhehli, Muhamed ibën Idris el Meki dhe Ahmed ibën Shidad Et Tirmidhi, kanë thënë: Na ka treguar El Humejdi: Na ka treguar Jahja ibën Sulejm: Kam pyetur dhjetë prej dijetarëve të fikhut[2] për Imanin dhe që të gjithë ata kanë thënë: “Imani është fjalë dhe vepër.” Kam pyetur Hisham ibën Hasan dhe ai ka thënë: “Imani është fjalë dhe vepër.” Kam pyetur Ibën Xhurejxh dhe ai ka thënë: “Imani është fjalë dhe vepër.” Kam pyetur Sufjan eth Theurin dhe ai ka thënë: “Imani është fjalë dhe vepër.” Kam pyetur el Muthena ibën es Sabah dhe ai ka thënë: “Imani është fjalë dhe vepër.” Kam pyetur Muhamed ibën Abdullah ibën Amër ibën Uthman dhe ai ka thënë: “Imani është fjalë dhe vepër.” Kam pyetur Muhamed ibën Muslim et Taifi dhe ai ka thënë: “Imani është fjalë dhe vepër.”

Kam pyetur Fudajl ibën Ijad dhe ai ka thënë: “Imani është fjalë dhe vepër.” Kam pyetur Nafi’ ibën Umer el Xhumhi dhe ai ka thënë: “Imani është fjalë dhe vepër.” Kam pyetur Sufjan ibën Ujejneh dhe ai ka thënë: “Imani është fjalë dhe vepër.” Na ka treguar gjithashtu Ebu Amër el Hajeri: Na ka treguar Muhamed ibën Jahja dhe Mahamed ibën Idris, si dhe kam dëgjuar El Humejdin të thotë: Kam dëgjuar Sufjan ibën Ujejneh të thotë: “Imani është fjalë dhe vepër, shtohet dhe pakësohet”

- Vëllai i tij, Ibrahim ibën Ujejneh i tha atij: O Ebu Muhamed! A po thua që imani pakësohet?!

- Ai i tha: Pusho o fëmijë! Po, pakësohet deri sa nuk ngel gjë prej tij.” [3] Uelid ibën Muslim ka thënë: Kam dëgjuar El Euzain, Malikun dhe Seid ibën Abdulaziz; që ta kundërshtojnë atë që thotë: “Imani është aprovim me fjalë, pa vepër”[4] dhe pohojnë se nuk ka besim pa vepër.[5] Them (autori): Kush ka më shumë vepra dhe bindje të mira, ai e ka imanin më të plotë se ai që ka më pak bindje e më shumë gjynahe, pavëmendësi e humbje. Kam dëgjuar hafiz El Hakim Ebu Abdullah të thotë: Kam dëgjuar Ebu Bekër Muhamed ibën Ahmed ibën Bakauejh el Xhelab të thotë: Kam dëgjuar Ebu Bekër Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejmeh të thotë: Kam dëgjuar Ahmed ibën Seid er Rabati të thotë: Më ka thënë Abdullah ibën Tahir: “O Ahmed! Ju i urreni këta njerëz (murxhiet) pa i njohur ata, ndërsa unë i urrej ata ngaqë i njoh. Gjëja e parë e keqe e tyre, është se ata nuk besojnë se duhet t’i binden prijësave. E dyta është se ata thonë se besimi nuk ka kufi apo sasi (nuk shtohet e nuk pakësohet). Pasha Allahun! Unë nuk ia lejoj vetes të them se besimi im është si besimi i Jahja ibën Jahja, apo si besimi i Ahmed ibën Hanbel, ndërsa ata thonë: Besimi ynë është si besimi i Xhibrilit dhe Mikailit!”

Kam dëgjuar El Hakim të thotë: Kam dëgjuar Ebu Xheafer Muhamed ibën Salih ibën Hani të thotë: Kam dëgjuar Ebu Bekër Muhamed ibën Shuajb të thotë: Kam dëgjuar Is’hak ibën Ibrahim el Handhali të thotë: Ibën el Mubarek hyri në Raj (qytet në Horasan) dhe një burrë, për të cilin mendohej se ishte prej havarixhëve, u ngrit e i tha atij:

- O Ebu Abdurrahman! Çfarë thua për atë që bën zina (imoralitet), vjedh dhe pi alkool?

- Ai tha: Nuk e nxjerr atë nga besimi. - Ai tha: O Ebu Abdurrahman! A tani që u theve në moshë, je bërë murxhi [6]? - Ai tha: Mua nuk më pranojnë murxhiet, sepse ata thonë: Veprat tona të mira janë të pranuara dhe të këqiat tona na janë falur. Ndërsa unë, sikur ta dija që më është pranuar një vepër e vetme e mirë, atëherë do të dëshmoja që unë do të hyj në Xhenet.” Pastaj përmendi një Hadith nga Ibën Shudheb: Nga Selemeh ibën Kuhejl: Nga Huzejl ibën Sherhabil, ka thënë: Umer ibën el Hatab (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Nëse do të peshohej imani i Ebu Bekrit me imanin e të gjithë njerëzve të tokës, ai do të peshonte më shumë.”[7] Kam dëgjuar Ebu Bekër Muhamed ibën Abdullah ibën Muhamed ibën Zekerija esh Shejbani të thotë: Kam dëgjuar gjykatës Jahja ibën ibën Mensur të thotë: Kam dëgjuar Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejmeh të thotë: Kam dëgjuar El Husejn ibën Harb, vëllanë e Ahmed ibën Harb të thotë: “Dëshmoj se besimi i Ahmed ibën Harbit, me të cilin ai beson Zotin e tij është se; Imani është fjalë dhe vepër, shtohet dhe pakësohet.” Besimtari nuk bëhet jobesimtar me kryerjen e ndonjë mëkati të madh dhe kush vdes si njësues i Allahut, ai nuk do të jetë përgjithmonë në Zjarr, nëse dënohet për gjynahet që ka bërë Pasuesit e Sunetit besojnë se besimtari, edhe nëse bën gjynahe të shumta, të vogla apo të mëdha, ai nuk bëhet jobesimtar për shkak të atyre, edhe nëse del nga kjo botë (vdes) pa u penduar prej tyre, por vdes si njësues dhe i sinqertë në njësimin e tij, atëherë çështja e tij është në Dorë të Allahut; nëse do e falë atë, e fut në Xhenet në Ditën e Kijametit, të shpëtuar e të fituar, pa e sprovuar me Zjarr, pa e dënuar për ato që ka bërë me duart e tij dhe ia fshin ato atij.

E nëse Ai do, atëherë e dënon atë dhe e ndëshkon një farë kohe në Zjarr, por jo përgjithmonë, sepse Ai do ta lirojë atë nga Zjarri dhe do ta nxjerrë nga ai, për ta futur në begatitë e banesës së qëndrueshme. Mësuesi ynë, Sehël ibën Muhamed (Rahimullah) thoshte: “Besimtari mëkatar edhe nëse dënohet me Zjarr, ai nuk do të hidhet në të ashtu si hidhen qafirat, nuk do të qëndrojë në të, ashtu si do të qëndrojnë ata dhe nuk do të brengoset në të, ashtu si brengosen ata.” Kuptimi i kësaj fjale është se jobesimtari do të tërhiqet prej fytyre në Zjarr dhe do të hidhet në të përmbys, me zinxhira, me pranga në duar e zinxhirë të rëndë në këmbë. Ndërsa besimtari mëkatar, nëse sprovohet me Zjarr, ai do të hyjë në Zjarr ashtu si hyn krimineli në burgun e kësaj dynjaje, pa u flakur në të dhe jo përmbys. Ndërsa kuptimi i fjalës së tij: “Nuk do të hidhet në Zjarr ashtu si hidhen jobesimtarët”, është se trupi i jobesimtarit do të digjet i tëri dhe sa herë që i digjet lëkura, do t’i shndërrohet me lëkurë tjetër, me qëllim që ta vuajë dënimin. Allahu i Lartësuar thotë: “Padyshim se ata të cilët mohuan Ajetet Tona, Ne do t’i djegim në Zjarr. Sa herë që t’u piqet lëkura, Ne do t’ua ndërrojmë atyre atë me lëkurë tjetër, që të mund ta shijojnë sa më shumë ndëshkimin.” [En Nisa: 56]. Ndërsa fytyrat e besimtarëve nuk do t’i përcëllojë Zjarri dhe as nuk do t’i djegë pjesët e trupit të cilat binin në sexhde, sepse është e ndaluar për Zjarrin të prekë pjesët e trupit, me të cilat bëhet sexhde.[8] Kuptimi i fjalës së tij: “Nuk do të qëndrojë në Zjarr, ashtu si qëndrojnë jobesimtarët”, është se jobesimtarët do të jenë përgjithmonë në Zjarr dhe nuk do të dalin kurrë prej tij, ndërsa prej besimtarëve mëkatarë, Allahu nuk do të lerë askënd prej tyre përgjithmonë në Zjarr. Kuptimi i fjalës së tij: “dhe nuk do të brengoset në Zjarr ashtu si brengosen jobesimtarët”, është se jobesimtarëve u hiqet shpresa nga Mëshira e Allahut dhe nuk presin asnjëherë qetësi e shlodhje. Ndërsa lakmia e besimtarëve nuk ndërpritet asnjëherë për Mëshirën e Allahut dhe fundi i të gjithë besimtarëve do të jetë Xheneti, sepse ata janë krijuar për të dhe ai është krijuar për ta, si Mirësi nga Allahu dhe dhuratë prej Tij.

A është kafir ai i cili e lë faljen me vetëdije

Dijetarët e Hadithit kanë rënë në kundërshtim në lidhje me lënien e faljes së detyrueshme me qëllim e vetëdije prej muslimanit. [9] Imam Ahmed ibën Hanbel dhe një grup prej dijetarëve të selefëve (Rahimullah) e kanë quajtur atë kafir dhe e kanë nxjerrë nga Islami për këtë shkak, duke u bazuar në Hadithin e saktë: “Ndërmjet robit dhe shirkut është lënia e faljes, kush e lë faljen, ka bërë kufër.” [10] Ndërsa imam Shafiu dhe shokët e tij, si dhe një grup tjetër nga dijetarët e selefëve (Rahimullah), kanë shkuar në mendimin se ai nuk bëhet qafir nëse vazhdon të besojë se namazi është obligim edhe pse ai meriton të vritet njësoj si ai që del nga Islami (murted). Këta e komentuan Hadithin e mësipërm, duke thënë se qëllimi është për atë që e lë faljen duke e mohuar obligueshmërinë e saj, siç ka treguar Allahu i Madhëruar për Jusufin (alejhi selam), se ai ka thënë: “Me të vërtetë që unë e kam flakur tej fenë e popullit që nuk beson në Allahun dhe që janë mosbesimtarë, mohues të jetës së përtejme.” [Jusuf: 37]. Në fakt ai nuk ishte përlyer me kufrin që t’a linte atë, por ai e la kufrin duke e refuzuar e mohuar atë.

Veprat e njerëzve janë krijesa të Allahut të Madhëruar.

Pasuesit e Sunetit dhe Xhematit besojnë se veprat e njerëzve janë krijesa të Allahut të Madhëruar, pa pasur pikë dyshimi në këtë dhe nuk e konsiderojnë prej të udhëzuarëve në Fenë e Vërtetë atë që e kundërshton dhe e mohon këtë fjalë.

Udhëzimi apo humbja janë në Dëshirën e Allahut.

Ata dëshmojnë gjithashtu se Allahu i Lartësuar udhëzon kë të dojë në Fenë e Tij dhe largon prej rrugës së saj kë të dojë, duke mos pasur justifikim e prova për atë që Ai humb. Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaj (O Muhamed!): Me Allahun është prova e përkryer dhe më bindëse dhe po të kishte dashur Ai, vërtet që Ai do t’iu kishte udhëzuar ju të gjithëve!” [El En’am: 149]. “Dhe sikur të kishim dashur Ne, sigurisht që Ne do t’i kishim dhënë çdo njeriu udhëzimin e tij, por u vendos dhe do të vërtetohet Fjala Ime (për keqbërësit) se Unë do t’a mbush Xhehenemin me xhinët dhe njerëzit bashkë.” [Es Sexhde: 13]. “Dhe vërtet që Ne kemi krijuar shumë nga xhinët dhe njerëzit për Xhehenemin…” [El A’raf: 179]. I lartë është Allahu! Ai e ka krijuar çdo gjë pa pasur nevojë për të dhe i ka ndarë njerëzit në dy grupe: Një grup për në Xhenet me Mirësinë e Tij dhe një grup për në Xhehenem me Drejtësinë e Tij. Ai i ka ndarë ata në të humbur dhe në të drejtëudhëzuar, në të mirë e në të këqinj, të afërm prej Mëshirës së Tij dhe të largët prej saj: “Ai nuk pyetet për atë që punon, por ata do të pyeten për atë që vepruan.” [El Enbija: 23]. “Padyshim që i Atij është krijimi dhe komandimi. Lartësuar me Madhështi qoftë Allahu, Zoti i gjithë botëve!” [El A’raf: 54]. Gjithashtu Allahu i Lartësuar thotë: “Ashtu sikurse ju solli në jetë në fillim Ai, po kështu do të silleni përsëri në jetë (Ditën e Ringjalljes). Një grup Ai e drejtoi dhe një grup meritoi të jetë me të gabuarën, sepse ata zgjodhën shejtanët për mbrojtës e ndihmës në vend të Allahut, duke menduar në këtë mënyrë se janë të udhëzuar drejt.” [El A’raf: 2930]. “…Të tillët do t’i arrijë pjesa që meritojnë dhe që është shkruar në Librin e Vendimeve Tona.” [El A’raf: 37]. Ibën Abasi (radijAll-llahu anhu), për këtë ajet thotë: “Ajo që do t’i arrijë ata është çfarë ka kaluar prej lumturisë apo brengës”. Na ka treguar Ebu Muhamed el Muhlidi: Na ka treguar Ebu el Abas es Siraxh: Na ka treguar Jusuf ibën Musa: Na ka treguar Xheriri: Nga El Eamash: Nga Zejd ibën Uehb:

Nga Abdullah ibën Mesudi (radijAll-llahu anhu), se ka thënë: Na ka treguar i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe ai është i sinqerti dhe i besueshmi: “Krijimi i çdokujt prej jush fillon të bashkohet në barkun e nënës së tij për dyzet ditë, pastaj bëhet copë gjaku e mpiksur, po për aq kohë. Pastaj bëhet si një copë mishi e përtypur, po për aq kohë, pastaj Allahu dërgon tek ai një melek me katër gjëra: Me rizkun e tij, punën e tij, exhelin (kohën e vdekjes) e tij dhe nëse do të jetë fatkeq apo fatmirë. Pasha Atë, në Dorën e të Cilit është shpirti im! Dikush prej jush mund të punojë punë të banorëve të Xhenetit derisa të mos ketë ngelur ndërmjet tij dhe Xhenetit më tepër se një pash, pastaj do t’a zërë atë ajo që i është shkruar në libër dhe do të punojë punë të banorëve të Zjarrit e do të hyjë në të. Dhe vërtet që ndokush nga ju mund të punojë punë të banorëve të Zjarrit derisa të mos ketë ngelur ndërmjet tij dhe Zjarrit më tepër se një pash, pastaj do t’a zërë atë ajo që i është shkruar në libër dhe do të punojë punë të banorëve të Xhenetit, e do të hyjë në të.” [11] Na ka treguar gjithashtu Ebu Muhamed el Muhlidi, ka thënë: Na ka treguar Ebu el Abas es Seraxh, ka thënë: Na ka treguar Is’hak ibën Ibrahim el Handhali –ibën Rahavejh-, ka thënë: Na ka treguar Abdusamed ibën Abdulvarith, ka thënë: Na ka treguar Hamad ibën Selemeh: Nga Hisham ibën Urvah: Nga babai i tij: Nga Aisha (radijAll-llahu anhu), se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Dikush mund të punojë punë të banorëve të Xhenetit, por ai është shkruajtur në Libër se është prej banorëve të Zjarrit, kur të jetë pranë vdekjes ai shndërrohet dhe punon punë të banorëve të Zjarrit, pastaj vdes dhe hyn në Zjarr. Dhe dikush tjetër mund të punojë punë të banorëve të Zjarrit, por ai është shkruar në Libër prej banorëve të Xhenetit dhe kur të jetë pranë vdekjes punon punë të banorëve të Xhenetit, pastaj vdes dhe hyn në Xhenet.”[12]

__________________________________________ [1] - E ka nxjerrë Abdullah ibën Ahmed, në librin “Es Suneh”, El Axhurri, ibën Ebi Shejbeh dhe Ibën Sead. [2] - Këta dijetarë do i përmendë më poshtë, por ai ka përmendur vetëm nëntë dhe me sa duket i dhjeti është imam Malik ibën Enes, sepse ai është përmendur në mesin e këtyre të dhjetëve në librin “Esh Sherij’atu” të El Axhurrit dhe në librin e El Lalikait. [3]

- E ka nxjerrë El Axhurri, në librin “Esh Sheriatu”.

[4]

- Këtë fjalë e thonë murxhiet.

[5] - E ka nxjerrë El Lalikai me shtesën: “dhe nuk ka vepër të pranuar vetëm se me besim”. [6] - Murxhitë u quajtën me këtë emër për shkak se ata thonë; se puna është e vonuar nga besimi dhe se besimi apo Imani është vetëm të besuarit me zemër edhe nëse vonohet pohimi me gjuhë dhe të vepruarit me gjymtyrë, si dhe për shkak të dhënies shpresë së tepërmi prej tyre. Ata thonë: “Besimi nuk ndikohet nga gjynahet ashtu si dhe veprat e mira nuk i bëjnë dobi kufrit.” Ata janë të një fjale; që nuk do të hyjë në Zjarr askush përveç qafirave. [7]

- E ka nxjerrë imam Ahmedi.

[8] - Transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Ebu Hurejra (radiallahu anhu), se i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem), në një Hadith të gjatë që flet për Ditën e Kijametit, ndër tjerash ka thënë: “Pasi që Allahu mbaron Gjykimin ndërmjet njerëzve, shfaqet dhe dëshiron të nxjerrë me Mëshirën e Tij kë të dojë prej banorëve të Zjarrit. Ai urdhëron melekët që të nxjerrin nga Zjarri ata që nuk i bënin shok Allahut, të cilët Ai do që t’i nxjerrë me Mëshirën e Tij, prej atyre të cilëve dëshmonin se nuk ka Zot e të adhuruar tjetër përveç Allahut. Ata do të dallohen në Zjarr prej shenjave të sexhdes, sepse Zjarri ha prej trupit të njeriut, çdo pjesë përveç gjurmëve të sexhdes. Allahu ia ka ndaluar Zjarrit të hajë gjurmët e sexhdes…” [9] - Me këtë kundërshtim është për qëllim çështja e atij që e lë faljen, por nuk e mohon obligueshmërinë e saj, sepse ai që e mohon atë, është kafir, unanimisht te të gjithë dijetarët. Këtë gjë e tregon edhe fjala e mëpasshme e autorit, në paraqitjen e argumenteve të atyre që nuk e quajnë atë kafir dhe se argumenti i tyre është të komentuarit e Hadithit që thotë se lënësi i namazit është kafir, se qëllimi është për atë që e lë namazin duke e mohuar obligueshmërinë e tij. [10] - E transmeton Muslimi nga Xhabir ibën Abdullah, por vetëm fjalinë e parë, ndërsa pjesa e dytë (kush e lë faljen, ka bërë kufër) është transmetuar në Sunen et Tirmidhi me shprehjen: “Dallimi ndërmjet nesh dhe atyre është falja dhe ai që e lë atë, ka bërë kufër.” E ka transmetuar gjithashtu imam Ahmedi në Musned. [11] - E transmeton Buhariu dhe Muslimi. [12] - E ka nxjerrë imam Ahmedi.

Besimi në Caktimin e Allahut dhe Përcaktimin e Tij, qoftë për të mirë apo për të keq. Pasuesit e Sunetit dëshmojnë dhe besojnë se e mira dhe e keqja, dobia dhe dëmi janë me Caktimin e Allahut dhe Përcaktimin e Tij. Ai caktim nuk kthehet, nuk mund t’i shpëtosh dhe nuk mund t’i shmangesh. Njeriun nuk e gjen veçse ajo që Zoti i tij ka shkruar për të. Nëse të gjithë njerëzit do të përpiqeshin që t’i bënin dikujt një të mirë të cilën nuk e ka shkruar Allahu për të, ata nuk do të mund t’a bënin atë dhe nëse do të përpiqeshin t’i bënin një të keqe të cilën Allahu nuk e ka caktuar për të, ata nuk do të mundeshin. Për këtë argumenton Hadithi i transmetuar nga Abdullah ibën Abasi (radijAll-llahu anhu), nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem). [1] Argumenton gjithashtu Fjala e Allahut të Lartësuar: “Nëse Allahu do të të sprovonte me ndonjë të keqe, atëherë s’ka kush që e heq atë përveç Atij dhe nëse do për ty ndonjë të mirë, s’ka kush që e kthen atë.” [Junus: 107].

E keqja nuk i ngjitet Allahut të Lartësuar. Prej besimit dhe drejtimit të pasuesëve të Sunetit, bashkë me fjalën e tyre se e mira dhe e keqja janë nga Allahu dhe me përcaktimin e Tij, ata thonë se nuk i ngjitet Allahut të Lartësuar diçka që është e ulët apo e mangët në vetevete. (P.sh). Nuk thuhet: O krijuesi i majmunit dhe derrit! Edhe pse nuk ka krijesë që Allahu të mos jetë Krijuesi i saj. Në këtë kuptim ka ardhur edhe fjala e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) në duanë e hapjes së namazit: “I Madhëruar dhe i Lartësuar qofsh Ti! Ndërsa e keqja nuk të ngjitet Ty.”[2]

Kuptimi i këtij Hadithit është: E keqja nuk është prej gjërave që të mvishen Ty, qoftë e drejtpërdrejtë apo në lutje. Kështu që nuk lejohet që në lutje të thuhet: “O Krijuesi i së keqes! O Përcaktuesi i së keqes!” Edhe pse Ai është Krijuesi dhe Përcaktuesi i të dyja atyre. Për këtë shkak, El Hidri (alejhi selam) e ka ngjitur dashjen e dëmtimit (të anijes) te vetja e tij, duke thënë: “Ndërsa anija ka qenë e disa varfanjakëve të cilët punonin në det dhe unë doja t’a dëmtoja atë…” [El Kehf: 79]. Ndërsa kur përmendi të mirën, mirësinë dhe mëshirën, ai ia ngjiti dashjen e tyre Allahut të Madhëruar, duke thënë: “Dhe Zoti yt deshi që të arrinin pjekurinë e tyre (të rriteshin) dhe pastaj t’a nxirrnin thesarin e tyre, nga Mëshira e Zotit tënd.” [El Kehf: 82]. Po ashtu thotë Allahu, kur tregon për Ibrahimin (alejhis selam) se ka thënë: “Dhe kur unë sëmurem, Ai më shëron.” [Esh Shuara: 80]. Duke ia ngjitur kështu sëmundjen vetes së tij, kurse shërimin Zotit të tij, edhe pse që të dyja janë prej Zotit të tij.

Pohimi i Vullnetit dhe Dëshirës së Allahut të Lartësuar. Prej besimit të Ehli Sunetit dhe Xhematit është se Allahu i Madhëruar është i Vullnetshëm për të gjitha punët e njerëzve, të mira apo të këqia qofshin ato [3] dhe askush nuk beson veçse me Dashjen e Tij. Nëse Allahu do të donte, Ai do t’i bënte të gjithë njerëzit një grup të vetëm (besimtarë) dhe nëse do të donte që të mos i thyhej urdhëri, Ai nuk do t’a kishte krijuar Iblisin [4] për shkak të të cilit mohuan mosbesimtarët. Edhe besimi i besimtarëve është sipas caktimit të Allahut dhe përcaktimit të Tij, me Vullnetin dhe Dëshirën e Tij. Ai i ka dashur të gjitha këto me Vullnetin e Tij dhe i ka përcaktuar ato.

Allahu i Lartësuar kënaqet për besimin e njerëzve dhe e urren mosbesimin e tyre.

Allahu kënaqet për besimin e njerëzve dhe bindjen e tyre ndaj Tij, dhe e urren mosbesimin e tyre. Allahu i Lartësuar thotë: “Nëse ju mohoni Allahun, Allahu nuk ka ndonjë nevojë për ju edhe pse nuk e pëlqen për robërit e Tij mosbesimin. E nëse ju e falenderoni Atë, Ai e pëlqen këtë prej jush!” [Ez Zumer: 7]. Nuk gjykohet për një person të veçantë se ai është prej banorëve të Xhenetit apo të Xhehenemit (përveç atyre për të cilët ka dëshmuar Allahu dhe i Dërguari i Tij) Dijetarët e Hadithit besojnë dhe dëshmojnë se përfundimet dhe mbylljet e jetës së njerëzve janë enigmë dhe askush nuk e di se si do të mbyllen ato. Ata nuk gjykojnë për një person të veçantë, se ai do të jetë prej banorëve të Xhenetit apo për një tjetër se do të jetë prej banorëve të Zjarrit, sepse kjo është diçka e fshehtë dhe ata nuk e dinë se si do të vdesë dikush (besimtar apo jobesimtar). Për këtë shkak, ata thonë: “Ne jemi besimtarë InshaAllahu”, d.m.th. prej besimtarëve të cilëve do t’u mbyllet jeta në këtë botë me besim InshaAllah!

Kush vdes musliman, e ardhmja e tij është Xheneti. Ata dëshmojnë për atë që vdes musliman, se e ardhmja e tij do të jetë Xheneti dhe se ata të cilëve u është shkruar përcaktimi nga Allahu, ata do të dënohen me Zjarr një farë kohe të caktuar për shkak të gjynaheve që kanë bërë dhe për të cilat nuk kanë kërkuar falje e pendim, por në fund ata do të kthehen në Xhenet dhe askush prej muslimanëve nuk do të mbetet në Zjarr, prej Mirësisë së Allahut dhe Dhurimit të Tij. Kush vdes mosbesimtar, do të jetë përgjithmonë në Zjarr. Kush vdes duke qenë mosbesimtar –Allahu na ruajtë!-, kthimi i tij është në Zjarr prej të cilit nuk do të shpëtojë dhe qëndrimi i tij në të është i pafund! Ne dëshmojmë se do të jetë në Xhenet, ai për të cilin i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) e ka dëshmuar këtë Ata persona të veçantë prej sahabeve, për të cilët i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka dëshmuar se do të jenë në Xhenet, për ta dëshmojnë edhe dijetarët e Hadithit si vërtetim të fjalës së të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem) për atë që ka thënë dhe u ka premtuar atyre (sahabeve). Ai (sal-lAllahu alejhi ve

selem) nuk ka dëshmuar për ta se do të jenë në Xhenet, vetëm pasi që e njohu këtë gjë dhe Allahu i Lartësuar i ka treguar të Dërguarit të Tij ç’të donte prej të fshehtës. Këtë gjë e sqaron Fjala e Allahut të Lartësuar që thotë: “Ai është i Dituri i të fshehtës të cilën nuk ia tregon askujt, përveç ndokujt që do prej të Dërguarëve të Tij.” [El Xhin: 26].

Të përgëzuarit me Xhenet prej njerëzve. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka përgëzuar me Xhenet dhjetë prej shokëve të tij, të cilët janë: Ebu Bekri, Umeri, Uthmani, Aliu, Talha [5], ez Zubejr [6], Abdurrahman ibën Auf [7], Seadi [8], Seidi [9] dhe Ebu Ubejdetu ibën el Xherrah [10]. [11] Po ashtu, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë edhe për Thabit ibën Kajs ibën Shimas, se ai është prej banorëve të Xhenetit. Enes ibën Maliku thoshte për të: “Ai ecte në mesin tonë dhe ne thonim se ai është prej banorëve të Xhenetit.” [12]

Më të mirët në mesin e sahabeve janë katër halifet. Dijetarët e Hadithit besojnë dhe dëshmojnë se më të mirët në mesin e shokëve të të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem) janë: Ebu Bekri, pastaj Umeri, pastaj Uthmani, pastaj Aliu. Këta janë udhëheqësit e drejtë, qeverisjen e të cilëve e ka përmendur i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) në fjalën e tij, të cilën e transmeton Seid ibën Xhumhan: Nga Sefijneh: “Hilafeti (udhëheqja e drejtë) pas meje do të jetë për tridhjetë vjet.”[13] Pastaj, mbas përfundimit të ditëve të tyre, u kthye gjendja në qeverisje të ashpra, ashtu siç njoftoi i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem).

Aprovimi i hilafetit të Ebu Bekër Es Sidikut (radijAllllahu anhu)

Ata e aprovojnë hilafetin e Ebu Bekrit (radijAll-llahu anhu), pas vdekjes së të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem), i cili u zgjodh nga sahabet me bashkimin njëzëri të tyre dhe duke thënë: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) e zgjodhi atë prijës në fenë tonë (kur e vuri imam në namaz), kështu që ne e zgjodhëm prijës në dynjanë tonë.” [14] Ndërsa Ebu Bekrit radijAll-llahu anhu i thanë: “Ty të parapriu i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe kush është ai që mund të të lërë pas!”, duke pasur për qëllim se ai (sal-lAllahu alejhi ve selem) e caktoi atë të printe faljen e tyre në ditët e sëmundjes së tij, dhe ne u falëm pas teje me urdhër të të Dërguarit (sallAllahu alejhi ve selem), atëherë kush është ai që mund të të lërë mbrapa, pas paraprirjes së të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem)? Gjithashtu, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) fliste për Ebu Bekrin kur ishte në mesin e sahabeve me fjalë të cilat i bënë ata që të kuptojnë se ai është i pari që meriton t’a zëvendësojë të Dërguarin (sal-lAllahu alejhi ve selem) pas vdekjes së tij. Për këtë shkak, ata u bashkuan dhe i dhanë besën atij duke e zgjedhur si prijës të tyre dhe zëvendës të të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem), gjë e cila u bëri atyre shumë dobi dhe i ngriti shumë lart, saqë Ebu Hurejra tha: “Pasha Allahun përveç të Cilit nuk ka Zot tjetër! Nëse nuk do të ishte zgjedhur Ebu Bekri zëvendës i të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem), Allahu nuk do të adhurohej më në tokë.” Dhe kur i thanë atij: Çfarë thua o Ebu Hurejra! Atëherë ai solli argumente me të cilat ua mbushi mendjen dhe i bëri që t’a besojnë dhe t’a pranojnë këtë gjë.

Aprovimi i hilafetit të Umer ibën El Hatabit (radijAllllahu anhu)

Pas Ebu Bekrit, hilafeti i kaloi Umer ibën el Hatabit (radijAll-llahu anhu), sipas zgjedhjes së Ebu Bekrit para vdekjes dhe me bashkimin e sahabeve për të. Në ditët e tij, Allahu e ngriti lart Islamin dhe çoi në vend premtimin e Tij.

Aprovimi i hilafetit të Uthman ibën Afanit (radijAllllahu anhu)

Pastaj udhëheqjen e mori Uthmani (radijAll-llahu anhu), me zgjedhjen e sahabëve të mëdhenj dhe të dijshëm dhe bashkimin e të gjithë sahabeve dhe pëlqimin e tyre.

Aprovimi i hilafetit të Ali ibën Ebi Talib (radijAllllahu anhu)

Pastaj udhëheqja i kaloi Aliut (radijAll-llahu anhu), me besën e sahabeve të cilët panë që ai ishte i pari që kishte të drejtë t’a merrte udhëheqjen pas Uthmanit (radijAllllahu anhu) dhe e bënë të ndaluar kundërshtimin dhe thyerjen e urdhërit të tij. Këta ishin ata katër udhëheqësit e drejtë me të cilët Allahu i Madhëruar e ngriti lart Fenë e Tij, gjunjëzoi dhe mposhti mosbesimtarët, forcoi me ta Islamin, ngriti flamurin e së Vërtetës në ditët e tyre, ndriçoi dhe shndriti me dritën e tyre errësirën dhe çoi në vend Premtimin e Tij të mëparshëm të cilin e ka thënë në Fjalën e Tij: “Allahu u ka premtuar atyre nga mesi juaj që besojnë dhe që punojnë mirësi e drejtësi, se Ai patjetër do t’u sigurojë atyre vazhdimësinë e fuqisë së tashme të udhëheqësve në tokë, ashtu siç ua siguroi edhe atyre që ishin para tyre dhe se Ai do t’u sigurojë fuqinë për të zbatuar e përmbushur Fenë e tyre, atë të cilën Ai e ka zgjedhur për ta (Islamin). Dhe padyshim që Ai do t’u japë atyre në shkëmbim siguri e ruajtje pas frikës së tyre…” [En Nur: 55]. Si dhe në Fjalën e Tij: “Muhamedi është i Dërguari i Allahut dhe ata që janë me të, janë të ashpër ndaj mohuesve…” [El Fet’h: 29]. Kështu që, kush i do ata, i merr për miq, bën lutje për ta, ruan të drejtat e tyre dhe e njeh vlerën dhe vendin e tyre, ai është me të fituarit. Ndërsa në të kundërt, kush i urren ata, i shan ata apo i mvesh gjëra të tilla siç i mveshin rafiditë (refuzuesit) [15] dhe havarixhët (Allahu i mallkoftë!), ai është nga të shkatërruarit e të humburit. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë:

“Mos i shani shokët e mi! Ai që i shan ata, mbi të qoftë mallkimi i Allahut!” [16] “Ai që i do ata, i ka dashur nga dashuria që ka për mua dhe ai që i urren ata, i urren nga urrejtja që ka për mua. Kush i ofendon ata, më ka ofenduar mua dhe kush i shan ata, mbi të qoftë mallkimi i Allahut!” [17]

Falja pas prijësit musliman edhe nëse është vepërkeq.

Dijetarët e Hadithit e shohin si obligim faljen e të xhumasë, të dy barjameve dhe të namazeve të tjera, pas çdo imami musliman, qoftë ai vepërmirë apo vepërkeq.

Xhihadi nën udhëheqjen e prijësave të muslimanëve.

Ata shohin të obligueshëm gjithashtu, edhe Xhihadin dhe luftimin e armiqëve të muslimanëve nën udhëheqjen e prijësave të tyre, qofshin ata zullumqarë e vepërkëqinj.

Lutja për prijësat dhe mosngritja krye ndaj tyre.

Ata e shohin obligim lutjen (duanë) për prijësat që të përmirësohen, të gjykojnë drejtë dhe të rregullojnë në tokë. Dhe nuk e lejojnë daljen me shpatë kundra tyre (kryengritjen) edhe nëse shohin tek ata devijim nga e drejta në padrejtësi e zullum. Ata shohin gjithashtu luftimin e grupit kryengritës derisa të kthehet në bindjen ndaj prijësit të muslimanëve.

Përmbajtja dhe shmangia e asaj që ndodhi ndërmjet sahabeve.

Ata e shohin obligim përmbajtjen dhe shmangien prej grindjes që ndodhi ndërmjet shokëve të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe pastrimin e gjuhës nga përmendja e ndonjë të mete apo mangësie të tyre. Ata e shohin obligim kërkimin e mëshirës për të gjithë ata dhe dashurinë për të gjithë ata.

Nderimi i grave të Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe konsiderimi i tyre nëna të besimtarëve.

Po ashtu, ata e shohin të obligueshëm nderimin e grave të Pejgamberit (radijAll-llahu anhu), lutjen për to, njohjen e vendit të tyre dhe pohimin se ato janë nëna të besimtarëve.

Shpërblimi me Xhenet nuk është meritë e besimtarëve nga veprat e tyre.

Ata besojnë dhe dëshmojnë se askush nuk e meriton Xhenetin edhe nëse veprat e tij janë të mira dhe rruga që ka ndjekur në jetë ka qenë e kënaqshme, vetëm nëse Allahu hedh Mirësinë e Tij mbi të, duke e futur atë në Xhenet me Mirësinë dhe Bujarinë e Tij. Kjo sepse ajo vepër e mirë që ai ka kryer nuk i është bërë e mundur vetëm se me lehtësimin që i ka bërë Allahu i Madhëruar atij dhe nëse nuk do t’ia kishte lehtësuar Allahu dhe nëse nuk do t’a kishte udhëzuar për atë vepër, ai kurrë nuk do të ishte udhëzuar. Allahu i Lartësuar thotë: “…Dhe po të mos kishte qenë Mirësia e Allahut dhe Mëshira e Tij mbi ju, asnjë prej jush nuk do të kishte qenë kurrë ndonjëherë i pastër prej gjynaheve, por Allahu pastron (udhëzon në Islam) atë që Ai do dhe Allahu është Gjithëdëgjues, i Gjithëditur.” [En Nur: 21].

Çdo krijesë e ka fundin (vdekjen) të përcaktuar. Dijetarët e Hadithit besojnë dhe dëshmojnë se Allahu i Madhëruar ia ka caktuar vdekjen dhe fundin çdo krijese (në kohë dhe vend, të cilin nuk e di askush përveç Allahut dhe që nuk shtyhet e as nuk tërhiqet para kohës së vet) dhe askush nuk vdes vetëm se me Lejen e Allahut dhe për një kohë të përcaktuar. Kur të mbarojë koha e dikujt, nuk ngel veçse vdekja prej të cilës nuk ka shpëtim. Allahu i Lartësuar thotë: “Çdo popullsi ka një kohë të përcaktuar dhe kur vjen ky çast, ata as nuk mund ta vonojnë atë qoftë edhe për një çast dhe as nuk mund ta përparojnë atë.” [El A’raf: 34]. “Dhe askush nuk mund të vdesë vetëm se me Lejen e Allahut dhe për një kohë të përcaktuar.” [Al Imran: 145]. Ata besojnë gjithashtu se ai që vdes apo vritet, kjo do të thotë që i ka mbaruar afati i përcaktuar i tij. Allahu i Lartësuar thotë: “Edhe sikur të ishit në shtëpitë tuaja, ata për të cilët ishte përcaktuar vdekja, padyshim që do të ishin drejtuar vetë te vendi i përcaktuar për vdekjen e tyre!” [Al Imran: 154]. “Kudo që ju të jeni, vdekja do t’iu gjejë, edhe sikur të jeni në kështjella të fortifikuara!” [En Nisa: 78].

Cytja e shejtanëve dhe ndikimi i tyre.

Ata besojnë se Allahu i Lartësuar i ka krijuar shejtanët dhe ata i bëjnë cytje njerëzve me qëllim që t’i nxjerrin nga rruga e drejta, duke u qëndruar në pritë atyre. Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe vërtet që shejtanët i frymëzojnë miqtë e tyre nga mesi i njerëzve që t’ju kundërshtojnë juve dhe po t’u bindeni atyre, atëherë padyshim që do të ishit idhujtarë!” [El En’am: 121].

Allahu i Lartësuar u lë shejtanëve pushtet mbi kë të dojë dhe ruan prej kurtheve e sherreve të tyre atë që Ai do. Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe shqetësoji (të nxituarit e mendjelehtit) vazhdimisht, ata që të mundesh nga mesi i tyre (pasardhësve të Ademit) me zërin tënd (duke u pëshpëritur ose duke u bërë vesvese me këngë, muzikë etj.). Sulmoji ata me kalorësinë e këmbësorinë tënde (me të gjitha mjetet e mënyrat)! Ndaji me ta pasuritë e fëmijët (me rrugë të palejuara) dhe bëju atyre edhe premtime. Por shejtani nuk u premton atyre asgjë, veçse mashtrim. Sa për robët e Mi (besimtarët e Mi të vërtetë), ti nuk ke asnjë fuqi mbi ta. Dhe më se i Mjaftueshëm është Zoti yt si Rregullues e Mbikqyrës.” [El Isra: 64-65]. “Vërtet që ai nuk ka aspak fuqi mbi ata që besojnë e mbështeten vetëm te Zoti i tyre. Fuqia e tij (shejtanit) është vetëm mbi ata të cilët i binden dhe e ndjekin atë (shejtanin) dhe mbi ata të cilët i vënë shok Allahut!” [En Nahl: 99-100].

Magjia nuk bën dëm veçse me Lejen e Allahut.

Pasuesit e Sunetit dëshmojnë se në tokë ekziston magjia dhe magjistarët, por ata nuk i bëjnë ndokujt keq veçse me Lejen e Allahut: “…Dhe ata nuk munden të dëmtojnë askënd me të (magjinë) veçse me Lejen e Allahut!” [El Bekare: 102].

Gjykimi për magjistarin. Ai që e mëson magjinë dhe e praktikon atë, duke besuar se ajo bën dëm apo dobi pa Lejen e Allahut, ai ka dalë nga feja dhe është kafir. Nëse ai pyetet dhe në përshkrimin e tij del se ajo që bën është kufër, atëherë afatizohet për t’u penduar dhe nëse nuk pendohet, atëherë i pritet koka.

Por nëse pasi pyetet, ai përshkruan diçka që nuk është kufër, apo se flet me gjëra që as ai vetë nuk i kupton, atëherë pengohet nga kjo gjë dhe nëse e kryen përsëri, atëherë dënohet me kamzhik apo burgim. Nëse thotë se magjia nuk është haram dhe unë besoj se ajo është e lejuar, atëherë bëhet e detyrueshme vrasja e tij, sepse ai ka bërë të lejuar diçka për të cilën janë bashkuar të gjithë muslimanët se ajo është e ndaluar.

Çdo pije dehëse është haram.

Dijetarët e Hadithit e konsiderojnë të ndaluar çdo pije që të deh, qoftë ajo e marrë nga rrushi, apo rrushi i thatë, hurma, mjalti, misri, apo çdo lloj bime tjetër. Ata e konsiderojnë të ndaluar pijen dehëse qoftë ajo shumë apo pak, e konsiderojnë atë të papastër dhe e dënojnë me shkopinj pirësin e saj.

Përkujdesja për kryerjen e faljeve të obligueshme.

Ata e shohin të obligueshme nxitimin për kryerjen e faljeve dhe se falja në fillim të kohës së caktuar është më mirë se në mbarim të saj. Ata e konsiderojnë të obligueshme leximin e sures el Fatiha pas imamit në namaz.[18] Ata urdhërojnë që të plotësohet rukuja (përulja) dhe sexhdeja. Ata e konsiderojnë plotësimin e rukusë dhe të sexhdes me qetësi, ngritjen nga rukuja dhe qëndrimin drejt pas saj me qetësi, ngritjen prej sexhdes dhe qëndrimin mes dy sexhdeve me qetësi, të gjitha këto i konsiderojnë prej shtyllave (rukneve) të namazit pa të cilat ai nuk mund të jetë i saktë.

Këshillimi për të vepruar mirë.

Ata këshillojnë njëri-tjetrin për falje natën, pasi të kenë fjetur një pjesë të saj, për ruajtjen e lidhjeve farefisnore, për përhapjen e selamit (përshëndetjes), të ushqyerit e të varfërit, mëshirimin e fukarenjve e jetimëve, preokupimin për çështjet e muslimanëve, për mbajtjen e të mesmes në të ngrënë e të pirë, në martesë e në veshmbathje, për bamirësi, për urdhërim për të mira dhe ndalim nga e keqja, për shpejtimin në çdo lloj pune të mirë dhe ruajtjen prej përfundimit të keq të lakmisë. Ata këshillojnë njëri-tjetrin për të Vërtetën dhe për durim.

Dashuria dhe urrejtja për çështjen e Fesë.

Dijetarët e Hadithit e duan njëri-tjetrin për shkak të Fesë dhe urrejnë po për shkak të saj. Ata i ruhen polemikës në lidhje me Allahun (Cilësitë e Tij) dhe mënjanohen nga ndjekësit e bidateve e humbjeve, si dhe i urrejnë ndjekësit e dëshirave dhe injorancës. Ata ecin sipas shembullit të të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe rrugës së shokëve të tij, të cilët janë si yjet dhe me cilindo që të shëmbëllohesh prej tyre, je i drejtëudhëzuar, ashtu siç thoshte i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) për ta. [19] Ata marrin për shembull të tyre selefët (të parët) e mirë të këtij populli, prej prijësave të Fesë dhe dijetarëve të muslimanëve, si dhe kapen për atë me të cilën ishin kapur prej Fesë së fortë dhe të Vërtetës së qartë.

__________________________________________ [1] - Është përcjellë nga Ibën Abasi (radijAll-llahu anhu), se ka thënë: Një ditë isha pas të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe ai më: “O djalosh! Unë do të të mësoj ty disa fjalë. Ruaje Allahun, që Ai të të ruajë ty. Ruaje Allahun dhe ke për t’a gjetur në anën tënde. Kur të kërkosh diçka, kërkoje prej Allahut dhe kur të kërkosh ndihmë, kërkoje prej Allahut. Dije se, sikur i gjithë populli të bashkohej për të të sjellë ty një të mirë, nuk do të munden të bëjnë veçse atë që Allahu e ka shkruar që më parë për ty, e nëse do të bashkoheshin për të të shkaktuar një dëm, nuk do të mundnin të shkaktonin veçse atë që Allahu ka shkruar për ty. Lapsat janë ngritur dhe fletët janë tharë.” [Këtë Hadith e ka transmetuar Tirmidhiu, i cili ka thënë se ai është Hasen Sahih, dhe Ahmedi]. [2]

- Kjo pjesë e Hadithit të duasë së hapjes së namazit ndodhet te Muslimi.

[3] - Me këtë vullnet është për qëllim vullneti i krijimit të çdo gjëje dhe të përcaktimit të tyre sipas Dëshirës së Allahut të Madhëruar dhe nuk është për qëllim vullneti i ligjeve të Fesë e të sheriatit i cili lidhet me dashjen dhe pëlqimin e Allahut. [4] - Imam Ahmedi, në librin “Es Suneh”, transmeton nga Umer ibën Abdulaziz (Rahimullah), se ai ka thënë: “Nëse Allahu do të donte që të mos kundërshtohej, Ai nuk do t’a kishte krijuar Iblisin”. Pastaj lexoi Fjalën e Allahut: “Ju nuk mundeni të largoni besimtarët nga Rruga e Allahut, përveç atyre që janë përcaktuar të digjen në Xhehenem!” [Es Safat: 62-63]. [5] - Ai është Talha ibën Ubejdilah ibën Uthman ibën Amër el Kurashi et Tejmij, një nga gjashtë anëtarët e marrëveshjes për paqe ndërmjet muslimanëve dhe idhujtarëve të Mekës dhe një nga pesë të cilët u bënë musliman për shkak të Ebu Bekrit. Prezentoi në luftën e Uhudit dhe tregoi trimëri. U godit me një shigjetë në ditën e luftës së Xhemelit dhe vdiq në vitin 36 h. në moshën 64 vjeç. [6] - Ai është ez Zubejr ibën el Auam ibën Huejlid ibën Esed el Kurashi, Ebu Abdullahi, nga të afërmit e të Dërguarit të Allahut dhe djali i hallës së tij. Një nga gjashtë anëtarët e shuras (konsultës). Ka hyrë në Islam që në moshë të vogël dhe ka marrë pjesë në të dyja shpërnguljet (në Habeshe dhe në Medime). Është vrarë në luftën e Xhemelit në vitin 36 h. dhe është varrosur në Basra. [7] - Ai është Abdurrahman ibën Auf ibën Abdu Auf ibën Abdul Harith el Kurashi ez Zuhri, Ebu Muhamed. Një nga gjashtë anëtarët e konsultës. Ka hyrë herët në Islam, para se i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) të hynte në shtëpinë e Erkamit. Ka marrë pjesë në të dyja shpërnguljet dhe ka marrë pjesë në luftën e Bedrit e të tjerat pas saj. Vdiq në vitin 32 h. në moshën 72 vjeç. [8] - Ai është Sead ibën Malik ibën Uhejb el Kurashi, ez Zuhri, Ebu Is’hak ibën Ebi Uekas. Një nga gjashtë anëtarët e konsultës. Ka transmetuar shumë Hadithe nga i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem). Ka qenë një prej kalorësve më të mirë dhe i pari që ka gjuajtur me shigjetë në Rrugë të Allahut. Ka qenë koka që hapi Irakun dhe ishte i njohur për pranimin e duasë që ai bënte. Ka vdekur në el Akik, në vitin 55 h. dhe u transportua në Medineh. Ai ka qenë i fundit që ndërroi jetë nga dhjetë të përgëzuarit me Xhenet. [9] - Ai është Seid ibën Zejd ibën Amër ibën Nufejl el Adavi. Një nga të parët e Islamit dhe para shtëpisë së Erkamit. Ka bërë shpërnguljen në Medine dhe ka marrë pjesë në luftën e Uhudit e në të tjerat pas saj. Nuk ka qenë në Medine në kohën e luftës së Bedrit dhe nuk ka marrë pjesë në të. Ka vdekur në el Akik në vitin 50 h. dhe thuhet pas këtij viti.

[10] - Ai është Amir ibën Abdullah ibën El Xherrah ibën Hilal el Kurashi el Fehri, i njohur me kunjën e tij dhe me emrin e gjyshit të tij. Një prej të parëve në Islam. Ka bërë dy shpërnguljet dhe ka marrë pjesë në luftën e Bedrit e të tjerat pas saj. Ky është ai që hoqi dy ganxhat nga fytyra e të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe që i ranë dy dhëmbë. Ka vdekur në vitin 18 h. në moshën 58 vjeç. [11] - Transmeton Tirmidhiu në El Xhami’, nga Abdurrahman ibën Auf (radijAll-llahu anhu) se ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Ebu Bekri do të hyjë në Xhenet. Umeri do të hyjë në Xhenet. Uthmani do të hyjë në Xhenet. Aliu do të hyjë në Xhenet. Talha do të hyjë në Xhenet. Ez Zubejr do të hyjë në Xhenet. Abdurrahman ibën Aufi do të hyjë në Xhenet. Seadi do të hyjë në Xhenet. Seidi do të hyjë në Xhenet dhe Ebu Ubejdeh ibën El-Xherrah do të hyjë në Xhenet.” [12] - E transmeton Muslimi. [13] - E transmeton Tirmidhiu, Ebu Daudi dhe Ahmedi. [14] - Kjo fjalë e sahabeve është në librin “Fikhu i madh” i Ebu Hanifes. [15] - Rafiditë apo refuzuesit janë një prej 72 grupeve të humbura dhe janë quajtur me këtë emër për shkak të refuzimit të tyre udhëheqjen e Ebu Bekrit dhe të Umerit (radijAll-llahu anhu). Dhe thuhet: për shkak të refuzimit të tyre Zejd ibën Ali (radijAll-llahu anhu), duke e sharë për dhënien besës Ebu Bekrit dhe Umerit (radijAllllahu anhu) dhe për pranimin e tyre si prijësa të besimtarëve. Zejdi ka thënë: Më refuzuan mua dhe kështu u quajtën rafidi. Ata u quajtën gjithashtu “Shij’ah” atëherë kur thanë: Ne jemi ithtarë të Aliut (radijAll-llahu anhu), por disa prej tyre thanë të pavërtetën për të dhe e tepruan në lavdërimin e tij duke thënë se ai është zot, apo i dërguar nga Zoti. Disa prej tyre i vrau vetë Aliu (radijAll-llahu anhu) në kohën e sundimit të tij dhe disa të tjerë i dogji. Disa prej tyre mohojnë edhe Ditën e Llogarisë. Ata besojnë se Muhamedi (sal-lAllahu alejhi ve selem) e ka lënë testament të shkruar se Aliu do të jetë zëvendës i tij pas vdekjes së tij dhe se çështja e udhëheqjes nuk mund të jetë vetëm se me shpallje nga Allahu. Prijësit sipas atyre, janë të pagabueshëm dhe larg gjynaheve të mëdha e të vogla dhe se Ebu Bekri dhe Umeri janë të mallkuar. etj. Marrë nga libri “El Burhan” i Es Sekseki dhe “Mekalat El Islamijine”. [16] - Fjalia e parë e Hadithit transmetohet në dy sahihat e Buhariut dhe të Muslimit, si dhe në libra të tjerë. Ndërsa pjesën e dytë e transmeton Ebu Asim në librin “Es Suneh” dhe Taberani në “El Eusat” me shprehje të përafërt.

[17] - E transmeton Tirmidhiu dhe imam Ahmedi. [18] - Obligueshmëria e leximit të Fatihasë pas imamit në të gjitha rastet është fjala e imam Shafiut në medh’hebin e ri si dhe e një grupi bashkë me të. Ndërsa fjala e shumicës së dijetarëve është se leximi i saj është i obligueshëm në namazet pa zë dhe në rastet kur imami qëndron dhe nuk lexon, kurse të lexuarit e Fatihasë në kohën kur imami lexon në namazet me zë, kjo është e papëlqyer (mekruh). [19] - Ky Hadith që ka përmendur autori është i dobët dhe nuk vlen për t’u argumentuar me të.

Urrejtja e pasuesëve të bidatit dhe mosqëndrimi me ta. Pasuesit e Hadithit i urrejnë bidatçinjtë, të cilët kanë shpikur në Fe gjëra që nuk janë prej saj, nuk i duan ata, nuk i shoqërojnë ata, nuk i dëgjojnë fjalët e tyre, nuk ulen me ta, nuk polemizojnë me ta për Fenë dhe as nuk debatojnë me ta, por shohin të obligueshëm ruajtjen e veshëve nga të dëgjuarit e të kotave të tyre të cilat nëse kalojnë nëpër veshë dhe qëndrojnë në zemër, të dëmtojnë dhe të fusin vesvese e mendime të prishura. Pikërisht për këtë, Allahu i Madhëruar ka zbritur Fjalën e Tij ku thotë: “Dhe kur ti i sheh ata të cilët zihen në biseda boshe për Vargjet Tona të Kuranit duke i përqeshur ato, rri larg prej tyre deri sa të kalojnë në një çështje tjetër!” [El En’am: 68].

Shenjat e bidatçinjve.

Shenjat e bidatit janë të qarta e të dukshme te pasuesit e tij, por shenja dhe argumenti më i qartë për njohjen e tyre është urrejtja e fortë që ata kanë për mbartësit dhe përcjellësit e njoftimeve (Haditheve) të të Dërguarit të Allahut (sallAllahu alejhi ve selem), përçmimi i tyre dhe quajtja e tyre si të pavlerë, injorantë, dhahirij (sipërfaqësorë), krahasues (të Allahut me krijesat) etj. Kjo, duke qenë gjithashtu të bindur se njoftimet e të Dërguarit (sal-lAllahu alejhi ve selem) janë të zhveshura nga shkenca dhe se dija e vërtetë është ajo që shejtani ua frymëzon atyre prej përfundimeve të nxjerra nga mendjet e tyre të prishura, vesveseve të errëta të gjokseve të tyre, iluzioneve të zemrave të tyre në të cilat nuk ka pikë të mire, si dhe argumentet, apo më mirë dyshimet e tyre boshe dhe të kota: “Ata janë ata të cilët i ka mallkuar Allahu, i ka bërë të shurdhër dhe i ka marrë shikimet e tyre.” [Muhamed: 23]. “Dhe atë që përçmon e turpëron Allahu, askush nuk mund ta nderojë. Sigurisht që Allahu bën çfarë Ai do.” [El Haxh: 18]. Kam dëgjuar hafiz El Hakim Ebu Abdullah të thotë: Kam dëgjuar hafiz Ebu Ali el Husejn ibën Ali të thotë: Kam dëgjuar Xheafer ibën Ahmed ibën Senan el Vasiti të thotë: Kam dëgjuar Ahmed ibën Senan el Katan të thotë: “Nuk ka bidatçi në botë që të mos i urrejë pasuesit e sunetit. Nëse dikush bën bidate, ëmbëlsia e Hadithit del nga zemra e tij.” [1] Kam dëgjuar el Hakim të thotë: Kam dëgjuar Ebu el Husejn Muhamed ibën Ahmed el Handhali, në Bagdad të thotë: Kam dëgjuar Muhamed ibën Ismail et Tirmidhi të thotë: Unë dhe Ahmed ibën el Hasen et Tirmidhi shkuam te imami i fesë, Ebu Abdullah Ahmed ibën Hanbel. Ahmed ibën el Hasen i tha atij: O Ebu Abdullah! Njerëzit në Mekë përmendën pasuesit e Hadithit para Ibën Ebi Kutejle dhe ai tha: Ndjekësit e Hadithit janë njerëz të këqinj. Atëherë Ahmed ibën Hanbel u ngrit duke shtrënguar rroben e tij dhe tha: “Ai është zindik (qafir që nuk beson Botën tjetër dhe as Krijuesin)! Ai është zindik! Ai është zindik! Deri sa hyri në shtëpi.” [2] Kam dëgjuar gjithashtu El Hakim Ebu Abdullah të thotë: Kam dëgjuar Ebu Nasr Ahmed ibën Sehl, fakihun (dijetarin e fikhut), në Buhara të thotë: Kam dëgjuar fakih Ebu Nasr ibën Selam të thotë: “Nuk ka gjë më të rëndë dhe më të urryer për mosbesimtarët dhe ateistët, se dëgjimi i Hadithit dhe përcjellja e tij me zinxhir transmetuesish.”[3] Kam dëgjuar El Hakim të thotë: Kam dëgjuar shejh Ebu Bekër Ahmed ibën Is’hak ibën Ejub, i cili ishte duke diskutuar me një burrë dhe i tha atij: “Na ka treguar filani…”, por ai burri e preu dhe i tha: Lëre këtë “na ka treguar…” dhe deri kur të vazhdoni të thoni “na ka treguar…”.

Atëherë shejhu i tha atij: Ngrihu ore qafir! Nuk të lejohet ty të hysh më në shtëpinë time, pas kësaj dite. Pastaj u drejtua nga ne dhe tha: Askujt nuk i kam thënë kurrë që të mos hyjë në shtëpinë time, përveç këtij.”[4] Kam dëgjuar profesor Ebu Mensur Muhamed ibën Abdullah Hamshad, dijetarin e devotshëm, të thotë: Kam dëgjuar Ebu el Kasim Xheafer ibën Ahmed El Mukirri er Razi të thotë: Dikush lexoi para Abdurrahman ibën Ebi Hatim er Razi dhe unë dëgjoja: Kam dëgjuar babanë tim (kishte për qëllim imamin e qytetit të tij, babanë e tij, Ebu Hatim Muhamed ibën Idris el Handhali), të thotë: "Shenja bidatçinjve është të folurit keq për ndjekësit e gjurmëve të të Dërguarit dhe shokëve të tij " [5]. Shenja e zindikëve është emërtimi i ndjekësve të sunetit si të pavlefshëm, duke pasur për qëllim me këtë gjë zhdukjen e Haditheve dhe thënieve të Sahabeve. Shenja e Kaderive [6] është se ata i quajnë ndjekësit e Sunetit “muxhbira”[7]. Shenja e Xhehmive është se ata i quajnë ndjekësit e Sunetit “krahasues”. Shenja e Rafidive është se ata i quajnë ndjekësit e Sunetit “Nabiteh” (të sapolindur, të vegjël) dhe “Nasibeh” (ata që urrejnë Ali ibën Ebi Talib dhe Ehli bejtin – familjen e të Dërguarit- dhe që nuk i duan ata, madje i quajnë mosbesimtarë e mëkatarë, siç janë Havarixhët).” Them (autori): Të gjitha këto janë partishmëri, ndërsa pasuesëve të sunetit nuk i mvishet veçse një emër i vetëm dhe ai është “Pasuesit e Hadithit”.

Bidatçinjtë kanë ndjekur të njëjtën rrugë që kanë ndjekur edhe mushrikët në llagabet që u mveshin pasuesëve të Sunetit.

Them: Unë i kam gjetur bidatçinjtë, që në këto emërtime me të cilat kanë quajtur pasuesit e Sunetit, të kenë ndjekur rrugën dhe mënyrën e mushrikëve me të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem). Ata shpeshherë i ndërronin emërtimet për të: disa prej tyre e quanin magjistar, të tjerë fallxhor, të tjerë poet, disa e quanin të çmendur, përçarës, shpifës, trillues e gënjeshtar. Ndërsa i

Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) ishte larg dhe i pastër nga të gjitha ato mangësi dhe nuk ka qenë veçse i Dërguar, i zgjedhur dhe Lajmëtar i Allahut. Allahu i Lartësuar thotë: “Shih se çfarë krahasimesh të mveshin ty! Kështu pra, ata kanë dalë në të gabuarën dhe kurrë më nuk gjejnë dot rrugë.” [El Isra: 48 dhe El Furkan: 9]. Po kështu edhe bidatçinjtë (Allahu i përçmoftë!), kanë thënë fjalë dhe emërtime të ndryshme për mbartësit e Haditheve të tij (sal-lAllahu alejhi ve selem), për përcjellësit dhe transmetuesit e tyre të cilët marrin për shembull Sunetin e tij (sallAllahu alejhi ve selem), duke i quajtur disa prej tyre “hashavije-të pavlerë”, të tjerë i quajtën “krahasues”, “të vegjël”, “armiq të Aliut” etj.

Pasuesit e Hadithit janë të pastër nga ajo me të cilën akuzohen.

Pasuesit e Hadithit janë larg këtyre të metave, të pastër e të ruajtur dhe nuk janë veçse ndjekës së Sunetit të pavdekshëm, të rrugës së kënaqshme, të rrugës së drejtë dhe të argumenteve të forta e bindëse. Allahu u ka dhënë sukses atyre në ndjekjen e Librit të Tij, Shpalljes dhe Urdhërit të Tij, si dhe në shëmbëllimin me të Dërguarin e Tij (sal-lAllahu alejhi ve selem), në fjalët e tij me të cilat ai urdhëroi popullin e tij për vepra dhe fjalë të mira dhe e ndaloi atë nga të këqiat. I ndihmoi ata për të ndjekur rrugën e tij dhe për drejtëudhëzimin me shtrëngimin pas Sunetit të tij. Ai i hapi gjokset e tyre për t’a dashur atë dhe për të dashur prijesat e Fesë së tij dhe dijetarët e popullit të tij. Dhe ai që e do një popull, ai është prej tyre në Ditën e Kijametit, sipas gjykimit të fjalës së të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) që thotë: “Njeriu (në Botën tjetër) do të jetë me atë që do.” [8]

Prej shenjave të pasuesëve të Sunetit është dashuria për dijetarët e Hadithit dhe pasuesit e tij.

Një nga shenjat e Ehli Sunetit është dashuria e tyre për imamët e Sunetit, dijetarët e tij, ndjekësit dhe ithtarët e tij, si dhe urrejtja për prijësat e bidatit të cilët thërrasin për në Zjarr dhe i drejtojnë pasuesit e tyre për në banesën e shkatërrimit (Xhehenem). Allahu i Lartësuar i ka zbukuruar zemrat e ndjekësve të Sunetit dhe i ka ndriçuar ato me dashurinë për dijetarët e Sunetit, si Mirësi dhe Dhuratë prej Tij. Na ka treguar hafiz el Hakim Ebu Abdullah (Allahu e fustë në Xhenet atë dhe neve!): Na ka treguar Muhamed ibën Ibrahim ibën el Fadl el Mezki: Na ka treguar Ahmed ibën Selemeh: Ebu Raxha Kutejbeh ibën Seid lexoi para nesh librin e tij “El Iman”- Besimi, në fund të të cilit thoshte: “Nëse sheh dikënd që e do Sufjan eth Theurin, Malik ibën Enesin, el Euzain, Shu’ben, Ibën el Mubarek, Ebu el Ahvas, Sherikun, Vekij’, Jahja ibën Seidin dhe Abdurrahman ibën Mehdiun, dije se ai është ndjekës i Sunetit.” Ahmed ibën Selemeh thotë: Unë shtova me shkrimin tim poshtë të tijit: Jahja ibën Jahja, Ahmed ibën Hanbel dhe Is’hak ibën Rahavejh. Kur ai arriti te ky vend në libër, vështroi te ne, banorët e Nisaburit dhe tha:

- Këta njerëz anojnë shumë nga Jahja ibën Jahja. - Atëherë ne i thamë: O Ebu Raxha’! Si është Jahja ibën Jahja? - Ai tha: Njeri i mirë dhe prijës i muslimanëve. Po ashtu edhe Is’hak ibën Ibrahim është prijës i muslimanëve. Ndërsa Ahmed ibën Hanbel është më i madh nga të gjithë ata që përmende. Ndërsa unë (autori) i bashkangjita atyre që përmendi Kutejbe (Rahimullah), duke u nisur nga parrulla: “Kush i do ata, ai është ndjekës i Sunetit”, unë shtova një grup tjetër prej prijësave të dijetarëve të Hadithit të cilët merren për shembull, në rrugën e të cilëve je i udhëzuar dhe të cilët janë prej grupit të tyre, prej pasuesëve dhe prej ithtarëve të tyre, ndjekës seriozë të gjurmëve të tyre. Prej tyre janë: Muhamed ibën Idris esh Shafii el Matlibi, imami i paraprirë, zotëriu i madh, dhuruesi i madh për ndjekësit e Islamit dhe të Sunetit, i sakti në gjykime, i inspiruari dhe mësonjësi. Ai i cili ka punuar në Fenë e Allahut dhe Sunetin e të Dërguarit të Tij (sallAllahu alejhi ve selem), duke i ndihmuar dhe pastruar ato nga shpifjet e të paqënat, atë punë që nuk e ka bërë kush tjetër prej dijetarëve të kohës së tij dhe as pas atyre.

Prej atyre të cilët kanë qenë para Shafiut (Rahimullah) po kujtoj Seid ibën Xhubejr, Ez Zuhri, Esh Sheabij dhe Et Tejmij. Ndërsa pas tyre ka qenë: El Lejth ibën Sead, El Euzai, Eth Theuri, Sufjan ibën Ujejneh el Hilali, Hamad ibën Selemeh, Hamad ibën Zejd, Junus ibën Abid, Ejubi, Ibën Auni dhe shokët e tyre. Pas tyre vjen: Jezid ibën Harun, Abdurrazak dhe Xherir ibën Abdulhamid. Pas tyre vjen: Muhamed ibën Jahja edh Dhehli, Muhamed ibën Ismail el Buhari, Muslim ibën el Haxhaxh el Kashijri, Ebu Daud es Sixhistani, Ebu Zur’ah er Razi, Ebu Hatim dhe i biri i tij, Muhamed ibën Muslim ibën Uarah, Muhamed ibën Eslem et Tusi, Uthman ibën Seid ed Darimi, Muhamed ibën Is’hak ibën Huzejmeh, i cili quhej prijësi i prijësave dhe pasha Allahun që ai ka qenë i tillë në kohën e tij, Ebu Jakub Is’hak ibën Ismail el Busti, dy gjyshat e mi para dy baballarëve të mi: Ebu Seid Jahja ibën Mensur el Heravi, Udej ibën Hamdavejh es Sabuni dhe dy djemtë e tij, dy shpata të Sunetit: Ebu Abdullah es Sabuni dhe Ebu Abdurrahman es Sabuni. E shumë të tjerë prej imamëve të Sunetit të cilët kanë qenë të kapur për të, punonin për përhapjen e tij, thërrisnin në të dhe ua mësonin atë njerëzve. Këto rreshta që shkrova në këto fletë kanë qenë besimi i të gjithëve atyre, nga i cili nuk ndryshon asnjë prej tyre, por janë bashkuar të gjithë në të dhe kanë rënë dakord të gjithë për nënshtrimin e ndjekësve të bidatit, për përçmimin dhe talljen e tyre, për largimin dhe dëbimin e tyre, për qëndrimin larg tyre, për mosshoqërimin e mosjetesën me ta dhe se duke i prerë lidhjet dhe fjalët me ta, afrohesh te Allahu i Lartësuar. Profesori dhe imami - është për qëllim autori - (Rahimullah) thotë: “Edhe unë, falë Mirësisë së Allahut të Madhëruar, ndjek gjurmët e tyre, ndriçohem me dritën e tyre dhe këshilloj vëllezërit dhe shokët e mi që të mos rrëshqasin nga ndriçimi i tyre dhe të mos ndjekin tjetër përveç fjalëve të tyre. Mos të humbasin kohën me ato bidate të shpikura të cilat janë përhapur në mesin e muslimanëve dhe nga të cilat sikur të ishte shfaqur qoftë edhe një prej tyre në kohën e atyre prijësave, ata do t’a kishin quajtur bidatçi, do t’i prisnin lidhjet me të, do t’a përgënjeshtronin dhe do t’i ktheheshin atij me të gjitha të këqiat dhe të papëlqyerat. Vëllezërit e mi! Mos t’iu mashtrojë juve numri madh i bidatçinjëve, sepse kjo është prej shenjave të afrimit të Kijametit, siç ka thënë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem): “Prej shenjave të Kijametit dhe afrimit të tij është pakësimi i dijes dhe shtuarja e injorancës.”[9]

“Dija”, në këtë Hadith, është Suneti, kurse “injoranca” është bidati. Ai që kapet sot për Sunetin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe punon sipas tij me qëndrueshmëri, pastaj thërret të tjerët në të, shpërblimi i tij është më i madh dhe më i lartë se i atyre që kanë ndjekur këtë rrugë në fillimet e Islamit, sepse i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Ai ka shpërblimin e pesëdhjetë muslimanëve.”

- Dikush tha: Shpërblimin e pesëdhjetë prej tyre (të kohës së tij)? - Ai (sal-lAllahu alejhi ve selem) tha: “Jo, por sa pesëdhjetë prej jush!” [10] I Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) e ka thënë këtë, për atë që punon sipas Sunetit të tij në kohën kur populli të jetë prishur. Kam gjetur të shkruar në një libër të gjyshit tim, imam Ebu Abdullah Muhamed ibën Udej ibën Hamdavejh es Sabuni (Rahimullah): Na ka treguar Ebu el Abas el Hasen ibën Sufjan en Nesevi, se el Abas ibën Sabih u ka thënë: Na ka treguar Abdulxhebar ibën Medhahir: Më ka treguar Meamar ibën Rashid: Kam dëgjuar Ibën Shihab ez Zuhri të thotë: “Të mësuarit e një Suneti është më i mirë se të bësh adhurim dyqind vjet.”[11] Na ka treguar Ebu Bekër Muhamed ibën Abdullah ibën Muhamed ibën Zekerija esh Shejbani: Na ka treguar Ebu el Abas Muhamed ibën Abdurrahman ed Deguli: Kam dëgjuar Muhamed ibën Hatim el Madhferi të thotë: Kam dëgjuar Amër ibën Muhamed të thotë: Ebu Muavije ed Darijr po i tregonte Harun er Rashid-it një Hadith nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu), në të cilin thuhet: “Po polemizonin Ademi dhe Musai…”[12]

- Isa ibën Xheafer tha: Si mund të ketë ndodhur kjo, kur dihet që ndërmjet Ademit dhe Musës është një kohë e gjatë?

- Atëherë Haruni iu hodh atij dhe tha: “Ai të tregon për fjalën e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem), ndërsa ti e kundërshton atë duke pyetur “Si?”! Obligueshmëria e dorëzimit para asaj, me të cilën ka ardhur i Dërguari (sallAllahu alejhi ve selem)

Kështu duhet për muslimanin, që t’a madhërojë njoftimin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) dhe ta presë atë me pranim, dorëzim dhe besim. Gjithashtu duhet që ta ndalojë rreptësisht atë që ndjek rrugë tjetër përveç kësaj rruge të cilën e ka ndjekur edhe Harun er Rashidi me shembullin e atij që e kundërshtoi njoftimin e saktë që dëgjoi, duke pyetur “Si?” dhe me qëllim që t’a mohojë një gjë të tillë dhe t’a quajë të pamundur, duke mos e pritur atë me pranim e dorëzim ashtu siç duhet pranuar çdo gjë që vjen nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem). Allahu i Madhëruar na bëftë prej atyre që e dëgjojnë Fjalën (Kuranin dhe Sunetin) dhe e ndjekin atë me të mirë, që kapen në jetën e tyre të kësaj bote për Kuranin dhe Sunetin! Dhe na largoftë nga pasionet që të humbin, idetë boshe dhe të këqiat përçmuese, me Mirësinë dhe Dhurimin e Tij! Ky është fundi i librit dhe Falenderimi i takon vetëm Allahut, ndërsa Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi vulën e Profetëve, Muhamedin (sal-lAllahu alejhi ve selem), mbi shokët dhe familjen e tij.

Libri ka përfunduar më 17 Rexheb, të vitit 1297 H. __________________________________________ [1] - E ka nxjerrë el Hakim, në librin “Njohja e shkencave të Hadithit” dhe el Bagdadi, në librin “Nderi dhe respekti i dijetarëve të Hadithit”. [2] - E ka nxjerrë El Hakim, në librin “Njohja e shkencave të Hadithit” dhe El Bagdadi. [3] - E ka nxjerrë El Hakim, në librin “Njohja e shkencave të Hadithit” dhe El Bagdadi. [4]

- E ka nxjerrë El Hakim, në librin “Njohja e shkencave të Hadithit”.

[5] - Es Sefarijni, në librin “Shkëlqimi i dritave të shndritshme” thotë: “Pasuesit e gjurmëve (ehlul ether) janë ata të cilët e marrin akiden e tyre nga ajo që ka zbritur Allahu i Lartësuar në Librin e Tij apo në Sunetin e të Dërguarit të Tij (sal-

lAllahu alejhi ve selem) dhe në atë që ka ardhur e është e saktë nga Selefët e mirë prej Sahabeve të ndershëm dhe Tabiinëve, duke hedhur tutje plehrat e ndjekësve të dëshirave e të bidatit, si dhe krundet (fundurinat) e ndjekësve të filozofisë. [6] - Kaderijet janë ata që e mohojnë kaderin (caktimin e Allahut), emërtim i cili është bërë i njohur edhe për Mu’tezilitë, sepse ata pretendojnë se njerëzit i krijojnë vetë punët e tyre dhe se Allahu nuk ka caktuar asgjë. [7] - Rrënja e kësaj fjale është el Xhebër që do të thotë: Mohimi i kryerjes së veprës nga njeriu në të vërtetë dhe mveshja e saj Allahut të Lartësuar. Xheberiet janë një prej grupeve të humbura që thonë se njeriu është i detyruar në veprat e tij dhe se nuk mund të zgjedhë gjë përveç asaj që i është shkruar nga Allahu. Këta janë në vetvete grupe të shumta. Më tepruesit e tyre janë ata që thonë se njeriu nuk bën asnjë vepër dhe nuk ka fuqi të bëjë asgjë, por Ai që bën në të vërtetë, sipas këtyre, është Allahu. Këta janë ndjekësit e Xhehëm ibën Safvan. Disa të tjerë që mund të konsiderohen të mesëm të tyre, thonë se njeriu ka njëfarë fuqie por pa ndikim.[Marrë nga libri “El Milel uen-Nihal” i esh Shehrastanit]. [8]

- E transmeton Buhariu dhe Muslimi.

[9]

- E transmeton Buhariu, Muslimi etj.

[10] - E ka nxjerrë Tirmidhiu, Ebu Daudi dhe ibën Maxheh. [11] - E ka nxjerrë Ebu Ismail el Heravi, në librin “Dhemul kelami ue ehlihi”. [12] - Ky Hadith është Muttefekun alejhi dhe Hadithi i plotë është: Transmetohet nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu), se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ve selem) ka thënë: “Po polemizonin Ademi dhe Musai. Musai tha: O Adem! Ti je babai ynë që na hoqe shpresat dhe na nxorre nga Xheneti. Ademi i tha atij: Ti je Musai që Allahu të ka veçuar me të Folurin e Tij dhe që të ka thurur planet me Dorën e Tij, a po më qorton mua për një gjë, të cilën Allahu e ka caktuar dyzet vjet para se të më krijonte? Atëherë i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem) tha: Kështu që e mundi Ademi Musën, e mundi Ademi Musën!” [13] - Këtë histori të Harun er Rashid-it, e transmeton el Hatib el Bagdadi në “Tarihul Bagdad”.

Shpjegimi i Tre Parimeve Abdullah En-Nexhmi

Mësimi i parë Lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi krijesën më të mirë të Allahut, mbi familjen e tij, shokët e tij dhe tabi’inët, si dhe mbi atë që i pason ata në mirësi deri në Ditën e Gjykimit. E më pas: Vëllezër të nderuar, fillojmë mësimin tonë në këtë libër të mrekullueshëm, dhe ai është libri “Tre Parimet” i Imamit Muxheddid (ripërtëritësit), Muhamed ibën AbdulUehhabit – Rahimullah –. Muhamed ibën Abdul-Uehhab është Muhamed ibën Abdul-Uehhab ibën Sulejman EtTemimi. Ai u lind në qytetin Ujejneh, që ndodhet në veri të Rijadit, në vitin 1115 dhe vdiq në vitin 1206. Ai e mësoi Kur’anin Fisnik në vitin e dhjetë të moshës së tij, dhe shkoi të kërkonte dije në shumë vende. Ai u rrit në një shtëpi me dije, babai i tij ishte gjykatës në atë vend, ndërsa gjyshi i tij, Shejkh Sulejmani, ishte Mufti dhe pikë referimi për dijetarët, gjithashtu xhaxhallarët e tij ishin dijetarë. Kështu që, ai u rrit në një shtëpi të dijes, dhe u edukua nga babai i tij, Abdul-Uehhab si dhe nga xhaxhallarët e tij qysh në vegjëli. Kështu, ai mësoi Kur’anin dhe u dallua në dije që kur ishte i vogël. Babai i tij u mahnit me zgjuarsinë dhe modestinë e tij.

Ai (Muhamed ibën Abdul-Uehhab) u përpoq në thirrjen për veçimin e Allahut – të Gjithëfuqishëm e të Lartësuar – në adhurim. Dhe Imami Muhamed ibën Su’ud – Rahimullah – i tha atij: “Ju përgëzoj për ndihmë dhe përkrahje (që do t’iu japim)”. Ndërsa Shejkh Muhamed ibën Abdul-Uehhab i tha:“Ndërsa unë të përgëzoj për triumf dhe pushtet, kjo është feja e Allahut, kush e ndihmon atë, atëherë Allahu do ta ndihmojë atë”. Kjo broshurë, broshura “Tre Parimet” është një broshurë e rëndësishme. Dijetarët janë kujdesur për të si dhe për mësimin përmendësh të saj, për shkak se ajo ka përmbledhur argumente nga Kur’ani dhe Suneti në pohimin e bazave të Teuhidit. Për këtë arsye, Shejkh Abdul-Aziz ibën Baz – Rahimullah – ka thënë: “Kjo është një broshurë e rëndësishme në Akide”. Imami, Muhamed ibën Abdul-Uehhab – Rahimullah – ua diktonte nxënësve dhe njerëzve të zakonshëm këto parime me qëllim që ata t’i mësonin dhe t’i memorizonin. Ajo është një broshurë që dijetarët i kanë dhënë rëndësi shpjegimit, sqarimit dhe memorizimit të saj. Ajo është prej broshurave me të cilën fillojnë nxënësit e dijes kërkimin, ata që janë fillestarë në kërkimin e dijes, ata e fillojnë me këtë. Nxënësi i dijes e fillon (kërkimin e dijes) me çështjet e vogla të dijes para çështjeve të mëdha. Për këtë arsye, i Lartësuari thotë:

َ ‫س‬ َ ‫ين ِب َما كُنت ُ ْم ت ُ َع ِلِّ ُم‬ َ ِّ‫َولَ ٰـ ِكن كُونُوا َربَّا ِن ِي‬ ﴾٧٩﴿ ‫ون‬ ُ ‫اب َو ِب َما كُنت ُ ْم تَد ُْر‬ َ َ ‫ون ا ْل ِكت‬ “Porse, bëhuni Rab-banijinë (robër të ditur të fesë së Zotit që i zbatojnë porositë e Tij), sepse ua keni mësuar Librin të tjerëve dhe e mësoni edhe vetë”. Al-Imran, 79 Disa selefë kanë thënë “Rab-bani” është ai që fillon me çështjet e vogla të dijes para çështjeve të mëdha. Imami – Rahimullah – e filloi këtë broshurë me (fjalën) “Bismilah”: Bismil-lahir-Rrahmanir-Rrahim (Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshiruesit). Fjala “Bismilah”, fjala “Isëm” thuhet se është marrë nga fjala “sumu-u,” që domethënë “Lartësi”.Gjithashtu, thuhet se është marrë nga fjala “sima” që domethënë “Shenjë”. Bismil-lahir-Rrahmanir-Rrahim (Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshiruesit). Fjala “Allah” është emër i përveçëm i Zotit – të Patëmeta e i Lartësuar – që do të thotë: “i Adhuruari me dashuri dhe madhërim”.

Allahu i Lartësuar e ka këtë emër, nuk quhet askush tjetër përveç Tij më këtë emër. Madje edhe mendjemëdhenjtë dhe pabesimtarët sikurse është Fir’auni, nuk e ka emërtuar veten me këtë emër, ai nuk ka thënë: “Unë jam Allahu,” porse ka thënë: “Unë jam zoti juaj më i lartë.” Ai nuk guxoi që ta quante veten e tij me emrin “Allah”. Allahu është ai që meriton Uluhijen, e që është adhurimi. Fjala “Bismilah”, parafjala (bi) dhe fjala e varur (ismi) janë të varura nga një fjalë e fshirë, dhe nënkuptimi i saj është: “I kërkoj ndihmë Allahut” ose “E filloj librin tim me Bismillahir-Rrahmanir-Rrahim (Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshiruesit)”. Err-Rrahmani Err-Rrahim (të Gjithëmëshirshmit, Mëshiruesit) janë dy emra që rrjedhin nga fjala“Err-Rrahmeh (Mëshirë). Dhe dallimi mes tyre është se emri ErrRrahman (i Gjithëmëshirshmi)është i veçantë për Allahun – e Lartësuar –, në aspektin e fjalës. Kështu që, nuk lejohet të emërtohet me të dikush tjetër përveç Tij, nuk lejohet që të emërtohet dikush prej njerëzve me emrin Err-Rrahman. Porse ai është i përgjithshëm nga ana kuptimore, i përgjithshëm nga ana kuptimore. Kështu që, Allahu – i Lartësuar – është Err-Rrahman (i Gjithëmëshirshmi) për të gjitha krijesat, madje edhe për kafshët, dhe kjo është mëshira e përgjithshme. Ndërsa, Err-Rrahim (Mëshiruesi) është emër i veçantë për Allahun nga ana kuptimore. Kështu që, Ai – i Lartësuari – është Mëshirues ndaj besimtarëve. Ashtu sikurse ka thënë i Gjithëfuqishmi, i Lartësuari:

َ ِ‫َان ِبا ْل ُم ْؤ ِمن‬ َ ‫َوك‬ ﴾٤٣﴿ ‫ين َر ِحي ًما‬ “E Ai ndaj besimtarëve është i Mëshirshëm.” El-Ahzab, 43 Mirëpo ai është i përgjithshëm nga aspekti e fjalës. Kështu që, të cilësohesh me të është e saktë. Sikur të thuash: “Filani është mëshirues.” Allahu i Lartësuar ka thënë për Pejgamberin e Tij – sal-lAllahu alejhi ve selem – :

ٌ ‫س ُك ْم ع َِز‬ َ ِ‫ع َل ْيكُم ِبا ْل ُم ْؤ ِمن‬ ‫وف َّر ِحي ٌم‬ َ ‫يص‬ َ ‫علَ ْي ِه َما‬ َ ‫يز‬ ِ ُ‫سو ٌل ِ ِّم ْن أَنف‬ ٌ ‫عنِت ُّ ْم َح ِر‬ ُ ‫لَقَ ْد َجا َء ُك ْم َر‬ ٌ ‫ين َر ُء‬ ﴾١٢٨﴿ “Tashmë juve ju ka ardhur një i Dërguar nga gjiri juaj. Atij i vjen rëndë për vuajtjet tuaja, ai është i kujdesshëm për juve dhe është i butë e i mëshirshëm me besimtarët”. Et-Teubeh: 128. Imami – Rahimullah – së pari e filloi këtë broshurë me Bismilah (Me emrin e Allahut) duke marr si shëmbëlltyrë Librin Fisnik (Kur’anin), ngase të filluarit me “Bismilah” gjendet në suret e Kur’anit, me përjashtim të sures “Bera’a” (EtTeubeh)”. Pastaj, Bismileja (Bismil-lahir-Rrahmanir-Rrahim)është një pjesë e ajetit, ashtu sikurse është në fjalën e Allahut të Lartësuar:

َ ‫سلَ ْي َم‬ ﴾٣٠﴿‫يم‬ ْ ‫ان َو ِإنَّهُ ِب‬ ُ ‫ِإنَّهُ ِمن‬ ِ ‫الر ِح‬ َّ ‫ٰن‬ َّ ‫س ِم اللَّـ ِه‬ ِ ‫الرحْ َمـ‬ “Me të vërtetë ajo (letra) është nga Sulejmani dhe është me: “Me emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshiruesit (Bismil-lahi Err-Rrahmani Err-Rrahim)”. EnNeml: 30. Çështja e dytë: Duke marr si shembull Pejgamberin – sal-lAllahu alejhi ve selem – në shkresat dhe letrat e ndërsjella të tija që u dërgonte mbretërve. Kështu që, ai e fillonte me “Bismil-lahir-Rrahmanir-Rrahim”. Çështja e tretë: Për të arritur bereqetin (begatinë). Ashtu sikurse ka ardhur në hadithin se Pejgamberi – sal-lAllahu alejhi ve selem –: “Çdo çështje që ka peshë dhe që nuk fillohet në të me “Bismil-lahir-RrahmanirRrahim”, atëherë ajo është e mangët”. Ndërsa në një transmetim tjetër thuhet: “Ajo është pafrytshme”, ndërsa, në një transmetim tjetër thuhet “Është me të meta”, d.m.th me bereqet (begati) të mangët. Këtë hadith e kanë shpallur të dobët disa dijetarë, sikurse Imam Albani. Ndërsa, disa dijetarë të tjerë e kanë vlerësuar si të mirë, sikurse Shejkh Abdul-Aziz ibën Baz – Rahimullah –. Kështu që, fillimi me “Bismil-lahir-Rrahmanir-Rrahim” në krye të librave ka bereqet (begati) dhe mirësi të madhe. Për këtë arsye, Shejkhu jonë, Shejkh Salih El-Feuzan – Allahu i dhëntë sukses – thotë: “Ata të cilët nuk i fillojnë librat dhe broshurat e tyre me “Bismil-lahir-Rrahmanir-Rrahim” e kanë lënë sunetin Pejgamberik dhe marrjen për shembull të Librit të Allahut – të Gjithëfuqishëm e i Lartësuar – dhe ndoshta për këtë shkak librat dhe broshurat e tyre nuk kanë bereqet dhe as nuk kanë dobi. Sepse ato (librat dhe broshurat) nëse nuk kanë “Bismil-lahirRrahmanir-Rrahim”, atëherë ato janë të privuara nga dobia, të privuara nga dobia. Përse Imami Ripërtëritës – Rahimullah – u kufizua tek besmeleja (Bismil-lahirRrahmanir-Rrahim)dhe nuk ka vendosur parathënie të gjatë? Është thënë se Imami – Rahimullah – u kufizua tek besmeleja (Bismil-lahir-Rrahmanir-Rrahim) sepse ajo është nga lavdërimet dhe përkujtimet më të mira, sepse ajo është nga lavdërimet dhe përkujtimet më të mira. Shpresojmë që të mjaftohemi me këtë, lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi Pejgamberin tonë, Muhamedin, mbi familjen dhe të gjithë shokët e tij.

Mësimi i dytë Lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi Pejgamberin besnik, mbi familjen e tij, shokët e tij dhe tabi’inët, si dhe mbi atë që i pason ata me mirësi deri në Ditën e Gjykimit. E më pas: Vëllezërit e mi të nderuar, vazhdojmë mësimin tonë në shpjegimin e librit “Tre Parimet” të Imamit, Muxheditit (ripërtëritësit) Muhamed ibën Abdul-Uehhabit – Rahimullah – . U ndalëm te fjala e tij – Rahimullah – : “Dije Allahu të mëshiroftë, se obligohet për ne mësimi i katër çështjeve: E para është: Dija, dhe ajo është njohja e Allahut, njohja e Pejgamberit të Tij dhe njohja e fesë Islame me argumente. Fjala e autorit, e Imamit – Rahimullah – : “Dije.” (Fjala) “Dije” është fjalë nxitëse dhe në të ka shenjë për atë që do t’i thuhet dëgjuesit dhe lexuesit pas saj. Dhe shkaku i saj është se lexuesit apo dëgjuesit nëse i thuhet “Dije”, atëherë ai do të tregohet i vëmendshëm për atë që do të thuhet më pas. Fjala “Dije” është folje në mënyrën urdhërore, që sillet atëherë kur përmenden gjëra të rëndësishme, që t’i tërheq vëmendjen studiuesit, në mënyrë që ta dëgjojë mirë atë. Gjithashtu, kjo fjalë argumenton për dhënien rëndësi ndaj temës si dhe për rëndësinë e temës me të cilën fillohet në të. Fjala e tij “Dije”: Dija është kuptimi i diçkaje ashtu siç është në realitet ose konceptimi i saj në përputhje me realitetin. Dija ndahet në dy pjesë: Dije e domosdoshme. Ajo është dije e cila marrja e informacione për të është e domosdoshëm, ndonëse atë e shtyn nevoja për të, pa pasur nevojë që të shikojë dhe të kërkojë argument, sikurse është dija e obligimit të nijetit në abdes. Për këtë arsye, ai që flet kur tregon (diçka në lidhje dijen, sh.p) duhet që të përdorë herë pas here shprehje që i përforcon studentët, si dhe përforcon vëmendjen e tyre. Për këtë arsye, Pejgamberi – sal-lAllahu alejhi ve selem – një herë i thoshte sahabëve (shokëve) të tij: “A t’ju njoftoj , a t’ju tregoj." Ndërsa një herë tjetër, u thotë “A e dini çfarë është kjo?” Ai e ndërronte metodën, në mënyrë që ta tërheq vëmendjen e dëgjuesit. Nga dija që e përmendëm më lartë, ka prej saj që është e domosdoshme dhe e njohur, dhe ka prej saj që është (...) e dëmshme, ka dhe prej dijes që ka nevojë për shikim dhe argumentim. Po ashtu ka prej dijes që është obligim individual (fard

Ajn), domethënë i obligohet çdo individi, e ajo dije është që nuk mund ta bëjë askush sikurse ai, gjithashtu ajo dije është me të cilën përmirësohet adhurimi i tij dhe përmes saj ruhet besimi (akideja) i tij. Pejgamberi – sal-lAllahu alejhi ve selem – ka thënë: “Kërkimi i dijes është obligim për çdo musliman.” Kështu që, obligohet që të mësojë Akiden me detaje dhe t’i mësojë shtyllat e Islamit, shtyllat e Imanit dhe Ihsanit. Ka një pjesë të dijes që është obligim kolektiv (fard kifajeh), e ky obligim është nëse e marrin përsipër atë disa njerëz, bie gjynahu për ata që ngelen. Andaj, mësimi i disa gjërave, siç është (fjalë e paqartë), mësimi i mjekësisë, inxhinierisë, pra këta janë prej dijeve kolektive (kifajeh). Fjala e tij: “Dije, Allahu të mëshiroftë,” tregon për mëshirën e autorit – Rahimullah – dhe qëllimi i tij është hajri për lexuesin e kësaj broshure dhe për atë që e dëgjon. Fjala e tij: “Dije, Allahu të mëshiroftë,” në të ka njoftim për disa çështje.

- Së pari: Dija, për atë që dëshiron Fytyrën e Allahut përmes saj duke e mësuar atë për vete dhe duke punuar me të si dhe duke ua mësuar atë njerëzve, është mëshirë nga Allahu për atë që (...).Allahu i ka nderuar njerëzit me dërgimin e Muhamedit – sal-lAllahu alejhi ve selem –, andaj dija është mëshirë. Allahu i Madhëruar ka thënë:

َ ‫س ْل َناكَ ِإ ََّّل َرحْ َمةً ِلِّ ْلعَالَ ِم‬ ‫ين‬ َ ‫َو َما أ َ ْر‬ “Nuk të kemi dërguar ty (o Muhamed) vetëm si mëshirë për botërat (njerëzit, xhinnët dhe çdo gjë që ekziston).” el-Enbija, 107

- Së dyti: Dija është mëshirë në mesin e familjes së tyre, e që janë ata që mësojnë dhe që marrin dije. Pra, ata e kanë për detyrë që të kenë mëshirë për njëri-tjetrin.

‫الر َح َما َء‬ َّ ‫َو إِنَّ َما يَ ْر َح ُم‬ ُّ ‫اَّللُ ِم ْن ِعبَا ِد ِه‬ “Me të vërtetë Allahu mëshiron nga robërit e Tij vetëm ata që janë të mëshirshëm.”

- Së treti: Me të vërtetë njerëzit më të vlefshëm për arritjen e dijes janë ata që e kanë përmbushur frikën ndaj Allahut, ai që i mëshiron njerëzit përmes saj. Kështu që,

ai i thërriti ata, i mësoi ata dhe bëri durim ndaj mundimeve të tyre. Pra, ky është më parësori i njerëzve për arritjen e dijes. Pra, fjala e tij – Rahimullah –, “Dije, Allahu të mëshiroftë, se obligohet për ne që t’i mësojmë katër çështje.” Këto çështje e përfshijnë të gjithë fenë. Kështu që, ajo është e vlefshme për t’i kushtuar rëndësi, për shkak të përhapjes së madhe të saj. Kështu që, ajo obligohet për çdo individ prej individëve të ngarkuar, qoftë mashkull apo femër, qoftë i lirë apo rob. Ndërsa, fjala “mesail” (çështje) është shumësi i fjalës “meseleh”. “Obligohet për ne që t’i mësojmë katër çështje.” Obligimi është ai që nuk justifikohet askush për lënien e tij. Ndërsa, tek Usulijtë obligimi është ajo vepër që vepruesi i saj shpërblehet, ndërsa lënësi i saj dënohet. Dhe qëllimi me obligim këtu, është obligimi individual (fard ‘ajn). Fjala e tij: “Dije, Allahu të mëshiroftë”, kjo tregon për mëshirën e autorit dhe butësinë e tij, dhe se mësuesi duhet që të fillojë me fjalë të mira dhe lutje të mira, në mënyrë që ajo të ndikojë tek ai që dëgjon dijen. Ndërsa, nëse mësuesi fillon me fjalë të ngurta, atëherë kjo të largon nga mësuesi dhe njerëzit nuk do të pranojnë prej tij (nuk do t’ia marrin fjalën, sh.p). Fjala e tij: “Dije, Allahu të mëshiroftë”, “Allahu të mëshiroftë” është lutje për ty për mëshirë. E nëse ty të mëshiron Allahu, atëherë ti do të jesh i lumtur në dynja dhe në ahiret (botën tjetër). E nëse ti futesh në mëshirën e Allahut, atëherë ti je në një mirësi të madhe. Pra, kjo është lutje nga një dijetar i madh dhe njeri i mirë, që shpresohet për të pranimi (i lutjes). Kështu që, duhet t’u jepet rëndësi këtyre katër çështje, ngase mësimi i tyre është prej obligimit individual (fard ‘ajn), i cili është obligim që t’i mësojmë dhe t’i kuptojmë, e nëse ne nuk i mësojmë këto çështje, atëherë ne marrim gjynah, marrim gjynah sepse ne jemi treguar të mangët në mësimin dhe kuptimin e tyre. I lutem Allahut – të Gjithëfuqishëm e i Lartësuar – që të na furnizojë neve dhe juve me dituri të dobishme dhe vepra të mira, si dhe sinqeritet në fjalë dhe vepra. Lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi Pejgamberin tonë, Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij.

Mësimi i tretë

Të gjitha lavdet i takojnë Allahut Një, të Vetmit, Atij të Cilit i luten të gjitha krijesat për nevojat e tyre, i Cili as nuk lind e as nuk është i lindur, dhe askush nuk është i barabartë (a i krahasueshëm) me Atë. Lavdërimet dhe bekimet e Allahut qofshin mbi Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe mbi Familjen dhe Shokët e tij, e më pas: Vëllezër të nderuar, vazhdojmë me mësimin tonë “Shpjegimi i Tre Parimeve”, të dijetarit, muxhedidit, Muhamed Ibën ‘Abdul-Uehhab - rahimehullah -: Dhe thamë më parë rreth fjalës së Imamit: “Dije - Allahu të mëshiroftë - se e ke detyrë që të mësosh katër çështje.” Pastaj ai - Rahimullah - filloi me të parën prej tyre, e cila është “dija”. Ai tha: “Dija është: njohja e Allahut, njohja e Pejgamberit të Tij dhe njohja e Fesë Islame me argumente.” Dhe filloi imami - rahimehullah - me çështjen e parë nga katër çështjet - e cila është detyrë që të mësohet - dhe ajo është dija. Dhe ajo që kihet për qëllim me dijen është dija Sheriatike, të cilën robi e ka detyrë që ta mësojë, të cilën robi e ka detyrë që ta mësojë dhe (mësimi saj) kërkohet prej nesh individualisht dhe kolektivisht. E ajo është: 01 - Njohja e Allahut me Emrat dhe Cilësitë e Tij, njohja e të Drejtës së Tij mbi ne, e ajo është: që adhurimi të jetë vetëm për Të, të Vetëm e të Pashok. Pra, gjëja e parë që robi e ka detyrë është: njohja e Zotit të tij - ‘Azze ue Xhel-le - dhe se si ta adhurojë Atë. Dhe dija është njohja e udhëzimit me argumentet e tij, siç ka thënë Imam Ibnul Kajjim - rahimehullah -:

‫العلم معرفة الهدى بدليله ** ما ذاك والتقليد يستويان‬ “Njohja e Udhëzimit me argumentin e tij, kjo është dija, Kurse dija me taklidin, nuk janë njësoj këto të dyja.” Dhe dija është ajo tek e cila përmbushen dy kushte: 01

- Sinqeriteti në adhurimin e Allahut;

02

- Pasimi i Pejgamberit

- sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -.

Dhe ka thënë Pejgamberi - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -, siç ndodhet hadithi tek Ibën Maxheh dhe el-Albanij e ka bërë atë të saktë:

‫طلب العلم فريضة على كل مسلم‬. “Kërkimi i dijes është farz për çdo Musliman.” Fjala e Imamit - rahimehullah -: “ Dija është njohja e Allahut...” Njohuria (el-ma’rifeh) dhe dija (el-‘Ilm) nëse përmenden të dyja bashkë në të njëjtën kohë, kanë kuptime të ndryshme, e nëse përmenden veç e veç, atëherë kanë kuptim të njëjtë. Dija (el-‘Ilm)përdoret për diturinë e vjetër që zotëron, kurse njohuria (el-ma’rifeh) përdoret për diturinë e re që ke arritur. Dhe nëse ato të dyja përmenden veç e veç, atëherë kanë kuptim të njëjtë. Domethënë, nëse përmendet ndonjëra prej tyre e vetme, atëherë ajo përfshin edhe tjetrën. Kurse njohuria (elma’rifeh) përdoret për dijen dhe mendimin, supozimin. Prandaj, nuk thuhet për Allahun - ‘Azze ue Xhel-le - se Ai ka njohuri, porse thuhet se Ai ka Dije, sikurse kanë thënë dijetarët. Kështu, njohja e Allahut - ‘Azze ue Xhel-le - është dy llojëshe: njohja pohuese, të cilën e kanë të gjithë njerëzit, të mirë e të këqinj, të bindur e të pabindur. Dhe argument është Fjala e të Lartësuarit:

َ ‫ض‬ َ ُ‫اَّللِ يَ ْبغ‬ ‫ط ْوعًا َوك َْر ًها‬ ِ ‫اوا‬ َّ ‫ِين‬ ْ َ ‫ون َولَهُ أ‬ َّ ‫سلَ َم َم ْن فِي ال‬ ِ ‫األر‬ ْ ‫ت َو‬ َ ‫س َم‬ ِ ‫أَفَغَي َْر د‬ “A mos kërkojnë ata diçka tjetër përveç fesë së Allahut, ndërkohë që Atij i përulen të gjithë ata që gjenden në qiej dhe në Tokë, me hir a me pahir…” AaliImran, 83 Lloji i dytë: është njohja rreth Allahut, njohje e cila të obligon që ti të kesh turp nga Ai, që të kesh dashuri për Të, që ta lidhësh zemrën tënde me Të, që të jesh i përmalluar për Takimin me Të dhe që të kthehesh tek Ai. Autori - Rahimullah - tha “njohja e Allahut” dhe nuk tha “njohja e Zotit”, sepse Rububijen e pohuan qafirat. Edhe Iblisi tha:

‫ب ِب َما أ َ ْغ َو ْيتَنِي‬ ِِّ ‫قَا َل َر‬ “Zoti im, për shkak se Ti më çove në humbje…” el-Hixhr, 39 Pra, Iblisi e pohoi Rububijen, mirëpo kjo nuk i bëri dobi atij dhe as nuk e futi në Islam. Tha Imami - Allahu pastë mëshirë për të -: “Dija është njohja e Allahut…” Njohja e Allahut të Lartësuar është duke njohur Emrat, Cilësitë dhe Veprat e Tij, ashtu siç na ka mësuar Kur`ani dhe Suneti i Pejgamberit të Tij - sal-lAllahu ‘alejhi ue

sel-lem -. Dhe njohja e Allahut - ‘Azze ue Xhel-le - obligon pranimin e çdo ligji që ka vendosur Allahu i Lartësuar dhe, njohjen e tyre, nështrimin ndaj tyre dhe gjykimin me Sheriatin e Tij - ‘Azze ue Xhel-le -, me të cilin erdhi Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -. Robi e njeh Zotin e tij duke parë shenjat treguese në Sheriat dhe në univers. Nëse ai mediton në ato shenja, ai arrin ta njohë Allahun - Xhel-le ue ‘Alaa -. Ka thënë i Lartësuari:

َ ‫ْص ُر‬ َ ‫ض آيَاتٌ ِل ْل ُموقِ ِن‬ ٢١( ‫ون‬ ِ ُ‫) َوفِي أ َ ْنف‬٢٠( ‫ين‬ ِ ‫األر‬ ْ ‫َوفِي‬ ِ ‫س ُك ْم أَفَال تُب‬ “Në Tokë ka shenja për ata që besojnë me bindje, po edhe në vetet tuaja - a nuk e shihni vallë?” edh-Dharijjat, 20-21 Dhe njohja e Allahut të Përsosur nga çdo e metë, është prirje e njeriut dhe ajo është e ngulitur në natyrshmërinë njerëzore. Dhe çdo krijesë e di që Allahu është Krijuesi dhe Furnizuesi i tij. Kurse ata që e mohojnë këtë, siç janë ateistët, e mohojnë nga ana e jashtme, kurse përbrenda veteve të tyre ata janë më se të bindur që Allahu është Krijuesi dhe Furnizuesi. Ka thënë Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa -:

ُ ‫س ُه ْم‬ ‫علُ ًّوا‬ ُ ‫ظ ْل ًما َو‬ ْ ‫َو َج َحدُوا ِب َها َوا‬ ُ ُ‫ست َ ْيقَنَتْ َها أ َ ْنف‬ “Kështu, ata i mohuan ato padrejtësisht dhe me kryelartësi, edhe pse në vetet e tyre ishin të bindur që ato ishin vërteta.” en-Neml, 14 Njohja e Allahut me detaje nuk mund të arrihet dhe as nuk mund të ndodhë, përveç se nga ata të cilët i dërgoi Allahu i Lartësuar. Ka thënë Allahu - ‘Azze ue Xhel-le -:

َ ‫ص‬ ‫علَي ِْه ْم َوَّل‬ َ ‫ف‬ َ ‫ون‬ ْ َ ‫علَ ْي ُك ْم آيَاتِي فَ َم ِن اتَّقَى َوأ‬ ُّ ُ‫س ٌل ِم ْن ُك ْم يَق‬ ُ ‫يَا بَنِي آدَ َم ِإ َّما َيأْتِيَنَّ ُك ْم ُر‬ ٌ ‫صلَ َح فَال َخ ْو‬ َ ُ‫ُه ْم يَحْ َزن‬ ٣٥( ‫ون‬ “O bijtë e Ademit, kur nga gjiri juaj të vijnë të dërguar që ju shpjegojnë shpalljet e Mia, atëherë ata që ruhen nga të këqijat dhe kryejnë vepra të mira, nuk do të frikësohen e as do të pikëllohen.” el-E’araf, 35 Me të vërtetë, Allahu e ka bërë të njohur Veten e Tij përpara robërve të Tij nëpërmjet disa çështjeve:

- E para: Shikon se njerëzit janë të lidhur me Të dhe i drejtohen Atij, sepse njerëzit nëse do të ishin të izoluar (nga cytjet e shejtanëve xhindë e njerëz) dhe do të liheshin (në gjendjen e tyre që i krijoi Allahu), do të kishin mbetur në Hanifijeh, në Fenë e Ibrahimit, sepse çdo njeri lind në Fitrah.

- E dyta: Se Allahu i Përsosur nga çdo e metë i ka njoftuar ata rreth Emrave, Cilësive dhe Veprave të Tij, të cilat tregojnë për Të.

- E treta: Ajetet e Tij Sheriatike (në Kur`an) dhe hadithet e sakta Pejgamberike. - E katërta: Shenjat treguese universale, në vetet e tyre dhe në horizonte. - E pesta: Mirësitë, begatitë të cilat as nuk numërohen dhe as nuk llogariten, të dukshme e të padukshme. Nëpërmjet të gjitha këtyre, robi e njeh Zotin e tij, të Përsosurin nga çdo e metë. Dhe me të vërtetë Allahu - ‘Azze ue Xhel-le - e ka bërë të njohur Veten e Tij tek ne: se Ai është mbi Arshin e Tij, i Lartësuar mbi krijesat e Tij dhe se Dija e Tij ka përfshirë gjithçka. Ai na e ka bërë të ditur se është Një dhe se është i Vetmi që krijon dhe se Ai ka Emrat e Bukur dhe Cilësitë e Larta. Kjo pra është njohja e Allahut të Lartësuar. Lusim Allahun t’u japë të gjithëve sukses dhe korrektësi, si dhe të na japë neve dhe juve dije të dobishme dhe vepra të mira. Allahu dhëntë lavdërime dhe bekime për Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen dhe të gjithë Shokët e tij.

Mësimi i katërt Të gjitha lavdet i takojnë Allahut, Zotit të gjithësisë. Lavdërimet dhe bekimet e Allahut qofshin mbi më të mirin e gjithë njerëzimit, si dhe mbi Familjen e tij, mbi Sahabët e tij, mbi Tabi’inët dhe mbi ata që i pasuan me mirësi. E më pas: Vëllezër të nderuar, kemi filluar tashmë me shpjegimin e “Tre Parimeve”, të Imamit, Muxhedidit, Muhamed Ibën ‘Abdul-Uehhab – rahimehullah -: Dhe ndaluam tek fjala e Imamit: “Dije – Allahu të mëshiroftë – se e kemi detyrë që t’i mësojmë katër çështje. E para është Dija, e cila është: njohja e Allahut, njohja e Pejgamberit të Tij dhe njohja e Fesë Islame me argumente.”

Në mësimin e shkuar morëm njohjen e Allahut të Lartësuar. Kurse sot – in shaa Allah – do të marrim njohjen e Pejgamberit të Tij – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -. Fjala “nebij” vjen nga fjala “nebe`e” ose nga fjala “enbe`e”, me kuptimin lajmëroi. Kurse “nebe`e”pa hemzeh do të thotë u lartësua, u ngrit lart. Kurse nga ana terminologjike (në Sheriat), fjala“nebij” do të thotë: njeri i lirë, të cilit i është dhënë një sheriat, mirëpo nuk është urdhëruar që ta përcjellë atë. Është thënë gjithashtu për përkufizimin e fjalës “nebij”: ai është ringjallësi i sheriatit të pejgamberit që ka ardhur përpara tij. Kurse “er-rrasul”, i dërguari, është ai i cili erdhi me sheriat abrogues (të sheriatit që ka qenë përpara tij). Dhe i dërguari “errrasul” është ai të cilit i ka zbritur sheriati dhe është urdhëruar që ta përcjellë atë. Njohja e Pejgamberit – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – është prej detyrave që i ka çdo njeri. Dhe nuk mjafton që njeriu të thotë: “Unë e njoh të Dërguarin e Allahut, Muhamedin, të birin e ‘Abdullahut.” Kjo e vetme nuk mjafton. Porse është detyrë që ta dijë se ai është i dërguar nga Allahu dhe Allahu i ka zbritur atij Librin - dhe e urdhëroi që t’ia përcjellë atë Umetit dhe ai e udhëzoi Umetin që të kapen fort mbas këtij Libri. Njohja e Pejgamberit të Tij – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – përkufizohet me disa çështje:

- E para, duke njohur personalitetin e tij: ai është Muhamedi, i biri i ‘Abdullahut, i biri i ‘Abdul-Mutalibit, i biri i Hashimit, nga fisi Kurajsh, dhe Kurajshët janë nga Arabët.

- E dyta, duke e dashur atë – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – më shumë se sa do veten tënde, fëmijët dhe më shumë se çdo njeri tjetër.

- E treta: të duash atë me të cilën erdhi Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – përgjithësisht dhe specifikisht.

- E katërta: të punosh me atë, pra të punosh me atë me të cilën erdhi Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, duke shpresuar Mëshirën e Allahut dhe duke iu frikësuar Dënimit të Tij. Dhe kanë përmendur dijetarët nga mbledhja e argumenteve dhe analizimi i tyre, se dëshmia “Muhammedun Rasul-lullah” ka katër kushte:

- Kushti i parë është: që t’i bindesh urdhërit të tij – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - Kushti i dytë është: që të besosh lajmet që ka sjellë ai.

- Kushti i tretë është: që të qëndrosh larg nga ato gjëra që ai i ka ndaluar. - Kushti i katërt është: që të adhurohet Allahut vetëm se me atë që ka ligjëruar i Dërguari i Allahut- sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -. Ka thënë Shejkhu jonë, Shejkh Ibën Baz – rahimehullah -: “Njohja e Pejgamberit – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – është prej kërkesave të Imanit.” Dhe ka thënë Shejkh ‘Abdur-‘Rrahman Ibën Hasen – rahimehullah -: “Dhe njohja e tij – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – është farz për çdo mukel-lef (njeri dhe xhin) dhe është një prej detyrave më madhore të Fesë, që ta njohësh Pejgamberin tënd – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – dhe të besosh se ai është rob i Allahut dhe i dërguar i Tij, dhe se ai është Vula e Pejgamberëve dhe të Dërguarve, dhe se Allahu i Lartësuar e ka dërguar për të gjithë njerëzimin, dhe se ai është më i përsosuri nga të gjithë njerëzit, në dije, në vepra dhe në devotshmëri, – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -.” Po e mbyllim me këtë, për sa i përket njohjes së Pejgamberit – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – dhe po mjaftohemi me kaq. Allahu dhëntë lavdërime dhe bekime për Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen dhe të gjithë Shokët e tij.

Mësimi i pestë Të gjitha lavdet i takojnë Allahut. Atë e lavdërojmë dhe prej Tij ndihmë, falje dhe udhëzim kërkojmë. I kërkojmë Allahut që të na ruajë nga sherri i veteve tona dhe nga të këqijat e veprave tona. Atë që e udhëzon Allahu s’ka kush ta humbasë dhe atë që e humbet Allahu s’ka kush ta udhëzojë. Dhe unë dëshmoj se s’ka të adhuruar tjetër me të drejtë përpos Allahut të vetëm e të pashok, dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij. E më pas: Ndaluam tek fjala e Imamit dhe Muxhedidit - rahimehullah -, për çështjen e parë nga katër çështjet, që është dija. Dhe ajo është: njohja e Allahut, njohja e Pejgamberit të Tij dhe njohja e Fesë Islame me argumente. Sa i përket fjalës së tij “bil-edilleh” (me argumente), ajo është shumësi i fjalës“deliil” (argument), dhe argumenti është ai që udhëzon tek ajo që duhet. Ka argumente që janë të dëgjueshme, që është Shpallja, pra Kur`ani. Ka thënë Allahu i Lartësuar:

َ ‫ِإ َّن ال ِد‬ ‫سال ُم‬ َّ َ‫ِّين ِع ْند‬ ْ ‫اَّللِ اإل‬ “S’ka dyshim që Feja e vërtetë tek Allahu është Islami.” Aali-Imran, 19 Dhe ka thënë Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa -:

١٠٢( ‫علَى ُك ِ ِّل ش َْي ٍء َو ِكي ٌل‬ َ ‫ق ُك ِ ِّل ش َْي ٍء فَا ْعبُدُوهُ َو ُه َو‬ َّ ‫ذَ ِل ُك ُم‬ ُ ‫اَّللُ َربُّ ُك ْم َّل ِإلَ َه ِإَّل ُه َو َخا ِل‬ “Ky është Allahu, Zoti juaj. S’ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Tij, Krijuesit të çdo gjëje, andaj adhuroni vetëm Atë. Ai është Mbikëqyrës i çdo gjëje.” el-En’am, 102 Argumentet e dëgjueshme që sqarojnë këtë Fe janë të shumta, të cilat sqarojnë Teuhidin, Teuhidin e Allahut, që Ai i Vetëm e meriton adhurimin. Ka dhe argumente logjike, të cilat janë:

- E para, se Krijuesi i krijesave, Ai e meriton adhurimin. Krijuesi i krijesave është Ai i Cili e meriton adhurimin, sikurse ka thënë Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa -:

َ ُ‫ِين ِم ْن قَ ْب ِل ُك ْم لَ َعلَّ ُك ْم تَتَّق‬ َ ‫اس ا ْعبُدُوا َربَّ ُك ُم الَّذِي َخلَقَ ُك ْم َوالَّذ‬ ٢١( ‫ون‬ ُ َّ‫َيا أَيُّ َها الن‬ “O njerëz. Adhuroni Zotin Tuaj, i Cili ju ka krijuar ju dhe ata që ishin para jush, që të mund të ruheni (nga të këqijat).” el-Bekarah, 21 Domethënë: adhuroni Allahun e Lartësuar sepse Ai është Krijuesi juaj. Prandaj dijetarët thonë:Teuhidi Rububijeh e bën të detyrueshëm Teuhidin Uluhijeh, kurse Teuhidi Uluhijeh e përmbanTeuhidin Rububijeh dhe Teuhidin elEsmaa` ues-Sifat. Kështu që, ti kur e adhuron Allahun e Lartësuar beson se Allahu ‘Azze ue Xhel-le - është Krijuesi, Furnizuesi, Ai që ta jep jetën dhe ta merr atë, Ai që e meriton adhurimin.

- E dyta: se Allahu i Lartësuar patjetër që ka bërë një fe për robërit e Tij, me të cilën ata duhet të adhurojnë Atë.

- E treta: se Allahu i Lartësuar patjetër që ka dërguar një të dërguar tek robërit e Tij, që ai t’i sqarojë ata se si duhet ta adhurojnë Allahun - ‘Azze ue Xhel-le -. Pra, këto janë argumentet logjike me argumentet e dëgjueshme, në vërtetimin e Fesë Islame. Dhe njeriu duhet patjetër që ta njohë këtë Fe, në mënyrë që ta adhurojë Allahun me dije të sigurtë. Fjala e tij: “Njohja e Fesë Islame me argument.” - tregon se taklidi (pasimi i verbër pa argument) nuk të bën dobi nëse është në akijde, dhe se ai duhet patjetër që ta

njohë Fenë Islame me argument, nga Kur`ani dhe Suneti apo Ixhmaja. Taklidi s’të bën dobi në akijde. Për këtë arsye, kur mosbesimtarëve iu refuzua shirku që bënin, ata thanë:

َ ‫علَى آث َ ِار ِه ْم ُم ْقتَد‬ ٢٣( ‫ُون‬ َ ‫علَى أ ُ َّم ٍة َو ِإنَّا‬ َ ‫ِإنَّا َو َج ْدنَا آبَا َءنَا‬ “Ne i kemi gjetur etërit tanë në këtë fe dhe po ndjekim gjurmët e tyre.” ezZukhruf, 23 Pra, nuk të bën dobi pasimi i verbër i baballarëve dhe gjyshërve në të pavërtetën. Ka thënë Shejkhu jonë, Shejkh Ahmed en-Nexhmij - rahimehullah -: “Njohja e Fesë Islame me argumente, do të thotë të njohësh se gjykimi i kësaj është obligimi (uaxhib), dhe argumenti është ky; kurse gjykimi i kësaj çështjeje është ndalimi (muharram) dhe argumenti është ky.” Pra, njeriu duhet patjetër që ta njohë Fenë Islame me argumente. Ka thënë Shejkhul-Islam Ibën Tejmijeh: “Nuk mjafton për ta njohur Fenë vetëm logjika, ashtu sikurse drita e syrit nuk shikon vetëm nëse drita i shfaqet përpara, dhe ashtu sikurse drita e logjikës nuk udhëzohet pa iu shfaqur dielli i shpalljes, domethënë dielli i shpalljes, nga Kur`ani dhe Suneti. Kështu ai mund të udhëzohet, me Lejen e Allahut - ‘Azze ue Xhel-le -.” Pra, kjo ishte njohja e tretë, nga dituria, që është çështja e parë. Dhe çështja e parë është: të njohësh Allahun, të njohësh Pejgamberin e Tij dhe të njohësh Fenë Islame me argumente. Të njohësh Fenë Islame, e cila është Feja e të Dërguarit - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, madje është Feja e Allahut me të cilën Ai i ka urdhëruar të gjithë robërit e Tij dhe të ka urdhëruar edhe ty që ta ndjekësh. Nga ty kërkohet që patjetër ta mësosh këtë Fe. Islami është Feja e të gjithë të Dërguarve. Feja e çdo të Dërguari është Islami, në kuptimin e përgjithshëm.

َ ‫إِ َّن ال ِد‬ ‫سال ُم‬ َّ َ‫ِّين ِع ْند‬ ْ ‫اَّللِ اإل‬ “S’ka dyshim që Feja e vërtetë tek Allahu është Islami.” Aali-Imran, 19 Dhe çdo kush që ka pasuar ndonjë prej të Dërguarve, ai i është nënshtruar Allahut, me Kaderin e Allahut. Ky është Islami në kuptimin e përgjithshëm. Pra, ai është dorëzim tek Allahu me Teuhid, nënshtrim ndaj Tij me bindje dhe largim nga Shirku.

Kurse kuptimi specifik i Islamit është: feja me të cilën Allahu e dërgoi Pejgamberin e Tij, Muhamedin - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, sepse mbas dërgimit të të Dërguarit - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - nuk ka fe tjetër pos Fesë së tij - ‘alejhis-salatu uesselam -. Islami kufizohet me pasimin e tij - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, prandaj nuk mundet që Çifuti dhe i Krishteri të thotë unë jam Musliman, mbas dërgimit të të Dërguarit - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -.

َ ُّ‫قُ ْل إِ ْن ُك ْنت ُ ْم ت ُ ِحب‬ َّ ‫اَّللَ فَاتَّبِعُونِي يُحْ ِب ْب ُك ُم‬ َّ ‫ون‬ ُ‫اَّلل‬ “Thuaj: nëse e doni Allahun, atëherë më pasoni mua që Allahu t’ju dojë juve.” Aali-Imran, 31 Me argumente - siç thashë - e jo me taklid, porse me argumente nga Kur`ani dhe Suneti. Dhe prandaj ka thënë Ibnul-Kajjim - rahimehullah -:

‫العلم قال هللا قال رسوله *** قال الصحابة هم أولو العرفان‬ ‫ما العلم نصبك للخالف سفاهة *** بين الرسول وبين رأي فالن‬ Dija është “ka thënë Allahu”, “ka thënë i Dërguari”, pastaj “kanë thënë Sahabët”, ata janë njerëzit me dituri. Nuk është dija t’i hysh përciptazi kundërshtimit, mes të Dërguarit dhe mendimit të filanit.” Kjo është dija, dija e Kur`anit dhe Sunetit. Ndërsa fjalët e dijetarëve, ato veçse shpjegojnë dhe sqarojnë Fjalën e Allahut dhe fjalën e të Dërguarit - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -. Mundet që në fjalët e dijetarëve të ketë gabime. Fjalët e dijetarëve (në vetvete) nuk janë argumente, porse argumente janë ajetet e Kur`anit dhe hadithet pejgamberike, ndërsa fjalët e dijetarëve janë shpjeguese dhe sqaruese për to, e jo se janë argumente në vetvete. Kjo ishte çështja e parë. Dhe ajo është themeli. Filloi Shejkhu (Muhammed Ibën ‘Abdil-Uehhab) me të sepse ajo është themelore. Ne duhet të fillojmë me akijden dhe me themelin, duke mësuar dhe duke dhënë mësim dhe duke thirrur në të. Ne duhet të fillojmë me akijden, e cila është dija rreth Allahut, njohja e Allahut, njohja e Pejgamberit të Tij dhe njohja e Fesë Islame me argumente. Po. Me kaq po mjaftohemi.

Mësimi i gjashtë Të gjitha lavdet i takojnë Allahut. Atë e lavdërojmë dhe prej Tij ndihmë, falje dhe udhëzim kërkojmë. I kërkojmë Allahut që të na ruajë nga sherri i veteve tona dhe nga të këqijat e veprave tona. Atë që e udhëzon Allahu s’ka kush ta humbasë dhe atë që e humbet Allahu s’ka kush ta udhëzojë. Dhe unë dëshmoj se s’ka të adhuruar tjetër me të drejtë përpos Allahut të vetëm e të pashok, dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij. E më pas: Ky është shpjegimi i “Tri Parimeve”, që sqaron për Umetin ato çështje, të cilat ne i kemi detyrë që t’i mësojmë. Ne morëm çështjen e parë, që ishte dija. Dhe dija është: të njohësh Allahun, të njohësh Pejgamberin e Tij dhe të njohësh Fenë Islame me argumente. Kurse çështja e dytë është të punuarit me të, domethënë të punosh me dijen, sepse nuk mjafton vetëm që njeriu të mësojë, porse ai duhet ta dijë se duhet patjetër që të punojë me dijen e tij. Dhe dija pa vepra është si pema pa fryte. Dhe dija i thërret veprës, e nëse ajo nuk i përgjigjet, atëherë dija ikën. Prandaj, thotë Ibën Rraslani në “ez-Zubed”:

ْ َ‫الــوث‬ ْ َ‫بـعـلـمــ ِه لــــــم يـعـ َمــل‬ ‫ــن‬ ‫فـعــالــ ٌم‬ ِ ٌ َّ‫ــن ُمـ َعــذ‬ َ ‫ب مـــن قـبــ ِل عُـبَّــا ِد‬ ‫وكـــ ُّل مــــن بـغـيــر عــلــم يـعـمــ ُل أعــمــالُــه َمـــــــردودَةٌ َّل تُــ ْقــ َبـــ ُل‬ “Dijetari që me dijen e tij nuk punon, Përpara adhuruesve të idhujve do të dënohet, Kurse ai që pa dije punon, Veprat i ka të refuzuara e asgjë s’i pranohet. Prandaj, ka ardhur me transmetim të saktë në Sahihun e Muslimit se Pejgamberi - salAllahu ‘alejhi ue sel-lem - ka thënë: “Të parët të cilët do të futen në Zjarr janë tre veta.” Ata janë: njeriu që e mësoi dijen dhe e lexoi Kur`anin, porse e mësoi dijen që të thonë për të: “Ai është dijetar”, dhe e lexoi Kur`anin që të thonë për të “Ai është lexues i Kur`anit.” e jo për Allahun; njeriu që luftoi që të thonë për të “Ai është trim”; dhe njeriu që jepte sadaka që të thonë për të “Ai është bujar.” Përse? Sepse mungoi kushti i sinqeritetit. Punimi me atë dije nuk u bë për

Fytyrën e Allahut të Lartësuar. Pra, dija pa vepra në të vërtetë është argument kundër njeriut. Prandaj thotë Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, siç ka ardhur në Sahihun e Muslimit, në hadithin e Ebij Malik el-Esh’arij:

َ‫علَ ْيك‬ َ ‫القُ ْرآ ُن ُح َّجةٌ لَكَ أ َ ْو‬ “Kur`ani është argument në favorin tënd ose kundër teje.” Është argument në favorin tënd nëse ke punuar me të, dhe është argument kundër teje nëse nuk ke punuar me të. Sikurse ka thënë edhe Imami Ibnul-Kajjim rahimehullah -: “Fryti i dijes është puna.” Dhe prandaj, ne i lutemi Allahut të Lartësuar në çdo rekat, që të na udhëzojë në Rrugën e Drejtë:

َ ‫) ِص َرا‬٦( ‫ست َ ِقي َم‬ َ ‫الص َرا‬ َ ‫علَي ِْه ْم‬ َ ِّ‫ضا ِل‬ َّ ‫علَي ِْه ْم َوَّل ال‬ َ ‫ط الَّذ‬ ٧( ‫ين‬ َ ‫ب‬ َ َ‫ِين أ َ ْن َع ْمت‬ ِّ ِ ‫ا ْه ِدنَا‬ ْ ‫ط ا ْل ُم‬ ِ ‫غي ِْر ا ْل َم ْغضُو‬ “Na udhëzo në Rrugën e Drejtë, në Rrugën e atyre që u dhurove mirësi, e jo në rrugën e atyre që fituan Zemërimin Tënd, e as në rrugën e atyre që i humbën vetet e tyre.” el-Fatihah, 6-7 Pra, Allahu i Lartësuar i quajti ata të cilët punojnë pa dije “ed-Daaliin - të humburit”, kurse ata që kanë dije dhe nuk punojnë me të i quajti “el-Magdubi ‘alejhim - ata që fituan Zemërimin e Allahut”. Prandaj këtu duhet patur kujdes, sepse kjo është shumë e rëndësishme. Dhe për këtë kanë thënë disa prej Selefëve: “Kur në mesin tonë prishen ata që bëjnë ibadet, ata kanë ngjashmëri me të Krishterët, dhe kur prishen dijetarët tanë, ata kanë ngjashmëri me Çifutët.” Dhe ka ardhur në hadithe të shumta paralajmërimi kundër lënies së punimit me dijen, po ashtu edhe në ajete të shumta. Thotë Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa -:

َ ُ‫ون َما َّل تَ ْفعَل‬ َ ُ‫ِين آ َمنُوا ِل َم تَقُول‬ َ ‫يَا أَيُّ َها الَّذ‬ ٣( ‫اَّللِ أ َ ْن تَقُولُوا َما َّل ت َ ْفعَلُو َن‬ َّ َ‫) َكبُ َر َم ْقتًا ِع ْند‬٢( ‫ون‬ “O ju që besoni, përse thoni atë që nuk e bëni? Është shumë e urryer për Allahun të thoni atë që nuk e bëni” es-Saff, 2-3 Dhe thotë i Përsosuri nga çdo e metë:

َ ُ‫اب أَفَال ت َ ْع ِقل‬ َ ُ‫س ُك ْم َوأ َ ْنت ُ ْم تَتْل‬ َ ‫أَتَأ ْ ُم ُر‬ ٤٤( ‫ون‬ َ ُ‫س ْو َن أ َ ْنف‬ َ ‫اس ِبا ْل ِب ِ ِّر َوت َ ْن‬ َ َ ‫ون ا ْل ِكت‬ َ َّ‫ون الن‬ “Vallë, a i urdhëroni njerëzit që të bëjnë të mira e veten po e harroni, ndërkohë që ju lexoni Librin? A nuk arsyetoni?” el-Bekarah, 44 Pra, duhet patjetër që të punohet me dijen.

Dhe ka ardhur në hadithin Sahih, në hadithin e Usameh Ibën Zejd, se Ditën e Kijametit do të sillet një njeri dhe do të vërvitet në Zjarr e do të vërshojnë jashtë zorrët e barkut të tij. Ai do të sillet rrotull me to (në Zjarr) ashtu siç sillet gomari rrotull mullirit. Atëherë do t’i thonë atij (banorët e Zjarrit): “O filan? A nuk ishe ti ai që na urdhëroje për të mirë dhe na ndaloje nga e keqja?” Kurse ai do të thotë: “Posi jo! Porse unë u urdhëroja të mirën dhe vet nuk e bëja, dhe u ndaloja nga e keqja kurse vet e bëja.” Prandaj, kijeni frikë Allahun dhe punoni me dijen! Kijeni frikë Allahun dhe punoni me dijen! Dhe është transmetuar për këtë nga Ebu Derda’ se ai ka thënë: “Me të vërtetë, kam frikë nga Zoti im Ditën e Kijametit, se mos më thërret para gjithë njerëzimit, dhe më thuhet: “O Uuejmir” Dhe unë do të them: “Urdhëro o Zoti im” Dhe më thuhet: “Çfarë ke punuar me atë që ke mësuar?” E ka transmetuar Bejhakiu dhe el-Albanij rahimehullah - e ka shpallur Sahih. Dhe sa bukur ka thënë el-Fudajl Ibën ‘Ijjad: “Nuk rresht dijetari së qënuri injorant, derisa të punojë me dijen e tij.” Prandaj, kijeni frikë Allahun dhe punoni me dijen! Kijeni frikë Allahun dhe punoni me dijen! Me të vërtetë kjo dije është përgjegjësi shumë e madhe. Kur i mëson urdhërat, e ke detyrë që t’i zbatosh ato, kur i mëson ndalesat e ke detyrë të qëndrosh larg tyre, duke zbatuar atë që të ka urdhëruar Allahu dhe ka urdhëruar i Dërguari - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, si dhe duke qëndruar larg atyre që i ka ndaluar Allahu dhe i ka ndaluar i Dërguari - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -. Prandaj, le të angazhohemi me zell në punimin me dijen, në Teuhid, në bërjen e adhurimit me sinqeritet vetëm për Allahun, në pastrimin, në kryerjen e namazit, në dhënien e zekatit dhe në të gjitha ibadetet e tjera, duke punuar me ato që ke mësuar rreth tyre. Sepse kjo dije është argument kundër teje në Ditën e Kijametit. Dhe për këtë, nuk ka për të lëvizur këmba e robit në Ditën e Kijametit, derisa të pyetet për katër gjëra: për jetën e tij si e kaloi, për rininë e tij ku e kaloi, për pasurinë e tij si e fitoi dhe ku e shpenzoi, si dhe për dijen e tij, çfarë punoi me të. Çfarë punove me dijen, a e zbatove, a e vure në praktikë apo jo? O robi i Allahut, ti je përgjegjës para Allahut - ‘Azze ue Xhel-le -, prandaj përgatit përgjigje për pyetjen, dhe për përgjigjen përgatit vepra të sakta. Lavdërimi dhe shpëtimi i Allahut qoftë për Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij dhe të gjithë Shokët e tij.

Mësimi i shtatë

Të gjitha lavdet i takojnë Allahut, lavdërimet dhe shpëtimi i Allahut qofshin për Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij, Shokët e tij, Tabi’inët dhe për të gjithë ata që i pasuan me mirësi deri në Ditën e Kijametit. E më pas: O ju vëllezër fisnikë, o ju vëllezër të virtytshëm, vazhdojmë me mësimin tonë në shpjegimin e “Tri Parimeve”, të Imamit dhe Muxhedidit Muhammed Ibën ‘AbdilUehhab - rahimehullah -. U ndalëm tek fjala e Imamit - rahimehullah -: “Dija, e cila është njohja e Allahut, njohja e Pejgamberit të Tij dhe njohja e Fesë Islame me argumente.” Mbaruam me çështjen e parë.

- Çështja e dytë ishte: të punuarit me të. Domethënë, të punuarit me dijen. Dhe për këtë folëm në mësimin e shkuar.

- Kurse çështja e tretë është: thirrja drejt saj. Dhe për këtë duam të flasim këtë mbrëmje. Për sa i përket thirrjes drejt kësaj dijeje, nuk mjafton që njeriu të mësojë dhe të punojë për veten e tij dhe të mos thërrasë tek Allahu - ‘Azze ue Xhel-le -, porse ai duhet patjetër që t’i thërrasë të tjerët, që të jetë i dobishëm për veten e tij dhe për të tjerët. Dhe sepse kjo dije është amanet, e nuk është vetëm pronë e jotja, që ta kyçësh dhe t’i ndalosh njerëzit nga ajo, ndërkohë që njerëzit kanë nevojë për të. Detyra jote është ta përcjellësh dhe ta sqarosh atë, si dhe t’i thërrasësh njerëzit tek e mira, sepse me të vërtetë kjo dije që ta ka dhënë Allahu nuk është vetëm pronë e jotja, porse ajo është për ty dhe është për të tjerët. Prandaj, Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa - thotë:

ُ‫اس َو ََّل ت َ ْكت ُ ُمو َنه‬ َ ‫َو ِإ ْذ أ َ َخذَ اللَّـهُ ِميثَاقَ الَّذ‬ ِ َّ‫اب لَت ُ َب ِيِّنُنَّهُ ِللن‬ َ َ ‫ِين أُوتُوا ا ْل ِكت‬ “Kujtoje kohën kur Allahu mori premtimin nga ata që u është dhënë Libri se do t’ua shpjegojnë atë njerëzve dhe nuk do të fshehin asgjë nga ai.” Aali-Imran, 187 Këtë premtim Allahu e mori nga dijetarët, që ata t’u sqarojnë njerëzve atë që ua mësoi Allahu, që të përhapin të mirën dhe që t’i nxjerrin njerëzit nga errësira në dritë. Dhe kjo është puna e të Dërguarve - ‘alejhimus-salatu ues-selam - dhe e atyre që i pasuan.

َ ‫س ْب َح‬ ‫ان اللَّـ ِه َو َما أَنَا ِم َن‬ َ ۚ ‫س ِبي ِلي أ َ ْدعُو ِإلَى اللَّـ ِه‬ َ ‫قُ ْل َه ٰـ ِذ ِه‬ ُ ‫ير ٍة أَنَا َو َم ِن ات َّ َب َع ِني ۖ َو‬ َ ‫علَ ٰى َب ِص‬ َ ‫ا ْل ُمش ِْر ِك‬ ١٠٨﴿ ‫ين‬

“Thuaj: Kjo është rruga ime: unë ftoj drejt Allahut me dituri të sigurtë, unë dhe çdokush që më pason mua. I pastër nga çdo e metë është Allahu; dhe unë nuk jam prej atyre që i bëjnë shirk Atij.” Jusuf, 108 Kjo është rruga e të Dërguarit - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - dhe rruga e pasuesve të tij: dija dhe puna me të dhe thirrja tek Allahu - ‘Azze ue Xhel-le -. Kurse ai që nuk thërret, duke patur mundësi për të thirrur dhe ka dije porse e fshehu atë, ai do të lidhet me zinxhirë prej zjarri në Ditën e Kijametit, sikurse ka ardhur në hadith nga Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, të cilin e ka transmetuar Ebu Dauudi, Tirmidhiu dhe Ibën Maxheja, nga Ebu Hurejrah - radij-Allahu ‘anhu -, si dhe nga hadithi i Ebi Se’idit, i cili është hadith sahih. Pra, o ju vëllezër, duhet patjetër që të thërrasim tek kjo dije, tek dija që mësuam dhe punuam me të. Duhet patjetër që të thërrasim tek kjo dije dhe t’ia përcjellim Umetit. Prandaj, Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - kur dërgoi Mu’adhin në Jemen, siç ka ardhur në hadithin e Ibën ‘Abbasit tek dy Sahihët, i tha:

َ ‫ع ُه ْم ِإلَيْه‬ ُ ‫ب فَ ْل َيك ُْن أ َ َّو َل َما ت َ ْد‬ ِ ‫ِإنَّكِّ تَأ ْ ِتي قَ ْوما ِم ْن أ َ ْه ِل ا ْل ِكتَا‬ ُ‫ش َهادَةُ أ َ ْن َّل ِإ َلهَ إََّل هللا‬ “Ti po shkon tek një popull që janë prej Ehli-Kitabëve, andaj le të jetë gjëja e parë tek e cila do t’i thërrasësh dëshmia La ilahe il-lAllah.” Kurse në një transmetim tjetër ka ardhur:

َ‫إِلَى أ َ ْن يُ َو ِ ِّحدُو هللا‬ Që ta veçojnë Allahun (në adhurim).” Pra, ai e urdhëroi që të thërriste tek kjo dije dhe të përcillte Mesazhin. Po ashtu, ai dërgoi Ebu Musa Esh’ariun në Jemen, në Aden. Ai dërgonte Sahabët që të thërrisnin njerëzit tek Allahu, ashtu siç dërgoi Mus’ab Ibën ‘Umejrin - radij-Allahu ‘anhu - në Medine, i cili ishte nga të parët ambasadorë në Islam. Ai e dërgoi atë që të thërriste tek Allahu dhe të mësonte njerëzit. Thirrja është një çështje madhështore dhe thirrësi duhet patjetër që ta përcjellë këtë dije, sikurse ka thënë Pejgamberi - sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem -:

‫ع ِنِّي َو لَ ْو آيَة‬ َ ‫بَ ِلِّغُوا‬ “Përcillni nga unë qoftë edhe një ajet.” Dhe ka thënë Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa -:

َ ‫س ِبي ِل َر ِبِّكَ ِبا ْل ِح ْك َم ِة َوا ْل َم ْو ِع‬ ‫سنَ ِة‬ ُ ‫ا ْد‬ َ ‫ظ ِة ا ْل َح‬ َ ‫ع إِلَ ٰى‬

“Thirr në Rrugën e Zotit tënd me urtësi dhe këshillim të mirë dhe debato me ta me atë me atë që është më e mira.” en-Nahl, 125 Pra, duhet patjetër që të thërrasim tek Allahu, mirëpo thirrja tek Allahu nuk bëhet ndryshe vetëm se duke qenë e bazuar në dije, kurse çdo thirrje tjetër që nuk është e bazuar në dije nuk është në rrugën pejgamberike. Prandaj thotë i Lartësuari:

‫ير ٍة أَنَا َو َم ِن اتَّبَعَنِي‬ َ ۚ ‫سبِي ِلي أ َ ْدعُو إِلَى اللَّـ ِه‬ َ ‫قُ ْل َه ٰـ ِذ ِه‬ َ ‫علَ ٰى بَ ِص‬ “Thuaj: Kjo është rruga ime: unë ftoj drejt Allahut me dituri të sigurtë, unë dhe çdokush që më pason mua.” Jusuf, 108 Domethënë: unë thërras me dije. Dhe këto thirrje të shpikura dhe këto metodologji të risuara nuk janë të bazuara në dije, porse në të vërtetë janë të bazuara në injorancë, siç është rruga e Khauarixhëve. Dhe sikurse ka thënë Shejkhul-Islam Ibën Tejmijeh - rahimehullah për Khauarixhët: “Ata janë injorantë, dolën përtej Kur’anit dhe Sunetit nga injoranca.” Dhe ka thënë Imam Malik - rahimehullah -: “Vërtet, disa njerëz iu përkushtuan ibadetit dhe e braktisën dijen, kështu ata dolën kundër Umetit të Muhamedit me shpatat e tyre, e sikur të kishin kërkuar dijen, ajo do t’i kishte ndaluar ata nga kjo gjë.” Dhe ka thënë Imam Ibnul-Kajjim - rahimehullah -: “Dhe çdokush që ra në fitnen e shubuhateve (dyshimeve dhe pështjellimeve në Fe), ra për shkak të shkurtpamësisë dhe dijes së pakët.” Kijeni frikë Allahun dhe pajisuni me dijen e dobishme dhe thërrisni tek Allahu, thërrisni tek kjo dije që merrni. Sa më shumë dije që merr njeriu, sa më shumë që i mëson të tjerët dhe sa më shumë që thërret tek kjo dije që mësoi, aq më shumë i shtohet dija atij dhe akoma më shumë bereqet i jep Allahu i Lartësuar në atë që ka mësuar, sikurse ka thënë Allahu Xhel-le ue ‘Alaa -:

٦٠( ‫سا ُن‬ َ ْ‫ان ِإَّل اإلح‬ َ ْ‫َه ْل َج َزا ُء اإلح‬ ِ ‫س‬ “A ka shpërblim tjetër për të mirën, veç të mirës?” err-Rrahman, 60 Shpërblimi i të mirës është vetëm e mira.

- Kjo është çështja e tretë, e cila është: që njeriu të thërrasë tek dija që ka mësuar. Prandaj, jini të zellshëm o vëllezër në vendin tuaj, në përpjekjet tuaja

për të thirrur tek Allahu, duke e filluar thirrjen me Teuhidin e Allahut - Xhel-le ue ‘Alaa - sepse ai është parimi i të gjitha parimeve dhe themeli i të gjitha themeleve, dhe nuk është i saktë asnjë ibadet nëse i mungon Teuhidi i Allahut Subhanehu ue Te’ala -. Përpiquni sa më shumë në davet. Pejgamberi - sal-Allahu ‘alejhi ue sel-lem - thotë, siç ka ardhur tek dy Sahihët:

‫أن يهدي هللا بك رجال واحدا خير لك من الحمرالنعم‬ “Që Allahu të udhëzojë një njeri të vetëm nëpërmjet teje është më e mirë për ty sesa devetë e kuqe.” Domethënë kjo është më e mirë për ty sesa të kesh devetë më të mira. Pra ky është virtyt madhështor. Dhe sa herë që dikush përfiton nga daveti jot dhe u udhëzua në mirësi dhe në hak, aq herë do të kesh shpërblim, sikurse ka thënë Pejgamberi - sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem -:

‫علَى ا ْل َخي ِْر َك َفا ِع ِل ِه‬ َ ‫الدِّا ُل‬ “Ai që udhëzon tek e mira ka shpërblimin e atij që e vepron atë.” Dhe sikurse ka thënë Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -:

‫ و‬،‫َمن دَعَا إلى ال ُهدَى كان له من األ َ ُُ ُج ِر مث َل أجور من اتَّبَ َعهُ َّل ينقص ذلك من أجورهم شيئا‬ ‫اإلثم ِمثْل آثام من اتبعه َّل ينقص من آثامهم شيئا‬ ِ ‫من دعا إلى ضاللة كان عليه من‬ “Kush thërret drejt Udhëzimit do të ketë shpërblimin e atyre që e ndjekin atë, pa u pakësuar asgjë nga shpërblimi i tyre; dhe kush thërret drejt devijimit do të mbajë mbi shpinë gjynahet e atyre që e ndjekin atë, pa u pakësuar asgjë nga gjynahet e tyre.” Ka thënë Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa -:

َ ‫َام َلةً َي ْو َم ا ْل ِق َيا َم ِة َو ِم ْن أ َ ْو َز ِار الَّذ‬ ‫ِين يُ ِضلُّونَ ُه ْم ِبغَي ِْر ِع ْل ٍم‬ ِ ‫ار ُه ْم ك‬ َ ‫ِليَحْ ِملُوا أ َ ْو َز‬ “Që ata t’i mbajnë gjynahet e veta të plota në Ditën e Kiametit, si dhe pjesën e gjynaheve të atyre që i çuan në humbje nga padijenia.” en-Nahl, 25 I kërkojmë Allahut - Xhel-le ue ‘Alaa - që të na bëjë neve dhe juve prej thirrësave të Udhëzimit. Lavdërimet dhe shpëtimi i Allahut qoftë për Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij dhe të gjithë Shokët e tij.

Mësimi i tetë Të gjitha lavdet i takojnë Allahut Një e të Vetëm, Ai të Cilit i drejtohet dhe ia ka nevojën gjithçka, Ai i Cili as nuk lind dhe as nuk është i lindur, dhe askush nuk është i barabartë me Të. Lavdërimet e shumta dhe shpëtimi i Allahut qofshin për Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe mbi Familjen dhe Shokët e tij, deri në Ditën e Kijametit. Më tej: O ju vëllezër të virtytshëm, do të flasim sonte - in shaa Allah - për çështjen e katërt, nga katër çështjet të cilat i kemi detyrë që t’i mësojmë. Dhe ajo është: durimi përgjatë dëmtimeve në kërkimin e diturisë, në punimin me të dhe në thirrjen drejt saj, sepse është më se e ditur se ai që i thërret njerëzit dhe urdhëron të mirën dhe ndalon nga e keqja, patjetër që do të përballet me dëmtime nga ana njerëzve të këqinj, sepse shumë prej njerëzve nuk e duan të mirën, porse duan tekat, duan harramet dhe epshet. Dhe nëse atyre u vjen dikush që i thërret tek Allahu dhe i largon ata nga epshet e tyre, atëherë domosdo që ai do të përballet me kundërpërgjigje nga ana e tyre, me fjalë apo me vepër. Kështu që, obligimi i atij që thërret tek Allahu dhe kërkon Fytyrën e Allahut, është që të durojë dëmtimet dhe të vazhdojë thirrjen e tij. Dhe shembulli i tij është i Dërguari i Allahut - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - dhe të Dërguarit Fisnikë - ‘alejhimus-salatu ues-selam -. Çfarë hasi i Dërguari i Allahut - sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem - nga njerëzit? Sa dëmtime me fjalë e me vepra hasi nga ata? Ata thanë se ai është “magjistar”, thanë se ai është “gënjeshtar”, thanë se ai është “i çmendur”, thanë se ai është “fallxhor” dhe fjalë të tjera si këto. Ata e dëmtuan atë, e qëlluan me gurë - ‘alejhis-salatu ues-selam - dhe ia gjakosën thembrat e këmbëve - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, kur ai i thirri ata tek Allahu ‘Azze ue Xhel-le -. Ata i hodhën mbi shpinë fetusin e devesë së ngordhur, kur ai ishte në sexhde, duke u falur në Qabe. Ata e kanosën atë me vrasje dhe e kërcënuan. Kurse në betejën e Uhudit atij i thyen dhëmbin e parë dhe i çanë kokën dhe ra në një gropë - ‘alejhis-salatu ues-selam -, ndërkohë që ai është Pejgamberi i Allahut. Të gjitha këto dëmtime i hasi në thirrjen për tek Allahu. Mirëpo ai duroi dhe e mbajti veten. Prandaj, ai i cili e merr përsipër përcjelljen e kësaj thirrjeje, patjetër që do të përballet me dëmtime, në varësi të imanit dhe thirrjes së tij, mirëpo ai e ka detyrë që të durojë.

ُ ‫صا ِب ُروا َو َرا ِب‬ َ ‫اَّللَ لَعَلَّ ُك ْم ت ُ ْف ِل ُح‬ َ ‫يَا أَيُّ َها الَّذ‬ ٢٠٠( ‫ون‬ ْ ‫ِين آ َمنُوا ا‬ َّ ‫طوا َواتَّقُوا‬ َ ‫ص ِب ُروا َو‬ “O besimtarë. Bëhuni të durueshëm dhe nxiteni njëri-tjetrin të jeni të tillë; bëhuni të vendosur dhe vigjilentë (në vepra të mira dhe në ruajtjen e kufijve) dhe kijeni frikë Allahun, që të shpëtoni.” Aali-Imran, 200

Dhe ai duhet ta dijë se çdo dëmtim që ai përjeton, do të jetë në krahun e peshores me veprat e tij të mira dhe do t’i ngrihen gradët Ditën e Kijametit. Andaj, kijeni frikë Allahun dhe bëni durim!

- Sabri (durimi) nga ana gjuhësore do të thotë: përmbajtje dhe ndalim. Kurse në terminologjinë (Sheriatike) do të thotë: të përmbash veten nga dëshpërimi dhe të mbash gjuhën nga të ankuarit dhe gjymtyrët nga gjuatja e faqeve me shuplaka dhe nga shqyerja e xhepave.

- Durimi është disa llojësh: durimi në bindjen ndaj Allahut, durimi në mos kundërshtimin e Allahut dhe durimi në çdo gjë që ndodh me Kaderin (Caktimin) e Allahut. Kështu që, thirrësi e ka detyrë që të bëjë durim kur mëson diturinë, sepse mësimi i diturisë kërkon durim, durim të madh. Nuk arrihet dija me rehatinë e trupit, sikurse kanë thënë dijetarët e Selefëve. Ai e ka detyrë që të bëjë durim në punimin me këtë dije.

َ ِ‫سن‬ َ ‫َوالَّذ‬ ٦٩( ‫ين‬ ِ ْ‫اَّللَ لَ َم َع ا ْل ُمح‬ َّ ‫سبُلَنَا َو ِإ َّن‬ ُ ‫ِين َجا َهدُوا فِي َنا لَ َن ْه ِديَنَّ ُه ْم‬ “Ata që përpiqen për çështjen Tonë, sigurisht, Ne do t’i udhëzojmë drejt udhëve Tona. Vërtet, Allahu është me punëmirët.” el-Ankebut, 69 Dhe ai duhet të bëjë durim në thirrjen për tek Allahu.

‫س ِل‬ ْ ‫فَا‬ َ ‫صبِ ْر َك َما‬ ُ ‫الر‬ ُّ ‫صبَ َر أُولُو ا ْل َع ْز ِم ِم َن‬ “Prandaj, ti bëhu i durueshëm, ashtu siç kanë duruar me këmbëngulje të Dërguarit e vendosur.” el-Ahkaf, 35

َ ُ‫علَى َما يَقُول‬ ١٠( ‫ون َوا ْه ُج ْر ُه ْم َهجْ ًرا َج ِميال‬ َ ‫ص ِب ْر‬ ْ ‫َوا‬ “Andaj bëj durim për ato që thonë ata.” el-Muzemmil, 10

َ‫ص ِب ْر ِل ُح ْك ِم َر ِبِّك‬ ْ ‫َوا‬ “Prandaj, duro për gjykimin e Zotit tënd.” et-Tuur, 48

‫ت‬ َ ‫صبَ ُروا‬ ِ ‫علَى َما ُك ِذِّبُوا َوأُوذُوا َحتَّى أَتَا ُه ْم نَص ُْرنَا َوَّل ُمبَ ِدِّ َل ِل َك ِل َما‬ َ َ‫س ٌل ِم ْن قَ ْب ِلكَ ف‬ ُ ‫َولَقَ ْد ُك ِذِّبَتْ ُر‬ َ ‫س ِل‬ ٣٤( ‫ين‬ َّ َ ‫اَّللِ َولَقَ ْد َجا َءكَ ِم ْن نَبَ ِإ ا ْل ُم ْر‬

“Edhe para teje shumë të dërguar janë mohuar, por ata e kanë duruar mohimin dhe lëndimin (që kanë pësuar), derisa u ka ardhur ndihma Jonë.” el-En’aam, 34 Me durim vjen ndihma, sikurse ka thënë Pejgamberi - ‘alejhis-salatu ues-selam -:

‫صبْر‬ َّ ‫َو ا ْعلَ ْم أ َ َّن النَّص َْر َم َع ال‬ “Dhe dije se ndihma vjen me durimin.” Nëse Ehli-Suneti duron në marrjen e diturisë, në punimin me të dhe në thirrjen drejt saj, atyre do t’u vijë ndihma dhe ngadhënjimi me Lejen e Allahut. Prandaj Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - duronte pavarësisht dëmtimeve që ia shkaktonte populli i tij, dhe thoshte:

‫الل ُه َّم ا ْغُْ فِ ْر ِل َق ْو ِمي ألَنَّ ُه ْم َّل يَ ْعلَ ُمون‬ “O Allah fale popullin tim sepse ata nuk dijnë.” Ka thënë Shejkhu jonë, Ahmed en-Nexhmij - rahimehullah -: “Dëmtimet patjetër që do të ndodhin. Dëmtimet mund të jenë të lehta ose të rënda, mirëpo është detyrë që t’u bësh ballë atyre me durim, dhe mos u mërzit, porse thirr tek Allahu me urtësi dhe me këshillim të mirë.” Ka thënë Allahu - Subhanehu ue Te’ala -:

َ ُ‫صبَ ُروا َوكَانُوا بِآيَاتِ َنا يُوقِن‬ َ ‫َو َجعَ ْلنَا ِم ْن ُه ْم أ َ ِئ َّمةً َي ْهد‬ ٢٤( ‫ون‬ َ ‫ُون بِأ َ ْم ِرنَا لَ َّما‬ “Ne zgjodhëm prej tyre prijës, të cilët udhëzonin me urdhërin Tonë, kur ata duruan dhe besuan bindshëm në ajetet tona.” es-Sexhdeh, 24 Sikurse ka thënë ‘Umeri - radij-Allahu ‘anhu -: “Çastet më të mira të jetës për ne kanë qenë ato kur kemi bërë durim.” ‘Aliu - radij-Allahu ‘anhu - thotë: “Durimi në Iman është si pozita që ka koka në trup.” Pejgamberi - ‘alejhis-salatu ues-selam - thotë:

َ ‫ع‬ ‫صبْر‬ َ ٌ‫اعط َي أ َ َحد‬ َّ ‫سعا ً ِم ْن ال‬ ِ ‫ما‬ َ ‫طا ًء َخي ًْرا َو َّل أ َ ْو‬ “Nuk i është dhënë njeriut gjë më e mirë dhe më e bollshme sesa durimi.” Dhe ka thënë Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - thotë:

َ َ ‫و من يَت‬ ُ‫صبَّر يص ِبِّ ْرهُ هللا‬ “Kush bën durim, Allahu ka për t’i dhënë durim.” Bëj durim o vlla, o kërkuesi i diturisë, bëj durim në mësimin e diturisë, në punimin me të dhe në thirrjen drejt saj. Kanë thënë dijetarët: Kush e mëson diturinë, punon me të dhe thërret drejt saj, patjetër që do të përballet me dëmtime, prandaj ai duhet të jetë i duruar.

َ ‫) إَِّل الَّذ‬٢( ‫س ٍر‬ َ ‫س‬ ‫ق‬ ِ ‫صا ِل َحا‬ َ ‫ت َوت َ َوا‬ َّ ‫ِين آ َمنُوا َوع َِملُوا ال‬ ْ ‫ان لَ ِفي ُخ‬ َ ‫) إِ َّن اإل ْن‬١( ‫َوا ْلعَص ِْر‬ ِ ِّ ‫ص ْوا بِا ْل َح‬ ٣( ‫صب ِْر‬ َّ ‫ص ْوا ِبال‬ َ ‫) َوت َ َوا‬ “Pasha kohën. Me të vërtetë njeriu është në humbje të sigurtë. Me përjashtim të atyre që besuan dhe bënë vepra të mira, si dhe këshilluan njëri-tjetrin me të vërtetën dhe këshilluan njëri-tjetrin me durimin.” el-Asr, 1-3 “Me përjashtim të atyre që besuan” është besimi me dije; “dhe bënë vepra të mira” është punimi me dijen; “si dhe këshilluan njëri-tjetrin me të vërtetën” është daveti, thirrja; “dhe këshilluan njëri-tjetrin me durimin” është durimi gjatë përballjes me dëmtimet. Dhe këto janë katër çështjet. Sikurse ka thënë edhe Imam Ibnul-Kajjim - rahimehullah -: “Që njeriu të përpiqet në marrjen e dijes, të përpiqet në punimin me të, të përpiqet në davet dhe të përpiqet në durimin, në përballimin e vështirësive në thirrjet për tek Allahu ‘Azze ue Xhel-le -.” Lus Allahun - Xhel-le ue ‘Alaa - me Emrat e Tij të Bukur dhe Cilësitë e Tij të Larta, që të na japë neve dhe juve dije të dobishme, vepra të mira dhe sinqeritet në fjalë dhe në vepra. Po e mbyll me kaq. Lavdërimet dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij dhe të gjithë Shokët e tij.

Mësimi i nëntë

Të gjitha lavdet i takojnë Allahut, lavdërimet dhe shpëtimi i Allahut qofshin për Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij, Shokët e tij, Tabi’inët dhe për të gjithë ata që i pasuan me mirësi deri në Ditën e Kijametit. E më pas: O ju vëllezër të virtytshëm, vazhdojmë mësimin tonë në shpjegimin e “Tri Parimeve”, të Imamit dhe Muxhedidit, Muhammed Ibën ‘Abdil-Uehhab - rahimehullah -. U ndalëm tek fjala e Imamit - rahimehullah -: “E katërta: durimi i dëmtimeve me të cilat përballesh.” Domethënë kjo është një prej katër çështjeve, që robi e ka detyrë që t’i mësojë. Pastaj folëm rreth durimit dhe dobitë e tij. Pastaj tha autori rahimehullah -: “Dhe argumenti është Fjala e të Lartësuarit:

َ ‫) إَِّل الَّذ‬٢( ‫س ٍر‬ َ ‫س‬ ‫ق‬ ِ ‫صا ِل َحا‬ َ ‫ت َوت َ َوا‬ َّ ‫ِين آ َمنُوا َوع َِملُوا ال‬ ْ ‫ان لَ ِفي ُخ‬ َ ‫) إِ َّن اإل ْن‬١( ‫َوا ْلعَص ِْر‬ ِ ِّ ‫ص ْوا بِا ْل َح‬ ٣( ‫صب ِْر‬ َّ ‫ص ْوا ِبال‬ َ ‫َوت َ َوا‬ “Pasha kohën. Me të vërtetë njeriu është në humbje të sigurtë. Me përjashtim të atyre që besuan dhe bënë vepra të mira, si dhe këshilluan njëri-tjetrin me të vërtetën dhe këshilluan njëri-tjetrin me durimin.” el-Asr, 1-3 E ke detyrë o robi Allahut që t’i mësosh këto katër çështjet në detaje. Nëse të pyet dikush: Cili është argumenti që ne e kemi detyrë mësimin e tyre? Atëherë thuaji atij: Fjala e Allahut të Lartësuar: ‫“ َوا ْلعَص ِْر‬Pasha kohën....” sureja el-Asr. Qëllimi i Fjalës së Allahut të Lartësuar: ‫ت‬ ِ ‫“ إَِّل ا َّل ِذينَ آ َمنُوا َوع َِملُوا الصَّا ِلحَا‬Me përjashtim të atyre që besuan dhe bënë vepra të mira”, kjo është çështja e parë dhe çështja e dytë. Te Fjala e Allahut - ‘Azze ue Xhel-le -: ‫“ إَِّل الَّ ِذينَ آ َمنُوا‬Me përjashtim të atyre që besuan”,është dija, sepse besimi (imani) s’mund të jetë pa dije. Dhe dija është: njohja e Allahut - ‘Azze ue Xhel-le -, njohja e Pejgamberit të Tij - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, dhe njohja e fesë Islame me argumente. Çështja e dytë është punimi me të, që është marrë nga Fjala e Allahut - ‘Azze ue Xhel-le -: ‫َوع َِملُوا‬ ‫ت‬ ِ ‫“ الصَّا ِلحَا‬dhe bënë vepra të mira”. Çështja e tretë është thirrja tek dija dhe punimi me të, e cila është marrë nga Fjala e Allahut të Lartësuar: ‫َق‬ ِ ِّ ‫“ َوت َ َواص َْوا بِا ْلح‬si dhe këshilluan njëri-tjetrin me të vërtetën”. Kurse çështja e katërt është durimi i dëmtimeve që has gjatë kësaj, që është marrë nga Fjala e Allahut të Lartësuar: ‫صب ِْر‬ َّ ‫“ َوت َ َواص َْوا ِبال‬dhe këshilluan njëri-tjetrin me durimin.” Fjala e Allahut - Xhel-le ue ‘Alaa -: ‫“وا ْل َعصْر‬ َ Uel-asr” Fjala ‫“ َو‬Ue” këtu është betim, ْ kurse‫“العَصْر‬el-asr” është emri në të cilin betohet Allahut, dhe me të është për qëllim koha dhe zamani. Është betuar Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa - në kohën, e cila është e krijuar. Allahu i Përsosur nga çdo e metë betohet në çdo krijesë që do Ai, kurse krijesa nuk betohet në tjetërkënd pos Allahut. Dhe Allahu i Përsosur nga çdo e metë betohet veçse në gjëra që kanë rëndësi dhe në shenjat treguese të të Përsosurit nga

çdo e metë. Tek kjo sure ka argument për Fuqinë e Allahut - ‘Azze ue Xhel-le -. Pastaj, ato që ndodhin në këtë kohë, siç janë incidentet, fatkeqësitë, begatitë, mirësitë dhe çdo gjë që ndodh gjatë kohës, të gjitha këto janë mësime. Po ashtu, nata dhe dita janë koha kur bëhen veprat e mira, sikurse ka thënë Allahu - ‘Azze ue Xhel-le -:

٦٢( ‫ُورا‬ ُ َ‫ار ِخ ْلفَةً ِل َم ْن أ َ َرادَ أ َ ْن َيذَّك ََّر أ َ ْو أ َ َراد‬ َ ‫) َو ُه َو الَّذِي َجعَ َل اللَّ ْي َل َوالنَّ َه‬ ً ‫شك‬ “Ai krijoi natën dhe ditën që të vijnë njëra pas tjetrës, si këshillë për ata që duan ta kujtojnë ose duan ta falenderojnë.” el-Furkan, 62 Nga nata dhe dita nxirret përfitim i madh, nga ai i cili i shfrytëzon ato në bindje ndaj Allahut - ‘Azze ue Xhel-le -. Koha e punës është dita dhe nata. Ajo është koha e përfitimit të mirë dhe punimit për Botën Tjetër. Dhe koha është përmendur tek Fjala e Allahut të Lartësuar:

‫َوا ْلعَصْر‬ “Pasha kohën...” Pra, u betua Allahu në kohën, në mirësinë e Tij, për ata që e shfrytëzojnë atë në bindje ndaj Allahut - ‘Azze ue Xhel-le -. Përgjigja e betimit është Fjala e Allahut të Lartësuar:

َ ‫س‬ ‫س ٍر‬ ْ ‫ان َل ِفي ُخ‬ َ ‫ِإ َّن اإل ْن‬ “Me të vërtetë njeriu është në humbje të sigurtë.” Pra, që të gjithë bijtë e Ademit, asnjë nuk përjashtohet, as mbretërit, as presidentët, as pasanikët, as fukarenjtë, as të lirët as të robëruarit, as meshkujt as femrat. Nyja “el” tek fjala “el-insan” është gjithëpërfshirëse. Domethënë çdo bir i Ademit është në humbje, në shkatërrim, nëse e humbasin këtë kohë të vyer dhe e shpërdoruan në mosbindje ndaj Allahut, me përjashtim të atyre që i kanë katër cilësi: dija, puna, thirrja tek Allahu dhe durimi gjatë kësaj. Dhe nuk mund të arrihet besimi në Allahun veçse nëpërmjet dijes, e cila është: njohja e Allahu - ‘Azze ue Xhel-le -; dhe bënë vepra të mira, pra bënë punët e obliguara dhe punët e pëlqyera. Kështu, ata e shfrytëzuan kohën e tyre në bindje ndaj Allahut, këshilluan me të vërtetën, domethënë urdhëruan të mirën dhe ndaluan nga e keqja, thirrën tek Allahu - ‘Azze ue Xhel-le -, u mësuan të tjerëve dijen e dobishme dhe përhapën dijen dhe mirësinë tek njerëzit; dhe këshilluan njëri-tjetrin për të bërë durim, domethënë bënë durim në dëmet me të cilat u përballën. Dhe durimi është disa llojësh:

- Lloji i parë: durimi në bindjen ndaj Allahut, sepse vetja e njeriut e do dembelizmin dhe e do rehatinë, prandaj njeriu duhet medoemos ta shtyjë veten e tij drejt bindjes, drejt namazit, drejt agjërimit dhe ibadeteve të tjera.

- Lloji i dytë: durimi në ato që i ka ndaluar Allahu, sepse vetja njeriut i do harramet dhe epshet, prandaj ai duhet patjetër që ta ndalojë veten e tij nga harramet, dhe për këtë ka nevojë për durim.

- Lloji i tretë: durimi në sprovat e dhimbshme, në fatkeqësitë që i bien njeriut, siç është vdekja e ndonjë të afërmi, humbja e pasurisë, apo ndonjë sëmundje që i bie njeriut. Prandaj ai duhet me doemos të ketë durim me Vendimin dhe Caktimin e Allahut, dhe nuk duhet të dëshpërohet e të revoltohet, porse duhet ta mbajë veten nga revoltimi, ta mbajë veten nga dëshpërimi, t’i mbajë gjymtyrët e tij nga gjuajtja e vetes dhe grisja e rrobave (nga dëshpërimi i madh). Kurse për sa i përket gjynaheve, ai nuk duhet të bëjë durim në bërjen e tyre, porse duhet të pendohet tek Allahu dhe të largohet nga ato, sepse gjynahet janë mosbindje ndaj Allahut. Ndërsa në fatkeqësitë tek të cilat t’i nuk mund të ndikosh dot, pasi ato janë nga Allahu - ‘Azze ue Xhel-le - dhe Ai i ka caktuar ato si provim apo testim apo si dënim për ty për gjynahet që i ke bërë, sikurse ka thënë Allahu - ‘Azze ue Xhel-le -:

‫س َبتْ أ َ ْيدِي ُك ْم‬ َ َ ‫َو َما أ‬ َ ‫صابَ ُك ْم ِم ْن ُم ِصي َب ٍة فَبِ َما َك‬ “Çfarëdo fatkeqësie që ju godet, është si pasojë e asaj që keni bërë vetë...” eshShuura, 30 Nëse të bie ndonjë fatkeqësi në veten tënde, në pasurinë tënde apo në fëmijën tënd, atëherë bëj durim dhe shpreso shpërblim për këtë. Prandaj Imam Shafiu rahimehullah - ka thënë: “Sikur Allahu të mos u kishte zbritur argument tjetër krijesave të Tij pos kësaj sureje, ajo do t’u kishte mjaftuar atyre.” Dhe kanë thënë Selefët: “Sikur njerëzit të meditonin në këtë sure, kjo do t’u kishte mjaftuar atyre.” Pra, kjo sure është e mjaftueshme në nxitjen për t’u kapur mbas Fesë Islame, për t’u kapur mbas Imanit, veprave të mira, thirrjes drejt tyre dhe durimit gjatë gjithë kësaj. Dhe nuk ishte qëllimi i Imam Shafiut se kjo sure është e mjaftueshme për të gjithë Sheriatin, sepse ka dispozita në Sheriat të cilat nuk janë përmendur tek kjo sure. Mirëpo qëllimi është se kjo sure përmblodhi çështjet më të rëndësishme të Fesë, siç është imani, vepra, thirrja drejt tyre dhe durimi gjatë kësaj. Imani përfshin çështje të shumta: fjala me gjuhë, besimi me zemër dhe vepra me gjymtyrë. Dhe ka thënë Shejkhul-Islam Ibën Tejmijeh - rahimehullah - për këtë sure: “Ka njoftuar Allahu - ‘Azze ue Xhel-le - se të gjithë njerëzit janë të humbur, me

përjashtim të atyre që janë besimtarë, punëmirë, dhe me të tjerët janë këshillues për të vërtetën dhe për durim.” Dhe ka thënë Imam Ibnul-Kajjim - rahimehullah -: “Selefët kanë ixhma se dijetari nuk meriton që të quhet “rabbanij” (edukator) deri sa të njohë hakun dhe të punojë me të. Dhe kur ta njohë hakun dhe të punojë me të, atëherë ai do të thirret i madh në mbretërinë e qiejve.” Lus Allahun - Xhel-le ue ‘Alaa - që të na japë neve dhe juve dije të dobishme, vepra të mira dhe sinqeritet në fjalë dhe në vepra. Po e mbyll me kaq. Lavdërimet dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij dhe të gjithë Shokët e tij.

Mësimi i dhjetë Të gjitha lavdet i takojnë Allahut, lavdërimet dhe shpëtimi i Allahut qofshin për më të mirin e të gjitha krijesave, si dhe për Familjen e tij, Shokët e tij, Tabi’inët dhe për të gjithë ata që i pasuan me mirësi deri në Ditën e Kijametit. E më pas: O ju vëllezër fisnikë, vazhdojmë mësimin tonë në shpjegimin e “Tri Parimeve”, të Imamit dhe Muxhedidit, Muhammed Ibën ‘Abdil-Uehhab - rahimehullah -. U ndalëm tek fjala e Imam Bukharit - rahimehullahu te’ala -: “Kapitulli: dija vjen para fjalës dhe veprës. Dhe argumenti është Fjala e Allahut:

َ ‫ست َ ْغ ِف ْر ِلذَ ْن ِبكَ َو ِل ْل ُم ْؤ ِم ِن‬ ‫ت‬ ِ ‫ين َوا ْل ُم ْؤ ِمنَا‬ َّ ‫فَا ْعلَ ْم أَنَّهُ َّل ِإلَهَ ِإَّل‬ ْ ‫اَّللُ َوا‬ “Andaj, dije se s’ka të adhuruar tjetër me të drejtë pos Allahut, dhe kërko falje për gjynahun tënd dhe për besimtarët e besimtaret.” Muhammed, 19 Pra, ai filloi me dijen përpara fjalës dhe veprës.” Imam Bukhari është Imami Muhamed Ibën Isma’il Ibën Ibrahim el-Bukharij, që i atribohet Bukharasë, një vend në Lindje.

Imam Bukhari është Imami i dijetarëve të hadithit, mali i mësimit përmendësh rahimehullah -, autori i Sahihut, që është libri më i saktë mbas Librit të Allahut ‘Azze ue Xhel-le -. Fjala e Imam Bukharit - rahimehullah -: “Kapitulli: dija vjen para fjalës dhe veprës.” Ai tha kështu sepse vepra nuk të bën dobi, përveç atëherë kur ajo është e bazuar në dije. Ama kur vepra është e bazuar në injorancë, nuk i bën dobi vepruesit të saj, porse do të jetë humbje për të në Ditën e Kijametit. Kështu që, dija duhet të jetë përpara veprës. Fjala dhe vepra e njeriut nuk merret në konsideratë në peshoren e Sheriatit përveç se atëherë kur ato janë të bazuara në dije. Pra, dija është kusht për saktësinë e fjalës dhe veprës. Dhe argumenti gjendet tek ky ajet, tek Fjala e Allahut të Lartësuar: “Andaj, dije se s’ka të adhuruar tjetër me të drejtë pos Allahut, dhe kërko falje për gjynahun tënd.” Sepse Ai filloi me dijen: “Andaj dije”. Kurse “dhe kërko falje”, kjo është vepra. Pra, i Përsosuri nga çdo e metë filloi me dijen përpara veprës, sepse vepra nëse është e bazuar në injorancë nuk i bën dobi vepruesit të saj. Kështu që, njeriu në radhë të parë fillon me dijen, pastaj punon me atë që mësoi. Ky është themeli. Argumenti tek Fjala e Allahut, tek ajeti, është se Allahu i Lartësuar urdhëroi marrjen e dijes, ngaqë Ai tha: “Andaj dije”. Pastaj Ai urdhëroi fjalën dhe veprën: “dhe kërko falje për gjynahun tënd.”Edhe pse kjo thirrje i drejtohet Pejgamberit - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, ajo është edhe për Umetin e tij. Ka thënë Shejkh Ibën ‘Uthejmini - rahimehullah -: “U argumentua Imam Bukhari me këtë ajet për obligueshmërinë e fillimit me dijen përpara fjalës dhe veprës. Dhe ky është argument etherij, domethënë argument i nxjerrë nga Libri i Allahut, që tregon se njeriu së pari mëson, pastaj vepron. Ka edhe argument logjik, teorik, që tregon se dija vjen përpara fjalës dhe veprës, sepse fjala apo vepra nuk mund të jetë e saktë dhe e pranuar derisa të jetë në përputhje me Sheriatin. Dhe vepra e tij nuk mund të jetë në përputhje me Sheriatin përveç me dije. Ka edhe gjëra që njeriu i di ato me fitran (natyrshmërinë) e tij, siç është dija që Allahu është një i adhuruar i vetëm me hak.” [Mbaroi fjala e Shejkh Ibën ‘Uthejminit.] Fjala e Allahut të Lartësuar: “Andaj, dije se s’ka të adhuruar tjetër me të drejtë pos Allahut, dhe kërko falje për gjynahun tënd.” Ai filloi me dijen përpara fjalës dhe veprës. Allahu i Lartësuar urdhëroi dijen dhe Teuhidin së pari, sepse ky është themeli i fjalës dhe veprës. Ky është themeli i fjalës dhe veprës. Pastaj, sa i përket veprës së mirë: sikur njeriu të bëjë istigfar me mijëra herë, të falë rregullisht namazin natën e ditën, të bëjë haxhin çdo vit, të agjërojë gjatë gjithë vitit, mirëpo ai nuk e ka realizuar Teuhidin, nuk e di Fjalën e Teuhidit, nuk e di kuptimin e saj dhe nuk punon me kërkesat e saj, atij nuk do t’i bëjnë dobi ato ibadete. Kjo për arsye se kur Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - dërgoi Mu’adhin në Jemen, siç ka ardhur tek dy Sahihët nga Ibën ‘Abbasi - radij-Allahu ‘anhuma -, i tha: “Vërtet, ti po shkon tek një popull që janë prej Ehli-Kitabëve, prandaj gjëja e parë tek e cila do t’i thërrasësh ata duhet të jetë dëshmia La ilahe il-lAllah…” - kurse në një transmetim tjetër “që ta veçojnë Allahun në adhurim” - “…e nëse ata të binden

për këtë, atëherë njoftoji se Allahu u ka bërë detyrë atyre pesë namazet që falen në çdo ditë e natë.” Ka thënë Imam Khattabiu - rahimehullah -: “Nga ky hadith nxirret se duhet të fillohet me atë që është më e rëndësishme e kështu me radhë.” Dhe ka ardhur tek dy Sahihët, nga hadithi i Ibën ‘Umerit - radij-Allahu ‘anhuma - se Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - ka thënë: “Është ndërtuar Islami mbi pesë shtylla.” Pastaj ai përmendi të parën dy dëshmitë “La ilahe il-lAllah ue enne Muhammeder Rasul-lUllah”, sepse pa realizimin e këtyre dy dëshmive nuk pranohen shtyllat e tjera. Pra, këtu Allahu filloi me dijen e Teuhidit së pari, sepse ajo është themeli i fjalës dhe veprës. Pastaj vepra është fryti i dijes, sikurse ka thënë Imam Ibnul-Kajjim - rahimehullah -: “Fryti i dijes është vepra.” Kjo ishte për sa i përket argumentimit të Imam Bukharit, apo kapitullit që vendosi Imam Bukhari:“Kapitulli: dija vjen para fjalës dhe veprës.” Ky është një argumentim i çmuar. Gjithashtu, kjo tregon për rëndësinë e dijes dhe rëndësinë e përkushtimit ndaj dijes, dhe se njerëzit e devijimit, bidatit dhe bestytnive kanë devijuar vetëm se për shkak të injorancës së tyre. Prandaj ka thënë Shejkhul-Islam Ibën Tejmijeh - rahimehullah - për Khauarixhët: “Me të vërtetë ata janë injorantë që e kundërshtuan Kur`anin dhe Sunetin me injorancën e tyre.” Ka thënë Imam Maliku - rahimehullah -: “Disa njerëz iu përkushtuan ibadetit dhe e humbën dijen, kështu dolën kundër Umetit të Muhamedit me shpatat e tyre. Sikur ata të kishin ndjekur rrugën e dijes, kjo do t’i kishte ndaluar ata (nga dalja kundër Umetit).” Ka thënë Imam Ibnul-Kajjim - rahimehullah -: “Çdo fitne që ka ndodhur nga fitnet e shubuhateve (dyshimeve dhe pështjellimeve në Fe), ka ndodhur për shkak të shkurtpamësisë dhe dijes së cekët.” Gjithashtu, një fjalë të ngjashme e ka thënë Hafidh Ibën Haxheri - rahimehullah për Khauarixhët: “Ata nuk u ndriçuan me dritën e dijes dhe nuk u kapën mbas litarit të pakëputshëm (të udhëzimit), kështu që devijuan vetë dhe i devijuan edhe të tjerët. Prandaj ka thënë Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - se ata janë të rinj në moshë dhe mendjelehtë, e lexojnë Kur`anin dhe ai nuk kalon përtej gurrmazeve të tyre…” Prandaj, kijeni frikë Allahun dhe merrni dije dhe kuptojeni drejt Fenë e Allahut, që të jetë ibadeti juaj i saktë dhe robi të jetë në dritë nga Allahu. Kijeni frikë Allahun dhe Allahu do t’ju mësojë. Përkujdesuni për marrjen e dijes dhe merreni atë nga njerëzit e dijes, nga dijetarët e Sunetit, dhe ruhuni nga njerëzit e bidatit! Ruhuni nga njerëzit e bidatit dhe devijimit!

Lus Allahun - Xhel-le ue ‘Alaa - që të na japë neve dhe juve dije të dobishme, vepra të mira dhe sinqeritet në fjalë dhe në vepra. Po e mbyll me kaq. Lavdërimet, shpëtimi dhe begatitë e Allahut qofshin për Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij dhe të gjithë Shokët e tij.

Mësimi i njëmbëdhjetë Të gjitha lavdet i takojnë Allahut, lavdërimet dhe shpëtimi i Allahut qofshin për Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij, Shokët e tij, Tabi’inët dhe për të gjithë ata që i pasuan me mirësi deri në Ditën e Kijametit. E më pas: Tri çështje, Muslimani i ka detyrë që t’i mësojë dhe të punojë me to. Tha Imami dhe Muxhedidi, Muhammed Ibën ‘Abdil-Uehhab - rahimehullah -: “Dije – Allahu të mëshiroftë – se është obligim për çdo Musliman e Muslimane që t’i mësojë këto tri çështje dhe të punojë me to.” Fjala e Imamit dhe Muxhedidit: “Dije”: kjo fjalë përdoret për të tërhequr vëmendjen për atë që do të përmendet mbas saj. Kuptimi i saj është: mëso, kupto dhe bindu. Fjala “Dije” është folje urdhërore. Ai të nxit dhe të urdhëron që të mësosh këto tri çështje. Dhe kjo është nga metoda e autorit - rahimehullah -, siç e kemi përmendur edhe më herët fjalën e tij: “Dije Allahu të mëshiroftë -…”, si dhe do të vijë më mbas fjala tjetër e tij: “Dije - Allahu të udhëzoftë në bidjen ndaj Tij -…”, si dhe fjalë të tjera të ngjashme. Pra, ai nxit për dije dhe vepra. Pastaj tha: “Dije - Allahu të mëshiroftë -…”. Kjo është lutje nga Imami dhe Muxhedidi - rahimehullah -, për kërkimin e mëshirës. Kjo tregon për këshillën e sinqertë të autorit - rahimehullah -, dashurinë e tij për ata të cilët po i thërret dhe dhembshurinë e tij për ta. Pra, ai i thërret ata dhe e fillon fjalën e tij duke u lutur për ta, në mënyrë që ajo të jetë më e pranueshme për ta dhe ata ta dëgjojnë me vëmendje e ta pranojnë këtë libër dhe këto çështje. Mësuesi duhet që të dalë përpara kërkuesit të dijes me dhembshuri dhe mëshirë, si dhe t’ia dojë të mirën atij.

Pastaj ai tha: “Dije - Allahu të mëshiroftë - se është obligim për çdo Musliman e Muslimane…” Fjala e tij “se është obligim”: obligimi “el-uuxhuub” është i njohur tek dijetarët e Usulit, se kush e vepron atë shpërblehet dhe kush e lë dënohet. Origjina e fjalës “uuxhub” në gjuhën Arabe është“eth-thubuut” (palëkundshmëri) dhe “elistikrar” (qëndrueshmëri). Thuhet: “uexhebe kedha”,d.m.t.h “thebete” dhe “istekarra”, që do të thotë: kjo gjë u bë e palëkundur, u bë e qëndrueshme. Ka thënë Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa -:

‫فَ ِإذَا َو َجبَتْ ُجنُوبُ َها‬ “Kur ato të bien në tokë...” el-Haxh, 36 Domethënë, kur bagëtitë të bien në tokë dhe të mos lëvizin më, të jenë të vdekura, pasi që u therën. Fjala e tij “ është obligim” tregon se ky është urdhër dhe nuk është gjë e pëlqyeshme, nëse do e merr e nëse do e lë. Kjo është detyrim nga Allahu - Subhanehu ue Te’ala -. Nuk është ky obligim nga ana e Shejkhut, porse është nga ana e Allahut ‘Azze ue Xhel-le. Ai e ka zbritur urdhërimin e këtyre çështjeve për robërit në Kur`an dhe në Sunet. [Çështje gjuhësore]: Fjala e tij:

‫سا ِئ ِل‬ ِ ‫كل ُم ْس ِل ِم ِّ و ُم ْس ِل َم ِة ِّ تَ َعلُّ ُم ثَال‬ ُ ‫ َر ِح َم َك هللاُ أنّهُ َي ِج‬- ‫ا ْعلَم‬ َ ‫ث َه ِذ ِه ْال َم‬ ِ ‫ب على‬ “Dije – Allahu të mëshiroftë – se është obligim për çdo Musliman e Muslimane që t’i mësojë këto tri çështje dhe të punojë me to.”

- Së

pari, Shejkh Muhamed Aman el-Xhamij - rahimehullah - në shpjegimin e tij të “Tri Parimeve” e kundërshtoi këtë shprehje të autorit, dhe ishte i mendimit se shprehja e saktë duhet të ishte:

‫ث و العَ َم ُل بِ ِه َّن‬ َ َُ َ‫ت‬ ِ ‫سائ ِل الثال‬ َ ‫علُّ ُم َه ِذ ِه ال َم‬ Pra, në vend të fjalës së autorit:

‫سائِ ِل‬ ِ ‫تَعَلُّ ُم ثَال‬ َ ‫ث َه ِذ ِه ا ْل َم‬ Shejkh Muhamed Aman el-Xhamij tha:

‫ث و العَ َم ُل ِب ِه َّن‬ َ َُ َ‫ت‬ ِ ‫سائ ِل الثال‬ َ ‫علُّ ُم َه ِذ ِه ال َم‬ Pra, çdokush që është i ngarkuar me detyrat sheriatike, mashkull apo femër, i lirë qoftë apo skllav, e ka këtë detyrë individuale (që t’i mësojë këto tre çështje dhe të punojë me to). Njeriu dënohet nëse e lë këtë detyrë, nëse nuk i njeh këto çështje me dije të saktë, nuk beson në domethëniet e tyre dhe nuk punon me kërkesat e tyre, sepse puna është fryti i dijes. Ka thënë shejkhu jonë, Ahmed en-Nexhmij rahimehullah -: “Me këto tri çështje njihet realiteti i Teuhidit. Autori rahimehullah - i ka kufizuar këto çështje në tre, duke mbledhur dhe analizuar tekstet e Kur`anit dhe Sunetit.” Domethënë, ai nuk i nxorri ato nga vetja e vet, porse i nxorri ato nëpërmjet mbledhjes dhe analizimit të teksteve të Kur`anit dhe Sunetit, prej nga i mori këto tre çështje. Fjala e tij: “se është obligim për çdo Musliman e Muslimane”, domethënë është obligim individual, për çdo Musliman dhe Muslimane, për atë që është ingarkuar me detyrat sheriatike, pasi që ka arritur moshën e pjekurisë dhe është i shëndoshë mendërisht. Këto tri çështje që i ka përmendur Imami dhe Muxhedidi Muhammed Ibën ‘AbdilUehhab - rahimehullah - janë: •

-

çështja e parë lidhet me Teuhidin Rububijeh;

•

-

çështja e dytë lidhet me Teuhidin Uluhijeh;

• - kurse çështja e tretë lidhet me miqësinë dhe armiqësinë në Islam (elUelaa` uel-Beraa`). Këto janë çështje të rëndësishme, në të cilat hyjnë burrat dhe gratë, meshkujt dhe femrat, të lirët dhe skllevërit, sepse femra merr pjesë njësoj si burri në shumë prej obligimeve, përveç atëherë kur argumenti i specifikon burrat me një detyrë të caktuar, siç është obligimi i faljes së namazit me xhemat në xhami, namazi i Xhumasë, vizita e varrezave, Xhihadi në Rrugë të Allahut etj.. Pra, kur argumenti tregon se burrat janë specifikuar me një detyrë të caktuar, ai tregon se ajo detyrë është e veçantë vetëm për ata. Në të kundërt, parimi bazë është se burrat dhe gratë janë të barabartë në obligime dhe në largimin nga ndalesat dhe në ngarkesat e tjera sheriatike. Kështu që, obligimi i burrave dhe grave është që të mësojnë çështjet e fesë së tyre, sidomos çështjet e Akijdes. Pra, është detyrë që të mësohen këto tri çështje. Dhe mësimi do të thotë: ta marrësh dijen nga dijetarët, të mësosh përmendësh, të kuptosh dhe të njohësh. Nuk është për qëllim me të vetëm leximi apo informimi i lirë - siç thonë - porse është për qëllim

marrja e dijes nga dijetarët. Dhe nuk lejohet që të merret dija vetëm nga librat, siç është gjendja sot, kur disa njerëz, disa studentë e marrin dijen vetëm nga librat dhe nuk e marrin nga dijetarët dhe as nuk i pyesin dijetarët. Dëmet e këtij njeriu janë më të mëdha sesa dëmi i atij që është injorant, sepse injoranti e di që është injorant dhe nuk e kalon kufirin e tij. Ndërsa ai që hiqet se ka dije mendon se është dijetar. Thotë shejkhu jonë, Shejkh Salih el-Feuzan - Allahu i dhëntë sukses -: “Ai që hiqet se ka dije mendon se është dijetar. Kështu, ai e bën hallall atë që Allahu e ka bërë harram, dhe e bën harram atë që Allahu e ka bërë hallall. Ai flet dhe thotë për Allahun gjëra për të cilat nuk ka dije. Dhe kjo është një çështje e rrezikshme.” Kështu thotë Shejkhu - Allahu e ruajt. Lusim Allahun e Lartësuar, me Emrat e Tij të Bukur dhe Cilësitë e Tij të Larta, që të na japë neve dhe juve dije të dobishme, vepra të mira dhe sinqeritet në fjalë e vepra. Po e mbyll me kaq. Lavdërimet dhe paqja e Allahut qoftë mbi Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij dhe të gjithë Shokët e tij.

Mësimi i dymbëdhjetë Të gjitha lavdet i takojnë Allahut, lavdërimet dhe paqja e Allahut qofshin për atë që u dërgua si paqe për të gjithë njerëzimin, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij, Shokët e tij, Tabi’inët dhe për të gjithë ata që i pasuan me mirësi deri në Ditën e Kijametit. E më pas: O ju vëllezër të nderuar, vazhdojmë mësimin tonë në shpjegimin e “Tri Parimeve”, të imamit dhe muxhedidit, Muhammed Ibën ‘Abdil-Uehhab - rahimehullah -. Mësimin e shkuar filluam me mesazhin e dytë, që është fjala e autorit - rahimehullah -:

ِّ - ‫ا ْعلَم‬ ‫سا ِئ ِل‬ ِ ‫س ِل َم ِة ُِ تَ َعلُّ ُم ثَال‬ ْ ‫س ِل ِم ُِ و ُم‬ ْ ‫ب على ك ِ ِّل ُم‬ َ ‫ث َه ِذ ِه ا ْل َم‬ ُ ‫أن ُِّهُ َي ِج‬ “ iëlem ennehu jexhibu ‘ala kul-li Muslimin ue Muslimetin te’al-lumu thelathi hadhihi el-mesa`il.” “Dije se është obligim për çdo Musliman e Muslimane që t’i mësojë këto tri çështje dhe të punojë me to.” Përmendëm se fjalia e saktë është që të thuhet:

‫ث‬ َ َُ َ‫ت‬ ِ ‫سائ ِل الثال‬ َ ‫علُّ ُم َه ِذ ِه ال َم‬ “…te’al-lumu hadhihi el-mesa`ili eth-thelath.” Kurse sot - in shaa Allah - do të fillojmë me sqarimin e këtyre tri çështjeve.

- “Çështja e parë është: që Allahu na ka krijuar e furnizuar dhe nuk na ka braktisur. Përkundrazi, ai na dërgoi një të dërguar: kush i bindet atij hyn në Xhenet, e kush nuk i bindet hyn në Zjarr. Dhe argumenti është Fjala e të Lartësuarit:

‫صى ِف ْرع َْو ُن‬ َ ‫سوَّل شَا ِهدًا‬ َ ‫) فَ َع‬١٥( ‫سوَّل‬ َ ‫علَ ْي ُك ْم َك َما أ َ ْر‬ َ ‫ِإنَّا أ َ ْر‬ ُ ‫س ْلنَا ِإلَى ِف ْرع َْو َن َر‬ ُ ‫س ْلنَا ِإلَ ْي ُك ْم َر‬ ١٦( ‫سو َل فَأ َ َخ ْذنَاهُ أ َ ْخذًا َو ِبيال‬ ُ ‫الر‬ َّ “Ne, me të vërtetë, ju kemi sjellë një të Dërguar dëshmitar mbi ju, ashtu siç ia çuam një të dërguar Faraonit. Por Faraoni nuk iu bind të Dërguarit, andaj i çuam dënim të rëndë.” el-Muzemmil, 15-16. ” Fjala e imami dhe muxhedidit - rahimehullah -: “Allahu na ka krijuar e furnizuar.” Domethënë: Ai na solli në ekzistencë pasi që nuk ekzistonim. Pra, ne, përpara se të na krijonte Ai, nuk ishim asgjë, sikurse ka thënë Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa -:

١( ‫ُورا‬ َ ‫َه ْل أَتَى‬ َ ‫ان ِحي ٌن ِم َن الدَّ ْه ِر لَ ْم يَك ُْن‬ َ ‫علَى اإل ْن‬ ً ‫ش ْيئ ًا َم ْذك‬ ِ ‫س‬ “Vallë, a nuk ka kaluar një periudhë kohore, kur njeriu nuk ishte asgjë për t’u përmendur?!”el-Insan, 1 Dhe Fjala e të Përsosurit nga çdo e metë:

٩( ‫ش ْيئ ًا‬ َ ‫قَا َل َكذَ ِلكَ قَا َل َربُّكَ ُه َو‬ َ ُ‫ع َل َّي َه ِيِّ ٌن َوقَ ْد َخلَ ْقت ُكَ ِم ْن قَ ْب ُل َولَ ْم تَك‬ “Ai tha: “Kështu ka thënë Zoti yt. Kjo për mua është lehtë. Unë të kam krijuar edhe ty më parë, ndërkohë që nuk ekzistoje.”” Merjem, 9 Njeriu përpara se të krijohet nuk ishte asgjë, nuk ekzistonte. Ai që e solli atë në ekzistencë është Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa. Është Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa. Allahu i Përsosur nga çdo e metë thotë:

٥٦( ‫ُون‬ َ ‫َو َما َخلَ ْقتُ ا ْل ِج َّن َواإل ْن‬ ِ ‫س إَِّل ِليَ ْعبُد‬

“Unë nuk i kam krijuar xhindët dhe njerëzit përveç se që ata të më adhurojnë Mua të vetëm.” edh-Dharijjat, 56 Allahu i Përsosur nga çdo e metë thotë:

‫ق ُك ِ ِّل ش َْي ٍء‬ َّ ُ ‫اَّللُ َخا ِل‬ “Allahu është Krijuesi i çdo gjëje.” ez-Zumer, 62 Allahu i Përsosur nga çdo e metë thotë:

َ ‫أ َ ْم ُخ ِلقُوا ِم ْن‬ َ ُ‫غي ِْر ش َْي ٍء أَ ْم ُه ُم ا ْل َخا ِلق‬ ٣٥( ‫ون‬ “A mos u krijuan ata nga hiçi, apo mos vallë ata vetë janë krijuesit?” et-Tuur, 35 Pra, kjo tregon se patjetër që ka një Krijues. Ky univers patjetër që e ka një Krijues, patjetër që është një Krijues që e ka sjellë në ekzistencë. Ky univers nuk erdhi në ekzistencë rastësisht, sikurse thonë disa njerëz të devijimit, siç janë natyralistët, komunistët etj.. Njeriu nuk e krijon veten e tij, prandaj patjetër që ka një Krijues, i Cili është Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa. Pra, Allahu na ka krijuar dhe na ka furnizuar. Kur patëm nevojë për të ngrënë e për të pirë, për t’u veshur e për vendbanim, Allahu i Përsosur nga çdo e metë e dinte për çfarë kishim nevojë, prandaj Ai e nënshtroi çdo gjë në qiej e në tokë në dobinë tonë, që ne të vazhdojmë jetën dhe të ndihmohemi me këto gjëra për të përmbushur qëllimin për të cilin jemi krijuar. Ka thënë Allahu, i Përsosuri nga çdo e metë:

َ ‫عد‬ ٢٢( ‫ُون‬ َ ‫اء ِر ْزقُ ُك ْم َو َما تُو‬ ِ ‫س َم‬ َّ ‫َوفِي ال‬ “Në qiell është furnizimi juaj dhe gjithçka që ju është premtuar.” edh-Dharijjat, 22 Dhe thotë i Përsosuri nga çdo e metë:

٢١٢( ‫ب‬ َّ ‫َو‬ ُ ‫اَّللُ يَ ْر ُز‬ َ ‫ق َم ْن يَشَا ُء بِغَي ِْر ِح‬ ٍ ‫سا‬ “Allahu furnizon kë të dojë Ai, pa hesap.” el-Bekarah, 212 Kanë thënë dijetarët se rrizku, furnizmi është dy llojësh:

- Lloji i parë: është furnizimi hallall, i cili është i veçantë për Besimtarët. Ai është furnizim i dobishëm. Ka thënë Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa -:

َّ ‫اَّللِ الَّ ِتي أ َ ْخ َر َج ِل ِعبَا ِد ِه َوال‬ َ ‫ق قُ ْل ِه َي ِللَّذ‬ ‫ِين آ َمنُوا فِي ا ْل َح َيا ِة‬ ِ ‫ط ِيِّبَا‬ َّ ‫قُ ْل َم ْن َح َّر َم ِزينَ َة‬ ِّ ِ ‫ت ِم َن‬ ِ ‫الر ْز‬ ‫صةً يَ ْو َم ا ْل ِقيَا َم ِة‬ َ ‫الدُّ ْنيَا َخا ِل‬

“Thuaj: Kush i ka ndaluar stolitë dhe ushqimet e mira, të cilat Ai i ka krijuar për robërit e Vet? Thuaj: Ato janë për ata që besojnë në këtë botë, ndërsa në botën tjetër do të jenë vetëm për ta (besimtarët).” el-E’araf, 32 Ky lloj është i veçantë vetëm për Besimtarët, që është furnizimi hallall.

- Lloji i dytë: është furnizimi i përgjithshëm, me të cilin mbahet trupi i njeriut, qoftë hallall apo qoftë haram, si dhe qoftë i furnizuari me të Musliman apo qafir. Ka thënë Allahu - Xhel-le ue ‘Alaa -:

‫اَّللِ ِر ْزقُ َها‬ َ ‫ض إَِّل‬ َّ ‫علَى‬ ِ ‫األر‬ ْ ‫َو َما ِم ْن دَابَّ ٍة فِي‬ “S’ka asnjë gjallesë në Tokë që të mos e ketë furnizimin nga Allahu.” Hud, 6 Domethënë, qoftë Musliman e qoftë qafir (mosbesimtar). Ky pra është furnizimi i përgjithshëm. Tha autori: “…dhe nuk na ka braktisur.” I braktisur është i hedhuri, të cilin e kanë braktisur natën dhe ditën. Pra, Allahu i Lartësuar nuk na lënë pas asnjë detyrë. “Përkundrazi, Ai na dërgoi një të Dërguar: kush i bindet atij hyn në Xhenet, dhe kush nuk i bindet atij hyn në Zjarr.” Pra, kush nuk i bindet atij hyn në Zjarr. Kështu që, nuk lejohet që adhurimet t’i marrim sipas asaj që na pëlqen neve apo duke pasuar qorrazi filanin ose fistekun. Përkundrazi, Allahu padyshim që na dërgoi një të dërguar që të na sqarojë se si ta adhurojmë Atë, sepse adhurimet janë të kufizuara në Kur`an dhe Sunet, dhe nuk lejohet që të adhurohet Allahu me diçka tjetër pos asaj që ka ligjëruar Ai. Ne sapo mësuam që Allahu nuk na ka lënë të braktisur, domethënë as na ka urdhëruar ndonjë gjë e as na ka ndaluar nga ndonjë gjë. Pra, Ai nuk na ka lënë të jetojmë kot, sikurse ka thënë i Përsosuri nga çdo e metë:

َ ُ‫ع َبثًا َوأَنَّ ُك ْم ِإلَ ْينَا َّل ت ُ ْر َجع‬ ‫ق َّل إِلَهَ إَِّل ُه َو‬ َ ‫س ْبت ُ ْم أَنَّ َما َخ َل ْقنَا ُك ْم‬ ِ ‫أَفَ َح‬ ُّ ‫اَّللُ ا ْل َم ِلكُ ا ْل َح‬ َّ ‫) فَتَعَالَى‬١١٥( ‫ون‬ ١١٦( ‫يم‬ ُّ ‫َر‬ ِ ‫ب ا ْل َع ْر ِش ا ْلك َِر‬ “Mos vallë, keni menduar që Ne ju kemi krijuar kot dhe që nuk do të ktheheshit te Ne (për t’ju gjykuar)?! I lartësuar është Allahu, Mbreti i Vërtetë. S’ka të adhuruar tjetër me hak përveç Atij, Zotit të Arshit Madhështor.” el-Mu`minun, 115-116 Dhe ka thënë i Përsosuri nga çdo e metë:

٣٦( ‫سدًى‬ َ ‫ب اإل ْن‬ َ ْ‫أَيَح‬ ُ َ‫سانُ أ َ ْن يُتْ َرك‬ ُ ‫س‬ “Vallë, a mendon njeriu se do të lihet pa përgjegjshmëri?” el-Kijameh, 36

Domethënë të lihet kot, pa asnjë detyrë. Jo uAllahi! Në të vërtetë Allahu na ka krijuar neve, ka krijuar këto me të cilat furnizohemi dhe mundësitë tona, me një urtësi madhështore, e cila është: që ne të adhurojmë Allahun e Përsosur nga çdo e metë. Ai nuk na krijoi ashtu siç krijoi bagëtitë, të cilat u krijuan për dobinë e robërve, pastaj ngordhin dhe shkojnë, sepse ato nuk janë të ngarkuara, as të urdhëruara dhe të ndaluara nga ndonjë gjë. Porse ty o rob i Allahut, të ka dhënë Allahu logjikë, me të cilën ti bën dallim midis të mirës dhe të keqes.

١٠( ‫َو َهدَ ْينَاهُ النَّجْ دَي ِْن‬ “Vërtet, Ne i sqaruam atij të dy rrugët.” el-Beled, 10 Domethënë: Ne ia kemi bërë të qartë atij rrugën e të mirës dhe rrugën e të keqes. “Përkundrazi, Ai na dërgoi një të Dërguar: kush i bindet atij hyn në Xhenet, dhe kush nuk i bindet atij hyn në Zjarr.” Dhe i Dërguari është Muhamedi - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -, Vula e Pejgamberëve. Atë e dërgoi Allahu për ne, që ai të na sqarojë përse jemi krijuar, që të na sqarojë si ta adhurojmë Allahun - ‘Azze ue Xhel-le - dhe që të na ndalojë nga shirku, kufri dhe gjynahet. Kjo është detyra e tij - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Ai na ka lënë në një rrugë të bardhë, nata e saj është njësoj sikurse dita e saj, nuk devijon nga ajo askush përpos atij që është i shkatërruar. Andaj, kush i bindet atij hyn në Xhenet, domethënë kush i bindet atij në urdhërat e tij, hyn në Xhenet. Dhe kush nuk i bindet atij në largimin nga ato gjëra që ai i ka ndaluar, do të hyjë në Zjarr. Sikurse ka thënë Allahu i Përsosur nga çdo e metë:

َ ‫سو َل لَ َعلَّ ُك ْم ت ُ ْر َح ُم‬ ٥٦( ‫ون‬ ُ ‫الر‬ َّ ‫َوأ َ ِطيعُوا‬ “Dhe bindjuni të Dërguarit që të mëshiroheni.” en-Nuur, 56

‫َوإِ ْن ت ُ ِطيعُوهُ ت َ ْهتَدُوا‬ “Dhe nëse i bindeni atij, do të udhëzoheni.” en-Nuur, 54

َ َ ‫سو َل فَقَ ْد أ‬ َ ‫طا‬ َّ ‫ع‬ ُ ‫الر‬ َ‫اَّلل‬ َّ ‫َم ْن يُ ِط ِع‬ “Kush i bindet të Dërguarit, i është bindur Allahut.” en-Nisaa`, 80 Dhe ka thënë Pejgamberi - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -:

َ َ‫اَّللِ َو َم ْن يَأْبَى قَا َل َم ْن أ‬ َ ُ‫ُك ُّل أ ُ َّمتِي يَ ْد ُخل‬ ‫عنِي دَ َخ َل ا ْل َجنَّ َة‬ َ ‫طا‬ َّ ‫سو َل‬ ُ ‫ون ا ْل َجنَّ َة ِإ ََّّل َم ْن أَبَى قَالُوا يَا َر‬ ‫صانِي فَقَ ْد أ َ َبى‬ َ ‫َو َم ْن‬ َ ‫ع‬

“I gjithë Umeti im do të hyjë në Xhenet, me përjashtim të atij që nuk do.” I thanë: “E kush është ai që nuk do, o i Dërguari i Allahut?” Tha: “Kush më bindet mua, hyn në Xhenet, dhe kush nuk më bindet mua, nuk do që të hyjë në Xhenet.” Bukhari, n.6737 Pra, kijeni frikë Allahun dhe bindjuni Allahut - Xhel-le ue ‘Alaa - dhe bindjuni të Dërguarit të Tij - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem. Bindja është pajtueshmëria, me zbatimin e urdhërave të tij dhe qëndrimin larg gjërave që i ka ndaluar ai. Kurse mosbindja është kundërshtimi, me braktisjen e urdhërave të tij dhe bërjen e gjërave që ai i ka ndaluar. Prandaj, le të jemi të kujdesshëm në bindjen ndaj Allahut të Përsosur nga çdo e metë, dhe në bindjen ndaj të Dërguarit të Tij - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Ka thënë i Lartësuari:

‫صى فِ ْرع َْو ُن‬ َ ‫سوَّل شَا ِهدًا‬ َ َ‫) فَع‬١٥( ‫سوَّل‬ َ ‫علَ ْي ُك ْم َك َما أ َ ْر‬ َ ‫إِنَّا أ َ ْر‬ ُ ‫س ْلنَا إِلَى فِ ْرع َْو َن َر‬ ُ ‫س ْلنَا ِإلَ ْي ُك ْم َر‬ ١٦( ‫سو َل فَأ َ َخ ْذنَاهُ أ َ ْخذًا َو ِبيال‬ ُ ‫لر‬ َّ ‫ا‬ “Ne, me të vërtetë, ju kemi sjellë një të Dërguar dëshmitar mbi ju, ashtu siç ia çuam një të dërguar Faraonit. Por Faraoni nuk iu bind të Dërguarit, andaj Ne e mbërthyem atë me ndëshkim të ashpër.” el-Muzzemmil, 15-16 • “Ne, me të vërtetë, ju kemi sjellë…” [Ne] ky është përemër i madhështisë. • Kuptimi i pjesës: “ju kemi sjellë” domethënë ju kemi dërguar një të Dërguar dhe i kemi zbritur shpallje atij. U kemi shpallur juve o ju njerëz e xhindë. Kjo u drejtohet të gjithë njerëzve, sepse Mesazhi i këtij të Dërguari - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem - është i përgjithshëm për të gjithë njerëzit, deri kur të vijë Ora e Fundit. • “ju kemi sjellë një të Dërguar”: ai është Muhamedi - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -. • “dëshmitar mbi ju” domethënë është dëshmitar tek Allahu, Ditën e Kijametit, sepse ai u përcolli juve Mesazhin dhe ua ngriti argumentin.

ً ‫اَّللُ ع َِز‬ َ ‫س ِل َوك‬ َ ‫ين ِلئ َال يَك‬ َ ‫ين َو ُم ْنذ ِِر‬ َ ‫ش ِِّر‬ ‫يزا َح ِكي ًما‬ َ ‫اس‬ ِ َ‫سال ُمب‬ َّ ‫َان‬ َّ ‫علَى‬ ُ ‫الر‬ ُ ‫ُر‬ ِ َّ‫ُون ِللن‬ ُّ َ‫اَّللِ ُح َّجةٌ بَ ْعد‬ ١٦٥( • “Të dërguar që kanë sjellë lajme të mira e kanë paralajmëruar, në mënyrë që njerëzit të mos kenë ndonjë argument ndaj Allahut, pas ardhjes së të dërguarve.” en-Nisaa`,165

• “ashtu siç ia çuam një të dërguar Faraonit.” I dërguari këtu është Musa ‘alejhis-salatu ues-selam -, kurse Faraoni ishte mbreti tiran në Egjipt, i cili pretendoi se ishte zot. Me titullin faraon emërtoheshin të gjithë mbretërit në Egjipt, të cilët thirreshin “faraon”. • “Por Faraoni nuk iu bind të Dërguarit”, domethënë nuk iu bind Musait ‘alejhis-salatu ues-selam -, të cilit nuk i besoi Faraoni, sikurse e ka përmendur Allahu në Librin e Tij. • “andaj Ne e mbërthyem atë me ndëshkim të ashpër.” Domethënë i morëm ata me një dënim. Allahu e mbyti atë në det atë me gjithë popullin e tij, pastaj i futi në zjarr. Fjala “el-uebijl” në ajet do të thotë: i rëndë, i ashpër. Prandaj thotë Ibën Mes`udi: “El-Hakku thekijlun merijun, uel-Batilu khafijfun uebijl.” (Haku është i rëndë dhe i hidhur, kurse Batili është i lehtë dhe me pasojë të rëndë.”) “andaj Ne e mbërthyem atë me ndëshkim të ashpër.” Domethënë e morën Faraonin me një dënim. Allahu e mbyti atë me gjithë popullin e tij në det, pastaj i futi në zjarr. Ka thënë i Lartësuari:

٢٥( ‫ارا‬ َّ ‫ُون‬ َ ‫اَّللِ أ َ ْن‬ ً ‫ص‬ ً َ‫ِم َّما َخ ِطيئَاتِ ِه ْم أ ُ ْغ ِرقُوا فَأُد ِْخلُوا ن‬ ِ ‫ارا فَلَ ْم يَ ِجدُوا لَ ُه ْم ِم ْن د‬ “Për shkak të gjynaheve të tyre, ata u përmbytën dhe u hodhën në zjarr.” Nuuh, 25 Domethënë, ata përfunduan në zjarr, në berzekh (në botën e varrit).

ُ ‫ع َل ْي َها‬ َ ‫ار يُ ْع َرض‬ ٤٦( ‫ب‬ َ ‫غد ًُّوا َو‬ َ ‫ُون‬ َ َ ‫ساعَةُ أَد ِْخلُوا آ َل فِ ْرع َْو َن أ‬ ِ ‫ع‬ َّ ‫شيًّا َويَ ْو َم تَقُو ُم ال‬ ِ ‫شدَّ ا ْلعَذَا‬ ُ َّ‫الن‬ “Ata do të çohen para Zjarrit në mëngjes dhe mbrëmje (në botën e varrit) e, kur të arrijë Ora e Kijametit (do të thuhet): Futini ithtarët e Faraonit në dënimin më të rëndë.” Gafir, 46 Lus Allahun - Xhel-le ue ‘Alaa - që të na japë neve dhe juve dije të dobishme, vepra të mira dhe sinqeritet në fjalë dhe në vepra. Po e mbyll me kaq. Lavdërimet, paqja dhe begatitë e Allahut qofshin për Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij dhe të gjithë Shokët e tij.

Mësimi i trembëdhjetë

Vërtet, të gjitha lavdet i takojnë Allahut, Atë e lavdërojmë dhe prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë. E lusim Allahun të na ruajë nga ligësitë e veteve tona dhe nga të këqijat e veprave tona. Atë që udhëzon Allahu s’ka kush ta devijojë dhe atë që devijon Allahu s’ka kush ta udhëzojë. Dhe unë dëshmoj se s’ka të adhuruar tjetër me të drejtë përpos Allahut të vetëm e të paortakë, si dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Tij. E më pas: O ju vëllezër të nderuar, vazhdojmë mësimin tonë në shpjegimin e “Tri Parimeve”, të imamit dhe muxhedidit, Muhammed Ibën ‘Abdil-Uehhab - rahimehullah. U ndalëm tek çështja e dytë, që është fjala e imamit - rahimehullah -: “…që Allahu nuk është i kënaqur që t’i shoqërohet dikush në adhurimin e Tij, as ndonjë melek që është i afërt tek Ai, e as ndonjë pejgamber i dërguar. Argumenti është Fjala e të Lartësuarit:

‫اَّللِ أ َ َحدًا‬ َّ ‫اجدَ ِ ََّّللِ فَال ت َ ْدعُوا َم َع‬ َ ‫َوأ َ َّن ا ْل َم‬ ِ ‫س‬ “E me të vërtetë xhamitë janë të Allahut, prandaj mos iu lutni askujt tjetër krahas Allahut.” [el-Xhinn, 18] Kjo çështje është e lidhur me çështjen e parë, sepse - çështja e parë është sqarim i obligueshmërisë për adhurimin e Allahut të Lartësuar dhe pasimin e të Dërguarit të Tij - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Dhe ky është kuptimi i dy dëshmive: dëshmia që s’ka të adhuruar tjetër me hak pos Allahut [La ilahe il-lAllah], dhe dëshmia se Muhamedi është i Dërguari i Allahut [Muhammedun Rasul-lUllah].

- Çështja e dytë është: se adhurimi nëse përzihet me shirk, nuk pranohet, ngaqë adhurimi duhet medoemos që të jetë i sinqertë vetëm për Fytyrën e Allahut – ‘Azze ue Xhel-le. Andaj, kush e adhuron Allahun dhe bashkë me Të adhuron të tjerë, adhurimi i tij është i pavlerë, ai si të jetë si të mos jetë është njësoj, sepse adhurimi nuk bën dobi nëse nuk bëhet me sinqeritet dhe Teuhid. Pra, nëse adhurimi përzihet me shirk, ai prishet, sikurse ka thënë Allahu i Përsosur nga çdo e metë:

َ ‫ِين ِمن قَ ۡب ِلكَ َل ِئ ۡن أ َ ۡش َر ۡكتَ لَ َي ۡح َب‬ َ ‫وح َي ِإلَ ۡيكَ َو ِإلَى ٱلَّذ‬ ‫س ِري َن‬ َ ‫ط َّن‬ ِ ‫ع َملُكَ َولَتَكُونَ َّن ِم َن ۡٱل ٰ َخ‬ ِ ُ ‫َولَقَ ۡد أ‬ Tashmë të është shpallur ty dhe atyre që ishin përpara teje se nëse bën shirk, sigurisht që vepra jote do të asgjësohet dhe ti padyshim do të jesh prej të humburve.” [ez-Zumer, 65]

Ka thënë Allahu i Përsosur nga çdo e metë:

َ ‫َولَ ۡو أ َ ۡش َركُواْ لَ َح ِب‬ َ ُ‫ط ع َۡن ُهم َّما كَانُواْ يَ ۡع َمل‬ ‫ون‬ “Nëse bëjnë shirk, atyre do t’u asgjësohen veprat që kanë bërë.” [el-En’am, 88] O vëllezër, me të vërtetë adhurimi nuk quhet adhurim, përveç nëse ai shoqërohet me Teuhid, ashtu sikurse namazi nuk quhet namaz, përveç nëse ai shoqërohet me taharah (pastrimi me abdes ose gusl). Dhe shirku nëse përzihet me adhurimin e prish atë, ashtu sikurse pastrimi nëse përzihet me ndonjë nga prishësit e abdesit, prishet dhe bëhet i pavlerë. Prandaj, Allahu – Xhel-le ue ‘Alaa – në shumë ajete e sjell urdhërin për adhurimin e Tij bashkë me ndalimin nga shirku, sikurse është Fjala e të Përsosurit nga çdo e metë:

ۡ ‫َو‬ ‫ٱَّللَ َو ََّل ت ُ ۡش ِركُواْ بِ ِۦه ش َۡيٗ ۖا‬ َّ ْ‫ٱعبُدُوا‬ “Adhuroni Allahun dhe mos i shoqëroni Atij asgjë në adhurim.” [en-Nisaa, 36] Si dhe Fjala e të Përsosurit nga çdo e metë:

َ ِّ‫ين لَهُ ٱلد‬ َ ‫ٱَّلل ُم ۡخ ِل ِص‬ ‫ِين ُحنَفَا ٓ َء‬ َ َّ ْ‫َو َما ٓ أ ُ ِم ُر ٓواْ إِ ََّّل ِليَ ۡعبُدُوا‬ “Dhe ata nuk u urdhëruan përveç se që ta adhuronin Allahun me sinqeritet duke ia dedikuar Fenë vetëm Atij, duke qenë Hunefaa` (ndjekës të Islamit, larg çdo feje tjetër).” [el-Bejjineh, 5] Pra, Allahu nuk është i kënaqur që Atij t’i shoqërohet ndonjë tjetër në adhurim e Tij. Prandaj, është detyrë që adhurimi të jetë vetëm për Allahun – ‘Azze ue Xhel-le –, sepse ai është e drejtë e pastër vetëm e Allahut, sikurse ka ardhur në transmetimin e saktë, tek dy Sahihët, se Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – i tha Mu’adh Ibën Xhebelit:

‫ق ال ِع َبا ِد عَلى هللاِ؟‬ ُّ ‫ق هللاِ على ال ِعبَا ِد َو َما َح‬ ُّ ‫ أَتَد ِْري ما َه َو َح‬،‫يا ُمعاذ‬ “O Mu’adh, a e di ti cila është e drejta e Allahut tek robërit e Tij? Dhe cila është e drejta e robërve tek Allahu?” Ai tha: “Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri.” Ai - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - tha:

‫ِب من َّل‬ َ ‫حق هللا على العبا ِد أن َي ْعبُدُوهُ و َّل يُش ِْركُوا ِب ِه‬ َ ِّ‫ و حق العباد على هللا أَّل يُ َعذ‬،ً‫شيْئا‬ ً ‫يُش ِْرك به شيئا‬

“E drejta e Allahut tek robërit e Tij është që ata ta adhurojnë të vetëm dhe të mos i shoqërojnë asgjë në adhurim, kurse e drejta e robërve tek Allahu është që Ai të mos e dënojë atë që nuk i shoqëron asgjë Atij.” [Transmetuar nga Bukhari (nr.2856) dhe Muslimi (nr.30)].

Prandaj thotë Imam Ibnul-Kajjim – rahimehullah -:

‫ان‬ ٌّ ‫ق َّل يَكُو ُن ِلغَي ِْر ِه َو ِلغَي ِْر ِه ح‬ ٌّ ‫هللِ ح‬ ِ َّ‫ق ُه َما َحق‬ ‫ان‬ ِ ‫َّل تَجْ عَ ُل ال َحقَّي ِْن حقِّا ً َو‬ ٍ َ‫احدًا بِغَي ِْر ت َ ْميِي ٍْز َوَّل فُ ْرق‬ Allahu ka një të drejtë që akujt s’i takon, Dhe çdo njeri një të drejtë tjetër gëzon, Pra janë dy të drejta, andaj një të vetme mos i lër, pa bërë dallim mes atyre të dyjave e pa i ndar. Pra, adhurimi është e drejta e Allahut – ‘Azze ue Xhel-le –, e nuk lejohet që t’ia japësh dikujt tjetër pos Allahut, as ndonjë meleku të afërt te Allahu, as ndonjë profeti të dërguar dhe as ndonjë njeriu të devotshëm, lëre më pastaj për krijesat e tjera. Adhurimi është vetëm i Allahut të Përsosur nga çdo e metë. Prandaj Allahu e përshkroi Pejgamberin e Tij – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem –, Muhamedin, të birin e ‘Abdullahut, – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem –, se ai është një rob i nënshtruar plotësisht Allahut, në vendet më të larta, siç ka thënë në rastin e Israsë dhe Miraxhit:

ٰ ُ ‫صا‬ َ ‫ِي أ َ ۡس َر ٰى ِب َع ۡب ِد ِهۦ لَ ۡيلٗا ِ ِّم َن ۡٱل َم ۡس ِج ِد ۡٱل َح َر ِام ِإلَى ۡٱل َم ۡس ِج ِد ۡٱأل َ ۡق‬ ٓ ‫س ۡب َح َن ٱلَّذ‬ “I Lartësuar dhe i pastër nga çdo e metë është Ai i Cili e mori robin e Tij natën nga Xhamia e Haramit (Mekkeh) për në Xhaminë Aksa.” [el-Israa`, 1] Kurse në rastin e zbritjes së Kur`anit, ka thënë Allahu i Përsosur nga çdo e metë:

ۡ َ َ ‫ِي أ‬ ‫علَ ٰى ع َۡب ِد ِه ۡٱل ِك ٰت َ َب َولَمۡ يَ ۡجعَل لَّ ۥهُ ِع َو َجا‬ َ ‫نز َل‬ ٓ ‫ٱل َح ۡمدُ ِ ََّّللِ ٱلَّذ‬ “Të gjitha lavdet janë për Allahun, i Cili i zbriti robit të Tij Librin dhe nuk ka lënë në të asnjë mangësi.” [el-Kehf, 1] Ka thënë i Përsosuri nga çdo e metë:

َ ‫ُون ِل ۡل ٰ َعلَ ِم‬ َ ‫علَ ٰى ع َۡب ِدِۦه ِل َيك‬ َ َ‫اركَ ٱلَّذِي نَ َّز َل ۡٱلفُ ۡرق‬ ‫ِيرا‬ َ ‫ان‬ َ ‫ت َ َب‬ ً ‫ين نَذ‬

“I Lartësuar është Ai që i zbriti Furkanin (Kur`anin) robit të Tij, që të jetë paralajmërues për të gjithë njerëzimin.” [el-Furkan, 1]

Kurse në pozitën e davetit, ka thënë i Përsosuri nga çdo e metë:

َ ُ‫ٱَّللِ يَ ۡدعُوهُ كَادُواْ يَكُون‬ ‫علَ ۡي ِه ِلبَدٗا‬ َ ‫ون‬ َّ ُ‫َوأَنَّ ۥهُ َل َّما قَا َم ع َۡبد‬ Dhe kur robi i Allahut u ngrit që t’i lutej Atij, ata (xhinët) u grumbulluan tek ai gati sa të hipnin sipër njëri-tjetrit.” [el-Xhinn, 19] Dhe ka thënë Pejgamberi – ‘alejhis-salatu ues-selam -:

َ َ ‫َّل ت ُ ْط ُرونِي كما أ‬. ُ‫سولُه‬ َ ‫ارى‬ َ :‫ فَقُولُوا‬،ُ‫ع ْبدُه‬ َ ‫ فَإنَّ َما أَنَا‬،‫ابن َم ْريَ َم‬ ِ ‫ط َر‬ َ َّ‫ت الن‬ ُ ‫ع ْبدُ هللاِ َو َر‬ َ ‫ص‬ “Mos e ekzagjeroni me lavdërimin tim, ashtu siç e ekzagjeruan të Krishterët me lavdërimin e të birit të Merjemes, sepse unë në të vërtetë jam veç rob i Tij, prandaj thoni: robi i Allahut dhe i dërguari i Tij.” [Transmetuar nga Bukhari (nr.3445)] Pra, nuk lejohet t’i kushtosh adhurimin dikujt tjetër pos Allahut, por është detyrë që ai të jetë vetëm për Allahun e Përsosur nga çdo e metë.

‫ش ْيئ ًا‬ َ ‫قُ ْل تَعَالَ ْوا أَتْ ُل َما َح َّر َم َربُّ ُك ْم‬ َ ‫علَ ْي ُك ْم أََّل تُش ِْركُوا ِب ِه‬ “Thuaju: “Ejani t’ju lexoj çfarë ua ka ndaluar Zoti juaj: që të mos i shoqëroni Atij asgjë (në adhurim)…” [El-En’aam, 151] Fjala “asgjë” është në trajtën e pashquar, prandaj ajo përfshin çdo lloj shirku, qoftë i madh apo i vogël, qoftë kur bëhet me adhurimin e ndonjë profeti, apo ndonjë meleku apo ndonjë njeriu të devotshëm. Pra, është obligim që ta bëjmë adhurimin të pastër vetëm për Allahun. Për këtë arsye tha Allahu i Lartësuar:

‫ٱَّللِ أ َ َحدٗا‬ َّ ‫س ِجدَ ِ ََّّللِ فَ َال ت َ ۡدعُواْ َم َع‬ َ ٰ ‫َوأ َ َّن ۡٱل َم‬ “Xhamitë janë të Allahut, prandaj mos iu lutni askujt tjetër krahas Allahut.” [elXhinn, 18]

-

[‫اجد‬ َ ‫“ ] َم‬mesaxhid” (xhamitë): Me “mesaxhid” ose janë për qëllim xhamitë ِ ‫س‬ që njihen, shtëpitë e Allahut, të cilat janë vendet e caktuara për namazin, që janë vendet më të dashura për Allahun. Është obligim që këto xhami të jenë vende për adhurimin e Allahut të vetëm, dhe të mos i dedikohen dikujt tjetër pos Allahut, as të mos ndërtohen në to varre dhe mauzoleume, sepse Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue

sel-lem – i ka mallkuar ata që e bëjnë atë gjë. Ose me fjalën “xhamitë” mund të jetë për qëllim pjesët me të cilat bie në sexhde, gjymtyrët me të cilat robi bie në sexhde, balli me hundën, dy duart, dy gjunjtë dhe dy majat e këmbëve. Është obligim që robi të bjerë në sexhde me to për Allahun, e jo që të bjerë në sexhde me to për dikë tjetër pos Tij.

-

[‫“ ]َّل ت َ ْدعُوا‬la ted’uu” (mos iu lutni): “la” është pjesëz që përdoret me folje të mënyrës urdhërore, kurse “ted’uu” është folje e kohës së tashme, në formë të pazgjedhuar, nga pjesëza ndaluese “la”. Pra, o ju njerëz mos iu lutni askujt tjetër krahas Allahut, mos kërkoni ndihmë nga askush tjetër krahas Allahut, si të thuash për shembull: “O Muhamed!” ose “O ‘Abdul-Kadir!” etj..

-

[َ‫“ ]أَحَدا‬ehada” (askujt): kjo është në trajtën e pashquar, në kontekstin e mohimit, prandaj ajo përfshin çdokënd dhe nuk përjashton askënd, as ndonjë melek të afërt tek Allahu, as ndonjë profet të dërguar, as ndonjë idhull, as ndonjë varr e as ndonjë tjetër. Pra, kjo fjalë përfshin gjithçka që lutet në vend të Allahut – ‘Azze ue Xhel-le. Kështu, ky ajet tregon se adhurimi nuk bën dobi pa Teuhid, dhe nëse përzihet me shirkun, ai bëhet i pavlerë dhe do të jetë bela e madhe për vepruesin e saj. Unë lus Allahun e Lartësuar me Emrat e Tij të bukur dhe Cilësitë e Tij të larta, që të më japë mua dhe juve sukses në çdo gjë që Ai do dhe kënaqet me të. Lavdërimet dhe paqja e Allahut qofshin për Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij dhe të gjithë Shokët e tij.

Shpjegimi i librit “Kitab et-Teuhid” të ShejkhulIslam Muhammed Ibën ‘Abdil-Uehhab Nga dijetari i madh, Ahmed Ibën Jahja en-Nexhmij

Libri i Teuhidit

Fjala e Allahut të Lartësuar:

٥٦( ‫ُون‬ َ ‫َو َما َخلَ ْقتُ ْال ِج َّن َواإل ْن‬ ِ ‫س إَِل ِليَ ْعبُد‬ “Unë nuk i kam krijuar xhinët dhe njerëzit përveç se që të më adhurojnë Mua të vetëm.” Edh-Dharijjat, 56 Dhe Fjala e Tij:

َّ ‫اجت َ ِنبُوا‬ ُ ‫الطا‬ ‫وت‬ َ ‫غ‬ ْ ‫اَّلل َو‬ ُ ‫َولَقَ ْد َب َعثْنَا ِفي ُك ِل أ ُ َّم ٍة َر‬ َ َّ ‫سوَل أ َ ِن ا ْعبُد ُوا‬ “Vërtet, Ne kemi dërguar tek çdo popull të dërguar (që t’i thërrasë ata): Adhuroni Allahun të vetëm dhe qëndroni larg Tagutit.” En-Nahl, 36 Dhe Fjala e Tij:

‫سانا ِإ َّما يَ ْبلُغ ََّن ِع ْندَ َك ْال ِكبَ َر أ َ َحد ُ ُه َما أ َ ْو ِكال ُه َما فَال‬ َ َ‫َوق‬ َ ‫ضى َرب َُّك أََل تَ ْعبُدُوا ِإَل ِإيَّاهُ َو ِب ْال َوا ِلدَي ِْن ِإ ْح‬ ُ ْ ‫) َو‬٢٣( ‫ف َوَل تَ ْن َه ْر ُه َما َوقُ ْل َل ُه َما قَ ْوَل َك ِريما‬ ‫الر ْح َم ِة َوقُ ْل‬ ٍ ‫تَقُ ْل َل ُه َما أ‬ ْ ‫اخ ِف‬ َّ َ‫ض لَ ُه َما َجنَا َح الذُّ ِل ِمن‬ ٢٤( ‫ص ِغيرا‬ ْ ‫ب‬ ِ ‫َر‬ َ ‫ار َح ْم ُه َما َك َما َربَّيَا ِني‬ “Dhe Zoti yt ka urdhëruar, që të mos adhuroni askënd tjetër përveç Atij dhe, që të silleni mirë me prindërit. Nëse njëri prej tyre ose të dy arrijnë pleqërinë te ti, mos u thuaj atyre as “uh!”, mos i kundërshto, por drejtoju atyre me fjalë respekti. Lësho para tyre krahët e përuljes prej mëshirës dhe thuaj: “O Zoti im, mëshiroji ata, ashtu siç më kanë rritur, kur unë isha i vogël.”” El-Israa`, 23-24 Dhe Fjala e Tij:

َّ ‫َوا ْعبُدُوا‬ ‫ش ْيئا‬ َ ‫اَّللَ َوَل ت ُ ْش ِر ُكوا ِب ِه‬ “Adhuroni Allahun dhe mos i shoqëroni Atij asgjë (në adhurim).” En-Nisaa`, 36 Dhe Fjala e Tij:

‫شيْئا‬ َ ‫علَ ْي ُك ْم أََل ت ُ ْش ِر ُكوا ِب ِه‬ َ ‫قُ ْل تَ َعالَ ْوا أَتْ ُل َما َح َّر َم َربُّ ُك ْم‬

“Thuaju: “Ejani t’ju lexoj çfarë ua ka ndaluar Zoti juaj: që të mos i shoqëroni Atij asgjë (në adhurim)…” El-En’aam, 151 Ka thënë Ibën Mes’udi – radij-Allahu ‘anhu –: “Kush do të shohë porosinë e Muhamedit – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – mbi të cilën është vula e tij, atëherë le të lexojë Fjalën e Allahu të Lartësuar:

‫قُ ْل تَعَالَ ْوا أَتْ ُل َما َح َّر َم َربُّ ُك ْم‬ “Thuaju: “Ejani t’ju lexoj çfarë ua ka ndaluar Zoti juaj…” El-En’aam, 151 deri tek Fjala e Allahu të Lartësuar:

‫سبُ َل‬ ُّ ‫اطي ُم ْستَ ِقيما فَاتَّبِعُوهُ َوَل تَت َّ ِبعُوا ال‬ ِ ‫ص َر‬ ِ ‫َوأ َ َّن َهذَا‬ “Dhe me të vërtetë kjo është Rruga Ime e Drejtë, prandaj ndiqeni atë e mos i ndiqni rrugët e tjera.”” El-En’am, 153 [1] Dhe ka ardhur nga Muadh Ibën Xhebel – radij-Allahu ‘anhu – se ai ka thënë: Kisha hipur mbi gomar, mbrapa Pejgamberit – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem –, dhe ai më tha:

‫على هللاِ؟‬ َ ‫ أَتَد ِْري ما هَُّ َو َح ُّق هللاِ على ال ِعبَا ِد َو َما َح ُّق ال ِعبَا ِد‬،‫يا ُمعاذ‬ “O Mu’adh, a e di ti cila është e drejta e Allahut tek robërit e Tij? Dhe cila është e drejta e robërve tek Allahu?” Unë thashë: Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri. Ai tha:

‫ِب من َل يشرك‬ َ ‫حق هللا على العبا ِد أن َي ْعبُد ُوهُ و َل يُ ْش ِر ُكوا ِب ِه‬ َ ‫ و حق العباد على هللا أَل يُ َعذ‬،‫شيْئا‬ ‫به شيئا‬ “E drejta e Allahut tek robërit e Tij është që ata ta adhurojnë të vetëm dhe të mos i shoqërojnë asgjë në adhurim, kurse e drejta e robërve tek Allahu është që Ai të mos e dënojë atë që nuk i shoqëron asgjë Atij.” Unë thashë: A t’i përgëzoj njerëzit?

‫َل تُبَش ِْر ُه ْم َفيَت َّ ِكلُوا‬ Ai tha: “Mos i përgëzo, sepse do të varen tek kjo pastaj.” E ka transmetuar Bukhari dhe Muslimi në dy Sahihët e tyre [2]

Shpjegimi: Teuhid është rrënja e fjalës uahhade [َ‫]و َحد‬, َ ju`uahhidu [ُ‫]يُ َو ِ ِّحد‬, teuhijdan [ً‫]تَ ْو ِحيدا‬, dhe me të është për qëllim Teuhidi i Allahut - ‘Azze ue Xhel-le -, domethënë veçimi i Tij, i Vetëm, me adhurim, e asgjë tjetër pos Atij. Dhe ai është rezultat i besimit të patundur që ka robin në Teuhidin e Allahut - ‘Azze ue Xhel-le - në Qënien e Tij, në Veçoritë e Tij dhe në Emrat e Tij, në Cilësitë e Madhërisë së Tij. Ky Teuhid përfshin cilësimin e Tij me Uluhijen absolute në këtë gjithësi dhe se Ai lëviz gjithçka në këtë gjithësi dhe Ai është i Vetmi meritues, sepse Atë e veçojnë robërit me veprat e tyre. Ka thënë i Lartësuari:

ُ‫ضى َرب َُّك أََل تَ ْعبُدُوا إَِل إِيَّاه‬ َ َ‫َوق‬ “Dhe Zoti yt ka urdhëruar, që të mos adhuroni askënd tjetër përveç Atij.” ElIsraa`, 23 Duke e ditur që adhurimi është urtësia për të cilën Allahu krijoi xhindët dhe njerëzit. Dhe ka thënë Folësi më Fisnik:

٥٦( ‫ُون‬ َ ‫َو َما َخلَ ْقتُ ْال ِج َّن َواإل ْن‬ ِ ‫س إَِل ِليَ ْعبُد‬ “Unë nuk i kam krijuar xhinët dhe njerëzit përveç se që të më adhurojnë Mua të vetëm.” Edh-Dharijjat, 56

Kështu që, krijesat që kanë logjikë janë tre: 01

- Krijesa që kanë vetëm mirësi e s’ka të këqija në to, që janë Melaiket.

02

- Krijesa që janë vetëm të këqija dhe s’ka mirësi në to, që janë shejtanët.

03 - Krijesa që i ka krijuar Allahu të anojnë nga e mira dhe nga e keqja, mirëpo e mira tek ata është më e shumtë, kurse krijesa të tjera Allahu i krijoi që të anojnë nga e mira dhe nga e keqja, mirëpo e keqja tek ata është më e shumtë. Pra, xhindët dhe njerëzit janë ata të cilët Allahu i krijoi që të anojnë edhe nga e mira edhe nga e keqja, dhe Ai i krijoi ata që ta adhurojnë Atë. Kurse shejtanët janë një lloj prej xhindëve mirëpo ata u rebeluan dhe u bënë që të gjithë të këqij. Prandaj ka thënë Allahu i Lartësuar:

٥٦( ‫ُون‬ َ ‫َو َما َخلَ ْقتُ ْال ِج َّن َواإل ْن‬ ِ ‫س ِإَل ِل َي ْعبُد‬

“Unë nuk i kam krijuar xhinët dhe njerëzit përveç se që të më adhurojnë Mua të vetëm.” Edh-Dharijjat, 56 Pra, shejtanët janë nga lloji i xhindëve. Allahu krijoi dy botët, e xhindëve dhe njerëzve, i krijoi ata që ta adhurojnë Atë, sikurse na ka njoftuar Ai në këtë ajet. Prej atyre ka që e realizuan adhurimin, të cilët janë besimtarët, e prej atyre ka që nuk e realizuan, madje ata ishin kryeneçë dhe kryelartë, të cilët janë qafirat me të gjitha kategoritë e tyre. Dhe na mjafton të dijmë se Allahu na krijoi që ne ta adhurojmë Atë dhe se detyra jonë është që të realizojmë qëllimin për të cilin na ka krijuar Ai. Adhurimi është bindje me dorëzim dhe përulje për Allahun e Vetëm, i Cili ka nënshtruar gjithçka, dhe duke e ndjerë adhuruesi nevojën për të Adhuruarin që ai adhuron, prandaj e adhuron Atë duke e ndjerë se ka nevojë për Të. Dhe përderisa popujt i ka kapluar injoranca, plogështia, harresa, preokupimi me këtë dynja dhe shkujdesja ndaj Botës Tjetër, Allahu dërgoi të Dërguarit tek çdo popull që t’ua bëjnë të qartë qëllimin për të cilin u krijuan dhe u sollën në ekzistencë. Ka thënë Folësi më Fisnik:

َّ ‫اجت َ ِنبُوا‬ ُ ‫الطا‬ ‫وت‬ َ ‫غ‬ ْ ‫اَّلل َو‬ ُ ‫َولَقَ ْد َب َعثْنَا فِي ُك ِل أ ُ َّم ٍة َر‬ َ َّ ‫سوَل أ َ ِن ا ْعبُد ُوا‬ “Vërtet, Ne kemi dërguar tek çdo popull të dërguar (që t’i thërrasë ata): Adhuroni Allahun të vetëm dhe qëndroni larg Tagutit.” En-Nahl, 36 Pra, Allahu - SubhaneHu ue Te’ala - njoftoi se Ai i dërgoi të Dërguarit tek robërit që t’i urdhërojnë që ta adhurojnë Allahun të vetëm dhe të qëndrojnë larg Tagutit. Dhe Taguti është fjalë e prejardhur nga fjala “tug`jan”. Ka thënë Ibnul-Kajjim rahimehullah -: “Taguti është çdo gjë çdo gjë që me të cilën robi kalon kufirin e tij, me adhurim, me pasim dhe me bindje.” Kështu që, kush adhurohet përkrah Allahut, padyshim që është adhuruar me pa të drejtë; kush pasohet në atë mënyrë që njerëzit i japin përparësi pasimit të tij para pasimit të urdhërit të Allahut, padyshim që është pasuar me pa të drejtë; dhe atij i binden njerëzit duke lënë bindjen e Allahut për bindjen e tij, padyshim që atij i janë bindur me pa të drejtë. Dhe këtë ka për qëllim fjala e Ibnul-Kajjimit: “Taguti është çdo gjë çdo gjë që me të cilën robi kalon kufirin e tij, me adhurim, me pasim dhe me bindje.” Fjala e Tij:

ُ‫ضى َرب َُّك أََل تَ ْعبُدُوا ِإَل ِإيَّاه‬ َ َ‫َوق‬ “Dhe Zoti yt ka urdhëruar, që të mos adhuroni askënd tjetër përveç Atij.” ElIsraa`, 23 Fjala “kada [‫ ”]قَضَى‬do të thotë gjykoi, domethënë dha gjykim sheriatik që njerëzit të mos adhurojnë asgjë tjetër pos Atij. Kurse tek gjykimi universal mund të ndodhë kundërshtim ndaj këtij gjykimi, domethënë ndaj gjykimit sheriatik, sepse Allahu -

SubhaneHu ue Te’ala - ka urdhëruar me gjykim universal ekzistencën e kufrit dhe shirkut, mirëpo i ka ndaluar ato me gjykim sheriatik. Pra, ky është gjykimi për të cilin na njoftoi Allahu tek ky ajet, me të cilin është për qëllim urdhëri, dhe kjo përputhet me Fjalën e Allahut - SubhaneHu ue Te’ala -:

ُ‫َّلل أ َ َم َر أََل تَ ْعبُدُوا إَِل إِيَّاه‬ ِ َّ ِ ‫إِ ِن ْال ُح ْك ُم إَِل‬ “Nuk i takon gjykimi askujt tjetër veç Allahut; Ai ka urdhëruar të mos adhuroni asgjë tjetër përveç Atij.” Jusuf, 40 Domethënë, Ai urdhëroi një urdhër sheriatik që të adhurohet Ai i vetëm e asgjë tjetër veç Atij, dhe ky është Teuhidi me të cilin u dërguan të Dërguarit. Pastaj Ai tha:

‫سانا‬ َ ‫َوبِ ْال َوا ِلدَي ِْن إِ ْح‬ “...dhe të silleni mirë me prindërit...”, El-Israa`, 23 Domethënë: të sillesh mirë me ta sepse ata janë sjellë mirë me ty o rob, dhe fjala për sjellje të mirë me prindërit dhe bindjen ndaj tyre vjen mbas urdhërit për Teuhidin e Allahut - SubhaneHu ue Te’ala -, sepse Ai është Dhënësi i begative dhe mirësive, dhe njerëzit që të kanë bërë më shumë të mira mbas Allahut janë prindërit e tu që të kanë rritur, janë përkujdesur për ty me mëshirë, të kanë strehuar në gjirin e tyre, janë lodhur për tyre dhe e kanë kaluar natën pa gjumë për rehatin tënd. Kurse në ajetin tjetër që është ajeti i sures en-Nisaa`:

َّ ‫َوا ْعبُدُوا‬ ‫شيْئا‬ َ ‫اَّللَ َوَل ت ُ ْش ِر ُكوا ِب ِه‬ “Adhuroni Allahun dhe mos i shoqëroni Atij asgjë (në adhurim).” En-Nisaa`, 36

Këtu Ai bashkoi urdhërin për ta adhuruar Atë me ndalimin e shirkut sado i vogël që të jetë. Fjala e Tij:

َّ ‫َوا ْعبُدُوا‬ ‫شيْئا‬ َ ‫اَّللَ َوَل ت ُ ْش ِر ُكوا بِ ِه‬ “Adhuroni Allahun dhe mos i shoqëroni Atij asgjë (në adhurim).” En-Nisaa`, 36 është ndalim nga shirku i gjithi, qoftë i paktë apo i shumtë, i vogël apo i madh, sepse fjala “asgjë” është në trajtën e pashquar, kështu që ajo e përfshin të gjithë shirkun.

Kurse Fjala e Tij:

‫قُ ْل تَ َعالَ ْوا أَتْ ُل َما َح َّر َم َربُّ ُك ْم‬ “Thuaju: “Ejani t’ju lexoj çfarë ua ka ndaluar Zoti juaj…” El-En’aam, 151 deri tek Fjala e Tij:

‫اطي ُم ْستَ ِقيما‬ ِ ‫ص َر‬ ِ ‫َوأ َ َّن َهذَا‬ “Dhe me të vërtetë kjo është Rruga Ime e Drejtë…” El-En’am, 153 Këto ajete dhe të tjera të ngjashme me to kanë ardhur me urdhërimin e Teuhidit dhe ndalimin e shirkut. Dhe me këtë u dërguan të gjithë të Dërguarit, që nga i pari i tyre, Nuhu, e deri tek i fundit i tyre, Muhamedi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -. Pra, te dhjetë ndalesat që kanë ardhur në fundin e sures el-En’am, e para e tyre është të bërit shirk Allahut. Dhe shirku është ndalesa më e madhe, sepse ai që bën shirk e ka të ndaluar hyrjen në Xhenet dhe fundi i tij do të jetë hyrja në Zjarrin e Xhehenemit dhe atje do të qëndrojë përjetësisht. Kurse fjala e Ibën Mes’udit - radij-Allahu ‘anhu -: “Kush do të shohë porosinë e Muhamedit – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – mbi të cilën është vula e tij, atëherë le të lexojë Fjalën e Allahu të Lartësuar:

‫قُ ْل تَ َعالَ ْوا أَتْ ُل َما َح َّر َم َربُّ ُك ْم‬ “Thuaju: “Ejani t’ju lexoj çfarë ua ka ndaluar Zoti juaj…” El-En’aam, 151 deri tek Fjala e Allahu të Lartësuar:

‫سبُ َل‬ ُّ ‫اطي ُم ْستَ ِقيما فَات َّ ِبعُوهُ َوَل تَت َّ ِبعُوا ال‬ ِ ‫ص َر‬ ِ ‫َوأ َ َّن َهذَا‬ “Dhe me të vërtetë kjo është Rruga Ime e Drejtë, prandaj ndiqeni atë e mos i ndiqni rrugët e tjera.”” El-En’am, 153 Ai njoftoi se porosia që e urdhëroi Allahu - SubhaneHu ue Te’ala - t’ia lexojë umetit të tij fillon me ndalimin e shirkut dhe përfundon me qëndrueshmërinë në Rrugën e Drejtë. Dhe kësaj porosie duhet t’i kushtojmë rëndësi madhështore dhe duhet ta mësojmë ashtu siç duhet, sepse Allahu Allahu - ‘Azze ue Xhel-le - e filloi atë me Fjalën e Tij: Thuaj o Muhamed:

‫قُ ْل تَعَالَ ْوا أَتْ ُل َما َح َّر َم َربُّ ُك ْم‬ “Thuaju: “Ejani t’ju lexoj çfarë ua ka ndaluar Zoti juaj…” El-En’aam, 151

Pastaj Ai përmendi dhjetë ndalesat, nga të cilat, e para dhe më e madhja e tyre është të bërit shirk Allahut. Kurse hadithi i Mu’adh Ibën Xhebelit - radij-Allahu ‘anhu - i cili tha: Kisha hipur mbi gomar, mbrapa Pejgamberit – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem –, dhe ai më tha:

‫على هللاِ؟‬ َ ‫ أَتَد ِْري ما هَُّ َو َح ُّق هللاِ على ال ِعبَا ِد َو َما َح ُّق ال ِعبَا ِد‬،‫يا ُمعاذ‬ “O Mu’adh, a e di ti cila është e drejta e Allahut tek robërit e Tij? Dhe cila është e drejta e robërve tek Allahu?” Unë thashë: Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri. Ai tha:

‫ِب من َل يشرك‬ َ ‫حق هللا على العبا ِد أن َي ْعبُد ُوهُ و َل يُ ْش ِر ُكوا بِ ِه‬ َ ‫ و حق العباد على هللا أَل يُعَذ‬،‫شيْئا‬ ‫به شيئا‬ “E drejta e Allahut tek robërit e Tij është që ata ta adhurojnë të vetëm dhe të mos i shoqërojnë asgjë në adhurim, kurse e drejta e robërve tek Allahu është që Ai të mos e dënojë atë që nuk i shoqëron asgjë Atij.” Unë thashë: A t’i përgëzoj njerëzit?

‫َل ت ُ َبش ِْر ُه ْم َف َيت َّ ِكلُوا‬ Ai tha: “Mos i përgëzo, sepse do të varen tek kjo pastaj.” E ka transmetuar Bukhari dhe Muslimi në dy Sahihët e tyre. Thelbi i kësaj është: se e drejta e Allahut tek robërit është që ata ta adhurojnë Atë dhe të mos i shoqërojnë asgjë në adhurim; ta veçojnë Atë në adhurim dhe të qëndrojnë larg të bërit shirk Atij. Pastaj, nëse ata e realizojnë këtë urdhër dhe e braktisin shirkun të vogël apo të madh qoftë, atëherë e drejta e tyre tek Allahu i Pastër nga çdo e metë është që Ai të mos i dënojë ata. Kështu që, kush vdes pa i bërë gjë shirk Allahut, atij i ka premtuar Allahu se nuk do ta dënojë, domethënë nuk do ta dënojë me Zjarrin e qafirave dhe mushrikëve, Zjarri në të cilin do të jenë përjetësisht banorët e tij. Ama nëse ai vdes në Teuhid, mirëpo ka disa gjynahe të mëdha, Urtësia e Allahu kërkon që ai të dënohet për to, dhe se ai nuk do të dënohet në Zjarrin e mushrikëve, porse do të dënohet në Zjarrin ku dënohen njerëzit e Teuhidit, pastaj do të nxirret nga ai dhe do të futet në Xhenet. Dhe kjo çështje i takon Allahut - ‘Azze ue Xhel-le - sepse Ai është Mbreti i robërve dhe Ai bën me ata si të dojë, duke patur parasysh që kjo është e drejta të cilën ua premtoi Allahu robërve të Tij nëse ata e adhurojnë Atë, kjo është e drejta që Allahu e mori përsipër dhe ua premtoi robërve të Tij, dhe atë nuk ia imponoi Atij askush. Prandaj ne themi se kjo e drejtë është e drejta që Allahu ia bëri detyrë Vetes së Tij dhe nuk ia bëri detyrë askush; dhe Ai ua

premtoi robërve të Tij, nëse ata e adhurojnë Atë dhe e veçojnë në adhurim pa i shoqëruar asgjë. Dhe Allahu është Dhënësi i Suksesit. __________________________________________

Fundnota: [1] - Hadithin e Ibën Mes’udit - radij-Allahu ‘anhu - e ka transmetuar Imam Tirmidhiu - rahimehullah - në Sunenin e tij, në librin e tefsirit të Kur`anit, kapitulli “Dhe nga sureja el-En’am…”, me tekstin: “Men serrahu en jendhura iles-sahijfeti eletij ‘alejha khatemu Muhammedin…” e gjer në fund të hadithit. Dhe tha për të Tirmidhiu: “Ky është hadith hasen garib.” Mirëpo atë e ka shpallur da’ijf (të dobët) el-Albanij në “Da’ijf el-Xhaamië” dhe tha për të: “Zinxhiri i tij është i dobët.” [2] - Kurse hadithin e Mu’adh Ibën Xhebelit - radij-Allahu ‘anhu - e ka transmetuar Imam el-Bukhari - rahimehullah - në librin e Xhihadit, kapitulli “Ism el-feras uelhimar”; e ka transmetuar edhe Imam Muslimi - rahimehullah - në librin e Imanit, kapitulli “Ed-Deliilu ‘ala enne men mate ‘ala et-Teuhidi dekhale el-Xhennete kat’an”.

Kapitulli i parë: Vlera madhështore e Teuhidit dhe gjynahet që fshin ai Fjala e Allahut të Lartësuar:

ُ ‫سوا ِإي َمانَ ُه ْم ِب‬ ٨٢( َ‫اْلم ُن َو ُه ْم ُم ْهتَد ُون‬ ُ ‫الَّذِينَ آ َمنُوا َولَ ْم يَ ْل ِب‬ ْ ‫ظ ْل ٍم أُولَئِ َك لَ ُه ُم‬ “Ata të cilët besuan dhe nuk e përzien besimin e tyre me padrejtësi, pikërisht atyre u takon siguria dhe ata janë të udhëzuar.” el-En’am, 82 Nga ‘Ubadeh Ibnus-Samit - radij-Allahu ‘anhu - i cili ka thënë: Ka thënë i Dërguari i Allahut - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -:

َّ ُ‫ع ْبد‬ َّ ‫ش ِهدَ أ َ ْن َل ِإلَهَ ِإَل‬ َ ‫َم ْن‬ َ ‫اَّللُ َو ْحدَهُ َل ش َِر‬ ُ ‫ع ْبدُهُ َو َر‬ ِ‫اَّلل‬ َ ‫سى‬ َ ‫ َوأ َ َّن ُم َح َّمدا‬، ُ‫يك لَه‬ َ ‫ َوأَ َّن ِعي‬: ُ‫سولُه‬ َ‫اَّللُ ْال َجنَّة‬ َّ ُ‫ أ َ ْد َخلَه‬، ‫ار َح ٌّق‬ ُ ‫َو َر‬ َ َّ‫ َوأ َ َّن ْال َجنَّةَ َح ٌّق َوأ َ َّن الن‬، ُ‫ َو َك ِل َمتُهُ أ َ ْلقَاهَا إِلَى َم ْريَ َم َو ُروح ِم ْنه‬، ُ‫سولُه‬ ْ ‫علَى َما َكانَ ِمنَ ال َع َمل‬ َ “Kush dëshmon se s’ka të adhuruar tjetër me të drejtë përpos Allahut të vetëm e të paortak, dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij, dhe se ‘Ijsa është rob dhe i dërguar i Tij dhe Fjala e Tij të cilën Ai e zbriti te Merjemja dhe shpirt i krijuar nga Ai, dhe se Xheneti është i vërtetë dhe Zjarri (Xhehenemi) është i vërtetë, Allahu do ta fusë atë në Xhenet sido që të jenë veprat e tij.” E ka transmetuar Bukhari dhe Muslimi. [1] Dhe në hadithin e ‘Itbanit që e kanë transmetuar të dy ata:

َّ َ‫ف‬. ِ‫ يَ ْبت َ ِغي بِذَ ِل َك َو ْجهَ هللا‬،ُ‫ َل إلَهَ إَل هللا‬:‫ار َم ْن قا َل‬ َ ‫إن هللاَ َح َّر َم‬ ِ َّ‫علَى الن‬ “Se me të vërtetë Allahu ia ka ndaluar Zjarrit atë që thotë La ilahe il-lAllah, duke dashur me të Fytyrën e Allahut.” [2] Dhe nga Ebij Se’id el-Khudrij - radij-Allahu ‘anhu -, nga i Dërguari i Allahut - sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, i cili ka thënë:

‫ ََل ِإلَهَ ِإ ََّل‬: ‫سى قُ ْل‬ َ ‫ع ِل ْم ِني‬ َ ‫ع‬ َّ ‫علَ ْي ِه ال‬ ُ ‫شيْئا أ َ ْذ ُك ُر َك ِب ِه َوأ َ ْد‬ ِ ‫ يَا َر‬: ‫س َال ُم‬ َ ‫ب‬ َ ‫سى‬ َ ‫ يَا ُمو‬: ‫وك ِب ِه قَا َل‬ َ ‫قَا َل ُمو‬ َّ ‫ ََل ِإلَهَ ِإ ََّل‬: ‫ قُ ْل‬: ‫ َيقُو ُل َهذَا قَا َل‬، ‫ِك‬ َّ ‫ ِإنَّ َما‬، ُّ‫ت َيا َرب‬ َ ‫ ََل ِإلَهَ ِإ ََّل أ َ ْن‬: ‫اَّللُ قَا َل‬ َ ‫ب ُك ُّل ِع َباد‬ ِ ‫ َيا َر‬: ‫اَّللُ قَا َل‬ َ ‫ام ُر ُه َّن‬ َ ُ ‫أ ُ ِريد‬ َ‫ِضين‬ َّ ‫س َم َاواتُ ال‬ َّ ‫سى لَ ْو َكانَ ال‬ ِ ‫ع‬ ُّ ‫شيْئا ت ُ ُخ‬ ِ ‫ َو ْاْل َ َر‬، ‫غي ِْري‬ َ ‫ َو‬، ‫س ْب ُع‬ َ ‫ يَا ُمو‬: ‫ص ِني ِب ِه قَا َل‬ ْ َ‫اَّللُ فِي ِكفَّ ٍة َمال‬ َّ ‫ت ِب ِه َّن ََل إِلَهَ إِ ََّل‬ َّ ‫ َو ََل إِلَهَ إِ ََّل‬، ‫س ْب ُع فِي ِكفَّ ٍة‬ َّ ‫ال‬ ُ‫اَّلل‬ “Tha Musa: “O Zot, më mëso një gjë me të cilën të të bëj dhikër dhe të të lutem me të.” Ai (Allahu) tha: “Thuaj o Musa, La ilahe il-lAllah.” Ai (Musa) tha: “O Zot, të gjithë robërit e Tu e thonë këtë.” Ai (Allahu) tha: “O Musa, sikur të shtatë qiejt dhe ç’ka në to - përveç Meje - dhe të shtatë tokat të vendoseshin në njërën anë të peshores dhe La ilahe il-lAllah të vendosej në anën tjetër të saj, do të peshonte më shumë La ilahe il-lAllah.”” E ka transmetuar Ibën Hibbani dhe Hakimi, i cili edhe e ka saktësuar. [3] Dhe ka ardhur në hadithin që e ka transmetuar Tirmidhiu dhe që e ka konsideruar hasen, nga Enesi, i cili ka thënë: E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - të thotë:

َ ‫ض َخ‬ ،‫ش ْيئَا‬ َ ‫طايَا ث ُ َّم ل ِق ْيت َ ِن ْي َلَت ُ ْش ِرك ِب ْي‬ ِ ‫ب اْل َ ْر‬ ِ ‫ يَا ابْنَ آَدَ َم ِإنَّ َك لَو أَتَ ْيتَنِ ْي ِب ِق َرا‬:‫قَا َل هللاُ ت َ َعالَى‬ ‫ْلَتَ ْيت ُ َك ِب ِق َرا ِب َها َمغ ِف َرة‬ “Ka thënë Allahu i Lartësuar: O biri i Ademit, sikur të më vish me gjynahe sa e gjithë toka plot, pastaj më takon duke mos më bërë shirk Mua asgjë, Unë do të vij ty me falje aq sa e gjithë toka.”” [4]

Shpjegimi: Teuhidi ka mirësi madhështore. Nga mirësia e madhe që ka ai është se asnjë vepër nuk pranohet pa Teuhid dhe robi nuk mund të jetë besimtar pa Teuhid. Nga mirësia e tij e madhe është se Allahu - ‘Azze ue Xhel-le - i fshin gjynahet e atij që qëndron larg të bërit shirk Allahut, sepse i Lartësuari ka thënë:

َّ ِ‫اَّللَ َل يَ ْغ ِف ُر أ َ ْن يُ ْش َر َك بِ ِه َو َي ْغ ِف ُر َما د ُونَ ذَ ِل َك ِل َم ْن يَشَا ُء َو َم ْن يُ ْش ِر ْك ب‬ َّ ‫إِ َّن‬ ‫ِضالَل َب ِعيدا‬ َ ‫ِض َّل‬ َ ‫اَّللِ فَقَ ْد‬ ١١٦( “Me të vërtetë Allahu nuk fal që t’i bëhet shirk Atij, kurse të tjerat pos kësaj Ai i fal për atë që do Ai.” en-Nisaa`, 116 Dhe nga mirësitë e tij është se nëpërmjet tij robi arrin sigurinë në ditën e Kijametit. Nga mirësitë e tij është se Allahu i udhëzon njerëzit e Teuhidit në hak dhe në njohjen e rrugës së Udhëzimit, sepse i Lartësuari ka thënë:

َ‫اْلم ُن َو ُه ْم ُم ْهتَد ُون‬ ْ ‫أُولَ ِئ َك لَ ُه ُم‬ “…atyre u takon siguria dhe ata janë të udhëzuar.” Pastaj ai përmendi ajetin:

ُ ‫سوا ِإي َمانَ ُه ْم ِب‬ ٨٢( َ‫اْلم ُن َو ُه ْم ُم ْهتَد ُون‬ ُ ‫الَّذِينَ آ َمنُوا َولَ ْم َي ْل ِب‬ ْ ‫ظ ْل ٍم أُولَ ِئ َك لَ ُه ُم‬ “Ata të cilët besuan dhe nuk e përzien besimin e tyre me padrejtësi, pikërisht atyre u takon siguria dhe ata janë të udhëzuar.” el-En’am, 82 Ky ajet lajmëron se njerëzit e Teuhidit, ata të cilët e realizuan Teuhidin dhe nuk e përzien atë me shirk, janë ata tek të cilët Allahu ka bashkuar sigurinë nga kërcënimet në dunja dhe në ahiret dhe udhëzimin tek e vërteta.

Dhe sa më shumë që robi e realizon Teuhidin, aq më shumë siguri dhe udhëzim arrin për shkak të realizimit të Teuhidit dhe braktisjes së krejt shirkut, i madh dhe i vogël. Ka ardhur në transmetim të saktë nga Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - se ai e shpjegoi fjalën “edh-dhulm” (padrejtësia) në këtë ajet me atë që ka ardhur në ajetin e sures Lukman:

ُ َ‫اَّللِ ِإ َّن ال ِش ْر َك ل‬ َّ ‫ي َل ت ُ ْش ِر ْك ِب‬ ١٣( ‫ع ِظيم‬ َ ‫ظ ْلم‬ َّ َ‫يَا بُن‬ “O biri im mos i bëj shirk Allahut, se me të vërtetë shirku është padrejtësia më e madhe.” Lukman, 13 Kështu që, me fjalën padrejtësi këtu është për qëllim shirku dhe jo gjunahet. Pra, siguria dhe udhëzimi i plotë janë për ata që e realizojnë plotësisht Teuhidin, ndërsa siguria dhe udhëzimi i pjesshëm janë për ata që e realizojnë pjesërisht Teuhidin. Nëse Teuhidi i robit mangësohet kur ai bën diçka prej shirkut, atëherë atij do t’i mangësohet siguria dhe udhëzimi. Nga ‘Ubadeh Ibnus-Samit - radij-Allahu ‘anhu - i cili ka thënë: Ka thënë i Dërguari i Allahut - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -:

َّ ُ‫ع ْبد‬ َّ ‫ش ِهدَ أ َ ْن َل ِإلَهَ ِإَل‬ َ ‫َم ْن‬ َ ‫اَّللُ َو ْحدَهُ َل ش َِر‬ ُ ‫ع ْبدُهُ َو َر‬ ِ‫اَّلل‬ َ ‫سى‬ َ ‫ َوأ َ َّن ُم َح َّمدا‬، ُ‫يك لَه‬ َ ‫ َوأَ َّن ِعي‬: ُ‫سولُه‬ َ‫اَّللُ ْال َجنَّة‬ َّ ُ‫ أ َ ْد َخلَه‬، ‫ار َح ٌّق‬ ُ ‫َو َر‬ َ َّ‫ َوأ َ َّن ْال َجنَّةَ َح ٌّق َوأ َ َّن الن‬، ُ‫ َو َك ِل َمتُهُ أ َ ْلقَاهَا إِلَى َم ْريَ َم َو ُروح ِم ْنه‬، ُ‫سولُه‬ ْ ‫علَى َما َكانَ ِمنَ ال َع َمل‬ َ “Kush dëshmon se s’ka të adhuruar tjetër me të drejtë përpos Allahut të vetëm e të paortak, dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij, dhe se ‘Ijsa është rob dhe i dërguar i Tij dhe Fjala e Tij të cilën Ai e zbriti te Merjemja dhe shpirt i krijuar nga Ai, dhe se Xheneti është i vërtetë dhe Zjarri (Xhehenemi) është i vërtetë, Allahu do ta fusë atë në Xhenet sido që të jenë veprat e tij.” E ka transmetuar Bukhari dhe Muslimi. ‘Ubadeh Ibnus-Samit el-Ensarij - radij-Allahu ‘anhu - është një prej kryetarëve që mori pjesë në besëlidhjen e Akabesë, një prej Shokëve të shquar të Dërguarit të Allahut - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -, dhe një prej Sahabëve që morën pjesë në betejën e Bedrit. Vdiq në Rramleh (Palestinë), në vitin 34 Hixhrij, në moshën 72 vjeçare. Ai tha: Ka thënë i Dërguari i Allahut - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -:

َّ ‫ش ِهدَ أ َ ْن َل إِلَهَ إَِل‬ ُ‫سولُه‬ َ ‫َم ْن‬ َ ‫اَّللُ َو ْحدَهُ َل ش َِر‬ ُ ‫ع ْبدُهُ َو َر‬ َ ‫ َوأ َ َّن ُم َح َّمدا‬، ُ‫يك لَه‬ “Kush dëshmon se s’ka të adhuruar tjetër me të drejtë përpos Allahut të vetëm e të paortak, dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij…”

Dëshmia “La ilahe il-lAllah” ka disa kushte që duhet t’i plotësojë patjetër ai që e thotë atë: 01 - Prej kushteve të saj është dija (el-‘ilm), e cila hedh poshtë injorancën (elxhehl), që njeriu të jetë i dijshëm për kuptimin e saj, që është mohimi dhe pohimi, dhe pikërisht kjo është dija që kërkohet rreth saj, të cilën e përmenda më parë. Sepse Allahu i Lartësuar thotë:

٨٦( َ‫ق َو ُه ْم َي ْعلَ ُمون‬ َ ‫إَِل َم ْن‬ ِ ‫ش ِهدَ بِ ْال َح‬ “Përveç atyre që dëshmuan për të Vërtetën dhe ata e dinë mirë (që s’ka të adhuruar tjetër me hak veç Allahut).” ez-Zukhruf, 86 02 - Prej kushteve të saj është bindja (el-jekiin), e cila hedh poshtë dyshimin (eshshekk), në mënyrë që ai të mos dyshojë tek ajo. Domethënë: që ai të mos dyshojë në veçimin e Allahut me Uluhije. 03 - Prej kushteve të saj është pranimi (el-kabuul), i cili hedh poshtë refuzimin (errrad), që robi ta pranojë domethënien e saj dhe kërkesat e saj. 04 - Prej kushteve të saj është nënshtrimi (el-inkijad), i cili hedh poshtë braktisjen (et-terk), që robi t’u nënshtrohet kërkesave të kësaj dëshmie. 05

- Prej kushteve të saj është sinqeriteti (el-ikhlas), i cili hedh poshtë shirkun.

06 - Prej kushteve të saj është dashuria (el-hubb), e cila hedh poshtë urrejtjen (elbugd). 07

- Si dhe vërtetësia (es-sidk), e cila hedh poshtë gënjeshtrën (el-kedhib).

Kështu pra, thënësi i dëshmisë e ka detyrë që të plotësojë këto kushte, që të jetë i dijshëm për kërkesat e saj dhe se ajo kërkon që të veçohet Allahu me Uluhije dhe të pohohet që askush nuk ka pjesë në Uluhijen e Allahut. Ka thënë Allahu i Lartësuar:

َّ ‫لَ ْو َكانَ فِي ِه َما آ ِل َهة ِإَل‬ ‫سدَتَا‬ َ َ‫اَّللُ لَف‬ “Sikur në qiej dhe në Tokë të kishte të adhuruar të tjerë, përveç Allahut, do të ishin shkatërruar (qiejt edhe Toka).” el-Enbijaa`, 22 Dhe Fjala e Tij:

٤٢( ‫س ِبيال‬ َ ‫قُ ْل لَ ْو َكانَ َم َعهُ آ ِل َهة َك َما َيقُولُونَ ِإذا َل ْبتَغ َْوا ِإلَى ذِي ْال َع ْر ِش‬ “Thuaj: Nëse përveç Atij do të kishte edhe të adhuruar të tjerë, siç thonë ata, atëherë ata do të kërkonin rrugë për të arritur te Zoti i Arshit.” el-Israa`, 42 Dhe kush e shqipton këtë dëshmi (La ilahe il-lAllah) me gjuhë, duke e ditur domethënien e saj, duke punuar me kërkesat e saj, duke mohuar atë që mohon ajo, duke pohuar atë që pohon ajo dhe duke konfirmuar me fjalën e tij “të vetëm e të paortak” se Allahu është i vetmi i adhuruar me të drejtë dhe se Ai nuk ka asnjë ortak tek kjo; si dhe të shqiptojë dëshminë që Muhamedi është i dërguari i Allahut, duke qenë i bindur se Muhamedi është rob i Allahut dhe i dërguari i Tij, se Allahu nuk pranon nga askush ndonjë fe apo adhurim që nuk është sipas rrugës së Muhamedit lavdërimet dhe paqja e Allahut qofshin për të -, pra kush i shqipton këto dy dëshmi ashtu siç u përmend, ai është i shpëtuari nga Dënimi i Allahut dhe fitimtari i shpërblimit dhe Xhenetit të Tij. Dhe nga plotësuesit e këtij besimi është (të dëshmosh):

َّ ُ ‫سى َع ْبد‬ ُ‫ َو َك ِل َمتُهُ أ َ ْلقَاهَا ِإلَى َم ْريَ َم َو ُروح ِم ْنه‬، ُ‫سولُه‬ ُ ‫اَّللِ َو َر‬ َ ‫َوأ َ َّن ِعي‬ “…se ‘Ijsa është rob dhe i dërguar i Tij dhe Fjala e Tij të cilën Ai e zbriti te Merjemja dhe shpirt i krijuar nga Ai…”. Dhe Fjala e përmendur këtu është Fjala që i tha Allahu i Lartësuar ‘Ijsës “Bëhu!”, sikurse ka thënë Allahu - Subhanehu ue Te’ala -:

ُ ‫ب ث ُ َّم قَا َل لَهُ ُك ْن َفيَ ُك‬ َّ َ‫سى ِع ْند‬ ٥٩( ‫ون‬ ٍ ‫اَّللِ َك َمثَ ِل آدَ َم َخلَقَهُ ِم ْن ت ُ َرا‬ َ ‫ِإ َّن َمثَ َل ِعي‬ “Vërtet, shembulli i Isait për Allahun është si shembulli i Ademit që e krijoi prej baltës e pastaj i tha: “Bëhu!” - dhe ai u bë.” Aali-Imran, 59 Me këtë dëshmi mohon besimin e të Krishterëve, që është besimi në “birin” dhe në “trininë”, ngaqë ata besojnë se ‘Ijsa është vetë Allahu ose i biri i Allahut ose ai është njëri prej trinisë (ati, biri dhe shpirti i shenjtë). Kështu, ata i kaluan kufijtë në lidhje me të dhe e vendosën në një vend që s’i takon atij. Gjithashtu, me këtë dëshmi mohohet edhe besimi i Jehudëve, të cilët pretenduan se ‘Ijsa është bir zinaje. Të gjithë atyre, Çifutëve dhe të Krishterëve, Allahu u dhëntë atë që meritojnë nga zemërimi dhe urrejtja. Kurse Muslimani e pastron veten e tij para Allahut nga këto besime dhe e pranon besimin e Teuhidit të Allahut, dhe që Ai nuk ka as bir e as bashkëshorte, dhe që Xheneti është i vërtetë, i cili është shpërblimi për njerëzit e devotshëm të Teuhidit, dhe që Xhehenemi është i vërtetë, i cili është shpërblimi për mushrikët dhe qafirat. Kush e ka këtë besim do të jetojë me mirësi dhe do të vdesë me mirësi, dhe do ta fusë Allahu në Xhenet, sido që të jenë veprat e

tij. Kjo, duke e ditur që dëshmia “La ilahe il-lAllah” nuk pranohet pa mohuar tagutët dhe pa besuar në Allahun. Kuptimi i fjalës së tij:

َّ ُ‫أ َ ْد َخلَه‬ ‫علَى َما َكانَ ِمنَ ْالعَ َمل‬ َ َ‫اَّللُ ْال َجنَّة‬ “Allahu do ta fusë atë në Xhenet sido që të jenë veprat e tij.” Domethënë: që përfundimi i tij do të jetë në Xhenet, qoftë pa u dënuar apo qoftë mbasi që është dënuar (në Zjarr), e rëndësishme është që përfundimi i atij që vdes në Teuhid dhe Iman do të jetë në Xhenet, dhe ai është nën Dëshirën e Allahut. Nëse ai vdes duke mos hequr dorë nga gjynahet e mëdha, çështja e tij është tek Allahu: nëse Ai do e fal e nëse do e dënon aq sa meriton të dënohet, pastaj e nxjerr nga Zjarri dhe e fut në Xhenet. Ama nëse vdes duke mos patur gjynahe të mëdha dhe nuk ka insistuar në to, edhe sikur të ketë bërë ndonjë prej gjynaheve të mëdha porse është penduar dhe vdiq me pendesë, për të shpresohet që ta fusë Allahu në Xhenet pa e dënuar, bazuar në Fjalën e Allahut të Lartësuar:

٣١( ‫س ِيئَا ِت ُك ْم َونُد ِْخ ْل ُك ْم ُم ْدخَال َك ِريما‬ َ َ‫ِإ ْن ت َ ْجت َ ِنبُوا َك َبا ِئ َر َما ت ُ ْن َه ْون‬ َ ‫ع ْنهُ نُ َك ِف ْر َع ْن ُك ْم‬ “Në qoftë se ju u shmangeni gjynaheve të mëdha, që ju janë ndaluar, Ne do t’jua falim gabimet tuaja të vogla dhe do t’ju fusim në një Vend të Nderuar.” enNisaa`, 31 Fjala e tij: Dhe në hadithin e ‘Itbanit që e kanë transmetuar të dy ata:

َّ َ‫ف‬ ِ‫ يَ ْبت َ ِغي بِذَ ِل َك َو ْجهَ هللا‬،ُ‫ َل إلَهَ إَل هللا‬:‫ار َم ْن قا َل‬ َ ‫إن هللاَ َح َّر َم‬ ِ َّ‫علَى الن‬ “Se me të vërtetë Allahu ia ka ndaluar Zjarrit atë që thotë La ilahe il-lAllah, duke dashur me të Fytyrën e Allahut.” Me fjalën “Zjarr” këtu është për qëllim Zjarri i qafirave, në të cilin kushdo që hyn do të qëndrojë përjetësisht dhe s’ka për të dalë kurrë nga aty. Ose fjala e tij “ia ka ndaluar Zjarrit” mund të interpretohet se: ai që e thotë atë e ka të ndaluar që të jetojë përjetësisht në Zjarr dhe se përfundimi i çdo pasuesi të Teuhidit do të jetë Xheneti. Fjala e tij: Dhe nga Ebij Se’id el-Khudrij - radij-Allahu ‘anhu -, nga i Dërguari i Allahut - sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, i cili ka thënë:

‫وك ِب ِه‬ َ ‫ع ِل ْم ِني‬ َ ‫ع‬ َّ ‫علَ ْي ِه ال‬ ُ ‫شيْئا أ َ ْذ ُك ُر َك ِب ِه َوأ َ ْد‬ ِ ‫ يَا َر‬: ‫س َال ُم‬ َ ‫ب‬ َ ‫سى‬ َ ‫قَا َل ُمو‬ “Tha Musa: “O Zot, më mëso një gjë me të cilën të të bëj dhikër dhe të të lutem me të...” Nga kjo nxirret madhështia që ka fjala e Teuhidit dhe se ajo është sa pesha e gjërave më të mëdha, që janë shtatë qiejt dhe shtatë tokat me gjithë ç’ka në to dhe midis tyre, madje ua kalon atyre. Dhe kjo për shkak të madhështisë së Atij për të cilin dëshmohet se është i vetmi që e meriton adhurimin, i Adhuruari me hak, i Larti e i Lavdishmi. Fjala e tij: Dhe ka ardhur në hadithin që e ka transmetuar Tirmidhiu dhe që e ka konsideruar hasen, nga Enesi, i cili ka thënë: E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - të thotë:

َ ‫ض َخ‬ ،‫ش ْيئَا‬ َ ‫طايَا ث ُ َّم ل ِق ْيت َ ِن ْي َلَت ُ ْش ِرك ِب ْي‬ ِ ‫ب اْل َ ْر‬ ِ ‫ يَا ابْنَ آَدَ َم إِنَّ َك لَو أَتَ ْيتَنِ ْي بِ ِق َرا‬:‫قَا َل هللاُ تَعَالَى‬ ‫ْلَتَ ْيت ُ َك بِ ِق َرابِ َها َمغ ِف َرة‬ “Ka thënë Allahu i Lartësuar: “O biri i Ademit, sikur të më vish me gjynahe sa e gjithë toka plot, pastaj më takon duke mos më bërë shirk Mua asgjë, Unë do të vij ty me falje aq sa e gjithë toka.””

‫بِ ِق َرابِ َها‬ “aq sa e gjithë toka” - domethënë sa e gjithë toka plot. Dhe ky hadith nënkupton se kush e takon Allahun - ‘Azze ue Xhel-le - me Teuhid, shpresohet nga Allahu- ‘Azze ue Xhel-le - që ta falë atë. Dhe Allahu është Dhënësi i Suksesit. __________________________________________

Fundnota: [1]

- E ka transmetuar Bukhari (3435) dhe Muslimi (28).

[2] - E ka transmetuar Bukhari (n.425) dhe Muslimi (263), nga hadithi i ‘Itban Ibën Malik - radij-Allahu ‘anhu -.

[3] - E ka transmetuar Ibën Hibbani në Sahihun e tij (14/102) (6218) dhe Hakimi në Mustedrak (1/710) (1936). Ibën Haxheri e ka shpallur sahih në Fet`hul-Barij (11/208), kurse el-Albanij - rahimehullah - e ka shpallur të dobët në Da’ijf et-Tergijb uetTerhijb (923). [4] - E ka transmetuar Tirmidhiu (3540) dhe e ka shpallur sahih el-Albanij rahimehullah - në Silsiletu es-Sahijhah (127).

Kapitulli i dytë: Kush e përmbush Teuhidin do të hyjë në Xhenet pa dhënë llogari Dhe Fjala e Allahut të Lartësuar:

﴾١٢٠﴿ َ‫يم َكانَ أ ُ َّمة قَانِتا ِللَّـ ِه َحنِيفا َولَ ْم يَكُ ِمنَ ْال ُم ْش ِركِين‬ َ ‫ِإ َّن ِإب َْرا ِه‬ “Me të vërtetë, Ibrahimi ka qenë Umet (prijës shembullor me të gjitha virtytet e mira), i përulur para Allahut, Hanijf (në fenë e pastër Islame) dhe nuk ka qenë nga idhujtarët.” [en-Nahl, 120] Dhe Ai ka thënë:

﴾٥٩﴿ َ‫َوالَّذِينَ ُهم ِب َر ِب ِه ْم ََل يُ ْش ِر ُكون‬ “Dhe ata të cilët Zotit të tyre nuk i shoqërojnë asgjë në adhurim.” [el-Mu`minun, 59] Nga Husajn Ibën ‘Abdir-Rrahman i cili ka thënë:

‫ أَ َما‬: ُ‫ ث ُ َّم قُ ْلت‬، ‫ار َحةَ ؟ قُ ْلتُ أَنَا‬ َّ َ‫ب الَّذِي ا ْنق‬ َ ‫س ِعي ِد ب ِْن ُج َبي ٍْر فَقَا َل أَيُّ ُك ْم َرأَى ْال َك ْو َك‬ َ َ‫ُك ْنتُ ِع ْند‬ ِ َ‫ض ْالب‬ ‫علَى‬ َ ‫صنَ ْع‬ َ ‫ قَا َل فَ َما َح َملَ َك‬، ُ‫ت ؟ قُ ْلتُ ا ْست َ ْر َقيْت‬ َ ‫ قَا َل فَ َماذَا‬، ُ‫ص َالةٍ َولَ ِك ِني لُ ِد ْغت‬ َ ‫ِإ ِني لَ ْم أ َ ُك ْن ِفي‬ َّ ‫ فَقَا َل َو َما َحدَّثَ ُك ْم ال‬، ‫ي‬ َّ ‫ذَ ِل َك ؟ قُ ْلتُ َحدِيث َحدَّثَنَاهُ ال‬ ‫ب‬ ٍ ‫ص ْي‬ َ ‫ َحدَّثَنَا َع ْن ب َُر ْيدَة َ ب ِْن ُح‬: ُ‫ي ؟ قُ ْلت‬ ُّ ‫ش ْع ِب‬ ُّ ‫ش ْع ِب‬ ‫عي ٍْن أ َ ْو ُح َم ٍة‬ َ ‫ ََل ُر ْق َيةَ إِ ََّل ِم ْن‬: ‫ْاْل َ ْسلَ ِمي ِ أَنَّهُ قَا َل‬

Isha tek Se’id Ibën Xhubejri dhe ai tha: Kush nga ju e pa yllin që ra mbrëmë? Unë thashë: Unë. Pastaj thashë: Në të vërtetë, unë nuk isha në namaz, porse më kishte pickuar diçka. Ai tha: “E çfarë bëre pastaj?” Unë thashë: “Bëra rukje.” Ai tha: “Çfarë të shtyu që e veprove kështu?” Unë thashë: Një hadith të cilin na e transmetoi Sh’abiu. Ai tha: “E çfarë u ka transmetuar?” Unë thashë: Na ka transmetuar nga Burajdeh Ibnul-Husajb se ai ka thënë: “Nuk ka rukje, përveçse për syrin e keq ose për helmimin.”[1]

َّ ‫صلَّى‬ ‫سلَّ َم قَا َل‬ ٍ ‫س ِم َع َولَ ِك ْن َحدَّثَنَا اب ُْن َعب‬ َ ُ‫اَّلل‬ َ ‫َّاس‬ َ ‫علَ ْي ِه َو‬ َ ‫سنَ َم ْن ا ْنتَ َهى ِإلَى َما‬ َ ‫فَقَا َل قَ ْد أ َ ْح‬ َ ِ ‫ع ْن النَّ ِبي‬ Ai tha: “Ai ka bërë mirë që është mjaftuar me atë që ka dëgjuar, mirëpo unë neve na ka transmetuar Ibën ‘Abbasi nga Pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – se ai ka thënë:

ُ ‫الر َه ْي‬ ْ ‫ِض‬ ُ‫س َم َعه‬ ُ َّ ‫الر ُج ُل َو‬ َّ ُ‫ي َو َم َعه‬ ُّ ُ‫ي َو َم َعه‬ َ ‫ع ِر‬ َ ‫ت‬ َ ‫ي لَ ْي‬ َّ ‫الر ُج َال ِن َوالنَّ ِب‬ َّ ‫ط َوالنَّ ِب‬ َّ ‫ي ْاْل ُ َم ُم فَ َرأَيْتُ النَّ ِب‬ َّ َ‫عل‬ َ َ‫ع ِظيم ف‬ َّ ‫صلَّى‬ ُ‫سلَّ َم َوقَ ْو ُمه‬ َ ُ‫اَّلل‬ َ ‫س َواد‬ َ ‫علَ ْي ِه َو‬ َ ‫ظنَ ْنتُ أَنَّ ُه ْم أ ُ َّمتِي فَ ِقي َل ِلي َهذَا ُمو‬ َ ‫أ َ َحد إِ ْذ ُرفِ َع ِلي‬ َ ‫سى‬ ُ ‫ع ِظيم َف ِقي َل ِلي ا ْن‬ ُ ‫َولَ ِك ْن ا ْن‬ َ َ‫ َفن‬، ‫ق‬ ‫ع ِظيم‬ َ ‫س َواد‬ َ ‫س َواد‬ َ ‫ق ْاْلخ َِر فَإِذَا‬ َ ‫ظ ْرتُ فَإِذَا‬ ِ ُ‫ظ ْر ِإلَى ْاْلُف‬ ِ ُ‫ظ ْر ِإلَى ْاْلُف‬ ‫ب‬ ٍ ‫عذَا‬ ٍ ‫سا‬ َ ‫ب َو ََل‬ َ ‫س ْبعُونَ أ َ ْلفا يَ ْد ُخلُونَ ْال َجنَّةَ بِ َغي ِْر ِح‬ َ ‫فَ ِقي َل ِلي َه ِذ ِه أ ُ َّمت ُ َك َو َم َع ُه ْم‬ “Më treguan popujt dhe pashë një pejgamber që kishte me vete një grup prej më pak se dhjetë vetash, pastaj një pejgamber tjetër që kishte me vete një apo dy veta, pastaj një pejgamber që nuk kishte me vete asnjë njeri tjetër. Kur sakaq, mu shfaq një grumbull i madh njerëzish, saqë mendova se ai është umeti im, por më thanë: “Ky është Musa me popullin e tij.” Pastaj hodha shikimin dhe sakaq pashë një grumbull shumë të madh njerëzish. Më thanë: Ky është umeti yt dhe mes tyre janë shtatëdhjetë mijë veta që do të hyjnë në Xhenet pa dhënë llogari dhe pa u dënuar.”

‫ فَقَا َل‬، ‫ب‬ ٍ ‫عذَا‬ ٍ ‫سا‬ ُ َّ‫َاض الن‬ َ ‫ب َو ََل‬ َ ‫اس فِي أُولَ ِئ َك الَّذِينَ يَ ْد ُخلُونَ ْال َجنَّةَ بِ َغي ِْر ِح‬ َ ‫ض فَدَ َخ َل َم ْن ِزلَهُ َفخ‬ َ ‫ث ُ َّم نَ َه‬ َّ ‫صلَّى‬ َّ ‫سو َل‬ ‫ض ُه ْم فَلَ َعلَّ ُه ْم الَّذِينَ ُو ِلد ُوا‬ ُ ‫ َوقَا َل َب ْع‬، ‫سلَّ َم‬ ُ ‫بَ ْع‬ ُ ‫ص ِحبُوا َر‬ َ ُ‫اَّلل‬ َ ‫علَ ْي ِه َو‬ َ ِ‫اَّلل‬ َ َ‫ض ُه ْم فَلَ َعلَّ ُه ْم الَّذِين‬ َّ ‫صلَّى‬ َّ ‫سو ُل‬ َّ ‫اإلس َْال ِم َولَ ْم يُ ْش ِر ُكوا ِب‬ ‫سلَّ َم فَقَا َل‬ ُ ‫علَ ْي ِه ْم َر‬ َ ُ‫اَّلل‬ َ ‫ فَخ ََر َج‬، ‫ َوذَ َك ُروا أ َ ْشيَا َء‬، ِ‫اَّلل‬ َ ‫علَ ْي ِه َو‬ َ ِ‫اَّلل‬ ِ ْ ‫فِي‬ ‫ فَقَا َل‬، ُ‫ (( َما الَّذِي تَ ُخوِضُونَ فِي ِه ؟ )) فَأ َ ْخ َب ُروه‬: Pastaj ai u çua dhe hyri në shtëpinë e tij. Kurse njerëzit filluan të diskutonin për ata (që do të hyjnë në Xhenet pa dhënë llogari dhe pa u dënuar). Disa prej tyre thanë: “Ndoshta janë ata që shoqëruan të Dërguarin e Allahut – sal-lAllahu 'alejhi ue sellem.” Disa të tjerë thanë: “Ndoshta janë ata që lindën në Islam dhe nuk i kanë bërë fare shirk Allahut.” Dhe përmendën kështu disa gjëra. Atëherë u doli i Dërguari i Allahut – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – dhe ata e njoftuan atë (për diskutimin që patën). Ai u tha:

َ َ‫ُه ْم الَّذِينَ َل َي ْستَ ْرقُونَ َوَل َيت‬ َ‫علَى َر ِب ِه ْم َيتَ َو َّكلُون‬ َ ‫طي َُّرونَ َوَل َي ْكتَ ُوونَ َو‬

“Janë ata të cilët nuk kërkojnë që t’u bëhen rukje, as nuk kurohen me djegien me zjarr, as nuk zmbrapsen nga shenjat ogurzeza dhe që vetëm Zotit të tyre i mbështeten.”

َّ ُ‫ ا ْدع‬: ‫ص ٍن فَقَا َل‬ ‫ام َر ُجل‬ َ ‫ع َّكا‬ َ ‫ (( أ َ ْن‬: ‫ فَقَا َل‬، ‫اَّللَ أ َ ْن َي ْج َعلَ ِني ِم ْن ُه ْم‬ ُ ‫ام‬ َ ‫شةُ ب ُْن ِم ْح‬ َ َ‫ ث ُ َّم ق‬، )) ‫ت ِم ْن ُه ْم‬ َ َ‫فَق‬ ُ ‫شة‬ َّ ‫ع‬ َ ‫ع َّكا‬ ُ ‫ ا ْد‬: ‫آخ َُر فَقَا َل‬ ُ ‫سبَقَ َك بِ َها‬ َ : ‫اَّللَ أ َ ْن َي ْجعَلَ ِني ِم ْن ُه ْم فَقَا َل‬ Atëherë u çua ‘Ukasheh Ibën Mihsan dhe tha: “Lute Allahun që të më bëjë mua prej atyre.” Ai tha: “Ti je prej atyre.” Pastaj u çua një burrë tjetër dhe tha: “Lute Allahun që të më bëjë mua prej atyre.” Ai tha: “Ta kaloi këtu ‘Ukasheja.” [2] Domethënë: ai do të hyjë (në Xhenet) përpara se t’i bëhet llogaria.

Shpjegimi: Sa i përket Fjalës së Lartësuarit:

﴾١٢٠﴿ َ‫يم َكانَ أ ُ َّمة قَانِتا ِللَّـ ِه َحنِيفا َولَ ْم يَكُ ِمنَ ْال ُم ْش ِركِين‬ َ ‫إِ َّن إِب َْرا ِه‬ “Me të vërtetë, Ibrahimi ka qenë Umet (prijës shembullor me të gjitha virtytet e mira), i përulur para Allahut, Hanijf (në fenë e pastër Islame) dhe nuk ka qenë nga idhujtarët.” [en-Nahl, 120] Unë them: për përmbushjen e Teuhidit mund të argumentohesh me Fjalën e Allahut të Lartësuar:

ُ ‫سوا ِإي َمانَ ُهم ِب‬ ﴾٨٢﴿ َ‫ظ ْل ٍم أُولَ ٰـئِ َك لَ ُه ُم ْاْل َ ْم ُن َو ُهم ُّم ْهتَد ُون‬ ُ ‫الَّذِينَ آ َمنُوا َولَ ْم َي ْل ِب‬ “Ata të cilët besuan dhe nuk e përzien besimin e tyre me padrejtësi, pikërisht atyre u takon siguria dhe ata janë të udhëzuar.” [el-En’am, 82] Fjala e Tij:

ُ ‫سوا إِي َمانَ ُه ْم ِب‬ ‫ظ ْل ٍم‬ ُ ِ‫الَّذِينَ آ َمنُوا َولَ ْم يَ ْلب‬ “Ata të cilët besuan dhe nuk e përzien besimin e tyre me padrejtësi…” Do të thotë: ata nuk e përzien besimin e tyre me shirk. Dhe ai që nuk e përzien besimin e tij me shirk, as me shirk të vogël dhe as me shirk të madh, për të shpresohet që ta ketë përmbushur Teuhidin. Dhe nëse ai e ka përmbushur Teuhidin, atëherë për të do të jetë siguria e plotë dhe udhëzimi i plotë. Domethënë, kush e përmbush Teuhidin, ka për të arritur gradën e lartë të sigurisë dhe udhëzimit.

Kështu që, nga ajeti që u përmend më përpara për vlerën e madhe të Teuhidit nxirret argument për këtë kapitull dhe thuhet: se kush e përmbush Teuhidin, duke mos e përzier besimin e tij me shirk, ai do të hyjë në Xhenet pa dhënë llogari. Dhe kush e përzien besimin e tij me shirk të vogël apo me ndonjë lloj prej gjynaheve të mëdha apo me prej bidateve që nuk të nxjerrin nga Feja, atëherë ai është nën Dëshirën e Allahut. Autori – rahimehullah – e solli si argument Fjalën e Allahut të Lartësuar:

ِ‫يم َكانَ أ ُ َّمة قَا ِنتا ِ ََّّلل‬ َ ‫ِإ َّن ِإب َْرا ِه‬ “Me të vërtetë, Ibrahimi ka qenë Umet (prijës shembullor me të gjitha virtytet e mira), i përulur para Allahut…” [en-Nahl, 120] Se kush e përmbush Teuhidin hyn në Xhenet. Kuptimi i pjesëve të ajetit:

[ِ‫]قَانِتًا ِ ََّّلل‬: “kaanitan lil-laahi” - i përulur para Allahut. [‫] َحنِيفًا‬:

“hanijfan” - i distancuar nga shirku, i kapur fort në Teuhid.

َ ‫]ولَ ْم يَكُ ِم َن ا ْل ُمش ِْر ِك‬: [‫ين‬ َ “ue lem jeku minel-mushrikiin” - ngaqë Ibrahimi u lavdërua nga Allahu sepse ai e përmbushi urdhërin që i dha Zoti i tij, saqë thotë Allahu – Subhanehu ue Te’ala –:

﴾٣٧﴿ ‫يم الَّذِي َوفَّ ٰى‬ َ ‫َو ِإب َْرا ِه‬ “Dhe Ibrahim i cili e përmbushi (atë me të cilën u urdhërua).” [en-Nexhm, 37] Dhe Ai thotë:

ٍ ‫يم َربُّهُ ِب َك ِل َما‬ ‫اس إِ َماما ۖ قَا َل َو ِمن ذ ُ ِريَّتِي ۖ قَا َل ََل َينَا ُل‬ ِ َّ‫ت فَأَت َ َّم ُه َّن ۖ قَا َل ِإنِي َجا ِعلُ َك ِللن‬ َ ‫َوإِ ِذ ا ْبتَلَ ٰى إِب َْرا ِه‬ َّ ‫ع ْهدِي‬ ﴾١٢٤﴿ َ‫الظا ِل ِمين‬ َ “Kur Ibrahimin e sprovoi Zoti i tij me disa urdhëra dhe ai i përmbushi ato, Ai i tha: Unë do të të bëj ty prijës të njerëzve.” [el-Bekarah, 124] Pra, Ai i dha atij të drejtën e udhëheqjes dhe ky është argument për udhëheqjen e Ibrahimit – ‘alejhis-selam. Nga kjo nxirret se Ibrahimi e përmbushi atë me të cilën u urdhërua dhe ai pati frikë për veten e tij dhe për bijtë e tij nga shirku. Prandaj Allahu e bëri atë imam (prijës, udhëheqës) në Teuhid, siç i bëri edhe të tjerët pos tij:

ُ‫يم َوٱلَّذِينَ َمعَ ٓهۥ‬ َ ‫قَ ۡد َكان َۡت لَ ُك ۡم أ ُ ۡس َوة َح‬ َ ‫ فِ ٓي إِ ۡب ٰ َر ِه‬ٞ‫سنَة‬ “Shembull i shkëlqyer për ju është Ibrahimi dhe ata që kanë qenë me të…” [elMumtehineh, 4] Pastaj ai (Muhammed Ibën ‘Abdil-Uehhab) solli ajetin tjetër:

﴾٥٩﴿ َ‫َوالَّذِينَ ُهم ِب َر ِب ِه ْم ََل يُ ْش ِر ُكون‬ “Dhe ata të cilët Zotit të tyre nuk i shoqërojnë asgjë në adhurim.” [el-Mu`minun, 59] Ky përshkrim është për ata që janë besimtarë të plotë, të cilët e përmbushin hakun e Teuhidit më së miri, e pikërisht ata janë shembujt më të lartë në përmbushjen e Teuhidit dhe prandaj ata arritën vendet më të larta tek Allahu – Subhanehu ue Te’ala. Pastaj ai (Muhammed Ibën ‘Abdil-Uehhab) solli hadithin: (( Nga Husajn Ibën ‘Abdir-Rrahman i cili ka thënë: Isha tek Se’id Ibën Xhubejri dhe ai tha: Kush nga ju e pa yllin që ra mbrëmë? Unë thashë: Unë. Pastaj thashë: Në të vërtetë, unë nuk isha në namaz, porse më kishte pickuar diçka… )) Fjala e tij: (( Nga Husajn Ibën ‘Abdir-Rrahman i cili ka thënë: Isha tek Se’id Ibën Xhubejri dhe ai tha: Kush nga ju e pa yllin që ra mbrëmë? ))

[‫ب‬ ُ َ ‫] ِإ ْن ِقضا‬: ِ ‫ض ا ْلك َْو َك‬

“inkidad el-keukeb” domethënë kur hidhen dhe vezullojnë

yjet.

Fjala e tij: (( Unë thashë: Unë. )) Mirëpo, ai pati frikë për veten e tij nga syefaqësija (err-rrijaa`), prandaj ai tha: “Në të vërtetë, unë nuk isha në namaz, porse më kishte pickuar diçka.” Domethënë: shkaku pse isha zgjuar natën ishte ajo që më kishte pickuar. Pra, ai njoftoi për realitetin, duke larguar kështu syefaqësinë. Atëherë ia ktheu Se’id Ibën Xhubejri: “E çfarë bëre pastaj?” Ai tha: “Bëra rukje.” Domethënë: I bëra rukje vetes. Ai tha: “Çfarë të shtyu që e veprove kështu?” Kjo tregon se Selefët – Allahu i Lartësuar pastë mëshirë për ta – kur dikush prej tyre vepronte diçka, e pyesnin atë ku e ke argumentin. Dhe fjala e tij, “Çfarë të shtyu që e veprove kështu?”, do të thotë: Ku e ke argumentin? Kush është shembulli yt për këtë që veprove? (( Unë thashë: Një hadith të cilin na e transmetoi Sh’abiu. Ai tha: “E çfarë u ka transmetuar?” Unë thashë: Na ka transmetuar nga Burajdeh Ibnul-Husajb se ai ka thënë: “Nuk ka rukje, përveçse për syrin e keq ose për helmimin.” ))

[َ َ‫]َّل ُر ْقيَة‬:

“la rukjete” - këtu ka mohim të rukjes sheriatike, me përjashtim kur ajo është nga syri i keq.

[‫]العَ ْي ُن‬:

“el-‘ajn” - është syri i atij që të ha mësysh.

Dhe ka thënë Pejgamberi - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -:

‫العَي ُْن َح ٌّق‬ “Syri është i vërtetë.” [3]

[ ‫]أ َ ْو ُح َمة‬:

“humeh” - është pickimi i gjallesave që kanë helm, siç është gjarpri

dhe akrepi. (( Ai tha: “Ai ka bërë mirë që është mjaftuar me atë që ka dëgjuar… )) Domethënë: kush mjaftohet me atë që ka dëgjuar dhe vepron me të, ka vepruar mirë. Fjala e tij: (( mirëpo unë neve na ka transmetuar Ibën ‘Abbasi nga Pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – se ai ka thënë: “Më treguan popujt…” )), ((…dhe mes tyre janë shtatëdhjetë mijë veta që do të hyjnë në Xhenet pa dhënë llogari dhe pa u dënuar.” )) Nga ky hadith nxirret se prej përmbushjes së Teuhidit është lënia e shkaqeve të lejuara, që është kurimi me djegie me zjarr dhe rukja. Unë them: ka ardhur në disa transmetime urdhëri për të bërë rukje dhe miratimi i Pejgamberit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – për to. Atëherë, a e cungon Teuhidin çdo rukje? Apo ajo që e cungon Teuhidin është kërkimi i rukjes nga të tjerët?! Dhe kjo është ajo që kuptohet nga fjala e tij:

َ‫ُه ْم الَّذِينَ َل َي ْستَ ْرقُون‬ “Janë ata të cilët nuk kërkojnë që t’u bëhen rukje.” Domethënë: ata nuk e kërkojnë rukjen nga të tjerët. Ndërsa për sa i përket transmetimit tjetër:

‫َل َي ْرقُون‬ “nuk bëjnë rukje” [4]

Ndoshta ky do të jetë gabim nga ana e transmetuesit, ngaqë kush u bën rukje të tjerëve, nuk i cungohet Teuhidi dhe as mbështetja e tij në Allahun nga bërja e rukjes për të tjerët. [5] Kurse në rastin kur i bëjnë rukje veteve të tyre, apo u bëhen rukje nga të tjerët pa ua kërkuar atyre, këtu s’ka ndalesë dhe as nuk ka cungim të përsosmërisë së Teuhidit. Mirëpo, përsosmëria e Teuhidit cungohet atëherë kur kërkohet rukja nga të tjerët. Fjala e tij: (( as nuk kurohen me djegien me zjar )) Është transmetuar se Pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – e ka vepruar kurimin me djegie, sepse ai e kuroi Esued Ibën Zurarah – radij-Allahu ‘anhu – me zjarr. [6] Dhe ai ka thënë:

َ ‫ش ْيءٍ ِم ْن أ َ ْد ِو َيتِ ُك ْم َخيْر فَ ِفي ش َْر‬ ْ ‫َار‬ َ ‫إن َكانَ فِي‬ َ ‫ أَ ْو لَ ْذ‬، ‫س ٍل‬ َ ‫ أ َ ْو ِفي ش َْربَ ٍة ِم ْن َع‬، ‫ط ِة ِم ْح َج ٍم‬ ٍ ‫ع ِة ن‬ ُ ‫ي‬ َ ‫ َو َما أ ِحبُّ أَ ْن أ َ ْكتَ ِو‬، ‫ت ُ َوافِ ُق الدَّا َء‬ “Nëse ka mirësi në ndonjë prej ilaçeve tuaja kuruese, atëherë ajo është tek: hixhamja ose tek pirja e mjaltit ose tek djegia me zjarr sipas masës së sëmundjes. Mirëpo mua nuk më pëlqen që të kurohem me djegie.” [7] Kështu që, kurimi me djegie është i lejuar, kurse lënia e tij është prej përsosmërisë së Teuhidit. Fjala e tij: (( as nuk zmbrapsen nga shenjat ogurzeza )) Domethënë: ata nuk i përfillin në vetet e tyre shenjat ogurzeza, dhe kjo është prej përsosmërisë së Teuhidit. Fjala e tij: (( dhe që vetëm Zotit të tyre i mbështeten )) Domethënë: ata i lënë shkaqet e lejuara, duke iu mbështetur vetëm Allahut. Dhe kjo është prej përsosmërisë së Teuhidit. [Fjala e tij]: ((Atëherë u çua ‘Ukasheh Ibën Mihsan dhe tha: “Lute Allahun që të më bëjë mua prej atyre.” Ai tha: “Ti je prej atyre.” Pastaj u çua një burrë tjetër dhe tha: “Lute Allahun që të më bëjë mua prej atyre.” Ai tha: “Ta kaloi këtu ‘Ukasheja.”)) Domethënë: Ukasheja do të hyjë në Xhenet përpara se të merret në llogari.

Nga ky hadith u bë e qartë se ata shtatëdhjetë mijë që do të hyjnë në Xhenet pa dhënë llogari dhe pa u dënuar, në të vërtetë e arritën këtë gradë me përsosjen e Teuhidit të tyre. Dhe Allahu është Dhënësi i Suksesit. __________________________________________

Fundnota: [1]

- “El-humeh” është helmi i akrepit apo i gjallesave të ngjashme.

[2] - E ka transmetuar Bukhari (n.5752) dhe Muslimi (n.220) dhe teksti i hadithit është i tij. [3] - E ka transmetuar Bukhari (n.5740) dhe Muslimi (n.2187), nga hadithi i Ebi Hurejras – radij-Allahu ‘anhu. [4]

- E ka transmetuar Muslimi (n.220).

[5] - Kjo është shkurtimisht çfarë thuhet në Fet`hul-Barij (11/408): “Ka ardhur në transmetimin e Se’iid Ibën Mensur tek Muslimi:

ُ ُ‫َو َل َي ْرق‬ ‫ون‬ “Dhe nuk bëjnë rukje.” Mirëpo Shejkh Ibën Tejmijeh e hodhi poshtë këtë transmetim dhe pretendoi se ai është gabim nga ana e transmetuesit të saj, dhe u argumentua duke thënë se rukjexhiu i bën mirë atij që po i bën rukje, andaj si mund të kërkohet që të braktiset kjo gjë?!...” Mbaroi fjala e tij, shkurtimisht. [6] - E ka transmetuar Tirmidhiu (n.2050), dhe Albani – rahimehullah – e ka shpallur Sahih në el-Mishkat (n.4534). [7] - E ka transmetuar Bukhari (n.5683) dhe Muslimi (n.2205), nga hadithi i Xhabir Ibën ‘Abdilah – radij-Allahu ‘anhu –.

Kapitulli i tretë: Të paturit frikë nga Shirku Dhe Fjala e Allahut të Lartësuar:

َّ ‫ِإ َّن‬ ‫شا ٓ ۚ ُء‬ َ َ‫ٱَّللَ ََل َي ۡغ ِف ُر أَن يُ ۡش َر َك ِبِۦه َو َي ۡغ ِف ُر َما دُونَ ٰذَ ِل َك ِل َمن ي‬ Me të vërtetë Allahu nuk fal që t’i bëhet shirk Atij, porse fal gjithçka tjetër pos kësaj për cilin dëshiron Ai.” [en-Nisaa`, 48] Dhe ka thënë Khalili (Ibrahimi) – ‘alejhis-selam –:

﴾٣٥﴿ ‫َام‬ ْ ‫اج َع ْل َه ٰـذَا ْال َبلَدَ ِآمنا َو‬ ْ ‫ب‬ ْ َ ‫ي أَن نَّ ْعبُدَ ْاْل‬ ِ ‫َو ِإ ْذ قَا َل ِإب َْرا ِهي ُم َر‬ َّ ‫اجنُ ْب ِني َوبَ ِن‬ َ ‫صن‬ “Kur Ibrahimi tha: “O Zoti im bëje këtë vend të sigurt dhe më mbaj mua dhe bijtë e mi larg adhurimit të idhujve.”” [Ibrahim, 35] Dhe ka ardhur tek hadithi:

ْ " "‫ "الرياء‬:‫ فقال‬،‫س ِئ َل عنه‬ ‫ف ما‬ ْ ‫ الشرك اْل‬:‫أخاف عليكم‬ ُ ‫" ف‬.‫صغر‬ ُ ُ ‫أخ َو‬ “Gjëja të cilës i frikësohem më shumë për ju është shirku i vogël.” Ai – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – u pyet cila është ajo dhe tha: “Rijaja (syefaqësia).” [1] Dhe nga Ibën Mes’udi – radij-Allahu ‘anhu – se i Dërguari i Allahut – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – ka thënë:

"‫ دخل النار‬،‫"من مات و هو يدعو هللِ نِدًّا‬ “Kush vdes duke iu lutur tjetërkujt përkrah Allahut, do të hyjë në Zjarr.” E ka transmetuar Bukhari. [2] Dhe ka transmetuar Muslimi nga Xhabiri – radij-Allahu ‘anhu – se i Dërguari i Allahut – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – ka thënë:

"‫ و من لقيه يشرك به شيئا دخل النار‬،َ‫لقي هللاَ َل يشركُ به شيئا دخل الجنة‬ َ ‫"من‬

“Kush e takon Allahun duke mos i shoqëruar Atij asgjë në adhurim, do të hyjë në Xhenet. Dhe kush e takon Atë duke i shoqëruar Atij diçka në adhurim, do të hyjë në Zjarr.” [3]

Shpjegimi: Arsyeja e përmendjes së ajetit [4] direkt mbas titullit “Kapitulli: Të paturit frikë nga Shirku”, është sepse shirku nuk falet – Allahu na ruajt nga shirku. Realiteti i shirkut është që t’i lutesh dikujt tjetër, duke e bërë kështu të barabartë me Allahun, duke besuar te ai se të sjell dobi dhe të largon dëmin, dhe pikërisht ky është shirku i madh, të cilin nuk e fal Allahu – ‘Azze ue Xhel-le. Prandaj nga ai duhet patur frikë dhe duhet të ruhesh, për shkak të pasojave të rënda e të këqija që ka ai. Te shirku i madh nuk ka mospajtim që ai nuk falet dhe që bërësi i tij nuk ka për të dalë nga Zjarri, mirëpo mospajtimi qëndron tek shirku i vogël. Kështu që, betimi në tjetërkënd pos Allahut dhe syefaqësia (err-rijaa`) që shfaqet në vepër, a hyjnë te ky ajet? Nëse këto dy vepra hyjnë tek ky ajet, atëherë gjykimi i tyre është si gjykimi i gjynaheve të mëdha, që bërësi i tyre dënohet dhe pastaj del nga Zjarri dhe hyn në Xhenet. Mirëpo ato të dyja ndryshojnë nga gjynahet e mëdha sepse nuk falen, por patjetër që bërësi i tyre do të dënohet në Zjarr. Ky është mendimi i një grupi dijetarësh. Kurse disa të tjerë kanë thënë: se shirku i vogël ka gjykimin e gjynaheve të mëdha plotësisht, e ndoshta hadithi i Xhabirit i jep më shumë peshë mendimit të parë, që shirku i vogël nuk falet, madje që Allahu do ta dënojë bërësin e tij, e pastaj ai do të dalë nga Zjarri dhe do të hyjë në Xhenet, për shkak të fjalës së pakushtëzuar që ka thënë ai - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -:

‫و من لقيه يشرك به شيئا دخل النار‬ Dhe kush e takon Atë duke i shoqëruar Atij diçka në adhurim, do të hyjë në Zjarr.” Fjala e tij: Dhe ka thënë Khalili (Ibrahimi) – ‘alejhis-selam –:

﴾٣٥﴿ ‫َام‬ ْ ‫اج َع ْل َه ٰـذَا ْال َبلَدَ ِآمنا َو‬ ْ ‫ب‬ ْ َ ‫ي أَن نَّ ْعبُدَ ْاْل‬ ِ ‫َو ِإ ْذ قَا َل ِإب َْرا ِهي ُم َر‬ َّ ‫اجنُ ْب ِني َوبَ ِن‬ َ ‫صن‬

“Kur Ibrahimi tha: “O Zoti im bëje këtë vend të sigurt dhe më mbaj mua dhe bijtë e mi larg adhurimit të idhujve.”” [Ibrahim, 35] Përderisa Ibrahimi, Khalili – ‘alejhis-selam –, ai i cili theu idhujt e popullit të tij dhe që u hodh në zjarr për shkak të asaj që bëri, ka frikë për veten e tij dhe për bijtë e tij nga adhurimi i idhujve, si dhe i lutet Allahut që Ai ta mbajë larg nga kjo gjë, atëherë njerëzit e tjerë janë më parësorë për të patur frikë nga shirku sesa ai. Kurse ajo që ka ardhur tek hadithi:

ْ "‫ "الرياء‬:‫ فقال‬،‫س ِئ َل عنه‬ ‫ف ما‬ ْ ‫ الشرك اْل‬:‫أخاف عليكم‬ ُ ‫" ف‬.‫صغر‬ ُ ُ ‫"أخ َو‬ “Gjëja të cilës i frikësohem më shumë për ju është shirku i vogël.” Ai – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – u pyet cila është ajo dhe tha: “Rijaja (syefaqësia).” Unë them: me të vërtetë rijaja është shumë e rrezikshme, rrallë ndodh që të shpëtojë robi nga ajo, sidomos ai që e shfaq veprën. Duhet ditur se rijaja ndahet në dy lloje: Lloji i parë: është rijaja që konsiderohet prej shirkut të madh, e cila të shtyn që ta bësh veprën, dhe ajo është rijaja e munafikëve. Ka thënë i Lartësuari:

‫اس َو ََل يَ ْذ ُك ُرونَ اللَّـهَ إِ ََّل قَ ِليال‬ َّ ‫َوإِذَا قَا ُموا إِلَى ال‬ َ ‫ص َالةِ قَا ُموا ُك‬ َ َّ‫سالَ ٰى يُ َرا ُءونَ الن‬ “E nëse çohen për namaz, çohen me përtaci, që të duken para njerëzve, dhe as që e kujtojnë Allahun, veçse pak.” [en-Nisaa`, 142] Dhe nëse është rijaja ajo që e shtyn njeriun që ta bëjë veprën, domethënë ai që do të duket nuk punon vetëm se nga rijaja, atëherë ky është shirk i madh, i cili obligon qëndrimin e përjetshëm në Zjarr; si njeriu që falet kur është me njerëzit, ndërsa kur është vetëm ose kur nuk e shikon askush, ai e lë namazin. Pra, kjo e shtyn atë që ta bëjë veprën dhe kjo është nga shirku i madh, siç e thashë. Lloji i dytë: mirëpo nëse ajo që e shtyn atë që ta bëjë veprën është Imani, porse gjatë veprës njeriut i shfaqet dashuria që ta përmendin të tjerët, domethënë dashuria për t’u lavdëruar nga të tjerët, si për shembull kur çohet për t’u falur për Allahun, ndërsa një njeri aty po shikon drejt tij, ai e zbukuron namazin e tij akoma më shumë. Dhe ky zbukurim i namazit është prej rijasë që shfaqet në vepër. Dhe kjo është në varësi të gjendjeve: ndonjëherë ai që po bën veprën vazhdon me rija derisa i bëhet vepra e pavlerë, e ndonjëherë ai kërkon mbrojtjen e Allahut nga shejtani dhe e pastron nijetin duke e bërë vetëm për Allahun, kështu që mangësia e veprës do të jetë sa masa e rijasë në të – Allahu na ruajt.

Prej shirkut të vogël është edhe “shirk el-isnad”, i cili është me shkarjen e gjuhës pa e patur besim atë, siç është fjala e atyre që thonë “Po të mos kishte qenë qeni, do na kishin ardhur hajdutët”, “Po të mos kishte qenë ky do të kishte ndodhur kështu”, si dhe fjala e atyre që thonë “Na erdhi shiu për shkak të këtij yllit”, “Ky yll është bujar” ku bie shi i dëndur, si dhe shprehje të ngjashme. Ky pra është shirku i vogël, i cili nuk të nxjerr nga Islami dhe as nuk e fut në kufër atë që thotë ndonjërën prej tyre. Por a falet ai apo jo? Kjo pikë ka diskutim në të; dijetarët kanë dy mendime, siç e kam sqaruar më përpara. Dhe nga Ibën Mes’udi – radij-Allahu ‘anhu – se i Dërguari i Allahut – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – ka thënë:

"‫ دخل النار‬،‫"من مات و هو يدعو هللِ ِندًّا‬ “Kush vdes duke iu lutur tjetërkujt përkrah Allahut, do të hyjë në Zjarr.” Domethënë i lutet një krijese dhe e bën të barabartë me Allahun: se ai fal gjynahet, ai i lehtëson hallet dhe i plotëson nevojat. Dhe për shkak se ai e bëri atë të barabartë me Allahun, ai meriton që të qëndrojë përgjithmonë në Zjarr. Mushrikut i është asgjësuar vepra, domethënë të gjitha veprat e tij të mira janë asgjësuar dhe atij nuk i pranohet asnjë vepër e mirë dhe nuk i falet asnjë vepër e keqe. Ka thënë Allahu i Lartësuar:

َ َ‫ت لَيَ ْحب‬ َ‫ط َّن َع َملُ َك َولَت َ ُكون ََّن ِمن‬ َ ‫ي إِلَي َْك َوإِلَى الَّذِينَ ِمن قَ ْب ِل َك لَئِ ْن أ َ ْش َر ْك‬ ِ ُ ‫َولَقَ ْد أ‬ َ ‫وح‬ ﴾٦٥﴿ َ‫ْالخَا ِس ِرين‬ “Tashmë të është shpallur ty dhe atyre që erdhën përpara teje, se nëse bën shirk, do të të asgjësohet vepra jote dhe ti sigurisht që do të jesh prej të humburve.” [ez-Zumer, 65] Dhe Ai ka thënë për Pejgamberët, të cilët i përmendi në suren el-En’am:

َ ‫ٰذَ ِل َك هُدَى اللَّـ ِه َي ْهدِي بِ ِه َمن َيشَا ُء ِم ْن ِع َبا ِد ِه ۚ َولَ ْو أ َ ْش َر ُكوا لَ َح ِب‬ َ‫ط َع ْن ُهم َّما َكانُوا َي ْع َملُون‬ ﴾٨٨﴿ “Ky është Udhëzimi i Allahut, me të cilin Ai udhëzon kë të dojë nga robërit e Tij. E nëse ata bëjnë shirk, padyshim që do t’u asgjësohet ajo që punonin.” [el-En’am, 88] Kurse nga hadithi i Xhabirit tek Muslimi, se i Dërguari i Allahut – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – ka thënë:

"‫ و من لقيه يشرك به شيئا دخل النار‬،َ‫لقي هللاَ َل يشركُ به شيئا دخل الجنة‬ َ ‫"من‬

“Kush e takon Allahun duke mos i shoqëruar Atij asgjë në adhurim, do të hyjë në Xhenet. Dhe kush e takon Atë duke i shoqëruar Atij diçka në adhurim, do të hyjë në Zjarr.” Nga ai nxirret se këto dy cilësi obligojnë për atë që vdes pa i shoqëruar asgjë Allahut në adhurim, obligohet për të hyrja në Xhenet, qoftë pa u dënuar më parë në Zjarr apo qoftë duke u dënuar më përpara në Zjarr, pastaj përfundimi i tij do të jetë në Xhenet; dhe kush e takon Allahun duke i shoqëruar ndonjë gjë Atij në adhurim, për të bëhet obligim Zjarri, ai ka për të jetuar përgjithmonë në Zjarr dhe për të është harram Xheneti, nëse ka bërë shirk të madh. Ama nëse ka bërë shirk të vogël, kjo temë u diskutua më përpara. Dhe argumenti i shirkut të madh është Fjala e Allahut – ‘Azze ue Xhel-le – për ‘Ijsa Ibën Merjem:

‫َوقَا َل ْال َمسِي ُح يَا بَنِي إِ ْس َرائِي َل ا ْعبُدُوا اللَّـهَ َر ِبي َو َربَّ ُك ْم ۖ ِإنَّهُ َمن يُ ْش ِر ْك ِباللَّـ ِه فَقَ ْد َح َّر َم‬ َّ ‫ار ۖ َو َما ِل‬ ﴾٧٢﴿ ‫ار‬ ُ َّ‫اللَّـهُ َعلَ ْي ِه ْال َجنَّةَ َو َمأ ْ َواهُ الن‬ ٍ ‫ص‬ َ ‫لظا ِل ِمينَ ِم ْن أَن‬ “Tha Mesihu: “O bijtë e Israilit! Adhuroni Allahun, Zotin tim dhe Zotin tuaj! Me të vërtetë, kushdo që i bën shirk Allahut, Allahu sigurisht që ia ka bërë harram atij Xhenetin dhe vendbanimi i tij do të jetë Zjarri. E për zullumqarët s’do të ketë asnjë ndihmues.” [el-Ma`ideh, 72] Dhe Allahu është Dhënësi i suksesit. __________________________________________

Fundnota: [1] - E ka transmetuar Ahmedi (5/428) (23680), nga hadithi i Mahmud Ibën Lebiid – radij-Allahu ‘anhu – dhe e ka shpallur sahih el-Albanij – rahimehullah – në es-Sahihah (951). [2]

- E ka transmetuar Bukhari (4497).

[3]

- E ka transmetuar Muslimi (93).

[4]

- Dhe ai ajet është Fjala e Allahut të Lartësuar: َّ َّ ‫إن‬ ‫شا ٓ ۚ ُء‬ َ َ‫ٱَّللَ ََل َي ۡغ ِف ُر أَن يُ ۡش َر َك ِبِۦه َو َي ۡغ ِف ُر َما دُونَ ٰذَ ِل َك ِل َمن ي‬

“Me të vërtetë Allahu nuk fal që t’i bëhet shirk Atij, porse fal gjithçka tjetër pos kësaj për cilin dëshiron Ai.” [en-Nisaa`, 48]

El-Kada Uel-Kadar nga libri Mexhmu-ul-Fataua

01. Kaderi është një pjesë e sundimit të Allahut Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/215-216)

‫ََ اي سل ََ ايان هللا ِ عل‬ Hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut. Ne lartësojmë Atë dhe prej Tij kërkojmë ndihmë dhe falje. Ne kërkojmë mbrojtje tek Allahu nga të këqijat e shpirtrave tanë dhe veprave të këqija. Atë që Allahu e udhëzon, askush s’mund ta devijojë, dhe atë që Allahu e devijon, askush nuk mund ta udhëzojë. Unë dëshmoj se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është robi dhe i Dërguari i Tij. Allahu Te ala e dërgoi atë para Ditës së Gjykimit si përgëzues dhe qorues, thirrës në rrugën e Allahut dhe një fener ndriques. Ai e kumtoi shpalljen, përmbushi përgjegjësinë dhe duke luftoi për Allahun ashtu siç duhet deri sa ai vdiq.

Hamdi dhe lavdërimi i Allahut qoftë ti, familjen e tij, shokët e tij dhe të gjithë ata që e pasojnë atë deri në Ditën e Gjykimit. Dhe mëtej: Vëllezër të ndershëm! Në këtë takim do të shqyrtojmë një temë të rëndësishme e me interes për të gjithë myslimanët. Kjo ka të bëjë me përcaktimin dhe kaderin e Allahut. Kjo çështje është e qartë el-hamdulilah, dhe kurrë nuk do ta kishim zgjedhë këtë temë po të mos ishin shtruar aq shumë pyetje në lidhje me të, sikurse kjo të mos kishte qenë e paqartë për aq shumë njerëz, nëse shumë njerëz të mos ishin hyrë në këtë temë (me të drejtë, ndonjëherë edhe jo me të drejtë ndonjëherë), nëse epshet nuk kishin qenë aq shumë të përhapura, saqë mëkatari ka filluar të ketë dëshirë ta justifikoj mëkatin e vet me anë të caktimit dhe kaderit; e po ashtu sikur mos të ishin edhe disa gjëra tjera nuk do të flisnim rreth kësaj teme Në të gjitha kohët ka pasur mendime të ndryshme lidhur me kaderin. Është transmetuar se si sahabët kishin bërë polemikë rreth kaderit ndërsa Profeti salAllahu alejhi ue selem i ndaloi ata dhe tha se popujt e mëhershëm janë shkatërruar për shkak të polemikave të tilla. Megjithatë, Allahu i udhëzoi robërit e Tij besimtarë Selefët të cilët ndoqën rrugën e mesme në aspektin e dijes dhe të fjalës. Përcaktimi dhe gjykimi i Allahut Te ala përcaktimi i takon sundimit të Tij mbi krijesat e Tij. Pra kaderi është një pjesë e teuhidit që dijetarët e kanë ndarë në tri kategori: 01

- Teuhid-ul-Uluhijeh që do të thotë që Allahu i Vetëm të adhurohet.

02 - Teuhid-ur-Rububijeh që do të thotë se Vetëm Allahu krijon, sundon dhe kujdeset. 03 - Teuhid-ul-Esma ues-Sifat që do të thotë se Allahu është i Vetëm në emrat dhe atributet e Tij. Besimi në kaderin është një pjesë e besimit në sundimin e Allahut Azze ue Xhel, Teuhid-ur-Rububijeh. Prandaj, Imam Ahmedi (Rahimullah): “Kaderi është fuqia e Allahut.” Sepse kaderi i takon pa dyshim fuqisë gjithëpërfshirëse të Tij. Kaderi është gjithashtu sekreti i fshehur Allahut Te ala të cilin vetëm Ai Subhanehu ue Te ala e di. Ajo është e shkruar në pllakën e Ruajtur tek e cila askush nuk ka qasje. Ne nuk e dimë se çfarë Allahu ka përcaktuar për ne apo kundër nesh. As nuk e dimë se çfarë është përcaktuar për krijesat e Tij deri sa përcaktimi të ndodhë ose me anë të një lajmërimi të saktë.

02. Mendimet e ndryshme lidhur me kaderin Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/216-217) O ju vëllezër: Umeti Islam është ndarë në tre grupe lidhur me kaderin:

- Grupi i parë: Kanë shkuar në ekstrem lidhur me besimin në kader. Ata ia kanë rrëmbyer njeriut aftësinë dhe zgjedhjen, duke thënë se robit nuk mund të veproj e as të zgjedh, por ai është i shtyrë pa patur mundësi të zgjedh. Ata e ngjasojnë atë si pema e goditur nga era. Ata nuk bëjnë asnjë dallim midis veprimit vullnetar të robit dhe veprimit të pavullnetshëm. Nuk ka dyshim se këta njerëz kanë humbur rrugën. Sepse domosdoshmërisht është e njohur me fe, logjikë dhe zakon, se njeriun bën dallimin midis një vepre vullnetare dhe një vepre të detyruar.

- Grupi i dytë: kanë shkuar në ekstrem lidhur me besimin se e tërë mundësia dhe zgjedhja është në dorën e njeriut. Ata shkojnë aq larg sa që mohojnë vullnetin e Allahut Te ala, zgjedhjen dhe krijimin e veprimit të robit. Ata pretendojnë se robi vepron në mënyrë të pavarur. Disa prej tyre janë aq ekstrem, saqë thonë se Allahu Te ala nuk e di se çfarë robërit do të veprojnë derisa ata ta veprojnë atë. Edhe këta kanë shkuar në ekstrem të madh në besimin lidhur me veprat dhe zgjedhjen e robit.

- Grupi i tretë: Janë besimtarët, të cilët janë udhëzuar nga Allahu në të vërtetën në ato çështje në të cilat ka kundërshtime mes njerëzve. Ata janë Ehl-us-Sunneti dhe Xhemati. Ata kanë ndjekur rrugën mesatre e cila qëndron mbi argumente të Sheriatit dhe logjikës. Ata thonë se veprat që Allahu Te ala krijon në gjithësi përbëhen nga dy lloje:

- E para: Veprat të cilat Allahu Tabarak ue Te ala i vepron në krijesat e Tij. Këtu askush nuk mund të zgjedhë. Shembuj të këtyre veprimeve janë shiu, bimët, jeta, vdekja, sëmundja, shëndeti dhe shumë fenomene të tjera që shihen në krijesat e Allahut Te ala. Zgjedhja dhe vullneti i askujt nuk ndikonë këtu. Çdo gjë ka të bëjë vetëm me Allahun Te ala, i Vetmi që sundon mbi çdo gjë, me fuqi të pakufizuar dhe vullnet.

- E dyta: Veprimet që i bën çdo krijesë që posedon dëshirën. Këto veprime ndodhin me zgjedhjen dhe vullnetin e vepruesit. Sepse Allahu Te ala i ka lejuar që ata t’i zotërojnë ato vepra.

‫عَُفِس َول َِن اِ هَُّ ْول ٍَمء َِ َان‬ ْ ‫َس‬ “Për ata nga ju, që duan të pasojnë rrugën e vërtetë.” 1

‫َ ٌِ َا وعَ سَ ِاس وا َ ِان ََاِ هَُّل ََاُ ْهسَم سَ ِاس وا َ ِان اِ هَُّل‬ “Disa nga ju e dëshirojnë këtë botë, kur disa nga ju dëshirojnë botën tjetër.” 2

‫يَ ْم َس ُّْؤَ ْوا ٍَمء ََ َان يَ ْمسَفْ اِ ن ٍَمء يَ َان‬ “Kush të dojë, le të besojë, e kush të dojë, le të mohojë.” 3 Njeriu e din dallimin mes asaj që ai vepron me vullnetin e tij dhe asaj që vepron me pavullnet duke u detyruar. Njeri zbret vullnetarisht poshtë shkallës nga tavani dhe ai e di se ajo që po vepron është me zgjedhjen e tij. Por nëse ndodh që ai të bjerë poshtë nga tavani, atëherë e di se kjo ishte e pavullnetshme. Ai e di dallimin midis dy vperimeve dhe e di se e para ishte me vullnet ndërsa tjetra ishte e pavullnetshme. Këtë e di çdo njeri. __________________________________________

1

- 81:28

2

- 3:152

3

- 18:29

03. Të gjithë bëjnë dallimin mes veprave vullnetare dhe jovullnetare

Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/217-218) Njeriu e di se kur vuan nga rrjedhja e urinës, kjo nuk është diçka që ndodhë vullnetarisht. Dhe në qoftë se ai është i shëndoshë nga kjo sëmundje atëherë urinon vullnetarisht. Njeriu pra bën dallimin midis këtyre dy rasteve. Askush nuk e mohon dallimin mes tyre. E njëjta gjë vlen edhe për çdo gjë tjetër që i ndodh robit; ai e di se çfarë i ndodh atij vullnetarisht dhe në mënyrë të pavullnetshme. I përket mëshirës së Allahut Azze ue Xhel që njeriu të bëjë disa gjëra vullnetarisht pa u gjykuar për to. I tillë është rasti për shembull me atë që bën diçka nga harresa apo në gjumë. Allahu Te ala tha në lidhje me njerëzit e shpellës: ‫سنو بََفَو ََهَفَ ِمنِ َ َِ ْلو‬ ‫ع ِو‬ ‫َ ََ َُّ ْمَِ َِل ََ ِ ن‬ َ َ‫ِِم َْ ََ ِْس ِوا ب َِا‬ ِ ‫ٌ ْس ِوه َِم‬ ِ ِ‫ٍ َام ِول ََبََفَو َ َْسَا‬ “Ne i rrotullonim ata – herë në krah të djathtë, e herë në të majtë, kurse qeni i tyre, kishte shtrirë dy këmbët e para në hyrje të shpellës.” 8:18 Ishin ata që leviznin vetë, por pasi që njeriu në gjumë as nuk bën diçka vullnetare e as nuk dënohet për atë që ai e bën, Allahu Te ala ia atribuoi aktin Vetes së Tij. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që harron ndërkohë që ai është duke agjëruar dhe ha ose pi, duhet të kompletojë agjërimin e tij. Nuk është askush tjetër përveç Allahut, Ai i cili i ka dhënë atij për të ngrënë dhe të pirë.” Ai ia atribuoji Vetes të dhënit ushqim dhe pije sepse kjo i ndodh njeriut nga harresa. Si rezultat, ato ngjajnë me veprime të pavullnetshme. Ne të gjithë e dimë dallimin në mes të një dhimbje të pavullnetshme dhe një lehtësimi të pavullnetshëm pa i ditur shkaqet, dhe mes një dhimbjeje që vie nga një veprim i tij, apo një gëzimi që vie nga ajo që vet ka vepruar. Kjo është e qartë, dhe hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut.

04. Besimi i Xhebrive e shkatërron Sheriatin nga themeli Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah)

Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/218-219) Nëse do të kishim pasuar mendimin e parë që konfirmon kaderin duke ekzagjëruar do ishte grisur i tërë rregullorja nga thelbi. Mendimi që thotë se robi nuk ka zgjidhje do të thotë se ai që bën vepra të mira nuk lavdërohet, ndërsa ai që bën vepra të këqija nuk dënohet për shkak se asnjëri prej tyre nuk vepron diçka vullnetarisht. Kjo do të thotë se – dhe i pastër është Allahu Tabarak ue Te ala nga kjo – se Allahu Tabarak ue Te ala është i padrejtë ndaj mëkatarit kur Ai e dënon atë për mëkatet e tij për shkak se ai ka vepruar në mënyrë të pavullnetshme. Kjo është diçka që padyshim e kundërshtonë Kuranin. Allahu Tabarak ue Te ala ka thënë:

‫َز َام َىبََ قَ ِاسه َ وه َ ََقَم َلو‬ ‫ٌُِس وا ِ ََا ِو‬ ‫ٌهِس ِوا َُّؤِ ِو‬ ‫ت َا ُِْ َِوا َِن ْم ٌَ ْس ِوا ِاهِ و‬ ‫َه َا َوس َلَِ َول ََِبِز ُا ِاس ِو‬ ‫َََِّ َِم ِِو‬ َ ‫ما َُّ ِول َل َِهِ َول يِف ِ َ َْ ِفسَم‬ َ ِ‫من‬ ‫ت يِف يَه َ َْ ِفسَموَ ا ٌَ َوا‬ ‫ٍاِس ِوا َ ََِْبََ ِو‬ ‫ََا ِو‬ ِ ََ ‫َز ُ ٌَُْ َِْ َاََ َول قَم َول َِِِس ِوا ه ََال ِول يِف َُّمنَو ََََُِّن ِ َ َْرَ ْسُ َ وه َ َام َاِِهَم قَ ِاسه َ وه َ قَم َول‬ ‫َز َ َْفَ َْ َول سََِاِ َول َام ِِم َْ ٌََِس ِوا ََ ْسَُّلِوَّ قَا ِْافَو ََقَ ْوا‬ ‫َِن ْمَِ ِِس ِوا ِِ َن ِال ِول َِهَم ََ َام ََا ِو‬ “Ti, me të vërtetë, ke qenë i pakujdesshëm për këtë (momentin e vdekjes), andaj ta kemi ngritur perden (e syve), dhe shikimi yt sot është i prehtë. E, shoku i tij do të thotë: “Ky pranë meje, është i gatshëm (u thuhet): “Hidheni në zjarr çdo mohues inatçi, pengues i të mirave, që kalon (kufirin) dhe i cili dyshon (në fe), i cili, pos Allahut, beson në zot tjetër – andaj hidhe atë në dënimin më të rëndë! E, shoku i tij do të thotë: “O Zoti ynë, unë nuk e kam mashtruar atë, por ai vet ka qenë në humbje të madhe. Atyre (Allahu) do t’ju thotë: “Mos u grindni para Meje, Unë ju kam lajmëruar premtimin (dënimin). Fjala Ime nuk ndryshohet dhe Unë nuk jam zullumqar i robërve të Mi.” 1 Ai Subhanah e qartësoi se dënimi i Tij nuk është i padrejtë por absolutisht i drejtë. Sepse Allah i ka kërcënuar ata, ua ka treguar rrugën e drejtë atyre dhe ia ka shpjeguar të vërtetën dhe të kotën atyre. Ata nuk kanë asnjë justifikim para Allahut Azze ue Xhel. Nëse ne do të kishim pasur teorinë e tyre të rreme fjalët e Allahu Te ala:

َ‫ال‬ ‫عو‬ ‫ميو َسََُّنَو َِو َ و‬ ‫ع ِلو َِ ِْ واَ َي ِل وْ ِ نِو‬ َ ‫َه‬ ِ ِ‫ٌمَإ َِمه‬ َ ‫الِ ََ َاهب ِِاسنَو ُا ٍَِن ِِاسنَو ُا‬ َ ‫ََا‬ ُ “”Profetë, sihariques dhe lajmërues (frikën), që njerëzit të mos kenë ndonjë vërejtje ndaj Perëndisë, pas ardhjes së pejgamberëve. Se, Allahu është i Plotëfuqishëm dhe i Gjithëdijshëm.” 2 ishin shkuar kotë. Allahu Tabarak ue Te ala mohoi justifikimet pasi që të dërguarit ishin dërguar. Me këtë e vërteta është qartësuar. Nëse kaderi kishte qenë arsyetimi i tyre kjo do të kishte vlerë edhe pas të dërgimit të dërguarve për shkak se kaderi i Allahut Te ala egzistonë përgjithmonë, edhe para të dërguarve edhe pas të dërguarve. Kështu hidhet poshtë kjo teori nga provat dhe realiteti, siç e kemi qartësuar me shembujt e mëparshëm. __________________________________________

1

- 50:22-29

2

- 4:165

05. Të kuptuarit e reduktuar të Kaderive lidhur me Sundimin Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/219-520) Sa i përket mendimit të dytë, edhe ai u refuzohet me anë të kesteve të qarta dhe logjikës; sepse tekstet janë të qarta se vullneti i njeriut i nënshtrohet vullnetit të Allahut Azze ue Xhel. Allahu Te ala ka thënë:

‫عَُفِس َول َِن اِ هَُّ ْول ٍَمء َِ َان َِن ْمَِمََاِ سنَو ِب ُّْ ِوا َِّ ِول ى َوََ َِّنْو‬ ‫ت ِو‬ ‫َ ََِْمََاِ سنَو َا ُو‬ ْ َ‫َهَ سٍََمء َِن َِّ ِول ٍََُمفََنَو ََ َام س‬ “Ai (Kur’ani), është vetëm këshillë, për tërë botën (njerëzit): për ata nga ju që duan rrugën e vërtetë, e ju nuk mund të dëshironi (të drejtën), përveç atëherë kur dëshiron Perëndia, Zoti i gjithë botërave!” 1

‫ْو ََ َاُِكَو‬ َ َ‫َ ٌَِْ سَ َا وع َ ََ َِ َول َُّمنَو َام ََسَ ٌُْ َم َاو سٍََمء َام سَ ٌْم‬ “Dhe, Zoti yt krijon ç’të dojë dhe Ai zgjedh më të mirën për ta.” 2

‫ََا َََِّإ سَ ْاٌََ ََ نو‬ ‫عالَ ِول ا ِو‬ ‫ِسل ِْ َا ِو‬ ‫عَُف ِو‬ ْ ‫ُا‬ ِ ََ ‫ََ َََِّإ سٍََمء َان ََسَ ِْاِز‬ َ‫َه‬ “Allahu i thërret njerëzit në Shtëpinë e shpëtimit (Xhenetit) dhe Ai e udhëzon kë të dojë në rrugën e drejtë.” 3 Ata që e kanë këtë mendim, në fakt mohojnë një nga aspektet e rububijes . Ata gjithashtu pretendojnë se ka gjëra në sundimin e Allahut Te ala të cilat nuk janë në vullnetin dhe krijimin e Tij. Kurse çdo gjë që ekziston është në vullnetin e Allahut, në fuqinë e Tij. Përveç kësaj, ata e kundërshtojnë atë që është e njohur përgjithësisht se

i tërë krijimi i përket Allahut Azze ue Xhel. Çdo gjë është pikërisht e Allahut Azze ue Xhel. Është e pamundur që diçka të ekzistoj në Sundimin e Tij Tabarak ue Te ala nëse ai nuk dëshiron që ajo të ekzistojë. __________________________________________

1

- 81:27-29

2

- 28:68

3

- 10:25

06. Të gjithëve u ipet ajo që e meritojnë Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/220-221) Mbetet të sqarojmë se, në qoftë se çdo gjë varet nga vullneti i Allahut Tabarak ue Te ala dhe se Ai zotëron çdo gjë, atëherë çfarë duhet të bëjë njeriu? Çfarë duhet të bëjë njeriu nëse Allahu Te ala ka vendosur se ai duhet të devijoj dhe jo të udhëzohet? Themi: Përgjigja është se Allahu Tabarak ue Te ala e udhëzon vetëm personin që Ai e di se e meriton udhëzimin sikurse e devijon vetëm personin që Ai e di se ai person e meriton devijimin. Allahu Tabarak ue Te ala ka thënë:

َ‫ز َيٌََََ ِاميَوم‬ ‫َهَ ِ َ َيَ َو‬ ‫قَمَََِ َِ ْلو ِو‬ “E, pasi ata u shmangën – Allahu u shmangu zemrat e tyre; – e Perëndia, nuk e shpie në rrugë të drejtë atë popull që është zhytur në mëkate.” 1

َ ‫ِِ ِوه ب َ ِ نُّ َاَوَْ ِ نا ِام َي‬ ‫عسَ وَْ قَمَََِ َِ ْول ََ َلَِ ْمهَم ََِهِمىَ ْول ِ ناسََمقَ َِ ْول هَ ْف ِه ِِل يَِِ َام‬ ِ ‫َه ِِ ِوه ٌَن َ َْ َُّ ِم َول سَ َي نِايََنَو قَم‬ ِ ََ ‫نم ََهَعََوَْ ِا‬

“Për shkak se ata e thyen obligimin e tyre, Na i mallkuam ata dhe ua forcuam (si gur) zemrat e tyre. Ata ngatërrojnë rendin e fjalëve nga vendet e tyre, duke harruar një pjesë nga ato këshilla.” 2 Allahu Tabarak ue Te ala e qartësoi se shkak i devijimit të njeriut është vet njeriu. Ndërsa robi nuk e di se çka Allahu Te ala ka caktuar për të, sepse ai nuk e di kaderin vetëmse atëherë kur ai ndodhë. Pra ai nuk e di nëse Allahu Te ala ka vendosur që ai duhet të jetë i devijuar apo i udhëzuar. Si është e mundur që ai të merr rrugën drejt devijimit dhe pastaj arsyetohet me faktin se Allahu Te ala e ka dëshiruar këtë? Më me vend do të ishtë nëse ai e merr rrugën e udhëzimit dhe thotë se Allahu Te ala dëshiroi që ta udhëzojë atë në rrugën e drejtë? A është me vend që njeriu të jetë Xhebri (ekstremist në pohimin e kaderit) lidhur me devijimin, ndërsa Kaderi (ekstremist në mohimin e kaderit) lidhur me veprat e mira? Jo, me të vërtet nuk i takon njeriut që ai të jetë Xhebri lidhur me devijimin dhe mëkatet. Kur ai devijon ose e kundërshton Allahun, ai thotë se ky ishte caktim dhe se ai nuk sheh asnjë rrugëdalje nga caktimi dhe gjykimi i Allahut. Dhe kur Allahu e udhëzon atë në bindje ndaj Allahut dhe në udhëzim, ai thotë se kjo është meritë e vet tij. Pastaj ai mendon i ka bërë Allahut një nder, dhe thotë se e ka bërë atë vetë. Pra ai bëhet Kaderi në lidhje me bindjen, Xhebri në lidhje me mosbindjen. Kjo është e pamundur. __________________________________________

1

- 61:5

2

- 5:13

07. Lufto pas jetës së ardhme sikurse lufton pas kësaj jete Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/221) Në realitet njeriu posedon fuqinë dhe zgjedhjen.Udhëzimi nuk është më i paqartë se sa furnizimi dhe kërkimi i dijes. Gjithkush e di se furnizimi i njeriut është paracaktuar

tashmë. Pavarësisht nga kjo, ai përpiqet për furnizim brenda vendit dhe jashtë vendit, djathtas dhe majtas. Aji nuk rri në shtëpi dhe të thotë: “Nëse është caktuar që unë do të kemë furnizim, do ta marrë atë si do qoftë.” Ai përpiqet për furnizim edhe pse furnizimi është i lidhur me veprimin, siq është konfirmuar në hadithin e Ibn Mesudit radijAllahu anhu se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Çdo njërit prej jush i mblidhen fazat e krijimit në barkun e nënës së tij për dyzet ditë pikë uji, pastaj ai bëhet një pikë gjaku po aq kohë, pastaj ai bëhet një copë mishi po aq kohë. Pastaj i dërgohet një engjëll personit, i cili urdhërohet që të shkruaj katër gjëra; Furnizimin e tij, sa do të jetojë, veprimet e tij dhe nëse ai do të jetë banorë i zjarrit apo i Xhenetit.” Furnizimi është shkruar siq edhe veprat e mira dhe të këqija janë shkruar. Pse ti vepron çdo gjë për të arritur furnizimin e kësaj jete, por jo për të bërë vepra të mira dhe të përfundoshë në Xhenet? Është e njëjta gjë. Nuk ka dallim mes tyre. Ti je duke luftuar për furnizimin tënd dhe jetën tënde dhe bën çdo për të jetuar më gjatë. Nëse ti sëmuresh ti udhëton rreth tërë botës për të gjetur një mjek të mirë që mund të kuroj ty. Megjithatë, ti nuk do të jetoshë më gjatë se sa është përcaktuar. Jeta yte as nuk do të zgjatet e as nuk do të shkurtohet për këtë, megjithatë ti nuk do ti mbështetesh kaderit dhe të thuash: “Unë po rri në shtëpi. Nëse Allahu ka vendosur që unë të jetoj më gjatë, unë do ta bëjë këtë si do koftë.” Ti do të bëshë gjithçka për të gjetur një mjek që mund të kuroj ty me lejen e Allahut. Pse nuk vepron të njëjtën gjë për jetën tjetër dhe me veprat e mira?

08. Zgjith rrugën tënde Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/221-222) Pra siç thamë më herët, kaderi është sekret i fshehur që ti kurrë nuk do ta zbulosh. Tani ti je duke qëndruar në mes të dy rrugëve: Një rrugë të çon në siguri, fitore, lumturi dhe nder. Një tjetër rrugë të çonë në shkatërrim, keqardhje dhe poshtërim.

Ti je duke qëndruar midis dy rrugëve,mund të zgjedhësh, sepse asnjë pengesë nuk e ke para vetes që të të pengoj të shkosh rrugës së djathtë apo të majtës, nëse dëshiron shko rrugës së djathtë, e nëse dëshiron shko rrugës tjetër. Çfarë thua që ta zgjedhësh rrugën në të majtë dhe të thuash se ky ishte kaderi? A nuk ishte me vend të ndiqje rrugën e djathtë dhe të thoje kjo është caktuar? Nëse ti do të udhëtoshë për në një qytet dhe ti mund të zgjedhësh në mes të një rruge që është e rrafshët, e shkurtër dhe e sigurt dhe një tjetër që nuk është e rrafshët, është e gjatë dhe e pasigurt, ne shohim se si ke zgjedhur rrugën e parë. Ti nuk do ta zgjedhësh rrugën jo të rrafshët, të gjatë dhe të pasigurt. Kjo lidhur me rrugën materiale. Rruga jo materiale është e njëjtë. Nuk ka asnjë dallim mes tyre. Çdo gjë ka të bëjë me dëshirat dhe epshet që mund ta kontrollojnë dhe ta mposhtin trurin ndonjëherë. Truri i besimtarit duhet ta mposhtë epshin e tij. Nëse ai lejon që truri i tij i shëndoshë të udhëheq, ai do ta bëjë atë të kuptojë atë që është e dëmshme apo e dobishme dhe e këndshme për të.

09. Ecja e njeriut në jetë është vullnetarisht Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/222) Kjo sqaron se njeriu i bën veprat e tij vullnetare vullnetarisht dhe jo i detyruar. Sikurse që ai vepron vullnetarisht në këtë jetë dhe zgjedh një mall sipas dëshirës, ashtu edhe në rrugën drejt ahiretit shkon me vullnetin e tij, bile rruga për në jetën tjetër është shumë më e qartë se sa rruga në këtë jetë. Sepse rruga për jetën tjetër është qartësuar nga Allahu Te ala në Kur’an dhe nga i Dërguari i Tij salAllahu alejhi ue selem. Si rezultat, rruga për në jetën tjetër duhet të jetë më e kthjellët dhe më e qartë. Pavarësisht nga kjo, njeriu merr rrugën për këtë jetë që nuk garanton ndonjë frutë dhe e braktis rrugën për në jetën tjetër frutat e të cilës janë të garantuar dhe të njohura pasi që Allahu i ka konfirmuar ato – dhe Allahu Tabarak ue Te ala nuk e then premtimin e Tij.

10. Vullneti i Allahut përputhet me urtësinë e Tij Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/222-223) Prej besimit të Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit është se njeriu vepron dhe flet vullnetarisht, ndërsa vullneti dhe zgjedhja e tij janë nën pasim të vullnetit të Allahut Tabarak ue Te ala. Ehl-us-Sunneti dhe Xhemati po ashtu beson se vullneti i Allahut Te ala është në përputhje me urtësinë e Tij dhe se vullneti i Tij Subhanehu ue Te ala nuk është vetëm një vullnet i pakufizuar, por është vullnet në pasim të urtësisë së Tij. Sepse ndër emrat e Allahut është emri “i Urti, el-Hakim”, i cili përfaqëson zotërimin e Gjyqtarit që gjykon gjërat dhe çështjet me sheriat dhe me ligje të kosmosit, i gjykon me vëprimet dhe krijimin e Tij. Allahu me urtësinë e Tij cakton udhëzimin për atë që e dëshiron, për atë që Allahu e din se ai e do të vërtetën dhe e ka një zemër të drejtë, ndërsa e cakton devijimin për atë të cilit i ofrohet Islami por atij i ngushtohet zemra nga ajo, prandaj urtësia e Allahut nuk pranon që ai të jetë nga të udhëzuarit, përveç nëse Allahu ia ripërtërinë atij dëshirën për udhëzim, dhe e ndryshon dëshirën e tij në një dëshirë tjetër. Allahu Te ala megjithatë është i aftë për çdo gjë. Allahu nuk pranon që gjërat dhe çështjet të ndodhin pa shkaqe.

11. Grada e parë e kaderit: Dituria

Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah)

Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/223) Sipas Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit përcaktimi dhe kaderi përmbëhen nga katër nivele:

- Grada e parë: Dituaria. Njeriu duhet të ketë besim të paluhatshëm se Allahu Te ala i di të gjitha dhe se Ai e di absolutisht çdo gjë që është në qiej e në tokë, qoftë kjo nëse ka të bëjë me veprimet e Tij apo veprimet e krijesave të Tij. Njeriu duhet ta dijë se asgjë në tokë e as në qiell nuk është e fshehur për Allahun Tabarak ue Te ala.

12. Grada e dytë e Kaderit; Shkrimi

Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/223-224)

- Grada e dytë: Shkrimi. Allahu Tabarak ue Te ala ka shkruar gjithçka nga Kaderi në Leuhi-Mahfudh. Këto dy grada Allahu Te ala i ka përmendur në një ajet të vetëm kur Ai tha:

‫َه َِنِو ُ َ ِْمَ ْول َََِ ْلو‬ ‫ع َامء يِف َام سَ ِْمَ َول َِو‬ ‫ت يِف بََِكَو َِّنِو َََ ْ َ ْا ِ و‬ ‫ٌمَإ بََِكَو َِّنِو ُُِّ َم ِو‬ ‫سَعِس ِوا ِِو‬ َ ‫َه‬ ِ ََ ‫ض‬ “A nuk din ti, se Allahu – i është e njohur çdo gjë që gjendet në qiej e në Tokë? Të gjitha këto janë (shënuar) në Libër. Me të vërtetë, të gjitha këto, për Allahun janë lehtë.” 1 Allahu Subhanah filloi me dijen dhe tha:

‫ت يِف بََِكَو َِّنِو‬ ‫ُُِّ َم ِو‬ “Të gjitha këto janë (shënuar) në Libër.” Do të thotë është shkruar në Pllakën e ruajtur. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë:

“Gjëja e parë që Allahu e krijoi ishte lapsi. Ai tha atij: “Shkruaj”. Ai tha: “o Zot! Çfarë të shkruaj? “Ai tha: “Shkruaje kaderin deri në Ditën e Gjykimit.” Kur Profeti salAllahu alejhi ue selem është pyetur nëse veprimet tona janë të përcaktuara ose jo, ai tha se ato janë të përcaktuara. Dhe kur ai u pyet lidhur me kuptimin e të vepruarit dhe se në vend të kësaj duhet ti mbështetemi kaderit, ai tha: “Veproni! Sepse çdo njërit i është lehtësuar ajo që është krijuar për të.” Profeti salAllahu alejhi ue selem i urdhëroi ata që të veprojnë. Veproni! Ajo për të cilën je krijuar është lehtësuar për ty. Pas kësaj ai salAllahu alejhi ue selem lexoi fjalët e Allahut Te ala:

‫ْ َََُِفَإ ِ َ ٌْ ََإ َان يَه َ ِام‬ ‫ْاِ َو‬ َ ََ ‫عهَإ‬ ْ ‫ع َاوَ ِِم َْ َي‬ ْ َ‫عُ َ ْرهَإ ٌَِِ َول َان ََِ َ ِام َِ ْمس‬ ْ َََ ‫تو‬ ْ ‫ِِم َْ َي‬ ‫عهَسَ ِ ن‬ َ َ‫ع َاه ي‬ َ ِ‫عهَإ ََ َُّب‬ ِ َ‫عهَس‬ ْ َِ‫َِ ْم‬ َ‫عن َاو‬ َ َ‫ع َاه ي‬ “Atij që jep (për bamirës) dhe ruhet (prej gabimeve) dhe i cili dëshmon (vërteton) atë që është më e bukur (besimin). Na, atij do t’ia lehtësojmë rrugën e lumturisë (Xhenetit); kurse atij që është koprrac dhe e konsideron veten të pavarur (nga Zoti) dhe e përgënjeshtron atë më të bukurën (besimin), Na, atij, do t’ia lehtësojmë rrugën e rëndë (skëterrës).” __________________________________________

1

- 22:70

2

- 92:5-10

13. Grada e tretë: Dëshira

Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/224-225)

- Grada e tretë: Dëshira. E ajo është se Allahut Tabarak ue Te ala ka patur dëshirë për çdo që ekziston apo nuk ekziston në qiej dhe në tokë. Pra ajo që ekziston egziston sepse Allahut Te ala dëshiron që ajo të egzistoj. Ajo që nuk ekziston nuk ekziston sepse Allahu Te ala nuk dëshiron që ajo të ekzistojë. Kjo provohet dukshëm në Kur’anin fisnik. Allahu Te ala ka konfirmuar vullnetin e Tij në veprimet e Tij dhe në veprimet e robërve. Allahu Te ala ka thënë:

‫عَُفِس َا ََ َام نوِ َ اِ هَُّ ْول ٍَمء َِن ْمَِمََاِ سهَ ِم َان ِب ُّْ ِوا َِّ ِلو ى َوََ َِّنْو‬ ‫ت ِو‬ ‫َ ََِْمََاِ سنَو َا ُو‬ ْ َ‫َهَ سٍََمء َِن َِّ ِول ٍََُمفََنَو س‬ “Ai (Kur’ani) s’është tjetër pos këshillë për njerëzit! Për atë nga mesi që dëshiron të gjendet në të vërtetën. Po ju nuk mundeni, por vetëm nëse dëshiron Allahu, Zoti i botëve!” 1

‫يَ َِمََوَ َام َاُِكَو ٍَمء ََََ َْو‬ “E sikur të donte Zoti yt, ata nuk do bënin atë (armiqësi).” 2

‫َهَ ٍَمء ََََ َْو‬ ‫َ ََِْ ِسنهَمفَو َلمءُْ َِ َول َام َِ ِْ ِوا ِ نان َِ ِْ ِاىِل اِ ن ََِبِسنَو َ ْقَُُ َ َلو َام نو‬ “E sikur të donte All-llahu, nuk do të mbyteshin ndërmjet vete ata (populli) që ishin pas tyre, pasi që atyre u patën zbritur argumentet.” 3 Allahu Te ala e qartësoi që veprat e njeriut ndodhin me vullnetin e Tij. Sa për veprimet e Tij Te ala, flitet për to shpesh në Kuran, duke përfshirë:

‫ٍوْهَم ََََ َْو‬ ‫ىَاََىَم هَ ْؤ ِ و‬ ِ ‫ي َُّ ِول َ ُ َ ْسهَم‬ “Sikur të kishim dëshiruar Ne, secilit do t’i jepnim udhëzimin.” 4

‫ميو ََ َل َِ َلو َاُِكَو ٍَمء ََََ َْو‬ َ ِ‫َََيِ اَ وعَ ِ َ ِا وَْ ََه‬ “Sikur të dëshironte Zoti yt, do t’i bënte njerëzit të një feje.” 5 Shumë ajete të ngjashme konfirmojnë vullnetin e Allahut Tabarak ue Te ala në veprimet e Tij. Besimi në kaderin nuk është i plotë derisa ne të besojmë se çdo egzistues dhe joegzistuese varet nga dëshira e Allahut. Nuk ka asgjë jo-ekzistues vetëmse që Allahu Te ala ka dëshiruar që ajo të mos ekzistojë. Dhe çdo gjë që ekziston ekziston vetëm për shkak se Allahu Te ala ka dëshiruar që ajo të ekzistojë. Është e pamundur që diçka të ekzistojë në qiej apo në tokë, pa vullnetin e Allahut Te ala..

__________________________________________

1

- 81:27-29

2

- 6:112

3

- 2:253

4

- 32:13

5

- 11:118

14. Grada e katërt: Krijimi

Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/225)

- Grada e katërt: Krijimi. Ne besojmë se Allahu Te ala është Krijues i çdo gjëje. Nuk ka asgjë në qiej e as në tokë, vetëm se Allahu e ka krijuar atë. Allahu Tabarak ue Te ala e ka krijuar madje edhe vdekjen megjithëse vdekja është mungesa e një jete. Allahu Te ala ka thënë:

‫ْ ََقَلَخ يِذ لَّا‬ ‫خَ ميِ َْ َاو ميِ َْ مَ َخ‬ ‫س َخ‬ ‫ا َْ َخ‬ َ َ ْ‫م ْ َ م‬ َ َ َ ‫ح َْاُبَ مخي لِ َا مكقَ ََبَ مخي‬ “Ai është që krijoi vdekjen dhe jetën, për t’ju provuar se cili prej jush është më vepërmirë.” 67:2

Gjithçka që është në qiej dhe në tokë është krijuar nga Allahu Te ala. Nuk ka asnjë krijues tjetër përveç Allahut Tabarak ue Te ala. Ne e dimë se gjithçka që Ai Subhanah vepron është krijim i Tij. Qiejt, toka, malet, lumenjtë, dielli, hëna, yjet, erërat, njerëzit dhe kafshët janë të gjitha të krijuara nga Allahu. Cilësitë e këtyre krijesave dhe gjendjet gjithashtu janë të krijuara nga Allahu Azze ue Xhel.

15. Veprat dhe fjalët e robit janë të krijuara nga Allahu Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/225-226) Megjithatë, disa njerëz mund të pyesin se si veprimet tona dhe fjalët mund të jenë vullnetare në qoftë se ato janë krijuar nga Allahu Azze ue Xhel. Kështu është për shkak se veprimet tona dhe fjalët rrjedhin nga dy gjëra: 01

- Aftësia.

02

- Vullneti.

Nëse veprimi i njeriut buron nga dëshira e saj dhe aftësia, atëherë Allahu Azze ue Xhel është Ai që krijoi këtë vullnet në zemrën e tij. Është gjithashtu Allahu Azze ue Xhel i Cili krijoi aftësinë e tij. Ai pra në këtë mënyrë krijon shkakun e plotë, si rezultat i të cilit ndodhin gjërat. Ai që krijoi shkaqet është Ai që ka krijuar rezultat. Se Allahu Te ala ka krijuar veprën e robit, kjo shfaqet në veprat e robit dhe fjalët nga dy gjëra: 01

- Aftësia.

02

- Vullneti.

Ai nuk kishte qenë në gjendje të veprojë pa vullnetin dhe aftësinë. Sepse ai që dëshiron të veprojë por nuk ka aftësi të veproj, atëherë nuk mund të veprojë. Dhe ai

që është i aftë, por nuk dëshiron të veprojë. Pasi që veprimi është rezultat i një vullneti të vendosur dhe aftësisë së plotë, atëherë Allahu është Ai që e ka krijuar vullnetin e vendosur dhe aftësinë e plotë. Në këtë mënyrë ne e dimë se si Allahu Te ala i ka krijuar veprimet e robit. Përndryshe robi vepron vullnetarisht; është ai që mer abdes, falet, jep zekatin, agjëron, kryen haxhin, kryen umren, nuk bindet dhe bindet. Megjithatë, ekzistojnë të gjitha këto vepra përmes vullneteve dhe aftësive që Allahu Azze ue Xhel ka krijuar. Çështja është e qartë dhe hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut. Ne themi se zjarri djeg, por është Allahu Te ala që ka krijuar djegien e saj. Zjarri nuk djeg vetvetiu. Ai djeg sepse Allahu Te ala e ka lejuar atë të djeg. Prandaj, zjarri në të cilin u hudhë Ibrahimi salAllahu alejhi ue selem nuk ishte djegës. Sepse Allahu Te ala i tha atij:

‫ع َال َام َِ ْااََ ََُّهِف هَم َاو سَم قَ ْمهَم‬ َ ‫َِّ ِْ َاَىِس َول‬ َ ََ ‫ٌمَإ‬ Po Ne i thamë: “O zjarr, bëhu i ftohtë dhe shpëtim për Ibrahimin!” 21:69 I tillë u bë zjarri për Ibrahimin salAllahu alejhi ue selem. Pra, vetë zjarri nuk djeg. Është Allahu Te ala që krijon fuqinë e djegies së saj. Fuqia e djegies në qëndrim me veprimet e robërve korrespondon me vullnetin dhe aftësinë e tyre. Përmes vullnetit dhe aftësisë bëhet veprimi. Përmes materialeve djegëse bëhet djegia në zjarr. Nuk ka asnjë dallim në mes të dy rasteve. Por pasi që robi ka vullnet, ndjenja, zgjedhje dhe veprime, atëherë i atribuohet vepra atij dhe si rezultat ai dënohet për shkeljet e tyre. Sepse ai vepron dhe nuk vepron me dëshirën e tij.

16. Fundi i librit “el-Kadha uel-Kadar”

Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: el-Kada uel-Kadar, nga libri Mexhmu-ul-Fataua (5/227)

Në përfundim, unë them se besimtari duhet të jetë i kënaqur që ta ketë Allahun si Zot, prej plotësisë së kënaqësisë në Zotërimin e Allahut është që të besoj në kaderin e Allahut. Dhe ta dij se nuk ka dallim me veprave që ai i vepron dhe përpjekjes së tij për tu furnizuar, të gjitha këto janë të njëjta, të gjitha janë të shkruara, të gjithë janë caktuar, çdo njeriu i është lehtësuar ajo për të cilën është krijuar. E lus Allahun Azze ue Xhel që Ai të na bëj prej atyre u janë lehtësuar veprat e banorëve të Xhenetit, të na shkruaj neve jetë të mirë në këtë botë dhe tjetrën. Hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut, Zotit të krijesave. Selami dhe salavatet qofshin mbi Profetin Muhamed, familjen e tij dhe të gjithë sahabët. Përfundim dhe hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut Te ala.

Besimi i dijetarëve të hadithit.

Imam Ebu Bekr Ahmed bin Ibrahim el-Isma´ili I´tikad A’immeh Ahl-il-Hadith [Besimi i dijetarëve të Hadithit] Në emër të Allahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit. Ibn Kudameh ka thënë: esh-Sharif Ebul Abasi Mes’ud bin Abdil-Uahid bin Matar el-Hashimi na tregoi: Hafidh Ebul – Ala Sa´id bin Jasar el-Haraui na tregoi: Ebul-Hasan Ali bin Muhammed el-Xhurxhani na tregoi: Ebul-Kasim Hamzah bin Jusuf es-Sehmi na tregoi: Ebu Bakr Ahmed bin Ibrahim el-Ismaili na tregoi dhe tha: 01 – Dijeni – Allahu pastë mëshirë për ne dhe ju – se medhhebi i Pasusve të hadithit, Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit është besimi në Allahun, engjëjt e Tij, Librat e Tij, të dërguarit dhe të pranohet ajo që thotë libri i Allahut Te ala dhe ajo që është transmetuar në mënyrë autentike nga i dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem. As nuk duhet shmangur atyre e as nuk duhet të refuzohen. E gjithë kjo për shkak se ata u

urdhëruan për të pasuar Kuranin dhe Sunnetin, sepse të dyat përbëhen nga udhëzimi, dhe ata dëshmuan se profeti i tyre salAllahu alejhi ue selem udhëzon për në rrugë të drejtë, dhe ishin të paralajmëruar se kundërshtimi i saj është fitne dhe ndëshkim i dhembshëm. 02 – Ata besojnë se Allahu Te ala adhurohet përmes emrave të Tij me të cilat Ai e ka quajtur Veten e Tij, cilësitë me të cilat Ai ka përshkruar Veten e Tij, si dhe emrat dhe cilësitë me të cilat i dërguarit i Tij salAllahu alejhi ue selem e ka emëruar dhe përshkruar Atë. Ai e krijoi Ademin me dorën e Tij. Duart e tij janë të shtrira (në furnizimin e robërve) dhe Ai jep si të dojë. Ndërsa nuk duhet patur besimin se si janë ato. Po ashtu, Ai Azze ue Xhel u ngritë mbi Arsh/Fron, dhe nuk duhet pyetur si, sepse Ai u ngrit mbi Fron pa na treguar se si Ai e bëri atë. 03 – Ai zotëron krijesat e Tij. Ai nuk i ka krijuar ato sepse ka nevojë apo sepse ajo ishte diçka që shpie Atë në këtë. Ai bën atë që Ai dëshiron. Ai merr vendim për atë që Ai dëshiron. Ai nuk do pyetet për atë bën, ndërsa krijesat pyeten për veprat e tyre. 04 – Ai adhurohet përmes emrave të Tij me të cilat Ai e ka quajtur Veten e Tij, cilësitë me të cilat Ai ka përshkruar Veten e Tij, si dhe emrat dhe cilësitë me të cilat i dërguarit i Tij salAllahu alejhi ue selem e ka emëruar dhe përshkruar Atë. Asgjë nuk është e pamundur për Të, as në tokë e as në qiell. Ai nuk përshkruhet me ndonjë gjë që ka mangësi apo të metë, sepse Ai Azza ue Xhel është lart nga këto. 05 – Allahu Azza ue Xhel e krijoi Ademin (alejhis-selam) me dorën e Tij. Duart e tij janë të shtrira dhe ai jep si të dojë. Nuk duhet pyetur se si janë ato, sepse Libri i Allahut nuk ka treguar se si ato janë. 06 – Nuk duhet të besohet se Ai ka gjymtyrë, gjatësi, gjerësi, trashësi, hollësi ose cilësi të ngjashme që ekzistojnë në krijesat. Ai Tabarak ue Te ala nuk i ngjason dikujt, dhe e bekuar është fytyra e Zotit tonë i cili posedon dinjitet dhe madhështi. 07 – Ata nuk thonë se emrat e Allahut Azze ue Xhel janë të krijuar, sikurse thonë Mutezilitë, Hauarixhët dhe sektet të tjera në mesin e Pasusve të Epsheve. 08 – Ata besjnë se Ai ka fytyrë, dëgjim, shikim, dituri, fuqi, forcë dhe të folur, por jo në mënyrën sikurse e bëjnë Mutezilitë dhe të tjerët, por sikurse Ai Te ala i ka përmend ato: “Por fytyra e Zotit tënd mbetet përgjithmonë.” 55:27 “Atë e zbriti atë sipas dijes së Vet.” 4:166

“Nga ajo që Ai di, tjerët dinë vetëm aq sa Ai ka dëshiruar.” 2:255 “Kush e dëshiron krenarinë (le ta dijë), e tërë krenaria i takon Allahut, te Ai ngrihet fjala e mirë (besimi) dhe vepra e mirë, e Ai i pranon. E ata që përgatitin dredhira të këqija, për ata është një dënim i rëndë dhe dredhia e tyre është e zhdukur.” 35:10 “Ne, me forcën tonë e ngritëm qiellin dhe Ne e zgjerojmë atë.” 51:47 “Sa i përket Adit, ata pa pasur kurrfarë të drejte u treguan mendjemëdhenj ndaj banorëve në tokë dhe thanë: ”Kush ka fuqi më të fortë se ne?” A nuk e ditën ata se Allahu, i cili i krijoi, ka fuqi më të fortë se ata?!” 41:15 “Allahu është furnizues i madh. Ai, fuqiforti.” 51:58 Ai Te ala, ka dituri, fuqi, forcë, dëgjim, shikim dhe flet në mënyrë që Ai Te ala ka thënë: “Lëshoje atë (fëmijë, Musain) në arkë, e mandej hidhe në lumë e lumi e hedhë në breg, atë e merr armiku Im dhe i tij. E nga ana Ime mbolla (në zemra të njerëzve) dashuri ndaj teje, e që të edukoheshe nën sytë e Mi.” 20:39 “E, mbaroje anijen nën vëzhgimin Tonë dhe me mësimin tonë, e mos m’u drejto Mua për ata që bënë zullum, ata gjithqysh janë të përmbytur.” 11: 37 “E nëse ndokush prej idhujtarëve të kërkon strehim, ti strehoje në mënyrë që t’i dëgjojë fjalët e Allahut (Kur’anin), e mandej përcille deri në vendin e tij të sigurt. Këtë, ngase ata janë popull që nuk e di (të vërtetën e fesë islame).” 9:6 “Dhe (dërguam) të dërguar më parë që të rrëfyem për ta, dhe të dërguar të tjerë për të cilët nuk të rrëfyem, e Musait i foli Allahu me fjalë.” 4:164 “Kur Ai dëshiron ndonjë send, urdhri i Tij është vetëm t’i thotë: “Bëhu!” Ai menjëherë bëhet.” 36:82 09

– Ata thonë se të gjithë muslimanët thonë:

“Ajo që Allahu do bëhet, dhe atë që Ai nuk do nuk ndodhë.” Ai Te ala ka thënë: “Po ju nuk mundeni, por vetëm nëse dëshiron Allahu, Zoti i botëve!” 81:29 10 – Ata thonë se askush nuk mund t’i shpëtojë dijes së Allahut, dhe dëshira dhe vepra e askujt nuk mund të kapërcejë dëshirën e Allahut. Dija e askujt nuk mund ta

ndryshon dijen e Allahut. Ai është i gjithditur, dhe as nuk bie në injorancë apo harresë. Ai është i fuqishëm se askush nuk mund të ngadhënjej mbi Të. 11 – Ata thonë se Kurani është fjala e Allahut dhe nuk është i krijuar. Ai nuk është krijuar sido që ta lexon dhe ta shqiptojë atë dhe ai është ruajtur në formë të shtypur. Ai që thotë se shqiptimi i Kuranit është krijuar dhe ka për qëllim Kuranin, ka thënë se Kurani është i krijuar. 12 – Ata thonë se nuk ka krijues tjetër të vërtetë përveç Allahut Azze ue Xhel. Të gjitha furnizimet e robërve janë të krijuara nga Allahu. Allahu e udhëzon kë të dojë dhe e lajthitë kë të dojë. Atë që Allahu Azze ue Xhel e lajthit nuk ka asnjë argument: Thuaj: “Allahu ka argumentin më të plotë dhe sikur të donte Ai do t’ju vinte në rrugë të drejtë të gjithëve.” 6:149 Thuaj: “Allahu ma urdhëroi mua drejtësinë dhe në tërësi kthejuni Atij në çdo namaz (lutje) dhe adhurojeni Atë duke qenë të sinqertë në lutje vetëm për të. Ashtu sikur që ju filloi (krijoi) së pari, do të ktheheni te Ai”. Një grup (nga ju) Ai e vuri në rrugë të drejtë, e një grup meritoi të jetë i humbur, pse ata (të humburit) shejtanët i morën për miq, e megjithatë mendonin se ishin në rrugë të drejtë.” 7:29-30 “Ne krijuam shumë nga xhinët e njerëzit për Xhehennem. Ata kanë zemra që me to nuk kuptojnë, ata kanë sy që me ta nuk shohin dhe ata kanë veshë që me ta nuk dëgjojnë. Ata janë si kafshët, bile edhe më të humbur, të tillët janë ata të marrët.” 7:179 “Nuk ndodh asnjë fatkeqësi në tokë e as në trupin tuaj, e që të mos jetë në shënime (libër – Levhi Mahfudh) para se të ngjajë ajo, e kjo për Allahun është lehtë.” 57:22 Për të “vënë diçka në veprim” do të thotë pa dyshim për ta krijuar atë. Ai tha në lidhje me banorët e Xhenetit: “Falënderojmë Allahun që na udhëzoi për këtë (për iman, për punë të mira, na e hoqi zilinë, na futi në Xhenet), pse sikur të mos na udhëzonte Allahu, ne nuk do të dinim të udhëzohemi.” 7:43 “Sikur të donte Allahu, do t’i udhëzonte të gjithë njerëzit.”13:31 “Sikur të dëshironte Zoti yt, do t’i bënte njerëzit të një feje (por nuk dëshiroi, Ai e di pse). Ata vazhdimisht janë në kundërshtime (mes vete), Përveç atij që e mëshiroi Zoti yt.” 11:118-119

13 – Ata thonë se e mira dhe të keqja, e ëmbla dhe e hidhura, është nga përcaktimi i Allahut Azze ue Xhel. Ai ka caktuar që ajo të ndodhë dhe e ka paracaktuar atë dhe ata nuk mund të arrijnë përfitime për veten e tyre ose ti shmangen të keqes – përveç atë që Allahu dëshiron. Ata janë të varfër para Allahut Azze ue Xhel që çdoherë kanë nevojë për Të. 14 – Ai Azze ue Xhel zbret në qiellin më të ulët në bazë të asaj që thonë transmetimet autentike nga i dërguari i Allahut të thotë – dhe këtë duhet besuar pa pyetur si?. 15 – Ata besojnë se robërit e mirë do ta shohin Allahun Azze ue Xhel në Ditën e Gjykimit, por jo në këtë jetë dhe ata që Allahu i shpërbleu me këtë e shohin detyrimisht Allahun. Ai tha: “Atë ditë do të ketë fytyra të shkëlqyera (të gëzuara). Që Zotin e tyre e shikojnë.” 75:22-23 “Jo dhe Jo! Atë ditë do të jenë të penguar prej (ta shohin) Zotit të tyre.” 83-15 Nëse as besimtarët apo jobesimtarët nuk do ta shohin Atë, atëherë të gjithë do të ishin penguar. Megjithatë, nuk duhet besuar si trup Allahun Azze ue Xhel dhe nuk duhet kufizuar Atë. Megjithatë, ata do ta shohin Atë Xhela ue Ala me sytë e tyre sikurse Ai dëshiron – dhe kjo duhet besuar pa pyetur si?. 16 – Ata thonë se Imani është fjalë, vepër dhe njohuri. Ai shtohet me vepra të mira dhe mangësohet me mëkate. Ai që bën vepra të mira më shumë ka Iman më të lartë se ai që bën më pak vepra të mira. 17 – Ata thonë se monoteistët dhe muslimanët që e falin namazin të drejtuar drejt Kiblës dhe bëjnë një mëkat ose më shumë mëkate, të mëdha apo të vogla, dhe ende janë të përqëndruar në adhurimin e Allahut të vetëm, duke pranuar obligimet nga Allahu, nuk duhet bërë tekfir mbi ta për shkak të atyre mëkateve që kanë. Ata shpresojnë që Allahu ta falë personin e tillë. Ai Te ala ka thënë: “E përpos këtij (mëkati) i falë kujt do.” 4:48 18 – Ata nuk pajtohen lidhur me atë që qëllimisht dhe pa justifikim e braktis namazin e obliguar derisa t’i ketë kaluar koha e tij. Disa e konsiderojnë personin e tillë të jetë kafir duke u bazuar në atë që është transmetuar nga profeti salAllahu alejhi ue selem lidhur me këtë:

“Midis robit dhe mosbesimit është lënia e namazit.” “Ai që e braktis namazin ka bërë kufër.” “Ai që e braktis namazin e ka braktisur mbrojtjen e Allahut.” Të tjerët thonë se kjo vlenë nëse braktiset namazi duke e mohuar atë. Për shembull, Jusufi (alejhis-selam) tha: “Unë kam hequr dorë nga ata që nuk e besojnë Allahun.” 12:37 Do të thotë kufër mohues. 19 – Disa prej tyre thanë se Imani është fjalë dhe vepër, ndërsa Islami është vepra me të cilat njeriu është obliguar, dhe ato përmenden veç e veç. Prandaj është thënë se muslimanët dhe besimtarët [Mu’minun] janë dy koncepte të ndryshme; nëse kto dy koncepte përmenden ndaras, nuk përfshihet tjetra. Ndërsa nëse vetëm njëri koncept përmendet, përfshihen të dyjat. Shumë të tjerë thanë se Islami dhe Imani janë e njëjta gjë. Allahu Azze ue Xhel ka thënë: “E kush kërkon fe tjetër përveç fesë islame, atij kurrsesi nuk do t’i pranohet dhe ai në botën tjetër është nga të dëshëpruarit.” 3:85 Kjo do të thotë se në qoftë se kërkon, kjo do ti refuzohet atij. Ai Te ala tha: “Dhe kush ishte aty nga besimtarët, Ne i nxorëm (i larguam). Po nuk gjetëm aty pos një shtëpie muslimane.” 51:35-36 Disa besojnë se Islami është veçanërisht nënshtrimi dhe përulësia ndaj Allahut dhe gjykimit të Tij të cilin personi e beson. Ai Te ala tha: Beduinët thanë: “Ne kemi besuar!” Thuaj: “Ju nuk keni besuar ende, por thuani: Ne jemi dorëzuar, e ende nuk po u hyn besimi në zemrat tuaja.” 49:14 Ata të shprehin ty mirënjohje (ta përmendin) që u bënë muslimanë. Thuaj: “Pranimin tuaj të fesë islame mos ma njihni (mos ma përmendni) mua, por nëse jeni të sinqertë Allahu juve ju bëri mirë, kur ju udhëzoi për besim.” 49:17

Edhe kjo është një provë për atë që thotë se të dyja janë një dhe e njëjta gjë. 20 – Ata thonë se Allahu do ti nxerr monoteistët nga Xhehnemi pas ndërmjetësimit të ndërmjetësuesve. Ndërmjetësimi është një fakt. Pellgu është një fakt. Ahireti është një fakt. Dhënia e llogarisë është një fakt. 31 – Ata besojnë se askush nuk hyn në Xhenet me ndihmën e veprave të tij, pa marrë parasysh se për çfarë veprash bëhet fjalë, por nga mirësia dhe mëshira e Allahut me të cilin Ai e dallon kë të do. Veprat e mira të një personi dhe bindja kanë ndodhur vetëm falë mirësisë së Allahut. Edhe në qoftë se Allahu nuk i kishte dhuruar të mirat e Tij, askush nuk do të kishte argument për të thënë kundër Allahut. Allahu ka thënë: “E sikur të mos ishte mirësia e Allahut ndaj jush dhe mëshira e Tij, askush prej jush nuk do të pastrohej kurrë (prej mëkateve), por Allahu e pastron atë që do Ai.” 24:21 “Por sikur të mos ishte dhuntia e Allahut ndaj jush dhe mëshira e Tij, atëherë ju, pos një pakice, do të ndiqnit rrugën e shejanit.” 4:83 “Ai veçon me mëshirën e vet (me pejgamberllëk) kë të dojë. Allahu është Zot i mirësisë së madhe.” 3:74 31 – Ata thonë se Allahu Azze ue Xhel ka përcaktuar për të gjitha krijesat e gjalla jetëgjatësinë e tyre të caktuar të cilën ata do ta arrijnë. “Të gjithë njerëzit e kanë afatin e vet, e kur t’u vijë afati tyre, ai nuk mund të shtyhet për asnjë moment, e as të përngutet më parë.” 7:34 Nëse personi vdes ose vritet, ai e arrin fundin e jetës së tij e cila është përcaktuar për të. Allahu tha: “Thuaj: Edhe sikur të ishit në shtëpitë tuaja, atyre që është caktuar mbytja (vdekja), do të dilnin në vendin e flijimit të tyre.” 3:154 33 – Allahu Te ala i furnizon të gjitha krijesat e gjalla me rrizkun e ushqimit. Allahu e garanton atë për të githa krijesat që do të jetojnë. Pos kësaj, Ai është që u jep atyre furnizim të lejuar apo të ndaluar në të njëjtën mënyrë siç është Ai që i ka dhuruar bukuritë e tjera nga të cilat jetojmë. 34 – Ata besojnë se Allah Te ala i krijoi shejtanët për t’u bërë vesvese njerëzve, për ti mashtruar ata, për t’i tradhëtuar.

35 – Në tokë ndodhë magjia dhe magjistarët. Të besosh se praktikimi i magjisë sjell dobi dhe dëmton pa lejen e Allahut është kufër. 36 – Ata besojnë se duhet shmangur nga bidatet, mëkatet, punët e këqija, mburrja, mendhjemadhësia, mashtrimi, vrasjet dhe thashethemet. Ata besojnë se as nuk duhet ngacmuar apo fyer askënd. Përjashtimi i vetëm është personi i cili shpik një bidat dhe thërret në të. Në këtë rast, ata nuk e konsiderojnë këtë të jetë përgojim. 37 – Ata besojnë se dija duhet të merren dhe zbatohen nga burimi i saj. Përveç kësaj, ata besojnë se duhet marrë studimet e Kuranit dhe lëmive të tij dhe shpjegimet e tij seriozisht. Po kështu, ata thonë se duhet ndëgjuar hadithet e të dërguarit salAllahu alejhi ue selem, dhe duhet mbledhuar ato duhet kuptuar ato dhe duhet kërkuar transmetimet e shokëve të tij. 38 – Nuk duhet të flitet keq për sahabët. Gjërat e vogla të cilat u janë atribuar atyre, duhet të refuzohen dhe të hudhen. Gjithashtu mosmarrëveshjet mes tyre i lënë Allahut Azza ue Xhel. 39 – Ata nxisin që të përqëndrohemi me Xhematin dhe të hamë, të pim dhe të vishemi në mënyrë të përmbajtur. Ata nxisin që të përpiqemi në vepra të mira, urdhërojnë në të mirën, ndalojnë nga e keqja dhe largohen prej injorantëve derisa ata t’i mësojnë ata dhe t’ua sqarojnë të vërtetën atyre. Pas sqarimit, vinë në shprehje qortimet dhe ndëshkimet. 40 – Kjo është baza e fesë dhe besimi i Imamëve të Hadithit. Ata as nuk janë ndikuar nga risitë e as nga sprovat. Prandaj mbahuni pas litarit të Allahut dhe mos u përçani prej tij. Dije se Allahu e do dhe e falë atë që e pason të dërguarin e Tij salAllahu alejhi ue selem. Ai i ka bërë ata të jenë populli i shpëtuar dhe Xhemati i pasuar. Ai Azze ue Xhel ka thënë në lidhje me atë që pretendon se ai e do Allahun: “Thuaj: “Nëse e doni Allahun, atëherë ejani pas meje që Allahu t’ju dojë, t’ju falë mëkatet tuaja, se Allahu është që fal shumë, mëshiron shumë.” 3:31 Allahu më bëfte dobi mua dhe ju me dije dhe me mirësinë e Tij dhe mëshirën të na mbroj nga shmangia dhe devijimi.

Çfrarë e trondisin akiden

Disa njerëz janë bërë pre të disa çështjeve që e tronditin akiden islame dhe kanë rënë në disa të kundërta që e kundërshtojnë atë. Prandaj ngelet si detyrë që t’i sqarojmë ato në këtë ligjëratë. Këto gjëra që e trondisin akiden janë dy lloje: – Njëri lloj e kundërshton këtë akide dhe e bën atë të pavlefshme, kështu që edhe ai person që hyn në këtë lloj është jobesimtar – Allahu na ruajt prej kësaj. – Kurse lloji tjetër e bën të mangët këtë akide dhe e dobëson atë. Lloji i parë quhet kundërshtues. Ai e bën të pavlefshme akiden dhe e shkatërron atë. Ndërsa personi që bie në të është jobesimtar, d.m.th. e ka braktisur fenë islame. Ky quhet kundërshtues dhe po ashtu quhet shkatërrues. Lloji i pare Gjërat që e tronditin akiden dhe janë shkak për mosbesim. Ato gjëra që e kundërshtojne Islamin, të cilat e bëjnë të detyrueshme braktisjen e fesë (ridden) quhen të kundërta. E kundërta është herë fjalë, herë vepër; herë besim, herë dyshim. Njeriu mund ta braktisi fenë (të bëjë ridde) qoftë edhe me një fjalë që thotë, me një punë që vepron, me një besim që beson apo një dyshim që has (takon). E kundërta që e trondit akiden dhe e bën të pavlefshme vjen si pasojë e këtyre katër gjërave që lartpërmendëm. Këto gjëra i kanë përmendur dijetarët në librat e tyre dhe e kanë quajtur këtë me titullin “Gjykimi mbi atë që braktis fenë”. Ai që braktis fenë është ai i cili ka mohuar dhe ka bërë mosbesim pas Islamit (pasi deklaruar se ai është musliman). Ky pra është ai që braktis fenë, ai i cili kthehet prej fesë së Allahut dhe e braktis atë. Pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -, thotë në lidhje me atë (që braktis fenë): “Kush e ndërron fenë e tij vriteni” (Transmenton Buhariu në “Sahih”) Në dy Sahihet (të Buhariut dhe Muslimit) transmentohet se pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – dërgoi Ebu Musa Esh’ariun në Jemen. Pas tij dërgoi Muadhin, të birin e Xhebelit. Kur ky (Muadhi) mbërriti tek ai (Ebu Musa Esh’ariu) ai i tha: Zbrit dhe vendosi atij një jastëk. Ndërkohë aty tek ai ishte një burrë i lidhur. Ai i tha: çfarë është ky? Ai iu përgjigj: Ky ka qenë çifut dhe u bë musliman, porse më pas u kthye në fenë e tij – fenë e keqe – dhe u bë çifut. Ai tha: Unë nuk ulem derisa ai të vritet, ky

është gjykimi i Allahut dhe i të dërguarit të Tij. Ai i tha: Ulu! Por ai këmbënguli duke thënë: Unë nuk ulem derisa ai të vritet! Gjykimi i Allahut dhe i të dërguarit të Tij. Kjo u përsërit tri herë. Atëherë ai urdhëroi që ai burrë të vritej. Me sa u përmend argumenton se ai që braktis Islamin vritet nëse nuk pendohet. Atij i kërkohet që të pendohet dhe nëse pendohet dhe kthehet, falënderimi i takon Allahut, por nëse nuk kthehet dhe vazhdon me këmbëngulje të qëndrojë në mosbesimin dhe humbjen e tij, atëherë ai shpejtohet për në zjarr, në bazë të thënies së pejgamberit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Kush e ndërron fenë e tij vriteni.” 01 - Braktisja e fesë me fjalë Të kundërtat që e kundërshtojnë Islamin janë shumë. Disa prej tyre janë me fjalë si p.sh. sharja e Allahut. Kjo fjalë është në kundërshtim të plotë me fenë. Po ashtu dhe sharja e të dërguarit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -, d.m.th. mallkimi dhe sharja e Allahut dhe të dërguarit të Tij, ose cilësimi me shprehje të pahijshme si p.sh. të thotë: Allahu është i padrejtë, Allahu është kurrnac (koprrac), Allahu është i varfër, ose të thotë se Allahu i Lartësuar nuk i di disa çështje, ose nuk ka mundësi për disa gjëra. Që të gjitha këto fjalë janë (ridde) braktisje e Islamit. Kushdo që e cilëson Allahun me diçka të pahijshme, apo e shan, apo e cilëson me diçka të mangët, ai është mosbesimtar (qafir) që e ka braktisur Islamin – Allahu na ruajt prej kësaj. Kjo pra, është braktisja e fesë me fjalë. Kur dikush shan Allahun apo tallet me Të, apo e emërton me diçka të mangët, apo e cilëson me diçka të pahijshme për Të siç thonë çifutët: Allahu është kurrnac, Allahu është i varfër dhe ne jemi të pasur. Po ashtu nëse thotë: Allahu nuk i di disa çështje, ose nuk ka mundësi për disa gjëra, ose mohon cilësitë e Allahut dhe nuk beson në to; ky është person që ka braktisur fenë me fjalët e tij të këqija. Gjithashtu kur dikush thotë p.sh.: Allahu nuk e ka obliguar namazin për ne; kjo fjalë e tij është largim dhe braktisje e Islamit. Pra, kush thotë: Allahu nuk e ka obliguar namazin, e ka braktisur Islamin (ka bërë ridde) dhe ky është mendimi i të gjithë muslimanëve, me përjashtim kur një person është injorant dhe është larg muslimanëve e nuk e di. Këtij personi i mësohet e vërteta dhe nëse vazhdon me këmbëngulje, atëherë ka mohuar dhe është mosbesimtar. Ndërsa, kur është mes muslimanëve dhe i di çështjet e fesë dhe thotë: namazi nuk është detyrë, atëherë kjo është braktisje e Islamit dhe kërkohet prej tij që të pendohet; nëse pendohet, mirë, por nëse nuk pendohet atëherë vritet. Ose kur thotë: Zekati nuk është detyrë për njerëzit, ose thotë:Agjërimi i Ramazanit nuk është detyrë për njerëzit, ose thotë: Haxhi nuk është detyrë për atë që ka mundësi ta kryejë atë dhe nuk është detyrë për njerëzit. Si përfundim, ai që i thotë këto shprehje ka bërë kufër në bazë të mendimit të përgjithshëm, dhe prej atij që i thotë këto fjalë kërkohet që të pendohet; nëse

pendohet, mirë, por nëse jo atëherë vritet – Allahu na ruajt prej kësaj. Këto çështje ishin braktisje e fesë me fjalë. 02 - Braktisja e fesë me vepër Braktisja e fesë me vepra si p.sh.: Lënia e namazit. Fakti që një përson nuk falet edhe pse thotë që namazi është detyrë por nuk falet, është braktisje e fesë sipas mendimit më të mirë të dijetarëve rreth kësaj çështjeje, duke u bazuar tek thënia e pejgamberit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Besa që është midis nesh dhe atyre është namazi, dhe kush e lë atë ka bërë kufër (mosbesim).” (Transmetoi Imam Ahmedi, Ebu Daudi, Tirmidhiu, Nesai, dhe ibën Maxheh me zinxhir transmetimi të saktë. Shekik ibën Abdullah el Ukejli, tabi’iu për gradën e lartë të të cilit kanë rënë dakord (dijetarët) – RahimehUllah – thotë: “Shokët e Muhamedit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -, nuk shikonin ndonjë vepër lënia e të cilës ishte kufër (mosbesim) me përjashtim të namazit” (Transmeton Tirmidhiu dhe zinxhiri i transmetimit të tij është i saktë). Kjo është braktisja e fesë me vepër (e cila është lënia e namazit qëllimisht). Prej këtij lloji është dhe bërja e Mus’hafit Sherif (Kur’anit) objekt përbuzjeje dhe përçmimi, ose ulja mbi të me përbuzje, ose ndotja e tij me pisllëk qëllimisht, ose shkelja e tij me këmbë me mospërfillje dhe përbuzje. Me të gjitha këto njeriu del prej Islamit. Prej braktisjes së fesë me vepër është dhe tavafi (sjellja rrotull) rreth varreve duke e bërë në shenjë afrimi tek banorët e varreve, ose të falet për ata ose për xhindët. Këto gjithashtu janë braktisje e fesë me vepër. Ndërsa lutja që bën njeriu duke iu drejtuar atyre, kërkimi i ndihmës prej tyre dhe zotimi për ta është braktisja e fesë me fjalë. Përsa i përket atij që bën tavaf rreth varreve duke patur për qëllim me këtë vepër adhurimin e Allahut, ai ka bërë një bidat (risi) që e trondit fenë, porse nuk është dalje nga feja. Pra, është bidat që e trondit fenë nëse ai nuk ka për qëllim të afrohet tek i varrosuri me këtë vepër. Veprimi i kësaj gjëje duke dashur të afrohet tek Allahu i Lartësuar është injorancë prej atij që e bën këtë. Prej kufrit (mosbesimit) me vepër është edhe kur dikush ther diçka për dikë tjetër përveç Allahut dhe kur afrohet me atë që ther tek dikush tjetër përveç Allahut. P.sh.: kur ai therr devenë, delen, pulën ose lopën për të varrosurit për t’u afruar tek ata duke i adhuruar ata me anë të tyre, ose kur e bën një gjë të tillë për xhindët, duke i adhuruar ata me anë të tyre. Po ashtu kur dikush i bën këto për yjet, duke u afruar tek yjet me këto vepra. Këto nuk janë therrur me emër të Allahut, po për dikë tjetër përveç Tij. Prandaj kanë gjykimin e së ngordhurës dhe ky veprim i tyre është kufër i madh – Allahu na ruajt prej tij. Që të gjitha këto që përmendëm janë prej braktisjes së fesë dhe prej të kundërtave të Islamit me anë të veprave.

03 - Braktisja e fesë me anë të të besuarit Prej llojeve të braktisjes së fesë me anë të të besuarit, është ajo që njeriu beson në zemrën e tij edhe nëse ai nuk e flet ose nuk e vepron (por vetëm e beson me zemrën e tij). Nëse dikush beson me zemrën e tij se Allahu i Lartësuar është i varfër, apo është kurnac, apo është i padrejtë edhe pse ai nuk e flet këtë, edhe pse nuk vepron diçka, atëherë kjo është kufër (mosbesim). Kjo është vetëm për arsye të këtij besimi që ai ka dhe ky është mendimi i të gjithë muslimanëve. Gjithashtu, kur dikush beson me zemrën e tij se nuk ekziston ringjallje, as tubim (i njerëzve në ditën e gjykimit) dhe se çdo gjë që ka ardhur në këtë çështje nuk është e vërtetë, ose beson me zemrën e tij se nuk ekziston xheneti dhe zjarri, as jeta tjetër, pra kush i beson këto me zemrën e tij edhe pse nuk i flet këto ka bërë kufër (mosbesim) dhe ka braktisur Islamin – Allahu na ruajt prej kësaj. Po ashtu veprat e tij janë të pavlefshme dhe përfundimi tij është në zjarr për shkak të atij besimi që ai ka. Gjithashtu kur dikush beson me zemrën e tij (edhe pse nuk e flet këtë) se Muhamedi -sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – s’është i sinqertë (nuk thotë të vërtetën), ose beson se ai nuk është vula e pejgamberëve dhe se pas tij do të vijnë pejgamberë të tjerë, ose beson se Musejlemeh gënjeshtari është pejgamber dhe i sinqertë, atëherë ai është mosbesimtar me këtë besim që ai ka. Po ashtu nëse beson me zemrën e tij (edhe pse nuk e flet) se Nuhu, Musai, Isai ose pejgamberë të tjerë – selami qoftë mbi ta – janë gënjeshtarë, ose e thotë këtë vetëm për njërin prej tyre, kjo gjë është braktisje e Islamit dhe dalje prej tij. Edhe kur beson se nuk ka problem nëse lutet bashkë me Allahun edhe dikush tjetër si: pejgamberët, ose ndonjë tjetër prej njerëzve, ose dielli, yjet, e të tjera, nëse e beson me zemrën e tij, atëherë ai e ka braktisur Islamin, sepse Allahu i Lartësuar thotë: “Kjo ngaqë Allahu, Ai është i Vërteti, i Përhershmi (Zoti i vetëm i Vërtetë që s’ka shok e të barabartë me Të) dhe gjithçka që ata (politeistët) lusin në vend të Allahut ose përkrah Tij është i kotë.” [el-Haxh : 62] Gjithashtu i Lartësuari thotë: “Dhe Zoti (i Adhuruari) juaj është një i Adhuruar i Vetëm. Nuk ka të Adhuruar tjetër të merituar veç Tij, i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti.” [el-Bekare : 163] I Lartësuari po ashtu thotë: “Vetëm Ty të adhurojmë dhe vetëm ty të mbështetemi e të kërkojmë ndihmë (kudo, në çdo kohë dhe për çdo gjë).” [el-Fatiha : 5] Përsëri thotë:

“Ndërsa Zoti yt ka përcaktuar që të mos adhuroni askënd e asnjë veç Atij.” [elIsra : 23] Po ashtu thotë: “Kësisoj, lutuni vetëm Allahut duke e bërë besimin tuaj të pastër vetëm për Atë Një e të Vetëm, duke iu përkushtuar plotësisht vetëm fesë së Tij dhe vetëm për hir të Tij, sado që të urrejnë mosbesimtarët.” [el-Gafir : 14] Dhe thotë: “Dhe sigurisht që tashmë të është shpallur ty (o Muhamed) si dhe atyre (të dërguarve) para teje: Në qoftë se bashkon të tjerë në adhurim me Allahun, sigurisht që punët tuaja do jenë të pavlefshme dhe padyshim që do të ishe nga të humburit.” [ez-Zumer : 65] Ajetet në lidhje me këtë temë janë të shumta. Kush pretendon ose beson se lejohet që të adhurohet bashkë me Allahun dikush tjetër, qoftë ai melek (engjëll), pejgamber, pemë, xhind ose ndonjë tjetër, ai është mosbesimtar. Por nëse e flet këtë me gjuhën e tij, atëherë është mosbesimtar me fjalë dhe me të besuar së bashku. Dhe nëse e bën këtë dhe lut dikë tjetër përveç Allahut, atëherë u bë mosbesimtar me fjalë, me vepër dhe me të besuar së bashku – Allahu na ruajt prej kësaj. Prej shembujve të rastit që lartpërmendëm, është ajo që bëjnë sot adhuruesit e varreve në shumë vende. Disa lusin të vdekurit dhe kërkojnë ndihmë dhe përkrahje prej tyre. Disa prej tyre thonë: O zotëria im! Përkrahje! Ndihmë! O zotëria im! Ndihmë, ndihmë! Unë jam në fqinjësinë tënde, ma shëro të sëmurin! Ma kthe atë që më mungon! Ma rregullo zemrën! Ata thërrasin të vdekurit, të cilët i quajnë evlija dhe kërkojnë prej tyre këto gjëra. Ata e harruan Allahun dhe i bënë Atij shok në adhurim dikë tjetër – i Lartësuar është Allahu prej kësaj gjëje. Kjo vepër e tyre është mosbesim me fjalë, me besim dhe me vepër. Dikush tjetër thërret nga një vend i largët dhe nga zona tepër të largëta dhe thotë: O i dërguari i Allahut! Më ndihmo… dhe shprehje të tjera të këtij lloji. Ndonjë tjetër thotë tek varri i tij (pejgamberit): O i dërguari i Allahut! Shëroje të sëmurin tim! O i dërguari i Allahut! Ndihmë! Përkrahje! Na ndihmo ndaj armiqve tanë! Ti e di gjendjen tonë tani! Na ndihmo pra, ndaj armiqve tanë! I dërguari – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -, nuk e di gajbin (të fshehtën). Madje gajbin nuk e di askush tjetër përveç Allahut të Lartësuar. Kjo është prej shirkut me fjalë dhe vepër. Dhe nëse beson bashkë me këtë se kjo gjë është e lejuar dhe s’ka problem, atëherë u bë shirk me besim, me fjalë dhe me vepër – Allahu na ruajt prej kësaj. Kjo gjë ndodh në shumë shtete dhe në shumë vende. Kjo ka ndodhur edhe në këto vende. Ka pas ndodhur në Rijad dhe në Dir’ijeh para se të shfaqej thirrja e shejh Muhamed

ibën Abdul Uehhab – Allahu e mëshiroftë -. Njerëzit në Rijad dhe Dir’ijeh merrnin për zota pemët, i adhuronin përveç Allahut dhe disa njerëz që thoshin se ishin evlija, të cilët i adhuronin bashkë me Allahun. Po ashtu ka pasur edhe varre që adhuroheshin bashkë me Allahun. Në Xhubejle gjendej varri i Zejd ibën Khatabit – radijAll-llahu anhu -, se ai aty u vra gjatë luftërave të riddes, në ditët e Muselejmes. Varri i tij adhurohej përveç Allahut derisa u shkatërrua ai varr dhe sot është harruar, dhe për këtë falënderimi i takon Allahut. Gjë që ndodhi për shkak të thirrjes së shejh Muhamedit – Allahu ia shenjtëroftë shpirtin dhe e shpërbleftë prej nesh dhe prej muslimanëve me shpërblimin më të mirë. Në Nexhd dhe Hixhaz ishin shumë të përhapur shirku i madh, ideologjitë dhe besimet e kota, lutja e dikujt tjetër përveç Allahut, saqë nuk mund të numërohet dhe as nuk mund të merret vesh. Por kur doli shejh Muhamed ibën Abdul Uehhab – RahimehUllah – në gjysmën e dytë të shekullit të dymbëdhjetë (sipas hixhretit) d.m.th.: para më tepër se dyqind vjet, thirri në rrugë të Allahut dhe i drejtoi njerëzit drejt të vërtetës. Atë e armiqësuan shumë prej dijetarëve injorantë dhe ndjekës të epsheve. Por Allahu e përkrahu atë me dijetarët e të vërtetës dhe thirri në rrugë të Allahut dhe i mësoi njerëzit e i ftoi ne njësimin (teuhidin) e Allahut. Ai ua sqaroi atyre se adhurimi i xhindëve, gurëve, evlijave dhe njerëzve të mirë e të tjerëve është shirk prej punës së injorancës (xhahilijes). Ai u tha atyre se këto janë punët e Ebu Xhehlit dhe të tjerëve si ai prej mosbesimtarëve të Kurejshitëve, të cilët e bënin këtë punë kur adhuronin Latën, Uzzan, Menatin dhe kur adhuronin varret. Këto pra ishin punët e tyre. Ai – Allahu e mëshiroftë – ia sqaroi më së miri njerëzve dhe Allahu udhëzoi shumë prej njerëzve për shkak të tij. Më pas thirrja e tij përfshiu gjithë Nexhdin. Në të u përhap Teuhidi dhe Imani (besimi). Njerëzit e lanë shirkun që i bënin Allahut dhe adhurimin e varreve pasi që ata i adhuronin ato, përveç disave që i mbrojti Allahu me mëshirën e Tij. Disa prej tyre adhuronin njerëz të çmendur që nuk kishin logjikë dhe i quanin ata evlija. E gjithë kjo ndodhte për shkak të injorancës së madhe në të cilën ata ishin zhytur. 04 - Braktisja e fesë me anë të dyshimit Pak më parë paraqitëm braktisjen e fesë (ridden) me anë të fjalës, braktisjen e fesë me anë të punës dhe braktisjen e fesë me anë të të besuarit. Ndërsa tani do të sqarojmë braktisjen e fesë me anë të dyshimit. Shembulli i kësaj të fundit (braktisjes së fesë me anë të dyshimit) është sikurse ai që thotë: unë nuk e di a është i vërtetë Allahu apo jo? Unë jam në dyshim për këtë. Ky është mosbesimtar që ka bërë mosbesim me anë të dyshimit. Po ashtu ai që thotë: Unë nuk e di nëse është e vërtetë ringjallja apo jo? Ose thotë: Unë nuk e di a janë të vërteta xhenneti dhe zjarri apo jo? Unë nuk e di, jam në dyshim. Ai që thotë kështu, kërkohet prej tij që të pendohet; nëse pendohet, mirë, por nëse jo atëherë vritet si mosbesimtar, për shkak të dyshimit në atë çështje që njihet si e

domosdoshme në çështjet e fesë dhe për të cilën ka argumentuar teksti (Kurani dhe Sunneti) dhe Ixhmai (mendimi i të gjithëve). Ai i cili dyshon në fenë e tij dhe thotë: Unë nuk e di a është i vërtetë Allahu?, ose thotë: A është i vërtetë i dërguari?, a është (i dërguari) i sinqertë apo është gënjeshtar?; ose thotë: Nuk e di a është ai pejgamberi i fundit?, ose thotë: Nuk e di nëse Musejleme ka qenë gënjeshtar apo jo?, ose thotë: Nuk e di a ka qenë gënjeshtar Es-uedel Anesij (person që pretendoi se ishte pejgamber në Jemen) apo jo?; që të gjitha këto dyshime janë braktisje e fesë Islame (riddetun) dhe ai i cili bie në këto, kërkohet prej tij që të pendohet dhe i sqarohet atij e vërteta; nëse pendohet, mirë; nëse jo, atëherë vritet. Gjithashtu kur dikush thotë: Unë jam në dyshim për sa i përket namazit, se a është ai detyrë apo jo?; po ashtu për sa i përket zekatit, se a është ai detyrë apo jo?; agjërimi i Ramazanit a është detyrë apo jo?; ose ai person që është në dyshim për sa i përket kryerjes së haxhit për atë që ka mundësi ta kryej dhe thotë: A është detyrë haxhi një herë në jetë apo jo?; që të gjitha këto dyshime janë mosbesim (kufër) i madh dhe ai që bie në këto, kërkohet prej tij që të pendohet; nëse pendohet dhe beson, mirë, por nëse jo, ai vritet. Ky gjykim ndodh në bazë të thënies së pejgamberit –sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – i cili thotë: “Kush e ndërron fenë e tij vriteni” (E transmeton Buhariu në (veprën e tij) “Sahih”) Besimi në këto gjëra si: Namazi, zekati, agjërimi dhe haxhi është i vërtetë dhe është obligim për muslimanët me kushtet e tyre, të cilat i përmban Sheriati.

Lloji i dytë Gjërat që e tronditin dhe që nuk janë kufër (mosbesim), por që e bëjnë të mangët besimin dhe e dobësojnë atë. Në pjesën e parë sqaruam gjërat që e tronditin akiden, që e kundërshtojnë Islamin dhe e bëjnë atë të pavlefshëm, ndërsa për sa i përket atij personi që i vepron ato, ai është person që e ka braktisur fenë dhe kërkohet prej tij që të pendohet; e nëse pendohet, mirë; nëse jo, atëherë vritet. Kurse lloji i dytë është: Gjëra që e tronditin akiden e dobësojnë besimin, e bëjnë të mangët atë dhe e bëjnë personin që i bën këto t’i ekspozohet zjarrit dhe inatosjes së Allahut. Mirëpo, ai që bie pre e këtyre gjërave nuk quhet mosbesimtar. Tani do të paraqesim disa shembuj konkretë në lidhje me këtë lloj, si p.sh.: imoraliteti – kur dikush beson se ai është i ndaluar dhe nuk e bën atë të lejuar. Pra, ai e di që është i ndaluar dhe nuk e bën atë të lejuar, por bën imoralitet dhe e di që është gjynahqar. Ky nuk është mosbesimtar por është gjynahqar dhe besimi i tij është

i mangët. Ky gjynah, që ai bëri, e tronditi akiden e tij, mirëpo nuk arrin në gradën e kufrit (mosbesimit). Por siç e thamë edhe më parë se nëse ai beson se imoraliteti është i lejuar, atëherë ai quhet mosbesimtar. Gjithashtu nëse dikush thotë: vjedhja është e lejuar ose fjalë të tjera të kësaj natyre, quhet mosbesimtar, sepse lejon atë që e ka ndaluar Allahu. Edhe përgojimi, thashethemet, mosrespektimi i prindërve, ngrënia e kamatës dhe gjynahet e tjera, që të gjitha janë prej gjërave që e tronditin akiden dhe dobësojnë fenë dhe besimin (imanin). Këtu hynë edhe bidatet (risitë), të cilat janë më të këqija se gjynahet. Bidatet në fe e dobësojnë besimin, por nuk arrijnë deri në gradën e braktisjes së fesë përderisa në to nuk gjendet shirk. Prej shembujve konkretë lidhur me këtë çështje është bidati i ndërtimit mbi varre, si p.sh.: të ndërtojë një xhami ose kube mbi varr. Ky është një bidat që e trondit fenë dhe e dobëson besimin, mirëpo duhet pasur parasysh se ky gjykim është për atë që e ndërton atë e nuk beson që lejohet t’i bësh kufër Allahut dhe nuk e shoqëron këtë gjest me lutjen e të vdekurve, kërkimin e ndihmës prej tyre dhe zotimin për ata. Ai vetëm beson se me këtë vepër të tij, ai i respekton ata dhe i vendos në gradën që meritojnë. Atëherë kjo vepër nuk është kufër, por bidat i cili e trondit fenë, e dobëson besimin, e bën atë të mangët dhe është rrugë që të çon drejt shirkut. Nga bidatet e tjera që hynë në këtë çështje është edhe bidati i festimit të mevludit (ditëlindjes) të pejgamberit. Disa njerëz në datën dymbëdhjetë të muajit Rrabi’inil Euuel festojnë ditëlindjen e pejgamberit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -. Kjo vepër është bidat. Këtë vepër se ka bërë as pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -. as shokët e tij dhe as zëvendësit (kalifët) e tij të drejtë. Këtë vepër nuk e ka bërë asnjë prej atyre që jetuan në shekullin e dyte dhe të tretë dhe kjo vepër është një bidat i shpikur. Këtu hyn edhe festimi i ditëlindjes se Bedeuiut, Abdul Kadir Xhilanit dhe të ndonjë tjetri. Festimi i ditëlindjeve është një bidat prej bidateve dhe një e keqe prej të këqijave të cilat e tronditin akiden, sepse Allahu nuk ka zbritur për to asnjë fakt dhe asnjë provë. Pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -, thotë: “Gjërat më të këqija janë gjërat e shpikura (në fe) dhe çdo bidat është humbje” (Transmeton Muslimi) Gjithashtu thotë: – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Kush shpik diçka të re në çështjen tonë çfarë nuk është prej saj, ajo është e refuzuar” (Transmeton Buhariu dhe Muslimi). D.m.th.: ajo vepër i refuzohet atij. Përsëri thotë pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Kush vepron një vepër e cila nuk është në çështjen tonë, ajo është e refuzuar” (Transmeton Muslimi në Sahihun e tij). Në një hadith tjetër thotë:

“Kujdes prej gjërave të shpikura (në fe) se çdo shpikje është bidat dhe çdo bidat është humbje.” (Transmeton Imam Ahmedi, Ebu Daudi, Ibën Maxheh dhe Hakimi.) Pra bidatet e tronditin fenë, mirëpo nuk arrijnë shkallën e kufrit përderisa në to nuk gjendet kufër. Duhet ditur se, nëse në festimin e mevludit ekziston lutja e të dërguarit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -, kërkimi i ndihmës prej tij dhe kërkimi i fitores prej tij, atëherë u kthye në shirk (se i shoqëruan Allahut shok në adhurim). Këtu hyn dhe lutja që bëjnë ata kur thonë: O i dërguari i Allahut! Na ndihmo! Përkrahje! Përkrahje! O i dërguari Allahut!… Ndihmë! Ndihmë! Gjithashtu hyn këtu edhe ideologjia që ata kanë në lidhje me të dërguarin, kur besojnë se ai di gajbin (të fshehtën). Ose ideologji të tjera siç është ideologjia e shijave për Aliun, Hasenin dhe Husejnin kur pretendojnë se ata dinë gajbin (të fshehtën). Të gjitha këto janë shirk dhe braktisje nga feja (riddetun), kur ndodhin gjatë mevludit apo në raste të tjera jashtë tij. Si kjo që përmendëm është dhe fjala e disa rrafidëve, të cilët thonë se: Dymbëdhjetë imamllarët e tyre dinë të fshehtën. Kjo është kufër (mosbesim), humbje dhe braktisje e Islamit, në bazë të fjalës së Allahut te Lartësuar kur thotë: “Thuaj: Askush në qiell dhe në tokë nuk e di gajbin (të fshehtën, të panjohurën) veç Allahut.” [en-Neml. 65] Ndërsa nëse festohet (mevludi) me leximin e jetëshkrimit të pejgamberit, përmendja e gjërave që kanë ndodhur në lindjen e tij, luftërat e tij dhe gjëra të tjera të kësaj natyre, të cilat ndodhin në ceremonitë që ata i organizojnë, atëherë kjo vepër që ata bëjnë në këtë formë është bidat (risi) në fe që e bën të mangët atë, por nuk e bën atë të pavlefshme. Prej këtyre bidateve është edhe ideologjia që kanë disa injorantë për muajin Sefer, kur thonë se në këtë muaj nuk bën të udhëtohet, se në këtë muaj është një kafshë që quhet Sefer, e cila e dëmton barkun. Ata bëhen pesimist për shkak të kësaj. Kjo ideologji e tyre është injorancë dhe humbje. Pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sellem – thotë: ”Nuk ka molepsje dhe nuk ka shenja ogurzeza”. Kjo sepse besimi në molepsjen, parandjenjën, të lidhurit me vendbanimet e hënës (shënim p.k.: Numri i tyre është njëzet e tetë dhe çdo natë zbret një nga ato vendbanime. Allahu i Lartësuar thotë: “Edhe Hënës Ne i përcaktuam dhe i matëm asaj vendbanime (faza që t’i përshkojë)” [Jasin. 39]

Arabët ia atribuonin shiun këtyre vendbanimeve ose gogolit (lloj shejtani); që të gjitha këto janë prej çështjeve të kohës së injorancës dhe janë gjëra që e tronditin fenë. Pretendimi se ekziston molepsje, është pretendim i kotë. Mirëpo duhet pasur parasysh se Allahu ka bërë që përzierja me disa të sëmurë të jetë shkak për ndodhjen e sëmundjes tek ai që është i shëndoshë, por molepsja nuk ndodh vetë me natyrën e saj. Një nga arabët, kur dëgjoi fjalën e Pejgamberit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Nuk ka molepsje…” tha: O i dërguari i Allahut! Devetë qëndrojnë në rërë sikur të ishin diba (lloj kafshe), e nëse hyn tek ato zgjebarakja ua ngjit zgjeben atyre. Pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – tha: ”Po kush e zbriti zgjeben (ose sëmundjen ngjitëse) në fillim?” (Transmeton Buhariu dhe Muslimi). E gjithë çështja është në Dorën e Allahut të Lartmadhëruar. Nëse Ai do, ia ngjit zgjeben për shkak të kësaj zgjebeje (që ndodhet tek zgjebarakja) dhe nëse nuk do, nuk ia ngjit zgjeben atyre. Pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – thotë: ”Të mos prezantojë ai që ka deve të sëmura tek ai që ka deve të shëndosha” (Transmeton Buhariu dhe Muslimi). Kuptimi i hadithit është: Mos i sillni devetë e sëmura tek ato deve që nuk janë të sëmura, por i vendosni ato në një vend të veçantë dhe të tjerat në vend tjetër. Pra kjo bëhet për t’u ruajtur nga e keqja dhe për t’u larguar nga rrugët që të çojnë tek ajo, se siç dihet gjërat janë në dorën e Allahut dhe nuk mund ta vendosi dikush molepsjen prej natyrës së vet, por kjo është në dorën e Allahut. “Thuaj: “kurrë nuk do të na ndodhë gjë neve, përveç çfarë Allahu ka caktuar për ne.” [Teube. 51] Përzierja me dikë është prej shkaqeve që gjendet sëmundja, prandaj nuk duhet të ndodhi kjo përzierje. Zgjebaraku (ose dikush që ka sëmundje molepse) të mos përzihet me të shëndoshin (që nuk është i sëmurë). Kështu na ka urdhëruar pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem-. Kjo bëhet për shkak të ruajtjes dhe të mbrojtjes prej shkaqeve të së keqes. Mirëpo kjo nuk do të thotë se nëse ai përzihet me dikë ka për ta molepsur! Jo. Ai mund të molepsë (t’ia ngjit sëmundjen) dhe mund të mos moleps. Kjo gjë është në dorë të Allahut te Lartësuar. Prandaj Pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – tha: “Po kush e zbriti zgjeben (ose sëmundjet ngjitëse) në fillim?” Nga hadithet që kanë lidhje me këtë temë, është edhe fjala e pejgamberit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Arratisu nga i lebrosuri ashtu siç arratisesh nga luani” (Transmetoi Ahmedi në Musnedin e tij, Buhariu ta’likan – me zinxhir transmetimi të shkëputur -, por ibën Haxheri tha se Ebu Nuejmi e transmetoi me zinxhir transmetimi të plotë prej rrugës së Ebu Daude Tajalisini dhe zinxhiri i transmetimit të tij është i saktë. Po ashtu

përmendi se edhe ibën Khuzejmeh e transmetoi me zinxhir transmetimi. Bagauiu pasi e vendosi në librin e tij “Sherhus- Suneh” tha: hadith i saktë.) Pesimizmi që ndodhej tek njerëzit e kohës se injorancës me molepsjen, shenjat ogurzeza, me shpirtin e të vdekurit të cilëve i dukej sikur fluturonte rreth varrit të tij si zog, prej të cilit bëheshin pesimist, që të gjitha këto janë gjëra të kota që nuk kanë asnjë bazë. Shpirti i të vdekurit është peng në xhenet ose në zjarr. Shenjat ogurzeza, pesimizmi me gjërat që i shikon dhe që i dëgjon janë prej punës së kohës së injorancës (xhahilijes). Ata bëheshin pesimist kur shikonin diçka që nuk i pëlqente si korbin, gomarin e zi ose me bisht të prerë dhe gjëra të tjera si këto; bëheshin pesimistë me to. Kjo ndodhte për shkak të injorancës dhe humbjes së tyre. Allahu i Lartësuar u kundërpërgjigjet atyre duke u thënë: “Kini mendjen! Me të vërtetë që shenjat ogurzeza janë vetëm tek Allahu (si të dojë Ai)” [el-A’raaf. 121] Dëmi dhe dobia, dhënia dhe pengimi janë në dorë të Allahut. Ndërsa shenjat ogurzeza nuk kanë origjinë. Ajo është diçka që ata e parandjenjë dhe e gjejnë në gjokset e tyre, që në të vërtetë nuk është asgjë, ajo është diçka e kotë. Prandaj Pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem- tha: “Nuk ka shenja ogurzeza.” Prandaj nëse shikon atë me të cilën bëhet pesimist, të mos kthehet prej qëllimit për të cilin është nisur, por të vazhdojë. Nëse është nisur për udhëtim dhe papritur shikon një gomar që nuk e pëlqen ose shikon një burrë që nuk e pëlqen, e të tjera të kësaj natyre, të mos kthehet por të vazhdojë punën e tij dhe të mbështetet tek Allahu. Nëse ai kthehet, atëherë kjo është shenjë ogurzezë dhe shenja ogurzezë e trondit akiden por nuk arrin shkallën e shirkut të madh, pra është shirk i vogël. Të gjitha bidatet e tronditin akiden por nuk arrin gradën e kufrit, përderisa ato nuk shoqërohen me kufër. Bidatet si: bidati i mevludit, ndërtimi mbi varre, bërja e xhamive mbi varre, namazi i regaibit (të cilin disa e kryejnë të enjten e parë të muajit Rexheb, për të cilën ibën Tejmija dhe shumë dijetarë të tjerë thonë se nuk e ka falur Pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe familjen e tij – dhe asnjë nga të parët, dhe se hadithet që kanë ardhur në lidhje me të janë të shpikura dhe gënjeshtra, që të gjitha këto janë bidate. Po ashtu edhe festimi i natës së Isras dhe Mi’raxhit, të cilën e përcaktojnë në datën njëzet e shtatë të muajit Rexheb, edhe kjo është bidat që nuk ka origjinë.

Disa njerëz festojnë natën që është në mes të muajit Shaban, duke bërë në këtë natë punë për t’u afruar tek Allahu me to. Ndoshta ndonjë prej tyre falet gjithë natën ose e agjëron atë ditë të saj duke pretenduar se kjo që bën e afron tek Allahu. E gjithë kjo që bëjnë ata nuk ka origjinë dhe hadithet që kanë ardhur në lidhje me të nuk janë të sakta, madje ajo është prej bidateve.

Fjala e përgjithshme (që është si rregull) në lidhje me këtë çështje është: çdo gjë prej adhurimeve të cilat i kanë shpikur njerëzit dhe çdo gjë të cilën nuk e ka urdhëruar i dërguari i Allahut – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe familjen e tij-, apo nuk e ka vepruar, ose që nuk e ka aprovuar, është bidat. Ky gjykim del se Pejgamberi -sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem- thotë: “Kush shpik diçka të re në çështjen tonë çfarë nuk është prej saj, ajo është e refuzuar.” Përsëri thotë: “Kush vepron një vepër e cila nuk është në çështjen tonë, ajo është e refuzuar.” Ai thoshte në ligjëratën e ditës së xhuma: “Gjërat më të këqija janë gjërat e shpikura (në fe) dhe çdo bidat është humbje.” Ai i paralajmëronte njerëzit që të ruheshin prej bidateve dhe i ftonte ata të kapeshin me Sunnet. Është detyrë për muslimanët që ta kapin fort Islamin dhe të ecin me të pa u lëkundur. Nëse e bëjnë këtë, atëherë kjo u mjafton atyre dhe me këtë do arrin përsosmërinë. Ata nuk kanë nevojë për bidate. Allahu i Lartësuar thotë: “Këtë ditë Unë e përsosa fenë tuaj për ju, dhe plotësova mirësinë Time mbi ju dhe zgjodha për ju Islamin si fe.” [el-Maideh. 3] Pra, Allahu e përsosi dhe e plotësoi fenë – me falënderimin dhe lavdërimin e tij. Njerëzit nuk kanë nevojë që të sjellin bidate, kur Pejgamberi – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – thotë: “Detyrë për ju është që të merrni Sunetin tim dhe Sunetin e khalifëve të drejtë e të udhëzuar pas meje. Kapni fort ato dhe kafshojini ato me dhëmballë.” (Transmeton Ebu Daudi, Tirmidhiu dhe ibën Maxheh). Njerëzit nuk kanë nevojë për bidatet e Zejdit dhe të Amrit (emra të rastësishëm). Detyrë për ta është që të kapen me atë që ka bërë ligj Allahu, të ecin në rrugën e Allahut, të qëndrojnë tek kufijtë që Ai ka vendosur dhe t’i lënë ato që kanë shpikur njerëzit. Ashtu siç thotë Allahu i Lartësuar duke i nënçmuar bidatet dhe bidatçinjtë: “Apo kanë ata shok e të barabartë me Allahun (zota të rremë të tyre) të cilët kanë themeluar e caktuar për ta ndonjë fe të cilën nuk e ka urdhëruar e caktuar Allahu?” [esh-Shura. 21] Allahu i dhëntë sukses të gjithëve për atë që është më e mirë, e rregulloftë gjendjet e muslimanëve, i dhëntë sukses që të kuptojnë fenë e tyre dhe i largoftë ata nga shkaqet e devijimit, humbjes dhe deformimit. Paqja, shpëtimi dhe mëshira e Allahut qoftë mbi pejgamberin tonë Muhamed, mbi familjen dhe mbi shokët e tij.

shkëputur nga broshura: “Çfarë e tronditin akiden”

(origjina e kësaj broshurë është një ligjëratë e shejhut të nderuar - RahimehUllah -) Autor: Abdulaziz ibn Abdullah ibn Baz

Kuptimi i dëshmisë “La ilahe illAllah” dhe kushtet e saj.

Me emrin e Allahut, të Gjithmëshirshmit Mëshirëplotit. Me të vërtetë falënderimet i takojnë Allahut, vetëm Atë e falënderojmë dhe vetëm prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë. I lutemi Allahut të na ruajë prej të keqes së punëve dhe vetveteve tona. Atë që e udhëzon Allahu nuk ka kush ta humbasë dhe atë që e humbet nuk ka kush ta udhëzojë përveç Tij. Dëshmoj e deklaroj se nuk meriton të adhurohet veçse Allahu dhe dëshmoj e deklaroj se Muhamedi është rob dhe i Dërguar i Tij. O vëllezër: Robër të Allahut! Akidja së pari nëse doni ta dini. Të xhumanë e kaluar folëm për teuhidin Uluhije dhe thamë se kuptimi i tij është se muslimani e ka detyrë të besojë me zemrën e tij se vetëm Allahu meriton të adhurohet; pra : S’ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut, dhe ky është edhe kuptimi i shehadetit. Ndërsa sot do të flasim për dëshminë “La ilahe il-lAllah” Vëllezër muslimanë! Kjo frazë “La ilahe il-lAllah” është dëshmia e njësimit, për shkak të së cilës Allahu krijoi krijesat. Allahu i Madhëruar thotë : “Dhe nuk i krijova xhinët dhe njerëzit veçse për të më adhuruar” [Dharijatë : 56]

Kjo frazë “La ilahe il-lAllah” është dëshmia e njësimit, për shkak të së cilës luftoi i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe për të ranë dëshmorë Sahabët (radijAll-llahu anhum). Ka thënë Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) : “Jam urdhëruar ti luftoj njerëzit derisa të dëshmojnë “La ilahe il-lAllah” se “Nuk meriton të adhurohet veçse Allahu” dhe se unë jam i Dërguari i Allahut, e nëse ata e bëjnë këtë, atëherë i kanë të shenjta gjakrat dhe pasuritë e tyre, veçse për të drejtat e saj, dhe llogaria e tyre i takon Allahut” [Sahihul Xhami’ : 1370] “La ilahe il-lAllah” është dëshmia e njësimit, që nëse dikush e thotë atë duke dëshmuar gjithashtu se Muhamedi është i dërguari i Allahut atëherë, ai hyn në Islam dhe konsiderohet prej muslimanëve. Pas kësaj ai i ka të shenjta (të paprekshme) gjakun dhe pasurinë. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë : “Kush thotë “La ilahe il-lAllah” dhe mohon çka adhurohet veç Tij, ai i ka të shenjta gjakun dhe pasurinë, ndërsa llogaria e tij i takon Allahut” [Sahihul Xhami’ : 6314] “La ilahe il-lAllah” është grada më e lartë e besimit. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë : “Besimi është gjashtëdhjetë e disa grada (shkallë), më e larta e tyre është “La ilahe il-lAllah” ndërsa më e ulëta është “heqja e një papastërtie nga rruga”, edhe turpi është nj gradë prej besimit” [ Buhari ] “La ilahe il-lAllah” është dëshmia e njësimit, që nëse dikush e thotë atë kur gjendet në shtratin e vdekjes, e pastaj i del shpirti, atëherë, ai hyn në Xhenet. Profeti (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë : “Ai njeri që fjalët e fundit të tij janë “La ilahe il-lAllah” do të hyjë në Xhenet” [Sahihul Xhami’ : 6355] “La ilahe il-lAllah” është dëshmia e njësimit, e cila bëhet shkak që thënësi i saj të mos jetë përjetësisht në zjarr. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë : “Allahu ia ka bërë haram zjarrit (ia ka ndaluar) atë që ka thënë “La ilahe illAllah” duke shpresuar me të shpërblimin e Allahut” [Muslimi] Ndërsa në hadithin e ndërmjetësimit, Allahu i Madhëruar u thotë engjëjve : “Nxirrni nga zjarri këdo që ka pasur në zemrën e tij qoftë edhe një thërrmijë besim” [Mutefekun alejhi] Vëllezër muslimanë! Dijeni se dëshmia “La ilahe il-lAllah”, dëshmia e njësimit, është ajo me të cilën ka dëshmuar Allahu për Veten e Tij, dhe me të dëshmuan për Allahun edhe engjëjt e dijetarët. Allahu i Madhëruar thotë : “Ka dëshmuar Allahu se nuk meriton të adhurohet askush përveç Tij, dëshmuan për këtë edhe engjëjt e dijetarët … Nuk meriton të adhurohet askush përveç Tij, e Ai është Krenari, i Urti” [Ali Imranë : 18] Vëllezër besimtarë! Një pyetje mund te brejë vetvetet tona kur flasim për këtë temë ; Vallë, kushdo që thotë “La ilahe il-lAllah” do të përfitojë prej saj në dynja dhe në ahiret dhe konsiderohet prej ithtarëve të saj? Përgjigja është jo! Pse? Sepse munafikët, në çdo

vend dhe kohë thonë “La ilahe il-lAllah” dhe dëshmojnë se Muhamedi është i Dërguari i Allahut, por edhe pse veprojnë kështu ata do të jenë në shtresën e fundit të zjarrit. Allahu i Madhëruar thotë : “Munafikët do të jenë në shtresën e fundit të zjarrit, e nuk mund të gjesh për ta ndihmues” [Nisa : 145] Dhe në këto kohëra të habitshme, shumë prej njerëzve thonë “La ilahe il-lAllah” dhe dëshmojnë se Muhamedi është i Dërguari i Allahut por, kjo dëshmi është e pastër prej tyre dhe larg nga ata, madje ata do të jenë në shtresat e fundit të zjarrit, për shkak se ata e thonë me gjuhët e tyre por e mohojnë me zemra; thotë i Madhëruari : “Thonë me gjuhët e tyre atë qe nuk e kanë në zemra” thonë “Besuam në Allahun dhe në Ditën e fundit por ata nuk janë besimtarë. Ata mundohen të mashtrojnë Allahun dhe ata që besuan por nuk mashtrojnë veçse vetvetet e këtë nuk e ndiejnë” [Bekare : 8-9] Ata thanë “La ilahe il-lAllah” me gjuhë, por e përgënjeshtrojnë me zemra, madje edhe urrejnë dëshmuesit e saj. Ndërsa ai që thotë “La ilahe il-lAllah”, përmbush kushtet e saj dhe punon me domethënien e saj, do të përfitojë prej saj në dynja dhe në ahiret, e do të konsiderohet nga ithtarët e kësaj dëshmie. Vëllezër muslimanë! Dëshmia islame “La ilahe il-lAllah” përmban tetë kushte, që nëse dikush i përmbush ato dhe punon me domethënien e tyre, do të ketë dobi nga kjo dëshmi në dynja dhe në ahiret dhe do të hyjë në rrethin e muslimanëve. Këto kushte do ti përmend para jush dhe do tu pyes për to përpara Allahut Ditën e Gjykimit, prandaj kush dëshiron të shpëtojë nga dënimi i Allahut le ti mësojë këto kushte dhe ti zbatojë ato në mënyrë që të konsiderohet nga ata që e përmbushin domethënien e kësaj dëshmie. Kushti i parë : Të dish kuptimin e saj: Është detyrë për këdo që thotë “La ilahe il-lAllah” që të dijë kuptimin e saj. Shumë njerëz e thonë këtë dëshmi por pak janë ata që e kuptojnë. Allahu i Madhëruar thotë : “Dije se nuk meriton të adhurohet me të drejtë veçse Allahu, dhe kërko falje për gabimet e tua, të besimtarëve dhe të besimtareve. Allahu i di mirë veprat dhe vendqëndrimet tuaja” [Muhamed : 19] Dhe ka thënë Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Kush vdes duke e ditur se “Nuk meriton të adhurohet veçse Allahu” do të hyjë në Xhenet” [Muslimi] Dije o rob i Allahut se dëshmia “La ilahe il-lAllah” përmban mohim e pastaj pohim ; “La ilahe” (nuk ka të adhuruar) është mohim, ndërsa “il-lAllah” (përveç Allahut) është pohim. Prandaj e ke detyrë që të mohosh të drejtën e adhurimit nga kushdo që adhurohet, pastaj ta pohosh atë vetëm për Allahun e Vetëm e të pa shok, sepse Allahu është i Vërteti, ndërsa ata që adhurohen përveç Tij janë të kotë.

Vëllezër muslimanë! Injoranca ndaj kësaj fjale i ka bërë shumë prej njerëzve që të bien në shirk, duke menduar se i përsosin veprat që bëjnë. Ja populli i Musës (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) pasi Allahu i shpëtoi prej armikut të tyre, dhe pasi kaluan detin dhe dolën në bregun tjetër, kaluan pranë një populli që përuleshin para idhujve të tyre duke bërë kështu shirk ndaj Allahut të Madhëruar. Atëherë populli i Musës thanë : “O Musa, na bëj edhe ne një idhull ta adhurojmë ashtu siç kanë ata idhuj që i adhurojnë! Tha : – Ju jeni popull injorant! Vërtet, ai popull (që po adhuron idhuj) është i shkatërruar në atë (adhurim) dhe ajo që vepruan është e asgjësuar (s’ka dobi). Musa tha : – A të kërkoj për ju një zot tjetër veç Allahut, duke e ditur se Ai ju vlerësoi mbi njerëzit e tjerë?!” [A’rafë : 138-140] Pra ai që thotë “La ilahe il-lAllah” por u lutet të tjerëve përveç Allahut, ai është injorant ndaj kësaj dëshmie. Ai që thotë “La ilahe il-lAllah” por bën tauaf rreth varreve të Sahabëve e Tabiinëve, është injorant ndaj kësaj Fjale. Prandaj është detyrë për dëshmuesin e saj që ti dijë kuptimin. Kushti i dytë: Siguria në të, që nuk përmban dyshim: Duhet që dëshmuesi i kësaj Fjale ta thotë atë, duke qenë i sigurt në zemrën e tij. Allahu i Madhëruar i ka cilësuar robërit e Tij besimtarë në Kuran si njerëz të pa lëkundur, pra që nuk dyshojnë. Ai thotë : “S’ka dyshim, se besimtarët janë ata të cilët kanë besuar Allahun dhe të Dërguarin e Tij, e nuk janë lëkundur. Madje ata luftojnë në rrugën e Allahut me pasuritë dhe vetët e tyre. Të tillët janë besnikë” [Huxhuratë : 15] Dhe ka thënë Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) : “Dëshmoj se nuk meriton të adhurohet me të drejtë veçse Allahu dhe se unë jam i Dërguari i Allahut ; nuk ka rob që e takon Allahun me këtë dëshmi pa dyshuar në të, veçse do të hyjë në Xhenet” [ Sahihul Xhami’ : 1009] Dhe ka thënë Ebu Hurejres : “Këdo që të takosh pas këtij muri që dëshmon “La ilahe il-lAllah” duke qenë i sigurt për të në zemrën e tij, përgëzoje atë me Xhenet” Allahu i ka cilësuar munafikët si njerëz që dyshojnë në këtë Fjalë, prandaj ka thënë Allahu i Madhëruar : “..e u lëkundën zemrat e tyre, prandaj ata përpëliten në dyshimet që kanë” [Teube : 45] Prandaj munafikët janë të lëkundur, as me njërën palë e as me tjetrën. Allahu i Madhëruar thotë : “Ata janë të lëkundur mes tyre (besimit dhe mosbesimit) e nuk janë as me ata (me besimtarët) as me ata (me jobesimtarët). E atë që e humb Allahu ti kurrsesi nuk mund ti gjesh atij rrugë shpëtimi” [Nisa : 143] Kushti i tretë: Pranimi i kësaj Dëshmie: Dhe i gjithçkaje që përfshin ajo, duke i pranuar ato me zemrën, gjuhën dhe gjymtyrët e tua. Allahu i Madhëruar i ka cilësuar robërit e Tij besimtarë se ata para kësaj Dëshmie thonë : – Dëgjuam dhe u bindëm. Thotë i Madhëruari : “Fjala e besimtarëve të vërtetë kur ata thërriten për tek Allahu dhe i Dërguari i Tij në mënyrë që të

gjykojë (i Dërguari) mes tyre, është që të thonë “dëgjuam dhe u bindëm”. Të tillët janë të shpëtuarit” [Nur : 51] Dhe i ka cilësuar ata që përgënjeshtrojnë se kur u thuhet atyre : – Thoni “La ilahe illAllah” , ata tregohen mendjemëdhenj. Allahu i Madhëruar thotë : “Ata ishin që kur u thuhej “La ilahe il-lAllah” tregoheshin mendjemëdhenj” [Safat : 35] Sa ka prej njerëzve në këtë kohë që kur u thuhet atyre : – Thoni “La ilahe il-lAllah”, gjykohuni tek ajo, jetoni nën hijen e saj, luftoni për hir të saj, ata tregohen kryelartë dhe mendjemëdhenj?! Thonë : – A ti lemë të adhuruarit tanë për shkak të disa ekstremistëve mendjelehtë që e shtrëngojnë dhe vështirësojnë fenë?! Nuk ka as ndryshim e as fuqi veçse me ndihmën e Allahut, Zotit të botëve. Kushti i katërt: Dorëzimi dhe bindja ndaj kësaj dëshmie: Pra; është detyrë për dëshmuesin e kësaj Fjale që ti dorëzohet asaj dhe gjithçkaje që ajo përfshin. Thotë Allahu i Madhëruar : “E kthehuni tek Zoti juaj dhe dorëzojuni Atij, para se t’ju vijë juve dënimi e pastaj të mos ndihmoheni” [Zumer : 54] Dhe thotë : “Dhe kush e dorëzon veten e tij tek Allahu, duke qenë i devotshëm, i tilli është kapur për lidhjen më të fortë, e tek Allahu do të jetë përfundimi i çështjeve” [Lukman : 22] Pra, i bindet Allahut duke qenë njësues, e nëse vepron kështu, atëherë ai është kapur për lidhjen më të fortë, e cila është Fjala “La ilahe il-lAllah”. Kushti i pestë: Besnikëria, e kundërta e përgënjeshtrimit: Thënësi i kësaj dëshmie duhet ta thotë atë me besnikëri nga zemra e vet, sepse shumë prej njerëzve thonë “La ilahe il-lAllah” por ata janë prej mashtruesve më të mëdhenj. Allahu i Madhëruar thotë : “Elif, lam, mim. A menduan njerëzit se do të lejoheshin të thoshin besuam dhe se nuk do të sprovoheshin? Ne kemi sprovuar ata që ishin para tyre, e kjo, në mënyrë që të shfaqen ata që qenë besnik (në thënien e tyre) dhe të shfaqen mashtruesit” [Ankebutë : 1-3] Dhe ka thënë : “E ka prej njerëzve që thonë – Besuam në Allahun dhe në Ditën e Fundit, por ata nuk janë besimtarë” [Bekare : 8] Dhe ka thënë Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Nuk ka njeri që dëshmon se nuk meriton të Adhurohet veçse Allahu dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij me besnikëri nga zemra, veçse Allahu e bën atë haram për zjarrin” [Mutefekun alejhi] Kushti i gjashtë: Sinqeriteti: Dëshmuesi i kësaj Fjale duhet që adhurimin e tij t’ia dedikojë vetëm Allahut, e jo të tjerëve përveç Tij, sepse nëse adhurimi u dedikohet të tjerëve përveç Tij atëherë, konsiderohet shirk. Ka thënë Allahu i Madhëruar : “Allahut i takon feja e pastër” [Zumer : 3] Dhe ka thënë : “Dhe nuk u urdhëruan për tjetër, veç që ta adhurojnë

Allahun me sinqeritet dhe pastërti, të falin namazin, të japin zekatin, e kjo është feja e drejtë” [Bejine : 5] Dhe ka thënë Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) : “Njeriu më i lumtur nga ndërmjetësimi im Ditën e Gjykimit do të jetë ai që ka thënë “La ilahe il-lAllah” me sinqeritet nga zemra e tij” [Buhari] Dhe ka thënë : “Allahu ia ka bërë haram zjarrit atë njeri që ka thënë “La ilahe il-lAllah” duke e bërë këtë për hir të Allahut” [Muslimi] Kushti i shtatë: Dashuria për ithtarët e saj: Allahu i Madhëruar thotë : “Ka prej njerëzve që zgjedhin në vend të Allahut idhuj, që i duan (i madhërojnë) ata ashtu siç (besimtarët e vërtetë) duan Allahun, por ata që besuan kanë më shumë dashuri për Allahun. E sikur ta dinin ata që bënë mizori se kur ta shohin dënimin (në botën tjetër) do të binden se e tërë fuqia i takon vetëm Allahut (e jo idhujve) dhe se Allahu është ndëshkues i rreptë” [Bekare : 165] Dhe ka thënë i Madhëruari : “Thuaj : -Namazi im, kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime janë vetëm për Allahun, Zotin e botëve. Ai nuk ka shok, prandaj unë për këtë jam urdhëruar dhe jam i pari i muslimanëve (të dorëzuarve)” [EnAmë : 162] Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë : “Nëse tre gjëra gjenden tek dikush atëherë ai ka gjetur me to ëmbëlsinë e besimit ; Të jenë Allahu dhe i Dërguari i Tij më të dashurit për të nga çdokush tjetër; Të dojë dikë vetëm për hir të Allahut; Dhe të urrejë kthimin në kufër (mohim) pasi Allahu e shpëtoi prej tij ashtu siç urren të hidhet në zjarr” [Sahihul xhami’ : 3040] Kushti i tetë: Mohimi i tagutit: Tagut quhet çdokush që adhurohet veç Allahut, me dëshirën e tij. Prandaj nëse dikush adhurohet nga njerëzit me dëshirën e tij, atëherë ai quhet tagut. Allahu i Madhëruar thotë : “Nuk ka imponim në fe, është sqaruar e vërteta nga e kota, prandaj kush mohon tagutin dhe beson Allahun, ai është kapur për lidhjen më të fortë e cila nuk ka këputje. Allahu është Dëgjues dhe i Gjithëdijshëm” [Bekare : 256] Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë : “Ai që dëshmon “La ilahe il-lAllah” dhe mohon çdo gjë që adhurohet veç Allahut, i ka të shenjta gjakun dhe pasurinë e tij, e llogaria e tij i përket Allahut” [Muslimi] I lutem Allahut të na bëjë të gjithëve të kuptojmë më së miri dëshminë “La ilahe illAllah” dhe të na bëjë prej ithtarëve të saj. Marrë nga libri me hutbe i shejhut të nderuar Salih bin Taha Abdul Uahid (Ebu Islam)

Nxënës i shejh Albanit RahimehUllah. “El Akidetu Euelen” 1/97-102

Ajo çfarë e përmban mesazhi i Pejgamberit, Alejhi selam

‘Ajo çfarë e përmban mesazhi i Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem duke filluar nga sqarimi i të vërtetës, bazave dhe degëve të fesë’ Mesazhi i të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem përmban dy gjëra, ato janë: dituria e dobishme dhe puna e mirë, siç thotë All-llahu i lartësuar: “Ai (All-llahu) është që e dërgoi të dërguarin e Vet me udhëzim të qartë e fé të vërtetë, për ta bërë mbizotërues mbi të gjitha fetë, edhe pse idhujtarët e urrejnë” (Saf 9). Pra, udhëzimi është dituria e dobishme, kurse feja e vërtetë është vepra e mirë e cila e përfshin sinqeritetin ndaj All-llahut të lartësuar si dhe vepra të jetë në përputhshmëri me sunetin e të Dërguarit të Tij salAll-llahu alejhi ue sel-lem. Dituria e dobishme përfshin çdo dituri që në vetën e saj përmban mirësi dhe dobi për umetin qoftë në jetën e tyre apo në organizimin e tyre, dituria e parë që e përfshin kjo është dituria e emrave të All-llahut, cilësive dhe veprave të Tij. Ngase, dituria në lidhje me këtë është prej diturive me të dobishme, njëherit është dituria me e çmuar e mesazhit hyjnorë si dhe është përfundimi i thirrjes pejgamberike, përmes të cilës forcohet feja në fjalë, vepra dhe bindje.

Për shkak të kësaj është e pa mundshme që Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem ta neglizhoj këtë çështje e mos ta sqaroj me sqarim të hollësishëm, kështu që ta mohojë dyshimin dhe ta shmangë, kurse sqarimi i kësaj pamundësie është në disa aspekte: 01 - Mesazhi i Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem përfshin nurin (dritën) dhe udhëzimin, ngase All-llahu e dërgoi si përgëzues dhe qortues, thirrës për tek All-llahu me lejen e Tij, pishtar ndriçues sa që e la umetin e vet në rrugën e pastër, nata e së cilës është sikur dita e saj, nuk largohet prej saj veç ai që është i shkatërruar. Nuri me i madh dhe me i përkryer është ai që i arrin zëmrës nga njohja e All-llahut, emrave, cilësive dhe veprave të Tij, kurse këtë pa dyshim, së Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem veç së e ka sqaruar në formën me të përkryer. 02 - I Dërguari i All-llahut salAll-llahu alejhi ue sel-lem ia mësoi umetit të vet gjithë gjërat që i nevojiten nga çështjet e fesë dhe dynjasë, aq shumë, sa që i mësoi edhe normat e ushqimit, pijes, ndejës, fjetjes e shumë të tjera. Ka thënë Ebu Dherri radijAll-llahu anhu: “Ka vdekur Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem, dhe aq shumë na ka mësuar sa që nëse një zog fluturonte në qiell, na mësonte ndonjë dobi”. S’ka dyshim së dituria e All-llahut, emrave, cilësive dhe veprave të Tij hynë nën këtë fjalë të përgjithshme, përkundrazi është prej çështjeve të para që hynë në këtë si shkak e nevojshmeris së madhe për të. 03 - Besimi në All-llahun e lartësuar, emrat, cilësitë dhe veprat e Tij, këto janë bazat e fesë dhe njëherit është synimi i thirrjes së pejgamberëve. Kjo është gjëja me e obliguar dhe me më vlerë e arritur me zemra dhe e kuptuar me mëndje, e si ka mundësi që Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem ta neglizhon, mos t’ua mësoi dhe mos t’ua sqaroi umetit, kurse dihet fare mirë së ai, Muhamedi salAll-llahu alejhi ue sel-lem ua mësonte çështjet që janë për nga vlera edhe me të vogla. 04 - I Dërguari i All-llahut salAll-llahu alejhi ue sel-lem ishte me i dituri ndaj Zotit të tij, dhe me këshilluesi ndaj krijesave, i përkryer në elekoencë, andaj, nuk ka mundësi pas gjithë kësaj mundësie të plotë që ta anashkalojë kapitullin e besimit në Allllahun, emrat dhe cilësitë e Tij, duke e lënë të pështjelluar, pa sqarim.

05 - Sahabët radijAll-llahu anhum, patjetër që e pohojnë të vërtetën në lidhje me këtë çështje, ngase e kundërta e saj është heshtja apo pohimi me fjalë të kota, gjë që të dyja janë të ndaluara ndaj tyre. Sa i përket mos mundësisë së heshtjes, heshtja ose është si shkak i injorancës së tyre sa i i përket detyrimit ndaj All-llahut të lartësuar, emrave dhe cilësive të Tij, çfarë lejohet dhe çfarë ndalohet, ose është si shkak i diturisë së tyre në lidhje me këtë, mirëpo e kanë fshehur! Kurse, në realitet që të dyja janë të ndaluara ndaj tyre. Sa i përket mos mundësisë së injorancës, sepse nuk ka mundësi çfarëdo zemre që është e gjallë, e mbushur me devotshmëri dhe kërkim të dijës, e pangopur në adhurim, përveç së i gjithë mundi i tij të jetë në studim për besimin në All-llahun e lartësuar, njohjen, emrat dhe cilësitë e Tij, duke e vërtetuar këtë me dituri dhe bindje. Pa dyshim, së brezat e artë, e në mesin e tyre me të mirët, sahabët kishin zemrat më të përkryera në gjallëri, dashuri ndaj të mirës si dhe në marrjen e diturisë së dobishme, siç thotë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Brezi me i mirë është brezi im, pastaj brezi që vinë pas tyre, pastaj ata që vinë pas tyre”, kjo mirësi përfshin vlerën e tyre në çdo gjë që ata i afrohen All-llahut qoftë fjalë, vepër apo bindje. Kushtimisht, nëse ne themi së ata ishin injorant ndaj të vërtetës në lidhje me këtë çështje, atëherë injoranca të brezat pas tyre është me së e udhës të jetë prezentë, ngase njohja e asaj që pohohet për All-llahun e lartësuar, nga emrat dhe cilësitë e Tij, apo mohimi i saj, është ardhur përmes mesazhit (shpalljes), ata janë mes të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe umetit, bazuar në këtë kushtëzim del në pah së ata nuk posedojnë dituri në këtë kapitull, gjë që dukshëm s’ka mundësi. Po ashtu, fshehja e të vërtetës, çdo njeri i shëndosh mendërisht që gjykon me drejtësi, që e njeh gjendjen e sahabëve radijAll-llahu anhum si dhe zellin e tyre për përhapjen e diturisë së dobishme dhe interpretimin e saj tek umeti, e di së me të vërtetë nuk ka mundësi t’i referohet fshehja e të vërtetës atyre, posaçërisht në çështjet e obliguara, siç është njohja e All-llahut, emrave dhe cilësive të Tij. Pastaj, nga ata janë transmetuar fjalë që dëshmojnë të vërtetën në këtë çështje dhe ato janë të shumta, i di ai që e kërkon dhe e hulumton një gjë të tillë, pra, mos mundësia e pohimit të kotës nga sahabët është në dy aspekte: E para: pohimi i fjalës së kotë nuk mund të argumentohet me argument të vërtetë, kurse dihet fare mirë së sahabët radijAll-llahu anhum janë me së largu nga pohimi i

fjalëve që nuk kanë mbështetje në argumente të vërteta, posaçërisht në çështjen e besimit në All-llahun e lartësuar, çështjen e gaj’bit. Është me primare që ata t’i përmbahen fjalës së All-llahut të lartësuar: “Mos iu qas asaj për të cilën nuk ke njohuri…” (Isra 36), si dhe ajeti tjetër “Thuaj: “Zoti im i ndaloi vetëm të këqijat e turpshme, le të jenë të hapta ose të fshehta, ndaloi mëkatin, ndaloi shtypjen e tjetrit pa të drejtë, ndaloi t’i vishni All-llahut shok pa patur për të kurrfarë argumenti, dhe ndaloi të thoni për Allllahun atë që nuk e dini se është e vërtetë” (‘Araf 33). E dyta: pohimi i fjalës së vërtetë, ose behët si shkak i injorancës ose si shkak i ambicieve për t’i devijuar të tjerët, që të dyja janë të ndaluara ndaj sahabëve radijAll-llahu anhum. Ambiciet për t’i devijuar të tjerët, është synim i keq, nuk ka mundësi të burojë nga sahabët të cilët njihen si të përkryer në këshillim dhe dashamirësi ndaj umetit. Pastaj, sikur të ishte i lejuar për ta qëllimi i keq në atë që e thonë në këtë çështje, atëherë do të lejohej qëllimi i keq në gjitha çështjet e diturisë dhe fesë, kështu që humbët besueshmëria në thëniet dhe lajmet e tyre në këtë çështje dhe në çështjet tjera, kjo pa dyshim, së është prej fjalëve me të kota, ngase si rrjedhojë e kësaj duhet akuzuar për mangësi gjithë sheriatin. Pasi të behët e qartë së sahabët radijAll-llahu anhum patjetër që e thonë të vërtetën në këtë çështje, atëherë sahabët, ose e thonë këtë nga mendjet e tyre apo përmes shpalljes? E para: nuk ka mundësi, sepse mëndja nuk mund të arrijë t’i perceptojë hollësitë e asaj që është obligim ndaj All-llahut të lartësuar nga cilësitë e përkryera të Tij. E dyta: ata këto mësime i kanë marr përmes rrugës së mesazhit të Pejgamberit salAllllahu alejhi ue sel-lem, dhe si rrjedhojë e kësaj del në pah së Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem e ka sqaruar të vërtetën e emrave dhe cilësive të All-llahut gjë që është e kërkuar.

‘Tel’his el-Hamevije’ (f.50-52) Shejh Muhamedi ibën Salih el-Uthejmin, RahimehUllah.

Qëndrimi i Ehlu-sunetit ndaj emrave dhe cilësive të Allllahut të lartësuar Ehlu-sune uel-xhema’ah janë ata të cilët janë dakorduar në pasimin e sunetit te të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem, duke vepruar me të dukshëm dhe me bindje, qoftë fjalë, vepër apo bindje. Qëndrimi i tyre në lidhje me emrat e All-llahut të lartësuar dhe cilësive të Tij është: 01 - POHIMI, pohimi i asaj që e ka pohuar All-llahu për vetën e Tij, në librin e Tij, apo përmes gjuhës së të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem, duke mos e shtrembëruar dhe devijuar nga kuptimi i drejtë, si dhe pa e personifikuar dhe pa i dhenë shëmbëlltyrë. 02 - MOHIMI, mohimi i asaj që e ka mohuar All-llahu për vetën e Tij, në librin e Tij, apo përmes gjuhës së të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem, si dhe me bindje e pohojnë përkryeshmërinë dhe të kundërtën e kësaj (mangësie) për All-llahun e lartësuar. 03 - Në atë që nuk cekët pohimi, e as mohimi, në çështjet që njerëzit kanë mospajtime, siç është: trupi, këndi dhe ana, apo diç e ngjashme me të, qëndrimi i tyre është ndalja, mos nxitimi në gjykim në lidhje me ato shprehje, as nuk i mohojnë, po as nuk i pohojnë, për shkak së nuk ka argumente për këtë. Mirëpo, sa i përket kuptimit të këtyre shprehjeve, ata bëjnë sqarime të hollësishme, nëse me to është për qellim e kota, të cilësohet All-llahu me mangësi, ata e refuzojnë, e nëse është për qëllim e vërteta, dhe nuk ka pengesë të cilësohet Allllahu me të, atëherë e pranojnë.

Ky është qëndrimi i tyre, që njëherit është rruga e obligueshme, dhe është qëndrimi mesatarë, mes atyre që i shtrembërojnë dhe atyre që i për ngjasojnë cilësitë e Allllahut të lartësuar.

‘Tel’his el-Hamevije’ (f.53) Shejh Muhamedi ibën Salih el-Uthejmin, RahimehUllah.

Zbritja e All-llahut të lartësuar në qiellin e kësaj dynjaje Transmetohet në koleksionin e Buhariut dhe Muslimit nga Ebu Hurejre radijAll-llahu anhu, Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Zbret Zoti ynë në qiellin e kësaj dynjaje në pjesën e tretë të fundit të natës dhe thotë: kush me lutët që t’i përgjigjem, kush kërkon që t’i jap, dhe kush kërkon falje që ta fali”. Ky hadith është transmetuar nga Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem përafërsisht nga njëzet e tetë sahabë radijAll-llahu anhum, ehlu-suneh uel-xhema’a janë akorduar në pranimin e këtij transmetimi si të vërtetë. Zbritja e All-llahut të lartësuar në qiellin e kësaj dynjaje është nga cilësitë veprore, kjo cilësi është e ndërlidhur me dëshirën dhe urtësinë e Tij, dhe në të vërtetë kjo është zbritje që i përket të Lartësuarit dhe Madhështisë së Tij. Andaj, nuk përkon shtrembërimi i kuptimit të zbritjes me fjalët: urdhri i Tij, mëshira e Tij, apo zbritja e ndonjë engjëlli nga engjëjt e Tij, ngase kjo është e kotë nga disa aspekte:

01 - Një shtrembërim i tillë është në kundërshtim të dukshëm me hadithin, ngase Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem zbritjen ia atribuoi All-llahut të plotfuqishëm. Kurse, në esencë, gjërat atribuohen tek ai i cili rrjedh prej tij, apo që e ka vepruar, e në qoftë se i atribuohen dikujt tjetër, konsiderohet shtrembërim, gjë që bie ndesh më esencën. 02 - Komenti i tillë jep të kuptojmë që në fjalë, konkretisht në hadith, të është hequr diç, mirëpo në esence nuk është hequr asgjë. 03 - Zbritja e urdhrit të Tij, apo e mëshirës së Tij, nuk është nga veçoritë e kësaj pjese të natës, përkundrazi urdhri dhe mëshira e Tij zbresin në çdo kohë. Po ashtu nëse thuhet: është për qëllim mëshirë apo urdhër i veçuar, nuk do të thotë që të ndodh në çdo kohë, atëherë përgjigjja është kjo: kushtimisht nëse e pranojmë këtë si të vërtetë dhe si koment të mirëfilltë, hadithi aludon së fundi i kësaj zbritje është qielli i kësaj dynjaje, sipas kësaj çfarë dobie ka për neve kjo zbritje e mëshirës në qiellin e kësaj dynjaje sa që Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem të na informoi për të? 04 - Hadithi aludon së Ai i Cili zbret në qiellin e kësaj dynjaje thotë: “Kush me lutët që t’i përgjigjem, kush kërkon që t’i jap, dhe kush kërkon falje që ta fali”, kurse një gjë të tillë nuk mund askush ta thotë pos All-llahut të lartësuar.

‘Tel’his el-Hamevije’ (f.79) Shejh Muhamed ibën Salih el-Uthejmin, RahimehUllah.

Kuptimi i Istivas (ngritjes mbi Arsh).

Fjala e All-llahut të lartësuar: “Mëshiruesi është ngritur mbi Arsh” (Ta ha 5), cili është kuptimi i Istivas (ngritjes) ? Fjala e All-llahut të lartësuar: “Mëshiruesi është ngritur mbi Arsh” (Ta ha 5), dijetarët e sunetit e kanë komentuar që me fjalën Istiva është për qellim: lartësim dhe ngritje, që do të thotë ngritja e All-llahut të lartësuar mbi Arsh dhe lartësim mbi të duke mos pyetur për mënyrën e ngritjes. Ehlu sunneh uel-xheme’ah janë sahabët e të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem si dhe gjithë ata që i pasojnë me të mirë, kurse sa i përket cilësive të All-llahut të plotfuqishëm thonë: është obligim pohimi dhe pranimi i tyre ashtu siç transmetohen pa pyetur për mënyrën e tyre. Do të thotë: i pohojmë për All-llahun si cilësi, i besojmë, i pranojmë që janë të vërteta, mirëpo nuk themi: si është mënyra e tyre, nuk themi: cilësitë janë në këtë formë apo në atë formë. Është pyetur Imam Malik ibën Enes, imami i shtëpisë së hixhretit në kohën e tij, njëri nga katër imamët e medh’hebëve, All-llahu e mëshiroftë, në lidhje më fjalën e Allllahut të lartësuar: “Mëshiruesi është ngritur mbi Arsh” (Ta ha 5); “Si është Istivaja (ngritja)? Ka heshtur pak pastaj ka thënë: ngritja është e pranuar për ne, mënyra e ngritjes është e panjohur, kurse besimi në të është obligim”. Është obligim i dijetarëve dhe i gjithë muslimanëve që t’i besojnë emrat dhe cilësitë e All-llahut që janë cekur në Kur’an dhe Sunet, t’i pranojnë ashtu siç janë potencuar, pa i shtrembëruar, pa i mohuar, duke mos ju dhënë formë dhe as përngjasim. Përkundrazi duhet besuar që janë prej cilësive të All-llahut dhe prej emrave të Tij, janë të vërteta dhe kuptimi i tyre është i drejtë ashtu siç i përket All-llahut të madhërishëm, nuk i ngjason krijesave të Tij në asgjë nga cilësitë. Pra, istivaja është lartësimi dhe ngritja mbi Arsh, gjithashtu edhe në gjuhën arabe qëndron kështu, mirëpo mënyra e ngritjes është e panjohur për ne, nuk e dimë së si është ngritur, mirëpo themi: Është ngritur mbi Arsh dhe qëndron mbi Arsh. Ngritje që i përket krenarisë dhe madhështisë së Tij, nuk i ngjasojnë krijesat e Tij në cilësi, e as në ngritje, dhe në asgjë tjetër, bazuar në fjalën e Tij të lartësuar: “…Asnjë send nuk është si Ai; Ai është dëgjuesi, shikuesi…” (Shura 11),

po ashtu: “Pra, mos i përshkruani All-llahut shembuj! All-llahu i di të gjitha e ju nuk dini” (Nahl 74), po ashtu: “Dhe Atij askush nuk i është i barabartë” (Ihlas 4). All-llahu i lartësuar është i përkryer në vetën e Tij, në emra, cilësi dhe vepra, askush nuk i ngjason, nuk emërtohet askush me emrat e Tij, askush nuk është i barabartë me Të si dhe nuk ka shok i Lartësuari. Ky është obligimi i pasuesve të islamit, duhet ta besojnë me këto cilësi, ngritjen, mëshirën, dëgjimin, shikimin, hidhërimin, fytyrën, dorën, këmben dhe gishtat, si dhe cilësi të tjera të All-llahut të lartësuar. Gjitha cilësitë e All-llahut të lartësuar duhet pohuar për All-llahun ashtu siç i përkasin All-llahut të lartësuar pa i shtrembëruar apo mohuar, duke mos i krahasuar apo ngjasuar me cilësitë e krijesave të Tij. Duhet të thuhet që ato janë të drejta, janë të sakta për All-llahun ashtu siç i përkasin madhërisë së Tij, askush nga krijesat nuk i ngjason cilësive te të Plotfuqishmit, ngase All-llahu i lartësuar s’ka shëmbëlltyrë as në veten e Tij e as në cilësitë e Tij. All-llahu iu begatoftë.

Shejh Abdul-Aziz ibn Baz, RahimehUllah. Burimi: http://www.binbaz.org.sa/mat/10277

Shtatë gjërat e obliguara ndaj neve në lidhje me teuhidin dhe me çdo gjë që e

ka urdhëruar All-llahu i lartësuar. Cili është obligimi ynë në lidhje me teuhidin (Njëshmerin e All-llahut)? Nëse e kemi të qartë se teuhidi është prej çështjeve më madhore, gjëja më e lartë, kërkesa më e rëndësishme dhe më e madhe, nëse këtë e kemi parasysh atëherë cili është obligimi ynë në lidhje me teuhidin? Këtë pyetje ia parashtroj çdo njërit që e dëgjon këtë ligjëratë në këtë takim apo merr pjesë në këtë shtjellim të rëndësishëm, teuhidi dhe obligimi ynë në lidhje më të? Kjo pyetje shumë e rëndësishme me synim shumë të lartë, çfarë obligimi kemi ndaj teuhidit? Vëllezër të nderuar e kuptuam që teuhidi është prej kërkesave me të rëndësishme dhe prej synimeve me të larta, pra cili është obligimi ndaj neve në lidhje me teuhidin dhe cilat gjëra janë obligim ndaj neve? Kjo është një pyetje e madhe dhe shumë e rëndësishme, në përgjigjen e kësaj themi: Obligimi ynë në lidhje me këtë teuhid për shkak te të cilit jemi krijuar, përkundrazi obligimi ynë ndaj gjithë asaj që e ka urdhëruar All-llahu i lartësuar është me shtatë gjëra, shpresoj nga të gjithë t’i mësojnë një nga një, do t’i sqaroj shkurtimisht pa e zgjatur shumë për ta shfrytëzuar kohën. Obligimi i parë: Mësimi i teuhidit, të mësojmë çdo gjë që e ka urdhëruar All-llahu, e urdhëresa më e madhe është teuhidi i All-llahut të lartësuar, All-llahu na obligoi me teuhid,namaz, agjërim, zekat, respekt ndaj prindërve dhe shumë gjëra të tjera. Obligimi i parë në lidhje me teuhidin është mësimi i tij, ky është fillimi, së pari fillohet me dituri dhe mësim para çdo gjëje, ashtu siç thotë All-llahu i lartësuar: “Atëherë, dije se nuk ka të adhuruar më meritor pos All-llahut, kërko falje për mëkatin tënd…” (Muhamed 19). Filloi më përmendjen e diturisë para fjalës dhe punës, i Dërguari ynë, salAll-llahu alejhi ue sel-lem siç transmeton Umu Seleme në musnedin e Imam Ahmedit dhe në sunenin e Ibën Maxhes ku thotë: “Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem çdo herë pas namazit të sabahut thoshte: O All-llahu im, kërkoj nga Ti dituri të dobishme,

furnizim të mirë dhe vepra të pranuara” këtë lutje e bënte i Dërguari ynë, salAllllahu alejhi ue sel-lem, çdo ditë. Këtë lutje nëse e meditojmë, përveç që është lutje dhe kërkimi i mbrojtjes tek Allllahu, po ashtu konsiderohet përcaktim i synimeve të muslimanit gjatë ditës, përcaktim i synimeve të muslimanit gjatë ditës, unë kam medituar në këtë çështje, e kam analizuar këtë hadith, kush mediton në të e vëren se për muslimanin s’ka tjetër përveç së tre synime kryesore dhe vazhdimisht qëndron brënda tyre. Vazhdimisht synimet e muslimanit gjatë ditës së tij janë këto tre çështje (dituria, furnizimi dhe vepra e pranuar), unë po ju pyes juve, a mund dikush të sjell ndonjë synim tjetër jashtë këtyre tre çështjeve? Këto tre synime janë synimet e muslimanit gjatë ditës së tij, dituria e dobishme, furnizimi dhe vepra e mirë, Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem çdo ditë pasi e falte namazin e sabahut siç transmeton Umu Seleme, All-llahu qoftë i kënaqur më të, e bënte këtë lutje, me cilën gjë ia fillonte? Me dituri, kjo na tregon që gjëja më parësore për muslimanin dhe kryesorja e qëllimit të tij gjatë ditës është dituria, përkundrazi çdo ditë duhet të fillojë më dituri. Dituria është para vepres, fjalës dhe furnizimit, ngase nuk mund të bëhet puna e mirë e as të thuhet fjala e drejtë dhe as furnizimi i mirë përveç nëse ka dituri, në qoftë së nuk posedon dituri, nuk do të mund ta dallosh punën e mirë nga e keqja, as fjalën e drejtë nga e keqja, e as furnizimin e mirë nga i keqi. Dituria është ajo që e bënë njeriun të dallojë të mirën nga e keqja, të vërtetën nga lajthitja dhe e kota. Pra, gjëja e parë që fillojmë dhe obligimi i parë në lidhje me teuhidin është mësimi i tij, këtë na e ka urdhëruar All-llahu në Kur ‘an: “Atëherë, dije se nuk ka të adhuruar më meritor pos All-llahut, kërko falje për mëkatin tënd…” (Muhamed 19). Ky është urdhër për mësimin e teuhidit “Atëherë, dije se nuk ka të adhuruar më meritor pos All-llahut, kërko falje për mëkatin tënd…” (Muhamed 19).

Nëse e shikon gjendjen e shumë njerëzve do ta shohësh së shumë njerëz jetojnë në shkujdesje ndaj mësimit të teuhidit, janë të shkujdesur ndaj mësimit të teuhidit, rëndësisë dhe interesimit ndaj tij. Ndoshta disa njerëz i kushtojnë rëndësi një prej çështjeve, e mësojnë, e kuptojnë dhe ia mësojnë të tjerëve, aq shumë sa që bëhet me gisht prej tyre, kurse teuhidit nuk i kushtojnë aspak rëndësi, as për ta mësuar së pakut!! Kjo është fatkeqësi, ngase All-llahu të krijoi ty për shkak të këtij teuhidi, pastaj ti merresh më gjëra dhe je i shkujdesur ndaj tij, për shkak te të cilit All-llahu të krijoi, ti as nuk e mëson dhe nuk pyet për të, nuk hulumton e as nuk mundohesh ta kuptosh atë!! Kjo është fatkeqësi e madhe. Pra, obligimi i parë në lidhje me teuhidin është mësimi i tij ashtu siç na e mësoi Allllahu i plotfuqishëm: “Atëherë, dije se nuk ka të adhuruar më meritor pos All-llahut, kërko falje për mëkatin tënd…” (Muhamed 19), ky është obligimi i parë. Librin që e kemi para neve, në realitet ky libër është në shërbim të çdo muslimani, lehtësim për çdo musliman dhe ndihmës për ta mësuar teuhidin qartë, i pajisur me argumente dhe dëshmi nga libri i All-llahut dhe Sunneti i Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem. Gjithashtu ky përmban thirrjen për vazhdimin dhe rendësinë që duhet kushtuar studimit dhe mësimit të kësaj diturie të begatshme. Njeriu nuk duhet vazhduar në shkujdesje deri sa t’i arrij vdekja, transferohet nga kjo botë! Kërkoj mbrojtjen e All-llahut! Del nga kjo botë dhe nuk e njeh gjënë më të shtrenjtë të kësaj bote, del nga kjo botë, e len këtë botë dhe gjënë më të shtrenjtë të kësaj bote e cila është teuhidi i All-llahut, nuk e mëson, kjo është fatkeqësia më e madhe. Fatkeqësia më e madhe është kur njeriu e len këtë botë, largohet nga kjo jetë, e gjënë më të shtrenjtë të kësaj bote e anashkalon. Unë nuk di diçka më të shtrenjtë në këtë botë së sa teuhidi për shkak të cilit na ka krijuar i Lartësuari më qellim që të besojmë dhe të veprojmë, ky është obligimi i parë.

Obligimi i dytë: Dashuria ndaj teuhidit, ta duam atë që na e urdhëroi All-llahu i lartësuar, dhe gjëja më e madhe që na ka urdhëruar All-llahu me të është teuhidi, shtatë gjërat për të cilat po flasim nuk janë të posaçme në lidhje me teuhidin. Por, çdo urdhër që na e ka obliguar All-llahu i lartësuar, ne ndaj tij i kemi obligim këto shtatë çështje, kurse teuhidi është çështja më madhore, teuhidi është çështja me madhore që na ka urdhëruar All-llahu i lartësuar me të. Pra, obligimi i parë është: Mësimi i teuhidit, obligimi i dytë: Dashuria ndaj tij. Çdo gjë që të urdhëron All-llahu me të, e më madhorja prej saj është teuhidi, me një fjalë çdo gjë që e ka urdhëruar All-llahu duhet të kemi dashuri ndaj saj, të japim mund ndaj vetvetës, ndaj zemrës me qellim për ta ngritur dashurinë ndaj asaj që ta ka bërë obligim All-llahu, kurse All-llahu nuk të urdhëron me diçka përveç se me gjëra që në to ka lumturi, përmirësim dhe ngritje në këtë botë dhe botën tjetër. Si ka mundësi që njeriu të mos i përgjigjet asaj që e bënë të lumtur? Dhe asaj që e përmirëson? Shiko këshillën fisnike në thirrjen e të Dërguarit salAll-llahu alejhiuesellem në teuhid kur ishte duke ecur në rrugicat e Mekës dhe thirrtë me zë: “Thuani La ilaheil-lAll-llah do të shpëtoni ”, që do të thotë: shpëtimi juaj është në teuhid, lumturia juaj është në teuhid, ngritja e juaj në këtë botë dhe botën tjetër është në teuhid. Pra, në këtë çështje është shpëtimi, lumturia dhe ngritja jonë në këtë botë dhe botën tjetër, mësuam urdhrin e All-llahut ndaj neve, po ashtu mësuam vlerën dhe pozitën e tij, e duam dhe i forcojmë zëmrat me dashuri ndaj Tij. Hallka më e fortë e imanit është dashuria për All-llahun, dashuria ndaj All-llahut, ndaj pejgamberëve të Tij, ndaj fesë së Tij dhe dashuria ndaj çdo gjëje që të ka urdhëruar All-llahu i lartësuar me të,njëkohësisht zemra jote të jetë e zbrazet nga luhatshmëria, ngase kjo është më e mira për ty dhe konsiderohet lumturi dhe ngritje në këtë botë dhe botën tjetër. Nëse ndjen vështirësi dhe lodhje, PejgamberisalAll-llahu alejhiuesel-lem ka thënë: “Është rrethuar xhenneti me gjëra të papëlqyera”,edhe nëse është puna e vështirë siç është: namazi, kur thirret ezani për namaz të sabahut, eja në namaz, kohë dimri, uji i ftohtë, preferoje këtë, hyrë në xhami duke qenë i gëzuar, i kënaqur dhe më lakmi ndaj këtij veprimi.

Ngase kjo çështje sjell shpëtim dhe lumturi për ty, muezini, a nuk thotë për çdo namaz eja në shpëtim? Ky është shpëtimi yt, si nuk e do atë që për ty ka shpëtim? Si ka mundësi që njeriu mos ta dojë atë që ka shpëtim për të? Atë që ka lumturi për të? Ky është obligimi i dytë, dashuria ndaj asaj që e ka urdhëruar All-llahu i lartësuar ndaj neve, urdhëri me madhor është teuhidi, kështu që ne e duam teuhidin. Disa njerëz, patjetër që duhet cekur këtë për shkak të hamendjeve që kanë, për shkak të davetxhive të të kotës, për shkak të dyshimeve që i përhapin, disa njerëz janë indiferent ndaj teuhidit ose janë indiferent ndaj urdhëresave të All-llahut të lartësuar si shkak i dyshimeve që i kanë marrur nga të tjerët. Është obligim ta anashkalojmë çdo gjë dhe çdo çështje që bie ndesh me atë që na është obliguar nga All-llahu i lartësuar, kështu që nuk do të kemi ashpërsi e as neveritje, nëse unë e kultivoj në vetën time ashpërsinë dhe neveritjen apo diç të ngjashme më të, atëherë zemra ime do të tërhiqet nga dyert e hajrit dhe lumturisë, ashtu siç thotë All-llahu i lartësuar për pa besimtarët të cilët kur u përmendet teuhidi zemrat e tyre neveriten: “Kur përmendet vetëm All-llahu, zemrat e atyre që nuk besojnë botën tjetër neveriten…” (Zumer 45). Zemra duhet më dashtë, mirëpo zemra e tillë është e sëmurë, kurse njeriu duhet të hap gjoksin e tij për pranimin e së vërtetës, të gëzohet, të lakmojë, të dojë dhe të kthehet kah urdhri i All-llahut të lartësuar. Obligimi i tretë: Mësuam teuhidin dhe e duam atë, tani t ‘jemi të vendosur me zemër për të vepruar me të, kurse vendosmëri është për qellim ndjenjë stimuluese në zemër për kryerjen e këtij veprimi. Pra, së pari unë e mësoj, pastaj e dua, pastaj bëj që zemra ime të këtë ndjenja, vullnet dhe vendosmëri për kryerjen e veprimit, përcaktoj vendosmërinë në zemrën time për ta kryer veprimin. Kur dikush hynë në teuhid që më parë ka qenë i devijuar, larg teuhidit, ndoshta ka qenë adhurues i gjërave të kota dhe i zhytur në hamendje të devijuar, kur fillon ta dojë këtë çështje duke dëgjuar hadith në lidhje më të, ku sqarohen vlerat e tij dhe njëkohësisht zemra ka ndjenjën e vendosmërisë së veprimit. Si shkak i kësaj në zemrën e tij shfaqet një frikë nga ndryshimi duke pas parasysh kohën që e ka kaluar në lajthitje dhe në dyshime, madje thotë; unë tani që vendosa për ta bërë këtë vetëm se do të ndryshojë jeta ime, heziton duke thënë: po humbi

këtë, ndikon keq ajo që unë jam i kapur për të, që jam i kapur për adhurimin, lutjen dhe nënshtrimin ndaj saj, do të më ndodhë diçka! A e keni parë se çfarë thonë pa besimtarët, thotë All-llahu i lartësuar: “Ne nuk themi tjetër vetëm se dikush prej zotave tanë të ka goditur me çmendje…” (Hud 54), që do të thotë: kam frikë se nëse vendosi që tani për ndryshim, do të më ndryshojë jeta ime. Ndoshta djalli e preokupon me gjëra dhe me çështje, gjë që ndikon në thyerje moralisht dhe në dështim, kurse para All-llahut të lartësuar është i ditur ndaj teuhidit, e njeh dhe ka vendosmëri për kryerjen e veprimit, pastaj lakon nga e drejta dhe e gjithë vendosmëria e tij humbë si shkak i asaj që përmban ose që ka marrë zëmra e tij nga gjërat që kanë ndikuar për t’u larguar nga veprimi. Pra, njeriu vendos. Mësoje, duaje dhe vendos e mos hezito, pse heziton? Pse mendon në këtë dhe në atë? Këtë çështje e ke mësuar, e do, e njeh saktësinë dhe të mirën e saj, andaj pse heziton? Bëhu i vendosur dhe mbështetu tek All-llahu i lartësuar, ky është obligimi i tretë. Obligimi i katërt: Të vepruarit me të, e mësova teuhidin, e dua dhe vendosa me zemër për kryerjen e tij, tani punoj me të, fillova punës me teuhid, e praktikoj me sinqeritet dinin për All-llahun, e njësoj All-llahun e lartësuar me adhurim, e veçoj Allllahun e madhërishëm më përulje, nuk i lutem askujt pos Tij,- nuk kërkoj nga askush, nuk kërkoj ndihmë prej askujt dhe asgjë nga adhurimi im nuk ia drejtojë askujt tjetër pos All-llahut të lartësuar. Adhurimin tim e bëj sinqerisht për All-llahun e madhërishëm, nuk ka ortak në asgjë nga adhurimi im, po ashtu e njësoj në krijimtari dhe në emra dhe cilësitë e Tij. Veproj me teuhid dhe më gjërat e tij, hollësirat e teuhidit, degët e adhurimit, veproj me të duke ju përulur All-llahut të lartësuar, kthehem prej Tij, i lartësuar qoftë Ai, pra ky është obligimi i katërt, njehërit ky konsiderohet të vepruarit me të. Kujdes! Disa njerëz e duan teuhidin, veprojnë me të, ndoshta e duan dhe kanë vendosmëri të veprojnë me të, mirëpo kur vjen çështja të obligimi i katërt, i cili është: të vepruarit më të, thotë: çfarë thotë për mua shejh Filani? Çfarë thonë njerëzit kur me shohin, p.sh. nëse kam lënë ndonjë gjë që e bëja më parë?

E vëren së heziton për kryerjen e veprës pas dashurisë që ka ndaj teuhidit, mësimit dhe vendosmërisë për kryerjen e tij. Kujdes, këto janë gjëra të rëndësishme që i kam vërejtur, pastaj vjen të faza e veprimit, ai dëshiron të veproj, ndoshta ja nisë të veproj pastaj ndalet dhe thotë: çfarë thonë njerëzit për mua? Kështu që ndalet nga veprimi dhe thotë: jo, unë jam në rrugën e dijetarëve të mi, unë jam në rrugën e njerëzve të vendit tim, unë jam në atë që jam edukuar që në fillim! Ne dëgjojmë, ndoshta kam dëgjuar gjithashtu edhe nga disa që janë thirrur në islam, ti e njofton më islam, është i kënaqur që islami është i vërtetë, pastaj i thuhet bëhu musliman, ai thotë: çfarë t’ju them atyre që janë për rreth meje? Çfarë t’i them familjes, fëmijëve dhe xhematit tim? Kam frikë prej tyre, në fund thotë: jam i bindur dhe e pranon. Sot një njeri më ka treguar një tregim të ngjashëm më këtë, gjithashtu sikur kjo kam dëgjuar shumë, një njeri para thirrësit është dakorduar më islam e njeh si fe të vërtetë mirëpo thotë: cili është qëndrimi im? Privohet nga të vepruarit pasi që e ka mësuar, pas dashurisë dhe pas vendosmërisë për veprim. Ka pas ndjenjën për vendosmëri të veprimit, mirëpo ndalet, nuk vepron!!Kjo është një pengesë para tij, All-llahu na faltë, ndalet nga veprimi, frikësohet që dikush nga ata që ky i madhëron, së do ta shohin, kështu që frikësohet!! Përqendrohuni në këtë fjalë, frikësohet që ata të cilët i madhëron nga njerëzit do ta shohin, mirëpo nga Zoti i botëravë, i Cili është më meritorë për madhërim, Zoti i botërave i Cili të ka krijuar dhe të ka sjell në ekzistencë, prej Tij nuk frikësohet!! Ruhet nga njerëzit e nuk ruhet prej Tij!! Kjo është fatkeqësi e madhe, pra, të fillojmë gradualisht më mësim, dashuri, vendosmëri dhe veprim, kjo e fundit është obligimi i katërt. Obligimi i pestë: Vepra të bëhet sinqerisht dhe në pajtueshmëri me sunetin e Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem, jo çdo veprim duhet vepruar, mirëpo vepra e cila lejohet është ajo vepër e mirë e pranuar tek All-llahu vetëm nëse është e shoqëruar me sinqeritet dhe në përputhshmëri me sunnetin e Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem.

Pra, veprën e bëjmë sinqerisht për All-llahun dhe në pajtueshmëri me metodologjinë e të Dërguarit, salAll-llahu alejhi ue sel-lem, thotë All-llahu i lartësuar: “Ai është që krijoi vdekjen dhe jetën, për t’ju provuar se cili prej jush është më vepërmirë…” (Mulk 2). Gjatë komentit të këtij ajeti, Fudajl ibën ‘Ij-jadi, RahimehUllah, thotë: “Sinqerisht dhe me më saktësisht, i thanë disa: O Ebu Alij, çfarë është sinqerisht dhe me më saktësisht? Atëherë tha: më të vërtetë vepra nuk pranohet përveç nëse është e sinqertë dhe e saktë, sinqerisht për Allllahun, saktësisht do të thotë në pajtueshmëri me sunetin e Muhammedit salAllllahu alejhi ue sel-lem”, pra, t’i bëjmë veprat sinqerisht për All-llahun dhe në pajtueshmëri më sunetin e Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem. Këtu duhet pak kujdes, të gjitha obligimet që i cekëm njërin pas tjetrit, ka disa njerëz i punojnë të gjitha këto, mirëpo i bëjnë disa gjëra dhe këto obligime sinqerisht për All-llahun mirëpo nuk janë legjitime nga All-llahu, p.sh.: një njeri e përkujton Allllahun më dhikër që është prej risive apo lutje që janë të shpikura, nuk përmbajnë shirk, e as diçka që e zhvleftëson sinqeritetin, mirëpo në të ka gjëra që e kundërshtojnë sunetin dhe pasimin e Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem. Përderisa e mësuam, kemi dashuri ndaj tij, vendosëm për të vepruar dhe vepruam më të, t’ia bashkëngjitim sinqeritetin dhe ta bëjmë në pajtueshmëri më sunetin e Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem. Obligimi i gjashtë: Të ruhemi nga gjërat që e dëmtojnë teuhidin, pasi i kryem këto atëherë duhet të kemi kujdes nga gjërat që e dëmtojnë teuhidin dhe e zhvleftësojnë. Po ashtu të ruhemi nga gjërat që e mangësojnë apo që e pakësojnë përkryeshmërinë e tij! Teuhidi ka gjëra që e pakësojnë, plotësisht e zhvleftësojnë, e çrrënjosin që në bazë, kështu që humbet krejtësisht, përveç kësaj ka gjëra që e pakësojnë përkryeshmërinë e detyrueshme. Libri i teuhidit të cilin jemi duke e mësuar, autori i tij e ka bërë të qartë në të teuhidin më argumente, vlerën dhe realitetin e tij, pastaj ka qartësuar gjërat që e dëmtojnë atë, për çfarë arsye? Me qëllim që të ruhemi prej tyre. Në gjërat që jemi të obliguar, pasi t’i përmbushim pesë obligimet, nga ne kërkohet që të kemi kujdes nga çdo gjë që i zhvleftëson ato. Këtu shtrohet pyetja, unë e bëj

pyetjen dhe do të përgjigjem në mënyrë të përgjithshme, edhe pse në vijim pason përgjigjja e detajuar së si të ruhemi nga gjërat që e zhvleftësojnë teuhidin? Tani jemi duke folur për teuhidin, si të ruhemi nga gjërat që e zhvleftësojnë teuhidin? Kuptuam që teuhidi paska gjëra që e zhvleftësojnë, mangësojnë, nuk është e udhës që dikush të ruhet prej tyre përveç nëse i njeh ato, përndryshe është ashtu si ka thënë njëri nga selefët: “Si të ruhet ai që nuk din nga çfarë të ruhet” Shumë njerëz sprovohen me gjëra, i veprojnë, e zhvleftësojnë teuhidin dhe ai nuk e din fare, nganjëherë ato gjëra kanë emra të mirëfilltë, mirëpo të emërtuara më emra jo adekuatë, si p.sh.: në disa raste gjërat e shirkut i quajnë Teuesul ose Shefat, apo i quajnë me gjëra tjera që në esencë janë shirk i qartë, nëse i thua: çfarë po bën? Të thotë: kjo është teuesul, shefat (ndërmjetësim), ose diçka ngjashëm me këtë, kurse dihet fare mirë se emrat nuk e ndryshojnë realitetin! Ne ruhemi nga gjërat që i zhvleftësojnë këto obligime, edhe pse ky libër potencon gjërat e tilla si dhe gjërat që e mangësojnë teuhidin, krejt kjo si shkak i rëndësisë së kësaj çështjeje,me qellim që muslimani të ruhet prej tyre. Me një fjalë nga ne kërkohet që çdo musliman ta njoh shirkun, për çfarë arsye? Që të ruhet dhe të largohet prej tij. Ka thënë një njeri: “Mësova sherrin, jo për sherr, mirëpo që të ruhem prej tij. Ai i cili nuk e njeh sherrin, bie në të”, thotë Hudhejfetu ibën el-Jeman, All-llahu qoftë i kënaqur me të, transmetuar në koleksionin e Buhariut: “Sahabet e Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem e pyetnin të Dërguarin për hajrin, kurse unë për sherrin nga frika prej tij” Shumë njerëz sprovohen duke u zhytur në gjëra të tilla që e zhvleftësojnë apo mangësojnë teuhidin si shkak i injorancës së tyre dhe mos mësimit, pra ky është obligimi i gjashtë, ruajtja nga gjërat që e dëmtojnë teuhidin. Obligimi i shtatë dhe i fundit: Përqendrimi dha vazhdimi në këto obligime deri në vdekje, thotë All-llahu i lartësuar: “Dhe adhuroje Zotin tënd deri të vijë ty e vërteta (vdekja)” (Hixhr 99), që do të thotë: deri sa të vijë vdekja, përqendrohu në këtë çështje. All-llahu i plotfuqishëm kur i përmend ajetet e teuhidit,menjëherë e pason më potëncimin e çështjes së përqendrimit,shohim shembuj mahnitës, siç është rasti në suren Ibrahim:

“A nuk ke kuptuar se si All-llahu bëri shembull: fjalën e mirë si pema e mirë…” (Ibrahim 24), është për qëllim fjala e teuhidit vazhdon ajeti: “… që rrënjët e saj janë thellë (në tokë) e degët e saj janë lart. E që me vullnetin e Zotit, ajo e jep frutin e vet në çdo kohë. All-llahu pra u parashtron njerëzve shembuj ashtu që ata të mendojnë. Dhe shembulli i fjalës së keqe është si një pemë e keqe që është shkulur mbi tokë e që nuk ka të qëndruar. All-llahu i forcon ata që besuan në fjalën e fortë (të mirë) në jetën e kësaj bote edhe në botën tjetër, ndërsa mizorët All-llahu i bën të humbur. All-llahu punon çka të dojë” (Ibrahim 24-27). Njeriu e mëson dhe përqendrohet në të, thotë All-llahu i lartësuar: “Ata që thanë: “All-llahu është Zoti ynë dhe qëndruan besnikërisht, për ta nuk ka frikë dhe ata nuk do të pikëllohen” (Ahkaf 13), si dhe ajeti: “E, s’ka dyshim se ata që thanë: “All-llahu është Zoti ynë”, dhe ishin të paluhatshëm, atyre u vijnë engjëjt…” (Fusilet 30), dy ajete në librin e All-llahut të lartësuar. Transmetohet nga Sufjan ibën Abdull-llah eth-Thekafiu së i ka thënë Pejgamberit salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Më thuaj një fjalë në islam që mos ta pyes askend pos teje? Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem i tha: thuaj besova All-llahun, pastaj përqendrohu në të”, përqendrohet njeriu në këtë çështje deri sa t’i vjen vdekja nga All-llahu i lartësuar. Këto janë shtatë obligime apo çështje me rendësi shumë të madhe, edhe njëherë po ju citoj se këto nuk janë të posaçme vetëm për teuhidin, por përfshijnë çdo gjë që e ka urdhëruar All-llahu i lartësuar, përfshijnë namazin, agjërimin, haxhin,zekatin, në lidhje me çdo gjë që na e ka urdhëruar All-llahu i lartësuar duhet t’i kemi parasysh edhe këto shtatë parime.

Autori: shejh Abdurr-rrezak ibën Abdul-muhsin el-Abbad, All-llahu e ruajttë! Burimi: http://www.ajurry.com/vb/showthread.php?t=27391

Renditja e shenjave të mëdha të Kiametit dhe ndodhive të Ahiretit Nuk ekziston ndonjë citat i qartë rreth renditjes së Shenjave të Kiametit, mirëpo ajo nxirret nga përmbajtja e përgjithshme e citateve. Shejh Ibën Uthejmini –Allahu e mëshiroftë!- kur është pyetur për renditjen e tyre ka thënë: “Shenjat e Kiametit, disa janë të renditura e të njohura, ndërsa disa të tjera nuk janë të renditura dhe nuk dihet ndodhia e tyre (sipas renditjes)”. Nga ato që janë të renditura janë: – Zbritja e Isait, birit të Merjemës – Shfaqja e Jexhuxhëve dhe Mëxhuxhëve – Dexh-xhalli Pra, sipas kësaj, (së pari) do të shfaqet Dexh-xhalli, pastaj ka për të zbritur Isai alejhis-selam- e do e mbyt atë, pastaj shfaqen Jëxhuxhët dhe Mëxhuxhët. Muslimi ka transmetuar nga Hudhejfeh bin Usejd El-Gifari –radijallahu anhu- që ka thënë: “Njëherë erdhi Pejgamberi –sal-lallahu alejhi ve selem- kur ne ishim duke përmendur (Kiametin). Ai na tha: Ç’farë po përmendni? Tham: “Po e përmendim Kiametin”. Atëherë ai na tha: “Kiameti nuk do të ndodhë përderisa nuk do t’i shihni dhjetë shenja”, dhe i numëroi: “Tymi, Dexh-xhalli, Kafsha (që del nga toka), Lindja e Diellit nga Perëndimi, zbritja e Isait, birit të Merjemës, shfaqja e Jëxhuxhëve dhe Mëxhuxhëve, tri shembje: një në lindje, një në perëndim dhe një në Gadishullin arab, e fundit prej tyre (shenjave) do të jetë një zjarr që del nga Jemeni e që do t’i dëbojë njerëzit drejt vendtubimit të tyre”. Hafidh Ibën Haxheri –RahimehUllah- në Fet’h (11/353) ka thënë: “Ajo që mund të konkludohet nga tërësia e paralajmërimeve (për Kiametin) është se dalja e Dexhxhallit do të jetë e para prej shenjave të mëdha e cila do ta ndryshojë gjendjen (e zakonshme) në Tokë, gjendje kjo, që do të përfundojë me vdekjen e Isait –alejhisselam-.

Ndërsa lindja e Diellit nga Perëndimi do të jetë e para prej shenjave të mëdha të Kiametit që do ta ndryshojë gjendjen (e zakonshme) në botën qiellore, gjendje kjo, që do të përfundojë me ndodhjen e Kiametit. E ndoshta dalja e Kafshës (nga Toka) do të ndodh po atë ditë që do të lind dielli nga Perëndimi”. – Renditja e ndodhive të Ditës së Kiametit Ajo çfarë do të ndodhë Ditën e Kiametit janë gjëra të shumta, të cilat janë përmendur në Kur’an dhe Sunnet. Ato gjithashtu do të jenë të natyrave të ndryshme, mirëpo si do të jetë ndodhia e tyre sipas renditjes? Atë që dijetarët e kanë përmendur në lidhje me renditjen e tyre është si vijon: – Kur njerëzit të ringjallën e të dalin nga varret e tyre kanë për të shkuar në drejtim të Mahsherit-Vendtubimit, pastaj aty do të qëndrojnë gjatë, sa që do t’u vështirësohet gjendja e do t’i kaplojë etje e tmerr i madh, e gjithë kjo për shkak të qëndrimit të gjatë të tyre aty e bindjes për llogaridhënien (tashmë të sigurt) si dhe për ecurinë e ngjarjeve që do ta zhvillojë Allahu i lartësuar ndaj tyre. – Pas qëndrimit të gjatë aty, së pari, Allahu do t’ia zbulojë të Dërguarit të tij – sallallahu alejhi ve selem- Havdin-Lumin e rrjedhshëm të premtuar. Pra Havdi i Pejgamberit –sal-lallahu alejhi ve selem- do të jetë në hapësirat e ndodhisë së Kiametit, atëherë kur do të vështirësohet qëndrimi i njerëzve para Zotit të botëve në një ditë që gjatësia e saj do jetë sa pesëdhjetë mijë vite. Pra, ai që ka vdekur duke qenë në sunnetin e tij –sal-lallahu alejhi ve selem- i pandryshuar në të, jo shpikës e duke mos zëvendësuar me të, të tillit do t’i arrijë Havdi nga i cili do të pijë, kështu që garancia e parë për të, do të jetë që të pijë nga Havdi i Pejgamberit tonë –sal-lallahu alejhi ve selem-. Më pas, për çdo të dërguar, do të zbulohet Havdi i tij, kështu që nga ai do të pinë të mirët e ummetit të tij. – Pastaj njerëzit, përsëri, do të qëndrojnë gjatë, e më pas do të ndodhë “Ndërmjetësimi i Madh”, ndërmjetësimi i Pejgamberit –sal-lallahu alejhi ve selemqë Allahu ta përshpejtojë llogarinë ndaj krijesave, ashtu siç është përshkruar në hadithin e gjatë e të njohur në këtë temë, ku ata (njerëzit) së pari do të kërkojnë nga Ademi, pastaj nga Nuhu, pastaj nga Ibrahimi e deri të i fundit, e që më pas do të vinë të Pejgamberi –sal-lallahu alejhi ve selem- e t’i thonë: “O Muhamed (e përshkruajnë gjendjen e tyre, në mënyrë që ai t’i mbrojë nga ai tmerr duke e përshpejtuar llogarinë ndaj tyre) ndërmjetëso për ne te Zoti yt! Ai thotë: “Unë jam për të, unë jam për të (adekuat për ndërmjetësim)”, pastaj do të vijë te Arshi

duke u përkulur e duke e lavdëruar Allahun me atë që Allahu ia mundëson, pastaj do t’i thuhet atij (nga Allahu): “O Muhamed! Ngrite kokën! Kërko atë që do, ka për të tu dhënë, ndërmjetëso dhe do të pranohet ndërmjetësimi”. Pra, kështu do të ndodhë “Ndërmjetësimi i madh” që do të jetë për përshpejtim të llogarisë. Hadithi i Ndërmjetësimit është transmetuar në Buhari me nr: 4476, ndërsa të Muslimi me nr: 495. – Pastaj do të bëhet ekspozimi i veprave. – Pas ekspozimit do të bëhet Llogaridhënia. – Pas llogaridhënies së parë bëhet shpërndarja e fletushkave. Llogaridhënia e parë konsiderohet pjesë e Ekspozimit, sepse në të ka polemikë dhe justifikim (për veprat e bëra). Pastaj vijon shpërndarja e fletushkave, ku “të djathtët” do ta marrin regjistrin nga e djathta, e “të majtët” do ta marrin regjistrin e tyre nga e majta e tyre, pra do të bëhet leximi i librit. – Pas leximit të librit do të pasojë edhe një llogaridhënie tjetër që do ta ndërpresë justifikimin dhe do të bëhet ngritja e argumentit me anë të leximit të asaj që gjendet në libër. – Pastaj do të jetë Peshorja në të cilën do të peshohen gjërat që i përmendem. – Pas peshimit në Peshore, njerëzit do të ndahen në grupe e bashkësi, çdo lloj të lloji i tij. Këtu do të ngritën flamujt e pejgamberëve; flamuri i Pejgamberit ––sal-lallahu alejhi ve selem-, i Ibrahimit, i Musait e deri të i fundit, e njerëzit do të jenë të ndryshëm nën bajraqe, sipas llojit të tyre, çdo njeri të ai i llojit të tij. Edhe të padrejtit e jobesimtarët do të tubohen me të llojit të tyre, ashtu siç ka thënë Allahu i Lartësuar: “(Melaikëve u thuhet) Mblidhni ata që ishin të padrejtë e shokët e tyre dhe atë që ata e adhuronin përveç Allahut” (Safat 22-23), shokët dmth: ata që ishin si ata e të njëjtë me ta. Kështu që dijetarët nga jobesimtarët do të tubohen me të njëjtit si ata, të padrejtit me të padrejtit, mohuesit e Ringjalljes bashkë më mohuesit tjerë të saj, mohuesit e Mesazhit (Islamit) me llojin e tyre e kështu në të gjitha llojet. – Më pas Allahu do ta sjellë një errësirë nga ana e Xhehenemit, –Allahu na ruajt!- në të cilën njerëzit do të lëvizin aq sa u epet dritë. Do të lëviz ky ummet, e në mesin e tij do të jenë edhe munafikët, të cilët kur janë duke lëvizur me dritën e tyre (që posedojnë), do tu vendoset muri që është përmendur:

“Kështu do të vendoset ndërmjet tyre një mur me një portë në të; brenda saj ka mëshirë, kurse jashtë saj ka ndëshkim.Ata do t’i thërrasin (besimtarët): A nuk ishim ne me ju?!”. (Hadid 13-14). Allahu besimtarëve do t’u jep dritë të plotë që me të do ta shohin mirë rrugën e Siratit, ndërsa munafikëve nuk u epet aspak dritë, kështu që ata do të jenë së bashku me jobesimtarët duke u hedhur në Zjarr, pra kur ata të jenë duke ecur (në errësirë), para tyre do të jetë Xhehenemi –Allahu na ruajt!-. – Pastaj, së pari, do të vijë Pejgamberi –sal-lallahu alejhi ve selem- e do të jetë në Sirat, ku edhe do ta lutë Allahun e madhëruar për të dhe ummetin e tij duke thënë: “O Allah, shpëtim-shpëtim! O Allah, shpëtim-shpëtim!”, pastaj do të kalojë Pejgmaberi –sal-lallahu alejhi ve selem- dhe ummeti i tij mbi Sirat. Çdokush ka për të kaluar në masë të veprave të tij, e i cili gjithashtu do ta ketë edhe një dritë në masë të veprave të tij. Do të kalojë ai që Allahu e ka falur e do të bie në Zjarr nga rangu i besimdrejtëve atë që Allahu dëshiron ta dënojë (për vepra të ndaluara të kryera), e pas kryerjes së dënimit, do të takohen përsëri në hapësirat (periferike) të Xhenetit të cilat Allahu i ka përgatitur që besimtarët të hallashtisën mes vete dhe ta largojnë keqdashjen ndaj njëri tjetrit, në mënyrë që kur të futen në Xhenet mos të ekzistojë urrejtje në zemrat e tyre. – Kështu që në Xhenet, së pari, pas Pejgameberit –sal-lallahu alejhi ve selem-, do të hyjnë të varfrit nga muhaxhirët, pastaj të varfrit nga ensarët deri të i fundit prej tyre, e pastaj të varfrit tjerë të ummetit, e do të vonohen të pasurit për shkak të llogarisë mes vete dhe të tjerëve, dhe kështu deri në fund të asaj që është përmendur në Kur’anin e madhërishëm në lidhje me këtë. E lus Allahun e madhëruar, për mua dhe ju, të na bëjë nga banorët e Xhenetit e të na mbrojë nga hidhërimi i Tij dhe Zjarri! O Allah! Na bë të fortë në përgjigjen e varrit! Na bë ne nga ata që e marrin librin nga e djathta, na llogarit me llogari të lehtë, o më Bujari i bujarëve! E lus Allahun për vete, ju e për të gjithë të dashurit tonë, dhe për të gjithë ata që kanë meritë ndaj nesh, që të na dhurojë falje dhe kënaqësi, të mos na dënojë për veprat tona të këqija, të na i falë gjynahet tona, sepse me të vërtetë Ai është posedues i bujarisë, i nderit, faljes dhe mëshirës. Të lartësoj nga çdo e metë, o Allah! Duke të lavdëruar me lavdërimin Tënd! Dëshmoj se nuk ka të adhuruar meritor përveç Teje! Ty të kërkoj falje dhe te Ti pendohem! Salavati, selami dhe begatia e Allahut qoftë për Pejgamberin tonë, –sal-lallahu alejhi ve selem-.

* Shkëputur nga komentimi i “Akides Tahavije” i dijetarit Shejh Salih alu Shejh – Allahu e ruajt!- Ministër i çështjeve fetare, Vakëfit, Thirrjes dhe Udhëzimit në Mbretërinë e Arabisë Saudite.

Teuhidi është e vërteta më e madhe Lavdia i qoftë All-llahut, Zotit të botëve! Dëshmoj se nuk ka të adhuruar të drejtë përveç All-llahut, i Cili është Një, i Vetëm dhe nuk ka orta; dhe dëshmoj se Muhamedi është robi dhe i dërguari i Tij, salavatet dhe selamet qofshin për të, për familjen dhe të gjithë shokët e tij! Më tej: Në suren en-Nebe’, ajeti 38, All-llahu i Lartësuar dhe i Madhëruar thotë: “‫ح سَفََ َول سَ َْ َلو‬ ‫ْؤَم َََ َْ َاالوُِّ وَْ َ ََ ُاَ َو‬ َ ‫ْ َََِوم َ ََقَم َول ََ ِايْ َا َنو ََ وه َ َِبِنَو َانْو َِّل سَُ َ َُّمِ َاَنَو ل‬ َ ”

“Në ditën, kur Shpirti (Xhibrili) dhe engjëjt do të jenë të rreshtuar dhe nuk do të flasë askush, përveç atij që do t’i japë lejë i Gjithëmëshirshmi e që do ta thotë të vërtetën.” Kush i shikon librat e tefsirit të bazuara në transmetimet e sahabeve, radijAll-llahu anhum, në komentimin e këtij ajeti, do ta vërejë me qartësi pozitën e teuhidit në zemrën e sahabeve, radijAll-llahu anhum, kujdesin e tyre të madh për të dhe interesimin e tyre për vlerën e tij, si dhe se ai ishte qëllimi i tyre më i lartë dhe më i madhëruar në përgjithësi. Është transmetuar nga më shumë sahabe dhe tabi’unë se kuptimi i fjalës së të Lartësuarit: “‫ْ َََِوم َ ََقَم َلو‬ َ ” “Që do ta thotë të vërtetën.”

domethënë se do ta thotë fjalën: La ilahe il-lAll-llah (Nuk ka të adhuruar të drejtë përveç All-llahut). Ata kanë thënë se ajo është e vërteta më e madhe. Domethënë se fjala La ilahe il-lAll-llah është baza mbi të cilën ndërtohet Feja e Allllahut të Lartësuar dhe të Madhëruar dhe nuk ekziston e vërtetë që nuk është ndërtuar mbi fjalën La ilahe il-lAll-llah. Secila punë që nuk ndërtohet mbi këtë bazë është shkatërrim dhe jo e vërtetë, ngase nuk është ndërtuar mbi themelin dhe shtyllën e vet, pa të cilën nuk mund të qëndrojë. Pra, La ilahe il-lAll-llah është baza mbi të cilën ndërtohet Feja e All-llahut të Lartësuar dhe të Madhëruar. Ajo është sikur rrënja për drurin dhe sikur themelet për ndërtesën. “‫ق ُ َوَا َََِ ْلو‬ ‫ت َُّ ْس َو‬ ‫َه َ ه ََا َو‬ ‫ٍ َل َا ِوع ََسِنَِ وَْ َُّ ِم َا وَْ َاََال ِو‬ َ َُّ ْ‫ْم َ َِم ََسِنَِ ِو‬ ْ َ ِ ‫ع َامءِو يِف ََيَ ْاٌَ َِم ََمِِفِو‬ ِ ََ” “Vallë, a nuk e sheh se si All-llahu e përqas fjalën e mirë me pemën e mirë, e cila rrënjën e ka të fortë në tokë, kurse degët nga qielli?” (Ibrahim: 24) Pra, Fjala e Teuhidit në këtë Fe është sikur rrënja mbi të cilën ndërtohet Feja e Allllahut të Lartësuar. Atëherë, fjala e All-llahut të Lartësuar: “‫ح سَفََ َول سَ َْ َلو‬ ‫ْؤَم َََ َْ َاالوُِّ وَْ َ ََ ُاَ َو‬ ‫ْ َََِوم َ ََقَم َول ََ ِايْ َا َو‬ َ ‫ن ََ وه َ َِبِنَو َانْو َِّل سَُ َ َُّمِ َاَنَو ل‬ َ ” “Në ditën, kur Shpirti (Xhibrili) dhe engjëjt do të jenë të rreshtuar dhe nuk do të flasë askush, përveç atij që do t’i japë lejë i Gjithëmëshirshmi e që do ta thotë të vërtetën.” nënkupton se ndërmjetësit, ndër të cilët edhe melaiket – engjëjt e të Gjithëmëshirshmit – nuk flasin para All-llahut të Lartësuar për të ndërmjetësuar… Kurse, melaiket që do të ndërmjetësojnë janë të shumtë, siç vërteton Fjala e Allllahut të Lartësuar: “‫ف يِف َامَكِو اِ نْو ََ َُّ ْلو‬ ‫مََ ِو‬ ‫”َسَ ْاهَإ سٍََم َوء َِ َانْو ِو‬ َ ‫ٍؤَم‬ َ ‫ٍ ْسو َم‬ َ ‫َه َ سَهْبَنَو َِنْو َِ ِْ ِوا اِنْو َِّل‬ ِ ََ ‫ٌُ َ َِ ْول ُ َ ْرهِف ل‬ َ ‫ع َا‬ َ “Sa engjëj ka në qiej, ndërmjetësimi i të cilëve nuk bën asnjë dobi, veçse pasi të japë leje i Gjithëmëshirshmi, për atë me të cilin është i Kënaqur!” (en-Nexhm: 26)

Ajo që përmendet në këtë ajet është në pajtim të plotë me ajetin e sures enNebe’, ku theksohet dy kushtet e pranimit të ndërmjetësimit (shefa’atit). Në të dy thuhet se ai nuk pranohet pa u plotësuar këta dy kushte. All-llahu ka thënë: “‫ف يِف َامَكِو اِ نْو ََ َُّ ْلو‬ ‫مََ ِو‬ ‫”َسَ ْاهَإ سٍََم َوء َِ َانْو ِو‬ َ ‫ٍؤَم‬ َ ‫ٍ ْسو َم‬ َ ‫َه َ سَهْبَنَو َِنْو َِ ِْ ِوا اِنْو َِّل‬ ِ ََ ‫ٌُ َ َِ ْول ُ َ ْرهِف ل‬ َ ‫ع َا‬ َ “Sa engjëj ka në qiej, ndërmjetësimi i të cilëve nuk bën asnjë dobi, veçse pasi të japë leje i Gjithëmëshirshmi, për atë me të cilin është i Kënaqur!” (en-Nexhm: 26) Pra, duhet të plotësohet kushti i lejes nga All-llahu dhe kushti që All-llahu të jetë i kënaqur me atë për të cilin bëhet ndërmjetësimi. Shefa’ati nuk pranohet tek All-llahu, pa këto dy kushte: Leja e All-llahut të Lartësuar për ndërmjetësin dhe që All-llahu të jetë i Kënaqur me atë për të cilin ndërmjetësohet. Kjo e njëjta plotësisht qëndron edhen ë suren enNebe’: “‫ح سَفََ َول سَ َْ َلو‬ ‫ْؤَم َََ َْ َاالوُِّ وَْ َ ََ ُاَ َو‬ ‫”ََ ِايْ َا َو‬ َ ‫ن ََ وه َ َِبِنَو َانْو َِّل سَُ َ َُّمِ َاَنَو ل‬ “Në ditën, kur Shpirti (Xhibrili) dhe engjëjt do të jenë të rreshtuar dhe nuk do të flasë askush, përveç atij që do t’i japë lejë i Gjithëmëshirshmi.” leja e All-llahut për ndërmjetësin, “‫ْ َََِوم َ ََقَم َلو‬ َ ” “e që do ta thotë të vërtetën.” që All-llahu të jetë i Kënaqur me atë për të cilin bëhet shefa’ati, duke qenë se ai e ka thënë të vërtetën, kurse themeli i të vërtetës është teuhidi, nuk ka të vërtetë pa të dhe nuk mund të ndërtohet Feja ndryshe përveçse mbi atë themel. Njëjtë me këtë është edhe komentimi i selefëve për Fjalën e All-llahut të Lartësuar: “‫ٍؤَمٌ وََْ سَ ْا ِمََُّنَو ل‬ ‫ٌ ِْاََ ََ ِايْ َا ِو‬ ِ ََ ‫ن ٌِ ْه واَ َُ ِ ٌَ وبَ َا ِنو َِّل‬ َ ” “Askush nuk do të mund të ndërhyjë, përveç atij që ka kontratë tek i Gjithëmëshirshmi.” (Merjem: 87) Shumë prej selefëve kanë thënë se kontrata është fjala La ilahe il-lAll-llah. Komentimi i premtimit dhe të vërtetës me fjalën La ilahe il-lAll-llah është komentimi më i mirë dhe më i bukur.

Ky është argumenti më i mirë për vlerën e fjalës La ilahe il-lAll-llah, për pozitën e teuhidit te sahabet, radijAll-llahu anhum, dhe se ajo fjalë është themeli i kësaj Feje, pa të cilin nuk mund të ekzistojë ajo. Prandaj, ai që në Ditën e Gjykimit nuk vjen me teuhid, nuk ka kontratë dhe nuk është nga ata që e flasin të drejtën, kështu që nuk do të arrijë t’i lejohet shefa’at, sado ibadet të ketë bërë, siç thotë All-llahu: “‫يو َُ ْا ِم َكو ل سَ َْ َلو‬ ‫ٍ ْسو َم َِهَ ْؤ ِ و‬ َ ” ِ ‫ي هَ ْؤ‬ “Ajo është Dita, kur askush për askënd nuk do të mund të bëjë asgjë.” (el-Infitar: 19) Këtu janë përmendur tri fjalë me parashtesën “as”, që nënkupton mohim të përgjithshëm. “Askush” – domethënë askush pa marrë parasysh se çfarë pozite dhe vlere të madhe ka, “për askënd” – domethënë për askënd pa marrë parasysh se sa e dëshiron atë, “asgjë” – domethënë as ndonjë gjë të madhe dhe as edhe një gjë të vogël. “‫”ه سَ َْ َاوِ ِبو َََ ْا َاو‬ ‫ِ ِِو‬ “Atë ditë e gjithë çështja është vetëm e All-llahut.” Pra, e gjithë çështja dhe pushteti janë në Dorën e All-llahut. Atëherë nuk ka ndërmjetësim tek All-llahu i Lartësuar, përveçse me leje prej Tij për ndërmjetësin, dhe të jetë i Kënaqur për atë për të cilin bëhet ndërmjetësimi. Këtë kuptim të ajetit – kuptimin e sahabeve, radijAll-llahu anhum, e përkrah edhe hadithi te Buhariu (hadithi 99), të cilin e transmeton Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu: Se ai e ka pyetur Profetin, sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Cili do të ketë më shumë hise në shefa’atin tënd Ditën e Gjykimit?” Ai i ka thënë: “‫”ق م ِه ان ٌمَْوم َ هللا َّ ل ََّ ه ل ق مل ان‬ “Kush thotë “La ilahe il-lAll-llah” me sinqeritet nga zemra.” Pra, kush vjen në Ditën e Gjykimit dhe me vete ka teuhid dhe sinqeritet, dhe e ka realizuar fjalën La ilahe il-lAll-llah, ai e ka fituar kënaqësinë e All-llahut të Lartësuar dhe e ka fituar ndërmjetësimin e ndërmjetësve, që janë profetët, engjëjt dhe të tjerët të cilëve u lejon All-llahu i Lartësuar të ndërmjetësojnë. Pra, fjala La ilahe il-lAll-llah është baza e Fesë.

Ndër fatkeqësitë më të mëdha tek ata që i atribuohen Islamit është se teuhidin e Allllahut të Lartësuar ua kanë humbur imamët e devijuar dhe thirrësit e së kotës, duke ua shpjeguar shefa’atin me kuptime të gabueshme. Prandaj ata bëjnë vepra të shirkut të madh dhe vepra që janë lidhje të kota me tjetërkënd përveç All-llahut të Lartësuar. Nëse u thuhet atyre Ç’po bëni? Ata thonë Po kërkojmë shefa’at. “‫ََنو اِنْو ََسَ َِِْا ََنَو‬ ‫”َه ٌِ ْهاَو ٍَؤََِم َفهَم َىفَلءِو ََسَفَََََنَو سَ ْهؤََِ َِ ْول ََل سَه َُاىَ ْلو ل َام ِِو‬ ‫ِِو‬ ِ ‫َه ا‬ “Ata adhurojnë në vend të All-llahut atë që as nuk u bën dëm, as nuk u sjell dobi dhe thonë: “Këta janë ndërmjetësit tanë te Allahu”!” (Junus: 18) Ata bëjnë ibadete me të cilat i drejtohet tjetërkujt përveç All-llahut të Lartësuar, por kur pyeten për këtë, ata thonë: Këta janë ndërmjetësit tanë. Ata ndërmjetësojnë për ne tek All-llahu. Kjo është e vërteta më e madhe dhe devijimi më i madh dhe më i neveritshëm në përgjithësi. Përmirësimi i kuptimit në këtë pozitë të lartë, e cila është pozita më e lartë dhe më e madhe në përgjithësi, duhet të përqendrohet interesi i nxënësve dobiprurës të dijes dhe thirrësve për tek All-llahu i Lartësuar, që janë përmirësues. Nëse secili e kontrollon dhe e analizon gjendjen e familjes së tij, babait, nënës, dajës, xhaxhait, ose të tjerëve, ndoshta do të vërejë se te disa prej tyre kanë hyrë kotësia të këtilla, kurse kjo e bën edhe më të madhe përgjegjësinë dhe amanetin për zbatimin e obligimit të këshillës ndaj njerëzve. Ta këshillojë të atin, të ëmën, xhaxhain, dajën, vëllain, farefisin, komshinjtë, duke e sqaruar këtë bazë, e cila është baza më e madhe. Ta theksojë teuhidit, ta shpjegojë fjalën La ilahe il-lAll-llah dhe t’i përmendë ajetet e Kur’anit dhe hadithet e Profetit, të cilat e shkoqitin teuhidin dhe e shpjegojnë kuptimin e tij. Kjo, në mënyrë që të nxirren këta njerëz nga lidhjet e tyre të kota, të cilat u kanë ardhur nga thirrësit e devijimit. I Dërguari, sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë: “‫”ََ ا ه م سن َ و اْ ِا ُف ٌ مإ ٌِمق ام ٌَِق‬ “Më së shumti frikësohem për Ummetin tim nga imamët devijues.” (esSahiha: h1582) Më kujtohet një herë që fola me një njeri nga një vend për këtë temë. E dëgjova duke iu lutur Profetit, sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem, e jo All-llahut. Pasi mbarova së

përmenduri ajetet dhe hadithet sqaruese të kësaj çështjeje dhe pasi i shpjegova se lutja është ibadet që nuk i drejtohet askujt përveç All-llahut të Lartësuar, ai më tha: Askush s’më ka thënë fjalë të ngjashme. Kjo argumenton se njerëzit janë afër mirësisë, të kujdesshëm për ta arritur atë, shpresojnë në dhuntitë e All-llahut, shpresojnë Xhennetin e Tij dhe frikësohen nga dënimi i Tij; mirëpo atyre u janë afruar imamët devijues, duke u sjellë dyshime dhe me këtë ua kanë prishur atë që kanë dashur. Përfundimi i këtyre fjalëve është: Ju keni përgjegjësi të madhe dhe obligim madhështor. All-llahu ju ndihmoftë të gjithëve, ju dhëntë sukses, jua drejtoftë hapat dhe ju frymëzoftë ju dhe ne për ta thënë të vërtetën dhe për ta qëlluar veprën e mirë. All-llahu na udhëzoftë drejt Tij në rrugë të drejtë dhe na i përmirësoftë të gjitha çështjet.

Ai, i Lartësuar dhe i Madhëruar qoftë, është Falës, Mëshirues, Bujar dhe Fisnik.

Shejh AbdurRezzak ibën AbdulMuhsin el-Abbad, All-llahu e ruajttë

Çfarë është gjykim i sharjes së fes dhe si duhet të sillemi me ata që e shajnë fenë? Sharja e fes, sharja e Islamit është mosbesim (kufër), dalje nga feja me konsensus të dijetarëve, nuk ka mospajtim në këtë çështje. Këtë çështje e kanë pohuar dijetarët tek kapitulli që flet në lidhje me dezertorin nga feja. Kush e shan Allahun apo të Dërguarin e Tij salAllahu alejhi ue selem, apo i shan disa nga pejgamberet pos Muhamedit salAllahu alejhi ue selem, si p.sh.: e shan Nuhin, Hudin, apo Ademin alejhimu selatu ue selam, apo e shan dike tjetër nga profetët, konsiderohet mosbesim sipas konsensusit te të gjithë dijetarëve.

Kështu është edhe çështja e atij që e shan Islamin. Sharja e Islamit, apo tallja me të është mosbesim tek të gjithë dijetarët, bazuar në fjalën e Allahut të lartësuar: “…Thuaj: “A me All-llahun, librin dhe të dërguarin e Tij talleni?” Mos kërkoni fare ndjesë, ju pasi që (shpallët se) besuat, keni mohuar…” (Teube: 6566). Ngase, sharja e fes përfshin mospëlqimin dhe urrejtjen e saj. Allahu i lartësuar thotë: “Këtë për shkak se ata e urrejtën atë që e zbriti All-llahu, prandaj atyre ua zhduk veprat” (Muhamed: 9). Është obligim për besimtarin që të ketë kujdes, është obligim për çdo musliman dhe muslimane që të ketë kujdes. Ta ruaj gjuhen e vet, ta ruaj gjuhen e vet nga ato gjëra që mund ta shpien në mosbesim, siç është sharja e fes, tallja me fe, tallja me Kur ’an, sharja e Kur ’anit, sharja e Profetit apo sharja e Allahut, apo sharja e disave nga profetët, gjitha këto konsiderohen mosbesim, dalje nga Islami –Allahu na ruajt-. Dijetarët kanë ra në mospajtim në çështjen e pendimit të tij, disa kanë thënë kërkohet pendimi prej këtij mëkati, nëse nuk pendohet, atëherë vritet. Ndëshkohet me ndëshkim të përcaktuar nga prijësi i muslimanëve (Ta’ziri) edhe nëse pendohet, ndëshkohet për veprimin e tij të shëmtuar me kamxhik, apo me burgosje si dhe me diç të ngjashme. Disa kanë thënë: nuk pranohet pendimi i tij, mirëpo, vritet, vritet si pa besimtarë dhe nuk i pranohet pendimi, pastaj, nuk varroset, as nuk pastrohet, si dhe nuk i falet xhenazja dhe nuk varroset në varrezat e muslimanëve. Sepse, krimi i tij është i madh, mosbesimi i tij është krim i madh. Mendimi me i saktë, Allahu e di me së miri, është i pari, që i pranohet pendimi, sepse kjo ndodh si shkak i mos diturisë apo si në rast hidhërimi apo nga frika prej disa njerëzve. Kështu që të kërkohet prej tij pendimi, t’i sqarohet gabimi i tij dhe padrejtësia e tij ndaj vetvetes, si dhe t’i sqarohet së ai ka bërë një krim të madh, dhe mosbesim të madh. Në qoftë së pendohet, ndaj tij anulohet dënimi me vrasje, mirëpo, nuk ka asgjë të keqe që ai të edukohet, prijësi i muslimanëve e edukon, apo gjykatësi (kadiu) e edukon duke e rrahur me kamxhik apo duke e burgosur apo me masa të tjera preventive të ngjashme, po ashtu duke e kërcënuar deri sa të mos kthehet në veprim të tillë.

Nga Shejh Ibën Baz, RahimehUllah. Burimi: http://www.binbaz.org.sa/mat/18060

Rruga drejt Lavdisë dhe Fitores

Me të vërtetë falënderimi i takon vetëm Allahut. Atë të vetëm e falënderojmë dhe vetëm prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë. I lutemi Allahut të na ruajë nga të këqijat e vetëve dhe punëve tona. Cilindo që Allahu e udhëzon në rrugë të drejtë, askush nuk mund ta humbasë prej saj dhe cilindo që Allahu e humbet prej kësaj rruge, askush nuk mund ta udhëzojë për në të. Dëshmoj dhe deklaroj se nuk ka të adhuruar me të drejtë veç Allahut, Një të Vetëm e të Pashoq dhe dëshmoj e deklaroj se Muhamedi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është rob dhe i Dërguari i Tij. Allahu i Lartëmadhëruar thotë : “O ju që keni besuar! Kini frikë Allahun (duke ndjekur Urdhrat e Tij dhe duke u tërhequr nga ndalimet e Tij) ashtu siç duhet pasur frikë nga Ai (bindjuni Atij, falënderojeni vazhdimisht Atë dhe kujtojeni gjithnjë) dhe mos vdisni ndryshe veçse duke qenë muslimanë (e plotësisht të nënshtruar ndaj Allahut)”. [Sure Ali Imran: 102]. “O njerëz! Jini të bindur (dhe përmbushni detyrimet) ndaj Zotit Tuaj, i Cili ju krijoi ju nga një (shpirt) njeri i vetëm (Ademi); dhe prej tij Ai krijoi bashkëshorten e tij dhe nga ata të dy Ai krijoi burra e gra të shumtë, dhe kijeni frikë Allahun nëpërmjet të Cilit ju kërkoni të drejtat e ndërsjella, dhe mos i ndërprisni marrëdhëniet me barkun tuaj (të afërmit). Sigurisht, Allahu është kurdoherë Gjithëvëzhgues përmbi ju”. [Sure en Nisa: 1]. “O ju që keni besuar! Plotësojeni detyrimin ndaj Allahut dhe kijeni frikë Atë dhe flisni (gjithnjë) të vërtetën. Ai do t’ju drejtojë ju tek veprat e mira e të drejta dhe do t’ju falë juve gjynahet tuaja. Dhe kushdo që i bindet Allahut dhe të

Dërguarit të Tij (Muhamedit, paqja, mëshira dhe begatia e Allahut qofshin me të), me të vërtetë që ka arritur fitoren më të madhe (do të pranohet në Xhenetin e Begatë).” [Sure el Ahzabë: 70,71]. Padyshim që fjala më e bukur dhe më e drejtë është fjala e Allahut të Lartëmadhëruar, udhëzimi më i mirë është udhëzimi dhe orientimi i profetit Muhamed (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), punët më të këqija janë ato të shpikurat dhe s’ka dyshim se çdo shpikje në fenë e Zotit është bidat dhe se çdo bidat është humbje dhe se çdo humbje e ka vendin në zjarrin e Xhehenemit. O muslimanë! (Asnjeri nuk i vë në dyshim) sprovat që përjetojnë sot muslimanët, vështirësitë me të cilat ndeshen e fatkeqësitë që ata heqin e pësojnë, padyshim që janë të mirënjohura nga të gjithë ju. Vërtet që ata kanë armiq të cilët nuk i mëshirojnë e nuk qëndrojnë të shkujdesur ndaj tyre. Kjo është tradita e Allahut te krijesat e tij; të sprovojë të mirin me të keqin, në mënyrë që të përzgjedhë nga radhët e muslimanëve më të mirët (ajkën) e tyre. Themi kështu, sepse nëpërmjet sprovave dallohet ai që e meriton nderimin, prej atij që e ka hak përbuzjen. Allahu i Lartësuar thotë: “Apo mendoni se do të hyni në Xhenet pa sprovime të atilla të cilat u erdhën edhe atyre të cilët kanë kaluar para jush? Ata u goditën me varfëri të thellë e mjerime dhe u tronditën aq shumë, saqë edhe i Dërguari mes tyre dhe ata që besonin me të thanë: ‘Kur do të vijë Ndihma e Allahut’? Po. Padyshim, Ndihma e Allahut është afër” [Sure el Bekare: 214]. Prej atyre gjërave me të cilat besimtari e lidh zemrën e tij, është se triumfi (fitorja) u përket personave që besojnë, sepse Allahu thotë: “….ndërsa për besimtarët ishte si detyrë për Ne që t’i ndihmonim” [Sure err Rrum: 7]. Gjithashtu besimtari e ka të qartë se Allahu premton dhe kurrsesi nuk e thyen atë, pasi Ai thotë: “…E kush është më i vërtetë në besën e tij sesa Allahu!?” [Sure et Teube: 111]. E megjithatë, ndonëse koha e sprovimit është zgjatur, muslimanët kanë mbetur po ata, dobësia e tyre s’ka ndryshuar dhe poshtërimi i tyre është po i njëjti, përveç asaj që dëshiron Allahu. Nuk ia vlen të qëndroj gjatë me ju duke qarë mbi gërmadha, pasi kjo gjë nuk i ndreq ato e as të numëroj tragjeditë e muslimanëve, sepse kjo nuk i shëron dot. Të qarët mbi gërmadha është metoda e harekijunëve (partiakëve), të cilët ulërijnë që nga minberet, për të ngacmuar ndjenjat e muslimanëve dhe për t’i ndërgjegjësuar ata në mënyrë formale për atë çka zotërojnë armiqtë e tyre, gjë e cila ngjall pesimizmin në shpirtrat e vet. Kjo gjë ndodh, sepse muslimanët nuk dëgjojnë gjë tjetër, veçse ligjërata mbi fuqinë (kapacitetin) e dinakërinë e armikut dhe epërsinë e tij në qytetërim, si edhe fjalime mbi dobësinë e muslimanëve dhe fatkeqësitë e gjëmat e tyre. Këto fjalë gjejnë tek personat me ndërgjegje bosh, një fryrje (mburrje) false, e cila shumë shpejt shuhet. Kështu, në vend që t’iu ofrojnë muslimanëve ilaçin që u saktëson (përmirëson) fenë e tyre, për t’i lidhur ata me Allahun, që Ai t’i përkrahë e t’i ndihmojë, ata nuk bëjnë gjë tjetër, veçse tregojnë një realitet të hidhur që ata përjetojnë, nga përsëritja e ndodhive të të cilit nuk përfitojnë asgjë.

Përgatitja me besim dhe ajo materiale Ajo që e ka për detyrë ta kuptojë çdo musliman, është që ai të njohë atë që duhet të kryejë, në mënyrë që të realizojë faktorët, përmes të cilëve Allahu sjell triumfin. Gjithashtu, prej traditave (ligjeve në gjithësi) të Allahut është se për çdo pasojë e ka një shkak dhe se Allahu i Lartëmadhëruar u ka përcaktuar muslimanëve të cilët kërkojnë triumfin, të realizojnë dy kushte madhështore, nën të cilat degëzohen të tjera kushte, por ne po mjaftohemi me këto. Kushti i parë: Përgatitja me besim. E themi këtë, sepse Allahu i Lartëmadhëruar e ka lidhur fitoren me ata njerëz që janë të denjë për të. Kështu Ai i Patëmetë thotë: “O ju që keni besuar!Nëse ju ndihmoni Allahun (në çështjen e Tij, fenë e Tij), Ai do t’ju ndihmojë juve dhe do t’ju bëjë të qëndroni fort në këmbët tuaja.” [Sure Muhamed: 7]. Kushti i dytë: Përgatitja materiale. Allahu i Patëmetë thotë: “Dhe bëni gati kundër tyre gjithë fuqitë që keni bashkë me kalorinë (dhe mjetet e sotme më të përkryera për luftë) për ta frikësuar armikun e Allahut dhe tuajin…” [Sure el Enfal: 60]. Përgatitja me besim është devotshmëria ndaj Allahut Padyshim që Allahu e ka përcaktuar përfundimin e mirë për njerëzit e devotshëm, ndaj ai që nuk i bindet Atij, e kundërshton Atë, i shoqëron Atij ortak (bën shirk) apo shpik bidate në fenë e Tij, nuk mund të jetë kurrsesi prej të përzgjedhurve, të cilët meritojnë të ndihmohen nga Allahu i Lartëmadhëruar. E si mund të ndodhë kjo, kur Allahu i Lartësuar thotë: “…Pra fryti dhe fundi më i mirë (Xheneti) është për Muttekinët ( të përkushtuarit në Besimin e Pastër Islam)” [Sure Ta Ha: 132]. Dhe thotë: “I tha Musai popullit të tij: “Kërkoni mbështetje tek Allahu dhe jini të duruar. Vërtet që toka është e Allahut. Ai ia trashëgon atë kujtdo që Ai dëshiron nga robërit e Tij dhe fundi (i shkëlqyer) është për Muttekinët ( të përkushtuarit ndaj Allahut në Besimin e Pastër Islam)” [Sure el Araf: 128]. Dhe thotë: “(Sepse) sigurisht që Allahu është me ata që i frikësohen Atij (duke i përmbushur detyrimet ndaj Tij) dhe që janë Muhsinunë (mirëpunues në Rrugë të Allahut)” [Sure en Nahl: 128]. Dhe thotë: “Por nëse ju qëndroni të duruar dhe bëheni Muttekinë (të përkushtuar ndaj Allahut), as dëmi më i vogël nuk do t’ju vijë nga dinakëria e tyre. Sigurisht Allahu është i Ditur (informuar) për gjithçka që ata bëjnë.” [Sure Ali Imran: 120]. Dhe thotë: “Sigurisht nëse qëndroni me durim dhe përkushtim edhe nëse armiku vërshon e sulet mbi ju, Zoti juaj do t’ju ndihmojë me pesë mijë engjëj me shenja të qarta që ti dalloni” “Allahu e bëri këtë vetëm e vetëm si mesazh përgëzues për

ju e si qetësues për zemrat tuaja. Dhe nuk ka asnjë fitore vetëm se nga Allahu, i Gjithëfuqishmi, më i Urti Gjithëgjykues” [Sure Ali Imran: 125-126]. Në disa ajete të tjera të Kuranit Fisnik, Allahu e shtjellon më hollësisht këtë çështje duke thënë: “Dhe Allahu u tha:” Unë jam me ju nëse ju kryeni rregullisht faljet, jepni Zekatin dhe besoni në të Dërguarit e Mi, i nderoni dhe i ndihmoni ata dhe lini tek Allahu hua të mirë (për ta marrë në Jetën e Pastajme prej Tij)…” [Sure el Maide: 12]. Me këtë i bëhet e qartë kujtdo që logjikon se Allahu i Lartëmadhëruar do ta ndihmojë këtë umet (popullin islam), por triumfi (fitorja) u përket atyre që janë të denjë për të. Fitorja nuk vjen me dëshirat dhe imagjinatat me të cilat harekijunët ngacmojnë ndjenjat e njerëzve. Allahu i Lartësuar ka thënë: “Nuk do të jetë as sipas dëshirave tuaja (të muslimanëve), as sipas dëshirave të popujve të Librave të parë (çifutë e kristianë).Kushdo që punon të ligën, do të shpërblehet për të dhe nuk do të gjejë mbrojtës apo ndihmues tjetër në vend të Allahut.” [Sure en Nisa: 123]. Ky lajm fisnik na jep të kuptojmë se mbrojtja dhe ndihma e Allahut nuk u përket njerëzve të këqij (që kryejnë vepra të liga). E themi këtë, sepse armiku i muslimanëve nuk triumfon ndaj tyre për shkak të fuqisë së vet, por në të vërtetë ai triumfon vetëm atëherë kur Zoti i tyre i braktis ata dhe i lë të mbështeten në vetveten e tyre. Në këtë rast fitorja i takon atij që ka epërsi ndaj kundërshtarit. Vetëm Allahu është Ai të Cilit i kërkohet ndihmë. Allahu i Lartëmadhëruar nuk u bën padrejtësi robërve të tij as sa thërrmija (grimca) e si atëherë ne tregohemi të shkujdesur ndaj detyrave tona dhe kërkojmë të drejtat. Në të vërtetë, ajo që duhet të kihet parasysh, është se ne duhet të zbatojmë ato gjëra me të cilat Allahu i Lartëmadhëruar na ka urdhëruar. Kjo është gjëja më e vlefshme që mund të shqyrtojnë (diskutojnë, mësojnë) muslimanët ndërmjet tyre e jo të llogarisin e numërojnë fuqinë e armikut të vet. Në këtë rast u thuhet atyre:”A ka ndonjë fuqi që ta mposhtë Allahun?! Devotshmëria ndaj Allahut përmban dy elemente: 01. Të njësuarit e Allahut (teuhidi) 02. Ndjekja e plotë të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) Elementi i parë: Teuhidi (të njësuarit e Allahut) Gjëja më madhështore me të cilën duhet të përgatiten muslimanët për të qenë të fuqishëm ndaj armikut të tyre, është që të lidhen me Allahun me teuhid (njësimin e tij), dashuri, shpresë, frikë, kthim tek Allahu (me pendim e nënshtrim), frikërespekt, mbështetje, qëndrim përpara Tij dhe duke qenë të panevojshëm për të tjerët përveç Tij. Allahu i Lartësuar e ka bërë të qartë në Librin e Vet se ata që e

meritojnë t’u sigurohet vazhdimësia në tokën e Tij, janë ata në zemrat e të cilëve është rrënjosur frika nga qëndrimi përpara Allahut dhe nga Kërcënimi i Tij. Kështu, Ai thotë : “Ndërsa ata që nuk besuan u thanë të Dërguarve të tyre: “Me të vërtetë që ne do t’ju përzëmë nga vendi ynë ose ju të ktheheni në fenë tonë”.Por Zoti i tyre u frymëzoi këtë Mesazh:”Vërtet që ne do t’i shkatërrojmë Dhalimunët (mosbesimtarët, keqbërësit, shkatërruesit).” “Dhe padyshim që Ne do t’ju bëjmë ju të trashëgoni tokën pas tyre. Kjo është për të atillët që kanë frikë të qëndrojnë para Meje (Ditën e Llogarisë ose që kanë frikë Ndëshkimin tim) dhe i tremben Kërcënimit Tim (për ndëshkim).” [Sure Ibrahim: 13-14]. Këta janë ithtarët e teuhidit të pastër e të kulluar, të cilëve Allahu u ka premtuar triumfin, fuqizimin, sigurinë dhe vazhdimësinë në tokë. Ai thotë: “Allahu u ka premtuar atyre nga mesi juaj që besojnë dhe që punojnë mirësi e drejtësi, se Ai patjetër do t’u sigurojë atyre vazhdimësinë (e fuqisë së tashme të udhëheqësve) në tokë, ashtu siç ua siguroi Ai këtë atyre përpara tyre dhe se Ai do t’u sigurojë fuqinë për të zbatuar e përmbushur fenë e tyre, atë të cilën Ai e ka zgjedhur për ta (Islamin). Dhe padyshim që Ai do tu japë në shkëmbim siguri e ruajtje pas frikës së tyre, (me kusht që) këta besimtarë të më adhurojnë vetëm Mua dhe të mos bashkojnë gjë tjetër (në adhurim) me Mua..” [Sure en Nur: 55]. A i kanë kushtuar vëmendje muslimanët këtij kushti madhështor “…të më adhurojnë vetëm Mua dhe të mos bashkojnë gjë tjetër (në adhurim) me Mua?” A e meriton fitoren ai njeri që e lidh shpresën e tij me gurin? A e meriton fitoren ai njeri që që i kërkon ndihmë ndonjë njeriu të vdekur? A e meriton fitoren ai njeri që i bën sexhde (përulet) varrit? A e meriton fitoren ai njeri që bën tauaf (rrotullohet si adhurim) rreth tyrbes së ndonjë njeriu të mirë? A e meriton fitoren ai njeri që ia dorëzon të fshehtat dhe veprat e tij të dukshme ndonjë veliu apo betohet për profetin? Të gjithë këta nuk janë të denjë për të triumfuar. Prej këtij lloji njerëzish janë të shumtë në gjirin tonë, madje ata janë pjesa më e madhe e shumicës. Imam Ahmedi transmeton me zinxhir të saktë se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Përgëzoje këtë umet me madhështi, fe, lavdi, triumf dhe konsolidim (fuqizim) në tokë. Cilido prej tyre që punon një vepër të botës së ardhshme për këtë dynja, për të nuk do të ketë pjesë në botën tjetër”. Përgëzimi ka ndodhur, ndërsa premtimi do të realizohet patjetër pa pikë dyshimi. Meditoni mbi kushtin e sinqeritetit në fjalën e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Cilido prej tyre që punon një vepër të botës së ardhshme për këtë dynja” d.m.th vepra që ai punon është e mirë, por ai me këtë vepër ka për qëllim (synon) këtë dynja dhe mallin

(plaçkën) e saj të lirë. Për këtë arsye atij nuk i jepet fitorja (nuk ndihmohet nga Allahu) e si do të jetë çështja e atij, puna e të cilit nuk është nga ato të botës së ardhshme d.m.th. nuk është bindje ndaj Allahut të Lartëmadhëruar?! I Dërguari i Allahut nuk pushon së ftuari në teuhid, madje dhe në luftë Kur doli grupi i besimtarëve, sahabët e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për në betejën e Hunejnit, në gjirin e tyre ndodheshin edhe disa njerëz, që ishin të rinj në fenë islame. Ata panë idhujtarët duke varur armët e tyre në një pemë që e quanin “Dhatu Enuat”, prej së cilës kërkonin begati – ashtu siç bëjnë shumë nga muslimanët e paditur (injorantë) sot, që e kanë shpërfillur dhe humbur Allahun duke iu drejtuar krijesave të Tij. Këta njerëz që kishin pak kohë që kishin dalë nga injoranca (xhahilijeti përpara islamit) dhe shirku thanë: “O i Dërguar i Allahut! Na e cakto edhe ne një “Dhatu Enuat” ashtu siç e kanë edhe ata një të tillë.” Ai (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Allahu ekber (Allahu është më i Madhi)! – dhe në një version tjetër: Subhanallah (I lavdëruar qoftë Allahu)!- Me të vërtetë këto janë traditat. Betohem në Atë në dorën e të Cilit është shpirti im se keni thënë ashtu siç i tha populli i Musait atij:“Na bëj dhe ne një te adhuruar siç kanë edhe këta te adhuruarit e tyre.” [Sure El Araf: 138]”. Hadithin e transmeton Ahmedi dhe është i saktë. Meditoni pak mbi këtë hadith sesa madhështor është ai! Nuk e ndaloi profetin (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) fakti që ata ishin të rinj në islam, që ai t’i qortonte dhe t’u tërhiqte vëmendjen atyre nga një fjalë që të shpie në shirk. Nuk e ndaloi Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) fakti se ai kishte dalë bashkë me këtë grup të mirë njerëzish për të luftuar mosbesimtarët, që të heshtte ndaj një gabimi të tyre në akide (besimi islam), sepse nëse ai do të heshtte, xhihadi do të haste në vështirësi e pengesa dhe do të kishte marrë ndonjë përfundim tjetër, për të cilin Allahu është më i Dituri. Pra, nuk lejohet kurrsesi që të heshtet ndaj të drejtës së Allahut për t’u adhuruar i Vetëm. Ky është një kusht madhështor. Përderisa umeti islam të mos ketë vërtetuar teuhidin, përderisa të heshtet ndaj të moshuarve, madje edhe ndaj shumë prej intelektualëve të cilët kapen pas gënjeshtrave të ndonjë magjistari ose lajmeve të ndonjë fallxhori, apo kapen pas disa shpresave të humbura tek varri i ndonjë njeriu të mirë apo vepra të tjera të njohura në ditët e sotme, që konsiderohen si shirk, ky umet nuk mund të kërkojë triumf e as të pretendojë lavdi. Nëse kjo ishte ashpërsia dhe zemërimi i të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për hir të Allahut ndaj atij që thjesht kërkoi të përngjasonte me atë që varte armën në një pemë, pa e adhuruar atë apo pa iu lutur asaj, si do të ishte reagimi i Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ndaj atij që i kërkon ndihmë ndonjë të vdekuri në varr apo mbart me vete dhè ose diçka tjetër nga gjurmët (mbetjet) e tij duke kërkuar fitoren?!

Ibn Kajimi (RahimehUllah) në librin e tij “Igathetul lehfan” (2/205) shprehet: “Nëse përdorimi i kësaj peme për të varur armët apo për të qëndruar rreth saj konsiderohet si adhurim i një zoti tjetër bashkë me Allahun e Lartësuar, megjithëse ata nuk e adhurojnë atë pemë apo i luten asaj, atëherë si mund të jetë gjykimi për të qëndruarit rreth varrit, të kërkuarit atij ndërmjetësim, të luturit e tij apo të bërit dua tek ai? E si mund të krahasohet fitneja (sprova, trazira) e pemës me atë të varrit, nëse ata që bëjnë shirk dhe bidatçinjtë do ta kuptonin?!” Thotë autori : Akoma vazhdojnë njerëzit të përmendin persona që nuk dilnin për të luftuar komunistët pa marrë si ndërmjetës tek Allahu ndonjë nga banorët e varreve. Allahut i ankohemi për këtë gjë! Dhe akoma vazhdojnë njerëzit të dëgjojnë persona të cilët thonë: Mos i dekurajoni (pengoni) muxhahidinët duke folur për teuhidin dhe tërhequr vërejtje nga shirku!!… E pra, vështro se çfarë ndryshimi ka ndërmjet kësaj thirrjeje të tyre dhe thirrjes së të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) Ibn Tejmije u mëson njerëzve teuhidin gjatë luftes mbrojtëse Kur tartarët sulmuan banorët e Shamit , muslimanët dolën për t’iu bërë ballë, ndërkohë që shirku ishte i përhapur në mesin e tyre. Në këtë situatë, Ibn Tejmije (RahimehUllah) filloi të saktësonte akiden e njerëzve dhe t’i ftonte ata për në teuhid, sikurse ai vetë, e përmend këtë fakt në librin e tij “Kundërpërgjigja ndaj Bekrit” i botuar me titull “Telhis kitabul Istigathe” (2/731-738): “Disa nga dijetarët e mëdhenj e të njohur prej shokëve tanë thonin: Kjo është gjëja më madhështore që na ke sqaruar; sepse ai e dinte se kjo është baza e fesë, ndërkohë që në anën tjetër ky apo të tjerë si ai, u luteshin të vdekurve, u kërkonin atyre t’i mbronin e u përgjëroheshin. Madje, ndoshta ajo që bënin me të vdekurit ishte më e madhe se kaq, pasi ata u drejtoheshin atyre, në rast të ndonjë nevojë ekstreme (katastrofe) që u kishte rënë, u luteshin si nevojtarë, duke shpresuar përmbushjen e nevojave që kishin, duke iu lutur atyre, duke kërkuar ndërmjetësim prej tyre apo duke u lutur tek varret e tyre. Kjo gjë ndryshonte nga adhurimi që ata i bënin Allahut të Lartësuar dhe lutja që i drejtonin Atij, gjëra të cilat, shpeshherë i bënin nga tradita dhe shtirja. Gjendja ishte aq e keqe, saqë kur armiku i dalë nga sheriati (legjislacioni) islam iu vërsul Shamit, njerëzit dolën të kërkonin ndihmë prej të vdekurve nëpër varre, duke shpresuar që ata t’ua largonin të keqen (fatkeqësinë) që u kishte pllakosur. ” Disa poetë e përshkruan këtë situatë duke thënë: O ju që tartarëve u frikësoheni Varrit të Ebu Umerit, ndihmë kërkojini apo:

Varrit të Ebu Umerit, mbrojtje i kërkoni Që nga e keqja të shpëtoni Thotë autori: Shpresoj që lexuesi ta ketë kuptuar se kjo gjë ka ndodhur gjatë xhihadit mbrojtës (xhihad ed def’i) dhe jo xhihadit të nisur vetë (xhihad et taleb). Në tekstin e mësipërm ka një kundërvënie të qartë ndaj atyre të cilët nuk i kushtojnë rëndësi të saktësuarit të akides gjatë këtij lloji të xhihadit me pretekstin, se kjo gjë i përket vetëm xhihadit të nisur vetë. Allahu është Ai që e jep suksesin. Edhe nëse në gjirin e një ushtrie, në të cilën ekzistojnë vepra shirku, do të ndodheshin njerëz të devotshëm, ata do të mundeshin. Ibn Tejmije (RahimehUllah) pas fjalës së mëparshme të tij, vazhdon edhe më tej duke thënë: “U thashë atyre: Nëse personat, të cilëve u kërkoni ndihmë do të ndodheshin përkrah jush në betejë, do të mundeshin ashtu sikurse u mundën muslimanët në luftën e Uhudit ; sepse Allahu e ka përcaktuar se një ushtri mund të mposhtet si rezultat i faktorëve që të shpien në këtë gjë dhe sipas një urtësie të Allahut të Lartëmadhëruar në atë rast”. Cilët ishin ata që e lanë luftën për shkak të bidateve dhe shirkut? Më tej, vazhdon Ibn Tejmije (RahimehUllah) e shprehet : “Dhe për këtë arsye, dijetarët të cilët e njihnin thellë fenë dhe ishin largpamës , nuk luftuan atë herë, për shkak se ajo nuk konsiderohej luftë e rregullt në përputhje me sheriatin, për të cilën ka urdhëruar Allahu dhe i Dërguari i Tij dhe për shkak të pasojave që ajo sillte si; sherri, fesadi (shkatërrim,çrregullim) dhe mosarritja e fitores së kërkuar nga kjo luftë. Pra në këtë rast, nuk ka shpërblim për këtë luftë, as në dynja e as në botën e ardhshme, për atë që i kupton këto gjëra. Ndërsa shumë prej atyre të cilët besuan se ajo luftë ishte në përputhje me sheriatin, do të shpërblehen sipas qëllimeve të tyre. Më pas, filluam t’i urdhëronim njerëzit që t’ia përkushtonin adhurimin (fenë) vetëm Allahut, t’i kërkonin ndihmë vetëm Atij dhe se nuk lejohet t’i kërkohet ndihma askujt tjetër përveç Allahut, pra as nga ndonjë engjëll i afërt (tek Allahu) e as nga ndonjë profet i dërguar, sikurse thotë Allahu i Lartësuar për Ditën e Bedrit : “(Përkujtoni) kur ju kërkuat ndihmë te Zoti juaj dhe Ai u përgjigj…” [Sure el Enfal: 9]. Transmetohet se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) Ditën e Bedrit thoshte: “O i Gjallë, o i Përjetshëm, nuk ka të adhuruar të vërtetë përveç Teje, me mëshirën Tënde të kërkoj ndihmë” dhe në një version tjetër: “Ma përmirëso të gjithë çështjen time dhe mos më lër të mbështetem tek vetja ime, qoftë edhe për një moment e as tek ndonjë prej krijesave të Tua” Thotë autori: RahimehUllah shejhun me një mëshirë të pafund. Ibn Bata transmeton në librin e tij “El Ibane”, kapitulli i kaderit (parapërcaktimit) me nr.1848, se Umer

ibn Abdulazizi ka thënë: “Mos luftoni përkrah kaderive , se ata nuk ndihmohen nga Allahu”. Fitorja e muslimanëve ndaj tartarëve pasi saktësuan akiden e tyre dhe pasuan të Dërguarin Më tej, vazhdon të shprehet Ibn Tejmije (RahimehUllah) pas fjalës së lartpërmendur : “Atëherë kur njerëzit e përmirësuan gjendjen e tyre dhe u treguan të sinqertë në kërkimin e ndihmës prej Zotit të vet, Ai i ndihmoi ata të triumfonin ndaj armikut të tyre me një fitore të madhe. Nuk ishin mposhtur ndonjëherë tartarët deri në atë kohë, si atë radhë. Kjo erdhi pasi teuhidi (njësimi) i Allahut të Lartësuar dhe bindja ndaj të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u bënë realitet, gjë e cila nuk kishte ndodhur më përpara. Padyshim që Allahu e ndihmon të Dërguarin e Tij dhe besimtarët në jetën e kësaj bote dhe ditën kur do të ngrihen e të paraqiten dëshmuesit (Ditën e Llogarisë)” Thotë autori: Kjo na jep të kuptojmë se të fuqizuarit (konsolidimi) e muslimanëve në tokë nuk do të realizohet, derisa feja e saktë të depërtojë thellë në shpirtrat e tyre. Këtë e vërteton dhe fjala e Allahut të Lartësuar në Librin e Tij: “..Sigurisht që Allahu nuk do ta ndryshojë (për mirë) gjendjen e një populli (që bën gjynahe, që është mosmirënjohës e i pabindur ndaj Allahut) përderisa ata vetë të ndryshojnë vetveten (për mirë, duke ndryshuar shpirtin e tyre dhe punët e tyre)…” [Sure er Rra’d: 11] Analizo pak fjalën e Ibn Tejmijes (RahimehUllah): “Kjo erdhi pasi teuhidi (njësimi) i Allahut të Lartësuar dhe bindja ndaj të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) u bënë realitet”, në mënyrë që të kuptosh arsyen se pse dijetarët kanë vënë si kusht për arritjen e triumfit, të njësuarit e Allahut dhe të pasuarit e të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Dhe ndaj këtyre dy kushteve, nuk i mbyll sytë askush tjetër, përveç ndonjë makiavelisti, në zemrën e të cilit është rrënjosur rregulli çifut: “Qëllimi e justifikon mjetin”. Allahu është Mbrojtësi. Kjo është çështja e parë me të cilën i përkujtoj vëllezërit e mi. I lutem Allahut të na i qetësojë gjokset (kraharorët) tona me teuhid dhe të na udhëzojë për në rrugën e Tij të drejtë!

Mesatarja dhe Drejtësia Salih bin Abdulaziz bin Muhamed al Shejh

HYRJE

E falënderoj All-llahun për mirësitë e Tija të mëdha dhe dhuntitë e Tija të njëpasnjëshme. Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç All-llahut, i Cili është Një dhe nuk ka ortak; dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i Dërguar i Allahut. Salavatet dhe selamet e All-llahut qofshin për Pejgamberin, për familjen dhe për shokët e tij! Tema jonë në këtë ligjëratë është “Mesatarja dhe drejtësia, si dhe ndikimi i tyre në jetën e muslimanit”. Kjo është një temë sheriatike, sepse All-llahu i Lartësuar e ka cilësuar këtë Ummet si mesatar. Ai thotë: “Kështu, Ne ju kemi bërë një popull të mesëm, që të bëheni dëshmitarë përmbi njerëzit dhe që i Dërguari të jetë dëshmitar përmbi ju.”[1] Kjo temë është sheriatike edhe për faktin se fjala “mesatar” dhe cilësimi i këtij Ummeti si mesatar është përmendur në librat e akidesë. Nuk ekziston asnjë libër i Ehli Sunnetit dhe asnjë libër i hadithit që nuk e ka theksuar se ky Ummet është Ummet mesatar dhe se pasuesit e menhexhit të drejtë, gjithashtu janë mesatar, mes teprimit dhe cungimit. Veçoritë e metodologjisë mesatare Mesatarja dhe drejtësia kanë veçori. Këto veçori janë përmendur në citatet e Kur’anit dhe Sunnetit dhe janë hasur në sjelljen e sahabëve dhe sjelljen e dijetarëve islam. Edhe në bazë të teksteve Kuranore, mesatarja dhe drejtësia janë veçori të Sheriatit. Ky Sheriat është i cilësuar si ligj i tolerancës dhe largimit të vështirësive. All-llahu thotë: “Allahu nuk dëshiron t’ju krijojë ndonjë vështirësi.”[3] Veçoritë e mesatares janë këto: 1 - Mesatarja është ligj i drejtë si në norma ashtu edhe në sjellje, prandaj konsiderohet i mesëm. Drejtësia në norma dhe sjellje detyrimisht sjell mesataren, ngase ai që nuk është mesatar, ose anon kah teprimi, ose kah cungimi.[4] 2 - Kjo metodologji (mesatarja) është në pajtim me sheriatin. Pastaj, kjo është në pajtim edhe me mendjen e shëndoshë. Sheriati i vërtetë, me tekstet dhe rregullat e tij, si dhe me mendimet e dijetarëve thërrasin në mesatare dhe drejtësi dhe ndalojnë nga teprimi dhe ekstremizmi. Gjithashtu edhe mendja e shëndoshë e kërkon këtë, sepse jeta e njerëzve s’ka mundësi të vazhdojë në mënyrën e duhur pa këtë mesatare. Devijimi nga kjo rrugë e drejtë, qoftë duke e tepruar, qoftë duke cunguar, e prish vazhdueshmërinë e jetës së njerëzve dhe nuk i realizon nevojat e tyre, sepse nevojat dhe

interesat e njerëzve, logjikisht, kërkojnë që të ekzistojë një metodologji mesatare rreth së cilës do të jenë të bashkuar dhe njëkohësisht ta mbrojnë atë. 3 - Mesatarja dhe drejtësia janë larg ëndjeve. Ato bazohen në dije të thellë. Dija e vërtetë, ose është tekst Kuranor apo i Sunetit, ose është thënie e sahabëve për ato çështje për të cilat s’kemi citat nga Kurani a Suneti, ose është mendim i dijetarëve të mëdhenj të sheriatit. Pra, mbështetja e mesatares në dije të thellë është një prej cilësive dhe veçorive të saj. 4 - Mesatarja i merr parasysh potencialet dhe mundësitë. Njeriu që është mesatar nuk i ngarkon njerëzit përtej mundësive dhe nuk i thërret në iluzione gjatë parashtrimit të mendimeve dhe teorive. Shumë njerëz janë të ndikuar nga pretendimet dhe iluzionet dhe kështu i largohen asaj që kërkohet, metodologjisë mesatare. Sepse mesatarja dhe drejtësia kanë ndikim real dhe konkret në jetën e njerëzve. Kjo do të thotë se duhet të kihen parasysh mundësitë dhe fuqitë, qoftë individuale, shoqërore, të ndonjë shteti të veçantë, apo edhe globale. 5 - Mesatarja ka në konsideratë kohën dhe njerëzit. Koha ndryshon, kurse njerëzit kanë nevojë të reformohen, varësisht nga koha dhe ndryshimet. Për ta mbrojtur këtë metodologji duhet të kihet parasysh ndryshimi i kohës, i vendit dhe i njerëzve. Bazuar në këtë, dijetarët janë shprehur qartë se fetuaja ndryshon varësisht nga koha, vendi, ndodhia, situata dhe njerëzit.[5] Mesatarja është cilësi e këtij Ummeti Pse shkojmë kah mesatarja? A ndodh kjo për shkak të trajtimit të ndonjë problemi që ka ndodhur, apo në kërkim të zgjidhjes së problemeve, apo për ndonjë arsye tjetër? Pergjigja eshte se ne e zgjedhim mesataren dhe drejtesine per shkak se All-llahu i Lartesuar urdheroi me to dhe njeheresh me to e obligoi te Derguarin e Tij (sal-lAll-llahu alejhi ue sellem). Pra, mesatarja eshte urdher, ndaj njerezit duhet tju binden urdhrave dhe tfu shmangen gjerave me te cilat nuk jane urdheruar, si ne metodologjine e veprimit, ashtu edhe ne menyren e te menduarit. Sepse mesatarja eshte e verteta, kurse te tjerat jane te kota. Gjithashtu, per faktin se mesatarja eshte larg endjeve. Ne shumicen e rasteve kemi dy ane; ose teprim ose cungim, ne njerin ose tjetrin ekstrem, kurse njeriun e levizin endjet. Ndersa mesatarja dhe drejtesia jane te ngritura mbi paanshmeri dhe vertetesi. Ato ndodhen larg endjeve prej te cilave jemi porositur te largohemi dhe te nxitojme ne evitimin e gjurmeve qe ato lene ne shpirtin e njeriut gjate te menduarit dhe gjykuarit. All-llahu thote: “Mendo pak! Kush, pervec Allahut, mund ta udhezoje ate njeri, qe deshirat e veta i ka bere zot”.[6]

E zgjedhim mesataren edhe per shkak se ajo eshte mjeti, permes te cilit arrihet deri te realizimi i objektivave te sheriatit qe kane te bejne me fene dhe dynjane. Dihet se per te realizuar praktikimin e Sheriatit, jemi te obliguar qe t’u permbahemi rregullave te Sheriatit ne menyre qe ti realizojme objektivat e tij. Sheriati ka zbritur qe te gjykoje mes njerezve dhe qe jeta e tyre te vijoje nen driten e tij. Sheriati nuk ka ardhur si nje teori me te cilen dikush krenohet, e as qe te mbetet vetem iluzion me te cilin ata lavderohen pa i bere dispozitat dhe besimet e tij praktike te perditshmerise. Ne baze te kesaj, mesatarja dhe drejtesia jane mjeti permes te cilit arrihet deri te realizimi i objektivave te sheriatit, si ne Fe ashtu edhe ne Dynja. Se fundi, All-llahu i Lartesuar na beri Ummet mesatar, ngase mesatarja eshte larg trazirave te dukshme dhe te padukshme. Trazirat gjate Historise Islame kane ekzistuar qe nga momenti kur u shfaq personi qe e kundershtoi te Derguarin e All-llahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), duke i thene: “Tregohu i drejte, o Muhamed!” te cilit Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) iu pergjigj duke i thene: “I mjeri ti! Kush mund te jete i drejte, nese une nuk jam i drejte!?”.[7] Kjo mesatare qe nga ai cast, duke vijuar me shfaqjen e havarixheve dhe te sekteve te tjetra te humbura, deri kur arritem ne kete kohe, kur po ndodhin gjithe keto gjera, si sulmet dhe eksplodimet e fundit, si dhe botekuptimet e pikepamjet ekstreme, tekfiri dhe e kunderta e ekstremitetit; per shkak te te gjitha ketyre Allahu i Lartesuar e zgjodhi per ne mesataren, sepse vetem ajo na largon nga te gjitha trazirat, te dukshmet dhe te padukshmet… ________________________________ [1]

- El Bekare: 143.

[2]

- El Haxhxh: 78.

[3]

- El Maide: 6.

[4]

- Teprim do të thotë tejkalim i kufijve duke shtuar mbi atë që është e ligjshme

(ekstremizëm). Kurse cungim do të thotë tejkalim i kufijve duke mos i plotësuar obligimet dhe duke i lënë të mangëta. [5]

- Shih: “El Muvafekat”: 1332.

[6]

- El Xhathijeh: 23.

[7]

- Kete hadith e transmeton Buhari ne Sahihun e tij (Libri mbi Vlerat/tema ”Shenjat e

Pejgamberise ne Islam”); hadithi nr. 3610. Te ngjashem me kete transmetojne: Muslimi ne

Sahihun e tij (Libri i Zekatit /tema Havarixhet dhe cilesite e tyre) nr. 1064; Ebu Davudi (Libri i Sunnetit/tema Lufta kunder havarixheve) 4764; Iben Ebi Asim (Libri i Sunnetit/tema Te dalet, Harurijte dhe Havarixhet) (2:455) dhe Hakimi ne Mustedrek (Libri per Luften kunder rebeleve/tema Cilesite e havarixheve dhe gjykimi per luften kunder tyre) (2: 2694, 2706).

Shkaqet që mundësojnë vazhdimin në mesatare Së pari: Njohja e menhexhit (metodologjisë) të drejtë prej Kur’anit dhe Sunnetit dhe prej fjalëve të dijetarëve të thelluar në dije. Sepse menhexhi i drejtë ka nevojë që njeriu t’i njohë argumentet e tij dhe fjalët e dijetarëve lidhur me të. Njerëzve u ndodhën fatkeqësitë, sepse ata nuk u përkushtuan të jenë të qëndrueshëm në metodologjinë e saktë, në drejtësi dhe në mesatare. E gjithë kjo ndodh për mungesë të dijes dhe dominimit të injorancës. Për këtë, sa më të kujdesshëm dhe të zellshëm të tregohemi në përhapjen e dijes së vërtetë dhe të dobishme nga Kurani dhe Suneti i Pejgamberit, nga komentet që selefët u bënë citateve të sheriatit, aq më shumë njerëzit do të jenë të qëndrueshëm në drejtësi e në mesatare. Ndërsa injoranca, lënia e dijes dhe drejtimi kah filozofirat dhe mendimet e njerëzve, të cilat ndodh të mos jenë në pajtim me dijen e drejtë, largojnë prej menhexhit mesatar. Së dyti: Fuqia e dijes dhe thellimi në të. Dija shtohet duke iu përmbajturmesatares dhe rrënohet me teprim ose me cungim. Së treti: Fuqia e mendjes. All-llahu i Lartësuar, në Librin e Tij Famëlartë, u drejtohet atyre që kanë intelekt, atyre që mendojnë, u drejtohet atyre që kuptojnë, atyre që kanë logjikë të drejtë dhe të shëndoshë, atyre që kanë mendje të fuqishme. Kjo na jep të kuptojmë sa rëndësi ka mendja dhe logjika në të kuptuarit e teksteve Kuranore dhe në të kuptuarit e interesave. Së katërti: Analizimi i përvojave njerëzore dhe historisë, sprovave dhe trazirave që kanë ndodhur gjatë saj, si dhe analizimi i mënyrave përmes së cilave u bë përmirësimi. Nga kjo rezulton rëndësia e qëndresës në mesatare dhe në drejtësi. Sepse në histori ka shumë përvoja të përgjakshme, shumë përvoja shkatërrimtare, por gjithashtu edhe përvoja të mira dhe përmirësuese. Kush i analizon këto dhe i shikon me sy të drejtësisë dhe me fuqinë e mendjes së tij, e kupton se ai që ka pasur sukses, ka qenë i mbështetur në mesatare, jo vetëm në fjalët dhe veprat e tij, por edhe në të menduar dhe të kuptuar. Së pesti: Durimi. Sepse durimi është veçori e dijetarëve, madje cilësi e profetëve

dhe të dërguarve. All-llahu thotë: “Prandaj, ti bëhu i durueshëm (o Muhamed), ashtu siç kanë duruar me këmbëngulje të dërguarit e vendosur dhe mos kërko shpejtimin e dënimit për ata!”[1] Në tjetër ajet, i Lartësuari thotë: “Duro (o Muhamed), se me siguri, premtimi i Allahut është i vërtetë dhe s’ke pse të humbasësh durimin kurrsesi nga ata që nuk besojnë!”.[2] Kujt i humbet durimi nuk është njeri me mendje të shëndoshë. Ai që nuk është i bindur prerë në atë se premtimi i All-llahut është i vërtetë, ai e ka humbur durimin dhe nuk mund të ketë përceptim të shëndoshë. Durimi dhe maturia në secilën çështje janë shenjë e vazhdueshmërisë në mesatare dhe drejtësi, kurse ky është shkaku për të arritur sukses në realizimin e qëllimeve dhe objektivave. Shkaqet që çojnë në devijim nga mesatarja dhe drejtësia Shkaqet e devijimit prej mesatares dhe drejtësisë mund t’i përmbledhim në pikat në vijim: 01

- Injoranca;

02

- Ëndjet;

03

- Dominimi i emocioneve mbi mendjen;

04

- Mosdurimi dhe nxitimi në pritjen e rezultateve të ligjshme, si dhe propozimi i

rezultateve jo të ligjshme; 05

- Shpikja e risive në Fe (bidateve);

06

- Akuzimi i dijetarëve dhe njerëzve të mençur, për servilizëm dhe heqje dorë nga e

vërteta. _________________________________________ [1]

- El Ahkaf: 35.

[2]

- Er Rum: 60.

Mesatarja ne Islam eshte besim dhe ligj Eshte shume me rendesi praktikimi i domethenies se mesatares dhe drejtesisene jeten e muslimaneve. Ajo patjeter duhet te kuptohet mire dhe drejt, sepse ne i degjojme disa duke thene: “Menhexhi mesatar”, por fjala “mesatar” shpeshhere perdoret pa kritere sheriatike apo logjike, ndonese mesatarja gjithhere ndodhet mes dy skajeve. Kush i percakton dy skajet? Kush e vlereson menhexhin mesatar? Kush duhet te vleresoje nese kjo eshte mesatare dhe e kunderta nuk eshte? Pergjigja: Patjeter qe duhet te kemi parime mbi bazen e te cilave gjykojme, ne menyre qe gjerat e tilla te mos na cojne deri te zhberja e gjerave themelore te Fese dhe Besimit duke e kerkuar mesataren e gabuar. Pra, mesatarja dhe drejtesia jane te kerkuara me Sheriat sipas parimeve te sheriatit, te cilat i miratojne dijetaret e medhenj. Islami perbehet prej besimit.akidese dhe ligjit.Sheriatit. Akideja eshte e ndertuar mbi mesatare, siç thone dijetaret e akidese. Edhe Sheriati Islam, gjithashtu eshte i ndertuar mbi mesatare dhe drejtesi, siç theksojne dijetaret Islam. All-llahu thote: “Keshtu, Ne ju kemi bere nje popull te mesem.”[1] Domethenia e fjales “popull te mesem”, siç e komentojne sahabet dhe pasuesit e tyre, eshte: Ne u kemi bere juve nje popull te drejte e te zgjedhur, mes atyre qe ia teprojne dhe atyre qe lene manget. Ne te gjitha fete e religjionet ekziston teprim dhe cungim, po edhe ne te gjitha sektet dhe fraksionet e ndryshme ne kete Ummet eshte i pranishem teprimi dhe cungimi. Teprimi dhe cungimi jane te pranishme edhe ne ligjet e meparshme te grupimeve dhe partive te ndryshme. Principin e mesatares dhe drejtesise e vertetojne edhe keto ajete: ”Mos e shtrengo doren, as mos u bej doreshpuar e te mbetesh i qortuar dhe i mjere.”[2] Dhe: “Ata që kur shpenzojnë nuk janë as dorëshpuar, as dorështrënguar, por i përmbahen të mesmes.”[3] Është vërtetuar se Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kini kujdes dhe largojuni teprimit, sepse popujt para jush janë shkatërruar vetëm për shkak të teprimit në fe.”[4] Ali ibën Ebi Talibi, kalifi i drejtë (radijAll-llahu anhu) ka thënë:

“Njeriu më i mirë është ai i drejti, mesatari, te i cili kthehen ata që ia teprojnë dhe mundohen ta arrijnë ata që lënë mangët.”[5] (E transmeton Ibnul Mubarek nga Muhamed ibën Talha nga Aliu (radijAll-llahu anhu)). Disa prej selefëve kanë thënë: “Feja e All-llahut është mes atij që e tepron dhe shton në të dhe atij që lë mangët dhe e cungon atë.”[6] Ky është një parim te dijetarët e selefit dhe te ata që ishin autorë të librave në akide. Ata thonë: Feja e All-llahut është e vërtetë dhe e kënaqshme për secilin. Feja e All-llahut, të cilën njerëzit obligohen ta pasojnë është mesatare, ndërmjet teprimit dhe cungimit. Në një hadith që ndodhet në “Sahih” thuhet: “Feja është lehtësim. Secili që do të mundohet ta shtrëngojë Fenë, ajo do ta mposhtë.”[7] “Çdoherë, kur Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) ka pasur mundësi të zgjedhë mes dy gjërave, ai e ka zgjedhur më të lehtën, përveç nëse ajo përbënte mëkat.”[8] Në një hadith tjetër që gjendet në Sunene dhe në libra të tjera, i cili është mursel, por që përforcohet nga transmetime të tjera, dhe të cilin e transmeton Muhamed ibën Munkedir nga Xhabiri (radijAll-llahu anhu), thuhet: “Kjo Fe është madhështore, prandaj merreni me të lehtë! Bima që mbin me nxitim, as tokën s’e çan dot, as nuk lë farë pas vete.”[9] Ne nje hadith te sakte, Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) ka thene: “Feja me e dashur tek All-llahu eshte Feja e paster, tolerante dhe e gjere.”[10] Ai, gjithashtu ka thene: “U shkaterrofshin ekstremistet!”, tri here.[11] Kur Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) i dergoi dy sahabet e tij, Muadhin dhe Ebu Musa el Esh’ariun (radijAll-llahu anhuma) ne Jemen, u tha: “Lehtesoni dhe mos veshtiresoni! Pergezoni dhe mos trembni! Respektohuni mes vete!”[12] Ky eshte parim i thirrjes ne Islam, per te cilin jane ne konsensus te gjithe dijetaret. Ne nje hadith tjeter thuhet se Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) ka thene: “Punet me te dashura tek All-llahu jane mesataret.”[13]

Kur kjo te jete e qarte, atehere kuptohet se mesatarja dhe drejtesia jane obligim,te cilat mbeshteten ne argumente sheriatike. Njeheresh kjo eshte nje miresi qe iu dhurua ketij umeti ne menyre qe te vazhdoje se ekzistuari. Ndersa ekstremistet dhe ata qe lene manget jane jeteshkurter. Ai qe vazhdon te mbetet eshte keshilluesi i ketij umeti, i sinqerti, dijetari dhe mesuesi i umetit. Te umeti mund te kete ndikim vetem ai qe trason kete metodologji.menhexh, te mbeshtetur nga citatet sheriatike, (te cilen e ndoqen kalifet e drejte dhe e mbeshteten me fjalet e tyre), veprat e dijetareve islame dhe shkrimet e tyre.

____________________________________ [1]

- El Bekare: 143.

[2]

- El Israf: 29.

[3]

- El Furkan: 67.

[4]

- Transmetojnë Imam Ahmedi në “Musned”, 3: 1851, dhe 5: 3248; Nesaiu në “Sunen”

(Libri mbi Haxhxhin – tema: Mbledhja e gurëve), 3059; Ibën Maxhe në “Sunen” (Libri mbi Haxhxhin – tema: Madhësia e gurëve që hidhen). 3029; të gjithë nga Ibën Abbasi radijAllllahu anhuma. [5]

- Transmeton Ibën Ebi Shejbe në “Musannef “, 7: 100, hadithi nr. 34498; kurse El Munaui

i ka përmendur këto fjalë në “Fejdul Kadir”, 3: 134, ku flet për teprimin dhe ekstremizmin në Fe, pa ia atribuuar Aliut radijAll-llahu anhu. [6]

- Fjalë të përafërta janë transmetuar në “Sunenin” e Darimiut (Urrehet mendimi i lirë i

njerëzve në Fe) 1: 72, nga Hasen el Basriu. [7]

- E transmeton Buhariu në “Sahih” (Libri mbi Imanin – tema: Feja është lehtësim) 39,

nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu. [8]

- Buhariu në “Sahih” (Libri mbi vlerat – tema: Cilësitë e Pejgamberit sal-lAll-llahu

alejhi ue sel-lem), 3560 dhe Muslimi në “Sahih” (Libri mbi vlerat – tema: Pejgamberi sallAll-llahu alejhi ue sel-lem largohej prej mëkateve dhe zgjidhte më të lehtën prej të lejuarave), 2327, nga Aishja radijAll-llahu anha. [9]

- Kështu e transmetojnë: Ibnul Mubareku në “Zuhd”, 1334 si fjalë të Abdullah ibën Amrit

radijAll-llahu anhuma; Bejhekiu në “Sunen” (Libri mbi namazin – tema: Mesatarja në adhurim dhe tentimi për vazhdueshmëri), 3:18; Hakimi në “Ma’rifetu Ulumil Hadith” 96; Hejthemiu në “Mexhmeuz Zeuaid” 1:62, nga Xhabiri radijAll-llahu anhu. Rreth ketij hadithi

ka folur Iben Haxheri ne ”Fet’hul Bari”, 11:297. Fillimin e ketij hadithi e transmeton edhe Ahmedi ne “Musned “, 20:13052 nga Enesi radijAll-llahu anhu. [10]

- Buhariu e ka permendur ne “Sahih” si ta’lik (Libri mbi Imanin – tema: Feja eshte

lehtesim) 29, kurse e ka transmetuar edhe ne “Edebul Mufred”, 288. Trans. Ahmedi ne “Musned”, 4: 2107 nga Iben Abbasi radijAll-llahu anhuma. [11]

- Trans: Ahmedi ne “Musned”, 6: 3655; Muslimi (Libri mbi dijen – tema: Ekstremistet

jane te shkaterruar) 2670; Ebu Davudi ne “Sunen” (Libri mbi Sunnetin – tema: Ndjekja e Sunnetit) 4608; te gjithe nga Abdullah iben Mesfudi radijAll-llahu anhu. Ekstremist d.m.th: qe thellohet ne çdo imtesi dhe e veshtireson Fene. [12]

- Buhariu ne “Sahih” (Libri mbi lufterat – tema: Dergimi i Ebu Musait dhe Muadhit ne

Jemen, para Haxhxhit te Lamtumires) 4341, 4344, (Libri mbi etiken – tema: Thenia e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: Lehtesoni e mos veshtiresoni) 6124, (Libri mbi dispozitat – tema: Udheheqesi, kur te dergoje dy komandante ne nje vend, i urdheron qe te respektohen dhe te mos kundershtohen) 7172; Muslimi ne “Sahih” (Libri mbi xhihadin dhe ekspeditat – tema: Caktimi i komandanteve te delegacioneve nga ana e udheheqesit dhe keshillimi per etiken e luftes) 1733 me shtesen “… dhe mos u kundershtoni!”. Te gjitha nga Ebu Burde radijAll-llahu anhu. Transmeton edhe Tajalisiu ne “Musned” 498, nga Ebu Musa elEsh’ari radijAll-llahu anhu. [13]

- Ixhluni ne “Keshful Hafa” 1: 391 e permend: “Puna me e mire eshte mesatarja”,

kurse sipas nje transmetimi: “Punet me te mira jane mesataret.”

Mesatarja e Islamit mes feve dhe ligjeve tjera Sa i takon veprimit praktik, mesatarja ka disa anë, atë që veç u përshkrua më sipër dhe anën teorike. Islami është mesatar mes religjioneve. Kush e analizon besimin islam, vëren se ai është mesatar mes feve të ndryshme. Religjion quhet secila fe, të cilës i përmbahen njerëzit, pavarësisht nëse është me origjinë të vërtetë apo të kotë. Islami është mesatar mes hebraizmit dhe krishterimit.[1] Islami është mesatar mes zoroastrizmit [2] dhe budizmit. Islami është mesatar edhe mes ligjeve të ndryshme; mes ligjeve romake (demokraci etj.) dhe ligjeve të atyre që ia atribuojnë gjykimin vetes (diktatorëve).

Islami është mesatar edhe në etikë dhe në raportet njerëzore. Ai fton në etikë fisnike dhe nxit t’i përmbahemi asaj, madje All-llahu i Lartësuar e cilësoi të Dërguarin e Tij (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) duke thënë: “Ti je në një etikë madhore.”[3] Mirëpo All-llahu nuk e bëri pjesë të etikës fisnike braktisjen e krenarisë, as braktisjen e të vërtetës, por etikën fisnike e bëri mesatare, mes butësisë dhe ashpërsisë. Ashpërsia, nëse është në vendin e duhur, është e kërkuar, por edhe butësia me muslimanët dhe jomuslimanët është e kërkuar në vendin e duhur. Pra, e vërteta është mes kësaj dhe asaj. Islami është mesatar mes religjioneve, është mesatar sa i takon raporteve ndërnjerëzore, mesatar edhe për sa u takon ligjeve. Është mesatar sa u takon atyre që e lejojnë kamatën me të gjitha llojet e saj, padrejtësitë dhe dëmet që ua shkaktojnë njerëzve, si dhe është mesatar sa u takon atyre që e ndalojnë shitblerjen me të gjitha llojet dhe pasurimin që njeriu e bën përmes dorës së vet. Islami fton në tregti, në punë, në ekonomi, në shtim dhe rritje të pasurisë, mirëpo ndalon gjatë kësaj padrejtësinë dhe dëmin, marrjen e pasurisë së huaj pa të drejtë dhe ndalon që pasuria të qarkullojë vetëm mes të pasurve, siç ndodhte në kohën e Xhahilijetit [4] dhe në ligjet e feve dhe popujve të mëparshëm. Islami eshte mesatar ne gjithe urdhrat qe kane te bejne me besimin dhe ne gjithe ate qe njoftoi Allahu dhe i Derguari i tij (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). Edhe ne teuhid eshte mesatar, mes atyre qe e teprojne duke shoqeruar edhe te tjere ne adhurim, si te krishteret dhe cifutet, dhe mes atyre qe cungojne, duke menduar se te gjithe njerezit jane ne teuhid, pavaresisht nga veprat e tyre. Islami fton ne njesimin e All-llahut te Lartesuar me adhurim, siç urdheron All-llahu: “Adhuroje vetem Allahun me perkushtim te cilter per Te!”[5] Dhe: “Zoti yt ka urdheruar, qe te mos adhuroni askend tjeter pervec Atij”[6] Sepse njesimi i All-llahut dhe te perkushtuarit e adhurimit vetem ndaj Tij eshte themeli i Fese. Mesatarja e Ehli Sunnetit mes sekteve dhe fraksioneve te tjera Ehlus Sunneh uel Xhema’ah jane mesatare ne kapitullin e Emrave dhe Cilesive te Allahut. Ata qendrojne mes atyre qe emrat dhe cilesite e Allahut i perngjasojne dhe i krahasojne me cilesite e krijesave dhe mes atyre qe i mohojne dhe i zhveshin nga cdo kuptim. Ne kapitullin e imanit, Ithtaret e Sunnetit, Xhematit dhe Islamit te vertete, jane mesatare mes Tekfirijve ekstremiste [7] dhe mes Murxhieve [8] cungues. Ata konsiderojne se imani perbehet nga fjalet, veprat dhe besimi. Pra jane mesatar mes ketyre dhe atyre. Sa i takon dashurise ndaj sahabeve, ata gjithashtu jane mesatar mes atyre qe ia tepruan duke i hyjnizuar disa prej sahabeve dhe mes nevasibeve, te cilet i fyen disa prej sahabeve. Ehli

Sunneti i don dhe i lavderon te gjithe sahabet e Pejgamberit dhe thote ate qe tha Allahu ne lidhje me ta: “Allahu është i kënaqur me ata besimtarë, kur t’u betuan për besnikëri nën hijen e pemës.”[9] Edhe në kapitullin që ka të bëjë me udhëheqësin dhe bindjes ndaj udhëheqësve, Ehli Sunneti, gjegjësisht Feja Islame është mesatare mes atyre që patën kundërshti, si në vepra, ashtu edhe në fjalë sa i takon kësaj çështjeje madhore. Pra, ata janë në mes të Havarixhëve, të cilët thonë se lejohet rebelimi kundrejt udhëheqësve, nëse tek ata vërehen gabime dhe mes atyre që pretendojnë se nuk lejohet as këshillimi i tyre, por sipas tyre, çdo gjë që ata thonë është e vërtetë, sepse ata janë zëvendës. _________________________________ [1]

- Çifutët janë cungues të fesë. Ata e kanë ndryshuar Librin e All-llahut, i vranë

pejgamberët e tyre, i shpifën Allahut dhe e mohuan Atë. Të krishterët janë teprues në fe. Ata ia tepruan në murgëri dhe në thëniet e tyre për Isain (alejhis selam). [2]

- Zoroastrizmi është një fe që ka dominuar në Persi (Irani i sotëm), për një kohë të gjatë

dhe profet kryesor e ka Zaratustrën ose Zoroaster. Ajo bazohet në besimin në dy zota: zoti i të mirës dhe dritës – Ahura Mazda dhe zoti i të keqes dhe errësirës – Angra Maini. Ithtarët e kësaj feje besojnë se njeriu është i lirë të zgjedhë mes këtyre dy zotave, por është i obliguar ta ndihmojë veprën e Ahura Mazdës. Ata e hyjnizojnë dhe e adhurojnë mes tjerash edhe zjarrin. (sh.p.) [3]

- El Kalem: 4.

[4]

- Xhahilije quhet koha e errët para ardhjes së Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem.

(sh.p.) [5]

- Ez Zumer: 2.

[6]

- El Isra: 23.

[7]

- Ata qe per nje mekat, i vogel qofte a i madh, e llogarisin muslimanin per kafir. (sh.p.)

[8]

- Murxhiet jane nje sekt qe besojne se njeriu behet besimtar vetem nese beson me zemer

dhe e deklaron ate me goje, keshtu qe veprat nuk i konsiderojne si pjese te imanit, gje qe eshte ne kundershtim me mendimin e Ehli Sunnetit, mendim te cilin e verteton Kur’ani dhe Sunneti. Murxhiet thone se kur njeriu te besoje nuk i ben dem asnje mekat, sikurse nuk i ben dobi vepra e mire mosbesimtarit. (sh.p.) [9]

- El Fet’h: 18.

Pjese e mesatares eshte edhe bindja ndaj udheheqesit musliman Ehli Sunneti konsideron se bindja ndaj udheheqesit musliman eshte obligim, sepse kete e urdheroi Pejgamberi kur tha: “E ke obligim degjimin dhe bindjen ndaj udheheqesit, ne veshtiresi dhe rehati, ne gjerat qe i do dhe ne ato qe i urren, po edhe nese ai te le pas dore dhe i jep perparesi interesit te vet.”[1] Transmeton Ubade iben Samiti (radijAll-llahu anhu), i cili thote: “Ne ia dhame besen te Derguarit te All-llahut (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) se do te degjojme dhe do te bindemi ne veshtiresi dhe ne rehati, ne gjerat qe na pelqejne dhe ne ato qe nuk na pelqejne, po edhe nese udheheqesi i jep perparesi interesit te vet. I dhame besen se nuk do te luftojme qe ta marrim pushtetin prej atyre qe e kane, se do ta themi te verteten kudo qe te jemi dhe se nuk do ti frikohemi askujt per te verteten e Allllahut.”[2] Ky hadith eshte vertetuar ne Sahihun e Muslimit. Ceshtja e udheheqesit dhe bindja ndaj tij eshte ceshtje madhore dhe sipas menhexhit mesatar, ata keshillohen, sqarohen dhe bashkepunohet me ta ne miresi e devotshmeri. Mesatarja dhe drejtesia ne fikh dhe ne dispozita Kjo sqarohet ne pikat ne vijim: Se pari: Marrja ne konsiderate e ixhtihadit, sepse ai vazhdon dhe nuk eshte mbyllur.[3] Ka prej atyre qe deren e ixhtihadit e kane hapur krah me krah, saqe ne te jane futur edhe te atille qe nuk i perkasin atij rangu, nuk jane te kualifikuar per ixhtihad dhe nuk i kane kuptuar as citatet sheriatike, as rregullat baze te Sheriatit. Sot degjojme njerez qe flasin dhe japin mendime per ceshtje sheriatike dhe ndodhi te medha, te cilat sikur te kishin ndodhur ne kohen e Omerit (radijAll-llahu anhu), ai do t’i kishte tubuar luftëtarët e Bedrit [4] për të debatuar rreth tyre. Sot në Ummet ndodhin ngjarje të mëdha dhe për to jep fetua njëri e tjetri, të cilët janë vetëm nxënës të rëndomtë të dijes dhe nuk janë të aftësuar për diçka të tillë dhe as nuk janë thelluar në dije. Në këto çështje hezitojnë të hyjnë shumica e dijetarëve, sepse janë çështje për të cilat ka nevojë të mblidhen të gjithë që t’i diskutojnë. Dera e ixhtihadit është e hapur, por hapja është mesatare, mes dy grupeve: atyre që konsiderojnë se ajo duhet të mbyllet dhe të bazohemi vetëm në fjalët e dijetarëve të vjetër

dhe atyre që konsiderojnë se kjo derë është e hapur për çdo njeri, qoftë edhe i paaftë për t’ufutur nga kjo derë. Së dyti: Drejtësia në fikh dhe në dispozita, si dhe të qenit mesatar në to, kërkon patjetër të qenit mesatar mes dy grupeve: mes pasimit të medhhebeve dhe zhdukjes së medhhebeve. Ka të atillë që kërkojnë zhveshjen nga medhhebet e ndryshme në fikh dhe pohojnë se ato nuk janë të vlefshme për çdo kohë, por vetëm për kohët e shkuara dhe tani duhet t’u kthehemi librave të hadithit dhe t’i flakim librat e medhhebeve. Dhe mes një grupi tjetër, të cilët konsiderojnë se duhet të vazhdojmë të mbetemi në citatet medhhebore, sepse tekstet medhhebore përmbajnë më shumë dije dhe vlejnë për çdo kohë. Ndërsa e vërteta ndodhet mes këtyre dy grupeve. Ne duhet të mësojmë nga fjalët e dijetarëve të medhhebeve, sepse ata e kuptuan sheriatin, por për secilën kohë vlejnë dispozita të veçanta dhe të kuptuar të veçantë. Sheriati është i fokusuar në objektiva, në realizimin e dobive dhe pengimin e dëmeve. Prandaj, nuk është e drejtë të mbetemi në tekstet e dijetarëve të vjetër, të cilët nuk ndodhen mes nesh dhe nuk e njohin realitetin e jetës sonë. Nuk i njohin të metat dhe dobësitë tona, nuk i njohin objektivat, dobitë dhe interesat që ne duhet t’i kemi në konsideratë dhe dëmet që duhet t’i evitojmë. Është prej drejtësisë t’i marrim fjalët e tyre, t’i kuptojmë qëllimet, t’i marrim gjykimet dhe t’i kuptojmë burimet nga i kanë marrë ato. Por duhet që edhe ne të dimë të shikojmë në citatet sheriatike, sepse ato janë të gjera dhe përfshijnë çdo kohë. Pra, fjalët e dijetarëve janë të nevojshme për t’i kuptuar citatet sheriatike. Prandaj Islami është mesatar sa u përket medhhebeve, mes atyre që duan t’i asgjësojnë medhhebet dhe atyre që e teprojnë dhe duan që pasimi i medhhebeve të jetë absolut. Së treti: Mesatarja dhe drejtësia janë shenja dalluese të kësaj Feje dhe shenja të Ehli Sunnetit, të cilët pozicionohen mes ashpërsisë së tepruar dhe lehtësimit pa kritere. Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) ka urdhëruar dhe ka nxitur për lehtësim dhe kur kishte mundësi të zgjedhte mes dy gjërave, ai çdoherë zgjedhte më të lehtën kur ajo nuk përbënte mëkat.[5] Me këtë mohohet ashpërsia e cila krijon vështirësi për njeriun. Ata të cilët e marrin me ashpërsi dhe mendojnë se e vërteta qëndron vetëm në të, kjo nuk është e drejtë. Ky është një lloj teprimi në marrëdhëniet me dispozitat, të cilin duhet mënjanuar. E vërteta qëndron në faktin se ashpërsia duhet të praktikohet në vendin e duhur, kur ajo mbështetet nga citatet Kuranore dhe ato të Sunetit, ndërsa sa u takon çështjeve për të cilat kemi mundësi zgjedhjeje dhe që nuk janë të përcaktuara me citate, e zgjedhim më të lehtën në qoftë se ajo nuk përbën mëkat. Kësaj duhet t’i kushtohet vëmendje, sidomos gjatë studimeve, shkrimeve, ligjëratave, udhëzimeve dhe orientimeve që u japim të rinjve. Gjatë gjithë kësaj duhet të largohemi prej ashpërsisë, e cila sjell vetëm dëm dhe kur kemi mundësi zgjedhjeje, të mos e zgjedhim vrazhdësinë, e cila e vështirëson jetën e njerëzve. Është obligim të kapemi për mesataren dhe drejtësinë gjatë gjithë kësaj, sepse sheriati ka ardhur t’i mënjanojë vështirësitë, siç është transmetuar: “Bima që mbin me nxitim, as tokën s’e çan dot, as nuk lë farë pas vete.”[6]

Kur është fjala për dobitë dhe dëmet, sheriati islam është mesatar në dispozitat e tij, në fikh dhe objektivat e saj. Disa e tepruan në përcaktimin e dobive, aq sa dobitë e pretenduara i radhitën para citateve të sheriatit, saqë disa u shprehën: “Aty ku është interesi, aty është edhe Sheriati i All-llahut.” Një grup tjetër ekstrem u shprehën për anulimin e të gjitha interesave dhe dobive, duke pretenduar mbështetjen vetëm në tekstet e sheriatit, sepse vetëm tekstet e sheriatit përbëjnëminteres dhe kështu ata bazohen vetëm në anën sipërfaqësore të teksteve. Sheriati është ligj i arsyeshëm që bazohet në realizimin e dobive dhe anulimin e dëmeve. Atij që i mungon njohja e parimeve dhe objektivave të sheriatit, ai ka humbur edhe mundësinë e realizimit të objektivave të këtij sheriati të bekuar. Ky ligj i bekuar, Sheriati Islam, është ligj i bazuar në arsye, objektiva dhe përkujdesje për dobitë dhe interesat.[7] Sheriati në fikh ndërtohet mbi dallimet dhe ngjashmëritë ndërmjet normave të përmendura në tekstet e sheriatit dhe në thëniet e dijetarëve. Kujt i mungojnë njohuritë rreth kësaj, për të s’ka hapësirë të japë gjykime rreth gjendjes së njerëzve. Bazuar në këtë, është obligim ta kemi në konsideratë mesataren, pra, të ndodhemi mes atyre që mohojnë dobitë dhe interesat në përgjithësi dhe atyre që ia teprojnë, sepse në sheriatin tonë çdo gjë është e arsyeshme, kështu që duhet t’i kemi në konsideratë interesat dhe objektivat e përcaktuara nga sheriati. Për këtë, kur ne shikojmë në fjalët e dijetarëve të mëdhenj, si Imam Ebu Hanifja, Imam Maliku, Imam Shafiu, Imam Ahmedi, Shejhul Islam Ibën Tejmijje, nxënësi i tij Ibnul Kajjim etj., shohim se në shumicën e çështjeve ata i marrin parasysh interesat e arsyetuara në tekste. Ndoshta ata ndonjëherë kanë dhënë disa përgjigje për disa çështje, të cilat janë në kundërshtim me fetuatë e sotme, por këtë e kanë bërë duke u bazuar në interesat që burojnë prej Sheriatit. Marrja në konsideratë e objektivave dhe interesave është kërkesë sheriatike e patjetërsueshme për të pasur një bazament mesatar dhe të drejtë në të gjitha çështjet. __________________________________________ [1]

- Transmeton Muslimi ne “Sahihun” e tij (Libri mbi udheheqesine – tema, Obligimi per

bindjen ndaj udheheqesve ne cdo gje pervec ne mekat) 1836, nga Ebu Hurejra radijAllllahu anhu. [2]

- Transmeton Muslimi, 1708 nga Ubade iben Samit radijAll-llahu anhu. Hadith te afert me

kete transmeton Buhariu ne “Sahihun” e tij (Libri mbi trazirat – tema: Fjala e Pejgamberit sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem: ”Do te shihni pas vdekjes sime gjera qe do ti urreni”), 7056; Ahmedi ne “Musned”, 37: 22735 dhe Iben Ebi Asim ne “Sunneh”, 1029. [3]

- Shatibiu ne “Muvafekat”, 5.11, thote: “Ixhtihadi eshte dy llojesh: i pari, i cili s’ka

mundesi te nderpritet derisa te ekzistojne obligimet dhe ndalesat, pra deri ne Diten e Kiametit, dhe tjetri qe ka mundesi te nderpritet para se te zhduket dynjaja…”

[4]

- Buhariu në Sahih (Libri mbi pasimin – 28 tema: Sqarimi i ajetit: “Këshillohen për punët

e veta me njëri-tjetrin.” [Esh Shura: 38] dhe ajetit: “Këshillohu me ata për çështje të ndryshme!” [Ali Imran: 159]), thotë: “Udhëheqësit shtetëror, pas Pejgamberit (sal-lAllllahu alejhi ue sel-lem) janë këshilluar me dijetarët besnikë në çështjet e lejuara, me qëllim që ta zgjedhin më të lehtën, ndërsa për ato çështje që ka pasur tekst nga Kurani dhe Suneti, ata janë bazuar në ato tekste, sepse kjo ishte rruga që porositi Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) … këshilltarët e Omerit ishin njerëz të ditur, të rinj dhe pleq, por ai ndalej te dispozitat e përcaktuara nga Libri i Allahut të Lartësuar. [5]

- Kjo përmendet në hadithin që u cek më herët. Shih faqen: 11.

[6]

- U përmend më herët një hadith me këtë tekst. Shih faqen: 11.

[7]

- Shih “I’lamul Muvekkiin an Rabbil Alemin” 4:337.

Mesatarja dhe drejtësia në gjykimin e gjërave Gjërat ripërtërihen, çështjet vijnë të llojllojshme dhe çdo ditë kemi diçka të re. Nuk ka dyshim se koha lëvizë, civilizimet lindin dhe qytetërimi ndez çështje të reja. Këto nuk ndalojnë te gjykimi i një dijetari a thirrësi në Fe dhe as te teoria e një teoricieni. Qytetërimet lindin dhe zhvillohen, siç mund të shihet në kohë të sotme. Mu për këtë shkak, duhet të ekzistojë një menhexh i qartë dhe mesatar për gjykimin mbi gjërat, situatat, individët, mendimet dhe opinionet, qëllimet dhe objektivat, shoqëritë, shtetet, dijetarët, thirrësit dhe njerëzit në përgjithësi. Parimet e këtij menhexhi mesatar duhet të rrënjosen përmes ligjëratave dhe shkrimeve në mënyrë që nxënësit e dijes, të cilët synojnë të japin këshilla e të thërrasin në Fe, të mos jenë të painformuar sa i takon kësaj metodologjie të drejtë. Ndër parimet e dijetarëve është edhe ky rregull: Gjykimi për një gjë është rrjedhojë e perceptimit të saj[1]. All-llahu i Lartësuar ka thënë: “Mos shko pas diçkaje për të cilën nuk ke dijeni!”[2] Prandaj, kushdo që gjykon mbi një çështje pa pasur njohuri të plota, ose gjykon mbi një situatë, ose në lidhje me një individ, opinion, shkrim, apo jep gjykimin në lidhje me qëllimet e interesat pa i njohur ato si duhet, i tilli është dhënë pas diçkaje për të cilën nuk ka dijeni.

Është detyrë për ne që këtë ajet ta vëmë para syve tanë, si dhe ajetin tjetër në të cilin Allahu i lartësuar ndalon të thuhet diçka pa dije dhe këtë e konsideron të përafërt me shirkun. All-llahu thotë: “Thuaj: ‘Me të vërtetë, Zoti im ka ndaluar… t’i shoqërohet Allahut (në adhurim) diçka, për të cilën nuk ju ka dhënë kurrfarë të drejte dhe të thoni për All-llahun atë që nuk e dini.” [3] Edhe Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) ka ndaluar të thuhet diçka pa pasur dijeni për të. Ai thotë: “Më i guximshmi prej jush për të dhënë fetua është ai që është më i guximshëm për të hyrë në Zjarr.”[4] Si të gjykojmë në situata të ndryshme? Njerëzit, siç mund ta shihni, japin gjykime për çdo gjë. A u takon njerëzve të mendjes, dijetarëve dhe atyre që ndjekin metodologji të drejtë gjatë analizave dhe studimeve që të nxitohen? A u takon të mos jenë të matur gjatë gjykimit mbi çështje të caktuara? Ju, pavarësisht se a jeni studentë të niveleve të larta apo jo, nuk ju takon që të menduarit dhe të gjykuarit tuaj mbi gjërat, të jetë i pa bazuar në parime. Nëse njerëzit lihen të gjykojnë mbi gjëra të ndryshme pa kritere, atëherë do të lindin probleme e probleme, siç po i shohim. Do të lindin mendime, opinione e gjykime në lidhje me situata, individë, shoqëri e shtete, në lidhje me nijetet e njerëzve dhe gjykime mbi dijetarët, gjëra që po i dëgjoni dhe që ndoshta nuk do t’i dëgjoni në të ardhmen. Ne kërkojmë një metodologji mbi bazën e së cilës do t’i zbërthejmë gjërat dhe një parim mbi të gjykuarit se si të gjykojmë? Si të nxjerrim përfundime duke u bazuar në parime? A duhet t’i gjykojmë rezultatet dhe a duhet të dalim me rezultate gjatë gjykimeve dhe veprimeve pa u bazuar në parime? Si të përmirësojmë mënyrën e të menduarit dhe metodologjinë e të gjykuarit mbi gjërat? Kjo është detyra më e rëndësishme. Është prej parimeve që jo për çdo gjë të kërkuar duhet të gjykojë çdokush, sepse ka çështje të mëdha, të cilat duhet t’u lihen njerëzve të mëdhenj, të cilët i analizojnë me shikim gjithëpërfshirës. Ti nuk di çdo gjë. A i takon një nxënësi të dijes, një studenti, një njeriu me kulturë të përgjithshme, apo njërit nga masa e thjeshtë ta vejë veten në atë pozitë, sa të japë gjykime mbi situata, shtete, dijetarë, apo të japë vlerësime rreth ideve pa i kuptuar dhe pa i analizuar, duke mos u bazuar mbi parimet e sheriatit?! Gjykimi mbi çështje të ndryshme dhe kapja e disa anëve të tyre është bërë avaz për disa njerëz. Ata e shohin një citat të Kur’anit apo Sunnetit dhe mendojnë se ai është i mjaftueshëm për të nxjerrë një gjykim të përgjithshëm. Sikur puna këtu të ishte kaq e lehtë, fukahatë (juristët islamë) nuk do të ishin kaq të paktë. ___________________________________________

[1]

- Shih këtë rregull në “Mugnil Muhtaxh” 2:363 dhe “Hashijetul Buxhejremij” 1: 98, 374;

3: 232 dhe 4:57. [2]

- El Isra: 36.

[3]

- El A’raf: 33.

[4]

- Transmetojnë: Darimiu në “Sunen” (Dhënia e fetuasë dhe rigoroziteti ndaj kësaj) 1:

57; dhe Ebu Abdullah Muhamed ibën Muflih elMakdisij në “Etikat sheriatike” (tema: Dijetari të thotë: “Nuk e di” dhe të ruhet e të mos nxitohet në dhënien e fetuasë) 2: 156.

Mënyra se si dallohen fukahatë islamë Fukaha (jurist) islamë konsiderohen ata të cilët studiuan të gjitha citatet sheriatike, shkaqet dhe objektivat, dëmet dhe dobitë. Vendimi sheriatik nuk merret duke gjykuar vetëm nga një këndvështrim. Patjetër që gjykimi duhet të jetë i drejtë, mes atyre që tregohen ekstrem dhe gjykimin e mbështesin në një mendim që papritur u vjen dhe atyre që nuk i japin fare rëndësi çështjes. Kemi nevojë për metodologji mesatare, në mënyrë që të mos jemi si ekstremistët, të cilët sa herë që gjykojnë mbi çështje të caktuara dhe individë, bazohen në paragjykime dhe bëjnë zgjedhjen më të keqe. Ata gjykojnë vetëm mbi një fjalë të cilën mund ta ketë thënë dikush ose mbi një iniciativë që mund ta ketë ndërmarrë një grup. Njeriu duhet të jetë mesatar dhe të mbajë baraspeshë duke bërë llogari mes gjërave pozitive dhe atyre negative, mes dëmeve dhe dobive dhe njëherësh të jetë mesatar mes teprimit e cungimit. Ai që synon të japë një gjykim pa qenë mesatar, i tilli i largohet drejtësisë së sheriatit dhe drejtësisë gjatë gjykimit mbi çështje. Në esencë, vlerësimi për myslimanin duhet të jetë pozitiv edhe nëse haset tek ai ndonjë vepër a fjalë e papëlqyer. Nuk duhet të nisemi nga dyshimi apo paragjykimi se ai është i keq apo ka zgjedhur drejtim të keq. Në thelb opinionet e myslimanit duhet të jenë me qëllim të mirë dhe jo dashakeqe. Nuk duhet të jetë synimi i tij vetëm dëshira për të kundërshtuar, akuzuar apo prishur. Pra, gjykimet e tij duhet të jenë të prirura nga e mbara, përveç nëse vërtetohet e kundërta përmes ndonjë deklarate të qartë nga ai ose ndonjë vepre. Sa u takon qëllimeve dhe synimeve të njerëzve, ne duhet t’i vlerësojmë nga ajo që duket prej tyre. Nuk duhet t’i gjykojmë qëllimet dhe synimet e njerëzve nga një sjellje e jashtme apo nga një thënie e publikuar, sepse qëllimet dhe synimet e njerëzve i njeh vetëm Allahu. Ne duhet të ruhemi dhe të largohemi prej mendimeve të këqija për njerëzit, ngase All-llahu i Lartësuar thotë:

“Mënjanoni shumë dyshime, se vërtet, disa dyshime janë gjynah.”[1] Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), në një hadith ku përmendet personi që erdhi të dëshmojë, tha: “A po e shikon Diellin?” Ai tha: “Po.” Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) i tha: “Nëse e ke të qartë në këtë mënyrë, atëherë dëshmo, nëse jo – lëre!”[2] Edhe gjatë të menduarit kërkohet mesatarja. Mënyra e të menduarit te të rinjtë sot, madje të menduarit te njerëzit përgjithësisht, për më tepër te një pjesë e zgjedhur është i çoroditur e i shpërndarë mes mendjeve të ngurta dhe emocioneve tekanjoze. Mendja e perceptimi, si dhe vetëpërmbajtja janë të nevojshme, por pa i nënvlerësuar emocionet. Shqetësimi dhe entuziazmi për Fenë janë të kërkuara, por pa e përjashtuar mendjen e shëndoshë dhe duke pasur në konsideratë citatet sheriatike. Personit, çdo lëvizjeje të të cilit i prijnë emocionet, duke mos u bazuar në dije, ose pa u konsultuar me dijetarë të mëdhenj, pa marrë në konsideratë udhëzimet e udhëheqësit mysliman, ose duke mos i bazuar ato mbi parime të sheratit, atij gjithmonë i shfaqen gjykime emocionale sikurse ato të havarixhëve, mutezilëve dhe pasuesve të tjerë të bidatit. Ishte entuziazmi dhe mendimet e pakufizuara në citate e metodologji ato që pasuesit e bidatit i çuan në bidat. Havarixhët i kundërshtuan sahabët dhe vranë njeriun më të mirë të asaj kohe, Aliun (radijAll-llahu anhu). Kush ishin ata që vranë Aliun (radijAll-llahu anhu)? A e vranë atë armiqtë e Islamit? Jo! Atë e vrau një person që falej gjatë natës dhe agjëronte gjatë ditës, havarixhi Abdurrahman ibën Mulxhem [3] të cilin Omer ibnul Hattabi (radijAllllahu anhu) e pat dërguar në Egjipt, kur Amr ibnul Asi (radijAll-llahu anhu) i kërkoi atij t’i dërgonte një njeri që t’u mësonte njerëzve Kuranin. Ai i tha: “Populli i Egjiptit ka nevojë për një njeri që do t’ua mësonte Kur’anin.” Omeri i përgjigjet me një letër ku i shkruan: “Do ta nis një njeri të devotshëm, i cili quhet Abdurrahman ibën Mulxhem. Do ta bëj këtë të mirë duke qenë se edhe mua më duhet. Kur të mbërrijë nderoje dhe gjeji një shtëpi ku do t’i mësojë njerëzit Kuran.” Abdurrahman ibën Mulxhemi mbeti në Egjipt deri në kohën kur u shfaq lëvizja e havarixhëve. Fillimisht ajo u shfaq në Jemen, pastaj në Egjipt ku edhe u përhap. Ai u ndikua nga kjo lëvizje, sepse ishte shumë entuziast, kishte pak dije dhe rrinte i veçuar nga njerëzit. Dhe kështu ai më në fund vrau njeriun më të mirë, Ali ibën Ebi Talibin (radijAll-llahu anhu). Kur e sollën ta ekzekutojnë ai u tha: “Mos më vrisni me një të goditur, por bëjeni këtë pak nga pak. M’i këpusni gjymtyrët para meje, në mënyrë që të shoh se si gjymtohem në Rrugën e Allahut të Lartësuar.” Thirrja e havarixhëve u zhvillua fshehurazi mes njerëzve deri në kohën kur Imran ibën Hattani e lavdëroi vrasësin e Aliut (radijAll-llahu anhu), në disa vargje, All-llahu na ruajtë:

Goditje që erdhi prej të devotshmit, Që nuk dëshiroi tjetër gjë përveç kënaqësinë e Allllahut. Unë po e përmend atë dhe mendoj, Se prej të gjithëve, e ka më të rëndë peshoren e All-llahut. Allahu na ruajtë! Ky është ekstremizëm në fe, i cili njeriun e bën që ta shohë të mirën si të keqe. Shqetësimi dhe entuziazmi për Fenë, si dhe xhihadi i imagjinuar në të cilin bazohen, është ekstremizëm që u refuzohet atyre dhe njëherësh është i refuzuar edhe nga mesatarja dhe drejtësia. Për më tepër mesatarja dhe drejtësia i luftojnë bartësit e këtyre mendimeve. Sepse në qoftë se ata vazhdojnë së ekzistuari, i devijojnë njerëzit. Ata i luftoi Ali ibën Ebi Talibi (radijAll-llahu anhu), i luftoi Ibën Abbasi (radijAll-llahu anhuma), i luftoi Muaviu (radijAll-llahu anhu) dhe i luftoi Shteti Emeuij, Shteti Abbasij dhe të gjithë deri në ditët e sotshme. Të gjithë pasuesit e së vërtetës i luftojnë ata që janë ekstrem në Fe, sepse Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) i paralajmëroi myslimanët nga ekstremizmi. _____________________________________ [1]

- El Huxhurat: 12.

[2]

- Transmetojnë Hakimi dhe Bejhekiu nga Ibën Abbasi radijAll-llahu anhuma, i cili e

transmeton nga Pejgamberi sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem. Shih “Nasbur Raje” 4:82; “edDiraje fi Tahrixhi Ehadithil Hidaje” 2:172; “Keshful Hafa” 1781. [3]

- Ai u vra në vitin 40h. Shih “enNuxhumuz Zahire” 1: 155 dhe “elA’lam” 3: 339.

Mesatarja në metodologjinë e të menduarit Mesatarja kërkohet në të menduar, në të gjykuar mbi gjërat dhe në metodologjinë e të menduarit, duke pasur në konsideratë nismat dhe përfundimet. Shumë njerëz marrin në konsideratë vetëm gjendjen momentale të gjërave dhe nuk analizojnë përfundimet dhe pasojat. Të mençurit, të cilët pasojnë sheriatin, arrijnë t’i njohin normat, citatet dhe objektivat e tij dhe i analizojnë përfundimet ashtu siç i analizojnë nismat. Disa dijetarë kanë thënë: “Kush nuk ka fillim të zjarrtë, nuk ka përfundim të ndritshëm.” Kush kujdeset që nisma të jetë e qëndrueshme, kujdeset edhe për rrethanat nga të cilat zhvillohen gjërat në mënyrë që të japë një gjykim të drejtë mbi to. I tilli do ta ketë të qëndrueshme edhe analizën mbi përfundimet dhe pasojat. Në qoftë se nuk merr në konsideratë nismat, nuk analizon shkaqet dhe si u zhvilluan gjërat, por interesohet vetëm për qëllimin, s’ka dyshim se ka bërë gabim në të menduar. Të menduarit e drejtë kërkon të

analizohet nisma dhe përfundimi. Prandaj ai që humbet analizën mbi pasojat, humbet të gjykuarit e drejtë. Shumë njerëz që bartin emocione shqetësimi dhe kanë gjykim të cekët, gjërat i shikojnë vetëm nga ana sipërfaqësore, duke mos marrë në konsideratë pasojat dhe fundin. Gjithashtu, është shumë me rëndësi të bëjmë dallim mes anës faktike dhe teorike. Shumë njerëz merren me disa teori e fantazi, të cilat në realitet mund të jenë të qëndrueshme, por është e pamundur ose gati e pamundur të futen në praktikë. A u takon fukahave, bartësve të sheriatit dhe atyre që e duan të mirën, të mbeten robër të fantazive që s’mund të realizohen në praktikë dhe robër të teorive të cilat nuk pajtohen me realitetin? Ai që vërtet do përmirësim të vërtetë, duhet të veprojë në saje të rrethanave të mundshme e realitetit. Jo t’i largohen realitetit dhe të veprojnë në bazë të teorive, si pasojë e të cilave mund ta urrejnë realitetin dhe të largohen prej tij. Për këtë duhet të pyesim: Si duhet vepruar? Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) erdhi te një popull i Xhahilijetit dhe ua asgjësoi të gjitha gjërat që ata kishin trashëguar nga Xhahilijeti? Nuk ishte ashtu. Ai mori shumë dispozita të Xhahilijetit. Shumë punë të njerëzve të Xhahilijetit, ai i bëri pikënisje për nismat e tij, edhe pse ata ishin pjesëtarë të Xhahilijetit. Atëherë si qëndron puna nëse bëhet fjalë për një shtet islam? Apo nëse gjendet mes ithtarëve të Islamit, apo mes njerëzve të dijshëm, të cilët kanë njohuri se cilat çështje pranojnë debat e cilat jo? Juve bartës të Sheriatit, thirrës të Islamit, hatibë dhe imamë të xhamive, dijetarë të Islamit, ju kërkohet që të jeni realistë në prezantimin e mendimeve. Nuk është e pranueshme që prezantimet tona të jenë imagjinare, apo larg mundësisë që ato të futen në praktikë. Njerëzit nuk mund t’i detyrosh të praktikojnë diçka që është e papranueshme për ta dhe nuk është në interes të tyre. Ne duhet t’i marrim në konsideratë mundësitë e njerëzve dhe divergjencat mes tyre. Po ashtu, nëse kërkojmë nga njerëzit që gjatë thirrjes të krijojnë iluzione, duke ua prezantuar njerëzve fjalët dhe teoritë e tyre dhe duke i nxitur dhe entuziazmuar në fusha që nuk ka vend për entuziazëm, si p.sh: i thërrasin për xhihad, duke qenë se nuk ekziston mejdan i vërtetë i xhihadit, apo i thërrasin që të keqen ta largojnë me dorë, duke qenë se nuk është në mundësit e tyre që ta largojnë me dorë, përveç nga qarqe të posaçme. Kështu i entuziazmojnë njerëzit dhe më pas entuziazmin e tyre e derdhin në rrugë joligjore (josheriatike) dhe si pasojë e kësaj ndodhin gjëra si eksplodimet në Rijad dhe gjëra të tjera që mund të ndodhin më pas. Ti duhet të jesh i kujdesshëm që fjalët tua të mos jenë iluzore. Nuk duhet t’u thuash diçka që ata mund ta praktikojnë në një formë që ti nuk ke pasur për qëllim. Disa mësues, thirrës e ligjërues u flasin njerëzve fjalë të cilat në vetvete janë të vërteta, dhe këta (qofshin hatibë, thirrës, mësues, apo profesorë universiteti) janë në dijeni se për praktikimin e tyre ka rregulla sheriatike që nuk lejojnë të praktikohen përtej kornizës së përcaktuar me sheriat, por ata nuk janë të sigurt nëse njerëzit të cilëve u drejtohen, nuk do t’i kalojnë kufijtë e përcaktuar me sheriat.

All-llahu thotë: “O besimtarë! Mos thoni: “Ra‘ina”[1], por thoni: “Undhurna! – “Na shiko!” dhe dëgjoni! Për mohuesit ka dënim pikëllues.”[2] All-llahu i Lartësuar ndalon të thuhet “Ra‘ina”. Pse? Sepse fjala “Ra‘ina” ka mundësi të kuptohet edhe sipas kuptimit që e përdorin çifutët. Me këtë ndalesë All-llahu i drejtohet Pejgamberit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) dhe sahabëve.[3]

Dhuna dhe moskuptimi i drejtë Ata që u flasin njerëzve përmes hutbes, xhamisë, shkollës, universitetit dhe thonë fjalë jo të vërteta, ose që mund të kuptohen në mënyrë jo të drejtë, ose së paku dëgjuesin e vënë në dilemë dhe më pas nuk e sqarojnë, konsiderohen pjesëmarrës në largimin e njerëzve nga drejtësia dhe të moskuptuarit e drejtë. Është detyrë për ne të shikojmë në fjalët e Pejgamberit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem): “All-llahu është i Butë dhe e do butësinë në çdo çështje. Për butësi Ai jep atë që nuk do ta kishte dhënë për vrazhdësi”.[4] D.m.th.: duhet të jesh i butë në fjalë, në mendime, në udhëzim, në prezantimin e mendimit etj. Butësia është diçka kërkuar e All-llahu i Lartësuar është i Butë dhe e do butësinë në secilën çështje, prandaj a na takon neve që të dëshirojmë diçka që nuk e do apo nuk e pëlqen Allahu i Lartësuar? Kur nuk je i butë në punët tua, mendimet tua, idetë tua, në prezantimin e ideve, në fjalët që i thua dhe ato që nuk i thua, në gjykimin e gjërave, në gjykimin e njerëzve, atëherë t’i ke humbur diçka shumë madhore, dashurinë e Allahut të Madhëruar. Edhe gjatë thirrjes mesatarja është e kërkuar. Sepse thirrja ka nevojë për rregulla dhe organizim. Ajo kërkon bashkëpunim në bamirësi dhe devotshmëri. Thirrja nuk duhet të jetë anarkiste, por e bazuar në bashkëpunim mes atyre që e ndjekin të vërtetën. Edhe në organizim nuk duhet të jemi të tepërt dhe të ndërmarrim iniciativa që përmbajnë bidate, ose të jenë organizime sekrete apo parti që mbjellin urrejtje, sa që njerëzit të duhen e të urrehen mes veti në emër të simboleve të këtyre thirrjeve, të cilat në realitet janë anarkiste. Ne dëshirojmë një thirrje që ka nevojë për bashkëpunim dhe ndihmë të ndërsjellë në mirësi e devotshmëri në suaza të metodologjisë së Ehli Sunetit dhe vullnetit të mirë. Ndërsa bindja e plotë në një shtet islam, bëhet vetëm ndaj udhëheqësit. Bindja e pretenduar ndaj një xhemati, thirrjeje, partie, apo diç të ngjashme, nuk është e ligjshme në sheriatin islam. Kur Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem), e dërgoi Muadhin dhe Ebu Musanë (radijAllllahu anhuma) në Jemen, edhe pse njëri prej tyre ishte emir (prijës) i udhëtimit, kur puna kishte të bënte me thirrjen, ai u tha:

“Lehtësoni dhe mos vështirësoni! Përgëzoni dhe mos trembni! Respektohuni mes vete!”[5] Nuk ka hapësirë për bindje të plotë ndaj parimeve të ndonjë organizate sekrete apo ndonjë partie të mbyllur, por bindja duhet të jetë ndaj parimeve të udhëheqësit, por edhe kjo duhet të jetë në pajtim me bindjen ndaj Allahut dhe të Dërguarit. Edhe bindja ndaj udhëheqësit kushtëzohet që të mos përbëjë mëkat. Gjatë thirrjes sonë kemi nevojë ta ndihmojmë njëri-tjetrin në bamirësi e devotshmëri, kemi nevojë për solidaritet dhe të gjitha duhet të realizohen brenda kornizave të lejuara nga udhëheqësi, korniza që nuk lënë vend për trazira dhe dëme. Për sa u përket kornizave të tjera, rreth të cilave flasin njerëzit, e të cilat mund të hasen në disa vende dhe kemi frikë se ndodhen edhe te ne, ose mund të barten te ne përmes organizatave sekrete ose partive të shpikura, ato janë në kundërshtim me metodologjinë mesatare dhe rrugën e Ehli Sunetit. Asnjëri prej imamëve të mëparshëm, krahas asaj që ka ndodhur në kohët e tyre, nuk ka formuar xhemat në kundërshtim me atë që e ka lejuar udhëheqësi. Ata nuk themeluan organizata, por ndoqën metodologjinë mesatare, e cila merr në konsideratë gjërat që mund të realizohen dhe thirrjen e bazuar në solidaritet për mirësi e devotshmëri. Ne kemi nevojë për mesatare edhe në thirrje dhe në zgjidhjen e problemeve me të cilat përballet Umeti. Disa thirrës e disa nxënës të dijes, të cilët kanë xhelozi për Fenë, mendojnë se problemet zgjidhen me xhelozi. Po të ishte puna kështu, atëherë ne nuk jemi më xhelozë për teuhidin dhe të përkushtuarit e fesë vetëm Allahut se sa Nuhi (alejhi selam). Por a mjaftoi vetëm xhelozia e tij për zhdukjen e shirkut dhe idhujtarisë në kohën e tij, duke e ditur se në kohën e Nuhut (alejhis selam) nuk ka pasur njeri që ia kalonte në këtë aspekt? Përgjigjja: Puna nuk është kështu, sepse ai mbeti te populli i tij për nëntëqind e pesëdhjetë vite duke i ftuar në Fenë e Allahut të Lartësuar. All-llahu i Lartësuar thotë: “Ne e dërguam Nuhun te populli i tij. Ai qëndroi tek ata njëmijë pa pesëdhjetë vjet, e megjithatë, ata i përfshiu përmbytja, duke qenë keqbërës.”[6] Me gjithë këtë durim të gjatë prej nëntëqind e pesëdhjetë viteve dhe me gjithë shqetësimin e madh dhe entuziazmin për fenë, kjo duhet të jetë metodologjia që duhet ta pasojmë. Sot, kush i shikon problemet e Ummetit, sheh shumë mosdije në lidhje me Fenë e All-llahut, largim prej teuhidit të All-llahut të Lartësuar, duke qenë të pranishme lloje të ndryshme të shirkut, të bidatit e mëkate. A zgjidhen këto probleme me xhelozi të imagjinuar? A zgjidhen duke i ndaluar ato me forcë dhe duke vepruar gjëra që nuk e kënaqin All-llahun e Lartësuar e të Madhëruar, siç janë këto krime dhe eksplodime që po ndodhin? Si mund të zgjidhen problemet e Ummetit me mundin e bijve të këtij Ummeti? Gjithsesi gjatë zgjidhjes së këtyre problemeve duhet të jemi mesatarë, ndërmjet atyre që nuk shfaqin kurrfarë interesimi dhe nuk japin kurrfarë kontributi për zgjidhjen e tyre dhe

atyre që ia teprojnë dhe ndjekin rrugën e havarixhëve, ose rrugë të tjera të shpikura e të padrejta që bazohen në etikë e sjellje të devijuar. Pra, kërkohet të jemi mesatarë dhe të punojmë sipas mundësive, në përputhje me metodologjinë e sheriatit. Të solidarizohemi për ta ndihmuar njëri-tjetrin dhe të kontribuojmë për pakësimin e problemeve të umetit. Të japim kontributin tonë në thirrje, në mirësi, përmirësim dhe këshillim sipas mundësive tona dhe në përputhje me sheriatin e pastër, në suaza të mundësive që na lejohen. Ndërsa ai që pretendon t’u japë zgjidhje problemeve të umetit, duke u bazuar në iluzione e fantazi, ai veçse bëhet rob i tyre dhe nuk zgjidh asgjë. Edhe gjatë fatkeqësive me të cilat përballet umeti, duhet të jemi mesatarë mes vlerësimit të drejtë dhe kontributit për zgjidhjen e tyre. Ummeti është në shënjestër. Shtetet e muslimanëve në përgjithësi, e shteti ynë në veçanti, janë në shënjestër. Pra, si duhet të sillemi në raport me këtë fakt? Fillimisht duhet që të gjithë pjesëtarët e këtij shteti, i cili është djepi i Islamit, foleja e Imanit, vend nga ku u nis thirrja e amshuar, thirrja për përmirësim e ripërtëritje, vend nga i cili sot dalin shkëndijat përgëzuese të së mirës, për të cilat kujdeset ky shtet me të gjitha institucionet e tij, siç janë: ministritë, organizatat, universitetet, shoqatat bamirëse; për të cilat kujdesen edhe dijetarët, thirrësit dhe këshilluesit, të solidarizohemi për shmangien e krizave dhe shërimin e tyre.[7] Të mos bëhemi nxitës të tyre dhe të mos i shtojmë edhe më. ____________________________________ [1]

- Në këtë ajet Zoti na urdhëron të bisedojmë me njerëzit me fjalë të sinqerta, të mira,

pa hipokrizi dhe që nuk kanë përmbajtje fyese. Fjala râina, në shembullin e këtushëm, në arabisht do të thotë “na dëgjo” ose “na shiko me respekt”, por në hebraishten-arabe të shekullit të shtatë ishte sharje me kuptimin “O i keqi ynë”. (Marrë nga “Kur’ani i Madhërishëm” përkthim i Prof. Hasan I. Nahi) [2]

- El Bekare: 104

[3]

- Shih tefsirin e Ibën Kethirit 1: 374 dhe Tefsirin e Taberiut 1: 381-382.

[4]

- E transmeton Muslimi në Sahih (Libri mbi mirësinë, sjelljen dhe etikën – tema Vlera e

butësisë) 2593, nga Aishja radijAll-llahu anha. E transmeton edhe Ahmedi në Musned 2: 902, nga Ali ibën Ebi Talib radijAll-llahu anhu. [5]

- U përmend më herët. Shih faqen 11.

[6]

- El Ankebut: 14

[7]

- Sigurisht e kuptoni se autori flet për shtetin e tij: Mbretërinë e Arabisë Saudite. (sh.p.)

Ndodhin fatkeqësi, kurse shumë njerëz i rrisin ato me veprat e tyre, me përçarjet dhe entuziazmin e tepruar, apo duke u sjellë në atë mënyrë sikur ata s’kanë të bëjnë fare me to.

Gjërat që duhet t’i ruajmë Është detyrë e jona që të ndikojmë te njerëzit me metodologjinë mesatare, të punojmë për këtë brenda mundësive tona dhe të mos i marrim punët përmes rrugëve të gabuara. Gjithashtu kërkohet të mos entuziazmohemi në mënyrë të gabuar dhe të mos ia teprojmë. Ne e kemi obligim t’i ruajmë këto gjëra: 01. Teuhidin e All-llahut të Lartësuar. 02. Bindjen ndaj urdhrit të të Dërguarit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). 03. Ta ruajmë bashkimin dhe konsensusin. Gjërat në të cilat Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) i ka kundërshtuar njerëzit e Xhahilijetit Sa u takon çështjeve të Xhahilijetit në të cilat Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) i ka kundërshtuar njerëzit, imami dhe reformatori Muhamed ibën AbdulUehhab, All-llahu e mëshiroftë, ka shkruar një libër me titull: “Çështjet e Xhahilijetit”. Ai e ka filluar me tri çështje, të cilat konsiderohen si më madhoret, në të cilat Pejgamberi i kundërshtoi njerëzit e Xhahilijetit. E para: Teuhidi. Njerëzit e Xhahilijetit ishin veprues të shirkut, kurse Pejgamberi (sal-lAllllahu alejhi ue sel-lem) i ftoi në teuhid. E dyta: Bindja ndaj Pejgamberit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). Njerëzit e Xhahilijetit nuk i bindeshin ndonjë njeriu me vlera nga mesi i tyre, kështu që Allahu i kundërshtoi duke i urdhëruar t’i binden të Dërguarit (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem). E treta: Bindja ndaj udhëheqësit. Njerëzit e Xhahilijetit jetonin në anarki. Meka nuk kishte udhëheqës të vetin, po kështu edhe i gjithë vendi. Pejgamberi (sallAll-llahu alejhi ue sel-lem) i ftoi ata që t’i binden udhëheqësit. Shejhul Islam Muhamed Ibën AbdulUehhabi, RahimehUllah, pasi përmendi këto tri çështje, tha: “Pejgamberi (sal-lAll-llahu alejhi ue sel-lem) erdhi me këto tri çështje, ua mësoi dhe ua përsëriti.” Kjo është ajo çështje të cilës duhet t’i kushtojmë rëndësi. Ndërsa sa u takon atyre që secilën ndodhi e përdorin për të mbjellë panik dhe dyshime e për të përhapur paragjykime të këqija,

të tillët qëndrojnë larg thirrjes për bashkim dhe mospërçarje. Ata përpiqen ta sjellin atë që është e dëmshme me sheriat dhe tregohen ekstrem në idetë që japin. Prandaj, gjatë ndodhive të ndryshme ne duhet të punojmë që ato të mos kthehen në fatkeqësi dhe të punojmë për zgjidhjen e tyre me sheriat, me mençuri, me urtësi e maturi.

Drejtësia në analizimin e politikës Këto çështje, të cilat do t’i përmend shkurtimisht do të ishte mirë të hulumtoheshin gjerësisht, sepse janë me rëndësi për udhëzimin e njerëzve, të rinjve dhe gjithë umetit. Me drejtësi në politikë kuptojmë balancimin mes teprimit në përcjelljen e politikës dhe anashkalimit të tërësishëm të saj. Disa kanë krijuar përshtypjen se përcjellja e një kanali televiziv dhe leximi i një analize gazetareske i aftëson ata për analiza politike. Politika konsiderohet e vështirë edhe për ata që kanë organizata të tëra, përmes të cilave ushqehen me informacione e lajme dhe njëkohësisht kanë edhe mundësi të tjera. Politika nuk është aq e lehtë sa secili njeri të futet e të japë gjykime se kjo çështje ka këtë dispozitë, e tjetra duhet të analizohet kështu. Ne e kemi obligim të jemi mesatarë. Politika duhet të kuptohet, por duhet të kihet besim në zgjidhjet që udhëheqësi u bën çështjeve, sepse ai ka makinerinë e nevojshme, mundësi për analizë dhe mund të bëjë llogari nëse çështja është në interes të popullit, mundësi këto që nuk i kanë individë të caktuar. Kur dikujt i jepet mundësia të shikojë një analizë gazetareske, apo të ndjek një kanal televiziv dhe më pas vlerëson se ka arritur nivelin e duhur sa ta konsiderojë vetën prijës në çështje politike, duke pretenduar se është xheloz për fenë, aq sa të tjerët nuk janë, i tilli ia ka tepruar dhe i është shmangur drejtësisë. Drejtësia në politikë mbështet në të kuptuar dhe bindje. Nuk është e mundur që të gjitha çështjet të kuptohen, por duhet të përpiqemi, megjithëse edhe për ato që i kupton, ndoshta s’mund të jesh i bindur plotësisht. Drejtësia në politikë qëndron mes akuzimit të përhershëm dhe justifikimit të përhershëm. Disa ia teprojnë me akuzime duke e bërë atë me gabimin e parë. Në anën tjetër disa ia teprojnë duke e arsyetuar çdo gabim. I mençuri që kupton, dijetari, nxënësi i dijes, pasuesi i të vërtetës duhet të jenë mesatar, mes kritikave dhe arsyetimeve. Pra, i kuptojnë punët dhe e dinë ku çalojnë ato.

Mesatarja mes atdheut dhe Ummetit Mesatarja ndodhet mes të rëndësishmes dhe asaj që është e një rëndësie më të lartë. Ne kemi nevojë për një hulumtim që i kushtohet atdheut dhe umetit. Disa prej nesh i lënë mangët obligimet ndaj atdheut, duke qenë se në esencë janë të obliguar me to, sepse aty ekziston pushteti të cilit duhet t’i binden, njëherësh aty ndodhen interesat e tyre dhe të atyre që ndodhen afër tyre. Lënë mangët interesat e atdheut në dobi të interesave të përgjithshme të umetit, megjithëse kjo nuk është e drejtë, edhe pse interesave të umetit

duhet t’u kushtohet rëndësi dhe të mbrohen, por fillimisht është e nevojshme të mbrohen interesat e atdheut, sepse mbrojtja e tyre është kërkuar së pari nga ti: “Fillo me veten tënde, pastaj me ata që i ke nën mbikëqyrje!”.[1] Fillimisht kujdesu për ta furnizuar vetën dhe ata përreth teje. Ai që humbet përkujdesjen ndaj atdheut si pasojë e përkujdesjes ndaj umetit, asnjëherë s’arrin ta mbrojë umetin e as atdheun. Punët gjithsesi duhet të kryhen me radhë. Duhet ta mbrosh atdheun tënd, sepse mbrojtja e tij është e një rëndësie më të lartë. Sa i takon kësaj duhet të jemi të një mendjeje dhe të kontribuojmë në mënyrë që të ndikojmë pozitivisht te umeti dhe të jemi në shërbim të interesave të tij. Sa i takon të rëndësishmes dhe asaj është e një rëndësie më të lartë, disa nuk tregohen të drejtë këtu dhe sipas tyre të gjitha gjërat janë të së njejtës rëndësi. Jo, të mençurit prej dijetarëve, thirrësve dhe atyre që udhëzojnë në të mirë, mendojnë se përparësi duhet t’u kushtohet punëve që janë të një rëndësie më të lartë, edhe në qoftë se e humbasim një, ose disa punë që konsiderohen të një rëndësie më të ulët. Gjithsesi duhet të fillohet me ato që janë më parësore, duke u nisur nga ato që janë të një rëndësie më të lartë dhe t’i lëmë për më vonë ato që janë të një rëndësie më të ulët. Dhe duhet të jemi të kuptueshëm, sepse sheriati ynë ka kërkuar nga ne të jemi prej atyre që kuptojnë e analizojnë, jo prej atyre që s’kanë durim e nxitohen. Ne duhet të jemi mes dy skajeve, cungimit e teprimit.

Përfundim E lusim All-llahun e Lartësuar që të na japë neve dhe juve sukses për atë që e kënaq Atë dhe të na bëjë prej atyre që Ali ibën Ebi Talibi, Halifi i drejtë dhe i katërti prej të përgëzuarve me Xhenet – radijAll-llahu anhu, i ka cilësuar duke thënë: “Njeriu më i mirë është i drejti, mesatari. Ai tek i cili kthehen ata që e teprojnë dhe mundohen ta arrijnë ata që lënë mangët.”[2] Kjo është ajo që kërkohet nga ju. E lus Allahun të na japë sukses neve dhe juve. O All-llah! Bashkoji muslimanët në të vërtetën, në drejtësi e udhëzim! O All-llah! Udhëzoji udhëheqësit tanë që ta pasojnë mirësinë dhe na bëj neve dhe ata prej atyre që bashkëpunojnë në mirësi dhe devotshmëri! Shpërbleji ata me të mira për çdo kontribut që japin për Islamin dhe myslimanët! O All-llah! Të lutemi që të japësh sukses në çdo punë dhe të na bësh prej atyre që e ndihmojnë njëri-tjetrin në të mirë dhe devotshmëri. E lus All-llahu e Lartësuar për mua dhe për juve që të na udhëzojë dhe të na drejtojë në çdo fjalë dhe vepër dhe të na mbrojë prej lajthitjeve në rrugën, fjalët dhe drejtimin tonë. Ai është Bujari, Fisniku. Lutja jonë e fundit është: “Lavditë i takojnë Allahut, Zotit të botëve!” Salavatet dhe selamet qofshin për Pejgamberin tonë, për familjen e tij dhe për të gjithë shokët e tij!

___________________________________________ [1]

- Ibën Haxheri, All-llahu e mëshiroftë, në Telhisul Habir 2: 184, thotë: “Hadithin “Fillo

me veten tënde, pastaj me ata që i ke nën mbikëqyrje!” nuk e kam gjetur në këtë formë, por në dy Sahihat transmetohet nga Ebu Hurejra radijAll-llahu anhu hadithi: “Lëmosha më e mirë është ajo që del në mungesë të pasurisë. Dora e lartë është më e vlefshme se dora e poshtme. Fillo me ata që i ke nën mbikëqyrje.” Shih Sahihun e Muslimit (Libri mbi Zekatin – tema Dora e lartë është më e mirë se e poshtmja dhe sqarimi se dora e lartë është ajo që jep, kurse e poshtme është ajo që merr) 1034, hadith të cilin e transmeton Hakim ibën Hizami radijAll-llahu anhu. Shih edhe 1036. [2]

- U përmend më herët. Shih faqen 11.

Pasojat e fitneve.

Dr. Abdurrezak el Bedër

Lavdërimet dhe falënderimet i takojnë Allahut. Atë e lavdërojmë, prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë dhe te Ai pendohemi. Lusim Allahun të na mbroj nga të këqijat e shpirtrave dhe veprave tona. Atë që Allahu e udhëzon s’ka kush që e devijon dhe atë që Allahu e lë në devijim s’ka kush që e udhëzon. Dëshmoj se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush tjetër veç Allahut dhe dëshmoj se Muhammedi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është rob dhe i dërguar i Tij. Këtë temë kemi nevojë që ta mësojmë mirë dhe të qëndrojmë pranë saj, në mënyrë që të jemi sa më të kujdesur dhe të matur; sepse njohja e pasojave dhe dëmeve të diçkaje i jep njeriut një mbrojtje dhe e paralajmëron që mos të bie në të, sepse siq thotë një fjalë evjetër: “Si mund të ruhesh kur s’e din prej kujt të ruhesh?!”

Ai i cili nuk i njeh fitnet e as ndikimin dhe pasojat e tyre, ndodhë që të bie në to, të njolloset dhe ta dëmtojë jetën e tij, dhe në fund të ndjej keqardhje. Njohja e pasojave të fitneve i sjell një dobi të madhe njeriut; sepse kjo bëhet në aspekt të shqyrtimit dhe vrojtimit të përfundimit të gjërave, kurse kjo konsiderohet një mendjemprehtësi e njeriut, dmth para se të veprojë ndonjë gjë duhet të shikoj në pasojat dhe ndikimin e saj. Në biografinë e imam Ahmedit (RahimehUllah) është përmendur se një grup dijetarësh nga Bagdadi kishin ardhur në shtëpinë e tij duke e pyetur: “O Ebu Abdullah! kjo gjë është përhapur në të gjitha anët (kishin për qëllim përhapjen e mendimit se “Kurani është i krijuar”). Ai i pyeti: “Andaj, çfarë kërkoni nga unë?”. Ata i thanë: “Kemi ardhë që të këshillohemi me ty, sepse nuk jemi të kënaqur me udhëheqjen dhe pushtetin e halifes!”. Ai debatoi me ta për një çast dhe u tha: “Duhet ta urreni këtë mendim dhe keni kujdes mos të ngriteni kundër halifes, dhe mos derdhni gjakun tuaj dhe të muslimanëve. Shikoni në pasojat e kësaj çështjeje dhe bëni durim, që të ketë rahati ai i miri dhe të kihet rahati nga i keqi”[1]. Pra, kjo ishte një thirrje e tij që të shikohet se çfarë përfundimi kanë dhe çfarë pasojash sjellin fitnet, dhe çka përfitojnë ata që bëjnë fitne. Ai vazhdoi t’ua përkujtoj këto gjëra, por ata dolën nga shtëpia e tij duke mos i pranuar fjalët e tij por vazhduan me mendimet e tyre. Ata i bënë thirrje edhe djalit të vëllaut të Imam Ahmedit që t’i bashkohet mendimit të tyre, por atë e ndaloi i ati i tij duke i thënë: “Ke kujdes! mos u shoqëro me ta; sepse Imam Ahmedi nuk i ka ndaluar për gjë tjetër përpos të keqes”, por ai refuzoi thirrjen e të atit. Në fund të rrëfimit të tyre tregohet se ata ishin ngritur kundër halifes dhe si pasojë kishte ngjarë ajo që u kishte paralajmëruar Imam Ahmedi (RahimehUllah), me ç’rast disa njerëz ishin vrarë dhe disa ishin burgosur, duke mos arritur të përmirësojnë asgjë. Kjo dëshmon se shikimi në pasojat dhe përfundimin e gjërave si dhe maturia janë gjërat më të dobishme për njeriun. Nga sahabiu i ndershëm Abdullah Ibën Mesudi (radij Allahu anhu) është transmetuar të ketë thënë: “Do të ndodhin gjëra të paqarta; andaj mos nxitoni, sepse më mirë është të jesh pasues në të mirën sesa të jesh prijës në të keqen”[2].

Kurse Imam Buhariu (RahimehUllah) në librin e tij Edebul Mufred transmeton nga Aliu (radij Allahu anhu) të ketë thënë: “Të mos jeni të nxituar, mos u merrni me thashetheme dhe mos përhapni fitnet; sepse do t’u vie një bela e rëndë dhe situatë e vështirë”. Me këto fjalë ai porositi për tri çështje: “Të mos jeni të nxituar, mos u merrni me thashethëme dhe mos përhapni fitnet”. Çështja e parë: Ndaloi nga të nxituarit, sepse njeriu duhet të jetë i matur, të mendohet mirë dhe të shikojë përfundimin dhe pasojat e më pas të veprojë. Çështja e dytë: Të preokupuarit me thashethëme është një çështje që duhet tërhequr vërejtjen shumë nga ajo. Sepse kur fitnet ndezen dhe ashpërsohen, atëherë nuk duhet që njeriu me fjalët e tij të ndikoj në ashpërsimin e tyre. Çështja e tretë: Ndaloi nga përpjekja në përhapjen dhe publikimin e fitneve. Kurse Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ia tërhoqi vërejtjen ummetit, duke njoftuar se fitnet do të ekzistojnë, por tërhoqi vërejtjen për mospjesmarrje në to, sikurse është transmetuar nga Ebu Hurejre (radij Allahu anhu) të ketë thënë: Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Do të ndodhin disa fitne, ku ai i cili qëndron ulur gjat tyre është më i mirë sesa ai që është duke ecur në to, dhe ai që është duke ecur në to është më i mirë sesa ai që është duke vepruar në to”[3], dmth sa më larg ndezjes së fitnes të qëndroj njeriu, aq më mirë dhe më e dobishme do të jetë për të. Pra duhet të largohet prej tyre dhe ta lus Allahun (Subhanehu ue Te'Ala) që ta ruaj atë dhe muslimanët tjerë nga dëmi i tyre dhe të mos bëhet mjet i ndezjes dhe përhapjes së tyre. Kurse tek Muslimi[4] është transmetuar nga Zejd Bin Thabit se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kërkoni mbrojtje te Allahu që t’ju ruaj nga fitnet e hapura dhe të fshehura”, atëherë sahabet thanë: “Kërkomë mbrotje te Allahu që të na ruaj nga fitnet e hapura dhe të fshehura”. Pra, duhet të kërkohet mbrojtje nga fitnet, të kërkohet nga Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) që t’i ruaj muslimanët nga to, nga pasojat, rreziqet dhe dëmet e tyre. Ekzistojnë shumë dua të transmetuara, ku kërkohet mbrojtje nga Allahu që të na ruaj nga e keqja dhe devijimet e fitneve.

Andaj kjo është një çështje që muslimani duhet të kujdeset për të; sepse Allahu është mbrojtës dhe robi sinqerisht duhet të drejtohet tek Allahu dhe ta lus që ta mbrojë dhe ta ruaj atë dhe të gjith muslimanët nga fitnet, dhe ky është një obligim për çdo musliman. Kapitulli i fikhut (të kuptuarit) të pasojave të fitneve është i dobishëm për njeriun; sepse shqyrtimi i pasojave të fitneve dhe njohja e përfundimit të tyre para se të hyj në to, i jep njeriut mbrojtje dhe e paralajmëron që mos të bie në to, sikurse është thënë: “I lumturi është ai që merr mësim nga të tjerët” Pra duhet të vështroj, të mendoj mirë dhe t’i kuptoj pasojat. Po ashtu duhet t’i pyes njerëzit e dijes para se t’i vërsulet fitnes me nguti, sepse ndodhë që të jetë prijës në fitne dhe t’ia hapë vetes dhe të tjerëve derën e së keqes. Në librin e sunenit të Ibën Maxhes dhe në librin sunneh të ibën Ebi Asim është transmetuar nga Enesi (radij Allahu anhu) se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Ka disa njerëz që e hapin të keqen dhe e mbyllin të mirën, por ka disa që e hapin të mirën dhe e mbyllin të keqen; lum për atë që Allahu e ka bërë që ta hapë të mirën me duart e tij, dhe mjerë për atë që Allahu e ka bërë që ta hapë të keqen me dorën e tij”[5]. Muslimani e ka obligim të jetë i kujdesur që mos ta hapë të keqen dhe mos të bëhet prijës i saj dhe thirrës tek ajo, që pastaj të përzihet në të dhe t’i përziej të tjerët duke i hudhur ata në humnera që pasojat e tyre nuk janë të mira për ta as në dunja e as në ahiret. Nga këtu dëshmohet se kapitulli i fikhut të pasojave, rreziqeve dhe dëmeve të fitneve i jep dobi të mëdha muslimanit. Pasojat e fitneve janë të shumta, andaj t’i numërosh dhe të flasësh për to zgjatet shumë. Por, në këtë broshurë do t’i përmend disa pasoja, duke shpresuar tek Allahu që kjo të jetë e mirë dhe dobishme për të gjithë ne.

[1]

- Transmeton Ebu Bekër el Hal-lal, në librin “Es sunneh”.

[2]

- Transmeton Ibën Ebi Shejbe në Musannef (38343), dhe Bejhekiu në Shuab (9886).

[3]

- Buhariu: (3406), Muslimi: (2886).

[4]

- Nr (2867).

[5]

- Sunen Ibën Maxhe (237), Ibën Ebi Asim në librin Sunneh (297), Tajalisi në librin Musned

(2082), Bejheki në librin Shuabul Iman (698), kurse shejh Albani e konsideron hasen në librin Sahiha (1332).

Pasoja e parë: Largimi i njerëzve nga ibadeti Ndër pasojat e fitneve është se, ato bëhen shkak i largimit të njeriut nga ibadeti, për të cilin edhe është krijuar. Largohet nga përkujtimi i Allahut duke bërë që jeta dhe koha e tij të jetë e zënë me thashethëmet dhe fitnet e nxitura. Zemra e tij bëhet e trazuar dhe e zënë dhe nuk mund të jetë e qetë dhe e pushuar për ta realizuar dhikrin (përkujtimin) e Allahut në formë të qetë. Për këtë është transmetuar nga Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) të ketë thënë: “Një ibadet në kohë trazirash ka vlerën sikurse të bëhet hixhret tek unë”[1] Dmth ai që është i preokupuar me ibadet në kohë fitnesh dhe trazirash është sikurse të ketë bërë hixhret tek Pejgamberi (salallahu alejhi ve selem). Kjo është e qartë, sepse ai që është i zënë me ibadet në kohë fitnesh është njeri me fat dhe ka shpëtuar nga njollosja me fitnen. Po ashtu, në të njëjtën kohë, kjo tregon se në kohë fitnesh njeriu duhet të drejtohet kah ibadeti dhe të largohet prej fitneve në mënyrë që të shpëtoj i lumtur dhe i qetë. Lidhur me këtë është transmetuar nga Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) të ketë thënë: “I lumturi është ai që është larguar nga fitnet”[2] duke e përsëritur tri herë. Pra lumturia është në largimin nga fitnet dhe preokupimin me ibadet, dhikër dhe afrim tek Allahu nëpërmjet këtyre gjërave që i ka ligjësuar Ai. Kurse Buhariu transmeton nga Umu Seleme, gruaja e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) të ketë thënë: “Një natë, Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u zgjua i frikësuar duke thënë: ‘Subhan Allah! Sa thesaret i ka zbritur Allahu?! Sa fitnet i ka zbritur Allahu?! Kush është ai që i zgjon nga xhumi zonjat e shtëpisë (kishte për qëllim gratë e Pejgamberit) që të falin namaz!’[3]”. Në rast të ndodhjes së fitneve, Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) udhëzoi që të falet namaz dhe t’i bëhet ibadet Allahut, duke thënë: “Kush është ai që i zgjon nga gjumi zonjat e shtëpisë (kishte për qëllim gratë e Pejgamberit) që të falin namaz. Sepse ndoshta dikush do të jetë e veshur në dunja, por në ahiret do të jetë e zhveshur”. Po ashtu, në këtë kuptim është edhe një thënie tjetër e Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Nxitoni me vepra para se të vinë disa fitne si nata e errët”[4].

Ai udhëzoi për në punë të mira, si për namaz, dhikër, dua dhe lexim të Kuranit, sepse kur ndodhin fitnet, njerëzit nuk kanë kohë të merren me ibadet, përveç një pakice të cilëve Allahu u ka dhënë ndihmë dhe sukses. Kur ndodhi fitneja në kohën e tabi’inëve; Hasan el Basriu (RahimehUllah) – i cili ishte ndër ata që kishte qëndruar i tërhequr gjatë fitneve – kishte thënë: “O njerëz! Pasha Allahun! Allahu nuk i ka dhënë Haxhaxhit pushtet mbi ju përveç si ndëshkim ndaj jush; andaj mos iu kundërvëni ndëshkimit të Allahut me shpatë, por të jini të qetë dhe të përulur, sepse Allahu thotë: “Ne i dënuam ata njëherë, por ata nuk iu përulën Zotit të tyre e as nuk i drejtuan lutje.” (El Mu’minun/76). Dmth njeriu e ka obligim të jetë i përulur, t’i lutet Allahut me nënshtrim dhe të bëj dhikër, ta përmirësoj veten dhe familjen e tij, si dhe ta kryej ibadetin në formën e drejtë me të cilën është i pajtuar Allahu. Në këtë kuptim është transmetuar edhe nga Ebu Hurejre (radij Allahu anhu) të ketë thënë: “Do të ndodhin fitne, prej të cilave nuk shpëtohet me asgjë tjetër përveç me një dua që bëhet si duaja e atij që është duke u fundosur në ujë”[5]. Çdo njëri prej nesh e din se si bëhet duaja e atij që është duke u fundosur në ujë. Si bëhet duaja e atij që fundoset në ujë?! T’i drejtohesh Allahut sinqerisht që të të ruaj dhe të të shpëtoj.

[1]

- Transmeton Taberani në librin “El Kebir” (213/20), kurse shejh Albani e konsideron të

saktë në librin Sahihul Xhami (3974). [2]

- Transmeton Ebu Davudi (4263), ndërsa shejh Albani e konsideron të saktë në librin

Sahiha (975). [3]

- Buhariu (115, 1162, 3599, 5844, 6218, 69, 7069).

[4]

- Muslimi (118).

[5]

- Transmeton Ibën Ebi Shejbe (7/531), po ashtu nga Hudhejfe (radij Allahu anhu)

tranemton Ibën Ebi Shejbe (22/6), dhe Hakimi (687/1) i cili e konsideron të saktë.

Pasoja e dytë: Largimi i njerëzve nga dituria dhe dijetarët Ndër pasojat e fitneve është se: ato i largojnë njerëzit nga dijetarët dhe nga tubimet ku mësohet dituria, duke i larguar kështu nga mësimi i dispozitave dhe mësimi i fesë. Nëse fitneja merr hov në zemrat e njerëzve, atëherë zemrat bëhen të preokupuara dhe njeriu nuk mund të jetë i qetë për të kërkuar dituri, nuk orientohet që të shoqërohet me njerëzit e dijes, por largohet tërësisht nga dija. Më tepër se kjo, fitneja i shpie shumë njerëz që t’ua ulin vlerën dhe t’i nënçmojnë dijetarët duke përfolur për ta dhe për nderin e tyre. Ndërsa është transmetuar nga Pejgamberi ynë (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) të ketë thënë: “Nuk është në rrugën e ummetit tim ai që nuk i mëshiron të vegjlit tanë, nuk i respekton të moshuarit tanë dhe nuk ia di vlerën dijetarit tanë”[1]. Në kohë të fitnes, shumë njerëz ulin personalitetin e dijetarëve, i nënçmojnë, i përqeshin, shpifin ndaj tyre, i fyejn dhe i cilësojnë me cilësi të ulëta duke marrë guxim të paskrupullt, dhe e gjithë kjo si pasojë e fitneve, Allahu na ruajtë. Ndër ngjarjet e historisë që transmetohen në këtë kuptim, është fitneja e Abdurrahman Bin el Esh’ath (sh.p. i cili ishte ngritur kundër Haxhaxhit dhe si rezultat i kësaj ishin vrarë mijëra musliman) në të cilën fitne ishin futur një numër i madh njerëzish. Në kohën kur kishte ndodhur kjo fitne; disa njerëz kishin shkuar tek Hasan el Basriu (RahimehUllah) i cili ishte imam dhe ndër dijetarët dhe fukahatë më të mëdhenj të Islamit, duke i thënë: “Çfarë mendon për këtë zullumqar të madh – dmth Haxhaxhin – i cili ka derdhë gjak të pafajshëm, u a ka rrëmbyer njerëzve pasurinë, ka braktusur faljen e namazit si dhe ka vepruar shumë gjëra …?! Ata ia përmendën veprimet e Haxhaxhit, kurse Hasan el Basriu (RahimehUllah) u përgjigj: “Unë mendoj se nuk duhet të luftoni kundër tij; sepse, nëse pushteti i tij mbi ju ka ardhë si ndëshkim nga Allahu; atëherë ju me shpatat e juaja nuk do të mund ta ndalni ndëshkimin e Allahut. Por nëse pushteti i tij mbi ju është sprovë; atëherë kini durim derisa të gjykoj Allahu, i Cili është gjykatësi më i mirë.”[2] Ata dolën nga ai duke thënë: T’i bindemi këtij njeriu të pagdhendur?! Por, kur fitneja morri hov në shpirtërat e tyre; atëherë kur edhe dijetari thotë një fjalë që nuk është në pajtim me teket dhe animet e tyre; ata e fyejnë. Ndërsa fyerjet ndaj dijetarëve nga ana e atyre që janë futur në fitne nuk kanë kufij, as në kohërat e hershme as sot; i akuzojnë për servilizëm, për rrogëtarllëk, si dhe i akuzojnë me disa cilësi që nuk kanë fund.

Pra, fitnet u japin njerëzve guxim që të flasin për dijetarët, të përulin personalitetin e tyre, t’i nënçmojnë dhe t’i fyejn. Kjo është gjëja më e rrezikshme për njeriun, Allahu na ruajtë të gjithëve nga kjo. Më pas, ai grup njerëzish, të cilët ia thanë atë fjalë Hasan el Basriut dhe nuk iu përmbajtën këshillës së tij; i ishin bashkangjitur Abdurrahman bin el Esh’athit dhe ishin vrarë që të gjithë, duke mos sjellë asnjë dobi, e po ashtu duke mos përfituar as nga këshillat e dijetarëve, sepse nuk kishin patur asnjë konsideratë ndaj dijetarëve dhe fjalëve të tyre.

[1]

- Transeton Ahmedi (22755), Hakimi (211/1), kurse shejh Albani e konsideron hasen në

librin “Sahihul Xhami” (211/1). [2]

- Transmeton Ibën Sa’d në librin “Et Tabakat el Kubra” (7/163-164), Dulabi në librin “El

Kuna vel Esma” (3/1030), si dhe transmetohet në librin “Tarihu Dimeshk” (12/176)

Pasoja e tretë: Ardhja në krye e të paditurve Gjithashtu ndër pasojat e fitneve është: ardhja në krye e njerëzve mendjelehtë dhe të paditur, të cilët nuk e kuptojnë fenë e Allahut, por tentojnë të vinë në krye vetëm me eufori, pa e kuptuar fenë e Allahut, pa pasur dituri dhe maturi, por duke i gjykuar gjërat kuturu dhe duke përhapur lajme që sjellin trazira, duke ndërhyrë në çështje të fetvave dhe të tjera duke qenë se nuk njihen si njerëz të ditur dhe të matur, por euforia është ajo që i shtyen deri te kjo, ndërsa euforinë ua sjellin fitnet. Lidhur me këtë, Ibën Tejmije në librin e tij “El Minhaxh” thotë: “Kur ndodhë fitneja, njerëzit e menqur nuk mund t’ia dalin që t’i zbrapsin të paditurit”[1]. Kështu është çështja e fitneve, siq thotë Allahu: “Ruajuni fitneve, të cilat nuk i godasin vetëm ata që bëjnë keq” (El Enfal/25). Kur ndodhë fitneja, askush nuk shpëton pa u përlyer me të, përveç atyre që i ka ruajtur Allahu, e të Cilin e lusim të na ruaj të gjithve!

Pasoja e katërt: Përfundimi në gjëra të ulëta dhe të këqia Ndër pasojat e fitneve është se; ai që përzihet në to përfundon në gjëra të dëmshme duke mos arritur asnjë dobi. Shejhul Islam ibën Tejmije (RahimehUllah) ka vështruar një numër fitnesh që kishin ndodhur në kohërat e më hershme, ku në librin e tij “Minhaxhu suneh” ka bërë një përmbledhje mjaft të dobishme rreth asaj se si kanë përfunduar ato fitne, duke thënë: “Të paktë janë ata që janë ngrirur kundër pushtetarit e të mos kenë sjellë dëm më shumë sesa dobi”. Më pas përmend shumë shembuj për fitnet që kanë ndodhur, dhe në fund bëri një përmbledhje të rezultateve të atyre fitneve; ku thotë: “Ata njerëz as nuk e ngritën fenë as nuk lanë të qetë dunjanë”[2]. Dmth ata që kanë dalë në krye të atyre fitneve, as nuk e kanë ngritur fenë as nuk kanë lënë dunjanë të qetë; sepse kur të nxitet fitneja; ndodhin vrasje e trazira mes njerëzve, dhe ata njerëz që i nxisin këto fitne nuk sjellin asnjë të mirë. Më herët përmendëm tregimin e atij grupi që nuk i kushtuan vëmendje këshillave të Imam Ahmedit, e gjithashtu grupi të cilët nuk morën parasyshë këshillën e Hasan el Basriut, ku përfundimi i të dy palëve ishte i njëjtë, ata nuk e ngritën fenë por përfunduan në burg, disa u vranë, disa u ndoqën si dhe shumë gjëra tjera të dëmshme të cilat përsëriten gjatë historisë. Imam Dhehebiu flet në vëllimin e tetë të librit “Sijeru A’lami Nubela”[3] – për biografinë e Hakem bin Hisham el Emeviut – i cili ishte emir i Endelusit (Andaluzisë), ku thotë: “Gjatë pushtetit të Hekemit, në Endelus kishte shumë dijetarë, saqë thuhet se në Kordobë ishin katërmijë veta që bartnin veshje dijetarësh – dmth dijetarët, nxënësit e dijes dhe ata që bartnin veshje dijetarësh ishin të shumtë – por kur Allahu deshi që ata të shuhen; filluan të brengosen për mëkatet e Hakemit, ku bënë komlot për ta rrëzuar nga pushteti dhe u mobilizuan për të luftuar me të, dhe kjo sjelli një fitne të madhe për Islamin dhe muslimanët në Endelus”. Pastaj vazhdon me tregimin e këtij rasti ku në fund përmendet se shumë prej tyre ishin vrarë, disa ishin burgosur dhe disa kishin ikur duke mos arritur ta ngritin fenë me këto fitne të cilat sjellin vetëm trazira, por siq thuhet: “I lumturi është ai që merr mësim nga të tjerët”. Një numër i madh njerëzish të cilët kanë marrë pjesë në fitne, janë ndjerë të penduar në fund, dhe me keqardhje kishin pasur dëshirë të mos ishin futur në to. Në librat e historisë është shkruar shumë për ata njerëz që kanë marrë pjesë në fitne, dhe në fund u ka ardhë keq për atë. Ibën Tejmije thotë: “Kështu është gjendja e atyre që kanë kaluar më herët, të gjithë janë penduar që janë përzier në luftime dhe trazira”[4].

Ejub Es Sahtijani thotë: “Ata të cilët u ngritën bashk me Esh’athin, përmendin se u ka ardhë keq për të gjithë ata që ishin vrarë dhe kanë falënderuar allahun për ata kishin shpëtuar”[5]. Gjithashtu ndër tregimet e urta dhe të dobishme është tregimi i Zubejd bin Harith el Jamit, i cili është ndër transmetuesit e gjashtë librave të njohur të hadithit6, dhe është njëri ndër dijetarët e mëdhenj të Islamit, i cili ishte futur në fitnen e Ibën Esh’athit por kishte shpëtuar nga ajo fitne dhe po ashtu kishte shpëtuar nga vrasja, ku Muhamed bin Talha thotë: “Zubejdi më pa mua dhe Ala bin Abdulkerimin duke qeshur, dhe tha: “Sikur t’i kishin parë kokat e njerëzve nuk do kishit qeshur” Dmth tregon se si kanë rënë përpara këmbëve të tyre kokat njerëzve të vrarë, duke vrarë muslimanët njëri-tjetrin, pastaj shton: “Kisha patur dëshirë që të më pritet dora, vetëm e vetëm të mos e shohë atë situatë.”[7] Pastaj erdhi një fitne tjetër dhe ai u ftua që merrte pjesë në të; por ai kishte parë pasojat dhe kishte patur shumë kujdes, andaj shiko përgjigjen e tij të menqur dhe me përvojë. Kur Mensur ibën Mu’temiri e ftoi të luftoj duke i thënë se familja e Pejgamberit janë duke u vrarë dhe se duhet t’i bashkangjitet Zejd ibën Aliut në mbrojtje të tyre, ai i përgjigjet: “Unë nuk do t’i bashkangjitem askujt në luftë, përveç ndonjë pejgamberi, kurse në këtë kohë nuk po gjej pejgamber”[8]. Dmth ai thotë se nuk do të gjejë ndonjë pejgamber që t’i bashkengjitej. Këtë përgjigje e thotë nga përvoja dhe njohja e pasojave që kishin pasur ato fitne.

[1]

- (4/187)

[2]

- “Minhaxhu Suneh” (4/ 527-528).

[3]

- (8/253-260).

[4]

- “Minhaxhu Sunneh” (4/316).

[5]

- Transmeton Halife ibën Hajat në librin “Tarih” (f 76).

[6]

- Buhariut, Muslimit, Ebu Davudit, Tirmidhiut, Nesaiut dhe Ibën Maxhes.

[7]

- “Tarihul Halife” (f 76).

[8]

- Transmeton Jakub bin Sufjan në librin e tij “Tarih” (3/107), Ibën Asakiri në librin

“Tarihu Dimeshk” (19/473)

Pasoja e pestë: Ai që përzihet në fitne i bie autoriteti Gjithashtu, ndër pasojat e fitneve është se: Ai që përzihet në to duke qenë njeri i dijes, mund t’i bie autoritet, ndërsa shpëtimi nga fitnet ia ngritë autoritetin dhe bëhet shkak që njerëzit të përfitojnë nga dituria e tij dhe të kihet dobi nga ai me suksesin nga Allahu. Lidhur me këtë, Abdullah ibën Aun thotë: “Muslim ibën Jesari kishte autoritet tek njerëzit më shumë se Hasan el Basriu, por kur ndodhi fitneja, u nxitua dhe u fut në të, kurse Hasan el Basriu nuk u nxitua por qëndroi i tërhequr. Më pas, Muslimit i ra autoriteti tek njerëzit kurse Hasan el Basriu u bë më autoritativ”[1]. Pastaj Ibën Aun tregon se kur përfundoi fitneja , Muslimi falënderoi Allahun duke i thënë: “O Ebu Kilabe! Unë falënderoj Allahun që nuk e kam hedhur asnjë shigjetë, nuk e kam plagosur askënd me shtizë dhe nuk e kam goditur askënd me shpatë.” Dmth ai thoshte: Unë kanë qëndruar bashkë me ta në fitne, por nuk kam hedhur asnjë shigjetë e as nuk kam goditur me shpatë; dhe me këtë ai falënderonte Allahun. Por Ebu Kilabe iu përgjigj: “O Ebu Abdullah! Si qëndron puna me njerëzit që të kanë vërejtur duke qëndruar në rresht? – dmth ti je një dijetar i njohur dhe me autoritet; si qëndron puna me njerëzit që të kanë vërejtur të rreshtuar (në atë fitne) - të cilët thonë: “Pasha Allahun, ja ku është Muslim ibën Jesari! Ai është duke qëndruar këtu sepse është në anën e drejtë?!” Pra vetë rreshtimi yt në anën e tyre dhe prezenca jote bën që fitneja të shtohet edhe më tepër. Pas këtyre fjalëve, Muslim ibën Jesari qau, ndërsa Ebu Kilabe thotë: “Ai qau shumë saqë kisha patur dëshirë të mos ia thoja këto fjalë”[2]. Dmth ka qajtur kur ka përkujtuar se çfarë ndikimi dhe çfarë pasojash kishte qëndrimi i tij në fitne edhe pse nuk kishte luftuar, por si do të ishte gjendja sikur të kishte luftuar?!

[1]

- Transmeton Ibën Ebi Shejbeh në “Musannef” (11/128), Ibën Sa’d në “Tabakat”

(7/165), Ibën Asakir në “Tarih” (58/146). [2]

- Transmeton Ibën Sa’d në librin “Tabakat” (7/187), Halife në librin “Tarih” (f. 52), Ibën

Asakir në librin “Tarihu Dimeshk” (57/146).

Pasoja e gjashtë: Paqartësia e gjërave dhe ngatërrimi i të vërtetës me të kotën Ndër pasojat e fitneve është: kur njerëzve u paqartësohen dhe u ngatërrohen gjërat, dhe shumë njerëz nuk mund ta dallojnë të vërtetën nga e kota, saqë njeriu vritet dhe nuk e di pse! Dhe ai që e vret nuk e di pse e vrau!! Sepse është fitne e ndezur, në të cilën njerëzit bëhen rrëmujë, shpirtërat ndryshonë, rreziqet rriten, e keqja rrethon nga të gjitha anët dhe kështu gjërat bëhen të paqarta. Ebu Musa el Esh’ariu thotë: “Kur fitneja është duke ardhur, bëhet e paqartë, por kur largohet bëhet e qartë”[1], dmth kur fitneja u vie njerëzve bëhet e paqartë, njerëzit nuk e kanë të qartë çështjen e saj, ndërsa kur ajo largohet, atëherë njerëzit e kuptojnë çështjen e saj. Ndërsa El Mutarrif bin Abdilah esh Shehiri thotë: “Fitneja nuk vie për t’i qetësuar njerëzit, por ajo vie që t’a sulmojë besimtarin në fenë e tij”[2]. Me këtë rast, le ta kujtojmë fitnen e Dexhalit, e cila është fitneja më e madhe, për të cilën Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tregoi umetit të vet gjëra të vërteta dhe të qarta, të cila zbulojnë se dexhali ka njërin sy të verbër, si dhe spjegojnë të gjithë realitetin e tij, dhe megjithatë shumë njerëz do ta pasojnë atë. Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë: “Kush dëgjon për ardhjen e dexhalit le të largohet nga ai , sepse pasha Allahun! Edhe pse njeriu e konsideron veten besimtarë prapë do ta pasojë atë, për shkak të dyshimeve që i sjell”[3], dmth e pason dexhalin për shkak të dyshimeve që i sjell, me të cilat i rrëmben zemrat dhe i robëron shpirtërat e njerëzve. Muslimi transmeton se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush lufton pa e ditur qartë qëllimin e asaj lufte, apo hidhërohet për fanatizëm (për ndonjë klan), thërret për fanatizëm apo e përkrahë atë dhe vritet, atëherë është vrarë në gjendje xhahilijeti (injorance)”[4].

Kështu është puna e fitneve, njerëzit bëhen rrëmujë në to, dhe nuk e kanë të qartë rrugën e drejtë. Lidhur me këtë, përmendet një tregim i bukur i sahabiut të ndershëm Sa’d ibën Ebi Vekasit (radij Allahu anhu), me ç’rast Ibën Sirini thotë: “I është thënë Sa’d Ibën Ebi Vekasit: “A nuk do të marrësh pjesë në luftë?! – ishte për qëllim fitneja e asaj kohe, lufta mes Muaviut dhe Aliut – kurse Sa’d Ibën Ebi Vekasi ishte ndër ata që kishin qëndruar të tërhequr dhe larg asaj fitnjeje, andaj i thanë atij: “A nuk do të marrësh pjesë në luftë?! Sepse ti je nga paria dhe të takon kjo?! Ai është përgjigjur: “Nuk mund të luftoj derisa ta gjejë një shpatë e cila ka dy sy dhe gjuhën, dhe e dallon besimtarin nga jobesimtari” Dmth: më sillni një shpatë e cila ka dy sy dhe gjuhën, dhe që e dallon besimtarin nga jo besimtari, që nëse e godas besimtarin ajo më tregon që mos ta vras, e nëse e godas jobesimtarin ta vrasë. Pastaj tha: “Më parë kam bërë xhihad duke njohur xhihadin”[5]. Dmth sa i përket kësaj lufte, në të cilën muslimanët vrasin njëri-tjetrin, unë nuk marrë pjesë në të, përveç nëse ma sjellni një shpatë me këto cilësi. Pastaj përmendi një shembull interesant, ku thotë: “Shembulli ynë dhe i juaji është sikurse shembulli i disa njerëzve që kanë qenë duke ecur drejt një caku të qartë, por papritmas duke ecur rrugës ngritet një erë me pluhur dhe humbin rrugën – u ngatërrohet rruga për shkak të pluhurit dhe erës – atëherë disa thanë: rruga është në të djathë; dhe filluan të ecin në të djathë dhe humbën rrugën. Disa të tjerë thanë: rruga është në të majtë; filluan në ecin në të majtë dhe humbën rrugën. Kurse disa të tjerë thanë: Ne ishim në rrugën e qëlluar derisa u ngrit era, andaj le të ndalojmë këtu; ata ndaluan deri në mëngjes, kur edhe u ndalë era dhe u qartësua rruga. Pra këta janë Xhemati, të cilët kanë thënë: “Le të mbesim në atë rrugë që na ka lënë Pejgamberi derisa ta takojmë atë, dhe nuk futemi në asnjë fitne”[6]. Menhexhi i Sa’d ibën Ebi Vekasit, Abdullah ibën Umerit dhe një grup sahabesh ka synuar se zgjidhja e çështjes mes Muaviut dhe Aliut nuk është shpata, por zgjidhja është me përjekje për tu pajtuar dhe për t’i matur mirë gjërat. Mirëpo Aliu ka pasë ixhtihadin e vet, e po ashtu Muaviu ixhtihadin e vet, dhe ai që bën ixhtihad dhe përpjeket ta qëlloj të vërtetën nuk i mungon shpërblimi për ixhtihadin e tij, kurse gabimi i tij është i falur, sikurse thotë Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Nëse gjykon dikush duke bërë ixhtihad dhe ia qëllon të vërtetës, ka dy shpërblime, por nëse pas ixhtihadit që ka bërë nuk ia qëllon të vërtetës ka vetëm një shpërblim”[7]. Por, një grup sahabësh konsideronin se zgjidhja në këto raste nuk është shpata dhe lufta, por zgjidhja është me përpjekje për pajtim, largimi nga lufta dhe unifikimi i mendimit si dhe rrugë të tjera.

[1]

- “Tarihu Taberi” (3/26).

[2]

- Transmeton Ibën Sa’di në librin “Tabakat” (7/142), si dhe Ebu Nuajm në librin “El

Hilje” (2/204). [3]

- Transmeton Ahmedi (19968), Ebu Davudi (4319), Hakimi (4/576), kurse shejh Albani në

librin e tij “Sahihul Xhami” (6301) thotë se është i saktë. [4]

- Muslimi (1848).

[5]

- Transmeton Abdurrezaku në “Musannef” (20736), Ibën Sa’di në “Tabakat” (3/134), Ebu

Nuajm në “Ma’rifetu Sahabe” (1/135). [6]

- Transmeton Eltemam ibnul Arabi në “Mu’xhemin” e tij (713),Hattabi në librin “El

Uzle” (f.72), dhe Ibën Asakir në librin “Tarihu Dimeshk” (39/496). [7]

- Buhariu (7352), Muslimi (1716).

Usul-is-sunneh

01. Parathënia e librit Sherh “Usul-is-Sunneh” Shejkh Rabi bin Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Komentimi i librit të Imam Ahmedit ”Sherh Usul-is-Sunneh”

‫َ ره ذص َ رهََّ هللا ِ سص‬ Hamdi dhe lavdërimi i qoftë Allahut. Ne i bëjmë hamd Atij dhe kërkojmë ndihmë dhe falje prej Tij. Ne kërkojmë strehim tek Allahu nga të këqijat e shpirtrave tanë dhe veprave të këqija. Atë që Allahu e udhëzon, askush s’mund ta devijojë, dhe atë që Allahu e devijon, askush nuk mund ta udhëzojë. Dëshmoj se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut, dhe dëshmoj se Muhamedi është robi dhe i Dërguari i Tij. Salavatet dhe selamet e Allahut qofshin mbi të, familjen e tij dhe dhe shokët e tij. Besimi islam të cilin të gjitha mesazhet e kanë përcjellur, e ka një pozitë madhështore në Islam. Ai përbën themelin e Islamit dhe ajo është matës në mes asaj që është e shëndoshë dhe asaj jo të shëndoshë. Duke u nisur nga kjo, dijetarët Islam – dijetarët e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit – i kanë kushtuar rëndësi të madhe sqarimit të besimit, shpjegimit të tij, thirrjes në të dhe mbrojtjës së tij. Rrjedhimisht ata kanë shkruar libra të veçanta në lidhje me të dhe e kan përfshirë një pjesë të madhe të saj në libra të tjera. Për të janë shkruar si libra të mëdha ashtu edhe të vogla. Disa prej tyre janë: 01

- es-Sunnah nga Abdullah bin Ahmed bin Hanbel

02

- es-Sunneh nga el-Khallal

03

- esh-Sheri´ah nga el-Axhuri

04

- Sherh Usul I’tikad Ehl-is-Sunneh uel-Xhema´ah nga el-Lalaka’i

05, 06

- el-Ibaneh el-Kubra dhe el-Ibaneh es-Sughra nga Ibn Batah

Këta njerëz fisnik e dinin se çfarë pozite e ka besimi, dhe se ai që devijon nga ndonjë prej aspekteve të besimit ose parimeve të tij gjendet në rrezik. Devijimi mund të jetë kufër, bidat, humbje dhe kështu me radhë. Bazuar në këtë, studenti duhet t’i kushtojë rëndësi studimit të besimit dhe parimeve në të cilën ai është ngritur. Ndoshta ju e dini se el-Bukhari ka në “Sahihun” e tij ka bërë kapituj mbi besimin, të kapurit për Kuranit dhe Sunnetit dhe Teuhidin. E gjithë kjo tregon rëndësinë e akides dhe parimeve islame. Ebu Davudi në librin e tij “es-Sunnen”, e ka një kapitull i quajtur “es-Sunneh”. Është në fund të librit. Këtu, fjala “Sunneh” ka për qëllim besimin dhe metodologjinë.

Muslimi e ka një kapitull mbi besimin që ka akiden si një emërues të përbashkët me këto libra të tjerë. Prej librave të shkurtra që janë shkruar për të sqaruar këtë besim është ky libër i shkruar nga Imam Ahmedi (rahimehullah), imami i Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit. Ky imam ishte një mal i madh dije; një mal i Sunnetit, besimit, zuhdit dhe devotshmërisë. Prandaj, ai përbënte një kriter dhe një provim që ndante mes Ehl-usSunnetin dhe Xhematin nga Pasuesit e Bidateve dhe të Epsheve. Metodologjia e tij është një provim edhe në ditët e sotit. Parimet për të cilat ai luftoi dhe të cilat i pasoi përbëjnë sot një provim për njerëzit. Ai që devijon prej tyre është sprovuar nga Ahmedi, metodologjia e tij dhe akideja e tij. Ahmedi ishte një provim. Ai që e fyente atë ka treguar devijimin e tij, qelbësinë e tij dhe sherrin. Ai që e nderon atë dhe e vlerëson atë është në sytë e njerzve nga Ehl-us-Sunneti. Sepse edhe Ahmedi edhe të gjithë të tjerët nderohen për hirë të Sunnetit. As Ahmedi, eshShafi’i, Maliku, el-Euzai apo dikush tjetër nuk do të kishte arritur këtë pozitë në umet dhe nuk do të ishte nderuar nëse ata nuk do të kishin qenë të kapur për Sunneti, nuk e kishin respektuar atë, nuk kishin thirrur në të dhe nuk e kishin mbrojtur atë. Sigurohuni që të keni dije rreth vlerës së Sunnetit. Sigurohu që ta dishë se kush janë Ehl-us-Sunneti dhe çfarë pozite ata kanë. Përqëndrohu tek ta dhe ec gjurmëve të tyre. Ata janë në rrugën e drejtë; ata pasojnë Kur’anin, Sunnetin dhe rrugën e sahabëve dhe veçanërisht khalifët e drejtë. Përqëndrohu në këtë, studioje këtë libëtrh të vogël. Ne ndoshta do ta shpejgojmë këtë shpejt. Nuk do të thellohemi në të, sepse kështu është edhe program i seminareve. Do të jetë – nëse dëshiron Allahu – e mjaftueshme që ta shpejgojmë atë shpejt dhe të vëmë në të disa vërejtje aq sa të kemi mundësi. E lus Allahun që të na bëj që ta kuptojmë fenë e Tij, të na stabilizoj në rrugën e drejtë, të na shpëtoj prej rrugëve të epshit dhe të devijimeve dhe të na sjell dobi me këtë libër dhe me të gjitha librat tjera islamike, dhe mbi të gjitha ato që kanë të bëjnë me besimin e Ehl-is-Sunnetit dhe Xhematit.

02. Të kapurit për metodologjinë e sahabëve

Imam el-Lalaka’i (rahimehullah) ka thënë: Ali bin Muhamed bin Abdil-lah es-Sukkeri na informoi: Uthman bin Ahmed es-Semak na tregoi: Ebu Muhammed el-Hasan bin Abdil-Vehab bin Abil-Enbar na tregoi përmes leximit Rabi el-Auuel 293: Ebu Xhafer Muhamed bin Sulejman el-Mankari el-Basri na tregoi në Tinnis: Abdus bin Malik el-Attar më tregoi: E kam dëgjuar Abu Abdil-ah Ahmed bin Muhamed bin Hanbelin (rahimehullah) të thotë: “Ne besojmë se Sunneti është i bazuar në të përmbajturit për metodologjinë e sahabëve të të Dërguarit të Allahu salAllahu alejhi ue selem dhe pasimit të tyre, të shmangurit prej risive, sepse çdo risi është devijim, të shmangurit nga polimikat, të shmangurit shoqërimit me Pasuesit e Epsheve dhe të shmangurit bisedave me ta, debateve dhe grindjet në fe.” Shpjeqim: Këtu el-Lalaka’i përmend zinxhirin e tij të transmetimit deri tek Imam Ahmedi (rahimehullah). Ky zinxhir bashkohet me një tjetër zinxhir transmetimi. El-Laleka’i e përmend atë në “ Sherh Usul I’tikad Ehl-is-Sunneti uel-Xhema´ah”, ndërsa Ebu Ja’la e përmend atë në “Tabakat-ul-Hanabilah”. Këto dy botime me këta dy zinxhirë të ndryshëm e forcojnë njëri-tjetrin dhe e konfirmojnë se vërtetë ky libërth është e shkruar nga Imam Ahmed bin Hanbel (rahimehullah), imami i Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit. Gjithashtu Shejkh Albani (rahimehullah) e gjeti një dorëshkrim në bibliotekën Dhahirijjeh, të cilën ai e shkroi me dorë. Unë mendoj se ai e shkroi atë edhe nëpërmjet një zinxhiri të transmetimit 1 tjetër dhe Allahu e di më së miri. Duhet referuar zinxhirëve dhe të bëhet një krahasim mes tyre. Ne duhet ta bëjmë këtë – nëse dëshiron Allahu – kur të na ipet mundësia. Ai përmendi zinxhirin deri tek Imam Ahmedi (rahimehullah) i cili tha: “Ne besojmë se Sunneti është i bazuar në përmbajturit për metodologjisnë e sahabëve të të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem dhe të pasohen ata…” Metodologjia e sahabëve të të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem përbënë një kriter për ata që janë në të vëretën dhe i përmbahen parimit. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem dhe shokët e tij fisnikë dhe khalifët e drejtë e pasuan udhëzimin. Besimi i tyre, adhurimi, trajtimi dhe gjërat e tjera kanë qenë në përputhje me Kuranin dhe Sunnetin. Para së gjithash besimi. Ahmedi (rahimehullah) ka për qëllim këtë parim të gjerë dhe parimin e madh që duhet të aplikohet në gjithë Islamin dhe veçanërisht në besim. Ai tha:

“Ne besojmë se Sunneti është i bazuar në të përmbajturit për metodologjinë e sahabëve të të Dërguarit të Allahu salAllahu alejhi ue selem dhe të pasohen ata…” Këtë nuk e bëjnë Pasuesit e Bidateve që ndjekin epshet e tyre dhe bazohen në logjikën e tyre të sëmurë, dhe pretendojnë se ata mbështeten në gjuhën arabe apo me analogji tjera të prishura. Imam Ahmedi dhe paraardhësit e tij në mesin e sahabëve, pasuesit e imamëve të Islamit ishin të kapur pas Kur’anit dhe Sunnetit, dhe veçanërisht kur bëhet fjalë për besimin. Ata kurrë nuk u larguan – nëse dëshiron Allahu – nga kjo kornizë. Aty është udhëzim i drejtë. Ai tha: “… dhe pasohen ata …” Do të thotë, shkohet pas sahabëve të Muhamedit salAllahu alejhi ue selem. Ata janë një model dhe një shembull për t’u pasuar. Ai i referohet hadithit: “Prandaj, kapuni për Sunnetin tim dhe Sunnetin khalifëve të mi të udhëzuar. Shtrëngone ate me dhëmballë. Qëndroni larg risive.” 2 Po kështu, ai i referohet hadithit lidhur me grupin e shpëtuar, kur i dërguari salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Dhe umeti im do të ndahet në shtatëdhjetë e tre grupe, ku të gjithë ata do të jenë në zjarr përveç njërit.” Ata thanë: “Cili është ai grup o i Dërguari i Allahut?” Ai tha: “Ai që pason të cilën unë dhe shokët e mi qëndrojmë sot.” 3 Në një tjetër hadith ai salAllahu alejhi ue selem tha: “Unë po ju lë në një qartësi; nata e saj është si dita e saj. Vetëm i prishuri devijon nga ajo.” 4 Sahabët ishin të kapur për të, dhe ne nuk mund të gjejmë – nëse dëshiron Allahu – ndonjë të prishur prej tyre, sepse njerëzit devijuan në fund të epokës së tyre dhe gjatë epokës së tebiinëve, gjë që pastaj filluan bidatet të përhapen. Hauarixhët dhe Rafidat ekstrem u shfaqën në fund të khalifatit të Aliut radijAllahu anhu. Ai e dërgoi Abdullah bin Abbasin radijAllahu anhuma tek ta për të diskutuar me ta, ku pas kësaj ata filluan të ngrisin armët kundër myslimanëve, pas së cilës Aliu radijAllahu anhu i vrau ata, gjë të cilën i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem kishte urdhëruar. Të gjithë sahabët në kohën e tij ishin të bashkuar me këtë dhe asnjë nuk pasoi ndonjë rrugë tjetër. Çështja është se shpëtimi qëndron në pasimin e sahabëve. Ata janë anija e shpëtimit. Sepse ata e dëshmuan zbritjen e shpalljes dhe mësuan se si ta kuptojnë dhe si ta praktikojnë Kur’anin dhe Sunnetin nga i Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem. Prandaj ata janë një model. Prandaj, Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që pason të cilën unë dhe shokët e mi qëndrojmë sot.”

dhe: “Prandaj, kapuni për Sunnetin tim dhe Sunnetin khalifëve të mi dhe të udhëzuar.” 01

- Sinxhirin e hadithit të cilin Shekjh el-Albani e ka vërtetuar është siç vijon:

Shejkh dhe Imam Ebul-Mudhaffar Abdul-Malik bin Ali bin Muhamed el-Hamdani na tregoi: Shejkh Abu Abdil-lah Jahja bin Abil Hasan el-Benna na tregoi: Babai im Ebu Ali el-Hasan bin Ahmed bin el-Benna na informoi: Ebul-Husejn Ali bin Muhamed bin Abdillah bin Bishran el-Mu’addel na informoi: Uthman bin Ahmed bin es-Samak na informoi: Ebu Muhamed el-Hasan bin Abdil-Vehhab bin Abil-Anbar na tregoi përmes leximit Rabi el-Auuel 293: Ebu Xhafer Muhamed bin Sulejman el-Mankari el-Basri na tregoi në Tinnis: Abdus bin Malik el-Attar më tregoi: E kam dëgjuar Ebu Abdil-lah Ahmed bin Muhamed bin Hanbel (rahimehullah) duke thënë … __________________________________________ 2 - Tirmidhi (2676), Ebu Davud (4607) dhe Ibn Maxheh (42-43). Autentik sipas Imam Albanit. 3

- Tirmidhi (2641). Hadithi i mirë sipas Imam Albanit.

4

- Ibn Maxheh (43). Hadithi autentik sipas Imam Albanit.

03. Paralajmërimi ndaj bidateve Prej këtyre parimeve janë gjithashtu: “… Të shmangurit nga bidatet …” Duhet përmbajtur nga bidatet, sepse bidatet do të thonë shkatërrim. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë se të gjitha grupet që kanë rënë në bidate do të hyjnë në Xhehnem. Kjo është për shkak se ata pasojnë rrugën e shjetanëve:

‫َُف ْهيَْ ْوِْخنف‬ ‫لََذ َر َفر َّْْ َِ ام َصف ِْةْلْ نر ْف‬ َ ‫سة ْ ََّذ َُُ َب ْر‬ َ ‫سَا َْف ْْةنََناَفََ ْو فالْ ُِْْنََناَ فما اه‬ ُّ َ ‫ت‬ ْ “Dhe, qe, kjo është rruga ime e drejtë; prandaj ndiqnie, e mos shkoni rrugëve tjera që t’ju shmangin ato nga rruga e Tij.” 1 I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem bëri një vijë të drejtë në tokë dhe tha: “Kjo është rruga e Allahut.” Pastaj ai bëri dis vija në të djathtë dhe të majtë të saj dhe tha: “Këto janë rrugë. Në çdo rrugë është një shejtan që thërret në të.” 2 Ai që largohet nga rruga e drejtë në besim, adhurim, të kuptuarit ose të ngjashme, ka marrë rrugën në të cilën thërrasin shejtanët. Me të vërtetë keni kujdes nga bidatet dhe devijimet. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem paralajmëroi kundër tyre dhe tha: “Ai që vepron një vepër që nuk është në përputhje me çështjën (fenë) tonë ajo i refuzohet.” 3 Pos kësaj i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem paralajmëroi kundër Pasuesve të Bidateve dhe lexoi fjalët e Allahut Tabarak ue Te ala:

ْ ْ ِ ‫ْرْذَذْف‬ ‫َا اه َْف‬ ‫رة ْفق َ ني ْف‬ ْ ‫ُذ‬ ‫ذ ِ ا ُّفي اهَّنف ُّهحَ ْم َُْسِف اذُْسِف َه َن فرا َ َ َمة ْ ْف‬ ‫ٌْ َذ ِفب َاراََِ َي َفص ِ ف َ نيَذَّْف ِْأ ْ نهُ اهةُُْْ َِ ْيُسِف ْوِ ا َْ افر َ َ َمةُْ َف‬ ‫َها َْ فالن ْْأ َ َوذرْ فرا ذْ َنرْ افص ْو ْهُ ْْأ َ َوذ َر َفر ْوَ َِةَفُْب َ َ َلةَنْ َفت َ َِةَفُْب َه َن فرا ُُِْْْْرْف ْهُ ِْذْة ن ََناَخْف‬ ‫ل انَخْف كف‬ َ َ‫ذَّْاَ اَخْف َ َ َن َر َفص َِف ْوَ نر‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ُ‫َّ اِّ ُفَ َِ َفر ا ْهنن‬ ‫ُلَفِك َْن َفْ َ كه َف‬ ‫َْ ََُْ َف‬ ْ ْ‫ذ ِ َو اَفََ َْ فالن ذْيِّ افنر ْو ْهُ ن‬ “Ai është që ta zbriti librin ty e që në të ka ajete të qarta dhe ato janë bazë e librit, e ka të tjerë që nuk janë krejtësisht të qartë (muteshabih). E ata, që në zemrat e tyre kanë anim kah e shtrembëta, ata gjurmojnë atë që nuk është krejt e qartë për të shkaktuar përçarje dhe huti, e kinse kërkojnë komentin e tyre. Po, pos Allahut askush nuk e di domethënien e tyre të saktë. Dijetarët e pajisur me dituri thonë: “Ne u kemi besuar atij (atyre që janë të paqarta), të gjitha janë nga Zoti ynë”! Por këtë e kuptojnë vetëm ata që janë të zotët e mendjes.” 4 Pastaj ai salAllahu alejhi ue selem tha: “Nëse i shihni ata që pasojnë atë që është e paqartë ju duhet ta dini se nuk ata janë ata të cilët Allahu i ka përshkruar. Prandaj, ruajuni prej tyre.” 5 Allahu e bëri të qartë se të devijuarit kërkojnë sprova:

ُ‫َ َ َلةَنْ َفت َ َِةَفُْب َه َن فرا ُُِْْْْ فرْ ْهُ ِْذْةنََناَخْف ٌْ َذ ِفب َاراََِ َي َفص ِ ف َ نيَذَّْف ِْأ ْ نه‬

“E ata, që në zemrat e tyre kanë anim kah e shtrembëta, ata gjurmojnë atë që nuk është krejt e qartë për të shkaktuar përçarje dhe huti…” Nuk ka asnjë bidatçi vetëm se ai pason atë që është e paqartë tek fjalët e Allahut Te ala, tek fjalët e të Dërguarit të Tij salAllahu alejhi ue selem apo tek fjalët e dijetarëve për ti devijuar njerëzit me to. Kjo ka qenë një fakt gjatë të gjitha kohërave. Nuk ka një person i cili ka devijuar nga metodologjia e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit vetëmse ai pason këto paqartësi për të shkaktuar sprova mes njerëzve. E lus Allahun Tabarak ue Te ala që të na mundësoj neve dhe juve që të pasojmë Librin e Tij dhe të qëndrojmë larg nga bidatet, dyshimet dhe epshet. __________________________________________ 1

- 6:153

2

- Ahmed (4143). Ahmed Shakir ka thënë: “Zinxhiri i hadithit është autentik.”

3

- Bukhari (2697) dhe Muslimi (1718).

4

- 3:7

5

- Bukhari (4547) dhe Muslimi (2665).

04. Çdo bidat është devijim Imam Ahmedi (rahimehullah) tha: “… Pasi që çdo risi është bidat…” Ai e mori këtë nga hadithi:

“Ju paralajmërojë kundër risive, sepse çdo risi është bidat dhe çdo bidat është devijim.” Të gjitha bidatet, të vogla dhe të mëdha, janë pa dyshim devijime. Kushdo që thotë ndryshe e ka kundërshtuar hadithin e qartë të të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem. Në përgjithësi ai salAllahu alejhi ue selem e tha këtë (paralajmërim) në çdo predikim: “Fjala më e mirë është Fjala e Allahut dhe udhëzimi më i mirë është udhëzimi i Muhamedit. Gjërat më të këqija janë risitë. Çdo risi është bidat dhe çdo bidat është devijim.” 1 Hadith transmetohet në “Sahihun” e Muslimit përmes Xhabirit radijAllahu anhu. Kështu ai e kishte zakon të thotë në lidhje me predikimet e tij, në të cilën zemërimi i tij rritej, zëri i tij ngritej dhe sytë dhe fytyra skuqej. Ishte sikurse ai paralajmëronte ndaj një ushtrie dhe thoshte: “Në mëngjes ose në mbrëmje!” Ai ka reaguar kështu për shkak të rrezikut të bidateve për umetin. Ai që thotë se ka bidate të mira dhe të këqija vetëmse ka kundërshtuar fjalët e atij që nuk flet nga vetja e tij. Disa i ndajnë bidatet në kategori të detyrueshme, të rekomanduara, të urryera dhe të ndaluara; të pesë gjykimet. Janë gabim. Kjo është gabim. Një obligim nuk mund të jetë obligim pa argumente. Nëse ka argumente për të, ajo nuk mund të jetë bidat. Nëse ka prova për rekomandimin e saj, ajo nuk mund të jetë bidat. Në këtë rast, vepra është Sunnet. Vepra pra është Sunnet e jo bidat. Ky kategorizim është një gabim i qartë. __________________________________________ 1

- Muslimi (867).

05. Paralajmërimi ndaj polemikave Prej parimeve të Sunnetit gjithashtu janë:

“…të shmangurit nga polimikat dhe të shmangurit nga pasuesit e epsheve“ Mos polimizo shumë. Polimizo vetëm nëse kjo i sjell dobi personit për të cilin ti je i sigurt se ai e do të vërtetën:

‫سَّاف َه ْفف َُِ نةَف ْو ْجُ َِ َ ايص‬ ْ َ‫ِْه‬ “…dhe polemizo me ata (kundërshtarët) me atë mënyrë që është më e mira…” 16:125 Mos polimizo me atë është kokëfortë dhe që ka qëllim të konfrontohet dhe të fitoj debatin dhe të. Një debat i tillë është debat i urryer dhe një polemikë në fe (gjë që sbën të kohet polemikë në fe) Mos debato dhe mos bisedo. Njeriu i mençur e vë çdo gjë në vendin e duhur. Nëse dikush është në nevojë për t’ia larguar një dyshim, ia sqaron atij. Jep dhe merr me urtësi dhe në mënyrë të bukur. Mos ta kesh për qëllim fitorën. Bisedo për të shpejguar dhe për të sqaruar të vërtetën dhe për ta udhëzuar personin i cili kërkon udhëzimin.

06. Paralajmërimi ndaj shoqërimit me Pasuesit e Bidateve Për të Sunetit baza gjithashtu përfshijnë: “… Shmangu nga shoqërimi me Pasuesit e Epsheve…” Sepse shoqërimi me Pasuesit e Epsheve në shumicën e rasteve shpie në devijim. Shumë njerëz janë mashtruar nga dija dhe mençuria e tyre pastaj shoqërohen me Pasuesit e Bidateve. Kështu që Allahu i lerë atë që të mbështeten në vetet e tyre pastaj ata devijojnë. Ky është fakt i vërtetë. Imam Ibn Battah (rahimehullah), tregoi kur ai tha: “Ne njohim njerëz të cilët e kishin zakon t’i fyenin dhe t’i mallkojnë Pasuesit e Bidateve. Kur ata pastaj filluan të ulen me ta dhe të shpenzojnë kohë me ta, ata u bënë si ata.”

Ky është fakt i vërtetë pavarësisht nga koha dhe vendi. Disa personalitete të mëdhenj kanë mashtruar veten e tyre dhe për fat të keq kanë rënë në bidate. Unë nuk dua të përmend ndonjë emër. Studentët e dinë se kush janë ata. Imam Ahmedi (rahimehullah) ka thënë: “… Shmangu nga shoqërimi me Pasuesit e Epsheve…” Dëshmi për këtë është:

ْ َْ‫ْ َن اي َصف ِْأْْ ََراَف اذَُْْنُْ َِف ذْ انَضاَخْف َ نيَذَّْف ْلِْذَلْف ْوَْو‬ ْ ‫د َِف ذْ انَضاَفََ ْهةنع‬ ‫ٌذ ََر َفم ْهَْذ َف‬ “Kur t’i shohësh ata që thellohen (në nënçmim) në dokumentet Tona, largohu prej tyre, deri sa të (mos) kalojnë në bisedë tjetër.” 1 Mos u ul me ta, sepse Pasuest e Epsheve futen në Librin e Allahut dhe flasin për Allahun pa dituri. Bidatet ngriten duke folur për fenë e Allahut dhe Librin e Tij pa dituri dhe atribuimi i së kotës me Librin e Allahut dhe me Sunnetin e të Dërguarit salAllahu alejhi ue selem. Prandaj, është e detyrueshme për të qëndruar larg prej tyre. I Dërguari salAllahu alejhi ue selem siç thamë ka thënë: “Nëse i shihni ata që pasojnë atë që është e paqartë ju duhet ta dini se janë ata të cilët Allahu i ka përmendur. Prandaj, ruajuni prej tyre.” Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë gjithashtu: “Në fund të kohës do të vijë një popull tek ju me diçka që as ju e as etërit tuaj nuk e dinit. Unë ju paralajmëroj kundër tyre.” 2 Ky është një tjetër paralajmërim për shoqërimin me Pasuesit e Bidateve. Nëse ti ke dituri dhe mund të sqarosh gjërat, të lejohet ti thërrasësh injorantët dhe mashtruesit në të vërtetën dhe tu´a sqarosh atyre. Por që të ulesh me ta në formën e miqësisë, shoqërimit dhe si kalim kohe, ky është një gabim që të shpie në devijim. I mençuri është i detyruar që t’u shmanget gjërave të tilla. Sahabët paralajmëruan ndaj këtyre gjërave. Ibn Abasi radijAllahu anhuma dhe imamët e respektuar prej pasardhësve sikurse Ejub es-Sikhtijani dhe Ibn Sirin (rahimehullah) janë shembull për këtë. Ata nuk dëgjonin prej bidatçive edhe nëse bidatçiu do të lexonte një hadith apo një ajet Kur’ani. Kur ata u pyetën për arsyen ata thanë se frikësoheshin që të goditen nga një sprovë e pashërueshme. Asgjë nuk korrespondon me gjendjen e shëndoshë. Njeriu nuk duhet të vë veten në sprova dhe sidomos nëse ajo e di se ajo është e dobët. __________________________________________

1

- 6:68

2

- Muslimi (6).

07. Qëndrimi i Sunnetit lidhur me Kuranin Imam Ahmed bin Hanbel rahimehullah ka thënë: “Ne besojmë se Sunneti janë transmetimet e të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem. Sunneti shpjegon dhe sqaron Kuranin. Nuk ka asnjë analogji në Sunnet. Ai nuk duhet të krahasohet me diçka tjetër. Ai nuk kuptohet me anë të logjikës dhe epsheve. Qëllimi është vetëm të pasosh Sunnetin dhe t’u shmangesh epsheve.” Shpjegim: Ai tha: “Ne besojmë se Sunneti janë transmetimet e të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem.” Çfarë është Sunneti? Po, transmetimet e të Dërguarit të Allahut. Do të thotë, fjalët, veprimet dhe miratimet e tij salAllahu alejhi ue selem. Ne kemi Kuranin dhe ne e kemi Sunnetin. Sunneti pra janë transmetimet prej fjalëve, veprimeve dhe miratimeve të Dërguarit salAllahu alejhi ue selem. Kjo është ajo që Allahu Tabarak ue Te ala na ka urdhëruar që ta pasojmë dhe të kapemi për të. Ai tha kur sqaroi poziten dhe qëndrimin e Sunnetit lidhur me Kuranin: “Sunneti shpjegon dhe sqaron Kuranin.” Sunneti shpjegon domethënë Kuranin:

ْ ْ ِ‫ُِّف َةاَْذَكَّْف َ َيك َِّ ْفر َْ ْذَذْف ْو‬ ُْ‫رة َن‬ َ ‫َْ ْذ ََي َفص را َ كة ْفق ْهُ َرنن‬ “Ty ta zbritëm Kur’anin që t’u shpjegosh njerëzve atë që u është shpallur atyre.” 1

ْ ْ‫َهَ َْ ْع ِْ ارُِّوماف ا َْف َفب َِف ْْن‬ ‫ٌُ َْة ا َصف ِْ َمخ‬ ‫لَ َفق كف‬ ‫ْوَ نر ا‬ “Nëse nuk pajtoheni për ndonjë çështje, atëherë parashtrojeni atë te Allahu dhe te i Dërguari.” 2 Refereimi tek Allahut është për qëllim të referuarit tek Kurani dhe referimi tek i Dërguari salAllahu alejhi ue selem është që t’iu referohesh atij personalisht gjatë jetës së tij dhe Sunnetit të tij pas vdekjes së tij. Sunneti pra është referencë e njerëzve; Kurani dhe Sunneti: janë në të njëjtin nivel. Sikurse Kurani edhe Sunneti përbëjnë një argument dhe një referencë brenda çështjeve fetare, gjykimeve, hallalleve dhe harameve, dhe të në të gjitha çështjet e tjera fetare. Prandaj Selefët të cilëve ju shtroheshin pyetje lidhur me besimin e kishin zakon të përgjigjeshin me atë që ju kujtohej së pari prej argumenteve në Kuran apo Sunnet. Ata nuk bënë asnjë dallim midis Kur’anit dhe Sunnetit. Ne do të përmendin shembuj për këtë dhe se cili ishte qëndrimi i Umerit, Ebu Bekrit, Ibn Umerit dhe sahabëve të tjerë në këtë çështje. Imam Ahmedi (rahimehullah) ka thënë: “… dhe e sqaron Kuranin.” Sunneti qartëson dhe detajon gjërat e përgjithshme në Kuran, qartëson atë që është e paqartë, kufizon atë që është e pa kufizuar, specifikon të përgjithshmën. Sunneti na e sqaron namazin, kohën e tij, numrin e namazeve, detajet e tij, ajo që ne duhet të lexojmë në të, çfarë të themi në ruku, çfarë të themi në sexhde. Çdo gjë gjendet në Sunnet. Allahu thotë shpesh:

ََ‫ملْ فخْ ْوِ ْ ََذ اََف‬ ‫َ نةُِّْ فخْ ْواْاَفََ َ ن‬ “Faleni namazin dhe jepni zeqatin.“ 3 Kjo shpjegon dhe detajohet megjithatë nga Sunneti. Sunneti sqaron, shpjegon dhe e detajon atë që është përgjithësuar në Kur’an, specifikon të përgjithshmen dhe kufizon atë që është e pa kufizuar. Pra është sikurse tha Imam Ahmedi (rahimehullah): “Sunneti shpjegon dhe sqaron Kuranin.” __________________________________________ 1

- 16:44

2

- 4:59

3

- 2:43

08. Nuk ka anologi në Sunnet Imam Ahmedi (rahimehullah) ka thënë: “Nuk ka analogji fare në Sunnet.” Kjo do të thotë se nuk ka fare analogji në fenë e Allahut. Kur Allahu thotë diçka njeriu ka asgjë për të thënë. Kur një dëshmi nga Kur’ani dhe Sunneti paraqitet ndërpriten të gjitha analogjitë. Prova nuk mund të kundërshtohet nga intelekti, analogjia, mendimet apo nga diçka tjetër. Ne vetëm se mund të nënshtrohemi:

ْ‫ل‬ ْ َْ ََ‫س َرك اََف‬ ‫ا ْل ْفر َِذ َُْ ذا ْح َ كم اََبْف ْهة ن ْعف ذا َم َهناَخْف فالْ ْو ْل َِكذْف ِْ ف‬ ْ ‫َذَلْف َ كه نَُ ْه ْر ُجُ ِْرلاس ََي َصف َِف ذْ َلْاوفََ فالْ َّ ا نفص ِْ َذنْ اي َفص‬ ْ ‫ْوذا‬ َُُ ‫س َرذ‬ َ ْْ “Për Zotin tënd jo, ata nuk janë besimtarë (të asaj që të zbriti ty as të asaj para teje) derisa të mos zgjedhin ty për të gjykuar në atë konflikt mes tyre, e pastaj (pas gjykimit tënd) të mos ndiejnë pakënaqësi nga gjykimi yt dhe (derisa) të mos binden sinqerisht.” 1 Disa njerëz e përdorin analogji deri në atë masë sa që ata refuzuojnë provat në Kur’an dhe Sunnet. Ata thonë se prova shkon kundër parimeve dhe analogjisë. Ata e teprojnë me fjalë të tjera. Imam Ahmedi i ka për qëllim këta. Përndryshe, analogjia është e saktë. Megjithatë, analogji është si një kafshë e ngordhur; ajo hahet vetëm në raste urgjente. Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijeh (rahimehullah) ka thënë në një traktat të titulluar “Ma’arixh-ul-Vusul”: “Nëpërmjet studimeve është treguar se nuk ekziston një konsensus mbi një çështje të caktuar, përveçse nëse ajo ka një dëshmi në Kuran dhe Sunnet.” E njëjta gjë vlen edhe për analogjin; nuk ka asnjë analogji, vetëm se ajo është dëshmuar në Kur’an dhe Sunnet. Megjithatë, ndryshojnë njerëzit kur është fjala për të gjitha këto prova. Vetëm disa mbulojnë të gjitha provat ose gati të gjitha provat. Imam Ahmedi (rahimehullah) ishte një prej tyre e ata janë pak. Prandaj ju shihni se sa shumë dijetarë aplikojnë analogji të duhur. Kjo është diçka në të cilën Allahu i ka

udhëzuar ata. Nëse personi në anën tjetër do të ishte thelluar në studimin e Sunnetit, ai kishte gjetur një provë për analogjin. Sepse i Dërguari salAllahu alejhi ue selem shpjegoi bazat dhe degët dhe nuk la asgjë të pa qartë:

ُ‫ذف َِف ِْ نر َُنُْ نه‬ َ ُْ‫ا َْف َفب َهَّ َ َمة‬ “Asgjë nuk kemi lënë pas dore nga evidenca.” 2

‫ْرْ َذ ام َفص ْوَِْْ َْ ََلاف َِذنْ ام َفص ْ ام َفص ِ ْ َِّ َْ َرلاف َ َذْ ََ ْيف‬ ْ ‫للْ ْفي ْ ام اصف ْو ْل َضذلاف رَ َن َْةَف‬ َ ‫َن‬ َ ُُ‫َِذن‬ “Sot përsosa për ju fenë tuaj, plotësova ndaj jush dhuntinë Time, zgjodha për ju islamin fe.” 3 Feja jonë është e përkryer. Nuk ka asnjë mangësi në të. Disa njerëz bëjnë Ixhtihad dhe aplikojnë analogjin e duhur e cila është në përputhje me provat. Megjithatë, ka prova në atë çështë të cilat nuk i kan arritur ata. Sikurse ti kishin arritur ato prova se ata do të kishin argumentuar me to dhe e kishin braktisur analogjin. Personi i cili e studion Sunnetin në detaje – sikurse Ibnu Tejmijeh – gjen një se si një konsensus ka dëshmi në Kur’an dhe Sunnet. Konsisusi i tyre është i saktë dhe në përputhje me provat në Kur’an dhe Sunnet. Sikurse tu kishin arritur atyre dëshmitë ata do të kishin argumentuar me to. Por ata nuk e bënë këtë. Dijetarët si Ibnu Tejmijeh kanë arritur përmes studimeve se ka konsensus dhe analogji të sakta ndërsa ato vetëm se janë konfirmuar nga Profeti salAllahu alejhi ue selem. Megjithatë, siç thashë ka hadithe nga Profeti fisnik salAllahu alejhi ue selem të cilat nuk iu kanë arritur disa dijetarëve fisnik. Imam Ahmedi ishte në çdo rast shumë i ashpër ndaj analogjis. Ai e dënoi shpesh atë dhe deklaroi konsensus dhe tha: “Çfarë di ti se nëse dikush tjetër nuk mendon ndryshe lidhur me këtë çështje?” Në vend të kësaj, ai mendonte se duhet thënë: “Unë nuk e di se dikush pëlqen diçka të ndryshme në këtë çështje.” Prandaj, nuk duhet të thuhet se umeti janë të bashkuar në një çështje. Është më e sigurt të thuhet se njeriu nuk dinë ndonjë mosmarrëveshje. Sepse gjithmonë mund të ketë një mosmarrëveshje që nuk e di. __________________________________________ 1

- 4:65

2

- 6:38

3

- 5:3

09. Sunneti nuk duhet të krahasohet me diçka tjetër Imam Ahmedi (rahimehullah) ka thënë: “Sunneti nuk duhet të krahasohet me diçka tjetër.” Kur të arrin një argument, ti duhet bindesh:

ْ‫ل‬ ْ َْ ََ‫س َرك اََف‬ ‫ا ْل ْفر َِذ َُْ ذا ْح َ كم اََبْف ْهة ن ْعف ذا َم َهناَخْف فالْ ْو ْلَِكذْف ِْ ف‬ ْ ‫َذَلْف َ كه نَُ ْه ْر ُجُ ِْرلاس ََي َفص َِف ذْ َلْاوفََ فالْ َّ ا نفص ِْ َذنْ اي َفص‬ ْ ‫ْوذا‬ َُُ ‫س َرذ‬ َ ْْ “Për Zotin tënd jo, ata nuk janë besimtarë (të asaj që të zbriti ty as të asaj para teje) derisa të mos zgjedhin ty për të gjykuar në atë konflikt mes tyre, e pastaj (pas gjykimit tënd) të mos ndiejnë pakënaqësi nga gjykimi yt dhe (derisa) të mos binden sinqerisht. ” 1 Nëse një person ta përmend një argument autentik ose të konfirmuar, ti nuk duhet të kërkoshë arsyetime dhe të bëshë krahasime. Ebu Hurejra ka transmetuar hadithin: “Ai që ha diçka të prekur nga zjarri duhet të merrë abdes.” 2 Pastaj një sahabi i tha atij: “A të marrë abdes për ujë të nxehtë?” Ebu Hurejra iu përgjigj: “Nipi im! Kur unë ta tregojë një hadith nga i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem, atëherë ti nuk duhet ta krahasoshë atë me ndonjë gjë.” 2 Do të thotë ti duhet të nënshtrohesh, sepse ky është parimi. __________________________________________ 1

- 4:65

2 - Ibn Maxheh (22). Hadithi është i abroguar siç e përmend Imam Albani në es-Sahiha nr 2116

10. Qëllimi i Sunnetit është që të pasosh dhe të përmbahesh nga epshet Imam Ahmedi (rahimehullah) ka thënë: “Sunneti nuk kuptohet me anë të logjikës dhe epsheve” Do të thotë Sunneti kuptohet nga transmetimet dhe jo përmes logjikës apo epshit. Nëse e do Sunnetin dhe dëshiron të jesh i udhëzuar duhet të mësoshë dhe të studiosh. Nëse e mëson një Sunnet duhet ta kuptoshë atë, prandaj përdorni trurin tuaj për ta kuptuar atë: “Atij që Allahu ia do të mirën ia bën të mundur kuptimin e fesë.” 1 Të flasësh pa argumente nga Kur’ani dhe Sunneti është të flasësh për Allahun pa dije:

‫ف ْه نر ْفي َْرن َُْ َا ََف‬ ‫ْف ْلَِك ْف‬ ‫ل َِفْذ َفَر ْوَ َ َْ َف ْف‬ ‫ُهَ ْاُ ََرِّاَفََ ْوِْخ َ َ ْح كَف‬ ‫ذانْ َ كة َقف ْ َفص ْهُ َِ كف‬ َ َْ ْ‫َنََّ ْفص ِْ ْطَّْف ْو ْهُ َه َن ْيُ َْ ْي ْرف ْهُ َ َل‬ ْ ‫َه‬ َ ‫ف ْو‬ ‫ل َر ْطُرُُ َِ َفر‬ ْ َ‫َه‬ ‫َخْفْ ْ َنرْ افَ فالْ ْهُ كف‬ ‫ْرْع َّْْاَ اَفََ ْوِْخ ا‬ Thuaj: “Zoti im i ndaloi vetëm të këqijat e turpshme, le të jenë të hapta ose të fshehta, ndaloi mëkatin, ndaloi shtypjen e tjetrit pa të drejtë, ndaloi t’i mvishni Allahut shok pa patur për të kurrfarë argumenti, dhe ndaloi të thoni për Allahun atë që nuk e dini se është e vërtetë.” 2 Myslimani duhet t’u përmbahet arguenteve kur bëhet fjala për besimin, adhurimin, hallallet dhe haramet. Sa i përket gjërave tokësore, lejohet që ti provosh ato: “Ju jeni më të ditur në lidhje me çështjet tuaja tokësore.” 3

Në parim, të gjitha çështjet fetare janë të ndaluara derisa të vërtetohet e kundërta nga Sheriati. Kur të fillosh ta përdorësh logjikën në çështjet fetare, ti do ta pasosh epshin tënd dhe të flasësh për Allahun pa dije. Ky është një nga mëkatet më të mëdha që ekzistojnë. Ndonjëherë kjo mund të jetë madje edhe më e keqe se sa idhujtaria, gjë të cilën Ibn-ul-Kajimi e theksoi kur ai shpjegoi ajetin dhe tha: “Ai ndau mëkatet në katër nivele. Ai filloi me më të lehtin dhe pastaj gradualisht shkoi duke u ngritur.” 4 Mëkati më i madh është të flasësh për Allahun pa dije, kjo është më e keqe se sa idhujtaria, sepse kjo përfshinë si idhujtarinë ashtu edhe çdo gjë tjetër. Idhujtaria nuk është asgjë tjetër përveç frytit të fjalëve të të devijuarëve. Kini kujdes nga të folurit për fenë e Allahut në bazë epshit, dhe mos lejoni që të mashtroheni nga logjika juaj dhe zgjuarsia juaj dhe nga të kuptuarit e juaj. I tërë kuptim qëndron në argumente. Kjo ishte praktika e sahabëve dhe e pasardhësve. Është kjo që Imam Ahmedi e ka thënë këtu: Suneti është të pasosh atë dhe të braktisësh epshet.” __________________________________________ 1

- Bukhari (71) dhe Muslimi (1037).

2

- 7:33

3

- Muslimi (2363).

4

- I´lam-ul-Muvakki´in (1/138).

11. Besimi në kaderin

Imam Ahmed bin Hanbal Rahimullah ka thënë:

“Ka Sunnet që është aq i detyrueshëm sa që kushdo që lë një aspekt të tij dhe nuk e pranon atë dhe nuk beson në të përjashtohet prej pasuesve të Sunnetit. Prej këtij Sunneti është besimi në kaderin, të mirën dhe të keqen në të dhe besimi i haditheve në lidhje me të. Pyetjet si “Përse?” dhe “Si?” nuk duhet të shtrohen. Qëllimi është vetëm që të besosh në të.” Shpjegim: Imam Ahmedi ka thënë: “Ka Sunnet që është aq i detyrueshëm sa që kushdo që lë një aspekt të saj dhe nuk e pranonë atë dhe nuk beson në të përjashtohet prej pasuesve të Sunnetit.” Vini re këtë! Kjo fjali është shumë e rëndësishme. Tash Imam Ahmedi do të përmend parime që janë aq të rëndësishme saqë ai që nuk beson në to nuk i takon Ehl-usSunnetit. Kjo do të thotë se ai braktis kornizat e Sunnetit dhe iu bashkohet bidateve. Prandaj, vini re kësaj! Ai tha: “Ka Sunnet që është aq i detyrueshëm sa që kushdo që lë një aspekt të saj dhe nuk e pranonë atë dhe nuk beson në të përjashtohet prej pasuesve të Sunnetit.” Fatkeqësi më e madhe është që të mohosh ato të gjitha ose të paktën shumicën e tyre. Që ai të mos e pranoj atë do të thotë se ai e refuzon atë. Ai tha: “… përjashtohet prej pasuesve të Sunnetit.” Nëse ai nuk i përket Ehl-us-Sunnetit atëherë i përket Pasuesve të Bidateve dhe të devijimeve. Ju e dini se si bidatet ndahen në të vogla dhe të mëdha, idhujtari, herezi dhe bela tjera Ibn-ul-Kajim Rahimullah ka thënë: “Bidati rrjedh nga pabesimi dhe shpie në të.” Bidati është i bazuar në epshe dhe devijime:

ْ ْ ِ‫َها ْو‬ ‫َّ ِِْْ ْرِْذَلْف‬ ‫ضرن فرا ْه ََْ افم َْ ْ ْي فرا َْ ن ْن فيْ ْه َف‬ ‫ْرْع نف‬ ْ ‫ْرْع ْو َْة ْ ْفص َْ َر َفص‬ ْ ‫ل ََ َن َفر‬ ْ ‫م َر َفم‬ ْ ِْ ُ‫ُْو فخ‬ ْ ‫ْرْع ْو ْج ْن َْف ْوَْ َر ََ َفر‬ ْ ٌَُ ََّْ ِْ ‫َهَ ِْ َن َفْ َهَّ ْذ َيَْذ َفر‬ ‫ل نف‬ ‫ْْيِّْ انروخْف ِِْْ ْف‬ ”A e ke parë ti (Muhamed) atë që duke e ditur, dëshirën e vet e respekton si zot të vetin, atë Allahu e ka humbur, ia ka mbyllur të dëgjuarit dhe zemrën e tij, i ka vënë perde mbi të parit e tij, më thuaj, pos Allahut, kush mund ta udhëzojë atë? A nuk merrni mësim?” 1 E lusim Allahun të na mbrojë prej epsheve. Prandaj, Ehlus-Sunneti i quajtën Pasuesit e Bidateve me emrin “Ehl-ul-Ahua, njerëzit e epsheve. Sepse ata kundërshtojnë fenë e Allahut dhe pasojnë epshet e tyre. Shembuj të këtyre njerëzve janë Hauarixhët, Rafidat, Mutezilitë, Xhehmitë, Murxhiat, Sufitë, panteistët, adhuruesit e varreve

dhe të ngjashëm. Të gjitha këto bidate dhe devijime e kundërshtojnë Kur’anin dhe Sunnetin dhe parimet dhe fundamentet e besimit. Imam Ahmedi ka thënë: “Prej këtij Sunneti është besimi në kaderin…” Ai që nuk beson në kader nuk i përket Ehl-us-Sunnetit. Ai ka lënë një nga aspektet dhe bazamentet më madhështore të besimit. Besimi në kader është një nga shtyllat e besimit. Kjo dëshmohet në Kur’an dhe Sunnet. Allahu Tabarak ue Te ala ka thënë:

‫م َذنُْماف ا َْف َبف ْو اِّ نَف‬ ‫ذَّ َْ ْه َف‬ ‫اه ََ َف‬ ْ َ‫ُي َِف ِه‬ ”Dhe çdo gjë kemi regjistruar në librin e ruajtur (Lehui Mahfudh)..” 2 All-llahu është i dijshëm për të gjitha ngjarjet dhe gjërat dhe Ai i ka shkruar ato poshtë në librin e Ruajtur. Prej argumenteve të besimit në kader janë:

ُ‫ََِّْْ َفْل َْرْ ََّنُْ افم ا َْف َفب اِّ نفَ َْرن‬ ”Ne çdo send kemi krijuar me masë të caktuar.” 3 Allahu Tabarak ue Te ala e dërgoi Xhibrilin tek Muhamedin salAllahu alejhi ue selem për të përcaktuar bazat dhe shtyllat e fesë. Xhibrili pyeti: “Çfarë është Islami?” Ai u përgjigj: “Islami është të dëshmoshë se nuk ka zot tjetër të vërtetë përveç Allahut dhe se Muhamedi është i Dërguari i Allahut, ta falësh namazin, ta japësh zekatin, të agjërosh muajin e Ramazanit dhe tëkryesh haxhin në Shtëpinë e Shenjtë nëse je në gjendje për ta bërë këtë.” Pastaj ai pyeti: “Çfarë është besimi?” Ai u përgjigj: “Besimi është që të besoshë në Allahun, engjëjt e Tij, librat e Tij, të dërguarit e Tij, në Ditën e Fundit, dhe të besosh në kaderin në të mirën dhe të keqen në të.” 4 Pesë shtyllat përveç kaderit janë të përmendura së bashku në Kuran. Besimi në kaderin përmendet në ajete veç e veç. Bazat e besimit përmenden në disa ajete, prej tyre është:

‫لَ اقف ا ْهَّْف‬ ‫ل َر َفر ْو اِّةاََ َفر ْو ْهتذَ ْمةَ َفر َِ كف‬ ‫َ كهَّ ِ ْ ْه َفْ ِْذََّْف رالْ َ كر اف‬ ‫رة ْفق َِ َُْ َ نر ا‬ ‫ت فالْ ْو ال ا‬ ْ ‫ُهَ ا ْهَّْف اِّ ُفَ َم َهنا‬ َ ‫َخْفوَ َ افَ نلَِك َفر َهَّ َْ ْ َذ َفر ِ ا‬ ‫ذر ْوَْ ْذَذْف ْلِننُْ ا‬ ‫ل َر َفر‬ ‫َ َ َْ َم اف‬ ْ ُْ‫ٌ َل ْرَرْذْف ْوِ ْ ُْ َنن‬ ‫ل ََ َننُْ ْوَُْ اَفََ ُّل ا‬ ” I dërguari i besoi asaj që iu shpall prej Zotit të tij, e ashtu edhe besimtarët. Secili i besoi Allahut, engjëjve të Tij, shpalljeve të Tij, të dërguarve të Tij. Ne nuk bëjmë dallim në asnjërin nga të dërguarit e Tij, dhe thanë: “Iu përgjigjëm thirrjes dhe respektuam urdhërin. Kërkojmë faljen tënde o Zoti ynë! Vetëm te Ti është ardhmëria jonë!” 5

Ndonjëherë përmendet në ajete veç e veç dhe nganjëherë ato përmenden të gjitha së bashku. Të gjitha shtyllat dëshmohen në Kur’an dhe Sunnet, siç është përcaktuar në hadithin e Xhibrilit dhe në hadithet e trasnmetuara nga Ibn Mesudi radijAllahu nahu. __________________________________________ 1

- 45:23

2

- 36:12

3

- 54:49

4

- Bukhari (50) dhe Muslimi (8).

5

- 2:285

12. Fazat e Kaderit Besimtari është i detyruar që të besojë se i gjithë kaderi është përcaktuar nga Allahu Tabarak ue Te ala; e mira dhe e keqja në të. Ndër të tjera ka përmendur Shejkh-ulIslam Ibnu Tejmijeh -Allahu e mëshiroftë!- në “el-Uasitijjeh” se kaderi ka katër faza:

- Faza e parë: Allahu di çdo gjë. Allahu me dijen e Tij të përjetshme gjithmonë kishte njohuri për krijesat e Tij; gjërat e mëdha dhe të vogla, ato delikate dhe të qarta. Pas kësaj, Allahu ka shkruar çdo gjë në pllakën e ruajtur. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Allahu ka vendosur fatin e krijesave pesëdhjetë mijë vjet para se Ai të krijoi qiejt dhe tokën ndërsa arshi i Tij ishte mbi ujë.” 1 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë gjithashtu:

“Gjëja e parë që Allahu e krijoi ishte lapsi. Ai tha atij: “Shkruaj.” Ai tha: “O Zot! Çfarë të shkruaj? “Ai tha: “Shkruaj kaderin e çdo gjëje deri në Ditën e Gjykimit.” 2 Allahu Tabarak ue Te ala ka shkruar në pllakën e ruajtur çdo gjë që Ai di me dijen e Tij gjithëpërfshirëse:

‫سَّا اف‬ َ ْ ْ َّ‫َِف ْهَن َفت ْو فالْ ذْ َنرْ اَ ْيُ َْ فالن ْو ْلَْ َفت َه‬ ‫سف ْه ْلَُْ افف ْو َْنْْ فما‬ َ ‫س ْو ْهُ ْوَ ََْحَ َفر َ ََْ َ كفر َِف ْهُ ْوذْ َنرْ افص اه ْفَ َْ فالن ذْ َنرْ اَ ْيُ فالْ َ َفْ َذ‬ ْ ‫ا ا‬ ‫َرا َُْ َف‬ ‫س‬ ‫س ْو فالْ َْ َل َ ف‬ ‫ا ْو فالْ ْل َُ َف‬ ‫ذ َِف َْ فالن ذُْ َِ َ ف‬ ‫ذَّ َِّةُْ َف‬ ‫ُّه ََ َف‬ ”Çelësat e fshehtësive janë vetëm te Ai, atë (fshehtësinë) nuk e di kush pos Tij. Ai e di çka ka në tokë dhe në det, Ai e di për çdo gjeth që bie dhe s’ka kokërr në thellësi të tokës, s’ka të njomë dhe s’ka të thatë që nuk është (shënuar) në librin e qartë (Levhi – Mahfudh).” 3

ُْ‫ب َن ْر َفخ َِف ِْةْماَّ َْ َرِْ َفق َ كه ََّف ْهَن َفت َهثََُّْ ْفق ْْذاف َْخ َْرن ْيُ ِا ْن نفف ذ‬ ‫س ََْ ْ َل َ ف‬ ‫َها َِ ْيُ ذْأ َ َف‬ ‫َْخنف نف‬ َ َ‫ُو‬ ْ ‫سف َِف ِ ْ َفو‬ ‫ا َِف ِ ْ َفو َ ن‬ ْ َْ ‫س‬ ‫ذط نف‬ ‫ذر ْ َط ِف‬ ‫َْ ََ ِف‬ ْ‫َه‬ ”O djali im, s’ka dyshim se edhe nëse ajo (vepra) peshon sa kokrra e lirit, e të jetë e fshehur në rrasë guri, ose në qiej apo në tokë, Allahu do ta sjellë atë, se Allahu është i butë dhe hollësisht i informuar.” 4 Allahu di çdo gjë dhe Ai ka shkruar çdo gjë në pllakën e ruajtur.

- Faza e dytë: Besimi se dëshira e Allahut përfshinë çdo gjë dhe çdo gjë ekziston sepse Allahu Subhanehu ue Te ala dëshironë këtë. Përveç kësaj, duhet besuar në aftësinë e Allahut me të cilën Ai krijon çdo gjë. Nuk ka asgjë jo-ekzistuese ose ekzistuese, të madhe apo të vogël, fjalë apo veprim, lëvizje apo qetësi, vetëm se Allahu dëshiron këtë. Asgjë nga këto nuk e ekzistojnë pa dëshirën e Allahut. Çdo gjë e përmendur nuk ekziston pa e krijuar Allahu atë me dëshirën e Tij dhe aftësinë e Tij dhe Ai është i aftë për çdo gjë. Megjithkëtë, Allahu dërgoi të dërguarit dhe shpalli librat me të cilat Ai i urdhëroi robërit me obligime, ndalime, besime, adhurime dhe të ngjashme. I binduri bindet sepse Allahu dëshiron këtë pa kundërshtuar kjo vullnetin dhe aftësinë e Allahut. I bindur për të ndjekur të dërguarit fisnik përfundojnë në parajsë. Personi i bindur që pason të dërguarit fisnik hynë në Xhenet. Ndërsa kundërshtuesi i cili i përgënjeshtronë dhe i kundërshton ata ndëshkohet në bazë të devijimit të tij. Nëse devijimi është mosbesim, atëherë ai hynë në Xhehnem të përjetshëm, dhe në qoftë se ka të bëjë me mëkate të mëdha, atëherë ai është në vullnetin e Allahut, nëse Ai dëshiron ta falë atë ose ta dënojë atë. __________________________________________

1

- Muslimi (2653).

2

- Ebu Davudi (4700).

3

- 6:59

4

- 31:16

13. Besimi në kaderin nuk e kundështonë praktikën përgjatë Sheriatit

Besimi në kader, në të mirën e saj dhe të keqën e saj nuk e kundërshton të vepruarit sipas Sheriatit. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Veproni! Çdonjërit i është lehtësuar ajo për të cilën është krijuar.” Kështu tha ai kur u pyet në lidhje me rëndësinë e veprimeve të kësaj jete. A (të veprojmë) kur është tharë ngjyra dhe vendimet janë marrë apo çdo gjë është e papërcaktuar? Ai salAllahu alejhi ue selem tha të veprohet në atë që boja është tharë dhe vendimet janë marrë. Kur ata e pyetën cili ishte qëllimi me veprimin, ai u përgjigj: ” Veproni! Çdonjërit i është lehtësuar ajo për të cilën është krijuar.” 1 Njerëzve fatlum (banorë të Xhenetit) u janë lehtësuar bërja e veprimeve të njerëzve fatlumë dhe njerëzve fatkeq (banorëve të zjarrit) u janë lehtësuar bërja e veprimeve të njerëzve fatkeq. Fjalët e Profetit salAllahu alejhi ue selem: “Veproni!”

ka për qëllim veprimet sipas sheriatit të Allahut. Vepro sipas mesazhit të të dërguarëve. Bindjuni të dërguarëve. Allahu të ka dhënë zgjedhje dhe afësi. Ai të ka dhënë mendje në mënyrë që të mund të bëshë dallimin në mes të vërtetës dhe gënjeshtrës, udhëzimit dhe gabimit, bindjes dhe mosbindjes. Allahu do të vë në gjyq për të gjitha këto shqisa që Ai ti ka dhënë. Këto shqisa e bëjnë të dalloj nga kafshët dhe objektet e pajetë. Përgjegjësia yte para Allahut Tabarak ue Te ala është e lidhur me to dhe ato janë vendimtare për të dhe ato janë përcaktuese se a do të shpërblehesh apo dënohesh. __________________________________________ 1

- Bukhari (4949).

14. Katër llojet e kaderit

Imam Ahmedi - Rahimullah - ka thënë: “… Besimi në hadithet që kanë ardhur në lidhje me të.” Do të thotë në lidhje me kaderin. Një nga hadithet është hdithi i Xhibrilit: “… dhe që të besosh në kaderin, të mirën dhe të keqen.” Ky është kaderi i përgjithshëm, burim i të cilit është dija gjithëpërfshirëse dhe e përjetshme e Allahut, dhe të cilin Ai Tabarak ue Te ala e ka shkruar në pllakën e ruajtur. Hadithi i Ibn Mesudit flet në lidhje me kaderin e jetëgjatësisë, do të thotë kaderin e jetëgjatësisë së çdo njeriu. Në hadithin e tij thuhet: “Na tregoi i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem, i besueshmi dhe atij që i zihet besë: “Çdo njëri prej jush formohet në barkun e nënës së tij një pikë uji për dyzet ditë. Pastaj ai bëhet pikë uji po aq kohë. Pastah ai bëhet gjak i ngjizur po aq kohë. Pastaj bëhet një copë mishi po aq kohë. Pastaj i dërgohet një engjëll atij i cili urdhërohet që ti shkruaj katër gjëra; rrizkun e tij, sa do të jetojë, veprimet e tij dhe nëse ajo do të jetë i banorë i xhenetit apo i zjarrit.” 1 Ky është kaderi i jetëgjatësisë.

Ka edhe diçka që quhet “kaderi i vitit”. Ai vendoset gjatë Natës së Kadrit. Allahu Tabarak ue Te ala ka thënë: ْ ِْ ‫ُل ِّْ َفت ْ َذرْ َفت َِف‬ ُ‫رة َ ْنُ افم َْرن‬ ‫ذص ْه َفم ِ ْ َه َفر اِّ ُّفَ ذا َل ْر اف‬ ‫َف‬ ْ َْ‫ت َِذيُْ اهني ََلذَّْف اِّ ننُ َْرنُ ُّه‬ “Ne e zbritëm atë në një natë të bekuar (në natën e begatshme të kadrit). Ne dëshiruam t’u tërheqim vërejtjen, e njerëzit të jenë të gatshëm. Në atë (natë) zgjidhet çdo çështje në mënyrë të prerë.” 2 Atë natë, Allahu i shkruan veprat e mira dhe të këqija të njeriut, aksidentet dhe të ngjashme. Kaderi që vendoset atë natë quhet “kaderi i vitit”. Ekziston edhe kaderi i ditës dhe kjo është gjitha ajo që engjëjt shkruajnë nga veprimet e përditshme të njeriut. Imam Ahmedi ka thënë: “Pyetjet të tilla si “Përse?” dhe “Si?” nuk duhet të bëhet.” Mos pyet përse Allahu e ka bërë atë dhe ka vendosur këtë, ka lejuar atë dhe ka ndaluara këtë. Qëllimi është që të besosh, të dorëzohesh dhe të nënshtrohesh. Sepse pyetje të tilla mund të jenë për shkak të kundërshtimit ndaj Allahut Tabarak ue Te ala, kaderit të Tij, sheriatit të Tij, urdhërave të Tij dhe ndalesave të Tij. Ti vetëm se mund të nënshtrohesh dhe veçanërisht kur është fjala për kaderin. Sepse kaderi është fshehtësia e Allahut Tabarak ue Te ala. Ti duhet të kënaqesh me atë që ti di lidhur me kaderin, pjesës tjetër duhet ti nënshtrohesh. Mos thuaj “Përse?” ose “Si?”. Imam Ahmedi ka thënë: “Qëllimi është që vetëm ta konfirmosh atë dhe të besoshë në të.” Është detyrë e çdo myslimani dhe kjo kërkohet nga shahdeti; ti duhet ti nënshtrohesh Allahut dhe urdhrave të Tij, ndalesave, sheriatit dhe të mirën dhe të keqen që Ai ka vendosur për ty. __________________________________________ 1

- Bukhari (6549) dhe Muslimi (2643).

2

- 44:3-4

15. Qëndrimi ndaj haditheve të pa kuptueshme Imam Ahmed bin Hanbeli - Rahimullah - ka thënë: “Ai që nuk e kupton komentin e hadithit, duhet ta dijë se ka njerëz që e kuptojnë atë dhe e zotërojnë atë për të. Ai duhet ti besojë atij dhe ti nënshtrohet atij. Shembuj të haditheve të tilla është hadithi për “i besueshmi dhe atij që i zihet besë” 1 dhe hadithet për kaderin dhe të gjitha hadithet për Shikimin në Allahun. Nuk ka rëndësi nëse disa nuk janë në gjendje ti dëgjojnë ato ose ndihen keq kur i dëgjojnë ato. Ai duhet vetëm të besojë në to dhe nuk duhet të hedh poshtë madje edhe një shkronjë të vetme prej tyre ose nga hadithet e tjera që janë raportuar nga transmetues të besueshëm.” Shpjegim: Allahu Tabarak ue Te ala ka thënë:

ْ‫طف فال‬ ‫سُ كف‬ َ ‫او‬ ُ ‫لنْ ْيُ َْ فالن رْ َل‬ ‫َها ذا ْم َرك ا‬ ”Allahu nuk e obligon asnjë njeri përtej mundësisë së tij.” 2:286 Ndoshta ti nuk i kupton disa tekste. Cili është qëllimi i tyre? Cila është urtësi prapa tyre? Ti duhet vetëm të besoshë. Kjo është ajo që besimi kërkon. Ti beso në të fshehurën dhe se Muhamedi është i vërtetë dhe se Kur’ani është i vërtetë dhe se mesazhi i Muhamedit është i vërtetë dhe se ai nuk flet sipas mendjes së tij. Atë që ti e di, ti e din, dhe atë që nuk e din, e merr një dijetari i cili ta realizon ty kuptimin. - 01 Abdullah bin Mesudi -radijAllahu anhu- ka thënë: “Na tregoi i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem, i besueshmi dhe atij që i zihet besë: “Çdo njëri prej jush formohet në përmbrendësen e nënës së tij për dyzet ditë. Pastaj ai bëhet një pikë po aq kohë. Pastah ai bëhet gjak i ngjizur po aq kohë. Pastaj bëhet një copë mishi po aq kohë. Pastaj i dërgohet një engjëll atij i cili urdhërohet që ti shkruaj katër gjëra; rrizkun e tij, sa do të jetojë, veprimet e tij dhe nëse ajo do të jetë i lumtur apo i dështuar (banor i Xhenetit apo i zjarrit).” (Bukhari (6549) dhe Muslimi (2643))

16. Obligimi në të besuarit se do të shihet Allahu në Ditën e Gjykimit Imam Ahmedi (rahimehullah) ka thënë: “… dhe të gjitha hadithet lidhur me shikimin.” Do të thotë në shikimin e Allahut në Ditën e Gjykimit. Robi është i obliguar të besoj se besimtarët do ta shohin Allahun në Ditën e Gjykimit. Mutezilitë e mohojnë se Allahu do të shihet në Ditën e Gjykimit. Ata e bazojnë mohimin e tyre në dyshime të kota. Ehl-us-Sunneti i ka refuzuar ata me fakte dhe dëshmi nga Kurani dhe Sunneti. Një prej tyre është Imam Ibn-ul-Kajim rahimehullah, i cili argumentoi me shtatë ajete Kuranore. Dikush mund të mendoj se nuk ka argument në to, por nëse i kushton atyre një meditim më të thellë e kupton se dëshmitë e tij rahimehullah janë të sakta. Një prej tyre janë fjalët e Allahut Tabarak ue Te ala:

ََ‫َهفْ ْوَْنَّاَف‬ ‫فوَ َْرْ افَ ك‬ ْ َََ ‫ُّهلَْاَ فما ِْرنماص‬ ”dhe kini frikë Allahun, e ta dini se Atë do ta takoni.” 1 Ai tha se takimi sipas gjuhës arabe kërkon shikimin e atij që e takon. Ai tha se ata që e mohojnë shikimin duke argumentuar me ajete Kuranore sikurse fjalët e Allahut Tabarak e Te ala:

‫ُلف ْاْ ََل اِّ فرا فالن‬ ‫م ْف‬ ‫ذر َ رن َط اف‬ ‫َ َ ْن ََ اف‬ ْ َِ ْ َْ َ‫ُل ذاْ ََلباف ْو اه ْف‬ ْ َِ ْ َْ َ‫ذط ْو اه ْف‬ ‫م ا‬ ” Të pamurit (e njerëzve) nuk mund ta arrijë Atë, kurse Ai e arrinë të pmurit (e tyre). Ai është shumë i kujdesshëm, hollësisht i njohur.” 2 Ai përmendi se si Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijeh ka thënë se Allahu nuk lavdërohet vetëm nga një mohim por një mohim që jep konfirmim dhe pohim. Ai përmendi shumë shembuj të kësaj duke përfshirë:

‫ُلف ْاْ ََل اِّ فرا فالن‬ ْ َِ ْ َْ ‫م ا‬ ”Të pamurit (e njerëzve) nuk mund ta arrijë Atë,…”

Ky ajet e konfirmon shikimin. Allahu nuk ka thënë se Ai nuk do të shihet; Ai tha se ai nuk arrihet. Sepse asgjë nuk e arrinë Allahun. Ti e sheh diellin, qiellin, dhe shumë gjëra të tjera, por pa i arritur ato. Megjithatë, ti i sheh ato në mënyrë të plotë. Një tjetër argument janë fjalët e Allahut drejtuar Musait alejhi-selam:

َّْ ‫ْ ْ ْرَرَف‬ ”Ai (Zoti) i tha: “Ti nuk do të më shohësh.” 3 Musa alejhi-selam pyeti Zotin e tij në qoftë se ai mund ta sheh Atë. Musa alejhi-selam asnjëherë nuk kishte kërkuar një gjë të tillë nëse ajo do të ishte e ndaluar apo e pamundur. Ai tha:

َّْ ‫ْ ْ ْرَرَف‬ ”Ai (Zoti) i tha: “Ti nuk do të më shohësh.” Do të thotë, Ai nuk tha: “Nuk më sheh”, por tha: “Nu do të më shohësh (tani)”

َُ‫لع ْو َْ نفر َُِِّْ ْجنْرْرفا َ َر ْلَْ ََف ْلُِّ فرا ْ ْ ْلرنع ِْرْ ن‬ ْ ْ َ‫ب َنَُُّ ه‬ ”Kur u drejtua kah kodra, një pjesë e dritës nga Zoti i tij e bëri atë (kodrën) thërrmi, e Musait i ra të fikët.” 4 Musa alejhi-selam nuk mundi ta shohë Allahun në këtë jetë. Ndërtimi i trupit të njeriut nuk mund ta sheh Allahun Tabarak ue Te ala në këtë jetë. Si të jetë e mundur kjo kur Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë në hadithin autentik: “Perdeja e Tij është dritë. Nëse Ai e kishte zbuluar atë, drita e fytyrës së Tij do të kishte djegur çdo gjë që Ai sheh nga krijesat e Tij.” 5 Tani ndërtimi i trupit të njeriut nuk mund ta sheh Allahun Tabarak ue Te ala. Si të jetë në gjendje njeriu që ta sheh Allahun Azze ue Xhel kur shkëmbi u thërmua dhe u bë një grumbull zhavor kur Ai iu shfaq asaj? Por kur Allahu Subhanehu ue Te ala do ti ringjallë robërit e Tij, dhe ti fut ata në Xhenet Ai do ti furnizojë ata me aftësinë për ta parë Atë Azze ue Xhel. Një ajet tjetër Kuranor është:

‫سناَفََ َ كرنيَذَّْف‬ َ ‫ْو ٌَذُِْْ فخِ َ َ اح‬ ْ َ‫سنْع ِْه‬ ”Atyre që bëjnë vepra të mira, u takon e mira (Xheneti) edhe më tepër (e shohin Allahun).” 6

I dërguari fisnik salAllahu alejhi ue selem e ka shpjeguar atë dhe tha: “Edhe Më tepër”, ka për qëllim Shikimin në Allahun. Këtë e transmeton Muslimi në “Sahihun” e tij përmes Suhejbit7. Të njëjtin shpjegim e dhanë disa sahabë radijAllahu anhum. E mira pra është Xheneti, kurse shtesa është shikimi i Allahut Tabarak ue Te ala e cila është më e mirë se vetë Xheneti. Pasi që njerëzit të kenë hyrë në Xhenet do tu thotë Allahu atyre: “A dëshironi që t´iu jap më shumë se kaq?” Pastaj ata thonë: “Çfarë të dëshirojmë? Ti na ke ndriçuar fytyrat tona, na fute në Xhenet dhe na dhe këte dhe atë. “Atëherë Allahut iu shfaqet atyre, pas së cilës ata as që gëzojnë ndonjë dhuratë apo të gjejnë diçka që është më madhështore se shikimi në Allahun Tabarak ue Te ala.” Hadithet që konfirmojnë shikimin e Allahut janë siç thashë më shumë se tridhjetë hadithe. Një prej tyre është i cili transmetohet nga Xheiri dhe Ebu Hurejra radijAllahu anhuma: “Ju do ta shihni Zotin tuaj siç e shihni këtë hënë; ju nuk do të përjetoni ndonjë vështirësi në shikimin e Tij.” 8 Siç thashë ka shumë hadithe në lidhje me këtë. Të dy Bukhari dhe Muslimi i transmetojnë disa prej tyre. __________________________________________ 1

- 2:223

2

- 6:103

3

- 7:143

4

- 7:143

5

- Muslimi (179).

6

- 10:26

7

- Muslimi (181).

8

- Bukhari (7437).

17. Vetëm Pasuesit e Bidateve bezdisen nga Kurani dhe Sunneti Imam Ahmedi ka thënë: “Nuk ka rëndësi nëse disa njerëz nuk janë në gjendje që ti dëgjojnë ato apo ndiejnë neveri kur i ndëgjojnë ato.” Ka për qëllim pasuesit e së kotës, të cilët nuk janë në gjendje ti dëgjojnë ato. Pasuesit e së vërtetës i pranojnë ato me kënaqësi. Imam Ahmedi ka thënë: “Ai duhet vetëm të besoj në to …” Ai tha kështu pasi sprovat kishin shpërthyer dhe njerëzit filluan ta mohojnë shikimin e Allahut dhe kishte të atillë që shkaktoni trazira. A ka ndokush që shqetësohet nga hadithi i Ebu Hurejres radijAllahu anhu apo nga ajetet Kuranore lidhur me shikimin? Jo. Nuk ka asnjë njeri që nuk është në gjendje ti dëgjojë ato me përjashtim të pasuesve të së kotës. Prandaj, ai ka thënë kështu. Imam Ahmedi ka thënë: “… dhe të mos refuzojë as edhe një germë të vetme prej tyre ose prej haditheve të tjera që janë transmetuar nga transmetues të besueshëm.” Sepse i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem nuk flet sipas epshit të tij. Ai flet vetëm të vërtetën. Abdullah Bin Amr bin el-‘As radijAllahu anhuma ka thënë: “E kisha zakon të shkruaj çdo gjë që dëgjoja nga i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem për ta mësuar përmendësh atë. Atëherë fisi Kurejsh më penguan mua dhe më thanë: “A po shkruan gjithçka kur i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem është një njeri që flet kur është i zemëruar dhe i lumtur?” Unë u ndala nga të shkruarit dhe ia përmenda këtë të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem i cili bëri me shenjë drejt gojës sëtij dhe tha: “Shkruaj! Betohem në Atë në dorën e të Cilit është shpirti im se vetëm e vërteta del prej saj.” 1

__________________________________________ 1 - Ebu Davudi (3647), Ahmedi (2/162) dhe Hakimi (1/187). Ahmed Shakir ka thënë: ”Zinxhiri i transmetimit të këtij hadithi është autentik.”

18. Polemikat rreth fesë duhet të braktisen! Imam Ahmad bin Hanbeli rahimehullah ka thënë: “Ai nuk duhet të hahet apo të diskutojë me askë. Ai nuk duhet të mësojë polemikën. Sepse janë të urryera polemikat rreth Kaderit, Shikimit, Kuranit dhe Sunneteve tjera. Ai që e bën këtë nuk i përket Ehl-us-Sunnetit – edhe pse ai flet përgjatë akides – përderisa ai nuk braktis debatimet dhe nuk nënshtrohet dhe nuk u beson transmetimeve.” Ai e këshillon që të mos debatohet me njerëzit: ” janë të urryera polemikat rreth Kaderit, Shikimit, Kuranit dhe Sunneteve tjera.” Ka hadithe që ndalojnë debate dhe polemika. Në një rast i Dërguari salAllahu alejhi ue selem dëgjoi se si sahabët po debatonin lidhur me Kaderin. Ai u kuq në fytyrë si një farë-shege nga zemërimit dhe tha: “A doni të shkaktoni polemika në Librin e Allahut?” 1 Ai i qortoi jashtëzakonisht ashpër. Kjo dëshmon se është e ndaluar për të debatuar për Kaderin dhe çështje të tjera fetare lidhur me besimin. Imam Ahmedi ka thënë: “Ai që e bën këtë nuk i përket Ehl-us-Sunnetit – edhe pse ai flet përgjatë akides …” Imam Ahmedi ishte i ashpër rreth polemikave. Ai që beson se debatet janë mënyra e vetme për të arritur te Sunneti është gabim. Mirëpo fjalët e Imam Ahmedit nuk duhet

të kuptohen pa kufizim, sepse Allahu na ka lejuar që të debatojmë në një mënyrë të mirë. Nëse debati përmbushë kushtet, qëllimi i debatuesit është që fitorja të triumfojë dhe të mos ketë për qëllim krenimin, mendjemadhësinë, inatin. Pra ti debato me të dhe sqaroja në mënyrën më të mirë. Por nëse ai tenton kah zemërimi, kacafytja dhe dëshira për lavdërim, atëherë mos debato me të. Vinin disa Hauarixh tek Shejkh Ibn Bazi rahimehullah për të debatuar me të; ai nuk debatonte me ta. Vinin disa Rafidah tek ai për të debatuar me të; ai nuk debatonte me ta. Imam Ahmedi ka thënë: “përderi sa ai nuk braktis debatimet dhe nënshtrohet dhe i beson transmetimeve.” Kjo është e detyrueshme. Ti duhet tu besosh transmetimeve, t’ua kumtoshë ato njerëzve, t’ua shpjegoshë ato dhe t’ua sqaroshë atyre në qoftë se ata e kanë vështirë që ti kuptojnë ato. Nëse një person dëshiron të debatojë me ty në mënyrë të bukur dhe të përfitojë, atëherë ti duhet ti´a qartësosh atij. Nëse ai ka një dyshim ti ia likuidon atë me mirësi, me urtësi dhe në mënyrë të mirë. Dhe në qoftë se ai vetëm dëshiron të grindet, ti nuk duhet të debatoshë me të. Një person i tillë nuk është në kërkim të vërtetës dhe ti nuk arrin askund me të. __________________________________________ 1

- Ibn Maxheh (85).

19. Kurani është fjala e Allahut dhe nuk është e krijuar Imam Ahmed bin Hanbeli rahimehullah ka thënë: “Kurani është fjala e Allahut dhe nuk është e krijuar. Njeriu nuk duhet të tërhiqet nga fjala se Kurani nuk është i krijuar. Të folurit e Allahut nuk është i ndarë nga Ai dhe asgjë nga Ai nuk është krijuar. Unë të paralajmëroj ty që të mos debatosh me

ata që shpikin në këtë çështje. Ai që thotë se shqiptimi i Kuranit është i krijuar ose qëndron pasiv në këtë dhe thotë: “Unë nuk e di nëse shqiptimi është krijuar apo jo – Kurani është thjesht fjala e Allahut.” është bidatçi si personi i cili thotë se ai është krijuar. Kurani është fjala e Allahut dhe nuk është krijuar. “ Shpjegim: Siç vet e dini, kjo çështje është shumë e rrezikshme. Ehl-us-Sunneti dhe Xhemati u sprovuan shumë për këtë çështje. Dhe më shumti u sprovua Imam Ahmedi. Njerëzit burgoseshin, torturoheshin dhe vriteshin. Xhehmitë dhe Mutezilitë ishin shkaku i kësaj gjatë sundimit të el-Me’munit, el-Mu’tasimit dhe el-Uathikut. Gjatë këtyre epokave të tre kalifëve Abasitë, Xhehmitë, Mutezilitë dhe tjerë të devijuar e vurën umetin në një sprovë të madhe. Ata morën pushtein mbi Ehl-us-Sunnetin, por Allahu ka vendosur që të devotshmëve tu ipet fjala e fundit. Imam Ahmedi rahimehullah duroi dhe u përballoi torturave, burgosjes dhe vuajtjeve të vështira që madje as malet nuk i përballojnë kësaj. Për këtë arsye Allahu ia ngriti pozitën e tij. Ai vërtetë u bë Imam i Ehl-us-Sunnetit. Askush nuk demonstron dhe thërret në Sunnet vetëm se nderohet kur ai asocijohet me këtë Imam të madhë. Allahu e forcoi Islamin me Ebu Bekrin në lidhje me renegatët dhe Ai e forcoi Islamin me Ahmedin në lidhje me sprovën, thanë disa prej Selefëve. Allahu e mëshiroftë atë dhe e shpërbleftë atë në mënyrën më të mirë të mundshme. Kurani dhe Sunneti vërteton se Kurani është fjala e Allahut Subhanehu ue Te ala, fjalë me të cilat Ai ka folur. Ai ia ka shpallur atë Xhibrilit dhe Xhibrili ia ka shpallur atë Muhamedit salAllahu alejhi ue selem. Allahu flet kur Ai dëshiron dhe nëse Ai dëshiron. Fjalën e tij nuk mund ta hargjojnë as detet:

َ‫سف َهََُِْْ َ ََْحَ افر ُِّْخْف ن ََف َا‬ َ َُْ ‫ْهَُِْْ َِ ََثَ َر َفر َجَِنُْ ْو ْ ََف ْل َِكف ِّْ َر َُْساف ْْنلْ فْْ ِْخ َْ ََ ْفَ َ ََْحَ افر ْنْ َل فْْ ْل َِكف َ ك ْم َر‬ ”Thuaj: “Sikur të ishte deti ngjyrë për t’i shkruar fjalët e Zotit tim, deti (uji i tij) do të shterej para se të përfundojnë fjalët e Zotit tim, e edhe sikur të sillnim shtesë edhe një si ai (deti).” 1 Prej të folurit të Tij i përkasin Librat e shenjta të cilat u dërguan për ti korigjuar njerëzit, ti udhëzojë ata dhe ti shpëtojë ata nga devijimet për t’i pajisur ata me disa objektiva që vetëm Ai Subhanehu ue Te ala e di. Kjo i përket mëshirës së Tij, urtësisë dhe sundimit për ti shpallur Libra të dërguarëve për të korigjuar jetën e njerëzve. Kur ata jetojnë sipas këtyre Librave ata meritojnë të hyjnë në Xhenet dhe të fitojnë kënaqësinë e Zotit. Ai që kundërshton Librat e shenjta dhe i trajton ato me papajtueshmëri, justifikimet e tij i priten dhe kështu meriton të merrë denimin e kufarëve dhe të arrogantëve në Xhehnemin e përjetshëm, të cilën Allahu e ka thënë.

__________________________________________ 1

- 18:109

20. Allahu e ka shprehur me fjalë Kuranin Imam Ahmedi rahimehullah ka thënë: “Kurani është fjala e Allahut dhe nuk është krijuar.” Kështu Allahu e ka shprehur atë. Librat e zbritur janë fjalë të Allahut, të cilat ua ka shpallur robërve të Tij. Ai i foli me fjalë Musait alejhi-selam. Ai foli me Muhamedin salAllahu alejhi ue selem gjatë Miraxhit. Në Ditën e Gjykimit Ai do të thërret: “Ku janë ata që mi kanë bërë ortakë?” Allahu Tabarak ue Te ala ka thënë:

‫َ ن‬ ‫لع ْلُِّذْف رُِْْا ْو َْ َوف‬ ‫ل ِ ْ َف‬ ‫ُِ َ ََذَّْف َ ََّْ ََ ْفي َذَ َف‬ ْ َ‫خ اه‬ ”(Përkujto) Kur Zoti yt e thirri Musain: “Të shkosh tek ai popull zullumqar!” 1 Thirrje nuk mund bëhet përveçse me shkronja dhe zë ashtu siq i përket Allahut. Ato nuk u ngjajnë zërave, shkronjave ose fjalëve të krijesave. Allahu flet dhe të folurit e Tij është një cilësi e përkryer. Gjërat e ngurta nuk flasin, kafshët, të cilat janë më të ulëta se njeriu që flet, as ato nuk flasin. Allahu e ka nderuar dhe përsosur njeriun. Përsosmëria më e madhe në njeriun është të folurit me të cilin ai dallohet nga të gjitha krijesat tjera. Allahu i ka dhënë njerëzve, xhinëve dhe engjëjve aftësinë për të folur. Të folurit është një cilësi e përkryer. Allahu është i përsosur dhe i jep nga përsosmëria e Tij atij që do. Të folurit është siç thashë një cilësi e përsosur. Dituria është gjithashtu një cilësi e përsosur. Ai që mohon të folurit, diturinë dhe aftësinë e Allahut, atëherë e ka nënvlerësuar Atë me nënvlerësimin më të keq. Kur një pagan nga Kurejshët tha:

‫َ ََُْ َْرف َْ ََ افق َْ نفال ْهيَْ َْ َخف‬ ”Ky nuk është tjetër, përveç fjalë njerëzish!” 2 Allahu Te ala tha:

‫ب َرذ َرف‬ َ ‫لأ ا‬ ْ ‫لَّْ ْفر‬ ْ ”E Unë atë do ta hedh në Sekar!” 3 Të folurit e njeriut është i krijuar. Allahu e kërcënoi atë me këtë kërcënim të rëndë. Të fyesh Kuranin duke thënë se ai është magji apo fjalë e njerëzve, është një shpifje ndaj Kuranit. Kjo është një nënçmim dhe shpifje ndaj Kuranit që është të folurit e Allahut. Ai Subhanehu ue Te ala e shpalli atë për ti udhëzuar njerëzit. Ai nuk është krijuar. Mutezilitë, Xhehmitë, Batinitë, Rafidat, Hauarixhët dhe të gjitha sektet e tjera të devijuara kanë besime (akide) të ndryshme, por janë të bashkuar në atë se Allahu nuk flet. Madje edhe Esharitë janë të ndikuar nga Mutezilitë. Esharitë e më hershëm e kishin zakon të thonin se të folurit është një cilësi që qëndron ne vët qenien e Allahut Subhanehu ue Te ala, ndërsa Kurani nuk është fjala e Allahut dhe në vend të kësaj ajo është një ritregim i të folurit të Allahut. Ata e kishin për qëllim se të folurit e Tij është një cilësi në qenien e Tij dhe i mungojnë shkronjat dhe zëri. Megjithatë, ata nuk e besonin se Ai ka folur dhe se Kurani nuk është të folurit e Tij. Ndërsa Esharitë e më vonshëm ata thanë shprehimisht se Kurani është i krijuar. Kurani është fjala e Allahut dhe nuk është krijuar. Asgjë prej të folurit të Tij nuk është krijuar. Në fillim, këta njerëz thanë se Allahu e ka krijuar fjalën e tij dhe se ajo nuk qnëdro në ndonjë vend të caktuar. Ata thonë “Fjala e Allahut” sikurse “Deveja e Allahut” dhe “Shtëpia e Allahut”, dmth në aspektin se krijesat i përkasin krijimit të Krijuesit. Kjo u përket mashtrimeve dhe të gënjeshtrave të tyre. __________________________________________ 1

- 26:10

2

- 74:25

3

- 74:26

21. Pse nuk është e mjaftueshme për të thënë se Kurani është fjala e Allahut? Imam Ahmedi rahimehullah ka thënë: “… dhe ai nuk është i krijuar.” Pse nuk është e mjaftueshme për të thënë se Kurani është fjala e Allahut? Sepse Xhehmitë dhe Mutezilitë, të cilët e mohojnë se Kur’ani është fjala e Allahut, thonë se Kurani është Fjala e Allahut, ndërsa ata e kanë për qëllim se ai është i krijuar. Në të njëjtën mënyrë ata thonë “deveja e Allahut ” dhe “Shtëpia e Allahut”. Shtëpia e Allahut është e krijuar dhe gjithashtu edhe deveja e Allahut. Pra ata punojnë sipas kësaj metodologjie. Ata i mashtrojnë njerëzit kur ata thonë se Kurani është fjala e Allahut; por është e krijuar. Ti thuaj se Kurani është fjala e Allahut dhe se nuk është krijuar. Sepse nëse ti thua se Kurani është fjala e Allahut pa thënë se nuk është krijuar, atëherë Mutezilitë dhe Xhehmitë do të pajtohen me ty dhe do të thonë se Kurani është fjala e Allahut. Megjithatë, atë e mbarojnë fjalimin e tyre duke thënë se ai është i krijuar, ndërsa ti e përfundon fjalimin tënd duke thënë se ai nuk është i krijuar.

22. Të folurit e Allahut nuk është i ndarë nga Ai Imam Ahmedi rahimehullah ka thënë:

“Kurani është fjala e Allahut dhe nuk është krijuar. Nuk duhet tërhiqur për të thënë se nuk është i krijuar. Të folurit e Allahut nuk është i ndarë nga Ai dhe asgjë nga Ai nuk është i krijuar.” Të folurit e Allahut Tabarak ue Te ala është një cilësi e cila qëndron në qenien e Tij, por Ai flet kur Ai dëshiron dhe nëse Ai do. Fjalët e Imam Ahmedit: ”Fjala e Allahut nuk është e ndarë nga Ai…”, refuzon Mutezilitë që thonë se Allahu e ka krijuar atë dhe ajo nuk qëndron në ndonjë vend. Të folurit e Allahut është një cilësi, sikurse edhe aftësia e tij dhe dëshira që janë cilësi të përjetshme që qëndrojnë në qenien e Tij Subhanehu ue Te ala. Ato janë cilësi të përsosura. Allahu flet kur Ai dëshiron sikurse Ai krijon kur të dojë;

َُْ ‫ا َذِ ُُ ِ ْ ْلَ فِْ َْوَْ ِ ْ َه ار فما َْرن‬ ‫اَّ ْ فرا ذَّْاَ ْقف ِ ْ َف‬ ‫ِْذْماَخاف ِّ َف‬ ْ ‫خ‬ ”Kur Ai dëshiron ndonjë send, urdhri i Tij është vetëm t’i thotë: “Bëhu!” Ai menjëherë bëhet.” 36:82 Të folurit është një cilësi qenësore, por Ai flet, shpallë, krijon dhe furnizon me fjalën e Tij. Fjalët e Imam Ahmad: “Të folurit e Allahut është e ndarë nga Ai…” i referohet asaj se fjalimi i Tij mbahet nga esenca e Tij. Megjithatë, ndëgjohet edhe Kurani edhe të folurit e Tij. Fjalët e Imam Ahmedit: “Të folurit e Allahut nuk është i ndarë nga Ai…” Dmth se kjo cilësi qëndron në qenien Tij, e cila është një refuzim i Mutezilive që thonë se Allahu ka e krijuar të folurit pa një vend që qëndron në të.

23. Atëherë debati është i saktë Imam Ahmedi ka thënë: “… dhe asgjë nga qenia e Tij nuk është e krijuar. Të paralajmëroj që të mos debatosh me ata që kanë shpikur në këtë çështje.”

Shikoni se si ai e thekson atë. Megjithatë ai vetë debaton kur ishte e nevojshme. Kur ai ishte i detyruar që të debatojë debatoi me Ibn Ebi Du’ad dhe të tjerë. Është korrekte që të debatosh në rast nevoje, kur ka nevoj dhe njerëzit duan të mësojnë dhe e duan të vërtetën.

24. Ndalimi i të mosdeklaruari qartë rreth Kuranit Imam Ahmedi ka thënë: “Ai që nuk deklarohet saktë lidhur me Kuranin, por thotë se nuk e di nëse Kurani është i krijuar ose jo, por ai është fjalë e Allahut, atëherë ky person është bidatçi” Kur u shfaq besimi se Kurani është i krjiuar, dhe Ehl-us-Sunnetit u ndanë nga Xhehmitë, Mutezilitë dhe të tjerët, u shfaqën njerëz të cilët asocijoheshin me Ehlus-Sunnetin dhe thoshin: “Kurani është fjala e Allahut, por shqiptimi im i Kuranit është i krijuar.” Imam Ahmedi i qortoi ata për këtë, sepse fjala “shqiptim” mund të thotë edhe ajo që është shqiptuar, që është Kurani, dhe shqiptimi i folësit. Kjo frazë prandaj mund të kuptohet gabim dhe shfrytëzohet nga Xhehmitë, Mutezilitë dhe të tjerët që thonë se Kurani është i krijuar për ti mashtruar njerëzit. Prandaj Imam Ahmed bëri tebdi mbi personin i cili thotë se shqiptimi i tij i Kuranit është i krijuar. Ti thua se fjala e Allahut nuk është e krijuar, por mos thuaj se shqiptimi yt i Kuranit është i krijuar. Këtë mund ta përdorin të devijuarit për të ardhur në përfundim se Kurani është i krijuar. As mos u deklaro paqartë; por ji i vendosur. Përcakto se Kurani është fjala e Allahut dhe se nuk është i krijuar, e cila është në përputhje me Kuranin, Sunnetin, sahabët dhe selefët. Ai që nuk deklarohet qartë dyshohet të jetë bidatçi dhe të ketë akiden e Xhehmive. Këto fraza, bidate dhe qëndrime të paqarta u shfaqën kur ky sprovim u shfaq dhe u rrit. Duhet shprehur qartë dhe të thuhet se Kurani është fjala e Allahut dhe se ajo nuk është e krijuar. Mos thuaj se shqiptimi yt i Kuranit është i krijuar dhe mos ji i paqartë. Nuk lejohet të jeshë i paqartë dhe nuk lejohet të thuhet se shqiptim i Kuranit është i krijuar.

Shumë njerëz thanë se nuk e dinin nëse Kurani ishte krijuar apo jo. Ahmedi dhe Ehlus-Sunneti i qortuan ata, dhe bënë tebdi ‘mbi ta për këtë. Një prej tyre ishte Jakub bin Shejbeh cila ishte një imam në Hadith. Kur ai nuk u deklarua qartë lidhur me Kuranin dhe tha se nuk e dinte nëse ai është krijuar apo jo, Ahmedi tha: “Ai është një bidatçi i humbur.” Kur kalifi u konsultua me Imam Ahmedin për ti´a dhënë një post në gjykatë Jakub bin Shejbes, ai tha: “Jo. Ai është i devijuar.” Ju ndoshta befasoheni nga kjo. Ahmedi preferoi një puntorë jehudi ose të krishterë para Pasuesve të Bidateve për shkak të rrezikut të tyre. Pasuesit e Bidatit e brejnë umetin dhe e shkatërrojnë atë nga brenda. Kush tjetër pos Pasuesve të Bidateve ka shkatërruar myslimanët dhe ka shkaktuar rënien e tyre të poshtëruar para jehudëve dhe të krishterëve? Të gjitha fatkeqësitë që kanë goditur myslimanët janë për shkak të Pasuesve të Bidateve. Kalifati i Benu Umejjes ra kur kalifi Maruan el-Himar ra në akiden e el-Xhadit, tha Ibnu Tejmijeh. Ky bidat nuk është asgjë në krahasim me të gjitha bidatet që gjenden sot. Imam Ahmedi ka thënë: “…ky person është bidatçi si personi i cili thotë se ai është i krijuar. Kurani është fjala Allahut dhe nuk është krijuar.” Kjo do të thotë, personi që nuk deklarohet qartë dhe ai që thotë se shqiptim i tij i Kuranit është i krijuar. Ata i përkasin të njëjtit soj.

25. Besimi në shikimin e Allahut në Ditën e Gjykimit Imam Ahmed bin Hanbel rahimehullah ka thënë: ”Duhet besuar në shikimin në Ditën e Gjykimit. Janë transmetuar disa hadithe autentike nga i Dërguari salAllahu alejhi ue selem në lidhje me këtë. Duhet besuar se i Dërguari salAllahu alejhi ue selem e pa Zotin e tij. Kjo është transmetuar në mënyrë autentike nga i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem.”

Katade transmetoi nga Ikrimeh nga Ibn Abasi. el-Hakam bin Aban e transmetoi këtë prej Ikrimeh, nga Ibn Abasi. Ali bin Zejd e transmetoi këtë nga Jusuf bin Mehran, nga Ibn Abasi. Ne besojmë në hadithin tekstualisht siç është transmetuar nga Profeti salAllahu alejhi ue selem. Të folurit për këtë është bidat. Ne besojmë në këtë tesktualisht sikurse është shpallur dhe nuk debatojnë me dikë në lidhje me të.” Sqarim: Ka mendime të ndryshme lidhur me këtë çështje. A e ka pa i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem Zotin e tij në natën e Miraxhit? Disa njerëz janë kapur për fjalët e Ibn Abasit dhe të imam Ahmedit dhe e kanë kuptuar se të dy thonë se Muhamedi salAllahu alejhi ue selem e pa Zotin e tij me sytë e tij. Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijeh rahimehullah ka thënë se fjalët e Ahmedit dhe të Ibn Abbasit përmenden edhe të pakufizuara dhe të kufizuara. Ibn Abasi tha pakufizim se Muhamedi salAllahu alejhi ue selem e pa Zotin e tij dhe në mënyrë të kufizuar se ai e pa Atë me zemrën e tij. Po kështu ka thënë edhe Ahmedi. Fjalët e Ibnu Tejmijes janë korrekte. Nuk ka dëshmi në Kuran apo në Sunnetit se Muhamedi salAllahu alejhi ue selem me të vërtetë ka parë Zotin e tij. Fjalët e Ibn Abasit janë fjalët e tij dhe të pa kufizuara. Tekstet e kufizuara janë më të korrekte. Në ”Sahihun”1 e Muslimit, thuhet se si ai salAllahu alejhi ue selem e pa Zotin e tij dy herë me zemrën e tij. Allahu Tabarak ue Te ala ka thënë:

‫ت َام‬ ‫َاَِه َام َ َْؤَفََ واَ َُّبَ َو‬ ”Zemra nuk mohoi atë që pa (me sy).” 2

‫ْوااوَوهَ ْيَََْوِ َ ٌْ َاه‬ َ ‫ََََفَا‬ ”Atë (Xhibrilin) e ka parë edhe herën tjetër.” 3 Do të thotë dy herë. Masruk tregoi se A’ishah radijAllahu anha ka thënë: ”Ai që ti tregon tre gjëra ty ai ka bërë një gënjeshtër të madhe për Allahun. Ai që thotë se Muhamedi salAllahu alejhi ue selem e pa Zotin e tij ka bërë një gënjeshtër të madhe për Allahun.” Masruk tha: ”Ti oj nënë e besimtarëve! Më jep kohë dhe mos nxitonë me mua; a nuk thotë Allahu:

‫مواَِه‬ َ َ‫َامو َُّب‬ َ ‫توَ َْؤَفََا َو َا‬

”Zemra nuk mohoi atë që pa (me sy).” 4

‫ْوااوَوهَ ْيَََْوِ َ ٌْ َاه‬ َ ‫ََََفَا‬ ”Atë (Xhibrilin) e ka parë edhe herën tjetër.” 5 Ajo tha: ”Unë jam e para në umet e cila e pyeta të Dërguarin e Allahut salAllahu alejhi ue selem në lidhje me këtë dhe ai tha: ”Ai ishte Xhibrili. Unë nuk e kam parë atë në formën e tij origjinale, përveç këtyre dy herëve. Unë e pashë atë duke zbritur nga qielli. Krijesa e tij i madhështore mbuloi çdo gjë në mes qiellit dhe tokës.” Ajeti pra tregon se Muhamedi e pa Xhibrilin salAllahu alejhima ue selem. Ebu Dherri radijAllahu anhu tregoi se i Dërguari salAllahu alejhi ue selem u pyet nëse ai e kishte parë Zotin e tij, ai u përgjigj: ”Një dritë. Si ta shoh Atë? ” Kjo do të thotë se është e pa mundur. Veç kësaj dy zinxhirët e transmetimit të Ibn Abasit përmbajnë dobësi. Në njërën prej tyre gjendet el-Hakam bin Aban që është i besueshëm, por ritregon gabimisht 6. Në një tjetër është Ali bin Zejd bin Xhud’an që është i dobët 7. Në të janë gjithashtu Jusuf bin Mahran që është i panjohur dhe prej të cilit ka transmetuar vetëm Ali bin Zejd bin Xhud’an. Këto transmetime janë atëherë fjalët e Ibn Abasit. Fjala e kujt kanë përparësi nëse fjalët e Ibn Abasit përplasen me fjalët e Profetit salAllahu alejhi ue selem? Kjo në qoftë se ne do të lozim me idenë se Ibn Abasi tha se Profeti salAllahu alejhi ue selem e pa Zotin e tij me sytë e tij. Përveç kësaj, ky transmetim nëse do të ishte autentik do të kufizohej me hadithin e konfirmuar i cili thotë se ai salAllahu alejhi ue selem e pa Zotin e tij me zemër. Ibn Abasi vetë kufizoi fjalet e tij të pakufizuara. Ibnu Tejmijeh ka thënë se të njëjtën gjë bëri Imam Ahmedi. E vërteta është se këto transmetime duhet të kuptohen në një mënyrë të kufizuar. __________________________________________ 1

- Muslimi (176).

2

- 53:11

3

- 53:13

4

- 53:11

5

- 53:13

6

- Ibn Haxheri ka thënë:

”I besueshëm dhe adhurues i cili tregon gabimisht.” (et-Takrib) 7

- Ibn Haxheri ka thënë: ”I dobët.” (et-Takrib)

26. Sahabët nuk kishin mospajtime në akide Sahabët nuk ishin të përçarë në këtë çështjen. Pasuesit e Bidateve që përhapin mosmarrëveshje si brenda çështjeve themelore ashtu edhe në degëzime thonë se sahabët nuk pajtoheshin në lidhje me besimin. Kjo është gënjeshtër. Ata fare nuk kishin mosmarrëveshje. Nga njëra anë, A’ishah mohoi se shikimi është bërë me sy. Nga ana tjetër, Ibn Abasi nuk e ka konfirmuar se shikimi është bërë me sy, por me zemër. Atëherë ku është mosmarrëveshja? Ajo nuk ekziston. Imam Ahmedi ka thënë: ”Ne besojmë në hadithin tekstualisht siç është transmetuar nga Profeti salAllahu alejhi ue selem.” Dikush mund të kuptojmë se ai e konsideroi se i Dërguari salAllahu alejhi ue selem e pa Zotin e tij me sytë e tij përgjatë transmetimit të Ibn Abasit. Tani ju e dini se si duhet ballafaquar me të dhe se ai nuk është autentik dhe ndoshta as i mirë. Pos kësaj ai duhet gjithashtu të kufizohet me hadithin autentik. Fjalët e tij të pa kufizuara duhet të interpretohen me fjalët e tij të kufizuara. Në këtë mënyrë del në shesh se sahabët fare nuk kishin mospajtime mbi këtë çështje. Ka, megjithatë, dijetarë të mëvonshëm të cilët ishin ndikuar nga fjalët e Ahmedit dhe menduan se Muhamedi salAllahu alejhi ue selem e kishte parë Zotin e tij me sytë e tij. Kuptimi i tyre, megjithatë, është i pasaktë sepse Ahmedi ka folur edhe i kufizuar në këtë çështje.

27. Besimi në Peshorën Imam Ahmedi rahimehullah ka thënë: ”Duhet besuar në Peshorën në Ditën e Gjykimit.” Hadith thotë: ”Në Ditën e Gjykimit robi do të peshohet dhe ai nuk do të peshojnë as sa krahu i një mushkonjë-së.” 1 Veprimet e robërve gjithashtu do të peshohen, e cila është përmendur në hadith. Kjo duhet të besohet dhe të konfirmohet. Ai që e refuzon këtë duhet të injorohet dhe nuk duhet debatuar me të.” Sqarim: Një njeri shumë i trashë do të sillet në Ditën e Gjykimit. Tek Allahu, ai nuk do të peshojnë as sa krahu i një mushkonjë-së. Kjo dëshmon se njerëzit do të peshohen. Është konfirmuar si Ibn Mesudi radijAllahu anhu u ngjit në një Salvadora percisa 2 në mënyrë që ata mundën të shohin kërcinjtë e tij të hollë. Ata u habitën nga ato pas së cilës Profeti salAllahu alejhi ue selem tha: ”A po habiteni nga kërcinjtë e tij të hollë? Megjithatë, ato do të peshojnë më rënd në Peshore sesa mali Uhud.”3 Kjo dëshmon se personi do të peshohet. Lidhur me veprimet, kështu që nuk ka asnjë mosmarrëveshje se ato gjithashtu do të peshohen. Mutezilitë, Xhehmitë dhe njerëz të tjerë të devijuar e mohojnë Peshoren materiale. Ata e mohojnë peshimin e drejtë. Kështu thonë Mutezilitë, Xhehmitë dhe njerëz të tjerë të devijuar. Ata vërtetë e mohojnë Peshorën. __________________________________________ 1

- Bukhari (4729) dhe Muslimi (2785).

2 - Lloji më i mirë i misvakut është druri “arak” (Salvadora percisa). Misvaku i Pejgamberit sal-lallahu alejhi ue selem ka qenë nga ky dru. Misvaku është degëz e forcuar me minerale natyrore, që ndihmon në pastrimin e dhëmbëve, pastaj me inkibitorë të tjerë, të cilët pengojnë gjakderdhjen nga mishi i dhëmbëve, materie që mbysin mikrobet (baktericid) dhe me aromë natyrale të freskët. Misvaku është brushë

ideale, natyrale e cila përmban më shumë përbërës kimikë, se sa çdo pastë tjetër artificiale për dhëmbët. Sikurse brusha për dhëmbët misvaku pastron në mes dhëmbëve dhe nuk thyhet nën asnjë presion, bile është më i fortë dhe fleksibël. Palca e misvakut formësohet në një formë të përshtatshme, duke pastruar bile edhe ushqimin e mbetur në mes dhëmbëve e njëkohësisht duke mos e dëmtuar mishin e dhëmbëve. 3 - Ahmedi (3991). Ahmed Shakir ka thënë: ”. Zinxhiri i tij i transmetimit është autentik” Al-Albani e përmend atë në ”As-Silsilah për arritjen as-Sahîhah” (2750) dhe (3192).

28. Peshorja është konfirmuar në Kuran dhe në Sunnet Peshorja ka dy pjata peshoreje ku peshohen veprat. Një nga provat për këtë është hadithi i shënimeve. Allahu Tabarak ue Te ala do ti tregojë robit rreth veprimeve të tij dhe do ti´a tregojë atij për to. Pastaj i thuhet: ”A ke ndonjë vepër? A keni ndonjë të mirë?” Ai do të thotë: ”Jo, Zoti im.” Pastaj Allahu i thotë: ”Po, ti ke një vepër të mirë tek Ne. Zoti yt nuk është i padrejtë ndaj askujt.” Pastaj vendoset ”nuk ka zot tjetër të vërtetë përveç Allahut” në njërën pjatë peshoreje dhe nëntëdhjetë e nëntë shënimet në një pjatë peshoreje tjetër ku ”nuk ka zot tjetër të vërtetë përveç Allahut” peshon më shumë se ato. Sepse asgjë nuk peshon rëndë së bashku me emrin e Allahut.” 1 Në një tjetër hadith thuhet: ”O Musa! Nëse të shtatë qiejt dhe banorët e saj pa Mua dhe shtatë tokët ishin vënë në njërën pjatë peshorjeje dhe ”nuk ka zot të vërtetë përveç Allahut” në tjetrën pjatë peshoreje, ”nuk ka zot tjetër të vërtetë përveç Allahut” do të kishte fituar.”2 Peshorja pra është konfirmuar në këtë mënyrë në Kuran dhe në Sunnet:

َ َ‫مَه‬ ‫ه َسوَ َْ َاو‬ َ ‫يو‬ ْ ‫مووَ َِيسنَ وَ َْ ِف‬ َ َ‫َموَ َِّنوَُّمنَ واِ َْفَم َلو َيِِ ِْو ِ نانْ و ٌَ ْااَ ِلوَُِ َ ْسه‬ َ ‫ٍ ْسو‬ َ َ‫موَ َُّؤَإو ِِه‬ َ َِ ِِ ِ ‫ع ََو َِ َس َْ ِلوَ َْ ِف َسم َاِْويَ َالوُ َ ْنمَ َلوهَ ْؤ‬ ‫ع ِِسنَو‬ ِ ‫َيم‬

”Në ditën e gjykimit Ne do të vëmë peshoja të drejta, e askujt nuk i bëhet e padrejtë asgjë, edhe nëse është (vepra) sa pesha e një kokrre të melit Ne do ta sjellim atë. E mjafton që Ne jemi llogaritës.” 3

‫ع َِ ْلويِفو َل َِهِ َلو ٌَم َِا ََنَو‬ ِ ٌَ ‫ََ َانْ و ٌَؤِفْ و َا ََ َِيسهَهَويَه َ َََْوِكَ وََِبِسنَ و‬ َ َ‫ع َاََوَِهؤ‬ ”Ndërsa, atyre që u peshojnë lehtë peshojat (veprat e mira), ata janë që humbën vetveten dhe janë në Xhehenem përgjithmonë..”4

ِ ْ‫وَِ َ ِامو َانْ و ٌَؤِفْ و َا ََ َِيسهَهَويَه َ ُاهَوىَم َِسَ و‬ َ ‫يَه َ ِامو َانوََفَمَفْ و َا ََ َِيسهَهَويَ َِ ََويِفوٌِس‬ ِ ‫وا‬ َ ِْ َ‫َهس‬ ِ ِْ ٍ ”E sa i përket atij që i rëndohet peshoja e veprave të tij. Ai është në një jetë të këndshme. Ndërsa, atij që ka peshojën e lehtë të veprave të tij. Vendi i tij do të jetë në Havije.” 5 __________________________________________ 1 - Tirmidhi (2639) dhe Ibn Maxheh (4300). Autentik sipas Albanit. Ahmed Shakir tha: ”Zinxhiri i hadithit është autentik.” 2 - Ibn Hibani (2324) dhe Hakimi (1/528) i cili e konsideroi hadithin autentik dhe Dhehebi u pajtua me të. 3

- 21:47

4

- 23:103

5

- 101:6-9

29. Qëndrimi i Sejjid Kutbit lidhur me Peshoren Betohem në Allahun se Sejkid Kutbi mohon Peshoren dhe shikimin e Allahut. Në shumë raste, ai ka të njëjtin akide sikurse Xhehmitë dhe Mutezilitë. Betohem në Allahun se kjo është një fakt. E them këtë për shkak që njerëzit të mos mashtrohen nga librat e këtij njeriu. Betohem në Allahun se ato janë plot me devijime në çështjet më themelore të parimeve. (Sejjid Kutbi ishte i hutuar dhe i devijuar). Shumë të

rinj do të devijojnë për shkak se ata e deklarojnë atë të shenjtë dhe e vlerësojnë atë më shumë se sa që ai me të vërtetë e meriton. Ti nuk e gjen Mutezili ose Xhehmi duke shpikur vetëmse ai është i përfshirë me ta lidhur me atë bidat dhe ia sqaron atë në emër të tyre. Kjo është për fat të keq kështu. Ai mohon Peshoren, Arshin dhe shumë më tepër. Kjo është katastrofike. Imam Ahmedi ka thënë: ”Duhet besuar në Peshorën në Ditën e Gjykimit.” Mutezilitë, Xhehmitë, Batinitë dhe tjerë të devijuar siç thashë i mohojnë këto çështje. Imam Ahmedi ka thënë: ”Duhet besuar në të dhe duhet konfirmuar atë. Ai që e refuzon atë duhet të injorohet dhe nuk duhet debatuar me të.” Tani ju e dini se si duhet qëndruar lidhur me debatet.

30. Biseda e Allahut me njerëzit në Ditën e Gjykimit Imam Ahmedi bin Hanbal rahimahullah ka thënë: “Duhet të besohet se Allahu do të flet me robërit në Ditën e Gjykimit, pa ndonjë ndërmjetës midis tyre. Duhet besuar në këtë. “ Shpjegim: Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Nuk ka asnjë prej jush vetëm se Zoti i tij do t’i flas atij pa ndërmjetës mes tyre.”1

Allahu Tabarak ue Te ala do të thërrasë në Ditën e Gjykimit:

ْ ‫ْ َن ايص ْو‬ ‫َذي َفص ْوذْ ََ ْيف‬ ْ ُ‫ْهُ ْو َْنََُّ َْ ََ اَف َهَّ ذْ َْْاَخْف ُِّْراََ نه‬ َ ُِْ‫ض نفَ ا َْيذ َفْ َهَّ َهننُ ْهُ اوْرنُبْف َُْ اََ ا ْارُِّْذَف ِْذََّْف ذان‬ ‫ذح َ كهَّ ْ ايص‬ ‫نه َح َ ف‬ ”E ditën kur Ai i thërret ata se ku janë ata që m’i bënit shokë? Ata thonë: “Ne të kemi njohur Ty, nuk ka ndonjë prej nesh që dëshmon se ke shok! Dhe humb prej tyre ajo që më parë adhuronin, e binden se ata nuk kanë shpëtim.” 2

‫َذي َصف ْوذْ ََ ْيف‬ ‫ْ اََخْف ِّانة ا َفص َ نيَذَّْف ا ْارُِّْذَ ْف‬ ‫ْ ْ َة ا‬ َ ُِْ‫ف ِْذََّْف ِْذَّْاَ افق ذان‬ ”Ditën kur i thërret ata e u thotë: “Ku janë ata ortaktët e Mi, të cilët ju i pandehnit (si zota)?” 3 Ndërsa thirrja përbëhet nga shkronjat dhe zëri, e cila është fjalë. Ai do ti thërret banorët e Xhenetit: “A jeni të kënaqur? A dëshironi që ti´u jap më shumë se kaq?” 4 Ai do të bisedojë dhe do të flet. Ai Subhanehu ue Te ala do të bisedojë me secilin prej tyre pa ndërmjetësues. Ai do të bisedojë me të gjithë. Allahu Subhanehu ue Te ala përshkruhet gjithmonë me këtë përsosmëri. Të folurit e Tij me individët në Ditën e Gjykimit i përket cilësive të Tij të përsosura sikurse Ai ka biseduar me Musain, Muhamedin, Xhibrilin dhe engjëjt salAllahu alejhim ue selem. Pika e gjithë kësaj është se ai do të bisedojë me besimtarët në Ditën e Gjykimit. __________________________________________ 1

- Bukhari (6539) dhe Muslimi (1016).

2

- 41:47-48

3

- 28:62

4

- Muslimi (181).

31. Besimi në Haudin dhe cilësitë e tij Imam Ahmed bin Hanbel rahimahullah ka thënë: ”Duhet besuar në Haudin (pellgun e ujit) dhe se i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem e ka një pellg tek i cili do të vijë umeti i tij në Ditën e Gjykimit. Ai është i gjerë aq sa ëshë i gjatë dhe korrespondon me një muaj kohë udhëtimi. Enët e tij janë aq të shumtë sa yjet e qiellit.” e cila është transmetuar në rrugë autentike përmes rrugëve të shumta.” Shpjegim: Robi është i detyruar ta besojë Haudin. Janë transmetuar shumë hadithe lidhur me Haudin. Aq sa është i gjërë aq është i gjatë1 dhe korrespondon me një udhëtim një muajsh gjatë. Hadithet thonë se gjatësia e tij është sa distanca në mes të Medines dhe San’as 3 dhe mes San’as ‘dhe Ejles 4. Haudi është një nga ndërimet e Allahut ndaj Muhamedit salAllahu alejhi ue selem. Ai tha në lidhje me të:

ُ‫م َ كَف َ َم َََّْ ْ ْفر ِ ْ َْ ْط َذنُْبْف َْرن‬ ْ ِْ ‫ََْ ْ َِة ْ افر ْفَ افه اُْرَِ ْذْف َْخنف ْوَ َر ْح َفر َ ْر َِكذْف‬ ”Ne, vërtet, të dhamë Keutherin. Andaj ti falu dhe prej kurban për hir të Zotit tënd! E s’ka dyshim se urrejtësi yt është farësosur.” Haudi është një nga më të mirat që Allahu ia ka dhënë dhe e ka nderuar robin dhe të Dërguarin e Tij Muhamedin salAllahu alejhi ue selem në të dy jetët. Është transmetuar se disa njerër do të përzuren nga Haudi. Ata janë renegatët duke përfshirë edhe Pasuesit e Bidateve. Këtë e përmend el-Kurtubi dhe të tjerët. Sa i përket hadithit që përmend se si njerëzit przuren nga Haudi, atëherë i Dërguari salAllahu alejhi ue selem do të thotë: “Shokët e mi! Shokët e mi!” 6 siç e përmendi Hafidh Ibn Haxheri se Bukhari ka thënë se ata që përzuren nga Haudi janë renegatët. Tjetër gjithashtu kanë përfshi Pasuesit e Bidateve. Si kështu? Po, sepse ata kanë shpikur në fe pas tij salAllahu alejhi ue selem. Pasuesit e Bidateve kanë shpikur në fe pas të Dërguarit salAllahu alejhi ue selem. Pse të përzuren? Për shkak se ata kanë ndryshuar fenë e Allahut dhe kanë shpikur në të gjëra që nuk i përkasin asaj. Pra ky hadithi ka të bëje edhe me ta.

Imam Ahmedi ka thënë: ”Enët e tij janë aq të shumtë sa yjet e qiellit.” Muslimi ka transmetuar se ato janë prej ari dhe argjendi 7. Imam Ahmedi ka thënë: ”e cila është transmetuar në rrugë autentike përmes rrugëve të shumta.” Kjo është e njohur në përgjithësi. __________________________________________ 1

- Muslimi (2300).

2

- Bukhari (6579).

3

- Bukhari (6580) dhe Muslimi (2303).

4

- Bukhari (6591) dhe Muslimi (2298).

5

- 108:1-3

6

- Bukhari (6582) dhe Muslimi (2304).

7

- Muslimi (2303).

32. Besimi në dënimin e varrit Imam Ahmed bin Hanbel (rahimehullah) ka thënë:

“Duhet të besohet në dënimin e varrit, dhe se ky umet sprovohet në varret e tyre. Ata do të pyeten për besimin dhe Islamin dhe se kush është Zoti dhe profeti i tyre? Munker dhe Nekiri do ti vijë të vdekurit sikurse Allahu Azze ue Xhel dëshiron. Duhet të besohet me vërtetësi në këtë. “ Shpjegim: Janë transmetuar hadithet lidhur me dënimin e varrit. Një nga ajetet lidhur me këtë janë fjalët e Allahut Tabarak ue Te ala:

‫ُذَُ ا‬ ‫ُلف‬ ْ َ‫ٌْ َاو‬ ْ ‫سُْ فْتا َّْْاَ ايف ْوذْ ََ ْيف ْو‬ ْ ْ ِ ‫ذف‬ َ ْ ‫ا فْن َِ َرْ ََْخْف ا ْفق ِِْ َََراََ َ ن‬ َ َْ‫َ َنْي‬ ‫ْرْ َذ ْيُ ذا َن ْرضاَخْف َ نن ا‬ ”Ata i nënshtroi zjarrit mëngjes e mbrëmje, e ditën e kijametit (u thuhet engjëjve): “Ithtarët e Faraonit futni në dënimin më të rëndë!” 1 Faraoni, dhe njerëzit e tij dhe të gjitha kufarët e tjerë sjellën pranë zjarrit, në mëngjes dhe në mbrëmje. Ky është dënimi pas vdekjes. Pastaj ai përmendi dënimin në Ditën e Gjykimit:

‫سُْ فْتا َّْْاَ ايف ْوذْ ََ ْيف‬ ‫َ َنْيَْ َف‬ ْ ِْ ‫ذ‬ ‫ا فْن َِ َرْ ََْخْف ا ْفق ِِْ َََراََ َ ن‬ ”… e ditën e kijametit (u thuhet engjëjve): “Ithtarët e Faraonit futni në dënimin më të rëndë!” Ka edhe ajete tjera që tregojnë për këtë. Bukhari dhe Muslimi transmeton se i Dërguari salAllahu alejhi ue selem kaloi pranë dy varreve dhe tha: “Ata janë duke u ndëshkuar, por ata nuk janë duke u dënuar për diçka të madhe (sipas tyre). Po, sigurisht që është diçka e madhe. Njëri prej tyre përgojonte njerëzit ndërsa tjetri nuk kujdesej gjatë urinimit (kur urinonte).” 2 Ata ranë në mëkate të mëdha, kështu që Allahu i dënoi ata pas vdekjes. Kjo dëshmon se njerëzit dënohen në varre për mëkatet e tyre. Gjithashtu, transmetoi el-Bera nga Profeti salAllahu alejhi ue selem se Munker dhe Nekir i vien të vdekurit dhe e pyesin atë. Besimtari do të thotë: “Ai është Muhamedi, i Dërguari i Allahut. Ai erdhi tek ne me prova dhe me udhëzim të drejtë prandaj ne e besuam atë dhe e pasuam.” Kështu thuhet në hadithin e Esma-së. Në hadithin e el-Baraa përmendet se si besimtarit i shtrohen pyetjet vijuese:

“Kush është Zoti yt? Kush është profeti yt? Çfarë feja ke? “Ai thotë:” Zoti im është Allahu, feja ime është Islami dhe i Dërguari im është Muhamedi salAllahu alejhi ue selem. “Pastaj do ti thuhet:” Ne të njohim ty. Ti ishe besimtarë. Flej në qoftë se ke qenë besimtarë. “Atëherë ai e sheh vendin e vet në zjarrë në qoftë se ai kishte qenë kafir. Pastaj i thuhet atij: “Allahu në vend të kësaj të ka dhënë një vend në Xhenet.” Pastaj ai thotë: ” O Allah! Le të ndodhë Dita e Gjykimit!” Pas së cilës i thuhet atij: “Prit.” Këta dy engjëj do ti vijnë edhe kafirit dhe do ti thonë: “Kush është Zoti yt? Kush është profeti yt? Çfarë feje ke? “Pastaj ai thotë:” ah, ah, unë nuk e di. Kam dëgjuar njerëzit duke thënë një gjë dhe ashtu thashë edhe unë.” 3 E lusim Allahun për qëndrueshmëri. Shumica e njerëzve janë në rrezik. Sepse ata vërtetë nuk e dinë domethënien e mesazhit. Ata nuk e dinë se Muhamedi salAllahu alejhi ue selem ka ardhur me prova dhe udhëzime. Ata nuk e dinë se çfarë do të thotë shahadeti. Ata vetëm imitojnë të jerët. Prandaj, besimtari duhet të jetë në kujdes, të reflektojnë mbi librin e Allahut dhe të përgatitet për këto pyetje. Muhammad bin Abdil-lah salAllahu alejhi ue selem erdhi tek ne me prova dhe udhëzim prandaj ne e kemi besuar atë dhe e kemi pasuar atë. Ky besim është i lidhur ngushtë me diturinë e udhëzimin dhe provat të cilat i ka kumtuar Muhamedi salAllahu alejhi ue selem. Ajo është që sjell dobi gjatë këtij testi tmerrësisht të vështirë. I Dërguari salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ju do të sprovoheni në varret tuaja ngjashëm, ose gati sikurse me sprovën e Dexhallit.” 4 Në teshehud thuhet:

‫َّ َِذْف ِْْاَ فوا َْ َركف َ رن اي نصف‬ ‫ذف َه َف‬ ْ ‫َّ َِذْف ْوِْْاَ فوا َ َََّْ َفَر‬ ‫َذفَ َِةَنْ َفت َه َف‬ ‫َّ َِذْف ْوِْْاَ فوا َ ْن نجُ َفق َ َ َْس ف‬ ‫س َ َ َْحَ ذُْ َِةَنْ َفت َه َف‬ ‫ْوَ َ َْ َُْ َف‬ َ َْ‫ْي‬ “O Allah! Unë kërkoj strehim tek Ti nga dënimi i varrit. Unë kërkoj strehim tek Ti nga sprovimi i el-Mesih ed-Dexhallit. Unë kërkoj strehim tek Ti prej sprovave të jetës dhe të vdekjes.” 5 Ka shumë dëshmi për dënimin e varrit dhe pas vdekjes, duke përfshirë ato që kemi përmendur. Kjo është një çështje saktë e vërtetë, të cilën Ehl-us-Sunneti e besojnë ndërsa ajo mohohet nga Mutezilitë dhe pasuesit e tyre të devijuar. Imam Ahmedi rahimullah ka thënë: “Ata do të pyeten për besimin dhe Islamin dhe kush është Zoti dhe profeti i tyre? Munker dhe Nakir do ti vijnë të vdekurit ashtu sikurse Allahu Azze ue Xhel. Ata duhet të besohen dhe të verifikohen.”

Si do të vijnë Munker dhe Nekir në varrin e njeriut të vdekur? Sikruse dëshiron Allahu. Një engjëll hynë brenda në mitrën e gruas dhe urdhërohet që ti shkruaj katër gjëra; jetën e fetusit, sa gjatë do të jetojë, veprimet, dhe a do të jetë banor i zjarrit apo i xhenetit. Të tjerët do të hyjnë në varr dhe do të pyesin. Si kështu? Ne nuk e dimë. Allahu Subhanehu ue Te ala e di atë dhe Ai është i cili na ka informuar në lidhje me të. Detyra yte është vetëm që të besosh. Një nga tiparet më të mira të besimtarit është se ai beson në Gajbin (në të fshehurën):

‫ُذف وْ َذْف‬ ‫ذان َلَّاَخْف ْل ٌْ ََنُْ اه َصف ْو َه نَُ َ ن‬ ْ ‫سف ذا َم َهناَخْف َ نيَذَّْف َ ك َر اَة ن ََّذَّْف اهُْا َِذ َرف ْلذ‬ ‫َسف فالْ َ َ َمة ْ ا‬ َ ‫مل فخْ ْوذا ََّذ اََخْف َُِ َفْ َذ‬ ”Ky është libri që nuk ka dyshim në te (sepse është prej Allahut) është udhëzues për ata që janë të devotshëm. Të cilët e besojnë të fshehtën, e kryejnë faljen (namazin) dhe prej asaj që Ne u kemi dhënë, ata japin (zeqat, sadaka etj.).”6 Ti duhet të besosh në Gajbin (të fshehurën) për të cilën Kurani na informon, ti duhet të besosh në Gajbin (të fshehurën) për të cilën na ka njoftuar Muhamedi salAllahu alejhi ue selem. Allahu e ka urdhëruar atë salAllahu alejhi ue selem që ta kumtojë dhe ta shpjegojë Kuranin duke përfshirë edhe këtë çështje. Këto hadithe shpjegon ajetet që flasin për dënimin dhe lumturi në varr. __________________________________________ 1

- 40:46

2

- Bukhari (218) dhe Muslimi (292).

3

- Bukhari (1374) dhe Muslimi (2871).

4

- Bukhari (86) dhe Muslimi (905).

5

- Bukhari (1377) dhe Muslimi (589).

6

- 2:2-3

33. Besimi në ndërmjetësimin në Ditën e Gjykimit

Imam Ahmed bin Hanbel (rahimehullah) ka thënë: “Duhet besuar në ndërmjetësimin e profetit salAllahu alejhi ue selem dhe se disa njerëzëz dalin nga zjarri pasi janë djegur dhe janë bërë thëngjill. Ata do të dërgohen tek një lumë tek porta e Xhenetit, siç është transmetuar. Kjo do të ndodhë si dëshiron Allahu, dhe sikurse Allahu dëshiron. Qëllimi është vetëm që të besosh në këtë dhe ta pohoshë këtë.” Shpjegim: Ndërmjetësimi i Profetit salAllahu alejhi ue selem është i vërtetuar. Ai do të ndodhë në vendin e tubimit në Ditën e Gjykimit kur frikësimi i njerëzve është shtuar edhe më shumë. Së pari, ata do të shkojnë tek Ademi, pastaj tek Nuhi, pastaj tek Ibrahimi, pastaj tek Musai dhe më në fund tek Isai. Të gjithë do të justifikojnë veten me arsyetimet e përmendura në hadith. Në fund çështja arrinë tek profeti salAllahu alejhi ue selem i cili do të thotë: “Unë kam drejtë për të.” Ai do të shkojë dhe do të bie në sexhde gjatë nën Arshin e Allahut, ku do ta bëj hamd Allahun me hamde të cilat ai nuk i ka ditur në këtë jetë. Mu atëherë dhe aty Allahu e mëson atë. Atëherë do t’i thuhet atij salAllahu alejhi ue selem: “Ngrite kokën. Kërko dhe të ipet ajo që kërkon, ndërmjetëso dhe do të përgjigjet lutja.” 1 Ai gjithashtu do të ndërmjetësojë për njerëzit që kanë shkallë më të ulët në Xhenet në mënyrë që atyre tu ipet shkallë më e lartë kështu që Allahu i lejon ata që të ngriten në shkallë. Ai gjithashtu do të ndërmjetësojë për njerëzit që meritojnë të hyjnë në Xhehnem për shkak të mëkateve, në mënyrë që ata të shpëtojnë prej tij. Për këtë grup do të ndërmjetësojnë edhe profetë të tjerë, engjëjt dhe njerëzit e devotshëm. Për këtë ndërmjetësim, dhe gjithashtu ndërmjetësime të tjera sikurse u tha kanë të drejtë edhe profetët e tjerë, njerëzit e devotshëm dhe engjëjt. Hadithet lidhur me ndërmjetësimin janë të shumtë në numër dhe janë transmetuar nga shumë transmetues në çdo grupë. Një pjesë e madhe transmetohen nga Bukhari dhe Muslimi, dhe sidomos nga Muslimi. Një prej tyre është hadithi i njohur i Ebu Saidit ku Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Nxirre nga Zjarri atë që ka besim në zemër sa pesha e njëmonedhe e imtë e arit, pastaj atë që ka besim sa gjysmë monedhe e arit, pastaj atë që ka besim sa

bërthama e hurmes, pastaj atë që ka besim sa pesha e një milingone, dhe pastaj ata që ka më pak, më pak dhe më pak se sa pesha e një milingone.”2 Allahu Tabarak ue Te ala do të nxjerr pasuesit e teuhidit nga Zjarri për shkak të besimit të tyre, edhe pse besimi të jetë sa pesha e milingonës, e cila është vërtetuar në hadithet autentike. __________________________________________ 1

- Bukhari (7510) dhe Muslimi (193).

2

- Bukhari (7439) dhe Muslimi (183).

34. Qëndrimi i Pasusve të Bidateve lidhur me ndërmjetësimin në Ditën e Gjykimit Besimi në shefatin (ndërmjetësimin) në ditën e gjykimit Ky ndërmjetësim është mohuar nga Hauarixhët, Mu’tezilet, Rafidat dhe sekte tjetra të humbura. Megjithatë, është konfirmuar në Kur’an dhe Sunnet:

‫ٍؤَََِنَو ََ َلو‬ ‫َاَُهَإ َِ َا ِو‬ ْ َ‫ن َِّ ِلو س‬ ْ ”… ndërsa ata ndërmjetësojnë vetëm për atë me të cilin Ai është i kënaqur.”1 Ata argumentojnë me ajete të përgjithshme mbi jobesimtarët dhe jo që kanë të bëjnë me besimtarët. Shembuj të këtyre ajeteve janë:

َْ‫ِف َِن قَ ِْ ِلو ِ نان َا َي ْقهَمَُّل اِ ِام َِه ِؤفََو‬ ‫ٍؤَمٌ وَْ ِ ََ ول َ ٌَمِ وِْ ََ ولَ يِس ِوه َِ ْس ِوس ول ِ سَ َْ ِول سَهُْ َو‬ َ ”O ju që keni besuar, para se të vijë një ditë kur nuk do të ketë as shitblerje, as miqësi, e as ndërmjetësim, jepni nga ajo me çka Ne u furnizuam juve.” 2 Ka shumë ajete që ia mohojnë ndërmjetësimin kufarëve:

‫ٍؤَمٌ وَْ َ ُ َهؤََِ َِ ْلو يَ َام‬ َ ‫ٍََِميِِِسنَو‬ ”E tanimë, atyre nuk u bën dobi ndërmjetësimi i ndërmjetësuesve.” 3 Pasuesit e epsheve janë lidhur me këto ajete të përgjithshme, duke i lënë tekstet autentike të të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem, dhe gjithashtu disa ajete Kur’anit, të cilat vërtetojnë ndërmjetësimin e besimtarëve metë cilët Allahu është i kënaqur:

‫ٍؤَََِنَو ََ َلو‬ ‫َاَُهَإ َِ َا ِو‬ ْ َ‫ن َِّ ِول س‬ ْ ”… ndërsa ata ndërmjetësojnë vetëm për atë me të cilin Ai është i kënaqur.”

‫ٍؤَمٌ وََْ ُ َه َؤ َسو ََ َلو‬ ِ ََ َ‫ََ وهَ َِبِنَو َِ َانْو َِّ ِول ٌِهاَو‬ ” Dhe ndërmjetësimi nuk bën dobi te Ai, përveç i atij të cilit i jep leje.” 4 Allahu nuk do t’u jep leje jobesimtarëve për të ndërmjetësuar, as nuk do të pranojë asnjë ndërmjetësim për ta. Ai nuk do të pranojë ndërmjetësimin e Ibrahimit për babai e tij. Përkundër faktit se Ibrahimi ishte babai i profetëve “kishte një pozitë madhështore tek Allahu dhe ishte Miku i tij i ngushtë, prapëseprap ndërmjetësimi i tij për babain e tij nuk do të pranohet. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka një ndërmjetësim të veçantë për Ebu Talibin. Ai do të ndërmjetësojë për të, që ai të largohet nga thellësia e zjarrit. Ndërsa sai përket ajetit

‫ٍؤَمٌ وَْ َ ُ َهؤََِ َِ ْلو يَ َام‬ َ ‫ٍََِميِِِسنَو‬ ”Nuk u bën dobi ndërmjetësimi i ndërmjetësuesve.” Kjo është në fakt për pabesimtarët. Ndërsa sa u përket besimtarëve, Allahu thotë:

‫فو يِف ِا َم ِكو ِ نان َََُّل‬ ‫ََسَ ْاهَإ سٍََمء َِ َان ِو‬ ِ ََ‫م‬ َ ‫ٍؤَم‬ َ ‫ٍ ْسو َم‬ َ ‫َهَ سَهْبَنَو َِن َِ ِْ ِوا اِ ن َِّ ِول‬ ِ ََ ‫ٌُ َ َِ ْلو ُ َ ْرهِف َول‬ َ ‫ع َا‬ ”E sa engjëj ka që janë në qiej, e që ndërmjetësimi i tyre nuk bën dobi asgjë, vetëm pasi që Allahu të japë leje për atë që dëshiron dhe që është i kënaqur për të.” 5

‫ٍؤَ َوس ََِبِز بََ َان‬ ْ َ‫ِِ ِه ْب ِه ِهو َِّ ول ِ ٌِ ْهاَوَ س‬ ”Kush mund të ndërmjetësojë tek Ai pa lejen e Tij?” 6 Ky ndëmrjetësm do t’u lejohet besimtarëve, kjo është konfirmuar në Kur’an dhe Sunnet. I Dërguari salAllahu alejhi ue selem dhe të tjerët do të ndërmjetësojnë për

besimtarët në mënyrë që atyre t’u ngriten gradët, të shpëtojnë nga zjarri, duke të nxirren nga zjarri. Kësaj i besojnë se Ehl-us-Sunneti, dhe kjo përbën një nga parimet e tyre. Ata kundërshtojnë pasuest e epsheve, Hauarixhët, Rafidhat dhe të tjerët të cilët ndoqën të pavërtetën. Besimtarët janë të detyruar të besojnë në këtë. __________________________________________ 1

- 21:28

2

- 2:254

3

- 74:48

4

- 34:23

5

- 53:26

6

- 2:255

35. Besimi në shfaqjen e Dexhallit Imam Ahmed ibn Hanbeli (rahimehullah) ka thënë: “Duhet besuar shfaqjen e Dexhallit. Në mes të syve të tij do të shkruan “kafir”. Duhet besuar hadithet mbi këtë temë dhe se kjo do të ndodhë”. Shpjegim: Janë transmetuar hadithe të shumta autentike që flasin për këtë. Janë transmetuar shumë hadithe lidhur me shfaqjen e Dexhallit dhe zbritjen e Isait alejhi-selam. Një prej tyre është hadithi që ju e lexoni çdo ditë në lutjet tuaja:

‫ ٌبَت ان ِ ك ٌَِب َّه ف ََ مِل‬،‫ ٌبَت ان َ ََ ف ِا‬،‫ َ ََ اي سم ي ُ هْ ان َ ََ هما‬،‫ان َ ََ اامف‬ ْ‫ََ المل ََ ا ع سْ ي ُ ه‬

“O Allah! Unë kërkoj strehim tek Ti nga dënimi i varrit, dënimi i zjarrit, nga sprova e jetës dhe vdekjes dhe nga sprova e keqe e Dexhallit.” Për fat të keq disa njerëz e mohojnë shfaqjen Dexhallin dhe shtrembërojnë kuptimin e tijj. Një nga shtrembërimet më të çuditshme të sotme është se as Dexhalli e as Isai alejhi-selam nuk janë njerëz. Në vend të kësaj, ata besojnë se bëhet fjalë për një drejtim shpirtëror dhe material. Dexhalli qëndron prapa drejtimit material dhe Isai alejhi-selam qëndron prapa drejtimit shpirtëror. Sikurse u tha janë transmetuar shumë hadithe lidhur me zbritjen e Dexhallin dhe zbritjen e Isait alejhi-selam. Disa prej tyre i transmeton Muslimi në “Sahihun” e tij nga Ibn Umeri, Enesi, Hudhejfe, Ibn Mesudi dhe Ebu Hurejre. Çdo profet paralajmëroi kundër Dexhallit dhe kështu bëri edhe Muhammedi salAllahu alejhi ue selem kur tha: “Unë ua tërheq vërejtjen kundër tij. Unë do t’ju tregoj diçka që askush tjetër para meje nuk e ka thënë: atij i mungonë syri i djathtë. “1 Do të duket sikurse ai e sjell Xhenetin dhe Xhehnemin, një lumë zjarri dhe një lumë nga Xheneti. Në fakt, lumi i Xhenetiti është zjarr ndërsa lumi i Xhehnemit është Xheneti. I dërguari salAllahu alejhi ue selem e urdhëroi besimtarin që përjeton këte që të ulë kokën, të mbyllë sytë dhe të pijë nga lumi që qëndron si Zjarr – në fakt ai është ujë i ftohtë. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Unë jam më i ditur lidhur me sprovat e Dexhallit se sa vetë ai.” 2 Profeti di më shumë se Dexhalli. Dexhalli nuk e di se lumi i tij nga Xheneti është në fakt një lumë zjarri, dhe anasjelltas. I dërguari salAllahu alejhi ue selem na ka thënë të vërtetën. Kjo është një nga mrekullitë e tij për të vërtetuar profetësinë e tij. Kur foli për dexhalin, sahabet thanë: Profeti e përmendi Dexhallin dhe ngriti zërin dhe uli, kurse njerëzit filluan të flasin për këtë, dhe ia përmendën Profetit, atëherë ai tha: “Nuk është Dexhalli ai të cilit ia kam frikën më shumë për ju.” Sepse fjala “pabesimtar” qëndron mbi ballin e tij. Të gjithë besimtarët, si ata që mund dhe nuk mund të lexojnë, do të jetë në gjendje të lexojnë atë, për dallim nga një njeri i cili është veshur me veshje islame, flet në emër të islamit, përdorë parulla islame, ky është më i dëmshëm. Këta janë mashtruesit dhe gënjeshtarët janë shumë në numër dhe i dërguari salAllahu alejhi ue selem na ka paralajmëruar kundër tyre. __________________________________________

1

- Bukhari (7127).

2

- Muslimi (2934).

36. Besimi në zbritjen e Isait Imam Ahmed ibn Hanbeli (rahimehullah) ka thënë: ”Duhet besuar se Isa bin Merjem alejhi-selam do të zbres dhe do ta vret Dexhallin në portën e Luddit. ” Shpjegimi: Kjo përmendet në hadithe autentike në ”Sahihun” e Muslimit1. Aty ceket se si Isa alejhi-selam zbret me duart mbi supet e dy engjëjve. Ai do të jetë i veshur me dy rroba të ngjyrosura me shafran dhe do të zbresë tek minarja lindore në Damask. Më pas drejtohet kah myslimanët, atëherë ata do ti bashkohen atij dhe prej andej ai do të shkojë tek Dexhalli dhe to ta mbytë atë. Ky Mesih, i cili është profet dhe i dërguar dhe do ta të mbytë Mesihu Dexhallin gënjeshtarin. Isa quhet Mesih për shkak të udhëtimit të tij, Dexhalli quhet Mesih për shkak të të metës në syrin e tij. Isa është një profet dhe i dërguar, Dexhalli është gënjeshtar dhe mashtrues. Allahu do ta shkatërrojë Mesihu Dexhalin më duart e Mesihut Isa ibën Merjemit salAllahu alejhi ue selem. Pasi që Isa salAllahu alejhi ue selem ta ketë mbytur Dexhallin, do të vijnë Jexhuxhët dhe Mexhuxhët. Atëherë Isai dhe besimtarët ngjiten për në malin Tur. ”Isa dhe besimtarët do ti luten Allahut Tabarak ue Te ala që t’i zhdukë Jexhuxhët dhe Mexhuxhët, të cilën Ai do ta bëjë. Atëherë tokës fillon ti vie erë e keqe nga kufomat e tyre, pas së cilës ata e lusim Allahun Tabarak ue Te ala që ti largoj ata. Allahu Tabarak ue Te ala do të dërgojë zogjë të mëdhenjë sa qafat e deveve që i marrin kufomat dhe i hedhin aty ku dëshiron Allahu. Allahu edhe do të lëshojë një shi shumë të madh në mënyrë që toka të bëhet si një pasqyrë e pastër. Pastaj Allahu Tabarak ue Te ala do të urdhërojë tokën që të nxerr bereqetet e saj në mënyrë që një grup të tërë të njerëzve do të jenë në gjendje për t’u ngopur nga një shegë e vetme dhe do të qëndrojnë nën hijen e saj. Allahu Tabarak ue Te ala do të zbres bereqet edhe në qumësht në mënyrë që një grup njerëzish do të pijnë qumështin e një deveje, dhe

qumshtin e një lope, dhe se një fis i tërë pijnë qumshtin e një dhie. Ky është një bereqet nga Allahu. Pas kësaj Allahu dërgon një erë të këndshme tek pasuesit e Isait në mënyrë që ata të vdesin. Pas kësaj, vetëm krijesat e këqija do të jetojnë në tokë. Ata do të jetojnë në çrregullime si gomarë. Ata janë që do të përjetojnë Kijametin Këto janë disa nga shenjat e mëdha të kijametit: Shfaqja e Dexhallit, zbritja e Isait, shfaqja e shtazës, dhe lindja e diellit nga perëndimi. Gjitha këto do të ndodhin, dhe këto i përkasin shenjave të mëdha të Ditës së Gjykimit. __________________________________________ 1

- Muslimi (2937).

37. Besimi përbëhet prej fjalës dhe veprave, ai shtohet dhe mangësohet Imam Ahmed ibn Hanbeli (rahimehullah) ka thënë: ”Besimi përbëhet prej fjalës dhe veprës, ai shtohet dhe mangësohet”. Thuhet në transmetimin: ”Besimtari me besim më të plotë është ai me moral të mirë.”1 Shpjegimi: Besimi përbëhet prej fjalës dhe veprës; fjalë e zemrës dhe e gjuhës, si dhe vepra e zemrës dhe gjymtyrëve të trupit. Ne gjithashtu mund të themi se besimi përbëhet nga fjala, vepra dhe bindja me zemër, dhe se ai shtohet me vepra të mira dhe mangësohet me mëkate. Ky është përkufizimi i besimit sipas Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit. Edhe Hauarixhët besojnë se besimi përbëhet nga fjala, vepra dhe bidja. Megjithatë, ata besojnë se besimi as nuk shtohet e as nuk mangësohet. Kurdo që një mysliman kryen një mëkat të madh ai del nga Islami, thonë ata.

E kundërta e tyre janë Murxhiat që thonë se besimi përbëhet vetëm nga besimi i zemrës, ose nga njohja me zemër, gjë të cilën e thonë Xhehmitë. Murxhitë ekstrem besojnë se besimi përbëhet vetëm nga besimi i zemrës. Sipas Murxhiah Fukahave besimi përbëhet nga besimi me zemër dhe të shprehurit me gjuhë. Ata përjashtojnë veprat nga besimi. Ehlus-Sunneti besojnë se besimi përbëhet nga veprat e zemrës dhe veprat e gjymtyrëve pas bindjes. Besimi pra përbëhet nga bindja dhe veprat e zemrës, duke përfshirë frikën ndaj Allahut, dashurinë për Allahun, shpresën në Allahun, përmallimin për Allahun dhe mbështetjën në Allahun. Gjitha këto i përkasin veprimeve të zemrës. Këto janë thelbi i besimit. Besimi nuk mund të ekzistojë pa to. E njëjta gjë vlen edhe për veprat e gjymtyrëve të trupit sikurse agjërimi, namazi, zekati, xhihadi dhe detyra të tjera. Madje i përket besimit edhe të largosh diçka të dëmshme nga rruga; ”Besimi është më shumë se shtatëdhjetë degë. Më e larta e saj është fjala ”La ilahe ilAllah”, dhe më e ulëta është të largosh diçka të dëmshme nga rruga. Turpi është gjithashtu një degë nga degët e besimit.”2 Ky besim shtohet me vepra të mira dhe mangësohet me mëkate. Ai shtohet derisa të bëhet sa kodra dhe mangësohet deri sa ai të peshon më pak se një milingonë. Murxhiat mendojnë se besimi as nuk shtohet as nuk mangësohet. Sepse sipas tyre besimi përbëhet vetëm nga besimi me zemër prandaj ai nuk mund të mangësohet. Ata thonë se besimi me zemër nuk pranon mangësim, nëse ai do të pranonte mangësim atëherë njeriu do të dilte nga besimi. Prandaj ai nuk mangësohet. Ata gjithashtu besojnë se besimi nuk ndryshon tek njerëzit. Të gjithë kanë një besim të barabartë, thonë ata. Sipas tyre njeriu më mëkatar ka besimin aq të fortë i cili është i barabartë me besimin e profetëve, besimtarëve dhe engjëjve. Teoria e tyre është një devijim i madh. E kundërta e tyre në devijim janë Hauarixhët. Murxhiat ekstrem kanë sherr të madh, sepse ata e rrënojnë sheriatin me këtë bindje të keqe. Hauarixhët gjithashtu janë të fëlliqtë, sepse ata bëjnë Tekfir (përjashtojnë nga besimi) umetin, vrasin myslimanët dhe e konsiderojnë të jetë e ligjshme për të shuar jetën e tyre dhe për të konfiskuar pasurin e tyre. Sapo një person të bëj një mëkat të madh sikurse është zinaja, vjedhja apo vrasja, ata e konsiderojnë atë të jetë kafir. Kjo është një gënjeshtër, një devijim dhe një mungesë e të kuptuarit. Pse Allahu urdhëron që hajduti të dënohet?

‫ْو‬ ‫َيُِّس ِول ٌ َِيس ِوي ََ نو‬ ِ ‫َهَ ن‬ َ ‫ع ِما‬ ِ ََََ َ ْ‫ع ِماقَ و‬ ِ ََََ َْ‫عو ِِ َام َل َيَء ِ َ ْس ِاسَ َِ َام يَم ْق ََََِو‬ َ َُّ ‫َهو ِ نانَو هََُّم ولَ َِم‬ ”Vjedhësit dhe vjedhëses prejuani duart, si shpagim i veprës që bënë, (kjo masë është) dënim nga Allahu. Allahu është i fuqishëm, ligjdhënës i urtë.”3

Pse Allahu urdhëron që konsumuesi i alkoolit të dënohet? Kur një person i cili kishte pirë alkool u dërgua tek profeti salAllahu alejhi ue selem, ku disa e mallkuan atë, i dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem tha: ”Mos e mallkoni atë. Ai e do Allahun dhe të dërguarin e Tij.”4 Si mundet besimtari të dënohet dhe të dal nga besimi njëkohësisht? Sepse dënimi e pastron atë. Edhe personi i cili dënohet për zina pastrohet nga mëkati i tij. Sa për atë që del nga besimi, i dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: ”Vrisne atë që ndërronë fenë e tij.”5 Mëkatet sikurse zinaja, vrasja dhe konsumimi i alkoolit janë shumë të rënda dhe serioze në Islam, por ato nuk e përjashtojnë vepruesin e tyre nga Islami. Në vend të kësaj ata dënohen në këtë jetë dhe në jetën tjetër nëse Allahu nuk i falë ata. Megjithatë, personi nuk del nga Islami. Monoteizmi i mëkatarit padyshim e nxerrë atë nga zjarri për në Xhenet. __________________________________________ 1

- Ebu Davudi (4682) dhe Tirmidhi (1162). I mirë sipas Albanit.

2

- Muslimi (35).

3

- 5:38

4

- Bukhari (6780).

5

- Bukhari (3017).

38. Ai që braktis namazin del nga feja Imam Ahmed ibn Hanbeli (rahimehullah) ka thënë:

”Ai që e braktis namazin ka dalur nga feja. Asnjë vepër tjetër që braktiset nuk është mosbesim përveç namazit. Ai që e braktis atë është kafir. Allahu ka lejuar që ai të ekzekutohet.” Shpjegimi: Ata që bëjnë tekfir mbi lënësin e namazit kanë argumente të shumta dhe shumë të fuqishme për këtë. Nga ana tjetër ka nga ata që nuk bëjnë tekfir mbi lënësin e namazit, sepse ata i interpretojnë ndryshe këto argumente. Një nga argumentet se ai që nuk falet është kafir janë:

ِ ‫نِسن يِف يَ ِه ٌْ َََهََُّ ْول‬ ‫ْالَعَو َََِقَم َاَوَْ ُ َمََِوَْ يَ ِهن‬ ‫ََا ِو‬ ِ ََ َْ‫ََيَُّم وعَ ََاُ َََو‬ ”Po, nëse ata pendohen, e falin namazin dhe e japin zeqatin, atëherë i keni vëllezë në fe.”1 Vllazëria nuk realizohet derisa të mos ekzistojë, besimi, namazi dhe zekati:

ِ َْ‫ع ِِسمَ َِ ْلو يَ ٌَمَُو‬ ‫ْالَعَو َََِقَم َاَوَْ ُ َمََِوَْ يَ ِهن‬ ِ ََ َْ‫ََيَُّم وعَ ََاُ َََو‬ َ ”Në qoftë se pendohen, e falin namazin dhe e japin zeqatin, atëherë lini të lirë.”2 Ata nuk lihen të lirë dhe nuk i shpëtojnë shpatës derisa të mos besojnë në Allahun, të falen dhe ta japin zekatin. Këtu ka argumente shumë të fuqishme dhe të shumta duke përfshirë: ”Besa mes nesh dhe atyre është namazi. Ai që e braktis atë ka bërë kufër.”3 ”Mes robit dhe mosbesimit është lënia e namazit.”4 Pra çështja e namazit është shumë madhështore. Namazi është shtylla e Islamit, e cilat do të tregohet në hadithin e Abdullah bin Shekikut. Imam Ahmedi tregoi të njëjtën gjë, duke thënë: ”Nuk ka asnjë vepër të braktisur që është kufër përveç namazit.” Në këtë tezë Imam Ahmedi zgjedh të bëjë tekfir mbi ata që nuk falet. Ai e argumentoi mendimin e tij me hadithe dhe fjalët e Abdullah bin Shekikut: ”Sahabët e Muhammedit salAllahu alejhi ue selem nuk e konsideronin braktisjen e asnjë vepre të jetë kufër përveç namazit.” Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijeh përmendi se si shumica e dijetarëve në mesin e sahabëve dhe të tjerëve bënë tekfir mbi lënësin e namazit. Shumë imamë dhe dijetarë bëjnë tekfir mbi atë që braktis vetëm një shtyllë të vetme të Islamit. Kjo do të thotë se ai që nuk e falë namazin është kafir, ai që nuk e paguan zekatin është

kafir, ai i cili nuk e bënë haxhin është kafir. Imam Ahmedi ka disa mendime në lidhje me tekfir mbi atë që braktis ndonjë prej këtyre shtyllave. Në një mendim, ai e bën tekfir vetëm mbi atë që nuk falet dhe nuk e paguan zekatin. Në një tjetër mendim, ai e bën tekfir vetëm mbi ata që nuk falen. Në një mendim të tretë, ai as nuk bën tekfir mbi ata që nuk falet. Për shkak se këto çështje janë të vështira dhe të rënda. Të dyja palët kanë argumente të forta. Rrjedhimisht, mund njeriut i ndodhin kundërshtime mendimesh, dhe intepretimesh të ndryshme dhe kështu me radhë. Sipas Shafiiut, Malikut dhe Ebu Hanifes lënsi i namazit nuk është kafir. Megjithatë, ata janë të gjithë të bashkuar se ai që nuk falet nga mohimi namazit është kafir. Ka një konsensus se ai që nuk falet nga mohimi i namazit është kafir. Sa për atë që e braktis namazin nga përtacia apo neglizhenca, ju keni dëgjuar se si disa bëjnë tekfir mbi të. Shafi´i, Maliku dhe shumë imamë të tjerë, duke përfshirë edhe Ahmedin në një mendim, bëjnë tekfir vetëm mbi atë që nuk falet nga mohimi i namazit. Siç thashë ka mendime të ndryshme mbi atë që nuk falet por e pranon detyrimin e namazit. Disa mendojnë se ai duhet të ekzekutohet. Nëse ai, për shembull, nuk e falë namazin e drekës duhet të kërkohet që të pendohet. Ai duhet të urdhërohet që ta falë drekën para se të hyjë ikindia. Në qoftë se ai refuzon të falet, ai ekzekutohet si një mëkatar. Ndërsa ata që mendojnë se lënësi është pabësimtar, atëherë ai ekzekutohet si pabesimtar. Të tjerët sikurse u tha mendojnë se se ai duhet të ekzekutohet si një mëkatar. Ebu Hanife dhe imamët tjerë besojnë se ai nuk duhet të ekzekutohet. Në vend të kësaj, ata besojnë se ai duhet të burgoset, të ndëshkohet derisa ai ose të fillon të falet ose të vdes. __________________________________________ 1

- 9:11

2

- 9:5

3

- Tirmidhiu (2621), Nesai (463) dhe Ibn Maxheh (1079). Saktësuar nga Albani.

4

- Tirmidhi (2619), Nesai (464) dhe Ibn Maxheh (1078). Saktësuar nga Albani.

Vërejtje: Ndërsa, ekzekutimi i dënimit bëhet vetëm nga sundimtari ose zëvendësi i tij.

Kush i zbaton gjykimet dhe dënimet e sheriatit? Imam Ibn Kudameh el-Makdisi dhe Imam Beha’-ud-Din el-Makdisi (Rahimullah)

Burimi: Umdet-ul-Fikh, faqe. 120, Maktebeh ar-Rushd, 1422/2001 dhe el-Uddeh fi Sherh-il-Umdeh (2/285), Muesseseh err-Riisaleh 1421/2001

Është obligim ekzekutimi i dënimit ndaj një personi, vetëm nëse ai është përgjegjës për veprën e kryer dhe ai e di se veprimi i caktuar është i ndaluar sipas sheriatit. Ndërsa, ekzekutimi i dënimit bëhet vetëm nga sundimtari ose zëvendësi i tij. I vetmi përjashtim është kur zotëria ndëshkon skllaven e tij për zina. I Dërguari i Allahut (sal Allahu alejhi ue selem) ka thënë: “Nëse ndonjë nga skllavet tuaja bën zina, atëherë ndëshkoni ato (me dënim të caktuar).” [1] Megjithatë, askush nuk ka të drejtë që të prej dorën hajdutit, të ekzekutojë renegatin, të ndëshkoj me rrahje me kamxhik të fejuarën e tij apo skllaven me të cilën është martuar. Ndërsa Imam Beha-ud-Din el-Makdisi (Allahu e mëshiroftë), ka shpjeguar fjalët vijuese të Imam Ibn Kudames (Allahu e mëshiroftë), duke thënë: “Është obligim ekzekutimi i dënimit ndaj një personi, vetëm nëse ai është përgjegjës për veprën e kryer…” – që do të thotë se, një fëmijë ose një person i çmendur nuk dënohen nëse ata bëjnë zina. “…dhe ai e di se veprimi i caktuar është i ndaluar sipas sheriatit.” – që do të thotë se, një person i cili ka bërë zina dhe pretendon se ka qenë i paditur se veprimi i tillë është i ndaluar dhe me të vërtetë është e mundur që ai të ketë qenë injorant në këtë gjë, p.sh. për shkak se ai është një mysliman i ri në fe ose jeton në shkretëtirë, atëherë arsyeja e tij pranohet Në raste të tjera, ky arsyetim pranohet, sepse gjykimi për zinanë nuk është i panjohur nga personi që jeton në një vend mysliman. “Ndërsa, ekzekutimi i dënimit bëhet vetëm nga sundimtari ose zëvendësi i tij.” – Sepse Allahu ka caktuar se këto gjëra i takojnë vetëm sundimtarit apo atij që e zëvendëson atë. __________________________________________ [1] - El-Buhari (6839), Muslim (1703), Ebu Davudi (4469), Ibn Maxheh (2565), edDarimi (2240) dhe et-Tajalisi (952).

39. Meritat e sahabëve Imam Ahmed ibn Hanbeli rahimehullah ka thënë: ”Njerëzit më të mirë të këtij umeti pas profetit të tyre është Ebu Bekr es-Siddiku, pastaj Umer bin el-Khatab dhe pastaj Uthman bin Affan. Ne u japim përparësi këtyre treve sikurse iu dhanë përparësi në mënyrë unanime shokët e të dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem.” Shpjegimi: Ky kapitull ka të bëjë me meritat e sahabëve. Meritat e sahabëve janë vërtetuar në Kuran, Sunnet dhe konsensusin myslimanë. Vetëm të devijuarit sikurse Hauarixhët dhe Rafidat që mendojnë ndryshe. Kurani i lavdëron ata dhe e sqaron pozitën dhe reputacionin e tyre. Allahu Tabarak ue Te ala ka thënë:

‫عمِِفََنَو‬ ‫ْ ِو‬ ‫ع ِو‬ ‫َهَ ِا ِه َو‬ ‫ٌ ْه َِ ْول نو‬ َ ََ‫وَ َاه‬ َ ِ‫ٌ وا‬ َ َ ََِ َ ‫من ََََُِِِىَل ََََِبِسنَو َََ َه‬ ِ ََََ ‫مل ِاسنَو اِ نَو َ َ ََََِنَو‬ َ ‫ف ِِ ِه ْي‬ َ َْ َ ‫ٌ ْه وه‬ ِ َِ ‫ما َ َْ َا‬ ‫ف ََ َِ ْول‬ ‫َ ََِْنِ س َول َ َْؤَ َْ َوي بََِكَو ََِِاََ يِس َِم ٌَم َِاِسنَو َ َ ْه َِم َوا ُ َْيُ َ َِم ُ َْل ِاز َلهِم ِو‬ ”Allahu është i kënaqur me të hershmit e parë prej muhaxhirëve (migruesve) dhe prej ensarëve (vendasve-ndihmëtarë) dhe prej atyre që i pasuan ata me punë të mira, e edhe ata janë të kënaqur ndaj Tij. Atyre u ka përgatitur Xhenete, në të cilët rrjedhin lumenj, ku do të jenë përjetë të pasosur. E ky është fitim i madh.”1

‫عُ َ َِز َلو‬ ‫ْ قَ ِْ ِول اِ ن َِهؤَ َو‬ ‫َال ََقَمَُمَََ َِ ِْ وا َ اِ ن َِهؤَفَََ ََِبِسنَو ِ نانَو ا ََا َل وَْ ِ َ ٌْ َن َول ِ َ َََْوِكَو ََقَمُ َ َول َ َْؤَُْ ِو‬ ‫ََُّ َو‬ ْ َ‫ْ ِانْو اِ هَُّل س‬ ‫عهَإ ِو‬ َ‫ٌ وا‬ َ ََ َ‫َه‬ ْ ‫َ َْ َي‬ ”Nuk janë të barabartë prej jush ata që dhanë nga pasuria e tyre dhe luftuan para çlirimit (të Mekes), sepse të tillët kanë vlerë më të madhe nga ata që dhanë dhe luftuan pas. Por të gjithëve Allahu u premtoi të mirat; Allahu di çka punoni.”2 Ata që dhuruan lëmoshë dhe luftuan para çlirimit (të Mekes) u është premtuar më e mira dhe e larta. Ata që dhuruan lëmoshë dhe luftuan më pas edhe atyre i është premtuar më e mira dhe më e larta:

‫ٍاَِء َاَِ وه َ ََََِبِسنَو ِِو‬ ‫ْال سَ َُِْرََنَو عَ ِلاََ َا َُِِّم ُ ََاَىَ ْول َِ ْسهَ َِ ْول َا َي َامء َ ََُّْؤِ ِو‬ ‫َه ِ نانَو يَه َو‬ ‫ِِو‬ ِ ‫َه ِاعََ َول ُا َي ِا وا‬ َ ‫ما‬ ِ َ ِ ‫ٌمَإ‬ َ َ َ َ َ ْ َ‫ل ََِ َ ِوا ِ نانْو ََ َلَ ِى ِِل يِف عِس َامىَ ْول ََ ِاه َََْهم‬ ‫ع َو‬ ‫خ ُّ ََي ْا و‬ ‫ِ َ ٌْ َا َو‬ ُ ََ‫هلس ِول يِف ََ َاَم َِ ْول ََُ ِ َْ َاَ ِوع يِف َاَم َِ ْول بَِكَو َ ِاو‬ ِ ‫َإل‬ ِ ِ‫ن‬ ُ ‫ن‬ َ َ‫ن ي‬ ‫عُ َ ْرمَ َو‬ ‫ن سَ ِْ ِل َو‬ ‫ََي ِاَ َو‬ ‫ما ِِ ِِ َول َِسَرِس َو‬ ‫َ ََُّْؤِ َو‬ َ ‫ت عََقِ ِوه‬ َ َ‫هي َاو‬ ْ ‫عُ َََه يَم‬ ْ ‫ٌمَإ يَم‬ َ‫ٍ َْهَو‬ ”Muhammedi është i dërguar i Allahut, e ata që janë me të (sahabët) janë të ashpër kundër jobesimtarëve, janë të mëshirshëm ndërmjet vete, ti i sheh kah përulen (në rukuë), duke rënë me fytyrë në tokë (në sexhde), e kërkojnë prej Allahut që të ketë mëshirë dhe kënaqësinë e Tij ndaj tyre. Në fytyrat e tyre shihen shenjat e gjurmës së sexhdes. Përshkrimi i cilësive të tyre është në Tevrat dhe po ky përshkrim është edhe në Inxhil. Ata janë si një farë e mbjellë ku mbin filizi i vet, e ai trashet, përforcohet dhe qëndron në trungun e vet, ajo e mahnit mbjellësin. (Allahu i shumoi). Për t’ua shtuar me ta mllefin jobesimtarëve.”3

‫مل ِاسنَو َِ ْمؤَفَ َاَء‬ ‫َه ِ نانَو يَه َو‬ ‫ْ َاَنَو ََ ِاه َََْهَم ِِو‬ ‫َِو‬ َ ‫َه ََسَه‬ ِ ‫ْال سَ َُِْرََنَو ََِ َ ْا َََ َِ ِِ ْول ا‬ ِ َِ ‫ِسما ِى ْول اِ ن ِ َ ٌْ ِا َلََ ََِبِسنَو َ َْ َا‬ َ ِ ََ ‫ْم ِاقََنَو ىَ َول ِ َ َََْوِكَو ََ َاعَََ وه‬ ْ َ َ ‫َإلس َامنَو ََا َو‬ ِ ََ ‫َِا ََُِ َِفَََ ََََبِسنَو‬ ِ ََ ‫سَ ِلا ََنَو ََ ول ََِّ ْس ِِ ْول ىَم َل َوا َانْو سَيِ َُِنَو ق ِْ ِم ِِ ْول اِ ن‬ َ َ َ َ َ َ ‫ََا ِى ْول يِف‬ ‫ْ سََ َو‬ ‫ع ِوه ٍَ ِو‬ َ ‫ع ِِ ْول‬ ِ ‫ْ وِْ ِِ ِِ ْول َُّمنَو َََ ْوَ ِهؤ‬ ِ ‫يَه َ َََْوِكَو هَ ْؤ‬ َ ْ‫ٌمإ ََسَفْ َِ َاَنَو َُِ َََ ِ نا ِام َيم َل و‬ َ ‫ْم‬ َ ٌَ ‫ْ ََ َان‬ ِ ‫ْا‬ ‫عَِفََهَم ََِبِسنَو ََ ِ ِإل ٌْ َََهِهَم ََهَم َ ٌْؤ ْوِا َاِِهَم سَفَََََنَو َِ ِْ ِا ِى ْول اِ ن َلمفَََ ََََِبِسنَو َ َْ َا ْؤ ِم َيَنَو َولىَو‬ ‫مإلس َا ِو‬ َ ‫من‬ ِ ْ ِِ ‫ُ َْلَِ ْول ََ َول‬ ‫ِال قَمََِِهَم يِف‬ ‫ََق َِّهِكَو َاِِهَم ا َاهَََ َِنمِبِسنَو ٌ َو‬ ‫ِايِ س ِول َاف ِو‬ ”(Ajo pronë) U takon muhaxhirëve të varfër, të cilët u dëbuan prej shtëpive të tyre dhe prej pasurisë së tyre, duke kërkuar mirësinë dhe kënaqësinë prej Allahut, dhe që ndihmojnë Allahun dhe të dërguarin e Tij, të tillët janë ata të sinqertit. Edhe ata që përgatitën vendin (Medinen) dhe besimin para tyre, i duan ata që shpërnguleshin tek ata dhe nuk ndiejnë në gjoksat e tyre ndonjë nevojë (për zili a tjetër) nga ajo që u jepej atyre (muhaxhirëve), madje edhe sikur të kishin vetë nevojë për te, ata u jepnin përparësi atyre para vetvetes. Kush është i ruajtur prej lakmisë së vet, të tillët janë të shpëtuar. Edhe ata që kanë ardhur pas tyre e thonë: ”Zoti ynë, falna neve dhe vëllezërit tanë që para nesh u pajisën me besim dhe mos lejo në zemrat tona farë urrejtjeje ndaj atyre që besuan. Zoti ynë Ti je i butë, mëshirues!”4 Armiqtë e sahabëve sikurse Rafidat dhe Hauarixhët nuk janë vëllezërit e sahabëve. Zemrat e tyre janë plot ligësi dhe urrejtje ndaj sahabëve të të dërguarit salAllahu alejhi ue selem. Gjurmët e kësaj ligësie dhe urrejtje që ata e kanë vërehen në fjalët dhe shkrimet e tyre. Ata bëjnë tekfir mbi sahabët, i kritikojnë dhe i fyen ata. Imam Maliku argumentoi me këto ajete:

‫ما ِِ ِِ َول َِسَرِس َنو‬ ‫َ ََُّْؤِ َو‬ ”Për t’ua shtuar me ta mllefin jobesimtarëve.” dhe:

‫عَِفََهَم ََِبِسنَو ََ ِ ِإل ٌْ َََهِهَم ََهَم َ ٌْؤ ْوِا َاِِهَم سَفَََََنَو َِ ِْ ِا ِى ْلو اِ ن َلمفَََ ََََِبِسنَو‬ ‫مإلس َا ِو‬ َ ‫من‬ ِ ْ ِِ Edhe ata që kanë ardhur pas tyre e thonë: ”Zoti ynë, falna neve dhe vëllezërit tanë që para nesh u pajisën me besim dhe mos lejo në zemrat tona farë urrejtjeje ndaj atyre që besuan!” për të përcaktuar se ata nuk kanë të drejtë të plaçkës së luftës. Plaçka u ipet vetëm njerëzve që i luten Allahut që të jetë i kënaqur me sahabët, e di vlerën e tyre, dhe lutet me këtë dua: ‫عَِفََهَم ََِبِسنَو ََ ِ ِإل ٌْ َََهِهَم ََهَم َ ٌْؤ ْوِا َاِِهَم‬ َ ‫منو‬ ِ ْ ِِ ِ ‫مإلس َا‬ ”Zoti ynë, falna neve dhe vëllezërit tanë që para nesh u pajisën me besim dhe mos lejo në zemrat tona farë urrejtjeje ndaj atyre që besuan!” Kush i mallkon ata, i fyen dhe bënë tekfir mbi ta nuk meriton asgjë nga plaçka fare. Një person i tillë mund edhe të bëjë kufër siç ka thënë Allahu Tabarak ue Te ala:

‫ماو ِِ ِِ َول َِسَرِس َنو‬ َ ِ‫َ ََُّْؤ‬ ”… Për t’ua shtuar me ta mllefin jobesimtarëve.” Imam Ahmedi rahimehullah ka thënë: ”… pastaj Umer bin el-Khattabi, pastaj Uthman bin Affani.” Bukhari transmetoi se Ibn Umeri radijAllahu anhuma ka thënë: ”Në kohën e Profetit salAllahu alejhi ue selem e konsideronim Ebu Bekrin të jetë më i miri, pastaj Umeri dhe pastaj Uthmani. Pastaj nuk thoshim më shumë.”5 __________________________________________ 1

- 9:100

2

- 57:10

3

- 48:29

4

- 59:8-10

5

- el-Bukhari (3655).

40. Sahabët më të mirë Në bazë të të gjitha teksteve dhe meritave të shumta të cilat nxisin për dashuri ndaj sahabeve, si dhe në bazë të realitetit, ata mendonin se Ebu Bekri ishte i pari, Umeri i dyti, Uthmani i treti dhe Aliu i katërti. Më parë Ehl-us-Sunneti kishin mospajtime se kush ishte më i mirë mes Aliut dhe Uthmanit. Me kalimin e kohës pushoi mosmarrëveshja dhe Ehl-us-Sunneti u bashkuan se më të mirët ishin sipas rendit të mëposhtëm: Ebu Bekri, Umeri dhe Uthmani dhe Aliu. Pas këtyre, vijnë dhjetë të mbeturit të cilët u përgëzuan me Xhenet: Ez-Zubejr ibn el-Auvam, Talha bin Ubejdilah, Abdurr-Rrahman bin’ Auf, Sad bin Ebi Uekas, Said bin Zejd bin Amr bin Nufejl dhe Ebu Ubejdeh Amir bin el-Xherrah. I dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem i ka përgëzuar me Xhenet prandaj ne besojmë e ata janë në Xhenet dhe miratojmë meritat e tyre. Pastaj ne pranojmë meritat e pjesës tjetër të mbetur dhe bindemi se Allahu u ka premtuar atyre të gjithëve Xhenetin. Të gjithë sahabët do të hyjnë – nëse Allahu do – në Xhenet. I dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem u tha atyre që morën pjesë në Betejën e Bedrit: ”Allahu ka parë pjesmarrësit në Bedr dhe ka thënë: ”Veproni çfarë të dëshironi. Unë iu kam falur juve.”1 Kjo do të thotë se ata nuk do të hyjnë në Xhehnem për shkak të kësaj falje. As ata që dhanë besatimin nën pemë (Hudejbije) nuk do të hyjnë në Xhehnem; ”Askush i cili ka premtuar besnikëri nën pemë nuk do të hyjë në zjarr.”2 Dmth ata që ishin në Hudejbije. Ne ndajmë sahabët në këtë radhitje: 1

- Katër halifet.

2

- Pjesa e mbetur e të përgëzuarve me xhenet.

3

- Ata që dhane besatimin në Akabeh.

4

- Ata që luftuan në Bedër.

5

- Ata që dhanë besatimin në Hudejbije.

6

- Pejsa tjetër

e sahabëve – radijAll-llahu anhum.

Meritat dhe virtytet e tyre ndryshojnë, gjë të cilën Imam Ahmedi rahimehullah do ta përmend. __________________________________________ 1

- Bukhari (3983) dhe Muslimi (2494).

2

- Muslimi (2496) dhe Tirmidhi (3860).

41. Sahabët më të mirë pas tre sahabëve Imam Ahmedi (rahimehullah) ka thënë: “Pas këtyre treve, vijnë pesë nga këshilli konsultues: “Ali ibn Ebi Talibi, ezZubejr, Abdurr-Rrahman bin Auf, Sa’di dhe Talha. Ata të gjithë e meritonin kalifatin dhe të gjithë ishin udhëheqës. Dëshmia jonë për këtë janë fjalët e Ibn Umerit radijAllahu anhu: “Në kohën e profetit salAllahu alejhi ue selem e kishim zakon të konsideronim Ebu Bekrin të jetë më i miri, pastaj Umerin dhe pastaj Uthmanin. Pastaj nuk thonim asgjë më shumë.” Këtu përmendet Sa´di, në disa dorëshkrime përmendet Saidi. Në të dyja rastet, ata përbushin numrin e gjashtë. Imam Ahmedi ka thënë: “Ata të gjithë e meritonin kalifatin …”

Shikoni në vlerësimin e Imam Ahmedit. Pse ai e tha këtë? Sepse Umeri radijAllahu anhu i caktoi ata të jenë pjesë e këshillit konsultues dhe tha ai që njëri prej tyre të zgjithet si kalife. Sipas emërimit të Umerit, Imam Ahmedi arriti në përfundimin se të gjithë meritonin të ishin udhëheqës dhe kishin të drejtën e kalifatit. Imam Ahmedi ka thënë: Dëshmia jonë për këtë janë fjalët e Ibn Umerit radijAllahu anhu: “Në kohën e profetit salAllahu alejhi ue selem e kishim zakon të konsideronim Ebu Bekrin të jetë më i miri, pastaj Umerin dhe pastaj Uthmanin. Pastaj nuk thonim asgjë më shumë.” Pas anëtarëve të këshillit konsultues vinë Muhaxhirët që morën pjesë në betejën e Bedrit, pastaj Ensarët të cilët morrën pjesë në betejën e Bedrit.” Përmes studimeve dhe hulumtimeve të Ehl-us-Sunnetit, ju e dini se Ali bin Ebi Talibi ka shumë virtyte, atij iu dha besatimi për besnikëri dhe bindje dhe sahabët e zgjodhën atë dhe iu besatuan për besnikëri dhe bindje. Ai vie në vendin e katërt kur flitet për renditjen, kalifatin dhe virtytitet. Imam Ahmedi ka thënë: “Pas anëtarëve të këshillit konsultues vinë Muhaxhirunët që morën pjesë në betejën e Bedrit, pastaj Ensarët të cilët morrën pjesë në betejën e Bedrit. Disa dijetarë besojnë se ata të cilët u besatuan në Akabeh janë më të mirë se ata që morën pjesë në betejën e Bedrit. Shumica e atyre që u besatuan në Akabeh morrën pjesë në betejën e Bedrit. Ata që morën pjesë në betejën e Bedrit kanë dallime midis tyre, dhe ata që u besatuan në Akabeh kanë dallime mes tyre. Muhaxhirunët kanë dallime mes tyre dhe Ensarët kanë dallime mes tyre në basë të meritave, kohës së hixhretit dhe kohës së hyrjes në islam.

42. Definicioni i të qenurit sahabi Imam Ahmedi (rahimehullah) ka thënë:

“Pas tyre janë njerëzit më të mirë të gjithë sahabët e tjerë të dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem; brezi tek të cilët u dërgua profeti salAllahu alejhi ue selem.” Shpjegimi: Do të thotë pas atyre dhjetëve dhe ata që kanë marrë pjesë në Bedër, Hudejbije dhe më shumë. Imam Ahmedi (rahimehullah) ka thënë: “Kushdo që e shoqëroi profetin salAllahu alejhi ue selem një vit, një muaj, një ditë, një moment ose vetëm e pa atë, ai është shok (sahabij) i tij.” Këta njerëz kanë një shoqëri më të shkurtër se ata që u përmendën më parë. Pjesëmarrja e tyre në Xhihad dhe luftërat e tyre janë më të pakta. Niveli i tyre, pra është më i ulët. Por vetëm me anë të këtij shoqërimi, ata arrijnë një nivel kaq të madh saqë brezat pas tyre nuk mund ta arrijnë atë, pa marrë parasysh se çfarë veprash ata bëjnë. Kjo e përcakton një sahabi dhe se si ai e arrinë këtë nivel të lartë. Është e mjaftueshme që ai e pa profetin salAllahu alejhi ue selem qoftë edhe një çast, për që të qenë një sahabi, e lerë më nëse ai u shoqërua me të një vit, muaj, ditë apo orë. Përkufizimi i saktë i një sahabiu është një person i cili e pa profetin salAllahu alejhi ue selem, e besoi atë dhe vdiq si musliman. Në qoftë se ai vetëm e sheh atë salAllahu alejhi ue selem pa e dëgjuar atë, ai është sahabi që e merr këtë nivel të lartë dhe përfshihet nga fjalët e profetit salAllahu alejhi ue selem: “Mos i fyeni shokët e mi. Betohem në Atë në dorën e të Cilit është shpirti i Muhammedit sikurse ndonjëri prej jush do të kishe dhuruar ari sa mali i Uhudit, kjo nuk do të kishte qenë sa dy grushta të tyre apo edhe gjysmën e saj.”1 Të gjithë kanë – nëse do Allahu – këtë nivel të lartë. Imam Ahmedi (rahimehullah) ka thënë: “… është shoku i tij.” Edhe pse ai vetëm e pa atë dhe e besoi atë, ai ishte sahabi. Një person i tillë është në mënyrë të pashmangshme një sahabi dhe shoqërimi i tij numërohet në përputhje me shoqërimin që ia bëri profetit salAllahu alejhi ue selem. Ebu Bekri, Umeri, Uthmani dhe Aliu ishin Muhaxhirun të cilët jetuan me të në Meke dhe Medine. Ata luftuan, dhanë bamirësi, dhe gjëra tjera. Ata janë më të mirë se të tjerët. Pastaj kështu vazhdon deri tek i fundit prej tyre që u konvertua në Islam pas çlirimit të Mekës. Edhe pse një person e pa profetin salAllahu alejhi ue selem një çast më të gjatë apo më të shkurtë, ai i përket sahabëve dhe fiton nderin e shoqërisë në këtë mënyrë.

1

- Bukhari (3673) dhe Muslimi (2541).

43. Askush nuk e arrinë pozitën e sahabëve Imam Ahmedi (rahimehullah) ka thënë: “Ata që e shoqëruan profetin salAllahu alejhi ue selem, e panë atë, e dëgjuan dhe e besuan në të, janë më të më mirë se pasardhësit (tabiinët) edhe në qoftë se ata do bëjnë të gjitha veprat e mira.” Pasardhësi (tabiiu) më i madh nuk arrinë atë që arriti sahabiu më i vogël (në rang) edhe nëse ai vepron të gjitha veprat e mira. Nëse bamirësia jonë në ari mbushë kodrën e Uhudit as nuk do të ishte e barabartë me një grusht bamirësie të tyre, kjo do të thotë se ne nuk mund të arrijmë pozitën e tyre edhe në qoftë se ata japin vetëm një grusht. Çfarë të themi nëse ata japin gjithçka që kanë? Disa sahabë dhuruan çdo gjë që patën. Disa tjerë dhuruar gjysmën e pasurisë së tyre. Disa furnizuan ushtritë me armatim, një prej tyre ishte Uthmani radijAllahu anhu. Ata dhuruan pasuritë e tyre për hirë të Allahut. Në qoftë se njëri prej tyre jep një hurme, një grusht, apo ndonjë gjë tjetër, tabiinët nuk mund ta arrijnë atë nivel. Ky imam e dinte pozitën e sahabëve. Gjithashtu ne duhet të dimë gradën dhe pozitën e tyre, dhe duhet ta dimë se ata janë njerëzit më të mirë pas profetëve. Njerëzimi kurrë nuk ka pasur njerëz më të mirë me përjashtim të profetëve. Kurrë nuk ka pasur njerëz me besim të tillë, bindje, sinqeritet dhe sakrificë si ata. Nëpërmjet tyre, Allahu i çliroi zemrat dhe vendet. Umeti ndriçoi nga shpallja të cilën ata e kumtuan nga i dërguari salAllahu alejhi ue selem dhe mundi i tyre për fe. Prandaj ata kanë çdo të drejtë për nderim dhe respekt nga ne. Betohem në Allahun se ne duam dhe urrejmë për hirë të tyre. Prandaj Ehl-us-Sunneti thonë se ai që nënçmon vetëm një sahabi është heretik. Çfarë të thuhet për ata që fyen, ofendojnë dhe bëjnë Tekfir mbi një sahabi? Ai që nënçmon një sahabi është një Rafidi i neveritshëm. Nderi i sahabëve të dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem duhet të ruhet. Është e qartë duke pasur parasysh se Allahu ishte i kënaqur me ta, ua premtoi atyre Xhenetin dhe u dha atyre këtë rang madhështorë. Sahabët i kështuan vëmendje njëritjetrin në lidhje me këtë. Pasardhësit (tabiinët) e dinin këtë. Dijetarët e hershëm të umetit e dinin këtë. Janë vetëm llumi, injorantët, të devijuarit dhe heretikët që ushqejnë armiqësi kundër tyre. Prandaj, urrejtja ndaj Ensarëve është një shenjë e

hipokrizisë, ndërsa dashuria ndaj Ensarëve është një shenjë e besimit. Çfarë të thuhet në lidhje me qëndrimin ndaj Muhaxhirunëve? Dashuria ndaj tyre nënkupton edhe më shumë besimin, ndërsa urrejtja e tyre nënkupton edhe më shumë hipokrizi. Çfarë të thuhet nëse urrejtja dhe armiqësia fillon me Ebu Bekrin, Umerin, Uthmanin, Aliun dhe vëllezërit e tyre në mesin e sahabëve më të mëdhenjë radijAllahu anhum? Këta njerëz besojnë se pasuesit e jehudiut Ibn Sebe janë më të mirë se Ebu Bekri dhe Umeri. Sipas tyre, shkolla e jehudiut Ibn Sebes është më e mirë se sa shkolla e Muhammedit salAllahu alejhi ue selem. Shkolla e Rafidave dhe shkolla e Hauarixhëve burojnë nga shkolla e Ibn Sebes. Rafidat dhe Hauarixhët u rebeluan kundër Uthmanit. Ata janë nxënës të Ibn Sebes. Sipas tyre shkolla e Ibn Sebes arsimuan plotë besimtarë, ndërsa Muhammedi salAllahu alejhi ue selem arsimoi vetëm tre, katër ose dhjetë besimtarë. Kështu thonë Rafidat.

44. Bindja ndaj pushtetarëve Imam Ahmed bin Hanbel (rahimehullah) ka thënë: “Prijësin dhe prijësat e besimtarëve duhet dëgjuar dhe bindur pa marrë parasysh se a janë ata të devotshëm ose mëkatar. Kushdo që merr kalifatin dhe bashkohen njerëzit rreth tij dhe miratohet prej tyre, apo dhe atë që e merrë pushtetin mbi ta me forcë, në mënyrë që ai të bëhet një kalif, ai quhet udhëheqës i besimtarëve.” Shpjegimi: “Prijësin e myslimanëve duhet dëgjuar dhe bindur, pa marrë parasysh nëse ai është i devotshëm ose mëkatar. Kjo vlen edhe për personin rreth të cilit umeti kanë rënë dakord në mënyrë që ai të bëhet kalif, apo edhe personi që merrë pushtetin me forcë, rebelohet ndaj ish udhëheqësit, e rrëzon atë dhe pastaj e themelon pushtetin. Nuk lejohet rebelimi ndaj tyre. Nëse do të rebelohesh ndaj tij një herë, pastaj kjo do ndodhë edhe hera tjera të vazhdueshme. Në parim, rebelimi nuk lejohet. Nëse Allahu lejon një person që të rebelohet ndaj liderit dhe e rrëzon atë nga pushteti dhe themelon një pushtet të ri, myslimanët janë të detyruar që të ndalen tek ky kufi dhe që ti nënshtrohen këtij liderit të ri i cili e mori pushtetin me grusht shtet. Pa marrë parasysh nëse lideri i ri e ka marrë postin e tij nëpërmjet zgjedhjeve, konsultimeve apo grusht shtetit, dhe posedon fuqinë dhe pushtetin, kështu që është e detyrueshme për ti´u bindur atij dhe të kursehen jetët e myslimanëve. Pa marrë parasysh nëse ai është i devotshëm apo mëkatar, duhet ti bindemi atij.

Shikoni se si Imam Ahmedi, Bukhariu dhe të gjithë imamët e tjerë të islamit, e konsideronin bindjen ndaj pushtetarit të jetë një nga parimet e Islamit, pa marrë parasysh nëse ai është i devotshëm apo mëkatar. Hauarixhët, Rafidat dhe të tjerët mund të bien dakord për pushtetin e tij nëse ai është i devotshëm, dhe ndoshta jo nëse ai është mëkatar. Sipas Rafidave nuk ishte as Ebu Bekri e as Umeri i devotshëm. Sipas Hauarixhëve Aliu nuk ishte i devotshëm. Në përgjithësi, ata përputhen nëse ai është i devotshëm. Megjithatë, ata mendojnë ndryshe në qoftë se ai është mëkatar. Nuk lejohet rebelimi kundër një kalifi të padrejtë dhe mëkatar nën asnjë rrethanë, përderisa ai është mysliman. Ka shumë hadithe lidhur me këtë duke përfshirë: “Ne i premtuam të dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem besatimin për ta dëgjuar dhe për t’iu bindur atij në atë që është e lehtë për ne dhe në atë që është e vështirë për ne, atë që e pëlqejmë dhe atë që e urrejmë, edhe nëse shohim se si të tjerëve iu ipet përparësi ndaj nesh, dhe të mos e kontestojmë pushtetarin derisa të shohim mosbesim të qartë.”1 _______________________________________________ 1

- Muslimi (1709).

45. Jo (të ngriteni kundër tyre) përderisa ata e falin namazin Ummu Seleme radijAllahu anha ka transmetuar se profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ju do të keni udhëheqës, atëherë ju do të shihni tek ta disa gjëra të mira dhe disa të këqia. Ai që i sheh të këqiat ka shpëtuar, ai që i ka urryer ato është pastruar. Problemi është ai që kënaqet dhe pason ato. “Ata thanë: “O i dërguari i Allahut! A të mos i luftojmë ata?” Ai u përgjigj: “Jo, për deri sa ata e falin namazin.”1 Përderi sa ata a e falin namazin nuk lejohet rebelimi ndaj tyre. Çfarë të thuhet në qoftë se ata falen, agjërojnë, e japin zekatin, e kryejnë haxhin dhe u ofrojnë siguri myslimanëve që t’i veprojnë të gjitha këto e të tjeta? Cili është qëndrimi i rebeluesve të sotëm ndaj kësaj? Cili është qëndrimi i tyre ndaj hadithit:

“Jo, përderisa ata e falin namazin.” I dërguari salAllahu alejhi ue selem i ndaloi ata duke thënë: “Jo, përderisa ata e falin namazin.” Edhe pse liderët kanë neglizhuar pjesë të mëdha të Islamit, ai tha: “Jo, përderisa ata e falin namazin.” Ai nuk tha: “Jo, përderisa ata e falin namazin, japin zekatin, e kryejnë haxhin …” Por tha: “Jo, përderisa ata e falin namazin.” Pse kështu? Sepse rebelimi rezulton me dëme. Islami shkatërrohet. Myslimanët shkatërrohen. Umeti shkatërrohet. Shkatërrimi përhapet dhe frytet e punëve të cilat janë bërë me mund shkatërrohen. Nderi cenohet, myslimanët poshtërohen dhe dobësohen në mënyrë që ata bëhen një objektiv i lehtë për armikun. Rebelim pas rebelimi. Sot, rebeluesit morën vendet e tyre përmes revolucioneve, zgjedhjeve dhe gjërave të tjera. Çfarë kanë arritur ata? Çfarë kanë përmbushur? Ata janë shumë larg nga zbatimi i Islamit. Ata madje edhe ua kalojnë udhëheqësve të devijuar duke organizuar konferenca për të bashkuar fetë, për të ndërtuar kisha, për të ndërtuar ura mes të krishterëve dhe për të poshtëruar dhe shfrytëzuar myslimanët dhe për të shkatërruar punët e tyre fetare dhe materiale. Ata kanë arritur rrugën e tyre përmes zgjedhjeve, revolucioneve dhe gjëra të tjera, dhe ata janë të përfshirë në ministri. Këto janë vetëm fjalë boshe. Nuk ka asnjë dallim mes tyre dhe të tjerëve. Ne nuk u besojnë atyre. Qëllimi i tyre është vetëm pushteti, pavarësisht se si arrihet ai. Pastaj ata ia kthejnë kurrizin Islamit. Këtë e keni përjetuar vetë dhe e keni parë në vende të ndryshme. Së pari ata bëjnë revolucion në emër të Islamit, pastaj ata rrëzohen nga një komunist apo ndonjë tjetër ideologji e devijuar. E tërë urtësia gjendet në udhëzimin e përkrahur nga i urti, i mëshirshmi, i buti, trimi dhe legjislatori heroik, profeti salAllahu alejhi ue selem. Ai ua mësoi guximin umetit, por në këtë çështje ai urdhëroi durimin derisa ata të shohin mosbesim të qartë. ________________________________ 1

- Muslimi (1854).

46. Hizbitë vetë nuk gjykojnë me ligjin e Allahut Ebu Hurejra radijAllahu anhu ka transmetuar se profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Izraelitët ishin të udhëhequr nga profetët. Menjëherë kur vdiste një profet, ai pasohej nga një tjetër profet. Megjithatë, nuk ka asnjë profet pas meje, por do të ketë shumë kalifë.” Ata thanë: “Çfarë na urdhëron?” Ai tha: “Përmbushni besatim pas besatimit dhe përmbushni detyrimet ndaj tyre. Allahu do ti pyet ata lidhur me ata mbi të cilët u ka dhënë pushtet.”1 Ai nuk tha se ne duhet ti sjellim ata para drejtësisë, të revoltohemi, të rebelohemi kundër tyre ose të marrim të drejtat tona. Disa prej revolucionarëve më të mëdhenjë thonë se ata nuk presin ndonjë zgjidhje nga qielli dhe se ata duhet ti marrin vetë të drejtat e tyre dhe nxisin turmat drejt të njëjtës gjë. Ata nuk reagojnë kështu nga xhelozia për fenë e Allahut apo për umetin. Muhammedi salAllahu alejhi ue selem ishte njeriu më xheloz. Në një rast ai i tha Sadit radijAllahu anhu: “Çfarë mendon nëse unë gjej një burrë me gruan time dhe sjelli katër dëshmitarë? Betohem në Allahun se unë do ta pres atë me majën e shpatës.” Pastaj profeti salAllahu alejhi ue selem tha: “A po çuditeni me xhelozinë e Sadit? Betohem në Allahun se unë jam më xheloz se ai dhe Allahu është më xheloz se unë. Kjo është arsyeja pse Ai ndaloi gjërat e turpshme.”2 Megjithatë, profeti salAllahu alejhi ue selem tha: ”…Allahu do ti pyet ata lidhur me ata mbi të cilët Ai u ka dhënë atyre pushtet.” Nuk je ti ai i cili do ta vë udhëheqësin para drejtësisë. Në vend të kësaj ti këshilloje atë. Ose ai e pranon këshillën ose jo, ndërsa ti e ke bërë detyrën tënde. Duro përderisa ai e falë namazin. Këto nuk janë fjalët tona. Megjithatë, këto janë të rënda për këta njerëz dhe të vështira:

َ‫ال‬ َ َ‫وَ ق‬ ‫ٍ َل َوا يِس َام س َ َي ِ نُّ َاَكَو َيُ ِ َإو سَفْ اِ هََنَو ولَ ََ َاِِنكَو يَ و‬ ‫ع ِمن َاََْ َو‬ َ ‫ع ِِ ْول يِف سَ ِلا ََوَْ ولَ َ َِول َِ ْسهَ َِ ْول‬ ِ َ‫ه ْسفَو ِ نا ِام َي َا َلم َِهؤ‬ َ َ‫س‬ ‫عمِس َام‬ ْ َُ ”Për Zotin tënd jo, ata nuk janë besimtarë (të asaj që të zbriti ty as të asaj para teje) derisa të mos zgjedhin ty për të gjykuar në atë konflikt mes tyre, e pastaj (pas gjykimit tënd) të mos ndiejnë pakënaqësi nga gjykimi yt dhe (derisa) të mos binden sinqerisht.”3

Ata thërrasin për Hakimije, ndërsa vetë nuk marrin për gjykue Allahun dhe Pejgamberin. Pasuesit e Bidateve besojnë në panenteizëm, bëjnë Tekfir mbi umetin dhe besojnë se Kurani është krijuar. Sigurisht ata nuk gjykojnë me ligjin e Allahut. Ata nuk kënaqen që të gjykohen sipas ligjit të Allahut në çështje të tilla. Ata janë shumë larg nga ligji i Allahut. Ata bërtasin pas ligjit të Allahut tërë kohën, ndërsa ata janë rebelët më të mëdhenjë kundër ligjit të Allahut dhe duke iu referuar të dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem. A janë këto hadithe vetëm për argëtim? Ata mendojnë se këto hadithe janë në përkrahje të jomuslimanëve dhe ateistëve. __________________________________ 1

- Bukhari (3455) dhe Muslimi (1842).

2

- Bukhari (7416) dhe Muslimi (1499).

3

- 4:65

47. Lideri i cili u jep prioritet të afërmëve dhe i le qytetarët në varfëri Zejd ibn Uehb transmetoi nga Abdullah bin Mesudi radijAllahu anhu i cili më tha tregoi se i dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Pas meje do të ketë (udhëheqësa që disave u japin përparësi ndaj të tjerëve) dhe çështje që ju do ti qortoni.” “Përparësi”, dmth Udhëheqësi do ti jepë përparësi me pasuri dhe pozitë përkrahësve të tij, rrethit të tij dhe të afërmëve të tij. Pjesa tjetër e popullit jetojnë në varfëri. Çfarë duhet të bëjnë ata? Vërtetë kjo është e padrejtë. Vërtetë kjo është të gjykuar me diçka tjetër përveç asaj që zbriti Allahu. Allahu ka thënë në lidhje me këtë: ‫َه َ َِهيَ َول ِِ َام سَيْ َُّل َِ ْول ََ َان‬ ‫َ ََُّْم ِي َاَنَو ىَ َول يَه َ َََْوِكَو نو‬ “E kush nuk gjykon me atë që e zbriti Allahu, ata janë mohues.”1

Çfarë thotë i dërguari salAllahu alejhi ue selem në lidhje me këtë? A jeni më të ditur në lidhje me Librin e Allahut dhe fenë e Tij sesa ishte i dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem, shokët e tij fisnik dhe imamët e gjitha kohërave? Ata thanë: “O i dërguari i Allahut! Çfarë e këshillon atë që e përjetonë këtë?” Ai tha: “Përmbushni detyrën ndaj tyre dhe të luteni Allahut që t’ua jep të drejtat tuaja.”2 Pra mos dil në konflikt. Mos demonstro. A ka demonstrata në Islam? Në qoftëse rrjetu i ujësjellësit nuk funksionon një ditë, ata dalin jashtë dhe demonstrojnë për të. Shtetet e sotme japin dhe nuk marrin. Shumica e shteteve sot u japin qytetarëve të tyre dhe nuk marrin gati asgjë prej tyre. Ata që u paralajmëruan në hadith, marrin, u japin disave përparësi me pasuri, nuk japin asgjë dhe shkaktojnë varfërinë. Po ti kishte urdhëruar Profeti salAllahu alejhi ue selem që të rebelohen, umeti do të ishte shkatërruar. Në vend të kësaj, ai i urdhëroi ata me arsye të shëndoshë, butësi, durim dhe kujdes për të ruajtur Islamin, për të kursyer jetën e myslimanëve dhe për të mbrojtur nderin e tyre: “Përmbushni detyrën ndaj tyre dhe të luteni Allahut që tu´a jep të drejtat tuaja.” ___________________________________________ 1

- 5:44

2

- Bukhari (3603) dhe Muslimi (1843).

Shejkh Rabi bin Hadi el - Medkhali (Allahu e ruajttë!) 01. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 361-362 02. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 363-365 03. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 365-366 04. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 367 05. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 367

06. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 368-369 07. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 369-370 08. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 370-371 09. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 371-372 10. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 372-373 11. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 373-374 12. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 374-375 13. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 375-376 14. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 376-377 15. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 377-378 16. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 380-381 17. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 381-282 18. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 382-383 19. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 383-384 20. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 384-385 21. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 385 22. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 385-386 23. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 386 24. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 386-387 25. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 388-390 26. Burimi: Komentimi i librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 390 27. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 391 28. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 391-392

29. Burimi: Komentimi i librit të Imam Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 392 30. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 392 31. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 393-394 32. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 395-397 33. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 400-401 34. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 401-402 35. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 402-403 36. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 404-405 37. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 405-407 38. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 407-408 39. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 409-411 40. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 411-412 41. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 412 42. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 412-413 43. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 413-414 44. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 414-415 45. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 416-417 46. Burimi: Komentimi‫ف‬i‫ف‬librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 417-418 47. Burimi: Komentimi i librit‫ف‬të‫ف‬Imam‫ف‬Ahmedit‫”ف‬Sherh‫ف‬Usul-is-Sunneh”‫ف‬faqe. 418-419

Sherhu - Sunneh

Ebu Muhammed el-Hasen ibën Ali ibën Halef el-Berbehari (i lindur në vitin 253 h) Burimi: Sherhu-Sunneh Me komentet e Imam Feuzanit marrë nga libri i tij “Itihaful karij bitalikati ala Sherhis Sunneh”, dhe të Alameh Ahmed en Nexhmit nga libri i tij “Irshadu es Sarij”, dhe me komente të Shejkh Abdul-Aziz er- Raxhihit dhe disa dijetarëve të tjerë Falënderimi i takon vetëm Allahut. Atë e falënderojmë, prej Tij kërkojmë ndihmë dhe falje të mëkateve, tek Ai mbështetemi të na ruajë nga sherri i vetes sonë dhe nga të këqijat e punëve tona. Atë që udhëzon Allahu nuk ka kush e humb dhe atë që e humb Allahu nuk ka kush e udhëzon. Dëshmoj se nuk ka zot tjetër që meriton të adhurohet me të drejtë përveç Allahut një e të vetëm dhe se Muhamedi sal-lAllahu 'alejhi ue sellem është rob i Allahut dhe i Dërguar i Tij. “O besimtarë! Kini frikë Allahun 1 me një devotshmëri të vërtetë ndaj Tij dhe mos vdisni ndryshe veçse duke qenë muslimanë.” (Al-Imran: 102) “O njerëz! Ruajuni Zotit tuaj, i Cili ju ka krijuar prej një njeriu (Ademit), pastaj prej atij krijoi bashkëshorten e tij dhe prej atyre të dyve përhapi shumë burra e gra. Ruajuni Allahut, me emrin e të Cilit ju kërkoni të drejtat e ndërsjella dhe ruani lidhjet farefisnore. Allahu është Mbikëqyrës mbi ju.” (En-Nisa: 1) “O ju që keni besuar! Plotësojeni detyrimin ndaj Allahut, kijeni frikë Atë dhe flisni (gjithnjë) të vërtetën. Ai do t’ju drejtojë te veprat e mira e të drejta dhe do t’jua falë gjynahet tuaja. Kushdo që i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij, me të vërtetë që ka arritur fitoren më të madhe.” (El-Ahzab: 70-71) Thënia më e mirë është Fjala e Allahut, ndërsa udhëzimi më i drejtë është ai i Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Punët më të këqija janë shpikjet në to, çdo shpikje është bidat (e panjohur më parë në fe) dhe çdo bidat është humbje (nga rruga e drejtë), ndërsa çdo humbje e ka vendin në zjarr. Imam Berbahari ka thënë: [1] - Dijeni se me të vërtetë Islami është Suneti dhe Suneti është Islami. Nuk qëndron ndonjëra prej tyre vetëm se me tjetrën.

Shpjegimi: Autori (RahimehUllah) e transmeton këtë fjali në nr. 156 dhe se është prej fjalëve të Bishru ibën el Harithit. [2] - Prej Sunetit është të kapurit fort pas xhematit. Kushdo që largohet nga xhemati dhe ndahet prej tij, ai e ka hequr hallkën e Islamit prej qafës së tij, është i humbur dhe çon në humbje. Shpjegimi: E ka nxjerrë Ahmedi (5/180 me nr. 21560, 21561 dhe 21562) prej hadithit të Ebu Dherrit (radijAll-llahu anhu), se ka thënë: “I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush ndahet prej xhematit një pëllëmbë, ai e ka hequr hallkën e Islamit prej qafës së tij.” Po ashtu e ka nxjerrë Ebu Davudi në Sunenin e tij (4758) dhe El Hakimi (1/117) dhe e ka saktësuar Albani në Dhilalul Xheneh (892) Po ashtu e ka nxjerrë Ahmedi (4/130 me nr. 17170, 4/202 me nr. 17800 dhe 5/344 me nr. 22910) prej hadithit të El Harith el Esharit (radijAll-llahu anhu) se ka thënë: “I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sellem ka thënë: “Unë ju urdhëroj me pesë (gjëra) dhe Allahu më ka urdhëruar me to: dëgjim dhe bindje, luftë, hixhret dhe të qenët me xhematin. Kushdo që largohet prej xhematit sa një pëllëmbë, ai e ka hequr hallkën e Islamit prej qafës së tij vetëm në rast se kthehet…” Hadithi. Et Tirmidhiu (2863-2864) dhe El Hakimi (1/117, 118 dhe 421). E ka saktësuar El Hakimi dhe Et Tirmidhiu e po ashtu Albani në Sahihu et Tergib uet Terhib (522). [3] - Baza mbi të cilën ngrihet xhemati janë shokët e Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, Allahu i mëshiroftë të gjithë. Ata janë Ehlus Suneh vel Xhemah (pasuesit e Sunetit dhe xhematit). Kush nuk merr prej tyre vetëm se ka humbur dhe ka shpikur, ndërsa çdo bidat është humbje, kurse humbja dhe pasuesit e saj janë në zjarr. 31 Umer ibën el Hatabi (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Nuk ka justifikim për askënd në humbjen që ka pësuar duke e menduar atë si të drejtë dhe as të drejtën e lënë duke e menduar si humbje. Janë sqaruar çështjet, është vendosur argumenti dhe është shkëputur justifikimi.” Arsyeja është se Suneti dhe xhemati i kanë qartësuar në mënyrë të përsosur të gjitha çështjet e fesë dhe ua kanë bërë të qarta njerëzve. Pra, detyrë e njerëzve është vetëm pasimi. Shpjegimi:

“Baza mbi të cilën ngrihet xhemati janë shokët e Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, Allahu i mëshiroftë të gjithë. Ata janë Ehlus Suneh vel Xhemah (pasuesit e Sunetit dhe xhematit). Kush nuk merr prej tyre vetëm se ka humbur dhe ka shpikur, ndërsa çdo bidat është humbje, kurse humbja dhe pasuesit e saj janë në zjarr.” Duke u bazuar në fjalën e Profetit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Me të vërtetë thënia më e mirë është Fjala e Allahut, ndërsa udhëzimi më i drejtë është ai i Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Punët më të këqija janë shpikjet në to, çdo shpikje është bidat (e panjohur më parë në fe) dhe çdo bidat është humbje (nga rruga e drejtë), ndërsa çdo humbje e ka vendin në zjarr…” Hadithi. E ka nxjerrë Muslimi (868), En Nesaiu (1578) etj., dhe teksti është i En Nesaiut. “Umer ibën el Hatabi (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Nuk ka justifikim për askënd në humbjen që ka pësuar duke e menduar atë si të drejtë dhe as të drejtën e lënë duke e menduar si humbje. Janë sqaruar çështjet, është vendosur argumenti dhe është shkëputur justifikimi.” E transmeton Umer ibën Ibën Shebbete në Ekhbarul Medineti (2/12), Ibën Batah në El Ibaneh el Kubra (162) prej rrugës së El Evzait nga Umer ibën el Hatabi (radijAll-llahu anhu). E kjo është e shkëputur ndërmjet El-Euzait dhe Umer ibën el Hatabit. E ka përmendur këtë fjalë Umer ibën Abdulazizi nga Umer ibën el Hatabi (radijAll-llahu anhu) siç gjendet në Hiljetu el Evlija (5/346) etj. [4] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se feja ka ardhur prej Allahut të Lartmadhëruar dhe nuk është vendosur në bazë të logjikës së njerëzve dhe mendimeve të tyre. Dija e saj është tek Allahu dhe tek i Dërguari i Tij, prandaj mos paso asgjë me epshin tënd dhe të dalësh prej Islamit ngase nuk ke argument për të, sepse i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ia ka sqaruar popullit të tij Sunetin dhe ua qartësoi atë shokëve të tij, të cilët janë xhemati dhe masa e gjerë (es sevadul e’adhamu). Masa e gjerë është e vërteta dhe pasuesit e saj. Kush kundërshton shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem në ndonjërën prej çështjeve të fesë, ai ka mohuar. Shpjegimi: Ashtu siç thotë Allahu i Lartmadhëruar: “E nëse ata nuk të përgjigjen ty, dije se ata janë skllevër të dëshirave të veta. E kush është në humbje më të madhe se ata që udhëhiqen nga dëshirat e veta, pa udhëzim prej Allahut? Sigurisht, Allahu nuk i udhëzon njerëzit keqbërës.” (El Kasas: 50)

[5] - Dije se njerëzit nuk kanë shpikur ndonjëherë ndonjë bidat pa lënë në harresë një sunet. Ruhuni nga risitë në fe sepse çdo risi është bidat, çdo bidat është humbje, ndërsa çdo humbje dhe pasuesit e saj janë në zjarr. Shpjegimi: E ka nxjerrë Ahmedi në El Musned (4/126 me nr. 17144 dhe 17145) prej hadithit të El Irbad ibën Sarij (radijAll-llahu anhu), se Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Ju këshilloj të kapeni pas Sunetit tim dhe rrugës së prijësve të udhëzuar drejt. Kapuni fort pas saj me dhëmballë dhe kini kujdes prej çështjeve të shpikura, ngase çdo shpikje është bidat dhe çdo bidat është humbje.” Ibën Maxheh në Sunenin e tij (42 dhe 44) dhe e ka saktësuar Albani në Dhilalul Xheneh (27-34). [6] - Ruhu nga risitë në fe, sado të vogla qofshin ato, pasi risitë e vogla në fe me kalimin e kohës zmadhohen. Kështu ka ndodhur me të gjitha bidatet që janë përhapur në mesin e muslimanëve. Në fillim ato kanë qenë të vogla, të ngjashme me të vërtetën, saqë u mashtruan prej tyre ata të cilët i pranuan dhe nuk mundën dot të largohen prej tyre. Më vonë u zmadhuan dhe u shndërruan në fe të pasuar, duke kundërshtuar kështu rrugën e drejtë dhe duke dalë prej Islamit. Shiko, Allahu të mëshiroftë, për çdo gjë që dëgjon nga ndonjë bashkëkohës i yti, në veçanti, mos u ngut dhe mos u përziej në asgjë të saj derisa të sigurohesh e të shohësh a kanë folur për të shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem apo ndokush prej dijetarëve. Nëse gjen ndonjë fjalë të tyre, atëherë kapu fort pas saj dhe mos e kapërce atë dhe mos prefero ndonjë fjalë tjetër, se përndryshe bie në zjarr. Shpjegimi: Sufjan eth Thevri (RahimehUllah) ka thënë: “Nëse ke mundësi që ta kruash kokën tënde vetëm se me ether, atëherë bëje këtë.” E ka nxjerrë këtë El Hatabi në El Xhamiu li ekhlaki er Raui ue Adab es Sami (1/ 142). [7] - Dije se devijimi nga e vërteta është në dy forma. E para është kur personi devijon nga rruga ndonëse kërkon vetëm të mirën. Por ti mos e ndiq atë sepse ai është i humbur. Kurse tjetri është ai që e përbuz të vërtetën dhe i kundërshton të devotshmit që kanë jetuar para tij, ngase është i humbur dhe çon në humbje, është djalli i shthurur në mesin e njerëzve. Kush e njeh këtë, e ka detyrë t’i paralajmërojë njerëzit që të ruhen prej tij si dhe t’ua bëjë të qartë atyre historinë (realitetin) e tij, në mënyrë që askush të mos bjerë në bidatin e tij dhe të shkatërrohet.

[8] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se Islami i një njeriu nuk është i plotë derisa të mos jetë ndjekës i sinqertë dhe t’i dorëzohet Allahut. Kush mendon se ka mbetur diçka prej çështjes së Islamit pa na e përcjellë shokët e Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ai nuk ka bërë gjë tjetër vetëm se i ka përgënjeshtruar ata (sahabët) dhe mjafton kjo si përçarje dhe hedhje baltë mbi ta. Ai është bidatçi i humbur që çon në humbje dhe ka shpikur në Islam çka nuk është prej tij. [9] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se në Sunet nuk ka vend për analogji (kijas) e asgjë prej fjalëve të njerëzve nuk është i krahasueshëm me të, mos ndiq në të epshin, porse me Sunet është besimi i ethereve të të Dërguarit të Allahut sallAllahu 'alejhi ue sel-lem pa pyetur për formën dhe pa komentuar. E nuk thuhet “pse?” dhe “si?”. [10] - Fjalët, kundërshtimet, grindjet dhe debatet janë bidat dhe ngjallin dyshim në zemër edhe nëse thënësi i tyre ia qëllon së vërtetës dhe Sunetit. Shpjegimi: Kjo është fjala e imam Ahmedit në Usulus-Sunneh, fq. 16, ku thotë: “Në Sunet nuk ka vend për analogji (kijas) e asgjë prej fjalëve të njerëzve nuk është i krahasueshëm me të. Suneti nuk mund të konceptohet me hamendje dhe as me epshe, porse ai e bën obligim pasimin me përpikëri dhe mosndjekjen e epshit.” Imam Barbahari ka thënë: [11] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se të folurit në lidhje me Qenien e Allahut është bidat dhe humbje. Në lidhje me Allahun thuhet vetëm ajo me të cilën Ai e ka cilësuar Veten e Tij në Kuran apo ajo që i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem u ka sqaruar shokëve të tij. Ai, i Lartmadhëruari, është Një, “asgjë nuk i shëmbëllen Atij, Ai është Dëgjuesi dhe Shikuesi.” Zoti ynë është i pari pa fillim dhe i fundit pa mbarim, Ai di sekretet edhe më të fshehta, mbi Arshin e Tij është lartësuar, kurse dija e Tij është në çdo vend dhe nuk ka asnjë vend që mos ta arrijë. Shpjegimi: Dije, Allahu të mëshiroftë, se të folurit në lidhje me Qenien e Allahut është bidat dhe humbje. Në lidhje me Allahun thuhet vetëm ajo me të cilën Ai e ka cilësuar Veten e Tij në Kuran apo ajo që i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem u ka sqaruar shokëve të tij. Ai, i Lartmadhëruari, është Një, “asgjë nuk i shëmbëllen Atij, Ai është Dëgjuesi dhe Shikuesi.” Allahu te Ala thotë:

“Ai, i Lartmadhëruari, është Një, “asgjë nuk i shëmbëllen Atij, Ai është Dëgjuesi dhe Shikuesi.” (Esh-Shura: 11) “Zoti ynë është i pari pa fillim dhe i fundit pa mbarim.” Prej lutjeve që bënte Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ishte edhe: “O Zoti im, Ti je i Pari e para Teje nuk pati asgjë e Ti je i Fundit e pas Teje nuk do të mbetet asgjë. Ti je i Dukshmi dhe mbi Ty s’ka asgjë. Ti je i Padukshmi e nën Teje s’ka asgjë. Largoje nga ne borxhin dhe na mbroj prej skamjes!” E ka nxjerrë Muslimi (2713) prej hadithit të Ebu Hurejrës (radijAll-llahu anhu). “Ai di sekretet edhe më të fshehta.” “Edhe nëse ti flet me zë të lartë, (është e kotë sepse) Ai, me të vërtetë, i di sekretet edhe më të fshehta.” (Ta Ha: 7) “… mbi Arshin 13 e Tij është lartësuar.” Qëndrimi i Allahut mbi Arsh përmendet në shtatë vende në Kuran: E para: “Në të vërtetë, Zoti juaj është Allahu, që krijoi qiejt dhe tokën për gjashtë ditë e pastaj u ngrit mbi Fronin Hyjnor (që mbisundon gjithësinë). Ai me errësirën e natës e mbulon ditën, e cila e ndjek atë; Dielli, Hëna dhe yjet i përulen urdhrit të Tij. Vetëm Atij i përket krijimi dhe urdhërimi. Qoftë bekuar Allahu, Zoti i botëve!” (El-Araf: 54) E dyta: “Vërtet që Zoti juaj është Allahu, i Cili i krijoi qiejt dhe tokën për gjashtë ditë, pastaj u ngrit mbi Fron, duke drejtuar çdo gjë. S’ka ndërmjetës tek Ai, përveçse me lejen e Tij. Ky është Allahu, Zoti juaj, andaj adhurojeni Atë! Vallë, a nuk po mendoni?!” (Junus: 3) E treta: “Allahu është Ai që qiejt i ka ngritur me shtylla, të cilat nuk mund t’i shihni e më pas është ngritur mbi Fron. Ai ka nënshtruar Diellin dhe Hënën; të gjitha këto rrotullohen për një kohë të caktuar. Ai i drejton të gjitha çështjet dhe i shpjegon në hollësi shpalljet, me qëllim që ju të bindeni se do të takoheni me Zotin tuaj.” (Er Rad: 2) E katërta: “I Gjithëmëshirshmi mbi Fron u ngrit (si i takon Madhërisë së Tij).” (Ta Ha: 5) E pesta: “Është Ai, i Cili krijoi qiejt, tokën dhe gjithçka që gjendet midis tyre për gjashtë ditë e pastaj u ngrit mbi Fron. Ai është i Gjithëmëshirshmi dhe pyet për Atë ata që dinë.” (El Furkan: 59) E gjashta: “Allahu është Ai që ka krijuar qiejt dhe tokën dhe çdo gjë që gjendet midis tyre, për gjashtë ditë, pastaj është ngritur mbi Fron. Ju nuk keni as

ndihmës, as ndërmjetësues tjetër përveç Atij. Vallë, a nuk po vini vesh?” (Es Sexhde: 4) E shtata: “Ai i krijoi qiejt dhe tokën për gjashtë ditë, pastaj u ngrit mbi Fron. Ai e di se çfarë hyn në Tokë dhe çfarë del prej saj, çfarë zbret prej qiellit dhe çfarë ngjitet drejt tij. Ai është me ju kudo që të gjendeni; Ai sheh gjithçka që bëni.” (El Hadid: 4) “…kurse dija e Tij është në çdo vend dhe nuk ka asnjë vend që mos ta arrijë.” 14. Ashtu siç ka thënë: “Jobesimtarët thonë: “Nuk do të na vijë Ora (e Kiametit)!” Thuaju: “Po, për Zotin tim! Me siguri që ajo do t’ju vijë”! Ai i di të gjitha të fshehtat. Atij nuk mund t’i fshihet asnjë grimë as në qiej, as në Tokë e nuk ka asgjë më të vogël apo më të madhe se ajo, që të mos jetë shënuar në Librin e qartë.” (Sebë: 3) [12] - Dhe nuk pyet në lidhje me cilësitë e Zotit “si?” dhe “pse?” vetëm se dyshuesi në Allahun e Lartmadhëruar. Shpjegimi: Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (RahimehUllah) thotë në El Akidetu el Uesitijeh”: {Rruga e pasuesve të Sunnetit dhe Xhematit në lidhje me emrat dhe cilësitë e Allahut} Prej besimit në Allahun është: Besimi në atë me të cilën Ai e ka cilësuar (përshkruar) veten e Tij në Librin e Tij të ndershëm si dhe me çfarë e ka cilësuar atë i dërguari i Tij Muhamedi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) pa bërë ndryshim (et tahrif), anollim (et teatil), pa tekjijf (formësim) dhe pa përngjasim,porse ata besojnë se: “Asgjë nuk i shëmbëllen Atij, Ai është Dëgjuesi dhe Shikuesi.” (Esh -Shura 11) Ata nuk mohojnë përshkimin që Allahu i ka bërë Vetes së Tij, nuk i nxjerrin fjalët nga kuptimi i tyre i vërtetë, nuk i mohojnë emrat dhe cilësitë e Tij, nuk pyesin me “Si?” dhe nuk i shëmbëllejnë cilësitë e Allahut me ato të krijesave të Ti Ai, i Lartmadhëruari, nuk ka të barabartë, nuk ka ortak, Ai nuk shembëllohet me krijesat e Tij, Ai është më i ditur për veten e Tij se çdo kush tjetër, më i vërtetë në thënie dhe fjalët e Tij janë më të bukura dhe më të mirat sesa ato të krijesave të Tij. Kurse të dërguarit e Tij janë të sinqertë dhe të vërtetuar prej Tij dhe nuk janë si ata që flasin për Allahun atë që nuk dinë.

[13] - Kurani është Fjala e Allahut, shpallja e Tij 43, dritë e Tij 44 dhe nuk është i krijuar, sepse Kurani është prej Allahut. Çdo gjë që është prej Allahut nuk është e krijuar. Kështu kanë thënë Malik ibën Enesi, Ahmed ibën Hanbeli 45 dhe fukahatë para dhe pas tyre. Kurse polemika në të është kufër. 46 Shpjegimi: “Kurani është Fjala e Allahut.” Allahu i Madhëruar thotë: “Nëse ndonjë nga idhujtarët kërkon mbrojtje nga ti (Muhamed), mbroje, në mënyrë që të dëgjojë fjalën e Allahut, e pastaj përcille në vendin e tij të sigurt. Kështu duhet sepse ata janë njerëz që nuk dinë.” (Et Teube: 6) “…shpallja e Tij.” Allahu i Madhëruar thotë: “Ky është një Kuran, që Ne e kemi ndarë pjesë-pjesë, që ti t’ua mësosh njerëzve pak nga pak, duke e shpallur atë kohë pas kohe.” (El Isra: 106) “…dritë e Tij.” Allahu i Madhëruar thotë: “Prandaj besoni në Allahun, në të Dërguarin e Tij dhe në dritën (Kuranin) që ju kemi zbritur. Allahu e di mirë çdo gjë që bëni ju.” (Et-Tegabun: 8 ) “dhe nuk është i krijuar, sepse Kurani është prej Allahut. Çdo gjë që është prej Allahut nuk është e krijuar. Kështu kanë thënë Malik ibën Enesi, Ahmed ibën Hanbeli.” Imam Ahmedi e thotë këtë në librin e tij Usulu-us-Sunneh, fq. 22. “Kurse polemika në të është kufër.” E ka nxjerrë Ahmedi në Musned (2/286, me nr. 7848), Davudi në Sunen (4603), si edhe të tjerët prej hadithit të transmetuar nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu), nga Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem se ka thënë: “Polemizimi në lidhje me Kuranin është kufër.” Hadithin e ka saktësuar Ibën el Kajjimi në Tehdhib Suneni Ebi Davud (12/230). Albani në Sahihu et Tergib vet Terhib (143) ka thënë: “Hasen Sahih”.

[14] - Besimi në lidhje me shikimin (tek Allahu) në Ditën e Kiametit. 47 Besimtarët kanë për ta shikuar Allahun me sytë e tyre 48, ndërsa Ai ka për t’i marrë në llogari ata drejtpërdrejt, pa perde dhe pa përkthyes. 49 Shpjegimi: “Besimi në lidhje me shikimin (tek Allahu) në Ditën e Kiametit.” Allahu i Madhëruar thotë: “Atë ditë, disa fytyra do të shkëlqejnë dhe Zotin e tyre do të shohin.” (El-Kijame: 22-23) “Besimtarët kanë për ta shikuar Allahun me sytë e tyre.” Hadithet e shikimit të Allahut janë mutevatir. Prej tyre po permendim hadithin e Xhirir ibën Abdullahut (radijAll-llahu anhu), i cili ka thënë: “Ishim ulur tek i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe ai hodhi shikimin nga hëna e plotë dhe tha: “Ju keni për ta shikuar Zotin tuaj ashtu siç e shihni këtë hënë…” Buhariu (554) dhe Muslimi (633). Ky është teksti i Muslimit. “…ndërsa Ai ka për t’i marrë në llogari ata drejtpërdrejt, pa perde dhe pa përkthyes.” Ashtu siç ka ardhur në hadithin e nxjerrë nga Buhariu (7443) dhe Muslimi (1016) nga Adij ibën Hatim (radijAll-llahu anhu), i cili ka thënë: “I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ka askush prej jush vetëm se ka për t’i folur Zoti i tij duke mos pasur ndërmjet tyre përkthyes dhe as perde që ta pengojë atë.” [15] - Besimi në peshoren e Ditës së Kiametit, ku do të peshohen e mira dhe e keqja. Peshorja ka dy anë dhe gjuhë. Shpjegimi: Besimi në peshoren e Ditës së Kiametit, ku do të peshohen e mira dhe e keqja. Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe në Ditën e Kiametit, Ne do të vendosim peshore të sakta e askush nuk do të pësojë asnjë padrejtësi. Ne do të sjellim (për gjykim) çdo vepër, qoftë kjo edhe sa pesha e një kokrre sinapi. Ne jemi të mjaftueshëm për llogaritje.” (El-Enbija: 47)

“Peshorja ka dy anë dhe gjuhë.” Argument në lidhje me këtë është hadithi i transmetuar nga Abdullah ibën Amër el Asi (radijAll-llahu anhu), të cilin e ka nxjerrë Et Tirmidhiu në Sunenin e tij (2639), Ibën Maxheh në Sunenin e tij (4300) si dhe Ibën Hibani në Sahihun e tij (1/461) me nr. 225. Et Tirmidhiu ka thënë: “Ky hadith është hasen garib.” Hadithin e ka saktësuar Albani në Sahihu et Tergib vet Terhib (1533). [16] - Besimi në lidhje me dënimin e varrit dhe në Munkerin dhe Nekirin. Shpjegimi: Imam Ebu Bekr El-Axhuri thotë në Esh-Sheriah, faqe. 375-380 Transmeton Ebu Hurejra radijAllahu anhu se i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Pasi që varroset i vdekuri i vijnë atij dy melaike të zinj (dhe me sy) blu. Njëri prej tyre quhet “El-Munker” ndërsa tjetri “En-Nekir” dhe do t`i thonë: “Çfarë thojë për atë burrë?” Ai përgjigjet dhe thotë: “Ai është rob i Allahut dhe i Dërguari i Tij. Dëshmoj se nuk e meriton të adhurohet askush përveç Allahut dhe se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Tij.” Ata (dy melaiket) do të thonë: “Ne e dinim se ti e thoje këtë. Më pas këtij njeriu do t`i zgjerohet varri shtatëdhjetë krahë në gjerësi dhe shtatëdhjetë krahë në gjatësi.“ Kur dikush prej jush të futet në varrë, i vijnë dy engjëj të zi me sy të kaltër. Njëri quhet Munkir dhe tjetri Nekir. Ata i thonë të vdekurit: “Çfarë thoshe për këtë njeri?” Ai do të thotë atë që e kishte zakon të thoshte: “Ai është rob i Allahut dhe i Dërguari i Tij. Unë dëshmoj se nuk ka Zot tjetër të vërtetë përveç Allahut dhe se Muhamedi është robi dhe i Dërguari i Tij.” Ata thonë: “Ne e dinim se ti e thoshe këtë. Pastaj këtij njeriu i zgjerohet varri shtatëdhjetë krahë në gjerësi dhe shtatëdhjetë krahë gjatësi.” [17] - Besimi në Haudin (burimin) e të Dërguarit të Allahut 52 sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Çdo Profet ka haudin e tij 53 përveç Profetit Salih (alejhis selam), sepse huadi i tij është gjiri i devesë së tij. 54 Shpjegimi:

Besimi në Haudin (burimin) e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Imam Muhamed bin Ahmed el-Kurtubi ka thënë: “El-Munteka minet-Tedhkirah”, faqe. 212-214 Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Do të vijnë njerëz nga pasuesit e mi tek Haudi (Pellgu). Sapo ti njoh ata, do të largohen prej meje. Atëherë unë do të them: “Shokët e mi!” Pastaj Ai më thotë: “Ti nuk e dini se çfarë ata kanë shpikur (vepruar) pas teje.” Buhariu (6211). “Do të vijë një grup nga shokët të mi tek Haudi (Pellgu) dhe do të largohen menjëherë nga aty. Ndërsa unë do të them: “O Zot, këta janë shokët e mi!” Pastaj Ai thotë: “Ti nuk e di se çfarë ata kanë shpikur (vepruar) pas teje.” Ata e kanë lënë besimin dhe e kthyen kurrizin.” Buhariu (6213). “Unë do të qëndrojë tek Haudi (Pellgu) për të parë se cili prej jush do të vijë tek unë. Disa njerëz do të largohen prej meje. Pastaj unë do të them: “O Zot! Ata janë prej meje dhe prej umetit tim!” Pastaj më thuhet: “A nuk e di se çfarë ata kanë shpikur pas vdekjes tënde? Betohem në Allahun se nuk kaloi shumë kohë e gjatë pas vdekjes tënde dhe ata e kthyen kurrizin.” Muslimi (2293). Hadithet që flasin për Haudin kanë arritur gradën et tevatur, pasi i transmetojnë mbi 30 sahabë. Shih p.sh. hadithin e nxjerrë nga Buhariu (6579) dhe Muslimi (2292) prej hadithit të Abdullah ibën Amër el Asit (radijAll-llahu anhu). “Çdo Profet ka Haudin e tij.” Ashtu siç ka ardhur në hadithin të cilin e transmeton Et Tirmidhiu në Sunenin e tij (2443), Ibën Ebi Asimi në Sunetin e tij (734), Et Taberani në El Kebir (7/212) me nr. 6881 etj. “…përveç Profetit Salih (alejhis selam), sepse Huadi i tij është gjiri i devesë së tij.” Hadithi që transmetohet në lidhje me këtë nuk është i saktë. Shejkh Salih el-Feuzani (Allahu e ruajttë) thotë: “Gjithashtu prej akides së pasuesve të Sunetit dhe xhematit është edhe besimi në haudin. I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka haudin e tij, po ashtu çdo Profet ka haudin e tij, ku do të mblidhet populli i tij. Njerëzit ka për t’i kapur një etje e madhe dhe do të kenë nevojë për ujë. Haudi i Profetit tonë sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem është më i madhi nga të gjithë haudet (burimet), gjatësia e të cilit është sa të udhëtosh një muaj, gjerësia e tij po ashtu, ndërsa uji i tij është

më i bardhë se qumështi, më i ëmbël se mjalti, enët e tij janë sa numri i yjeve në qiell. Kush pi prej tij një pirje të vetme, nuk ka për ta marrë më etja kurrë. Nga ai do të largohen dhe nuk do të munden t’i afrohen ata që e lanë fenë pas të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, po ashtu nuk do të mund t’i afrohen edhe ata që e kanë përgënjeshtruar atë nga radhët e pasuesve të bidateve. Allahu e di më së miri. Fjala e tij: “Çdo Profet ka haudin e tij, përveç Profetit Salih (alejhis selam), sepse huadi i tij është gjiri i devesë së tij”, nuk saktësohet me sa di, por e sakta është se secili Profet do të ketë haudin e tij, siç ka ardhur në hadith. [18] - Besimi në ndërmjetësimin e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sellem për gjynahqarët dhe gabimtarët55 (kur të ringjallen) (në Ditën e Kiametit) dhe tek Ura (sirati) duke i nxjerrë ata prej brendësisë së xhehenemit. Nuk ka Profet që nuk do të bëjë ndërmjetësim, po ashtu edhe besnikët, dëshmorët dhe vepërmirët. Mbas kësaj, Allahu i Madhëruar do favorizojë shumë prej tyre duke i nxjerrë nga zjarri pasi janë djegur në të dhe janë bërë si thëngjij të shuar. Shpjegimi: Ashtu siç ka thënë sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Ndërmjetësimi im është për ata që bëjnë mëkate të mëdha prej popullit tim.” Daudi (4739) dhe Et Tirmidhiu (2435) prej hadithit të Enes ibën Malikut (radijAll-llahu anhu). Po ashtu e ka nxjerrë hadithin edhe Ibën Hibani në Sahihun e tij (14/387) dhe e ka saktësuar këtë Albani në Sahihu et Tergib vet Terhib (3649). Po ashtu këtë hadith e ka nxjerrë Et Tirmidhiu (2436) dhe Ibën Maxheh (4310) prej hadithit të Xhabirit (radijAll-llahu anhu) dhe e ka saktësuar Albani në Sahihu Suneni et Tirmidhi. [19] - Besimi në lidhje me Siratin (urën) që do të vendoset mbi xhehenem, e cila do të përpijë atë që do Allahu, do e kalojë atë ai që Allahu do si dhe do të bjerë në xhehenem ai që Allahu dëshiron. Ata do të kenë drita sipas besimit të tyre. Shpjegimi: Imam Ali bin Ali bin Muhamed bin Ebil-‘Izz ed-Dimeshkij el-Hanefij ka thënë në “Sherhul-‘Akidetit-Tahauijjeh”, 2/633-634 “Dhe nuk ka asnjë prej jush që të mos arrijë tek ai (Xhehenemi). Kjo është vendosur prerazi nga Zoti yt.” 19:71 Ku është për qëllim arritja? Mendimi më i afërt është se ajeti ka të bëj me kalimin mbi urën e Siratit. Pastaj, në ajetin vijues thuhet:

“Pastaj do t’i shpëtojmë ata që kanë pasur frikë Allahun dhe do t’i lëmë keqbërësit të gjunjëzuar në të.” 19:72 [20] - Besimi në Profetët dhe në engjëjt. Shpjegimi: Shejkh Salih el-Feuzan (Allahu e ruajttë) thotë: “Prej bazave të besimit dhe prej shtyllave të tij është edhe besimi në engjëjt dhe në Profetët. Ashtu siç ka ardhur në hadithin e Xhibrilit (alejhis selam), kur ai e pyeti Profetin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Më trego në lidhje me besimin.” Tha: “Besimi është të besuarit në Allahun, engjëjt e Tij, librat e Tij, të Dërguarit e Tij, Ditën e Kiametit si dhe të besosh në kaderin (paracaktimin e Allahut) qoftë për mirë dhe për keq.” Ndërsa në Kuran, Allahu i Madhëruar thotë: “Mirësia nuk është që të ktheni fytyrat nga lindja e perëndimi, por mirësia është vepra e atij, i cili beson Allahun, ditën e fundit, engjëjt, librin dhe Pejgamberët.” (El-Bekare: 177). Po ashtu edhe në fjalën e Tij: “I Dërguari besoi atë që iu shpall nga Zoti i tij, e po ashtu edhe besimtarët; të gjithë besuan Allahun, engjëjt e Tij, librat e Tij dhe të Dërguarit e Tij, (duke thënë): “Nuk bëjmë dallim mes asnjërit prej të Dërguarve të Tij.” Pastaj thanë: “Dëgjuam dhe u bindëm.” (El-Bekare: 285). Po ashtu edhe në fjalën e Tij: “Thoni: “Ne besojmë në Allahun, në atë që na është zbritur neve, në atë që i është zbritur Ibrahimit, Ismailit, Is’hakut, Jakubit dhe Esbatëve, në atë që i është dhënë Musait dhe Isait, dhe në atë që u është dhënë Pejgamberëve nga Zoti i tyre. Ne nuk bëjmë dallim mes tyre dhe vetëm Atij (Allahut) i jemi nënshtruar.” (ElBekare: 136) Prandaj është detyrë besimi në të gjithë engjëjt, ata të cilët Allahu i ka përmendur me emra edhe ata të cilët nuk i ka përmendur. Engjëjt, të cilët janë prej botës së fshehtë, Allahu i ka krijuar prej drite. Ndërsa xhinët Allahu i krijoi prej zjarrit, kurse njeriun e krijoi prej balte e pastaj prej një pike të lëngut të shpërfillur, ashtu siç e ka përmendur Allahu i Lartmadhëruar. Kush beson te disa engjëj dhe i mohon të tjerët, ky person nuk beson në të gjithë engjëjt. I Madhëruari thotë: “Thuaju: “Kushdo që është armik i Xhibrilit dhe pa dyshim se ai (Xhibrili) e zbriti atë (Kuranin) në zemrën tënde (o Muhamed) me lejen e Allahut, vërtetues të atyre (librave) para tij, udhëzues dhe përgëzues për besimtarët, kushdo që është

armik i Allahut, i engjëjve të Tij, i të Dërguarve të Tij, i Xhibrilit dhe Mikailit, atëherë pa dyshim se Allahu është armik i mohuesve.” (El-Bekare: 97-98) Imam Berbahari ka thënë: [21] - Besimi se Xheneti është i vërtetë dhe se Zjarri është i vërtetë e se ata të dy janë të krijuar. Xheneti është në qiellin e shtatë e mbi të është Arshi, kurse zjarri është në thellësinë e shtatë të tokës. Ata të dy janë të krijuar. Allahu e ka ditur numrin e banorëve të Xhenetit dhe kush do hyjë në të dhe po ashtu numrin e banorëve të Zjarrit dhe kush do të futet në të. Ata të dy (Xheneti dhe Zjarri) nuk kanë për t’u zhdukur kurrë, por do të qëndrojnë bashkë me qëndrimin e Allahut të Lartmadhëruar përjetësisht në pafundësi. Ademi alejhi-selam ishte në Xhenetin e përjetshëm e të krijuar, pastaj u nxor prej tij pasi shkeli urdhrin e Allahut. Shpjegimi: Siç ka ardhur në hadithin e Ibën Abasit (radij-Allahu ‘anhum), se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem kur ngrihej për namazin e natës thoshte: “O Zoti ynë! Vetëm Ty të takon falënderimi. Ti je Drita e qiejve dhe Tokës. Vetëm Ty të takon falënderimi. Ti je Mbajtësi i qiejve dhe Tokës. Vetëm Ty të takon falënderimi. Ti je Zoti i qiejve dhe tokës dhe çka ndërmjet tyre. Ti je i Vërteti, premtimi Yt është i vërtetë; fjala Jote është e vërtetë; takimi me Ty është i vërtetë, xheneti dhe xhehenemi janë të vërtetë, Dita e Fundit është e vërtetë…” Hadithi. E ka nxjerrë Buhariu (1120) dhe Muslimi (769) e teksti është i tij. Imam Ahmedi (RahimehUllah) në “Usulu es-Sunneh” thotë: “Xheneti dhe Zjarri janë të krijuar dhe tashmë ekzistojnë, ashtu siç është transmetuar nga i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Hyra në xhenet dhe pashë kështjellat.” “Dhe pashë Keutherin.” “Shikova në Xhenet dhe vërejta se shumica e banorëve të tij ishin…” “Shikova në xhehenem dhe vërejta… kështu dhe ashtu.” Kush pretendon se ata të dy (Xheneti dhe Zjarri) nuk janë krijuar, atëherë ai është përgënjeshtrues i Kuranit dhe thënieve të të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe unë nuk mendoj se ai beson në Xhenetin dhe Zjarrin.” Ashtu siç është te fjala e Allahut: “Ademi nuk e zbatoi urdhrin e Zotit të vet, kështu që devijoi (nga rruga e drejtë). Pastaj, Zoti i tij e zgjodhi atë, ia pranoi pendimin, e udhëzoi.” (Ta Ha: 121-122)

[22] - Besimi në lidhje me mesihu Dexhallin. Shpjegimi: “Komisioni i Përhershëm për Kërkime dhe Fetva”, nr.7114 thonë: “Dexhall rrjedh nga fjala dexhele që do të thotë të gënjesh (shumë) dhe të frikësosh, sepse ai do të pretendoi që është zot dhe kjo është prej gënjeshtrave më të mëdha. Ai tani ekziston, ndërsa sa i përket verbërisë së tij (në njërin sy) ajo është reale, pasi origjina tek fjalët është realiteti. Dalja e mesihut Dexhall është diçka e cila është vërtetuar nga Profeti salAllahu alejhi ue selem në shumë hadithe të sakta dhe muteuatire.” Imam Albani thotë: “Nuk ka asnjë sprovë më të madhe se ajo e Dexhallit, kjo duke u bazuar në tekstin e qartë të hadithit: “Nga Ademi deri tek Kiameti, nuk ka sprovë më të dëmshme se sprova e Mesihut Dexhal.” [23] - Besimi në zbritjen e Isait birit të Merjemes, i cili do të zbresë dhe do të vrasë Dexhalin, do të martohet, do të falet pas prijësit prej familjes së Muhamedit 62 sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, do të vdesë dhe do e varrosin (Isain) muslimanët. 63 Shpjegimi: “Besimi në zbritjen e Isait birit të Merjemes.” Ashtu siç ka ardhur në hadithin të cilin e transmeton Hudhejfe ibën Esid el Gafari (radijAll-llahu anhu), i cili ka thënë: “Na erdhi Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e ne ishim duke përkujtuar, e na tha: -Çfarë jeni duke përkujtuar? Thamë: -Po përkujtojmë Kiametin. Tha: -Ai nuk ka për ndodhur derisa të shihni para ardhjes së tij dhjetë shenjat. E përmendi; Tymin, Dexhallin, Kafshën, Lindjën e diellit nga perëndimi, Zbritjen e Isait birit të Merjemes…” Hadithin. E transmeton Muslimi (2901). “… i cili do të zbresë dhe do të vrasë Dexhalin, do të martohet.” Nuk saktësohet ndonjë gjë në lidhje me këtë.

“…do të falet pas prijësit prej familjes së Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sellem.” Ashtu siç ka ardhur në hadithin të cilin e transmeton Xhabir ibën Abdullahu (radijAllllahu anhu). Hadithin e ka nxjerrë Muslimi (156). “…do të vdesë dhe do e varrosin (Isain) muslimanët.” Ashtu siç ka ardhur në hadithin të cilin e transmeton Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu). E ka nxjerrë këtë hadith Ahmedi (2/406) me nr. 9270 dhe Daudi në Sunenin e tij (4324). Hadithin e ka saktësuar Albani në Silsiletu es Sahihah 2182. [24] - El iman ose besimi është fjalë dhe vepër, vepër dhe fjalë, nijet dhe (punë, veprim) isabeh, shtohet dhe pakësohet. Shtohet aq sa të dëshirojë Allahu dhe pakësohet aq sa nuk mbetet prej tij asgjë. Shpjegimi: Imam Ahmed ibn Hanbeli (rahimehullah) ka thënë në “Sherh Usul-is-Sunneh” faqe.405-407 “Besimi përbëhet prej fjalës dhe veprës, ai shtohet dhe mangësohet”. I Dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Besimtari me besim më të plotë është ai me moral të mirë.” Ebu Davudi (4682) dhe Tirmidhi (1162). I mirë sipas Albanit. “Besimi është më shumë se shtatëdhjetë degë. Më e larta e saj është fjala “La ilahe ilAllah”, dhe më e ulëta është të largosh diçka të dëmshme nga rruga. Turpi është gjithashtu një degë nga degët e besimit.” Muslimi (35). [25] - Më të mirët e këtij populli pas vdekjes së Profetit të tij janë Ebu Bekri, Umeri dhe Uthmani. Kështu na është transmetuar prej Ibën Umerit se ka thënë: “Ne thoshim, ndërsa i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ishte në mesin tonë, se njerëzit më të mirë pas të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem janë Ebu Bekri, Umeri dhe Uthmani. Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem e dëgjonte dhe nuk e kundërshtonte këtë.” Pastaj njerëzit më të mirë pas këtyre janë Aliu, Talha, Zubejri, Sa’di, Seidi, Abdurr-Rrahman ibën Auf dhe Ubejdeh ibën el-Xherrah. Të gjithë ata ishin të denjë për të qenë kalifë. E pas këtyre njerëzit më të mirë janë shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, brezi i parë në të cilin ai u dërgua, pastaj muhaxhirët e parë, ensarët dhe ata janë që u falën drejt dy kiblave. E pas këtyre njerëzit më të mirë janë ata që e kanë shoqëruar të Dërguarin e Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ndonjë ditë, muaj apo vit, qoftë më shumë apo më pak. Duke kërkuar mëshirë për ta, duke i

përmendur meritat e tyre si dhe duke mos i shfaqur të metat e tyre. Kujtoje secilin prej tyre vetëm se për mirë duke u bazuar në fjalën e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Kur të përmenden shokët e mi, përmbahuni (kini kujdes kur flisni).” Ibën Ujejneh ka thënë: “Kush flet në lidhje me shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem qoftë edhe një fjalë të vetme, ai është pasues i epshit.” Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shokët e mi janë porsi yjet. Cilindo prej tyre të pasoni, keni për t’u udhëzuar.” Shpjegimi: Më të mirët e këtij populli pas vdekjes së Profetit të tij janë Ebu Bekri, Umeri dhe Uthmani. Kështu na është transmetuar prej Ibën Umerit se ka thënë: “Ne thoshim, ndërsa i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ishte në mesin tonë, se njerëzit më të mirë pas të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem janë Ebu Bekri, Umeri dhe Uthmani. Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem e dëgjonte dhe nuk e kundërshtonte këtë.” E ka nxjerrë Buhariu (3655 dhe 3698). Ndërsa për sa i përket asaj se Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem nuk e ka urryer një gjë të tillë, këtë e ka nxjerrë Ibën ebi Asimi në Suneh (1193) dhe e ka saktësuar shejh Albani (RahimehUllah) në Dhilalul Xhenneh. “Pastaj njerëzit më të mirë pas këtyre janë Aliu, Talha.” Ai është Talha ibën Ubejdilah ibën Uthman ibën Amër el Kurashi et Tejmij, njëri nga gjashtë anëtarët e marrëveshjes për paqe ndërmjet muslimanëve dhe idhujtarëve të Mekës dhe një nga pesë njerëzit që u bënë muslimanë për shkak të Ebu Bekrit. Ishte prezent në luftën e Uhudit dhe tregoi trimëri. U godit me një shigjetë në ditën e luftës së Xhemelit dhe vdiq në vitin 36 h., në moshën 64 vjeç. “Zubejri” Ai është Ez Zubejr ibën el Auam ibën Huejlid ibën Esed el Kurashi, Ebu Abdullahu. I afërm i të Dërguarit të Allahut, djalë i hallës së tij. Njëri nga gjashtë anëtarët e shuras (konsultës). E pranoi Islamin që në moshë të vogël dhe ka marrë pjesë në të dyja shpërnguljet (në Habeshe dhe në Medinë). Është vrarë në luftën e Xhemelit në vitin 36 h., është varrosur në Basra. “Sa´idi” Ai është Sead ibën Malik ibën Uhejb el Kurashi, ez Zuhri, Ebu Is’hak ibën ebi Vekasi. Njëri nga gjashtë anëtarët e konsultës. Ka transmetuar shumë hadithe nga i Dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Ka qenë një prej kalorësve më të mirë dhe i pari që ka gjuajtur me shigjetë në rrugë të Allahut. Ka qenë koka që hapi Irakun dhe ishte i njohur për pranimin e lutjes që ai bënte. Ka vdekur në el Akik, në vitin 55 h. dhe u transportua në Medinë. Ai ka qenë i fundit që ndërroi jetë nga dhjetë të përgëzuarit me xhenet.

“Seidi.” Ai është Seid ibën Zejd ibën Amër ibën Nufejl el Adavi. Është shpërngulur në Medinë dhe ka marrë pjesë në luftën e Uhudit dhe të tjerat pas saj. Nuk ka qenë në Medinë në kohën e luftës së Bedrit dhe nuk ka marrë pjesë në të. Ka vdekur në el Akik në vitin 50 h., por thuhet edhe pas këtij viti. “Abdurr-Rrahman ibën Auf.” Ai është Abdurr-Rrahman ibën Auf ibën Abdu Auf ibën Abdulharith el Kurashi ez Zuhri, Ebu Muhamed. Njëri nga gjashtë anëtarët e konsultës. Ka hyrë herët në Islam, para se i Dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem të hynte në shtëpinë e Erkamit. Ka marrë pjesë në të dyja shpërnguljet dhe në luftën e Bedrit e të tjerat pas saj. Vdiq në vitin 32 h., në moshën 72 vjeç. “Ubejdeh ibën el-Xherrah.” Ai është Amir ibën Abdullah ibën el -Xherrah ibën Hilal el Kurashi el Fehri, i njohur me pseudonimin e tij dhe me emrin e gjyshit të tij. Ka qenë njëri prej të parëve në Islam. Ka bërë dy shpërnguljet dhe ka marrë pjesë në luftën e Bedrit e të tjerat pas saj. Ky është ai që hoqi dy ganxhat nga fytyra e të Dërguarit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe i ranë dy dhëmbë. Ka vdekur në vitin 18 h., në moshën 58 vjeç. “E pas këtyre njerëzit më të mirë janë shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, brezi i parë në të cilin ai u dërgua, pastaj muhaxhirët e parë, ensarët dhe ata janë që u falën drejt dy kiblave.” Allahu i Madhëruar thotë: “Sa u përket besimtarëve të parë, prej muhaxhirëve dhe ensarëve, Allahu është i kënaqur me ata dhe me të gjithë të tjerët që i pasuan me vendosmëri e përkushtim në besim; edhe ata janë të kënaqur me Atë. Allahu ka përgatitur për ata kopshte nëpër të cilat rrjedhin lumenj dhe ku do të jetojnë përgjithmonë. Kjo është fitorja madhështore!” (Et-Teube: 100). Po ashtu Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Më të mirët prej jush janë brezi im, pastaj ata të cilët vijnë pas tyre e pastaj ata që vijnë pas tyre.” Buhariu (2651) dhe Muslimi (2535), prej hadithit të cilin e transmeton Imran ibën el Husejni (radijAll-llahu anhu). “E pas këtyre njerëzit më të mirë janë ata që e kanë shoqëruar të Dërguarin e Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ndonjë ditë, muaj apo vit, qoftë më shumë apo më pak. Duke kërkuar mëshirë për ta, duke i përmendur meritat e tyre si dhe duke mos i shfaqur të metat e tyre. Kujtoje secilin prej tyre vetëm se për mirë

duke u bazuar në fjalën e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Kur të përmenden shokët e mi, përmbahuni (kini kujdes kur flisni).” Kjo transmetohet nga një grup sahabësh. a) Hadithi i Abdullah ibën Mesudit (radijAllllahu anhu), të cilin e ka nxjerrë Et Taberani në El Muxhemul Kebir, 10-198, me nr.10448, El Harith ibën ebi Usame në Musnedin e tij, 2/748, me nr. 732 -Zavaid, El Lalikai në Sherhu Itikad, 1/126, me nr. 210, si dhe Ebu Nuijm në El Hiljeh, 4/108, ku i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nëse përmenden shokët e mi përmbahuni, nëse përmenden yjet përmbahuni, edhe nëse përmendet kaderi përmbahuni.” b) Hadithi i Thevbanit (radijAll-llahu anhu), të cilin e ka nxjerrë Et Taberani në El Muxhemul Kebir (2/96, me nr. 1427). Hadithi i Abdullah ibën Umerit (radij-Allahu ‘anhum), të cilin e ka bërë hasen Ibën el Haxher në El Feth (11/477) dhe e ka saktësuar Albani në Sahihul Xhami es Sagir (545). Shih Silsiletu es Sahihah (34). “Ibën Ujejneh ka thënë: “Kush flet në lidhje me shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem qoftë edhe një fjalë të vetme, ai është pasues i epshit.” Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shokët e mi janë porsi yjet. Cilindo prej tyre të pasoni, keni për t’u udhëzuar.” E ka nxjerrë Ibën Abdulberr në Xhamiu bejanu el ilm (2/925 me nr. 1760) e të tjerë pos tij prej hadithit të Xhabir ibën Abdullahut (radijAll-llahu anhu). Po ashtu transmetohet edhe nga sahabët e tjerë. El Bezari në lidhje me këtë hadith ka thënë: “Kjo fjalë nuk saktësohet nga Profeti”. Ibën Hazmi në El Ihkam ka thënë: “Ky njoftim është gënjeshtër, shpifje dhe e kotë”. Ibën Kethiri ka thënë: “Këtë hadith nuk e ka transmetuar askush prej autorëve të gjashtë librave të suneneve. Ai është daif”. Albani në Silsiletu ed daifeh (1/78 dhe 84, me nr. 58-61) ka thënë meudu. “Shokët e mi janë si yjet, këdo që të pasoni prej tyre keni për t’u udhëzuar.” [Meudu] Ed Daifeh 58. “Me të vërtetë që shokët e mi janë si puna e yjeve, ku fjalën e kujtdo prej tyre të merrni keni për t’u udhëzuar.” [Meudu] Ed Daifeh (61). [26] - Dëgjimi dhe bindja ndaj prijësve në atë që Allahu do dhe është i kënaqur. Kush vendoset prijës me konsensusin (ixhmanë) e njerëzve dhe pëlqimin e tyre, ai është prijësi i besimtarëve dhe nuk i lejohet askujt të kalojë ndonjë natë dhe të mendojë se nuk ka prijës, i devotshëm qoftë ai apo i shthurur. Shpjegimi: “Dëgjimi dhe bindja ndaj prijësve në atë që Allahu do dhe është i kënaqur.” Ashtu siç ka thënë Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Dëgjimi dhe bindja për muslimanin është në ato gjëra që ai do dhe urren, derisa nuk urdhërohet për shkelje të ligjeve të Allahut. Nëse urdhërohet për shkelje të ligjeve të Allahut, atëherë nuk ka dëgjim dhe bindje.”

E ka nxjerrë Buhariu (7144) dhe Muslimi (1839) prej hadithit të transmetuar nga Abdullah ibën Umeri (radij-Allahu ‘anhum). “Kush vendoset prijës me konsensusin (ixhmanë) e njerëzve dhe pëlqimin e tyre, ai është prijësi i besimtarëve dhe nuk i lejohet askujt të kalojë ndonjë natë dhe të mendojë se nuk ka prijës, i devotshëm qoftë ai apo i shthurur.” Duke u bazuar në fjalën e Profetit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Kush urren diçka nga prijësi i tij, atëherë le të bëjë durim, ngase askush prej njerëzve nuk ka dalë ndaj sundimit sa një pëllëmbë dhe ka vdekur në këtë gjendje vetëm se ka vdekur me një vdekje të kohës së injorancës.” [27] - Haxhi dhe lufta me prijësin janë të vlefshme, po ashtu edhe namazi i xhumasë pas tyre është i saktë. Fal pas saj gjashtë rekate duke bërë ndarje ndërmjet çdo dy rekatesh. Kështu ka thënë Ahmed ibën Hanbeli. Shih “Tabakat-ul-Hanabilah” (1/42, 241, 294, 311, 329 dhe 342). Ahmed ibën Hanbeli është imam Ahmed ibën Muhamed ibën Hanbel ibën Hilali esh Shejbani, Ebu Abdullahu, imami i Ehlus Suneh vel xhemah, shejhul Islam. Lindi në vitin 164 h dhe ka vdekur në vitin 241 h. Në librin Usulus Suneh të imam Ahmedit (RahimehUllah) thuhet: “Po ashtu falja e namazit të xhumasë pas tij si dhe pas atij që ai e vendos si prijës është e lejuar dhe e plotë dy rekate. Kush e përsërit faljen e dy rekateve, atëherë ai është bidatçi, kundërshtues i argumenteve, kundërshtues i Sunetit. Muslimani nuk përfiton asgjë prej mirësisë së xhumasë nëse nuk e sheh të lejuar faljen e namazit pas prijësve, kushdo qofshin ata, të devotshëm apo mëkatarëve, pasi Suneti udhëzon që të falë me ta dy rekate, të besojë se ato janë të plota dhe të mos ketë në zemër dyshim në lidhje me këtë.” [28] - Kalifati është te kurejshët derisa të zbresë Isai, biri i Merjemes. Shpjegimi: Ashtu siç ka thënë sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Ka për të vazhduar që kjo çështje të mbetet te kurejshët edhe sikur të mbeten dy njerëz.” E ka nxjerrë Buhariu (3501) dhe Muslimi (1820) prej hadithit të Abdullah ibën Umerit (radij-Allahu ‘anhum). Ky është teksti i tij. [29] - Kush del kundër ndonjë imami prej imamëve të muslimanëve, ai është harixhij, ka devijuar, ka kundërshtuar muslimanët dhe ka kundërshtuar etheret, kurse vdekja e tij është vdekje prej injoranti.

[30] - Nuk lejohet lufta ndaj prijësve dhe dalja kundër tyre edhe nëse ata janë tiranë. Kjo bazohet në fjalën e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem drejtuar Ebu Dherrit: “Bëj durim edhe nëse është rob nga Abisinia.” Si dhe fjala e tij drejtuar ensarëve: “Bëni durim derisa të më takoni mua te Haudi.” Nuk është aspak prej Sunetit lufta kundër udhëheqësit ngase sjell prishje të fesë dhe dynjasë. Shpjegimi: “Nuk lejohet lufta ndaj prijësve dhe dalja kundër tyre edhe nëse ata janë tiranë.” Transmetohet nga Umu Seleme se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Do të ketë (më pas) disa prijës dhe disa gjëra (të tyre) ju do i pranoni e disa të tjera do i konsideroni të këqija. Kush i urren ato gjëra, ai është shfajësuar dhe kush i ndalon ato (me vepër apo me fjalë), ai ka shpëtuar. Po (si i bëhet) me atë që kënaqet me to dhe i ndjek ato?!” -A t’i luftojmë ata? -thanë sahabët. “Jo, përderisa ata falin namazin.” Muslimi. ”Kjo bazohet në fjalën e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem drejtuar Ebu Dherrit: “Bëj durim edhe nëse është rob nga Abisinia.” E ka nxjerrë Muslimi në Sahihun e tij, nr. 1837. “Si dhe fjala e tij drejtuar ensarëve: “Bëni durim derisa të më takoni mua te Haudi.” E ka nxjerrë Buhariu (3148) dhe Muslimi (1059 dhe 1845) prej hadithit të Enes ibën Malikut (radijAll-llahu anhu). Po ashtu e ka nxjerrë përsëri Buhariu (4330) dhe Muslimi (1062) prej hadithit të Abdullah ibën Zejdit (radijAll-llahu anhu). Imam Barbahari ka thënë: [31] - Lejohet vrasja e Hauarixhëve nëse ata luftojnë kundër muslimanëve dhe rrezikojnë jetën, pasuritë dhe familjet e tyre. Pasi përfundon beteja, nuk duhen ndjekur, nuk keqtrajtohen të plagosurit e tyre, nuk lejohet hakmarrja ndaj tyre, nuk vriten robërit dhe nëse dikush prej tyre zmbrapset dhe nuk lufton, nuk duhet ndjekur. Imam Feuzani (Allahu e ruajttë) ka thënë: “Methhebi i tyre është se ata as nuk i përmbahen Sunetit e as Xhematit. Ata nuk i binden prijësit, dhe ata e konsiderojnë çështje fetare rebelimin kundër tij. Ata besojnë se kryengritjet dhe revoltat i përkasin çështjeve fetare, ndryshe nga ajo që i Dërguari salAllahu alejhi

ue selem urdhëroi lidhur me obligimin e bindjes dhe atë që Allahu ka urdhëruar në deklaratën e tij: “O ju që besuat, bindjuni Allahut, respektoni të dërguarin dhe përgjegjësit nga ju.” (4:59) Hauarixhët janë ata që duan të përçajnë xhematin e muslimanëve, duan të rebelohen dhe e deklarojnë atë që kryen një mëkat të madh të jetë kafir. Ai që kryen një mëkat është për shembull ai që bën zina, vjedh apo pin alkool. Ata thonë se ai është kafir, ndërsa Ehl-us-Suneti dhe Xhemati thonë se ai është “musliman me iman jo të papërsosur” dhe emërtojnë atë si mëkatarë i cili është muslim. Ai është pra është “besimtarë me Imanin e tij, mëkatar me mëkatin e tij të madhë”, sepse ai nuk del nga Islami përveç për shkak të Shirkut apo diçka tjetër që e njohur se ajo e anulon Islamin. Ndërsa lidhur me mëkatet që nuk janë Shirk, ata nuk e nxerrin personin nga Imani, edhe në qoftë se ata do të jenë nga mëkatet e mëdha. Allahu Te ala ka thënë: ”S’ka dyshim se Allahu nuk falë (mëkatin) t’i përshkruhet Atij shok (idhujtarinë), e përpos këtij (mëkati) i falë kujt do.” (4:48) Hauarixhët thonë: “Ai që kryen një mëkat të madh është kafir. Allahu kurrë nuk do ta falë atë dhe ai do të qëndrojë në zjarr përgjithmonë.” (Lamhah en el-Firak edh-Dhalah, fq. 35-38) Seid bin Xhaman ka thënë: “Unë kam shkova tek Abdullah ibn Ebi Aufa i cili ishte i verbër. E përshëndeta atë dhe ai më tha: “Kush je ti?” I thashë: “Unë jamë Seid bin Xhamhan.” Dhe ai tha: Çfarë bëri babai ytë?” Unë u përgjigja: “Azarikah [një sekt i Hauarixhëve] e mbytën atë.” Atëherë ai tha: “Allahu i mallkoftë Azarikah. Allahu i mallkoftë Azarikah. I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem na tha se ata janë qentë e Xhehnemit.” Atëherë unë thashë: “Vetëm Azarikah ose të gjithë Hauarixhët?” Ai tha: “Të gjithë Huvarixhët.” (Transmeton Imam Ahmedi. Imam Albani e shpalli hasen në “Dhilal-ul-Xhennah”, fq. 523) [32] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se nuk ka bindje ndaj krijesës duke bërë mëkat ndaj Allahut të Lartmadhëruar. Për dikë që është musliman nuk dëshmohet për punë të mirë apo të keqe, pasi ti nuk e di si do të jetë mbyllja e jetës së tij. Ti mund të shpresosh të mirën për të dhe t’i druhesh së keqes, por nuk mund ta dish se çfarë do t’i ndodhë atij në momentet e vdekjes në lidhje me pendimin tek Allahu dhe se çfarë mund të bëjë Allahu me të në ato momente, nëse ai vdes në Islam. Shpreso për të mëshirën e Allahut dhe druaj për gjynahet që ka bërë, por nuk ka ndonjë gjynah për të cilin të mos ketë pendim. [33] - Gurëzimi është i vërtetë. Shpjegimi:

“Gurëzimi është i vërtetë.” E ka nxjerrë Buhariu (6830) dhe Muslimi (1691) prej hadithit të Ibën Abasit (radijAllahu ‘anhum), se ka thënë: “Umer ibën Hatabi (radijAll-llahu anhu) ka thënë, ndërkohë që ai ishte ulur mbi minberin e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Me të vërtetë Allahu e dërgoi Muhmedin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem me të vërtetën dhe i zbriti atij librin. E prej asaj që iu zbrit atij është edhe ajeti i gurëzimit…” [34] - Dhënia mes’h mbi meste është sunet. [35] - Shkurtimi i namazit në udhëtim është sunet. Shpjegimi: “Shkurtimi i namazit në udhëtim është sunet.” Transmetohet nga Ibën Umeri (radijAll-llahu anhu) se ka thënë: “E kam shoqëruar të Dërguarin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem në udhëtim dhe ai nuk shtonte më shumë se dy rekate. Po kështu bënte edhe Ebu Bekri, Umeri dhe Uthmani.” Mutefekun alejhi. Transmetohet nga Jeala ibën Umeje se ka thënë: “I thashë Umer ibën Hatabit: (Allahu thotë): “Nuk përbën ndonjë gjynah për ju që ta shkurtoni namazin, nëse frikësoheni nga sprovimi i atyre që nuk kanë besuar…” Po tani që njerëzit janë të sigurt (a ta shkurtojnë namazin)?! Umeri tha: “Edhe unë u çudita me atë që u çudite ti dhe pyeta të Dërguarin e Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sellem për këtë e ai tha: “Ajo është sadaka të cilën Allahu ua ka dhënë juve, ndaj pranojeni sadakanë e Tij.” [36] - Po ashtu edhe agjërimi në udhëtim; kush dëshiron agjëron dhe kush do nuk agjëron. Shpjegimi: E ka nxjerrë Buhariu (1943) dhe Muslimi (1121) prej hadithit të Aishes, gruas së Profetit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, të cilën e pyeti Hamza ibën Amër el Eslemi në lidhje me agjërimin në udhëtim. E ai sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem i tha atij: “Nëse dëshiron, agjëro dhe nëse do, mos agjëro.” [37] - Nuk ka problem namazi (i falur) me serauil. Shpjegimi:

Për sa i përket hadithit që ndalon nga falja me serauil, ky hadith nuk saktësohet nga Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Shih Lisanul Mizan (2/317) dhe Silsiletu ed Daifeh (4721) të shejkh Albanit (RahimehUllah). [38] - Nifaku është të shfaqësh Islamin dhe të fshehësh kufrin. [39] - Dije se dynjaja është vendi i besimit dhe Islamit dhe se populli i Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem përbëhet nga besimtarë muslimanë në ligjet që zbatohen mes tyre, në trashëgimi, therje dhe në namazin e xhenazeve të tyre. Mos dëshmo për askënd se ka besimin e plotë derisa të zbatojë të gjitha ligjet e Islamit. Nëse lë mangët diçka prej saj, ai nuk e ka besimin e plotë derisa të vdesë, kurse të vërtetën e besimit të tij e di vetëm Allahu i Madhëruar; nëse është me besim të plotë apo të mangët, përveç në rastet kur të bëhet e qartë braktisja që ai u bën dispozitave të Islamit. [40] - Namazi i xhenazes për personin që vdes musliman është sunet; qoftë për atë që gurëzohet, imoralin dhe imoralen, atë që vret veten e të tjerë, si i dehuri etj. Pra, falja e namazit të xhenazes së tyre është sunet. Shpjegimi: Siç transmetohet se Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem gurëzoi Maiz ibën Malik el Eslemin dhe El Gamidijen për shkak se kishin bërë imoralitet dhe pastaj ua fali atyre namazin e xhenazes. Hadithin e ka nxjerrë Muslimi në Sahihun e tij (1695). Po ashtu hadithin e Maizit e ka nxjerrë Buhariu (5271) dhe Muslimi (1691) prej hadithit të Ebu Hurejrës (radijAll-llahu anhu), Muslimi (1692) prej hadithit të Xhabir ibën Sumerah (radijAll-llahu anhu), Buhariu (6824) dhe Muslimi (1693) prej hadithit të Ibën Abasit (radij-Allahu ‘anhum), Muslimi (1694) prej hadithit të Ebi Seid el Hudrij (radijAll-llahu anhu). Imam Barbahari ka thënë: [41] - Nuk nxjerrim askënd prej ehlul kibles nga Islami derisa ai të refuzojë ndonjë ajet nga Libri i Allahut apo diçka prej ethereve të të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, të therë për tjetërkënd përveç Allahut apo të falet për tjetërkënd përveç Allahut. Nëse ai bën ndonjë nga këto veprime, është detyrë për ty që ta nxjerrësh atë prej Islamit. Nëse nuk vepron ndonjërën prej këtyre veprave, atëherë ai është besimtar musliman me emër. Shpjegimi: “…të therë për tjetërkënd përveç Allahut.” Allahu i Madhëruar thotë:

“Thuaj: Namazi im, kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime janë vetëm për Allahun, Zotin e gjithësisë. Ai nuk ka shok e me këtë gjë unë jam urdhëruar. E unë jam i pari i muslimanëve.” (El Enam: 162-163) [42] - Çdo gjë që ke dëgjuar prej ethereve, të cilat logjika jote nuk mund t’i konceptojë, siç është p.sh. fjala e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sellem: “Zemrat e robërve janë ndërmjet dy gishtave prej gishtave të Rrahmanit.” Po ashtu edhe fjala e tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Me të vërtetë Allahu i “Ai zbret edhe ditën e Arafatit.” “Gjithashtu dhe në Ditën e Kiametit.” “E se në xhehenem do të vazhdojë të hidhen (njerëzit dhe xhinët), derisa Allahu i Lartësuar të vendosë këmbën e Tij mbi të.” Po ashtu fjala e Allahut drejtuar robit të Tij: “Nëse vjen drejt meje duke ecur, do të vij tek ty duke vrapuar.” Po ashtu fjala e tij: “Me të vërtetë Allahu i Madhëruar zbret ditën e Arafatit.” Dhe: “Me të vërtetë që Allahu e ka krijuar Ademin në shembullin e Tij.” Po ashtu fjala e Profetit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Unë e kam parë Zotin tim në pamjen më të bukur.” Apo hadithe të ngjashme, të cilave është detyrë t’u dorëzohesh, t’u besosh dhe ettefuid si dhe të jesh i kënaqur. Mos komento asnjërin prej tyre me dëshirën tënde sepse besimi në to është detyrë. Kush komenton diçka prej tyre me epshin e tij apo e kundërshton atë, ai është xhehmij. Shpjegimi: “Zemrat e robërve janë ndërmjet dy gishtave prej gishtave të Rrahmanit.” E ka nxjerrë Muslimi në Sahihun e tij (2654), prej hadithit të Abdullah ibën Amër ibën el Asit (radijAll-llahu anhu). ”Po ashtu edhe fjala e tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem:

“Me të vërtetë Allahu i “Ai zbret edhe ditën e Arafatit.” E ka nxjerrë Buhariu (114) dhe Muslimi (758) prej hadithit të Ebu Hurejrës (radijAllllahu anhu). Nga Ebu Hurejra transmetohet se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Zoti ynë i Lartmadhëruar zbret çdo natë në qiellin e dynjasë, në një të tretën e fundit të saj (natës) dhe thotë: “A ka ndonjë që më lutet, që Unë t’i përgjigjem atij? A ka ndonjë që kërkon prej Meje, që Unë t’i jap atij? A ka ndonjë që më kërkon falje Mua, që Unë ta fal atë?” “Gjithashtu dhe në Ditën e Kiametit.” Transmetohet nga Xhabiri se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Natën e Arafatit, Allahu zbret në qiellin e dynjasë dhe mburret me banorët e Tokës te banorët e qiellit duke thënë: “Shihini robërit e Mi të pakrehur e të pluhurosur, që presin kurban! Ata kanë ardhur prej çdo vendi (të afërm e të largët) duke shpresuar që Unë t’i mëshiroj ata, duke qenë se ata nuk e kanë parë dënimin Tim. Nuk është parë ditë në të cilën lirohen njerëzit nga zjarri më shumë se në ditën e Arafatit.” E ka nxjerrë Ibën Hibbani në Sahihun e tij. Akidetu es Selef ue As’hab el Hadith i Es Sabunit. “Gjithashtu dhe në Ditën e Kiametit.” Allahu i Madhëruar thotë: “Por kur Toka të bëhet copë e thërrime, kur të vijë Zoti yt (për të ndarë gjykimin) me engjëjt të rreshtuar radhë pas radhe.” (El Fexhr: 21-21). Po ashtu thotë: “A mos vallë presin ata t’u vijnë engjëjt ose të vijë Zotit yt, ose të vijnë disa shenja të Zotit tënd?” (El Enam: 158) Ndërsa për sa i përket zbritjes së Allahut në Ditën e Kiametit, pra është për qëllim përmendja e këtij teksti, nuk transmetohet asgjë e saktë në lidhje me këtë vetëm se në disa ethere të dobëta. Shih Tefsirin e Tabariut, Er radu alal Xhehmijeh, Sherhul Akideti et tahauijeh, fq. 138, 210 dhe 252 si dhe Mearixhul Kubul (1/167 dhe 206). 92 “E se në xhehenem do të vazhdojë të hidhen (njerëzit dhe xhinët), derisa Allahu i Lartësuar të vendosë këmbën e Tij mbi të.”

E ka nxjerrë Buhariu (4848) dhe Muslimi (2848) prej hadithit të Enes ibën Malikut (radijAll-llahu anhu). Po ashtu e ka nxjerrë Buhariu (4849) dhe Muslimi (2846) prej hadihit të Ebi Hurejrës (radijAll-llahu anhu. “Nëse vjen drejt meje duke ecur, do të vij tek ty duke vrapuar.” E ka nxjerrë Buhariu (7405) dhe Muslimi (2675) prej hadithit të Ebi Hurejrës (radijAllllahu anhu), se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Allahu i Madhëruar ka thënë: “Unë jam pranë robit Tim ashtu si më mendon dhe jam me të kur më përmend. Nëse ai më përmend në veten e tij, Unë do ta përmend në Veten Time. Nëse ai më përmend në grup, do ta përmend në një grup më të mirë se ata; nëse më afrohet një pëllëmbë, do t’i afrohem atij një krah; nëse më afrohet një krah, do t’i afrohem një pash e nëse më vjen duke ecur , do t’i shkoj duke vrapuar.” “Me të vërtetë Allahu i Madhëruar zbret ditën e Arafatit.” Dhe: “Me të vërtetë që Allahu e ka krijuar Ademin në shembullin e Tij.” E ka nxjerrë Buhariu (6227) dhe Muslimi (2841) prej hadihit të Ebi Hurejrës (radijAllllahu anhu). “Unë e kam parë Zotin tim në pamjen më të bukur.” E ka nxjerrë Et Tirmidhiu (3235) dhe Ahmedi në Musned (5/243, me nr. 22109), prej hadithit të Muadh ibën Xhebelit (radijAll-llahu anhu). Apo hadithe të ngjashme, të cilave është detyrë t’u dorëzohesh, t’u besosh dhe et-tefuid si dhe të jesh i kënaqur. Mos komento asnjërin prej tyre me dëshirën tënde sepse besimi në to është detyrë. Është për qëllim me këtë mënyra dhe jo domethënia. Ne besojmë se Allahu i Madhëruar zbret çdo natë në qiellin e kësaj dynjaje, por se si zbret nuk e dimë dhe nuk mund ta konceptojmë. Po kështu është edhe me të gjitha atributet e Allahut. Imam Maliku (RahimehUllah) ka thënë: “Isteuaja është e njohur, mënyra se si është e panjohur për ne, besimi në të është detyrë, kurse pyetja në lidhjen me të është bidat. Kush komenton diçka prej tyre me epshin e tij apo e kundërshton atë, ai është Xhehmij. Prandaj kushdo që komenton apo shpjegon diçka prej saj me epshin e tij apo e refuzon, ai është Xhehmij.” [43] - Kush pretendon se ai e shikon Zotin e tij në këtë dynja, ai është mohues i Allahut.

Shpjegimi: Po ashtu është edhe përgënjeshtrues i të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, i cili ka thënë: “Dijeni se askush prej jush nuk ka për ta shikuar Zotin e tij të Lartmadhëruar derisa të vdesë.” Këtë e ka nxjerrë Muslimi në Sahihun e tij (4/2245) me nr. 169. Ndërsa shejhul Islam Ibnu Tejmijeh në Minhaxhus Suneh (2/636) ka thënë: “Ehlu Suneti kanë rënë dakord se Allahun askush nuk ka mundësi që ta shohë me sytë e tij në këtë dynja, as Profet e as askush tjetër. Njerëzit nuk janë në kundërshtim në lidhje me këtë vetëm se në lidhje me Profetin tonë, Muhamedin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem.” [44] - Të medituarit rreth Qenies së Allahut të Lartmadhëruar është bidat duke u bazuar në fjalën e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Meditoni për krijesën dhe mos meditoni për Allahun”98, ngase të medituarit rreth Allahut ngjall dyshim në zemër. Shpjegimi: Për më shumë shih Silsiletu es Sahihah (3/395) me nr. 1788 si dhe Sahihul Xhami (2975-2976). [45] - Dije se të gjitha kafshët, egërsirat, insektet e dëmshme apo ato më të vogla si miza dhe milingona, të gjitha këto janë të urdhëruara dhe nuk veprojnë asgjë pa lejen e Allahut të Lartmadhëruar. [46] - Besimi se Allahu i Lartmadhëruar e ka ditur atë që ka ndodhur që prej fillimit të kohës. Ai ka qenë i mirënjohur për atë që nuk ekzistonte, por që do të ekzistonte më vonë. Allahu ka përfshirë çdo gjë dhe për gjithçka ka dijeni në imtësi. Kush thotë se “Ai nuk e di të shkuarën dhe as çfarë do të ndodhë në të ardhmen”, ai ka mohuar Allahun e Madhërishëm. Shpjegimi: Allahu i Madhëruar thotë “Ai i ka çelësat e së padukshmes dhe vetëm Ai i njeh ato. Ai e di ç’ka në tokë dhe në det; asnjë gjeth nuk bie pa e ditur Ai dhe nuk ekziston asnjë kokërr në errësirën e tokës, as e njomë, as e thatë, që të mos jetë shënuar në Librin e Qartë (Leuhi Mahfudh).” (El Enam: 59). Po ashtu thotë:

“S’ka asnjë gjallesë në tokë që të mos i ketë mjetet e jetesës prej Tij. Ai di vendbanimin e saj dhe vendin e vdekjes. Të gjitha këto janë (të shënuara) në Librin e Qartë.” (Hud: 6). Po ashtu thotë: “Në mënyrë që ju ta dini se Allahu di gjithçka që gjendet në qiej e në tokë dhe se Ai është i Gjithëdijshëm për çdo gjë.” (El-Maideh: 97) [47] - Martesa nuk mund të bëhet vetëm se në prani të përgjegjësit ligjor, dëshmitarëve të drejtë dhe mehrit, qoftë i vogël apo i madh. Kush nuk ka përgjegjës ligjor, udhëheqësi (apo përfaqësuesit e tij) është përgjegjës ligjor i saj. [48] - Nëse burri e ndan (divorcon) gruan e tij tri herë, ajo i bëhet e ndaluar atij dhe nuk i lejohet derisa të martohet me të dikush tjetër. Shpjegimi: [48] - Nëse burri e ndan (divorcon) gruan e tij tri herë, ajo i bëhet e ndaluar atij dhe nuk i lejohet derisa të martohet me të dikush tjetër. Allahu i Madhëruar thotë: “Ndarja mund të bëhet dy herë. Më pas, gruaja ose të mbahet me të mirë ose të lejohet të ikë me të mirë. Burrave nuk u lejohet të marrin gjë nga ajo që u kanë dhënë atyre, vetëm nëse të dyja palët frikësohen se nuk do t’i zbatojnë kufijtë e Allahut. Pra, nëse të dy frikësohen se nuk do të mund t’u përmbahen kufijve të Allahut, atëherë nuk është gjynah për asnjërin, nëse gruaja i jep diçka burrit (për t’u ndarë nga ai). Këta janë kufijtë e Allahut, andaj mos i shkelni ata! Ata që shkelin kufijtë e Allahut, pikërisht ata janë keqbërësit. Më pas, nëse burri e ndan sërish gruan (për të tretën herë), nuk mund të martohet më me të, pa u martuar ajo me një burrë tjetër. Por, në qoftë se gruaja ndahet rregullisht nga burri i dytë, atëherë nuk kanë gjynah as ajo e as burri i parë që të martohen sërish me njëri-tjetrin, nëse mendojnë se do t’i respektojnë kufijtë e Allahut; këto janë urdhrat e Allahut, që Ai ua shpjegon njerëzve që kuptojnë.” (El Bekare: 229-230) Imam Ibn Bazi (RahimehUllah) është pyetur: - Shejkh i nderuar! Nëse burri e divorcon gruan e tij, pastaj e kthen atë në të njëjtën ditë, a e ka vaxhib që të marrë dëshmitarë për kthimin e saj? E nëse marrja e dëshmitarëve është vaxhib, si të bëjë ai që e ka kthyer gruan pa dëshmitarë? Përgjigje: Suneti (rruga e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është që të merren dëshmitarë si në divorc ashtu edhe në kthim. Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe merrni për dëshmi dy burra të drejtë nga ju.” Dhe kjo është si në divorc ashtu edhe kur burri e kthen gruan e divorcuar. Ky është Suneti. E në se dikush

e kthen gruan pa dëshmuar, kthimi është i vlefshëm, por ka lënë Sunetin dhe më të mirën.” Burimi: Qëndrueshmëria përballë sprovave” Imam Uthejmin (RahimehUllah) thotë: “Nëse burri e urren bashkëshorten e vet dhe nuk është në gjendje të bëjë durim ndaj saj, atëherë nuk ka problem nëse e divorcon atë. Mirëpo ai duhet të ketë parasysh rregullat e mëposhtme: A) - Të mos e divorcojë kur është në periudhën e menstruacioneve. Nëse burri e divorcon gruan e vet ndërkohë që ajo është në periudhën e menstruacioneve, atëherë ai e ka kundërshtuar Allahun dhe të Dërguarin e Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe ka bërë një veprim të ndaluar. Në këtë rast është detyrë për burrin që ta kthejë gruan dhe ta mbajë derisa të pastrohet, e pas kësaj, nëse dëshiron, mund ta divorcojë. Ndërsa më parësore është që ta mbajë atë derisa t’i kthehen asaj periudhat për herë të dytë e mbasi të jetë pastruar; nëse do e mban atë ose në të kundërt e divorcon. B) - Të mos e ndajë atë në periudhën e pastërtisë së saj, nëse ai ka kryer marrëdhënie me të, me përjashtim të rastit kur shtatzënia e saj është e qartë. Nëse burri ka për synim që ta ndajë gruan dhe ka kryer marrëdhënie me të, pasi ajo ishte pastruar prej menstruacioneve, atëherë ai nuk duhet ta ndajë atë derisa t’i rikthehen sërish periudhat dhe pastaj të pastrohet, sado e gjatë të jetë pritja. Mbas kësaj, nëse dëshiron e ndan atë, por pa kryer me të marrëdhënie. Bën përjashtim këtu vetëm ai rast kur shtatzënia e saj është e qartë apo nëse ka qenë shtatzënë. Pra, në këtë rast nuk ka problem nëse e divorcon atë. Allahu i Madhëruar thotë: “O ti Pejgamber! Kur t’i ndani gratë, i ndani ato në kohën e pastërtisë së tyre…” [Et Talak: 1] Ibën Abasi (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Nuk duhet (që burri) ta ndajë gruan gjatë periudhës së menstruacioneve dhe as në periudhën e pastërtisë së saj, nëse ai ka kryer marrëdhënie me të, por duhet ta mbajë atë derisa t’i rikthehen sërish menstruacionet dhe pastaj të pastrohet. Pas kësaj, nëse dëshiron, e ndan atë.” C) - Të mos e ndajë atë më tepër se një herë. Pra, të mos i thotë “Je dy herë e ndarë!” apo “Je tri herë e ndarë!” dhe as t’i përsërisë “Je e ndarë, je e ndarë, je e ndarë!” Të divorcuarit e trefishtë në të njëjtën kohë është i ndaluar (haram), pasi transmetohet se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, në lidhje me një burrë i cili e ndau gruan e vet me divorc të trefishtë në të njëjtën kohë, ka thënë: “A po luani me librin e Allahut ndërkohë që unë gjendem midis jush?!” Një burrë u ngrit dhe tha: “O i Dërguari i Allahut, a ta vras atë?” E vërteta është se shumë njerëz janë të pavetëdijshëm ndaj rregullave të divorcit. Kur u teket për të divorcuar, ata divorcojnë dhe as që duan t’ia dinë për kohën apo mënyrën e tij. Njeriu e ka për detyrë t’u përmbahet kufijve (ndalesave) të Allahut

dhe të mos i tejkalojë ato. Allahu i Madhëruar thotë: “… e kush del jashtë dispozitave të Allahut, ai e ka dëmtuar vetveten.” [Kurani, Et Talak: 1]. Po ashtu thotë: “Këto janë dispozita të Allahut, pra mos i kundërshtoni, sepse kush i tejkalon dispozitat e Allahut, pikërisht të tillët janë zullumqarët.” [El-Bekare: 229]. Burimi: Ez Zevuaxh. [49] - Nuk lejohet derdhja e gjakut të muslimanit i cili dëshmon se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut dhe se Muhamedi është i Dërguari i Allahut dhe robi i Tij, vetëm se me kryerjen e njërës nga këto të tria: imoraliteti nga i martuari, dezertimi pas besimit apo vrasja e besimtarit pa të drejtë. Për çdo gjë tjetër përveç këtyre gjaku i muslimanit për muslimanin është rreptësisht i ndaluar përgjithmonë, deri në Ditën e Kiametit. [50] - Çdo gjë për të cilën Allahu e ka bërë detyrë që të zhduket ka për t’u zhukur përveç xhenetit, zjarrit, Arshit, Kursijes, el Levhit, lapsit dhe surit, asnjë nga këto nuk ka për t’u zhdukur kurrë. Pastaj Allahu do t’i ringjallë krijesat Ditën e Kiametit në atë gjendje që ata vdiqën dhe ka për t’i llogaritur ata me çfarë të dojë, një grup për në xhenet, ndërsa grupi tjetër për në es seir (xhehenem), e Ai do t’u thotë të gjitha krijesave të cilat nuk i krijoi për të mbetur që të bëhen dhe. Shpjegimi: “Pastaj Allahu do t’i ringjallë krijesat Ditën e Kiametit në atë gjendje që ata vdiqën.” E ka nxjerrë Muslimi në Sahihun e tij (2878) prej hadithit të Xhabir ibën Abdullahut (radijAll-llahu anhu), i cili ka thënë: “Kam dëgjuar Profetin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem të thotë: “Çdo rob ka për t’u ringjallur në atë gjendje që ka vdekur (në atë nijet).” ”dhe ka për t’i llogaritur ata me çfarë të dojë, një grup për në xhenet, ndërsa grupi tjetër për në es seir (xhehenem).” Ashtu siç ka thënë i Madhëruari: “Dhe kështu pra, Ne të kemi shpallur ty një Kuran në gjuhën arabe, për të paralajmëruar popullin e Mekës dhe ata rreth saj; për t’i paralajmëruar ata për ditën e cila do të vijë me siguri: kur të gjithë njerëzit do të tubohen, disa në xhenet e disa në xhehenem.” (Esh Shura: 7) “…e Ai do t’u thotë të gjitha krijesave të cilat nuk i krijoi për të mbetur që të bëhen dhe.”

Siç ka ardhur në hadithin të cilin e transmeton Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu) merfuan dhe që e kanë nxjerrë Abdurrazaku në Tefsirin e tij (2/206, 344) dhe prej tij Tabariu në Tefsirin e tij (7/188, 30-26) si dhe Ibën ebi Hatimi në Tefsirin e tij (4/1286). E ka saktësuar Albani në Silsiletu es sahihah (4606) me nr. 1966. Recensuesi i librit thotë se ky merr gjykimin i ngritur tek i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem sepse një gjë e tillë nuk mund të thuhet nga mendja. [51] - Besimi në lidhje me hakmarrjen (el kisas) në Ditën e Kiametit që do të ndodhë ndërmjet të gjithë krijesave, ndërmjet bijve të Ademit, egërsirave, bagëtive, derisa të ndodhë edhe ndërmjet milingonave, derisa Allahu të marrë nga disa të drejtën që ua kanë marrë të tjerëve dhe t’ua kthejë atyre; banorët e xhenetit prej banorëve të zjarrit dhe banorët e zjarrit nga banorët e xhenetit, banorët e xhenetit ndërmjet tyre po ashtu edhe banorët e zjarrit ndërmjet tyre. [52] - Sinqeriteti në punë për hir të Allahut. [53] - Të kënaqesh me kadanë e Allahut. [54] - Të durosh në gjykimin e Allahut. [55] - Besimi në atë që Allahu i Lartmadhëruar ka thënë. [56] - Besimi në të gjitha përcaktimet e Allahut, të mirat dhe të këqijat, të ëmblat dhe të hidhurat. Allahu e ka ditur çfarë kanë për të punuar njerëzit dhe ku do të shkojnë. Ata nuk dalin prej dijes së Allahut. Nuk ka asgjë në tokë dhe në qiej që Allahu i Lartmadhëruar të mos e përfshijë me Dijen e Tij absolute. Shpjegimi: [56] - Besimi në të gjitha përcaktimet e Allahut, të mirat dhe të këqijat, të ëmblat dhe të hidhurat. Allahu e ka ditur çfarë kanë për të punuar njerëzit dhe ku do të shkojnë. Ata nuk dalin prej dijes së Allahut. Nuk ka asgjë në tokë dhe në qiej që Allahu i Lartmadhëruar të mos e përfshijë me Dijen e Tij absolute. Allahu i Madhëruar thotë: “Ai di çfarë hyn në tokë dhe çfarë del prej saj, çfarë zbret nga qielli dhe çfarë ngrihet drejt tij. Ai është Mëshirëploti dhe Falësi.” (Sebe: 2) [57] - Ti duhet ta dish se ajo që të ka goditur nuk mund të mos të të godiste dhe ajo që nuk të ka goditur nuk mund të të godiste. [58] - Nuk ka krijues tjetër bashkë me Allahun.

Shpjegimi: Allahu i Madhëruar thotë: “Allahu është Krijuesi i çdo gjëje dhe Ai është Mbikëqyrës i çdo gjëje.” (Ez Zumer: 62). Po ashtu thotë: “Ja, ky është Allahu, Zoti juaj, Krijues i gjithçkaje. S’ka zot tjetër të vërtetë përveç Tij. Atëherë, si largoheni prej Tij?!” (Gafir: 62). Po ashtu thotë: “Ky është Allahu, Zoti juaj. S’ka zot tjetër të vërtetë përveç Tij, Krijuesit të çdo gjëje, andaj adhuroni vetëm Atë! Ai është Mbikëqyrës i çdo gjëje!” (El-Enam: 102) [59] - Tekbiret në namazin e xhenazes janë katër. Kjo është fjala e Malik ibën Enesit, Sufjan eth Thevrit, El Hasen ibën Salih, Ahmed ibën Han belit dhe fukahave. Kështu ka thënë edhe i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Shpjegimi: “Tekbiret në namazin e xhenazes janë katër.” E ka nxjerrë Buhariu (1245) dhe Muslimi (951) prej hadithit të Ebi Hurejrës (radijAllllahu anhu), se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem i lajmëroi njerëzit për vdekjen e Nexhashit. Doli me ta për në musala-la (vend falje) dhe bëri katër tekbire”. Ky është teksti i Muslimit. Po ashtu ka ardhur prej hadithit të Xhabirit (radijAll-llahu anhu), të cilin e kanë nxjerrë Buhariu (1334) dhe Muslimi (952), ku tregon për katër tekbire. Kanë ardhur edhe transmetime që tregojnë se tekbiret në namazin e xhenazes janë pesë. Transmetohet nga Abdurrahman ibën ebi Lejla se ka thënë: “Zejd ibën Erkami e falte namazin e xhenazes së të vdekurve tanë me katër tekbire. Por namazin e një xhenazeje ai e fali me pesë rekate dhe unë e pyeta e ai tha: “I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem kështu ka bërë.” E transmeton grupi, përveç Buhariut. Transmetohet nga Aliu (radijAll-llahu anhu) se “ai e fali xhenazen e Sehl ibën Hunejfit me gjashtë tekbire dhe tha: “Ai ka qenë i pranishëm në luftën e Bedrit.” E transmeton Buhariu. Gjithashtu kanë ardhur transmetime se tekbiret në namazin e xhenazes janë shtatë. Për më shumë në lidhje me këtë shih librin e Albanit Ahkamul xhanaiz. “Kjo është fjala e Malik ibën Enesit.” Shih El Mudeueneh. Ai është imam Malik ibën Enes ibën Malik ibën Amir ibën ebi Amir el Esbahi, njëri prej prijësve të katër medhhebeve. Ka lindur në vitin 94 apo 97 h. dhe ka vdekur në vitin 179 h.

“Sufjan eth Thevrit.” Shih Sunenu Et Tirmidhi pas hadithit me nr. 1022 si dhe El Mexhmu të Neveviut (5/185) e më pas. Ai është Sufjan ibën Seid ibën Mesruk eth Theuri. “El-Hasen ibën Salih.” Ai është El Hasen ibën Salih Hajij el Hemdanij, fekihu i Kufes. Ka lindur në vitin 100 h. dhe ka vdekur në vitin 167 h. [60] - Besimi se me çdo pikë shiu që bie bashkë me të është një engjëll, i cili zbret nga qielli derisa ta vendosë atë (pikën e shiut) atje ku e ka urdhëruar Allahu i Lartmadhëruar. Shpjegimi: Në lidhje me këtë transmetohen disa ethere prej disa tabi’inëve. Shih Tefsirin e Taberiut (14/19-20), Tefsirin e Ibën Kethirit (3/322 dhe 4/305) etj. Imam Berbahari ka thënë: [61] - Besimi se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem në momentin që u foli të hedhurve në pus ditën e Bedrit, mushrikët i dëgjonin fjalët e tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Shpjegimi: E ka nxjerrë Buhariu (3976) dhe Muslimi (2875) prej hadithit të Ebu Talhatu (radijAllllahu anhu). Po ashtu e ka nxjerrë Muslimi (2873) prej hadithit të Enes ibën Malikut (radijAll-llahu anhu). Gjithashtu e ka nxjerrë Buhariu (1370) prej hadithit të Ibën Umerit (radij-Allahu ‘anhum). [62] - Besimi se kur personi sëmuret, Allahu e shpërblen për sëmundjen e tij. Shpjegimi: E ka nxjerrë Buhariu (5647) dhe Muslimi (2571) prej hadithit të Abdullah ibën Mesudit (radijAll-llahu anhu). [63] - Dëshmori shpërblehet kur vritet. Shpjegimi: Allahu i Madhëruar thotë:

“Ata që besojnë Allahun dhe të Dërguarit e Tij, pikërisht ata janë njerëzit e sinqertë. Dëshmorët do të kenë te Zoti i vet shpërblimin dhe dritën e tyre…” (ElHadid: 19). Kurse Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Dëshmorit i falet çdo gjynah përveç borxhit.” E ka nxjerrë Muslimi (1886) prej hadithit të Abdullah ibën Amër el Asit (radijAll-llahu anhu). [64] - Besimi se nëse fëmijët i godet ndonjë gjë në dynja, ata ndiejnë dhimbje, ndërsa Bekër ibën Uhti Abdulvahid ka thënë: “Nuk ndiejnë dhimbje.” Dhe ka gënjyer. Shpjegimi: “…ndërsa Bekër ibën Uhti Abdulvahid ka thënë.” Ky është Bekër ibën Uhti Abdulvahid ibën Zejd el Basriez Zahid (asketi). Këtë e ka përmendur Ibën Hazmi në mesin e Hauarixhëve. Ky thoshte në lidhje me çdo gjynah, qoftë edhe të vogël, madje edhe për gënjeshtrën e thjeshtë që thuhet me shaka, se personi është kafir që i ka bërë shirk Allahut dhe është prej banorëve të zjarrit. Nëse është prej pjesëmarrësve të luftës së Bedrit, ai është kafir mushrik dhe prej banorëve të xhenetit. Shih Lisanul Mizan (2/60) me nr. 228 [65] - Dije se askush nuk futet në xhenet vetëm se me mëshirën e Allahut dhe se Allahu nuk dënon askënd vetëm se për gjynahet e tij. Në masën e gjynaheve është edhe dënimi. E sikur Allahu t’i dënonte banorët e qiejve dhe të tokës, të devotshmit dhe mëkatarët prej tyre, dënimi i tyre nuk do të ishte padrejtësi. Nuk lejohet të thuhet për Allahun e Lartmadhëruar se Ai bën padrejtësi, pasi zullumqar është ai që merr diçka që nuk është e tij. Të Allahut të Lartësuar janë krijimi dhe urdhri. Krijesat janë të Tij dhe kjo botë është e Tij. Ai nuk pyetet për atë që bën me krijesat e Tij dhe nuk thuhet “si?” dhe “pse?”. Askush nuk mund të futet ndërmjet Allahut dhe krijesave të Tij. Shpjegimi: Allahu i Madhëruar thotë: “Ai nuk mund të pyetet për atë që punon, kurse ata do të pyeten.” (El-Enbija: 23) [66] - Nëse dëgjon ndonjë person i cili hedh baltë mbi etheret dhe nuk i pranon ato, apo urren ndonjë gjë prej lajmeve të të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, atëherë akuzoje për Islamin e tij ngase ai është person me ideologji

dhe fjalë të keqe dhe hedh baltë ndaj të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe shokëve të tij, pasi ne e kemi njohur Allahun, e kemi njohur të Dërguarin e Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e kemi njohur Kuranin, të mirën dhe të keqen, dynjanë dhe ahiretin me anë të ethereve. Kurani ka më shumë nevojë për Sunetin sesa Suneti për Kuranin. [67] - Fjalët, polemikat dhe grindjet në lidhje me kaderin, në veçanti, janë të ndaluara në të gjithë grupet, ngase kaderi është e fshehta e Allahut. Allahu i Lartmadhëruar i ka ndaluar Profetët nga fjalët në lidhje me kaderin e po ashtu edhe i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka ndaluar nga grindjet në lidhje me të. Dijetarët dhe njerëzit e ruajtur e të devotshëm e kanë urryer këtë gjë dhe kanë ndaluar nga polemika në lidhje me kaderin. Prandaj është detyrë për ty që ta pranosh, ta shqiptosh me gjuhë si dhe të besosh. Të jesh i bindur në të gjitha ato gjëra për të cilat ka folur i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sellem dhe të heshtësh në lidhje me ato gjëra për të cilat ai nuk ka folur. [68] - Besimi se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem u ngrit lart në qiell dhe mbërriti tek Arshi, ku i foli Allahu i Lartmadhëruar. Ai hyri në xhen et, gjithashtu e pa zjarrin, i pa engjëjt, dëgjoi fjalën e Allahut të Lartësuar, shikoi tendat e mëdha të Arshit dhe Kursijen si dhe çdo gjë që mund të shihte në qiej dhe në tokë. E gjithë kjo ndodhi duke qenë zgjuar. Atë e mbajti Xhibrili në el burak derisa kaloi përmes qiejve. Në këtë natë atij iu kumtua obligueshmëria e namazit. Po në të njëjtën natë ai u kthye në Mekë dhe kjo ndodhi para hixhretit. Shpjegimi: “…shikoi tendat e mëdha të Arshit.” Shejh Abdulaziz ibën Abdullah er-Raxhihi (Allahu e ruajttë) thotë se fjala e autorit: “Pa tendat e mëdha të Arshit”, ka nevojë për argument. [69] - Dije se shpirtrat e dëshmorëve janë në kandila nën Arsh duke shëtitur në xhenet, po ashtu edhe shpirtrat e besimtarëve janë nën Arsh, ndërsa shpirtrat e jobesimtarëve dhe mëkatarëve janë në berahut (emër pusi)119, i cili ndodhet në sixhin. Shpjegimi: Ashtu siç ka thënë i Madhëruari: “Sigurisht (që do të ringjallen) dhe libri i punëmbrapshtëve do të jetë në Sixhxhîn! E kush do të ta shpjegojë ty se ç’është Sixh-xhîn?! Është një libër i shkruar!” (El Mutafifin: 7-9)

Po ashtu në lidhje me këtë ka ardhur ether nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu!), të cilin e ka nxjerrë Abdurrazaku në Musanef (3/267-269) me nr. 6703 dhe e ka bërë hasen Albani në El Ajatul Bejinat, fq. 101. [70] - Besimi se i vdekuri merret dhe ulet në varrin e tij, pastaj Allahu i dërgon (kthen) atij shpirtin për t’u pyetur nga Munkeri dhe Nekiri për besimin dhe degët e tij, e pastaj (nëse përgjigjet saktë) e nxjerrin shpirtin e tij pa dhimbje. Shpjegimi: E ka nxjerrë Buhariu (1369 dhe 4699) dhe Muslimi prej hadithit të El Berau ibën Azibit (radijAll-llahu anhu), nga i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i cili për ajetin: “Allahu i përforcon ata të cilët besuan me fjalën e qëndrueshme në jetën e kësaj botë ashtu edhe në ahiret.” Ka thënë: “Ky ajet ka zbritur në lidhje me dënimin e varrit. Të vdekurit i thuhet: -Kush është Zoti yt? Ai thotë: -Zoti im është Allahu, kurse Profeti im është Muhamedi. Për këtë është edhe fjala e Tij.” Ky është teksti i Muslimit. “Allahu i përforcon ata të cilët besuan me fjalën e qëndrueshme në jetën e kësaj botë ashtu edhe në ahiret.” Imam Berbahari ka thënë: [71] - I vdekuri e njeh vizitorin kur i vjen atij. Besimtari në varrin e tij do të jetë në mirësi (lumturi), kurse mëkatari dënohet si të dëshirojë Allahu. Shpjegimi: “I vdekuri e njeh vizitorin kur i vjen atij.” Dijetarët janë në kundërshtim në lidhje me këtë gjë. [72] - Dije se e mira dhe e keqja është (ndodh) me gjykimin e Allahut dhe përllogaritjen e Tij. [73] - Besimi se Allahu i Lartmadhëruar është Ai që i foli Musait, birit të Imranit, në Malin e Turit, ndërsa Musai dëgjonte prej Allahut fjalë me zë, të cilat zunë vend në dëgjimin e tij. Ato ishin vetëm prej Allahut dhe nga askush tjetër. Kush thotë diçka tjetër përveç kësaj, vetëm se ka mohuar. Shpjegimi: Ashtu siç ka thënë i Madhëruari: “Kur Musai erdhi në kohën e caktuar dhe Zoti foli me të…” (El-Araf: 143). Po ashtu fjala e Tij:

“Për disa të Dërguar të kemi treguar më parë dhe për disa të tjerë nuk të kemi treguar ty. Sa i takon Musait, Allahu i ka folur atij drejtpërdrejt.” (En-Nisa: 164) [74] - Çdo njeriu i është dhënë mendje aq sa ka dëshiruar Allahu. Ata ndryshojnë në arsyetim dhe logjikë si atomi në krahasim me qiejt në madhësi. Prej çdo njeriu kërkohet të punojë në varësi të mendjes që i është dhënë. Ajo nuk arrihet me të fituar, porse është mirësi prej Allahut të Lartmadhëruar. [75] - Dije se Allahu i ka dalluar disa njerëz mbi disa të tjerë në fe dhe në dynja, e këtë e ka bërë sipas drejtësisë së Tij. Nuk thuhet se bëri padrejtësi, as se favorizoi dikë. Kush thotë se favorizimi i Allahut ndaj besimtarit dhe jobesimtarit është i njëjtë, ai është bidatçi sepse Allahu i ka favorizuar besimtarët ndaj jobesimtarëve, të bindurit ndaj shkelësve të ligjeve të Allahut si dhe të mbrojturit (që i kanë kërkuar mbrojtje Allahut) ndaj të braktisurve (që u janë mbështetur forcave të veta), e këtë e ka bërë sipas drejtësisë së Tij. Pra, ky është favorizimi i Allahut, që Ai ia jep kujt të dojë dhe ia ndalon kujt të dojë. Shpjegimi: “Dije se Allahu i ka dalluar disa njerëz mbi disa të tjerë në fe dhe në dynja.” Ashtu siç ka thënë i Madhëruari: “Disa prej jush Allahu i ka pajisur më mirë. Por, ata të cilëve u ka dhënë më shumë.” (En-Nahl: 71) [76] - Nuk lejohet ta fshehësh këshillën në çështjet e fesë për muslimanët, qoftë ajo për të mirët a të këqijtë nga radhët e tyre. Kush e fsheh, ka mashtruar muslimanët. Kush mashtron muslimanët ka mashtruar fenë, e kush mashtron fe në, atëherë ka tradhtuar Allahun, të Dërguarin e Tij dhe muslimanët. Shpjegimi: E ka nxjerrë Buhariu (57) dhe Muslimi (56) prej hadithit të Xherir ibën Abdullahut (radijAll-llahu anhu), se ka thënë: “Ia dhashë besën të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem për faljen e namazit, dhënien e zekatit si dhe që do këshilloj çdo musliman.” Po ashtu e ka nxjerrë Muslimi (101) prej hadithit të Ebu Hurejrës (radijAll-llahu anhu), se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush na drejton armën nuk është prej nesh. E kush na mashtron nuk është prej nesh.”

[77] - Allahu i Lartmadhëruar është Dëgjues Shikues dhe Dëgjues i Gjithëdijshëm, Duart e Tij janë të shtrira. Allahu e ka ditur se krijesat do ta kundërshtonin Atë, që para se t’i krijonte ata. Dija e Tij depërton tek ata, edhe pse Ai e njeh mirë mosbindjen e tyre, por kjo nuk e pengoi Atë që t’u mundësonte njerëzve udhëzimin në fenë islame. Madje Ai gjithnjë është bujar dhe mirëbërës ndaj tyre, Atij i takon falënderimi! Shpjegimi: “Allahu i Lartmadhëruar është Dëgjues Shikues.” Ashtu siç është në fjalën e të Madhëruarit: “Allahu dëgjon dhe sheh gjithçka.” (El-Haxh: 75) “…dhe Dëgjues i Gjithëdijshëm.” Ashtu siç është në fjalën e të Madhëruarit: “Sigurisht që Allahu i dëgjon dhe i di të gjitha.” (El-Bekare: 181) “Duart e Tij janë të shtrira.” Ashtu siç është në fjalën e të Madhëruarit: “Përkundrazi, të dyja Duart e Tij janë të hapura. Ai dhuron dhe jep si të dojë.” (El-Maide: 64) “Allahu e ka ditur se krijesat do ta kundërshtonin Atë, që para se t’i krijonte ata. Dija e Tij depërton tek ata, edhe pse Ai e njeh mirë mosbindjen e tyre, por kjo nuk e pengoi Atë që t’u mundësonte njerëzve udhëzimin në fenë islame. Madje Ai gjithnjë është bujar dhe mirëbërës ndaj tyre, Atij i takon falënderimi!” Ashtu siç është në fjalën e të Madhëruarit: “Ata e quajnë si favor për ty që kanë pranuar Islamin. Thuaju: “Mos e quani si favor për mua se keni pranuar Islamin, përkundrazi, Allahu ju ka dhuruar mirësi dhe ju ka udhëzuar në besim, nëse ajo që thoni është e vërtetë!” (El-Huxhurat: 17) [78] - Dije se përgëzimet në momentet e vdekjes janë tre, do thuhet: - Përgëzohu o i dashuri i Allahut me kënaqësinë e Allahut dhe xhenetin! Do thuhet: Përgëzohu o armik i Allahut me hidhërimin e Allahut dhe zjarrin! Dhe do thuhet: - Përgëzohu o rob i Allahut me xhenetin pas el intikamit!130 Kjo është fjala e Ibën Abasit. Shpjegimi:

Është për qëllim me el intikam në këtë fjali futja në zjarr me qëllim pastrimi e pastaj futja në xhenet e atyre që Allahu dëshiron prej njësuesve. [79] - Dije se të parët të cilët do e shohin Allahun janë të verbrit, pastaj burrat, pastaj gratë. Dhe do ta shohin me sytë e tyre. Ashtu siç ka thënë i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Ju keni për ta shikuar Zotin tuaj ashtu siç shihni hënën kur është e plotë. Nuk keni për t’u shtyrë në shikimin e Tij.”132 Besimi në të është vaxhib, kurse mohimi i saj është kufër. Shpjegimi: “Dije se të parët të cilët do e shohin Allahun janë të verbrit.” Nuk ka argument që tregon se të parët që do ta shikojnë Allahun e Madhëruar janë të verbrit. “Ju keni për ta shikuar Zotin tuaj ashtu siç shihni hënën kur është e plotë. Nuk keni për t’u shtyrë në shikimin e Tij.” E ka nxjerrë Buhariu (554) dhe Muslimi (633) prej hadithit të Xherir ibën Abdullahut (radijAll-llahu anhu). [80] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se nuk ka ndodhur dalja nga feja (zendeka), as mohimi, as dyshimi, as bidati dhe as humbja vetëm se nga skolastika (ilmul kelam), polemikat dhe analogjia, të cilat janë dyert e bidatit, dyshimeve dhe daljes nga feja. Është për t’u habitur se si mund të bjerë personi në polemikë dhe grindje kur Allahu i Madhëruar thotë: “Askush nuk i vë në dyshim shpalljet e Allahut, përveç atyre që nuk besojnë.” Prandaj është detyrë për ty që të dorëzohesh dhe të jesh i kënaqur me etheret dhe pasuesit e ethereve, të përmbahesh dhe të heshtësh. Shpjegimi: “Askush nuk i vë në dyshim shpalljet e Allahut, përveç atyre që nuk besojnë.” Surja Gafir: 4 Imam Berbahari ka thënë: [81] - Besimi se Allahu i Lartmadhëruar do t’i dënojë krijesat e tij në zjarr me el eglal apo vargonj në qafë, me el enkal dhe me zinxhirë, kurse zjarri është në brendësinë e tyre, sipër tyre dhe poshtë tyre.136 Xhehmijet, prej të cilëve Hisham el Futiju, kanë thënë: “Porse Allahu ka për ta dënuar te zjarri”, duke kundërshtuar kështu Allahun dhe të Dërguarin e Tij. Shpjegimi:

“Besimi se Allahu i Lartmadhëruar do t’i dënojë krijesat e tij në zjarr me el eglal.” Janë pranga me të cilat lidhen duart në qafë. “…apo vargonj në qafë, me el enkal.” 135. Është hekur i rëndë. “…dhe me zinxhirë, kurse zjarri është në brendësinë e tyre, sipër tyre dhe poshtë tyre.” Ashtu siç është në fjalët e të Madhëruarit: “…kur t’u vihen vargonj në qafë dhe të sillen me zinxhirë në ujë të valë e pastaj të digjen në zjarr.” (Gafir: 71-71) “Pa dyshim, Ne kemi përgatitur për jobesimtarët zinxhirë, pranga dhe zjarr flakërues.” (El-Insan: 4) “Ata do të mbulohen me shtresa zjarri nga sipër dhe nga poshtë. Me këtë, Allahu i tremb robërit e Vet. “O robërit e Mi, më kini frikë Mua!” (Ez-Zumer: 16) “…me të cilin do t’u shkrihen ç’kanë në barqe dhe lëkura.” (El-Haxh: 20) [82] - Dije se namazet e detyrueshme janë pesë, nuk shtohet mbi to dhe nuk pakësohet, kurse në udhëtim namazi është dy rekate, përveç akshamit. Kush thotë se namazet janë më shumë se pesë, atëherë ai ka shpikur. Po ashtu edhe ai që thotë se janë më pak se pesë. Allahu nuk pranon asnjë prej tyre (namazeve) vetëm se në kohën e tyre, përjashto rastet kur harron, atëherë personi është i arsyetuar dhe e fal atë në momentin që kujtohet, ose kur është udhëtar dhe bashkon dy namazet nëse dëshiron. Shpjegimi: “Dije se namazet e detyrueshme janë pesë, nuk shtohet mbi to dhe nuk pakësohet.” Ashtu siç ka ardhur në hadithin e israsë dhe miraxhit, të cilin e ka nxjerrë Buhariu (3570) dhe Muslimi (162) prej hadithit të Enes ibën Malikut (radijAll-llahu anhu). Ky është teksti i Muslimit, se Allahu i Lartmadhëruar tha: “O Muhamed, këto janë pesë namaze në ditë-natë.” “Allahu nuk pranon asnjë prej tyre (namazeve) vetëm se në kohën e tyre.”

Ashtu siç është në fjalën e të Madhëruarit: “…namazi është detyrë për besimtarët në kohë të caktuar.” (En-Nisa: 103) “…përjashto rastet kur harron, atëherë personi është i arsyetuar dhe e fal atë në momentin që kujtohet.” Siç ka ardhur në hadithin e transmetuar nga Enes ibën Maliku (radijAll-llahu anhu): “Profeti i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush e harron faljen e namazit apo fle, atëherë shpagimi i tij është që ta falë atë kur t’i kujtohet.” E ka nxjerrë Buhariu (597) dhe Muslimi (684) dhe ky është teksti i tij. “…ose kur është udhëtar dhe bashkon dy namazet nëse dëshiron.” E ka nxjerrë Buhariu (1111) dhe Muslimi (703), e ky është teksti i tij, prej hadithit të Enes ibën Malikut (radijAll-llahu anhu), se tha: “Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem nëse dëshironte të bashkonte dy namazet në udhëtim, atëherë e vononte drekën derisa të hynte koha e parë e ikindisë e pastaj i bashkonte.” [83] - Zekati jepet prej arit, argjendit, frutave, drithërave (sepse jo për të gjitha të mbjellat jepet zekat) dhe kafshëve për të cilat ka treguar i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Nëse ai e ndan vetë atë lejohet, po ashtu edhe nëse ia jep imamit lejohet. [84] - Dije se gjëja (shtylla) e parë e Islamit është dëshmia se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut e se Muhamedi është rob dhe i Dërguar i Tij. Shpjegimi: Siç ka ardhur në hadithin e Xhibrilit (alejhis selam) kur ai e pyeti të Dërguarin e Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem në lidhje me Islamin dhe ai tha: “Islam është të dëshmosh se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut e se Muhamedi është robi i Tij dhe i Dërguari i Tij…” Hadithi. E ka nxjerrë Muslimi (8) prej hadithit të Umer ibën el Hatabit (radijAll-llahu anhu). [85] - S’ka dyshim se ajo që ka thënë Allahu është ashtu siç e ka thënë dhe nuk ka kundërthënie në atë që ka thënë. Ajo është siç e ka thënë. Shpjegimi:

I Madhëruari thotë: “Ata që besojnë dhe bëjnë vepra të mira Ne do t’i shpiem në kopshte të xhenetit, nëpër të cilat rrjedhin lumenj. Aty do të qëndrojnë vazhdimisht e përgjithmonë. Ky është premtimi i vërtetë i Allahut. E kush është më i vërtetë se Allahu në fjalë?!” (En-Nisa: 122) “Allahu! Nuk ka zot tjetër të vërtetë përveç Atij. Ai do t’ju mbledhë në Ditën e Kiametit, për të cilën nuk ka dyshim aspak! E kush është në fjalë më i vërtetë se Allahu?” (En-Nisa: 87) “Fjala Ime nuk ndryshohet dhe Unë nuk jam i padrejtë me robërit e Mi.” (Kaf: 29) [86] - Besimi në të gjitha legjislacionet. [87] - Dije se shitblerja që bëhet në tregjet e muslimanëve është e lejuar nëse veprohet sipas dispozitave të Kuranit, Islamit dhe Sunetit, pa u cenuar nga ndonjë ndryshim, padrejtësi apo diçka që bie në kundërshtim me Kuranin apo me dijen. [88] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se prej njeriut kërkohet që të jetë i prirë gjithmonë nga mëshira derisa të jetë në dynja, ngase ai nuk e di se në ç’gjendje do vdesë, cili do jetë përfundimi i tij dhe se në ç’gjendje ka për ta takuar Allahun edhe nëse i bën të gjitha veprat e mira. Kërkohet nga personi i cili e ka tepruar që të mos e humbë shpresën tek Allahu i Madhëruar në momentet e vdekjes, të ketë mendimin më të mirë për Allahun e Lartmadhëruar dhe të ketë frikë për gjynahet e veta. Nëse Allahu e mëshiron atë, e bën këtë si mirësi prej Tij dhe nëse Ai e dënon atë, e dënon për shkak të gjynaheve që ai ka bërë. Shpjegimi: Dije, Allahu të mëshiroftë, se prej njeriut kërkohet që të jetë i prirë gjithmonë nga mëshira derisa të jetë në dynja, ngase ai nuk e di se në ç’gjendje do vdesë, cili do jetë përfundimi i tij dhe se në ç’gjendje ka për ta takuar Allahun edhe nëse i bën të gjitha veprat e mira. Kërkohet nga personi i cili e ka tepruar që të mos e humbë shpresën tek Allahu i Madhëruar në momentet e vdekjes, të ketë mendimin më të mirë për Allahun e Lartmadhëruar 145 E ka nxjerrë Muslimi (2877) prej hadithit të Xhabirit (radijAll-llahu anhu), i cili ka thënë: “Kam dëgjuar Profetin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem tri ditë para se të ndërronte jetë duke thënë: “Mos të vdesë askush prej jush vetëm se duke pasur mendimin më të mirë për Allahun.” “…dhe të ketë frikë për gjynahet e veta.”

E ka nxjerrë Ibën Maxhe (4261), En Nesaiu në El Kubra (10901) etj., prej hadithit të Enesit (radijAll-llahu anhu), se Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem hyri për vizitë tek një djalosh i cili ishte në momentet e vdekjes dhe i tha: “Si po të gjej?” Tha: “O i Dërguari i Allahut, shpresoj tek Allahu dhe kam frikë për gjynahet e mia.” I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem tha: “Nuk bashkohen këto të dyja tek zemra e robit në këto momente vetëm se Allahu do t’i japë atij çfarë shpreson dhe do e sigurojë nga ajo që ai frikësohet.” E ka bërë hasen shejh Albani (RahimehUllah) në Silsiletu es Sahihah (3/41) me nr. 1051. “Nëse Allahu e mëshiron atë, e bën këtë si mirësi prej Tij dhe nëse Ai e dënon atë, e dënon për shkak të gjynaheve që ai ka bërë.” Shejkh Ahmed ibën Jahja en Nexhmi (RahimehUllah) në lidhje me fjalën e autorit: “Dije, Allahu të mëshiroftë, se prej njeriut kërkohet që të jetë i prirë gjithmonë nga mëshira, ngase ai nuk e di se në ç’gjendje do vdesë, cili do jetë përfundimi i tij”, thotë se është detyrë për personin që në këtë dynja të jetë ndërmjet frikës dhe shpresës. Dijetarët kanë thënë se nga muslimani kërkohet që tek ai të mbizotërojë më shumë frika në momentet kur është në gjendje të mirë, nga ana shëndetësore, ndërsa në momentet e vdekjes të mbizotërojë më shumë shpresa. Në hadithin që transmeton Enesi (radijAll-llahu anhu) ka ardhur se Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sellem hyri te një djalosh, i cili ishte në momentet e fundit të jetës. I tha atij: “Si po të gjej?” Tha: “Pasha Allahun, o i Dërguari i Allahut, unë shpresoj tek Allahu dhe kam frikë për gjynahet e mia!” I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem tha: “Nuk bashkohen këto të dyja në zemrën e personit duke qenë në këtë gjendje vetëm se Allahu ka për t’i dhënë atij atë që shpreson dhe do e ruajë nga ajo që frikësohet.” E ka nxjerrë Ibën Maxhe dhe Et Tirmidhiu dhe teksti është i tij. Et Tirmidhiu ka thënë: “Ky hadith është hasen garib. Disa të tjerë e kanë transmetuar këtë hadith prej Thabitit e ky nga Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem mursel. [89] - Besimi se Allahu i Lartmadhëruar ia ka treguar Profetit të Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem se çfarë do të ndodhë në popullin e tij deri në Ditën e Kiametit. [90] - Dije se i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Ka për t’u ndarë populli im në shtatëdhjetë e tre grupe, të gjitha do të jenë në zjarr përveç njërit. Ai është xhemati.” I thanë atij: “O i Dërguar i Allahut, kush janë ata?” Tha: “Janë ata që ndodhen në atë që jam sot unë dhe shokët e mi.” Kështu ishte feja në kohën e sundimit të Umerit, po kështu edhe në sundimin e Uthmanit. Kur u vra Uthmani, filluan kundërshtimet dhe bidatet dhe njerëzit u ndanë në parti dhe grupacione. Disa njerëz qëndruan me vendosmëri në të vërtetën që në fillim të ndryshimeve, e shprehën të vërtetën dhe i ftuan njerëzit në të. Populli vazhdoi të ishte në rrugën e drejtë deri në brezin e katërt të sundimit të Beni Fulan, kur koha u përmbys dhe njerëzit ndryshuan, u përhapën bidatet dhe u shtuan thirrësit e rrugës së gabuar, larg rrugës së xhematit. Ndodhën sprovime të vështira në gjëra për të cilat nuk kishte folur as i Dërguari i

Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, as shokët e tij. Autorët e këtyre sprovave ftuan në përçarje, ndërkohë që i Dërguari i Allahut kishte ndaluar nga kjo gjë. E quajtën njëri-tjetrin jomuslimanë dhe secili ftonte në idenë e tij dhe në konsiderimin si mohues të kundërshtarit. Injorantët, udhëheqësit dhe ata që nuk kishin dije u ofruan njerëzve gjërat e dynjasë dhe i kërcënuan me dënim. E kështu njerëzit filluan t’i ndjekin prej frikës së ndëshkimit në dynja dhe lakmisë ndaj të mirave që u ofronin. Suneti dhe ndjekësit e tij po fshiheshin, u shfaqën dhe u përhapën bidatet dhe njerëzit filluan të mohonin në forma të ndryshme pa e ndier. Themeluan analogjinë (kijasin) dhe e interpretuan fuqinë e Allahut në shenjat, ligjet, urdhrat dhe ndalesat e Tij sipas logjikës së tyre. Atë që përputhej me logjikën e tyre, e pranonin, ndërsa atë që nuk përputhej, e refuzonin. Islami u bë i huaj, Suneti po ashtu, ndërsa ndjekësit e tij u bënë të huaj149 edhe brenda shtëpive të tyre. Dije se el mutah (martesa me kontratë, ku përcaktohet kohëzgjatja e martesës) dhe lejimi i saj është haram deri në Ditën e Kiametit. Shpjegimi: “Ka për t’u ndarë populli im në shtatëdhjetë e tre grupe, të gjitha do të jenë në zjarr përveç njërit. Ai është xhemati.” I thanë atij: “O i Dërguar i Allahut, kush janë ata?” Tha: “Janë ata që ndodhen në atë që jam sot unë dhe shokët e mi.” E ka nxjerrë Et Tirmidhiu (2640), Daudi (4596), Ibën Maxheh (3991) dhe të tjerët prej hadithit të Abdullah ibën Amërit (radijAll-llahu anhu). Hadithin e ka saktësuar shejh Albani (RahimehUllah) në Silsiletu es Sahihah (203, 204 dhe 1492) dhe në Sahihul Xhami (5343). I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Islami ka filluar i huaj (i panjohur) dhe do të kthehet i huaj ashtu si ka filluar dhe lum (përgëzim për mirë) për ata të huajt.” Sufjan eth Theuri ka thënë: “Silluni mirë me pasuesit e Sunetit sepse me të vërtetë ata janë el gurabau – të huajit.” Imam Berbahari ka thënë: [91] - Dije se el mutah (martesa me kontratë, ku përcaktohet kohëzgjatja e martesës) dhe lejimi i saj është haram deri në Ditën e Kiametit. [92] - Të njohësh pozitën e Beni Hashimëve për shkak të afërsisë së tyre me të Dërguarin e Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Po ashtu të njohësh epërsinë e Kurejshëve, të arabëve si dhe të gjitha degët e tyre. Njih vlerën dhe të drejtat e tyre në Islam. Po ashtu edhe shërbëtorët dhe skllevërit e një fisi llogariten prej

atij fisi. Gjithashtu të njohësh të drejtat e të gjithë njerëzve në Islam. Të njohësh mirësinë (pozitën) e Ensarëve duke zbatuar këshillën që i Dërguari i Allahut sallAllahu 'alejhi ue sel-lem la në lidhje me ta. Po ashtu respekto familjen e të Dërguarit dhe mos i harro ata, pra nderoji ata dhe të gjithë fqinjët e tyre prej banorëve të Medinës. Pra, ta njohësh mirësinë e tyre. Shpjegimi: Të njohësh pozitën e Beni Hashimëve për shkak të afërsisë së tyre me të Dërguarin e Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Duke u bazuar në fjalën e Profetit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i cili ka thënë: “Allahu zgjodhi kenanët prej birit të Ismailit dhe zgjodhi Kurejshët prej Kenanëve. Ndërsa zgjodhi prej Kurejshëve Beni Hashim dhe më zgjodhi mua prej Beni Hashim.” E ka nxjerrë Muslimi (2276). “Po ashtu të njohësh epërsinë e Kurejshëve, të arabëve si dhe të gjitha degët e tyre. Njih vlerën dhe të drejtat e tyre në Islam. Po ashtu edhe shërbëtorët dhe skllevërit e një fisi llogariten prej atij fisi. Gjithashtu të njohësh të drejtat e të gjithë njerëzve në Islam. Të njohësh mirësinë (pozitën) e Ensarëve.” I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë në lidhje me ensarët: “Shenja e munafikut është urrejtja për ensarët, kurse shenja e besimtarit është dashuria për ensarët.” E ka nxjerrë Buhariu (17) dhe Muslimi (74). Ky është teksti i tij, prej hadithit të Enes ibën Malikut (radijAll-llahu anhu). “…duke zbatuar këshillën që i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem la në lidhje me ta. Po ashtu respekto familjen e të Dërguarit dhe mos i harro ata, pra nderoji ata dhe të gjithë fqinjët e tyre prej banorëve të Medinës.” 152 Shih te Buhariu (1877) dhe Muslimi (1363) prej hadithit të transmetuar nga Sad ibën ebi el Vekasi (radijAll-llahu anhu). [93] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se dijetarët nuk kanë reshtur së kundërshtuari fjalën e Xhehmijve deri në sundimin e Beni el Abasit. Filluan të vegjlit të flasin për çështjet e mëdha të umetit, hodhën baltë mbi gjurmët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe u mbështetën tek analogjia dhe logjika. Kundërshtarin e quajtën mohues duke përfshirë këtu edhe injorantin, të palogjikshmin dhe të paditurin, duke u bërë kështu edhe vetë mohues pa e ndier. Populli u shkatërrua nga disa anë, u bë mohues nga anë të tjera, humbën, u

përçanë e trilluan bidate, me përjashtim të atyre që qëndruan me vendosmëri në fjalën, urdhrin dhe ndalimin e të Dërguarit të Allahut dhe shokëve të tij, pa quajtur gabimtarë askënd prej tyre, pa kaluar kufijtë e tyre, duke u mjaftuar me atë që u mjaftoi atyre, pa u larguar nga rruga dhe drejtimi i tyre, duke qenë të bindur se ata ishin në Islamin e vërtetë dhe besimin e saktë, ua besuan fenë atyre dhe gjetën qetësinë. Mësuan se feja ishte vetëm me pasim, me pasimin e shokëve të Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Shpjegimi: “Dije, Allahu të mëshiroftë, se dijetarët nuk kanë reshtur së kundërshtuari fjalën e Xhehmijve deri në sundimin e Beni el Abasit. Filluan të vegjlit të flasin për çështjet e mëdha të umetit.” I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Allahu nuk e ngre dijen duke e hequr atë nga njerëzit, por e ngre me marrjen e dijetarëve, derisa të mos mbesë asnjë dijetar. Atëherë njerëzit do të marrin për të parë të tyre injorantët, të cilët do të pyeten dhe do të përgjigjen pa pasur dije dhe kështu do të humbin vetë dhe do të humbin edhe të tjerët.” (Mutefekun alejhi) Transmetohet nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu) se ka thënë: “I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Do të vijnë disa vite mashtruese, ku do të besohet gënjeshtari dhe do të përgënjeshtrohet i sinqerti, do t’i zihet besë të pabesit ndërsa i besueshmi do të konsiderohet i pabesë si dhe do të flasë në atë kohë er ruvejbida.” Të pranishmit i thanë: “Ç’është er ruvejbida?”. “Njeriu i pavlerë, i cili ndërhyn në çështjet e popullit.” E ka nxjerrë Ahmedi dhe Ibën Maxheh. Hadithi është sahih me rrugët dhe dëshmuesit e tij. [94] - Dije se kush thotë se shqiptimi im me Kuran është i krijuar, ai është bidatçi, kurse ai që hesht dhe nuk thotë është i krijuar dhe as nuk është i krijuar, ai është xhehmij. Kështu ka thënë Ahmed ibën Hanbeli. I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush do të jetojë prej jush pas meje ka për të parë kundërshtime të shumta. Porse unë ju këshilloj të kini kujdes prej shpikjeve, sepse ajo është humbje. Ju këshilloj të kapeni fort pas Sunetit tim dhe rrugës së kalifëve të drejtë e të udhëzuar drejt që do jenë pas meje! Kapuni për të dhe shtrëngojeni fort me dhëmballë.” Shpjegimi: “Dije se kush thotë se shqiptimi im me Kuran është i krijuar, ai është bidatçi, kurse ai që hesht 154 dhe nuk thotë është i krijuar dhe as nuk është i krijuar, ai është xhehmij. Kështu ka thënë Ahmed ibën Hanbeli.”

Ebu Davudi ka thënë: “Kam dëgjuar Uthman ibën ebi Shejbeh të thotë: “Ata të cilët thonë se Kurani është Fjala e Allahut dhe pastaj heshtin janë më të këqij se ata, d.m.th. sesa ata që thonë: “Kurani është i krijuar.” {Ky ether është sahih}. Shkëputur nga Kitabus Suneh i djalit të imam Ahmedit, Abdullah ibën Ahmed. “…dhe nuk thotë është i krijuar dhe as nuk është i krijuar, ai është xhehmij. Kështu ka thënë Ahmed ibën Hanbeli.” Ashtu siç është te libri Akidetu es Selef ve As’hab el Hadith, i Es Sabunit; El I’tikad, i El Bejhakiut, fq 110, Sherhu Usul el Itikad të El Lalikait (1/178-179); El Ibaneh, fq. 87, dhe Es Sunneh të Abdullah ibën imam Ahmed ibën Hanbelit (1/179, 279-280). “I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush do të jetojë prej jush pas meje ka për të parë kundërshtime të shumta. Porse unë ju këshilloj të kini kujdes prej shpikjeve, sepse ajo është humbje. Ju këshilloj të kapeni fort pas Sunetit tim dhe rrugës së kalifëve të drejtë e të udhëzuar drejt që do jenë pas meje! Kapuni për të dhe shtrëngojeni fort me dhëmballë.” E ka nxjerrë Ebu Davudi (4607), Ibën Maxhe (42), Et Tirmidhiu (2676) dhe Ibën Hibani në Sahihun e tij (1/178-179) me nr. 5 dhe e ka saktësuar Albani në Sahihu et Tergib vet Terhib (37). [95] - Dije se xhehmijve u erdhi shkatërrimi për shkak se u thelluan në imagjinatat rreth Allahut dhe futën pyetjet “pse?” dhe “si?” duke lënë gjurmët e të parëve. Themeluan analogjinë, e peshuan fenë me logjikën e tyre duke bërë kështu mohim të hapur pa diskutim. I quajtën mohues njerëzit e tjerë dhe u detyruan të shpiknin mohimin e cilësive. Disa dijetarë, mes të cilëve edhe Ahmed ibën Hanbeli, kanë thënë: “Xhehmiu është jobesimtar, nuk është musliman, gjaku i tij është i lejuar dhe nuk trashëgon dhe as trashëgohet prej tij ngase ai ka thënë se nuk ka namaz xhumaje, nuk ka xhemat, nuk ka namaz festash (Bajramesh) si dhe nuk ka sadaka.” Po ashtu kanë thënë xhehmijet se kush nuk thotë “se Kurani është i krijuar” ai është jobesimtar (kafir). E lejuan përdorimin e shpatës ndaj popullit të Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe i kundërshtuan ata të cilët ishin para tyre. Filluan t’i sprovonin njerëzit me diçka për të cilën i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem nuk ka folur e po ashtu askush prej shokëve të tij. Kërkuan mosfunksionimin e xhamive, dobësuan Islamin, zhvlerësuan xhihadin, vepruan për përçarjen, kundërshtuan gjurmët, u bazuan mbi ligjet e abroguara, u argumentuan me ajetet shumëkuptimëshe duke i futur njerëzit në dyshime rreth fesë tyre. Polemizuan në lidhje me Zotin dhe thanë se dënimi i varrit nuk është i vërtetë, po ashtu Haudi, po ashtu nuk ka ndërmjetësim dhe se xheneti dhe zjarri nuk janë krijuar. Ata mohuan shumë prej gjërave të cilat i ka thënë i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Kjo bëri që shumë njerëz ta bënin të lejuar gjakun e tyre dhe konsiderimin e tyre si mohues pasi kushdo që refuzon një ajet nga libri i Allahut, ai ka refuzuar të gjithë librin e Tij. E kush refuzon ndonjë ether prej ethereve të të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ai ka refuzuar të gjitha etheret dhe është jobesimtar. U zgjat koha e tyre

dhe u ndihmuan nga udhëheqësit në rrugën e tyre, duke bërë që të ngrinin shpatën dhe kamxhikun kundër kundërshtarëve. U zbeh dija e Sunetit dhe xhematit, u dobësuan dhe u fshehën për shkak të shfaqjes së bidateve dhe fjalimeve rreth tyre. Ata filluan të mbanin kuvende ku shfaqnin idetë e tyre, shkruan librat e tyre dhe i bënë njerëzit për vete. Atëherë njerëzit kërkuan që këta të merrnin pushtetin dhe prej aty ndodhi një sprovë e madhe, nga e cila nuk mundi të shpëtonte askush përveç atyre që mbrojti Allahu. Më e pakta që i ndodhte personit që shkonte në kuvendet e tyre ishte futja e dyshimeve në fenë e tij, pastaj pasimi i tyre dhe mendimi se ata janë në të vërtetën, pa e ditur nëse ishin në të vërtetën apo në të kotën. Dhe kështu hynë dyshimet dhe u shkatërruan njerëzit, derisa erdhën ditët e sundimit të Xhaferrit, i cili u quajt El Mutevekil. Me anë të tij Allahu e shoi bidatin, shfaqi të vërtetën dhe pasuesit të Sunetit, gjuha e të cilëve u lëshua megjithëse numri i tyre ishte i paktë kundër numrit të madh të bidatçinjve deri në ditët e sotme. Er Rasmu dhe kokat e sufizmit vazhduan të pasoheshin nga shumë njerëz, të cilët nuk i ndalonte dhe nuk i pengonte askush nga ajo që flisnin dhe vepronin. Shpjegimi: “Er Rasmu.” Është term Sufist dhe ka për qëllim cilësinë e cila rrjedh në pafundësi, d.m.th. në dijen e hershme të Allahut të Madhëruar. Ajo është dy llojesh: e plotë dhe e mangët. [96] - Dije se zendeka vjen vetëm prej injorantëve të pagdhendur, pasuesve të çdo zëri kukuvajke, të cilët shtyhen nga çdo rrymë. Kush është në këtë gjendje, ai s’ka fe. Allahu i Lartmadhëruar thotë: “Por ata u përçanë, atëherë kur u erdhi dituria, pasi patën smirë në mes tyre.” Shpjegimi: Kurani, El Xhathije: 17. [97] - Dije se në mesin e njerëzve do të vazhdojë të mbetet gjithnjë një grup prej ithtarëve të së vërtetës dhe të Sunetit, të cilët Allahu i udhëzon dhe me anë të tyre udhëzon edhe të tjerët si dhe ringjall me ta Sunetin. Këta janë ata të cilët Allahu i ka përshkruar se janë të paktë në kohën e mosmarrëveshjeve, duke thënë: “Mirëpo njerëzit u grindën midis tyre, pasi u erdhën shenjat e qarta, nga zilia që kishin për njëri-tjetrin.” Por i ka përjashtuar këta duke thënë: “Atëherë, me vullnetin e Vet, Allahu i udhëzoi besimtarët që ta kuptonin të vërtetën, lidhur me çështjet për të cilat të tjerët nuk pajtoheshin. Allahu shpie në udhë të drejtë kë të dojë.”

Ndërsa i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Do të vazhdojë një grup nga populli im triumfues në të vërtetën, nuk ka për t’i dëmtuar ata kush i tradhton, derisa të vijë urdhri i Allahut.” Shpjegimi: “Dije se në mesin e njerëzve do të vazhdojë të mbetet gjithnjë një grup prej ithtarëve të së vërtetës dhe të Sunetit, të cilët Allahu i udhëzon dhe me anë të tyre udhëzon edhe të tjerët si dhe ringjall me ta Sunetin. Këta janë ata të cilët Allahu i ka përshkruar se janë të paktë në kohën e mosmarrëveshjeve, duke thënë: “Mirëpo njerëzit u grindën midis tyre, pasi u erdhën shenjat e qarta, nga zilia që kishin për njëri-tjetrin.” El-Bekare: 213. Por i ka përjashtuar këta duke thënë: “Atëherë, me vullnetin e Vet, Allahu i udhëzoi besimtarët që ta kuptonin të vërtetën, lidhur me çështjet për të cilat të tjerët nuk pajtoheshin. Allahu shpie në udhë të drejtë kë të dojë.” El-Bekare: 213. ”Ndërsa i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Do të vazhdojë një grup nga populli im triumfues në të vërtetën, nuk ka për t’i dëmtuar ata kush i tradhton, derisa të vijë urdhri i Allahut.” E ka nxjerrë Muslimi (1924), prej hadithit të Ukbetu ibën Amirit (radijAll-llahu anhu). [98] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se dija nuk është me transmetime të shumta dhe me libra, porse dijetar është ai që pason dijen dhe sunetet, edhe nëse posedon dije dhe libra të paktë. Kushdo që kundërshton Kuranin dhe Sunetin, ai është bidatçi edhe nëse ka dije dhe libra të shumtë. Shpjegimi: Shejkh Abdulaziz ibën Abdullah er Raxhihi (Allahu e ruajttë) në lidhje me fjalën e autorit “Dije, Allahu të mëshiroftë, se dija nuk është me transmetime të shumta dhe me libra”, thotë: “Kjo e ka kuptimin që njeriu mund të transmetojë shumë hadithe, mund të ketë me qindra libra, mund të ketë shumë dijetarë nga të cilët ka mësuar dhe mund të ketë pasues, porse ai nuk përfiton asgjë prej librave që ka sepse nuk i lexon ata, nuk punon me atë që ndodhet në ta. Kjo është njësoj si puna e gomarit, i cili mban mbi shpinë librat, por nuk përfiton prej tyre. Allahu i Madhëruar i ka krahasuar pasuesit e librit me gomarin, kur thotë: “Shembulli i atyre, që iu besua Teurati, por pastaj nuk e zbatuan atë, i shëmbëllen gomarit që vetëm sa i mbart librat.” (Xhumua: 5)

Fjala e autorit “porse dijetar është ai i cili pason dijen dhe sunetet” do të thotë se dijetar është ai që ndjek dijen e marrë prej Kuranit dhe Sunetit të të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Kush kundërshton Kuranin dhe Sunetin është bidatçi, edhe nëse ka shumë dije dhe shumë libra. Pra, e rëndësishme te një dijetar është që ai të pasojë Sunetin, pasi kush pason Sunetin është dijetar, edhe nëse transmetimet dhe librat e tij janë të paktë. Kush kundërshton Sunetin është bidatçi, edhe nëse ka shumë libra dhe dije. [99] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se kush flet diçka në lidhje me fenë e Allahut nga mendja e tij, duke bërë analogji apo duke e interpretuar sipas logjikës së tij, pa patur argument nga Suneti e xhemati, ai ka folur për Allahun atë që nuk e di. E, kush flet pa patur dije, ai është prej atyre që flasin në çështjet e fesë pa pasur argument (el mutekel-lifin). Por e vërteta është vetëm ajo që vjen nga Allahu. Suneti është Tradita e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, kurse xhemati është unanimiteti rreth të cilit janë bashkuar shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem në kalifatin e Ebu Bekrit, Umerit dhe Uthmanit. Kush mjaftohet me Sunetin e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe me atë në të cilën kanë qenë shokët e tij dhe xhemati, ai është distancuar nga të gjithë bidatçinjtë, trupi i tij ka rënë në qetësi dhe feja tij mbetet e pastër, në dashtë Allahu. Ngase i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Populli im do të ndahet në grupe.” Pastaj na e bëri të qartë se kush do të jetë grupi i shpëtuar prej tyre, duke thënë: “Ai grup i cili do të vazhdojë të jetë në rrugën që unë jam sot dhe shokët e mi.” Pra, ky është shërimi, sqarimi, çështja e qartë dhe feneri ndriçues. I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kini kujdes nga të thelluarit dhe ashpërsia, porse ju këshilloj që të kapeni fort pas fesë suaj të hershme.” Shpjegimi: “Dije, Allahu të mëshiroftë, se kush flet diçka në lidhje me fenë e Allahut nga mendja e tij, duke bërë analogji apo duke e interpretuar sipas logjikës së tij, pa patur argument nga Suneti e xhemati, ai ka folur për Allahun atë që nuk e di. E, kush flet pa patur dije, ai është prej atyre që flasin në çështjet e fesë pa pasur argument (el mutekel-lifin). Por e vërteta është vetëm ajo që vjen nga Allahu. Suneti është Tradita e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, kurse xhemati është unanimiteti rreth të cilit janë bashkuar shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem në kalifatin e Ebu Bekrit, Umerit dhe Uthmanit.” Shejkh Abdulaziz ibën Abdullah er Raxhihi (Allahu e ruajttë) thotë: Fjala e tij “pa patur argument”, domethënë nga Kurani, “nga Suneti e xhemati, dije se ai ka folur ndaj Allahut atë që nuk e di”, të folurit në lidhje me Allahun duke mos patur dije është më e rëndë se shirku. Allahu i Madhëruar thotë: “Thuaj: “Me të vërtetë, Zoti im ka ndaluar vetëm punët e pahijshme, qofshin të hapëta ose të fshehta dhe

gjynahet, dhunimin pa të drejtë, t’i shoqërohet Allahut (në adhurim) diçka, për të cilën nuk ju ka dhënë kurrfarë të drejte dhe të thoni për Allahun atë që nuk e dini.” (Kurani, El Earaf: 33). Pra, Allahu e ka vendosur të folurit ndaj Tij pa pasur dije sipër shirkut sepse ajo përmbledh shirkun dhe gjërat e tjera. Prej shirkut gjithashtu është të flasësh në lidhje me Allahun e Madhëruar pa pasur dije. “Kini kujdes nga të thelluarit dhe ashpërsia, porse ju këshilloj që të kapeni fort pas fesë suaj të hershme.” Kjo është prej fjalës së Ibën Mesudit (radijAll-llahu anhu), e ka nxjerrë Ed Daremiu në Sunenin e tij (1/66, me nr. 142 dhe 143), El Lalikai në Sherhu I’tikad (1/87, me nr. 108) etj. [100] - Dije se feja origjinale (El Atik), ashtu siç është shpallur, është ajo që ka qenë prej vdekjes së të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem deri në vrasjen e Uthman ibën Afanit, e cila ishte edhe përçarja apo mosmarrëveshja e parë, kur populli filloi të luftonte me njëri-tjetrin, u përça dhe filloi të ndiqte lakminë, dëshirat dhe prirjen për nga dynjaja. Nuk i lejohet askujt të shpikë diçka që nuk e kanë bërë shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, as që të ftojë në diçka të cilën ai vetë e ka shpikur apo e ka marrë nga dikush tjetër prej bidatçinjve, sepse do të ishte njësoj sikur ta kishte shpikur vetë. Kushdo që pretendon diçka të tillë dhe e përhap atë, ai ka refuzuar Sunetin, ka kundërshtuar të vërtetën dhe xhematin dhe ka lejuar bidatet. Ky person është më i dëmshëm për këtë popull sesa vetë Iblisi. Kush e di se çfarë kanë lënë bidatçinjtë prej Sunetit dhe çfarë kanë përçarë dhe kapet fort pas Sunetit, ai është pasues i Sunetit dhe xhematit, meriton të pasohet, të ndihmohet dhe të mbrohet. Kjo është ajo për të cilën ka këshilluar i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sellem. Shpjegim: Dije se feja origjinale (El Atik), ashtu siç është shpallur, është ajo që ka qenë prej vdekjes së të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem deri në vrasjen e Uthman ibën Afanit, e cila ishte edhe përçarja apo mosmarrëveshja e parë Imam Salih el-Feuzani (Allahu e ruajttë) në lidhje me fjalën e autorit “Dije se feja origjinale (El Atik), ashtu siç është shpallur, është ajo që ka qenë prej vdekjes së të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem deri në vrasjen e Uthman ibën Afanit”, thotë se xhemati i pastër (i kulluar), në të cilin nuk ndodhën kundërshtime, është ai që ka qenë në kohën e tre kalifëve: Ebu Bekrit, Umerit dhe Uthmanit, ngase në kohën e tre kalifëve nuk ndodhën kundërshtime dhe muslimanët ishin një xhemat i vetëm dhe i bashkuar rreth së vërtetës. Por kur ndodhi vrasja e Uthmanit (radijAllllahu anhu), u hap për njerëzit dera e kundërshtimit, e të këqijave dhe sprovave. Imam Berbahari ka thënë:

[101] - Dijeni, Allahu ju mëshiroftë, se bazat e bidatit janë katër porta dhe prej tyre kanë dalë shtatëdhjetë e dy rryma. Pastaj secili bidat degëzohet derisa bëhen të gjitha së bashku 2800 thënie. Të gjitha këto janë humbje, të gjithë janë në zjarr, përveç njërit, grupit që beson atë që gjendet në këtë libër pa pasur dyshim në zemrën e tij. Ai është sunij, ai është i shpëtuar inshaAllah. Shpjegimi: Imam Salih el-Feuzani (Allahu e ruajttë) thotë: “Fjala e autorit “ai është sunij, ai është i shpëtuar inshaAllah”, do të thotë se kush pason Kuranin dhe Sunetin me vendosmëri dhe me besim në zemrën e tij, ai është prej grupit të shpëtuar sepse përputhet plotësisht me atë që ka thënë i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sellem kur u pyet në lidhje me grupin e shpëtuar. “Janë ata që ndodhen në atë që jam unë dhe shokët e mi.” Kurse në një transmetim tjetër thuhet: “Kush është në atë që jam unë sot dhe shokët e mi.” [102] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se sikur njerëzit të ndalonin para shpikjeve, duke mos e kaluar kufirin e tyre, dhe të mos nxirrnin fjalë me të cilat nuk ka ardhur ether nga i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem apo nga shokët e tij, bidati nuk do të ekzistonte. [103] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se njeriu besimtar nuk bëhet jobesimtar pa mohuar ndonjë gjë prej asaj që ka shpallur Allahu i Madhëruar. Po ashtu edhe nëse shton apo heq diçka nga fjala e Allahut apo mohon ndonjë gjë prej asaj që Allahu ka thënë apo ndonjë gjë prej asaj që ka folur i Dërguari i Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Prandaj frikësoju Allahut, Allahu të mëshiroftë! Ruaje veten dhe ki kujdes prej ekstremizmit në fe sepse ai nuk është prej udhëzimit të drejtë. [104] - Gjithçka që të përshkrova në këtë libër ka ardhur nga Allahu, nga i Dërguari i Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, nga shokët e tij, nga tabi’inët dhe nga brezi i tretë deri në brezin e katërt. Prandaj kije frikë Allahun, o rob i Allahut, dhe është detyrë për ty që të besosh, të dorëzohesh, ta lësh çështjen në dorë të Allahut dhe të jesh i kënaqur me çdo gjë që përmendet në këtë libër. Po ashtu, mos ia mbaj të fshehur këtë libër asnjë muslimani, se ndoshta Allahu me anë të tij kthen të pavendosurin nga ajo që e ka kapluar, bidatçiun nga bidati i tij apo të humburin nga humbja e tij dhe i shpëton me anë të këtij libri. Ki frikë Allahun dhe kapu fort pas çështjes së parë e të lashtë, që është çdo gjë të cilën ta përshkrova në këtë libër. RahimehUllah atë person që e lexon këtë libër, e përhap, punon me të, fton tek ai dhe argumentohet me të, ngase në të gjendet feja e Allahut dhe e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Kush ndjek drejtim tjetër, që bie ndesh me atë që është në këtë libër, ai nuk e adhuron Allahun me fenë e drejtë dhe e ka kthyer mbrapsht atë. Ashtu sikurse njeriu beson te të gjitha ato që ka thënë Allahu i Lartmadhëruar, por dyshon vetëm te një shkronjë e vetme, atëherë ai ka hedhur poshtë gjithçka që ka thënë Allahu i Lartmadhëruar dhe është jobesimtar. Po ashtu, edhe dëshmia se nuk ka të adhuruar tjetër me të

drejtë përveç Allahut pranohet vetëm nga ai që e ka qëllimin e sinqertë dhe bindjen e patundshme. Allahu nuk pranon asgjë prej Sunetit nëse lihet diçka prej tij. Kush lë diçka prej Sunetit, ai e ka lënë të gjithë atë. Detyra jote është të pranosh dhe të mos bëhesh refuzues e kryeneç sepse të qenët i tillë nuk është aspak prej fesë. E sidomos në këtë kohë, e cila është kohë e keqe (për shkak të shumimit të grupacioneve dhe njerëzve që ftojnë në humbje). Pra, frikësoju Allahut! [105] - Kur të ndodhin trazirat, qëndro në shtëpinë tënde, largohu prej sprovës dhe ruhu nga fanatizmi. Çdo përplasje që ka ndodhur dhe ndodh në këtë botë ndërmjet muslimanëve është sprovë. Prandaj ki frikë Allahun një e të vetëm dhe pa rival, mos merr pjesë në luftë, mos lakmo, mos rend pas tyre, mos ano nga ata dhe mos duaj asgjë prej çështjeve të tyre ngase siç kanë thënë: Kush e pëlqen veprimin e një populli, qoftë i mirë apo i keq, ai është si ai që e vepron atë. Allahu na forcoftë ne dhe ju në kënaqësinë e Tij dhe na largoftë prej shkeljeve të ligjeve të Tij! [106] - Pakësoje shikimin tek yjet, me përjashtim të rasteve kur e bën këtë për të llogaritur kohët e namazit dhe lër çdo gjë tjetër përveç kësaj, ngase ajo të fton në mohim (zendeka). Shpjegimi: Duke u bazuar në fjalën e Profetit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Kush mëson ndonjë dije nga yjet ai ka përvetësuar njërën prej degëve të magjisë, shton sa të shtojë.” E ka nxjerrë Ebu Davudi (3905) dhe Ibën Maxhe (3726) prej hadithit të Abdullah ibën Abasit (radij-Allahu ‘anhum). E ka saktësuar Albani në Sahihu et Tergib vet Terhib (3051) dhe në Silsiletu es Sahihah (2/420 me nr. 793). [107] - Ki kujdes nga studimi i skolastikës dhe nga uljet në kuvendet e skolastikëve. Kapu fort pas ethereve (gjurmëve të parëve tanë të sinqertë), pas pasuesve të ethereve, vetëm ata pyet, me ata ulu dhe prej tyre merr! [108] - Dije se Allahu nuk është adhuruar ndonjëherë me ndonjë adhurim më të mirë sesa me devotshmërinë ndaj Tij, me frikërespekt, bindje, përulje si dhe me ndjenjën e turpit ndaj të Lartmadhëruarit. [109] - Ruhu nga të qëndruarit me atë që fton në çështje të tilla si dashuria e zjarrtë dhe mallëngjimi për Allahun, nga ata të cilët veçohen me gratë e huaja dhe nga kokat e grupacioneve, ngase të gjithë ata janë në humbje.

[110] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se Allahu i Lartmadhëruar i ka ftuar të gjitha krijesat në adhurimin e Tij e pas kësaj, me mirësinë e Tij, atë që dëshiron e udhëzon në Islam. Imam Berbahari ka thënë: [111] - Përmbahu nga lufta që ndodhi ndërmjet Aliut, Muauijes, Aishes, Talhës, Zubejrit dhe atyre që ishin me ta. Mos polemizo për atë që u ndodhi atyre, por lëre çështjen e tyre tek Allahu i Lartmadhëruar. I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kini kujdes kur të përmendi shokët e mi, krushqit e mi dhe motrat e mia!” Si dhe fjala e tij: “Allahu i Lartmadhëruar shikoi te pjesëtarët që morën pjesë në luftën e Bedrit dhe tha: “Punoni çfarë të dëshironi sepse Unë ju kam falur.” Shpjegimi: Përmbahu nga lufta që ndodhi ndërmjet Aliut, Muauijes, Aishes, Talhës, Zubejrit dhe atyre që ishin me ta. Mos polemizo për atë që u ndodhi atyre, por lëre çështjen e tyre tek Allahu i Lartmadhëruar. I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kini kujdes kur të përmendi shokët e mi, krushqit e mi dhe motrat e mia!” Me këtë tekst ky hadith nuk saktësohet. Shih Silsiletu ed Daifeh (3601) dhe Daiful Xhami (1537-1538), të dy të Albanit (RahimehUllah). Si dhe fjala e tij: “Allahu i Lartmadhëruar shikoi te pjesëtarët që morën pjesë në luftën e Bedrit dhe tha: “Punoni çfarë të dëshironi sepse Unë ju kam falur.” E ka nxjerrë Buhariu (3007) dhe Muslimi (2494) prej hadithit të Aliut (radijAll-llahu anhu). [112] - Dije, Allahu të mëshiroftë, se nuk lejohet pasuria e muslimanit, vetëm nëse ai e jep me dëshirën e tij. Nëse personi ka pasuri haram, edhe ajo është e ruajtur dhe nuk lejohet për askënd që të marrë prej saj vetëm se me lejen e tij pasi ai ndoshta pendohet dhe dëshiron që t’ia kthejë atë pronarit të saj dhe në këtë rast ti ke marrë diçka të ndaluar. [113] - Puna, në përgjithësi, është e lirë. Nëse të bëhet e qartë lejueshmëria e një pune, ajo është e tillë derisa të shfaqet kundërta e kësaj. Nëse është e ndaluar, merr prej saj aq sa të mbash veten gjallë. Mos thuaj “unë i lë të gjitha punët dhe marr atë që më japin”, ngase këtë nuk e kanë bërë sahabët dhe as dijetarët deri në kohën tonë. Umeri (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Një punë pak e ulët është më e mirë sesa t’u kërkosh njerëzve.” Shpjegimi:

[113] - Puna, në përgjithësi, është e lirë. Nëse të bëhet e qartë lejueshmëria e një pune, ajo është e tillë derisa të shfaqet kundërta e kësaj. Nëse është e ndaluar, merr prej saj aq sa të mbash veten gjallë. Mos thuaj “unë i lë të gjitha punët dhe marr atë që më japin”, ngase këtë nuk e kanë bërë sahabët dhe as dijetarët deri në kohën tonë. Umeri (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Një punë pak e ulët është më e mirë sesa t’u kërkosh njerëzve.” Shih Fet’hul Bari (11/276). [114] - Falja e pesë namazeve është e lejuar pas kujtdo personi që falesh, përveç nëse ai është xhehmij, sepse ai është anulues (i emrave dhe cilësive të Allahut). Nëse falesh pas tij, përsërite namazin. Nëse imami yt në ditën e xhuma është xhehmij dhe ai është prijësi, falu pas tij por përsërite namazin vetëm më pas. Por nëse imami që është emëruar nga udhëheqësi apo dikush tjetër është sunij, atëherë falu pas tij dhe mos e përsërit namazin. [115] - Besimi se Ebu Bekri dhe Umeri janë në dhomën e Aishes bashkë me të Dërguarin e Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, janë varrosur aty bashkë me të. Kur të shkosh te varri, është detyrë që t’u japësh selam atyre të dyve ( Ebu Bekrit dhe Umerit) pas (dhënies selam) të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sellem. [116] - Urdhërimi për vepra të mira dhe të ndaluarit nga punët e këqija është detyrë, vetëm në rast se personi i frikësohet shpatës apo shkopit të tij. Shpjegimi: “Urdhërimi për vepra të mira dhe të ndaluarit nga punët e këqija është detyrë.” “Ju jeni populli më i mirë i dalë për njerëzimin: (sepse) ju urdhëroni që të bëhen vepra të mira, i ndaloni të këqijat dhe besoni Allahun.” (Alu Imran: 110). Po ashtu i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush prej jush shikon ndonjë të keqe, atëherë le ta ndryshojë me dorën e tij. Nëse nuk mundet, atëherë le ta ndryshojë me gjuhën e tij. Por nëse përsëri nuk mundet, atëherë (ta ndryshojë) me zemrën e tij, por se ky është besimi më i dobët.” Muslimi në Sahihun e tij në El Iman (49), Et Tirmidhiu në El Fitneh (2172), En Nesaiu (5009), Davudi në Es Salah (1140), Ibën Maxheh në El Fitneh (4013) dhe Ahmedi (3/10). [117] - Dhënia e selamit të gjithë robërve të Allahut.

Shpjegimi: I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Es Selam është prej emrave të Allahut të Madhëruar, të cilin e ka vendosur në tokë, prandaj përhapeni selamin ndërmjet jush.” Es Sahihah (184). I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “O ju njerëz, përhapeni selamin, shpërndani ushqim, mbani lidhjet farefisnore dhe faluni natën kur njerëzit flenë, në mënyrë që të hyni në xhenet me selam.” Es Sahihah (569). Transmetohet nga Abdullah ibën Amëri (radijAll-llahu anhu) se ka thënë: “I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Adhuroni Rrahmanin (të Gjithëmëshirshmin), shpërndani ushqim dhe përhapeni selamin në mënyrë që të futeni në xhenet me selam.” Es Sahihah (571). Transmetohet nga Ebi Umameh (radijAll-llahu anhu) se ka thënë: “I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “I pari i njerëzve tek Allahu është ai i cili i paraprin të tjerët me selam.” Es Sahihah (3382). [118] - Kushdo që e lë namazin e xhumasë dhe atë me xhemat pa e falur në xhami duke mos patur justifikim, ai person është bidatçi. Justifikim është p.sh. sëmundja, mospasja fuqi për të shkuar në xhami apo frika nga udhëheqësi zullumqar, ndërsa çdo gjë tjetër përveç këtyre nuk konsiderohet justifikim. [119] - Kushdo që falet pas imamit dhe nuk e pason atë, ai person nuk ka namaz (namazi i tij nuk është i saktë). [120] - Urdhërimi për vepra të mira dhe të ndaluarit nga punët e urryera bëhet me dorë, gjuhë e zemër dhe jo me shpatë (forcë). Shpjegimi: Po ashtu i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush prej jush shikon ndonjë të keqe, atëherë le ta ndryshojë me dorën e tij. Nëse nuk mundet, atëherë le ta ndryshojë me gjuhën e tij. Por nëse përsëri nuk mundet, atëherë (ta ndryshojë) me zemrën e tij, por se ky është besimi i dobët.”

Muslimi në Sahihun e tij në El Iman (49), Et Tirmidhiu në El Fitneh (2172), En Nesaiu (5009), Davudi në Es Salah (1140), Ibën Maxheh në El Fitneh (4013) dhe Ahmedi (3/10). Imam Berbahari ka thënë: [121] - Origjina te muslimani është ajo që duket, derisa nuk shfaqet në lidhje me të ndonjë dyshim. [122] Çdo lloj dijeje prej dijes së fshehtë që pretendon ndokush, por që nuk gjendet as në Kuran dhe as në Sunet, është bidat dhe humbje. Askush nuk duhet të punojë me të dhe as të ftojë tek ajo. [123] - Çdo grua që ia dhuron veten e saj ndonjë burri për martesë, ajo nuk i lejohet atij dhe ata të dy dënohen nëse bëjnë ndonjë gjë (marrëdhënie bashkëshortore), përveç nëse e bëjnë këtë martesë në prezencë të kujdestarit legjitim (veliut), dy dëshmitarëve të drejtë dhe mehrit (apo caktimit të tij). Shpjegimi: Ashtu siç ka thënë i Madhëruari: [123] - Çdo grua që ia dhuron veten e saj ndonjë burri për martesë, ajo nuk i lejohet atij 174 dhe ata të dy dënohen nëse bëjnë ndonjë gjë (marrëdhënie bashkëshortore), përveç nëse e bëjnë këtë martesë në prezencë të kujdestarit legjitim (veliut), dy dëshmitarëve të drejtë dhe mehrit (apo caktimit të tij). “O Profet! Ne t’i kemi lejuar ty (për martesë), gratë që u ke dhënë dhuratat e martesës, skllavet, që t’i ka dhënë ty Allahu (si pre të luftës), vajzat e xhaxhallarëve, hallave, dajave dhe tezeve të cilat mërguan bashkë me ty, si edhe gruan besimtare, që u vetëdha për Ty, nëse Ti dëshiron të martohesh me atë. Kjo të është lejuar vetëm ty e jo besimtarëve të tjerë…” (Ahzab: 50) Nëse gruaja e marton vetë veten e saj, atëherë martesa e saj është e pavlefshme, pa marrë në konsideratë faktin nëse ky akt u ndërmor në mënyrë direkte nga ajo apo ia ngarkoi këtë dikujt tjetër. [124] - Nëse sheh ndonjë person i cili ofendon ndonjërin prej shokëve të të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, atëherë dije se ai është fjalëkeq dhe ndjek epshin e tij, duke u bazuar në fjalën e të Dërguarit të Allahut sallAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Kur të përmenden shokët e mi, përmbahuni.” Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem e ka ditur se çfarë gabimesh do të ndodhnin me ta pas vdekjes së tij dhe foli për ta vetëm mirë. Ai ka thënë: “Lërini shokët e mi e mos flisni për ta vetëm se fjalë të mira”. Mos flit asgjë në lidhje me gabimet e tyre, as për luftën që ndodhi ndërmjet tyre, as për atë që nuk ke dije dhe mos e dëgjo atë që flet në lidhje me këtë sepse zemra jote mund të ndikohet nga ajo që dëgjon.

Shpjegimi: “Kur të përmenden shokët e mi, përmbahuni.” Silsiletu es Sahihah (34), i shejh Albanit (RahimehUllah). “M’i lini mua shokët e mi.” E ka saktësuar Albani (RahimehUllah) në Silsiletu es Sahihah (1923). [125] - Nëse dëgjon ndonjë person i cili hedh baltë mbi etheret, i refuzon etheret, apo kërkon diçka tjetër përpos ethereve, atëherë dysho për Islamin e tij dhe mos ki dyshim se ai është pasues i epshit dhe bidatçi. [126] - Dije se padrejtësia e udhëheqësit nuk mund të heqë ndonjë farz prej farzeve të Allahut të Lartësuar, të cilat janë bërë detyrë me gjuhën e Profetit të Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Tirania e sulltanit është në dëm të tij, kurse bindjet dhe veprat e tua të mira që bën bashkë me të i ke të plota inshaAllah, d.m.th. namazin me xhemat dhe atë të xhumasë, xhihadin dhe të gjitha detyrimet e tjera ndaj Allahut. Shoqërohu me ta sepse ty të takon ajo që ke për qëllim. [127] - Nëse shikon personin i cili bën thirrje për të dalë kundër udhëheqësit, dije se ai është epshor (ndjek epshin e tij). Nëse sheh ndonjë person i cili lutet për udhëheqësin që të përmirësohet, atëherë dije se ai është sunij inshaAllah, bazuar në fjalën e Fudajlit: “Sikur të kisha një lutje (e cila do të më plotësohej), nuk do ta bëja atë vetëm se për udhëheqësin.” Transmetohet se Ahmed ibën Kamil ka thënë: “Na ka lajmëruar El Husejn ibën Muhamed et Tabariju, na ka lajmëruar Merdeuej es Saigu se ka thënë: Kam dëgjuar Fudajlin të thotë: “Sikur të kisha një lutje e cila do të më plotësohej, nuk do ta bëja atë vetëm se për udhëheqësin.” I thanë: “O Ebu Ali, na e shpjego pak këtë.” Tha: “Nëse unë e bëj lutjen vetëm për veten time, atëherë ajo do më bëjë dobi vetëm mua, por nëse e bëj për udhëheqësin, ai do përmirësohet dhe me përmirësimin e tij përmirësohen njerëzit dhe vendet.” Jemi urdhëruar që të lutemi për ta për përmirësim dhe nuk urdhërojmë që të bëhet lutje kundër tyre edhe nëse atë bëjnë padrejtësi dhe tirani, ngase padrejtësia dhe tirania e tyre është kundër tyre, kurse përmirësimi i tyre është për ta dhe për muslimanët.177 Shpjegimi: “Tha: “Nëse unë e bëj lutjen vetëm për veten time, atëherë ajo do më bëjë dobi vetëm mua, por nëse e bëj për udhëheqësin, ai do përmirësohet dhe me përmirësimin e tij përmirësohen njerëzit dhe vendet.” Alameh Ahmed ibën Jahja en Nexhmi (RahimehUllah) në lidhje me fjalën e autorit: “E nëse sheh ndonjë person i cili lutet për udhëheqësin për përmirësim, atëherë dije

se ai është sunij inshaAllah”, thotë: “Kjo është shenja dalluese ndërmjet pasuesve të Sunetit dhe pasuesve të bidatit. Nëse sheh ndonjë person i cili lutet për udhëheqësin për përmirësim, atëherë dije se ai është pasues i Sunetit në dashtë Allahu. E nëse sheh dikë të bëjë të kundërtën e saj, atëherë dije se ai është pasues i bidatit. Allahu është Ai që jep suksesin!” [128] - Mos përmend asnjërën prej nënave të besimtarëve vetëm se për mirë. [129] - Nëse sheh ndonjë person që merr pjesë në namazet farze në xhami me xhemat, bashkë me udhëheqësin apo me dikë tjetër, dije se ai është ndjekës i Sunetit inshaAllah. E nëse sheh ndonjë person që neglizhon farzet në xhami edhe nëse është me udhëheqësin, dije se ai është ndjekës i epsheve. [130] - E lejuar është ajo që ti ke dëshmuar për të dhe je betuar se ajo është hallall, kurse harami dhe çdo gjë që të shqetëson nga brenda është e dyshimtë. [131] I mbuluar (në lidhje me çështjet e brendshme) është ai që në dukje i shfaqet mbulimi i tij, kurse i ekspozuar është ai që i shfaqet ajo që ka përbrenda. Imam Berbahari ka thënë: [131] - I mbuluar (në lidhje me çështjet e brendshme) është ai që në dukje i shfaqet mbulimi i tij, kurse i ekspozuar është ai që i shfaqet ajo që ka përbrenda. [132] - Nëse dëgjon ndonjë person i cili thotë se filani është mushebbih (që thotë se atributet e Allahut u ngjajnë atyre të krijesave) apo që filani thërret në teshbih (përngjasim të atributeve të Allahut me ato të krijesave të Tij), atëherë akuzoje atë dhe dije se ai është xhehmij. Nëse dëgjon ndonjë person të thotë se filani është nasibij, dije se ai është rafidij (shiit). Nëse dëgjon ndokënd të thotë: - Flit për teuhidin dhe ma shpjego mua teuhidin (sipas mënyrës së tyre), dije se ai është harixhij mutezilij. Apo thotë se filani është prej muxhbir-dhe Qenien e Tij i vetmi Zotërues, të njeh me veprat e Tij, me emrat dhe cilësitë e Tij, e ky pra është tevhidi teorik. Apo është urdhër për t’ia përkushtuar fenë vetëm Atij, për të qenë i zellshëm dhe zbatues i urdhëresave të Tij, e ky është tevhidi praktik. Apo është sqarues për atë çka Allahu i Madhëruar ka përgatitur si shpërblim për ata të cilët ia përkushtuan fenë Atij dhe ishin të zellshëm në bindje ndaj Tij, i tillë pra është shpërblimi dhe nderimi i atyre të cilët posedojnë tevhidin. Apo është kallëzues për ndëshkimin, qoftë ai herët a vonë, të cilin Allahu i Madhëruar e ka përgatitur për ata të cilët nuk ishin të bindur ndaj Tij, i shoqëronin shok dhe e mohonin Atë. E s’ka dyshim se i tillë është ndëshkimi i atyre të cilët nuk e zbatojnë tevhidin. Apo në të (Kuran) ka përmendje të xhenetit dhe zjarrit, ku vihen në dukje mrekullitë e xhenetit, të cilat janë shpërblimi i atyre të cilët e zbatuan tevhidin dhe agonitë e zjarrit që përjetojnë ata të cilët e kundërshtuan atë…” Kurani fund e krye bën thirrje për njësimin e Allahut dhe vënien në jetë të këtij njësimi dhe tërheq vërejtje prej të

kundërtës së tij (shokvënies), e cila është në kontrast me të. Prandaj themi se është detyrë për të gjithë ne muslimanët që tevhidit t’i kushtojmë rëndësi më tepër se çdo gjëje tjetër. Ai për ne duhet të jetë më parësori i të gjitha çështjeve dhe më kryesori ndër të gjitha preokupimet tona të rëndësishme. Për këtë arsye, thirrja e parë me të cilën Profetët u drejtoheshin popujve të tyre ishte thirrja e tyre për tek njësimi i Allahut të Madhëruar. “Adhuroni Allahun, ju nuk keni zot tjetër përveç Tij.” (Muminun: 32) Të gjithë Profetët që Allahu i dërgoi tek popujt e tyre, thirrjen e tyre e nisnin duke ftuar për në njësimin e Allahut të Madhëruar. Veç kësaj, kur i Dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem e nisi Muadhin për në Jemen, i tha: “Le të jetë e para gjë për tek e cila do t’i ftosh ata, dëshmia se “S’ka zot tjetër të vërtetë veç Allahut.” Ndërsa në një transmetim tjetër thuhet: “Le të jetë e para gjë për tek e cila do t’i ftosh ata; njësimi i Allahut (me adhurim).” Tevhidi ndahet në tre lloje apo tri pjesë: njësimi i Allahut të Madhëruar në Zotërimin e Tij, njësimi i të Lartmadhëruarit duke e veçuar atë me emrat dhe cilësitë e Tij dhe njësimi i Allahut si i vetmi i Adhuruar i vërtetë. Kush nuk beson në këto tre lloje tevhidi nuk është njësues, madje nuk është as besimtar që beson në Allahun e Lartmadhëruar, pasi besimi në Allahun nuk themelohet dhe nuk ngrihet ndryshe veçse mbi këto tri shtylla, të cilat ishin: besimi në njësimin e Allahut si i vetmi Zot (Krijues, Sundues), në njësimin e emrave dhe cilësive të Tij si dhe në njësimin e Tij si i vetmi i Adhuruar. Madje arsyeja për të cilën feja islame është quajtur ndryshe “tevhid – njësim” qëndron në faktin se ajo ngrihet mbi të besuarit në njësimin e Allahut si i vetmi Zotërues i vetmi i Adhuruar dhe i vetmi i Cili posedon emrat më të bukur dhe cilësitë më të larta. Pjesa e parë prej këtyre tri pjesëve është tevhidi rububije – njësimi i Allahut në zotërim. Me të është për qëllim të pohosh me bindje të thellë dhe besim të plotë se vetëm Allahu i Madhëruar është Krijuesi, Furnizuesi, Mirëbërësi, Drejtuesi, Sistemuesi i të gjitha çështjeve të cilat kanë të bëjnë me krijesat e Tij. S’ka krijues tjetër përveç Tij. S’ka zot tjetër përveç Tij. S’ka kush që jep jetë dhe përcakton vdekje përveç Tij dhe askush përveç Allahut nuk komandon në gjithësi. “Thuaj: “Kush është Zoti i qiejve e i tokës!” Thuaj: “Allahu!” (Rad: 16). I Lartmadhëruari thotë: “Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve!” (Fatiha: 2) Po ashtu thotë: “Ky është Allahu, Zoti juaj…” (Fatir: 13). Ajetet që përmbajnë këtë kuptim dhe që sqarojnë këtë lloj njësimi janë të shumta. Po ashtu, të gjitha ajetet në Kuran në të cilat përmendet krijimi, dhënia e jetës, përcaktimi i vdekjes, kontrolli mbi gjithësinë, bujaria, sistemimi (i çështjeve), gjykimi dhe përcaktimi etj., që të gjitha këto janë prej besimit në tevhidin e zotërimit (rububije). Allahu i Madhëruar thotë: “O njerëz, adhurojeni Zotin tuaj, i Cili ju krijoi juve si dhe ata që ishin para jush ashtu që të jeni të devotshëm (të shpëtuar). Ai, i Cili për ju bëri tokën shtrat (vendbanim) e qiellin kulm, e prej qiellit ju lëshoi shi me të cilin ju siguroi lloje të frutave si ushqim për ju, pra mos i përshkruani Allahut shok, duke qenë se ju e dini (që Ai nuk ka shok).” (Bekare: 21 – 22). Krijoi, bëri, dhuroi, dha jetë, kontrolloi, që të gjitha këto janë shprehëse të njësimit në zotërim (rububije), si dhe të besuarit në to është prej besimit në Zotërimin e Allahut. Këtë lloj njësimi, politeistët (idhujtarët) e pranonin dhe nuk e refuzonin. Në lidhje me këtë, Allahu i Madhëruar thotë: “Thuaj: “E kujt është toka dhe çdo gjë që ka në të, nëse jeni që e dini?” Ata do të thonë: “E Allahut”. Atëherë thuaju: “Përse pra nuk mendoni?” Thuaj: “Kush është Zoti i shtatë qiejve dhe Zot i Arshit të madh?” Ata do të thonë: “Allahu”. Thuaju: “E pse

nuk frikësoheni pra?” Thuaj: “Në dorën e kujt është i tërë pushteti i çdo sendi, dhe Ai është që mbron (atë që do), e që prej Atij nuk mund të ketë të mbrojtur; nëse jeni që e dini?” Ata do të thonë: “Në Dorë të Allahut!” Thuaj: “E si mashtroheni pra?!” ( Muminun: 84-89). Pra, ata e pohonin zotërimin e Allahut. E pohonin që Allahu është Zoti i qiejve, Zoti i tokës, Zoti i Arshit, Zoti i gjithçkaje dhe Zotëruesi i saj. Ata e pohonin dhe e aprovonin një gjë të tillë. Madje aprovimi i këtij njësimi është i brumosur në zemrën e njeriut dhe Allahu i Madhëruar e ka bërë atë prej natyrshmërisë së krijesave të Tij. Në shumicën e rasteve, këtë njësim nuk e mohon kush përveç ndonjë të mllefosuri dhe kryeneçi, madje edhe faraoni, i cili tha: “E cili është ai zot i botëve (që ju dërgoi)?” (Shuara: 23) Lloji i dytë është tevhidi i emrave dhe cilësive (el esmau ue sifat). Me të është për qëllim që të besojmë me besim të paluhatshëm dhe të pohojmë me vendosmëri të plotë emrat dhe cilësitë; emrat e bukur të Allahut të Madhëruar dhe cilësitë e madhërishme të Tij, të cilat përmenden në Librin e Tij dhe në Sunetin e të Dërguarit të Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Ne të gjithë e kemi të qartë numrin e madh të emrave dhe cilësive të përmendura në Kuran dhe Sunet. Madje thuajse nuk gjen ajet në Kuran i cili të mos përfundojë me ndonjë emër apo cilësi prej emrave dhe cilësive të Allahut të Lartmadhëruar. Allahu i Lartmadhëruar thotë: “Allahu ka emrat më të mirë, andaj Atë thirreni me ata, e largohuni nga ata që bëjnë shtrembërime me emrat e Tij. Ata kanë për t’u shpërblyer (me dënim) për veprimet e tyre.” (Araf: 180). Po ashtu, i Lartmadhëruari thotë: “Ai është Allahu, nuk ka zot përveç Tij, Atij i takojnë emrat më të bukur.” (TaHa: 8 ). Po ashtu thotë: “Thuaj: “Thërrisni: Allah ose thërrisni Er Rrahman. Me cilindo që ta thërrisni (me këta dy emra), emrat e Tij janë më të bukurit.” (Isra: 110). Allahu thotë: “Allahu është Ai, veç të Cilit s’ka të adhuruar tjetër të merituar, por vetëm Ai, i Gjithëdituri i të fshehtës dhe të dukshmes, Ai është Mëshiruesi, Mëshirëbërësi! Allahu është Ai, veç të Cilit s’ka të adhuruar tjetër të merituar, por vetëm Ai, Sunduesi, i Shenjti, Shpëtimtari, Siguruesi, Mbikëqyrësi, i Plotfuqishmi, Mbizotëruesi, i Madhërishmi. I Lartësuar është Allahu nga çka i shoqërojnë! Ai është Allahu, Krijuesi, Shpikësi, Formësuesi. Të tij janë emrat më të bukur. Atë (Allahun) e madhëron çka ka në qiej e në tokë dhe Ai është Ngadhënjyesi, i Urti!” (Hashr: 22-24) Në këtë kontekst të begatë, i cili përbën edhe fundin e sures El Hashër, janë përmendur një pas një plotë shtatëmbëdhjetë emra prej emrave të Allahut të Lartmadhëruar. Po ashtu edhe Ajeti Kursij, i cili është ajeti më madhështor në Kuran, përmban pesë nga emrat e Allahut të Madhëruar dhe më tepër se njëzet cilësi prej cilësive të Tij. Për këtë arsye, ky ajet është ajeti më madhështor në Kuran. Surja El Ihlas, vlera e së cilës është e barabartë me një të tretën e Kuranit, është quajtur surja El Ihlas (Sinqeriteti) pasi i përkushtohet tërësisht cilësive të Mëshiruesit. Ju mbase keni dëgjuar ndodhinë e atij sahabit të nderuar, të cilin Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem e dërgoi në një ekspeditë. Ai i printe shokët e tij në namaz dhe në çdo rekat të namazit, pasi lexonte suren Fatiha, e pasonte atë me “Kul huvall llahu Ehad…” Ky veprim i tij iu duk i papranueshëm shokëve të tij dhe për këtë shkuan te Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe i treguan se ç’kishte ngjarë. Profeti sallAllahu 'alejhi ue sel-lem tha: “Pyeteni atë se përse vepron ashtu?” Sahabët shkuan

tek ai dhe e pyetën. Ai u përgjigj: “Pasi në të ka cilësi të Mëshiruesit dhe unë e dua Mëshiruesin.” Ky pra ishte shkaku. “Pasi në të ka cilësi të Mëshiruesit dhe unë e dua Mëshiruesin.” Sahabët shkuan te Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe i përmendën përgjigjen e shokut të tyre. Ai sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem tha: “Lajmërojeni atë se dashuria që ai ka për Të e futi në xhenet.” Këtu përftohet një dobi madhështore, pasi ku ëve (atyre që thonë se njeriu është i detyruar në veprimet e tij dhe i pavullnetshëm) apo që fton në këtë gjë ose flet për një lloj drejtësie të veçantë, dije se ai është kaderij (mohues i caktimit të Allahut), sepse këto emërtime janë të reja, i kanë shpikur ndjekësit e epshit (dëshirave). Abdullah ibën el Mubarek (RahimehUllah) ka thënë: “Mos merrni asgjë prej banorëve të Kufes në lidhje me rafdin (refuzimin), as nga banorët e Shamit në lidhje me ngritjen e armëve, as nga banorët e Basrës në lidhje me kaderin, as nga banorët e Horasanit në lidhje me irxhanë, as nga banorët e Mekës në lidhje me marrëdhëniet tregtare dhe as nga banorët e Medinës në lidhje me muzikën. Mos merrni asgjë prej tyre në lidhje me këto gjëra!” Shpjegimi: “Nëse dëgjon ndonjë person i cili thotë se filani është mushebbih (që thotë se atributet e Allahut u ngjajnë atyre të krijesave) apo që filani thërret në teshbih (përngjasim të atributeve të Allahut me ato të krijesave të Tij), atëherë akuzoje atë dhe dije se ai është xhehmij. Nëse dëgjon ndonjë person të thotë se filani është nasibij, dije se ai është rafidij (shiit). Nëse dëgjon ndokënd të thotë: -Flit për teuhidin.” Shejhu Abdurr-Rrazak el Bedr thotë: Kurse në lidhje me tevhidin me të cilin kanë ardhur të gjithë Profetët themi se tevhidi është detyra më e rëndësishme, qëllimi më madhor dhe nevoja më e domosdoshme në mënyrë absolute. Ai është qëllimi i vetëm për të cilin Allahu i Madhëruar i krijoi krijesat. Pra, i krijoi ata për vënien në jetë të tevhidit (njësimit të Allahut). Allahu nuk i krijoi krijesat thjesht që të shumohen apo që të krenohej me ta prej përuljes së tyre dhe as për t’u pasuruar me ta prej varfërisë. I lartësuar, i pastër dhe i panevojshëm për të gjitha këto është Allahu i Madhëruar. “Dhe thuaj: “Falënderuar qoftë Allahu, i Cili nuk ka fëmijë dhe nuk ka për Të shok në sundim, dhe sa i përket aftësisë, nuk ka nevojë për ndihmëtar, dhe madhëroje Atë me madhërinë që i takon.” (Isra: 111). Allahu i Madhëruar është i panevojshëm për krijesat e Tij. Ai është i panevojshëm për bindjen dhe adhurimin e tyre. Me të vërtetë i Lartmadhëruari i krijoi ata që ta njësojnë Atë, të jenë të dëgjueshëm ndaj Tij, ta adhurojnë dhe t’ia përkushtojnë fenë vetëm Atij, të Lartmadhëruarit. E që të gjitha këto nuk i bëjnë dobi Allahut të Madhëruar, pasi Ai është i Begatshëm, i Falënderuar (nga vetvetiu). Atij nuk i bën dobi dëgjueshmëria e atij që i bindet dhe as nuk e dëmton Atë mosbindja e

keqbërësit. Të Lartmadhëruarit nuk i bën dobi njësimi (tevhidi) i atij i cili e njëson Atë, ashtu siç edhe nuk i bën dëm mosbesimi i jobesimtarit dhe shokvënia e politeistit. Është i Lartmadhëruari i Cili thotë: “Kush e udhëzon veten në rrugën e drejtë, ai e ka udhëzuar vetëm vetveten e vet, e kush e humb (rrugën), ai e ka bërë humbjen kundër vetvetes së vet.” (Isra: 15). Po ashtu thotë: “… e kush nuk besoi, të keqen e mosbesimit e ka kundër vetes.” (Fatir: 39). Pra, mosbesimi i jobesimtarit është në dëm të vetë atij, ashtu sikurse besimi i besimtarit, njësimi që ai i bën Allahut dhe bindja që tregon ndaj Tij është në dobi të vetë atij. Ndërsa për sa i përket Allahut të Madhëruar, Ai është i panevojshëm për robërit e Tij. Është i panevojshëm për bindjen e tyre, për adhurimin e tyre dhe për të gjitha ato vepra të cilat ata i bëjnë për t’u afruar tek Ai. Tevhidi është qëllimi parësor, pasi të gjithë Profetët u dërguan që të ftonin për tek Ai. Allahu i Madhëruar për ata të cilët e zbatojnë tevhidin dhe përpiqen për vënien në jetë të tij përcaktoi lumturi në këtë botë dhe në botën tjetër. Lumturia në këtë botë dhe në botën tjetër arrihet në varësi të zbatimit dhe vënies në jetë të tevhidit. Pak më parë përmendëm Fjalën e Allahut të Madhëruar: “Ata që besuan dhe besimin e tyre nuk e përzien me besim të kotë…” pra, nuk e përzien njësimin e tyre me shirk. Ky është kuptimi i këtij ajeti. “… atyre u takon të jenë të sigurt dhe ata janë të udhëzuar.” (Enam: 82). Atyre u takon siguria dhe udhëzimi i plotë, në dynja dhe ahiret, si shpërblim për njësimin dhe besimin e tyre ndaj Zotit të Lartmadhëruar. Tevhidi bëhet shkak për shumë sjellje të lavdërueshme, rezultate të kënaqshme dhe dobi frytdhënëse në dynja dhe ahiret, të cilat nuk mund të përmblidhen dhe as të numërohen. Për këtë shkak, tevhidi është mirësia më madhore dhe supreme në mënyrë absolute. Nuk ekziston ndonjë mirësi e cila gëzon pozitë më të lartë, më madhore dhe më fisnike se tevhidi. Për këtë arsye, suren En Nahl (Bleta), të cilën disa prej dijetarëve e emërtojnë “Surja e Mirësive” për shkak të përmendjes që Allahu i Madhëruar i bën shumë prej mirësive të Tij ndaj krijesave; i Lartmadhëruari e ka nisur me përmendjen e mirësisë së tevhidit. “Erdhi (është afruar) caktimi i Allahut (kiameti), pra mos kërkoni ngutjen e tij! I Lavdishëm dhe i Madhëruar është Ai mbi gjithçka që ata i shoqërojnë (si ortakë). Me urdhrin e Tij ia zbret engjëjt me shpirt (shpallje) atij që Ai dëshiron nga robërit e Vet (duke thënë) “T’ua tërhiqni vërejtjen se nuk ka të adhuruar tjetër të merituar veç Meje. Pra, të më keni frikën.” (Nahl: 1-2)

Dijetari i madh Ibnul Kajim (RahimehUllah) në librin e tij me titull Mederixh es salikin, thotë: “Kurani fund e krye është ngulitës dhe rrënjosës i tevhidit, pasi ai ose është kallëzim i cili të njeh me Allahun dhe Qenien e Tij i vetmi Zotërues, të njeh me veprat e Tij, me emrat dhe cilësitë e Tij, e ky pra është tevhidi teorik. Apo është urdhër për t’ia përkushtuar fenë vetëm Atij, për të qenë i zellshëm dhe zbatues i urdhëresave të Tij, e ky është tevhidi praktik. Apo është sqarues për atë çka Allahu i Madhëruar ka përgatitur si shpërblim për ata të cilët ia përkushtuan fenë Atij dhe ishin të zellshëm në bindje ndaj Tij, i tillë pra është shpërblimi dhe nderimi i atyre të cilët posedojnë tevhidin. Apo është kallëzues për ndëshkimin, qoftë ai herët a vonë, të cilin Allahu i Madhëruar e ka përgatitur për ata të cilët nuk ishin të bindur ndaj Tij, i shoqëronin shok dhe e mohonin Atë. E s’ka dyshim se i tillë është ndëshkimi i atyre të cilët nuk e zbatojnë tevhidin. Apo në të (Kuran) ka përmendje të xhenetit dhe zjarrit, ku vihen në dukje mrekullitë e xhenetit, të cilat janë shpërblimi i atyre të cilët e zbatuan tevhidin dhe agonitë e zjarrit që përjetojnë ata të cilët e kundërshtuan atë…” Kurani fund e krye bën thirrje për njësimin e Allahut dhe vënien në jetë të këtij njësimi dhe tërheq vërejtje prej të kundërtës së tij (shokvënies), e cila është në kontrast me të. Prandaj themi se është detyrë për të gjithë ne muslimanët që tevhidit t’i kushtojmë rëndësi më tepër se çdo gjëje tjetër. Ai për ne duhet të jetë më parësori i të gjitha çështjeve dhe më kryesori ndër të gjitha preokupimet tona të rëndësishme. Për këtë arsye, thirrja e parë me të cilën Profetët u drejtoheshin popujve të tyre ishte thirrja e tyre për tek njësimi i Allahut të Madhëruar. “Adhuroni Allahun, ju nuk keni zot tjetër përveç Tij.” (Muminun: 32) Të gjithë Profetët që Allahu i dërgoi tek popujt e tyre, thirrjen e tyre e nisnin duke ftuar për në njësimin e Allahut të Madhëruar. Veç kësaj, kur i Dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem e nisi Muadhin për në Jemen, i tha: “Le të jetë e para gjë për tek e cila do t’i ftosh ata, dëshmia se “S’ka zot tjetër të vërtetë veç Allahut.” Ndërsa në një transmetim tjetër thuhet: “Le të jetë e para gjë për tek e cila do t’i ftosh ata; njësimi i Allahut (me adhurim).” Tevhidi ndahet në tre lloje apo tri pjesë: njësimi i Allahut të Madhëruar në Zotërimin e Tij, njësimi i të Lartmadhëruarit duke e veçuar atë me emrat dhe cilësitë e Tij dhe njësimi i Allahut si i vetmi i Adhuruar i vërtetë. Kush nuk beson në këto tre lloje tevhidi nuk është njësues, madje nuk është as besimtar që beson në Allahun e Lartmadhëruar, pasi besimi në Allahun nuk themelohet dhe nuk ngrihet ndryshe veçse mbi këto tri shtylla, të cilat ishin: besimi në njësimin e Allahut si i vetmi Zot (Krijues, Sundues), në njësimin e emrave dhe cilësive të Tij si dhe në njësimin e Tij si i vetmi i Adhuruar. Madje arsyeja për të cilën feja islame është quajtur ndryshe “tevhid – njësim” qëndron në faktin se ajo ngrihet mbi të besuarit në njësimin e Allahut si i vetmi Zotërues i vetmi i Adhuruar dhe i vetmi i Cili posedon emrat më të bukur dhe cilësitë më të larta. Pjesa e parë prej këtyre tri pjesëve është tevhidi rububije – njësimi i Allahut në zotërim. Me të është për qëllim të pohosh me bindje të thellë dhe besim të plotë se vetëm Allahu i Madhëruar është Krijuesi, Furnizuesi, Mirëbërësi, Drejtuesi, Sistemuesi i të gjitha çështjeve të cilat kanë të bëjnë me krijesat e Tij. S’ka krijues tjetër përveç Tij. S’ka

zot tjetër përveç Tij. S’ka kush që jep jetë dhe përcakton vdekje përveç Tij dhe askush përveç Allahut nuk komandon në gjithësi. “Thuaj: “Kush është Zoti i qiejve e i tokës!” Thuaj: “Allahu!” (Rad: 16) I Lartmadhëruari thotë: “Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve!” (Fatiha: 2) Po ashtu thotë: “Ky është Allahu, Zoti juaj…” (Fatir: 13) Ajetet që përmbajnë këtë kuptim dhe që sqarojnë këtë lloj njësimi janë të shumta. Po ashtu, të gjitha ajetet në Kuran në të cilat përmendet krijimi, dhënia e jetës, përcaktimi i vdekjes, kontrolli mbi gjithësinë, bujaria, sistemimi (i çështjeve), gjykimi dhe përcaktimi etj., që të gjitha këto janë prej besimit në tevhidin e zotërimit (rububije). Allahu i Madhëruar thotë: “O njerëz, adhurojeni Zotin tuaj, i Cili ju krijoi juve si dhe ata që ishin para jush ashtu që të jeni të devotshëm (të shpëtuar). Ai, i Cili për ju bëri tokën shtrat (vendbanim) e qiellin kulm, e prej qiellit ju lëshoi shi me të cilin ju siguroi lloje të frutave si ushqim për ju, pra mos i përshkruani Allahut shok, duke qenë se ju e dini (që Ai nuk ka shok).” (Bekare: 21 – 22). Krijoi, bëri, dhuroi, dha jetë, kontrolloi, që të gjitha këto janë shprehëse të njësimit në zotërim (rububije), si dhe të besuarit në to është prej besimit në Zotërimin e Allahut. Këtë lloj njësimi, politeistët (idhujtarët) e pranonin dhe nuk e refuzonin. Në lidhje me këtë, Allahu i Madhëruar thotë: “Thuaj: “E kujt është toka dhe çdo gjë që ka në të, nëse jeni që e dini?” Ata do të thonë: “E Allahut”. Atëherë thuaju: “Përse pra nuk mendoni?” Thuaj: “Kush është Zoti i shtatë qiejve dhe Zot i Arshit të madh?” Ata do të thonë: “Allahu”. Thuaju: “E pse nuk frikësoheni pra?” Thuaj: “Në dorën e kujt është i tërë pushteti i çdo sendi, dhe Ai është që mbron (atë që do), e që prej Atij nuk mund të ketë të mbrojtur; nëse jeni që e dini?” Ata do të thonë: “Në Dorë të Allahut!” Thuaj: “E si mashtroheni pra?!” (Muminun: 84-89) Pra, ata e pohonin zotërimin e Allahut. E pohonin që Allahu është Zoti i qiejve, Zoti i tokës, Zoti i Arshit, Zoti i gjithçkaje dhe Zotëruesi i saj. Ata e pohonin dhe e aprovonin një gjë të tillë. Madje aprovimi i këtij njësimi është i brumosur në zemrën e njeriut dhe Allahu i Madhëruar e ka bërë atë prej natyrshmërisë së krijesave të Tij. Në shumicën e rasteve, këtë njësim nuk e mohon kush përveç ndonjë të mllefosuri dhe kryeneçi, madje edhe Faraoni, i cili tha: “E cili është ai zot i botëve (që ju dërgoi)?” (Shuara: 23)

Lloji i dytë është tevhidi i emrave dhe cilësive (el esmau ue sifat). Me të është për qëllim që të besojmë me besim të paluhatshëm dhe të pohojmë me vendosmëri të plotë emrat dhe cilësitë; emrat e bukur të Allahut të Madhëruar dhe cilësitë e madhërishme të Tij, të cilat përmenden në Librin e Tij dhe në Sunetin e të Dërguarit të Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Ne të gjithë e kemi të qartë numrin e madh të emrave dhe cilësive të përmendura në Kuran dhe Sunet. Madje thuajse nuk gjen ajet në Kuran i cili të mos përfundojë me ndonjë emër apo cilësi prej emrave dhe cilësive të Allahut të Lartmadhëruar. Allahu i Lartmadhëruar thotë: “Allahu ka emrat më të mirë, andaj Atë thirreni me ata, e largohuni nga ata që bëjnë shtrembërime me emrat e Tij. Ata kanë për t’u shpërblyer (me dënim) për veprimet e tyre.” (Araf: 180) “Ai është Allahu, nuk ka zot përveç Tij, Atij i takojnë emrat më të bukur.” (TaHa: 8) “Thuaj: “Thërrisni: Allah ose thërrisni Er Rrahman. Me cilindo që ta thërrisni (me këta dy emra), emrat e Tij janë më të bukurit.” (Isra: 110) “Allahu është Ai, veç të Cilit s’ka të adhuruar tjetër të meriuar, por vetëm Ai, i Gjithëdituri i të fshehtës dhe të dukshmes, Ai është Mëshiruesi, Mëshirëbërësi! Allahu është Ai, veç të Cilit s’ka të adhuruar tjetër të merituar, por vetëm Ai, Sunduesi, i Shenjti, Shpëtimtari, Siguruesi, Mbikëqyrësi, i Plotfuqishmi, Mbizotëruesi, i Madhërishmi. I Lartësuar është Allahu nga çka i shoqërojnë! Ai është Allahu, Krijuesi, Shpikësi, Formësuesi. Të tij janë emrat më të bukur. Atë (Allahun) e madhëron çka ka në qiej e në tokë dhe Ai është Ngadhënjyesi, i Urti!” (Hashr: 22-24) Në këtë kontekst të begatë, i cili përbën edhe fundin e sures El Hashër, janë përmendur një pas një plotë shtatëmbëdhjetë emra prej emrave të Allahut të Lartmadhëruar. Po ashtu edhe Ajeti Kursij, i cili është ajeti më madhështor në Kuran, përmban pesë nga emrat e Allahut të Madhëruar dhe më tepër se njëzet cilësi prej cilësive të Tij. Për këtë arsye, ky ajet është ajeti më madhështor në Kuran. Surja El Ihlas, vlera e së cilës është e barabartë me një të tretën e Kuranit, është quajtur surja El Ihlas (Sinqeriteti) pasi i përkushtohet tërësisht cilësive të Mëshiruesit. Ju mbase keni dëgjuar ndodhinë e atij sahabit të nderuar, të cilin Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem e dërgoi në një ekspeditë. Ai i printe shokët e tij në namaz dhe në çdo rekat të namazit, pasi lexonte suren Fatiha, e pasonte atë me “Kul huvall llahu Ehad…” Ky veprim i tij iu duk i papranueshëm shokëve të tij dhe për këtë shkuan te Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe i treguan se ç’kishte ngjarë. Profeti sallAllahu 'alejhi ue sel-lem tha: “Pyeteni atë se përse vepron ashtu?” Sahabët shkuan tek ai dhe e pyetën. Ai u përgjigj: “Pasi në të ka cilësi të Mëshiruesit dhe unë e dua Mëshiruesin.” Ky pra ishte shkaku. “Pasi në të ka cilësi të Mëshiruesit dhe unë e dua Mëshiruesin.” Sahabët shkuan te Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe i

përmendën përgjigjen e shokut të tyre. Ai sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem tha: “Lajmërojeni atë se dashuria që ai ka për Të e futi në xhenet.” Këtu përftohet një dobi madhështore, pasi ku ptojmë se dashuria karshi emrave dhe cilësive, përkujdesja që ti tregon për to si dhe përpjekja jote për mësimin dhe kuptimin e tyre është një mundësi e përsosur për të hyrë në xhenet. Pjesa e tretë prej llojeve të tevhidit është “tevhidi uluhije”. Ky lloj tevhidi përbën edhe kuptimin e vërtetë të fjalës “La ilahe il laAllah – S’ka zot tjetër (të vërtetë) që meriton të adhurohet përveç Allahut.” Me tevhidin uluhije është për qëllim veçimi i Allahut të Madhëruar me adhurim, përkushtimi i fesë vetëm Atij dhe refuzimi i idhujtarisë dhe idhujtarëve. Ashtu siç Allahu i Madhëruar thotë: “E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, përveç se që ta adhuronin Allahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij.” (Bejine: 5) “Medoemos se feja e vërtetë është vetëm për Allahun.” (Zumer: 3) “Ne dërguam në çdo popull të Dërguar që t’u thonë: “Adhuroni vetëm Allahun, e largojuni djajve (adhurimit të tyre)!” (Nahl: 36) “Unë nuk i krijova xhindët dhe njerëzit për tjetër pos që të më adhurojnë.” (Dharijat: 56) Ajetet që përmbajnë këtë kuptim janë të shumta. Me tevhidin uluhije është për qëllim përkushtimi i fesë vetëm Allahut dhe veçimi i Tij me adhurim; pra, të mos adhurojmë askënd tjetër përveç Allahut, të mos i lutemi askujt tjetër përveç Allahut, të mos i kërkojmë ndihmë askujt tjetër përveç Allahut, të mos presim kurban për askënd tjetër përveç Allahut, të mos kërkojmë mbështetje, përkrahje, ngadhënjim dhe shpëtim nga askush tjetër përveç Allahut. Ashtu siç Allahu është i vetmi që na ka krijuar, na furnizon dhe përkujdeset për ne, ashtu edhe ne duhet që vetëm Atë ta veçojmë me adhurim. I Lartmadhëruari thotë: “Unë jam Zoti juaj, pra më adhuroni vetëm Mua.” (Enbija: 92) Pra, ashtu siç Ai është i vetmi Zot, i pa shok në zotërimin e Tij, ashtu edhe ju vetëm Atë adhuroni. Ashtu siç Ai nuk ka ortak në krijim, furnizim, në dhënien e jetës, përcaktimin e vdekjes dhe sistemimin e çështjeve, ashtu edhe gjatë adhurimit nuk duhet t’i shoqërohet ortak. A është e logjikshme që Ai të krijoi e tjetërkush të adhurohet?! A është e logjikshme që Ai të furnizoi, ndërsa furnizimi të kërkohet prej dikujt tjetër?! Ai është i Cili shëron dhe mbron, ndërsa shërimi të kërkohet prej dikujt tjetër?! I Dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem në njërën prej lutjeve thotë: “O Allahu im, Zoti i njerëzve! Largoje dhimbjen dhe më shëro, se Ti je Ai që shëron! S’ka shërim përveç se prej Teje!”

Ndërsa Ibrahimi, miku i Allahut, prijësi i njësuesve tha: “Dhe kur të sëmurem Ai më shëron.” (Shuara: 80) Pra, me tevhidin uluhije është për qëllim veçimi i Allahut të Madhëruar me përulje ndaj Tij, nënshtrim, bindje, adhurim, namaz, haxh (pelegrinazh), lutje, kurban, betim si dhe me të gjitha bindjet dhe adhurimet e tjera. Ndërsa “adhurimi” është term i përgjithshëm i cili përfshin çdo gjë që Allahu do dhe është i kënaqur prej saj, qoftë ajo fjalë apo vepër, e dukshme apo e fshehtë. Adhurimi është e drejtë absolute e Allahut të Madhëruar. Kush ia përkushton adhurimin dikujt tjetër përveç Tij, ai i ka shoqëruar shok (ortak) Allahut të Madhëruar. “Mos merrni asgjë prej banorëve të Kufes në lidhje me rafdin (refuzimin), as nga banorët e Shamit në lidhje me ngritjen e armëve, as nga banorët e Basrës në lidhje me kaderin, as nga banorët e Horasanit në lidhje me irxhanë, as nga banorët e Mekës në lidhje me marrëdhëniet tregtare dhe as nga banorët e Medinës në lidhje me muzikën. Mos merrni asgjë prej tyre në lidhje me këto gjëra!” Imam Salih el-Feuzan (Allahu e ruajttë) në lidhje me fjalën e autorit: “Mos merr prej banorëve të Kufes në lidhje me rafdin (refuzimin) asgjë” thotë se arsyeja është se shumica e shiave kanë dalë prej Kufes, prandaj mos merrni asgjë nga medhhebi i tyre, nga hedhja baltë mbi sahabët si dhe ekstremizmi i tyre në lidhje me ehlul bejtin. Fjala e autorit: “as nga banorët e Shamit në lidhje me ngritjen e armëve” duket sikur thotë që shumica e havarixhëve janë prej banorëve të Shamit. Fjalët “ngritje e armëve” d.m.th. dalje kundër prijësit si dhe luftim dhe vrasje e muslimanëve. Porse kjo gjë duhet parë, pasi havarixhët kanë dalë nga Iraku dhe jo Shami, por ndoshta autori ka pasur për qëllim luftën e tyre kundër Aliut (radijAll-llahu anhu). Fjala e autorit “as nga banorët e Basrës në lidhje me kaderin” ka kuptimin se ky medhheb ka lindur në Basra, ashtu si edhe sufizmi. Fjala e autorit “as nga banorët e Medinës në lidhje me muzikën” do të thotë se ka prej tyre që e lejojnë muzikën dhe nuk shohin ndonjë problem në të, prandaj mos merr prej tyre në lidhje me këtë asgjë. [133] - Nëse sheh ndonjë person që e do Ebu Hurejrën, Enes ibën Malikun dhe Usejd ibën Hudarin, atëherë dije se ai është sunij inshaAllah. Nëse sheh ndonjë person që e do Ejjubin, Ibën Avnin, Junus ibën Ubejdin, Abdullah ibën Idris el Evdijjen, Esh Sha’bij, Malik ibën Migvelin, Jezid ibën Zurai’n, Muadh ibën Muadhin, Vehb ibën Xheririn, Hammad ibën Selemeh, Hammad ibën Zejdin, Malik ibën Enesin, Euzain dhe Zaideh ibën Kudamen, atëherë dije se ai është sunij. Nëse sheh dikë që e do El Haxhxh ibën el Minhalin, Ahmed ibën Hanbelin dhe Ahmed ibën Nesrin dhe i përmend atë për mirë dhe flet me fjalët e tyre, atëherë dije se ai është sunij.

[134] - Nëse sheh dikë të ulet me ndonjë prej pasuesve të epshit, atëherë tërhiqja vërejtjen për të dhe bëja të qartë. E nëse vazhdon të ulet me të pasi i është bërë e qartë, atëherë ruaju prej tij sepse ai është ndjekës i epshit. [135] - Nëse dëgjon ndonjë person të cilit i shkon me ndonjë ether (gjurmë nga Profeti apo shokët e tij), kurse ai nuk e do (pranon) atë por do vetëm Kuranin, mos kij aspak dyshim se ky person ka në brendësinë e tij zendeka (mohim), prandaj ngrihu prej tij (mos rri me të) dhe lëre atë. [136] - Dije se të gjitha epshet dhe dëshirat vetjake janë të këqija, ngase që të gjitha bëjnë thirrje për kryengritje të armatosur, por më të këqijat dhe më mohueset janë ato të rafidive, mutezilive dhe xhehmive, sepse këta dëshirojnë që njerëzit të mohojnë (emrat dhe cilësitë e Allahut) dhe të dalin prej fesë. [137] - Dije se kush e cenon apo ia ul vlerën ndonjërit prej shokëve të Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dije, se ai ka pasur për qëllim me këtë Muhamedin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe e ka lënduar atë në varrin e tij. [138] - Nëse të bëhet e qartë nga ndonjë person diçka që ka lidhje me bidatin, atëherë tërhiq vërejtjen për të ngase ajo që nuk të bëhet e qartë është më e madhe se ajo që të shfaqet. Shpjegimi: [138] - Nëse të bëhet e qartë nga ndonjë person diçka që ka lidhje me bidatin, atëherë tërhiq vërejtjen për të ngase ajo që nuk të bëhet e qartë është më e madhe se ajo që të shfaqet. 180 Autori (El Berbehari), RahimehUllah, ka thënë: “Shembulli i bidatçinjve është si shembulli i akrepit, i cili e fsheh kokën dhe trupin në dhe, por lë jashtë vetëm bishtin e tij dhe kur i jepet mundësia të pickon. Po kështu është puna edhe me bidatçinjtë, ata qëndrojnë të fshehur mes njerëzve dhe sapo t’u jepet mundësia, e shfaqin atë që duan.” Tabakatul Hanabileh (2/44) dhe Minhexhul Ahmed (2/37). [139] - Nëse sheh ndonjë person prej pasuesve të Sunetit që shkon në rrugë të keqe, që bën gjynahe e mëkate, është i humbur, mirëpo është ndjekës i Sunetit, shoqërohu dhe qëndro me të ngase nuk të dëmton gjynahu i tij. E nëse sheh ndonjë person që është adhurues i përkushtuar –edhe pse duket si asket dhe shumë i zjarrtë në adhurim- por pasues i epshit dhe i emocionit, mos u ul me të, mos qëndro me të, mos i dëgjo fjalët e tij dhe mos ec me të në rrugë sepse unë nuk jap siguri që ty nuk do të të pëlqejë rruga e tij dhe kështu do të shkatërrohesh bashkë me të. Junus ibën Ubejbi pa të birin që doli prej shtëpisë së një pasuesi të epshit dhe i tha: -O biri im, prej nga erdhe? Djali tha: -Nga filani. Ubejbi tha: -O biri im, të të shoh duke dalë prej shtëpisë së hermafroditit është

më e dashur për mua sesa të të shoh duke dalë prej shtëpisë së filanit. Sikur ta takosh Allahun si imoral, hajdut, i prishur dhe tradhtar është më e dashur për mua sesa ta takosh Atë duke qenë me fjalën e filanit apo të filanit.” A nuk e sheh se Junus ibën Ubejbi e dinte se hermafroditi nuk ia humb djalit të tij fenë, kurse pasuesi i bidatit e humb atë derisa të mohojë?! Shpjegimi: “Djali tha: -Nga filani.” Është fjala për Amër ibën Ubejdin, Shejhun e Mutezilëve. “Hermafroditit.” Personi i cili nuk është as mashkull dhe as femër, ka lindur i tillë. “O biri im, të të shoh duke dalë prej shtëpisë së hermafroditit.” Imam Salih el-Fezan (Allahu e ruajttë) në lidhje me fjalën e autorit: ‘O biri im, të të shoh duke dalë prej shtëpisë së hermafroditit 183 është më e dashur për mua sesa të të shoh duke dalë prej shtëpisë së filanit’, thotë se është për qëllim me këtë që të mos ulesh me ndjekësit e bidatit. Sikur ti të dilje prej shtëpisë së ndonjërit prej pasuesve të Sunetit por gjynahqar, është më e lehtë (dhe shumë herë më e mirë) sesa të ulesh me ndonjë bidatçi. Kjo është ajo për të cilën Junus ibën Ubejbi paralajmëroi të birin, i cili ishte ulur me Amër ibën Ubejdin, i cili ishte koka e mutezilive. Qëndrimi i djalit të tij me muslimanin sunij që ka ndonjë mangësi në fenë e tij është më e mirë dhe e dëmton më pak sesa qëndrimi me bidatçiun. Për sa i përket mësimit, është më parësore që nuk duhet mësuar prej pasuesve të epshit dhe bidatit. Duhet të mësosh prej pasuesve të Sunetit, nga dijetarët e pasuesve të Sunetit, dijetarët e akides së saktë, ashtu siç ka thënë Muhamed ibën Sirini (RahimehUllah): “Kjo dije është fe, prandaj shikoni se nga e merrni fenë tuaj.” [140] - Kujdes! Kujdes nga njerëzit e kohës tënde në veçanti dhe shiko se me kë ulesh, nga kush dëgjon e me kë shoqërohesh, sepse njerëzit sikur dezertojnë nga feja, përveç atyre që Allahu i ka ruajtur. Imam Berbahari ka thënë: [141] - Shiko, nëse dëgjon dikë që të përmendë Ibën Ebi Davdin, Bishran el Mirisijin, Thumameh apo Ebu el Hudhejl ose Hisham el Futijin apo ndonjërin prej pasuesve dhe përkrahësve të tyre, atëherë ki kujdes prej tij ngase ai është ndjekës bidati dhe këta persona kanë qenë dezertorë të fesë. Lëre këtë person që i përmend për mirë këta dhe ata që janë në pozitën e tyre. Shpjegim:

“Ibën Ebi Davdin” Ftonte në fjalën se “Kurani është i krijuar.” Ka vdekur në vitin 240h. “Bishran el Mirisijin.” Ka qenë koka e Xhehmijve në kohën e tij dhe dijetari i tyre. Ka vdekur në vitin 218 h. “Thumameh apo Ebu el Hudhejl.” I njohur si El Al-lafu, prej dijetarëve të mëdhenj të Mutezilive. “Hisham el Futijin.” Një bidatçi. Shih Lisanul Mizan (6/195), Ibën Haxher. [142] - Sprovimi i njeriut në Islam është bidat, por sot njerëzit provohen në lidhje me Sunetin, duke u bazuar në fjalën: “Kjo dije është fe, prandaj shikoni se prej kujt e merrni fenë tuaj.” Pranojeni hadithin vetëm nga ai të cilit ia pranoni dëshminë. Shikoni: nëse është pasues i Sunetit, ka dije dhe është i besueshëm (saduk), atëherë shkruani prej tij, në të kundërt, lëreni atë. Shpjegim: “Kjo dije është fe, prandaj shikoni se prej kujt e merrni fenë tuaj.” Kjo është prej fjalëve të Muhamed Ibën Sirinit, prej të cilit e ka nxjerrë Muslimi në parathënie (1/14). Kjo mund të transmetohet dhe merfuan, porse nuk saktësohet. Shih Silsiletu e daifeh (2481), të Albanit (RahimehUllah). Shejh Salih el Fevzani në lidhje me fjalën e autorit: “Kjo dije është fe, prandaj shikoni se nga kush e merrni fenë tuaj”, thotë: “Të mësuarit bëhet vetëm te dijetarët e pasuesve të Sunetit dhe jo tek dijetarët e bidatit.” [143] - Nëse dëshiron të jesh i qëndrueshëm në të vërtetën dhe në rrugën e pasuesve të Sunetit që kanë qenë para teje, atëherë ruaju skolastikës (ilmul kelam), skolastikëve, polemikave, analogjisë dhe debatimit në fe, ngase dëgjimi i tyre, edhe nëse nuk u pranon asgjë atyre, do të ngjallte dyshime në zemrën tënde dhe ky do ishte pranim i mjaftueshëm për t’u shkatërruar. Nuk ka ndodhur dalja nga feja (zendeka), as bidati, as ndjekja e epshit dhe as humbja vetëm se nga skolastika (ilmul kelam), polemikat dhe analogjia, të cilat janë dyert e bidatit, dyshimeve dhe daljes nga feja. [144] - Ki frikë Allahun në veten tënde, kapu pas ethereve, pasuesve të ethereve dhe pasimit, ngase feja është vetëm me pasim, d.m.th. me pasim të Profetit sallAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe të shokëve të tij (radij-Allahu ‘anhum). Ata që kanë

qenë para nesh nuk na kanë ftuar në paqartësi, prandaj pasoji ata që të jesh i qetë. Mos dil nga etheret dhe nga rruga e pasuesve të ethereve. Qëndro neutral për gjërat e paqarta e me shumë kuptime dhe mos bëj analogji. Mos kërko vetë ndonjë mënyrë që t’u kundërpërgjigjesh pasuesve të bidateve sepse ti je urdhëruar që të heshtësh ndaj tyre dhe të mos u japësh mundësinë që të futen te ti (te mendja dhe besimi yt). A nuk e ke ditur se Muhamed ibën Sirini me gjithë pozitën e tij nuk iu përgjigj njërit prej pasuesve të bidatit në asnjë çështje të vetme, nuk dëgjoi madje prej tij qoftë edhe një ajet të vetëm prej Librit të Allahut? Ai u pyet për këtë qëndrim të tij dhe tha: “Kam frikë se e ndryshojnë kuptimin e vërtetë dhe atëherë do zërë vend në zemrën time ndonjë gjë e gabuar.” [145] - Nëse dëgjon ndonjë person të thotë “ne e madhërojmë Allahun nga kjo gjë”, kur ky dëgjon etheret e ardhura nga i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, atëherë dije se ky është xhehmij dhe ka qëllim që me atë fjalë të refuzojë gjurmët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe të fshijë gjurmët e tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, duke pretenduar në të njëjtën kohë se është duke madhëruar dhe shenjtëruar Allahun, kur ai dëgjon hadithin që tregon se besimtarët do ta shohin Zotin e tyre në botën tjetër, hadithin që tregon se Allahu zbret e të tjera hadithe të ngjashme me këto. A nuk e refuzon ky etherin e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem në këtë mënyrë? Nëse ai thotë “ne e madhërojmë Allahun nga ikja nga një vend në tjetrin”, ai ka pretenduar se di për Allahun më shumë se kushdo tjetër. Ruhu prej këtyre sepse shumica e njerëzve të thjeshtë nga radhët e tyre janë në këtë gjendje, prandaj paralajmëroji njerëzit prej tyre. [146] - Nëse dikush të pyet në lidhje me ndonjë çështje që ndodhet në këtë libër, duke kërkuar të udhëzohet, atëherë foli dhe udhëzoje atë. Por nëse vjen të debatojë me ty, atëherë ruaju prej tij ngase debati përmban konflikt, polemikë, zënkë, armiqësi dhe nxehje gjakrash, gjëra të cilat i ke të ndaluara dhe të gjitha të nxjerrin nga rruga e vërtetë. Nuk dimë që asnjëri prej fukahave dhe dijetarëve tanë të ketë debatuar, polemizuar apo të jetë grindur. [147] - El Hasen el Basri (RahimehUllah) ka thënë: “Njeriu i mençur nuk polemizon dhe nuk llaston. Ai e përhap urtësinë e tij; e nëse ajo gjen vend dhe pranohet, ai falënderon Allahun dhe nëse refuzohet, përsëri falënderon Allahun.” Një person erdhi tek El Haseni dhe i tha: “Unë dua të bëj dialog me ty në lidhje me fenë.” El Haseni atij i tha: “Unë e kam gjetur fenë time. Nëse ty të ka humbur feja jote, atëherë shko dhe gjeje atë.” E ka nxjerrë El Lalikai në Sherhu Itikad (1/128 me nr. 215) dhe El Axhurrij në El Sheriah, fq. 57, Ibën Batah në El Ibaneh el Kubra (586). I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dëgjoi disa njerëz pranë derës së dhomës së tij duke i thënë njëri-tjetrit: “A nuk ka thënë Allahu kështu?” Tjetri thoshte: “A nuk thotë Allahu kështu?” Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem doli i

mërzitur dhe tha: “A me këtë gjë ju kam urdhëruar? Apo me këtë jamdërguar tek ju? Që të përplasni ajetet e librit të Allahut me njëra-tjetrën?” Dhe i ndaloi nga debatet. (E ka nxjerrë Ahmedi (2/195-196, me nr. 6845 dhe 6846), Ibën Ebi Asim në Suneh (406) etj. E ka bërë hasen shejh Albani (RahimehUllah) në Dhilalul Xhenneh.) Ibën Umeri e urrente debatin, po ashtu edhe Malik ibën Enesi dhe ata që kanë qenë më lart apo më poshtë se ai, deri në ditët e sotme. Fjala e Allahut është më e madhe se fjala e krijesave. Allahu i Lartmadhëruar thotë: “Dhe nuk polemizojnë me ajetet e Allahut vetëm se ata që kanë mohuar.” )Gafir: 4) Një person e pyeti Umerin (radijAll-llahu anhu) dhe i tha: “Çfarë synohet me fjalët: “(Dhe pasha) Erërat që fryjnë fort?” Tha: “Sikur të ishe kokërruar (Hauarixh), do të ta kisha prerë kokën.” (Këtë tekst e ka nxjerrë El Lalikai në “Itikadi ehlus suneh” (4/634 me nr. 1136) dhe Ibën Asakir në “Historinë” e tij (23/412) dhe e ka saktësuar shejhul islam Ibën Tejmije në “Es Sarimul Meslul” (2/356357).) Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Besimtari nuk polemizon, kurse unë nuk do të ndërmjetësoj për polemizuesit Ditën e Kiametit. Prandaj lëreni polemikën për shkak të mirësisë së vogël që ka në të.” (E ka nxjerrë Et Taberani në El Muxhemul Kebir (8/152, me nr. 7659), Ibën Asakir në Historinë e tij (33/367 dhe 368) etj. El Hejthemi në Ez Zavaid ka thënë: “Në të ndodhet Kethir ibën Mirvani, i cili është daif xhiden.” Shejh Albani ka thënë në lidhje me këtë hadith në Daifu et Tergib vet Terhib (114), se është mevdu / i shpikur.) Shpjegimi: Një person e pyeti Umerin (radijAll-llahu anhu) dhe i tha: “Çfarë synohet me fjalët: “(Dhe pasha) Erërat që fryjnë fort?” Tha: “Sikur të ishe kokërruar (Hauarixh), do të ta kisha prerë kokën.” Sabig ibën Isël. Transmeton El Lalikai me senedin e tij nga Sulejman ibën Jesari, se një burrë prej fisit Beni Temim, të cilin e quanin Sabig ibën Isël hyri në Medinë duke pasur me vete disa libra. Ai filloi të pyeste për ajetet jo të qarta të Kuranit. Kjo gjë i shkoi në vesh Umerit (radijAll-llahu anhu), i cili dërgoi që ta thërrisnin, ndërkohë që kishte bërë gati disa lëvore hurme për ta goditur atë. Kur ai hyri dhe u ul, Umeri i tha: – Kush je ti? -Unë jam robi i Allahut, Sabigu. -Ndërsa unë jam robi i Allahut, Umeri! Pastaj u ngrit dhe filloi ta godasë me lëvoret e thata. Vazhdoi ta godiste derisa e çau dhe nisi t’i rridhte gjaku nëpër fytyrë. - Mjaft, o prijësi i besimtarëve! Për Allahun, më iku ajo që kisha në kokë! [148] - Nuk i lejohet muslimanit që të thotë “filani është sunij” derisa të dijë se tek ai janë mbledhur cilësitë e Sunetit. Pra, nuk i thuhet atij “pasues i Sunetit” derisa të mblidhet tek ai i gjithë Suneti. Shpjegimi:

Imam Salih el-Feuzan (Allahu e ruajttë) thotë: “Mos flit mirë për ndonjë person dhe as mos e lavdëro nëse nuk e njeh me dituri të qartë, me qëllim që të mos mashtrohen njerëzit me lëvdatën tënde, ndërkohë që ai nuk është ashtu siç e ke përshkruar. Kur të jesh i sigurt për të, për rrugën që ndjek ai, për diturinë dhe fenë e tij, atëherë lavdëroje atë. Por të flasësh mirë dhe të lavdërosh dikë kur nuk di asgjë në lidhje me të, atëherë ky lavdërim është i rrezikshëm dhe i mashtron njerëzit. Sa mirë do të ishte sikur ata që i lavdërojnë njerëzit, të qëndronin në këtë kufi, duke mos lavdëruar askënd pa u plotësuar kushtet e lavdërimit! Lavdërimi është dëshmi dhe nëse lavdërimi nuk është i saktë, atëherë ajo është dëshmi e rrejshme.” Fjala e autorit “derisa të mblidhet tek ai i gjithë Suneti” domethënë se cilësitë e Sunetit shfaqen në akide, në dije, në punë, në pasimin e es selefus salih. Por nëse personi ka vetëm një cilësi të Sunetit, atëherë mos gjyko për të se është pasues i Sunetit thjesht sepse ka atë cilësi të vetme. Si është puna me atë që nuk ka asnjë cilësi? Shejkh Abdul-Aziz ibën Abdullah er-Raxhihi (Allahu e ruajttë) thotë: “Cilësohet “pasues i Sunetit” vetëm ai person që është i ruajtur prej bidatit. Nëse ai bën disa bidate, atëherë nuk i thuhet “pasues i Sunetit” pa u përmbledhur tek ai i gjithë Suneti dhe derisa të jetë i pastër prej polemikës. Kush bën disa bidate dhe punon me Sunet, atij nuk i thuhet në përgjithësi “pasues i Sunetit”, por thuaj: - Ai është pasues i Sunetit në ato gjëra ku përputhet me Sunetin dhe është pasuesi i bidatit në ato gjëra ku përputhet me bidatin.” [149] - Abdullah ibën el Mubarek ka thënë: “Baza e shtatëdhjetë e dy grupeve të pasuesve të epshit janë katër, e nga këto të katërta degëzohen këto shtatëdhjetë e dy. Këto janë: kaderijet, murxhiet, shiat dhe havarixhët.” Kush i jep përparësi Ebu Bekrit, Umerit, Uthmanit dhe Aliut ndaj të gjithë shokëve të të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, nuk flet për pjesën tjetër vetëm se për mirë dhe lutet për ta, ai nuk ka lidhje me medhhebin e shiave. Kush thotë se besimi është fjalë dhe vepër, shtohet dhe pakësohet, ai nuk ka lidhje me irxhanë. Kush thotë se namazi pas çdo personi të devotshëm dhe mëkatar është i saktë, se lejohet xhihadi me çdo prijës, nuk e shikon të lejuar daljen kundër sunduesit me shpatë si dhe lutet për ta që të përmirësohen, ky person nuk ka aspak lidhje me fjalën e Havarixhëve. Kush thotë se të gjitha paracaktimet, qofshin për mirë dhe për keq, janë prej Allahut dhe se Ai udhëzon kë të dojë dhe humb nga rruga e drejtë kë të dojë, ky person që e thotë këtë është i pastër prej fjalëve të kaderijeve dhe është sunij. [149] - Është shfaqur edhe një tjetër bidat, i cili në fakt është mohim (kufër) i Allahut të Madhëruar dhe kush e thotë atë është jobesimtar dhe s’ka dyshim për këtë. Ky është bidati i të besuarit te rikthimi në jetën e kësaj bote, duke thënë p.sh. se Ali ibën ebi Talibi është gjallë dhe se ka për t’u kthyer para Ditës së Kiametit, apo Muhamed ibën Ali, Xhafer ibën Muhamed, Musa ibën Xhafer. Disa njerëz flasin për imamllëkun dhe thonë se imamët e tyre e dinë të fshehtën, etj. Ki kujdes prej tyre ngase ata janë mohues të Allahut të Madhëruar, po ashtu edhe

ata që i thonë dhe i besojnë këto gjëra. Tu’metu ibën Amir dhe Sufjan ibën Ujejneh kanë thënë: “Kush qëndron vetëm tek Uthmani dhe Aliu (duke mohuar kalifatin e Ebu Bekrit dhe Umerit) ai është shiit, nuk konsiderohet i drejtë (nuk i pranohet hadithi dhe fjala që transmeton), nuk i flitet dhe nuk i bëhet shoqëri. Kurse ata që i japin përparësi Aliut ndaj Uthmanit janë rafidij dhe kanë refuzuar etheret e shokëve të të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem.” Kush u jep përparësi katër prijësve ndaj të gjithë sahabëve, tregon mëshirë ndaj pjesës tjetër të sahabëve dhe përmbahet nga gabimet e tyre (nuk i zë me gojë), ky person është në rrugën e drejtë të udhëzimit në lidhje me këtë gjë. [150] - Sunet është që të dëshmosh për të dhjetë sahabët për të cilët i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka dëshmuar se janë prej banorëve të xhenetit. Nuk ka dyshim se ata janë me të vërtetë në xhenet. Imam Berbahari ka thënë: [151] - Mos veço askënd me salavat, përveç të Dërguarit të Allahut, paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të, dhe familjes së tij. [152] - Dije se Uthman ibën Affani është vrarë padrejtësisht, kurse ai që e vrau është zullumqar. [153] - Kushdo që e aprovon atë që ndodhet në këtë libër, beson në të, e merr si udhërrëfyes, nuk dyshon dhe nuk mohon asnjë germë të vetme të tij, ky person është pasues i Sunetit dhe xhematit, i plotë, tek ai është kompletuar Suneti. Ndërsa kush mohon ndonjë germë prej këtij libri apo dyshon te ndonjë germë e tij apo qëndron neutral, ai është ndjekës i epshit. 198 Kush mohon apo dyshon në ndonjërën prej germave të Kuranit apo te ndonjëra prej gjërave me të cilat ka ardhur i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka për ta takuar Allahun si përgënjeshtrues. Prandaj kije frikë Allahun, bëj kujdes dhe ruaj besimin tënd! Shpjegim: Ndërsa kush mohon ndonjë germë prej këtij libri apo dyshon te ndonjë germë e tij apo qëndron neutral, ai është ndjekës i epshit. Kjo është fjalë e madhe dhe thuhet vetëm në lidhje me Kuranin, Sunetin e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe gjërat thelbësore që dihen prej fesë; Kurse dijetari i nderuar Salih el-Feuzani, në lidhje me fjalën e mësipërme të autorit tek pika 153, thotë se autori nuk ka për qëllim ngritjen e librit të tij, Sherhu Sunneh, mbi Kuranin dhe Sunetin, porse ka për qëllim ato që ka përmendur prej

argumenteve nga Kurani dhe Sunneti në librin e tij. El Fevzani vazhdon dhe thotë se disa shpjegues të këtij libri e kanë keqkuptuar fjalën e autorit tek pika 153 duke menduar se autori i jep më shumë rëndësi librit të tij sesa Kuranit dhe Sunetit, porse ai ka pasur për qëllim atë që përmendëm pak më lart. [154] - Prej Sunetit është që të mos ndihmosh askënd në bërjen e gjynahut, të mos ndihmosh askënd të shkelë ligjet e Allahut, edhe nëse ata konsiderohen njerëz të mirë. Nuk ka bindje ndaj krijesës në shkelje të dispozitave të Allahut. Mos ia bëj askujt të dashur dhe të pranueshëm gjynahun, por urreje atë vetëm për hir të Allahut të Lartmadhëruar. [155] - Besimi se pendimi është detyrë. Prandaj është detyrë për të gjithë njerëzit që të pendohen tek Allahu i Lartësuar, prej gjynaheve të mëdha dhe të vogla. Shpjegim: Besimi se pendimi është detyrë. Prandaj është detyrë për të gjithë njerëzit që të pendohen tek Allahu i Lartësuar, prej gjynaheve të mëdha dhe të vogla. Allahu thotë: “Ata të cilët nuk pendohen, me të vërtetë që ata janë zullumqarë.” ( El-Huxhurat: 11) [156] - Kush nuk dëshmon për atë për të cilin i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka dëshmuar se është prej banorëve të xhenetit, ky person është bidatçi, i humbur dhe dyshues në atë që ka thënë i Dërguari i Allahut sallAllahu 'alejhi ue sel-lem. Malik ibën Enesi (RahimehUllah) ka thënë: “Kush kapet fort pas Sunetit dhe shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem janë të qetë prej gjuhës së tij dhe vdes në këtë gjendje, ai ka për të qenë me Profetët, besnikët, dëshmorët dhe vepërmirët, edhe nëse në punët e tij ka mangësi.” Bishru ibën el Harith ka thënë: “Islami është Suneti dhe Suneti është Islami.” Fudajl ibën Ijadi ka thënë: “Kur shoh ndonjë person prej ndjekësve të Sunetit, më duket sikur po shoh ndonjërin prej shokëve të të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ndërsa kur shoh ndonjë person prej ndjekësve të bidatit, më duket sikur po shoh ndonjë person prej munafikëve.” Junus ibën Ubejdi ka thënë: “Është për t’u çuditur me atë që fton sot në Sunet, por çudi më e madhe se kjo është ajo e atij që i përgjigjet Sunetit dhe e pranon atë.”

Ibën Avni në momentet e fundit të jetës thoshte: “Suneti, Suneti dhe ruhuni prej bidateve!” E tha këtë gjë derisa vdiq. Ahmed ibën Hanbeli 204 ka thënë: “Vdiq njëri prej shokëve të mi dhe e panë në ëndërr. Ai tha: “I thoni Ebu Abdullahut (imam Ahmedit): “Kapu fort pas Sunetit sepse gjëja e parë për të cilën Allahu më pyeti ishte Suneti.” Ebu el Alijeh ka thënë: “Kush vdes duke qenë në Sunet dhe duke mos u bërë e qartë ndonjë gjë që e kundërshton atë, ai është i sinqertë.” Kanë thënë: “Të kapurit pas Sunetit është shpëtim.” Sufjan eth Theuri (RahimehUllah) ka thënë: “Kush dëgjon me veshët e tij pasuesin i bidatit, ai ka dalë prej mbrojtjes së Allahut dhe është lënë në të”, d.m.th. te bidati. Davud ibën ebi Hindi (RahimehUllah) ka thënë: “Allahu i Lartmadhëruar i shpalli Musait birit të Imranit: “Mos qëndro me pasuesit e bidateve, ngase qëndrimi me ta do të ngjallë dyshim në zemrën tënde prej asaj që thonë, ndërsa Unë do të të hedh në zjarrin e xhehenemit.” Kjo nuk është fjalë e Davud ibën ebi Hindit. Shejh Ahmed ibën Jahja en Nexhmi (RahimehUllah) thotë: “Kjo fjalë është e ekzagjeruar, ndoshta ai e ka marrë nga Tevrati.” Fudajl ibën Ijadi (RahimehUllah) ka thënë: “Kush ulet me ndjekësin e bidatit nuk ka për t’iu dhënë urtësia.” (E ka nxjerrë Bejhakiu në Shubel Ijman (7/64, me nr. 9482); El Lalikai në Sherhu Itikad (4/638, me nr. 1149); Ebu Abdurrahman es Sulemij në Tabekatus Sufijeh (fq. 9-10, me nr. 2) etj.) Fudajl ibën Ijadi ka thënë: “Mos u ul me ndjekësin e bidatit ngase frikësohem se mbi ty do të zbresë mallkimi.”(E ka nxjerrë Bejhakiu në Shubel Ijman (7/63-64), dhe prej rrugës së tij Ibën Asakiri në Historinë e tij (48/398), El Lalikai në Sherhu Itikad (1/137, me nr. 262) dhe Ibën Batah në Ibanetul Kubra (441 dhe 451). Fudajl ibën Ijadi ka thënë: “Kush e do ndjekësin e bidatit, Allahu ia ka shkatërruar punën dhe ia ka nxjerrë dritën e Islamit nga zemra.” (El Lalikai në Sherhu Itikad (1/138, me nr. 262), Ibën Batah në Ibanetul Kubra (440) etj.) Fudajl ibën Ijadi ka thënë: “Kush ulet me ndjekësin e bidatit ka për të trashëguar verbëri.” (El Lalikai në Sherhu Itikad (1/138, me nr. 264) etj. Shejh Salih el Fevzani (Allahu e ruajttë) thotë: “Fjala e Fudajl ibën Ijadit: “Kush ulet me ndjekësin e bidatit ka për të trashëguar verbëri”, do të thotë verbëri në shikim dhe në zemër.”)

Fudajl ibën Ijadi ka thënë: “Kur të shohësh ndjekësin e bidatit në rrugë, atëherë merr rrugë tjetër nga ajo ku kalon ai.” (Ibën Batah në Ibanetul Kubra (493) etj.) Fudajl ibën Ijadi ka thënë: “Kush e lavdëron dhe nderon bidatçiun vetëm se ka ndihmuar në shkatërrimin e Islamit. Kush i buzëqesh në fytyrë bidatçiut ka nënçmuar atë që Allahu i Lartmadhëruar i shpalli Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Kush e marton të shtrenjtën (bijën, motrën apo çdo femër që ka nën kujdesin e tij) e tij me një bidatçi, ai i ka ndërprerë lidhjet familjare me të. E kush përcjell xhenazen e ndonjë bidatçiu, ai ka për të qenë në zemërimin e Allahut derisa të kthehet.” Fudajl ibën Ijadi ka thënë: “Unë ha me një çifut dhe të krishterë dhe nuk ha me një bidatçi. Dëshiroj që ndërmjet meje dhe ndjekësit të bidatit të jetë një pengesë prej hekuri.” Fudajl ibën Ijadi ka thënë: “Kur Allahu e di se personi e urren ndjekësin e bidatit, Ai e fal atë, edhe nëse puna e tij është e paktë.” (Shih El Hiljetul Eulija (8/103) dhe Telbis Iblis (1/124, me nr. 50) etj.) Pasuesi i Sunetit nuk e ndihmon ndjekësin e bidatit, vetëm sa për sy e faqe. (El Lalikai në Sherhu Itikad (1/138, me nr. 266) si dhe Ibën Batah në Ibanetul Kubra, (429).) Kush largohet nga ndjekësi i bidatit, Allahu ka për t’ia mbushur zemrën me besim. Kush e përbuz dhe qorton ndjekësin e bidatit, ka për ta siguruar Allahu në ditën e shtangies së madhe. Kush e ofendon ndjekësin e bidatit, Allahu ka për ta ngritur atë në xhenet njëqind shkallë. Kurrë mos u bëj nga ata që duan pasuesin e bidatit! Shpjegim: ”Kush nuk dëshmon për atë për të cilin i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka dëshmuar se është prej banorëve të xhenetit, ky person është bidatçi, i humbur dhe dyshues në atë që ka thënë i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem.” Imam Salih el-Feuzan (Allahu e ruajttë) në lidhje me fjalën e autorit: “Kush nuk dëshmon për atë për të cilin ka dëshmuar i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem se është prej banorëve të xhenetit, ky person është bidatçi, i humbur” thotë se të dëshmuarit se personi është prej banorëve të xhenetit dhe se filani është prej banorëve të zjarrit te pasuesit e Sunetit dhe xhematit ka sqarime. Për atë që i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka dëshmuar se është banor i xhenetit apo zjarrit, edhe ne e dëshmojmë atë gjë, pasi i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem “nuk flet sipas qejfit të vet, por ajo (që thotë) është vetëm shpallje hyjnore, që i vjen atij.” (En-Nexhm: 3-4)

ndërsa për atë person që s’ka ardhur argumenti se është prej banorëve të xhenetit apo të zjarrit, ne nuk dëshmojmë, por shpresojmë tek Allahu për vepërmirët dhe frikësohemi për gjynahqarin. Kjo sa u përket personave në veçanti, kurse për sa i përket aspektit të përgjithshëm, ne besojmë se besimtarët do të jenë në xhenet dhe të gjithë jobesimtarët do të jenë në zjarr. Shejkh Abdul-Aziz ibën Abdullah er Raxhihi (Allahu e ruajttë) thotë se është detyrë për çdo musliman që të dëshmojë me xhenet për atë që ka dëshmuar Profeti sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, siç janë dhjetë të përgëzuarit me xhenet, Hasani dhe Husejni. Kush nuk dëshmon për këta persona se janë banorë të xhenetit, ai është bidatçi dhe i humbur, dyshues në atë që ka thënë i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem; vetëm në rast se atij nuk i ka arritur kjo gjë, atëherë ai është i justifikuar. Por nëse atij i shkon teksti, është detyrë për të që të dëshmojë me xhenet për atë njeri që kanë dëshmuar tekstet. “Malik ibën Enesi (RahimehUllah) ka thënë: “Kush kapet fort pas Sunetit dhe shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem janë të qetë prej gjuhës së tij dhe vdes në këtë gjendje, ai ka për të qenë me Profetët, besnikët, dëshmorët dhe vepërmirët, edhe nëse në punët e tij ka mangësi.” Imam Salih el-Feuzan thotë: “Fjala e imam Malik ibën Enesit (radijAll-llahu anhu): “Kush kapet fort pas Sunetit dhe shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem janë të qetë prej gjuhës së tij dhe vdes në këtë gjendje, ai ka për të qenë me Profetët, besnikët, dëshmorët dhe vepërmirët”, do të thotë se kushdo që kapet fort pas Sunetit të të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem me dije, punë dhe besim dhe vdes në të dhe shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem janë të qetë prej gjuhës së tij, pasi nuk ka hedhur baltë mbi ndonjërin prej tyre, ai ka për të qenë me Profetët, besnikët, dëshmorët dhe vepërmirët sepse i është bindur Allahut dhe të Dërguarit të Tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Kushdo që i bindet Allahut dhe të Dërguarit, do të jetë me ata të cilëve Allahu u ka dhënë mirësi të madhe: me Pejgamberët, të sinqertët, dëshmorët dhe të mirët. Eh sa shokë të mirë janë ata!” (En Nisa: 69) Fjala e tij “dhe shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem janë të qetë prej gjuhës së tij”, do të thotë se nuk i nënçmon, nuk ua ul vlerën atyre dhe nuk hedh baltë mbi ta. Allahu i Lartësuar thotë: “Edhe ata që erdhën pas tyre thonë: “O Zoti ynë, falna ne dhe vëllezërit tanë, të cilët kanë besuar para nesh dhe mos lejo që në zemrat tona të ketë asnjë të keqe ndaj besimtarëve! O Zoti ynë, Ti je vërtet i Butë dhe Mëshirëplotë!” (El-Hashr: 10) Shejkhul Islam Ibën Tejmijeh (RahimehUllah), në El Akidetu el Uesitijjeh ka thënë: “Prej bazave të pasuesve të Sunetit dhe xhematit është se zemrat dhe gjuhët e tyre janë të pastra në lidhje me shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Pastaj ai përmendi ajetin: “Edhe ata që erdhën pas tyre thonë: “O Zoti

ynë, falna ne”, kjo është pastërtia e gjuhëve, “dhe vëllezërit tanë, të cilët kanë besuar para nesh dhe mos lejo që në zemrat tona të ketë asnjë të keqe ndaj besimtarëve”, ndërsa kjo është pastërtia e zemrave për shokët e të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Bishru ibën el Harith ka thënë: “Islami është Suneti dhe Suneti është Islami.” Fudajl ibën Ijadi ka thënë: “Kur shoh ndonjë person prej ndjekësve të Sunetit, më duket sikur po shoh ndonjërin prej shokëve të të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ndërsa kur shoh ndonjë person prej ndjekësve të bidatit, më duket sikur po shoh ndonjë person prej munafikëve.” Kjo është fjalë e madhe dhe me vlerë, pjesa e parë e së cilës është prej fjalës së imam Shafiut (RahimehUllah): “Nëse shoh ndonjë person prej dijetarëve të hadithit, më duket sikur shoh ndonjë person prej shokëve të të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem.” Junus ibën Ubejdi ka thënë: “Është për t’u çuditur me atë që fton sot në Sunet, por çudi më e madhe se kjo është ajo e atij që i përgjigjet Sunetit dhe e pranon atë.” E ka nxjerrë Ebu Nuajm në El Hiljetu (3/21), Ibën Batta në El Ibanetul Kubra (20), El Lalikai në Sherh Usulu Itikadi ehlus sunet (21, 22 dhe 23) si dhe El Mizi në Tedh’hibul Kemal (32/527), prej rrugëve të transmetuara nga Junus ibën Ubejdi me zinxhirë të mirë (hasen). Ahmed ibën Hanbeli 204 ka thënë: “Vdiq njëri prej shokëve të mi dhe e panë në ëndërr. Ai tha: “I thoni Ebu Abdullahut (imam Ahmedit): “Kapu fort pas Sunetit sepse gjëja e parë për të cilën Allahu më pyeti ishte Suneti.” Imam Ahmedi (RahimehUllah) është njëri prej katër imamëve të katër medhhebeve të njohura të Ehlus Sunetit. Imam Ahmedi lindi në vitin 164 h., në qytetin e Bagdadit, në Irak. Që në fëmijërinë e tij u dallua dhe u shqua nga moshatarët e tij. E mësoi Kuranin përmendësh në moshë shumë të re dhe që në moshë të re filloi të kërkonte dituri. Në fillim mori dituri nga dijetarët e vendit të tij dhe më pas filloi të udhëtojë në kërkimin e diturisë nga dijetarët e vendeve të tjera islame, si në Mekë, Medinë, Basra, Jemen e kështu me radhë. Ai udhëtoi për në Basra më shumë se pesë herë duke kërkuar dituri nga dijetarët e hadithit, kurse drejt Hixhazit udhëtoi disa herë. Nga dijetarët më të dalluar që takoi aty ishte imam Shafiu. Prej tij mori bazat në fushën e hadithit, fikhut dhe shumë njohuri të tjera. Ai përfitoi shumë nga ibën Ujejne, RahimehUllah, i cili ishte nga dijetarët më të dalluar në kohën e tij. Shkoi të kërkojë dituri edhe në Jemen, në qytetin San’a, ku dëgjoi hadithe nga dijetari i nderuar Abdurrazak ibën Hemami. Udhëtimet e tij në kërkim të diturisë ishin të shumta, por edhe të mundimshme. Imam Ahmedi u përball me vështirësi të shumta në kërkimin e diturisë, në veçanti kur udhëtoi për në Jemen, mirëpo dashuria e tij për diturinë dhe në veçanti për kërkimin e hadithit e bëri të jetë i paluhatshëm në këtë qëllim dhe të përballojë çdo vështirësi që i paraqitej në rrugën drejt diturisë. Këto vështirësi me të cilat përballej imam Ahmedi ishin si parapërgatitje për një të ardhme

të afërt, kur u sprovua me një sprovë shumë të madhe. Kjo sprovë ishte dalja në shesh e mendimit të grupimit të mutezilive, i cili përkrahej nga prijësi i muslimanëve në atë kohë. Mendimi i tyre ishte se Kurani nuk është Fjala e Allahut të Lartësuar, por është i krijuar. Kjo vendosmëri e paluhatshme e imam Ahmedit bëri që i gjithë umeti i Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem të mbështetej tek ai kur u kaplua nga kjo sprovë e madhe dhe e pabazë, e cila nuk ishte tjetër vetëm se pjellë e atyre që pasonin logjikën dhe epshet e tyre duke lanë anash Sunetin e pastër të të Dërguarit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Kërkuesit e dijes udhëtonin me kilometra të tëra për të dëgjuar nga imam Ahmedi qoftë edhe një hadith sepse ishte nder për ta. Nga ai transmetonin hadithe edhe dijetarët me eminentë që njihte bota islame në atë kohë, si: Veki’ ibën Xherrah, imam Shafiu, Alij ibën Medini, Kutejbe ibën Seidi etj. Imam Ahmedi (RahimehUllah) ndërroi jetë në ditën e xhuma të muajit Rrebiul Euel të vitit 241 h. “Të kapurit pas Sunetit është shpëtim.” E ka nxjerrë Ed Daramiu në Sunenin e tij (1/58, me nr. 96), El Lalikai në Sherhu Itikad (1/94-95 me nr. 136-137) etj., nga Ez Zuhri se ka thënë: “Ka pasur prej dijetarëve tanë të kaluar që thoshin: “Të kapurit pas Sunetit është shpëtim.” Imam Salih el-Feuzan (Allahu e ruajttë) thotë: “Fjala e tij “të kapurit pas Sunetit është shpëtim”, ka kuptimin se të kapurit fort pas Sunetit është shpëtim nga sprovat dhe nga dënimi. I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush do jetojë prej jush ka për të shikuar kundërshtime të shumta, prandaj ju këshilloj që të kapeni fort pas Sunetit tim dhe të prijësve të udhëzuar drejt.” Allahu i Lartmadhëruar thotë: “Të gjithë mbahuni fort për litarin e Allahut (Kuranin) dhe mos u përçani!” (Kurani, Alu Imran: 103) Po ashtu Ai thotë: “Kjo është rruga Ime e drejtë, prandaj ndiqeni e mos shkoni rrugëve të tjera që t’ju shmangin nga rruga e Tij.” (ElEn’am: 153). Kjo është porosia e Allahut dhe porosia e të Dërguarit të Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sellem dhe ajo është të kapurit pas Sunetit. Fudajl ibën Ijadi ka thënë: “Kush e lavdëron dhe nderon bidatçiun vetëm se ka ndihmuar në shkatërrimin e Islamit. Kush i buzëqesh në fytyrë bidatçiut ka nënçmuar atë që Allahu i Lartmadhëruar i shpalli Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Kush e marton të shtrenjtën (bijën, motrën apo çdo femër që ka nën kujdesin e tij) e tij me një bidatçi, ai i ka ndërprerë lidhjet familjare me të. E kush përcjell xhenazen e ndonjë bidatçiu, ai ka për të qenë në zemërimin e Allahut derisa të kthehet.” Fudajl ibën Ijadi ka thënë: “Unë ha me një çifut dhe të krishterë dhe nuk ha me një bidatçi. Dëshiroj që ndërmjet meje dhe ndjekësit të bidatit të jetë një pengesë prej hekuri.” (El Lalikai në Sherhu Itikad (4/ 638, me nr. 1149) etj.)

Imam Feuzan (Allahu e ruajttë) thotë: “Fjala e Fudajl ibën Ijadit: “Unë ha me një çifut dhe të krishterë dhe nuk ha me një bidatçi” ka kuptimin që çifuti dhe i krishteri dihet se janë pasues të një feje që e kundërshton fenë tonë, por janë ehlul kitabë, kurse bidatçiu pretendon se është në Islam. Çifuti dhe i krishteri nuk pretendojnë se janë në Islam dhe ti e di se ai është çifut ose i krishterë, por problemi qëndron tek ai që pretendon se është në Islam dhe ti i beson atij, ulesh me të, kurse ai të tërheq për në sherr dhe rreziku i tij është shumë më i madh sesa armiku, i cili njihet për armiqësinë e tij.” Fjala e autorit: “Dëshiroj që ndërmjet meje dhe ndjekësit të bidatit të jetë një pengesë prej hekuri”, do të thotë se ndalohet përzierja me të (bidatçiun). “Kush largohet nga ndjekësi i bidatit, Allahu ka për t’ia mbushur zemrën me besim. Kush e përbuz dhe qorton ndjekësin e bidatit, ka për ta siguruar Allahu në ditën e shtangies së madhe. Kush e ofendon ndjekësin e bidatit, Allahu ka për ta ngritur atë në xhenet njëqind shkallë.” Kjo nuk është prej fjalëve të Fudajl ibën Ijadit, por ka ardhur edhe merfuan (i ngritur) tek Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe e ka nxjerrë Ibën Asakiri në Historinë e tij (54/199), El Hatabi në Historinë e tij (10/ 263) etj., por nuk saktësohet.

Vizita e varreve dhe kërkimi i ndihmës nga i varrosuri

Në emër të Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëbërësit (Teksti i pyetjes që iu drejtua Shejkhut të Islamit) Shejkhul-Islam Ahmed ibën Tejmijjeh (RahimehUllah), u pyet për atë person që viziton varret dhe kërkon ndihmë nga i varrosuri. Këtë e bën ngaqë ai vetë është i sëmurë, ose i është sëmurë kali apo deveja e tij. Ai kërkon largimin e sëmundjes që ata kanë dhe thotë: “O zotëria im! Unë jam në fqinjësinë tënde dhe jam nën mbrojtjen tënde. Filani më ka bërë padrejtësi, filani donte të më dëmtonte.” Ai

thotë se i varrosuri është ndërmjetës midis tij dhe Allahut të Lartmadhëruar. Gjithashtu, çfarë thoni për atë që zotohet se do të investojë për xhamitë, për qoshet dhe teqetë (vendet në të cilat qëndrojnë shehlerët dhe dervishlerët), për shehlerët (qofshin të gjallë apo të vdekur) me anë të të hollave, deveve, deleve, qirinjve, vajit, etj.? Ose thotë: Nëse djali im shpëton, zotohem se kam për t’i dhënë shehut këtë dhe këtë? Gjithashtu, çfarë thoni për atë person që i drejtohet për ndihmë shehut të vet, duke kërkuar prej tij që t’ia bëjë zemrën të qëndrueshme nga një ngjarje e caktuar? Po për një tjetër, që shkon tek shehu i tij, duke patur për qëllim varrin dhe vendos fytyrën mbi të, fërkon varrin me duar dhe më pas fshin me to fytyrën e tij, e të tjera veprime të ngjashme me këto? Po për një tjetër, që shkon tek ai për një nevojë që ka dhe thotë: O filan! Me bereqetin tënd. Ose thotë: M’u plotësua nevoja që kisha me bereqetin e Allahut dhe bereqetin e shehut! Po për atë që mendon se i varrosuri dëgjon dhe kështu vjen tek varri, zbulohet dhe vendos kokën para shehut, i përulur në tokë (në formën e sexhdes)? Po për një tjetër që thotë: Ndodhet një “El-Kutb”, “ElGauth”, “El-Xhami’” në këtë ekzistencë? Shpresojmë të na japësh përgjigje të detajuar për këtë çështje. (Fillimi i përgjigjes) Ibën Tejmijjeh (RahimehUllah) u përgjigj: Gjithë falënderimet dhe lavdërimet janë për Allahun, Zotin e gjithë botëve. Feja me të cilën Allahu dërgoi të dërguarit dhe zbriti librat e Tij, është adhurimi i Allahut Një të Vetëm, pa asnjë shok dhe ortak. Kërkimi i ndihmës prej Tij, të mbështeturit tek Ai dhe të lutet vetëm Ai për sjelljen e dobive dhe largimin e dëmeve. Allahu i Lartmadhëruar thotë: “1 - Shpallja e Librit (Kur’anit) është nga Allahu, i Gjithëfuqishmi, më i Urti Gjithëgjykues. 2 - Vërtetë që Ne të kemi zbritur ty (Muham-med) Libër me të vërtetën dhe adhuroje Allahun duke plotësuar detyrat e fesë së Tij me sinqeritet vetëm për hir të Tij. 3 - A nuk është për Allahun feja e vërtetë (adhurimi, përkushtimi, nënshtrimi). Dhe ata që zgjedhin për mbrojtës e ndihmues të tjerë në vend të Tij (thonë): Ne nuk i adhurojmë ata vetëm që të mund të na afrojnë tek Allahu. Padyshim që Allahu do të gjykojë midis tyre në lidhje me atë për çfarë dyshuan.” [Ez-Zumer: 1-3] I Lartmadhëruari përsëri thotë: “Dhe vërtetë që xhamitë janë për Allahun (të Vetëm), kështu që mos lutni asnjë tjetër bashkë me Allahun.” [El-Xhin 18] Gjithashtu thotë: “Thuaj: Zoti im më ka urdhëruar drejtësi dhe t’i drejtohemi vetëm Atij (të adhurojmë vetëm Allahun duke u kthyer nga kibla gjatë faljeve) në çdo xhami që të jemi duke u falur, duke iu lutur vetëm Atij, duke e shprehur fenë tuaj zemërhapur dhe me përkushtim ndaj Tij.” [Al-A’raf: 29] Allahu i Lartësuar thotë: “56 - Thuaju (o Muham-med): Thërrisni ata përveç Atij (Allahut) të cilët juve ua merr mendja (për zota si: melekët, pejgamberët kushdo qofshin, Isai, Uzeiri, idhuj etj.). Ata nuk kanë fuqi për ta larguar të keqen prej

jush, dhe as për ta kaluar atë prej jush tek dikush tjetër. 57 - Ata të cilëve u thërrasin (si Isai -biri i Merjemes-, Uzeiri, melekët etj.) vetë duan (për veten e tyre) mënyrë e rrugë të drejtë afrimi tek Zoti i tyre (Allahu). Secili prej tyre do të donte të ishte më i afërti dhe ata (Isai, Uzeiri, melekët, etj.) vetë shpresojnë mëshirën e Tij dhe i frikësohen ndëshkimit të Tij. Vërtetë që ndëshkimit të Zotit tënd është për t’iu pasur frikë.” [El-Isra: 56-57] Disa nga selefët (të parët tanë) kanë thënë: Disa njerëz thërrisnin dhe lutnin Mesihun, Uzeirin dhe melekët. Allahu i Madhëruar tha: “Ata të cilët ju i lutni janë robërit e Mi, ashtu sikurse edhe ju jeni robërit e Mi. Ata shpresojnë mëshirën Time, ashtu sikurse edhe ju shpresoni mëshirën Time. Ata kanë frikë ndëshkimin Tim, ashtu sikurse edhe ju keni frikë ndëshkimin Tim dhe ata afrohen tek Unë, ashtu sikurse edhe ju afroheni tek Unë.” Përderisa kjo është gjendja e atyre që thërrasin e lusin pejgamberët dhe melekët, atëherë vallë si është gjendja e atyre që janë më poshtë tyre (në gradë)?! Allahu i Lartmadhëruar thotë: “A mos mendojnë ata që nuk besojnë se ata mund të marrin robërit e Mi (të dërguarit e Mi, Isain birin e Merjemes, Uzeirin, melekë, shenjtorë etj.) si eulija (zota, mbrojtës, ndihmues) përveç Meje? Vërtet që Ne kemi përgatitur xhehenemin për vendpritjen e pabesimtarëve.” [El-Kehf: 102] Gjithashtu thotë: “Thuaj (o Muham-med këtyre politeistëve dhe paganëve): Thirruni atyre të cilët ju i pohoni (se janë zota) në vend të Allahut (Një). Ata nuk kanë as sa pesha e një grimce (sa një milingonë), qoftë në qiej e qoftë në tokë, e as nuk kanë aspak pjesë në ndonjërin prej tyre (në qiej ose në tokë) dhe nuk ka asnjë mbrojtës për ta tek Ai nga mesi i tyre. Ndërmjetësimi tek Ai nuk ka dobi përveçse për atë për të cilin Ai lejon.” [Sebe’: 22-23] Allahu i Lartësuar tregoi qartë, se kush lutet përveç Allahut prej të gjitha krijesave, qofshin prej melekëve, njerëzve e të tjerë, ata që të gjithë pa përjashtim nuk kanë as sa pesha e një grimceje në sundimin e Tij. Gjithashtu, Ai nuk ka asnjë ortak në sundimin e Tij, madje Ai i Lartësuari, është i Vetmi Sundimtar, Atij i takon falënderimi dhe lavdërimi, Ai është i Plotfuqishmi për çdo gjë. Ai nuk ka ndonjë ndihmëtar që ta ndihmojë ashtu siç ka një mbret këshilltarët dhe përkrahësit e Tij. Ndërmjetësuesit nuk mund të ndërhyjnë për askënd tek Allahu, veçse për atë me të cilin Ai është i kënaqur. Pra duket qartë, se me sa përmendëm janë të mohuara të gjitha mënyrat që të çojnë në shirk. Ai që ata lutin përveç Allahut, është sundimtar ose nuk është sundimtar. Nëse nuk është sundimtar atëherë është ortak, ose nuk është ortak. Nëse nuk është ortak, atëherë është ndihmëtar ose kërkues. Tri llojet e sipërpërmendura, sundimi, ortakëria dhe ndihma janë të mohuara, kurse përsa i përket të katërtës, ajo ndodh vetëm pas lejes së Allahut. Siç thotë Allahu i Lartësuar: “E kush është Ai që mund të ndërmjetësojë tek Ai përveçse me lejen e Tij.” [El-Bekare: 255]

Gjithashtu thotë: “Dhe ka shumë melekë në qiej, ndërmjetësimi i të cilëve nuk vlen, vetëm pasi Allahu të ketë dhënë lejen për atë që Ai do dhe dëshiron.” [EnNexhm: 26] Po ashtu thotë: “A kanë marrë të tjerë si ndërmjetësues në vend të Allahut? Thuaj: Edhe sikur ata të mos kenë fuqi mbi asgjë dhe që të mos mendojnë? Thuaj: Allahut i takon ndërmjetësimi, Atij i përket sundimi i qiejve dhe tokës.” [EzZumer: 43-44] Gjithashtu thotë: “Allahu është Ai i Cili ka krijuar qiejt dhe tokën dhe gjithçka që ndodhet midis tyre, në gjashtë ditë. Pastaj Ai u ngrit dhe qëndroi mbi Arsh (në fronin e tij madhështor, ashtu si i takon madhështisë së Tij). Ju o njerëz nuk keni askënd tjetër veç Tij si mbrojtës dhe as ndërmjetësues. A nuk do të përkujtoni (e të këshilloni) pra?” [Es-Sexhde: 4] Po ashtu thotë: “Këshillojua (Kur’anin) atyre që kanë frikë se do të mblidhen tek Zoti i tyre kur nuk do të ketë as mbrojtës për ta e as ndërmjetësues përveç Atij (Allahut), me qëllim që ata ta kenë frikë Allahun dhe të plotësojnë detyrat ndaj Tij (duke u përmbajtur nga ndalesat e duke kryer detyrimet e urdhëruara).” [EnAam: 51] Dhe thotë: “79 - Nuk është e mundur për askënd të cilit Allahu i ka dhënë Librin, Hukmin (gjykimin, urtësinë dhe dijen e plotë të fesë) dhe pejgamberinë që t’u thotë njerëzve: “Bëhuni adhuruesit e mi në vend të Allahut. Përkundrazi (ai duhet t’u thotë): Jini Rabbanijjinë (njerëz të ditur fetar që zbatojnë çfarë dinë dhe ftojnë të tjerët), sepse ju po u mësoni Librin dhe po e studioni atë. 80 - As nuk do t’ju urdhëronte të merrnit melekët ose pejgamberët për zota. A mos vallë do t’ju urdhëronte të mohonit pasi ju t’i ishit nënshtruar Allahut (muslimanë)?” [AlImran: 79-80] Përderisa Ai ka gjykuar se kush merr për zota melekët dhe pejgamberët është pabesimtar, atëherë si do të jetë gjendja e atij që merr për zota ata të cilët janë më të ulët në gradë, si shehlerët etj.?! Tani do ta shtjellojmë më tepër këtë çështje duke thënë: Në rast se kërkesa e robit është prej gjërave të cilat nuk mund t’i plotësojë askush tjetër përveç Allahut, si p.sh. të kërkojë shërimin e të sëmurit, qoftë prej njerëzve apo kafshëve, shlyerjen e borxhit pa patur ndonjë burim të caktuar, shëndetin e familjes së tij, largimin e fatkeqësisë qoftë në këtë botë apo në botën tjetër, triumfin ndaj armikut, udhëzimin e zemrës, faljen e gjynahut, hyrjen në Xhennet, shpëtimin nga zjarri, mësimin e diturisë dhe Kur’anit, rregullimin e zemrës, përmirësimin e moralit, pastrimin e vetes, etj., atëherë që të gjitha këto në formë të prerë, nuk lejohet të kërkohen prej askujt tjetër përveç Allahut të Lartmadhëruar. Pra, nuk lejohet në asnjë mënyrë t’i thotë melekut, pejgamberit apo shehut (qoftë i gjallë apo i vdekur): -Më fal gjynahun, më ndihmo ndaj armikut, më shëro të sëmurin, më jep shëndet mua, familjes dhe kafshës sime- etj. . Kush i kërkon këto nga ndonjë krijesë (kushdo qoftë), ai është mushrik,

që i ka bërë Allahut shok në adhurim. Ky lloj shirku që ai bëri, është si shirku i mushrikëve të cilët adhurojnë melekët, pejgamberët dhe statujat, të cilat i përshkruajnë në formën e pamjeve të tyre. Po ashtu është si lutja që i bëjnë të krishterët Mesihut dhe nënës së tij. Allahu i Lartësuar thotë: “Kujto dhe kur Allahu do të thotë (ditën e ringjalljes): O Isa, biri i Merjemes! A mos u the ti njerëzve: Më adhuroni mua dhe nënën time si dy zota përkrah Allahut?” [El-Maide: 116] Po ashtu thotë: “Ata (çifutët dhe të krishterët) morën rabinët dhe murgjit e tyre si perëndi të tyren në vend të Allahut, (morën për zot të tyre) edhe Mesihun, birin e Merjemes, ndërkohë që ata qenë urdhëruar të mos adhurojnë askënd tjetër, por vetëm një Zot, nuk ka zot tjetër përveç Tij (që e meriton adhurimin). I Lartësuar është Ai nga të pasurit shokë që ata ia mveshin Atij.” [Et-Teube: 31] Ndërsa, përsa u përket gjërave që ka mundësi t’i plotësojë robi, është e lejuar t’i kërkohet dikujt në disa raste dhe është e ndaluar në disa të tjera. Allahu i Lartësuar thotë: “Kështu që kur të kesh mbaruar (punën, detyrën tënde) ngrihu dhe qëndro në adhurim të Allahut (duke kryer falje). Dhe (vetëm) tek Zoti yt ktheji (të gjitha qëllimet, shpresat dhe) lutjet.” [Esh-Sherh: 7-8] Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e porositi Ibën Abasin duke i thënë: “Nëse kërkon (diçka), kërko prej Allahut dhe nëse kërkon ndihmë, kërko prej Allahut.” Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) porositi disa prej shokëve të tij duke u thënë, që të mos u kërkojnë asgjë njerëzve. Aq sa ka patur prej tyre ndonjë, që i binte shkopi nga dora (ndërkohë që ishte mbi kafshë), dhe nuk i thoshte askujt, ma jep atë. Po ashtu, është fiksuar në dy Sahihët (në Sahihun e Imam Bukhariut dhe Sahihun e Imam Muslimit) se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Shtatëdhjetë mijë (njerëz) prej Umetit (popullit) tim do të hyjnë në Xhennet pa llogari. Ata që nuk kërkojnë rukje (leximi i diçkaje prej Kur’anit për të sëmurin), ata që nuk përdorin djegien me zjarr për shërimin e sëmundjeve, ata që nuk përdorin shenjat e ogurit dhe që tek Zoti i tyre mbështeten.” Fjala El-istirka (që ka ardhur në fillim të hadithit) do të thotë: Kërkimi i rukjes, që është prej llojeve të lutjes. Megjithatë, është transmetuar se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Për çdo person, që lutet për vëllanë e tij në fshehtësi me ndonjë lutje, Allahu ngarkon një melek me përgjegjësi, që sa herë ai të lutet për vëllanë e tij, meleku thotë: Edhe për ty njëlloj si ai.” Prej lutjeve që ka aprovuar Sheriati, është edhe lutja e një personi që mungon, për një të papranishëm. Prandaj, pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka urdhëruar që të bëhet salavati për të dhe që ne të kërkojmë Uesilen (një gradë e veçantë) për të. Gjithashtu na ka njoftuar se do të kemi shpërblim nëse e bëjmë këtë lutje për të. Ai thotë: “Kur ta dëgjoni muezinin, përsëriteni atë që ai thotë, dhe më pas bëni salavate për mua, sepse kush bën një salavat për mua, Allahu bën dhjetë për të. Pastaj kërkoni për mua Uesilen. Ajo është një gradë në Xhennet, që s’mund ta ketë vetëm se një rob prej robërve të Allahut, dhe shpresoj që të jem unë ai rob.

Kush kërkon Uesilen për mua, i lejohet Shefati (ndërmjetësimi) im Ditën e Kijametit.” Prej mënyrave që ka aprovuar Sheriati, është fakti që muslimani ta kërkojë lutjen nga dikush që është mbi gradën e tij dhe nga dikush që është poshtë gradës së tij. Kërkimi i lutjes është transmetuar nga dikush që është më lart ose më poshtë në gradë se kërkuesi, sepse Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur përcolli Umerin për në Umre i tha: “Mos na harro në lutjet e tua o vëlla.” Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur na urdhëroi të bëjmë salavat dhe të kërkojmë Uesilen për të, na njoftoi se kush bën një salavat për të, Allahu ka për t’i bërë atij për shkak të atij salavati dhjetë salavate. Po ashtu na njoftoi se kush kërkon për të Uesilen, atij i lejohet ndërmjetësimi i pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) Ditën e Kijametit. Pra kërkimi i asaj gjëje prej nesh është në dobinë tonë, dhe padyshim që ka dallim të theksuar midis atij që kërkon diçka nga dikush që i kthehet dobia atij, dhe midis atij që kërkon nga dikush që të plotësojë vetëm nevojën e vet. Është fiksuar në “Sahih” (Sahihun e Imam Muslimit), se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i përmendi Umerit UejsenilKarnij [1] dhe i tha: “Nëse ke mundësi që ai të kërkoj falje për ty bëje!” Në dy Sahihët, është transmetuar se ka patur diçka midis Ebu Bekrit dhe Umerit (radijAllllahu anhum), dhe Ebu Bekri i tha Umerit: “Kërko falje për mua”. Mirëpo në hadith thuhet se Ebu Bekri u zemërua me Umerin. Gjithashtu është transmetuar se disa njerëz kërkonin rukje dhe pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u lexonte atyre. Në dy Sahihët është fiksuar, se njerëzit kur i goditi thatësira, kërkuan nga pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) që të kërkoj shi për ta. Ai e luti Allahun për ta dhe u furnizuan me shi. Po ashtu është transmetuar në dy Sahihët, se Umer Ibën Khatabi (radijAll-llahu anhu) kërkoi shi me anë të Abasit. Ai e luti Allahun duke thënë: “O Allah! Ne kur na godiste thatësira ndërmjetësoheshim tek Ty me anë të Pejgamberit tonë dhe e dërgoje shiun. Ndërsa tani ndërmjetësohemi tek Ty me anë të xhaxhait të Pejgamberit tonë, na e zbrit shiun” Dhe më pas u zbriste shiu. Ka ardhur në Sunen (të Ebu Daudit), se një nga banorët e shkretëtirës i tha Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): Njerëzit po vuajnë, fëmijët janë të uritur dhe po shkatërrohet pasuria, prandaj lute Allahun për ne. Ne po ndërmjetësohemi me Allahun tek ty dhe me ty tek Allahu. I Dërguari i Allahut madhëroi dhe lartësoi Allahun, aq sa kjo u dallua qartë në fytyrat e shokëve të tij dhe tha: “Mjerë për ty?! Askush nuk mund të ndërmjetësohet me Allahun tek ndonjë nga krijesat e Tij. Pozita e Allahut është më e madhe se kjo gjë.” Ai e aprovoi fjalën e tij: “Ne po ndërmjetësohemi me ty tek Allahu.” Ndërsa fjalën: “Ne ndërmjetësohemi me Allahun tek ty.”, e mohoi, sepse ndërmjetësuesi kërkon prej atij tek i cili bën ndërmjetësim, dhe robi i kërkon Zotit të tij dhe kërkon

ndërmjetësim tek Ai. Ndërsa Allahu i Lartësuar nuk kërkon prej robit dhe nuk kërkon ndërmjetësim tek ai.

[1] - Ai është Uejs ibën Amir el-Karnij El-Muradij., zahid i njohur. Ka jetuar në kohën e pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), por nuk e ka parë atë (nuk është takuar me të). Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) pati informuar për të, para ardhjes së tij (para se të vinte në Medine). Ka transmetuar hadithe nga Umeri dhe Aliu. Ka marrë pjesë në luftën e Sif-fijnit me Aliun dhe ka qenë nga muslimanët më të zgjedhur. E ka pranuar Islamin gjatë jetës së pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem), por e ka penguar mirësia (përkujdesja) ndaj nënës së tij që të takohej me pejgamberin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). (Mënyra e vizitës së varreve që përputhet me Sheriatin) Përsa i përket formës së vizitës, që përputhet me Sheriatin, ajo bëhet duke përshëndetur të vdekurin dhe duke lutur Allahun për të. Pra, si namazi i xhenazes. Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i mësonte shokët e tij, që kur të vizitonin varret të thoshnin: “Paqja e Allahut qoftë mbi ju o banorë besimtarë të këtij vendi. Edhe ne me urdhrin e Allahut, kur të vijë përcaktimi i Tij, inshaAllah me ju do të rradhitemi. Allahu mëshiroftë prej nesh dhe prej jush ata që kanë ikur para dhe ata që do të vijnë më pas. Lusim Alahun për ne dhe për ju që të na ruajë nga çdo gjë. O Allah! Mos na e ndalo shpërblimin e tyre dhe mos na sprovo pas tyre.” Është transmetuar prej pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se ka thënë: “Çdo njeri që kalon në varrin e një njeriu të cilin e njihte në këtë botë dhe e përshëndet atë, atëherë Allahu ia kthen shpirtin atij derisa t’ia kthejë atij përshëndetjen.” Allahu i Lartmadhëruar e shpërblen të gjallin nëse lutet për të vdekurin besimtar, ashtu sikurse e shpërblen atë nëse i fal atij xhenazen. Prandaj Allahu i Madhëruar e ndaloi pejgamberin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) që ta bëjë një gjë të tillë me munafikët (hipokritët, të cilët shfaqin besimin dhe fshehin mosbesimin). Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe kurrë (o Muham-med) mos (fal xhenaze) për ndonjë prej atyre (hipokritëve) që vdes dhe as mos rri tek varri i tij.” [Et-Teube: 84] Në vizitën që është në përputhje me Sheriatin, nuk ekziston ndonjë nevojë e të gjallit që t’ia paraqesi të vdekurit, as nuk kërkon prej tij dhe as nuk e merr atë për ndërmjetës. Madje në të ekziston dobia që kryhet nga i gjalli për të vdekurin, siç duket qartë kjo gjë tek namazi i xhenazes. Allahu i Madhëruar e mëshiron të vdekurin me anë të lutjes dhe bamirësisë së të gjallit. Dhe e shpërblen këtë për shkak të punës së tij. Ngaqë është fiksuar në Sahih (të Muslimit), se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kur ndërron jetë biri i Ademit, ndërpritet puna e tij përveçse

tri gjërave: Sadakaja e vazhdueshme, dituria prej së cilës përfitohet pas tij dhe djali (fëmija) i mirë që lutet për të.” (Gjykimi ndaj atij që vjen tek varri i një pejgamberi, apo i një njeriu të mirë, duke kërkuar diçka prej tij ose duke iu drejtuar atij për ndihmë) Përsa i përket atij që shkon tek varri i një pejgamberi, apo i një njeriu të mirë, ose tek ai që beson se është varri i një pejgamberi ose i një njeriu të mirë, ndërkohë që nuk është kështu, duke kërkuar diçka prej tij, ose duke iu drejtuar atij për ndihmë, ndahet në tre lloje: Lloji i parë: Kur kërkon plotësimin e nevojës që ka, si p.sh.: Kërkon largimin e sëmundjes që ka, sëmundjen e kafshës së tij, të shlyej borxhet, të hakmerret ndaj armikut, t’i japë shëndet atij, familjes së tij, kafshës së tij, etj., prej gjërave të cilat nuk mund t’i plotësojë askush tjetër përveç Allahut të Madhëruar. Ky veprim i tij është shirk i qartë dhe kërkohet prej atij që e kryen atë, të pendohet. Nëse pendohet mirë dhe nëse nuk pendohet atëherë vritet. Nëse ai thotë: Unë kërkoj prej tij, sepse ai është më afër tek Allahu se unë, që ai të ndërmjetësojë për mua në këto gjëra. Sepse unë ndërmjetësohem me anë të tij tek Allahu, ashtu sikurse ndërhyet tek mbreti me njerëzit e tij të veçantë dhe këshilltarët e tij. Ky veprim i tij është prej veprave të mushrikëve (idhujtarëve) dhe të krishterëve, sepse ata pretendojnë se i marrin rabinët dhe murgjit e tyre ndërmjetësa për të ndërhyrë në kërkesat e tyre. Gjithashtu Allahu na ka njoftuar për gjendjen e mushrikëve se ata thonë: “Ne nuk i adhurojmë ata për tjetër vetëm që të na afrojnë sa më afër Allahut.” [Ez-Zumer: 3] Përsëri Allahu i Lartësuar thotë: “43 - A kanë marrë të tjerë si ndërmjetësues në vend të Allahut? Thuaju: Edhe sikur ata të mos kenë fuqi mbi asgjë dhe të mos mendojnë? 44 - Thuaju: Allahut i takon i gjithë ndërmjetësimi. Atij i përket mbizotërimi i qiejve dhe i tokës. Pastaj tek Ai do të ktheheni.” [Ez-Zumer: 43-44] Allahu i Lartësuar thotë: “Ju (o njerëz) nuk keni askënd tjetër përveç Atij si mbrojtës e ndihmues dhe as ndërmjetësues. A nuk do të përkujtoni pra?” [EsSexhde: 4] Allahu i Lartësuar thotë: “E kush është ai që mund të ndërmjetësojë tek Ai përveçse me lejen e Tij.” [El-Bekare: 255] Pra Ai e sqaroi dallimin midis Atij dhe krijesave të Tij. Njerëzit e kanë zakon që kur duan të ndërhyjnë tek ndonjë prej të mëdhenjve të tyre, gjejnë një person që ka pozitë tek ai. Më pas ndërmjetësuesi kërkon prej tij dhe ai ia kryen nevojën atij nga dëshira, frika, turpi, dashuria që ka për të, ose për shkaqe të tjera. Ndërsa tek Allahu i Madhëruar nuk ndërhyn askush për ndërmjetësim, derisa Ai t’i japë leje ndërmjetësuesit, pra nuk veprohet asgjë përveç asaj që Ai do. Ndërhyrja e

ndërmjetësuesit është me lejen e Tij dhe si rrjedhojë e gjithë çështja i takon vetëm Atij. Prandaj pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë në hadithin që e transmeton Bukhariu dhe Muslimi nga Ebu Hurejre (radijAll-llahu anhu): “Të mos thotë ndonjëri prej jush: O Allah! Më fal mua nëse do! O Allah! Më mëshiro mua nëse do! Por të kërkojë me zell dhe me siguri, sepse Allahun nuk mund ta detyrojë askush.” Këtu sqaroi, se Allahu i Madhëruar vepron çfarë të dojë dhe nuk mund ta detyrojë askush në atë që Ai zgjedh, ashtu siç mund të detyrojë ndërmjetësuesi dikë dhe ashtu siç detyron kërkuesi dikë, pasiqë ia kërkon diçka me ngulm dhe duke e zënë ngusht me kërkesën e tij. Pra të gjitha dëshirat dhe qëllimet duhet t’i drejtohen vetëm Allahut, siç thotë i Lartmadhëruari: “7 - Kështu që kur të kesh mbaruar (punën, detyrën tënde) ngrihu dhe qëndro në adhurim të Allahut (duke kryer falje). 8 - Dhe (vetëm) tek Zoti yt ktheji (të gjitha qëllimet, shpresat dhe) lutjet.” [Esh-Sherh: 78] Po ashtu, duhet t’i frikësohet vetëm Allahut. Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe vetëm Mua m’u frikësoni.” [El-Bekare: 40] Allahu i Lartmadhëruar thotë: “Mos iu frikësoni njerëzve por m’u frikësoni vetëm Mua.” [El-Maideh: 44] Allahu na ka urdhëruar që të bëjmë salavat për pejgamberin (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) gjatë lutjes, madje e ka bërë këtë gjë prej shkaqeve të pranimit të lutjes sonë. Shumë prej njerëzve të humbur thonë: Ky është më afër tek Allahu nga unë, sepse unë jam larg Allahut dhe nuk mund ta lus Atë vetëm se nëpërmjet këtij ndërmjetësuesi. Si dhe thënie të tjera të ngjashme me këto, që i përdorin mushrikët. Ngaqë Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe kur robërit e Mi të pyesin ty (o Muham-med) për Mua, atëherë (përgjigju atyre): Vërtet Unë jam pranë tyre (me dijen Time). Unë u përgjigjem duave (lutjeve) të lutësit kur ai më drejtohet Mua me lutje (pa ndërmjetësues apo ndërlidhës).” [El-Bekareh: 186] Është transmetuar se sahabët (radijAll-llahu anhum) thanë: O i dërguari i Allahut! Zoti ynë është afër që ta lutim me zë të ulët apo është larg që ta thërrasim? Atëherë Allahu zbriti ajetin që përmendëm më lart. Në Sahihun e Imam Bukhariut, transmetohet se ata ishin në udhëtim dhe i ngrinin zërat duke bërë tekbir (duke thënë: Allahu Ekber, Allahu është më i madhi). Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “O njerëz! Tregohuni të butë me vetet tuaja (duke mos e ngritur zërin gjatë lutjes), sepse ju nuk po lutni një të shurdhër dhe as një që mungon. Ju po lutni një Dëgjues që është afër. Ai që po e lutni ju është më afër tek ndonjëri prej jush se sa qafa e kafshës së cilës i ka hipur.” Allahu i Madhëruar i ka urdhëruar të gjithë robërit, që të falen vetëm për Të dhe të lutin vetëm Atë.

Ai i urdhëroi të gjithë ata të thonë: “Vetëm Ty të adhurojmë dhe vetëm Ty të mbështetemi e të kërkojmë ndihmë (kudo, në çdo kohë dhe për çdo gjë).” [ElFatiha: 5] Ai njoftoi se mushrikët thanë: “Ne nuk i adhurojmë ata për gjë tjetër, përveçse që ata të mund të na afrojnë tek Allahu.” [Ez-Zumer: 3] Pastaj këtij mushriku i thuhet: Ti kur e lute këtë, nëse mendoje se ai është më i dijshëm për gjendjen tënde, ose kishte më tepër mundësi për të plotësuar kërkesën tënde, ose ishte më i mëshirshëm nga ty, atëherë kjo që ti bëre është injorancë, humbje dhe mohim. Nëse e dije se Allahu është më i dijshëm, më i fuqishëm dhe është më i mëshirshëm, atëherë përse nuk kërkove prej Tij, por kërkove prej dikujt tjetër?! A nuk dëgjon çfarë ka transmetuar Bukhariu dhe të tjerë bashkë me të, nga Xhabiri (radijAll-llahu anhu) se ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) na mësonte Istikharen (namaz dhe lutje që e kryen dikush që ka diçka në mëdyshje), ashtu sikur na mësonte ndonjë sure prej Kur’anit dhe thoshte: “Nëse dikush nga ju dëshiron të bëj diçka, le të fal dy rekate që nuk kanë lidhje me farzet e më pas të thotë :” O Allah! Unë të lutem që me diturinë Tënde (të pakufishme) të më drejtosh tek ajo që është më e mirë për mua! (O Allah) Më ndihmo me fuqinë Tënde! Unë të kërkoj Ty prej mirësisë Tënde të madhe, sepse Ti je i Plotfuqishmi e unë jam i pafuqishëm, Ti di gjithçka e unë nuk di asgjë. Ti je i Dituri mbi çdo të fshehtë. O Allah, në qoftë se ajo për të cilën po lutem është për të mirën e fesë sime dhe të jetës sime, në qoftë se ajo është për një përfundim të mirë të çështjeve të mia tani e në të ardhmen, ma bëj të mundur dhe ma lehtëso kryerjen e saj e më pas më jep begati prej saj. E në qoftë se ajo për të cilën po lutem është për të keqen e fesë sime dhe të jetës sime e për një përfundim të keq të veprave të mia tani e në të ardhmen, largoje atë nga unë e më largo mua nga ajo dhe bëj të mundur që të më mbulojnë mirësitë e Tua kudo që të jem, e më pas më bëj që të kënaqem me të (paracaktimin Tënd).” Thotë: “Dhe thotë nevojën e tij.” Ai e urdhëroi robin të thotë: “Unë të lutem që me diturinë Tënde (të pakufishme) të më drejtosh tek ajo e cila është më e mirë për mua, (O Allah) Më ndihmo me fuqinë tënde. Unë të kërkoj Ty prej mirësisë Tënde të madhe.” Nëse e di se ai është më afër tek Allahu dhe në gradë më të lartë tek Allahu se sa ty, atëherë kjo është e vërtetë. Mirëpo është një fjalë e vërtetë, me të cilën kërkohet të mbrohet e kota, sepse nëse ai është më afër se ty dhe në gradë më të larta nga ty, kjo do të thotë se Ai e shpërblen atë dhe i jep atij më tepër se sa ty. Pra nuk kuptohet se kur ti e lut atë, atëherë Allahu do të ta plotësojë nevojën tënde më tepër se sa do të ta plotësojë nëse ti e lut vetë Allahun e Lartësuar. Nëse ti p.sh., e meriton dënimin dhe mospranimin e lutjes për shkak se në të ekziston kalim kufijsh, atëherë pejgamberi dhe njeriu i mirë nuk ndihmon dikë në atë që e urren Allahu dhe nuk e merr mundimin të të ndihmoj në atë të cilën Allahu e urren. Nëse nuk është ashtu, atëherë Allahu është më parësor për ta mëshiruar dhe për t’ia pranuar lutjen. (Kërkimi i lutjes prej dikujt qoftë i gjallë apo i vdekur)

Nëse ti thua: Kur ky e lut Allahun, Ai ia pranon lutjen atij më tepër se sa do ta pranonte nëse do ta lutja unë. Dhe ky është: Lloji i dytë: Që të mos kërkosh diçka prej tij dhe të mos e lutësh, por të kërkosh prej tij që ai të lutet për ty. Kjo është njëlloj sikur i thua një njeriu që jeton: Lutu (bëj dua) për mua! Ashtu sikurse sahabët (radijAll-llahu anhum) kërkonin prej pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) që të bënte dua për ta. Kjo mënyrë, përsa i përket njeriut që jeton, është në përputhje me Sheriatin siç e përmendëm edhe më lartë. Ndërsa përsa i përket të vdekurit, qoftë prej pejgamberëve, njerëzve të mirë, etj., nuk na lejohet të themi: Bëj dua për ne! Dhe as të themi: Kërkoji Zotit tënd për ne! Këtë nuk e ka bërë asnjë prej sahabëve dhe tabi’inëve, nuk ka urdhëruar për të ndonjë nga imamët dhe nuk ka ardhur asnjë hadith që të argumentoj për të. Madje ajo që ka ardhur në Sahih (të imam Bukhariut), është se kur ata i goditi thatësira në kohën e Umerit (radijAll-llahu anhu), atëherë ai kërkoi shi me anë të Ibën Ab-basit dhe tha: “O Allah! Ne kur na godiste thatësira ndërmjetësoheshim tek Ty me anë të pejgamberit tonë dhe Ti na dërgoje shiun. Ndërsa ne tani po ndërmjetësohemi tek Ty me anë të xhaxhait të Pejgamberit tonë, pra na dërgo shi!” E më pas zbriste shiu. Ata nuk shkuan tek varri i Pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe të thoshnin: O i Dërguari i Allahut! Lute Allahun për ne! Kërko shi për ne! Ne ankohemi tek ty për atë që na ka goditur e të tjera shprehje si këto. Këtë nuk e ka bërë asnjë prej sahabëve, madje ai është bidat dhe Allahu nuk ka dhënë asnjë të drejtë e asnjë provë për të. Madje ata (sahabët), kur vinin tek varri i pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), e përshëndesnin atë dhe nëse donin të bënin dua, nuk bënin dua në drejtim të varrit, por mënjanoheshin nga drejtimi i varrit, duke u drejtuar nga Kibla dhe lusnin vetëm Allahun, Një, duke mos i shoqëruar Atij asnjë, njësoj siç e lusnin Atë në çdo vend. Në veprën “El Muatta” (të Imam Malikut) si dhe në vepra të tjera, transmetohet se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë: “O Allah! Mos e bëj varrin tim idhull që të adhurohet! Inatosja e Allahut është e madhe ndaj një populli që i bën varret e pejgamberëve të tyre xhami.” Në Sunen (të Ebi Daudit) transmetohet se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Mos e bëni varrin tim vend vizite (vend grumbullimi), bëni salavat për mua kudo që të jeni, sepse salavati juaj mbërrin tek unë.” Në dy Sahihët (të Bukhariut dhe Muslimit), transmetohet se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë në kohën që ishte sëmurë me sëmudjen prej së cilës nuk u çua më: “Allahu i ka mallkuar çifutët dhe të krishterët, të cilët i bënë varret e pejgamberëve të tyre xhami.” Në këtë hadith, ai tërheq vëmendjen që ummeti (populli) i tij të ruhet prej veprës së tyre. Aishja (Allahu qoftë i kënaqur prej saj dhe prindërve të saj) ka thënë: “Sikur të mos ishte kjo gjë, atëherë do të shfaqej varri i tij, por ai nuk deshi dhe e urreu që të bëhej xhami.” Në Sahihun e Imam Muslimit, është transmetuar se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë pesë ditë para se të ndërronte jetë: “Ata që ishin para

jush i bënin varret xhami. Ju kini kujdes! Mos i bëni varret xhami, sepse unë ju ndaloj nga kjo gjë.” Në Sunen të Ebu Daudit, transmetohet se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Allahu i mallkoftë ato që i vizitojnë varret shpesh, ata që bëjnë mbi to xhami dhe ata që vendosin kandila mbi to.” Prandaj dijetarët tanë thonë: “Nuk lejohet ndërtimi i xhamisë mbi varre.” Gjithashtu thonë se nuk lejohet të bëhet ndonjë zotim për varrin, as për ata që janë pranë varrit, as të çojë atje dirhem (monedhë argjendi), vaj, qirinj, kafshë etj. . Të gjitha këto janë zotime të ndaluara dhe gjynah. Në Sahih (të imam Bukhariut) është fiksuar se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush zotohet se do t’i bindet Allahut, le t’i bindet dhe kush zotohet se do kundërshtoj Allahun, të mos e kundërshtoj Atë.” Dijetarët kanë mendime të ndryshme rreth çështjes, se a e ka detyrë shpagimin e zotimit ai që zotohet apo jo? Ata kanë dy mendime për këtë çështje. Mirëpo asnjë prej imamëve të selefëve, nuk ka thënë se namazi në varre dhe përmendoret e varreve (vendet e shenjta) është i pëlqyeshëm dhe se ka ndonjë mirësi. Po ashtu asnjë prej tyre nuk ka thënë se namazi dhe lutja në to është më i mirë se namazi dhe lutja në vendet e tjera. Aq sa të gjithë kanë rënë dakord në një mendim të përbashkët, unanim, se namazi në xhami dhe në shtëpi është më i mirë se namazi në varre -qofshin ato varre të pejgamberëve apo të njerëzve të mirë-, u quajtën vende të shenjta apo jo. Allahu dhe i dërguari i Tij kanë vendosur norma dhe rregulla të cilat i përkasin vetëm xhamive dhe që nuk i përkasin aspak vendeve të shenjta. Allahu i Lartmadhëruar thotë: “Dhe kush është më i padrejtë se ata që ndalojnë nga përmendja sa më shumë e emrit të Allahut (në falje, dua, etj.) në xhamitë e Allahut, madje që edhe luftojnë për shkatërrimin e tyre.” [El-Bekare: 114] Allahu i Madhëruar në këtë ajet nuk i përmendi përmendoret. Përsëri i Lartësuari thotë: “Dhe mos iu afroni atyre (grave) kur ju jeni në itikaf në xhami.” [El-Bekare: 187] Në këtë ajet nuk përmendi vendet e shenjta (apo përmendoret). Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaj: Zoti im më ka urdhëruar drejtësi dhe se duhet t’i drejtoheni vetëm Atij në çdo xhami (që të jeni duke u falur).” [El- A’raf: 29] Ai thotë: “Xhamitë e Allahut do të mirëmbahen vetëm nga ata që besojnë Allahun dhe ditën e Fundit, që kryejnë rregullisht faljen (e përcaktuar ditore), që japin zekatin dhe që kanë frikë vetëm Allahun. Këta janë në udhëzim të vërtetë.” [EtTeube: 18] Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe vërtetë që xhamitë janë për Allahun (të Vetëm), kështu që mos lutni asnjë tjetër bashkë me Allahun.” [El-Xhin: 18]

Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë: “Namazi i burrit në xhami është më i mirë nga namazi i tij në shtëpinë apo tregun e tij, me njëzet e pesë herë.” [Transmeton Bukhariu] Gjithashtu pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush e ndërton një xhami për Allahun, Allahu i ndërton atij një shtëpi në Xhennet.” [Transmeton Bukhariu dhe Muslimi] Përsa i përket varreve, ka ardhur ndalim prej pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem), në të cilin ka ndaluar bërjen e varreve xhami, aq sa ai e ka mallkuar atë që e bën këtë. Këtë gjë e kanë përmendur shumë prej sahabëve dhe tabi’inëve, siç e ka përmendur edhe Bukhariu në Sahihun e tij, Taberanij e të tjerë në Tefsirët e tyre. Gjithashtu e ka përmendur edhe Uthejmete e të tjerë në “Kisasul Enbija” (Historitë e Pejgamberëve), tek fjala e Allahut: “Dhe kanë thënë: Ju nuk do t’i lëni zotat tuaj dhe nuk do t’i lini as Uuddin, as Suuaan, as Jaguthin, as Jaukan dhe as Nesran (emra të idhujve të tyre).” [Nuh: 23] Ata thanë: Këto emra ishin të disa njerëzve të mirë e të devotshëm nga populli i Nuhut. Pas vdekjes së tyre njerëzit qëndruan në varret e tyre. Pastaj, pas një kohe të gjatë, ata i bënë përmendoret e tyre idhuj dhe qëndronin tek varret duke i fërkuar, duke i puthur e duke u lutur në to, si dhe veprime të ngjashme me këto. Nuk ka dyshim që kjo është origjina e shirkut dhe i adhurimit të idhujve. Prandaj pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “O Allah, mos e bëj varrin tim idhull që adhurohet.” Dijatarët janë të gjithë në një mendim, se kush viziton varrin e pejgamberit (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem), ose varrin e ndonjërit prej pejgamberëve, njerëzve të mirë (sahabëve ose anëtarëve të familjes (së pejgamberit -Ehlil-Bejti-) ose të të tjerëve), atij nuk i lejohet që ta fërkojë varrin, as ta preki dhe as ta puthi atë. Madje në të gjithë botën nuk ekziston ndonjë send, që është mirë të puthet përveç gurit të zi (në Ka’be). Është vërtetuar në dy Sahihët (Bukhariut dhe Muslimit) se Umeri (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Pasha Allahun! Unë vërtet e di që ti je një gur që nuk të bën dobi dhe as dëm. Dhe sikur unë të mos e kisha parë të dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) duke të të puthur, nuk do të të puthja.” Prandaj, nuk është prej Sunetit që dikush të prekë apo të puthë dy shtyllat e shtëpisë (Ka’bes), që janë në krah të gurit të zi, as muret e shtëpisë (Ka’bes), as Mekamin e Ibrahimit, as shkëmbin e Kudsit (që ndodhet në Palestinë), as varrin e ndonjë pejgamberi ose të njerëzve të mirë e të devotshëm. Ky është mendimi i përgjithshëm i dijetarëve dhe ata kanë rënë dakord për këtë. Aq sa fukahatë kanë mendime të ndryshme rreth çështjes së vendosjes së dorës në minberin e zotërisë sonë, të dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur ai ekzistonte dhe nuk ishte prishur. Imam Maliku dhe disa të tjerë e kanë urryer këtë, sepse është bidat (risi), aq sa thuhet se imam Maliku kur e pa Ata’en që të bënte një gjë të tillë, nuk mori më dituri prej tij. Ndërsa imam Ahmedi dhe disa të tjerë e kanë lejuar këtë veprim, sepse e ka vepruar i biri i Umerit (radijAll-llahu anhu dy).

Përsa i përket fërkimit të varrit të profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe puthjes së tij, që të gjithë ata e kanë urryer këtë dhe e kanë ndaluar. Ngaqë ata e kuptuan atë që kishte për qëllim pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), në lidhje me ndërprerjen përfundimtare të shirkut, vërtetimin e Teuhidit dhe përkushtimin e fesë vetëm për Allahun, Zotin e Botëve. Këtu duket edhe dallimi midis kërkimit prej pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) dhe prej një njeriu të mirë në kohën që ai është gjallë, dhe kërkimit prej tij pas vdekjes së tij dhe në mosprezencën e tij. Kjo ndodh se se në kohën që ai është gjallë, atë nuk mund ta adhuroj askush në prezencën e tij. Pra vetë pëjgamberët (‘alejhimus-salatu ues-selam) dhe njerëzit e mirë e të devotshëm kur janë gjallë, nuk lejojnë askënd që të bëj shirk me anë të tyre, madje e ndalojnë rreptësisht këtë gjë dhe i ndëshkojnë ata që e veprojnë këtë. Për këtë Isai (alejhis-selam) tha: “Kurrë nuk u kam thënë ndonjë gjë përveç asaj që Ti më urdhërove të them: Adhuroni Allahun, Zotin tim dhe Zotin tuaj, dhe unë isha dëshmitar për ta kur unë isha dhe u mora me ta, por kur Ti më more (dhe më ngrite lart) Ti ishe Vëzhgues mbi ta dhe ti je Dëshmues për çdo gjë.” [El-Maide: 117] Një burrë i tha pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): Çfarë dëshiron Allahu dhe dëshiron ty. Atëherë pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “A më bëre mua të barabartë me Allahun!? Çfarë dëshiron vetëm Allahu!” Përsëri thotë: “Mos thoni çfarë dëshiron Allahu dhe dëshiron Muhamedi, por thoni: Çfarë dëshiron Allahu pastaj dëshiron Muhamedi.” Po ashtu kur Xhuejrija tha: Midis nesh është i dërguari i Allahut, i cili e di se çdo të ndodh nesër, ai i tha: “Lëre këtë dhe thuaj atë që thoje më parë.” [Transmeton Bukhariu] Dhe thotë: “Mos e teproni në lavdërimin tim ashtu sikurse e tepruan të krishterët, në lavdërimin e birit të Merjemes. Unë padyshim që jam rob, pra thoni: Robi i Allahut dhe i dërguari i Tij.” Njëherë, kur ata u rreshtuan në rresht pas tij të ngritur në këmbë ai u tha: “Mos më madhëroni mua ashtu sikurse madhërojnë të huajt njëri-tjetrin.” Enesi thotë: “Ata (sahabët) nuk donin ndonjë tjetër më shumë nga profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), megjithatë kur e shikonin nuk çoheshin në këmbë për të, sepse e dinin se ai e urrente këtë gjë.” Gjithashtu kur Muadhi bëri sexhde për të e ndaloi atë dhe tha: “Nuk lejohet të bëhet sexhde për asnjë tjetër përveç Allahut. Nëse do të urdhëroja dikë që t’i bënte sexhde dikujt, do të urdhëroja gruan t’i bënte sexhde burrit të saj, për shkak të të drejtës së madhe që ai ka ndaj saj.” Kur sollën heretikët tek Aliu, të cilët i kaluan kufijtë (duke e tepruar) në madhërimin e Aliut dhe besuan se ai ishte zot, ai (Aliu radijAll-llahu anhu) urdhëroi që ata të digjeshin me zjarr. Ky pra, është karakteri i pejgamberëve dhe eulijave. Ndërsa kush dëshiron që njerëzit ta teprojnë në madhërimin e tij pa të drejtë, ai është prej atyre që dëshirojnë arrogancë dhe shkatërrim në tokë, si Faraoni dhe të ngjashmit me të. Këtu hyjnë

edhe shehlerët e humbjes, qëllimi i të cilëve është arroganca në tokë dhe shkatërrimi, sprovimi me anë të pejgamberëve dhe njerëzve të mirë e të devotshëm, marrja e tyre për zota, bërja e shirkut me anë të tyre pas vdekjes së tyre dhe në kohën që ata nuk janë të pranishëm, ashtu siç është bërë shirk me Mesihun dhe Uzejrin. Këtu duket qartë edhe dallimi midis kërkimit prej pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe prej njeriut të mirë e të devotshëm në kohën kur ai është gjallë dhe prezent, dhe kërkimit prej tij pas vdekjes së tij e në mungesë të tij. Asnjë prej gjeneratave të para të këtij populli në kohën e sahabëve, as tabi’inët dhe as ata që ishin një brez pas tabi’inëve, nuk e kryenin namazin dhe duanë në varret e pejgamberëve dhe nuk kërkonin prej tyre. Ata nuk kërkonin ndihmë prej tyre as në mungesë të tyre, as në varret e tyre dhe nuk qëndronin në to. Prej shirkut më të madh, është që njeriu të kërkojë ndihmë nga i vdekuri apo nga ai që nuk është i pranishëm, siç përmendi pyetësi. Ai kërkon ndihmë prej tij kur ka fatkeqësi dhe thotë: O zotëria im filani! Njësoj sikur kërkon prej tij largimin e dëmit apo sjelljen e dobisë. Ky është edhe realiteti i asaj që bëjnë të krishterët me Mesihun dhe nënën e tij, me rabinët dhe murgjit të tyre. Është e ditur se krijesa më e mirë dhe më e ndershme tek Allahu, është pejgamberi ynë, Muhamedi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), dhe njerëzit që e dijnë më së miri vlerën dhe të drejtën e tij janë sahabët, shokët e tij. Sahabët nuk e vepronin një gjë të tillë as në mungesë të tij dhe as pas vdekjes së tij. Mushrikët (idhujtarët) i atribojnë shirkut gënjeshtrën, sepse gënjeshtra është e shoqëruar ngushtë me shirkun. Allahu i Lartësuar thotë: “Kështu pra, braktisni adhurimin e pështirë të idhujve, braktisni edhe fjalën e rreme. Jini hunafa Lil-Lah (për të adhuruar vetëm Allahun) duke mos i vënë Atij shokë në adhurim. Dhe kushdo që i emëron shok (të barabartë) Allahut, kjo është sikur ai të kishte rënë nga qielli dhe ta kishin kapur zogjtë.” [El-Haxh: 30-31] Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë: “Dëshmia e rreme është e barabartë me shirkun që i bëhet Allahut, me dy ose tri herë.” Allahu i Lartësuar thotë: “Padyshim se ata të cilët morën viçin për ta adhuruar, zemërimi i Zotit të tyre dhe poshtërimi i Tij do t’i mbulojë ata në jetën e kësaj bote. Kështu i shpërblejmë Ne ata që shpifin dhe trillojnë.” [El-A’raf: 152] Ibrahimi (miku i afërt i Allahut) (alejhis-selam) ka thënë: “A është mashtrimi -të adhuruar të tjerë të rremë në vend të Allahut që ju dëshironi? Po ç’mendoni atëherë për Zotin e botëve?” [Es-Safat: 86-87] Prej gënjeshtrave të tyre është fakti, se kur ndonjë prej tyre thotë në lidhje me shehun e vet: Nëse muridi (ithtari i shehut) ndodhet në perëndim dhe shehu i tij në lindje, dhe atij i zbulohet mbulesa, ai ia kthen atij siç ishte. Aq sa arritën të thonë, se nëse shehu nuk është kështu siç u cilësua, atëherë ai nuk është sheh. Ndonjëherë

ata mashtrohen nga shejtanët, siç mashtrohen adhuruesit e idhujve. Siç ndodhte me arabët dhe idhujt e tyre, me adhuruesit e yjeve e hajmalive prej shirkut e magjisë. Ashtu siç ndodhi me tatarët, indianët, sudanezët dhe grupe të tjera idhujtare, të cilët u mashtruan prej shejtanëve dhe bashkëbiseduan me ta, si dhe ndodhitë e tjera të ngjashme me këto. Shumë prej tyre mund t’u ndodh diçka e përafërt me këto, veçanërisht kur dëgjojnë fërshëllimë apo përplasje duarsh, shejtanët ndoshta zbresin mbi ta, e ndonjëri prej tyre goditet ashtu sikurse goditet dikush prej epilepsisë, e më pas ndiqet me një zë si zëri i devesë, si shkumëngari, apo dëgjohet prej tij një ulërimë e bezdisshme. Gjithashtu ai flet gjëra që nuk i kupton as ai dhe as të pranishmit. Si dhe gjëra të tjera si këto që përmendëm, ku mund të bien këta njerëz të humbur. (Ndërmjetësimi me pozitën dhe shenjtërinë e dikujt) Lloji i tretë, tregon për ata që thonë: O Allah! Të drejtohem Ty me pozitën që ka filani tek Ty, ose me bereqetin e filanit, ose me shenjtërinë që ka filani tek Ty: Ma plotëso mua këtë dhe këtë. Këtë e veprojnë shumë njerëz, por një gjë e tillë nuk ka ardhur prej asnjërit nga sahabët, tabi’inët apo prej ndonjërit nga të parët e këtij populli. Nuk ka ardhur që të jenë lutur me një dua si kjo që u përmend më lart. Mua nuk më është transmetuar nga ndonjë dijetar diçka rreth kësaj që ta tregoj, përveçse atë që kam parë tek fetvatë e fekihut Ebu Muhamed ibën Abdus-Selam. Ai ka dhënë fetva se: Nuk i lejohet askujt të bëj një gjë të tillë, përveçse me Pejgamberin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) - nëse ka ardhur në hadith të saktë përsa i përket pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) -. Kuptimi i kërkimit të fetvasë (përgjigjes së tij në lidhje me këtë çështje): Është transmetuar nga Nesaiu, Tirmidhiu dhe të tjerë, se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i mësoi disa nga shokët e tij që të luten duke thënë: “O Allah! Unë të lutem Ty dhe ndërmjetësohem tek Ty me anë të Pejgamberit tënd, Pejgamberit të mëshirës. O Muhamed! O i dërguar i Allahut! Unë ndërmjetësohem me ty tek Zoti im për nevojën që kam, që Ai të ma plotësoj atë. O Allah! Bëje atë të ndërmjetësojë për mua.” Me këtë hadith janë argumentuar disa, duke thënë se lejohet ndërmjetësimi me Pejgamberin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjatë jetës së tij dhe mbas vdekjes së tij. Ata thonë se në ndërmjetësim nuk ekziston as lutja e krijesave dhe as kërkimi i ndihmës nga krijesa, por është vetëm lutja dhe kërkimi i ndihmës nga Allahu, por që në të bën pjesë kërkimi me anë të pozitës së tij. Siç ka ardhur në Sunen të Ibën Maxheh, se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka përmendur në lutjen e atij që del për në namaz të thotë: “O Allah! Unë të lutem Ty me të drejtën që kanë kërkuesit ndaj Teje dhe me të drejtën e kësaj ecjeje, sepse unë nuk kam dalë mosmirënjohës dhe as arrogant, as për syefaqësi dhe as për t’u bërë i njohur. Unë kam dalë se i frikësohem inatosjes Tënde dhe se dëshiroj kënaqësinë Tënde. Kërkoj që të më shpëtosh prej zjarrit dhe të më falësh gjynahet, sepse askush nuk i fal gjynahet përveç Teje.”

Ata thonë se në këtë hadith, ai kërkoi me të drejtën që kanë kërkuesit ndaj Tij dhe me të drejtën e ecjes së tij për në namaz. Kjo është një e drejtë të cilën Allahu ia ka ngarkuar Vetes së Tij. Allahu i Lartësuar thotë: “Ndërsa për besimtarët ishte detyrë për Ne që t’i ndihmonim.” [Er-Rum: 47] Gjithashtu Allahu i Lartësuar thotë: “Është një premtim që është mbi Zotin tënd i cili duhet të përmbushet.” [El-Furkan: 16] Ndërsa në dy Sahihët është transmetuar nga Muadh ibën Xhebeli, se profeti (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka thënë: “O Muadh! A e di ti se cila është e drejta e Allahut ndaj robërve?” Ai tha: Allahu dhe i dërguari i Tij janë më të dijshëm. Tha: “E drejta e Allahut ndaj robërve është që ta adhurojnë Atë e të mos i shoqërojnë Atij asgjë. A e di se çfarë të drejte kanë robërit ndaj Allahut në qoftë se e bëjnë këtë? E drejta e tyre ndaj Tij është që të mos i dënoj ata.” Dhe është transmetuar në hadithe të tjera shprehja: “Është detyrë për Allahun kjo dhe kjo.” Siç është fjala e Tij: “Atij që pi alkol nuk i pranohet namazi për dyzet ditë. Në qoftë se pendohet, Allahu e pranon pendimin e tij, por në qoftë se e përsërit për herë të tretë e të katërt, atëherë është detyrë për Allahun që t’i jap të pijë nga tijnetul-khabal.” U pyet: E çfarë është tijnetu khabal? Tha: “Është pija e banorëve të zjarrit.” Një grup dijetarësh thonë: “Në këtë hadith nuk ndodhet lejimi i ndërmjetësimit me anë të tij mbas vdekjes së tij dhe kur ai nuk është i pranishëm, por në të gjendet ndërmjetësimi me të gjatë jetës së tij dhe kur ai ishte prezent.” Është transmetuar në Sahihun e Bukhariut, se Umer ibën Khatab (radijAll-llahu anhu) i kërkoi Abasit që t’i lutej Allahut për zbritjen e shiut dhe tha: “O Zoti ynë! Kur na godiste thatësira ndërmjtësoheshim tek Ty me të Dërguarin tonë dhe na e zbrisje shiun, kurse tani po ndërmjetësohemi tek Ty me xhaxhain e Pejgamberit tonë, kështu që na zbrit shi, dhe u zbriste shiu.” Pra Umer ibën Khatabi (radijAll-llahu anhu) sqaroi se ndërmjetësoheshin me anë të tij gjatë jetës së tij dhe u zbriste shiu. Ndërmjetësimi i tyre me anë të tij ishte se ata i kërkonin atij që të luste Allahun për ta dhe ai lutej. Gjithashtu ata luteshin bashkë me të dhe ndërmjetësoheshin me shefatin dhe lutjen e tij. Siç ka ardhur në Sahih, nga Enes Ibën Malik (radijAll-llahu anhu), se një burrë hyri në xhami ditën e xhuma prej një dere që ishte afër “Darul Kada’”, ndërkohë që i dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ishte në këmbë duke mbajtur khutbe (ligjëratë). Ai u drejtua nga i dërguari i Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) siç ishte në këmbë dhe tha: O i dërguari i Allahut! Pasuritë u shkatërruan dhe rrugët janë bllokuar, prandaj lute Allahun që ta ndalojë atë prej nesh. Atëherë i dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ngriti duart dhe tha: “Zoti ynë! Zbrite shiun përreth nesh e jo mbi ne. Zoti ynë! Zbrite nëpër male, kodrina, në shtretërit e luginave dhe nëpër pemë e bimë.”

Më pas tha: Ai (shiu) u ndërpre dhe ne dolëm duke ecur në diell. Në këtë hadith tha: Lute Allahun për ne, që ta ndërpresë atë prej nesh. Po ashtu në Sahih (të Bukhariut) transmetohet se Abdullah Ibën Umeri tha: Mua më kujtohet që Ebu Talibi thoshte për të dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Me anë të fytyrës së tij kërkohej shiu prej resë, ndihmëtari i jetimëve, që largon dëmin nga vejushat. ” Ky ishte ndërmjetësimi i tyre me atë (pejgamberin) qoftë në kërkimin e shiut apo diçka tjetër. Kur ai ndërroi jetë, ata u ndërmjetësuan me anë të Abasit (radijAll-llahu anhu), ashtu siç ndërmjetësoheshin dhe kërkonin shiun me anë të tij. Ata nuk kërkuan shiun me anë të tij mbas vdekjes së tij, as në mos prezencën e tij, as tek varri i tij dhe as tek varri i ndonjë tjetri. Po kështu veproi Muauije Ibën Ebi Sufjan (radijAllllahu anhu), i cili kërkoi shi me anë të Jezid ibën Es’ued El Xhureshij [1] duke thënë: O Zoti ynë! Ne po ndërmjetësohemi tek Ty me më të mirin prej nesh! O Jezid, ngriji duart tek Allahu (për të bërë lutje)! Ndërkohë ai ngriti duart, u lut dhe ata u lutën, dhe zbriti shiu. Për shkak të kësaj dijetarët thonë, se është e pëlqyeshme që shiu të kërkohet me anë të njerëzve të mirë e të drejtë. Dhe nëse janë prej familjes së të dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është më mirë. Asnjë prej dijetarëve nuk ka thënë, se është i ligjshëm ndërmjetësimi dhe kërkimi i shiut me anë të pejgamberit dhe njeriut të mirë pas vdekjes së tij e në mosprezencën e tij. Ata nuk e kanë bërë të pëlqyshme një gjë të tillë në kërkimin e shiut, as në kërkimin e fitores dhe as në lutjet e tjera. Lutja është truri i adhurimit. Adhurimi është bazuar në Sunnet dhe pasim dhe jo mbi epshe dhe risi. Allahu duhet të adhurohet me atë që ka vendosur si fe dhe jo me epshe dhe risi. Allahu i Lartmadhëruar thotë: “Apo kanë ata shokë e të barabartë me Allahun (zota të rremë të tyre) të cilët kanë themeluar dhe përcaktuar për ta ndonjë fe të cilën nuk e ka urdhëruar e përcaktuar Allahu?” [Esh-Shura: 21] Gjithashtu thotë: “Lutjuni Zotit tuaj me përulje dhe në vetveten tuaj. Vërtetë Ai nuk i do ata që kalojnë kufinjtë.” [El-A’raf: 55] Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë: “Vërtetë që ka për të patur njerëz prej këtij populli që i kalojnë kufinjtë në lutje dhe pastrim.” (Gjykimi ndaj atij që kur e godet ndonjë fatkeqësi apo frikë kërkon ndihmë prej shehut të vet) Përsa i përket atij personi, që kur e godet ndonjë fatkeqësi ose frikësohet nga diçka, kërkon ndihmë prej shehut të vet, duke kërkuar që t’ia bëjë të qëndrueshme zemrën prej rrethanës (gjëndjes) që ai ndodhet, gjykimi është se kjo është shirk. Dhe është prej riteve të fesë së krishtere, ngaqë Allahu është Ai që zbret mëshirën dhe largon dëmin.

Allahu i Lartmadhëruar thotë: “Dhe në qoftë se Allahu të prek me ndonjë lëndim, nuk gjendet dikush tjetër që mund të ta heqi atë përveç Atij, edhe në qoftë se Ai dëshiron ndonjë të mirë, nuk ka kush tjetër që mund ta zmbraps mirësinë e Tij.” [Junus: 107] I Lartësuari thotë: “Atë që Allahu ua dhuron njerëzve nga Mëshira e Tij, nuk ka kush që mund ta pengojë e atë që Ai e ndal, nuk ka kush që mund ta lirojë pas Tij.” [Fatir: 2] Gjithashtu thotë: “Thuaju (O Muhamed): “Më thoni, sikur të binte mbi ju dënimi i Allahut, apo t’ju vijë ora (të cilës i trembeni), a do t’i thërrisnit tjetërkujt përveç Allahut? (Përgjigjuni) nëse jeni të drejtë! Patjetër, ju vetëm Atij do t’i thërrisnit dhe Ai po të dojë mund t’jua largojë atë fatkeqësi për të cilën ju i thërrisni Atij. Dhe atë kohë ju harroni çfarëdo shoku që i keni bashkuar në adhurim.” [En-Aam: 40-41] I Lartësuari thotë: “Thuaju (O Muhamed): “Thërrisni ata përveç Atij (Allahut) të cilët juve ua merr mendja (për zota si melekët, pejgamberët, kushdo qofshin, Isai, Uezejri, idhuj etj.)! Ata nuk kanë fuqi për ta larguar të keqen prej jush, as për ta kaluar atë prej jush tek ndokush tjetër. Ata të cilëve u thërrasin (si Isai -biri i Merjemes-, Uzejri ose ndonjë melek tjetër) vetë duan (për veten e tyre) mënyrë e rrugë të drejtë për hyrje e afrim tek Zoti i tyre (Allahu). Secili prej tyre do të donte të ishte më i afërti dhe ata (Isai, Uzejri, melekët etj.) vetë shpresojnë për Mëshirën e Tij dhe kanë frikë ndëshkimin e tij. Vërtetë që ndëshkimi i Zotit tënd është për t’u pasur frikë!” [El-Isra: 56-57] Pra Allahu i Lartmadhëruar, sqaroi se ata që luten, qofshin melekë, pejgamberë, etj., nuk posedojnë mundësi për t’ua larguar të keqen dhe as nuk mund ta kalojnë atë prej tyre tek dikush tjetër. Nëse dikush thotë: Unë e lus shehun që ai të jetë ndërmjetës për mua, atëherë ky veprim i tij është si lutja e të krishterëve për Merjemen, murgjit dhe rabinët. Besimtari shpreson vetëm tek Zoti i tij dhe i frikësohet vetëm Atij. Ai lut vetëm Atë duke ia përkushtuar fenë vetëm Atij. Ndërsa ajo që meriton shehu i tij është që të lutet dhe të kërkojë mëshirë për të. Ngaqë krijesa që ka më shumë pozitë është i dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe shokët e tij janë njerëzit më të ditur për çështjen dhe pozitën e tij. Aq sa ata janë njerëzit që i binden më shumë atij. Mirëpo nuk ka ndodhur që ai të urdhëronte ndonjërin prej tyre që të thoshte kur tmerrohej apo frikësohej: O zotëria im! O i dërguari i Allahut! Ata nuk e bënin një gjë të tillë gjatë jetës së tij dhe as pas vdekjes së tij. Madje ai i urdhëronte që të përmendnin Allahun, t’i luteshin vetëm Atij dhe të bënin salavat dhe selam për të (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Allahu i Lartmadhëruar thotë: “173 - Ata (besimtarët) të cilëve njerëzit (hipokritë) u thanë: “Vërtetë populli (pagan) ka grumbulluar kundër jush (një ushtri të madhe), kështu që frikësojuni atyre, por kjo në të vërtetë vetëm ua shtoi besimin dhe thanë: Na mjafton vetëm Allahu dhe Ai është Rregulluesi më i mirë i punëve tona. 174 - Kështu që ata u kthyen me mirësi dhe

begati nga Allahu. Asnjë e keqe nuk i preku, ndoqën kënaqësinë e Allahut dhe Allahu është Zotëruesi dhe Dhuruesi i mirësive të pafundme.” [Ali Imran: 173-174] Në Sahihun e Bukhariut, transmetohet nga Ibën Abasi (radijAll-llahu anhu), se këtë fjalë e ka thënë Ibrahimi (alejhis-selam) kur u hodh në zjarr dhe e tha gjithashtu Muhamedi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) - d.m.th. dhe shokët- e tij, kur njerëzit u thanë atyre: Vërtetë populli (pagan) ka grumbulluar kundër jush (një ushtri të madhe). Në Sahih (të Bukhariut), transmetohet se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kur kishte ndonjë brengë thoshte: “Nuk ka Zot tjetër (që meriton të adhurohet) përveç Allahut Madhështor dhe të Butë. Nuk ka Zot tjetër (që meriton të adhurohet) përveç Allahut Zotit të Arshit të shenjtë. Nuk ka Zot tjetër (që meriton të adhurohet) përveç Allahut Zotit të qiejve dhe të tokës, Zotit të Arshit madhështor.” Gjithashtu është transmetuar se një lutje të tillë ai ia mësoi edhe disa prej pjesëtarëve të familjes së tij. Në Sunen (të Tirmidhiut) transmetohet se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), kur i vinte ndonjë gjë e papëlqyeshme thoshte: “O i Përjetshëm (pa fillim dhe pa mbarim)! O Mbajtës i gjithçkaje që ekziston! Me Mëshirën Tënde kërkoj ndihmë.” Po ashtu është transmetuar se Fatimes, vajzës së tij, i mësoi të thotë: “O i Përjetshëm (pa fillim dhe pa mbarim)! O Mbajtës i gjithçkaje që ekziston! O Nismëtari, Krijues i qiejve dhe i tokës! Nuk ka Zot tjetër (që meriton adhurimin) përveç Teje! Me Mëshirën Tënde kërkoj ndihmë, më rregullo mua të gjitha çështjet dhe mos më lër të mbështetm tek vetja ime apo tek ndonjë nga krijesat e tua, qoftë dhe për një çast!” Në Musnedin e Imam Ahmedit dhe Sahihun e Ebu Hatim El Bustit (Ibën Hibbanit), transmetohet nga Ibën Mes’udi (radijAll-llahu anhu) se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Çdo person që e godet ndonjë hidhërim apo shqetësim dhe thotë: O Allah! Unë jam robi Yt, biri i robit Tënd dhe biri i robëreshës Tënde. Jeta ime është në dorën Tënde, ligji Tënd është vendimtar tek unë, gjykimi Yt për mua është më i drejti. Të lutem Ty me çdo emër Tëndin, me të cilin ke quajtur veten Tënde, apo që e ke zbritur në Librin Tënd, apo që ia ke mësuar dikujt prej krijesave të Tua, ose e ke ruajtur në diturinë Tënde të fshehtë. Bëje Kur’anin Madhështor pranverë të zemrës sime, dritë në gjoksin tim, largues të hidhërimit tim dhe largues të dëshpërimit dhe shqetësimit tim. Allahu ka për t’ia larguar shqetësimin dhe dëshpërimin, dhe ka për t’ia zëvendësuar ato me gëzim.” Të pranishmit thanë: O i dërguari i Allahut! A t’i mësojmë këto? Ai tha: “Ai që i dëgjon këto duhet t’i mësoj.” Ai i tha popullit të tij: “Vërtet që dielli dhe hëna janë dy argumente prej argumenteve të Allahut! Eklipsi i tyre nuk ndodh për shkak të vdekjes apo jetës së dikujt, por Allahu frikëson me to robërit e Tij. Kur

të shikoni këtë (eklipsin e tyre) kthehuni me nxitim për në namaz, përmendjen e Allahut dhe në kërkim të faljes.”[2] Pra ai kur ndodhi eklipsi, i urdhëroi për namaz, lutje, përmendje të Allahut, lirim nga robëria, sadaka dhe nuk i urdhëroi ata që t’i luten ndonjë krijese, meleku, pejgamberi apo ndonjë tjetri. Në Sunet ndodhen mjaft shembuj të tillë dhe ai u ka urdhëruar e mësuar muslimanëve në rast frike vetëm atë që i ka urdhëruar Allahu, si lutja e Allahut, përmendja e Tij, kërkimi i faljes, namazi, sadakaja etj. . Atëherë, si vallë besimtari që beson në Allahun dhe të dërguarin e Tij, mënjanohet nga ajo që ka urdhëruar Allahu dhe i dërguari i Tij dhe vepron një bidat (risi), për të cilin Allahu nuk ka dhënë asnjë të drejtë e asnjë provë, madje ngjason me fenë e idhujtarëve dhe të krishterëve?! Nëse dikush pretendon se i është plotësuar nevoja me anë të gjërave të tilla, apo shehu i tij bëri diçka etj., atëherë i themi se edhe adhuruesve të yjeve, idhujve etj., prej idhujtarëve u ndodhin gjëra të tilla. Kjo është diçka tepër e njohur prej idhujtarëve të mëparshëm dhe po ashtu edhe prej idhujtarëve të kësaj kohe. Nëse nuk do të ekzistonin gjëra të tilla, atëherë nuk do të adhuroheshin idhujt dhe gjërat e tjera. Ibrahimi (khalili -mik i afërt tek Allahu-) thotë: “Më largo e më ruaj mua dhe bijtë e mi nga adhurimi i idhujve. O Zoti im! Vërtet që ata (idhujt) kanë humbur shumë prej njerëzve.” [Ibrahim: 35-36]

[1] - Sahab i cili erdhi dhe u vendos në Sham dhe jetoi në fshatin Zebedin në Guta. Ibën Asakir tek “Hisoria e Damaskut” thotë: “Jam informuar se Jezid ibën elEsuedi pasi falte namazin e jacisë në xhaminë e Damaskut, dilte për të shkuar në Zebedin dhe gishti i madh i tij i ndriçonte. Me dritën e tij ecte derisa arrinte në Zebedin. Për shkak të mirësisë së tij, Muauija i kërkonte të bënte dua për të rënë shi.” [2] - Hadithi transmetohet nga Mugire Ibën Shu’be dhe e ka nxjerrë Bukhariu në Sahihun e tij. Shkaku i ardhjes së këtij hadithi është se ditën që vdiq Ibrahimi, djali i pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ndodhi eklipsi i diellit dhe njerëzit thanë: Ndodhi eklipsi për shkak të vdekjes së Ibrahimit. (Fillimi i shfaqjes së shirkut) Thuhet, se për herë të parë në tokën e Mekës pas vdekjes së Ibrahimit khalilit, shirku është shfaqur prej Amër ibën Luhej El-Khuzaij. Ai është personi të cilin pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e pa duke iu zvarritur zorrët në zjarr. Ai është i pari që i la devetë të lira në kullotë për zotat e tyre të paqenë, duke mos i lënë ato që të

përdoreshin për ngarkesë. Gjithashtu, është i pari që ndërroi fenë e Ibrahimit. Thonë se ai shkoi në Sham dhe aty gjeti disa idhuj në Balka. Ata pretendonin se kishin dobi prej tyre në sjelljen e të mirave dhe largimin e dëmeve, dhe i solli ata (idhujt) në Mekë, duke bërë traditë për arabët shirkun dhe adhurimin e idhujve. Përsa i përket çështjeve të cilat i ka ndaluar Allahu dhe i dërguari i Tij, si shirku, magjia, vrasja, imoraliteti, dëshmia e rreme, pirja e alkolit dhe të ndaluarat e tjera, vetja e njeriut mund të ketë përfitim duke iu bazuar asaj që ai e quan dobi ose largim të dëmit. Nëse nuk mund të ekzistonte një gjë e tillë, njerëzit nuk do t’i vepronin të ndaluarat, nga të cilat nuk kanë asnjë mirësi. Ajo që i shtyn njerëzit tek e ndaluara është injoranca ose nevoja. Ndërsa, ai që e di të keqen e diçkaje dhe ndalimin e saj, si mund ta veprojë atë?! Ata që i bëjnë të gjitha këto, ndoshta janë të paditur për dëmet që ato kanë, ose mund të kenë nevojë për to, për shkak të epshit që kanë për to. Ndoshta ato mund të kenë më tepër dëm se sa kënaqësi, por ata nuk e dijnë këtë për shkak të injorancës së tyre, apo se epshet i kanë verbuar ata, prandaj dhe i veprojnë ato. Epshi, në përgjithësi e bën njeriun të sillet sikur nuk di gjë prej të vërtetës, sepse dashuria që ke për diçka të verbon dhe të shurdhon. Prandaj dijetari e ka frikë Allahun. Ebul-Aalije thotë: I kam pyetur shokët e Muhamedit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për fjalën e Allahut të Lartësuar: “Allahu pranon vetëm pendimin e atyre që bëjnë gjynah nga padija dhe marrëzia dhe pendohen menjëherë pas kësaj.” [En-Nisa: 17] Dhe ata u përgjigjën duke thënë: “Kushdo që kundërshton Allahun është injorant (i paditur) dhe kushdo që pendohet para vdekjes është penduar menjëherë.” Nuk dua të sqaroj këtu me detaje dëmet e mëdhja që shkaktojnë të ndaluarat dhe as dobitë e çmuara që kanë urdhëresat. Mirëpo mjafton që besimtari të dijë, se ajo që Allahu ka urdhëruar, ka dobi të garantuar ose me përqindje më të madhe dhe ajo që e ka ndaluar Allahu ka dëm të garantuar ose me përqindje më të madhe. Gjithashtu ta dijë, se Allahu nuk i ka urdhëruar robërit me urdhërat që i urdhëroi, sepse ka nevojë për ta, dhe as nuk i ka ndaluar prej asaj që i ndaloi se do të kursej ndaj tyre, por i urdhëroi ata për atë që është në dobi të tyre dhe i ndaloi prej asaj që është në dëm të tyre. Për këtë arsye e ka cilësuar pejgamberin e Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se: “I udhëzon ata për çdo gjë të mirë dhe i ndalon ata nga çdo gjë e keqe. Ai u lejon atyre si të ligjshme gjithçka të mirë e të këndshme dhe ua ndalon si të paligjshme gjithçka të keqe.” [El-A’raf: 157] (Sqarim rreth gjykimit të fërkimit të varrit, puthjes së tij dhe vendosjes së faqes mbi të) Përsa i përket fërkimit të varrit (cilido varr qoftë), puthjes së tij, apo vendosjes së faqes mbi të, të gjitha këto veprime janë rreptësisht të ndaluara në bazë të mendimit unanim të të gjithë muslimanëve. Edhe nëse ato janë varret e pejgamberëve. Një veprim të tillë nuk e ka bërë asnjë nga të parët e këtij populli dhe asnjë nga imamët e tij. Madje ky veprim është prej shirkut.

Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe kanë thënë: Ju nuk do t’i lini zotat tuaj dhe nuk do të lini as Ueddan, as Suuaan, as Jaguthen, as Jaukën, as Nasran (emra të idhujve të tyre). Dhe vërtetë që ata kanë tërhequr shumë në rrugë të gabuar.” [Nuh: 2324] Siç e thamë edhe më lartë, këta ishin emra të një grupi njerëzish të mirë, të cilët ishin prej popullit të Nuhut. Në fillim njerëzit qëndruan një periudhë kohe tek varret e tyre, pastaj pas një farë kohe, skalitën pamjet e tyre në statuja. Këto gjeste janë rreptësisht të ndalura, aq më tepër nëse shoqërohen me lutjen e të vdekurit dhe kërkimin e ndihmës prej tij. Të gjitha këto i përmendëm duke sqaruar shirkun që ndodhet në këto veprime. Po ashtu sqaruam edhe dallimin midis “vizitës së shpikur”, ku praktikuesit e saj i ngjasojnë të krishterëve dhe “vizitës që është në përputhje me Sheriatin”. (Gjykimi i uljes së kokës para shehlerëve të mëdhenj dhe i puthjes së tokës) Ulja e kokës tek shehlerët e mëdhenj dhe tek njerëzit e tjerë, puthja e tokës dhe veprime të tjera të këtij lloji, janë rreptësisht të ndaluara sipas mendimit unanim, aq sa nuk ekziston asnjë mosmarrëveshje midis imamëve rreth ndalimit të tyre. Madje përkulja e shpinës për dikë tjetër përveç Allahut, është diçka e ndaluar. Në Musned (të imam Ahmedit) dhe në libra të tjerë, transmetohet se Muadh ibën Xhebeli (radijAll-llahu anhu), kur u kthye nga Shami, bëri sexhde për pejgamberin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe ai i tha: “Çfarë është kjo o Muadh?!” Ai tha: O i dërguari i Allahut! Unë i pashë njerëzit në Sham duke i bërë sexhde njerëzve me pozitë dhe njerëzve të denjë në luftë. Thoshnin se e kishin marrë këtë gjë nga pejgamberët e tyre. Atëherë pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Kanë gënjyer o Muadh! Nëse unë do të urdhëroja dikë për t’i bërë sexhde dikujt, do të urdhëroja gruan t’i bëjë sexhde burrit të saj, për shkak të së drejtës së madhe që ka ndaj saj. O Muadh! Nëse do të kalosh tek varri im, a mos vallë do bësh sexhde?” Tha: Jo! Tha: “Mos e bëj një gjë të tillë.” Ose siç ka thënë i dërguari i Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) Aq sa në Sahih, transmetohet prej hadithit të Xhabirit, se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u fal ulur për shkak të një sëmundjeje që kishte, ndërkohë që shokët e tij u falën në këmbë. Ai i urdhëroi që të ulen dhe u tha: “Mos më madhëroni mua ashtu siç madhërojnë të huajt njëri-tjetrin.” Po ashtu thotë: “Kush gëzohet që t’i çohen njerëzit në këmbë, le të përgatit venduljen e tij në zjarr.” Ai i ndaloi të qëndronin ngritur në këmbë kur ai ishte ulur, edhe pse ata ishin çuar për namaz dhe këtë gjë e bëri që ata të mos u ngjasojnë atyre që ngrihen në këmbë për prijësit ose udhëheqësit e tyre. Po ashtu bëri të ditur, se ai person që dëshiron t’i çohen të tjerët në këmbë, ka për të qenë prej banorëve të zjarrit. Vallë, si do të jetë përfundimi për dikë që i bëhet sexhde, përkulen për të dhe i puthin duart?! Umer ibën Abdulazizi (radijAll-llahu anhu), i cili ka qenë khalifi i Allahut në tokë, kishte

ngarkuar disa njerëz të tij, që ta ndalonin atë që hynte për të puthur tokën, aq sa kush puthte tokën, ai e ndëshkonte. Shkurtimisht po them se ngritja dhe ulja, rukuja dhe sexhdeja, janë të drejta të të Vetmit të Adhuruar, Krijuesit të qiejve dhe të tokës. Dhe ajo që është e drejtë absolute vetëm për Allahun, nuk lejohet që të kryhet asnjë gjë prej saj, për dikë tjetër përveç Tij. Si p.sh., betimi për dikë tjetër përveç Allahut të Lartësuar. I dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë: “Kush do të betohet, le të betohet për Allahun ose le të heshtë.” (Transmeton Bukhariu dhe Muslimi) Gjithashtu thotë: “Kush betohet për dikë tjetër veç Allahut, vërtet që ka bërë shirk.” Pra, i gjithë adhurimi duhet të kryhet vetëm për Allahun, Një të Vetëm, pa shok dhe ortak. “Dhe ata nuk u urdhëruan për tjetër, veçse që duhet të adhuronin vetëm Allahun dhe të mos adhuronin tjetër përveç a përkrah Tij, të adhuronin Atë me besim të vërtetë e përkushtim të plotë dhe të kryenin faljen e namazit e të jepnin zekatin. Dhe kjo është feja e drejtë dhe e vërtetë.” [El-Bejjineh: 5] Në Sahih (të Muslimit), transmetohet se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë: “Vërtetë Allahu pëlqen për ju tre gjëra: Të adhuroni vetëm Atë dhe të mos i shoqëroni askënd në adhurim, të kapeni të gjithë fortë me litarin e Allahut e të mos përçaheni dhe të këshilloni atë të cilin Allahu e ka ngarkuar me çështjen tuaj.” Dhe përkushtimi i fesë vetëm për Allahun, është baza e adhurimit. Pejgamberi ynë (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), e ka ndaluar rreptësisht shirkun, qoftë pak apo shumë, i vogël apo i madh. Këtë e argumenton fakti i transmetimit nga burime të shumta, se ai e ka ndaluar namazin në kohën e lindjes së diellit dhe në kohën e perëndimit të tij. Kjo është transmetuar me tekste të ndryshme. Ai një herë ka thënë: “Mos prisni që ta falni namazin në kohën e lindjes së diellit dhe as në perëndimin e tij.” Ndërsa një herë tjetër, ka ndaluar që dikush të falet pas agimit derisa të lindë dielli, dhe po ashtu ka ndaluar që të falet namaz pas namazit të asrit, derisa të perëndojë dielli. Një herë tjetër ka përmendur se kur lind dielli, lind midis dy brirëve të shejtanit dhe në këtë kohë pabesimtarët i bëjnë sexhde diellit. Gjithashtu, e ka ndaluar faljen e namazit në këtë kohë, sepse ka përngjasim me idhujtarët, të cilët në këtë kohë i bëjnë sexhde diellit. Shejtani i vendos brirët e tij në atë pozicion, që dielli të lindë midis brirëve të tij, me qëllim që sexhdeja të bëhet për të. Atëherë vallë, si është gjendja e atij njeriu, shirku i të cilit është më i qartë se ky dhe përngjasimi i tij me idhujtarët është më i dukshëm?! Allahu i Lartësuar thotë në atë që urdhëroi të dërguarin e Tij, që t’u thotë ndjekësve të librave të parë: “Thuaj (o Muhamed): O ithtarë të librit (çifutë e të krishterë)! Ejani te një fjalë që është e drejtë dhe e përbashkët mes nesh dhe jush, që të mos adhurojmë askënd përveç Allahut, që të mos i vëmë Atij shokë në adhurim dhe asnjë prej nesh të mos marrë të tjerë për zota përveç Allahut të Vetëm. Pastaj nëse ata largohen, thuaju dëshmoni për ne se jemi muslimanë.” [Al-Imran: 64]

E gjithë kjo, është për arsye se në të ekziston përngjasimi me ithtarët e librit, të cilët morën si zota njëri-tjetrin përveç Allahut. Ndërsa ne jemi të ndaluar ta bëjmë këtë veprim. Kush i shmanget udhëzimit të pejgamberit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), udhëzimit të shokëve të tij dhe udhëzimit të pasuesve të tyre me bamirësi, tek ajo që ngjason me ritet fetare të të krishterëve, ai pa dyshim që ka lënë atë për të cilën e ka urdhëruar Allahu dhe i dërguari i Tij. Përsa i përket fjalës që thotë dikush: Nevoja ime u krye me begatinë e Allahut dhe begatinë tënde, kjo është një shprehje e keqe, sepse në të tilla gjëra, nuk mund të krahasohet askush me Allahun. Kur dikush i tha pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem): Çfarë dëshiron Allahu dhe ty! Ai tha: “A më bëre mua shok me Allahun?! Thuaj: Çfarë dëshiron Allahu i Vetëm.” Ai një herë i tha shokëve të tij: “Mos thoni: Çfarë dëshiron Allahu dhe Muhamedi, por thoni: Çfarë dëshiron Allahu, pastaj dëshiron Muhamedi.” Në një hadith, transmetohet se një nga muslimanët pa dikë që thoshte: Sa popull i mirë jeni ju, sikur të mos i bënit shokë Allahut. D.m.th: ju thoni: Çfarë dëshiron Allahu dhe dëshiron Muhamedi. Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ndaloi nga kjo gjë. Në Sahih (të Bukhariut dhe Muslimit), transmetohet se Zejd ibën Khalid ka thënë: Një herë i dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u fal me ne duke na prirë në namazin e sabahut kur ishim në Hudejbije, ndërkohë që natën kishte rënë shi dhe tha: “A e dini çfarë tha Zoti juaj këtë natë?” Ne thamë: Allahu dhe i dërguari i Tij janë më të dijshëm. Tha: “Ai tha: Disa robër të mi u gdhinë besimtar tek Unë dhe disa të tjerë u gdhinë pabesimtarë. Ai që thotë: Ne na zbriti shiu me mirësinë e Allahut dhe mëshirën e Tij, ky është ai që beson tek Unë dhe që nuk beson tek yjet. Ndërsa ai që thotë: Na zbriti shiu për shkak të këtij ylli, apo atij tjetri, ky është ai që nuk beson tek Unë, por beson tek yjet.” Shkaqet të cilat Allahu i ka bërë shkaqe, nuk mund të bëhen ortak, shok apo ndihmëtar. Ndërsa ai që thotë: Me begatinë e shehut, ndoshta ka për qëllim lutjen e tij, dhe lutja që pranohet më shpejt është lutja e atij që mugon. Ndoshta ai ka për qëllim me të begatinë e asaj të mire, të cilën ai ia ka mësuar dhe e ka urdhëruar për të. E ndoshta mund të ketë për qëllim begatinë dhe ndihmën me të cilën ai e ka ndihmuar në të vërtetën, apo që e ka dashur për hir të fesë etj. . Që të gjitha këto janë kuptime të drejta. Ndoshta ai ka për qëllim me të lutjen që bën për të vdekurin, apo për atë që nuk është prezent. Mirëpo veçimi i shehut me këtë ndikim, apo veprimi i asaj për të cilën ai është i pafuqishëm, apo që nuk ka mundësi ta kryej, apo që nuk e ka për qëllim, atëherë pasimi i tij dhe bindja ndaj tij në këto gjëra është prej bidateve të këqija. Këtu hyjnë edhe kuptimet e tjera të kota të ngjashme me këto. Ajo gjë për të cilën nuk ka pikë dyshimi, është fakti se puna me bindjen ndaj Allahut, lutja e besimtarëve për njëri-tjetrin, e të tjera veprime si këto, janë të dobishme në këtë botë dhe në botën tjetër, dhe ato ndodhin me mirësinë dhe mëshirën e Allahut.

(Sqarimi i realitetit të “El-Kutbu”, “El-Gauthu” dhe “El-Ferdul-xhami’”) Në lidhje me përgjigjen ndaj pyetjes që ka të bëj me termat “El-kutbu’”, “Elgauthu” dhe “El-ferdul xhami’”, që të gjitha këto i thonë disa grupe njerëzish dhe i komentojnë ato me gjëra që janë krejtësisht të kota në fenë islame. Si p.sh., disa njerëz, termin “El-Gauthu” e komentojnë duke thënë se është ai i cili me ndërmjetësimin e tij arrihet përkrahja e krijesave, qoftë ndihma apo furnizimi i tyre. Aq sa disa prej tyre thonë se ndihma e ëngjëjve dhe e peshqve të detit realizohet me ndërmjetësimin e tij. Kjo thënie e tyre është plotësisht e ngjashme me atë që thonë të krishterët për Mesihun (alejhis-selam) dhe siç thonë ekstremistët për Aliun (radijAll-llahu anhu). Padyshim që ky është një mosbesim (kufër) i qartë, që kush e bën këtë kërkohet prej tij të pendohet, nëse pendohet mirë, por nëse nuk pendohet vritet. Kjo gjë ndodh sepse nuk ekziston asnjë nga krijesat, qoftë ëngjëll apo njeri, me anë të të cilit mund të realizohet ndihma e krijesave. Prandaj, ajo që thonë filozofët në “Dhjetë logjikat”, për të cilat pretendojnë se janë ëngjëjt, si dhe ajo që thonë të krishterët për Mesihun, e shprehje të tjera si këto, janë kufër (mosbesim) i qartë. Ky është mendimi unanim i të gjithë muslimanëve. Me termin “El-Gauth”, kam për qëllim edhe atë që thonë disa njerëz, se në tokë ekzistojnë më tepër se treqind e dhjetë burra, që titullohen “Nuxhaba’”, e prej tyre zgjidhen shtadhjetë, që titullohen “Nukaba’”, ku prej tyre zgjidhen dyzet të tjerë që titullohen “Abdalë”, prej tyre zgjidhen shtatë “Aktabë”, prej tyre zgjidhen katër të tjerë që titullohen “Autadë” dhe prej tyre zgjidhet një që quhet “El-Gauthu”, që qëndron në Mekë. Ata pretendojnë se banorët e tokës, kur i godet ndonjë fatkeqësi në furnizim dhe në ndihmë, atëherë drejtohen tek ata më tepër se treqindë e dhjetë burrat, këta drejtohen tek shtatëdhjetë të tjerët, të shtatëdhjetët drejtohen tek të dyzetët, të dyzetët drejtohen tek të shtatët, të shtatët drejtohen tek të katërtit dhe së fundi të katërtit drejtohen tek një. Disa të tjerë ndoshta i shtojnë numrat, emrat dhe gradët e tyre, e disa të tjerë i pakësojnë. Kjo ndodh sepse ata kanë shprehje të ndryshme rreth këtyre çështjeve. Disa prej tyre thonë, se një letër jeshile zbret nga qielli mbi Ka’be, që mban emrin e “Gauthit” të kohës, apo që zbret emri i Khidrit të asaj kohe. Kjo e fundit ndodh tek ata që thonë se Khidri është një gradë. Dhe se në çdo kohë ekziston një Khidër, ngaqë ata kanë dy mendime në këtë çështje. Mirëpo që të gjitha këto janë të kota dhe nuk kanë asnjë origjinë në Librin e Allahut dhe as në Sunnetin e të dërguarit të Tij. Këto nuk i ka thënë ndonjë prej të parëve të këtij populli, asnjë nga imamët e tij dhe asnjë nga dijetarët e mëdhenj të mëparshëm, që meritojnë të pasohen. Gjithashtu është e ditur, se zotëria ynë dhe i dërguari i Zotit të botëve, Ebu Bekri, Umeri, Uthmani dhe Aliu (radijAll-llahu anhum), kanë qenë krijesat më të mira në kohën e tyre, dhe siç dihet ata ishin në Medine dhe jo në Mekë. Disa prej tyre transmetojnë një hadith, në lidhje me “Hilalin” djaloshin e Mugire ibën Shu’be, duke thënë se ai është një nga të shtatët. Mirëpo ky është një hadith i kotë,

sipas mendimit të të gjithë dijetarëve, të cilët kanë rënë dakord për pavërtetësinë e tij. Edhe pse disa prej këtyre haditheve i transmeton Ebu Nuajmi në veprën e tij “Hiljetul-Eulija’” dhe Shejkh Ebu Abdurrahman Es-Sulemij në disa prej librave të tij. Ti mos u mashtro me këto libra, se në to ndodhen hadithe të sakta, të mira, të dobëta, të shpikura dhe gënjeshtra, për të cilat nuk ka mosmarrëveshje midis dijetarëve, se ato janë gënjeshtra të shpikura. Ndonjëherë dikush mund t’i transmetojë sipas traditës së disa prej ndjekësve të hadithit, të cilët kanë transmetuar atë që kanë dëgjuar, duke mos bërë dallim midis të saktit dhe të kotit. Ndjekësit e hadithit nuk transmetonin hadithe si këto. Kjo sepse ka ardhur në Sahih (të Muslimit) se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush flet prej meje një hadith që e sheh se është gënjeshtër, atëherë ai është njëri nga gënjeshtarët.” Me pak fjalë po them se të gjithë muslimanët e dijnë se kur mbi ta zbresin fatkeqësitë, qoftë kur janë në mirëqenie apo në frikë, si p.sh. kur luten në namazin e Istiskas, kur kërkojnë shiun me qëllim që mbi ta të zbresë furnizimi, kur luten në namazin e eklipsit, kur përgatiten për largimin e fatkeqësisë dhe në raste të tjera, ata drejtohen vetëm tek Allahu, duke lutur vetëm Atë, i Cili nuk ka shok dhe ortak, pa i shoqëruar Atij asnjë shok në adhurim. Muslimanët asnjëherë nuk duhet t’i kthehen dikujt tjetër përveç Allahut të Lartësuar për nevojat që kanë. Madje edhe idhujtarët në kohën e injorancës së tyre, lusnin Allahun pa ndërmjetës dhe Allahu i përgjigjej atyre. A mos vallë mendon, se pas Teuhidit dhe Islamit nuk do t’i përgjigjet lutjes së tyre përveçse me këtë ndërmjetës, për të cilin Allahu nuk ka zbritur asnjë fakt dhe asnjë provë?! Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe kur njeriun e kap ndonjë hall (ose e keqe), ai na lutet Neve i mbështetur në krahun e tij, i ulur ose në këmbë. Por pasi Ne ia kemi larguar atij të keqen, ai vazhdon në rrugën e tij sikur të mos na ishte lutur Neve për një hall që i ra atij!” [Junus: 12] Ai përsëri thotë: “Ndërsa kur ju kap e keqja në det, ata të cilët ju i thërrisni përveç Atij, shuhen e zhduken prej jush përveç Atij (vetëm Allahu).” [El-Isra: 67] Në një ajet tjetër thotë: “Thuaju (O Muhamed): “Më thoni, sikur të binte mbi ju dënimi i Allahut, apo t’ju vijë ora (së cilës ju i trembeni) a do t’i thërrisnit tjetërkujt përveç Allahut? (Përgjigjuni) nëse jeni të drejtë! Patjetër, ju vetëm Atij do t’i thërrisnit dhe në qoftë se Ai do, Ai mund t’jua largojë atë fatkeqësi për të cilën ju i thërrisni Atij dhe atë kohë ju harroni çfarëdo shoku që i keni bashkuar Atij në adhurim.” [En-Aam: 40-41] I Lartësuari thotë: “Vërtet që Ne dërguam (të dërguar) në shumë popuj para teje (o Muhamed) dhe Ne i kapluam ata me varfëri të madhe (a humbje pasurie) dhe me humbje të shëndetit e fatkeqësi që të mund të besonin me përulje. Kur atyre u binin vuajtje nga Ne, pse atëherë ata nuk besuan me nënshtrim? Por zemrat e tyre u ashpërsuan dhe shejtani ua bëri atyre t’u duken të drejta veprat që punonin.” [En-Aam: 42-43]

Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kërkoi shi për shokët e tij duke u falur dhe jashtë faljes. Ai i priu ata në namazin e istiskas (kërkimit të shiut), në namazin e eklipsit, bënte dua në faljen e tij dhe kërkonte ndihmë kundër idhujtarëve. Gjithashtu edhe Khalifët (zëvendësit) e drejtë pas tij, imamët e fesë dhe dijetarët e muslimanëve, që të gjithë kanë ndjekur dhe ndjekin këtë rrugë. Prandaj thuhet, se tre gjëra nuk kanë asnjë origjinë: “Porta e nusejrive”, “I shumëprituri i rrafidhave” [1] dhe “Gauthi i injorantëve.” Kjo ngaqë nusejritë pretendojnë se porta që kanë ata, është nga ky lloj dhe mban botën. Ajo vërtet ekziston, mirëpo pretendimi i nusejrive në të është krejtësisht i kotë. Ndërsa përsa i përket Muhamed ibën Hasen El-Askeri të shumëpriturit, Gauthit që qëndron në Mekë dhe gjëra të këtij lloji, që të gjitha janë të kota dhe nuk ekzistojnë. Gjithashtu ajo që pretendojnë disa të tjerë, se “El-Kutbul-Gauthul-Xhami’” ndihmon eulijatë e Allahut, i njeh ata të gjithë e të tjera pretendime të tilla, janë të kota. Ebu Bekri dhe Umeri (radijAll-llahu anhum), nuk i njihnin të gjithë eulijatë e Allahut dhe as nuk i përkrahnin ata. Atëherë si do të munden ata të humbur, të mashtruar dhe gënjeshtarë? I dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është zotëria i bijve të Ademit dhe ai do t’i njohë ata të cilët nuk i pa prej popullit të tij nga shenjat e abdesit. Pra, do t’i njohë nga e bardha që ndodhet në vendet që ata marrin abdes. Ka prej eulijave të Allahut aq shumë, saqë nuk mund t’i përfshijë askush tjetër përveç Allahut të Lartësuar. Ai (Muhamedi - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem-) është imami dhe ligjëruesi i pejgamberëve të Allahut, por megjithatë nuk e njihte pjesën më të madhe të pejgamberëve. Madje Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe sigurisht që Ne kemi sjellë të dërguar para teje (o Muhamed), për disa prej tyre Ne të kemi njoftuar për ndodhinë e tyre dhe për disa Ne nuk të kemi njoftuar për ngjarjen e tyre.” [Gafir: 78] Musai nuk e njihte Khidrin dhe Khidri nuk e njihte Musain. Aq sa kur Musai e përshëndeti Khidrin ai i tha: A vallë ka përshëndetje në tokën tënde? Ai i tha atij: Unë jam Musai. Ai tha: Musai i bijve të Israilit? Ai tha: Po. Atij i kishte mbërritur emri dhe lajmi në lidhje me të, mirëpo nuk e kishte parë ndonjëherë. Kush thotë se ai (Khidri) është nakijbi i eulijave, apo thotë se i njeh të gjithë ata, padyshim që ka pretenduar të kotën. (Mendimi i saktë në lidhje me Khidrin - alejhis-selam -) Mendimi i saktë të cilin e kanë zgjedhur dijetarët që i japin rëndësi të madhe studimit të çështjeve duke kërkuar të vërtetën, është se Khidri ka vdekur dhe nuk e ka arritur Islamin. Nëse ai do të ekzistonte në kohën e pejgamberit (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem), do të ishte detyrë për të që të besonte në pejgamberin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), të luftonte bashkë me të, ashtu siç e obligoi Allahu këtë ndaj tij dhe ndaj të tjerëve. Nëse ai vërtet do të ekzistonte, do të ishte në Mekë dhe në Medine. Do të

ishte prezent me sahabët, për të luftuar së bashku me ta dhe për t’i ndihmuar ata në fe. Kjo ishte më parësore për të se sa të prezantonte tek një popull pabesimtar, për të hapur një vrimë në anijen e tyre. Ai nuk do të rrinte i fshehur nga populli më i mirë i të gjitha kohërave të njerëzimit, ndërkohë që ai ishte midis idhujtarëve dhe nuk u fsheh prej tyre. Pastaj muslimanët nuk kanë nevojë për atë dhe as për të tjerët si ai në fenë e tyre dhe as në çështjet që i përkasin kësaj bote. Ngaqë ata e morën fenë e tyre nga i dërguari që nuk dinte shkrim dhe lexim (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), i cili u mësoi atyre Librin dhe Hikmetin (Sunnetin). Pejgamberi i tyre u tha: “Nëse Musai do të ishte gjallë dhe ju do të pasonit atë e do të më linit mua, do të humbisnit.” Isai, biri i Merjemes kur të zbresë nga qielli do të gjykojë tek ata me Librin e Zotit të tyre dhe me Sunnetin e pejgamberit të tyre. Atëherë ç’nevojë do të kenë ata për Khidrin, apo për ndonjë tjetër?! Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka njoftuar ata për zbritjen e Isait nga qielli dhe prezencën e tij me muslimanët. Ai ka thënë: “Si mund të shkatërrohet një popull tek i cili unë jam në fillimin e tij dhe Isai në fund të tij?!” Përderisa dy pejgamberët e nderuar (Muhamedi dhe Isai), të cilët bashkë me Ibrahimin, Musain dhe Nuhun janë të dërguarit më të mirë dhe pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është zotëria i bijve të Ademit, ndërkohë që ata nuk u fshehën nga ky popull, as nga masa e gjerë e popullit dhe as nga njerëzit e veçantë, atëherë si mund të fshihet prej tyre dikush që nuk është si ata?! Nëse Khidri do të ishte gjithnjë gjallë, si ka mundësi që pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk e ka përmendur asnjëherë këtë? Ai nuk e ka njoftuar popullin e tij për të dhe as Khalifët e tij të drejtë nuk kanë njoftuar për të?! Ndërsa kush thotë, se ai është i pari dhe kontrolluesi i eulijave, i themi atij: Kush ia dha atij këtë pozitë që të jetë nakijbi i eulijave, kur dihet që eulijatë më të mirë janë shokët e Muhamedit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem)? Dhe siç dihet, Khidri nuk është prej tyre. Pjesa më e madhe që tregohet në lidhje me këtë temë është gënjeshtër, kurse pjesa tjetër është e ndërtuar mbi bazën e iluzionit të dikujt. Kjo është si puna e atij që pa një person dhe mendoi se ai është Khidri dhe tha: Ai është Khidri. Ashtu sikurse rrafidhat, shohin dikë dhe pretendojnë se ai është imami i shumëpritur dhe i pagabueshëm. Është transmetuar nga Imam Ahmed ibën Hanbel, se atij kur iu përmend Khidri tha: Kush të drejton tek ai që mungon, nuk është treguar i drejtë me ty. Nuk e ka vendosur këtë në gjuhën e njerëzve askush tjetër përveçse shejtanit. Këtë çështje e kemi shtjelluar në vende të tjera. (Gjykim i emërtimit të njeriut më të mirë të kohës me termat “EL-Kutbu” dhe “El-Gauthu”)

Nëse dikush thotë se, “El-Kutbul-Gauthul-Ferdul-Xhami’”, është një person, që konsiderohet si njeriu më i mirë i kohës së tij, kjo mund të jetë e mundur. Mirëpo në të njëjtën kohë ka mundësi që të jenë dy njerëz të barabartë në mirësi. Po ashtu ka mundësi të jenë tre apo katër. Nuk mund të thuhet në formë të prerë, se në çdo kohë është vetëm një person i cili është njeriu më i mirë. Ndoshta mund të jenë një grup njerëzish dhe mes tyre dikush është më i mirë se një tjetër në një drejtim, por jo në një tjetër. Dhe këto anë ose janë të përafërta, ose të barabarta. Por edhe pse në një kohë mund të jetë një person që është njeriu më i mirë i kohës, emërtimi i tij me termat “El-Kutbu, El-Gauthu, El-Xhami’” është bidat për të cilin Allahu nuk ka zbritur asnjë fakt dhe nuk e ka përdorur asnjë nga të parët dhe imamët e këtij populli. Të parët tanë, mendonin se ndonjë është njeriu më i mirë i kohës së tij ose nga më të mirët e saj, mirëpo nuk e emërtonin atë me të tillë emra për të cilët Allahu nuk ka zbritur asnjë fakt dhe asnjë provë. Aq më tepër kur ka prej tyre që mendojnë se Kutbi i parë është Hasen ibën Ali ibën Ebi Talib (radijAll-llahu anhu). Pastaj çështja shkallëzohet, duke arritur deri tek disa prej meshajikhëve të kohëve të fundit. Kjo është një gjë e gabuar dhe e papranueshme, qoftë duke iu bazuar rrugës së Ehli Sunetit, qoftë duke iu bazuar rrugës së rrafidhave. Ne themi: Ku janë Ebu Bekri, Umeri, Uthmani, Aliu, ata që pranuan të parët Islamin nga Muhaxhirët (që u shpërgulën nga Meka në Medine) dhe Ensarët (besimtarët e Medines që i strehuan dhe i ndihmuan ata)?! Në kohën që ndërroi jetë pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem), Haseni sapo i ishte afruar moshës së pjekurisë. Është përmendur se disa shehlerë të mëdhenj që merren me këto gjëra, kanë thënë se dija e “El-Kutbul-Ferdul-Gauthul-Xhami’”, është si dija e Allahut të Lartësuar. Pra thotë, që ai di atë që Allahu di dhe ka mundësi për atë që ka mundësi Allahu. Gjithashtu pretendon se pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka qenë po kështu dhe se kjo u transferua nga pejgamberi tek Haseni, derisa mbërriti gradualisht tek shehu i tij. Unë sqarova se kjo gjë është kufër (mosbesim) i qartë dhe injorancë e shëmtuar, se pretendimi i diçkaje të tillë tek i dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe familjen e tij) është mosbesim, dhe se pretendimi i diçkaje të tillë për shehlerët e tyre ka të njëjtin gjykim, pa asnjë diskutim. Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaj (o Muhamed): Unë nuk ju them se kam thesaret e Allahut, as që e di gajbin (të fshehtën, të panjohurën), as nuk ju them se unë jam melek.” [En-Aam: 50] I Lartësuari thotë: “Thuaj (o Muhamed): “Unë nuk kam asnjë fuqi përfitimi ose dëmtimi për veten time, por vetëm si të dojë Allahu. Po të kisha dijen e Gajbit (të së fshehtës), atëherë do të kisha shumëfishuar e shtuar për veten time një bollëk begatie dhe asnjë e keqe nuk do të më prekte.” [El-A’raf: 188] I Lartësuari thotë: “Ata thonë: Në qoftë se ne do të kishim ndonjë lidhje me këtë çështje, atëherë asnjë prej nesh nuk do të ishte vrarë këtu.” [Al-Imran: 154]

Përsëri thotë: “Ata thanë: A kemi ne ndonjë pjesë në këtë çështje? Thuaj (o Muhamed): Në të vërtetë çështja i takon plotësisht Allahut.” [Al-Imran: 154] Gjithashtu Allahu i Lartësuar thotë: “Që Ai të veçojë (e t’i ndajë) një pjesë të atyre që nuk besojnë, apo t’i poshtërojë me turp që kështu të tërhiqen të shkatërruar. Vendimi nuk është i yti (o Muhamed, por i Allahut), nëse Ai kthehet me mëshirë ndaj tyre (dhe i fal) apo i ndëshkon, pasi ata vërtet janë dhalimunë (keqbërës, mohues dhe pabesimtarë).” [Al-Imran: 127-128] I Lartësuari thotë në një tjetër ajet: “Në të vërtetë ti (Muhamed) nuk udhëzon kë të duash, por Allahu udhëzon atë që do Ai. Dhe Ai i njeh më mirë ata që janë të udhëzuar.” [El-Kasas: 56] Allahu i Lartësuar na ka urdhëruar që t’i bindemi të dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) duke thënë: “Ai që i bindet të dërguarit (Muhamedit) vërtetë ai i është bindur edhe Allahut.” [En-Nisa: 80] Ai na ka urdhëruar që ne ta pasojmë atë. Siç thotë në një ajet: “Thuaj (O Muhamed): Nëse vërtetë e doni Allahun, atëherë më ndiqni mua (pranoni Islamin, ndiqni Kur’anin dhe Sunetin, rrugën time) dhe Allahu do t’ju dojë juve.” [Al-Imran: 31] Ai gjithashtu na ka urdhëruar që ta përkrahim të dërguarin, ta ndihmojmë dhe ta nderojmë atë. Gjithashtu ka vendosur të drejta për të cilat i ka sqaruar në Librin e Tij dhe në Sunnetin e të Dërguarit të Tij. Aq sa e ka bërë detyrë për ne, që ai të jetë njeriu më i dashur tek ne nga vetet dhe familjet tona. Allahu i Lartësuar thotë: “Pejgamberi është më afër besimtarëve (edhe më i merituar) se sa vetë ata me vetveten.” [El-Ahzab: 6] Allahu i Lartësuar thotë: “Thuaju (o Muhamed): Në qoftë se baballarët tuaj, bijtë tuaj, vëllezërit tuaj, gratë tuaja, të afërmit tuaj, pasuria që ju keni fituar, tregtia tek e cila keni frikë humbjen dhe vendbanimet tuaja tek të cilat gjeni kënaqësi, janë më të dashura për ju se Allahu dhe i dërguari i Tij, më (të dashura) se përpjekja dhe lufta për çështjen e Allahut, atëherë prisni derisa Allahu të sjellë vendimin (dënimin) e Tij.” [Et-Teube: 24] Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë: “Betohem për Atë në dorë të të Cilit është shpirti im, se nuk beson asnjëri prej jush derisa të jem më i dashur tek ai nga fëmija i tij, prindi i tij dhe nga të gjithë njerëzit.” Umeri (radijAll-llahu anhu) i tha atij: O i Dërguari i Allahut! Je më i dashuri për mua se çdo gjë tjetër, përveç vetes sime. Ai i tha: “Jo o Umer, derisa të jem më i dashur tek ty edhe se vetja tënde.” Ai tha: Me të vërtetë tani je më i dashur për mua edhe se vetja ime. Ai tha: “Tani o Umer!” (Transmeton Bukhariu) Gjithashtu thotë: “Tre gjëra të cilat kush i ka, ka gjetur me to ëmbëlsinë e Imanit (besimit): Ai tek i cili Allahu dhe i dërguari i Tij janë më të dashur nga çdokush

tjetër, ai i cili e do një person dhe nuk e do për gjë tjetër, vetëm se për hir të Allahut dhe ai që urren të kthehet në mosbesim pasi e shpëtoi Allahu prej tij, ashtu siç urren të hidhet në zjarr.” (Transmeton Bukhariu) Allahu i Lartësuar ka sqaruar në Librin e Tij të drejtat e Tij të cilat nuk mund të jenë për dikë tjetër përveç Tij. Gjithashtu ka sqaruar të drejtat e të dërguarve dhe të drejtat e besimtarëve mes njëri-tjetrit. Këtë çështje e kemi sqaruar në shkrime të tjera. Si p.sh. fjala e Allahut të Lartësuar: “Dhe kushdo që i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij, i frikësohet Allahut dhe i përkushtohet Atij, këta janë të fituarit.” [En-Nur: 52] Pra, bindja është për Allahun dhe të Dërguarin e Tij. Ndërsa frika dhe devotshmëria janë vetëm ndaj Allahut. Allahu i Lartësuar thotë: “Vetëm sikur të ishin të kënaqur me atë që u dha Allahu dhe i dërguari i Tij dhe të thoshnin: “Allahu është më se i mjaftueshëm për ne! Allahu do të na dhurojë ne nga begatitë e Tij dhe i Dërguari i Tij (nga sadakatë, lëmosha)! Vetëm tek Allahu i kthejmë shpresat tona duke iu lutur vetëm Atij!” [Et-Teube: 59] Pra, u duk qartë se dhënia ishte prej Allahut dhe të Dërguarit, ndërsa varja e shpresave ishte vetëm tek Allahu. Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe çfarëdo që t’ju japi juve i Dërguari (Muhamedi), merreni atë dhe çfarëdo që ai jua ndalon, hiqni dorë (prej saj).” [El-Hashr: 7] Kjo ndodh për arsye se e lejuar është ajo çfarë ka lejuar Allahu dhe i Dërguari i Tij, dhe e ndaluar është ajo çfarë ka ndaluar Allahu dhe i Dërguari i Tij. Ndërsa mjaftueshmëria është vetëm për Allahun. Siç thotë Allahu i Lartësuar: “Ata thanë: Vetëm Allahu na mjafton.” [Al-Imran:17] Nuk tha: Na mjafton Allahu dhe i dërguari i Tij. Allahu i Lartësuar thotë: “O Pejgamber! Allahu është më se i mjaftueshëm për ty dhe për besimtarët që të ndjekin ty.” [El-Enfal: 64] D.m.th.: Allahu të mjafton ty dhe i mjafton besimtarëve që të ndjekin ty. Kjo është e vërteta e prerë në lidhje me këtë ajet. Prandaj fjala që tha Ibrahimi dhe Muhamedi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dy) ishte: Vetëm Allahu na mjafton neve dhe për ne Ai është Rregulluesi më i mirë. Allahu i Madhëruar është më i Dijshmi dhe më i Mençuri. Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi krijesën e Tij më të mirë, zotërinë tonë Muhamedin, mbi familjen dhe mbi të gjithë shokët e tij.

[1] - Ai që presin rrafidhat quhet Muhamed ibën Hasen EL-Askeri. Ata pretendojnë se ai hyri në Serdab në Irak dhe presin daljen e tij.

“Menhexh” “Shkaku i mosmarrëveshjeve që ndodhin midis thirrësave është mosmarrëveshja në metodologjitë (që ndjekin ata). Dhe sikur thirrësat – Allahu i udhëzoftë ata që të gjithë e u dhëntë sukses – të ecnin në një metodologji të vetme, dhe ajo është metodologjia e të Dërguarit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), ajo të cilën ka ndjekur i Dërguari (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe Shokët e tij, atëherë këto mosmarrëveshje nuk do të kishin ndodhur. Andaj, është obligim për të gjithë thirrësat që të kenë një metodologji të vetme – të bazuar në Librin e Allahut dhe Sunetin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) – dhe që thirrja e tyre të jetë për hir të Allahut dhe që fjala e Allahut të jetë më e larta. Thirrja e tyre nuk duhet të jetë për hir të tekave, ngritjes së individëve dhe grupimeve, por thirrja e tyre duhet të jetë e sinqertë për Fytyrën e Allahut, që fjala e Allahut të jetë më e larta, që të pasohet i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe të ndihmohet Feja e tij. Dhe kështu të gjitha mosmarrëveshjet do të marrin fund.” [Shejkh Salih el-Feuzan: elIxhabetul-Muhimmeh fil-Meshakil-Mulimmeh, fq. 221-222]

Çfarë është Selefizmi?

“Shkaku i mosmarrëveshjeve që ndodhin midis thirrësave është mosmarrëveshja në metodologjitë (që ndjekin ata). Dhe sikur thirrësat – Allahu i udhëzoftë ata që të gjithë e u dhëntë sukses – të ecnin në një metodologji të vetme, dhe ajo është metodologjia e të Dërguarit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), ajo të cilën ka ndjekur i Dërguari (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe Shokët e tij, atëherë këto mosmarrëveshje nuk do të kishin ndodhur. Andaj, është obligim për të gjithë thirrësat që të kenë një metodologji të vetme – të bazuar në Librin e Allahut dhe Sunetin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) – dhe që thirrja e tyre të jetë për hir të Allahut dhe që fjala e Allahut të jetë më e larta. Thirrja e

tyre nuk duhet të jetë për hir të tekave, ngritjes së individëve dhe grupimeve, por thirrja e tyre duhet të jetë e sinqertë për Fytyrën e Allahut, që fjala e Allahut të jetë më e larta, që të pasohet i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe të ndihmohet Feja e tij. Dhe kështu të gjitha mosmarrëveshjet do të marrin fund.” [Shejkh Salih el-Feuzan: el-Ixhabetul-Muhimmeh fil-Meshakil-Mulimmeh, fq. 221-222]

Imam Albani paralajmëron Selefitë.

Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) Burimi: Silsilat-ul-Huda uen-Nur (930) Data e fetvas: 9/4-1417 ose 24/8-1996

Ajo prej së cilës unë kam frikë është, se nëse ne do të futemi në diçka prej së cilës nuk do të kemi mundësi të dalim, do të na godas edhe ne ajo që i ka goditur dhe të tjerët përveç nesh, të cilët nuk kanë metodologjinë tonë apo të tjerë të cilët e kanë pasur metodologjinë tonë dhe më pas e braktisën atë, filluan të mbledhin sa më shumë njerëz, të formojnë organizata dhe gjëra të tjera. Këto gjëra me të cilat ata u morën, i larguan ata nga qëllimi kryesor për të cilin janë krijuar njerëzit. Pra, u larguan nga qëllimi kryesor për shkak të së cilit janë krijuar dhe për të cilin u urdhëruan që ta realizojnë, si fjala e Zotit tonë të Lartësuar.

‫َهَ َِّ ِول َََِّ وهَ َول َِهِ وه َ يَم ٌْ َم ْلو‬ ‫ِو‬ “Dije se nuk ka të Adhuruar tjetër i cili e meriton adhurimin me të drejtë përveç Allahut.”

Them: Gjëja prej së cilës kam frikë është, se do të na godasë edhe ne ajo që i ka goditur edhe të tjerët përveç nesh. Për këtë shkak ne themi:

َ‫ما َََِِف سَم َيَم ٌُْ َ ِِ َا‬ ‫ْ ِو‬ َ ِْ َ ْ َ “Kështuqë, merrni mësim nga kjo, o ju largpamës.” Unë them se gjithësecili prej nesh, në këto rrethana të vështira dhe të mjerueshme, është i obliguar që të thërras në fenë e Allahut të Lartësuar, gjithësecili sipas mundësive të tij. Mund të ndodh që një njeri nuk ka mundësi vetëmse të mësoi veten e tij, nëse ai e vepron këtë, Allahu nuk e ngarkon askë përtej mundësive që ai mund të bëjë. Kjo është ajo me të cilën obligohet ai. Ose ka mundësi vetëm që të mësoi gruan e tij dhe më pas ai e mëson atë, në këtë rast ai ka vepruar atë për të cilën ai obligohet. Ose… ose… dhe shembujt janë të shumtë, mesimi i fëmijëve, mësimi i nipërve dhe mbesave, mësimi i komshive, komshiu i afërt apo edhe ai që është larg etj. Ata kanë pasuar, shembullin e gurit i cili hidhet në ujë jo të rrjedhshëm, nga i cili formohen rrathët (në ujë), më pas rrethi i dytë, i treti. Porse këto rrathë formohen shpejt. Ndërsa rrathët tanë kërkojnë shumë kohë të gjatë dhe shumë vite që të formohet rrethi i parë, i dyti derisa të vij rrethi i madh, pas së cilës nuk ka më ndonjë rreth. Këtë na e ka thënë edhe Zoti i jonë i Lartësuar në fjalën e Tij:

‫ع َول ََِبِز ى َََو‬ ‫َُّ ِمن ِوه ََا ِو‬ َ ‫نِسن‬ َ ‫عَََ وه َ ِ َ ْا‬ َ ‫ِسنو ِِم َْ َِاَه َا‬ ِ ‫ْو ََا‬ ِ ‫ٌمَإ َِسَ ْن ِِ َاوَ َ َْ َي ن‬ “(Allahu) është Ai që e ka çuar të Dërguarin e Tij me udhërrëfimin (Kuranin) dhe fenë e vërtetë, për ta lartësuar atë mbi të gjitha fetë.“ Ndërsa sot, nuk mbizotëron feja Islame mbi të gjitha fetë e tjera, porse ajo që është e mundur sot, është që të përhapet Akidja Selefije dhe më e pakta, në disa individë të cilët i quajti i Dërguari alejhi-selam “të huajt”, të huajt. “Të cilët janë të pakët dhe të drejtë në mesin e shumë njerëzve. Ata të cilët i kundërshtojnë janë më të shumtë se ata që i pasojnë. Ata janë ata të cilët e rregullojnë atë që njerëzit e kanë prishur.”

Shpjegimi i Selefizmit nga Shejkhul-Albani

Autor: Shejkh Muhamed Nasirud-Din el-Albani (rahimehullah) Burimi: Shkëputur nga revista el-Esale, çështja n. 9

Pyetje: Pse të përdorim emrin Selefij? A është kjo një thirrje për t’u anëtarësuar në ndonjë parti, grup apo medh’heb? Apo ai është një sekt i ri në Islam? Përgjigje nga Shejkhul-Albani: Në të vërtetë, fjala Selef është mjaft e njohur në gjuhën Arabe dhe poashtu në terminologjinë Fetare. Por ajo që na intereson tani është shtjellimi i saj në këndvështrimin fetar. Kështu, është transmetuar saktësisht se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) gjatë sëmundjes nga e cila vdiq, i ka thanë Fatimes (radij-Allahu ‘anha): “... kije frikë Allahun dhe bëj durim. Dhe unë jam Selefi më i mirë për ty.” [1] Për më tepër, dijetarët e kanë përdorur fjalën Selef shumë herë, sa që zor se mund të numërohet. Neve na mjafton një shembull, që është fjala që kanë përdorur ata në luftën e tyre kundër bidateve: “Çdo e mirë gjendet në ndjekjen e Selefëve (të Parëve), kurse çdo e keqe gjendet në bidatet e Khalefëve (të Mëvonshmëve).” Megjithatë, janë disa që pretendojnë se kanë dije, të cilët e mohojnë këtë cilësim kinse nuk paska bazë për të! Dhe ata thonë: “Nuk i lejohet Muslimanit që të thotë, “Unë jam Selefij”. Pra, është njësoj sikur ai po thotë se nuk i lejohet Muslimanit që të thotë, “Unë ndjek të Parët e Mirë (es-Selefus-Salih) në Akijden, ibadetin dhe metodologjinë që kanë qenë ata! Nuk ka dyshim se një refuzim i tillë - nëse ata kanë për qëllim këtë - kjo do të thotë në mënyrë të pashmangshme se ai po e distancon veten e tij nga Islami i saktë në të cilin kanë qenë të Parët e Mirë, në krye të të cilëve qëndronte Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), sikurse tregohet në hadithin muteuatir që gjendet tek dy Sahihët dhe në librat e tjerë, se ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë:

“Njerëzit më të mirë janë ata të brezit tim, pastaj ata që vijnë pas tyre, pastaj ata që vijnë pas tyre.” Kështu që nuk i lejohet Muslimanit që ta distancojë veten e tij nga cilësimi me të Parët e Mirë, ndërsa nëse ai do të distancohej nga çdo cilësim tjetër, dijetarët nuk do të mund ta cilësonin atë me kufër apo me ndonjë gjynah. Kurse ai që e mohon këtë emër për veten e tij, a nuk keni për ta parë atë që cilësohet me një nga këto medh’hebet?! Qoftë ky medh’heb që ka të bëjë me Akijden ose me Fik’hun? Kështu, ai ose është Esh’ari ose është Maturidi. Ose ndoshta ai është prej Ehlul-Hadithit, ose Hanefi, ose Shafi’i, ose Maliki ose Hanbeli ose çfarëdoqoftë tjetër që hyn në titullin e “Ehlus-Sunneh uel-Xhema’ah” (Pasuesit e Sunetit dhe Xhematit). Por pavarsisht kësaj, ai që cilësohet me medh’hebin Esh’ari apo me një nga katër medh’hebet (e fik’hut), ai në fakt cilësohet me individë që nuk janë të pagabueshëm - padyshim - megjithëse mes tyre ka patur dijetarë që kanë qenë të saktë (në fetvatë e tyre). Do të doja të dija përse ai nuk i refuzon të tilla cilësime me individë që nuk janë të pagabueshëm? Ndërsa ai që e cilëson veten e tij me të Parët e Mirë (es-Selefus-Salih), atëherë me të vërtetë ai e cilëson veten e tij me pagabueshmërinë (‘ismeh) në kuptimin e përgjithshëm të fjalës. Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka përmendur se një nga shenjat e Grupit të Shpëtuar (el-Firkatun-Naxhi’e) është se ata kapen fort pas rrugës së të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe rrugës së Shokëve të tij. Dhe kushdo që kapet fort pas rrugës së tyre, atëherë nuk ka dyshim se ai është në udhëzimin e Zotit të tij. Dhe përveç kësaj,ai është një cilësim që i sjell nder atij që cilësohet me të dhe ia bën të lehtë atij rrugën e Grupit të Shpëtuar. Dhe kjo nuk zbatohet tek asnjë prej atyre që cilësohen me diçka tjetër, ngase ata nuk mund të shpëtojnë dot nga dy gjëra. Ose ai është cilësim me një individ të caktuar që nuk është i pagabueshëm, ose është cilësim me një grup njerëzish që ndjekin menhexhin (metodologjinë) e këtij individi që nuk është i pagabueshëm. Pra, nga të dyja anët nuk ka pagabueshmëri (në cilësimet e tyre). Por ndryshe nga këto është pagabueshmëria (në tërësi) e Shokëve të Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Dhe kjo është ajo që ne jemi urdhëruar që të kapemi fort, pra është Suneti i tij dhe Suneti i Sahabëve mbas tij. Dhe ne duhet të këmbëngulim dhe të theksojmë fuqishëm se kuptimi i Librit të Allahut dhe Sunetit të të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) duhet të jetë në përputhje me menhexhin (metodologjinë) e Sahabëve të tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), në mënyrë që ne të jemi tek e pagabueshmja, që të mos anojmë djathtas apo majtas, ose që të mos devijojmë me ndonjë kuptim që buron vetëm nga vetet tona, për të cilin nuk gjen argument as në Librin e Allahut dhe as në Sunetin e të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Për më tepër, përse është e pamjaftueshme për ne që të cilësohemi (vetëm) me Kur'anin dhe Sunetin? Arsyeja kthehet tek dy çështje: çështja e parë ka të bëjë

metekstet fetare, kurse çështja e dytë ka të bëjë me ekzistencën e grupeve të shumta Islamike. Për sa i përket arsyes së parë, ne gjejmë në tekstet fetare një urdhër për t’iu bindur diçkaje tjetër që lidhet me Kur'anin dhe Sunetin, siç gjendet në thënien e Allahut: ُْ‫َهْ ِْ َُذناََ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫لَ ْفق ْوِْ َُذناََ نف‬ ‫َه َن ام َصف َْ َه َفر ْوِاو َ ف َ نر ا‬ “O ju që keni besuar! Bindjuni Allahut dhe bindjuni të Dërguarit dhe atyre që janë në drejtimin dhe udhëheqjen tuaj.” [en-Nisa, 59] Pra, nëse do të ishte dikush që udhëheq, të cilit Muslimanët i kishin dhënë besën, atëherë do të ishte obligim për ta që t’i bindeshin atij ashtu siç do të ishte obligim që t’u bindeshin Kur'anit dhe Sunetit. Edhe nëse ai apo ata që janë me të bëjnë gjynahe, prapëseprapë do të jetë obligim që t’i bindesh atij me qëllim që të largosh dëmin e mospajtimit në mendime. Por kjo duke qenë në përputhje me kushtin e mirënjohur: “Nuk ka bindje ndaj krijesës duke mos iu bindur Krijuesit.” [2] Dhe Allahu i Lartësuar thotë: ْ َ‫ل ََذ َف‬ ‫ل ْو ْه ََّف‬ ‫لَ ْفق ذاََُُْ َف‬ ‫ٌذ ْفَر ْوذْة ن ََ َعف َ َ ايْْا ْ فرا َْْْذنَّْف ْهُ ِْ َن َْف َه َف‬ َ ‫لُ ْبسَف ْج ْينن ْفص ْورا‬ ْ ‫م َر َفر ْ ْ َْ نع ْهُ را َْ َك َفر َ َ اَ َم َهنَذَّْف‬ ْ ‫ذرَ ْو‬ ‫َّ َ نر ا‬ ُ ‫ْه َم‬ (١١٥) “Dhe kushdo që kundërshton të Dërguarin pasi që i erdhi udhëzimi dhe ndjek rrugë tjetër veç rrugës së Besimtarëve, Ne do ta lëmë atë në rrugën të cilën e ka zgjedhur dhe do ta hedhim në Xhehenem – e sa përfundim i keq.” [en-Nisa, 115] Vërtet, Allahu ‘Azze ue Xhel është i pastër dhe larg nga çdo e e metë apo mangësi. Dhe nuk ka asnjë hije dyshimi se fakti që Ai përmend këtu “Rrugën e Besimtarëve” është vetëm për një urtësi dhe dobi të jashtëzakonshme e gjithëpërfshirëse. Pra, aty tregohet një obligim i rëndësishëm: se ndjekja që i bëjmë Librit të Allahut dhe Sunetit të të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) duhet të jetë në përputhje me rrugën që ndoqën Muslimanët e parë. Dhe ata janë Shokët e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), pastaj ata që erdhën pas tyre, pastaj ata që erdhën pas tyre. Dhe këtu thërret dhe fton Da’ueti Selefij. Dhe pikërisht ky është prioriteti kryesor në hedhjen e themeleve të Da’uetit dhe Menhexhit të Selefij në proçesin e edukimit. Me të vërtetë, Da’ueti Selefij në realitet e bashkon Umetin, ndërsa çdo thirrje tjetër shkakton vetëm ndarjen e Umetit. Allahu ‘Azze ue Xhel thotë:

ُْ‫َهْ َْنَّاََ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫( َ منُ َََِذَّْف ْه ْفع ْوِّاَراََ نف‬١١٩)

“O ju që besoni! Frikësojuni Allahut dhe bëhuni me ata që janë të sinqertë (në fjalë dhe në vepra)!” [et-Teube, 119] Kështu që, kushdo që bën dallim midis Kur'anit dhe Sunetit nga njëra anë dhe SelefusSalih nga ana tjetër, atëherë ai nuk mund të jetë kurrë i sinqertë. Kurse për sa i përket arsyes së dytë: grupet dhe partitë e sotme nuk i kthehen aspak ndjekjes së “Rrugës së Besimtarëve” që është përmendur në ajet. Janë edhe disa hadithe që e konfirmojnë dhe e mbështesin më tej ajetin, siç është hadithi i shtatëdhjetë e tri sekteve. Të gjitha ato do të jenë në zjarr përveç njërit. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i përshkroi ata si: “Ai (grup) që ndjek rrugën ku jam unë dhe shokët e mi sot.” [3] Ky hadith i ngjan ajetit ku përmenet “Rruga e Besimtarëve”. Gjithashtu, është edhe hadithi i el-‘Irbad Ibn Sarije (radij-Allahu ‘anhu), ku ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Mbahuni fort pas Sunetit tim dhe Sunetit të Khalifëve të udhëzuar mbas meje.” [4] Kështu që, paskemi dy Sunete: Suneti i të Dërguarit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe Suneti i Khalifëve të drejtë. Prandaj, nuk ka dyshim se ne - të cilët kemi ardhur më mbas - duhet të kthehemi tek Kur'ani, Suneti dhe “Rruga e Besimtarëve”. Dhe neve nuk na lejohet që të themi: Ne mund ta kuptojmë Kur'anin dhe Sunetin vetë, pa u kthyer në rrugën në të cilën kanë qenë Selefus-Salih (të Parët e Mirë).” Dhe duhet të ketë një cilësim në këtë kohë që të bëjë dallimin dhe të jetë i detajuar. Prandaj, nuk mjafton që ne të themi vetëm, “Unë jam Musliman!” ose “Medh’hebi im është Islami!” sepse çdo sekt e thotë atë! Rafiditë, Ibaditë, Kadijanitë si dhe mjaft sekte të tjera!! Atëherë çfarë të dallon ty nga ato sekte? Edhe sikur ti të thoje, “Unë jam Musliman i kapur pas Kur'anit dhe Sunetit”, kjo poashtu nuk do të mjaftonte, për arsye se anëtarët e këtyre sekteve - të Esh’arive, Maturidive dhe Hizbive - ata që të gjithë pretendojnë se ndjekin këto burime poashtu. Kështu që, nuk ka dyshim se cilësimi i qartë, i dallueshëm dhe vendimtar është që të thuash, “Unë jam Musliman i kapur pas Kur'anit dhe Sunetit dhe pas Menhexhit të Selefus-Salih.” Dhe kjo mund të thuhet më shkurtimisht duke thënë: “Unë jam Selefij.” Dhe në bazë të kësaj, e vërteta e pamohueshme është që nuk mjafton që të mbështetesh tek Kur'ani dhe Suneti pa Menhexhin e Selefëve, sepse ai (Menhexhi Selefij) i shpjegon këto të dyja në kuptim dhe në ide, në dije dhe në vepra, në da’ue dhe në xhihad. Dhe ne e dimë se ata (Sahabët) Allahu qoftë i kënaqur me ta, nuk kapeshin me fanatizëm pas një medh’hebi specifik apo pas një individi të caktuar. Nuk kishte mes tyre ndonjë që të ishte Bekrij (ndjekës i Ebu Bekrit) apo ‘Umerij (ndjekës i ‘Umerit) apo ‘Uthmanij (ndjekës i ‘Uthmanit) apo ‘Aleuij (ndjekës i ‘Aliut). Por, nëse ndonjëri prej tyre e kishte më të lehtë që të pyeste Ebu Bekrin apo ‘Umerin apo Ebu Hurejrën, ai pyeste njërin prej tyre. Kjo për arsye se ata besonin se përkushtimi i plotë e i pakushtëzuar ishte i ndaluar, me përjashtim të një njeriu të vetëm. Dhe me

të vërtetë ai ishte i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), ai që nuk fliste nga epshet e tij, por vetëm shpallje që i zbriste atij. Dhe nëse do të uleshim përpara atyre që na kritikojnë - për hir të argumentit - që ne të quhemi vetëm ‘Muslimanë’ pa i cilësuar vetet tona me Selefët, ndonëse ky është një cilësim i nderuar dhe i saktë, atëherë a do hiqnin dorë ata nga emërtimi i veteve të tyre me emrat e partive apo medh’hebeve apo rrugëve të tyre, duke u mbështetur në faktin që ato emra as nuk kanë ardhur në Fe dhe as nuk janë të sakta? “Dhe ky kundërshtim që kemi mjafton për ne të dy, dhe secili nxjerr ç’ka përbrenda e ta plas mu në sy.” Allahu është Ai që të udhëzon në Rrugën e Drejtë. I pastër nga çdo e metë është Ai, prej të Cilit në kërkojmë ndihmë. Fundnota: [1]

- Transmetuar nga Muslimi (n. 2450).

[2]

- Shiko Silsiletul-Ehadithus-Sahiha, (n. 179).

[3]

- Shiko Silsiletul-Ehadithus-Sahiha (n. 203 dhe 1492).

[4]

- Shiko Iruaul-Galijl (n. 2455).

Selefizmi

Çfarë është thirrja ‘Selefije’?

Thirrja “Selefije” është thirrja e Kur'anit dhe Sunetit, e pastër dhe e kulluar nga çdo shtesë, mangësim apo ndryshim. Ajo është rruga e tri brezave të parë të Muslimanëve; ajo është thirrja për në Fenë e Allahut ashtu siç e kuptuan dhe e praktikuan këto tri breza të arta. Prandaj i Dërguari i Allahut - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - ka thënë: “Njerëzit më të mirë janë ata të brezit tim, pastaj ata që vijnë pas tyre, dhe pastaj ata që vijnë pas tyre.” [Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi]

Kush janë ‘Selefët’ dhe kush janë ‘Selefijtë’ ? “Selefët” janë njerëzit e devotshëm të brezave të parë të Muslimanëve. Ky titull i referohet Shokëve (Sahabëve) të Pejgamberit - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, ndjekësve të tyre (Tabi’inëve) dhe ndjekësve që erdhën pas tyre (Etba’u Tabi’in). Vlera e tyre është theksuar nga Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, i cili ka thënë: “Nuk do të pushojë së ekzistuari një grup nga Umeti im, fitimtarë në të vërtetën; ata nuk do të dëmtohen nga ata që do t’i braktisin apo do t’i kundërshtojnë. Ata do të vazhdojnë në këtë gjendje derisa të luftojnë Mesinë e rremë, Dexhalin.” [Transmetuar nga Muslimi] Ai - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - sqaroi se ky grup i shpëtuar do të jenë Shokët e tij - radij-Allahu ‘anhum - dhe të gjithë ata që ndjekin rrugën e tyre. Ai - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - ka thënë: “Umeti i im do të ndahet në 73 sekte, të gjithë do të shkojnë në Zjarr me përjashtim të njërit.” Dhe kur ai u pyet se kush është grupi i shpëtuar, ai u përgjigj: “Ata që ndjekin rrugën ku jam unë sot dhe Sahabët e mi.” [Hadith Sahih, transmetuar nga Tirmidhiu] Kështu që, “Selefij” është çdo njeri që ndjek me zell e me sinqeritet rrugën e Selefëve sa më shumë që të ketë mundësi.

Kush janë themelet kryesore të rrugës që ndoqën Selefët? 01 - Nënshtrimi vetëm ndaj Allahut në Teuhidin e Tij (në Rububijen, Uluhijen dhe Emrat e Cilësitë e Tij). 02 - Ndjekja e Rrugës së Pejgamberit - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - në çdo aspekt të jetës. 03

- Pastrimi i shpirtit duke u bazuar në tekstet e qarta të Kur’anit dhe Sunetit.

Përse quhemi ‘Selefij’? Ne i quajmë vetet tona Selefij sepse ne duam të cilësohemi me Selefët. Ata janë njerëzit të cilët i ka përmendur Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - kur ka thënë: “Njerëzit më të mirë janë ata të brezit tim, pastaj ata që vijnë pas tyre, dhe pastaj ata që vijnë pas tyre.” [Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi]. Ky cilësim nuk është vetëm me një person apo me disa persona që ne i pasojmë verbërisht. Por ky cilësim është me të gjithë brezat e parë, për shkak se individët mund të bëjnë gabime, kurse për Muslimanët e parë në tërësi është premtuar se ata nuk kanë për t’u bashkuar kurrë në devijim, sikurse ka thënë Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel’-lem -: “Umeti im nuk ka për t’u bashkuar kurrë në devijim.” [Hadith Sahih, transmetuar nga Tirmidhiu]

A është përdorur më parë termi ‘Selef’ apo ‘Selefij’ nga Muslimanët e hershëm?

Po, ky term është përdorur edhe nga vetë Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – , kur ai i tha Fatimes: “Unë jam për ty një Selef i bekuar.” [Hadith Sahih, transmetuar nga Muslimi] Gjithashtu, Ebu Hanife dhe Imam el-Euza’i i urdhëruan njerëzit që të kapen pas rrugës së Selefëve, pa përmendur këtu Imamët e tjerë. Shohim po ashtu se ky term është përdorur nga Imam Tirmidhiu, Imam Ahmed Ibn Hanbel, Imam es-Semani, Imam Darakutni, Imam Ibn Tejmije, Imam Ibn Kethir etj. Nga dijetarët e kohës së sotme që janë emërtuar me këtë titull (Selefij) janë, Shejkhul-Albani, Shejkh Ibn Baz, Shejkh Ibn ‘Uthejmin, Shejkh Salih el-Feuzan (Allahu pastë mëshirë për të gjithë ata) dhe shumë të tjerë. Kështu që, ky titull nuk është i ri dhe as nuk është shpikje e ndonjë grupi apo partie, por ai është përdorur për 1400 vjet me radhë nga disa prej Dijetarëve më të mëdhenj të Islamit.

Kush janë synimet e Thirrjes Selefije? 01 - Kthimi tek Kur'ani dhe Suneti i Pejgamberit - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - në çdo aspekt të jetës dhe kuptimi i tyre (Kur'anit dhe Sunetit) sipas kuptimit të Shokëve të Pejgamberit dhe atyre që i i pasuan (Allahu qoftë i kënaqur me të gjithë ata). Të vepruarit sipas Fjalës së Allahut:

َ ‫سو َل ِّمن بَ ْع ِّد َما تَبَيَّنَ لَهُ ا ْل ُهد َٰى َويَت َّ ِّب ْع‬ ‫سبِّي ِّل ا ْل ُم ْؤ ِّمنِّينَ نُ َو ِّل ِّه َما‬ َ ‫غ ْي َر‬ ُ ‫الر‬ َّ ‫ق‬ ِّ ِّ‫َو َمن يُشَاق‬ ﴾١١٥﴿ ‫يرا‬ ْ ُ‫ت َ َولَّ ٰى َون‬ َ ‫ص ِّل ِّه َج َهنَّ َم ۖ َو‬ ً ‫سا َءتْ َم ِّص‬ “Dhe kushdo që kundërshton të Dërguarin pasi që rruga e drejtë iu bë e qartë dhe ndjek rrugë tjetër në vend të rrugës së Besimtarëve, Ne do ta mbajmë atë në rrugën të cilën ai e ka zgjedhur vet dhe pastaj do ta djegim në Xhehenem - e sa përfundim i keq!” [en-Nisa, 115]

Dhe Fjalës së Allahut:

‫فَ ِّإ ْن آ َمنُوا ِّب ِّمثْ ِّل َما آ َمنتُم ِّب ِّه فَقَ ِّد ا ْهتَدَوا‬

“Kështu pra, nëse ata besojnë njësoj, ashtu siç besoni ju (d.m.th. ashtu siç beson Pejgamberi dhe Shokët e tij), atëherë ata janë të udhëzuar (në Rrugë të Drejtë.” [el-Bekare, 137] 02 - Të pastrohet çdo gjë në jetën e Muslimanit nga shirku (të bërit shok Allahut në zotërimin, adhurimin dhe Emrat e Cilësitë e Tij) dhe të paralajmërohet kundër bidateve (risive) në besim dhe në veprat e ibadetit (adhurimit); të paralajmërohet kundër ideve të kota e të pabaza që janë importuar nga jashtë, si dhe kundër transmetimeve të shpikura që e kanë njollosur natyrën e kulluar të Islamit dhe janë bërë shkak për ndalimin e përparimit të Muslimanëve. Sikurse ka thënë Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -: “Kjo dituri do të mbahet nga njerëzit më besnikë të çdo brezi; ata do të heqin prej saj ndryshimet që kanë bërë ata të cilët i kaluan kufijtë, pretendimet e pabaza të gënjeshtarëve dhe shpjegimet e shpikura të injorantëve.” [Hadith Sahih, transmetuar nga Ibn Adij dhe Ibn Asakir] Dhe duke iu bindur urdhrit të Allahut:

‫ان‬ َ ‫اونُوا‬ َ َ‫َو َال تَع‬ ِّ ْ ‫علَى‬ ِّ ‫اْلثْ ِّم َوا ْلعُد َْو‬ “Bashkëpunoni në punë të mira dhe devotshmëri dhe mos bashkëpunoni në gjynahe dhe në shkeljen e kufijve.” [el-Ma’ide, 2] 03 - Të edukohen Muslimanët me Fenë e tyre të vërtetë, duke i thirrur ata që të veprojnë sipas gjykimeve të Islamit, dhe të edukohen me moralin dhe sjelljet e Islamit, të cilat padyshim do t’u sjellin Kënaqësinë e Allahut si dhe mirëqenien dhe nderin në këtë botë, sikurse thotë Allahu:

‫ص ْب ِّر‬ َّ ‫ص ْوا ِّبال‬ َ ‫ق َوت َ َوا‬ َ ‫َوت َ َوا‬ ِّ ‫ص ْوا ِّبا ْل َح‬ “Dhe këshillojnë njëri-tjetrin për të vërtetën dhe për të qenë të duruar.” [el-Asr, 3] Dhe Fjala e Tij:

َ‫اب َو ِّب َما كُنت ُ ْم ت َ ْد ُرسُون‬ َ َ ‫كُونُوا َربَّانِّيِّينَ ِّب َما كُنت ُ ْم تُعَ ِّل ُمونَ ا ْل ِّكت‬ “Bëhuni edukatorë (me dije dhe urtësi) sepse ju u mësoni njerëzve Librin dhe e keni studiuar atë me zell.” [Ali Imran, 79] 04 - Të ringjallet mendimi i vërtetë Islamik në dritën e Kur'anit dhe Sunetit sipas metodologjisë së Selefëve të këtij Umeti. Të shporret ndjekja e verbër e

medh’hebeve dhe fanatizmi i verbër ndaj partive dhe grupeve të ndryshme që kanë pushtuar mendjet e shumë Muslimanëve dhe i kanë shkëputur ata nga vëllazëria e qartë dhe e pastër Islame, ashtu siç kërkohet nga urdhri i Allahut:

‫َوا ْعت َ ِّص ُموا بِّ َح ْب ِّل اللَّـ ِّه َج ِّميعًا َو َال تَفَ َّرقُوا‬ “Kapuni të gjithë ju së bashku në Litarin e Allahut dhe mos u ndani nga njëritjetri...” [Ali Imran, 103] Dhe thënia e Pejgamberit - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -: “Bëhuni robër adhurues të Allahut dhe vëllezër mes veti.” 05 - Të ofrohen zgjidhje të vërteta Islame për problemet aktuale dhe të bëhen përpjekje për një kthim tek mënyra e vërtetë e jetesës në Islam sipas rrugës së Pejgamberit - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -, duke nxjerrë një shoqëri të udhëzuar nga Shpallja, si dhe të zbatohen Ligjet e Allahut në tokë. Ky proçes fillon me tesfije (pastrim dhe korrigjim) dhe terbije (edukim), siç thotë Allahu:

‫يه ْم‬ َ َ ‫َويُ َع ِّل ُم ُه ُم ا ْل ِّكت‬ ِّ ‫اب َوا ْل ِّح ْك َمةَ َويُ َز ِّك‬ “Mësoju atyre Librin dhe Urtësinë (Sunetin) dhe pastroji.” [el-Bekare, 129] Ndërkohë që kemi të ngulitur në mendje Fjalën e Zotit tonë drejtuar Pejgamberit të Tij - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem -:

َ‫ض الَّذِّي نَ ِّعدُهُ ْم أ َ ْو نَت َ َوفَّ َينَّكَ فَ ِّإلَ ْينَا يُ ْر َجعُون‬ َ ‫فَ ِّإ َّما نُ ِّر َينَّكَ بَ ْع‬ “Edhe nëse Ne të tregojmë ty në këtë jetë ndonjë pjesë të asaj që Ne u kemi premtuar atyre, ose nëse ta marrim shpirtin para asaj, atëherë ata përsëri tek Ne do të kthehen.” [Gafir, 77] Gjithashtu, duke kuptuar parimin Sheriatik: “Ai që kërkon të përshpejtojë diçka përpara se të vijë koha e caktuar për të, ai do të dënohet duke qenë i privuar nga realizimi i saj.” 06 - Kjo është thirrja dhe ftesa jonë që do t’i ringjallë dhe do t’i ngrejë lart Muslimanët - me Vullnetin e Allahut - dhe do të ndihmojë në përhapjen e vazhdueshme të mesazhit Islam në çdo cep të Tokës. Ndërkohë që kemi bindje të plotë në ndihmën e Allahut dhe në faktin që Ai padyshim do t’u japë autoritet robërve të Tij të devotshëm:

َ‫َو ِّللَّـ ِّه ا ْل ِّع َّزة ُ َو ِّل َرسُو ِّل ِّه َو ِّل ْل ُم ْؤ ِّمنِّين‬

“Por nderi i përket Allahut, të Dërguarit të Tij dhe besimtarëve.” [el-Munafikun, 8] Dhe Fjala e Tij:

‫ين كُ ِّل ِّه َولَ ْو ك َِّر َه‬ َ ُ‫ق ِّليُ ْظ ِّه َره‬ َ ‫هُ َو الَّذِّي أ َ ْر‬ ِّ ‫علَى ال ِّد‬ ِّ ‫س َل َرسُولَهُ ِّبا ْل ُهد َٰى َود‬ ِّ ‫ِّين ا ْل َح‬ ﴾٩﴿ َ‫ا ْل ُمش ِّْركُون‬ “Është Ai i Cili ka çuar të Dërguarin e Tij me udhëzimin dhe fenë e së vërtetës, që Ai ta bëjë atë ngadhënjyese mbi të gjitha fetë e tjera, edhe pse Mushrikët e urrejnë atë.” [es-Saff, 9] Kështu që, çdo thirrje që nuk mbështetet mbi këto themele dhe çdo metodologji që nuk përkon me metodologjinë e të Dërguarve (paqja qoftë mbi të gjithë ata), atëherë ato do të jenë të dështuara dhe nuk do të kenë kurrfarë dobie. Argumenti më i qartë për këtë është realiteti i atyre grupeve bashkëkohore që kanë vendosur një metodologji për vetet e tyre dhe thirrja e tyre bie në kundërshtim me metodologjinë e të Dërguarve.

َ َ ‫َو َم ْن أ‬ ‫ض ُّل ِّم َّم ِّن ات َّ َب َع َه َواهُ ِّبغَ ْي ِّر هُدًى ِّمنَ اللَّـ ِّه‬ “Dhe kush është më i humbur se sa ai i cili ndjek dëshirat e veta pa udhëzim nga Allahu?” [Kasas, 50]

ً ‫س ِّرينَ أ َ ْع َم‬ َ َ‫﴾ الَّ ِّذين‬١٠٣﴿ ‫اال‬ ‫س ْعيُ ُه ْم ِّفي ا ْل َح َيا ِّة الد ُّ ْن َيا َوهُ ْم‬ َ ‫ض َّل‬ َ ‫قُ ْل َه ْل نُنَ ِّبئُكُم ِّب ْاْل َ ْخ‬ ﴾١٠٤﴿ ‫ص ْنعًا‬ ِّ ‫سبُونَ أَنَّ ُه ْم يُ ْح‬ ُ َ‫سنُون‬ َ ‫يَ ْح‬ “A t’ju tregojmë Ne humbësit më të mëdhenj për veprat e tyre? (Janë) ata përpjekjet e të cilëve janë harxhuar kot në jetën e dunjasë duke menduar se po përfitonin mirësi nga veprat e tyre!” [Kehf, 103-104] Këto grupe e kanë lënë pas dore rëndësinë e Akides dhe në vend të saj ata thërrasin për korrigjimin e çështjeve që nuk janë po aq të rëndësishme sikurse Akideja. Por në të vërtetë, Teuhidi është ai që e forcon zemrën, shton diturinë dhe adhurimin e Allahut. Rrjedhimisht edhe punët e mira do të shtohen dhe atëherë Muslimanët do ta kuptojnë Fjalën e Allahut:

َ ِّ ‫صا ِّل َحا‬ َ ‫َو‬ َّ ‫عدَ اللَّـهُ الَّ ِّذينَ آ َمنُوا ِّمنكُ ْم َوع َِّملُوا ال‬ ْ ‫ض َك َما ا‬ ْ َ‫ت لَي‬ ِّ ‫ست َ ْخ ِّلفَنَّ ُه ْم فِّي ْاْل َ ْر‬ َ َ‫ست َ ْخل‬ ‫ارتَض َٰى لَ ُه ْم َولَيُ َب ِّدلَنَّ ُهم ِّمن َب ْع ِّد َخ ْوفِّ ِّه ْم‬ ْ ‫الَّ ِّذينَ ِّمن قَ ْب ِّل ِّه ْم َولَيُ َم ِّكنَ َّن لَ ُه ْم دِّينَ ُه ُم الَّذِّي‬ ٰ ﴾٥٥﴿ َ‫سقُون‬ َ ‫أ َ ْمنًا ۚ يَ ْعبُد ُونَنِّي َال يُش ِّْركُونَ بِّي‬ ِّ ‫ش ْيئ ًا ۚ َو َمن َكفَ َر بَ ْعدَ ذَ ِّلكَ فَأُولَ ٰـئِّكَ هُ ُم ا ْلفَا‬

“Allahu u ka premtuar atyre nga mesi juaj që besojnë dhe që punojnë mirësi e drejtësi, se Ai patjetër do t’u sigurojë atyre vazhdimësinë (e autoritetit, pushtetit) në tokë, ashtu siç ua siguroi Ai këtë atyre përpara tyre dhe se Ai do t’u sigurojë fuqinë për të zbatuar e përmbushur fenë e tyre, atë të cilën Ai e ka zgjedhur për ta (Islamin). Dhe padyshim që Ai do t’u japë atyre në shkëmbim siguri e ruajtje pas frikës së tyre, (me kusht) që këta besimtarë të më adhurojnë vetëm Mua dhe të mos bashkojnë gjë tjetër (në adhurim) me Mua. Por kushdo që nuk beson pas kësaj, këta janë të pabindurit (ndaj Allahut).” [Nur, 55] Kështu që, njeriu që ka aftësi për të kuptuar do ta shohë se adhurimi i Allahut të vetëm, besimi i saktë dhe punët e mira janë rruga drejt suksesit. Dhe ndihma kërkohet vetëm nga Allahu i Lartësuar. Ai është Zoti i Botëve.

1 Ramadan 1429 Hixhrij / 1 Shtator 2008 Përshtatur nga: Troid.org

KJO ËSHTË THIRRJA JONË! Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

Me emrin e Allahut Mëshiruesit, Mëshirëplotit! E falënderojmë Allahun, salatet dhe selamet qofshin mbi të Dërguarin e Allahut (sal Allahu te’ala alejhi ue ala as’habih). Me të vërtetë, Allahu i Lartësuar na ka dhënë mirësinë më të madhe, e ajo është mirësia e imanit-besimit. Ndërsa, këtij umeti i ka dhënë mirësinë e ekzistencës së dijetarëve në mesin e tyre. Dijetarët, janë ata të cilët i ka nderuar Allahu me dije, që

ua dhuroi me qëllim që t’ua ndriçojnë njerëzve rrugën për tek Allahu, me këtë kemi për qëllim adhurimin ndaj Allahut të Lartësuar. Padyshim se ata janë trashëgimtarët e Profetëve. Ajo që na shtyu të vijmë në këtë vend, së pari është që të arrijmë kënaqësinë e Allahut të Madhëruar dhe lutemi që të mbetet kështu (ky qëllim i yni). Së dyti; për të kërkuar dije e cila të shpie drejt Allahut. Pasha Allahun! Këto janë momente të bukura, ku takohemi me Shejkhun tonë, dijetarin dhe mësuesin tonë të madh; Muhammed Nasirudin el-Albanin. Në emër të kësaj lagje esh-Shuvekeh, Shejkhut tonë të nderuar i urojmë mirëseardhjen më të mirë. Gjithashtu, në emër të popullit të Mefrakut në veçanti nxënësve të dijes që ndodhen këtu, të gjithë së bashku të urojnë mirëseardhje, sepse ishin të përmalluar që të takoheshin sot me mësuesin tonë të ndershëm. Nuk është problem, sepse të gjithë jemi të përmalluar për të dëgjuar perlat e dijes dhe urtësinë që ta ka dhënë Allahu. Pra, le të dëgjojmë prej dijes që Allahu i ka dhuruar atij, e pasi të mbarojë Shejkhu ynë atëherë edhe dyert për të pyetur do të hapen. Pyetjet duhet të jenë të shkruara sepse edhe letrat janë shpërndarë dhe janë të mjaftueshme insha-Allah. Po e përsëris edhe njëherë, momente të lumtura janë këto, duke i uruar mirëseardhjen Shejkhut tonë të nderuar. Shejkh Albani: Mirë se ju gjejmë! Me të vërtetë falënderimet i takojnë Allahut. Atë e falënderojmë, prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje nga Allahu prej të këqijave të shpirtave tanë dhe veprave tona të liga. Kë e udhëzon Allahu, nuk ka kush që e humbë. Dhe kë e humbë Allahu nuk ka kush që e udhëzon. Dëshmoj se nuk ka Zot tjetër pos Allahut – i Vetëm dhe pa asnjë shoq. Dëshmoj se Muhammedi është rob dhe i Dërguar i Tij. Fjalët më të mira janë fjalët e Allahut, udhëzimi më i mirë është udhëzimi i Muhammedit (sal Allahu alejhi ue selem), gjërat më të këqija janë ato të shpikurat, çdo gjë e shpikur është bidat, çdo bidat është lajthitje, e çdo lajthitje të shpie në Zjarr. Falënderoj vëllanë tonë Ibrahim për fjalët dhe lëvdatat e tij. Mua nuk më mbetet asgjë tjetër vetëm që të marr shembull halifen e parë, Ebu Bekër es-Sidikun (radija Allahu anhu), i cili ishte halife i drejtë dhe i pari që erdhi pas të Dërguarit të Allahut (sal Allahu alejhi ue selem). Megjithatë, kur dëgjonte ai dikë që e lavdëronte, – edhe pse kjo lëvdatë kushdo që të jetë i lavdëruari është e tepruar-, dhe halifja ishte me të drejtë halife i të Dërguarit të Allahut (Sal Allahu alejhi ue selem), e përsëri (kur e lavdëronte dikush) thoshte: ‘Zoti im, mos më merr në përgjegjësi për fjalët që thonë për mua, më bëj më të mirë sesa ata mendojnë, mi falë gabimet e mia të cilat ata nuk i dinë.’ Këto fjalë i thoshte Ebu Bekri, e çfarë na mbetet neve që të themi pas tij?! Andaj, duke e pasuar atë, them: ‘Zoti im, mos më merr në përgjegjësi për fjalët që thonë për mua, më bëj më të mirë sesa ata mendojnë, mi falë gabimet e mia të cilat ata nuk i dinë.’

E vërtetë është dhe të vërtetën po e them, se unë nuk jam ai i përshkruari që dëgjuat më parë, por në të vërtetë unë jam vetëm një nxënës i dijes dhe asgjë më tepër! Dhe, është obligim i çdo nxënësi të dijes që të ketë parasysh fjalën e Profetit (sal Allahu alejhi ue selem): “Kumtoni nga unë qoftë edhe vetëm një ajet! Predikoni nga benu Israilët dhe s’ka asgjë të keqe në të. E kush gënjen për mua qëllimisht, le ta përgatitë ulësen e tij prej zjarrit.” Duke marrë parasysh këtë hadith Profetik dhe argumente tjera të cilat i gjejmë në Librin e Allahut dhe në Hadithet e të Dërguarit të Allahut (sal Allahu alejhi ue alejhi ue selem), mundohemi që njerëzve t’ua kumtojmë atë të cilën ndoshta nuk e dinë. Mirëpo, kjo -mendimi i mirë i vëllezërve tanë për ne- nuk do të thotë se ne jemi bërë me të vërtetë të tillë (ashtu siç më cilësuan). Çështja nuk është kështu! Në realitet, ajo çfarë unë ndjej kur e gjykoj veten time, atëherë kur dëgjojë fjalë të tilla, e kujtoj shembullin që është shkruar në kohë të hershme dhe është i njohur, ku thuhet: “Në vendin tonë edhe bugathi (lloj korbi i vogël) bëhet shqiponjë.” Ndoshta ndonjëri nuk e di qëllimin e këtij shembulli. Bugathi është një zog i vogël dhe i pa rëndësishëm, por që shndërrohet në shqiponjë tek njerëzit për shkak të injorancës së tyre ndaj forcës së shqiponjës dhe madhështisë së saj. Ky shembull është më se i përshtatshëm për shumë nga ata të cilët thërrasin në islam duke u mbështetur në të vërtetën ose për ata që thërrasin duke u mbështetur në gabime e lajthitje. Por, Allahu e di më së miri se kjo tokë -për fat të keq- është zbrazur nga dijetarët. Të gjitha vendet islame i ka përfshirë kjo fatkeqësi përveç individëve të pakët, për të cilët ia vlen të thuash se filani është dijetarë. Këtë gjë e thekson edhe një hadith autentik, të cilin e transmeton imam Buhari në Sahihun e tij, hadith që transmetohet nga Abdullah bin Amër bin el-Asi (radija Allahu teala anhu) i cili thotë se: I Dërguari i Allahut (sal Allahu alejhi ue selem) ka thënë: “Vërtetë, Allahu nuk e largon dijen duke e larguar atë nga zemrat e dijetarëve, por e merr dijen duke marrë dijetarët (me vdekjen e tyre) derisa të mos mbetet më ndonjë dijetarë. Atëherë njerëzit do të marrin koka injorante e do t’i pyesin, e ata do të japin fetva pa dije; -do të humbasin vetveten dhe të tjerët.“ Kur Allahu dëshiron që ta largojë dijen nga faqja e dheut, nuk e largon atë nga gjokset e njerëzve të ditur saqë këta njerëz të ditur të ktheheshin në injorant, sikur të mos kishin ditur kurrë. Jo! Kjo nuk është prej ligjit të Allahut të Madhëruar kundrejt njerëzve të mirë, që t’ua marrë njerëzve atë dije të cilën ata e kanë arritur duke kërkuar kënaqësinë e Tij në këtë mënyrë. Siç edhe dëgjuam fjalët e vëllait Ibrahim (Allahu e begatoftë) edhe pse shkurtimisht, se ky tubim yni është bërë për të kërkuar dije.

Allahu i Madhëruar është Gjykues i Drejtë, dhe nuk e largon dijen nga zemrat e dijetarëve të vërtetë në këtë mënyrë. Ligji i Allahut për këtë çështje ka rrjedhur mes krijesave të Tij në atë mënyrë që t’ua largojë dijen njerëzve me largimin e dijetarëve, pra me vdekjen e tyre. Ashtu siç bëri me më të mirin e dijetarëve, Profetëve dhe të Dërguarve, Muhammedin (sal Allahu alejhi ue selem), derisa të mos mbeten më dijetarë e njerëzit të vënë në krye persona injorantë, të cilët do të pyeten dhe do të japin fetva pa dije dhe do të humbin vetveten dhe të tjerët. Nga ky fenomen nuk duhet të kuptojmë se Allahu i Madhëruar, do ta zbrazë tokën nga dijetarët aq sa të mos ketë më asnjë dijetarë që të jetë bartës i argumenteve të Allahut tek njerëzit. Por kuptimi i drejtë i këtij hadithi është, se sa më shumë kalon koha, aq më tepër pakësohet dija derisa të mos mbetet në faqe të tokës askush që thotë: Allah, Allah. Këtë hadith e dëgjoni shpesh dhe është hadith autentik: “Nuk do të bëhet kiameti përderisa në faqe të tokës ka që thonë: Allah, Allah.“ Shumë prej atyre njerëzve që përmenden në fund të këtij hadithi që e përmendëm, se ‘Allahu e largon dijen duke marrë dijetarët derisa të mos mbetet dijetarë, dhe njerëzit të marrin koka injorante’, prej këtyre kokave janë edhe ata që e komentojnë Kur’anin dhe Sunnetin me komente të kundërta nga ato të dijetarëve. Nuk them vetëm të dijetarëve të hershëm, por gjithashtu edhe atyre të më vonshëm. Këta lloj njerëzish argumentohen me këtë hadith: ‘Allah, Allah,’ për të treguar se lejohet, madje është e pëlqyer përmendja e Allahut vetëm me fjalën: ‘Allah, Allah’. Të mos e gënjejë apo mashtrojë dikë kushdo qoftë ai, kur e dëgjon hadithin me interpretim të tillë. E pashë të arsyeshme që qoftë edhe kalimthi t’u përmend se ky interpretim është i pasaktë.

- Së pari: sepse sqarimi i tij është bërë në një transmetim tjetër nga i Dërguari i Allahut (sal Allahu alejhi ue selem).

- Dhe së dyti: sepse nëse ky interpretim do të ishte i saktë, atëherë një gjë të tillë do ta kishin praktikuar të parët tanë të mirë Allahu qoftë i kënaqur me ta! Pra, përderisa ata nuk e kanë bërë, atëherë tregon edhe refuzimin e tyre ndaj këtij interpretimi e rrjedhimisht pasaktësinë e tij. E si do të reagonin këta njerëz që bëjnë interpretime të tilla, kur të dëgjonin edhe transmetimin plotësues të këtij hadithi, i cili gjendet tek Imam Ahmedi në Musnedin e tij me zinxhir autentik, me këto fjalë: “Nuk do të bëhet kiameti përderisa në tokë të ketë nga ata që thonë: nuk ka zot tjetër veç Allahut“. Prandaj, ky është edhe qëllimi i fjalës së përsëritur Allah-Allah, në transmetimin e parë.

Ajo që duam të vëmë në dukje është fakti se bota në kohët e sotme, për fat të keq, është zbrazur nga dijetarët që dikur mbushnin këtë tokë të gjerë me dijen e tyre, dhe që e përhapnin atë në radhët e umetit islam. Gjendja e kësaj kohe është ashtu siç thuhet në një shembull: “E kur numëroheshin ishin të pakët, e sot janë bërë edhe më të pakët se të paktit”. Shpresojmë prej Allahut të Madhëruar që të na bëjë neve prej kërkuesve të dijes, të cilët me të vërtetë pasojnë dijetarët dhe ecin ndershmërisht në rrugën e tyre. Kjo është ajo që ne shpresojmë prej Allahut të Madhëruar, që të na bëjë prej atyre që pasojnë rrugën, për të cilën Profeti (sal Allahu alejhi ue selem) ka thënë: “Kush ndjek një rrugë për të marrë dije, Allahu e ndjek me të një rrugë për ta futur në Xhennet“. Ky hadith më jep mundësinë të flas për këtë dije, e cila përmendet shumë shpesh në Kur’an, siç është fjala e të Lartësuar: ‫عُ َ َِز َى ْول ق َ ْلو‬ ْ َ‫سَ ِْمَ َاَنَو ََِبِسنَو س‬ “A janë të njëjtë ata që dinë me ata që nuk dinë?!” (39:9) Dhe fjala e Tij: ‫َه َ سَ ْايَ ِسو‬ ‫ف َ َْ ِِ ْم َول َُ َََوِ َ ََََِبِسنَو اِ هَُّ ْول ا َاهَََ ََِبِسنَو ِو‬ ‫ا ََا َلم ِو‬ “Allahu i lartëson ata që besuan prej jush dhe (posaçërisht) ata që kanë dije, në grada të larta.” (58:11) Cila është pra kjo dije, pasuesit dhe zotëruesit e së cilës Allahu i lavdëron? Përgjigjen për këtë e kemi në fjalët e imam Ibën Kajim el Xheuzijeh (Allahu e mëshiroftë), nxënësi i shejkhul islam Ibën Tejmijes (Rahimullah): “Dija është: ‘ka thënë Allahu, ka thënë i Dërguari i Tij dhe ajo që kanë thënë Sahabet, dhe ajo nuk është e fshehur. Dituria nuk është kur ti ngritë dyshime në fjalët e të Dërguarit duke marrë për bazë fjalët e ndonjë fekihu. Shejkhul-Islam: Në asnjë mënyrë! Dije nuk është refuzimi e mohimi i Cilësive të Allahut, duke dashur për t’i ikur përngjasimit dhe përfytyrimit të Cilësive të Tij’.” Dija, siç kuptohet prej këtyre fjalëve poetike, -e që pak i gjejmë tek poetët të shprehen në këtë mënyrë, sepse poezia e dijetarëve është ndryshe nga poezia e poetëve-. Pra, dijetari si ky ka prirje për poezi, e shohim tek thotë: “Dija është ajo që ka thënë Allahu” në rendin e parë, “ka thënë i Dërguari i Allahut” në rendin e dytë,

“kanë thënë Sahabet në rendin e tretë”. Pikërisht për këtë pikë të fundit unë do të flas në këtë mbrëmje të bukur insha-Allah. Fjalët e Ibën Kajimit na kujtojnë një të vërtetë shumë shumë të rëndësishme, që për shumë kohë nuk është përfillur dhe është neglizhuar nga shumica e thirrësve që veprojnë sot në emër të thirrjes në fe. Cila është kjo e vërtetë? Dihet mjaft mirë tek të gjithë këta thirrës, se islami mbështetet në Librin e Allahut dhe Sunnetin e të Dërguarit të Allahut (sal Allahu alejhi ue selem). Kjo është diç e vërtetë që nuk ka pikë dyshimi. Porse kjo është e mangët (nuk mjafton)! Për këtë mangësi flet edhe Ibën Kajimi në poezinë e mëhershme të cilën e lexuam, kur përmendi se pas Kur’anit dhe Sunnetit, Sahabet. Ai tha: Dija është: ‘ka thënë Allahu, ka thënë i Dërguari i Tij dhe ajo që kanë thënë Sahabet … Sot shumë rrallë dëgjojmë që ndonjë të përmendë bashkë me Kur’anin dhe Sunnetin edhe Sahabet! Dhe ata (Sahabet), siç e dimë të gjithë, janë koka e të parëve tanë të mirë. Për të cilët na kanë ardhur hadithe të shumta të Profetit (sal Allahu alejhi ue selem) që tregojnë për pozitën e tyre. Në një hadith thuhet: “Njerëzit më të mirë janë brezi im, … E mos thoni ashtu siç thonë shumica e thirrësve në fe: “Gjenerata më e mirë…” ngase të shprehurit e tillë nuk ka bazë në Sunnet. Në dy sahihet (Buhari dhe Muslim) dhe libra të tjera që janë bazë e Sunnetit, të shprehurit është ashtu siç e theksuam, ku thotë: “Njerëzit më të mirë janë brezi im, e më pas ata që vijnë pas tyre, e më pas ata që vijnë pas tyre“. Sahabet janë kreu i këtyre tre brezave, për të cilët është dëshmuar për mirësi. Imam Ibën Kajim el-Xheuzijeh ia ka bashkangjitur Sahabet Kuranit dhe Sunnetit. A është kjo bashkëngjitje që ai i bëri Kuranit dhe Sunnetit opinion, ixhtihad, sajim, që thjesht mund të jetë diçka e gabuar, kjo sepse çdo njeri mund të gabojë?! Përgjigja për këtë është: ‘Jo’. Ky nuk është sajim e as ixhtihad që mund të jetë i gabuar. Por kjo, është e mbështetur në Librin e Allahut dhe në hadithin e të Dërguarit të Allahut (sal Allahu alejhi ue selem).

Përsa i përket argumentit nga Kur’ani, e kemi fjalën e Zotit tonë në Librin e Tij, ku thotë: َ ‫عِِس ِلو‬ ‫ِْ ََ َان‬ ‫ٌ ْس َوا ََسَُِِِ ْسو َ َْ َِاَه ََ وه َ ََُِسِنَو َام َِ ِْ ِاو اِن ََ ِاعََ َول سٍََمق ِو‬ ْ َ ‫عمءفْو َل َِهِ َول ََه‬ َ ‫ْ ِم ِوه ُ ََََِإ َام ه َ ََ َِن ِوه َ َْ َافْ اِ هِسنَو‬ َ ََ َ‫سا‬ َ ِْ ‫َا‬ “E kush i kundërvihet të Dërguarit pasi që i është bërë e qartë e vërteta dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, Ne e lëmë në atë që ai ka zgjedhur dhe e fusim në xhehenem. Sa përfundim i keq është ai.” (4:115) Nuk mjaftohet Zoti ynë në këtë ajet, -dhe nëse do ta bënte do të kishte të drejtëduke thënë: “E kush i kundërvihet të Dërguarit pasi që i është bërë e qartë e vërteta dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, Ne e lëmë në atë që ai ka zgjedhur… Porse tha për një arsye të madhe që ne tani po jemi duke e shpjeguar dhe qartësuar. Ai tha: َ ‫عِِس ِلو‬ ‫ِْ ََ َان‬ ‫ٌ ْس َوا ََ َسُ ِ ِِ ْوس َ َْ َِاَه ََ وه َ ََُِسِنَو َام َِ ِْ ِاو اِن ََ ِاعََ َول سٍََمق ِو‬ ْ َ ‫عمءفْو َل َِهِ َول ََه‬ َ ‫ْ ِم ِوه ُ ََََِإ َام ه َ ََ َِن ِوه َ َْ َافْ اِ هِسنَو‬ َ ََ َ‫سا‬ َ ِْ ‫َا‬ “E kush i kundërvihet të Dërguarit pasi që i është bërë e qartë e vërteta dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, Ne e lëmë në atë që ai ka zgjedhur dhe e fusim në xhehenem. Sa përfundim i keq është ai.” Ju lutem që ky ajet të ngulitet në mendjet dhe zemrat tuaja, e të mos harrohet për asnjë çast, sepse në të ndodhet e vërteta dhe e drejta ashtu siç ju po e shqiptoni. Kështu ju do të mund të shpëtoni nga të devijuarit majtas e djathtas, dhe nuk do të përziheni qoftë edhe sadopak me idetë e mendimet e ndonjërit prej grupeve që nuk janë të shpëtuara apo të themi të humbura. Profeti (sal Allahu alejhi ue selem) thotë në një hadith të njohur, ndërsa unë po mjaftohem të përmend prej tij pjesën që na intereson këtu, dhe që është argument për ato që po themi; thotë: “… do të përçahet umeti im në shtatëdhjetë e tre grupe. Të gjitha janë në zjarr, përveç njërit prej tyre.” I thanë:” Cili është ai grup o i Dërguari i Allahut?” Ai tha: “Ai është xhemati.” Pra, xhemati është rruga e besimtarëve. Hadithi, edhe pse nuk është shpallje e drejtpërdrejtë nga Allahu në zemrën e Profetit (sal Allahu alejhi ue selem), kjo është edhe rezultat i ajetit të lartpërmendur; َ ‫عِِس ِلو‬ ‫ٌ ْس َاو ََسَُِِِ ْسو‬ َ ‫َ َْ َافْ اِ هِسنَو‬ “… dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve…”. Nëse përfundimi është i tillë për atë që kundërshton të Dërguarin dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, ai kërcënohet me zjarr. Atëherë vlen edhe e kundërta:

“Kush ndjek rrugën e besimtarëve, atij i është premtuar Xhenneti pa asnjë pikë dyshimi.” E pra, i Dërguari i Allahut në përgjigje të pyetjes se cili është grupi i shpëtuar, tha: “Xhemati”, ndërsa xhemati është bashkimi i myslimanëve. Në një transmetim tjetër të po këtij hadithi që e përforcon edhe më shumë këtë mesazh, madje ky transmetim shton edhe më tepër qartësinë e shpjegimit. Ku Profeti (sal Allahu alejhi ue selem) thotë: “ (grupi i shpëtuar) është ai (grup) që ndodhet në rrugën time dhe të shokëve të mi.” Atëherë “dhe shokëve të mi” është rruga e besimtarëve. Kur Ibën Kajimi tha në fjalët që i theksuam më herët: ‘…dhe (dija është çfarë) thonë Sahabet’, këtë nuk e nxorri nga diku tjetër veçse nga ajeti i lartpërmendur dhe nga ky hadith. Gjithashtu, edhe nga hadithi i njohur i Irbad bin Sarijeh (radija Allahu anhu), nga i cili prapë po mjaftohem vetëm me atë që na duhet si argument duke lënë kohë për pyetjet tuaja, ku Profeti (sal Allahu alejhi ue selem) thotë: “Jeni të detyruar ta pasoni Sunnetin tim, dhe Sunnetin e hulefave të drejtë e udhëzues që vijnë pas meje.” Pra, edhe këtu kemi të njëjtën gjë si në hadithin dhe ajetin e mëparshëm. Profeti (sal Allahu alejhi ue selem) nuk thotë vetëm: “Jeni të detyruar ta pasoni Sunnetin tim”! Por ai i shtoi Sunnetit të tij Sunnetin e hulefave të drejtë. Nga kjo mund të mësojmë – e veçanërisht në këtë kohë, ku mendimet, opinionet e medhëhebet janë të shumta, e grupet janë të ndarë e të përçarë, derisa shumë prej të rinjve myslimanë janë të hutuar se cilit grup t’i përkas. Pra, edhe njëherë, përgjigjen e gjejmë tek ajeti dhe dy hadithet e lartpërmendura. Prandaj, pasojeni rrugën e besimtarëve. A është fjala për rrugën e besimtarëve të kësaj kohe? Përgjigja është: Jo. Fjala është për kohët e hershme, posaçërisht periudhën e parë – periudhën e Sahabeve, të parët tanë të mirë. Vetëm ata, duhet të jenë shembull ynë për t’i pasuar. Prandaj, thirrja jonë ngrihet mbi tre shtylla: mbi Kur’anin, Sunnetin dhe pasimin e të parëve tanë të mirë. Kushdo që pretendon se pason Kur’anin dhe Sunnetin, por nuk i pason të parët e mirë dhe këtë e tregon nëpërmjet veprave e ndoshta e shpreh dhe me gojën e tij, duke thënë: ‘ata janë njerëz sikurse edhe ne që jemi njerëz’; s’ka dyshim se ky njeri është në rrugë të shtrembër dhe në humbje. Pse? Sepse ai nuk i merr parasysh këto argumente që i përmendëm më herët. A pason ai rrugën e besimtarëve? Natyrisht që jo. A ka pasuar Sahabet e të Dërguarit? Natyrisht që jo. Kë ka pasuar atëherë? Për të mos thënë dëshirat dhe tekat e veta, ai ka pasuar mendjen e vet. Mos vallë mendja e tij është e pagabueshme? Pa dyshim që jo. Atëherë ai padyshim që gjendet në një humbje të qartë.

Unë kam bindjen se shkaku i mospajtimeve të shumta të trashëguara mes fraksioneve të dikurshme dhe mospajtimeve të lindura në ditët e sotme, qëndron tek çështja e pasimit të të parëve tanë të mirë. Shumë pretendojnë se pasojnë Kur’anin dhe Sunnetin, edhe shpesh po dëgjojmë të rinj të pavendosur që thonë: ‘O vëlla, këta thonë Kur’ani e Sunneti, edhe ata të tjerët thonë Kur’ani dhe Sunneti. Cili qenka gjykimi ndarës?’ Ne u themi: ‘Ai është Kur’ani dhe Sunneti dhe metodologjia e të parëve tanë të mirë.’ Kushdo që mbështetet në Kur’an dhe Sunnet, por pa u mbështetur në rrugën e të parëve tanë të mirë, ai në realitet nuk është mbështetur në Kur’an dhe Sunnet, por është mbështetur tek mendja, për të mos thënë në teket dhe dëshirat e tij. Unë e kam zakon që të jap disa shembuj për ta bërë sa më të qartë këtë çështje, madje kjo është bazë shumë e rëndësishme; Fjala është për: në rrugën e të parëve tanë të mirë. Na transmetohet nga el-Faruk Omer bin Hatabi, i cili thotë: “Nëse ju polemizojnë ndjekësit e tekave dhe bidatit me Kur’an, atëherë përgjigjuni atyre me Sunnet, sepse Kur’ani përmban mundësinë e këndvështrimeve të ndryshme.” Pse e tha Omeri këtë fjalë? Për këtë arsye Allahu i Lartësuar thotë në Kur’an, duke iu drejtuar Profetit të Tij (sal Allahu alejhi ue selem): ‫مي َُِ َ َِ ِسننَو ََ ِبنُّ َْاو َََِّ ْسكَو َََِهيَ َْهَم‬ ‫َََِّ ْس ِِ ْول ه َ ِ ني َلو َام َِمهِ ِ و‬ “Dhe Ne ta zbritëm ty Kur’anin që t’ua shpjegosh njerëzve atë që u është zbritur atyre.” A mundet një mysliman arab, i cili mund të jetë Sibeuejhi (njëri prej dijetarëve më të shquar të gjuhës arabe) i kohës së tij për shkak të njohjes së gjuhës arabe -të letërsisë dhe etikës së saj-, i aftë ta kuptojë Kur’anin pa pasur nevojë për mësimet e Profetit (sal Allahu alejhi ue selem)? Përgjigja është: ‘Jo’. Në të kundërt fjala e Allahut: ‫مي َََُِِ ِسننَو ََ ِبنُّ َْاو‬ ‫َََِّ ْس ِِ ْول ه َ ِ ني َلو َام َِمهِ ِ و‬ “…që t’ua shpjegosh njerëzve atë që u është zbritur atyre.” Do të kishte qenë vetëm një tallje! Larg saj qoftë.

Atëherë kushdo që mundohet të kuptojë Kur’anin pa u mbështetur në mësimet e Profetit (sal Allahu alejhi ue selem), veçse ka humbur në një humnerë të thellë. Pastaj, a ka mundësi ky njeri që të kuptojë Kur’anin dhe Sunnetin pa pasur nevojë për udhëzimin e Sahabeve? Përgjigja është përsëri: Jo. Kjo sepse ata janë që na i përcollën së pari fjalët e Kur’anit, të cilin e zbriti Allahu në zemrën e Muhammedit (sal Allahu alejhi ue selem) dhe së dyti na përcollën shpjegimin e tij (sal Allahu alejhi ue selem) i cili u përmend në ajetin e mëparshëm dhe mënyrën se si ai i praktikoi mësimet e Kur’anit famëlartë. Këtu më duhet patjetër që të ndalem pak. Sqarimi i Profetit (sal Allahu alejhi ue selem) është tre lloje:

- Nëpërmjet fjalëve të tij. 02 - Veprimeve të tij. 03 - Aprovimit të tij. 01

Kush janë ata që na i transmetojnë fjalët e tij? Përgjigja është: Shokët e tij. Kush na i transmeton veprimet e tij? Përgjigja është: Shokët e tij. Kush na i transmeton aprovimin e tij? Përgjigja gjithashtu do të jetë: Shokët e tij. Për këtë arsye ne nuk mund të pavarësohemi nga të kuptuarit e Kur’anit dhe Sunnetit duke u mbështetur vetëm në aftësitë tona gjuhësore. Patjetër se ne duhet të mbështetemi në diçka tjetër. Kjo nuk do të thotë se s’kemi nevojë për gjuhën; jo! Ne jemi plotësisht të bindur se joarabët të cilët nuk e zotërojnë gjuhën arabe, kanë rënë në gabime të shumta, e veçanërisht në lidhje me këtë bazë të rëndësishme, duke mos u kthyer tek të parët tanë të mirë për të kuptuar Kur’anin dhe Sunnetin. Me këtë nuk nënkuptoj mosmbështetjen tek gjuha, kjo është e pamundur, ngase kur duam të kuptojmë fjalët e Sahabeve patjetër duhet të kuptojmë gjuhën arabe. Ashtu siç është e domosdoshme gjuha për njohjen e Kur’anit dhe Sunnetit, po e njëjta gjë vlen edhe në këtë çështje. Ajo që duam të shpjegojmë është se sqarimi i Profetit (sal Allahu alejhi ue selem) i përmendur në ajetin e mësipërm, ndahet në tri lloje: fjalë, vepra dhe aprovim. Po japim një shembull ose më tepër nëse është e nevojshme, për ta bërë sa më të qartë këtë lloj ndarjeje që është mjaft reale dhe plotësisht e drejtë. P.sh.: Kemi fjalën e Allahut, më të Lartit:

‫ْو‬ َ ‫ع ِما‬ ِ ََََ َْ‫ع ِماقَ و‬ ِ ََََ َْ‫ِ َ ْس ِاسَ َِ َام يَم ْق ََََِو‬ “Vjedhësit dhe vjedhëses ua prisni duart.” (5:38) Shikoni tani se si nuk mund të mbështetemi vetëm tek gjuha në të komentuarit e Kur´anit. Në pikëpamjen gjuhësore, vjedhës është kushdo që vjedh një mall nga një vend i ruajtur, çfarëdo qoftë ky mall, edhe pa ndonjë vlerë të veçantë. P.sh.: nëse dikush vjedh vezë apo ndonjë qindarkë. Nga ana gjuhësore ky quhet vjedhës. I Lartësuari thotë: ‫ْو‬ َ ‫ع ِما‬ ِ ََََ َ ْ‫ع ِماقَ و‬ ِ ََََ َْ‫ِ َ ْس ِا َس َِ َام يَم ْق ََََِو‬ “Vjedhësit dhe vjedhëses ua prisni duart.”(5:38) A i pritet dora çdo njeriu që vjedh? Përgjigja është: ‘Jo’. Përse? Sepse sqaruesi i cili është i ngarkuar të bëj shpjegimin, i Dërguari i Allahut (sal Allahu alejhi ue selem) na i ka bërë të qartë se kush janë ata vjedhës të cilëve u pritet dora, duke thënë: “Nuk ka prerje (dore), përveçse për çerek dinari e më tepër.” Kushdo që vjedh diçka me vlerë më të ulët sesa çereku i dinarit, edhe nëse nga ana gjuhësore quhet vjedhës, nga ana e sheriatit nuk quhet vjedhës (që meriton prerjen e dorës). Nga këtu arrijmë në një përfundim shkencor, që shumica e nxënësve të dijes janë të pakujdesshëm ndaj saj. Ky përfundim na tregon se nuk kemi të bëjmë vetëm me gjuhën e trashëguar arabe, por kemi edhe gjuhën e sheriatit (terminologjinë), të cilën e kemi mësuar nga Allahu. Arabët që flisnin gjuhën në të cilën zbriti Kur’ani, ishin të panjohur me këto lloj terminologjie. Kur thuhet vjedhës, nga ana gjuhësore përfshihet çdo vjedhës, por kur vjedhësi përmendet nga ana e sheriatit, nuk përfshihet çdo vjedhës por vetëm ai që vjedh çerek dinari e më tepër. Këtu kemi një shembull praktik se ne nuk mund të jemi të jemi të pavarur në të kuptuarit e Kur’anit dhe Sunnetit, vetëm duke u mbështetur në njohjen e gjuhës arabe. Kjo është një mangësi që shumë shkrimtarë të kohëve të sotme kanë rënë në të. Ata përdorin vetëm aftësitë e tyre njohëse të gjuhës arabe në interpretimin e ajeteve Kur’anore dhe haditheve profetike.

Duke i interpretuar ato në mënyrë të devijuar, të panjohura më parë për myslimanët! Për këtë arsye, duhet të kuptojmë se thirrja e vërtetë e islamit mbështetet në tre shtylla: Kuranin, Sunnetin dhe rrugën e pasuar nga të parët tanë të mirë. ‫ْو‬ َ ‫ع ِما‬ ِ ََََ َ ْ‫ع ِماقَ و‬ ِ ََََ “Vjedhësit dhe vjedhëses…” Ky ajet nuk mund të komentohet sipas rregullave të gjuhës, por sipas gjuhës së sheriatit, e cila thotë se: “Nuk ka prerje (dore), përveçse për çerek dinari e më tepër.” Në vazhdim të ajetit të sipërpërmendur, Allahu thotë: ‫ِ َ ْس ِاسَ َِ َام يَم ْق َََََِْو‬ “ua prisni duart.” Çfarë është dorë në aspektin gjuhësorë? Në aspektin gjuhësorë, dorë konsiderohet nga shpatulla deri tek majat e gishtërinjve. Në ç’masë pritet, nga këtu…? Këtë gjë e sqaroi i Dërguari me veprimin e vet. Ne nuk kemi ndonjë hadith nga fjalët e tij që të na bën të ditur vendin e prerjes së dorës ashtu siç e kishim në atë se çfarë konsiderohet vjedhës sipas sheriatit, por kemi shpjegim duke marrë parasysh praktikën e Profetit. Si e mësuam ne këtë zbatim në praktik? Prej të parëve tanë të mirë, shokëve të Profetit (sal Allahu alejhi ue selem). Ky ishte lloji i dytë, pra shpjegimi me anë të veprimeve – praktikës. Ndërsa lloji i tretë është aprovimi i të Dërguarit (sal Allahu alejhi ue selem) për diçka që as nuk ndalohet, e as nuk qortohet për të. Ky lloj nuk është as fjalë e as vepër e tij, por është një veprim të cilin e kryen dikush tjetër, ndërsa ai (sal Allahu alejhi ue selem) ka reaguar ndaj këtij veprimi duke e aprovuar atë. Kur ai shihte diçka heshtte dhe e aprovonte atë, kjo gjë konsiderohej themel se ajo çështje është e lejuar.

Kur ai shihte diçka dhe tërhiqte vërejtje ndaj saj – edhe nëse ajo bëhej nga ndonjëri prej Sahabeve, mirëpo vërtetohet se Profeti (sal Allahu alejhi ue selem) e ka ndaluar atë gjë, atëherë ky gjykim (ndalim) i largon të gjitha kundërthëniet e shkaktuara nga aprovimi i atij Sahabiut! Po ua jap edhe një shembull, që ka të bëj me shkencën e hadithit. Thotë Abdullah bin Umeri bin Hatabi (radija Allahu anhuma): “Pinim kur qëndronim në këmbë, e hanim në ecje e sipër në kohën e të Dërguarit të Allahut (sal Allahu alejhi ue selem)”. Në këtë hadith, Abdullahu na tregon për dy gjëra: për të pirët duke qenë në këmbë dhe për të ngrënit duke ecur, si dhe na bën të ditur se kjo ndodhte në kohën e Profetit (sal Allahu alejhi ue selem). Cili pra është gjykimi i sheriatit për këto dy gjëra; -pra, për të pirë gjatë qëndrimit në këmbë dhe për të ngrënit duke ecur?! Nëse zbatojmë fjalët tona të mëparshme, mund të nxjerrim gjykimin e sheriatit për këtë gjë, natyrisht duke pasur parasysh diçka: njohjen e Sunnetit të të Dërguarit të Allahut (sal Allahu alejhi ue selem) – fjalët praktikën dhe aprovimin e tij. Nëse i kthehemi Sunnetit autentik në lidhje me çështjen e parë me të cilën sprovohen shumë prej myslimanëve, për të mos thënë shumica e tyre, duke kundërshtuar fjalët e të Dërguarit të ndershëm (sal Allahu alejhi ue selem) e që është ‘të pirët në këmbë’. Sahabet kanë pirë në këmbë, kanë mbajtur flori, kanë veshur mëndafsh. Këto janë të vërteta dhe nuk mund të mohohen. Por, a i aprovoi ato i Dërguari? Përgjigja është: për disa gjëra tërhoqi vërejtjen e disa i aprovoi. Ajo për të cilën tërhoqi vërejtjen u kategorizua tek të ndaluarat dhe ajo që aprovoi u klasifikua tek të lejuarat. Tërhoqi vërejtjen nga pirja në këmbë në hadithe të shumta, gjë të cilën nuk dua të thellohem për të mos dalë nga tema e për të lënë kohë për pyetjet tuaja dhe për arsye se kjo çështje kërkon një trajtim të veçantë. Më mjafton t’ua përmend juve një hadith autentik, të cilin e transmeton imam Muslimi në Sahihun e tij nga Enes bin Maliku (radija Allahu anhu) se ka thënë: “E ka ndaluar i Dërguari i Allahut (sal Allahu alejhi ue selem) të pirët në këmbë.” Në një transmetim tjetër thuhet se:

“I Dërguari i Allahut (sal Allahu alejhi ue selem) e ka qortuar nga të pirët në këmbë.” Atëherë ajo që është vepruar, siç mësojmë nga hadithi i Ibën Umerit në kohën e të Dërguarit (sal Allahu alejhi ue selem), u ndalua më vonë dhe kështu u shndërrua në çështje të anuluar përmes ndalimit të vetë të Dërguarit. Për sa i përket pjesës së dytë të hadithit, që lidhet me të ngrënurit duke ecur, nuk na ka ardhur ndonjë ndalim nga ana e të Dërguarit të Allahut (sal Allahu alejhi ue selem). Kështu pra, nga ky aprovim përfituam një gjykim të sheriatit. Po mjaftohem me kaq në këtë sqarim që ka të bëj me domosdoshmërinë e mbështetjes në të kuptuarit e Kur’anit dhe Sunnetit sipas të parëve tanë të mirë. E jo që njeriu të pavarësohet në të kuptuarit e Kur’anit dhe Sunnetit vetëm në njohuritë personale të çdonjërit prej nesh, për të mos thënë në injorancën individuale. Tani që u bë e qartë rëndësia e çështjes së të parëve tanë të mirë, duhet që të marrim disa shembuj praktikë. Që në kohët e hershme myslimanët janë përçarë në grupacione të ndryshme, siç dini për mutezilitë, murxhitë, hauarixhët, zejditë pa përmendur shijat, rafidat etj. Nuk ka asnjë prej këtyre grupeve sado të humbur që të jenë, që të mos bashkohen me pjesën tjetër të myslimanëve në parimin se: ne mbështetemi në Kur’an dhe Sunnet. Asnjë prej tyre nuk thotë se nuk mbështetet në Kur’an dhe Sunnet, sepse nëse dikush do ta thoshte këtë, do të dilte tërësisht prej islamit. Atëherë, përse gjithë kjo përçarje përderisa të gjithë pretendojnë se bazohen në Kur’an dhe Sunnet? Kjo mbështetje nuk mund ndodhë kur nuk mbështetesh edhe në shtyllën e tretë: të parët tanë të mirë; duke vënë në dukje edhe diçka tjetër. Atë se Sunneti ndryshon shumë nga Kur’ani fisnik, për vetë faktin se Kur’ani është i ruajtur dhe i tubuar përbrenda dy kapakëve të Mus’hafit, siç e dinë të gjithë. Ndërsa Sunneti, së pari duhet thënë se është i shpërndarë nëpër qindra libra, për të mos thënë në mijëra libra, një pjesë e madhe e të cilëve vazhdojnë të jenë në një botë të panjohur, në botën e dorëshkrimeve. Edhe librat e njohura sot përmbajnë hadithe autentike dhe të dobëta. Ata të cilët bazohen në Sunnet, qofshin nga ata që i përkasin pasuesve të Sunnetit dhe në metodologjinë e të parëve tanë të mirë, apo qofshin nga grupet e tjera, shumë prej tyre nuk e dallojnë Sunnetin autentik nga ai i dobët dhe bien në kundërshtim me

Kur’anin dhe Sunnetin për shkak të mbështetjes tek hadithet e dobëta apo të shpikura. Ajo çka dua të them është se disa prej grupeve të cilat i përmendëm, mohojnë disa të vërteta Kur’anore dhe të vërteta nga hadithet profetike. Kjo gjë ka ndodhur në kohë të hershme dhe të sotme. Kur’ani famëlartë u tregon dhe i përgëzon besimtarët me një mirësi mjaft të madhe, të cilën do ta arrijnë ditën kur do e takojnë Allahun e Madhëruar, në Xhennet, ku Ai do tu shfaqet atyre dhe ata (besimtarët) do ta shohin Atë, siç thotë një nga dijetarët Selefij: “Do ta shohin besimtarët Allahun pa pyetur ‘si’ dhe pa përngjasim dhe pa shëmbëllim me askënd.” Për këtë ekzistojnë fakte në Kur’an dhe me dhjetëra fakte në hadithet e të Dërguarit (sal Allahu alejhi ue selem). Si mundën që ta mohonin këtë mirësi disa prej sekteve të mëhershme dhe të sotme? Kur jemi tek sektet që kanë lindur në kohët e hershme, – fjala është për Mutezilitë- ; mesa di unë, sot nuk ekziston asnjë grup në faqe të dheut që të thotë: ‘ne jemi mutezilij’, ‘ne jemi në rrugën e mutezilive’. Unë kam parë një njeri ahmak i cili deklaronte se ishte mutezili dhe mohonte disa të vërteta të fesë, sepse i ishte mbështetur në mendjen e vet. Mutezilitë e mohuan këtë mirësi dhe thanë me mendjet e tyre të dobëta se është e pamundur të shihet Allahu i Lartësuar. Çfarë bënë? A e mohuan Kur’anin? Allahu thotë në Kur’anin famëlartë: ِ‫مه َا وع ِ َس َْ َا ِو ِوب ََ َلَو‬ ِ ِ‫هَمنِ َا وع ِ َا ِِن َِم َََِّإ ه‬ “Atë ditë do të ketë fytyra të ndriçuara, që shikojnë në Zotin e tyre..” (75:2223) A e mohuan këtë ajet? Jo, nëse do ta mohonin do të bënin kufër e do të dilnin nga feja. Mirëpo deri më sot pasuesit e vërtetë të Sunnetit i kanë gjykuar Mutezilitë si të devijuar. Por nuk i shohin ata jashtë islamit, sepse ata nuk e mohuan këtë ajet, por mohuan kuptimin e tij të vërtetë, kuptim të cilit i ka ardhur shpjegimi në Sunnet, siç edhe do ta sqarojmë. Allahu i Madhëruar na bën të ditur për besimtarët që do të jenë në Xhennet duke thënë: ِ‫مه َا وع ِ سَ َْ َاوِ ِوب ََ َلَو‬ ِ ِ‫هَمنِ َا وع ِ َا ِِن َِم َََِّإ ه‬

“Atë ditë do të ketë fytyra të ndriçuara, që shikojnë në Zotin e tyre..” (75:2223) Ata e interpretuan dhe e shtrembëruan atë, besuan në këtë ajet në të shprehur, ndërsa e mohuan kuptimin e tij. Dijetarët thonë se fjalët janë ndërtime kuptimore, dhe nëse besojmë vetëm aspektin e të shprehurit e mohojmë kuptimin e tyre, atëherë ky besim nuk ka vlerë dhe nuk mjafton aspak. Përse këta njerëz e mohuan këtë lloj shikimi? Sepse mendja është shumë e ngushtë që të përfytyrojë e imagjinoj –ngase njeriu është krijesë e pafuqishme- se njeriu do të jetë i aftë ta shoh Allahun pa pengesë, ashtu siç e patën kërkuar çifutët nga Musai. Allahu tregoi paaftësinë e tyre, siç e gjejmë në tregimin më se të njohur, kur thotë: ‫عَُفَ ِوا يَ ِه ِنو َ َْ َلَِ ِلو َََِّإ َهنَ ْاو‬ ‫ع َْ َو‬ ْ َ َ ‫ق َاَُّمهَ وه‬ َ َ‫ُ ََاَهِف ي‬ “Shiko tek kodra! Nëse do të qëndrojë në vendin e saj, atëherë do të më shohësh.”(7:143) Mendjet e tyre u ngushtuan dhe u detyruan të luanin me tekstin Kur’anor dhe ta ndryshonin kuptimin e tij. Pse? Sepse besimi i tyre në gajb (fshehtë) ishte i dobët. Dhe se besimi tek mendjet e tyre ishte më i fortë se besimi në gajb për të cilën jemi urdhëruar në hyrje të sures Bekare: ‫َمت بََِكَو ََ ل‬ ‫تو ول َ َ َْ ُُِّ َو‬ َ ‫تو سَفْ اِ هََنَو ََِبِسنَو َِن ْم َاُِفِسنَو ىَاَه يِس ِوه َا ْس‬ ِ ‫ِِم َْرَ ْس‬ “Elif, lam, mim. Ky është Libri në të cilin nuk ka dyshim; udhëzues për të devotshmit, -ata të cilët besojnë tek e fshehta (gajbi)…” (2:1-2-3) Allahu është e fshehta e fshehtësirave dhe çfarëdo që të na thotë rreth Vetvetes së Tij, nuk na mbetet tjetër veçse ta pranojmë e besojmë, për arsye se aftësitë tona perceptuese janë shumë të mangëta. Mutezilitë nuk e pranuan këtë të vërtetë, e si pasojë kundërshtuan mjaft të vërteta që kanë të bëjnë me sheriatin, prej tyre edhe fjalën e Allahut që thotë: ِ‫مه َا وع ِ سَ َْ َاوِ ِوب ََ َلَو‬ ِ ِ‫هَمنِ َا وع ِ َاِِن َِم َََِّإ ه‬ “Atë ditë do të ketë fytyra të ndriçuara, që shikojnë në Zotin e tyre..” (75:2223) Gjithashtu, edhe ajeti tjetër i cili mund të keqinterpretohet edhe më keq sesa ajeti i mëparshëm nga këta lloj njerëzish, fjala e Allahut që thotë:

‫عهََوَْ َِنمِبِسنَو‬ ْ ‫ََ ِيسَماَ وع ِ َ َْ َي‬ َ ْ‫عهَإ َِي‬ “Atyre që bëjnë vepra të mira u takon e mira e edhe më tepër.” (10:26) “Atyre që bëjnë vepra të mira u takon e mira…” d.m.th.: Xhenneti, “…e edhe më tepër.”, d.m.th. të shikuarit e Allahut në botën tjetër. Në këtë mënyrë ka ardhur hadithi në Sahihun e Muslimit me zinxhir autentik nga Sad bin ebi Uekas i cili ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal Allahu alejhi ue selem) ka thënë: “Atyre që bëjnë vepra të mira u takon e mira- Xhenneti, e edhe më tepër – shikimi i Allahut.” Ndërsa Mutezilitë e mohuan këtë, gjithashtu edhe Shijat të cilët janë Mutezili në çështje të besimit (akides). Ata mohuan shikimin e Allahut që tregohet shumë qartë në ajetin e parë dhe të dytë. Për më tepër, që nga i Dërguari i Allahut (sal Allahu alejhi ue selem) janë transmetuar shumë hadithe autentike për këtë temë, saqë është e pamundur të vihet në dyshim. Interpretimi i tyre i gabuar për Kur’anin i shtyu ata që të mohojnë hadithet e sakta të Profetit (sal Allahu alejhi ue selem) dhe kështu nuk konsiderohen prej grupit të shpëtuar. “Në atë, në të cilën jam unë dhe shokët e mi.” I Dërguari i Allahut ishte i besimit se besimtarët do ta shohin Zotin e tyre, siç thotë në hadithin e transmetuar tek Buhariu dhe Muslimi nga një grup shokësh të Profetit (sal Allahu alejhi ue selem) , siç janë Ebu Seid el Hudrij, Enes bin Malik, Ebu Bekër, etj. I Dërguari i Allahut (sal Allahu alejhi ue selem) ka thënë: “Me të vërtetë do ta shihni Zotin tuaj Ditën e Kiametit, ashtu siç e shihni hënën natën kur ajo është e plotë. Nuk do të shtyheni për ta parë Atë.” E pra, kuptimi është se nuk do të dyshoni në të parit e Tij, ashtu siç nuk dyshoni në të parit e hënës së plotë, ndërsa qielli është i pastër d.m.th. nuk ka re që të pengojnë për ta parë atë. Ata i mohuan këto hadithe me mendjet e tyre, e kështu as nuk iu bindën atyre e as nuk i besuan ato, për shkak të besimit të tyre të dobët. Ky shembull është një fakt se si kanë gabuar në të kaluarën disa grupe, dhe po të njëjtën gjë po e bëjnë edhe sot e kësaj dite Hauarixhët e prej tyre grupi Ibadijeh, të cilët kohët e fundit janë bërë aktivë në thirrjen e tyre të humbur. Ata sot kanë publikime e predikime, me të cilat po ringjallin shtrembërimet e vjetra me të cilat njiheshin Hauarixhët që nga kohët e hershme, prej tyre është edhe shikimi në Allahun e Madhëruar në Xhennet. Tani po u jap një shembull tjetër aktual: Kadjanitë; -ndoshta keni dëgjuar për ta. Këta njerëz thonë ashtu siç themi edhe ne: “Dëshmoj se nuk ka zot tjetër përveç

Allahut, dhe dëshmoj se Muhammedi është rob dhe i Dërguar i Tij”, falin pesë kohët e namazit, po ashtu edhe namazin e xhumasë, kryejnë haxhin në Meke e bëjnë Umre, -por ata na kundërshtojnë neve në shumë çështje të besimit. Prej këtyre çështjeve është edhe ajo se ata thonë se: ‘Profetësisë nuk i është mbyllur dera. Thonë se pas Muhammedit do të vinë profetë të tjerë dhe pretendojnë se njëri prej tyre ka ardhur në Kadjan, provincë e Indisë’. Kush nuk beson në këtë profet, sipas tyre është jobesimtar. Si guxojnë ta thonë një gjë të tillë kur ajeti Kur’anor është mjaft i qartë: ‫َه ِاعََ َول ََََُِّن‬ ‫َهِ ِِسِنسنَوَ ََ ٌَمُ َ َلو ِِو‬ “… porse (Muhammedi është) i dërguari i Allahut dhe vula e profetëve.” (33:40) Si kanë mundur ta thonë një gjë të tillë kur transmetohen kaq shumë hadithe të sakta, ku thuhet: “Nuk ka profet tjetër pas meje?” E pra, ata e interpretuan Kur’anin dhe Sunnetin duke mos e komentuar ashtu siç e komentuan të parët tanë të mirë. Pa pasur asnjë lloj mosmarrëveshjeje gjatë historisë së tyre, myslimanët kanë qenë të një mendimi në lidhje me këtë pikë, derisa erdhi ky mashtrues i humbur me emrin Mirza Gulam Ahmed el-Kadjani, i cili pretendonte se ishte profet. Ky njeri ka një histori të gjatë por vendi nuk na i lejon të merremi me të. Pas këtij njeriu u mashtruan shumë prej atyre që nuk kishin dije për këto të vërteta (Kur’anin, Sunnetin dhe rrugën e të parëve), të cilat janë pengesë për myslimanin për të mos devijuar djathtas e majtas, siç devijuan Kadjanitë me gënjeshtarin e madh të tyre, i cili shtirej sikur ishte profet. Por çfarë bënë me ajetin: ‫عَ َول ََََُِّن‬ ‫ََهِ ِِ ِسنسنَو ََ ٌَمُ َ َلو ِِو‬ َ ‫َه ِا‬ “… porse (Muhammedi është) i dërguari i Allahut dhe vula e profetëve.” (33:40) Thanë se “…vula e profetëve” nuk ka kuptimin se nuk ka profet tjetër pas tij, por kuptimi i saj është “zbukurim i profetëve”, ashtu sikurse unaza është zbukurim i gishtit, po ashtu edhe Muhammedi është zbukurim i profetëve. Pra, ata nuk e mohuan ajetin dhe nuk thanë që këtë ajet nuk e ka zbritur Allahu në zemrën e Muhammedit, por mohuan kuptimin e tij të vërtetë. Atëherë, çfarë vlere ka besimi vetëm në shprehje pa e besuar kuptimin e tyre të vërtetë? Nëse në këtë të vërtetë nuk ka pikë dyshimi, atëherë cila është rruga për të arritur deri tek njohja e kuptimeve të vërteta që i përkasin Kur’anit dhe Sunnetit? E njohët rrugën!

Pra, nuk duhet të mbështetemi vetëm tek njohuritë gjuhësore dhe kategoritë gramatikore të saj, e ta komentojmë Kur’anin dhe Sunnetin sipas tekeve tona, traditave, zakoneve, apo medhëhebeve e tarikateve që kemi, por siç thuhet, -dhe me këtë po e mbylli këtë fjalim: “të gjitha mirësitë vinë nga ndjekja e të parëve, ndërsa të gjitha të këqijat shkaktohen nga bidatet e të mëvonshmëve”. Shpresoj që të gjitha këto që thamë janë rikujtim për atë që i thërret arsyes, dëgjon me vëmendje dhe është dëshmitarë (për këtë që thamë)!

Unë jam Selefi! Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

Pyetësi: “Është një nxënës dijeje në Nexhd (Arabinë Saudite) i cili thotë : Ai i cili thotë se është Selefi, Ikhuani e kështu me radhë duke përmendur grupet e tjera , kërkohet pendim prej tij. Dhe nëse nuk pendohet atëherë ai duhet të vritet si një had (ndëshkim sipas sheriatit islam)” Përgjigje: “Unë nuk besoj se ai e thotë këtë gjë.” Pyetësi: “Po, për Allahun ai e ka thënë këtë. Dhe këtu është një kasetë e regjistruar që e konfirmon atë. Pyetësi e vë kasetën (ta dëgjojë shejkhu) në të cilën dëgjohet zëri i Aid Al-Karnit duke thënë: Dijeni, Allahu ju ruajtë, që nuk lejohet për askënd ta bëjë të detyrueshme për dikë ndjekjen e një prej medhhebeve. Dhe kushdo që i thotë njerëzve ose ndonjërit prej robërve të Allahut : Je i detyruar të jesh Hambeli ose Shafi ose Maliki ose Hanefi’ ai duhet të pendohet. Dhe nëse ai nuk pendohet ai duhet të vritet. Dhe kushdo që e detyron dikë prej njerëzve të jetë ikhuani apo selefi apo tebligi ose susuri , atij i bëhet obligim pendimi e nëse nuk pendohet ai duhet të vritet. Kjo sepse Allahu ne nuk na ka quajtuar me ndonjë emër përveç se muslimanë.”

Përgjigje: “Unë nuk mendoj se një dijetar e thotë këtë. Nuk mendoj se një njeri i dijes duhet të thotë diçka të tillë. Ndërsa në lidhje me atë që nuk është dijetar , kjo dhe gjëra edhe me të këqia janë të mundura të rrjedhin nga ai.” Pyetësi: “Cila është këshilla juaj o shejkh?” Përgjigje: “Këshilla ime për të është që ai ta kuptojë se çfarë do të thotë fjala ” Selefi “. Unë po e pyes atë tani “A po heq dorë ai nga Selefët.” Ai do të thotë “Jo” nëse është njeri i dijes. Nëse ai është ndër ata që nuk dinë asgjë ai do të thotë: “Ne pasojmë vetëm Kuranin dhe Sunnetin “. Por si duhet ta kuptosh Kuranin dhe si duhet ta kuptosh Sunnetin? A e komenton së pari Kur´anin me Kuran e pastaj së dyti me Sunnet? Si e quajmë ne këtë? Kjo është gabim. Nuk është e lejuar të themi që : Ne e komentojmë Kuranin me Kuran pastaj me Sunnet.’ Por ne e intepretojmë Kuranin me Kuran dhe Sunnet së bashku (të dyja njëkohësisht). Kjo sepse ne absolutisht nuk mund ta kuptojmë Kuranin pa Sunnetin. Kjo është arsyeja sepse unë kam përmendur në disa prej librave të mia që një nga argumentet që refuzojnë hadithin e Muadh ibn xhebel në të cilin ai thotë që i Dërguari i All-llahut (sal Allahu alejhi ue selem) – siç tregon hadithi që kur e dërgoi Muadh ibn xhebelin në Jemen ai I tha: “Me çfarë do të gjykosh?” Muadhi tha: “Me Librin e Allahut. Pasta ai i tha : Nëse nuk gjen përgjigje në të.” Ai (Muadhi) tha: “Pastaj me Sunnetin e të Dërguarit të Allahut.” Kështu ai salallahu alejhi ue selem i tha: “Nëse nuk gjen përgjigje?” Muadhi tha: “Do përpiqem ta zgjidh sipas mendimit tim.” Profeti salallahu alejhi ue selem i tha: “Falenderimet i takojnë Atij që e udhëzoi të dërguarin e të Dërguarit të Allahut në atë të cilën i Dërguari i Allahut e do.” Ky hadith është munkar (i refuzuar) Pse? Është e saktë, në lidhje me atë që diplomohen siç thuhet në ditët e sotme nga shkolla e Muhammedit (sal Allahu alejhi ue selem), që të bëjnë dallim ndërmjet Kuranit dhe Sunnetit, dhe e vendosin Sunnetin me dallim ndaj Kuranin në të njëjtin nivel, po opinionin me dallim ndaj Sunnetit? Kur

dijetari i referohet këtij mendimi? Atëherë kur ai nuk gjen përgjigje në Sunnet. Kur i referohet ai Sunnetit? Atëherë kur ai nuk gjen përgjigje në Kuran. Kjo nuk është e saktë. Është obligim të kombinohen të dyja Kurani dhe Sunneti së bashku sepse të dyja e kanë origjinën nga një burim. Ky hadith i jep Sunnetit pozitën e të qenurit nën Kur’anin. E njëjta është edhe pozita e opinionit (mendimit, ixhtihadit) i të qenurit nën Sunnetin. Kur dikush i jep të drejtë vetes së tij të dalë me opinionin e tij? Atëherë kur nuk gjen asnjë përgjigje në Sunnet. Kur i referohet ai Sunnetit? Atëherë kur nuk gjen asnjë përgjigje në Kuran. Kjo është e gabuar. E para ishte e saktë. Kur ai i referohet opinionit të tij? Kur nuk gjen një përgjigje në Sunnet. Kur i referohet ai Sunnetit? Atëherë kur nuk gjen asnjë përgjigje në Kur’an. Kjo është e gabuar. Pse ? Tani do t’ju bëj një pyetje rreth kafshëve të ngordhura të detit. A janë ato hallall (të lejuara) apo haram (të ndaluara)? Allahu thotë: “Ju janë ndaluar juve kashfët e ngordhura.” (5:6) Pra e gjetëm përgjigjen në Kuran apo jo? Por ne duhet të vazhdojmë të shikojmë nëse ka ndonjë gjë në Sunnet që i përgjigjet këtij ajeti apo e kufizon atë. Po, kjo është përgjigja jonë. Prandaj dijetarët nuk kanë zgjidhje tjetër veçse ti kombinojnë mes Kuranit dhe Sunnetit. Çështja është ashtu siç ka thënë i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem: “Të mos qëndrojë ndonjë prej jush i shtrirë në shtratin e tij duke thënë: Ky është Libri i Allahut dhe çdo gjë hallall që gjejmë aty themi se është e lejuar dhe çdo gjë haram që gjejmë aty themi se është e ndaluar(duke e përjashtur Sunnetin).” “Në të vërtetë juve ju është dhënë Kurani dhe diçka e ngjashme (Sunneti) me të.” Dhe atë që e ka ndaluar i Dërguari i Allahu është njëlloj sikur Allahu e ka ndaluar. Kështu që ska mundësi e rrugë që dikush të ndajë Kur’anin me Sunnetin. Dhe kushdo që thotë : “Ne do ta interpretojmë Kuranin me Kur’an dhe pastaj me Sunnet.” Ky person ka vepruar kështu sipas këtij hadithi munker. Por ne e intepretojmë Kuranin me Kuran dhe Sunnet së bashku. Pastaj nëse nuk gjejmë kuptimin e një ajeti as në Kur’an e as në Sunnet, atëherë ne i kthehemi të parëve tanë të devotshëm (Selefus-Salih) në veçanti Sahabëve (shokëve të profetit alejhi selam), të cilët i dëgjuan drejtpërdrejt fjalët e Allahut nga Profeti (sal Allahu alejhi ue selem). Për mendimin tim , më e pakta që mund të them (për këtë person) dhe nuk e di nivelin e dijes së tij, me pakta që mund të thuhet është që ai është neglizhent ( i pakujdesshëm) ndaj këtij fakti. Dhe në realitet kjo është një neglizhencë e madhe nga ana e tij sidomos pas gjykimit të ashpër që jep se kush nuk pendohet duhet të vritet. Kështu që përgëzojeni atë me lajmin që unë akoma këmbëngul se unë jam Selefi sipas Librit (Kur’anit) , Sunnetit dhe sipas metodologjisë së të parëve tanë të devotshëm (Selefus-Salih). Dhe kush nuk punon me këtë

medhheb, atëherë nuk ka dallim mes atij dhe një rafidiu (shitët), dhe kjo është e njëjta gjë çfarë bëri al-Hadadi.” Pyetësi: “Dhe ne jemi me ty o shejkh!” Përgjigje: “Allahu ju shpërbleftë!”

Rruga e udhëzimit

Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-‘Abad el-Bedr (Allahu e ruajttë!)

Udhëzimi, është qëllimi kryesor, rezultati më i mirë dhe më fisnik nga çdo gjë tjetër. Udhëzim për të cilin vuan çdo rob kur ai vepron dhe lëviz, kur ai ulet dhe ngrihet në këmbë e në çdo aspekt jetësor. Udhëzim për të cilin ka nevojë robi i Allahut ka nevojë të ballafaqohet me të ardhmen, të kaluarën dhe të tashmen. Udhëzim përmes të cilit shijohet lumturia dhe rehatia, pas së cilës më nuk ka asnjë brengë dhe nuk i mungon asgjë në aspektin shpirtëror. Udhëzim i cili është bërthamë e çdo myslimani, e qëllim i çdo besimtari pas së cilit çdo njëri prej nesh mundohet ta realizojë e ta përvetësoj në jetën e tij derisa të dal para Allahut. Ashtu siç ka nevojë robi për udhëzimin në jetën e tij, ashtu ka nevojë edhe për të ditën kur do të dal para Allahut. Çështja e udhëzimit është çështje shumë e madhe dhe me rëndësi të veçantë, sepse lumturia, shpëtimi dhe fitorja në dynja e ahiret është e lidhur ngushtë me të dhe të përjetuarit e saj. Për këtë arsye, kemi shumë ajete dhe hadithe të cilat flasin për rëndësinë e çështjes së udhëzimit, e që gjithashtu tregojnë përfundimin që kanë të udhëzuarit, shpërblimi i madh që i pret para Zotit të tyre dhe se suksesi në dynja e ahiret varet vetëm nga udhëzimi që ata arrijnë.

Të udhëzuarit, janë më të gëzuar se çdokush tjetër, kanë zemrat më ta çiltra, më të pastra dhe më të lumtura në çdo aspekt dhe në çdo çështje. Thotë Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: ((‫ف سََُّنْو ََ ْلو َِّهِهَو‬ ‫ٌمَ ْس ِوه َيفَم َُّمنَو َِّ ِول قَ ِْمِف هَ ِِ َو‬ َ ‫ٌمَإ ِ َ ِاُ َ وه َ سَا َ ِول َِنْو‬ َ ‫ٍ ِوا ََس َ ْهب َِاىَ ْول ََ َِ ْول سَ ِْمَ َا وه َ َام ٌَ ْس ِوا‬ َ ‫))ََ َِ ْول سَ ِْمَ َا وه َ َام‬ “Nuk ka pasur asnjë profet përpara meje, veçse e ka pasur të obliguar që ta udhëzojë popullin e tij në punë të mira që ai i ka ditur, dhe ta ndalojë për punë të liga që ai i ka ditur.” Profeti ynë sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem na ka mësuar dhe këshilluar për çdo punë të hajrit; na ka dhënë argumente për çdo gjë dhe ka treguar logjikën e tyre. E ka sqaruar rrugën e drejtë në mënyrën më të mirë dhe nuk ka lënë asgjë që është e mirë, veçse e ka udhëzuar umetin e tij drejt saj dhe nuk ka lënë asgjë të keqe, veçse e ka ndaluar umeti ne tij të veproj ashtu. Nuk ka vdekur ai sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, derisa Allahu i Madhëruar të mos ketë zbritur në lidhje me këtë: { ‫ٌمَ ْسَُّ ْلو َََُِْ َا ْافَو سهََُّ ْول ِوا َََُّ ْلو َِ ُّْ َا ْمفَو َ َْ َس َْ َول‬ َ ‫ع َال َول َََُّ َول ََ َا ِهسفَو ِه ِْ َاُِف‬ ْ ‫َإل‬ ِ ْ ‫}اِسهَم‬ “Sot ua kam përsosur fenë tuaj dhe e kam plotësuar dhuntinë time ndaj jush, dhe jam i kënaqur që feja Islame të jetë fe e juaj.” 5:3 Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem e sqaroi dhe tregoi në mënyrën më të mirë e më të përsosur rrugën e udhëzimit. Udhëzimi e ka formën e vetë të qartë, nuk ka asgjë në shkel e shko, por çdo gjë është sipas ligjit. E vetmja gjë që mbetet për robin, është që të mundohet e të lodhet në drejtim të kësaj rruge, ta praktikojë atë me ndihmën e Allahut: { ‫َه َََِّ ِنو عََِمَهَم ََهَ ِْ ِاسَهِ َِ ْلو يِسهَم َلم َىا َََ ََََِبِسنَو‬ ‫عهِسنَو ََ َا َوس َِو‬ ِ ْ‫}َ َْ َاي‬ “E ata, të cilët luftuan për hir Tonë, Ne me siguri do t’i udhëzojmë rrugëve për tek Ne, e nuk ka dyshim se Allahu është në anën e bamirësve.” 29:69 Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem të vërtetën e sqaroi dhe na mësoi në forma dhe rrugë të ndryshme. Prandaj, ne do të ndalemi në dy hadithe më madhështore që janë me specifikat që përmbajnë duke sqaruar të vërtetën me anë të shembujve, siç edhe thuhet: ‘shembujt sqarojnë fjalët.’ Prandaj, edhe vetë Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem e bëri këtë me ne në mënyrën më të mirë: ‫ ق مل ِه ه َ ع مل ٌ م سه هللا ْ مإ ََ ه ِف ٌن عا ِمن ِ ن ََ هََي ٌن‬: ((‫تو‬ ‫ال ِو‬ ‫عَُفِس َام ِْ َاَ ََم َاَ َ َو‬ َ ََ ْ ‫ٌمَإ َا‬ َ ‫َه َ ه ََا‬ ِ َ َ َ ِ ْ َ َ ‫ََْ َاََِو َلهََُِ ْو‬ ‫ف‬ ‫َا ِو‬ ‫ٌمَإ َاؤُ ِ َي وْ ِ ِْ ََ ِو‬ ‫ َا ْا ٌَم وع عَُ ََ ِوا َ ْ ِْ َََ ِو‬، ‫ٌمَإ‬ ‫ََْ َاََِو َِم ِو‬ ‫مي ِسُ َِم سَفَ َول ا و‬ ‫َ ْا ٌَمَََ ََهِ َو‬ َ ََ ‫ت‬ َ ََ ‫ت‬ ‫َن ِ ن‬ ‫ََنِ ِ ن‬ َ َ‫َت يِس ِِ َام ع‬ ‫ََْ َاَ َو‬ َ ‫ق اِ نْو سَ ْاٌََ ََا و‬ ‫ََْ َاََِو َل َْ ِو‬ ‫ٍ ْسو َم سَ ْؤَُ َو‬ ‫َِّنْو يَ ِههِكَو ُ َ ْؤَُيْ وه َ َول ََ ْس َيكَو قَم َول َ ْ َ ِْ َََ ِو‬ َ ‫ت ُِ ْمكَو اِ نْو‬ ‫ََنِ ََُُؤَ ِا َلََ ََ َول لَاِ س َِم ِ ن‬ ‫ْ ِ َ َاَ واَ يَ ِهبََ ِ ن‬ َ‫َ َُمِلْ وهَ ُ َ ْؤَُيْ وه‬ ‫ََْ َاَ َو‬ ‫َا ِو‬ ‫َت ََُِمََإ ِِو‬ ‫َه َا َي ِما َول َ َْ َاؤَُ ِ َي وْ َ َََ ْ َ ِْ ََ َو‬ ‫ياَا ََ ااٌمع َََ ع َُا ََُِم ََإ ِِو‬ ‫ع َاللَو ََ ِ ن‬ ْ ‫َإل‬ ُ ََََ َ ‫َه َيا ََ وا‬ َ ‫ع‬ ِ ْ ‫َن‬ ْ ‫ٌمَإ ََاٌَِِف ََبََِكَو هللا‬ ‫ََْ َاََِو َاِ ِ و‬ ‫َه ُُِّ َو‬ ‫ْ ََََاٌَِِف ََ َل ِول ٌ ِوَي ِِو‬ ‫ََْ َاََِو يَ َْ َو‬ ‫ت يِف ِِو‬ ‫عم ِوِل َُّ ِنول قَ ْم ِو‬ َ ‫ي‬ ‫َمت ِ ن‬ ‫َه َََ ٌِنَو ِ ن‬ ْ ‫)) َا‬

Transmetohet nga en-Neuas bin Sem’an nga Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem se ka thënë: “Allahu ka marrë shembull një rrugë të drejtë që në të dy anët e saj ka të ndërtuar muri, në të cilën gjenden porta të shumta mbi të cilat janë të varura perde me mbishkrime në të. Në hyrje të asaj rruge qëndron një thirrës i cili u thotë njerëzve: “O ju njerëz, futuni në këtë rrugë të gjithë dhe mos e anashkaloni këtë!” Dhe një tjetër thirrës gjendet mbi atë rrugë; nëse dikush dëshiron të futet në ndonjë rrugë prej këtyre rrugëve, i thotë: “Mjerë për ty, mos u fut në të do të shkatërrohesh.” Rruga e drejtë është islami; muret përreth tij janë kufijtë e Allahut;, dyert e hapura janë ndalesat e Allahu;, perdet janë gjykimet (dënimet) e Allahu;, thirrësi i cili qëndron në hyrje të kësaj rruge është Kur’ani, ndërsa thirrësi brenda tij është thirrja e Allahut drejtuar çdo myslimani.” Thotë Shejkhul-Islam Ibën Tejmije në lidhje me këtë hadith madhështor: “Ky është një hadith madhështorë, kushdo që e kupton ka përfituar prej tij shumëçka, dhe i mjafton ndaj shumë njohurive tjera.” Kush e njeh, e mediton, ndalet në porositë e tij dhe punon sipas porosive të tij, ai i mjafton kundrejt njohurive të shumta. Kjo është më se reale. “rrugë të drejtë” – rrugë e zgjeruar dhe e drejtë. “që në të dy anët e saj ka të ndërtuar muri, në të cilën gjenden porta të shumta”– d.m.th. ai i cili ecën në këtë rrugë, gjen dyer të ndryshme. “mbi të cilat janë të varura perde me mbishkrime në të”– perde normale, siç ne i njohim. “Në hyrje të asaj rruge qëndron një thirrës … dhe një tjetër thirrës gjendet mbi atë rrugë”– ndërsa ti në këtë jetë je sikurse shembulli në këtë hadith që përshkruan kalimtarët e kësaj rruge. Gjatë këtij rrugëtimi do të gjesh dyer me perde. Ka mundësi që tërheqja nga ana e vetes dhe thirrjet e shejtanit bëjnë që të fusin dyshime që ti ta hapësh perden apo të futesh në këto dyer, vetëm të shikosh gjëra interesante, të çuditshme e tërheqëse. Përgjatë gjithë këtij udhëtimi në këtë rrugë, do të ballafaqohet me të njëjtën gjë: në të majtë e në të djathtë dyer të shumta e perde. E siç do ta mësojmë në hadithin tjetër, në krye të çdo dere apo rruge është nga një shejtan i cili thërret e thotë: “Eja, futu këtu brenda, shiko se çfarë ka prej çudirave që të pëlqejnë ty!” Njeriu gjithnjë është në përpjekje e sipër për të qëndruar i palëkundur përgjatë këtij udhëtimi dhe të paktë janë ata të cilët qëndrojnë deri në fund. Thotë Allahu: { ‫ميو ِ َ َُّْ َ َوا ََ َام‬ ِ ِ‫} ِِ َافْ اِ هِسنَو َي َاْْفَو ََََ َْو ََه‬ “Shumica e njerëzve nuk janë besimtarë edhe pse ti e dëshiron këtë.” 12:103

Njeriu ka nevojë që Allahu ta forcojë në këtë rrugë. Dhe prej rezultateve të këtij forcimi – qëndrimi është të qëndrueshmëria që Allahu i jep njeriut për ta kaluar sa më mirë urën e siratit e cila ndodhet mbi xhehenem, Ditën e Gjykimit. “Dyert e hapura janë ndalesat e Allahut, perdet janë kufijtë e Allahut” – d.m.th. është e ndaluar për myslimanin që të futet në to. Në të bëjnë pjesë të gjitha llojet e gjynaheve dhe mëkateve, në të bën pjesë zinaja vrasja bërja shirk, etj… Ndërsa perdet paralajmëruese janë gjykimet që njeriun e presin në qoftë se futet në to. Njeriu është i obliguar që të mos tejkaloj kufijtë e Allahut, të jetë i kujdesshëm ndaj nënshtrimit të Allahut e të largohet nga ndalesat e Tij që të mos bie në to. Në një hadith sqarues të kësaj pjesëze thuhet: َ َ ُ ، ‫ٍسَم َوء ََ َي ِا َول‬ (( ‫هوَ َِّ ِنو‬ ‫ ُ َ َُِْا ََىَم يَ َو‬، ‫ض‬ ‫ِض َََُّ ْول ََيَ َا َو‬ ‫ال يَ َاَو َو‬ ‫هسِنََِىَم يَ َو‬ ْ َِ ‫ال‬ ‫))ُ َ ْهُ َ ََُِِّىَم يَ َو‬ َ ِ ِ ‫ال َيا ََاََ َي وا‬ “Allahu ka caktuar kufij, andaj mos i tejkaloni ato. U ka obliguar me obligime, andaj mos i lëni anash. Dhe u ka ndaluar gjëra, andaj mos i asgjësoni ato.” Ky hadith sqaron domethënien e dyerve dhe perdeve që gjenden në hadithin paraprak. Më pas thuhet në hadith: “thirrësi i cili qëndron në hyrje të kësaj rruge është Kur’ani…” – Kjo është një shenjë për atë të cilin dëshiron të jetë i udhëzuar dhe të ecën ashtu siç duhet në rrugën e drejtë, që të ketë kujdes të shtuar ndaj Librit të Allahut, e të ketë kujdes ndaj Sunnetit i cili është i ndërtuar mbi vetë Kur’anin. Libri i Allahut është thirrës i cili thërret në qëndrueshmëri në këtë rrugë, përderisa e ke për udhëzues Kur’anin, ti je në të drejtën. Thotë Allahu: { ‫ِف َِمُِِف َس ِْاِز َ َْف َ ْاانَو َىبََ َِّنِو‬ ‫ٍ َاو َِ ْق ََ َلو ى َو‬ ‫ْم َِ َيم ِو‬ ‫َول ََِبِسنَو ََِ َ ِو‬ ‫ف َس ِْ َامََنَو ََِبِسنَو َ َْ َافْ اِ هِسنَو ََسَ َِ ِ ن‬ ِ ََ ‫ساَ َِلْ َاَ ََ َِ ْول ِ َ ِنو‬ َ ِِ َُّ (9) ‫ن‬ َ َ َ ‫ٌبََِم ََ َِ ْول ِ ٌُْ َ ْاهَم ِِم ْ ٌِ َا ِوع سَفْ اِ هََنَو‬ َ ‫} َِِس َام‬ “Ky Kur’an udhëzon për atë rrugë që është më se e vërteta, e besimtarët që bëjnë vepra të mira i përgëzon se, pa dyshim do të kenë shpërblim të madh. Ndërkaq, për ata që nuk e besojnë botën tjetër, Ne kemi përgatitur një dënim të rëndë.” 17:9-10 Në një ajet tjetër thuhet: { ‫ٌمَ ْسَُّ ْول َُُْ َمإ اسَمُِف َُّمهَفْو قَ ْوا‬ َ ‫ٌمَإ يََُّ ْهُ َ ْلو‬ َ ‫َْنَو ِ َ ٌْفَم َُِِّ ْول‬ َ ُِّ ‫( ُ َ ْه‬66) ‫عُ َ ُّْ ِِ ِاسنَو‬ ْ ‫عماِ َاَ ِِ ِهو َا‬ َ ‫( ُ َ ِْ َل َاَنَو‬67) ‫} َ َْفَ َْ َول سَاِِِ َاََ َِيَمَ ْول‬ “Kur juve u lexoheshin ajetet e Mia, ju zmbrapseshit, me arrogancë ndaj tij (Kur’anit) e me fyerje. A nuk e menduan ata thellë fjalën (Kur’anin),…” 23:66-68 Kujdesi ndaj përqendrimit të kuptimeve të Kur’anit, kujdesi ndaj asaj që ai argumenton, të punuarit sipas tij janë një nga shkaqe kryesore për njeriun që ai të jetë i qëndrueshëm dhe i përhershëm në rrugën e drejtë.

Kësaj i bashkëngjitet edhe kujdesi ndaj Sunnetit i cili është sqarues e komentuesi i tij. Thotë Allahu në Kur’an: { ‫ََاعََ َلو اُ َمَُّ َول ََ َام‬ َ َََِ َ ُ‫} يَم ْه‬ ِ َ‫ٌ ْه وه َ هَ َِمَُّ ْول ََ َام يَ ٌَبََو‬ “Atë që ua jep i Dërguari merreni, e nga ajo që u ndalon përmbahuni prej saj.” 59:7 Të punuarit sipas Sunnetit në realitet është të punuarit sipas Kur’anit dhe porosive të tij. “…ndërsa thirrësi brenda tij është thirrja e Allahut drejtuar çdo myslimani.” – Kjo është brendia e çdo myslimani, duke filluar nga devotshmëria e tij, kujdesi ndaj kësaj devotshmërie, frika nga që të mos bie në të dhe frika që të mos dënohet; gjithashtu dashuria e bindjes ndaj Allahut etj.. Kjo është këshilla e Allahut në zemrën e çdo besimtari. Për këtë arsye, disa prej sahabëve thoshin: “Mëkatet e prenë shpirtin e njeriut.” D.m.th. Besimtari i sinqertë, kur bën mëkat apo ndonjë të keqe, zemra i rëndohet, gjoksi i ngushtohet dhe ndjen dhembje, e nuk gjen rehati dhe qetësi. Për këtë shkak, myslimani largohet nga të këqijat dhe nga gjërat të cilat ai nuk i do ngase zemra nuk i pushon asnjëherë. E sa për atë që ka zemër të vdekur, ai mëkaton dhe nuk ndjen asgjë në zemrën e tij. Siç thotë një poet arab: “Zemra e vdekur nuk ndjen dhembje.” Kur jemi tek hadithi tjetër: ِ ٌَ ‫َه َاعََ َول ََهَم‬ َ ٌَ ‫َو(( ق مل ا ع هاو ي ف ِياا َإلا مل اََو ََ بز ا ع َِا ِ ن هللا ٌ ِا ياس ث‬ ‫ْمِإ ِِو‬ ‫ٌمَ ْس ِوه ِو‬ َ ‫عمِ َول‬ َ َ ‫َه‬ َ ََ ‫َم‬ َ ٌَ ‫ٍ َام َِ ِوه ٌَََنْو سَاِ س ِه ِوه ٌَنْو‬ ‫ع ِِس َول َىبََ قَم َول َ َِول‬ ‫َ َ َِول ِِو‬ ‫ََ ََم ٌَ ِو‬ ‫ٍ ْس ََم ِو‬ َ ‫ع ِِس ِول َُّ ِنول‬ َ ِ ‫عَِ ِول َى ِب ِو قَم َول َ َِول‬ َ ‫َه‬ َ ‫ٌ َمإ َاَُؤَ ِ ناقَ وْ ِ َس ِيس وا َ قَم َول‬ َ ‫ن اِ ْه َِم‬ َ َ َ َ َ َ َ َ ٌََ‫ن { ق َاوِ َ ِول َََِّ ْس ِوه سَ ْا‬ ‫عَُفِس َام ِْ َاََِ ف َىبَ ََِ ِو‬ ‫عِِس ِم ِوه ٌَنْو َُِِّ ْول يَُؤ ِا َو‬ ْ ‫عَِ َول ََََُُِِِِ ََ َول يمََُِِِِوَ َا‬ ُ ََ ْ َ } )) Transmetohet nga Abdullah bin Mes’udi se ka thënë: “E bëri një vij i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem pastaj tha: “Kjo është rruga e Allahut.” Pastaj anash saj bëri vija të tjera dhe tha: “Këto janë rrugë tjera.” Thotë Jezidi: “Në çdo rrugë është nga një shejtan i cili thërret në të.” Më pastaj lexoi fjalën e Allahut: “Kjo është rruga ime e drejtë, pasojeni këtë; e mos pasoni rrugë të tjera që u largojnë nga rruga e Tij.” 6:153 Ky ajet dhe ky hadith që transmeton Ibnu Mes’udi, janë argument i fortë se rruga e Allahut është një dhe e vetme, nuk ka asnjë rrugë tjetër. Rrugë e drejtë e cila e dërgon robin nga kjo botë në Xhenet. Rrugë e drejtë e cila nuk ka asnjë shtrembërim dhe asnjë lak. Transmetohet po nga Ibnu Mes’udi ku një person e kishte pyetur atë se cila është rruga e drejtë, si i ishte përgjigjur: ‫ ََ ل هْ ي ف َه ِمس ُه ِ اَس ُه ي ف س ِ هف ََِ ه ي ف َ ع مل ٌ م سه هللا ْ مإ هللا ا عَل ُ اُّ هم‬، ‫ٌَ م سه‬ ‫ س اٌَن المل ََ لََا ىبو َي ف لََ وان‬، ‫ََّ إ ِ ه َه ُِف ََ ْاََ ل ه ِ ُ هف ٌ مإ ََ ُف ََ لََا ىبو ع مك ي ان‬ ‫ ََ هما‬، ‫)) ََ ل هْ ََّ إ ِ ه َه ُِإ ََ ا ع ُ ف سل ََ ْاََ ٌ مإ عما َان‬

“Na ka lënë i Dërguari i Allahut në një rrugë e cila që nga fillimi deri në fund është Xhenet. Dhe ky Xhenet ka një rrugë drejt të së cilës ka dalje në të cilat thirrin burra drejt saj. Kush kapet për këto dalje të kësaj rruge, ka për të përfunduar në zjarr. E kushdo që e mban rrugën e drejtë, ka për të përfunduar në Xhenet.” Në këtë hadith, Profeti sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem përmes kësaj thënie dhe përmes këtij shembulli, sqaron rrugën të cilën duhet ndjekur, rrugën e drejtë të cilën duhet pasuar. Rruga e drejtë është të kapurit për fenë e Allahut, për hir të Tij, devotshmëria, kryerja e adhurimeve, të larguarit nga ndalesat, e kur të mëkaton a bën ndonjë vepër të keqe, pendohet dhe kthehet tek Allahut dhe pason rrugën e duhur duke u bërë edhe më i kujdesshëm e edhe më i mirë me fenë e Tij. Thotë një hadith: ِ ٌَ ‫َموِسنَو ََ ٌَ ْس َوا‬ ِ ٌَ َْ َ ‫ََُ ََََِِِنَو‬ ‫َم ِوء ااَ َول َِهِف َُّ ُلو‬ “Çdo bir i Ademit është gabimtar, e më i miri i gabimtarëve është ai i cili pendohet.” (Ahmed, Tirmidhiu, Ibn Maxheh, Hakim.) Nuk do të thotë që kur njeriu rrëshqet dhe futet në ndonjërën prej këtyre rrugëve, që ai të vazhdojë dhe të zhytet sa më shumë në mëkate edhe të tjera; përkundrazi, pas kësaj njeriu duhet të pendohet dhe të kthehet edhe më i sinqertë. Udhëzimi është dituria mbi të vërtetën dhe të punuarit sipas saj. Nevoja e njeriut për këto dy gjëra është nevoja më e madhe që ekziston. Prandaj, njeriu gjithnjë ka nevojë që mësojë atë që është më e dobishme për të diturinë mbi Kuranin dhe Sunnetin, në mënyrë që të përgatitesh për atë që do të veprosh. Njeriu duhet të ndaj kohë të veçantë në përditshmërinë e tij në mënyrë që të mësojë e kuptojë fenë e Allahut, të mësojë gjykimet e Tij, në mënyrë që të largojë injorancën: ‫َنو اِ نْو َِ ٌْ َا َلَُّ ْول ََ ِو‬ َ ِ َََِ ‫ٍ ْسو َم ُ َ ِْمَ َاَنَو َول ِ َ ِا َِمَُُِّ ْول‬ َ ‫َه‬ “Allahu ju nxori nga barqet e nënave tuaja dhe ju nuk dinit asgjë.” 16:78 Por, ai të dha dëgjim, sy dhe intelekt që të mësosh fenë. Kushdo që është i ditur dhe punon sipas saj, ai është i udhëzuar. E kush nuk i posedon këto dyja, ai është i humbur. Dëgjoni këto dy ajete: َ (2 ِ‫وَََوه‬ َ ‫ٌ ََه ََ َام َْميِ ََُِّل‬ َ ‫( ى َََه َِّبََ لْ ِل‬1) ‫ه ِلو َام‬ “Pasha yllin kur ai bie (shuhet)! Shoku juaj as nuk është njeri që ka humbur, as që ka devijuar.” 53:1-2

Dhe kjo për shkak të veprave dhe dijes që ai kishte. Kushdo që sa më shumë kapet për udhëzimin e tij dhe pason atë në çdo aspekt, duke e mësuar fenë dhe praktikuar Sunnetin, aq larg do të jetë nga lajthitja dhe devijimi. Përballë devijimit qëndron udhëzimi. E kushdo që mëson dhe punon sipas saj, ai është i udhëzuar. E keni dëgjuar edhe hadithin e Profetit alejhis-salatu uesselam kur ai cilëson halifët me këto dy cilësi mbi të cilat ndërtohet dhe ngrihet feja e njeriut. ‫ٌمَ ْسَُّ ْلو‬ ‫َا ََ َايْ اَََم ِو‬ ‫َايْ اََ َ ِْو َُّ ِول يَ ِهنِو َ ْ َ َا ِو‬ َ ‫ٍاِسنَو َ َْ َا ِْ ِا ِسنسنَو َ َْ ٌَمَ َؤمءِو ََعَهِ ِوْ ِِعَهُِِف‬ َ ََ ‫ٌمَ ْس َِم‬ َ َََ ِ‫ف ََ َِّسِمَُّ ْول ِل ِوب ِِمَه‬ ِ َ‫ََا‬ ِ ‫ٌهََُ ِِ َِم ُ َ َا‬ ِ َََُّ‫ع‬ ِ َْ‫ٌ ِوْ َََُّ ِول ِِ ْاٌ و‬ ِ َ َ َ ِ َ َ ِ‫ف‬ ‫ََهم ِوا ي و‬ َ ‫هالَ ِوْ َُّ ِول َوَ هَالَ وْ ِِ ْا‬ “Pasoni Sunnetin tim dhe sunnetin e halifëve të udhëzuar e të drejtë, kapuni fortë për to dhe shtrëngohuni me dhëmballët tuaj. Qëndroni larg gjërave të shpikura në fe, sepse çdo gjë e shpikur është bidat dhe çdo bidat është devijim dhe çdo devijim të fut në zjarr.” Profeti alejhis-salatu uesselam i cilësoi ata si të udhëzuar dhe të drejtë. Të udhëzuar i cilësoi për shkak të dijes që ata kishin, ndërsa i cilësoi të drejtë për shkak të punëve që ata i bënin, ngase ata ishin të kapur për Profetin alejhis-salatu uesselam. Për këtë shkak, e theksova më herët se dy shtyllat e udhëzimit pa të cilat nuk ka udhëzim janë: Dituria dhe Puna. Me këto dyja, besimtari është i udhëzuar dhe i drejtë, e më këto dyja, besimtar është në rrugën e drejtë. Allahu e di më së miri. Në fund të këtij fjalimi, e lus Allahun e Madhëruar që mua dhe juve të na udhëzojë në rrugën e drejtë, të na ruaj nga rrugët e shtrembra e të humbura, e të na shpijë në punë të mbara. E lus Allahun e Lartësuar, që të na ruaj fenë e cila na i rregullon çështjet tona, të na ruaj dynjanë në të cilën jetojmë e të na përmirësojë ahiretin, vend në të cilin do të kthehemi. E lusim Atë që të na jep jetë të gjatë në punë të mira, e ta bëj vdekjen tonë që ne të pushojmë nga të gjitha të këqijat. E Lus Allahun për vetën time dhe për ju, që të na udhëzojë e të na bëjë të qëndrueshëm në fe!

Selefizmi dhe kuptimi i të atribuarit në Rrugën e Selefit

Muslimanët janë dy kategorish: pasues të gjeneratave të para-selefij dhe pasues të atyre të mëvonshëm-halefij. Selefijë janë: pasuesit e brezave të parë të muslimanëve të vlefshëm (Selefus-Salih), ndërsahalefijë janë: pasuesit e koncepteve të muslimanëve të mëvonshëm, që ndryshe quhen edhe shpikës-bidatçinjë. Kështu që, kushdo që nuk është i kënaqur me metodën e Selefus-Salih në dije, vepër, perceptim dhe fik’h, ai konsiderohet halefij, bidatçi. Selefus-Salih janë brezat e artë të muslimanëve. Në krye të tyre janë shoqëruesit (sahabët) e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, të cilët i lavdëroi All-llahu në Kur’an duke thënë: “Muhamedi është i dërguar i All-llahut, e ata që janë me të (sahabët) janë të ashpër kundër jobesimtarëve, e të mëshirshëm ndërmjet tyre…” (Fet’h 29). Ata, po ashtu, i lavdëroi edhe i Dërguari i All-llahut, salAll-llahu alejhi ue sel-lem, duke thënë: “Brezi më i mirë është brezi im, pastaj ata që vinë pas tyre, e më pas ata që vinë pas tyre”. Përveç kësaj, vazhduan fjalët e vet sahabëve dhe të pasuesve të tyre në të mirë për vlerën e tyre në tërësi dhe pasimit të shtigjeve të tyre. Ka thënë Ibën Mes’udi, radijAll-llahu anhu: “Ai i cili nga ju ndjek ndonjë rrugë, atëherë le të ndjek rrugën e shoqëruesve (sahabëve) të Muhamedit, salAll-llahu alejhi ue sel-lem, ngase ata kishin zemrat më të devotshme, ishin më të thelluarit në dituri, kishin më së paku fjalë të panevojshme, ishin më të fortit në udhëzim dhe në përgjithësi kishin gjendjen më të mirë. Grup që All-llahu e zgjodhi për ta shoqëruar të Dërguarin e Tij dhe për ta ngritur Fenë e Tij. Njihni virtytet e tyre! Pasoni ata në gjurmët e tyre! Ngase, ata me të vërtetë ishin në Udhëzimin e Drejtë”. Çështja e vlerës së tyre është e njëzëshme tek ehlus-suneti. Në mesin e tyre nuk ka kontestues që e konteston atë. E përderisa ata (Selefus-Salih) qëndrojnë në një pozitë të lart sikur kjo e tyre, atëherë nuk është habi që muslimani të jetë i

privilegjuar kur i atribuohet udhëzimeve të tyre në të kuptuarit e Kur’an-it dhe Sunetit, në interpretimin e të dy këtyre, si dhe në të vepruarit me citatet e tyre. Çdo grup i devijuar nga grupet e këtij ummeti, për pretendimet dhe orientimet e tyre argumentonin me ajete dhe hadithe, por në kundërshtim me kuptimin e selefit. Ata u zgjeruan aq shumë në këtë sa që arritën ta akuzonin njëri-tjetrin me mosbesim, i ngatërruan citatet e Kur’an-it njërin më tjetrin, e gjithë kjo ndodhi si pasojë e kuptimit të tyre ndaj citateve sipas asaj që çdo grup pretendonte. Kështu që çdo grup i devijuar filloi të deklaroi: “Ne marrim nga Kur’ani e Sunneti”, e kjo ua pështjelloi pa masë gjërat njerëzve me perceptim të dobët e më dituri të pakët. Shpëtimi nga këto propaganda dhe deklarata të devijuara, është vetëm në pasimin e rrugës së brezit më të mirë. Atë që ata e kanë kuptuar nga citatet, ajo është e vërteta, e atë që ata nuk e kanë kuptuar dhe vepruar me të, assesi nuk mund të jetë nga e vërteta. Kështu i pasuan në të mirë ata që e pranuan (Fenë) nga Sahabët e ndershëm –All-llahu qoftë i kënaqur me të gjithë- e që më pas, ata që i atribuoheshin metodologjisë së sahabëve në të kuptuarit e Kur’anit dhe Sunnetit, në pranimin e asaj që është transmetuar nga ta drejtpërdrejt nga Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, në mënjanimin e ideologjive dhe kuptimeve të shpikura, u bë që ai që kjo ishte metodologjia dhe rruga e tij të konsiderohej selefij, e ai që nuk ishte sipas kësaj, u bë që të konsiderohej halefij-bidatçi. Pasi që të jetë vendosur në këtë mënyrë, atëherë çdo çështje prej çështjeve të diturisë nuk përjashtohet vetëm se të jetë nga njëra nga tri gjendjet: 01 - Të jetë që sahabët dhe pasuesit e tyre, të gjithë apo një pjesë e tyre, ta ketë thënë dhe vepruar atë çështje, e që njëkohësisht duke mos ekzistuar në mesin e tyre askush që e kundërshton atë. 02 - Të jetë që një pjesë e tyre (sahabëve) kanë vepruar me të e të cilët kanë qenë më shumë, ndërsa pjesa tjetër e tyre e kanë kundërshtuar atë. 03 - Që ajo çështje të mos jetë vepruar me të në mesin e tyre. Pjesa e parë: Të jetë që gjithë sahabët kanë vepruar me të apo disa prej tyre por duke mos njohur kundërshtarë të saj në mesin e tyre. Kjo, padyshim, konsiderohet Sunneti që duhet pasuar, orientimi i kthjellët e i qartë, rruga e drejt dhe e çiltër që askujt nuk i lejohet ta kundërshtojë atë.

Shembujt në lidhje më këtë janë të shumtë dhe të njohur për tu përmendur, si në çështje të besimit ashtu edhe në çështjet e adhurimit praktik. Pjesa e dyte: Të jetë që me atë çështje kanë vepruar një pjesë e sahabëve, e të cilët kanë qenë më shumë, ndërsa të tjerët e kanë kundërshtuar atë, kështu që ka dominuar shumica e sahabëve ndaj asaj që e ka zgjedhur ajo pakicë e tyre dhe kanë vepruar me atë që nuk kanë vepruar të tjerët (pakica). Shatibiu në librin “El-Muvafakat fi Usulish-Sheriah” (3/57) në lidhje me obligushmërinë e pasimit të shumicës së tyre thotë: “Kjo që është ndryshe (nga pakica) është Sunneti që duhet ndjekur dhe rruga që duhet trasuar, ndërsa për atë që nuk është vepruar nga ta veçse pak, së pari duhet verifikuar atë dhe të vepruarit në përputhshmëri me të, duke këmbëngulur në atë që është më gjithëpërfshirëse dhe me e shumtë, sepse vazhdimësia e të parëve për një vepër duke i kundërshtuar pakicën është: për shkak të ndonjë kuptimi sheriatik, e që ata patjetër në sajë të atij kuptimi janë përpjekur që të veprojnë me të, e përderisa është kështu, atëherë të vepruarit sipas pakicës konsiderohet kundërshtim i kuptimit të shumicës dhe pajtueshmërisë së vazhdueshme të tyre. Pastaj, prapë, thotë (3/70-71): “Për këtë arsye, vepruesi duhet të përkujdeset që vepra të jetë në përputhshmëri me të parët. Nuk duhet t’i lejojë vetës për të vepruar sipas pakicës, përveç se shumë rrallë, si: në rast të paraqitjes së nevojës apo të domosdoshmërisë, nëse kjo përmban kuptim të përzgjedhjes (mes të vepruarit apo mos vepruarit me të) dhe nëse është i sigurt se nuk është i abroguar apo që nuk është i mbështetur në argument të saktë, apo që ka mundësi që argumenti mos të jetë i mirëfilltë në argumentim, apo të ngjashme me këto”. Ndërsa, nëse vazhdimisht veprohet sipas pakicës, do të jenë të pashmangshme disa çështje: E para: Praktika e tillë është kundërshtim i rrugës së të parëve në atë që ata vazhdimisht e kanë anashkaluar, si dhe është kundërshtim i asaj që ata vazhdimisht e kanë praktikuar. E dyta: Praktika e tillë nënkupton lënien e asaj që ata ishin të rregullt ndaj saj, kështu që kushtimisht praktika e asaj që ata nuk kanë qenë të rregullt ndaj saj, nënkupton kundërshtimin e asaj që ata ishin të rregullt ndaj saj. E treta: Praktika e tillë mund të jetë mjet për t’i fundosur elementet e asaj që ata (selefi) ishin të rregullt ndaj saj, si dhe do të konsiderohej afirmim i të kundërtës së saj, sepse pasimi me vepra nënkupton më shumë se pasimi me fjalë, e nëse kjo ndodhë nga ai që pasohet, atëherë është edhe më e rënd. Prandaj, kujdes çdo kujdes nga kundërshtimi i të parëve (selefit), sepse çdo njeri që ka ndonjë të mirë, më meritorët për të, janë ata. All-llahu na ndihmoftë!” Përfundoi fjala e Shatibiut, RahimehUllah!

Pjesa e tretë: Çështja të mos ketë qenë e praktikuar tek ta fare. S’do mend se ajo që del jashtë praktikës së gjithë tyre, konsiderohet bidat dhe sherr, kuptohet që nëse vepra është nga ato me të cilat vepruesi kërkon afrim me të tek Allahu. Kjo nuk vlen për ato të zakonshmet (që nuk janë pjesë e ibadetit), sepse esenca e tyre është e lejuara. Për këtë, çdo njërit që vepron vepër që nuk është në përputhshmëri me Rrugën e Selefit dhe me kuptimin e tyre të Kur’anit dhe Sunnetit i thuhet: Ti je bosh e bidatçi, ndjekës i jo Rrugës së besimtarëve. Njerëz që thirren në emër të diturisë, i konsiderojnë të mira disa risi, qofshin ato që kanë të bëjnë me vepra inkurajuese apo në çfarë do çështje tjetër, për të cilat sahabet e Pejgamberit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, nuk e adhuronin Allahun me to, prandaj, e gjithë kjo është gabim në fe dhe pasim i rrugës së të pafeve, ngase këta të cilët i perceptuan këto perceptime në këtë formë dhe kaluan nëpër këto shtigje, ose kanë kuptuar nga feja më shumë së sa që kuptuan të parët, ose janë shmangur nga kuptimi i vërtetë i saj, e kjo e fundit është e sakta. Pra, të parët nga Selefus-Salih janë ata që kanë qenë në Rrugën e drejt. Ata nuk i kanë kuptuar argumentet e përmendura dhe të tjera të ngjashme me to përveç së sipas asaj që kanë vepruar me të, ndërsa këto gjëra të shpikura (bidatet) as nuk kanë ekzistuar të ta e as nuk kanë vepruar me to. (“El-muvafakat” nga Shatibiu 3/73). Gjërat e shpikura janë disa kategorish: ka prej tyre që janë me përmbajtje të shirkut, ka prej tyre që janë bidate që të tërheqin drejt shirkut, si dhe ka praj tyre që janë bidate të cilat i dominojnë sunetet. Këto gjëra të shpikura me të gjitha llojet e tyre, absolutisht nuk kanë ekzistuar në mesin e sahabëve e as të pasuesve të tyre (tabi’inëve). Në kohën e tyre nuk kishte varreza tek të cilat janë izoluar, e as ndërtim të kupolave mbi to e as nuk kërkonin ndërmjetësim nga të varrosurit në to. Tek ta, po ashtu, nuk ka pasur as të atillë që kërkonin ndërmjetësim nëpërmjet shenjtërisë së pejgamberëve apo njerëzve të mirë, e as me autoritetin apo edhe me vetë qeniet e tyre. Ata as nuk zgjedhnin që lutjet e tyre t’i bënin tek varret, e as nuk kishin festa të mevludit e as festa për qëllime të tjera. Të gjitha këto, me pajtueshmëri të plotë të muslimanëve, asnjëherë nuk kanë ekzistuar në mesin e tyre (gjeneratave të para). Pra, përderisa puna qëndron kështu, ato me të cilat të mëvonshmit kanë argumentuar me to për t’i justifikuar gjërat e shpikura të tyre ndahen në tri grupe: E para: Citate të respektuara kuranore, të interpretuara sipas tekave të tyre e të ndryshuara kuptimet e tyre.

E dyta: Hadithe, të ndara në dy grupe: I pari: Hadithe autentike por jo sipas asaj që ata e kuptuan nga to dhe në pa përputhshmëri me synimet e tyre, mirëpo të ndryshuara nga kuptimet dhe kontekstet e tyre. I dyti: Hadithe të dobëta dhe të pavërteta, eh që sa të shumtë janë tek ta e sa të ngazëllyer janë me to, e sa fanatik janë ndaj tyre e sa e dashur për ta është përmendja dhe shpërndarja e tyre! E treta: Tregime dhe ëndrra të cilat ia përcjellin njeri tjetrit sikur ato të ishin nga referencat e Legjislacionit (Sheriatit). Zgjidhja e vetme për të argumentuar me citate nga Kur’ani dhe hadithet autentike bëhet në dy forma: E para: Ajo me të cilën argumentojnë bidatçinjët nuk përmban kuptimin e synuar nga ta. Ehlus-Suneti, janë pasues të kuptimit të parëve-Selefit, ata e kuptojnë (argumentin) ashtu si nuk e kanë kuptuar bidatçinjët, kështu që, fillimisht, kuptimi i të mëvonshmëve (bitaçinjëve) refuzohet me kuptimin e të parëve-Selfit. E dyta: - Kjo është degë e të parës- Të thuhet: A kanë vepruar të parët (SelefusSalih) me kuptim të mëvonshmëve në atë me të cilën argumentojnë këta apo nuk kanë vepruar me të? Njëzëri është se të parët nuk kanë vepruar me këto gjëra të shpikura. Assesi nuk ka mundësi që një bidatçi të sjellë një vepër të të parëve që është në kundërshtim me praktikën e sahabëve. Kështu pra, Ehlus-Suneti janë pasues të veprave të të parëve nga sahabët dhe përcjellësit e tyre (tabi’inët), ndërsa e kundërta është me të mëvonshmit, të cilët e veprojnë atë që nuk janë të urdhëruar. Po në këtë kuptim është edhe ajo çfarë është transmetuar nga Omeri – radijAllahu anhu!- që ka thënë: “Do të ketë njerëz që kanë për t’iu polemizuar me kuptime të përgjithshme të Kur’anit, prandaj ju kthejuani atyre me sunete, sepse bartësit e suneteve janë më të diturit për Librin e Allahut” Për këtë arsye, është e pamundur të gjesh ndonjë grup prej grupeve të devijuara e as nga kundërshtarët tjerë që të ketë mundësi të argumentojë për orientimin e tij me anën e qartë të argumenteve. Prandaj, realiteti është në vërtetësinë e të argumentuarit e jo thjeshtë vetëm në të “argumentuar”.

Shatibiu, pas përmendjes së përgjithshme të këtyre kuptimeve, ka thënë: “Bazuar në të gjitha këto, është obligim për çdo analist që shqyrton ndonjë prej argumenteve të fesë, ta ketë në konsideratë atë se si e kanë kuptuar të parët atë, se si kanë vepruar me të, sepse kështu është më afër të vërtetës dhe më e drejtë në dituri dhe vepër”. Atëherë, kur kjo të jetë qartësuar dhe të dal në shesh, është shfaqur e vërteta (hakku) dhe është lartësuar, kështu që atyre që më meritë u takon privilegji i të atribuuari drejt Selefus-Salih, mbështeten në këto çështje të cilat i përmendem. 1 - Ashtu si ka qenë praktika e sahabëve e njohur, ata (pasuesit) veprojnë me të. 2 - Nëse ndonjë prej tyre (sahabëve) është veçuar me ndonjë mendim përderisa pjesa tjetër e tyre e kanë kundërshtuar, atë e kthejnë te Allahu dhe i Dërguari, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, po ashtu siç i ka urdhëruar ata Zoti i tyre kur ka thënë: “Nëse keni mosmarrëveshje ndaj ndonjë çështjeje, atëherë atë kthejeni te Allahu dhe te i Dërguari, nëse vërtetë besoni në Allahun dhe Ditën e Fundit, kjo është më e mirë për ju së mosmarrëveshja dhe sjellë përfundim më të mirë” (Nisa: 59). Pra, ka urdhëruar për tu kthyer te Allahu që nënkupton te Fjala e Tij e zbritur, te Kur’ani i madhërishëm, gjithashtu urdhëroi për tu kthyer te i Dërguari i Tij, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, që nënkupton të kthyerit tek ai gjatë jetës së tij, e te suneti i tij autentik pas vdekjes së tij, si dhe për pasim të shikohet praktika e shumicës. Në këtë rregull të tyre nuk është shfaq ndonjë mangësi –elhamdulilah-, e as që e ka zëvendësuar atë ndonjë çrregullimi, sepse kjo është rregull e qartë, rruga e pasuar dhe e çiltër, drejtimi i drejt, sipas së cilës kanë vepruar të katër imamët në shumicën e çështjeve të tyre në fikh –Allahu i mëshiroftë e ua shtoftë shpërblimin!3 - Atë që nuk e kanë praktikuar këta të ndershëm, kam për qëllim sahabët e të Dërguarit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, nga çështjet e adhurimeve, konsiderohet e shpikur që është shpikur nga të mëvonshmit. Sahabët dhe pasuesit e tyre, nuk e kanë lenë ndonjë vepër pa vepruar, përveç, nga perceptimi i drejt i tyre, si dhe për kuptimin e drejt të argumenteve të Kur’anit dhe Sunetit. Ata nuk kanë lenë çfarë kanë lenë nga ajo që e shpikën të tjerët pas tyre, meqenëse ekzistonin të njëjtat arsye me të cilat shpikësit i justifikonin shpikjet e tyre, përveç se për shkak të kuptimit të tyre të drejt ndaj çështjeve të Fesë. E as nuk u shmangen nga ajo që janë shmangur, nga e cila të mëvonshmit kërkuan shpërblim dhe sevap në to, veçse që ajo punë e shmangur prej saj, të mos ketë qenë nga Feja, ngase ata ishin më të kujdesshmit nga të gjithë njerëzit ndaj asaj që konsiderohet të ketë qenë e mirë, më së shumti që bënin përpjekje për t’u futur në

“dyert” e adhurimeve legjitime (të shpallura), kështu që ata nuk lenin punë legjitime veçse e kryenin duke kërkuar sevap për të dhe duke kërkuar afrim tek Allahu me atë vepër. Prandaj, s’ka më të zgjuar se sa ai që i pason ata në pranimin apo refuzimin e tyre, në perceptimin dhe diturinë e tyre, në kuptimin dhe veprën e tyre, e s’ka me më gjasë për të arritur çdo të mirë dhe afërsi! E sa me shpresë është që i tilli të arrin sukses në çdo aspekt të tij!

Nga Shejh Salih bin AbdulAziz Alu Shejh Burimi: (Shtjellim i shkëlqyer rreth dijës dhe praktikës në metodologjinë e Selefus-Salih, i shkëputur nga libri “Këto janë konceptet tona” të autorit, shkëlqesisë së tij, shejh Salih bin AbdulAziz Alu Shejh, ministër i çështjeve fetare, vakëfit, thirrjes dhe udhëzimit në Mbretërinë e Arabisë Saudite).

Dëgjimi i pushtetarit sipas bindjes së sunetit Ibën Ebil-Izz elHanefij, RahimehUllah thotë: “Është obligim dëgjimi i tyre edhe në qoftë së bëjnë padrejtësi, ngase, si rrjedhojë e kryengritjes kundër tyre ndodhin shumë dëme në krahasim me padrejtësinë e tyre. Përkundrazi në durimin ndaj padrejtësive të tyre falën mëkatet dhe shtohen shpërblimet. Sepse Allahu i lartësuar nuk i ka lëshuar mbi ne, përveç së për shkak të veprave tona të këqija, ashtu siç janë veprat janë edhe shpërblimet. Pra, është obligim që të bëjmë përpjekje në kërkim falje, pendim dhe përmirësim të veprave, Allahu i lartësuar thotë: “Çfarë fatkeqësie që ju godet, është si pasojë e asaj që keni bërë vetë, por Ai fal shumë” (Shura: 30).

Po ashtu i Lartësuari thotë: “Kur ju goditi fatkeqësia, ndërkohë ju i kishit goditur më parë armiqtë tuaj dyfish, ju thatë: “Prej nga na erdhi neve kjo?!” Thuaj (o Muhamed): “Kjo ndodhi prej jush” (Ali Imran: 165). Po ashtu i Lartësuari thotë: “Çdo e mirë që të gjen ty o njeri, prej Allahut është, kurse e keqja që të godet, është prej vetes sate” (Nisa: 79). Po ashtu i Lartësuari thotë: “E kështu, Ne u japim pushtet disa keqbërësve mbi të tjerët, si dënim për veprat e tyre të këqija” (En’am: 129). E nëse masa e popullit dëshirojnë të çlirohen nga padrejtësia e prijësit atëherë edhe ata vet lë të largohen nga padrejtësia” Shejh Albani, Allahu e mëshiroftë duke e komentuar këtë thotë: “Në këtë sqarohet rruga e çlirimit nga padrejtësia e pushtetarëve, të cilët janë: “Nga mesi ynë dhe flasin sikur ne”, e çlirimi prej tyre është: muslimanët duhet të pendohen tek Zoti i tyre, ta pastrojnë besimin e tyre, ta edukojnë vetveten dhe familjet e tyre në Islam të mirëfilltë, bazuar në fjalën e Allahut të lartësuar: “…Me të vërtetë, Allahu nuk e ndryshon gjendjen e një populli, derisa ata të ndryshojnë ç’kanë në vetvete…” (Rrad: 11). Po në këtë kuptim ka aluduar njëri nga thirrësit në fjalën e tij: “Forcojeni Islamin në zemrat tuaja, atëherë forcohet në tokën tuaj”. Nuk është mënyra e çlirimit nga padrejtësitë, siç mendojnë disa njerëz nuk është përmes kryengritjeve me armë kundër pushtetarëve, apo përmes grusht shteteve ushtarake, kjo është nga bidatet bashkëkohorë dhe në kundërshtim me citatet sheriatike pjesë e të cilave është urdhri për ndryshimin e vetvetes, si dhe patjetër duhet ta kemi parasysh parimin: Përmirësimin e bazës me qëllim të ngritjes së ndërtesës mbi të, Allahu i lartësuar thotë: “…Vërtetë, Allahu e ndihmon këdo që e ndihmon Atë. Allahu është vërtet i Fortë dhe i Plotfuqishëm” (Haxh: 40)”

(Sherh Akide tahavije f. 77/79) Burimi: http://www.sahab.net/forums/index.php?s … pic=139350

Shkurtimisht rreth Ali Hasenit! Falënderimet i takojnë All-llahut Fuqiplotë, ndërsa salavatet qofshin mbi të Dërguarin tonë, Muhammedin salAll-llahu alejhi ue sel-lem, familjen e tij, shokët e tij dhe gjithë ata që e pasojnë rrugën e tij. Imam Ahmed ibën Hanbeli, Ibën Tejmije, Muhamed ibën Abdul-Vehabi, Ibën Bazi, Albani, Uthejmini e shumë të tjerë, All-llahu i mëshiroftë të gjithë, që të gjithë thirren në këtë rrugë sipas rrugës së selefit, ndjeken rrugen e atyre që moren mësim nga i Dërguari ynë, Muhammedi salAll-llahu alejhi ue sel-lem, rrugën e sahabëve, Allllahu qoftë i kënaqur me ta! Ringjalljen e umetit nuk e bënë duke i thyer dispozitat e All-llahut të Plotëfuqishëm, as duke folur kundër pushtetarëve, as duke bashkëpunuar më bidatxhinjë, kurse Jusuf Kardavi, Muhamed Hasani, Ebu Is’hak el-Huvejni, Magravi, Adnan Aruri, Ebul-Hasen elMe’rebij etj nuk u mjaftuan më kaç por me protesta, kryengritje, përmes partive politike duke bashkëpunuar me të gjitha grupacionet e devijuara! Kinse me qëllim për t’ja kthyer krenarinë umetit, po si i kthehet krenaria umetit kur njeriu pason atë që është në kundërshtim me Kur’an dhe Sunet! Mos harroni se këta që i përmenda, kam për qellim këta pesë të fundit, ngase sipas Ali Hasenit janë selefij, shokë dhe dashamirë të tij, njerëz që e pasojnë hakun! Kurse shejh Rebija, shejh Ubejdi, shejh Muhamedi, shejh Bazimuli etj etj, All-llahu i ruajttë, që llogariten nga dijetarët selefij, e disa prej tyre prej dijetarëve të mëdhej, nuk shpetuan nga gjuha e Ali Hasenit e as nga gjuha e pasuësve të tij, posaqerisht nga forumi i tij “Kul-lu selefij-jin”, forum i cili hedh vnerë ndaj dijetarëve selefij, vetëm e vetëm pse e mbrojnë menhexhin selefij dhe e luftojnë bidatin dhe pasuesit e tij. Deshti All-llahu i madhërishëm, pastaj u bë shkaktarë shejh Suhejmi, All-llahu e ruajttë dhe na e bëri të qartë gjendjen e këtij forumi, ia dha hakun kur e quajti ‘Forumi i dyshimeve’!

Vëllezër të ndëruar njëriu është me ata që i do, këtë na e vërteton thënja e Ibën Mes’udit: “Llogaritni njerëzit në bazë të shokëve të tyre, ngase njeriu nuk shoqëron askënd përveç se atë që mahnitet me të”. Andaj mos pretendoni që dielli nuk ka lindë, dielli ka lindë mirëpo ata që nuk kan sy nuk e shohin, e vërteta është e dukshme ashtu sikur dielli në zenit, rrezet e tij ndonjeherë mbulohen nga retë mirëpo prap shfaqen, frikësojuni All-llahut të plotëfuqishëm, ngase një ditë do të jepni llogari para Mbretit të mbretërve, para Krijuesit Fuqiplotë, çfarë do t’i thoni All-llahut për mos sqarimin e së vërtetës, fshehjen, dredhimin dhe mos interpretimin e saj si duhet?! Pshtjellim është të thuhet mospajtimi mes shejh Rebis dhe Ali Hasenit është mospajtim i mocanikëve!. As nuk janë mocanikë në moshë! E as në dije! E as në xhuhd (kontribut)! Nuk krahasohen në asnjë gjë, dallimi mes tyre është sikur dallimi mes lindjes dhe perendimit, i pari prijes në sunet, i dyti prijes në dalalet, më çfarë logjike krahasohet ndriçimi i hënës me ndriçimin e një ylli të vogël, që më shumë veshtërsi verehet ndriçimi i tij?! Çështja e Ali Hasenit nuk është çështje mes shejh Rebis dhe Ali Hasenit, por çështje mes një njeriu të devijuar dhe selefive në anën tjetër, kjo na është bërë e qartë nga kritikat e shejh Ahmed ibën Jahja en-Nexhmit, shejh Fewzanit, shejh Ubejdit, shejh Suhejmit, shejh Muhamedit, shejh Bazimulit e shumë dijetarëve të tjerë që e kan kritikuar me fakte bindëse Ali Hasenin dhe pasuesit e tij. Kritika ndaj tij është bërë me fakte bindëse, me xherh të hollsishëm, nga shumë dijetarë selefij që të gjithë të njohur për mundin e tyre në mbrojtje të menhexhit selefij dhe në luftë kundër hizbijëve! Pas kësaj të anashaklohen gjithë këta dhe të pasohet një përson i devijuar verbërisht, me arsyetime të pa baza dhe të pa vlera, me të vërtetë është për të ardhur keq! Përveç që mbrohet ky njeri me gjithë gabimet që i ka, me e quditshmë është kur ofendohen dijetarët selefij dhe disa heshtin, ku është xhelozija për këtë rrugë, për këtë menhexh, ku është dashuria për dijetarët selefij?! Të thuhet për bidatxhi, kanë dituri, të lavderohen hizbit, kurse për dijetarë selefij të thuhet flasin shumë, ose të thuhet për filan dijetarin ai flet për çdo kënd?! Kjo na qenka e lejuar?! Çfarë drejtësie është kjo? Thotë All-llahu i lartësuar:

“A do t’i bëjmë kriminelët të barabartë me muslimanët? Ç’është me ju, si gjykoni ashtu? A mos keni ndonjë libër, e prej tij mësoni?” (Kalem: 35-37). Mashtrim është të thuhet Ali Haseni është nxënës i shejh Albanit, RahimehUllah, dhe përmes kësaj të manipulohet me xhemat! Edhe Vasil ibën Ata’ ishte nga nxënësat e dijetarit të madhë, Hasan el-Basriut, RahimehUllah, kur Vasili lajthiti dhe u bë prijes në dalalet, themelues i sektit mu’tezilij, Hasan el-Basriu u denoncua prej tij, kështu që kur njeriu lajthit çfarë dobie i bënë shejhu i tij ose çfarë e arsyeton lajthitjen e tij?! Lavderimin e mesazhit të Ammanit, pohimin e asaj që e përmban ai mesazh, siç është: 01 – Thirrje për bashkimin e feve, 02 – Thirrje për lirinë e feve, 03 – Thirrje për vëllazëri midis feve, 04 – Thirrje për barazi midis feve, 05 – Thirrje për vënien në zbatim të ligjeve të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, etj. 06 - Lavderimin e bidatxhive, siç janë: Muhamed Hassani, Ebu Is’hak el-Huvejni, Adnan Aruri, Magravi, Ebul-Haseni e shumë të tjerë, 07 - Ofendimi i tij ndaj dijetarëve selefij, 08 - Sjellja e rregullave të reja në menhexhin selefij, prej tyre: pohimi se duhet të ketë koncensus kur dikujt i thuhet bidatxhi apo kur bëhet dikush xherh, etj. A ndaj gjitha këtyre të heshtim? All-llahut të lartësuar i takonë suksesi!.

Halebiu i përkrah dhe i përhap bazat më të rrezikshme të xhehmijve

Bismil-lahir Rahmanir Rahim E gjithë lavdia i qoftë Vetëm All-llahut! Salavatet dhe selamet qofshin për të Dërguarin e All-llahut, për familjen dhe shokët e tij, si dhe për ata që e ndjekin udhëzimin e tij! Më tej: Sqarimi i të vërtetës dhe shkatërrimi i të kotës është ndër obligimet më të mëdha. Kjo është metodologjia (menhexhi) e Kur’anit dhe Sunnetit dhe metodologjia (menhexhi) e selefëve të devotshëm. Në kundërshtim me këtë është menhexhi i ithtarëve të devijimit dhe të kotës, për të cilët i Dërguari i All-llahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “‫ ه ل ذلر ِ أر ُ ِ ذ مص وِر ُ ذ نرج ْخ ْ ر ذ مص ََِِ نف َ ْجُق ٌ ذر‬،‫ِ ُهرؤ ِ ذ مص و سل ذ نرج وْخ ِور مص‬ ‫”ه س رص ِّ َ ْ رع َ ر ذ ل ةف و هللا ر ل سر ه ل ذج‬ “Tjetërkush pos Dexhxhalit më frikon më shumë për ju. Nëse ai del duke qenë unë mes jush, atëherë unë do të flas për ju. Por, nëse del kur unë të mos jem më mes jush, atëherë secili le të flasë për vete, kurse All-llahu është Mbrojtësi i secilit musliman.”

Ai, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, gjithashtu, ka thënë:

“َُ‫ُخف ْرك‬ ْ ‫”َ َ اَ ََ َركذَّْف ََْْذَ نَ فتْ ِ ا نهةَف‬ ‫ْرْع ِ ْ َْ ا‬ “Unë frikohem për Ummetin tim nga prijësit devijues.”

Transmetojnë Ahmedi në Musned (5\278), Ebu Davudi në Sunen (4252), Tirmidhiu në Sunen (2229) dhe Ibën Maxhe në Sunen (3952).

Një prej atyre prijësve devijues është edhe Halebiu dhe ata të cilët i ndihmon ai në devijimet dhe bazat e tyre të prishura, siç janë Adnan Ar’uri dhe Ebul Hasen elMe’ribi. Ky Halebiu ka marrë avaz ta ndihmojë të kotën dhe fitnet ka një kohë të gjatë. Gjithnjë kur një fitne e nxjerr kokën kundër të vërtetës dhe pasuesve të saj, ai vrapon për ta ndihmuar atë dhe për t’i mbrojtur ithtarët e saj. Ky i mjerë e ndihmon të kotën ose me qëllim, megjithëse e di se ajo është e kotë, ose për shkak të injorancës rreth saj. Shkak i kësaj është injoranca e tij, mosnjohja e bazave dhe menhexhit të selefëve dhe largësia e tij nga morali dhe etika e tyre. Kush nuk e njeh të vërtetën, e armiqëson atë. Shumë prej injorancave dhe devijimeve të tij ia kam refuzuar unë, por edhe të tjerët, mirëpo refuzimet ilmije selefije atij ia shtojnë edhe më tepër humbjen dhe kokëfortësinë në përkrahjen e së kotës. Kjo ngase natyra dhe menhexhi i prishur i tij janë që s’ka kthim në të vërtetën, pa marrë parasysh sa e qartë është e vërteta, dhe s’ka largim nga e pavërteta, pa marrë parasysh se sa e qartë është ajo dhe sa i madh është dëmi i saj. Rrjedhojë e injorancës dhe devijimit të tij janë edhe përkrahja dhe përhapja që ua ka bërë bazave më të rrezikshme të xhehmijve, gjatë komentimeve të tij në librin “elHauadith uel bida’”, të autorit etTartushi. Le ta dijë lexuesi se libri i etTartushit me verifikim dhe komentim të Ali elHalebiut po përhapet ka njëzet e tri vjet, gjatë të cilave është botuar tri herë, me aq sa di unë. Prandaj, shumë lexues janë mashtruar me këto baza xhehmije, të cilat i ka përkrahur dhe përhapur Halebiu. E para – prej këtyre bazave të rrezikshme është mohimi i justifikimit të veprave dhe ligjeve të All-llahut, justifikim ky që bazohet në urtësinë e përkryer të All-llahut. Ai, në faqen 10, duke e kritikuar etTartushin, thotë: “Për dy gjëra autori, RahimehUllah, është i kundërshtuar: E para: Mënyra e tij në diskutim është e ndikuar nga metodologjia e mu’tezilijve, dhe kjo vërehet në sqarimin e urtësive të ligjeve dhe në analogjitë fikhore, gjë në të cilën nuk mund të sigurohet nga rrëshqitja. E dyta: Dobësia e tij në shkencat e hadithit, për shkak të së cilës e vëren se argumentohet me transmetime të dobëta dhe shpesh i transmeton hadithet sipas kuptimit, ku i ndodhin mangësi të qarta, ose gabohet gjatë referencave. As e para e as e dyta nuk ia pakësojnë vlerën librit dhe nuk ia ulin pozitën. Ai është libër me një lëndë të mirë dhe të dalluar shkencore.”

Këtu Halebiu e kritikon etTartushin për sqarimin e urtësive të ligjeve të Sheriatit. Ligjet e All-llahut, sipas Halebiut, nuk paskan urtësi. Kurse, kjo është në kundërshtim me dhjetëra tekste kur’anore, të cilat vërtetojnë se në ligjet e All-llahut ka urtësi, si dhe në krijimin e krijesave të Tij. Ky mohim i dalë prej tij, e ka origjinën në injorancën e tij rreth menhexhit të selefëve, ose në besimin e tij të kotë, të cilin e ka përqafuar ky njeri. Ai thotë: “As e para e as e dyta nuk ia pakësojnë vlerën librit dhe nuk ia ulin pozitën.” Themi: Kjo përsosmëri është sipas kuptimit tënd, kurse sipas Ehlus Sunnetit bazat e kota që i përmban ky libër ia ulin vlerën atij në masë shumë të madhe. E dyta – neglizhenca e Halebiut ndaj fjalëve që kanë lidhje me kaderin. etTartushi, RahimehUllah, duke folur për bidatet e katër grupeve: havarixhëve, rafidijve, kaderijve, murxhieve dhe grupeve të tjera që degëzohen prej tyre dhe duke supozuar se të gjitha bidatet rrjedhin nga këto katër grupe, në faqen 34, thotë: “Kjo sqarohet me shmebull: kaderi është një nga bazat e bidateve. Pastaj ithtarët e saj janë kundërshtuar në çështje që degëzohen prej kaderit dhe në çështje të tjera që nuk kanë lidhje me kaderin. Kështu të gjithë ata pajtohen se veprat e robërve janë të krijuara prej tyre, e jo prej All-llahut, por kundërshtohen në degët e kaderit.” Unë them: Besimi në kader është një prej bazave të imanit te Ehlus Sunneh. Kur ai thotë: “Kaderi është një nga bazat e bidateve”, disa injorantë, madje edhe disa nxënës dije, mund të kuptojnë se besimi në kader është një prej bazave të bidateve. Këtë fjalë mund ta marrin për bazë ata që nuk i besojnë kaderit, ngase kjo fjalë del nga një njeri që ata e quajnë dijetar. A nuk e kupton Halebiu se kjo është fjalë e kotë, dhe nëse gjendet në tekstin e librit duhet të korrigjohet duke sqaruar se shprehja e drejtë në këtë kontekst do të ishte: “Mohimi i kaderit është një nga bazat e bidateve.” Përndryshe, ajo fjalë është në kundërshtim me ajetet kur’anore dhe fjalët e të Dërguarit të All-llahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, që sqarojnë se kaderi është një prej bazave të imanit. Këtë bazë e kanë Ehlus Sunneh dhe grupet e tjera me përjashtim të kaderijve. E treta – Halebiu e përkrah bazën më të rrezikshme të xhehmijve, atë bazë e cila çon deri te mohimi i Emrave të bukur dhe Cilësive të larta të All-llahut. etTartushi në faqen 36, duke folur për grupet e devijuara për të cilat ka paralajmëruar i Dërguari i All-llahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, në hadithin e njohur, thotë:

“Nëse i Dërguari i All-llahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, me ndarjen e Ummetit të tij ka aluduar në bazat e këtyre bidateve, të cilat janë sikur trungu për degët, atëherë ato nuk e kanë arritur këtë numër deri më tani – kurse dituria i takon Allllahut. Mirëpo, koha vazhdon, Islami është prezent dhe pritet çdo hap. Asnjë gjeneratë dhe asnjë shekull nuk mbetet pa shpikje të reja të bidateve. Por, nëse Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, me “grupe” e ka pasur për qëllim secilin bidat që është shpikur dhe është futur në Fenë Islame, i cili nuk përshtatet me bazat e Islamit dhe nuk pranohet nga rregullat e tij, duke mos e marrë në konsideratë ndarjen që e përmendëm dhe pa marrë parasysh nëse ato janë lloje të një grupi ose lloje me baza të ndryshme – dhe si duket këtë e ka pasur për qëllim, kurse dituria i takon All-llahut – atëherë numri i tyre është shumë i madh se shtatëdhjetë e dy. Në këtë rast, hadithi vërtetohet duke i nxjerrë ithtarët e bidateve ekstreme jashtë numërimit dhe duke mos i llogaritur pjesë të Ummetit ose anëtarë të kibles së njëjtë, siç janë mohuesit e shenjave nga mesi i kaderijve, ngase nuk ka mundësi të ndodhin krijesat ose të vërtetohet Krijuesi pa u vërtetuar shenjat; ose siç janë mensurijtë e ekstremistët e tjerë të ngjashëm. Çfarë bëri Halebiu në lidhje me këtë fjalë? Halebiu e komentoi fjalën e etTartushit: “Në këtë rast, hadithi vërtetohet duke i nxjerrë ithtarët e bidateve ekstreme jashtë numërimit dhe duke mos i llogaritur pjesë të Ummetit ose anëtarë të kibles së njëjtë.” E komentoi këtë fjalë në fusnotë duke thënë: “Ky është dallim preciz të cilin e bën autori, RahimehUllah, mes “Ehlus Sunneh” dhe “Ehlul Kible”. Shpesh këto dy kuptime përzihen në mendjet e shumë njerëzve, prandaj mendo!” Unë them: 01 – Fjala e autorit nuk e ka kuptimin që e nxjerr dhe që e thotë Halebiu. Fjala e autorit është e qartë në bërjen e dallimit të muslimanëve, sunnij dhe bidatçinj, me ekstremistët që janë jashtë Islamit. “…dhe duke mos i llogaritur pjesë të Ummetit ose anëtarë të kibles së njëjtë.” Kjo është fjalë e qartë e etTartushit se ai ekstremistët e bidatçinjve nuk i llogarit pjesë të këtij Ummeti dhe nuk i llogarit ndër “Ehlul Kible” (muslimanë që kanë një kible të përbashkët), dhe jo siç thotë Halebiu. 02 – Halebiu e përkrah në mënyrë të tërësishme dhe pa kufizime refuzimin e etTartushit ndaj atyre që i mohojnë shenjat. Ai këtë fjalë e komenton në fusnotë duke thënë: “Ata janë ithtarët e Ma’merit nga mu’tezilijtë, të cilët thonë se nuk lejohet që All-llahu të krijojë shenja dhe Ai nuk cilësohet me fuqi për të krijuar shenja.”

Kjo është nga injoranca e Halebiut për menhexhin e selefëve dhe për atë që është në kundërshtim me të, e që është menhexhi i xhehmijve dhe pasuesve të tyre si esh’arijtë dhe kul-labijtë. Unë tem: Me këtë injorancë të errët ai pajtohet me fjalën e etTartushit: “…ngase nuk ka mundësi të ndodhin krijesat ose të vërtetohet Krijuesi pa u vërtetuar shenjat.” Kurse, kjo është fjalë e kotë deri në fund të kotësisë, ngase ajo rrjedh nga pasimi i xhehmijve – grupit më të devijuar dhe më të largët nga Libri i All-llahut, Sunneti i të Dërguarit të Tij dhe metodologjisë së sahabeve të nderuar dhe atyre që kanë ecur rrugës së tyre në mënyrën më të mirë. Të gjithë këta u besojnë argumenteve të shumta nga Sheriati dhe nga natyra, si dhe nga natyrshmëria e pastër e krijesave të All-llahut, të cilat i ka krijuar që të besojnë në All-llahun, në Emrat dhe në Cilësitë e Tij. Këto argumente vërtetojnë se All-llahu është Veprues i asaj që Ai Vetë dëshiron. Kjo bazë e kotë i ka çuar xhehmijtë që t’i mohojnë Emrat e bukur dhe Cilësitë e larta të All-llahut, si dhe veprat e Tij që janë argument për Urtësinë, Madhërinë, Madhështinë dhe Përsosmërinë e Tij. Ata, duke i mohuar këto, e barazuan All-llahun me mosekzistencën. Esh’arijtë dhe kul-labijtë i ndoqën xhehmijtë në këtë bazë dhe kjo bazë e kotë i çoi ata deri te mohimi i shumë Cilësive të All-llahut dhe deri te mohimi i veprave të Tij të ndërtuara mbi Dije dhe Urtësi të përsosur. Po ia lë hapësirën fjalës së Shejhul Islam Ibën Tejmijes, RahimehUllah, për asgjësimin e kësaj baze të rrezikshme. Ai, RahimehUllah, në “Minhaxh Ehlis Sunneh”, 1\112, ka thënë: “Këta (1) janë të parët që e kanë shpikur në Islam mendimin se paraqitja e krijesave (e botës) vërtetohet me paraqitjen e trupave, kurse paraqitjen e trupave e vërtetojnë me paraqitjen e asaj që është e lidhur me to, e që janë shenjat. Ata thonë se trupat nuk ndahen nga shenjat e paraqitura. Ajo që nuk ndahet nga paraqitjet (dukuritë), ose ajo që nuk paraqitet para dukurive është dukuri, ngase nuk mund të ketë dukuri që nuk kanë fillim.” Ai, RahimehUllah, më tej në faqet 112–113 thotë: “Pastaj, këta xhehmijtë, përkrahësit e kësaj baze të shpikur (bidat) duhej t’i përmbahen kësaj baze në çdo rast, prandaj kanë thënë se Zoti nuk mund të ketë cilësi e as vepra, ngase ato janë shenja dhe dukuri. Shenjat dhe dukuritë paraqiten vetëm te trupat, kurse trupat janë paraqitje (dukuri). Kështu, domosdo duhet të mos ketë te Zoti dituri, fuqi, të folur, dëshirë, mëshirë, kënaqje, hidhërim, e as ndonjë cilësi tjetër, por të gjitha këto me të cilat cilësohet Zoti janë krijesa të ndara prej Tij.

Xhehmijtë thonë se kur ne themi që Zoti flet, kjo është alegori. Kurse, mu’tezilijtë thonë se ai flet me të vërtetë, por domethënia e fjalëve të tyre është e njëjtë. Baza e tyre ishte te çështja e materies, nga e cila janë degëzuar këto bidate. Pas këtyre erdhi Ibën Kul-labi, kur u shfaq sprova e njohur me të cilën u sprovua Imam Ahmed ibën Hanbeli dhe imamët e tjerë të Sunnetit, por All-llahu e përforcoi Imam Ahmed ibën Hanbelin, kur në atë kohë mes Ummetit ndodhën shumë gjëra që janë të njohura dhe u ngritën shumë kundërthënie dhe grindje në lidhje me këto çështje. Atëherë, Ebu Muhammed Abdull-llah ibën Se’id ibën Kul-lab elBasri shkroi disa libra në refuzim kundër xhehmijve dhe mu’tezilijve, ku i sqaroi kontradiktat e tyre me veten në lidhje me këtë temë dhe demaskoi shumë prej devijimeve të tyre, por ua pranoi atë bazë, e cila është burimi i bidateve. Për ta përkrahur këtë bazë ai tha se Zotit nuk i ndodhin gjëra me zgjedhje, nuk flet sipas dëshirës dhe fuqisë dhe nuk e ka thirrur Musain në Tur, madje as që ndodh prej Tij thirrje reale, besimi i robërve dhe veprat e tyre të mira nuk janë shkak për kënaqjen e All-llahut dhe për dashurinë e Tij, e as kufri nuk është shkak për hidhërimin e Tij. Sipas tij, pas veprave të robërve nuk ka te Zoti dashuri ose kënaqësi, e as hidhërim ose urrejtje, por as ndonjë tjetër cilësi për të cilën kanë treguar tekstet e Kur’anit dhe Sunnetit. All-llahu i Lartësuar ka thënë: “‫خ َا ََف‬ ‫َهْ ْ َاحََُّخْف اِّ َنة ا َفص َْ َف‬ ‫”َها ذاحَ ََ ََ ام افص ُِْْنََناَ َرف نف‬ ‫نف‬ “Thuaju (o Muhamed): “Nëse ju e doni All-llahun, atëherë më ndiqni mua, që Allllahu t’ju dojë.” (Ali Imran: 31)

َ ‫س َل‬ “‫س ْهُ َْنَْناََ َِأْرن اي اصف وْ َذْف‬ ‫ل ْن ْف‬ ‫ض ََْرْ فرا ْوِّ َْرهاََ نف‬ ‫”ِ ْ َْ َُْ ْ اي َفص ِْأْهَ َْ ْف‬ َ ْ ِ ْ‫َه‬ “Kjo, sepse ata pasuan atë që shkakton zemërimin e All-llahut dhe urryen pëlqimin e Tij e kështu, Ai ua zhvlerësoi atyre veprat.” (Muhammed: 28)

“َُ‫للاَرُْ ِْرْ ن‬ َ ْ ‫”ه َن اي َصف َ َرةَّْْ ََنُْ ا‬ “E, kur Na zemëruan, Ne u hakmorëm ndaj tyre.”(ezZuhruf: 55)

ْ ‫ْ َن ام َفص‬ ْ ‫” ْ ام َفص ذْ َر‬ َ ْْ ‫ض فرا‬ “‫َهْ ِْ َمخنف ْْ َملا اروَ َْ َخف‬ ‫ٌنَ ُفف نف‬ ْ ‫خ َ َ ام َل ْفر َ َنَُْ َِ َفم ذْ َرضْع ْوال‬ ‫ُم ااروَ ْوَْ َف‬

“Nëse ju e mohoni Atë, dijeni se All-llahu është vërtet i Pavarur prej jush. Megjithatë, Ai nuk është i Kënaqur me mosmirënjohjen e robërve të Tij, por nëse e falënderoni, kënaqet me ju.”(ezZumer: 7)

“‫سع ْهث ْ ْفَ َْخنف‬ ‫َّ َْ ْرَّْ فرا اِْ ْفي ِّْ َْثْ َفَ نف‬ ‫ذ َه َف‬ ‫اَّ ْ فرا َُْ ْفق َّ ا نفص ْ ْارَ َف‬ ‫”ِْذْماَخاف ِّ َف‬ ْ ‫َهَ َْ َنْْ َْذ‬ “Rasti i Isait për All-llahun është si rasti i Ademit që e krijoi prej baltës e pastaj i tha: “Bëhu!” – dhe ai u bë.” (Ali Imran: 59)

“‫ل الْاوَ َ َر َْلذَ ْم َفت َا َرنُْ َّ ا نفص ب نَْ َلرُْ اِّ َفص َّ ا نفص َْرْ ََّ ْنُ اِّ َفص ْو َّْْ َْف‬ َ َ ‫” ِْ ْفي‬ “Ne ju krijuam e pastaj ju dhamë formën; e u thamë engjëjve: “Përuljuni në sexhde Ademit!” (el-A’raf: 11)

Si dhe tekste të tjera të ngjashme nga Kur’ani dhe Sunneti, të cilat nuk mund të përmblidhen lehtë, e që arrijnë qindra tekste nga Kur’ani dhe hadithi. Disa prej tyre kemi përmendur edhe në vende të tjera, siç i kemi përmendur fjalët e selefëve dhe të mëvonshmëve rreth kësaj baze.” – citat i mbaruar i Ibën Tejmijes Unë them: Këto janë rezultatet dhe mynxyrat që i sjell kjo bazë e rrezikshme, e cila nuk i ka lëvizur asgjë në zemër Halebiut. Sikur ta kishte ditur kotësinë e kësaj baze, thellësinë e devijimit të ithtarëve të saj, luftën e selefëve kundër tyre dhe tekfirin kundër atyre që e kanë thënë këtë bazë, ai nuk do të kishte heshtur për të. Por, kur e kam mburrja me mëkatin dhe pretendon se është dijetar dhe al-lame, ne i themi: “Të poshtëroftë besimi në këtë bazë të shkatërruar!” Shejhul Islam në “elMinhaxh”, 1\110 thotë: “Argumentimi me këtë metodë ka sjellë deri te mohimi i Cilësive të All-llahut dhe deri te mohimi i veprave të All-llahut që janë të Tijat. Kjo ka sjellë deri te bidatet e xhehmijve që janë të njohura te selefët e Ummetit. Përmes kësaj dehrijtë (ateistët, materialistët) kanë gjetur rrugë për ta akuzuar shpalljen që e kanë sjellë të dërguarit prej All-llahut. Ky argumentim nuk ka kontribuuar në vërtetimin e Fesë, e as në shtypjen e armiqve të saj ateistë. Ai i ka çuar ithtarët e tij deri te

fjala se All-llahu nuk flet, por fjalët e Tij janë të krijuara, ngase po të ishte kjo bazë e vërtetë, domosdoshëm duhet të thuheshin këto fjalë. Kurse, Ibën Kul-labi dhe pasuesit e tij kanë shpikur se diçka e caktuar prej Fjalëve të All-llahut është e përhershme (e diçka e krijuar), e ajo është: ose kuptimi i fjalëve, ose shkronjat, ose shkronja dhe zëra të caktuar që bashkohen me njëri-tjetrin që në amshim. Të gjitha këto janë mendime të shpikura pasi është shpikur bidati i mendimit për krijimin e Kur’anit. Këto fjalë janë të prishura në bazë të Sheriatit dhe logjikës aq shumë, sa që përshkrimi i prishjes së tyre zgjatet shumë. Ata që i përkrahin këto mendime e kanë sqaruar prishjen e fjalës “Kur’ani është i krijuar” që e thonë xhehmijtë dhe mu’tezilijtë, kështu që fjala e secilit grup e sqaron prishjen e fjalës së grupit tjetër, e nuk e sqaron vërtetësinë e fjalës së vet, ngase të gjitha këto fjalë janë në kundërshtim me të vërtetën dhe janë të kota.” – citat i mbaruar i Ibën Tejmijes E katërta – Halebiu e përkrah bazën e rrezikshme të xhehmijve, të cilët pretendojnë se veprat e All-llahut nuk justifikohen (nuk përmendet urtësia e tyre) dhe se ligjet e Tij nuk përmbajnë urtësi e as dobi. Në faqen 51 etTartushi, duke folur për shkakun për të cilin Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, nuk ka vazhduar në faljen e teravive në Ramazan me xhemat, ai e përmend shkakun dhe e përmend fjalën e Profetit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, “Nga frika se mos ju bëhet obligim.” Më mirë do të kishte qenë sikur të ishte mjaftuar me këtë sqarim! Mirëpo, ai vazhdon dhe thotë: “Kadi Ebu Bekri ka thënë: Ka mundësi që All-llahu i ka shpallur atij se nëse vazhdon me këtë namaz me xhemat Ai do t’ua bëjë obligim: ose vetëm pse Ai ka dashur t’ua bëjë obligim – sipas mendimit tonë se Veprat e të Amshueshmit nuk justifikohen; ose për shkak se falja e vazhdueshme me ta do të shkaktonte besim dhe gjendje që do të ishte më mirë për ta që ta kenë obligim këtë namaz. Por, ka mundësi që ai ka dashur të thotë se ka pasur frikë se ndonjëri nga Ummeti i tij më vonë do të mendojë se ky namaz është obligim, nëse ai ishte falur gjithnjë. Të gjitha këto kuptime janë të siguruara që të mos ndodhin pas vdekjes së Profetit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem.” D.m.th: ky Kadi Ebu Bekr ibën el-Arabi shprehet qartë se e ka mendimin që veprat e të Amshueshmit të Lartësuar nuk justifikohen. Këtë e ka miratuar etTartushi dhe me të dy është pajtuar Halebiu rreth kësaj teme. A nuk e di ai se kjo fjalë është e kotë dhe devijim, se kundërshtohet me dhjetëra tekste të Kur’anit dhe Sunnetit dhe se kundërshtohet me menhexhin e selefëve të devotshëm?! A e ka miratuar këtë mendim i kënaqur me të, apo është injorant në lidhje me menhexhin e selefëve dhe nuk e di se ky besim është një prej besimeve të xhehmijve të devijuar? Cilado nga këto dy mundësi është shumë e shëmtuar, dhe më e ëmbla prej tyre është shumë e hidhur.

E pesta – Në faqet 135–136 etTartushi e merr rrugën e xhehmijve dhe esh’arijve në mohimin e justifikimit të veprave të All-llahut, që ndërtohen mbi urtësi. Pasi flet në lidhje me muajt e shenjtë thotë: “Nëse thuhet: “Pse disa muaj janë më të vlefshëm dhe më të mëdhenj se disa të tjerë?” – ne përgjigjemi: Veprat e të Amshueshmit, sipas mendimit tonë, nuk justifikohen. Atij që nuk vepron për ndonjë qëllim ose arsye nuk lejohet t’i thuhet: “Pse ka bërë kështu? Pse nuk ka bërë kështu?” Mirëpo, njerëzit e imtësive japin përgjigje për këtë dhe thonë se ka dobi në ndalimin e pasrejtësisë në këto muaj, për shkak të pozitës së lartë që e kanë në gjykimin e Krijuesit të tyre. Ndoshta kjo çon deri te braktisja e plotë e padrejtësisë, për shkak të shuarjes së zjarrit të saj gjatë kësaj periudhe dhe uljes së fanatizmit dhe hovit. Gjëja, gjithashtu, e tërheq shoqen dhe të ngjashmen e saj dhe e largon të kundërtën dhe armiken.” Çfarë bëri Halebiu me këtë fjalë?! 01 – U pajtua me autorin etTartushi në këtë devijim xhehmij, i cili e përmban mohimin e justifikimit të Veprave të All-llahut, të cilat ndërtohen mbi dije të gjerë dhe urtësi të plotë, dhe të cilat përmbajnë mirësi madhështore dhe mënjanojnë dëmtime shkatërruese. Kjo përkrahje e Halebiut buron nga ëndjet dhe injoranca e tij në lidhje me Librin e All-llahut, Sunnetin e të Dërguarit të Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe menhexhin e selefëve të devotshëm. 02 – E përkrahu autorin për refuzimin kundër njerëzve të imtësive, nga mesi i mu’tezilijve, me përkrahje të plotë. Në fusnotën e tij në faqe 136 thotë: “E gjithë kjo është e refuzuar, ngase përndryshe do të ishte detyrim ndaj Allllahut, kurse All-llahu nuk detyrohet me asgjë. Shih “Minhaxh esSunneh enNebewijje”, 1\171. Në librin “elHikmetu uetta’lil fi ef’alil-lahi te’ala”, 108 – 119, të vëllait Shejh Muhammed ibën Rabi’ elMedkhali, mund të gjeni shpjegim të detajuar të bukur rreth kësaj çështjeje.” Kështu ka thënë, por nuk e ka refuzuar fjalën e etTartushit: “Veprat e të Amshueshmit, sipas mendimit tonë, nuk justifikohen, ngase i Lartësuari nuk vepron për ndonjë qëllim ose arsye…” etTartushi dhe paraardhësit e tij këtë e kanë marrë prej xhehmijve, të cilët e mohojnë urtësinë nga Veprat e All-llahut, nuk lejojnë që Veprat e Tij të justifikohen dhe mohojnë që Vepra e Tij të ketë qëllim të dashur dhe përfundim të lëvduar. Këtë e mohojnë duke pretenduar se po e lartësojnë All-llahun nga të qenit të veprimit të Tij për ndonjë qëllim ose arsye. Kurse, ky është devijimi i vërtetë, ngase është mohim i Urtësisë së All-llahut në Veprat e Tij dhe mohim i asaj se Veprat e Tij përmbajnë dobi dhe e ndalojë dëmtimin.

Këtë kotësi e miraton Halebiu. Pastaj, analizoje fjalën e Halebiut: “E gjithë kjo është e refuzuar”! Kjo del prej injorancës së tij të thellë. Fjala e këtij grupi të devijuar përmban edhe të vërtetë edhe të kotë. E vërteta qëndron te pohimi i dobisë në ligjet dhe krijimin e All-llahut. Kjo është një çështje që e miratojnë dhe e besojnë Ehlus Sunneh para të tjerëve. Kurse, e kota qëndron në atë që ky grup i devijuar thotë se All-llahut i obligohet të veprojë kështu, ose të mos bëjë kështu. Ky është devijim i rrezikshëm, të cilin e luftojnë Ehlus Sunneh, lavdi Allllahut! All-llahut nuk i bëhet obligim asgjë kundrejt askujt prej krijesave të Tij. Ai bën ç’të dojë, por Veprat dhe Fjalët e Tij ndërtohen mbi dituri, urtësi dhe dobi. Ai është i Urti, i Gjithëdijshmi. Atij nuk i fshihet asgjë në Tokë e as në qiell. Ai nuk bën të padrejtë as sa një grimë. Nuk pyetet për atë që e bën, kurse ata (krijesat) pyeten. 03 – Për shkak të injorancës së vet Halebiu i referohet fjalës së Shejhul Islamit, duke menduar se ai e ka të njëjtin menhexh me të, por dallimi mes këtyre dy menhexheve është shumë i madh dhe ato janë kontradiktore si e vërteta me të kotën, si dija me injorancën dhe si errësira me dritën. Shejhul Islami në referencën e përmendur e refuzon kotësinë e xhehmijve dhe esh’arijve, siç e refuzon edhe kotësinë e kaderijve dhe mu’tezilijve. Mirëpo, Halebiu nuk e kupton as këtë e as këtë. Këtu po jua japim fjalën e Shejhul Islamit, të cilës i referohet Halebiu. Ai, RahimehUllah, në “elMinhaxh”, 1\170–172, duke i përmendur fjalët e rafidiut Ibnul Mutahhar, thotë: “E sa i përket thënies së tyre se All-llahu nuk e bën atë që është më e dobishme për robërit e Tij, por e bën atë që është e dëmshme, siç është bërja e mëkateve dhe llojeve të ndryshme të kufrit ose thënies së tyre se të gjitha llojet e shkatërrimit që ndodhin nëpër botë i përkasin Atij… ne E madhërojmë dhe E pastrojmë All-llahun nga kjo thënie.” Më pas ai, RahimehUllah, duke e refuzuar këtë fjalë, thotë: “Këtë fjalë e kanë thënë një grup i kelamistëve nga pohuesit e kaderit, mirëpo ajo, gjithashtu, është fjalë e kelamistëve të shiave. Imamët e Ehlus Sunneh dhe xhumhuri i tyre nuk e thonë këtë fjalë. Ajo që thonë ata është se All-llahu është Krijuesi i çdo gjëje, është Zoti dhe Mbreti i çdo krijese. Asnjë gjë nuk del dot jashtë pushtetit dhe fuqisë së Tij dhe asnjë gjë nuk është tjetër pos krijesë e Tij. Në këtë bëjnë pjesë të gjitha veprat e gjallesave. Ai është Krijuesi i adhurimeve të melaikeve dhe besimtarëve dhe i të gjitha lëvizjeve të robërve të Tij.

Kaderijtë e mohojnë prej pushtetit të Tij më të mirën që ndodhet në të, e që është bindja e profetëve, melaikeve dhe besimtarëve. Ata thonë se All-llahu nuk e ka krijuar atë, nuk është i fuqishëm për ta futur robin e Vet në të dhe për ta frymëzuar me të, e as që mund ta bëjë veprues të saj atë që nuk është veprues i saj. Kurse, miku i All-llahut Ibrahimi, alejhis selam, ka thënë: “O Zoti ynë! Na bëj të përulur ndaj Teje! Bëj që edhe prej pasardhësve tanë të ketë të përulur ndaj Teje!” Ka kërkuar prej All-llahut që ta bëjë të përulur dhe të bëjë prej pasardhësve të tij popull të përulur. Ky është argument i drejtpërdrejtë se All-llahu e bën mosvepruesin veprues. Ibrahimi, gjithashtu, ka thënë: “O Zoti im, bëj që unë dhe pasardhësit e mi të kryejmë përherë namazin!” Pra, ka kërkuar prej All-llahut të Lartësuar që ta bëjë kryerës të namazit, që do të thotë se ai e dinte që All-llahu e bën robin e Tij kryerës të namazit. All-llahu ka treguar për lëkurën dhe gjymtyrët, duke e miratuar fjalën e tyre, dhe ka thënë: “ُْ‫َها ِ ْ َر ْطَّْن‬ ‫لف َ نيَا نف‬ ْ ‫”ا َْفبَف اِّ نفَ ِ ْ َر ْط‬ “All-llahu, i Cili ia jep aftësinë e të folurit çdo gjëje, na ka bërë që të flasim.” (Fussilet: 21)

Domethënë se All-llahu i bën të flasin të gjithë ata që flasin. Sa i përket pohimit se Ai nuk e bën atë që është më e dobishme për robërit, ose se nuk kujdeset për mirëqenien e tyre, ky është një pohim rreth të cilit ka kundërthënie mes njerëzve. Disa pohues të kaderit e kanë këtë mendim. Ata thonë se krijimi dhe urdhrat e Allllahut kanë të bëjnë kryekëput vetëm me dëshirën e Tij dhe nuk kanë lidhje me interesin ose dobinë e krijesave. Ky është mendimi i xhehmijve. Kurse, shumica e dijetarëve janë të mendimit se All-llahu i urdhëron robërit e Vet me urdhra që janë në dobi të tyre dhe i ndalon nga ato që janë në dëm të tyre, se zbatimi i urdhrit është në dobi të përgjithshme të atyre që e zbatojnë dhe se dërgimi i të dërguarve është në dobinë e përgjithshme, megjithëse për disa individë është e dëmshme për shkak të mëkateve të tyre. All-llahu ka shkruar në Librin që gjendet tek Ai mbi Arsh: “Mëshira Ime ka ngadhënjyer mbi hidhërimin Tim.” Sipas një transmetimi tjetër: “Mëshira Ime e ka parakaluar hidhërimin Tim.” – Transmetojnë Buhariu e Muslimi në Dy Sahihët e tyre nga Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Ata thonë se zbatimi i urdhrave ose braktisja e ndalesave është në dobi të secilit zbatues dhe braktisës. Kurse, vetë urdhri dhe dërgimi i të dërguarve është dobi e përgjithshme për robërit, megjithëse mund të jetë dëm për disa prej tyre. Kështu edhe në çdo gjë tjetër që ka caktuar All-llahu dominon dobia, mëshira dhe

përmirësimi, megjithëse për disa njerëz në të ka dëmtim, rreth të cilit All-llahu ka një urtësi tjetër. Ky është mendimi i shumicës së fukahave, muhaddithinëve, sufijve dhe grupeve të kelmistëve, me përjashtim të mu’tezilijve – si kerramijtë dhe të tjerë. Të gjithë këta thonë se në disa prej krijesave të All-llahut ka dëm për disa njerëz, ose mund të jenë shkak për dëm, siç janë mëkatet, megjithatë secila prej tyre ka urtësi dhe dobi, për shkak të së cilës All-llahu e ka krijuar, dhe në secilën krijesë mëshira e All-llahut është mbi hidhërimin e Tij. Këto çështje janë sqaruar gjerësisht në vende të tjera, kurse këtu përmenden vetëm në përgjithësi mendimet e grupeve dhe sqarohet se cili prej tyre është i saktë e cili gabim. Këtë që e ka transmetuar ai (Ibnul Mutahhar), nuk e ka transmetuar nga mësuesit e tij prej rafidijve, por ky është mendimi i mu’tezilijve, siç janë pasuesit e Ebu Aliut, Ebu Hashimit, Ebul Husejn elBasriut etj, të cilët këtë e kanë thënë duke e refuzuar elEsh’ariun në veçanti. Esh’arijtë dhe disa të tjerë nga pohuesit e kaderit pajtohen me Xhehm ibën Safuanin në esencën e mendimit të tij rreth xhebrit, megjithëse kundërshtohen me të në disa çështje formale gjuhësore. Ata kanë sjellë fjalë të palogjikshme, por nuk pajtohen me të në mohimin e Cilësive. Ata i pohojnë Cilësitë.(2) Ata kanë shkuar deri në ekstrem gjatë kundërshtimit të mu’tezilijve rreth çështjeve të kaderit, saqë kanë arritur në mendimin e xhebrit, kanë mohuar se gjallesat kanë dëshirë dhe fuqi, kanë mohuar se ato kanë ndonjë ndikim ose janë shkak në ndodhitë dhe kanë ndaluar të thuhet se ato janë veprues. Ata, gjithashtu, mohojnë se në krijimin e krijesave ekziston ndonjë urtësi ose arsye. Prandaj thuhet se ata mohojnë që All-llahu i Lartësuar të bëjë diçka për sjelljen e dobisë për robërit e Tij, ose për largimin e dëmit prej tyre. Ata thonë se All-llahu nuk vepron diçka për dobi dhe se kjo nuk është obligim për Të dhe nuk ka nevojë të ndodhë prej Tij. Ata thonë: “All-llahu nuk bën një gjë për shkak të ndonjë gjëje ose për të arritur një gjë, por ato vijnë bashkë pse Ai dëshiron ashtu dhe e bën një gjë bashkë me një gjë tjetër, e jo për shkak të asaj ose për ta arritur atë. Ajo që dy gjëra vijnë bashkë është për shkak se Ai ashtu e ka zakon të veprojë, e jo se njëra prej tyre është shkak për tjetrën dhe jo se Ai ka urtësi në të.”

… Ehlus Sunneh e pohojnë kaderin dhe pohojnë, gjithashtu, urtësi dhe mëshirë. Ata thonë se secila vepër e All-llahut ka qëllim të dëshiruar dhe përfundim të lëvduar. Kjo është një çështje madhështore e cila është sqaruar në vende të tjera. Në përgjithësi, nëse mu’tezilijtë dhe shiat pranojnë ndonjë lloj të urtësisë dhe mëshirës së All-llahut, Ehlus Sunneh pohojnë në mënyrë më të përsosur dhe më

madhështore se ajo, duke e pohuar edhe fuqinë e plotë të All-llahut dhe dëshirën e Tij të pakufizuar që realizohet në krijesat e Tij. Kurse, mu’tezilijtë dhe shiat nuk e pranojnë këtë.” – përfundon citati i Ibën Tejmijes Unë them: Analizoje mirë fjalën e Shejhul Islamit! 01 – Ai e sqaron medhhebin e kotë të kaderijve, të cilët e mohojnë më të mirën nga pushteti i All-llahut, e që është bindja dhe përulja e profetëve, melaikeve dhe besimtarëve, duke thënë se këtë All-llahu nuk e ka krijuar, nuk ka fuqi ta fusë robin e Vet në të, e as ta frymëzojë për të dhe se All-llahu nuk ka fuqi që mosvepruesin ta bëjë veprues. Pastaj sjell disa ajete kur’anore që janë argument për ta mposhtur kotësinë dhe devijimin e mendimit të tyre. 02 – Thotë: “Sa i përket pohimit se Ai nuk e bën atë që është më e dobishme për robërit, ose se nuk kujdeset për mirëqenien e tyre, ky është një pohim rreth të cilit ka kundërthënie mes njerëzve.” Pastaj e sqaron se kjo fjalë e kotë është mendimi i xhehmijve dhe pasuesve të tyre. 03 – Sqaron se xhumhuri i dijetarëve thonë se All-llahu i Lartësuar i ka urdhëruar robërit e Tij me urdhra që janë në dobi të tyre dhe ua ka ndaluar ato që janë në dëm të tyre, dhe se zbatimi i urdhrave është në dobi të përgjithshme për atë që i zbaton dhe se dërgimi i të dërguarve është në dobi të përgjithshme, megjithëse ka dëm për atë që kundërshton dhe bën mëkate. Ai sqaron se zbatimi i urdhrit dhe braktisja e ndalesave është në dobi të atij që zbaton ose braktis. 04 – Ai, RahimehUllah, thotë: “Kurse, vetë urdhri dhe dërgimi i të dërguarve është dobi e përgjithshme për robërit, megjithëse mund të jetë dëm për disa prej tyre. Kështu edhe në çdo gjë tjetër që ka caktuar All-llahu dominon dobia, mëshira dhe përmirësimi, megjithëse për disa njerëz në të ka dëmtim, rreth të cilit All-llahu ka një urtësi tjetër. Ky është mendimi i shumicës së fukahave, muhaddithinëve, sufijve dhe grupeve të kelmistëve, me përjashtim të mu’tezilijve – si kerramijtë dhe të tjerë.” Me këto fjalë ai sqaron se se në çdo ligj dhe caktim të All-llahut ka urtësi, si dhe sqaron se ky është mendimi i shumicës së fukahave, muhaddithinëve dhe të tjerëve. 05 – Pastaj, e përsërit pohimin e urtësisë së All-llahut në ligjet, caktimin dhe krijimin e Tij, si dhe se në krijimin dhe ligjet e tij ka urtësi dhe dobi, duke thënë: “Të gjithë këta thonë se në disa prej krijesave të All-llahut ka dëm për disa njerëz, ose mund të jenë shkak për dëm, siç janë mëkatet, megjithatë secila prej tyre ka urtësi dhe dobi, për shkak të së cilës All-llahu e ka krijuar, dhe në secilën krijesë mëshira e All-llahut është mbi hidhërimin e Tij.” E më vonë tregon se këto çështje janë sqaruar në vende të tjera nëpër libra.

06 – Ai, RahimehUllah, përmend se esh’arijtë dhe disa pohues të kaderit pajtohen me Xhehm ibën Safuanin në esencën e mendimit të tij rreth xhebrit, megjithëse kanë kundërshtime me të, të cilat janë kundërshtime formale. Sqaron se këta e mohojnë dëshirën dhe fuqinë e krijesave dhe mohojnë që krijesat të kenë ndikim ose të jenë shkak për disa ndodhi, si dhe ndalojnë që të thuhet se ata janë veprues të këtyre ndodhive. Shpjegon se ata e mohojnë urtësinë e All-llahut në krijim, e më pas sjell disa fjalë të devijuara të tyre. 07 – … 08 – Më në fund thotë: “Në përgjithësi, nëse mu’tezilijtë dhe shiat pranojnë ndonjë lloj të urtësisë dhe mëshirës së All-llahut, Ehlus Sunneh pohojnë në mënyrë më të përsosur dhe më madhështore se ajo, duke e pohuar edhe fuqinë e plotë të All-llahut dhe dëshirën e Tij të pakufizuar që realizohet në krijesat e Tij. Kurse, mu’tezilijtë dhe shiat nuk e pranojnë këtë.” Shiko, o lexues i nderuar, këtë imam! Sa e sa herë në këto fjalë të ndriçuara e pohon urtësinë e All-llahut në ligjet dhe caktimet e Tij! Sa e sa herë vërteton se ligjet e Tij ndërtohen mbi konsideratën e dobive dhe largimin e dëmeve! Të gjitha këto ua përshkruan imamëve të Sunnetit. Shiko se si i qorton grupet e devijuara në këtë temë! Pastaj krahasoji fjalët e këtij imami dhe konkluzat e tij shkencore, të ndërtuara mbi Kur’anin dhe Sunnetit, me ato devijime dhe të kota që i përkrah dhe i miraton Halebiu, dhe kështu do ta kuptosh devijimin e këtij Halebiu dhe cektësinë e kuptimit të tij, i cili nuk e kupton dallimin mes dy të kundërtave. Për këtë shkak Halebiu i referohet fjalëve të Shejhul Islamit, të cilat e shkatërrojnë të kotën dhe devijimin e tij, të xhehmijve dhe pasuesve të tyre nga të cilët është ndikuar Halebiu, ose pajtohet me ta për shkak të injorancës së tij rreth Kur’anit, Sunnetit dhe menhexhit të selefëve dhe imamëve të tyre. Sa e sa herë ai përpëlitet nëpër pellgjet e injorancës, e kur të përkujtohet vetëm e shton kokëfortësinë dhe këmbënguljen në të kotë dhe mendjemadhësinë ndaj atyre që ia sqarojnë gabimin me qëllim që të përkujtohet dhe të frikësohet.

— shënim i përkthyesit —

Më tej Shejh Rabi’ ibën Hadi elMedkhali, All-llahu e ruajttë, përmend citate të gjata dhe argumente të shumta nga libri i Ibn Kajjimil Xheuzijes, RahimehUllah, përmes të cilave sqarohet në hollësi kjo çështje dhe vërtetohet se çdo gjë që ekziston – krijesat dhe veprat e tyre – është krijuar nga All-llahu Një; se çdo krijim dhe çdo urdhër i All-llahut përmban urtësi të plotë, ka qëllim fisnik dhe përfundim

të dëshiruar; dhe se çdo vepër e All-llahut është për dobinë e krijesave dhe për largimin e dëmeve prej tyre. Këto fjalë të Ibnul Kajjimit, RahimehUllah, do të mund të kuptohen vetëm nëse lexohen në arabisht, për shkak sqarimeve të shumta gjuhësore dhe retorike. Prandaj, po e shkurtoj artikullin duke mos i përkthyer këto fjalë, ngase edhe pa to artikulli është shumë i gjatë, kurse shqyrtimi i këtyre citateve është sa gjysma e asaj që u tha deri këtu. Pas përpunimit dhe sqarimit të fjalëve të Ibnul Kajjimit, Shejhu e përfundon duke thënë:

—

RahimehUllah Imam Ibnul Kajjimin dhe ia dhëntë shpërblimin më të mirë për diturinë e bollshme dhe argumentet madhështore që ua ka ofruar njerëzve, të cilat ua shtojnë pasuesve të së vërtetës dijen dhe kuptimin dhe të cilat i mënjanojnë errësirat e injorancës dhe devijimit. Në fund, e lus All-llahun e Madhërishëm që të na udhëzojë ne dhe muslimanët në përgjithësi në Rrugën e Tij të drejtë, të na përforcojë ne, nxënësit e dijes dhe muslimanët në përgjithësi në Fenë e Vërtetë dhe të na mbrojë të gjithë nga dëmi i thirrësve të fitneve! Ai është që i dëgjon lutjet. Salavatet dhe selamet qofshin për të Dërguarin tonë Besnik, për familjen dhe shokët e tij në përgjithësi dhe për pasuesit e tyre në mënyrën më të mirë deri në Ditën e Gjykimit!

Shkroi: Rabi’ ibën Hadi Umejr elMedkhali 13 Dhul Ki’de 1434h

Fusnotat: (1) - Domethënë: Xhehmijtë dhe Mu’tezilijtë. (2) - Esh’arijtë pranojnë vetëm shtatë cilësi vetore, kurse cilësitë veprore nuk i pranojnë. Marrë nga: http://www.sahab.net/forums/index.php?showtopic=139956

Distancohem nga tekfiri i të pafajshmëve E gjithë lavdia I qoftë Vetëm All-llahut Një! Salavatet dhe selamet qofshin për atë pas të cilit nuk ka më profet tjetër, Profetin tonë Muhammedin, si dhe për familjen dhe shokët e tij!Më tej: Më ka ardhur një pyetje, të cilën po e jap këtu tekstualisht bashkë me përgjigjen: “Pyetja është rreth propagandës dhe thirrjes për mendimin liberal në vendet islame, që thërret për liri të plotë, të cilën e rregullojnë vetëm ligjet pozitive (njerëzore), e barazon muslimanin me të tjerët me pretendimin e pluralizmit, i jep liri personale secilit individ pa nënshtrim ndaj kornizave sheriatike dhe kundërshton disa dispozita ligjore të Sheriatit, të cilat janë kontradiktore me të, siç janë dispozitat që kanë të bëjnë me gruan, raportet me jomuslimanët, ose ndalimin e të keqes, dispozitat e xhihadit… si dhe dispozita të tjera ku ka kontradikta mes liberalizmit dhe Islamit. A i lejohet muslimanit që të thotë: “Unë jam musliman liberal”? Përgjigjja: Musliman është ai që I nënshtrohet All-llahut me teuhid, I përulet duke Iu bindur Atij dhe distancohet prej shirkut (paganizmit) dhe njerëzve të tij (paganëve). Ai që dëshiron liri pa kufizime përveç kufizimeve të ligjeve pozitive, ai është rebeluar ndaj Sheriatit të All-llahut dhe e kërkon gjykimin e Xhahilijes (kohës para Islamit) dhe gjykimin e tagutit (të adhuruarve të rremë). I tilli nuk është musliman. Ai i cili mohon prej Fesë diçka që dihet domosdoshëm (që e di secili se është pjesë e Fesë), siç është dallimi mes muslimanit dhe mosbesimtarit, dëshiron liri që nuk u nënshtrohet kornizave të Sheriatit dhe i mohon dispozitat ligjore të Sheriatit, ndër të cilat edhe dispozitat që kanë të bëjnë me gruan, urdhërimin për të mira dhe ndalimin e të këqijave dhe ligjshmërinë e xhihadit në rrugën e All-llahut, i tilli ka bërë disa anulues që ia anulojnë atij Islamin, të cilët i kanë përmendur dijetarët. Ai, i cili thotë “Unë jam musliman liberal”, është kundërthënës me vetveten, nëse kuptimi i liberalizmit është ky që u përmend. I tilli është i detyruar të pendohet tek All-llahu, në mënyrë që të bëhet musliman me të vërtetë.”

Kështu ishte përgjigjja ndaj pyetjes e cila ishte e caktuar. Përgjigjja nuk përfshiu asgjë përtej pyetjes. Por, kur pyetësi e publikoi përgjigjen, atëherë u bë zhurmë e madhe nga disa njerëz dhe këtë pyetje e klasifikuan në menhexhin e atyre që i quajnë “tekfirista”, të cilët i shpallin njerëzit kafirë–mosbesimtarë (bëjnë tekfir) pa të drejtë, sipas metodës së havarixhëve të devijuar. Ata këtë përgjigje e zbatuan mbi disa njerëz që unë nuk i kisha për qëllim. Unë kisha për qëllim vetëm t’i përgjigjem pyetjes, ngase ajo që u përmend në pyetje është prej anuluesve të Islamit që janë të njohur te dijetarët. Unë, lavdi All-llahut, nuk shpika ndonjë fjalë nga vetja ime dhe unë distancohem tek All-llahu nga tekfiri i të pafajshmëve pa rregulla sheriatike. Është e njohur se All-llahu i ka lidhur dispozitat me këta emra: m’umin (besimtar), kafir (mosbesimtar), munafik (hipokrit), fasik (mëkatar), muwehhid (monoteist) dhe mushrik (pagan). Ndërsa, “sekularist”, “liberal” dhe të ngjashme me to janë emra të rinj dhe nuk merret parasysh forma e fjalëve, por ajo që merret parasysh është kuptimi i saj dhe ajo se ç’shpreh fjala. Nëse ndonjëra prej tyre e përmban kuptimin e asaj që e përmbajnë emrat sheriatik të lartpërmendur, atëherë asaj i jepet gjykimi sheriatik i tij, siç është kufri. Kufri mund të bëhet me besim, me fjalë, me vepër ose me dyshim. Këto çështje i kanë përmendur dijetarët në kapitujt e anuluesve të Islamit dhe në temat e gjykimit ndaj murteddit (të dalin nga Feja) në librat e fikhut. Pastaj, ka dallim mes gjykimit ndaj fjalëve, veprave dhe besimeve në përgjithësi – kur thuhet: “Kush beson, thotë ose bën kështu e kështu është kafir – dhe gjykimit ndaj individëve. Nuk është kafir secili që thotë ose bën kufr, deri sa të realizohen tek ai kushtet dhe të mënjanohen pengesat. Nëse njeriu nga i cili kanë dalë këto kufre ka qenë i detyruar, injorant, keqinterpretues ose pasues i atij për të cilin ka menduar se është në të drejtë, atëherë nuk nxitohet për t’ia dhënë atij gjykimin e kufrit, deri sa ta shqyrtojmë çështjen e tij. Të tillin e ka justifikuar All-llahu i Madhërishëm dhe i Lartësuar, kur ka thënë: ْ ‫َهَ َهَّْف‬ “‫ُه ِّْلْ ْفر ْه ََّف‬ ‫َّ َِ نَف‬ ‫َّ َْال َْذ َُْرَ َفر ِْ َن َفْ َه َف‬ ‫ُخ اه َط َََُِّْف ْوَْ َرَاراف ِاِّ ََر ْفم ْه َف‬ ‫َّ َُِنذ َْ َف‬ ‫َّ ْو ْ َم َف‬ ‫و ْه َف‬ ‫بْ َُلَ َُِ َ ام َل َفر ا ْْر ْف‬ ‫ٌَ ِف‬ ‫ْو ْ اي َفص نف‬ ْ ‫ْس ِْنْرْذ ََي َفص‬ ‫ْيْ ِف‬ ‫َذ‬ ْ ‫”ْ َِْذ ِفص‬ “Kushdo që mohon All-llahun, pas pranimit të besimit, me përjashtim të atij që është i detyruar me forcë, ndërkohë që zemra e tij është plot besim; por ata që ia hapin zemrën mosbesimit, do të kenë mbi vete zemërimin e All-llahut dhe një dënim të madh.” (enNahl: 106)

Injorantit, keqinterpretuesit dhe pasuesit u sqarohet dhe u qartësohet. Nëse këmbëngulin në atë që e bëjnë, atëherë gjykohen për kafirë, ngase pengesat janë mënjanuar. All-llahu i Lartësuar thotë:

“ُْ‫ل ََذ َفَ َِف ض ْْر َِة ا َصف َْوَْ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫َّ َّْْاَ اََ ْوال ِْةَْْذنناََ نف‬ ‫سل ْفي َْ ْ َذ ام اصف ِ ْ ََّْع َ َْ َف‬ َ ْ ُُ‫” اه َم َهن‬ ْ َ‫َه‬ ‫سلْف َ ن‬ “O besimtarë! Kur të shkoni në luftë, në rrugë të All-llahut, shqyrtoni gjithçka me kujdes! Mos i thoni atij që ju përshëndet me selam: “Nuk je besimtar”…” (enNisa’: 94)

Domethënë se ai që e shfaq Islamin dhe i shqipton dy dëshmitë duhet të lihet i lirë, ngase ai është bërë musliman dhe kështu llogaritet deri sa të shfaqet prej tij diçka që ia anulon atij Islamin. Në atë rast gjykohet se ka bërë ridde, nëse nuk ka ndonjë nga arsyet që u sqaruan më lart.

Pastaj, nuk lejohet assesi që dikush të shpallet për kafir vetëm në bazë të thashethemeve. Mund të shpallet vetëm nëse ai vetë e miraton, ose në bazë të dëshmisë së njerëzve të besueshëm për diçka që ka dalë prej tij, pas vërtetimit të plotë se ai nuk është i arsyetuar me ndonjërën nga arsyet e lartpërmendura. All-llahu thotë: “ُْ‫ل جُْ ْب اِّ َفص َْ َخف ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫ل ِف‬ ‫م ََ احََ َِ ْليُْ ْ َفت َْ ََ ُهُ ْ َامذَاََ ِ ْ َف‬ ْ ُ‫”ُِ ََهذَّْفرْف ِْ ْن َرة ا َصف ْه‬ َ ‫ْرْع ِْة ا‬ َ ُِْ ‫خ ِْةَْْذنناََ َِنََْْفم‬ “O ju që keni besuar! Nëse ndonjë njeri i pandershëm ju sjell ndonjë lajm, sigurohuni mirë (në është i vërtetë), për të mos i bërë dëm ndokujt pa dashje, e të pendoheni pastaj për atë që keni bërë.” (elHuxhurat: 6)

Vetëm dijetarët e thelluar në dije janë ata që kanë kompetencë për dhënien e gjykimeve mbi njerëzit të cilët kanë shfaqur diçka që e cungon akiden e tyre, siç janë anuluesit e Islamit.Nuk ka të drejtë secili injorant ose secili që mëson ta marrë përsipër këtë çështje, ngase ka dallim mes gjykimit të përgjithshëm dhe gjykimit ndaj individit, siç u theksua më lart. Kush gjykon në këto çështje pa dituri, ai është në rrugën e havarixhëve të devijuar, të cilët i shpallin muslimanët për kafirë dhe e bëjnë të lejuar derdhjen e gjakut të tyre

dhe marrjen e pasurive të tyre, mu ashtu siç na ka lajmëruar Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. All-llahu na ruajttë nga metoda e tyre dhe kërkojmë prej All-llahut që t’i mbrojë muslimanët nga sherri i tyre! Çështja e tekfirit është çështje e vështirë dhe e rrezikshme. Prandaj dijetarët e kanë përmendur në librat e akides dhe në librat e fikhut, në mënyrë që të mësohet dhe t’u sqarohet njerëzve. Kjo çështje, lavdi All-llahut, gjendet edhe në plan–programet mësimore (në Arabinë Saudite), në mënyrë që t’u shpjegohet dhe qartësohet nxënësve, me qëllim që të mos rrëshqasin bashkë me njerëzit e devijimit për shkak të kuptimit të gabuar, siç u ka ndodhur havarixhëve. Nga ky rrezik – rreziku i tekfirit pa dituri – mund të mbrojë vetëm mësimi i akides së drejtë tek dijetarët e specializuar për të. Siç ekzistojnë të atillë që i shpallin njerëzit për kafirë me injorancë, njashtu ekzistojnë edhe të atillë që janë në ekstremin e kundërt, duke thënë se askush nuk bëhet kafir, pa marrë parasysh se çka thotë, çka bën dhe çka beson. Këta, gjithashtu, i kundërshtojnë tekstet e Kur’anit dhe Sunnetit, të cilat e sqarojnë se me cilat fjalë, vepra ose besime njeriu bëhet murtedd. Të dy grupet – tepruesit dhe cunguesit – kanë nevojë që ta mësojnë akiden e drejtë tek dijetarët e specializuar, ose në mësimet brenda sistemit – në shkolla, institute ose fakultete, ose në mësimet e dijes, të cilat mbahen nëpër xhami. Kujdes, kujdes nga marrja e mësimit prej librave, ose prej atyre që shtirren si dijetarë, prej të panjohurve ose në vende të fshehta. All-llahu i Lartësuar ka paralajmëruar për ridden dhe daljen nga Islami dhe e ka qartësuar rrezikun e saj në Librin e Tij Fisnik. Ai thotë: “ُْ‫َهْ َْنَّاََ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫ل نف‬ ‫س َر اََخْف ْوِ ْ َرة ا َفص َْال ْ ْ اََْ اَّنف ْوال ْاََُّْْ َفر ْه نف‬ َ ‫” اه‬ “O besimtarë! Kijeni frikë All-llahun ashtu si I takon Atij dhe vdisni vetëm duke qenë myslimanë!” (Ali Imran: 102) “‫ُخ ذْ َملا َفر ْو ْه ََّف‬ ‫س َِّْْ َفْ َُِنذ َْ َف‬ ‫ْ َْرا فرا ْهََ ْف‬ ْ ‫ل َرذَّْف َهَّْف َ ََ ْر َفخ َِف ْوه ْاَف‬ َ ُ‫”َ َ ْن‬ “Kushdo që mohon besimin, veprat e tij do të zhvlerësohen dhe në jetën tjetër ai do të jetë i dështuar.” (elMaide: 5)

“‫َّْ َه َن ام َفص ذْ َرْْ َْ َفِ ْو ْه ََّف‬ ‫ُْذ ْوِاو َِْذْف ْوَ ََ ْر َخف َ ُّْ َر ْذُ َِف ِ ْ َْ َُْ ا اي َفص ْه ََ ْطلَف ِْأاو َِْذْف ُِّْ َِ ِفر ْوه ْفاَ ِْذْ اَلَف َِذنَ َرف ْ َف‬ ‫بح اف‬ ‫َِذيُْ اه َفص َ نن َف‬ َ ْ ِ ‫ُل‬ ْ ‫”َُ َ ْاوخْف‬ “Ata nga mesi juaj që e mohojnë Fenë dhe vdesin si mohues, – veprat e tyre (të mira) do të humbasin në këtë botë dhe në tjetrën. Ata do të jenë banorë të Zjarrit, ku do të qëndrojnë përgjithmonë.” (elBekara: 217) Askush nuk është i siguruar për veten e tij nga riddeja, sidomos në kohën e shtimit të fitneve, siç është koha jonë. Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë:

“َ‫وذ م َف همهنفُ ُ وذ َ سف ُِِّرفَُ وذ َ سف همهنفُ ُ َ رجَ ذ م َف َ َِ رص َ ر ذَ ِّ َّطع ِةنفُ ُ ِ ُْْ َُق ِ ُِلو‬ َُ‫”َ ْر ذُ هَّ ِ نرا ِذ نر ذ َ ذع ُِِّرف‬ “Nxitoni me vepra të mira! Po afrohen fitne si pjesët e errëta të natës. Në to njeriu gdhihet besimtar dhe ngryset mosbesimtar; ose ngryset besimtar dhe gdhihet jobesimtar. E shet Fenë e vet me një ofertë të vogël të Dunjasë.”

Për shkak të rrezikut të fitneve dhe riddes – daljes prej Islamit, as Ibrahimi – miku i All-llahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, nuk është ndjerë i sigurt për veten e tij. Ai ka thënë:

“‫ف ْوَجَ نا ََنَف‬ ‫خ ْوِْنَ نف‬ ‫بنُْ ْفي رْ َنَاْْ ِ ْ َف‬ َ َْ” “Më ruaj mua dhe pasardhësit e mi nga adhurimi i idhujve!” (Ibrahim: 35)

Profeti ynë Muhammedi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë:

“ُ ‫”ِذ نذ ْ رع َ ر َف َّ َل وَِْ مُل َ َّ رَذ ه َّ رس ذ‬ “O Rrotullues i zemrave dhe shikimeve, përforcoma zemrën në Fenë Tënde!” Atëherë Aisha, radijAll-llahu anha, kur e ka dëgjuar i ka thënë: “A ke frikë, o i Dërguari i All-llahut!”Ai, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë:

“ُ ‫”َ رهَُخ ِ بُِ ع هَّ ِ ب َ ن ذَّ ِ ذَّ وَ َّ رَذ ذ مه ن نف وهُ ُْذ ُت ذ‬ “Oj Aishe! Ç’më siguron mua, kur zemrat janë mes dy gishtave të të Gjithëmëshirshmit!?”

Mu për këtë shkak njerëzit e thelluar në dije thonë:

“ُْ‫ز ال ْلِنن‬ ‫” ْهْْ َذةْنْفُ ا َْ َفو ِْ َنْْ َاراَ ِْنُْ ْ َاة َف‬ “O Zoti ynë! Mos na i devijo zemrat pasi na udhëzove!”(Ali Imran: 8 )

O All-llah! Na i përforco zemrat tona në Fenë Tënde dhe ruana nga sherri i fitneve!Salavatet dhe selamet qofshin për Profetin tonë Muhammedin, për familjen dhe shokët e tij!

Salih ibën Feuzan elFeuzan, Anëtar i Asamblesë së Dijetarëve të Mëdhenj http://www.alfawzan.af.org.sa/node/2349

Kush jane Ahmedit apo Kadijanit! Biografi e shkurter rreth ahmedive-kadijanive Kadijanizmi konsiderohet si vazhdimësi e ideologjive të cilat mohojnë përfundimin e pejgamberisë me ardhjen e Muhammedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem.

Është nje prej levizjeve të shumta devijuese, fillet e së cilës janë në inkubatoret e armiqve të islamit, natyrishtë nën perkujdesjën dhe këshillat e tyre. Quhet elKadijanije bazuar ne emrin e fshatit Kadijan, fshat i cili gjindet në krahinen e Penxhabit në Indi, ku ka lindur themeluesi i këtij fraksioni. Fshati Kadijan më heret është njohur me emrin IslamBur e më vonë e ka marr emrin Kadijan. Ky fraksion njihet edhe me emrin el-Ahmedije, bazuar në emrin e themeluesit të këtij grupi. {Dijetari Ihsan Dhahiri rahimehullah thotë: “Kadijanitë në Afrikë si dhe në vende tjera e quajnë vetën Ahmedi me qëllim për ti mashtruar muslimanët, edhe pse në realitet nuk kanë lidhje me të Dërguarin Muhammed salallahu aljehi ve selem, që njëri prej emrave të tij është edhe Ahmed, kurse emri i “profetit” të tyre është Gulam Ahmed el Kadijaniu, ku me këtë emër janë të njohur në Pakistan dhe Indi}.

Themeluesi i Kadijanizmi Themeluesi i Kadijanizmit është Gulam Ahmed bin Gulam Murteda el Kadijaniu. Sa i përket preardhjes së tij, ka shum variante bazuar në dëshmit e tij, herë na paraqitet si Mongolian e herë si Persian. Ka lindur në vitin 1839 ose 1840, në fshatin Kadijan, krahina e Penxhabit. Qysh ne moshë te re mesoj sintaksen, morfologjinë dhe disa libra arabe dhe perisane, por për fat të mirë nuk patë sukses në marrjën e diturisë. Po ashtu e mesoj gjuhen angleze sepse ishte i nevojshëm, ngase punonte me të atin në sherbim te anglezve. Sa i perket familjës se tij, ka qenë familje e njohur si familje e ndershëm ndaj armiqve, posaçerisht anglezve. Ketë na e vërteton gjenerali Nikolson ku thotë: “Familja e Mirza Gulam Ahmed el-Kadijaniut, dallohet nga gjitha familjet tjera sa i perket sherbimit ndaj anglezve…” {Egashursh Keshmiri, ‘Havnetul-islam’ f.3-4} Prej thënjeve të tij -kadijaniut- që dëshmojnë miqësinë e tij ndaj kundërshtarëve të islamit veqojmë: “Shumicën e jetës sime e kam kaluar në perkrahjën e qeverisë angleze dhe e kam ndihmuar, vetëm se kam shkruar për degradimin e xhihadit, si dhe obligimin e peruljes ndaj pushtetit anglez, ne libra, shpallje dhe revista…” {Terjakul-kulub, e kadijaniut,f.15}. Morali i tij ishte i ulët, ka qenë gjuhëndytur, ofëndues dhe frikacak. Aq shumë ka qenë i topitur-kokëtrashë sa që nuk e ka dalluar mbathesën e djathtë nga e majta, per ketë ka vendosur një shënjë ne mbatheset e tij keshtu që mos ta fus këmbën e majte në mbathesën e djathtë… {el-Kadijanije, Ihsan Dhahiri, f.139-146}. Përfundimi i tij: Është semur në Lahor, nga një sëmundjë epidemike që i përngjan kolerës, e shoqëruar me vjedhje dhe barkqitje për një kohë të gjatë, kështu që shumica e kohës i ka kaluar në WC. Si shkak i sëmundjës së rëndë ndytësirat i kan dalë nga goja para vdekjës, deri sa ka ndërruar jetë në vënd të ndytë. {el-Kadijanije, Ihsan Dhahiri, f. 158-180}.

Parimet e kadijanive 01 - Mohimi i asaj qe është transmetuar në Kur’an dhe sunnet që Pejgamberi Muhammed sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem është i dërguari i fundit, vulë e pejgamberisë; All-llahu i lartësuar thotë: “Muhammedi nuk ka qenë babai i asnjërit prej burrave tuaj por ai ishte i dërguar i Allahut dhe vulë e të gjithë pejgamberëve” {Ahzabë 40}. Dijetarët janë të pajtimit se ai që mohon vetëm një shkronjë në Kur’an është pabesimtarë. 02 - Mohimi i lindjës se Isait alejhis-selam prej nënës pa baba, pohojnë qe ka babë, dhe e përgënjështrojnë Allahun e lartësuar: “Vërtët, qështja e Isait (të lindur pa baba) tek All-llahu është sikurse qështja e Ademit. Atë e krijoi Ai nga dheu, e pastaj atij i tha: “Behu!” ai u bë” {Ali Imran 59}. Kjo aludon ne mosbësimin e tyre, në pergënjështrimn e Kur’an-it, në shpifje ndaj Merjemes alejhas-selam nga ajo që e ka pastru All-llahu prej saj, duke ra dakord me hebrenjët në ketë qështje. 03 - Bindja se All-llahu i lartësuar nuk e ka ngrit Isaun salallahu aljehi ve selem pranë Vetës, keshtu që e pergënjështrojnë All-llahu e lartësuar ku thotë: “Po ata as nuk e mbytën as nuk e kryqëzuan, por atyre u përngjau. Ata që nuk u pajtuan rreth (mbytjes së) tij, janë në dilemë për të (për mbytje) e nuk kanë për të kurrfarë dije të saktë, përveç që iluzojnë. E ata me siguri nuk e mbyten atë. Përkundrazi, Allahu e ngriti atë pranë Vetës. Allahu është i plotfuqishëm, i dijshëm” {Nisaë 157-158}. 04 - Mohimi i mrekullive te pejgamberve të cilat janë mutevatire, të cekuara në Kur’an në shumë vënde siç janë ne tregimet e Salihut, Musait, Isait dhe Muhammedit salAll-llahu ue sel-leme alejhim exhmein. 05 - Pretëndimi se kinse xhihadi i cekur në Kur’an dhe Sunnet është degraduar, edhe pse të gjithë dijetarët janë të pajtimit se xhihadi është i perhershëm, dhe është vaxhib kifai’i për muslimanët, dhe është obligim ajni’i në disa raste. 06 - Pretëndimi i Kadijaniut kinse është Mehdiu dhe Isau biri i Merjemës, si dhe pranimi i kësaj ideje nga besimtarët e tij. 07 - Armiqësia e madhe e tyre ndaj muslimanve, si dhe miqësia e tyre ndaj pabesimtarve.

Selefizmi dhe dëlirësia e zemrave

Prej të folurit rreth mirësive të Allahut mbi ty, është që të shfaqësh pa krekosje.. dhe kjo gjë është jashta mësimit, mirëpo është një çështje që duhet ta vërejmë tek sjellja jonë me fqinjët tanë, vëllezërit tanë dhe njerëzit; sepse kjo Fe është e çuditshme o vëllezër! Kjo Fe i ruan zemrat, i ruan zemrat që të jenë të shëndosha, të pastra, të kthjellëta, të jenë të bashkuara dhe mos të ketë përçarje mes tyre, përveçse me një shkak fetar që e kërkon këtë gjë; dhe tek kjo gjë nxënësit e dijes duhet të tregohen të vëmendshëm. Fatkeqsisht disa prej nesh tani, u shtohet dituria dhe i pakësohet dëlirësia e zemrës së tij. Sa herë që i shtohet dituria, po aq i pakësohet dëlirësia e zemrës; dhe ky është një problem. Ajo që kërkohet prej teje, është që sa herë ta shtosh diturinë, ta shtosh dëlirësinë dhe pastërtinë e zemrës tënde. Duhet të largohesh nga gjërat që shkaktojnë largimin e zemrave, përveç nëse Allahu e dëshiron një gjë të tillë prej teje. Përpiqu (të ruash) gjuhën tënde, kështu që mos përcill diçka që i përçanë zemrat kurrësesi, përveç nëse kjo kërkohet prej teje fetarisht. Edhe nëse dëmtohesh, përpiqu që mos t’i largosh zemrat, sepse ky është ndikimi i diturisë, ky është pastrimi i diturisë; sidomos ne o vëllezër. Ehli Suneti në çdo kohë janë të pakët, dhe ata në këtë kohë janë edhe më pak, kështu që ne duhet të përpiqemi t’i bashkojmë zemrat në të vërtetë përmes të vërtetës, dhe të largohemi nga çdo gjë që i largon zemrat e njerëzve të të vërtetës nga njëri-tjetri. Për këtë, ne jemi njohur me përpjekjen e dijetarëve tanë në bashkimin e zemrave, me durim dhe përkujdesje; përveç në rastin kur Sheriati e kërkon (të kundërtën), ue la haula ue la kuvvete il-la bil-lah! Kështu duhet vepruar. Pasha Allahun! Unë gjithnjë e them o vëllezër: selefizmi është më e çmuar dhe e bukur sesa çështjet tona personale, (dhe si e tillë) ai meriton prej nesh që të lëshojmë shumë prej të drejtave tona për shkak të kësaj karakteristike madhështore, në mënyrë që të bashkojmë zemrat rreth tij (rreth selefizmit). E nëse pozicioni kërkon diçka prej kritikës, ath le të bëhet në një formë që nuk i largon zemrat dhe të përdorim metodat e mira. Pasha Allahun! Prej dijetarëve tanë kemi parë një durim prej dhjetë apo njëzet vjetëve me qëllim mos-largimin e zemrave. Bile ai që i përkatësohej selefizmit gabonte, dhe dijetari bënte durim ndaj tij, dhe nuk e shfaqte atë nga frika se mos ai bënte kthesë e më pas të kritikohej përmes tij në të ardhme në formë Sheriatike, dhe me rrugë Sheriatike të saktë.

Kjo Fe është Fe e zemrave o vëllezër! Pasha Allahun, nuk ka hajër në një dituri e cila nuk sjell në zemrat tona pastërtinë dhe dëlirësinë. UAllahi, uAllahi dhe uAllahi, vërtetë selefizmi është dëlirësi. O vëllezër, selefizmi është udhëzim, siguri, selefizmi është rruga e drejtë e Allahut. Është udhëzim uAllahi është udhëzimi më i madh, siguri për njeriun dhe për vëllezërit e tij. Për këtë o vëllezër, ne duhet të tregohemi të vëmendshëm rreth kësaj. Kjo është prej urtësive që ka ndalesa e ngrënies dhe pirjes në enë prej floriri dhe argjendi, në mënyrë që ato mos t’i thyejnë zemrat; sepse kjo Fe është Fe e zemrave, dhe ne duhet të tregohemi të vëmendshëm rreth kësaj çështje. Kërkojmë strehim tek Allahu nga të qënit prej atyre që gjuhët i kanë të këndshme, ndërsa zemrat i kanë të ndotura. Pasha Allahun, nuk ka hajër në këtë, edhe sikur njeriu të lartësohet (në pozitë). UAllahi, uAllahi, të jesh i panjohur me një zemër të dëlirë, me një zemër të “shëndoshë”, është më mirë për ty sesa të jesh një flamur valëvitës me zemër të prishur, me çfarëdo lloj prishjeje që Allahu azze ue xhel-le nuk e don kurrësesi, dhe nuk është i kënaqur që robi i Tij ta ketë në zemër. Shejh Sulejman er-Ruhajli Burimi: http://www.ajurry.com/vb/showthread.php?t=36872

Nga shprehjet e pa qarta Thënia e disave: “Ky dijetar nuk është nga dijetarët e mëdhenj” Këtë thënie shpesh e përsërisin disa njerëz kur dëshirojnë ta refuzojnë ndonjë fjalë që e kanë thënë dijetarët, apo kur dëshirojnë ta largojnë dike nga dëgjimi i këtij dijetari, apo marrja e diturisë prej tij, posaçërisht nëse çështja është nga lloji i ndalimit nga e keqja, paralajmërimi nga bidati dhe dhënia e vërejtjes për ndonjë gabim. Kjo është e kotë, është nga cytjet e djallit, i cili mundohet ta largoj njeriun nga dëgjimi i të vërtetës apo pranimi i saj. Pra, kjo është thënie e pa pranuar në shumë aspekte: E para: Parimisht nuk refuzohen fjala për shkak të personave, por pranohet fjala dhe refuzohet varësisht prej pajtueshmërisë së saj me të vërtetën dhe varësisht prej

kundërshtimit të saj me të kotën. Nëse bie në pajtim me të vërtetën e pranojmë, e nëse e kundërshton të vërtetën e refuzojmë. Kurse, të refuzohet fjala e dikujt veç pse ai nuk është nga dijetarët e mëdhenj, nuk bën,për shkak së me këtë refuzohet parimi në esencë, e ai është: E vërteta nuk njihet me burra. E dyta: Nëse personi është nga dijetarët e mëdhenj nuk do të thotë që fjala e tij është hak, po ashtu personi që nuk e ka arrit shkallën e dijetarëve të mëdhenj nuk do të thotë gjitha fjalët e tij janë të kota (Batil), siç transmetohet nga imam Maliku, RahimehUllah: “Nuk ka asnjë prej nesh, përveç së refuzues dhe të refuzuar (nuk i merret fjala), me përjashtim këtij njeriu në varr (ka pas për qëllim Pejgamberin salAllahu alejhi ue selem). Çështjen e ka kthyer tek shikimi në argument i thanësit dhe pajtueshmërisë së tij me të vërtetën apo të kundërtën e kësaj. E treta: Kjo thënie ndikon që njerëzit të largohen nga dijetarët dhe të humben të drejtat e dijetarëve, përderisa dijetari nuk është i njohur tek ta, apo ata nuk i kushtojnë rëndësi atij, apo dijetari nuk është i njohur. E katërta: Kjo thënie ka elemente të edukatës së mangët sa i përket hakut me dijetarët, kurse, duhet të ruhet nderi i tyre, si dhe çështja është varësisht prej gjendjes së tyre duke u bazuar në Kur’an dhe Sunet sipas asaj që ishin Selefi. E pesta: Kjo thënie tanimë është nga gjërat shkatërruese tek bidatçitë, përmes saj e refuzojnë fjalën e Ehlusunetit dhe Xhematit. Sa që çdo fjalë e dijetarit që paralajmëron nga bidati që kanë ra në të, apo nga gabimi që ata e veprojnë, ata e mbrojnë fjalën e tyre dhe paralajmërojnë nga fjala e dijetarit me pretekst së ai nuk është nga dijetarët e mëdhenj. Andaj, është obligim të refuzohen bidatçitë dhe të paralajmërohet prej metodologjive të tyre, që përmes tyre e luftojnë hakun dhe pasuesit e tij. E gjashta: Kuptimi i kësaj thënie është: Nuk ka të drejtë në refuzimin e gabimit, në të cilin kanë ra këta që quhen Thirrës (Duat), qofshin individ apo grupe, me përjashtim nëse (ai që i refuzon) është tek ta prej dijetarëve të mëdhenj! Kjo nuk është e vërtetë, në përgjithësi bie në kundërshtim me fjalën e Pejgamberit salAllahu alejhi ue selem: “Kush prej juve sheh ndonjë të keqe, le ta largoj me dorën e tij, e nëse nuk mundet, atëherë me gjuhen e tij, e nëse nuk mundet, atëherë me zemrën e tij, porse ky është imani më i dobët”. E shtata: Allahu i lartësuar ka urdhëruar për t’i pyetur dijetarët që mbështeten në Kur’an dhe Sunet (ata që janë përkujtues) dhe nuk e ka bërë kusht të jenë të njohur apo prej dijetarëve të mëdhenj, për këtë ka thënë i Lartësuari: “Ne as para teje nuk

dërguam tjetër, përveç burra, të cilëve u dhamë shpallje. Andaj, pyetni dijetarët e Librit nëse ju nuk e dini. (I patëm dërguar) Me argumente e me libra të shenjtë. Ty ta zbritem Kur’anin që t’u shpjegosh njerëzve atë që u është shpallur atyre, me shpresë që ata të mendojnë” (Nahl 43-44). E teta: Kur dijetari ta cek ty bidatin apo gabimin e këtij apo atij njeriu që ka renë në të, ai të tregon për gjendjen e tij, kurse lajmi i të besueshmit është i pranuar (makbul), përveç nëse e kundërshton një tjetër po ashtu i besueshëm sikur ai. Dhe në këtë çështje nuk kushtëzohet që njeriu të jetë nga dijetarët e njohur apo te jetë prej dijetarëve të mëdhenj. Pra, këtë nuk e ka potencuar askush prej dijetarëve në rregullat e pranimit të lajmit, kurse pohimi i kësaj është dalja nga ajo që e kanë pohuar dijetarët. E nënta: Gjendja reale e këtij thanësi tregon së ai dëshiron miratimin e bidatit dhe mos urrejtjen e tij. Sepse, ti edhe nëse i sjell atij fjalët e dijetarëve të mëdhenj kundër këtij bidati, apo kundër kësaj thënie të kotë, apo në lidhje me sqarimin e gabimit të këtij njeriut ose dikujt tjetër, ai po ashtu nuk e pranon, mirëpo do të përdor mënyrë tjetër për ta refuzuar, siç është: O vëllai im, ky shejh po ndikohet nga ata që janë për rreth tij! Apo o vëllai im, mos hulumtoni në akidën e njerëzve dhe në gabimet e tyre! Apo o vëllai im, hedhja poshtë e atyre që janë me famë nuk është gjë e lehtë! Apo thotë: Unë nuk jam i detyruar ta pasojë fjalën e shejhut, apo përdor shprehje të ngjashme. Rezultat i gjithë kësaj është: E kota (batili) vazhdon. Vazhdon thirrja për tek ky njeri dhe bidati i tij. Vazhdojnë (me punën e tyre) thirrësit e së kotës dhe kjo behët në emër të sunetit dhe pasuesve të tij! Mashtrohen njerëzit, deri në atë masë sa që njerëzit nuk i njohin pasuesit e së vërtetës dhe nuk e kërkojnë të vërtetën që gjendet tek ta. Pastaj, njerëzit nuk e njohin sunetin, konsiderohet e mirë e keqja, kurse, e keqja e mirë! Nuk ka mundësi e as forcë askush tjetër pos Allahut, vërtetë të Allahut jemi dhe tek Ai kthehemi! Shejh Muhamed Bazimul, Allahu e ruajttë! (Ibarat Mevhemeh f.57-58)

Vëllazëria e dështuar dhe akuzat e tyre ndaj dijetarëve! Vëllazëria muslimane i akuzojnë dijetarët e thirrjes selefite me shpifje gjë që ata janë të pastër prej tyre, i akuzojnë për bashkëpunim me pushtetarë! Në realitet ata janë bashkëpunëtorë të pushtetarëve, po ashtu i akuzojnë dijetarët për afërsi më pushtetarë! Kurse ata vet janë afër pushtetarëve, dhe ata vet janë ata që iu bëjnë dredhi pushtetarëve!! Këta janë tamam ashtu siç ka thënë shejh Hamid Fekij, RahimehUllah: “Tradhtarët musliman”. I akuzojnë dijetarët me akuza të tilla! Kurse dijetarët e islamit, dijetarët e thirrjes selefite nuk thonë asgjë përveç së duke u bazuar në librin e All-llahut dhe në Sunetin e të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem. Pushtetari i takon tri kategorive: 01 - Pushtetarë i drejtë dhe i mirë; 02 - Musliman, mirëpo ka disa gabime, bënë padrejtësi dhe krime; I pari: çështja e tij s’ka nevojë për diskutim, I dyti: nuk lejohet kryengritja kundër tij për shkak të padrejtësive dhe krimeve që i bën ai, por duhet përmbushur obligimin ndaj tij të cilin na e ka bërë obligim All-llahu, e nëse na privon nga e drejta e jonë, atëherë i kërkojmë All-llahut të madhërishëm të drejtën tonë. 03 - pa besimtarë, kufri i tij shihet dukshëm, nuk ka mundësi interpretimi apo ndonjë dyshim, por qartë dihet që ai është pa besimtarë, në këtë rast i Dërguari i All-llahut salAll-llahu alejhi ue sel-lem ka lejuar luftimin kundër tij, mirëpo kur? Kur forca ekziston për ta luftuar. Më lejoni të ju them diçka -të nderuar vëllezër dhe bijë- ndoshta disave fjalimi nuk do të i pëlqejë! Mirëpo unë inshe All-llah nuk mendoj për juve ndryshe përveç së mirë, ju po e shihni në çdo vend ku ata kanë arritur, siç po e quajnë pranvera arabe! Në realitet ajo është pranvera e vëllazërisë nëse bën ta quaj kështu- me çifutë, krishterë, sekularista, komunistë dhe me liberalet!!

Po ju përkujtoj me një gjë, ata vet thonë: “Dhe kush nuk gjykon me atë që e ka zbrit All-llahu” kjo është fjala e All-llahut, “Të tillët janë pa besimtarë”, “Mospërfillës” dhe “Të padrejtë”, tri ajete, kurse tefsirin e Ibën Abbasit radijAllllahu anhu në lidhje me këto ajete e refuzojnë, kurse tek ne tefsiri i tij është si sytë e ballit, All-llahu qoftë i kënaqur më të, e refuzojnë dhe nuk donë asgjë tjetër vetëm së t’i konsiderojnë pushtetarët pa besimtarë, pse?! Sepse ata nuk po gjykojnë me ligjin e All-llahut!! – Me she All-llah- mirë. Prijësit e tyre në Evropë, para së të vinin në vendet muslimane, në deklaratat e tyre të para pohuan duke thënë: “Nuk është islami vetëm Xhild (ndëshkim me kamxhik), Rrexhm (gurëzim) dhe prerje dorës (në rast të vjedhjes)”!! Do të thotë prerja e dorës, goditja me kamxhik kur bën zina, kur konsumon verë apo akuzon dikë pa fakte, si dhe gurëzimi i të martuarit të mos aplikohen! Më një fjalë nuk paska zbatim të ligjit të sheriatit! –Me she All-llah- ky është sheriati i ditës së sodit –që dje- për shkak të tij i konsideronit pushtetarët pa besimtarë ngase ata nuk gjykonin me ligjin e All-llahut!! Tashmë ju ndryshuat mendimin pasi ju arritët pushtetin!! Në rrugë duke ecur, në udhëtim nga vendet e Evropës, të drejtuar ka vendet e juaja dhe thoni: “Nuk është islami vetëm Xhild (ndëshkim më kamxhik), Rrexhm (gurëzim) dhe prerje dorës (në rast të vjedhjes)”!! Tjetra, njëri prej tyre thotë: “Unë e favorizojë praktikimin e ligjeve demokratike para ligjeve të sheriatit” !! Me she All-llah!! Kurse ti dje ishe ai që në Mejdanin e Tahririt, ishe duke thirrur në kryengritje, i thirrshe të tjerët në kryengritje kundër pushtetarëve!! Dje, këta ishin ata që thanë: Pushtetarët janë bashkëpunëtorë të çifutëve dhe të krishterëve!! Kurse tani, menjëherë pasi që mbërrijnë në vendin e tyre thonë: Do t’i përmbahemi marrëveshjeve me çifutët!! Cili është dallimi mes juve dhe atyre që ishin para jush?!! Nëse ata që ishin para juve ishin pa besimtarë për shkak të këtyre gjërave, sipas fjalëve tuaja, që ju gjykuat ndaj të tjerëve, po ashtu gjykohet edhe ndaj juve. Në vendet e Shamit, në vendet e Shamit njëri prej tyre deklaron, janë mbushur gazetat dhe regjistrat me deklarata të tilla, që tek ta, tek Vëllazëria Muslimane, po citoj shkronjë për shkronjë! Nuk ka pengesë që ata t’i udhëheq ndonjë i krishterë apo ndonjë grua!!

Kjo gjendët në gazeta, në mediat publike me gjitha llojet e saj, qofshin ato që dëgjohen apo që janë të shkruara! Pra, ku është gjithë ajo zhurmë që ju i keni plasur kokat e muslimanëve!! Rezultat i gjithë kësaj është ky, këto janë fjalët e tyre!! O vëllezërit e mi! Këta njerëz nuk e dëshirojnë islam, vetëm ashtu si e kuptojnë ata, sipas tyre ajo është islam, dhe muslimanë e pushtetarë janë vetëm ata!! Kurse nëse pushtetin e udhëheq Ebu Bekri, Umeri, të cilët nuk janë nga vëllazëria muslimane! Nuk vlejnë asgjë! Veç së e kanë pohuar këtë gjë në librat e tyre! Kanë thënë: “Ata nuk pranojnë në çështjet e udhëheqjes dhe këshillimit dikën që nuk është nga xhemati i tyre, edhe nëse është prej njerëzve më të ditur, më i përkushtuari në adhurim, njeriu që ka kuptim të fesë me së shumti, dhe që është me i denjë ndaj All-llahut” Këtu janë katër cilësi! Për All-llahun këto katër cilësi, njëri që i posedon me çfarë urdhëron?! Përsëri po ju pyes, për All-llahun, vëllezër të nderuar, nëse njeriu është prej njerëzve me të ditur, me i përkushtuari në adhurim, njeriu që ka kuptim të fesë me së shumti, dhe që është me i denjë ndaj All-llahut” më çfarë i urdhëron njerëzit?! Nuk i urdhëron me asgjë tjetër përveç së me udhëzimin dhe fenë e All-llahut të lartësuar, mirëpo ata thonë: ne nuk e pranojmë atë përderisa ai nuk është nga xhemati ynë!! Ai i cili e ka themeluar këtë xhemat thotë: “Nuk pranohet kjo çështje (udhëheqja dhe këshillimi), nga askush përderisa nuk e kupton islamin sipas kuptimit të tyre, në dritën e njëzetë pikave”! Tekstualisht, kështu e ka pohuar në librin e tij el-Akaid. Në dritën e njëzetë pikave!! Jo në dritën e Kur ‘an-it dhe Sunetit që ne, përmes tyre e adhurojmë All-llahun, për të cilat Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “I kam len dy gjëra, nëse ju kapeni për to, nuk do të devijoni pas meje, ato janë libri i All-llahut dhe Suneti im”. Kjo gjendje është prezentë në mejdan, të nderuar vëllezër dhe bijë, i nxisin njerëzit kundër kujt? Kundër pushtetarëve! Derisa e ndezin fitnen në mesin e tyre! Pastaj shfaqen vet dhe i mbledhin frutat!! Pastaj bëhen me të këqij ndaj umetit islam së sa ata pushtetarë që vet këta i kritikonin me parë, që për ta thonë: ata janë të padrejtë!!

Shejh Muhamed ibën Hedi el-Med’halij, All-llahu e ruajttë. Burimi: http://www.sahab.net/forums/index.php?showtopic=131289

Shkaqet e përhapjes se bidatit Shkaqet të cilat kanë ndikuar në përhapjen e bidateve, janë si shkak i dukurive të më poshtme: injoranca ndaj çështjeve të fesë, pasimi i epshit, kapja me fanatizëm pas ideve dhe njerëzve, përngjasimi me jo besimtarë dhe imitimi i tyre. Do t’i cekim këto shkaqe në mënyre me të detajizuar: E para: Injoranca ndaj çështjeve të fesë: Sa me shumë që kalon koha dhe njerëzit largohen nga gjurmët e shpalljes, dituria pakësohet dhe përhapet injoranca. Ashtu siç ka treguar Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem për të në fjalën e tij: “Kush jeton prej juve do të shoh shumë mospajtime” (Transmetohet nga. Ebu Davudi dhe Tirmidhiu, kurse Tirmidhiu ka thënë: Hadith Hasen Sahih). Gjithashtu fjala e tij salAllahu alejhi ue selem: “Me të vërtetë Allahu nuk e heq këtë dituri përnjëherë nga robërit e Tij, mirëpo, e heq diturinë duke ua marr jetën dijetarëve, sa që kur nuk mbet asnjë dijetarë, njerëzit për prijës (dijetarë që i pyesin) të tyre do t’i marrin injorantët, ata do të pyetën dhe do të japin përgjigje (fetwa) pa dituri, devijojnë vet dhe i devijojnë të tjerët” (Xhamiul-Bejanul-Ilm, Ibën Abdul-Berr 1/180). Nuk ka mundësi të rezistohet ndaj bidatit, përveç se me dituri dhe me dijetarë, e kur të humbët dituria dhe dijetarët, i jepet mundësia bidateve për tu shfaqur dhe për tu

përhapur, kështu që njerëzit e dijës duhet të jenë me vigjilent dhe të punojnë me shumë. E dyta: Pasimi i epshit: Kush e refuzon Kur’anin dhe Sunetin, e pason epshin e vet, Allahu i Lartësuar thotë: ‫هللا هَّ هْا ِ ف ذر هََم َْ َع هََّ ِ ضَ وهَّ ِهََبهص ذ ة َ نَخ ِر َُ ِ ُْ رص ذ ذ س ةل ذ َََ ص ِ مخ‬ “E nëse ata nuk të përgjigjen ty, atëherë dije se ata ndjekin vetëm dëshiurat e veta, e kush është më i humbur se ai që duke mos pasur fakte prej Allahut, ndjek epshin e vet?…” (Kasas 50). Po ashtu i Lartësuari thotë: ‫ِ ََّ ٌ ُُوخ ِ مرم ْ رع وج نَ وَ ر َر لَ نر عد وَ ةص ْ رص ْ رع هللا وِ ض رر هََم ْ ير َْ ني هَّ ِِ رِذ ل‬ ‫هللا ِ نْ هَّ ذ يْذ ر‬ “A e ke parë ti (Muhamed) atë që duke e ditur, dëshirën e vet e respekton si zot të vetin, atë Allahu e ka humbur, ia ka mbyllur të dëgjuarit dhe zemrën e tij, i ka vënë perde mbi të parit e tij, më thuaj, pos Allahut, kush mund ta udhëzojë atë?…” (Xhathije 23). Pra, bidatët janë struktura e thurjes së epshit të pasuar (nga të tjerët). E treta: Kapja me fanatizëm pas ideve dhe njerëzve: Kapja me fanatizëm pas ideve dhe njerëzve ndërhyn mes njeriut dhe pasimit të argumentit, si dhe njohjes së hakut, i Lartësuar thotë: َ‫اِ ُبر ُ ْ ر ذر ِ ل ذ نُ هُ ر ة َع ِ َ َ ُ ََ هللا ِر ةق هُ َْ َ نََ يص َ ذَ وْو‬ “E kur u thuhet atyre (idhujtarëve) pranoni atë që Allahu e shpalli! Ata thonë: Jo, ne ndjekim atë rrugë në të cilën i gjetëm prindërit tanë!…” (Bekare 170). Kështu është halli i shumë prej atyre fanatikëve në ditën e sotme, siç janë disa nga pasuesit e medh’hebeve të safive dhe adhuruesve të varreve, kur ata ftohen për tek Kur’ani dhe Suneti, si dhe për tu larguar nga ajo që ata e ndjekin dhe që bie ndesh me Kur’an dhe Sunet, ata argumentojnë me mendimet (medh’hebet) e tyre, me dijetarët e tyre, prindërit dhe etërit e tyre. E katërta: Përngjasimi me jo besimtarë dhe imitimi i tyre: Kjo me së shumti i shpie (njerëzit) në bidate, siç potencohet në hadithin e Ebi Uakid elLejthij radijAllahu anhu, ku thotë:

“Dolëm me të Dërguarin e Allahut salAllahu alejhi ue selem në Hunejn, e ne ishim rishtazi të larguar nga kufri (mosbesimi), kurse idhujtarët kishin një pemë që qëndronin pranë saj dhe i varnin armët e tyre në të, të cilën e quanin Dhetu Enuat. Kaluam pranë një pemë dhe i thamë: O i Dërguar i Allahut! Na e bëj edhe neve një Dhatu Enuat ashtu siç e kanë ata (idhujtarët) Dhatu Enuatin? I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem na tha: Allahu Ekber, këto janë tradita (zakone)! Thatë –pasha Atë në dorën e të Cilit është shpirti im- ashtu siç i kanë thënë Beni Is’railët Musait: ََ ُ َ ُ ‫نُ َج نَ هَ لع ذ‬

ُ‫ْ لي رَخ َ َي ْر مص َ ُق ا يت يص ِّ َُ ْ ي‬

“…dhe thanë: O Musa, na e bën edhe ne një zot si zotët që i kanë ata (idhujtarët)! Ai (Musai) tha: Ju jeni popull që nuk dini” (‘Araf 138), do t’i pasoni traditat e popujve që ishin para juve” (Transmetohet nga. Tirmidhiu dhe e ka bërë sahih). Ky hadith nënkupton së: Përngjasimi me jobesimtarë është ajo që i ka nxitur Beni Is’railët për të kërkuar një gjë të tillë kaq të shëmtuar. Që do të thotë: T’ia sajoj atyre një të adhuruar (statujë) dhe pastaj ta adhurojnë ata. Po ashtu, kjo i ka shtyrë sahabët e Muhamedit salAllahu alejhi ue selem që të kërkojnë prej tij që t’iu bëj një pemë, e më pas të kërkojnë begati prej saj pos Allahut të Lartësuar. Ashtu siç po ndodh edhe në ditën e sotme, sepse, shumica e myslimanëve i imitojnë jo besimtarët në veprat e shpikura (bidate) dhe shirkijate, siç janë festimet e ditëlindjeve, festimi i ditëve dhe javëve me veprime të veçuara, festimet për ndodhi fetare dhe përkujtime, ngritja e statujave, mbajtja e përkujtimeve, tubimi në raste pikëllimi, bidatet e xhenazes, ndërtimet mbi varreza, e të tjera.

Shejh Salih elFeuzan, Allahu e ruajttë! (Akidetut-Teuhid f. 223-225)

Selefite janë të pastër nga veprimet terroriste Lavdi i takon Allahut, ndërsa paqja dhe bekimi i Tij qoftë mbi të Dërguarin e Allahut, familjen dhe shokët e tij, e më pas: Me të vërtetë Allahu e dërgoi Pejgamberin me udhëzim dhe me fe të vërtetë, që të ngadhënjen mbi çdo fe edhe pse idhujtarët këtë e urrejnë. Jetëshkrimi i të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem është vet reflektimi praktik i sheriatit të Allahut të Lartësuar të cilin Allahu ia ka shpallur atij salAllahu alejhi ue selem, si dhe për të cilin Allahu ka urdhëruar të pasohet në fjalën e Tij: (( ‫ْرْع ْجنْ َرنُْبْف َّ ا نفص‬ ْ ‫ ذْ َنرْ اََخْف فالْ َ نيَذَّْف ِ ْ َه ََْب ََ َفعْ ْفة ن ْو فالْ ُِْْنََ َنيُْ َْْ َه َفر َ كهَّْف ا َْرذنْ َفت‬-18- ‫َهَ َهَّْف ْْنذْف ذا َفناََ َّْ َْرن اي َفص‬ ‫وَْخنف اْذِفُ ُ نف‬ ْ ‫ع ِ َو َذُْب ِْ َن ا‬ ‫َ اي َفص َ نُِ َ ََذَّْف‬ ‫َها ِْ َن َ ف‬ ‫ف ْو نف‬ ‫) ) َ َ اَة ن ََّذَّْف ْو َ ُّف‬ “Pastaj, Ne të vumë ty në një rrugë të drejtë të fesë, pra ti ndiqe atë e mos i ndiq dëshirat e atyre që nuk dinë. Ata nuk mund të mbrojnë ty për asgjë tek Allahu. Zullumqarët janë miq të njëri-tjetrit, kurse Allahu është mbrojtës i besimtarëve të devotshëm” (Xhathije 18-19). Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem veç së e ka ndaluar thyerjen e besës dhe tradhtinë, si dhe ka urdhëruar me besnikëri, ndershmëri dhe besueshmëri. Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem “Kur e caktonte një emir (prijës) në ushtri apo në tog, e këshillonte atë posaçërisht me frikë ndaj Allahut, pastaj i thoshte: Luftoni me emrin e Allahut në rrugën e Tij, luftojeni atë që e mohoi Allahun; luftoni dhe mos e teproni, mos e thyeni besën, mos masakroni dhe mos mbytni fëmijë” (Transmeton. Muslimi). Kurse, në një transmetim tek Tabaranij në Mu’xhem esSagir me nr. Të hadithit 340: “Dhe mos u frikësoni, mos mbytni fëmijë, e as gra dhe as të moshuar”. E ka ndaluar Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem thyerjen e besës, si dhe e ka ndaluar (bërë haram) tradhtinë të cilën po e manifestojnë terroristët; gjithashtu e ka ndaluar mbytjen e grave dhe fëmijëve, e edhe të moshuarve, të cilët nuk janë të aftë për të luftuar dhe nuk luftojnë, e ka ndaluar mbytjen e këtyre, e po ashtu e ka ndaluar shkatërrimin (në tokë), Allahu i Lartësuar thotë:

(( ْ‫سْاوََف ْو فال‬ ‫بلْ َهيُْ ِْ َنْْ َْْ َل َ ف‬ ‫ذسف كف‬ َ ‫ا َِف ْ ا َل‬ َ َْ ‫َهَ ْلهَ َْلْف َْخنف ْو ُْ َْنفُ ُ َْ ََِفُ ُ ْوَ َِْاَ امف‬ َ َ‫) ) َ َ اَح‬ ِ ‫سنَذَّْف َ كهَّْف َْ َر‬ “Mos bëni çrregullime në tokë pas rregullimit të saj dhe lutuni Atij duke pasur frikë dhe duke shpresuar. S’ka dyshim se mëshira e Allahut është pranë atyre të mirëve” (‘Araf 56). Pra, Allahu na kumtuar së nuk i do ata që bëjnë shkatërrim, si dhe ka kumtuar së Allahu nuk iu jep sukses intrigave të tradhtarëve. Po në këtë rrugë, vazhduan sahabët e tij salAllahu alejhi ue selem. Kur shkonin tek ndonjë popull prej jo besimtarëve, i ftonin në Islam fillimisht, e nëse ata refuzonin dhe ishin nga ithtarët e librit, ua kërkonin xhizjen, e nëse edhe këtë e refuzonin, atëherë ua shpallnin luftën dhe iu tregon se do t’i luftojnë. Pra i luftonin pasi që iu tregonin atyre për luftë. Kurse, në qoftë së ishin jo besimtarë nga idhujtarët, atyre iu ofronin të zgjidhnin mes Islamit dhe luftës, si dhe i luftonin pasi që i informonin së do t’i luftojnë. Kurse, ajo që e veprojnë terroristët në këtë kohë, duke vendosur lënde shpërthyese në trup, apo duke ngasë makina me lënde shpërthyese dhe pastaj kur shohin ndonjë turmë njerëzish, e hedh vetën në ajr apo makinën e tij dhe vetveten, kjo çështje buron nga tradhtia, kurse Islami është shumë larg kësaj dhe assesi, kurrë nuk e miraton këtë. Ato veprime vetëvrasëse që po ndodhin në Britani dhe në vende të tjera, janë duke i projektuar tekfircat havarixh. Të cilët i ka qortuar i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem në fjalën e tij: “Do të shfaqet në kohën e fundit një popull i ri në moshë, mendjelehtë, flasin me fjalën me të mirë të Allahut, dalin nga feja ashtu siç del shtiza nga gjahu, nuk e kalon imani fytin e tyre, kudo t’i takoni vritini, sepse në vrasjen e tyre ka shpërblim për atë që i ka vrarë ditën e Kiametit”. Është vërtetuar nga Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem që ka thënë: “Të vrarët më të këqij nën kupën e qiellit”, po ashtu ka thënë: “Vrasësi më i mirë është ai që i vret”, po ashtu ka thënë: “Lum ai që i vret ata apo që e vrasin ata”, po ashtu ka thënë: “Kudo që t’i gjeni, vritni ata, sepse në vrasjen e tyre ka shpërblim tek Allahu”, po ashtu ka thënë për ta: “Qentë e zjarrit (xhehenemit)”, po ashtu ka thënë: “Po t’i arrija do t’i luftoja sikur popullin e Adit” e në një transmetim: “Sikur popullin e Themudit”, po ashtu ka thënë: “Do të dalin marikitë (emër i havarixhëve), dalin nga feja ashtu siç del shtiza nga gjahu dhe pastaj nuk kthehen më në të (në fe) deri sa të kthehet shtiza në harkun e vet” kurse kuptimi i fjalës ‘mereka’ do të thotë: dalin nga ana tjetër. Pra, havarixhët dalin nga feja dhe asgjë prej saj (fesë) nuk mbetët (ngjitët për ta) në ta.

Duke u bazuar në këtë, Islami është i pastër nga këto veprime të pa matura marrëzie, për këtë duhet të ndëshkohet ai që vepron kështu dhe duhet të urrehen veprimet e tyre. Ata, të cilët i akuzojnë selefitë të cilët e pasojnë librin e Allahut dhe sunetin e të Dërguarit të Tij salAllahu alejhi ue selem dhe që ecin në rrugën e sahabëve, që i akuzojnë për eksplodime në Britani apo diku tjetër, me eksplodime që përfshijnë vrasjen e njerëzve, humbjen e pasurisë, derdhjen e gjakut, frikësimin e njerëzve si dhe kryengritjen kundër pushtetit, ata që i akuzojnë selefitë me këtë, po ata janë kryerësit e këtyre gjërave të urryera. Dëshirojnë t’ia adresojnë dikujt tjetër, kurse ata janë pjesëtarët e Alkaidës, të cilët e pasojnë Usam ibën Laden, elMisarin, Sad elFekihin dhe të tjerët sikur këta. Sepse, këta u edukuan në frymën e librave të tekfirijinve, siç është Sejid Kutbi dhe ata që janë me të në këtë rrugë të gabuar, të cilët i konsiderojnë pa besimtarë umetin e Muhamedit salAllahu alejhi ue selem pa të drejtë, përkundrazi i konsiderojnë pa besimtarë për mëkate, e nga mëkatet nuk shpëton askush. E në fakt, nuk lejohet ta bëjmë pa besimtarë (tekfir) askënd nga myslimanët, përveç, kë e ka bërë pa besimtarë Allahut i Lartësuar, siç janë idhujtarët që kanë shirk të madh. Allahu i Plotfuqishëm thotë: (( ‫ف ْو ْ َّْ َْف‬ ‫وه ْف‬ ‫َّ َْ ََ َرذْف َه َف‬ ‫ْ َْراذْف ْذْحَ َْ ْطَّنف ِْا َْرَِّلْف َِْ َف‬ ْ ‫ل َرذَّْف َهَّْف ْو ْةْماَرَّْنف‬ َ ‫َّ َ نيَذَّْف ْو َْ ْع َْ ْذَذْف ِ ا‬ َ ُ‫) ) َ َ ْن‬ “Veç së të është shpallur ty prej Allahut e edhe atyre para teje: “Nëse i bën shok Allahut, veprat tuaja janë të asgjësuara dhe ti do të jesh prej të humburve” (Zumer 56). Po ashtu i Lartësuari thotë: (( َّ‫د ْو ْه‬ ‫َهَ ْه ْعف ذْ َْ اف‬ ‫سُِا فرا ِْ َمرن َُْ َِ َرف ْ فرا ِا َر ْهُخْف فالْ ا َْ ْرف َْ ْيفُ ُ نف‬ ‫) ) َ َمُْ َِ اروخْف ذا َل َر اف‬ ْ ‫ف فالْ َْرن فرا ْل َكِ َفر َْن فْْ َه‬ “E kush adhuron me Allahun ndonjë të adhuruar tjetër, për të cilin nuk ka kurrfarë fakti, përgjegjësia e tij është para Zotit të vet, e mohuesit nuk do të shpëtojnë” (Mu’minunë 117). Po ashtu i Lartësuari thotë: (( ْ‫ل‬ ‫د ِْ ف‬ ‫َهَ ْه ْفع ْ ْ َْ اف‬ ‫) ) َ َ اَنْين َِذَّْف َهَّْف ِْةْماَخْف ا َْ ْرف َْ ْيفُ ُ نف‬ “Pra, përpos Allahut, mos adhuro tjetër të adhuruar e të bëhesh prej të dënuarve” (Shuara 213).

Po ashtu i Lartësuari duke pohuar fjalën e Isai, të birit të Merjemes thotë: (( ْ ُ‫ل ْرَذَذ ْفَ ِْنَف ذف‬ ‫ُه ذاُ ََر َبف ْهَّ َْرن فرا ْو ْلِن ام َفص ْل َكِف كف‬ ‫َها ه نْر ْفي ِْ َّْ َفْ َِ كَف‬ ‫ْرْذ َفر كف‬ ْ ْ‫فو ْفه َ َ ْلنن فت‬ ‫ُْل َه ََّف َر نُِ َ ََذَّْف ْو ْهُ َ نن اف‬ ‫ِْرم َف‬ َ َْ ََ‫َهْ َ ََْاْاوف‬ ْ ‫ُل أ َ ْوَما‬ )) “…O Beni Israil, adhuroni Allahun, Zotin tim dhe Zotin tuaj, sepse ai që i përshkruan Zotit shok, Allahu ia ka ndaluar atij xhenetin dhe vend i tij është zjarri. Për mizorët nuk ka ndihmës” (Maide 72). Ky është realiteti që nuk i lejohet askujt të largohet prej tij, e kush pretendon të kundërtën e kësaj, siç janë tekfirijinët, të cilët i konsiderojnë pa besimtarë ata që kanë teuhid, falën dhe agjërojnë, ai është në të kotën, thirrës për tek e kota. Ky është realitet që nuk lejohet të dyshohet në të dhe as nuk lejohet të anohet prej tij, vërtetë prej Allahut është suksesi. Paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të Dërguarin tonë, Muhamedin, familjen dhe shokët e tij.

Shkruar nga shejh Ahmed ibën Jahja en-Nexhmij, RahimehUllah me: 22/07/1426h. Burimi: http://www.sahab.net/home/?p=1571

Përvoja ime me xhematin Ih’vanul-Muslimine Pyetja: Gjatë fjalimit tuaj pohuat së ju keni përvojë me xhematin Ih’vanulMusliminë, dëshirojmë nga ju, një pasqyrim nga kjo dhe të përfitojmë nga kjo përvojë? Përgjigja: Lavdi i takon Allahut, kurse paqja dhe bekimi i Tij qofshin mbi të Dërguarin e Allahut, familjen dhe shokët e tij, e më pas: Të vazhdojmë më përgjigje ndaj disa pyetjeve – kuptohet ato që mundemi- kurse, kjo është një pyetje me rëndësi.

Sa i përket përvojës sime me xhematin Ih’vanul-Musliminë, në disa nga përvojat e mia jam i veçuar prej juve, e në disa jeni pjesëmarrës edhe ju më mua, lavdi i qoftë Allahu dhe shumë prej tyre edhe ju i keni përjetuar. E para: Në fillim të rinisë sime disa nga thirrësit e xhematit bën përpjekje –të cilët sipas asaj që ata i konsiderojnë si njerëz që i përvetësojnë (thirrin) të tjerët- u përpjekën të me përvetësonin edhe mua në shumë mënyra. Gjatë një përpjekje, njëherë me morën me veti tek njëri nga prijësit e tyre të mëdhenj në një qytet prej qyteteve. Udhëtuam një ditë të plotë dhe unë isha i dyshimtë…mirëpo, kur hymë tek ky njeri i madh (më pozitë), i cili i udhëhiqte këta (xhematin Ih’vanul-Musliminë), kur papritmas e vërejta së ky njeri posedon një mexhlis të madh dhe aty u shpërndan shpuzoret për shkundjen e cigareve; kurse unë thash në vete kjo është e para, pra, kjo është nga pikat. Njëherë qëndruam në një ndejë dhe nuk ishte askush përveç meje dhe ai (personi) që më dërgoi tek ai shejh. Më pas hyri një i ri, kishte mjekrën e rruar, thuajse tani ka dalë nga salloni i qethjes, u vetëpërmbajta nga të folurit, e llogarita si të huaj prej neve (që s’ka lidhje me ne). Me thanë: Ky është nga të veçuarit e Ih’vanul-Musliminëve –u shkatërrua Hajberi (fjalë e urtë) - thash kjo është e dyta! Në qoftë së ky është nga të veçuarit e xhematit atëherë për kë është thirrja? Në qoftë së e bëjmë hallall duhanin, ua shpërndajmë shpuzoret duhanxhinjve dhe atyre që i kanë rruar mjekrat, i cili ka nevojë për thirrje dhe udhëzim që është nga të veçuarit e veçantë të tyre, atëherë për kë është thirrja? Përfundoj mexhlisi dhe u kthyem unë dhe shoqëruesi im dhe fola me të gjatë rrugës, i thash: Për çfarë thirrni? Me tha: O filan, ti nuk e ke kuptuar metodologjinë e Ihvanve?! Në metodologjinë e Ih’vanve tani nuk flitet për punë të neveritshme, e as për mëkate, e as për pije dehëse, e as për rreshta, e as për ndonjë qëllim, mirëpo, në nxitojmë për ta ngritur hilafetin e përgjithshëm, pra duam të ndërtojmë shtetin islamik mbi çdo tokë dhe ndër çdo qiell, e gjithë toka të jetë e tyre (e myslimanëve). Pasi të ndërtojmë shtetin e përgjithshëm –hilafetin e përgjithshëm- ata qanin për hilafetin e osmanlive dhe nuk e dinin fare së çfarë pragjeve kishte pasur në të, Allahu qoftë në ndihmë! Pasi të ndërtojmë hilafetin e përgjithshëm, pas kësaj fillojmë me përmirësimet në Islam: (iu themi) alkooli është haram, punët e neveritshme janë haram, heqja e mjekrës është haram, pra, pas kësaj. Kurse tani, jo! Iu thash: kështu! Me thanë:

kështu! Iu thash: këtu është dallimi mes meje dhe juve, që tash e tutje mos u mundo kotë, bërë përpjekje që të më besh njërin prej juve, porse tani jo! Metodologjia e Islamit nuk është kështu, metodologjia e Islamit fillon me përmirësimin në çdo gjë. Çështjen e parë që fillon për ta përmirësuar metodologjia e Islamit është përmirësimi i akidës, nuk bën ta injorojmë gjendjen aktuale, bindjet e shumë popujve myslimanë tanimë janë të prishura, është përhapur idhujtaria dhe shirku ndaj Allahut me gjitha llojet e tij në mesin e tyre. Në qoftë së i lemë kështu, mos ta refuzojmë shirkun e as bidatet, të nxitojmë për ngritjen e shtetit dhe ta bëjmë Islamin vetëm simbol, simbol i thatë që nuk veprohet me të, t’i mashtrojmë njerëzit me të. Do t’i mashtrojmë njerëzit nëse e ngritim lartë një pllakat ku shkruan ky është Islami i madh (nëse nuk veprojmë me të), e në këtë nuk shpresohet diçka e hajrit. Njëri nga kokat e tyre veç së e ka pohuar së ata nxitojnë për të arritur në kupën e parlamentit, që do të thotë: Islami është një mjet për të hipur mbi shpinën e tij deri sa të arrijnë në kupën e parlamentit, pastaj e lëshojnë dhe e largojnë (Islamin)! Ky është Islami tek ta, kjo është tallje me Islamin. E marrin Islamin mënyrë dhe mjet për të arritur në parlament! Kjo është një pjesë nga përvoja ime, kurse në pjesën tjetër jeni pjesëmarrës edhe ju. E dyta: Kurse, rastet kur edhe ju jeni pjesëmarrës me mua në këtë përvojë janë: Kur janë shfaqur rrafiditë (shiat) dhe kur ata e ndërtuan shtetin e tyre, çfarë bënë kokat (prijësit) e Ih’vanve? Udhëtuan nga çdo vend –me përjashtim ky vend (Arabia Saudite) - shkuan dhe i uruan, e begatuan dhe e puthen ballin dhe fytyrën e rrafidizmit. E më pas, e bën si porosi të tyre: Bëhuni Humejnijinë (si Homeini), çdo njeri prej juve le të jetë Humejnij në vendin e vet! Pra, Ih’vanet ishin me humejnijinët (me Homeinin), kur rrafiditë u përpjekën për ta prishur Xhaminë e shenjtë, kur i sulmuan banorët e dy vendeve të shenjta, kur iu bën keq haxhilerëve që shkonin në shtëpinë e Allahut, Ih’vanet ishin miqtë dhe aleatët e tyre. Këtë mund t’jua vërtetoj juve me foto të cilat i kanë bërë ata me këtë njeri (me Homeinin). Kur ua falen xhenazen të vdekurve të tyre, i quajtën dëshmor (shuheda), të vrarët e rrafidive i quajtën dëshmor dhe ua falën namazin e xhenazes dhe jetuan (qëndruan) me këtë njeri (Homeinin) një kohë të gjatë! Ndryshoi politika ashtu siç është traditë e saj, u shfaq njeriun i Bagdadit (Sadam Husejni) dhe e shpallen pa besimtarë edhe njeriun e Teh’ranit (Homeinin), dikur u drejtuan kah Bagdadi dhe qëndruan në pragun e Sadamit dhe e emëruan me llagapin Salahud-din Ej-jubij, muxhahidi i madh, përmirësuesi i madh!

Po ashtu shkatërrimin e tij ndaj Kuvajtit, shkatërrimin e shteteve të gjirit dhe Saudisë, gjithë këtë e quajtën përmirësim dhe çlirim të Kudsit, kaloi Kudsi në Kuvajt! Kështu vepruan Ih’vanët, e akoma veprojnë kështu, sa që deri vonë njëri nga kokat e tyre shkonte tek Sadami, kohë pas kohe, sa që disa nga gazetat kohën e fundit janë tallur me të: “Kur të shkoni Turabi tek Sadami, a i jep fetwa apo merr fetwa prej tij, cili prej tyre është mufti? Sepse Turabi nxiton pas asaj që nxiton Sadami, sipas rezultatit që ka dal në fund! A nuk e kuptoni fik-hul-vakian? A nuk është fik-hul-vaki veç se kjo? Në qoftë së nuk e kupton këtë, atëherë jeni njerëzit me të paditur ndaj fik-hul-vakias! Kjo është fik-hulvakia, aktualiteti i njerëzve, kjo është kështu që nga dita që janë shfaqur e deri në këtë kohë. Ata bashkëpunojnë me kriminel, me njerëz të prishur, edhe pse të rinjve ua zbukurojnë me të mirën –kryesisht të rinjtë tanë janë të mirë-. Kur u shfaq lëvizja e Ih’vanve në Algjeri, në Tunisi, në cilin do vend, ata e quajtën këtë lëvizje: Lëvizje Islame, e në fakt është shkatërruese xhahilije (injorance). E cila thërret për parlament, kurse parlamenti është kufër, asnjëherë nuk e ka ftuar një qytetar për t’u gjykuar tek Islami, por e fton për parlamenti. Nuk ka dallim mes qytetari –ai i cili tek njerëzit njihet si selefij dhe thirrës- s’ka dallim mes tij dhe mes atyre që janë në ulëse (në parlament). Në se ata që janë në ulëse gjykojnë me ligjin francez, në qoftë së e votojnë qytetaret dhe arrin në pushtet dhe nëse dëshiron e heq ligjin francez, e pastaj e vendos ai dhe shokët e tij ligjin algjerian dhe më pas gjykojnë me të në parlamentin e tyre, këtu i pyes kërkuesit e dijës: A ka dallim mes kufrit të importuar dhe atij vendorë? Nuk ka dallim mes tyre, porse ligji i tyre është kufër vendorë, kurse ligji francez kufër i importuar. Në Islam s’ka dallim mes kufrit të importuar dhe atij vendorë. Përkundrazi legjislacionet e shujuhve të shkretëtirave nëse i vëren në çështjet e hallallit dhe haramit, e kupton së janë ligj, tagut dhe gjykim me diçka tjetër pos asaj që e ka zbritur Allahu. Mësojeni se, kuptimi i gjykimit me diçka tjetër pos Allahut nuk është vetëm importimi i ligjeve nga jashtë! Legjislacionet që janë të njohura tek banoret e shkretëtirës, ligjet që i vendosin të rinjtë nga mesi jonë, që flasin gjuhën tonë, që atribuohen tek feja jonë, i vendosin ligjet nga vetja e tyre, gjitha këto s’kanë dallim mes tyre dhe ligjit francez dhe anglez, gjitha janë njëjtë, gjitha janë gjykim me diçka tjetër pos asaj që e ka zbritur Allahut dhe është kufër ndaj Allahut. Këto janë disa nga përvojat e mia me ta. Ata nuk e kanë ndryshuar metodologjinë e tyre, akoma bashkëpunojnë me armiqtë e thirrjes islame, mirëpo veprimi në emër të Islamit është politikë, Islam politik.

Nga politika e tyre është që t’i lënë injorantë masën, masa tek ta duhet të mbet e pa ditur, mos të mëson. Mos të mësojnë dhe t’i bashkojnë sikur rrafiditë. A e dini së rrafiditë janë njerëzit me të paditur, me të paditur së injorantët tanë, sepse ata kanë bindjen së duhet bërë nënshtrim (ta’atu) ndaj dijetarëve, kurse masa jonë nuk e kanë bindjen së duhet nënshtruar ndaj dijetarëve. Tek ne, nuk ka nënshtrim ndaj dijetarëve, përveç tek rrafiditë, është kjo akide e cila është transferuar tek Ih’vanet, ata e shohin së masa duhet t’i nënshtrohet atyre dhe duhet të mbetët në injorancë deri sa t’iu nënshtrohet atyre me nënshtrim të verbër. Ky është realiteti i këtij xhemati shkurtimisht.

Shejh Muhamed Eman elXhamij, Allahu e mëshiroftë! Burimi: http://www.sahab.net/forums/index.php?s … pic=149638

Thirrja e Muhamed ibën Abdul-Vehabit Pyetja: Një njeri thotë: Po dëgjojmë shumë për (të ashtuquajturin) Vehabizmin dhe po dëgjojmë së ata e urrejnë dërgimin e salaveteve mbi Pejgamberin salAllahu alejhi ue selem, e as nuk e vizitojnë varrin e tij salAllahu alejhi ue selem dhe disa shujuh thonë së Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem ka paralajmëruar për ta: “Nexhdi është briri i shejtanit”, cila është përgjigja juaj për këto fjalë? Përgjigja: Në fakt kjo pyetje, me keqardhje e them, ka lënë gjurmë të mëdha tek shumë myslimanë. Kjo ka ardh si shkak i propagandës së politikës në të kaluarën, mirëpo kësaj politikë i ka kaluar koha dhe i ka përfunduar, sepse kjo ishte pjesë e politikës së shtetit turk –nuk po e zgjas me shumë, porse ky është vetëm një pasqyrim i shkurtër- e shfaqën (këtë akuzë) ditën kur u shfaq ky njeri i ditur dhe përmirësues, i quajtur Muhamed ibën Abdul-Vehab në disa vende të Nexhdit duke i thirrur njerëzit në sinqeritet për të cilin veç së folëm më parë, në adhurim të Allahut të Vetëm dhe mos t’i behët shirk asgjë Atij. Gjurmët e të cilit (shirkut) fatkeqësisht akoma janë prezent në disa vende islame, gjë që në këtë vend (Nexhd dhe rrethina e tij), nga ka

dalë shejhu përmirësues Muhamed ibën Abdul-Vehab , Allahu e mëshiroftë, nuk është më prezent shirku. Në këtë zonë deri me tani, lavdi i qoftë Allahut, nuk ka ndonjë lloj shirku siç e shohim në shumë vendet islame: Egjipt, Jordani dhe Siri, apo në vendet e huaja, apo në Iran. Lajmi i Homeinit dhe vdekjes së tij, konsiderimi i varrit të tij si Qabe ku iranianët e vizitojnë, ky lajm për juve nuk është i hershem. Ky njeri (Muhamed ibën Abdul-Vehabi) kur u shfaq dhe thirri për adhurimi ndaj Allahut të Plotfuqishëm e të Vetëm u akordua me një urtësi që e dëshiroi Allahu i Plotfuqishëm. Kjo urtësi ishte prania e një princ prej princave të Nexhdit, e ky ishte Su’udi, gjyshi i mbretit aktual (të Arabisë Saudite). Bashkëpunojë shejhu me princin dhe bashkëpunoj dituria me shpatën. Filluan ta përhapin thirrjen e Teuhidt në vendet e Nexhdit duke i thirrur njerëzit nganjëherë – dhe kjo është kështu në parim- nganjëherë me fjalë, e nganjëherë me shpatë. Kush i përgjigjet fjalës, kjo ishte ajo që kërkohej, se përndryshe nuk do të realizohej thirrja veç së me forcë. U përhap kjo thirrje sa që arriti edhe në vende të tjera, duke pas parasysh së vendet e Nexhdit dhe vendet tjera islame për rreth saj, siç është: Iraku, Jordania e shumë të tjera ishin nën pushtetin e turqve, të cilët e mbanin pushtetin me trashëgimi (njëri pas tjetrit). Kur u manifestua emri i këtij njeriut me dituri dhe këtij princi me administrim, u përhap e u përhap (thirrja e tij), turqit u frikësuan së në boten islame do të shfaqet një shtet që e sfidon shtetin e turqve! Insistuan ta zhdukin edhe pse ishte mu në vatrën e vet (si shtet fillestar), me thashetheme të kota ndaj tyre, me gënjeshtra dhe shpifje ashtu siç u ceken në pyetje apo shumë gjëra të tjera, kurse ato që i dëgjojmë ne, janë shumë e me shumë. Unë thash me herët së shkaku kryesorë është faktori politik, pra ky është shkaku. Mirëpo, kjo politikë ka përfunduar dhe ne nuk jemi duke bërë hulumtim historik. Kurse, shkaku tjetër është injoranca e njerëzve ndaj kësaj thirrjeje. Kjo injorancë ma kujton mua një tregim që e kam lexuar në disa nga revistat. Dy burra polemizonin rrugës për thirrjen e Muhamed ibën Abdul-Vehabit të cilën (thirrje) e quajnë vehabizëm. Sikur njerëzit të mendonin për atë që e flasin, veç kjo fjalë që e thonë do t’ju mjaftonte si përkujtim së ata janë duke gabuar kur e pohojnë këtë. Sepse, shprehja vehabizem nëse duam të shikojmë për prejardhjen e saj dhe kujt i atribuohet, e shohim së vehabizmi i atribuohet emrit elVehab, e kush është elVehab? Ai është Allahu i Lartësuar!

Pra, shprehja Vehabizem është nder dhe nuk është nënvlerësim, mirëpo është një shembull që e thonë tek ne, në Siri: “Në veshët e tyre është një gjë e frikshme sikur bubullima shumë e frikshme”. (sipas tyre) Vehabitë nuk e besojnë të Dërguarin, nuk besojnë në diçka tjetër pos Allahut! Ky hulumtim ma kujtoj rastin e këtyre dy burrave që polemizonin, e ky injoranti pretendonte që ata (Vehabitë) nuk besojnë veç se në Allahun, kurse Muhamedin si të dërguar të Allahut nuk e besojnë dhe nuk thonë veç se La ilahe Il-lAllah. Tek ne, në Sham duke u bazuar në këtë tregim të Shamit, duhet t’ju them juve me dialektin e Shamit, kur pranë juve kalon konsulli apo ambasadori saudian në këtë vend (Siri), flamuri i vendit të tij valon në makinën e tij dhe aty shkruan qartë La ilahe illAllah Muhamedun resul-Ullah. O njerëz kini frikën Allahut! Si thoni këta njerëz nuk besojnë në diçka tjetër pos Allahut, kurse flamuri i tyre është i vetmi flamur në dynja, në të cilin shkruan deklarata e Teuhidit, për të cilin Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Jam urdhëruar t’i luftojë njerëzit deri sa të dëshmojnë fjalën La ilahe Il-lAllah Muhamedun resul-Ullah, e kur ta thonë këtë, është i garantuar gjaku i tyre dhe pasuria e tyre, përveç së me të drejtë, kurse llogaria i takon Allahut”. Si thoni për këta njerëz dhe shpifni ndaj tyre, kurse ky është flamuri i tyre i ngritur që simbolizon atë iman që është në gjokset e tyre! Kjo është gjëja, gjëja më e madhe dhe me e rëndësishmja. Për këtë flamur mund të thuhet që është i falsifikuar dhe është thjesht një pretendim mashtrues etj, mirëpo si është gjendja e tyre, deri me tani njerëzit e bëjnë haxhin të sigurt dhe të qetë, këtë (haxhilerët) nuk e përjetuan në kohën e turqve të cilët i kanë përhap këto thashetheme ndaj tyre dhe këto shpifje të rrejshme. Ju e dini që shumë vite prindërit tanë, e aq me keq gjyshërit tanë, ishte e domosdoshme për çdo ekuipazh të haxhilerëve nga cilido vend të shoqërohej nga njerëzit e armatosur, të gatshëm për t’i mbrojtur njerëzit e atij ekuipazhi nga kusarët. SubhanAllah! Kjo gjë ka kaluar dhe ka përfunduar, me çfarë politike? Me politiken të cilën ata e quajnë Vehabije deri në këtë çast. Në qoftë së kushtimisht themi së ky flamur që valon dhe e manifeston imanin e mirëfilltë dhe Teuhidin e pastër, e që krahas tij është imani në Muhamedin si pejgamber, është i falsifikuar dhe i shpifur, a nuk po shihni se ata qëndrojnë në xhamia duke e adhuruar Allahun. Myezini e thirr ezanin ashtu siç thirret në çdo vend. Me përjashtim disa shtesa (që s’kanë bazë) para dhe pas ezanit që thuhen në vende tjera, aty nuk thuhen, sepse ata e pasojnë sunetin.

Nuk e mohon askush fjalën e Pejgamberit salAllahu alejhi ue selem, ai është pejgamberi i islamit dhe i gjithë krijesave në çdo kohë dhe çdo vend, mirëpo (veprimi i tyre) është si shkak i pasimit të selefit, siç thuhet: Çdo e mirë është në pasimin e selefit, e çdo e keqe është në shpikjet e halefit! Deri me tani, njerëzit shkojnë në haxh dhe e dëgjojnë këtë ezan me dëshminë se vetëm Allahu duhet të adhurohet dhe me dëshminë së Muhamedi është pejgamber, pastaj falën sikur na, e përmendin Pejgamberin salAlahu alejhi ue selem dhe sa herë që e përmendin, dërgojnë salavate mbi të ndoshta me shumë së sa këta njerëz që shpifin ndaj tyre, që thonë Vehabitë nuk e donë Pejgamberin salAllahu alejhi ue selem dhe nuk dërgojnë salavat mbi të! O njerëz kini frikën Allahut! Kjo është shpifje që realiteti i tyre (që ata i quajnë Vehabij) e hedh poshtë. Sa që nuk mund të thuhet së këta njerëz bëjnë lajka, porse kjo është si shkak i asaj që buron nga zemra e tyre, imani në La ilahe il-lAllah Muhamedun resul-Ullah, si dhe ecja në rrugën e Pejgamberit salAllahu alejhi ue selem, duke mos shtuar asgjë dhe nuk po them duke pakësuar, sepse pakësimi është gjë e natyrshme tek njeriu. Nuk mundet njeriu (që ta ndaloj pakësimin) – mirëpo në aspektin e akidës as nuk shton e as nuk pakëson, kurse në aspektin e adhurimit nuk shton, mirëpo pakësimi ndodh, si për shembull , disa nuk falën natën kur njerëzit flenë, mirëpo ky pakësim nuk ndikon në akiden e tij, e as në Islamin e tij, pra kjo fjalë (shpifje) deri me sot është shpifje ndaj këtyre, kurse ata janë të pastër nga kjo ashtu siç thuhet: Është i pastër ujku nga gjaku i birit të Jakubit!

Shejh Albani, RahimehUllah! (Silsiletul-Huda ueN-nur Nr. i kasetës 291)

Rreziku i përhapjes përgojimit (gibetit) në mesin e njerëzve

Ne i shohim disa njerëz tani që përhapin fjalë ndaj disa njerëzve të caktuar, përhapin fjalë dhe vepra ndaj dijetarëve çfarë ata nuk i kanë thënë dhe nuk i kanë vepruar. E aq me keq përhapin fjalë dhe vepra për pushtetarët dhe udhëheqësit çfarë ata nuk i kanë thënë dhe nuk i kanë vepruar. Përgojimi ndaj dijetarëve dhe pushtetarëve, siç është mbreti apo ministri e të tjerë, është më i rënde së sa përgojimi ndaj njerëzve në përgjithësi. Sepse përgojimi i parisë e shkakton urrejtjen ndaj prijësit, e kur njeriu e urren prijësin e vet nuk e dëgjon fjalën e tij, kështu që çdo punë të mirë që e vepron prijësi përveç së mungon në sytë e këtij njeriu, e çdo punë të keqe që e vepron prijësi i bie në sy dhe në zemër, përse? Sepse, nuk e do prijësin dhe e urren si shkak i asaj që është përhap ndaj tij, siç ka thënë një poet i mençur: Syri i kënaqësisë (epshit) ndaj çdo të mete është i kënaqur –Ashtu siç syri i hidhërimit i sheh gjërat e barabarta. Njeriu i hidhëruar mos mendo së e përhap të mirën e atij që është i hidhëruar në të, mirëpo ky njeri i zëmëruar urryes i përhap gjitha të këqijat dhe hesht ndaj të mirave sikur mos me ndodh fare. Pra, përgojimi i prijësit e shkakton urrejtjen e tij dhe armiqësinë, si dhe mos nënshtrimin ndaj urdhrit të tij, të mirat i bën të këqija, e kjo është e rrezikshme për gjithë shoqërinë. Sepse kur gjërat kalojnë në kaos që nuk kanë frerë prishet rëndi, përçahet Umeti. Po sikur për shembull t’i përhapim të këqijat e prijësit, a e përmirëson kjo gjendjen sadopak? Sikur ta përmirësonte gjendjen do të ishte mirë, mirëpo nuk përmirësohet, përkundrazi gjendja eskalon me shumë. Kështu që prijësi e vëren këtë dhe bie në atë që nuk është e drejtë e tij, siç është akuzimi i atyre që s’kanë faj me ndonjë çështje çfarë ata janë të pastër prej saj, e si shkak i kësaj ndodh sherri ndaj atij që e ka përhap këtë të keqe dhe ndaj të tjerëve. Dhe a është përgojimi mëkat i vogël apo është nga mëkatet e mëdha?! Përkundrazi është nga mëkatet e mëdha. Ibën Abdul-Kavij në vargjet e tij edDelijetul-Fik’hijetu ka thënë: Dhe është thënë të vogla janë përgojimi dhe bartja e fjalëve –Kurse të dyja janë të mëdha sipas pohimit të Ahmedit Ka për qëllim imam Ahmed ibën Hanbel, Allahu e mëshiroftë! Pra, përgojimi është nga mëkatet e mëdha, Allahu i Plotfuqishëm thotë: َ ِْ َِ َ ‫ت َِ ِْهوم‬ ‫َت ََل‬ ‫هَُّ ْول سَ ْرُ ْو‬ ‫يَُّ َِا ْىُ َ َاَوَ َا ْسُوم َ ٌَِِ س ِوه ََيْ َول سَهَُّْ َول َِنْو َِ َياََُّ ْلو َِس َيِ ُو‬

“…Mos e përgojoni njëri-tjetrin! Vallë, a dëshiron ndokush prej jush të hajë mishin e vëllait të vet të vdekur?! Sigurisht ju do ta urreni këtë!…” (Huxhurat 12). Kush dëshiron ta hajë mishin e vëllait të vet të vdekur, a ka dikush që e do ketë?! Askush nuk dëshiron që ta hajë mishin e vëllait të vet të vdekur. Allahu i Lartësuar e ka ngjasuar përgojimin me ngrënien e mishit te të vdekurit, sepse ai që përgojohet nuk është i pranishëm që ta mbrojë vetën, ashtu sikur i vdekuri nëse ja ha mishin ai është i vdekur dhe nuk e mbron vetën. Ky është ngjasim me diç me të shëmtuar që ka mundësi, gjë që aludon së përgojimi është i urryer tek Allahu i Plotfuqishëm, e po ashtu duhet të jetë e urryer edhe tek njeriu i mençur, sepse Allahu i Lartësuar thotë: َ‫يَُّ َِا ْىُ َ َاَو‬ “Sigurisht ju do ta urreni këtë!…” (Huxhurat 12). Rreziku i përgojimit të dijetarëve Gjithashtu përgojimi i dijetarëve, kurse dijetarët pa dyshime që nuk janë të pa gabueshëm dhe askush nuk është i pa gabueshëm përveç një njeriut, e ai është i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem, siç ka thënë imam Maliku, RahimehUllah: “Nuk ka asnjë nga ne, përveç së i merret dhe i lihet fjala, me përjashtim të pronarit të këtij varri” dhe bëri me shenje kah varri i Pejgamberit salAllahu alejhi ue selem. Dhe të vërtetën e ka thënë Allahu e mëshiroftë, çdo kush gabon, sa që njeriu e di gabimin e vet. Nganjëherë kur njeriu e thotë një fjalë, pastaj hulumton apo debaton në lidhje me të, i bëhet i qartë gabimi. Mirëpo, a është nga mirënjohja ndaj dijetarëve, të cilët e kanë lodhur vetën në kërkimin e diturisë dhe nuk kanë kursyer asgjë në përhapjen e tij në mesin e Umetit, që kur të gabojnë ndonjë gjë, të përhapet gabimi i tyre dhe mos të përmenden të mirat e tyre? Përgjigja është: Jo, pasha Allahun! Nuk është nga mirënjohja ndaj tyre dhe nuk është drejtësi e as korrektësi. Përkundrazi drejtësi është që të balancohen të mirat dhe të këqijat, e në qoftë së të mirat janë me shumë së të këqijat, atëherë njeriu është nga të mirët. Kjo ndodh kur të këqijat janë afër të mirave për nga numri. E si është halli kur është një e keqe karshi qindra të mirave?! Mirëpo, disa njerëz Allahu na ruajttë një gabim të vetëm e merr shkak për të sharë, për thashetheme dhe i shton asaj të keqe shumë të këqija të tjera. Dhe kjo nuk lejohet kurrë në asnjë rast.

Dije që kur njerëzit e humbin besimin në dijetarë, nuk do të thotë kjo që i është bërë dëm dijetarit si individ, porse ky është dëmtim ndaj dijetarit dhe ndaj asaj që e bartë ai nga sheriati. Kur dijetari bie nga pozita që e ka në sytë e njerëzve, ata nuk e pranojnë fjalën e tij edhe nëse është më e qartë së dielli. Ngase besueshmëria është hequr prej tyre. Sikur mos të ishte besueshmëria e njerëzve në njeri tjetrin, kurrë nuk do të përfitonin prej njëri-tjetrit. Sa që njeriu me të cilin dëshiron të bësh një bashkëpunim, për t’i shitur dhe për të blerë prej tij, në qoftë së nuk i zë besë, a bashkëpunon me të? Jo! Për ketë ju këshilloj që të jeni të kujdesshëm tej mase që të largoheni nga thashethemet, dhe të preokupohet njeriu me atë që i nevojitet e jo me atë që nuk i hynë në punë, sepse kjo është nga mirësia e Islamit të njeriu, ashtu siç ka thënë Pejgamberi salAllahu alejhi ue selem. E lus Allahun e Lartësuar që të më bëj mua dhe juve nga ata që njerëzit nuk kanë sherr dhe të na ruaj nga sherri i tyre. Të na udhëzoj në rrugën e Tij të drejtë. Dhe të na i pranoj neve dhe juve (punët e mira). Gjithashtu ju përgëzoj që prania e juaj në këtë ndej është brenda fjalës së Pejgamberit salAllahu alejhi ue selem: “Kush merr rrugën për të kërkuar dituri, Allahu ja lehtëson rrugën për Xhenet”. Allahu na dhuroftë neve dhe juve sinqeritet! Shejh Muhamed ibën Salih elUthejmin, RahimehUllah! Burimi: (Likaul-Babul-Meftuh 7/66)

Përgjigje të dobishme mbi disa pyetje të metodologjive të reja. 01. Kampet verore apo ligjëratat në xhami? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!)

Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 19-20 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi Pyetja 1: “Çfarë i këshillon vëllezërit e ndershëm të cilët marrin pjesë në kampet verore, nëse se koha e tyre ndeshet me kohën kur mbahen mësimet e dijetarëve? A duhet që ata të shkojnë në mësimet e dijetarëve apo të qëndrojnë në kamp? Ne shpresojmë për një përgjigje të detajuar pasi që shumë të rinj po flasin për këtë temë.” Përgjigje: “Qëllimi i kampeve është për të pastruar dhe mësuar nxënësit. Unë mendoj se përgjegjësit e kampit duhet të përshtatin kohën në mënyrë që ata të munden t’i sjellin të rinjtë në xhami për të dëgjuar ligjëratat dhe mësimet. Sepse pjesëmarrja në ligjërata është pjesë e këtyre kampeve. Në vend se ligjeruesi të shkoj tek ta, ata vijnë tek ligjëruesi në xhami. Kjo është më mirë. Është më mirë që ata të gjenden në xhami, në shtëpin e Allahut, dhe ta dëgjojnë dijen se sa të qëndrojnë në kamp.1. Si përmbledhje, është e detyrueshme për përgjegjësit e kampit që të organizojnë një program në mënyrë që ligjëratave në xhami tu ipet një kohë e programit të tyre dhe që ato të mos bien ndesh me kohën e programit. Kjo është siç thashë, një nga qëllimet e kampeve verore. ______________________________________________ 1 - Në fillim xhamia ishte burimi i dijes dhe qendra e dijetareve. Nga atje erdhën dijetarët që ishin të shkëlqyer në dijen rreth Hadithit, Fikhhut dhe parimeve të tij, Tefsirit dhe parimeve të tij, gjihës dhe degët e saj. Ata që posedonin të gjitha këto aftësi erdhën në përgjithësi të gjithë nga studimet e xhamisë. Të gjithë duhet ta dinë se dija duhet të kërkohet dhe jo që dija ti kërkojë njerëzit. Prandaj mos e ndërro atë më të mirën me atë që është më e keqe.

02. Pjesët teatrale dhe ilahitë nepër kampet verore Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 21-23

Pyetja nr 2: “Në kampet verore mbahen pjesë teatrale dhe këndohen ilahi. Çfarë do të thoni për këtë?” Përgjigje: “Përgjegjësit e kampit janë të detyruar që të ndalojnë të gjitha gjërat e padobishme ose të dëmshme për nxënësit. Ata duhet t’ua mësojnë atyre Kur’anin, Sunnetin, Hadithin, Fikhun dhe gjuhën arabe. Kjo është e mjaftueshme dhe merrë kohë të mjaftueshme. Ata duhet gjithashtu t’u mësojnë atyre ato shkenca që u sjellin dobi në jetën e kësaj bote, sikurse shkrimin, matematikën dhe shkathtësi të dobishme. Ndërsa gjërat që ata i quajnë “argëtuese”, në realitet ato nuk duhet të përfshihen në program1. Sepse ato janë një humbje kohe. Madje ndoshta edhe i preokupojnë me gjëra që i bën të harrojnë qëllimin e vërtetë për të cilin ata kanë ardhur. Prej këtyre fenomeneve janë pjesët teatrale dhe ilahitë. Ato nuk janë asgjë më shumë se se argëtim dhe lojëra. Përveç kësaj, ato i shtyejnë studentët që të shikojnë teatër dhe të dëgjojnë muzikë e cila transmetohet në media të ndryshme.” 1 - Shejkh Salih el-Fauzan ka thënë: “Ajo që duhet theksuar është fenomeni që shumë të rinj fetarë kanë rënë në të. Ata dëgjojnë ilahi që këndohen në kor dhe quhen “këngë islame”. Ato janë një lloj i muzikës dhe ndoshta nganjëherë këndohen me zëra provokues. Këto kaseta shiten së bashku me kaseta të Kuranit dhe ligjëratave fetare. Është gabim që ato të quhen “islame”, sepse Islami nuk ka ligjësuar ilahi për ne. Ajo që është ligjësuar për ne është dhikri, leximi Kur’anit dhe studimet e dobishme. Ilahitë i përkasin bidateve të fesë së Sufive. Ata e kanë bërë fenë një argëtim dhe lojë. Të lejohen ilahitë që të përbëjnë një gjë fetare na kujton të krishterët të cilët e kanë bërë fenë e tyre kore dhe melodi. Pra, është e detyrueshme për të qëndruar larg nga këto këngë ilahi dhe të ndalojmë shitjen dhe shpërndarjen e tyre. Përveç kësaj, këto ilahi mund të nxisin në entuziazëm të pamatur dhe provokime mes myslimanëve. Ata që përhapin këto ilahi argumentojnë me atë se nodhte që Profeti salAllahu alejhi ue selem të ndëgjoj poezi dhe t’i miratojë ato. Kundërargumenti është se poezia që lexohej në praninë e Profetit salAllahu alejhi ue selem nuk këndohej në kor sikurse këngët. Ajo as nuk u quajt “islame”. Ishin poezi arabe të cilat përbëheshin nga urtësitë, fjalë të urta, përshkrim i guximit dhe bujarisë. Sahabët i lexonin ato poezi çdo njëri për veten e tij për shkak të kuptimeve që ato përmbanin. Ata lexonin ato poezi kur ishin duke punuar shumë në ndërtimin e shtëpive apo gjatë udhëtimeve natën. Kjo dëshmon se është e lejuar për të lexuar poezi të tilla në rrethana të tilla të ngjashme, e jo që kjo të bëhet art në edukim dhe në davet, e cila është bërë në momentin kur nxënësit mësojnë këto ilahi dhe i quajnë ato “këngë islame” ose “këngë fetare”. Kjo është një bidat në fe dhe buron nga Sufitë bidatçi. Është tipike për ta që të lejojnë ilahitë të përbëjnë një aspekt fetar.

Është e detyrueshme që t’i kushtojmë vëmendje këtyre komploteve dhe të ndalojmë shitjen e këtyre kasetave, sepse e keqja fillon me masë të vogël. Nëse nuk e ndalon atë menjëherë ajo zhvillohet dhe të rritet.” (El-Khutab el-Minbarijjeh (3/184-185)) Shejkhu i nderuar Muhamed bin Salih bin Uthejmin u pyet rreth “ilahive islame”. Më poshtë është pyetja dhe përgjigja. Pyetje: “A është e lejuar për burrat që të këndojnë ilahi islame? A lejohet që ti këndojnë ato të shoqëruar me dajre? A lejohet këndimi i tyre jashta festave dhe gazmendeve?” Përgjigje: “Ilahitë islamike” janë këngë të shpikura. Ato na kujtojnë bidate të Sufive.“ Për këtë arsye duhet qëndruar larg prej tyre dhe të afrohet te këshillat Kur’anit dhe Sunnetit. Përjashtimi i vetëm do të ishte në luftë për hir të motivimit dhe Xhihad për hirë të Allahut Te ala. Kjo është e mirë. Nëse ilahitë shoqërohen me dajre atëher janë edhe më largë së saktës. (Fataua esh-Shejkh Muhamed bin Salih bin Uthejmin (1/134-135))

03. Kutpimi i Fikh-ul-Uaki (aktualitetit)

Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 22-23 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 3: “A mund ta sqaroni konceptin e “Fikh-ul- Uaki” (të kuptuarit e çështjeve aktuale) duke qenë se ajo përmendet dhe është për qëllim si një përkufizim gjuhësor dhe jo një një fetar?” Përgjigje: “Shpesh thuhet se është e vështirë për të sqaruar atë që është e qartë. Kuptimi i nevojshëm dhe i rekomanduar është ajo që rrjedh nga Kur’ani dhe Sunneti. Ky është të kuptuarit e nevojshëm. Kurse sa i përket kuptimit gjuhësorë, ajo është një gjë e lejuar (mubah). Megjithatë, kjo nuk është diçka që kërkohet nga njerëzit. Që ta kuptosh gjuhën do të thotë ta

dish se çfarë do të thotë një fjalë, rrënjët e saj, shkronjat e saj dhe kështu me radhë. Kjo quhet të kuptuarit e gjuhës. Për shembull, eth-Tha’alabi dhe libra të tjerë të quajtur “Fikh-ul- Lughah”. Kjo është një lëndë plotësuese. Kur thuhet fjala “Fikh” siq është në fjalët e Allahut Te ala:

ََ‫َذَّف َِف َ كذْةْلَّْن ايَف‬ َ ‫َ ْك‬ “E përse nga çdo grumbull i tyre të mos shkojë një grup për t’u aftësuar në diturinë fetare.” 1

َُْ ِْ ‫ْهَْذثُُ ذْ َلَّْ ايَخْف ذْمُِْاوخْف فالْ َ ََّْ ََ َيف َ ْيماالب‬ “Ç’është me këtë popull që nuk kupton gati asnjë send?” 2

‫سف َْ ْةَذََّاف ْو َ نف‬ ‫ذْ َلَّْ ايَخْف ْفال َ َ اَنَُِْ ََّذَّْف ْو ْ َمَّنف ْو ََْ ْ َل َ ف‬ َ َ‫ُو‬ ‫اَ ن‬ َ‫ه‬ ْ َْ ‫س‬ “Po, të Allahut janë pasuritë (depot) e qiejve e të tokës, por hipokritët nuk janë duke kuptuar.” 3 dhe në fjalët e Profetit salAllahu alejhi ue selem: “Atij që Allahu ia dëshiron të mirën, ia mundëson atij që ta kuptojë fenë.” 4 Kjo është për qëllim të kuptuarit e fesë duke njohur dispozitat sheriatike. Kjo është e kërkuar. Për këtë duhet të kujdesen dhe janë të detyruar ta mësojnë myslimanët. Megjithatë, këta njerëz nuk e kanë për qëllim të kuptuarit e gjuhës kur flasin për Fikh-ul- Uaki. Qëllimi i tyre është të merret me politikë dhe nxitje politike, kalimi i kohës në të dhe drejtimi i ambicieve kah politika. Sa i përket të kuptuarit e dispozitave, ata e quajnë atë “të kuptuarit e cikërrimeve” dhe “të kuptuarit e ciklit mujor dhe lehonisë” për të nxitur mosinteresim për to 5. ______________________________________________________ 1 - 9:122 2 - 4:78 3 - 63:7

4 - Bukhari (71) dhe Muslimi (1037). 5 - Kjo e qartëson se ka disa lloje të Fikhut të kërkuar (të kuptuarit): 1 - Fikh që do të thotë të kuptuarit Kur’anin dhe Sunnetin dhe nxjerrja e dispozitave nga to. 2 - Fikh në gjuhën arabe, e cila është gjuhë e Kuranit dhe Sunnetit, sikurse gramatika, morfologjia dhe retorika, dhe etimologjia dhe semantika e tyre. 3 - Fikhu i çështjeve të paqarta dhe ndodhive madhore, në mënyrë që të aplikohet gjykimi i duhur sheriatik dhe i përcaktuar për to. Sa për atë që ata e quajnë “Fikh-ul- Uaki”, qëllimi është për ti nxitur njerëzit të merren me politikë, të kritikohen pushtetarët, nxijta e trazirave dhe cenimi i sigurisë. Ata ia kanë dhënë këtij fenomeni këtë emër për t’i mashtruar njerëzit. Kjo nuk është asgjë e re për njerëzit që fshihen prapa parollës “Fikh-ul- Uaki.” Parakaluesi dhe lideri i tyre Sejjid Kutbi e përdorë këtë fjalë në “Fi Dhilal-ul-Kur’an”, në lidhje me fjalët e Allahut Te ala:

‫ْرْع َجَ نْ َرنَف َُْ ْقف‬ ْ َّ ‫ا َْ ْةاذَ َف‬ ‫ف َْ َركف َْ ْ َل َ ف‬ ‫ْ َرذ ِفص ْه َلذ ِف‬ ْ “Ai (Jusufi) tha: “Më cakto mua përgjegjës të depove të vendit, unë jam besnik i dijshëm” 12:55 dhe tha: “Të kuptuarit islam është zhvilluar në shoqëri myslimane, është zhvilluar përmes lëvizjeve të kësaj shoqërie të cilat janë bërë për tu përballur me të përditshmen aktuale islame… Fikh-ul-Harakah (të kuptuarit e lëvizjeve) ndryshon rrënjësisht nga të kuptuarit e letrave… Fikh-ul-Harakah (të kuptuarit e lëvizjeve) merr parasyshë gjendjen aktuale për të cilën tekstet [në Kur’an dhe Sunnet] janë shpallur dhe janë vënë dispozitat sheriatike.” (4/2006)

04. A lejohet t’u bashkohemi xhemateve islamike?

Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 24-25 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 4 : “Në ditët e sotme ne shpesh dëgjojmë të flitet për “xhemate islamike” anekënd botës. Cila është baza e këtij emërtimi? A është e lejueshme për të shkuar tek ta dhe të marrim pjesë me ta në qoftë se ata nuk kanë ndonjë bidat?” Përgjigje: “I Dërguari salAllahu alejhi ue selem na tregoi dhe na shpjegoi se si duhet të veprojnë. Nuk ka asgjë që e afron umetin më afër Allahut vetëm se ai salAllahu alejhi ue selem na e qartësoi atë 1 duke përfshirë edhe këtë pyetje. Ai salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që jeton prej jush do të sheh shumë kundërshtime.” Si duhet të trajtohet kjo pasi kjo të ndodh? Ai tha: “Prandaj, kapuni për Sunnetin tim dhe Sunnetin e Khalifëve rashidin. Kapuni për të dhe shtrëngojeni sikurse me dhëmballë. Unë ua tërheq vërejtjen prej risive, sepse çdo risi është bidat dhe çdo bidat është devijim.” 2 Ne u bashkohemi xhemateve që pasojnë të Dërguarin salAllahu alejhi ue selem, sahabët dhe sidomos khulefai rashidinët dhe brezat e shkëlqyer. Ne asociohemi veten me ta, punojnë me ta. Çdo gjë që devijon nga udhëzimi i të Dërguarit salAllahu alejhi ue selem, ne i shmangemi asaj. Nuk ka rëndësi nëse ata e quajnë veten “Xhemati islamik”. Çështja qëndron në realitetin e jo në emërtime. Sa u përket emërtimeve, ato mund të jenë shumë të mëdha, por brenda janë bosh dhe ndoshta edhe të rreme. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Jehudët u ndanë në shtatëdhjetë e një grup, të krishterët u ndanë në shtatëdhjetë e dy grupe, ndërsa umeti im do të ndahet në shtatëdhjetë e tre grupe. Të gjithë ata do të hyjnë për në Zjarr përveç njërës.” Sahabët thanë: “Cili është ky grup o i Dërguari i Allahut?” Ai tha: “Ai që pason atë në të cilën jam unë dhe shokët e mi sot.” 4

Rruga është e qartë, ndërsa ai xhemat që ka këto shenja ne jemi me të. Ai që pason atë që veproi i Dërguari salAllahu alejhi ue selem dhe shokët e tij, ky është grupi i vërtetë islamik. Ndërsa ai që devijon nga kjo metodologji dhe pason një metodologji tjetër, atëherë ai nuk është prej nesh dhe ne nuk jemi prej tij. Ne nuk asociohemi me atë grupë dhe ai nuk asociohet me ne. Dhe ai nuk duhet të quhet një “grup (xhemat)”. Ai duhet të quhet “sekt i devijuar”. Sepse xhemati iu përmbahet vetëm të vërtetës dhe njerëzit janë të mbledhur rreth tij. Ndërsa e kota vetëm se përçan. Ajo nuk bashkon. Allahu Te ala ka thënë:

‫ُت َِف اه َصف ِْ َمرن َُْ ْ ْ َْ ن ََفََ نوَْخ‬ ‫اَّْ َف‬ ‫س ََذ افع ْو اه ْفَ كف‬ َ ‫سذْ َم َلذ ْم اي افص‬ ْ ِْ ‫َها‬ ‫َ َنْ َرذ افص َ ن‬ “E nëse refuzojnë, atëherë ata janë në ndarje.” 5 _____________________________________________________________ 1 - Shejkhu (Allahu e ruajttë!) i referohet hadithit të konfirmuar në të cilin Profeti salAllahu alejhi ue selem thotë: “Unë nuk kam lënë asgjë për ju që iu afron tek Allahu, vetëm se edhe ua kam urdhëruar atë.” (Abdurr-Rrazak në el-Musenef” (11/125) dhe el-Bejhaki në “Ma’rifatus-Sunnen uel-Athar” (1/20)) 2 - Autentik nëpër të gjitha rrugët e mbledhura. Ebu Davudi (4607 ), Tirmidhi (2676) dhe Ibn Maxheh (34). Saktësuar nga Imam Albani në “el-Irua” (2455). 3 - Është mirë të quhen të gjithë ata që shmangen nga Kurani, Sunneti dhe të kuptuarit e Selefëve “sekte”. Ky është një emër i ligjësuar për ta. Kështu i quajti i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ata. Kurse sa u përket xhemateve, atëherë s’ka xhemat tjetër pos xhematit të myslimanëve, të cilin ai e kishte për qëllim dhe Allahu e di më së miri. 4 - Tirmidhi ( 2641 ) dhe Hakim (1/129). Ky mbështetet nga hadithi: “Ata janë Xhemati.” Referoju “Tuhfat-ul-Ahuadhi” (7/398). Ky transmetim transmetohet nga Ibn Maxheh (3992) dhe Ebu Davudi (4597).

05. Bidatçitë janë më të këqinjë se mëkatarët

Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 26-27 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 5: “Kush do të ketë dënimin më të rëndë – mëkatarët apo bidatçitë?” Përgjigje: “Bidatçitë janë më të këqinjë se sa mëkatarët, sepse bidati është më i keq se mëkati, bidati është më i dashur për shejtanin sesa mëkati. Sepse mëkatari pendohet, ndërsa bidatçiu rrallë ndodhë të pendohet 1. Sepse ai beson se është duke vepruar drejtë, ndryshe nga mëkatari që e di se ai është mëkatar. Kurse bidatçiu mendon se është i nënshtruar në ibadet. Prandaj bidati është më i keq se mëkati Allahu na ruajtë. Prandaj Selefët paralajmëruan nga shoqërimi me bidatçitë, sepse ata ndikojnë në shoqërinë e tyre 2 dhe rreziku i tyre është shumë i madh. Bidati është padyshim më i keq se mëkati. Rreziku i bidatçive për njerëzit është më i madh se rreziku 3 i mëkatit. Prandaj Selefët kanë thënë: “Është më mirë të punosh pak dhe me Sunnet sesa të jesh shumë i zellshëm e me bidate . “ 01 - Sufjan eth-Theuri (Allahu e mëshiroftë) ka thënë: “Iblisi e do më shumë bidatin se mëkatin. Njeriu pendohet për bërjën e mëkatit ndryshe nga bidati.” (Ibn-ul-Xha’d (1885) dhe Mexhmu-ul-Fataua (11/472)) 02 - Hasan el-Basri (Allahu e mëshiroftë) ka thënë: “Mos u ulë me bidatçiun. Ai do të shkaktojë sëmundje në zemrën tënde.” ( ElI’tisam (1/172) dhe el- Bid’a uen-Nahi anha, fq. 45) esh-Shatibi (Rahimullah) ka thënë: “Grupi i shpëtuar (Ehl-us-Sunneti) janë të urdhëruar që të urrejnë Pasuesit e Bidateve, të japin një paralajmërim për ata që duan t’i pasojnë ata dhe t’i dënojnë ata që iu bashkohen atyre, qoftë me anë të ekzekutimit apo ndryshe.

Dijetarët kanë paralajmëruar kundër shoqërimit dhe të ndejurit me ta.” (El I’tisam (1/158)) Them: Allahu i mëshiroftë Selefët. Nuk kanë lënë asnjë bidatçi vetëm se e kanë luftuar dhe kanë paralajmëruar ndaj tij. 03 - Shejkh-ul-Islam Ibn Tejmijeh (Rahimullah) ka thënë kur ai përmendi rrezikun e Pasuesve të Bidateve: “Sikur të mos kishte lënë Allahu njerëz që refuzojnë dëmet e këtyre njerëzve do të ishte shkatërruar feja. Ky dëm do të kishte qenë më i madh se armiku kafir kur e rrethon një vend. Sepse kur ata të rrethojë vende me ta vie shkatërrimi i zemrave dhe fesë, ndërsa bidatçitë fillojnë së pari me shkatërrimin e zemrave.” ( Mexhu-ul-Fataua (28/232)) Ai (Rahimullah) gjithashtu ka thënë: “Sipas Sunnetit dhe konsensusit, Pasuesit e Bidateve janë më të këqinjë se mëkatarët epshorë.” (Mexhmu-ul-Fataua (20/103))

06. A është bidatçi ai i cili i bashkohet xhemateve (grupeve)? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 27-28 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 6: ” A është bidatçi ai i cili i bashkohet xhemateve (grupeve)?” Përgjigje: “Kjo varet nga xhematet. Ai që bashkohet me grupet që kanë kundërshtime me Kur’anin dhe Sunnetin është bidatçi 1. 1 - Shejkh Bekr Ebu Zejd bin Abdil-lah, në librin e tij “Gjykimi i bashkimit me xhematet, grupacionet dhe partitë islamike” ka thënë:

“Askush në umetin tonë përveç Profetit dhe të Dërguarit tonë Muhamedit salAllahu alejhi ue selem nuk i lejohet që të formojë një personalitet që duhet të pasohet dhe për të cilin duhet dashur dhe urryer. Ai i cili cakton një person të tillë është bidatçi i devijuar.” (Hukm-ul-intim ila el-Firak uel-Ahzab Uel-Xhama´at el-Islamijjeh, f. 96-97). Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijeh (Rahimullah) ka thënë: “Askujt nuk i lejohet që të emërojë një personalitet përveç Profetit salAllahu alejhi ue selem në doktorinën e të cilit ai thërret dhe për hirë të cilit ai i do dhe i urren njerëzit. Askujt nuk i lejohet që të caktojë një fjalë përveç fjalës së Allahut, fjalës të Dërguarit të Tij salAllahu alejhi ue selem dhe konsensusit të umetit për të cilën duhet dashur dhe urryer. Është tipike për Pasuesit e Bidateve që të emërojnë një person ose një numër njerëz me të cilin ata e përçajnë umetin. Ata duan dhe urrejnë përgjatë këtij fjalimi apo këtij personi.” (Mexhmuul-Fataua (20/164)) Shekjh Bekr tha pas këtyre fjalëve të Shejkh-ul-Islamit: “E tillë është gjendja e shumë grupeve islamike dhe sekteve sot. Ata emërojë njerëz si lider të tyre. Ata i duan ata që janë me ta dhe i urrejnë ata që janë kundër tyre. Ata iu binden atyre në çdo gjë që ata thonë pa iu referuar Kuranit dhe Sunetit dhe pa i pyetur ata për provat për atë që ata thonë.”

07. Secili që kundërshton xhematin e Ehlis-Sunnetit është i devijuar Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 28 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 7: “Cili është mendimi i juaj lidhur me xhematet në përgjithësi?” Përgjigje: “Secili që kundërshton xhematin e Ehl-is-Sunnetit është i devijuar, sepse ne kemi vetëm një xhemat, e ai është Ehl-us-Sunneti dhe Xhemati1. Secili që

kundërshton këtë xhemat e kundërshton edhe metodologjinë e të Dërguarit salAllahu alejhi ue selem. Përveç kësaj, të gjithë ata që kundërshtojnë Ehl-us-Sunnetin dhe Xhematin janë Ehlul-Ahua (Pasues të Epsheve). Ndërsa kundërshtimet që i bëhen ehli sunetit kanë dispozita të ndryshme, sepse dikush është i devijuar apo kafir, në varësi se sa është i madh ai kundërshtim, se sa është larg apo afër së vërtetës. 1 - Ata janë Grupi i ndihmuar dhe grupi i shpëtuar, Ehl-ul-Hadith, Ehl-ul-Athar dhe Selefijjun, siç është thënë nga shumë prej dijetarëve parakalues dhe atyre pasardhës. Shembull i kësaj janë katër imamët dhe dijetarët nga mocanikët e tyre dhe pasardhësit e tyre që i pasuan ata edhe pse ata jetuan shumë kohë të gjatë pas tyre. Nuk është e saktë për ti quajtur këto sekte që devijojnë nga grupi i vetëm i myslimanëve me emërtimin “xhemate”, e cila u përmend më herët dhe është bërë e qartë nga Shejkhu. Ata duhet të quhen “sekte” dhe “parti”.

08. A duhet të përziemi me xhematet tjera apo duhet t’i bojkotojmë?

Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 29-30 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetje 8: “A duhet të përzihemi me grupet e ndryshme, apo duhet ti bojkotojmë?”

Përgjigje: “Nëse ke dije dhe njohuri1 dhe përzihesh me ta për ti thirrur në Sunnet dhe ti bësh ata që të braktisin gabimet, kjo është e mirë. Kjo është një formë e të thirurit për në fenë e Allahut. Dhe nëse përzihesh me ta për tu shoqëruar me ta dhe

të jeshë mik me ta, pa i thirrur ata dhe pa ua shpjeguar atyre, kështu që kjo gjë nuk lejohet. Pra nuk është e lejuar të shoqërohesh me kundërshtuesit përveç në qoftë se kjo sjell një dobi fetare sikurse ata të ftohen në Islamin e vërtetë dhe që e vërteta tu qartësohet atyre në mënyrë që ata të mund të kthehen në të2. Shembuj për këtë janë kur Ibn Mesudi (Allahu qoftë i kënaqur me të) shkoi tek bidatçitë në xhami dhe i qortoi ata për bidatet e tyre. Një shembull tjetër është Ibn Abbasi (radijAll-llahu anhu) i cili shkoi tek Hauarixhët për të diskutuar me ta dhe për tu´a shuar dyshimet e tyre. Si rezultat, ka pasur njerëz në mesin e atyre që u kthyen tek e vërteta. Pra, nëse përzierja me ta bëhet me këtë qëllim kjo është e saktë. Por në qoftë se ata vazhdojnë të kapur në të kotën e tyre, është e detyrueshme për ti´u shmangur atyre dhe të luftohen ata për hir të Allahut. 1 - Kjo është e saktë duke pasur parasyshë individët. Është e mundur për ti thirrur ata dhe të ndikoshë në ta. Kurse është e pamundur që të ndryshoshë tërë metodologjinë e personaliteteve të tyre të shquar. Në vend të kësaj, ata munden të ndikojnë në atë që përziehet me ta. Kur është fjala për tek thirrja, këto sekte në parim nuk braktisin kurrë mësimet e udhëheqësve të tyre. Shembuj të këtyre sekteve janë të Ikhuanul Muslimin dhe Xhemati Tebligh. Sa shumë janë këshilluar nga njerëz të sinqertë! Sa shumë është shkruar në lidhje me ta! Megjithatë, ata qëndrojnë në të njëjtin vend. Këtu ju keni dëshmi për atë që unë po them. Themeluesi i sektit Ikhaunu Muslimin Hasan el-Bena ka thënë nën titullin “Maukifuna min ed-Dau’at”: “Qëndrimi ynë ndaj thirrjeve të ndryshme është që ne i peshojmë ato me peshoren tonë të thirrjes; ajo që është në përputhje me të i urojmë mirëseardhje dhe ajo që nuk përputhet me të, ne nuk kemi asgjë të bëjmë me të.”(Mexhmu-eRasa’il, f. 24) O Allah! Dëshmo se unë kam të bëjë asgjë me thirrjen apo themeluesin e Ikhuanu Musliminëve, të cilët janë në kundërshtim të Kur’anit, Sunnetit dhe metodologjisë së Selefëve të këtij umeti. Bazuar në këtë, ata nuk pranojnë thirrjen e askujt. Ata duan që thirrjet e të tjerëve të pasojnë thirrjen e tyre dhe ti nënshtrohen tyre – dhe Allahu e di më së miri. 2 - Nëse vërtetë duhet të përziehesh me ta për ti thirrur ata dhe tu´a shpjegosh metodologjinë e Selefëve atyre, këtë duhet ta bëjnë vetëm dijetarët apo studentët të cilët janë të qëndrueshëm në akiden e saktë, në Sunnet dhe në metodologjinë Selefite dhe askush tjetër.

09. Ne nuk i pranojmë devijimet

Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 30-31 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 9: “A ka ndonjë problem në paralajmërimin ndaj këtyre sekteve të cilët kundërshtojnë metodologjinë e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit?” Përgjigje: “Ne në përgjithësi paralajmërojnë kundër atyre që kanë kundërshtuar1 dhe themi se ne i përmbahemi metodologjisë së Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit dhe se ne braktisim atë që ka kundërshtuar Ehl-us-Sunnetin dhe Xhematin, qoftë ai kundërshtim i madh apo i vogël. Sepse në qoftë se ne e marrim të lehtë devijimin, ka rrezik që ai të rritet. Pra devijimet nuk lejohen në asnjë rrethanë. Është i detyrueshëm pasimi i metodologjisë e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit në të gjitha çështje të vogla dhe të mëdha.” 1 - Kjo është edukata e Selefëve. Ata nuk heshtnin por dënonin ata që heshtin. Muhamed bin Bandar el-Xhurxhani i tha Imam Ahmedit: “Mua më vjen vështirë që të them se ky apo ai person është kështu e kështu.” Imam Ahmedi i tha: “Nëse ti hesht dhe unë heshti – kur to da kutpojë injoranti se çfarë është e shëndetshme dhe çfarë është e dëmshme?”(Shih “Mexhmu-ul-Fataua”(28/231) dhe “Sherh Ilal elTirmidhi”(1/350).) Kur Imam Ahmedi është pyetur për Husejn el-Karabisin ai tha: “Ai është bidatçi.” Ai tha në një rast tjetër: “Unë të paralajmërojë ndaj Husejn el-Karabisit! Mos folë me të! Mos fol me personin që flet me të!” Ai e tha këtë katër ose pesë herë. (Shih “Tarikh Bagdad” (8/65).)

Selefët e konsideruan paralajmërimin ndaj Pasuesve të Bidatit të jetë më i mirë se agjërimit vullnetar, namazi vullnetarë dhe I’tikafi. Imam Ahmedi u pyet; a të agjërojë, të fali namaz vullnetarë dhe të bëjë I’tikafi apo të paralajmërojë kundër Pasuesve të Bidatit. Ai u përgjigj: “Nëse ai agjëron, falet dhe bën I’tikaf ai i bënë dobi vetëm vetës së tij. Ndërsa, nëse ai paralajmëron ndaj Pasuesve të Bidateve kjo i sjell dobi myslimanëve.” (Shih “Mexhmu-ul-Fataua”(28/231).)

10. Cilësitë e mira të Pasuesve të Bidateve nuk duhet të përmenden Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 31-32 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 10: “A duhet ti përmendim cilësitë e mira të njerëzve ndaj të cilëve paralajmërojmë?” Përgjigje: “Në qoftë se ti përmend cilësitë e tyre të mira kjo do të thotë se ti po bënë thirrje për ti pasuar ata 1. Jo, ti nuk duhet të përmend cilësitë e tyre të mira. Përmend vetëm gabimet e tyre 2. Ti nuk je përgjegjës për rekomanduar gjendjen e tyre. Ti je përgjegjës për të përmendur gabimet e tyre në mënyrë që ata të pendohen dhe që të tjerët të ruhen prej tyre. Të gjitha cilësitë e tyre të mira mund të shkojnë boshë në qoftë se gabimi i tyre është e mosbesim apo idhujtari. Ato gjithashtu mund të jenë më shumë se sa veprat e mira. Ndoshta vetëm ti mendon se ato janë cilësi të mira, kur në fakt ata nuk janë fare të mira tek Allahu. 1 - Edhe nëse personi përmend anët e këqija të bidatçiut ai mashtronë njerëzit nëse ai përmend anët e tij të mira. Për deri sa ti e lavdëronë atë ata nuk do të marrin parasysh anët e tij të këqija. Nuk ishte prej metodologjisë së Selefëve lavdërimi i

Pasusve të Bidateve kur ata i kritikonin. Imam Ahmedi (Rahimullah) nuk e lavdëroi Husejn al-Karabisin kur ai shpjegoi gjendjen e tij. Ai tha: “Ai është bidatçi.” Ai paralajmëroi ndaj tij dhe shoqërimit me të. Po kështu, ai paralajmëroi ashpër ndaj shoqërimit me el-Muhasibi. Kur Ebu Zur’ah (Rahimullah) është pyetur në lidhje me elHarith el-Muhasibi dhe librat e tij, ai tha: “Unë të paralajmërojë ndaj atyre librave. Ato përbëhen nga bidate dhe devijime. Përmbaju transmetimeve.” Megjithatë, ti plotësisht i vetëdijshëm se të dy el-Karabisi dhe el-Muhasibi ishin dy oqeane të diturisë. Ata vetë kanë pasuar Pasuesit e Bidateve. Megjithatë, i pari tha se shqiptimi i Kur’anit është i krijuar, ndërsa i dyti ra në një formë të skolastikës, kur ai refuzoi skolastikët me ndihmën e skolastikës dhe jo me Sunnet. Kjo është pika kryesore për të cilën Imam Ahmedi e dënoi atë. (Shih “et-Tahdhib” (2/117), “Tarikh Bagdad” (8 / 215-216), dhe “Sijar A’lam-in-Nubela” (13/110) dhe (12/89) edhDhehebi.) 2 - Librat e Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijes, ku Shejkhu përmend bidatet e bidatçive, është dëshmi e madhe për të mos përmendur cilësitë e mira të bidatçive. Librat e tij janë plot me refuzimin dhe kritika. Ai refuzoi pasuesit e logjikës dhe skolasitkët. Ai refuzoi Xhehmitë, Mu’tezilitë dhe Esharitë. Megjithatë, ne nuk mund të shohim se ai përmendi ndonjë cilësi të tyre të mirë. Ai refuzoi individë sikurse el-Akhna’i, el-Bakri dhe të tjerë pa i lavdëruar ata. Sigurisht, se të gjithë këta njerëz kishin cilësi të mira, por kjo nuk është diçka që duhet të përmendet në lidhje me kritikat. Kije parasysh këtë! Rafi bin Ashras (Rahimullah) ka thënë: “Prej dënimit të bidatçiut mëkatarë është që cilësitë e tij të mira nuk përmenden.” (Shih ‘”Sherh Ilal el-Tirmidhi” (1/353).)

11. Si mundë të paralajmëroni ndaj Xhematit Teblig? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 32-35

Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 11: “Për shembull, Xhemati-Teblig thonë se ata duan të pasojnë metodologjinë e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit dhe mund të ndodhë që disa prej tyre bëjnë gabime. Prandaj ata thonë pse na gjykoni dhe paralajmëroni kundër nesh?” Përgjigje: “Reth Xhematit-Teblig është shkruar dhe është studiuar, rreth tyre kanë shkruar shum, dhe kanë detajuar gabimet në të cilat ata kanë rënë. Prandaj lexoni librat që janë shkruar për Xhematin-Teblig në mënyrë që gjykimi në këtë çështje t’u sqarohet juve 1. Hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut që Ai na ka dhënë aq shumë sa që ne të mos kemi nevojë për të pasuar njërin dhe tjetrin. Ne e kemi metodologjinë e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit të cilës i përmbahemi. Ne as nuk jemi në nevojë për Xhematin-Teblig apo për dikë tjetër. Ne nuk kemi nevojë për këtë. Ndërsa sa i përket realitetit të tyre, ka shumë libra që janë shkru. Lexoni ato në mënyrë që ta dini. Ata që kanë shkruar rreth tyre kanë shkuar me ta, udhëtuar me ta, kanë kaluar kohë me ta dhe prandaj kanë shkruar për në bazë të dijes dhe qartësisë. 1 - Prej tyre që kanë shkruar bukur rreth sektit Xhematit-Teblig, kanë sjellur dobi dhe kanë qartësuar ideologjin e tyre është Shejkh fisnik Sad bin Abdirr-Rrahman elHusejjin në librin “Hakikat-ud-Dauah ila Allah Te Ala”, dhe u botua nën mbikqyerjen e Shejkh Falih bin Nafi el-Harbi. Ai tha kur foli rreth kuptimit të shahadetit sipas Xhematit Teblig: “Kjo do të thotë nxjerrja nga zemra e bindjes së gabur në lidhje me gjërat dhe të zëvendësohet me një besim të shëndetshëm lidhur me esencën e Allahut dhe se nuk ka krijues, furnizues dhe drejtues i gjërave tjetër përveç Allahut. Kjo në fakt nuk është asgjë më shumë se Teuhid-ur-Rububijeh gjë të cilën paganët në kohën e Profetit salAllahu alejhi ue selem e pohuan. Megjithatë, ata nuk ishin myslimanë.” (faqe. 70) Ai gjithashtu ka thënë: “Ideologji e tyre është se ata janë Hanefij në Fikh, Eshari, Maturidi në besim, Xhishtijah, Nashbandijah, Kaderi dhe Sahrauardijjeh në Tasavuf.” (faqe. 80) Edhe Shejkh Hamud bin Abdilah at-Tuvejxhiri (Rahimullah) ka shkruar një libër të veçantë rreth tyre. Libri i tij është më i thelli lidhur me këtë sekt. Libri përshkruan të vërtetën rreth tyre që vjen nga librat e tyre. Gabimet e tyre refuzohen poshtë në libër. Veç kësaj cituan dëshmitarë të besueshëm që kanë përvoja të veçanta me

udhëheqësit e këtij sekti dhe pasuesit e tyre. Libri është shtypur dhe quhet “el-Kaul el-Beligh fit-Tahdhir min Xhama´at-it-Teblig“. Edhe Pakistanezi Muhammad Aslam (Allahu e mëshiroftë!) ka shkruar një libër rreth tyre. Ai u diplomua në Universitetin Islamik në Medine el-Medina en-Nabauijjeh. Gjithashtu, Shejkh Muhamed Takijj-ud-Din el-Hilali (Rahimullah) ka shkruar në librin e tij “es-Siraxh el-Munir fi Tenbih Xhama’at-it-Tablig min Akhta’ihim”. Libri është një nga më të detajuarit lidhur me librin Xhema’at-ut- Teblig. Ajo ofron një shpjegim të librit të Muhammed Aslamit. Fytyra e tyre e vërtetë është bërë e qartë për shumë njerëz të cilët kanë qenë të mashtruar nga ata dhe pastaj ata i kanë bojkotuar Tebligët dhe paralajmërojnë kundër tyre. Mjafton gjykimi kundër tyre për faktin se ata nuk brengosen për të thirrur në Teuhid. Në fakt, ata edhe i irritojnë të tjerët nga Teuhidi dhe nga ata që thërrasin në Teuhid. Prej atyre që janë mashtruar nga ky sekt i kamufluar Sufi dhe del me ta duhet ti thuhet që të shpërndajë për shembull librin “Kitabu Teuhid” të Imamit dhe Shejkhut Muhamed bin Abdil-Vehabit (Allahu e mëshirotë!) gjatë ekskursioneve të tyre dhe të shikojë reagimet e tyre dhe se si karakteri i tyre i mirë shndërrohet në vandalizëm të egër dhe mirësia në urrejte dhe armiqësi. Kjo ka ndodhë. Kështu i shihni fytyrat e tyre të vërteta. Ish myftiu i Arabisë Saudite dhe kryegjykatësi Shejkh Muhamed bin Ibrahim Al eshShejkh (Rahimullah) ka thënë: “Nuk ka asnjë të mirë në këtë organizatë. Ajo është një organizatë e përbërë nga bidate dhe devijime. Pasi kisha lexuar broshura të shumta, ne pamë se ato përbëhehen nga devijime, bidate dhe propagandë për adhurim e varreve dhe idhujtarisë, për të cilën është e pamundur të heshtësh. Prandaj ne – nëse Allahu dëshiron – do ta qortojmë atë dhe do të nxjerrim në pah devijimet e tyre dhe të refuzojmë të kotën e tyre.” (Mexhmu-ul-Fataua uer-Resa’il (1/267)). Ish Myftiu i Arabis Saudite Shejkh Abdul-Aziz bin Baz (Rahimullah) ka thënë: “Xhemati Teblig nuk kanë fare dituri në lidhje me besimin. Nuk është e lejuar për të dalë me ta nëse nuk ke dije dhe të kuptuar të besimit të Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit në mënyrë që ti këshilloshë dhe ti udhëzoshë ata dhe të bashkëpunosh në të mirën.” (ed-Dauah (1438) (03-11-1414)). Ai tha kur u pyet nëse ata i përkasin shtatëdhjetë e dy sekteve:

“Ata janë prej tyre. Ata që devijojnë nga besimi i Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit janë prej shtatëdhjetë e dy sekteve.” (es-Selefijjeh (7/47) (1422)). Alameh dhe muhadithi i Shamit, Shejkh Muhamed Nasir-ud-Din el-Albani (Rahimullah) ka thënë: “Xhemati Teblig nuk janë të bazuar në Kur’an, Sunnet dhe në metodologjinë e Selefëve. Si rezultat, nuk është e lejuar për të dalë me ta …” (el-Fataua elImaratijjah)

12. Ata hyjnë në mesin e shtatëdhjetë e dy sekteve

Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 35 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 12: “A hyjnë këto grupe (xhemate) në mesin e shtatëdhjetë e dy sekteve të cilat janë shkatërruar?” Përgjigje: “Po. Të gjithë ata që i përkasin islamit por që devijojnë nga Ehl-us-Sunneti dhe Xhemati në thirrje, besim apo ndonjë gjë brenda çështjeve themelore, hyn në mesin e shtatëdhjetë e dy sekteve. Ata preken nga kërcënimi. Ata qortohen dhe dënohen në varësi të madhësisë së devijimit të tyre.”

13. A konsiderohet i sektarizuar ai që quan vetën Selefi?

Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 35-39 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 13: “A konsiderohet i sektarizuar ai që e quan veten “Selefi”?” Përgjigje: “Të emërtuarit me emrin “Selefizëm” 1 nuk ka të keqe nëse kjo bëhet në të vërtetë. Por nuk lejohet nëse ajo është vetëm pretendim, nuk lejohet të emërtohet me Selefizëm nëse nuk pason menhexhin e Selefëve. Për shembull, Esharitë thonë se ata janë Ehl-us-Sunneh dhe Xhemati. Kjo nuk është e vërtetë, sepse ideologjia e tyre nuk është aspak metodologjia e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit. Po kështu Mu’tezilitë quajn vetën e tyre “Muvahidun,” monoteistët. Të gjithë pretendojnë se e duan Lejlën, mirëpo Lejla nuk e do asnjërin prej tyre! Kushdo që pretendon se pason metodologjinë e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit, duhet gjithashtu të ecë në gjurmët e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit dhe ti braktisë kundërshtuesit. Fjala e urtë thotë se është e pamundur që të bashkoshë hardhucën me peshkun, dmth kafshët e shkretëtirës me kafshët e detit. Nuk mund të bashkosh zjarrin me ujë. Ehl-us-Sunneti nuk mund të bashkohet me kundërshtuesit, sikurse janë Hauarixhët, Mu’tezilitë dhe Hizbitë siç edhe e quajnë ndër të tjerash “mysliman modern” që dëshirojnë të bashkojnë devijimet e sotme me metodologjinë Selefite. Asgjë përveç asaj që korrigjoi fillimin e këtij umeti nuk mund të korigjojë fundin e saj. Si përmbledhje, është një domosdoshmëri për të dalluar dhe filtruar çështjet. 1 - Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijeh ka thënë: “Ai i cili e shfaqë metodologjinë e Selefëve, asocion veten me të dhe i referohen asaj, nuk ka të keqe për këtë. Në të vërtetë ka pajtueshmëri se është e detyrueshme për ta pranuar këtë veprim të tij, sepse metodologjia Selefite nuk është asgjë tjetër përveç se e vërteta “(Mexhmu-ul-Fataua (4/149)) Mendon për fjalët e Shejkh-ul-Islamit të cilat ai i tha para 800 vjet më parë. Është sikurse ai po e refuzon një person që jeton sot dhe është i dedikohet dijes.

Ky person (Amër Khalid) tha: “Kushdo që obligon dikë tjetër që të jetë Ikhuani, Selefi, Teblighi apo Sururi duhet të kërkohet të pendohet. Ose ai duhet të pendohet ose të ekzekutohet.” Këtë ai e tha në një audio kasetë që është e përhapur në mesin e të rinjve dhe është e njohur me titullin “Firr min el-Hizbijjeh Firarak min al-Asad”. I pa të meta është Allahu! Si mund ai të lejojë veten që të përmenden metodologjinë e vërtetë Selefite së bashku me këto metodologji të shpikura, të gabuara dhe të kota dhe sekte? Pyetja ime për këtë njeri që jeton në vendin e Teuhidit dhe ka diplomë master në hadith dhe kohët e fundit edhe ka doktoruar është: Çfarë duhet të jeshë në qoftë se jo Selefi? Dijetari i madh Ibn Baz (Rahimullah) është pyetur: “Çfarë thua në lidhje me personin i cili e quan veten” Selefi “ose” Etheri “? A është kjo lavdërim? “ Ai u përgjigj: “Nuk ka asnjë problem nëse ai me të vërtetë është një Etheri ose Selefi. Për shembull disa prej Selefëve i quanin disa individë “Selefi” dhe “Etheri”. Një lavdërim i tillë është një domosdoshmëri. Është një lavdërim i detyrueshëm. “(Nga leksioni “Hak-ul-Muslim” 16/01-1413 në at-Taif). Shejkh Bekr Ebu Zejd ka thënë: “Nëse përmenden Selefët, Selefitë apo metodologjia e tyre, kjo do të thotë tu referohesh të gjithë sahabëve (radijAllahu anhum) dhe pasardhësve të tyre të drejtë dhe askujt që ka devijuar drejt epshëve të tyre… Ata që janë të qëndrueshëm i përmbahen metodologjis profetike që iu atribuohet Selefëve të drejtë në të. Prandaj ata quhen “Selefi” dhe “Selefijjun”. Ai që asociohet me ta quhet “Selefi”. Në bazë të kësaj, Selefi do të thotë Selefët e drejtë. Ky termi përfshinë të gjithë ata që veprojnë në përputhje me sahabët (radijAllahu anhum) duke përfshinë edhe njerëzit e sotëm, thonë dijetarët. Ky nuk është asnjë asocijim me norma që devijojnë nga Kurani dhe Sunneti. Ky nuk është një asocijim që devijon sado pak nga brezi i parë; ai është prej tyre dhe me të. Këtë për fat të keq nuk mund ta themi për ata që devijojnë prej tyre, qoftë me emër apo norma, edhe nëse ata jetojnë në mesin e tyre dhe me ta. “(Hukm-ul-Intima”, fq. 46) Ai gjithashtu ka thënë: “Ji një Selefi në rrugën e drejtë.” (Hiljatu Talib-ul-ilm, fq. 8 ) Asocijimi përmendet në librat e historisë dhe biografitë.

Imam edh-Dhehebi ka thënë në lidhje me Muhamed bin Muhamed el-Bahrani: “Ai ishte fetar, i mirë dhe Selefi.” (Mu’xham-ush-Shujukh (2/280)) Ai tha për Ahmad bin Ahmed bin Ni’mah el-Makdisin: “Ai i përmbahej metodologjisë Selefite.” (Mu’xham-ush-Shujukh (1/34)) Asocijimi me Selefët pra është e domosdoshme, në mënyrë që një Selefi të dallohet nga i ai që fshihet dhe ai që ka dëshirë ti pasojë Selefët dhe metodologjinë e tyre të mos bie në paqartësi. Kur të shfaqen shumë drejtime dhe të devijuar dhe hizbi, atëherë Pasuesit e së Vërtetës asocijojnë veten e tyre haptazi me Selefët për tu distancuar nga kundërshtuesit. Allahu Te ala i tha Profetit të Tij salAllahu alejhi ue selem dhe besimtarëve:

َ َ ُ‫س َر اََخْف َِأْرن‬ ‫ا ْيْاوفََ َِّْاَ اَفََ ْ ْ َْ ن ََفََ ِْ َمخ‬ َ ‫اه‬ “Bëhuni dëshmitarë se ne jemi myslimanë!” (3:64)

‫سَّاف ْو ْه ََّف‬ ‫بُ َ ُحُ ْوْ ََْ َْف نف‬ ْ ‫س َر ََذَّْف َهَّْف َْرن َنف ْوَُْ ْفق‬ َ َ‫َ َ ا‬ ْ َ‫َهَ َْ ْع ُِْْْ َ كه نََّ َْ ََ ُفال ِْه‬ “E, kush flet më bukur se ai që thërret te Allahu, bënë vepra të mira dhe thotë: “Unë, me të vërtetë, jam mysliman!” (41:33)

‫لََذ َرف ْه َي َمف َا ََف‬ ‫ْرْع كف‬ ْ ‫ذر َفخ‬ ‫ل ََ ْحُخْف َْنَْنْنَف ْو ْه َف‬ ‫َ َ اَُ ََر َِّذَّْف َهَّْف ِْرْفَُ ْو ْهُ كَف‬ ْ َ‫َهَ َْ ْع ِ ْ َِْا‬ ‫َه ْو ا‬ ْ ‫َّ ِْرْفَُ ِْ َم‬ “Thuaj: “Kjo është rruga ime, unë thërras (në besimin) e Allahut, duke pasur argumente të qarta, unë dhe çdonjëri që më pason mua, dhe qoftë lavdëruar Allahu, unë nuk jam prej idhujtarëve!” (12:108) Pasi kisha mbaruar këtë libër, mu dhanë disa fleta ku Aid el-Karni kishte hequr dorë nga disa prej gabimeve të tij duke përfshirë këtë që e cekëm më parë. Për të qenë i drejtë dhe i paanshëm, unë zgjedhi të përmendi se ai ka hequr dorë prej këtij, ndërsa disa gabime nga të cilat ka hequr dorë dhe disa metodologji duhet ti mbajmë në mend dhe të quhen shkujdesje. Ai thotë: “E katërmbëdhjeta: Audiokastea “Firr min el-Hizbijeh Firarak min el-Asad” aty ai thotë: “Kushdo që obligon dikë tjetër që të jetë Ihuani, Tebligi ose Selefi duhet të kërkohet që ai të pendohet. Ai ose pendohet ose duhet të ekzekutohet.” Unë kam gabuar dhe i kërkojë Allahun falje. Unë e kisha për qëllim se ai që thotë ashtu ai ka ligjësuar. Megjithatë, unë isha gabim sido koftë dhe kërkojë falje për këtë. Unë besoj se metodologjia Selefite është metodologjia e vërtetë të cilën njerëzit duhet ta pasojnë dhe të korigjohen përgjatë saj.”

Është e njohur gjerësisht nga akideja e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit se të gjitha gabimet duhet të tërhiqen dhe jo vetëm disa. Pranimi, korrigjimi dhe tërheqja duhet të shkruhet haptazi dhe të publikohet në mënyrë që të gjithë të kenë qasje në të – jo në disa faqe për të cilën kanë dije vetëm disa persona. Le ti mësojë lexuesi këto gafa! Ibn-ul-Kajimi ka thënë: “Një nga kushtet që të pendohet thirrësi i bidateve është që ai të sqaroj se e kishte zakon të thërriste në bidate dhe devijime dhe se e kundërta është e sakta” (Uddat-us-Sabirin, f. 93) Për më tepër, unë pyes veten në qoftë se ishte i vetmi gabim që ky thirrës i cili kohët e fundit mori doktoraturën e tij ka bërë. Ai thotë në librin e tij “El-Misk uel-Enbar”: “Çfarë që kemi arritur vitin e kaluar? Ju keni të drejtë të habiteni me mua. Është e mahnitshme se si ata asociohen me hixhretin e Muhamedit salAllahu alejhi ue selem. Ku janë gazetat e mëngjesit? Ku është telivizioni? Pse gazetat nuk e festojnë datëlindjen e Muhamedit salAllahu alejhi ue selem? Nuk ka asnjë vend ku njerëzit nuk e pranojnë atë, megjithatë, ata nuk e festojnë atë. Asnjë fjalë? As edhe një rresht të vogël? As edhe një shënim që feston reformatorin më të madh?” (1/189) A nuk është kjo e ngjashme, nëse jo identike, festimin e Mevludit të shpikur që po festohet në të gjitha mediat, përveç këtij vendi Sunni, Arabis Saudite. Ky thirrës nënvizon qëndrimin e tij ekstrem në festimin e ditës së emigrimit të Profetit salAllahu alejhi ue selem dhe pyet: “Si do të justifikohen ata para tij salAllahu alejhi ue selem nesër?” (1/190) Ai është duke iu referuar mediave që nuk kanë festuar emigriminin dhe nuk kanë folur për të. Para kësaj, ai ekzagjeron në lidhje me të Dërguarin salAllahu alejhi ue selem dhe thotë: “Përsa i përket shpëtimtarit të parë, vetë krijimi dhe njeriu me të cilin Allahu e korrigjoi umetin, kështu që nuk ka asnjë fjalim dhe biografi.” Kjo nuk është asgjë tjetër përpos akide e Sufive. Si mund që thirrësi të akuzoj umetin se nuk kan shkruar biografin e Profetit salAllahu alejhi ue selem? Kështu ai i akuzon Selefët tanë. Sa shumë libra ka folur për biografinë dhe cilësitë e tij salAllahu alejhi ue selem! Dhe në qoftë se ai e ka për qëllim që dita e emigrimit të tij salAllahu alejhi ue selem duhet të përmendet në të njëjtën mënyrë si festimi i Mevludit, kështu që unë e lus Allahun që të na mbrojë. Për më shumë informacion lexoni në faqen 253 për të parë se çfarë ai tha pasi ka qenë i censuruar për dhjetë vjet.

14. Dija sheriatike për të thirrur në fe

Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 39-40

Pyetja 14: “Është e njohur përgjithësisht se thirrja në fenë e Allahut kërkon dije rreth Sheriatit. A është për qëllim me këtë mësimi përmendësh i Kur’anit dhe Sunnetit? A mjafton dija që arrihet në shkolla dhe në universitete (në Arabinë Saudite) për të thirrur në fenë e Allahut?” Përgjigje: “Qëllimi i dijes është memorizimi i teksteve dhe të kuptoshë kuptimet e tyre. Nuk mjafton vetëm të mësosh përmendësh tekstet. Nuk mjafton vetëm të mësosh përmendësh tekstet në Kur’an dhe Sunnet. Përveç kësaj, duhet që ato të kuptohen drejtë. Të mësuarit përendësh pa të kuptuar nuk i jep të drejtën askujt për të thirrur në fenë e Allahut Azze ue Xhel. Sa i përket programit mësimor në shkolla, ajo është e mjaftueshme në qoftë se bëhet fjalë për të mësuar përmendësh dhe të kuptohen tekstet. Por në qoftë se bëhet fjalë vetëm për memorizimin e teksteve pa i kuptuar ato, aëherë ata nuk janë kompetent për të thirrur në fe. Megjithatë, është e mundur që ti mësojnë studentët të mësojnë përmendësh tekstet para se ata t’ua shpjegojnë kuptimet atyre ose pa ia treguar ato.

15. Vetëm dijetarët thërrasin në islam Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 40-41 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetje 15: ”Disa imagjinojnë se vetëm dijetarët duhet të thërrasin në fenë e Allahut dhe se të tjerët nuk obligohen të thërrasin me atë dije që kanë mësuar. Çfarë thoni për këtë?” Përgjigje: ”Kjo nuk është imagjinatë. Kjo është e vërteta. Vetëm dijetarët thërrasin në fe. Unë po e them këtë vetë. Megjithatë, ka çështje të qarta rreth të cilave të gjithë kanë dije. Secilit i lejohet që të urdhërojë në të mirën dhe të ndalojë nga e keqja sipas dijes së tij. Ai duhet të urdhërojë familjen e tij që ta falin namazin dhe gjëra tjera të qarta. Madje edhe njerëzit e thjeshtë e kanë obligim këtë. Ata duhet të urdhërojnë bijtë e tyre që të falen në xhami. I Dërguari salAllahu alejhi ue selem ka thënë: ”Urdhëroni fëmijët tuaj për namaz kur ata jtë kenë mbushur shtatë vjeç dhe rrahni ata kur ata të kenë mbushur dhjetë vjeç dhe ndani dyshekët e tyre veç e veç.” 1 ”Ju jeni të gjithë barinj dhe të gjithë ju jeni përgjegjës për kopetë tuaja.” 2 Kjo quhet mbikqyrje. Kjo quhet të thirrurit në të mirë dhe ndalimi i së keqes. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: ”Nëse dikush prej jush sheh diçka të keqe, ai duhet ta ndryshojë atë me dorën e tij. Nëse ai nuk mundet, ati duhet ta bëjë këtë me gojën e tij. Nëse ai nuk mund ta bëjë këtë, ai duhet ta bëjë këtë me zemër – dhe ky është besimi më i dobët.” 3 Njerëzit e thjeshtë, siç thashë janë të detyruar të urdhërojnë familjen e tyre dhe të tjerët që të falen, të japin lëmoshë, ti binden Allahut dhe ti shmangen mëkateve. Pos kësaj ai duhet të pastrojë shtëpinë e tij nga mëkatet dhe ti edukojë fëmijët e tyre në devotshmëri. Këtë e ka obligim ai edhe pse ai është vetëm një njeri i thjeshtë. Këtë të gjithë e dijmë; kjo është e qartë. Sa u përket fetvave, gjërave të lejuara dhe të ndaluara, idhujtarisë dhe Teuhidit, vetëm dijetarët janë që mirren me këto.” ______________________________________________ 1 - Ebu Davudi (495).Hadith është autentik. Shih ”Nasb-ur-Rejah” (1/298) me formulime të ngjashme. 2 - Bukhari (853). 3 - Muslimi (49).

16. Çështja qëndron në cilësi e jo në sasi Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 41-43 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 16: ”Tani ka shumë grupe dhe thirrësa që thërrasin në fenë e Allahut, por përgjigjet e njerëzve janë të pakëta, cila është fshehtësia e kësaj?” Përgjigje: ”Para së gjithash, ne nuk i inkurajojmë fare të gjitha këto grupe në davet dhe gjëra tjera. Ne e duam vetëm një grup të vetëm që sinqerisht thërret në fenë e Allahut me dije. Shumë grupime dhe metodologji shkaktojnë vetëm humbje dhe mosmarrëveshje. Allahu Te ala ka thënë:

ْ‫ٌُْاَفََ ْو فال‬ ْ ْ‫ُراَفََ ْْن‬ ْ ‫سف ِْة ْ َل‬ ْ ‫َلذ اح ام َصف ْوْ ْ َي ْه‬ ”Mos u grindni në mes vete, se do të demoralizoheni e do t’ju lë fuqia.” 1

َ ‫ْو‬ ْ‫ََةْرْلاَفََ ْْلْ نرَاَفََ ُِّْ نيَذَّْف ْْماَراَفََ ْو فال‬ ”Mos u bëni si ata që pasi që u erdhën argumentet e dukshme, u shpërndanë dhe u distancuan në mendime.” 2

ََ‫َه َِ ْح ََ ََف ْوَ َْة ْ َم اََف‬ ‫ْْلْ نرَاَفََ ْو فالْ ْج ََذنُُ كَف‬ ”Dhe të gjithë ju mbahuni fortë për litarin e Allahut (Kuranin) dhe mos u shpartalloni!” 3 Ne duam vetëm një grup të vetëm që pason metodologjinë e vërtetë dhe thirrjen e vërtetë, edhe nëse ato ekziston në vende të ndryshme, referenca e tyre është e njëjtë, ata referohen mes vete dhe e ndihmojnë njëri-tjetrin. Kështu duhet të bëhet daveti. Ndërsa shumë grupime që nuk janë të bazuara në një metodologji të vetme përfundojnë vetëm me mosmarrëveshje.

Së dyti, nuk ka dyshim se sinqeriteti i thirrësit ndikon në ata që i thërret. Nëse thirrësi është i sinqertë dhe thërret në metodologjinë e vërtetë në bazë të kuptuarit dhe dijes, atëherë kjo do të ndikojë në ata që i thërret. Por në qoftë se ai nuk është i sinqertë në thirrjen e tij dhe në vend të kësaj thërret në veten e tij ose në hizbizmin e tij ose tek një grup i devijuar ose në fanatizëm (edhe pse e gjithë kjo bëhet në emër të Islamit), kjo është pavlefshme dhe nuk ka të bëjë asgjë me thirrjen në Islam. Dhe nëse thirrësi thërret në Kuran dhe Sunnet pa praktikuar atë që ai predikon, atëherë edhe kjo do të tërheqë njerëzit nga ai. Allahu e di ç’ka në zemrat dhe çfarë secili bën, pavarësisht nga vendndodhja. Nëse personi e kundërshton Allahun kur ai është i vetëm dhe i thërret njerëzit në të mirën kur ai është me ta, atëherë kjo nuk do të ndikojë asgjë dhe ai nuk do të fitojë pranimin e njerëzve. Sepse Allahu nuk e ka bekuar thirrjen e tij. Vetëm shikoni thirrësat e sinqertë dhe si thirrja e tyre ka sjellë fryta. Ata ishin të vetëm dhe kishin kundërshtarët. Shembuj të tillë janë Shejkhul-Islam Ibn Tejmijeh, Shejkh-ul-Islam Muhamed bin Abdil-Vehabi dhe të tjerët. Pastaj, shikoni në të gjithë, shumë thirrësa dhe grupe që ekzistojnë sot dhe se sa i pakët është ndikimi i tyre dhe përfitimi, që ju ta dini se qëllimi qëndron në cilësi e jo në sasi. ____________________________________________ 2 - 3:105 3 - 3:103

17. Metodologjia e thirrjes duhet të jetë vetëm sipas Kuranit dhe Sunnetit

Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 43-45 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 17: ”A duhet që metodologjia në thirrjen në fenë e Allahut të jetë sipas Kuranit dhe Sunnetit, apo kjo është ne dorën e çdo njërit?” Përgjigje: ”Metodologjitë e thirrjes duhet të jetë sipas Kuranit dhe Sunnetit. Kur’ani, Sunneti dhe stili i jetës së të Dërguarit salAllahu alejhi ue selem1 e ka sqaruar këtë. Ne nuk duhet të shpikim diçka nga vetja jonë. Mënyra e davetit përmendet në Kur’an dhe Sunnet. Nëse ne fillojmë të shpikim, atëherë do të devijojmë dhe do t’u shkaktojmë devijimin edhe të tjerëve. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: ”Ai që shpik diçka në çështjen (fenë) tonë, ajo i refuzohet.” Megjithatë, është e vërtetë se daveti përdor sot mjete që nuk ekzistonin më parë, duke përfshirë edhe mikrofonat, stacionet e radiove, gazetat, revistat, transmetimet e televizionit. Ato janë mjete që i sjellin dobi davetit. Megjithatë, ato nuk janë metodologji. Metodologjia e Allahut Te ala e bëri të qartë kur Ai tha:

‫دف‬ ‫لََذ َفَ َْ َع َ َِ ا‬ ْ ‫سنْ َفت ْوَ َ َْ ََ َْ ِْ َفت َُِ َ َح َم َْ َتف ْل َِكذْف‬ ْ ‫سَّاف َه ْفف َُِ نةَف ْو ْجُ َِ َ ايص َ َ ْح‬ ْ َ‫ِْه‬ ”Ti (Muhamed) thirr për në rrugën e Zotit tënd me urtësi e këshillë të mirë dhe polemizo me ata (kundërshtarët) me atë mënyrë që është më e mira.” 1

‫لََذ َرف ْه َي َمف َا ََف‬ ‫ْرْع كف‬ ْ ‫ذر َفخ‬ ‫َْنَْنْنَف ْو ْه َف‬ ْ َ‫َهَ َْ ْع ِ ْ َِْا‬ ْ ‫َّ ِْرْفَُ ِْ َم‬ ”Thuaj: ”Kjo është rruga ime, e vënë në fakte të qarta, e që unë thërras te Allahu, unë dhe ai që vjen pas meje.” 3 Gjithashtu Profeti salAllahu alejhi ue selem qartësoi metodologjitë e davetit kur ai ishte në Meke dhe në Medine:

‫لَ َفق َِف ْ ام َفص ُِّْخْف ْ َّْ َْف‬ ‫ل َْ فخِ نف‬ ‫َهْ ْووِّْ ْفْر َ َ ََ ْفر ْوَ َذْ ََ ْفي نف‬ ‫ذرَ نف‬ َ ‫سنْ فتِ ِ ا‬ ْ ‫َهْ ذْ َر اجَ ُِّْخْف َ ك ََّْ ْه‬ ‫َهَ ْل ا‬ ُ َ‫ِّْث‬ ”Ju e kishit shembullin më të lartë në të dërguarin e Allahut, kuptohet, ai që shpreson në takimin me Allahun dhe me botën jetër, ai që atë shpresë e shoqëron duke e përmendur shumë shpesh Allahun.” 4 1 - Allahu Te ala e ka plotësuar fenë për ne. Askush nuk ka të drejtë të shpik një rrugë të veten për të thirrur në Islam. Kushdo që e bën këtë thotë në mënyrë indirekte se Profeti salAllahu alejhi ue selem nuk e kumtoi mesazhin në mënyrë të mjaftueshme dhe se mënyra të tjera sjellin dobi dhe ndikojnë më shumë. Kur i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem e dërgoi Muadh bin Xhebelin (radijAllahu anhu) në Jemen, ai i tha atij:

”Ti do të shkoshë tek një popull prej pasuesve të librit. Le të jetë gjëja e parë në të cilën i thërrisni ata ”se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut (dhe në një formulim tjetër që ata vetëm ta adhurojnë Allahun). Nëse të binden në këtë, duhet ti mësoshë ata se Allahu i ka urdhëruar ata që të falen pesë herë në ditë. Nëse të binden në këtë, duhet ti mësoshë ata se Allahu i ka urdhëruar ata që të japin zekatin, që mirret nga i pasuri i tyre dhe i ipet të varfërve të tyre. Nëse të binden në këtë, ti duhet të qëndroshë larg nga pasuritë e tyre të mira. Shmangu nga lutja e të shtypurit; nuk ka asnjë pengesë mes tij dhe Allahut.” (el-Buhariu (1331)) Kjo dëshmon qartë dhe prerë se metodologjitë e davetit duhet të jenë sipas Kuranit dhe Sunnetit. Përndryshe Muadh bin Xhebeli ishte më meritori për davetin se sa njëmijë nga thirrësa të sotëm. Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijeh u pyet në lidhje me personin që thërret në Islam përmes këngës. Më poshtë vijon përgjigja e kësaj pyetje: ”Egziston një grup që të bien dakord për të bërë mëkate të rënda në formën e vrasjeve, grabitjes, vjedhjes, abuzimit të alkoolit dhe gjëra të tjera. Një Shejkh i cili është i njohur për mirësi dhe Sunnet dëshiroi që ti parandalojë ata, por nuk mundi ndryshe përveçse ua lejoi atyre që të dëgjojnë këngë në formën e poezisë së ligjshme të shoqëruar me def, pasi e veproi këtë u pendua një grup dhe ata që nuk faleshin dhe nuk e paguanin lëmoshën dhe në vend të kësaj pinin alkool pastaj filluan ti shmangen gjërave të paqarta, duke bërë gjërat e detyrueshme dhe shmangeshin nga e ndaluara. A është e lejueshme për Shejkhun që të përdorë këtë metodologji duke pasur parasysh se ky veprimsjell dobi?” Ai (rahimehullah) u përgjigj: ”Hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut, Zotit të krijesave. Allahu dërgoi Muhamedin salAllahu alejhi ue selem me udhëzim të qartë dhe fe të vërtetë … Ai ia ka plotësuar fenë atij salAllahu alejhi ue selem dhe umetit të tij … Ai ka urdhëruar krijesat që të kthehet tek shpallja e tij salAllahu alejhi ue selem kur ata bien në mosmarrëveshje fetare. Ata që kapen pas Kur’anit dhe Sunnetit të Allahut i takojnë robërve të devotshëm, grupit të suksesshëm dhe ushtarët fitimtarë. Selefët sikurse Maliku thoshin: ”Sunneti është si anija e Nuhit alejhi-selam; ata që hipin në të shpëtojnë dhe ata që nuk hipin mbyten.” Tani kur ti e di këtë, duhet ta dish se ajo me të cilën Allahu i udhëzon të devijuarit, i liron të humburit dhe i falë mëkatarët kjo duhet të jetë përmes Kuranit dhe Sunnetit me të cilën Allahu e ka dërguar të Dërguarin e Tij salAllahu alejhi ue selem … Pasi kjo është sqaruar, unë i them pyetësit se Shejkhu, i cili donte ti bënte mëkatarët që të pendohen dhe mundi ta bëjë këtë vetëm nëpërmjet një metode të shpikur, ai është ose injorant në lidhje me metodat e Sheriatit që i bën mëkatarët që të pendohen ose është i paaftë për këtë. I

Dërguari salAllahu alejhi ue selem, sahabët dhe pasardhësit i thirrën kufarët, të padrejtët dhe kriminelët që ishin shumë më të këqinjë se këta njerëz. Ato përdorën metodat e bazuara në Sheriat kështu që ata nuk kishin nevojë që të përdorin këto metoda të shpikura.” (Mexhmu-ul-Fataua (11 / 620-624)) Medno lidhur me këto metoda të shpikura dhe krahaso ato me atë që bëjnë disa thirrësa dhe sekte sot dhe e quajnë ”metodologjit e davetit”; futboll, të ashtuquajtur Ilahi islame, të ashtu-quajtur spektakël islam, ekskursione dhe përralla. _______________________________________________ 2 - 16:125 3 - 12:108 4 - 33:21

18. Si duhet të këshillon pushtetarët? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 45-49 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 18: ”Si duhet të jetë këshilla korrekte dhe në veçanti këshilla për ata që janë në pushtet? A duhet të përmenden mëkatet e tyre në minbere? A duhet ata të këshillohen fshehurazi?” Përgjigje: ”Askush tjetër përveç të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem nuk është i pa gabuar (në fe). Pushtetarët myslimanë janë njerëz të zakonshëm që bëjnë gabime. Ata padyshim gabojnë dhe ata nuk janë të pagabueshëm. Megjithatë, ne nuk duhet të shfrytëzojnë gabimet e tyre për të ti bërë publike ato dhe të ndalohemi nga bindja ndaj tyre edhe pse ata janë të padrejtë, shtypës dhe mëkatar për derisa nuk kan dalur nga feja haptazi 1. Ky është urdhëri i Profetit salAllahu alejhi ue selem 2. Nuk ka rëndësi nëse atë mëkatojnë, shtypin dhe janë të padrejtë. Durimi me bindje ndaj tyre 3 i bashkon myslimanët dhe mbron vendet

myslimane. Ti kundërshtosh ata dhe të ngrihesh kundër sjell dëme4 të mëdha; dëme që janë më të mëdha se sa mëkatet e pushtetarëve për derisa ato nuk janë mosbesim dhe idhujtari. Ne nuk jemi duke thënë se duhet të heshtim lidhur me mëkatet e pushtetarëve. Ato duhet të trajtohen, por trajtohen në mënyrën e shëndoshë. Ata duhet të këshillohen fshehurzai. Duhet tu shkruhet atyre fshehurazi 5. Nuk duhet të jetë letër që disa njerëz e nënshkruajnë dhe pastaj shpërndahet në mesin e njerëzve. Kjo nuk është e lejuar. Këshilla duhet të bëhet fshehurazi dhe ti dërgohet pushtetarit. Një tjetër mënyrë është që të flasësh drejtpërdrejt me të. Megjithatë, nuk është e lejuar për të shkruar, e pastaj të kopjohen dhe të shpërndahen në popull, sepse ky është publikim dhe madje edhe më keq se fjalimi nga minberet. Fjala mund të harrohet, por shkrimi mbetet dhe qarkullon në mesin e njerëzve. Pra, kjo nuk është e saktë. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: ”Feja është sinqeritet.” Ata thanë: ”ndaj kujt o i Dërguari i Allahut?” Ai tha: ”Ndaj Allahut, Librit e Tij, të Dërguarit të Tij, udhëheqësit të myslimanëve dhe masës së gjerë.” 6 Në një tjetër hadith thuhet: ”Allahu kënaqet që ju të verponi tri gjëra: që ju ta adhuroni vetëm Allahun dhe të mos adhuroni dikë karshi Atij, që ju të gjithë të kapeni për litarin e Allahut dhe të mos përçaheni dhe që ti këshilloj ata që Allahu i ka dhënë pushtet.” 7 Ata që kanë më së shumti të drejtë që ti këshillojnë pushtetarët janë dijetarët dhe njerëzit me ndikim. Allahu Te ala ka thënë:

َْ‫َّ َ كهَّْف ِ ْ َه ِفر َفص ْجُب افه ْوَْو‬ ‫خ ِ ْ َفو َْ ْ َه َف‬ ‫لَ َفق َْ ْع ْلُِّوماف ْو ْ َفَ َِ َفر ِْوَْْاَفََ َ َ ْن ََ َف‬ ‫َ نيَذَّْف ْنْ َر َْ فرا َه َن اي َفص َْ ْ َه َفر ِ ا َو َف ْوَْ ْع َ نر ا‬ ‫سةْنََ ا‬ َ ِْ َ‫َه‬ ‫طَرْ فرا‬ ‫ْرْ َذ ام َفص كف‬ ْ ‫ُ َذ ْطُخْف الْْنَْ َنة ا افص ْو ْلهَ َْة ا فرا‬ ‫َْ َرذ ف‬ ‫لُ َْ فالن َ ن‬ َ ْ‫َ افَ ْو ْ ََ فالْ َه َن اي َفص ذ‬ ”Kur t’u vijë atyre ndonjë lajm i rëndësishëm që i përket sigurisë ose frikës, ata e përhapin atë, por në qoftë se ata këtë lajm ia përcjellin Profetit dhe parisë (bashkëpunëtorëve të afërm të tij) do të kuptonin prej tyre vetëm atë, që dëshirojnë ta marrin vesh. Sikur të mos ishte mirësia e Allahut dhe mëshira e Tij, përpos një numri të vogël, ju të gjithë do të ndiqnit shejtanin.” 8 Të gjithë nuk janë të përshtatshëm për këtë. Publikimi i mëkateve nuk është këshillë fare. Ato vetëm se përhapin të keqen dhe gjëra të turpshme në mesin e besimtarëve. Kjo nuk ishte metodologjia e Selefëve. Nuk ka rëndësi nëse personi ka një qëllim të mirë dhe vetëm dëshiron ta dënojë atë që ai pretendon të jetë e keqe. Akti i tij është më i keqë se e keqja që ai dënon. Dënimi i së keqes mund të jetë një e keqe në vetvete, nëse ajo devijon nga mënyra e përshkruar e Allahut dhe të Dërguarit të Tij salAllahu alejhi ue selem për shkak se mënyra e përshkruar nuk po pasohet. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë:

”Çdo njëri prej jush që sheh një mëkat le ta ndryshojë atë me dorën e tij. Nëse ai nuk mundet ta bëjë këtë, ai duhet ta bëjë këtë me gojën e tij. Nëse ai nuk mund ta bëjë këtë, ai duhet të bëjë këtë me zemrën e tij dhe ky është imani më i dobët i besimit.” 9 I Dërguari salAllahu alejhi ue selem i ndaru njerëzit në tri grupe: 01 - Personi që mund të largoj të keqen me dorën e tij. Ky është pushtetari dhe zëvendësit e tij në mesin e komitetit, princave dhe udhëheqësve. 02 - Dijetari që nuk ka pushtet. Me ndihmën e urtësisë dhe këshillave të mira ai duhet të qartësojë dhe të këshillojë dhe të informojnë autoritetet. 03 - Personi i cili nuk ka dije dhe fuqi. Ai duhet të dënojë mëkatin me e zemrën e tij, ta urrej mëkatin dhe mëkatarin, dhe ti shmanget atyre. ____________________________________________ 1 - Kjo është akideja (besimi) e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit në lidhje me pushtetarin mysliman. Imam et-Tahaviu (rahimehullah) ka thënë: ”Ne nuk lejojmë dhunën kundër askujt prej umetit të Muhamedit salAllahu alejhi ue selem për deri sa personi nuk e meriton atë. Ne nuk lejojmë rebelimin kundër udhëheqësve tanë dhe politikanëve edhe pse ata janë të padrejtë. Ne nuk lutemi kundër tyre. Ne nuk i sfidojmë ata. Ne besojmë se bindja ndaj tyre i përket bindjes së detyrueshme ndaj Allahut Azze ue Xhel përderisa ata nuk na urdhërojë të mëkatojmë. Ne lutemi për drejtësinë dhe prosperitetin e tyre. Ne pasojmë Sunnetin dhe xhematin dhe i shmangemi devijimit, mosmarrëveshjeve dhe përçarjes.” (El-Akideh et-Tahauijeh, f. 379) Kjo është e vërteta të cilën e pasojnë thirrësat e së vërtetës deri me sot. Kjo thënie dhe thënie të ngjashme përsëriten shpesh në ligjeratat dhe leksionet e Shejkhut tonë Abdul-Aziz bin Abdil-lah bin Bazit (rahimehullah). Shih librat ”el-Ma’lum min Uaxhibil-Ilakah bejn el-Hakim uel-Mahkum” dhe ”Nasihat-ul-Ummeh fi Xhauab Asharah As’ilah Muhimmah” dhe parathënien e tij të librit të Abdul-Aziz el-Ashkarit e cila quhet ”Nubdheh fI Hukuk vVulat-il-Amër”. Po kështu, fjala e tij (rahimehullah) janë të shtypura në revistën ”El-Buhuth el-Islamijeh” (50). Aty është refuzimi më i qartë i atyre që pretendojnë se ai (rahimehullah) nuk besoj se duhet të flitet dhe të shkruhet lidhur me këtë temë.

2 - Ai (hafidhehullah) ka për qëllim hadithin e Ubadeh bin es-Samit (radijAllahu anhu) në të cilin ai tha: ”Profeti salAllahu alejhi ue selem na thërri ne dhe ne i premtuam atij se do ta dëgjojmë dhe do ti bindemi me dëshirë dhe pa dëshirë, në kohë të lehtë dhe kohë të vështira dhe kur të drejtat tona abuzohen dhe që ne të mos grindemi me ata në pushtet për deri sa të mos shihni një mosbesim të qartë për të cilën keni dëshmi nga Allahu.” (Fet´h-ul-Bari (5/13)) Ahmedi transmetoi shtojcën: ”Dhe në qoftë se ti supozonë se je në të drejtën në çështje, kështu që nuk duhet ta pasoshë supozimin. Dëgjo dhe binduni deri sa ta merrë atë pa sfiduar.” Ibn Hibani dhe Ahmedi gjithashtu transmeton shtojcën: ”… Edhe nëse ata do ta marrin pasurinë tuaj dhe ta fishkëllonë shpinën.” (Fet´hul-Bari (8/13)) 3 - Shejkhu (hafidhehullah) i referohet Ibn Abasit (radijAllahu anhum) hadith në të cilin Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: ”Ai që sheh diçka të urryer tek pushtetari i tij duhet të bëjë durim me të. Sepse ai që devijon një pëllëmbë nga xhemati dhe vdes, vdesë një vdekje injorance.” (Buhariu (7054)) Enes bin Malik (radijAllahu anhu) ka transmetuar se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: ”Pas meje ju do të shihni privilegje dhe fenomene që ju do ti dënoni.” Ata thanë: ”O i Dërguari i Allahut! Çfarë na urdhëronë?” Ai u përgjigj: ”Jepu atyre të drejtat e tyre dhe lusne Allahun për të drejtat tuaja.” (El-Buhariu (7052) dhe et-Tirmidhi (2090)) 4 - Mes tyre demonstratat të cilat po ndodhin në disa vende fqinje. Demonstratat që rrjedhin nga kufarët dhe jo myslimanët. Ato nuk kanë të bëjnë asgjë me Islamin. Ato shkatojnë gjakderdhje, poshtërime dhe abuzim i Sunnetit dhe Ehl-us-Sunnetit. A nuk mendojnë për këto pasoja njerëzit të cilët bëjnë vetëm nxitje politike? 5 - Është metodologjia Selefite të konsultuarit e pushtetarit për të minimizuar rrezikun e syefaqësisë dhe të rriten shanset e pranimit nga ata në pushtet dhe Allahut.

6 - Muslim (55). 7 - Muslim (1715), Maliku (2/756) dhe Ahmedi (2/367). 8 - 4:83 Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijeh (rahimehullah) ka thënë: ”Detyrimi në të mirë dhe ndalimi i së keqes duhet të bëhet me butësi. Prandaj, thuhet se të thirrurit në të mirë nga ana e dikujt duhet të jenë të shumta, ndërsa ndalimi i së keqes të mos dëmtojë. Nëse urdhërimi në të mirë dhe ndalimi nga e keqja është prej obligimeve më të mëdha apo rekomandimeve, dobia e tyre duhet të jetë ma e madhe se dëmi i tyre … Çdo gjë që Allahu urdhëron është e mirë. Ai ka lavdëruar drejtësinë dhe të drejtit dhe ka dënuar sabotimin dhe sabotuesit në disa vende. Nëse dëmi i urdhërimit dhe ndalimit është më i madh se sa dobia atëherë kjo nuk është diçka që Allahu ka urdhëruar edhe pse ka mungesë të diçkaje të detyrueshme ose ndonjë ndales veprohet. Besimtari duhet ti frikësohet Allahut në lidhje me robërit e Allahut. Detyra e tij nuk është që ti udhëzojë ata.” (el-Amr bil-Maruf uen-Nahi en-Nakhi, f. 19) 9 - Muslimi (49).

19. A duhet të përmendi tiparet e mira kur të kritikojë? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 50-61

Pyetje 19: ”Është përhapur në mesin e rinisë së sotme se është e detyrueshme të qenurit i balancuar në kontekstin e kritikës. Ata thonë se kur të përmend bidatet dhe gabimet e një personi atëherë është e detyrueshme për të përmendur cilësitë e tij të

mira. Ata thonë se kjo është drejtësi dhe balancim. A është kjo metodë e kritikës e saktë? A duhet të përmendë cilësitë e mira kur unë kritikoj?” Përgjigje: ”Kjo pyetje ka marrë përgjigje. Por nëse personi që kritikohet është nga Ehl-us-Sunneti dhe Xhemati njëkohësisht gabimi i tij nuk ka të bëj me gjëra që e cenojnë akiden (besimin), atëherë kjo është e vërtetë. Cilësitë e tij të mira dhe anët duhet të përmenden, dërsa gabimet e tij mbulohen nga përpjeka dhe përkrahja e tij për Sunnetin. Ndërsa, në qoftë se ai i takon të devijuarëve dhe kundërshtarëve të cilët posedojnë parime shkatërruese ose të paqarta, atëherë nuk na lejohet që të përmendim anët e tij eventuale të mira. Nëse ti përmend anët e mira atëherë ti i mashtron njerëzit dhe do të mendojnë mirë në lidhje me personin i cili është i humbur, bidatçi ose Hizbi dhe ata fillojnë të pranojnë mendimet e tij. Allahu Xhela ue Ala refuzoi kufarët, mëkatarët dhe hipokritët pa përmendur cilësitë e tyre të mira 1. Po ashtu Imamët e Selefit refuzuan Xhehmitë, Mu’tezilitë dhe të devijuarit e tjerë pa përmendur cilësitë e tyre të mira. Sepse cilësitë e tyre të mira mposhten nga devijimi i tyre, mosbesimi, ateizmi apo hipokrizia. Është e papërshtatshme që të refuzoshë një person i cili është i devijuar, bidatçi dhe kundërshtarë dhe të përmendësh cilësitë e tij të mira dhe thuhet se ai është një njeri i mirë dhe ai ka cilësi të bukura që për fat të keq ka bërë gabim. Lavdërimi ytë që ia bën atij është më i keq sesa devijimi i tij, për shkak se njerëzit i besojnë lavdërimit tuaj për të. Ti i mashtron njerëzit kur e lavdëronë bidatçiun e devijuar. Kjo hap rrugën që mendimet e të devijuarëve të pranohen në mesin e njerëzve 2. Ndërsa nëse i refuzuari është nga Ehl-us-Sunneti dhe Xhemati, atëherë refuzimi duhet të jetë me edukatë. Ai duhet të këshillohet lidhur me gabimin që ai e ka bërë në Fikhdhe çështjet e lidhur me Ixhtihadin. Ne themi se personi ka bërë Ixhtihad dhe ka gabuar në këtë çështje dhe se prova thotë diçka tjetër dhe Allahu e faltë atë. Kështu ishte refuzimi në mes të katër imamëve të methhebeve dhe të tjerëve. Kjo nuk e ulë pozitën e tij të dijes nëse ai është nga Ehl-us-Sunneti dhe Xhemati. Ehl-us-Sunneti dhe Xhemati nuk janë të pa gabueshëm, ata gabojnë, atyre mund tu ikin provat dhe të ngatërrojnë konkluzione. Ne nuk heshtim lidhur me gabimin. Ne e sqarojmë gabimin dhe e arsyetojmë atë. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: ”Nëse një gjykatës gjykon dhe jepë mundin maksimal dhe ia qëllon, ai merr dy shpërblime. Dhe nëse ai gjykon dhe jepë mundin maksimal dhe gabon, ai merr një shpërblim.” 3 Kjo vlen për çështje të fikhut. Por në qoftë se gabimi është i lidhur me besimin, atëherë neve nuk na lejohet që ti lavdërojmë të devijuarit dhe të tjerët që kundërshtojnë Ehli Sunnetin dhe Xhematin sikurse Mu’tezilitë, Xhehmitë, heretikët, ateistët 4 në ditët e sotme. Ata janë të shumtë sot.

Themeli i dyshimit se, të dy anët të mirat dhe të këqijat duhet të përmendet në lidhje me kritikën, vie nga disa të rinj të cilët shkruan një libër mbi këtë temë. Rrjedhimisht filluan të fluturojnë nga gëzimi. Unë kam lexuar këtë libër të autorit, i cili obligon balansimin mes të mirave dhe të këqiave. Unë kam lexuar edhe refuzmin që ia ka bërë Shejkh Rebi bin Hadi el-Medkhali. Është një refuzim i mjaftueshëm. Në të, ai shpjegon se teoria është e gabuar dhe se ajo detyron të miratohet e kota. Gjithashtu, ai shpjegon se Selefët refuzonin njerëzit e devijuar pa i lavdëruar ata, sepse një lavdatë në këtë rast është kontradiktore. 1 - Nuk ekziston askush, madje as jehudët dhe të krishterët, të cilët nuk kanë anë të mira. Përgjatë parimit të mbështetësve të balancimit ne duhet të përmendim cilësitë e mira të kufarëve kur bie fjala për ta. Këtë nuk e thotë njeri i mençur, e lëre më një student. Selefët nuk përmendën anët e mira në lidhje me kritikat. Dhe në qoftë se ata e bënë këtë, kjo ishte në mënyrë që njerëzit të mos mashtrohen nga ata dhe jo për shkak se kjo është një domosdoshmëri për ta bërë. Këtu sjellim disa nga shembujt më të fuqishëm, në të cilin ka udhëzim dhe dritë për atë që mendo: I Dërguari salAllahu alejhi ue selem ka thënë për Hauarixhët: ”Nga ky person do të vijë një popull që do ta lexojnë Kur’anin pa kaluar fytin e tyre. Ata depërtojnë nga feja sikurse shigjeta e penetron gjahun. Ata vrasin myslimanët dhe i lënë idhujtarët. Nëse unë do ti has ata, unë do ti mbysë ata sikurse u mbytën populli Ad.” (El-Buhariu (3166)) Në një tjetër formulim thotë: ”Ju do ta nënvlerësoni namazin tuaj në krahasim me namazin e tyre dhe agjërimin tuaj në krahasim me agjërimin e tyre.” (El-Buhariu (3414)) Në një tjetër formulim thuhet: ”Vrisni ata kudo që t’i gjeni.” (El-Buhariu (3415)) Betohem në Allahun se i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem nuk përmendte cilësitë e tyre për ti lavdëruar ata apo për ti mashtruar njerëzit; ai e bëri këtë për të paralajmëruar njerëzit në mënyrë që ata të mos mashtrohen nga veprimet e tyre të dukshme. Selefët e kuptuan këtë prandaj e praktikonin këtë në jetën e tyre dhe e bënë këtë një metodologji që ata e besonin. Imam Ahmedi e theksoi, për shembull, kur el-Karabisi tha se shqiptimi i Kur’anit është i krijuar. Imam Abdullah -Rahimullah ka raportuar: ”Kam dëgjuar babai im duke thënë: ”Është ligështi dhe nënçmim që të thuhet se shqiptimi ytë i Kur’anit është i krijuar. Kështu thonë: Xhehmitë. ”Unë thashë:

”Husejn al-Karabisi thotë kështu.” Ai tha: ”…I neveritshmi – Allahu e zuloftë atë – ai gënjen.” (es-Sunnah (1/165)) Imam Ahmedi (Rahimullah) u deklarua më ashpër se kaq lidhur me el-Harith elMuhasibi. Ali bin Ebi Khalid ka thënë: ”I thashë Imam Ahmedit për një Shejkh i cili ishte me ne: ”Shejkhu është komshiu im. Unë e kam paralajmëruar atë ndaj një njeriu, por ai dëshiron të dëgjojë atë që ti ke për të thënë për Harithin e shkurtë (el-Muhasibi). Ti më ke pa me të shumë vite më parë dhe the: ”Mos rri me të, mos folë me të.” Unë nuk kam ndejur me të që nga ajo kohë. Megjithatë, ky Shejhu rrinë me të. Çfarë i thua për të? ”Imam Ahmedi u skuq në fytyrë dhe arteriet dhe sytë e tij u frynë. Unë kurrë nuk e kam parë atë kështu. Pastaj ai tha duke u dridhur: ”Ai filani? Allahu e bëftë këtë dhe atë me të! Vetëm ai që ka përvojë dhe dije për të e njeh atë! Vetëm ai që ka përvojë dhe dije për të e njeh atë! Ai rrinte me el-Mughazilin, Jakubin dhe të tjerët dhe i bëri ata që të devijojnë për drejt besimit të Xhehmive. Ata u shkatërruan shkaku i tij. ”Shejkhu tha: ”Ebu Abdilah! Ai rrëfen hadithe dhe duket i përulur ndaj Allahut. ”Ebu Abdilahi u zemërua dhe tha: ”Mos u mashtro nga zemërbutësisa dhe butësia e tij. Mos u mashtro nga ajo se ai ec kokë ulur. Ai është një njeri i keq. Vetëm ai që ka përvojë me të, e njeh atë! Mos flisni me të. Ai duhet të trajtohet pa mëshirë. A ulesh me çdo bidatçi i cili transmeton hadithe nga i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem? Jo! Ai duhet të trajtohet pa mëshirë!” (Tabakat-ul-Hanabilah (1/233)) Ku është drejtësia e pretenduar tek Imam Ahmedi (Rahimullah)? Ai nuk e përmendi as edhe një cilësi të mirë të el-Karabisit apo të el-Muhasibit pavarësisht se el-Karabisi ishte një det i dijes. Shih biografinë e tij në ”Tarikh Bagdad” (8/64) dhe ”Sijar A’lam-in-Nubala” (12/79). Allahu e mëshiroftë Imam Ahmedin. Në qoftë se kjo kishte ndodhur sot, ai do të akuzohej se është shumë i ashpër, agjent, sekular dhe emra të tjerë të cilët i përdorin Hizbitë kur ata rrethohen nga argumentet. Sepse ai as nuk bëri kompromi me bidatçitë e as nuk ju bër lajka atyre. Rafi Bin Ashras (Rahimullah) ka thënë: ”Prej dënimit të bidatçiut mëkatar është që të mos përmenden cilësitë e tij të mira.” (Shih ”‘Sherh Ilal el-Tirmidhi” (1/353).) 2 - Lexoje këtë histori për të parë se si njerëzit mund të mashtrohen kur Pasuesit e Bidateve lavdërohen. Imam edh-Dhehebiu dhe të tjerët transmetuan: ”Tha Ebul-Uelid në librin” Ikhtisar Firak-ul-Fukaha”, Kur ra biseda lidhur me Ebu Bekr el-Bakilanin: ”Më ka njoftuar Ebu Dherr el-Harauani, cili kishte anim kah besimi i tij

Eshari- kur unë e pyta ”Si ndodhi kjo? ”Ai tha:” Një ditë unë isha duke ecur me Ebul-Hasan ed-Darakutni ne e takuam Ebu Bekr bin et-Tajjib el-Esh’ariun. Darakutni e përqafoi atë dhe e puthi në fytyrë dhe sy. Kur ata u ndanë, i thashë: ”Kush është ai me të cilin veprove kështu? Kurrë nuk kam menduar se do të veproje një gjë të tillë. Ti je imam i kohës tënde.” Ai u përgjigj: ”Ai është imami i myslimanëve dhe mbrojtësi i fesë; gjykatësi Ebu Bekr bin et-Tajjib. ”Që nga ajo kohë kam filluar të shkoj tek ai dhe të ndjeki mësimet e tij.” (Tadhkirat-ul-Huffadh (3 / 1104-1105) dhe Sijar A’lam-in-Nubala (17/558 -559)) Kur Darakutni trajtoi el-Bakilani el-Esh’ariun në këtë mënyrë, dhe e vlerësoi atë si imam të myslimanëve dhe kështu me radhë, u mashtruan ata që e panë këtë dhe si rezultat i kësaj miratuan besimin Esharij. Kjo vlen për të gjithë ata që lavdërojnë Pasuesit e bidateve dhe të epsheve; ai do të shkaktojë rënien e shumë personave në besimin e tyre dhe në veçanti në qoftë se ata duken të drejtë nga ana e jashtme dhe Allahu e di më së miri. 3 - Bukhari (6919) dhe Muslimi (1716). 4 - Mund që dikush të pyet pse ne gjithmonë përmendim sektet e zhdukura Mutezilitë, Xhehmitë, heretikët, Esharitë, Hauarixhët dhe Murxhiat kur bie fjala për besimin dhe se cila është dobia nga kjo? Është e vërtetë se këto sekte janë zhdukur dhe se pasuesit dhe themeluesit e tyre ka ndërruar jetë kohë më parë. Megjithatë, mendimet e tyre ende ekzistojnë. Mësimet e tyre ekzistojnë ende. Pasuesit e tyre të cilët janë të ndikuar nga ata jetojnë mes nesh. Besimi dhe ideologjitë e tyre përcillen nga brezi në brez. Ka njerëz që ende i përhapin ato. P.sh besimi i Mutezilive ekziston. Atë e kanë shumë njerëz të cilët asocijohen me Islamin. Të gjithë Shi’itët duke përfshirë Zejditë e kanë besimin e Mutezilive. Esharitë kanë një ekzistencë kolektive në mes të shumicës së myslimanëve sot. Ideologjia e Murxhiave gjithashtu ekziston. Hanefitë besojnë se besimi përbëhet nga konfirmimi me zemër dhe të shprehurit me gjuhë, dhe duke përjashtuar veprat. Megjithatë, ky besim është më i butë sesa besimi i Murxhiave ekstrem. Edhe pse çdo epokë përbëhet prej këtyre besimeve dhe drejtimeve të cilat e kundërshtojnë besimin e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit, kështu që gjithmonë ekziston dikush që i mbronë ata. Komiteti i Përhershëm për dije dhe hulumtime dhe fetva në Arabinë Saudite dha një fetva paralajmëruese kundër Irxhasë dhe thanë: ”Murxhiat përjashtojnë veprat nga besimi dhe thonë se ose besimi përbëhet vetëm prej konfirmimit me zemër, ose konfirmimit me zemrë dhe deklaratës me gojë. Sipas tyre veprat përbëjnë një kusht për një besim të përsosur dhe jo një pjesë të saj. Ata besojnë se ai që konfirmon me zemër dhe shqipton me gojë është një besimtarë i përsosur pavarësisht se çfarë obligime braktisë apo mëkatet që ai vepronë. Ata besojnë se ai meriton të hyjë në Xhenet edhe pse ai kurrë nuk e ka bërë asnjë vepër të mirë.

Nuk ka dyshim se ky mendim është i gabuar dhe i rremë dhe që bie në kundërshtim me Kur’anin dhe Sunnetin, dhe Ehl-us-Sunnetin dhe Xhematin në të gjitha kohërat. Një ideologji e tillë ia hap rrugën për të këqinjëve dhe mëkatarëve … ” (Fetvaja (21.436) 08/04-1421, në-Tahdhir min el-Irxha ue ba’dh el-Kutub adDa’aijah ilejh, fq. 8-9 ) Ka heretikë edhe në mesin e panenteistëve dhe të tjerëve. Ata ndjekin Ibn Arabi etTa’i dhe Sufitë ekstrem. Kur ne flasim për këto sekte, ne nuk po flasim për skelete të cilat janë kalbur. Ne vërtetë po flasim për sektet që ekzistojnë në mesin e myslimanëve sot. Këtë e dinë studentët. Vetëm masa e thjeshtë e njerëzve janë ata që nuk e dijnë këtë, ose njerëz që duan ti mashtrojnë të tjerët dhe të përhapin besimet e tyre të rreme, që na kundërshtojnë neve, sepse ne paralajmërojmë kundër këtyre sekteve. Njerëz të tillë duhet të pyesin para se ata të fillojnë të kundërshtojnë. Ky ishte një sqarim i shkurtë, sepse kjo është një temë e gjatë, dhe Allahu e di më së miri. Me këtë desha të theksojë disa shembuj të sekteve shkatërruese dhe se ato ekzistojnë edhe tani: 01 - Sejid Kutubi thotë: ”Kur’ani është një fenomen universi sikurse fenomeni i qiejve dhe tokës.” (Fi Dhilal-il-Kur’an (4/2328)) Kjo është ideologjia se Kur’ani është i krijuar, të cilën e thonë Xhehmitë dhe të tjerët. Ai gjithashtu tha se Kur’ani ka një ritëm dhe stil muzikor, dhe dha shembuj të sureve ”Esh-Shems”, ”El-Fexhr”, ”el-Ghashijah”, ”Et-Tarik” dhe ”el-Kijame”. Ai gjithashtu përshkroi Allahun në formën e një prodhuesi në suren ”el-Ala”. I pastër është Allahu nga ajo që thonë ata. Shih faqen 3883. 02 - Ai tha kur shpjegoi kapitullin e ”el-Ikhlas”: ”Nuk ka realitet përveç realitetit të Tij, nuk ka ekzistencë reale përveç ekzistencës së Tij. E gjithë ekzistenca tjetër e ka burimin e saj në ekzistencën e vërtetë.” (Fi Dhilal-ul-Kur’an (6/4002)) Allamah Dhe Shejkh Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) ka thënë: ”Kam lexuar shpjegimin e tij të sures ”el-Ikhlas ”. Ai vjen me një fjalë të rëndë që kundërshton metodologjinë e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit, sepse deklarata e tij sugjeron se ai flet sipas panenteismit.” (Bara’atu Ulema-ul-Umeti, f. 42) Muhadithi dhe Shejkh el-Albani (Rahimullah) ka thënë:

”Sejjid Kutubi citoi Sufitë dhe nuk mund të kuptoshë asgjë tjetër përveç se ai besonte në panenteizëm.” (Bara’atu Ulema-ul-Umeti, f. 37) Ai (Rahimullah) shkroi me dorë në fillim të librit të Shejkh Rebi bin Hadi el-Medkhaliut (Allahu e ruajttë!) ”el-‘Auasim mima fi Kutub Sajjid Kutub min el-Kauasim”: ”Të gjitha refuzimet që ia ke bërë Sejjid Kutbit janë të vërteta dhe të sakta. Me anë të kësaj është bërë e qartë për çdo njërin që zotëron një formë të dijes islame se Sejjid Kutbi nuk kishte dijeni për degëzimet e Islamit dhe parimet e tij. Allahu të shpërbleftë me bollëk, o vëlla Rebi, sepse ti ke marrë mbi vete obligimin për të qartësuar dhe zbuluar injorancën e tij dhe devijim e tij nga Islami.” (F. 3, edicioni i dytë, 1421, dhe në revistën” es-Selefijjeh ”7 / 1422, f. 46) 03 - Muhamed Kutb tha: ”Njerëzit duhet të thirren përsëri në Islam. Këtë herë, ata nuk duhet të thirren në Islam sepse nuk pranojnë të shqiptojnë shahadetin, të cilën ata e bënë herën e parë. Këtë herë ata duhet të thirren përsëri sepse ata refuzuan obligimet e shahadetit, domethënë sundimin me librin e Allahut.” (Uaki’una el-Mu’asir, f. 29) Ky është një Tekfir i përgjithëshëm mbi të gjithë njerëzit. Si mund të thuhet përndryshe se ata refuzojnë ligjin e Allahut? Përndryshe si mundet ai ti krahasoj ata me periudhën pagane para islamit? Ai nuk përmend asnjë detajim dhe as nuk përjashton ata (Arabin Saudite) që qeverisin me ligjin e Allahut dhe që nuk kanë kushtetutë tjetër përveç Kuranit. Këta autorë shprehen shpesh në këtë mënyrë. Është sikurse ata nuk e miratojnë vendin islamik përgjatë Selefizmit në Gadishullin Arabik. Është sikurse ata nuk i miratojnë myslimanët në gjithë botën në mesin e Ehl-ulHadithit, Ensar-us-Sunneh dhe të tjerët që pasojnë metodologjinë e Selefëve. Ajo që është e çuditshme është se si disa të cilët flasin kështu jetojnë në këtë vend islamik në Arabin Saudite. Mendimet e tyre janë të rrezikshme për lexuesit, sepse lexuesi i thjeshtë mund të merr idenë se nuk ka vend islamik sot që e shqipton shahadetin, vepron sipas tij dhe e aplikon librin e Allahut, dhe se nuk ka individë ose grupe që adhurojnë vetëm Allahun mbi sipërfaqen e tokës. Kështu ata mashtrojnë lexuesit në mënyrë që ata të bien në Tekfir, gjë të cilën shumë e kanë bërë. Prandaj, studenti duhet të jetë i vëmendshëm me këtë fenomen të përhapur që lind nga shumë prej këtyre shkrimtarëve – Allahu i udhëzoftë atë në të saktën. 04 - Një person i cili asocijohet me davet tha: ”Prej mëkateve të hapura është që të mburresh para miqve tu dhe të thuash se ke bërë këtë dhe atë dhe ta cekësh një listë me mëkate që ke bërë. Personi i tillë nuk do të falet nëse ai nuk pendohet! Sepse Profeti salAllahu alejhi ue selem tha se ky person nuk do të falet kur ai tha:

”I tërë umeti im do të falen …” (Audio kaseta ”Xhalsah’alar-Rasif”) Ku në hadith thuhet se Allahu nuk do ta falë atë? Kush nga Ehl-us-Sunneti dhe Xhemati thotë se mëkatari që madje mëkatoi hapur dhe vdiq, nuk do të falet nëse ai nuk pendohet para vdekjes? A nuk është çështja në dorën e Allahut nëse Ai dëshiron ta falë atë ose ta dënoj atë në qoftë se Ai dëshiron? Megjithatë, kjo është doktorina e Hauarixhëve dhe e Mutezilivie. Thirrësi vazhdon të thotë: ”Më e shëmtuar dhe më serioze se kjo është se disa tregojnë se si ata kanë marrëdhënie të ndaluara dhe të dashura dhe se udhëtojnë rreth e rrotull. Ai kënaqet nga mëkatet. Disa regjistrojnë mëkatet e tyre. Ata nuk kanë nder. Ata janë renegat për shkak të kësaj. Ai e regjsitron se si ai e mashtron një vajzë dhe pastaj mëkaton me të. Kjo është dalje nga islami. Nëse ai nuk pendohet, do të mbetet në Xhehnem. ”(Audio kaseta ”Xhalsah alar-Rasif ”) Ai tha lidhur me këngëtarët, kasetat e të cilëve përhapen nga të rinjtë dhe që përmbajnë këngë poshtëruese që mashtrojnë djemtë dhe vajzat: ”Unë mund të them me qetësi se ky njeri së paku e nënvlerëson mëkatin. Nuk ka dyshim se është kufër nënvlerësimi i një mëkati, veçanërisht në qoftë se ai është i madh dhe për ndalimin e të cilit nuk ka mosmarrëveshje mes dijetarëve. Veprimet e këtyre njerëzve janë pa dyshim dalje nga feja. Unë e them këtë me qetësi dhe me zemër të kënaqur.” (Audio kaseta ”esh-Shabab; As’ilah ue Mushkilat). Të bërit tekfir dhe të shpjegohen mëkate të përhapura dhe të treguara si degradim i atyre që shpien në kufër, provon një guxim tjetër kur vjen puna për të bërë tekfir për mëkatet e mëdha dhe mungesa e devotshmërisë. Kjo i takon besimit të Hauarixhëve që bëjnë tekfir për mëkatet e mëdha. Të folurit për mëkatet dhe marrëdhëniet e ndaluara të dikujt mund të varet nga gjëra të ndryshme. Personi nuk është shprehur se ai beson se këto veprime janë të lejuara. Ai ndoshta është injorant në lidhje me to. Prandaj, duhet përkujtuar e jo të bëhet tekfir. Kështu veprojnë Ehl-us-Sunneti dhe Xhemati uel-Xhemati. Nënvlerësimi i një mëkati nuk do të thotë se ai tallet me mëkatin. Nuk ka asnjë njeri që bën një mëkat, të madh apo të vogël, pa e nënvlerësuar atë më parë. Ai që bën këtë nuk do të thotë se bën tallje. Kush është i pagabueshëm? Dhe Allahu e di më së miri. 05 - Një tjetër tha kur edhe shtroi një pyetje edhe iu përgjigj asaj: ” A mund të imagjinoni se mëkatet e sotme në shoqërinë tonë janë vetëm si mëkate? Shumë sot besojnë se kamata, droga, pijet alkoolike dhe ryshfeti janë vetëm mëkate apo mëkate të mëdha … Jo o vëllezër! Unë kam hulumtuar çështjen dhe e kam kuptuar se shumë njerëz në shoqërinë tonë besoj se kamata është e ligjshme. A e dini se bankat në vendin tonë kanë më shumë se një milion konsumatorë? A e din i gjith ky milion se kamata është e ndaluar dhe se ata vetëm po bëjnë një mëkat? Jo, Pasha Allahu! Për shkak të përhapjes së mëkateve sot

është një nga rreziqet që shumë i konsiderojnë mëkatet e mëdha të lejuara. ”(Audiokaseta ”er-Teuhid Auualen”) Unë them atë që thashë më parë dhe po ia shtoj aty se ky shembull është më i rrezikshëm për folësin kur ai e tepron dhe thotë se mëkatet e shoqërisë sonë sikurse kamata, pijet alkoolike dhe droga nuk janë vetëm mëkate apo mëkate të mëdha. Të thuhet se personi që kryen këto mëkate i konsideronë ato si të ligjshme pa e dëgjuar dikë në mënyrë të qartë duke thënë se ato janë të ligjshme është një tekfir i caktuar. Vetëm të spekulohet pa dëgjuar ndonjë indikacion të qartë se mëkatet janë shpallur të ligjshme, kjo provon devotshmërinë e dobët të folësit. Ky është besimi i Hauarixhëve dhe e Mutezilive. I këshilloj ata dhe shokët e tyre që të tërheqin këto deklarata që i vë ata në rrezik para gjithë të tjerëve. Është më mirë të kthehesh në të vërtetën se sa të vazhdosh në të kotën. 06 - Një i treti (Sefer el-Hauali dhe ai posedon titullin dr në akide) ka thënë, ndërsa ai mbante në dorë një reklamë të një hoteli në Gjirin Persik (dhe ai e bëri këtë në xhami dhe e injoroi shenjtërinë e xhamisë): ”Është një hotel në një nga vendet e Gjirit, Dubai, i cili quhet ”Metropolitan Hotel”. Në këtë hotel thuhet haptazi se ka alkool në të. Përveç kësaj, në të ka shtëpiza, video filma dhe gjëra tjera. Kjo është një ftesë e hapur plotësisht. Ata madje kanë bërë edhe fotot që vërtetojnë se ka valle me gra të zhveshura dhe konsumim të alkoolit. Ne kërkojmë mbojtjen e Allahut kundër këtij kufri. Është pa dyshim një kufër i qartë për të lejuar diçka që Allahu ka ndaluar.” (Sherh etTahauijjah (2/272)) Ai tha gjithashtu në një nga librat e tij: ”Është shfaqur mosbesimi dhe ateizmi në gazetat tona. Mëkatet janë përhapur në koleksionet tona. Radio stacionet dhe kanalet tona televizive thërrasin në zina. Dhe ne kemi deklaruar kamatën të ligjshme.” Ky libër është botuar me tituj të ndryshëm. Në Pakistan, quajtur ”Keshf-ul-Ghummah an Ulema-ul-Ummeh” në Shtetet e Bashkuara quhet ”Ua’du Kissinger,” dhe në Egjipt quhet ”Haka’ik haul Ahdath-il-Khalixh”. Në çdo rast, ju e shihni se si folësi lufton për të provuar se ne besojmë se kamata dhe mëkatet e bashkangjitura janë të lejuara. As ne as shoqëria jonë nuk e konsideron kamatën të jetë e ligjshme. As ne nuk besojmë se alkooli në vendet e fqinjëve tanë janë kufër i madhë që e nxerr personin nga feja. Të gjitha këto gjëra të cilat i kanë përmendur këta njerëz të cilët asocijohen me davetin janë mëkate e jo mosbesim.

Ato janë një formë e mosbesimit të vogël, mosbindje dhe mëkate të mëdha të cilat zvogëlojnë besimin e plotë të personit dhe jo tërë besimin e tij. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: ”Zinaqari nuk bën zina ndërsa ai është besimtar, hajduti nuk vjedh ndërsa ai është besimtar…” (el-Buhariu (2243)) Nuk ka dyshim se besimi i plotë është mohuar në këtë hadith e jo i tërë besimi. Ka shumë raste të ngjashme në sheriatin tonë. Tani ju keni lexuar shembuj të ideve të cilat i posedojnë disa thirrësa, e të mos flasim për të rinjtë që janë ndikuar prej tyre, të cilët ulen pranë këtyre thirrësave dhe mësojnë këto teori dhe këto doktorina që grisin metodologjinë Selefite. A mund që në fund të fundit të pyesësh veten pse ne flasim për sektet e zhdukura dhe të devijuara që kanë devijuar në akide dhe metodologji kur edhe doktorina dhe devijimet e tyre ekzistojnë? Prandaj mendo lidhur me rëndësinë e të thirrurit për në Teuhid dhe praktikimin e tij, paralajmëro kundër të gjitha sekteve pavarësisht kohës dhe vendit dhe kthehu në Kur’an dhe Sunnet në përputhje me metodologjinë e Selefëve.

20. A është konfliki ynë me jehudët për gjëra të tokave? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 61-63 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 20: “Çfarë thuar në lidhje me personin i cili thotë: “Konflikti jonë me jehudët nuk është konflikt fetar. Sepse Kurani na urdhëron që tu shprehim atyre për zemërsi dhe miqësi.” 1 Përgjigje: “Kjo fjalë përbëhet nga konfuzioni dhe devijimi. Jehudët janë mosbesimtarë. Allahu ka thënë se ata janë kufarë dhe i ka mallkuar ata, i Dërguari i

Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë se ata janë kufarë dhe i ka mallkuar ata. Allahu Te ala ka thënë:

‫ل ْرَذَذ َْف ِْنَف َهَّ ِّْلْ اروفََ َ نيَذَّْف ا َنَّْف‬ ْ ‫ُخ‬ ‫س َف‬ ْ ََ‫ذْ َنةْْاوخْف نوُِّْراَف‬ َ َْ ‫ْرْع‬ ْ ْ ْ َ ِْ‫َْوو ف‬ ْ ‫مََ َِ َُْ وْ َذْف ْه َرذْ ْفص َِ َََّف ْو َْذ‬ ‫سع ِ ا‬ “Ata që mohuan të vërtetën nga beni israilët, u mallkuan prej gjuhës së Davudit dhe Isait, të birit të Merjemes. Kështu u veprua sepse kundërshtuan dhe e tepruan.” 2 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Mallkimi i Allahut është mbi jehudët dhe mbi të krishterët.” 3 Allahu Te alaka thënë:

‫َّ ِّْلْ اروَ نيَذَّْفَ َْخنف‬ ‫ذ ِ ْ َه َفَ َه َف‬ ‫ُل َِف ْوَ َ اَُ ََر َِّذَّْف َ َ َمةُْ َف‬ ‫َ ََْ َرذن َفت ا ُّفْر اه َفص ِ ا َو َِْذْف َِذ ْيُ َُْ ََْذَّْف ْج ْينن ْفص رْ َف‬ “S’ka dyshim se ata, të cilët nuk besuan nga ithtarët e librit dhe nga idhujtarët, do të jenë në zjarrin e Xhehenemit, aty do të jenë përgjithmonë. Të tillët janë krijesa më e dëmshme.” 4

‫ع ِ ْ َو َذُْب ِْ َن ا‬ ُْ‫ُلا َ َذْ ايَ فِْ ْْة ن َنياوفََ فالْ ا ْهناَفََ َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ذ‬ ‫َه َن اي َفص ِْ َمرن فرا َ كهن ام َفص ذْة ْ َْ ن ايص ْو ْهَّ ِْ َن َ ف‬ ْ ‫َ اي َفص ِ ْ َو َذُْب ْوَ نن‬ ْ ‫م‬ ‫َ ن‬ ‫َهْ َْخنف‬ ‫ُِ َ ََذَّْف َ ََّْ ََ ْفي ذْ َيَْا فالْ كف‬ “O ju që besuat! Mos zini miq as jehuditë, e as të krishterët. Ata janë miq të njëri-tjetrit. E kush prej jush i miqëson ata, ai është prej tyre. Vërtet All-llahu nuk vë në rrugë të drejtë popullin zullumqar.” 5 Armiqësia jonë ndaj jehudëve është fetare. Nuk lejohet që të kesh miqësi me ta ose që ti duash ata. Sepse Kurani na ka ndaluar këtë, siç është bërë e qartë në ajetet e mëparshme. 1 - Kështu ka thënë Hasan el-Benna, themeluesi Ikahuanu-Musliminëve. Referoju librit “el-Ikhuan el-Muslimun Ahdath san’at et-Tarikh” (1/409) nga Mahmud AbdulHalim. Po aq fjalë të rrezikshme tha Harixhiu i devijuar Muhamed el-Mas’ari. Edhe pse të dy burrat kanë metodologji të ndryshme fjalët e tyre të kujtojnë njëri-tjetrin. E vetmja gjë që i bashkon ata është ideologjia e lëvizjeve. Ky njeri zëvendësoi të mirën me të keqën kur ai u zhvendos nga vendi i dy xhamive të shenjta dhe nga vendi i Teuhidit për tu vendosur në një vend kufri dhe kënaqet që të udhëhiqet nga kufarët. Ai tha: “Aktualisht Arabia Saudite nuk lejon të krishterët dhe jehudët që të shfaqin ritualet e tyre haptazi. Kjo do të ndryshojë kur komiteti (i ashtuquajturi komiteti

për mbrojtjen e të drejtave të njeriut), do të merr pushtetin dhe do ti´a jap pakicave të drejtat e tyre. Ata duhet të kenë mundësinë që të martohen përgjatë ritualeve të tyre dhe të bëjnë çdo gjë tjetër. Ata duhet të jenë në gjendje të praktikojnë besimet e tyre lirisht dhe plotësisht. Nuk ka rëndësi nëse ata janë jehudë, të krishterë apo hindus.” (Gazeta” esh-Shark el-Eusat “(2670), e diel 8 Ramazan 1416) Ai gjithashtu ka thënë: “Sipas legjislacionit islam lejohet ndërtimi i kishave.” (Po aty) Në radion britaneze drejtuesi i programit tha: “Disidenti saudit Muhamed el-Mas’ari i cili jeton në Londër dhe e quan veten “Xhihadist” tha se ai do të organizojmë një konferencë për shtyp para përfundimit të muajit bashku me disidentët Shi’itë për të shpallur një bllok unifikiues me ta.” Pastaj vetë el-Mas’ari tha: “Do të kemi një bashkëpunim dhe ndoshta madje edhe një bllok të gjerë. Ne punojmë dhe luftojmë për këtë. Kjo është një lëvizje islamike dhe nuk është as një lëvizje Sunnite apo një lëvizje Shi’ite. Kjo është një lëvizje islamike, e cila është themeluar në atë që ka përputhje definitivisht në Islam. Ajo do të bashkoj të gjithë myslimanët; Sunnitë dhe Shiit. Përveç kësaj, ne gjithashtu do të ruajmë të drejtat e myslimanëve dhe qytetarëve. Ne i pranojmë të drejtat e tyre si qytetarë; jehudë, të krishterë, adhurues zjarri dhe të tjerët në vendet islamike. Në këtë mënyrë, lëvizja jonë është politike që është themeluar mbi parimet islame dhe nuk ka grupe ose drejtime. “(1417/06/29) A ka një verbëri më të madhe dhe guxim se kjo? Si i përmbahet el-Mas’ari fjalëve të Profetit salAllahu alejhi ue selem: “Largoni idhujtarët nga Gadishulli Arabik.” (El-Buhariu (2888)) dhe: “Nuk lejohet egzistimi i dy religjioneve në Gadishullin Arabik.” (Malik (1862) dhe Bejhaki (9/208))? A e meriton një person i cili është injorant i këtyre haditheve të qarta të jetë një instruktor përveç nëse dëshiron të jetë një lider në devijim dhe epsh? Është sikurse ai po iu nënshtrohet fjalëve të poetit: Shkoju për qefi për derisa je në shtëpinë e tyre shkoju për qefi për derisa je në në vendin e tyre

Myftiu më i lartë, Imam dhe Shejkh Abdul-Aziz bin Baz (rahimehullah) ka thënë: “Këto fletushka që burojnë nga el-Fakih, el-Mas’ari apo nga dokush tjetër prej misionerëve të së kotës dhe të keqës , duhet të shkatërrohen, shqyen dhe të injorohen. Është e detyrueshme që të këshillohen ata, ti drejtosh ata në të vërtetën dhe ti paralajmërosh ndaj devijimit. Nuk është e lejuar për askënd që të bashkëpunojnë me ta në këtë të keqe. Është e detyrueshme që ata të këshillohen dhe që ata të kthehen tek e vërteta. Është e detyrueshme që ata të largohen dhe të braktisin të kotën. Këshilla ime për el-Mas’arin, el-Fakihun, Bin Ladenin dhe të gjithë ata që ecin në metodologjinë e tyre, është që ata të largohen nga kjo rrugë e keqe, dhe në vend të kësaj të kenë frikë për atë që kanë bërë më parë. “(Mexhmu-ul -Fataua (9/100)) 2 - 5:78 3 - Bukhari (425) dhe Muslimi (531). 4 - 98:6 5 - 5:51

21. A është e saktë për të lexuar gazetat në xhami për të paralajmëruar njerëzit ndaj mëkateve? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 63-64 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 21: “A është e saktë që të lexohen gazeta dhe revista në xhami për të kundërshtuar gabimet e përfshira në to dhe për të paralajmëruar njerëzit?”

Përgjigje: “Gazetat dhe revistat nuk duhet të lexohet në publik. Ato duhet të shqyrtohen me dijetarët dhe autoritetet. Sjellja e tyre në xhami është vetëm një publikim i tyre 1 dhe nuk është kundërshtim. Kjo madje ndoshta edhe e kënaq personin e paralajmëruar 2. Disa njerëz kënaqen nga gabimet që ata mund ti përhapin. Mund të ndodhë qe një hipokrit ti´u bashkangjitet atyre për të përhapur të keqen dhe të kotën. Pra, kjo është shumë e rrezikshme dhe nuk është zgjidhje. Betohem në Allahun se nuk është zgjidhje. Ai që dëshiron ti këshillojë myslimanët dhe udhëheqësit e tyre dhe njerëzit e thjeshtë nuk duhet të veprojë në këtë mënyrë. Ai nuk duhet ti mbledhë gabimet në xhami, ti publikojë ato. Kjo vetëm shton guximin për ë vepruar të kotën. Shumë njerëz nuk janë të vetëdijshëm për këto gjëra. Ti po ua hap rrugën atyre në këtë mënyrë dhe po u tregon atyre gjëra që ata nuk i dinë. Përveç kësaj, kjo shpie në dëm. 01 - Mos harro se shtëpitë e Allahut abuzohen kur imazhet futen në to. Ish-Myftiu i Arabisë Saudite Shejkh Muhamed bin Ibrahim Al esh-Shejkh i (rahimehullah) ka thënë: “Sa i përket përdorimit të fotove, kështu që dijetarët (rahimahumullah) janë deklaruar në mënyrë të qartë se është e ndaluar për të përdorur fotografi të qenieve të gjalla. Nuk ka rëndësi nëse ato janë në xhami apo diku tjetër. Megjithatë, është e qartë se përçmimi i ndalesave të Allahut dhe përdorimi i imazheve në shtëpitë e Tij është edhe më keqe dhe më e rëndë. Më keq dhe më e guximshme është përdorimi i fotografive apo veshja e tyre gjatë namazit. “(Mexhmu-ul-Fataua (1/193)) 02 - Një metodë e tillë vetëm se i nxitë njerëzit e thjeshtë dhe i mbush qytetarët me urrejtje kundër atyre në pushtet. E keqja e madhe dhe dëmi që rezulton nga një veprim i tillë është i kuptueshëm dhe i qartë. Kjo nxitje politike shpie në kaos dhe jostabilitet. Menjanimi i të këqijave ka përparësi përfitimeve të arritura – nëse vërtet ka ndonjë përfitim në veprim.

22. A nuk duhet të kundërshtojmë dhe t’ua shpjegojmë njerëzve gabimet në gazeta? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 64-65 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 22: “A nuk duhet të kundërshtojmë dhe t’ua shpjegojmë njerëzve gabimet në gazeta?” Përgjigje: “Gabimet në gazeta dhe madje edhe në individët nuk duhet të trajtohen në xhami apo në minbere. Megjithatë, është e saktë për të qortuar një gabim përgjithësisht por pa përmendur një individ. Kështu veproi Profeti salAllahu alejhi ue selem. Një praktikë e tillë përbëhet nga dobia e jo nga dëmi. Nëse ka gabime në një gazetë apo tek një shkrimtar, ti refuzoje gazetën apo shkrimtarin përmes shkrimit ose dërgoja refuzimin gazetës. Nëse ajo nuk e publikon refuzimin, dërgoja atë një gazete tjetër. Kjo është zgjidhja 1. Që ti sjellësh gazetat me vete në xhami ose gjatë predikimit të xhumasë dhe të lexosh ato në minber, kjo do të thotë që ti vetëm se po ua mëson njerëzve të keqen, po përhap mëkatet dhe po u bën marketing mëkatarëve. 01 - Kjo është metodologjia e Selefëve të cilën thirrësat në fe duhet ta aplikojnë kur ata dënojnë gabime të ngjashme; refuzime dhe shkrime. Pra nuk duhet heshtur lidhur me mëkatet, është e detyrueshme për të mbrojtur Sheriatin – dhe Allahu e di më së miri.

23. Sa e vërtetë është se Imam Ahmedi rahimehullah është falur prapa Xhehmive? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 65-66 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 23: “Sa e vërtetë është se Imam Ahmedi rahimehullah është falur prapa Xhehmive?” Përgjigje: “Unë nuk di asgjë për këtë. Imam Ahmedi ishte një nga kundërshtarët më të mëdhenj të Xhehmive. Unë nuk e di që ai të jetë falur prapa Xhehmive 1. Nëse imami ka devijime që nuk janë kufër, atëherë duhet falur prapa tij pavarësisht nëse ai është i devotshëm apo mëkatar. Përderisa imami nuk e ka lënë fenë dhe nuk ka rënë në kufër të qartë duhet falur prapa tij edhe pse ai është mëkatar. Sahabët faleshin prapa el-Haxhaxhit dhe udhëheqësve të tjerë mëkatarë për të mos u përçarë. Kështu ata praktikonin urdhërin e të Dërguarit salAllahu alejhi ue selem për të dëgjuar, bindur dhe për të mos kundërshtuar 2. Nuk duhet provokuar në kaos dhe në të keqen. Uniteti dhe bashkimi duhet të promovohet. 01 - Kështu është pra. Është konfirmuar nga biri i tij Abdullahi se ai nuk ka lejuar faljen prapa Xhehmive. Abdullahi ka thënë: “E pyeta babain tim rahimehullah për faljen e namazit prapa Pasuesve të Bidateve pas së cilës ai u përgjigj: “Nuk duhet falur pas tyre nëse ata janë Xhehmi ose Mutezili.” (Es-Sunneh (1/103)). Ai u pyet gjithashtu rreth faljes së namazit prapa Xhehmive dhe u përgjigj: “Nuk duhet falur pas tyre, ska respekt për ta.” (Masa’il-ul-Imam Ahmed (1/63) nga Ibn Hani ‘) Muhamed bin Jusuf et-Tabba ka thënë: “Kam dëgjuar një njeri duke pyetur Ahmed bin Hanbelin: “O Ebu Abdil-lah! A të falem prapa një personi që pi alkool?” Ai tha: “Jo.” Burri pyeti: “A të falem pas atij që thotë se Kur’ani është i krijuar?” Ai u përgjigj: “I pa të meta është Allahu! Unë po të ndaloj ty që të falesh prapa një myslimani e ti po më pyet për një kafir!?” (Esh-Sheriah (81) nga el-Axhuri) 02 - Ai Allahu e ruajttë i referohet hadithit të transmetuar nga Muslimi nga Auf bin Malik el-Ashxha’i nga Profeti salAllahu alejhi ue selem i cili ka thënë: “Ai që ka nje pushtetarë mbi, dhe e sheh se ai po e kundërshton Allahun, duhet ta urrej kundërshtimin që ai ia bën Allahut por nuk duhet të braktis bindjen ndaj tij.” (Muslimi (1855))

24. Cili është gjykimi për tu asocijuar me ndonjë prej grupeve që kanë ardhur tek ne, ti mbështesim ato dhe ti mbrojmë ato?

Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 66-68 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 24: “Cili është gjykimi për tu asocijuar me ndonjë prej grupeve që kanë ardhur tek ne (në Arabinë Saudite), ti mbështesim ato dhe ti mbrojmë ato?” Përgjigje: “Ky vend përbëhet nga një grup i vetëm. Është i bazuar në Teuhid dhe Islam, dhe është nën një udhëheqje myslimane. Vendi është i sigurt dhe stabil dhe përbëhet nga shumë të mira. Ne jemi një grup i vetëm dhe nuk pranojmë asnjë ndarje. Grupet e shumta janë në vendet që nuk kanë stabilitetin e duhur dhe sigurinë. Vendi ynë dallon nga vendet e tjera, sepse Allahu ia ka dhuruar atij një thirrje për në Teuhid, likuidimin e idhujtarisë dhe një qeveri Islame që gjykon me Sheriat. Kështu është që nga ditët e imamit dhe reformatorit Muhamed bin AbdilVehabit (rahimehullah) deri në kohën e shkrimit – dhe hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut.

Ne nuk jemi duke thënë se vendi është i përsosur, por ende qëndronë në një bazë të shëndoshë. Egziston thirrja në të mirë dhe ndalohet e keqja. Dënimet e përshkruara aplikohen. Qeverisja është në përputhje me shpalljen e Allahut. Gjykatat janë ato që veprojnë përgjatë Sheriatit. Trashëgimia ndahet përgjatë librit të Allahut. Askush nuk ka të drejtë të ndërhyjë në të. I tillë nuk është rasti në vendet e tjera. Pra ne jemi një grup në këtë vend. Ne nuk pranojmë asnjë grup apo drejtime që dallojnë nga doktorina Selefite. Sepse ato na përçajnë të gjithë ne, helmojnë të menduarit e të rinjve tanë dhe shkaktojnë armiqësi dhe urrejtje brenda reshtave tonë 1. Nëse këto grupe vijnë tek ne, ne humbasin lumturinë që ne përjetojmë tani 2. Ne nuk i duam këto grupe. Të gjitha të mira që gjenden në to, ne i kemi

tashmë dhe më shumë. Të gjitha të këqijat që gjenden në to, ne i refuzojmë. Ne jemi të detyruar që t’i furnizojmë njerëzit me të mirën 3. 01 - Të menduarit e të disa prej të rinjve tanë është helmuar për shkak të këtyre sekteve të shpikura, orientimeve destruktive dhe sektarizmeve të urryera. Si pasojë, urrejtja është bërë evidente në mesin e shumë të rinjve tanë. Ka shkuar aq larg sa që vëllezërit e gjakut nën një çati e urrejnë njëri-tjetrin. Një e asocijon veten me një sekt për të cilin ai do dhe urren, një tjetër asocijon veten e tij me një tjetër sekt për te cilin ai do dhe urren. Në fakt, edhe thirrësat në fe kan filluar të urrejnë njëritjetrin për shkak të asocjimimit me sektet dhe për shkak të epsheve devijuese. Allahu e mëshiroftë Shejkh-ul-Islam Ibn Tejmijen i cili tha: “Bidati është i lidhur me përçarje (Furkah) dhe Sunneti është i lidhur me koleksionin (Xhematin). Prandaj thuhet: Ehl-us-Sunneh uel-Xhema´ah dhe Ehl-ulBid’a uel-Furkah. “(El-Istikamah (1/41)) 02 - Sekte moderna sikruse Xhemat-ut-Tebligh, el-Ikhuan el-Muslimun, Kutbijjah, Sururijjah dhe Hadadijjah i përkasin sekteve që kanë ardhur tek ne. Thirësat Selefi që ia atribuojnë veten metodologjisë Selefite dhe pasojnë transmetimet janë të detyruar që ti luftojnë këto sekte të shpikura që devijojnë nga rruga e Profetit salAllahu alejhi ue selem dhe e sahabëve të tij. Nuk lejohet të përkrahet metodologjia e tyre, është e detyrueshme për ti shtrënguar ato dhe të shfarrosen lëvizjet e tyre duke përhapur diturin Sheriatike sipas provave në Kur’an dhe Sunnet dhe të kuptuarit e Selefëve. Duhet tu mësohet Teuhidi njerëzve gjë të cilën këto sekte e lënë pas dore dhe distrahojnë me ndihmën e politikës dhe eksitim politik. Disa (Xhemati-Teblig) vetëm se se i kushtojnë rëndësi, siç thonë ata vetë, të shpëtuarit njerëzit nga mëkatet dhe sjelljen e tyre në xhami ndërsa njëkohësisht i lënë ata të kenë mësimet e tyre pagane kur kërkojnë bekimin e varreve, bëjnë tavaf rreth tyre dhe i luten të vdekurve. Disa (Ikhuanu-Musliminët) vetëm se se i kushtojnë rëndësi, siç thonë ata vetë, bashkimit të njerëzve dhe të kenë tolerim me mospërputhjet në akide. Sipas tyre përçahen myslimanët nëse mospërputhjet në akide trajtohen. Prandaj ju shihni adhurues të varreve, Hauarixhët, Mutezilitë, Xhehmitë dhe Shiat në mesin e tyre. Qëllimi i metodologjsë së tyre është grumbullimi. Ata janë të interesuar vetëm që të kenë me vete një numër të madh të pasuesve. Parimi i tyre thotë: “Së bashku ne zbatojmë atë për të cilën ne jemi dakord dhe justifikojmë njëritjetrin në atë që nuk pajtohemi.” Ehli Sunneh uel-Athar, Selefitë, janë të detyruar që të ekspozojnë gjendjen e këtyre sekte devijante dhe të mbështetësve të tyre, ta paralajmërojnë umetin ndaj tyre, të refuzojnë dyshimet e tyre dhe ti likvidojnë ato me prova të bazuara në Sheriat.

Gjithashtu, ata janë të detyruar të thërrasin në metodologjinë Selefite (radijAllahu anhum) dhe të mbjelljen doktorinën Selefite në zemrat e brezit të ardhshëm sikurse e mbollën paraardhësit tanë atëtek ne. Kjo i përket të folurit për dhuratat e Allahut për ne në formë të Teuhidit, dijetarëve që i përmbahen Selefëve dhe pushtetarët që gjykojnë me Librin e Allahut dhe iu referohen Kuranit dhe Sunnetit dhe jo ligjeve të themeluara nga njerëzit- dhe hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut.

25. Si duhet të sillemi karshi fjalëve të dijetarëve? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 69-70 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetje 25: “Disa njerëz janë fanatik në një medhheb apo ndaj një dijetari, ndërsa disa të tjerë injorojnë dijetarët dhe këshillat e imamëve. Çfarë thoni për këtë?” Përgjigje: “Kjo është e saktë. Këto dy grupe janë në kontrast me njëri-tjetrin. Një grup pasojnë verbërisht deri në një shkallë të tillë, sa që ata janë fanatikë për mendimet e njerëzve edhe nëse ato kundërshtojnë argumentet. Kjo është e qortuar dhe mund të shpie në kufër (dalje nga feja) 1. Një tjetër grup refuzon fjalët e dijetarëve dhe nuk përfitojnë prej tyre, edhe pse ato janë në përputhje me Kuranin dhe Sunnetin. Kjo është cungim. Grupi i parë bie në ekzagjerim dhe tjetri në cungim. Ka mirësi në fjalët e dijetarëve, dhe sidomos në fjalët e Selefëve; në të kuptuarit e Sahabëve dhe të pasuesve të tyre, pastaj të katër imamët dhe dijetarët tjerë, për të kuptuarit e të cilëve umeti dëshmon. Duhet përfituar nga fjalët e tyre. Megjithatë, ato nuk duhet të pranohen si një çështje e kryer. Në qoftë se ne e dimë se një mendim bie në kundërshtim me provat, ne jemi të detyruar të pasojmë provat.

Dhe në qoftë se ne e dimë se ai nuk bie në kundërshtim me provat në Kur’an dhe Sunnet, atëherë është në rregull që ta pasojmë atë. Ky nuk është fanatizëm fare. Është një mënyrë për të përfituar nga të kuptuarit e Selefëve dhe ta kuptosh Kur’anin dhe Sunnetin. Ky është mendimi i saktë dhe mesatarë. Ne pranojmë fjalët e dijetarëve kur ato janë në përputhje me provat në Kuran dhe Sunnet dhe braktisim atë që i kundërshton ato. Përveç kësaj, ne duhet të justifikojmë dijetarët për gabimet e tyre, duke e ditur pozitën e tyre dhe nuk i denigrojmë ata. Profeti salAllahu alejhiue selem ka thënë: “Nëse një gjykatës gjykon dhe jep mundin e tij maksimal dhe ia qëllon, ai merr dy shpërblime. Dhe nëse ai gjykon dhe jep mundin e tij maksimal dhe gabon, ai merr një shpërblim.” 2 Gabimi është i falur nëse ai vie nga një person i cili ka të drejtë të bëjë Ixhtihad. Injoranti dhe studenti fillestarë nuk ka të drejtë të bëjë Ixhtihad. Atyre nuk i lejohet që të bëjnë Ixhtihad. Ata mëkatojnë nëse bëjnë Ixhtihad pavarësisht nëse ndodhë që ti´a qëllojnë apo të gabojnë. Sepse ata kanë bërë diçka që nuk u lejohet. 01 - Shejkh-ul-Islam Ibn Tejmijeh (rahimehullah) ka thënë: “Ai që është fanatik për një individ, përveç Profetit salAllahu alejhi ue selem, si Imam Malikun, esh-Shafi’in, Ahmedin dhe Ebu Hanifen dhe beson se mendimi i tij është i saktë që duhet pasuar dhe jo fjalët e asnjë dijetari tjetër i cili mendon ndryshe, personi i tillë është injorant dhe i humbur. Ai madje mund të jetë edhe kafir. Ai që beson se është e detyrueshme për të pasuar një nga këta katër imamët dhe askë tjetër, ai është i detyruar që të pendohet, dhe ose pendohet ose ekzekutohet.” 3 (Mexhmu-ul-Fataua (22 / 248-249)) 2 - Bukhari (6919) dhe Muslimi (1716). 3 - Kush i zbaton gjykimet dhe dënimet e sheriatit? Shih:

Kush i zbaton gjykimet dhe dënimet e sheriatit? Imam Ibn Kudameh el-Makdisi dhe Imam Beha’-ud-Din el-Makdisi (Allahu i mëshiroftë!)

Burimi: Umdet-ul-Fikh, faqe. 120, Maktebeh ar-Rushd, 1422/2001 dhe el-Uddeh fi Sherh-il-Umdeh (2/285), Muesseseh err-Riisaleh 1421/2001 Shkurtuar nga perlat muslimane Është obligim ekzekutimi i dënimit ndaj një personi, vetëm nëse ai është përgjegjës për veprën e kryer dhe ai e di se veprimi i caktuar është i ndaluar sipas sheriatit. Ndërsa, ekzekutimi i dënimit bëhet vetëm nga sundimtari ose zëvendësi i tij. I vetmi përjashtim është kur zotëria ndëshkon skllaven e tij për zina. I Dërguari i Allahut (sal Allahu alejhi ue selem) ka thënë: “Nëse ndonjë nga skllavet tuaja bën zina, atëherë ndëshkoni ato (me dënim të caktuar).” [1] Megjithatë, askush nuk ka të drejtë që të prej dorën hajdutit, të ekzekutojë renegatin, të ndëshkoj me rrahje me kamxhik të fejuarën e tij apo skllaven me të cilën është martuar. Ndërsa Imam Beha-ud-Din el-Makdisi (Allahu e mëshiroftë), ka shpjeguar fjalët vijuese të Imam Ibn Kudames (Allahu e mëshiroftë), duke thënë: “Është obligim ekzekutimi i dënimit ndaj një personi, vetëm nëse ai është përgjegjës për veprën e kryer…” – që do të thotë se, një fëmijë ose një person i çmendur nuk dënohen nëse ata bëjnë zina. “…dhe ai e di se veprimi i caktuar është i ndaluar sipas sheriatit.” – që do të thotë se, një person i cili ka bërë zina dhe pretendon se ka qenë i paditur se veprimi i tillë është i ndaluar dhe me të vërtetë është e mundur që ai të ketë qenë injorant në këtë gjë, p.sh. për shkak se ai është një mysliman i ri në fe ose jeton në shkretëtirë, atëherë arsyeja e tij pranohet Në raste të tjera, ky arsyetim pranohet, sepse gjykimi për zinanë nuk është i panjohur nga personi që jeton në një vend mysliman. “Ndërsa, ekzekutimi i dënimit bëhet vetëm nga sundimtari ose zëvendësi i tij.” – Sepse Allahu ka caktuar se këto gjëra i takojnë vetëm sundimtarit apo atij që e zëvendëson atë.

[1] - El-Buhari (6839), Muslim (1703), Ebu Davudi (4469), Ibn Maxheh (2565), edDarimi (2240) dhe et-Tajalisi (952).

26. Studentët largohen nga mësimet e fesë, për të mos bartë më shumë përgjegjësi! Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 70-71 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetje 26: “Disa studentë të rinj shpesh mendojnë se aq më shumë që ata të prezentojnë në mësime aq më shumë kanë përgjegjësi për ta kumtuar dijen dhe për ta praktikuar atë. Kjo i shtyen disa që të tërhiqen nga kërkimi i dijes Sheriatik. Çfarë thoni për këtë?” Përgjigje: “Këto janë vesvese nga shejtani. Ai të thotë ty që të mos mësosh që dija të mos jetë argument kundër teje tënd. Por a nuk është argument kundër teje edhe fakti që të mbetesh injorant ndërsa dijetarët janë preznet? Të mbetesh injorant kur dija, dijetarët dhe mësimet ekzistojnë është më e rrezikshme se sa të shkosh në leksion dhe të mësoshë dhe mund të ndodhë që të mos e praktikoshë atë që ke mësuar. Është e natyrshme që njerëzit janë të pakujdesshëm në lidhje me veprat dhe se mëkatojnë. Shpresojmë që ai të pendohet për mëkatet e tij dhe të përmirësohet pasi ka marrë pjesë në leksionet e dijetarëve në xhami. Këto tubime mësimi i japin jetë zemrës. Mos lejo shejtanin që të largojë nga dija e dobishme dhe fetare me këtë dyshim dhe me këtë vesves.”

27. Si duhet të jetë qëndrimi ynë ndaj besimeve që vijnë nga jashtë? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 71-75

Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 27: “Si duhet të sillemi me një grup i të rinjve dhe studentëve që hyjnë në çështje të ciat i pengojnë nga studimet, fyejnë disa dijetarë dhe janë fanatik ndaj disa të tjerëve? Kjo çështje është e rëndësishme dhe është shpërndarë në mesin e studentëve. Çfarë na këshilloni në lidhje me këtë?” Përgjigje: “Në të kaluarën, kur të gjithë në këtë vend, të rinj dhe pleq, u përmbaheshin dijetarëve, ishin në gjendje të mirë dhe të saktë. Asnjë mendim nuk erdhi prej jashtë vendit. Kjo është ajo që sjell unitet dhe miqësi. Njerëzit i besonin dijetarëve të tyre, liderëve dhe intelektualëve. Ata ishin një grup i vetëm dhe gjendja e tyre ishte e mirë deri sa mendimet dhe njerëzit erdhën nga jashtë 1 dhe ata filluan të lexojnë në disa libra dhe revista 2. Të rinjtë i pranuan ato dhe kështu ndarja ishte një fakt. Këta të rinj të cilët kanë devijuar nga metodologjia Selefite në lidhje me thirrjen e kanë bërë këtë për shkak të mënyrës së të menduarit që erdhi nga jashtë. Sa u përket të rinjve dhe thirrësave që mbajtën kontakt me dijetarët e tyre dhe nuk u ndikuan nga kjo mënyrë e të menduarit që vie nga jashtë, kështu që gjendja e tyre është e saktë, sikurse edhe e paraardhësve të devotshëm – El-hmdulilah Arsyeja e kësaj përçarjeje është për shkak të mënyrës së të menduarit dhe të propagandës së marrë nga të tjerë përveç dijetarëve të vendit 4. Ajo mirrej nga njerëz të dyshimtë ose të devijuar 5 që duan të likuidojë lumturinë e këtij vendi, sigurinë, stabilitetin, të gjykuarit sipas Sheriatit dhe shumë mirësi tjera që nuk ekzistojnë në vendet e tjera. Ata duan të na ndajnë dhe largojnë rininë tonë. Ata duan që dijetarët tanë të duken si të pabesueshëm. Pasi të ndodhë kjo, përfundimi nuk dotë jetë i mirë. Ne – dijetarët, thirrësat, të rinjtë dhe njerëzit e rëndomtë – jemi të detyruar që t’i kushtojmë vëmendje kësaj dhe të mos e pranojnë këtë mënyrë të të menduarit që vie nga jashtë apo parime të paqarta edhe pse ata duken si të vërteta dhe diket se janë sipas Sunnetit. Ne nuk dyshojmë në gjendjen tonë6. Metodologjia jonë është e shëndoshë, besimi ynë është i shëndoshë. Ne kemi të gjitha të mirat – Elhamdulilah. Pse ne duhet të pranojmë mendime nga jashtë dhe ti përhapim ato në mes nesh dhe rinisë sonë? Kjo përçarje mund të shmanget vetëm nëse ndalojmë të të mënduarit që vie nga jashtë dhe të pranojmë mirësinë që ne kemi, të praktikojmë atë dhe të thërrasim në të. Vërtetë, ne kemi lëshime, por ne nuk mund ti rregullojmë ato përmes të menduarit që vie nga jashtë dhe që kundërshtojnë Kuranin dhe Sunnetin dhe të kuptuarit e

Selefëve. As nuk kemi nevojë për njerëz të dyshimtë ose të devijuar edhe pse ata janë nga vendi ynë. Tani jemi në kohë sprovash. Aq më shumë që kalon koha, aq më të mëdha bëhen sprovat. Ju duhet ta kuptoni këtë dhe të mos dëgjoni mendimet e njerëzve të dyshimtë dhe atyre të devijuar. Ata duan të likuidojnë lumturitë në të cilën po jetojmë ne. Ata duan që ne të kemi gjendjen si në vendet e tjera të karakterizuara nga plaçkitjet, shkatërrimet, derdhja e gjakut, humbja e të drejtave, akidet e prishura, armiqësia dhe sektarizmi. Së fundi, ka vetëm tre lloje të njerëzve që fyejn dijetarët e vërtetë: 01 - Një hipokrit, hipokrizia e të cilit është e qartë. 02 - Një mëkatar që urren dijetarët, sepse ata e ndalojnë atë të mëkatojë. 03 - Një Hizbi që urren dijetarët për shkak se ata nuk pajtohen me të lidhur me hizbizmin e tij dhe ideologjit e tij të devijuara. 1 - Shembuj të këtyre sekteve janë el-Ikhuan el-Muslimun, sprova e të cilëve është gjithëpërfshirëse. Ata e marri me lehtësi akiden dhe devijojnë nga metodologjia Selefite. Një shembull tjetër janë Xhemati-Tebligh dhe të tjerët. 2 - Shembuj të këtyre janë librat e el-Ikhuan el-Muslimunëve dhe revista “Ikhuanijjeh” dhe “Kutbijjeh” e quajtur “es-Sunneh” që përzien helm në mjaltë. 3 - Ata janë Ehl-ul-Athar dhe Selefijjun që i përmbahen Sunnetit. Për shkak të injorancës së Sunnetit, antagonistët e tyre mund ti akuzojnë ata si shumë të ashpër, agjentë dhe servilë. Kjo vërtet nuk është e çuditshme. Selefët u akuzuan për gjëra më të këqija sikurse “Hashuijjeh” dhe “Muxhesimah”. Fyerja e Ehl-ul-Athar i përket cilësive të Pasuesve të Bidateve. 4 - Ne e theksojmë se dijetarët e këtij vendi janë të kapur për akiden dhe menhexhin e Selefëve. Po ashtu, ka dijetarë jashtë vendit që bëjnë të njëjtën gjë, por tema e bisedës ishte rreth krahasimit në mes të dijetarëve të këtij vendi në veçanti dhe dijetarëve të vendeve të tjerë në tërësi. 5 - Një shembull i këtyre është Surur Muhamed bin Najif Zein-ul-Abidin, autor i librit “Menhexh-ul-Enbija”. Unë do të citojë për ty disa prej ideologjive të tij të paqarta.

Një shembull tjetër është Muhamed el-Mas’ari dhe Sa’di al-Fakih që mbylli sytë e tij ndaj dhuratave të Allahut, braktisi xhematin e myslimanëve, iku në vendin e kufarëve dhe filloi të thërras në devijim. Më në fund ata filluan të mallkojnë dhe të zbulojnë njëri-tjetrin publikisht në gazeta. Një shembull tjetër është Ibn Laden i cili gjithashtu ua ktheu shpinën dhuratave të Allahut, u largua nga rruga e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit, miratoi akiden e Hauarixhëve dhe filloi të përhap kaos, trazira dhe shkatërrime në botë. Zoti yt është, megjithatë, është i Vetëdijshëm për të dhe shokët e tij. 6 - Një burrë erdhi tek el-Hasan el-Basri (rahimehullah) dhe tha: “O Ebu Said! Unë dua të debatoj me ty.” Hasani tha: “Qëndro larg nga unë. Unë e njohë fenë time. Vetëm një njeri që dyshon në fenë e tij debaton me ty.” (Sherh Usul I’tikad Ehl-Sunneh uel-Xhema´ah (1/128)) Ma´n bin Isa ka thënë: “Një ditë, Malik bin Enes (rahimehullah) më kapi për dore dhe shkuam në xhami. Gjatë rrugës e zuri atë një njeri me emrin Ebu Haurijjeh. Njeriu ishte i dyshuar se kishte akiden e Murxhiave. Ai tha: “O Ebu Abdil-lah! Dëgjoni atë që kam për ta thënë ty. Më lejo të argumentojë me ty dhe të informojë për mendimin tim.” Imam Malik tha: “Çfarë ndodh në qoftë se ti më mposht mua?” Njeriu u përgjigj: “Nëse unë të mundi ty, ti duhet të më pasosh mua.” Imam Maliku tha: “Çfarë nëse një tjetër vjen dhe më mposht mua dhe ty?” Njeriu tha: “Atëherë e pasojmë atë.” Atëherë Imam Maliku (rahimehullah) i tha: “O rob i Allahut! Allahu Azze ue Xhel e dërgoi Muhamedin salAllahu alejhi ue selem me një fe të vetme dhe unë mendoj se ti shkon nga një fe në tjetrën.”(esh-Shariah (62) nga el-Axhuri) 7 - Akideja e vërtetë dhe metodologjia Selefite e drejtë që burojnë nga Kur’ani dhe Sunneti sipas të kuptuarit të Selefëve.

28. Çfarë thoni në lidhje me atë se librat e besimit janë të ngurta? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 75-78

Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetje 27: “Kam lexuar një libër me emrin “Menhexh-ul-Enbija dif Daueti ila Allah” nga Muhamed bin Najif Surur Zejn-ul-Abidin, në të cilën ai thotë: “Kam shikuar në librat e akides dhe e pash se ato nuk janë shkruar në kohën tonë. Ato e kishin zgjidhjen për problemet e atëhershëm. Sot, ka probleme që kanë nevojë për zgjidhje të reja. Prandaj është mënyra e librave e ngurtë. Sepse ato përbëhen nga ajete, hadithe dhe dispozita. Prandaj, shumica e të rinjve ia kan kthyer shpinën atyre dhe i kanë braktisur ato.” 1 Çfarë thoni për këtë?” Përgjigje: “Ka njerëz që largojnë nga mësimet e këtyre librave dhe librave të Selefëve. Ata largojnë nga punimet e imamëve. Ata duan që në vend të kësaj ti bëjnë rininë që të lexojnë librat e tyre, librat e atyre që janë injornat si ta dhe librat e propagandistëve të devijuar. Ky person është një nga propagandistët e devijuar. Ne jemi të detyruar që të kemi kujdes nga libri i tij dhe të paralajmërojmë kundër tij. Unë mund t’ju them se Shejkh Muhamed Aman el-Xhami e ka regjistruar një kasetë të tërë në lidhje me këtë frazë: “Prandaj është mënyra e librave të vjetra shpesh e ngurtë. Sepse ato përbëhen nga tekste dhe dispozita.” Ai e ka refuzuar atë siç duhet. Kërkoje këtë kasetë dhe përhape atë në mesin e myslimanëve në mënyrë që ata mund të ruhen nga kjo gjë e neveritshëm dhe e keqja që vjen në vendet myslimane. Kjo kasetë është shumë e vlefshme. Allahu e shpërbleftë Shejkh Muhamed Aman el-Xhamin me shumë të mira dhe e mbështet Islamin dhe myslimanët me të 2. Pse e marrim mënyrën tonë të të menduarit nga jashtë vendit? Pse i marrim këto mënyra të të menduarit nga Muhamed Surur Zejn-ul-Abidin në Londër apo ndonjë tjetër? Përse ne nuk i referohemi librave të Selefëve dhe librave të shkruar nga dijetarët e monoteistëve? Përse i referohemi librave të shkruar nga autorë apo intelektualët, agjenda dhe nivelet dhe aftësitë e të cilëve janë të panjohura? Ky njeri me emrin Muhamed Surur devijon të rinjtë me deklaratën e tij dhe i largon ata nga librat me akide të shëndoshë dhe librat e Selefëve. Ai i devijon ata në mënyra të reja të të menduarit dhe të libra të reja që përmbajnë ideologji të paqarta. Sipas Muhamed Sururit, janë ajetet, hadithet dhe dispozitat që përbëjnë problemin në

librat e akides; libra që citojnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij salAllahu alejhi ue selem. Ai dëshiron ideologjitë e filan dhe filan personit. Ai nuk dëshiron tekste dhe dispozita. Kujdes nga këto komplote të rreme që synojnë të largojnë të rinjtë tanë nga librat e Selefëve. El-hamdulilah që Selefët kanë lënë pas tyre libra të mjaftueshme lidhur me akiden dhe menhexhin. Në kontrast me fjalë e autorit, ato nuk janë aspak të ngurta. Ato janë me dituri dhe burimet e tyre janë Kur’ani dhe Sunneti. Përveç Kur’anit, të cilit gënjeshtra nuk mund ti dedikohet në asnjë mënyrë, janë librat si “Sahihu” i Bukhariut, “Sahihu” i Muslimit dhe libra të tjerë të hadithit. Përveç këtyre librave janë librat e Sunnetit sikurse “es-Sunnah” nga Ibn Ebi Asim, “esh-Sheriah” nga elAxhuri, “es-Sunneh” nga Imam Abdullah bin Imam Ahmedi, librat e Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijes, librat e nxënësit të tij Ibn -ul-Kajimit dhe librat e reformatorit Shejkh-ul-Islam Muhamed bin Abdil-Vehabit – përmajuni këtyre librave! Vetëm një person i verbër thotë se Kur’ani, Sunneti dhe fjalët e dijetarëve të njohur janë të ngurta. Poeti ka thënë: Ndoshta syri nuk e sheh shkëlqimin e diellit për shkak të inflamaciot të syve ndoshta goja nuk e ndihen ujin për shkak të sëmundjes Akidja pranohen vetëm nga Kur’ani dhe Sunneti, jo nga ideologjitë e individëve. 1

- Menhaxh-ul-Enbija fid-Daueti ila Allah, fq.8

Ideologjia devijuese e këtij njeriu është zbuluar në shkrimet e tij dhe armiqësia e tij ndaj Ehl-us-Sunnetit në Arabinë Saudite. E vetmja gjë që ne kemi parë është ajo që ai ka shkruar. Shembujt vijues vëretojnë në këtë: 01 - Urrejtja e tij ndaj librave të akides, siç tregohet në çështjen e përmendur. 02 - Ai e ka akiden e Hauarixhëve kur ai bën tekfir mbi pushtetarët dhe qytetarët për mëkatet e tyre. Lidhur me pushtetarët, artikujt i tij në revistën e tij “esSunneh” janë të mbushura me këtë. Lidhur me qytetarët, ai beson se populli i Lutit salAllahu alejhi ue selem nuk do të kishte dobi nga besimi në Allahun, nëse ata nuk ishin ndalur nga mëkatet e tyre të turpshme. Ai tha: “Nuk është çudi se homoseksualiteti ishte detyra më e rëndësishme në thirrjen e Lutit alejhi-selam. Pranimi i tyre eventual i besimit në Allahun dhe refuzimit të idhujtarisë do të ishte të pakuptimta nëse ata nuk ishin ndalur nga praktikat e tyre çnjerëzore në të cilat ata ishin të bashkuar.” (Manhaxh-ul-Enbija fid-Daueti ila Allah, f.158)

Ai bën tekfir të pakufizuar mbi mëkatet e rënda megjithëse vepruesi nuk e konsideron mëkatin të lejuar. 03 - Armiqësia e tij ndaj Ehlus-Sunnetit dhe Selefive. Tani do të lexosh se si ai tallet, fyen dhe i nënçmon dijetarët Selefi në Arabinë Saudite dhe në veçanti Komisionin e Fetvave. Ai tha nën titullin “el-Musa’dat er-Rasmijjeh”: “Një grup tjetër merr grante qeveritare dhe lidhin qëndrimet e tyre me qëndrimet e zotërinjve të tyre… Kur zotërinjve do të kërkojnë ndihmën e amerikanëve, skllevërit shpejt i mbledhin provat që e lejojnë veprimin dhe dënojnë të gjithë ata që mendojnë ndryshe. Kur zotërinjtë kanë mosmarrëveshje me Iranin skllevërit shpejt përmendin gjërat e turpshme të Rafidave… Dhe kur mosmarrëveshja mbaron, skllevërit heshtin dhe ndalen nga shpërndarja e librave që ata kanë marrë. Ky grupë gënjen … bën spiunazh … merrë vendime … dhe të bëjnë çdo gjë që zotërinjtë e tyre i urdhërojnë. Këta njerëz janë të pakët elhamdulilah. Ata të paautorizuar fshehurazi janë futur në davet dhe në veprimtarinë islame. Ata janë zbuluar edhe pse kanë mjekra të gjata dhe rroba të shkurtra dhe të pretendojnë se ata po e mbrojnë Sunnetin. Ky grupë nuk e dëmton thirrjen islamike. Hipokrizia është e vjetër. Vëllezër! Mos u mashtronu nga ana e dukshme. Kjo shoqëri e dijetarëve është e formuar nga njerëz të padrejtë. Detyra e Shejkhut fisnik është e njëjtë me detyrën e shefit të policisë.” (Revista “es-Sunneh”, edicioni 23, DhulHixheh 1412, f. 29-30) Është e qartë se grupi i dytë, të cilët ai ka për qëllim janë dijetarët Saudit, ndërsa zotërinjtë janë pushtetarët e Arabisë Saudite. Kjo dëshmohet nga fjalët e tij: “Kur zotërinjve do të kërkojnë ndihmën e amerikanëve, skllevërit shpejt i mbledhin…” Ai e ka për qëllim luftën e Gjirit. Skllevërit për të cilët ai po flet janë dijetarët tanë – Allahu ia dhëntë atij atë që ai e meriton. Po kështu, ai i akuzon ata për hipokrizi. Ai tha gjithashtu nën titullin “el-Mustabiddun uel-Abid”: “Skallavëria e sotme është ndërtuar nga klasa në formën e një piramide: Klasa e parë: Në fron është ulur presidenti i SHBA;s, Xhorxh Bush dhe nesër do të jetë Clintoni. Klasa e dytë: Udhëheqësit në botën arabe. Ata besojnë se dobia dhe dëmi i tyre është në dorën e Bushit.” Si e dinë ai këtë? Ai mos ia ka hapur zemrën e tyre? A kanë thënë ata këtë?

‫ل ََ ْحُرْذْف‬ ‫ْ َِْذ ِصف ِا َيةُْخِف ْهيَْ ا‬ ”I lartë është Allahu ngatë metat, kjo është shpifje e madhe!” (24:16) Ai vazhdon artikullin e tij, duke thënë: “Kjo është arsyeja pse ata bëjnë peligrinazh tek ai dhe i dhurojnë atij zotime dhe sakrifikojnë për të dhurata.” Kjo dëshmon se ai bënë tekfir mbi të gjithë pushtetarët. Ai vazhdon artikullin e tij, duke thënë: “Kategoria e tretë: Pasuesit e liderëve arab në mesin e ministrave, zëvendës ministrat, gjeneralët dhe këshilltarët. Këta bëjnë hipokrizi para udhëheqësve të tyre dhe ua zbukurojnë atyre pa turp dhe të padenjë çdo kotësi. E katërta, e pesta dhe e gjashta kategori: Nënpunësit e lartë tek ministrat. Më parë skllavëria ishte e thjeshtë; skllavi kishte një pronar të drejtpërdrejtë. Tani skllavëria është e komplikuar. Dhe unë kurrë nuk ndalem të habitem me ata që flasin për Teuhidin dhe janë skllevër të skllevërve të cilët janë skllevër të skllevërve të cilët janë skllevër të skllevërve të cilët janë skllevër të skllevërve, zotëria i të cilëve është një njeri i krishterë.” Cilët dijetarë flasin për Teuhidin? A nuk janë dijetarët saudite si Ibn Bazi, Ibn Uthejmin, Salih el-Luhejdan, Salih el-Feuzan dhe vëllezërit e tyre nga dijetarët e mëdhenj? Sot ka njerëz të cilët i akuzojnë ata për të qenë skllevër të liderëve dhe si rrjedhim edhe skllevër të Bushit. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem e kishte të drejtë kur tha: “Nëse nuk turpërohesh vepro çfarë të duash.” (El-Buhariu (3296)) Ai është gjithashtu kontradiktor. Ai ndalon ndihmën nga kufarët në raste urgjente, ndërsa ai kërkon strehim tek ta dhe jeton në vendin e tyre dhe nën mbrojtjen e tyre. Cili është dallimi në mes të kufarëve të SHBA;s dhe kufarëve të Londrës në mesin e të cilëve ai jeton pa nevojë?

‫ُل اِّ َصف‬ ‫َ ُّةِا َفر َِف ِْ ْرَب فخِ ْماص ِ ْ َيف ِ ا َو َِْ ام َفص َ كه ََّف َْذ ِفَر ِ ْ اِّلن ا‬ ”A jobesimtarët tuaj janë më të vlefshëm se ata që u përmendën, apo ju keni ndonjë kontratë në librat e qiellit?” (54:43) A nuk ka turp për veprimet e tij? Apo ai hynë nën fjalët e të Dërguarit salAllahu alejhi ue selem: “Nëse nuk turpërohesh vepro çfarë të duash.” (El-Buhariu (3296))

Nuk duhet hedhur gurë në shtëpin e ndërtuar nga xhamat. 2 - Audio kaseta quhet “Lejse min en-Nasihati fi Shejj”. Shejkh Muhamed Aman elXhami (rahimahullah) mes tjerash ka thënë: “Fraza e fundit “Prandaj shumica e të rinjve ia kanë kthyer shpinën atyre dhe i kanë braktisur ata” është një gënjeshtër që të kujton gënjeshtrën e Ibn Batutas për Ibnu Tejmijen të cilin kurrë nuk e kishte parë. Ibn Batutah pohoi se erdhi në Bagdad dhe e pa se si Ibnu Tejmijeh zbriste poshtë nga minber duke thënë: “Zoti im zbret poshtë sikurse zbres unë.” Allahu lejoi dijetarët që ta argumentojnë gënjeshtrën e kësaj përallë në perspektivën e saj historike. Bahxhah el-Bajtar deklaroi në librin e tij “Hajatu Shejkh-ul-Islam” se Ibn Batutah dhe Ibnu Tejmijeh kurrë nuk janë takuar dhe që Ibn Batutah as nuk e ka parë Ibnu Tejmijen. Kur Ibn Batutah erdhi në Bagdad Ibnu Tejmijeh ishte në burg ku ai vdiq. Këtë gënjeshtër e përhapin më tej vetëm shkrimtarët. Gënjeshtrat e sotme duhet të likuidohen dhe të refuzohen si mbrojtje e akides. Muhamed Surur nuk ka të drejtë të përcaktojë nëse të rinjtë mysliman janë larguar apo tërhequr tek akidja. Ai nuk është dijetarë. Ai nuk e studion akiden. Ai nuk ua mëson akiden të tjerëve. Si të merr një vendim të tillë ai? Dhe me ndihmën e kujt? Kjo është një gënjeshtër e qartë. Ju e keni dëgjuar këtë xheloz të madh, Muhamed Surur duke denoncuar fqinjët e tij Hizb-ut-Tahrir. Nëse librat e tona nuk janë mjaft të mira për të, ai mund të shkruaj vete një libër tërheqës dhe të ri lidhur me Teuhidin e cila i tërheq të rinjtë. A e ka bërë ai këtë? Po të kishte qenë një student ai do ta kishte bërë këtë. Por duket se ky njeri – dhe Allahu e di më së miri – ushqen urrejtje ndaj Selefizmit dhe Selefive. O Muhamed Surur! Në çfarë thërret ti? Profetët bezdiseshin për shkak se ata thërrisnin në Teuhid dhe në Islam. Në çfarë thërret ti? Ku është besimi nëtë cilin ti thërret? Ti vetëm se je një kundërshtar i cili konkurron kundër pushtetarëve për pushtet. Kur e kuptove se ti nuk ke asnjë shans fillove të fyesh, të mallkosh dhe të bëshë tekfir. A është ky davet? A është ky Islam? Ti thua se ti dhe ata si ti thërrisni në fenë e Allahut. Thirrja për në fenë e Allahut është një thirrje për në fenë e Tij, besimi dhe gjykimet. A ke bërë ndonjërën nga këto? Jo.”

29. Tekfiri i Muhamed Sururit mbi personat homoseksual

Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 82-85 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetje 29: “Muhamed Surur Zejn-ul-Abidin thotë në librin e tij “Menhexh-ul-Enbija fid-Dauah Ila Allah”: “Populli i Lutit alejhi-selam nuk do të kishin përfituar nëse ata e kishin shqiptuar shahadetin dhe njëkohësisht kishin vazhduar në mëkatet e tyre.” 1 Çfarë thoni në lidhje me këtë deklaratë?“ Përgjigje: Kjo thënie është e kotë 2. Homoseksualiteti është padyshim një krim dhe një mëkat i rëndë, por nuk është mosbesim. Ai që pendohet tek Allahu Azze ue Xhel për idhujtari dhe braktis idhujtarinë dhe njëkohësish ai bie në homoseksualitet, ai ka bërë një mëkat të rëndë. Por nuk ka dalë nga besimi. Nëse populli i Lutit alejhiselam do ta kishin adhuruar vetëm Allahun Azze ue Xhel dhe nuk kishin adhuruar dikë karshi Tij dhe pos kësaj kishin vazhduar me homoseksualitetin, ata do të ishin mëkatar. Ose i kishte ndëshkuar Allahu ata në këtë jetë apo në tjetrën, apo Ai i kishte falur ata. Megjithatë, ata nuk do të kishin qenë kufarë. Allahu Te ala ka thënë:

ْ ُ‫ضلْ فال‬ ْ َُْ‫ِْ َنذ‬ ‫َهْ َْخنف‬ ‫ُهَ ذاُ ََر َبف ْو ْهَّ ْذُُْب َ ََّْ وْ َذْف ِاوخْف ْهُ ْو ْذ َف َل افر َِ َرف ذاُ َْربْف ِْخ ْذ َف َل ارف فالْ كف‬ ‫ض نفَ َِّْْ َْف َِ كف‬ ”Është e vërtetë se All-llahu nuk falë t’i bëhet Atij shok, e pos këtij (mëkati), të tjerat i falë atij që dëshiron. Ai që i përshkruan shok Allahut, ai ka humbur dhe bërë një largim të madh (prej të vërtetës).” 3 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë në një hadith autentik: “Në Ditën e Gjykimit, Allahu do të të urdhëroj atë që kishte iman në zemër sa fara e sinapit që të del nga Zjarri.” 4 Kjo do të thotë se monoteistët mëkatare që hyjnë në Xhehnem për shkak të mëkateve të tyre. Ata do të ndëshkohen dhe pastaj do të dalin prej tij falë monoteizmit dhe besimit të tyre. Një monoteist nuk mbetet në Xhehnem. Është gjithashtu e mundur që Allahu ta falë atë, kështu që ai të mos hyjë në Xhehnem fare. Ashtu shprehet vetëm një injorant. Kjo është më e mira që ne mund ta konsiderojmë atë. Injoranca është një sëmundje serioze. Shumë thirrësa vuajnë prej saj sot. Ata thërrasin në fenë e Allahut me injorancë. Prandaj ata bëjnë tekfir mbi njerëzit pa të drejtë, duke injoruar Teuhidin 5. Vetëm shikoni këtë injorant! Ai injoron

akiden dhe e rritë çështjen e homoseksualitetin. Cila është më e keqe? A është idhujtaria më keqe sesa homoseksualiteti? 1 - Faqe. 170 2 - Shejkh Muhamed Aman el-Xhami rahimehullah ka thënë: “Ndoshta shumë të rinj nuk e kuptojnë çfarë do të thotë kjo. Kjo do të thotë se personi i cili vazhdimisht mëkaton pa u penduar nuk i bën dobi besimit të tij eventual. Pra, nëse një pagan i cili bën mëkate të rënda, të tilla si kurvëri dhe homoseksualiteti, i përgjigjet thirrësit dhe të fillon të besojë, kështu që ai nuk përfiton nga besimi përderisa e bën atë mëkat. Me fjalë të tjera, mëkatet e anulojnë besimin. Me fjalë të tjera, mëkatari nuk është besimtarë. Akideja e kujt është kjo? Është akidja e Hauarixhëve. Në çfarë thërret ky thirrës në Londër dhe bashkëfetarëve e tij? Ata thërrasin në akiden e Hauarixhëve. Ata duan të krijojnë një vend përgjatë akides së Hauarixhëve. Hauarixhët janë ata që thonë se mëkatari i madh i cili vdes para se të pendohet vdes si pagan dhe mosbesimi i tij nuk i bën dobi. Hauarixhët janë ata të cilët u rebeluan kundër Ali ibn Ebi Talibit radijAllahu anhu dhe bënë tekfir mbi të.” (Kaseta ku Muhamed Surur Zejn-ul-Abidin refuzohet) 3 - 4: 116 4 - Bukhari (22): 5 - Një prej tyre tha kur ai e injoroi studimet e Teuhid në të cilën Profetët dhe të dërguarit i thirrën popujt e tyre për vite të gjata: “Teuhidi dhe e drejta sovrane për ta adhuruar Allahun Te ala është çështja më e rëndësishme dhe themelore që ekziston. Të gjithë profetët thirrën në të …. Ai është i thjeshtë dhe i qartë dhe i pa komplikuar. Të gjithë e kuptojnë atë … Një pjesë e lehtësimit është besimi i lehtë. Kjo do të thotë që ti mund ti´a shpjegoshë fenë çdo personi vetëm për dhjetë minuta në mënyrë që ai e kupton atë në mënyrë të lehtë. “(Hakadha al-lam-ElEnbija ‘, f. 43-44) Nëse është me të vërtetë kështu, mund të pyesim veten pse Sejjid Kutubi, Hasan elBenna dhe përkrahësit e tyre gabuan në akide dhe e keqkuptuan Teuhidin pas dhjetë

vitesh, jo vetëm për dhjetë minuta. Pse disa prej jush fillojnë leksionet e tyre duke iu lutur për ndihmë gjakut dhe zemrës së tij? Nëse është me të vërtetë kështu, mund të pyesim veten pse Allahu dërgoi të dërguarit një pas tjetrit dhe lejoi Nuhun alejhis-selam ta thërret popullin e tij për në Teuhid për 950 vite:

ُ‫َْ َرذ ِفَ َْ فالن ْهنْ فرا ا ْهَّْف ْو ْه‬ ”Edhe kush ka besuar, po përveç një pakice nuk i kishin besuar atij.” (11:40) Nëse është me të vërtetë kështu, mund të pyesim veten pse Muhamedi salAllahu alejhi ue selem thirri në Teuhid për trembëdhjetë vite në Mekke. Pse ai përsëriste në çdo predikim të xhumasë: “Unë iu paralajmërojë ndaj risivie, sepse çdo risi është bidat dhe çdo bidat është devijim dhe çdo devijim është në Zjarr.”? (Muslimi (867)) Pse tha ai salAllahu alejhi ue selem në shtratin e vdekjes: “Allahu i mallkoftë jehudët dhe të krishterët. Ata i bënë varret e profetëve të tyre si vendfalje.”? (Buhariu (1265)) Rrugës për në Hunejn thanë disa sahabë të Profetit salAllahu alejhi ue selem : “O i Dërguar i Allahut! Le të varim armët në pemës sikurse ata varnin armët në pemë.” (Ibn Hibban (6702)) Përse nuk i mjaftuan këta arabë (që kuptuan dhe e zotëruan gjuhën arabe më mirë se të tjerët) me dhjetë minuta apo dhjetë apo njëzet ditë që Profeti salAllahu alejhi ue selem i shpenzoi me ta pas pushtimit dhe para Hunejnit? Prandaj thirrësat dhe të tjerët duhet të jenë të vetëdijshëm se studimet e Teuhidit janë shumë të rëndësishme dhe edhe më e rëndësishme për ti përsëritur ato. Këtë e dëshmon jeta e përditshme dhe historia. Profeti salAllahu alejhi ue selem dëshmoi gjithashtu se kur ai tha: “Çdo njëqind vjet Allahu dërgon dikë për të reformuar fenë e këtij umeti.” (Ebu Davudi (4291). Shih “Fath-ul-Bari ‘(13/295)) Sikur të ishte aq e lehtë për të mësuar Teuhidin, Allahut nuk do të kishte dërguar dikë që e reformon atë që ka humbur nga feja – dhe shumica që e kanë humbur njerëzit është Teuhidi.”

30. Si duhet të jetë qëndrimi ynë ndaj librit të përmendur “Menhexh-ul-Enbija”? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 85-86 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 30: “Si duhet të jetë qëndrimi ynë ndaj librit të përmendur “Menhexh-ulEnbija”?” Përgjigje: “Sëmundjet në këtë libër duhet të theksohen. Gjithashtu duhet kërkuar që libraritë të pastrohen prej tij dhe që ky libër të ndalohet në Arabinë Saudite 1. 01 - Pyetja në vazhdim iu shtrua Shejkh Abdul-Aziz bin Abdil-lah bin Bazit (rahimehullah): Pyetje: “Autori i librit “Menhexh-ul-Enbija fid-Daueti ila Allah” ka thënë: “Unë kam lexuar librat e besimit dhe e kam kuptuar se ato të gjithë janë të ngurta. Sepse ato përbëhen vetëm prej haditheve, tekste dhe dispozitave.” Çfarë thoni për këtë?” Përgjigje: “Ky është një gabim shumë i madh. Të gjitha janë të ngurta? E lus Allahun për mbrojtje. Librat e besimit të cilat janë korrekte nuk janë aspak të ngurta. Në to citohet Allahu dhe i Dërguari i Tij. Nëse ai e ka për qëllim se Kur’ani dhe Sunneti janë të ngurta kështu që deklarata e tij është dalje nga feja. Është e neveritshme që ti´a kthesh shpinën fesë së Allahut. Kjo është e neveritshme. Është e neveritshme që ti´a kthesh shpinën fesë së Allahut dhe të braktisësh praktikimin e Librit të Allahut. Nga ana tjetër, teprimi është ekstremizëm. I neveritshëm është ai që ia kthenë shpinën fesë së Allahut, e jo ai i cili shkruan për akiden, i thërret njerëzit në akidën e vërtetë dhe në metodologjinë e Selefëve. Kjo nuk është e neveritshme. Kjo është feja e profetëve. Është metodologjia e profetëve në thirrjen për në fenë e Allahut; Akidja e vërtetë duhet të sqarohet

dhe nuk duhet të qortohet ai që kundërshton atë. Kjo është një deklaratë e sëmurë.” Pyetje: “Cili është gjykimi për ta shitur këtë libër?” Përgjigje: “Nëse kjo gjendet në të, nuk është e lejuar për ta shitur atë. Është e detyrueshme grisja e saj nëse kjo gjendet në të. (Ligjerata: “Afat-ul-Lisan”, 1413/12/29, në Taif) er-Turabi u shpreh ngjashem me Muhamed Sururin kur ai tha: “Besimi i sotëm duhet të çlirohet nga dituria e vjetër dhe të miratojë një dituri të re që ishte i huaj për Selefët.” (Taxhdid-ul-Fikr el-Islami, f. 25) Ai gjithashtu ka thënë: “Ne duhet ti kemi parasysh parimet islame. Sipas meje fillojnë teoritë e të kuptuarit të shëndosha me Kuranin i cili me sa duket ka nevojë për një interpretim të ri. Nëse lexojmë në interpretimet tona të Kur’anit, vërejmë se ato janë të lidhura me realitetin e asaj kohe. Çdo interpretim Kur’ani shprehet sipas të menduarit e asaj kohe. Megjithatë, ne nuk mund të gjejmë një interpretim të mjaftueshëm të Kuranit i cili i përshtatet situatës aktuale.” (Taxhdid-ul-Fikr elIslami, f. 42) Me këtë thënie, ai dëshiron ta shpjegojë Kuranin përgjatë mendimeve të njerëzve në të gjitha kohët. Ai nuk e di se Kur’ani mund të interpretohet vetëm si vijon; Kur’ani me Kur’an, Kur’ani me Sunnet, Kur’ani me deklaratat e sahabëve dhe Kur’anit me gjuhën arabe. Interpretimi i Kur’anit nuk ndryshonë përgjatë kohës, gjendjes së njerëzve apo konkluzioneve teorike.

31. A është e lejuar për ta quajtur shoqërinë e sotme islame “koha pagane”?” Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 86-89 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 31: “A është e lejuar për t’i quajtur Injorante (pagane) shoqëritë e sotme islame?” Përgjigje: “Injoranca e përgjithshme pagane ka përfunduar kur i Dërguari salAllahu alejhi ue selem u dërgua. Prandaj nuk është e lejuar për të përgjithësuar shoqëritë islame në këtë mënyrë përfshirëse 1. Megjithatë, është e lejueshme për të aplikuar këtë përshkrim mbi disa individë të caktuar, grupe ose komunitete. Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha njërit prej shokëve të tij: “Ti je një person me tipare të kohës së injorancës.” 2 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë gjithashtu: “Në umetin tim janë katër gjëra nga koha e injorancës që ata nuk do ta braktisin; mburrja me prejardhjen familjare, shpifja mbi baza të prejadhrdhjes, astrologjia dhe vajtimi për të vdekurin” 3 1 - Ky është Tekfir mbi shoqërit myslimane. Sejjid Kutubi deklarohet kështu shumë herë në librat e tij. Për shembull, Sejjid Kutubi thotë: “Brena kornizave pagane hyjnë ato shoqëri që pretendojnë të jenë myslimane. Ata nuk hyjnë brenda kurnizave islame sepse mendojnë se dikush tjetër përveç Allahut e meriton të adhurohet, apo që ibadetet i bëjnë për dikë tjetër pos Allahut – por ata hyjnë në këtë sepse nuk i nënshtrohen Allahut në sistemin e jetës së tyre. Edhe pse ata nuk besojnë se dikush tjetër përveç Allahut meriton të adhurohet por ata ia kushtojnë aspektin më specifik dikujt tjetër përveç Allahut, kur ata nuk gjykojnë me ligjin e Allahut … Pasi kjo është sqaruar, atëherë qëndrimi i islamit ndaj këtyre komuniteteve përkufizohet me një shprehje: Islami refuzon islamizmin e këtyre shoqërive dhe legjitimitetit të tyre.” (Ma’alim fit-Tarik, f. 101) Ai gjithashtu ka thënë: “Kur ne marrim parasysh të gjithë botën sipas këtij përkufiaimi të Allahut rreth të kuptuarit të drejtë të Islamit, ne e shohim se kjo fe nuk ka ekzistencë … Ekzistenca ka përfunduar kur myslimanët e fundit u ndaluan nga të gjykuarit në jetën e njeriut me ligjin e Allahut Subhanah të vetëm.” (El-Adalah el Ixhtima’ijjeh, faqe 250) Sejid Kutubi gjithashtu ka thënë:

“Koha është rrotulluar ashtu siç ishte kur shahadeti i erdhi njerëzimit. Njerëzimi është kthyer sikur në kohën kur ka zbritur Kurani. Njerëzimi e kan braktisur shahadetin edhe pse ende ka grupe që e përsërin shehadetin ”la ilahe ilAllah” nga minaret pa e kuptuar kuptimin e tij. Njerëzimi në përgjithësi, duke përfshirë edhe ata lartë në të gjitha minaret e botës që e përsërin frazën “la ilahe ilAllah”, pa të kuptuar dhe njohuri … janë mëkatarë të mëdhenjë dhe e meritojnë të ndëshkohen edhe më keq në Ditën e Gjykimit. Sepse ata kanë rënë në adhurimin e robërve pasi iu kishte arritur udhëzimi dhe ishin në fenë e Allahut.” (Fi Dhilal-ul-Kur’an (2/1057)) Muhammad Surur shfrytëzoi këto deklarata për ti fyer dijetarët dhe për ti akuzuar ata të jenë skllevër të skllevëre të cilët janë skllevër të skllevërve të cilët janë skllevër të skllevërve të cilët janë skllevër të skllevërve. Një nga ata që dëshmojnë tekfirin e Sejjid Kutbit mbi shoqëritë islame është Jusuf el-Karadaui i cili ka thënë: “Në këtë fazë u shfaqën librat e Sejjid Kutubit që përfaqësojnë fazën e tij të fundit ideologjike. Këtu ai bëri tekfir mbi shoqëritë, e shtyu thirrjen për në sistemin islam … dhe bëri thirrje për në xhihadin sulmues ndaj të gjithë njerëzve … Kjo është diçka që është aq e qartë sa të jetë e mundur në librat e shehidit “Fi Dhilal-ul-Kur’an”, “Ma ‘ alim fi-Tarik”, “el-Islam ue Mushkilat-ul-Hadharah” dhe libra të tjerë.” (Aulauijjat-ul-Harakah el-Islamijjeh, fq. 110) Të njëjtën gjë e dëshmoi Farid Abdul-Khalik, një nga udhëheqësit e IkhuanuMusliminëve kur ai tha: “Ideologjia e Tekfirit u shfaq në mesin e disa të rinjëve nga Ikhaunu-Musliminët kur ata ishin në burg. Kjo ndodhi në fund të viteve 50-të dhe në fillim të 60-së. Ata ishin të ndikuar nga ideologjia Sejjid Kutbit dhe librat e tij. Në to ata sollën se shoqëritë janë nga kohët pagane dhe Tekfiri mbi pushtetarët që refuzojnë ligjin suprem të Allahut duke gjykuar me diçka tjetër dhe Tekfirin mbi qytetarët e tij, sepse ata janë të kënaqur me të.” (el-Ikhuan el-Muslimun fi Mizan -il-Hak, fq. 115) 2 - Bukhari dhe të tjerët raportuan nga Uasil bin el-Ahdab, nga el-Maruf i cili tha: “Unë u takova Ebu Dherrin në er-Rabadhah. Ai dhe skllavi i tij ishin të veshur me ka një pallto. E pyeta se pse dhe ai u përgjigj: “Unë e fyeva një njeri dhe e ofendova për shkak të nënës së tij. Atëherë Profeti salAllahu alejhi ue selem më tha: O Ebu Dherr! A e fyeve atë për shkak të nënës së tij?” Ti je një person me tipare të kohës së injorancës.” (Bukhari (30)) 3 - Ahmed (5/344) dhe Muslimi.

32. Çfarë thoni për atë që thotë se umeti islam i sotit mungon? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 89-90 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 32: “Çfarë thoni për atë që thotë se umeti islam sot mungon?” Përgjigje: “Kjo nënkupton tekfirin mbi të gjitha vendet islame1. Kjo deklaratë do të thotë se nuk ka vende islame. Kjo kundërshton fjalët e të Dërguarit salAllahu alejhi ue selem: “Kurrë nuk do të pushojë së ekzistuari një grup nga umeti im i cili janë të vërtetën. Ata nuk dëmtohen nga ata që e braktisin atë ose e kundërshtojnë atë deri sa të vijë urdhëri i Allahut Tabarak ue Te ala dhe ky grup do të jetë në të njëjtën gjendje.” Pa marrë parasysh se sa shumë devijme, përçarje, dhe kufër ekziston, kështu që gjithmonë do të ekzistojë ky grup mysliman. Pra umeti islam fare nuk mungon elhamdulilah. Nuk është kusht që shoqëria islame, apo edhe ky grupi i ndihmuar, të jetë pa mëkate. Mëkatet ekzistonin edhe në kohën e Profetit salAllahu alejhi ue selem dhe në kohën e kalifëve të tij, por ato u rezistuan dhe u kundërshtuan. 1 Kështu u shpreh për fat të keq një person (Sefer el-Hauali) që i atribuohet davetit dhe të ashtuquajtur udhëheqja ringjallëse. Disa kohë më parë ai kishte një ligjëratë në Taif e quajtur “el-Umah el-Gha’ibah,” umeti i cili mungon.

33. Çfarë mendoni për librin “Kutbijjeh? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!)

Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 90-91 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 33: “Çfarë mendoni për librin “Kutbijjeh”? A e rekomandoni atë? A i përkasin librat refuzuese metodolgjisë Selefite?” Përgjigje: “Refuzimi ndaj kundërshtarëve i përket metodologjisë së Selefëve. Selefët refuzonin kundërshtarët. Librat e tyre janë në dispozicion. Imam Ahmedi refuzoi heretikët dhe bidatçitë. Shejkh-ul-Islam refuzoi filozofët dhe skolastikët, Sufitë dhe adhuruesit e varreve. Imam Ibn-ul-Kajjim dhe shumë imamë të tjerë refuzuan kundërshtarët për ti´a sqaruar të vërtetën njerëzve në mënyrë që umeti të mos devijoj. Ata që ishin gabim dhe kundërshtarët i hulumtonin. Qëllimi është ti´a duash të mirën umetit. Lidhur me librin “Kutbijjeh” dhe libra të tjerë, e vërteta në to duhet të pranohet. Pse nuk duhet një person të refuzoj në qoftë se refuzimet citojnë librat apo kaseta e tij, dhe përmend titujt e librave dhe të kasetave, faqet dhe të vëllimt? Motivet e tyre janë këshillimi i umetit dhe jo skandalizimi i individit. Ata vetëm se duan që ti këshillojnë njerëzit dhe t’ua shpjegojnë të vërtetën atyre. Cili është problemi përderisa libri “Kutbijjeh” dhe libra të tjerë nuk gënjejnë për njerëzit, vetëmse citojnë njerëzit fjalë për fjalë duke përmendur volumin, numrin e faqes dhe madje edhe rreshtin pa u mjaftuar me kuptimin e tekstit, ose me përmbledhjen e fjalës së disidentit? Është tradhti e umetit që ne të fshehim nga njerëzit, është mashtrim dhe tërheq të rinjtë dhe njerëzit nga këto libra duke thënë se ato janë të përbëra nga helmi dhe gabimet. Kjo nuk është e lejuar. Sqarimi është i detyrueshëm. Këshillimi është i detyrueshëm. Është i detyrueshëm thirrja në të mirë dhe ndalimi nga e keqja. Edhe pse librat refuzuese kanë ekzistuar nga fillimi i ditëve, askush nuk i ka kritikuar ato El-hamdulilah. Prandaj këshillimi është i detyrueshëm.

34. Çfarë i këshillon rininë të cilët e kanë neglizhuar besimin?

Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 91-94 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetje 34: “Në kohët e fundit ka dalur në shesh disa të rinj që lënë pas dore studimin e çështjeve të lidhura me besimin për çështje të tjera. Çfarë i këshillonë këta të rinj?” Përgjigje: “I këshilloj të rinjtë dhe të gjithë myslimanët që së pari dhe më kryesorja të kujdesen për besimin 1. Besimi është baza e veprave dhe se në bazë të besimit pranohen apo refuzohen ato. Nëse besimi është i shëndoshë dhe vepra i përkushtohet vetëm Allahut dhe sipas ligjësimit të dërguarëve dhe në veçanti Profetit të fundit, ligjësimit të Profetit tonë Muhamedit salAllahu alejhi ue selem, atëherë të gjitha veprimet e tjera pranohen gjithashtu. Dhe në qoftë se besimi është i prishur ose i devijuar, bazuar në zakonet stërgjyshore dhe zakoneve apo pagane, kështu që veprat refuzohen edhe pse ato do ti përkushtohen vetëm Allahut të Vetëm. Sepse Allahu Subhanehu ue Te ala nuk pranon një vepër derisa ajo të mos bëhet vetëm për hir të Tij dhe sipas Sunnetit të të Dërguarit të Tij salAllahu alejhi ue selem. Ai i cili dëshiron të shpëtojë veten e tij, që veprimet e tij të pranohen dhe të jetë mysliman i vërtetë duhet të kujdeset për besimin. Ai duhet ta dijë besimin e vërtetë dhe faktorët që e anulojnë atë në mënyrë që ai mund të ndërtojë veprimet e tij mbi të. Megjithatë, këtë nuk mund ta bëshë nëse nuk e studiojnë besimin tek dijetarët të cilët e kanë mësuar atë nga parardhësit e umetit 2. Allahu Subhanehu ue ue Te ala i tha Profetit të Tij Muhamed salAllahu alejhi ue selem:

‫َها َْ نفال َْ ْرْف ْفال ِْرن فرا ُِْ َْرْ َصف‬ ‫لة ْ َف َل َفر نف‬ َ ُْ‫ْوَ َ اَ َم َهن‬ َ َ‫سف ْو َ َر اَ َم َهنَذَّْف َيْرََذْف ْو‬ ”Atëherë, dije se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush pos Allahut, kërko falje për mëkatin tënd, për të besimtarëve e të besimtareve.” 3 Imam Bukhari shkroi titullin “Dituria vie para fjalimit dhe veprës” 4 dhe përmendi ajetin e lartëpërmendur. Allahu Te ala ka thënë:

‫سُخْف َْخنف ْوَ َ ْنم ََرف‬ ‫مُ َ ْحُ َف‬ َ َ‫س ْوْ ََْراََ ا ْهناََ َ نيَذَّْف َْ نالف ا‬ ‫ب َََ َ ن‬ ْ ََْ ْ ْ‫لف ْو‬ ْ ََْ ْ ْ‫مَ َفَر ْو‬ ‫َُِ ن‬ ْ ‫َنر‬ َ َ ‫س َفر ْ َلف‬ َ ‫ب َََ َُِ َ ْح ك‬

”Pasha kohën! Nuk ka dyshim se njeriu është në një humbje të sigurt. Me përjashtim të atyre që besuan, që bënë vepra të mira, që porositën njëri-tjetrin t’i përmbahen të vërtetës dhe që këshilluan njëri-tjetrin të jenë të durueshëm.” 5 Ai përmendi katër gjëra që e shpëtojnë njeriun nga shkatërrimi: 01 - Besimi, që është akidja e saktë. 02 - Veprat e mira dhe fjalët. Edhe pse veprat janë pjesë e besimit ai përmendi ato të ndara nga besimi për të theksuar rëndësinë e tyre. 03 - Nxitja për në të vërtetën. Do të thotë që ata të thërrasin në fenë e Allahut, të urdhërojnë në të mirën dhe të ndalojnë nga e keqja. 04 - Nxitja për durim me problemet dhe vështirësitë që shfaqen gjatë rrugës. Myslimani nuk mund të përjetojnë lumturi derisa ai të mos plotësoj këto katër pika. Njeriu mund të kujdeset për arsim të përgjithshëm, të lexojë gazetat dhe të hulumtojë se çfarë ndodh në botë, vetëm kur ai ta dij Teuhidin dhe besimin e drejtë. Vetëm atëherë ai mund ta bëjë dallimin në mes të mirës dhe të keqes dhe të kundër së keqes dhe propagandës së devijuar. Megjithatë, ai së pari duhet të pajiset me dije dhe besim në Allahun dhe në të Dërguarin e Tij salAllahu alejhi ue selem. Nuk sjell dobi fare leximi i revistave, gazetava dhe politika pa pasur dituri për besimin dhe fenë. Kjo është një punë e kotë e cila nuk i sjell të kuptuarit e dallimit midis të drejtës dhe të gabuarës. Shumë njerëz të cilët janë injorantë rreth besimit hynë në këto çështje pastaj devijojnë vetë dhe i devijojnë të tjerët. Ata i mashtrojnë njerëzit6, sepse ata janë injorantë dhe nuk kanë dije lidhur me gjërat e dobishme dhe të dëmshme, se çfarë duhet bërë dhe çfarë nuk duhet bërë dhe se si gjërat duhet të trajtohet. Shumë prej tyre kanë pësuar defekte dhe mashtrime vetëm për shkak se ata lexojnë revista dhe peokupojnë veten me politikën pa pasur dije rreth besimit dhe fesë. Kështu ata mendonin se e sakta është gabim dhe gabimi është i saktë. 1 - Shejkhu ynë e bazoi këtë metodologji në fjalët e Profetit salAllahu alejhi ue selem të transmetuara nga Tamim ed-Dari radijAllahu anhu: ”Feja është snqeritet.” Ata thanë: ”Ndaj kujt, o i Dërguari i Allahut?” Ai tha: ”Ndaj Allahut, Librit të Tij, të Dërguarit të Tij, udhëheqësit e myslimanëve dhe ndaj njerëzve të thjeshtë (masën e gjërë).” (Muslimi (55)) gjithashtu fjalët e Profetit salAllahu alejhi ue selem të cilat ia tha Muadh bin Xhebelit radijAllahu anhu kur e dërgoi atë për në Jemen:

“Le të jetë gjëja e parë në të cilën i thërret ata se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut.” (El-Buhariu (6937)) 2 - Përveç kësaj, dijetarët mirëdashës i rekomandojnë ata qëtë jenë të udhëzuar, të sinqertë dhe të thelluar në dije. Ata nuk do t’i përkasin partizanëve e Pasusve të Epsheve dhe sekteve të devijuara. 3 - 47:19 4 - Bukhari (1/37). 5 - 103:1-4 6 - Kjo është tipik i aktivistëve politikë dhe Hizbive të cilët i preokupojnë shoqëritë myslimane me nxitje politike në ligjëratat, predikimet, artikuj dhe librat e tyre.

35. Cilat libra duhet lexuar dhe mësuar? Imam Salih bin Feuzan el-Feuzan Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 94-97 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetje 35: ”Të rinjtë janë larguar nga leximi i librave të Selefëve, të cilat saktësojnë besimin e saktë, sikurse libri ”Kitab-us-Sunneh” nga Ibn Ebi Asim i cili sqaron metodologjinë e Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit lidhur me Sunnetin dhe Ehl-usSunnetin, si dhe bidatet dhe Pasuesit e Bidateve. Në vend të kësaj, ata u përkushtohen librave të shkruar nga të ashtu quajturit mendimtarë dhe thirrësa që flasin në një mënyrë që bie ndesh me librat e Selefëve. Çfarë i këshillonë këta të rinj? Cilat libra Selefite u rekomandonë?” Përgjigje: “Kur e dijmë se është obligative kujdesja dhe mësimi i besimit të drejtë, shtrohen pyetjet “Ku ta mësojmë këtë besim” dhe ”Nga kush ta mësojmë atë”?”

Burimet e besimit janë Kurani, Sunneti dhe metodologjia e selefëve. Kurani e ka sqaruar besimin mjaftë dhe atë që e kundërshton atë, atë që i kundërvihet atij dhe e cenon atë. Ai ka vënë në dukje të gjitha sëmundjet që e cenojnë atë 1. E njëjta gjë vlenë edhe me Sunnetin e të dërguarit salAllahu alejhi ue selem, jetën e tij, thirrjen e tij dhe hadithet 2. Gjithashtu vlejnë edhe selefët 3: sahabët, tabiinët dhe etba tebiinët. Ata janë brezat e admirueshëm. Ata u kujdesën për interpretimin e Kuranit, shpjegimin e Sunnetit dhe sqarimin e besimit të saktë njerëzve. Pas Kuranit dhe Sunnetit duhet t’u referohemi fjalëve të Selefëve të cilat janë ruajtur në librat që interpretojnë dhe shpjegojnë Kuranin dhe Sunnetin. Ato janë shkruar edhe në librat e besimit. Për sa u përket atyre nga të cilët duhet mësuar besimin (akiden), ajo duhet bërë nga njerëzit dhe dijetarët që praktikojnë Teuhidin dhe që e kanë studiuar këtë besim në detaje dhe e kanë kuptuar atë. Ata ekzistojnë, dhe veçanërisht në këtë vend që aplikon Teuhidin 4. Dijetarët e drejtë në përgjithësi dhe dijetarët në këtë vend në veçanti kujdesen për besimin. Ata e studiojnë atë dhe e kuptojnë atë dhe ia sqarojnë atë njerëzve dhe i thërrasin në të. Prandaj besimi duhet të mësohet nga njerëzit dhe dijetarët që e aplikojnë Teuhidin dhe kanë besim të shëndoshë dhe të pastër. Të largohesh nga mësmi i besimit duke mësuar libra sipërfaqësorë dhe ideologji të importuara, kjo nuk bën dobi aspak. Nuk është e dëmshme për të qenë i paditur në lidhje me këto libra dhe se nuk është e shëndetshme të pasurit dije rreth tyre5. Por në qoftë se një person është mjaft i informuar lidhur me Teuhidin, besimin dhe njohuri të tjera Sheriatike dhe dëshiron të lexojë libra të tjera në mënyrë që ta dijë se çfarë dhurate i ka dhënë Allahu Subhanehu ue Te ala atij me anën e besimit të vërtetë nga e cila këta njerëz që janë të privuar për shkak të thashethemeve dhe fjalë të kota në libra dhe revista që përbëhen prej më shumë dëmeve sesa dobive, kështuqë kjo lejohet për të me kusht që ai të mos largohet nga leximi i dobishëm. Nuk është e lejuar për një student (dhe sidomos për një fillestar) që të lexojë këto libra. Sepse ato janë të padobishme dhe një humbje kohe që i shkakton lexuesit hutim dhe humbje kohe. Prandaj është e detyrueshme për njeriun që të zgjedh libra të shëndetshme dhe të dobishme që kujdesen për Kuranin dhe Sunnetin dhe shpjegojnë interpretimin e Selefëve për të dyja (Kuranin dhe Sunnetin). Dituri është që të citosh fjalët e Allahut dhe të Dërguarit të Tij salAllahu alejhi ue selem. Ibn-ul-Kajim (rahimehullah) ka thënë: Dituria është të citosh fjalët e Allahut, të Dërguarit të Tij dhe të sahabëve ata janë dijetarët Dituria nuk është mendjelehtësi të emëroshë veten tënde

si mospajtues ndërmjet teksteve dhe mendimit6 të një individi

1 - Allah Te ala ka thënë:

‫عسَم َاُِكَو َُّمنَو ََ َام بََِكَو َِ ْسنَو ََ َام‬ ِ َ‫ه‬ ”Dhe Zoti yt nuk harron asgjë.” (19:64)

‫ٌمَ ْسَُّ ْول َََُِْ َا ْافَو اِسهََُّ ْول َََُّ ْول ِ َ ُّْ َا ْمفَو َ َْسَ َْ َلو‬ َ ‫عالَ َول َََُّ َول ََ َا ِهسفَو هِ ِْ َاُِف‬ ْ ‫َإل‬ ِ ‫اِسهَم‬ ”Sot përsosa për ju fenë tuaj, plotësova ndaj jush dhuntinë Time, zgjodha për ju islamin fe.” (5:3) Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Unë po ju lë në një qartësi; nata e saj është si dita e saj. Vetëm i shkatërruari devijon nga ajo.” (El-Hakim (1/95)) Ai salAllahu alejhi ue selem ka thënë gjithashtu: “Unë po ua lë dy gjëra, nuk do të devijoni përderisa kapeni për to; Librin e Allahut dhe Sunnetin tim.” (El-Hakim (1/93)) 3 - Abdullah bin Mesudi radijAllahu anhu ka thënë: “Paso dhe mos shpik në fe. Ajo që ju keni është e mjaftueshme.” (es-Sunneh (28) nga Ibn Nasr dhe es-Sunnen (1/80) nga ed-Darimi). 4 - Arabia Saudite. 5 - O Allah! shtoje injorancën tonë lidhur me to dhe zgjeroje dijen tonë lidhur me Teuhidin! 6 - Nga poezia e Imam Shems-ud-Din bin Kajim-il-Xheuzijeh ”en-Nunijjeh”.

36. Çfarë i këshilloni të rinjtë që largohen nga mësimet e dijetarëve dhe shkojnë në ligjëratat moderne? Imam Salih bin Feuzan el-Feuzan Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 97-99 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi Pyetja 36: ”Disa të rinj nuk kanë interesim t’i përcjellin mësimet e inçizuara dhe mësimet e dijetarëve të besueshëm, sepse ata mendojnë se ato janë të parëndësishme ose pakë të rëndësishme. Ata janë orientuar në ligjëratat moderne që flasin për politikë dhe gjendjen botërore, sepse mendojnë se këto janë më të rëndësishme, për shkak se ato kujdesen për çështjet bashkëkohore. Çfarë i këshillonë këta të rinj?” Përgjigje: ”Të preokupohesh me ligjërata të përgjithshme, media dhe lajme ndërkombëtare pa patur dituri lidhur me akiden (besimin) dhe Kuranin, është siç thashë një devijim dhe mashtrim. Një person i tillë vetëm se do të hutohet, për shkak se ai ka lënë diçka të mirë për diçka të keqe. Allahu Subhanehu ue Te ala së pari dhe më kryesorja na ka urdhëruar që të mësojmë dituri të dobishme. Ai Te ala ka thënë:

‫َهَ َِّ ِول َََِّ وهَ َول َِهِ وه َ يَم ٌْ َم ْلو‬ ‫عُ َ ْرؤ ْوِا ِو‬ ‫َََ َْ َافْ اِ هَم ِو‬ ْ َََ ‫ف ََ َِ ْم َافْ اِ هِسنَو َِبَه ِِكَو‬ ”Atëherë, dije se nuk meriton të adhurohet m të drejtë askush pos Allahut, kërko falje për mëkatin tënd, për të besimtarëve e të besimtareve.”1

‫عُ َ َِز َى ْول قَ ْلو‬ ‫َ ْ َ ََِْم ِو‬ ْ َ‫ت ِ َ َََََْ سََُبَ ُِّ َوا َِّهِ َام سَ ِْمَ َاَنَو َول ََََِبِسنَو سَ ِْمَ َاَنَو ََِبِسنَو س‬ “A janë të barabartë ata që dinë dhe ata që nuk dinë?” Po, vetëm të zotët e mendjes marrin mësim.”2

‫َهو سَ ٌٍَْإ َِّهِ َام‬ َ ِ ‫َ ََِْمَ َامء ٌَِِم ِا ِو اِ نْو‬ ”Askush nuk robërit e Tij nuk ia ka frikën Allahut përveç atyre që kanë dije.”3

‫تو ََقَل‬ ِ ‫ٌِ ْم َام ِي ْاهِف ِا ن‬ ”Zoti im, më shto dituri!”4

Ka ajete të ngjashme që e nxisin njeriun të kërkojë dituri ashtu siç është shpallur në Kur’an dhe Sunnet. Kjo dije është e dobishme edhe në këtë jetë dhe në tjetrën. Kjo dije është drita që e ndriçon udhëtimin e njeriut drejt Xhenetit dhe lumturisë; për një jetë të mirë dhe të pastër në këtë jetë dhe lumturi në të ardhmen. Allahu Te ala ka thënë:

َ َ ََِ ‫َاَ َََِّ ْسَُّ ْول‬ ‫مي َِسُ َِم سَم‬ ‫ن َلمءَُّل قَ ْوا ََهِ َو‬ ‫هي َْ َهم ِا ِِنَُّ ْول ِ نان َِ ْاىَم ِو‬ ‫ْ َاَوَْ ِِ نِو‬ َ َ ٌُْ َََ ‫ِِ ِهو‬ َ َ‫مه ا َاهََوَْ ََِبِسنَو َيه َ ِام ُا ِِسهَم ه‬ ْ َ‫عَُفِس َام ِْ َاَ ََم َََِّ ْس ِوه ََسَ ِْاِس ِِ ْول ََي‬ ‫عسَاٌِْ مَ َِ ْول‬ ْ ‫ُا‬ َ َ‫ه ِول ِ نا ْه وه َ َا ْي َا ِوْ يِف ي‬ ”O ju njerëz, juve ju erdhi nga Zoti juaj argument dhe Ne ju zbritëm dritë të qartë. Ata që i besuan Allahut dhe iu përmbajtën Atij (librit të Tij), Ai do t’i fusë në mëshirën (Xhenetin) e Tij dhe do t’i gradojë e do t’i udhëzojë për në rrugë të drejtë.”5 Në çdo rekat në namazet tona, lexojmë suren “el-Fatiha”, e cila përbëhet nga një lutje mdhështore:

َ ‫ت‬ ‫َ ِاهَمَو‬ ‫ْ َاَ َو‬ ‫ٌمَس ِِ ْول َِهَِافَو ََِبِسنَو ِْ َاَ َو‬ ‫ٌ ِو‬ ‫ٌمَس ِِ ْول ََ َارهََ ِو‬ َ ‫سا‬ َ َ ‫ََهِمَنِسنَو ََ ول‬ ‫َ ََ َاعَُفِس َول ََ ِ ن‬ ”Udhëzona (përforcona) në rrugën e drejtë! Në rrugën e atyre, të cilët i begatove me të mira, jo në të atyre që kundër veti tërhoqën hidhërimin, e as në të atyre që e humbën veten!”6 Ata që janë begatuar nga Allahu janë ata që kombinojnë dijen e dobishme me vepra të mira;

‫َه سََِ ِسو ََ َان‬ ‫ََاعََ َول نَو‬ ‫ٌمَ ْس ِِل نو‬ َ ‫ْانِسفِسنَو ََهِِِ ِسنسنَو ِ نانَو‬ ُ ََََ ‫ْمَِيِ سنَو‬ ‫ٍ َِاََء ََََ ِ ن‬ ِ ََََ ِ ََ ‫َهَ ِ َ ْهَِ َول ََِبِسنَو َا َوس يَه َ َََْوِكَو‬ َ َ َ ‫َايِسفم ََِوِكَو ََ َيعَنَو‬ E kush do që i bindet Allahut dhe të dërguarit, të tillët do të jenë së bashku me ata që Allahu i shpërbleu: (me) profetët, besnikët e dalluar, dëshmorët dhe me të mirët. Sa shokë të mirë janë ata!”7

َ ‫ت‬ ‫ساو‬ ‫ٌمَس ِِ ْول ََ َارهََ ِو‬ َ ِ ٌ ”… jo në të atyre që kundër veti tërhoqën hidhërimin…” Këta janë ata që nuk e praktikojnë dijen e tyre.

َ ‫ََهِمَنِسنَو ََ ول‬ ”… e as në të atyre që e humbën veten!” Këta janë ata që praktikojnë pa dije.

Grupi i parë janë goditur nga hidhërimi për shkak se ai e kundërshton Allahun duke e ditur. Grupi i dytë është i humbur dhe ai vepron pa dije. Ata të shpëtuarit janë vetëm ata që marrin begatinë e Allahut; ata që kanë një dituri të dobishme dhe vepra të mira. Ne jemi të detyruar që ta kujtojmë këtë. Përsa i përket angazhimit me çështjet aktuale, ose siç thonë ata “Fikhu-ul-Uaki”, kjo është diçka që bëhet pasi ta kuptosh Sheriatin. Njeriu i cili e kupton Sheriatin mediton për çështjet aktuale dhe se çfarë ndodh në botë dhe se cilat teori dhe ideologji janë në të. Pastaj ai i studion ato me anë të dijes së vërtetë dhe dijes Sheriatike për të dalluar të mirën nga e keqja. Pa dije sheriatike ai nuk mund të dallojë në mes të vërtetës dhe të kotës, udhëzimit dhe devijimit 8. Një person që nuk ka dije lidhur me fenë e tij dhe preokupohet me një kulturë dije të përgjithshme, me lajme dhe politikëm do të devijoj në këtë mënyrë. E gjitha që përmenda përmbanë në pjesë të madhe devijimi, propaganda të devijimit dhe zbukurim me fjalë dhe mashtrim.” ___________________________________________________ 1 - 47:19 2 - 39:9 3 - 35:28 4 - 20:114 5 - 4:174-175 6 - 1:6-7 7 - 4:69 8 - Ata që preokupohen me të ashtu-quajtur “Fikh-ul-Uaki” janë zbuluar në lidhje me Luftën e Gjirit, kur ata kundërshtuan fetvan e Komisionit të Fetvave dhe besuan se supozimet e tyre do të japin fryte dhe se dija e tyre politike dhe ideologjike do të mbizotërojë. Vërtet, kjo nuk ndodhi!

37. Cili është gjykimi mbi aktrimet e ashtuquajtura ”fetare” dhe ilahitë e ashtuquajtura ”islame”, të cilat praktikohen nga disa të rinj në kampet verore? Imam Salih bin Feuzan el-Feuzan Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 105-112 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetje 37: Cili është gjykimi mbi aktrimet e ashtu quajtura ”fetare” dhe ilahitë e ashtu quajtura ”islame”, të cilat praktikohen nga disa të rinj në kampet verore? Përgjigje: ”Unë nuk mendoj se aktrimet1 nuk lejohen për shkak të arsyeve të mëposhtme: 01 - Ajo i tërheqë në dëfrim publikun2 të cilët shikojnë veprimet e aktorit dhe qeshin3. Pjesët teatrale në parim kanë për qëllim argëtimin dhe dëfrimin e publikut dhe asgjë tjetër. 02 - Ndoshta ata luajnë role të personaliteteve të mëdha islame, të tillë si p.sh sahabët. Kjo ulë pozitën e tyre4 pavarësisht nëse ia vë vëmendjen kësaj apo jo. Nuk është e lejuar për një fëmijë apo një të rritur që të luajë rolin e një prej dijetarëve apo një sahabiu, për shkak se kjo është një denigrimin i personalitetit islam me një aktor mëkatar ose të shëmtuar. A kënaqesh që dikush të imitoj ecjen tënde dhe të folurit tuaj? A mendon se kjo është denigruese? Edhe pse aktori pretendon se ai vetëm ka qëllim të mirë, kështu që askujt nuk i pëlqen që të imitohet. 03 - Kjo është më e rrezikshmja, domethënë të luhet një personalitet pabesimtar, si Ebu Xhehli dhe Faraoni, të filten fjalë të kufrit, duke pretenduar se ata duan për të hedhur poshtë këto personalitet, ose me pretendimin për të treguar se si ishte

periudha pagane. Ky është një përngjasim me ta, ndërsa i dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka ndaluar përngjasimin me idhujtarët5. Nuk ka rëndësi nëse përngjasimi ka të bëjë me një personalitet apo me fjalët e tij. 04 - I dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk ka thirrur në këtë mënyrë. As Selefët, ose muslimanët e hershëm. Këto aktrime kanë ardhur nga të tjerët, nëpërmjet jomusilmanëve, më pas ka hyrë tek ne në emër të thirrjes islame. Nuk është e saktë që këto të konsiderohen si mjet i thirrjes, sepse mjetet e thirrjes janë të mbështetura në Kuran dhe Sunnet6, dhe nuk kan nevojë për këtë metodë. Gjatë kohërave të ndryshme, thirrja ka qenë e suksesshme edhe pa këto aktrime. Kur erdhi kjo metodë e thirrjes, nuk u shtoi gjë njerëzve, e as nuk ndikuan asgjë, gjë që dëshmon se ato janë negative, të pa dobishme dhe të dëmshme. Nëse dikush thotë se engjëjt shfaqen në formën njerëzore, kjo është për shkak se njeriu nuk është në gjendje për të parë engjëjt në formën e tyre të vërtetë. Kjo është në dobi të njeriut. Njeriu nuk kishte arritur për të folur me melaiket dhe as t’i shikojnë engjëjt në qoftë se ata ishin shfaqur në formën e vet7. Qëllimi i transformimit të engjujve në formën e një personi nuk është qëllimi që këta njerëz thonë. Engjëjt transformohen në formë të njeriut me qëllim të dobisë, sepse engjëjt kanë forma ndryshe nga njerëzit. Ndërsa si është e mundur që forma e një njeriu të transformohet në formën e njeritu tjetër? Cila është asryesa e saj? 1

- Shejh Bekr Ebu Zejdi ka thënë: “Disa studiues kanë arritur në përfundimin se bërthama e aktrimit ishte simbol i adhurimeve idhujtare tek grekët.” (Et-Temthil, fq. 18)

Shejh-ul-Islam Ibn Tejmije ka thënë kur ai iu drejtua të krishterëve praktikojnë gjatë një feste të tyre: “Ata dalin me fletat e ullirit dhe të ngjashme për të marrë shëmbëlltyrën e asaj që i ndodhi Isait.” (Iktidha’-ne-Sirat el mustakim, fq. 191) Citimi është nga libri Shejkh Bekr Ebu Zejdit në Et-Temthil”. Shejkh Bekr Ebu Zejdi ka thënë në të njëjtin libër: “Kur ti e din se aktrimi nuk ka ekzistuar në mesin e gjeneratave më të mira të Islamit dhe se ato u futën në dia periudha kohore, dhe se në shekullin 14 h u pranuan klubet e dëfrimit dhe teatrot, dhe pastaj u hodhën nga kishat e krishtera tek njerëzit që kërkojnë “drama fetare” në shkolla dhe nga disa grupe islamike, ti duhet ta dish se principet dhe parimet e Sheriatit që e ngrisin në nderë dhe përsosje praktikuesin e saj i refuzojnë ato.

Veprat janë ose adhurime apo zakone. Adhurimi nuk është ligjësuar për derisa Allahu nuk e ka ligjësuar atë, dhe zakonet nuk janë të ndaluara për derisa Allahu nuk i ndalon ato. Bazuar në këtë, nuk është e lejuar për të adhuruar me ”aktrime fetare”, ose ta kesh si zakon argëtimin me to. Nuk ka asnjë dëshmi në Sheriat për ”aktrimet fetare”. Kjo është një metodë e shpikur. Një nga shprehjet më përfshirëse të Islamit, janë fjalët e profetit salAllahu alejhi ue selem: “Ai që kryen një veprim që nuk është në përputhje me çështjen tonë, ai veprim i refuzohet.” (Muslimi (1718)) Pasi që mëson lidhur me prejardhjen e aktrimit, dhe se ato janë shfaqur në mesin e myslimanëve pa argumente të caktuara dhe se ato i përkasin adhurimeve të paganëve grek dhe të inovatorëve të krishterëve, atëhere e dini se ”aktrimi fetar” që ju shihni në disa shkolla dhe universitete nuk janë asgjë tjetër pos aktrim i shpikur. Sepse ato nuk kanë bazë në Islam. Prandaj ato janë bidate. Gjitha gjërat e shpikura në fe janë bidate që kundërshtojnë fenë. Prandaj, është plotësisht e saktë për ti quajtur ato “aktrime të shpikura”. Lidhur me aktrimet jo fetare, ato janë përngjasim me jomuslimanët të cilët janë armiqë të Allahut. Aktrimet nuk njihen vetëm përmes tyre dhe ne jemi të ndaluar që t’i imitojmë ata.” Shembuj të grupeve të nënkuptuara islamike janë Ikhuanul-Muslimun. Të ashtuquajturit ”aktrim islam” që zhvillohet në kampe verore dhe në shkolla, është konsideruar si një mënyrë për të thirrur dhe për të ndikuar në rininë e tyre. Ashtu besojnë ata, por mendimi i tyre refuzohet nga Sheriati. Mënyra e davetit dhe mjetet duhet të jenë në përputhje me Kuranin dhe Sunnetin. Askujt nuk i lejohet të shpik vetë diçka. Nëse dikush pohon se metoda e davetit varet nga rrethanat e dobive, ne pyesim veten nëse Sheriati ka dështuar në dobitë e robërve? Shejkh-ul-Islam Ibn Tejmijeh iu përgjigj kësaj pyetjeje dhe tha: “Sheriati kurrë nuk ka neglizhuar ndonjë dobi. Allahu Te ala ka plotësuar fenë tonë dhe na la në një rrugë, nata e të cilës është e qartë si dita e saj. Askush tjetër përveç të shkatërruarit nuk devijon prej saj.”(El-Huxhaxh el-Kauijjeh ala enna Uasa’il-ed-Dauah Taukifijjeh, fq. 40, nga Shejkh Abdus-Selam bin Barxhas Pse duhet thirrësi ti kthehet metodave që nuk përmenden në Sheriat nëse shumë njerëz janë penduar nga kufri, mëkati, dhe kundërshtimet përmes metodave të ligësuara? Ajo që ekziston në Sheriatit është e mjaftueshme për të arritur qëllimet e davetit, domethënë pendimin e mëkatarit dhe udhëzimin e të devijuarit. Ata që thërrasin në fenë e Allahut duhet të jenë të kënaqur me atë që Muhammedi salAllahu alejhi ue selem dhe shokët e tij radijAllahu anhum ishin të kënaqur. Ata vepruan çdo gjë përgjatë dijes. Ibn Mesudi radijAllahu anhu ka thënë:

“O Njerëz! Ju do të shpikni dhe do të shpikin për ju. Nëse ju e shihni një bidat ju duhet ti përmbaheni çështjes së parë (Sunnetit).” Ai gjithashtu ka thënë: “Ua tërheqi vërejtjen ndaj bidateve, Ua tërheqi vërejtjen ndaj shtirjeve, Ua tërheqi vërejtjen ndaj thellimit në gjëra. Përmbajuni asaj të vjetrës (fesë së Selefëve).” (Tabakat-ul-Hanabilah (1 / 69-71)) Shejkh Abdus-Salam tha: “Është jashtëzakonisht e vështirë për të përcaktuar dobinë e një çështje të caktuar. Një person mund të konsiderojë diçka të jetë e dobihme kur në fakt ajo nuk është e tillë fare. Si rezultat, janë Muxhtehidunët ata që vendosin se çka është dobia. Këta njerëz janë të devotshëm dhe të ditur në lidhje me rregullat e Sheriatit dhe dobitë e kësaj bote. Kërkimi i gjërave të dobishme kërkon veprim me rezerva kur është fjala për dobinë në mënyrë që të mos biesh në epshe. Shpesh epshet e zbukurojnë jo të dobishmen në mënyrë që ajo të duket si e dobishme. Nun ndodhë shpesh që të mashtrohesh nga diçka që dëmi të jetë me i madh se sa dobia. Si mundet një person që pason verbërisht të tjerët të thotë se ai ndjen fuqishëm se çka përmbanë dobinë? Kjo nuk është asgjë tjetër pos guxim i pamatur në fenë dhe hyrje në vendimet Sheriatike pa bindje.” Ai citoi Shejkh Hamud bin Abdil-lah et-Tuvejxhirin (rahimehullah) i cili tha: “Aktrimet në thirrjen për në fenë e Allahut Te ala nuk i përkasin as Sunnetit të dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem, e as Sunnetit të Khalifëve të drejtë dhe të udhëzuar. Ato janë prej bidateve të sotme. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka paralajmëruar kundër bidateve, urdhëroi që ato të refuzohen dhe tha se ato janë të këqija dhe devijim.” (El-Huxhaxh el-Kauijjeh, f. 54-55) 2 - aktrimet janë humbje kohe. Myslimani është përgjegjës për kohën e tij. Ai është i obliguar të kujdeset për të dhe ta shpenzojnë atë në atë që e kënaq Allahun Azza ue Xhel dhe që i sjell dobi në të dy jetët. Ebu Barzah el-Aslami radijAllahu anhu transmeton se i dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Këmbët e robit nuk do të lëvizin në Ditën e Gjykimit derisa të pyetet për katër gjëra; për jetën e tij dhe se si e kaloi, rininë e tij, pasurinë e tij dhe se si ai e fitoi atë dhe ku e shpenzoi atë, diturinë e tij dhe se si ai e ka praktikuar atë.” (Tirmidhi (2417 ) i cili e vërtetoi hadithin). 3 - Aktrimet në esencë janë gënjeshtra. Në fakt, i gjithë aktrimi është një gënjeshtër për të ngjallur vëmendjen e publikut dhe për të ndikuar tek ai ose për ti

bërë që të qeshin. Aktrimet ndërtohen mbi tregime të shpikura. Ka ardhur një kërcënim i ashpër nga i dërguari salAllahu alejhi ue selem kundër atyre që gënjejnë për të bërë njerëzit të qeshin. Muaviu bin Hejdeh radijAllahu anhu transmeton se i dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “I mjeri ai që flet dhe gënjen në mënyrë për t’i bërë njerëzit që të qeshin! I mjeri ai! I mjeri ai!” (Ahmed (5 / 3-5), Tirmidhi (2315) dhe el-Hakim (1/46)). Hadithi është i mirë. Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijeh ka thënë lidhur me hadithin e mësipërm: Ibn Mesudi ka thënë: “Gënjeshtra nuk lejohet as kur flitet seriozisht e as me shaka.” Nëse pos gënjeshtrës përbën një sulm ndaj myslimanëve dhe dëmton fenë, atëherë ajo është më e rrezikshme. Në çdo rast, personi meriton (dmth ai që gënjen për ti bërë njerëzit të qeshin), ti ipet një dënim të ligjësuar në mënyrë që ai të mos rikthehet në këtë veprim më.”(Mexhmu-ul-Fataua (32/256)) Lidhur me përallat, Selefët i urrenin përralat dhe rrëfimin e tyre. Ata paralajmëronin ashpër kundër tyre dhe të luftonin treguesit e përrallave në mënyra të ndryshme. Shih librin “el-Mudhekkir uet Tadhkir Uedh-Dhikr” fq. 26, nga Ibn Ebi Asim me shqyrtimin e Khalid er-Radadit. Ibn Ebi Asim raportoi me një zinxhir të saktë transmetimi se Aliu radijAllahu anhu pa një burrë duke treguar përralla. Ai e pyeti: “A ke dijeni për ajete që shfuqizojnë dhe ato të shfuqizuarat?” Njeriu u përgjigj: “Jo!” Atëherë Aliu i tha: “Ti je shkatërruar dhe u ke shkaktuar shkatërrimin të tjerëve.” (el-Mudhekir uet Tadhkir Uedh-Dhikr, fq. 82) Maliku ka thënë: “Unë i urrej përrallat në xhami.” Maliku ka thënë: “Unë nuk mendoj se ne duhet të ulemi me tregues të përrallave. Përrallat janë risi.” Selim ka thënë: “Ibn Umeri ishte jashtë xhamisë dhe tha: “E vetmja gjë që shtyu që të dal jashtë nga xhamia ishte zëri i një treguesi të përrallave.”

Imam Ahmedi ka thënë: “Gënjeshtarët më të mëdha janë treguesit e përrallave dhe lypësit.” Ai u pyet: “A merrë pjesë në ndejat e tyre?” Ai u përgjigj: “Jo.” (el-Bid´ah uel-Hauadith, fq 109122, nga Tartushi) 4 - Aktrimet janë gjithashtu një imitim i një personi. Ka një hadith autentik që dënon dhe ndalon imitimin. Aisha radijAllahu anha ka transmetuar se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Nuk më pëlqen të imitojë një njeri edhe nëse më ipet kjo dhe ajo.” (Ahmed (6/136) dhe Tirmidhiu (2503)) 5 - Hadithet që ndalojnë përngjasimin e paganëve dhe kufarëve janë të shumta, duke përfshirë: “Dallohuni nga jehudët dhe të krishterët…” (Ibn Hibani (2186)) “Dallohuni nga idhujtarët …” (Muslimi (259)) “Dallohuni nga maxhusët (adhuruesit e zjarrit)…” (Muslimi (260)) 6 - Ka dalur një libër nga Shejkh Abdus-Selam bin Barxhas Al Abdil-Kerim me emrin “el-Huxhaxh el-Kauijjeh’ala enna Uasa’il-ad-Da´uah Taukkifijjeh”. Ky libër e trajton këtë temë dhe rekomandohet nga ne. 7 - Engjujt nuk citojnë fjalët e njeriut që transformohen në formën e tij, e as nuk i imitojnë ata në ecje të tyre apo në diçka tjetër sikurse veprojnë aktorët e sotëm. Shih “Ikaf-un-Nabil ala Hukm-it-Temthil” nga Shejkh Abdus-Selam bin Berxhas.

38. Çfarë mendoni për të rinjtë që fyejn udhëheqësit e këtij vendi nëpër ndejat e tyre? Imam Salih bin Feuzan el-Feuzan

Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 112-116 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetje 38: ”Çfarë mendoni për të rinjtë që fyejn udhëheqësit e këtij vendi nëpër ndejat e tyre?” Përgjigje: ”Është zakonisht e njohur se ky veprim nuk është i saktë. Ose ata kanë qëllim keqdashës ose janë të ndikuar nga njerëz që i përkasin thirrjeve të devijuara që duan të likuidojnë begatinë në të cilën po jetojmë. Ne kemi besim në udhëheqësit tanë. Ne kemi besim në metodologjinë që pasojmë. Megjithatë, kjo nuk do të thotë se ne jemi të përsosur apo se nuk kemi mangësi. Ne sigurisht kemi mangësi, por ne jemi duke i përmirësuar dhe duke i trajtuar ato – nëse do Allahu – në mënyra sheriatike. Ka pasur hajdutë edhe në kohën e profetit salAllahu alejhi ue selem, disa kryen kurvëri, ndërsa të tjerët pinë alkool. Prandaj profeti salAllahu alejhi ue selem realizoi ndëshkimet e përcaktuara mbi ta. Ne zbatojë dënimet e përcaktuara për ata që i meritojnë ato. Ne ekzekutojmë vrasësit. Kjo është e mirë edhe pse ka mangësi1. Mangësitë janë të pashmangshme për shkak se ato janë të natyrshme. Lusim Allahun që të përmirësojë gjendjen tonë, të na ndihmojë me vetet tona, të na udhëzojë dhe të plotësojë të metat tona me faljen e Tij. Të shfrytëzuarit e mangësive dhe gabimeve të pushtetarëve për ti denigruar ata, për ti fyer ata, apo për ti bërë njerëzit që ti urrejnë ata, kjo nuk i përket metodologjisë së Selefëve dhe Ehl-us-Sunnetit dhe Xhematit2. Ehl-us-Sunneti dhe Xhemati kujdesen për t’iu bindur pushtetarit mysliman, për t’i bërë njerëzit që ta duan atë dhe të bashkohen. Kështu duhet të jetë. Fyerja e pushtetarëve konsiderohet të jetë përgojim dhe bartje fjalësh. Këto dy mëkate i përkasin mëkateve më të rënda pas shirkut, dhe veçanërisht nëse janë dijetarët dhe pushtetarët ata që fyhen. Kjo është edhe më e keqe për shkak të pasojave duke përfshirë përçarjen, mendimet e këqija për pushtetarët dhe përhapjen e humbjës së shpresës në mesin e njerëzve3. 1 - Kjo është evidente në vendin tonë dhe zbatohet në gjykatat tona. Vetëm ata që janë verbuar nga Allahu apo vuajnë nga një zemër e sëmurë dhe epsharake e mohojnë këtë. 2

- Alameh Abdul-Aziz bin Bazit (rahimehullah) iu shtrua pyetja e mëposhtme:

“A i përket metodologjisë Selefite të qortuarit e liderëve, përmendja e gabimeve të tyre dhe fyerja e tyre në minbere? Si duhet këshilluar pushtetarët sipas metodologjisë Selefite? Si duhet të bëhet kjo?”

Ai (rahimehullah) u përgjigj: “Kjo pyetje është shtruar disa herë. Nuk i përket metodologjisë Selefite të përmendurit e metave të pushtetarëve në minbere. Kjo shpie në revoltë dhe që njerëzit refuzojnë të dëgjojnë dhe të binden në atë që është e lejuar. Kjo shpie në diçka që vetëm dëmton dhe nuk sjell dobi. Metodologjia Selefite është të këshilluarit e pushetatit fshehurazi, ti shkruash atij dhe ti lësh dijetarët që ta kontaktojnë atë në mënyrë që ata të mund ta udhëzojnë atë në të mirën.” (Ligjerata “Afat-ul-Lisan”, 29/2-1413) Shejkh Muhammed bin Salih bin Uthejmin (rahimehullah) ka thënë: “Disa nga të drejtat e pushtetarëve mbi qytetarët është që ata ti këshillojnë ata, t’i udhëzojnë dhe të mos shfrytëzojnë gabimet e tyre për t’i fyer dhe për t’i turpëruar në mesin e njerëzve. Kjo shkakton neveri ndaj tyre dhe urrejtje ndaj tyre dhe veprimeve të tyre, edhe pse ato janë të sakta. Kjo gjithashtu shkakton që ata të kundërshtohen. Çdo këshilltar, dhe veçanërisht këshilltari i pushtetarit, është i detyruar që të këshillojë me mençuri dhe të thërret në fenë e Zotit të tij me urtësi e këshillë të mirë.” (Hukuk-ur-Ra´i uer-Ra ´ijjeh, fq. 11) Këta dijetarë fisnik i bazojnë fjalët e tyre në udhëzimin e të dërguarit salAllahu alejhi ue selem dhe të kuptuarit e Selefëve. Shembuj të këtyre haditheve autentike është hadithi i Ijadh bin Ghunmit radijAllahu anhu nga i dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem i cili ka thënë: “Ai që ka për ta këshilluar diçka pushtetarin, nuk duhet a bëjë këtë publikisht. Ai në vend të kësaj duhet ta kapë atë për dore dhe të veçohet me të. Ose ai e pranon këshillën ose këshilluesi e ka përmbushur obligimin e tij dhe të drejtën e tij.” (Ahmedi (3/404), Ibn Ebi Asim (1096) dhe Hakim në “el-Mustedrek” (3/290). ElHejthem e ka përmendur atë në “Mexhma-uz-Zaua’id” (5/229) me formulimin “Ai që dëshiron të këshillojë…”. Formulimi është transmetuar nga el-Hakim dhe është i mirë.) Bukhari transmeton në Sahihun e tij nëpërmjet Ebu Ua’il Shekikit dhe gjithashtu Muslimi: “I është thënë Usameh bin Zejdit: “Pse nuk shkon tek Uthmani?” Ai u përgjigj: “Ju mendoni se unë nuk flas me të, e as nuk ju lë juve që të dëgjoni. Unë flas me të në sekret.” Tek Muslimi thuhet: “A nuk do të hysh tek Uthmani dhe të flasësh me të?” Ai u përgjigj: “Betohem në Allahun se unë kam folur me të në sekret pa qenë i pari që e hapur derën për këtë (rebelim).” (Bukhari (3094) dhe (6675) dhe Muslimi (2989))

Hafidh Ibn Haxheri (rahimehullah) ka thënë: “El-Muhallab ka thënë: “Ata donin që Usame të flet me Uthmanin. Ai ishte një prej burrave që i qëndronin më së afërmi Uthmanit dhe e kishin zakon të flisnin me të në lidhje me Uelidi bin Ukbah, i cili u bë i njohur për shkak të erës që i vie nga pirja e alkoolit. Ai e kishte Uthmanin vëlla prej nëne dhe ishte i punësuar prej tij. Usameh tha: “Unë kam folur me të fshehurazi pa hapur këtë derë (qortimit publikisht).” Kjo është dera e qortimit në publik kundër udhëheqësit nga frika e përçarjes. ” Ijadh ka thënë: “Usama kishte për qëllim se ai nuk do të hapë derën për këshillim në publik kundër udhëheqësve nga frika e pasojave. Duhet sillur me butësi ndaj tyre dhe duhet këshilluar ata në sekret. Atëherë mundësia është me e madhe që të pranohet.” (Fet´h-ul-Bari (13/52)) Imami i Ehlul-us-Sunnetit Imam Ahmed bin Hanbel (rahimehullah) u fshikullua, u zvarritë dhe u burgos në lidhje me sprovën se a është Kurani i krijuar. Megjithatë, ne nuk mund të gjejmë madje edhe një transmetim të dobët ku ai nxit në rebelim kundër pushtetarit të keq dhe të padrejtë. Në fakt, transmetimet nga ai që thërrasin në durim, bindje dhe unitetit janë jashtëzakonisht të njohura dhe të shumta. Ai e kishte zakon ti fliste pushtetarit në formën “Ti o prijës i besimtarëve!” A mendoni se ai e bëri këtë nga servilizmi dhe frika? A nuk janë Selefët model për ne? Apo ne jemi më të ditur dhe më të guximshëm se ata? Imam Ibn Rexheb el-Hanbeli (rahimehullah) tregoi se Ibn-us-Salah ka thënë: “T’ua duash të mirën udhëheqësve myslimanë do të thotë të bashkëpunosh me ta në të vërtetën, t’u bindesh atyre në të, t’ua kujtosh atë atyre, ti informosh butësisht dhe me mirësi, të mos i sulmosh ata, të lutesh për suksesin e tyre, dhe ti nxisësh njerëzit vigjilent në të njëjtën gjë.” (Xhami-ul-Ulum uel-Hikam, fq. 113) Imam esh-Shaukani ka thënë: “Është ligjësuar në librin madhështorë se duhet bindur pushtetarit. Allahu ka urdhëruar që duhet ti bindemi pushtetarit pasi që urdhëroi që ti bindemi Atij Subhanah dhe të dërguarit të Tij salAllahu alejhi ue selem. Sunneti i pastër përmban urdhëra të shumta që tregojnë se është e detyrueshme që t’u bindemi atyre, dhe të durojmë me padrejtësitë e tyre. Disa hadithe që urdhërojnë bindje ndaj pushtetarëve thonë: “Dëgjoje dhe bindju liderit edhe në qoftë se ai ta rrah shpinën dhe ta uzurpon pasurinë.” Është transmetuar në të vërtetë se ai salAllahu alejhi ue selem ka thënë:

“Jepu atyre atë që është e tyre, dhe lutne Allahun që t’ju japë atë që është e juaja.” (Raf-ul-Asatin fi Hukm-il-Ittisal bil-Salatin, fq. 81-82) 3 - Disa që asocijohen me dijen dhe shpallin veten e tyre thirrësa, kanë përhapur dyshime për dijetarët tanë dhe pushtetarët. Si pasojë, disa të rinj naiv dhe të mashtruar, kanë devijuar nga rruga e drejtë. Ata ua kanë kthyer shpinën dijetarëve, sikurse Komisionit të Fetvave në vendin tonë, deri në atë masë saqë, në qoftë se thua se një Shejkh ka thënë ose ka dhënë fetva lidhur me diçka, ata përgjigjen duke thënë se ata janë dijetarët e regjimit me të cilët bëjnë lajka, ose ata janë nën presion nga qeveria. Para Ditës së Gjykimit, vërtetë njerëzit e thjeshtë flasin në lidhje me çështjet e umetit.

39. Cfarë thoni lidhur me kometimin e shahadetit nga Muhammed Kutbi? Imam Salih bin Feuzan el-Feuzan Burimi: el-Adxhibah el-Mufidah an As’ilat-il-Manahixh el-Xhadidah, faqe. 116-118 Kompilimi dhe komentaret: Shejkh Xhamal bin Furahjan el-Harithi

Pyetja 39: ”Muhammed Kutb shkruan në librin e tij “Haul Tetbik-ish-Shari” se kuptimi i shahadetit është” nuk ka të adhuruat tjetër të vërtetë përveç Allahut, nuk ka gjykues tjetër përveç Allahut”1. A është ky interpretim i saktë?” Përgjigje: ”Allahu Subhanehu ue Te ala ka shpjeguar domethënien e dy shahadeteve në Librin e Tij. I dërguari salAllahu alejhi ue selem gjithashtu ka shpjeguar domethënien e tyre. Allahu Te ala ka thënë:

َْ‫َهو َََ ٌَِْا ََو‬ َ َ ‫ٍ ْسو َم ِِ ِوه ٍَُ ِْاََُّوَْ ََ ولَ ن‬ “Adhurojeni Allahun e mos i shoqëroni Atij asnjë send.”2

ِ ََ ‫عَ ولَ ِ َ ِا ِوْ َُّ ِ نول يِف َِ ََِْهَم ََََ َف ْاو‬ ْ ََ ‫َمٌََفَو‬ َ ‫َهو َ ٌَِْا ََوَْ ِ َ ِنو ِا‬ َ ‫َلَُهََِِوَْ ن‬ “Ne dërguam në çdo popull të dërguar që t’u thonë: “Adhuroni vetëm Allahun, e largojuni djajve (adhurimit të tyre)!”3

ِ ‫َه َِسَ َِِْا َََ َِّ ِول َِاِ َاََ ََ َام‬ ‫ِْسنَو َِو‬ ِ ََ َََ ُ ْ‫ََيَُّم وعَ ََسَف‬ ِ ‫ْ َالعوَ ََسَفِس َاََ َيهَؤَمء ََانِسنَو ََ وهَ َا ٌْم‬ “E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, pos që ta adhuronin Allahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, që të largohen prej çdo besimi të kotë, ta falin namazin, të japin zeqatin, se ajo është feja e drejtë.”4 Allahu Te ala tha për Ibrahimin alejhi-selam:

‫ِسن يَ ِههِ وه َ يَ ََ َاهِف ََِبِز ُ َ َِِْا ََهَ ِه ِلو ِ نا ِام َِ َاَء َِّهِهِف ََقَ َْاِ ِهو ِ َ ِِس ِوه َِّ ِْ َاَىِس َول قَم َلو ََ َِّ ْبو‬ ‫عسَ ِْا ِو‬ َ “(Përkujto, o i dërguar) Kur Ibrahimi babait të vet dhe popullit të tij i tha: “Unë jam i larguar prej asaj që adhuroni ju, përveç Atij që më krijoi, dhe që Ai do të më drejtojë!”5 Ky është kuptimi i shahadetit: “La ilahe ilAllah” Allahu Teala ka thënë:

‫هي َ َْ ِلنِو ٌَمَ ْففَو ََ َام‬ ‫َإل َو‬ ‫ا ِو‬ ِ ْ ََ ‫ََن َِسَ ِْوَِ َِّ ِول‬ “Unë nuk i krijova xhinët dhe njerëzit për tjetër pos që të më adhurojnë.”6 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Unë jam urdhëruar që të luftojë njerëzit derisa ata të thonë ”La ilahe ilAllah.” Në një formulim tjetër thuhet: “Unë jam urdhëruar që të luftojë njerëzit derisa ata tëderisa ata të adhurojnë vetëm Allahun.” 7 Profeti salAllahu alejhi ue selem e qartësoi pra se kuptimi “La ilahe ilAllah –Nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut” do të thotë se i gjithë adhurimi duhet t’i kushtohet vetëm Allahut, dhe jo vetëm ligji. Shahadeti se “La ilahe ilAllah” do të thotë se askush tjetër përveç Allahut nuk ka të drejtë të adhurohet. Kjo do të thotë që adhurimi duhet t’i kushtohet sinqerisht vetëm Allahut. Kjo përfshin edhe të gjykuarit sipas Librit të Allahut. Shahadeti se “La ilahe ilAllah – Nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut” është më i gjerë se vetëm ligji. Është më i rëndësishëm për të eliminuar idhujtarinë nga sipërfaqja e tokës dhe të adhurohet vetëm Allahut Subhanah sesa të gjykuarit me ligjin e Allahut në rast të mosmarrëveshjeve. Ky është interpretimi i saktë. Ta kufizozh kuptimin e shahadetit tek ligji është një interpretim i mangët. Kjo është e pasaktë dhe jo vetëm e mangët. Sepse “La ilahe ilAllah” nuk ka ardhur për të përcaktuar se nuk ka krijues tjetër përveç Allahut. Këtë e besonin madje edhe mushrikët. Në qoftë se kuptimi i saj kishte qenë se nuk ka krijues përveç Allahut,

atëherë edhe mushrikët do të kishin qenë besimtarë monoteist. Allahu Te ala ka thënë:

‫عه َ َُْ َ َِل ََََوِن‬ ‫ِو‬ َ ‫َهَ ََسَفََََنِو ٌَمَفَ َِ ْلو ِانْو‬ “Po nëse ti i pyet: Kush i krijoi ata, me siguri do të thonë: “Allahu!”8 Kjo do të thotë se edhe Ebu Xhehli dhe Ebu Lehebi ishin besimtarë monoteistë! Gjithashtu interpretimi se “nuk ka të adhuruar përveç Allahut” është i kotë. Një interpretim i tillë nënkupton panteizmin, sepse ka shumë zota sikurse statujat dhe varret që adhurohen. A është Allahu Ai që adhurohet kur ata adhurohen? Interpretimi i detyrueshëm siç thamë është se “Nuk ka të adhuruar me të drejtë askush po Allahut. Allahu Te ala ka thënë:

‫َه ِِهَنِو بََِكَو‬ ‫ْ ى َوََ َِو‬ ‫َه َََِنِو َ ََِْمَِ َول ا ََهِ ِوه اِ ن سَ ْاٌََنَو َام َََِنِو َ َْ َي ُو‬ ‫ِف ى َوََ َِو‬ ‫َ َْ َُّ ِِس َوا َ ََِْم ُو‬ “Kjo (dokumenton) se Allahu është Ai (Zoti) i vërtetë, dhe se ajo që ata adhurojnë pos Tij është gënjeshtër, e Allahu është Ai i larti, i madhi.”9 ________________________ 1 - Ai e thotë këtë në dy vende në librin e specifikuar. Shih faqet 81-82. Të njëjtën domethënie vendos në librin e tij “Uaki una el-Mu’asir”, dhe thotë për atë të cilën ai e quan “Xhahillijah/Injoranca e sotme”: “Njerëzit duhet të thirren përsëri në Islam. Këtë herë, ata nuk duhet thirren sepse ata nuk pranojnë të shqiptojnë shahadetin, të cilën ata e bënë herën e parë. Këtë herë, ata duhet të thërriten përsëri për shkak se refuzojnë kërkesat e shahadetit, që domethënë të gjykuarit me Librin e Allahut.” (Uaki una El-Mu’asir, fq. 29) 2

- 4:36

3

- 16:36

4

- 98:5

5

- 43:26-27

6

- 51:56

7

- Bukhari (1335) dhe (2786) dhe Tirmidhi (2606).

8

- 43:87

9

- 31:30

Martesa (Nikahu) Shejh Muhamed ibn Salih el-Uthejmin

Falënderimet i takojnë All-llahut. Atë e falënderojmë dhe vetëm prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë dhe tek Ai pendohemi. Kërkojmë mbrojtjen e All-llahut nga të këqijat e vetes sonë dhe nga të këqijat e veprave tona. Atë që All-llahu e udhëzon, s’ka kush që e humbë, e atë që e humbë, s’ka kush që e udhëzon. Thotë All-llahu i lartësuar: ”O ju që besuat, kini frikë All-llahun me një sinqeritet të vërtetë dhe mos vdisni pos vetëm duke qenë muslimanë (besimtarë)!” (Ali imran 102). “O ju njerëz! Kini frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një vete (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e saj, e prej atyre dyve u shtuan burra shumë e gra. Dhe kini frikë All-llahun që më emrin e Tij përbetoheni. Ruajeni farefisin (akraballëkun), se All-llahu është mbikëqyrës mbi ju” (En- Nisa 1). “O ju besimtarë, përmbajuni mësimeve të All-llahut dhe thoni fjalë të drejta. Ai (All-llahu) ju mundëson të bëni vepra të mira, jua shlyen juve mëkatet tuaja. Kush e respekton All-llahun dhe të Dërguarin e Tij, ai ka arritur një sukses të madh” (El-Ahzab 70-71).

- Kapitulli i parë Martesa (Nikahu) Nikah gjuhësisht d.m.th. akti i kurorëzimit apo të kryerit e marrëdhënieve më gruan. Ka thënë Ebu Alij-j el-Kalijj: “Arabët kanë bërë një dallim të thjeshtë në mes te aktit të kurorëzimit dhe të kryerit të marrëdhënieve më gruan. Nëse thonë ‘E ka kurorëzuar filanen apo të bijën e filanit’, kanë për qëllim aktin e kurorëzimit; nëse thonë: ’E ka kurorëzuar gruan e tij apo bashkëshorten e tij’, nuk kanë për qëllim diçka tjetër pos marrëdhënieve intime”. Kurse në terminologjinë islame nikah d.m.th. kurorëzimi në mes burrit dhe gruas, me qëllim për të gjetur kënaqësi mes njëri-tjetrit, si dhe formimi i një familjeje të mirë dhe shoqërie të shëndoshë. Nga këtu nxjerrim në pah se, me aktin e kurorëzimit, nuk synohet vetëm kënaqësia seksuale, por synohet një kuptim tjetër, e ai është: Formimi i familjeve të mira dhe i shoqërive të shëndosha. Mirëpo, ndodh ndonjëherë që njëri prej synimeve të jetë më i theksuar se tjetri, varësisht nga gjendja e njerëzve (personave).

- Kapitulli i dytë Vendimi i Islamit për martesën Nikahu në vetveten e tij është legjitim, i preferuar për çdonjëri që posedon epsh dhe ka mundësi materiale për të. Ai është dhe prej traditës se Pejgamberëve, alejhimusselam. All-llahu i lartësuar thotë: “Ne dërguam edhe para teje të dërguar dhe atyre u mundësuam të kenë gra e fëmijë…” (Err-Rrad 38). Gjithashtu, edhe Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, është martuar dhe ka thënë:

“Unë martohem. Ai i cili nuk është i kënaqur me Sunnetin tim, nuk është prej meje”. 1

Për këtë edhe dijetarët kanë thënë: “Të jesh i martuar në kohën kur ke epsh, është me e vlefshme se ibadeti vullnetar (nafilet)”. Kjo, për arsye se, pas kësaj martese, pasojnë dobi të mëdha dhe rezultate të këndshme, disa prej të cilave do t’i sqarojmë me poshtë, in sha All-llah. Nganjëherë nikahu është i obliguar (vaxhib), si p.sh. nëse mashkulli ka epshin e fortë dhe ka frikë se do bie në haram nëse nuk martohet; në ketë rast, martesa për ta ruajtur vetveten dhe për ta ndalur nga harami, është vaxhib. I Dërguari, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, thotë: “O ju të rinj, kush ka mundësi të martohet, le të martohet, sepse ajo e ruan shikimin e tij dhe e mbron organin (nderin) e tij. E kush nuk ka mundësi, le të agjërojë, sepse kjo është mburojë për të”. 2

- Kapitulli i tretë Kushtet e martesës Prej mirësisë se legjislacionit islam dhe saktësisë së tij në vënien e dispozitave është që për çdo akt, çfarëdo qoftë, ai ka vendos rregulla me të cilat rregullohen ato dhe përcaktohet vlefshmëria e tyre për t'u zbatuar dhe për të funksionuar. Kështu, çdo akt ka kushte pa të cilat nuk realizohet, e ky është argument i qartë për vërtetësinë e sheriatit dhe përkryerjen e tij, dhe se ai (sheriati) ka ardhur prej të Urtit dhe të Gjithëdijshmit, i Cili e di çfarë është e dobishme për krijesat, që ua lejon atë që u bën dobi në fenë e tyre dhe në këtë botë, që të mos çrregullohet gjendja e të kalojë në kaos. Në mesin e këtyre akteve është edhe akti i nikahut, i cili ka disa kushte të cilat do t’i përmendim më poshtë, nga të cilat më e rëndësishmja është: 01.

- Pëlqimi i ndërsjellë mes dy bashkëshortëve. Nuk lejohet të detyrohet burri

të martohet me atë që nuk e do. Gjithashtu, nuk lejohet të detyrohet femra që të martohet me atë që nuk e do. All-llahu i lartësuar thotë: ”O ju që besuat, nuk është e lejuar për ju të trashëgoni gratë (e të vdekurve ) në mënyrë të dhunshme…” (En-Nisa 19). Gjithashtu, edhe i Dërguari, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, thotë: ”Nuk lejohet martesa e vejushës përderisa të mos pyetet e as e vajzës së virgjër përderisa të mos kërkohet leje prej saj. Sahabet i thanë:’O i Dërguar i All-llahut, e si është leja e saj (të virgjërës)?,’Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, tha:’Që të heshtë”. 3 Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, e ka ndaluar martesën e femrës pa pëlqimin e saj, pavarësisht se a është virgjëreshë apo e vejë, përveçqë e veja patjetër duhet të pohojë më fjalë, kurse të vajza e virgjër mjafton heshtja e saj, sepse ndoshta turpërohet të pohojë më fjalë pëlqimin për martës. Nëse nuk pranon të martohet, nuk është e lejuar për askënd ta detyrojë të martohet, qoftë edhe prindi, bazuar në fjalën e Pejgamberit, sal-all-llahu alejhi ue sel-lem: ”Vajzën e virgjër e pyet prindi (babai)”.4 Ndaj, në këtë rast për prindin nuk ka mëkat, nëse nuk e marton, ngase ajo vetë nuk ka dashur të martohet. Mirëpo, prindi e ka obligim ta ruajë dhe të kujdesët për të. Nëse dy persona e kërkojnë (dorën e saj) dhe ajo thotë e dua këtë person ndërsa veliu (shiko kushtin nr. 2) thotë fejohu për tjetrin, në këtë rast femra duhet të martohet më atë që e dëshiron ajo, nëse është i përshtatshëm për të. E nëse nuk është i përshtatshëm për të, veliu ka të drejtë të ndërhyjë dhe ta pengojë nga martesa më të, dhe në këtë rast nuk ka fare mëkat. 02. - Veliu. Kurorëzimi nuk është i vlefshëm pa veliun, bazuar në fjalën e Pejgamberit sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ku thotë: ”Nuk ka nikah, përveç me veli”. 5 Nëse femra e marton vetën pa dijen e veliut, nikahu i saj konsiderohet i pavlefshëm, pavarësisht a e ka bërë nikahun vetë apo e ka autorizuar dikë. Veliu është a i cili ka arritur moshën e pjekurisë, është i shëndosh mendërisht, i mençur (e di realitetin e martesës) dhe duhet te jetë i afërm i saj, si p.sh. babai, gjyshi nga ana e babait, djali, nipi etj., vëllai, vëllai prej babe, axha, vëllai i babait prej babës, si dhe fëmijët e tyre të afërm e më të afërm. Kështu, veli nuk mund të jenë vëllezërit nga nëna, fëmijët e tyre, gjyshi nga ana e nënës dhe dajallarët.

Për derisa nikahu nuk bëhet pa veliun, atëherë për veliun është obligim të zgjedhë atë që është më i miri, nëse kërkesat për ta fejuar janë të shumta. E nëse e kërkon vetëm një dhe është i përshtatshëm dhe femra gjithashtu e pëlqen, e ka obligim ta martojë me të. Këtu do ndalemi pak, kështu që ta kemi të njohur se çfarë përgjegjësie që ka veliu ndaj atij që All-llahu i lartësuar e ka bërë përgjegjës, ngase kjo punë me të vërtetë është amanet prej All-llahut, e ka obligim të kujdeset për të dhe ketë amanet duhet ta vendosë në vendin e vetë. Atij nuk i lejohet të manipulojë më të për qëllime personale ose ta martojë më dikë që nuk përshtatet, për shkak se ai lakmon në diç që i afrohet për të, sepse kjo konsiderohet tradhti. All-llahu az-ze ve xhel thotë: ”O ju që besuat, mos e tradhtoni All-llahun dhe të dërguarin, e kështu të tradhtoni amanetet tuaja ndërsa e dini sa e keqe është kjo” (El-Enfalë 27) Gjithashtu, All-llahu i lartësuar në një ajet tjetër thotë: ”All-llahu nuk e do asnjë tradhtar e bukëpërmbysët” (El-Haxh-xh 38) Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, thotë: ”Çdonjëri është kujdestar dhe do të japë përgjegjësi për atë që i është dhënë në dorëzim”. 6. Mund të vëresh disa persona që ua kërkon vajzën e tyre ndokush që është i përshtatshëm për ta fejuar, pastaj e refuzon atë dhe të tjerë. Kush është i tillë, pozita e tij si veli bie, dhe kështu të drejtën e martesës se saj e merr dikush tjetër nga me të afërmit e saj. 03.

- Dëshmitarët. Ibën Abbasi, radij-jall-llahu anhu, ka thënë:

”Nuk ka nikah, përveç me dy dëshmitarë dhe veli të drejtë” (Ibën Rushdi, elBidaj-jeh, 3/964). 04.

- Meh’ri. All-llahu thotë:

”Grave jepni dhuratën e kurorës se tyre (nikahin) më të mire…” (En-Nisa 4), (elBidajeh, 3/966).

- Kapitulli i katërt -

Cilësitë e femrës më të cilën duhet martuar Më nikah është për qëllim arritja e kënaqësisë mes dy bashkëshortëve, formimi i familjes se mirë dhe i shoqërisë së shëndoshë, ashtu siç e kemi cekur me fillim. Sipas kësaj, femrën të cilën duhet martuar është ajo e cila i përmban dy cilësi: bukuri fizike dhe bukuri shpirtërore.

Bukuria trupore është që ajo të jetë pa pasoja fizike, sepse femra sa më e bukur të jetë e sa më gojëmbël, të pushojnë sytë në të shikuarit e saj, të përqendrohen veshët në fjalët e saj, të hapet zemra për të, të zgjerohet gjoksi, si dhe shpirti të gjen prehje në të. Kjo vetëm se i vërteton fjalët e All-llahut të lartësuar: ”Dhe nga faktet (e madhërisë së) e Tij është që për të mirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), ashtu që të gjeni prehje tek ato dhe në mes jush krijoi dashuri e mëshirë.” (Err-Rrum 21).

-

Bukuria shpirtërore (devotshmëria) është që ajo të jetë e kapur për feje plotësisht, të ketë moral, sepse sa më e devotshme dhe sa më moralshme të jetë gruaja, do të jetë më e dashur për bashkëshortin dhe do të kanë një përfundim të suksesshëm. Femra e devotshme është e përkushtuar ndaj urdhrave të All-llahut. Është e kujdesshme ndaj bashkëshortit të saj, nderit, fëmijëve dhe pasurisë së tij. Është përkrahëse e bashkëshortit të saj në nënshtrim ndaj All-llahut të lartësuar. Nëse harron diçka, ia përkujton. Nëse lodhet, e rehaton. Nëse hidhërohet, e bën të kënaqur. Femra e edukuar është e dashur te burri i saj dhe ajo e respekton atë. Nuk vonohet në ndonjë gjë të cilën burri dëshiron të shpejtohet, apo nuk nxiton në atë qe bashkëshorti dëshiron të vonohet. Është pyetur i Dërguari i All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ue se-lem: ”Cilat gra janë më të mirat? Tha:’Është ajo që e bën burrin të lumtur. Nëse e shikon, i përulet. Kur e urdhëron, nuk e kundërshton (qoftë të kundërshtuar në urdhra të tij apo në diç tjetër), si dhe nuk e shpenzon pasurinë aty ku ai nuk ka dëshirë”. 7 Po ashtu, Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë:

”Martoni ato gra që janë të dashura (tërheqëse) e që lindin shumë, sepse unë do të krenohem para Pejgamberëve tjerë më numrin tuaj të shumtë” ose ka thënë:”Para umeteve”.8 Nëse ka mundësi të gjejë femër e cila ka bukurinë e jashtme (fizike) dhe të brendshme (shpirtërore), kjo më të vërtetë është përkryerje dhe lumturi me ndihmën e All-llahut të Lartësuar.

- Kapitulli i pestë Martesat e ndaluara Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë: ”All-llahu ka bërë obligime, pra, mos i lini. Ai ka caktuar kufij, pra, mos i tejkaloni”.9 Prej këtyre përcaktimeve ligjore, kufijtë e të cilave All-llahu i ka kufizuar, është martesa. Ai ka bërë të ndaluar martesën për burrin me gra të caktuara, qoftë ajo për shkak të farefisnisë apo gji-dhënies, apo dhëndërisë a për ndonjë shkak tjetër. Martesa e ndaluar më gra ndahet në dy lloje:

-

E ndaluar përgjithmonë

-

E ndaluar përkohësisht

Martesa e ndaluar përgjithmonë dhe llojet e saj: a) - Martesa e ndaluar, për shkak të farefisnisë. Këto janë shtatë kategori të cilat i ka përmend All-llahu i lartësuar në thënien e Tij: ”U janë ndaluar juve (të martoheni me) nënat tuaja, bijat tuaja, motrat tuaja, hallat tuaja, tezet tuaja, bijat e vëllait, bijat e motrës…” (En-Nisa 23). 01.

- Nënat. Këtu hynë edhe gjyshet, qoftë nga ana e babait apo nënës.

02.

- Bijat. Këtu hynë edhe bijat e djemve dhe bijat e bijave.

03. -Motrat (nga babai dhe nëna). Këtu hynë edhe motrat nga babai si dhe motrat nga nëna. 04. - Hallat. Këtu hynë edhe hallat e babait, hallat e gjyshërve, hallat e nënës si dhe hallat e gjysheve. 05. - Tezet. Këtu hynë edhe tezet e babait, të gjyshërve, tezet e nënës si dhe tezet e gjysheve. 06. - Vajzat e vëllait (nga babai dhe nëna). Këtu hynë edhe vajzat e vëllait nga babai, vajzat e vëllait prej nënës, vajzat e djemve të vëllait si dhe vajzat e vajzave të tyre. 07. - Vajzat e motrës (nga babai dhe nëna). Këtu hynë edhe vajzat e motrës nga babai, vajzat e motrës prej nënës, vajzat e djemve të motrës si dhe vajzat e vajzave të tyre. b) - Martesa e ndaluar nga qumështi. Këto janë po të njëjtat që ndalohen nga farefisi. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Ndalohet nga qumështi çdo gjë që ndalohet nga farefisi“ .10 Mirëpo, ndalesa nga qumështi patjetër duhet t’i plotësojë disa kushte, e ato janë siç vijon: 01. - Të ketë pirë qumësht pesë herë e më shumë. Nëse foshnja ka pirë katër herë, nuk konsiderohet nënë e tij nga qumështi, bazuar në hadithin e transmetuar në Muslimi, nga Aisheja, radijall-llahu anha, e cila thotë: ”Në fillim të zbritjes së Kur’anit ka qenë e njohur se dhjetë thithje te gjirit e kanë bërë haram martesën, pastaj është zvogëluar në pesë. I Dërguari, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, vdiq dhe kjo ka mbetur ashtu si lexohet në Kur’an”.11 02. - Të jetë pirja e qumështit para ndarjes se foshnjës nga gjiri, d.m.th. është kusht që pesë thithjet e gjirit të jenë para kësaj kohe. Nëse pi pas ndarjes ose disa thithje i bënë para ndarjes e disa pas, gji-dhënësja në ketë rast nuk konsiderohet nënë nga qumështi. Në qoftë se plotësohen kushtet e gji-dhënies, foshnja konsiderohet fëmijë i gjidhënëses dhe fëmijët e saj konsiderohen vëllezër të tij, varësisht se a janë lindur para apo pas tij. Gjithashtu, fëmijët e burrit të gji-dhënëses janë vëllezër të tij, pavarësisht se a janë prej gruas së cilës ka thithur gji apo prej ndonjë gruaje tjetër.

Këtu duhet të dimë se të afërmit e fëmijës që ka pirë gji nga një grua nuk kanë lidhje me këtë thithje të gjirit dhe nuk ndikon fare tek ta, me përjashtim te pasardhësve të tij. Dhe është e lejuar për vëllain e tij të martohet me nënën e vëllait të vet nga qumështi si dhe më motrën e vëllait te vet nga qumështi. Kurse, pasardhësit e fëmijës (që ka pirë gji), konsiderohen fëmijë të gjidhënëses, ashtu siç konsiderohet babai i tyre. c)

- Martesat e ndaluar nga ana e dhëndërisë janë:

01. - Gratë e prindërve dhe të gjyshërve, qoftë nga ana e babait apo nënës, bazuar në thënien e All-llahut të Lartësuar: ”Mos u martoni me ato gra me të cilat kanë qenë të martuara prindërit tuaj…” (En-Nisa 22) Në momentin kur njeriu e bën aktin e kurorëzimit me ndonjë grua, gruaja e tij konsiderohet haram për bijtë e tij, bijtë e djemve, për djemtë e djemve të tyre, si dhe për bijtë e bijave të tyre e kështu me radhë, pa marrë parasysh a ka pasur marrëdhënie intime me të apo jo. 02.

- Gratë e djemve e kështu më radhë. All-llahu i lartësuar thotë:

”… dhe (janë të ndaluara) gratë e bijve tuaj që janë të lindjes suaj (jo të bijve të adoptuar)…” (En-Nisa 23) Sapo të kurorëzohen burri e gruaja, gruaja e tij konsiderohet haram për babanë dhe gjyshërit e tij e kështu më radhë, qofshin gjyshërit nga ana e babait apo nënës. D.m.th. pas kryerjes se aktit të nikahut, edhe nëse nuk ka bërë marrëdhënie më të. 03. - Nëna e gruas, gjyshet e saj e kështu më radhë, bazuar në thënien e Allllahut të lartësuar: ”… nënat e grave tuaja (vjehrrat)…” (En-Nisa 23). Do të thotë se, me kryerjen e aktit të kurorëzimit, nëna dhe gjyshet e saj konsiderohen të ndaluara, edhe nëse nuk ka pasur marrëdhënie intime më të, pa marrë parasysh se a janë gjyshet nga ana e babait apo nënës. 04. - Bijat e gruas, vajzat e bijve si dhe vajzat e bijave të saj e kështu më radhë. Këtu hyjnë vajzat e gruas dhe pasardhëset e tyre, mirëpo me kusht që të ketë marrëdhënie më nënën e tyre. Nëse ndodh shkurorëzimi para kryerjes se

marrëdhënieve intime, atëherë vajzat e gruas dhe pasardhëset e tyre nuk janë të ndaluara, sepse All-llahu i lartësuar thotë: ”… dhe vajzat që janë nën kujdesin tuaj e të lindura (prej tjetër babai) nga gratë tuaja më të cilat patët kontakt (marrëdhënie intime), e nëse nuk keni pasur kontakt me to (me gratë), atëherë s’ka pengesë (të martoheni me ato vajza)…” (en Nisaë 23) Pra, sapo të martohet burri më ndonjë grua dhe bën marrëdhënie më të, vajzat e saj, vajzat e bijve dhe bijave të saj e kështu më radhë konsiderohen haram për të, pa marrë parasysh a janë nga martesa më burrin e parë apo me të dytin. Nëse shkurorëzimi është bërë para marrëdhënieve intime, atëherë vajzat e gruas dhe pasardhëset e tyre nuk janë haram për të. Martesa e ndaluar përkohësisht dhe llojet e saj 01. - Motra e gruas, halla dhe tezja e saj, përderisa nuk ndahet nga gruaja dhe derisa ta kryen kohën e idetit të saj. Allahu i lartësuar thotë: ”… dhe të bashkoni (përnjëherë në një nikah) dy motra…” (En-Nisa 23) Gjithashtu edhe Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë: ”Nuk lejohet të bashkohet gruaja me hallën e saj, e as gruaja me tezen e saj”.12 02. - • Ideti i burrit të kaluar. Nëse gruaja është duke e kryer idetin e burrit te parë nga i cili është ndarë, atëherë nuk lejohet kurorëzimi me të para kryerjes se idetit. Gjithashtu, nuk lejohet fejesa me të, nëse është në kohën e idetit, derisa të kryhet ideti. 03. - Në kohën e haxhit apo umres, nuk lejohet të bëhet akti i martesës përderisa është në ih’ram. Këtu duhet të kemi parasysh se ka edhe gjëra tjera që e bëjnë martesën haram përkohësisht, mirëpo nuk po i cekim nga frika se mos po e zgjasim shumë. Kurse haidi/menstruacionet nuk janë pengesë për kryerjen e aktit martesor, pra, lejohet akti i nikahut, edhe nëse është në kohën e haidit, mirëpo nuk lejohet kryerja e marrëdhënieve, derisa t’i ndërpritet haidi dhe të pastrohet.

- Kapitulli i gjashtë Poligamia e lejuar

Pasi që martesa më shumë gra është shkak për çrregullime dhe padrejtësi e, gjithashtu, pamundësia për t’i përmbushur obligimet ndaj tyre, kurse në anën tjetër kufizimi i njeriut më një grua sjell të këqija ndërsa shuarja e epshit në forma tjera është e ndaluar, si rrjedhojë e tërë kësaj sheriati islam e ka bërë të lejuar martesën me katër gra. Ngase ky është numër ku njeriu ka mundësi ta realizojë drejtësinë, ta përmbushë obligimin si bashkëshort ashtu si duhet si dhe ta plotësojë nevojën e vet, nëse ka nevojë për më shumë se një grua. All-llahu i lartësuar thotë: ”… atëherë martohuni me ato gra që ju pëlqejnë; me dy, tri e me katra. E nëse i frikoheni padrejtësisë (ndaj tyre), atëherë vetëm më një…” (En-Nisa 3) Në kohën e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, e kishte pranuar islamin Gujlan eth-Thekafiu, i cili kishte dhjetë gra. I Dërguari i All-llahut e urdhëroi që t’i zgjidhte katër prej tyre dhe të tjerat t’i shkurorëzonte. Kajs Ibnul-Harith thotë: ”Hyra në Islam dhe kisha tetë gra. Erdha te i Dërguari, sal-lall-llahu alejhi ue sellem, i tregova dhe ai më tha:’Zgjedh katër prej tyre’”.13 • - Ideti është pengesë e cila e detyron gruan të qëndrojë përkohësisht e pa martuar si shkak i zhvleftësimit të nikahit apo diç e ngjashme më të. Dobitë e poligamisë 01. - Në disa raste, kjo është e domosdoshme, si p.sh. nëse gruaja është e moshuar ose është e sëmur dhe, nëse nuk martohet më ndonjë grua tjetër, kjo nuk i mjafton për ta ruajtur vetveten dhe për të pasur fëmijë. Po ashtu, nëse e mban (gruan e sëmurë), frikohet se do të përballet më vështirësi të ndryshme ose ndoshta frikësohet nga zinaja, por, nëse shkurorëzohet, e ndan nga fëmijët e saj. Ky problem nuk ka mundësi te tejkalohet pos përmes poligamisë. 02. - Nikahu është shkak për lidhje dhe afrim mes njerëzve dhe All-llahu e ka bërë të ngjashëm me farefisin. All-llahu i lartësuar thotë: ”Dhe Ai nga uji (fara) krijoi njeriun dhe e bëri atë të ketë fis dhe miqësi …” (ElFurkan 54) Poligamia është shkak për lidhjen e shumë familjeve. Ajo i afron me njëri-tjetrin, dhe ky ka qenë njeri prej shkaqeve që e ka shtyrë Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ue sellem, të martohet me më shumë gra.

03. - Përkujdesja ndaj shumë grave, të kryerit e nevojave të tyre, siç është furnizimi, strehimi. Pastaj të shtuarit e fëmijëve dhe shtimi i pasardhësve, ngase kjo është gjë e kërkuar nga sheriati. 04. - Ka meshkuj që, për shuarjen e epshit, nuk i mjafton një grua. Është i devotshëm dhe i ndershëm, dhe frikësohet nga zinaja, mirëpo dëshiron të kënaqet në mënyrë të lejuar. Për këtë shkak, ka qenë prej mëshirës se All-llahut az-ze ve xhel-l ta bëjë të lejuar poligaminë në formë të rregullt.

- Kapitulli i shtatë Urtësia e nikahut Para se te fillojmë të flasim rreth thelbit të kësaj çështjeje, duhet ta dimë bindshëm se dispozitat e sheriatit janë të stërmbushura më urtësi dhe të gjitha janë të vendosura në vendin e duhur e nuk ka diçka të kotë apo të panevojshme, për arsye se janë prej të Urtit, të Dijshmit. Mirëpo, këto urtësi, a janë të njohura të gjitha për krijesat? Me të vërtetë, njerëzimi janë të kufizuar në dituri, në reflektim dhe në mendje. Ata nuk kanë mundësi të njohin çdo gjë dhe nuk mund të arrijnë çdo gjë. All-llahu i lartësuar thotë: ”… e juve ju është dhënë fort pak dije” (El-Isra 85) Pra, është detyrë e jona të pajtohemi me dispozitat e sheriatit, të cilat All-llahu i lartësuar i ka bërë obligim ndaj robërve të vet, pavarësisht se a e kemi të njohur urtësinë e tyre, apo jo. Sepse, nëse nuk e kemi të njohur urtësinë e tyre, nuk do të thotë se nuk ka fare urtësi në to, por kjo do të thotë se mendjet dhe perceptimet tona janë të mangëta për ta kuptuar urtësinë e tyre. Prej urtësive të nikahut janë 01. - Ruajtja dhe mbrojtja e të dy bashkëshortëve. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, thotë: ”O ju të rinj, kush ka mundësi për t’u martuar, le të martohet, sepse kjo e ruan shikimin dhe e mbron moralin”.14

02. - Ruajtja e shoqërisë nga të këqijat dhe nga shthurja morale. Sikur të mos ishte nikahu, do të përhapeshin vese të këqija dhe të ulëta mes meshkujve dhe femrave. 03. - Kënaqësia e të dy bashkëshortëve, duke i përmbushur obligimet ndaj njëritjetrit si dhe mirësjellja reciproke në mes tyre. Burri kujdeset për gruan, e furnizon me ushqim dhe me pije, i siguron vendbanim dhe veshmbathje aq sa ka mundësi. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë: ”E keni obligim t’i furnizoni dhe t’u siguroni veshmbathje aq sa keni mundësi”.15 Gjithashtu, gruaja kujdeset për burrin duke i përmbushur obligimet që i takojnë në shtëpi, duke u përkujdesur dhe interesuar për shtëpinë. Pejgamberi, sal-lall- llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë: ”Gruaja është kujdestare në shtëpinë e burrit të saj dhe është përgjegjëse ndaj asaj që i është dhënë në përgjegjësi”.16 04. - Vendosja e lidhjeve mes familjeve dhe fiseve. Sa prej familjeve të largëta nuk e kanë njohur njëri-tjetrin, por nëpërmjet martesës janë njohur dhe kanë pasur lidhje mes veti. Për këtë shkak, All-llahu i Lartësuar e ka bërë dhëndrin si pjesëtar të farefisit, siç e kemi cekur më lart. 05. - Ruajtja e gjinisë njerëzore në formë të shëndoshë. Nikahu është shkak për shtimin e pasardhësve nëpërmjet të cilëve raca njerëzore vazhdon të mbijetojë. All-llahu i lartësuar thotë: ”O ju njerëz! Kini frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një vete (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e saj, e prej atyre dyve u shtuan shumë burra e gra …” (En-Nisa 1) Sikur mos të ishte nikahu, do të shfaqej njëra prej dy gjërave:

-

shuarja e njerëzimit

-

ardhja në ekzistencë e njeriut të zhvilluar nga kurvëria, që nuk i dihet (baza) familja dhe nuk është i ngritur në moral Këtu më duhet të ndalem një çast për të sqaruar se çka është vendimi i Islamit lidhur me planifikimin familjar. Them: Planifikimi i fëmijëve me numër të caktuar është në kundërshtim me kërkesën e sheriatit, sepse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ka

urdhëruar për t'u martuar me gruan që lindë shumë fëmijë dhe na e ka sqaruar se më ketë do të mburret para umeteve tjera apo para Pejgamberëve, alejhimus-sellam. Dijetarët kanë thënë se martesa me gruan që njihet se lindë shumë është obligim, e kjo dihet ose duke e njohur personalisht atë grua, nëse ka qenë e martuar me parë, ose duke i njohur të afërmet e saj, si nënën e saj apo motrën e saj, nëse nuk ka qenë e martuar me parë. Cili është shkaku që i detyron në caktimin e numrit të fëmijëve? A mos është frika nga rrizku (furnizimi), apo frika e lodhjes nga edukimi i tyre? Nëse është e para, atëherë ky është paragjykim i keq ndaj All-llahut të Lartësuar, sepse All- llahu, nëse krijon krijesa, patjetër i furnizon ato. All-llahu i Lartësuar thotë: ”Nuk ka asnjë gjallesë në tokë që All-llahu të mos ia ketë garantuar furnizimin e saj” (El-Hudë 6) Gjithashtu, në një ajet tjetër thotë: ”Sa e sa gjallesa nuk kanë mundësi për furnizimin e vet e All-llahu i furnizon ato edhe juve. Ai është dëgjuesi, i dijshmi” (El-Ankebut 60) All-llahu i plotfuqishëm iu thotë atyre të cilët i vritnin fëmijët e tyre nga frika e varfërisë: ”… se Ne ua sigurojmë furnizimin atyre dhe juve…” (El-Is’ra 31) Nëse shkaku për caktimin e numrit të fëmijëve është frika e lodhjes nga edukimi i tyre, kjo është gabim, ngase ka shumë që kanë fëmijë pak dhe janë lodhur duke i edukuar. Gjithashtu, ka prej tyre që kanë fëmijë shumë dhe edukimi i tyre ka qenë i lehtë për ta. Çështja e edukimit se a është i rëndë apo e lehtë është e lidhur ngushtë me lehtësim nga All-llahu i lartësuar. Sa më shumë që robi ia ka frikën All-llahut dhe vazhdon rrugës së drejtë, All-llahu ia lehtëson problemet. All-llahu i lartësuar thotë: ”E kush i frikësohet All-llahut, Ai atij ia lehtëson punën” (Et-Talak 4) Pasi të bëhet e qartë se caktimi i numrit të fëmijëve është në kundërshtim me sheriatin, shtrohet pyetja: A bie në këtë kategori planifikimi familjar për shkak të gjendjes së nënës? Përgjigjja është: jo, nuk është planifikimi familjar për shkak të gjendjes së nënës i ngjashëm me caktimin e numrit të fëmijëve. Me shprehjen ‘planifikim familjar’ kam për qëllim që të dy bashkëshortët apo ndonjëri prej tyre të përdorë masa që e pengojnë përkohësisht shtatzëninë, dhe kjo është e lejuar, nëse bëhet me pëlqimin e të dy palëve, si p.sh. të jetë femra e dobët, kurse shtatzënia e shton dobësinë apo sëmundjen; atëherë, më pëlqimin e bashkëshortit, ajo përdor hapa (ilaçe) që e pengojnë përkohësisht shtatzëninë, dhe në këtë nuk ka fare të keqe. Sepse sahabet kanë bërë azel • në kohën e

Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, dhe nuk janë ndaluar nga kjo, kurse dihet se azeli është një prej shkaqeve që e pengon shtatzëninë.

- Kapitulli i tetë Gjërat që pasojnë nikahun Gjërat që e pasojnë nikahun janë të shumta. Do t’i përmendim siç vijon: 01. - Dhënia e mehrit. Meher d.m.th. dhuratë apo, siç quhet në gjuhën popullore, përgatitje (xhehaz apo çeiz). Mehri bëhet obligim ndaj gruas me rastin e martesës, pavarësisht se a e kushtëzon apo nuk e kushtëzon. Ai (mehri) është: Pasuria që i jepet gruas, për shkak të kurorëzimit. Nëse mehri është i përcaktuar, ai mbetet aq sa përcaktohet, qoftë pak apo shumë. Nëse nuk përcaktohet, por vetëm bëhet akti i nikahut dhe nuk i jepet mehri e as nuk përmendet fare, atëherë ndaj bashkëshortit është obligim t’ia japë gruas mehrin e ngjashëm me gratë tjera. Pra, shuma e këtij mehri është sipas traditës së atij vend.

• - Azel është ejakulimi i spermës jashtë vagjinës apo, siç është e njohur tanimë, përdorimi i mjeteve prezervativë. Pasi që mehri mund te jetë pasuri, gjithashtu mundet me qenë edhe ndonjë gjë e dobishme, ngase Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, e martoi një grua me një burrë, më kusht që t’ia mësonte një pjesë nga Kur’ani. 17 Është e preferuar që mehri të jetë i ulët, ngase sa më i ulët dhe i lehtë të jetë, është më mirë, duke pasur për shëmbëlltyrë Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ue sel- lem dhe duke shpresuar të jetë më i begatshëm. Më të vërtetë, nikahu më i begatshëm është ai që është më i lehtë në përgatitje. Transmeton Muslimi në koleksionin e tij të vërtetë:”Një njeri i kishte thënë Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem:

-

Jam martuar me një grua’.

-

Sa i ke dhanë mehër?, - i tha Pejgamberi.

-

Katër evakë • (160 dërhemë).

-

Për katër evakë!! Ju po mendoni sikur po nxirrni argjend prej kësaj kodre - nuk kam çfarë të jap, mirëpo ndoshta të dërgojmë në ndonjë aksion dhe do të fitosh prej tij diçka.18 Umeri, radijall-llahu anhu, ka thënë: ”Mos e teproni në mehrat (dhuratat) e grave. Me të vërtetë, po të ishte e dobishme në ketë botë apo në ahiret, Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, i pari do e bënte ketë. Nuk i ka dhënë ndonjë gruaje prej grave të veta e as ndonjërës nga vajzat e veta më shumë se dymbëdhjetë evkijeh, kurse një evkijeh është katerdhjetë dërhem”. Me të vërtetë, në kohët e fundit, është bërë ngritja e mehrit, gjë që ka lënë gjurmë të këqija, duke pamundësuar kështu martesën e shumë burrave dhe grave, dhe si rrjedhojë burrit i është dashur shumë kohë të kalojë për të arritur shumën e duhur te mehrit. Pra, kjo ka sjell shumë dëme dhe prej tyre i veçojmë:

-

ua ka pamundësuar martesën shumë burrave dhe grave

-

familja e femrës shikon në vlerën e mehrit, se sa është pak apo shumë, dhe në shumicën e rasteve mehr është ajo që e përfitojnë familja e gruas nga burri për vajzën e tyre. Në qoftë mehri është i madh, e martojnë vajzën e tyre, duke mos shikuar në pasojat e asaj martese; nëse është mehri i vogël, e refuzojnë, edhe në qoftë se janë të kënaqur në fenë dhe moralin e tij (burrit).

-

nëse ka mospajtime bashkëshortore dhe mehri është i lartë, në shumicën e rasteve divorci nuk bëhet me mirëkuptim, por burri e torturon (gruan e tij), më qëllim për t'i kthyer gruaja diç nga mehri që i ka dhënë. E sikur të ishte më i vogël, edhe • - Një “evak” është 40 dërhem, që gjithsejtë është 160 dërhem. ndarja, pa dyshim, do të ishte me lehtë. Sikur njerëzit të ishin më modestë në mehr dhe sikur të bashkëpunonin mes veti, do të kishte dobi e gjithë shoqëria dhe do të gjente një rehati të madhe, që do t'i ruante shumë meshkuj dhe femra nga haramet. Mirëpo, më keqardhje i vërejmë disa njerëz duke garuar në ngritjen e

mehrit dhe shtimin e tij. Çdo vit shohim gjëra të shtuara (në mehr), që nuk ishin të njohura më parë, dhe nuk e dimë se ku do të ndalen. Me të vërtetë, kishte njerëz, e sidomos prej atyre nga zonat rurale, që bënin disa lehtësime në lidhje me mehrin. Ky lehtësim ishte mosmarrja e menjëhershme e një pjesë të mehrit, si p.sh. ta martojë femrën me një meher të caktuar dhe një pjesë e jep menjëherë e një pjesë e jep më vonë, duke e vonuar deri një vit, më pak apo më shumë, e kjo i bënë shumë lehtësime burrit.

-

Furnizimi. Për bashkëshortin është obligim furnizimi i bashkëshortes me të mirë, siç është ushqimi, pija, veshmbathja dhe vendbanimi. Në qoftë se është koprrac në ndonjë nga këto obligimet, atëherë është mëkatar dhe femra në këtë rast ka të drejtë të marrë nga pasuria e tij aq sa i nevojitet, apo huazon diku ndërsa burri e ka për obligim kthimin e borxhit. Prej llojit të furnizimit konsiderohet edhe velimja, e ajo është të përgatiturit e ushqimit gjatë ceremonisë së martesës, duke i ftuar të tjerët në ushqim, gjë e cila është prej Sunnetit me të cilin jemi obliguar, sepse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ka vepruar kështu dhe ka urdhëruar të veprohet. Duhet të kemi parasysh se e kemi obligim të largohemi nga shpenzimi i tepërt në velime. Ai të jetë aq sa ka mundësi bashkëshorti. Kurse, ajo që e bëjnë disa njerëz duke shpenzuar gjëra të shumta dhe të ndryshme, kjo më të vërtetë nuk duhet, ngase ky është shpenzim i padobishëm i pasurisë. 02. - Marrëdhëniet mes bashkëshortëve dhe familjeve te tyre. All-llahu ka bërë që mes bashkëshortëve të ketë dashuri dhe mëshirë, dhe kjo lidhje tërheq pas vete obligime të njohura nga tradita. Sa më shumë që forcohet kjo lidhje, shtohen obligimet. 03. - Ndalesa që ka të bëjë me martesë (mahremi). Burri e ka të ndaluar martesën me nënat e grave të tij dhe me gjyshet e tyre. Gjithashtu, e ka të ndaluar të martohet më vajzat e tyre dhe me bijat e vajzave të tyre. Nëse ka pasur marrëdhënie intime me nënat e tyre, gruaja e ka të ndaluar të martohet me prindin apo me gjyshin e burrit si dhe me djemtë e tij. 04. - Trashëgimia. Posa të bëhet akti i kurorëzimit mes burrit dhe gruas, aty për aty, fillon çështja e trashëgimisë mes njeri-tjetrit. All-llahu i lartësuar thotë: ”Juve ju takon gjysma e asaj (pasurie) që e lënë gratë tuaja ... pas kryerjes se testamentit që keni përcaktuar ose borxhit” (En-Nisa 12) Dhe nuk ka dallim a ka pasur marrëdhënie intime apo nuk ka pasur, a është vetmuar me të, apo nuk është vetmuar.

- Kapitulli i nëntë Dispozitat e divorcit Shkurorëzim apo divorc do të thotë: ndarja e burrit nga gruaja, qoftë me fjalë, me shkrim apo duke i dhënë shenjë. Parimisht, shkurorëzimi është mekruh, sepse nëpërmjet tij behët shuarja e dobive që rrjedhin si shkak i nikahut të cekura më lart, si dhe bëhet shthurja e familjes. Për këtë Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë: ”Hallalli më i urryer tek All-llahu është divorci”. • Mirëpo, pasi që divorci në disa raste është i domosdoshëm, për shkak se gruaja ka zullum nga burri i vet apo burri ka zullum nga gruaja e vet, apo për ndonjë shkak tjetër, All-llahu i lartësuar, nga mëshira e Tij, e ka bërë të lejuar divorcin për robërit e vet dhe nuk e ka dashur t’i vejë në siklet krijesat e veta. Nëse bashkëshorti e urren bashkëshorten e vet dhe nuk mund të bëjë durim ndaj saj, atëherë nuk ka të keqe nëse e shkurorëzon, mirëpo është obligim t’i ketë parasysh disa çështje, siç janë: 01. - Të mos shkurorëzohet duke qenë gruaja në kohën e menstruacioneve. Nëse shkurorëzohet duke qenë në haid (menstruacione), vetëm se ka bërë mëkat ndaj All-llahut dhe të Dërguarit të Tij, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, dhe është zhytur në një haram, kështu që e ka obligim ta kthejë dhe të presë, derisa të pastrohet e pastaj mundet të shkurorëzohet, nëse dëshiron, por më mirë është të presë, derisa t’i shfaqet haidi për herë të dytë. Kur të pastrohet, nëse dëshiron, e mban; nëse jo, shkurorëzohet. 02. - Të mos shkurorëzohet, nëse ka bërë marrëdhënie me gruan pas menstruacioneve (d.m.th kur është e pastër), vetëm në qoftë se e di se ajo është shtatzënë. Nëse njeriu vendos të shkurorëzohet me gruan e tij, por ka pasur marrëdhënie intime me të pas menstruacioneve, në ketë rast nuk lejohet të shkurorëzohet, derisa t’i shfaqet haidi dhe të pastrohet përsëri, edhe nëse kjo periudhë zgjat. Pastaj, nëse dëshiron, shkurorëzohet para se të ketë kontakt me të. Në qoftë se i bëhet e qartë se ka mbetur shtatzënë apo vërtetohet se është shtatzënë, nuk ka të keqe nëse shkurorëzohet. All-llahu i lartësuar thotë: • - Shejh Albani thotë se hadithi është daif; el-Iruaul-Galil (8/2040), Daif elXhamius-Sagir (f.8).

”O ti pejgamber, kur t’i lëshoni gratë, lëshoni ato në vigjilje të fillimit të pritjes së tyre (në kohën e pastërtisë së tyre)…” (Et-Tal-lak 1) Ka thënë Iben Abbasi, radijall-llahu anhuma: ”Mos u shkurorëzoni duke qenë gruaja në kohën e haidit e as duke qenë në kohën e pastërtisë nga haidi përderisa keni marrëdhënie më të. Mirëpo le të presë deri sa të shfaqet haidi dhe të pastrohet prej tij, e pastaj të shkurorëzohet”. 03. - Të mos shkurorëzohet më shumë se një herë. Le të mos i thotë ’Ti je e lëshuar dy herë apo tri herë’, apo të mos i thotë ‘Ti je e lëshuar, ti je e lëshuar, ti je e lëshuar’. Divorci në këtë formë është i ndaluar, bazuar në atë që transmetohet nga Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, t’i ketë thënë një njeriut që kishte shkurorëzuar gruan e vet duke i thënë tri herë ‘Ti je e lëshuar’: ”A po tallet me Librin e All-llahut e unë jam në mesin tuaj?”, derisa është ngritur një njeri dhe ka thënë: ”A ta vras?!” 19 Shumë prej njerëzve nuk i dinë dispozitat e shkurorëzimit. Në çfarëdo kohe që u teket, i shkurorëzojnë gratë e tyre, duke mos marrë parasysh kohën apo numrin e shkurorëzimit. Është obligim për njeriun që t’iu përmbahet dispozitave te All- llahut te Plotfuqishëm dhe të mos i tejkalojë ato, sepse All-llahu i Lartësuar ka thënë: ”… e kush del jashtë dispozitave të All-llahut, ai e ka dëmtuar vetveten.” (EtTal-lak 1) Në një ajet tjetër thotë: ”… kush i tejkalon dispozitat e All-llahut, pikërisht të tillët janë zullumqarët” (El-Bekare 229)

- Kapitulli i dhjetë Gjërat që e pasojnë divorcin Pasi që divorci konsiderohet ndarje e gruas nga burri, atëherë këtë e pasojnë dispozita të shumta. Prej tyre veçojmë: 01. - Për gruan është obligim ideti (pritja pas divorcit), në qoftë se burri ka kryer marrëdhënie intime me të apo është vetmuar me të.

Nëse e shkurorëzon para kontaktit seksual dhe veçimit bashkë me të, gruaja nuk e ka obligim idetin. All-llahu i lartësuar thotë: ”O ju që besuat, kur të keni lidhur kurorë me besimtaret e pastaj i lëshoni ato para se të keni kontaktuar me to, ju nuk keni të drejtë të kërkoni që ato të presin afatin e caktuar (iddetin)…” (El-Ahzab 49) Ideti/afati i pritjes është tri periudha të haidit, nëse femra është prej atyre që i është shfaqur haidi dhe tre muaj nëse nuk është prej atyre që i shfaqet haidi. Ndërsa, nëse është shtatzënë, derisa të lindë . 20 02. - Gruaja bëhet haram për burrin, në qoftë se para kësaj here e ka shkurorëzuar dy herë, d.m.th. nëse e shkurorëzon e pastaj e kthen gjatë kohës se idetit, apo e marton pas idetit e pastaj prapë e shkurorëzon për të dytën herë dhe e kthen gjatë kohës se idetit, apo e marton pas idetit e pastaj prapë e shkurorëzon për të tretën herë; në këtë rast nuk i lejohet të martohet me të, përveç nëse ajo (gruaja) martohet më një burrë tjetër dhe bën martesë të vërtetë, dmth kryen marrëdhënie intime me të e pastaj atij (burri) nuk i pëlqen ajo dhe ndahet prej saj, pra, pas kësaj here, i lejohet burrit të parë të martohet më të, bazuar në fjalën e All-llahut të lartësuar: ”Lëshimi (pas së cilit mund të bëhet rikthimi) është dy herë e (pastaj) ose jetë e njerëzishme (bashkëshortore), ose shkurorëzim me mirëkuptim” (El-Bekare 229), derisa ka thënë në ajetin tjetër: ”E në qoftë se ai (burri) e lëshon atë…”, për herën e tretë, “ … pas atij (lëshimi) nuk i lejohet më derisa të martohet ajo për një burrë tjetër. E nëse ai e lëshon atë…” d.m.th. burri i dytë, “…atëherë për ata të dy, po që se mendojnë se do t’i zbatojnë dispozitat e All-llahut, nuk ka pengesë…”, d.m.th. burri i parë dhe gruaja e tij me të cilën është shkurorëzuar, “…të rikthehen (në bashkëshortësi). Këto janë dispozita të All-llahut që ia sqaron një populli që kupton” (El- Bekare 230) All-llahu i lartësuar e ka bërë të ndaluar martesën e gruas me burrin i cili e ka shkurorëzuar tri herë, përveç nëse martohet me një burrë tjetër pas tij, sepse njerëzit në fillim të islamit i kanë shkurorëzuar gratë dhe i kanë rikthyer ato duke mos marrë parasysh numrin e shkurorëzimit. Sa që një njeri është hidhëruar në gruan e vet dhe i ka thënë: ”Për All-llahun!, nuk të afrohem e as nuk të ndaj!” Gruaja i është drejtuar duke i thënë: ”E si bën kjo?!” Tha: ”Të shkurorëzoj e pastaj, sapo të afrohet koha e skadimit të afatit të pritjes, të rikthej, pastaj prapë të shkurorëzoj, pastaj, sapo të afrohet koha të rikthej”. Bashkëshortja e tij shkoi te i Dërguari i All-llahut, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, dhe i tregoi për këtë, pastaj All-llahu zbriti ajetin Kur’anorë:

”Lëshimi (pas së cilit mund të bëhet rikthimi) është dy herë…” (El-Bekare 229) Për këtë arsye, përkufizimi i shkurorëzimit me tri herë është konsideruar mëshirë për gratë prej padrejtësisë se burrave të tyre. Vëllezër të nderuar, shpresoj se kemi sjell fjalë të bollshme rreth dispozitave të nikahut, duke pasur kujdes që kjo të jetë në një mënyrë të përshtatshme, jo gjatë a tepër apo shkurt a mangët. E lus All-llahun e lartësuar që të ketë dobi në këtë dhe t’i bëjë veprat tona të sinqerta për Të (All-llahun), në pajtim me kënaqësinë e Tij subhanehu ue te’ala, dhe të bëjë prej këtij ummeti gjenerata të dijshme, që i respektojnë ligjet e Zotit dhe u përmbahen dispozitave të Tij, si dhe të jenë udhëzues për robërit e Tij! Zoti ynë, mos na i devijo zëmrat tona pasi na i drejtove! Na dhuro mëshirën Tënde, ngase vetëm Ti je dhuruesi i madh. Zoti ynë, na jep të mira në këtë jetë dhe në botën tjetër, dhe na ruaj prej dënimit me zjarr! Ue sal-lall-llahu ala nebij-jinaa Muhammedin ue ala alihi ue sahbihi ve sel-lem.

__________________________________________

01

-

E transmeton. Buhariu (5063), Muslimi (1401).

02

-

E transmeton. Buhariu (5066, Muslimi (1400).

03

-

E transmeton. Buhariu (5136), Muslimi (1419).

04

-

E transmeton. Muslimi ( 1421).

05

-

E transmeton. Ebu Davudi (2085), Tirmidhiu (1101), Iben Maxheh (1881).

06

-

E transmeton. Buhariu (5188), Muslimi (1829).

07

-

E transmeton. Ahmedi (2/251), Nesaiu (3231).

08

-

E transmeton. Ebu Davudi (2050), Nesaiu (3227).

09

-

Tra. Darekutni ne sunenin e tij (4/184).

10

-

E transmeton. Buhariu (2645, 2646), Muslimi (1444, 1447).

11

-

E transmeton. Muslimi (1452).

12

-

E transmeton. Buhariu (5109), Muslimi (1408).

13

-

E transmeton. Ebu Davudi (2241).

14

-

E transmeton. Buhariu (5066), Muslimi (1400).

15

-

E transmeton. Ahmedi (5/73), Ebu Davudi (1905), Iben Maxheh (3074).

16

-

E transmeton. Buhariu (5188), Muslimi ( 1829).

17

-

E transmeton. Buhariu (5087), Muslimi (1425).

18

-

E transmeton. Muslimi (1424).

19

-

E transmeton. Nesaiu (2401).

20 - Sh.p. ndërsa, nëse i vdesë burri, pritja e gruas është katër muaj e dhjetë ditë, në qoftë se nuk është shtatzënë. Ndërsa, nëse i vdes burri e ajo është shtatzënë, atëherë derisa të lindë. __________________________________________

“Fikh” Muavije bin Ebi Sufjan thotë: E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (alejhi salatu ues selam) duke thënë: “Atij që Allahu ia do të mirën, i mundëson fikhun (kuptimin) e fesë.” [Buhariu dhe Muslimi]. Në gjuhën arabe, “Fikh” do të thotë: “Kuptim” por më vonë kjo fjalë (fikh) u përdor

veçanërisht për kuptimin e fesë dhe legjislacionit. Ajni (Rahimullah) thotë: “I mundëson fikhun” dmth e bën të kuptojë, sepse fikhu në gjuhën arabe është: Kuptimi! Allahu i Lartësuar thotë: “Që ata të kuptojnë fjalën time!” [Taha 28]. [Umdetu el Karrij 2/42]. Kuptimi (fikhu) në fe është: Njohja e dispozitave fetare me argumentet përkatëse, njohja e kuptimeve të urdhërave dhe ndalesave dhe praktikimi i tyre e që trashëgon tek ky fakih frikën nga Allahu i Lartësuar dhe ndjenjën e mbikqyrjes së Tij në vetmi dhe para krijesave. Shejhul Islam ibn Tejmije (Rahimullah) ka thënë: Kuptimi (fikhu) në fe është: Njohja e kuptimeve që vijnë për urdhërat dhe ndalesat me qëllim që njeriu të jetë syçelë në çështjet e fesë së tij. A nuk e ke lexuar fjalën e Allahut që thotë: “Që të thellohet në Kuptimin e fesë dhe kështu të këshillojë popullin e vet, mbasi të kthehet nga lufta, që t’i frikësohet Allahut.” [Teube 122].

Fjala e Bukur Autentike

01. Parathënia e Sahihul-Kelimit-Tajjib Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 21-22 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) Me emrin e Allahut, Mëshiruesit, Mëshirëplotit! O Allah, dërgo salavate mbi krijesën Tënde më të çmuar Muhamedin! I gjithë falënderimi dhe lavdërimet janë për Allahun, ndërsa paqja qoftë mbi robin e Tij, të

cilin Ai e ka zgjedhur. Dëshmoj se nuk ka zot tjetër të vërtet përveç Allahut të Vetmit (që merotin të adhurohet), i Pashoq, dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. Allahu Te’ala ka thënë:

ُْ‫َهْ َْنَّاََ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ذ‬ ‫م َرفَف َْ ََ ُفال ْوَاَ اََ نف‬ َ ‫لَْذَُْذا‬ ْ ‫ِ ْ َْ َُْ ْ ام َصف ْ ام َفص‬ “O besimtarë, frikësojuni Allahut dhe thoni vetëm të vërtetën. Ai do t’jua bekojë veprat tuaja…” 33:70-71 Dhe thotë Allahu:

‫ف ْوَ َ ْن َْ افَ َ ن‬ ‫منْ فْا َْ ْ َذ َرف‬ ‫طذَك اف‬ ‫مُ َ اف‬ َ ْ‫س َ َ ْم َر اصف ذ‬ ‫ذْ َرِْنا فرا َ ن‬ “Tek Ai ngjiten fjalët e bukura, ndërsa veprën e mirë Ai e ngre Vetë.” 35:10 Dhe thotë Allahu:

َ ِْ ‫ام ااروفََ ِ ْ َوِّ َار اِّ َصف‬ َ َ‫وخف ْو فالْ َف ْو‬ ‫ُوِّ اارورَف‬ َ ‫ْ ْ َملا ار‬ “Prandaj, më kujtoni Mua, Unë ju kujtoj juve dhe falënderomëni Mua e mos i mohoni dhuntitë e Mia (me mosbindje)!” 2:152 Dhe thotë Allahu:

َ ْ‫َه‬ ُْ‫َوِّ ااروَ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ذ‬ ‫ذرَ َو َِّ ُرَ نف‬ ُ َ‫ِّْث‬ “O besimtarë, përmendeni shpesh Allahun.” 33:41 Dhe thotë Allahu:

‫َهْ ْوَ ينَ َِّ َرذَّْف‬ ‫ذرَ نف‬ ‫ْوَ ينَ َِّ ْرَ َف‬ ُ َ‫س ِّْث‬ “(dhe për ata që Allahu ka përgatitur shpërblim të madh, ndër ta janë:)…përkujtuesit e Allahut vazhdimisht dhe përkujtueset…” 33:35 Dhe thotë Allahu:

‫َهْ ذْ َيِّ ااروخْف َ نيَذَّْف‬ ‫ع ْوَاناََُِ ََذُْ ُهُ كف‬ ‫ْرْ ْف‬ ْ ‫اجناََِ َي َفص ْو‬ “Për ata që e përmendin Allahun duke qëndruar në këmbë, ndenjur ose shtrirë…” 3:191 Dhe thotë Allahu:

َ ‫َه ْو‬ ُْ‫َوِّ ااروفََ َََُِّْاةاَفََ َِِ فْتُ ْ ََّذة ا َصف َْوَْ ا ْهناَفََ َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ذ‬ ‫ذرَ كْف‬ ُ َ‫ْ ا َلرْ احَخْف ننْرن ام َفص ِّْث‬ “O besimtarë, kur të ndesheni me ndonjë forcë armike, qëndroni të patundur dhe përmendni shumë Allahun që të fitoni.” 8:45 Dhe thotë Allahu:

َ ِْ ‫َه‬ ْ َْ ‫ل ْم ام َصف‬ َْ‫َ َذةاص ِْ َمو‬ ‫ا فْن ِ ْ َفو اُِْب اِّ َفص ِّْ َي َِّ َر اِّ َفص كْف‬ ْ ْ ِ َ‫َو َِّ ُر‬ َ ُْ‫ُوِّ ااروفََ نهن‬ “Pasi t’i kryeni ritet e haxhillëkut, përmendni Allahun ashtu siç i kujtoni prindërit tuaj, madje edhe më tepër!” 2:200 Dhe thotë Allahu:

ُْ‫َهَ َو َِّ َرف َّْْ ِ ْ َو ْالِا اِّ َفص ْو ْفال ِ ْ َه ََْ ا ام َفص ْ ا َر َي ام َصف ْفال ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ذ‬ ‫نف‬ “O besimtarë, mos lejoni që pasuria dhe fëmijët tuaj t’ju largojnë nga të përmendurit e Allahut.” 63:9 Dhe thotë Allahu:

‫ذي َصف نفال َل ْجُ ِقف‬ ‫نف‬ ْ ‫َهَ َو َِّ َفر َّْْ ِْ َذ ِفع ْو ْفال َْ ْل‬ َ ‫ُل فخِ ْ ا َر َي‬ “…njerëz, të cilët shitblerja nuk i pengon për të përmendur Allahut…” 24:37 Dhe thotë Allahu:

َ ‫ذْفلفِن ْو‬ ‫َوِّار‬ ْ َ‫َ َفَُِْ َرذَّْف َ كهَّْف ْْماَّ ْو فالْ ْو‬ ‫بُ َفق َُِ َفاْا ك َفو َ ََّْ ََ َقف َهَّْف َ َ ْلي ََرف ْوِاوخْف ْو ََذلْ فتُ َْْ ُّْرْفُ ُ رْ َلسَذْف َِف ن‬ “Përmende Zotin tënd me vete, i përulur dhe me frikë – jo me zë të lartë, në mëngjes dhe mbrëmje, dhe mos u bëj nga ata që nuk i kushtojnë vëmendje!” 7:205

02. Dobia e dhikrit

Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah)

Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 23-24 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫َّ ْو َْذ ِفَر ِ ْْل ْجَُْ ام َفص َِف ْوِ ْ َلِْ َن ْيُ ْه َرذ َم ام َفص َْ َن فْْ ْوِ ْ ٌَُِّْ ْهُ ِ ْ َْ َُْ َ ام َفص َِ ْنذ َفَر ِارََْكَِ ام َفص ِْال‬ ‫ُب َه َف‬ ‫س َْ َْ ْط َف‬ ‫ت َ ين ْه َف‬ ‫خ ْوَ َ َْ ْل َف‬ ‫ْوِ ْ َف‬ َ ْ ‫َ َرِاََ ِ ْ َْنَُْْ اي َفص ِْة‬ َ ْ‫ َُْ اََ ؟ ِ ْ َْنَُْْ ام َفص ْوذ‬: ُ‫لَ ْفق ذُْ وَْبْف ْه‬ َََ َّْ‫ْْ ناو اِّ َفص ْ ْ َر‬ ْ ََ‫َ َرِا‬ ‫ َُْ ْفق ؟ نف‬: ‫َه َو َِّ افر‬ ‫ْْنُْ ْع نَف‬ ‫َهَ ْل ا‬

“A dëshironi t’ju tregoj për veprën tuaj më të mirë, më të pastër te Sunduesi i juaj (Allahu), me të cilën fitoni shpërblimet më të larta tek Ai, për veprën më të mirë sesa të shpenzoni ar dhe argjend, më të mirë sesa ta takoni armikun tuaj dhe t`i mëshoni në qafë apo t’ju mëshojnë ata juve?” Ata thanë: “Po, si jo.” I Dërguari salallahu alejhi ue selem tha: “Dhikri (përmendja) e Allahut.”

02 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ َ ُ ََ َ َ لرِوخ ل َل‬: ُ‫َ ُق هللا ؟ ل لَق ذ ُ َ َ لرِوخ وه‬: َّ ‫ِّ ث ذرَ هللا َ يَِّ رذ‬ ‫وَ يَِّ رَس‬

“Janë dalluar njësuesit.” Ata e pyetën: “Kush janë njësuesit, o Dërguari Allahut?” Ai u përgjigj: “Burrat dhe gratë, të cilët e përmendin shumë Allahun.”

03 – Abdullah bin Busr tregon se si një njeri tha: “O i Dërguar i Allahut! Ligjet dhe obligimet fetare janë shtuar, prandaj më trego diçka më të lehtë që të kapem për të!”

Profeti salallahu alejhi ue selem, iu përgjigj:

‫هللا ِ يِّ ر لَُفُ ُ سُر ذ ذ ةَق ال‬

“Le të jetë gjuha jote gjithmonë e freskët me përkujtimin e Allahut.”

04 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫وَ َ ذل َ حف ه ثَ ذ يِّ رم ال وَ يا لِ ر ذ يِّ ر َ يا ه ث‬

“Shembulli i atij i cili e përmend Zotin e tij dhe ai i cili nuk e përmend Zotin e tij, është sikurse i gjalli dhe i vdekuri.”

05 – Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َّ‫ ْ رخ هللا هَّ ْ ر ذر ِّ ُر ل ِ ذر هللا ذ يِّ ر ص هَّنْفَُ َ نْ ه‬, َّ‫ِّ ُر ل ِ ذر هللا ذ يِّ ر ص هَلنفُ ُ َ ضطلع وه‬ ‫ْ رخ هللا هَّ ْ ر ذر‬

“Kush ulet në një vend dhe nuk e përmend Allahun, kjo tek Allahu është humbje kohe dhe ai do të pendohet. Dhe kush shtrihet në një shtrat dhe nuk e përmend Allahun, tek Allahu është humbje e kotë dhe ai do të pendohet.”

03. Vlera e Tahmidit.(El-hamdulilah), Tehlilit (La ilahe ilallah) dhe Tesbihut (SubhanAllah) Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 24-28 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َّ‫ َ ُق ه‬: ‫ ر ارذ ذ ال وهْم هللا ْ ال ْ ر ال‬، ‫ َ حَْ و ر َ َ رذ ر‬، َ‫َ ْذ ر افب ِّ َ ْ رع وه‬ . ‫ هرخ هُذ ت ذ َي ِ ف‬، ‫ لَ ُذ ْ ُر ْْق ر ِّ ُر ل‬، ‫ ه س نت هُذ ت ر وِّ ة َل‬، ‫ْ نر وهح ذل‬ ‫ ل ذ ِت هُذ ت‬، ‫ ذ َ سف ه ةع و ذ ذ َهر َ ُ ذطُخ هَّ هرٌَ ر وِّ ُر ل‬، ‫ِ أِ ََ ِهْ ذ أس و ص‬ َُ‫ه نر ِِّ ثر ََْ لجَ ْ ال ِ ر جُب ه‬ “Kush thotë njëqind herë në ditë: “Nuk ka hyjni tjetër që meriton të Adhurohet përveç Allahut të Vetëm e pa rival. Atij i takon Sundimi dhe Lavdërimi dhe Ai është i Gjithëfuqishëm mbi çdo gjë”, ai shpërblehet sikurse të ketë liruar dhjetë skllevër, fiton njëqind shpërblime dhe i shlyen njëqind mëkate. Kjo do ta mbrojë atë nga shejtani gjatë pjesës të mbetur të ditës, derisa të bëhet natë. Askush nuk do të vjen me diçka më të mirë se kjo, përveç atij i cili thotë më shumë herë se sa ai.” 02 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َّ‫َ َحر ٌِ ْ ه ثَ ِّ ُر ل وْخ َطُذ ُم هطل هرخ هُذ ت ذ َي ِ ف وِ حَْم هللا ل َحُخ َ ُق ه‬ “Ai që thotë njëqind herë në ditë: “I Lartësuar qoftë Allahu, Atij i takon Lavdërimi”, i shlyen mëkatet e tij, edhe nëse janë të shumta sa shkuma e detit.” 03 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

ْ ََ َ َ ‫ُخ‬ ‫ُخف‬ ‫ْرْع َْ َلذلْة ْ َف‬ ْ ‫ُخ‬ ‫س َف‬ ‫َخ َِف َّ ْ ََّذرْة ْ َف‬ ‫ذة َف‬ ‫َّ َْ ْع ْهََذَْة ْ َف‬ ‫ َ نرهَ َْ َف‬: ‫ل ََ ْحُخْف‬ ‫ نف‬، ‫ل ََ ْحُخْف وَِ ْح ََ َْ َفم‬ ‫نف‬ ْ ‫ُخ َ َرك‬ ‫َهَ ا‬ ‫َهَ ا‬ َ ْ ‫ُخ ِّْ َر َْة‬ َ ‫َ نْ َِ َف‬ ‫ذص‬

“Janë dy fjalë të lehta në gjuhë, të rënda në peshore dhe të dashura për të Mëshirshmin: “I Lartësuar qoftë Allahu, Atij i takon Lavdërimi” dhe “I Lartësuar qoftë Allahu, Ai është Madhështori.” 04 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ َِ َق ْ خ‬: ‫ْ ر ذر ُ ر نل هَُ ْ ف ِهس ِِّ َر و هللا هللا ْ ال ْ ر و ال هلل وَ حَْ هللا ل َحُخ‬ ‫َ َُا‬ “Të them: “I Lartësuar qoftë Allahu, Atij i takon Lavdërimi, Nuk ka hyjni tjetër që meriton të Adhurohet përveç Allahut dhe Allahu është më i Madhi”, është gjë më e dashur tek unë se e gjithë ajo mbi të cilën shkëlqen dielli.” 05 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ِهسف‬ ‫ ِلِ ع ْ نُ ع هللا ْ ع َ م لي‬، ‫ ِ ِْس ِ أذ يَّ ذ َرب ال‬: ‫ هللا ل َحُخ‬، ‫ وَ حَْ هلل‬، ُّ ‫ هللا ْ ال ْ ر و ال‬، ‫ِِّ َر و هللا‬ “Fjalët më të dashura tek e Allahut janë katër, nuk ka të keqe me cilëndo që fillon: “I Lartësuar qoftë Allahu”, “I tërë falënderimi dhe lavdërimi i takon Allahut”, “Nuk ka hyjni tjetër që meriton të Adhurohet përveç Allahut” dhe “Allahu është më i Madhi.” 06 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ ج ر سُذ ر هَّ لُذ َ ِ سأ ر ؟ ه س نت ِ ط ذ َي قب ذ م سس ِخ ِهِّْ ص ِذ نلة‬: ‫ذ م سس ِّ ذط‬ ُ ‫ َ ُق ؟ ه س نت ِ ط ِهْر‬: ‫ ْ س َ ذحت هُذ ت ذ س َف‬، ‫ْ نر وذ حس ه س نت ِ ط ر ِ ذ م ةس‬ ‫َط ذ ِت ِ ط‬ “Kush prej jush nuk është në gjendje të marrë njëmijë shpërblime në ditë?” Një njeri në mexhlis pyeti: “Si mundet dikush prej nesh të fitojë njëmijë shpërblime?” Ai tha: “I Lartësuar qoftë Allahu njëqind herë.” Atëherë i shkruhen njëmijë shpërblime, njëkohësisht i shlyhen njëmijë mëkate.” 07 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َّْ ‫هَّ َرج و ل رص ْ ر ذر هللا ب رف َ ن َف ِخ ْ نيُ هللا ل ضف َ َمه ن ذَّ ِي جَذ رذ ت‬ ُ‫جُ ست وهف ِ ضحع ِخ ِ نْ لج ع َّ ص ه سلْهُ ِ ف وهف َ م َف ب رف ه ذَّ ِ مرخ ْ نْه‬ ‫ ِ َُّق‬: (( ُ‫ ر نص َ ُ ل )) ؟ ْ ر ذيُ ِ ُلَ ةذ َ ةف َ حُق ْ رف ٌ ل ه‬، ‫ب رف َ ن َف َ ُق‬ ‫ و ل رص ْ ر ذر هللا‬: (( َّْ ‫ه ني َ رل ِ َُ وٌر ل َ هرَس وَّ لث ِّ رَُس ِلِ ع ِ نْب َ رل‬ ‫ ٌَر ةيَّ َ ذَي‬: ‫ وِ حَْم هللا ل َحُخ‬، ِْْ ‫وهَِْ ْر ار وٌر ت ر ل سر ول ضُ َ ر َّر‬ ‫ِّ رَُْ ر‬

“Nëna e besimtarëve Xhuvejrijeh radijallahu anha ka transmetuar se Profeti salallahu alejhi ue selem doli nga shtëpia e saj herët në mëngjes pas namazit të sabahut, gjatë kohës që ajo ishte ulur në vendin e faljes. Kur ai erdhi përsëri në mëngjes, ajo ishte ende ulur në të njëjtin vend. Ai i tha: “A nuk ke lëvizur nga vendi prej kur jam larguar?” Ajo u përgjigj: “Jo.” Pastaj Profeti salallahu alejhi ue selem tha: “Pasi unë u largova nga këtu, i thash katër fraza nga tre herë, në qoftë se ato do të ishin peshuar me atë që ti ke thënë sot, do të peshonin më shumë sesa ajo (që ke thënë ti): “I Madhëruar qoftë Allahu, aq sa numri i krijesave të Tij dhe aq sa dëshiron Ai Vetë, po aq sa është i bukur Arshi i Tij dhe aq sa është ngjyra e pafund për t’i shkruar fjalët e Tij!” 08 – Profeti salallahu alejhi ue selem ia tha një beduini:

ٌٌََِ : ‫هللا ل َحُخ ِّ ث ذرَ هلل وَ حَْ ِّ َ ذرَ ِِّ َر هللا ر ارذ ذ ال وهْم هللا ْْ َ ْ ر ال‬ ‫ َ ُق َ ح م ذص َ نةذ ة ِ ُ هلل ْ ال َ َخ و ال هَق ال َ نُ َ ذَّ لذ‬: ‫َ ُق ؟ ف ِ َُ رِ ف ِ يَال ب‬ : ٌٌََِ ‫وَلٌَ نف ُِْ نع و وَهْر ف وَلهَ نف ف ٌَ لر َ ريص‬ “Thuaj: “Nuk ka hyjni jetër që meriton të Adhurohet përveç Allahut të Vetëm e pa rival. Allahu është me të vërtetë më i Madhi, falënderimet dhe lavdërimet e shumta i takojnë Allahut, i Lartësuar qoftë Allahu Zoti i krijesave, nuk ka asnjë lëvizje apo forcë përveçse me Allahun, i Plotfuqishmi, i Urti.” Beduini tha: “Kjo është për Zotin tim, çfarë është për mua?” Profeti salallahu alejhi ue selem iu përgjigj: “Thuaj: “O Allah! Më fal, më mëshiro, më udhëzo, më ruaj dhe më furnizo!” 09 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ا ْ َذرْ فتْ َِْ َْرَ َهذ ْصف ْ ََّذلاف‬ ‫ل َر ْف‬ َ ‫ َِف ِ ا‬، ‫ َُِّْْ ْفق‬: ُْ‫ اه ْح نَ فْا ذ‬، ‫سل ْفي َهنَكف ِ ا نهةْذْف ِ ْ ََ َرقَف‬ ‫ َ ن‬, ‫َ ة ُّ َرِْ َفت ُْذَكَْ فتا َ َ ْلنن فتْ ِْخنف ْوِ ْ ََََ َر اه َفص‬ ‫ُب ْ َْيِْ فتا‬ ‫ َ َ َْ َف‬, ُ‫ ََذنُْخِف ْوِْرن ْي‬, ‫ل ْيُ ْوِْخنف‬ ‫هَ ْوَ َ ْح ََ فْا نف‬ ‫َها َْال َْ ْ فرْ ْوال َ نف‬ ‫َها نف‬ ‫ِ ْ ََِّْ افر ْو نف‬ ْ َ‫ل ََ ْحُخْف ٌَ ْر‬ ‫َهَ ا‬ “Unë takova Ibrahimin gjatë Israsë, ndërsa ai më tha: “O Muhamed! Jepi selam umetit tënd nga unë dhe tregoji atyre se në Xhenet ka një tokë dhe ujë të ëmbël, toka e saj është e rrafshët, e të mbjellat e saj janë: “I Lartësuar qoftë Allahu, falënderimi dhe lavdërimi i takon Allahut, nuk ka hyjni tjetër që meriton të Adhurohet përveç Allahut dhe Allahu është më i Madhi.” 10 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ ِ َّ رل ؟ َ ل نت ِّ نٌَ هَّ ِّ نة ْ رع ِِ ذ ِ ال‬: ‫ هللا ذ ُل لَق ِ رع‬، ‫ َ ُق‬: َ َ ‫و ال هَق ال‬ ‫ِ ُ هلل ْ ال َ َخ‬ “A të tregoj për një nga thesaret e Xhenetit?” I thashë: “Po, o i dërguari i Allahut.” Ai tha: “Thuaj: Nuk ka asnjë lëvizje apo forcë përveçse me Allahun.”

04. Dhikri/përmendja e Allahut në mbrëmje dhe mëngjes Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 28-34 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

Allahu Te’ala ka thënë:

َ ْ‫َه‬ ُ ‫ْوِ ْ َب‬ ُْ‫َوِّ ااروَ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ذ‬ ‫ذرَ َو َِّ ُرَ نف‬ ْ ‫ذلف ِا َم ْر فخُ ْو‬ ُ َ‫ل ََك احَ فما ِّْث‬

“O besimtarë, përmendeni shpesh Allahun dhe lavdërojeni Atë në mëngjes dhe në mbrëmje!” 33:41-42

Mbrëmje- është për qëllim koha ndërmjet Ikindisë dhe Akshamit. Allahu Te’ala ka thënë:

َ ‫بُ َفق َُِ َفاْا ك َفو َ ََّْ ََ َقف َهَّْف َ َ ْلي ََرف ْوِاوخْف ْو ََذلْ فتُ َْْ ُّْرْفُ ُ رْ َلسَذْف َِف نلِنذْف ْو‬ ‫َوِّار‬ ْ َ‫َ َفَُِْ َرذَّْف َ كهَّْف ْْماَّ ْو فالْ ْو‬

“Përmende Zotin tënd me vete, i përulur dhe me frikë – jo me zë të lartë, në mëngjes dhe mbrëmje, dhe mos u bëj nga ata që nuk i kushtojnë vëmendje!” 7:205

‫ل ََك َفف‬ َ ْ‫َن َِم َُْلف َُِ َن‬ ْ ‫ُ َكفف ْل َِكذْف َِ ْح ََ َْف ْو‬ َ َ ‫ْو‬

“…dhe lartësoje Zotin tënd me falënderim, në mbrëmje dhe mëngjes!” 40:55

‫ا ا‬ ‫ل ََك َفف‬ ‫ُرا َف‬ ‫ذ ْوَْ ََ ْفَ َ ُ َنَ َ ف‬ ‫َ َفا ارو َف‬ ْ ‫َد َْ ََ َْف ْلَِكذْف َِ ْح ََ َفْ ْو‬

“…madhëroje Zotin tënd e falënderoje Atë para lindjes së diellit dhe para perëndimit.” 50:39

ْ‫ُ َكفف َُِ َفَْْْ َخف ْلِن ايص ذْ َْْاَخْف َ نيَذَّْف ْ ْ َط ار َِف ْو فال‬ َ ْ‫ْوجَ ْي فرا ذا َرذْاوخْف ْوَ َن‬

“Mos i dëbo ata që i luten Zotit të vet në mëngjes e mbrëmje, duke e dëshiruar Fytyrën e Tij!” 6:52

‫جف‬ ْ ‫ذف َهَّْف َْ ََ َه َفر‬ ْ ‫ْو‬ ْ ‫ْرْع ِْ ْن ْر‬ َ ْ ْ ُ‫ُذَُ ِا َم ْر فخ‬ َ َ‫لََك احََ ِْخ َْ ْذ ََي َصف ِْأ ْ َو ْهع َ َ ََحَ ْر‬

“Ai doli nga faltorja para popullit të vet dhe u bëri me shenjë atyre të lavdëronin Allahun në mëngjes dhe në mbrëmje!” 19:11

‫سََكحَ فرا َ رن َذ ََف ْو َهَّْف‬ ‫َ نُّ ال َف‬ ْ ِْ ‫ُلف‬ ْ َِِْ َْ‫َي ْو‬

“…edhe gjatë natës lavdëroje Atë, si dhe pas perëndimit të yjeve!” 52:49

‫س ََ ْحُخْف‬ ‫سَخْف َهذَّْف نف‬ َ ‫ْا‬ ‫َهَ ِْ ا‬ ‫م ََ احَخْف ْو َهذَّْف ْ ا ََ ا‬

“Prandaj lavdërojeni Allahun, kur bie muzgu dhe, kur gdhin drita!” 30:17

‫ملْ فخْ ْوِ ْ ََ َصف‬ ‫ُل ُْ ْرِْ ف‬ ‫سف َْخنف َ رن َذ ََف َ كهَّْف ْو اٌ ْلُُ َ نن ْي َف‬ ‫سذَكِ ُْ َف‬ َ ُْ‫سن‬ ‫فَ َ ن‬ ْ ‫س ذا َي َهَََّْف َ َ ْح‬ ‫َ ن‬

“Fale namazin në mëngjes e mbrëmje dhe në një kohë të natës, sepse veprat e mira i shlyejnë veprat e këqija.” 11:114

01 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َّ‫ذاَسف وه ذَّ ذامَف ه ذَّ َ ُق ه‬: ‫س ص هرخ؛ هُذ ت وِ حَْم هللا ل َحُخ‬ ‫َ َّ ذُهت ذ َي ِهْ ذأ َ َف‬ َ‫ جُب هَُ ِأَِ ْف‬،‫ هُ ه ثَ َ ُق ِهْ ْ ال ِ ر‬،‫ْ ر ذر ٌَِ ِو َ ُق‬

“Ai që arrin mëngjesin dhe mbrëmjen dhe thotë njëqind herë: “I Lartësuar qoftë Allahu, Atij që i takon lavdërimi dhe falënderimi”, askush nuk do të vijë në Ditën e Kiametit me diçka më të mirë sesa ky, përveç atij i cili ka thënë aq sa ky apo më tepër.” Muslimi [1].

02 – Profeti salallahu alejhi ue selem kur arrinte mbrëmjen, e kishte zakon të thoshte:

ُ‫سذٌَن‬ ‫ فرا اْرذذْف ال ْوهْْماف كف‬، ‫َ ْح ٌََْ و فرا َ اٌَرذاف فرا‬، َ‫و اه ْف‬ ْ ‫ هلل ْوَ ْحَ فْا هلل َ ٌَرذاف ْوِ ْ َهسٌع ِ ْ َه‬، ‫َها ْ فالك ْ فرْ ال‬ ‫ْفب ِّ كفَ ْ رع‬ ‫ َ ْذ ر ا َف‬، ‫ذ‬ ‫لٌأ ْ اٌذْف ْل َكف‬ ‫ٌذر َ رنٌ َذرْ َفت هٌي َفم ِ ف هُ َْ ْف‬ ‫ ِْ َنٌْْهٌُ هُ ْو َْ ْف‬، ‫َّ َِذْف ْوٌَِْْ فوا‬ ‫ٌْر َه َف‬ ‫ا َكف‬ َ ِ ‫ٌذر‬ ْ ْ ‫ا‬ ‫ا‬ َ َ ‫ن‬ َ ‫ ِْ َنٌْْهٌُ هُ ْوا َكفْر َ رٌذَر َفت هٌي َفم‬، ‫ذ‬ ‫سٌ َفَ َهَّْف ٌَِْوَِذْف ْل َكف‬ ‫َف‬ ‫ َ َمٌَْر ْو‬، ‫ذ‬ ‫َّ َِذْف ٌَِْ فو ْل َكف‬ ‫ذ َه ف‬ ‫ِ ف ٌْْيَ َف‬ ْ ‫لٌَب َ ْم‬ ْ ‫ك‬ ‫ذ َ ن َف‬ ‫ٌُل‬ ‫َ ٌَََّر ِ ف ْوٌْْيَ َف‬

“E arritëm mbrëmjen, i gjithë sundimi i takon Allahut. Falënderimi është për Allahun, nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut të Vetëm dhe të Pashoq, Atij i takon sundimi dhe falënderimi; Ai është i Plotfuqishëm mbi çdo gjë. O Zot, unë kërkoj nga Ti mirësinë e kësaj nate dhe mirësinë e netëve që vijnë pas saj dhe prej Teje kërkoj mbrojtjen nga e liga e kësaj nate dhe e netëve të tjera

pas saj! O Zot, unë kërkoj nga Ti të më mbrosh nga përtacia dhe e keqja e mburrjes! O Zot! Më mbroj nga dënimi i Zjarrit dhe nga dënimi i varrit!”

Ndërsa, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të thoshte në mëngjes:

…ُ‫هلل َ َ رذ وِ ب َف ِ ب َح ن‬

“E arritëm mëngjesin, i gjithë sundimi i takon Allahut…” [2]

03 – Abdullah bin Khubejb ka thënë:

ُ‫نُ ذ م رف و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ر ط رس اْذ ْخ وَ رَت هط ذرخ ذ رت ِ ف َرج ن‬ ، ‫ َ ُق‬: ‫ ِ َُّق ِ أِلِّ ةر‬: َ َ ‫ َ ُق َّ ص ا ذ ُِ َِ َ ِ رص‬: َ َ ‫ َ ُق ا ذ ُِ َِ َ ِ رص‬: َ َ ‫ِ َّ رل‬ ُ‫ َِ َق ه‬، ‫َ ُق‬:َ َ َ‫ِّ َ هَّ ْ م ل ذذ هرَس َّ لث وْ م َف ْ َ سف ه ذَّ وَ َ نَوْ ذَّ ِهْ هللا ه‬ ‫افب‬ “Ne dolëm në një natë me shi dhe shumë të errët për të kërkuar që Profeti salallahu alejhi ue selem të lutet për ne. Kur e takuam atë, ai tha: “Thuaj!” Unë nuk thashë asgjë. Ai tha: “Thuaj!” Unë nuk thashë asgjë. Ai tha: “Thuaj!” Unë thashë: “O i Dërguari i Allahut! Çfarë të them?” Ai tha: “Lexo tri herë: “Thuaj: Ai është Allahu – i Vetmi…” (el-Ikhlas) dhe suret el-Felek dhe en-Nes, kur ta arrish mbrëmjen dhe mëngjesin. Kjo do të mjaftojë kundër çdo gjëje.” 04 – Profeti salallahu alejhi ue selem i mësonte sahabët e tij, duke u thënë:

َْ‫ف َْو‬ ‫بَْ ْف‬ ‫ِ ْ َهسع ْوَْوَْ َ نُُّ اف‬ َ ْ ِ ‫بَْحَ نُْ َِذْف َ ر اي نفص ِ َرذَّْا َفَ ِ ْ ْهْا اِّ َفص‬ َ ْ ِ ‫س َذنُْ ْوَِذْف‬ ْ ‫اَل ْوَْ ْذَذْف رْ اََساف ْوَِذْف رْحَ ذع ْوَِذْف ِ ْ َه‬ َ‫س َذنُْ ِ ذ َ ريص ِْ َرذَّْا َف‬ َ ْ ِ ‫َ َ َْ َمف وَْ ْذَذْف رْ اََساف ْوَِذْف رْحَ ذع ْوَِذْف‬ ْ ‫بَْحَ نُْ ْوَِذْف ِ ْ َه‬

“Kur ndonjëri prej jush arrin mëngjesin, le të thotë: “O Allah! Me emrin tënd e arritëm mëngjesin dhe me emrin tënd arrijmë mbrëmjen. Me emrin Tënd jetojmë

dhe me emrin Tënd vdesim dhe tek Ti është kthimi.” Ndërsa në mbrëmje thuaj: “O Allah! Me emrin tënd e arritëm mbrëmjen dhe me emrin tënd arrijmë mëngjesin. Me emrin Tënd jetojmë dhe me emrin Tënd vdesim dhe tek Ti është kthimi.”

05 – Profeti salallahua lejhi ue selem ka thënë:

ْ ُ‫ْرْع ْوِْر‬ ْ ‫ْ َيَْبْف‬ ْ ‫لة ْ ْط َنلاف ْهُ ْو ْو ََْْبْف‬ ‫ل َذك فْا‬ َ ‫ْ ََْابْف ْوِْرُْ َْرْ ََّةْنَف ِ ْ َرلْف َْ فالن َْ رْف ال ْلَِكف ِ ْ َرلْف َ ر اي نفص َال‬ َ َ ْ ‫لةَ َفلُْل‬ ْ ْ ْ ‫َّ َِذْف ِْاَ فوا‬ ‫بنْ َنلاف ْهُ ا َكفْر َه َف‬ ‫ْرْ نف‬ ْ ‫َذ ذ َف َل افر فالْ ِ َمرنر ف ُِ ٌَ َل َفر َِيْ َرََف وَِِ افب‬ ‫ِ ْ َرلْف َْ فالن َ يُّرا ْف‬ ْ ‫ف َِنَ َن َْةَذ ْذْف َِِ افب‬ ‫وَل ْه ََنَف‬ ‫َ نرهذ افص َ َفْلا اف‬. َّ‫ ََِ ذ ر ةر هَّ ِ َُس ذ َ سف ه ذَّ َ ُ يُ ه‬،‫وهَّ َ ل نت‬ َ ‫َل ِ ْ َرلْف ِْ َمرنذْف‬ ُ‫َ ل نت ََِ ذ َهر هَّ ِ َُس ذ م َف ه ذَّ َ ُ ي‬

“Lutja kryesore për kërkimin e faljes është: “O Allah! Ti je Zoti im. Nuk ka zot tjetër që meriton adhurimin përveç Teje. Ti më ke krijuar dhe unë jam robi Yt. Do të qëndroj besnik ndaj marrëveshjes dhe premtimit Tënd sa të kem mundësi [3]. Kërkoj mbrojtjen tënde nga e keqja që kam vepruar. Unë pranoj se më ke begatuar me dhunti, i pranoj mëkatet e mia, andaj më fal mua, ngase nuk i fal mëkatet askush tjetër përveç Teje.” Kushdo e thotë këtë në mbrëmje, duke qenë i bindur në të dhe vdes gjatë kësaj nate, ai do të hyjë në Xhenet. Kushdo që e lexon atë në mëngjes dhe vdes gjatë asaj dite, do të hyjë në Xhenet.”

06 – Ebu Bekr es-Sidik radijallahu anhu ka treguar se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ ِْ ‫ِ ْ َرلْف َْ فالن َْ رْف ال ِْخنف‬ َ َ “‫س ُْْ َ ْفص َ ر اي نصف‬ ‫ُ ْيُِْ َفخ َ َفْ َذ َف‬ ‫سَََ َف‬ ‫ذ وَْ ْ َل َ ف‬ ‫افب اِّ َكفَ ْل نف‬ ‫َف‬ ‫ا ْي فْا ْه َرذ ْمرا ْف‬ ‫فو‬ ‫ُُ ْفر وَ ن‬ َ ِْ ‫س‬ ‫اَ ن‬ ‫ُخ ْوا َكفْر رْ َلسَف ا َكفْر هَّ َِذْف ِْْاَ فوا‬ ‫ُ َذ ْط َف‬ ‫خ ْوِ ْ َخف“ لوَذ ت وِ ف‬ ‫لَبفَ ُ رْ َلسف ْْرع ِ ْ ََة ْ َر ْف‬ ‫”وا ْْر َِّ َفر َ ن‬. ‫ِ ْ اج نر فما ِْو ا‬ ْ َ ‫ْه‬ ‫ه س رص ْ رع‬. ‫بَْحَ لْف َْوَْ َا َر فرا‬ َ ْ ِ َْ‫سذَلْف ْوَْو‬ ْ ‫َ ْلنْذْف ِ ْ َْ َيسْف ْوَْوَْ ِ ْ َه‬

“Thuaj: “O Allah! Ti ke dituri për të fshehtën dhe të dukshmen. Ti je Krijuesi i qiejve dhe i tokës, Zot i dhe Mbizotërues i çdo gjëje. Dëshmoj se nuk ka zot tjetër që meriton të adhurohet përveç Teje. Kërkoj strehim tek Ti nga e keqja e vetes sime dhe e keqja e shejtanit dhe nga ajo me të cilën ai thërret në shirk!” Në një transmetim tjetër shtohet: “Dhe kërkoj të më mbrosh që as vetvetes e as ndonjë

myslimani të mos i bëj keq.” Thuaje këtë kur të zgjohesh në mëngjes, kur të vijë mbrëmja dhe kur të biesh në gjumë.”

07 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

ُ‫ْ ََ َْف َه ََّف ْه‬ ْ ‫ُب ذْ ََ َفي ِّ َكفَ ب َُو ِ ف ذ ََّق‬ ‫س َف‬ ‫ل ََ َفر ْه ْفع ذَْ ُّفار فالْ َ نيَا ف‬ َ َِ َ‫هللا‬ َ َ ‫ِ ف اْفب‬ ْ ‫س َفص ْ َذ ْر َفت اِّ َكفَ ْو ْه‬ ‫َْل َ ف‬ ‫ا‬ ‫س َْ َف‬ ‫س َّْلْ ْف‬ ‫اْفب ذَْ اارماف ْ َفص ْه نرَ َف‬ ‫س ََذ افع ْو اه ْفَ َ ن‬ ‫ث َ نْ َرذ افص َ ن‬ َ ْ‫ُب ِ ف ْو فال‬

“Çdo rob i cili çdo mëngjes dhe në mbrëmje thotë tri herë: “Në emër të Allahut, me emrin e të Cilit asgjë nuk mund të dëmtojë as në tokë e as në qiell dhe Ai është Dëgjuesi, Shikuesi”, asgjë nuk mund ta dëmtojë atë.”

08 – Profeti salallahu alejhi ue selem nuk e kishte zakon asnjëherë t’i braktiste këto lutje, as në mbrëmje dhe as në mëngjes:

‫ف َ َ ري نصف‬ ‫لأ ْ اذْف َْر كف‬ ‫ َ ََ ْرخ و َ ُّْ َرذفُ ْ ِ ف‬، ‫لأ ْ ِذْف َ ري نفص‬ ‫فَ ِ ف‬ ‫ا ْفو َِذن ف‬ ‫ ِا َرذُ ْ ْف‬، ‫ف َ و‬ ‫و ِ ْ َهر ف‬ َ ْ ِ ْ‫ف َ َ َنَُِْذْ فت‬ َ ْ ِ َ‫ف َ َ َنَُِْذْ فتْ و َ َنْ َل ْف‬ ‫ هُ ْ ف‬، ‫لة ا َفر َ ري نفص‬ ‫ ْ ََْلَْْ ف‬، ‫َّ و‬ ‫اه َف‬ ‫ ْل َوُْْْ ف‬، ‫ف َ َ ري نفص‬ ‫َّ َهَ لْ َِن ف‬ ‫ََّ َه َف‬ ‫ْا ِْذ َف‬ ‫َّ و ذْْ ْف‬ ‫ف َ َه َف‬ ‫ َْ َرل ف‬، ‫َّْ و‬ ‫ف َ ْ َف‬ ‫ ذْ ََذن ف‬، َ َ َ‫ف‬ َ َ‫ف‬ َ‫ف‬ ْ ْ ْ ‫ا‬ ‫َّْ و‬ ‫ف َ ْ َف‬ ‫اَُ ْ ف‬ ‫ف َ َه َف‬ ‫ ِ َََ ف‬، ‫خ َِنْ ِْ َْةَذْف ِْاَ فوا و‬ ‫َّ ِ ٌَةُ ْ ْفق ِ َف‬ ‫ف َ َه َف‬ ‫َْحَ ة ف‬ َ ، ‫َّ و‬

“O Allah, kërkoj nga Ti falje dhe shpëtim në këtë botë dhe në ahiret! O Allah, kërkoj nga Ti që të më falësh dhe të më mbrosh në fenë dhe jetën time, ma ruaj familjen dhe pasurinë time! O Allah, m’i mbulo të metat e mia dhe më jep siguri në çaste të vështira/trishtuese. O Allah! Më mbroj mua nga para, mbrapa, djathtas, majtas dhe nga lartë! Unë kërkoj strehim tek Ti që të mos më lëshojë toka nga poshtë.”[4]

_________________________________________________________________

[1] – Fraza “Nuk ka zot tjetër që meriton të adhurohet përveç Allahut” dhe dhiare të tjera të ligjësuara, nuk kufizohen në një numër specifik, nëse nuk ka argument për këtë.”

[2] – V.P. Fjalët: “mbrëmje/natë”, zëvendësohen me fjalët “mëngjes/ditë” nga hadithi paraprak.

[3] – D.m.th. të besoj në Ty dhe të bindet sinqerisht.

[4] – Ueki’u ka thënë: “Do të thotë nga rrëshqitja e tokës.”

05. Dhikri/përmendja e Allahut para gjumit Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 34-39 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem thonte kur binte në gjumë, thoshte:

‫ل ََذْف‬ َ َُِ ‫ْوِْهَ ْذع ِ ْ اهَساف َ رن اي نصف‬ “O Allah, me emrin tënd vdes dhe jetoj.” Kur ai zgjohej, thoshte:

‫اَلف ْو َْ ْ َذ َفر ْْنُْ ِ ْ ْهُ ْهُ ِْ َن فْْ ِْهَ ذُْرُْ َ نيَا ف‬ ‫هللَ َ ْح ََ فْا‬ ‫َ نُُّ ا‬ “I tërë lavdërimi dhe falënderimi i takon Allahut, i Cili na ka ringjallur pasi na morri jetët tona dhe tek Ai do të jetë kthimi.” 02 – Ka thënë i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem:

‫ ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف ِْخ‬،‫ ِّ َ ِ رَ ار َْ ع ِْوا َْوَ ِّ ُخ و ل رص‬،‫ر لد َّ ص ِّ ل ذر جَع ذ رت‬ ،َُ‫هللاا اه ْفَ َا َفَ ِ ذيَُ َِّرِف ْ ِ ذي‬ ‫ ِ ْ ْهْ ف‬،َّ‫ هَّ َ ل ةطُد هُ ِ يَُ ذ َ سف َّ ص وَ َ نَوْ ذ‬،‫ذَْفِ ا ج سْم‬ َُ‫ هَّ َََِْ وهُ ووجير لَِلر ِْْرع ِ ي‬،‫هرَس َّ لث و ذ ذ ل نَ ج سْم‬ “Kur Profeti salallahu alejhi ue selem binte në shtrat, çdo natë, për të fjetur, i bashkonte shuplakat e dorës (v.p. sikurse bënte dua), pështynte nga pak në to dhe lexonte suren el-Ikhlas, el-Felek dhe en-Nas. Pastaj, me to e fërkonte trupin e tij aq sa mundej, duke filluar nga koka, fytyra dhe e pjesët e përparme të trupit. Ai vepronte kështu tri herë.” 03 – Transmetohet nga Ebu Hurejra radijallahu anhu se një njeri vinte tek ai çdo natë fshehurazi të merrte nga ajo sadaka për të cilën Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte bërë atë përgjegjës. Në natën e tretë, Ebu Hurejra i tha atij: “Tani unë do të të dërgoj tek i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem.” Ai tha: “Nëse ti më lë, unë do t’i mësoj disa fjalë përmes të cilave Allahu do të të japë sukses, fjalë të cilat të shpijnë në punë të mira: kur të biesh në gjumë, lexo ajetul-Kursinë deri në fund. Dhe nëse ti e vepron këtë, gjatë tërë kohës do të kesh mburojë nga Allahu e shejtani nuk do të afrohet ty derisa ta arrish mëngjesin.” Pastaj ai salallahu alejhi ue selem tha: “Ai ta tha të vërtetën, edhe pse ai është gënjeshtari (shejtani).” 04 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫َّ َ ذْةْذ َََّف َْ ْرفِ ْ ْه ََّف‬ ‫اَ َفر َه َف‬ َ ‫َلخ‬ ‫ِّْلْةُْ فما ْ َذرْ َفت ِ ف َ ََّْْ ْر َفخ ا‬ ْ ‫ل‬ “Ai që gjatë natës i lexon dy ajetet e fundit të sures el-Bekarah, do t’i mjaftojnë ato (për mbrojtje).” 5 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ ‫منلْ َفت ِْ َرذْ َنلا‬ َْ‫َّ ِ ْ ْهْا اِّ َفص َُْ ْفي َْو‬ ‫ا َفر َه َف‬ ‫س َّْلْ ْف‬ ‫ْرْ َذ َفر َْرْلْ فرا ْهُ ذْْ ََلا فالْ ِْ َمرن فرا ْه نرَ َف‬ ْ ‫ِْ َنْْماف‬ َ َ‫َ فرا َْ ْ َذ َفر ْل ْج ْفع َّ ا نفص َِ ْر‬ ْ َِ ‫ث َْ ٌْ ََل َفم‬ ْ ْ ْ ْ َ َ َ ْ َ َ َ‫ِْ َر ْذَّا َف‬: ‫ل ََذ‬ َ َ ‫ا‬ ْ َ ْ َ‫ض ْط ْل ْفع ْو َْو‬ ُ ِ ‫ف‬ ِ ‫ل‬ ‫لاف‬ ‫ن‬ ‫ض‬ ‫و‬ ‫ف‬ َ ‫ن‬ ‫ج‬ ‫ذْف‬ ِ ‫و‬ ‫ف‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ِ ‫ل‬ ِ ‫ف‬ ‫خ‬ ْ ‫لْف‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫ه‬ ِ ‫َف‬ ‫س‬ ‫ل‬ ‫ر‬ ُ ‫ي‬ َ ‫ه‬ ‫ُل‬ ِ ‫ف‬ ‫خ‬ ْ ‫و‬ ُ ‫ي‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ‫ل‬ َ َ ‫َ ْ َك‬ ْ َ ْ َ ْ َ َ ْ ْ ‫ِ ْ َل‬ َ ْ َ ْ ‫َ َ ا‬ ُ‫مُ َ َحذَّْف ََُِْْْبْف َِ َفر ْه َل َِلْف َِ َُْ ُِْهَ لْ َِ ْي‬ ‫َ ن‬ “Kur ndonjëri prej jush ngrihet nga shtrati dhe pastaj kthehet në të, le ta fshijë shtratin tri herë me qoshen e izarit (veshjes së poshtme) të tij, sepse ai nuk e di

se çfarë ka pasur aty pasi që është ngritur. E kur të shtrihet, le të thotë: “Me emrin Tënd, o Zoti im, unë jam shtrirë në krah dhe me emrin Tënd ngrihem. Nëse ma merr shpirtin tim, atëherë mëshiroje e nëse e le të lirë, atëherë mbroje atë ashtu siç i mbron robërit e Tu të mirë.” Në një formulim tjetër, thuhet:

‫لة ْ َذَّْ ْف‬ ‫سَْا ِ ف ُُِْْْرَف َ نيَا ف‬ ْ ‫وهف‬ َ َ ‫ِْ َرذَّْا َفَ ِ ْ ْهْا اِّ َفص‬: ‫هللَ َ َ ْح ََ فْا‬ َ ‫َِ َي َِّ َر َفم َف ْوِْوَخْف ال‬ ْ ‫ْرْ نفف ْو ْل فِن ْج‬ َْ‫ف وَْف‬ “Kur ndonjëri prej jush zgjohet nga gjumi, le të thotë: ”I tërë lavdërimi dhe falënderimi i takon Allahut që më ka dhënë shëndet në trupin tim, ma ka kthyer shpirtin tim dhe më lejoi që ta kujtoj Atë.” 06 – Ai salallahu alejhi ue selem i tha Aliut dhe Fatimes:

ْ‫َذرف هَ هُ ْْرع ِِْا ُّ ام َُْ ِ ْ فال‬ ‫ا ام َُْ ِ ْ ْو َذة ا َُْ َْوَْ ََُِْي؟ َه َف‬ ْ َ‫سََك ْحُ َِ ْر‬ ْ ِْ ُ ُ‫ْوَّْلََّذَّْف َّْلَّْفُ ُ ْوَهَ اََْْ ْوَّْلََّذَّْف َّْلَّْف‬ ِ َُْ ‫َّ ْ ام‬ َ‫ْوَّْلََّْذَّْف ِ ْ َلِْنفُ ُ ْو ََِّْكر‬ “A mos t’ju tregoj se çfarë është më mirë për ju sesa që të keni një shërbëtor? Kur të shtriheni në shtratin tuaj, thoni ”Subhanallah” 33 herë, ”El-hamdulilah” 33 herë dhe ”Allahu Ekber 34 herë.” Aliu radijallahu anhu ka thënë: “Nuk e kam braktisur leximin e kësaj ndonjëherë prej që këtë e kam dëgjuar nga i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem.” Dikush prej të pranishmëve i tha Aliut: ”As gjatë natës së Sifinit?” Ai tha: ”As gjatë natës së Sifinit.” 07 – Kur profeti salallahu alejhi ue selem binte në shtrat, e kishte zakon ta vendoste dorën e tij të djathtë nën faqen e tij të djathtë dhe thoshte:

‫ْيَِْْذْف ََنف َ ر اي نصف‬ ْ ‫د ذْ ََ ْفي‬ ‫ََُِْْْبْف ْ ْ ََ ْن اف‬ “O Allah! Më mbroj mua nga dënimi Yt Ditën kur do t’i ringjallësh robërit e Tu.” Profeti salallahu alejhi ue selem kur binte në shtratin e tij, e kishte zakon të thoshte:

‫لَُّْرُْ ِ ْ َُنْ َْنُْ َ نيَا ف‬ ‫ف ال َه نَ َف‬ ‫ا ْوال ْ فرا َُِِّْ ْف‬ ‫اه َم َو ْف‬ ‫هللَ َ َ ْح ََ فْا‬ ْ ‫و ِّْلُْرُْ ْو‬، ْ ُْ‫اوَر‬ ْ ‫و‬، ْ ‫َّ ِْ ْم َفص‬ ”I tërë lavdërimi dhe falënderimi i takon Allahut që na ka dhënë ushqim, pije dhe strehim. Sa të shumtë janë ata që u mungon dikush që u jep mbrojtje dhe strehim!” 08 – Ai salallahu alejhi ue selem e urdhëroi një burrë, që kur të binte në gjumë, të thoshte:

‫خ ْو ْهحَ ذُْ ْهُ ْه َُْْ ا ْيُ ذْف ْْة ْ َِْنُ ْهُ وِ ْ َرلْف رْ َلسَف َْرْ ََّلْف ِ ْ َرلْف َ رن اي نصف‬ ‫خ ُِْهَ لْ َِ ْيُ ِْهَ ذْ َذة ْ ْيُ َْ َف‬ ‫َ رن اي نصف ْ ْيُ ُِْ ٌَ َل َفر ِ ْ ْهة ن ْيُ ْوَْ َف‬ ‫لأ ْ اذْف اَْ َكف‬ ‫خ‬ َ ْ ِ ْ‫َ َنَُِْذْ فت‬ ”O Allah! Ti ma ke krijuar shpirtin tim dhe Ti do ta marrësh atë. Jeta dhe vdekja e ime të përkasin Ty. Nëse Ti e lejon atë të jetojë (shpirtin tim), mbrojë atë dhe nëse e merr, atëherë fale atë! O Allahu im! Të lutem të më ruash!” 09 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kur dëshironte të shtrihej në shtrat, e kishte zakon të thotë:

‫ذ َ رن اي نصف‬ ‫س ْل نف‬ ‫س َََْ َف‬ ‫ا ْو ْل نف‬ ‫ذ َْ ْ َل َ ف‬ ‫ْ ْو ْل نف‬ ‫ذص َ َنْ َر َ ف‬ ‫ذ ْلِننُْ َ َنْ َِ َف‬ ‫ْفب اِّ َكفَ ْو ْل نف‬ ‫ل ا َف‬ ‫س ُِْ َ ْف‬ ‫فو ْوَ نن َْا َ َ ْح َكف‬ ‫اه َن َة ْق ْف‬ ‫ذَ ن‬ ‫وَن َر َلذ َفَ َ ة ن ََ ْلَ َفخ‬ ‫َّ َِذْف ِْْاَ فوا وَ َلا َرَْ َف‬ ‫اَ فيِ ِ ْ َرلْف ا َكفْر وَا اِّ َكفَ ا َكفْر َه َف‬ ‫اْف ِفب َْ ََرْذْف ِْرْذ ْف‬ َ ‫ُبذْةَ َفر‬ َ ْ‫َا َْ ْ نو افق ِ ْ َرلْف َِن‬ َ ‫ُخ‬ ‫َا َ ََ افر ْوِ ْ َرلْف‬ ‫َُُّ وِ ْ َرلْف اْف ِفب ِْ َنْْبْف ِْرْذ ْف‬ ‫ْننُ َََ َ ف‬ ْ ‫َ َلْلَف َهَّْف وَ ٌَنَنُْ َ ْنذََّْف‬ َ ََْ َ ‫ع اْف ِفب ِاورْذْف ِ ر ذا‬ “O Allah! Zoti i qiejve dhe Zoti i tokës, Zoti i fronit madhështor, Zoti ynë dhe Zoti i të gjithëve, Zbërthyes i farës dhe bërthamës, Zbritës i Teuratit, Inxhilit dhe Furkanit (Kuranit)! Kërkoj mbrojtjen tënde prej të gjitha të këqijave, balli i të cilit është në Dorën Tënde. O Allah! Ti je i Pari dhe para Teje nuk ka asgjë. Ti je i fundit dhe pas Teje nuk ka asgjë. Dhe Ti je i Dukshmi e nuk ka mbi Ty asgjë dhe Ti je Padukshmi e nuk ka asgjë nën Ty. Largoje nga ne borxhin dhe na shpëto prej varfërisë.” 10 – Allahu Subhanehu ue Te’ala ka thënë:

َ ‫مل َفخ اوضاَ ْببْف ِْة ْ َْضفنأ َ ْه‬ َ َ ‫ا ََّكذْف ْْرع‬ َْ‫َ ْلنْذْف ِْْْذَلْف َْو‬ ‫وَاَ َْ ْ َذ َْ َف‬: ‫ض ْط َل َفع َّ ا نفص َر ن‬ َ َّ َ ْ ِ ‫َْ ْذَذْف رْ َلسَف‬ ْ ‫لرْ ََلاف َ رن اي نفص‬ َ َ‫وِ ْ َ ْلأَساف َْ ْذَذْف َْ فالن َه َنذْف ْه َن ْلع ْو فالْ ْه َر ْلفأ ْ فالْ َْ ذَذْف ْو ْل َهَْ فتُ ْل ٌََْ فتُ َْ ْذَذْف ِ ْ َه َرا ْوِْ ن‬ ‫ضلاف َْ ْذَذْف ْوجَ َيف ْو ْو نجيَلاف‬ ‫ َْ ْذَذْف َْي ََرا‬، ‫ل َرلْف َ نيَا ْو َِنْ ََ َذكذْف ِ ْ َر ْة َلْف َ نيَا َِ َمةُْ َِذْف ا ْه َنلاف‬ ‫َّ اهلنف ِْ َم َف‬ ‫وَجَ نْ َر ايَّنف َ َ َل َط ْر َفخ ْْرع اهلنف ْ َذرْةَذْف َه َف‬ ْ ‫خ ِ ْ َل‬ ‫اَ ْفر‬ َ ُ‫َّْْاَ ْفق ْه‬ “Kur dëshiron të shtrihesh për të fjetur, merr abdes ashtu si për namaz, pastaj shtrihu në krahun e djathtë, dhe thuaj: ”O Allahu im! Unë Ty ta dorëzova shpirtin tim. Po e kthej fytyrën time nga Ti. Po ta lë çështjen time. Tek Ti strehova kurrizin tim, me shpresë dhe frikë ndaj Teje. Nuk ka asnjë strehë dhe shpëtim përveçse tek Ti. Unë kam besuar në Librin që ke shpallur (Kuranin) dhe në Profetin Tënd që Ti e ke dërguar.” Nëse vdes në këtë natë, do të vdesësh në natyrshmërinë (e pastër islame), dhe le të jetë kjo gjëja e fundit që e thua.”12:255

06. Çfarë duhet thënë nëse zgjohesh natën? Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 39-41 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ُل ْه ََّف‬ ‫َّ ْْنْ نف‬ ‫َها َْ نفال َْ ْ فرْ ْفال َُِّْْ ْفق َ رن َذ َفَ َه َف‬ ‫ْرْع ْو اه ْفَ َ َ ْح ََ فْا ْو ْ فرا َ َ اَ َرذاف ْ فرا ْ فرا ا َْرذذْف ْفال ْوهَ ْْماف نف‬ ْ َ‫َذر ا َْف َفب اِّ َكف‬ ‫َْْ ِف‬ ‫ل ََ ْحُخْف َ نف‬ ‫َها َْ نفال َْ ْرْف ْو ْفال نَف‬ ‫َها نف‬ ‫ُهَ َْ نفال َا نَ فخْ ْو ْفال ْه ََ ْفق ْو ْفال ِ ْ ََِّْ افر ْو نف‬ ‫ُِْْْ ِ ْ َفو َف َ ٌَ َل َفر َ رن اي نفص َُْ ْفق َّ ا نفص َِ نف‬ ‫هَ َ َ ْح ََ فْا‬ ‫َه ْو ا‬ ‫برنع ْ ْ َْ ن‬ ‫لة ا َل ْف‬ ‫ذس‬ ‫ضفأ ْ ِْ َم َف‬ َ َ ‫خ ْ فرا‬ ْ ‫ب ْلْ ا فرا َا ََرْلَف ْو‬ ْ “Ai i cili zgjohet natën dhe thotë: “Nuk ka zot tjetër që meriton të adhurohet përveç Allahut të Vetëm e të pashoq. Atij i takon sundimi, falënderimi e lavdërimi, Ai është i aftë për çdo gjë. I gjithë falënderimi dhe lavdërimet janë për Allahun. I pa të meta është Ai. Nuk ka zot tjetër që meriton të adhurohet përveç Allahut. Allahu është më i Madhi. Nuk ka asnjë lëvizje apo forcë përveç përmes Allahut, të Lartit, të Plotfuqishmit” dhe pastaj thotë: “O Allah! Më fal mua” ose lutet diç tjetër, atij i pranohet duaja. Nëse ai merr abdes dhe falet, i pranohet ai namaz.” 02 – Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َّ‫َ ْر ذُ َ ذر هَّ ا ذ ُِ هللا ذ سأق َ ر ذَ هَّ لُْت ذ ن َّ رس ص … ُُهرَ ِ رَ ار ْ ع ِوا ه‬ ‫ْذ ُم هللا ِْطُم ْ ال َ َ رخ و‬ “Ai i cili shtrihet në shtratin e tij në pastërti, sa herë që rrotullohet gjatë natës, i lutet Allahut për mirësitë e kësaj bote dhe të ahiretit, atij Allahu ia jep këtë.” 02 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ِ يِّ رم ف وِوخ لوه ف ْ رف ولِ ج سْا ِ ف ُِْ ُر ف َ يا هلل َ حَْ ِ ر ذ ََّ َ ل ة ذ َّف ْو‬ “Kur ndonjëri prej jush zgjohet, le të thotë: “Falënderimi dhe lavdërimi i takon Allahut i Cili më ka dhënë shëndet në trupin tim, ma ktheu shpirtin dhe më bëri që ta kujtoj Atë.”

03 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem i ka mësuar sahabët që kur të frikësohen të thonë [1]:

‫س ِْْاَ فوا‬ ْ ‫َّ ْو ََُّْْ َِ َفر‬ ْ ٌ ‫هللاَ َِ ْم َر َُْ َف‬ ‫س ف‬ ‫َّ َ ةنُ نهُ َف‬ ‫َ ََ َفر َه َف‬ ‫َّ ََُْْ َِ َفم ا َ كْرف ْو َه َف‬ ‫س ْو َه َف‬ ‫ذَّف ْه َْ ْةَ َف‬ ‫ذْحَ َ ااروخْف ْوِ ْ َف‬ ‫خَ ن‬ َ ْ‫ُذ‬ َ ُُ “Kërkoj mbrojtje me fjalët e përsosura të Allahut nga zemërimi dhe dënimi i Tij, nga dëmi i robërve të Tij dhe nga mashtrimet e shejtanëve dhe nga prania e tyre!” ___________________________________________________ [1] – Tek Tirmidhiu thuhet: “Nëse ndonjëri prej jush frikësohet në gjumë, le të thotë: “Kërkojë ndihmë nga …”

07. Veprimi në lidhje me ëndrrat Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 41-42 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – Ebu Seleme bin Abdirr-Rrahman më tha se, ka dëgjuar Eba Katade bin Rib’ijin të thotë se ai e ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem duke thënë:

ُ ‫ هللا هَّ َ رؤذ‬، ‫ َ ُ ذطُخ هَّ َ ح رص و‬، َ‫َّْ ِ ر ذ ن لد ؛ ذ مرهر ا ذ ُِ ِهِّْ ص لِا ِ مو‬ ‫ َ ل ة ذ َّف ْوَ هرَس َّ لث ذ سُلم‬، ‫ ارهُ هَّ ِ ُ هلل ذ ة نَو و‬، ُ‫ ْ َرم َّ ِ مر ي‬، ‫اُب ْخ‬ ‫هللا‬ “Ëndrrat (e mira) janë nga Allahu ndërsa makthet (ëndrrat e këqija) janë nga shejtani. Nëse ndonjë prej jush ka parë diç që e urren, kur të zgjohet nga gjumi le të pështyj tre herë në të majtën dhe ta lusë Allahun që ta mbrojë nga e keqja e saj. Kjo nuk do ta dëmtojë atë nëse do Allahu.” Ebu Seleme ka thënë: “E kisha zakon të shohë ëndrra që ishin më të rënda për mua sesa malet. Pasi kisha dëgjuar këtë hadith unë nuk shqetësohesha më për to.” Kurse në një transmetim tjetër, thuhet: “E kisha zakon të shohë ëndrra të cilat më shqetësonin shumë, derisa kam dëgjuar Ebu Kataden të thotë: “E kisha zakon të

shohë ëndrrat të cilat më bënin edhe të sëmuresha, derisa dëgjova të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem duke thonë:

ُ ‫ هللا هَّ َ مُ حت َ رؤذ‬، َ‫ ذ حس هُ ِهِّْ ص لِا ِ مو‬، ‫ ذ حس هَّ ْ ال ِ ر ذ حْث ِ ل‬، ‫لِا ْخ و‬ ُ‫ ذ مرم ه‬، ‫ ِ ر ذ حْث ِ ل‬، ‫ َّ لَّ ُ ذ سُلم َّْ ذ ة لَ و‬، ‫َ ُ ذطُخ هَّ ِ ُ هلل ذ ة نَو و‬ ‫ لِا هُ ار هَّ َ رج ذص‬، ُ‫ْ َرم َّ ِ مه‬ “Ëndrra e mirë është prej Allahut. Nëse ndonjë prej jush ka parë në ëndërr diçka që ai e pëlqen, le të mos i tregojë askujt tjetër përveç atij që ai e do. E nëse ai ka parë në ëndërr diçka që e urren, le të mos ia tregoj askujt; mirëpo le të pështyj tre herë në anën e majtë dhe le të kërkoj nga Allahu që ta mbrojë atë nga shejtani i mallkuar dhe nga e keqja që ai ka parë në ëndërr. Kështu pra, kjo nuk do ta dëmtojë atë”.” 02 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ ذ مرهيُ َ رؤذ ُ ِهِّْ ص لِا ْو‬، ‫ َّ لَّ ُ ذ سُلم َّْ ِ ر ذ َ مل‬، ‫ذ س ة ني و‬ ‫ َّ لَّ ُ َ ُ ذطُخ‬، ‫ْ ر ذر ِّ ُخ َ يا ج ن َر َّْ ذ ةحَق و‬

‫هَّ ِ ُ هلل‬

“Nëse ndonjë prej jush ka parë ndonjë ëndërr të keqe, le të pështyj tre herë në anën e majtë, le të lusë Allahun për mbrojtje nga shejtani tre herë dhe të rrotullohet në krahun tjetër nga i cili ka qenë (duke fjetur).”

08. Vlera e adhurimit gjatë natës Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 42-44 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) Allahu Te’ala ka thënë:

ُْ‫ذل َْ نفال َ رن َذ ْفَ َا َفص َ َ اَ نة َ كه افَ ِْذُّ ْيُ ذ‬ ‫ملْ فرا َْ َر ُف‬ ‫ْرْ َذ َفر ٌَ َفِ ِ ْ َفو َْ َر ُف‬ ْ َ‫ذل َ ََّا َراخْف ْو ْلَْ ك َف‬ ‫لنا َر ََّف َْرنُ ْ ْ َرَْ ُف‬ ْ َ َ‫ذل َه َن فرا َرَّاحَف ِ ْ َفو ر‬ ْ ‫ْرْذَذْف‬ ْ ‫ذل َ ََ ُفال‬ ‫َّ ْ ََّ ُف‬ “O ti i mbuluar (o Muhamed)! Çohu (të falesh) gjithë natën, përveç një pjese të saj, që është gjysma ose diçka më pak a diçka më shumë se ajo dhe lexoje

Kuranin ngadalë dhe qartë, sepse Ne do të të dërgojmë vërtet një fjalë me peshë të rëndë.” 73:1-5 Allahu Te’ala ka thënë:

‫سع نذْف رَُِْرْ فتُ َِ َفر ِْة ْ ْي نل َفْ َ رن َذ ََف ْو َهَّْف‬ ْ ‫نهحَ اَََُِ ْهَُّْ ُهُ ْلُِّذْف ذْ ََنْثْذْف ِْخ‬ ْ ْ “Kaloje një pjesë të natës, si falje shtesë për ty (Muhamed)! Është e vërtetë se Zoti yt do të të vendosë ty në një vend të lavdëruar.” 17:79 Allahu Te’ala ka thënë:

ُ ََ ُْ ‫ل ال َفْ َ رن َذ ََف ْو َهَّْف‬ ‫ذلف ْذ ُف‬ َ ُِْ ‫ل ََكحَ فرا ْ فرا‬ ْ ‫َل ْو‬ “Në një pjesë të natës bëji sexhde Atij dhe, natën falju gjatë Atij.” 76:26 01 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ َ َ ر َ ر ذَ َّ رد ذ َ َّع ه ذَّ َ ْر ذُ َ سَُب ْ ع ذ رت ِّ َ لِ نُ ذ نةق‬، ‫ ِ ذ ََّق‬: َّ‫ه‬ ‫ ر ِ أ ل ةل ذس ذ َْْر ف‬، ‫ ِ أْط ذر ذ سأ نف هَّ و‬، ‫ر ِ أٌ لر ذ س ة ف لرر ف هَّ و‬ “Zoti ynë zbret çdo natë në qiellin më të ulët atëherë kur mbetet një e treta e natës, thotë: “A ka ndokush që lutet e Unë t’i përgjigjem atij? A ka dikush që kërkon diçka e Unë t’i jap atij? A ka ndokush që kërkon falje që Unë ta fal atë?” 02 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ َ َ ر َ ر ذَ جَخ ِ ف َ ن َْ هَّ َ رذ ذ مَخ هُ َِ رذ‬، ‫ذ يِّ ر هََّ ْ مَخ ِخ َ ل ةط نل ِ مخ‬ ‫ َ سُْت ْ رذ ِ ف هللا‬، َّ‫ِ م‬ “Zoti më afër me robin e Tij është në pjesën e fundit të natës. Nëse ke mundësi të jesh prej atyre të cilët e përmendin Allahun gjatë kësaj kohe, atëherë bëje këtë.” 03 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫سُْت َ ر ذَ ِ ف ْخ‬

‫و َ ْر ذُ ِهر هَّ َ ذرَ جَ و ْة هللا ذ سأق ه س رص لجَ ذ ََِ َّيُ ال‬ ‫ ْذ ُم ِْطُم ْ ال ؛ َ َ رخ‬، ‫ذ رت ِّ َ و ذ و‬

“Është një pjesë kohore gjatë natës, në të cilën nëse myslimani i lutet Allahut ‘Azze ue Xhel në lidhje me gjërat e mira të kësaj jete dhe të ahiretit, Allahu do t’i japë atij. Kjo ndodh çdo natë.” Allahu Te’ala ka thënë:

‫سة ْ َف َل َرذَّْف‬ َ َ‫ل ْح َُلف ْوَ َ ا‬ َ ْ َُِْ

“…dhe që kërkojnë faljen e gjynaheve para agimit.” 3:17

09. Vlera e lutjes gjatë hyrjes në shtëpi dhe gjatë ushqimit Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 45-46 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ ِ ذ ةر َ رجَ ََِ ْو‬، ‫ ََِ ر ْ نْ ْ نُ ع هللا ِ يِّ ر‬، ‫ ُ نُهر ْ نْ و‬، ‫ َ ُ ذطُخ َ ُق‬: ‫ال‬ ‫ ََِ ر ْ نْ ْ نُ ع هللا ذ يِّ ر ِ رص ََِ ْوَ و ٌ ْ ُُب ال و مص ه َ ذل‬، ‫ َ ُ ذطُخ َ ُق‬: ‫ ُ نُهر ْ نْ ْ نُ ع هللا ذ يِّ ر ص ْوَ و ٌ َ َ َ ذل ِِلِّ نص‬، ‫ َ ُق‬: ‫َ ن ُُب و َ َ َ ذل ِِلِّ ةص‬ “Kur njeriu hyn në shtëpinë e tij dhe kur han ushqim e përmend Allahun Te’ala, shejtani thotë: “Nuk ka vend fjetje për ju e as ushqim.” Nëse ai hyn pa përmendur Allahun Te’ala, shejtani thotë: “Keni fituar vend fjejer.” Dhe në qoftë se ai nuk e përmend Allahun Te’ala kur të ha ushqim, shejtani thotë: “Keni fituar vend fjetje edhe ushqim.” 02 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

ُ ‫ ِهرذ ْ رع َِ رل ْوَ ! ِ نف ذ‬، ‫ ْ ر ذذ ِ رِّ ت ذ مَّ ؛ ِ س رص‬، ‫ِ ذ ةذ ِهَ ْ رع و‬ “Bir im! Kur të hysh në shtëpi, jep selam. Kjo është bekim për ty dhe familjen tënde.”

10. Dhikri gjatë daljes nga shtëpia Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah)

Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 44-45 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ج َهذَّْف َُْ ْفق ْه ََّف‬ ‫َّ ذْ َن ار اف‬ ‫ ْه َن َة َ َفر َه َف‬: ‫س َفص‬ ‫هللاَ ْْرع ْ ْ َْ نِّ َرلاف ف‬ ‫هللَ َْ فالن َا نَ فخْ ْو فالْ ْه ََ ْفق ْو فالْ ف‬ ‫َهذنَِ َيف ْ فرا ذاَُّْ افق ْْنُْ ع ُِ ف‬ َ َِ َ‫هللا‬ ‫ُ َذ ْطُخاف ْ َن فرا ْوذْةْنْ نحع ْو اهَْذلْف ْو اوََذلْف اِّ َلذلْف‬ ‫ُ َذ ْط َف‬ ‫َا َْ َفْ َِ ْر اج َفَ ْذْف ِّْذ ْف‬ ‫ف ْو اِّ َلف اهْ ْف‬ ‫ْو اوََ ْف‬ ‫ُخ ِْذَّْاَ افق َ ن‬ ْ َ ‫ا َْ ْفر‬: ‫َط‬ “Kushdo që thotë kur del nga shtëpia: “Në emër të Allahut. Tek Allahu mbështetem. Nuk ka asnjë lëvizje apo forcë përveçse me dëshirën e Allahut Te’ala”, i thuhet atij: “Ti je i mbrojtur, i ruajtur dhe je udhëzuar.” Shejtani do të largohet prej tij, e do t’i thotë një shejtani tjetër: “Çfarë do të bësh me një njeri i cili është udhëzuar, është mbrojtur dhe është ruajtur?!” 02 – Umm Selemeh radijallahu anha ka thënë:

ُ‫جف ه‬ ‫ُب َْ ع ُْ َرِْ فرا ْلِْ ْفع َْ فالن َ س ِْ َذةَف َه َف‬ ‫س َْ َف‬ ْ ‫ ل لَق َْ ْر‬، ‫ ْ ر ذر هللا ب رع هللا‬،‫َّ و ل رص‬ ‫َ رن اي نفص وَُْ ْفق َ ن‬ ْ ْ ْ ْ ْ ْ ْ ْ ْ ْ ْ ْ ْ ْ ‫ْرف ذالَ ْي ْفَ ِ َفو ِجَ ْي ْفَ ِ َفو ِ ا ََرْ ْفص ِو ِ ََ َر ْفص ِ َفو ِ ا ٌْ نفق ِ َفو ِ ٌَ نفق ِو ِ ا‬ ‫خ َِذْف ِْاَ فوا َْرَكف‬ ‫ض نفَ ِ َفو ِ َض نفَ ِ َف‬ ‫ْ نف‬ “I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kurrë nuk ka dal nga shtëpia ime pa shikuar drejt qiellit dhe thoshte: “O Allahu im! Unë kërkoj mbrojtjen Tënde që mos të lajthitem dhe t’i lajthis të tjerët, mos të rrëshqas nga e vërteta dhe mos t’i bëj të tjerët që të rrëshqasin nga ajo, mos t’i bëj padrejtësi dikujt dhe mos të më bëjë dikush padrejtësi mua, mos t’i trajtoj të tjerët me mos respekt dhe të mos më trajtojnë mua me mos respekt!”

11. Duaja e hyrjes dhe daljes nga xhamia Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 46-47 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kur hynte në xhami, e kishte zakon të thoshte:

‫ ل لَق ِْخنف‬، ‫ ْ ر ذر هللا ب رع هللا‬،‫س َل فْْ ِْ َْ ْفَ َْوَْ ُِّْخْف و ل رص‬ ‫ب َكفَ َ رن اي نفص ف‬ ‫اه ْح نَ َفْ ْ ْف‬ َ َْ َ َ ‫ َُْ ْفق‬: ‫س َفص‬ َ َِ َ‫هللا‬ ْ ‫ْرع‬ َْ‫ج ِ َمو‬ ‫َُ ْفق َْ ْر ْف‬:‫س َصف‬ ْ ْ‫اه ْح نَ َف‬ َ َِ ‫ب َكفَ َ رن اي نفص َفر َق‬ ْ ‫ْرْع‬ “Në emër të Allahut. O Allah, dërgo salavate dhe selame mbi Muhamedin.” Kur dilte nga xhamia thoshte: “Në emër të Allahut. O Allah, dërgo salavate dhe selame mbi Muhamedin.” 02 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َْ‫س َل فْْ ِ ْ ْهْا اِّ اصف ِْ َْ ْفَ َْو‬ ْ ‫ ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف‬،‫َذ َف ََِةْفَف َ ر اي نفص ْو َذَّْا َفَ و ل رص‬ ‫ِِْ ََْ ْف‬ َ َْ َ َ ‫س َرك َفص‬ ْ ‫ْرْع ِْ َرذا‬ َ ِْ ‫ج ْوَْوَْ ْلهَ َْةَذْف‬ ‫ِْ َرذَّْا َفَ َْ ْر ْف‬: ‫لأ ْ اذْف َْرَكف َ رن اي نفص‬ ‫َ َرذْف َه َف‬ َ ْ ِ َّ “Kur ndonjëri prej jush të futet në xhami, le të përshëndes Profetin salallahu alejhi ue selem, dhe le të thotë: “O Zoti im, m’i hap dyert e mëshirës tënde”. Dhe kur të dal nga xhamia, le të thotë: “O Zoti im, të lutem të më japësh nga të mirat Tua”. Në një formulim tjetër tek Sahihu i Muslimit, gjithashtu dërgohen edhe salalavate dhe selamet edhe duke dalë nga xhamia. 03 – Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të thoshte kur hynte në xhami:

‫هللَ ِْْاَ فوا‬ ‫ذصف ْو َِ َْجَ َي َفر َ َنْ َِذص ُِ ف‬ ‫ُخف َهَّْف َ ََّْْ َف‬ ‫َ نر َج َف‬ ‫ذص َ ن‬ ‫َذص ْو َِ ا‬ َ ‫س َر ْطُرَ َفر َ َم َْر‬ َ ‫ُ َذ ْط‬ “Kërkoje mbrojtje tek Allahu i Madhërishëm, përmes Fytyrës së Tij të ndershme dhe me fuqinë e Tij të përhershme nga shejtani i mallkuar.” Dhe kishte thënë:

َ‫ و ذ َ ُق ِ مو‬، ‫ َ ُ ذطُخ َ ُق‬: ‫َ ذَي لُذ ر ه نف ه لف‬ “Nëse ai e thotë këtë lutje, atëherë shejtani thotë: Ai është mbrojtur prej meje edhe për pjesën tjetër të ditës.”

12. Ezani dhe ai që e dëgjon atë

Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 47-51 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ ‫ْ ر ذر ذ س ةيَََ ِخ ْ ال ذ لْوَ ص َّ ص َْو ق َ مط و َ نَْب ِ ف هُ َ نُِّ ذ ن رص‬ َََ‫ال ل ةي‬ “Sikur ta kishin ditur njerëzit se çfarë shpërblimi ka në thirrjen e ezanit dhe në safin e parë, dhe nuk do të kishin mundur t’i arrijnë vetëm përmes shortit, do të kishin hedhur edhe short.” 02 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ َ ةأوذ َّ ذ سَع ال ه ةع ضرَُ ر َ ُ ذطُخ ِِِ ر ِ ُ م لخ ر َِا ْو‬، َ‫َ َف ِ مو‬ َّ ‫ َ ةأوذ‬، ََ َِ ، َ‫ ِ ُ م لخ َّ َذ ِ مو‬، ‫ ِِِ ر‬، َ‫ َ ة ثَذ س َ َف ِ مو‬، ََ َِ ، ‫ه ةع‬ ‫ ر ل سر و َ َرب ِ ذَّ ذ نطر‬، ‫ ِ ذ ََّق‬: ‫ ِّ يَ َوِّ ر‬، ‫ ِّ يَ َوِّ ر‬، َُ ‫ ذ يِّ ر ذ مَّ ص‬، ‫ه ةع‬ َِ ‫ب رع ِّ ص ذ ْلا هُ َ رجَ ذ‬ “Kur thirret ezani për namaz, shejtani e kthen shpinën dhe ik duke e lëshuar erën, për të mos e dëgjuar thirrjen e ezanit, kurse, kur mbaron thirrja e ezanit, ai kthehet dhe kur fillon thirrja e ikametit, ai prapë e kthen shpinën, kurse, kur përfundon ikameti, ai kthehet dhe e përkujton njeriun duke thënë: “Kujtoje atë, kujtoje këtë!” Çka njeriu më parë nuk ka mundur as të mendojë, saqë njeriu më nuk dinë sa ka falur.” 03 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫َ َّ ذُهت ذ َي ر ْال ايْ ْر ا ال و جَّ َ َموخ بَس هْا ذ سَع ال‬ “S’ka xhin ose njeri që dëgjon zërin e myezinit, veçse do të dëshmojnë për të në Ditën e Kiametit.” 04 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫َ َموخ ذ ََّق هُ ه ثَ ِ ََّ ََ َ نَْب لَ ن ةص ْو‬ “Kur të dëgjoni ezanin, thoni ashtu siç thotë myezini.” 05 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ ذ ََّق هُ ه ثَ ِ ََّ ََ َ َموخ لَ ن ةص ْو‬، ‫ ْ رف ب رََ َّ ص‬، ‫؛ ب لخ ْ رف ب رع هَّ ِ مر ر‬ ‫ ْ ُرَ ِ يُ ْ ر ذر هللا ب رع‬، ‫ َ َ ل ذ رت ف هللا ل رََ َّ ص‬، ُ‫ال َ ل نت ِ ف ه نة ت ِ مر ي‬ ‫ هللا ْ َُِ هَّ ن َْ ْ ال ْ ن َ فف‬، ‫ هَ ِر ُ ِِّ َخ ِخ ِلجَ و‬، ََّ ِ ‫ َ َ ل ذ رت ف لأق‬، ‫ه رل‬ ‫َ ُ لُْت ر‬ “Kur të dëgjoni myezinin thoni ashtu siç thotë ai, pastaj dërgoni salavate mbi mua, sepse ai që dërgon salavate mbi mua një herë, Allahu mbi të dërgon dhjetë herë. Pastaj kërkoni nga Allahu për mua Vasilën, e cila është një vend në Xhenet caktuar vetëm për një rob prej robërve të Allahut, e shpresoj që unë të jem ai, kush kërkon nga Allahu për mua Vesilen e lejohet shefati (ndërmjetësimi) im.” 06 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ ِْ ‫خ‬ َْ‫هللاا ِ ْ ََِّْ افر هللا َ َ اَ ْم َوكخاف َ ُق َْو‬ ‫َر ف‬ ‫هللاا ِ ْ ْهْا اِّ َفص َُِّْْ ْفق ِ ْ َِّ اف‬ ‫َِّر ف‬ ‫هللاا ِ ْ اف‬ ‫ا ْي فْا َ ُق َّ ص َِِّْر ف‬ ‫َ ُق هللا َْال َْ ر ال ِْ َف‬ َ ِْ ‫خ‬ َ ْ ِ ‫لَ افق اه ْح نَْفَ ُ ِْخنف‬ َ ْ ِ ‫لَق اه ْح نَْفَ ُ ِْخنف‬ ‫ا ْي فْا َ ُق َّ ص هللا َْال َْ ر ال ِ ْ َف‬ ‫ا ْي فْا‬ ‫ا ْي فْا َ ُق هللا ْل ا‬ ‫َ ُق َّ ص هللا ْل ا‬ ‫ف َ ُق َّ ص ِ ُ هلل َْ فالن َا نَ فخْ ْو فالْ ْه ََ ْفق فالْ َ ُق َ مل َفخ ْْرع ْه نف‬ ‫ف‬ ‫وَ ْْرع ْه نف‬ ‫هللَ َْ فالن َا نَ فخْ ْو فالْ ْه ََ ْفق ال َ ُق َ َلْلْ ف‬ ‫َُِ ف‬ ‫هللاا َ ُق َّ ا نفص‬ ‫هللا َْال َْ ر ال َ ُق هللا ْ ال َْ ر ال َ ُق َّ ص ِِّ َر هللا ِِّ َر هللا َ ُق َِِّْر هللا َِِّْر ف‬ َ‫َ َ ْلننت ِْ َْ ْف‬ “Kur myezini thotë “Allahu Ekber, Allahu Ekber” dhe ndonjëri prej jush thotë “Allahu Ekber, Allahu Ekber” dhe pastaj myezini thotë: “Eshhedu en la ilahe illall-llah” dhe pastaj ai thotë: “Eshhedu en la ilahe il-lall-llah” dhe pastaj myezini thotë: “Eshhedu enne Muhamederr-rrasulullah”, dhe ai thotë: “Eshhedu enne Muhamederr-rrasulullah”, dhe pastaj myezini thotë: “Hajja a’ales-salah” dhe ai thotë “La haule ue la kuu-uete il-la bil-lah” dhe pastaj muezini thotë “Hajja a’lelfelah” dhe ai thotë se “La haule ue la kuu-uete il-la bil-lah” dhe pastaj myezini thotë se “Allahu Ekber, Allahu Ekber” dhe ai thotë se “Allahu Ekber, Allahu Ekber”, dhe pastaj myezini thotë “La ilahe il-lall-llah” dhe ai thotë “La ilahe illall-llah”, do të hyjë në Xhenet.” 07 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫س َْع َهذَّْف َ ُق ْه ََّف‬ ‫ملْ َفخ َ ةنُ نه َفت َ ْنْ ََْ َفخ ْهيم نف‬ ‫َ َ ل ذ رت اه ْح نَْفَ ُ ا َف‬ َ ْ‫َ نَكَْْ ْفب ذ‬: ‫لذ َ رن اي نفص‬ ‫س َ َ َُّْذَ َْ َفت وَ ن‬ ْ‫ْ َْْ ْ فرا َ يا هحََِفَ ُ ْهَُّْهفُ ُ ْوَ َِنْثَ فرا وَ َلْ ََذرْ فت‬ ْ ‫ْةَف ْ فرا ْهرنلَف ْو‬ ْ ُْ‫ال‬ ْ ‫َ َّ ذُهت ذ َي‬ “Ai që thotë kur ai të dëgjon ezanin dhe thotë “All-llahum-me Rabe hadhihidda’uetit-tam-meti ues-salatil-kaimeh, ati Muham-medinil-Uasilete uel-fadileh, ueb’athhu mekamen mahmudenil-ledhi ue’ad-teh (O Allah, Zot i kësaj thirrjeje të plotë dhe i këtij namazi për të cilin po thirret! Jepja Muhamedit Vesilën dhe statusin e lartë. Jepja atij pozitën e lavdëruar të cilën ia ke premtuar atij)” ai do të ketë ndërmjetësimin tim në Ditën e Gjykimit.” 08 – Abdullah bin Umeri radijallahu anhuma se dy burra thanë:

ُ ‫ ذ ل َ رَر نُ َ َمور ذَّ ْخ ! هللا ل لَق ذ‬. ‫ ل رص و ْ ذر هللا ب رع هللا ل لَق ِ َُّق‬: َ َ َُ ِّ ‫ ذ ََّ َخ‬، َ‫ َر ةي ذل ِ مو‬، َ‫ْ نطر ِ س‬ “O i Dërguari i Allahut! Myezinët janë më me vlerë se sa ne.” Ai tha: “Thoni atë që thonë myezinët. Dhe kur të përfundoi, bëni dua dhe ajo do t’u pranohet.” 09 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫َنَ ُهت و َْوَ خ ِ ذَّ ذ رِ ال َ ُْْب‬ “Duaja nuk refuzohet në mes ezanit dhe ikameti.” 10 – Transmeton Sehl bin Sa’d radijallahu anhu se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ – ْ رَِخ َ رَُ ِو – ْ رَِخ ال َّ ن ةُخ‬: ‫ َ نَْب ْ نْ َ ُْْب‬، ‫ذ رحص ه ذَّ َ َأِّ ْ نْ و‬ ‫ِ ن َُ ِ ن َيص‬ “Dy (lutje) nuk refuzohen: lutja pas ezanit dhe lutja në vështirësi, kur të përleshen një grup me tjetrin (në betejë).”

13. Duaja në fillim të namazit Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 51-55 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – Transmetohet nga Ebu Hurajra radijallahu anhu se ka thënë:

‫ ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ِّ ُخ‬،‫ف َْوَْ و ل رص‬ ‫لة ْ َلة ْ ْف‬ ‫َِّْا َرلاف ذْ ََّ ْرفِ ْ ِ ْ َف‬: ُْ‫ذ‬ َ َ ْ‫ملْ فخ‬ ‫لمْلْف َ ن‬ ْ ُ‫خ َْ ََ ْفَ اه ْن َذ ْي فت‬ ‫لَ ْفق‬ ‫لماَْْذْف ِْلِْذَلْف ْوِ ا َ كهف َِأ ْ َِف ف‬ ‫َُْ ْفق َّْْاَ اق؟ هُ وَ َ ََّ ْرَ ْب َفخ َ ة ن َم ََ َف‬: ‫َِْاَ افق‬: “‫ْوِْذََّْف ِْ َذنَف ُِْ َْ َفْ َ رن اي نصف‬ ‫هللاَ ْل ا‬ ‫ذر ِْذََّْف ا‬ ‫َْْسْف ِّْ َُْ َْ ْطُ ْذ ْف‬ ‫ُا‬ ْ ُِ ‫ت ِْذََّْف‬ ‫ذ َ َ َُْ ََر َف‬ ‫َّ رْ ََّكنَف َ رن اي نفص وَ َ َْ َف َر َف‬ ‫ُا َه َف‬ ‫ذ ذانَّْنع ِّْ َُْ َْ ْطُ ْذ ْف‬ ‫ع َ ث ن ََ اف‬ ‫ا َهَّ َْ ْ َِ ْذ اف‬ ‫َ ْنرْ َ ف‬ ‫س َرنَف َ رن اي نفص‬ ‫ُا َه َف‬ ‫ج َْ ْطُ ْذ ْف‬ ‫ُب ُِ ث ن َر َف‬ ‫وَ َ َْ ْر َفِ وَ َ َْ َف‬ َ ٌَ َ َّ

“Pasi që i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem fillonte namazin, e kishte zakon të qëndronte i heshtur për ca kohë, para se të fillonte të lexojë. Ndërsa unë i thash: O i Dërguari i Allahut! Qofshin të flijuar babai dhe nëna ime për ty! Çfarë thua kur hesht në mes të tekbirit fillestar dhe leximit?” Ai tha: “Unë them: “O Zoti im, më largo mua nga mëkatet e mia, ashtu siç e ke larguar Lindjen nga Perëndimi. O Zoti im, më pastro mua prej mëkateve të mia, ashtu sikur pastrohet rroba e bardhë nga njollat. O Zoti im, më pastro mua prej mëkateve të mia me ujë, borë dhe akull ”. 02 – Xhubejr bin Mut’im radijallahu anhu ka treguar se ai e ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem duke thënë në namaz:

‫ل ََ ْحُخْف ِّْ َثذرفَ ُ هللفَ وَ َ ْح ََ فْا ِّْ ََذرفَ ُ ِ ْ َِّ َْ ارف هللا‬ ‫لُ ِا َم ْر فخُ ف‬ ‫وِ ْ َبذ ف‬‫ُخف َهَّْف ُِ ف‬ ‫َف‬ ‫هَّ َ نر َجذص َ ن‬ ‫هللاَ ْو ا‬ ْ ُ ُ‫َّْلَّف‬- ‫هللَ ِْْاَ فوا‬ َ ‫ُ َذ ْط‬ ‫ْو ْه ََ َة َفم ْورْ َلثَ َفر رْ َل َن َفر‬ “Allahu është më i Madhi, falënderimi i shumtë i takon Allahut, i Lartësuar qoftë Allahu në mëngjes dhe mbrëmje. (3 herë) Kërkojë mbrojtjen e Allahut prej shejtanit të mallkuar nga arroganca e tij, nga pështyrjeve të tij dhe çmenduria e tij.” 03 – Aisha radijallahu anha, Ebu Said el-Hudri radijallahu anhu dhe të tjerët transmetojnë se Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të thoshte kur fillonte namazin:

ْ ‫ل ََ ْحُرْذْف‬ َ َ ‫ٌذ اَربْف َْ ر ْوال ْجُّْبْف ْوْْنُْ ع‬ ‫ُلبْف ْوَِ ْح َََْبْف َ رن اي نصف ا‬ ْ َْْْ‫ل اَذْف و‬ “I Lartësuar je Ti, o Allahu im dhe falënderimi e lavdërimi të takon Ty. I Lartësuar qoftë emri yt dhe e Lartësuar qoftë Madhëria Jote. Nuk ka të adhuruar tjetër përveç Teje.” 04 – Transmetohet nga Umeri radijallahu anhu se ai e kishte zakon të bënte tekbir e pastaj të lexonte duan me të cilën fillohet namazi. 05 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të thotë kur fillonte namazin:

‫طر رنيَا ْوجَ َيف ْو نجيَلاف‬ ‫س ِْ ْف‬ ‫س َََْ َف‬ ‫بلَْْف َْخنف َ َ اَُ ََر َِّذَّْف َهَّْف ِْرُ ْوهُ ْهنذلفُ ُ وَْ ْ َل ْف‬ ‫ْو ْهحَ ذْ ْف‬ ْ ‫س َمف‬ ‫اَ ن‬ ‫ُا ْورا ا‬ ْ ْ ‫ا‬ ْ َ َ َ ‫هللَ ْو ْه ََُْْف‬ ‫ذ ف‬ ‫س َر ََذَّْف َهَّْف ْوِرُْ ِ َه َرساف ْو َِي َذْف ْ فرا ا َْرذذْف فالْ َ نُْ ْ ََذَّْف ْل َكف‬ َ َ‫ْلَِكف ِ ْ َرلْف َْ فالن َْ رْف فالْ َ َْ َرذاف ِ َرلْف َ رن اي نفص َ ا‬ ُْ‫ْ ََْابْف ْوِْر‬ ْ ‫َذ ذْ َف َل افر فالْ ِ َمرن فرا ْج ََذنفُ ُ واراَ َِف َف ُِْ ٌَ َل َفر َِيْ َرََف وَ َْة ْ ْر َِلاف رْ َلسَف َْرْ ََلاف‬ ‫وَ َه َْرَف ِ ْ َرلْف َْ فالن َ يُّرا ْف‬ ‫سَّْف‬ ‫سنَ ْيُ ذْ َيَْا فالْ َْ ْ ََلْ َف‬ ‫ْنَكف وَب ََر َف‬ ْ ُ‫ل َذكِ ْي‬ ‫ل َذكِ ْ ْيُ ْْنف ذْم ََر اف‬ ْ َ‫ت ْْه‬ ْ َ‫خ ِ ْ َرلْف َْ فالن ْْه‬ ْ ْ‫خ فال‬ ْ ‫َْنذَذ ِ ْ َرلْف َْ فالن‬ ‫ل َنْْذَذْف‬ ‫ُل َِّلْف وَْ ْذَذْف َِذْف ِْرُ َْ ْذَذْف ْذ ْف‬ ‫َْ ْذَذْف وِْْ ا اف‬ َ ِْ ‫َذ‬ ْ ‫َا ْوَ ُ ُّفنر ذْْْذَذْف ِ ف اِّرُّ فرا وَ َ ْنذ افَر ْو‬ ْ َْْْ ‫لة ْ َف َل اربْف ْوْْنُْ ْذَلْف‬ “E ktheva fytyrën time sinqerisht tek Ai i Cili ka krijuar qiejt dhe tokën, dhe unë nuk jam prej idhujtarëve. Me të vërtetë namazi im kurbani im, jeta dhe vdekja ime i përkasin vetëm Allahut, Zotit të botëve. Ai që nuk ka ortak, në këtë unë jam

i urdhëruar dhe unë jam prej myslimanëve. O Allah! Ti jeni Sundimtari. Nuk ka zot të vërtet përveç Teje. Ti je Zoti im dhe unë jam robi Yt. Unë i kam bërë padrejtësi vetes time dhe unë i pranoj mëkatet e mia, prandaj m’i fal të gjitha mëkatet, sepse askush pos Teje nuk falë mëkate. Më udhëzo mua në moralin më të mirë, sepse askush pos Teje nuk udhëzon në të. Largoje nga unë sjelljen e keqe, sepse askush pos Teje nuk e largon atë. Të përgjigjem Ty dhe me këtë jam i lumtur. Çdo mirësi është në Dorën Tënde. E keqja nuk të përket Ty (nuk ka vend tek Ti). Me Ty mbrohem dhe tek Ti kthehem. Ti je i Lavdëruar dhe i Lartësuar, kërkojë falje nga Ti dhe tek Ti pendohem.” 06 – Kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem zgjohej gjatë natës për tu falur, ai në namaz lexonte këtë dua:

‫ذ َ رن اي نصف‬ ‫ل ْرََِذ ْفَ ْو َهذمُْ ْفق َجَ ََرذ ْفَ ْل نف‬ ‫س َََْ َف‬ ‫س ُْْ َ ْفص وَْ ْ َل َ ف‬ ‫ُ ْيُِْ َفخ َ َفْ َذ َف‬ ‫ََُِْْب ِْذََّْف ْْحَ ام افص ِ ْ َرلْف وَ ن‬ َ َْ‫ُُ ْرف ْو‬ َ ِْ ‫س‬ ‫اَ ن‬ َ ‫ل َهَّْف َِذ َفر‬ َُ‫ط َ َُْ َ َه َْرَف ذْ َنة ْ َرلاَخْف َِذ َفر ُِّراََ َِذ‬ ‫ََة ا َر ْف‬ ‫َّ ْ ْ َيَْا َْرنذْف ِ َم َورَذْف َ َ ْح ك َف‬ ‫َُ َْ ع ُُْْْ افب ْه َف‬ ‫سة ْ ََّذص َب ْر َف‬ َ ‫اه‬ “O Allah im! Zoti i Xhibrilit, Mikailit dhe i Israfilit, Krijues i qiejve dhe i tokës, Ti që di të fshehtat dhe dukshmet! (Një ditë) Ti do të gjykosh në mes të robërve të Tu në të gjithë mospajtimet e tyre! Më udhëzo në të vërtetën në të cilën (njerëzit) kishin mospajtime – Me të vërtetë Ti udhëzon në rrugën e drejtë atë që dëshiron.” 07 – Kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem falej gjatë pjesës së fundit të natës, ai e lexontë këtë dua:

‫َل ِ ْ َرلْف َ َ ْح ََ فْا ْذْف َ رن اي نصف‬ ‫س را اف‬ ‫س َََْ َف‬ ‫َّ وَْ ْ َل َ ف‬ ‫ذيَّنف ْو ْه َف‬ ‫سَََ َف‬ ‫َّ وَْ ْ َل َ ف‬ ‫ذيَّنف ْو ْه َف‬ ‫اَ ن‬ ‫اَ ن‬ َ َِ ‫س ْه َرذاف ِ ْ َرلْف َ َ ْح ََ فْا ْو ْذْف‬ َ َِ ‫ا‬ ْ ْ َ َ َ َ َ ‫ل ْو ْو َْْابْف َ ْحلُّف ِ َرلْف َ ْح ََ فْا ْو ْذْف‬ ‫ل ْوَ ََ اذْف َ ْح ُّف‬ ‫ل ْو ََُّْؤابْف َ ْح ُّف‬ ‫ل وَ ْلنن فت ْه ُف‬ ‫ُل ْه ُف‬ ‫ل ْوَ نن اف‬ ‫ل وَ نن ََذَُّخْف ْه ُف‬ ‫ْه ُف‬ ‫ا‬ ْ ِْ‫و اه ْح نَ ف‬، ‫سُْ فْت ْه ُف‬ ‫لرْ ََلاف ْذْف َ رن اي نفص ْه ُف‬ ْ ‫ْوَْ ْذَذْف ْ ْ َْ نِّ َرلاف ْو‬ َ ِ ‫ْرْذَذْف ا ْه َنلاف ْو َِذْف‬ ‫ل ْوَ ن‬ ْ ‫ ْ ر ذر هللا ب رع‬،‫ل و ل رص‬ ْ ْ ْ ْ ْ ‫ب ََلاف ْو َِذْف ِرََْلاف‬ ْ َُْ ‫ل ْر َلساف و ْهُ ِ نَ َرساف ْو ْهُ َْ َنهلاف ْهُ َف ُِ ٌَ َل َفر ْهُِّ ََْلاف ْوَْ ْذَذْف‬ َ ِ ُ‫َْ ر فالْ َْ يف ِ ْ َرلْف ِ َْرْ َنلاف ْو ْه‬ ‫ِْرلْف َْ فالن‬ “O Allahu im! Ty të takon falënderimi. Ti je Drita (Nuri) e qiejve dhe e tokës dhe e asaj që ka në to. Ty të takon falënderimi. Ti je Mbikëqyrës i qiejve dhe tokën dhe i asaj që gjendet në to, Ty të takon falënderimi. Ti je Zoti i qiejve dhe i tokës dhe i asaj që gjendet në to, Ty të takon falënderimi. Ti je i Vërteti, premtimi Yt është i vërtetë, fjala Jote është e vërtetë, takimi me Ty është i vërtetë, Xheneti është i vërtetë, Xhehenemi është i vërtetë, profetët janë të vërtetë, Muhamedi është i vërtetë dhe Kiameti është i vërtetë. O Allah! Të jam nënshtruar Ty, të besoj Ty, të mbështetem Ty, tek Ti kthehem. Për Ty armiqësohem dhe tek Ti kthehem për gjykim. Më fal mua për mëkatet e mia të mëparshme dhe të tanishme, atë që kam fshehur dhe atë që kam shfaqur. Ti je Zoti im. Nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç Teje.”

14. Dhikri në ruku, pas rukusë, në sexhde dhe mes dy sexhdeve Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 55-60 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Hudhejfeh radijallahu anhu thotë se: “Ka dëgjuar Profetin salallahu alejhi ue selem duke thënë në ruku:

‫َ نِ ذص لِ ف ل َحُخ‬ “I pastër nga çdo e metë është Zoti im i Madhërishëm.” Tre herë. Ndërsa kur bëri sexhden, tha:

‫َْْ رع لِ ف ل َحُخ‬ “I pastër nga çdo e metë është Zoti im, më i Larti.” Tre herë. 02 – Në hadithin e Aliut radijallahu anhu i cili tregon se si i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem falej, ndër tjerash tha: “Kur ai bëri rukunë, tha:

‫لِّ نل ذ َ ريص‬, ‫اه نل ِ ذ و‬, ‫ِ ل رَل ذ و‬, ‫ لَ نف ذ َ ُع‬, ‫ِ مرا و‬, ‫هنف و‬, ‫َِْف و‬, ‫ْ م َف و‬ “O Allahu im! Për Ty përulem, Ty të kam besuar, Ty të jam nënshtruar. Vetëm Ty të bindet dëgjimi im, shikimi im, mendja ime, eshtrat e mia dhe tërë ato që mbajnë këmbët e mia.” Ndërsa, kur e ngriti kokën nga rukuja, tha:

‫ل ََ ْعف‬ ‫س َه ََ ْفب َ َ ْح ََ فْا ْذْف ْلِننُ ْه ََْْم َ َْ ََّف ف‬ ‫سَََ َف‬ ‫اَِلْف ْهُ ْو َه ََ ْفب ِذني َُْ ْهُ ْو َه ََ ْفب وَْ ْ َل َ ف‬ ‫ا َْف َبف َه َف‬ َ n َّ ْ ‫هللاا‬ ‫اَ ن‬ ْ‫ِْ َن‬

“Allahu e dëgjon atë që falënderon Atë. Zoti ynë, Ty të takon falënderimi, (falënderim) që e mbush qiellin, tokën dhe atë që është në mes tyre, si dhe çdo gjë tjetër që Ti dëshiron.” Dhe, kur bëri sexhde, tha:

‫ل ْلَْساف ْذْف َ رن اي نصف‬ ‫ا نف‬ ْ ‫ل ََنْ فرا ْو‬ َ ْ ِ ْْ‫ل ْل ف‬ ْ ‫ل ْو‬ ْ ِْ‫ُلبْف ْو‬ ْ ‫لرْ ََلاف ْو ْذْف ا ْ ْه َنلاف ْوَِذْف‬ ْ ‫ب نَ ْل فما َْرَّْْ فرا َ رنيَا ْوجَ َيف‬ ْ ‫م ْر فما‬ ْ َْْْ ‫هللا‬ ْ َ ْ ‫سَّاف‬ ْ َ‫َ نُ َ ََّذَّْف ِه‬ “O Allahu im! Për Ty përulem, Ty të kam besuar, Ty të jam nënshtruar. Fytyra ime i bën sexhde vetëm Atij që e ka krijuar atë, Atij që ka dhënë dëgjimin dhe shikimin. I Madhërishëm është Allahu, Krijuesi më i Mirë.” 03 – Transmetohet se Aisha radijallahu anha ka thënë: “I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem shpeshherë në ruku dhe në sexhde, thoshte:

‫وِ حَْب و لِ نُ َ ريص ل َحُر ذ‬, ‫ف ٌَ لر َ ريص‬ “I pastër nga çdo e metë je Ti o Allah. Zoti ynë, Ty të takon falënderimi. O Allah, më fal mua!” Duke punuar sipas porosisë së Kuranit.” Ajo e kishte për qëllim fjalën e Allahut Te’ala:

‫س ََك َفف‬ َ َ‫ْ ْ نََُُِ ُِّْخْف َْرن فرا ْو‬ ْ ِْ ‫لة ْ َف َل َر فما ْل َِكذْف َِ ْح ََ َْف‬ “Atëherë lartësoje Zotin tënd me falënderim dhe kërko falje nga Ai; se Ai është vërtet Pranues i madh i pendimeve.” 110:2 04 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem në ruku dhe në sexhde e kishte zakon të thoshte:

‫وف‬ ‫ذف َاْ ِف‬ ِ ََُّ‫ل‬ ‫ُّوِّ ا‬ ُّ ‫وَ ُّروو ْم َتفَ َ َْلذَف ْل‬ “I pa të meta dhe i pastër është Zoti i engjëjve dhe i shpirtit (Xhibrilit)!” 05 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ لُجَْ ِو لَِّ نُ َ َّراخ َِ رِ ِخ ر ي ذل ْر ف و ِ ال‬، ُ‫ َ رِّ َد ِ أه‬، َََِ‫ َ رذ ِ ذر ِ ن‬، ‫ِهُ و‬ َِ‫ َ سل‬، َ‫ َ ُْْب ِ ف ِ ُج ةيْو‬، َََّّ ِ ‫مص ذ س ةلُذ ِخ‬ “Me të vërtetë më është ndaluar që të lexoj Kuran në ruku apo në sexhde. Në ruku madhërojeni Zotin; ndërsa në sexhde përpiquni me dua, sepse ka shumë gjasa që do t’ju përgjigjet.”

05 – ‘Auf bin Malik ka thënë: “Një natë unë qëndrova duke u falur me të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem, ndërsa ai lexonte suren el-Bekare. Nuk kalonte në ndonjë ajet që kishte të bëjë me mëshirën veçse ndalej aty dhe lutej që Allahu ta mëshirojë. Dhe ai nuk kalonte në ndonjë ajet që kishte të bëjë me dënimin veçse ndalej aty dhe kërkonte mbrojtjen e Allahut nga dënimi i Tij. Pastaj ai qëndroi në ruku aq kohë sa qëndroi në këmbë. Dhe, në ruku tha:

‫ل ََ ْحُخْف‬ ‫س َ لَرو َف‬ ‫ذُبف ْوَ َرمَ َف‬ َ ‫وَ َنْ َِْت وَ َ َمَ ََر‬ ‫س وَا ا‬ “I pastër nga çdo e metë është Poseduesi i fuqisë dhe sundimit, kryelartësisë dhe madhërisë.” Të njëjtën gjë e tha edhe në sexhde.” 06 – I Dërguari i Allahut salalahu alejhi ue selem e kishte zakon të thoshte kur ngrihej nga rukuja:

َ َ ‫ْه ََْْم‬ ‫لَ ْعف‬ ْ ‫ََّف هللا‬ “Allahu e dëgjon atë që e falënderon Atë.” Pastaj duke qëndruar në këmbë (pas ngritjes nga rukuja) thoshte:

ُْ‫َ َ ْح ََ فْا ْو ْذْف ْلِنن‬ “Zoti ynë, vetëm Ty të takon falënderimi.” Ndërsa, në një tjetër transmetim thuhet:

ُْ‫َ َ ْح ََ فْا ْذْف ْلِنن‬ “Zoti ynë, Ty të takon falënderimi.” 07 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të thoshte kur e ngriste kokën nga Rukuja:

‫س َهَ ْفب َ َ ْح ََ فْا ْذْف ْلِننُْ َ رن اي نصف‬ ‫س َََْ َف‬ ‫اَِلْف ْهُ ْو َه ََ ْفب ِْ َذنْ اي َُْ ْهُ ْو َهَ ْفب َْ ْ َل َ ف‬ ‫ ِْ َنْ ا َْف َبف َه َف‬. َ‫ِ ْ َه ْف‬ َ َّ ‫ا ْو َه ََ ْفب َ ن‬ ‫ل وَ َ َْلَ َفْ َ ثننْ َف‬ ‫ُب‬ ‫ْ ََ فِْ ْذْف ْوِّرُّنُ َ َ نْ ََ فْا َُْ ْفق هُ ِ ْ ْه ُّف‬ ْ ‫ال َ ري نفص‬ ‫َ َ ْل فُّْ َه َنذْف َ ْل َفْك وَْ ذْ َنلْ اعف و ال ْهنْ َنلْف َُ اه َن َطف ْوال ِ ْ َْ ْطذَلْف َُ هُر ْعف‬

“O Allah, Zoti ynë! Ty të takon falënderimi, falënderim që mbush qiellin, tokën, dhe çdo gjë që është në mes tyre, si dhe çdo gjë tjetër që Ti dëshiron. Ti je Pronar i Lavdisë dhe Madhështisë edhe më të madhe sesa robi Yt thotë për Ty, dhe të gjithë ne jemi robërit e Tu. O Allah! Askush nuk mund të ndalojë atë që Ti e jep dhe askush nuk mund të japë atë që Ti e ke ndaluar (penguar). Dhe nuk i sjell dobi të pasurit pasuria e vet,sepse ajo është prej Teje.” 08 – Rifa’ah bin Rafi’ ka thënë: “Një ditë prej ditës, u falëm së bashku me Profetin salallahu alejhi ue selem dhe pasi ai e ngriti kokën nga rukuja, tha:

َ َ ‫ْه ََْْم‬ ‫لَ ْعف‬ ْ ‫ََّف هللا‬ “Allahu e dëgjon atë që falënderon Atë.” Një njeri i cili ishte në saf prapa tij tha:

ُْ‫ِ ذر اهَُْلِّفُ ُ ُْ َذكَْفُ ُ ِّْثَذرفَ ُ هَْفَ ُ َ َ ْح ََ فْا ْذْف ْوف ْلِنن‬ “Zoti ynë! Ty të takon falënderimi, falënderim i shumtë i cili është përplot mirësi dhe bekim!” Pasi përfundoi namazi, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem tha:

َّ‫َ َ ة م رص ه‬ “Kush ishte ai i cili e tha këtë”

Një nga të pranishmit tha: “Unë”. Pastaj ai salallahu alejhi ue selem i tha atij:

‫ِوق ذ م ة َيُ ِذ يص ذ َ ةْلور يُ ه ر مُ َّ لَّ ذَّ و ِ َ نت لِذ ل‬ “Unë pashë tridhjetë e ca engjëj që garonin se cili të shkruante i pari.” 09 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ لُجْ هَ و لِ ر هَّ َ ن َْ ذ مَخ هُ َِ رذ‬، َ‫َ ُْْب ِ أِّ ثرو‬ “Robi është më së afërti me Zotin e tij gjatë sexhdes, andaj shpeshtojini lutjet!” 10 – Kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem bënte sehxden, thoshte:

‫واَ ْر فما وِ ْ نو فرا ْو َجرن فرا ََِن فرا اِّرن فرا وْ َرََف َف َ ٌَ َل َفر َ ر اي نصف‬ َ ‫ل نر فما ْوْْلرَذْة ْ فرا‬ َ ‫ْو‬

“O Allah! Më fal të gjitha mëkatet: të paktat dhe të shumtat, të parat dhe të fundit, të hapëtat dhe të fshehtat!” 11 – Aishah radijallahu anha ka thënë: “Një natë vura re se Profeti salallahu alejhi ue selem nuk ishte tek unë në shtrat, andaj fillova ta kërkojë se ku është. Papritmas duart e mia ranë mbi shputat e tij. Ai ishte në sexhde dhe ato ishin të shtrira. Ndërsa ai thoshte:

‫ِرضُْبْف َِْْ فوا َْرَكف َ رن اي نصف‬ ‫ل ْن َطذْف َه َف‬ ‫َّْاَِْةَذْف َف‬ ْ . ‫ِّْ َُْ ِ ْ َرلْف‬ ‫ْرْذَذْف َّْنُْ ُفب ِاهَ مف فالْ ه نذ َِذْف ْوِْْاَ فوا ا‬ ْ ‫هَّ ْوَِ اَنَُُِْْْذْف‬ َ َّ ‫رْ َلسَذْف ْ رع ََِّْنْذَلْف‬ “O Allah! Nëpërmjet kënaqësisë Tënde kërkoj mbrojtje nga zemërimi Yt. Dhe përmes faljes Tënde kërkojë mbrojtje prej dënimit Tënd. Unë kërkoj strehim tek Ti nga Ti. Unë nuk jam në gjendje të lavdërojë aq sa duhet. Ti je ashtu siç e ke lavdëruar Veten Tënde.” 12 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të thoshe në mes dy Sexhdeve:

‫وَل ْه ََنف ف َ ٌَ َل َفر َ رن اي نصف‬ َ ‫َررف ْوَهَْرف‬ َ َ‫َل اٌ ََنف ْوَُِْْنَف ْوَج‬ َ ‫ْو‬ “O Allah! Më fal, më mëshiro, më udhëzo, më forco, më jep shëndet dhe më furnizo!” 13 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të thoste në mes dy Sexhdeve:

‫ذف‬ ‫ف َ ٌَ َل َفر ل َكف‬ ‫ذ َف َ ٌَ َل َفر ْل َك‬ “O Zot! më fal mua! O Zot! Më fal mua!”

15. Lutjet në teshehud gjatë namazit Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 61-63 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: َ‫ َ َ ر َ ة ُيْ هَّ ِهِّْ ص ِ رز ْو‬، ‫ ِلِ ع هَّ ِ ُ هلل ِ ر ذ ة نَو‬: َّ‫ جي نص ْيَذ ه‬، ‫ َ َّ َر ْيَذ هَّ و‬، ‫هَّ و‬ ‫ َ ََُس و َ َح ذُ ِ ة نت‬، ‫َ ْجُق َ َ س ذف ار هَّ و‬ “Kur ndonjë prej jush përfundon teshehudin e fundit, le të kërkojë mbrojtjen e Allahut nga katër gjëra: nga dënimi i Xhehenemit, dënimi i varrit, sprova e jetës dhe e vdekjes dhe nga sprova e Mesihut Dexhal.” (Pra, le të thotë: ‫ جي نص ْيَذ هَّ ِ ذ َِْو ْر ف َ ريص‬، ‫ َ َّ َر ْيَذ هَّ و‬، ‫ َ ََُس و َ َح ذُ ِ ة نت هَّ و‬، ‫ِ ة نت ار هَّ و‬ ‫َ ْجُق َ َ س ذف‬ (v.p.)) 02 – Transmeton Aisha radijallahu anha se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e kishte zakon që në namaz të lutej duke thënë: ‫َّ َِذْف ِْْاَ فوا َْركَف َ رن اي نصف‬ ‫ذ َه َف‬ ‫ْيَْ َف‬ ْ ‫َّ َِذْف ْوِْْاَ فوا َ َ ََّْ ََرف‬ ‫َذفَ َِةَنْ َفت َه َف‬ ‫فه َِذْف ْوِْْاَ فوا َ ْنجنُ َفق َ َ َْس ف‬ ‫س َ َ َْحَ ذُْ َِةَنْ َفت ََّ َف‬ ‫ِْْاَ فوا َْركَف َ رن اي نفص ْوَ َ َْ َُْ َف‬ ْ ‫نث‬ ‫سة ْ َنذ فيا ْهُ ِ ْ َِّثْ ْفر ْهُ َُْ َذ ِفَ ْ فرا َُِّْْ ْفق ْوَ َ َْ َف ْر َفي َ َ َْأََّ ْ َفص َهَّْف َِذْف‬ ‫ِْ َُّْ ْفق نف‬: ‫ٌ َر ْفي َْوَْ َ نر اج ْفَ َْخنف‬ ‫ذ ْهْ ْف‬ ‫ْْْ ِْ ْميْ ْف‬ ْ ‫ْو ْو‬ َ ْ ْ ‫لَ ْفق ذُْ َ َ َْ َف ْر َفي َهَّْف‬ ‫َهَ ْل ا‬. ْ ْ ‫ِأ ََرْ ْف‬ ‫ط‬ “O Allahu im, kërkoj mbrojtjen Tënde nga dënimi i varrit. O Allahu im, kërkoj mbrojtjen Tënde nga sprova e Mesihut Dexhal. O Allahu im, kërkoj mbrojtjen Tënde nga sprova e jetës dhe vdekjes. O Allahu im, kërkoj mbrojtjen Tënde nga mëkatet dhe borxhet.” Një herë prej herësh, një njeri i tha atij: “Sa shpesh që kërkon mbrojtje nga borxhet.” Ai tha: “Kur njeriu ka ndonjë borxh, kur flet gënjen dhe kur premton e thyen premtimin.” 03 – Transmeton Abdullah bin Amr radijallahu anhuma se Ebu Bekr es-Siddik radijallahu anhu i tha të Dërguarit të Allahut: “Më mëso një lutje me të cilën do të lutem në namazin tim.” Atëherë, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem tha: “Thuaj: ‫ذ ذْ َف َل افر ْفال ْفو ِّْثَذرفَ ُ ا‬ ‫َ َرَفُ ُ رْ َلسَف َْرْ ََلاف َْرَكف َ رن اي نصف‬ ‫رَ ْف‬ ‫َّ ْه َف َل ْر فخُ ف‬ ‫ف َ ْفو َْ َنَْبْف َه َف‬ ‫َل ْه ََن ف‬ َ ‫َلف ِ ْ َرلْف َْرنذْف‬ ‫ف َ ُِْ ٌَ َل َفر ِ ْ َرلْف َْ فالن َ يُّ ا‬ ‫َ نر َهذص َ َفْلا ا‬ “O Allahu im, unë kam bërë padrejtësi shumë ndaj vetes time, askush pos Teje nuk i falë mëkatet, andaj, më fal me faljen Tënde dhe më mëshiro. Sepse, vërtetë Ti je Falës dhe Mëshirues”.” 04 – Prej gjërave të fundit që i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të thoshte mes teshehudit dhe dhënies selam, ishte:

‫ف َ َ ٌَ َل َفر َ رن اي نصف‬ ‫ل ْفر ْو ْهُ ِْ نَ َرساف هفُ ْ ْفو َْْن َهلاف هفُ ْ ف‬ َ ِْ‫ل ْر َِلاف هفُ ْ ْفو ِْ َْرْ َنلاف ْو ْهُ َلساف‬ َ ْ ِ ‫َ َ اَ ْم َ كَ افر ِ ْ َرلْف ْفو َ َ اََّْْكَي ِ ْ َرلْف َهنكَف َِ َفر ِ ْ َْرْ افص ِ ْ َرلْف ْهُ ْوف‬ ْ‫ِ ْ َرلْف َْ فالن َْ ر فال‬ “O Allah! Më fal për mëkatet e mëparshme dhe të mëvonshme, mëkatet që i kam bërë fshehtazi dhe të haptazi, dhe ato me të cilat e kam tepruar, dhe ato që Ti i di më mirë se unë. Ti je i Pari dhe i Fundit. Nuk ka zot që meriton të adhurohet përveç Teje.” 05 – Profeti salallahu alejhi ue selem i tha një njeriu: ‫ َ ُق َ م لخ؟ ِ ف ْ ََّق ِّ ذط‬: ْ‫ َِ َق و ِْ ُي‬: ‫لأ ْ اذ َْرف َ رن اي نفص‬ ‫ِه سَّ ال ْر ف ِهُ َ نن َف‬ َ ْ ِ ‫ُل َهَّْف َِذْف ْوِْْاَ فوا َ َ ْلننت‬ ‫ ه نُو ِر ْر ت و ِر ْر ةذ‬، ‫ ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف ِ َُّق‬: ُ‫ر ْر ْخ هَ ي‬ “Çfarë thua në namazin tënd?” Ai tha: “E lexoj teshehudin dhe them: “O Allah! Unë kërkoj nga Ti Xhenetin dhe kërkoj mbrojtjen Tënde nga Zjarri.” Unë nuk mund të them atë që ti dhe Mu’adhi thoni.” Profeti salallahu alejhi ue selem i tha: “Ne gjithashtu lutemi ngjashëm me ty, duke kërkuar Xhenetin dhe mbrojtjen nga Zjarri.” 06 – Një herë prej herësh, ‘Ammar bin Jasiri radijallahu anhu fali një namaz të shkurtër. Pastaj disa njerëz i thanë tij se ai u falë shkurt. Ai tha: “Ku qëndron problemi me këtë? Në namaz bëra lutje që kisha dëgjuar nga i Dërguari i Allahut salallahu alehi ue selem. Një herë prej herësh, kur ai u ngrit, një nga njerëzit i shkoi pas tij dhe e pyeti në lidhje me lutjet, ai tha: ‫َس َِ َن َر ََذْف َ رن اي نصف‬ ‫ل ْ رع ْوَاْ َْل َْذْف َ َفْذ ْف‬ ‫ْ َر ََلْف هُ ِْهَ َذنف َ َ ْن َر َف‬ ْ ‫ْ َر ََلْف َْوَْ ْوَِْْننف َ ف َْذَرفَُ َ َ ْح ْذُخْف‬ ْ ‫لأ ْ اذْف َْ َركف َ رن اي نفص َ ف َْذَرفَ ُ ُخْفَ َ َِْْف‬ َ ِْ ْ ْ ْ ْ ْ ْ ْ َ َ َ َ َ َ َ ‫ا‬ ‫ا‬ ْ ْ ‫ا‬ َ َْ ‫س ِ ف‬ ‫ُذْةْذْف‬ ‫ُيُِْْ َفخ َ فْ َذ َف‬ ‫لأ ذْف ْوَ ن‬ ‫س ِ ف َ ْح كَف‬ ‫لأ ذْف ْوَ َ كرضُْ َ فَْ َف‬ َ ِ‫ل ِّْ َر َْ فت ْو‬ َ ِ‫لأ ذْف وَ َفنع َ لَّ َفر ِ ف َ َّمْْ ْو‬ َ ِ‫فالْ رْ َنذَفُ ُ ْو‬ ‫ْذ َف‬ ْ ْ‫لأ ْ اذْف ْ ْ َنَّْطع فال‬ ‫لأ ْ اذْف َ َََّْ َف‬ ‫س ِ نْ َ َ ْنذ َ ف‬ ‫لأ ْ ذْف َ َ ََْ َف‬ ‫ْوجَ َيذْف َْ ع َ نن َف‬ ‫لأ ْ اذْف ذْ َنلْ فْا‬ َ ِْ‫ََّ َا نرخْف ْو‬ َ ِْ‫ُْب ِْ َن فْْ َ َ كرضُْ ْو‬ َ ْ ِ‫َْ ِْ َر فِْ ْو‬ َ ْ ِ‫ِر ْينخْف ْو‬ ‫ٌذر ِ ف َ َُّْذَذْف َْ ع وَ ُ َنَتْف‬ ‫ََُخ َِ َةذن َفت ٌْذكَننُ َ رن اي نفص اه ََرن َفت َِةَنْ َفت ْو فالْ اه ََ نر َفخ ض نْرَ ْفب َف‬ ‫َنذ َف‬ َ ُْ‫اه َيةَْْذَّْف اهَْْ فخُ ْوَجَ نْ َرن‬ “O Allahu im, të lutem me Diturinë Tënde mbi të fshehtën dhe fuqinë Tuaj mbi krijesat Tuaja, që të më bësh të jetojë përderisa jeta ime është më e mirë për mua. Dhe më merr jetën time kur Ti e din se vdekja ime është më mirë për mua. O Allah! Më bëj mua që të frikësohem Ty fshehurazi dhe haptazi. Më bëj që të flas të vërtetën në gjendje të zemëruar dhe në disponuar. Më bëj të matur në varfëri dhe pasuri, më jep begati të pashtershme. Më jep gëzim të përhershëm që nuk largohet kurrë dhe më bëj të kënaqur me atë që më ke caktuar. Më jep jetë të qetë pas vdekjes. Më dhuro shikim të këndshëm në Fytyrën Tënde dhe dëshirën e madhe (mallëngjim) për të takuar Ty pa përjetuar vështirësi dhe sprova. O Allah, na zbukuro me zbukurimin e besimit dhe na bëj udhëzues për të tjerët dhe të udhëzuar.”

16. Dhikri pas namazit farz Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 64-68 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kur mbaronte namazin, kërkonte falje nga Allahu tri herë (thoshte: “Estagfirullah”), pastaj thoshte:

‫سلْ افي ِ ْ َرلْف َ رن اي نصف‬ ‫سلْ ايف ْو َه َنذ َ ن‬ ‫ُل َِّلْف َ ن‬ ْ َْْْ ُْ‫َن َِّرَي َ َ ْللْ َفق وَْ ذ‬ َ ‫ْو‬ “O Allah! Ti je Paqëdhënësi dhe prej Teje vjen shpëtimi. I Lartësuar je Ti, Posedues i Madhështisë dhe Nderit.” 02 – Kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem mbaronte namazin, thoshte:

‫ ْ فرا اْرذذْف فالْ ْوهَ ْْماف هللا َْ فالن َْ فرْ ال‬، ‫ْفب اِّ َ كفَ ْْرع ْو اه ْفَ َ َ ْح ََ فْا ْو ْ فرا َ َ اَ َرذاف ْ فرا‬ ‫َذر ا َف‬ ‫ِ ْ َْ ْطذَلْف َُ ْهُرَ ْعف فالْ َ رن اي نفص َْْ ِف‬ ْ‫َ ْل فُّْ َه َنذْف َ َ ْل َفْك وَْ ذْ َنلْ افع ْو فالْ ْهنْ َنلْف َ َُْ اه َن َطف ْو فال‬ “Nuk meriton të adhurohet askush tjetër përveç Allahut Një dhe i Pashoq. Atij i takon sundimi dhe Lavdërimi, Ai është i Plotfuqishëm mbi çdo gjë. O Allahu im, askush nuk mund të ndalojë atë që Ti e ke dhënë dhe askush nuk mund të japë atë që Ti e ke ndaluar. Të pasurit nuk i bën dobi pasuria tek Ti (por vetëm imani e devotshmëria).” 03 – Transmetohet se Abdullah bin Zubejri radijallahu anhuma, pas çdo namazi farz e kishte zakon të thoshte:

‫ْفب ِّ َ كَف ْ رع ْو اه ْفَ َ َ ْح ََ فْا ْو ْ فرا َ اَ َرذاف ْ فرا ْ فرا ارذذْف ال ْوهَ ْْماف هللا َْال َْ رْف ال‬ ‫َذر ا َف‬ ‫َْْ ِف‬ ْ‫َ افَ ْو ْ فرا َ َنك َن َْ فتا ْ فرا َْذنُماف َْ فالن رْ َنَا فْا ْو فالْ هللا َْ فالن َْ فرْ فالْ ُِهللَف َْ فالن َا نَ فخْ ْو فالْ ْه ََ ْقف فال‬ َ ْ‫سَّاف َ ثننُْ ابف ْو ْ فرا َ َل‬ ْ ‫َْ فالن َْ ر ال َ َ ْح‬ ‫َ َمَُِْ اروخْف ِّ َْرمْف ْو ْ َفَ َ ْكَذَّْف ْ فرا اه َن َر َمذَّْف هللا‬ “Nuk meriton të adhurohet askush tjetër përveç Allahut Një dhe i Pashoq. Atij i takon sundimi dhe Lavdërimi, Ai është i Plotfuqishëm mbi çdo gjë. Nuk ka ndryshim apo forcë pa ndihmën e Allahut. Nuk meriton të adhurohet askush tjetër përveç Allahut, dhe nuk adhurojmë dikë tjetër pos Tij. Ai posedon dhuntitë dhe mirësitë. Atij i takon lavdërimi më i mirë. Nuk meriton të adhurohet askush tjetër

përveç Allahut, me sinqeritet Atij i nënshtrohemi, edhe nëse këtë e urrejnë jobesimtarët.” Abdullah bin Zubejri radijallahu anhuma ka thënë: “Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte zakon ta thoshte këtë pas çdo namazi.” 04 – Ebu Hurejra radijallahu anhu ka rrëfyer se disa të varfër prej muhaxhirëve erdhën tek i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem dhe i thanë atij: “Na kanë tejkaluar të pasurit me shpërblime dhe lumturi të përjetshme! Ata falen sikurse edhe ne falemi, agjërojnë sikurse edhe ne agjërojmë. Mirëpo, ata kanë pasuri të mjaftueshme, dhe nga ajo pasuri bëjnë haxhe, umre, shkojnë në luftë dhe japin sadaka.” Në atë rast, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem tha:

‫ ل َ َّ مص هَّ ِ ر ْ ْلِّ َخ ا ذ ُِ ِْ رَ مص ِ ال‬، ‫ ِ نِّْ ص هَّ ِ ر ْ س َ ََّخ و‬، ‫ِهْ ذ مَخ ال و‬ ََ ِِ ‫ َ ُ ََ ؟ ب ن ن ةص هُ ه ثَ ب نع هَّ ْ ال ه ن مص‬: ‫ َ ُق ٌ هللا ل لَق ذ ُ ِ ل‬: ‫ْ س َحَخ‬ ، ‫ ْ حَْوخ و‬، ‫ ْ م َروخ و‬، ‫َّ لَّ ذَّ و َّ لَّ ُ ب لخ ِّ َ َ رط‬ “A do që tu mësoj diçka me të cilën ju do t’i arrinit ata që u kanë tejkaluar, që t’ua tejkaloni atyre që do të vinë pas jush dhe askush nuk do të jetë më i mirë se ju përveç atyre që kanë vepruar sikurse keni vepruar ju?” Ata i thanë: “Padyshim se duam të na tregosh o i Dërguar i Allahut.” Ai tha: “Atëherë, thoni: “SubhanAllah”, “Elhamdulilah” dhe “Allahu-Ekber” nga tridhjetetre herë pas çdo namazi (farz).” 05 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫لَن ْفف ْه ََّف‬ ‫ِِر ِ ف ف‬ ‫بلْ َفخ اِّ َ كفَ َف‬ ْ ُ ُ‫وَُْق وَّ لَّ ذَّ َّْلَّْفُ ُ هللا ْوَِّن ْفر وَّْلََّْذَّْف َّلَّفُ ُ هللا ْوهَْ وَّلَّذَّْف َّلَّف‬ ْ ْ‫هللا‬ ‫ا‬ ‫ ْ فرا ا َْرذذْف فالْ ْوهْم هللا َْ فالن َْ ر فالْ َ ََُذ ْ َفت َُْ ْفي‬، ‫ْرْع ْو اه ْفَ َ َحَ فْا ْو ْ فرا َ َ اَرذاف ْ فرا‬ ْ َ‫ْفب اِّ َ كف‬ ‫َذر ا َف‬ ‫َْْ ِف‬، ‫ٌ َل ْرسَف‬ َ ‫خ َْ ْطُذُْ افم‬ ‫َ ََْحَ َفر ٌْ َِ َفْ َهث ْفَ ُِّرْلَف ْوَْ َف‬ “Ai që thotë pas çdo namazi (farz) tridhjetetre herë “Subhan-Allah”, tridhjetetre herë “Elhamdulilah” dhe tridhjetetre herë “Allahu-Ekber” dhe pastaj e plotëson të njëqindtën herë me frazën “la ilahe il-la-llahu uehdehuu la sheriike leh, lehulmulku ue lehul-hamdu ue huve ‘alaa kul-li shej-in kadiir (Nuk meriton të adhurohet askush tjetër përveç Allahut Një dhe i Pashoq. Atij i takon sundimi dhe Lavdërimi, Ai është i Plotfuqishëm mbi çdo gjë)”, do t’i falen mëkatet edhe nëse ato janë sa shkuma e detit!” 06 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ َ م ر ةُخ‬، ‫ َ ر ةُخ ِو‬، ‫ َ ل نت ََِ ْ ال ه س رص ْ َْ ْ ر ذيَُ ذ حُِ ف ال‬، ‫ ذ س ذر هَُ و‬، ‫هَّ و‬ ََ‫ َ ر ذَ ِ يَُ ذ ن‬: ‫ ْ ُرَ ب لخ ِّ َ ِِ ر ِ ف هللا ذ س َف‬، ‫ ْ ُرَ ذ حَْم و‬، ‫ذ م َرم و‬ َ‫ ْ ُر‬، ‫ ِ ُ ر سُخ هُذ ت و ََ سَخ و ذ و‬، ‫ َ َ ذةَخ ِ ف ََ سَُذ ت و ِ ط و‬. ‫ِلِ نُ ذ م َر و‬

‫ ه َل نر َِي ْوَ َّ لَّ ذَّ و‬، ‫ َّ لَّ ذَّ و َّ لَّ ُ ذ حَْ و‬، ‫ َّ لَّ ذَّ و َّ لَّ ُ ذ س َف و‬، ‫ ِ ُ ر سُخ هُذ ت ِ ي ذ‬، ‫َ َ ذةَخ ِ ف ِ ط و‬ “Janë dy tipare, ndaj të cilave nëse robi mysliman kujdeset për to do të hyjë në Xhenet. Ato janë të thjeshta ndërsa ata që e praktikojnë këtë janë të paktë: pas çdo namazi të thuhet “Subhan-Allah” (i Pastër është Allahu nga çdo e metë) dhjetë herë, “el-hamdulilah” (falënderimi i takon vetëm Allahut) dhjetë herë dhe “Allahu-Ekber” (Allahu është më i Madhi) dhjetë herë. Kjo është njëqindepesëdhjetë herë me gjuhë ndërsa peshon sa njëmijepesëqind herë. Gjithashtu, në kohën e gjumit thotë tridhjetekatër herë “Allahu-Ekber”, tridhjetetre herë “el-hamdulilah” dhe tridhjetetre herë “Subhan-Allah”. Kjo është njëqind herë me gjuhë ndërsa peshon sa njëmijë herë.” Abdullah bin ‘Amr radijallahu anhu ka thënë: “E kam parë të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem se si numëronte tesbihët me dorën e tij [1]. Disa shokë të tij i thanë: “O i Dërguari i Allahut, si mund të jenë aq të pakët praktikuesit e saj, kur ky veprim është kaq i lehtë?!” Ai tha:

‫ ذ ََّق ِخ َ ََ ِ ذ نَهر – ه نُهر ِ ف َ ُ ذطُخ ذ ن نف – ِهِّْ ص ذ أْ ف‬، ‫ِ ف ذ أْ ذر و‬ ‫ ب لْ ر‬، ‫ذ ََّ يُ ِخ َ ََ هُج ةر ِ ذيِّ رم‬ “Ai – d.m.th. shejtani – vije tek ndonjëri prej jush – në kohën e gjumit – dhe e futë atë në gjumë para se t’i thotë ato (dhikre). Gjithashtu, (shejtani) vije tek ndonjëri prej jush në namaz dhe i përkujton diçka para se ai ti thotë ato (dhikre).” 07 – ‘Ukbeh bin ‘Amir radijallahu anhu ka thënë:

‫ب لخ ِّ َ ِِ ر َ َ نَوَس َِ رِ ِخ ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ِهرر ف‬ “I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem më urdhëroi që të lexoj suren “elFelek” dhe “en-Nas” pas çdo namazi.” 08 – Mu’adh bin Xhebel radijallahu anhu ka rrëfyer se, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e kapi atë për dora dhe i tha:

ُ ‫ ْه َذ و هللا ْر ف ! ه نُو ذ‬، ‫ ْ ََّق ِخ ب لخ ِّ َ ِِ ر ِ ف ْ َّْْ ِ ل‬: ‫ْرْع ِ ْ َْ َنكف َ نر اي نفص‬ ْ ‫َو َِّ َربْف‬ ‫ا َم َربْف ْفو‬ ‫س َف‬ ‫َّ ْفو ا‬ َ ‫َََُِْْْْذ اه‬ “O Muadh! Betohem në Allahun se unë të dua! Prandaj, mos e lë asnjëherë pa thënë pas çdo namazi: “O Allahu im, më ndihmo që të kujtoj Ty, të falënderojë Ty dhe të adhurojë Ty në mënyrë të mirë”.” _____________________________________

[1] – Me dorën e djathtë. Kurse, bërja tesbih me të dy duart është në kundërshtim të drejtpërdrejtë me Sunnetin. Është e çuditshme se si njerëzit hanë me dorën e djathtë, ndërsa bëjnë tesbih me të dy duart!

17. Namazi i istihares Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 68-70 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) Transmetohet se, Xhabir bin Abdilah radijallahu anhu ka thënë: “ I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem na mësonte bërjen istihare në të gjitha çështjet, ashtu siç na mësonte ndonjë sure të Kuranit. Ai thoshte:

َ‫ ِ ُْه ر ِهِّْ ص هص ْو‬، ‫ َ لرذ َت ٌ ذر هَّ لِّ ن ة ذَّ ِ ر ذرِّ ع‬، ‫ ذ ََّ َّ ص‬: ‫نذربْف َْ َركف َ رن اي نفص‬ َ ِْ ‫لة ْ ا‬ َ ِْ ‫ذص‬ ‫لة ْ ََّْ اَلبْف َِ َن َر ََذْف‬ ‫لأ ْ اذْف‬ ‫َ َرذْف َف‬ ‫َل ِْ َمرنذْف َ َنْ َِ َف‬ ‫ْو فالْ ْ ْ ََّْ اف‬ َ ْ ِ‫َِّْلَْذْف و‬ َ ْ ِ‫هَّ و‬ ْ ‫ْلن افي ْوِ ْ َرلْف ِ ْ َْرْ اصف ْو فالْ ْوْ ْ َنرْ افص ِ ْ ََْ اَلف‬ ْ ‫ذ‬ ‫خ َ ر اي نفص َ َفاذاَ َف‬ ‫َذر َْ ْ َه ْفر هيَْ ِْخنف ْْنرص ِّانلْف َْ َف‬ ‫ْو ْهنُْاف َِذنف ِ ف َف ِف‬ َ ‫ُْج َر َفر ِ ْ َه َرا ْوَََُْت‬ ‫َّ نفص ف ْوذْ ك‬ َ ْ‫اج َر َفر ْو‬ َ ‫س ََر فما َف َُِْ َال فما ْو‬ ‫ْ ْ َنرْص اِّ َنلْف ْو َْ َخف ِذ َرف ف ِْ َُل َبف‬ ‫ُِب ََر َِ فرا‬

‫اف َِذنَف ِ ف َف ا ُفْر َْ ْ َه ْفر ْهيَ ِْخنف‬ َ ُْ‫ُْج َر َفر ِ ْ َه َرا ْوَََُْْْ َفت ْو ْهن‬ َ ْ‫اج َر َفر ْو‬ َ ‫ْو‬ َ َ َ َ ‫ك‬ ْ ‫ا‬ ‫ْ َنف‬ ْ ‫ْن فرا وَبرِنَف‬ ْ ‫ف وََْ َفال‬ ‫َد َ نذ ْفَر َ ْف‬ ‫َّ ص ُِّخْف ْهذ ف‬ ‫ِ َفر ِ ْ َل َضنف‬

“Nëse ndonjëri prej jush i shkon në mendje diçka, ai duhet të fal dy rekate përveç lutjes së detyrueshme dhe pastaj të thotë: “O Allahu im, të drejtohet Ty që, nëpërmjet diturisë Tënde të më japësh mbarësi, nëpërmjet fuqisë Tënde të më japësh ndihmë dhe kërkoj të më japësh prej të mirave tuaja të shumta; me të vërtetë ti ke mundësi kurse unë jam i dobët. Me të vërtetë, Ti di çdo gjë, ndërsa unë nuk di asgjë dhe Ti e di të fshehtën. O Allahu im, nëse kjo punë e imja (dhe e emërton qëllimin e caktuar) është e mirë dhe e dobishme për fenë dhe jetën time, për të tashmen dhe të ardhmen (në të dy jetët), atëherë bëje të mundshme që të realizohet, ma lehtëso dhe më beko në të. Por, në qoftë se kjo është më e keqe dhe e dëmshme për fenë dhe jetën time, për të tashmen dhe të ardhmen (në të dy jetët), atëherë largoje atë nga unë dhe më largo mua nga ajo, më jap mbarësinë kudo që të jetë dhe pastaj më bëjë të jem i kënaqur me të”.”

Asnjëherë nuk do të pendohet ai i cili kërkon ndihmë nga Allahu (duke bërë istihare), konsultohet me njerëzit dhe bëhet i vendosur në synimin e tij. Ngase Allahu Te’ala ka thënë:

‫ْرْع ِْة ْ َْ نِّ َفَ ْ ْْة َهلْف ِْ َموَْ َْ ْ َه َرف َِف ْواُْ َو َل اه َصف‬ ْ ‫َه‬ ‫َه َْخنف كَف‬ ‫س كْف‬ ‫َ َ اَة ْ َْ َ كِّ َرذَّْف ذا َح ُّف‬ “…dhe këshillohu me ata për çështje të ndryshme. Kur të vendosësh për diçka, mbështetu tek Allahu. Vërtet, Allahu i do ata që mbështeten tek Ai.” 3:159 Katade ka thënë: “Nuk ka popull të cilët konsultohen me të tjerët duke pasur për qëllim shpërblimin e Allahut, veçse do të udhëzohen në atë që është më e mira për ta.”

18. Lutjet në rast të fatkeqësisë, pikëllimit dhe dëshpërimit Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 70-72 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – I dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem thoshte ne lidhje me fatkeqësitë: ‫هللاا َْ فالن َْ ر ال‬ ‫ َ َ ْح َرذ اصف َ َنْ َِذ افص ف‬، ْ‫ذ هللا َْ فالن َْ ر فال‬ ‫ْ ْل ُّف‬ ‫ َ نِ ذص َ َنْ َر َ ف‬، ْ‫لذ هللا َْ فالن َْ رْف فال‬ ‫س ُّف‬ ‫سَََ َف‬ ‫ذ َْْلا ْو ْل ُّف‬ ‫ْو ْل ُّف‬ ‫ذَ ن‬ َ ْ‫َ م َْرذص َ نر‬ “Nuk ka zot që meriton të adhurohet përveç Allahut, të Madhëruarit e të Urtit. Nuk ka zot që meriton të adhurohet përveç Allahut, Zotit të Fronit (Arshit) Madhështorë. Nuk ka zot që meriton të adhurohet përveç Allahut, Zotit të qiejve e Zotit të tokës, Zotin e Fronit Fisnik.” 02 – Kur Profeti salallahu alejhi ue selem e përjetonte ndonjë vështirësi, thoshte: ُْ‫ْف ذ‬ ‫ِرهَ َْةَذْف َْذَُّ افي ذُْ ه ُّف‬ ‫لة ْ َف اف‬ َ ِْ ْ ‫ذد‬

“O ti i Gjallë përgjithmonë, o Mbikëqyrës i çdo gjëje! Kërkojë ndihmë me mëshirën Tënde.” 03 – Transmeton Ebu Bekrah radijallahu anhu, se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ َ َ مروذ ََِْس‬: ‫لْ ِ ْ َل اجَ ْلهَ َْةْذْف َ رن اي نفص‬ ‫ْذََّ ُْ َرِْ فتْ رْ َلسَف َْ ع ْْ َم َرنف ِْ ف‬ ْ ‫ب َرف‬ ‫ِ ْ َرلْف َْ فالن َْ فرْ فالْ اِّرن فرا اْأَرَفف َ َ ف‬ َ ِْ‫ف َ ْو‬ “Duaja e të goditurit me fatkeqësi, është: “O Allahu im, unë shpresoj mëshirën Tënde, andaj, mos më të mbështetem tek vetja ime as sa një lëvizje e qepallave të syrit. Ma përmirëso gjendjen time. Nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç Teje”.” 04 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem i tha Esma bint ‘Umejsit: “A do që t’i mësoj ca fjalë që do t’i thua kur je në vështirësi? Atëherë, thuaj: “Allahu, Allahu është Zoti im! Unë nuk i bëj Atij shirk.” 05 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ َ حَس ِ طَّ ِ ف هَ و ِ يُ ُِْ ْو َ نَخ وا َِْخ‬: ْ‫ل ََحُْ ْرذْف ِْرلْف َْ نفال َْ ْرْف فال‬ ‫َ نُِ َ ََذَّْف َهَّْف ِّانلاف َْركَف ا‬- ‫ِ يُ ذ ْد ص‬ َ‫ر هللا َ ل ةلُذ ْ ال ؛ َ س افب ِ ف ه س رص لج‬ “Lutja e Dhen-Nunit (Junusit) me të cilën ai u lut përderisa ishte në barkun e balenës, ishte: “Nuk ka zot që meriton të adhurohet përveç Teje! I pastër nga çdo e metë është Allahu! Vërtetë unë kam qenë prej të padrejtëve”. Nuk ka mysliman i cili e bën këtë lutje, veçse Allahu i përgjigjet atij.” 06 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ُ‫ هةخ ال و هص ْ ََْ ِ بُذ ه‬، ‫ ِ َُّق‬: ‫ْ ََْابْف َْرف َ ر اي نفص‬ ْ ‫ْ َََْبْف وََِّاف‬ ْ ‫هُا ِذَْْبْف رُْبذةف ِْهةَذْف وَََِّاف‬ ‫َف‬ ‫ْ َْ ِفق اه َم اَذْف َِ نف‬ ‫ف‬ ْ ‫ِف‬ ‫نف‬ َ ْ ْ ْ ْ ْ ْ ْ َ َ َ ْ ‫ن‬ َ ْ ْ ْ ُ ‫ا‬ ْ ْ ‫ا‬ ْ ْ ‫ا‬ ‫لأ ْ اذْف ََُْْؤابْف‬ ِ ‫ف‬ َ ‫م‬ ِ ‫ف‬ ‫ص‬ ‫ل‬ َ ‫ف‬ َ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ذْف‬ ‫ذلْف‬ َ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫ر‬ ِ ‫ذْف‬ ‫س‬ ‫ل‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫و‬ ِ ‫ف‬ ‫ر‬ ‫ة‬ ‫ة‬ ‫ر‬ ِ ‫ف‬ ِ ‫ذْف‬ ِ ُ ‫ة‬ ِّ ‫ف‬ ‫و‬ ِ ‫ف‬ ‫ر‬ ‫ة‬ َ ‫ر‬ ْ ْ ‫ف‬ َ ْ‫ه‬ ِ َّ ‫ه‬ ‫ذْف‬ َّ ‫ر‬ َ ‫ف‬ ‫و‬ ِ ‫سْف‬ ‫ر‬ َّ ‫أ‬ ‫ة‬ ‫ل‬ َ ‫ر‬ ِ ‫ف‬ ِ ‫رص‬ ْ ‫ك‬ َ َ َ ََ ْ َ َ َ َ َ َ َ ‫ْ ََ ْن‬ َ َ َ َ ْ ْ ْ َ َ َ َ ‫ا‬ ْ ‫خ َْنْْبْف َ ف َذ َف‬ ‫س‬ ‫ورَل َرَف ْلِذع َ نِذ ْفص َ َّ َراخْف ْْلَ نْ ْفَ ِ َف‬ ‫ْف‬ ‫ِمرا‬ ‫ُذ اه َةرَف وجل ْفب‬ ‫ هةر ر و هَر هللا ِوهس ْ ال ؛ ْه َ كَف ْوو ْه ْف‬، ‫و‬ َ ‫ِ رجُ ه مُر ر ِِ ْ ر‬ “Nuk ka rob i cili ndonjë pikëllim apo dëshpërim, pastaj thotë: “O Allah, unë jam robi Yt, bir i robit Tënd dhe bir i robëreshës Tënde. Balli im është në Dorën Tënde, dispozitat Tuaja mbi mua i pranoj dhe gjykimi Yt mbi mua është i drejtë. Andaj, të lutem Ty me çdo Emër me të cilin e ke emëruar Veten Tënde ose të cilin e ke cekur në Librin Tënd, ose që ia ke mësuar ndonjë prej krijesave Tuaj, ose që e ke mbajtur të fshehur në Diturinë Tende; që, ta bësh Kuranin pranverë (forcë) të zemrës sime dhe dritë të gjoksit tim, largim të pikëllimit dhe dëshpërimit tim;”veçse se Allahu do t’ia largoj atij atë pikëllim apo dëshpërim, dhe do t’ia zëvendësojë ato me ndonjë gëzim.”

19. Lutja e cila thuhet kur takohemi me armikun apo me njerëzit në pozitë Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 72-73 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Kur Profeti salallahu alejhi ue selem i frikësohej nga dikush, thoshte: ‫ف َ رْلَ نْراذْف َْرنُ َ ر اي نصف‬ ‫َل َه َفص ِ ف‬ ‫ول َه َصف َه َف‬ َ ‫َّ َِذْف ْورْناَ فوا را اح‬ َ ‫ا اار‬ “O Allah, Ty të lëmë në qafë të tyre, tek Ti kërkojmë mbrojtje nga e keqja e tyre.” 02 – Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të thoshte kur ai thënë qëndronte para armikut: ‫ْ ا‬ ‫ََْا ِْ َرلْف َ ر اي نصف‬ ْ ‫لْفو‬ ‫بَق ْو َِذْف ِ ْ اهَ افق َِذْف رُ ْ َب َرا ِ ْ َر ْف‬ ‫ِاََُْْ افَ ْو َِذْف ِ ْ ا‬ “O Allah, Ti je mbështetësi im dhe Ti je Ndihmëtari im. Unë lëviz falë Teje, sulmojë falë Teje dhe luftojë falë Teje.” 03 – Abdullah bin Abasi radijallahu anhuma ka thënë: ُْ‫سَان‬ ‫َ َ َْ َِّذ افَ ْورَ َن ْصف كف‬ َ ‫َها ْه‬ “Na mjafton Allahu ne, Ai është mbrojtësi më i mirë!” 3:173 Ibrahimi alejhis-selam e tha kur u hodh në zjarr dhe u tha Muhamedi salallahu alejhi ue selem e tha këtë kur njerëzit i thanë: ‫ُِّف َْخنف‬ ْ ‫ْ ام َفص ْج َْناَفََ َْ َفْ َ نن‬ “Shumë njerëz po mblidhen kundër jush…” 3:173

20. Çfarë duhet thënë kur shejtani i afrohet njeriut? Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 73-76 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) Allahu Te’ala ka thënë:

َ‫ذف ْوَا‬ ‫س َه َف‬ ‫ذَّ ْه َْ ْةَ َف‬ ‫ُُ َف‬ ‫وخ ِْخ ْل كَف‬ ‫ذْحَ َ اار َف‬ ‫ذ َِذْف ْوِْْاَ فوا َ ن‬ َ ْ‫ُذ‬ َ ‫َّ َِذْف ِْْاَ فوا نل ك‬ “Dhe thuaj: “O Zoti im, kërkoj të më mbrosh nga nxitjet e djajve, dhe tek Ti mbështetem, o Zoti im, që të mos i kem pranë meje”.” 23:97-98 01 – Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të thoshte:

‫َطُخف هَّ َ ن ر ذص َ سَ ذع ِ ُ هلل َِْْو‬ ‫ورْلثَر ورْ َل َن َفر ْه ََ َة َفم هَّ َ نر َج َف‬ ‫ذص َ ن‬ َ ‫ُذ‬ “Kërkoj mbrojtjen e Allahut, Dëgjuesit dhe Shikuesit të gjithçkaje nga shejtani i mallkuar, nga çmenduria e tij, fryrja e tij dhe spërkatjet e tij.” Ai e bëntë këtë duke u bazuar në fjalët e Allahut Te’ala:

ْ ‫نة‬ ْ ْ‫ُخف َهَّْف ذ‬ ُ‫ٌننذْف ْوَْ نه‬ ‫لة ْ َن َفي رْ َة ِف‬ ‫س ََذ افع اه ْفَ َْرن فرا َِ نَف‬ ‫زَ ن‬ َ ُِْ ‫ُه‬ ‫َ َنْ َرذ افص َ ن‬ َ ‫ُ َذ ْط‬ “Nëse djalli fillon të të joshë, kërko mbështetje te Allahu [1]. Me të vërtetë, Ai i dëgjon të gjitha dhe i di të gjitha.” 41:36 Thirrja e ezanit, e largon shejtanin: 02 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ ضرَُ ر و َ ُ ذطُخ ِِِ ر ِ ُ م لخ ِوخ ْو‬، َ‫ َِ ََ َ نَْب َ َف ِ مو‬، َ‫َّ َذ ِ مو‬ ‫َِ ََ َ ة ثَذ س َ َف ِ موَ – َ م لخ َِ ذَل ذ ن نف – ِِِ ر ِ ُ م لخ‬

“Kur thirret ezani për namaz shejtani ikën duke nxjerrë një fryrje (erë të keqe së bashku me një zë), ndërsa, kur të përfundon ezani ai kthehet. Gjithashtu, kur thërritet ikameti ai prapë ikën, e kur përfundon ikameti kthehet prapë.” 03 – Suhejl bin ebi Salih ka thënë: “Babai im, më dërgoi mua dhe një rob që kishim – apo me një shok– tek fisi Beni Haritheh. Dikush prapa murit e thirri atë me emrin e tij, prandaj, shoqëruesi im u ngjit në mur në mënyrë që të shoh se kush ishte, por nuk pa asgjë! Pasi u kthyem, i tregova babait tim, kurse ai më tha: “Sikur ta kisha ndjerë se do të ndodhte kjo, nuk do të të dërgoja. Mirëpo, herëve të tjera, nëse e dëgjon ndonjë zë të tillë, atëherë thirre ezanin, sepse unë kam dëgjuar Ebu Hurajran radijallahu anhu duke treguar se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: Sikur ta dija se kjo do të ndodhte ty nuk do të kisha dërguar. Nëse e dëgjon një zë duhet ta thërrasësh ezanin. Kam dëgjuar Ebu Hurejren radijallahu anhu duke treguar se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë :

‫ِِِ ر ِ ُ م لخ ر َِا ْوَ َ ُ ذطُخ ْخ‬ “Kur ezani thërritet shejtani ikë”.” 04 – Ebud – Derda radijallahu anhu ka thënë:

‫ ذ م رف ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق َ ُي‬، ‫ ذ ََّق ِ سَ ن نُم‬: ‫ ه نذ ِ ُ هلل َِْو‬، ‫ َ ُق َّ ص‬: ‫هللاَ َِرْ َننْ َفت ِ ْ َ ْنناذْف‬ ‫ ا ذ ُِ ذ ة نُوق ِّ أر ر ذ ْم ِ سس و َّ لَّ ت َ ةُ ن نه َفت ف‬، َُ‫هَّ ِ رز ِ ر‬ ‫ ر َ ر نُم ؛ َ م لخ‬: ُ ‫ر سَ نذ ص ؛ ا ذ ُِ َ م لخ ِ ف ْ ََّق لَ ن نُب ! هللا ل لَق ذ‬ ‫ و ذ َ ََ ْ ََّق‬، ‫ ذ ْب ِ سطل لِذ نُب و‬، ‫ َ ُق‬: ‫هَّ ِ ُيُذ جُب ِْ ر ذا هللا ْْو ْخ‬ ‫ وجيف ِ ف ذل ن رر ر ُل‬، ‫ ِ َّ رل‬: ‫َْ فوا‬ ‫ هرَس َّ لث ْه َنذْف َُِ ف‬، ‫ َ رل َّ ص‬: ‫هللاَ َِرْ َننْ َفت ِ ْ َنْناذْف‬ ‫ف‬ ‫هللَ ِ ْ ا‬ ‫ن‬ ‫ هرَس َّ لث َ ةُ نه َفت‬، ‫ ذ س ةأَر ِ رص‬، ‫ َِيم ِلِس َّ ص‬، ‫َِ ذ نُ َِْخ َ ال هللا و‬ ‫َ َْذ نت ِهَ و َْخ ِ ر ذ ر نس هََّ َُّ ْ ب َف ل ر ذَُخ‬ “Një herë prej herësh, kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem u ngrit për t’u falur, e dëgjuam duke thënë: “Kërkoj mbrojtjen e Allahut prej teje.” Gjithashtu, tha: “Të mallkojë me mallkimin e Allahut” tri herë. Më pastaj, e zgjati dorën sikurse po kapte diçka. Pasi ai e mbaroi namazin, ne i thamë atij: “O i Dërguari i Allahut! Ne dëgjuam se ju thatë diçka në namaz që ne nuk të kemi dëgjuar të thuash më parë, e pastaj ti zgjate dorën.” Ai tha: “Armiku i Allahut, Iblisi erdhi me një flakë për të më djegur fytyrën time, prandaj thashë: “Unë kërkoj mbrojtjen e Allahut prej teje” tri herë. Gjithashtu thashë: “Të mallkojë me mallkimin e Allahut” tri herë, por kësaj ende nuk u largua. Pastaj desha ta kapi atë. Pasha Allahun, sikur të mos kishte qenë lutja e vëllait tonë Sulejmanit

(alejhis-selam) ai (Iblisi) do ta kishte zënë agimi të prangosur dhe do të kishin lozur me të fëmijët e Medinës”.” 05 – Transmetohet se, Uthman bin Ebil-‘As ka thënë: “O i Dërguari i Allahut, shejtani ndërhyri në namazin tim, duke më bërë që të harroj gjatë leximit të Kuranit, andaj çfarë duhet të veproj?” në atë rast, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem i tha:

‫ ر ذ َُّق َ ُ ذطُخ وَب‬: ‫ َ نةذ‬، َ‫ ه نر ِ ُ هلل ِ ة نَو ِه س س ةر ِ مو‬، ‫ذ سُلب َّْ َْ لَ و‬ ُ َّ‫ َّ ل‬. ‫ و ذ ِ ل ن رل‬، ‫ْ نف هللا ِ أوه َر‬ “Ky është një shejtan i cili quhet “Khanzeb”. Nëse e ndien se të është afruar, atëherë kërko mbrojtjen e Allahu nga ai dhe intefil (nxjerrje e pështymës nga pakë së bashku me frymë) në të majtë tri herë.” (Uthman bin Ebil-‘As tha:) “Kam vepruar kështu, dhe Allahu ma largoi nga unë.” 06 – Ebu Zumejl ka thënë: “E kam pyetur Ibn Abasin radijallahu anhuma në lidhje me diçka që unë përjetoja në veten time – do të thotë një formë të dyshimit. Ai u përgjigj: “Nëse ndien diçka në veten tënde, atëherë thuaj:

‫َُُّاف وَ ن‬ ‫ُِ َه ارف وَ ََ افر َْ ْ نو افق اه َْف‬ ‫َف‬ ‫ْْرذ ِفص‬ َ ََْ َ‫افب َِمَ ْو اه ْفَ و‬ “Ai është i Pari dhe i Fundit, i Dukshmi (me argumente) dhe i Padukshmi (me sy). Ai është i Dijshëm për çdo gjë!” 57:3 _____________________________________________________________ [1] – Thuaj: “E’udhu bil-lahi minesh-shejtanirr-rraxhiim.”

21. Nënshtrimi ndaj Caktimit të Allahut Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 76-77 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) Thotë Allahu Te’ala:

‫ْهُْ اَفََ ْهُ َْنْْرُْ ُِّْراَََف ن َفَ ا‬ ُْ‫ا َِف ض ْْرِاَفََ َْوَْ َن ََ ََْرَ َي َفص ْو َُْ اَ ََف ِّْلْ اروفََ ُِّْ نيَذَّْف ْْماَراَفََ فالْ ا ْهناَفََ َ نيَذَّْف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫ٌ َةا ُِّْراَفََ ِْ َفو َْ ْ َل َ ف‬ ْ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ُ َ ُ‫َها َذْلَ نْ ْفَ َةَرَفَ ْو ْه‬ ‫س ْر فخ و َذْف كف‬ ‫َها ْوذا ََذلاف ذاحَ ذَف ْو كف‬ ‫ذر ْ ْ َن َْرَخْف َِ َُْ ْو كف‬ ‫ِْ َم ِف‬ َ ‫َها َرََِ َي َفص َِف ْه‬ “O ju të cilët keni besuar! Mos u bëni sikurse ata jobesimtarë (hipokritët) që u thoshin vëllezërve të tyre, kur këta niseshin në udhëtim ose në luftim: “Sikur të rrinit me ne, as nuk do të vdisnit, as nuk do të vriteshit” – që këtë Allahu ta kthejë si pikëllim në zemrat e tyre. Allahu është Ai që jep jetën dhe sjell vdekjen; Allahu i sheh të gjitha punët që bëni ju.” 3:156 01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: َّ‫ َ َ ن ذط َ َمهَّ هَّ ْ نُ ع هللا ْ ع ِهس و َ ذر َ ََّا َ َمه‬، ‫ َ ذر ِّ َ ِ ف و‬، ‫هُ ْ رع َهرص‬ ‫ ذ ن ل نذ‬، ‫ جَ و ْة ِ ُ هلل َ ل ة نَّ و‬، ‫ ْ نلة ال و‬، ‫ ْ ََّ ِ ل افب ِ بُِ ذ ْخ و‬: َ ‫و ِّ يَ ِّ ُخ ِ ن رل‬ َ‫ ِّ ي‬، ‫ َ َ مَّ و‬: ‫هللا َْْ افنل‬ ‫ ِْ ْن ْفَ اُ ْ ْفب هفُ ْ ْفو ْف‬، ‫َ ُ ذطُخ ََْ ْ ل ةف > َ< ِ مخ‬ “Besimtari i fortë është më i mirë dhe më i dashur tek Allahu Te’ala sesa besimtari i dobët – dhe në të dy ka mirësi. Kujdesu për atë që të bën dobi, kërko ndihmën e Allahut ‘Azze ue Xhel dhe mos u bë pesimist. E nëse të godet ndonjë gjë, atëherë mos thuaj: “Sikur të veproja këtë do të ndodhte kështu dhe kështu”, por vend të kësaj thuaj: “Allahu e ka caktuar dhe Ai vepron ç’të dojë.” Ngase fjala “sikur” i hap veprimet (dyert) e shejtanit.”

22. Duaja në lidhje me begatitë Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 77-78 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) Allahu Te’ala, në tregimin që ka të bëj me dy burrat ka thënë: ‫َها اُْب ْهُ َا َرلْف ْجننةْذْف ِْ َْ َرلْف َْ َفو ْو ْ ََ ْالف‬ ‫ُهف َْ نفال َا نَخفْ ْفال نف‬ َ ‫َِ ن‬ “Do të ishte më mirë për ty sikur të kishe thënë, kur hyre në kopshtin tënd:“Kështu ka dashur Allahu! Nuk ka fuqi përveçse nëpërmjet Allahut”.” 18:39

01 – Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të thoshte kur ai shihte diçka që ai e pëlqente: ‫َ منُ َ حُْس ْْةَ ُّفص َِنَ َن َْةَ َفر َ ني ف‬ ‫هف َ ْ َ ْح ََ فْا‬ َ ‫اَ َ ن‬ “Falënderimi dhe lavdërimi i takon Allahut me begatitë e të Cilit plotësohen mirësitë.” Kur ai shihte diçka që ai nuk e pëlqente, ai thoshte: ْ َ‫هُْق اِّ َكف‬ ‫هف َ ْ َ ْح ََ فْا‬ َ ‫ْرْع َ ن‬ “Falënderimi dhe lavdërimi i takon Allahut për çdo gjendje

23. Duaja në lidhje me fatkeqësitë çfarëdo qofshin ato, të mëdha apo të vogla Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 78-79 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) Allahu Te’ala ka thënë: ‫هف َْرنُ َُْ اَََف ُّه َمذَْ فتِ ِْبُِْْةَ ايص َْوَْ َ نيَذَّْف‬ ْ ‫برْ ََْسِف‬ ْ َّ‫َ َ اَ َيةْْاوخْف اه افص ْوِاو ٌَِْذْف ْو ْلهَ َْ فتِ نل َِك َي َصف َ كه‬ َ ‫َجنَخْف َْ ْ َذ َفر ْوَْرنٌُ َ ك‬ َ ‫ْرْذ ََي َصف ٌَِْذْفِاو ْل‬ “(Të durueshmit e vërtetë janë ata) të cilët, kur i godet ndonjë fatkeqësi thonë: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi!” Ata do të shpërblehen me bekim dhe mëshirë nga Zoti i tyre; ata janë në rrugën e drejtë!” 2:156-157 01 – Ummu Seleme radijallahu anha ka transmetuar se, e ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem duke thënë: ُ‫ ِ ذ ََّق ْ م ذ َت ْ َْ هَّ ه‬: ُ‫نَخْف َْ ْ َذ َفر َْرنُ ْفو َ نهفَ َْرن‬ ‫ف َ ِ ْ َج َرر ف‬ ‫فَ ِ ف‬ ‫طف اه َمذ َْة ف‬ ‫اجرم ْ ال َه َنيفُ ْ َْذَرفَُ ف‬ َ ‫ف َ ْوِ ْ ََ َر‬ ‫ لَ ْ َج ا‬، ‫ف َ َ ْ نر اي نصف‬ ‫ه نيُ َ ذرَ هللا َِ ر لر و ه م ذ َ ةر ِ ف هللا‬

“Nuk ka mysliman i cili goditet nga ndonjë fatkeqësi dhe thotë: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi. O Allah, më shpërble në fatkeqësinë time dhe më furnizo me diçka edhe më të mirë se kjo”, veçse Allahu do ta shpërblejë atë në fatkeqësinë e tij dhe do t’i japë diçka më të mirë pas saj.” Ummu Seleme ka thënë: “Kur vdiq Ebu Seleme, unë e thashë këtë që i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem më kishte mësuar të them dhe Allahu më dha dikë më të mirë se ai; të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem.” 02 – Ummu Seleme ka thënë: ََِ ‫ ِ مرم ال َ ْ و ل رَت ِِ ف ْ رع ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق‬، ‫ ِ أٌَ َر‬، ‫ َ ُق َّ ص‬: ‫ْخ‬ ‫ َ َ مر ْ َ نر َ َع ْوَ َ روو‬، ‫ ِهرر هَّ ر ُِّ ِ َج‬، ‫ ِ َُّق‬: ‫ ِ ن ذر ْ ال ِر ل س مص ْ رع ْ ََْْ ال‬، ‫ِ مخ‬ َ َ‫ف‬ ‫ ْ ََّ َخ هُ ْ رع ذ مه نَخ َ َ لذ مت‬، ‫ َ ُق َّ ص‬: ‫ف َ َ ٌَ َل َفر َ ْ رن اي نفص‬ ‫لرْ َْ فتْ َِْْ ف‬ ‫ َ َ َْ َيَْذذنَّْف ِ ف‬، ‫ََرا َل فرا ْفو‬ ‫ِف‬ ْ ، ‫َلِْ َفع ْفو‬ َ ‫ف َ ِ ْْل ْجة ْ فرا‬ َ ‫ْ ََّ ََ َفر‬ ْ َ‫ف‬ ‫ذ ذفُ ْ ْ فرا ْفو ْنفُ ْ َ ٌَ َل َفر َْ ْفو َ َفُ ْ َِر َذَّ ِ ف‬ ‫ َ َنُ ْ َْ َذَّْف ْل نف‬، ‫ف ْفو‬ ‫س َف‬ ‫ ََْ ََر َفم ِ ف‬، ‫َِذ َفر ََ ْ فرا رْ ك ََل ْفو‬ ْ َِ ‫ف َ ْ فرا‬ “I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem hyri tek Ebu Seleme, ndërsa sytë e tij kishin mbetur të hapur, pastaj, ai ia mbylli sytë dhe tha: “Kur të del shpirti nga trupi, shikimi e ndjek atë.” Njerëzit nga familja e tij ngritën zërin (duke u lutur kundër vetvetes (v.p.)). Ai salallahu alejhi ue selem ju tha atyre: “Mos u lutni kundër vetes suaj, por kërkoni vetëm të mirën, ngase engjëjt thonë: “Amin” për atë që thoni (luteni).” Pastaj ai tha: “O Allah, fale Ebu Selemen, ngrite atë në mesin e të udhëzuarve dhe jepu pasardhësve të tij dikë që kujdeset për ta. Na fal neve dhe atë, o Zoti i botëve! Zgjeroja dhe ndriçoja atij varrin”.”

24. Lutja e atij që ka borgje Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 79-80 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Transmetohet nga Ali bin Ebi Talib radijallahu anhu se, një rob i cili dëshironte të lirohej nga robëria, erdhi tek ai dhe i tha: “Unë nuk mundem ta lirohem nga robëria, andaj më ndihmo.” Aliu i tha atij: “A dëshiron që t’i mësoj disa fjalë të cilat mi ka mësuar i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem, dhe, nëse ke borxh që është sa një kodër, Allahu do të të ndihmoj që ta paguash atë? Atëherë, thuaj:

َ ْ‫َّ َِل‬ ‫ف َ َ ْ رن اي نصف‬ ‫َّْ َِ ْحلْ َ ذْف َ َِّ َلن ف‬ ‫ف َ هْرَْ َهذْف ْ َف‬ ‫َ َرذْف ْوِ ْ ٌَنَن ف‬ ‫ْ نَ َف‬ ْ ‫لََْبْف‬ َ “O Allah! Më bëj që të më mjaftoj ajo që Ti e ke lejuar që të mos i afrohem asaj që Ti e ke ndaluar. Më begato me mirësitë Tua, që të mos kërkoj nga dikush tjetër përveç Teje.”

25.Duatë në lidhje me shërimin nga sëmundjet Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 80-83 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) Një grup shokësh të Profetit salallahu alejhi ue selem dolën në një udhëtim, derisa, i zuri nata tek njëri prej fiseve arabe në atë vend. Ata sahabë, u kërkuan atyre që t’i pranojnë për miq, por ata (banorët) nuk pranuan. Prijësin e atij fisi e kishte kafshuar një gjarpër (apo thumbuar një akrep) dhe ata bënë gjithë çfarë mundën për ta shëruar, por çdo gjë ishte e kotë. Disa thanë: “Sikur të shkoni tek ata udhëtarë të cilët ishin këtu natën, nëse ndonjë prej tyre ka ndonjë ilaç.” Kështu ata shkuan te sahabët dhe u thanë: “Kryetarin tonë e ka kafshuar gjarpri (ose e ka thumbuar akrepi) dhe kemi bërë gjithçka që mundëm, por pa dobi. A ka ndonjë prej jush ndonjë gjë (që ta ndihmojë prijësin tonë)?” Njëri prej tyre u përgjigj: “Po, pasha Allahun! Do t’i bëja atij rukje, por, ashtu siç nuk na pranuat ju për miq edhe unë nuk do të lexoj rukje për ju, derisa të caktoni për ne një shpërblim.” Ata pranuan t’u japin një tufë dhensh. Atëherë njëri prej tyre shkoi dhe i lexoi atij suren el-Fatiha, duke i fryrë kryetarit të fisit të atyre. Kështu, ai u bë shumë mirë sikur të ishte liruar nga prangat dhe u ngrit e filloi të ecte duke mos treguar asnjë shenjë sëmundje. Ata u paguan atyre çfarë u premtuan. Disa nga sahabët thanë që t’i ndajnë çfarë fituan prej asaj rukje, por ai që e bëri rukjen tha: “Mos i ndani derisa të shkojmë te Profeti salallahu alejhi ue selem, t’ia tregojmë gjithë ndodhinë dhe të shohim se çfarë na urdhëron të bëjmë. Kështu, ata shkuan tek i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem dhe ia rrëfyen atij gjithë ngjarjen. Ai salallahu alejhi ue selem i pyeti:

‫ ْ مل ث ا لَ ذت ِر يُ ذ ْلذ ذ هُ و‬: ْ َ ‫ ِ ب َح ةص‬، َََ‫ليَُ ه ن مص ف َ ضرِ ََ و ََ ذ‬ “Si e morët vesh se ajo (surja el-Fatiha) lexohet për rukje?” Pastaj shtoi: “Keni bërë atë që duhet. Ndajini ato dhe më bëni edhe mua pjesëmarrës në të.” Nga kjo i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem qeshi. 02 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue sele e kishte zakon të kërkonte strehim për Hasanin dhe Husejnin radijallahu anhuma (t’u bënte rukje) duke thënë:

ْ ُ‫س ِ ا َْذياِّاَف‬ ‫هللاَ َِ ْم َر َُْ َف‬ ‫َّ َ ةنُ نه َفت ف‬ ‫ُخ اِّ َ كَف َه َف‬ ‫ا َذ ْط َف‬ ‫ْذ َف‬ ْ ‫الْ نه َفت‬ ْ ‫ََّ اِّ َ كَف ْو َه ََّف ْو ْهُ نه َفت‬ “E lus Allahun që t’u mbroj ju me fjalët e Tij të përsosura prej çdo shejtani, çdo dyshim të tij dhe çdo syri të keq.” Pastaj tha:

‫ْ لحُت و ْ لَُْ ذَ ِ يُ ذ نَو ِّ ُخ ِِ ُِّ َُ ْخ‬ “Kështu e kishte zakon të lutej babai juaj (Ibrahimi alejhis-selam) për Ismailin dhe Is’hakun.” 03 – Aishja radijallahu anha ka thënë se kur dikush kishte dhembje, lëndim apo plagë, Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të bënte kështu – dhe Sufjan bin ‘Ujejneh (duke përshkruar veprimin e Profetit salallahu alejhi ue selem) vuri gishtin e tij tregues në tokë dhe pastaj e ngriti atë dhe tha:

‫س َصف‬ ‫َلعف ِْ َن ََنفُ ْ َِ َرذَّْ َفت ِ ْ َل َضنفُ ْ ْ ا َرِْ فتا ف‬ ‫ْل َِكنفُ ْ َِ َم َو َف‬ َ َِ َ‫هللا‬ ْ ‫خ‬ ْ ُ‫ل ََّذ اَنفُ ْ ذا‬ “Në emër të Allahut, toka e vendit tonë me të fryrit e ndonjërit prej nesh kurohet i sëmuri ynë – me lejen e Zotit tonë!” 04 – Aishja radijallahu anha gjithashtu transmeton se Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte zakon t’u bënte rukje për familjarët e tij duke vendosur dorën e djathtë mbi atë që i frynte dhe thoshte:

‫ذ َ ْ رن اي نصف‬ ‫ُِّف ْل نف‬ ‫ِّ ِ ْ َو َه َف‬ ‫َط ْفو َ َََُْ ْف‬ ‫ف َ ِ ْ َرلْف َا َف‬ ‫الُ ْ ْفب فالْ َ ُنُِ ف‬ َ ‫الُكؤابْف َْ فالن‬ َ ‫الُ ْ ْفب‬ َ ْ‫لََّْفُ ُ ذافُِْ اَلف فال‬ ْ َ ‫س َ نن‬ “O Allah, Zot i njerëzve! Largoje sëmundjen, shëro sepse vetëm Ti je Shëruesi dhe nuk ka shërim përveç shërimit nga Ti; shërim i cili nuk lë ndonjë pasojë.” 05 – Uthman bin Abil-‘As tregon se ai iu ankua të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem për dhimbjet në trup nga të cilat ai vuante që nga koha kuar ai e pranoi islamin. Në atë rast, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem i tha atij:

‫ َ َ و ج سْب هَّ ذ أ ص َ يا ْ رع ذ ْب ضع‬: ‫س َفص‬ ‫ َّ لَّ ُ ف‬، ‫ هرَس ل َع َ َ و‬: ‫َن نة َفخَِف ِْْاَ فوا‬ َ َِ َ‫هللا‬ ‫َّ َاْ َْلَْ َفر ْفو ف‬ ‫َل ْفو ِ ْ َج فْا هفُ ْ ا َ كفْر َه َف‬ ‫ِاهُْو اف‬ َ‫هللا‬ “Vëre dorën tënde në pjesën e trupit ku të dhembë dhe thuaj tri herë: “Me emrin e Allahut.” Pastaj thuaj shtatë herë: “Kërkoj mbrojtjen e Madhërisë dhe fuqisë së Allahut, nga çdo e keqe që unë ndiej dhe nga çdo gjë që ruhem”.” 06 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َّ‫ ِج رر ذ ح َر ص هرذ َُ ُِْ ه‬، ‫ هرَس ل َع ْ نْم ِ َُّق‬: ‫لأ ْ افق‬ ‫ذ َ َنِْ َذ ْفص ف‬ ‫ْ ْل نف‬ ‫ذص َ َنْ َر َ ف‬ ‫َ َنْ َِ َف‬ َ ْ ِ ْ‫هللا‬ َ ‫هللا ُِْ ُم ْ ال ذا‬ ‫ُ َلذْذْف ِ ْ َف‬ ‫خ‬ “Ai që viziton të sëmurin të cilët nuk i ka ardhur vdekja ende dhe thotë shtatë herë tek ai: “E lus Allahun e Madhërishëm, Zotin e Arshit të madh, që të të shërojë ty”, veçse Allahu do ta shërojë atë.”

26. Duaja e cila thuhet gjatë vizitës së varrezave

Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 83-84 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue sele e i mësonte sahabët që, kur të vizitojnë varrezat të thonë:

‫سلْ ايف‬ ْ َ‫س َر ََذَّْف ْفو َ َ اَ َم َهنَذَّْف َهَّْف َ ْكَذُ ْ َفل ِ ْ َه ْف‬ ‫هللاا اُ ْ ْفب َْ َف‬ ‫سأ ْ افق الْ َهَّاَخْف َِ ام َفص ف‬ ‫ْ ام َفص ْفو ْنفُ ْ ف‬ َ َ‫خ َْرفُ ن ْفو َ َ ا‬ َ ْ‫هللاْ ر‬ ‫ْرْ َذ ام َفص َ ْ ن‬ ْ‫َ َنَُِْذْ فت‬ “Paqja dhe shpëtimi qoftë mbi ju, o ju banorë të varrezave besimtarë dhe myslimanë. Ne do t’iu bashkëngjitemi juve – në dashtë Allahu. E lusim Allahun që të na shpëtojë ne dhe ju.”

27. Lutjet dhe namazi për të rënë shi Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 84-86 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Transmetohet nga Xhabir bin Abdilah radijallahu anhuma i cili ka thënë: “Një herë prej herësh, një grua erdhi tek Profeti salallahu alejhi ue selem e cila kërkonte nga ai që të lutej për të rënë shi. Në atë rast, Profeti salallahu alejhi ue selem tha:

ْ ، ُ ُ‫ ْه َرذِف‬، ُ ‫ ْه َرذنُف‬، ُ ‫ رَُِْنُف‬، ‫ٌذ َْرف‬ ْ ‫ ضُ ْ َ كفل‬، ُ‫ل‬ ْ َ‫اج َف‬ ‫ل ََّنفُ ْ َ ْ رن اي نصف‬ ‫ ُْ ْ َج ف‬، ‫ٌذ ْفَر‬ َ َ ُ ُ‫ٌذَثف‬ َ “O Allahu ynë, na lësho shi të begattë, freskues, të dobishëm e jo të dëmshëm, të menjëhershëm e jo të vonuar.” 02 – Transmetohet nga Aishja radijallahu anha e cila ka thënë: “U ankuan njerëzit tek i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem për mungesë të shiut. Në atë rast, kërkoi që t’i përgatisnin një minber që do ta vënin në musala (vend-falje jashtë nga xhamia (v.p.)) dhe u kërkoi njerëzve që të tuboheshin në atë vend në një ditë të caktuar. Me të dalë drita e diellit (të asaj dite), i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem doli në musala dhe hipi në minber. Pasi që e madhëroi Allahun dhe e falënderoi Atë, tha:

‫ ِذ ُلِّ ص جْذ ا مَْ ص ْر مص‬، ‫ ْ ن مص ٌهُر ر ِْ ُخ َّْ َ َطر َ ل ة ِنُل و‬، ‫هللا ِهرِّ ص َ ْ و‬ ‫مص ذ س ةل ذس ِخ وِّْْ ص و ْ َْْم ِخ ل َحُر ر‬ “Me të vërtetë ju u ankuat për mungesë të shiut dhe vonim të tij në kohën e vet. Ndërsa Allahu Subhaneh ju ka urdhëruar ju që ta lutëni, duke ju premtuar që do t’u përgjigjet juve.” Pastaj tha:

‫ذ َ نف‬ ‫خ ٌ َ َنُ ْ ْ ََذَّْف ْل كَف‬ ‫ذص َ ْ نرهَ َُ ْ َف‬ ‫ذ ٌ َ نر َه َف‬ ‫َخ ذْ ََ َفي هُ ْ َ َف‬ ‫هللاا َْ فالن َْالْ ْفم فالْ ٌ َ ْك َف‬ ‫ ذا َرذ فْا هفُ ْ ذْ َلنْ افَ ف‬، ‫هللاا ِ ْ َرلْف َ ْ رن اي نفص‬ ‫فالْ ف‬ ‫هَ َ ْ َ ْح ََ فْا‬ ‫ ِ ْ َرلْف َْ فالن َْالْ ْفم‬، ‫ف ِ ْ َرلْف‬ ‫ َ َفْنَ ُّف‬، ‫ َ َلاَّْرَ ْ افب رْحَ َّاف ْفو‬، ‫ْرْذَنفُ ْ ِ ْ َر َة َفق‬ ْ ‫َد‬ ‫ َ َفْذ ْف‬، ‫َْ ْع ِْلٌْفُ ُ ْفو َا نَ فخُ ْنفُ ْ ِ ْ َر ْة َلْف هفُ ْ َجَ نْ َفَ ْفو‬ ‫َه َف‬ َّ‫ذ‬ “Çdo lavdërim i përket Allahut, Zotit të botëve, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit, Sunduesit të Ditës së Gjykimit. Nuk ka zot që meriton të adhurohet përveç Allahut. Ai vepron çfarë të dojë. O Allahu ynë, me të vërtetë Ti je Allahu i Cili nuk ka Zot tjetër pos Teje. Ti je i Pasuri (i Cili nuk ne nevojë për asgjë dhe për askënd) dhe ne jemi të varfër (të cilët kemi nevojë për Ty), andaj, na zbrit shi të dobishëm, të mjaftueshëm për një kohë të gjatë.” Dhe, i ngriti duart aq lartë saqë iu pa edhe bardhësia e sqetullave të tij. Pastaj ua ktheu njerëzve shpinën dhe e veshi xhyben e tij nga prapa dhe vazhdimisht i mbante duart e ngritura lartë, derisa zbriti nga minberi, doli përpara njerëzve dhe i fali (së bashku me ta) dy rekate namaz. Nuk vonoi shumë dhe, Allahu i tuboi retë, dhe filluan bubullimat e vetëtimat, pastaj filloi të binte shi me lejen e Allahut Te’ala. Aq shumë furishëm binte shi, saqë derisa arriti salallahu alejhi ue selem tek xhamia e tij, saqë u përrenjtë rridhnin me të madhe. Kur ai pa se si njerëzit shkonin me të shpejtë drejt shtëpive të tyre, qeshi saqë iu panë dhëmballët e tij, pastaj tha:

ْ‫ َ ْذ ر افب ِّ َ ْ رع هللا ِخ ِ اي‬، ‫ل لَ ر و هللا ْ َْ ِر ف و‬ “Dëshmoj se Allahu është i Fuqishëm për të bërë çdo gjë dhe se unë jam i Dërguari i Tij.”

28. Lutjet kur të fryn era dhe kur të bie shi Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 86-87 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ هللا لوو هَّ َ رذ ف‬، ‫ ِ ُ رهَت ْ أْ ف‬، ‫ ِ ُ نيَذ ْ أْ ف و‬، َ‫ ْ س ََهُ ِ ل لِذ ةََهُ ِ مو‬، ‫هللا َ لأ ََ و‬ ُ‫ َ ذره‬، ‫ارهُ هَّ ِ ُ هلل َ ل ة ن ذيوَ و‬ “Era është prej mëshirës së Allahut e cila vjen me mëshirë ose me ndëshkim. Prandaj, nëse ajo vjen mos e fyeni, por luteni Allahun që përmes saj t’ua sjell hajrin, ndërsa kërkoni mbrojtjen e Allahut prej të keqes së saj.” 02 – Kur era fillonte të fryjë me të madhe, Profeti salallahu alejhi ue selem thoshte: ‫لأ ْ اذْف َْرَكف َْ رن اي نصف‬ ‫ ا َ كْرهفُ ْ َه َف‬، ‫ َِذيفُ ْ هفُ ْ ا َ كفْر ْفو‬، ‫لرْلَف هفُ ْ ا َ كفْر ْفو‬ َ ْ ِ ْ ُ‫ َْذ َْرهف‬، ‫ َِذيفُ ْ هفُ ْ َْذ ْفَر ْفو‬، ‫لرْلَف هفُ ْ َْذ ْفَر ْفو‬ َ ‫ َِ َرف ِ ا َل‬، ‫َّ َِذْف ِْْاَ فوا ْوف‬ َ ‫ِ ا َل‬ ‫َِ َفر‬ “O Allahu im, kërkoj nga ti të mirën e saj, të mirën që ka në të dhe të mirën me të cilën dërgohet. Gjithashtu, më mbroj prej të keqes së saj, të keqes që ka në të dhe prej të keqes që është dërguar me të.” 03 – Kur Profeti salallahu alejhi ue selem shihte që retë po tuboheshin lartë në qiell, e linte punën dhe lutej: ‫َّ َِذْف ِْْاَ فوا َْ َركف َ ْ رن اي نصف‬ ‫ا َ كْرهفُ ْ َه َف‬ “O Allah im, kërkoj mbrojtjen tënde nga e keqja e saj.” Dhe kur binte shi, thoshte: ‫ب َذكَفُ ُ َ ْ رن اي نصف‬ ْ ُ ُ‫ْهنَذِف‬ “O Allah, bëje këtë shi të begatshëm dhe të dobishëm.”

29. Çfarë thuhet kur të dëgjohet bubullima? Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 87-88 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Kur Abdullah bin Zubejri radijallahu anhuma dëgjonte bubullimën, ndalonte së foluri dhe thoshte:

‫س ََك افف‬ ‫ََذلْةَ َفر َه َف‬ ْ ‫َّ ْوَ َ َْلْذَم فْتا َِ ْح ََ َْ َفم َ نر َْ فْا ذا‬ “Bubullima e madhëron Atë me falënderim, por edhe engjëjt, nga frika ndaj Tij.”13:13

30. Lutjet për të rënë shi dhe kundër vërshimeve Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 88-90 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Ka thënë Zejd bin Khalid el-Xhuhenij radijallahu anhu: “Kur ishim në Hudejbije, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem na e fali namazin e sabahut pas një shiu që kishte r gjatë natës. Kur e përfundoi namazin, u kthye kah njerëzit dhe tha:

َ‫ َ ُ ََ ؟ لِ مص َ ُق هُوَ خْ ْلو ه‬: ‫ ِْ رص ل لَ ر و هللا‬، ‫ َ ُق‬: ‫ َ ُق‬: ‫ْ َُِا هَّ ِ ب َف‬ َّ‫ ِّ ُِ ر ِ ف همه‬، ُ‫ َ ُق هَّ ِ أه‬: ُ ‫ لهَ ةر و هللا ِ ل ََ هطرر‬، ‫ ِ ف همهَّ ِ ي ذ‬، ‫ِّ ُِ ر‬ ‫ ِ ُ مَِّ س‬، ‫ َ ُق هَّ ِهُ و‬: ُ ‫ ِّ يَ و ِّ يَ ِ نَب هطرر‬، ‫ِ ُ مَِّ س همهَّ ِ ف ِّ ُِ ر ِ ي ذ‬ “A e dini se çfarë ka thënë Zoti juaj?” Ata thanë: “Allahu dhe i Dërguari i tij e dinë”. I Dërguari i Allahut salallahu alejhie ue selem tha: “Ai ka thënë: “Sot në mëngjes, disa prej robërve të Mi janë gdhirë besimtarë në Mua, e disa të tjerë mohues. Kush tha se shiu ra në sajë të mirësisë dhe mëshirës së Allahut është besimtari Im dhe refuzues i planetit, ndërsa ai që tha se shiu ra në sajë të këtij apo atij planeti është mohues ndaj Meje dhe besimtar i planetit.” 02 – Enesi radijallahu anhu ka thënë: “Në ditën e Xhuma, kur një njeri hyri në xhami ndërsa i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ishte duke ligjëruar, ai (njeriu) tha: “O i Dërguar i Allahut! Janë shkatërruar pasuritë tona dhe na janë ndërprerë rrugët [1], andaj lute Allahun që të na sjell shi.” Në atë rast, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem i ngriti duart, pastaj tha:

‫ ِ ْ ٌَثَنفُ ْ َ ْ رن اي نصف‬، ‫ِ ْ ٌَثَنُ َ ْ رن اي نفص‬

“O Allahu ynë na lësho shi! O Allahu ynë na lësho shi!” Enesi tha: “Pasha Allahun, edhe pse në qiell nuk kishte asnjë re, ndërsa ndërmjet nesh dhe Sel’asë [2] nuk kishte asnjë shtëpi dhe asnjë ndërtim tjetër [3], por nga aty (nga pas Sel’asë) dolën ca re. Kur ato arritën mbi ne u përhapën, pastaj filloi të bije shi. Pasha Allahun, ne nuk e pamë më diellin për një javë të tërë. Pastaj, në xhumanë tjetër, ai njeri hyri po nga e njëjta derë e xhamisë, ndërsa i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem prapë ishte duke ligjëruar, ai (njeriu) tha: “O i Dërguar i Allahut! U shkatërruan pasuritë, dhe na u ndërprenë rrugët, andaj lute Allahut që ta ndaloj shiun.” Në atë rast, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem i ngriti duart lartë dhe tha:

‫ َ َ ك‬، ‫َخف ْفو‬ ‫ َْ ْ َو َِذْ َفت ِا ا‬، ‫لف ْفو‬ ‫ْرْذَنفُ ْ فالْ ْفو ْه ََْ ْذَنفُ ْ َ ْ رن اي نصف‬ ْ ، ‫ْرْع َ ْ رن اي نفص‬ ْ ‫ذ و َ ُِّ ْ َفي‬ ‫ِرَ ْ َف‬ ‫َ ن‬ َ َُِْ‫ُ ْل َفر ْهن‬ َ ‫ط‬ “O Allah, rreth nesh (në dobinë tonë) dhe jo mbi ne (në dëmin tonë). O Allah, bëje që ai të bije kodrave e kodrinave dhe pyjeve e luginave.” Shiu u ndërpre dhe ,kur dolëm jashtë veçse kishte dalë dielli.” _________________________________________________________ [1] – Janë tharë të mbjellat dhe nuk kemi ku të kullosim bagëtinë. [2] – Sel’ah është një kodrinë e njohur në veriperëndim të Medinës. [3] – Që mund të pengonte dukjen e reve.

31. Lutja kur të shihet hëna e re Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 90-91 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – Kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem shihte hënën e re, thoshte:

‫ ِ ْ ََِّْ افر َ ْ ف‬، ‫ْرْذَنفُ ْ ِ ْ َهرن فرا َ ْ رن اي نفص‬ ْ ‫خ ْوف َِ َُْ ْ َه ََّف‬ ‫َنذَُ ْ َف‬ ‫س ََفُ ْ َ ة ن ََِ َذ َف‬ ‫ضع ْوف ْ ا َح ُّف‬ ‫ ْ ْ َر ْف‬، َ ‫َن‬ ‫للْي ْفو َ ن‬ ‫هللا‬ َ َ ، ‫سلْ ْه َفت ْفو‬ َ َ ، ‫ل ْفو‬ ْ ُ‫هللا ْلُِّذْف ْفو ْلِننف‬

“Allahu është më i Madhi. O Zoti Ynë, na mundëso (hënë të re) ta presim në qetësi dhe besim, paqe dhe nënshtrim, me sukses në atë që Ti dëshiron dhe je i kënaqur me të. Zoti ynë dhe Zoti yt është Allahu.”

32. Çfarë i thotë udhëtari atij që e përcjellë dhe anasjelltas? Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 91-93 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Transmetohet se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َّ‫ ذ ن رط ََّ ِ ر ذ ََّ ؛ ذ سُِ ر ِخ ِلَِ ه‬: ‫ْ ام افص‬ ‫اَ ف‬ ‫ْوَِْذَنا فرا ْ ْ ََذ افع فالْ َ ني ف‬ ‫لة ْ ََ َِ ا‬ َ ْ ِ ْ‫هللا‬ “Kush dëshiron që të udhëtoj, le t’i thotë atij që e përcjellë (që nuk udhëton): “Ju lë nën kujdesin e Allahut, i Cili nuk i humb premtimet (ata që i merr nën kujdes)”.” 02 – Transmetohet se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ْه َل ِْ فرا اذِفُ ُ َ ل ةَِد ْوَ هللا ْخ‬ “Me të vërtetë kur i lihet diç nën kujdes Allahut, Ai e ruan atë.” 03 – Ka thënë Salimi: “Kur dikush dëshironte të udhëtoj, ibn Umeri radijallahu anhuma i thoshte atij: “Eja tek unë që të të shpreh lamtumirën time ashtu siç vepronte i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem me ne, i cili na thoshte:

‫دف‬ ‫ْ َْ َرذْف ََََْْْذ ْصف ْفو ِْهُْرْةْذْف ْفو َِذنْذْف ف‬ ْ ‫لة ْ ََ َِ ا‬ َ ْ ِ ْ‫هللا‬ “Nën kujdesin e Allahut qoftë feja jote, besnikëria jote dhe përfundimi i punëve tuaja”. Në një transmetim tjetër thuhet se, kur Profeti salallahu alejhi ue selem i shprehte lamtumirën atij që udhëtonte, ia shtrëngonte dorën dhe nuk ia lëshonte

atë derisa ai të jetë i pari i cili ia lëshon dorën Profetit salallahu alejhi ue selem dhe i thoshte atë që e cekëm më lartë. 04 – Një njeri, erdhi tek Profeti salallahu alejhi ue selem dhe i tha: “O i Dërguar i Allahut, unë dua që të udhëtoj, andaj më jep lamtumirën.” Ai salallahu alejhi ue selem i tha atij:

‫هللاا ٌْ نوِْبْف‬ ‫َ ة ن ََّ َْا ف‬ “Allahu ta shtoftë devotshmërinë!” Pastaj, ai i tha: “Më shto edhe diç tjetër!” Ai salallahu alejhi ue selem i tha:

ْ ‫وْ َرَْذْف‬ ‫ٌلْ ْفر ْوف‬ “Dhe t’i faltë mëkatet tuaja!” Pastaj, ai i tha: “Më shto edhe diç tjetër!” Ai salallahu alejhi ue selem tha:

‫س ْرف ْوف‬ ‫اِّ َنلْف ْه َذثاَفُ ْ َ َ ْنذ ْفَر ْذْف ذْ ن‬ “Dhe ta lehtësoftë të mirën kudo që të jesh.” 05 – Transmetohet nga Ebu Hurejra radijallahu anhu se, një njeri tha: “O i Dërguar i Allahut, unë dua që të udhëtoj, andaj më këshillo mua!” Në atë rast, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem i tha atij:

‫ هللا ِ ة ََّا ْ ر ذذ‬، ‫ارخ ِّ َ ْ رع َ ةنمَذر و‬ “Kije frikë Allahun dhe thuaj: “Allahu Ekber (Allahu është më i Madhi)” kur të ngritesh në një vend të lartë.” [1] Kur njeriu shkoi, Profeti salallahu alejhi ue selem tha:

‫ َ ََا َن فْْ ْ فرا َ َُ َفَ َ ْ رن اي نصف‬، ‫خ َْف و‬ ‫ْرْ َذ َرف ْه ك ََ َف‬ ْ ‫س ْل ْرف‬ ‫َ ن‬ “O Allah, lehtësoja atij udhëtimin (duke ia bërë atë sa më të afërt) dhe largoja vështirësitë e tij.” _________________________________________ [1] – Ngritja në lartësi të mëdha është e dashur për njerëzit, ngase kjo bën që njeriu të ndjej krenari. Andaj, i është ligjësuar që ta përmend Allahun duke e kujtuar Krenarinë e Tij, dhe se Ai është më i Madh se çdo gjë. Dhe bërja tekbir në raste të tilla është shprehje e falënderimit ndaj Allahut dhe që Allahu t’ia shtoj

atij mirësitë! (Tuhfetul-Ahuedhij – el-Mubarakfurij. Kapitulli mbi “Lutjet” – “Çfarë të thuhet kur t’i japësh dikujt lamtumirën në udhëtim?”)

33. Çfarë të thuhet kur të hipim në mjetin e udhëtimit Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 93-95 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – Ka thënë ‘Alij bin ebi Rabi’ah: “Kur ‘Alij bin ebi Talibit radijallahu anhu i sollën një kafshë që të hipte mbi të, dhe në momentin kur e vëri këmbën në të tha:

‫س َصف‬ ‫ف‬ َ َِ َ‫هللا‬ “Me emrin e Allahut.” Dhe, kur e drejtoi shpinën, tha: ‫هف َ ْ َ ْح ََ فْا‬ َ‫َن‬ “Falënderimi dhe lavdërimi i qoftë Allahut.” Pastaj tha:

‫لََحُْخْف‬ ْ ْ ُ‫ْ اَ َنَّْ َرَاَخْف ْل َِكنفُ ْ َْ ْع َْرُف ْ ْفو اه ََّ َررَذَّْف ْ فرا اِّننُ هُف ْ ْفو ْهيفَ ْ ْنف‬ ‫ل نن كفر َ نيَا ا‬ “Qoftë lavdëruar Ai që i nënshtroi këto për ne, se vetë ne këto nuk do të mund t’i kishim nën pushtet dhe ne, me siguri, do të kthehemi te Zoti ynë!” 43:14-15 Pastaj tha:

‫ َ نف‬، ‫هَ َ ْ َ ْح ََ فْا‬ ‫ َ نف‬، ‫هَ َ ْ َ ْح ََ فْا‬ ‫ َ نف‬، ‫هللا‬ ‫ ِ ْ َِّ َْ افر َ ْ ف‬، ‫هللا‬ ‫ ِ ْ َِّ َْ افر َ ْ ف‬، ‫هللا‬ ‫ِ ْ َِّ َْ افر َ ْ ف‬، ‫لََحُ ْ ْرذْف‬ ‫هَ َ ْ َ ْح ََ فْا‬ ‫ رْ َلسَع َْرْ ََلاف َْ َركف َ رن اي نصف ا‬، ‫ ُِ ٌَ َل َر َف‬، ‫َذ ْذ َف َل افر فالْ ِْ َمرن فرا‬ ‫ِ ْ َرلْف َْ فالن َ يُّرا ْف‬

“Falënderimi dhe lavdërimi i qoftë Allahut (3 herë)! Allahu është më i madhi (3 herë)! I Lartësuar qofsh o Allahu im! Unë i kam bërë padrejtësi vetvetes, andaj më fal mua ngase nuk mund t’i fal mëkatet askush pos Teje!” Pastaj qeshi. Ndërsa dikush i tha: “O udhëheqës i besimtarëve, për çfarë qeshët?” Ai tha: “E kam parë Profetin salallahu alejhi ue selem duke thënë kështu siç thash unë, pastaj qeshi dhe unë i thash: O i Dërguar i Allahut për çfarë po qesh? Ai tha:

‫ َ ُق ْوَ ْ َْم هَّ ذ نلس ْ نُ ع و ل َحُر ر لِ ذ ْخ‬: ‫ ور َِ ف ف ٌَ لر لذ‬، ‫ال ِر ر ذ ن رص‬ ‫ٌ ذرا َ ير َذ ذ ف لر‬ “Me të vërtetë Zoti yt Subhanehu ue Te’ala kënaqet me robin i Tij kur ai thotë: “O Zoti im, më fal mëkatet!” (Thotë Allahu:) Sepse ai e di se nuk mund t’i fal askush mëkatet pos Meje.” 02 – Kur Profeti salallahu alejhi ue selem merrte rrugëtimin e gjatë, pasi thoshte 3 herë Allahu Ekber, thoshte:

‫لََحُْخْف‬ َ ْ‫للْ َررفُ ْ َِف ر‬ ْ ْ ُ‫ ْ اَ َنَّْ َرَاَخْف ْل َِكنفُ ْ َْ ْع َْرفُ ْ ْفو اه ََّ َررَذَّْف ْ فرا اِّننُ هفُ ْ ْفو ْهيفَ ْ ْنف‬، ‫سأ ْ اذْف َْرفُ ن َ ْ رن اي نفص‬ ْ ْ َ‫ْهيف‬ ‫ل نن كفر َ نيَا ا‬ ‫ضع هفُ ْ َ َنْ َْ َفَ َهَّْف ْفو َ ة ن ََّ َْا ْفو َ ْ َََ نفر‬ ‫ ْ ْ َر ْف‬، ‫خ َ ْ رن اي نفص‬ ‫ْرْذَنفُ ْ ْه ك ََ َف‬ ْ ْ ُ‫للْ ْررف‬ ْ ‫ ِا َنْْماف‬، ‫س ِ ْ َرلْف‬ ‫ُه اف‬ َ ‫م‬ ‫َِف َ ن‬ ْ ْ َ‫ْننُ َ َُ َفَ ْفو ْهيف‬ ‫ا‬ ْ ْ ‫ا‬ َ َ ْ ‫ن‬ َ ْ َ ْ‫سل َفر‬ ْ ْ ْ َ ‫ك‬ ْ َ ْ ْ ‫سل َفر ْوَْثُ َفب َه َف‬ ‫ل َف‬ ‫َِف َ َ اَنَّر َف‬ ‫ َْه َفَ َِف َ ن َرذل فت و َ ن‬، ‫َْ فو َْ َرف َ ر اي نفص‬ ‫ َ َْنِ َفر ِّْبِْ َفت ْفو َ ن‬، ‫َب ْفو‬ ‫س ا‬ ‫َّ َِذْف ِ ا‬ ‫ََْ ْ َه َفَ ْفو َ ََُ ْ َفق‬ “Qoftë lavdëruar Ai që i nënshtroi këto për ne, se vetë ne këto nuk do të mund t’i kishim nën pushtet dhe ne, me siguri, do të kthehemi te Zoti ynë!” 43:14-15 “O Zot, të lutemi të na dhurosh në këtë udhëtim mirësinë dhe devotshmërinë dhe të na bësh që të veprojmë vepra nga të cilat Ti je i kënaqur. O Zot, na e lehtëso këtë udhëtim dhe na e bëj të rehatshëm rrugën e tij. O Allahu im, Ti je shoqëruesi më i mirë në udhëtim dhe zëvendësi më i mirë në familjen tonë. O Zot, na ruaj nga udhëtimet e vështira, nga shikimet qëllimkëqija dhe nga keqësimi i gjendjes në pasuri dhe familje.” Dhe kur kthehej nga udhëtimi, thoshte të njëjtat fjalë dhe shtonte:

‫ اذََاَخ‬، ‫ ُْْذََاَخْف‬، ‫ْوخْف‬ ‫ َُِْْ ا‬، ‫ْوخْف نفُ ْ َ ْرَفِك‬ ‫هُ ْ َه ا‬ “U kthyem me pendim dhe përkushtim duke e falënderuar Zotin tonë.” 03 – Në një transmetim tjetër, thuhet:

‫هَّ َ َرْ ل نُس– َ ث نُذ ُ ْ رََ ْوَ ِ بحُِ ر و ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ِّ ُخ‬ ‫َ طرت‬- َ‫ ِّ َرو‬، ‫ل َحََ ه َطََ ْوَ و‬

“Kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem dhe shokët e tij gjatë rrugëtimit ngjiteshin tatëpjetë, thoshin: “Allahu-Ekber (Allahu është më i Madhi)”, dhe kur zbritnin nga ajo, thoshin: “Subhanallah (i Lartësuar është Allahu)”.”

34. Çfarë të thuhet para se të hyjmë në ndonjë fshat apo qytet? Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 95 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Transmetohet nga Suhejbi radijallahu anhu se Profeti salallahu alejhi ue selem, nuk futej në ndonjë fshat veçse kur e shihte nga larg thoshte:

َ ِْ ، ‫ذ َ رن اي نصف‬ ‫س ْل نف‬ ‫س َْ ََْ َف‬ ‫سَ َفَع َْ ْ ْل َضذَّْف ْو ْل نف‬ ‫ُُ َف‬ ‫ضرْ َرَّْف ْو ْهُ َ ن‬ َ ْ‫ُذ‬ ‫سَ َفَع َ ن‬ ‫ ِ ْ ََرْ َرَّْف ْو ْهُ َ ن‬، ‫ذ‬ ‫ ِ ْ ََرْ َرَّْف ْو ْهُ َ ن‬، ‫فو ْفل‬ ‫ذَّ ن‬ ْ‫ذ‬ ‫ُوَ ْو ْل نف‬ ‫ذ‬ ‫ وْ ْلذََّْف ْو ْهُ َ َ كرذْ ف‬، ُ‫سأ ْ اذْف ِْ َمرن‬ ‫ْوا َ كفْر ِ ْ َه َر ْيُ ْوا َ كفْر ا َ كْر ْهُ َه َف‬ َ ْ‫ ِ ْ َه َر ْيُ ْو َْذ ْفَر َ ََّْ َرذْ َفت ْه َي َفم َْذ ْفَر ر‬، ‫َّ َِذْف ْورْناَ فوا‬ ُ‫َِذ ْيُ ْه‬ “O Zoti im, Zoti i shtatë qiejve dhe atë që e kanë hijezuar, Zoti i shatë tokave dhe atë që ato e bartin, Zoti i djajve dhe atyre që ata kanë devijuar, Zoti i erërave dhe atë që ato bartin! Kërkojmë nga Ti të mirën e këtij vendbanimi dhe të mirën e banorëve të saj dhe kërkojmë mbrojtje tek Ti nga e keqja e saj, e keqja e banorëve të saj dhe e keqja që është në të.”

35. Çfarë të thuhet para dhe pas ushqimit dhe pijes? Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 96-99

Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

Thotë Allahu Te’ala:

َ َ‫هَ ْو‬ ُْ‫س َهَّ اِّراَفََ ا ْهناَفََ َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ذ‬ ‫ام ااروفََ ْل ٌْ ََنُْ اِّ َصف ْهُ ُْ َذكَُْ َف‬ ‫ْ ْ َنَاْاوخْف َْذنُماف ِّانة ا َفص َْخ َ كف‬ “O besimtarë! Hani nga ushqimet e lejuara që ju kemi dhënë dhe, nëse jeni adhurues të Allahut, falënderojeni Atë!” 2:172 01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

ُ ‫ هللا لص ! ِ نف ذ‬، ‫ ِ ذَ ذ نذ ِّ َ و‬، ‫ذ ر ذذ هَُ ِّ َ و‬ “O djalosh! (Para se të hash) përmende Allahun (thuaj “bismilah”), ha me dorë të djathtë dhe ha para vetes.” 02 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ ِو ر ِ ف ْ نُ ع هللا َ لص ِ ر ذيِّ ر ِهِّْ ص ِِّ َ ْو‬، ‫ِ ف ْ نُ ع هللا ذ يِّ ر ِخ ر سف ِ مخ‬ ‫ ِ ر ذ ََّ ؛ ِو ر‬: ‫س َفص‬ ‫ ف‬، ‫اَ ْر فما ْفو ِ ْ نو ْ فرا‬ َ َِ َ‫هللا‬ َ “Kur ndonjëri prej jush dëshiron të hajë ushqim, le ta përmend emrin e Allahun para se të hajë (le të thotë “bismilah”). E nëse harron që ta përmend emrin e Allahut në fillim të ushqimit, atëherë le të thotë: “Me emrin e Allahut në fillim dhe në mbarim”. 03 – Transmetohet se Ebu Hurajra radijallahu anhu ka thënë:

ُ‫ َ س ُ نُهُ ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ُْذ ه‬، ‫ ِِّ رر َ ا ةيُم ْخ‬، ‫ْ رِّ ر ْ ال و‬ “Asnjëherë nuk gjente të meta në ushqim. Nëse i pëlqente e hante nëse jo e lente.” 04 – Transmetohet nga Vahshij se, një herë prej herësh, sahabët thanë: “O i Dërguar i Allahut, me të vërtetë ne po hamë por nuk po ngopemi!” Në atë rast, Profeti salallahu alejhi ue selem tha:

‫؟ ْ ل ةرَ َخ ِ ر ن ر مص‬ “A mos ndoshta ju po hani ndaras nga njëri-tjetri?” Ata i thanë: “Po”. Pastaj, ai u tha:

ََ‫ ُ نُه مص ْ رع ِ ُج ةَ ن‬، ‫ هللا َ لص َوِّ روَ و‬، ‫ِ ذر مص ذ َُلب‬ “Tubohuni përreth ushqimit (sofrës) tuaj dhe përmendeni emrin e Allahut (thoni “bismilah” para se të filloni të hani) në mënyrë që të bëhet i begattë për ju.” 05 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ذر ضع هللا ْخ‬

َّْ َْ ‫ ْ ر ذيُ ِ ذحَْم َِّْ رت ذ أِّ َ ِخ َ ن‬، ‫ َ ُرِ ت ذ ُرذ ِو‬، ‫ِ ذحَْم‬ ُ‫ْ ر ذي‬

“Me të vërtetë Allahu është i kënaqur me robin i cili kur të hajë ndonjë ushqim e falënderon Allahun për të, ose kur të pijë ndonjë gjë e falënderon Allahun për të.” 06 – I Dërguari Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

ْ ‫ٌ لر ؛ َا نَ َفخ فالْ ْفو َه َنكف ْه ََ َفق‬ َّ‫ ُ نُهُ ِِّ َ ه‬، ‫ ِ َُّق‬: ‫هللَ َ ْ َ ْح ََ فْا‬ ‫ ْهيفَ ْ ِ ْ َُنْ َْنَف َ نيَا ف‬، ‫ٌذ َفَر َه ََّف ْل ٌَْْنَذر ْفو‬ ‫ور َر هَّ ْ َّْي هُ ر‬ “Kush ha ndonjë ushqim dhe thotë: “Falënderimi i takon Allahut i Cili ma mundësoi të ha këtë ushqim dhe më furnizoi pa mundësinë dhe fuqinë time,” do t’i falen mëkatet e tij të mëhershme.” 06 – Transmetohet nga një njeri i cili i kishte shërbyer Profetit salallahu alejhi ue selem, se e kishte të dëgjuar atë salallahu alejhi ue selem kur i ofrohej ndonjë ushqimi, thoshte:

‫س َصف‬ ‫ف‬ َ َِ َ‫هللا‬ “Me emrin e Allahut.” Ndërsa kur përfundonte të ngrënit, thoshte:

‫ ِ ْ َُنْ ََلْف َ ْ رُّ اي نصف‬، ‫لَّْذَلْف ْفو‬ ْ ْ ُ‫ِ ْ َْ ْطذَلْف هف‬ َ ْ ِ ، ‫ ِ ْ ٌَنْذَلْف ْفو‬، ‫ ِ ْ ََنْذَلْف ْفو‬، ‫ ْهْْذَلْف ْفو‬، ‫ ِْهَ ذْذَلْف ْفو‬، ‫ْرْع َ َ ْح ََ فْا ِْرْذْف‬ “O Allahu im, Ti më ke ushqyer, Ti më ke dhënë për të pirë, Ti më ke dhënë pasuri, Ti më ke bërë të kënaqur (të mjaftohem me këtë ushqim), Ti më ke udhëzuar, Ti më ke dhënë jetë; andaj ty të takon falënderimi për të gjitha që m’i ke dhënë.” 07 – Kur Profeti salallahu alejhi ue selem e qonte sofrën e tij, thoshte:

ْ َ‫ف‬ ‫ ِّْثَذرفَ ُ َ نف‬، ُ ُ‫ ُْ َذكَف‬، ُ ُ‫ َِ َفر اهَُ ْ ْلِّف‬، ‫ٌذ ْفَر‬ ‫ ْه َم َل كف‬، ‫ندَ فالْ ْفو‬ ‫ اه َِْ ف‬، ‫نعف فالْ ْفو‬ ْ ْ ُ‫ْلُِّنف‬ ‫هَ َ ْ َ ْح ََ فْا‬ َ ‫ْ َن فرا اه‬ ُ ‫سة ْ َف‬

“E falënderoj Allahun (me falënderime) të shumta, të mira e të bekuara; falënderime të cilat janë të pamjaftueshme dhe të pandërprera, pa të cilat nuk bën aspak (për të cilat kemi nevojë), o Zoti ynë.”

36. Çfarë të thuhet kur të ndalemi në ndonjë vend? Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 96 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 1 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َّ‫ َ ُق َّ ص هنة فالُ ر ةق ه‬: ‫َْ فوا‬ ‫هللاَ َِ ْم َرَُ ْ َف‬ ‫س ف‬ ‫َّ َ ةنُ نهُ َف‬ ‫ َْرْلْف هفُ ْ ا َ كفْر َه َف‬، ‫ذ رْ حَ ه ةع افب ذ َرم ص‬ ‫س ِْ ا‬ َّ‫و ذ ه نة ر ه‬ “Ai i cili ndalet ose hyn në ndonjë vend, pastaj thotë: “Kërkoj mbrojtje me fjalët e përsosura të Allahut nga e keqja që ka krijuar”, nuk do t’i bëj dëm asgjë derisa të largohet nga ai vend.”

37. Lutja e mysafirit për nikoqirin dhe atëherë kur ai e gostitë Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 99-100 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Abdullah bin Busr radijallahu anhu ka thënë: “Një herë prej herësh, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka vizituar babanë tim. Ne i shërbyem atij ca

ushqim dhe uatbeh [1] nga i cili hëngri. Pastaj u shërbyen hurme. Ai hëngri nga to ndërsa bërthamat e hurmave i mbante me majat e gishtërinjve, mes gishtit të madh dhe gishtit të mesëm e atij tregues. Më pastaj i shërbyen atij diç nga pijet. Pasi që piu, i dha nga pija atij që ishte ulur në të djathtën e tij. Kur deshi të shkojë profeti salallahu alejhi ue selem dhe, babai im kapi kërpeshin e kafshës bartëse me të cilën kishte ardhur Profeti salallahu alejhi ue selem dhe i tha atij: “Lute Allahun për ne.” Ai salallahu alejhi ue selem tha:

‫ب َ ْ رن اي نصف‬ ‫َل ْه ََ اي َفص ْ اي َفص ْوَ ٌَ َل َفر ْل ٌْ ََة ْ اي َفص َِذَفُ ْ ْ اي َفص ِْ َُل َف‬ َ ‫ْو‬ “O Allahu im, bekoi ata në atë që i ke furnizuar, falja atyre mëkatet dhe mëshiroji.” 2 – Enesi radijallahu anhu ka treguar se një herë prej herësh, Profeti salallahu alejhi ue selem ka vizituar Sa’d bin Ubaden i cili i shërbeu atij bukë dhe vaj. Profeti salallahu alejhi ue selem hëngri nga ajo dhe pastaj tha:

‫طرف‬ ‫برنلَف َِْْ َْر اف‬ ْ ‫َ َل َذم فْتا‬ ‫َل ُْ ْنُ ْه ام َصف ْوِ ْ ِّْ َْف َ ن‬ ْ ‫ْرْ َذماص ْو‬ ْ َِ ْ ِ ‫مُ َذ اََخْف َْ َنِّْْاص‬ “Ngrënshin iftar tek ju agjëruesit, të devotshmit ngrënshin nga ushqimi juaj, për ju bëfshin lutje engjëjt.” ____________________________________________ [1] – Qull i përzier nga hurmat, qumështi pluhur dhe yndyra.

38. Teshtitja dhe hapja e gojës Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 102-104 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

01 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ َ نطُِّ ذ حس هللا ْخ‬، ‫ َ ة ثُؤذ ذ مرم و‬، َ‫ ِهِّْ ص ْطا ِ مو‬، ‫ هللا هَْ و‬، ‫ْ رع هَّفُ ُ ِّ ُخ‬ ‫ ذ ََّق ِخ لَ نر ه س رص‬: ‫هللاا ذْ َر ْه اَذْف‬ ‫ َ ُ ذطُخ هَّ هَ ِ مر َُ َ ة ثُؤذ ِهُ و ٌ ف‬، َ‫ْ ثُبذ ِ مو‬ ‫ ِهِّْ ص‬، ‫ ل ةطُد هُ ِ ر ذرِم‬، ‫ ْ ثُبذ ْوَ ِهِّْ ص ِ مخ‬، ‫َ ُ ذطُخ ه نر ضحذ‬ “Allahu e do teshtitjen dhe e urren hapjen e gojës. Nëse ndonjëri prej jush teshtin dhe e falënderon dhe e lavdëron Allahun (thotë “elhamdulilah”) është detyrë për çdo mysliman që e dëgjon atë t’i thotë: “Jerhamukellah (Allahu të mëshiroftë).” Ndërsa në lidhje me hapjen e gojës, ajo është nga shejtani. Nëse ndonjë prej jush i hapet goja, le të përmbahet aq sa mundet. Kur ndonjërit prej jush i hapet goja, shejtani qeshën me të.” 02 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ ِ ر ذ ََّ ِهِّْ ص ْطا ْو‬: ‫هَ َ ْ َ ْح ََ فْا‬ ‫ َ نف‬، ََّ ‫ ََِم ر ِ ر ذ‬، ‫ بُه َر ِو‬: ‫هللاا ذْ َر ْه اَذْف‬ ‫ ف‬، َ‫ر َ ُق ِ مو‬ ْ ْ ‫هللاا ذْ َر ْه اَذْف‬ ‫ ف‬، ََّ ‫ ِ ر ذ‬: ‫هللاا ذْ َيَْذ ام افص‬ ‫م َرفَف ْفو ف‬ َ ‫ُِ ام َفص ذا‬ َ ْ ‫ لف ِ ف و‬: ‫هَ َ ْ ْح ََ فْا‬ ‫ْرع َ نف‬ ْ َ‫هُ ْ َفق اِّ َ كف‬ “Nëse ndonjëri prej jush teshtin, atëherë le të thotë : “Elhamdulilah (Falënderimi dhe lavdërimi i takon Allahut).” Atëherë vëllai apo shoku i tij duhet tij duhet t’i thotë: “Jerhamukellah (Allahu të mëshiroftë).” Në qoftë se i thotë atij “Jermahukellah (Allahu të mëshiroftë)”, atëherë le të thotë: “Jehdijekumull-llahu ue juslih baalekum (Allahu ju udhëzoftë dhe ua përmirësoftë gjendjen tuaj).” [1] Në një transmetim tjetër thuhet: “El-hamdulilah ‘ala kul-li haal (Falënderimi dhe lavdërimi i takon Allahut në çdo gjendje).” 03 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue sele ka thënë:

َ‫ هللا ِ حَْ ِهِّْ ص ْطا ْو‬، ‫ ِ َُ ةَم‬، ‫ هللا ذ حَْ ص ِ مخ‬، ‫ْ َُ ةَم ِ ل‬ “Nëse ndonjëri prej jush teshtin dhe e falënderon dhe lavdëron Allahun (thotë “elhamdulilah”), atëherë lutuni që Allahu ta mëshirojë [2]. Nëse ai nuk e falënderon dhe lavdëron Allahun, atëherë mos kërkoni mëshirë për të.” _____________________________________ [1] – Ky është argument i qartë se është e detyrueshme t’i thuhet “Jerhamukellllah” secilit që e dëgjon duke thënë “el-hamdulilah” pas teshtitjes. Mendimi i njohur se është farz kifaje (obligim i përgjithshëm) që disa që ta thonë, që nënkupton se, nëse dikush thotë obligimi bie nga të tjerët, atëherë themi se kjo nuk ka argument, e kundërta e asaj që është me selamin, hadithin e të cilit e kemi cekur (shih kapitulin paraprak, nr. 6). [2] – “Lutuni që Allahu ta mëshirojë” në këtë rast do të thotë që, t’i thoni:“Jerhamukallah (Allahu më mëshiroftë).”

39. Nxitja për dhënien selam Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 100-102 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

1 – Transmeton Abdullah bin Umeri radijallahu anhuma se një njeri e pyeti Profetin salAllahu alejhi ue selem: “Cila është gjëja më e mirë në islam”. Ai u përgjigj:

‫ْ نرخ ص هَّ و ْرِ ل هَّ ْ رع َ س لي َّْرفِ ا و َ ط نُي ْ ط نص‬ “Të japësh ushqim (për nevojtarët) dhe t’i japësh selam atij (të përshëndetësh atë) që e njeh dhe që nuk e njeh.” 02 – I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ ْحََُُِّ ه ةع ْ مه نََ ال و ْ مه نََ ه ةع َ ل نت ْ َْ رََ ال‬، ‫ْوَ افب ْ رع ِِ مص ِِ ل‬ ‫ِ ذ ن مص َ س لي ِِ ََُ ؟ ْ حُِ َ ةص ِ ن ر ةََم‬ “Nuk do të hyni në Xhenet derisa të mos besoni dhe nuk do të besoni derisa ta doni njëri-tjetrin. A nuk dëshironi t’ju udhëzoj në një gjë, nëse e bëni atë do të duheni në mes vete? Përhapeni selamin (përshëndetjen) në mes jush!” 03 – ‘Amar bin Jasiri radijAllahu anhu ka thënë: “Ai që i posedon tri gjëra, e ka imanin e plotë: “Të qenit i drejtë ndaj vetvetes, t’i japësh njerëzve selam dhe dhënia sadaka edhe në kohët e vështira.” 04 – ‘Imran bin Husejn radijAllahu anhu ka thënë:

‫جَ و‬ ‫ما‬ ‫َّ ه ىه ح ٌ تَ ِو‬ ‫ُهت ىوَح ُ نَِه يو‬ ‫ َموَاو ِو َي هول َو‬، ‫ ٌلملو‬: ‫مَّ توس‬ ‫ىوَح ُ نَِه ُّو‬ َ ُ ‫ ِو َي تن َوا‬. َ‫ ِو َي هول ٌد ور‬، ‫ َولو ث ت َوا‬، ‫َّ ٌلملو‬ ‫ َموَاو ِو َي هول َو‬: َ‫ُْ َُر‬ ْ . ‫ ُ تود َماو ث ت َوا‬، ‫ ٌلملو‬: ‫مَّ توس‬ ‫ َو‬، َ‫ ِو َي هول ٌد ور‬، ‫َّ َْملو‬ ‫ُهت ىوَح ُ نَِه ُّو‬ ‫َو‬ َ ُ ‫ُهه ٌَىَ ح وتت ِو َي تن َوا‬ ‫ُهت‬ َ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ َمواو ِو َي هول‬: ‫ َُْ ََرذَّْف‬. ‫ ُ تود َماو ث َوا‬، ‫ ٌلملو‬: ‫مَّ توس‬ ‫ ِو َي هول ٌد ورَ َهدُمُ ت ولت َو‬، ‫ َْملو‬: ‫َّْلََّخْف‬ َ ُ ‫ُهه ٌَىَ ح وت ِو َي تن َوا‬

“Një njeri erdhi tek profeti salAllahu alejhi ue selem dhe tha: “Es-selamu ‘alejkum (Paqja qoftë mbi ju).” Profeti salAllahu alejhi ue selem ia ktheu selamin, pastaj njeriu u ul. Profeti salAllahu alejhi ue selem tha: “Dhjetë”. Pastaj erdhi një njeri tjetër dhe tha: “Es-selamu ‘alejkum ue rahmetull-llah (Paqja dhe mëshira e Allahut qoftë mbi ju).” Profeti salAllahu alejhi ue selem ia ktheu selamin, pastaj njeriu u ul. Profeti salallahu alejhi ue selem tha: “Njëzetë”. Pastaj erdhi një njeri tjetër dhe tha: “Es-seamu ‘alejkum ue rahmetull-llahi ue berakatuhu (Paqja, mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi ju).” Ai salAllahu alejhi ue selem ia ktheu selamin, pastaj njeriu u ul. Profeti salAllahu alejhi ue selem tha: “Tridhjetë.” 05 – I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ ِ ُ هلل َ نُِّ ِو ع ْخ‬، َّ‫ِ ُ س لي ِ ِْهص ه‬ “Njerëzit më të afërt tek Allahu janë ata të cilët fillojnë të parët me selam.” 06 – Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë:

‫هروَ ْوَ َ لَُْت َّْ ذ لةق‬ ‫ِْهْاهص ذر فِن ِخ ؛ َ ل رَِّ َّْ ذا ا‬ ُّ ‫لةقف و ِهْهص ذ س رص ِخ ؛‬ “Është e mjaftueshme për një grup njerëzish të cilët janë duke ecur që njëri prej tyre të jap selam dhe është e mjaftueshme për një grup njerëzish të cilët janë ulur që njëri prej tyre t’ia kthen selamin.” 07 – Enesi radijAllahu anhu ka thënë:

‫هرف‬ ‫ ذ ر ن ََخ ب َ ذُخ ْ رع َ ن َف ن‬، ‫ْ ر ذيص ِ س رص‬ “Profeti salallahu alejhi ue selem kaloi pranë disa fëmijëve të cilët ishin duke luajtur dhe u dha atyre selam.” 08 – I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫َ ُي ْوَ َّ ص ِ ر ذل را ذ ل را ِخ ر ِ َْ ِ مخ ِ ر ذ س رص َ َل را ْ ع ِهِّْ ص َر ةيع ْو‬ ‫ل َْو ع ِ ر ذ سل ِ ر ذ س رص‬ ‫َ َ رخ هَّ ِأه نف‬ “Kur ndonjëri prej jush të vijë në ndonjë mexhlis, le të japë selam. Pastaj, nëse dëshiron të ulet, atëherë le të ulet. Dhe atëherë kur ai ngrihet për tu larguar nga aty, le të japë selam. Selami i parë nuk është më me vlerë sesa i dyti.”

40. Duaja në lidhje me martesën, marrëdhëniet intime dhe blerjen e ndonjë kafshe Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 104-106 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Transmetohet se Abdullah bin Mes’udi radijallahu anhu ka thënë: “ I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem na ka mësuar që të fillojmë çështjet e nevojshme me:

‫سة ْ َنذنا فرا رْحَ َْْاماف َ نف‬ ‫َّ َُِ ف‬ ‫ولا افار َه َف‬ ‫سنُْ َف‬ ‫ل َذكِ ُْ َف‬ ‫هللاا ذْ َي َْ َفم ْه َف‬ ‫لْ ف‬ ‫اه ََ نفَ ِْ ف‬ ‫هَ َ ْ َ ْح ََ فْا‬ َ ‫س ِ ْ َرلا‬ َ ْ‫سة ْ َف َل ار فما ْور‬ َ ْ‫هللَ ْورْناَ فوا ور‬ ْ ‫َّ ِ ْ َْ َُْ َنُْ ْو‬ َ ‫لْ ذا‬ ‫َّ ْ فرا‬ َ ِْ ‫خ‬ َ ْ ِ ‫ْ ََْاماف اه ْح نَْفَ ُ ِْخنف‬ ‫َ َر َفَ ْو ْه َف‬ ‫َا ِْ ف‬ ‫ا ْي فْا ْفو ْ فرا ْهُِ ْف‬ ‫هللاا َْ فالن َْ ْ ْفر فالْ ِ ْ َف‬ ‫ا ْي فْا ْفو ف‬ ْ ‫لَ ا فرا ْفو‬ ‫ْل ا‬ “Falënderimi dhe lavdërimi i takon vetëm Allahut. Atë e falënderojmë, e lavdërojmë dhe vetëm prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë. Kërkojmë mbrojtjen e Allahut nga e keqja e vetes tonë dhe nga veprat tona të këqija. Atë qe e udhëzon Allahu, s’ka kush që mund ta lajthit, dhe atë që e lajthit Allahu, s’ka kush që mund ta udhëzojë. Dëshmoj se nuk ka zot që meriton të adhurohet përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është robi dhe i dërguari i Tij.”

ْ ‫د ْي‬ ُْ‫ُِّ ِْذُّ ْيُ ذ‬ ‫ا َ كهَّ َْرَّْْماص َ نيَا ْلِن ام افص َْنَّاَفََ َ نن اف‬ ‫َهْْ َفخ رن َل َ ف‬ ‫ٌُ َو ْف‬ ‫ذرَ َل ْجُ فالُ َه َن اي َُْ ْوِْ نف‬ َ ‫ج َه َن ْيُ ْو َْرْلْف ْو‬ ْ َ‫ْور‬ ُ َ‫سُب ِّْث‬ ْ ‫ن‬ ْ ‫ا‬ ََ‫َهْ ْوَْنَّاَف‬ ‫سُب َخْف َ يَا كف‬ ‫ْر َذ ام َفص ُِّْخْف كف‬ ْ َُُ‫ْلََذ‬ ْ ْ ْ ‫َهْ َْخنف ْوَْ َل ْهُ ْفي َِ َفر‬ “O njerëz! Frikësojuni Zotit tuaj, i Cili ju krijoi prej një njeriu, ndërsa prej atij krijoi bashkëshorten e tij, kurse prej këtyre të dyve krijoi shumë meshkuj e femra. Dhe frikësojuni Allahut, me emrin e të Cilit ju kërkoni të drejtat e ndërsjella dhe ruani lidhjet farefisnore. Se vërtet, Allahu është përherë Mbikëqyrës mbi ju.” 4:1

ُْ‫َهْ َْنَّاَفََ َََفا ْهفنا َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ذ‬ ‫ل كف‬ ‫س َر اََخْف ْوِْرةاص َْ فالن ْ ْ اََْاَّنف ْو فالْ ْاََُّْْ َفر ْه نف‬ َ ‫ُّه‬ “O besimtarë! Kijeni frikë Allahun ashtu si i takon Atij dhe vdisni vetëm duke qenë myslimanë!” 3:102

ُْ‫َهْ َْنَّاََ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ذ‬ ‫لَْذَُْ َْ ََ ُفال ْوَاَ اََ نف‬ ‫نف‬ َ ‫َهْ ذا َط َفع ْو ْهَّ واراَِْ ام َفص ْ ام َفص ْوذْ َف َل َفر ِ ْ َْ َُْ ْ ام َفص ْ ام َفص ذا‬ ْ ‫م َرفَف‬ ْ ْ ْ ْ‫لَ فرا‬ ْ ‫ْ َِْذ َُُ ِ ََ ٌَُ ِ ْف‬ ‫ٌُ َِّ َفْ ْو ْل ا‬ “O besimtarë, frikësojuni Allahut dhe thoni vetëm të vërtetën. Ai do t’jua bekojë veprat tuaja dhe do t’jua falë gjynahet. Kush i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij, do të arrijë një fitore madhështore.” 33:70-71 02 – Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të uronte dhe të lutej për të sapo martuarit:

‫ُلبْف‬ ْ ‫َْذَر َِف ِْ َذنْ ام َُْ ْو ْج َْ ْفع‬ ْ ِْ ‫ُلبْف ذْف هللا‬ ْ ِْ‫ْرْذَذْف ْو‬ “Allahu të bekoftë ty, bekimi i Allahut qoftë mbi ju dhe ju bashkoftë juve në mirësi.” 03 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ ِ ر ذ ََّ َُِهفُ ُ َ ا ةرا ِو َهرِ فخُ ِهِّْ ص ر ةوج ْو‬: ‫لأ ْ اذْف َْ َركف َ ْ رن اي نفص‬ ْ ‫ْفو‬ َ ْ ِ ُ‫ْرْ َذ َفر ْجَْ َرةْيفُ ْ هفُ ْ ْو َْذ ْفَر َْذ َْر ْه‬ ‫َّ َِذْف ِْْاَ فوا‬ َ ْ ْ ْ ‫ْر َذ َفر ْجَْرةْيفُ هفُ ْوا َ كفْر ا َ كْر ْهُ َه َف‬ ْ “Nëse ndonjë prej jush martohet apo blen ndonjë shërbëtorë, atëherë le të thotë: “O Allah, të lutem Ty që të më japësh mirësinë e saj dhe mirësinë të cilën e ke bërë natyrë të saj. Dhe të lutem të më mbrosh nga e keqja e saj dhe nga e keqja të cilën e ke bërë natyrë të saj.” Dhe ka thënë:

‫و ذ ه ثَ ِ ر ذ ََّ ل نُهر ِ يلوخ ِ ر ذأَي ِ ن ذرَ َ ا ةرا ْوَ و‬ “Dhe nëse dikush blen ndonjë kafshë, atëherë le të vejë dorën e tij mbi gungën e saj (eshtrën më të lartë) dhe të thotë të njëjtën gjë (siç u cek më lartë).” 04 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ ‫ َ ُق ِهرر ِْ ع ْوَ ِهِّْ ص ِخ‬: ‫س َفص‬ ‫ُ َذ ْطُخْف ْج َنك ََنُْ ف‬ ‫ُ َذ ْطُخْف ْو ْج َنك َف‬ ‫سَ ن‬ ‫ِ َّ َف ؛ ْل ٌْ ََةْنُْ ْهُ َ ن‬ َ َِ َ‫هللا‬ ُ‫ و ْ ِ ذ ني ن‬، ‫ِِْفَ ُ ا ذطُخ ذ َرم ص‬ “Kur ndonjëri prej jush i afrohet gruas së tij (që të ketë marrëdhënie intime me të) dhe thotë: “Me emrin e Allahut! O Allahu im, largoje shejtanin nga ne dhe nga ai që do të na furnizosh me të”: – Nëse është e caktuar që ata të kenë fëmijë, shejtani kurrë nuk do të jetë në gjendje t’i bëj atij dëm.”

41. Në lidhje me të porsalindurin dhe ndryshimin e emrave Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 106-108 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Ebu Rafi’ radijallahu anhu ka thënë: “E kam parë të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem duke e kënduar ezanin në vesh të Hasanit, birit të Aliut atëherë kur e kishte lindur atë (nëna e tij) Fatimja radijallahu anha.” 02 – Aishja radijallahu anha ka thënë: “Ishte zakon që të sapolindurit të sillen tek i Dërguarit i Allahut salallahu alejhi ue selem, i cili lutej që Allahu t’i bekojë ata dhe ua fuste në gojë atyre një hurme të cilin ai e kishte zbutur më parë me gojën e tij.” 03 – Transmeton ‘Amr bin Shu’ajb, e ky nga babai i tij dhe nga gjyshi i tij (gjyshi ‘Amrit) i cili ka thënë se: “Profeti salallahu alejhi ue selem urdhëroi që fëmija i porsalindur të emërtohet, t’i rruhet koka dhe të theret kurban për të në ditën e shtatë.” [1] 04 – Profeti salallahu alejhi ue selem: “E emërtoi djalin e tij me emrin Ibrahimin, birin e Ebu Musait me emrin Ibrahim, birin e Ebu Talhas me emrin Abdullah dhe birin e Ebu Usejdit me emrin el-Mundhir menjëherë pasi ata kishin lindur.” [2] 05 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ هللا ْ ع ِ لَُذ مص ِهس ْخ‬: َْ ْ ‫ هللا‬، ‫َ رهََّ ْ َْ و‬ “Emrat tuaj që Allahu më së shumti i do, janë emrat: Abdullah dhe AbdurrRrahman.” 06 – Në një transmetim tjetër, shtoi:

‫ ِ بَْ يُ و‬: ‫ هُلث‬، ‫ هَُي و‬، ‫ َِ َحيُ و‬: ‫هرخ و هرذ‬ “dhe emrat më të drejtë/sinqertë janë Harith (Triumfues/Bujk) dhe Hemam (Trim), ndërsa emrat më të këqij janë Harb (Luftë) dhe Murrah (Ithët).”

07 – “Profeti salallahu alejhi ue selem ua ndryshonte sahabëve emrat të cilët kishin domethënie të keqe në emra të cilët kishin domethënie të mirë. Zejnebja (bint ebi Seleme) quhej Barrah (e devotshme). Thuhet se ajo lavdëronte veten e saj kështu që ai salallahu alejhi ue selem e quajti atë në Zejnebe. Ai urrente që të thuhej se dikush kishte ardhur nga Barrah. Ai e pyeti një njeri se si quhej? Njeriu tha se quhej Hazan (Pikëllim). Pastaj Profeti salallahu alejhi ue selem: “Ti quhesh Sehl (i Lehtë).” Ai ia ndryshoi emrin ‘Asijah (e Pabindur) dhe e emërtoi me emrin Xhemileh (e Bukur). Ai e pyeti një njeri tjetër se si quhej? Ai i tha se quhej Esram (i Cunguar). Profeti salallahu alejhi ue selem i tha: “Ti quhesh Zur’ah (Fryt/i Frytshëm).” Ai e ndryshoi emrin e një pjese toke e cila quhej ‘Afrah (Pluhur) dhe ia bëri Khadirah (e Gjelbër).” ____________________________________________ [1] – Do të thotë se kokat e tyre rruhen në ditën e shtatë pavarësisht nëse është djalë apo vajzë. Gjithashtu duhet therur dy dele për djalin dhe një për vajzën. [2] – Këto transmetime janë autentike. Ato dëshmojnë se akti është i lejueshëm, por më së miri është që të veprohet në ditën e shtatë.

42. Çfarë të themi kur dëgjojmë gomarin duke pëllitur, qenin duke lehur dhe kur gjeli këndon? Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 108-109 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ َ حَ ذر ر يُت لَ ن ةص ْو‬، َ‫ َ ُ ذطُخ هَّ ِ ُ هلل ِ ة نَوو‬، ُ‫ ا ذطُر ُ لِس ِ مر ي‬، ‫ْوَ و‬ ‫ َ ْذ مت ب ذُو لَ ن ةص‬، ََ‫ ِ َ رر هَّ هللا ِ س ر‬، ُ‫هرمفُ ُ لِس ِ مر ي‬ “Nëse dëgjoni gomarin duke pëllitur, atëherë kërkoni mbrojtjen e Allahut nga shejtani (thoni: “e’udhu bil-lahi minsh-shejtanirr-rraxhim”), sepse ai ka parë ndonjë shejtan. E në qoftë se dëgjoni gjelin duke kënduar, atëherë kërkoni Allahut nga dhuratat e Tij, sepse ai ka parë ndonjë engjëll.”

02 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ َ م لذ ر َُو لَ ن ةص ْو‬، ‫ ِ ُ ر ذَ َ حَ ذر ر ي ذل و‬، َ‫ ه نيَّ ِ ُ هلل ِ ة نَوو‬، َّ‫ِ مر ي‬ َّ ‫ْ روخ ال هُ ذ رذ‬ “Nëse dëgjoni qentë duke lehur dhe gomarët duke pëllitur natën, atëherë kërkoni mbrojtjen e Allahut nga ata (thoni: “e’udhu bil-lahi minesh-shejtanirr-rraxhim”), sepse me të vërtetë ata shohin atë që ju nuk e shihni.”

43. Duaja në përfundim të mexhliseve (ndejave) Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 109-111 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َّ‫ فطر ِ ذر ِ م ثر هل را ِ ف ج را ه‬، ‫ و ذ هل ر سر هَّ ذ ََّي ِخ َ ََ ِ َُّق‬: ‫لََحُْرْذْف‬ ‫ا‬ َ ِْ ‫خ‬ ‫ا ْي فْا ْو َِ ْح َََْبْف َ رن اي نفص‬ ‫لة ْ َف َل اربْف ِ ْ َرلْف َْ فالن َْ ْرْف فالْ ِ ْ َف‬ ‫هل ر سر ِ ف ِّ ُخ هُ ر هللا ِّ لر ْ ال ؛ َْ ْذَذْف ْوِْْ ا اف‬ َ ْ ِ ‫َذ‬ ‫و ذ‬ “Ai i cili ulet në një mexhlis (ndejë) dhe flet shumë në të, pastaj thotë para se të largohet nga ai mexhlis: “I Lartësuar qofsh Ti, o Allahu im, Ty të takon falënderimi dhe lavdërimi. Dëshmoj se nuk ka zot që meriton të adhurohet pos Teje. Kërkoj faljen tënde dhe tek Ti pendohem;” veçse Allahu i falë lëshimet e tij nga ai mexhlis.” 02 – Në një hadith tjetër thuhet:

‫ َ ذر هل را ِ ف ِّ ُخ ْوَ ِر ر‬، ‫ ر ِّ ُ طُِ ع ِّ ُخ‬، ‫ ْ ن ر ذس هل را ِّ ُخ ْخ و‬، ‫ر ِّلُل فخُ ِّ ُخ‬ “Nëse është një mexhlis (ndejë) e mirë, atëherë ajo (duaja) është sikurse vulë e atij mexhlisi (përfundim i mirë). E në qoftë se është një mexhlis i përzier (ku ka edhe gjëra jo të mira), atëherë ajo është shpagim për të.” 03 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

ُ‫ هَُل ج ذ لت ه ثَ َّْ َ ُهََ الْ ِ ذر ْ نُ ع هللا ذ يِّ روخ ال هل را هَّ ذ ََّهَخ َ َي هَّ ه‬، ‫هسر فخُ يص ِّ ُخ و‬ “S’ka ndonjë grup njerëzish që ngrihen nga një mexhlis (ndejë) pa e përmendur Allahun Te’ala në të, veçse i shëmbëllejnë atyre që ngrihen nga të ngrënit e një gomari të ngordhur. Kjo është humbje për ta.” 04 – Ibn Umeri radijallahu anhu ka thënë: “Rrallë është ngritur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem nga një seancë pa u lutur për sahabët e tij me këto dua:

َ َْ ْ ُ‫ُبذذْف ِْذََّْف ْفو ِْ َذنْنُْ َِ َفر ْ ْ احَ افق هف‬ ‫س َفص َ ْ رن اي نصف‬ ‫ُذْةَذْف َه َف‬ ‫ْةَذْف َه َف‬ ْ ُُْ ْ ُ‫ذَّ ْو َهَّْف ْجننةْذْف َِ َفر ْاَْ َركفانُْ هف‬ ‫َ َذْ ََّ َف‬ َ َََ ُْ‫َّ ْن‬ َ ْ‫َّ ْفو ْهن‬ ْ ُ‫ْرْ َذنُْ َِ َفر ْ ْ اي ك ََخاف هف‬ ْ ‫س‬ ‫ل َُْ َْنُْ اهة ن َننُْ َ ْ رن اي نفص َ ُّْ َرذفُ ْ ْهمُْذَ ْف‬ ‫ْفو َهننُ َ َََ ْ َل ْف‬ َ ْ ‫م َُلرُْ َِأ‬ ْ َِ ْ ِ‫ث َجَ نْ َر فرا ْفو ِْهَ ذْ َذةْنُْ ْهُ ْوَا نََْنُْ و‬ َ‫ْرْع َّْأ َ ْلرُْ َجَ نْ َف‬ ْ َّ ‫م َررُْ ْفو َْرْ َْنُْ ْه َف‬ ْ َّ ‫ِ ْ ََِّْ ْفر َ ُّْ َرذُْ ْْلَ نْ َفَ ْو فالْ َِذنَنُْ َِف اه َمذَْةْنُْ ْْلَ نْ َفَ ْو فالْ َُِْْْرُْ ْه َف‬ ‫ْرْع َ َر ا‬ ُْ‫س فالْ ْفو َْ َر ََنُْ ْه ََرْ ْفب فالْ ْفو ْه َ كَن‬ ‫س َرك َف‬ ْ َّ ‫ذْ َر ْه اَنُْ فالْ ْه َف‬ ْ ‫ْرْ َذنُْ ْ ا‬ “O Allah, na jep atë frikë ndaj Teje, e cila na bën ne që të mos bëjmë ty mëkat. Na jep atë nënshtrim ndaj Teje, e cila na bën neve ta arrijmë Xhenetin. Dhe na jep atë bindje e cila përmes saj na i lehtëson neve fatkeqësitë e kësaj jete. O Allah, bëhu i kënaqur me të dëgjuarit, të parit dhe fuqinë tonë derisa të na lësh në këtë jetë, dhe le të mbeten ato me ne përderisa ne jemi gjallë [1]. Hakmerru ndaj atyre që janë të padrejtë me ne. Na ndihmo ndaj atyre që na bëjnë armiqësi. Mos lejo që fatkeqësitë të na godasin në fenë tonë. Mos e bëj që dynjaja të jetë shqetësimi ynë kryesor dhe as kufiri i dijes sonë. Mos i jep pushtet mbi ne atyre të cilët nuk na mëshirojnë.” ____________________________________________ [1] – Do të thotë të: “…le të mbetet dëgjimi, shikimi e fuqia me ne të shëndetshëm derisa të vdesim.”

44. Çfarë të themi kur jemi të zemëruar? Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 111 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) Allahu Te’ala ka thënë:

ْ ‫نة‬ ْ ْ‫ُخف َهَّْف ذ‬ ُ‫ٌننذْف ْوَْ نه‬ ‫لة ْ َن َفي رْ َة ِف‬ ‫س ََذ افع اه ْفَ َْرن فرا َِ نَف‬ ‫زَ ن‬ َ ُِْ ‫ُه‬ ‫َ َنْ َرذ افص َ ن‬ َ ‫ُ َذ ْط‬

“Nëse shejtani fillon të të joshë, kërko mbështetje (mbrojtje) tek Allahu. Me të vërtetë, Ai i dëgjon të gjitha dhe i di të gjitha.” 41:36 01 – Sulejman bin Surad radijallahu anhu ka thënë: “Isha duke ndenjur me të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem, ndërsa dy burra grindeshin mes vete. Njërit prej tyre i ishte skuqur fytyra dhe i ishin endur damarët (nga zemërimi). I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem tha:

‫ ذ لْ هُ ْ نر يهس َ ُ يُ َ ِّ رَت ْْ رص ْر ف‬، َ ‫ َ ُق‬: ‫هللَ ِْْاَ فوا‬ ‫خ َهَّْف َُِ ف‬ ‫ُذَطُ ْ َف‬ ‫ َ نر َج َف‬، ‫وهس‬ ‫ذص َ ن‬ ‫ذ لْ هُ ْ نر‬ “Unë e di një fjalë, të cilën nëse e thotë ai (që është i zemëruar) do t’i kaloj (zemërimi). Sikur të thotë: “Kërkoj mbrojtje tek Allahu nga shejtani i mallkuar,”do t’i kalojë atij zemërimi.”

45. Duaja kur e sheh dikë të goditur nga ndonjë fatkeqësi Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 112 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Profeti salalahu alejhi ue selem ka thënë:

َّ‫ ِ َُّق هَةرُع لِا ه‬: ‫هَ َ ْ َ ْح ََ فْا‬ ‫ْرْع َِْنرنَف ْفو َِ َفر َ َِةْلْبْف َه نَُ ُُِْْْرَف َ نيَا َ نف‬ ْ ‫ذر‬ ‫َّ ِّْثَ َف‬ ‫لُ َْرْلْف َه نَ َف‬ ‫ ْ ْ َل ََذ ف‬، ‫ص‬ ‫َ َ لب و ذ ذ م َر‬ “Ai që e sheh dikë që është goditur nga ndonjë fatkeqësi dhe thotë: “Falënderimi dhe lavdërimi i takon Allahut i Cili më ka mbrojtur nga kjo me të cilën të ka sprovuar ty dhe më ka veçuar me begatitë e Tij prej krijesave të Tij,” – nuk do të goditet nga kjo sprovë.”

46. Duaja e hyrjes në treg

Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 112 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َّ‫ ِ َُّق َ سَت ََِ ه‬: ْ‫هللاا َْ فالن َْ ْ فرْ فال‬ ‫ ْ فرا ا َْرذذْف فالْ ْوهَ ْْماف ف‬، ‫ف اه ْفَ ْفو ذا ََذلاف ْفو ذاحَ ذَف َ َ ْح ََ فْا ْ فرا ْفو َ َ اَ َرذُف ْ فرا‬ ‫ْه ُف‬ ْ ْ‫ ذْ اََساف فال‬، ‫ْرْع اه ْفَ ْفو َ َ ْنذ افَر َِذْ َْ َفم‬ ْ َ‫َذر ا َْف َفب اِّ َ كف‬ ‫ َْ ِف‬، ‫ ه س نت ِ ط ِ ط ر هللا ِّ ةس‬، ‫ِ ط هحُْ نر و‬ ‫ ل َذكِت ِ ط‬، ‫ِلجت ِ ط ِ ط ر لِ ع و‬ “Ai që hyn në një treg dhe thotë: “Nuk ka zot që meriton të adhurohet përveç Allahut të vetëm dhe të pa rival; Atij i takon sundimi dhe falënderimi e lavdërimi. Ai jep jetë dhe vdekje. Ai është i Gjalli dhe nuk vdes kurrë. Në dorën e Tij është e gjithë mirësia dhe Ai është i Plotfuqishëm mbi çdo gjë,” Allahu i shkruan atij një milion shpërblime, ia shlyen një milion mëkate dhe e ngritë atë një milion shkallë.”

47. Duaja atëherë kur të pengohet kafsha Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 112-113 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Transmetohet nga njëri prej sahabëve i cili ka thënë: “Ishim në të njëjtën kafshë me Profetin salallahu alejhi ue selem dhe unë isha ulur prapa tij. Për një moment, kafsha u pengua. Unë thashë: “U shkatërroftë shejtani!” Atëherë ai salallahu alejhi ue selem më tha:

‫ ْ ََّ ال‬: ‫ َ ُ ذطُخ ْ نا‬، ‫ َ َ ذل ه ثَ ذ مَخ ه ةع ْ نَُص و ذ َ رل ْوَ ِ مر ذ‬، ‫ذ ََّق و‬ : ‫ ِ ََّْ ف‬، ‫ َ َ مَّ و‬: ‫َ يِ ُذ ه ثَ ذ مَخ ه ةع ْ مٌُر و ذ َ رل ْوَ ِ مر ذ هللا ِ ُ لص‬ “Mos thuaj: “U shkatërroftë shejtani!” Në qoftë se ti thua këtë, ai mburret me veten e tij sa që bëhet i madh sa një shtëpi, dhe thotë: “Betohem në fuqinë

time!” Mirëpo thuaj: “Me emrin e Allahut.” Nëse ti e thua këtë, ai bëhet i vogël sa një mizë.”

48. Duaja në lidhje me pranimin e dhuratës Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 113 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Aishja radijallahu anha ka thënë: “Të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem i ishte dhuruar një qengj. Ai tha:

ُ‫ََ سَ ذي‬ “Ndaje atë.” Aishja e pyeti shërbyesin se çfarë po thonë njerëzit? Shërbyesi tha se, ata thanë:

‫هللاا ُِ ْ ْلبْف‬ ‫َِذ ام َفص ف‬ “Allahu ju bekoftë.” Pastaj Aishja radijallahu anha tha:

‫ذي َصف ْوف‬ ‫ف‬ َ َِ ‫هللاا ُِ ْ ْلبْف‬ “Allahu i bekoftë edhe ata.” Ne lutemi për ta njejtë siç u lutën edhe ata për ne, ndërsa shpërblimi i merituar mbetet me ne.”

49. Çfarë duhet thënë kur shohim frytet e posa-pjekura?

Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 113-114 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – Ebu Hurajra radijallahu anhu ka thënë: “Kur njerëzit shihnin frutat e posapjekura, disa prej tyre i sillnin tek i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem, ndërsa ai thoshte:

‫ب َ ْ نر اي نصف‬ ‫ َّ ْ َْ َررفُ ْ َِف ْنفُ ْ ِْ َُل َف‬، ‫ب ْفو‬ ‫ ْهَْذنْةَنفُ ْ َِف ْنفُ ْ ُِ ْ َل َف‬، ‫ب ْفو‬ ‫ بُ ْ َْنفُ ْ َِف ْنفُ ْ ِْ َُل َف‬، ‫ب ْفو‬ ‫اهْكَرفُ ْ َِف ْنفُ ْ ِْ َُل َف‬ “O Allahu ynë, na beko ne në frytet tona, na beko ne në qytetin tonë, na beko ne në sa’in [1] tonë dhe na beko në mud-din [2] tonë.” Pastaj i jepte nga ato fryte fëmijëve më të vegjël që ishin prezent aty.” ______________________________________________ [1] – dhe [2] – Që të dyja janë njësi matëse. 1 sa’ është e barabartë me 2.650 kilogram, ose 2.430 litra. 1 mud-d – mbushja me ndonjë gjë e një palë duarve/grushtave.

50. Çfarë të themi kur na pëlqen diçka dhe kemi frikë se mos marrim mësysh? Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 114-115 Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) Thotë Allahu Te’ala:

‫َها اُْب ْهُ َا َرلْف ْجننةْذْف ِْ َْ َرلْف َْ َفو ْو ْ ََ ْالف‬ ‫ُهَ َْ نفال َا نَ فخْ ْفال نف‬ ‫َِ نف‬ “Do të ishte më mirë për ty sikur të kishe thënë, kur hyre në kopshtin tënd:“Kështu ka dashur Allahu! Nuk ka fuqi përveçse nëpërmjet Allahut”.” 18:39

01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َّ‫ هل َ ن ذ‬، ‫س َ َّ ةر َ َّْل لُِ ل اف ِفب ِّ ُخ َ و‬

َّ‫َ ن ذ‬

“Mësyshi është hak. Dhe sikur t’i kishte paraprirë diçka caktimit (kaderit) do t’i kishte paraprirë mësyshi.” 02 – Transmetohet se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ ر ل سر ِ ف ذ نل َر هُ ِهِّْ ص لِا ْو‬، ‫ هُ ر ِو‬، ‫ ْ ر ذر ِ ر ذ َرب‬، ‫لف َ ن ذَّ ِ مخ‬ ُ ‫ه‬ “Nëse ndonjëri prej jush sheh tek vëllai apo pasuria e tij diçka që i pëlqen, atëherë lutuni që Allahut ta begatojë, sepse mësyshi është hak.” 03 – Ebu Se’id radijallahu anhu ka thënë: “I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të kërkoj mbrojtjen e Allahut prej xhinëve dhe prej mësyshit, derisa zbritën el-mu’auidhetani (suretul-felek dhe suretun-nas). Dhe kur ato zbritën ai i lexonte ato rregullisht duke lënë anash ato të tjerat.”

51. Ogurzeza dhe parashikimi Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib, fq. 115-116. Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah) 01 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ ب لر و ال هُهت و ال ُ ذرخ و ال ْْوا ال‬، ‫ َ لأق وذ نل َ نف‬، َ‫ هللا ل لَق ذ ُ َ ذ‬: ُ‫َ لأق وه‬ ‫ َ ُق ؟‬: ‫َ رجَ ذ سَ نيُ َ ح س نت َ م رَت‬ “Sëmundja nuk ngjitet e as shenja ogurzeza. Më të vërtetë e admiroj optimizmin.” I thanë: “O i Dërguari i Allahut, çfarë është optimizmi?” Tha: “Fjala e mirë të cilën e thotë njeriu.” 02 – Në një transmetim thuhet:

‫َ لأق ذ نل َر ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ِّ ُخ‬

“Të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem i pëlqente optimizmi.” 03 – I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ لَِ ع ِ َّ ْ َّ َت َِل ِ ف ِّ أر ف ه نُهف ِ ف لِذ ل‬، ‫ ُُذ َِ َّ لُس هَّ ِْ ذ نُ و‬، ‫ِ أو ل‬ ‫ َ ْر ذُ ِ ف َ رِ نت‬، ‫ َ َ رخ ِ ف نُ َ نَُ َت و‬، ‫ُُذ َ ْ ِذ ن نُ ِخ و‬ “Kam parë ëndërr sikur të isha në shtëpinë e ‘Ukbe bin Rafi’. Dikush na solli hurma të llojit Ibn Tiib [1]. Ndërsa unë e interpretova se, krenaria na takon neve në këtë botë dhe përfundimi i mirë në ahiret. Dhe se feja jonë është e mirë dhe e plotë.” 04 – Kur jemi tek ogurzeza me anë të zogjve, Mu’avijeh bin el-Hakem radijallahu anhu ka thënë: “I thash të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem: O i Dërguar i Allahut, prej nesh ka njerëz të cilët mbështeten në ogurzezat e ndryshme!” Në atë rast, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ذ مْر مص ِ ل بْولِّ ص ِ ف ْ لْور ر اف ِفب و ذ‬ “Kjo është çfarë ju ndjeni në brendi! Prandaj, mos t’ju largoj (nga mbështetja në Allahun dhe largohuni prej kësaj).” _____________________________________________ [1] – Lloj i hurmave të Medinës.

Shejkhul-Islam Ahmed bin Tejmijeh (Rahimullah) Burimi: Sahihul-Kelimit-Tajjib. Verifikoi dhe korrigjoi: Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah)

Agjërimi i Ramazanit

01. Çka e prish agjërimin? Shejkh Muhamed Xhemil Zejno (Rahimullah) Burimi: “Saum Shehr Ramadan”, faqe 9.

Gjërat që e prishin agjërimin ndahen në dy pjesë: Ato janë gjëra që e prishin agjërimin dhe e vetmja gjë që duhet bërë është kompensimi i atyre ditëve të humbura, dhe këto janë:

- Ngrënia ose pirja me qëllim. - Vjellja me qëllim. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: َّ‫ِرذَّع َ ل ة َُّب ْه‬ ‫َف‬ “Ai që vjell me qëllim, le t’i kompensojë (ato ditë).” (Hakimi dhe të tjerët) Gruas së cilës i vijnë menstruacionet apo ka gjakderdhjet e nifasit (lehonisë) edhe nëse kjo ndodhë në momentin e fundit para perëndimit të diellit.

Dalja e spermës me qëllim pavarësisht nëse kjo është shkaktuar kur burri puth apo e përqafon gruan e tij, apo në qoftë se kjo bëhet përmes masturbimit. Kjo gjë e anulon agjërimin dhe dita e tillë duhet kompensohet. Gjërat që e prishin agjërimin dhe përveç kompensimit, duhet të bëhet edhe shpagimi:

- Sipas shumicës së dijetarëve, kjo vlen vetëm nëse personi bën marrëdhënie seksuale.

- Shpagimi për këtë mëkat është: Lirimi i një skllavi, ose agjërimi

i dy muajve

rresht ose t’i jepet ushqim gjashtëdhjetë të varfërve.

- Disa prej dijetarëve renditjen e lartcekur e konsiderojnë si një kusht. (Të njëjtat rregulla zbatohen si për burrin, ashtu edhe për gruan).

02. Detyrimet gjatë Ramazanit Shejkh Muhamed Xhemil Zejno (Rahimullah) Burimi: “Saum Shehr Ramadan”, faqe 5-6

Vëlla i dashur mysliman! Dije se Allahu e ka bërë agjërimin obligim për ne, në mënyrë që përmes tij të mund ta adhurojmë Allahun. Në mënyrë që agjërimi yt të pranohet dhe të jetë i dobishëm, ti duhet të kesh kujdes ndaj gjërave si në vijim:

- 01. Kujdesu për faljen e namazeve. Shumë agjërues neglizhojnë namazin, gjë e cila është shtylla e fesë, ndërsa braktisja e tij është mosbesim.

- 02. Bëhu i sjellshëm. Ruaju nga mosbesimi, nga fyerja e fesë dhe nga trajtimi i keq i njerëzve duke u justifikuar se je duke agjëruar. Agjërimi e pastron shpirtin, prandaj nuk duhet të jesh i pasjellshëm dhe i pakujdesshëm. Mos harro se mosbesimi e nxjerr myslimanin nga feja.

- 03. Mos thuaj gjëra të pahijshme edhe nëse bën shaka, ngase kështu e humb agjërimin tënd. Dëgjo çfarë ka thënë Profeti salallahu alejhi ue selem: َ‫ِ ر ذ ََّ َ ُْ رر ِو ِهْ لُِ ر ِ مخ ذ منس و ال ذ رِ د ِ ل ِهِّْ ص بَي ذ َي ِّ ُخ ْو‬: ‫بُذ ص ْر ف‬ “Kur dikush prej jush është duke agjëruar le të mos flasë fjalë të liga e as të mos e ngritë zërin. Nëse dikush i fyen apo dëshiron të përleshet me të, le t’i thotë: Unë jam duke agjëruar.” Buhariu dhe Muslimi

- 04. Përfito nga agjërimi që të braktisësh pirjen e duhanit i cili shkakton kancer dhe ulcerat. Përpiqu të jesh njeri me vullnet të fortë dhe i vendosur, braktise atë në mbrëmje ashtu siç përmbahesh nga ai gjatë ditës. Atëherë do ta ruash shëndetin dhe pasurinë tënde.

- 05. Mos shkapërderdh (mos e nëpërkëmb dhe mos ha tepër) ushqimin gjatë iftarit, në mënyrë që të mos humbasësh dobitë e agjërimit dhe të dëmtosh shëndetin tënd.

- 06. Mos shko në kinema dhe mos shiko televizorin, sepse në të mund të shohësh gjëra që shkatërrojnë sjelljen jo të mirë dhe e kundërshtojnë agjërimin.

- 07. Mos rri zgjuat aq kohë sa që të humbasësh syfyrin dhe namazin e sabahut. Sigurohu që të kryesh vepra të mira që nga fillimi i mëngjesit. I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selam ka thënë: ‫ِ مَلهُ ِ ف ْه ةف ِ ُلب َ ريص‬ “O Allah, begatoji umetin tim në fillimin e mëngjesit.” Ahmedi

- 08. Jepi lëmoshë të afërmve dhe nevojtarëve. Vizitoi të afërmit dhe të bëj paqe me armiqtë tuaj.

- 09. Kujtoje shpesh Allahun. Lexo dhe dëgjo sa më shumë Kuran, medito mbi domethëniet e ajeteve dhe vepro sipas porosive të tij. Shko në xhami për të dëgjuar mësimet dhe ligjëratat e dobishme. Dhe dije se itikafi në xhami në dhjetë ditët e fundit të Ramazanit është Sunnet.

- 10. Lexo libra të ndryshëm, posaçërisht atë ti cilat kanë të bëjnë me çështje të agjërimit, dhe kështu mëso rregulla të agjërimit. Kështu mëson se, nëse ha ose pi nga harresa nuk prishet agjërimi dhe se në qoftë se je bërë xhunub natën kjo nuk të pengon që të fillosh agjërimin (para se të jesh pastruar). Por mos harro se, duhet të pastrohesh, ngase ti duhet të falësh namazet.

- 11. Shfrytëzoje agjërimin e Ramazanit dhe mësoj fëmijët tuaj me agjërim nëse ata kanë mundësi ta bëjnë këtë. Largohu nga prishja e agjërimit pa arsye. ai që e bën këtë, duhet ta kompensojë këtë ditë dhe duhet të pendohet sinqerisht tek Allahu ‘Azze ue Xhel.

- 12. Vëllai im i dashur mysliman! Ke kujdes nga prishja e agjërimin gjatë Ramazanit dhe ruaju që të flasësh për këtë haptazi para njerëzve. Prishja e agjërimit është krim kundër Allahut, është rezultat i islamit tënd të mangët dhe padyshim se është edhe marrëzi në mesin e njerëzve (të devotshëm). Ti duhet ta dish se ai i cili nuk ka agjërim ai gjithashtu nuk ka as bajram, sepse bajrami është një kënaqësi e madhe për përfundimin e agjërimit dhe për pranimin e adhurimit.

03. Disa nga dobitë e agjërimit Shejkh Muhamed Xhemil Zejno (Rahimullah) Burimi: “Saum Shehr Ramadan”, faqe 7.

Allahu Te ala ka thënë: ُْ‫ْرْ َذ ام افص اِّةَ ْسف ا ْهناَفََ َ نيَذَّْف ِْذُّيُْ ذ‬ ْ ‫مذُْ افي‬ ْ ‫ْْةنَّاَخْف ْنْرن ام َفص َْ ََ َر ام َفص َهَّ َ نيَذَّْف‬ ‫سف ِّْ َُْ َ َ ك‬ ْ َ‫ْرْع اِّة‬ “O ju që keni besuar! Ju është bërë obligim agjërimi, ashtu si u ishte bërë obligim edhe atyre para jush, në mënyrë që të bëheni të devotshëm.” 2:183 I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ج نت َ م ذُي‬ “Agjërimi është një mburojë (nga Xhehenemi).” Buhariu dhe Muslimi Profeti salallahu alejhi ue selem, në një hadith tjetër ka thënë: ‫َّ َّْْْْن ْفي ْهُ ْ فرا ا‬ ‫سُُُِ َْذ َُْرُُ ْل ْهَُْخْف بُْ ْيف ْه ََّف‬ ‫وْ َرََ َرف َه َف‬ ْ َ‫ٌ َل ْفر ْوَهَ ة‬ “Kush agjëron ramazanin me bindje të plotë dhe duke shpresuar shpërblimin e Allahut, do t’i falen mëkatet e tij të kaluara.” Buhariu dhe Muslimi

I dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem thotë: َّ‫ور َر هَّ ْ َّْي هُ ر ٌ لر وَهةسُِفُ ُ ْذَُرفُ ُ له َُخ َ ُي ه‬ “Ai që fal namazin në Ramazan me bindje të plotë dhe duke shpresuar shpërblimin e Allahut, do t’i falen mëkatet e tij të kaluara.” Buhariu dhe Muslimi Vëllai im, dije se Allahu e ka bërë obligim agjërimin. Agjërimi është një adhurim nga i cili ka shumë përfitime, prej tyre janë:

- Agjërimi : bën që aparati i tretjes dhe stomaku të pushoj nga detyrat e tyre e vazhdueshme, shkrin jashtëqitjen dhe forcon trupin.

- Agjërimi : është i mirë kundër një lloji të madh të sëmundjeve, i ndalon duhanpirësit nga duhani dhe i ndihmon ata për ta braktisur atë.

- Agjërimi : e bën që të largohet krenaria (jo e lavdërueshme) e njeriut, është shkak që ai të kënaqet me pak gjëra, të disiplinohet, të jetë i kujdesshëm, i bindur ndaj Allahut, durimtarë dhe i përkushtuar në adhurim. Agjëruesi ndjen veten të barabartë me vëllezërit e tjerë agjërues. Agjëron me ta dhe bën iftar me ta. Kjo e bën që të ndjehet i afërt dhe solidar me ta. Prandaj, kur ai ndjen uri e bën atë më ekuivalent ndaj vëllezërve të tij që gjithmonë janë të uritur e të varfër.

04. Disa përfitime nga ajetet e agjërimit Shejkh Muhamed Xhemil Zejno (Rahimullah) Burimi: “Saum Shehr Ramadan”, faqe 4.

Thotë Allahu Te’ala: ُْ‫س ا ْهناَفََ َ نيَذَّْف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫ْرْ َذ ام افص اِّةَ ْف‬ ْ ‫مذُْ افي‬ ‫ْرْع اِّةَ ْف‬ ْ ‫{ْْةنَّاَخْف ْنْرن ام َفص َْ ََ َر ام َفص َهَّ َ نيَذَّْف‬183} ُ‫س ِْذنُ ُه‬ ‫َهنماص ُِّْخْف ِْ ََّْ نه َنْاوَِْ َف‬ ‫س ِّْ َُْ َ َ ك‬ ِ َُُ‫ْرْع ِْ َفو نه َرذ‬ ْ ‫للْ َفر‬ ‫ُي َ كه َف‬ ‫ْرْع ِ ا َْ ْفر ِْذن َف‬ ْ ‫ذَّ ُْنُْ افي َِ َْ ْذ فت ذا َطذَّاَرْراف َ نيَذَّْف ْو‬ ‫س َم َف‬ ‫مَ اهَفََ ْوِْخ ن فرا َْذ ِفَر ِْ اي ْفَ َْذ َُرَ ْ ْ ْط نَ ْف‬ َ ‫د ِْ ََّْ َه‬ ‫ْْ ا‬ ْ ِ‫َّ ِْ َنْن فخ‬ ‫ُِّ اهُْا َ ََّا َراخاف َِذ َفر ِ َا‬ ‫{ ْْ َنرْ اََخْف ِّانة ا َفص َْخ ن ام َفص َْذ ِفَر‬184} ‫َر‬ ‫اي اف‬ ْ ‫َا ْل ْهَُْخْف‬ ‫رة ْفق َ ني ْف‬ ‫س َكرنن َ ف‬ ‫ُخ َ َ ايْْا َ كهَّْف ْو ِْ َكذنُْ َف‬ ‫ا َْيْْ ِْ ََّْ ْوَ َلا َر َْ َف‬

‫ُي ْفَر َهن ام اصف‬ ‫م ََ فرا َ ن‬ ْ ‫للْ َفر‬ ‫ُي َ كه َف‬ ‫َها ذا َرذ فْا ِ ا َْ ْفر ِْذن َف‬ ‫س ْفر َِ ام افص كف‬ ‫ْ ْرع ِ ْ َفو ْه َرذَُُ ُِّْخْف ْو ْهَّ ِْ َر ْذ ا‬ َ ‫س ْفر َِ ام اصف ذا َرذ فْا ْو فالْ َ َذا‬ َ ‫ْو َةام َََراَفََ َ َنا‬ ْ ِ‫َّ ِْ َنْن فخ‬ ْ‫َهْ ْو َة ا ْمََك اروفََ َ َ َنْن فخ‬ ْ ‫ن‬ ْ ْ ْ َ ْ {185} ‫ْرع كف‬ ْ ُ‫ُم ااروخْف ْو نْر ام َفص هَْْ اِّ َفص ْه‬ “O besimtarë! Ju është urdhëruar agjërimi, ashtu si u ishte urdhëruar atyre para jush, që të mund të ruheni nga të këqijat. Agjërimi zgjat disa ditë, por, nëse ndonjëri prej jush është i sëmurë ose duke udhëtuar, le të agjërojë aq ditë sa i ka prishur në ditët e tjera pas. Ata që kanë vështirësi për të agjëruar, duhet të ushqejnë si shpagim nga një të varfër për çdo ditë agjërimi. E, nëse ndonjëri jep më shumë se kaq, kjo është edhe më mirë për të. Por, agjërimi juaj është më i dobishëm, në qoftë se e dini. Muaji i Ramazanit është ai, në të cilin ka zbritur Kurani, që është udhërrëfyes për njerëzit, plot me shenja të qarta për rrugën e drejtë dhe dallues (i së mirës nga e keqja). Pra, kushdo nga ju që dëshmon këtë muaj, le të agjërojë! Sa i përket atij që është i sëmurë ose gjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë më vonë) aq ditë sa nuk i ka agjëruar. Allahu dëshiron që t’jua lehtësojë dhe jo që t’jua vështirësojë. Ai dëshiron që të plotësoni numrin e ditëve të agjërimit dhe që ta madhëroni Allahun (në fund të agjërimit), për shkak se ju ka drejtuar në rrugë të drejtë e që ta falënderoni Atë.” 2:183-185 Disa nga përfitimet e këtyre ajeteve:

- 01. Allahu Te’ala e bëri agjërimin të detyrueshëm për besimtarët e këtij umeti, ashtu siç e ka bërë të detyrueshme për ata që ishin para tyre, sepse në të ka shumë përfitime si në këtë jetë dhe në tjetrën.

- 02. Ditët e agjërimit janë të caktuar dhe ato nuk i kalojë tridhjetë ditë. - 03. Është e lejueshme për të sëmurin dhe për udhëtarin që të ndërpresin agjërimin e Ramazanit. Ditët e humbura, ata i kompensojnë më vonë.

- 04. Në fillim të shpalljes, ishte e mundur të zgjidhej në mes të agjërimit të Ramazanit apo pagesës së një shume parash të caktuara. Por më vonë kjo u shfuqizua dhe agjërimi u bë i detyrueshëm.

- 05. Përsosmëria e muajit të Ramazanit dhe përsosmëria e Kuranit, të cilin Allahu e zbriti në këtë muaj. Pasi që zbritja është nga lartë (qielli) për tek poshtë (në tokë), kjo zbritje është një dëshmi së Allahut është ngritur mbi Fronin e tij, siç është sqaruar në ajete kuranore dhe në hadithe autentike nga i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem.

- 06. Është e obligueshme për të agjëruar gjatë muajit të Ramazanit, me përjashtim të personit të sëmurë ose udhëtarit.

05. Gjërat që nuk e prishin agjërimin Shejkh Muhamed Xhemil Zejno (Rahimullah) Burimi: “Saum Shehr Ramadan”, faqe 10-11. Të hash ose të pishë nga harresa ose nga dhuna. Për këtë nuk duhet as kompensim dhe as shpagim. Për këtë kemi argument thënien e të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem: َّ‫و ل َُّم هللا ُِ نَر ِ مر َُ بَهر ِ ر ذ ةص ارذ ِو ِ أِّ َ بُذ ص وهَ ر سف ه‬ “Kush harron duke qenë agjërueshëm han apo pi, le ta plotësojë agjërimin, ngase Allahu e ka ushqyer dhe i ka dhënë të pijë.” Buhariu dhe Muslimi Gjithashtu, edhe hadithin tjetër: ‫ْ ر ذر َ ل ة مرهََ وهُ وَ ن س ذُخ َ نطأ ِه ةف َّْ ف ْ لُوٌ َ ْ هللا ْخ‬ “Allahu nuk i mban përgjegjës popullin tim për shkak të gabimeve dhe të harresës, dhe për atë që ata janë detyruar me dhunë.” Taberani

- Kushdo që vjellë pa dashje, sipas thënies së tij salallahu alejhi ue selem: َّ‫َ َُب ْ ر ذر ِ ر ذا بُذ ص وهَ َ َّفب ولْر ه‬ “Kush vjell pa qëllim kur është agjërueshëm nuk duhet ta kompensojë atë ditë.”Hakimi

- Kushdo që vjellë pa dashje, sipas thënies së tij salallahu alejhi ue selem: Përdorimi i Sivakut në çdo kohë. Dhe e njejta gjë vlen edhe për brushën dhe pastën e dhëmbëve.

- Shpëlarja e gojës dhe futja e ujit në hundë pa e tërhequr atë shumë thellë, duke u mbështetur në thënien e të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem për El-Kit bin Sabrah nga fisi Benil-Muntalik: ‫بُذ َُ ْ مَخ ِخ ْ ال َال ل ة ن ُُت ِ ف وِ ُ ب ِ بُِ عَق ِ ذَّ وَ رَ َ َ ضَب ِ ل َب‬ “Plotësoje abdesin, futi gishtat në mes të gishtave të duarve dhe të këmbëve dhe fute ujin thellë në hundë përveç kur je agjërueshëm.” (4 sunenet)

- Përdorimi i Kuhlit dhe pikat e veshëve apo të syve edhe nëse e ndien shijen në fyt.

- Të shijuarit e ushqimit, por me kusht që të mos shkojë poshtë në stomak. - Puthja e gruas në qoftë se personi është i vjetër, gjithashtu edhe nëse se është i ri por me kusht që kjo të mos e shpije në marrëdhënie intime, sepse i Dërguari salallahu alejhi ue selem e kishte zakon ta puthte Aishen kur ai ishte agjërueshëm. (Buhariu dhe Muslimi)

- Marrja e shiringave pavarësisht se çfarë shiringe është, edhe në qoftë se ajo hyn në stomak, ngase nuk shkon përmes kalimit të natyrshëm.

- Gëlltitja e pështymës dhe e gëlbazës, gjithashtu edhe atë që nuk mund ta parandalosh sikurse pluhurin dhe të ngjashme.

- Përdorja e ilaçeve që nuk hyjnë në stomak si vaji me të cilin lyhet trupi dhe spreji i astmës.

- Heqja e dhëmbit ose gjakderdhja në hundë ose në gojë. - Një copë nga rrënja e pemës El-Arak, E cila përdoret në vend të brushës së dhëmbëve.

- Nëse hynë agimi dhe e ke gotën në dorë. Në këtë rast, nuk ka të keqe që të pish ujë derisa ta mbarosh pirjen duke u bazuar në thënien e profetit salallahu alejhi ue selem: َ‫ه نر هُج ةر ذ َّ َع ه ةع ذ َ نر ِ ل ذ ْم ِ ع وَنر ُب َ نَْب ِهِّْ ص لَع ْو‬ “Nëse ndonjëri prej jush dëgjon ezanin dhe ai ka në dorë enën, le të mos e lë atë derisa ta përfundoi atë që ka pasur nevojë ta pijë.” Ebu Davudi

- Të vonuarit nga pastrimi i Xhunubllëkut, menstruacioneve ose nga gjakderdhjet e nifasit nga nata deri pas agimit. Megjithatë, është më mirë të pastrohemi sa më parë me qëllim që të falim namazin menjëherë.

- Parfumosja ditën gjatë Ramazanit, pavarësisht nëse është temjan, vaj apo parfum.

- Pastrimi për tu flladitur, për shkak të etjes, për tu ngrohur apo për ndonjë arsye tjetër.

- Bërja hixhameh, sepse Profeti salallahu alejhi ue selem bëri hixhameh ndërsa ishte agjërueshëm, siç transmeton Buhariu. Ndërsa lidhur me hadithin: ‫وَ َحلَي َ حُجص ِِ طر‬ “E ka prishur agjërimin ai që bën hixhame dhe atij që i bëhet hixhameja.”Ahmedi Është shfuqizuar nga hadithi i lartpërmendur. gjithashtu ka edhe argumente të tjera.

06. I’tikafi Shejkh Muhamed Xhemil Zejno (Rahimullah) Burimi: “Saum Shehr Ramadan”, faqe 11.

- Definicioni i i’tikafit: “Të qëndruarit në xhami duke kaluar kohën në adhurim ndaj Allahut.” Lejesa për këtë: Dijetarët janë pajtuar për lejimin e i’tikafit, sepse Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte zakon të bënte i’tikafi në dhjetë ditët e fundit të Ramazanit derisa Allahu ‘Azze ue Xhel ia mori jetën e tij. Ndërsa, pas vdekjes së tij, gratë e tij bënin i’tikaf. (Buhariu dhe Muslimi)

- Llojet e i’tikafit: I’tikafi është veprim i ligjësuar/sunnet ose i detyrueshëm.

I’tikafi Sunnet është atëherë kur myslimani e bën këtë veprim vullnetarisht për t’iu afruar Allahut dhe për të pasuar të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem, sidomos gjatë dhjetë ditëve të fundit të Ramazanit. I’tikafi i detyrueshëm është atëherë kur njeriu ia ka bërë obligim vetes së tij duke u zotuar për këtë veprim (tek Allahu).

- Koha e i’tikafit: “Kur Profeti salallahu alejhi ue selem bëri nijetin që të bëj i’tikaf ai së pari falte namazin e sabahut e pastaj hynte në i’tikaf. (Buhariu dhe Muslimi).

- Kushtet për atë që bën I’tikaf: I’tikaf-gjiu duhet të jetë mysliman, i mençur dhe i pastër nga xhunubllaku [1], menstruacionet dhe gjaku i lehonisë.

- Shtyllat i’tikafit: Të qëndrosh në xhami për t’iu afruar Allahut. - Gjërat e lejuara për personin që bën i’tikaf: Gjërat në vijim janë të lejuara për personin që bën i’tikaf:

- Dalja nga xhamia për t’i përshëndetur familjarët. - Heqja e qimeve, rruarja e kokës (për meshkujt), prerja e thonjve, pastrimi i trupit, përdorimi i parfumit (nga meshkujt) dhe veshja rrobave më të bukura që posedon.

- Dalja nga xhamia për diçka që duhet ta bësh siç është kryerja e nevojave fiziologjike, për të ngrënë dhe pirë në qoftë se nuk ka dikush që mund t’i sjell ato dikush.

- Ai që bën i’tikaf i lejohet të hajë, të pijë dhe të fle në xhami, por ai duhet të kujdeset për mirëmbajtjen e xhamisë. Sjelljet gjatë i’tikafit: Aishja radijallahu anha ka thënë: “Për atë që bën i’tikaf, është Sunnet që të mos e vizitoj personin e sëmurë, të mos merr pjesë në varrime, të mos e prek ose ta ledhatoj një gruan e tij dhe të mos del nga xhamia përveçse për diçka që duhet ta bëjë në formë të detyrueshme. Vetëm atij që agjëron i lejohet të bëjë i’tikaf dhe kjo mund të bëhet vetëm në një xhami që ka xhemat.” (Bejhekiu, Ebu Davudi).

- Gjërat që e anulojnë i’tikafin: Të dalësh qëllimisht nga xhamia për diçka që nuk je në nevojë, të humburit e mendjes duke i ikur mendja, duke lozur u çmendur

apo duke u dehur ose me ardhjen e menstruacioneve apo gjakut të lehonisë. (Shih “Fikhu-us-Sunneh” 475-483 / 1)

07. Namazi i natës në Ramazan Shejkh Muhamed Xhemil Zejno (Rahimullah) Burimi: “Saum Shehr Ramadan”, faqe 11.

I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem thënë: َّ‫ور َر هَّ هُْ َّْي ر ٌ لر وَه ة سُِ ُ َذ َُر ُ له َُخ َ ُي ه‬ “Kush falet natën gjatë Ramazanit me bindje të plotë dhe duke shpresuar shpërblimin e Allahut, do t’i falen mëkatet mëkatet e mëhershme.” Buhariu dhe Muslimi Në një hadith thuhet: ‫ ْ ُرخ َّ لث َ ر ذَ هَّ ذ م رف ِّ ُخ‬، ُ‫َ للر ولِّ ن ةُ َ َْ ر ه ني‬ “Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte zakon t’i falte trembëdhjetë rekate gjatë natës, duke përfshirë edhe namazin e vitrit dhe dy rekatet e namazit të sabahut.” Buhariu Dhe në një hadith thetër thuhet: ُ‫لِّ نت ْ ُرخ ْهْا ْ رع ٌ ذرم ِ ف و ال له َُخ ِ ف ذ ةذ ْ و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ِّ ُخ ه‬ “I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kurrë nuk ka falur më shumë se njëmbëdhjetë rekate, në Ramazan apo ndonjë herë tjetër.” Buhariu dhe Muslimi Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫َّ َّْْْْن ْفي ْهُ ْ فرا ا‬ ‫سُُُِ َْذ َُْرُُ َ ََّْْ َفَل ْ َذرْتْف َُْ ْيف ْه ََّف‬ ‫وْ َر ََ َرف َه َف‬ ْ َ‫ٌ َل ْفر ْوَهَ ة‬

“Kush falet në Natën e Kadrit me bindje dhe përkushtim të plotë dhe duke shpresuar shpërblimin e Allahut, do t’i falen mëkatet e mëhershme.” Buhariu dhe Muslimi Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: َ‫ذ رت ْ حرو‬

‫له َُخ هَّ َْوََ ر َ ن ُر هَّ َ َْ ر ِ ف َ َّْل‬

“Kërkojeni Natën e Kadrit në ditët tek të dhjetë ditëve të fundit të Ramazanit.”Buhariu Në një hadith thuhet: ‫ذ رر وِه ذُ ه ِةلم اْ َ ن ُر ََِ ْوَ و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف ِّ ُخ‬

‫ِهرر وِذ َّف‬

“Kur fillonin dhjetë ditët e fundit të Ramazanit, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem, e shtrëngonte rripin (nuk flinte me gratë e tij), gjallëronte natën dhe e zgjonte familjen.” Buhariu dhe Muslimi Aishja radijallahu anha ka thënë: ُ ‫ َهنف ل لَق ذ‬، ‫ذ رت وَِ َّل ْخ ِلِذ ل‬

‫َ ُق َِِْ؟ هُ َ َّْل‬: َّ‫ْ ََّ ذ‬: ‫ْلا َُف َْرنذْف َ رن اي نفص‬ ْ ‫س‬ ‫َط َ َ ْن َل ْفَ ْ َاح ُّف‬ ‫ْ َكنف ُِْْ اف‬ ْ

“O i Dërguari i Allahut, nëse mësoj se është Nata e Kadrit, çfarë lutje të bëj?” Ai tha: “Thuaj: “O Allah, vërtetë ti je Falës, e do faljen andaj më fal mua”.”Tirmidhiu

08. Ramazani dhe përsosmëria e agjërimit Shejkh Muhamed Xhemil Zejno (Rahimullah) Burimi: “Saum Shehr Ramadan”, faqe 5

I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ َ سَُب ِِ ََذ ِ ةحل له َُخ اير ََِ ْو‬، ‫ جي نص ِِ ََذ وٌ ر َّل‬، ‫َ ُ ذُُ ذَّ و ل ر س رل‬ “Kur të filloj Ramazani, hapen dyert e qiellit, ndërsa dyert e Xhehenemit mbyllen kurse shejtanët prangosen.” Dhe në një transmetim tjetër thuhet: َ‫َ ل نت ِِ ََذ ِ ةحل له َُخ جُب ْو‬ “Kur vije Ramazani hapen dyert e Xhenetit.” Dhe në një transmetim tjetër thuhet: َ‫َ رهَت ِِ ََذ ِ ةحل له َُخ ََِ ْو‬ “Kur vije Ramazani hapen dyert e mëshirës.” (Buhariu dhe Muslimi). Në transmetimin e Tirmidhiut thuhet: ُ‫ف ْذ‬ ‫ف ْو ْذُ ِْ ََ ََ ََف َ َ ْنذ ََرف ُِْ ٌَ ْف‬ ‫هَ ِ ْ ََ َم َرف َ ُ َكفنر ُِْ ٌَ ْف‬ ‫ْةَُّْْ افب ْو َ نف‬ ‫’ ْ َذرْت اِّ ُّفَ ْووْ ذْف َ نن َُلف َه َف‬ ‫َّ ا‬ “O kërkues i së mirës shpejto në vepra të mira, dhe o kërkues i së keqes largohu nga të këqijat. Ndërsa çdo natë Allahu liron nga zjarri robër të Tij.” (Hasan sipas Imam Albanit) Ai salallahu alejhi ue selem ka thënë: َ ِّ ََْ َّ َِ ‫ذ َُْط اِي‬: ‫ ض نط ل َ نَُذ ت ْ ع ِه ثُ يُ ِ ن ُر َ ح س نت‬. ‫ْ نُ ع هللا َ ُق‬: ‫َ مَي ْ ال‬. ‫ ِ مر ر‬،‫ِج رف هَّ وُ نُهر ايَْ ر ذ ْد ِ ر؛ ِجةا وِر ُ ف‬. ‫ِ ره ةُخ ر مُذ ص‬: ‫ ْ نْ ِ رهت‬،‫وِ رهت ِ طرم‬ ْ‫لِ ر َُّب ْ ن‬. ‫َ َ سذ لذ ف هَّ هللا ْ نْ ُِ ذس َ مُذ ص ِ ص و ْ ْنراَخ‬ “Çdo vepër e mirë që biri i Ademit e kryen, shpërblehet nga dhjetë herë dhe deri në shtatëqind herë e më shumë. Ka thënë Allahu ‘Azze ue Xhel: “Përveç agjërimit ai është për Mua dhe Unë do të shpërblej për të. Ai heq dorë nga dëshirat dhe ushqimi i tij për Mua. Agjëruesi gëzohet në dy raste: gëzimi kur ai e ndërpret agjërimin dhe gëzimin kur ai takohet me Zotin e tij. Dhe aroma e gojës së agjëruesit është më e këndshme tek Allahu sesa aroma e miskut.” (Buhariu, Muslimi)

09. Sjelljet e agjërimit

Shejkh Muhamed Xhemil Zejno (Rahimullah) Burimi: “Saum Shehr Ramadan”, faqe 6

Ruajtja e gjuhës: I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selam ka thënë: ‫د ْ َصف ْه ََّف‬ ‫ول َْ ََ ْفق ذْْْ َف‬ ‫َا ْوَ َ ْل َي ْفَ َِ َفر ْوَ َنْ َْ ْفَ َ ُّة َف‬ ‫هَ ِْرْذ ْف‬ ‫خ ِ ف هُْ ْج فتِ َ نف‬ ‫د ِ ْ َف‬ ‫ْوا ْْرَِْ فرا ُْنُْ ْه فرا ذْْْ ْف‬ “Kush nuk i lë fjalët e kota dhe të punuarit sipas tyre por edhe injorancën, dijeni se Allahu nuk ka nevojë për lënien e ushqimit dhe pijes.” Buhariu Iftari dhe duaja në iftar: I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selam ka thënë: َ‫ ِ مر ر ْ َر ْ رع ِ ر ذ لطر ِهِّْ ص ِِ طر ْو‬،‫ُيَل ِ مر ر هُب ْ رع ِ ر ذ لطر ذ لْ ص ِ ََّ ِ رِّ ت‬ “Kur ndonjëri prej jush bën iftar, le të bëj iftar me hurme sepse në to ka bereqet. Por në qoftë se nuk mund të gjej hurme, atëherë le të bëj iftar me ujë, sepse uji është pastrues.” Tirmidhiu Kur i Dërguari i Allahut sallallahu alejhi ue selem bënte iftar, e kishte zakon të thoshte: ‫سف‬ ‫هللاا اُ ْ ْفب َْ َخف ََْْجَ افر ََّْْلْف ْفو َ َنا ارو اف‬ ‫ف‬ ْ ‫ت َ َِةْرنل ْوف َ نِ َْفأ ا وْ ْه‬ (Dhehebedh-dhameu ue-btel-letil-‘uruku ue thebetel-exhru in sha-a-llah) “Është larguar etja, venat janë lagur dhe u realizua shpërblimi nëse do Allahu.”Ebu Davudi I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue sel ka thënë: ‫َ لطر ْل رََ هُ ِ ن ذر َ نُِّ ذ ةَق ال‬ “Njerëzit do të jenë në mirësi, përderisa nxitojnë në bërjen iftar.” Buhariu dhe Muslimi Në një hadith tjetër, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: َ‫ِ رِّ ت َ سحَل ِ ف ِ ُخ ْ سحرو‬ “Hani para agimit (syfyr) sepse në syfyr ka bereqet.” Buhariu dhe Muslim

Dhe në një hadith tjetër, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: َّ‫افب َ مُذ ص ِجر هَّ ذ ن َّح ال ِر ر ٌ ذر ِجرم ه ثَ ر ِّ ُخ بُذ َُ ِ طر ه‬ “Ai që i jep ushqim një agjëruesi për iftar, do të ketë të njëjtin shpërblim sikurse ai pa ju pakësuar asgjë nga agjërimi i tij.” Tirmidhiu

10. Zekatul-Fitri Shejkh Muhamed Xhemil Zejno (Rahimullah) Burimi: “Saum Shehr Ramadan”, faqe 12. Zekatul-Fitri është obligim për çdo mysliman: të madh apo të vogël, mashkull dhe femër, i lirë apo skllav. Ibn Umer radijallahu anhuma ka thënë: ‫ هَّ بُْفُ ُ له َُخ هَّ َ لطر ٌِّ ُخ و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ِ را‬،‫ْ رع ا ن ذر هَّ بُْفُ ُ ِو ْ َر‬ َْ ‫ َ ن‬،‫ وَ يِّ ر وَ حر‬،‫َ َ س رَ ذَّ هَّ وَ م َ ذر وَ م ف ذر وَْر ثع‬ “I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e obligoi Zekatul-Fitrin në Ramazan, një Sa’ hurme apo një Sa’ grurë për robin dhe të lirin, për burrin e për gruan, për të riun dhe plakun prej myslimanëve.” (Buhariu dhe Muslimi)

- Urtësia prapa saj: Zekatul-Fitri është pastrim për agjëruesin nga ajo që ai mund të ketë bërë, si fjalët e këqija dhe gjërat e pahijshme, gjithashtu kjo është ndihmë për të varfrit dhe nevojtarët.

- Sasia: Një Sa’ grurë, ose elb, ose rrush i terur, ose hurma, ose oriz, ose djathë ose gjëra të ngjashme që janë konsiderohen të jenë ushqim.

- Koha kur ajo duhet të paguhet: Koha më e mirë për dhënien e Zekatul-Fitrit është para namazit të bajramit, dhe është e lejueshme për ta paguar atë një ose dy ditë përpara bajramit. Nuk lejohet vonimi i tij deri pas faljes së bajramit dhe nëse e jep atë pas faljes së bajramit ajo konsiderohet vetëm një lëmoshë e zakonshme.

- Si duhet shpenzuar atë: Ajo i shpërndahet fukarenjve (të varfrit që nuk kërkojnë), Mesakinëve (të varfrit që kërkojnë tu jepet), ata që janë të punësuar për mbledhjen e saj, për lirimin e të burgosurve, për të përfituar zemrat e atyre që anojnë kah Islami, për të paguar borxhet e atyre që kanë borxhe, për hir të Allahut (për ata që luftojnë në luftën e shenjtë) dhe për udhëtarin (udhëtari i cili nuk ka para për tu kthyer në vendin e tij). (Shih Fikhu-us-Sunneh 4121).

Përfitime nga mexhliset e muajit të Ramazanit.

Imam Abdul-Aziz bin Abdullah bin Baz (Rahimullah) Burimi: “El-Mufid fi Mexhalis Shehr Ramadan”

01. Kështu konfirmohet fillimi i muajit të Ramazanit. Sipas të gjithë dijetarëve, hëna e re konfirmohet e Ramazanit konfirmohet kur ajo të shihet. Sepse Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ََ‫ رؤذ ةر بَه‬، ‫ رؤذ ةر ِِ طروَ و‬، ‫َّ لَّ ذَّ َ نْخ ِ أِّ َ رََ ْ ر ذ مص ٌص ِ مخ‬

“Agjëroni (filloni ramazanin) me të parit e hënës dhe ndërpriteni agjërimin (përfundoni ramazanin) kur ta shihni atë. E nëse është e paqartë për ju, atëherë plotësoni ditët në tridhjetë.” Në një formulim tjetër, thuhet:

ََ‫َّ لَّ ذَّ ِ مَهََ ْ ر ذ مص ٌص ِ مخ رؤذ ةر ِِ طروَ و رؤذ ةر بَه‬ “Agjëroni kur ta shihni atë (hënën e re) dhe ndërpriteni agjërimin kur ta shihni atë. E nëse u bëhet e paqartë, atëherë agjëroni tridhjetë ditë.” Dhe në një formulim tjetër, thuhet:

ََ‫ذ َهُ َّ لَّ ذَّ ا ن َُخ ْْخ ِ أِّ َ ر‬ “… përllogariteni muajin Shaban tridhjetë ditë.” [1] Qëllimi është agjërimi të filloj dhe të përfundon kur të shihet hëna e re. Nëse ajo nuk shihet, atëherë bëhet e detyrueshme për ta përllogaritur muajin Shaban tridhjetë ditë dhe pastaj të fillohet me agjërim. Gjithashtu, është e detyrueshme për ta llogaritur Ramazanin tridhjetë ditë dhe pastaj duhet të përfundohet agjërimi nëse hëna e re nuk mund të shihet. Ndërsa, në rast se shihet, atëherë është obligim që të veprohet (të fillohet Ramazani gjegjësisht të përfundohet). Pra është e detyrueshme për myslimanët të agjërojnë kur ata ta shohin hënën e re. Hëna e re e Ramazanit shfaqen natën e 30 të muajit Shaban. Në këtë rast, muaji Shaban mbetet i mangët, i paplotësuar dhe me këtë gjë njerëzit e agjërojnë ditën në vijim. E njëjta gjë vlen edhe në qoftë se ata e shohin hënën e re natën e 30 të Ramazanit. Në këtë rast ata e ndërpresin agjërimin, dhe agjërojnë vetëm 29 ditë. Por, nëse hëna e re nuk shihet, atëherë duhet bërë përllogaritjen e plotë të muajve Shaban dhe Ramazan në tridhjetë ditë. Në këtë mënyrë veprohet sipas porosisë së haditheve:

ََ‫ رؤذ ةر بَه‬، ‫ رؤذ ةر ِِ طروَ و‬، ‫َ نْخ ِ أِّ َ رََ ْ ر ذ مص ٌص ِ مخ‬ “Agjëroni (filloni ramazanin) me të parit e hënës dhe ndërpriteni agjërimin (përfundoni ramazanin) kur ta shihni atë. E nëse është e paqartë për ju, atëherë plotësoni ditët.” Kjo përfshin muajin e Sha’banit dhe Ramazanin. Në një formulim tjetër, ai thotë:

‫َّ لَّ ذَّ ِ مَهََ ْ ر ذ مص ٌص ِ مخ‬ “…E nëse është e paqartë për ju, atëherë agjëroni tridhjetë ditë.”

Hëna e re e Ramazanit konfirmohet nëse vetëm një person i besueshëm e sheh atë; ky është mendimi i shumicës së dijetarëve. Është konfirmuar se Umeri radijallahu anhu ka thënë:

‫ لِذ ةر ِر ف ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف ِ أَ َرس َ ي لق َ نُِّ ْ رَبا‬، ‫ِهر و ِ مُي‬ ُِّ‫ِ ُ مَي َ ن‬ “Njerëzit dolën për ta parë hënën e re, ndërsa unë i tregova Profetit salallahu alejhi ue selem se e kisha parë atë. Kështu që ai agjëroi dhe i urdhëroi njerëzit që të agjërojnë.” [2] Gjithashtu, është konfirmuar nga i Dërguari salallahu alejhi ue selem se një beduin erdhi tek ai dhe i tregoi se ai kishte parë hënën e re. Atëherë Profeti salallahu alejhi ue selem tha:

ْ‫ َِ َُق هللا ل لَق ِر ف و هللا ْ ال ْ ر ال ِخ ِْ ُي‬: ‫ ر نص‬. ‫ِ ُ مَي ِ أهر‬ “A dëshmon se nuk ka zot që adhurohet me të vërtetë përveç Allahut dhe se unë jam i Dërguar i Allahut?” Beduini tha: “Po.” Atëherë Profeti salallahu alejhi ue selem urdhëroi njerëzit që të agjërojnë.” [3] Nëse një person i besueshëm e sheh hënën e re, detyrimisht duhet të agjërojmë. Ndërsa në lidhje me përfundimin e Ramazanit, kërkohet dëshmia e dy personave të besueshëm. E njëjta gjë vlen edhe për muajt e tjerë, të cilët konfirmohen vetëm nga dy persona të besueshëm. Është konfirmuar se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ِِ طروَ و ِ مَهََ اُهَْخ ايْ ِ مخ‬ “Nëse dëshmojnë dy dëshmitarët, atëherë agjëroni dhe përfundoni agjërimin.”[4] Është konfirmuar se el-Harith bin Hatib radijallahu anhu ka thënë:

ْ‫ايْ و ر رم ص ِ مخ ررؤذ ت ر ن سذ ِخ ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ْ ذ نُ ْي‬ َْ‫ِ ُُهْْ يَُ ر س م نُ ْْق اُه‬ “I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem na obligoi që të fillojmë agjërimin kur të shfaqet hëna e re. Nëse nuk e shohim atë, por në anën tjetër dëshmojnë dy dëshmitarë të besueshëm (jo nga ne) se e kanë parë atë, atëherë fillojmë adhurimin në bazë të dëshmisë së tyre.” [5] Qëllimi i kësaj është që të argumentojmë se, për përfundimin e të gjithë muajve nevojitet dëshmia e dy dëshmitarëve të besueshëm, të cilët dëshmojnë se e kanë

parë hënën e re. Ndërsa në lidhje me fillimin e muajit të Ramazanit, është e mjaftueshme dëshmia e një personi të besueshëm, gjë të cilën e pamë në dy hadithet e mëparshme. Dijetarët nuk pajtohen se a pranohet dëshmia e gruas ashtu sikurse e burrit në lidhje me fillimin e agjërimit apo jo. Ka dy mendime për këtë çështje. Disa e pranojnë atë në të njëjtën mënyrë sikurse ata pranojnë hadithin e transmetuar nga ajo nëse ajo është e besueshme. Dhe ka disa të tjerë të cilët nuk e pranojnë. Mendimi i saktë është se ajo nuk pranohet. Kjo fushë e cila i përket burrave dhe është specifike për ta. Burrat janë ata të cilët duhet të dëshmojnë këtë gjë, ngase ata janë më të ditur në lidhje këtë çështje. Nëse dita e tridhjetë e muajit Shaban nuk konfirmohet nëpërmjet hënës së re kjo ditë quhet “Dita e dyshimtë”. Kjo nuk lejohet agjërimi në këtë ditë sipas mendimit të saktë. Nuk ka rëndësi nëse dita është e kthjellët apo jo. Sepse i Dërguarit salallahu alejhi ue selem ka thënë:

ََ‫ذ َهُ َّ لَّ ذَّ ا ن َُخ ْْخ ِ أِّ َ رََ ْ ر ذ مص ٌص ِ مخ رؤذ ةر بَه‬ “Agjëroni kur ta shihni atë (hënën e re). Nëse e u bëhet e paqartë, atëherë plotësoni ditët e Sha’banit në tridhjetë ditë.” Gjithashtu, tha i Dërguari salallahu alejhi ue selem:

‫ِ ر ذ مَر بَهُ ذ مَي ِّ ُخ لجَ ْ ال ذ َه ذَّ ِو ذ َي ِ مَي ْ َّْهََله َُخ ال‬ “Mos agjëroni një ose dy ditë para Ramazanit, përveç ai i cili zakonisht ka agjëruar (nga agjërimi nafile), atëherë le të agjërojë.” [6] Ai që e sheh hënën e re në natën e tridhjetë të muajit Sha’ban, Ramazan, Sheual ose Dhul-Ka’deh është i detyruar të informojë autoritetet e vendit të tij në lidhje me të parit e hënës. Përjashtimi i vetëm është nëse ai e di që të tjerët e kanë bërë këtë. Kjo është porosia e fjalëve të Allahut Subhanehu ue Te’ala:

ََ‫ُوراَف‬ ْ ‫َر‬ ‫ْوَ ة ن ََّ َْا َ َ َكف‬ ْ ْ‫ْرْع ْْن‬ “Ndihmojeni njëri-tjetrin në punë të mira…” 5:2 Dhe e fjalëve të ajetit tjetër:

ََ‫َهف ُِْْنَّا‬ َ َ ْ ‫لة ْ ْط َنة ا َصف ْهُ ن‬ “Prandaj frikësojuni Allahut sa të mundeni…” 64:16

Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫َ طُْت و َ سَع َ َ س رص َ َرب ْ رع‬ “Myslimani është i obliguar që të dëgjojë dhe të bindet.” [7] Dhe hadithi tjetër:

‫ْ َْ ْ ر ذ مص ْ أهر ْخ و َ طُْت و َ سَع و هللا ِ ة ََّا ِو ب ذ مص‬ “Ju këshilloj që të dëgjoni dhe të bindeni edhe nëse ju udhëheq (sundon) një rob.”[8] Është më se e njohur se, udhëheqësi i shtetit, përmes gjykatës supreme kërkon që ai i cili e sheh hënën e re t’i informojë autoritetet përkatëse. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ يُ َر س مََ و رؤذ ةر ِِ طروَ و رؤذ ةر بَه‬، ‫َ نْخ ِ أِّ َ رََ ْ ر ذ مص ْص ِ مخ‬ “Agjëroni kur ta shihni atë (hënën e re) dhe ndërpriteni agjërimin me të parit e saj. E nëse nuk u bëhet e qartë, atëherë plotësojini ditët.” [9] Nuk mund të punojmë në përputhshmëri me porositë e këtyre haditheve pa suksesin e fituar nga Allahu, pastaj kjo bëhet me bashkëpunim në mes të myslimanëve duke u përpjekur për ta parë hënën e re dhe të njoftojnë autoritetet. Vetëm në këtë mënyrë arrihet urdhrat e sheriatit vijnë në vend, vetëm në këtë mënyrë realizohet bashkëpunimi në të mirë dhe devotshmëri. _________________________________________________________________________ [1]

- Buhariu (1909) dhe Muslimi (1081).

[2] - Ebu Davudi (2342), ed-Darimi (1691) dhe el-Hakim (1541). Autentik sipas Imam Albanit në “Sahih Ebi Davud” (2052). [3] - Ebu Davudi (2340), Tirmidhiu (691), Nesaiu (2112), Ibn Maxheh (1652) dhe edDarimi (1692). I dobët sipas Imam Albanit në “Irua’ul-Galil” (907). [4]

- Nesaiu (2116). Autentik sipas Imam Albanit në “Irua’ul-Galil” (4/16).

[5] - Ebu Davudi (2338) dhe ed-Darakutni (2/167). Autentik sipas Imam Albanit në “Sahih Ebi Davud” (2050).

[6]

- Muslimi (1082).

[7]

- Muslimi (1839).

[8] - Ebu Davudi (4608), Tirmidhiu (2676), Ahmedi (17184) dhe ed-Darimi (95). Autentik sipas Imam Albanit në “es-Silsiletus-Sahihah” (2735). [9] - Buhariu (1909) dhe Muslimi (1081) dhe Nasaiu (2116). Autentik sipas Imam Albanit në “Iruaul-Galil” (4/16).

02. Si ta mirëpresim Ramazanin? O besimtarë myslimanë! Po na vjen një muaj madhështor, e ai është muaji i agjërimit, muaji i Ramazanit. Gjatë këtij muaji gjatë netëve rrimë më shumë zgjuar dhe falim namaz. Gjatë këtij muaji disa njerëz lirohen nga Xhehenemi ndërsa të tjerëve Allahu ua fal mëkatet. Gjatë këtij muaji jepet sadaka dhe bëhen vepra të mira. Gjatë këtij muaji hapen portat e Xhenetit dhe veprat e mira shpërblehen shumëfish. Gjatë këtij muaji pakësohen mëkatet, lutjet pranohen, njerëzit ngrihen në grada të larta dhe mëkatet falen. Gjatë këtij muaji Allahu i begaton robërit e Tij dhe të afërmve të Vet u jep favore të shumta. Allahu ka bërë që agjërimi gjatë këtij muaji të jetë një nga shtyllat e Islamit. I zgjedhuri i Allahut, Muhamedi salallahu alejhi ue selem e ka agjëruar atë dhe urdhëroi njerëzit që ta agjërojnë. Ai na tregoi se, kush agjëron dhe falet gjatë netëve me bindje të plotë duke shpresuar shpërblimin e Allahut, mëkatet e tij të mëparshme do t’i falen nga Ai. Në këtë muaj është një natë që është më e mirë se një mijë muaj. Personi i cili privohet nga mirësia e saj është një humbës i vërtetë. Mirëpriteni atë Allahu ju mëshiroftë ju! Mirëpriteni me gëzim, lumturi dhe vendosmëri që ta agjëroni atë, të faleni gjatë netëve të tij dhe të garoni në vepra të mira.

Merrni iniciativën shpejt dhe pendohuni për të gjitha mëkatet dhe gabimet e juaja. Këshilloni njëri-tjetrin dhe ndihmohuni mes vete në atë që është e mirë dhe në devotshmëri. Këshilloni njëri-tjetrin që të urdhëroni në të mirë dhe të ndaloni nga e keqja, dhe të thërrisni në çdo të mirë në mënyrë që ta fitoni Xhenetin dhe shpërblimin madhështor. Është konfirmuar nga i Dërguarit salallahu alejhi ue selem se e kishte zakon që t’i përgëzojë shokët e tij për ardhjen e Ramazanit. Ai e kishte zakon tu tregonte atyre se mëshira dhe portat e Xhenetit hapen gjatë kësaj kohe, ndërsa portat e Xhehenemit mbyllen dhe shejtanët lidhen me zinxhirë. Ai salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫َذ ْو ا‬ “َْ‫َّ ْ َذرْ َفت ِ ْ نو اقف ُِّْخْف َْو‬ ‫اي ََرف َه َف‬ ْ ‫ب َ كلْْسَف ْل ْهَُْخْف‬ ‫َّ ْو ْه ْرِْ فخا َ ن‬ ‫ َ َ َل َكف‬، ‫ٌ َ كرَّْلَف‬ ‫ُل ِِْ ََْ اف‬ ‫ف ِْرْ َفص َ نن َف‬ ‫ُذ َه َنيُْ ذا َلة ْ َف‬ ‫ ِْ ِف‬، ‫ْوِاةَ ك ْحلَف‬ ‫ُُذَّاف ا‬ َ ْ‫ُذ‬ ‫ُذ َه َنيُْ ذا َفرْلَف ِْرْ َفص َ َ ْلنن َفت ِِْ ََْ اف‬ ‫َذ‬ ‫ِْ ِف‬ ، ‫ف ذُْ اهنُْ َفِ ْوذانَُِْا‬ ‫ف ْوذُْ ِ ْ ََ ََ ََف َ َ ْنذ ََرف ُِْ ٌَ ْف‬ ‫ ِ ْ ََ َم َفر َ ُ َكفنر ُِْ ٌَ ْف‬، َ‫ه‬ ‫ْةَُّْْ افب ْو َ نف‬ ‫ُل َه َف‬ ‫ْ َذرْ َفت اِّ ُّفَ ْووْ ذْف َ نن َف‬ ‫َّ ا‬ “Kur të jetë nata e parë e muajit të ramazanit, shejtanët prangosen, dyert e Xhehenemit mbyllen saqë asnjë nuk do të hapet, kurse do të hapen dyert e Xhenetit dhe nuk do të mbyllet asnjë prej tyre. Dhe një thirrës thërret: “O dashamirës i të mirës shpejto në punë të mira dhe o ti dashamirës i të këqijave, ndalohu nga to”. Dhe çdo natë Allahu liron robër nga zjarri i Xhehenemit.” [1] Ndërsa në një hadith tjetër thotë: ‫ ِ رِّ ت اير له َُخ اير جُبِّ ص‬، ‫ ِ ذر هللا ذ ف ُُِّ ص‬، ‫ َ رهَت ِ ذ نةق‬، ‫ َ نطُذ ُ وذ حس‬، ‫وذ س ةل ذس‬ ‫ َ ُْْب‬، ‫هلذ م ةر ِ مص ِ ذ َُهف ِ ذر ْ نُِ س مص ْ ع هللا ذ نِر‬ ، َ‫ َذرفَ ُ ِر ل س مص هَّ هللا ِ ألو‬، ‫هللا لهَت ِ ذر اهري هَّ َ ُ َّف ِ مخ‬ “Ju ka ardhur muaji i Ramazanit, muaji i bereqetit. Allahu ju ruan në këtë muaj, ua zbritë mëshirën, ua fshin mëkatet dhe ua pranon lutjet. Allahu ju shikon si garoni në ramazan dhe mburret me ju para melaikeve. Jepni gjithçka që mundeni që Allahu të ju shohë vetëm të mira. Pa dyshim është fatkeq ai që është i privuar nga mëshira e Allahut në këtë muaj!” [2] O myslimanë! Shfrytëzojeni këtë muaj madhështor. Vlerësojeni atë Allahu ju mëshiroftë, me lloje të ndryshme të adhurimeve dhe veprave të mira dhe shpejtoni me nënshtrim ndaj Tij.

Ky është muaj të cilin Allahu e ka bërë fushë veprimi për robërit e Tij. Në këtë muaj, besimtarët e devotshëm konkurrojnë për bindje dhe vepra të mira. Prandaj, jepni rëndësi të madhe faljes së namazit, dhënies sadaka, leximit të Kuranit me reflektim dhe mirëkuptim, dhe thoni: “Subhanallah”, “el-Hamdulilah”, “La ilahe ilallah”, “Allahu Ekber”, “Estagfirullah” dhe “Allahumme sali ue selim ‘ala Muhamed”. Kujdesuni për të varfrit, nevojtarët dhe jetimët. I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka qenë njeriu më bujar, dhe bujaria e tij ishte edhe më e madhe gjatë Ramazanit. Veproni duke shëmbëllyer të Dërguarin e Allahut alejhis-salatu ues-selam Allahu ju mëshiroftë. Bëhuni sa më bujar dhe dashamirës ndaj njerëzve, duke shpresuar shpërblimin tek Ai Sundues që di gjithçka. Mbrojeni agjërimin tuaj nga çdo gjë e ndaluar. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ول َْ ََ ْفق ذْْْ َدف ْ َفص ْه ََّف‬ ‫َاف ْوَ َ ْل َي ْفَ َِ َفر ْوَ َنْ َْ ْفَ َ ُّة َف‬ ‫خ ِ ف هُْ ْج فتِ َ نف‬ ‫د ِ ْ َف‬ ‫ْوا ْْرَِْ فرا ُْنُْ ْه فرا ذْْْ ْف‬ ْ ‫هَ ِْرْذ‬ “Kush nuk i lerë fjalët e kota dhe të punuarit sipas tyre por edhe injorancën, dijeni që Allahu nuk ka nevojë për lënien e ushqimit dhe pijes.” [3] Dhe në një hadith tjetër thotë: ‫ ذ منس و ال ذ رِ د ِ ل ِهِّْ ص بَي ذ َي ِّ ُخ وَْ و ج نت َ م ذُي‬, ‫ْر ف ِ ر ذ ََّ َ ُْ رر ِو ِهْ لُِ ر ِ مخ‬ ‫بُذ ص َهرؤ‬ “Agjërimi është mburojë, kur dikush nga ju është agjërueshëm, mos të flet fjalë të këqija e as mos ta ngritë zërin, e nëse dikush i drejtohet në mënyrë ofenduese, le të thotë: Unë jam agjërueshëm.” [4] Dhe në një hadith tjetër thotë: ‫ذا‬

‫وَ رِ د َ ر فَ هَّ َ م ذُي وْر َُ وَ ُرذ َِّْ َ هَّ َ م ذُي‬

“Nuk është agjërim vetëm të braktisësh ushqimin dhe pijen. Por agjërim është të qëndrosh larg fjalëve të kota dhe të turpshme.” [5] Ibn Hibani transmeton në Sahihun e tij nga Ebu Seid el-Hudri radijallahu anhu, i cili tregoi se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: َّ‫َ َ رر ِّ ُخ هُ ِّلنر ِ ذر ذ ةح لف ِخ ر ذ ن َ فف ِّ ُخ هَُ وْ ح لف هْوِم وْرخ له َُخ بُي ه‬

“Ai që agjëron Ramazanin duke i ditur kufijtë e tij dhe ruhet nga ajo që duhet të ruhet, i falen mëkatet e tij të mëparshme.” [6] Xhabir bin Abdil-lah el-Ensarij radijallahu anhu ka thënë: “Në qoftë se ti agjëron, me ty gjithashtu duhet të agjërojë të dëgjuarit tënd, shikimi yt dhe gjuha jote nga gënjeshtra dhe ndalesat. Mos e bezdis fqinjin. Dhe agjërimi yt le të shoqërohet nga harmonia. Mos lejo që ditët tua të agjërimit të jenë sikurse ditët kur nuk agjëron.” O myslimanë! Keni kujdes agjërimin. Sepse, agjërimi sidomos gjatë Ramazanit, është një vepër shumë me vlerë dhe ka shpërblim shumë të madh. Vlerësojeni atë, Allahu ju mëshiroftë, me një qëllim të sinqertë dhe jepni rëndësi të madhe në mënyrë që ta ruani agjërimin tuaj, faluni gjatë netëve, nxitoni në vepra të mira dhe pendim të sinqertë për të gjitha mëkatet dhe veprat e këqija. Qëndroni larg nga të gjitha ato që Allahu dhe i Dërguari i Tij salallahu alejhi ue selem kan ndaluar dhe binduni ndaj Atij gjatë Ramazanit dhe jashtë tij. Këshilloni dhe ndihmoni njëri-tjetrin në këtë gjë. Urdhëroni në mirësi dhe ndaloni nga e keqja në mënyrë që të fitoni Xhenetin, lumturinë dhe shpëtimin në të dy jetët. Lusim Allahun që të na bëj prej atyre që agjërojmë Ramazanin dhe të falemi gjatë netëve të tij me bindje të plotë dhe me shpresë në shpërblimin e Tij. Lusim Allahun që të na bëj neve dhe të gjithë myslimanët që ta kuptojmë fenë, ta pasojmë atë dhe të na ruaj të gjithëve ne nga çdo gjë që sjell zemërimin dhe dënimin e Tij. Lusim Allahun që t’i japë sukses të gjithë sundimtarëve dhe udhëheqësve myslimanë, të përmirësoj gjendjen e tyre dhe t’i bëj ata që të gjykojnë me ligjin e Allahut në të gjitha çështjet, si adhurimi, veprimet dhe çdo gjë tjetër. Lusim Allahun që Ai t’i udhëzojë ata në këtë dhe të veprojnë në përputhshmëri me porositë e Allahut: ْ ْ ِ ‫َها‬ ‫رة ْفق َِ َْب ِْ َذنْ ايص َهَ ماص ْوِ ْ َخف‬ ‫كف‬ “Prandaj gjyko sipas asaj që të ka shpallur Allahu…” 5:49 Dhe thotë Allahu: ‫َّ ذْ ََفاَخْف َ َلُْ َه َرذن َفت ِِْْ اح َم ْصف‬ ‫سَّاف ْو ْه َف‬ ‫ذاَََناَخْف َكَّْ ََ َفي اه َم َُُ كف‬ ْ َ‫َهَ َهَّْف ِْه‬

“A mos kërkojnë ata gjykimin e injorancës?! E kush është gjykatës më i mirë se Allahu për njerëzit që besojnë bindshëm?” 5:50 ْ‫ل‬ ْ َْ ََ‫س َرك اََف‬ ‫ْر َِذ َُْ ذا ْح َ كم اََبْف ْهةن ْعف ذا َم َهناَخْف فالْ ْو ْلَِكذْف ِْ ف‬ ‫ال ْف‬ ْ ‫َذَلْف َ كه نَُ ه ْْر ُجُ ِْرلاس ََي َفص َِف ذْ َلْاوفََ فالْ َّ ا نفص ِْ َذنْ اي َفص‬ َ ْْ ْ ‫س َرذ َُُ ْوذا‬ “Jo, për Zotin tënd, ata nuk do të jenë besimtarë të vërtetë, derisa të të marrin ty për gjyqtar për kundërshtitë mes tyre; e pastaj, të mos ndiejnë kurrfarë dyshimi ndaj gjykimit tënd dhe të të binden ty plotësisht.” 4:65 Dhe thotë Allahu: ْ ْ‫َهَ َْ ْع ِْ ارُِّو افم ا َْفبَف َِف ْْن‬ ُْ‫َهْ ِ ْ َُذناَفََ ا ْهناَفََ َ نيَذَّْف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫لَ ْفق ْوِ ْ َُذناَفََ كف‬ ‫لَ َفق كف‬ ‫ٌُ َْة ا َفص ِْ َمخ َهن ام َفص َْ ْ َه َفر ْوِ ا َو َ ف َ نر ا‬ ‫ِّانة ا َفص َْخ ْوَ نر ا‬ ‫ُه ْ َام َهناَخْف‬ ‫َ ََ َفر ْوَ َذْ ََ َفي َِ كَف‬ ‫سَّاف َْذ ِفَر وْ َ ذْف‬ ْ َ‫ْْأ َ َوذلُف ْوِْه‬ “O besimtarë! Binduni ndaj Allahut, binduni ndaj të Dërguarit dhe ndaj udhëheqësve tuaj. Nëse nuk pajtoheni në ndonjë gjë, drejtojuni Allahut dhe të Dërguarit , nëse besoni Allahun dhe Ditën e Kiametit. Kjo për ju është më e mira dhe shpjegimi më i bukur.” 4:59 ُ‫لَ اقف اُْْ اِّ افص ْو ْه‬ ْ ََ‫ُِْرة ْ اي‬ ‫ْ َن فرا رْيُْ اِّ َفص ْو ْهُ ِْ انياو افم َ نر ا‬ “Çfarëdo që t’ju japë i Dërguari, merreni atë, e çfarëdo që t’ju ndalojë, hiqni dorë prej saj.” 59:7 Këto janë detyrime ndaj të gjithë myslimanëve dhe udhëheqësve mysliman. Udhëheqësit myslimanë, dijetarët dhe besimtarët e thjeshtë janë të detyruar ta kenë frikë Allahun dhe t’i nënshtrohen ligjit të Allahut, i cili për vlerë ka mirëqenien, udhëzimin e duhur dhe qëllimet e lavdishme. Përmes saj arrihet kënaqësia e Allahut, arrihet e vërteta të cilën Allahu e ka përshkruar dhe përmes saj shmanget padrejtësia. Ne e lusim Allahun që t’i jap sukses të gjithëve, t’i udhëzojë dhe tua pastroj nijetet dhe veprimet. ________________________________________________________________________ [1] - Tirmidhiu (682), Ibn Maxheh (1642) dhe Hakimi (1532). “I mirë” sipas Imam Albanit në “Sahihul-Xhami´” (759). [2] - Tabarani në “Musnedush-Shamijjin” (2238). I shpikur sipas Imam Albanit në “Da´ifut-Terghib uet-Terhib” (592).

[3]

- Buhariu (1903).

[4]

- Buhariu (1904) dhe Muslimi (1151).

[5] - Bejhekiu në “Es-Sunnenul-Kubra” (8096). Autentik sipas Imam Albanit në “Sahihut-Tergib uet-Terhib” (1082). [6] - Ahmedi (11541) dhe Ibn Hibani (3433). I dobët sipas Imam Albanit në “Da´ifutTarghib uet-Terhib” (584).

03. Mirësitë e Ramazanit. O myslimanë! Ju jeni tani në një muaj të bekuar, gjegjësisht muajin e Ramazanit. Gjatë këtij muaji qëndrojmë gjatë netëve dhe falim namazin. Gjatë këtij muaji, disa lirohen tërësisht nga Xhehenemi dhe disa të tjerët i falë Allahu. Gjatë këtij muaji jepet sadakaja dhe veprohen vepra të tjera të mira. Gjatë këtij muaji hapen portat e Xhenetit dhe veprat e mira shpërblehen shumëfish. Gjatë këtij muaji pakësohen mëkatet dhe pranohen lutjet. Njerëzit ngrihen në grada të larta dhe mëkatet falen. Gjatë këtij muaji, Allahu i begaton robërit e Tij me begati nga më të ndryshmet dhe miqve të Tij të ngushtë u jep favore të shumta. Allahu ka bërë që agjërimi gjatë këtij muaji të jetë një nga shtyllat e Islamit. I zgjedhuri i Allahut salallahu alejhi ue selem e ka agjëruar atë dhe urdhëroi besimtarët që ta agjërojnë. Ai na tregoi se ai që agjëron dhe falet gjatë netëve me bindje të plotë dhe shpreson që të shpërblehet tek Allahu për këtë gjë, mëkatet e tij të mëparshme do t’i falen nga Allahu. Në këtë muaj është një natë që është më e mirë se një mijë muaj. Personi i cili privohet nga mirësia e saj është një humbës i vërtetë. Mirëpriteni atë me gëzim, lumturi dhe vendosmëri që ta agjëroni atë, të faleni gjatë netëve të tij dhe të garoni në vepra të mira Allahu ju mëshiroftë. Ramazani ka shumë mirësive dhe veçori. Ndër to, janë ajo që transmeton Imam Ahmedi nëpërmjet Ebu Hurejras radijallahu anhu i cili ka treguar se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫َذ ْو ا‬ َْ‫َّ ْ َذرْ َفت ِْ نو افق ُِّْخْف َْو‬ ‫اي َفَر َه َف‬ ْ ‫ب َ كلْْسَف ْل ْهَُْخْف‬ ‫َّ ْو ْه ْرِْ فخا َ ن‬ ‫ َ َ َل َكف‬، ‫ٌ َ كرَّْلَف‬ ‫ُل ِِْ ََْ اف‬ ‫ف ِْرْ َفص َ نن َف‬ ‫ُذ َه َنيُْ ذا َلةْ َف‬ ‫ ِْ ِف‬، ‫َذ ْوِاةَ ك ْحلَف‬ ‫ِِْ ََْ اف‬ ‫ُُذَّاف ا‬ َ ْ‫ُذ‬ ‫ُذ َه َنيُْ ذا َفرْلَف ِْرْ َفص َ َ ْلنن َفت‬ ‫ ِْ ِف‬، ‫ف ذُْ اهنُْ َفِ ْوذانَُِْا‬ ‫ف ْوذُْ ِ ْ ََََ َفَ َ َ ْنذ َفَر ُِْ ٌَ ْف‬ ‫ ِ ْ ََ َم َفر َ ُ َكفنر ُِْ ٌَ ْف‬، َ‫ه‬ ‫ْةَُّْْ افب ْو َ نف‬ ‫ُل َه َف‬ ‫ْ َذرْ َفت اِّ ُّفَ ْووْ ذْف َ نن َف‬ ‫َّ ا‬ “Kur të jetë nata e parë e muajit të Ramazanit, shejtanët prangosen, dyert e Xhehenemit mbyllet saqë asnjë nuk do të hapet, kurse do të hapen dyert e Xhenetit dhe nuk do të mbyllet asnjë prej tyre. Dhe një thirrës thërret: “O

dashamirës i të mirës shpejto në punë të mira dhe o ti dashamirës i të këqijave, ndalohu nga to”. Dhe çdo natë Allahu liron robër nga zjarri i Xhehenemit.” [1] Gjithashtu, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem thotë: ‫َّ َّْْْْن ْفي ْهُ ْ فرا ا‬ ‫سُُُِ َْذ َُْرُُ ْل ْهَُْخْف بُْ ْيف ْه ََّف‬ ‫وْ َرََ َرف َه َف‬ ْ َ‫ٌ َل ْفر ْوَهَ ة‬ “Kush agjëron ramazanin me bindje të plotë dhe duke shpresuar shpërblimin e Allahut, do t’i falen mëkatet e mëhershme. (3 herë)” [2] Gjithashtu, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ْ َْ َفَ اِّ َُّف‬ ْ ََّ ‫ْط اِْ ْفي َِ َف‬ ‫س ْن فتا ذاَُْْ اف‬ ْ ُْ‫َنَُذ ْت َْ ْع ِ ْ َهثُْ َي‬ ‫ َض َن َف‬، ‫َها َُْ ْفق‬ ‫ ْو ْج نفَ ْ نفْة نف‬: ” ‫ َ ف ِْ َمرن فرا َ م َنَ ْفي َْ نفال‬، ُْ‫ْوِْر‬ َ َ‫ل‬ ْ ‫ُْ افَر َ َ ْح‬ ْ ‫ط‬ ‫ َِ َفر ِْجَ َةا‬، ‫د‬ ‫اي ََْْْ فرا ذْْْ اف‬ ْ ‫َّ ْو ُْنُْ ْه فرا‬ ‫ ِْجَ َرف َه َف‬، ‫ُخ َرمنُذَ َفص‬ ‫ ِْ َر ْهةْ َف‬: ِ‫ْت‬ ‫ َِ َط َر َفم َْ َنْْ ِْ َره ف‬، ِ‫ْت‬ ‫ُب َْ َنْْ ْوِْ َره ف‬ ‫ ْلَِك َفر َ َّْ َف‬، ‫َخ‬ ‫َِذ َفر ْو ْ انرا اف‬ ْ ‫َهَ َْ َنْْ ِ َُذْ اف‬ ‫س‬ ‫َّ نف‬ ‫ذفَ َه َف‬ ‫ذ َل ف‬ ‫س َف‬ َ ََ َ َ “Çdo vepër e birit të Ademit shpërblimi i shumëfishohet me dhjetëfish e deri në shtatëqind. Allahu aze ve xhel thotë: Përveç agjërimin, ai është për Mua dhe Unë shpërblej për të, (njeriu) braktis epshin, e ushqimin për Mua. Agjëruesi i ka dy gëzime: një gëzim kur të ha iftar dh enjë gëzim kur të takon Zotin e tij, era e gojës së agjëruesit është më e këndshme te Allahu sesa era e miskut.” [5] Hadithe rreth mirësive të agjërimit të Ramazanit dhe namazit gjatë netëve të tij janë të shumta. Kështu, besimtari duhet ta shfrytëzojë këtë rast. Sepse mundësia që ta përjetoj Ramazanin është një dhuratë për të nga Allahu ‘Azze ue Xhel. Besimtari duhet të nxitojë në vepra të mira dhe të qëndrojë larg nga mëkatet dhe të veprojë atë që Allahu ka obliguar. Keni kujdes nga çdo gjë që dëmton agjërimin, që e zvogëlon shpërblimin dhe e zemëron Zotin ‘Azze ue Xhel sikurse është kamata, imoraliteti, vjedhja, vrasja e padrejtë, ngrënia e pasurisë së jetimit dhe forma të tjera të padrejtësisë që ndikojnë në jetën, pasurinë dhe nderin, siç janë dredhitë, mashtrimet, mosbindja ndaj prindërve, shkëputja e lidhjeve familjare, urrejtja, konsumimi i alkoolit, konsumimi i drogës si kat dhe duhanit, përgojimi, shpifja, gënjeshtra, dëshmia e rrejshme, pretendimi i rrejshëm, betimi i rrejshëm, rruajtja dhe shkurtimi i mjekrës, lënia e mustaqeve të gjata, arroganca, veshja e burrave e cila është nën zogun e këmbëve, dëgjimi i muzikës, veshja joadekuate tek gratë, përzierja me burra dhe përngjasimi i tyre me gra jomyslimane kur është fjala për veshje apo edhe në çdo gjë tjetër që Allahu dhe i Dërguari i Tij salallahu alejhi ue selem e kanë ndaluar. Mëkatet e lartpërmendura janë të ndaluara, pa marrë parasysh kohën dhe vendin, por edhe më keq dhe më serioze ato janë gjatë Ramazanit duke pasur parasysh kohën e begattë dhe shenjtërinë e tij. Prandaj keni frikë Allahun, o myslimanë, dhe qëndroni larg nga ajo që Allahu dhe i Dërguari i Tij salallahu alejhi ue selem e kanë ndaluar.

Bëhuni të bindur ndaj Allahut në vazhdimësi gjatë Ramazanit dhe jashtë tij. Këshilloni njëri-tjetrin në këto porosi dhe bashkëpunoni ndërmjet vete. Urdhëroni në të mirë dhe ndaloni nga e keqja në mënyrë që të fitoni Xhenetin, lumturinë, nderin dhe shpëtimin në të dy jetët. __________________________________________________________________________ [1] - Tirmidhiu (682), Ibn Maxheh (1642) dhe Hakimi (1532). I mirë sipas Imam Albanit në ”Sahihul-Xhami´” (759). [2] - Buhariu (1901) dhe (2014) dhe gjithashtu Muslimi (670). Hadithi transmetohet i plotë tek Tirmidhiu (683) dhe Ahmedi (10159). [3]

- Buhariu (7492) dhe Muslimi (1151).

04. Obligimet e agjërimit. Vëlla i dashur! Më poshtë janë disa prej vendimeve të rëndësishme të agjërimit: 01 - Çdo mashkull dhe femër mysliman/e të cilët janë përgjegjës për veprimet e tyre janë të detyruar të agjërojnë Ramazanin. Është e rekomanduar për fëmijët e moshës shtatë vjet dhe më të vjetër të agjërojnë në qoftë se ata munden. Në këtë rast, është detyrë e kujdestarit të tyre që t’i urdhërojnë ata ashtu sikurse i urdhërojnë ata për të falur namazin. Baza për këtë janë fjalët e Allahut ‘Azze ue Xhel: ُ‫س ا ْهناَفََ َ نيَذَّْف ِ ْ ُّذيُْ ْذ‬ ‫ْرْ َذ ام افص اِّ َة ْف‬ ْ ‫م ْذُ افي‬ ‫ْ ْرع اِّ َة ْف‬ ْ ‫س ِ ْ نذُ ُهُ ْْةنَّاَخْف ْ ْن نر ام َفص َْ ََ َر ام َفص َهَّ َ نيَذَّْف‬ ‫ِ ْ َفو نه َرذَُُ َهنماص ُِّْخْف ِْ ََّْ نه َنْاوَِْ َف‬ ‫س ِّْ َُْ َ َ ك‬ ِ ْ ْ ‫ا‬ ْ ْ ْ ْ ِ ْ ‫ن‬ ‫ْرع‬ ْ ‫للْ َفر‬ ‫ُي َ كه َف‬ ‫ْرع ِ َْ ْفر ِذن َف‬ ْ ‫ذَّ ُنُْ افي َِ َْذْ فت ذا َطذَّاَرْراف َ يَذَّْف ْو‬ ‫س َم َف‬ ‫مَ اهَفََ ْوِْخ ن فرا َْذ ِفَر ِْ اي ْفَ َْذ َُرَ ْْط نَ ْف‬ َ ‫د ِ ََّْ َه‬ ‫ن ام َفص َْذ ِفَر ْ ْ ا‬ ْ ‫َّ ِ َنْن فخ‬ ‫اي افَر ْْ َنرْ اََخْف ِّانة ا َفص َْخ‬ ْ ‫َا ْل ْهَُْخْف‬ ‫رة ْفق َ ني ْف‬ ‫س َكر نن َ ف‬ ‫ُخ َ َ ايْْا َ كهَّْف ْوِْ َكذنُْ َف‬ ‫َر َهن ام افص ا َْي فْْ ِْ ََّْ ْوَ َلا َر َْ َف‬ ‫ُي ْف‬ ‫َ ن‬ َ ‫ُِّ اهُْا َ ََّا َراخاف َِذ َفر ِ ا‬ ْ ْ ْ ْ ‫ا‬ َ ْ ِ ْ ‫م ََ فرا‬ ْ ‫لل َفر‬ ‫ُي َ كه َف‬ ‫ِ َْ ْفر ِذن َف‬ ‫ْرع ِ َفو ْه َرذَُُ ُِّْخْف ْو ْهَّ ِرذْ ا‬ ْ ‫َّ ِ َنْن فخ‬ “O besimtarë! Ju është urdhëruar agjërimi, ashtu si u ishte urdhëruar atyre para jush, që të mund të ruheni nga të këqijat. Agjërimi zgjat disa ditë, por, nëse ndonjëri prej jush është i sëmurë ose duke udhëtuar, le të agjërojë aq ditë sa i ka prishur në ditët e tjera pas. Ata që kanë vështirësi për të agjëruar, duhet të ushqejnë si shpagim nga një të varfër për çdo ditë agjërimi. E, nëse ndonjëri jep më shumë se kaq, kjo është edhe më mirë për të. Por, agjërimi juaj është më i dobishëm, në qoftë se e dini. Muaji i Ramazanit është ai, në të cilin ka zbritur Kurani, që është udhërrëfyes për njerëzit, plot me shenja të qarta për rrugën e drejtë dhe dallues (i së mirës nga e keqja). Pra, kushdo nga ju që dëshmon këtë

muaj, le të agjërojë! Sa i përket atij që është i sëmurë ose gjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë më vonë) aq ditë sa nuk i ka agjëruar.” 2:183-185 Ndërsa Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫وهج َ ةِّ ُخ وْذ ةُب َ م لخ وَْ ُي هللا ل لَق هحََْ وِخ هللا ْ ال ْ ر ال ِخ ايُِخ ََا ْ رع َن ل لي ِ نف‬ ‫َ َ ذل‬ “Islami është i ndërtuar mbi pesë shtylla: dëshmia se s’ka të adhuruar tjetër pos Allahut dhe se Muhammedi është rob dhe i Dërguar i Tij, falja e namazit, dhënia e zekatit, agjërimi i Ramazanit dhe kryerja e haxhit.” [1] Të gjithë dijetarët janë të konsensusit për vërtetësinë e këtij hadithi i cili transmetohet nga Ibn Umeri radijallahu anhu. 02 - Si rregull, është e detyrueshme agjërimi i Ramazanit dhe bërja nijet për agjërim para agimit. Këtë e kanë obligim të gjithë myslimanëve që janë përgjegjës për veprimet e tyre. Përjashtim të vetëm i vetëm janë ata të cilët Allahu i ka liruar nga agjërimi. Mes tyre janë të sëmurët, udhëtarët dhe ata që u bashkëngjiten gjykimit të tyre. Atij që i bëhet me dije se ka filluar Ramazani pasi te ketë hyrë agimi, është i detyruar për tu ndaluar nga çdo gjë që e prishin agjërimin për pjesën tjetër së mbetur të ditës. Sepse kjo është ditë Ramazani në të cilën nuk është e lejueshme për njeriun e shëndoshë dhe që nuk është mysafir për të bërë diçka që e prishë agjërimin. Pos kësaj, ai duhet ta përsërit këtë ditë pasi që ai nuk kishte bërë nijetin për agjërim përpara agimit. Është konfirmuar se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: َّ‫ر ب ذُي ِ ل َ للر َ ََ َ م ذُي ذ لَع ص ه‬ “Nuk ka agjërim për atë që nuk ka bërë nijetin para agimit.” [2] Muveffekudin bin Kudame e ka cekur këtë në “el-Mugni” dhe këtë mendim e kanë shumica e dijetarëve. Agjërimi i përmendur është agjërimi i detyrueshëm. Ndërsa, agjërimi i rekomanduar është i lejuar për ta filluar gjatë ditës me kusht që nuk është bërë asgjë që e prish agjërimin më përpara. Dhe kjo është transmetuar në formë autentike nga Profeti salallahu alejhi ue selem. 03 - Myslimani është i detyruar të agjërojë me bindje të plotë dhe me shpresë që Allahu do ta shpërblejë. Ai nuk duhet të agjërojë për shkak të syefaqësisë ose për të krijuar reputacion pozitiv në sytë e njerëzve. Myslimani nuk duhet të agjëroje sepse ai ndjek të tjerët verbërisht ose për shkak të traditës. Është e detyrueshme që agjërimi të kryhet për shkak të bindjes se Allahu e ka obliguar atë që të agjërojë dhe të shpresoj shpërblimin e Tij.

E njëjta gjë vlen edhe për namazin e natës gjatë Ramazanit. Është detyrë për myslimanin që ta falë atë nga bindja e plotë dhe shpresa për tu shpërblyer. Pra, nuk guxon të ketë ndonjë motiv tjetër. Prandaj, Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫َّ َّْْْْن ْفي ْهُ ْ فرا ا‬ ‫سُُُِ َْذ َُْرُُ ْل ْهَُْخْف بُْ ْيف ْه ََّف‬ ‫وْ َرََ َرف َه َف‬ ْ َ‫ٌ َل ْفر ْوَهَ ة‬ “Kush agjëron ramazanin me bindje të plotë dhe duke shpresuar shpërblimin e Allahut, do t’i falen mëkatet e mëhershme. (3 herë)” [3] Kini frikë Allahun, madhëroni urdhëresat dhe ndalesat e Tij. Pendohuni sa më shpejtë për të gjitha mëkatet tuaja. Mbështetuni vetëm tek Allahu, me të vërtetë Ai është Krijuesi i krijesave dhe Furnizuesi i tyre. Ai ka pushtet mbi ta. Asnjë krijesë nuk e ka në dorën e tij dëmin, dobinë, vdekjen, jetën apo ringjalljen. Jepni përparësi të drejtës së Zotit tuaj dhe të drejtës së të Dërguarit të Tij salallahu alejhi ue selem para gjithë të tjerëve, pavarësisht nga kush janë ata. Urdhëroni njëri-tjetrin në mirësi dhe ndaloni nga e keqja. Keni mendime të mira për Allahun. Përkujtoheni shumë Allahun dhe kërkoni shpesh falje. Bashkëpunoni ndërmjet vete në atë që është e mirë dhe e devotshme, e mos bashkëpunoni në mëkate dhe armiqësi. Parandaloni mëkatarët nga të afërmit tuaj nga mëkati. Urdhëroni ata me atë që Allahu i ka urdhëruar ata dhe ndaloni nga ajo që Allahu i ka ndaluar. Duaj për hir të Allahut dhe rrej për hir të Allahut. Duaj miqtë e Allahut dhe urrej armiqtë e Allahut. Bëhuni këmbëngulës dhe bëhuni të durueshëm derisa ta takoni Zotin tuaj, në mënyrë që të fitoni lumturinë përfundimtare, grada, nder dhe pozita të larta në Xhenet.

[1]

- Buhariu (8) dhe Muslimi (16).

[2] - Tirmidhiu (730), Darakutni (2/171) dhe Bejhekiu në “Es-Sunnenul-Kubra” (7701). Autentik sipas Imam Albanit në “Sahihul-Xhami´” (6534). [3] - Buhariu (1901) dhe (2014) dhe Muslimi (670). Hadithi transmetohet i plotë nga Tirmidhi (683) dhe Ahmedi (10159).

05. Dobitë e agjërimit.

Ramazani është muaji më i mirë i vitit. Allahu Subhanehu ue te ala e ka veçuar atë për agjërim, i cili përbën një obigim dhe shtyllën e katërt të Islamit. Ai pos kësaj ka ligjësuar gjithashtu që myslimanët të falen gjatë netëve të saj. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Islami është ndërtuar mbi pesë; shahadeti se nuk meriton adhurimi me të drejtë askush përveç Allahut dhe se Muhammedi është i dërguari i Allahut, namazi, zekati, agjërimi i Ramazanit dhe Haxhi në Qabe.” 1 “Ai që falet gjatë netëve të Ramazanit me besim dhe shpresë do ti falen mëkatet e tij të kaluara.” 2 Agjërimi ka shumë dobi dhe urtësi madhështore. Njëri prej tyre është se shpirti pastrohet dhe filtrohet nga karakteret e këqija dhe tiparet e shëmtuara si sherri, arroganca dhe koprracia. Ato zëvendësohen me cilësië fisnike sikurse bujaria, durimi, butësia. Shpirti luftohet në atë që e kënaq Zotin dhe e afron robin më afër Allahut. Dobi tjetër dhe urtësi është që robi e njeh veten e tij, dobësinë e tij dhe nevojën e tij për Zotin. Agjërimi i kujton mirësitë e Allahut ndaj tij. Agjërimi e kujton atë gjithashtu në lidhje me nevojat e vëllezërve të tij të varfër dhe se ai duhet të kujdeset mirë për ta. Kjo kërkon që ai ta falëndëroj Allahun Subhanah dhe që ai të përdorë mirësitë e Tij për t’iu bindur Atij. Kjo gjithashtu kërkon që ai t’i trajtojë vëllezërit e tij të varfër mirë dhe të kujdeset mirë për ta. Allahu ka dëftuar për këto përfitime kur Ai tha: ‫ِتو ا َاهََوَْ ََِبِسنَو َِسُ َِم َسم‬ ‫ٌمَإ َُُّ َو‬ َ ‫ْ َسم َلو‬ َ ‫َُُِفََنَو ََ َِمَُِّ ْول قَ ِْ ِمَُّ ْلو اِ ن ََِبِسنَو‬ ‫ِت َُّ َام ََ ِ ن‬ َ َُُّ ‫ٌمَ ْسَُّ َول‬ “O ju që besuat, agjërimi u është bërë obligim sikurse që ishte obligim edhe i atyre që ishin para jush, kështu që të bëheni të devotshëm.” 3 Allahu Subhanah e bëri të qartë se ka urdhëruar agjërimin për ne, kështu që ne të jemi të devotshëm nda Atij Subhanah. Kjo dëshmon se agjërimi shpie në devotshmëri ndaj Allahut. Devotshmëria ndaj Allahut do të thotë ti bindesh Allahut dhe i dërguarit të Tij salAllahu alejhi ue selem duke kryer obligimet dhe duke u shmangur nga ndalesat. E gjithë kjo duhet të bëhet sinqerisht dhe nga dashuria për Allahun, shpresa në Allahun dhe frika nga Allahu. Në këtë mënyrë, robi i shpëton dënimit dhe zemërimit të Allahut. Pra agjërimi përbën një nivel madhështorë të devotshmërisë dhe afërsisë ndaj Zotit Azze ue xhel. Agjërimi gjithashtu ndihmon fuqishëm me frikë ndaj Allahut në të gjitha çështjet e tjera të kësaj bote dhe fetare. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka treguar disa nga përfitimet e agjërimit, kur ai tha: “O të rinjë! Ai që ka mundësi le të martohet. Kjo e ulë shiqimin më lehtë dhe kjo është më e mirë për nderin. Ai që nuk ka mundësi të martohet le të agjërojë. Agjërimi është mburoja e tij.” 4

Profeti salAllahu alejhi ue selem ka bërë të qartë se agjërimi është mburoja e agjëruesit e cila e pastron atë dhe e mban atë të dëlirë. Shejtani qarkullon në njerëzit sikurse gjaku, ndërsa agjërimi ia ngushton rrugët dhe ia kujton atij Allahun dhe Madhështinë e Tij. Si rezultat i kësaj dobësohet fuqia e shejtanit ndërsa fuqia e besimit bëhet më e fortë. Në këtë mënyrë veprat e mira shumohen ndërsa mëkatet reduktohen. Prej dobive të agjërimit janë gjithashtu se stomaku pastrohet nga përzierjet jo të shëndosha. Agjërimi sjell shëndet dhe fuqi. Kjo pranohet nga shumë mjekë të cilët trajtojnë shumë sëmundje me agjërim. I dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Njeriu nuk ka mbushur një enë më të keqe se sa barku i tij. Është e mjaftueshme për njeriun të ha disa kafshata të cilat ia drejtojnë kurrizin e tij. Në qoftë se ai me të vërtetë ka nevojë më shumë, atëherë le të jetë një e treta ushqim për të, një e treta ujë dhe një e treta për frymëmarrje.” 5 Ky hadith është autentik dhe nënkupton se kjo nuk është e rekomanduar për të ngrënë jashtë mase. Kjo është në të vërtetë është e rrezikshme. Është e mjaftueshme për njerëzit që të hanë gjatë ditës atë që i bën ata të jenë të shëndetshëm dhe që ua drejton kurrizin. O myslimanë! Nxitoni në devotshmëri ndaj Allahut Azze ue xhel dhe kërkoni kënaqësinë e Tij. Luftoni kundër vetes suaj për hir të Allahut Azze ue xhel dhe nxitoni që të pendoheni vazhdimisht sinqerisht për të gjitha mëkatet. Luftojeni epshin, shejtanin dhe shpirtin që tenton të keqen. Nxitoni pas jetës së përtejme. Nështrojuni të përulur Allahut. Lutjuni Atij vazhdimisht, dhe shpesh kujtojeni Atë, dhe kërkoni falje prej Tij. Ai do tju përgjigjet lutjeve tuaja, do të përmirësojë gjendjen tuaj, do tua lehtësoj çështje tuaja, do tju dhurojë mirësi, do t’ju kursej nga të gjitha vështirësitë dhe do tju mbrojë nga kurthet e armiqve tuaj dhe nga çdo e keqe në të dy jetët. Allahu Azze ue Xhel ka thënë: ‫َه ََ َِّ ِنو عََِمَهَم ََهَ ِْ ِا َسهِ َِ ْول يِسهَم َلم َىا َََ ََََِبِسنَو‬ ‫عهِسنَو ََ َا َسو َِو‬ ِ ْ‫َ َْ َاي‬ “E ata, të cilët luftuan për hir Tonë, Ne me siguri do t’i orientojmë rrugës për te Ne, e nuk ka dyshim se Allahu është në krahun e bëmirësve.” 6 ‫ٌاَو‬ ‫ف ٌَََاِ مَََ ْلواِ هَُّ ا َاهَََ ََِبِسنَو ِو‬ ‫ْم َِ َيم ِو‬ ‫ق َُّ َام َ ْ َ ْا ِ و‬ ‫عُ ٌَْمَ َو‬ َ ََ َ‫َه‬ ِ ََ ‫عُ ٌَْ ِمؤَهِ َِل‬ ْ َ‫ض يِف ََس‬ ْ َ ‫ََِبِز اِسهَ َِ َول ََ َِ ْول ََََس َ َا ِ نُّهَنِو قَ ِْ ِم ِِ ْول اِ ن ََِبِسنَو‬ ‫َاَُهَإ‬ َ ْ ‫ٍ ْسو َم ِِف سٍَ ِْاََُّنَو َول سَ َِِْا ََهَهِف ِ َ ْاهَم ٌَ َْيِ ِِ ْول َِ ِْ ِوا ناِن ََََسََِ نِاََهِ َِل ََ َِ ْول‬ “Atyre nga mesi juaj të cilët besuan dhe bënë vepra të mira, Allahu u premtoi se do t’i bëjë zotërues në atë tokë ashtu si i pat bërë zotërues ata që ishin para tyre dhe fenë të cilën Ai e pëlqeu për ta, do ta forcojë, e në vend të frikës Ai do t’ju dhurojë siguri. Ata më adhurojnë Mua e nuk më shoqërojnë asgjë.” 7

ِ ‫َايِ س‬ َ َ‫ٍ ْسو َم َُّ ْساَىَ ْلو س‬ ‫ْ ِِ َاََْو ََ َِّن‬ ‫َو سَ ِْ َامََنَو ِِ َام نَو‬ َ ‫َه َِّ ِنو‬ ْ َ ُ َْ‫ه ُاَُّ ْلو ولَ َََُُِفََو‬ “Po, në qoftë se ju bëheni të durueshëm dhe ruheni (mëkateve), dinakëria e tyre nuk do t’u dëmtojë aspak. Është e sigurt se Allahu e ka në dorë atë që punojnë ata.” 8 ‫ف َا ِِن ِِ ْول ٌِهاَو َِ ْم َاُِفِسنَو َِّ ِنو‬ ‫ِسل َلهِم ِو‬ ‫ََهِِ ِو‬ “Është e sigurt se për të devotshmit do të ketë te Zoti i tyre kopshte të begatshme.”9 Sot, është veçanërisht e koha për t’iu afruar Allahut me anë të mëshirës dhe ndihmës ndaj të varfërve dhe nevojtarëve. Lëmosha është një nga veprat më të mëdha me të cilat Allahu largon vështirësitë dhe u dhuron mëshirë. Allahu Azze ue Xhel ka thënë: َْ‫عِِس ِول يِف َََِه ِؤفََو‬ ‫َه َِّ ِو‬ ‫عهِسنَو س َيِ ُو‬ ِ ‫عه َ ََوَْ ََُ ِ ِْم َ َُّ ِوْ َََِّإ ِِه َ ْساِسَُّ ْول ُ َ ْمفََوَْ ََ ول َ ن‬ ِ ْ‫ن َََِي‬ ِ ْ‫َ َْ َاي‬ َ ‫َهو‬ َ‫ت نو‬ “Dhe jepni për në rrugë të Allahut e mos e hidhni veten në rrezik dhe bëni mirë, se me të vërtetë Allahu i do bamirësit.”10 ‫َه َايْ َافَو َِّ ِنو‬ ‫ست نِو‬ ‫عهِسنَو ِ نانَو قَ ِا ِو‬ ِ ْ‫َ َْ َاي‬ “S’ka dyshim se mëshira e Allahut është pranë atyre të mirëve.”11 ‫ْاِقَََْو َََِن‬ َ َُ ‫ُ َ ِْمَ َاَنَو َُّهُ َ ْلو َِّن ََُِّ ْول ٌَ ْس ِوا‬ “E t’ia falni (borxhin) në emër të lëmoshës, ajo, nëse e dini, është shumë më e mirë për ju.”12 َََ‫مهو ااِ ه‬ ِ ِ ِِ ‫عَ َِ ِوه‬ ْ ‫َُّ ِِس ِاو َِلْ ِوا ََ َِ ْلو َََِهؤَفَََ اِ هَُّ ْول ا َاهَََ يَمَِبِسنَو يِس ِوه ُا‬ َ ‫عُ ٌَْمَؤِسنَو َل َِمََُّل اِ ِام َََِه ِؤفَََ ََ َا‬ “Besoni Allahut dhe të dërguarit të Tij dhe jepni nga ajo që Ai u bëri trashëgues në të, se ata që besuan prej jush dhanë për hir të Zotit, ata kanë shpërblim të madh.”13 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Lëmosha shuan mëkatet në të njëjtën mënyrë siç shuan uji zjarrin. E njëjta gjë vlen edhe për namazin e burrit në mes të natës.” Pastaj lexoi: ‫َن َلهَََِ َِ ْول ََُُ َلميَإ‬ ‫َملسِو ٌ ِو‬ ‫يو َُ ِْمَ َول يَ َو‬ ‫ن ق َ ِا ِوع ِ نان ََ َِل ِ َ ٌْؤ َو‬ ‫ِ َ ٌْس َ ِو‬ ِ ‫ِف ِام هَ ْؤ‬ ِ ‫ال سَه ِؤفََنَو َايَ ْق َهمىَ ْول ََاِ ِام ََ ََ َاَِم ٌَ َْ َيم َاِِ َِ ْول سَ ْاٌََنَو َ َْ َاه‬ ‫سَ ِْ َامََنَو َُّمهَََ ِِ َام َليَ َء‬

“Pjesët e trupit të tyre ngriten nga shtrati (për t’u falur); i luten Zotit të tyre duke druajtur dhe shpresuar, dhe japin (lëmoshë) nga ajo që u kemi dhënë Ne. Askush nuk di se çfarë gëzime të fshehta janë për ta – shpërblimi për atë që kanë punuar.” 14,15 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Mëshiruesi i mëshiron të mëshirshmit. Mëshironi ata që janë në tokë, Ai që është mbi qiell do të mëshirojë ty.” 16 Ai salAllahu ‘alejhi ue selem gjithashtu ka thënë: “Ai që nuk mëshiron nuk mëshirohet.” 17 Ne e lusim Allahun që të përmirësoj gjendjen e të gjithë myslimanëve, duke i mbushur zemrat e tyre me frikë dhe të përmirësoj udhëheqësit e tyre dhe ti bëj ata të gjithë që të pendohen sinqerisht për mëkatet e tyre dhe t’i përmbahen Librit të Allahut Azze ue Xhel në të gjitha çështjet. E lusim Atë që ti mbrojë ata nga komplotet e armiqve të tyre. Ai është i aftë për çdo gjë. Allahu e nderfotë dhe i dërgoftë paqe robit të Tij dhe të dërguarit të Tij, Muhammedit, familjes së të tij dhe shokëve të tij. __________________________ 1 - Buhari (8) dhe Muslimi (16). 2 - Buhari (1901) dhe (2014) Muslimi (670). 3 - 2:183 4 - Buhari (5065) dhe Muslimi (1400). 5 - Tirmidhi (2380), Ibn Maxheh (3349) och Ahmed (17225). Autentik sipas Imam Albani në “Sahih-ul-Xhami” (5674). 6 - 29:69 7 - 24:55 8 - 3:120 9 - 68:34

10 - 2:195 11 - 7:56 12 - 2:280 13 - 57:7 14 - 32:16-17 15 - Ibn Maxheh (3973) dhe Ahmed (22069). Autentik përmes tjerëve sipas Imam Albanit në “Sahih-ut-Targhib uet-Tarhib” (2866). 16 - Ebu Davud (4941), Tirmidhi (1924) dhe Ahmedi (6494). Autentik sipas Imam Albanit në “Sahih-ul-Xhami” (3522). 17 - Buhari (5997) dhe Muslimi (2318).

06. Taravitë. Nuk ka asnjë dyshim se taravitë janë një adhurim madhështor dhe i ligjësuar, e cila praktikuesin e saj e sjell më afër Allahut. Profeti salAllahu alejhi ue selem iu priu myslimanëve në taravih gjatë disa netëve. Kur ai filloi të ketë frikë se ajo do të bëhet e detyrueshme për ta, ai braktisi faljen me ta dhe u tha atyre që të falen në shtëpitë e tyre. Pasi profeti salAllahu alejhi ue selem kishte vdekur dhe Umeri radijAllahu anhu kishte marrë kalifatin pas Ebu Bekrit radijAllahu anhu, ai pa se si njerëzit faleshin të shpërndarë në xhami. Disa faleshin vetëm, disa dy ka dy dhe disa në xhemate më të mëdha. Pastaj ai tha: “Po të kishim mundësin që ti bashkojmë të gjithë prapa një imami.” Gjë të cilën ai edhe e bëri. Ai i bashkoi ata pas Ubej bin Kabit. Ai argumentoi veprimin e tij me fjalët e profetit salAllahu alejhi ue selem: “Ai që agjëron muajin e Ramazanit me besim dhe shpresë do ti falen mëkatet e tij të kaluara. Ai që falet gjatë netëve të Ramazanit me besim dhe shpresë do ti falen mëkatet e tij të kaluara.” 1

Ai argumentoi gjithashtu me veprimin e profetit salAllahu alejhi ue selem gjatë netëve. Ai tha se shpallja kishte mbaruar dhe kështu që nuk kishte asnjë rrezik se kjo vepër do të bëhej e detyrueshme. Pasiqë ata e falën atë në një grup të vetëm në kohën e profetit salAllahu alejhi ue selem dhe bënë të njëjtën gjë në kohën e Umerit, dhe kështu kjo ka vazhduar. Hadithet nxisin në këtë. Prandaj, profeti salAllahu alejhi ue selem tha në hadithin autentik: “Ai që falet me imamin derisa imam të përfundoj shpërblehet sikurse të ishte falur tërë natën.” 2 Transmetuar nga Imam Ahmedi dhe autorët e Sunneneve dhe zinxhirët e tyre janë autentike. Kjo dëshmon se është e ligjësuar për të falur taravit me xhemat gjatë Ramazanit dhe kjo është Sunneti i të dërguarit salAllahu alejhi ue selem dhe kalifëve të tij drejtë. Që myslimanët të bashkohen nën këto netë madhështore për të kryer vepra të mira, për të dëgjuar Librin e Allahut dhe eventualisht për të dëgjuar ndonjë qortim dhe përkujtim të cilat sjellin dobi madhështore. Prej gjykimeve të cilat mund të jenë të paqarta për disa njerëz është se ata mendojnë se teravit nuk mund të falen më pak se njëzet rekate, ndërsa të tjerët mendojnë se teravit nuk mund të falen më shumë se njëmbëdhjetë ose trembëdhjetë rekate. Të gjitha këto mendime janë të parëndësishme. Në fakt, ato janë të gabuara dhe janë në kundërshtim me argumentet. Argumentet autentike prej të dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem dëshmojnë se namazi i natës mund të falet më shumë se kaq. Nuk ka asnjë kufizim për që nuk mund të tejkalohet. Në të vërtetë është konfirmuar nga profeti salAllahu alejhi ue selem se ai falte njëmbëdhjetë rekate, trembëdhjetë rekate dhe më pak se kaq gjatë Ramazanit dhe jashtë tij. Kur profeti salAllahu alejhi ue selem është pyetur në lidhje me namazin e natës, ai tha: “Namazi i natës është dy ka dy. Nëse ndonjë prej jush ka frikë agimin, ai duhet ta fale një rekat i cili është i vitri për atë që ai ka falur.” 3 Ka konsensus në lidhje me vërtetësinë e këtij hadithi. Profeti salAllahu alejhi ue selem nuk caktoi asnjë numër specifik gjatë Ramazanit apo jashtë tij. Prandaj, mund të ndodhte që sahabët në kohën e Umerit radijAllahu anhu falnin njëzet rekate dhe ndonjëherë ata i falnin njëmbëdhjetë rekate. E gjithë kjo është konfirmuar nga Umeri radijAllahu anhu dhe nga sahabët e kohës së tij. Disa prej Selefëve falnin tridhjetë rekate gjatë Ramazanit dhe e përfundonin me tre rekate Vitr. Të tjerë falnin dyzet rekate. Këtë e përmendi Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijeh Allahu e mëshiroftë dhe të tjerë dijetarë prej tyre. Gjithashtu, ai përmendi se çështja është e gjërë dhe se namazi mund të falet në mënyra të ndryshme. Ai tha

se është e mirë për atë që e zgjatë leximin, rukutë dhe sexhdet dhe falë më pak rekate ndryshe nga ai që nuk e bënë këtë. Ky duhet të falë disa rekate. Ai që dëshiron të falë njëzet rekate mund ta bëjë këtë. Ai që dëshiron të falë dhjetë rekate dhe ta përfundojë me tre rekate Vitr mund ta bëjë këtë. Ai që dëshiron të falë tetë rekate dhe ta përfundojë me tre rekate Vitr mund ta bëjë këtë. Nuk ka dëm në qoftëse dikush do të falë më shumë ose më pak se kaq. Ndërsa gjëja më e mirë është të veprohet atë që profeti salAllahu alejhi ue selem e kishte zakon ta bënte. Ai e kishte zakon të falte tetë rekate dhe jepte selam pas çdo dy rekateve dhe e përfundonte me Vitr me tri rekate. Ai falej me koncentrim, rehati dhe një lexim të Kuranit të qetë. Kjo është konfirmuar nga Buhari dhe Muslimi nga Aishja radijAllahu anha e cila tha: “I dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem nuk e kishte zakon të falte më shumë se njëmbëdhjetë rekate, qoftë gjatë Ramazanit apo jashtë tij. Ai i falte katër, por mos pyet se sa të bukra dhe të gjatë ato ishin. Pastaj ai falte përsëri katër, por mos pyet se sa të shkëlqyeshme dhe të bukra ato ishin. Pastaj ai falte tri.” 4 Përveç kësaj transmeton Buhari dhe Muslimi nëpërmjet saj radijAllahu anha se profeti salAllahu alejhi ue selem falte gjatë natës njëmbëdhjetë rekate me selam pas çdo dy rekateve dhe përfundonte vitrit me një rekat 5. Ësthë konfirmuar se profeti salAllahu alejhi ue selem gjithashtu fali namazin e natës me më pak rekate se kaq. Në mënyrë të ngjashme është konfirmuar se ai nganjëherë falte trembëdhjetë rekate me selam pas çdo dy rekateve. Këto hadithe autentike nga i dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem dëshmojnë se namazi i natës mund falet në disa mënyra, dhe elhamdulilah. Nuk ka asnjë kufizim se çfarë nuk është e lejuar. Kjo i takon mirësive të Allahut, mëshirës dhe lehtësimeve për robërit e Tij dhe kjo përfshinë Ramazanin dhe jashtë tij. Për atë që falet pas imamit nuk është e mirë që ta lerë namazin para se të përfundoj imami namazin e tij. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që falet me imamin derisa ai të përfundojë shpërblehet sikurse të ishte falur tërë natën.” 6 Në një formulim tjetër thuhet: “Ai që falet me imamin derisa të përfundojë shpërblehet sikurse të kishte falur edhe pjesën tjetër të natës.” Gjëja më e mirë për atë që falet pas imamit është që ta mos braktis namazin derisa imami të mbaroj namazin e tij pavarësisht nëse ai fal njëmbëdhjetë, trembëdhjetë, njëzet, apo një numër tjetër rekatesh.

Gjatë namazit të teravive dhe gjatë namazeve të detyrueshme imami duhet të sigurhet që ti ketë parasysh të dobëtit në mesin e të moshuarve dhe të tjerët. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai nga ju që i udhëheq njerëzit në namaz duhet ta falët namazin shkurtë. Midis tyre është i dobëti, i vogli dhe personi në nevojë.” 7 Imami duhet të kujdeset për namazlitë që falen pas tij dhe të jetë i butë me ta gjatë netëve të Ramazanit dhe sidomos dhjetë netët e fundit. Njerëzit nuk janë të njejtë. Ata ndryshojnë. Imami duhet ti shikojë nevojat e tyre dhe ti inkurajojë ata që të vijnë dhe të marrin pjesë. Nëse ai e zgjatë namazin ata do të shqetësohen dhe do të irritohen nga të ardhurit më tutje në namaz. Prandaj ai duhet ti inkurajojë ata që të marrin pjesë dhe ti motivojë ata për namaz edhe nëse ai do të jetë i shkurtër. Një namaz i shkurtër ku njerëzit janë të përqendruar dhe të qetë është më i mirë se sa një namaz në të cilin njerëzve u mungon përqendrimi dhe në vend të kësaj ata mërziten dhe bëhen të ngathët. Duhet mbajtur në mend se është obligim për myslimanin që të falë namazin e natës në Ramazan dhe të gjitha namazet e tjera me koncentrim dhe rehati dhe qetësi kur është në këmbë, i ulur, në ruku, në sexhde dhe në leximin e Kuranit. Ai nuk duhet të nxitohet. Shpirti i namazit qëndron në kryerjen e tij me shpirt me mendje dhe koncentrim. Ai duhet të kryhet ashtu sikurse Allahu e ka urdhëruar atë me sinqeritet, besueshmëri, shpresë, frikë dhe koncentrim. Allahu Subhanehu ue te ala ka thënë: ‫ٌم ٍ َِن ْ الُ ِل ي ف ىل ََ افا هَه مَ بس ن ِي مْ ق ا‬ “Me të vërtetë, shpëtuan besimtarët, të cilët, në namazin e tyre janë të përulshëm.” 8 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Lumturia ime gjendet në namaz.” 9 Ai salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Kur të falesh duhet të marrësh abdes si duhet. Pastaj drejtohesh drejt Kiblës dhe thua ”Allahu Ekber”. Pastaj lexon atë që e gjen të lehtë nga Kurani. Pastaj bënë ruku derisa të jesh i qetë në të. Pastaj ngritesh lart. Pastaj zbretë në sexhde derisa të jesh i qetë në të. Pastaj ulesh derisa të ulesh i qetë. Pastaj zbretë në sexhde derisa të jesh i qetë në të. Pastaj bënë kështu në pjesën tjetër të namazit tënd.” 10 Shumë njerëz falen gjatë Ramazanit pa kuptuar se çfarë ata janë duke lexuar apo pa arritur qetësinë. Ata çukitin në namaz. Kjo nuk është e lejuar. Kjo në fakt është

mëkat. Namazi nuk është i vlefshëm në këtë mënyrë. Qetësia është një shtyllë e namazit që duhet të jetë prezente në të. Kjo është vërtetuar nga hadithi paraprak. Është e detyrueshme që të jemi të kujdesshëm në lidhje me të. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Vjedhësi më i keq është ai që vjedh nga namazi i tij.” Ai u pyet: ”O i dërguari i Allahut! Si vjedh ai nga namazi i tij?” Ai u përgjigj: ”Ai nuk e plotëson rukunë e tij dhe sexhden e tij.” 11. Është konfirmuar se profeti salAllahu alejhi ue selem urdhëroi personin i cili çukiti në namaz ta përsërit namazin. O myslimanë! Nderone namazin dhe falne atë sikurse Allahu e ka ligjësuar atë. Shfrytëzojeni këtë muaj madhështor. Shenjtërone atë, Allahu ju mëshiroftë, me të gjitha format e mundshme të adhurimit dhe mënyrat që ju sjellin më afër Allahut. Nxitoni në bindje. Ramazani është një muaj madhështorë që Allahu e ka bërë për robërit e Tij fushë garimi. Në të ata konkurrojnë në bindje dhe vepra të mira. Qëndroni larg nga të gjitha ato që Allahu dhe i dërguari i Tij salAllahu alejhi ue selem i kanë ndaluar. Binduni Atij vazhdimisht gjatë Ramazanit dhe jashtë tij. Këshilloni njëri-tjetrin që të urdhëroni të mirën dhe ndaloni nga e keqja, dhe të thërrisni në çdo mirësi në mënyrë që të fitoni Xhenetin, lumturin, nderimin dhe shpëtimin në të dy jetët. Lusim Allahun që të na mbrojë ne, ju dhe të gjithë myslimanët e tjerë nga e gjithë ajo që shkaktohen zemërimin e Tij dhe që Ai ta pranoj agjërimin dhe namazin e natës e të gjithëve, ti përmirësoj sundimtarët myslimanë dhe të mbështet fenë e Tij nëpërmjet tyre dhe ti shkatërrojë armiqtë e Tij nëpërmjet tyre dhe ti bëj të gjithë që ta kuptojnë fenë dhe të kapen për të me stabilitet dhe të gjykojnë dhe të gjykohen me të në të gjitha çështjet. Ai është sigurisht në gjendje të bëjë gjithçka. Allahu e nderoftë, i dërgoftë selate dhe selame mbi profetin tonë Muhammedin, familjen e tij dhe shokët e tij. ___________________________________ 1 - Buhari (1901) dhe (2014) dhe Muslimi (670). 2 - Tirmidhi (806) dhe Nessai (1605). Autentik sipas Imam Albanit në “Irua-ul-Ghalil” (447). 3 - Buhari (991) dhe Muslim (749). 4 - Buhari (1147) dhe Muslim (738).

5 - Muslim (736). 6 - Tirmidhi (806) dhe Nessai (1605). Autentik sipas Imam Albanit në “Irua-ul-Ghalil” (447). 7 - Buhari (90) dhe Muslimi (466). 8 - 23:1-2 9 - Nesai (3939), Ahmedi (12315) dhe të tjerët. Autentik sipas Imam Albanit në “Sahih-ul-Xhemi´” (3124). 10 - Buhari (6251) dhe Muslimi (397). 11 - Ahmed (11549), Darimi (1328) dhe të tjerët. Autentik sipas Imam Albanit në “Sahih-ul-Xhemi” (986).

07. Normat e detyrueshme të agjërimit. Ramazani është muaji më i mirë i vitit. Allahu Subhanehu ue te ala e ka veçuar atë për agjërim, i cili përbën një obligim, dhe është shtylla e katërt e Islamit. Ai pos kësaj ka ligjësuar gjithashtu për myslimanët që të falen gjatë netëve. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Islami është ndërtuar mbi pesë; shahadeti se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut dhe se Muhamedi është i Dërguari i Allahut, namazi, zekati, agjërimi në muajin e Ramazanit dhe Haxhi në Shtëpinë e shenjtë.” 1 “Ai që falet gjatë netëve të Ramazanit me besim dhe shpresë do ti falen mëkatet e tij të kaluara.” 2 Allahu i ka begatuar besimtarin që të përjetojnë Ramazanin. Prandaj, ai duhet ta shfrytëzoj rastin dhe të nxitoj në vepra të mira dhe qëndroj larg nga mëkatet. Ai duhet të jetë ngulmues në përmbushjen e obligimeve të Allahut dhe në veçanti pesë namazet farz. Ato janë shtyllat e Islamit dhe obligimet më të mëdha pas shahadetit.

Është e detyrueshme për çdo burrë dhe grua myslimanë që të kujdesen për namazin dhe ta falin atë në kohën e tij me koncentrim dhe qetësi. Prej obligimeve të namazit më të mëdha në lidhje me burrat është se ata e falin atë me xhemat në xhami, ku Allahu ka urdhëruar që Emri i Tij të përmendet dhe të ngritet lartë. Allahu Azze ue xhel ka thënë: َْ‫ْالَ وعَ َََِقِس َاَو‬ ِ َْ‫َا َََُِّو‬ ِ ََ َْ‫ََيَُّم وعَ ََاُ ََو‬ ْ ََ ‫ََ ِاَ ُِِِّسنَو َا َوس‬ “Faleni namazin dhe jepni zeqatin, dhe faluni me ata që falen (bini në rukuë me ata që bien).” 3 َْ‫ٌمَإ َيم ِينََو‬ ‫ْمَ َََ ِو‬ ‫سنَوقَمهُِِو ِ نِو‬ َ ‫ف‬ ِ ََ ‫ْالَ ِعو‬ ِ َََ ‫ع ََإ‬ ْ ََ َْ َ َْ‫ه ََقََ َاَو‬ “Vazhdoni rregullisht namazet (faljet), e edhe atë namazin e mesëm, dhe ndaj Allahut të jeni respektues (në namaze).” 4 Është e sigurt se kanë shpëtuar besimtarët: ‫ْ قَ ْاو‬ ‫ْ َالُِ ِِ ْول يِف ىَ ْول ََِبِسنَو َ َْ َافْ اِ هََنَو ِ َ ْيمَ َو‬ ِ ‫ٌَم‬ َ ‫ٍََِنَو‬ “Ata të cilët janë të përulur dhe të kujdesshëm gjatë faljes së namazit.” 5 Derisa Ai Azze ue Xhel tha: ‫ٌمَإ ىَ ْول ََََِبِسنَو‬ ‫ٌَم َِا ََنَو يِس َِم ىَ ْول َ َْؤ ِْاا ََْ َو‬ َ ‫ْمَ َََُِ ِِ ْلو‬ َ ‫ي َس ِاَََنَو ََِبِسنَو َ َْ ََ َِاَََنَو ىَ َلو ِ َ َََْوِكَو س َ َيم ِينََنَو‬ “Dhe ata të cilët i kushtojnë kujdes kohës së namazit të tyre të tillët janë mu ata trashëgimtarët, të cilët e trashëgojnë Firdeusin dhe aty ata janë përgjithmonë.” 6 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Besa mes nesh dhe atyre është namazi; ai që e lë atë ka bërë kufër.” 7 Abdullah bin Mesudi radijAllahu anhu ka thënë: “Ne e kemi vërejtur dhe se i vetmi person që nuk vie me xhemat është një hipokrit i njohur.” 8 O robër të Allahut! Keni frikë Allahun në lidhje me namazet tuaja. Kujdesuni për ta falur atë në xhemat. Inkurajojeni njëri-tjetrin për të në Ramazan dhe jashtë tij në mënyrë që ju të fitoni falje dhe shpërblim të shumfishtë dhe i shpëton zemërimit të Allahut, ndëshkimit dhe ngjashmërisë me armiqët e Tij hipokritët. Pas namazit, dhënia e lëmoshës është obligimi më i rëndësishëm. Allahu Azze ue Xhel thotë:

‫َه َِسَ َِِْا َََ َِّ ِلو َِاِ َاََ ََ َام‬ ‫ِْسنَو َِو‬ ‫َ َْفَ ِسن َا ِوْ اِس َو‬ ِ ََ َََ ُ ْ‫ن ََبََِكَو ََ ِيَُّمعَو ََسَف‬ ِ ‫ْ َال وعَ ََسَفِس َاََ َيهَ َؤمء ََانِسنَو ََ وه َ َا ٌْم‬ “E duke qenë se ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, pos që ta adhuronin Allahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, që të largohen prej çdo besimi të kotë, ta falin namazin, të japin zeqatin, se ajo është feja e drejtë.” 9 ََ‫ْ َالعَو َََِقِس َا‬ ِ ََ َََ ُ‫ُ َْا َي َاَنَو َََِمَُِّ ْلو ََ ِاعََ َول ََََِِ سَََِ ََ ِيَُّمعَو ََا‬ “Falni rregullisht namazin, jepni zeqatin dhe respektoni të dërguarin në mënyrë që të mëshiroheni.” 10 Zekati është shtylla e tretë e Islamit dhe është përmendur në Librin e Allahut dhe në Sunnetin e të dërguarit salAllahu alejhi ue selem së bashku me namazin. Nderoje atë ashtu sikurse e ka nderuar atë Allahu dhe sigurohu që shpejt dhe që sinqerisht t’ia paguashë atë njerëzve të cilët e meritojnë atë kur koha e saj e detyrueshme vie. Paguaje atë me kënaqësi dhe mirënjohje ndaj Atij Subhanah, i Cili jep dhurata. Keni parasysh se ai u pastron ju dhe pasuritë tuaja. Në këtë mënyrë, ju e falënderoni Atë që ju ka dhënë mirësi dhe të kujdeset për vëllezërit e tuaj të varfër. Allahu Azze ue Xhel ka thënë: ‫ْاَقَ َوْ ِ َ ْا َََ َِ ِِ ْلو اِنْو ٌَ ْبو‬ ‫ُ َيَ نُِّس ِِ َو‬ َ ‫لَ ُ َ ََ ِ نِ َاىَ ْول‬ “Merr prej pasurisë së tyre (të atyre që pranuan gabimin) lëmoshë që t’i pastrosh me të dhe t’u shtosh (të mirat).” 11 َََ‫ََََ واَ ا َلو َ ٌْ َام‬ ‫ٍََُّ َوا ٌِ َِما َو‬ ِ ََ َ ‫ِز ناِنْو ََ َقمِس ِلو ٍَُّ َْاَ ا‬ “Veproni duke falënderuar, o familje e Davudit, e nga robërit e Mi, pak janë mirënjohës.” 12 Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha Muadh bin Xhebelit radijAllahu anhu kur ai dërgoi atë në Jemen: “Ti do të shkosh tek një popull nga pasuesit e Librit. Thirri ata për në shehadet. Nëse ata të binden në këtë, ti duhet tua mësoshë atyre se Allahu i ka urdhëruar ata të falen pesë herë në ditë. Nëse ata të binden në këtë, ti duhet tua mësoshë atyre se Allahu i ka urdhëruar që të paguajnë zekatin që mirret nga të pasurit e tyre dhe u jepet të varfërve të tyre. Nëse ata të binden në këtë, ti duhet të qëndroshë larg nga pasuritë e tyre më të mirat. Shmangnu duasë së të shtypurit: sepse nuk ka asnjë pengesë mes saj dhe Allahut.” 13 Buhariu dhe Muslimi. Gjatë këtij muaji myslimani duhet ti jep më shumë rëndësi furnizimit dhe kujdesjes ndaj të varfërve dhe atyre që dalin për të lypur. Ata duhet ti ndihmojnë në agjërim dhe në namazin e natës dhe të pasojnë të dërguarin e Allahut salAllahu alejhi ue

selem në këtë, syno kënaqësinë e Allahut Subhanah dhe falënderoni për mirësitë e Tij. Allahu i ka premtuar atyre që dhurojnë për hirë të Tij një shpërblim madhështorë dhe një zëvendësim të madh: ‫عَُّل ِ َه وؤ َ َُفَ نِا َاََ ََ َام‬ ‫َِلْ َاَ ََِ َ ٌْ َن َول ٌَ ْس َاَ ى َوََ ِِو‬ ِ ‫َه ٌِه واَ ُ َِلا ََوَ ٌَ ْس ِاو ناِنْو‬ “Sepse, çdo të mirë që e përgatitni ju për vete më parë, do ta gjeni te Allahu më të mirë dhe (do të keni) shpërblim më të madh.” 14 ‫ٍ ْفءِو ِ نان َِهؤَ ْفُ َل ََ َام‬ َ ‫ََ ِا َِيقِسنَو ٌَ ْس َوا ََى َوََ س َ ٌْ ِمؤ َ وه َ يَ َِ ََو‬ “Ai ua kompenson atë që e ndani ju; dhe Ai është më i miri furnizues.” 15 Vepra më e rëndësishme pas namazit dhe dhënies së zekatit është agjërimi i Ramazanit, i cili është një prej pesë shtyllave të lartëpërmendura të Islamit në fjalët e profetit salAllahu alejhi ue selem: “Islami është ndërtuar mbi pesë; shahadeti se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut dhe se Muhammedi është i Dërguari i Allahut, namazi, zekati, agjërimi në muajin e Ramazanit dhe Haxhi në Shtëpinë.” 16. Myslimani e ka obligim që të ruaj agjërimin e tij dhe namazin e natës nga të gjitha fjalët dhe veprat të cilat Allahu i ka ndaluar. Qëllimi i agjërimit është bindja ndaj Allahut Subhanah, nderimi i ndalesave të Tij dhe luftimi i egos në mënyrë që ai ti bindet Zotit të tij dhe të adobtohet me largimin nga gjërat që Allahu i ka ndaluar. Qëllimi nuk është vetëm për t’iu shmangur ushqimit, pijeve dhe faktorëve të tjerë që e prishin agjërimin. Prandaj, është transmetuar autentikisht se profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Agjërimi është mburojë. Kur ndonjëri prej jush agjëron, ai nuk duhet të flasë fjalë të pahijshme apo të sokollis. Nëse dikush e fyen atë, ai vetëm thotë: ”Unë jam agjërueshëm.” 17. “Allahu nuk ka nevojë që një person të braktis ushqimin dhe pirjen në qoftë se ai nuk e braktis gënjeshtrën.” 18 Keni kujdes, Allahu ju mëshiroftë, sepse çdo gjë që e dëmton agjërimin, e zvogëlon shpërblimin dhe zemëron Zotin Azze ue Xhel, si kamata, kurvëria, vjedhjet, vrasjet e padrejta, konsumin e padrejtë të pasurisë së jetimëve dhe formave të tjera të padrejtësisë që kanë të bëjnë me jetën, pasurinë dhe nderin, mashtrimin, pabesinë, mosbindjen ndaj prindërve, shkëputja e lidhjeve farefisnore, urrejtja, konsumimi i alkoolit, i drogës dhe duhani, përgojimi, shpifja, gënjeshtra, dëshmia e rrejshme, pretendime të rrejshme, betimet e rrejshme, rruajtja e mjekrrës, zgjatja e mustaqeve, mendjemadhësia, veshja e burrave nën zogun e këmbëve, muzika, veshja e që tërheq vëmendjen nga gratë, moslargimi nga përzierja me burrat dhe përngjasimi me gratë pabesimtare kur është fjala për rrobat dhe çdo gjë tjetër që

Allahu dhe i dërguari i Tij salAllahu alejhi ue selem e kanë ndaluar dhe gjëra të pahijshme si filmat që përmbajnë atë që Allahu e ka ndaluar si lakuriqësia, gjysmëlakuriqësia, fjalët devijuese dhe gjëra tjera të ndaluara që shfaqen në telivizion si imazhet, këngët, muzika dhe dhe propaganda të rreme. Pos kësaj myslimani është i obliguar pavarësisht nëse ai është agjërueshëm apo jo, të qëndrojë larg nga të gjitha gjërat e kota si lojëra me letra dhe tjera. Aty dëshmohet gënjeshtra dhe veprohen vepra të rreme. Ajo gjithashtu shpie në ngurtësimin e zemrës dhe sëmundjen e saj dhe e merrë për asgjë legjilacionin e Allahut dhe bëhet dembel ndaj urdhëresave të Allahut sikurse namazi me xhemat dhe tjera obligime dhe kjo gjithashtu shpie në rënien e shumë ndalesave. Të gjitha këto mëkate të cilat i kemi përmendur janë të ndaluara, pa marrë parasysh kohën dhe vendin. Megjithatë, ato janë më serioze dhe më të rënda në Ramazan për shkak të vlerave të tij dhe shenjtërisë së tij. O myslimanë kini frikë Allahun, dhe qëndrojni larg nga ajo që Allahu dhe i dërguari i Tij salAllahu alejhi ue selem e kanë ndaluar. Qëndroni larg nga të gjitha ato që Allahu dhe i dërguari i Tij salAllahu alejhi ue selem e kanë ndaluar. Bindju Atij vazhdimisht gjatë tërë Ramazanit dhe jashtë tij. Këshilloni njëri-tjetrin në mirësi dhe ndaloni të keqën, dhe thërrisni në çdo mirësi në mënyrë që ju të fitoni Xhenetin, lumturin, nderimin dhe shpëtimin në të dy jetët. Ne e lusim Allahun që të na mbrojë ne dhe ju nga ajo që shkakton zemërimin e Tij, të pranojë agjërimin tonë dhe namazin e natës, të përmirësojë sundimtarët myslimanë dhe ta mbështesë fenë e Tij nëpërmjet tyre dhe ti shkatërrojë armiqtë e Tij nëpërmjet tyre dhe t’i bëj të gjithë që ta kuptojnë fenë dhe të përqendrohen në të me stabilitet dhe të gjykojnë dhe të gjykohen pergjatë saj në të gjitha çështjet. Ai është sigurisht në gjendje të bëjë gjithçka. Allahu e nderfotë, i dërgoftë salate dhe selame Profetit tonë Muhammed, familjës së tij dhe shokëve të tij. ___________________________ 1 - Buhari (8) dhe Muslimi (16). 2 - Buhari (1901) dhe (2014) dhe Muslimi (670). 3 - 2:43 4 - 2:238

5 - 23:1-2 6 - 23:9-11 7 - Tirmidhi (2621), Nessai (463), Ibn Maxheh (1079) dhe Ahmedi (22987). Autentik sipas Imam Albanit në “Sahih Ibn Maxheh” (884). 8 - Buhari (1496) dhe Muslimi (19). 9 - 98:5 10 - 24:56 11 - 9:103 12 - 34:13 13 - Buhari (1496) dhe Muslimi (19). 14 - 73:20 15 - 34:39 16 - Buhari (8) dhe Muslimi (16). 17 - Buhari (1904) dhe Muslimi (1151). 18 - Buhari (1903).

08. Arsyet që lejojnë mos agjërimin e Ramazanit.

O myslimanë! Mëso arsyet e mëposhtme që lejojnë mosagjërimin e Ramazanit: 01 – Sëmundja. Është e ligjësuar për të sëmuarin i cili rëndohet nga agjërimi që ta braktis agjërimin. Kur Allahu e shëron atë, ai i konpenzon ditët që është i detyruar ti agjërojnë. Allahu Subanah ka thënë: ‫ٌمَإ َِ َْو َا ِاسهَم َُّمنَو َان‬ َ ‫عؤَ ِوا‬ َ ِ ‫ِ َ ٌَ َوا َِسِ ِملو ناِنْو يَ ِِا ِ وع‬ “Ndërsa ai që është i sëmurë ose gjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë aq ditë sa nuk i ka agjëruar).” 1 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Allahu do që lehtësimi i Tij të praktikohet në të njëjtën mënyrë siç Ai urren që mëkati i tij të veprohet.” 2 Kushti është që agjërimi ta rëndojë agjëruesin. Nëse ai nuk e mundon atë, nuk i lejohet që ta braktis agjërimin për shkak se ai nuk konsiderohet të jetë i arsyetuar. Nëse mjekët e besuar i jepin pacientit diagnozën se ai vuan nga një sëmundje kronike, ai nuk detyrohet të agjërojë e as ta konpenzojë agjërimin. Në vend të kësaj ai është i obliguar që ti jepë rreth 1 ½ kg ushqim një personi të varfër për çdo ditë që ai nuk e agjëron. Është e lejueshme që të paguajë tërë konpenzimin e plotë përnjëherë, pavarësisht nëse kjo bëhet në fillim të muajit, në fund të muajit apo gjatë muajit. Ajo mund ti paguhet një personi të varfër ose disa personave. 02 – Shtatzënia dhe gjidhënia. Gratë shtatzëna dhe gjidhënëse kanë të njëjtin gjykim si personi i sëmurë. Nëse ato rëndohen nga agjërimi, atëherë është ligjësuar për to që të braktisin agjërimin. Në këtë rast, ato janë si personi i sëmurë, janë të obliguara që t’i konpenzojnë ditët kur ato munden. Disa dijetarë thonë se është e mjaftueshme që t’i ipet ushqim një personi të varfër për çdo ditë që ato nuk e agjërojnë. Megjithatë, ky mendin është i dobët. Mendimi i saktë është se ato janë të obliguara që t’i kompenzojnë ato ditë ashtu sikurse udhëtari dhe i sëmuri. Allahu Subhanehu ue te ala ka thënë: ‫ٌمَإ َِ ْوَ َا ِاسهَم َُّمنَو َان‬ َ ‫عؤَ ِوا‬ َ ِ ‫ِ َ ٌَ َاو َِسِ ِملو ناِنْو يَ ِِا ِ وع‬ “Ndërsa ai që është i sëmurë ose gjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë aq ditë sa nuk i ka agjëruar).” 3

Kjo dëshmohet po ashtu edhe nga ajo që ka transmetuar Enes bin Malik el-Kabi nga i dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem i cili ka thënë: “Allahu ka lejuar udhëtar që të mos agjërojë dhe të kryejnë namazin përgjysmë, dhe Ai ka lejuar mosagjërimi për shatzënën dhe gjidhënësen.” 4 Transmetuar në të pesë librat. 03 – Udhëtimi. Kjo është në zgjedhjen e udhëtarit, nëse ai dëshiron të agjëroj apo jo. Argumentet e Sheriatit siç duket nënkuptojnë se është më mirë që të mos agjërojë edhe në qoftë se agjërimi nuk e rëndon atë. Allahu Subhanehu ue te ala ka thënë: ‫ٌمَإ َِ َْو َا ِاسهَم َُّمنَو َان‬ َ ‫عؤَ ِوا‬ َ ِ ‫ِ َ ٌَ َوا َِسِ ِملو ناِنْو يَ ِِا ِ وع‬ “Ndërsa ai që është i sëmurë ose gjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë aq ditë sa nuk i ka agjëruar).” 5 Në mënyrë të ngjashme, profeti salAllahu alejhi ue selem lejoi shokët e tij që të mos agjëronin kur ata udhëtonin. Megjithatë, është në rregull të agjëruarit gjatë udhëtimit. Profeti salAllahu alejhi ue selem e kishte zakon të agjëronte dhe të mos agjëronte kur ai udhëtonte. Kur Hamzah bin el-Aslami e pyeti atë në lidhje me të ai tha: “Agjëro nëse dëshiron dhe mos agjëro nëse nuk dëshiron.” 6 Nuk ka rëndësi nëse udhëtari udhëton me makinë, në deve, në anije apo aeroplan. Të gjitha përfshihen nga udhëtimi dhe për këtë arsye ata kanë të drejtë të praktikojnë atë që është e lejuar gjatë agjërimit. Në kohen e profetit salAllahu alejhi ue selem Allahu Subhanah e ligjësoi dispozitat e robërve të Tij, të cilat kanë të bëjnë me udhëtimin dhe qëndrimin pas vdekjes së profetit salAllahu alejhi ue selem deri në Ditën e Gjykimit. Ai Subhanah e di se si gjërat do të ndryshojnë dhe se si mjetet e transportit do të ndryshojnë. Në qoftë se gjykimi do të ndryshonte, atëherë Ai Subhanah do të kishte bërë me dije këtë ashtu sikurse veproi në suren “en-Nahl”. ‫ٌمَ ْسكَو ََهَ ِي َْ َهم‬ ‫ٍ ْفءِو َِنَُّ ِ نول ُِ ِْسَمهَم َ َْ ُُِّ َو‬ َ ‫َمت‬ َ َ‫هَىَ وا‬ ْ ‫َِ ْم َا‬ َ َْ‫عمِاِ سنَو ٍَََِ َْاه ََ َايْ َا و‬ “E, Na ta kemi dërguar ty Librin, – shpjegim për çdo çështje dhe si udhërrëfyes, mëshirë dhe sihariq për myslimanët.” 7 ‫سا َََ َْ ِِرَم َول َََ َْ ٌَ ْس َلو‬ ‫ْ ََ ِيسهَ َوْ َُِ َْا َََُِّىَم َََ َْيَاِ َو‬ ‫ُ َ ِْمَ َاَنَو ولَ َام ََسَ ٌْم َ َو‬

“(Krijoi) edhe kuajt, mushkat dhe gomarët, për t’i shaluar ju, dhe për zbukurim, e krijon (Allahu) edhe ato që nuk i dini ju.” 8 Nëse myslimani e di se do të jetë i vështirë konpenzimi i ditës që ka braktisur për arsye të udhëtimit, si rezultat i kësaj ai vendos që ta agjërojë këtë ditë, kjo lejohet dhe ska të keqe në këtë. Nuk ka lidhje nëse transporti është i përshtatshëm ose i papërshtatshëm, pasi që argumenti është i pakufizuar. Nëse moti është i nxehtë dhe mundimi është i madhë, theksohet se agjërimi duhet prishur. Në këtë rast është e urryer të agjërohet. Kur profeti salAllahu alejhi ue selem e pa një udhëtar agjërues i cili kishte hyrë nën hije për shkak të vapës, ai i tha: “Nuk është devotshmëri agjërimi gjatë udhëtimit.” 9 Është gjithashtu konfirmuar se ai salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Allahu do që lehtësimet e Tij të veprohen në të njëjtën mënyrë siç Ai urren që mëkati të veprohen.” 10. Në një tjetër formulim thuhet: “Allahu do që lehtësimet e Tij të praktikohen në të njëjtën mënyrë siç dëshiron që urdhëresat e tij të praktikohen.” 11 VËNI RE! Nëse udhëtari ka braktisur agjërimin dhe pastaj vendoset në një qytet përgjatë rrugës, ai nuk është i obliguar që të filloj agjërimin në qoftë se ai nuk ka ndërmend të qëndrojë aty katër ditë ose më pak. Megjithatë, ai nuk mund të bëjë veprime që prishin agjërimin në prani të banorëve pasi që ata nuk e dinë gjendjen e tij. Ai është i detyruar të bëjë atë fshehurazi në mënyrë që ai të mos akuzohet për diçka që Allahu e ka ndaluar, dhe në mënyrë që askush të mos merr guximin që ta pasojë atë. Nëse udhëtari jo-agjërues ka ndërmend të qëndrojnë në qytet më gjatë se katër ditë, ai duhet të nisë agjërimin sapo të arrijë në qytet dhe pastaj ta konpenzojë këtë ditë. Ai pra duhet ta agjërojë pjesën tjetër të ditës, shumica e dijetarëve besojnë pasi që ai e ka ndërmend të qëndroj aty më gjatë se katër ditë ai ka gjykimin e banorëve e jo të udhëtarit. 04 – Cikli mujor. Kur gruas i vie cikli i saj mujor, ajo nuk agjëron dhe nuk falet. Kur ajo pastrohet i konpenzon ditët e humbura të ramazanit por jo edhe namazet. Buhari dhe të tjerët

kanë transmetuar se profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë, kur ai shpjegoi fenë e mangët të gruas: “A nuk është rasti që ju kur keni ciklin nuk agjëroni as nuk faleni?” 12 Për më tepër, transmeton Al-Buhari dhe Muslim nga Mu’adhah ajo e pyeti Aishën (radijAllahu anha) përse gruaja me menstruacione duhet të kompenzojë agjërimin e jo namazin. Aisheja u përgjigj: “Jeni Harurijjeh?” Atëherë ajo tha: “Unë nuk jam Harurijjeh. Unë vetëm po pyes.” Aisheja tha: “Ne kur kishim ciklet mujore në kohën të dërguarit të Allahut (salAllahu alejhi ue selem), urdhëroheshim për të kompenzuar agjërimin e jo namazin.” 13 Transmetuar nga el-Buhari, Muslimi dhe të tjerët. Kjo është prej mëshirës së Allahut dhe mirësisë ndaj gruas. Pasi që namazi përsëritet çdo ditë pesë herë në ditë, ndryshe nga cikli mujor i cili në bazë ndodh një herë në muaj, Allahu shfuqizoi që namazi të përsëritet për shkak të vështirësive të mëdha nga e cila përbëhet vepra. Por pasi që agjërimi ndodhë vetëm një herë në vit, Allahu e obliguar atë që të përmbahet nga agjërimi gjatë ciklit të saj mujor nga mëshira për të. Pastaj ajo është e detyruar të konepenzojë ditët e humbura për të arritur dobinë Sheriatike. 05 – Lehonia – Nifasi. Nifasi është gjaku që del për shkak të lindjes. Përderisa gruaja e shehë gjakun dyzet ditë pas lindjes, ajo nuk falet dhe nuk agjëron. Ndërkohë, nuk është e lejueshme për burrin e saj që të ketë marrëdhënie seksuale me të derisa ajo të pastrohet, ose pasi të kenë kaluar dyzet ditë. Nëse gjaku zgjatë më shumë se dyzet ditë, ajo duhet të pastrohet pas ditës së dyzetë. Sepse nifasi nuk zgjat më shumë se dyzet ditë, sipas mendimit të saktë. Kështu që ajo duhet të pastrohet dhe të falë namazin. Bëhet gjithashtu e lejueshme për burrin që të ketë marrëdhënie seksuale me të. I lejohet asaj që të përdor pambuk dhe gjëra të tjera për të parandaluar gjakun në mënyrë që gjaku të mos bie në rrobat dhe trupin e saj. Ky gjak është gjakderdhje që nuk e pengon agjërimin, namazin apo marëdhëniet seksuale. Në vend të kësaj, ajo është e detyruar që të merrë abdest para çdo namazi.

Nëse gruasi i vien sekrecione të tejdukshme brenda dyzet ditëve, atëherë ajo duhet të lahet, të falet dhe të agjërojë. Gjithashtu bëhet e lejueshme për burrin që të ketë marrëdhënie seksuale me të, edhe nëse kanë kaluar vetëm disa ditë. Nëse i kthehet gjaku gruas brenda dyzet ditëve ajo duhet të braktis namazin dhe agjërimin. Me këtë nuk lejohet për burrin e saj që të ketë marrëdhënie seksuale me të derisa ajo të pastrohet, ose të kalojnë dyzet ditë. Vëre: Gjaku që del nga një grua që vuan nga gjakrrjedhjet nuk është as gjak menstrual e as gjak nifasi. Ky gjak është i pastër. Në këtë rast, ajo duhet të agjërojë dhe të falet dhe është e lejueshme për burrin që të ketë marrëdhënie seksuale me të kur asaj i vie ky gjak. Ajo duhet të merrë abdest para çdo namazi ashtu sikurse personi që vuan nga rrjedhja e urinës. Ajo është e detyruar që të mbrohet nga gjaku duke përdorur pambuk ose diçka tjetër në mënyrë që gjaku të mos bi në trupin e saj apo në rrobat e saj. Kjo praktikë është transmetuar autentikisht prej profetit salAllahu alejhi ue selem. Paaftësia për shkak të moshës së vjetër. Në qoftë se burri dhe gruaja janë aq të vjetër sa që rëndohen nga agjërimi, iu lejohet të braktisin agjërimin dhe në vend të kësaj të japin ushqim të varfërve për çdo ditë që ata nuk agjërojnë. Ose ata e ftojnë të varfërin të ha me ta, ose i japin 1 ½ kg hurme, grurë ose oriz një personi të varfër për çdo ditë që nuk agjërojnë. Pos kësaj nëse ata vuajnë nga plagë të mbushura me qelb apo ndonjë sëmundje tjetër, ata me të vërtetë duhet të braktisin agjërimin. Ata gjithashtu nuk janë të detyruar tu japin ushqim të varfërve, sepse ata nuk agjërojnë për shkak të sëmundjes dhe e jo për shkak të moshës së vjetër. Nëse shërohen ata duhet ti konpenzojnë ditët e humbura. Nëse ata nuk janë në gjendje që ti kompenzojnë ditet e humbura për shkak të moshës së vjetër, ata duhet t’u japin ushqim njerëzve të varfër sipas asaj që kemi përmendur. Kështu ka dhëne fetva Ibn Abasi radijAllahu anhua dhe dijetar të tjerë. Argumentet për këtë janë të njohura. Një prej tyre është fjala e Allahut: ‫ٌمَإ َِ ْوَ َا ِاسهَم َُّمنَو َان‬ َ ‫عؤَ ِوا‬ َ ِ ‫ِ َ ٌَ َاو َِسِ ِملو ناِنْو يَ ِِا ِ وع‬ “Ndërsa ai që është i sëmurë ose gjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë aq ditë sa nuk i ka agjëruar).” 14 Plaku i paaftë nuk është në gjendje t’i konpemzojë ditët. Prandaj, është obiligim për të që të japë ushqim në vend të agjërimit. Kur shërbëtori i profetit salAllahu alejhi ue selem Enes bin Maliku radijAllahu anhu, u moshua aq shumë sa që rëndohej nga agjërimi ai braktisi agjërimin dhe u jepte ushqim të varfërve për çdo ditë që nuk agjëronte. Ndërsa nëse personit i ik mendja, ai as nuk obligohet tu japë ushqim të varfërve apo diçka tjetër.

Lusim Allahun Azze ue Xhel që Ai të na lejon ne, ju dhe të gjithë myslimanëve të tjerë të kuptojmë fenë dhe të kapemi për të dhe që Ai të na mbron nga të gjitha të këqijat e shpirtrave tanë dhe veprat e këqija. Ai ka fuqi për këtë dhe Ai është i aftë të bëj çdo gjë. Allahu e nderoftë dhe i dërgoftë paqen robit të Tij dhe të dërguarit e Tij dhe profetit tonë Muhammed, familjes së tij dhe shokëve të tij. ______________________________ 1 - 2:185 2 - Ahmed (5866), Bejhaki (5201) dhe të tjerët. Autentik sipas Imam Albanit në “Iruaul-Ghalil” (564). 3 - 2:185 4 - Tirmidhi (715), Nesai (2275), Ibn Maxheh (1667) dhe Ahmedi (20341). Autentik sipas Imam Albanit në “Sahih Ibn Maxheh” (1353). 5 - 2:185 6 - Buhari (1943) dhe Muslimi (1121). 7 - 16:89 8 - 16:8 9 - Buhari (1946). 10 - Ahmedi (5866), Bejhaku (5201) dhe të tjerët. Autentik sipas Imam Albanit në “Irua-ul-Ghalil” (564). 11 - Ahmedi (5866), Bejhaki (5201) dhe të tjerët. Autentik sipas Imam Albanit në “Irua-ul-Ghalil” (564). 12 - Bukari (304) dhe Muslimi (80). 13 - Buhari (321) dhe Muslimi (335). 14 - 2:185

09. Gjërat që e prishin agjërimin O myslimanë! Mëso gjërat vijuese të cilët e prishin agjërimin: 01 – Ushqimi dhe pijet. Myslimani i cili agjëron agjërimin e detyrueshëm, është i obliguar që të përmbahen nga ushqimi që nga hyrja e agimit. Nëse ai ha ose pi pasi të ketë hyrë agimi, atëherë agjërimi i tij prishet dhe detyrohet ta konpenzojë këtë ditë. Allahu Subhanah ka thënë: َْ‫وٍََ َْاو َََُّمََو‬ ‫ض َ َْ ٌَ ْس َو‬ ‫ع ََ ِوا َ َْ ٌَ ْسَِو اِ نَو َ َ ِْسَ َو‬ ‫ََِم ْس ِول َََِّإ ََ ِ ن‬ ْ َ َ ‫ْسَم َلو َُِِ ُاَوَْ َ َ ِلو َ َْؤَلْ ِوا اِ نَو‬ َ َََِْ ‫َ َََُّ َول سَََُِسِنَو َيُ ِإ‬ “Dhe hani e pini deri në mëngjes (deri në imsak) derisa të dallohet peri i bardhë nga peri i zi, pastaj plotësonie agjërimin deri në muzg, (deri në perëndim të diellit).” 1 Ai që ha dhe pi nga dyshimi në agimin nuk është i detyruar të konpenzojë dhe agjërimi i tij është i saktë, përderisa nuk është konfirmuar se ai hëngri ose piu pas hyrjes së agimit, sepse në esencë është ende natë. Si një masë paraprake është ligjësuar për besimtarët që të hanë dhe të pinë para se të hyjë koha e paqartë. Ai gjithashtu duhet të veprojë në këtë mënyrë që agjërimi i tij të plotësohet. Ndërsa ai që ha dhe pi nga dyshimi i ngrysjes ka bërë gabim. Ai është i obliguar që ta konpenzojë këtë ditë, sepse në esencë është ende ditë. Myslimanit nuk i lejohet që ta prish agjërimin derisa të sigurohet se dielli ka perënduar ose të paktën që fuqishëm ta ndiej këtë. Ai që sheh një mysliman duke pirë, duke ngrënë ose duke bërë ndonjë gjë tjetër që e prish agjërimin gjatë ditës në Ramazan është i obliguar që ta qortojë për këtë, pavarësisht nëse ai e bën këtë nga harresa apo me qëllim. Është mëkat të vepruarit një gjë të tillë gjatë agjërimit, edhe nëse personi është i arsyetuar. Duhet vepruar në këtë mënyrë, në mënyrë që askush të mos merr guximin dhe të veprojë atë që Allahu e ka ndaluar gjatë agjërimit dhe të pretendojë që ajo ndodhi si shkak i harresës. Ai që vërtet e vepron këtë për shkak të harresës nuk është i detyruar që ta konpenzojë këtë ditë. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë:

“Kushdo që harron ndërsa ai është agjërueshëm dhe ha ose pi, duhet ta vazhdojë agjërimin e tij. Nuk është askush tjetër përveç Allahut Ai i Cili i ka dhënë për të ngrënë dhe për të pirë.” 2 Ka konsensus në lidhje me vërtetësinë e këtij hadithi. 02 – Gjërat që kanë të njëjtin efekt si ushqimi dhe pija dhe ato janë dy: 01 – Të marrurit gjak. Për shkak se personi merr një furnizim me gjak të pastër, ai duhet ta konpenzojë këtë ditë. Ndërsa nëse ai furnizohet me një substancë shtesë gjithashtu e ka prishur agjërimin dhe kjo është gjëja shtesë që e prishë agjërimin. 02 – Injeksioni ushqyes. Një injeksion i tillë e prish agjërimin në qoftëse mirret me qëllim. Injeksionet e zakonshme nuk e prishin agjërimin. 03 – Gjaku menstrual dhe gjaku i Lehonisë/Nifasit. Gruaja me ciklin mujor dhe lehoni duhet të përmbahet nga agjërimi gjatë kësaj kohe. Nuk është i lejueshëm apo i vlefshëm namazi apo agjërimi fjatë kësaj kohe. Ato janë të obliguara që të konpenzojnë agjërimin por jo edhe namazet e asaj kohe. Është konfirmuar se Aishja radijAllahu anha u pyet përse gruaja me menstruacione duhet të konpenzojë agjërimin ndryshe nga namazi. Kësaj pyetje Aishja jupërgjigjë kështu: “Ne na vinin ciklet tona mujore në kohën e të dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem. Ne urdhëroheshim që të konpenzojmë agjërimin ndryshe nga namazet.” 3 Ka konsensus në lidhje me vërtetësinë e këtij hadithit. Nëse gruaja ndien dhimbje menstruale para perëndimit të diellit pa parë gjak menstrual derisa dielli nuk ka perenduar, agjërimi i saj është i sakte. Gjaku i menstruacioneve e prish agjërimin e jo vetëm dhimbjet. 04 – Vjella me qëllim. Ai që vjellë qëllimisht e prishë agjërimin. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që vjell nuk është i obliguar që ta kompenzojë këtë ditë. Ai që vjellë qëllimisht është i obliguar që ta konpenzojë këtë ditë.” 4 Lus Allahun me Emrat e Tij të bukur që Ai të na udhëzojë ne dhe ju dhe të gjithë myslimanët në atë që e kënaqë Atë, të na bëjë të qendrueshëm në të vërtetën, të ndihmoj fenë e Tij, të lartësoj fjalën e Tij, të përmirësojë gjendjen e të gjithë myslimanëve, tu jep atyre sundimtarët më të mirë dhe ti udhëzojë ata drejt asaj që e kënaq Atë, dhe në atë që është më e mira për robërit dhe vendet e tyre.

Unë i kërkoj Atij që t’i ndihmoj ata me çdo të mirë, të përmirësojë marrëdhëniet mes tyre, ti bëj ata udhëzuez të devotshëm që udhëzojnë dhe përmirësojnë gjendjen e të tjerëve, ti bëj ata që të gjykojnë me ligjin e Allahut dhe ti mbrojë nga puna e shejtanit dhe nga devijimet e sprovave. Ai mund ta bëj këtë dhe Ai është i aftë të veprojë çdo gjë. Gjithashtu lus Allahun që ti bëj të gjithë myslimanët e botës që ta kuptojnë fenë, të kapen për të, të bashkëpunojnë në mirësi dhe në devotshmëri dhe të na ndihmoj ne dhe ju në çdo gjë që e kënaq Atë. Allahu e nderoftë, i dërgoftë paqe dhe e bekoftë robin e Tij dhe të Dërguarin e Tij dhe profetin tonë Muhammed, familjen e tij, shokët e tij dhe pasuesit e tij të rëndomtë. ______________________________________ 1 - 2:187 2 - Buhari (1933) dhe Muslimi (1155). 3 - Buhari (321) dhe Muslimi (335). 4 - Ebu Davudi (2380), Tirmidhi (720), Ibn Maxheh (1676) dhe Ahmedi (10468). Autentik sipas Imam Albanit në “Sahih-ul-Xhemi´ (6243).

10. Faktorë tjerë që e prishin agjërimin. O myslimanë! Mëso gjërat vijuese të cilat e prishin agjërimin: 05 – Hixhamja. 1 Gjaku që e prish agjërimin është gjaku që del gjatë bërjës hixhame. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “ Ai që bën hixhame dhe atij të cilit i bëhet hixhamja e kanë prishur agjërimin.” 2 Analogji të njëjtë marrin të gjitha që kanë të njëjtin efekt në të cilin një person qëllimisht nxjerr gjakun në mënyrë që ai të ndikohet nga dobësisa. Ashtu si hixhamja edhe ajo gjithashtu e prish agjërimin. Nga njëra anë, Sheriati Islam nuk bën dallimin

në mes të dy gjërave të barabarta. Nga ana tjetër, ai gjithashtu nuk bën bashkimin mes dy gjërave të kundërta. Nëse një person humb shumë gjak pa qëllim, sikurse përmes rrjedhjes së gjakut nga hunda, nga plaga e shkaktuar me thikë në lidhje me prerjën e mishit apo të shkelurit mbi xhama, agjërimi nuk prishet. Në këtë rast, nuk ka rëndësi nëse personi humbë shumë gjak. E njëjta gjë vlenë edhe në qoftë se humbet pak gjak gjatë kryerjes së analizave të gjakut. Kjo gjithashtu nuk e prish agjërimin pasiqë kjo nuk ndikon në agjërimin. 06 – Marrëdhënia seksuale me depërtimin e penisit në vaginë. Nëse burri ka marrëdhënie seksuale me gruan e tij gjatë ditës në Ramazan që të dy obliguohen të bëjnë shpagim. Shpagimi është që të lirohet një rob besimtar. Nëse ata nuk mund ta bëjnë këtë, atëherë obligohen që të agjërojnë dy muaj rrjesht, nëse gruaja bëri marëdhënie me vetë dëshirë. Nëse ata nuk munen ta bëjnë këtë, atëherë obligohen që t’u japin ushqim 60 njerëzve të varfër. Çdo njëri është i detyruar të japë 30 Sa, rreth 90 kg, nga ushqimi bazë i atij vendi, 60 njerëzve të varfër. Çdo person i varfër duhet të marrë nga një Sa, rreth 3 kg, ku burri e jep gjysmën dhe gruaja gjysmën. Kështu është praktika kur ata nuk janë në gjendje për të liruar një rob ose të agjërojnë për dy muaj rresht. Përveç kësaj, ata janë të obliguar që të kompenzojnë ditën në të cilën kishin marrëdhënie. Ata gjithashtu duhet të pendohen tek Allahu, duhet të ndiejnë keqardhje, të braktisin veprimet e ngjashme dhe t’i kërkojnë falje Allahut. Marrëdhënia seksuale gjatë ditës në Ramazan është një mëkat i rëndë. Çdonjëri që është i obliguar të agjërojë nuk duhet të bie në këtë veprim. Por nëse personi është në udhëtim ose i sëmurë saqë nuk mund të agjërojë, ai nuk është i obliguar të bëjë shpagim. Ky nuk ka bërë asgjë gabim. Ai duhet vetëm të kompenzojë ditën në të cilën kishte marrëdhënie. Sepse është e lejueshme për të sëmuarin dhe udhëtarin që të ketë marrëdhënie seksuale dhe të bëjë gjëra të tjera, kur ata nuk janë agjërueshëm. Allahu te ala ka thënë: ‫ٌمَإ َِ ْوَ َا ِاسهَم َُّمنَو َان‬ َ ‫عؤَ ِوا‬ َ ِ ‫ِ َ ٌَ َاو َِسِ ِملو ناِنْو يَ ِِا ِ وع‬ “Ndërsa ai që është i sëmurë ose gjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë aq ditë sa nuk i ka agjëruar).” 3 Gruaja dhe burri kanë të njëjtin gjykim në këtë rast. Nëse agjërimi i saj është i obliguar ajo është e obliguar që të bëjë shpagimin dhe ta konpenzojë atë ditë. Ndërsa nëse ajo është duke udhëtuar apo e sëmuarë në mënyrë që agjërimi e mundon atë, ajo nuk duhet të bëj shpagimin. 07 – Ejakulimi me epsh.

Ejakulimi me epsh e prish agjërimin. Nuk ka rëndësi nëse personit i vie ejakulimi për shkak të puthjeve, lojës me gruan, shikimeve të përsëritura apo ndonjë gjë tjetër që nxitë epshin sikurse masturbim dhe gjëra të tjera. Vëre: Më tutje vijojnë disa shembuj të gjërave që nuk e prishin agjërimin: 01 – Kuhl / Syrmeja e syve. Sipas mendimit të saktë të dijetarëve, Kuhli nuk e prish agjërimin e gruas apo burrit. Megjithatë, është më mirë për agjëruesin që ta përdorë Kuhlin gjatë natës. Gjykim të njëjtë kanë të gjitha produktet e tjera të bukurisë të tilla sikurse sapuni, vajrat dhe gjëra të tjera që përdoren për lëkurën. Shembuj të tillë janë kana, makiazhi dhe të ngjashme. Është në rregull për agjëruesën t’i përdor të gjitha këto. Megjithatë, makiazhi nuk duhet të përdoret në qoftë se ajo dëmton fytyrën. 02 – Pastë dhëmbësh. Agjërimi nuk prishet nga pastrimi me pastë dhëmbësh. Kjo është si Sivaku. Personi duhet të sigurohet që të mos të përtypë diçka nga pasta. Por nëse rastësosht përbin diçka nga pasta ai nuk është i detyruar që ta kompenzojë këtë ditë. 03 – Pikat e syve dhe të veshëve. Pikat e syve dhe veshëve nuk e prishin agjërimin sipas mendimit më të saktë të dijetarëve. Nëse personi ndien shijen e saj në fyt, atëherë është më e sigurt për ta konpenzuar këtë ditë. Megjithatë, nuk është e detyrueshme për shkak se sytë dhe veshët nuk janë kanale që furniziojnë me ushqim dhe pije. Sa i përket pikave të hundës, ato nuk janë të lejuara për shkak se ato kanë kanale që furnizojne me ushqim dhe pije. Prandaj, profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Kushtoi rëndësi futjes se ujit në hundë nëse nuk je agjërueshëm.”4 Bazuar në këtë hadith obligohet ai që merrë pika të hundës që ta kompenzoje atë ditë. E njëjta gjë vlenë edhe për atë që bën gjithçka që ka të njëjtin efekt në qoftë se ai e ndien shijen e saj në fyt. 04 – Ejakulimi në gjumë dhe shkuarja e mendjes kah seksi. Ejakulimi në gjumë dhe shkuarja e mendjes kah seksi nuk e prish agjërimin, edhe nëse me këtë ndodhë dalja e spremës. Nëse personi sheh gjurmë të spermës duhet të pastrohet. Nëse ka dalje të spermës pas namazit të sabahut dhe e shtyen pastrimin der sa të arrij namazi i drekës ska të keqe në këtë. E njëjta gjë vlenë nëse ai do të ketë marrëdhënie seksuale me gruan e tij gjatë natës dhe pastrohet pas hyrjes së

agimit. Kjo është në rregull. Është konfirmuar se profeti salAllahu alejhi ue selem ka pasur marrëdhënie seksuale gjatë natës, u zgjua në mëngjes, u pastrua dhe vazhdoi agjërimin. E njëjta gjë vlenë edhe për gratë me ciklin mujor dhe me lehoni. Nëse atyre u përfundon cikli mujor / lehonia gjatë natës dhe pastrohen pas hyrjes së agimit nuk ka të keqe në këtë dhe agjërimi i tyre është i saktë. Megjithatë, nuk është e lejueshme për këto gra, ose për atë që ka patur ejakulim, ta shtyej pastrimin apo namazin deri në lindjen e diellit.Të gjithë janë të detyruar të pastrohen para lindjes së diellit në mënyrë që ato të mund t’a falin namazin në kohë. 05 – Paraloja me gruan. Është e lejueshme për burrin që ështe agjërueshëm që të ketë paralojë me gruan e tij, ta puthë atë përderisa nuk kanë marrëdhënie. Profeti salAllahu alejhi ue selem e kishte zakon të puthte gratë e tij dhe kishte paralojë me to kur ishte agjërueshëm. Ndërsa nëse personi ka frikë që të bie në atë që Allahu e ka ndaluar, atë që kemi përmendur më lartë, atëherë bëhet e ndaluar për të. Nëse ai joshet shpejt, atëherë ky veprim është i urrejtur në lidhje me të. Nëse përveç kësaj arrin ejakulim, ai duhet të vazhdojë agjërimin dhe pos kësaj duhet ta konpemzojë këtë ditë. Sipas shumicës së dijetarëve ai nuk është i obliguar që të bëjë shpagim për këtë. Lidhur me medhiun, ai nuk e prish agjërimin, sipas mendimit më të saktë të dijetarëve. Agjërimi është në parim i saktë, dhe se është e vështirë për t’i shpëtuar medhiut. 06 – Gëlltitja e pështymës. Pështyma nuk ndikon në agjërimin. Është në rregull për të gëlltitur pështymën, sikurse edhe për ta nxjerr atë jashtë. Lidhur me këlbazën që vie nga gjoksi apo hunda, është obligim për burrin dhe gruan që ta nxjerr jashtë atë dhe të mos e gëlltis. O myslimanë! Agjërimi është një një vepër e mirë shumë madhështore. Shpërblimi i tij është i madh dhe veçanërisht agjërimi i Ramazanit. Madhërone atë, Allahu ju mëshiroftë, me nijet të sinqert dhe që t’i ipni rëndësi agjërimit, namazit të natës, garimit në vepra të mira dhe nxitimit në pendim të sinqertë për të gjitha mëkatet dhe të këqijat. Qëndroni larg nga ajo që Allahu dhe i dërguari i Tij salAllahu alejhi ue selem ua kanë ndaluar. Qëndroni larg nga ajo që Allahu dhe i dërguari i Tij salAllahu alejhi ue selem ua kan ndaluar. Bindjuni Atij vazhdimisht në Ramazanit dhe jashtë tij. Këshilloni njëri-tjetrin që të urdhëroni në punë të mira dhe që të ndaloni nga veprat e këqija dhe thërritni në çdo gjë të mirë në mënyrë që ju të fitoni Xhenetin, lumturinë, nderimin dhe shpëtimin në të dy jetët. Lusim Allahun që të na mbrojë ne dhe ju nga ajo që shkakton zemërimin e Tij, ta pranojë agjërimin tonë dhe namazin e natës, të përmirësojë sundimtarët myslimanë dhe të mbështesë fenë e Tij nëpërmjet tyre dhe të shkatërrojë armiqtë e Tij

nëpërmjet tyre dhe t’i bëj të gjithë që ta kuptojnë fenë dhe të jenë të qëndrueshëm dhe të gjykojnë dhe të gjykohen sipas tij në të gjitha çështjet. Ai është në gjendje të bëjë gjithçka. Allahu e nderoftë, i dërgoftë salate dhe selame robit të Tij dhe të Dërguarit të Tij dhe profetin tonë Muhammed, familjen e tij, shokët e tij dhe ata që e pasojnë rrugën e tij deri në Ditën e Gjykimit. ____________________________________ 1 - Hixhame (arabisht) derivon nga fjala arabe “haxhm” që do të thotë “të thithësh”, kurse anglisht “cupping therapy” është procesi i vënies i disa kupave në pjesë të caktuara të trupit, duke i hequr ajrin nga brenda kupave për të krijuar një vakum. Gjithashtu definohet edhe si rregullimi i kapacitetit të gjakut në organizëm me anë të heqjes së qelizave të vdekura të gjakut dhe heqjes së gjakut të mpiksur në vena e kapilar. Hixhamja është një nga mjekimet më të mira që sillet si urdhër hyjnor për shërimin e sigurt të një numri të madh sëmundjesh, nga Profeti ynë i lavdëruar Muhamedi ?. 2 - Ebu Davudi (2367), Tirmidhi (774), Ibn Maxheh (1679) dhe Ahmedi (15866). Autentik sipas Imam Albanit në “Irua-ul-Ghalil” (931). 3 - 2:185 4 - Ebu Davudi (2366), Tirmidhi (788), Nesai (78), Ibn Maxheh (407) dhe Ahmedi (16430). Autentik sipas Imam Albanit në “Irua-ul-Ghalil” (930).

11. Dispozitat mbi kompenzimin e ditëve të humbura. O mysliman! Mëso disa gjykime që janë të lidhura me kompenzimin për atë që ka ngrënë në Ramazan. Çdo njëri që është i obliguar që të kompenzojë ditët e humbura të Ramazanit është i detyruar që ta bëjë këtë para Ramazanit të ardhshëm. Nëse personi nuk agjëron dy,

tre ose më shumë ditë, ai duhet ti kompenzojë këto ditë. Megjithatë, nuk është e nevojshme për ti agjëruar ato rresht. Megjithatë, është më mirë për ti agjëruar rresht. Nëse nuk e bënë këtë ska të keqe. I lejohet t’i shtyej këto ditë deri në muajin Shaban. Nëse hyn Ramazani tjetër para se ai t’i ketë kompenzuar ditët e humbura ai mëkaton në qoftëse nuk ka arsyetim. Pos kësaj ai duhet ti kompenzojë ditët e humbura dhe të ushqejë një person të varfër për çdo ditë. Disa nga sahabët e profetit salAllahu alejhi ue selem kanë dhënë fetva të tillë. Sasia e ushqimit duhet të korrespondojnë me një gjysmë Sa rreth 1 ½ kg, nga gjërat ushqimore të vendit që duhet ti ipen njerëzve të varfër në qoftë se do të jetë edhe vetëm një person i varfër. Nëse personi arsye për shtyerjen e ditëve për shkak të sëmundjes apo udhëtimit, ai e ka detyrë vetëm që ti komepenzojë ditët e humbura. Ai nuk është i obliguar që të japë ushqim duke u bazuar në fjalët e përgjithshme e Allahut Subhanah. ‫ٌمَإ َِ َْو ِا ِاسهَم اِ هَُّل َُّمنَو يَ َان‬ َ ‫عؤَ ِوا‬ َ ِ ‫ِ َ ٌَ َاو َِسِ ِملو ناِنْو يَ ِِا ِ وع‬ “Ndërsa ai që është i sëmurë ose gjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë aq ditë sa nuk i ka agjëruar).” 1 Vëre: Nëse myslimani e prishë agjërimin gjatë Ramazanit për shkak të sëmundjes dhe vdes si shkak i sëmundes së tij, ai nuk ka obligim asgjë, sepse ai është i arsyetuar dhe i paaftë për t’i kompenzuar ditët e humbura. E njëjta gjë vlenë edhe për udhëtarin i cili vdes gjatë udhëtimit ose menjëherë pasi të ketë arritur cakun. Në këtë rast, nuk është e detyrueshme për ti konpenzuar ditët e humbura apo për t’u dhënë ushqim të varfërve. Sepse edhe ky person është i arsyetuar në bazë të Sheriatit. Për atë që shërohet, apo atë që kthehet nga udhëtimi dhe është i pakujdesshëm me agjërimin e ditëve të humbura derisa të vdes, është obligim për kujdestarin e tij në mesin e të afërmve që t’i kompenzojë ditët e humbura në vend të tij. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Nëse një person vdes dhe është i detyruar të agjërojë, le të agjërojë kujdestari i tij për të.” 2 Imam Ahmedi (RahimehUllah) transmetoi me zinxhir autentik të transmetimit nga Ibn Abasi radijAllahu anhu se një grua e pyeti të dërguarin e Allahut salAllahu alejhi ue selem nëse ajo duhet ti agjërojë ditët e agjërimit të Ramazanit për nënën e saj e cila kishte vdekur? Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha:

“A do të kishe paguar borxhin e nënës sate nëse ajo kishte borxh? Borxhi i Allahut ka më shumë të drejtë për tu paguar.” 3 Ky hadith, dhe gjithashtu hadithi i mëparshëm, dhe hadithe me kuptime të ngjashëm dëshmojnë se duhet agjëruar për të vdekurin pavarësisht nëse agjërimi është një betim, ditë e Ramazanit ose shpagim. Ky është mendimi më i saktë i dijetarëve. Nëse nuk mund të agjërojnë për të vdekurin duhet tu ipet ushqim të varfërve nga trashëgimia e të vdekurit. Për çdo ditë të humbur duhet dhënë një gjysmë Sa rreth 1 ½ kg, një personi të varfër. E njëjta gjë vlenë edhe për të moshuarin dhe atë me sëmundje kronikë. E njëjta gjë vlenë edhe për gratë me ciklin mujor dhe me lehoni në qoftëse ato janë të pakujdesshme në konpenzimin e ditëve te humbura derisa të vdesin. Në qoftë se askush nuk mund të agjërojë për to duhet t’i ipet ushqim një personi të varfër për çdo ditë të humbur. Ata të cilët nuk lënë pas trashëgimi me të cilën paguhet ushqimi nuk janë të obliguar me asgjë. Allahu Azze ue Xhel ka thënë: َ‫ِقو ول‬ ‫عم نو‬ ْ َ‫م‬ َ ‫َه َ سَ َُّمن‬ َ ‫عَِو َِّ ول ِ هَ ْؤ‬ َ َِ “Allahu nuk e ngarkon askend përtej fuqisë që ka.” 4 َََ‫َه يَمُِف‬ ‫عُ َ ََ ُِْ َ ْلو َام َِو‬ ْ َ “Andaj druajuni Allahut sa të mundeni.” 5 Lus Allahun me Emrat e Tij të bukur dhe cilësitë e Tij të larta të na udhëzojë ne dhe ju në dituri të dobishme dhe vepra të devotshme, të na mbrojë nga të këqijat e shpirtrave tanë dhe nga veprat e këqija dhe të na bëjnë të gjithë që të pasojmë rrugën e drejtë. I lutem Atij që të na bëjë të konkurrojnë në veprat e mira dhe të na largojë nga çdo e keqe. E lus Allahun që t’i udhëzojë sundimtarët tanë në gjitha të mirat, ta mbështes fenë e Tij nëpërmjet tyre, të përmirësojë rrethin e tyre, ti ndihmoj ata në çdo mirësi dhe ti mbroj ata nga çdo e keqe. Lus Allahun t’i udhëzojë të gjitha autoritet në atë që e kënaq Atë, dhe që ajo të jetë gjëja më e mirë për njerëzit dhe shtetet e tyre. E lus Allahun Subhanah që të përmirësojë gjendjen e myslimanëve kudo, t’u jep atyre sundimtarët më të mirë, ti përmirësojë udhëheqësit e tyre dhe tu jep atyre të kuptuarit e fesë dhe stabilitet në fe. Ai dëgjon dhe është afër. Allahu e nderoftë dhe dërgoftë selame mbi profetin tonë Muhammed, mbi fmailjen e tij, shokët e tij dhe pasuesit e tij të saktë. ___________________________________________ 1 - 2:185

2 - Buhari (1952) dhe Muslim (1147). 3 - Ahmed (2005) dhe Ebu Davud (3310). Autentik sipas Imam Albanit në ”Sahih Ebi Davud” (2831). Gjithashtu hadithi gjendet tek Buhari (1953) dhe Muslimi (1148) me një pyetës mashkull si dallim. 4 - 2:286 5 - 64:16

12. Vlera e namazit të natës dhe leximit të Kuranit. Është ligjësuar për të gjithë muslimanët që t’i japin rëndësi të madhe të gjitha formave të adhurimit gjatë këtij muaji fisnik, duke përfshirë namazet nafile, leximit të Kuranit me reflektim dhe mirëkuptim, të thuhet “Subhan Allah”, “el-HamdulilLah”, “La ilahe ila Allah”, “Allahu Ekber”, “Estaghfirullah”, të lexohen lutje të bazuar në sheriat, të urdhërojmë në të mirë, të ndalojmë nga e keqja, të thërrasim për në fenë e Allahut (Azze ue Xhel), të kujdesemi për të varfrit dhe nevojtarët, ti përkushtohemi prindërve, të nderojmë komshiun, të vizitojmë të sëmuarin dhe të tjera lloje të veprave të mira. Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Muaji i Ramazanit ka ardhur tek ju, një muaj i bekuar. Në të Allahu iu mbulon juve dhe Allahu e zbret mëshirën, i shlyen mëkatet, dhe i pranon lutjet. Në të Allahu shikon se si ju garoni dhe mburret për ju para engjëjve të Tij. Prandaj tregojani Allahut anët tuaja më të mira. Fatkeqi është ai i cili është i privuar nga mëshira e Allahut.” 1 Është transmetuar gjithashtu se Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Ai që bën një vepër të mirë në të (ramazan) është si ai që bën një vepër të detyrueshme, jashtë tij (Ramazanit). Ai që bën një vepër të mirë në të është si ai që bën shtatëdhjetë vepra të detyrueshme jashtë tij (Ramazanit).” 2 Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë në hadithin autentik:

”Kryerja e umres në Ramazan është e barabartë me një haxh,” ose ai tha: ”… një haxh me mua.” 3 Hadithet dhe transmetimet që tregojnë se është ligjësuar garimi në vepra të mira gjatë këtij muaji fisnik janë të shumta. Disa nga këto vepra është namazi i natës. Ai është i pëlqyer fortë. Allahu (Subhanehu ue Te ala) tha për robërit e Tij, َََ‫ِسال َُّمه‬ ‫ما َام ََمِ ْس ِلو ناِنَو قَم َو‬ ‫ع َي ِو‬ ْ َ ْ ‫عُ َ ْر ِؤ َاَنَو ىَ ْول سَ ِْ َلََِهَ ََِِم‬ ْ َ‫س‬ ”… ata, kanë fjetur pak natën (duke iu lutur Allahut) po dhe në agim kërkonin falje.”4 Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Agjërimi më i mirë pas Ramazanit është në muajin e shenjtë Muharrem Allahut dhe namazi më i mirë pas namazeve obligative është namazi i nataës.” 5 Transmetuar nga Muslimi në Sahihun e tij. Namazi i natës është i përket rangut shumë të lartë. Allahu (Xhela ue Ala) tha në lidhje me robërit e Tij: ‫ََقِسَم َام عَ ِلاََ َ َِا ِِن ِِ ْلو سَِِسُ ََنَو ََََِبِسنَو‬ “Dhe ata që e kalojnë natën, duke i bërë sexhde Zotit të tyre, dhe duke ndenjur në këmbë.” 6 Ai (Subhanah) tha në lidhje me njerëzit e devotshëm: َََ‫ِسال َُّمه‬ ‫ع َي ِماو َام ََمِ ْس ِلو ناِنَو قَم َو‬ ْ َ ْ ‫عُ َ ْر ِؤ َاَنَو ىَ ْول َس ِْ َلََِهَ ََ ِِم‬ ْ ‫َس‬ “… ata, kanë fjetur pak natën (duke iu lutur Allahut) po dhe në agim kërkonin falje.” 7 Allahu i tha Profeti të Tij (salAllahu alejhi ue selem): َ ‫ْؤَ وه َ قَم‬ َ ‫ٌمَ ْس ِوه ِي ْوا َِ ْوَ قَم‬ ‫ِسالو َِّ ِول ََمِ ْس َول قَ ِول َ َْ َا ِي ِ نا َلو َِسُ َِم سَم‬ ‫عه َ ْمفِف َِّهِم ُ َْاُ َو‬ ‫ََف َو‬ َ ‫ِسال َ َْفَ ْاانَو ََ َا ُِ ن ِول‬ َ ‫ِسال قَ َْ َول‬ ْ ِ‫ِسالو اِ ْه وه َ َهفَقْو ِ َ ِوَ ه‬ َ ‫ٌمَ ْسكَو‬ “O ti i mbështjellur (Muhammed)! Zgjohu (lutju) Allahut natën, pos të paktën; gjysmën e saj ose edhe më pak nga ajo, ose diçka më shumë se ajo, dhe lexo Kur’anin me kujdes dhe qartë. Ne, me të vërtetë, do të dërgojmë ty fjalë të rënda.” 8 Allahu (Subhanehu ue Te ala) tha:

‫َن َلهَََِ َِ ْول ََُُ َلميَإ‬ ‫َمل ِسو ٌ ِو‬ ‫ي َُ ِْمَ َول سَه ِؤفََهَ َؤ َو‬ ‫ِف ِام هَ ْؤ ِو‬ ‫ن ق َ ِا ِعو ِ نان ََ َِل ِ َ ٌْؤ َو‬ ‫ِ َ ٌْس َ ِو‬ ِ ‫ال َايَ ْق َهمىَ ْول ََاِ ِام ََ ََ َا َِم ٌَ َْ َيم َاِِ َِ ْول سَ ْاٌََنَو َ َْ َاه‬ َ َ ‫سَ ِْ َامَنَو َُّمهََ ِِ َام َليَ َء‬ “I heqin trupat e tyre prej dyshekëve, duke e lutur Zotin e tyre nga frika dhe nga shpresa dhe nga ajo që Ne ua kemi dhënë (pasuria) atyre, ata japin. Pra, për ata që kanë vepruar, nuk di askush për atë kënaqësi (të zemrës e shpirtit) që u është caktuar atyre si shpërblim.” 9 Ajetet që tregojnë vlerën e namazit të natës janë të shumta. Profeti (salAllahu alejhi ue selem) shpesh falej natën dhe të thoshte: “O njerëz! Përhapeni selamin, jepni ushqim, mbani lidhjet familjare, dhe faluni natën kur njerëzit flejnë kështu që ju do të hynë në Xhenet të qetë.” 10 Profeti (salAllahu alejhi ue selem) si parim falte njëmbëdhjetë rekate dhe jepte selam pas çdo dy rekateve dhe e përfundonte namazin me namazin e vitrit një rekat. Ndonjëherë ai e falte vitrin me nëntë, shtatë ose pesë rekate. Ai (salAllahu alejhi ue selem) si parim e kishte që të falte njëmbëdhjetë rekate dhe mund të nodhte që ai të falte trembëdhjetë rakate ku ai e zgjatte leximin, rukutë dhe sexhdet. Prej veprave që unë këshilloj veten dhe ju, janë që të lexoni shumë Kuranin madhështorë dhe që ju ta bëni këtë gjatë tërë kohës. Gjithashtu duhet të meditoni rreth tij dhe t’i kuptoni domethëniet e tij madhështore që pastrojnë zemrat dhe paralajmëron kundër pasimit të epshit dhe rrugës së shejtanit. Allahu (Subhanehu ue Te ala) e shpalli Kuranin si udhëzim, qortim, përgëzues, paralajmërues, mësim, orientim dhe mëshirë për të gjithë robërit. Ai që i përmbahet atij dhe e pason udhëzimin e tij është fatlumi dhe i shpëtuari. Ai që ia kthen shpinën është fatkeq dhe përbmysur. Allahu (Te ala) ka thënë: ‫ِف َِمُِِف ِس ِْاِز َ َْفَ ْاانَو َىبََ َِّ ِنو‬ ‫ِ َ ْق ََ َلو ى َو‬ “Është e vërtetë se ky Kur’an udhëzon për atë rrugë që është më se e vërteta.” 11 ‫فو‬ ‫ن َىبََ َََِّ ِو‬ ‫َِمَ َول ََ َان ِِ ِوه َهب َِاَُّل َ َْف َ ْاا َو‬ َ ِ‫ف ََََِي‬ “Mua më është shpallur ky Kur’an që me të t’ju tërheq vërejtjen juve dhe atij që i komunikohet.” 12 ‫ميو َِسُ َِم سَم‬ ‫ْا ِو‬ ِ ََ ‫ََا يِف َِن َام‬ ُ ََ ‫َِن ْم َافْ اِ هِسنَو ََ َايْ َا وْ ِ ََىَاَه‬ َ ِ‫ٍؤَمء ِا ِِنَُّ ْول ناِن ِا َْ ٌِ َن وْ ِ َلمءَُُّْل قَ ْوا ََه‬ “O ju njerëz! Juve ju erdhi nga Zoti juaj këshilla (Kur’ani) dhe shërimi i asaj që gjendet në kraharorët tuaj (në zemra), edhe udhëzim e mëshirë për besimtarët.” 13 ‫ٍؤَمء ىَاَه ا َاهَََ َِمِبِسنَو ى َوََ ق َ ْلو‬ ِ ََ

“Thuaj: ”Ai është për besimtarët udhëzues e shërues.” 14 Në hadith autentik, Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Unë do tu´a lë juve dy gjë me peshë. E para është libri i Allahut. Në të gjendet udhëzimi dhe drita. Kapni për librin e Allahut dhe përmbajuni atij.” Pastaj ai tha: “Dhe familjen time. Unë ju kujtoj juve Allahun në lidhje me familjen time.” Në hadith autentik, Profeti (salAllahu alejhi ue selem) tha: “Unë po ua lë dy gjëra, nëse u përmbaeni nuk do të humbni kurrë E para është Libri i Allahut i Dërguari. Në të është udhëzimi i drejtë dhe drita. Dhe Sunnetin tim.” Profeti (salAllahu alejhi ue selem) nxiti dhe inkurajoi për në librin e Allahut. Ai (salAllahu alehi ue selem) tha gjatë haxhit tij të lamtumirës: “Unë do ti´u lë diçka juve. Ju nuk do të devijoni përderi sa ju i pëmbaheni asaj; Librin e Allahut dhe Sunnetin tim.” 16 Profeti (psalAllahu alejhi ue selem) tha: “Më i miri prej jush është ai që e mësonë Kuranin dhe ia mësonë atë të tjerëve.” 17 Profeti (salAllahu alejhi ue selem) i tha shokëve të tij: “Kush prej jush dëshiron që të shkojë në Bathan ose el-Akik dhe ti sjell deve (të gjinis femërore) me gunga të mëdha pa mëkatuar ose pa i shkëputur lidhjet familjare?” Ata thanë: ”Ne duam të gjithë, o i dërguari i Allahut.” Atëherë ai iu tha: ”Që një nga ju të shkoj në xhami dhe t’ua mësojë të tjerëve apo të lexoj dy ajete nga libri i Allahut është më mirë për të se sa t’i ipen dy deve (të gjinisë femërore), tri ajete janë më të vlefshme se tri [deve] dhe katër ajete janë më të vlefshme se katër [deve] dhe se sa devetë e mbetura.” 18 Të gjitha këto hadithe janë autentike nga profeti (salAllahu alejhi ue selem). Ka shumë ajete fisnike Kuranore dhe hadithe që flasin në lidhje me vlerën e Kuranit dhe që nxisin në leximin e tij, të mësuarit e tij dhe që ai tu mësohet të tjerëve. Qëllimi i leximit është për të kuptuar Kuranin dhe ajetet e tij. Pastaj duhet tvepruar sipas tyre. Allahu (Te ala) ka thënë: ‫ٌمَإ ِ َ ْول َ َْفَ ْاانَو سََُاَِِ َاَنَو َِيَ َالو‬ ‫َِ َ ْقؤَمََهَو قَمََ ِو‬ َ ‫ت‬

“A nuk e studiojnë me vëmendje Kuranin? Por jo, ato janë zemra që kanë drynat e vet!”19 ‫َمتو‬ ‫ما ِو‬ ‫َ ْ َ ََِْم ِو‬ ِ ُُِّ َ‫ك َََِّ ْسكَو َِهيَ َْهَمو‬ َ َِ‫ت ِ َ َََََْ ََ َِسََُبَُّ َِاو اسَمُِ ِوه َِنسَاِِِ َاََ َا‬ “(Ky është) Libër i begatshëm, Ne ta shpallëm ty këtë, që t’i studiojnë argumentet e tij dhe që të marrin mësim prej tij ata që kanë mend.” 20 Merrni iniciativën, Allahu ju mëshiroftë, dhe lexoni librin e Zotit tuaj. Meditoni mbi kuptimin e tij. Le të jenë kohët dhe mexhliset e përbëra prej tij. Kurani fisnik është litari i fortë i Allahut dhe rruga e drejtë; ai që kapet për të do të shkojë tek Allahu dhe Xheneti i Tij. Ai që ia kthen shpinën atij do të jetë fatkeqë në të dy jetët. Allahu ju mëshiroftë, qëndroni larg nga çdo gjë që tërheq dhe ju preokupon nga libri i Allahut sikurse gazetat, revistat dhe libra të tilla që sjellin më shumë dëm sesa dobi. Nëse duhet lexuar ato patjetër, atëherë le të jetë në kohë të caktuara. Përveç kësaj, vetëm përmbajtja e nevojshme duhet të lexohet. Duhet vendosur kohë të posaçshme për leximin dhe dëgjimin e Kuranit. Një person duhet të dëgjojë fjalën e Zotit të tij dhe nëpërmjet tij të kurojë sëmundjen e zemrës së tij të dhe ta përdor atë për t’iu bindur Krijuesit të tij, Zotit dhe Mbretit i Cili sjell dëm dhe dobi, jepë dhe merrë. Nuk ka të adhuruar me të drejtë askush përpos Tij, dhe nuk ka zot pos Tij. Është e detyrueshme për tu shmangur nga mexhliset e përbëra nga gjëra të kota, këngë, transmetime të radios të dëmshme, thashetheme dhe fyerjet e nderit të njerëzve. Ajo që është më e keqe dhe më e dëmshme janë kinemat dhe filmat që përbëhet nga lakuriqësia. Ato i sëmurin zemrat dhe largojnë nga përkujtimi i Allahut dhe leximi i Kuranit. Ato shkaktojnë që krakateret të prishen dhe që karakteret e lavdërueshme të braktisen. Betohem në Allahun se ato janë argëtimet më të dëmshme dhe më të shëmtuara që japin rezultatet më të neveritshme. Shmanguni prej tyre, Allahu ju mëshiroftë, njerëzit të cilët zënë veten e tyre me to dhe kënaqen me veprimet e tyre të shëmtuara. Ata që i thërrasin njerëzit në to marrin mëkatet e tyre dhe mëkatet e njerëzve të cilët devijojnë nëpërmjet tyre. E njëjta gjë vlenë për çdo njërin i cili thërret në të kotën dhe që e vërteta të injorohet. Ai merr mëkatin e tij dhe mëkatet e atyre që e pasojnë atë në të. Kjo është transmetuar në të vërtetë nga profeti (salAllahu aejhi ue selem). Ne e lusim e Allahun që të na udhëzojë ne dhe të gjithë muslimanët në rrugën e drejtë. Ai dëgjon dhe është afër. Selamet dhe salavatet e Allahut qofshin mbi profetin tonë Muhammedin, familjen e tij dhe shokët e tij. _________________________________________ 1 - Tabarani në “Musnad-ush-Shemijjin” (2238). I shpikur sipas Albanit në “Dha´if-utTarghib uet-Terhib” (592).

2 - Ibn Khuzejmeh (1881) dhe Bejhaki në “Fadha’il-ul-Aukat” (1/146). Munker (hadith i dobët i cili e kundërshon një hadith autentik) sipas Albannit në “es-Silsilah edhDha´ifah” (871). 3 - Bukhari (1782) dhe Muslimi (1256). 4 - 51:17-18 5 - Muslimi (1163). 6 - 25:64 7 - 51:17-18 8 - 73:1-5 9 - 32:16-17 10 - Tirmidhi (2485), Ibn Maxheh (3251) dhe Ahmedi (23835). Autentik sipas Albanit në “Sahih-ul-Xhami´” (7865). 11 - 17:9 12 - 6:19 13 - 10:57 14 - 41:44 15 - Muslimi (2408). 16 - Muslimi (1218) pa fjalët “…dhe Sunnetin tim”. Hadith i transmetohet i plotë nga Hakimi (318) dhe Bejhaki (20123). Autentik sipas Albanit në “Sahih-ut-Targhib uetTarhib” (37). 17 - Bukhari (5027).

18 - Muslimi (803). 19 - 47:24 20 - 38:29

13. Itikafi. Itikafi është Sunnet për burrat dhe gratë. Është është saktësuar se profeti (salAllahu alejhi ue selem) e kishte zakon të bënte itikaf në Ramazan. Mënyra e fundit të cilën ai e praktikoi ishte se ai bëri itikaf dhjetë ditët e fundit. Disa prej grave të profetit (salAllahu alejhi ue selem) gjithashtu bënin itikaf me të. Ato vazhduan me këtë edhe pas vdekjës së tij (salAllahu alejhi ue selem). Itikafi bëhet më së miri në Ramazan. Ai mund të mëhet në të gjitha xhamitë në të cilat falet namazi me xhemat, Allahu (Subhanehu ue Te ala) ka thënë: َ‫ٍ َاَىَنِو ََ ول‬ ِ ‫مل ِوا يِف ٌَم ُِّؤََنَو َََِهُ َْول ََُِم‬ َ ‫َ َْ َا‬ ِ ‫ع‬ “E kur jeni të izoluar (në i’tikafë) në xhami, mos t’u afroheni atyre (për marrëdhënie intime).” 1 Profeti (salAllahu alejhi ue selem) bëri itikaf dhjetë ditët e fundit të Ramazanit. Njëherë ai e braktisi këtë për ta bërë atë në muajin Sheual. Qëllimi i itikafit është për t’u përkushtuar tërësisht me adhurim dhe për tu vetmuar me Allahun. Ky vetmim Sheriatik. Disa e definuan itikafin si “të shkëputen të gjitha lidhjet me të gjitha krijesat dhe duke qenë nën detyrë të Krijuesit.” Do të thotë shkëputja e gjitha lidhjeve që të largojnë dhe shkëpusin nga adhurimet ndaj Allahut. Itikafi duhet të bëhet në xhamitë në të cilat falet namazi me xhemat. Nëse namazi i xhumasë nuk falet në një xhami është më mirë për të bërë itikafin në një xhami ku falet xhumaja. Nuk ka kohë të caktuar për itikaf, sipas mendimit më të saktë të dijetarëve. Nuk është kusht për të agjëruar gjatë itikafit (që bëhet jashtë Ramazanit). Megjithatë, është më mirë të agjërohet. Është Sunnet të shkosh në vendin e itikafit duke bërë nijet të fillosh itikafin dhe të dalësh prej prej tij kur koha e caktuar ka

kaluar. Ai mund ta ndërpresë itikafin nëse është e nevojshme. Megjithatë, itikafi është Sunnet. Nuk është i detyrueshëm për të filluar itikafin përderisa ai nuk është ndërlidhur me ndonjë zotim (je zotuar se do të bësh itikaf). Është e pëlqyer për të bërë itikaf dhjetë ditët e fundit të Ramazanit, sepse kështu veproi profeti (salAllahu alejhi ue selem). Është e pëlqyer për atë që hyn në itikafi për të shkuar në vendin e tij të itikafit pas namazit të sabahut më 21 Ramazan dhe të delë nga aty, kur dhjetë ditët të jenë plotësuar. Kështu veproi profeti (salAllahu alejhi ue selem). Pra nuk ka të keqe nëse itikafi ndërpritet nëse nuk është bërë zotim. Nëse është e mundur është më së miri që personi të ketë një vend të veçantë në xhami ku ai gjenë qetësi. Personi në itikafi është i detyruar që të rri në vendin e tij të itikafit dhe të përkushtohet me kujtimin dhe adhurimin e Allahut. Ai duhet të largohet nga vendi vetëm kur është e nevojshme, sikurse kryerja e nevojave fiziologjike. Ai gjithashtu mund të lerë vendin për të dalur jashtë për të ngrënë në qoftë se nuk ka dikë që mund ti sjell për të ngrënë. Ashtu siç veproi profeti (salAllahu alejhi ue selem), është e lejuar për të dalë nëse është e nevojshme. Nuk është e lejuar për burrin që të ketë marrëdhënie seksuale me gruan e tij kur ajo është në itikaf. Nuk është e lejuar as për burrin që është në itikafi që të ketë marrëdhënie me gruan e tij. Allahu (Te ala) ka thënë: َ‫ٍ َاَىَنِو ََ ول‬ ِ ‫مل ِوا يِف ٌَم ُِّؤََنَو َََِهُ َْول ُ َ َِم‬ َ ‫َ َْ َا‬ ِ ‫ع‬ “E kur jeni të izoluar (në i’tikafë) në xhami, mos t’u afroheni atyre (për marrëdhënie intime).” 2 Është më së miri që të mos flet shumë me njerëzit. Në vend të kësaj, ai duhet të përkushtohet në adhurim ndaj Allahut. Megjithatë, s’ka të keqe në qoftë se ai vizitohet nga vëllezërit e tij, ose në qoftë se gruaja vizitohet nga maharimët apo motrat e saj dhe ata fillojnë të flasin mes veti. Gratë e profetit (salAllahu alejhi ue selem) e vizitonin atë dhe ai fliste me to. Pastaj ato shkuan në shtëpi. Kjo dëshmon se kjo lejohet. Lejohet për personin në itikaf dhe për të tjerët që të flejnë dhe që të hanë në xhami. Ka hadithe dhe transmetime lidhur me këtë, e mes tyre është gjendja e Ehl-usSaffahs. Megjithatë, duhet theksuar se pastërtia e xhamisë duhet të mbahet dhe se të gjitha grimcat e ushqimit dhe gjëra të tjera që ndotin xhaminë duhet të shmangen. Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Shpërblimet e umetit tim do të më paraqiten mua duke përfshirë edhe gjërat e ndotura që burri i largon nga xhamia.” 3

Transmetuar nga Ebu Davudi dhe Tirmidhi dhe ky hadith është autentik sipas Ibn Khuzejmes. Aisha (radijAllahu anha) ka thënë: “Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka urdhëruar që të ndërtohen xhamitë në pjesë të qyteteve dhe që ato të pastrohen dhe të pafurmosen.” 4 Transmetuar nga të pesë librat përveç Nesaiut. Zinxhiri i hadithit është i mirë. O muslimanë! Agjërimi është një vepër shumë e mirë. Shpërblimi i tij është i madh dhe sidomos agjërimi i Ramazanit. Nderojëni atë, Allahu ju mëshiroftë, me nijet të sinqertë dhe kushtoni një rëndësie të madhe agjërimit, namazit të natës, garimit në vepra të mira dhe nxitimit në pendim të sinqertë për të gjitha mëkatet dhe prapësitë. Qëndroni larg nga ajo që Allahu dhe i dërguari i Tij (salAllahu alejhi ue selem) ua ka ndaluar. Qëndroni larg nga gjithçka që Allahu dhe i dërguari i Tij (salAllahu alejhi ue selem) ua ka ndaluar juve. Binduni Atij vazhdimisht në Ramazan dhe ndryshe. Këshilloni njëri-tjetrin për të urdhëruar në mirësi dhe të ndaloheni nga e keqja, dhe të thërrisni në çdo gjë të mirë në mënyrë që ju të fitoni Xhenetin, lumturi, nderin dhe shpëtimin në të dy jetët. E lusim Allahun të na mbrojë ne dhe ju dhe nga ajo shkakton zemërimin e Tij, të pranojë agjërimin tonë dhe namazin e natës, ti përmirësojë pushtetarët muslimanë dhe të ndihmojë fenë e Tij me anë të tyre dhe ti shkatërrojë armiqtë e Tij me anë të tyre dhe ti´u bëjë juve të gjithëve që ta kuptoni fenë dhe të përqëndrohemi stabil në të dhe të gjykoni dhe të gjykoheni me të në të gjitha çështjet. Ai është padyshim i aftë për çdo gjë. Selamet dhe salavatet e Allahut qofshin mbi robin e Tij dhe të dërguarin e Tij, dhe profetin tonë Muhammedin, mbi familjen e tij, shokët dhe ata që ndjekin rrugën e tij deri në Ditën e Gjykimit. __________________________________ 1 - 2:187 2 - 2:187 3 - Ebu Davdui (461) dhe Tirmidhi (2916). I dobët sipas Albani në “Dha´if-ul-Xhami´” (2700). 4 - Ebu Davudi (455), Tirmidhi (594), Ibn Maxheh (758) dhe Ahmedi (26429). Autentik sipas Albanit në “Sahih-ul-Xhami” (436).

14. Nata e kadrit. Nata e kadrit është nata më e mirë. Gjatë kësaj nate Allahu e zbriti Kuranin. Ai (Subhanehu ue Te'Ala) na tregoi se ajo është më e mirë se një mijë muaj dhe e bekuar sepse në të vendoset çdo punë e urtë. Tha Allahu (Subhanehu ue Te'Ala) në fillim të sures “e-Duhan” thotë: ‫ت يل‬ ‫سن َََ َْ َُُِّم ِو‬ ‫ما َُّ ِوْ ََ ْسمَ ِوْ يِف َِهيَ َْ َهموَ َِّهِم َ َْ َاِِ ِو‬ ‫ِسل ِ َ ْا ِوا َُّ ُول س َ ْؤ َا َو‬ ‫عمِسنَو َُّهِم َِّهِم ٌِه ِاهَم ناِنْو َِ ْا َاَ َيُّ ِو‬ ِ ‫َايْ َا وَْ َا ْا‬ َ َِ‫ْ يِس َِم َاهب ِِاسنَو َُّهِم َِّهِم ُا‬ ‫َ ََِْمِس َول ََعِاِ س َوس ى َوََ َِّهِ وه َ ِا ِِنكَو ِ نان‬ “Ha, Mim. Pasha librin sqarues (të së drejtës nga e kota)! Ne e zbritëm atë në një natë të bekuar (në natën e begatshme të Kadrit). Ne dëshiruam t’u tërheqim vërejtjen, e njerëzit të jenë të gatshëm. Në atë (natë) vendoset çdo punë e urtë. Urdhër i përcaktuar nga Vetë Ne. S’ka dyshim se Ne dërguam të dërguar. (E zbritëm) Nga Mëshira e Zotit tënd; Ai është dëgjuesi, i dijshmi.” 1 Allahu Subhanah tha: ‫ق ناِنْو ٌَ ْس ِوا َ َْفَا ِوْا َ َْفَا ِْاََ ْسمَ وَْ ََ ْسمَ وَْ َام َِا َْاَكَو َ َْفَا ِْا ََ َام ََ ْسمَ ِوْ يِف َِهيَ َْ َهموَ َِّهِم‬ ‫ٍِ ِْاَُهَ ِي َول ِ َ َْ ِو‬ ‫ن يِس َِم ََََ ُاَ َو‬ ‫َُّ ِ نول ِ نان َا ِِن ِِل ِِ ِه ْب ِو‬ َ َ َْ‫ح َ َْ َا َالوُِّ و‬ ‫ع َال ِول‬ ‫َ َْؤَلْ ِوا َا َْمَ ِوس َيُ ِإ ى َو‬ َ ‫ِف ِ َ ْا ِا‬ “Ne e zbritëm atë (Kuranin) në Natën e Kadrit. E ç’të bëri ty të dish se ç’është Nata e Kadrit? Nata e Kadrit është më e rëndësishme se një mijë muaj! Me lejen e Zotit të tyre në (atë natë) të zbresin engjëjt dhe shpirti (Xhibrili) për secilën çështje. Ajo (që përcakton Zoti) është paqe deri në agim të mëngjesit!” 2 Është transmetuar në të vërtetë se i dërguari i Allahut (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Ai që kalon në ibadet gjatë natën e kadrit, me besim dhe shpresë, do t’i falen mëkatet e tij të kaluara.” 3 Të qëndroshë dhe të bësh ibadet në këtë natë përfshinë lutjen, namazin, leximin e Kuranit dhe vepra të tjera të mira. Ky ajet madhështorë dëshmon se veprat gjatë kësaj nate janë më të vlefshme se veprat e një mijë muajve. Kjo është një vlerë e madhe dhe një mëshirë nga Allahu për robërit e Tij. Muslimanëve u përket që ta madhërojnë atë dhe ta kalojnë atë me adhurim. Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë se ajo ndodhë në dhjetë netët e fundit të Ramazanit, dhe se gjasa është më e madhe që ajo të ndodhë gjatë netëve tek. Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë:

“Përpiquni pas saj gjatë dhjetë netëve të fundit të Ramazanit dhe përpiquni pas saj çdo natë tek.” 4 Këto hadithe autentike nga i dërguari i Allahut (salAllahu alejhi ue selem) dëshmojnë se kjo natë ndërrohet nga një natë në një tjetër gjatë dhjetë netëve të fundit. Pra nata e kadrit nuk ndodh në të njëjtën natë çdo vit. Ajo mund të jetë nata e 21, 23, 25, 27 ose 29. Ajo mund gjithashtu mund të jetë një natë çiftë. Ai që rri zgjuar në të gjitha dhjetët netët, me besim dhe shpresë për shpërblim, e ka përjetuar natën pa dyshim dhe ka fituar premtimin e Allahut. Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka qenë veçmas i përkushtuar gjatë këtyre dhjetë netëve. “Aisha (radijAllahu anha) ka thënë: “Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka qenë më i përkushtuar gjatë dhjetë netëve të fundit se sa në netët tjera.” 5 Ajo gjithashtu ka thënë: “Kur netët e fundit hynin, ai ishte i zgjuar gjatë netëve. Ai e zgjonte familjen e tij, ka qenë i përkushtuar dhe e lidhte iz´harin (rrobën) e tij (nuk kishte kontakte intime me gratë e tij).” 6 Zakonisht ai i kalonte dhjetë netët e fundit në itikaf. Allahu (Azze ue Xhel) ka thënë: ‫َه َاعََ ِول يِف َََُّ ْول َُّمنَو ََفَ ْوا‬ ‫ع ََ وع ِ ِِو‬ ْ َ ِ ِ ْ‫عهَ و‬ َ ‫َي‬ “Ju keni shembullin më të lartë në të dërguarin e Allahut.” 7 “Aisha (radijAllahu anha) e pyeti të dërguarin e Allahut (salAllahu alejhi ue selem) se çfarë të thoshe në qoftë se ajo arrin të qëndrojë e zgjuar gjatë natës së kadrit. Ai tha: “Thuaj: “O Allah! Ti je falës i madh dhe e do faljen. Prandaj më fal mua.” 8 Shabët e profetit (salAllahu alejhi ue selem), dhe pasuesit prej Selefëve, i madhëronin këto dhjetë netë dhe ishin aktiv në vepra të mira gjatë këtyre netëve. Është bërë obligim për të gjithë muslimanët që t’i përmbahen rrugës së profetit të tyre (salAllahu aeljhi ue selem) dhe të sahabëve të tij (radijAllahu anhum) dhe Selefëve të umetit. Prandaj, ata duhet të qëndrojnë të zgjuar në këto netë për të falur namaz, lexuar Kuran dhe lutje dhe për të bërë lloje të tjera të adhurimit me besim dhe shpresë për shpërblim në mënyrë që mëkatet e tyre ti falen dhe që ata të shpëtojnë nga Zjarri. Kjo është një mirësi dhe bujari prej Tij (Subhanah). Kurani dhe Sunneti dëshmojnë se ky premtim është një fakt nëse mëkatet e mëdha shmangen. Allahu (Subhanah) ka thënë:

‫ٌ ْه وه َ ُ َ ْه َِ َْنَو َام ََُِّهو َوِا َُلْ َُهَََِِْو َِّن‬ ‫ُّ َِاس َام ُا ْا ٌَ و‬ َ ‫ع ِسنو َمَُُِّ ْلو ٌَهَُّ ْول ه َ َُّؤن ِْاو‬ َ ‫الَ ََهَاٌِْ ْمَُّل‬ “Nëse lagoheni prej mëkateve të mëdha, të cilat u janë të ndalueshme, Ne ju shlyejmë mëkatet e vogla dhe ju fusim në një vend të ndershëm.” 9 Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Pesë namazet, koha mes dy namazeve të xhumasë dhe koha mes dy Ramazaneve shlyejnë mëkatet mes tyre për deri sa mëkatet e mëdha shmangen.” 10 O muslimanë! Agjërimi është një vepër shumë e mirë. Shpërblimi i tij është i madh, sidmos agjërimi i Ramazanit. Madhërojeni atë, Allahu ju mëshiroftë, me nijet të sinqertë dhe që ti kushtoni një rëndësi agjërimit të tij, namazit të natës, garimit në vepra të mira dhe nxitimit në pendim të sinqertë për të gjitha mëkatet. Qëndroni larg nga ajo që Allahu dhe i dërguari i Tij (salAllahu alejhi ue selem) e kanë ndaluar. Qëndroni larg nga ajo që Allahu dhe i dërguari i Tij (salAllahu alejhi ue selem) e kanë ndaluar. Bindjuni Atij vazhdimisht në Ramazan dhe jashtë tij. Këshilloni njëri-tjetrin për të urdhëruar në të mirë dhe të ndaloni nga e keqja, dhe thirrni në çdo të mirë në mënyrë që ju të fitojni Xhenetin, lumturinë, nderin dhe shpëtimin në të dy jetët. Ne e lusim Allahun që të na mbrojë neve dhe juve dhe nga ajo shkakton zemërimin e Tij, të pranojë agjërimin tonë dhe namazin e natës, ti përmirësojë pushtetarët muslimanë dhe të ndihmon fenë e Tij me anë të tyre dhe do ti shkatërrojë armiqtë e Tij me anë të tyre dhe ti´u bëjë juve të gjithëve që ta kuptoni fenë dhe të përqëndrohemi stabil në tëdhe të gjykoni dhe të gjykoheni me të në të gjitha çështjet. Ai është padyshim i aftë për çdo gjë. Selamet dhe salavatet e Allahut qofshin mbi robin e Tij dhe të dërguarin e Tij, dhe profetin tonë Muhammedin, mbi familjen e tij, shokët dhe ata që ndjekin rrugën e tij deri në Ditën e Gjykimit. ____________________________________ 1 - 44:1-6 2 - 97:1-5 3 - Bukhari (1901) dhe Muslimi (760). 4 - Bukhari (2021) dhe Muslimi (1165). 5 - Muslimi (1175).

6 - Bukhari (2024) dhe Muslimi (1174). 7 - 33:21 8 - Tirmidhi (3513), Ibn Maxheh (3850) dhe Ahmedi (25423). Autentik sipas Albanit në “Sahih-ul-Xhami” (4423). 9 - 4:31 10 - Muslimi (2339.

15. Zekat-ul-Fitri. Zekat-ul-Fitri është obligim për çdo musliman, i madh apo i vogël, burrë apo grua, i lirë apo skllav. Është saktësuar se Ibn Umeri (radijAllahu anhu) ka thënë: “I dërguari i Allahut (salAllahu alejhi ue selem) urdhëroi burrat dhe gratë muslimanë, të rinj dhe pleq, të lirë dhe skllevër të paguajnë Zekat-ul-Fitrin në sasinë e një ”Saë” hurma ose një ”Saë” elb, dhe se kjo duhet të paguhet para se të nisen njerëzit për në namazin e bajramit.” 1 Nuk ka asnjë kufizim se sa pasuri duhet patur për të qenë i detyrueshëm paguarja e Zekat-ul-Fitrit. Për sa kohë që një musliman dhe familja e tij ka ushqim të mjaftueshëm për një ditë, ai është i detyruar që ta paguajë atë për veten e tij, fëmijët e tij, bashkëshorten e tij dhe skllavët e tij. Lidhur me shërbëtorin e huazuar, ai paguan për vete për derisa punëdhënësi nuk paguan vullnetarisht për të apo nuk e vë këtë si kërkesë. Përsa i përket shërbëtorit të robëruar, është siç thashë detyrim i pronarit të tij. Sipas konsensusit nuk është e detyrueshme për të paguar Zekat-ul-Fitrin për fetusin. Megjithatë, është e pëlqyeshme duke u bazuar në veprimin e Uthmanit (radijAllahu anhu). Buhkari dhe Muslimi transmetojnë nga Ebu Said el-Khudri (radijAllahu anhu) se ai ka thënë:

“Në kohën e profetit ne e paguanim atë në sasinë e një ”Saë” ushqim, hurme, elb, gjizë ose rrush të thatë.” 2 Një grup i dijetarëve e interpretuan ellbin si ushqim, ndërsa të tjerët thanë se kjo do të thotë ushqimet e vendit pa marrë parasysh nëse ka të bëjë me drithëra, misër, miell ose diçka tjetër. Ky mendim është i sakti për arsye se qëllimi i zekatit është që të pasurit duhet t’i trajtojnë varfërit në mënyrë të mirë. Megjithatë, nuk është e detyrueshme për muslimanin që ta bëjë këtë me diçka që nuk i përket ushqimeve të vendit. Shuma e detyrueshme është një “Saë” profetike nga të gjitha llojet e ushqimit. Një ”Saë” është e barabarë me rreth tre kilogramë grurë të qeruar. Allahu (Subhanah) ka thënë: ‫فو اِ ن َِه ِؤفَََْو ا َاهََوَْ ََِبِسنَو َِسُ َِم سَم‬ ِ ‫ع ُِْ َ ْلو َام ََ ِسنَِم‬ َ َُّ “O ju që besuat, jepni nga më e mira e asaj që e fituat.” 3 Kjo është më e ndershme për ndërgjegjen dhe më e lehtë për të varfrit. I vetmi përjashtim është elbi që nuk është i detyrueshëm që të qerohet për shkak të vështirësisë. Nëse orizi ose drithëra të tjera që të ndjehen më mirë duke qenë të pa qeruara do paguhen në një mënyrë që korrespondon me obligimin e ushqimeve të qeruara, nuk ka të keqe në këtë – nëse dëshiron Allahu – duke pasur parasysh të mirën e pronarit dhe personit të varfër. Është Sunnet që ti ndahet Zekat-ul-Fitri të varfërve të atij vendi gjatë ditës së bajramit. Ajo duhet të shpërndahen para namazit. Është e lejuar që ajo të shpërndahet një ose dy ditë para në mënyrë që ajo të shpërndahen jashtë me ditën e 28. Nëse një person udhëton më herët se dy ditë para bajramit ai e paguan Zekat-ulFitrin në atë vend islamik në të cilin arrin. Nëse vendi nuk është islamik ai duhet të kërkojë të muslimanë të varfër në atë vend dhe t’ua jepë atyre. Nëse personi udhëtonë pasi që është e lejuar për të paguar Zeqat-ul-Fitrin, është përcaktuar që ai t’ua paguaj atë të varfërve në qytet. Qëllimi është që të kujdesësh mirë për ta dhe t’i pasurosh ata në mënyrë që të mos kenë nevojë që të lypin prej njerëzve në ditën e bajramit. Është saktësuar se Ibn Abasi (radijAllahu anhu) ka thënë: “I dërguari i Allahut (salAllahu alejhi ue selem) urdhëroi Zekat-ul-Fitrin për agjëruesin që ai të pastrohet nga veprat dhe fjalët e këqia, si dhe për të ushqyer të varfërit. Ai që e jep atë para namazit të bajramit ka dhënë një sadaka të pranuar, ndërsa ai që e paguan atë pas namazit të bajramit e ka paguar një sadaka bamirësie.” 4 Sipas shumicës së dijetarëve nuk është e lejuar për të paguar para për Zakat-ul-Fitr. Ky mendim ka dëshminë më të saktë. Është e obligueshme për të paguar Zekat-ul-

Fitrin në formën e ushqimit. Kjo ishte praktika e profetit (salAllahu alejhi ue selem) dhe e sahabëve të tij dhe këtë mendim e kanë shumica e dijetarëve. Unë i lutem Allahut që të na bëjë ne dhe të gjithë muslimanët që ta kuptojmë fenë e Tij dhe të përqëndrohemi stabil në të dhe të përmirësojë zemrat dhe veprat tona. Ai është bujar dhe fisnik. Selamet dhe salavatet e Allahut qofshin mbi profetin tonë Muhammedin, familjen e tij dhe sahabët e tij. ___________________________________ 1 - Bukhari (1503) dhe Muslimi (984). 2 - Bukhari (1508) dhe Muslimi (985). 3 - 2:267 4 - EbuDavudi (1609) dhe Darakutni (2/138). I mirë sipas Albanit në ”Sahih Ebi Davud” (1420).

16. Dispozita mbi namazin e bajramit dhe vlera i agjërimit të gjashtë ditëve në Sheual. Vëlla i dashur musliman! Mëso disa dispozita të rëndësishme që duhet ditur dhe të cilat janë të lidhura me fundin e këtij muaji fisnik. 01 - Namazi i bajramit. Sipas shumicës së dijetarëve, namazi i bajramit është i detyrueshëm për disa muslimanë (farz kifaje, nëse disa e falin të tjerët lirohen nga obligimi). Megjithatë, është pëlqyer shumë për të qenë në vendin e faljes dhe për të marrur pjesë me vëllezërit tuaj. Përderisa nuk ka asnjë justifikim të bazuar sheriatik nuk duhet braktisur atë. Disa dijetarë thonë se të gjithë muslimanët duhet ta falin atë sikurse namazin e xhumasë. Të gjithë burrat e lirë (jo skllavë) që janë në vendin e tyre dhe janë

përgjegjës për veprimet e tyre duhet ta falin atë. Ky mendim duket të ketë dëshmi më të forta, dhe është më afër të vërtetës. Është Sunnet për gratë që të marrin pjesë në këtë namaz. Ato duhet pasur parasysh që të mbulohen dhe të mos parfumosen. Është konfirmuar nga Bukhari dhe Muslimi se Um Atijjeh (radijAllahu anha) ka thënë: “I dërguari i Allahut (salAllahu alejhi ue selem) na urdhëroi që të nxjerrim jashtë gjatë dy festatave gratë e reja që sapo ishin pjekur, gratë me menstruacione dhe virgjëreshat e turpshme. Sa për gratë me menstruacione, ato duhet të qëndrojnë mënjanë vendfaljes.” 1 Në një transmetim tjetër thuhet: “O i dërguari i Allahut! Disa prej nesh nuk kanë veshje të jashtme për të dalë? ”Ai tha: ”Le t’ia jep atë motra e saj një nga rrobet e saj me të cilat del jashtë.” 2 Nuk ka asnjë dyshim se kjo dëshmon se është shumë e rekomanduar për gratë që ti falin dy namazet e bajrameve dhe të marrin pjesë në të mirën dhe në namazin e muslimanëve. Është Sunnet për atë që vie në vendin e faljes së bajramit apo në namazin për shi, që të ulet menjëherë pa i falur dy rekate më parë. Me aq sa di unë, një praktikë e tillë nuk është transmetuar nga profeti (salAllahu alejhi ue selem) apo shokët e tij (radijAllahu anhum). Përjashtimi i vetëm është nëse namazi falet në xhami. Në këtë rast duhet falur dy rekate duke u bazuar në fjalët e përgjithshme të profetit (salAllahu alejhi ue selem): “Nëse ndonjëri prej jush hyn në xhami ai nuk duhet të ulet para se se ti ketë falur dy rekate.” 3 Për atë që është ulur dhe është duke pritur namazin e bajramit është ligjësuar që të thotë shpesh “La ilahe illa Allah” dhe “Allahu Ekber”. Ky është rituali i kësaj dite. Kjo është Sunnet për të gjithë ata që janë brenda xhamisë dhe jashtë xhamisë derisa të mbarojë hytbeja. Është gjithashtu në rregull për të lexuar ndërkohë Kuranin. Dua të sqaroj se tekbiri në parim duhet të thuhet natën para bajramit dhe para namazit të bajramit dhe gjatë dhjetë ditëve të para të Dhul-Hixhes dhe ditëve të Teshrikut. Kjo është e ligjësuar në këto periudha madhështore. Është vlerë e madhe duke u bazuar në fjalët Allahut (Te ala) lidhur me tekbirin në lidhje bajramin pas Ramazanit: َ ‫وَ َُِ َ ُّْاِ وم‬ ْ َُ َ ‫ٍَُّ َاَنَو َََََِمَُِّ ْول َىاَََُّ ْلو َام‬ َ ََْ َ‫َهو ََ َُِ َ َُّ ِِن َاَوَْ َ َْ ِِا ِ وع‬ َ ‫ٌمَإ ن‬ “Që të plotësoni numrin, ta madhëroni Allahun për atë se u udhëzoi dhe që të falënderoni.” 4

Allahu (Te ala) ka thënë gjithashtu në lidhje me dhjetë ditët e para të Dhul-Hixhes dhe ditët e Teshrkut. َََ ‫ٍ َِا‬ ْ َ‫ع َلو ََسَ ْبَُّ َاََ ََ َِ ْلو َاهَميِ َوس َِس‬ ‫ف َِسِ ِملو يِف ِِو‬ ‫ٌمَإ ِا ِْمََ َام ِو‬ ‫ِي َََِ َْ ِِ َاََ اِ ْه َِم يََُّمَََ َ ْ َ ْهَِ ِو‬ ‫ِساو َ ََِْمو َو‬ َ ‫مل َِ ِِس َا ِوْ ِ نان َايَ قَ َِل َام‬ ْ َ ‫َه‬ َ ‫َ َْؤَف‬ “(Vijnë) Për të qenë të pranishëm në dobitë e tyre dhe që ta përmendin Allahun në ato ditë të caktuara (në shenjë falënderimi) dhe për që i ka furnizuar me kafshë. Hani pra prej tyre (kurbanave) dhe ushqeni të ngushtuarin e të varfërin.” 5 Allahu Azze ue Xhel gjithashtu ka thënë: َْ‫َه َََ ْبَُّ َاَو‬ ‫مل يِف نَو‬ ‫فو َِسِ ِو‬ ِ ََ‫ِا ِْا ََا‬ “Allahun përmendeni në ditët e caktuara (në ditët e bajramit).” 6 Në këto ditë të njohura dhe të përcaktuara është ligjësuar që të kujtojmë Allahun me tekbire të kufizuar dhe të pakufizuar. Kjo e ka bazën në Sunnetin e pastër dhe praktikën e Selefëve. Tekbiri i ligjësuar është që çdo musliman të thotë ”Allahu Ekber” në vetvete. Ai duhet të ngritë zërin e tij me qëllim që të tjerët mund ta dëgjoni atë në mënyrë që ata mund të inkurajohen prej tij dhe të kujtohen prej tij. Për sa i përket tekbirit kolektiv dhe të shpikur, ajo është që të paktën dy njerëz me zë të lartë bëjnë tekbir në mënyrë që ata të fillojnë dhe do të përfundojë në të njëjtën kohë dhe ata e bëjnë këtë bashkërisht dhe në një mënyrë të caktuar. Ky veprim është i pabazë dhe nuk ka dëshmi. Kjo është një bidat. Allahu nuk ka shpallur ndonjë dëshmi për këtë. Nëse bajrami bie në në një të premte, është në zgjedhje të personit që e ka falur bajramin që nëse dëshiron të falë namazin e xhumasë apo të drekës. Është konfirmuar se Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Sot, dy festa kanë janë bashkuar. Ai që e ka falur bajaramin nuk ka nevojë që ta falë xhuman.” 7 Ndërsa lidhur me imamin ai nuk duhet ta falë drekën. Është më mirë që ai ta falë namazin e xhumasë me njerëzit. Nëse ai nuk e falë namazin e xhumasë ai e falë drekën në vend të tij. Lidhur me imamin, ai duhet ta falë namazin e xhumasë me ata që vien, në qoftë se ata janë të paktën tre persona me imamin. Nëse vetëm një person është i pranishëm, ai e falë drekën me të. Është në rregull për muslimanin që t’a uroj vëllain e vet për bajram: “Allahu na i pranonftë veprat tona dhe veprat tuaja të mira.”

Unë nuk kam njohuri se ka argument tekstual për këtë, por megjithatë besimtari bën lutje të mira për vëllain e tij në bazë të argumenteve të shumta për këtë. 02 – Vlera e agjërimit të gjashtë ditëve në Sheual. Agjërimi i gjashtë ditëve në Sheual është një Sunnet i saktësuar nga i dërguari i Allahut (salAllahu alejhi ue selem). Është saktësuar se i dërguari i Allahut (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Të agjërosh Ramazanin dhe ta pasoshë atë me agjërimin e gjashtë ditëve në Sheual, është sikurse të agjëroshë një vit të tërë.” 8 Këto gjashtë ditë nuk kanë ditë të caktuara në këtë muaj. Kjo është në zgjedhjen e besimtarit që të agjërojë ato ditë që ai dëshiron në këtë muaj. Ai mund ti agjërojë ato në fillim të muajit, në mes të muajit ose në fund të muajit. Ai mund t’i ndajë ditët dhe ai mund ti agjërojë ato një pas një. Pra, ka disa opsione, elhamdulilah. Megjithatë është më mirë për t’i agjëruar ato të gjitha përnjëherë në fillim të muajit. Sepse kjo është një mëyrë për të garuar në vepra të mira. Ky veprim nuk është i detyrueshëm prandaj ai mundet ta lë atë çdo vit. Megjithatë është më më parësore dhe më e vlefshme për tu kujdesur për agjërmin e tyre. Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Vepra të cilën Allahu e do më së shumti është vepra e vazhdueshme, edhe nësë është e pakët.” 9 Lidhur me personin i cili është i obliguar që t’i konpenzojë ditët nga Ramazani i kaluar, ai duhet ta bëjë këtë para se të fillojë me agjërim vullnetarë. Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Agjërimi i Ramazanit dhe pasimi i tij me agjërimin e gjashtë ditëve në Sheualit, është sikurse të agjëroshë një vit të tërë.” Ai që agjëron këto gjashtë ditë para se të ketë plotësuar agjërimi e Ramazanin ai nuk e ka plotësuar tërë Ramazanin. Është e obligueshme për t’i agjëruar ditët e humbura ndryshe nga agjërimi i gjashtë ditëve të cilat janë vetëm vullnetare. Obligimi ka përparësi para veprimeve vullnetare. O musliman nxitoi në devotshmëri ndaj Allahut (Azze ue Xhel) dhe kërkone kaqësinë Tij. Luftoni kundër vetes për hir të Allahut (Azze ue Xhel) dhe nxitoni të pendoheni sinqerisht për të gjitha mëkatet. Luftone epshin, shejtanin ndaj së keqes. Nxitoni pas jetës së ahiretit. Përuljuni Allahut. Lutjuni Atij vazhdimisht dhe kujtone Atë shpesh dhe kërkoni falje prej Tij. Ai do t’u përgjigjet ju, dhe do të përmirësojë gjendjen tuaj, do të lehtësojë çështjet tuaja, do t’u jep mirësi, do t’u brojë juve nga gjitha vështirësitë dhe do t’u mbrojë kundër komploteve të armiqve dhe nga çdo e keqe në të dy jetët. Allahu (Azze ue Xhel) ka thënë

‫عَِمَهَم ََهَ ِْ ِاسَهِ َِ ْول يِسهَم َلم َىا َََ ََََِبِسنَو‬ ‫عهِسنَو ََ َا َسو َِو‬ ِ ْ‫َ َْ َاي‬ َ ‫َه ََ َِّ ِنو‬ “E ata, të cilët luftuan për hir Tonë, Ne me siguri do t’i orientojmë rrugës për te Ne, e nuk ka dyshim se Allahu është në krahun e bëmirësve.” 10 ‫ٌاَو‬ ‫ف ٌَََاِ مَََ اِ هَُّ ْلو ا َاهَََ ََِبِسنَو ِو‬ ‫ْم َِ َيم ِو‬ ‫ق َُّ َام َ ْ َ ْا ِ و‬ ‫عُ ٌَْمَ َو‬ َ ََ َ‫َه‬ ِ ََ ‫عُ ٌَْ ِمؤَهِ َِل‬ ْ َ‫ض يِف ََس‬ ْ َ ‫ََِبِز اِسهَ َِ َول ََ َِ ْول ََََس َ َا ِ نُّهَنِو قَ ِْ ِم ِِ ْول اِ ن ََِبِسنَو‬ ‫َاَُهَإ‬ َ ْ ‫ٍ ْسو َم ِِف سٍَ ِْاََُّنَو َول سَ َِِْا ََهَهِف ِ َ ْاهَم ٌَ َْيِ ِِ ْول َِ ِْ ِوا ناِن ََََسََِ نِاََهِ َِل ََ َِ ْول‬ “Atyre nga mesi juaj të cilët besuan dhe bënë vepra të mira, Allahu u premtoi se do t’i bëjë zotërues në atë tokë ashtu si i pat bërë zotërues ata që ishin para tyre dhe fenë të cilën Ai e pëlqeu për ta, do ta forcojë, e në vend të frikës Ai do t’ju dhurojë siguri. Ata më adhurojnë Mua e nuk më shoqërojnë asgjë.” 11 َ َ‫ٍ ْسو َم َُّ ْساَىَ ْول س‬ ‫ِِْ َاَوَْ َََِّن‬ ‫َه َِّ ِو‬ ‫َايِ س ِو‬ َ ‫ن‬ ْ َ ُ َْ‫ه ُاَُّ ْلو ولَ َََُُِفََو‬ َ‫َ سَ ِْ َامََنَو ِِ َام نو‬ “Po, në qoftë se ju bëheni të durueshëm dhe ruheni (mëkateve), dinakëria e tyre nuk do t’u dëmtojë aspak. Është e sigurt se Allahu e ka në dorë atë që punojnë ata.” 12 ‫ف َا ِِن ِِ ْلو ٌِهاَو َِ ْم َاُِفِسنَو َِّ ِنو‬ ‫ِسل َلهِم ِو‬ ‫ََهِِ ِو‬ “Është e sigurt se për të devotshmit do të ketë te Zoti i tyre kopshte të begatshme.” 13 Sot është veçanërisht rasti për t’iu afruar Allahut me anë të mëshirës dhe duke i ndihmuar të varfrit dhe nevojtarët. Bamirësia është në mesin e veprave më të mëdha me të cilat Allahu i largon vështirësi dhe mëshiron. Allahu (Azze ue Xhel) ka thënë: ‫عِِس ِول يِف َََِه ِؤفَََْو‬ ‫َه َِّ ِو‬ ‫عهِسنَو س َيِ ُو‬ ِ ‫عه َ ََوَْ ََُ ِ ِْم َ َُّ ِوْ َََِّإ ِِه َ ْساِسَُّ ْول ُ َ ْمفََوَْ ََ ول َ ن‬ ِ ْ‫ن َََِي‬ ِ ْ‫َ َْ َاي‬ َ ‫َهو‬ َ‫ت نو‬ “Dhe jepni për në rrugë të Allahut e mos e hidhni veten në rrezik dhe bëni mirë, se me të vërtetë Allahu i do bamirësit.” 14 ‫َه َايْ َافَو َِّ ِنو‬ ‫ستو نِو‬ ِ ْ‫َ َْ َاي‬ ِ ‫عهِسنَو ِ نانَو قَ ِا‬ “S’ka dyshim se mëshira e Allahut është pranë atyre të mirëve.” 15 ‫ْاِقَََْو َََِن‬ َ َُ ‫ُ َ ِْمَ َاَنَو َُّهُ َ ْول َِّن ََُِّ ْول ٌَ ْس ِوا‬ “E t’ia falni (borxhin) në emër të lëmoshës, ajo, nëse e dini, është shumë më e mirë për ju.” 16 َََ‫مهو ااِ ه‬ ِ ِ ِِ ‫عُ ٌَْمَؤِسنَو َلَِمََُّل اِ ِام َََِه ِؤفَََ ََ َاعََ َِ ِوه‬ ْ ‫َُِِّس ِوا َِلْ ِوا ََ َِ ْول َََِهؤَفَََ اِ هَُّ ْول ا َاهَََ يَمَِبِسنَو يِس ِوه ُا‬

“Besoni Allahut dhe të dërguarit të Tij dhe jepni nga ajo që Ai u bëri trashëgues në të, se ata që besuan prej jush dhanë për hir të Zotit, ata kanë shpërblim të madh.” 17 Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë “Sadakaja i shlyen mëkatet sikurse uji e shuan zjarrin. E njëjta gjë vlenë me namazin e natës.” Pastaj ai lexoi: ‫َن َلهَََِ َِ ْول ََُُ َلميَإ‬ ‫َملسِو ٌ ِو‬ ‫يو َُ ِْمَ َول يَ َو‬ ‫ن ق َ ِا ِوع ِ نان ََ َِل ِ َ ٌْؤ َو‬ ‫ِ َ ٌْس َ ِو‬ ِ ‫ِف ِام هَ ْؤ‬ ِ ‫ال سَه ِؤفََنَو َايَ ْق َهمىَ ْول ََاِ ِام ََ ََ َاَِم ٌَ َْ َيم َاِِ َِ ْول سَ ْاٌََنَو َ َْ َاه‬ ‫سَ ِْ َامََنَو َُّمهَََ ِِ َام َليَ َء‬ “I heqin trupat e tyre prej dyshekëve, duke e lutur Zotin e tyre nga frika dhe nga shpresa dhe nga ajo që Ne ua kemi dhënë (pasuria) atyre, ata japin. Pra, për ata që kanë vepruar, nuk di askush për atë kënaqësi (të zemrës e shpirtit) që u është caktuar atyre si shpërblim.” 18,19 Profeti (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë “I Mëshirshëmi i mëshiron mëshiruesit. Mëshironi ata që janë në tokë dhe do ti´u mëshërijoë Ai është mbi qiell për të falë ty.” 20 Ai (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë gjithashtu: “Ai që nuk mëshiron nuk mëshirohet.” 21 Lusim Allahun që të përmirësojë gjendjen e gjithë muslimanëve, të mbush zemrat e tyre me frikë dhe të përmirësojë udhëheqësit e tyre dhe t’i bëj ata që të pendohen sinqerisht për mëkatet e tyre dhe t’i përmbahen Librit të Allahut (Azze ue Xhel) në të gjitha çështjet. Ne e lusim Atë që t’i mbrojë ata nga komplotet e armiqve të tyre. Ai është i aftë për çdo gjë. Selamet dhe salavatit e Allahut qofshin mbi robit e Tij dhe të dërguarin e Tij, Muhammedin, familjen e tij dhe shokët e tij. ____________________________________________ 1 - Bukhari (324) dhe Muslimi (890). 2 - Muslim (890). 3 - Bukhari (1167) dhe Muslimi (714). 4 - 2:185

5 - 22:28 6 - 2:203 7 - Ebu Davudi (1073) dhe Ibn Maxheh (1311). Autentik sipas Albanit në “Sahih Ebi Davud” (948). 8 - Muslimi (1164). 9 - Bukhari (5862) dhe Muslimi (782). 10 - 29:69 11 - 24:55 12 - 3:120 13 - 68:34 14 - 2:195 15 - 7:56 16 - 2:280 17 - 57:7 18 - 32:16-17 19 - Ibn Maxheh (3973) dhe Ahmedi (22069). Autentik përmes rrugëve të tjera sipas Albanit në “Sahih-ut-Targhib uet-Tarhib” (2866). 20 - Ebu Davudi (4941), Tirmidhî (1924) dhe Ahmedi (6494). Autentik sipas Albanit në “Sahih-ul-Xhami´” (3522). 21 - Bukhari (5997) dhe Muslimi (2318).

Gjithcka per kohet e namazeve – nga Sunenu Tirmidhi

SUNENU ET-TIRMIDHI Apo Gjithpërfshirësi i shkurtuar i suneteve të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) Dhe Njohja e Haditheve të sakta, të sëmura dhe ato me të cilat punohet I njohur me titullin XHAMIU ET-TIRMIDHI I Imam Hafiz Muhamed ibën Isa ibën Seurate Et-Tirmidhi I cili ka ndërruar jetë në vitin 279 h. Rahimullah Ka dhënë gjykimin për Hadithet dhe Etharet e tij, si dhe ka bërë komente në të Eksperti dhe dijetari i Hadithit Muhamed Nasirud-din El-Albani Është kujdesur për të Ebu Ubejde Meshhur ibën Hasen Al Selman Përktheu Bledar Karaj El-Albani

KAPITULLI I NAMAZIT nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) (1) Tema Ç’farë ka ardhur nga i Dërguari i Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) për kohët e faljeve

149 - (Hasen Sahih) Na ka treguar Hennad ibën Es-Serrij, ka thënë: Na ka treguar Abdurr-Rrahman ibën Ebi Ez-Zinad: Nga Abdurr-Rrahman ibën El-Harith ibën Ajash ibën Ebi Rabij’a: Nga Hakim ibën Hakim i cili është Ibën Abad ibën Hunejf, ka thënë: Më ka njoftuar Nafiu ibën Xhubejr ibën Mut’im, ka thënë: Më ka njoftuar Ibën Abasi se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Më priu Xhibrili në namaz dy herë në Shtëpinë e Shenjtë (Keabe). Ai e fali namazin e drekës (dhe unë bashkë me të), në herën e parë, në kohën kur dielli e kaloi kupën e qiellit dhe hija e çdo trupi ishte sa lidhësja e këpucëve[1], pastaj fali namazin e ikindisë kur hija e çdo trupi ishte sa lartësia e tij, pastaj fali namazin e akshamit kur u mbulua dielli dhe çelën agjërimin ata që agjëronin, pastaj fali namazin e darkës kur u zhduk njgyra e kuqërremtë e qiellit nga ana e perëndimit, pastaj fali namazin e sabahut kur trokiti drita e mëngjesit dhe kur ndalohej ngrënia për agjëruesin. Në herën e dytë ai e fali namazin e drekës kur hija e çdo trupi ishte sa lartësia e tij, në kohën kur fali namazin e ikindisë dje. Pastaj fali namazin e ikindisë kur hija e çdo trupi ishte dy herë sa lartësia e tij, pastaj fali namazin e akshamit në të njëjtën kohë që e fali herën e parë, pastaj fali namazin e darkës kur kaloi një e treta (e parë) e natës, pastaj fali namazin e sabahut kur u zverdh toka (nga rrezet e diellit para se të lindë). Pastaj Xhibrili u kthye nga unë dhe më tha: O Muhamed, kjo është koha e faljes së pejgamberëve që kanë qenë para teje[2] dhe koha e çdo vakti është ndërmjet këtyre dy kufijve!”[3] Në temë ka hadith edhe nga Ebu Hurejra, Ebu Musa, Ebu Mes’udi, Ebu Seidi, Xhabiri, Amër ibën Hazëm, El-Berrau dhe Enesi. [“El-Mishkat” (583), “El-Irvau” (249), “Sahih Ebu Daud” (416)]. 150 - (Sahih) Na ka treguar Ahmed ibën Muhamed ibën Musa, ka thënë: Na ka treguar Abdullah ibën El-Mubarek, ka thënë: Na ka njoftuar Husejn ibën Ali ibën Husejn, ka thënë: Më ka njoftuar Vehbi ibën Kejsan: Nga Xhabir ibën Abdullah: Nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ka thënë: “Më priu në namaz Xhibrili…”[4] dhe përmendi njësoj si hadithi i Ibën Abasit me të njëjtin kuptim, por pa përmendur shprehjen “në kohën kur fali namazin e ikindisë dje.” Hadithi i Abasit është Hasen. Muhamedi ka thënë: Hadithi më i saktë për kohët e faljeve është ai i Xhabirit nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Hadithin e Xhabirit për kohët e faljeve e ka transmetuar gjithashtu Atau ibën Ebi Rabah, Amër ibën Dinar dhe Ebu Ez-Zubejr nga Xhabir ibën Abdullah, nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), njësoj si hadithi i Vehbi ibën Kejsanit, nga Xhabiri nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). [“ElIrvau” (250), “Sahih Ebi Daud” (418)].

(2) Temë në të njëjtën çështje

151 - (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar Muhamed ibën Fudajl: Nga El-Eamash: Nga Ebu Salih: Nga Ebu Hurejra, ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-

lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Falja ka kohë të caktuar fillimi dhe mbarimi. Koha e fillimit të namazit të drekës është kur dilelli të kaloi kupën e qiellit dhe koha e mbarimit të saj është kur të hyjë koha e namazit të ikindisë. Koha e fillimit të namazit të ikindisë është kur të hyjë koha e saj, ndërsa koha e mbarimit është kur të zverdhet dielli. Koha e fillimit të namazit të akshamit është kur të perëndojë dielli dhe koha e mbarimit të tij është kur të zhduket ngjyra e kuqërremtë e qiellit. Koha e fillimit të namazit të darkës është kur të zhduket e kuqërremta e qiellit, ndërsa koha e mbarimit të tij është në mesnatë. Koha e fillimit të namazit të sabahut është kur të trokasë drita, ndërsa koha e mbarimit të tij është kur të lindë dielli.”[5] Në temë ka hadith edhe nga Abdullah ibën Amër. Kam dëgjuar Muhamein të thotë: Hadithi i El-Eamash-it nga Muxhahidi, për kohët e namazeve, është më i saktë se ai i Muhamed ibën Fudajlit nga El-Eamash, ndërsa hadithi i Muhamed ibën Fudajlit është gabim, Muhamed ibën Fudajli ka gabuar në të. [“Es-Sahiha” (1696)]. 151 (‫ )ي‬- Na ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar Ebu Usame: Nga Ebu Is’hak El-Fezari: Nga El-Eamash: Nga Muxhahidi, ka thënë: Thuhej se namazi ka kohë fillimi dhe mbarimi, pastaj përmendi njësoj si hadithi i Muhamed ibën Fudajlit, nga ElEamash, me të njëjtin kuptim.

(3) Temë në të njëjtën çështje

152 - (Sahih) Na ka treguar Ahmed ibën Menij’u, El-Hasen ibën Es-Sabah El-Bezar dhe Ahmed ibën Muhamed ibën Musa, me kuptim të njëjtë, kanë thënë: Na ka treguar Is’hak ibën Jusuf El-Ezrak: Nga Sufjan Eth-Theuri: Nga Alkame ibën Merthed: Nga Sulejman ibën Burejde: Nga babai i tij, ka thënë: Erdhi nj burrë te i Dërguari (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe e pyeti për kohët e faljeve? Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) tha: “Qëndro dhe falu me ne me Lejen e Allahut (dhe do t’i mësosh ato)!” Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) urdhëroi Bilalin të thirrte ikametin kur filloi të dalë drita (në sabah), pastaj e urdhëroi kur dielli e kaloi kupën e qiellit dhe fali drekën (dhe ne pas tij), pastaj e urdhëroi të thërrasë ikametin dhe e fali ikindinë kur dielli ishte i bardhë dhe lart në qiell, pastaj e urdhëroi për akshamin kur zbriti dielli, pastaj e urdhëroi për darkën (jacinë) dhe e fali kur u humbi e kuqërremta e qiellit. Të nesërmen e urdhëroi atë të thërriste ikametin për faljen e sabahut kur zbardhi dita, pastaj e urdhëroi për drekën kur freskoi mirë dita, pastaj e urdhëroi për ikindinë dhe e fali atë kur dielli ishte në mbarim të kohës së saj, më vonë se një ditë më parë. Pastaj e urdhëroi atë dhe e fali akshamin pak para se të zhdukej e kuqërremta e qiellit, pastaj e urdhëroi për darkën dhe e fali atë kur kaloi një e treta e natës. Pastaj tha: “Ku është ai që pyeti për kohët e faljeve?” Ai burri tha: Unë. Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Kohët e faljeve janë ndërmjet këtyre dy kohëve (të fillimit

dhe të mbarimit).”[6] Ky hadith është Hasen Garib Sahih. Atë e ka transmetuar gjithashtu Shu’beh nga Alkame ibën Merthed. [“Ibën Maxheh” (667): ‫])س‬.

(4) Tema Ç’farë ka ardhur për faljen e namazit të sabahut që me natë (pa filluar të dalë drita)

153 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe: Nga Malik ibën Enes. (‫ )و‬Dhe na ka treguar ElEnsari, ka thënë: Na ka treguar Mean, ka thënë: Na ka treguar Maliku: Nga Jahja ibën Seid: Nga Amrah: Nga Aisha, ka thënë: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) e falte sabahun dhe largoheshin gratë (për në shtëpitë e tyre para burrave)… El-Ensari thotë në transmetimin e tij: Kalonin gratë të mbështjella me rrobat e tyre dhe nuk njiheshin nga errësira. Ndërsa kutejbe thotë: Të mbështjella me një rrobë që e mbulon të gjithë trupin.[7] Në temë ka hadith edhe nga Ibën Umeri, Enesi dhe Kajle bintu Mahrame. Hadithi i Aishes është Hasen Sahih. Atë e ka transmetuar gjithashtu Ez-Zuhri, nga Urvah, nga Aisha, njësoj si ai. Këtë fjalë kanë zgjedhur edhe shumë dijetarë prej sahabeve, si Ebu Bekri, Umeri dhe ata që kanë ardhur pas tyre prej tabiinëve. Kjo është edhe fjala e Esh-Shafiut, Ahmedit dhe Is’hakut të cilët e konsiderojnë të pëlqyer faljen e sabahut me errësirë dhe pa u zverdhur qielli. [“Ibën Maxheh” (669):‫]ت‬.

(5) Tema Ç’farë ka ardhur për faljen e sabahut kur të fillojë të dalë drita e mëngjesit

154 - (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar Abdeh -ibën Sulejman-: Nga Muhamed ibën Is’hak: Nga Asim ibën Umer ibën Katade: Nga Mahmud ibën Lebid: Nga Rafi’u ibën Hadixh, ka thënë: Kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) të thotë: “Faleni sabahun kur të dalë drita e mëngjesit, sepse në atë kohë ka më shumë sevape!”[8] Këtë hadith e ka transmetuar gjithashtu Shu’beh dhe Eth-Theuri nga Muhamed ibën Is’hak. Në temë ka hadith edhe nga Ebi Berzeh El-Eslemi, Xhabiri dhe Bilali. Hadithi i

Rafi’u ibën Hadixh është Hasen Sahih. Shumë prej sahabeve kanë qenë të mendimit se namazi i sabahut duhet falur kur të fillojë të dalë drita. Po këtë mendim ka edhe Sufjan Eth-Theuri. Ndërsa Shafiu, Ahmedi dhe Is’haku thonë: Kuptimi i isfarit– (dalja e dritës) është që të bëhet e qartë hyrja e kohës së sabahut në mënyrë të atillë që të mos ketë ngelur dyshim në të, duke mos e konsideruar kuptimin e isfarit si vonim të namazit. [“Ibën Maxheh” (672)].

(6) Tema Ç’farë ka ardhur për faljen e drekës sa më herët (në fillim të kohës së saj)

155 - (Me sended daif-të dobët) Na ka treguar Hennad ibën Es-Serrij, ka thënë: Na ka treguar Uekij’u: Nga Sufjani: Nga Hakim ibën Xhubejr: Nga Ibrahimi: Nga El-Esved: Nga Aisha, ka thënë: “Nuk kam parë kënd që të nxitojë për faljen e drekës në fillim të kohës së saj, si i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), as si Ebu Bekri dhe as si Umeri.”[9] Në temë ka hadith edhe nga Xhabir ibën Abdullah, Hababi, Ebu Berze, Ibën Mes’udi, Zejd ibën Thabit, Enesi dhe Xhabir ibën Semura. Hadithi i Aishes është Hasen dhe atë e kanë zgjedhur dijetarët prej sahabeve dhe ata pas tyre. Muhamedi ka thënë: Është përcjellë gjithashtu nga Hakim ibën Xhubejr, nga Seid ibën Xhubejr, nga Aisha, nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), në lidhje me faljen e drekës që në fillim të kohës së saj. 156 - (Sahih) Na ka treguar El-Hasen ibën Ali El-Hulvani, ka thënë: Na ka njoftuar Abdrr-Rrazak, ka thënë: Na ka njoftuar Meamar: Nga Ez-Zuhri, ka thënë: Më ka njoftuar Enes ibën Malik se: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e fali namazin e drekës sapo dielli kaloi kupën e qiellit.”[10] Ky hadith është Sahih dhe ai është më i sakti në këtë temë. [‫]خ‬.

(7) Tema Ç’farë ka ardhur për vonimin e faljes së drekës në ditë të nxehtë

157 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar El-Lejth: Nga Ibën Shihab: Nga Seid ibën El-Musejib dhe Ebu Seleme: Nga Ebu Hurejra, ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nëse bën shumë nxehtë, atëherë faleni drekën kur të freskojë dita, sepse i nxehti i madh është nga shfryrja e Xhehenemit!”[11] Në temë ka hadith edhe nga Ibën Seidi, Ebu Dherri, Ibën Umeri, El-Mugijra, El-Kasim ibën Safvan nga babai i tij, Ebu Musa. Ibën Abasi dhe Enesi. Në këtë temë është përcjellë hadith edhe nga Umeri, nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) por ai nuk është i saktë. Hadithi i Ebu Hurejrës është Hasen Sahih. Disa dijetarë kanë zgjedhur vonimin e faljes së drekës nëse është ditë e nxehtë. Këtë fjalë ka Ibën El-Mubarek, Ahmedi dhe Is’haku. Ndërsa Esh-Shafiu thotë: Vonimi i faljes së drekës derisa të freskojë dita bëhet në atë xhami të cilën njerëzit e kanë larg, ndërsa ai që falet vetëm apo që falet në xhaminë e lagjes apo fshatit të tij, për këtë nuk pëlqej që t’a vonojë faljen e drekës në ditë të nxehtë. Por fjala e atyre që thonë për vonimin e faljes së drekës në ditë të nxehtë është më e saktë për t’u ndjekur, ndërsa fjalën e Esh-Shafiut e kundërshton hadithi i Ebu Dherrit. Ebu Dherri thotë: Ishim në një udhëtim me të Dërguarin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe Bilali thirri ezanin e drekës, ndërsa i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “O Bilal, prit sat a freskohet dita, pastaj përsëri prit sa të freskohet dita!”. Nëse çështja do të ishte ashtu si thotë imam Esh-Shafiu, atëherë nuk do të kishte kuptim vonimi i drekës derisa të freskohet dita, sepse ata kanë qenë në udhëtim dhe nuk kishin nevojë të lodheshin për të shkuar në xhaminë e largët. [“Ibën Maxheh” (678):‫]ت‬. 158 - (Sahih) Na ka treguar Mahmud ibën Gajlan, ka thënë: Na ka treguar Ebu Daud Et-Tajalisi, ka thënë: Na ka njoftuar Shu’beh: Nga Muhaxhir Ebu El-Hasen: Nga Zejd ibën Vehbi: Nga Ebu Dherri, se: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ishte në një udhëtim dhe Bilali ishte gjithashtu me të. Bilali u bë gati të thirrte ikametin për faljen e drekës, por i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Prit sa të freskohet koha!” Përsëri u mat të thirrte ikametin pak më vonë, por i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Prit të freskohet koha për të falur namazin e drekës!” Pritëm deri sa u duk hija e sopave të dheut, pastaj thirri ikametin dhe u falëm. Atëherë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “I nxehti i madh është prej shfryrjes së Xhehenemit, prandaj prisni sa të freskohet dita për të falë namazin e drekës!”[12] Ky hadith është Hasen Sahih. [“Sahih Ebi Daud” (429):‫]ت‬.

(8) Tema Ç’farë ka ardhur për faljen e ikindisë sa më herët (në fillim të kohës së saj)

159 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar El-Lejth: Nga Ibën Shihab: Nga Urvah: Nga Aisha se ajo ka thënë: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e fali ikindinë kur dielli vazhdonte të ishte brenda dhomës së saj dhe akoma nuk ishte ngritur në faqen e murit lindor të shtëpisë[13].”[14] Në temë ka hadith edhe nga Enesi, Ebu Erva, Xhabiri dhe Rafi’u ibën Hadixh. Nga Rafi’u transmetohet gjithashtu një hadith nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) për vonimin e faljes së ikindisë por ai nuk është i saktë. Hadithi i Aishes është Hasen Sahih dhe atë e kanë zgjedhur disa dijetarë prej sahabeve, si Umeri, Abdullah ibën Mes’udi, Aisha dhe Enesi. Si dhe shumë prej tabiinëve të cilët thonë se ikindia duhet të falet në fillim të kohës së vet dhe vonimi i saj është i papëlqyer (mekruh). Këtë mendim ka edhe Abdullah ibën El-Mubarek, Esh-Shafiu, Ahmedi, Is’haku etj. [“Ibën Maxheh” (683)].

160 - (Sahih) Na ka treguar Ali ibën Huxhër, ka thënë: Na ka treguar Ismail iben Xheaferr: Nga El-Alau ibën Abdurr-Rrahman se ai ka hyrë në shtëpinë e Enes ibën Malikut në Basra, pasi që fali (El-Alau) namazin e drekës (me vonesë). Shtëpia e tij ishte përkrah xhamisë. Enesi u tha atyre (në mesin e të cilëve ishte edhe El-Alau): Ngrihuni dhe falni namazin e ikindisë ! U ngritëm dhe u falëm. Pasi mbaruam faljen ai tha: Kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) të thotë: “Ai lloj namazi është namazi i hipokritit i cili ulet dhe ruan diellin, derisa të arrijë midis dy brirëve të shejtanit, atëherë ngrihet dhe fal katër rekate në të cilat nuk e përmend Allahun veçse pak!”[15] Ky hadith është Hasen Sahih. [“Sahih Ebi Daud” (420):‫]ي‬.

(9) Tema Ç’farë ka ardhur për vonimin e faljes së ikindisë

161 - (Sahih) Na ka treguar Ali ibën Huxhër, ka thënë: Na ka treguar Ismail ibën Uleje: Nga Ejubi: Nga Ibën Ebi Mulejke: Nga Umu Seleme se ajo ka thënë: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nxitonte në faljen e drekës më shumë se ju, ndërsa ju nxitoni në faljen e ikindisë më shumë se ai!” [16] Ky hadith është përcjellë edhe nga Ibën Xhurejxh: Nga Ibën Ebi Mulejke: Nga Umu Seleme, njësoj si ai. [“El-Mishkat” (6195)- korrektimi i dytë]. 162 - Kam gjetur në librin tim: Më ka njoftuar Ali ibën Huxhër: Nga Ismail ibën Ibrahim: Nga Ibën Xhurejxh.

163 - Dhe na ka treguar Bishr ibën Muadh El-Basri, ka thënë: Na ka treguar Ismail ibën Uleje: Nga Ibën Xhurejxh…me këtë sened, njësoj si hadithi i parë dhe ky është më i saktë.

(10) Tema Ç’farë ka ardhur për kohën e namazit të akshamit

164 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar Hatim ibën Ismail: Nga Jezid ibën Ebi Ubejd: Nga Seleme ibën El-Ekvei, ka thënë: “I Dërguari i Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) e falte namazin e akshamit pasi që perëndonte dielli dhe mbulohej i gjithi.”[17] Në temë ka hadith edhe nga Xhabiri, Zejd ibën Halid, Enesi, Rafiu ibën Hadixh, Ebu Ejubi, Umu Habijbe dhe Abas ibën Abdul-Mutalib, por hadithi i Abasit është përcjellë meukuf-si fjalë e vetë atij dhe ai është më i saktë. Hadithi i Seleme ibën El-Ekvei është Hasen Sahih dhe sipas tij kanë punuar shumica e dijetarëve prej sahabeve dhe pasrëdhësit e tyre prej tabiinëve të cilët kanë zgjedhur shpejtimin e namazit të akshamit dhe e konsiderojnë të papëlqyer vonimin e tij, madje disa dijetarë thonë se namazi i akshamit ka vetëm një kohë (koha e fillimit të tij) duke u argumentuar me hadithin e të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ku Xhibrili u fal me të. Kjo është fjala e Ibën El-Mubarek dhe e Shafiut. [“Ibën Maxheh” (688):‫]ق‬.

(11) Tema Ç’farë ka ardhur për kohën e namazit të darkësjacisë

165- (Sahih) Na ka treguar Muhamed ibën Abdul-Melik ibën Ebi Esh-Shevarib, ka thënë: Na ka treguar Ebu Avane: Nga Ebu Bishr: Nga Beshir ibën Thabit: Nga Habib ibën Salim: Nga En-Neuman ibën Beshir, ka thënë: Unë jam më i dituri i njerëzve për kohën e këtij namazi: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e falte atë kur perëndonte hëna në natën e tretë të muajit hënor!”[18] [“El-Mishkat” (613), “Sahih Ebi Daud” (445)].

166 - Na ka treguar Ebu Bekër Muhamed ibën Eban, ka thënë: Na ka treguar AbdurrRrahman ibën Mehdi: Nga Ebu Avane, me këtë sened, njësoj si hadithi i parë. Këtë hadith e ka transmetuar gjithashtu Hushejmi: Nga Ebu Bishër: Nga Habib ibën Salim: Nga En-Neuman ibën Beshir, por Hushejmi nuk ka përmendur në të: “Nga Beshir ibën Thabit”. Hadithi i Ebu Avanes është më i saktë tek ne, sepse Jezid ibën Harun ka përcjellë nga Shu’beh, nga Ebu Bishër, njësoj si transmetimi i Ebu Avanes.

(12) Tema Ç’farë ka ardhur për vonimin e faljes së darkës

167 - (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar Abdeh: Nga Ubejdilah ibën Umer: Nga Seid El-Makburi: Nga Ebu Hurejra, ka thënë: I Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: ” Nëse nuk do t’a rëndoja popullin tim, do t’a kasha urdhëruar që t’a falte jacinë në një të tretën e natës apo gjusmën e saj!”[19] Në temë ka hadith edhe nga Xhabir ibën Semura, Xhabir ibën Abdullah, Ebu Berzeh, Ibën Abasi, Ebu Seidi, Zejd ibën Halid dhe Ibën Umer. Hadithi i Ebu Hurejrës është Hasen Sahih dhe atë e kanë zgjedhur shumica e dijetarëve prej sahabeve dhe tabiinëve të cilët kanë zgjedhur vonimin e faljes së darkës-jacisë. Këtë fjalë thotë edhe Ahmedi dhe Is’haku. [“Ibën Maxheh” (691)].

(13) Tema Ç’farë ka ardhur për mospëlqimin e të fjeturit para namazit të darkës si dhe të biseduarit pas saj

168 - (Sahih) Na ka treguar Ahmed ibën Menij’i, ka thënë: Na ka treguar Hushejm, ka thënë: Na ka treguar Aufi. Ahmedi thotë: Dhe na ka treguar Abad ibën Abad -ElMuhelebi- dhe Ismail ibën Uleje, të gjithë nga Aufi: Nga Sejar ibën Selameh -Ebu ElMinhal Er-Rijahi-: Nga Ebu Berzeh, ka thënë: “I Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) e urrente gjumin para namazit të darkës dhe bisedën pas saj.”[20] Në temë ka hadith edhe nga Aisha, Abdullah ibën Mes’udi dhe Enesi. Hadithi i Ebu Berzeh është Hasen Sahih. Shumica e dijetarëve e konsiderojnë të urryer gjumin para namazit të darkës, ndërsa disa të tjerë kanë bërë lëshim në këtë. Abdullah ibën ElMubarek thotë: Shumica e haditheve argumentojnë urrejtjen e kësaj, ndërsa disa

dijetarë kanë bërë lëshim për gjumin para namazit të darkës në Ramazan. [“Ibën Maxheh” (701):‫]ت‬.

(14) Tema Ç’farë ka ardhur për lëshimin që është bërë në bisedën pas namazit të darkës

169 - (Sahih) Na ka treguar Ahmed ibën Menij’i, ka thënë: Na ka treguar Muavije: Nga Ibrahimi: Nga Alkame: Nga Umer ibën Hatab, ka thënë: “I Dërguari i Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) bisedonte pas namazit të jacisë me Ebu Bekrin për ndonjë prej çështjeve të muslimanëve dhe unë isha present.” Në temë ka hadith edhe nga Abdullah ibëN Amër, Eus ibën Hudhejfe dhe Imran ibën Husajn. Hadithi i Umerit është Hasen. Atë e ka përcjellë gjithashtu El-Hasen ibën Ubejdilah, nga Ibrahimi, nga Alkame, nga një burrë prej Xhu’fij me emrin Kajs ose Ibën Kajs, nga Umeri, nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Kjo pjesë është shkëputur nga një hadith i gjatë. Dijetarët prej sahabeve, tabiinëve dhe pasardhësve të tyre kanë rënë në kundërshtim për bisedën pas namazit të jacisë së vonë; disa e konsiderojnë të papëlqyer (mekruh), ndërsa disa të tjerë kanë bërë lëshim nëse ka të bëjë me dijen apo me nevojat e domosdoshme. Edhe vetë hadithi anon më shumë nga lëshimi në këtë gjë. Në një hadith tjetër është përcjellë se i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nuk lejohet biseda pas namazit të darkës veçse për atë që kërkon të falet dhe për udhëtarin!” [“Es-Sahiha” (2781)].

(15) Tema Ç’farë ka ardhur për dobinë e faljes së namazit në fillim të kohës së tij

170- (Sahih) Na ka treguar Ebu Ammar El-Husejn ibën Hurejth, ka thënë: Na ka treguar El-Fadël ibën Musa: Nga Abdullah ibën Umer El-Umerij: Nga El-Kasim ibën Ganam: Nga halla e tij Umu Fervah e cila ka qenë prej atyre që u kanë dhënë besën

të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ka thënë: E pyetën të Dërguarin (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) se cila është puna më e mirë? Ai tha: “Falja e namazit në fillim në kohës së tij.” [“Sahih Ebi Daud” (452), “El-Mishkat” (607). 171 - (Daif -i dobët) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar Abdullah ibën Vehbi: Nga Seid ibën Abdullah El-Xhuheni: Nga Muhamed ibën Umer ibën Ali ibën Ebi Talib: Nga babai i tij: Nga Ali ibën Ebi Talib se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka thënë atij: “O Ali, mos i vono tri gjëra: Namazin kur hyn koha e tij, faljen e xhenazesë nëse prezenton dhe bashkimin e të pamartuarës nëse gjen dikë të përshtatshëm për të!” [“El-Mishkat” (605)].

172 - (Meudu’ -i shpikur) Na ka treguar Ahmed ibën Menij’i, ka thënë: Na ka treguar Ja’kub ibën El-Velid El-Medeni: Nga Abdullah ibën Umer: Nga Nafiu: Nga Ibën Umer, ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Koha e fillimit të namazit është kënaqësia e Allahut, ndërsa fundi i kohës së tij është për të arritur faljen e Allahut.” Ky hadith është Garib-i panjohur, vetëm me një rrugë transmetimi. Ai është përcjellë gjithashtu nga Ibën Abasi, i ngjashëm me të. Në temë ka hadith edhe nga Aliu, Ibën Umeri, Aisha dhe Ibën Mes’udi. Hadithi i Umu Fervah nuk është përcjllë veçse nga Abdullah ibën Umer El-Umerij i cili nuk është i fortë (shumë i besueshëm) te dijetarët e hadithit dhe madje janë ngatërruar në këtë hadith. Jahja ibën Seid ka thënë për të se ka pasur memorje të dobët. [“El-Irvau” (259), “El-Mishkat” (606)]. 173 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar Mirvan ibën Muavije ElFezari: Nga Ebi Jeafuri: Nga El-Velid ibën El-Ajzari: Nga Ebi Amër Esh-Shejbani: Se një burrë i tha Ibën Mes’udit: Cila është puna më e mirë? Ai tha: Kam pyetur për këtë të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe ai tha: “Kryerja e faljes në kohën e saj.” Unë i thashë: Po tjetër përveç kësaj o i Dërguari i Allahut? Ai (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Bindja ndaj prindërve.” Unë i thashë: Po tjetër, o i Dërguari i Allahut? Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Lufta në Rrugën e Allahut.” Ky hadith është Hasen Sahih. Këtë hadith e ka përcjellë edhe El-Mes’udi, Shu’beh, Sulejmani e të tjerë, nga El-Velid ibën El-Ajzari. [‫]ت‬. 174 - (Hasen) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar El-Lejth: Nga Halid ibën Jezid: Nga Seid ibën Ebi Hilal: Nga Is’hak ibën Umer: Nga Aisha, ka thënë: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk e ka falë të njëjtin namaz dy herë në fund të kohës së tij (mund të ketë ndodhur që e ka vonuar ndonjë namaz në fund të kohës por nuk e ka përsëritur atë gjë), derisa ndërroi jetë.” Ky hadith është Garib -i panjohur dhe senedi i tij nuk është i lidhur. Imam Esh-Shafiu thotë: Falja e namazit në fillim të kohës së tij është më e mirë dhe këtë gjë e argumenton edhe zgjedhja që ka bërë i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), Ebu Bekri dhe Umeri të cilët nuk

zgjidhnin veçse atë që është më e mira dhe nuk e linin të mirën; ata e falnin namazin në fillim të kohës së tij. Këtë gjë na e ka treguar Ebu El-Velid El-Mekki, nga EshShafiu. [“El-Mishkat” (608)].

(16) Tema Ç’farë ka ardhur për moskujdesin për namazin e ikindisë

175 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar Lejthi: Nga Nafiu: Nga Ibën Umer: Nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ka thënë: “Atij që i kalon namazi i ikindisë pa falur, është njësoj sikur të ketë humbur familjen dhe pasurinë e tij.” Në temë ka hadith edhe nga Burejde dhe Neufel ibën Muavije. Hadithi i Ibën Umerit është Hasen Sahih. Atë e ka përcjellë gjithashtu Ez-Zuhri, nga Salim, nga babai i tij Ibën Umer, nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). [“Ibën Maxheh” (685):‫]ت‬.

(17) Tema Ç’farë ka ardhur për faljen herët të namazit nëse imami e vonon atë

176 - (Sahih) Na ka treguar Muhamed ibën Musa El-Basri, ka thënë: Na ka treguar Xheaferr ibën Sulejman Ed-Dubeij: Nga Ebu Imran El-Xheuni: Nga Abdullah ibën EsSamit: Nga Ebi Dherri, ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “O Ebu Dherr, do të vinë pas meje disa prijësa të cilët do ta vdesin namazin, por ti fale namazin në kohën e tij dhe nëse pastaj ata e falin atë pa i dal koha, falu me ta dhe do të të quhet nafile, në të kundërt ti e ke plotësuar faljen tënde!” Në temë ka hadith edhe nga Abdullah ibën Mes’udi dhe Ubadetu ibën EsSamit. Hadithi i Ebu Dherrit është Hasen dhe me të kanë gjykuar shumë dijetarë të cilët e konsiderojnë të pëlqyer faljen e namazit në fillim të kohës nëse imami e vonon atë, pastaj të falet përsëri me imamin. Në këtë rast atij i shkruhet namazi i parë i detyrueshmi, ndërsa i dyti nafile, sipas mendimit të shumicës së dijetarëve. [“Ibën Maxheh” (1256): ‫]ت‬.

(18) Tema Ç’farë ka ardhur për atë që i kalon namazi për shkak të gjumit

177 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar Hamad ibën Zejd: Nga Thabit El-Bunani: Nga Abdullah ibën Rabah El-Ensari: Nga Ebu Katade, ka thënë: Disa njerëz përmendën para të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kalimin e kohës së namazit për shkak të gjumit dhe ai tha: “Nuk qëndron problemi tek ai që është në gjumë, por tek ai që është zgjuar; nëse ndokush prej jush e harron ndonjë namaz apo i kalon duke qenë në gjumë, atëherë t’a falë atë kur t’a kujtojë!” Në temë ka hadith edhe nga Ibën Mes’udi, Ebu Merjem, Imran ibën Husajn, Xhubejr ibën Mut’im, Ebu Xhuhajfe, Ebu Seidi, Amër ibën Umeje Ed-Damri. Hadithi i Ebu Katades është Hasen Sahih. Dijetarët kanë rënë në kundërshtim për atë njeri që fle në kohën e namazit apo e harron atë dhe pastaj kujtohet pasi që ka dalë koha e atij namazi, qoftë duke qenë dielli duke lindur apo duke perënduar; disa thonë se duhet ta falë atë namaz në kohën kur zgjohet apo kur e kujton, edhe nëse është dielli duke lindur apo duke perënduar. Ky është mendimi i imam Ahmedit, Is’hakut, Esh-Shafiut dhe Malikut. Ndërsa disa dijetarë të tjerë thonë se nuk duhet të falet derisa të lindë dielli apo të perëndojë. (Kjo është fjala e hanefive). [“Ibën Maxheh” (698): ‫ ي‬të ngjashëm me të].

(19) Tema Ç’farë ka ardhur për atë person që e harron një namaz

178 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe dhe Bishër ibën Muadh, kanë thënë: Na ka treguar Ebu Avane: Nga Katade: Nga Enes ibën Malik, ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush e harron një namaz, atëherë t’a falë atë në kohën kur e kujton atë!” Në temë ka hadith edhe nga Semura dhe Ebu Katade. Hadithi i Enesit është Hasen Sahih. Transmetohet nga Ali ibën Ebi Talib se ka thënë për atë person që e harron namazin: Duhet ta falë atë në kohën kur t’a kujtojë, qoftë Brenda apo jashtë kohës së tij të caktuar. Këtë fjalë ka thënë edhe Es-Shafiu, Ahmedi dhe Is’haku. Është përcjellë nga Ebi Bekrah se atij i kaloi namazi i ikindisë për shkak të gjumit dhe u zgjua kur po perëndonte dielli. Ai nuk u fal derisa dielli perëndoi. Të këtij mendimi janë edhe disa dijetarë nga Kufa, ndërsa shokët tanë janë me fjalën e Ali ibën Ebi Talib. [“Ibën Maxheh” (696):‫]ت‬.

(20) Tema Ç’farë ka ardhur për atë person që i kalojnë pa falur disa namaze rradhazi, cilin prej tyre duhet të falë më parë?

179 - (Hasen) Na ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar Hushejm: Nga Ebu EzZubejr: Nga Nafiu ibën Xhubejr ibën Mut’im: Nga Ebu Ubejde ibën Abdullah ibën Mes’ud, ka thënë: Abdullah ibën Mes’ud ka thënë: “Mushrikët e penguan të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) nga katër namaze në luftën e Hendekut, derisa hyri nata dhe kaloi shumë kohë prej saj. Atëherë ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) urdhëroi Bilalin që të thërrasë ezanin, pastaj thirri ikametin dhe fali namazin e drekës, pastaj thirri përsëri ikametin (Bilali) dhe falën namazin e ikindisë, pastaj thirri ikametin dhe falën namazin e akshamit, pastaj thirri ikametin dhe fali namazin e darkës.” Në temë ka hadith edhe nga Ebu Seidi dhe Xhabiri. Hadithi i Abdullahit është me sened jo të keq, veçse Ebu Ubejde nuk e ka dëgjuar nga Abdullahi. Veprimin sipas këtij hadithi e kanë zgjedhur edhe disa dijetarë të cilët thonë se duhet thirrur ikameti për çdo namaz të kaluar, por edhe nëse nuk e thërret, atij i quhet. Kjo është fjala e imam Esh-Shafiut. [“El-Irvau” (1/257)] 180 - (Sahih) Na ka treguar Muhamed ibën Beshar, ka thënë: Na ka treguar Muadh ibën Hisham, ka thënë: Më ka treguar babai im: Nga Jahja ibën Ebi Kethijr, ka thënë: Na ka treguar Ebu Seleme ibën Abdurr-Rrahman: Nga Xhabir ibën Abdullah se: Umer ibën El-Hatab ka thënë në ditën e Hendekut, pasiqë kishte filluar të shante idhujtarët kurejsh: “O i Dërguari i Allahut, nuk munda t’a fal ikindinë veçse duke qenë dielli gati në të perënduar. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) I tha: “Për Allahun! Unë nuk e kam falur akoma.” Atëherë zbritëm në But’han (një lëndinë në Medine) dhe i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) morri avdes dhe bashkë me të edhe ne, pastaj i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) fali namazin e ikindisë pasiqë kishte perënduar dielli dhe pas saj fali akshamin.” Ky Hadith është Hasen Sahih. [‫]ت‬.

(21) Tema

Ç’farë ka ardhur për namazin e mesëm dhe se ai është namazi i ikindisë, dhe thuhet se ai është namazi i drekës

181 - (Sahih) Na ka treguar Mahmud ibën Gajlan, ka thënë: Na ka treguar Ebu Daud Et-Tajalisi dhe Ebu En-Nadr: Nga Muhamed ibën Talha ibën Musarif: Nga Zubejd: Nga Murah El-Hemdani: Nga Abdullah ibën Mes’ud, ka thënë: I Dërguari i Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Namazi i mesëm është namazi i ikindisë.” Ky hadith është Hasen Sahih. [“El-Mishkat” (634):‫]ي‬.

182 - (Sahih me atë para këtij) Na ka treguar Henadi, ka thënë: Na ka treguar Abdeh: Nga Seidi: Nga Katade: Nga El-Hasen: Nga Semurah ibën Xhundub: Nga i Dërguari (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) se ai ka thënë: “Namazi i mesëm është namazi i ikindisë.” [i njëjti burim i mësipërm]. – (Sahih) Në temë ka hadith edhe nga Aliu, Aisha, Hafsa, Ebu Hurejra dhe Ebu Hashim ibën Utbeh. Muhamedi thotë: Ali ibën Abdullah ka thënë: Hadithi i El-Hasen nga Semura ibën Xhundub është Hadith Sahih dhe ai e ka dëgjuar vetë atë. Hadithi i Semura për namazin e mesëm është Hasen Sahih. Në këtë hadith është bazuar shumica e dijetarëve prej shokëve të të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) etj. Por Zejd ibën Thabit dhe Aisha kanë thënë se namazi i mesëm është ai i drekës. Ndërsa Ibën Abasi dhe Ibën Umeri kanë thënë: Namazi i mesëm është ai i sabahut. Na ka treguar Ebu Musa Muhamed ibën El-Muthena, ka thënë: Na ka treguar Kurejsh ibën Enes: Nga Habib ibën Esh-Shehid, ka thënë: Muhamed ibën Sirijn më ka thënë mua: Pyete El-Hasenin se nga kush e ka dëgjuar hadithin për kurbanin për të sapolindurin. Unë e pieta dhe ai tha: E kam dëgjuar atë nga Semurah ibën Xhundub. (Do të thotë që ai ka dëgjuar hadithe nga Semurah). 182 (‫ )ي‬- Ma ka treguar gjithashtu këtë hadith Muhamed ibën Ismail: Nga Ali ibën Abdullah El-Medijni: Nga Kurejsh ibën ibën Enes. Muhamedi thotë: Aliu ka thënë: Që të ketë dëgjuar El-Hasen nga Semurah është diçka e vërtetë, duke argumentuar me këtë hadith. [‫خ‬, shih gjithashtu hadithin nr. 1522].

(22) Tema

Ç’farë ka ardhur për mospëlqyerjen e të falurit pas namazit të ikindisë dhe pas namazit të sabahut

183 - (Sahih) Na ka treguar Ahmed ibën Menij, ka thënë: Na ka treguar Hushejm, ka thënë: Na ka treguar Mensur i cili është Ibën Zadhan: Nga Katade, ka thënë: Na ka treguar Ebu El-Alije: Nga Ibën Abasi, ka thënë: Kam dëgjuar shumë prej shokëve të të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), prej të cilëve edhe Umer ibën El-Hatab i cili ka qenë prej më të dashurve tek unë, se kanë thënë: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka ndaluar nga të falurit (nafile) pas namazit të sabahut derisa të lindë dielli, si dhe nga të falurit pas namazit të ikindisë derisa të perëndojë ai.” Në temë ka hadith edhe Aliu, Ibën Mes’udi, Ebu Seidi, Ukbeh ibën Amir, Ebu Hurejra, Ibën Umer, Semura ibën Xhundub etj. Hadithi i Ibën Abasit nga Umeri është Hasen Sahih dhe në të janë bazuar shumë dijetarë prej sahabeve dhe pasardhësve të tyre të cilët thonë se është e papëlqyeshme që të falesh (nafile) pas namazit të sabahut derisa të lindë dielli dhe pas ikindisë derisa të perëndojë dielli. Ndërsa namazet e detyrueshme që kanë kaluar pa falur, nuk ka problem që të fallen në këto kohë. Ali ibën El-Medijni thotë: Jahja ibën Seidi ka thënë: Shu’be ka thënë: Katade nuk ka dëgjuar nga Ebi El-Alijeh veçse tri gjëra: Hadithin e Umerit: “I Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka ndaluar nga të falurit pas namazit të sabahut derisa të lindë dielli dhe pas namazit të ikindisë derisa të perëndojë dielli.”, Hadithin e Ibën Abasit nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) që thotë: “Nuk i lejohet askujt që të thotë: Unë jam më i mirë se Junus ibën Meta.” Dhe hadithin e Aliut (radiallahu anhu): “Gjykatësit janë tri llojesh…” [“Ibën Maxheh” (1250):‫]ت‬.

(23) Tema Ç’farë ka ardhur për të falurit pas namazit të ikindisë

184- (Me sened daif-të dobët, ndërsa shprehja: “por nuk e përsëriti më këtë gjë” është munker - e shpifur, e refuzuar) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar Xherijr: Nga Ata’ ibën Es-Saib: Nga Seid ibën Xhubejr: Nga Ibën Abasi (radiallahu anhu), ka thënë: “I Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) fali dy rekatë pas namazit të ikindisë sepse i erdhën disa të holla dhe e penguan që të falte dy rekatet pas namazit të drekës, kështu që i fali ato pas namazit të ikindisë, por nuk e përsëriti më këtë gjë.”

Në temë ka hadith edhe nga Aisha, Umu Selemeh, Mejmuneh dhe Ebu Musa. Hadithi i Ibën Abasit është Hasen Sahih. Shumë prej sahabeve kanë përcjellë nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se ai ka pas falur dy rekatë nafile pas namazit të ikindisë, por kjo bie në kundërshtim me hadithin ku thuhet se ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka ndaluar nga të falurit pas namazit të ikindisë derisa të perëndojë dielli, ndërsa hadithi i Abasit është më i saktë sepse ai thotë në të: “dhe nuk e përsëriti më këtë gjë”. Nga Zejd ibën Thabit është përcjellë si hadithi i ibën Abasit, ndërsa nga Aisha janë përcjellë shumë transmetime në këtë temë, p.sh. “Se i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) falte dy rekatë namaz çdo herë që hynte tek ajo pas namazit të ikindisë.” Po ashtu është përcjellë nga ajo (radiallahu anha), nga Umu Selemeh, nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se: “Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka ndaluar nga të falurit pas namazit të ikindisë derisa të perëndojë dielli dhe pas namazit të sabahut derisa të lindë dielli. Ajo në të cilën janë bashkuar shumica e dijetarëve është mospëlqyeshmëria e të falurit pas namazit të ikindisë derisa të perëndojë dielli dhe pas namazit të sabahut derisa të lindë dielli, përveç asaj që është përjashtuar nga kjo gjë, siç është të falurit në Mekë pas ikindisë derisa të perëndojë dielli dhe pas namazit të sabahut derisa të perëndojë dielli, për shkak të mbarimit të tavafit rreth Keabes, sepse i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka bërë lëshim në këtë. Këtë fjalë e kanë thënë disa prej sahabeve dhe prej pasardhësve të tyre. Këtë fjalë ka thënë edhe imam Esh-Shafiu, Ahmedi dhe Is’haku. Disa dijetarë prej sahabeve dhe pasardhësve të tyre e kanë konsideruar të papëlqyeshme të falurit pas namazit të ikindisë dhe të sabahut edhe në Meke. Këtë mendim ka edhe Sufjan Eth-theuri, Malik ibën Enes dhe disa dijetarë të Kufas.

(24) Tema Ç’farë ka ardhur për të falurit (nafile) para namazit të akshamit

185 - (Sahih) Na ka treguar Henadi, ka thënë: Na ka treguar Vekij’: Nga Kehmes ibën El-Hasen: Nga Abdullah ibën Burejde: Nga Abdullah ibën Mugafel: Nga i Dërguari (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem), ka thënë: “Ndërmjet çdo dy ezaneve (ezanit dhe ikametit) ka një namaz, për atë që dëshiron (të falet).” Në temë ka hadith edhe nga Abdullah ibën Ez-Zubejr. Hadithi i Abdullah ibën Mugafel është Hasen Sahih. Shokët e të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kanë rënë në kundërshtim për të falurit para namazit të akshamit, ku disa prej tyre nuk mendojnë se ka sunete para namazit të akshamit. Në anën tjetër është përcjellë se shumë prej sahabeve falnin dy rekate nafile para namazit të akshamit, ndërmjet ezanit dhe

ikametit. Ahmedi dhe Is’haku thonë: Falja e atyre dy rekateve është diçka e mirë. Kjo gjë është e pëlqyeshme tek ata të dy. [“Ibën Maxheh” (1162):‫]ت‬.

(25) Tema Ç’farë ka ardhur për atë që arrin të falë vetëm një rekat nga namazi i ikindisë para se të perëndojë dielli

186 - (Sahih) Na ka treguar El-Ensari, ka thënë: Na ka treguar Mean, ka thënë: Na ka treguar Malik ibën Enes: Nga Zejd ibën Eslem: Nga Ata’ ibën Jesar, Busr ibën Seid dhe El-Earaxh, i kanë treguar atij: Nga Ebu Hurejra se: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush arrin të falë një rekat nga namazi i sabahut para se të lindë dielli, ai e ka arritur faljen e sabahut (në kohë) dhe kush arrin të falë një rekat nga namazi i ikindisë para se të perëndojë dielli ai e ka arritur faljen e saj (në kohë).” Në temë ka hadith edhe nga Aisha (radiallahu anha). Hadithi i Ebu Hurejrës është Hasen Sahih dhe në të janë bazuar shokët tanë: Esh-Shafiu, Ahmedi dhe Is’haku. Kuptimi i këtij hadithi tek ata është për atë person që ka pasur arsye, si ai që e ka marrë gjumi apo e ka haruar dhe pastaj zgjohet apo e kujton atë në të lindur apo në të perënduar të diellit. [“Ibën Maxheh” (699, 670): ‫]ت‬.

(26) Tema Ç’farë ka ardhur për bashkimin ndërmjet dy namazeve

187 - (Sahih) Na ka treguar Henad, ka thënë: Na ka treguar Ebu Muavije: Nga ElEamash: Nga Habib ibën Ebi Thabit: Nga Seid ibën Xhubejr: Nga Ibën Abasi, ka thënë: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka bashkuar ndërmjet namazit të drekës dhe të ikindisë, si dhe ndërmjet namazit të akshamit dhe jacisë duke qenë në Medine dhe jo për shkak të ndonjë frike apo shiu.” Dikush i tha Ibën Abasit: Ç’farë kishte për qëllim me këtë vepër? Ai tha: Donte të mos e rëndonte popullin e tij.

Në temë ka hadith edhe nga Ebu Hurejra. Hadithi i Ibën Abasit është përcjellë prej tij edhe me rrugë të tjera. Atë e ka përcjellë gjithashtu Xhabir ibën Zejd, Seid ibën Xhubejr dhe Abdullah ibën Shekik El-Ukajli. Nga Ibën Abasi janë përcjellë edhe transmetime të tjera nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në këtë temë. [“ElIrvau” (1/579), “Sahih Ebi Daud” (1096):‫]س‬.

188 - (Shumë i dobët) Na ka treguar Ebu Seleme Jahja ibën Halef El-Basri, ka thënë: Na ka treguar El-Mu’temir ibën Sulejman: Nga babai i tij : Nga Hanesh: Nga Ikrima: Nga Ibën Abasi (radiallahu anhu): Nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem), ka thënë: “Kush bashkon ndërmjet dy namazesh pa ndonjë arsye, ai ka hyrë nga një derë prej dyerve të gjynaheve të mëdha!” Haneshi i përmendur është Ebu Ali Er-Rahabi Husejn ibën Kajs i cili është transmetues i dobët tek dijetarët e hadithit, si Ahmedi etj. Sipas këtij hadithi punohet tek dijetarët të cilët thonë se nuk lejohet të bashkohet namazi veçse në udhëtim apo në Arafat (në Haxh). Disa dijetarë prej tabiinëve kanë bërë lëshim në bashkimin ndërmjet dy namazeve për të sëmurin. Kjo është edhe fjala e Ahmedit dhe Is’hakut. Disa dijetarë të tjerë thonë se lejohet bashkimi ndërmjet dy namazesh në kohë me shi. Këtë fjalë e thotë Esh-Shafiu, Ahmedi dhe Is’haku. Dallimi ndërmjet këtyre është se imam Esh-Shafiu nuk e sheh të arsyeshme bashkimin e namazeve për të sëmurin. [“Et-Tealiku Er-Ragijb” (1/198), “Es-Silsiletu Ed-Daife” (4581).

-

[1] Kjo ka qenë në Mekë dhe dihet që ajo është më afër ekuatorit, ndërsa në vendet e tjera ndryshon kjo gjë sipas vendndodhjes së tyre.

-

[2] Është për qëllim se koha e namazit të tyre ka qenë gjithashtu me dy kufij ndërmjet të cilëve ka pasur kohë për tu falur.

-

[3] E ka nxjerrë gjithashtu Ahmedi: (1/333), Ebu Daudi: (393), Ibën Huzejme: (325).

-

[4] E ka nxjerrë gjithashtu Ahmedi (3/330), En-Nesai (526).

-

[5] E ka nxjerrë gjithashtu Ahmedi (2/232).

-

[6] E ka nxjerrë gjithashtu Ahmedi (5/349), Muslimi (176/613), Ibën Maxheh, EnNesai (519), Ibën Huzejme (323).

-

[7] E ka nxjerrë gjithashtu Maliku (4), Buhariu (578), Muslimi (230/645), Ebu Daudi, En-Nesai dhe Ahmedi (6/178).

-

[8] E ka nxjerrë gjithashtu Ahmedi (3/465), Ebu Daudi, Ibën Maxheh, En-Nesai, EdDarimi, El-Humejdi.

-

[9] E ka nxjerrë gjithashtu Ahmedi (6/135, 215).

-

[10] E ka nxjerrë gjithashtu Buhariu (540).

-

[11] E ka nxjerrë gjithashtu Maliku (27), Buhariu (536), Ibën Maxheh, En-Nesai (50), Ebu Daudi, Ed-Darimi dhe Ahmedi (2/462).

-

[12] E ka nxjerrë gjithashtu Buhariu (535), Ebu Daudi dhe Ahmedi (5/155).

-

[13] Kërkon të thotë që ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e fali ikindinë në fillim të kohës së saj, kur hija e sendeve bëhet sa lartësia e tyre.

-

[14] E ka nxjerrë gjithashtu Maliku (2), Buhariu (545), Muslimi (168/611), Ebu Daudi, En-Nesai (505), El-Humejdi dhe Ahmedi (6/37).

-

[15] E ka nxjerrë gjithashtu Muslimi (195/622), En-Nesai (511).

-

[16] E ka nxjerrë gjithashtu Ahmedi (6/289, 310).

-

[17] E ka nxjerrë gjithashtu Buhariu (561), Muslimi (216/636), Ebu Daudi, Ibën Maxheh, Ed-Darimi, Ahmedi (4/51, 54).

-

[18] E ka nxjerrë gjithashtu Ebu Daudi, En-Nesai (529), Ahmedi (4/270, 272).

-

[19] E ka nxjerrë gjithashtu Ibën Maxheh dhe Ahmedi (2/250, 433).

-

[20] E ka nxjerrë gjithashtu Buhariu (568), Muslimi (236), Ibën Maxheh, En-Nesai (530), Ahmedi (4/420, 424).

(27) Tema Ç’farë ka ardhur për ezanin e parë në Islam

189 - (Hasen) Na ka treguar Seid ibën Jahja ibën Seid El-Emevi, ka thënë: Na ka treguar babai im, ka thënë: Na ka treguar Muhamed ibën Is’hak: Nga Muhamed ibën Ibrahim Et-Tejmi: Nga Muhamed ibën Abdullah ibën Zejd: Nga babai i tij, ka thënë: Kur u gdhi shkuam tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe i tregova atij ëndrrën që kasha parë. Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Kjo është një ëndërr e vërtetë, shko te Bilali (që të thërrasë ezanin) sepse ai e ka zërin më të fortë dhe më të gjatë se ti! Tregoji atij atë që të është thënë në ëndërr dhe ai të thërrasë me zë të lartë!” Thotë (transmetuesi): Kur Umer ibën El-Hatab dëgjoi thirrjen e Bilalit shkoi te i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) duke tërhequr zvarrë rroben e tij dhe duke thënë: O i Dërguari i Allahut, pasha Atë që të ka dërguar ty me të Vërtetën! Unë kam parë në ëndërr njësoj si ato fjalë. I Dëguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Falenderimi i qoftë vetëm Allahut, kjo është akoma më e sigurtë.” Në temë ka hadith edhe nga Ibën Umer. Hadithi i Abdullah ibën Zejd është Hasen Sahih. Këtë hadith e ka përcjellë gjithashtu Ibrahim ibën Sead nga Muhamed ibën Is’hak, më të plotë dhe më të gjatë se i përmenduri. Në të është përmendur edhe forma e ezanit në të cilin përsëriten fjalët nga dy herë dhe forma e ikametit në të cilin thuhen fjalët vetëm nga një herë. Abdullah ibën Zejd është Ibën AbduRabihi dhe thuhet se është Ibën AbduRab. Nuk njohim prej tij ndonjë hadith nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) përveç këtij hadithi për ezanin. Ndërsa Abdullah ibën Zejd ibën Asim El-Mazini ka përcjellë shumë hadithe nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe ai është xhaxhai i Abad ibën Temijm. [“Ibën Maxheh” (706)]. 190 - (Sahih) Na ka treguar Ebu Bekër ibën Ebi En-Nadr, ka thënë: Na ka treguar ElHaxhaxh ibën Muhamed, ka thënë: Ibën Xhurejxh ka thënë: Na ka njoftuar Nafiu: Nga Ibën Umer, ka thënë: Kur muslimanët shkuan në Medine mblidheshin duke e përcaktuar me mendje kohën e faljeve dhe askush nuk thërriste për kohën e faljes. Një ditë po flisnin për këtë gjë. Dikush tha: Merrni një këmbanë si ajo e të krishterëve! Ndërsa dikush tjetër tha: Merrni një bri (kafshe) si ai i çifutëve! Atëherë

Umeri tha: A nuk po dërgoni dikënd që të thërrasë për t’u falur!? I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Bilal, ngrihu dhe thirr për t’u falur!” Ky hadith është Hasen Sahih Garib nga hadithet e Ibën Umerit. [‫]ت‬.

(28) Tema Ç’farë ka ardhur për përsëritjen me vete të dy dëshmive nga muezini gjatë ezanit

191 - (Sahih) Na ka treguar Bishr ibën Muadh, ka thënë: Na ka treguar Ibrahim ibën Abdul-Aziz ibën Abdul-Melik ibën Ebi Mahdhura, ka thënë: Më ka treguar babai bashkë me gjyshin tim: Nga Ebi Mahdhura, se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) e uli atë dhe po ia thoshte ezanin shkronjë më shkronjë. Ibrahimi tha: A ishte si ezani ynë? Bishri tha: Unë i thashë atij: Ma përsërit ezanin! Atëherë ia tha atë duke i përsëritur dy dëshmitë (shehadetet). Hadithi i Ebi Mahdhur për ezanin është Hasen Sahih dhe është përcjellë nga ai me më shumë se një rrugë. Sipas këtij hadithi veprohet në Mekë dhe sipas tij është edhe fjala e imam Esh-Shafiut. [“Ibën Maxheh” (708)]. 192 - (Hasen Sahih) Na ka treguar Ebu Musa Muhamed ibën El-Muthena, ka thënë: Na ka treguar Affan, ka thënë: Na ka treguar Hemmam: Nga Amir ibën Abdul-Vahid ElAhvel: Nga Makhul: Nga Abdullah ibën Muhajrijz: Nga Ebi Mahdhura, se: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ia ka mësuar atij ezanin me nëntëmbëdhjetë fjalë, ndërsa ikametin me shtatëmbëdhjetë fjalë.” Ky hadith është Hasen Sahih. Emri i Ebi Mahdhuras është Semurah ibën Mi’jer. Në këtë hadith janë bazuar disa dijetarë për ezanin dhe është përcjellë se Ebi Mahdhura e thërriste ikametin duke i thënë fjalët e tij vetëm nga një herë. [“Ibën Maxheh” (709)].

(29) Tema Ç’farë ka ardhur për thënien nga një herë të fjalëve të ikametit

193 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar Abdul-Vehab EthThekafi dhe Jezid ibën Zurej’i: Nga Halid El-Hadhai: Nga Ebu Kilabe: Nga Enes ibën Malik, ka thënë: “Bilali ishte urdhëruar që ti përsëriste nga dy herë fjalët e ezanit dhe nga një herë ato të ikametit.” Në temë ka hadith edhe nga Ibën Umer. Hadithi i Enesit është Hasen Sahih dhe në të janë bazuar disa dijetarë pre sahabeve dhe tabiinëve. Këtë fjalë ka edhe imam Maliku, Esh-Shafiu, Ahmedi dhe Is’haku. [“Ibën Maxheh” (729, 730)].

(30) Tema Ç’farë ka ardhur për thirrjen e ikametit duke i përsëritur fjalët nga dy herë

194 - (Me sened daif- të dobët) Na ka treguar Ebu Seid El-Eshexh, ka thënë: Na ka treguar Ukbeh ibën Halid: Nga Ibën Ebi Lejla: Nga Amër ibën Murrah: Nga AbdurrRrahman ibën Ebi Lejla: Nga Abdullah ibën Zejd, ka thënë: “Ezani it ë Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka qenë çift-çift (duke i përsëritur fjalët nga dy herë), si ezani edhe ikameti.” Hadithin e Abdullah ibën Zejd e ka përcjellë Vekij’u: Nga El-Eamash: Nga Amër ibën Murrah: Nga Abdurr-Rrahman ibën Ebi Lejla, ka thënë: “Na kanë treguar shokët e Muhamedit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se Abdullah ibën Zejd e ka parë ezanin në ëndërr.” Ky është më i saktë se hadithi i Ibën Ebi Lejla. Abdurr-Rrahman ibën Ebi Lejla nuk ka dëgjuar gjë nga Abdullah ibën Zejd. Disa dijetarë thonë se si në ezan ashtu edhe në ikamet fjalët thuhen nga dy herë. Këtë fjalë e ka thënë Sufjan Eth-Theuri, Ibën El-Mubarek dhe dijetarët e Kufas. Emri i Ibën Ebi Lejla është Muhamed ibën Abdurr-Rrahman ibën Ebi Lejla. Ai ka qenë gjykatësi i Kufas dhe nuk ka dëgjuar gjë nga babai i tij, por ka transmetuar hadithe nga një burrë, nga babai i tij.

(31) Tema Ç’farë ka ardhur për thirrjen e ezanit ngadalë dhe pa shpejtuar

195 - (Shumë i dobët) Na ka treguar Ahmed ibën El-Hasen, ka thënë: Na ka treguar El-Muala ibën Esed, ka thënë: Na ka treguar Abdul-Mun’im i cili është ai që u jepte ujë për të pirë njerëzve, ka thënë: Na ka treguar Jahja ibën Muslim: Nga El-Hasen dhe Ata’i: Nga Xhabiri: Se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i ka thënë Bilalit: “O Bilal, kur të thërrasësh ezanin thirre ngadalë atë dhe kur të thërrasësh ikametin shpejto. Ndërmjet ezanit dhe ikametit lër aq kohë sa i duhet dikujt për të ngrënë dhe për të pirë, apo aq sa i duhet atij që hynë për të kryer nevojat e tij dhe mos e thërrisni ikametin derisa të më shihni mua!” [“El-Irvau” (228) Por fjala: “ dhe mos e thërrisni ikametin derisa të më shihni mua!” është e saktë dhe do të vijë më pas (517)]. 196- Na ka treguar Abdu ibën Humejd, ka thënë: Na ka treguar Junus ibën Muhamed: Nga Abdul-Mun’im; njësoj si hadithi i parë. Hadithin e Xhabirit nuk e njohim veçse nga kjo rrugë, nga hadithi i Andul-Mun’im, por senedi i tij është mexh’hul-i panjohur. Abdul-Mun’im është dijetar nga Basra. [Shih hadithin e mësipërm].

(32) Tema Ç’farë ka ardhur për futjen e gishtit në vesh gjatë thirrjes së ezanit

197 - (Sahih) Na ka treguar Mahmud ibën Gajlan, ka thënë: Na ka treguar AbdurrRrazak, ka thënë: Na ka njoftuar Sufjan Eth-Theuri: Nga Avni ibën Ebi Xhuhajfe: Nga babai i tij, ka thënë: Kam parë Bilalin të thërrasë ezanin duke u rrotulluar dhe e çonte gojën këtej e andej (majtas-djathtas kur thoshte: “hajje alas-salah dhe hajje alal-felah”) dhe në të dy veshët fuste gishtat e tij. Ndërkohë i Dërguari i Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) ishte në një tendë të kuqe dhe më duket se tha: Ishte prej lëkure. Bilali kaloi para tij me një shkop në dorë dhe e nguli në Bat’ha - një lëndinë jashtë Mekes, para të cilit (shkop) u fal i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe para tij (pas shkopit) kalonte qeni e gomari. Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kishte veshur një kostum të kuq dhe unë sikur shoh tani shkëlqimin e kërcijve të tij. Sufjani thotë: Mendojmë se kostumi ka qenë me vija të kuqe dhe jo i kuq. Hadithi i Ebi Xhuhajfe është Hasen Sahih dhe sipas tij veprojnë dijetarët të cilët e konsiderojnë të pëlqyeshme që muezini të fusë gishtat në të dy veshët e tij gjatë thirrjes së ezanit. Disa dijetarë kanë thënë që të bëjë kështu edhe kur thërret ikametin. Kjo është fjala e El-Euzait. Ebu Xhuhajfe e ka emrin Vehbi ibën Abdullah EsSuvai. [“Ibën Maxheh” (711)].

(33) Tema Ç’farë ka ardhur për shtesën që bëhet në ezanin e sabahut

198 - (Daif- i dobët) Na ka treguar Ahmed ibën Menij’, ka thënë: Na ka treguar Ebu Ahmed Ez-Zubejri, ka thënë: Na ka treguar Ebu Israil: Nga El-Hakem: Nga AbdurrRrahman ibën Ebi Lejla: Nga Bilali, ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) më tha mua: “Mos thuaj “Es-salatu hajrun minen-neum” në ndonjë prej namazeve, përveç namazit të sabahut!” Në temë ka hadith edhe nga Ebu Mahdhura. Hadithin e Bilalit nuk e njohim veçse nga transmetimi i Ebu Israil El-Mulai i cili nuk e ka dëgjuar këtë hadith nga El-Hakem ibën Utejbeh, por ai e ka transmetuar atë nga El-Hasen ibën Umara: Nga El-Hakem ibën Utejbe. Emir i Ebu Israilit është Ismail ibën Ebu Is’hak i cili nuk është transmetues i fortë tek dijetarët e hadithit. Dijetarët kanë rënë në kundërshtim në lidhje me kuptimin e “tethvibit”-shtesës në ezanin e sabahut; disa thonë se ajo shtesë është të thuash: “Es-salatu hajrun minenneum” në ezanin e sabahut. Kjo është fjala e Ibën El-Mubarek dhe Ahmedit. Ndërsa Is’haku thotë: “Tethvibi i papëlqyeshëm” është shtesa që kanë shpikur njerëzit pas kohës së të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem); kur muezini thërriste ezanin dhe shihte që njerëzit vonoheshin për të ardhur në xhami, atëherë ai thoshte ndërmjet ezanit dhe ikametit: “kad kametis-salah, hajje alas-salah, hajje alal-felah”. Këto fjalë janë ato për të cilat Is’haku thotë se janë të papëlqyera tek dijetarët dhe të cilat i kanë shpikur pas të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Ndërsa komenti që i bëri Ahmedi dhe Ibën El-Mubarek “tehtvibit” është fjala “es-salatu hajrun minenneum” në ezanin e sabahut, kjo është domethënie e saktë dhe këtë gjë e kanë zgjedhur edhe dijetarët. Është përcjellë nga Abdullah ibën Umer se ai thoshte në namazin e sabahut: “es-salatu hajrun minen-neum”. Ndërsa Muxhahidi transmeton: Hura me Abdullah ibën Umer në një xhami ku po thirrej ezani. Ne donim të faleshim në të, por muezini bëri shtesë në ezan dhe Abdullahi doli nga xhamia duke thënë: Eja të dalim prej këtij bidatçiu! Dhe nuk u fal në atë xhami. Thotë (Muxhahidi): Tethvibi-shtesa që urrente Abdullahi ishte ajo që shpikën njerëzit më pas. [“Ibën Maxheh” (715)].

(34) Tema Ç’farë ka ardhur që ikametin e thërret ai që thërret ezanin

199 - (Daif) Na ka treguar Hennad, ka thënë: Na ka treguar Abdeh dhe Jeala ibën Ubejd: Nga Abdurr-Rrahman ibën Zijad ibën En’um El-Ifrijki: Nga Zijad ibën Nuajm ElHadrami: Nga Zijad ibën El-Harith Es-Sudai, ka thënë: Më urdhëroi i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) që të thërtas ezanin e sabahut dhe unë e thirra atë. Pastaj Bilali donte të thërriste ikametin, por i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Ezanin e thirri vëllai i Sudait dhe ikametin e thërret ai që thërret ezanin.” Në temë ka hadith edhe nga Ibën Umeri. Hadithin e Zijadit e njohim nga transmetimi i El-Ifrijkit i cili është i dobët tek dijetarët e hadithit; e ka konsideruar të dobët Jahja ibën Seid El-Katan e të tjerë. Ahmedi thotë: Unë nuk e shkruaj hadithin e El-Ifrijkit. Ndërsa Muhamed ibën Ismail e ka forcuar disi gjendjen e tij duke thënë se atij mund t’i merret hadithi. Shumica e dijetarëve janë të mendimit se ikametin duhet ta thërrasë ai që thërret ezanin. [“Ibën Maxheh” (717)].

(35) Tema Ç’farë ka ardhur për mospëlqyeshmërinë e thirrjes së ezanit duke qenë pa avdes

200 - (Daif) Na ka treguar Ali ibën Huxhr, ka thënë: Na ka treguar El-Velid ibën Muslim: Nga Muavije ibën Jahja Es-Sadefi: Nga Ez-Zuhri: Nga Ebu Hurejra: Nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ka thënë: “Ezanin nuk e thërret veçse ai që ka avdes!” [“El-Irvau” (222)]. 201 - (Daif) Na ka treguar Jahja ibën Musa, ka thënë: Na ka treguar Abdullah ibën Vehbi: Nga Junusi: Nga Ibën Shihabi, ka thënë: Ebu Hurejra ka thënë: “Nuk duhet të thërrasë për namaz (ezanin) veçse ai që ka avdes.” Ky hadith është më i saktë se ai i pari, por hadithin e Ebu Hurejras, Ibën Vehbiu nuk e ka ngritur tek i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), megjithatë ai është më i saktë se hadithi i El-Velid ibën Muslim edhe pse Ez-Zuhri nuk e ka dëgjuar Ebu Hurejran. Dijetarët kanë rënë në kundërshtim për thirrjen e ezanit pa pasur avdes; disa e konsiderojnë të papëlqyeshme, si Esh-Shafiu dhe Is’haku, ndërsa disa dijetarë të tjerë kanë bërë lëshim në këtë gjë, siç janë Sufjani, Ibën El-Mubarek dhe Ahmedi. [I njëjti burim i mësipërm].

(36) Tema Ç’farë ka ardhur për thënien se imami ka më shumë të drejtë në kohën e thirrjes së ikametit

202 - (Hasen) Na ka treguar Jahja ibën Musa, ka thënë: Na ka treguar Abdurr-Rrazak, ka thënë: Na ka njoftuar Israili, ka thënë: Më ka njoftuar Simak ibën Harb i cili ka dëgjuar Xhabir ibën Semurah të thotë: “Muezini i të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) priste dhe nuk e thërriste ikametin derisa shihte të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) të dilte, atëherë e thërriste ikametin.” Hadithi i Xhabir ibën Semurah është Hasen Sahih, por hadithin e Israilit nga Simaku nuk e njohim veçse nga kjo rrugë. Kështu thonë edhe disa dijetarë; që muezini sundon ezanin, ndërsa imami ikametin. [“Sahih Ebi Daud” (548):‫]س‬.

(37) Tema Ç’farë ka ardhur për thirrjen e ezanit të natës (për ezanin e parë të sabahut)

203 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar El-Lejth: Nga Ibën Shihab: Nga Salim: Nga babai i tij, se i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Bilali thërret ezanin e natës, prandaj hani dhe pini derisa të dëgjoni ezanin e Ibën Umi Mektum!” Në temë ka hadith edhe nga Ibën Mes’udi, Aisha, Unejsa, Enesi, Ebu Dherri dhe Semura. Hadithi i Ibën Umerit është Hasen Sahih. Dijetarët kanë rënë në kundërshtim për ezanin e natës; disa prej tyre thonë se nëse muezini e thërret ezanin që me natë, ai ezan mjafton dhe nuk ka nevojë të thërrasë ezan të dytë. Kjo është fjala e imam Malikut, Ibën El-Mubarek, Esh-Shafiut, Ahmedit dhe Is’hakut. Ndërsa disa dijetarë të tjerë thonë se muezini duhet të thërrasë ezan tjetër edhe nëse thërret që me natë. Kjo është fjala e Sufjan Eth-Theurit (si dhe e Ebu Hanifes). Transmeton Hamad ibën Seleme: Nga Ejubi: Nga Nafiu: Nga Ibën Umer, se Bilali thirri ezanin që me natë dhe i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e urdhëroi të thërrasë dhe të shtojë në ezan: Njerëzit fjetën!” Ky hadith është i panjohur, por i saktë është ai i Ubejdullah ibën Umerit e të tjerë: Nga Nafiu: Nga Ibën Umeri, se i Dërguari (sal-

lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Bilali e thërret ezanin që me natë, prandaj hani e pini derisa të thërrasë ezanin Ibnu Umi Mektum!” Abdul-Aziz ibën Ebi Ravad transmeton nga Nafiu se: Një muezin i Umerit (radiallahu anhu) thirri ezanin që me natë dhe Umeri e urdhëroi atë që ta thërrasë përsëri.” Por ky hadith nuk është i saktë sepse ai është i prerë ndërmjet Nafiut dhe Umerit, dhe ndoshta Hamadi ka pasur për qëllim këtë hadith, por i saktë është transmetimi i Ubejdullah e të tjerëve nga Nafiu: Nga Ibën Umer… si dhe transmetimi i Ez-Zuhrit: Nga Salim: Nga Ibën Umer se: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Bilali e thërret ezanin që me natë…” Nëse hadithi i Hamadit do të kishte qenë i saktë, atëherë ky hadith nuk do të kishte kuptim, sepse i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë: “Bilali e thërret ezanin që me natë..” duke i njoftuar ata për atë që presin dhe nëse do ta urdhëronte t’a përsëriste ezanin nuk do ta thoshte atë fjalë. Ali ibën El-Medijni thotë: Hadithi i Hamad ibën Seleme: Nga Ejubi: Nga Nafiu: Nga Ibën Umer: Nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem); është një hadith i panjohur dhe Hamad ibën Seleme ka gabuar në të. [“El-Irvau” (219):‫]ق‬.

(38) Tema Ç’farë ka ardhur për mospëlqyeshmërinë e daljes nga xhamia pas thirrjes së ezanit

204 - (Hasen Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar Vekij’: Nga Sufjani: Nga Ibrahim ibën El-Muhaxhir: Nga Ebu Esh-Sheatha, ka thënë: Një burr doli nga xhamia pasiqë ishte thirrë në të ezani i ikindisë dhe Ebu Hurejra tha: “Ky njeri ka kundërshtuar urdhërin e Ebu El-Kasim (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem)”. Në temë ka hadith edhe nga Uthmani. Hadithi i Ebu Hurejras është Hasen Sahih dhe sipas tij kanë punuar dijetarët prej sahabeve dhe pasardhësve të tyre: Askush të mos dalë nga xhamia pas ezanit veçse për ndonjë arsye; nëse është pa avdes apo për ndonjë punë të domosdoshme. Por Ibrahim En-Neh’ij thotë se mund të dalë nëse muezini nuk ka filluar të thërrasë ikametin. Kjo dalje për mendimin tonë është për atë që ka ndonjë arsye. Emri i Ebu Esh-Sheatha është Sulejm ibën El-Esved i cili është babai i Esh’ath ibën Ebi Esh-Sheatha. Esh’athi e ka transmetuar këtë hadith nga babai i tij Ebu Esh-Sheatha. [“Ibën Maxheh” (733):‫]س‬.

(39) Tema Ç’farë ka ardhur për thirrjen e ezanit në udhëtim

205 - (Sahih) Na ka treguar Mahmud ibën Gajlan, ka thënë: Na ka treguar Vekij’: Nga Sufjani: Nga Halid El-Hadhai: Nga Ebu Kilabeh: Nga Malik ibën El-Huvejrith, ka thënë: Unë dhe një djal i xhaxhait tim shkuam tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe ai tha: “Kur të jeni në udhëtim, thirreni ezanin dhe ikametin, pastaj të bëhet imam më i madhi prej jush në moshë.” Ky hadith është Hasen Sahih dhe me të punon shumica e dijetarëve të cilët thonë se duhet të thirret ezani për namaz në udhëtim. Disa të tjerë thonë se ikameti do të mjaftonte, sepse ezani është për atë që kërkon të mbledhi njerëz, por fjala e parë është më e saktë dhe atë e ka thënë edhe Ahmedi dhe Is’haku. [“Ibën Maxheh” (979):‫]ت‬.

(40) Tema Ç’farë ka ardhur për dobinë e ezanit

206 - (Daif) Na ka treguar Muhamed ibën Humejd Er-Razi, ka thënë: Na ka treguar Ebu Tumejle, ka thënë: Na ka treguar Ebu Hamza: Nga Xhabiri: Nga Muxhahidi: Nga Ibën Abasi se i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush e thërret ezanin për shtatë vjet për Hirë të Allahut, atij do t’i shkruhet shpëtim nga Zjarri.” Në temë ka hadith edhe nga Abdullah ibën Mes’ud, Theubani, Muavija, Enesi, Ebu Hurejra dhe Ebu Seidi. Hadithi i Ibën Abasit është Garib- nuk njihet veçse nga kjo rrugë. Emri i Ebu Tumejles është Jahja ibën Uadih, ndërsa emri i Ebu Hamzës është Muhamed ibën Mejmun. Xhabir ibën Jezid El-Xhu’fij e kanë konsideruar të dobët, madje Jahja ibën Seid dhe Abdurr-Rrahman ibën Mehdi e kanë lënë hadithin e tij. Kam dëgjuar El-Xharud të thotë: Kam dëgjuar Vekij’un të thotë: Sikur të mos ishte Xhabir El-Xhu’fij, atëherë njerëzit e Kufas do të kishin ngelur pa hadith dhe sikur të mos ishte Hamadi ata do të kishin ngelur pa fikh! [“Ibën Maxheh” (727)].

(41) Tema

Ç’farë ka ardhur për shprehjen: Imami është përgjegjës, ndërsa muezini i besueshëm

207 - (Sahih) Na ka treguar Hennad, ka thënë: Na ka treguar Ebu El-Ahvas dhe Ebu Muavije: Nga El-Eamash: Nga Ebu Salih: Nga Ebu Hurejra (radiallahu anhu), ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Imami është përgjegjës dhe muezini i besueshëm. O Zot! Drejtoi imamët dhe fali muezinët!” Në temë ka hadith edhe nga Aisha, Sehël ibën Sead dhe Ukbeh ibën Amir. Hadithin e Ebu Hurejrës e ka përcjellë Sufjan Eth-Theuri dhe Hafs ibën Gijath e të tjerë, nga ElEamash: Nga Ebu Salih: Nga Ebu Hurejra: Nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem). Gjithashtu e ka transmetuar Esbat ibën Muhamed: Nga El-Eamash, ka thënë: Më kanë treguar nga Ebu Salih: Nga Ebu Hurejra: Nga i dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem). Këtë hadith e ka transmetuar gjithashtu Nafiu ibën Sulejman: Nga Muhamed ibën Ebi Salih: Nga babai i tij: Nga Aisha: Nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Kam dëgjuar Ebu Zur’ah të thotë: Hadithi i Ebu Salih nga Ebu Hurejra është më i saktë se ai i tij nga Aisha. Ndërsa Muhamedin e kam dëgjuar të thotë: Hadithi i Ebu Salih nga Aisha është më i saktë, si dhe përmendi nga Ali ibën El-Medijni se ai nuk e ka konsideruar të qëndrueshëm hadithin e Ebu Salihut nga Ebu Hurejra dhe as atë nga Aisha në këtë temë. [“El-Mishkat” (663), “El-Irvau” (217), “Sahih Ebi Daud” (530)].

(42) Tema Ç’farë thuhet kur muezini thërret ezanin

208 - (Sahih) Na ka treguar Is’hak ibën Musa El-Ensari, ka thënë: Na ka treguar Mean, ka thënë: Na ka treguar Maliku… (‫)و‬ Dhe na ka treguar Kutejbe: Nga Maliku: Nga Ez-Zuhri: Nga Ata’ ibën Jezid El-Lejthi: Nga Ebu Seid, ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kur dëgjoni ezanin thoni ashtu siç thotë muezini!” Në temë ka hadith edhe nga Ebu Rafiu, Ebu Hurejra, Umu Habibe, Abdullah ibën Amër, Abdullah ibën Rabij’ah, Aisha, Muadh ibën Enes dhe Muavija. Hadithi i Ebu Seidit është Hasen Sahih dhe po si ai ka transmetuar Meamari e të tjerë nga Ez-Zuhri, si hadithi i Malikut. Këtë hadith e ka transmetuar edhe Abdurr-Rrahman ibën Is’hak:

Nga Ez-Zuhri: Nga Seid ibën El-Musejjib: Nga Ebu Hurejra: Nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), por transmetimi i Malikut është më i saktë. [“Ibën Maxheh” (720):‫]ت‬.

(43) Tema Ç’farë ka ardhur për mospëlqyeshmërinë e të marrurit pagesë nga muezini për thirrjen e ezanit

209 - (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar Ebu Zubejd i cili është Abther ibën El-Kasim: Nga Esh’Ath: Nga El-Hasen: Nga Uthman ibën Ebi El-As, ka thënë: “Nga porositë e fundit që më dha i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ishte që të marr muezin i cili nuk kërkon pagesë për thirrjen e ezanit.” Hadithi i Uthmanit është Hasen Sahih dhe sipas tij kanë punuar dijetarët të cilët e konsiderojnë të papëlqyeshme që muezini të marrë pagesë për thirrjen e ezanit dhe e konsiderojnë të pëlqyeshme për të që t’a bëjë për Hir të Allahut. [“Ibën Maxheh” (714)].

(44) Tema Ç’farë lutje thuhet pasiqë muezini e mbaron ezanin

210- (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar El-Lejth: Nga El-Hukejm ibën Abdullah ibën Kajs: Nga Amir ibën Sead: Nga Sead ibën Ebi Uekas: Nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ka thënë: “Kush thotë kur dëgjon muezinin: Edhe unë dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër përveç Allahut, Një e të Pashoq dhe se Muhamedi është njeri dhe i Dërguari i Tij. Unë jam i kënaqur me Allahun si Zotin tim, me Muhamedin si të Dërguarin tim dhe me Islamin si Fenë time, atij i falen gjynahet e tij!” Ky hadith është Hasen Sahih Garib dhe nuk njohim veçse nga transmetimi i El-Lejth ibën Sead nga Hukejm ibën Abdullah ibën Kajs. [“Ibën Maxheh” (721):‫]ي‬.

(45) Temë e njëjtë me të mësipërmen

211 - (Sahih) Na ka treguar Muhamed ibën Sehl ibën Asker El-Bagdadi dhe Ibrahim ibën Jakub, kanë thënë: Na ka treguar Ali ibën Ajash El-Himsi, ka thënë: Na ka treguar Shuajb ibën Ebi Hamza, ka thënë: Na ka treguar Muhamed ibën El-Munkedir: Nga Xhabir ibën Abdullah, ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush thotë pasiqë dëgjon thirrjen (ezanin): O Zot i kësaj thirrjeje të plotë dhe i këtij namazi të përhershëm, jepi Muhamedit vendin të cilin nuk e arrin veçse njëri prej robërve të Tu dhe gradën më të lartë, si dhe ngjalle atë në një vend të lavdërueshëm të cilin ia ke premtuar! Atij i bëhet hallall ndërmjetësimi im në Ditën e Kijametit!” Hadithi i Xhabirit është Hasen Garib nga hadithet e Muhamed ibën El-Munkedir dhe nuk njohim ta ketë transmetuar atë ndokush tjetër përveç Shuajb ibën Ebi Hamzës: Nga Muhamed ibën El-Munkedir. Emri i Ebu Hamzës është Dijnar. [“Ibën Maxheh” (722):‫]خ‬.

(46) Tema Ç’farë ka ardhur se lutja që bëhet në kohën ndërmjet ezanit dhe ikametit nuk kthehet mbrapsht

212 - (Sahih) Na ka treguar Mahmud ibën Gajlan, ka thënë: Na ka treguar Uekij’, Abdurr-Rrazaku, Ebu Ahmedi dhe Ebu Nuajmi, kanë thënë: Na ka treguar Sufjani: Nga Zejd El-Amij: Nga Ebu Ijas Muavije ibën Kurah: Nga Enes ibën Malik, ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Lutja në kohën ndërmjet ezanit dhe ikametit nuk kthehet mbrapsht.” Hadithi i Enesit është Hasen Sahih. Të ngjashëm me të ka transmetuar edhe Ebu Is’hak El-Hemdani: Nga Burejd ibën Ebi Merjem: Nga Enesi: Nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). [“El-Mishkat” (671), “El-Irvau” (244), “Sahih Ebi Daud” (534)].

(47) Tema Ç’farë ka ardhur për numrin e namazeve që Allahu u ka ngarkuar robëve të Tij

213 - (Sahih) Na ka treguar Muhamed ibën Jahja En-Nijsaburi, ka thënë: Na ka treguar Abdurr-Rrazaku, ka thënë: Na ka njoftuar Meamar: Nga Ez-Zuhri: Nga Enes ibën Malik, ka thënë: “Natën e Israsë –ngritjes në qiell, të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) iu bënë obligim pesëdhjetë namaze, pastaj u pakësuan derisa ngelën pesë namaze, pastaj u thirr: O Muhamed! Fjala tek Unë nuk ndryshon dhe ti me këto pesë namaze ke shpërblimin e pesëdhjetë namazeve.” Në temë ka hadith edhe nga Ubadeh ibën Es-Samit, Talha ibën Ubejdullah, Ebu Dherri, Ebu Katade, Malik ibën Sa’saah dhe Ebu Seid El-Hudrij. Hadithi i Enesit është Hasen Sahih Garib. [‫]ت‬.

(48) Tema Për dobinë e pesë namazeve

214 - (Sahih) Na ka treguar Ali ibën Huxhër, ka thënë: Na ka njoftuar Ismail ibën Xheaferr: nga El-Ala’ ibën Abdurr-Rrahman: Nga babai i tij: Nga Ebu Hurejra (radiallahu anhu) se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Pesë namazet dhe nga falja e xhumasë në të xhumanë tjetër janë falje gjynahesh ndërmjet njëra-tjetrës, nëse nuk ka rënë në gjynahe të mëdha!” Në temë ka hadith edhe nga Xhabiri, Enesi dhe Handhale El-Usejidi. Hadithi i Ebu Hurejrës është Hasen Sahih. [“Et-Tealik Er-Ragib” (1/137)].

(49) Tema Ç’farë ka ardhur për dobinë e faljes në kolektiv

215 - (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar Abdeh: Nga Ubejdullah ibën Umer: Nga Nafiu: Nga Ibën Umer, ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Falja në kolektiv (me xhemat) është njëzetë e shtatë gradë më e mirë se falja e burrit vetëm,.”

Në temë ka hadith edhe nga Abdullah ibën Mes’udi, Ubej ibën Keab, Muadh ibën Xhebel, Ebu Seidi, Ebu Hurejra dhe Enes ibën Maliku. Hadithi i Ibën Umerit është Hasen Sahih. Nafiu ka përcjellë gjithashtu nga Ibën Umer se i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Namazi në kolektiv është njëzetë e shtatë gradë më i mirë se namazi i burrit duke qenë vetëm.” Por shumica e transmetimeve nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) thonë: “Njëzetë e pesë gradë”, përveç Ibën Umerit i cili thotë: “Njëzetë e shtatë gradë”. [“Ibën Maxheh” (789):‫]ت‬.

216 - (Sahih) Na ka treguar Is’hak ibën Musa El-Ensari, ka thënë: Na ka treguar Mean, ka thënë: Na ka treguar Maliku: Nga Ibën Shihabi: Nga Seid ibën El-Musejjib: Nga Ebu Hurejra se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Falja e burrit në kolektiv është njëzetë e pesë pjesë më e mirë se falja e tij vetëm.” Ky hadith është Hasen Sahih. [“Ibën Maxheh” (786, 787):‫]ق‬.

(50) Tema Ç’farë ka ardhur për atë person që dëgjon thirrjen e ezanit dhe nuk i përgjigjet asaj

217 - (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar Uekij’: Nga Xheaferr ibën Burkan: Nga Jezid ibën El-Esam: Nga Ebu Hurejra: Nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ka thënë: “Kisha vendosur të urdhëroja disa djemë që të mblidhnin shkarpa drunjësh, pastaj të urdhëroja që të falej namazi dhe pastaj të digjja ata njerëz që nuk prezentojnë namazin.” Në temë ka hadith edhe nga Abdullah ibën Mes’ud, Ebu Ed-Darda, Ibën Abasi, Muadh ibën Enes dhe Xhabiri. Hadithi i Ebu Hurejrës është Hasen Sahih. Është përcjellë gjithashtu edhe nga shokë të tjerë të të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) të cilët thonë: Kush e dëgjon thirrjen e namazit dhe nuk i përgjigjet asaj, atij nuk i quhet namazi. Disa dijetarë thonë: Kjo është diçka kërcënuese dhe shtrënguese duke mos bërë lëshim për askënd që të lërë faljen me xhemat, veçse me arsye. [“Ibën Maxheh” (791):‫]ت‬. 218 - (Me sened Daif) Muxhahidi thotë: Është pyetur Ibën Abasi për atë burr që agjëron ditën dhe falet natën, por që nuk e prezenton namazin me xhemat dhe as namazin e Xhumasë, si është çështja e këtij? Ai (radiallahu anhu) tha: “Ai do të jetë në Zjarr.” Këtë na e ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar El-Muharibi: Nga

Lejthi: Nga Muxhahidi. Ndërsa kuptimi i hadithit është: Të mos e prezentojë faljen me xhemat dhe të Xhumanë duke mos i pëlqyer kjo gjë, duke e përçmuar vlerën e tyre dhe duke qenë fodull ndaj atyre.

(51) Tema Ç’farë ka ardhur për atë burr që e fal namazin vetëm pastaj e arrin namazin në kolektiv

219 - (Sahih) Na ka treguar Ahmed ibën Menij’, ka thënë: Na ka treguar Hushejm, ka thënë: Na ka njoftuar Jeala ibën Ata’, ka thënë: Na ka treguar Xhabir ibën Jezid ibën El-Esved El-Amiri: Nga babai i tij, ka thënë: Prezentova me të Dërguarin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në Haxhin e tij dhe fala me të namazin e sabahut në xhaminë “ElHajf”. Pasiqë e kreu namazin, ai u largua dhe u ndesh me dy burra nga fund ii njerëzve (xhematit) të cilët nuk ishin falur me të. Atëherë tha: “Mi sillni këtu ata të dy!” I sollën tek ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe ata fërgëllonin. Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: ” Ç’farë iu pengoi që të mos faleni me ne?” Ata thanë: O i Dërguari i Allahut, ne ishim falur në tendat tona. Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Mos e bëni këtë gjë, nëse jeni falur në tendat tuaja, pastaj shkoni në një xhami ku njerëzit falen me xhemat, atëherë faluni me ta dhe ajo do të llogaritet si namaz nafile për ju!” Në temë ka hadith edhe nga Mihxhen dhe Jezid ibën Amir. Hadithi i Jezid ibën ElEsved është Hasen Sahih dhe sipas tij kanë gjykuar shumë dijetarë, prej tyre është Sufjan Eth-Theuri, Esh-Shafiu, Ahmedi dhe Is’haku. Këta thonë: Nëse burri falet vetëm dhe pastaj arrin namazin me xhemat, ai duhet t’i përsërisë të gjitha namazet dhe t’i falë me xhemat. Nëse një burr e fal vetëm namazin e akshamit, pastaj e arrin namazin me xhemat, ai duhet t’a falë atë me xhemat dhe të shtojë një rekat për t’i plotësuar me numër çift (gjithsej katër rekate), sepse namazi farz për të është ai që fali vetëm, sipas mendimit të këtyre. [“El-Mishkat” ((1152), “Sahih Ebu Daud” (590)].

(52) Tema Ç’farë ka ardhur për të formuar xhemat të dytë në një xhami ku është falur një herë ai namaz

220 - (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar Abdeh: Nga Seid ibën Ebi Arube: Nga Sulejman En-Naxhi El-Basri: Nga Ebu El-Mutevekil: Nga Ebu Seidi, ka thënë: Një burrë hyri në xhami pasiqë i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e kishte mbaruar namazin. Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Kush prej jush dëshiron të bëjë tregti të fituar me këtë person?” Atëherë u ngrit një burr dhe u fal me të. Në temë ka hadith edhe nga Ebu Umame, Ebu Musa dhe El-Hakem ibën Umejr. Hadithi i Ebu Seidit është Hasen dhe sipas tij kanë gjykuar shumë dijetarë prej sahabeve e pasradhësve të tyre të cilët thonë: Nuk ka problem që një grup njerëzish të falen me xhemat në një xhami ku është falur një herë namazi me xhemat. Kjo është edhe fjala e Ahmedit dhe Is’hakut. Por disa dijetarë të tjerë thonë se duhet të falet secili në vete. Kjo është fjala e Sufjanit, Ibën El-Mubarekut, Malikut dhe Es-Shafiut të cilët kanë zgjedhur që në këtë rast të falet gjithsecili më vete. [“El-Mishkat” (1146), “El-Irvau” (535), “Er-Raudu En-Nadijr” (979)].

(53) Tema Ç’farë ka ardhur për dobinë e faljes së namazit të jacisë dhe sabahut me xhemat

221 - (Sahih) Na ka treguar Mahmud ibën Gajlan, ka thënë: Na ka treguar Bishr ibën Es-Serij, ka thënë: Na ka treguar Sufjani: Nga Uthman ibën Hakim: Nga AbdurrRrahman ibën Ebi Amrah: Nga Uthman ibën Affan (radiallahu anhu), ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush e prezenton namazin e jacisë me xhemat, ai ka shpërblimin e faljes së gjysmës së natës dhe kush e fal namazin e jacisë dhe të sabahut me xhemat, ai e ka shpërblimin sikur të jetë falur gjithë natën!” Në temë ka hadith edhe nga Ibën Umeri, Ebu Hurejra, Enesi, Umara ibën Ruvejbe, Xhundub ibën Abdullah ibën Sufjan El-Bexheli, Ubej ibën Keab, Ebu Musa dhe Burejde. Hadithi i Uthmanit është Hasen Sahih. Ky hadith është përcjellë edhe meukuf- i ngelur te Uthmani (radiallahu anhu) si fjalë e tij, nga Abdurr-Rrahman ibën Ebi Amrah. Gjithashtu është përcjellë merfuan – i ngritur te i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) nga Uthmani me rrugë të tjera. [“Sahih Ebi Daud” (564):‫]س‬. 222 - (Sahih) Na ka treguar Muhamed ibën Beshar, ka thënë: Na ka treguar Jezid ibën Harun, ka thënë: Na ka njoftuar Daud ibën Ebi Hind: Nga El-Hasen: Nga Xhundub ibën Sufjan: Nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ka thënë: “Kush e fal namazin

e sabahut, ai është në Mbrojtjen e Allahut, kështu që mos e prishni Mbrojtjen e Allahut!” Hadith Hasen Sahih. [“Et-Tealik Er-Ragib” (1/141,163):‫]ي‬.

223 - (Sahih) Na ka treguar Abas El-Anberi, ka thënë: Na ka treguar Jahja ibën Kethir Ebu Gasan El-Anberi: Nga Ismail El-Kehal: Nga Abdullah ibën Eus El-Huzai: Nga Burejde El-Eslemi: Nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ka thënë: “Përgëzoi me dritë të plotë në Ditën e Kijametit ata që ecin nëpër errësirë për në xhami!” Ky hadith është Garib dhe merfuu-i ngritur te i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) me këtë rrugë. Por rruga e saktë e tij është e meukuf te sahabet e të Dërguarit (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe nuk është i ngritur te ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). [“Ibën Maxheh” (779,781)].

(54) Tema Ç’farë ka ardhur për dobinë e të falurit në rreshtin e parë

224 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar Abdul-Aziz ibën Muhamed: Nga Suhejl ibën Ebi Salih: Nga babai i tij: Nga Ebu Hurejra, ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë:“Rreshti më i mirë për burrat është ai i pari dhe më i keqi ai i fundit, ndërsa rreshti më i mirë për gratë është ai i fundit dhe më i keqi ai i pari.” Në temë ka hadith edhe nga Xhabiri, Ibën Abasi, Ebu Seidi, Ubej, Aisha, El-Irbad ibën Sarije dhe Enesi. Hadithi i Ebu Hurejrës është Hasen Sahih. Gjithashtu është përcjellë nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se:“Ai kërkonte falje tri herë për ata që falen në rreshtin e parë dhe vetëm një herë për ata që falen në rreshtin e dytë.” [“Ibën Maxheh” (1000,1001)]. 225- (Sahih) I Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë gjithashtu: “Sikur t’a dinin njerëzit se ç’kishte në thirrjen e ezanit dhe në rreshtin e parë, pastaj të mos kishin mundësi tjetër për t’i arritur ato veçse duke hedhur short, ata do të hidhnin short për to!” Këtë na e ka treguar Is’hak ibën Musa El-Ensari, ka thënë: Na ka treguar Mean, ka thënë: Na ka treguar Maliku: Nga Sumeje: Nga Ebu Salih: Nga Ebu Hurejra: Nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), njësoj si ky hadith. [“Ibën Maxheh” (998):‫]ت‬. 226 - Na ka treguar Kutejbe: Nga Maliku; njësoj si hadithi i mësipërm.

(55) Tema Ç’farë ka ardhur për drejtimin e rreshtave

227 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar Ebu Avaneh: Nga Simak ibën Harb: Nga En-Neuman ibën Beshir, ka thënë: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i drejtonte rreshtat tanë (para faljes). Një ditë doli para xhematit dhe pa gjoksin e një burri të nxjerrë më shumë se të tjerët, atëherë tha: “A do ti drejtoni rreshtat në namaz apo doni që Allahu të fusë përçarje dhe urrejtje në mesin tuaj?! Në temë ka hadith edhe nga Xhabir ibën Semurah, El-Bera’, Xhabir ibën Abdullah, Enesi, Ebu Hurejra dhe Aisha. Hadithi i En-Neuman ibën Beshirit është Hasen Sahih. Gjithashtu është përcjellë nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se ka thënë: “Prej plotësimit të namazit është drejtimi i rreshtave.” Transmetohet nga Umeri (radiallahu anhu) se: “Ai ngarkonte dikënd që të drejtonte rreshtat dhe nuk e merrte tekbirin fillestar të namazit derisa të drejtoheshin rreshtat. Ndërsa nga Aliu dhe Uthmani (radiallahu anhuma) është përcjellë se ata e kishin bërë rrugë këtë gjë dhe thoshin: “Drejtohuni!”. Ndërsa Aliu (radiallahu anhu) thoshte: “Afrohu pak më parë, o filan! Shtyhu pak më mbrapa, o filan!” [“Ibën Maxheh” (994):‫]ت‬.

(56) Tema Ç’farë ka ardhur për shprehjen: Më afër meje prej jush në namaz të jenë më të rriturit dhe më të pjekurit në mendje

228 - (Sahih) Na ka treguar Nasër ibën Ali El-Xhehdami, ka thënë: Na ka treguar Jezid ibën Zurej’, ka thënë: Na ka treguar Halid El-Hadhai: Nga Ebu Meashar: Nga Ibrahimi: Nga Alkame: Nga Abdullahi: Nga i Drëguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ka thënë: “Më afër meje prej jush në namaz të jenë më të rriturit dhe më të pjekurit në mendje, pastaj ata që vijnë pas tyre (në këto cilësi), pastaj ata që vijnë pas

tyre (të vegjëlit). Mos i prishni rreshtat sepse ndryshe iu përçahen zemrat dhe mos ngrini zërat si në tregje!” Në temë ka hadith edhe nga Ubej ibën Keab, Ebu Mes’udi, El-Bera’ dhe Enesi. Hadithi i Ibën Mes’udit është Hasen Garib. Është përcjellë gjithashtu se i Dërguari (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) preferonte të viheshin në rresht menjëherë pas tij muhaxhirët-emigruesit mekas dhe ensarët-mikpritësit medinas, me qëllim që të mësonin prej tij për ta përcjellë në brezat e ardhshëm.” Emri i Halid El-Hadhait është Halid ibën Mihran me kunjën Ebu El-Menazil. Kam dëgjuar Muhamed ibën Ismail të thotë: Halid El-Hadhai nuk ka mbathur kurrë këpucë, por ai ulej gjithnjë mbi një këpucë dhe kështu iu vu emri El-Hadhai-këpucari. Ndërsa emri i Ebu Measher është Zijad ibën Kulejb. [“Sahih Ebi Daud” (679):‫]س‬.

(57) Tema Ç’farë ka ardhur për mospëlqyeshmërinë e të falurit ndërmjet shtyllave të cilat ndërpresin rreshtat

229 - (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar Vekij’: Nga Sufjani: Nga Jahja ibën Hani’ ibën Urvah El-Muradi: Nga Abdul-Hamid ibën Mahmud, ka thënë: U falëm pas njërit prej princave dhe njerëzit (e shumtë) na detyruan që të falemi ndërmjet dy shtyllave. Pasiqë mbaruam faljen, Enes ibën Maliku tha: “Ne ruheshim prej diçkaje të tillë në kohën e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem).” Në temë ka hadith edhe nga Kurrah ibën Ijas El-Muzeni. Hadithi i Enesit është Hasen dhe disa dijetarë e konsiderojnë të papëlqyeshme të rreshtuarit ndërmjet dy shtyllave. Kjo është edhe fjala e Ahmedit dhe Is’hakut. Ndërsa disa dijetarë të tjerë kanë bërë lëshim në këtë gjë.

(58) Tema Ç’farë ka ardhur për të falurit vetëm mbrapa rreshtave

230 - (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thënë: Na ka treguar Ebu El-Ahvas: Nga Husajn: Nga Hilal ibën Jisaf, ka thënë: Ishim në Rakah (emër vendi) dhe Zijad ibën Ebu El-Xhead më kapi për dore dhe më çoi tek një burr i moshuar të cilin e quanin Vabisa ibën Meabed nga fisi Beni Esed. Zijadi tha: “Më ka treguar ky shejhu se një burr u fal i vetëm mbrapa rreshtit- shejhu dëgjonte- dhe i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e urdhëroi atë që t’a përsëriste namazin.” Në temë ka hadith edhe nga Ali ibën Shejban dhe Ibën Abasi. Hadithi i Vabisa është Hasen. Disa dijetarë e kanë konsideruar të papëlqyeshme që burri të falet i vetëm mbrapa rreshtit dhe thonë se ai duhet t’a përsërisë namazin. Kjo është edhe fjala e Ahmedit dhe Is’hakut. Ndërsa disa dijetarë të tjerë thonë se atij i quhet namazi nëse falet i vetëm mbrapa rreshtit dhe kjo është fjala e Sufjan Eth-Theurit, Ibën El-Mubarekut dhe Esh-Shafiut. Disa dijetarë të Kufas, janë bazuar gjithashtu në hadithin e Vabisa ibën Meabed dhe thonë se ai që falet vetëm mbrapa rreshtit duhet t’a përsërisë namazin. Prej tyre është Hamad ibën Ebi Sulejman, Ibën Ebi Lejla dhe Vekij’u. Hadithin e Husajnit nga Hilal ibën Jisafi e kanë përcjellë edhte të tjerë, siç është transmetimi i Ebu El-Ahvas: Nga Zijad ibën Ebi El-Xhead: Nga Vabisa ibën Meabed. Në hadithin e Husajnit kuptohet se Hilali e ka arritur Vabisan, për këtë arsye dijetarët e hadithit janë kundërshtuar; disa prej tyre thonë se hadithi i Amër ibën Murrah: Nga Hilal ibën Jisaf: Nga Amër ibën Rashid: Nga Vabisa ibën Meabed është më i saktë. Ndërsa disa të tjerë thonë se hadithi i Husajnit: Nga Hilal ibën Jisafi: Nga Zijad ibën Ebi El-Xhead: Nga Vabisa ibën Meabed është më i saktë. Edhe për mua ky hadith është më i saktë se ai i Amër ibën Murrah, sepse ky është përcjellë edhe me rrugë tjetër përveç hadithit të Hilal ibën Jisafi: Nga Zijad ibën Ebi El-Xhead: Nga Vabisa ibën Meabed. [“Ibën Maxheh” (1004)]. 231 - (Sahih) Na ka treguar Muhamed ibën Beshar, ka thënë: Na ka treguar Muhamed ibën Xheaferr, ka thënë: Na ka treguar Shu’beh: Nga Amër ibën Murrah: Nga Hilal ibën Jisaf: Nga Amër ibën Rashid: Nga Vabisa ibën Meabed se: “Një burr u fal vetëm mbrapa rreshtit dhe i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e urdhëroi atë që t’a përsëriste namazin.” Kam dëgjuar El-Xharud të thotë: Kam dëgjuar Vekij’un të thotë: Nëse një burr falet vetëm mbrapa rreshtit, ai duhet t’a përsërisë namazin. [shih hadithin para këtij].

(59) Tema

Ç’farë ka ardhur për atë burr që falet me një burr tjetër

232 - (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thënë: Na ka treguar Daud ibën AbdurrRrahman El-Utar: Nga Amër ibën Dinar: Nga Kurajbi, shërbëtori i Ibën Abasit: Nga Ibën Abasi, ka thënë: “Një natë u fala me të Dërguarin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe qëndrova nga krahu i majtë i tij. Atëherë i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) më kapi nga mbrapa koke dhe më vendosi nga krahu i djathtë i tij.” Në temë ka hadith edhe nga Enesi. Hadithi i Ibën Abasit është Hasen Sahih dhe sipas tij veprohet tek dijetarët prej sahabeve dhe pasardhësve të tyre të cilët thonë: Nëse një burr gjendet i vetëm me imamin, atëherë ai qëndron nga e djathta e imamit në namaz. [“Sahih Ebi Daud” (623, 1237): ‫]ت‬.

(60) Tema Ç’farë ka ardhur për atë burr që falet me dy burra të tjerë

233 - (Me sened Daif) Na ka treguar Bundar Muhamed ibën Beshar, ka thënë: Na ka treguar Muhamed ibën Ebi Udej, ka thënë: Na ka lajmëruar Ismail ibën Muslim: Nga El-Hasen: Nga Semura ibën Xhundub, ka thënë:“I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) na ka urdhëruar që nëse jemi tre vetë, njëri nga ne të dalë para nesh (që të na prijë në namaz).” Në temë ka hadith edhe nga Ibën Mes’udi, Xhabiri dhe Enes ibën Malik. Hadithi i Semuras është Hasen Garib dhe sipas tij punojnë dijetarët të cilët thonë se nëse janë tre vetë, dy prej tyre duhet të qëndrojnë mbrapa imamit. Transmetohet nga Ibën Mes’udi se ai u fal një herë me Alkame-n dhe El-Esved. Njërin prej tyre e vendosi nga e djathta e tij dhe tjetrin nga e majta. Këtë gjë ai e përcjell nga i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Disa dijetarë kanë folur për Ismail ibën Muslim El-Meki për nga ana e mbajtjes së tij përmendësh.

(61) Tema Ç’farë ka ardhur për atë burr me të cilin falen burra e gra të tjerë

234 - (Sahih) Na ka treguar Is’hak El-Ensari, ka thënë: Na ka treguar Mean, ka thënë: Na ka treguar Malik ibën Enes: Nga Is’hak ibën Abdullah ibën Ebi Talha: Nga Enes ibën Malik se gjyshja e tij Mulejke ftoi të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për të ngrënë një lloj ushqimi të cilin e kishte gatuar. Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) hëngri prej tij, pastaj tha: “Ngrihuni që të falem me ju!” Enesi (radiallahu anhu) thotë: Shkova të marr një rrogoz tonin i cili ishte nxirë nga përdërimi i tepërt, e spërkata me ujë dhe mbi të u fal i Dërguari i Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem). Unë dhe një fëmijë jetim u vumë në radh pas tij, ndërsa gjyshja pas nesh. Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) fali me ne dy rekatë pastaj u largua.” Hadithi i Enesit është Hasen Sahih dhe sipas tij punohet tek shumica e dijetarëve të cilët thonë: Nëse me imamin gjendet një burrë dhe një grua, burri qëndron nga e djathta e imamit, ndërsa gruaja mbrata tyre. Me këtë hadith janë argumentuar disa njerëz për lejimin e të falurit vetëm të burrir mbrapa rreshtit, duke thënë se namazi i fëmijës nuk llogarit dhe për Enesin është sikur të jetë falur vetëm mbrapa të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Por kjo nuk është ashtu siç thonë ata, sepse i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e vendosi Enesin bashkë me djalin jetim mbrapa tij dhe sikur ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) mos t’a llogariste namazin e jetimit, nuk do t’a kishte vendosur atë me Enesin, por do t’a vendoste Enesin nga e djathta e tij. Transmetohet nga Musa ibën Enes: Nga Enesi (radiallahu anhu) se: “Ai u fal me të Dërguarin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe i cili e vendosi Enesin nga e djathta e tij.” Në këtë hadith ka argument se falja që ata kryen ishte vullnetare dhe se ai (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) donte të fuste bereqet tek ata. [‫]ت‬.

Ngushëllimi ndaj të Goditurve në Fatkeqësi

01. Pikëllimi është i pa vlerë Imam Muhamed bin Muhamed el-Hanbeli el-Menbaxhi (Rahimullah)

Burimi: Teslijetu Ehlil-Mesaib Në lidhje me pikëllimin në fatkeqësi apo në ndonjë sprovë, as Allahu Te’ala dhe as i Dërguari i Tij salallahu alejhi ue selem nuk kanë urdhëruar në të. Përkundrazi, e ka ndaluar Allahu këtë veprim në Librin e Tij edhe nëse kjo ka të bëjë me çështje të fesë. Megjithatë, në këtë të fundit, ekziston pikëllim i lavdërueshëm dhe i dënueshëm. Shembull i kësaj janë fjalët e Allahut Te’ala: ْ‫ُّه َم َهنَذَّْف ِّانة اص َْخ َْ ْ َْرْ ََخْف ْوِْرة ا اصف ْْحَ ْةراََ ْو فالْ ْ ْ َيناََ ْو فال‬ “Mos u ligështoni dhe mos u pikëlloni, sepse ju, gjithsesi jeni më të lartët, nëse jeni besimtarë të vërtetë.” 3:139 Gjithashtu, fjalët e Allahut në ajetin tjetër: َ‫ٌمَ ْس ِِ ْول َُيْ يَ نْو ََ ول‬ َ ‫سَ ْاَُّ َاَنَو ِ نا ِام‬ ‫ْ يِف ُ َ َو‬ ‫ه ْس ِو‬ َ َ‫ك ََ ول‬ “Dhe mos u pikëllo për ta e mos u ngushto për shkak të dredhive të tyre!”16:127 Allahu Te’ala ka thënë në lidhje me Profetin e Tij, Muhamedin salallahu alejhi ue selem dhe Ebu Bekrin tha: ‫ن َُيْ يَ نْو ولَ ََِْميِ ِِ ِوه سَفََ َول َِّ ْبو‬ ‫َهو َِّ ِو‬ َ ‫َاَِهَم ن‬ “…e ai i thoshte shokut të vet (Ebu Bekrit): “Mos u mërzit, se Allahu është vërtet me ne!” 9:40

Allahu Te’ala, gjithashtu ka thënë: ‫قَ َََْ َِ ْول سَيْ يَهكَو يَ َالو‬ “Mos u dëshpëro nga fjalët e tyre!” 36:76 Ajete të tilla në Kuran janë të shumta. E gjithë kjo për shkak se pikëllimi nuk sjell asnjë dobi e as nuk e shmangë ndonjë të keqe. Prandaj pikëllimi është i padobishëm. Dhe se, Allahu nuk urdhëron diçka që është e pavlefshme. Megjithatë, personi i brengosur nuk mëkaton përderisa pikëllimi nuk është i lidhur me ndonjë nga faktorët e ndaluar që kemi përmendur. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫س ايل َِ َ عمه ه ََّ إ ِ ساو َِ ٍما ِ ِبَ س فٌَب َ ُّن َ ََ ف مت ِ يين ل َ ٌ سنَل ِ ااس س فٌَب ل هللا َّن‬ “Allahu nuk ndëshkon për lotin e syrit apo për pikëllimin e zemrës. Por, Ai ndëshkon ose fal për këtë -dhe bëri me shenjë drejt gjuhës së tij-.” Ky hadith dëshmon se pikëllimi nuk është mëkat përderisa nuk është i lidhur me ndonjë gjë që shkakton mëkat. Kjo mbështetet edhe nga fjalët e Profetit salallahu alejhi ue selem: ‫ََ ات س ا هف ام َّ ل ه فَل ل َ ََ ف مت س يين َ ََ ِ سن ُ ااس‬ “Syri qan dhe zemra pikëllohet, por ne nuk themi asgjë përveç asaj që e kënaq Zotin.”

- Malik bin Dinar ka thënë: “Nëse në zemrën e njeriut nuk ka pikëllim, ajo do të shkatërrohet ashtu siç shkatërrohet shtëpia e pabanuar.”

- Abdullah bin Ahmed transmeton se Ibrahim bin ‘Isa ka thënë: “Nuk kam parë askënd të pikëllohet aq gjatë sikurse Hasan el-Basriu. Sa herë e kam parë atë kam menduar se, posa është goditur nga ndonjë fatkeqësi!”

- Pastaj ai përmendi një thënie nga Imam Maliku i cili ka thënë: “Për aq sa ti pikëllohesh në lidhje me këtë botë, në atë masë të largohet nga zemra shqetësimi për çështje të ahiretit.” Një tjetër provë se pikëllimi është i lejuar janë fjalët e Allahut Te’ala: ‫ٌ ْه َِ ْلو ََُ ََََِإ‬ ‫ٌ ْسهَموَ َََ ِْسَهِفْو سََعَ َو‬ َ ‫عؤَإ سَم ََقَم َول‬ َ ‫ق‬ َ ‫َُّنِ س ِول يَ َِ َوَ َ َْ َي ْي ِنو اِنَو‬ َ َ ِ ‫ٌمَإ‬

“U largua prej tyre dhe tha: “O i mjeri unë për Jusufin!” Sytë i ishin zbardhur prej pikëllimit dhe ishte plot zemërim.” 12:84 E gjithë kjo dëshmon se ai që pikëllohet nuk mëkaton. Është diçka e mirë që të qash pas vdekjes së dikujt dhe të pikëllohesh për të nga mëshira dhe përkujdesja ndaj tij. Kjo nuk vije në kundërshtim me durimin që duhet pasur dhe kënaqësinë me atë që Allahu e ka caktuar. Ndryshe nga të qarët dhe pikëllimi në emër të interesit personal. Pos kësaj, nëse të qarët shoqërohet me diçka të mirë për të cilën njeriu i pikëlluar shpërblehet për të, atëherë veprimi i tillë është i lavdërueshëm nga ky këndvështrim dhe jo për shkak të vetë pikëllimit. njeriu i cili pikëllohet për fatkeqësinë në fenë e tij dhe për fatkeqësitë e myslimanëve në përgjithësi, shpërblehet për të mirën që e ka në zemër dhe urrejtjen ndaj së keqes dhe pasojat e saj. Por, nëse ky pikëllim e bën njeriun që ta humb durimin e patjetërsueshëm, luftën e obligueshme ndaj epshit, apo ta humb mirësinë që Allahu i ka dhënë dhe të mos mund ta largoj të keqen nga vetja e tij, në rastin e tillë pikëllimi bëhet i ndaluar. Në këtë rast personi mëkaton nga këndvështrimi i pikëllimit. Nëse ajo për të cilën pikëllohesh nuk mund ta sjell atë që ke humbur, pikëllimi është i padobishëm. I mençuri e ruan veten e tij nga pikëllimi dhe sigurohet që të mos i sjell vetes pikëllim pas pikëllimi. Dije se kjo do të kalojë pas një kohe, dhe Allahu e di më së miri.

02. Definicioni i fatkeqësisë dhe si duhet trajtuar Allahu Te’ala ka thënë: ‫ْمَُِْ َِل َِّبََ ََِبِسنَو‬ ‫َلَِنَو َََِّ ْس ِوه َََِّهِم ِ نِو‬ َ ‫ْمَ َََفِو‬ َ َ ِ ‫ه َِّهِم قَمَََوَْ وْ ِ ُا ِْسَِو‬ َ ‫َ َْ َا َُِْا ََن ىَ َول ََََََِوِكَو ََ َايْ َا وْ ِ ِاِِن ِِ ْول ِ نان‬ ِ ‫ٌمَ ْس ِِ ْلو ََََِوِكَو َا‬ “…të cilët, kur i godet ndonjë fatkeqësi thonë: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi!” Ata do të shpërblehen me bekim dhe mëshirë nga Zoti i tyre; ata janë në rrugën e drejtë!” 2:156-157 Umer bin Hatab radijallahu anhu ka thënë: “Sa të shkëlqyera janë dy kompensime! Sa shtesë e shkëlqyer!” Transmetohet nga Buhariu me zinxhir transmetimi të reduktuar. Allahu Te’ala ka thënë:

‫متو َام‬ ‫َه ِِ ِه ْب ِو‬ ‫مه سَفْ اِ ن ََ َان ِِو‬ ‫قَ ْمَِ وهَ سَ ِْ ِوا ِِ ِِو‬ َ َ ِ ‫ن َِّ ِلو ُا ِْسَِ ِْو اِ ن‬ َ ْ “Çdo fatkeqësi që i bie njeriut, ndodh me vullnetin e Allahut. Ai ia udhëzon zemrën kujtdo që i beson Atij.” 64:11 ‘Alkameh dhe komentues tjerë të Kuranit kanë thënë: “Kjo është fatkeqësia e cila e godet njeriun. Ai e di se kjo gjë vjen nga Allahu, andaj ai kënaqet dhe pajtohet me këtë.” Gjuhëtarët thonë se nga aspekti gjuhësorë, fatkeqësi është çdo gjë që e godet njeriun. Kurtubiu, Rahimullah, ka thënë: “Fatkeqësi është ajo që e godet dhe e shqetëson besimtarin.” Muslimi transmeton në Sahihun e tij nga Ebu Seid el-Kudri radijallahu anhu. se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ َ ل َ ْت ان ََ افان س ْ ست ام‬،‫ع س ومُ ه ان ِ ه ُّ ؤا َّ ل – س ِاه ََ ِل ي ُإ – يين َ ل ع فل َ ل ه ْت‬ S’ka besimtarë që vuan nga lodhja, dhimbja, sëmundja, pikëllimi, madje edhe nga shqetësimet vetëm se Allahu ia shlyen mëkatet e tij për to.” Buhariu dhe Muslimi kanë transmetuar nga Aishja radijallahu anha, se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫س ٍمُِّم ََ ٍَُّ ْ ي ُإ ٌ هه ِ ِم َلل ٌي هللا ُّ ؤا َّ ل ََ ا ع مل ُ ْ ست ا ْ س ِْ ان ام‬ “Nuk ka fatkeqësi që e godet myslimanin vetëm se Allahu Azze ue Xhel ia shlyen mëkatet e tij për të, madje edhe nëse dëmtohet nga një gjemb.”

03. Mbrojtja e personit të goditur me fatkeqësi prej vesveseve të shejtanit

Allahu i Madhëruar ka bërë që Fjala: ‫هو َِّهِم‬ ِ ‫َلَِنَو َََِّ ْس ِهو ََ َِّهِلم ِ ن‬ ِ ‫َا‬

“Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi” (2:156) të jetë strehë dhe mbrojtje për ata që janë të goditur nga fatkeqësia dhe për ata që janë sprovuar nga shejtani, duke bërë që ai (shejtani) përmes vesveseve/obsesioneve të mos fusë tek njeriu mendimin e keq, e të shkatërrojë qetësinë dhe të shfaqë anën e egër të tij. Kur personi i goditur me fatkeqësi e përdorë këtë shprehje me qëllim të begatë e të mirë, atëherë Fjala “Të Allahut jemi…”, shpreh Njëshmërinë dhe pranimin se Allahu është i Vetmi që meriton të adhurohet dhe se vetëm Atij i takon Sundimi. Ndërsa, kur ai thotë: “…dhe vetëm tek Ai do të kthehemi”, me këtë ai pranon faktin se Allahu është Ai që neve na vdes, pastaj na ringjallë. Përmes kësaj shprehet besimi në jetën pas vdekjes, besimi në atë se Allahut i takon paracaktimi i gjërave dhe se çdo gjë kthehet tek Ai. Pra, është më se e vërtetë se çdo gjë i takon Atij dhe nuk ka strehim përveç strehimit të Tij. Transmeton Muslimi në Sahihun e tij nga Ummu Seleme radijallahu anha, e cila ka thënë se e ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem duke thënë: ‫ هللا ِااو ام ي س فَل ا ْ س ِْ ُ ْ س ِه ا ع مل ان ام‬-‫ه َِّهِم‬ ‫َلَِنَو َََِّ ْس ِوه َََِّهِلم ِ نِو‬ ِ ‫ َا‬-، ‫ي ف َفلاه ف ََ مِل‬ ‫ا هِم ٌ ساَ َ ف ٌِ مق َ ا ْ س ِ ُف‬ “Nuk ka mysliman i cili goditet nga ndonjë fatkeqësi dhe thotë: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi! O Allah, më shpërble mua në fatkeqësinë time dhe më jep diçka edhe më të mirë pas kësaj”, vetëm se do të bëhet kështu.” Gjithashtu, transmeton Muslimi nga Ummu Seleme se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: َ‫ُ فََ َن ام س فا هَه ِ مإ ََ ا الو ُّْ ي هن ٌ ساَ ي فََ ََ ََ ا سف َِ ََ ااض ي هاُ ل َّب‬ “Nëse jeni të pranishëm tek i sëmuri ose tek ai që është në prag të vdekjes, thoni vetëm atë që është e mirë, ngase melaiket thonë “amin” për atë që ju thoni.”

Vazhdon Ummu Seleme: “Pasi vdiq Ebu Seleme, shkova tek i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem dhe i thash: “O i Dërguar i Allahut, Ebu Seleme ka vdekur.” Ai tha: “Thuaj: ‫ي ع هْ ٌ ف ِإ ا هه ٌِ ف ِ هف َ َ ه َ ٌَ ؤاَ ف ََ مِل‬ O Allah! Më fal mua dhe atë dhe më jep diçka të mirë pas tij.” Unë e thashë këtë dua dhe Allahu më dha diçka më të mirë se ai: Muhamedin salallahu alejhi ue selem.” Përmes shprehjes: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi”, robi arrin gradë të lartë dhe shpërblim të madh, siç përmendet në hadithin që transmetohet nga Ebu Musa el-Esh’arij radijallahu anhu, ku Allahu i thotë engjëjve të Tij: َ‫ي س فََ َن ؟ ٌ ِاز ق مل امب‬: ‫ ُ ِماك هللا ي س فَل َُ ال س َ يااك‬: ََ‫َ ََ ل هْ ي ف ِ س ُم َ ِ ِاز َِ ه‬ ‫ََ ياا ِ سف عاَو‬

“Çfarë tha robi im?” Ata thonë: “Ai të lavdëroi dhe tha: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi!” Atëherë Allahu thotë: “Ndërtoni një shtëpi për robin Tim në Xhenet dhe emërtojeni “Shtëpia e Falënderimit!”

04. Ngushëllimi hyjnorë dhe Profetik për ata që janë goditur me fatkeqësi Ngushëllimi hyjnor gjendet në Fjalët e Allahut Te’ala: ‫ٍ ِناو‬ ‫َلَِنَو َََِّ ْس ِوه َََِّهِم ِ نِو‬ َ ‫ْمَ َََفِو‬ ِ َََِ ‫ْمِِ ِاسنَو‬ ِ ََ ‫ْمَُِْ َِل َِّبََ ََِبِسنَو‬ َ َ ِ ِ ْ‫ه َِّهِم قَمََََْو ُا ِْسَِ و‬ َ ‫ىَ َول ََََََِوِكَو ََ َايْ َا وْ ِ ِاِِن ِِ ْلو ِ نان‬ ِ ‫ٌمَ ْس ِِ ْلو ََََِوِكَو َا‬ ‫َ َْ َا َُِْا ََنَو‬ “Prandaj, përgëzoji të duruarit, të cilët, kur i godet ndonjë fatkeqësi thonë: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi!” Ata do të shpërblehen me bekim dhe mëshirë nga Zoti i tyre; ata janë në rrugën e drejtë!” 2:155-157

E në realitet, ka ajete të shumta, të cilat flasin për çështjen e durimit. Ngushëllimi Profetik qëndron në fjalët e Profetit salallahu alejhi ue selem: ‫ه َِّهِم ِ ه هللا ِااو ام ق س فَل ا ْ س ِْ ُ ْ س ِه ا ع مل ان ام‬ ‫َلَِنَو َََِّ ْس ِوه ََ َِّهِم ِ نِو‬ ِ ‫ا ْ س ِ ُف ي ف َفلاه ف ََ مِل َا‬ َ ‫ا هِم ٌ ساَ َ ه هللا ٌِ مق َ ا ْ س ِ ُه ي ف هللا الاو َّ ل ا هِم ٌ ساَ َ ف ٌِ مق‬ “S’ka mysliman i cili goditet nga një fatkeqësi dhe thotë atë që është urdhëruar: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi! O Allah! Më shpërblej mua në fatkeqësinë time dhe më jep diçka edhe më të mirë pas”, veçse Allahu do t’ia shpërblejë atë në fatkeqësi dhe i jep atij diçka edhe më të mirë pas saj.”Muslimi, Ahmedi dhe Ibn Maxheh. Fjala: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi!” është ilaçi i dhënë nga ana e Allahut dhe të Dërguarit të Tij salallahu alejhi ue selem, për ata që janë goditur nga fatkeqësia. Ky ilaç është nga më të mirat dhe më të dobishmet që mund t’i jepet robit në të dy jetët. Ai përbëhet nga dy parime madhështore, nëse robi vërtetë ka dije rreh tyre dhe ngushëllohet me to, e që janë:

- Parimi i parë: është që robi ta kuptojë se me të vërtetë ai, familja e tij, pasuria e tij dhe fëmijët e tij janë pronësi e Allahut ‘Azze ue Xhel, i cili në realitet i ka huazuar prej Tij. Kur Allahu e merr atë që ia ka huazuar, është ashtu sikurse puna e huadhënësit, i cili përsëri e merr të huazuarën nga ai që ia ka huazuar atë. Gjithashtu, robi është i rrethuar nga dy jo-ekzistenca, njëra para se ai të jetonte dhe njëra pas vdekjes së tij. Prandaj, pasuria e robit është vetëm huazim i kufizuar për një kohë të shkurtër. Për më tepër, nuk është vetë ai që pasurinë e tij e ka bërë të ekzistojë nga asgjëja, në mënyrë që pasuria e tij të jetë në të vërtetë e tij. Njeriu nuk mund ta ruajë pasurinë që ka (nëse nuk do Allahu), ai nuk ka ndikim dhe posedim real në të. Ai e shfrytëzon atë, në të njëjtën mënyrë siç bën edhe skllavi i urdhëruar dhe i ndaluar nga zotëria i tij, e nuk sillet si pronar absolut me atë pasuri. Prandaj, nuk i lejohet njeriut që ta përdorë pasurinë e vet, pos në atë mënyrë siç e kërkon Pronari i Vërtetë i saj.

- Parimi i dytë: është që robi të kthehet tek Allahu, i Cili është Zoti i tij i vërtetë, ta kuptojë se këtë jetë duhet lërë pas shpine dhe se ai do të shkojë i vetëm tek Zoti i tij në Ditën e Gjykimit, siç Ai e krijoi herën e parë, e që i mungon familja, pasuria dhe shoqëria. Në vend të kësaj, njeriu vjen me veprat e tij të mira dhe të këqija. Pasi që ky është fillimi dhe fundi i robit, atëherë vjen pyetja: si mund të ndjejë dikush gëzim për pasardhësit e dhënë, pasurin e tij apo diçka tjetër nga kjo botë dhe si mund të ndjejë pikëllim për diçka që ai ka humbur?! Mendimet e robit rreth fillimit se si ka qenë dhe përfundimit, është një nga trajtimet më të mira. Prej marrjes së ilaçit të dobishëm, është edhe bindja e plotë se ajo që e ka

goditur atë, nuk ka mundur assesi t’i shpëtojë, dhe se nga ajo nga e cila ka shpëtuar, nuk ka mundur t’i ndodhë në asnjë mënyrë. Thotë Allahu Te’ala: ‫متو َام‬ ‫عَُّ ْول يِف ََ َلو َ ْ َ ْا ِ و‬ ‫ن هِ ِْ َاَِىَم َِن قَ ِْ ِول ِ نان ُُِّ َم ِو‬ ‫ٌمَإ بََِكَو َِّ ِو‬ ‫ال سَعِس ِوا ِِو‬ ‫ع ََْ َِ َُّ ْس َو‬ َ ‫َه‬ َ ‫َام‬ ِ َ ‫ت يِف َِّ ِول َِهؤ‬ َ َِ ‫ض يِف ُا ِْسَِ ِوْ اِ ن‬ َ ْ ‫ٌمَإ َُه‬ َ ْ ‫َه َ اَُمَُّ ْول ِِ َام ُ َ ْؤ َا َيََ ََ َول يَمََُُّ ْول‬ ‫ت َول ََ ِو‬ ‫َا َا ٌُْ َم ِول َُّ ِول س َيِ ُو‬ ‫يَ ٌَ ِو‬ “S’ka fatkeqësi që godet tokën dhe ju, që të mos jetë e shënuar në Libër (Leuhi Mahfûdh) para se ta krijojmë atë. Kjo për Allahun është vërtet e lehtë! (Këtë paracaktim e kemi bërë) që ju të mos dëshpëroheni për atë që ju ka kaluar, por edhe për të mos u gëzuar së tepërmi për atë që Ai ju ka dhënë. Allahu nuk i do kryelartët mburravecë” 57:22-23 Çdokush që mediton mbi këtë ajet fisnik, gjen ilaçin dhe shërimin e çdo lloj fatkeqësie. Gjithçka që do të përmendim në këtë kapitull, janë të lidhura me këtë ajet, prandaj medito rreth tij.

05. I godituri me fatkeqësi duhet të shikojë atë çfarë thotë Kurani dhe Sunneti në lidhje me këtë kategori Një ngushëllim tjetër për ata që janë goditur me fatkeqësi është që ata të shohin fatkeqësitë për të cilat ka folur Kurani dhe Sunneti i të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem. Në to shohim se si Allahu Te’ala u jep atyre (durimtarëve dhe atyre që janë të kënaqur me këto fatkeqësi) diç që është për shumë herë më e madhe se ajo çfarë kanë humbur. Dhe, Allahu ka mundësi të bëj edhe më shumë se ajo çfarë të ka dhënë. Një nga faktorët më të dobishëm që i del në ndihmë të goditurit me fatkeqësi, është: kur ai ndodhet në zjarrin (kulmin) e fatkeqësisë, të freskohet duke i ardhur keq për atë që u ka ndodhur të tjerëve para tij. Dije se, në çdo qytet e në çdo fshat, madje në çdo shtëpi, ndodhet dikush që është goditur me fatkeqësi. Ka prej njerëzve që fatkeqësia u ka ndodhur një herë në jetë. E dikujt kjo i ndodh disa herë, duke u goditur në vazhdimësi, saqë nuk mbetet anëtarë i familjes pa u prekur nga fatkeqësia e tij. Ka prej tyre që goditet sikurse paraardhësi i vet; shikon në të majtë e në të djathtë, e nuk gjen asgjë tjetër përveçse sprovave e keqardhjes.

- Ibn Mesudi radijallahu anhu ka thënë: “Përball çdo gëzimi qëndron një vuajtje. Nuk do të mbushte shtëpia me gëzim e hare, veçse do të mbushet edhe me pikëllim e dhembje.”

- Ibn Sirin Rahimullah ka thënë: “Asnjëherë nuk do të qeshet njeriu, veçse pas saj do të vij vajtimi!” Prandaj ti robi i Allahut, dije se durimi dhe pranimi i realitetit, të sjell ty bekimin e Allahut, mëshirën dhe udhëzimin e Tij në rrugën e drejtë. Ashtu siç thotë Allahu Te’ala në Kuran: ‫ْم َُِْ َِل َِّبََ ََِبِسنَو‬ ِ ‫َلَِنَو َََِّ ْس ِوه ََ َِّهِم ِ ن‬ َ ‫ْمَ َََفِو‬ َ َ ِ ِ ْ‫هو َِّهِم قَمََََْو ُا ِْس َِ و‬ َ ‫َ َْ َا َُِْا ََنَو ىَ َول ََََََِوِكَو ََ َايْ َا وْ ِ ِا ِِن ِِ ْلو ِ نان‬ ِ ‫ٌمَ ْس ِِ ْلو ََََِوِكَو َا‬ “…të cilët, kur i godet ndonjë fatkeqësi thonë: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi!” Ata do të shpërblehen me bekim dhe mëshirë nga Zoti i tyre; ata janë në rrugën e drejtë!” 2:156-157 Siç edhe e kemi theksuar në temat paraprake, se për durimin dhe shprehjen “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi!”, Allahu ka garantuar shpërblim shumë më të madh sesa për vetë sprovën.

06. E hidhura e kësaj botë është e ëmbël në ahiret Ajo që ngushëllon të goditurin me fatkeqësi është që robi të shikoj me të mençuri dhe të kuptojë se hidhërimi në këtë jetë (përjetimi i vështirësive), Allahu do ta ndryshojë dhe do ta bëj që për të në ahiret të jetë ëmbëlsi për të. Ndërsa, ëmbëlsia që njeriu përjeton në këtë botë (kënaqësitë e ndryshme që vijnë ndesh me sheriatin islam), në fakt janë vetëm shkak i hidhërimit në ahiret. Prandaj, themi se më mirë është të përjetosh vështirësi e hidhërim të përkohshëm, në mënyrë që të përfitosh ëmbëlsi dhe kënaqësi të përhershme, sesa anasjelltas. Nëse kjo gjë nuk të është qartësuar tani, shoh se çfarë ka thënë ai i cili e ka thënë vetëm të vërtetën, Profeti salallahu alejhi ue selem: ‫ِ مَ ٍََِف ََ هما ي ؤف َ ِ مَ ا ُّماو ََ ل هْ ي ؤف‬ “Xheneti është i rrethuar me vështirësi, ndërsa Xhehenemi është i rrethuar me epshe.” Në këtë çështje, të kuptuarit e njerëzve ndryshon dhe këtu del në pah se kush janë burra të vërtetë. Në kohët e sotme, shumica e njerëzve i japin përparësi ëmbëlsisë së përkohshme para asaj të përjetshme. Ata nuk janë në gjendje të durojnë një moment të hidhur për një kënaqësi të përjetshme. Nuk janë në gjendje të durojnë që të poshtërohen një moment për një lavdi të përjetshme. Nuk janë në gjendje që të

durojnë e të sprovohen për një moment për një rehati të përjetshme. Kjo është për shkak se personi e sheh të tashmen ndërsa ajo që pritet në ahiret, është e fshehtë tani. Sepse, besimi është i dobët ndërsa njerëzit udhëhiqen nga epshi. Ndërsa epshi e bën njeriun t’i jap përparësi jetës së kësaj bote dhe të mos mendoj shumë në lidhje me jetën e ahiretit. Të tillë janë shumica e njerëzve të sotëm pa e marrë parasysh se a kanë të bëjnë problemet e tyre me çështjet themelore apo të ndonjë rangu tjetër. Kjo nuk vjen nga asgjë tjetër, përveç si rezultat i dashurisë ndaj kësaj jete. Uehb bin Munebih Rahimullah ka thënë se Isa bin Merjem alejhis-selam ka thënë: “Ata prej jush që e duan jetën e kësaj bote më së shumti, janë ata që vajtojnë më së shumti në lidhje me një fatkeqësi.” Sa për personin i cili shikon me sy të mprehtë që shpon në perdet e kësaj jete dhe paramendon pasojat e mundshme, rasti i tij është një çështje krejtësisht e ndryshme. Shko në drejtim të të mirave, në drejtim të begative e në drejtim të shpëtimit dhe fitores së madhe që Allahu ka përgatitur për njerëzit e devotshëm, për ata të afërmit e Tij. Kurse qëndro larg poshtërimit, shkatërrimit dhe dënimit të përjetshëm që Allahu ka përgatitur për dhe njerëzit e këqij – ata të cilët e meritojnë këtë. Prandaj zgjidh kategorinë që të përshtatet më së miri. Secili bën atë që është e përshtatshme për të. Secili shkon drejt asaj që është e mirë për të. Kjo është këshilla e vëllait tënd në lidhje me atë që është e mirë për ty dhe që të ngushëllon.

07. Fatkeqësitë duhet të trajtohen me durim dhe namaz Tjetër gjë e cila ngushëllon të goditurin me fatkeqësi, është që ta kërkojnë ndihmën e Allahut, të mbështeten në Të, të ngushëllohen me atë që Allahu ka porositur, të kërkojnë ndihmë prej Tij me anë të durimit dhe namazit, ta dijë se Allahu është me të durueshmit dhe ta lusë Allahun që tua japë atë çfarë Ai u ka premtuar.

- Ibn Ebi Dunja transmeton me zinxhirin e tij të transmetimit se Ibrahim bin Davudi ka treguar se disa njerëz të urtë kanë thënë: “Allahu ka robër të cilët i presin fatkeqësitë me kënaqësi. Këta njerëz nuk kanë asgjë të kësaj bote në zemrat e tyre.”

- Uehb bin Munebih ka thënë: “Kam lexuar në Zeburin e Davudit alejhis-selam: “Allahu Te’ala ka thënë: “O Davud! A e di se kush më së shpejti e kalon urën e Siratit? Ata që janë të kënaqur me gjykimit Tim dhe kanë gjuhët e tyre gjithmonë të lagura duke më përmendur mua.”

Besimtar i suksesshëm është ai i cili e pranon një fatkeqësi, e di se ajo është prej Allahut dhe jo prej krijesave të Tij dhe bën gjithçka për ta fshehur atë. Abdul-Aziz bin Ebi Davud Allahu e mëshiroftë ka thënë: “Tri gjëra janë prej thesareve të Xhenetit: fshehja e fatkeqësisë, fshehja e sëmundjes dhe fshehja sadakasë të cilën e jep.”

- Disa prej Selefëve kanë thënë: “Mendja e njerëzve sprovohet me tri gjëra: me pasuri, fatkeqësi dhe pushtet.”

- Abdullah bin Muhamed el-Heraui Rahimullah ka thënë: “Prej xhevahireve të devotshmërisë është që ta fshehësh fatkeqësinë në atë formë sikurse të mos jesh goditur asnjëherë nga ajo.”

- Aun bin Abdil-lah Rahimullah ka thënë: “Mirësia e cila nuk bartë asnjë të keqe është që të falënderosh atëherë kur je në mirësi dhe të kesh durim kur goditesh nga fatkeqësitë.”

08. Fatkeqësia më e madhe është fatkeqësia në fe Një nga fatkeqësitë më të mëdha është fatkeqësia në fe. Fatkeqësia në fe, është një nga fatkeqësitë më të mëdha, si në dynja ashtu edhe në ahiret, ngase me këtë fatkeqësi arrihet përfundimi më i keq, nga i cili nuk ka asnjë përfitimi pozitiv. Transmeton Ibn Ebi Dunja nga Shurejh Allahu i mëshiroftë, i cili ka thënë: “Kur më godet një fatkeqësi, e falënderoj Allahun katër herë: një herë për atë se fatkeqësia nuk ishte akoma më e madhe, një herë sepse Allahu më bën mua që të kem durim në të, një herë sepse Allahu më bën që të them: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi!”, duke shpresuar shpërblimin për shkak të kësaj dhe një herë se Allahu nuk bëri që fatkeqësia të jetë në fenë time.” Një nga fatkeqësitë më të mëdha në fe ishte vdekja e Profetit salallahu alejhi ue selem. Këto fatkeqësi janë më të mëdha se të gjitha fatkeqësitë e tjera nga të cilat goditen myslimanët.

Kur ai salallahu alejhi ue selem vdiq, shpallja nga Allahu u ndërpre dhe kështu do të jetë deri në Ditën e Gjykimit, ndërsa profecia mori fund. Vdekja e tij ishte fillimi i së keqes dhe shkatërrimit dhe kjo filloi me braktisjen e fesë nga ana e arabëve. Në vdekjen e Profetit salallahu alejhi ue selem gjendet ngushëllimi më i madh për robin në lidhje me fatkeqësitë që e godasin. E lusim Allahun që të na mbrojë prej të gjitha fatkeqësive!

09. Allahu nuk e sprovon robin e tij për ta shkatërruar Ajo që e ngushëllon personin e goditur me fatkeqësi, është se ai duhet ta kuptojë se të gjitha fatkeqësitë janë nga Allahu. Allahu Subhanehu ue Te’ala është Ai i Cili i ka caktuar dhe se Ai nuk i cakton ato që ta shkatërrojë robin, apo që ta ndëshkojë përmes tyre. Ai vetëm e sprovon atë për ta vënë në provë durimin e kënaqësinë dhe për të parë nëse ai do të ankohet ndaj Allahut dhe se a do t’i lutet Atij. Nëse robi është i qëndrueshëm dhe udhëzohet në të punuarit e drejtë (v.p. siç u cek më lartë), urdhri i Allahut është fakt i cili do të ndodhë.

Nëse robi nuk udhëzohet, humbja është e dukshme dhe e qartë.

10. Ilaçi që duhet përdorur në shërimin e plagëve të fatkeqësive - Ebul-Feraxh bin el-Xheuzi Rahimullah ka thënë: “Ilaçi i fatkeqësive arrihet me shtatë gjëra:

01 – Ta dish se kjo jetë është vendi i fatkeqësive dhe vështirësive të pashmangshme. 02

– Ta dish se fatkeqësia është fakt (diçka e vërtetë që ndodhë).

03

– Të imagjinosh se mund të ndodhë një fatkeqësi edhe më e madhe.

04 – Të shikosh në ata të cilët kanë pësuar fatkeqësi të ngjashme. Në këtë do të gjesh një mbështetje shumë të madhe. 05 – Të shikosh në ata të cilët kanë pësuar fatkeqësi edhe më të rëndë. Kjo ta bën më të lehtë fatkeqësinë tënde. 06 – Të shpresosh që kjo fatkeqësi të pasohet nga diçka e mirë e po të njëjtit lloj nëse natyrshmëria e saj e pranon një gjë të tillë, siç është të shpresosh një fëmijë apo një grua edhe më të mirë (në rast të humbjes së fëmijës apo gruas). I është thënë Lukmanit alejhis-selam: “A të ka vdekur gruaja?” Ai u përgjigj: “Më është ripërtërirë shtrati.” 07 – Të kërkosh shpërblimin me anë të durimit, të fitosh shpërblimin e durimtarëve dhe gëzimin që ata e fitojnë me durimin e tyre. Nëse kësaj i shtohet të kënaqurit me fatkeqësinë, atëherë veçse është arritur qëllimi i duhur.” Pastaj mund ti shtohen edhe disa mënyra tjera: 08

– Ta dijë robi se sido që të jetë caktimi, kjo është e mirë për të.

09 – Ta dijë robi se, vetëm më të zgjedhurit (më të mirët) goditen me vështirësi të rënda. 10

– Ti je vetëm rob dhe se robi nuk posedon asgjë (as ankesën).

11 – Dije se ajo çfarë ka ndodhur është në kënaqësinë e Zotit. Prandaj është obligim i robit që të kënaqet me atë që është kënaqur Zoti i tij. 12 – Kur ti rënkon nga fatkeqësia qortoje veten tënde, kuptoje se ky rënkim është i tepërt ngase ishte diçka e pashmangshme.

13 – Mos harro se po bëhet fjalë për një kohë shumë të shkurtër, sikur të mos ekzistonte fare.

11. Kjo jetë është jetë e sprovave - Ibn-ul-Xheuzi (Rahimullah) ka thënë: “Nëse jeta në këtë botë nuk do të kishte qenë jetë e sprovave, nuk do të kishte sëmundje e fatkeqësi të tjera, dhe profetët së bashku me njerëzit e devotshëm nuk do të goditeshin me vështirësi nga më të ndryshmet!

Ademi

– alejhis-selam vuajti nga vështirësitë derisa u largua nga kjo botë.

Nuhu – alejhis-selam qau për 300 vjet. Ibrahimi – alejhis-selam u hodh në zjarr dhe u sprovua me momentet e therjes së djalit të tij. Jakubi

– alejhis-selam qau derisa humbi pamjen (u verbua).

Musai – alejhis-selam u ndesh me zemrën e ngurtë të Faraonit dhe sprovat e popullit të tij. Isa – alejhis-selam mund të jetonte i qetë vetëm në shkretëtirë dhe i varfër. Muhamedi – sal-lAllahu alejhi ve selem duroi me varfëri, u sprovua me vdekjen e xhaxhait të tij Hamzanë radijallahu anhu, i cili ishte një nga më të dashurit e tij prej të afërmve dhe njerëzit e afërt të tij u larguan nga ai me shpalljen e islamit. E njëjta gjë vlen edhe për profetët e tjerë që ne nuk i përmendëm për shkak që të mos e zgjasim. Po të ishte krijuar kjo botë për dëfrime dhe kënaqësi, nuk do të kishte vend në të për besimtarin. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ََ ُّمي ا ل هْ َ ََ افان علن ََ اه سم‬

“Kjo bote është burg për besimtarin dhe xhenet për jobesimtarin.” [1] Pasi që veçse është bërë e qartë se kjo jetë është jetë e sprovave, e burgut dhe vështirësive, atëherë nuk është e duhet që besimtari të urrejë ndodhjen e fatkeqësive!” __________________________________________________________________ [1]

– Ahmedi, Muslimi, Tirmidhiu dhe Ibn Maxheh.

12. Monologu pas fatkeqësisë Kur një fatkeqësi të godet ty në trupin tënd, pasurin tënde ose fëmijët e tu, robi duhet ta dijë se e gjithë kjo ka ndodhur me kënaqësinë e Sunduesit dhe Krijuesit të tij. Prandaj është e detyrueshme për robin të kënaqet me atë që kënaqet Zoti i tij. Pos kësaj, ai duhet ta dënojnë egon e tij nëse ajo pikëllohet dhe t’i thotë: “A nuk e ke ditur se kjo ishte e pashmangshme? Prandaj, pse po pikëllohesh? Kjo gjë është vetëm një moment aq i shkurtër, saqë ka vlerën sikur të mos ishte fare. Ajo do të kaloi sikurse nuk ka ndodhur kurrë.” Ai që shikon qëllimin final, e merr të lehtë hithësin e ilaçit – dhe Allahu është ai që shpie drejt suksesit. Disa prej Selefëve ka thënë: “Kam parë se shumica e njerëzve ankohen jashtë mase kur u ndodh ndonjë fatkeqësi. Ata reagojnë sikurse nuk e kanë ditur se kjo botë është krijuar vetëm për këtë qëllim. A sheh i shëndoshi diçka tjetër përveç sëmundjes? A sheh i rrituri tjetër përveçse pamundësisë për të qenë aktiv? A sheh ekzistuesi (ai që jeton) diçka tjetër përveç mosekzistimit?! Hidhërimin nuk duhet urryer, sepse kjo është diçka e natyrshme. Çfarë dënohet është pikëllimi i tepruar sikurse gërvishtja e rrobave, të goditurit në vetvetes e të kundërshtuarit e caktimit. Veprime të tilla në asnjë formë nuk e sjellin prapa atë që është humbur. Përkundrazi kjo tregon dobësinë e personit të pikëlluar dhe kjo i sjell atij ndëshkim tek Allahu.”

13. Fatkeqësitë janë dhurata të Allahut Le ta dinë të goditurit me fatkeqësi se, në qoftë se nuk do të kishte pasur sprova dhe fatkeqësi në jetën e kësaj bote, robi do të ishte sëmurë me arrogancë, vetë-dashuri, tirani dhe me ngurtësi në zemër. Këto gjëra do t’ia kishin sjellë njeriut shkatërrimin në të dy jetët. Prej mëshirës së të Mëshirshmit është se e ka bërë që fatkeqësitë të mbrojnë robin nga këto sëmundje, ta ruajnë adhurimin e tij të rregullt, e ta pastrojë atë nga gjërat e liga dhe vdekjeprurëse. Larg nga të metat është Ai që mëshiron njerëzit me sprova dhe sprovon me dhuntitë e Tij! Nëse Allahu nuk do t’i kishte “shëruar” robërit e Tij nëpërmjet sprovave dhe mundimeve të ndryshme, ata do të bëheshin tiranët dhe mizorët e dheut. Kështu do të ishtin përhapur zullumet e padrejtësitë e formave të ndryshme. Njeriu është i tillë që të bëhet i përdalë nëse nuk do të urdhërohej dhe ndalohej nga veprime të ndryshme. Prandaj, kur t’i jepet mundësia ai do veproj atë që e tërheq edhe pse e di se çfarë u ka ndodhur popujve të mëhershëm kur ata kanë kundërshtuar ligjet e Allahut. Çfarë t’u themi nëse njeriu u përgjigjet me neglizhencë ndaj detyrimeve që Allahu ka caktuar?! Nëse Allahu ia dëshiron të mirën robit të Tij, e pastron atë nëpërmjet sprovave dhe fatkeqësive të ndryshme në përputhshmëri me gjendjen që ai ka. Kur Ai e pastron atë në tërësi, atëherë e ngritë atë në nivelin më fisnik në këtë jetë, e cila është të adhuruarit e Allahut, dhe i jep atij petkun më të mirë në ahiret, i cili është shikimi i Allahut.

14. Vlera e diturisë gjatë fatkeqësive Injoranti ka mundësi që, kur të goditet nga ndonjë vështirësi, reagon në mënyrë që të bien në vesh e në sy, apo bën veprime të cilat në realitet kundërshtojnë caktimin e Allahut. Kjo rrjedh si shkak i asaj se, robi i tillë është marrë me adhurime duke lënë anash përvetësimin e asaj se si duhet reaguar në situata të tilla. Nganjëherë shohim se, shumë njerëz në pamje të parë na duken se janë fetarë të mëdhenj e të devotshëm, ndërsa në anën tjetër bëjnë veprime skandaloze kur u vdes ndonjë i afërm duke grisur rrobat, duke goditur veten apo bëjnë veprime të cilat shprehin qartazi kundërshtimin me caktimin dhe përcaktimin e Allahut.

Ibnul-Xheuzi (Rahimullah) ka thënë: “Kam parë një mik timin të vjetër mosha e të cilit është afër 80 vjet. Ai njihej si fetar i madh i cili gjithmonë e falte namazin me xhemat. Kur nipi i tij –djali i vajzës- vdiq ai tha: “Nuk kemi se për çfarë të lutemi, pasi që lutjet nuk po na pranohen.” Ai gjithashtu tha: “Edhe pse ne jemi këmbëngulës në lutjen tonë, prapëseprapë po na vdesin fëmijët tanë.” Kështu unë e kuptova se, namazi dhe veprat e tij të mira që ai i bënte, janë vetëm traditë, e jo që janë si rezultat i imanit. Këta janë njerëz të cilët adhurojnë Allahun me kushte [1]. Pastaj Ibnul-Xheuzi (Rahimullah) vazhdon duke thënë: “Xhaxhai im Muhamed bin Uthmani më ka treguar se ai kishte dëgjuar për një 80 vjeçar nga qyteti i Tilit, i cili nuk falte namazin pasi ishte falur shumë dhe kishte bërë shumë vepra të mira. Ai e thirri atë dhe i tha: “O xhaxha, pse nuk falesh?” Ai tha: "Si të falem kur të gjithë fëmijët e mi kanë vdekur dhe të gjitha delet e mia kanë ngordhur? Nga tash e tutje unë nuk do të falë asnjë rekat të vetëm për Të.” Pasi që e goditi plakun lehtësisht, e mori me vete për një shëtitje rreth qytetit, e më pas kësaj ai gjithmonë falej në xhami.” Nuk ka asgjë që është aq e dobishme se sa dituria. Nëse dijetari goditet nga ndonjë shqetësim apo fatkeqësi e rëndë, ai e di se ky është gabimi i tij dhe ai e di se si ta menaxhoj situatën. Ndërsa injoranti mendon se ai po ngrihet çdo herë kur në të vërtetë ecën drejt humnerës. Prandaj, njeriu duhet të shëroj veten me mjetet (lutjet dhe format tjera të kërkimit të ilaçit) e bazuara në Sheriat kur ai goditet nga ndonjë fatkeqësi. Një fjalë e urtë thotë: “Njeriu gjatë fatkeqësive ose nderohet ose poshtërohet.” I dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ ُِ مه ف‬،‫ ي فمل ل ِاس ل‬: ‫ ي هه ك ٍ وف ام ٌش ! اياا س م‬،‫ ي هه ك ٍ وف ان َِي ِت ا سف‬،‫ام ٌََال ا ؤماق ه‬ ‫ي هه ك ٍ وف‬ “Më erdhi Xhibrili e më tha: “Jeto sa të duash por dije se do te vdesësh, duaje kënd të duash por dije se do të ndahesh prej tij, puno çfarë të duash por dije se një ditë do të marrësh shpërblimin”.” Allahu na ruajttë nga mungesa e durimit gjatë sprovave. Njeriu është në rrezik të madh nëse ai bie në kundërshtim me caktimin e Allahut. E lusim Allahun që të na dhuroj përfundim të mirë.

15. Në rast fatkeqësie mos rënko, por përmende Allahun!

Ai që është goditur me fatkeqësi në vetveten e tij, në fëmijë apo ndonjë të afërm tjetër, duhet gjatë kohës së sëmundjes ta përmend Allahun ‘Azze ue Xhel, të kërkojë falje dhe të bëjë adhurime në vend të rënkimeve. Selefët e urrenin që njeriu të ankohej tek njeriu. Edhe pse kjo mund ta lehtësojë paksa vështirësinë, mirëpo kjo është dobësi dhe ligësi e njeriut. Ndërsa të bësh durim, është rezultat i forcës dhe krenarisë. Kjo përhapë urtësinë e Allahut me robin dhe ndikon tek armiku i cili gëzohet për pikëllimin tuaj (ndërsa kjo bën që ai të mos ketë arsye për gëzim), gjithashtu ndikon në mëshirën e mikut tuaj (i cili pikëllohet kur ai të sheh duke rënkuar). Ibn Ebi Dunja ka transmetuar se Ismail bin ‘Amr ka thënë: “Ne vizituam Uarka bin Umerin kur ai ishte në prag të vdekjes, ndërsa thoshte: “La ilahe il-lall-llah” dhe “Allahu-Ekber” dhe e bënte dhikr Allahun ‘Azze ue Xhel. Njerëzit e vizitonin atë dhe i jepnin selam ndërsa ai ua kthente selamin. Kur vizitorët u bënë të shumtë, ai i tha të birit: “O biri im! Më liro që të mos ua kthej atyre selamin. Ngase kjo po më pengon që ta përmend Zotin tim ‘Azze ue Xhel”.” Ebu Muhamed el-Hariri ka thënë: “Isha tek Xhunejdi dy orë para se ai të vdiste. Mirëpo gjatë gjithë kohës ai lexonte Kuran dhe falte namaz. Unë i thashë atij: “O Ebul-Kasim! Ti je në një gjendje të vështirë!” Ai ma ktheu: “O Ebu Muhamed! Kjo është ora për të cilën unë kam nevojë më së shumti.” Ai vazhdoi kështu derisa u largua nga kjo jetë.” Është transmetuar në një hadith se Iblisi sillet më së keqi ndaj njeriut para se ai të vdes. Atëherë ai u thotë bashkëpunëtorëve të tij: “Sulmojeni! Nëse ai ju shpëton kësaj here nuk do të keni mundësi për ta zënë më kurrë.”

16. Pikëllimi nuk e kthen atë që ke humbur I godituri me fatkeqësi duhet ta dijë se pikëllimi nuk do t’ia shmang fatkeqësinë, përkundrazi ajo veçse do t’ia shtoj atë edhe më shumë. Pikëllimi juaj e gëzon armikun, e zemëron Zotin, e gëzon pa masë shejtanin, ia humb shpërblimin e tij dhe e dobëson atë. Mirëpo, nëse ai do të bëj durim dhe shpreson shpërblimin e Allahut, atëherë me këtë gjë ai e poshtëron shejtanin, e kënaq Zotin, e gëzon mikun e tij dhe e shqetëson armikun. Dhe në realitet ky është stabiliteti në fe. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫َ ا ا ق ف ََ َ ِمف ه عهَ ك َّه م ََ مِل‬ “O Allah! të kërkoj stabilitetet në çështje.” (Tirmidhiu dhe Nesaiu)

Kjo është përsosmëria madhështore të cilën duhet pasur çdo besimtar në raste vështirësie, e jo goditja e vetes, grisja e rrobave, kërkimi i vdekjes dhe të ndiesh zemërim kundër kaderit. Disa njerëz të urtë kan thënë: “I mençuri bën ditën e parë të fatkeqësisë atë që injorantët e bëjnë disa ditë më pas. Ai që nuk duron sikurse njerëzit më të veçantë, do të veproj sikur të ishte kafshë.” Kjo që u tha më lartë, për bazë ka hadithin e Profetit salallahu alejhi ueselem, në të cilin thuhet: ‫َ ََ إ ََ ْااْ ي ف ََ ْ ِا َّه ام‬ “Durimi është në goditjen e parë.” El-Esh’ath bin Kajs ka thënë: “Ose duro dhe shpreso në shpërblimin e Allahut, ose do reagosh sikurse kafshë.” Njeriu duhet ta dijë se, gëzimi dhe ëmbëlsia që vjen si rezultat i durimit dhe shpresës në shpërblimin e Allahut, është shumë herë më e madhe sikur të ishte marrë me atë fatkeqësinë e tij. Prandaj, do i mjaftonte atij shpresa e të fituarit Shtëpinë e Lavdërimit në Xhenet, e cila i ndërtohet njeriut për shkak të falënderimit që ai e ka shprehur në këtë botë në çfarëdo gjendje në të cilën ka qenë. Dhe në të njëjtën, sa herë që është prekur nga fatkeqësia, ka thënë: “Ne jemi të Allahut dhe tek ai do të kthehemi.” Prandaj, le të meditojë se cila fatkeqësi është më e madhe; fatkeqësia në jetën e kësaj bote që përfshin humbjen e të dashurit apo fatkeqësia në ahiret që përfshin humbjen e Shtëpisë së Lavdërimit në Xhenet?! I godituri me fatkeqësi, duhet ta dijë se, edhe në qoftë se fatkeqësia është tepër e madhe dhe nga më të rëndat, në fund të fundit patjetër se dikur duhet të duroj, gjë e cila nuk e ka kohën në këtë periudhë të vonuar dhe nuk do të marrë shpërblimin nga Allahu për durimin. Kjo, ngase ai po bën durim nga mos-pasja mundësi për të zgjedhur, dhe se po bëhet i durueshëm jo sepse ai do këtë gjë! Jahja bin Mu’adh ka thënë: “O biri i Ademit! Pse vajton për diçka që ke humbur e cila kurrë nuk do të kthehet prapa asnjëherë?! Dhe pse gëzohesh për diçka të cilën vdekja nuk do të ta lerë kurrë në duart tuaja?” Le ta dijë njeriu se brengosja nuk ia kthen atij prapa atë që ka humbur dhe pos kësaj e gëzon armikun e tij. Çfarë mendje është ajo e cila nuk mendon se fatkeqësia ndonjëherë do ta godasë herët apo vonë?! Prandaj, përgatitu për të!

A mundësh të mos pyes veten se çfarë mendje ke në qoftë se nuk mendon në lidhje me pasojat dhe se fatkeqësia duhet të godet herët apo vonë. Prandaj, ti duhet të jesh në çdo moment i përgatitur për të. Ishte një grua e devotshme nga qyteti i Basras e cila shpeshherë goditej me fatkeqësi, porse asnjëherë nuk ankohej dhe as nuk vajtonte. Një herë prej herësh, e pyetën se, çfarë e bën atë të durueshme? Ajo u përgjigj: “Nuk ka fatkeqësi e cila më godet, veçse më kujtohet Xhehenemi! Dhe, kjo më bën mua që çdo fatkeqësi të duket e vogël në sytë e mi! Ajo që gjithashtu e ngushëllon në gjendje të vështirë, janë fjalët e disa të urtëve kur ata kanë thënë: “Çdo Profet, çdo njeri i zgjuar, çdo njeri i ditur dhe çdo njeri i shkathët ka vdekur. Prandaj, kurrë mos vajto dhe kurrë mos të egërsojë uria për jetën!” Kur disa nga selefët u pyetën nëse ata mund t’ua jepnin ndonjë këshillë, ata thanë: “Shiko nëse dikush pre njerëzve është i gjallë që nga koha e Ademit alejhis-selam! Kjo është e mjaftueshme që të kuptosh vlerën e kësaj jete.”

17. Pajtohu me atë që të ka goditur dhe shpreso në shpërblimin e Tij sepse Allahu ta zëvendëson me diçka edhe më të mirë! Në qoftë se i godituri me fatkeqësi mbështetet në Allahun, duron dhe shpreson shpërblimin e Tij, gjithashtu, shpreson se Allahu do t’ia zëvendësojë atë që ka humbur, Allahu nuk do ta lerë atë duarbosh. Përkundrazi, Allahu do t’ia zëvendësoj me diçka edhe më të mirë. Siç edhe thuhet: “Çdo gjë humbet mund të zëvendësohet, përveç Allahut!” Dije se përballimi i fatkeqësisë në vazhdim varet nga ajo se si është mbështetja e njeriut në Allahun. Ai që kënaqet me sprovën, do të fitojë kënaqësi dhe ai që zemërohet nga ajo, do ta godet zemërimi. Prandaj, ti zgjidh atë që e dëshiron! Nëse ti shfaq zemërim dhe mosmirënjohje, ti je prej të humburve! Nëse ti shfaq pikëllim dhe neglizhencë kundrejt kryerjes së obligimeve ndaj Allahut dhe respektimit të ndalesave të Tij, atëherë ti je prej neglizhuesve (ndaj detyrave fetare). Nëse ti ankohesh dhe shfaq mungesë të durimit dhe kënaqësisë, ti je prej njerëzve jo të drejtë. E, nëse ti shfaq kundërshtim ndaj Allahut dhe flet keq në lidhje me urtësinë e Tij, gjithashtu, polemizon rreth kaderit/caktimit, atëherë, ti je duke trokitur në derën e mosbesimit!

Andaj, ke kujdes që të mos bie mbi ty ndëshkimi i Allahut, ngase Ai është i Vetëdijshëm në lidhje me ata që e kundërshtojnë Atë. Në të kundërtën, nëse ti shfaq durim dhe stabilitet për hir të Allahut, atëherë ti me të vërtetë je prej durimtarëve. E nëse ti shfaq kënaqësi (ndaj caktimit të Allahut) dhe je falënderues ndaj Tij, atëherë ti je në mesin e falënderuesve dhe të lavdëruarve tek Ai. Nëse ti i shfaq dashuri dhe mallë për ta takuar Atë, atëherë ti je prej atyre që sinqerisht e donë Allahun! Transmeton Imam Ahmedi Musnedin e tij dhe Tirmidhiu nga Mahmud bin Lubejd se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ََ عٌَ ي مه عٌَ ان َ ََ ا هإ ي مه هللا ا هف ي ان َِ ُ الىل ق َام ِيت َّبَ هللا َّن‬ “Kur Allahu e do një popull, i sprovon ata. Kush kënaqet, i takon kënaqja, dhe kush zemërohet i takon zemërimi.” Ilaçi më i dobishëm të cilin mund ta konsumoj njeriu, është që të pajtohet e të jetë i kënaqur me Zotin, Krijuesin e vet. Dhe atë, në aspektin e asaj që Allahu do apo është i kënaqur ndaj saj. Kjo, sepse, nga veçoritë e dashurisë është që ta duash atë që i dashuri e do. Andaj, kushdo që pretendon se e do dikë, dhe pastaj urren atë që i dashuri e do apo e do atë që i dashuri urren, ai ka dëshmuar kundër vetvetes së vet se ai është duke gënjyer dhe të njëjtën kohë, ka bërë të dashurin e tij të zemërohet. Ebu-Derda radijallahu anhu ka thënë: “Kur Allahu e bën një veprim, dëshiron që njerëzit të kënaqen me të!” Imran bin Husejn radijallahu anhu në prag të vdekjes ka thënë: “Më së shumti e dua atë që Ai e do më së shumti.” Pas kësaj, Ebul-‘Alijeh tha: “Ky është ilaçi dhe kurimi për ata që e duan Allahun, por nuk munden të gjithë të kurojnë vetveten e tyre në këtë mënyrë.” Shiko këto mënyra të ndryshme të zgjedhjes së asaj që të bën dobi, dhe zgjidh vetë – Allahu na udhëzoftë ne dhe ty në atë që Ai e do.

18. Selefët dhe fatkeqësitë (01)

Ibn Ebi Hatim transmeton në tefsirin e tij nga Halid bin Jezidi, e ky nga ‘Ijad bin ‘Ukbe se djali i tij kishte vdekur, emri i të cilit ishte Jahja. Kur ai zbriti në varrin e tij (për ta futur në varr), një burrë i tha atij: “Betohem në Allahun se ai ishte zotëria i ushtrisë, andaj, bëhu i durueshëm dhe shpreso tek Allahu në shpërblimin e Tij.” Ai tha: “Çfarë më pengon që të jem i durueshëm dhe të shpresoj në shpërblimin e Allahut, kur ky ishte nga stolitë e kësaj jete, kurse tani është prej të mirave që mbeten përherë?!” Ky njeri ishte i durueshëm me caktimin e Allahut dhe shpresoi në shpërblimin e Tij. Sa e mirë e kishte kuptuar ai këtë gjë dhe sa mirë që e ngushëllonte veten duke shpresuar në shpërblimin që Allahu i ka caktuar durimtarëve?! Thabiti ka treguar se kur Abdullah bin Mutarrif kishte vdekur, babai i tij Mutarrifi doli në mesin e njerëzve i veshur me rroba të bukura. njerëzit u zemëruan kur e panë atë dhe i thanë: “Ti del nga shtëpia i veshur me rroba të bukura dhe i lyen flokët me vaj pas vdekjes së Abdullut!” Ai u përgjigj: “A të varrosi veten time për këtë, kur e di se Zoti im më ka premtuar shpërblim të madh për këtë fatkeqësi, shpërblim i cili është më i dashur tek unë se tërë bota. Allahu Te’ala ka thënë: ‫ْمَُِْ َِل َِّبََ ََِبِسنَو‬ ‫َلَِنَو َََِّ ْس ِوه َََِّهِم ِ نِو‬ َ ‫ْمَ َََفِو‬ َ َ ِ ‫ه َِّهِم قَمَََوَْ وْ ِ ُا ِْسَِو‬ َ ‫َ َْ َا َُِْا ََنَو ىَ َول ََََََِوِكَو ََ َايْ َا وْ ِ ِا ِِن ِِ ْول ِ نان‬ ِ ‫ٌمَ ْس ِِ ْلو ََََِوِكَو َا‬ “…të cilët, kur i godet ndonjë fatkeqësi thonë: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi!” Ata do të shpërblehen me bekim dhe mëshirë nga Zoti i tyre; ata janë në rrugën e drejtë!” 2:156-157 A të varrosi veten time pas kësaj?!” Muhamed bin Khalef ka thënë: “Ibrahim el-Harbi kishte një djalë i cili ishte njëmbëdhjetë vjeç kur ai vdiq. Djali kishte mësuar Kuranin përmendësh dhe kishte fituar shumë dije, sidomos në çështje të Fikhut. Kur shkova tek ai për t’i shprehur ngushëllimet e mia, ai më tha: “Unë dëshiroja që djali im të vdesë!” Unë i thashë: ”O Ebu Is’hak! Ti je njeriu më i dijshëm mbi faqen e dheut, andaj, si mund të thuash një gjë të tillë në lidhje me këtë djalë të cilit i ke mësuar aq shumë hadithe dhe shkencat e saj dhe shumë çështje të fikhut?!” Ai u përgjigj: “Po! Unë ëndërrova se kishte ndodhur Dita e Gjykimit. Unë pashë se fëmijët bartnin enë të ujit dhe u jepnin njerëzve për të pirë. Ishte një ditë të nxehtit e së cilës ishte shumë i lartë. Njërit prej fëmijëve i thash: “Më jep të pijë pak ujë!” Fëmija më shikoi mua dhe më tha: “Ti nuk je babai im.” Unë thashë: “Kush jeni ju?” Fëmija u përgjigj: “Ne jemi fëmijët që vdiqëm në dynja dhe lemë pas nesh prindërit tanë! Andaj, ne i presim ata dhe u japin atyre ujë!” Kjo ishte arsyeja pse dëshiroja që ai të vdes”!” Transmeton Ibn ‘Asakir me zinxhirin e tij të transmetimit nga Suhejl bin elHandhaleh el-Ensari – i cili nuk mund t’i lindnin fëmijë – se kishte thënë: “Që të kem një fëmijë i cili do të vdiste qoftë edhe duke u abortuar, në mënyrë që të duroj dhe të shpresoj shpërblim e Allahut për këtë, do të ishte më e dashur tek

unë se sa kjo jetë dhe gjithçka ka në të!” Ibnul-Handhaleh radijallahu anhu ishte njëri prej atyre që iu kishte besatuar Profetit salallahu alejhi ue selem tek pema. Gjithashtu, transmeton Ibn ‘Asakir nga Lejth bin S’ad i cili ka thënë: “Më ka treguar Zejd bin ebi Habib se, përderisa biri i ‘Ijad bin ‘Ukbe-s ishte në agoninë vdekjes dhe ‘Ijadi ishte në udhëtim, nëna e djaloshit i tha atij: “Po të kishte qenë këtu Ebu Uahb (‘Ijadi) do të ishte gëzuar”.”

- Kur ‘Ijad bin ‘Ukbe ishte në agoninë e vdekjes, ai i tha vëllait të tij, Ebu Ubejdit: “Ti je fitimtar! Unë kam shpresuar se ti do të vdesësh para meje në mënyrë që unë të bëj durim me vdekjen tënde dhe të shpresoj në shpërblimin e Allahut.”

- Ebu Muslim el-Khaulani ka thënë: “Që të kem një djalë i cili do të ishte nën mbikëqyrjen e Allahut (është i udhëzuar) dhe të cilin do ta dua shumë, e kur të arrij moshën rinore Allahu do ta merr atë (do ta vdes), do të ishte më e dashur për mua sesa e gjithë kjo botë dhe çfarë ka në të!”

- Ebul-Hasen el-Medainij ka thënë: “Një herë prej herësh, Umer bin Abdil-Aziz hyri tek dhoma e njërit prej bijve të tij i cili ishte duke përjetuar dhimbje të mëdha. Pastaj e pyeti atë: “Si e ndjehesh?” Ai u përgjigj: “Me të vërtetë, po shihet gjendja ime!” Pastaj ai i tha: “Biri im i dashur! Do preferoja që ti të jesh në peshoren time sesa unë të jem në peshoren tënde.” Biri iu përgjigj: “Babai im! Do preferoja të realizohet dëshira jote para dëshirës sime”.”

- Transmeton Ibn Ebi Shejbe se, Thabit el-Bunanij ka thënë: “Siletu bin Ushejm dhe djali i tij ishin pjesëmarrës në një betejë. Ai i tha atij: “O biri im! Shko përpara dhe lufto në mënyrë që të vritesh, në mënyrë që të shpresoj shpërblimin për durimin tim.” Ai veproi kështu, dhe luftoi derisa u vra. Të njëjtën gjë e bëri edhe babai i tij, derisa u vra edhe ai. Kur gratë kishin shkuar tek shtëpia e saj, gruaja e tij Mu’adheh el-‘Adherijjeh tha: “Nëse ju keni ardhur për të më uruar mua ju jeni të mirëpritura. Nëse keni ardhur me ndonjë qëllim tjetër, atëherë kthehuni nga keni ardhur”.”

- Kethir bin Temim ed-Darij ka thënë: “Isha duke ndenjur me Se’id bin Xhubejrin kur biri i tij Abdullahu erdhi, i cili posedonte dituri të thellë. Në atë rast, Se’id bin Xhubejri tha: “Unë e di se çfarë është më mirë për të.” Ata thanë: “Çfarë?” Ai tha: “Që ai të vdes në mënyrë që unë të shpresoj shpërblimin e Allahut duke duruar”!”

- Umer bin Mejmun bin Mahrani ka thënë: “Përderisa unë dhe baba im bënim tavaf rreth Qabesë, papritmas ai takoi një burrë të moshuar të cilin e përqafoi. Njeriu i vjetër kishte një djalë me vete i cili ishte në moshën time. Babai im i tha atij: “Kush është ky?” Ai u përgjigj: “Biri im.” Babai im e pyeti: “Sa i kënaqur je me

të?” Ai u përgjigj: “O Ebu Ejub, Nuk ekziston një veçori e mirë veçse e gjej tek ai, përveç njërës!” Babai im tha: “Cila është ajo?” Ai tha: “Unë dua që ai të vdes para meje, në mënyrë që unë të shpërblehem për durimin tim”!” Pasi që u ndanë, unë e pyeta babanë tim se, kush ishte ai burri i vjetër? Ai tha: ”Mekhuli”.” Qëllimi nga e gjithë kjo që ne e cekëm, është se, kjo gjendje është madhështore dhe fisnike për atë që dëshiron që ta godasin fatkeqësitë dhe të gëzohet për shpërblimin që e pason. Askush nuk e dëshiron këtë përderisa ta dijë se çfarë force dhe durimi posedon. Kur të pohosh diçka (kur të kërkosh që Allahu të të sprovojë me diçka (v.p.)), duhet t’i dilet zot pohimit (duhet të jesh i durueshëm (v.p.)). Por, shpeshherë ndodhë që, njeriu nuk mund t’i del zot kësaj. Suhnuni (Rahimullah) e kishte zakon të thotë: “Unë jam i kënaqur me çdo gjë që Ti ke caktuar për mua. Andaj, më sprovo me gjithçka që Ti dëshiron.” Pastaj Allahu e sprovoi atë me një sprovë të rëndë, e që nuk mund të urinonte. Ai nuk mundi të durojë, ndërsa shkonte tek fëmijët dhe u thoshte atyre: “Bëni dua për xhaxhanë tuaj rrenacak.”

19. Selefët dhe fatkeqësitë (02) Rruga më e mirë që duhet ndjekur në lidhje me të goditurit e sprovave, është përmbajtja fjalëve të Profetit salallahu alejhi ue selem: ‫ََ ِمي سْ هللا ع مََ َ ََ ِاَ َ فمء ُ ُا هََ ل‬ “Mos dëshironi që ta takoni armikun dhe lutjuni Allahut që t’u jap shëndet/mirësi.” Dije se, qëllimi me pasardhësit, pa e marrë parasysh se a kërkon t’i humbasësh apo që ata të jenë shëndosh e mirë, është që ti të shpërblehesh për secilëndo gjendje kur qëllimin e ki të pastër, sepse, veprat shpërblehen sipas qëllimit. Është konfirmuar se Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thënë: “Nuk ka asnjë grua, asgjë nga pasuria dhe asnjë fëmijë, veçse unë dua që për ta të them: “Ne i përkasim Allahut dhe tek Ai do të ktheheni!” Përjashtimi i vetëm është Abdullah bin Umeri për të cilin unë dua që mbetet në mesin e njerëzve.” Ajo që e mbështet këtë janë fjalët e Profetit salallahu alejhi ue selem që transmetohen në Sahihun e Muslimit: َ‫ َ الث ان َّ ل ٌا مه َق َس َإله عمن امف َّب‬: ‫َ ه س اٌََ ْمَ ْ ََ ا َِ ِ ه س ه ُ ؤس ٌ مل َِ لماس ْ ْاق ْ ان‬

“Kur vdes njeriu, i ndërpritet shpërblimi i veprave të tij, përveç nga tri gjëra: sadakaja rrjedhëse, dija e cila sjell dobi ose fëmija i mirë i cili lutet për të.” Dhe, në një hadith tjetër, por të transmetuar nga Enesi thuhet: ‫ ا هِم ي بُّ ا اَُ ه ِ ِا َ م ِ ِا ِلاىم س لاز ع ِس‬: َِ ‫اَُ ه ِ ِا َ ه س ع ُ ر ؤا ََ ا كُ ا‬ “Shtatë gjëra e përcjellin robin (i arrin shpërblimi) edhe pas vdekjes – në mes tjerash ai përmendi: …ose e lë pas një fëmijë që kërkon falje për të pas vdekjes së tij.” Ndërsa, Profeti salallahu alejhi ue selem, Abdullah bin Umerin radijallahu anhu e ka quajtur “burrë i mirë” ose “rob i mirë”. Është e qartë se, më e mira për njeriun është që vazhdimisht t’i arrijnë shpërblimet edhe pas vdekjes, e jo që ato të ndërpriten me vdekjen e tij. Kjo është diçka për të cilën robi ka nevojë shumë. Me vdekjen ndërpriten të gjitha shpërblimet, përveç atyre që Profeti salallahu alejhi ue selem ka përmendur në hadithe. Prandaj, ajo që unë kam kuptuar, është se, dëshira për të pasur fëmijë dhe lutja që ata të kenë jetë të gjatë, është më e mirë për robin. Por, duke qenë se këta njerëz kishin një besim të fortë në zemrat e tyre dhe fuqi të madhe të nënshtrimit ndaj caktimit të Allahut dhe kënaqësisë me këtë fakt, ata e thoshin këtë. Në fakt, të pakët janë ata që bëjnë durim me sprovat dhe Allahu e di më së miri.”

20. Dëshmia se nuk është e lejuar për të qarë pas vdekjes së një personi (01) Të qarit është butësia dhe mëshira e cila gjendet në zemrat e robërve të Allahut. Sipas medhëhebit të Imam Ahmedit dhe të Imam Ebu Hanifes lejohet të qashë para dhe pas vdekjes së personit. Këtë mendim e zgjodhi gjithashtu Ebu Is´hak eshShijrazi.

- Imam Shafiu dhe shumë të tjerë nga medhëhebi i tij e konsiderojnë të urryer të qajturit pas vdekjes së një personi, ndërsa e konsiderojnë të lejuar këtë para se t’i del shpirti nga trupi. Dëshmia e tyre për këtë, është hadithi i transmetuar nga Xhabir bin ‘Atik radijallahu anhu i cili tregoi se: ‫ا عَل ِ ه ي ْمح ٌ مت ق ا ي َلاو َ مِ ف ِ ن هللا ٌ ِا س َِا لمء ع مل َ ٌ م سه هللا ْ مإ هللا ا عَل ِن‬ ‫ ق مل َ ي م ع ُال س س ل ِه ي مل ع مل َ ٌ م سه هللا ْ مإ هللا‬: ‫ََ اِ س ِ ؤ ْمح ِِ م س م ٌ م سك ٌ م ِ هم‬

‫ ع مل َ ٌ م سه هللا ْ مإ هللا ا عَل ي فمل س ع ُّ ُِن ٌ ُ سك َِ ن ي ل ِل ِ ُّ سن َ ََ ه عَع‬:‫ي هبَ اٌِن‬ ‫ ق مَ ََ ِ مُّ سْ ُ ِ ُّ سن ي ال َلت‬: َ ‫ ق مل ؟ هللا ا عَل س م ََ ََلت ام‬: ‫ََ اَف‬ “I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e vizitoi Abdullah bin Thabitin dhe e gjeti atë në prag të vdekjes. I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e thërriti atë por ai nuk iu përgjigj atij. Në këtë rast, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem tha: “Të Allahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi”. Pastaj gratë filluan të bërtasin dhe të qajnë, ndërsa Ibn Atiku kërkoi që ato të heshtnin, kurse i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem i tha atij: “Leri ato. Kur të vij detyrimi, atëherë askush nuk do të qaj më.” Ata pyetën: “Çfarë është detyrimi?” Ai u përgjigj: “Vdekja.” Këtë hadith e transmeton Imam Ahmedi, Ebu Davudi, Nesaiu dhe Ibn Maxheh. Ndërsa formulimi është i Ebu Davudit. Gjithashtu, transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Abdullah bin Umeri radijallahu anhuma se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ٌ م سه ِىمه ِ ِ ُّمء َ س ِبت ََ ا سف َّن‬ “Me të vërtetë i vdekuri ndëshkohet për shkak të të qarit (vajtimit) të familjarëve të tij për të.” Ata thonë se, kjo ka të bëj pas vdekjes së njeriut dhe jo kur ai është në prag të vdekjes, ngase njeriu nuk konsiderohet i tillë përveçse pasi të vdes. Gjithashtu, është transmetuar nga Ibn Umeri radijallahu anhuma se, kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem shkoi në Uhud, dëgjoi disa gra të fisit Beni AbdilEshhel duke qarë për të vdekurit e tyre në betejë. Në atë rast, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem tha: ‫َ ه ِ ََُّ ف ل يايع َ ُّن‬ “Askush nuk po qanë për Hamzanë.” Pasi e dëgjuan këtë, erdhën gratë ensarije dhe filluan të qajnë për të. Edhe pse i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kishte rënë për të pushuar, kur dëgjoi ato duke qarë u zgjua dhe u tha atyre: ‫ََ اَف ِ ِا ىمَ ك ٌ مإ س ِ ُّ سن ل َ ي م سال ِن ااَىن ! َِ ف مِن ام ؟ س ِ ُّ سن ىِ هم َّه ِن َس يِن‬ “Të mjerat ato, si po qajnë këtu? Sa të bezdisshme që janë! Urdhëroni ato që të kthehen dhe le të mos qajnë për dikë pasi të ketë vdekur.” Transmeton Imam Ahmedi dhe Ibn Maxheh.

Këto argumente, dëshmojnë qartë se, lejesa e mëparshme për vajtimin e të vdekurit është shfuqizuar. Dallimi në mes të qarit para vdekjes dhe pas saj është se të qarit para vdekjes bëhet sepse ende shpresohet që personi të mbijetojë. Por, pasi që ai vdes shpresa humbet, andaj nuk ka dobi nga të qarit. __________________________________________________________________ [1] – Në lidhje me këtë tematikë, do jenë edhe dy tema të tjera insha-Allah ku, autori sjell argumentet se, a lejohet apo jo të qarit në lidhje me të vdekurin. Kjo temë ka të bëj me atë se, lejohet të qarit në rast se njeriu është në agoni të vdekjes dhe jo edhe pasi të vdes ai.

21. Dëshmia se është e lejueshme të qash pas vdekjes së një personi (02) Kolegët tanë (Hanbeli) dhe ata të cilët kanë mendimin e tyre, thonë se është e lejueshme të qarit para dhe pas vdekjes së personit. Ata argumentojnë me fjalët e Xhabir bin Abdilah-it radijallahu anhuma i cili ka thënë: “Babai im u vra në ditën e Uhudit. Unë i hoqa petkun që ia kishin hedhur mbi fytyrë dhe qaja. Disa prej atyre që ishin prezent më ndalonin nga ky veprim, kurse i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem nuk më ndalonte. Edhe halla ime Fatimja filloi të qajë, Profeti salallahu alejhi ue selem i tha: ‫اي ِ ُاَو ي ُإ ِ هل هي ُِم ُ ن مه ََ ا الو ُّْ يََ ف ام ُ ِ ُّ سن ل َِ ُ ِ ُّ سن‬ “Pavarësisht se a qanë ti apo jo, engjëjt e mbulonin atë me krahët e tyre deri sa ju e ngritët atë.” Buhariu dhe Muslimi. Ibn Umeri radijallahu anhuma ka thënë: “Kur Sa’d bin Ubadeh ishte sëmurë, Profeti salallahu alejhi ue selem erdhi që ta vizitojë atë së bashku me AbdurrRrahman bin ‘Aufin, Sa’d bin Ebi Uekasin dhe Abdullah bin Mes’udin. Ata e gjetën atë të alivanosur. Profeti salallahu alejhi ue selem pyeti: ‫؟ ق هإ ق ا‬ “A ka vdekur ai?” Ata thanë: “Jo, o i Dërguari i Allahut.” Pastaj Profeti salallahu alejhi ue selem filloi të qaj. Kur njerëzit e panë të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem duke qarë filluan edhe ata të qajnë! Ai tha:

‫َِ َ عمه ه ََّ إ ِ ٍما َ ِ ِبَ س ِبت َ ُّن َ ََ ف مت ِ يين ل َ ََ ِ سن ِ ااس س ِبت ل هللا ِن ُ عا َِن ِ ل‬ ‫س ايل‬ “A nuk po dëgjoni se Allahu nuk ndëshkon për lotin e syrit dhe as për mërzinë/dhembjen e zemrës? Por Ai ndëshkon ose fal për këtë - dhe bëri me shenjë kah gjuha e tij!” Transmeton Buhariu dhe ky është formulimi i tij. Transmetohet se Usame bin Zejdi radijallahu anhuma ka thënë: “Ishim me Profetin salallahu alejhi ue selem kur një nga vajzat e tij e dërgoi një lajmëtar tek ai për t’i treguar se një nga fëmijët e saj ishte në prag të vdekjes. Ai salallahu alejhi ue selem i tha lajmëtarit: ‫َ َ ُ ْ ِا ي ااىم ا عاإ ِ هلل ٌ هاو ٍفء ُّ ل َ ٌَِإ ام َ ه َ ٌِب ام لل َ ٌي هلل ِن ي هٌ ِاىم َ سِمَّ َال س‬ ‫َ ُي ُ عت‬ “Kthehu tek ajo dhe thuaj asaj se Allahut i takon ajo që Ai ka marrë dhe ajo që Ai ka dhënë. Dhe thuaji se çdo gjë tek Ai ka një afat të caktuar. Thuaji asaj që të durojë dhe të shpresojë në shpërblimin e Allahut.” Pastaj u kthye lajmëtari përsëri dhe tha: “Ajo të përbetohet që të shkosh tek ajo.” Profeti salallahu alejhi ue selem u ngrit së bashku me Sa’d bin ‘Ubaden, Mu’adh bin Xhebelin, Ubej bin Ka’bin, Zejd bin Thabitin edhe unë shkova me ta. Fëmija i vogël iu dha atij salallahu alejhi ue selem dhe trupi i tij dridhej sikurse të ishte në një shishe të vogël. Atij salallahu alejhi ue selem iu mbushën sytë me lot. Sa’di i tha atij: “O i Dërguari i Allahut! Çfarë është kjo?” Ai u përgjigj: ‫ََ ايامء ٌ ِماو ان هللا س ايل َّه ام َ ٌ ِماو ق مَت ي ف هللا ل ِ مِم اياْ ىبو‬ “Kjo është mëshirë të cilën Allahu e ka vendosur në zemrat e robërve të Tij. Me të vërtetë Allahu i mëshiron vetëm robërit e Tij të cilët janë të mëshirshëm.”Transmeton Buhariu dhe Muslimi. Transmetohet se Enes bin Maliku radijallahu anhu ka thënë: “Ishim në varrimin e një prej bijave të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem. I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ishte ulur pranë varrit, ndërsa unë pashë se si sytë e tij ishin të mbushur me lot. Ai tha: ‫؟ ََ م س مْ س فماق َ ل الل ان ا ه ُّل ىل‬ “Kush nga ju nuk ka pasur marrëdhënie intime natën e kaluar?” Ebu Talha tha: “Unë.” Ai sal-lAllahu alejhi ve selem i tha atij: ‫ق ِاىم ي ف ي مه يل‬ “Lëshojë atë në varr.” Transmetuar nga Buhari.

Transmetohet se Enesi radijallahu anhu i cili ka treguar se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫َِّ اَى سل ِِ ف ِ م عل ي عا س ُه ٌ الل َ ف ََ ا‬ “Më ka lindur një djalë të cilin e emërtova me emrin e babait tim Ibrahimit …” Hadithi vazhdon, derisa ai (Enesi) tha: “Pastaj ne e vizituam të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem ndërsa Ibrahimi ishte duke u përballë me vdekjen. Të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem i filluan t’i rrjedhin lotët. Në një transmetim shtohet se, Profeti salallahu alejhi ue selem e morri atë në prehër dhe i tha: ‫ٍ س وم هللا ان َ ك ِا مك ل ِ هف س م‬ “O biri im, unë nuk kam në dorë asgjë ndaj asaj që Allahu ka caktuar për ty.” Në atë rast, Abdurr-Rrahman bin ‘Auf dhe Enesi i thanë: “O i Dërguari i Allahut! A po qan ndërsa ke ndaluar që të qajmë?” Ai u përgjigj: ‫س ايل ل س ايل ل َان اياْ َّه ِم ٌَق ِ ن س م‬ “O biri i ‘Aufit! Kjo është një mëshirë! Ai që nuk mëshiron nuk mëshirohet. Pastaj vazhdoi duke thënë: ‫َ اييَه َن َِّ اَى سل س م َ ؤاَق ك َّه م َ اِ هم س ا هف ام َّ ل ه فَل ل َ س يين ََ ف مت َ ُ ااس ََ ِ سن َّن‬ “Sytë po lotojnë dhe zemra është e pikëlluar, ndërsa ne nuk do të themi gjë tjetër, përveçse asaj që e kënaq Zotin tonë. Dhe vërtet që ne jemi pikëlluar shumë, o Ibrahim, për ndarjen tënde.” Transmeton Buhariu dhe Muslimi. Në këtë ka dëshmi se është e lejueshme të qash për personin para vdekjes së tij. Enesi radijallahu anhu gjithashtu ka thënë: ‫ٌ س هف َّن َ ي ه ْ ست ل ِ ؤا ٌِبىم َ ل ي ه ْ ست اََيْ ِ ن هللا ٌ ِا ٌِبىم َ ل ي ه ْ ست يس ا ََ اَس ْ ٌِب‬ ‫َ ه ي ؤ ُْ َّااع ٌ سا ان ََ ََ سا ِ ن ٌمَ ا ٌِبىم َ ل َ ُباي من ع مل َ ٌ م سه هللا ْ مإ هللا ا عَل‬ “Zejdi e mori flamurin dhe u vra. Pastaj e mori Abdullah bin Ravaha dhe u vra. Pastaj e mori Xha’feri dhe u vra,” – “dhe lotët rridhnin nga sytë e të Dërguarit salallahu alejhi ue selem.” Pastaj flamurin e mori Halid bin Uelidi pa qenë i urdhëruar dhe triumfoi.” Transmeton Buhariu. Transmetohet nga Ibn Abasi radijallahu anhuma i cili ka thënë: “Kur Zejnebja bija e të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem vdiq, gratë filluan të qajnë.

Atëherë Umeri filloi të rrah me kamxhikun e tij. Në atë rast, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e kapi për dore dhe i tha: ‫ََ ٍ سَمن ه ِ سْ َ َّس مُّ ن َ ل ٌاا س م اِ ال‬ “Qetësohu o Umer! Unë ua tërheq vërejtjen grave nga britmat e shejtanit.” Pastaj ai salallahu alejhi ue selem tha: ‫ي ان ََ م عمن َ ََ سا ان ُّ من ام َ ََ اياْ ان َ لل َ ٌي هللا ي ان ََ ف مت َ ََ ِ سن ان ُّ من اِام َّه ه‬ ‫ََ ٍ سَمن‬ “Çfarëdo që vije nga sytë dhe zemra (loti dhe dhembja) ajo është prej Allahut dhe nga mëshira. Ndërsa ajo që vije nga dora dhe gjuha është prej shejtanit.”Transmeton Imam Ahmedi. Aishja radijallahu anha ka treguar se kur Sa’d bin Mu’adhi kishte vdekur, tek ajo erdhi i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem, Ebu Bekri dhe Umeri radijallahu anhuma. Ajo tha: “Betohem në Atë në dorën e të Cilit është shpirti im! Unë dalloja të qarit e Ebu Bekrit nga ajo e Umerit ndërsa unë isha në dhomën time.” Transmeton Imam Ahmedi. Esma bint Jezid ka thënë: “Kur vdiq Ibrahimi, biri i të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kishte qarë.” Transmeton Ibn Maxheh. Imam Ahmedi gjithashtu transmeton nga Ibn Abasi radijallahu anhu i cili ka thënë: “Kur Rukajjah, bija e të Dërguarit salallahu alejhi ue selem kishte vdekur, ai tha: ‫ان َِن ِ ن ٌ َامن ََ ٌ سا ع م ؤ هم ََ ي فف‬ “Bashkohu me përfaqësuesin tanë të mirë Uthman bin Medh’un.” Gratë qanin, ndërsa Umeri rrihte me kamxhikun e tij. Pastaj Profeti salallahu alejhi ue selem tha: ‫ََ ٍ سَمن ه ِ سْ َ َّس مُّ ن َ س ِ ُّ سن اٌِن‬ “Leri ato të qajnë. Por unë ua tërheq vërejtjen atyre nga britmat e shejtanit.” Pastaj ai salallahu alejhi ue selem tha: ‫ََ ٍ سَمن ي ان ََ م عمن َ ََ سا ان ُّ من اِام َ ََ اياْ َ هللا ي ان ََ ِ سن َ ََ ف مت ان س ُّن اِام‬ “Çfarëdo që vije nga sytë dhe zemra (loti dhe dhembja) ajo është prej Allahut dhe nga mëshira. Ndërsa ajo që vije nga dora dhe gjuha është prej shejtanit.”

Pastaj, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem u ul afër njërit skaj të varrit. Afër tij ishte Fatimja e cila qante, kurse i fshinte sytë e saj me rrobën e tij nga mëshira që kishte për të.” Në dy hadithet që flasin për vdekjen e Zejnebes dhe Rukajës dy bijave të Profetit salallahu alejhi ue selem konfirmohet të qarit pas vdekjes. Ka disa transmetime se kur ai salallahu alejhi ue selem vizitoi varrin e nënës së tij qau dhe i bëri edhe të pranishmit të qajnë. Gjithashtu është transmetuar në formë autentike se ai salallahu alejhi ue selem e puthi ‘Uthman bin Medh’unin pasi që kishte vdekur, ndërsa lotët i rridhnin nëpër fytyrën e tij. E njëjta gjë konfirmohet edhe në tregimet që flasin në lidhje me vdekjen e Xha’ferit dhe Abdullah bin Rauahas. Në mënyrë të ngjashme është transmetuar në formë autentike se Ebu Bekr es-Sidiku radijallahu anhu e puthi Profetin salallahu alejhi ue selem pasi që ai kishte vdekur dhe qau dhe i bëri edhe të tjerët të qajnë. Të gjitha këto hadith dëshmojnë se është e lejueshme të qashë para dhe pas vdekjes së një personi dhe se kjo nuk është aspak e urryer.

22. Kombinimi i argumenteve që ndalojnë dhe që lejojnë të qarit pas vdekjes së personit Lidhur me atë që thonë kolegët e Imam Shafiut dhe të gjithë që janë të mendimit të njëjtë me të se, “është e urryer të qashë pas vdekjes së personit” duke argumentuar me hadithet e përmendura [1], themi se, këto hadithe kanë për qëllim “të qarit me vajtim”. Kjo mbështetet nga hadithi: ‫ٌ م سه ِىمه ِ ِ ُّمء َ س ِبت ََ ا سف َّن‬ “Me të vërtetë i vdekuri ndëshkohet për shkak të të qarit (vajtimit) të familjarëve të tij për të.” Ndërsa në një transmetim thuhet qartë: ‫ٌ م سه ه سْ ِ ام س ِبت َّه ه‬ “Me të vërtetë i vdekuri ndëshkohet për shkak të vajtimit për të.”

Ata që kanë thënë se, hadithi i Hamzasë është i anuluar [2], atëherë themi se, kjo nuk është e saktë sepse shumica e haditheve që lejojnë të qash pas vdekjes së personit kanë ndodhur pas betejës së Uhudit. Një prej tyre është hadithi i Ebu Hurejras, i cili është bërë mysliman vetëm në vitin e tetë hixhrij. E njëjta gjë vlen edhe për të qarët Xha’ferin dhe shokëve të tij, të cilët kishin ra shehidë në vitin e tetë hixhrij. Gjithashtu, të qarit për Zejnebën e cili vdiq në vitin e tetë hixhrij. Edhe të qarit e Profetit salallahu alejhi ue selem tek varri i nënës së tij ishte i vonshëm, pra, në vitin kur ai pushtoi Mekën. Sa për argumentin e atyre që thonë se, “është e lejuar të qashë vetëm para vdekjes së personit”, përgjigja ndaj saj është: “Nëse njeriu qanë pas vdekjes së dikujt nga pikëllimi -atëherë themi se pikëllimi pas vdekjes së dikujt është edhe më i thellë”. Sepse para vdekjes gjithmonë mund të shpresohet për mbijetesë, dhe kjo shpresë përfundon me vdekjen e tij. Pastaj, të qarit për një ndarje e cila nuk ka kthim në këtë jetë është edhe më parësore. Kjo është domethënia e fjalëve të Profetit salallahu alejhi ue selem: ‫اِ هم س ا هف ام َّ ل ه فَل ل َ س يين ََ ف مت َ ُ ااس ََ ِ سن َّن‬ “Sytë po lotojnë dhe zemra është e pikëlluar, ndërsa ne nuk do të themi gjë tjetër, përveçse asaj që e kënaq Zotin tonë.” Në mënyrë të ngjashme transmetoi Buhari se Umeri radijallahu anhu ka thënë: “Le të qajë për Ebu Selmen derisa nuk godasin kokat apo derisa nuk bërtasin.” Disa dijetarë thonë, se të qarit e vetë Profetit salallahu alejhi ue selem, dhe të qarit të cilën e ka lejuar dhe rekomanduar, është të qarit që bëjnë sytë të lotojnë dhe që e bëjnë zemrën të zbutet; gjë e cila tregon se njeriu është i mëshirshëm. Kurse të qarit që ndaloi Profeti salallahu alejhi ue selem, është të qarit duke rrahur kokën, ngritja e zërit dhe vajtimi. Ajo që forcon këtë që e tham, janë fjalët e Profetit salallahu alejhi ue selem: ‫ََ ٍ سَمن ي ان ََ م عمن َ ََ سا ان ُّ من اِام َ ََ اياْ َ هللا ي ان ََ ِ سن َ ََ ف مت ان س ُّن اِام‬ “Çfarëdo që vije nga sytë dhe zemra (loti dhe dhembja) ajo është prej Allahut dhe nga mëshira. Ndërsa ajo që vije nga dora dhe gjuha është prej shejtanit.” __________________________________________________________________ __ [1] – Shih: Dëshmia se është e lejueshme të qash pas vdekjes së një personi (1 dhe 2)

[2] – Është “Askush nuk po qanë për Hamzanë.”transmetuar nga Ibn Umeri radijallahu anhuma se, kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem shkoi në Uhud, dëgjoi disa gra të fisit Beni Abdil-Eshhel duke qarë për të vdekurit e tyre në betejë. Në atë rast, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem tha: Pasi e dëgjuan këtë, erdhën gratë ensarije dhe filluan të qajnë për të. Edhe pse i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kishte rënë për të pushuar, kur dëgjoi ato duke qarë u zgjua dhe u tha atyre: “Të mjerat ato, si po qajnë këtu? Sa të bezdisshme që janë! Urdhëroni ato që të kthehen dhe le të mos qajnë për dikë pasi të ketë vdekur.”

23. Kujdes kur të godet ndonjë fatkeqësi! I godituri me fatkeqësi duhet të jetë i kujdesshëm që të mos flas ndonjë gjë apo të mos qaj, në atë formë që e bëjnë atë t’i humbin shpërblimet për shkak të asaj që i ka ndodhur dhe që e hidhëron Zotin. Kjo gjë sugjeron në atë se i tilli e konsideron veten të trajtuar padrejtësisht nga Allahu! Allahu Te’ala është i Drejtë dhe nuk e trajton padrejtësisht askënd, Ai është i Ditur dhe nuk gabon, gjithashtu nuk është i paditur në lidhje me diçka. Ai është i Urtë dhe të gjitha veprimet e Tij janë me urtësi dhe të mira. Ai nuk bën asgjë pa urtësi. Gjithçka që Allahu Te’ala jep dhe merr, ajo është e Tij. Ai nuk do të pyetet për atë që Ai vepron ndryshe nga krijesat që do të pyeten në lidhje me atë që ata veprojnë. Ai bën çfarë të dojë, Ai është i aftë për çdo gjë. Të gjitha krijesat janë të Tij dhe të gjitha çështjet kthehen tek Ai. I godituri me fatkeqësi duhet të thotë atë që e kënaq Allahun, gjë e cila bën që shpërblimi për të të shtohet dhe pozita e tij të ngritet. Ibn Ebi Dunja transmetoi me zinxhirin e tij të transmetimit nga Junus bin Muhamed el-Mekki i cili tha: “Një njeri nga Taifi kishte mbjellë diç nga të mbjellat. Pasi kaloi një kohë ndërsa e mbjella ishte rritur, të mbjellat e tij u prishën dhe u dogjën në tërësi. Kur ne shkuam për ta ngushëlluar, ai po qante dhe tha: “Pasha Allahun nuk po qaj për shkak të saj, por jam duke qarë për shkak të fjalës së Allahut Te’ala: ‫سِْ َُّ َاَ َ ِول ََا ُ ْه َسم َ َْ َيسَم ِعو ىِل ِب ِو يِف سَه ِؤفََنَو َام َاََ َلو‬ ‫ْمَِفْو ِْ َوا يِس َِم ِا و‬ ‫ع َِ ْول َنمَ َاَوَْ قَ َْ ِول َي ْا َو‬ ‫ََََلُِّنْو نو‬ َ َِ ‫ث‬ َ َ ‫َه َ َنمَ َا َِ َول ََ َام يَه َ ْىمَ َُُّْ وه َ َِهؤ‬ َ ْ ‫ع َِ ْول‬ َ َ ‫سَن ِم َاَنَو ِهؤ‬ “Gjithçka që jobesimtarët shpenzojnë në jetën e kësaj bote, i përngjan erës së akullt, e cila godet të lashtat e ndonjë populli që i ka bërë dëm vetes dhe ua zhduk të lashtat. Allahu nuk u ka bërë padrejtësi atyre, por ata i kanë bërë padrejtësi vetvetes.” 3:117

Andaj, kam frikë që të jem edhe unë prej këtyre njerëzve! Kjo është ajo që më bëri të qaj.” Njeriu gjithashtu duhet të kujdeset që të mos lutet kundër vetes së tij. Kur Ebu Seleme vdiq, Profeti salallahu alejhi ue selem tha: ‫ُ فََ َن ام ٌ مإ س فا هَن ََ ا الو ُّْ ي هن ِ ٌ سا َّ ل ِه ؤ ع ُّل ٌ مإ ُ اٌََ ل‬ “Mos u lutni kundër vetes suaj, por kërkoni vetëm të mirën, ngase engjëjt thonë “amin” për atë që thoni (luteni).”

24. I godituri me fatkeqësi duhet ta bëjë krahasimin mes kënaqësive të dy jetëve Një ngushëllim tjetër për të goditurin me fatkeqësi, është të shikuarit në fatkeqësitë që i kanë ndodhur. E kështu të bëjë dallimin mes kënaqësisë së përkohshme të kësaj jete dhe asaj të ahiretit, se cila prej tyre është e përjetshme. Gjithashtu, të ndjejë kënaqësinë që e fiton nga shpërblimi i thënies: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi” dhe nga durimi ndaj asaj vështirësie që përjeton. Nëse ai e kupton se cila prej tyre është më me vlerë dhe e zgjedh të tillën, le ta falënderojë Allahun për këtë. Ndërsa, nëse e zgjedh atë që ka më pak vlerë në të gjitha aspektet, atëherë le ta dijë se fatkeqësitë që prekin zemrën, mendjen e shëndoshë dhe fenë e njeriut, janë shumë më të dëmshme se sa fatkeqësia që e ka kapluar në këtë jetë. E çfarë kategorie mund të jetë kënaqësia me gjërat e dashura të kësaj jete, kur Allahu Te’ala këtë botë e cilëson me Fjalët e Tij: ‫نَ قَ ْلو‬ ‫قَمِس ِلو ََا ِ ْهسَم َاُ َم و‬ “Kënaqësitë e kësaj jete janë jetëshkurtra.” 4:77 Çfarë është ajo që arrihet nga këto gjëra jetëshkurtra? Ai që zgjedh atë që është jetëshkurtër nga jeta e kësaj bote para asaj që është afatgjatë në jetën e përjetshme, atij i ka ikur mendja.

Disa njerëz të urtë kanë thënë: “Injoranti beson se “asgjëja” është diçka dhe se “diçka” nuk është asgjë. Ai që nuk e braktis atë që është “asgjë”, nuk do arrijë diçka. Dhe ai që nuk ka dije për atë që është “diçka”, nuk do e braktis atë që është asgjë.” Pra, do të thotë: këtë jetë dhe jetën e përtejme. Kjo përmendet në librin “Dhemmud-Dunja” të Ibn Ebi Dunjas, Allahu e mëshiroftë.

25. Të qarët dëmton të gjallin dhe të vdekurin I godituri me fatkeqësi duhet ta dijë se të qarët e lëndon të gjallin (vet atë) por edhe të vdekurin (për atë të cilin qanë). Përmes të qarit, i gjalli rrezikon të humbet shikimin. Kur Allahu Te’ala ka përshkruar tregimin mbi Jakubin alejhi-selam, tha: ‫ٌ ْسهَموَ َََ ِْسَهِفْو‬ َ ‫َ َْ َي ْي ِنو اِنَو‬ “Sytë i ishin zbardhur prej pikëllimit.” 12:84 Ndërsa i vdekuri nuk pushon nga të qarët për të. Transmeton El-Hafidh Ebu Shuxha’ Shejrauejh ed-Dejlemi me zinxhirin e tij të transmetimit nga Ali bin elHusejni i cili tha: “Njëherë prej herësh, gjatë kohës kur Davud et-Taij ishte duke ndenjur me shokët e tij atë e morri gjumi, por shumë shpejtë u kthjell dhe tha: “A e dini se çfarë kam ëndërruar? Unë ëndërrova se hyra në Xhenet dhe pashë se si disa fëmijë loznin me një mollë të cilën ata ia hedhnin njëri-tjetrin. Kurse një fëmijë qëndronte anash dhe qartë dukej i mërzitur dhe i dëshpëruar. I pyeta: “Pse ky fëmija nuk po luan me ju?” Ata thanë: “Ai vetëm sa ka vdekur dhe nëna e tij qan shumë për të.” Unë pyeta: “Ku është shtëpia e tyre?” Ata thanë: “Në filan fisin.” Unë pyeta: “Si quhen prindërit e tij?” Ata thanë: ”Kështu dhe kështu.” Davudi i tha shokëve të tij: “Le të shkojmë.” Ata shkuan dhe hynë tek fisi dhe pyeti për prindërit e djaloshit. Ata u takuan me ta ose me njërin prej tyre, dhe u tregoi për ëndrrën që kishte parë. Pastaj nëna e djaloshit u betua se nuk do të qaj më për të.”

26. Mos vajto për sprovën tënde, por kujtoje atë se si do të dalësh para Allahut Vajtimi dhe të ndjerit keq është për atë që ka qenë i shkujdesur ndaj obligimeve të Allahut, apo edhe për atë që ka përzier veprat të mira me ato të këqija. Njeriu i tillë është nën dëshirën e Allahut (nëse do e fal dhe nëse do e dënon (v.p.)). (Për të arritur mëshirën e Allahut,) njeriu ndër tjerash duhet të jetë pishman për atë që ka vepruar, çfarëdo qofshin ato vepra. Njeriu nuk e di vlerën reale të shëndetit përveç atij që është i sëmurë, dhe vetëm i sprovuari me fatkeqësi e di vlerën e gjendjes jo në sprovë. E njëjta gjë vlen edhe për jetën; vetëm të vdekurit e kuptojnë me të vërtet se çfarë është jeta. Kjo, sepse ata vetëm atëherë e kuptojnë atë që është thënë, ajo në të cilën janë thirrur. Vetëm atëherë kuptohet vlera e veprave të mira, ngase aty shihet se cilat vepra sjellin dobi. Në varr, nuk u jepen grada të larta askujt tjetër përveçse atyre që kanë qenë të devotshëm. I shkujdesuri do të dëshironte të zinte atë që i ka ikur. Sa më shumë që njeriu të ketë qenë i shkujdesur në këtë botë, aq më shumë do të dëshironte që të kthehej edhe njëherë në këtë jetë në mënyrë që të vepronte atë që nuk e ka vepruar kur ka qenë gjallë. Prandaj, është detyrë e çdo myslimani që të shfrytëzoj shëndetin dhe kohën e lirë, si dy gjëra ndaj të cilave shumica e njerëzve nuk kanë kujdes! Njeriu vajton dhe mërzitet për fatkeqësinë që e ka kapluar për shkak se ai është neglizhues ndaj agonisë dhe vështirësive të vdekjes, e harron vetminë që do ta përjetoj në varr, përulësinë dhe frikën. Pastaj, çështja e Munkerit dhe Nekirit (alejhimas-selam!) dhe koha e gjatë që do të qëndroj nën dhe qoftë kjo në mirësi apo në dënim! Pastaj, ngritja nga varri dhe dalja para Allahut. Pasta, pritja e gjatë për të dhënë llogari dhe vështirësitë e tjera të Ditës së Kiametit. Dhe pastaj vetë llogaridhënia edhe për çështjet më të imëta. Pastaj, çështja e librit në të cilin është e shkruar çdo imtësi dhe nuk i mungon asnjë gjë e vetme nga kjo jetë! Pra, njeriu harron se një ditë do të jetë mes shpresës dhe frikës, ose do të jetë në anën e grupit djathtë apo në anën e grupit të majtë. Nëse njeriu i prekur nga fatkeqësia i kujton siç duhet këto sprova të lartpërmendura të cilat e presin atë në çdo moment, e të cilat do t’i përjetoj pa asnjë pikë dyshimi – edhe pse ai është neglizhues dhe jo i përgatitur, kjo do ta bënte atë që ta harroj fatkeqësinë që po e përjeton, dhe do të mbështetej në durim dhe të kënaqurit me atë që Allahu i ka caktuar për të që t’i ndodh.

Nëse njeriu mund të veproj diçka nga e cila i vdekuri mund të përfitoj, kjo është e kërkuara. E në rast se nuk mund ta bëj këtë, së paku nuk duhet ta dëmtoj të vdekurin me atë që ka ndaluar sheriati islam, siç është vajtimi, ankimi, goditja e vetes, grisja e rrobave e veprime apo fjalë të tjera të ndaluara të cilat na i kanë përcjellë të parët tanë të mirë.

27. Gjama, vajtimit dhe grisja e rrobave për të vdekurin Gjama (en-Nedbu), (el-Xheuherij ka thënë se,) do të thotë: “të qash pas vdekjes së personit duke përmendur të mirat e tij”. Ndërsa, ka prej dijetarëve të cilët kanë thënë se, kjo do të thotë: “Të përmendësh cilësitë e mira të të vdekurit”. Vajtimi (Nijahah), el-Kadi ‘Ijad thotë se është: “Të tubuarit e grave për të vajtuar të vdekurin”. Në “El-Mugnij” ai thotë se, “vajtim” do të thotë: “Të përmendësh cilësitë e mira të të vdekurit duke bërtitur/ngritur zërin”. Dije -Allahu të mëshiroftë se, kur të goditesh me fatkeqësitë në përgjithësi dhe në rastin në fjalë për vdekjen e dikujt, kërkohet të jesh i qetë, i durueshëm dhe i kënaqur me vendimin e Allahut Te’ala, të falënderosh Allahun për çdo gjendje dhe të thuash: “Të Allahut jemi dhe vetëm tek Ai do të kthehemi!” Gjithashtu, të jepet sadaka për atë që është goditur nga fatkeqësia (që ka vdekur) dhe të lutesh për të. Ndërsa, të gjama, vajtimi, grisja e rrobave, goditja e vetes dhe fjalët e këqija të cilat thuhen nga njerëzit e afërt në raste të tilla, vijnë në kundërshtim me atë që e thamë më parë. Imam Ahmedi Allahu e mëshiroftë ka thënë se, gjama dhe vajtimi është i ndaluar. Në transmetimin e Hambelit ai ka thënë se vajtimi është fatkeqësi. Kolegët e imam Shafiut dhe të tjerët kanë thënë, se vajtimi është i ndaluar (haram).

- Ibn Abdil-Berr ka thënë: “Dijetarët janë unanim rreth asaj se, nuk është i lejuar vajtimi as për burrat dhe as për gratë.”

- Ebul-Hatab Allahu e mëshiroftë, në librin “el-Hidajeh” ka thënë: “Gjama, vajtimi, goditja e vetes (zakonisht bëhet goditja në faqe (v.p.)), grisja e rrobave dhe të ecurit këmbëzbathur kur të vdes dikush, është prej veprimeve të urryera në islam.” Ky mendim është i dobët I cili bie ndesh me atë që është përmendur në Sunnet. [1]

__________________________________________________________________ ______ [1] – Autori e ka për qëllim se, veprimet e tilla nuk janë vetëm të urryera, por ato janë tërësisht të ndaluara (haram).

28. I vdekuri dënohet nga vajtimi i të gjallit për të Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka transmetuar se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ٌ م سه ه سْ ِ ام ق ِاو ي ف س ِبت ََ ا سف‬ “I vdekuri në varr dënohet për shkak të vajtimit që bëhet për të.” Në një tjetër formulim thuhet: ‫ٌ م سه ه سْ ِ ام س ِبت ََ ا سف‬ “I vdekuri dënohet për shkak të vajtimit që bëhet për të.” Transmeton Buhariu dhe Muslimi. Transmeton Mugire bin Shu’be radijallahu anhu se Profeti salallahu alejhi ue selem i dërgoi atij një lajmëtar me mesazhin: ‫ٌ م سه ه سْ ِ ام س ِبت ٌ م سه س هْ ان َّه ه‬ “Ai për të cilin vajtohet, dënohet për vajtimin që bëhet për të.” Transmeton Buhariu dhe Muslimi. Usejd bin Ebi Usejd ka transmetuar nga Musa bin Ebi Musa dhe ky nga babai i tij radijallahu anhu se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ ََ همو يْ ق مَ ف َّبَ ََ يف ِ ِ ُّمء س ِبت ََ ا سف‬: ََ ‫َق سل ََ ا سف ل ِب ! ُّ م ع ِمو ََ ! ه م ْاَو ََ ! ٌ هاَو‬ ‫ َ ه‬: ‫؟ ُّ م ع ِِم ِه ف ؟ ه م ْاىم ِه ف ؟ ٌ هاىم ِه ف‬

“I vdekuri dënohet për shkak të vajtimit që bëhet nga i gjalli, nëse ai thotë: ”O ti që më forcove mua! Ti që më furnizove mua!” Kapet i vdekuri dhe i thuhet atij: “A me të vërtetë e forcove atë? A me të vërtetë i ndihmove asaj? A me të vërtetë e furnizove atë?” Atëherë unë thashë: “I pa të meta është Allahu! Allahu Te’ala thotë: ‫وَو‬ َ ‫ِ َ ٌْ َاه َِ ْي َوا ََ َِي َا وع ِ ُ َِي َاو َل‬ “Asnjë i ngarkuar nuk do të mbartë barrën e tjetrit.” 35:18 Ai (Usejdi) tha: “Unë po të transmetoj nëpërmjet Ebu Musa (el-Esh’arij) dhe ai nga i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem dhe ti po thua këtë?! A po gënjejmë ne? Betohem në Allahun se unë nuk kam gënjyer për Ebu Musanë dhe as Ebu Musa nuk gënjyer për të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem.” Transmeton Ahmedi. Transmeton Mugire bin Shu’be radijallahu anhu se e ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut salallahi alejhi ue selem të thotë: ‫ََ هما ان ا ف ِاع ي م س ُ َِِ ا ُ ِااَ ٌ مف ُّ بت ان ِيا ٌ مإ ُّ ُّبت َ سي ٌ مف ُّ بِ م َّن‬ “Me të vërtetë gënjeshtra ndaj meje, nuk është sikurse gënjeshtra ndaj jush, sepse kush gënjen për mua le ta përgatis ulësen e tij nga zjarri!” Kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem duke thënë: ‫ٌ م سه ه سْ ِ ام س ِبت ٌ م سه س هْ ان‬ “Ai për të cilin vajtohet, dënohet për vajtimin që bëhet për të.” Transmeton Buhariu – ky është formulimi i tij, dhe Muslimi. Transmetohet nga Nu’man bin Beshir radijallahu anhu i cili ka thënë: “Një herë prej herësh, Abdullah bin Rauahas aksidentalisht i humbi vetëdija, dhe për këtë arsye motra e tij ‘Amra filloi të qaj dhe thoshte: “O Zotëria im,” dhe gjëra të tjera. Pasi Abdullahu u kthjell, i tha motrës së tij: “Çdo gjë të cilën e the (kur unë isha pa vetëdije), veçse pyetesha se: “ është e vërtetë ajo që po të thuhet?!” Ndërsa kur ai vdiq, ajo (‘Amra) nuk qau më për të.” Transmeton Buhariu. Transmeton Tirmidhiu në librin e tij “el-Xhami” nëpërmjet Ebu Musa radijallahu anhu se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ س مِيَه ه ا م ُّمن ِ ه ُّ ل َ َّ ل بَ ك ه يَ َِ ع ساَو ََ ل ِ الو ََ ي س فَل ِ مُّ سِل ي س فَل س اَف ا سف ان ام‬: َ‫؟ ُّ هف ِىُّب‬

“S’ka person të vdekur për të cilin ai që qanë thotë: “Zotëria im, dhe fjalë tjera në të mirë të tij, veçse do ti jepet për detyrë dy engjëjve që ta shtyjnë atë në gjoks dhe t’i thonë atij: ”Vërtet ishe kështu?” Tirmidhiu në lidhje me këtë hadith ka thënë: “Hadithi është i mirë dhe garib.”

29. I vdekuri nuk përfiton nga të qarët e të gjallit për të Duhet ditur se të qarët nuk i sjell dobi të vdekurit në asnjë mënyrë. E vetmja gjë që i sjell atij dobi, janë veprat e tij. Transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Enes bin Malik radijallahu anhu se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ ََيا س ِ فإ َ ََ همن ي سال س ٌا مه َ امَ ه َ ِىمه َ الث ََ ا سف س ُ ِس‬: ‫ٌا مه س ِ فإ َ امَ ه َ ِىمه س ال س‬ “Të vdekurin e përcjellin tre gjëra: Familja e tij, pasuria dhe veprat e tij. Dy prej tyre kthehen dhe mbetet një, kthehet familja dhe pasuria, ndërsa mbeten veprat.” Buhariu transmeton hadithin tjetër: َ‫ َ الث ان َّ ل ٌا مه َه فَس اال َِ ن امف َّب‬: ْ ‫س اٌَ ْمَ ْ ََ ا َِ ِ ِاو ان ِ ه س ه ُ ؤس ٌ مل َِ لماس ْ ْاق‬ ‫َه‬ “Kur të vdes biri i Ademit, veprat e tij ndërpriten (shpërblimi i tyre), përveç tri prej tyre: sadakaja rrjedhëse, dituria prej së cilës përfitojnë njerëzit apo fëmija i devotshëm i cili lutet për të.” Prandaj i vdekuri nuk përfiton nga të qarët dhe nga mërzitja e njerëzve për të.

- Ibnul-Xheuzi ka thënë: “Kam parë se shumica e njerëzve mërziten shumë kur ndonjërit prej tyre u ndodh ndonjë fatkeqësi. Disa prej tyre aq e teprojnë duke u mërzitur, saqë të bën të mendosh se ata nuk e dinë arsyen e ekzistimit të kësaj bote! Njeriu me shëndet të mirë, çfarë pret tjetër veçse sëmundjes?! I rrituri i moshës mesatare, çfarë pret tjetër veçse pleqërisë?! Dhe ajo që ekziston, çfarë pret tjetër veçse mos-ekzistencës?!

- Siç thotë një fjalë e urtë: “Në këtë mënyrë njerëzit kanë jetuar: bashkim dhe ndarje, vdekje dhe lindje, gëzime e pikëllime.” Transmetohet diku në kohën e të parëve tanë të mirë, se një njeri shkoi tek njëri prej Selefëve të cilin e gjeti duke ngrënë. Posa arriti, ai i dha lajmin se vëllai i tij (këtij nikoqirit (v.p.)) kishte vdekur. Ai ia ktheu: “Ulu dhe ha, e kam dëgjuar më herët këtë që thua.” Njeriu i tha: “Si e di kur askush para meje nuk të ka treguar?” Ai u përgjigj: “Allahu Te’ala ka thënë: ‫ي َُّ ُلو‬ ‫ف بَا ِوفَ وْ َ هَ ْؤ ِ و‬ ‫َ َْ َا َْ ِو‬ “Çdo shpirt do ta shijojë vdekjen.” 3:185”

30. Allahu vepron atë që do, andaj mos u brengos!

Nëse shohim të gjitha artikujt në të cilët kemi folur më herët në lidhje me këtë temë (mbi fatkeqësitë dhe si duhet trajtuar ato (v.p.)), kuptojmë se argumentet e cekura janë të mjaftueshme për ta kuptuar ashtu siç duhet çështjen në fjalë. Si mund të mos jenë veprimet e cekura të ndaluara, kur ato e hidhërojnë Allahun, i Cili vepron atë që do dhe gjykon ashtu siç ai dëshiron? Allahu është Ai që vepron me krijesat e tij ashtu siç do, duke u sjellë atyre vdekjen, mbytjen në ujë, djegien në zjarr e sprova të tjera të cilat i ka caktuar për njerëzit. Ai nuk duhet të pyetet se çfarë vepron kurse njerëzit do të pyeten për veprat e tyre. Të gjitha veprat e ndaluara në lidhje me trajtimin e fatkeqësive, siç janë: vajtimin, grisja e rrobave, rrahja e vetes, shkulja e flokëve, veshja me të zeza, mallkimi, mjerimi dhe veprime e fjalë të tjera të ngjashme; nuk i japin njeriut asnjë zgjidhje, vijnë në kundërshtim me atë që Allahu dhe i Dërguari i Tij salallahu alejhi ue selem kanë urdhëruar, vijnë në kundërshtim me durimin, të kënaqurit me atë që Allahu ka caktuar për njeriun dhe tek e fundit, këto veprime nuk ndikojnë aspak në caktimin e Allahut dhe se asgjë prej këtyre veprave nuk mund ta rikthej prapa atë. Kam dëgjuar se, kur disa prej njerëzve që i njoh ishin sprovuar me fatkeqësi, u bënë shumë merak dhe u hidhëruan për së tepërmi për shkak të ndodhive që u kishin ndodhur. Kjo gjë u solli atyre sëmundje dhe fatkeqësi të tjera. Prandaj, kur i sprovuari ndalet dhe mendon, zmbrapset nga të gjitha ato reagime të liga që i ka bërë për shkak të fatkeqësisë, mbështetet tek Allahu ashtu siç duhet, e kupton se lumturia në dynja dhe ahiret arrihet vetëm duke pasuar të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi

ue selem dhe në rastin në fjalë, i përmbahet mësimeve të tij alejihs-salatu ues-selam në trajtimin e fatkeqësisë, i lë anash të gjitha veprimet dhe fjalët e ndaluara, -nuk ka asgjë të keqe nëse syri i loton dhe zemra mërzitet, por nuk thotë asgjë që e hidhëron Allahun-, dhe i bindet porosive të tij salallahu alejhi ue selem, pra në fjalë e vepra, mu atëherë do ta arrij lumturinë e përhershme. Allahu ‘Azze ue Xhel thotë: ‫ََاعََ َلو اُ َمَُّ َول ََ َام‬ َ َََِ َ ُ‫يَمه‬ ِ َ‫ٌ ْه وه َ هَ َِمَُّ ْول ََ َام يَ ٌَبََو‬ “Çfarëdo që t’ju japë i Dërguari, merreni atë, e çfarëdo që t’ju ndalojë, hiqni dorë prej saj.” 59:7

31. Forma e trajtimit të atij që shihet se është në prag të vdekjes Nëse ekziston dyshimi i qartë se personi i sëmurë është në prag të vdekjes, duhet pasur kujdes që i tilli të trajtohet në mënyrën më të mirë, duke pasur kujdes të veçantë që t’i kujtohen atij gjërat që i bëjnë dobi në varr dhe në ahiret. Pra, duhet t’i kujtohet jeta e ahiretit, testamenti, pendimi për veprat e liga dhe lëshimet që i ka bërë gjatë jetës dhe shqiptimi i shehadetin në mënyrë që ajo të jetë gjëja e fundit që e thotë ai në këtë jetë. Para kësaj, njeriu duhet t’i këshilloj familjarët dhe vetë personin i cili është në prag të vdekjes që të mos godasin vetveten, të mos i grisin rrobat, të mos i shkulin flokët, të mos vajtojnë e të mos bëjnë vepra të tjera të ndaluara. Sidomos për atë që është në prag të vdekjes, ai duhet të ketë më shumë shpresë në Allahun sesa të ketë frikë ndaj Tij. Ta falënderoj Allahun sa më shumë, të thotë: “Të Allahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi” dhe të jetë i kënaqur me Allahun ‘Azze ue Xhel.

32. A ndëshkohet i vdekuri nga vajtimi i familjes së tij për të? Lidhur me fjalët e Profetit salallahu alejhi ue selem:

‫ٌ م سه ِىمه ِ ِ ُّمء َ س ِبت ََ ا سف َّن‬ “Me të vërtetë, i vdekuri ndëshkohet për shkak të të qarit e familjes së tij për të.” Dhe hadithi tjetër:

‫ٌ م سه ِ مَ ه سميْ س ِبت ََ ا سف َّن‬ “I vdekuri vuan nga vajtimi që bëhet për të…” Selefët dhe pasuesit e tyre kanë mendime të ndryshme rreth kuptimit të këtyre haditheve. 01 – Njëri grup prej tyre thonë se Allahu bën çfarë Ai dëshiron me krijesat e Tij dhe se veprat e Tij nuk duhet të vihen në pikëpyetje. Ata thonë se nuk ka dallim në mes asaj se ai mundohet për vajtimin që bëhet për të dhe gjëra të tjera që i atribuohen atij. Sepse Allahu ka krijuar gjithçka dhe Ai i krijon fëmijët, kafshët dhe i bën të çmendurit të ndien dhimbje edhe pse ata nuk kanë vepruar asgjë. 02 – Një grup tjetër thonë se këto hadithe nuk janë autentike nga i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem dhe se Aishja radijallahu anha i hodhi poshtë ato, dhe në anën tjetër argumenton me fjalët e Allahut Te’ala:

‫ِ َ ٌْ َاه َِ ْي َاو ََ َِي َا وع ِ ُ َِي َاو ََ َلو‬ “Askush nuk do të mbartë barrën e tjetrit.” 35:18 Përveç kësaj, ka hadithe me të cilat Aishja radijallahu anha argumentoi e të cilat ne nuk i kemi përmendur. Një prej tyre janë fjalët e Urves në të cilën ai transmeton: “I treguan Aishes se Ibn Umeri radijallahu anhuma ka treguar se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Me të vërtetë, i vdekuri ndëshkohet për shkak të të qarit e familjes së tij për të.” Ajo tha: “Gabim është, ai ka thënë: “Ai ndëshkohet për mëkatin e tij, ndërsa familja e tij tani qajnë për të.” Kjo është e njëjtë sikurse gabimi në transmetim i fjalëve të Profetit sallalhu alejhi ue selem që ua tha mushrikëve që ishin në varre:

‫ق َل ِ ام َ س عا َِن َّه ِل‬ “Ata (të vdekurit) dëgjojnë atë që unë them tani.” Transmetuesi në rastin e tillë gaboi. Ajo që Profeti salallahu alejhi ue selem e kishte thënë, është:

‫َ ِل ِق ََ ه ُّ هف ام ِن َ س ِ ماَن َّه ِل‬ “Tani ata e dinë se ajo që u thosha atyre është e vërtetë.” Pastaj lexoi fjalët e Allahut:

‫عُ َ َِز ََ َام‬ ‫َا يِف ِان ِِ َاعْاِ وسِ َِهفَو ََ َام سٍََمء َان سَعْاِ َوس َِو‬ ‫َ َْفََِ ِو‬ ْ َ‫َه َِّنِو َ ْ َ ْا َََفَو ََ َول َ ْ َ ْيسَمء س‬ “Po ashtu, nuk janë kurrë të barabartë të gjallët dhe të vdekurit. Allahu bën të dëgjojë kë të dojë Vetë, kurse ti (Muhamed) nuk mund të bësh të dëgjojnë ata që janë në varre.” 35:22 Ai tha:

ََ‫ََ هما ان ا فمٌاىل ُ َِف‬ “Ata kanë përgatitur vendet e tyre në Zjarr.” Transmeton Buhariu dhe Muslim. Abdullah bin Ubejdullah bin Ebi Mulejkeh ka thënë: “Vajza e Uthmanit kishte vdekur në Meke. Ne shkuam që të marrim pjesë në varrimin e saj, ndërsa aty ishte Umeri dhe Ibn Abbasi mes të të cilëve u ula. Abdullah bin Umeri i tha Ibn Abasit: “A nuk do t’i ndalosh ata nga të qarët? I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Me të vërtetë, i vdekuri ndëshkohet për shkak të të qarit e familjes së tij për të.” Ibn Abasi tha: “Umeri e kishte zakon të thoshte një pjesë të këtij hadithi. Një herë prej herësh isha me Umerin në udhëtim duke u kthyer nga Meka. Kur arritëm në el-Bejda, ne pamë një karvan. Ai tha: “Shiko kush është në atë karavan.” Unë shikova dhe e pash Suhejbin. Pastaj u ktheva dhe i tregova atij. Ai tha: “Thirre atë.” Unë u ktheva tek Suhejbi dhe i thashë: “Shpejto tek udhëheqësi i besimtarëve ngase ai të kërkon ty.” Kur Umeri u godit me thikë, Suhejbi erdhi duke qarë e duke thënë: “Oh vëllai im! Oh miku im!” Pastaj Umeri i tha: “O Suhejb! A po qanë për mua, pasi që i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Me të vërtetë, i vdekuri ndëshkohet për shkak të të qarit e familjes së tij për të.”? Dhe pas vdekjes së Umerit, këtë ia tregova Aishes. Ajo tha: “Allahu e mëshiroftë Umerin! Betohem në Allahun se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem fare nuk ka thënë: “Me të vërtetë, myslimani ndëshkohet për shkak të të qarit e familjes së tij për të.” Por ka thënë: “Me të vërtetë, jobesimtarit i shtohet ndëshkimi për shkak të të qarit e familjes së tij për të.” Mjafton për ju ajeti kuranor:

‫ِ َ ٌْ َاه َِ ْي َاو ََ َِي َا وع ِ ُ َِي َاو ََ َلو‬ “Askush nuk do të mbartë barrën e tjetrit.” 35:18

Ibn Abasi radijallahu anhu në lidhje me ajetin:

َ ‫ه َيكَو ى َََو َََِهِ وه‬ ْ َ ِ ‫ََِ َ َُِّْإ‬ “Me të vërtetë Ai jep harenë dhe pikëllimin (vajin).” 53:43 Ibn Ebi Mulejkeh ka thënë: “Betohem në Allahun se Ibn Umeri nuk tha asnjë fjalë në lidhje me këtë ajet.” Transmeton Buhariu dhe Muslim. Gjithashtu, Buhariu dhe Muslimi kanë transmetuar se Aishes i është thënë se Umeri dhe Ibn Umeri kishin thënë: “Me të vërtetë, i vdekuri ndëshkohet për shkak të të qarit për të.” Atëherë ajo tha: “Ju po më tregoni për dy njerëz të cilët nuk gënjyen e as nuk janë akuzuar për gënjeshtër, por dëgjimi i njeriut mund të gabojë.” Në një formulim tjetër, ajo tha: “Allahu e faltë Ebu Abdirr-Rrahmanin. Ai asnjëherë nuk ka gënjyer, por ai harroi dhe gaboi. Çështja është se, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka kaluar pranë një të vdekure jehudije për të cilën kishte të afërm të saj të cilët po qanin. Pastaj ai salallahu alejhi ue selem tha:

‫ق ِاىم ي ف َ ُ ِبت َّه ِم َ ٌ م سِم َ س ِ َُّن َّه ِل‬ “Ata po qajnë për të, ndërsa ajo po ndëshkohet në varrin e saj.” 03 – Një grup i tjetër i selefëve thonë se, njeriu ndëshkohet për shkak të vajtimit të familjes së tij, nëse ai i ka urdhëruar që ata ta vajtojnë, ose nëse ai nuk i ndaloi ata që vajtojnë nëse kjo (vajtimi) i përket traditës së tyre. Urdhërimi i të tjerëve që të vajtojnë për dikë ishte e zakonshme në mesin e arabëve. Njëri poet i vjetër arab ka thënë: Nëse unë vdes më vajto ashtu siç e meritoj O bija e Ma’bedit, grisi rrobat tuaja për mua! 04 – Një grup tjetër thanë se kjo ka të bëjë me personin që i takon një populli që e kanë zakon të qajnë dhe vajtojnë, e të cilët ai nuk i ka ndaluar para vdekjes së tij. Kjo në vetvete sugjeron se ai është i kënaqur me veprimit e tyre që ata do t’i bëjnë. Këtë mendim e ka Ibnul-Mubarak. Ky mendim dhe ai para tij pothuajse janë të njëjtë. Ebul-Berakat bin Tejmijeh ka thënë: “Ky është dhe mendimi i saktë në lidhje me këtë çështje. Nëse ai e di se të afërmit do të vajtojnë dhe nuk i ndalon ata para vdekjes, kjo do të thotë se ai është i kënaqur nga ky veprim. Në këtë rast, ai është sikurse personi i cili ka mundësin të dënojë të keqen por nuk e bën atë. Ndërsa nëse ndalesa e tij do të injorohej, Allahu nuk e dënon atë për veprimin e tyre.”

33. I vdekuri ndëshkohet nga të qarët e familjës së tij për të Sa i përket fjalëve të Profetit salAllahu alejhi ue selem: “I vdekuri ndëshkohet nga të qarët e familjës së tij për të.” dhe “I vdekuri ndëshkohet nga vajtim për të.” Këto hadithe i kam përmendur edhe më përpara. Selefët dhe ata që kanë ardhur pas tyre kanë rënë në kundërshtim rreth këtyre (haditheve). Një grup prej tyre ka thënë: Allahu bën çfarë të dojë me krijesat e tij. Ajo çfarë vepron Allahu nuk mund të vihet në pikëpyetje, dhe se nuk ka dallim (për të vdekurin) midis ndëshkimit për shkak të vajtimit dhe midis ndëshkimit që ai e meriton, sepse Allahu i Lartësuar ka krijuar çdo gjë dhe se Allahu i Lartësuar i bën fëmijët, kafshët dhe të çmendurit që të ndjejnë dhimbje edhe pse ata nuk kanë vepruar asnjëgjë. Ndërsa grupi i dytë kanë thënë: Këto hadithe nuk janë të sakta nga i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selam dhe se Aishja radijAllahu anha nuk i ka pranuar ato hadithe dhe është argumentuar me fjalën e Allahut të Lartësuar:

‫ِ َ ٌْ َاه َِ ْي َاو ََ َِي َا وع ِ ُ َِي َاو ََ َلو‬ “Asnjë shpirt i ngarkuar nuk do të mbartë barren e tjetrit.“ Gjithashtu ka edhe hadithe të tjera të cilat nuk i kemi përmendur akoma, me të cilat është argumentuar me to Aishja radijAllahu anha. Prej atyre haditheve është edhe hadithi që përcillet nga Ur`ue i cili ka thënë: “U përmend tek Aishja se Ibn Umeri e ngren deri tek Profeti salAllahu alejhi ue selam këtë hadith: “I vdekuri ndëshkohet në varrin e tij për shkak të vajtimit që bën familja e tij për të.“ Ajo tha: Ai ka harruar. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai ndëshkohet për mëkatin e tij dhe familja e tij qajnë për të tashmë.” Kjo është e ngjashme me fjalën e Profetit sAllalhu alejhi ue selem në të cilën thuhet: “Se i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem shkoi tek gropat në ditën (luftën) e Bedrit në të cilat gjendeshin disanga të vrarët e mushrikëve, dhe u tha atyre atë çfarë u tha. “Ata e dëgjojnë çfarë unë po u them tashti.” Ai ka gabuar, porse ajo që në të

vërtetë ka thënë Profeti salAllahu alejhi ue selem ishte: “Tani ata e dinë që ajo që unë iu thoja atyre është e vërtetë.” Më pas lexoi ajetin:

‫َ َْ َا َُْ َإ َُعْاِ َسو ل َِّهِكَو‬ “Sigurisht që ti (o Muhamed), nuk mund t`i bësh të vdekurit të dëgjojnë.“ Tani ata e dinë se ajo që ia thosha atyre është e vërtetë.” Pastaj lexoi:

‫َاو يِف ِان ِِ َاعْاِ وسِ َِهفَو ََ َام‬ ِ ََِ‫َ َْف‬ “kurse ti (o Muhamed) nuk mund të bësh të dëgjojnë ata që janë në varre.“ Ai tha: “Ata i kanë përgatitur vendet e tyre në Zjarr.” E ka transmetuar Bukhari dhe Muslimi.

- Abdullah Ibn Ubejdullah Ibn Ebij Mulejkete ka thënë: “Një nga vajzat e Uthmanit vdiq në Mekke dhe shkuam që të prezantojmë në varrim, aty ishin Ibn Umeri dhe Ibn Abbasi dhe unë u ula midis atyre. Ose tha: U ula afër njërit prej tyre dhe më pas ardhi i fundit (Ibn Abbasi) dhe u ul anash meje.

- Abdullahi Ibn Umeri i tha Ibn Abbasit: “A nuk do t`i ndalësh nga të qarët? I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: “I vdekuri ndëshkohet në varrin e tij për shkak të vajtimit që bën familja e tij për të.”

- Ibn Abbasi tha: “Ka pas qenë Umeri që e thoshte një pjesë të saj. Dolëm nga Mekka me Umerin derisa arritëm në Bejda, kur aty ai e panjë karvan. Ai më tha: Shko dhe shiko se kush janë njerëzit e karvanit. Unë shikova dhe e pashë Suhejbin. E lajmërova dhe ai më tha: Ma thirr atë. U ktheva tek Suhejbi dhe i thashë: Shko dhe takoje Prijësin e Besimtarëve.

- Kur u godit Umeri, Suhejbi hyri duke qarë dhe thoshte: Vëllai im! Miku im! I tha Umeri atij: O Suhejb! A po qan për mua edhe pasi i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “I vdekuri ndëshkohet në varrin e tij për shkak të vajtimit që bën familja e tij për të.”

- Ibn Abbasi thotë: Kur vdiq Umeri, ia tregova Aishes këtë gjë dhe ajo tha: Allahu e mëshiroftë Umerin. Pasha Allahun, i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem nuk ka thënë: “Allahu e ndëshkon besimtarin për shkak të vajtimit që bën familja e tij për të.” Porse i Dërguari i Allahut ka thënë: “Allahu ia shton ndëshkimin jobesimtarit për shkak të vajtimit që bën familja e tij për të.” Ju mjafton ajo që është thënë në Kuran:

‫ِ َ ٌْ َاه َِ ْي َوا ََ َِي َا وع ِ ُ َِي َاو ََ َلو‬ “Asnjë shpirt i ngarkuar nuk do të mbartë barren e tjetrit.” Në atë çast Ibn Abbasi radijAllahu anhu tha dhe lexoi:

َ ‫ه َيكَو ى َََو َََِهِ وه‬ ْ َ ِ ‫ََِ َ َُِّْإ‬ “Ai (Allahu) të bën të qeshësh dhe të qashë.”

- Ibn Mulejke tha: “Pasha Allahun! Ibn Umeri nuk tha asnjë fjalë.” E transmeton Bukhariu dhe Muslimi. Ky transmetim është nga Bukhariu. Në sahihun e Bukhariut dhe të Muslimit transmetohet se Aishes radijallahu anha i është thënë se Umeri dhe i biri i tij Abdullahi thonë: “Se i vdekuri ndëshkohet nga vajtimi i të gjallit për të.“ Ajo tha: “Ju po më tregoni mua prej dikujt të cilët as nuk gënjejnë dhe as janë akuzuar për gënejshtër, porse dëgjimi gabon. Në një transmetim tjetër ajo ka thënë: “Allahu e mëshiroftë Ebu AbdurrRrahmanin, ai nuk ka gënjyer porse ai ka harruar dhe ka gabuar. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selam kaloi pranë (varrit) të një jehudije për të cilën po qanin dhe tha: “Ato po qajnë për të ndërsa ajo po ndëshkohet në varrin e saj.“ Ndërsa grupi i tretë kanë thënë: Fjala e Tij “Se i vdekuri ndëshkohet nga vajtimi i familjes së tij për të.” Mund të kuptohet, nëse ai (i vdekuri) ka urdhëruar që ta vajtojnë ose (vajtimi) është nga zakonete tyre dhe ai nuk i ka parandaluar ato, pra, të ketë lënë testament para vdekjes që të mos thonë dhe as mos të veprojnë vepra të shëmtuara. Kjo gjë (këto zakone) ishin të njohura tek arabët dhe shumë të përmendura në poezitë e tyre.

- Njëri prej tyre ka thënë: “Nëse unë vdes, atëherë më vajto në mënyrën që më takon.” “Grisi rrobet e tua për mua o e bija e Ma`bedit.” Etj.

- Ndërsa grupi i katërt kanë thënë: “Mund të kuptohet se është nga tradita e tij dhe e popullit të tij e qajtura dhe e vajtuara, dhe kjo është e njohur prej tyre, të cilët ai nuk i ka ndaluar (para se të vdes), sepse lënia e mosndalimit të të qarës është argument se ai është i kënaqur me me veprimin e tyre. Këtë mendim e ka Abdullah Ibn Mubaraku. Ky mendim dhe ai para tij janë të njëjtë.

- Ebul Berakat Ibn Tejmijje ka thënë: “Ky është mendimi më i saktë nga të gjitha mendimet. Nëse ai është i bindur se ata do ta vjatojnë dhe nuk len testament që të mos e vajtojnë, kjo tregon se ai është i kënaqur me veprimin e tyre. Ky është i

njëjtë me atë personin i cili ka mundësi ta ndal të keqen porse nuk e ndal atë. Nëse ai do t`i këshillonte që të mos e vepronin atë gjë (vajtimin) dhe ato dota kundështonin (do të vajtonin), Allahu është më Bujar se sa të ndëshkojë atë për (veprimet e tyre) këtë.”

34. Domethënia se personi i vdekur mundohet nga të qarët Dije! Allahu të mëshiroftë! Se këto hadithe nuk kanë nevojë për këto interpretime dhe nuk gjendet në to, dhe për këtë falënderimet i takojnë Allahut, nuk gjendet në të asnjë problem apo ndonjë kundërshtim me Kuranin dhe me ndonjë bazë nga bazat e sheriatit, dhe as nuk sigurojnë se një njeri mund të ndëshkohet me veprimet e dikujt tjetër. Profeti salAllahu alejhi ue selem nuk ka thënë: “I vdekuri dënohet për shkak të të qajturit dhe vajtimit të familjës së tij.” porse ka thënë: “Se ai ndëshkohet për shkak të saj.” Nuk ka dyshim se ajo gjë (vajtimi) e shqetëson dhe e mundon atë. Mundimi është dhimbja që i ndodh atij, dhe kjo është më gjithëpërfshirëse se dënimi. Gjërat e përgjithshme nuk nënkuptojnë gjërat e veçanta. Profeti salAllahu alejehi ue selem ka thënë: “Udhëtimi është një pjesë nga mundimi.” Ky mundim, mund t`i ndodh besimtarit edhe jobesimtarit. Gjithashtu edhe i vdekuri ndjen dhimbje në varrin e tij nëse është pranë varrit të pasuesve të bidatit, njerëzve të prishur dhe gjynahqarëve, mundohet në të (varr) ashtu sikurse mundohet edhe njeriu në këtë botë nga ndëshkimet që i kanë rënë fqinjit të tij.

- Imam Ahmedi ka thënë: se të vdekurit shqetësohen nga gjynahet që bëhen pranë varreve të tyre. Nëse qajnë familja e të vdekurit tek varri një të qarë e cila është haram, duke goditur fytyrat, grisur rrobet, lyerja e fytyrave me ngjyrë të zezë, prerja e flokëve dhe thirrja me thirrjet e kohës së injorancës, e gjitha kjo është ekzistente në shumicën e rasteve nga njerëz injorantë të kësaj kohe. Nëse gjenden këto vepra dhe fjalë kështu sikurse edhe i përmendëm, atëherë i vdekuri ndien dhimbje në varrin e tij për shkak të tyre.

Kjo dhimbje është ndëshkimi që ai ndien për shkak të vajtimit prë të, dhe këtë mendim ka pasuar edhe, Shejkhul Islam Ibn Tejmijeh Rahimullah.

35. Vesveset e shejtanit për të (mashtruar) sëmurin, të afërmit dhe familjen e tij Është e vërtetë se shejtani e sulmon të sëmurin dhe i fut atij vesvese dhe i thotë se do të ndahesh nga të dashurit e tu, se do të largohesh nga kjo botë për në një vend të vetmuar nën tokë në të cilin do të ndiesh dhimbje. Ndoshta ai e bën atë (të sëmurin) që të ndiejë zemërim ndaj Zotit të tij dhe e bën që ta urrejë takimin me Zotin e Lartësuar. Ndoshta ai e bën atë që të flasë gjëra të cilat përbëhen nga zemërimi dhe kundërshtuese ndaj Allahut, më pas ai i fut vesvese atij për të afërmit e tij dhe i bind ata se sa i mirë ishte ai (personi që vdiq) apo se ai kishte një status të mirë dhe fillon tu përmend atyre vlerat e larta të tij (atij që vdiq), dhe i shtyen ata që të fillojnë të qajnë një të qarë të ndaluar, apo të veprojnë diçka e cila nuk lejohet, dhe e bën të sëmurin që të mërzitet se po ndahet nga kjo botë. Kështu që, obligohen te dy palët që të kurohen me kurat fetare. Janë përmendur këto (kura) në kapitullin e parë, të cilat janë të mjaftueshme, dhe nuk është e nevojshme që t`i përsërisim ato. Nuk ka ndonjë besimtar i cili vdes dhe të dëshirojë që të rikthehet në këtë botë edhe nëse i jipet e gjithë ajo, përveç shehidit, ai dëshiron që të kthehet në këtë botë dhe që të vritet edhe një herë tjetër pasi që shikon shpërblimet e mëdha që janë përgatitur për shehidat. Imam Ahmedi ka transmetuar në Musnedin e tij, se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Nuk ka asnjë nefs besimtari myslimani të cilin e merr Zoti i tij i Lartësuar, i cili dëshiron që të rikthehet tek ju (në këtë botë) edhe nëse do t`i jipet e gjithë bota dhe çka ka në të.“

36. Domethënia e Na´jit / Lajmërimi për vdekjën e një personi - Na`ji do të thotë t`i lajmërosh të tjerët për vdekjen e një personi, sikurse veprojnë njerëzit e kohës tonë, duke lajmëruar për vdekjen e të madhit, të njohurit dhe dërgojnë një thirrës i cili i lajmëron njerëzit.

- Dijetari i madh Ibn Kajjim ka thënë në librin e tij “El-Hedju”: “Nga Sunneti i Profetit salAllahu alejhi ue selem ishte mos lajmërimi në lidhje me vdekjen e ndonjë personi. Gjithashtu ai ndalonte nga kjo gjë duke thënë: “Kjo gjë është nga veprat e kohës së injorancës.”

- Hafidh Dijaud-Dijn (Rahimullah) ka thënë në librin e tij “El-Ehkam”: “Tema; Na`ji është i urryer” dhe më pas në këtë temë i përmendi tri hadithe, prej tyre: Transmetohet nga Abdullah Ibn Mes`udi radijAllahu anhu i cili përcjell se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Kini kujdes nga Na`ji sepse Na`j i është nga veprat e kohës së injorancës.” Tha Abdullahi: “Do të thotë, të lajmërosh për vdekjen e dikujt. Hadithin e transmeton Tirmidhiu dhe ka thënë se është Hasen Garijb. Transmetohet nga Hudhejfe se ka thënë: “Kur unë të vdes, mos lajmëroni askënd sepse unë kam frikë se ai (lajmërimi) të mos jetë Na`ji. Unë e kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem të ndalojë nga Na`ji.” E transmeton Imam Ahmedi, Ibn Maxheh dhe Tirmidhiu i cili tha se hadithi është i mirë. Ismaili Ibn Ibrahim thotë se e ka lajmëruar Ibn Aun i cili ka thënë: “I thashë Ibrahimit: “A është Na`ji i urryer?” Ai tha: “Po. Kur dikush vdes, një burrë hypën në kafshën e tij dhe bërtet tek njerëzit: “Filani ka vdekur.”

- Ibn Auni ka thënë: “Dëgjova në Kufe se Shurajhi nuk lajmëronte për xhenazen e asnjërit. Këtë gjë ia thashë Muhammed Ibn Sirinit i cili më tha: “Shurajhi është nga Mekka. Unë nuk dij që të ketë ndonjë problem që një burrë të lajmërojë shokun apo xhematin e tij.”

Ibrahimi ka thënë: “Nuk ka ndonjë problem që nëse vdes një person të lajmërohen shokët e tij. Porse është e urryer që të lajmërohet në vendet publike.” Transmeton Tirmidhiu nga Ebu Musa El-Esharij se i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Çdo njeri që vdes dhe ata të cilët qajnë për të thonë: “Zotëria im! I shtrenjti im!” dhe të ngjashme me këtë, vetëm se Allahu i urdhëron dy melaike dhe e godasin atë në gjoks dhe i thonë: “A i tillë ishe ti?” Tirmidhiu ka thënë Hadith i mirë. Këto hadithe vërtetojnë se lajmërimi për vdekje është e ndaluar dhe se ajo vëpër është nga veprat e kohës së injorancës. Hadithet të cilat ne i përmendëm, prej tyre ka që tregojnë Na`ji është, lajmërimi i të tjerëve se filani ka vdekur dhe ka prej tyre që tregojnë se Na`ji është, përmendja e cilësive të mira të të vdekurit. Ajo që kuptohet është, se që te dyja janë Na`ji. Allahu e din më mirë. Ajo çfarë disa njerëz veprojnë në këtë kohën tonë, duke ia shpallur njerëzve vdekjen e filan personit, kjo është nga bidatet e ndaluara, e cila të shpie në vonimin e varrimit, duke pritur që të mblidhen njerëzit. Njerëzit (në këto raste) e braktisin Sunnetin i cili është, shpejtimi i xhenazes, sikurse është vërtetuar kjo në Sunenin e Ebu Daudit, në të cilin thuhet se Ebu Talha Ibn El-Ber-ra u sëmurë dhe Profeti salAllahu alejhi ue selem shkoi tek ai për ta vizituar dhe i tha: “Unë po e shoh se Talha po përballet me vdekjen. Më lajmëroni mua rreth tij dhe shpejtoni sepse kufoma e një myslimani nuk duhet të mbes mes familjarëve të tij.” Ajo që gjithashtu duhet të thuhet ështe se, nuk ka problem nëse do të përmendësh disa cilësi të personit, dhe kjo në formën më të mirë dhe më të shkurtër, ato duhet të jenë të vërteta dhe të mos jenë shtyese për vajtim dhe zemërim, në këtë rast nuk është e ndaluar dhe as nuk është në kundërshtim me durimin. Imam Ahmedi ka thënë: “Se fjalët e pakta dhe të vërteta nuk bien në kundërshtim me durimin e obliguar. Ajo që e vërteton këtë hadithi që transmetohet nga Enesi i cili thotë se Ebu Bekri Es-Sid-dijk radijAllahu anhu hyri tek Profeti salAllahu alejhi ue selem pasi që Ai vdiq dhe e puthi në ballë dhe tha: “Profeti im! Miku im i ngushtë! Miku im i zgjedhur!” Transmetuar nga Imam Ahmedi. Gjithashtu transmetohet nga Ebu Hurejra radijAllahu anhu se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem i lajmëroi sahabët në lidhje me vdekjen e Nexhashiut në ditën që ai vdiq. Ai doli me ta për në Musal-la (vend falje), i rreshtoi ata dhe bëri (u fal) me katër tekbire. E transmeton Bukhariu dhe Muslimi.

Ndërsa në një transmetim tjetër të Bukhariut dhe Muslimit, Ai salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Kërkoni falje për vëllain tuaj!”

37. Përgëzimi i atij që i vdesin tre ose më shumë fëmijë Bukhariu ka thënë: “Tema; Mirësia e atij që i vdes një fëmijë dhe shpreson shpërblimet. Dhe fjala e Allahut të Lartësuar:

‫ٍ ِِاو‬ ‫ْمِِ ِاسنَو َََِ ن‬ ِ ََ “Prandaj, përgëzoi të duruarit.” Bukhariu transmeton nga Enesi i cili ka thënë se i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Nuk ka asnjë mysliman në mesin e njerëzve, të cilit i vdesin tre fëmijë para se të arrijnë moshën e pjekurisë, vetëmse Allahu do ta fusë në Xhenet për shkak të mëshirës së gjerë ndaj tyre.” Ahmedi transmeton nga Ebu Hurejre radijAllahu anhu se i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Nuk ka dy (burrë dhe grua) myslimanë të cilëve iu vdesin tre fëmijë para se të mbushin moshën e pjekurisë, vetëmse Allahu do t`i fusë në Xhenet ata dhe prindërit e tyre nga mëshira e Tij ndaj tyre.“ Tha, do t`i thuhet atyre: “Hyni në Xhenet!” Tha: “Ata do të thonë: Derisa të vijnë prindërit tanë.” Tha: “Do t`i thuhet atyre tri herë dhe ata do të përgjigjen njësoj.” Tha: “Pastaj iu thuhet atyre: “Hyni në Xhenet ju dhe prindërit e juaj!” Bukhariu transmeton nga Ebu Seid El-Khudrij se i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Çdo gruaje të cilës i vdesin tre fëmijë, vetëmse ato do ta mbrojnë atë prej zjarrit.”

Një grua tha: “Po dy fëmijë?” Ai salallahu alejhi ue selem tha: “Edhe dy.” Muslimi transmeton nga Ebu Hurejra i cili ka thënë: “Një grua erdhi me një fëmijë të vogël të saj dhe tha: “O i Dërguari i Allahut! Lutju Allahut (për të)! Sepse unë i kam varrosur tre (fëmijë).” Ai tha: “I ke varrosur tre (fëmijë)?“ Ajo u përgjigj: “Po.” Ai tha: “Me të vërtetë që ti ke të është dhënë një mbrojtje shumë e fortë ndaj Zjarrit.” Në këto hadithe ka argumente se fëmijët e myslimanëve janë në Xhenet. Disa dijetarë kanë përcjellur ixhman (konsensusin) mbi këtë çështje. El-Mauerdij ka thënë: “Sa i përket fëmijëve të Profetëve, ka ixhma se ata janë në Xhenet. Ndërsa sa i përket fëmijëve të tjerë të myslimanëve, shumica e dijetarëve mendojnë se ata janë në Xhenet. Argument për këtë është fjala e Allahut të Lartësuar:

‫من ب َ نِاسُِ َ َِل َََََُُِِِْ َِ ْلو ا َاهَََ ََََِبِسنَو‬ ‫ٌو ِ نانْو َََُِْهَمىَل ََ َام ب َ نِاسُِ َ َِ ْول ِِ ِِ ْول ِ َ َْ َي ْفهَم ِِ ِهس َا ِو‬ َ ‫ٍ ْف ِءو ِ نان َا ِم ِِل‬ َ “Ne do t`u bashkojmë besimtarëve pasardhësit e tyre që i ndjekin në besim dhe nuk do t`u pakësojmë asgjë nga shpërblimi për veprat e tyre.” Disa nga filozofët janë ndalur në këtë çështje dhe kanë thënë se kjo çështje nuk është definitive aspak, ashtu sikurse nuk është definitive edhe për ata të cilët janë të përgjegjshëm për veprat e tyre. Ky mendim është i gabuar. Porse ata (filozofët) argumentohen me një hadith nga Aishja i cili është i saktë në të cilin thuhet: “Vdiq një fëmijë nga Ensarët dhe Aishja tha: “Lumturi për të! Është një zog nga zogjtë e Xhenetit. Ai nuk ka vepruar asnjë vepër të keqe dhe nuk i arriti ato (veprat).“ Profeti salAllahu alejhi ue selem tha: “Ose diçka tjetër oj Aishe? Allahu ka krijuar njerëz për në Xhenet. Ai i krijoi ata për të (Xhenetin) kur ato ishin në shtyllën kurrizore e baballarëve të tyre. Ai ka krijuar edhe njerëz për në Zjarr. Ai i krijoi ato për të (zjarrin) kur ata ishin në shtyllën kurrizore e baballarëve të tyre.“ Dijetarët i janë përgjigjur këtij (argumentimi me këtë hadith) duke thënë se Profeti salAllahu alejhi ue selem e ndaloi Aishen që të mos nxitohet në nxjerrjen e konkluzioneve të prera pa argumente definitive.

- Neueuiu (Rahimullah) në shpjegimin e Muslimit ka thënë: “Është e mundur dhe mund të mendohet që Profeti salAllahu alejhi ue selem e ka thënë ketë para se Ai ta dinte se fëmijët e myslimanëve do të hyjnë në Xhenet. Kur ajo iu bë me dije, Ai tha: “Nuk ka asnjë mysliman në mesin e njerëzve, të cilit i vdesin tri fëmijë para se të arrijnë moshën e pjekurisë, vetëmse Allahu do ta fusë në Xhenet për shkak të mëshirës së gjerë ndaj tyre.” Ndërsa sa i përket haditheve që flasin për tre fëmijë, më pas u pyet për dy fëmije dhe tha: “Edhe dy.” kjo mund të jetë se iu shpall Atij kur u pyet për dy fëmijët. E njëjta gjë është edhe kur është pyetur për një fëmijë tek disa transmetime. Allahu e din më së miri.

38. Ngushëllimi i Profetit për ata që kanë humbur fëmijët e tyre Këto hadithe të cilat kanë kuptime të ndryshme, porse pjesa më e madhe kanë kuptime të njëjta, dëshmojnë se Profeti salAllahu alejhi ue selem i ka shprehur ato në kohë të ndryshme. Ata gjithashtu dëshmojnë se Profeti salAllahu alejhi ue selem kujdesej për popullin e tij, ishte i mëshirshëm ndaj tyre dhe ishte i ndjeshëm për këtë. Të gjitha këto hadithe ngushëllojnë umetin për fëmijët e tyre të vdekur. Ata dëshmojnë se Profeti salAllahu alejhi ue selem donte që të ngushëllonte prindërit të cilët kishin humbur fëmijët e tyre, duke u treguar atyre se çfarë shpërblimi i pret ata për fatkeqësinë nëse ata bëjnë durim. Gjithashtu, nëse prindërit përveç kësaj, janë të kënaqur me fatkeqësinë që i ka goditur, e fshehin prej popullit dhe e pranojnë atë, kjo është një dhuratë të cilën Allahu ia jep atij që Ai dëshiron, dhe Allahu ka shpërblime të mëdha.

39. Rreth atyre që i kanë vdekur dy fëmijë

- Muslimi në Sahihun e tij thotë: “Ebu Hasan ka thënë: ” i thashë Ebu Hurajras radijAllahu anhu: Më kanë vdekur dy fëmijët e mi, çfarë mund të na tregosh ndonjë hadith nga i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem, i cili do ta rregullojë gjendjen tonë pas vdekjes së tyre?”

- Ai tha: “Po! Fëmijët e tyre janë të rinjtë e Xhenetit. Ndonjëri prej tyre e takon babait e tij “ose tha, prindërit e tij” dhe e kap atë prej rrobes “ose tha, prej dore” ashtu sikurse po të kap edhe unë ty prej rrobe, dhe nuk e lëshon derisa Allahu ta fus atë dhe ata në Xhenet.” E transmeton edhe Imam Ahmedi. Bukhariu dhe Muslimi kanë transmetuar nga Ebij Seijd El-Khudri se i Dërguari i Allahut salaAllahu alejhi ue selem i ka thënë grave: “…Çdo gruaje prej jush të cilës i vdesin tre fëmijë, vetëm se ata do të jenë mburojë prej zjarrit.” Një grua tha: “Po dy, pasi mua më kanë vdekur dy?” Ai salAllahu alejhi ue selem u përgjigj: “Edhe dy.”

40. Rreth atij që i ka vdekur një fëmijë Transmeton Imam Ahmedi nga Ebu Sinani i cili ka thënë: “E varrosa djalin tim dhe unë isha tek varri. Ebu Talha më kapi prej dore më nxorri dhe më tha: “A dëshiron të të përgëzoj?” I thashë: “Sigurisht.” Ai tha: “Më ka treguar mua Ed-Dehhak nga Ebu Musa El-Esharij radijAllahu anhu i cili ka thënë: I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ka thënë Allahu i Lartësuar: O Meleku i vdekjes! A ia more shpirtin fëmijës së robit Tim? A ia more shpirtin të dashurit të tij dhe frytin e zemrës së tij?“ Ai u përgjigj:

“Po!“ Allahu i Lartësuar i thotë: “Çfarë tha ai?“ Ai u përgjigj: “Të lavdëroi Ty dhe tha: Të Allahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi!“ Allahu i Lartësuar tha: “Ndërtojini atij një shtëpi në Xhenet dhe emërojeni atë, Shtëpia e Lavdërimit.” Kështu e ka transmetuar edhe Tirmidhiu dhe ka thënë: Hadithi është Hasen Garijb. Gjithashtu edhe Ibn Hibbani dhe Ebul Kasim Ibn Asakir e kanë transmetuar në këtë formë: “Kur vdes fëmija e ndonjë personi, Allahu i Larëtsuar i thotë Melaikeve të tij. A ia morët shpirtin fëmijës së robit Tim?“ Ata iu përgjigjën: “Po!“ Allahu i Lartësuar i thotë: “Çfarë tha ai?“ Ata iu përgjigjën: “(Ai tha:) Të Allahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi dhe të lavdëroi Ty!“ Allahu i Lartësuar tha: “Ndërtojini atij një shtëpi në Xhenet dhe emërojeni atë, Shtëpia e Lavdërimit.“

Imam Ahmedi transmeton nga Mu`auije Ibn Kur-ra dhe ky përcjell nga babai i tij se një burrë i vinte Profetit salAllahu alejhi ue selem dhe me vete kishte edhe djalin e tij. Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha atij: “A e don djalin tënd?” Ai tha: “O i Dërguari i Allahut! Allahu të dashtë sikurse e dua unë djalin tim.“ Për një kohë ai humbi nga sytë e njerëzve dhe Profeti salAllahu alejhi ue selem tha: “Çfarë ka ndodhur me djalin e filanit?“ Iu përgjigjen dhe i thanë: “O i Dërguari i Allahut, ai ka vdekur.“ Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha babait të tij: “A nuk dëshiron që ti të shkosh tek një porte prej portave të Xhenetit dhe ta gjesh atë duke të pritur ty aty?“ Burri u përgjigj: “O i Dërguari i Allahut, kjo gjë është e veçantë për mua apo për të gjithë ne?“ Ai tha: “Sigurisht që është për të gjithë ju.” E transmeton edhe Nesaiu nga Shu`be. Gjithashtu edhe Bejhakiu e transmeton nga një rrugë tjetër transmetimi në të cilën thuhet: “Një burrë prej ensarëve u çua dhe tha: O i Dërguari i Allahut… A është kjo gjë vetëm për të apo për çdo kënd që i vdes fëmija nga myslimanët? Ai i tha: “Sigurisht që kjo vlen për të gjithë myslimanët të cilëve u vdes një fëmijë.”

41. Përgëzimi ndaj atij që i vdes fëmija dhe duron - Ibn Ebij Ed-Dunja transmeton nga Seuade Ibnul Esued i cili ka thënë se ka dëgjuar Ebu Khalijfete El-A`bdij, i cili ka thënë: “Më vdiq djali im i vogël dhe vajtova aq shumë sa që mu largua gjumi. Pasha Allahun! Unë një natë isha i shtrirë mbi krevat dhe nuk gjendej në shtëpi askush tjetër përveç meje. Unë isha duke menduar për djalin tim, kur papritmas dikush më thirri nga ana e derës dhe më tha: “Es-Selamu Alejkum ue Rahmatullahi o Ebu Khalifeh.”

- Unë i thashë: “Ue Alejkumus Selamu ue Rahmetullah. U frikësova shumë dhe fillova të kërkoj mbrojtje nga Allahu dhe më pas fillova të lexoj ajetet e fundit nga surja Ali Imran, deri sa arrita tek Ajeti:

‫َهو ٌِه واَ ََ َام‬ ‫َِنا َ ِْ َا ِو‬ ِ ‫َا ٌَ ْس ِوا ن‬ “Dhe ajo që ndodhet tek Allahu, është më e mirë për besimtarët e devotshëm.” Më tha: “O Ebu Khalife!” Unë iu përgjigja: “Urdhëro!” Më tha: “Çfarë dëshiron? A dëshiron të jetosh me djalin tënd një jetë e cila dallon nga ajo e njerëzve të tjerë? A je ti më i mirë tek Allahu se sa Muhamedi salAllahu alejhi ue selem, të cilit dhe i ka vdekur djali i tij Ibrahimi? I cili (pas vdekjes së Ibrahimit) tha: “Syri loton, zemra pikëllohet dhe nuk themi asgjë e cila e zemëron Zotin.” Apo çfarë dëshiron? A don që të ngrehet (të mos vdes) vdekja nga djali ytë dhe ajo është shkruar mbi të gjitha krijesat? Apo çfarë dëshiron? A dëshiron ta zëmërosh Allahun për Zotërimin e Tij mbi krijesat? Pasha Allahun! Sikur të mos ishte vdekja, ata (njerëzit) nuk do t`i zente toka dhe sikur të mos ishte ngushëllimi, ato nuk do të kishin përfituar asnjëgjë nga të jetuarit.” Më pas tha: “A ke nevoj për diçka?” I thashë: “Kush je ti, Allahu të mëshiroftë?”

Ai më tha: “Një nga komshinjtë e tuaj prej Xhinëve.” Transmetohet nga El-Hasen El-Basrij (Rahimullah) se një burrë vajtonte për djalin e tij, për këtë u ankua tek Haseni i cili e pyeti: “A mungonte djali ytë nga ti?” Ai tha: “Po! Ai më shumë mungonte se sa ishte i pranishëm.” Haseni i tha: “Po! Konsideroje atë si jo të pranishëm sepse ai nuk ka munguar më parë ndaj teje ndonjë mungesë më të mirë dhe më të dobishme se sa kjo.” Ai tha: “O Ebu Seijd! Ti ma lehtësove pikëllimin tim për djalin tim.” Transmetohet nga Seleme se ka thënë: “Kur djali i Umer Ibn Abdul Azizit vdiq, babai i tij ia zbuloi fytyrën dhe tha: “Allahu të mëshiroftë o biri im! Unë u lumturova me ty ditën (kur linde) kur u përgëzova me ty, dhe kam jetuar i lumtur me ty. Unë kurrë në asnjë moment nuk kam qenë më i lumtur se sa jam tani. Pasha Allahun, ti do ta thërrasësh babain tënd për në Xhenet.”

42. Vdekja e fëmisë së madh në moshë është më e vështirë Në këto hadithe dhe transmetime flitet më së shumti për fëmijën i cili nuk e ka arritur moshën e pjekurisë. Ndërsa fëmija i devotshëm dhe i madh (i cili ka hyrë në moshë), me vdekjen e tij, fatkeqësia, pikëllimi dhe mërzia janë më të mëdha për prindërit e tij se sa për fëmijën e vogël, veçanërisht kur ai (fëmija i madh) është i dalluar në dije apo është i përkushtuar dhe ka mirësjellje ndaj prindërve, të afërmve dhe shokëve të tij, apo ka cilësi të mira dhe vepra të lavdërueshme. Si mund të krahasohet fëmija i vogël me të madhin në dobi ndaj prindërve të tyre apo të tjerëve, nëse ai (i madhi) është i cilësuar me ato gjëra që i përmendëm? A mund të dyshoi i mençuri se dhimbja është më e madhe për të (fëmijën e madh)? Kështu që shpërblimi i tij është më i madh dhe më i shumtë.

43. Çfarë vepronin Sahabët dhe Tabiinët kur ata i godisnin fatkeqësitë? Është vërtetuar në Sahihun e Bukhariut nga Enesi se ka thënë: “U sëmur një nga fëmijët e Ebu Talhas. Ai vdiq dhe babai i tij Ebu Talhas ishte jashtë shtëpisë. Kura gruaja e tij e pa se ai (fëmija) kishte vdekur, u zbukurua (jo shumë) dhe e vendosi fëmijën e saj në një cep të shtëpisë. Kur Ebu Talha u kthye tha: “Si është fëmija?” Ajo i tha: “Ai e ka qetësuar nefsin e tij dhe shpresoj që të jetë rehatuar.” Ebu Talha mendoi se ajo i tha të vërtetën. Tha: “Flejti dhe kur u zgjua në mëngjes mori gusël dhe kur donte të dilte, ajo i tregoi se fëmija kishte vdekur. Ai u fal me Profetin salAllahu alejhi ue selem dhe më pas e lajmëroi Atë se çfarë kishte vepruar ajo. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem tha: “Ndoshta Allahu i jep bereqet atyre në natën e tyre.” Një burrë prej Ensarëve tha: “Kam parë se ata të dy kishin nëntë fëmijë, secili prej tyre e kishin mësuar Kuranin përmendësh.” Ndërsa në një transmetim tjetër thuhet se ajo i tha familjes së saj kur i vdiq djali: “Askush të mos i tregoi Ebu Talhës para meje. Kur ai hyri e pyeti për fëmijën dhe ajo i tha: “Me të vërtetë që ai është qetësuar nga si ka qenë më parë. I dhashë atij ushqim dhe hëngri, më pas iu zbukurova atij dhe kryem marrdhënie seksuale…” Kjo grua duroi, ishte e kënaqur, qëndroi e pa lëkundur dhe shpresoi shpërblimin tek Allahu. Allahu i dha asaj diçka më të mirë se sa ajo që e kishte goditur. Nëse dikush që është goditur me fatkeqësi, e shikon një grua e cila edhe ajo është goditur me fatkeqësi dhe vepron diçka e cila nuk veprohet vetëm në lumturi dhe në gëzime, ai duhet ta qortojë vetveten dhe t`i mësojë cilësitë e atyre që kanë jetuar para nesh. Gjithashtu, duhet të dijë se burrat janë më parësorë në këto vepra dhe durime se sa gratë. Nuk është goditur (me fatkeqësi) asnjë grua me atë çfar u godit Fatima radijAllahu anha, e cila është zonja e grave të Xhenetit. Ajo u godit me vdekjen e babait të saj, i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem. Ajo në këtë gjendje të madhe, nuk tha vetëm se fjalë të vërteta, të cilat i kemi mësuar prej saj, duke thënë: O Babai im! Afër Zotit tënd ti je.

Gjëja që na obligohet ne, është se duhet t`i marrim shembull njerëzit më të mirë të myslimanëve, qofshin këta burra apo gra. Një burrit prej Selefëve i vdiq një fëmijë, e ngëshëlluan atë Sufjan Ibn Ujejne, Muslim Ibn Khalid dhe të tjerë. Ai (babai i fëmijës) ishte shumë i mërzitur derisa erdhi tek ai Fudajl Ibn Ijjad dhe i tha: “O ti filan! Nëse ti dhe biri i ytë jeni në burg, dhe ai del para teje, a nuk do t`u gëzoje?” Ai i tha: “Sigurisht.” Fudajli i tha: “Biri i jot ka dalur nga burgu i dynjasë para teje.” Tha: “Burri i gëzua dhe tha: “Jam ngushëlluar.” E transmeton Hafidh Ibn Asakir. Maliku ka përcjellur se i ka arritur nga Seijd Ibn Jesar i cili ka transmetuar nga Ebu Hurejra se i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Vazhdon besimtari të vuajë në fëmijët dhe të afërmit e tij derisa ta takojë Allahun dhe mbi veten e tij nuk ka asnjë gjynah.“ U përmend më herët çfarë ka transmetuar Imam Ahmedi dhe Tirmidhiu nga hadithi i Ebu Musa El-Esh`arij, dhe ajo që eshtë për qëllim është, se kushdo që e dëgjon atë hadith dhe është goditur me ndonjë fatkeqësi gjen ngushëllim në të. Kur Ebu Hurejras radijAllahu anhu iu afrua vdekja filloi të qajë. I thanë: “Çfarë të bëri të qash?” Ai tha: “Më bën që të qaj sepse udhëtimi është i gjatë, furnizimi i pakët, bindja e dobët dhe para meje gjendet kufiri vendqëndrimi i të cilët është ose në Xhenet ose në Xhehenem.” Kur Umer Ibn Abdul Azizit iu afrua vdekja, ai tha: “Më ulni dhe ata e ulën.” Më pas tha: “Zoti im! Unë jam ai të cilin e ke urdhëruar dhe unë si kam kryer urdhërat sikurse duhet. Më ke ndaluar (që të mos veproj disa gjëra) dhe unë të kam kundërshtuar. Nëse Ti më fal mua, me të vërtetë që më ke dhënë një dhuratë. Nëse Ti më dënon mua, Ti nuk ke qenë i padrejtë. Nuk ka të Adhuruar tjetër i cili e meriton adhurimin përveç Teje.”

- Sulejman Et-Tejmij ka thënë: “Unë hyra në shtëpinë e njërit prej shokëve tanë i cili ishte i pikëlluar, gjendja e tij më bëri të ndjehem keq dhe i thashë atij: “Pse i gjithë ky pikëllim, ti ke qenë në gjendje të mirë?”

Ai tha: “E si mos të pikëllohem unë? Kush ka më të drejtë se unë që të pikëllohem? Pasha Allahun! Nëse më vjen mua falja nga Allahu i Lartësuar, do të më brengoste turpi prej Tij, për gjërat që nuk i kam bërë për Të.” Kur Abdul Malik Ibn Mer`uanit iu afrua vdekja, filloi të thotë: “Pasha Allahun! Do të dëshiroja që të isha robi i një burri nga Tihame. Betohem në Allahun se unë dëshiroj të isha një rob nga Tihamah dhe të kullosja delet në malet e saj dhe të mos isha Prijës.” El-Muznij ka thënë: “Hyra tek Shafiu (Rahimullah) kur ai ishte i sëmurë nga sëmundja e cila edhe vdiq, dhe i thashë: “Si ke gdhirë?” Ai tha: “Kam gdhirë dhe po largohem nga kjo botë, nga vëllezërit e mi unë po ndahem, veprat e mia të këqia do t`i takoj, nga gota e vdekjes do të pij, tek Allahu jam duke shkuar dhe pasha Allahun unë nuk e dij, a do të hyj shpirti im në Xhenet dhe ta përgëzoj atë apo do të hyj në Zjarr dhe ta ngushëlloj atë?! ”Pastaj filloi të qajë.”

44. Gjykimi rreth vizitës së varrezave Të vizitosh varrezat është e pëlqyer sepse ajo të kujton botën tjetër. Në vizitën e varrezave ka dobi si për të gjallin ashtu edhe për të vdekurin. I gjalli kujton botën tjetër dhe vdekjen. Lexon për nefsin e tij ajetet e sabrit (durimit) dhe të paksimit të shpresës, sikurse fjala e Allahut të Lartësuar:

‫ن َََِ ْلو‬ ‫ٍ َوس َِن ا َاهَََ َِمِبِسنَو َسه ْ ِو‬ ‫ْو اِ نَو هَ َي َول ََ َام ِِو‬ َ ٌَْ ُ ‫َه َِ ِبُّ ِْاو قَمَََِ َِ ْلو‬ ِ ‫َ َْ َي ن‬ “A nuk ka ardhur koha për ata të cilët besuan, që zemrat e tyre të frikësohen kur kujtohet Allahu dhe para të vërtetës që Ai ka shpallur.” Gjithashtu edhe fjala e Allahut të Lartësuar:

‫ع ُِْ َ ْلو‬ َ ‫ُ َْا َلََِنَو َول َََِّ ْسهَم َََِهَُِّ ْول‬ ِ ‫ٌ َََِم ٌَمَ ْفهَمَُّ ْول َِهِ َام َِيَ َي‬ “Mos vallë, keni menduar që Ne ju kemi krijuar kot dhe që nuk do të ktheheni tek Ne (për t`ju gjykuar)?!“ Në Sahihun e Bukhariut transmetohet ngai Ibn Umerit se ka thënë: “Më kapi i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem për krahu dhe më tha: “Ji në dynja si një i huaj apo si një udhëtar.”

Ibn Umeri thonte: “Nëse e arrin natën mos e prit mëngjesin e nëse e arrin mëngjesin mos e prit natën. Merr nga shëndeti ytë për sëmundjen tënde dhe nga jeta jote për vdekjen tënde.” Nëse ai (njeriu) e mendon këtë, ai do të jetë i përulur (ndaj Allahut) dhe do të largohet nga mëkatet. Do të kujtoi ata të cilët kanë vdekur nga familja dhe të afërmit e tij. Kjo është ajo vizita e cila sjell dobi, dhe jo ashtu sikurse veprojnë disa në këtë kohën tonë duke vepruar bidate, sikurse vizita e varreve ditën e enjte dhe të shtunë apo edhe zbukurimi i grave vetet e tyre dhe më pas shkojnë tek varret dhe ulen në to. Ebu Daudi transmeton nga Ebu Hurejra radijAllahu anhu i cili ka treguar se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ulja e dikujt prej jush mbi gacën e zjarrit dhe ajo t`i djegi rroben dhe të arrij në lëkurën e tij, është më e mirë për të se sa të ulet mbi varr.” Gjithashtu, Ai salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Mos u ulni mbi varre dhe mos u falni drejt tyre.” Dijetarët kanë rënë në kundërshtim në lidhje se çfarë do të thotë “Mos u ulni mbi varre.” Shumica e dijetarëve thonë se kihet për qëllim ulja e zakonshme. Maliku ka thënë: “Se kjo do të thotë që të mos kryesh nevojat personale mbi to.” Është transmetuar në “l-Muuatta” se Aliu mbështetej mbi varre dhe shtrihej mbi to. Ndërsa Ibn Umeri ulej mbi varre dhe se Uthman Ibn Hakijm ka thënë: “Kharixheh Ibn Zejd më kapi mua për dore dhe më uli mbi një varr, dhe më lajmëroi nua se xhaxhai i tij Zejd Ibn Thabit ka thënë: “Është e urryer kjo gjë (ulja mbi varre) për atë i cili kryen nevojat e tij mbi to.”

TEMA TË RËNDËSISHME RRETH XHIHADIT

Fjala e dijetarit të madh, Salih ibën Feuzan el Feuzan Lavdërimet i përkasin vetëm Allahut, dhe Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi atë pas të cilit nuk ka të dërguar tjetër, Muhamedin dhe familjen e shokët e tij! Pasi e lexova veprën “Tema të rëndësishme rreth Xhihadit”, të shejh Abdullah ibën Sead Eba Husejn, Allahu i dhëntë sukses, e gjeta atë një vepër me shumë vlerë, shumë të dobishme për temat që trajton, për të cilat nevoja është e madhe në këtë kohë. Allahu na dhëntë sukses të gjithëve për dije të dobishme dhe vepër të mirë! Allahu e shpërbleftë me të mira autorin e kësaj vepre! Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të Dërguarin tonë, Muhamedin dhe familjen e shokët e tij! Shkroi: Salih ibën Feuzan ibën Abdullah el Feuzan; Anëtar i Komisionit të Përhershëm të Fetvave në Mbretërinë e Arabisë Saudite.

Parathënia e autorit Falënderimet i takojnë Allahut, që forcon të dashurit e Tij besimtarë dhe që gjunjëzon armiqtë e Tij jobesimtarë, idhujtarë e hipokritë! Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër të merituar përveç Allahut, Një e të Pashoq, Ndihmuesit të të devotshmëve; dhe dëshmoj se Muhamedi është robi dhe i Dërguari i Tij, prijësi i muxhahidinëve të durueshëm, i dashuri i Zotit të botëve, i cili e përmbushi misionin, e çoi në vend amanetin, e këshilloi ymetin dhe u përpoq në rrugën e Allahut, deri san a la në rrugë të bardhë, ku nata është njësoj si dita, kështu që nuk devijon prej saj përveç dikujt që është i humbur. Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të, sa të vazhdojë nata të ndjekë ditën, për atë që ofroi, mësoi dhe sqaroi! Allahu i Madhëruar i ka bërë njeriut disa detyrime, të cilat i ka sqaruar dhe na ka treguar rrugën se si të zbatohen, rrugë nga e cila ne nuk na lejohet të dalim. Ai na ka vendosur kufij të cilat nuk na lejohet t’i kapërcejmë; të gjitha këto detyrime dhe kufij janë vendosur nga i Urti, i Nderuari; I Urtë në urdhrat dhe ndalesat e Tij, dhe për këtë nderohet dhe falënderohet, I Urtë në paracaktimin dhe caktimin e Tij dhe për këtë nderohet dhe falënderohet; prandaj ne nuk na lejohet veçse nënshtrimi para Ligjit të Tij, pranimi i urtësisë së Tij dhe aprovimi e shprehja e falënderimit dhe lavdërimit të Tij. Madhëruar qoftë Allahu dhe Atij i qoftë falënderimi, i lartësuar qoftë Emri i Tij! Nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Tij.

Nga detyrimet që Allahu i ka bërë robëve të Vet është edhe Xhihadi dhe përpjekja me të gjitha mundësitë në Rrugën e Tij, në ndihmë të fesë së Tij dhe në mbrojtje të saj, si dhe në luftimin e kurtheve të armiqve të saj. Kur Allahu na e bëri të detyrueshme këtë gjë, Ai na sqaroi gjithashtu mënyrën e përmbushjes së saj, dhe asesi nuk e ka lënë atë pa e sqaruar, por na e ka sqaruar mënyrën e saj në Librin e Tij dhe në gjuhën e të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem); dhe tashmë rruga është sqaruar dhe prova është ngritur, kështu që nuk na lejohet neve asgjë tjetër veçse të ndjekim rrugën që Allahu na e ka vizuar për ta përmbushur këtë detyrë madhështore. A nuk e sheh se namazi, me gjithë vlerën dhe vendin e lartë që ka, na është sqaruar fije për pe se si ta kryejmë atë, dhe nuk ka lënë asgjë për logjikën tonë në mënyrën e kryerjes së namazit? Allahu i Madhëruar thotë: “Falni namazin!” [El Bekare, 43], “Namazi për besimtarët është detyrim në kohë të caktuar.” [En Nisa, 103]. Kurse i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Islami është ndërtuar mbi pesë shtylla…” dhe përmendi prej tyre Namazin, për të cilin ka thënë: “Premtimi mes nesh dhe atyre është namazi, prandaj kushdo që e lë atë, ka mohuar.” Por nga ana tjetër, ne jemi ndaluar që të shtojmë sikur një rekat të vetëm në numrin e namazeve që janë përmendur në Sheriat, dhe shkaku është se njerëzit janë të urdhëruar ta adhurojnë të Adhuruarin e tyre në mënyrën që Ai dëshiron, konform Ligjit të Tij të urtë, të cilit nuk i afrohet e kota as nga afër as nga larg, sepse ai është shpallur nga i Urti, i Falënderuari. Po kështu edhe Xhihadi, i cili është maja e kreshtës së Islamit dhe një nga shtyllat e tij, duhet të kryhet ashtu si e ka ligjëruar Allahu në Librin e Tij dhe në sunetin e të Dërguarit të Tij (salallahu alejhi ue selem), si dhe në atë formë që e kanë kuptuar dhe praktikuar shokët e të Dërguarit të Allahut (salallahu alejhi ue selem) dhe dijetarët e shquar të Islamit, pa dalë nga ajo rrugë asnjë fije në ndjekje të dëshirave apo epsheve tona, por duke pasur, duke u përulur dhe duke u nënshtruar para Ligjit të Allahut, sepse ne e adhurojmë Allahun ashtu si do Ai dhe jo ashtu si duam ne; dhe ne luftojmë e përpiqemi në Rrugë të Allahut sipas rrugës dhe ligjit të Allahut, dhe jo sipas rrugës së dikujt tjetër, kushdo qoftë. Lexues i nderuar! Këto fletë që ke para duarve bëjnë fjalë për Xhihadin në Islam, nisur nga pështjellimi dhe ngatërrimi që vërehet sot në moskuptimin e bazave të tij në Islam. Jam përqendruar në disa nga temat kryesore të Xhihadit dhe jo në të gjitha ato, sepse fusha e tij është shumë e madhe dhe kërkon zgjerim dhe zgjatje të saj, por qëllimi i këtyre fletëve është kurimi i disa dyshimeve që vërehen të jenë ngjallur te disa të rinj dhe që i vishen bazave të Ehli Sunetit dhe Xhematit, kështu që aktualiteti e bën të domosdoshëm këtë punë. Ky studim do të shqyrtohet në këtë mënyrë:

Së pari: Rëndësia e Xhihadit në Islam, ku përfshihet lidhja e xhihadit me udhëheqësit e muslimanëve qofshin të mirë apo të këqinj për nga veprat e tyre. Njëra prej temave të këtij kapitulli bën fjalë për Prijësin e muslimanëve dhe si caktohet ai; nisur nga fakti se xhihadi është i lidhur ngushtë me prijësin e muslimanëve. Prej çështjeve të kësaj teme do të jetë edhe ekzistenca e më shumë se një prijësi dhe marrja e secilit prej tyre titullin e prijësit. Së dyti: Kufizimi dhe domethënia e Xhihadit. Së treti: Kushtet e obligueshmërisë së Xhihadit. Së katërti: Dispozitat dhe rregullat e Xhihadit; ku përfshihet edhe gjykimi sheriatik për xhihadin nëse është detyrim individual për të çdo musliman, apo është detyrim kolektiv për një pjesë të muslimanëve, apo nëse është i ndaluar (haram); këtu do të përmendet edhe një vërejtje rreth muslimanëve që hyjnë në vendet jomuslimane me vizë, dhe se kjo është garanci prej tyre për të, dhe atij nuk i lejohet t’u bëjë padrejtësi njerëzve të atij vendi apo t’i tradhëtojë ata. Së pesti: Vërejtje rreth Xhihadit në ditët e sotme: 01. Diskutimi i obligueshmërisë apo jo të tij i përket vetëm njerëzve të veçantë që janë dijetarët e mëdhenj të thelluar në dije. Këtu bëhet paralajmërim ndaj njerëzve injorantë dhe të vegjël në dije, si dhe sqarohen cilësitë e dijetarëve të mëdhenj e të thelluar në dije. Do të ketë edhe një shënim rreth çështjes së kuptimit të qëllimeve madhore të Sheriatit Islam. 02. Kurrë mos akuzo dijetarët edhe nëse thonë diçka që nuk i përshtatet asaj që mendon apo beson ti. 03. Xhihadi është prej detyrave dhe të drejtave të prijësit dhe jo të popullit; këtu do të flitet edhe për të drejtën e prijësit në lidhjen e marrëveshjeve të paqes me ata që ai mendon se është për të mirën e muslimanëve; si dhe për hyrjen e shejtanit te shumë prej atyre që i adresohen dijes dhe thirrjes duke i futur mendim të keq për prijësit e vendit prej udhëheqësve dhe dijetarëve.

Së gjashti: Shenja dhe orientime për pasuesit e Sunetit që i mungojnë shumë prej të rinjve të ymetit: – Ju do e keni një udhëheqës, prandaj përkraheni atë. – Rregulli “Ruajtja e interesit publik është detyrë për çdo musliman”, nuk mund të përmbushet veçse me respektimin e prijësve, dhe nëse ata përçmohen, humbet interesi i ymetit musliman në tërësi. – Të jeni të matur.

– Këshillimi i udhëheqësve. – Feja është kokë kurse mbreti është rojë; ai që nuk ka kokë, është i rrëzuar, kurse ai që nuk ka rojë, është i humbur. – Përfundim dhe rezultat. Pas kësaj, falënderoj hirësinë e tij, dijetarin e nderuar Dr. Salih ibën Feuzan ibën Abdullah el Feuzan, anëtar i këshillit të përhershëm të fetvave, për nderin që më bëri me leximin e këtij studimi të thjeshtë dhe me shkrimin e parathënies dhe lavdërimit të librit nga ana e tij. Sikur Allahu të mos ma mundësonte mirësinë e madhe të paraqitjes së këtij studimi një dijetari të urtë si ai, Allahu e ruajtë, nuk do të guxoja t’ia publikoja atë njerëzve; prandaj falënderuar qoftë Allahu në fillim e në fund, në publik e në fshehtësi, dhe vetëm Allahut i përket falënderimi deri sa të kënaqet dhe pasi të kënaqet. Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të Dërguarin tonë, Muhamedin dhe familjen e shokët e tij, deri në ditën e Gjykimit. Shkroi: Abdullah ibën Sead ibën Muhamed Eba Husejn Rijad, më 15/01/1424 AH – 18/03/2003 AD

Së pari: Rëndësia e Xhihadit në Islam Xhihadi është çështje shumë e rëndësishme në Islam. Urdhri për të ka ardhur në Kuran dhe në Sunet, dhe dijetarët pasues të sunetit dhe xhematit kanë nxjerrë prej tyre (Kuranit dhe Sunetit) rregullat e xhihadit me të cilat dallojnë nga kundërshtuesit e tyre. Nga rregullat e aprovuara prej tyre është edhe fjala e Ebu Xheafer et Tahaviu (Rahimullah), që thotë: “Haxhi dhe xhihadi do të vazhdojnë gjithnjë përkrah udhëheqësve të muslimanëve, të mirëve e të këqinjëve, deri sa të bëhet Kiameti.” [Sherh et Tahavije, 2/555). Dijetari i Islamit, Ibën Tejmije, i cili ka përcjellë në librin “El Vasitije”, akidenbindjen dhe besimin e Ehli Sunetit dhe Xhematit, ndër tjera thotë: “Ehlu Suneti dhe Xhemati besojnë se Haxhi, Xhihadi dhe e Xhumaja kryhen me udhëheqësit, të mirë apo të këqinj qofshin ata.” [Mexhmuul Fetava, 3/158].

Shejh Abdulatif ibën Abdurrahman (Rahimullah) thotë: “Kështu ka vazhduar të veprohet nga të gjithë dijetarët e ymetit, që nga zotërinjtë e parë e të gjithë imamët e ymetit; të urdhërojnë për bindje ndaj Allahut dhe të Dërguarit të Tij, dhe për të bërë Xhihad në rrugën e Allahut me çdo prijës, të mirë apo të keq; siç është e njohur mirë në librat e Bazave të Fesë dhe të Besimit.” [Eddurar es Sunijeh, 7/177-178]. Nga bindja e pasuesve të Sunetit dhe Xhematit është gjithashtu ajo që ka përcjellë Imam El Hasen ibën Ali el Barbahari, nga Imam Ahmedi (Rahimullah) se: Kushdo që merr udhëheqjen me zgjedhjen e njerëzve dhe dëshirën e tyre, ai është prijës i besimtarëve; dhe askujt nuk i lejohet që të flejë një natë të vetme duke menduar se ai nuk ka prijës, qoftë ai i mirë apo i keq.” [Sherhu Suneh, f. 28]. Për këtë rregull që ata kanë nxjerrë argumenton hadithi i nxjerrë nga Muslimi, se Abdullah ibën Umer (radijAll-llahu anhu) shkoi të Abdullah ibën Mutij kur ndodhi ngjarja e Huras në kohën e Jezid ibën Muavije, dhe ai tha: “I jepni Ebu Abdurrahmanit (d.m.th. Abdullah ibën Umerit) diçka që të mbështetet!” Por Ibën Umeri tha: “Nuk erdha që të ulem, por erdha që të tregoj një hadith që e kam dëgjuar nga i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem), i cili ka thënë: “Kush heq dorë nga bindja ndaj udhëheqësit, do e takojë Allahun në ditën e Kiametit duke mos pasur asnjë justifikim, dhe kush vdes pa pasur besë të lidhur ndaj udhëheqësit të tij, vdes vdekje të injorancës.” Dhe kur njerëzit donin të rrëzonin Jezid ibën Muavijen, Abdullah ibën Umeri mblodhi njerëzit e fisit të tij dhe pasi tha shehadetin, tha: “Ne i japim besën tonë këtij burri (Jezidit), me besën e Allahut dhe të Dërguarit të Tij. Unë kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem) të thotë: “Çdo tradhëtari do i ngulet një flamur në ditën e Kiametit!” Pra, ne i japim besën tonë këtij burri, sipas besës së Allahut dhe të Dërguarit të Tij; Unë nuk di tradhti më të madhe se sa t’i jepet besa e Allahut dhe e të Dërguarit të Tij një burri, pastaj të ngrihesh kundër tij me luftë. Kushdo prej jush që unë marr vesh ta ketë rrëzuar apo të mos ia ketë dhënë besën këtij burri (Jezidit), kjo gjë do të jetë ndarja mes meje dhe atij (që prish besën).” [Buhariu dhe Muslimi]. Pëërderisa është aprovuar rruga e Ehli Sunetit dhe Xhematit në lidhje me Xhihadin dhe se ai nuk lejohet të kryhet nga ata që janë nën besën e një udhëheqësi veçse me lejen e tij, atëherë ajo që duhet të sqarohet këtu janë fjalët e dijetarëve në lidhje me aprovimin e prijësit dhe si realizohet kjo gjë? Dijetarët janë unanimisht të mendimit se prijësi zgjidhet me disa mënyra, nga të cilat: 01. Me porosi nga i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) se filani do të jetë prijës i muslimanëve; me këtë porosi ai person arrin aprovimin e të qënit prijës i muslimanëve. Disa dijetarë thotë se pushteti i Ebu Bekrit (radiallahu anhu) ishte i këtij lloji, duke u bazuar në vendosjen e tij imam në namaz nga ana e të Dërguarit (salallahu alejhi ue

selem) në ditët e fundit të jetës së tij, dhe kjo ishte shenjë se ai kishte më shumë të drejtë në udhëheqjen e madhe të muslimanëve. [Aduaul Bejan, 1/51]. 02. Me zgjedhjen e dijetarëve të zgjidhjes dhe marrëveshjes. [Aduaul Bejan, 1/51]. 03. Caktimi i prijësit pasardhës nga prijësi paraardhës. Ebul Hasen el Mauerdi thotë: “Realizimi i udhëheqjes me trashëgimi nga prijësi paraardhës është një çështje për lejimin e të cilës ka unanimitet dijetarësh; dhe kjo ka ndodhur realisht me dy udhëheqës të muslimanëve për të cilët radë dakord të gjithë dhe nuk kundërshtoi askush: I pari ishte Ebu Bekri (radiallahu anhu) i cili la porosi që paasardhës i tij të ishte Umeri (radiallahu anhu); atëherë muslimanët e aprovuan udhëheqjen e Umerit pas Ebu Bekrit.

Kurse i dyti ishte Umeri (radiallahu anhu) i cili e la porosi këtë gjë te grupi i konsultimit të gjashtë sahabeve më të shquar që të zgjidhnin njërin prej tyre, dhe ata e pranuan këtë gjë duke besuar se kjo porosi ishte e saktë, edhe pse sahabet e tjerë përjashtoheshin nga kjo e drejtë. [El Ahkam es Sultanije, f. 39]. 04. Rrëzimi i pushtetarit paraardhës me forcë. Imam Ahmedi (Rahimullah), në Akiden që e ka përcjellë prej tij Abdullah ibën Malik el Attar, thotë: “Kush fiton mbi ta –d.m.th. mbi udhëheqësit- me anë të shpatës dhe arrin të bëhet udhëheqës në vend të tyre, dhe të quhet prijës i muslimanëve, atëherë nuk i lejohet askujt që beson Allahun dhe ditën e Fundit që të kalojë një natë të vetme pa e pranuar atë për prijës të tij, qoftë ai i mirë apo i keq.” [El Ahkam es Sultanije, i Ebu Jeala, f. 23; dhe Tabekatul Hanabile, i pot ë njëjtit autor, 1/241,246. Të shihet gjithashtu për Akiden e Ehli Sunetit në këtë pikë El Lalikai, 1/160.]

Ibën Umeri (radiallahu anhu), në kohët e fitneve dhe trazirave, nuk vinte një prijës i ri, veçse falej pas tij në namaz dhe ia dorëzonte atij zekatin e pasurisë së vet.” [Ibën Sead, në Et Tabekat, 4/193.] Buhariu transmeton nga Abdullah ibën Dinar, se ky ka thënë: “Kam dëgjuar Abdullah ibën Umerin (radiallahu anhu) në kohën kur njerëzit u bashkuan në aprovimin e udhëheqjes së Abdulmelikut, të thoshte: “Unë shpreh dëgjueshmërinë dhe bindjen ndaj Abdullah Abdulmelikut, prijësit të besimtarëve, sipas rrugës së Allahut dhe rrugës së të Dërguarit të Allahut, me të gjtha mundësitë e mia. Edhe fëmijët e mi shprehin të njëjtën gjë.” Ibën Haxheri thotë: “Fjala e tij “kur njerëzit u bashkuan në aprovimin e udhëheqjes së Abdulmelikut”, ka për qëllim Abdulmelik ibën Mervan ibën ek Hakem; kurse me fjalën “u bashkuan” ka për qëllim, u bashkua fjala dhe mendimi i tyre që ai të jetë udhëheqës, ndërsa para kësaj ishin në kundërshtim me njëritjetrin për shkak se ishin dy kandidatë për prijës: Abdulmelik ibën Mervan dhe Abdullah ibën ez Zubejr.” [Fet’hul Bari, 13/194].

Më pas, Ibën Haxheri thotë: “Ibën Umeri gjatë kësaj kohe të paqëndrueshmërisë u distancua pa i dhënë besën as Ibën Zubejrit as Abdulmelikut, por kur Abdulmeliku e fitoi pushtetin me forcë dhe gjendja u stabilizua, atëherë ai ia dha besën atij.” [Fet’hul Bari, 13/195]. Bejhakiu në librin “Virtytet e Shafiut”, përmend një fjalë të tij të transmetuar nga Harmele, i cili thotë: “Kam dëgjuar Shafiun të thotë: “Kushdo që e merr hilafetin (udhëheqjen) me forcën e shpatës, pastaj quhet Halife dhe njerëzit bashkohen dhe e pranojnë atë si prijës të tyre, ai është në të vërtetë halifi (prijësi) i tyre.” [Menakibu esh Shafii, 1/448]. Ibën Haxheri thotë: “Dijetarët e fikhut janë bashkuar unanimisht në detyrueshmërinë e bindjes ndaj mbretit që ka ardhur në pushtet me forcë, dhe në bërjen e xhihadit bashkë me të.” Shejh Abdulatif ibën Abdurrahman (Rahimullah) ka përmendur se pushteti i fisit Al Mervan ka qenë arritur me forcë, por megjithatë, atyre ju nënshtruan të gjithë njerëzit e qyteteve e fshatrave. Po kështu ishte edhe themelimi i shtetit Abasit. Më pas thotë: “Përballë këtyre ngjarjeve dijetarët kanë qenë të një mendimi për bindjen ndaj atij që vjen në pushtet me forcë, zbatimin e ligjeve të tij dhe saktësinë e hilafetit të tij. Për këtë nuk kundërshtohen dy vetë.” [Mexhmuatu Rasail ue Mesail en Nexhdije, 3/167]. Iman Muhamed ibën Abdulvehab thotë: “Dijetarët e çdo medhhebi janë bashkuar unanimisht se kush vjen në pushtet me forcë, në një apo disa vende, gjykimi për të është se ai është prijësi i muslimanëve në gjithçka; sikur të mos ishte kjo, dynjaja nuk do të kishte stabilitet; madje që prej shumë kohës, që para imam Ahmedit e deri në kohën tonë, njerëzit nuk janë bashkuar kurrë unanimisht në caktimin e një prijësi të vetëm; dhe askush nga dijetarët nuk njihet të ketë thënë se ndonjë prej dispozitave që lidhen me prijësin nuk janë të sakta veçse me prijësin e madh!” [Ed Dura res Sunijeh, 9/5]. Përmenda fjalën e Shejh Abdulatif Abdurrahmanin para fjalës së imam Muhamed ibën Abdulvehab për një qëllim dhe dobi të posaçme në fjalën e këtij të fundit, që duhet përmendur: Saktësia e ekzistencës së më shumë se një prijësi njëherësh në raste të veçanta, dhe se zaptimi i një prijësi një zonë të caktuar, merr gjykimin prijësit të përgjithshëm në atë zonë. Për këtë arsye, shejhu i Islamit, Ibën Tejmije thotë: “Suneti është që të gjithë muslimanët të kenë një prijës të vetëm, kurse të tjerët janë zëvendës të tyre në vende të ndryshme. Por nëse ndodh që ata prijës të dalin nga ky rregull duke kundërshtuar bindjen ndaj prijësit kryesor apo për shkak të pamundësisë apo për shkakqe të tjera, dhe si rezultat të gjendet një numër prijësish, atëherë çdo njëri prej atyre prijësve e ka detyrë të vendosë kufijtë dhe të përmbushë detyrimet.” [Mexhmuul Fetava, 34/175, 176].

Kur Ibnu Kethiri flet rreth kësaj çështje në Tefsirin e tij, thotë: “Kjo i ngjan gjendjes së halifëve nga Beni Umeje dhe Abasitët në Irak, Fatimitë në Egjipt dhe Emevitë në Marok.” [Tefsiri i Ibën Kethirit, 1/74]. Imam Sheukani, në sqarimin që i bën fjalës së autorit të librit “El Ez’har” ku thotë: “Ekzistenca e dy prijësve nuk është e saktë”, thotë: “Por pas përhapjes së Islamit dhe zgjerimit të kufijve të tij me largësinë e tyre nga qendra, padyshim që në çdo zonë apo zona të pushtetit musliman u vendosën prijës apo mbretër të veçantë, ku secili prej tyre kishte pushtet në zonë e vet por jo në zonën e tjetrit. Pra, nuk ka problem në shtimin e numrit të prijësve apo mbretërve, dhe secili banor i secilit prej atyre vendeve e ka për detyrë bindjen ndaj prijësit të vendit të tij pasi ky të ketë marrë besën dhe aprovimin e të qenët prijës apo mbret i asaj zone apo vendi, dhe në atë vend të zbatohen urdhrat dhe ndalesat e tij. Nëse dikush nga kundërshtarët e prijësit të aprovuar ngrihet kundër tij, gjykimi për të është që të vritet nëse nuk pendohet dhe kthehet nga rruga e tij. Por, banorët e zonës tjetër nuk e kanë detyrim bindjen ndaj prijësit të kësaj zone dhe as hyrjen në pushtetin e tij.. Kjo është e ditur për çdokënd që ka njohuri rreth historisë dhe gjendjes së njerëzve dhe të vendeve.” Në fund të fjalës së tij, Sheukani thotë: “Mësoje këtë sepse kjo është në përputhje me rregullat bazë të sheriatit dhe argumentet e sakta, dhe lër çdo gjë tjetër që thuhet në kundërshtim me këtë, sepse ndryshimi i gjendjes në të cilën ndodhej pushteti Islam në fillim të Islamit nga gjendja në të cilën ndodhemi ne tani, dallon më shumë se djelli i ditës me diell. Kush e mohon këtë është trillues dhe nuk meriton t’i flitet me argument, sepse ai nuk i percepton argumentet.” [Es Sejlul Xherar, 4/512].

Së dyti: Përkufizimi dhe domethënia e Xhihadit Në kuptimin morfologjik gjuhësor, Xhihadi është infinitivi i fjalës përpiqem, luftoj, orvatem në maksimum. Fjala përdoret gjithashtu kur dikënd e mund sëmundja dhe e lodh së tepërmi. Përdoret gjithashtu për nxitjen e kalit deri sa të nxjerrë të gjithë fuqinë e tij vrapuese. Fjala Xhehd vjen me kuptimin e lodhjes, kurse Xhuhd me kuptimin e fuqisë, dhe në çdo rast përfshin në vetvete domethënien arritjen e maksimumit në atë gjë. Kurse në kuptimin Sheriatik të Islamit, Xhihadi është: “Përpjekja me të gjitha fuqitë në luftimin e mohuesve veçanërisht, ndryshe nga luftimi i kryengritësve

muslimanë apo i bandave kaçake që u presin rrugën dhe plaçkisin e vrasin udhëtarët.” Ibën Haxheri thotë: “Në kuptimin sheriatik, Xhihadi është përpjekja me të gjitha fuqitë për luftimin e mohuesve, por ai përdoret edhe për luftimin e dëshirave vetjake, të djallit dhe të njerëzve të prishur; luftimi i vetvetes apo i dëshirave vetjake bëhet me mësimin e fesë, zbatimin e saj dhe përçimin e saj te të tjerët; kurse luftimi i djallit bëhet me luftimin e dyshimeve që ai sjell dhe epsheve që i zbukuron njeriut; kurse luftimi i mohuesve bëhet me dorë, me pasuri, me gjuhë dhe me zemër; kurse luftimi i të prishurve e të shthururve bëhet me dorë, pastaj me gjuhë, pastaj me zemër. [Fet’hul Bari, 6/3]. Gjykimi për Xhahadin: Xhihadi në kuptimin e përgjithshëm është detyrë për çdo musliman, siç thotë Ibnul Kajjim e të tjerë, qoftë me zemër, me gjuhë, me pasuri apo me dorë. Çdo musliman e ka për detyrë të përpiqet me një apo më shumë nga këto lloje të xhihadit. [Zadul Miad, 3/1-10; shih gjithashtu “Përmbledhje Fetvash dhe thënie të ndryshme të shejh Abdulaziz ibën Baz, 18/418; si dhe “Esh Sherh el Mumti”, të Ibën Uthejmin, 8/7].

Së treti: Kushtet e detyrueshmërisë së Xhihadit për muslimanin Dijetarët kanë përmendur shtatë kushte që xhihadi të jetë i detyrueshëm, e ato kushte janë: Islami (të qenët musliman), mosha madhore, mendja e shëndoshë, liria, gjinia mashkullore, shëndeti dhe trupi i plotë, mundësia financiare. Sa i përket të qenët musliman, në moshë madhore dhe me mendje të shëndoshë, këto janë kushte që duhet të plotësohen për të gjitha detyrimet fetare. Ibën Umeri (radiallahu anhu) transmeton dhe thotë: “Iu paraqita të Dërguarit të Allahut (salallahu alejhi ue selem) në ditën e luftës së Uhudit për të marrë në luftë, ndërkohë që mosha ime ishte 14 vjeç, por ai nuk më lejoi që të shkoja e të luftoja.” [Muttefekun alejhi]. Kurse liria është kusht, bazuar në transmetimet ku thuhet se i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) lidhte besën me njerëzit e lirë për Islamin dhe Xhihadin, kurse me robërit e skllevërit, ai lidhte besën për Islamin dhe jo për Xhihadin; dhe kjo sepse Xhihadi është adhurim që ka të bëjë me largim nga vendi, kështu që nuk është i detyrueshëm për skllavin që nuk e zotëron lirinë, por është në shërbim dhe bindje të zotëriut të vet, njësoj si edhe Haxhi që nuk është detyrim për skllavin.

Kurse të qenët mashkull është kusht, bazuar në transmetimin e Aishes (radiallahu anha), e cila thotë: “O i Dërguari i Allahut! A e kanë gratë detyrim Xhihadin?” Ai (salallahu alejhi ue selem) it ha: “Ato kanë detyrim një xhihad në të cilin nuk ka luftë: Haxhin dhe Umran.” Dhe kjo sepse gratë nuk janë nga luftëtarët për shkak të dobësisë fizike dhe fizionomisë së saj. Kurse shëndeti dhe trupi i plotë e pa të meta fizike, si për shembull të mos jetë i verbër, i çalë apo i sëmurë, bazuar në fjalën e Allahut: “Nuk është gjynah për të verbrin, as për të çalin, as për të sëmurin..” [En Nur, 61]. Dhe sepse këto gjëra e pengojnë atë nga xhihadi. Sa për sëmundjen, është për qëllim sëmundja e rëndë që e pengon nga xhihadi dhe e dobëson trupin, dhe jo sëmundjet e lehta si dhembja e dhëmballës apo e kokës, etj. Kurse mundësia financiare është kusht bazuar në Fjalën e Allahut: “Nuk është gjynah të mos shkojnë në luftë të dobëtit, as të sëmurët, as ata që nuk mund të sigurojnë shpenzimet, nëse janë të sinqertë me Allahun dhe të Dërguarin e Tij. Nuk ka vend për vërejtje ndaj punëmirëve. Allahu është Falës dhe Mëshirëplotë.” [Et Teube, 91]. Dhe sepse xhihadi nuk mund të bëhet veçse me mjet dhe me armë. Nëse xhihadi bëhet në një vend të largët, është kusht që personi që shkon atje të ketë siguruar gjithashtu ushqimin dhe shpenzimet e familjes së tij për aq kohë sa do të mungojë, përveç armës dhe kafshës apo mjetit të udhëtimit nëse largësia është sa distanca në të cilën lejohet bashkimi i namazeve; bazuar në Fjalën e Allahut: “(Nuk ka gjynah) as për ata të cilët, kur vijnë te ti për të kërkuar kafshë shalimi e ti u thua: “Unë nuk mund t’ju siguroj kafshë shalimi”, kthehen me sytë e tyre që u rrjedhin lot, ngaqë nuk mundën të gjenin gjë për të dhënë (në rrugë të Allahut).” [Et Teube, 92].

Së katërti: Rregullat e Xhihadit Xhihadi është farz kifaje – detyrim mbi një pjesë të shoqërisë muslimane që mjafton për kryerjen e tij. Ibën Atije thotë: “Unanimiteti i dijetarëve të Islamit ka vazhduar të qëndrojë në fjalën se xhihadi është detyrim kolektiv sipas nevojës (farz kifaje) i popullit të Muhamedit (salallahu alejhi ue selem) në përgjithësi.” [El Xhamiu Li Ahkamil Kuran, i Kurtubit, 3/38]. Kurse në “El Hashije” të Ibën Abidin el Hanefi, thuhet: “Nëse hyn armiku në troje, xhihadi bëhet i detyrueshëm për çdo musliman që është pranë armikut, kurse për ata që janë më larg armikut, xhihadi është farz kifaje (kolektiv, sipas nevojës) që mund ta lënë nëse nuk është nevoja për ta.” [Hashije Ibën Abidin, 4/124]. Ibën Kudama thotë në librin “El Mukniu”: “Xhihadi është farz kifaje.” Pastaj thotë: “Kushdo që gjendet në llogore apo në rresht të parë me armikun prej atyre që i

plotësojnë kushtet e xhihadit, ose vendi i të cilëve është rrethuar nga armiku, e kanë detyrim individual (farz ajn) xhihadin.” [El Mukniu, 10/6,14]. Pra, kjo është origjina e gjykimit të xhihadit, që ai është farz kifaje, por që mund të bëhet edhe farz ajn. Ibën Kudama, i bën sqarim fjalës së tij të mësipërme në librin “Esh Sherhul Kebir uel Insaf” të librit “El Mukniu”, me fjalët: “Përmbjedhja e çështjes është se xhihadi bëhet detyrim individual (farz ajn) në tre raste: Rasti i parë: Kur përplasen dy ushtritë me njëra-tjetrën në fushëbetejë; në këtë rast është e ndaluar rreptësisht për ata që ndodhen atje që të largohen nga beteja apo të dezertojnë, por e kanë detyrim të qëndrojnë e të luftojnë. Rasti i dytë: Kur jobesimtarët hyjnë në një vend të muslimanëve, të gjithë muslimanët e atij vendi e kanë detyrim luftimin dhe nxjerrjen e tyre nga vendi i tyre. Rasti i tretë: Kur prijësi i muslimanëve dërgon një grup të caktuar në luftë, ata e kanë detyrim që të shkojnë.” [Esh Sherhul Kebir, 10/9-11]. Neveviu thotë: “Shokët tanë (dijetarët e medhhebit Shafii) thonë: “Xhihadi sot është farz kifaje, përveç nëse ndonjë armik zbret në ndonjë prej vendeve të muslimanëve, atëherë të gjitha banorët e atij vendi e kanë farz ajn xhihadin; dhe nëse banorët e atij vendi nuk janë të mjaftueshëm për nxjerrjen e armikut, atëherë detyrimi zgjerohet tek ata që janë më pranë tyre deri sa të plotësohet nevoja.” [Sherh Sahih Muslim, 8/63, 64]. Shejhu i Islamit, Ibën Tejmije thotë: “Nëse armiku futet në tokat muslimane, nuk ka dyshim se luftimi dhe nxjerrja e tij është detyrë për atë që janë më pranë e më pranë, sepse të gjitha tokat Islame janë si një tokë e vetme.” [Mexhmuul Fetava, 4/609]. Dijetarët e fikhut kanë përmendur se Xhihadi mund të jetë edhe i ndaluar. Për shembull, Imam Shafiu, në librin e tij “El Umm”, thotë: “Nuk i lejohet xhihadi atij që ka borxh për të larë, përveç nëse i jep lejë borxhliu, qoftë ai që i ke marrë borxhin musliman apo jomusliman.” [El Umm, 4/163]. Në librin “El Minhaxh” dhe në komentarin e tij “Mugnil Muhtaxh” (të medhhebit Shafii), thuhet: “Është haram për një burrë që të shkojë në xhihad jashtë vendit të vet pa i marrë lejen prindërve të tij.” [Mugnil Muhtaxh, 4/217]. Sheukani thotë: “Marrja e lejës nga prindërit për të shkuar në xhihad është e detyrueshme; kjo është fjala e shumicës dërmuese të dijetarëve, madje ata e ndalojnë rreptësisht xhihadin nëse prindërit apo njëri prej tyre e ndalon djalin e tij që të shkojë në xhihad; dhe bindja ndaj prindit është farz ajn (detyrim individual), kurse xhihadi është farz kifaje (detyrim kolektiv sipas nevojës).” [Nejlul Eutar, 7/231].

Rasti që përmend Sheukani ka të bëjë me xhihadin që është farz kifaje, sepse kur është farz ajn, nuk merret lejë nga prindërit në këtë rast. Nga rastet dhe gjendjet në të cilat ndalohet xhihadi, siç thonë dijetarët e jurisprudencës Islame, është edhe kur numri i armikut është shumëfish më i madh se numri i muslimanëve dhe të gjithë mendojnë se nuk ka shpresë për fitore, madje mund të kenë humbje të mëdha, atëherë bëhet e detyrueshmë largimi nga beteja, në zbatim të Fjalës së Allahut: “Mos e çoni veten drejt vdekjes me duart tuaja!” [El Bekare, 195]. [Mugni el Muhtaxh, 4/226]. Në librin “El Kauanin el fikhije”, f. 165, Ibnu Xhezij thotë: “Nëse muslimanët e shohin se do të vriten të gjithë, atëherë largimi nga beteja është më parësor; po ashtu nëse e shohin se nuk do e dëmtojnë aspak armikun, e kanë detyrim të largohen. Ebu El Meali thotë: “Për këtë nuk ka kundërshtim mes dijetarëve.” Sheukani thotë: “Nëse e shohin me shenja të forta se armiqtë janë më shumë dhe do të fitojnë mbi ta, atëherë duhet të largohen dhe të shtojnë numrin e luftëtarëve e t’i kërkojnë ndihmë muslimanëve të vendeve të tjera. Argumenti për këtë është Fjala e Allahut: “Mos e çoni veten drejt vdekjes me duart tuaja!” [El Bekare, 195]. Kuptimi i përgjithshëm i ajetit e përfshin këtë gjykim, edhe pse shkaku i zbritjes së ajetit është për një ngjarje të posaçme; kur ensarët – banorët e Medinës iu drejtuan kultivimit të fushave dhe pasurive të tyre, dhe lanë xhihadin; atëherë Allahu zbriti këtë ajet për ata, (duke ju thënë se lënia e xhihadit është vetëvrasje, sepse në këtë mënyrë armiku do ju vijë në shtëpi). Këtë e ka nxjerrë Ebu Daudi, Nesai dhe Tirmidhiu, i cili e konsideron të saktë bashke me el Hakim. Por siç është aprovuar në bazat e fikhut Islam: Në konsideratë merret domethënia e përgjithshme e tekstit dhe jo shkaku i posaçëm i ardhjes së tij. Është e ditur gjithashtu se kush shkon në luftë dhe e di me siguri se do të vritet ose do të zihet rob, ai e ka çuar veten drejt vdekjes me duart e veta.” [Essejlul Xherar, 4/529]. Në librin “Essijer el Kebir”, thuhet: “Por nëse e sheh se nuk i bën asnjë lloj dëmi armikut, atëherë nuk lejohet që ta luftojë atë, sepse tek e fundit nuk do të arrijë asgjë që mund t’i japë gritje e krenari fesë, por vetëm sa do të vritet, kurse Allahu thotë: “Mos e vrisni veten tuaj!” [En Nisa, 29]. Prandaj, Alusi në Tefsirin e tij, në lidhje me fjalën e Allahut: “Mos e çoni veten drejt vdekjes me duart tuaja!” [El Bekare, 195], thotë: “D.m.th. duke u futur në mes të luftës pa u menduar dhe duke e futur veten në rrezik.” [Tefsiri i Alusit, 2/77]. Ibën Haxheri, në çështjen e përballjes së një luftëtari musliman me disa prej ushtarëve të armikut, thotë: “Nëse kjo është thjesht shfaqje trimërie, atëherë është e ndaluar, veçanërisht nëse do të çonte në dobësim të muslimanëve.” Shejhu i Islamit, Ibën Tejmije thotë: “Nëse dikush prej muslimanëve gjendet në një vend ku ndjehet i dobët, apo në një kohë kur ndjehet i dobët, atëherë të zbatojë

ajetin e durimit dhe të faljes ndaj atyre që fyejnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij prej Ithtarëve të Librit dhe idhujtarëve; kurse ata që kanë fuqi, duhet të zbatojnë ajetin e luftimit të prijësve të kufrit, të cilët cënojnë fenë, dhe me ajetin e luftimit të ithtarëve të Librit deri sa të japin xhizen në dorë dhe të poshtëruar.” [Es Sarim el Meslul, 2/413-414]. Nga rregullat bazë është se: “Largimi i të keqes paraprihet ndaj kërkimit të së mirës.” El Merdavi përcjell në librin “El Insaf”: “Xhihadi është farz ajn në dy raste: Rasti i parë: Kur dy ushtritë përballen me njëra-tjetrën dhe ti je në rradhët e ushtrisë muslimane. Rasti i dytë: Kur kufarët të kenë hyrë në vendin e muslimanëve, të gjithë banorët e atij vendi e kanë detyrim që të luftojnë, me përjashtim të dy personave: ai që duhet të ruajë familjen, vendin dhe pasurinë; dhe ai që ndalohet nga prijësi i muslimanëve nga shkuarja në betejë. Këto raste kanë të bëjnë me banorët e zonave kufitare dhe ata që janë pranë tyre, kurse muslimanët e vendeve më të largëta që e kalojnë largësinë e shkurtimit të namazeve, nuk e kanë detyrim që të shkojnë në betejë, përveç nëse muslimanët që luftojnë atje nuk janë të mjaftueshëm.” El Merdavi thotë: “Po kështu ai që është larg dhe nuk ka mundësi të shkojë te armiku, ose është afër por nuk ka mundësi të shkojë te armiku për shkak të ndonjë sëmundje apo diçka tjetër, apo që e ka ndaluar prijësi i muslimanëve të shkojë atje.” [El Insaf, 10/15]. Nga fjala e dijetarëve të jurisprudencës Islame u bë qartë se xhihadi nuk është gjithnjë në të njëjtën formë apo gjykim, por ai ka kushte, rregulla dhe baza që duhet të plotësohen, njësoj si detyrimet e tjera të Islamit; dhe se origjina e gjykimit për të është se xhihadi është farz kifaje (detyrim kolektiv sipas nevojës), kurse në disa raste është farz ajn (detyrim individual), dhe në raste të tjera i ndaluar totalisht (haram). Përderisa është kështu, muslimanët nuk duhet t’i binden asnjë teorie të kujtdo që e thotë, por duhet të kthehen te dijetarët e thelluar në dije, të cilët i kthejnë argumentet e dyshimta te ato të sigurta e të qëndrueshme.

Vërejtje: Një musliman që hyn në një vend jomusliman me vizë hyrje, nuk vret e nuk prish në atë vend; dijetarët për këtë thonë: “Siguria që ata i japin muslimanit që hyn atje, është edhe siguri e tyre nga ai musliman.” D.m.th. që jomuslimanët të jenë të sigurtë nga muslimani që hyn në vendet e tyre, patjetër që do të marrin një

deklaratë nga muslimani se ata do të jenë të sigurtë prej tij gjithashtu, duke i dhënë atë që quhet vizë hyrje; në këtë rast muslimani e ka haram që t’u shkaktojë dëme atyre. Është e njohur botërisht tashmë se kush hyn në një vend të huaj me sigurim (vizë hyrje), edhe ai vend ku hyn është i siguruar prej teje; dhe në bazat e sheriatit Islam thuhet: “Ajo që njihet nga zakoni, është njësoj si ajo që vendoset me kusht.” Imam Shafiu thotë: “Nëse një grup nga muslimanët hyjnë me sigurim e garanci në një vend me të cilin janë në luftë, edhe armiqtë janë të siguruar prej tyre deri sa të dalin nga vendi i tyre, ose të përmbushin afatin e garancisë; gjatë kësaj kohe, nuk i lejohet këtyre muslimanëve që t’u bëjnë padrejtësi e t’i tradhtojnë jomuslimanët e atij vendi.” [El Umm, 4/263]. Ibën Kudameh thotë: “Kushdo që hyn në tokat e armikut me siguri e garanci prej tyre, nuk i lehohet që t’i tradhëtojë ata në pasuritë e tyre, as të punojë me ta me kamatë; sa për tradhtinë e tyre, kjo është haram sepse ata i kanë dhënë sigurinë atij me kusht që ai të mos i tradhëtojë ata dhe ata të jenë të sigurtë nga ai, edhe nëse kjo gjë nuk është përmendur me gojë, sepse kjo dihet dhe është e kuptuar.” [El Mugni, 13/152; Shih gjithashtu librin “Tebjijnul Hakaik Sherh Kenzie d Dakaik”, i Ez Zejlai el hanefi, për të parë edhe fjalët e dijetarëve hanefi në këtë çështje, 3/266].

Së pesti: Vërejtje rreth Xhihadit në ditët e sotme 01. Të flasësh nëse xhihadi është i detyrueshëm apo jo në ngjarjet e reja është të flasësh për gjykimin e Allahut

Të flasësh nëse Xhihadi është i detyrueshëm apo jo në ngjarjet e reja që ndodhin është të flasësh për gjykimin e Allahut në lidhje me të; prandaj kujdes! Kushdo që do Allahun dhe botën tjetër, duhet të matet mirë dhe të meditojë gjatë në ligjet e Allahut, dhe të mos i marrë çështjet me nxitim apo xhelozi të zhveshur nga dija e sigurtë, sepse ne jemi urdhëruar që ta adhurojmë Allahun e Madhëruar ashtu si do Ai dhe jo si duam ne.

Për këtë arsye, në vijim po paraqesim disa vërejtje që i interesojnë shumë muslimanit në këtë kohë, dhe të cilat i kanë përmendur dijetarët në librat e tyre dhe i kanë shkruar në kohë trazirash dhe rrëmuje të ngjashme me gjendjen tonë sot: 1. Të flasësh nëse xhihadi është i detyrueshëm apo jo në ngjarjet e reja është të flasësh për gjykimin e Allahut, gjë e cila i përket vetëm njerëzve të veçantë, e që janë dijetarët e thelluar në dije dhe juristët e fortë të Islamit (fukahatë); Allahu i Madhëruar thotë: “Prandaj pyesni njerëzit e Librit, nëse nuk e dini!” [En Nahl, 43]. Pasi shejhi i Islamit, Ibën Tejmije përmend ngjarjen e luftimit që Ebu Bekri (radiallahu anhu) i bëri dezertorëve të fesë dhe Musejleme gënjeshtarit, pastaj përballimin me luftimin e agresorëve dhe havarixhëve dhe asaj që ndodhi mes Aliut dhe Muavijes (radiallahu anhuma), tha: “Përfundimisht, studimi dhe kërkimi në këto çështje të holla është detyrë e të veçantëve nga njerëzit e dijes (dijetarët e mëdhenj).” [Minhaxhu Sunneh, 4/504]. Ka dallim shumë të madh mes aprovimit teorik të çështjeve të Xhihadit dhe mes zbatimit praktik të tyre; dhe pikërisht këtu ndryshojnë mendimet e njerëzve, prandaj dijetarët ia kanë mbyllur njerëzve të thjeshtë këtë rrugë me vendosjen e rregullit të madh e të pathyeshëm, që thotë: “Nëse bëhet një studim për një çështje të caktuar, duhet që ai studim t’i lihet atij që e ka më të lehtë dhe që ka të bëjë me specializimin e tij, pa i ndërhyrë dhe pa dalë para tij, sepse ai ka më shumë mundësi që t’ia qëllojë të vërtetës dhe të mos gabojë.” [Tefsiri i Seadit, 2/54-55]. Allahu i Madhëruar thotë: “Kur atyre[1] u vjen ndonjë lajm që ka të bëjë me sigurinë ose frikën, ata e përhapin atë.[2] E sikur ta përcillnin atë tek i Dërguari dhe paria e tyre, patjetër që hulumtuesit e tyre do të dinin të vepronin me të[3]. Sikur të mos ishte mirësia e Allahut[4] dhe mëshira e Tij për ju, do të ndiqnit djallin që të gjithë, përveç një pakice.[5]” [En Nisa, 83]. ________________________ [1] - Që kompletojnë kundër asaj që thotë i Dërguari i Allahut, prej hipokritëve apo muslimanëve me besim të dobët. [2] - Kur mësojnë ndonjë lajm të rëndësishëm që ka të bëjë me sigurinë apo frikën, lajm që sjellin formacionet e fshehta të Profetit, qoftë për fitore kundër armikut në betejë apo për ndonjë humbje, ata shpejtojnë në përhapjen e menjëhershme të atij lajmi para se vetë Profeti të sigurohet për vërtetësinë e tij dhe pastaj ta përhapë atë; me qëllim që të fusin panik në popull. [3] - Njerëzit e ditur e të mençur me analizimet dhe hulumtimet e tyre do ta vërtetonin atë lajm pastaj do të shihnin nëse duhej përhapur apo jo në mesin e popullit, sepse kjo gjë ka të bëjë me interesat e përgjithshme të popullit dhe kështu

që duhet të analizohet dhe të shqyrtohet mirë nga Profeti sa ishte gjallë dhe nga paria dhe njerëzit e ditur pas vdekjes së Profetit, para se të publikohen. Pra, çdo çështje duhet t’u kthehet atyre që u takon prej të specializuarve dhe organeve kompetente. [4] - Në suksesin që ju ka dhënë, edukimin dhe mësimin e asaj që nuk e dinit. [5] - Njeriu me natyrën e tij është injorant dhe i padrejtë dhe vetja e tij e shtyn gjithnjë nga e keqja, por nëse ai drejtohet tek Allahu dhe i kërkon mbrojtje Atij me këmbëngulje e përpjekje të vazhdueshme, patjetër që Allahu do ta mëshirojë atë, do t’i japë sukses për çdo të mirë dhe do ta mbrojë nga djalli i mallkuar. ________________________ Në tefsirin e këtij ajeti, Shejh Abdurrahman es Seadi thotë: “Ajeti ndalon nga nxitimi dhe shpejtimi në hapjen e lajmeve menjëherë sa i dëgjon dhe urdhëron për t’u menduar para se të flasësh dhe të shohësh nëse përhapja e atij lajmi është e dobishme që ta bësh, apo e dëmshme që ta lësh.” Më pas thotë: “Kur njeriut i vjen një lajm i rëndësishëm që ka të bëjë me interesin e përgjithshëm të shoqërisë muslimane, me sigurinë dhe gëzimin e tyre ose me frikën që ju kanoset, duhet që ai të sigurohet mirë për vërtetësinë e atij lajmi dhe të mos nxitohet në përhapjen e tij, por ta kthejë atë te i Dërguari i Allahut dhe të prijësit e njerëzve, njerëzit mendjendritur dhe me dije, këshillues të urtë e të pjekur, të cilët i kuptojnë gjërat dhe i dallojnë interesat e popullit nga e kundërta e tyre; Nëse ata shohin se përhapja e lajmit është në interes të shoqërisë muslimane, gjallëri e gëzim për besimtarët dhe ruajtje e tyre nga armiku, atëherë e lejojnë përhapjen e atij lajmi, kurse në të kundërt, nëse shohin se nuk ka interes, ose ka interes të pakët por e keqja e tij është më e madhe se interesi, ateherë nuk e përhapin atë.” [Tefsiri i Seadit, 2/54-55]. Prandaj dijetarët e Sunetit dhe të Xhematit kanë raportuar se Xhihadi është çështje që i takon udhëheqësit të muslimanëve dhe është përgjegjësi e tij, dhe nuk i takon askujt prej individëve apo qytetarëve të thjeshtë që nuk u lejohet as të japin opinionin e tyre. Ibën AbdulBerr ka nxjerrë një transmetim të Umer ibën el Hattab (radiallahu anhu) ku ai thotë: “Nuk kam frikë për këtë popull nga ndonjë besimtar të cilin e ndalon besimi i vet, as nga një i shthurur i hapur, por kam frikë nga ndonjë njeri që lexon Kuran me majën e gjuhës së tij dhe e interpreton atë me interpretim të gabuar.” [Xhamiul Bejanil Ilmi ue Fadlihi, f. 568]. Një herë, shokët e Muavijes (radiallahu anhu) ishin ulur tek ai, e ai u tha: “Humbja më mashtruese për dikë që e lexon Kuranin është që të mos kuptojë gjë prej tij; mund të ndodhë që Kuranin e mëson një fëmijë, një skllav apo një grua e lirë apo skllave, pastaj polemizojnë me njerëzit e dijes dhe dijetarët!” [Xhamiul Bejanil Ilmi ue Fadlihi, f. 567].

Pra, nëse këto çështje të xhihadit i pështjellohen dikujt që beson Allahun dhe kërkon të arrijë kënaqësinë e Allahut, ai duhet të marrë për shembull dijetarët e mëdhenj, për dijen dhe urtësinë e të cilëve kanë dëshmuar mbarë ymeti musliman, dhe assesi nuk duhet që t’i ngrejë injorantët në vendin e dijetarëve. Nga cilësitë më të rëndësishme që duhet të gjenden tek ai që pyet për këto çështje të mëdha, është se ai duhet të ketë njohuri rreth qëllimeve të Sheriatit dhe parimeve të tij, dhe t’i ketë perceptuar mirë ato. Imam Shatibiu, në librin “El Muvafekat” thotë: “Kushti i parë për të arritur gradën e dijetarit që mund të japë opinion është kuptimi i qëllimeve të Sheriatit në mënyrë të plotë; kurse kushti i dytë dhe i fundit është që të jetë i aftë të nxjerrë ligje duke u mbështetur në kuptimin e tij të atyre teksteve.” [El Muvafekat, 4/105106]. Ibën Subki ka folur rreth atij që lejohet të imitohet nga njerëzit dhe aprovoi se ai dijetar i cili ka përmbushur gradën e ixhtihadit (nxjerrjes dhe dhënies së fetvasë – opinionit) dhe që ka njohuri të plotë në qëllimet dhe parimet e Sheriatit Islam dhe ka notuar në detet e tij, lejohet që të imitohet nga të tjerët, njësoj si është imituar Shafiu dhe imamët e tjerë.” [Sherhul Minhaxh, 1/55]. Kur flasim për marrjen në konsideratë të qëllimeve dhe parimeve të Sheriatit, kjo nuk është devijim nga e vërteta por kapje fortë për të. Shatibiu thotë: “Kur dikush arrin një gradë të caktuar në dije, ai i kupton qëllimet e Sheriatit në çdo çështje prej çështjeve të tij dhe në çdo fushë prej fushave të tij; ky arrin atë cilësi e cila është shkak për vendosjen e tij në vendin e pasardhësit të Pejgamberit (salallahu alejhi ue selem) në mësimin e të tjerëve, dhënien e fetvave – opinionit dhe në gjykimin sipas asaj që i bën Allahu të shohë.” [El Muvafekat, 4/106-107]. Kurse më tutje thotë: “Vendi i dijetarit dallohet më së shumti në kohë pavëmendësia ndaj konsiderimit të qëllimeve të Sheriatit në kuptimin që ai ka arritur të kuptojë.” [El Muvafekat, 4/170]. Kurse në librin “El I’tisam”, Shatibiu thotë: “Kur kërkon një gjykim për një çështje të caktuar në Sheriat, ai kërkohet nga kuptimi i përgjithshëm dhe qëllimet e përgjithshme të Sheriatit dhe jo nga një argument i caktuar i tij, çfarë do qoftë ai argument, edhe pse në vështrim të parë duket sikur shprehja e atij argumenti është gjykim i prerë për atë çështje, por ky është vetëm iluzion dhe nuk është gjykimi i vërtetë i Sheriatit.” [El I’tisam, 2/245]. Pastaj thotë: “Detyra e dijetarëve të mëdhenj është përfytyrimi i Sheriatit si një tablo e vetme, elementët e së cilës i shërbejnë njëra-tjetrës dhe plotësojnë njëratjetrën.” Më tutje thotë: “Kurse puna e atyre që ndjekin argumentet që nuk janë plotësisht të qarta, është marrja e një argumenti të caktuar, çfarë do qoftë ai argument, dhe

praktikimi i tij në mënyrë direkte dhe automatike, edhe pse gjenden argumente të tjera të përgjithshme apo të veçanta që e kundërshtojnë atë kuptim që marrin ata.” [El I’tisam, 2/245]. Ishin shkak qëllimet madhore të Sheriatit Islam ato që e bënë Umerin (radiallahu anhu) të pezullonte dënimin e vjedhjes në atë që quhet viti i urisë. Kurse për ato që po ndodhin në kohën tonë, ne themi ashtu si ka thënë imam Shatibiu (Rahimullah): “Hedhja e vështrimit te pasojat e veprave është qëllim i konsideruar në Sheriat, qofshin ato vepra konform apo në kundërshtim me ligjet e pjesshme të Sheriatit; kjo sepse dijetari muxhtehid nuk jep gjykim për një vepër të caktuar të një personi për nga kryerja apo madhësia e saj, por pasi vështron në pasojat e asaj vepre.” [El Muvafekat, 4/162]. Për shkak të këtyre qëllimeve, të cilat shumica e njerëzve nuk i kuptojnë, dijetarët kanë raportuar se çdo fetva përcaktohet sipas kohës, vendit dhe individit, dhe kjo nuk realizohet veçse me marrjen në konsideratë të pasojave dhe gjurmëve që ajo lë pas. Pradaj Ibnul Kajjim ka veçuar në librin e tij “I’lamul Muvakiin”, një kapitull me titull “Ndryshimi i fetvasë për shkak të ndryshimit të kohës dhe vendit”. Për këto kuptime që jo të gjithë njerëzit i kuptojnë, dëshmon edhe pengimi i Profetit (salallahu alejhi ue selem) nga vrasja e hipokritëve, megjithëse ai e njihte shumicën e tyre dhe e dinte se ata meritonin të vriteshin, por ai thoshte: “Kam frikë se pastaj njerëzit do të thonë se Muhamedi ka vrarë shokët e tij.” Po ashtu, ai nuk i prishi muret e Kabes që t’i vendoste në themelet e Ibrahimit (alejhis selam), dhe për këtë i tha Aishes (radiallahu anha): “Sikur populli yt të mos kishte dalë rishtazi nga kufri, do ta prishja Kaben dhe do ta ndërtojë atë mbi themelet e Ibrahimit…” Një burrë erdhi te Ibën Abasi (radiallahu anhu) dhe i tha: “A ka pendim për atë që vret një besimtar me paramendim?” Ai iu përgjigj: “Jo, asgjë tjetër përveç Zjarrit të Xhehenemit!” Kur pyetësi u largua, dikush nga të pranishmit i tha Ibën Abasit: “A kështu jep fetva tani? Ti më parë na thoshe se kush vret, mund të pendohet dhe pendimi t’i pranohet!” Ibën Abasi tha: “Po, por unë pashë se ai ishte i nxehur dhe mund të kishte qëllim të shkonte e të vriste një besimtar.” Atëherë njerëzit shkuan dhe u siguruan për këtë që tha Ibën Abasi, dhe gjetën se ishte vërtetë ashtu si tha ai.” [Tefsiri i Kurtubiut, 4/97]. Atë dijetar, tek i cili përmbushen këto cilësi madhështore, e quajmë dijetar edukues (Rabbani), të thelluar në dije, mendjendritur dhe fakih (që e kupton Sheriatin), sepse ai sheh pasojat e veprave para se t’u përgjigjet pyetjeve, kurse të tjerët i përgjigjen pyetjes pa e vrarë mendjen për pasojat që mund të sjellë ajo përgjigje. [El Muvafekat, 4/232].

Pas kësaj, duhet të jetë e ditur se nga qëllimet më të mëdha të Sheriatit Islam është: “Bashkimi, ngritja e fesë dhe fuqizimi i muslimanëve”, kurse nga pasojat shkatërruese janë: “Përçarja dhe dobësimi i muslimanëve”. Shejh Abdulatif ibën Abdurrahman ibën Hasen (Allahu i mëshiroftë të gjithë!) ka thënë: “Kush i njeh bazat e Sheriatit, e di se sa i domosdoshëm dhe i nevojshëm është udhëheqësi dhe bashkimi për çështjet e fesë dhe të dynjasë për njerëzit.” [Ed Duraru es Sunije, 9/19]. Nuk ka dyshim se një vepër e caktuar nuk mund të jetë në mbështetje të Islamit nëse ajo nuk kryhet konform Sunetit të Muhamedit (salallahu alejhi ue selem), sipas praktikës së selefëve dhe e mbështetur mbi fjalën e dijetarëve të mëdhenj edukues të ymetit, të cilët hidhnin shikimin te pasojat para se t’u përgjigjeshin pyetjeve. Që ta mësosh sa e madhe dhe e domosdoshme është pyetja e dijetarëve të vërtetë, medito pak në fjalën e Ibën Mesudit (radiallahu anhu) i cili thotë: “Njerëzit do të vazhdojnë të jenë të mirë dhe të kapur për fenë e Allahut përderisa dija do vazhdojë t’iu vijë nga shokët e Muhamedit dhe nga të mëdhenjtë e tyre; por kur dija t’iu vijë nga të vegjëlit e tyre, atëherë do të shkatërrohen.” [Taberani, 9/8589. Ibën Abdulberr në librin “Xhamiu Bejanil Ilmi ue Fadlihi”, f. 248]. Pasi t’u bë e qartë kjo çështje, bëj kujdes që të mos biesh në atë që ka paralajmëruar Umer ibën Abdulaziz (Rahimullah), ku thotë: “Nëse sheh një grup njerëzish që mblidhen fshehurazi duke u ruajtur nga masat e gjera të popullit, dije se ata po themelojnë një humbje dhe humnerë.” [Imam Ahmedi në “Ez Zuhd”, f. 48; dhe Ed Darimi, 1/347]. Nëse të pështjellohen gjërat në çfarë do çështje qoftë, dhe sheh se njerëzit janë ndarë dhe nuk di se ku është e vërteta, atëherë kapu me të vjetrën, kapu me grupin (xhematin) para se të prishet; ashtu si ka thënë një numër i madh i të parëve (selefëve), nga të cilët përmendim fjalën e Nuajm ibën Hamad, që e ka përcjellë Ibnul Kajjim në “I’alamul muvakiin”, 3/397: “Nëse xhemati prishet, atëherë kapu për atë në të cilën ishte kapur xhemati para se të prishej; e nëse je i vetëm, atëherë xhemati je ti.” Para disa vitesh ne ishim të gjithë të një fjale në lidhje me xhihadin dhe se ai ishte farz kifaje, edhe pse vëllezërit tanë në Palestinë vriten e dëbohen, dhe çdo ditë dëgjojmë e shohim diçka nga fatkeqësitë e tyre, por askush nga dijetarët nuk ka nxjerrë ndonjë fetva se xhihadi në Palestinë është farz ajn i detyrueshëm për çdo musliman në botë, megjithëse gjendja e muslimanëve atje është më e rëndë se e gjithë të tjerëve në vende të tjera ku ndodhën trazira pas tyre. Kjo ka qenë kështu që nga koha e Kryemuftiut të vendit (Arabisë Saudite), shejh Muhamed ibën Ibrahim (Rahimullah) dhe po kështu ka vazhduar pas tij. Atëherë çfarë ka ndryshuar sot? Trazirat dhe luftërat që po ndodhin në vende të tjera pas Palestinës, mos vallë nxori ndonjë të vërtetë apo të saktë të fshehur nga dijetarët; ndërkohë që çifutët

vazhdojnë të qëndrojnë në Kuds prej kohësh dhe të bëjnë masakrat që ata bëjnë?! Madje këta po akuzojnë kundërshtarët e kësaj fetvaje të re (që xhihadi sot është detyrë për çdo musliman në botë) me akuza ta paqena. Kur ndodhën ngjarjet e Bosnje-Hercegovinës, pastaj të Çeçenisë, shejh Abdulaziz ibën Baz (Rahimullah) u pyet për gjendjen e muslimanëve të Bosnjes dhe atë që po kalojnë prej shkatërrimit me qëllim të shkuljes së rrënjëve të muslimanëve nga Evropa; pas gjithë këtij shkatërrimi dhe vrasje në masë, si dhe shkelje të nderit, a përsëri kemi dyshim se xhihadi atje është farz ajn (detyrim mbi çdo musliman)? Shejh Ibën Baz u përgjigj: “E kemi sqaruar shumë herë se xhihadi është farz kifaje dhe jo farz ajn.” [Mexhmuu fetava ue mekalatin muteneviah, 18/312]. Shejh Salih el Feuzan (Allahu e ruajtë!) ka thënë: “Xhihadi ka qenë farz ajn mbi çdo musliman kur armiku rrethonte një vend musliman, dhe ky gjykim ka qenë vetëm për nënshtetasit e atij vendi dhe për muslimanët që gjenden aty.” [El Munteka min Fetava shejh Salih el Feuzan, 5/199].

02. Kurrë mos akuzo dijetarët edhe nëse ata thonë të kundërtën e asaj që beson ti

Mos i akuzo dijetarët kur thonë të kundërtën e asaj që beson ti, sepse kjo nuk është vepër e muslimanit të mirë; nëse entuziazmi yt është i lartë, dije se kjo është çështje e fesë dhe, nëse dijetarët do të flisnin ashtu si duan njerëzit, sheriati do të prishej dhe do të humbte. Për këtë arsye jemi urdhëruar që të kthehemi te Kurani dhe Suneti sipas kuptimit të Selefëve të mirë dhe ndjekësve të gjurmëve të tyre prej dijetarëve të ymetit. Para disa dekadash, në vendet muslimane ndodhën trazira dhe rebelim, dhe dijetarët folën atë duhej thënë sipas ligjit të Allahut në atë kohë, kurse disa e kundërshtuan fjalën e tyre, madje disa injorantë guxuan të flisnin kundër dijetarëve, kështu që shumë prej dijetarëve shkruajtën artikuj të posaçëm në lidhje me këto çështje, ku në mesin e atyre që shkruajtën ishin: Sead ibën Atik (vdekur në vitin 1349 AH), Umer ibën Selim (1362), Muhamed ibën Abdulatif (1367), Abdullah el Ankari (1373), Muhamed ibën Ibrahim (1389) –Allahu i mëshiroftë të gjithë ata!- ku ndër tjera shkruajtën: “Shumë prej injorantëve kanë folur kundër dijetarëve dhe njerëzve të fesë duke i akuzuar ata për servilizëm, neglizhim, mos-kryerje të detyrës me të cilën i ka urdhëruar Allahu, fshehje të dijes së vërtetë dhe heshtjen para sqarimit të saj; por nuk e dinë këta që i thonë këto fjalë se mungesa e dijetarëve dhe tallja me nderin e besimtarëve është helm vrasës, sëmundje varrosëse dhe gjynah i madh i qartë; Allahu i Madhëruar thotë: “Ata që i lëndojnë besimtarët dhe

besimtaret, duke i akuzuar për diçka që nuk e kanë bërë, në të vërtetë, i kanë ngarkuar vetes fajin për shpifje dhe një gjynah të qartë.” [El Ahzab, 58]. Poeti thotë: Pakësojeni qortimin e tyre, humbshit babanë! Ose zini vendin që ata zunë nëse jeni të zotë![1] Prej fjalëve të atyre dijetarëve ishte gjithashtu thënia e tyre: “Nga gjërat që shejtani ka futur tek disa fetarë është akuzimi i dijetarëve të muslimanëve për servilizëm, mendim të keq, mosmarrje prej tyre, gjë e cila padyshim që është humbje e dijes së dobishme, sepse dijetarët janë trashëgimtarët e profetëve në çdo vend apo kohë, dhe dija nuk mund të merret veçse prej tyre; kushdo që ndalohet nga marrja e dijes prej tyre dhe nuk e pranon atë që ata përcjellin, ka ndaluar veten nga trashëgimia e zotëriut të profetëve dhe e ka zëvendësuar atë me fjalët e injorantëve të pështjelluar të cilët nuk kanë haber nga sheriati Islam. Dijetarët janë të besuarit e fesë së Allahut, prandaj është detyrë e çdo muslimani që ta marrë fenë nga dijetarët, siç kanë thënë selefët: “Kjo dije është fe, prandaj shihni mirë nga e merrni fenë tuaj!” [Edduraru es Sunije, 9/133]. Kujtojmë këtu gjendjen e disa sahabeve kur ligji i Sheriatit Islam erdhi në kundërshtim me xhelozinë dhe entuziazmin e tyre në marrëveshjen e Hudejbijes, ku i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) lidhi marrëveshje me vrasësit e Jasirit dhe Sumejes, dhe me torturuesit e sahabeve, madje disa prej tyre kishin goditur edhe vetë të Dërguarin (salallahu alejhi ue selem) dhe kishin vendosur të brendshmet e kafshëve mbi shpinën e tij, madje tentuan edhe ta vrisnin atë; por megjithatë, i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) lidhi marrëveshje me ta që të kthehej në Medine pa e bërë Umran për të cilën kishte veshur Ihramin dhe kishte ardhur në Meke bashkë me shokët e tij. Lidhi marrëveshje me ta që t’u kthente Ebu Xhendel, i cili filloi të ngrinte zërin në mesin e muslimanëve: “O muslimanë! A do të më ktheni te idhujtarët që të më sprovojnë në fenë time?!” Madje Umeri (radiallahu anhu) i tha të Dërguari të Allahut (salallahu alejhi ue selem): – “A nuk je i dërguari i Allahut me të vërtetë? – Po! – i tha i Dërguari (salallahu alejhi ue selem). – A nuk jemi ne në fenë e vërtetë kurse ata në të pavërtetën? – Po! – i tha i dërguari (salallahu alejhi ue selem). – Atëherë përse ta ulim fenë tonë?!

– Unë jam i Dërguari i Allahut dhe nuk jam duke e kundërshtuar Allahun, dhe Allahu do të më ndihmojë dhe do më japë triumfin, -tha i Dërguari (salallahu alejhi ue selem). Pastaj Umeri shkoi te Ebu Bekri dhe i bëri të njëjtat pyetje, kurse ai iu përgjigj njësoj si i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem), dhe i tha: “Kapu për inspirimin e tij, sepse pasha Allahun, ai është në rrugën e vërtetë!” [Buhariu dhe Ahmedi]. Pra, ata nuk folën kundër transmetuesit të sheriatit dhe nuk menduan kurrë keq për të, por u nënshtruan, u përulën dhe iu bindën atij. Kështu duhet të bëjmë edhe ne, nuk duhet ta prishim mendimin për transmetuesit e sheriatit të Allahut, as të ulim vlerën e tyre, edhe nëse ata vijnë me fjalë që kundërshtojnë dëshirat tona apo ëndërrat për triumfin e kësaj feje dhe kthimin mbrapsht të kurtheve të kurth-vënësve dhe armiqësisë së zullumqarëve, pa parë me vështrimin e sheriatit; sepse triumfi i fesë nuk ndodh me dëshirën apo xhelozinë tonë, por me zbatimin e fesë sipas Kuranit dhe Sunetit me kuptimin e transmetuesve të sheriatit dhe bartësve të dijes, të cilët i ka pastruar i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) me fjalën e tij: “Këtë fe do e mbartin njerëzit e drejtë të çdo brezi që do të vijë.” Dobi: Një burrë i shkroi Umerit (radiallahu anhu) një letër ku e pyeste për dijen, dhe Umeri i shkroi: “Më pyetët për dijen; por dija është shumë herë më e madhe nga çmund të të shkruaj, por të kesh parasysh që të përpiqesh ta takosh Allahun me gjuhë të mbajtur nga përfolja e nderit të muslimanëve, me barrë të lehtë nga gjaku i tyre, me barkun bosh nga pasuria e tyre dhe i bashkuar me xhematin e tyre!” [Historia e Ibën Asakir, 10/259]. Dijetari i madh, Ibnul Kajim (Rahimullah) ka thënë: “E gjen dikë të falet natën, të agjërojë ditën dhe të ruhet nga gjynahet e vogla për pak kohë, veç kur ai e lëshon gjuhën e tij me përgojim, mbartje të fjalëve (spiunllëk) dhe tallje me nderin e njerëzve.” [Iddetu es Sabirin, f 56]. ________________________ [1] - Edduraru es Sunijetu (9/113).

03. Urdhri për Xhihad është nga detyrat dhe të drejtat e udhëheqësit

Duhet të jetë e ditur nga të gjithë se urdhri për Xhihad është nga detyrat dhe të drejtat e udhëheqësit. El Hasen el Basri thotë: “Udhëheqësit zotërojnë pesë çështje kryesore të mbarë popullit: Udhëheqjen në namazin e Xhumasë, në namazin me

xhemat, në namazin e Bajrameve, në llogoret e luftës dhe në zbatimin e ligjeve të sheriatit. Pasha Allahun! Nuk mund të zbatohet feja e Allahut në tokë veçse me ta në krye, edhe nëse ata bëjnë padrejtësi e zullum. Pasha Allahun! Allahu rregullon nëpërmjet tyre më shumë nga ajo që ata prishin.” [Xhamiul Ulumi uel hikemi, 2/117]. Sehl ibën Abdullah et Teseturi thotë: “Bindjuni sulltanit (udhëheqësit) në shtatë gjëra: Shtypjen e monedhave të arit e të argjendit, caktimin e masave dhe peshoreve, zbatimin e ligjeve, kryerjen e haxhit, të xhumasë dhe të dy festave, dhe për xhihadin.” [Tefsiri i Kurtubiut, 5/259]. Domethënien e “udhëheqjes / Pushtetit” e kanë përkufizuar dijetarët në fjalët e tyre; Ibën Abidin thotë: “Udhëheqja / Pushteti është drejtimi i pupollit në çështjet e fesë dhe të dynjasë, në vend të të Dërguarit të Allahut (salallahu alejhi ue selem).” [El hashije, 1/571-572]; dhe natyrisht që xhihadi nuk del jashtë këtyre çështjeve të fesë apo të dynjase. Pastaj thotë: “Udhëheqja është të kesh të drejtën të veprosh, pasi që zgjedhja e prijesëit nga “dijetarët e zgjidhjeve dhe të marrëveshjeve” nuk bëhet veçse për t’i aprovuar prijësit këtë të drejtë.” [El hashije, 1/571-572]. Pra, udhëheqësi apo prijësi zotëron të drejtën e veprimit dhe bindja ndaj tij është e detyrueshme për çdo individ apo qytetar, prandaj gjejmë el Kharki-n të thotë: “Është detyrë e popullit që kur vjen armiku, të lëvizin të gjithë, ata që kanë dhe ata që nuk kanë (mjete lufte), por nuk duhet të përballen me armikun veçse me lejen e prijësit, përveç nëse armiku i befason dhe nuk kanë mundësi as kohë që të njoftojnë prijësin, në këtë rast duhet ta luftojnë atë.” [Sherhu ez Zerkeshi ala metni el Kharki, 6/450]. Siç e shohim, el Kharki e konsideron detyrë mbi çdo individ (farz ajn) kushtin e marrjes së lejes nga udhëheqësi për sa i përket xhihadit. Ez Zerkeshi thotë: “Nuk lejohet të dalësh për të luftuar armikun veçse me lejen dhe urdhrin e prijësit, sepse çështjet e luftës i janë besuar atij dhe vetëm ai e di numrin e armikut dhe vendndodhjen e tij (strategjinë ushtarake), prandaj ndiqet vendimi i tij në këtë gjë; përveç nëse në ndonjë rast të veçantë është e pamundur kërkimi i lejes nga prijësi, si për shembull kur shfaqet një armik i fuqishëm në mënyrë befasuese në një vend musliman, dhe muslimanët atje i frikësohen të keqes së armikut nëse do të prisnin sa të vinte leja e prijësit (bëhet fjalë për atë kohë kur nuk kishte mjete komunikimi si ato të teknologjisë së sotme), kështu që në këtë rast ata zgjedhin të keqen më të vogël (mospritjen e lejes së prijësit) për të shtyrë një të keqe më të madhe (armikun).” [Sherhu ez Zerkeshi ala Metni el Kharki, 6/450]. Ibën Kudame, në rastin e futjes së armikut në tokat muslimane, thotë: “Nuk i lejohet asnjë muslimani të atij vendi që të mos shkojë të luftojë armikun, përveç atyre që

qëndrojnë për të mbrojtur vendin, popullin dhe pasuritë, dhe përveç atyre që i urdhëron prijësi të qëndrojnë mbrapa; sepse kur hyn armiku, luftimi i tij bëhet detyrim mbi të gjithë banorët e atij vendi… dhe nuk i lejohet askujt që të mos shkojë të luftojë armikun. Por, duhet pasur parasysh se nuk lejohet të dilet te armiku veçse me lejen dhe urdhrin e prijësit, sepse çështjet e luftës dhe xhihadit i janë besuar atij, dhe vetëm ai e di numrin e armikut dh vendndodhjen e tij, planet e armikut dhe strategjinë e tij, kështu që duhet vepruar sipas mendimit dhe urdhrit të tij; kjo është më e paqshme për muslimanët, përveç nëse kërkimi i lejes prej tij bëhet e pamundur për shkak të befasimit nga armiku, në këtë rast nuk është e detyrueshme të merret leja e prijësit, sepse interesi dhe e mira e muslimanëve është në luftimin e armikut dhe dalja tek ai, përndryshe pasojat do të ishin shumë të mëdha mbi muslimanët e atij vendi.” [El Mugni, 13/33-34]. Në një vend tjetër thotë: “Çështja e xhihadit i është besuar prijësit dhe vendimit të tij, kurse populli ka për detyrë t’i bindet prijësit për çdo vendim që aim err.” [El Mugni, 13/16]. Imam el Euzai, në lidhje me dy burra që dolën nga një vend musliman në drejtim të një vendi armik pa lejen e prijësit, tha: “Nëse dëshiron prijësi, ka të drejtë që t’i ndëshkojë ata dy.” [Er Radu ala Sijrati el Euzai, i autor Ebu Jusuf Jakub ibën Ibrahim, f. 76]. Imam Shafiu, në rastin e luftës dhe betejës thotë: “Por, ne e konsiderojmë të ndaluar daljen e një grupi të vogël përballë një grupi të madh armiku pa lejen e prijësit.” [El Umm, 7/353]. Ebu Jeala el Fera në librin “El Ahkam es Sultanije”, duke folur për caktimin e Sultanit një prijës në një zonë të caktuar, ndër tjera thotë: “Nëse provinca e këtij prijësi gjendet në kufi me armikun, nuk i lejohet banorëve të asaj province ta lufojnë vendin armik pa lejen e Sultanit, por nëse armiku sulmon, i lejohet prijësit të kësaj province t’i kthejë sulmin dhe t’i luftojë ata pa pritur urdhrin e Sultanit, sepse kthimi i sulmit është nga të drejtat e mbrojtjes dhe ruajtje e nderit.” [El ahkam es Sultanije, f. 37]. Dijetari i Islamit, Ibën Tejmije, ka thënë: “Duhet të jetë e ditur nga të gjithë se administrimi i çështjeve të njerëzve është nga detyrat më të mëdha fetare, madje as feja as dynjaja nuk do të mund të qëndronte pa të; interesi i njerëzve nuk mund të realizohet veçse në kolektiv, për shkak të nevojës që ata kanë për njeritjetrin, dhe kur ata grumbullohen, duhet patjetër që të kenë një kokë drejtuese, madje i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Kur tre persona nisen në një udhëtim së bashku, njërin prej tyre duhet ta caktojnë si të parë të tyre.” E transmeton Ebu Daudi nga hadithi i Ebu Seidit dhe Ebu Hurejrës. Kurse Imam Ahmedi ka nxjerrë në librin “El Musned” hadithin e transmetuar nga Abdullah ibën Umeri (radiallahu anhu) se i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Nuk i lejohet tre personave që janë në një zonë të pabanuar, pa caktuar një prijës mes tyre.” Pra, i Dërguari (salallahu alejhi ue selem) e ka bërë të detyruar

caktimin e një prijësi kur bashkohet një grup i vogël në një udhëtim të caktuar, për të treguar se në çdo grumbullim duhet vepruar kështu; dhe sepse Allahu i Madhëruar e ka bërë të detyrueshme urdhërimin për mirë dhe ndalimin nga e keqja, gjë e cila nuk mund të realizohet veçse me force dhe pushtet. Po kështu, të gjitha ato që ka urdhëruar Allahu si: xhihadi, drejtësia mes njerëzve, kryerja e haxhit, e xhumave dhe e festave, ndihma e të shtypurit dhe zbatimi i ligjeve të sheriatit, të gjitha këto nuk mund të kryhen veçse me anë të pushtetit dhe forcës. Prandaj thuhet se “Sulltani është hija e Allahut në tokë”, apo se “Njëqind vite me udhëheqës zullumqar është më mirë se një natë të vetme pa udhëheqës”, dhe përvoja e ka provuar këtë gjë.” [Mexhumul Fetava, 28/390-391]. Lexuesi i fjalëve të Ibën Tejmijes vëren se ai i ka emërtuar udhëheqësit me të zotët e forcës dhe luftës, kurse dijetarët me të zotët e gjuhës dhe të punës. [El Istikame, f 31]. D.m.th. që pa udhëheqës, nuk ka luftë apo xhihad. Dijetarët Sead ibën Atik, Umer ibën Selim, Muhamed ibën Abdulatif, Abdullah el Ankari dhe Muhamed ibën Ibrahim, thonë: “Nëse kuptohen mirë ajetet kuranore, hadithet profetike dhe fjalët e dijetarëve të përmendura më sipër në lidhje me detyrueshmërinë e bindjes ndaj prijësit dhe ndalimin e kundërshtimit të urdhrit të tij dhe kryengritjes ndaj tij, dhe se interesi fetar dhe material i popullit nuk mund të realizohet veçse me prijësin dhe qëndrimin të bashkuar, bëhet më se e qartë se dalja nga bindja ndaj prijësit dhe thurja e planeve kundër tij me luftë apo gjëra të tjera, është konsideruar mëkat dhe kundërshtim i Allahut dhe të Dërguarit të Tij, si dhe kundërshtim i rrugës së Ehli Sunetit dhe Xhematit.” [Ed Duraru es Sunije, 9/119]. Pastaj thonë: “Nëse kuptohet kjo, duhet të bëhet e ditur për të gjithë se Prijësi Abdulaziz ibën Abdurrahman Al Fejsal, ka marrë besën e popullit si prijës dhe udhëheqës, prandaj i gjithë populli e ka detyrim bindjen ndaj tij në ato gjëra që i ka urdhëruar Allahu prej të drejtave që i takojnë udhëheësit ndaj popullit; dhe prej këtyre të drejtave është urdhri për xhihad dhe luftimi i jomuslimanëve apo lidhja e marrëveshjeve të paqes dhe sigurisë me ta; sepse këto janë nga të drejtat e udhëheqësit; dhe nuk i lejohet askujt prej individëve nga populli që ta kundërshtojë atë në këto gjëra. Këto çështje ndërtohen mbi vështrimin dhe studimin e interesit të mbarë popullit musliman, dhe ky vështim e studim i është besuar udhëheqësit të shtetit.” [Ed Duraru es Sunije, 9/123]. Komisioni i përhershëm i Fetvave në Arabinë Saudite, ka nxjerrë fetvanë e mëposhtme: “Xhihadi për ngritur lartë fjalën e Allahut, për të mbrojtur popullin dhe fenë Islame, për të bërë të mundur transmetimin dhe përhapjen e saj dhe për të ruajtur shenjtëritë e saj, është detyrim mbi çdo musliman që ka mundësi të bëjë diçka nga këto, por për këto gjëra duhet që prijësi të dërgojë ushtrinë dhe ta organizojë atë me qëllim që të mos bëhet rrëmujë dhe kaos; prandaj hyrja në xhihad dhe shpallja e tij është çështje që i takon udhëheqësit të muslimanëve,

kurse dijetarët kanë detyrë t’ia bëjnë të qartë atij se çfarë duhet të bëjë dhe ta nxisin për luftë kur e shohin se duhet ashtu, dhe nëse ai vendos të fillojë luftën dhe kërkon ushtarë për të luftuar armikun, atëherë çdo musliman që ka mundësi duhet t’i përgjigjet thirrjes me nijetin e sinqertë për hir të Allahut, duke shpresuar fitoren e të vërtetës dhe mbrojtjen e muslimanëve dhe të Islamit; kurse ata që nuk i përgjigjen thirrjes në këtë rast, duke qenë se nuk kanë asgjë që i pengon, ata janë mëkatarë.” [Fetava el Lexhneh, 12/12]. Shejh Muhamed ibën Uthejmin (Rahimullah) ka thënë: “Nuk i lejohet ushtrisë të fillojë luftë veçse me urdhrin e udhëheqësit të shtetit, si do që të jetë çështja, sepse ata, të cilëve iu drejtohet fjala për luftë dhe xhihad, janë udhëheqësit e shtetit dhe jo individët nga populli, sepse individët duhet të pasojnë dijetarët ekspertë të zgjidhjeve dhe marrëveshjeve (Ehlul Hili uel Akd). Askujt nuk i lejohet të luftojë pa urdhrin e prijësit, përveç në rast mbrojtje, kur armiku sulmon befasisht, në këtë rast iu lejohet të mbrohen sepse lufta iu është bërë detyrim. Kurse ndalimi që të luftohet armiku pa urdhrin e udhëheqësit, është sepse kjo çështje është e lidhur mgushtë me të; lufta pa urdhrin e udhëheqësit është dalje nga bindja ndaj tij dhe shkelje e kufijve dhe e të drejtave të tij; dhe sepse sikur të lejohej lufta pa lejen e udhëheqësit, do të bëhej kaos dhe shkatërrim, çdonjëri do i hipte kalit të vet dhe do të shkonte në luftë i vetëm, ose do të bashkohesh një grup dhe do të luftonte një grup tjetër, ose do të ngrihej kundër udhëheqësit, dhe kaosi e pasiguria do të mbretëronte në çdo vend.” Në një vend tjetër, Ibën Uthejmin thotë: “Kur udhëheqësi thotë “Shkoni në luftë!”, duhet të shkohet; dhe kemi për qëllim udhëheqësin e shtetit, të parin e një shteti musliman, dhe nuk është kusht të jetë Halifja i të gjithë muslimanëve të botës, sepse kjo nuk ekziston që prej shumë kohësh, kurse i Dërguari (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Dëgjoni dhe binduni, edhe sikur udhëheqësi juaj të jetë një skllav nga Abisinia!” Nëse dikush bëhet prijës apo udhëheqës i një zone të caktuar, ai është në vendin e udhëheqësit të përgjithshëm të asaj zone apo të atij shteti, dhe fjala e tij duhet zbatuar. Që prej kohës së prijësit të besimtarëve, Uthman ibën Affanit (radiallahu anhu), ymeti musliman ka filluar të shpërndahet; Ibën Zubejri në Hixhaz, Ibën Mervani në Sham (Levant), el Muhtar ibën Ubejd e të tjerë në Irak; pra ymeti u shpërnda, dhe dijetarët e Islamit i jepnin besën e udhëheqjes dhe bindjes atyre që bëheshin udhëheqës të zonës apo vendit ku ata ndodheshin, edhe nëse ai nuk kishte të drejtën e udhëheqjes së tërësishme të muslimanëve (nuk ishte halife). Prej këtu, ne e shohim qartë humbjen e një grupi të shfaqur së fundmi që thotë se muslimanët në ditët e sotme nuk kanë udhëheqës, kështu që nuk i japin besën e imamit asnjë udhëheqësi, Allahu na ruajtë! Unë nuk e di nëse këta njerëz duan që gjendja e muslimanëve të shndërrohet në rrëmujë e kaos për shkak se njerëzit nuk kanë udhëheqës t’i drejtojë, apo duan të thonë se çdo njeri është prijës i vetvetes?! Nëse këta njerëz vdesin pa pasur besë prijësi mbi qafat e tyre, ata vdesin me vdekje të injorancës, sepse të gjithë muslimanët, që prej shumë e shumë kohësh, i kanë dhënë besën çdonjërit që ka ardhur në pushtet në një zonë apo vend të caktuar, qoftë me paqe apo me forcë, dhe e kanë konsideruar atë për prijësin e tyre. Këtë gjë

e kanë theksuar dijetarët në librat e tyre, si Saneani (ka vdekur në vitin 1768) në librin “Subulus Selam”. Më pas (Ibën Uthejmin) thotë: “Kjo (hilafeti) është diçka e parealizueshme sot, dhe ky është aktualiteti. Vendet e një zone të caktuar bëjnë zgjedhje dhe grinden për pushtet, paguajnë ryshfet dhe shesin veten; kështu që, nëse njerëzit e një vendi të caktuar nuk mund të caktojnë një prijës për vendin e tyre veçse me zgjedhje të tilla të falsifikuara, atëherë si do të bëhej kjo e mundur për të caktuar udhëheqës për mbarë muslimanët?! Kjo është e pamundur. Kur udhëheqësi i një shteti urdhëron dikë për të shkuar në luftë, ai individ apo grup e ka për detyrë të shkojë, sespe Allahu i Madhëruar thotë: “38. O besimtarë! Çfarë keni që ngurroni e mbërtheheni fort për toke kur ju thuhet: “Dilni në luftë, në rrugën e Allahut?! A jeni të kënaqur me jetën e kësaj bote, në vend të së amshueshmes?! Kënaqësia e kësaj bote, në krahasim me atë të botës tjetër, është shumë e vogël. 39. Nëse nuk shkoni në luftë, Ai do t’ju ndëshkojë me dënim të dhembshëm dhe do t’ju zëvendësojë me një popull tjetër; Atij ju nuk do të mund t’i bëni dëm aspak, se Allahu është i Fuqishëm për çdo gjë.” [Et Teube, 38-39]. Kurse i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Kur urdhëroheni për të shkuar në luftë, shkoni menjëherë!” Dhe sepse, sikur njerëzit të mos i binden prijësit në këtë rast, do të ndodhte dëm i madh për Islamin dhe muslimanët, sepse armiku do të luftonte e do të përparonte kur nuk do të gjente kush t’i bënte ball dhe ta ndalte.” [Esh Sherh el Mumti, 8/12-13].

Vërejtje! Pasi është bërë e qartë se çështja e xhihadit i është besuar prijësit të vendit, duhet të dihet nga të gjithë se prijësi ka të drejtë të bëjë marrëveshje armëpushimi dhe paqeje me atë vend që ai e sheh se është në të mirën e muslimanëve. Ibën Kethiri thotë: “Në rast se armiku është i madh në numër, lejohet lidhja e marrëveshjes së paqes me të, siç argumenton ajeti i Kuranit: “Nëse ata shfaqin prirje për paqe, atëherë edhe ti ano nga ajo dhe mbështetu tek Allahu, sepse, vërtet, Ai dëgjon dhe di gjithçka.” [El Enfal, 61]. Dhe siç veproi i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) në ditën e Marrëveshjes së Hudejbijes.” [Tefsiri i Ibën Kethirit, 2/322-323]. Kurse Ibën Haxheri thotë: “Lidhja e marrëveshjes për paqe kufizohet me kusht që ajo të jetë më e mirë për Islamin dhe muslimanët, por nëse Islami është në gjendje triumfi mbi armikun, dhe marrëveshja për paqe nuk ka ndonjë interes, atëherë nuk lejohet.” [Fet’hul Bari, 6/275-276].

Ai që e përcakton nëse duhet bërë marrëveshje paqeje apo jo është udhëheqësi i shtetit dhe askush tjetër. Ibën Kudame thotë: “Nuk lejohet lidhja e marrëveshjes për paqe veçse nga prijësi ose mëkëmbësi i tij, sepse kjo çështje lidhet me mendimin dhe vendimin e prijësit sipas asaj që ai e sheh më të dobishme, siç e sqaruam më sipër; dhe sepse lejimi i kësaj për dikë tjetër përveç prijësit, do të thotë shfuqizim i xhihadit në mënyrë totale apo në atë zonë të caktuar, dhe kjo është ndërhyrje në çështjet e prijësit dhe shkelje e të drejtës së tij.” [El Mugni, 13/157]. Më pas thotë: “Në rast se prijësi lidh marrëveshje për paqe pastaj vdes ose shkarkohet, marrëveshja e tij nuk prishet, por ai që vjen më pas duhet t’i përmbahet asaj, sepse prijësi i mëparshëm e ka lidhur atë me përpjekjen e tij për të bërë më të mirën.” Pastaj thotë: “Nëse prijësi lidh marrëveshje për paqe, ai duhet ta zbatojë atë, sepse Allahu i Madhëruar thotë: “O besimtarë! Zbatoni marrëveshjet!” [El Maide, 1], dhe në një ajet tjetër thotë: “Respektojeni marrëveshjen me ta deri në fund.” [Et Teube, 4].” [El Mugni, 13/157]. Ebu Jeala el Fera’, në librin el Ahkam es Sultanije, në lidhje me detyrat e popullit kundrejt prijësit, thotë: “Prej këtyre detyrimeve është që t’ia besojnë atij çështjet e tyre dhe ta lënë atë t’i rregullojë ato, në mënyrë që të mos përplasen mendimet e tyre, ndërsa Allahu i Madhëruar thotë: “E sikur ta përcillnin atë çështje tek i Dërguari dhe paria e tyre, patjetër që hulumtuesit e tyre do të dinin të vepronin me të.” [En Nisa, 83]. Nëse njerëzve iu bëhet e qartë diçka që i ka shpëtuar prijësit, ia sqarojnë dhe i japin sugjerime atij, dhe kjo është diçka që Allahu e ka nxitur.” [El Ahkam es Sultanije, f. 47]. Kurse Ibnul Kajjim thotë: “I lejohet prijësit që të kërkojë marrëveshje për paqe nga armiku kur sheh se kjo është për të mirën e muslimanëve, dhe kjo nuk kufizohet vetëm me rastin kur armiku e kërkon këtë i pari.” [Zadul Miad, 3/304]. Përmendëm më sipër fjalën e disa dijetarëve si: Sead ibën Atik (vdekur në vitin 1349 H), Umer ibën Selim (v. 1362 H), Muhamed ibën Abdulatif (v. 1367 H), Abdullah el Ankari (v. 1373 H), Muhamed ibën Ibrahim (v. 1389 H) në lidhje me dhënien e besës Imam Abdulaziz ibën Abdurrahman Al Fajsal; por i përmendëm këtu me vitet e vdekjes së tyre, për ta kuptuar lexuesi i nderuar se në atë kohë (vitet 1900-1932) kanë ndodhur sprova dhe rrëmuja të mëdha, dhe injorantët flisnin kundër dijetarëve dhe udhëheqësve për shkak të marrëveshjeve që lidhte mbreti Abdulaziz me Anglezët. Shejh Abdulaziz ibën Bazi (Rahimullah) thotë: “Lejohet lidhja e marrëveshjes së paqes me armiqtë, qoftë në mënyrë të përkohshme apo të përhershme, nëse prijësi i muslimanëve mendon se kjo është për të mirën e muslimanëve, sepse Allahu i Madhëruar thotë: “Nëse ata shfaqin prirje për paqe, atëherë edhe ti ano nga ajo dhe mbështetu tek Allahu, sepse, vërtet, Ai dëgjon dhe di gjithçka.” [El

Enfal, 61]; dhe sepse i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) i ka bërë të dyja këto lloj marrëveshjesh.” [Mexhmuu Fetava ue mekalatin muteneviah, nga shejh Abdulaziz ibën Baz, 18/438]. Vlen të përmendet këtu se djalli i mallkuar i shkon nga rrugë të ndryshme atyre që i adresohen bamirësisë dhe dijes, ku fillimi dhe baza e atyre rrugëve është mendimi i keq për udhëheqësin e shtetit, gjë e cila është në kundërshtim me rrugën e selefëve, ndjekësve të gjurmëve profetike; Sead ibën Atik, Umer ibën Selim, Muhamed ibën Abdulatif, Abdullah el Ankari dhe Muhamed ibën Ibrahim, kanë thënë: “Nga gjërat që ka futur djalli, është gjithashtu mendimi i keq për udhëheqësin e shtetit dhe mosbindjen ndaj tij, gjë e cila është nga mëkatet më të mëdha dhe nga feja e injorantëve, të cilët nuk e shohin dëgjimin dhe bindjen ndaj prijësit prej fesë Islame, dhe secili prej tyre ecën me kokën e vet.” [Ed Duraru es Sunije, 9/135]. “Pra, është e ndaluar thyerja e urdhrit të udhëheqësit dhe kundërshtimi i tij në pushtetin e tij, në vendimet e tij dhe në marrëveshjet që ai lidh me shtetet e tjera, sepse ai është përfaqësues i muslimanëve dhe synon të mirën dhe interesin e tyre, madje vështrimi i tij për ata është më i mirë se vështrimi i vetë atyre për veten e tyre, sepse me anë të pushtetit të tij qëndron rregulli i fesë dhe bashkohet fjala e muslimanëve.” [Ed Duraru es Sunije, 9/135].

Së gjashti: Shenja dhe orientime për pasuesit e Sunetit që i mungojnë shumë prej të rinjve të ymetit

Ebu Dheri (radiallahu anhu) thotë: “Ngadalë, ngadalë, o njerëzit e Islamit, sepse unë kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (salallahu alejhi ue selem) të thotë: “Pas meje do të vijë një mbret, dhe ju duhet ta përkrahni atë. Kush kërkon ta poshtërojë atë (mbretin), ka bërë një të çarë në kufirin e Islamit dhe atij nuk i pranohet pendimi deri sa ta kthejë kufirin ashtu siç ishte!” [Es Sunnetu, i Ibën Ebi Asim, nr. 1079; shejh Albani ka thënë se zinxhiri i transmetuesve të tij është i saktë (sahih)]. El Karafi thotë: “Rregulli i përmbledhjes së interesave të përgjithshme shoqërore është i detyrueshëm dhe ai nuk mund të qëndrojë veçse me madhërimin e dijetarëve në zemrat e popullit; kur populi flet kundër diejtarëve apo i përçmon ata, atëherë interesi shoqëror është i paarritshëm.” [Edh Dhehijra, 13/234]. Abdullah ibën Mesudi (radiallahu anhu) ka thënë: “Do të vijë një kohë kur gjërat do të pështjellohen, por ju duhet të jeni të matur; që dikush të jetë ndjekës në të mirë është më mirë se të jetë kokë në të keqe.” [Musannef Ibën Ebi Shejbe, 7/456, dhe Shuabul Iman, i Bejhekiut, 7/297].

Imam Ahmedi ka nxjerrë një transmetim me sened të mirë nga Zejd ibën Thabit (radiallahu anhu) se ky ka thënë: “I Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) ka thënë: “Tre gjëra nuk i urren kurrë zemra e muslimanit: Kryerja e e një vepre me sinqeritet për Hir të Allahut, këshillimi i udhëheqësve të shtetit dhe qëndrimi i bashkuar me masën e muslimanëve (xhematin), sepse lutja e tyre i përfshin ata nëse janë me xhematin.” [El Musned, 5/183]. Shejhu i Islamit, Ibën Tejmije thotë: “Këto tre gjëra përmbledhin të gjitha bazat e fesë dhe rregullat e saj, përmbledhin të drejtat e Allahut dhe të drejtat e robërve të Tij, dhe rregullojnë interesat e kësaj bote dhe të botës tjetër.” [Mexhmuul Fetava, 1/18]. Shejh Muhamed ibën Abdulvehab, në lidhje me këto tre gjëra, ka thënë: “Nuk ka ndodhur ndonjë çekuilibrim në fenë dhe jetesën e njerëzve veçse për shkak të prishjes së këtyre trejave ose njërës prej tyre.” [Çështjet e injorancës në veprat e shejh Muhamed ibën Abdulvehab, 1/236]. El Alusi, në interpretimin e fjalës së Allahut: “Sikur Allahu të mos i pengonte disa njerëz me të tjerë, toka do të ishte shkatërruar, por Allahu ka mirësi të madhe ndaj krijesave.” [El Bekare, 251], thotë: “Në këtë ajet theksohet virtyti i mbretit, pa të cilin nuk do të rregulloheshin çështjet e botës, prandaj thuhet: “Feja dhe mbreti janë binjakë; me ngritjen e njërit, ngrihet edhe tjetri, sepse feja është koka kurse mbreti është roja; kush nuk ka kokë, nuk ekziston, kurse kush nuk ka rojë, do të humbë.” [Ruhul Meani, 1/174]. Ibën Uthejmin, në lidhje me të drejtat e udhëheqësit dhe të popullit, thotë: “Mbushja e zemrave me urrejtje kundër udhëheqësve sjell sherr dhe rrëmujë, dhe po kështu, mbushja e zemrave me urrejtje kundër dijetarëve sjell nënçmim të tyre dhe si pasojë, nënçmim të Sheriatit që ata dijetarë mbartin. Nëse dikush përpiqet të pakësojë nga respekti i dijetarëve apo i udhëheqësve, atëherë do të humbë edhe sheriati edhe siguria.”

Mbyllje

Pas këyre temave përkujtuese dhe këshilluese në çështjet e xhihadit, shtroj një pyetje rreth historisë së Ebu Basir Utbeh ibën Usejd (radiallahu anhu), i cili i tha të Dërguarit (salallahu alejhi ue selem), kur ky e ktheu atë te idhujtarët në bazë të marrëveshjes se Hudejbijes: “O i Dërguari i Allahut! A po më kthen te idhujtarët që të më sprovojnë në fenë time dhe të tallen me mua?”

Megjithatë, i Dërguari (salallahu alejhi ue selem) e ktheu atë te mohuesit kurashit, kurse zemrat e muslimanëve po dridheshin dhe sytë i kullonin lot për atë djalë të Islamit që po i dorëzohej njerëzve më të ulët në tokë; përse nuk e ndihmoi i Dërguari i Allahut (salallahu alejhi ue selem) Ebu Basirin dhe ata që ishin me të? Përse i dorëzuan ata te idhujtarët kurashit? Përse nuk dërgoi dikë prej sahabëve që t’i ndihmonin ata, qoftë edhe fshehurazi? Ku është roli i popullit që nuk ka frikë askënd tjetër veç Allahut në fenë e Allahut, dhe luftojnë me trupat dhe pasuritë e tyre, madje kanë qenë shumë herë më të lartë se të rinjtë e kokës sonë në besim, largpamësi, frikë nga Allahu, kërkim të asaj që është tek Allahu dhe mos-interes në dynja por dashuri për botën tjetër…dhe … dhe…? Përgjigja e këtyre pyetjeve është e gjithë ajo që kaloi në këto fletë, por në mënyrë të përmbledhur themi: Islami qëndron me xhematin (masën e bashkuar të muslimanëve); xhemati qëndron me prijësin; prijësi qëndron me dëgjimin dhe bindjen e popullit ndaj tij; dhe se xhihadi dhe çdo gjë që lidhet me të nga marrëveshjet e ndryshme mes vendit musliman dhe vendeve të tjera, janë nga të drejtat e prijësit dhe detyrat e tij, dhe të askujt prej njerëzve të thjeshtë prej popullit, të cilët kanë vetëm të drejtën e këshillimit dhe konsultimit, duke vazhduar në dëgjim dhe bindje ndaj prijësit, edhe nëse mendimet e tyre ndryshojnë. Për t’u qartësuar më shumë përgjigja: Pyetje: Përse nuk u ndihmua Ebu Basiri dhe shokët e tij? Përse iu dërëzuan ata idhujtarëve kurashit? Përse nuk u dërguan ndihmues për të dhe shokët e tij qoftë edhe fshehurazi? Përgjigje: Për shkak të marrëveshjes që kishte lidhur me mohuesit dhe idhujtarit dhe aktit të paqes me ta. Pyetje: Ku është roli i popullit që nuk ka frikë askënd tjetër veç Allahut në fenë e Allahut, dhe luftojnë me trupat dhe pasuritë e tyre, madje kanë qenë shumë herë më të lartë se të rinjtë e kokës sonë në besim, largpamësi, frikë nga Allahu, kërkim të asaj që është tek Allahu dhe mos-interes në dynja por dashuri për botën tjetër…dhe … dhe…? Përgjigje: Iu nënshtruan prijësit të tyre me dëgjim dhe bindje dhe besuan se çështjet e marrëveshjeve dhe akteve të paqes me idhutjarët i përkisnin prijësit të tyre (salallahu alejhi ue selem) edhe pse mund të kishin mendim të kundërt me të.

Lus Allahun e Madhëruar të na udhëzojë ne dhe vëllezërit tanë muslimanë në të drejtën dhe në marrjen për gjykues Kuranin dhe Sunetin, dhe të na mundësojë mbyllje të jetës me mbylljen e lumturisë së përjetshme; Allahu na faltë ne, prindërit tanë dhe dijetarët tanë! Allahu është i Gjithëdijshmi, dhe paqja e bekimet e Allahut qofshin mbi të Dërguarin tonë, Muhamedin, dhe mbi familjen e shokët e tij! Përfundimi i shkrimit të këtyre fletëve ishte në datën 20/ Dhul Kaade / 1423 AH. Allahu i dhëntë sukses të gjithë muslimanëve për nijet të pastër dhe vepër të mirë! Allahu na bëftë prej thirrësve në të vërtetën dhe të qëndrueshëm në të! Lavdëroi: Dijetari i madh Salih ibën Feuzan ibën Abdullah el Feuzan Autor: Shejh Abdullah ibën Sead ibën Muhamed Eba Husejn

Të drejtat e bashkëshortëve

Shejkh Sulejman Er-Ruhajlij (Allahu e ruajttë!) Burimi: Hak-ku Ez-Zeuxhejni

01. Familjet e shëndoshta sjellin vende të shëndosha Me të vërtetë falënderimi i takon vetëm Allahut. Atë e falënderojmë dhe vetëm prej

Tij falje dhe ndihmë kërkojmë. I lutemi Allahut që të na ruajë nga të këqijat e veteve dhe veprave tona. Atë që Allahu e ka udhëzuar, nuk ka se kush ta humbë, dhe atë që Allahu e ka humbur, nuk ka se kush ta udhëzojë. Dëshmoj dhe deklaroj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut, i Cili është i Vetëm dhe pa shokë dhe dëshmoj dhe deklaroj se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Allahut.

ُ‫َهْ َْنَّاَفََ ا ْهناَفََ َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ْذ‬ ‫ل كف‬ ‫س َر اََخْف ْوِْرةاص َْ فالن ْ ْ اََْاَّنف ْو فالْ ْاَُّْ َْ َفر ْه نف‬ َ ‫ُّه‬

“O ju të cilët keni besuar! Friksojuni Allahut me një frikë të vërtetë, dhe mos vdisni vetëmse duke qenë musliman!”

ُ‫ُِّ ِْذُّ ْيُ ْذ‬ ‫ا َ كهَّ َْرَّْْماص َ نيَا ْلِن ام افص َْنَّاَفََ َ نن اف‬ ‫َهْْ َفخ رن َل َ ف‬ ‫ذرف َل ْجُ فالُ َه َن اي َُْ ْو ِْ نف‬ َ ‫د ٌْ َو ْج ْيُ َه َن ْيُ ْو َْ ْرلْف ْو‬ ْ ‫ْو َر‬ ُ ‫سُب َ ِّْ َث‬ ََ‫َهْ ْوَْنَّاَف‬ ‫سُب اَخْف َ نيَا كف‬ ‫ْرْ َذ ام َفص ُِّْخْف كف‬ ْ َُُ‫ْل ََذ‬ ْ ْ ْ ‫َهْ َْخنف ْوَْ ْ َل ْهُ ْفي َِ َفر‬ “O ju njerëz! Frikësojuni Allahut, i Cili ju krijoi prej një njeriu të vetëm, dhe prej tij krijoi bashkshorten e tij, dhe prej atyre te dyve krijoi shumë burra e gra. Dhe frikësojuni Allahut, me emrin e të Cilit ju përbetoheni dhe ruani lidhjet tuaja farefisnore. Se me të vërtetë Allahu është mbi ju Mbikqyrës.”

ُ‫َهْ َْنَّاََ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ْذ‬ ‫لَْذَُْ َْ ََ ُفال ْوَاَ اََ نف‬ ‫نف‬ َ ‫َهْ ذا َط َعف ْو ْهَّ واراَ ِْ ام َفص ْ ام َصف ْو ْذ َف َل َفر ِ ْ َْ َُْ ْ ام َفص ْ ام َفص ذا‬ ْ ‫م َرفَف‬ ‫لَ ْ فرا‬ ‫ْ َِْذ َُُ ِْ ََ ٌَُ ِْ ْف‬ ‫ٌُ َِّْْ َفْ ْو ْل ا‬ “O ju të cilët keni besuar! Frikësojuni Allahut dhe flisni fjalë të drejta. Jua mundëson ju Allahu të veproni vepra të mira dhe jua fal ju gjynahet e juaja. Kush i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij, me të vërtetë ka fituar një fitore të madhe.” Fjala më e mirë është fjala e Allahut dhe udhëzimi më i mirë është udhëzimi i Muhamedit (salAllahu alejhi ue sel-lem!). Veprat më të këqia janë risitë në fe, çdo risi është bidat, çdo bidat është humbje dhe çdo humbje është në zjarr. O ju vëllezër të nderuar! Ne jemi mbledhur në këtë natë, në natën e premte në të cilën e lus Allahun e Lartësuar që ta bekojë këtë (natë), t`i bekojë ata që po e përjetojnë këtë (natë) dhe ta bekojë atë që ne do të themi në këtë natë. Ne jemi mbledhur për një çështje shumë të madhe, dhe si most ë jetë e tillë kur ajo (çështje) ka lidhje me familjen, e cila (familja) është nga shoqëria, e cila (familja) është sikurse zemra për trupin.

Ashtu sikurse zemra, nëse ajo (zemra) është e shëndoshë, atëherë edhe i gjithë trupi do të jetë i shëndoshë dhe nëse ajo (zemra) është e sëmurë, atëherë do të sëmuret edhe pjesa tjetër e trupit. E njëjta vlen edhe për familjen, nëse ajo është e shëndoshë, atëherë edhe e gjithë pjesa tjetër e qytetit do të jetë e shëndoshë, dhe nëse ajo (familja) është e sëmurë, atëherë edhe e gjithë pjesa tjetër e qytetit është e sëmurë. E si mos të jetë kjo çështje shumë e rëndësishme kur ajo lidhet me qëndrueshmërinë e njeriut. Nëse zemra dhe jeta e njeriut janë të qëndrueshme, atëherë edhe adhurimi i tij do të jetë i tillë, do të jetë i frikësuar në namazin e tij, i zellshëm në agjërimin e tij dhe rrugët drejtë adhurimit do të bëhen të shëndritshme. E si të mos jetë kjo temë e përshtatshme që të flasin për të nxënësit e dijes, kur ajo i intereson burrit, gruas, të riut, të rejës, djalit, vajzës. I interson atyre që sapo janë martuar dhe atyre që po planifikojnë që të martohen. Me fjalë të tjera. Kjo temë i intereson të gjithë shoqërisë, gjë e cila është paracaktuar në librin e Zotit tonë dhe në Sunnetin e të Dërguarit tonë (salAllahu alejhi ue sel-lem!). Feja jonë Islame është fe e mëshirës për të gjithë botrat. Është fe e mirësisë, lumturisë, kënaqësisë dhe e drejtësisë. Ka sjellur (kjo fe) atë që iu bën dobi njerëzve në këtë botë dhe në botën tjetër dhe në çdo kohë dhe vend. Njerëzimi nuk do të gjejë lumturi vetëm se me fenë e njeriut më të mirë, me fenë e Muhamedit (salAllahu alejhi ue sel-lem!). Në çdo gjë që Allahu i Lartësuar ka urdhëruar, vetëm se do të gjesh në të dobi, përfitime dhe gjëra të mira të cilat nuk mund të numërohen. Dhe në çdo gjë që ka ndaluar Allahu, do të gjesh në të lëndime dhe gjëra të këqia të cilat nuk mund të numërohen. Me të vërtetë që islami i ka dhënë rëndësi çdo aspekti të jetës. Nuk ka asnjë aspekt nga aspektet e jetës tënde o ti mysliman, vetëmse islami e ka shpjeguar dhe qartësuar atë. Prej tyre është, rëndësia e madhe që i ka dhënë islami përmisimit dhe bashkimit të shoqërisë. Përderisa përmisimi i shoqërisë është i lidhur me përmisimin e familjes dhe bashkimi i shoqërisë është rrezultat i bashkimit të familjes, gjithashtu edhe lumturia e familjes është e lidhur me martesën, prandaj edhe islami i ka dhënë rëndësi të madhe çështjes së martesës. Allahu i Lartësuar ka urdhëruar për martesën në librin e Tij. Ka thënë Allahu i Lartësuar:

َُ‫ك َ تٌهمرو َثتَّثو انَنح ُ هنيمما ه يادو تنا َماو ام ٌمو هن تِلو‬ ‫ََ ه َمت ت َوا ٌن ه َو‬ ‫ُىنو َ ُ َا هن تلوَُ َّ و‬ ‫ٌل ه‬ “Martohuni me ato gra që ju pëlqejnë: me dy, me tri apo me katër dhe nëse frikësoheni se nuk do të mbani drejtësi atëherë (martohuni) me një.“

Gjithashtu edhe i dashturi, i besueshmi (salAllahu alejhi ue sel-lem!) ka urdhëruar për martesën duke iu thënë të rinjëve: “O ju të rinjë! Ai i cili ka mundësi prej jush që të martohet, atëherë le të martohet, sepse ajo (martesa) e ulë shikimin dhe e ruan organin.”

02. Martesa është vetëm pozitive Tek martesa, o ju të dashurit e mi, ka qetësi në shpirt dhe lumturi në zemër, ruajtje të organit, të nderit dhe ulje të shikimit. Në të ka të mira të shumta për individin dhe për shoqërinë. Në të ka një cilësi dhe karakteristikë të madhe, e cila është, shumimi i ummetit të Muhammedit (salAllahu alejhi ue sel-lem!) me anë të sëcilit do të realizohet të krenuarit e të Dërguarit tonë (salallahu alejhi ue sel-lem!) me ummetin e Tij përpara ummeteve të tjera në Ditën e Gjykimit. Ajo (martesa) është shkaku i ekzistencës së njerëzimit dhe një rrugë për miqësi dhe bashkpunim midis individëve dhe shoqërisë. Ajo shton dashurinë midis familjeve dhe bën që zemrat të afrohen dhe distancat të zvogëlohen. Sa e sa familje nuk e njohin njëra tjetrën vetëm se nga larg, dhe kur ata martohen midis njëri-tjetrit, atëherë afrohen familjet sikur të jenë një familje e vetme. Me pak fjalë, martesa është e gjitha e dobishme dhe shtylla e shoqërisë rretullohet rreth saj. Kështu që erdhi islami me çdo gjë e cila e forcon dashurinë midis bashkshortëve. Pra, martesa në islam është, pëlqim, mëshirë, dashuri, qetësi për shpirtin, mendje e qetë dhe zemër harmonike.

03. Martesa në Islam sugjeron dashurinë Martesa në fenë tonë, o ju të dashurit e mi, nuk është një lidhje e pashpirtë midis dy vetave, porse ajo është një lidhje të cilës muslimani i jep rëndësi dhe e din se ajo çfarë kërkohet prej saj është, dhënia e dashurisë, paqja, harmonia dhe gëzimi për te dy palët. Zoti i jonë i Lartësuar thotë:

‫خ اذُْ َْ َرف ْو َه ََّف‬ ‫َّ ْماص َْرْلْف ِ ْ َف‬ ‫س ام َصف َ كه َف‬ َ ‫س امناََ ِ ْ ٌَ ْوَ ُجُ ِْرلا‬ َ ْ ‫ْو ْلهَ َْ فتُ نه َِْن فخُ ِْ َذنْماص ْو ْجنْ ْفَ َْ ْ َذ ْيُ َ كة‬

“Dhe një prej shenjave të Tij është që prej jush krijoi për ju bashkshortet tuaja, që të qetësoheni pranë tyre, duke bërë midis jush dashuri dhe mëshirë.” Nëse njerëzit do t`iu përmbaheshin çdo gjëje që solli islami në çështjen e martesës, do të realizohej në mesin e tyre dashuria, gëzimi do të mbulonte shtëpitë e tyre dhe çdo gjë rreth tyre. Për shkak të gjthë asaj që u përmend, islami i ka obliguar bashkshortët me disa të drejta, të cilat i ofrojnë atyre një jetë të këndëshme, të qetë, të lumtur dhe të qëndrueshme, e cila përbëhet nga dashuria, ndershmëria dhe sinqeriteti.

04. Zgjedhja e burrit dhe e gruas Të drejtat e bashkshortëve, o ju vëllezër dhe o ju të dashur, ka të drejta para kërkesës për martesë, ka të drejta gjatë kërkesës për martesë, ka të drejta gjatë bërjes së aktit të martesës dhe ka të drejta pasi që është bërë akti i martesës. Një nga të drejtat e bashkshortëve para kërkesës për martesë është, e drejta e zgjedhjes, gjë e cila duhet të jetë e bazuar mbi parimet fetare, në devotshmëri dhe mbi moralin e mirë. Në këtë mënyrë burri duhet të dëshiroj që të martohet me një grua për shkak të devotshmërisë, fesë dhe moralit të mirë të saj. Sikurse edhe gruaja duhet të dëshiroj që të martohet me një burrë për shkak të devotshmërisë, fesë dhe moralit të mirë të tij. Sepse këto cilësi janë bazat e mirësisë dhe lumturisë. Atij që i mungon feja, i mungon mirësia dhe nuk ka mirësi në atë që nuk ka fe (nuk është fetar) edhe nëse ai zotëron të gjitha shkaqet e lumturisë. Prandaj edhe Zoti i jonë i Lartësuar ka thënë:

‫س َ َ َن َر ْفص ِاوْاََ ْوَ نيَذَّْف َهن ام َصف ا ْهناََ َ نيَذَّْف نف‬ ‫ِ ْْل ْجُ َف‬ َ‫َها ْذ َرِْ فع‬ “Allahu do t`i ngritë (në shkallë të larta) ata të cilët besuan prej jush dhe ata të cilëve i është dhënë dija.“ Allahu i Lartësuar e mundësoi që arritja e ngritjeve të gradave të arrihet me anë të dijes, nëse është e shoqëruar me besim. Sespse e mira nuk mund të arrihet vetëm nëse është e shoqëruar me fenë. Nëse mungon feja, mungon mirësia edhe nëse gjenden tek njeriu shumë shkaqe të lumturisë. Bukuria nuk sjellë dobi në drejtimin e jetës bashkshortore nëse nuk ekziston (në mesin e bashkshortëve) feja. As pasuria nuk bën dobi nëse nuk ekziston feja. As prejardhja nuk bën dobi nëse nuk ekziston feja.

Është e domosdoshme që feja të jetë e lidhur me moralin e mirë. Sepse rruga e jetës bashkshortore është e gjatë, në të ka kërkesa dhe bashkjetesë të përhershme. Që të jetë jeta martesore e fortë dhe e qëndrueshme, ka nevojë që të jetë e ndërtuar mbi fe dhe mbi moralin e mirë.

05. Një grua e cila të ndihmon për në Xhenet Martesa o ju vëllezër nuk është rrëmujë. Martesa o ju vëllezër është diçka e përhershme. Njeriu në shtëpinë e tij i heq ato rroba që i kishte veshur jashtë shtëpisë së tij. Ai jeton me një grua e cila kërkon të drejtat e saj, dhe ai kërkon prej asaj të drejtat e tij. Ata jetojnë sëbashku një kohë të gjatë. Këtë çështje nuk mund ta gjykosh apo ta bësh të vazhdueshme, korrekte, të qëndrueshme në të cilën të ketë dashuri dhe lumturi vetëmse me fe dhe moral të mirë. Çdo gjë o ju të dashur zhduket me kalimin e kohës, përveç fesë dhe moralit të mirë të cilat qëndrojnë të shëndriçme duke ia ripërtërirë mirësitë dhe lumturitë bashkshortëve. Për këtë shkak erdhi edhe këshilla e të dashurit dhe të Dërguarit tonë (salAllahu alejhi ue sel-lem!) për bashkshortët rreth kësaj çështje. Ai tha duke iu drejtuar burrit: “Martohet gruaja për katër arsye: për pasurinë e saj, prejardhjen e saj, bukurinë e saj dhe për fenë e saj. Martohu me atë fetaren, të lumshin duart.” Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) e nxit burrin që të martohet me gruan fetare dhe tha: “Gjithësecili prej jush (duhet të sigurohet që) të ketë një zemër falënderuese, një gjuhë përkujtuese dhe një grua besimtare që e ndihmmon ndonjërin prej jush për çështjet e botës tjetër.“ Nëse të janë dhënë këto tri gjëra, të është dhënë e gjithë e mira. Zemër falënderuese, gjuhë përkujtuese dhe një grua e mirë dhe fetare e cila të ndihmon për botën tjetër..

Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) ka thënë: “Dynjaja është kënaqësi dhe kënaqësia më e mirë e saj është gruaja e devotshme.“ Nuk është gruaja (grua) për shkak të pasurisë dhe bukurisë së saj dhe as me krenarinë e gjyshërve. Porse ajo (është grua) me dëlirësinë dhe pastërtinë e saj për burrin dhe fëmijët.

– absolutisht jo,

– dhe me drejtësinë e saj

06. Jepja vajzën atij që i frikësohet Allahut Thotë Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) për të drejtat e gruas. Më lart qartësoi (të drejtat) e burrit. A ka qartësuar Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) diçka rreth të dretjave të gruas? Themi: Po. Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) i ka thënë kujdestarëve (të gruas) që të zgjedhin (për gruan) burrin fetar dhe me edukatë të mirë. Ai (salAllahu alejhi ue sel-lem!) ka thënë: “Nëse iu vjen juve dikush të cilit ia pëlqeni fenë dhe moralin, atëherë martojeni (vajzën me të), e nëse nuk e bëni këtë, do të ketë trazira në tokë dhe shkatarrim të madhë.“ Pasha Allahun, ka thënë të vërtetën i Dërguari i Allahut (salAllahu alejhi ue sel-lem!) kur ka thënë: “e nëse nuk e bëni këtë, do të ketë trazira në tokë dhe shkatarrim të madhë.“ Nëse një burrë nuk e marton (vajzën e tij) me një burrë fetar dhe me moral do të ndodhin sprova. Pasi ai do ta martojë atë (vajzën) me një burrë i cili nuk është fetar dhe i cili nuk ka as moral. Çfarë do të bëjë ai (dhëndri) me të (vajzën)? Ai ndoshta e ndëshkon atë, apo kërkon prej saj të bëjë gjëra të cilat Allahu i ka ndaluar. Babai e ka ruajtur vajzën e tij prej gjërave të ndaluara dhe më pas ia jep një burri i cili e bën atë që të veproi gjërat të cilat ia ka ndaluar asaj Allahu i Lartësuar.

“do të ketë trazira në tokë dhe shkatarrim të madhë.“ nëse nuk e marton atë (vajzën) me një burrë me moral të mirë dhe fetar. Nëse babai nuk i zgjedh (vajzës) një burrë me moral dhe fetar do të ndodhin sprovat dhe shkatarrimi i madh. Një burri i tha Hasen Ibn Alij (radijAllahu anhuma!): “Ma kanë kërkuar vajzën time disa veta. Me cilin prej tyre ta martojë?“ Ai tha: “Martoje me atë që i frikësohet Allahut. Nëse ai do ta dojë atë, do ta nderojë dhe nëse ai e urren atë nuk do t`i bëjë asaj padrejtësi.” Ajo do të jetë me të në mirësi nëse ai do ta dojë atë. Allahu do të hedhë dashuri në zemrën e burrit ndaj saj dhe ai do ta nderojë dhe respektojë atë. Dhe nëse ai do ta urrejë atë dhe dashuria ndaj saj nuk gjendet në zemrën e tij, ai nuk do ta nënçmojë atë, as nuk do ta kthejë tek familja e saj dhe as nuk do t`i bëj asaj padrejtësi, porse ai do ta trajtojë atë në mënyrën më të mirë.

07. Shikoje personin me të cilin dëshiron të martohesh

Prej të drejtave të bashkëshortëve tek propozimi për martesë, kur ai bën propozimin, dhe Allahu e din se ai është i sinqertë në atë, është se pëlqehet që ai ta shikojë atë, në mënyrë që akti i nikahut të jetë i bazuar në njohuri dhe dije rreth gruas. Kjo është një arsye për një dashuri të qëndrueshme dhe miqësie midis bashkëshortëve nëse Allahu ka caktuar që të martohen. Parndaj nëse gruaja e di se ky burrë nuk është qitur para aktit të kryer, por ai e ka parë atë në mënyrë të lejuar dhe se për këtë i ka propozuar martesë me dëshirën e tij, atëherë bën që zemra e saj të lidhet për të dhe ta dojë më shumë. Për këtë është transmetuar nga El-Mugire bin Shu’be radijAllahu anhu ka thënë: “Unë shkova tek Profeti salAllahu alejhi ue selem dhe i tregova në lidhje me një grua të cilën do ta kërkoja për martesë.” Ai tha: “Shko dhe shikoje atë” – Cila është urtësia e kësaj o i dërguar i Allahut?- Sepse është mundësia më e madhe që bashkëjetesa juaj të mbetet.” I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë :

“Nëse ndonjë prej jush dëshiron ti propozojë një gruaje, ai duhet në qoftë se mundet që të shohë prej saj atë që e tërheq atë që të martohet me të atëherë le ta bëjë.” 1 Një burrë erdhi tek i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem dhe i tha se ishte matuar me një grua nga Ensarët . I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem i tha: “A e ke parë atë? “Ai u përgjigj: “Jo.” Ai salAllahu alejhi ue selem tha: “Shikoje atë, sepse në sytë e Ensarëve ka diçka.” 2 Dmth se sytë e Ansarëve janë të vegjël. Në mënyrë që ai ta dinte se me kë po martohej prandaj i tha i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem: “Shikoje atë.” Në mënyrë që ta njeh mirë atë. _________________________________________________ 1 – Ebu Davud (2082) dhe Ahmedi (3/334). I mirë sipas Imam Albanit në “el-Irua (1791) dhe es-Sahihah (99). 2 – Muslim (1424).

08. Burri i cili kërkon gruan për martes nuk duhet ta shohë atë në vetmi O ju vëllezërit e mi! Që të realizohet shikimi (i vajzës që don të martohesh) është kusht që të mos ndodhi në veçanti (vetëm ai dhe ajo), dhe kjo për shkak të haditheve të shumta të cilat e ndalojnë veçimin e një burri me një grua të huaj. Ai nuk duhet ta shohë atë vetëm nëse ajo është mahremin e saj dhe nuk ka ndonjë argument që e veçon këtë gjëndje. Me anë të kësaj, ne arrijmë të kuptojmë gabimin e dy grupeve të njerëzve.

Ka prej njerëzve që kur kërkuesi (i vajzës) i thotë (kujdestarit të vajzës): “Unë dua që ta martoj gocën tënde. Allahu e din se unë jam i sinqertë në këtë gjë (kërkesë), dhe dua që ta shikoj atë.” Ai (kujdestari i vajzës) i përgjigjet: “Ne nuk kemi vajza që ato të shikohen.” Ndërsa grupit tjetër, kur i vjen atyre kërkuesi (i vajzës), i thonë: “Ja ku e ke, merre e dil shëtitje me të, shkoni në restorant, shko me të ku të duash, ulu me të, flisni, merruni vesh, njihuni me njëri tjetrin, studiojini karakteret e njëri tjetrit, kjo është dhoma uluni në të të vetëm dhe flisni me njëri tjetrin! Që te dy rastet janë të dënueshme. Ndërsa rruga e mesme, është ajo që udhëzoi për në të Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!). Burri e shikon gruan pa u veçuar me të. E shikon atë dhe ajo është me kujdestarin e saj.

09. Ta shikosh gruan tinëza në lidhje me propozimin e martesës

I lejohet atij që ta shikojë atë (vajzën që don ta martojë) tinëzisht pa dijeninë e saj. Argument për këtë është hadithi i Xhabirit (radijAllahu anhu!) i cili ka thënë: “Kërkova një grua për martesë. Unë u fshihja (që të shikoja) prej saj, derisa arrita të shikoj prej saj atë që më shtyri të martohem me të, dhe u martova me të.” Transmetohet nga Muhammed Ibn Mesleme (radijAllahu anhu!) se ka thënë: “Kërkova një grua për martesë. Unë u fshihja prej saj në një nga palmat e saj derisa e pashë atë.” I thanë atij: “E veprove këtë gjë dhe ti je shok i të Dërguarit të Allahut (salAllahu alejhi ue sel-lem!)? U fshihje prej një gruaje dhe ajo nuk dinte gjë për ty? Dhe ti je shok i të Dërguarit të Allahut (salAllahu alejhi ue sellem!)? Ai tha: “E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (salAllahu alejhi ue sel-lem!) të thotë: “Nëse Allahu e hedh në zemrën e një robi kërkesën (dëshirën) për martesë me një grua, nuk ka të keqe që ta shikojë atë.“ Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) ka thënë:

“Nëse dikush prej jush e kërkon për martesë një grua, nuk ka gjynah për të që ta shikoj atë nëse ajo nuk e din dhe ai e shikon për martesë.“ Ky është një kusht me rëndësi o ju vëllezër! Ashtu sikurse edhe Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) tha: “dhe ai e shikon për martesë.” Pra, ai nuk duhet ta shikojë atë që të argëtoj veten e tij, që të fitojë përvojë apo që të joshet. Porse ai duhet të jetë i sinqertë në fjalët e tij dhe i vendosur për martesën, në të kundërtën, shikimi i tij ndaj saj është harram edhe nëse thotë se dua që të martohem me të. Kështu që, o ti mysliman! Është kusht që të realizohet ky shikim – Allahu është Ai i cili e din se çfarë shikojnë sytë dhe çfarë fshehin zemrat – që të dishë nga zemra jote vërtetësinë e dëshirës në kërkesën për të martuar këtë grua.

10. Sinqeriteti lidhur me propozimin e martesës

Prej të drejtave të bashkshortëve në kërkesën për martesë është, sinqeriteti dhe të sqarojnë ato gjëra të cilat nevojiten që të sqarohen para martesës. Profeti i jonë (salAllahu alejhi ue sel-lem!) ka thënë: “Shitësi dhe blerësi kanë mundësi që të zgjedhin përderisa nuk janë larguar nga njëri-tjetri. Nëse ata janë të sinqertë dhe i sqarojnë gjërat, ata do të kenë bereqet në tregëtinë e tyre. Ndërsa nëse gënjejnë dhe i fshehin gjërat, nuk do të kenë bereqet në tregtinë e tyre.“ Përderisa Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) e thotë këtë gjë në shitblerje, çfarë mendon t`i o rob i Allahut për martesën e cila është bashkjetesë e përhershme? Nuk ka dyshim se duhet me qenë i sinqertë dhe të sqarohen gjërat (para martesës). Sepse fshehja e gjërave që kanë nevojë që të sqarohen, qofshin këto gjëra që kanë lidhje me gruan apo me burrin, është tradhëti për njërin nga te dy palët. Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) ka thënë: “Ai i cili na mashtron ne, nuk është prej nesh.“

11. Mehri i martesës duhet të jetë i paktë Prej të drejtave të bashkëshortëve në lidhje me kontratën e martesës është që gruaja të kërkojë pak mehër, pa e tepruar me mehër të shumtë, pa e ngarkuar burrin më shumë se ka mundësi. Një nga faktorët që kontribuojnë në lumturinë e çiftit është që bashkëshorti të mos jetë i mbingarkuar me borxhe dhe ngarkesa nga ana e gruas, të mos e ndiej se gruaja që jeton me të dhe nën të njejtin çati është shkaku i shqetësimit të tij të cilin nuk mund ta bartë. Umeri radijAllahu anhu, të cilit iu dhanë frymëzime dhe ishte një prej kalifëve të drejtë ka thënë: “Mos e teproni me mehër të grave, sepse në qoftë se ajo do të ishte një lavdi në këtë jetë dhe devotshmëri para Allahut, Muhamedi salAllahu alejhi ue selem do ta kishte bërë këtë para jush. Ai nuk i dhuroi mehër asnjërës prej grave të tij më shumë se dymbëdhjetë oka(pesëqind monedha argjendi) dhe nuk u dhurua mehër ma shumë se kaq as ndonjërës prej bijave të tij. Sepse burrit mund t’i rëndohet mehri e gruas së saqë ai fillon ta urrejë atë dhe thotë: “mua më ka kushtuar edhe litari i korpës.” 1 ______________________________________________________________ 1 – Ibn Maxheh (1887), Nesai (3349), Ahmedi (1/40-41), Ebu Davud (1799) dhe Tirmidhi deri tek“dymbdhjetë oka”. Tirmidhi ka thënë: “I mirë dhe autentik.”

12. Gruas duhet ti ipet e tërë dhurata martesore Prej të drejtave të bashkshortëve në aktin e martesës është që burri t`ia jap gruas të gjithë mehrin e saj të plotë dhe jo të mangët, ashtu sikurse kanë rënë dakort bashkshortët. Allahu i Lartësuar ka thënë:

ََ‫سُب ْواْاَف‬ ْ ُ‫رَحَ رْ فت‬ ْ ‫بْاَُْ َْ َيَّنف َ نن‬ “Dhe jepuni grave dhuratën e tyre.”

Gjithashu i Lartësuari ka thënë:

ْ ‫لْ ََن‬ ‫لةَ َََْْ ْفق ِ ْ ْلِْ ُّ اصف ْو َْ َخف‬ ‫جَ نهمُْخْف ٌْ َو ف‬ ‫ُلَ َْهَ َْْ اهَّنف ْواْ ْ َذة ا َفص ٌْ َو ف‬ ‫ا َذِ ُُ َه َن فرا ْْأ َ اَياوفََ ِْ ف‬ ْ َ َ َ‫ج‬ ُ ‫ط‬ “Në qoftë se dëshironi të ndërroni grua, duke e lëshuar njërën për të marrë një tjetër, asaj që i keni dhënë pasuri, mos i merrni nga ajo (pasuri) asgjë.“

13. Kushtet martesore duhet të përmbushen Prej të drejtave të bashkshortëve në aktin e martesës është, se kush i vendos vetes kushte duke qenë i lirë dhe jo i obliguar, atëherë obligohet që t`i përmbushë kushtet të cilat ajo i vendosi dhe ky i pranoi. Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kushtet që kanë më të drejtë që të plotësohen jano ato për të cilat ju janë bërë organet të lejuara.” Është vërtetuar se një burrë u martua me një grua dhe i vuri kusht asaj qëndrimin në shtëpi, pra, i vendosi kusht asaj që të mos e nxjerr atë nga shtëpia e saj dhe ajo i vendosi kusht atij që ajo do të qëndrojë në shtëpinë e saj. Ai e pranoi kushtin. Kur ai u martua me të, dëshiroi që transferojë (nga një shtëpi tek tjetra). Grindjen e tyre e parashtruan tek Umeri (radijAllahu anhu!) i cili i tha: “Ajo ka të drejtë në kushtin e saj.” Pra, obligohesh që t`ia përmbushësh kushtin e saj. Burri tha: “Atëherë na po ndahemi!” Umeri (radijAllahu anhu!) tha: “Këputen të drejtat tek kushtet.”

14. Të dy bashkëshortët duhet të duan të martohen vullnetarisht me njëri-tjetrin Prej të drejtave të bashkshortëve në aktin e martesës është, që akti i martesës që bëhet me dëshirën e te dy palëve dhe nuk i lejohet kujdestarin të vajzës që ta

detyrojë atë, e virgjër apo jo o virgjër qoftë ajo, me asnjë formë nga format e detyrimit. Nuk është aprovim o ju të dashurit e mi që të thotë gruaja “po” në asnjë llojë mënyre edhe nëse ajo është e mërzitur, ashtu sikurse veprojnë disa kujdestarë injorantë të cilët e godasin vajzën dhe e kërcënojnë atë, se nëse ajo nuk martohet me filan burrë, nuk ka për tu martuar kurrë. Ose e kërcënon atë se do të ndahet nga nësa e saj nëse nuk e pranon atë burrë, (i bën këto kërcenime) duke menduar se ajo do të pranojë. Mendon injoranti se ajo me këtë (lloj pranimi) është e kënaqur, porse Allahu e din që ajo është e detyruar. Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) ka thënë: “I kërkohet leje jetimes për vehten e saj. Nëse ajo hesht, heshtja është leja e saj dhe nëse refuzon nuk lejohet që të martohet.“ Gjithashtu ka thënë: “Nuk martohet jo e virgjëra derisa t`i kërkohet leje dhe as e virgjëra pa lejen e saj.” I thanë: “O i Dërguari i Allahut, si është leja e saj?” Ai tha: “Heshtja e saj.“ Transmetohet nga Ibn Abbasi (radijAllahu anhuma!) se një vajzë e virgjër erdhi te Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) dhe i tha se babai i saj e kishte martuar kundër vullnetit të saj. Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) i dha asaj mundësinë për të zgjedhur.”

15. Martesa duhet të publikohet Prej të drejtave në lidhje me kontratën e martesës është që martesa të shpallet dhe të publikohet dhe jo të mbahet sekret. Duke u bazuar në fjalën e Profetit (salAllahu alejhi ve selem): “Publikoni martesën.” 1 Kjo përfshin shfaqjen e gëzimit dhe lumturis nëpërmjet dasmës që nuk e vënë burrin në vështirësi apo borxhe. Kjo duhet të jetë sipas mundësive të tij pa shpenzime të tepërta. Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha Abdurr-Rrahman bin Auf: “Bë dasmë qoftë vetëm me një qengj.” 2

Profeti salAllahu alejhi ue selem i cili ishte krijesa e Allahut më e mirë dhe më i devotshëm, kishte bërë dasmë. Kur ai u martua Safijjah bint Huxhaxh ai kishte qull dhe hurme në dasmën e tij. Dasmja e kujt ishte kjo? Dasmja e të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem. Enes bin Maliku radijAllahu anhu ka thënë: “Unë nuk e kam parë të Dërguarin e Allahut salAllahu alejhi ue selem të ketë një dasme për gratë e tij sikurse dasmën që bëri për Zejneben.” 3 Dasmja e Zejnebes ishte e madhështore. Asnjë nga gratë e tij salAllahu alejhi ue selem nuk e kishte një martesë të tillë. Si mendon ti se dasmja ishte? Sa e madhe mendon se ishte? Sa kishte në të? Enesi radijAllahu anhua ka thënë: “Ai theri një dele.” 4 Një dele në dasmen e të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem. Pra siç u cek dasmja duhet të publikohet. Gratë dhe vajzat duhet ti bijnë dajrës dhe të këndojnë këngë të bukura. Er-Rubejji bint Mu’avvidh radijallahu anhu ka thënë: “I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem hyri tek unë në mëngjes pasi u martova. Ai u ul në dyshek tim sikurse ti rri ulur këtu me mua . Vajzat e vogla i binin dajres dhe këndonin për etërt e tyre që vdiqën në betejën e Bedrit derisa ato thanë: “Në mesin tonë është një Profet që e di se çfarë do të ndodhë nesër.” Profeti salAllahu alejhi ue selem tha mos thuaj ashtu. Thuaje atë që e the më parë.” 5 Profeti salAllahu alejhi ue selem miratoi pra këngën e saj por e qortoi ajo tha. Aishja radijAllahu anha ka transmetuar se si ajo e përgatiti një grua (e cila kishte qenë një vajzë jetime që ka jetuar me të) e cila do të martohet me një burrë nga Ensarët. Profeti salAllahu alejhi ue selem: ” A nuk keni argëtim fare ? Ensarët e duan argëtimin.” 6 Në një tjetër formulim thuhet: “A e dërguat një vajzë që i bie dajres apo tupanit?” Unë i thashë: “Çfarë të këndonë ajo?”Ai tha: “Ne kemi ardhur tek ju, ne kemi ardhur tek ju. Na përshëndetni dhe ne ju përshëndesim …” 7 I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem e mësoi atë se çfarë të thotë. Profeti salAllahu alejhi ue selem gjithashtu ka thënë:

“Dallimi në mes të lejuarës (martesës ligjore) dhe të ndaluarës janë kënga dhe defi.” 8 _____________________________________________________________________ 1 – Ibn Hiban ( 9/4066 ), Hakimi ( 2/2748 ), Ahmedi dhe të tjerët. Zinxhiri është autentik sipas Hakim. Hajthemi ka thënë: “Transmetuesit e Ahmedit janë të besueshëm.” (el-Maxhma” (4/531)) . I mirë sipas imam Albanit në “Adab-uz -Zafaf ” faqe. 105. 2 – Buhari (5167) dhe Muslimi (1427). 3 – Buhari (5168) dhe Muslimi (1428). 4 – Muslimi (1428). 5 – Buhari (4001). 6 – Buhari (5162). 7 – Taberani në “el-Eusat” (3/3265) dhe el-Khallal në “el-Amr bil-Ma´ruf uen-Nahi anil-Munker” faqe. 35. el-Hajthami ka thënë: “Në zinxhiri është Rauuad bin el-Xharrah që është i besueshëm , sipas Ahmed bin Hanbelit, Ibn Ma’init dhe Ibn Hibanit. Megjithatë, ka dobësi në të.” ( el-Mexhma” (4/532)). I mirë sipas imam Albanit në “Irwa’-ul-Ghalil” (1995) dhe “Tahrim Alat-it-Tarb” faqe. 133. 8 – Tirmidhi (1088), Nesaiu (3369) , Ibn Maxheh ( 1896 ) dhe Ahmedi ( 3/418 ). I mirë sipas Tirmidhiut. Zinxhiri është autentik sipas Hakimit (2/2750) dhe Dhehebiu u pajtua. I mirë sipas imam Albanit në “Adab-uz-Zafaf” faqe. 111

16. Jeta bashkëshortore është varka e jetës Ndërsa gjërat më të rëndësishme, janë të drejtat e bashkshortëve në shtëpinë e tyre, në të cilën ato do të jetojnë në një varkë në detin e jetës. Jeta është sikruse deti, në të cilin përplasen dallgët, në të ka valë dhe stuhi. Ajo përbëhet nga momente të

gëzueshme dhe të pikëlluara. Në të ka zemërim dhe kënaqësi, për këtë arsye, anija ka nevojë për bashkpunimin e të gjithëve që gjenden aty, sikurse dhe të marrin me vete shkaqet të cilat të shpëtojnë, në mënyrë që të lundrojnë bashkshortët në harmoni, lumturi dhe të sigurtë derisa të arrijnë në destinacionin e fundit, për të cilin e lus Allahun e Lartësuar që të jetë Xheneti i Zotit të Botrave. Në të cilin do të ribashkohen bashkshortët sikur ishin të bashkuar në këtë botë. Ky është udhëtimi në këtë botë, në të cilën kanë nevojë bashkshortët që të dijnë të drejtat e njëri tjetrit. Të drejtat midis bashkshortëve në islam o ju vëllezër, realizohen duke iu afruar Allahut të Lartësuar. Realizimi i këtyre të drejtave është një urdhër, me anë të së cilit njeriu shpreson shpërblimin nga Allahu i Lartësuar.

17. Prandaj gruaja duhet të përmbushë të drejtat e burrit Gruaja myslimane e adhuron Zotin e saj Subhanehu ue Te ala duke përmbushur të drejtat që ka ndaj burrit. Ajo pret shpërblim dhe një fund të lavdërueshëm prej Zotit Subhanehu ue Te ala të saj. Ajo nuk i përmbush të drejtat e burrit të saj në formën e reciprocitetit; nëse ai i jep asaj, ajo ia kthen atij dhe nëse ai nuk i jep asaj as ajo nuk i jep atij. Ajo i jep atij në bazë fjalëve të Profetit salAllahu alejhi ue selem: “Ju nuk jeni përgjegjës për më shumë se me sa jeni obliguar dhe ato janë vetëm përgjegjëse për atë me të cilën janë obliguar.” 1 Ajo përmbush detyrat e saj sepse ajo e di se Allahu Azze ue Xhel nuk i le veprat e mira të shkojnë bosh. Një grua e mirë myslimane e di se të drejtat e burrit janë të mëdha në Islam. Profeti i saj i dashur salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Po të kisha obliguar dikë që ti bëjë sexhde dikujt tjetër (pos Allahut), do ta kisha urdhëruar gruan që ti bëjë sexhde burrit të saj. Gruaja nuk ka përmbushur të drejtat e burrit të saj para se ai të dëshiron të ketë marrëdhënie me të kur ajo është ulur në një shalë të vogël dhe ajo i përgjigjet atij.” 2 Profeti besnik salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Gruaja nuk do të ndjej ëmbëlsinë e besimit derisa ajo të mos përmbush të drejtat e burrit të saj.” 3

Gruaja myslimane pra ndien ëmbëlsinë e besimit kur ajo i plotëson të drejtën e burrit të saj. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Gruaja nuk i plotëson të drejtën e Allahut derisa ajo i plotëson të drejtën e burrit të saj.”4 Gruaja e drejtë plotëson përzemërsisht të drejtën e burrit të saj. Ajo nuk e rritë asnjë nga ato që ia bën burrit të saj. Përse? Sepse ajo e di se Profeti i saj salAllahu alejhi ue selem u shprehë në një mënyrë madhështore kur ai tha se çka do që të bëjë gruaja për burrin e saj kështu që ai meriton gjithmonë më mirë. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Po të kishe qenë korrekt që një njeri ti bëjë sexhde në njeriu tjetër, do ta kisha urdhëruar gruan që ti bëjë sexhde burrit të saj për shak se e drejta e tij mbi të është aq madhështore.” 5 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë gjithashtu: “Sikurse ta dinte gruaja se çfarë të drejta burri i saj ka mbi të, ajo nuk do të ulej kur dreka e tij dhe darka iu servohet deri sa ai të ketë mbaruar ngrënien e ushqimit.” 6 Kur gruaja e drejtë myslimane i plotëson të drejtat e burrit, ajo nuk ia kujton ato atij. Ajo madje e kupton se çfarë merita ai ka mbi të, sepse ajo vepron përgjatë fesë së saj dhe merr parasysh fjalët e Profetit të saj salAllahu alejhi ue selem për të cilat Zoti i tij tha:

‫لَ ِفق ْجُب اِّ َصف َّْْ َْف‬ ‫س ام َفص َ كه َف‬ ‫ْرْ َذ َفر ْ َْة ِف‬ ْ ُ‫ْنَة ُّ َفص ْه‬ ْ ‫ذح‬ ‫ْرْ َذماص ْه َر ِف‬ ْ ‫اوخ َُِ َ اَ َم َهنَذَّْف‬ ‫نل َهذ ِصف ْلؤ ِف‬ َ ‫ذة ِْرلا‬ ‫َّ ْل ا‬ “Juve ju erdhi i Dërguar nga lloji juaj, atij i vie rëndë për vuajtjet tuaja, sepse është lakmues i rrugës së drejtë për ju, është i ndijshëm dhe i mëshirshëm për besimtarët.” 7 Asaj nuk i intereson për joshjet e shejtanëve xhin dhe njerëz, që në pamjen e jashtme duken si të mëshirshëm dhe flasin për të drejtat e njeriut ndërsa brenda janë një dënim i qartë. Shejtani përdor miqtë e tij në mesin e njerzve dhe xhinëve për të shkatërruar shtëpinë e gruas. Grua e drejtë dhe e bekuar e di se ajo nuk është një shërbëtore e nënshtruar në shtëpinë e saj, por ajo e di se çfarë pozicioni ajo ka në shtëpinë e saj. Ajo është përgjegjëse për shtëpinë e saj dhe një nga përgjegjësitë e saj është se ajo i plotëson të drejtat e burrit të saj.

Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Gruaja është baresh në shtëpinë e burrit të saj dhe ajo është përgjegjëse për kopenë e saj.” 8 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë gjithashtu: “Nuk ka rob të cilin Allahu e ka bërë përgjegjës për kopenë e tij dhe vdes në një gjendje ku ai e ka tradhtuar kopenë e tij vetëm se Allahu ia ndalonë Xhenetin atij.” 9 Ne duhet ti´a mësojmë grave atë që është transmetuar nga Profeti salAllahu alejhi ue selem në lidhje me të drejtat e burrit mbi gruan kështu që gruaja mund ta knaqë Zotin e saj dhe që lumturia të realizohet në shtëpinë e saj. ___________________________________________________ 1 – Muslimi (1846). 2 – Tabarani (5/5116-5117). Autentik sipas Imam Albanit në “es-Sahihah” (3366). 3 – Hakim (4/7325) i cili tha se hadithi është autentik sipas kushteve të Bukhari dhe të Muslimit dhe Dhehebiu u pajtua me këtë. 4 – Tabarani (4/7325). Zinxhiri i transmetimit është autentik sipas Mundhirit në “etTarghib” (3/2986). el-Hajthami ka thënë: “Burrat e tij janë burra autentik përveç elMughirah bin Muslim që megjithatë, është i besuehsëm.” (Mexhma-uz-Zaua’id (5/5084)). Autentik sipas Imam Albanit në “es-Sahihah” (3366) dhe në “Sahih-utTarghib uet-Terhib” (1942). 5 – Ahmedi (3/158), el-Bazzar (13/6452) dhe Nesa’i (5/9147). Zinxhiri është i mirë sipas el-Mundhirit në “et-Targhib” (3/35) i cili tha: ” Transmetuesit e tij janë të besueshëm dhe të njohur.” Autentik sipas Imam Albanit me ndihmën e tjerë transmetimeve në “Sahih-ut-Targhib uet-Terhib” (1936). Shih “el-Irua’” (7/55). 6 – Tabarani (20/333) dhe el-Bazar (7/2665). 7 – 9:128 8 – Bukhari (893) dhe Muslimi (1829).

9 – Muslimi (142).

18. Gruaja duhet t`i bindet burrit të saj

Nga të drejtat e burrit që ka gruaja ndaj tij është, që ajo duhet t`i bindet atij në ato gjëra që nuk janë në kundërshtim me Allahun dhe të mos arsyetohet me diçka që të mos i bindet atij. Është pyetur i Dërguari i Allahut (salAllahu alejhi ue sel-lem!) për gratë më të mira dhe ka thënë: “Ajo e cila i bindet burrit të saj kur ai e urdhëron atë.“ Gruaja e devotshme dhe e bereqetshme i bindet burrit të saj kur ai e urdhëron, në mënyrë që të arrijë këtë dëshmi të çmuar dhe të lartë nga i Dërguari i Allahut (salAllahu alejhi ue sel-lem!). Ajo dëshiron që të futet në Xhenetin e Zotit të saj, në të cilin Allahu ka premtuar për robërit e Tij të devotshëm atë që syri nuk e ka parë, veshi nuk e ka dëgjuar dhe që zemra kurrë nuk e ka imagjinuar. Ajo e din se Profeti i saj (salAllahu alejhi ue sel-lem!) ka thënë: “Nëse gruaja i fal pesë namazet e saj, e agjeron muajin e saj, e ruan organin e saj dhe i bindet burrit të saj, i thuhet: “Hyrë në Xhennet nga cila derë e Xhenetit të dëshirosh.“ Ajo i frikësohet nga zemërimi dhe dënimi i Zotit të saj nëse ajo e kundërshton burrin e saj. Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) ka thënë: “Njerëzit që do të kenë dënimin më të rëndë në ditën e gjykimit janë dy: “Gruaja e cila e kundërshton burrin e saj dhe imami i cili e prin një popull dhe ato e urrejnë atë.“ Gruaja mslimane i bindet burrit të saj dhe frikësohet që të kundërshtoi atë, sepse ajo shreson shpërblimin e Allahut dhe i frikësohet dënimit të Tij. Ajo me gjithë bindjen ndaj burrit të saj, nuk duhet t`i bindet atij (nëse e urdhëron) në kundërshtim ndaj Allahut. Nëse ai e urdhëron atë në kundërshtim ndaj Allahut, ajo nuk duhet t`i bindet atij. Nëse ai e urdhëron atë që ajo ta kënaq atë në një formë të ndaluar, ajo në këtë

rast nuk duhet t`i bindet atij. Nëse ai e urdhëron që ajo të zbukurohet me gjëra që nuk lejohen, p.sh me “Nams” ajo në këtë rast nuk i bindet atij. Disa gra marrin ne telefon dhe pyesin duke thënë: “O Shejkh! Burri im thotë: “Vetullat e tua kanë nevojë t`i heqësh. Kështu që, hiqi qimet e ballit.” Burri im thotë: “Flokët e tua kanë nevojë që të zgjaten më shumë dhe thotë: “Vendos paruke për mua.” A t`i bindem atij o Shejkh? E drejta e burrit është e madhe, porse le ta dëgjojmë këtë histori, që ta dijmë se nuk i lejohet gruas që t`i bindet burrit të saj në këto gjëra. Një grua erdhi tek i Dërguari i Allahut (salAllahu alejhi ue sel-lem!) dhe i tregoi se e kishte martuar vajzën e saj dhe se flokët e saj (vajzës) ishin të ndara dhe tha: “Burri i saj më urdhëroi mua që t`ia zgjas flokët e saj.” Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) tha: “Me të vërtetë që janë mallkuar ato të cilat i zgjasin flokët.“ Gjithashtu Profeti (salAllahu alejhi ue sel-lem!) ka thënë: “Nuk lejohet që t`i bindesh krijesës duke e kundërshtuar Krijuesin.“

19. Gruaja duhet të jetë mirënjohëse ndaj burrit të saj O ju vëllezër! Prej të drejtave të burrit nga gruaja e tij është se ajo duhet ta falënderoj atë për ato gjëra që ai bën për të dhe të mos jetë mosmirënjohëse ndaj tij. Profeti (salAllahu alajhi ue sel-lem!) ka thënë: “Allahu nuk e shikon atë grua e cila nuk e falenderon burrin e saj, dhe ajo nuk mund të rri pa të.”

Gruaja e devotshme dhe e bereqetshme frikësohet që të jetë mosmirënjohëse ndaj burrit të saj. Ajo e edukon veten e saj dhe e kritikon atë (veten) që të mos jetë kurrë

mosmirënjohëse ndaj burrit të saj. Përse? Sepse Profeti (salallahu alejhi ue sel-lem!) ka thënë: “E kam parë zjarrin dhe kurrë deri më sot nuk kam parë një pamje të tillë. Dhe pashë qëshumica e banorëve të zjarrit ishin gratë.” I thanë: “Për çfarë shkaku o i Dërguari i Allahut?” Ai tha: “Për shkak të mohi të tyre.” I thanë: “A e mohojnë Allahun?” Ai tha:“Janë mosmirënjohëse ndaj bashkshortëve të tyre dhe mosmirënjohëse ndaj sjelljes së mirë me to. Nëse gjatë gjithë jetës do të silleshe mirë me ndonjërën prej tyre, dhe më pas ajo shikon diçka (që si pëlqen asaj) prej teje, do të thotë: “Nuk kam parë prej teje kurrë diçka të mirë.“

20. Gruaja nuk duhet të zemërohet në burrin Prej të drejtave të burrit nga gruaja e tij është se ajo duhet që të jetë e zellshme që të mos e zemërojë atë dhe mos të zemërohet me të. Nëse ajo zemërohet prej tij apo zemërohet me të, ajo duhet të kthehet dhe ta kënaq atë. Thotë Profeti salAllahu alejhi ue sel-lem!: “Gratë e juaja nga banoret e xhennetit, janë ato (që janë) të dashura, që lindin shumë dhe që kthehen/pendohen tek burrat e tyre, pra, ajo e cila e ka mërzitur burrin e saj apo është mërzitur nga burri i saj.” Ndërsa në një transmetim tjetër: “Kur ai zemërohet, ajo i vjen dhe e vendos dorën e saj mbi dorën e tij dhe më pas i thotë: “Pasha Allahun nuk do të flej gjumë derisa ti të jesh i kënaqur.” Gruaja e devotshme dhe e bereqetshme frikësohet që burri i saj të zemërohet me të, pasi ajo e din se Profeti salAllahu alejhi ue sel-lem! ka thënë: “Tri (grupeve) prej njerëzve lutjet e tyre nuk i kalojnë veshët e tyre. Robi i cili është arratisur derisa të kthehet, gruaja e cila flen gjumë dhe burri i saj është zemëruar me të dhe imami i cili i prin disa njerëz dhe ata e urrejnë atë.“ Gruaja e bereqetshme kur mërzitet me burrin e saj, nuk e bojkoton atë dhe nuk largohet nga krevati i tij kurrë edhe nëse është e mërzitur. Sepse ajo e din se Profeti i saj, i besueshmi dhe i besuari salAllahu alejhi ue sel-lem! ka thënë:

“Nëse gruaja flen (në një vend tjetër) duke e bojkotuar krevatit e burrit të saj, e mallkojnë atë melaiket derisa të kthehet.“ Ku janë gratë në lidhje me këtë? Ku janë gratë e kësaj kohe? Ku janë disa gra të cilat kur zemërohet ndonjëra prej tyre, e merr valixhen e saj dhe shkon tek prindërit e saj, dhe qëndron atje disa ditë. Familja e saj e pengon burrin e saj dhe e ndalojnë atë nga të drejtat e tij, dhe nuk e nxisin atë (gruan) që të kthehet tek ai. Ata nuk e edukojnë dhe as nuk e mësojnë atë. A nuk është kjo prej atyre që kanë bojkotuar krevatin e burrit të tyre? Pasha Allahun ajo është prej tyre, ajo është larguar nga krevati i burrit të saj dhe Profeti i saj salAllahu alejhi ue sel-lem! e ka lajmëruar atë: “ Nëse gruaja flen (në një vend tjetër) duke e bojkotuar krevatit e burrit të saj, e mallkojnë atë melaiket derisa të kthehet.“ Gjithashtu Ai salAllahu alejhi ue sel-lem! ka thënë:

“Nëse burri e thërret gruan e tij në krevat (dhe ajo nuk shkon) dhe flen i hidhëruar ndaj saj, e mallkojnë atë (gruan) melaiket derisa të gdhijë.“

21. Gruaja duhet të fitojë dashurin e burrit

Prej të drejtave të burrit nga gruaja e tij është se ajo duhet ta rifitojë dashurinë e tij, të jetë e mëshirshme ndaj tij dhe të jetë (vend) ku ai qetësohet tek ajo. Allahu i Lartësuar ka thënë:

‫خ اذُْ َْ َرف ْو َه ََّف‬ ‫س ام َصف َ كه ََّف ْماص َْرْلْف ِ ْ َف‬ َ ‫س امناََ ِ ْ ٌَ ْوَ ُجُ ِْرلا‬ َ ْ ‫ْو ْلهَ َْ فتُ نه َِْن فخُ ِْ َذنْماص ْو ْجنْ ْفَ َْ ْ َذ ْيُ َ كة‬ “Dhe prej argumenteve të Tij është që prej jush krijoi për ju bashkshortet tuaja, që të qetësoheni pranë tyre, duke vënë ndërmjet jush dashuri dhe mëshirë.” Ndërsa Profeti salAllahu alejhi ue sel-lem! ka thënë:

“Gratë e juaja nga banoret e Xhenetit, janë ato (që janë) të dashura, që lindin shumë dhe që kthehen tek burrat e tyre.“ Gruaja e bereqetshme duhet ta rifitojë dashurinë e burrit të saj me fjalët dhe të folurën e saj edhe nëse ajo e ekzagjiron në këtë gjë apo dhe ta gënjejë për ato gjëra të cilat e gëzojnë atë kur i dëgjon. Profeti salAllahu alejhi ue sel-lem! ka lehtësuar (në këtë rast) që burri të flasë (rreth kësaj teme) dhe ta gënjejë gruan e tij apo dhe gruaja të flasë (rreth kësaj teme) dhe ta gënjejë burrin e saj. Nuk ka problem që gruaja ta gënjej burrin e saj, duke i përmendur atij dashuri e cila nuk gjendet në zemrën e saj, apo duke i thënë atij atë gjë e cila e gëzon kur ai e dëgjon prej saj, edhe pse ajo e din që po e gënjen, pasi kjo gjë është e lejuar.

22. Gruaja duhet të zbukurohet për burrin e saj

Grua e drejtë përpiqet të fitojë dashurinë e burrit të saj duke zbukuruar veten e saj për të. Profeti salAllahu alejhi ue selem u pyet në lidhje me gratë më të mira për të cilën ai u përgjigj: “Ajo që i bindet burrit të saj kur ai e urdhëron atë dhe e gëzon kur ai e shikon atë.” 1 Ajo asnjëher nuk thotë diç që burrit të saj nuk i pëlqen që ta dëgjojë. Ajo nuk shfaq diç që burrin e saj e bezdis. Gruaja e drejtë dhe e bekuar frikësohet që ta bezdis burrin e saj me një fjalë të vetme, një vështrim të vetëm, një kërkesë të vetme, me një veprim të vetëm ose një pamje të vetme të keqe. Pse? Për shkak se ajo e di se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Nuk ka grua që e bezdis burrin e saj në këtë jetë vetëmse gruaja e tij nga el-Hur el-Ejn thotë: “Mos e bezdis atë, Allahu të vraftë! Ai është vetëm një mysafir tek ti. Së shpejti ai do të braktis ty për tu bashkuar me ne.” 2 ___________________________________________

1 – Nesai (3231), Ahmedi (2/251) dhe Hakim (2/2682) i cili e bëri hadithin autentik sipas kushteve të Muslimit. I mirë sipas Albanit në “es-Sahihah” (1838) dhe në “elIrua’” (1786). 2 – Tirmidhi (1174), Ibn Maxheh (2014) dhe Ahmedi (5/242). I mirë dhe i huaj sipas Tirmidhiut. Zinxhiri i transmetimit autentik sipas Albanit në “es-Sahihah” (173).

23. Gruaja duhet të ruan nderin e burrit të saj Prej të drejtave të burrit mbi gruan është që ajo të ruaj nderin e tij duke e ruajtur veten dhe atë. Me fjalë të tjera, ajo nuk duhet ta vë atë në sprova. Profeti salAllahu alejhi ue selem u pyet në lidhje me gratë më të mira dhe ai u përgjigj: “Ajo që i bindet burrin të saj kur ai e urdhëron atë, e kënaq atë kur ai shikon në të dhe e ruan atë me veten e saj dhe pasurinë e tij.” Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Gruaja që zhvesh rrobat në një ahtëpi tjetër pos burrit të saj e ka grisur perden që është në mes të saj dhe Allahut.” 1 E gjithë kjo në mënyrë që të ruhet nderi i burrit të saj. Gruas nuk i lejohet të zhvesh rrobat e saj diku tjetër përveç në shtëpi të burrit të saj ose në një vend që ka të njëjtin status si për shembull, që të dy kalojnë natën në një vend ose kur ajo është në shtëpi me familjen e saj në qoftë se ajo shkon atje me lejen e tij. Përndryshe, ajo ka grisur perden që është në mes të saj dhe Allahut. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Mos pyet për tre persona: Një njeri që braktis xhematin, bën mëkat ndaj udhëheqësit të tij dhe vdes në këtë gjendje, një skllav i cili ikë nga pronari i tij dhe një grua burri i së cilës nuk është i pranishëm pasi që e ka furnizuar me gjërat që i nevojiten dhe pastaj veshet në mënyrë tërheqëse dhe bën rrëmujë rreth e rrotull kur ai nuk është prezent.” 2

Mos pyet për ta sepse fundi i tyre është shumë serioz dhe mëkati i tyre është i madh. Burri i gruas nuk është i pranishëm sepse ai punon. Ai ka udhëtuar në një vend tjetër për ta furnizuar atë. Kur ai nuk është prezent, ajo fillon të vishet në mënyrë tërheqëse dhe e tregonë veten e saj para burrave të huaj dhe bën rrëmujë rreth e rotull, ajo ka rënë në tradhëti – Allahu na ruajtë-. Kjo është një grua që ka rënë në një mëkat shumë të madh. Ajo nuk e ka ruajtur të drejtën e burrit të saj apo nderin. Grua e drejtë dhe e bekuar bënë çdo gjë për të ruajtur nderin e burrit të saj dhe për ta mos ekspozuar atë në një sprovë, qoftë në pyetje edhe një fjalë e vetme. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Një grua nuk duhet të shfaqet para një gruaje në atë formë që ajo të mos përshkruajë atë burrit të saj sikurse ai është duke e shikuar atë.” 3 Nëse një gruaje nuk i lejohet të përshkrua jnë një grua tjetër për të ruajtur nderin e myslimanëve dhe nderin e burrit të saj, atëherë çfarë të themi për gruan që fotografon shoqet e saj dhe i vë foto e tyre në shtëpi? Çfarë të themi për gruan që fotografon gratë e tjera dhe ia tregonë ato burrit të saj? Në qoftë se është e ndaluar për një grua që ti´a përshkruaj një tjetër grua burrit të saj, pa dyshim se është e ndaluar për të që të kërkojë prej burrit të saj për ndonjë gjë që ekspozon atë në sprova sikurse televizioni, fotografitë dhe revistat. Natyrisht, një grua nuk kërkon nga burri i saj diçka që i ekspozon ata të dy në sprova.

___________________________________________ 1 – Ebu Davud (4010), Tirmidhi (2803), Ibn Maxheh (3750) dhe Ahmedi (6/173). Formulimi është i Ibn Maxhes. I mirë sipas Tirmidhiut och autentik sipas Albanit në “es-Sahihah” (7/2/1296) dhe “Adab-uz-Zafaf”, faqe. 96. 2 – Ahmed (6/96), Buhari në “el-Adab el-Mufred” (590), Ibn Hiban (10/4559) dhe tjerë. Autentik sipas Albanit në “es-Sahihah” (542). 3 – Buhari (5240).

24. Gruaja duhet të ruaj shtëpinë e burrit të saj

Prej të drejtave të burrit mbi gruan është që ajo të ruaj shtëpinë e tij dhe të mos i jep leje të hyj në shtëpi dikuj që ai nuk e do. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “E drejta juaj mbi to është që ato të mos e lejojnë dikë që ju e urreni të mikpritet në shtëpinë tuaj.” 1 Ai salAllahu alejhi ue selem gjithashtu ka thënë: “Sa i përket të drejtave tuaja mbi gratë tuaja, është që ato nuk duhet ta mikpresin dhe nuk duhet t’i japin leje të hyjë në shtëpitë tuaja atë që ju e urreni.” 2 _____________________________________ 1 – Muslimi (1218). 2 – Tirmidhi (1163) dhe Ibn Maxheh (1851). I mirë dhe autentik sipas Tirmidhiut.

25. Gruaja duhet ta ruaj pasurin e burrit të saj Prej të drejtave të burrit mbi gruan është që ajo të ruaj pasurin e tij dhe të mos shpenzojnë asgjë pa lejen e tij. Ne kemi dëgjuar se si Profeti ka thënë salAllahu alejhi ue selem në lidhje me gratë më të mira:

“Ajo që i bindet burrit të saj kur ai e urdhëron, e gëzon kur ai e shikon dhe e ruan atë me veten e tij dhe pasurinë e tij.” Profeti salAllahu alejhi ue selem gjithashtu ka thënë:

“Nuk është e lejuar për një grua që të shpenzojë diçka nga pasuria e burrit të saj pa lejen e tij.” 1 Nëse i jep leje asaj që të shpenzoj dhe ajo shpenzon me masë shpërblehen që të dy. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Nëse gruaja shpenzon nga ushqimi i shtëpisë së saj me masë, ajo do të shpërblehet për atë që ka dhënë, ndërsa burri i saj për atë që ka fituar.” 2 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Nëse gruaja jep sadaka nga shtëpia e burrit të saj ajo shpërblehet dhe po kështu edhe burri i saj pa iu mangësuar shpërblimi asnjërit për shkak të shpërblimit të tjetrit.” 3 Dijetarët thonë se gruas i lejohet të shpenzojë nga shtëpia e burrit të saj, ose nga pasuria e burrit të saj, në tri raste: 01 – Nëse burri i jep gruas së tij një leje të veçantë për të shpenzuar. Me këtë shpërblehet edhe ajo edhe ai tërësisht dhe shpërblimi i asnjërit nuk reduktohet. 02 – Nëse burri i jep gruas së tij një autorizim të përgjithshëm për të shpenzuar nga pasuria e tij. Në këtë rast ata ndajnë shpërblimin. 03 – Nëse burri nuk i jep leje gruas për të shpenzuar nga pasuria e tij. Nëse ajo në këtë rast jep diçka nga pasuria e tij, ai shpërblehet ndërsa ajo mëkaton.

_________________________________________ 1 – Et-Tajalisi (1223) dhe përmes zinxhirit të tij të transmetimit Bejhaki (4/8108). Transmetuar edhe nga Ahmedi (5/267), Ebu Davudi (3565), Tirmidhi (670) dhe Ibn Maxheh (2295) me formulimin: “Gruas nuk i lejohet që të shpenzojë nga shtëpia e burrit të saj pa lejen e tij.” Zinxhiri i tarnsmetimit është – nëse do Allahu – i mirë. Është i mirë sipas Tirmidhiut dhe Albanit në “Sahih-ut-Targhib” (943). 2 – Buhari (2065) dhe Muslimi (1024). Formulimi është i Buharit. 3 – Ahmedi (6/99), Nesai (2539) dhe Tirmidhi (671) i cili e klasifikoi atë si të mirë.

26. Gruaja nuk duhet të agjërojë nafile pa lejen e burrit të saj

Prej të drejtave të burrit mbi gruan është që ajo të mos agjërojë nafile në praninë e tij pa lejen e tij. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Nuk është e lejuar për një grua të agjërojë në praninë e burrit të saj pa lejen e tij.” 1 ______________________________________________ 1 – Buhari (5195) dhe Muslimi.

27. Kështu sillet gruaja e mirë ndaj burrit të saj Gruaja e drejtë, e bekuar dhe e ditur lidhur me të drejtat e burrit të saj, e toleron burrin e saj kur ai është i pakujdesshëm, i mbyll sytë përballë lëshimeve të tij, e nderon familjen e tij, e pastron shtëpinë e tij, pastron rrobat e tij, gatuan ushqimin e tij. Kur ai afrohet pranë, ajo afrohet pranë tij. Ajo kujdeset që të ruaj ndjenjën e ti të nuhaturit dhe të dëgjimit; që ai të ndjej vetëm erë të mirë, të ndëgjoj vetëm atë që është e mirë, të shoh vetëm atë që është e bukur. Ajo kujdeset për orarin e ushqimit e tij, është e qetë dhe e matur kur ai bie në gjumë. Kur ajo e sheh se është i zemëruar nuk i përsërit fjalët. Ajo vepron sipas fjalëve të atij të urtit: Ki durim me mua, kështu dashuria ime për ty di të mbetet gjatë

Mos flit kur unë jam i zemëruar Mos më gërmo sikurse i bjen dajres Ti nuk e din se çfarë do të thotë vetmia Mos u anko shumë e më pas të shkosh me erën Ruaje zemrën time – sepse zemrat ndryshohen Unë kam parë se kur dashuria dhe shqetësimi takohen në zemër Atëherë dashuria nuk do të rrij por do të shkoj

28. Gruaja fatkeqe

Këto janë udhëzimet e islamit për gruan në lidhje me burrin e saj dhe të drejtat e tij. Nëse gratë do t’i kishin përmbushur këto, shtëpitë e tyre do të përbëheshin nga një lumturi e plotë. Por ka disa gra sot që nuk i dijnë këto të drejta, prandaj janë shpeshtuar divorcet, abuzimet dhe grindjet. Sot dëgjojmë për disa gra, të cilat e kanë lënë pas dore butësinë e tyre, e kanë harruar sekretin e feminitetin e tyre, duke u kthyer në tirane dhe pushtuese ndaj burrave të tyre të dobët. Nëse ato u japin burrave të tyre diçka, ato ua kujtojnë atë, e nëse ato u kërkojnë burrave të tyre diçka që ata nuk mund tu´a japin, ato i kritikojnë ata për varfëri dhe paaftësi. Kur ai vjen në shtëpi, ajo fillon ta fyej dhe të mrrolet, e kur ai del ajo e shtyen për qafe. Burri i saj nuk ia mbushë syrin e as nuk ia kënaqë shpirtin. Ajo shfaqet në çdo derë dhe dritare. Ajo shpalos fytyrën e saj, ose të paktën një pjesë të saj para burrave të huaj. Nëse ajo flet me burrin e saj, i tregon se si një burrë tjetër i ka dhënë gruas së tij këtë dhe atë dhe ka bërë për të këtë dhe atë, sa në gjendje të keqe ajo gjendet dhe se si burra bujarë i propozuan martesë asaj, por fati është fat. Kur ajo është në shtëpi me burrin e saj, ajo e sheh veten si e burgosur, nuk parfumoset as nuk zbukurohet. Kur burri i saj e shikon atë ai bezdiset prej pamjes së saj, flokët e saj janë të çrregulluara, rrobat e saj janë të pista. Kur është në shtëpi, ajo është e ndyrë dhe është e rrethuar nga rrobet sikurse një kokë qepe, por

menjëherë kur të delë nga shtëpia ajo parfumoset dhe zbukurohet. Kjo është gruaja e mjerë, e cila më të mirën e saj e bën për të tjerët, ndërsa më të keqen e lë për burrin e saj. Kur ajo shkon tek shoqet e saj ajo është e gëzuar dhe e lumtur, flet bukur, qëndron bukur. Fjalët e saj dhe shoqërimi më të nuk janë mërzitëse. Menjëherë kur të kthehet në shtëpi ajo shndërrohet në luan. Kur ajo flet, flakë i del nga goja, kur bën diçka bën marre. Burri i saj nuk përjeton asnjë mirësi në të. Vërtetë kjo është një grua fatkeqe. Si dëshiron që të jetë e lumtur kur ajo kundërshton fenë e saj, zemëron Zotin e saj dhe hidhëron burrin e saj? Ajo duhet të kontrolloj vetveten, sepse jeta ka exhelin.

29. Burri duhet të ketë dije lidhur me të drejtat e gruas Burri është kapiteni i timonit dhe drejtues i shtëpisë. Ashtu sikurse burri ka të drejta, ai gjithashtu ka edhe detyrime. Burri mysliman adhuron Allahun duke përmbushur të drejtat e gruas së tij. Ai e furnizion atë me të drejtat e saj për shkak se ai është kujdestari i saj. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Të gjithë ju jeni barinj dhe të gjithë ju jeni përgjegjës për tufën tuaj. Udhëheqësi është bari mbi kopenë e tij dhe ai është përgjegjës për të. Burri është bari i familjes së tij dhe ai është përgjegjës për të. Gruaja është baresh dhe ajo është përgjegjëse për shtëpinë e burrit të saj.” 1 Burri i drejt e di se ai ka për detyrë që të kujdeset për gruan e tij dhe se ai është përgjegjës për të. Prandaj ai lufton që ti´a do të mirën asaj dhe ti përmbushë të drejtat e saj. Sepse ai e di se kjo është prej devotshmërisë. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Keni frikë Allahun në lidhje me gratë.” 2 Burri i drejtë përmbushë të drejtat që gruaja e tij i ka mbi të. Ai e di se i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka urdhëruar këtë dhe prandaj ka frikë që ta neglizhojë urdhërin me të cilin i Dërguari i tij i dashur dhe modeli i tij salallahu alejhi ue selem e ka urdhëruar atë. Profeti ynë i dashur salAllahu alejhi ue selem ka thënë:

“Kujdesuni mirë me gratë.” 3 Burri i drejtë përmbushë të drejtat që gruaja e tij i ka mbi të, sepse ai e di se ajo është përgjegjësi. Para kujt? Përpara Allahut, Zotit të qiejve e të tokës. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Keni frikë Allahun në lidhje me gratë! Ju i keni marrë ato me marrëveshje të Allahut… ” 4 Burri bekuar mysliman nuk i përmbushë të drejtat e gruas në formën si shërbim për shërbim, por ai e bën këtë sepse është përgjegjës për këtë para Zotit të tij Subhanehu ue te Ala. Prandaj, ne burrat duhet ti mësojnë të drejtat e grave tona, dhe tu´a mësojmë ato fëmijëve tanë në mënyrë që ne mund të përmbushim përgjegjësinë që bartim mbi supet tona. __________________________________________________ 1 – Buhari (893) dhe Muslimi (1829). 2 – Muslim (1218). 3 – Buhari (5186) dhe Muslimi (1468). 4 – Ebu Davud (1905) dhe Ibn Maxheh (3074).

30. Burri duhet ta furnizojë gruan

Prej të drejtave të gruas mbi burrin e saj janë që ai ta furnizojë atë sipas zakonit. Kur ai ushqehet duhet ta ushqejë edhe atë, kur ai blen veshje duhet të blejë edhe për të. Pra prej burrit kërkohet që ta furnizoj gruan dhe ta ushqejë atë sipas zakonit, pa teprim ose koprraci. Ai nuk duhet të jetë koprrac me atë që ai ka dhe të mos i jep asaj. Ai duhet të veprojë sipas zakonit dhe nuk duhet ti japë më shumë se ai ka mundësi dhe më shumë se sa thotë zakoni.

Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Të drejtat e tyre mbi ju janë që ju ti furnizoni ato me jetesë dhe veshje sikurse duhet.” Muslimi (1218).

31. Burri duhet ta trajtojë gruan mirë

Prej të drejtave të gruas mbi burrin e saj është që ai ta trajtojë atë mirë, në çdo mënyrë që është e zakonshme, me kusht që trajtimi nuk bie në kundërshtim me ligjin e Zotit. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “E drejta e grave mbi ju është që ju ti trajtoni ato mirë.” 1

_______________________________ 1 – Tirmidhi (1163), Nesai (9123) dhe Ibn Maxheh (1851). I mirë dhe autentik sipas Tirmidhiut.

32. Burri nuk duhet ta rrahë gruan

Prej të drejtave të gruas mbi burrin e saj është që ai të mos e rrahë atë. Atij i është dhënë e drejta që ta rrah gruan e tij vetëm në qoftë se ai ka frikë mosbindje nga ana e saj dhe ajo e sfidon burrin e saj, ku në këtë rast rrahja1 zbatohet vetëm si edukim për të pasi ajo të jetë qortuar dhe bojkotuar pa rezultate. Vetëm atëherë burri mund ta rrahë atë. Por ai duhet ta rrahë atë në formën e një edukatori dhe jo me hakmarrje. Atij kurrë nuk i lejohet që ta goditet në fytyrë. Është e padrejtësi që ta

rrahësh gruan për diçka që ai nuk ka leje dhe që ta rrahë në një mënyrë që nuk i lejohet atij. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që fishkëllon padrejtësisht një kamxhik, do t’i nxirret haku në Ditën e Gjykimit.” 2 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë gjithashtu kur ai përmendi të drejtat e gruas mbi burrin e saj: “Ai nuk duhet ta godet atë në fytyrë.” 3 Allahu Te ala ka thënë:

‫ُْج َفع َِف ْوَ َه ال ارو اهَّنف ِْ َن ا‬ ْ ُ‫َِ اهَّنف را‬ َ َ‫لْ ِ ْ ُْ َننْ ام َفص ِْ َم َخف ْو‬ ‫اٌَ اهَّنف ْ ْ ْنُِاَخْف ْوَ لنَْف‬ ‫ْرْذ ََيَّنف ْ ْ ََفاَفََ ِْ ف‬ ْ َ ََْ َ َ ‫ض َرِاَ اهَّنف‬ ُ‫ل‬ ‫ل ََذ ف‬ ‫ْ َرذَُ ُِّْخْف كْف‬ ْ َ‫ذر‬ ْ ‫َه َْخنف‬ ُ ََ ِّْ “E ato që u keni dro kryelartësisë së tyre, këshilloni, madje largohuni nga shtrati (e më në fund), edhe rrahni (lahtë, nëse nuk ndikojnë këshillat as largimi), e nëse ju respektojnë, atëherë mos u sillni keq ndaj tyre. Allahu është më i larti, më i madhi.” 4 Kometatorët e Kuranit thonë se në qoftë se gruaja i bindet burrit të saj kështu që ai nuk ka të drejtë që ta rrahë atë ose ta bojkotojë atë. Fjalët e Allahut Te ala kah fundi i ajetit:

‫َهْ َْخنف‬ ‫ْ َرذَُ ُِّْخْف كف‬ ْ َ‫ذر‬ ُ ََ ِّْ Allahu është më i larti, më i madhi.” është një kërcënim i drejtuar kundër burrave. Në qoftë se ata sulmojnë gratë ata duhet ta dijnë se Allahu është më i Larti, dhe më i Madhi që është mbrojtës i grave dhe i Cili do të marrë hak mbi ata të cilët i shtypin ato. Nëse ti e sheh se je i fortë dhe i aftë dhe i mjaftueshëm që ta rrahësh gruan tënde pa një arsye të vlefshme nga Allahu, atëherë duhet të jesh i vetëdijshëm se ajo ka një Mbrojtës i Cili është i aftë për çdo gjë dhe Ai është më i Larti dhe i Fuqishmi. Unë të paralajmëroj ty që të mos e zemërosh Zotin tuaj. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Sa për të drejtat tuaja mbi gratë tuaja, ato nuk duhet të lejojnë dikë që ju e urreni që të mikëpritet ose të hyjë në shtëpitë tuaja. Dhe në qoftë se ato e veprojnë këtë atëherë ju lejohet ti rrahni ato pa i dëmtuar.”

Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Mos i rrahni robëreshat e Allahut.” Pastaj Umeri tha: “Në këtë rast, gratë do ti sfidojnë burrat e tyre.” Pas kësaj Profeti salAllahu alejhi ue selem tha: “Lejohet ti rrahni ato” 5 Pse Profeti salAllahu alejhi ue selem lejoi burrin ta rrah gruan? Sepse kur ai ndaloi burrat që të rrahin gratë e tyre filluan plotësisht disa gra të sfidojnë burrat e tyre. Si pasojë, shumë gra erdhën tek Muhamedi salAllahu alejhi ue selem dhe u ankuan në burrat e tyre pas së cilës Profetit salAllahu alejhi ue selem tha: “Shumë gra kanë ardhur tek gratë e Muhamedit dhe janë ankuar në burrat e tyre. Ata burra nuk janë prej më të mirëve prej jush. Ata burra nuk janë prej më të mirëve prej jush.” 6 Nuk është mirë që ju të rrahni gruan tuaj pa lejen e Allahut (‘Subhanehu ue Te'Ala).

_______________________________________ 1 – Kështu është rrahja sipas Sheriatit

01. Rrahja e gruas së pabindur – Ibn-ul-Xhauzi

Imam Abdurr-Rrahman bin el-Xhauzi el-Hanbeli (Rahimullah) Burimi: Zad-ul-Masir (1/402) Allahu (azze ue xhel) ka thënë:

‫ُْج َفع َِف ْوَ َه ال ارو اهَّنف ِْ َن ا‬ ْ ُ‫َِ اهَّنف را‬ َ َ‫لْ ِ ْ ُْ َننْ ام َفص ِْ َم َخف ْو‬ ‫اٌَ اهَّنف ْ ْ ْنُِاَخْف ْوَ لنَْف‬ ‫ْرْذ ََيَّنف ْ ْ ََفاَفََ ِْ ف‬ ْ َ ََْ َ َ ‫ض َرِاَ اهَّنف‬ ُ‫ل‬ ‫ل ََذ ف‬ ْ “E atyre që u frikësoheni për shkak të kryelartësisë që kanë, këshilloni, madje largohuni nga shtrati e, edhe rrihni (lehtë, nëse nuk ndikojnë këshillat as largimi), e nëse ju respektojnë, atëherë mos u sillni keq ndaj tyre.” 4:34

”…këshilloni…” El-Khalil ka thënë: ”Kjo bëhet duke i folur gruas në mënyrën më të butë me të cilën ndikohet zemra.” Hasan el-Basriu ka thënë: ”Ai duhet ta qortojë atë me gojë. Nëse ajo refuzon, ai duhet ta bojkotojë atë.” Dijetarët nuk bien dakord në lidhje me bojkotin e gruas, dhe për këtë kanë katër interpretime: 01 – Burri duhet të mos ketë marrëdhënie intime me gruan e tij. Kjo është transmetuar nga Said bin Xhubejr, Ibën Ebi Talha dhe Avfi nga Ibn Abasi. Këtë mendim e kanë edhe Ibn Xubejr dhe Mukatil. 02 – Burri nuk duhet të flet me të por duhet të ketë marrëdhënie intime me të. Ky mendim është i Ibnu Abasit – transmeton nga ai Ebud-Duha dhe Khusejfit që e transmeton nga ai Ikrimeh. Këtë mendim e ka edhe es-Suddi dhe Sufjan eth-Theuri. 03 – Ai nuk duhet të flasë me të në dhomën e gjumit. Kjo është transmetuar nga Ibën Abasi, el-Hasan dhe Ikrime. 04 – Ai nuk duhet të bi me të në dhomën e gjumit dhe nuk duhet të ketë marrëdhënie intime me të. Kjo është transmetuar nga el-Hasan esh-Sha’bi, enNakhai, Muksim dhe Katadeh.

Ibn Abasi ka thënë: ”Bojkotoje atë në dhomën e gjumit. Nëse ajo nuk e përmirësohet, atëherë Allahu të ka lejuar që ta rrahësh por pa përdorur dhunë.” Shumë dijetarë thonë se ajeti duhet të aplikohet sipas radhës. Kur keni frikë mosbindjen, ajo duhet qortohet. Kur ajo është e pabindur, ajo bojkotohet. Kur ajo vazhdon të jetë e pabindur dhe kokëfortë, ajo duhet rrahur. Dhe nuk është e lejuar që fillimisht ta rrahësh atë.

Ebu Jala ka thënë: ”Kjo është sipas medhebit të Imam Ahmedit ndërsa Imam Shafiu lejon që ajo të rrahet pa përdorur fillimisht këshillën dhe bojkotimin.”

02. Rrahja e gruas së pabindur – Ebu Bakr

Imam Ebu Bakr Muhamed bin Abdil-lah bin el-Arabi Burimi: Ahkam-ul-Kuran (1/465) Profeti -‫هللا ى وح‬

‫َ م وا ِ و يل‬- ka thënë:

ُ‫ َ نُِّ ِذ ي‬، ‫ ه َُّ ر سُذ مص ْ رع مص ْخ‬، ‫ِ ال ْ ر ذيَّ مص ; ه َُّ ْ ر ذ مص و ن سُذ مص‬ َِّ َُ ‫ ْ مرهَر ر ِهَْ ِ ر ا مص ذ‬، َّ‫ ه َ ذ نت ِ لُه ُت ذ أْ ذَّ ِ ال وْ ر ذي‬، ‫ِ مخ ِ ن رَّ ِ مخ‬ ‫ ه َرو ٌ ذر ضرِ ُ وْ َرِ َهَّ َ َ َُج ع ِ ف ْ يلروهَّ ِخ مص ِوخ َ ْ ْ نُ ع هللا‬، ‫ِ مخ‬ َّ‫ِ ُ َ نروخ وِّ سَْ يَّ لٌَ يَّ ِ ريَّ َر ةي ذ‬ “O njerëz! Njësoj siç keni të drejta mbi gratë tuaja, edhe ato kanë të drejta mbi ju. E drejta juaj mbi to është që të mos ju tradhtojnë, të mos e marrin në shtëpi pa lejen tuaj ndonjë njeri që s`ju pëlqen juve dhe të mos bëjnë gjëra të pamoralshme. Po të bëjnë gjëra të tilla, Zoti ju ka lejuar t’i ndani shtretërit me to ose t’i godisni butësisht. Por nëse s’bëjnë ndonjë gjë të tillë, atëherë është e drejtë e tyre mbi ju që t’u siguroni një jetesë të bukur dhe veshmbathje.” 1 Ky hadith, dëshmon se gruaja e pabindur nuk e meriton kujdesin nga burri i saj për mirëmbajtje e veshje. Dijetarët thonë se, gruaja e pabindur është kur nuk ka turp dhe flet fjalë të pahijshme e jo të bëjë zina. Profeti -‫َ م وا ِ و يل هللا ى وح‬- sqaroi rrahjen gruas dhe e bëri të qartë se nuk duhet të jetë e dëmshme. Kjo do të thotë se nuk duhet të lërë gjurmë dhe shenja në lëkurë ose eshtra të thyera. Prej interpretimeve më të mira të këtij ajeti (është fjala për ajetin 34 të sures enNisa)është ajo që kam dëgjuar nga Said bin Xhubejr, përkatësisht: “Së pari, burri duhet ta këshillojë gruan e tij. Nëse ajo nuk përmirësohet, ai duhet ta bojkoton atë. Nëse ajo nuk përmirësohet, atëherë ai e rrahë atë. Nëse ajo nuk përmirësohet, një gjykatës nga familja e tij dhe një gjykatës nga familja e saj të mblidhen për të parë se kush është duke shkaktuar probleme. E më pastaj, vjen deri tek ndarja e tyre.” Ata’ bin Rebah ka thënë: “Burri nuk duhet rrahur gruan e tij edhe nëse ajo nuk i bindet kur ai e urdhëron dhe e ndalon atë. Mirëpo, ai mund të zemërohet në të.” Sipas botëkuptimit të tij, nxitja rrahja e gruas është vetëm e lejuar, por që në parim është diçka e urryer duke u mbështetur në hadithin e Profetit -‫َ م وا ِ و يل هللا ى وح‬-:

‫َ ذَي اَر ِ ف ذ لُه نيُ َّ ص َ ن َْ ج رْ َهرِْ ر ِهِّْ ص ذ ل رْ ال‬

“Të mos e rrah askush gruan e tij ashtu siç e rrah dikush robin, e në fund të ditës ke marrëdhënie seksuale me të.” 2

_______________________________________ 1 – Tirmidhiu (1163) dhe Ibën Maxhe (1851). 2 – Buhariu (5204) dhe Muslimi (4/1291).

_______________________________________ 2 – Bukhari në “el-Adab el-Mufred” (186) dhe el-Bazzar (17/9535). Zinxhiri i hadithit është i mirë sipas Imam Albanit në “es-Sahihah” (5/467). 3 – Ahmedi (4/446-447), Ebu Davud (2142), Ibn Maxheh (1850), Ibn Hibban (9/4175) dhe el-Hakim (2/2764). Zinxhiri i hadithit është i mirë sipas Hakimit dhe edh-Dhehebi u pajtua më këtë dhe gjithashtu edhe Imam Albani në “el-Irua’” (2033). 4 – 4:34 5 – Ebu Davud (2146), en-Nesa’i (5/9167), Ibn Maxheh (1985), et-Tabarani (1/270), Ibn Hibban (9/4189) dhe el-Hakim (2/2765) i cili gjithashtu tha se hadithi është autentik. Shih “Sahih Sunnen Ebi Davud” (6/1863) nga Imam Albani. 6 – Bukhari (5363).

33. Burri duhet të fitojë dashurinë e gruas

Prej të drejtave të gruas mbi burrin e saj janë që ai të fiton dashurinë e saj me fjalë e me vepra, edhe nëse ai ekzagjeron me fjalë, e përshkruan atë në një mënyrë që ajo nuk është aspak dhe i tregon për dashurin që ka për të e cila është në të vërtetë më pak në zemrën e tij. Profeti salAllahu alejhi ue selem e lejoi burrin që ta gënjejë gruan dhe anasjelltas. Pra, është në rregull që burri ta gënjej gruan e tij në mënyrë që të kenë një shtëpi të lumtur. Atij i lejohet që t’ia përmend bukurinë e saj edhe nëse ajo nuk është e bukur në atë masë. Le ti tregojë asaj se si ai e do atë, edhe pse nuk e do në atë masë. Nëse ajo kërkon diçka që ai nuk mund t’ia realizoj asaj dhe ka frikë se përgjigja do ta degradojë atë dhe do ta shkatërrojë jetën, kështu që ai mund ti thotë se ai do ta sjell atë gjë, pastaj ti thotë se nuk mundi ta gjente apo se ajo ishte shumë e shtrenjtë për momentin. Ky lloj i gënjeshtrës është i mirë në qoftë se ajo sjellë lumturinë e çiftit. Burri i mirë zbukurohet për gruan e tij ashtu siq i ka hije burrit, sikurse parfumosja dhe të duket mirë. Allahu Te ala ka thënë:

‫ْرْذ ََيَّنف َ نيَا َهثَ اَف ْو ْ ايَّنف‬ ْ ‫وخ‬ ‫َُِ َ َْ َن ار َف‬ “Ato kanë aq të drejta sa kanë edhe detyra, sipas arsyes.” 1 “gruaja ka të drejtja ndaj burrit aq sa ka edhe burri ndaj saj.” Komentatori i Kuranit Ibn Abbasi radijAllahu anhu ka thënë: “Unë zbukurohem për gruan sikurse dhe unë dua që ajo të zbukurohet për mua.” Një tjetër mënyrë për të fituar dashurinë e gruas është ti ndihmoshë asaj me punët e shtëpisë. Profeti salAllahu alejhi ue selem, i cili ishte Profet dhe i Dërguari i Allahut të cilit ju dha shpallja, e kishte zakon që ti ndihmojë gruas me punët e shtëpisë dhe kur thirrte ezani për namaz, ai shkonte dhe falej 2. Profeti ynë salAllahu alejhi ue selem i trajtonte gratë e tij mirë dhe me gëzim. Ai bënte shaka me to dhe ishte i sjellshëm me to. Pasi ai i kishte mbushur pesëdhjetë e tre vjet, garoi në vrapim me A’ishen radijAllahu anha. A’ishah radijAllahu anha tregoi se si ajo si vajzë e re ishte në një udhëtim me të Dërguarin e Allahut salAllahu alejhi ue selem i cili i tha shokëve të tij që ti ngasin shtazëve përpara, të cilën ata e vepruan. Pastaj ai i tha asaj: “Eja, dhe garojmë në vrapim.” Ajo tha: “Unë garova me të dhe e munda atë.”

Shiko në bashkëjetesën e të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem! A’ishah radijAllahu anha ka thënë: “Më pas ai nuk më kërkoi vrapim derisa fitova peshë dhe kisha harruar garimin e parë, unë isha përsëri me të në udhëtim. Ai i tha shokëve të tij të ngasin para, të cilën ata e vepruan. Ai tha: “Eja, të garojmë në vrapim.” I thash: “Si të garojë me ty kur unë jam në këtë gjendje?” Ai tha: “Ti duhet ta bëshë këtë.” Kështu që fillova të garojë me të dhe ai më mundi. Ai filloi të qesh dhe tha: “Kjo ishte për garën e kaluar.” 3 A’ishah radijAllahu anha e kishte harruar ndodhinë e mëparshme, por këtë nuk e kishte harruar i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem. Ai bëri shaka me gruan e tij, fitoi dashurinë e saj dhe garoi me të. Mundësia është e madhe që kjo të ishte në përfundim të jetës së tij salAllahu alejhi ue selem. Prej bashkëjetesës të mirë të Profetit tonë salAllahu alejhi ue selem është se A’ishah radijAllahu anha një ditë tha: “Oh koka ime!” I Dërguari i Allahut tha: “Jo (koka juaj), por oh koka ime!” 4 A’ishah radijAllahu anha ka thënë: “Kam ngrënë mish ndërsa kam pasur periudhën time mujore. Pastaj unë ia dhashë mishin Profetit salAllahu alejhi ue selem që e vendosi gojën e tij në të njëjtin vend ku kam pasur gojën time. Pastaj unë pira ujë dhe i dhash atij salAllahu alejhi ue selem që të pij dhe ai vendosi gojën e tij në të njëjtin vend ku kam pasur gojën time.” 5 A’isha radijAllahu anha ka thënë: “I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem e kishte zakon të vendos kokën e tij mbi kofshët e mia dhe recitonte Kuran ndërsa unë e kisha periudhën time mujore.” 6 Ai e kishte zakon të kalojë natën me gruan e tij në një mantel edhe pse ajo kishte periudhën e saj mujore. Nëse ai njollosej nga gjaku i saj, ai vetëm e pastronte atë 7. Gjithashtu i Dërguarit i Allahut salAllahu alejhi ue selem e kishte zakon të lahej me gruan e tij nga i njejti legen 8. Kjo është bashkëjetesa e Profetit tonë salAllahu alejhi ue selem dhe ai ishte i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem në të cilin ne e kemi një shembull të mirë. Disa bashkëshortë mund të thonë se ata janë të moshuar dhe se tani është shumë vonë dhe si rezultat ata nuk kanë nevojë për këtë. Por i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem e kishte barrën të cilën një milion njerëz nuk janë në gjendje ta mbajnë. Ai i mbante shqetësimin e umetit, ishte përgjegjës për shpalljen dhe kishte arritur një moshë të vjetër. Megjithkëtë, ai garoi kundër gruas së tij dhe vetëm prite

rastin e përshtatshëm. Sa e bukur është që burri të merr gruan e tij në një vend dhe të bën shaka me të, të garoj me të dhe ta bëjë atë në humor të mirë! __________________________________________________ 1 – 2:228 2 – Ibn Ebi Shejbeh (5/272), Ibn Ebi Hatim (2/2196), et-Tabari (4/4768) dhe elBejhaki (7/295). 3 – Ibn Hibani (10/4691), Nesai (5/8942), Ahmedi (6/39), el-Humejdi (1/128/261) dhe et-Tahaui (5/143). Autentik sipas Imam Albanit në “es-Sahihah” (131). 4 – Bukhari(5666). 5 – Muslimi (300), Ebu Davudd dhe tjerë. 6 – Bukhari (297), Muslimi (301) dhe Ebu Davud (260). 7 – Ebu Davud (269), Nesai (284), Ahmedi (6/45) dhe të tjerë nga A’isha radijAllahu anha e cila tha: “Unë dhe i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem e kishim zakon të kalonim natën në një rrobe ndërsa kisha periudhën time mujore. Nëse ai ishte njollosej nga gjaku im, ai vetëm e pastronte atë dhe jo më shumë se kaq. Pastaj ai falej me të. Dhe në qoftë se ajo njollosej prej tij, ai vetëm e pastronte atë dhe jo më shumë se kaq. Pastaj ai falej me të. “ Autentik sipas Imam Albanit në “Sahih Sunnen Ebi Davud” (269). 8 – Bukhari (273) nga Aisha radijAllahu anha e cila tha: “Unë dhe i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem e kishim zakon të pastrohemi nga një legen dhe ne ndërroheshim me rradhë.” Shiko Muslimi (321).

34. Burri nuk duhet ta fyej gruan e tij

Prej të drejtave të gruas mbi burrin e saj është që ai të mos e fyej atë, përqesh atë ose të thotë se pamja apo veprimet e saj janë të shëmtuara. Profeti salAllahu alejhi ue selem tha kur ai përmendi të drejtën e gruas ndaj burrit të saj: “… dhe që ai të mos i thotë asaj se ajo është e shëmtuar.” 1

_________________________________________________ 1 – Ebu Davud (2142), Ibn Maxheh (1850), Ibn Hiban (9/2764), el-Hakim (2/2764) dhe Ahmedi (4/446-447). Zinxhiri i hadithit është autentik sipas Hakimit dhe Dhahabi u pajtua dhe gjithashtu Imam Albani në “el-Irua” (2033).

35. Burri nuk duhet ta bojkotojë gruan

Të drejtat e gruas mbi burrin e saj është që ai të mos e bojkotojë atë për derisa ai nuk ka një arsye që ta bojkotojë, i cili bëhet me një qëllim edukativ. Kur të bëhet e lejuar për burrin që ta bojkotojë gruan, atëherë ai duhet ta bojkotojë atë brenda në shtëpi dhe jo ta bojkotoj shtëpinë. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë kur ai përmendi të drejtat e gruas mbi burrin e saj: “… Dhe që ai të mos e bojkotojë përveç brenda shtëpisë.” 1 ____________________________________ 1 – Ebu Davud (2142), Ibn Maxheh (1850), Ibn Hiban (9/2764), el-Hakim (2/2764) dhe Ahmedi (4/446-447). Zinxhiri i transmetimit është i saktë sipas Hakimit dhe Dhehebiut u pajtua me të dhe gjithashtu edhe Imam Albani në “el-Irua” (2033).

36. Burri nuk duhet të zbulojë sekretet e gruas

Prej të drejtave të gruas mbi burrin e saj janë që ai të ai të mos zbuluojë sekretin e saj dhe që të mos i tregon të tjerëve atë që ndodh pas dyerve të mbyllura të tyre. Kjo vlen në veçanti për pjesën intime, e cila është përmendur në lidhje me të drejtat e burrit mbi gruan.

37. Burri nuk duhet ta urrej gruan e tij

Prej të drejtave të gruas mbi burrin e saj janë që ai të mos e urrej gruan e tij. Ai nuk duhet të shikojë në cilësitë e saj të këqija. Ai duhet të shikojë në cilësitë e saj të mira, ti vlerësojë ato dhe ti sheh si të vogla cilësitë e saj të këqija. Ai duhet të mundohet në maksimum që të shohë vetëm cilësitë e saj të mira. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Burri besimtar nuk duhet ta urrejë gruan besimtare. Nëse ai e urren një nga cilësitë e saj, ai do ta do një tjetër.” Muslim (1469).

38. Burri duhet të jetë i lumtur me gruan e tij

Prej të drejtave të gruas mbi burrin e saj që ai të marr nga ajo atë që është më e lehta, dhe të kënaqet me atë që është më e lehtë për gruan e tij, duke marrë parasyshë natyrën e saj. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Silluni mirë me gratë, ngase gruaja është krijuar nga brinja e lakuar, dhe pjesa me e lakuar, është pjesa e sipërme e saj. Nëse mundohesh ta drejtosh do ta thyesh atë, dhe nëse e lenë të tillë ajo do të mbetet e shtrembër. Prandaj sigurohuni që të kujdeseni mirë ndaj grave.” 1 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë gjithashtu: “Gruaja është krijuar nga një brinjë dhe ajo kurrë nuk do të bëhet siç dëshiron ti. Nëse dëshiron të kënaqesh me tëm atëherë kënaqu ështu siq është e shtrembër, dhe në qoftë se dëshiron ta drejtosh atë, atëherë do ta thyesh; thyerja e saj është ta bësh divorcë atë.” 2 Qëllimi i kësaj është që burri ta dijë se si është gruaja e prirur dhe që ai të kënaqet nga ajo që i jep gruaja e tij duke pasur parasysh natyrshmërisë së saj. Ai nuk duhet ta obligojë atë më shumë se ka mundësi të veprojë. Ai duhet të ketë durim me gabimet e saj, sepse ajo është krijuar nga beinja e lakuar. ______________________________ 1 – Bukhari (3331) dhe Muslimi (1468) formulimi është i Muslimit. 2 – Bukhari (3331) dhe Muslimi (1468).

39. Burri duhet ti shfaqë gruas karakterin e tij të mirë Prej të drejtave të gruas mbi burrin e saj është që ai të sillet me të me karakterin më të mirë, dhe e mira e tij ndaj saj të jetë e dukshme. Sepse disa burra kanë karakteret më të mira kur ata janë jashtë në treg, me shokët e tyre dhe me të gjithë njerëzit e tjerë. Sjellja e tyre e mirë është e dukshme në këtë rast. Por, si të hynë në shtëpi ata bëhen egërsira, nuk shihet asnjë e mirë tek ai, por çdo herë është i zemëruar

dhe sharës. Kurrë nuk dëgjohet zë i mirë nga ai, e as fjalë e mirë. Ndërkohë që Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Besimtarët me besim më të plotë janë ata me karakterin më të mirë, ndërsa më të mirët prej jush janë ata që sillen më së miri me familjet e tyre.” 1 Nuk ka asnjë të mirë në ty nëse ti i ndihmon shokët e tu dhe i trajton të tjerët mirë, përderisa nuk sillesh mirë ndaj familjen tënde. Nëse ti sillesh mirë ndaj familjes tënde dhe përveç kësaj edhe ndaj të gjithë njerëzve të tjerë, atëherë përgëzohesh, sepse Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Më i miri prej jush është ai që sillet më së miri ndaj familjes së tij dhe unë jam ai nga ju që sillet më së miri ndaj familjes së tij.” 2 _______________________________ 1 – Tirmidhi (1162) dhe Ahmedi (2/250 dhe 2/472).Formulimi është Tirmidhiut cili tha: “Hadith është i mirë dhe i vërtetë.” Në zinxhirin e hadithit është Muhamed bin Amr bin Alkamah i cili është i besueshëm bën gabime, e cila është përmendur në “et-Takrib” (6228). Hadith është sipas rrugëve të tij të ndryshme dhe transmetimeve të dëshmuara autentik sipas Imam Albanit në “es-Sahihah” (284). 2 – Darimi (2/2260), Tirmidhi (3895) dhe Ibn Hibani (9/4177). Tirmidhi ka thënë: “Hadith është i huaj dhe autentik.” Hadith është autentik sipas Imam Albanit në “es-Sahihah” (285) dhe (1174).

40. Burri duhet ta mbrojë gruan nga Xhehnemi Prej të drejtave të gruas mbi burrin e saj janë që ai të jetë shkaktarë që ajo të shpëtoj nga Xhehnemi duke e mësuar atë, duke e urdhëruar në të mirë, duke ia ndaluar të keqen dhe duke bërë durim me të gjitha këto. Ai duhet ta parandalojë nga gjërat që mund t’ia shkaktojnë hyrjen në Xhehnem.

Allahu Azze ue Xhel ka thënë:

ُْ‫س ام َصف َاََ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّ ْيُ ذ‬ ْ ‫ُلَ ْوِ ْ َه َرذ ام َفص ِْرلا‬ ْ ‫ْوَ َ َح ْل‬ ُ ْ‫ُِّف ْوَاَِا ْهُ ر‬ ‫ُل فخا َ نن ا‬ “O ju që besuat, ruajeni veten dhe familjen tuaj prej një zjarri, lëndë djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët.” 66:6 Zoti ynë Subhanehu ue Te ala gjithashtu ka thënë:

‫م ْل َفخ ِ ْ َهرْذْف ْوَِ اه َرف‬ ْ َ َ‫ْرْ َذ ْيُ ْو‬ ‫ب ْط ََ َرف َُِ ن‬ “Urdhëro familjen tënde të falë namaz, e edhe ti vetë zbatoje atë.” 20:132

41. Burri duhet të jetë xheloz në gruan e tij Prej të drejtave të gruas mbi burrin e saj janë që ai të jetë xheloz në gruan e tij. Ajo duhet ta shohë se ai është xheloz për të. Por ajo duhet të jetë një xhelozi e logjikshme, e cila sjell vetëm gjëra të mira dhe të shmang gjëra të këqia. Ai duhet të jetë xheloz në gruan e tij nëse ndonjë pjes prej trupit të saj ekspozohet. Ai duhet të jetë xheloz në gruan e tij nëse ajo shikon në burrat e huaj. Ai duhet të jetë xheloz në gruan e tij nëse ajo është përzihet me burra të huaj. Ai duhet të jetë xheloz në gruan e tij nëse ajo pa nevojë flet me burra të huaj. Ndërsa xhelozia në kuptimin e dyshimeve dhe hulumtimeve pa patur ndonjë dyshim të bazuar në fakte, atëherë kjo është një xhelozi e ndaluar. Ka burra që thonë se ata janë xheloz dhe fillojnë ti kontrollojnë gratë e tyre pa pasë ndonjë dyshim të bazuar, dyshon në të pa patur ndonjë ragument, saqë menjëherë kur të vie në shtëpi ai duhet të shikojë në telefonin e saj celular dhe listën e numrave të cilët i ka thirrur ajo. Nëse dikush e telefononë atë ai qëndron afër saj për ta dëgjuar se me kënd po flet ajo. Ai kontrollon çdo gjë dhe dyshon në të. Nëse ai dëgjon atë duke folur ai e pyet: “Kë e ke për qëllim?” Nëse ai dëgjon njerëz të aludojnë diçka, ai mendon se ata e kanë për qëllim gruan e tij. Ai dyshon vetëm në gruan e tij. Ai thotë se është xheloz, por një xhelozi e tillë është e ndaluar.

Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ekziston një xhelozi që Allahu e do dhe ekziton një xhelozi që është e urryer nga Allahu. Sa për xhelozinë që Allahu e do, kjo është xhelozia kur ka dyshim. Dhe sa i përket xhelozisë që Allahu e urren, ajo është xhelozi pa patur një dyshim.” 1 ____________________________________________________ 1 – Ebu Davudi (2659), Nesai (2558), Ibn Hibani (11/4762), Ahmedi (5/445) dhe të tjerët. Hadithi është i mirë sipas Imam Albani në Sahih Ebi Davud ‘”(7/2388). Kontrolluesit e “Musnedit” të Imam Ahmedit ka thënë: “Hadithi është i mirë anë të tjera rrugëve të transmetimit.” (19/156)

42. Grada e haditheve ne librin Kahu-uzZauxhejn

Këtu pra kemi disa këshilla sheriatike për të ndërtuar një familje dhe përmbushur të drejtat e martesës. Nëse bashkëshortët veprojnë sipas tyre atëherë që të gjithë do të përjetojnë një lumturi të madhe. Unë kam përmendur vetëm disa prej të drejtave të çiftit. Unë nuk kamë përmendur asnjë hadith vetëmse e kam kontrolluar zinxhirin e tij dhe iu kam referuar mendimeve të dijetarëve në lidhje me të. Me anë të kësaj unë kam ardhur në përfundim se hadithi është mjaft i mirë për të shërbyer si argument. Unë nuk kamë përmendur pra edhe vetëm një hadith e që ai tëmos jetë të paktën hasen. Hadithe pra janë të sakta dhe të vlefshme për të arumentuar me to dhe për të marrë dritë prej tyre, sepse ato janë fjalët e të Derguarit tonë salAllahu alejhi ue selem.

43. Burri i pa drejtë është shkaktarë i mosmarrëveshjes dhe divorcit

Kështu është puna e burrit të mirë, ndërsa burri i keq kërkontë drejtat e tij duke mos e njohur asnjë të drejtë të gruas. Ai është i keq në lidhje bashkëshortoren dhe ndien neveri shpejt. Kur gruaja e tij kërkon diçka prej tij, ai menjëherë bëhet kryelartë dhe ndien neveri. Kur ajo e përsërit kërkesën e saj ai e rrudh ballin e tij dhe kërveshet. Kur ajo këmbëngulë, ai rrah dhe thyen. Kur ai është në shtëpi, vishet me rroba jo të bukura. Kur ai del jashtë, ai vesh rrobat e tij të bukura, parfumoset, krehë flokët e tij dhe e rregullon mjekrën e tij. Në shtëpi është sikurse të ishte në vendin e punës. Nuk ka asnjë dyshim që gjëra të tilla shpien në mosmarrëveshje, divorc dhe grindje.

44. Jeta bashkëshortore sipas zakonit Unë do të përfundojë fjalimin me një parim të përgjithshëm të të drejtave të bashkëshortëve. Bashkëjetesa e tyre duhet të jetë sipas zakonit të popullit dhe traditës.Allahu Te ala ka thënë:

‫ا ارو اهَّنف‬ َ ُْْ‫وخف ْو‬ َ ‫َُِ َ َْ َن ار‬ “Çoni jetë të mirë me to.” 4:19

‫ْرْذ ََيَّنف َ نيَا َهثَ افَ ْو ْ ايَّنف‬ ْ ‫وخ‬ ‫رر ْجُ َقف َُِ َ َْ َن ار َف‬ ْ ِ‫ِ ْْل ْج فت‬ ‫ْرْذ ََيَّنف ْو َ َ ك‬ “Edhe atyre (grave) u takon e drejta sikurse edhe përgjegjësia në bashkëshortësi, e burrave u takon një përparësi ndaj tyre.” 2:228 Dijetarët thonë se ajetet do të thonë se ata duhet të jetojnë së bashku sipas zakonit dhe traditës. Kështu bashkëshortët duhet të jetojnë së bashku. Kjo përfshinë që të këshillohen me njëri-tjetrin, të respektojnë mendimet e njëri-tjetrit dhe të bashkëpunojnë në çdo gjë që sjell lumturi dhe gëzim. Gruja duhet të konsultohet me burrin e saj lidhur me çështjet që kanë të bëjne me të, të merrë mendimin e tij dhe ta respektojë atë dhe familjen e tij. Burri duhet të konsultohet me gruan, të merrë mendimin e saj nëse ai është i saktë dhe ta trajtojë familjen e saj mirë. Në të ajo duhet të sheh mirësi që është në përputhje me zakonin.

45. Çelësi për një jetë të lumtur bashkëshortore Unë po e përfundoj me një këshillë, që duhet të zbatohet nga të gjithë bashkëshortët. Detyra më e madhe për të cilën duhet bashkëpunuar, është për të ndërtuar një familje fetare dhe ku të gjithë të kujdesur për fenë dhe drejtësinë. Secili duhet të ndihmojë tjetrin në fe. Kjo frymëzon harmoni, paqe dhe qetësi në shtëpi në një mënyrë që është e pashembullt. Harmonia më e madhe që është në një shtëpi varet në bashkëpunimin e çiftit në bindje ndaj Zotit të krijesave. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Allahu e mëshiroftë burrin i cili zgjohet natën për tu falur dhe e zgjon gruan e tij për t’u falur. Dhe në qoftë se ajo nuk e bën këtë, ai stërpik ujë mbi fytyrën e saj (kështu që ajo të ngritet dhe falet gjatë natës). Allahu e mëshiroftë gruan e cila zgjohet natën për tu falur dhe e zgjon burrin e saj për t’u falur. Dhe në qoftë se ai nuk e bën këtë, ajo stërpik ujë mbi fytyrën e tij (kështu që ai të ngritet dhe falet gjatë natës).” 1 Nëse bashkëshortët bashkëpunojnë në fe dhe zbatojnë përkujtimin e Allahut në shtëpinë e tyre, atëherë shtëpia e tyre do të jetë e gjallë me një jetë të mirë dhe të qëndrueshme. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Një shtëpi në të cilën përmendet Allahu dhe një shtëpi në të cilën Allahu nuk përmendet është sikurse i gjalli dhe i vdekuri.” 2 Nëse ka ndershmëri në një shtëpi, atëherë duhet të ketë edhe lumturi në të. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Lumturia e njeriut qëndron në tre gjëra, dhe fatkeqësia e saj qëndron në tre gjëra. Prej lumturisë së njeriut është një grua e drejtë, një mjet i mirë i transportimit dhe një vendbanim i gjërë. Fatkeqësia e njeriut qëndron në tre gjëra; një strehim i keq, një grua e keqe dhe një mjet i keq i transportimit.” 3 Prej lumturisë së njeriut është që shtëpia e saj është e ndërtuar mbi ndershmëri. Pra kini frikë Allahun, dhe bashkëpunoni me gratë tuaja në lidhje me fenë dhe ndërtoni shtëpitë tuaja mbi devtoshmëri. Në këtë mënyrë ka ndonjë potencial për një jetë më të mirë:

‫بُ َ ُحُ ْ ََْ َْف ْه ََّف‬ ‫س َف‬ ْ َّ‫َّ ِْجَ ْر اهص ْو ْنْلَ َةذْنن اي َفص ُْ َذكَْ فتُ ْهذُْ فخُ ِْرْناحَ ذَذْنن فرا اه َم َهَِّف ْو اه ْفَ ِارثْع ِ ْ َفو وِّْ َْرف َ كه‬ ْ َ‫ُِّْراَفََ ْهُ َِأْه‬ ‫ذْ َن َْراَخْف‬ “Kush bën vepër të mirë, qoftë mashkull ose femër, e duke qenë besimtar, Ne do t’i japim atij një jetë të mirë (në këtë botë), e (në botën tjetër) do t’u japim shpërblimin më të mirë për veprat e tyre.” 4 Allahu Azze ue Xhel pra garanton burrin dhe gruan një jetë të mirë në qoftë se ata bëjnë vepra të mira dhe besojnë. Pra, kini frikë Allahun, o robër të Allahut, dhe bashkëpunoni në devotshmëri dhe frikë ndaj Allahut dhe jo në mëkate dhe armiqësi.

Dhe Allahu e di më së miri. Mëshira dhe bekimi i Allahut qoftë mbi Muhamedin dhe familjen e tij. ___________________________________ 1 – Ebu Davud (1307), Nasai (1610), Ibn Maxheh (1336), Ibn Khuzejmeh (2/1148), Ibn Hibani (6/2567), Hakimi (1/1164) dhe Ahmadi (2/250). Autentik sipas Hakimit sipas kushteve të Muslimit dhe i mirë sipas Imam Albanit në “Sahih Ebi Davud (5/1181)). 2 – Bukhari (6407). 3 – Ibn Hibani (9/4033), Hakim (2/2640), Ahmedi (1/168), et-Tajalisi (1/207) dhe te tjerët. Zinxhiri i transmetimit është i autentik sipas Hakimit. Hadithi është autentik sipas Dhehbiut dhe Imam Albanit në “es-Sahihah” (282). 4 – 16:97

Fletushkë rreth gjakrave të natyrshëm tek gratë?

01. Domethënia e ciklit mujor dhe urtësia pas saj Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: Fletushkë rreth gjakrave të natyrshëm tek gratë http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml Përkufizimi sheriatik i menstruacionit: “Menstruacioni është një gjakderdhje që natyralisht i ndodhë femrës, pa ndonjë shkak, në kohë të caktuar. Ai është një gjak natyral që nuk ka ndonjë shkak të sëmundjes, plagëve, abortimi spontan apo lindjes. Pasi që ai është i natyrshëm, ai ndryshon varësisht nga gjendja e gruas, ambienti dhe klima. Si rezultat i kësaj cikli është shumë i ndryshëm nga njëra grua tek tjetra. Urtësi e kësaj është se, pasiqë fetusi nuk është në gjendje të ushqehet normal siq ushqehet jashtë stomakut dhe pasiqë krijesa më e mëshirshme për të (Ëma) nuk mund t’ia dërgoj ushqimin, atëherë Allahu Te ala ka përcaktuar sekrecione të gjakut me të cilat ushqehet fetusi brenda në bark e nënës pa patur nevojë që të ha atë apo ta tretë ushqimin. Sepse futja e ushqimit bëhet nëpërmjet kërthizës; rrjedh gjak në venat e fetusit dhe e furnizon atë me ushqim. I Madhëruar është Allahu, Krijuesi më i mirë! Kjo është urtësia që fshihet pas ciklit mujor. Kështuqë nëse gruaja mbetet shtazënë mbaron ciklin mujor i saj, dhe rrallë ndodhë që një grua shtatzënë të ketë ciklin e saj mujor. Gjithashtu edhe gruaja gjidhënëse rrallëherë i ndodhë menstruacioni, sidomos në gjidhënien e parë.

02. Fillimi i ciklit mujor Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml Në shumicën e rasteve cikli mujor të fillon nga mosha dymbëdhjetë vjeçe dhe vazhdon deri në moshën pesëdhjetë vjet. Varësisht gjendjes së gruas, rrethanave dhe ambientit të femrës, ajo gjithashtu mund të ketë ciklin e saj të parë kur ajo është më e re ose më e vjetër se kaq. Dijetarët kanë mendime të ndryshime nëse gruaja ka një moshë të fikse kur i vie cikli i saj i parë, she nuk e kalon këtë moshë ? Apo gjaku që vie para ose pas kësaj moshe konsiderohet çrregullim dhe jo gjak menstrual? Siç thashë dijetarët kanë mendime të ndryshme lidhur me këtë. Ed-Darimi, pasi përmendi të gjitha mendimet tha: “Unë besoj se të gjitha janë gabim. E gjitha ka të bëjë me ekzistencën. Pavarësisht sasisë, gjendjes dhe moshës gjaku duhet të konsiderohet si gjak menstrual dhe Allahu e di më së miri. “1 Mendimi i Darimiut është i saktë dhe këtë mendim gjithashtu e ka zgjedhur edhe Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijeh. Pra në kohën kur gruaja e sheh gjakun e saj menstrual si ajo konsiderohe se e ka ciklin e saj mujor edhe bëse ajo është më e re se nëntë ose më e vjetër se pesëdhjetë vjet. Sepse Allahu dhe i Dërguarit i Tij salAllahu alejhi ue selem kanë lidhur dispozitat e ciklit mujor me ekzistimin e tij dhe jo me një moshë të caktuar. Kështu, që është e detyrueshme për t’iu referuar ekzistencës me të cilën lidhen gjykimet. Kurse për të kufizuar ciklin mujor në një moshë të caktuar kërkohet dëshmi nga Kurani dhe Sunneti, e cila nuk ekziston. ________________________________________________ 1 - El Mexhmu´ Sherh al-Muhedhdheb (1/386).

03. Kohëzgjatja e ciklit mujor Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

Dijetarët kanë mendime të ndryshme që arrijnë në gjashtë ose shtatë mendime mbi kohën e ciklit mujor. Ibn-ul-Mundhir ka thënë: “Disa dijetarë thonë se cikli mujor nuk ka kohëzgjatje minimale apo maksimale me ditë të caktuara.” Them: ky mendin është sikurse mendimi i Darimiut. Edhe Shejkh-ul-Islam IbnuTejmijeh ka zgjedhur këtë dhe ky është mendimi i saktë sepse ky mbështet nga Kurani, Sunneti dhe hulumtimet. Prova e parë për të janë fjalët e Allahut Te ala: ‫سأ ْ اَرْذْف‬ ‫سُب ُِْ َْة ْ َة اَفََ ِْوُا ه ْفاَ َا َفَ َ َ َْ َح َ ف‬ ‫ذْ َط اي َرخْف ْهة ن ْعف ْ ْ ََّ ْرِاَهاَّنف ْو فالْ َ َ َْ َح َ ف‬ َ ْ‫ذع ْ ََّْف ْوذ‬ ْ ‫ذع َِف َ َنك‬ “Të pyesin ty për të menstruacionin (hajdin). Thuaj: “Ajo është gjendje e neveritur, andaj largohuni prej kontaktit seksual me grate e juaja derisa të pastrohen.” 1 Përfundimin e ndalesës (së kontaktit seksual) Allahu e caktoi me pastrimin (nga cikli menstrual) dhe nuk e caktoi me një numër të caktuar të ditëve. Kjo dëshmon se dispozita lidhet me ekzistencën e gjakut menstrual dhe mungesën e gjakut; kur ka gjak menstrual, vlen dispozita e tij, dhe kur ai mbaron, atëherë mbaron edhe dispozita e tij. Prova e dytë është konfirmuar në “Sahihun” e Muslimit ku Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha A’ishes radijAllahu anha të cilës i erdhi cikli i saj mujor gjatë Umres: “Bë çdo gjë që bën haxhiu përveç tavafit rreth Qabes derisa të pastrohesh nga menstracionet.” Ajo tha: “U pastrova në ditën e therjes së kurbanit.” 2 Buhariu transmeton në “Sahihun” e tij se Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha asaj: “Prit. Kur të pastrohesh nga menstracionet mund të shkosh në Ten’im.” 3

Profeti salAllahu alejhi ue selem e caktoi përfundimin e ndalesës (së tavafit) me pastrimin nga cikli dhe nuk e caktoi me kohë të caktuar. Dëshmia e tretë është se periudhat e përcaktuara kohore të cilat dijetarët i përmendin në këtë çështje nuk gjenden në Kuran dhe në Sunnet, pavarësisht se nevoja kërkon që kjo sqarohet. Në qoftë se do të kishte qenë e detyrueshme për ti kuptuar ato dhe të adhurohet Allahu me to, Allahu dhe i Dërguari i Tij salAllahu alejhi ue selem do t’I bënin të qarta për të gjithë. Për shkak se gjykime të rëndësishme varen prej tyre, duke përfshirë namazin, agjërimin, martesën, divorcin dhe trashëgiminë. Për shembull, Allahu dhe i Dërguari i Tij salAllahu alejhi ue selem sqaruan numrin e namazeve, kohën e tyre, rukun dhe sexhden, dhënin e lëmoshës, pasuritë e saj, vlerën, sasinë dhe grupet e synuara, agjërimin dhe kohën dhe periudhën e tij, haxhin dhe të tjera, duke përfshirë edhe edukatën e të ngrënit, pijes, gjumit, marrëdhënieve seksuale, të ulurit, hyrjen në shtëpi, daljen nga shtëpia dhe nevojat fizologjike duke përfshirë numrin e pastimit pas nevojës fizologjike dhe çështje të tjera precize dhe të qarta me të cilat Allahu e ka përkryer këtë fe dhe ka përsosur dhuntinë e Tij ndaj besimtarëve. Allahu Te ala ka thënë: ُ‫ْرْذَذْف ْورْ نة َ ْن‬ ْ ‫ُذف‬ ْ ْ ‫ا َْفبَف َ ك ام َكفَ َْ ََذُْ ُرُ َ َ َمة‬ “Ne ty ta shpallëm librin sqarim për çdo send.” 4 ُ‫ل ْو ْ َمَّ ذا َلة ْ ْرا ْهَْذثُُ ُِّْخْف ْه‬ ‫مَْذ ْف‬ َ ْ ْ ‫ذا َم َهناَخْف َ كَّْ ََ َفي ْو ْلهَ َْ فتُ ْو اهُْا ا َْفبَف اِّ نفَ ْوْْ َل َمذ ْفَ ذْْْ َذ َرف ِْذََّْف َ نيَا‬ “Ai (Kur’ani) nuk është bisedë e trilluar, por vërtetues i asaj që ishte më parë (librave të shenjtë) dhe sqarues i çdo sendi, e edhe udhërrëfyes e mëshirë për një popull që beson.” 5 Kur është bërë e qartë se këto vlerësime dhe detaje të cilkit menstrual nuk gjenden në Kuran dhe në Sunnet, atëherë e dimë se ato nuk kanë asnjë provë dhe se cikli mujor i cili trajtohet nga vendimet e sheriatit në vend të kësaj duhet të ndërlidhet me ekzistencën dhe mungesën. Kjo dëshmi (do të thotë që mungesa e saj në Kuran dhe në Sunnet dëshmon se ajo nuk duhet ë ndikojë) do të sjell dobi ty si në këtë çështje ashtu edhe në çështje të tjera, sepse vendimet e sheriatit konfirmohen vetëm nëpërmjet Kuranit, Sunnetit, konsensusit të njohur ose e saktë analogjisë. Shejkh-ulIslam Ibnu Tejmijeh ka thënë: “Allahu ka lidhur disa vendime në Kuran dhe Sunnet me ciklin mujor pa përmendur minimumin e kohëzgjatjajes apo kohëzgjatjen maksimale ose kohën për periudhën e pastër mes dy cikleve të dy muajve, edhe pse ky fenomen ka të bëjë me tërë umetin që janë në nevojë të madhe për këtë njohuri. Me anë të gjuhës nuk mund bëhen dallime në mes të një periudhe dhe një tjetër. Ai që pastaj vendos një kufi ka devijuar nga Kurani dhe Sunneti. “ 6 Dëshmia e katërt është analogjia e saktë. Allahu Te ala ka thënë se gjaku menstrual është gjendje papastërtie dhe e neveritshme. Kur gjaku menstrual është ekzistues

atëherë është ekzistuese edhe papastërtia. Nuk ka dallim në mes të ditës së dytë dhe të parës, mes ditës së katërt dhe të tretës.., sepse gjaku menstrual është gjaku menstrual dhe gjendja e papastër është gjendje e papastër.Si atëherë mund të ndryshojë gjykimi në mes të dy ditëve kur qëllimi është një dhe i njejtë? A nuk e kundërshton kjo analogjinë e saktë? A nuk i jep analogjia e saktë të dy ditëve të njëjtin gjykimi pasi që ato kanë të njëjtin emërues të përbashkët? Prova e pestë është se ekzistojnë mendime të ndryshme dhe kontradiktore në këtë çështje. Kjo dëshmon se nuk ka dëshmi për këtë çështje që është e detyrueshme për t’u pasuar. Ato janë vetëm gjykime të bazuara në Ixhtihad që mund të jenë të sakta apo të gabuara. Asnjë mendim nuk ka më shumë të drejtë për t’u pasuar sesa tjetri. Në lidhje me mosmarrëveshjet duhet t’i referohet Kuranit dhe Sunnetit. Kur të qartësohet se sa i fortë dhe përfshirës është mendimini që thotë se cikli mujor nuk ka periudhë minimale ose maksimale, atëherë duhet të dini se çdo gjak natyral që e sheh gruaja, dhe ai gjak nuk ka ndonjë shkak siq është plaga dhe të ngjashme, atëherë ky gjak është gjak menstrual pa marrë parasysh kohën apo moshësh përderisa nuk është i vazhdueshëm çdoherë ose ndodhë të ndërpritet vetëm një ditë ose dy ditë në muaj, atëherë në këtë rast kjo është gjakderdhje. Gjykimet e gjakderdhjeve – nëse dëshiron Allahu – do të shpjegohen më vonë. Shejkh-ul-Islam Ibn Tejmijjeh ka thënë: “Në parim, çdo gjë që del nga mitra është gjak menstrual derisa të vërtetohet të jetë gjakderdhje.” 7 Ai gjithashtu ka thënë: “Gjaku që del është gjaku menstrual për derisa nuk është gjak nga një venë apo një plagë.” 8 Ky mendim jo që vetëm është më i sakti duke pasur parasysh provat, ai është edhe më i lehtë për t’u kuptuar dhe praktikuar sesa mendimet që e kufizojnë kohën e ciklit menstrual. Prandaj është më mirë për të pasuar këtë mendim, sepse është në pajtim me shpirtin e fesë Islame, me rregullin e saj, e ai është lehtësimi. Allahu Te ala ka thënë: ‫ْرْ َذ ام َفص ْجنْ ْفَ ْو ْهُ َجَ ةَُْْ اِّ َصف ه ْاَف‬ ْ ‫َذَّ َِف‬ ‫جَ َه ََّف َ ْك َف‬ ‫ه ْْر ف‬ “Ai ju zgjodhi ju (ju përcaktoi për të luftuar për rrugën e Tij) dhe nuk ju obligoi në fé me ndonjë vështirësi.” 9 Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Feja është e lehtë. Askush nuk ashpërson tepër në fe vetëmse ajo e mund atë. Prandaj jini të mesëm, bëni aq sa mundeni dhe keni shpresë.” 10

Nga karakteret e Profetit salAllahu alejhi ue selem ishte se ai gjithmonë zgjidhte alternativën më të lehtë për derisa ajo nuk ishte mëkat 11. ________________________________ 1 - 2:222 2 - Muslimi (1211). 3 - Bukhari (1787). 4 - 16:89 5 - 12:111 6 - Mexhmu-ul-Fataua (19/35). 7 - Mexhmu-ul-Fataua (19/36). 8 - Mexhmu-ul-Fataua (19/38). 9 - 22:78 10 - al-Bukhârî (39). 11

- al-Bukhârî (6126) och Muslim (2327).

04. Cikli mujor i gruas shtatzënë Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

Zakonisht cikli mujor i gruas ndërprehet gjatë shtatzënisë. Imam Ahmedi (rahimehullah) ka thënë: “Shtatzënia e gruas ndjehet vetëm nëpërmjet ndërprerjes së gjakut.” Pra, nëse gruas shtatzënë i vie gjaku dy ose tre ditë para lindjes dhe ka dhimbje të lindjes, ai konsiderohet nifas (gjak i lehonisë). Por nëse ai vie shumë kohë para lindjes, apo pak kohë para lindjes, por nuk ka dhimbje të lindjes, atëherë nuk konsiderohet gjak i lehonisë, por a është gjak menstrual, për të cilin vlejnë dispozitat e tij, apo është gjak i ndonjë sëmundjeje, për të cilin nuk vlejnë dispozitat e menstruacionit? Dijetarët kanë mendime të ndryshme në lidhje me këtë: Mendimi i saktë është se ky është gjak menstrual, nëse kjo ndodh gjatë ciklit normal mujor të gruas, sepse gjaku që i vie gruas zakonisht në esencë është gjak menstrual, përderisa nuk vërtetohet e kundërta, nëse nuk ka ndonjë shkak që ndalon të qenit e tij gjak menstrual, dhe nuk ka ndonjë argument nga Kurani dhe suneti që e ndalon këtë. Ky është mendimi i Imam Malikut dhe Imam Shafiut të cilin e zgjedhi edhe Shejkh-ulIslam Ibnu Tejmijjeh i cili tha: “Bejheki ka thënë se ky është një nga mendimet e Imam Ahmedit. Dhe thuhet se ai u kthye nga ky mendim.” 1 Në bazë të kësaj, ajo që vlen për gruan shtatzënë e cila ka cikël mujor, vlen edhe për gruan që nuk është shtatzënë përveç nga dy raste: 01 - Divorci. Divorci nga gruaja që ka periudhën e saj të pritjes gjatë cikleve mujore është i ndaluar, por nuk është e ndaluar për ta bërë dirvorc gruan zhtatzënë, sepse divorci nga një grua jo shtatzënë, gjatë ciklit mujor është kundër fjalëve të Allahut Te ala: َْ‫سُب ُْرن ََّة ا اصف َْو‬ ‫َ َ َنْن فخْ ْوِْهَ ا‬ ْ َ‫مََ َ َنْن َْ َيَّنف ِْ ْط َكرَّاَهاَّنف َ نك‬ “Kur t’i lëshoni gratë, lëshoni ato në vigjilje të fillimit të pritjes së tyre (në kohën e pastërtisë së tyre) dhe kohën e pritjes mbajeni mend mirë .” 2 Ndërsa, divorci i shtatzënës që ka menstruacion nuk e kundërshton këtë ajet, sepse ai që ndahet nga një grua shtatzënë është ndarë në kohën e pritjes të saj, e cila përfundon me lindjen e saj, dhe kjo nuk ka rëndësi nëse ajo ka ciklin e saj mujor ose jo në kohën e shkurorëzimit. Prandaj, nuk është e ndaluar që ta bësh divorc një grua shtatzënë pas marrëdhënies seksuale në krahasim me gruan jo shtatzënë. 02 - Me ciklin mujor të gruas shtatzënë nuk përfundon periudha e saj e pritjes, përveç nëse ajo lind, qoftë ajo të ketë pasur cikël gjatë shtatzënisë apo jo. Allahu Te ala ka thënë:

ْ ْ‫ْه ََرْ ايَّنف ذ‬ ‫َ َنَّْف ِْخ ْجرا ايَّنففِ ْ ََْْهَ َُْ َفق ْوِ ا َو ْالساف‬ “Ndërkaq, për shtatzënat afati i pritjes së tyre është derisa të lindin.” 3 ________________________________________________________________ 1

- el-Ikhtijarat, fq. 35

2 - 65:1 3 - 65:4

05. Rastet e pazakonta të ciklit mujor Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

Të pazakonshmet e ciklit janë disa llojesh: 01 - Ai mund të zgjatet apo të shkurtohet. Për shembull, cikli mujor i një gruaje zgjatë gjashtë ditë, ndonjëherë mund të zgjatet në shtatë ditë, ndërsa cikli mujor i një gruaje tjetër që zgjat shtatë ditë, ndonjëherë ai mund të shkurtohet në gjashtë ditë. 02 - Ai mund të vie më herët se zakonisht apo më vonë. Për shembull, cikli mujor i një gruaje që zakonisht i vije asaj në fund të muajit, asaj mund ti vie në fillim të muajit, ndërsa cikli mujor i një gruaje tjetër që i vie zakonisht në fillim të muajit mund ti vie në fund të muajit. Dijetarët kanë mendime të ndryshme lidhur me këto dy raste. Mendimi i saktë është se kur ajo e sheh gjakun e saj, ai numërohet ti përket ciklit mujorë, dhe kur ai mbaron, ajo konsiderohet të jetë e pastër, pa marrë parasyshë nëse cikli i saj mujor është zgjatur ose shkurtuar, ka ardhur më herë apo është vonuar. Argumentet për

këtë tashmë janë përmendur në temën paraprake lidhur me dispozitat e ciklit mujor me ekzistimin e gjakut menstrual. Ky është mendimi i Imam Shafi’iut të cilin e zgjodhi Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijeh. Ibn Kudameh tha se ky mendim ishte i fortë dhe e mbështeti atë kur ai tha: “Nëse cikli mujor do të kishte vlejtur sikurse mënyra e përmendur në medhheb, atëherë Profeti salAllahu alejhi ue selem do ti´a kishte qartësuar këtij umeti dhe nuk do ta kishte shtyer sqarimin, sepse nuk është e lejuar për të vonuar një sqarim kur ka nevojë për të. Gratë e tij dhe gratë e tjera kanë patur nevojë për sqarimin në të gjitha kohërat. Ai kurrë nuk do ta kishte lënë pas dore këtë. Ai salAllahu alejhi ue selem as nuk ka përmendur ciklin mujor as nuk e qartësoi se përveç në lidhje me gjakderdhjen jashtë ciklit menstrual.” 1 03 - Sekrecionet e verdha dhe të turbullta. Në këtë rast gruaja sheh një gjak të verdhë që ngjason me qelbin ose ajo sheh sekrecione të turbullta që është një përzierje mes sekrecioneve të verdha dhe të zeza. Nëse këto sekrecione vijnë në ciklin mujor ose janë të lidhura me të para se ajo të pastrohet, ato konsiderohen ti përkasin ciklit mujorë dhe ndikohen nga dispozitat e tij. E nëse ato vinë pas pastrimit nga cikli, atëherë ato nuk i përkasin ciklit mujor, duke u bazuar në fjalët e Ummu Atijes, e cila thotë: “Lëngun e verdhë dhe atë të turbulltë që vie pas menstracioneve nuk e kemi llogaritur prej menstruacioneve.” 2 Transmetuar nga Ebu Davudi me një zinxhir të saktë transmetimi. Bukhariu e transmetoi atë pa shtesën: “… Pas ciklit mujor …” 3 Por ai e titulloi hadithin: “Sekrecionet e verdha dhe të turbullta jashtë ciklit mujor.” Ibn Haxheri ka thënë në shpjegimin e tij “Fet´h-ul-Bari ‘: “Ai i caktoi në këtë mënyrë për të kombinuar hadithin e mëparshëm të Aishes radijAllahu anha: “Mos nxito derisa të sheh sekrecione të trasparente (të kthjëllëta).” me hadithin e lartëpërmendur të Ummu ‘Atijjehs radijAllahu anha në kapitullin e kështu që hadithi i A’ishes vlen gjatë ciklit mujor, ndërsa i Ummu ‘Atijjehs radijAllahu anha jashtë ciklit mujor.” Hadith i Aishes i cili transmetohet nga Bukhari me një reduktim, megjithëse me një zinxhir të transmetimit më definitiv në kapitullin e më parshëm: “Gratë e kishin zakon ti dërgonin asaj topa pambuku të cilat përmbanin sekrecione të verdhë pas së cilës ajo tha:

“Mos nxito derisa të sheh sekrecione të trasparente (të kthjellëta).” Menstracionet e tejdukshme vijnë nga mitra kur cikli mujorë të përfundojë. 04 - Ndërprerjet përgjatë ciklit mujor. Kjo dotë thotë se asaj i vie gjaku një ditë, kurse ditën tjetër është e pastër, kjo ka dy raste: 01 - Gruaja e përjeton gjithmonë këtë gjendje. Në këtë rast gjaku është gjakderdhje dhe ka dispozitat e gjakderdhjes. 02 - Kjo nuk i ndodhë gjithmonë; kjo ndodhë vetëm ndonjëherë dhe periudha e saj e pastër është e qartë. Dijetarët kanë mendime të ndryshme për këtë periudhë në të cilën gjaku pushon. A është gjaku i pastër apo llogaritet ti përket ciklit mujor? Sipas mendimit të saktë të methhebit Shafei kjo llogaritet t’i përket ciklit mujor. Këtë mendim gjithashtu zgjodhi Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijjeh, autori i librit “El-Fa’ik” 5 dhe methhebi i Ebu Hanifes. Sepse sekrecionet transparente nuk shihen gjatë asaj periudhe. Dhe në qoftë se thuhet se periudha llogaritet si një periudhë e pastër, kjo do të thoshte se ajo është e rrethuar nga dy cikle mujore, të cilën askush nuk e thotë. Po kështu, kjo do të thoshte se periudha e pritjes përfundon pas pesë ditëve. Pos kësaj do të ishte vështirë të pastruarit dhe kryerja e detyrave të tjera çdo të dytën ditë. Kjo vështirësi nuk ekziston në sheriatit dhe hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut. Methhebi i njohur i Hanbelive është se gjaku konsiderohet si gjak menstrual, ndërsa gjaku që ka pushuar konsiderohet si një periudh e pastër. Përjashtimi i vetëm është nëse ata së bashku tejkalojnë periudhëm maksimale të ciklit mujor; në këtë rast gjaku është gjakderdhje e jo menstruacion. Ibn Kudameh ka thënë në “el-Mugni”: “Mendimi që thotë se gjaku që pushon më pak se një ditë nuk llogaritet ti përket periudhës së pastër është i bazuar në transmetimin që kemi përmendur në lidhje me kohën e lehonisë. Ajo nuk duhet ta marrë parasysh periudhën që është më e shkurtër se një ditë. Ky është mendimi i saktë insha Allah. Sepse gjaku rrjedh për një kohë dhe ndërpritet në kohën tjetër. Për të detyruar pastrim nga koha në kohë është një mundim që nuk mund të jetë i vlefshëm, sepse Allahu Te ala ka thënë: ‫ْرْ َذ ام َفص ْجنْ ْفَ ْو ْهُ َجَ ةَُْْ اِّ َصف ه ْاَف‬ ْ ‫َذَّ َِف‬ ‫َّ َ ْك َف‬ ‫جَ َه َف‬ ‫ه ْْر ف‬ “Ai ju zgjodhi ju (ju përcaktoi për të luftuar për rrugën e Tij) dhe nuk ju obligoi në fe me ndonjë vështirësi.” 6 Ibn Kudameh ka thënë:

“Sipas kësaj nuk vlenë periudha e pastër kur gjaku ka pushuar më pak se një ditë, për derisa nuk provohet e kundërta në mënyrë që gjaku të pushojë në fund të ciklit mujor ose që asaj ti vien sekrecione transparente.” Mendimi i Ibn Kudames është kështu midis dy mendimeve tjera dhe Allahu e di më së miri se cili është i saktë. 05 - Tharja gjatë ciklit mujor kur ajo sheh vetëm sekrecione. Nëse kjo ndodh gjatë ciklit mujor ose lidhet me ciklin mujor para periudhës së pastër, atëherë i përket ciklit mujor. E nëse është pas pastrimit, atëherë nuk është menstruacion, sepse menstruacioni më së tepërmi lidhet me sekrecionet e verdha dhe të turbullta. _________________________________________________ 1 - el-Mughni (1/353). 2 - Ebu Davudd (307). 3 - Bukhari (326). 4 - Bukhari(19). 5 - Këtë e ka përendur autori i librit “el-Insaf” 6 - 22:78

06. Dispozita e ciklit mujor ndaj namazit Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

Cikli mujore ka më shumë se njëzet dispozita. Ne do të përmendim ato që janë më të nevojshmet: 01 - Namazi është i ndaluar dhe i pavlefshëm për gruan, qoftë namazi i detyrueshëm dhe vullnetar. Namazi nuk është i detyrueshëm përveç nëse mbetet kohë më pak se sa zgjatë për të falur një rekat, sepse në këtë rast obligohet namazi, qoftë nëse arrinë ta falë në kohën e tij apo në fund të kohës. Shembulli kur arrinë namazin në fillim të kohës: gruaja që i vie cikli i saj mujor pas perëndimit të diellit sa zgjat falja e një rekati, atëherë kur ajo të pastrohet detyrohet ta falë namazin e akshamit që i ka ikur sepse ajo ishte e pastër gjatë një kohe që korrespondon me kohën sa zgjatë falja e një rekati pasi që dielli kishte perenduar. Shembulli i dytë është kur gruaja të pastrohet për një kohë që korrespondon me kohën sa zgjat falja e një rekati para se të lind dielli. Kur ajo të pastrohet ajo detyrohet që ta falë namazin e sabahut sepse ajo ishte e pastër aq kohë që korrespondon me kohën e faljes së një rekati para se të lindë dielli. Por në qoftë se gruas i vie cikli i saj mujor dhe pastrohet më pak se sa koha që korrespondon me faljen e një rekati para perëndimit të diellit dhe lindjes së diellit, ajo nuk detyrohet të falë namazin përkatës. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që arrin një rekat të namazit ka arritur namazin.” 1 Kjo do të thotë se ai nuk kap një rekat të namazit nuk e ka zënë namazin. A duhet gruaja që pastrohet në kohën që korrespondon me kohën e një rekati para ikindisë dhe jacisë ta falë namazin e drekës dhe atë të akshamit? Ka mendime të ndryshme në lidhje me këtë. Mendimi i saktë është se ajo është e obliguar vetëm që të falë namazin koha e të cilit ka hyrë, në këtë rast ikindinë dhe jacinë. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që arrin një rekat të ikindisë para se dielli të perendojë, ai e ka arritur ikindinë.” 2 Nëse ajo e ka arritur një rekat nga namazi i ikindisë, atëherë a obligohet të falë edhe namazin e drekës? Apo nëse e ka arritur një rekat të namazit të jacisë, a obligohet të falë edhe akshamin? Lidhur me këtë, dijetarët kanë mospajtime, e sakta është se ky namaz nuk i obligohet përveç nëse e arrinë kohën e tij, pra ajo falë vetëm namazin e ikindisë dhe jacisë, duke u bazuar në fjalën e Pejgamberit: “Kush e arrinë një rekat nga namazi i

ikindisë para se të perëndoi dielli ai e ka arritur ikindinë”. Profeti këtu nuk ka thënë: “E ka arritur namazin e drekës dhe ikindisë” e as nuk e ka përmendur obligueshmërinë e namazit të drekës. Këtë mendim e ka methhebi i Imam Ebu Hanifes dhe methhebi i Imam Malikut, e cila është përmendur në librin “Sherh-ulMuhadhdhab”. 3 Kur bëhet fjalë për të shqiptuar Dhikrin, Tekbir, Tesbih, Tehmid, përmendjen e emrit të Allahut para ushqimit dhe gjëra të tjera, leximi i Haditheve dhe Fikhut, t’i lutet Allahut dhe të thotë “Amin” dhe të dëgjojë Kuran, kjo nuk është e ndaluar për gruan që ti bëjë. Është konfirmuar nga Bukhari, Muslimi dhe të tjerët se Profeti salAllahu alejhi ue selem lexonte Kuran ndërsa kishte shtrirë kokën e tij mbi kofshët e Aishes radijAllahu anha në kohën kur ajo kishte ciklin e saj mujorë 4. Bukhariu dhe Muslimi kanë transmetuar se Umm Atijjeh radijAllahu anha ka thënë: “I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem na ka urdhëruar që gjatë dy bajrameve të nxerrim jashtë gratë që sapo ishin pjekur, gratë me menstruacione dhe vajzat virgjëresha. Sa për gratë me menstruacione, ato qëndronin jashtë vendit të faljes së namazit.” 5 Lidhur me leximin e Kuranit në heshtje pa e lëvizur gjuhën, kjo është në rregull. Shembull i kësaj është që ajo të lexon nga një Mus´haf ose një tavlo pa e lëvizur gjuhën. Imam Neveviu ka thënë: “Kjo lejohet pa ndonjë mospajtim. Por nëse ajo lexon duke e lëvizur gjuhën, atëherë shumica e dijetarëve mendojnë se kjo është e ndaluar.” 6 Bukhari, Ibn Xherir et-Tabari dhe Ibn-ul-Mundhir kanë thënë: “Kjo lejohet.” Ibn Haxheri ia dedikoi këtë mendim Imam Malikut dhe mendimit të vjetër të Imam Shafiut. Bukhariu transmetoi me një zinxhir të reduktuar të transmetimit se Ibrahim en-Nakhai tha: “Është në rregull që ajo të lexon ajetin.” Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijjeh ka thënë: “Nuk ka bazë në Sunnet që asaj nuk i lejohet të lexojë Kuranin.” Hadithi i cili thotë: “As gruaja me menstruacione apo personi seksualisht i papastër nuk duhet të lexojë diçka nga Kurani.”

Është i dobët sipas të gjithë dijetarëve të hadithit 8. Edhe gratë në kohën e Profetit salAllahu alejhi ue selem kishin ciklet mujore. Nëse leximi i Kuranit do të kishte qenë i ndaluar për to sikurse falja e namazit, atëherë Profeti salAllahu alejhi ue selem do t’ua kishte qartësuar këtë umetit të tij dhe do t’ua kishte mësuar këtë nënave të besimtarëve dhe si rezultat i kësaj kjo do të kishte qenë e përhapur në mesin e njerëzve. Kur nuk ka as një person të vetëm i cili e ka përcjellur këtë nga Profeti salAllahu alejhi ue selem, as nuk është e lejuar për të thënë se kjo është e ndaluar. Sepse ai nuk e ka ndaluar këtë. Duke pasur parasysh se ai salAllahu alejhi ue selem nuk e ka ndaluar këtë ndërsa cikli mujor ishte prezent në kohën e tij, ne e dimë se kjo nuk është e ndaluar. “9 Tani kur ne i dijmë mendimet e ndryshme të dijetarëve është më e sigurt për gruan me ciklin mujor që të mos lexojë Kuranin me gjuhën e saj, përveç nëse ajo nuk ka nevojë për të, për shembull, në arsim apo provim. ________________________________________ 1 - Bukhari (580) dhe Muslimi (607). 2 - Bukhari (579) dhe Muslimi (608). 3 - Sherh-ul-Muhadhdhab (3/70). 4 - Bukhari (297) dhe Muslimi (301). 5 - Bukhari (324) dhe Muslimi (890). 6 - Sherh-ul-Muhadhdhab (2/372). 7 - Fet´h-ul-Bari (1/408). 8 - Tirmidhi (131). 9 - Mexhmu-ul-Fataua (26/191).

07. Dispozita e ciklit mujor lidhur ndaj agjërimit Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

02 - Agjërimi është i ndaluar dhe i pavlefshëm për gruan që ka ciklin mujor, qoftë agjërim farz apo nafile. Por ajo obligohet t’i konpenzojë ditët e humbura të agjërimit farz. A’isheja radijAllahu anha ka thënë: “Kur na vinte cikli mujor, ne u urdhëruam që ta konpenzojmë agjërimin dhe nuk u urdhëruam ta kompenzojmë namazin.” 1 Nëse gruas i vie cikli i saj mujor duke qenë agjërueshëm, agjërimi bëhet i pavlefshëm edhe nëse i vie cikli i saj për një çast para perëndimit të diellit. Nëse agjërimi është i detyrueshëm, bëhet e detyrueshme për të që ta konpenzojë këtë ditë. Nëse ajo e ndien se cikli mujor po i vie dhe ai i vie pas perëndimit të diellit, në këtë rast agjërimi është i plotësuar dhe nuk prishet sipas mendimit të saktë. Sepse për gjakun brenda trupit nuk ka ndonjë dispozitë. Kur Profeti salAllahu alejhi ue selem u pyet se nëse gruaja duhet të lahet pas një ëndërre erotike ai tha: “Po, nëse ajo sheh sekrecion.” Ai e lidhi dispozitën me sekrecionin që shihet dhe jo me reagimin e saj. Në të njëjtën mënyrë dispozitat e ciklit mujor fillojnë të zbatohen vetëm kur shihet gjaku. Dhe në qoftë se ajo ka ciklin e saj mujor kur hyn agimi, atëherë agjërimi i saj është i pavlefshëm edhe nëse ajo është pastruar një moment pas agimit. Dhe në qoftë se ajo pastrohet pak para agimit atëherë agjërimi i saj është i vlefshëm edhe pse ajo do të pastrohet (lahet) pas agimit. Në mënyrë të ngjashme, agjërimi është i vlefshëm në qoftë se një person është xhunub dhe synon të agjërojë dhe pastrohet (lahet) pas agimit. A’ishah radijAllahu anha ka thënë:

“Profeti salAllahu alejhi ue selem u zgjua pasi kishte kryer marrëdhënie seksuale dhe pastaj agjëroi në Ramazan.” 2 ______________________________________ 1

- Bukhari (321) dhe Muslimi (335).

2 - Bukhari (1925) dhe Muslimi (1109).

08.Dispozita e ciklit mujor ndaj tavafit rreth Qabes Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

03 - Tavafi rreth Qabes është i ndaluar dhe i pavlefshëm për gruan në kohën e ciklit mujor, qoftë ai i detyrueshëm apo vullnetar. Profeti salAllahu alejhi ue selem i ka thënë A’ishes radijAllahu anha të cilës i erdhi cikli i saj mujor: “Bë çdo gjë që bënë haxhiu përveç tavafit rreth Qabes deri sa të pastrohesh.” 1 Megjithatë, ajo mund ti bëjë të gjitha ritualet e tjera gjatë Haxhit dhe Umres sikurse Sa’i ndërmjet Safas dhe Merues, të qëndrojë në Arafah, të flejë në Muzdelife dhe Mina dhe ti gurëzojë shtyllat. Sipas hadithit ska të keqe nëse gruas i vie cikli i saj mujor menjëherë pas tavafit ose Sa’it. ____________________________________ 01 - Muslim (1211).

09. Dispozita e ciklit mujor ndaj Tavaf-ulUeda (lamtumirës) Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

04 - Gruaja me ciklin mujor nuk ka nevojë të bëjë Tava-ul-Ueda. Nëse gruaja ka përfunduar me ritualet e Haxhit dhe të Umres dhe pastaj i vie cikli mujor para se të shkon në shtëpi, ajo mund të shkojë pa bërë Tavaf-ul-Ueda. Ibn Abbasi radijAllahu anhuma ka thënë: “Njerëzit u urdhëruan që Tavafi rreth Qabes të jetë gjëja e fundit, gjë që ata veprojnë, vetëm gruaja me menstruacione u lirua nga ky veprim.” 1 Nuk është e rekomanduar për gruan me menstruacione që të qëndroj tek porta e xhamisë së shenjtë dhe të bëjë dua para largimit nga Mekka. Një gjë e tillë nuk është transmetuar nga Profeti salAllahu alejhi ue selem. Sepse adhurimi është i bazuar në argumente. Në fakt, e kundërta është transmetuar nga Profeti salAllahu alejhi ue selem. Kur Safijes radijAllahu anha i kishte ardhur cikli i saj mujor pasi që kishte bërë Tavaf-ul-Ifadhah, Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha asaj: “Le të shkonë ajo.” 2 Ai nuk e urdhëroi atë që të shkojë tek porta e xhamisë. Nëse kjo do të kishte qenë e ligjësuar, ai salAllahu alejhi ue selem do ta kishte qartësuar këtë. ______________________________________ 1 - Bukhari (1755) dhe Muslimi (1328). 2 - Bukhari (1762) dhe Muslimi (1211).

10.Dispozita e ciklit mujor lidhur me qëndrimin në xhami Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

05 - Është e ndaluar për gruan që të qëndrojë në një xhami kur ajo ka ciklin e saj mujor. Është e ndaluar për të që madje edhe të qëndrojë në vendin ku falet namazi i Bajramit. Umm Atijjeh radijAllahu anha ka thënë: “I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem na ka urdhëruar që gjatë dy bajrameve të nxerrim jashtë gratë që sapo ishin pjekur, gratë me menstruacione dhe vajzat virgjëresha. Sa për gratë me menstruacione, ato duhet të largohen nga falja e namazit.” 1 __________________________________ 1 - Bukhari (324) dhe Muslimi (890).

11. Dispozita e ciklit mujor lidhur me marrëdhëniet seksuale Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

06 - Është e ndaluar për burrin që të ketë marrëdhënie me gruan e tij kur ajo ka ciklin e saj mujor në të njëjtën mënyrë siç është e ndaluar për të që ta lejojë atë të ketë marrëdhënie me të. Allahu Te ala ka thënë: ‫سأ ْ اَرْذْف‬ ‫سُب ُِْ َْة ْ َة اَفََ ِْوُا ه ْفاَ َا َفَ َ َ َْ َح َ ف‬ ‫ذْ َط اي َرخْف ْهة ن ْعف ْ ْ ََّ ْرِاَهاَّنف ْو فالْ َ َ َْ َح َ ف‬ َ ْ‫ذع ْ ََّْف ْوذ‬ ْ َ‫ذع َِف َ نك‬ Të pyesin ty për të menstruacionin (hajdin). Thuaj: “Ajo është gjendje e neveritur, andaj largohuni prej grave gjatë menstruacionit dhe mos iu afroni atyre (për marrëdhënie) derisa të pastrohen.” 1 Gjakderdhja mujore është periudha e gjakut menstrual dhe vendndodhja e saj është vagina. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Vepro çdo gjë përveç raportit seksual.” 2 Myslimanët janë të bashkuar në mendimin se është e ndaluar që të kesh marrëdhënie seksuale në vaginën e gruas kur ajo ka ciklin e saj mujor. Nuk është e lejuar për një person i cili beson në Allahun dhe në Ditën e Fundit që ta veprojë këtë mëkat që është ndaluar me Kuran, Sunnet dhe me konsensusin e myslimanëve. Ai që vepron këtë e ka kundërshtuar Allahun dhe të Dërguarin e Tij salAllahu alejhi ue selem dhe ka kundërshtuar rrugën e myslimanëve. Imam Neveviu ka thënë: “Imam Shafei ka thënë: ” Ai që e bën këtë ka bërë një mëkat të madh.” Kolegët tanë dhe të tjerët kanë thënë se kushdo që e konsideron të ligjshme marrëdhëniet seksuale me një grua me menstruacione është kafir.” 3 Megjithatë, Allahu ka lejuar çdo gjë tjetër për të shuar epshin duke përfshirë puthjet, përqafimet dhe ledhatime me kusht që vagina të shmanget. Megjithatë, është më e sigurt që të mos kenë kontakt të drejtpërdrejtë midis kërthizës dhe gjunjëve të gruas. A’ishah radijAllahu anha ka thënë: “Profeti salAllahu alejhi ue selem më ka urdhëruar mua që të vëshi një peçe rreth në pjesën e poshtme të trupit dhe gjë të cilën e bëra. Pas kësaj ai më ledhatoi mua ndërsa unë kisha ciklin tim mujor.” 4 _________________________________________ 1 - 2:222 2 - Muslimi (302).

3 - el-Mexhmu (2/374). 4 - Bukhari (300) dhe Muslimi (293).

12. Dispozita e ciklit mujor në raport me divorcin Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

07 - I ndalohet burrit që ta bëj divorc gruan gjatë ciklit mujor. Allahu Te ala ka thënë: ُْ‫سُب ُْرن ََّة ا افص َْوَْ َ ننََ ُّفف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫َ َ َنْن فخْ ْوِْهَ ا‬ ْ َ‫مََ َ َنْنَْ َيَّنف ِْ ْط َركَّاَهاَّنف َ نك‬ O ti pejgamber, kur t’i lëshoni gratë, lëshoni ato në vigjilje të fillimit të pritjes së tyre (në kohën e pastërtisë së tyre) dhe kohën e pritjes mbajeni mend mirë.” 1 Do të thotë kur gratë e kanë kohë pritjen e tyre e cila është e njohur. Një gjendje e tillë ndodh vetëm kur burri e bënë divorc atë gjatë shtatzënisë së saj apo kur ajo është e pastër dhe ai nuk ka pasur marrëdhënie seksuale me të. Ajo nuk ka përmbushur kohë pritjen e saj nëse ajo është bërë divorc gjatë ciklit të saj mujor për shkak se kohë pritja nuk hynë në fuqi gjatë ciklit mujor në të cilin ajo është bërë divorc. As gjatë periudhës së saj të pastër në të cilën ajo ka pasur marrëdhënie seksuale, sepse ajo nuk e di nëse ajo është bërë shtatzënë gjatë asaj periudhe, kështu që periudha e pritjes të lidhet me shtatzëninë ose në qoftë se ajo nuk ka mbetur shtatzënë kështu që periudha e pritjes të lidhet me ciklin mujor. Pasi që njeriu nuk është i bindur se cila kohë e pritjes do të vlejë, është e ndaluar që burri ta bënë divorc gruan derisa çështja të bëhet e qartë.

Sipas ajetit të mëparshëm është e ndaluar që gruaja të bëhet divorc gjatë ciklit të saj mujor. Gjithashtu është konfirmuar nga Bukhari, Muslimi dhe të tjerët nga Ibn Umeri radijAllahu anhuma i cili bëri divorc gruan e tij gjatë ciklit të saj mujor. Kur Umeri radijAllahu anhu i tregoi Profetit salAllahu alejhi ue selem ai u zemërua dhe tha: “Thuaji atij që ta kthej mbrapa atë dhe ta mbajë derisa ajo të pastrohet nga cikli mujor. Pastaj ajo duhet të ketë ciklin e saj mujor dhe pastaj të pastrohet përsëri. Pastaj ai mund ta mbajë atë nëse ai dëshiron ose ta lerë atë para se ai të bën marrëdhënie me të. Kjo është periudha e pritjes që Allahu ka urdhëruar që gratë duhet të bëhen divorc përgjatë saj.” 2 Nëse burri shkurorëzon gruan gjatë ciklit të saj mujor, ai është mëkatar. Ai është i detyruar të pendohen tek Allahu Te ala dhe ta kthejë gruan e tij përsëri në mënyrë që të ndahet prej saj sipas Sheriatit, sikurse ka thënë Allahu dhe i Dërguari i Tij salAllahu alejhi ue selem. Pastaj ai e lerë atë deri sa ajo të pastrohet nga cikli i saj mujor në të cilën ai e bëri divorc atë dhe pastaj asaj ti vie përsëri cikli i saj mujor dhe pastaj ajo të pastrohet. Pas kësaj, ai mund të mbajë atë nëse ai dëshiron ose e bën divorc atë para se ai të ketë marrëdhënie me të. ___________________________________________ 1 - 65:1 2 - Bukhari (5251) dhe Muslimi (1471).

13. Dispizita e ciklit mujor në raport me kohën e pritjes pas divorcit Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

08 - Periudha e pritjes së divorcit është e lidhur me ciklin mujor. Kur burri e lëshon gruan e vet, pasi ata kanë pasur marrëdhënie seksuale ose pasi të jenë vetmuar, atëherë periudha e saj e pritjes duhet të jetë tre cikle mujore të plota nëse asaj i vie cikli mujor dhe nuk është shtatzënë. Allahu Te ala ka thënë: ‫َا ار ْوبَف َّْلَّْْتْف َِأْرلاس ََيَّنف ْذة ْ ْر نِمََّْف ْوَ َ اَ ْطرنَُّْساف‬ “E ato gra që janë shkurorëzuar janë të obliguara të presin tre menstruacione.” 1 Nëse ajo është shtatzënë periudha e saj e pritjes vlen derisa ajo të lindë. Allahu Te ala ka thënë: ْ ْ‫ْه ََرْ ايَّنف ذ‬ ‫َ َنَّْف ِْخ ِ ْ ْجرا ايَّنف ََْْهَ َُْ َفق ْوِ ا َو ْالساف‬ “Ndërkaq, për shtatzënat afati i pritjes së tyre është derisa të lindin.” 2 Dhe në qoftë se ajo nuk ka cikël, për shkak se është akoma e re, apo për shkak se është e moshuar dhe i është ndërprerë cikli, apo ka pasur një operacion në mitrën e saj apo të ngjashme në mënyrë që asaj nuk i vie cikli i saj mujor, atëherë periudha e saj e pritjes zgjatë tre muaj. Allahu Te ala ka thënë: َ ‫ذْ َح‬ َ ْ ِ ‫ََّْف ْ َفص ْوَ نلذَف‬ ‫سَّْف ْوَ نلذَف‬ َ َِْ‫ذعف َهَّْف ذ‬ ْ ‫َلْ ْ ََة ا َفص َْ َخف َرك‬ َ ‫خيف َ َ َْ َح‬ َ ‫ا اي َفر َّ ْ ْلَّ ْ فتا ِْ َنْنْ ا ايَّنف‬ َ ‫سُذَ ام َفص‬ “E ato nga gratë tuaja të cilave u është ndërprerë cikli mujor (menstruacioni), nëse nuk e keni dyshime (rreth kohës së pritjes), koha e pritjes së tyre është tre muaj, e ashtu edhe ato që ende nuk kanë pasur menstruacion.” 3 Dhe në qoftë se ajo zakonisht e ka ciklin e saj mujor, por në ndonjë rast i pushonë për shkak të sëmundjes, të gjidhënies ose arsye të tjera të njohura, atëherë periudha e saj e pritjes zgjatë derisa t’i kthehet cikli i saj mujor, edhe nëse zgjatë një kohë të gjatë. Dhe në qoftë arsyeja largohet dhe cikli nuk kthehet, dmth nëse është shëruar ose ka ndërprerë gjidhënien ndërsa cikli mujor ende nuk i është kthyer, atëherë ajo duhet të presë një vit të tërë, duke filluar nga koha kur është larguar arsyeja e pengesës së ciklit. Ky është mendimi i saktë i cili është në përputhje me parimet e sheriatit. Sepse nëse shkaku largohet ndërsa cikli i saj mujor nuk kthehet, atëherë ajo është sikurse gruaja të cilës cikli mujor pushon për shkak të një arsye të panjohur. Një grua e tillë pret një vit të tërë; nëntë muaj të shtatzënisë si një masë parandaluese dhe tre muaj si periudhë e pritjes. Nëse divorci ndodh pas kurorëzimit, por para raportit seksual dhe pa ndodhë vetmimi mes bashkëshortëve, atëherë ajo ska absolutisht asnjë periudhë pritjeje për divorc. Allahu Te ala ka thënë:

ُْ‫س رْمْحَ ة ا اصف َْوَْ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫سَهاَّنف ِْخ َْ ََ ََف َهَّ ُْرن ََّة ا اََهاَّنف َّ ا نفص َ َ اَ َم َهنُْ َف‬ ْ ‫َّ ذ ََيَّنف‬ ‫ْ ْ َنةُّْْورْيُْ َْْن َفخ َه َف‬ ُّ َْ ْ ْ َُْ ِْ ‫ْرْف ْ ام َفص‬ O ju që besuat, kur të keni lidhur kurorë me besimtaret e pastaj i lëshoni ato para se të keni kontaktuar me to, ju nuk keni të drejtë të kërkoni që ato të presin afatin e caktuar (iddetin).” 4 _________________________________ 1 - 2:228 2 - 65:4 3 - 65:4 4 - 33:49

14. Dispozita e ciklit mujor në raport me mitrën e zbrazët nga shtatzënia Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

09 - Dmth në raport me atë se mitra është e zbrazët nga shtatzënia. Kjo dispozitë është e nevoshme sa herë kihet nevojë të dihet se a është mitra e zbrazët nga shtatzënia. Ndërsa kjo ka disa çështje: Nëse një burrë vdes dhe lë pas një grua që ka në mitër trashëgimtarin e burrit të saj, ndërsa kjo grua tani është e martuar me tjetër, atëherë atij nuk i lejohet të ketë marrëdhënie me të derisa ajo të ketë patur ciklin e saj mujor ose nëse është bërë e qartë se ajo është shtatzënë. Nëse shtatzënia e saj është sqaruar, atëherë gjykojmë se fëmiu e trashëgonë atë (burrin e parë) sepse ai ekzistonte kur trashëguesi i tij

vdiq. Dhe në qoftë se asaj i vie cikli i saj mujor, atëherë fëmiut nuk i lejohet ta trashëgojë, sepse me ciklin e saj kemi gjykuar se ajo nuk është shtatzënë.

15. Dispozita e ciklit mujor në raport me pastrimin

Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

10 - Kur gruas i përfundon cikli mujor, ajo është e detyruar ta pastrojë tërë trupin. Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha Fatime bint Ebi Hubejsh: “Kur të vie cikli mujor duhet të pushosh nga namazi. Kur cikli mujor të përfundon, ti duhet ta largosh gjakun tënd me anë të pastrimit dhe pastaj falu.” 1 Obligimi më i vogël i pastrimit është që së pakut të laget i gjithë trupi duke përfshirë rrënjët e flokëve. Megjithatë, është më mirë për tu pastruar sipas asaj tregon hadithi i Profetit salAllahu alejhi ue selem kur Esma bint Shakl e pyeti atë se si duhet të pastrohet gruaja pas ciklit mujor: “Ajo duhet të marr ujin dhe sidrin duhet të pastrohet mirë. Pastaj ajo duhet ta shpërlajë kokën dhe ta fërkoj fortë në mënyrë që ajo të arrijë rrënjët e flokëve. Pastaj ajo e shpërlan atë me ujë. Pas kësaj, ajo përdor një leckë të parfumuar.” Esma tha: “Si duhet ajo të pastrohet me të?” Profeti salAllahu alejhi ue selem tha: “Subhan Allah!” A’ishah i tha asaj “Fshije aty ku gjaku ka qenë.” 2 Nuk është e detyrueshme që gruaja të zgjidh gërshetat, përveç nëse ato janë të ndërthurura aq fortë sa që ka një rrezik që uji të mos arrijë rrënjët e flokëve. Muslimi transmeton nga Ummu Seleme radijAllahu anha se ajo i tha Profetit salAllahu alejhi ue selem:

“Unë jam një grua me gërsheta. A duhet ti zgjidh ato kur të pastrohem pas marrëdhënieve seksuale?” (Në një transmetim tjetër thuhet “pas ciklit mujor dhe marrëdhënieve seksuale” ) Ai tha: “Jo. Mjafton që jta shpërlash kokën tri herë dhe pastaj trupin me ujë dhe në këtë mënyrë ti je pastruar.” 3 Nëse gruas i përfunon cikli mujor gjatë një kohe të namazit, bëhet e detyrueshme për të që të pastrohet menjëherë kështu që ajo ta falë namazin në kohë. Nëse ajo është duke udhëtuar dhe nuk ka ujë, apo frikësohet se do të dëmtohet nëse ajo përdor ujin, ajo bën tejemum derisa pengesa të largohet. Pas kësaj, ajo duhet të pastrohet. Ka gra që pastrohen gjatë kohës së namazit dhe e shtyen pastrimin deri në amazin tjetër. Justifikim i tyre është se ato nuk janë në gjendje që të pastrohet siç duhet gjatë kësaj kohe. Kjo nuk është argument apo arsye. Ajo gjithmonë mund të pastrohet përgjatë obligimit minimal dhe të falet në kohë. Pastaj kur ajo ka mjaft kohë, ajo mund të pastrohet siç duhet. _______________________________________ 1 - Bukhari (306). 2 - Muslimi (332). 3 - Muslimi (330).

16. Gjakderdhja dhe dispozitat e saj

Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

Gjakderdhje do të thotë gjakderdhjet e vazhdueshme të gruas në mënyrë që ato kurrë nuk pushojnë ose shumë rrallë, si p.sh një ose dy ditë në muaj. Dëshmia për rastin e parë ku gjakderdhja kurrë nuk pushon është konfirmuar në “Sahihun” e Bukharit përmes A’ishes radijAllahu anha e cili ka thënë: “Fatimeh bint Ebi Hubejsh shkoi tek Profeti salAllahu alejhi ue selem dhe tha: “O i Dërguari i Allahut! Unë jam një grua që nuk mbetem e pastër (nga gjakderdhja). A duhet të braktisi namazin?” Ai tha: “Jo. Ky është gjak i venave e jo menstruacion. Kur të vie periudha mujore atëherë braktise namazin. Kur periudha mujore të të përfundoj, ti duhet ta pastrosh gjakun tënd dhe pastaj të falesh.” 1 Në një tjetër formulim thuhet: “Unë jam një grua që kam gjakderdhje dhe nuk pastrohem…” 2 Dëshmi për rastin e dytë ku gjakderdhja pushon për një kohë të shkurtër është hadithi i Himnah bint Xhehshs radijAllahu anhu kur ajo shkoi tek Profeti salAllahu alejhi ue selem dhe i tha: “O i Dërguari i Allahut! Unë vuajë nga një gjakderdhje e madhe dhe e vrullshme.” 3 Transmetuar nga Ahmedi, Ebu Davudi dhe Tirmidhiu i cili ka thënë se hadithi është autentik. Është transmetuar se Imam Ahmedi e konsideron hadithin të jetë autentik, ndërsa el-Buhari e konsiderojnë atë të jetë i mirë. ___________________________________ 1 - Bukhari (306). 2 - Bukhari (325). 3 - Ebu Davud (287), Tirmidhi (128) dhe Ahmedi (67381-382).

17. Dispozita e gjakderdhjeve në raport me ciklin menstrual të gruas

Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: ed-Dima et-Tabi´ijjeh lin-Nisa http://www.ibnothaimeen.com/all/books/article_16961.shtml

Gjakderdhjet kan tre situata. E para: Që gruaja ka cikël të njohur mujor para gjakderdhjeve. Në këtë rast, ajo praktikon ciklin e saj mujor dhe dispozitat e saj. Gjaku jashtë saj është gjakderdhje e cila duhet ta praktikoj sipa dispozitave të gjakderdhjes. Shembull i kësaj është që gruaja të ketë ciklin e saj mujor gjashtë ditët e para të çdo muaji. Pas kësaj asaj i vien gjakderdhje të vazhdueshme. Në këtë rast, cikli i saj mujor është gjashtë ditë të para të çdo muaji, ndërsa çdo gjak tjetër është gjakderdhje. A’ishah radijAllahu anha ka thënë: “Fatima bint Ebi Hubejsh erdhi tek Profeti salAllahu alejhi ue selem dhe tha: “O i Dërguari i Allahut! Unë jam një grua që kam gjakderdhje dhe nuk pastrohem. A të mos falem?” Ai tha: “Jo. Ky është gjak i venave dhe jo i menstruacionve. Kur të vie cikli mujor, duhet ta braktisësh namazin. Kur të përfundon cikli mujor duhet ta largosh gjakun tënd dhe pastaj të falesh.” 1 Muslimi trasmeton në “Sahihun” e tij se Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha Himnah bint Xhahshit: “Mos vepro gjatë periudhës që korrenspodon me ciklin tënd mujor. Pastaj pastrohu dhe falu.” 2 Përgjatë kësaj gruaja që vuan nga gjakderdhjet dhe ka një cikël mujor të njohur nuk duhet të veprojë gjatë një kohe që korrenspodon me ciklin e saj mujor. Më pas, ajo duhet të pastrohet dhe të falet dhe të injorojë gjakun që i vie. _______________________________ 1 - Bukhari (306). 2 - Muslimi (334).

“Etikë” Ruhu nga gënjeshtrat sepse me të vërtetë ajo të shkatërron në perceptimin dhe paraqitjen e informacionit ashtu siç duhet. Ajo të shkatërron në paraqitjen dhe perceptimin tënd dhe në edukimin që u jep njerëzve! Sepse me të vërtetë gënjeshtari paraqet atë që nuk egziston sikur egziston dhe atë që egziston sikur nuk egziston; paraqet të vërtetën si të pavërtetë dhe të pavërtetën si të vërtetë; paraqet të mirën si të keqe dhe të keqen si të mirë. Kështu, gënjeshtra e shkatërron perceptimin dhe diturinë e tij, e kjo vjen si dënim për të. Pastaj, ai ia paraqet atë personit të cilit i drejtohet, atij që është i mashtruar dhe mban krahun e tij. Kështu, ai (gënjeshtari) ia prish atij perceptimin dhe diturinë. Zemra e gënjeshtarit është larg realitetit dhe është e prirur drejt asaj që nuk egziston dhe pëlqen të pavërtetën. Dhe kur prishet fuqia e tij e perceptimit dhe e diturisë, e cila është pikënisja e veprave që kryhen nga vullneti, atëherë të tilla vepra janë të prishura dhe gjykimi mbi gënjeshtrën hyn në fuqi dhe ai (gjykimi) del prej tij ashtu siç dalin gënjeshtrat nga gjuha. E kështu atij nuk i bën dobi as gjuha e tij e as veprat e tij. Për këtë arsye gënjeshtra është themeli i të keqes, siç ka thënë Pejgamberi (sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Me të vërtetë gënjeshtra të shpie në vepra të këqia dhe veprat e këqia të shpien në Zjarr.”

Etikë e Sjelljes në Islam

Pastrimi dhe Zbukurimi i Vetvetes me Virtytet ...

Përmbledhje e shkurtër e moralit të mirë Autor: Shejkh Sulejman Ruhejli Burimi: “Sherhu Uesijetu Sugra” të Ibën Tejmijes, kaseta e 3, min. 47:52

Disa dijetarë kanë thënë se morali i mirë përmblidhet në këto gjëra në vazhdim: Njeriu të jetë shumë i turpshëm, sa më pak i dëmshëm, shumë i devotshëm e i qëndrueshëm, ta thotë të vërtetën, të jetë fjalëpakë, të punojë shumë, të ketë sa më pak gabime, mos të merret më gjëra që nuk i përkasin e që janë të padobishme, mirëbërës që i lidh marrëdhëniet me njerëzit, të jetë i qetë dhe i duruar, të jetë i kënaqur e të jetë falënderues, i përmbajtur dhe i butë, të qëndrojë larg harameve e të ketë keqardhje për të tjerët, mos të jetë mallkues dhe sharës, as thashethemexhi as përgojues, as i nxituar e as urrejtës, as koprrac e as hasetçi, të jetë i qeshur e i gëzuar, të dojë për hir të Allahut, të kënaqet për hir të Allahut dhe të mërzitet për hir të Allahut.

Këto fjalë, o vëllezër, janë marrë nga cilësitë e të Dërguarit – sal-lAllahu alejhi ue sel-lem. Sikur t’i shqyrtoje këto fjalë, do e shihje se ato janë përmbledhje e asaj që është transmetuar prej cilësive të moralit të Pejgamberit – sal-lAllahu alejhi ue sellem. Disa prej Selefëve thonë: “Morali i mirë gjendet në tre cilësi: largimi nga haramet, kërkimi i (rizkut) hallall dhe shpenzimi për familjen.” Kjo fjalë i atribuohet Imam Malikut – Allahu e mëshiroftë. “Morali i mirë gjendet në tre cilësi: largimi nga haramet, kërkimi i (rizkut) hallall dhe shpenzimi për familjen.” Dhe disa prej Selefëve thonë: “Buzëqeshja ndaj atyre që meritojnë atë, e rrëmben dashurinë e tyre.” Pra, nëse njeriu është i qeshur, njerëzit i afrohen dhe e duan atë. Dhe disa prej Selefëve thonë: “Mirësia është diçka e lehtë: fytyrë e qeshur dhe fjalë të ëmbla.” Dhe kjo është prej gjërave që përmbledhin moralin e mirë. Dhe prej përmbledhjeve të moralit të mirë dhe prej cilësive të dëlira e të virtytshme te besimtari është: përpjekja për t’ju bërë dobi Muslimanëve. Padyshim që kjo është nga gjërat më kryesore të moralit të mirë, dhe dobia më e madhe është përpjekja për t’u bërë dobi Muslimanëve me dije, me Sunet, dhe duke përhapur Teuhidin. Nuk ka dyshim që kjo është prej dobive më të mëdha. Gjithashtu edhe përpjekja për t’u bërë dobi njerëzve në dunjanë e tyre. I Dërguari – sal-lAllahu alejhi ue sel-lem – thotë:

َّ ‫ َوأ َ َحبُّ اْل َ ْع َما ِل ِإلَى‬، ‫اَّللِ أ َ ْن َفعُ ُه ْم‬ َّ ‫اس ِإلَى‬ ‫ أ َ ْو‬، ‫علَى قلب ُم ْس ِل ٍم‬ ُ ‫اَّللِ عز وجل‬ ِ َّ‫أ َ َحبُّ الن‬ َ ُ‫س ُرور تُد ِْخلُه‬ ْ َ ‫ع ْنهُ دَيْنا أ َ ْو ت‬ ‫ِي َم َع أَخٍ ي ا َ ْل ُم ْس ِلم فِي‬ ُ ‫ت َ ْكش‬ َ ُ ‫ط ُرد‬ َ ‫ضي‬ ِ ‫ أ َ ْو ت َ ْق‬، ‫ِف َع ْنهُ ُك ْربَة‬ َ ‫ َوْل َ ْن أ َ ْمش‬، ‫ع ْنهُ ُجوعا‬ َّ ‫ست َ َر‬ ُ‫اَّللُ َع ْو َرتَه‬ َ ‫ف‬ َ ‫ف فِي َهذَا ْال َمس ِْج ِد الحرام‬ َّ ‫ َو َم ْن َك‬، ‫ش ْهرا‬ َ ‫غ‬ َ ُ‫ضبَه‬ َ ‫ي ِم ْن أ َ ْن أَ ْعت َ ِك‬ َّ َ‫َحا َج ٍة أ َ َحبُّ إِل‬ َ ‫ َو َم ْن َك‬، َّ َ ‫ َمأل‬، ُ‫ضاه‬ ‫ َو َم ْن َمشَى َم َع‬، ‫اَّللُ قَ ْلبَهُ ِرِضا يَ ْو َم ْال ِق َيا َم ِة‬ َ ‫ضيَهُ أ َ ْم‬ ِ ‫ َولَ ْو شَا َء أ َ ْن ي ُْم‬، ‫ظ َم غيظا‬ َّ ‫ت‬ ُ ‫ق يُ ْف ِسد‬ َ َ‫ أَثْب‬، ‫أ َ ِخي ِه ا َ ْل ُم ْس ِلم فِي َحا َجته َحتَّى يُثْ ِبت َ َها له‬ ُ ‫اَّللُ قَدَ َمه َي ْو َم ت َ ُزو ُل اْل َ ْقدَا ُم َوإِ َّن‬ ِ ُ‫سو َء ْال ُخل‬ ‫س َل‬ َ ‫ َك َما يُ ْف ِسد ُ ْال َخ ُّل ْال َع‬،‫ْال َع َم َل‬ “Njeriu më i dashur tek Allahu është më i dobishmi i tyre, ndërsa puna më e dashur tek Allahu – Azze ue Xhel-le – është gëzimi që ti fut në zemrën e një Muslimani, apo të largosh nga ai ndonjë hall, apo ti shlyesh atij ndonjë borxh, apo t’ia shuash urinë. Është më e dashur për mua që të shkoj te një vëlla i imi Musliman për t’ia plotësuar nevojën e tij, sesa të bëj një muaj Itikaf në Mesxhidul Haram (Kabe), dhe kush e frenon hidhërimin e tij, Allahu do t’ia mbulojë turpet e

tija. Kush e mban dufin e tij, që nëse do dëshironte ta shfrynte atë, do ta kishte shfryrë, Allahu do t’ia mbushë zemrën me kënaqësi në Ditën e Kijametit. Dhe kush shkon me vëllain e tij Musliman për t’i plotësuar ndonjë nevojë derisa t’ia mbarojë atë, Allahu i Lartësuar do ia forcojë këmbët në Ditën kur do të rrëshqasin këmbët. Pa dyshim që morali i keq e prish punën sikurse uthulla që e prish mjaltin.” Këtë hadith e transmeton Taberani dhe e ka bërë Hasen Imam Albani.

Shiko tek këto përmbledhje, i Dërguari – sal-lAllahu alejhi ue sel-lem – thotë:

َّ ‫اس ِإلَى‬ ‫اَّللِ أ َ ْن َفعُ ُه ْم‬ ِ َّ‫أ َ َحبُّ الن‬ “Njeriu më i dashur tek Allahu është ai më i dobishmi i tyre” D.m.th më i dobishmi i tyre për njerëzit.

َّ ‫َوأ َ َحبُّ اْل َ ْع َما ِل إِلَى‬ ‫ع َلى قلب ُم ْس ِل ٍم‬ ُ ‫اَّللِ عز وجل‬ َ ُ‫س ُرور تُد ِْخلُه‬ “Puna më e dashur tek Allahu – Azze ue Xhel-le – është gëzimi që ti fut në zemrën e një Muslimani.” Kjo është prej moralit të mirë, sidomos nëse e kërkon nevoja. Nëse ti e sheh atë të dëshpëruar, apo mësove se atij i ka ndodhur diçka, kështu shkon e viziton atë, duke patur qëllim që t’i flasësh atij derisa të futësh gëzim në zemrën e tij, atëherë ti je në një adhurim të madh që është prej punëve më të dashura tek Allahu, edhe nëse ti i flet për çështje të dunjasë. Nëse ti shkon tek ai që t’i flasësh për të futur gëzim në zemrën e tij dhe i flet atij për çështje të dunjasë, për ndonjë vend që ke parë, për çështje dhe çudira që ke parë, dhe për çështje që fusin gëzim dhe e largojnë dëshpërimin nga zemra e tij, atëherë ti po bën një punë të madhe që është prej punëve më të dashura tek Allahu – Subhanehu ue Te’Ala. Dhe ai – sal-lAllahu alejhi ue sel-lem – thotë:

ْ َ ‫ع ْنهُ دَيْنا أ َ ْو ت‬ ‫ع ْنهُ ُجوعا‬ ُ ‫أ َ ْو تَ ْكش‬ َ ُ ‫ط ُرد‬ َ ‫ضي‬ ِ ‫ أَ ْو ت َ ْق‬، ‫ِف َع ْنهُ ُك ْربَة‬ “Apo të largosh nga ai ndonjë hall, apo ti shlyesh atij ndonjë borxh, apo t’ia shuash urinë.” Nëse ti sheh një Musliman të uritur dhe i afrohesh Allahut duke e ngopur atë, atëherë ti ke bërë një punë që është prej punëve më të dashura tek Allahu. E si qëndron çështja nëse ky i urituri është komshiu jot dhe ka fëmijë të uritur?! Ta zëmë se ndonjëri prej nesh, e din se komshiu i tij merr rrogë p.sh. nga universiteti (meqë

është student), dhe atij i ka ndodhur një aksident me makinë, pastaj e ka rregulluar makinën e tij, ty të shkon mendja se ai ka shpenzuar shumicën e pasurisë së tij për të rregulluar makinën, dhe ai pas kësaj do mbetet një periudhë kohore duke ngrënë pak ose ndoshta duke ngrënë një vakt në ditë, nëse ti e di këtë dhe shkon e përgatit ushqim në shtëpinë tënde dhe ia jep vëllait tënd. Së pari, shiko se sa gjurmë të mëdha do të ketë kjo te zemra e vëllait, pastaj kjo është nga punët më të mëdha tek Allahu – Subhanehu ue Te’Ala. Gjithashtu interesimi për vëllezërit dhe komshinjtë pa ua thyer zemrën atyre, është gjë e mirë. Pasha Allahun, o vëllezër, jam befasuar kur një prej nxënësve tanë që ka familjen me vete, në shtëpinë e tij ka frigorifer pa derë. Frigorifer pa derë! Ai nuk ka mundësi të blejë frigorifer, sepse nuk ka pasuri. Po sikur çdonjëri prej nesh të interesohej për vëllezërit e tij dhe ata që ka përreth, dhe të përpiqej t’ua largonte urinë atyre, t’i bënte ata pjesëmarrës në një pjesë të pasurisë së tij, edhe sikur në një pjesë të vogël të pasurisë tij, pasha Allahun kjo është prej punëve më të dashura tek Allahu dhe nga punët që të afrojnë më së shumti tek Allahu – Subhanehu ue Te’Ala. Thotë i Dërguari – sal-lAllahu alejhi ue sel-lem:

‫ش ْهرا‬ َ ‫ف ِفي َهذَا ْال َمس ِْج ِد الحرام‬ َ ‫ي ِم ْن أ َ ْن أ َ ْعتَ ِك‬ َّ َ‫ِي َم َع أَخٍ ي ا َ ْل ُم ْس ِلم ِفي َحا َج ٍة أ َ َحبُّ ِإل‬ َ ‫َوْل َ ْن أ َ ْمش‬ “Është më e dashur për mua që të shkoj te një vëlla i imi Musliman për t’ia plotësuar nevojën e tij, sesa të bëj një muaj Itikaf në Mesxhidul Haram (Kabe).” Vëreni, nëse ai do të bënte një muaj Itikaf në Mesxhidul Haram, çfarë do të vepronte? Do të falte pesë namazet përgjatë një muaji në Mesxhidul Haram, dhe namazi aty është më i mirë se njëqind mijë namaze (sesa në vendet tjera), dhe do i afrohej Allahut me adhurime të tjera, duke i shtuar këtyre edhe adhurimin e Itikafit. Thotë i Dërguari – sal-lAllahu alejhi ue sel-lem:

‫ش ْهرا‬ َ ‫ف ِفي َهذَا ْال َمس ِْج ِد الحرام‬ َ ‫ي ِم ْن أ َ ْن أ َ ْعتَ ِك‬ َّ َ‫ِي َم َع أَخٍ ي ا َ ْل ُم ْس ِلم فِي َحا َج ٍة أ َ َحبُّ ِإل‬ َ ‫َوْل َ ْن أ َ ْمش‬ “Është më e dashur për mua që të shkoj te një vëlla i imi Musliman për t’ia plotësuar nevojën e tij, sesa të bëj një muaj Itikaf në Mesxhidul Haram (Kabe).”

ُ‫ضبَه‬ َ ‫ف‬ َّ ‫َو َم ْن َك‬ َ ‫غ‬ “Dhe kush e frenon hidhërimin e tij,” Pra, nuk e shfaq hidhërimin e tij ndaj njerëzve, porse fsheh atë.

َّ ‫ست َ َر‬ ُ‫اَّللُ َع ْو َرتَه‬ َ

“Allahu do t’ia mbulojë turpet atij.”

َ ‫َو َم ْن َك‬ َّ َ ‫ َمأل‬، ُ‫ضاه‬ ‫اَّللُ قَ ْلبَهُ ِرِضا َي ْو َم ْال ِقيَا َم ِة‬ َ ‫ضيَهُ أ َ ْم‬ ِ ‫ َولَ ْو شَا َء أ َ ْن ي ُْم‬، ‫ظ َم غيظا‬ “Kush e mban dufin, që nëse do dëshironte ta shfrynte atë, do ta kishte shfryrë, Allahu do t’ia mbushë zemrën me kënaqësi në Ditën e Kijametit.” Pra ai do të jetë i sigurt dhe i kënaqur kur ta takojë Allahun – Subhanehu ue Te’Ala.

َّ ‫ت‬ ‫سو َء‬ َ َ‫ أَثْب‬، ‫َو َم ْن َمشَى َم َع أ َ ِخي ِه ا َ ْل ُم ْس ِلم فِي َحا َجته َحتَّى يُثْ ِبت َ َها له‬ ُ ‫اَّللُ قَدَ َمه يَ ْو َم ت َ ُزو ُل اْل َ ْقدَا ُم َوإِ َّن‬ ‫س َل‬ َ ‫ َك َما يُ ْف ِسد ُ ْال َخ ُّل ْال َع‬،‫ق يُ ْف ِسد ُ ْال َع َم َل‬ ِ ُ‫ْال ُخل‬ “Dhe kush shkon me vëllain e tij Musliman për t’i plotësuar ndonjë nevojë derisa t’ia mbarojë atë, Allahu i Lartësuar do ia forcojë këmbët në Ditën që do të rrëshqasin këmbët.” D.m.th. mbi Sirat. Allahu do ia forcojë këmbët mbi Sirat (kur ta kalojë atë).

‫ق يُ ْف ِسد ُ ْال َع َم َل‬ ُ ‫َو ِإ َّن‬ ِ ُ‫سو َء ْال ُخل‬ “Dhe s’ka dyshim që morali i keq e prish punën.” Morali i keq, o vëllezër, i prish njeriut çdo gjë, ia prish atij ata që ka përreth, ia prish punën e tij. I Dërguari – sal-lAllahu alejhi ue sel-lem – thotë:

‫س َل‬ ُ ‫َوإِ َّن‬ َ َ‫ َك َما يُ ْف ِسد ُ ْال َخ ُّل ْالع‬،‫ق يُ ْف ِسد ُ ْال َع َم َل‬ ِ ُ‫سو َء ْال ُخل‬ “S’ka dyshim që morali i keq e prish punën, sikurse uthulla që e prish mjaltin.” Pra, kjo është çështje madhe, të gjithë ne duhet të kujdesemi për të. Kurse Shejkhu (Ibën Tejmijeh – rahimehullah) thotë: “Ta vizitosh atë që i ka shkëputur marrëdhëniet me ty me lidhje të ndryshme, me selam, duke e respektuar atë dhe të bësh d’ua për të.” SubhanAllah! Ai i ka shkëputur marrëdhëniet me mua, e unë të lutem për të?! Po! Kjo është prej moralit të mirë.

Si t’i largosh mangësitë e tua? Autor: Ibën Kudameh el-Makdisij Burimi: Mukhtesar Minhaxhul-Kasidin, fq. 156 Dije se, nëse Allahu i Lartësuar ia do të mirën një robi, e bën atë që t’i shohë mangësitë te vetja e tij. Mangësitë nuk i fshihen atij që ka zgjuarsi. Nëse ai i kupton mangësitë e tij, i bëhet i mundur kurimi i tyre, porse shumica e njerëzve i injorojnë mangësitë e veta. Shikojnë qimen në syrin e vëllait të tij, e nuk e sheh trarin në syrin e vet. Ai që do të hetojë një të metë te vetja e tij, për këtë ka katër mënyra: Mënyra e parë: Të ulet para një shejkhu (dijetari) i cili do ta vë në dijeni për të metat e tij, në mënyrë që ta njoftojë me mangësitë e tij dhe rrugët e kurimit të tyre. Në këtë kohë, kjo mundësi është e rrallë. Ai që ka gjetur një shejkh, ka gjetur një njeri të mirë e të zgjuar, andaj, nuk duhet t’i ndahet atij. Mënyra e dytë: Të kërkojë një shok besnik, të zgjuar, fetar dhe ta caktojë atë si një vëzhgues të vetes së tij, në mënyrë që ta vë në dijeni për atë që është e urryer në moralin dhe veprat e tij. Prijësi i besimtarëve, Umer ibën Khatab – radijAllahu ‘anhu – thoshte: “Allahu e mëshiroftë atë njeri që na i bën të qarta mangësitë tona.” Selefët i donin ata që ua vinin në dukje mangësitë, kurse ne tani në këtë kohë, në shumicën e rasteve, njerëzit më të urryer janë ata që na njoftojnë për mangësitë tona. Mënyra e tretë: Të përfitojë duke i kuptuar mangësitë e vetes së tij nga gjuha e armiqve të tij. Ngase me të vërtetë, syri i mllefosur i nxjerr në pah të metat. Përfitimi i njeriut nga një armik grindës që ia përmend mangësitë e tij është më i madh se përfitimi nga një shok lajkatar që i fsheh mangësitë e tij. Mënyra e katërt: Të përzihet me njerëzit, dhe çdo gjë që e sheh të qortuar në mesin e tyre, e shmang atë për veten e tij.

Pasojat e Mëkateve Autor: Ibën Kajjim el-Xheuzij Burimi: Ed-Dau ue ed-Deua, fq. 132 - 138

Mëkatet lënë pasoja të shëmtuara, të urryera e të dëmshme për zemrën, trupin, dynjanë dhe ahiretin, që nuk i di askush tjetër pos Allahut. Disa prej tyre janë:

1 – Privimi nga dija Me të vërtet dija është dritë të cilën Allahu e fut në zemër, kurse mëkati e shuan këtë dritë. Kur Shafiju u ul para Malikut dhe i lexoi atij (atë që kishte mësuar përmendësh), ai e pëlqeu zgjuarsinë e madhe që pa tek ai dhe inteligjencën si dhe kuptimin e tij të shëndoshë, i tha: “Po shoh se Allahu paska hedhur dritë në zemrën tënde, mos e shuaj këtë dritë me errësirën e gjynahut.” Shafiju ka thënë: “Iu ankova Ueki’ut për nxënien e dobët përmendësh dhe ai më udhëzoi duke më këshilluar që t’i braktis mëkatet.” Ai më tha: “Dije se dituria është mirësi dhe mirësia e Allahut nuk i jepet mëkatarit.”

2 – Privimi nga furnizimi (rizku) Në Musnedin (e Imam Ahmedit) është transmetuar (hadithi): “Robi privohet nga furnizimi për shkak të një mëkati që ka bërë.” Siç u përmend më përpara. Ashtu si frika (devotshmëria - takua) ndaj Allahut që e sjell furnizimin, po kështu edhe mos-pasja frikë ndaj Allahut sjell varfëri. Kështu që, nuk kërkohet furnizimi i Allahut ashtu siç kërkohet me braktisjen e mëkateve.

3 – Izolimi (vetmia) që mëkatari ndjen në zemrën e tij në mes tij dhe Allahut Mëkatari, parimisht, nuk ia di vlerën dhe nuk bën krahisim se ç’është kënaqësia (e vërtetë, sh.p.), sikur të mblidheshin tek ai të gjitha kënaqësitë e dynjasë, nuk mund ta shuanin atë izolim (në mes tij dhe Allahut). Këtë gjë (kënaqësinë e vërtetë) nuk e ndjen vetëm se ai që ka jetë në zemrën e tij. “Të vdekurit plaga nuk i dhemb.” Pra, nëse ai do t’i braktiste mëkatet duke qenë i kujdesshëm të mos bjerë në atë izolim (vetmi), do të ishte njeri që logjikon, i çliruar për shkak se ka hequr dorë prej tyre. Një njeri iu ankua një të devotshmi për vetminë që ndjente në shpirt, ai i tha:

“Nëse të kanë izoluar mëkatet, atëherë hiq dorë prej tyre nëse dëshiron dhe rehatohu. Nuk ka gjë më të hidhur për zemrën sesa zaptimi i mëkateve të njëpasnjëshme. Prej Allahut kërkojmë ndihmë.”

4 – Izolimi që ndodh në mes tij dhe njerëzve Si zakonisht, izolimi i tij nga njerëzit e mirësisë (hajrit). Ai ka një ndjenjë izolimi në mes tij dhe atyre. Sa më shumë që shtohet ky izolim, aq më shumë largohet prej tyre dhe ndenjjes me ta. Ai privohet nga begatia e të përfituarit nga ata. Ai i afrohet palës së shejtanit aq sa largohet nga pala e të Gjithëmëshirshmit. Ky izolim shtohet derisa të zë vend, dhe ky izolim ndodh në mes gruas së tij, birit të tij dhe të afërmve të tij, në vetveten e tij, dhe kështu e sheh atë të izoluar brenda vetes së tij. Disa Selefë kanë thënë: “Kur unë i bëj mëkat Allahut e shoh këtë tek edukata e kafshës dhe gruas sime.”

5 – Vështirësimi i çështjeve të tij Nuk përballet me një çështje vetëm se e gjen atë të mbyllur, apo se e gjen atë të vështirë dhe në të kundërtën, ai që ia ka frikën Allahut, Ai ia lehtëson çështjet, dhe ai që nuk ia ka frikën Allahut, Ai ia vështirëson çështjet. O Allah, sa e habitshme! Si robi i gjen të mbyllura dyert e mirësisë dhe përfitimit dhe rrugët e saja i gjen të vështira për të, kurse ai nuk e di se përse i ka ndodhur kjo?!

6 – Errësira që ai ndjen realisht në zemër Ai e ndjen atë ashtu siç e ndjen errësirën e natës së zymtë kur ajo errësohet, kështu bëhet edhe errësira e mëkatit në zemrën e tij, sikurse errësira e dukshme që ai e sodit. Me të vërtet bindja (ndaj Allahut dhe të Dërguarit të Tij) është dritë kurse mosbindja (mëkati) është errësirë. Sa më shumë që shtohet errësira, aq më shumë shtohet pavendosmëria e tij, saqë ai bie në bidate, devijime dhe në gjëra shkatërruese, kurse ai nuk e ndjen atë, sikurse i verbëri që del në errësirën e natës dhe ec vetëm. Kjo errësirë shtohet derisa të bëhet e dukshme për syrin, pastaj shtohet derisa ta mbulojë fytyrën dhe të behët e zezë, të cilën e sheh çdonjëri. Abdullah ibën Abbasi ka thënë: “Vepra e mirë është shkëlqim në fytyrë, dritë në zemër, zgjerim i furnizimit, fuqi në trup, dashuri në zemrat e njerëzve. Kurse vepra e keqe është zymtësi në fytyrë, errësirë në zemër, dobësi në trup, pakësim i furnizimit dhe urrejtje në zemrat e njerëzve.”

7 – Mëkatet dobësojnë zemrën dhe trupin

Dobësimi i zemrës është një gjë e qartë, madje nuk pushon së dobësuari atë derisa t’ia marr jetën tërësisht. Kurse dobësia e trupit, fuqia e besimtarit vjen nga zemra e tij, sa më shumë i forcohet zemra, aq më shumë i forcohet trupi. Kurse i shthururi (el-faaxhir) edhe në qoftë se është i fortë në trup, porse ai ka gjënë më të dobët kur është i nevojshëm, kështu që ajo forcë e tij e tradhton atëherë kur ai është më se i nevojshëm për të. Medito për forcën e trupave të Persisë dhe Romakëve, si i tradhtoi ajo forcë atëherë kur kishin më së shumti nevojë për të dhe i mposhtën njerëzit e Imanit (Muslimanët) me forcën e trupave dhe zemrave të tyre?

8 – Privimi nga vepra e mirë Në qoftë se nuk do të kishte ndëshkim tjetër për mëkatin, mjafton që ai e pengon veprën e mirë që të jetë zëvendësi i tij dhe ia pret rrugën një vepre tjetër të mirë, kështu që i ndërpritet një rrugë e një vepre të tretë, pastaj një të katër, e kështu me radhë. Pra, për shkak të një gjynahu, atij i ndërpriten shumë vepra tjera. Çdonjëra nga këto vepra është më e mirë për të se sa dynjaja dhe çfarë ka në të. Kjo është e ngjashme me njeriun i cili është ngopur dhe si pasojë e kësaj është sëmurë për një kohë të gjatë, gjë që e ka ndaluar të hajë gjëra më të mira se ajo e para. Prej Allahut kërkojmë ndihmë.

9 – Gjynahet shkurtojnë jetën dhe largojnë begatinë Dhe kjo ndodh me të vërtetë, sepse ashtu si bamirësia që ta shton jetën (me lejen e Allahut, sh.p.) po ashtu edhe shthurja (me veprat e këqija) e shkurton jetën. Njerëzit (dijetarët) kanë rënë në mospajtime për këtë çështje. Një grup (dijetarësh) thanë: “Shkurtimi i jetës së mëkatarit është largimi i begatisë nga jeta e tij.” Kjo është e vërtetë. Dhe kjo është nga disa pasojat e gjynaheve. Një grup tjetër (dijetarësh) thanë: “Përkundrazi, ai (gjynahu) e shkurton jetën përnjëmend, ashtu siç e pakëson furnizimin. Pra, Allahu – i Pastri nga çdo mangësi – i ka bërë sebepe (shkaqe) begatisë në furnizim që e shtojnë apo e pakësojnë atë, po ashtu edhe begatia në jetë ka shkaqe që e shtojnë apo pakësojnë atë. (Këta dijetarët) kanë thënë: “Zgjatja e jetës nuk ndërpritet për shkak të sebepeve, ashtu si shkurtohet për shkak të sebepeve. Furnizimi dhe jetëgjatësia, lumturia dhe mjerimi, shëndeti dhe sëmundja, pasuria dhe varfëria, janë me caktimin (kadaa) e Zotit - të Plotfuqishmit dhe të Lavdëruarit. Kështu që, Ai cakton çfarë të dojë nga shkaqet të cilat i ka bërë motive që shpijnë tek ato, të cilat janë të caktuara (me kader).”

Një grup tjetër (dijetarësh) kanë thënë: “Pasoja e mëkatit në shkurtimin e jetës është në jetën reale, e që është jeta e zemrës. Prandaj, Allahu – i Pastri nga çdo mangësi - e quajti qafirin të vdekur, të pajetë, siç ka thënë i Lartësuari:

ٍ‫أ َ ْم َوات َغي ُْر أ َ ْحيَاء‬ “Të vdekur, të pajetë.” En-Nahl, 21 Jeta reale është jeta e zemrës. Jeta e njeriut është një periudhë e jetës së tij. Kështu që, jeta e tij nuk është tjetër vetëm se një kohë e caktuar. Jeta e tij varet nga Allahu. Ato orë janë jeta e tij. Andaj, bamirësia, devotshmëria dhe vepra e mirë, shtojnë në këtë kohë të caktuar e cila është realiteti i jetës së tij dhe ai nuk ka jetë pa to. Si përmbyllje, nëse robi largohet nga Allahu dhe jepet pas gjynaheve, i humb ditët e jetës së tij reale të cilat do t’i gjej në fund të humbjes së tij ditën kur do thotë:

‫يَقُو ُل يَا لَ ْيتَنِي قَد َّْمتُ ِل َحيَا ِتي‬ “(Njeriu) do të thotë: “Sikur t’i kisha dhënë përparësi (mirësisë dhe veprave të mira) për jetën time (në botën tjetër).” El-Fexhr, 24 Kështu që, ose ajo (jeta e ahiretit, sh.p.) të jetë në favor të tij bashkë me aspiratën e tij për dobitë e dynjasë dhe ahiretit ose ajo të jetë kundër tij. Nëse ai nuk ka aspirata për të (ahiretin), atëherë atij i ka humbur e gjithë jeta e tij dhe i ka shkuar jeta kot më kot. Nëse ai ka aspirata për atë (dynjanë) rruga e tij është e gjatë për shkak të pengesave dhe i vështirësohen shkaqet e mirësisë, aq sa ai jepet ndaj të kundërtës së saj (mirësisë) dhe kjo është mungesë e vërtetë në jetën e tij. Sekreti i kësaj çështjeje është se jeta e njeriut është një periudhë e jetës së tij dhe ai nuk ka jetë vetëm se duke iu përkushtuar Zotit të tij dhe të kënaqet me dashurinë ndaj Tij dhe të përmendurit e Tij, si dhe t’i japë përparësi asaj me të cilën kënaqet Ai. (16 Xhumadal-Ula 1436, 7 Mars 2015, Medine)

Gjynahet e gjuhës kanë nevojë për xhihad Autor: Ibën Kajjim el-Xheuzij Burimi: ‘Uddetu Sabirin ue Dhekhiretu Shakirin, fq. 126-127

Ibën Kajjimi – Rahimullah – thotë: Durimi ndaj gjynaheve të gjuhës dhe organit gjenital është nga llojet më të vështira të durimit për shkak të nevojës së madhe të tyre dhe lehtësisë së tyre Gjynahet e gjuhës janë fruti i njeriut: 

Mbartja e fjalëve (en-Nemimeh)



Përgojimi



Gënjeshtra



Syfaqësia



Lavdërimi i vetes duke ekspozuar dhe duke e thënë troç atë



Përcjellja e llafeve të njerëzve dhe sharja ndaj atij që e urren këtë



Lavdërimi i atij që e do atë etj.

Kështu bashkohet fuqia e nevojës dhe lehtësohet lëvizja e gjuhës, dhe si rrjedhojë dobësohet durimi, prandaj ai – sal-lAllahu alejhi ue sel-lem – ka thënë: “Mbaje gjuhën tënde.” Ai tha: “A do të japim llogari për atë që flasim?” Pejgamberi tha: “A nuk do të hidhen njerëzit në zjarr në hundët e tyre (fytyrat e tyre) përveç se për atë që kanë “korrur” me gjuhët e tyre.” Sidomos kur mëkatet e gjuhës i bëhen robit zakon, atëherë ai e ka të vështirë që të bëjë durim ndaj tyre. Për këtë arsye, sheh një njeri që falet natën, agjëron ditën dhe sa shmanget paksa duke u mbështetur në një jastëk mëndafshi, i jep gjuhës së tij duke përgojuar dhe duke mbartur fjalë; flet për nderet e njerëzve; flet për Allahun pa dije.

Është detyrë për thirrësin që qëllimi i tij të jetë sinqeriteti për Allahun

Shejkh Salih el-Feuzan – Allahu e ruajttë – thotë: “Është detyrë për thirrësin që qëllimi i tij të jetë sinqeriteti për Allahun – e Madhëruar e të Lavdëruar. Qëllimi i tij të jetë dobia ndaj njerëzve dhe nxjerrja e tyre nga errësirat në dritë, e jo grupimi (hizbija) dhe bashkimi me grupet tjera, e jo mospajtimet dhe armiqësitë, jo triumfi i filanit dhe fistekut, porse triumfi i hakut dhe të ndjek menhexhin e hakut. Ky është ai që thërret për te Allahu duke u bazuar në menhexhin e saktë. Thirrja për te Allahu me sinqeritet. Thirrja për te Allahu me urtësi dhe këshilla të vyera si dhe duke debatuar me mënyrën më të mirë.” (Burimi: Libri “el-Munteka” i Shejkh Feuzanit, 8/22.)

Pendimi ka kushte, nëse përmbushen ato pranohet pendimi Autor: Shejkh Salih el-Feuzan

Pyetje: Na flisni për pendimin, cilët janë kushtet e tij dhe çfarë është pendimi i sinqertë? Përgjigje: Pendimi është kthimi nga mosbindja (mëkati) tek bindja (ndaj Allahut) dhe ai është obligim.

َّ ‫َوتُوبُوا ِإلَى‬ َ‫اَّللِ َج ِميعا أَيُّ َه ْال ُمؤْ ِمنُونَ لَ َعلَّ ُك ْم ت ُ ْف ِل ُحون‬ “Që të gjithë ju o besimtarë, pendohuni tek Allahu, që të shpëtoni.” En-Nur, 31 Muslimani e ka për detyrë që nëse bën një mëkat të shpejtojë duke u penduar tek Allahu – ‘Azze ue Xhel-le. Allahu e pranon pendimin e atij që pendohet.

‫صا ِلحا ث ُ َّم ا ْهتَدَ ٰى‬ َ َ ‫َو ِإنِي لَغَفَّار ِل َمن ت‬ َ ‫اب َوآ َمنَ َو َع ِم َل‬ “Pa dyshim se Unë jam Falës i Madh (i mëkateve) për atë që pendohet dhe beson, si dhe bën vepra të mira pastaj qëndron i palëkundur në të (imanin e tij).” EtTeubeh, 82 Kjo është prej mirësisë së Allahut – ‘Azze ue Xhel-le -, ka urdhëruar për pendim dhe ka premtuar për falje për atë që pendohet, t’ia fal mëkatin e tij, por pendimi nuk është vetëm me gjuhë, ai ka kushte të cilat duhet patjetër të realizohen, ato kushte janë:

Kushti i parë: Braktisja e mëkatit dhe arratisja nga ai. Të mos thotë se është penduar te Allahu, ndërsa nga ana tjetër nuk heq dorë nga mëkati dhe nuk e braktis atë. Kushti i dytë: Të premtojë se nuk do t’i kthehet më atij për së dyti. Nëse ai është penduar tek Allahu kurse qëllimi i tij është që t’i kthehet mëkatit në një moment tjetër, atëherë ky pendim i tij është i përkohshëm. Allahu nuk e pranon këtë. Kushti i tretë: Të shprehë keqardhje për atë që i ka kaluar dhe ta përfytyrojë këtë mëkat dhe të ketë frikë nga ai. Të mos thotë unë u pendova dhe me kaq mori fund. Të ketë frikë nga ky mëkat dhe të ndjejë keqardhje për atë që i ka ndodhur atij. Këto janë kushtet e pendimit, nëse ato përmbushen, Allahu e pranon pendimin ashtu siç ka premtuar.

Metoda djallëzore për të bërë gibet (Burimi: Mexhmul Fetaua e Shejkhul Islam Ibn Tejmije: 237/28: 238.) Shejkhul Islam ibën Tejmije Allahu e mëshiroftë ndërsa sqaron këto mënyra djallëzore thotë: “Ka prej njerëzve që bëjnë gibet në mënyrë që të përshtaten me bashkëbiseduesit, shokët dhe fisin e tij, edhe pse ai e di se i përgojuari është i pastër nga ajo që ata thonë, ose ka diçka prej asaj që ata thonë, porse ky mendon se nëse i ndalon ata nga gibeti atëherë prishet mexhlisi dhe njerëzit e mexhlisit do e shihnin këtë si gjë të rëndë dhe kështu do të largoheshin prej tij, kështu që ky mendon që përshtatja me ta është prej marrëdhënieve dhe miqësisë së mirë. Ndoshta ata mërziten edhe ky mërzitet për shkak se u mërziten ata, kështu zhytet (në gibet) bashkë me ta. Prej tyre ka që e shfaqin gibetin në forma të ndryshme, ndonjëherë në formën e fetarisë dhe përmirësimit, duke thënë: “Nuk është zakoni im që të përmendi dikë përveçse me hajr, unë nuk e dua gibetin, as nuk e dua gënjeshtrën, unë vetëm do ju tregoj për gjendjet (e njerëzve)”, pastaj thotë: “uAllahi ai është mjeran (miskin)”, ose thotë: “është burrë i mirë porse ka këtë e atë,” ndoshta edhe thotë: “na lini me gjithë të, Allahu na faltë ne dhe atë.” Dhe qëllimi i këtij (përgojuesit) nuk është tjetër veçse t’ia uli vlerën atij (të përgojuarit) dhe ta fyejë atë, duke e paraqitur gibetin në formën e

përmirësimit, dhe fetarisë. Duan ta mashtrojnë Allahun me këtë, sikurse i mashtrojnë krijesat. Ne kemi parë (njerëz) të ndryshëm e të shumtë si ai e të ngjashmit me të. Dhe prej tyre ka që lavdërojnë të tjerët me syfaqësi (rija) dhe me këtë (kanë për qëllim) të ngrenë vetet e tyre, duke thënë: “Sikur të isha lutur mbrëmë në namaz për filanin, nuk do më kishte mbërritur prej tij kjo e ajo.” E thotë këtë për të ngritur veten e tij dhe për të poshtëruar atë (të përgojuarin) te vëllezërit e tij. Ose thotë “filani është mendjeshkurtër, nuk ka kuptim,” dhe qëllimi i këtij (përgojuesit) është që të lavdërojë veten e tij si dhe të nxjerrë në pah se ai ka dije dhe është më i mirë se ai (i përgojuari). Dhe ka prej tyre të cilët hasedi i shtyn që të bëjnë gibet, kështu që, ky bashkon midis këtyre dy gjërave të neveritshme: gibetit, dhe hasedit. Nëse dikush e lavdëron një njeri atëherë ky (gibetçiu) e zhvlerëson këtë lavdërim me çdo lloj mënyre të mundet, duke e ulur, duke (u maskuar) me fetari dhe përmirësim, ose me hased, padrejtësi, dhe akuzim, që të hiqet lavdërimi prej tij. Prej tyre ka që e shfaqin gibetin në formë tallje e loje që të qeshin të tjerët me talljen, tregimet dhe poshtërimin ndaj atij me të cilin tallen. Prej tyre ka që e shfaqin gibetin në formën e habisë, dhe thotë: “U çudita me filanin si nuk bën kështu e ashtu, (u çudita) me filanin si të ndodhi prej tij kjo e ajo, dhe e përmend emrin e tij duke shfaqur habi.” “

Sikur zemrat të ishin të sinqerta do të ishin copëtuar nga keqardhja e privimit nga punët e mira Autor: Shejkh Muhamed ibën Salih el-Uthejmin

َّ ‫هللا لو‬ ‫س ِليمة‬ ِ ‫و‬ َ ُ‫أن القُل‬ َ ‫وب‬ َّ َ ‫لت‬ ‫ان‬ ِ ‫قطعت أسفا ِمن‬ ِ ‫الحر َم‬

UAllahi, sikur zemrat të ishin të sinqerta e të pastra Do të ishin copëtuar nga keqardhja e privimit (nga punët e mira) [1] Ai (Ibën Kajjim el-Xheuzij) u betua dhe tha të vërtetën. UAllahi, sikur zemrat tona të ishin të sinqerta dhe të pastra, do të ishin copëtuar nga keqardhja e privimit (nga punët e mira). Sa të shumta janë orët që na kalojnë, e neve privohemi prej punëve të mira gjatë këtyre orëve, nuk përfitojmë prej tyre (orëve) porse na shkojnë kot. Ndërsa jeta dhe koha janë më të shtrenjta nga sa mund të vlerësohen, janë më të shtrenjta se floriri dhe më të shtrenjta se argjendi, sepse floriri dhe argjendi nëse të humbet mund ta zëvendësosh me diçka tjetër, porse jetën dhe kohën nuk mund ta zëvendësosh me asgjë, nëse shkoi, shkoi, nuk kthehet më.

َّ ‫اَّللُ نَ ْفسا ِإذَا َجاء أ َ َجلُ َها َو‬ َّ ‫َولَن ي َُؤ ِخ َر‬ َ‫اَّللُ َخ ِبير ِب َما تَ ْع َملُون‬ “Po, Allahu kurrsesi askënd nuk e shtyn për më vonë, kur atij t’i vijë afati i vet. Allahu hollësisht është i njohur me atë që ju punoni.” El-Munafikun, 11

‫صا ِلحا فِي َما ت َ َر ْكتُ َك َّل‬ ْ ‫ب‬ ِ ‫َحتَّى ِإذَا َجاء أ َ َحدَ ُه ُم ْال َم ْوتُ قَا َل َر‬ َ ‫ون لَ َع ِلي أ َ ْع َم ُل‬ ِ ُ‫ار ِجع‬ “E kur ndonjërit prej tyre i vjen vdekja, ai thotë: “O Zoti im, më kthe, që të bëj vepra të mira e ta kompensoj atë që lëshova!” (I thuhet) jo, kurrsesi.” Mu'minun, 99-100 Nuk ka kthim.

َ‫ِإنَّ َها َك ِل َمة ُه َو قَائِلُ َها َو ِمن َو َرا ِئ ِهم َب ْرزَ خ ِإلَى يَ ْو ِم يُ ْب َعثُون‬ “E kjo është vetëm fjalë që e thotë ai, e ata kanë para tyre një perde (distancë periodike) deri në ditën kur ringjallen.” Mu'minun, 100

َ‫صا ِل ِحين‬ ٍ ‫ب لَ ْو ََل أ َ َّخ ْرت َ ِني إِلَ ٰى أ َ َج ٍل قَ ِري‬ َّ ‫صدَّقَ َوأ َ ُكن ِمنَ ال‬ َّ َ ‫ب فَأ‬ ِ ‫َر‬ “O Zoti im, përse nuk më shtyve edhe pak afatin (e vdekjes), që të jepja lëmoshë e të bëhesha prej të mirëve!” Munafikun, 10 Ti tani je me kohë të afatizuar, prandaj shfrytëzoje kohën duke i caktuar vetes një hizb (një të gjashtëdhjetën pjesë) nga Kurani, caktoi vetes tënde një kohë për të bërë punë të mira, çohu në fund të natës qoftë edhe gjysmë ore para agimit. Drejtoju Zotit tënd, lutu, sepse Ai i Lartësuari zbret në qiellin e dunjasë dhe thotë: “Kush po më lutet Mua që t’i përgjigjem, kush po më kërkon Mua që t’i jap atij, kush po më kërkon falje që ta fal atë.”

Kush është ai që nuk është i aftë të ngrihet gjysme ore para agimit?! Kjo është një gjë shumë e lehtë, ne e lusim Allahun që të na mëshiroje me mëshirën e Tij, nuk ngrihemi një të tretën e natës, as gjysmën e natës, a nuk e sheh të udhës që ngrihemi vetëm gjysmë ore para agimit?! Të përmendim Allahun gjatë kësaj (gjysmë ore), të marrim abdes, të falemi sa të na e ketë caktuar Allahu, të falim vitrin. Unë këtë çështje e shoh si shumë të lehtë. Po ashtu, ta bëjmë të gjithë jetën tonë përkujtim (dhikër) për Allahun, padyshim se besimtari i mençëm është ai që e bën të gjithë jetën e tij përkujtim (dhikër) për Allahun, sepse në çdo gjë që është para nesh është një argument nga argumentet e Allahut, argument nga argumentet e Allahut, nëse e analizojmë atë që kemi para nesh prej argumenteve të Allahut, kështu kemi përkujtuar Allahun - 'Azze ue Xhel-le - kemi përkujtuar Allahun. Kështu pra, njeriu gjithmonë e kujton Allahun - 'Azze ue Xhel-le - me atë që ai vëzhgon prej argumenteve të Allahut në univers. Madje, edhe me atë që dëshmon në veten e tij dhe lëvizjet e tij. Unë ju pyes juve tani, a janë zemrat tuaja gjithmonë të njëjta? Jo, ato ndonjëherë janë të shkujdesura, ndonjëherë janë të penduara, ndonjëherë përmendin (Allahun), ndonjëherë janë të gjallëruara, ndonjëherë zemra jote gjallërohet dhe ti kënaqesh për njëfarë kohe dhe ti e kujton atë. Ndoshta e përkujton një gjendje që qëndrove para Allahut - 'Azze ue Xhel-le - duke u falur e duke bërë sexhde para tridhjetë vjetësh apo më shumë, në varësi të moshës së njeriut, (ti e kujton atë) sepse ajo ka lënë gjurmë në zemër. Pra, gjërat si këto duhet që t’i shfrytëzojmë, duhet që t’i shfrytëzojmë dhe të mos jemi të shkujdesur ndaj tyre, sepse shkujdesja është vdekje, është ngurtësim dhe vdekje për zemrën. Ai thotë:

َّ ‫وهللاِ لو‬ ‫س ِليمة‬ َ ُ‫أن القُل‬ َ ‫وب‬ َّ َ ‫لت‬ ‫ان‬ ِ ‫قطعت أسفا ِمن‬ ِ ‫الحر َم‬ UAllahi, sikur zemrat të ishin të sinqerta e të pastra Do të ishin copëtuar nga keqardhja e privimit (nga punët e mira) Do ishin pezmatuar, do të copëtoheshin prej privimit (nga punët e mira), porse ato janë të dehura me dashurinë e jetës së kësaj bote. E ka thënë të vërtetën. Zemrat janë të dehura, madje për dashurinë që kanë ndaj jetës së kësaj bote. Vrapon pas dynjasë nga fillimi e deri në mbarim. Njeriu flenë duke menduar për dynjanë dhe

zgjohet duke menduar për dynjanë. Kur do të zgjohet? Thotë: ai do të zgjohet pas një kohe. Kur? Kur njeriu vdes, zgjohet. Do të thotë: “Ah, sikur të beja këtë, ah, sikur të bëja atë.” Zgjimi më i madh do të jetë kur të vijë Dita e Kijametit:

َّ ‫ض‬ ‫﴾ يَا َو ْيلَتَ ٰى لَ ْيت َ ِني لَ ْم‬٢٧﴿ ‫س ِبيال‬ ُ ‫الر‬ ُّ ‫َو َي ْو َم يَ َع‬ َّ ‫ع َل ٰى َيدَ ْي ِه يَقُو ُل يَا َل ْيتَنِي ات َّ َخ ْذتُ َم َع‬ َ ‫الظا ِل ُم‬ َ ‫سو ِل‬ ‫ع ِن ال ِذ ْك ِر َب ْعدَ إِ ْذ َجا َء ِني‬ َ َ ‫﴾لَّقَ ْد أ‬٢٨﴿ ‫أَت َّ ِخ ْذ فُ َالنا َخ ِليال‬ َ ‫ِضلَّنِي‬ “Atë ditë zullumqari do t’i kafshojë duart e veta dhe do të thotë: “I mjeri unë, ta kisha marrë rrugën e Pejgamberit! O shkatërrimi im, ah të mos e kisha bërë filanin mik! Në të vërtetë, pasi e gjeta rrugën e drejtë, ai më largoi mua prej asaj.” ElFurkan, 26-29 Dhe Allahu i Lartësuar thotë:

َ ‫ش ْي‬ َّ ‫َو َكانَ ال‬ ُ ‫ط‬ ‫ان َخذُوَل‬ َ ‫ْلن‬ ِ ‫س‬ ِ ْ ‫ان ِل‬ “E djalli është ai që njeriun e humb dhe e lë të vetmuar.” El-Furkan, 29 Ose këtë e thotë vet ai që kafshoi duart e tij:

َ ‫ش ْي‬ َّ ‫َو َكانَ ال‬ ُ ‫ط‬ ‫ان َخذُوَل‬ َ ‫ْلن‬ ِ ‫س‬ ِ ْ ‫ان ِل‬ “E djalli është ai që njeriun e humb dhe e lë të vetmuar.” El-Furkan, 29 Këtu, nuk bën dobi pendimi kur vjen vdekja, nuk bën dobi pendimi kur të vjen vdekja. E lus Allahun e Lartësuar me Emrat dhe Cilësitë e Tij, që të më bëj mua dhe juve prej atyre që e shfrytëzojnë kohën, duke bërë punë të mira dhe që të na forcojë kur të na vij vdekja dhe pas saj, dhe të na forcoj në Ditën që do t’i bëj fëmijët pleq, me të vërtetë Ai është Bujar dhe Fisnik. Fundnotë: [1]

- Vargje nga poezia en-Nunije, e Ibën Kajjim el-Xheuzit.

Të thuash "Nuk e di"

Përcjell el-Axhurrij në “Akhlakul-Ulemaa`” (fq.114-117, me koment dhe reçensim të Shejkh Isma’il Muhamed el-Ensarij dhe Shejkh ‘Abdullah ‘Abdul-Latijf AaliShejkh, bot. 1978):

• Na ka transmetuar Ebu Muhamed Jahja Ibn Muhamed Ibn Sa’id; na ka njoftuar elHusejn Ibnul-Hasen el-Meruezij; na ka njoftuar Ibnul-Mubarak; na ka njoftuar Muhamed Ibn ‘Axhlan, nga Nafië, nga Ibn ‘Umeri i cili u pyet për një çështje të cilën ai nuk e dinte dhe tha: “Nuk e di.” • Na ka njoftuar Xha’fer es-Sandelij; na ka njoftuar Ahmed Ibn Mensur er-Rramadij; na ka njoftuar Muhadir nga el-A’mesh, nga ‘Atijjeh i cili ka thënë: Erdhi një burrë tek Ibn ‘Umeri dhe e pyeti cili është obligimi më i lehtë, kurse ai tha: “Nuk e di.” U çua ai burrë dhe iku. I thanë (Ibn ‘Umerit) disa prej atyre që ishin me të: “Përse nuk e njoftove atë?” Atëherë ai tha: “Jo, pasha Allahun që nuk e di.” • Na ka njoftuar Harun Ibn Jusuf; na ka njoftuar Ibn Ebij ‘Umer; na ka njoftuar Sufjan Ibn Jahja Ibn Se’id i cili ka thënë: Pyeti një djalosh ‘Abdullah Ibn ‘Abdullah Ibn ‘Umerin për gjë dhe nuk mori prej tij përgjigje. E unë i thashë: “Unë do të mburresha po të isha si ty, i biri i Imamit të Udhëzimit pyetet për një gjë dhe ai nuk ka dije rreth saj!” Atëherë ai tha: “Pasha Allahun, më e madhe se kjo tek Allahu dhe tek ata që janë të mençur rreth Allahut ‘Azze ue Xhel-le është që të flas pa dije apo të transmetoj nga ai që është i pabesueshëm.” • Na ka njoftuar Xha’fer; na ka njoftuar Salih Ibn Ahmed nga babai i tij i cili ka thënë: E dëgjova ‘Abdur-Rrahman Ibn Mehdin të thotë: Erdhi një burrë tek Malik Ibn Enes dhe e pyeti për një gjë. Atëherë Maliku i tha atij: “Nuk e di.” Tha burri: “A të them për ty se ti nuk e di.” Tha (Maliku): “Po, përcill nga unë se unë nuk e di.”

A eshte obligim pendimi? Autor: Esh Shejkh elAlame Ahmed bin Jahja enNexhmi Marrë nga libri: Irshadu sarij fij sherhi suneti lil Berbaharij Ka thenë imam Berbahari Allahu e meshiroftë: ... dhe imani (besimi) që pendimi është detyrë mbi robërit që të pendohen tek Allahu Azze ue xhel-le nga gjynahet e mëdha dhe të vogla ...

Shpjegimi: Kjo mbështetet në urdhëresat Hyjnore, sikurse ne fjalën e të Lartësuarit: ُْ‫مَ ُهُ ْ ْ ََِْتُف َ نرٌ َفر َْ ْع ْ اَِاََ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫س َف‬ ْ ‫ل َكذِ َُْْ ام َفص ْْن ام َفص ذا ْم َ كل ْفر ِْخ ْلُِّ ام َفص‬ ‫ُْل ْْحَ ةَيُْ َهَّ ْْلَ َرا ْجننُ َف‬ ‫ََْْ َري اف‬ ‫ع رن ا‬ ْ ْ ْ ‫س ْوذاْ َََرْ ام َفص‬ ‫ن‬ ‫ن‬ َ ‫ن‬ ‫ا‬ ْ ‫ا‬ ‫ف َ رٌ فر ذان َةا فال ذْ ََ ْفي‬ ‫ْهنْر ا ْهنََ ْوَ يَذَّْف َ نََ نف‬ “O ju te cilët besuat pendohuni tek Allahu me pendim të vërtet, shpresohet nga Zoti juaj që t’ju falë të këqijat tuaja dhe t’ju futë ne Xhenete nën te cilat rrjedhin lumenj, diten kur nuk e turpëron Allahu Pejgamberin dhe as ata të cilë besuan me të” (et-Tahrijm: 8 ) Me të vërtetë i thirri Allahu besimtarët me emrin e besimit dhe i urdhëroi ata që të pendohen tek Ai me pendim te vërtetë domethënë pendim të sinqertë të pa njollosur me dyshim dhe as me syefaqësi dhe nuk synon me të ndonjë interes nga interesat e dobëta të dynjasë, porse qëllimi i vetëm nga ai pendim është pendimi i cili i fshinë të gjitha gjynahet para tij, dhe të jetë e dobishm për të penduarin, dhe në ajetin tjetër: ََ‫ْ ا َل َر احَخ ْنْرن ام َصف َ َ اَ َم َهناَخْف ِْذُّ فرْ ج ََْذنُُ َ رنٌ َفر َْ ْع ْوْ اَِا‬ “Dhe pendohuni tek Allahu që të gjithë o ju besimtar, ndoshta ju do të shpëtoni” (en-Nur:31) Dhe në hadith tek Muslimi nga hadithi i ibn Umerit Allahu qoftë i kënaqur prej tyre thotë: Ka thënë i Dërguari Allahut sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem: “O ju njerëz pendohuni tek Allahu, vërtetë unë pendohem tek Ai njëqindë herë në ditë” (1) Dhe ka thënë Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem: “Allahu gëzohet më shumë me pendimin e robit të Tij kur pendohet tek Ai, nga dikush prej jush i cili ishte mbi kafshën e tij në shkretëtirë dhe ajo ikën prej tij me të shpejtë, në të ishte ushqimi dhe pija e tij dhe pasi i humbi shpresat se do ta gjente, shkon dhe shtrihet nën hijen e një peme, pasi i kishte humbur shpresat, dhe duke qënë në këtë gjëndje papritur ai e sheh atë në këmbë para tij, e merr për kapistre pastaj tha nga gëzimi i madh: O Allah ti je robi im dhe unë jam zoti yt, gaboi nga gëzimi i madh. (2)

Dhe me një fjalë, vërtetë pendimi është detyrë nga të gjitha gjynahet derisa ta takojë robi Zotin e tij duke qënë i pastër i pa mëkatë ose bart diçka të lehtë, dhe

prej Allahut vjen suksesi. Fundnota: (1) - Hadithin e ka nxjerë Imam Muslimi Allahu e mëshiroftë në librin “edh-Dhikru ued Dua uet Teubetu uel istigfar” kapitulli istihbabul istigfar uel istikthari minhu. (2) - Hadithin e ka nxjerë Imam Muslimi Allahu e mëshiroftë në fillim të librit të teubes, dhe hadith të njëjtë me të ka nxjerë Imam Bukhari në librin e duave kapitulli i teubes ka thënë Katade “pendohuni tek Allahu me pendim të vërtetë” ( sh.p: pendim) i vërtetë i sinqertë.

Njerëzit e dijes dhe mençurisë nuk janë të sigurt për vetet nga katër gjëra Imam Dhehebi rahimehullah përmend në librin e tij madhështor "Sijer A'lamunNubela" [vëll. 8, fq. 406] nga 'Abdullah Ibnul-Mubarak rahimehullah i cili ka thënë: "Njerëzit e dijes dhe mençurisë nuk janë të sigurt për vetet e tyre nga katër gjëra: 01 - Një gjynah që e ka bërë në të shkuarën dhe ai nuk e di se çfarë do të bëjë Allahu me të (ose do ta falë ose do ta dënojë për atë gjynah). 02 - Ajo që i ka mbetur nga jeta e tij, ndoshta i ka mbetur diçka që është në pritje për ta shkatërruar atë. 03 - Një mirësi të cilën ia ka dhënë Allahu, ndoshta ajo është një kurth që do ta shpjerë atë hap mbas hapi në rrënimin dhe shkatërrimin e tij përfundimtar. 04 - Devijimi që i zbukurohet atij në mënyrë që ta shohë atë si udhëzim dhe për një çast zemra e tij mund të devijojë dhe ai do të dalë nga Feja e tij pa e vënë re.

Gënjeshtra është fatkeqësia e burrave Autor: Shejkh Xhemal Ibn Furajhan el-Harithij Të gjitha lavdet i takojnë Allahut, lavdërimi dhe bekimi qoftë mbi të Dërguarin e Allahut, mbi Familjen e tij, mbi Shokët e tij dhe mbi të gjithë ata që e ndjekin atë. E më tej: Gënjeshtra është cilësi e qortuar, nuk i mbështet asaj përveç se ai që i është dobësuar feja, i ka rënë logjika, i është pakësuar frika nga përfundimi i keq dhe i është zhdukur besimi tek vetvetja. Dhe na ka njoftuar ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sellem) se kush i shkon pas asaj, do të ketë një përfundim të keq. Kështu, ka thënë ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): َُُِ‫فوْخفَ رجَف ذميَذفهةعفذامةسفْنْفهللافِّي‬،‫فوْخفَ للَلفذيْافْ عفَ نُل‬،‫وْخفَ ميذفذيْافْ عفَ للَل‬. “Vërtet gënjeshtra të shpie në poshtërsi, dhe poshtërsia të shpie në Zjarr dhe se njeriu vazhdon të gënjejë derisa shkruhet tek Allahu si gënjeshtar.” Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi. Dhe transemtohet nga Sufjan Ibn Selim se ai ka thënë: Dikush e pyeti të Dërguarin (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): A është besimtari frikacak? Tha: “Po”. Pastaj u pyet prapë: A është besimtari koprac? Tha: “Po”. Pastaj u pyet: A është besimtari gënjeshtar? Tha: “Jo”. E transmeton Maliku dhe Bejhakiu në “esh-Shu’ab” dhe e ka shpallur të dobët el-Albanij Dhe nga Ebu Hurejra transemtohet se i Dërguari i Allahut ka thënë: َ‫ميذفِففَ َةَهتفوَ َرَبفوَخفُِّخفبَُُُِالفذمهَّفَِْْفَنذَُخْ فِّررفهةعفذةربف‬. “Robi nuk ka besuar plotësisht derisa ta braktisë gënjeshtrën kur bën shaka, si dhe polemikën, edhe nëse po thotë të vërtetën.” Transmetuar nga Ahmedi dhe Taberaniu në “el-Euset”, si dhe e saktësoi el-Albanij për shkak të transmetimeve të tjera që e përforcojnë. Dhe në hadithin e gjatë: ُ‫ ْ ع اَْ ر ذ ُر ار ْ ر ذر ِْ ذل َ يا َ رجَ وِه‬،‫ ْ ع وه ننرم َ لُم‬،‫َ رجَ ِ مر ر َ لُم؛ ْ ع وْ ذ نر َ لُم‬ ‫َ ِ ُت ْ َ رب َ ميِ ت ِ ذ ميذ ِ ذ ةر هَّ ذ فْو‬.

“Kurse njeriu që pe, të cilit i sharrohej nofulla, vrimat e hundës dhe sytë deri mbrapa kokës, ai është njeriu që kthehej nga shtëpia e tij dhe gënjente me një gënjeshtër që arrinte horizontet.” Transmetuar nga Ahmedi dhe Bukhari.

Lusim Allahun që të jemi prej atyre që thonë të vërtetën.

Ai që ka dy fytyra në këtë botë Shejkh Abdullah Dhimarij Shkaku i saj është dëgjimi i fjalëve të atij i cili nuk dëshiron që ti t'ia dëgjosh fjalët e tij. Spiunimi për njerëzit... O vëllezër! Ne jemi në rrezik, ne po jetojmë në një rrezik. Kush na jep garanci nga këto lloje të dënimit? Kush? Kush po na garanton? Kjo çështje është e rrezikshme, tejet e rrezikshme... Kjo çështje - betohem në Allahun – është e rrezikshme. Sikur të mos ishim krijuar dhe të mos e kishin parë këtë botë. Sikur të ishim shkëmbinj nga shkëmbinjtë në këto male, as të mos e kishim parë këtë botë e as të mos e kishim njohur. Ndërsa ti i shikon këta të gjorë (në Xhehennem), kurse melaiket u derdhin në veshët e tyre bakër të shkrirë kurse ata ulërijnë dhe vajtojnë. Dhe ti papritmas befasohesh me një pamje tjetër, një grup i madh muslimanësh nga gratë dhe burrat, të cilët dallohen se janë nga mesi muslimanëve, dhe gjuhët e tyre u kanë dalë jashtë dhe gjuhët e tyre janë shndërruar nga mishi në zjarr, u janë transformuar, ndërsa ata ulërijnë dhe vajtojnë. Gjuhët e tyre janë bërë dënim për ta. Çdonjëri dëshiron që Allahu t'ia pres gjuhën e tij porse kjo mundësi nuk u jepet atyre. Gjuhët e tyre janë bërë një copë zjarri, e ata ulërijnë dhe vajtojnë dhe nuk gjejnë dikë që t'i mëshirojë ata. Ata luten 50 000 vite me radhë. Andaj, thuaj se kush janë këta? Dhe gjuha e çdonjërit prej tyre i është shëndrruar në dy gjuhë nga zjarri, dhe nuk është prej mishi por prej zjarri. Si? Ma thuaj për Zotin tënd? Kur gjuha e robit bëhet dënim për të, nuk mund ta heq qafe atë dhe dënimi i tij nuk i lehtësohet dhe nuk i ulet dënimi i tij, nuk di se ç'të bej. Çështja është e rrezikshme! Kush janë këta? Këta janë ata të cilët u paraqiten njerëzve me shumë fytyra – u paraqitet njerëzve me dy fytyra. Vjen tek ai që pajtohet me të dhe tek ai që e

kundërshton atë... vijnë tek ata me një fytyrë dhe tek ata tjerët me një fytyrë tjetër, duke pasur për qëllim keqinterpretimin. Është transmetuar nga Ebu Daudi, dhe Bukhari në Edebul-Mufred (1), dhe nga Ebi Ja'la dhe të tjerë nga hadithi i Ammar ibn Jasir (radijAllahu anhum) tha se ka thënë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue 'alihi ue sel-lem): “Kushdo që ka dy fytyra në këtë dunja do të ketë dy gjuhë prej zjarri Ditën e Kijametit” O Umeti i Muhamedit! Ajo që më së shumti kemi frikën për vetët tona janë gjuhët tona. Gjuha! Gjuha! Gjuha! O Umeti i Muhamedit... Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i thotë Mu'adhit: “A do t'i hedhë njerëzit në Zjarr për fytyrave të tyre Ditën e Kijametit” apo ka thënë “Për vrimave të hundëve të tyre përveç se për atë që kanë korrur me gjuhët e tyre.” Gjuha! O Umeti i Muhamedit! Gjuha! Është pyetur i Dërguari Allahut (sala-Allahu ‘alejhi ue ala ‘alihi ue sel-lem) rreth asaj që më së shumti do t'i fus njerëzit në Zjarr? Ai tha: “Goja dhe organi gjenital”. Gjuha! Ki kujdes ndaj gjuhës tënde! Sa persona e lëshojnë gjuhën e tyre dhe nuk kanë kujdes! O Umeti i Islamit! Ruani gjuhët tuaja! Çështja është tepër e rrezikshme... Më thuaj për Zotin tënd! Nëse do shikoje një njeri të vetëm që gjuha e tij është shëndrruar në dy gjuhë, e ndarë më dysh, në dynja e ajo është prej mishi, porse gjuhë e ndarë më dysh, si do të ishte pamja e tij kur e shfaq gjuhën e tij dhe e ka të ndarë më dysh? Si do të ishte pamja e tij? Atëherë, si është puna nëse gjuha e tij do të shndërrohej në dy gjuhë prej zjarri? Dy gjuhë prej zjarri! Dhe ai qan, ulërin dhe ndien dhimbje; do të dëshironte që mos të kishte folur asnjë fjalë që e hidhëron Allahun. O Umeti i Muhamedit! Vendi i llogarisë është përplot me raste të ndryshme, përplot me raste. Nuk është e lehtë o Umeti Islamit! (1) - Transmeton Bukhariu në Edebul Mufred: Na ka treguar Muhamed Bin Said ElAsbahanij tha: na ka treguar Shurejku, prej Rukejnit, prej Nuajm Bin Handhale, prej Amar Bin Jasir tha: "E dëgjova të Dërguarin e Allahut sala-Allahu alejhi ue sel-lem të thotë: "Ai që ka dy gjuhë në këtë botë; Në Ditën ë Kijametit do ketë dy gjuhë

prej Zjarri" pastaj kaloi një burrë i madh. Tha: "Ky është prej tyre". Thotë Shejkhul Albani, Rahimullah, hadithi është hasen "Es-Sahijha" (892).

Njerëzit me dy fytyra Autor: el-Hafidh Ebu Hatim Muhamed Ibn Hibban Shkëputur nga: Raudatul-‘Ukala’ ue Nuz’hetul-Fudala’, fq. 49 Na ka njoftuar Muhamed Ibnul-Husejn Ibn Kutejbeh në ‘Askalan: na ka treguar Ibrahim el-Hauarani: na ka treguar Bekr Ibn Shu’ajb: na ka treguar Ibn Ebij Hazim nga babai i tij, nga Sehli (radij-Allahu ‘anhu), i cili ka thënë: Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: ‫فال فَ ذرفِ فف‬.‫بح َتفهَّفال فذ راف ذفهَّفَ حلفه ثَفهُفْ راف رف‬ “Nuk ka mirësi tek ai shok i cili nuk i ruan për ty të njëjtat të drejta që ti i ruan për të.” Tha Ebu Hatim, radijAll-llahu anhu: “Është detyrë për njeriun e mençur të cilin e ka bekuar Allahu që të ketë dashuri për Muslimanin, që t’i qëndrojë atij pranë. Ai duhet të mësohet që t’i mbajë lidhjet me të nëse ai i shkëput ato, të kthehet nga ai nëse ai i kthen shpinën, t’i japë atij nëse ai nuk i jep, t’i afrohet atij nëse ai largohet prej tij, aq sa ky të jetë si një shtyllë në jetën e tij. Është nga gabimet më të mëdha për njeriun që ai të jetë me dy fytyra në dashamirësinë e tij. ” El-Muntasir Ibn Bilal el-Ensari më recitoi (këto vargje): “Sa herë shoku të shfaqë dashamirësi me gjuhën e tij, Por ai të ha në besë pa kurrëfarë keqardhjeje, Ai ma bën qejfin me pahir që t’i sillem me dashamirësi, Sakaq, fjalët e tij në mungesën time më godasin si shigjeta mbas shpine.” Tha Ebu Hatim, radijAll-llahu anhu: “Njeriu i mençur nuk mashtrohet nga dashuria e tij; ai nuk ka dy fytyra apo dy zemra. Por, ajo që mban përbrenda përputhet me atë që shfaq dhe veprat e tij përputhen me fjalët e tij. Nuk ka mirësi në dy shokë, mes të cilëve shtohen problemet dhe gjendja e tyre bëhet akoma më e shthurur, sikurse më recitoi edhe ‘Abdul-‘Azijz ibn Sulejman el-Ebrash:

“Allahu e turpëroftë atë që nuk i bën dobi kur të tjerët me të sillen me dashamirësi, dhe atë që mrrolet nëse ndihmë i kërkohet, dhe atë që është me dy ngjyra, në lidhjet e tij është tadhëtar i çdo besniku, dhe atë i cili ka dy zemra, takimi me të cilin është i këndshëm, kurse në mungesën tënde ai është i pabesë, dhe atë të cilit po t’i flisnin sytë, do t’i kishte prerë të gjitha lidhjet e shoqërisë.” Kurse ‘Amru Ibn Muhamed en-Nesa’i më recitoi: “Sytë nxjerrin në shesh atë çfarë ka në shpirt, ç’kado gjendet aty, urrejtje apo dashuri ai që të ka inat dallohet që nga sytë, se shikimi i tij nuk e fsheh dot atë që mban në gji, Sytë flasin edhe pse goja nuk flet, e çfarë ka përbrenda zemrës së tij ti e shikon fare qartë.” Kurse ‘Ali ibn Muhamed el-Basami më recitoi: “Komshiu vazhdon të më hedhë fjalë therëse të cilat ma prishin gjumin e nuk më lënë rehat, dashuria e tij për ata që i rrinë pranë është shumë e largët, madje ajo është inat dhe refuzon të jetë dashuri, ai shpejton të japë selam kur takohemi, kurse nën brinjët e tij gjendet një zemër e sëmurë.” E kam dëgjuar Muhamed Ibnul-Mundhir të thotë: E kam dëgjuar ‘Abdul-‘Azijz ibn ‘Abdilah të thotë: Muhamed Ibn Hazim ka thënë: “Ka prej vëllezërve që mrrolen në fytyrë, dhe vëllezër që të thonë “Tungjatjeta” dhe “Mirëse erdhe”, dhe vëllezër që të thonë: “Si jeni, si e keni familjen”, por të gjitha këto nuk peshojnë as sa një kokërr rërë. Është tej mase bujar kur s’të hyn në punë pasuria e tij, E të thotë: “Unë të jap hua nëse ke nevojë”, Por, nëse do të merrje mundimin të shihje çfarë mban përbrenda Do të shikoje se pasuria e tij është shumë herë më e madhe se ç’mendon ti.” Ebu Hatim, radijAll-llahu anhu, tha: “Njeriu i mençur nuk bëhet shok me atë që është dyfytyrsh dhe nuk bëhet vëlla me atë që shumë shpejt ndryshon dhe nuk shfaq më shumë dashuri se ç’ka në zemër, dhe nuk mban të fshehur një dashuri më të vogël se ajo që shfaq. Në raste

të vështira ai nuk shndërrohet në tjetër person por mbetet ai që që ishte para se të shfaqej kjo vështirësi apo para se të përfshihej në të, ngase një vëllazëri e tillë nuk vlen asgjë. ” Një burrë nga fisi Khuza’a i recitoi Muhamed ibn Khalef et-Tejmit, i cili i recitoi Muhamed Ibnul-Mundhirit, i cili ma recitoi mua: “Nuk është vëllai im ai i cili e shfaq dashurinë me gojë, por vëllai im është ai që ma shfaq dashurinë kur jam në vështirësi, është ai, pasuria e të cilit është edhe e imja nëse nuk kam asgjë, ashtu sikurse pasuria ime është e tija nëse ai do kishte nevojë. Prandaj, mos e lavdëroni shokun në rehati, Se ndoshta gjatë vështirësive ai mund ta hedhë shoqërinë mbas shpine, Ai s’di gjë tjetër veç “Mirë jeni” dhe “Mirësevini”, Por me pasurinë e tij ai është një dhelpër dinake.”

Thashethemet dhe e keqja e tyre Autor: Shejkh Salih el-Feuzan Burimi: “et-Tethebbut uehtiramul-Ulema ue bejan mekanetihim fil-Ummeh” (fq. 3436)

Të merresh me thashetheme do të thotë të përcjellësh fjalë midis njerëzve duka patur për qëllim shkatërrimin e marrëdhënieve ndërmjet tyre. Allahu Subhanehu ue Te’ala ka thënë: ‫قو َُّ ِول ََُِ ُوس ََ َلو‬ ‫( ِا ِِ ِو‬١٠ (‫سلَو ِاٍ َِّهءِو َى ِا َ ِميو‬ ِ َ ‫سن َي ِال‬ ِ ِ‫( ِِهَا‬١١( “Dhe mos iu bind çdo njeriu që betohet shumë, i cili është i përçmuar, merret me shpifje dhe përhap thashetheme.” [el-Kalem, 10-11] Dhe më e keqja nga të gjitha këto është kur njeriu nxiton të shkatërrojë marrëdhëniet ndërmjet studentëve të dijes dhe thirrësave në Islam (duke përhapur thashetheme), me qëllim që ta përçajë Xhematin e Muslimanëve dhe të fusë urrejtje midis tyre. Ai që e bën këtë quhet “Nemmam” (thashethemexhi). Dhe vërtet Allahu i Lartësuar ka ndaluar që të pasohet dhe t’i zihet besë një personi të tillë edhe nëqoftëse ai betohet në Allah, siç ka thënë Allahu:

‫قو َُّ ِول ََُِ ُوس ََ َلو‬ ‫( ِا ِِ ِو‬١٠ (‫سلَو ِاٍ َِّهءِو َى ِا َ ِميو‬ ِ َ ‫سن َي ِال‬ ِ ِ‫( ِِهَا‬١١ ( “Dhe mos iu bind çdo njeriu që betohet shumë, i cil është i përçmuar, që merret me shpifje dhe përhap thashetheme.” [el-Kalem, 10-11] Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Thashethemexhiu nuk do të hyjë në Xhenet.” [Transmetuar nga Muslimi] Ka ardhur në një transmetim se thashethemexhiu bën më shumë shkatërrim në një orë se ç’mund të bëjë një magjistar për një vit të tërë. Thashethemet janë prej magjisë, ngase magjistari i shkatërron marrëdhëniet midis njerëzve dhe fut armiqësi midis tyre, siç ka thënë Allahu i Lartësuar: ُ ‫ََيَ َُ ِلهِب ُا‬ ‫ءِوََ َوا َِ ُسنَو ِِهِب سَؤَ ِ ناقََنَو َام اِ ُه َِ َام يَسَََُِمِ َاَنَو‬ “Dhe nga ata (dy ëngjëjt) njerëzit mësuan se si të ndajnë burrin nga gruaja.” [elBekare, 102] Ata e mësuan magjinë, kurse magjia shkakton ndarjen e zemrave dhe fut armiqësi në to. Poashtu, thashethemet janë akoma më të rënda sesa magjia; ndoshta mund të ndodhin luftëra për shkak të një thashethemexhiu; ndoshta Muslimanët mund të armiqësohen me njëri-tjetrin për shkak të një thashethemexhiu; fqinjtë mund të braktisin njëri-tjetrin dhe kryetari i njërës familje mund të armiqësojë një tjetër dhe të ndahet me të për shkak të një thashethemexhiu. Prandaj ne duhet të kemi frikë Allahun ‘Azze ue Xhel dhe duhet të kemi kujdes nga thashethemexhinjtë.

Një gjynah që të shpie në Xhennet … Ibnul-Kajjim (rahimehullah) ka thënë: “Gjynahu mund të jetë më i dobishëm për njeriun nëse ai gjynah e shtyn njeriun që të pendohet, sesa atëherë kur ai bën shumë ibadet. Këtë kanë patur për qëllim fjalët që ka thënë njëri prej Selefëve: “Dikush mund të bëjë një gjynah dhe hyn në Xhenet për shkak të tij, ose ai mund të bëjë një vepër ibadeti dhe hyn në Zjarr për shkak të tij”. Njerëzit i thanë: “Si ka mundësi?” Ai tha: “Ai mund të bëjë një gjynah dhe e mban mendjen vazhdimisht tek ai gjynah që ka bërë, kur ulet e kur ngrihet ai sjell ndërmend gjynahun e tij. Kështu, ai ndihet i turpëruar dhe

pendohet, kërkon falje dhe ka keqardhje për atë që ka bërë. Dhe ai do të jetë shpëtimi i tij. Dhe ai mund të bëjë një vepër të mirë dhe e mban mendjen vazhdimisht, tek ajo vepër, kur ulet e kur ngrihet ai e kujton atë dhe mbushet plot vetëpëlqim dhe kryelartësi. Dhe kështu, ajo vepër bëhet shkak për dënimin e tij. Pra, gjynahu mund të jetë shkaku që e shtyn atë drejt veprave të ibadetit, veprave të mira dhe që ai të ndryshojë sjelljen e tij. Kështu, ai e ka frikë Allahun, është i ndruajtur para Tij dhe ndihet i përulur me vetëposhtërim para Tij, me kokën ulur nga turpi, duke qarë me dënesë dhe duke kërkuar faljen e Zotit të tij. Çdonjëra nga këto rezultate është më e mirë për personin sesa një vepër ibadeti që e bën atë të ndihet kryelartë, që të duket para të tjerëve dhe t’i nënçmojë ata. Nuk ka dyshim se ky gjynah është më i mirë para Allahut dhe ka më shumë gjasa që të sjellë shpëtim sesa ai që i pëlqen vetja dhe i nënçmon të tjerët dhe mendon se po i bën mirë Allahut. Edhe nëqoftëse ai thotë fjalë që tregojnë të kundërtën e kësaj, prapëseprapë Allahu është Dëshmitar për atë që ka ai në zemër. Një person i tillë mund të jetë plot urrejtje ndaj njerëzve që nuk e ngrejnë ata lart dhe nuk i ulin vetet e tyre para tij. Nëse ai do ta vërente me kujdes veten e tij me ndershmëri, atëherë ai do ta shikonte këtë gjendje qartazi.” (Shkëputur nga: Medarixhus-Salikin, 1/299)

Rrëfime rreth Nijetit të Selefëve Autor: Ibn Ebi Dunja Burimi: ‘el-Ikhlas uen-Nijjetu’

Muhamed Ibn Jezid na ka transmetuar... se Ibrahimi ka thënë: “[Selefët] urrenin që njeriu të tregonte më të mirën që kishte kur uleshin me njëri-tjetrin.” ‘Asim Ibn ‘Amir Ibn ‘Ali na ka transmetuar... se Mejmun Ibn Mahran ka thënë: “Umer Ibn ‘Abdul-‘Azijz po u mbante mexhlis vëllezërve të tij një ditë. Ai po mbante një ligjëratë të bukur. Sakaq, ai shikon një njeri në mexhlis që fshiu një pikë loti nga sytë e tij dhe kështu ndaloi (së foluri). Unë i thashë: “O prijësi i Besimtarëve, vazhdo.” Ai tha: “Më lër sepse vërtet fjalët përmbajnë Fitne kurse veprat janë më të mira për Besimtarin sesa fjalët.”

Babai më ka transmetuar se... e kam dëgjuar Muhamed Ibn Uasi’ duke thënë: “Një burrë qante për njëzet vjetë me rradhë ndërsa gruaja e tij ishte me të por ajo prapëseprapë nuk ishte në dijeni.” Ahmedi na ka transmetuar... Muhamed Ibn ‘Abdullah ez-Zarrad ka thënë: “Hisan Ibn Ebi Sinan blinte një familje (skllevërish), një burrë me gjithë familjen e tij dhe pastaj i lironte ata të gjithë dhe ai as që e merrte vesh se kush ishin ata dhe as nuk u thoshte atyre se kusht ishte ai.” Khalid dhe ‘Ubejdullah, që të dy kanë thënë se... el-Hasen ka thënë: “Nëse një burrë ishte i lirë për një orë, ai veçohej dhe falej. Ai i thoshte familjes së vet: “Nëse më kërkon dikush ju vetëm thojini që jam i zënë.” Muhamed Ibn ‘Ali Ibn el-Hasen na ka transmetuar... se Haseni po jepte mësim ose po mbante ligjëratë një ditë dhe një burrë që ishte në mexhlis psherëtiu thellë. Haseni i tha: “Nëse e bëre për Allahun, ti e bëre veten tënde të njohur. Dhe nëse e ke bërë për të tjerë në vend të Allahut, atëherë e ke shkatërruar veten tënde.” Ja’kub Ibn Isma`il ka thënë... se kur Selili jepte mësim ose lexonte i dilnin lotë nga sytë, por ai e kthente pastaj në të qeshur. Khalid Ibn Khadash na ka transmetuar... se Ejubi qau një herë dhe ne e pamë, kurse ai tha: “Është veç ftomë që më zë herë pas here.” Ai qau një herë tjetër derisa u duk qartë që ai po qante. Kështu, ai tha: “Nëse burri arrin moshën e pleqërisë, ai sëmuret.” Khalid Ibn Khadash na ka transmetuar... se ‘Ubejdullah Ibn ‘Abdullah ka thënë: “Nuk njihej mirësia nga ‘Umeri apo nga Ibn ‘Umeri derisa ata të flisnin ose të vepronin. Një burrë e adhuronte Allahun për njëzet vjetë me rradhë dhe fqinji i tij nuk ishte aspak në dijeni për të.” Hammadi [që është në zinxhirin e transmetimit] tha: “Ndonjëri nga ju falet një natë ose në një pjesë të natës dhe fqinji i tij e merr vesh në mëngjes.”

Perla nga Ibn Kajjim el-Xheuzijje Ibnul-Kajjim (Rahimullah) ka thënë: “Ndoshta ajo çfarë kishte për qëllim ai, mund të jetë që kritika që ti po i bën vëllait tënd për gjynahun e tij është një gjynah akoma më i madh sesa gjynahu i tij, ngase ajo do të thotë se ti ndihesh kryelartë me bindjen tënde, mburresh me

të dhe pretendon se je i pastër nga gjynahu, kurse vëllai yt ka rënë në gjynah. Por mundet që ndjenja e tij e përuljes për shkak të gjynahut që bëri dhe asaj çfarë i ndodhi, si dhe përulësia dhe nënshtrimi i tij duke menduar për veten se është i ulët, duke u distancuar nga pretendimi i devotshmërisë, duke u distancuar nga arroganca dhe pëlqimi i vetvetes, qëndrimi kokëulur para Allahut dhe me shikim të ulur e zemër të copëtuar - mundet që e gjithë kjo të jetë shumë herë më e mirë për të sesa ndjenja e krenarisë që ke ti për bindjen tënde, duke menduar se ti po bën më shumë vepra të mira, kështu që ti je i rëndësishëm dhe këtë ia kujton Allahut dhe njerëzve. Sa pranë Mëshirës së Allahut që është ky gjynahqar dhe sa pranë Zemërimit të Allahut që është ky mendjemadh! Një gjynah që të shpie në përulësi është më i dashur tek Ai sesa një ibadet i cili e mbush robin me mendjemadhësi. Nëse ti flen gjatë gjithë natës dhe zgjohesh me ndjenjën e keqardhjes (që nuk fale namaz nate), ajo mund të jetë shumë herë më e mirë sesa sikur të faleshe gjatë gjithë natës dhe pastaj kur të çoheshe në mëngjes të të hynte vetja në qejf. Ngase veprat e atij të cilit i pëlqen vetja nuk janë të pranuara.Ndoshta e qeshura jote ndërkohë që i pranon gabimet e tua është më e mirë sesa të qarit me devotshmëri, ndërkohë që të ka kapluar mendjemadhësia. Rënkimi i gjynahqarëve është më i dashur tek Allahu sesa dhikri (tesbihu) që bën mendjemadhi. Mundet që nga ky gjynah Allahu do të bëjë atë që të pijë ilaçin që do ta shërojë nga një sëmundje shkatërrimtare nga e cila vuan edhe ti, por ti nuk e kupton atë. Allahu ka arsye për atë çfarë i bën qoftë atyre që janë të bindur, qoftë atyre që bëjnë gjynahe, të cilët nuk i njeh askush tjetër përveç Tij dhe nuk i kuptojnë veçse ata që janë mendjemprehtë dhe vetëm brenda kufijve të kuptimit njerëzor, e përveç kësaj ka arsye të tjera të cilat nuk i njohin as melekët fisnikë të cilët mbajnë shënimet. Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nëse robëresha e ndonjërit prej jush bën zina, zbatoni masën ndëshkimore mbi të dhe mos e shani. ” Dhe Jusufi (alejhis-selam) tha:

‫ذسف ْفال َُْ ْقف‬ ْ ‫َ َذْ ََ ْفي‬ ْ ‫ْرْ َذ ام اصف ْْثَ َر‬ “Asnjë qortim për ju këtë ditë. ” [Jusuf, 92] Ngaqë peshorja është në Dorë të Allahut dhe vendimi është i Tij. Çështja është që të zbatohet masa ndëshkimore (që ka vendosur Allahu) dhe jo të turpërosh e të poshtërosh. Askush nuk ndihet i sigurt nga ajo që është caktuar për ta dhe nga fuqia e caktimit të Tij, përveç se ata që janë injorantë në lidhje me Allahun. Allahu i tha atij që kishte dije rreth Tij më shumë se çdokush tjetër dhe ishte më i afërti tek Ai:

ُ ‫َْ َر‬ ‫ا َذِ ُُ َْ ْذ ََي َفص ْْ َرَِّّْاف َِّْسنف َّْْ َفْ ََّْنةَنُْبْف ِْخ ْو ْ ََ ْالف‬ ْ ‫ذلف‬ “Dhe sikur Ne të mos të kishim bërë ty të qëndrueshëm e të paepur, ti pothuaj do të kishe anuar pak nga ata. ” [Isra, 74] Dhe Jusufi ka thënë: ‫ذ َُْ ْقف‬ ‫سلَ َّاف ْل َكف‬ ‫خ ْو َْ نفال َف َْ ْ َذ َفر ذْ َْْاَرْنَف َه نَُ َْ ْ نف‬ ‫ْنَكف ْْم ََر َف‬ ْ ‫َس ِّْ َذْْهاَّنف‬ ‫َ َلُْ َه َرذَّْف َ كهَّْف ْوِِّْاَّ َْ ْذ ََيَّنف ِْب اف‬ ‫ْسف َ َ ك‬ ُّ ‫ف ِْه‬ “Nëse Ti nuk e largon kurthin e tyre prej meje, unë do të ndjehem i dhënë pas tyre dhe do të jem (prej atyre që gabojnë e bëjnë gjynahe) prej të paditurve. ” [Jusuf, 33] Një nga mënyrat se si betohej i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ishte: “Jo, pasha Atë që i lëviz zemrat. ” Dhe ai ka thënë: “Nuk ka asnjë zemër që të mos jetë midis dy Gishtave të Rrahmanit. Nëse Ai do, Ai e udhëzon atë në rrugë të drejtë; dhe nëse Ai do, Ai e humb atë. ” Pastaj ai tha: “O Allah, Lëvizësi i zemrave, forcoji zemrat tona në ndjekjen e Fesë Tënde. O Allah, Pastruesi i zemrave, pastrona zemrat tona që ato të binden Ty.” (Burimi: Medarixhus-Salikin, 1/177-178)

Lumturia dhe Mjerimi, Shenjat dhe Njerëzit e tyre Autor: Ibnul-Kajjim el-Xheuzijje (Rahimullah) Burimi: el-Feuaid (n. 112) Nga shenjat e lumturisë dhe gëzimit është se sa herë robi që bën ibadet e shton dijen e tij, atij i shtohet përulësia dhe mëshira. Sa herë që i shton veprat e ibadetit, atij i shtohet frika dhe maturia. Sa më shumë që i kalon mosha, aq më shumë i zvogëlohet lakmia. Sa herë që i shtohet pasuria, atij i shtohet bujaria dhe shpenzon akoma më

tepër. Dhe sa herë që ngrihet në status dhe pozitë, ai bëhet akoma më i afërt tek njerëzit dhe i përmbush nevojat e tyre dhe është i përulur, modest me ta. Dhe nga shenjat e mjerimit është se sa herë një rob që bën ibadet e shton dijen, atij i shtohet arroganca. Sa herë që i shton veprat e ibadetit, atij i shtohen mburrjet dhe i poshtëron njerëzit ndërsa vet përfiton nga dyshimet. Dhe sa herë që ngrihet në status dhe pozitë, atij i shtohet arroganca dhe egoizmi. Të gjitha këto gjëra janë fitne nga Allahu dhe një sprovë me të cilat Ai sprovon robërit e Tij dhe nëpërmjet tyre disa njerëz arrijnë lumturinë kurse të tjerë mjerimin. Poashtu, njerëzit i nderojnë dhe i çmojnë disa gjëra të cilat janë sprova, siç është prona, pozita dhe pasuria. Allahu thotë për Pejgamberin e Tij, Sulejmanin, kur ai pa fronin e Belkisës para vetes (kuptimi ajetit në gjuhën shqipe): “Kjo është nga Mirësia e Allahut, për të më sprovuar mua nëse do të jem mirënjohës apo mosmirënjohës!” [Neml, 40] Kështu pra, begatitë janë sprova nga Allahu të cilat nxjerrin në shesh mirënjohjen e atij që është mirënjohës dhe mosmirënjohjen e atij që është mosmirënjohës. Dhe poashtu, vështirësitë janë sprova nga Allahu i Lartësuar. Ai të sprovon me begati dhe të sprovon me vështirësi. Allahu thotë (kuptimi ajetit ne gjuhën shqipe): “Sa për njeriun, të cilin Zoti i tij e provon duke i dhënë atij nderime e mirësi, atëherë ai thotë (i krekosur): “Zoti im më ka nderuar.” Por kur Ai e provon atë me shtrëngim të të mirave të jetesës, ai thotë: “Zoti im më ka poshtëruar!”” [Fexhr, 15-16] Me fjalë të tjera, nuk është e thënë që çdo njeriu të cilit Unë po ia shtoj nderin dhe begatitë, se kështu Unë po e nderoj atë. Dhe nuk është e thënë se cilitdo që Unë ia pakësoj furnizimin dhe e sprovoj, Unë po e poshtëroj atë.

Një hapësirë e zënë s’mund të mbajë dy të kundërta me njëra-tjetrën Autor: el-Imam Ibn Kajjim el-Xheuzijje (rahimehullah) Burimi: Kitabul Feua`id (p. 44-45)

Që një hapësirë ta pranojë atë që po vendoset në të, ajo duhet zbrazet nga e kundërta e saj. Njësoj është edhe me individët dhe objektet. Njësoj është gjithashtu edhe me besimet dhe dëshirat. Kështu, nëse zemra është e zënë nga dashuria dhe besimi për të pavërtetën, atëherë ajo nuk ka vend për të dashur dhe për të pranuar të vërtetën. Ashtu si një gjuhë që është e zënë me shprehjen e asaj që s’ka dobi, ashtu edhe poseduesi i saj do ta ketë të pamundur që të shprehë atë që i bën dobi përveç nëse pushon së foluri lidhur me atë që s’ka vlerë. Gjithashtu, nëse pjesë të ndryshme të trupit janë të zëna duke punuar gjynahe, atëherë është e pamundur që t’i mbash ato të zëna duke punuar vepra të mira përveç nëse ai (poseduesi i tyre) i pastron ato nga e kundërta e tyre. Njësoj, një zemër e mbushur përplot me dashuri për dikë tjetër në vend të Allahut, që e do atë, digjet nga malli për t’u takuar me të dhe kënaqet kur është në shoqërinë e tij, kjo zemër nuk mund të zihet nga dashuria për Allahun, ta dojë Atë dhe të ketë mall për Të përveç se duke e zbrazur atë (zemrën) nga lidhja pas të tjerëve në vend të Tij (Allahut). Dhe gjuha nuk mund të lëvizë për ta përkujtuar Atë dhe as pjesët e trupit nuk mund të lëvizin në shërbim të Tij përveç nëse ai (zotëruesi i tyre) i pastron ato nga përkujtimi dhe shërbimi i të tjerëve në vend të Tij. Kështu, nëse zemra është e zënë përplot me krijesa dhe dituri që nuk kanë ndonjë dobi, atëherë në të nuk ka vend që të zihet nga (dija për) Allahun dhe njohja e Emrave, Cilësive dhe Ligjeve të Tij. Dhe sekreti i kësaj është se dëgjimi i përqendruar (isga) i zemrës është si dëgjimi i përqendruar i veshëve (isga), prandja nëse ai dëgjon fjalë të tjera në vend të fjalës së Allahut, atëherë (zemra) nuk do të ketë ndonjë vend për të dëgjuar apo për të kuptuar Fjalën e Allahut. Ashtu sikur ai të anojë nga dashuria për të tjerët në vend të Allahut, atëherë ai nuk do të ketë vend për të anuar nga dashurinë për Allahun. Nëse zemra shpreh përkujtim për dikë tjetër në vend të përkujtimit të Allahut, atëherë ajo nuk do të ketë ndonjë vend për të shprehur përkujtimin e Tij duke përdorur gjuhën. Prandaj gjejmë tek një transmetim i saktë nga Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ue sellem) se:

“Është më mirë që gojët tuaja të jenë të mbushura plot me qelb derisa të prishen sesa të jenë plot me poezi.”1 Ai pra e bëri të qartë se një gojë mund të jetë plot me poezi dhe kështu ajo do të jetë e mbushur plot me dyshime, trillime dhe gjëra që nuk egzistojnë. Gjithashtu, dituritë të cilat nuk kanë ndonjë dobi, barcaletat, komeditë, historitë e kështu me rradhë, nëse zemra është e mbushur plot me to, atëherë kur asaj i vijnë të vërtetat e Kur’anit dhe shkencat që e bëjnë atë të përjetojë funksionim të plotë dhe lumturi, ajo nuk ka për të gjetur ndonjë vend bosh në veten e saj dhe nuk ka për t’u pranuar (prej tyre). Kështu, ato e lëshojnë atë (zemrën) dhe shkojnë drejt një vendi tjetër. Nëse i jep këshillë një zemre që është e mbushur plot me të kundërtën e saj, ajo (këshilla) nuk ka për të gjetur ndonjë rrugë drejt saj dhe (zemra) nuk do ta pranojë. Ajo (këshilla) nuk hyn brenda saj por vetëm kalon afër saj për pak çaste dhe nuk depërton brenda saj. Prandaj është thënë “Pastroje zemrën tënde nga çdo njeri tjetër përveç Nesh dhe do të na gjesh Ngase Lartësia Jonë pajtohet me çdo zemër qelibar Dhe durimi është sënduku i thesarit të lidhjes mes Nesh Ai që e pajton zemrën e tij me të, e fiton atë thesar.” 1 - Transmetuar nga Sa’d Ibn Ebu Uekas (radij-Allahu anhu) në Sahih Muslim, Kitabush-Shi’ir (Libri i Poezisë) [27/5610].

Shembuj nga turpi që kanë patur Selefët -

1 I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem): Ebu Se’id el-Khudri (radij-Allahu anhu) ka transmetuar: ” I Dërguari i Allahut (sallAllahu alejhi ue sel-lem) ishte më i turpshëm sesa virgjëresha pas shamisë së saj. Kur shikonte ndonjë gjë që nuk e pëlqente, ne e kuptonim nga fytyra e tij.” 1

-

2 Ebu Musa el-Esh’ari (radij-Allahu anhu): Enes bin Malik ka thënë: “Kur Ebu Musa bëhej gati të flinte, ai vishte një rrobë të vogël nga frika mos i dilte aureti.”2

-

3 Ibn 'Abbasi (radij-Allahu anhuma): Ai nuk hynte në banjo përveç atëherë kur ishte vetëm dhe vishte një rrobë të hollë dhe thoshte: “Kam turp nga Allahu se mos më sheh në banjë pa rroba.”3

-

4 'A'ishah (radij-Allahu anha): “Unë hyja në ndërtesën ku ishin varrosur i Dërguari i Allahut dhe babai im ndërsa isha veshur me rroba të holla dhe thoja: “Këta janë veç burri dhe babai im.” Megjithëkëtë, kur u varros Umeri, uallahi kurrë nuk hyra tek kjo ndërtetsë përveç se rrobat i kisha të shtrënguara fort në trupin tim nga turpi që kisha nga Umeri.”4

-

5 Hisham bin 'Ammar: Mu’auije bin Eus ka transmetuar: “E kam parë Hisham bin ‘Ammarin. Kur ecte në rrugë, ai shikonte poshtë në tokë dhe nuk e ngrinte kokën lart në qiell nga turpi që kishte nga Allahu Azze ue Xhel.”5

-

6 el-Humejdi: “Ebu Bekr bin Mejmun shkoi dhe trokiti në derën e Humejdit dhe mendoi se iu dha leje për të hyrë. Kështu ai hyri dhe e gjeti Humejdin me kofshë të pambuluara. Humejdi zuri të qajë dhe tha: “Pasha Allahun, i çove sytë tek diçka që askush nuk i ka parë deri kur jam bërë burrë!”6

-

7 Muhammed bin Jahja edh-Dhuhli: Ebul-‘Abbas el-E’zheri ka thënë: “E kam dëgjuar shërbëtorin e Muhamed bin Jahja edh-Dhuhlit të thotë ndërsa ishte duke u larë: “I kam shërbyer atij për tridhjetë vjet. Unë ia jepja ujin dhe kurrë nuk e kam parë këmbën e tij, ndërkohë që isha prona e tij.”7

-

8 el-Imam el-Bukhari: Muhamed bin Ebi Hatim ka transmetuar: “Disa nga shokët e mi më kanë thënë: Ishim tek shtëpia e Muhamed bin Selam dhe hyri tek ne Muhamed bin Isma`il elBukhari në të kthyer nga Iraku. Kështu, ai filloi të na njoftonte për fitnen me të cilën ishin sprovuar njerëzit si dhe atë çfarë i kishte ndodhur Ahmed bin Hanbelit etj. Kur el-Imam el-Bukhari doli nga shtëpia, Muhamed bin Selam u tha atyre që ishin të pranishëm: “A keni parë ndonjëherë një virgjëreshë me më shumë turp sesa ky burrë?”8

-

9 Ibnul-Kajjim ka transmetuar se disa nga Selefët kanë thënë: “Nëse dikush bën diçka në fshehtësi ngaqë i vjen turp që ta bëjë në publik, kjo tregon se ai vetë nuk e ka problem.”9

-

10 Shemsud-Din el-Makdisi: “Nëse më del në shesh këmba kur jam vetëm, nxitoj ta mbulojë atë dhe ndërkohë bëj istigfar (i kërkoj falje Allahut).”10

-

11 Muhammed bin Ahmed el-Gumari: Ai nuk pranonte të binte përtë fjetur në praninë e ndonjërit dhe thoshte: “Kam frikë mos më del ndonjë erë e keqe kur jam duke fjetur.”11 __________________________________________

-

1 Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi, Hadithi n. 684 në Rijadus-Salihin. 2

- Sijer A'lamun-Nubela; 2/399. -

3 Sijer A'lamun-Nubela; 3/355.

-

4 Transmetuar nga Hakimi në Mustedrak (4/7) dhe ai e ka shpallur atë sahih.

-

5 Sijer A'lamun-Nubela; 11/430.

-

6 Sijer A'lamun-Nubela; 19/122.

-

7 Sijer A'lamun-Nubela; 12/279.

-

8 Sijer A'lamun-Nubela; 12/418.

-

9 Medarixhus-Salikin; 2/353.

-

10 el-Mukhtarul-Mesun min A'lamul-Kurun; 1/540.

-

11 el-Mukhtarul-Mesun min A'lamul-Kurun; 2/758

Transmetime nga Selefët rreth Sinqeritetit, Syfaqësisë dhe Dashurisë për Famë

Ejjub es-Sikhtijani falej gjatë natës dhe e mbante të fshehtë këtë gjë. Kur vinte mëngjesi, ai e ngrinte zërin sikur të ishte çuar nga gjumi në atë moment.” [Sifatus-Sefueh: 3/492] Abdus-Samed Ibn Abdil-Uarith ka thënë: “Heushab qante dhe thoshte: Emri im ka arritur në Mesxhidul-Xhami’.” Transmetohet për Ebul-Alijen se nëse mblidheshin rreth tij më tepër se tre veta, ai çohej. [et-Teuedu’:47] Transmetohet nga Bishr Ibnul-Harith se ai ka thënë: “O Allah. Nëse më ke bërë të famshëm që të më ekspozosh në Ditën e Gjykimit, atëherë largoje atë (famën) prej meje.” [ez-Zuhd: 147] Fudejl Ibn ‘Ijad ka thënë: “Nuk ka njeri që e do udhëheqjen përveç atyre që janë lakmitarë, të pamoralë, që gjurmojnë gabimet e njerëzve dhe kanë inat që të flitet mirë për ndonjë njeri.” [Xhami’ Bejanil-‘Ilm: 1/625] Abdullah Ibnul-Mubarak ka thënë: “Sufjan eth-Theuri më tha: “Ruhu nga fama. Çdo person që kam takuar më ka paralajmëruar kundër famës.” [es-Sijer: 7/260] Ebul-Alije ka thënë: Sahabët e Muhamedit (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) më kanë thënë: “Mos bëj ndonjë vepër për dikë tjetër veç Allahut, pasi Ai do të lëjë tek ai për të cilin veprove.”

[el-Musanef: 7/207] Hamdun el-Kassar u pyet: Përse fjalët e Selefëve janë më të dobishme se fjalët tona? Ai u përgjigj: “Për shkak se ata folën për t’i dhënë pushtet Islamit dhe të kënaqin Mëshirëplotin; kurse ne flasim për t’i dhënë pushtet veteve tona, për të kërkuar jetën e kësaj dynjaje dhe të kënaqim krijesat.” [Sefuetus-Sefueh: 2/122] Muhamed Ibnul-Kasim ka thënë: E kam shoqëruar Muhamed Ibn Eslemin për më shumë se 20 vjetë dhe kurrë nuk e pashë ndonjëherë që të falte dy rekate nafile, përveç në ditën e Xhuma. Në një rast e dëgjova të zotohej: “Pasha Allahun, sikur të kisha mundësi t’i falja dy rekate nafile e të mos më shikonin dy melekët që janë me mua, do ta bëja këtë vetëm nga frika e syfaqësisë.” Ai hynte në shtëpinë e tij dhe e mbyllte derën. Asnjëherë nuk e mora vesh se me çfarë merrej derisa dëgjova djalin e tij të vogël që tregonte se si qante ai. Megjithatë, kur ai dilte jashtë, e lante fytyrën dhe vinte kuhl dhe nuk dukej asnjë shenjë që të tregonte se ai kishte qarë. Ai i ushqente njerëzit dhe u jepte veshmbathje, por kur e niste të dërguarin e tij, i thoshte: “Sigurohu që ata të mos e marrin vesh se kush të dërgoi.” [es-Sijer: 12/201] Hurmuleh ka thënë: E kam dëgjuar Shafi’un të thotë: “Shpresova të shprëblehesha për të gjithë dijen që zotëroja dhe atë që njerëzit e kishin mësuar nga unë, por (dëshirova) që ata të mos më lavdëronin.” [es-Sijer: 10/55] Fudejl Ibn ‘Ijad ka thënë: “Kushdo që është dëshpëruar nga vetmia dhe ndihet i qetë kur është mes njerëzve, nuk ka për të qenë i sigurt nga Syfaqësia (Rija).” [es-Sijer: 8/436] Ebu Hazim ka thënë: “Mbaji të fshehta veprat e tua të mira më tepër sesa i fsheh veprat e tua të këqia.” [el-Musanef: 7/195] ; el-Khurajbi ka thënë: “Ata (Selefët) pëlqenin që robi t’i mbajë të fshehta veprat e mira, (deri në atë masë) saqë edhe gruaja e tij apo ndonjë tjetër të mos ishin në dijeni për to.”

[es-Sijer: 9/349] Uekij’ ka thënë: “Kushdo që pyet për diçka kur ai e di atë, atëherë kjo është një pjesë e syfaqësisë.” [el-Xhami’ li Akhlakur-Raui: 1/197] Akil Ibn Me’kil ka thënë: E dëgjova xhaxhain tim, Uehb Ibn Munebbih, të thotë: “Tri janë shenjat e një hipokriti (munafiku): kur është vetëm është dembel, është plot energji kur ndodhet nën shoqërinë e të tjerëve dhe shkon pas lavdeve në të gjitha çështjet e tij. Tri janë shenjat e një njeriu lakmitar: ai e përgojon atë për të cilin ka hased, nëse do të takohej me të do t’i sillej me lajka dhe i bëhet qejfi kur ai goditet nga fatkeqësitë.” [el-Hilje: 4/47] Kur Abdur-Rrahman Ibn Mehdi u ngrit nga një mexhlis, njerëzit e ndoqën nga pas. (Kur e pa këtë) ai tha: “O njerëz! Mos më ndiqni nga pas.” [Sijer: 9/207] Ebu Aun ka thënë: “Kur njerëzit e mirë takohen ata e këshillojnë njëri-tjetrin dhe nëse nuk takohen, atëherë i shkruajnë njëri-tjetrit: Kushdo që bën një vepër duke kërkuar Ahiretin, atëherë Allahu do t’i mjaftojë në çështjet e kësaj dynjaje; kushdo që e korrigjon atë çfarë është mes tij dhe Allahut, atëherë Allahu do ta korrigjojë atë çfarë është mes tij dhe njerëzve; dhe kushdo që e korrigjon sjelljen e tij fshehtas, Allahu do ta korrigjojë gjendjen e tij në publik.” [el-Musanef: 7/162] Bishr Ibnul-Harith ka thënë: “Personi që e do famën nuk i frikësohet Allahut.” Ai ka thënë gjithashtu: “Mos vepro në mënyrë që të përmendesh dhe mbaji të fshehta veprat e tua të mira ashtu siç i fsheh veprat e tua të këqia.” [es-Sijer: 10/476] Se’id Ibnul-Hadad ka thënë: “Asgjë nuk të pengon nga Rruga e Allahut sikurse kërkimi i lavdërimit dhe pozita.” [es-Sijer: 14/214] Fudejl Ibn ‘Ijad ka thënë: “Ai që do të përmendet tek të tjerët, nuk do të përmendet; dhe kushdo që urren të përmendet, atëherë ai do të përmendet.”

[es-Sijer: 8/432] Sufjan eth-Theuri ka thënë: “Të jesh i qetë do të thotë të mos dëshirosh të bëhesh i njohur tek të tjerët.” [es-Sijer: 7/257]

Fenerët që ndriçojnë rrugën Koprraci dhe Fatlumi: Ebu Hurejra (radij-Allahu anhu) transmeton se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Koprrac është ai person i cili kur dëgjon të përmendem nuk më çon salavat.” [Hadith Sahijh: Transmetuar nga Ahmedi (1/201), et-Tirmidhi (2/271) dhe të tjerë; është deklaruar i saktë nga Hakimi, Dhehebiu dhe vetë Tirmidhiu. Shiko verifikimin e tij në el-Mishkat (n.933) nga Shejkhul-Albani.] Enes Ibn Malik (radij-Allahu anhu) ka thënë se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kushdo që më dërgon njëherë salavat, Allahu do t’i dërgojë atij dhjetë të tillë, do t’i fshijë dhjetë të këqia dhe do ta ngrejë në dhjetë gradë.” [Hadith Sahijh: Transmetuar nga Nesa’i (1/191) dhe Hakimi (1/550) i cili e deklaroi të saktë dhe me të u pajtua edhe Dhehebiu. Shiko verifikimin e tij në el-Mishkat (n.922).]

Tërheqja e vëmendjes kundër transmetimit pa verifikim: Ebu Katade (radij-Allahu anhu) transmeton se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kini kujdes mos transmetoni shumë gjëra nga unë. Ai që transmeton nga unë, të mos thotë gjë tjetër përveç asaj që është e vërtetë. Kurse ai që më mvesh atë që nuk e kam thënë, atëherë le ta marrë vendin e tij në Zjarr.” [Hadith Sahijh: Transmetuar nga Ibn Maxheh (n.35), Tahaui në el-Mushkilul-Ether (1/172) dhe të tjerë. Është saktësuar nga Shejkhul-Albani në es-Sahijha (n.1753).]

Të mësuarit me qëllim jo të drejtë: Ebu Hurejra (radij-Allahu anhu) transmeton se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kushdo që e mëson dijen me të cilën kërkohet Fytyra e Allahut, por ai nuk e bën këtë përveç se që të arrijë qëllimin e tij në këtë dynja, ai nuk ka për ta nuhatur aromën e Xhenetit Ditën e Ringjalljes.” [Hadith Sahijh: Transmetuar nga Ahmedi (2/338), Ebu Davudi (n.3664) dhe të tjerë. Është saktësuar nga Hakimi dhe Dhehebiu, siç është përmendur nga Shejkhul-Albani në verifikimin e tij të Iktida’ul-‘Ilmil-‘Amel (n.102) të el-Khatib el-Bagdadit.]

Kuptimi i Fesë: Ebu Hurejra (radij-Allahu anhu) transmeton se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kujdo që Allahu ia do të mirën, Ai i jep atij kuptimin e Fesë. Vërtet unë jam shpërndarësi, por dhënësi është Allahu Azze ue Xhel.” [Hadith Sahijh: Transmetuar nga Tahaui në el-Mushkil (2/280) dhe është saktësuar nga Shejkhul-Albani në es-Sahijha (n.1194).] Ebu Hurejra (radij-Allahu anhu) transmeton se Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Janë dy cilësi të cilat nuk mund të qëndrojnë bashkë tek një hipokrit: sjellja e mirë dhe kuptimi i Fesë.” [Hadith Sahijh: Transmetuar nga Tirmidhiu (2/114) dhe Shejkh Abdul-Hakk ka treguar në Ahkamul-Kubra për saktësinë e tij.]

Karakteri i mirë: Xhabiri (radij-Allahu anhu) transmeton se Profeti (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Vërtet ata që do të jenë më të afërt tek unë dhe do të ulen pranë meje Ditën e Ringjalljes janë ata me sjellje dhe karakterin më të mirë. Dhe vërtet, ata që janë më të urryerit tek unë dhe që do të ulen larg prej meje Ditën e Ringjalljes janë ata që flasin shumë (Thertherun), ata që me fjalët e tyre i mbysin të tjerët (Mutesbidikun) dhe Mutefejhikunët.” Ne thamë: Ne i njohim Thertherunët dhe Mutesbidikunët, po kush janë Mutefejhikunët? Ai tha: “Ata që janë arrogantë.” [Hadith Sahijh: Transmetuar nga Tirmidhiu (n.2104) dhe Khatib el-Bagdadi në etTarijkh (4/63). Është saktësuar nga shejkhul-Albani në es-Sahijha (n.791).]

Gjynahet e Gjuhës:

Ukbeh Ibn ‘Amir ka thënë: E takova të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sellem) dhe e pyeta: Ku qëndron shpëtimi? Ai tha: “Ruaje gjuhën, shiko shtëpinë tënde dhe qaj për gjynahet e tua.” [Hadith Sahijh: Transmetuar nga Abdullah Ibnul-Mubarak në ez-Zuhd (n.134) dhe prej tij Ahmedi (5/259) dhe gjithashtu Tirmidhiu (n.2531). Është saktësuar nga ShejkhulAlbani në es-Sahijha (n.890).] Abdullah Ibn Umer (radij-Allahu anhu) transmeton se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Pjesa më e madhe e gjynaheve të bijve të Ademit vijnë si pasojë e gjuhës.” [Hadith Sahijh: Transmetuar nga Taberani (3/87/1-2) dhe të tjerë, el-Hafidh elMundhiri e ka saktësuar atë në et-Tergijb (4/8).]

Në lidhje me Ahiretin: “Ai, qëllimi i të cilit është Ahireti, Allahu e bën të përqëndruar, ia vendos prioritetin e tij në zemrën e tij dhe i vjen dynjaja e robëruar. Kurse ai, qëllimi i të cilit është kjo dynja, Allahu e bën të shpërqëndruar dhe ia vendos varfërinë mu përpara syve të tij dhe asgjë nga kjo dynja nuk i vjen atij përveç asaj që është shkruajtur për të.” [Hadijth Sahijh: Transmetuar nga Ahmedi (5/183) dhe Ibn Maxheh (2/524-525) dhe është saktësuar nga el-Basuir në ez-Zeua’id (1/252), siç është përmendur në esSahijha (n.404).]

Shkallët e Hasedit Nga Dijetarja e Jemenit, Umm ‘Abdullah el-Uadi’ja Burimi: Libri i saj, Nasihati lin-Nisa - Këshilla ime drejtuar grave (fq. 250-251)

01. Prej tyre është ai që mundohet t’ia largojë mirësinë personit ndaj të cilit ka hased duke i bërë padrejtësi atij me fjalë dhe vepra. Pastaj, mes këtyre njerëzve janë ata që mundohen t’ia marrin atë që i kanë hequr personit që i bënë padrejtësi.

02. Prej tyre është ai që i kufizon përpjekjet e tij që t’ia heqë mirësinë personit ndaj të cili ka hased pa marrë asgjë nga ai. Ky është më i keq dhe më i poshtër nga këta të dy. Kjo ligësi është e ndaluar. 03. Një grup tjetër njerëzish nëse kanë hased për një person, ata nuk veprojnë në përputhje me hasedin e tyre. Këta njerëz nuk i bëjnë padrejtësi atij me fjalët dhe veprat e tyre. 04. Një grup tjetër njerëzish, nëse ata shohin hased në vetet e tyre, ata mundohen tej mase që ta heqin atë me dashamirësi për personin që kanë hased, duke u sjellë mirë me të, duke bërë dua për të dhe duke lajmëruar të tjerët për cilësitë e tij të mira. Ata e bëjnë të gjithë këtë duke u përpjekur që ta heqin hasedin që kanë përbrenda, derisa ta ndryshojnë përfundimisht për shkak të dëshirës që kanë ata për të qenë Muslimanë të mirë. Kjo është nga shkallët më të larta të Imanit dhe poseduesi i këtij Imani është një besimtar i plotë i cili do për vëllain e tij atë që do për veten e tij.

Këshilla të Çmuara

Sa vlen kjo dunja tek Allahu?! Autor: Shejkh Sulejman Ruhejli Çfarë është dunjaja?

َّ َ‫ت الدُّ ْنيَا ت َ ْع ِد ُل ِع ْند‬ ٍ‫سقَى َكافِرا ِم ْن َها ش َْربَةَ َماء‬ ِ َ‫لَ ْو َكان‬ َ ‫اَّللِ َجنَا َح بَعُو‬ َ ‫ِض ٍة َما‬ “Sikur dunjaja të kishte vlerë tek Allahu sa krahu i një mushkonje, Ai nuk do t’i kishte dhënë asnjë pabesimtari që të pijë një gllënjkë ujë.” [Tirmidhiu, 2320] Një ditë, Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – ishte me Sahabët e tij, dhe kaloi afër një viçi të dobët që kishte ngordhur. Ai e kapi për veshi, e ngriti dhe tha:

“Kush e blen këtë për një dirhem?” Ata thanë: “O i Dërguari i Allahut, uAllahi edhe sikur të ishte i gjallë, nuk do ta kishim blerë, sepse është i dobët, e si ta blejmë atë kur ai është i ngordhur!? Ai (Pejgamberi) tha: “UAllahi, dunjaja tek Allahu është më e pavlerë sesa ky (viç i ngordhur) për ju.” Atëherë, si të bëjmë gara për dunja! Dhe t’i shkëpusim marrëdhëniet me familjet tona për dunja!? Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – thotë: “Biri i Ademit thotë: ““Pasuria ime! Pasuria ime!” Pra, biri i Ademit është i zellshëm për pasuri, thotë: “Pasuria ime! Pasuria ime (me mburrje).” Kurse ti nuk posedon nga pasuria jote përveç se atë që e vesh dhe kështu e vjetron, apo atë që e ha dhe e mbaron, apo atë që e jep sadaka dhe të ngelet (shpërblim për Ditën e Gjykimit).” Kurse tjetra përveç kësaj, shkon dhe ju ngelet njerëzve. Ky është realiteti i pasurisë! UAllahi! Ky është realiteti i pasurisë! Çfarë është pasuria? Ose do e hash atë dhe ajo do mbarojë. Mori fund. Ose do ta veshësh dhe kështu do të vjetrohet. Ose të japësh sadaka nga kjo pasuri, dhe ngelet. Ose (nëse) do ta kursesh atë, a do të ngelet? Jo, uAllahi! Do të vdesësh dhe do t’ua lësh njerëzve. Atëherë, si të bëjmë gara në dunja?

Këshillë e rëndësishme nga Imami i xherhit dhe t’adilit, Alameh, Rabij – Allahu e ruajttë – për bijtë e tij në çdo vend më datë 7 Sheual 1436 H Autor: Imam Rabij ibën Hadi el-Medkhali

Me Emrin e Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshiruesit. Lavdërimi i takon Allahut, lëvdata dhe shpëtimi qoftë për të Dërguarin e Allahut, për familjen e tij, shokët e tij dhe për ata që e pasojnë udhëzimin e tij. Më tej:

E porosis veten time dhe të gjithë Muslimanët, ndërsa selefijt në veçanti: që të kenë frikë Allahun – e Madhëruar e të Lartësuar – dhe të kapen për Litarit të Allahut – të Plotfuqishëm e të Madhëruar – të kenë vëllazëri në mes selefijve në veçanti, si dhe marrëdhënie e bashkëpunim në vepra të mira dhe devotshmëri. Të largohen nga shkaqet e mospajtimit (khilaf) – Allahu ju bekoftë – sepse kjo e prish imazhin e da’uetit të tyre, e prish imazhin e tyre dhe i gëzon armiqtë e tyre. I këshilloj selefijt që të kenë frikë Allahun – e Madhëruar e të Lartësuar – dhe të kenë zell të madh për dashuri, vëllazëri, mëshirë dhe dashamirësi të ndërsjellë në mes veti dhe të largohen nga shkaqet e mospajtimit (khilaf). Ai që gabon nga selefijt, nuk poshtërohet, por këshillohet. E këshillon atë ai që ka mendje të shëndoshë dhe ka njohuri të sakta, e këshillon me urtësi dhe me këshillë të bukur. I porosis vëllezërit në Britani në veçanti, që të bashkëpunojnë me vëllezërit e tyre selefij në Kuvajt, në Mbretërinë e Arabisë Saudite, në Egjipt, në Sudan si dhe në të gjitha anët e botës Islame. Nëse atyre ju vjen ndonjë grup nga Kuvajti ose nga ndonjë vend tjetër, le ta mirëpresin me gjithë respekt dhe nderim. Të mos kenë frikë nga asnjëri. Nuk ka frikë – in sha Allah. Allahu ju bekoftë. Shejtani ju frikëson dhe ju tremb nga filani e filani, mos ia keni frikën vetëm se Allahut – të Madhëruar e të Lartësuar. Respektojeni njëritjetrin, nderojini vëllezërit tuaj Kuvajtian të cilët kanë derdhur mund të madh në vënien e bazave të da’uetit tuaj duke e përhapur, inkurajuar dhe përkrahur atë. Andaj, mos e përbuzni këtë të mirë. Allahu ju dhëntë sukses dhe ua përmirësoftë gabimet tuaja, ju bekoftë dhe i bashkoftë zemrat tuaja dhe e largoftë nga ne dhe ju çdo te keqe. Lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë për Pejgamberin tonë Muhamedin, familjen dhe shokët e tij. Këto fjalë dolën nga unë në natën e 7 Sheualit 1436. Ua theksoj përsëri vëllezërve të cilët e sulmojnë verbalisht njëri-tjetrin këto ditë dhe shkëmbejnë fjalë të këqija me njëri-tjetrin, që të kenë frikë Allahun dhe t’ju vijë turp nga këto veprime të pahijshme. Nuk ka durim, nuk ka butësi, e nuk ka shumë të tjera... Da’ueti selefij ngrihet mbi këto baza: durim, butësi, vetëpërmbajte, e etj. Nëse ndonjëri gabon, nuk refuzohet – Allahu ju bekoftë –, hesht dhe këshilloje ti vetë duke qenë kjo këshillë në mes teje dhe atij. Lërini këto grindje. Kini turp nga Allahu – i Plotfuqishëm e i Madhëruar. Respektojeni njëri-tjetrin. Mos ia prishni imazhin da’uetit selefij me këto grindje të pahijshme. Kini frikë Allahun për vetët tuaja dhe për këtë da’uet.

Lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë për Pejgamberin tonë Muhamedin, familjen e tij dhe shokët e tij.

Fatkeqësitë janë mëshirë dhe begati për njerëzit në përgjithësi Autor: Shejkhul-Islam ibën Tejmijeh Burimi: Fet’hul Mexhid Sherhu Kitabi Teuhid, fq. 310

Shejkhul Islam ibën Tejmije – Rahimullah - ka thënë:

“Fatkeqësitë janë begati, sepse ato i fshijnë gjynahet dhe kërkojnë që të bëhet durim, kështu merr shpërblim për to. Po ashtu, kërkojnë që robi të kthehet tek Allahu dhe t’i përulet Atij dhe të largohet nga njerëzit, si dhe ka dobi tjera të shumta. Pra, Allahu përmes vet fatkeqësisë, i fshin gjynahet dhe gabimet. Kjo është nga begatitë më të mëdha. Andaj, fatkeqësitë janë mëshirë dhe begati për njerëzit në përgjithësi, përveç nëse atë që e ka kapluar fatkeqësia, për shkak të saj, ai zhytet në mëkate më të mëdha se ç’ishte më përpara, atëherë kjo është sherr për të për sa i përket asaj që e kapluar atë në fenë e tij. Kur njerëzit sprovohen me varfëri apo sëmundje apo vuajtje, ata i kaplon hipokrizia (nifaku), pikëllimi, sëmundja e zemrës dhe kufri i qartë. Ai i braktis disa obligime dhe bën disa harame, të cilat si rrjedhojë, i sjellin dëme në fenë e tij. Kështu që, mirëqenia është më e mirë për të lidhur me atë që fatkeqësia i solli atij, e jo nga vet aspekti i fatkeqësisë. Ashtu si (rasti) i atij që fatkeqësia e bëri që të ketë durim dhe nënshtrim, kjo fatkeqësi është begati për fenë e tij. Pra, vet fatkeqësia është vepër e Zotit, të Plotfuqishëm dhe të Madhëruar, dhe është mëshirë për krijesat; Allahu i Lartësuar lavdërohet dhe falenderohet për këtë. Ai që sprovohet dhe i jepet durim, durimi për të është begati në fenë e tij dhe pasi që i janë shlyer gabimet e tij, atë e kaplon një mëshirë dhe për shkak të lavdërimit që ai i bën Allahut, atij i vjen lëvdata dhe bekimi nga Zoti i tij. I Lartësuari ka thënë:

‫صلَ َوات ِمن َّربِ ِه ْم َو َر ْح َمة‬ َ ‫أُولَ ٰـئِ َك َعلَ ْي ِه ْم‬ “Ata do të shpërblehen me bekim dhe mëshirë nga Zoti i tyre.” El-Bekare, 157 Dhe ata kanë falje të gjynaheve dhe ngritje të gradave (te Allahu). Kështu që, ai i cili merr përsipër që të bëjë durim të cilin e ka obligim, atë e kaplon kjo (falja e mëkateve, mëshira, begatia, bekimi, ngritja e gradave...).

Porosia e Shejkh Rabijs për Selefijt të cilën e transmeton Shejkh Ahmed Bazmul Përgatiti: Ahmed bin ‘Umer bin Salim Bazmul

Lavdërimet i takojnë Allahut, Atë e lavdërojmë dhe kërkojmë falje dhe ndihmë prej Tij. Kërkojmë mbrojte tek Allahu nga ligësitë e veteve tona dhe nga të këqijat e veprave tona. Atë që e udhëzon Allahu, s’ka kush që ta devijojë dhe atë që e devijon Allahu, nuk ka kush që ta udhëzojë. Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut, të Vetmit, të Pashok, dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Tij.

﴾١٠٢﴿ َ‫أَيُّ َها الَّذِينَ آ َمنُوا اتَّقُوا اللَّـهَ َح َّق تُقَا ِت ِه َو ََل ت َ ُموت ُ َّن ِإ ََّل َوأَنتُم ُّم ْس ِل ُمون‬ “O ju që besoni, kini frikë Allahun ashtu siç duhet t’ia keni frikën Atij dhe mos vdisni vetëm se duke qenë Muslimanë.” Al-Imran, 102

َّ ‫احدَةٍ َو َخلَقَ ِم ْن َها زَ ْو َج َها َو َب‬ ‫يرا‬ ِ ‫اس اتَّقُوا َربَّكُ ُم الَّ ِذي َخلَقَكُم ِ ِّمن نَّ ْف ٍس َو‬ ‫ث ِم ْن ُه َما ِر َج ااَل َك ِِث ا‬ ُ َّ‫يَا أَيُّ َها الن‬ ﴾١﴿ ‫علَ ْيكُ ْم َر ِقيباا‬ َ َ‫ام ۚ ِإ َّن اللَّـهَ َكان‬ َ َ ‫سا اء ۚ َواتَّقُوا اللَّـهَ الَّ ِذي ت‬ َ ‫َو ِن‬ َ ‫سا َءلُونَ ِب ِه َو ْاْل َ ْر َح‬ “O ju njerëz, kini frikë Zotin tuaj i Cili u ka krijuar nga një person i vetëm (Ademi) dhe nga ai (Ademi) krijoi bashkëshorten e tij dhe nga ata dy krijoi shumë burra e gra dhe kini frikë Allahun përmes të Cilit i kërkoni të drejtat tuaja të ndërsjella dhe (mos i shkëpusni) marrëdhëniet farefisnore. Me të vërtetë, Allahu është Mbikëqyrës i çdo gjëje (nuk i fshihet asgjë).” En-Nisa, 1

ۗ ‫ص ِل ْح لَكُ ْم أ َ ْع َمالَكُ ْم َو َي ْغ ِف ْر لَكُ ْم ذُنُو َبكُ ْم‬ ْ ُ ‫﴾ ي‬٧٠﴿ ‫س ِديداا‬ َ ‫َيا أَيُّ َها الَّذِينَ آ َمنُوا اتَّقُوا اللَّـهَ َوقُولُوا قَ ْو اَل‬ ﴾٧١﴿ ‫ع ِظي اما‬ َ ‫َو َمن ي ُ ِط ِع اللَّـهَ َو َرسُولَه ُ فَقَ ْد فَازَ فَ ْو ازا‬ “O ju që besoni, kini frikë Allahun dhe flisni (gjithmonë) të vërtetën. Ai do t’ju drejtojë juve nga veprat e mira dhe do t’ua fal mëkatet. Kush i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij ka korrur një fitore të madhe.” El-Ahzab, 70-71 Fjala më e mirë është Libri i Allahut, udhëzimi më i mirë është udhëzimi i Muhamedit – lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi të –, veprat më të këqija janë ato që shpiken në fe, çdo shpikje në fe është bidat, çdo bidat është devijim dhe çdo devijim është në Zjarr. Më tej: Në natën e hënë që përkon me datë 28 Reb’iul-Eu’uel 1436 H (19 janar 2015), e fala Jacinë me Shejkhun tonë, Imamin, Rabij bin Hadij ‘Umejr el-Medkhalij – Allahu i Lartësuar e ruajttë nga çdo e keqe dhe ia ngrittë pozitën e tij në të dyja botët. I dhashë selam dhe ai kërkoi nga unë që të ulesha me të në shtëpinë e tij ku banon (kur ishte në Mekke para ca muajsh, sh.p.), kështu unë prezantova dhe u nderova me një ndenjje (xhelseh) prindërore me të – Allahu i Lartësuar e ruajttë. Imam Rabij ibën Hadij ‘Umejr el-Medkhalij më tha: “O biri im! Unë po udhëtoj për në Medine së afërmi, andaj ju porosis që të keni frikë Allahun dhe të keni vëllazëri ne fe ti dhe vëllai (jot) Muhamedi. Po ashtu ju porosis që të bëni da’ueh dhe të përhapni dijen në Mekke. Jini burra të urtë në këto gjëra (të da’uetit dhe dijes). Ai që gabon, këshillohet me butësi dhe nuk publikohet (gabimi) i tij. Ai që bie në një bidat, këshillohet. Përndryshe (nëse nuk kthehet) gjykohet mbi të, siç është bidati i Irxhasë dhe Kaderit. Ebu Daudi i tha Imam Ahmedit: “Unë shoh një njeri të Ehli Sunnetit që shoqërohet me një person nga njerëzit e bidatit, a ta braktis atë e të mos i flas? Ai tha: “Jo! Ose ta mësosh se ai njeri me të cilin e ke parë të shoqërohet është njeri i bidatit, nëse ai e braktis e nuk i flet atij, atëherë foli. Përndryshe (nëse nuk e braktis atë pas këshillës, sh.p.) atëherë konsideroje të njëjtë sikur ai.” Pastaj, më porositi duke më nxitur për afrimitet dhe bashkim në mes selefijve dhe të bëjmë da’ueh për tek ky (afrimitet dhe bashkim), të kemi zell për këto, të ruhemi nga shkaqet e përçarjes, kontradiktës, fitneve, bidateve dhe epsheve, me fjalë prindërore të çiltra përplot me urtësi, mëshirë për da’uetin selefij dhe bijtë e tij selefijin. Unë (Shejkh Ahmed Bazmul) them: Allahu ia shpërbleftë me të mira prindit, Muxhahidit, Imamit, Rabij bin Hadij el-Medkhalij për këtë këshillë të bukur, dhe ai është dashamirës, këshillues i zellshëm për bijtë e tij selefijin dhe ai është thirrës për afrimitet, dashuri të ndërsjellë, vëllazëri, bashkim në hakk dhe shmangie të përçarjes dhe kontradiktave dhe nxitim të largimit të shkaqeve të përçarjes dhe të groposen

fitnet para se të shfaqen, siç ka qenë udhëzimi (këshilla) e tij për ne gjatë gjithë këtyre viteve në Mekke, Allahu i Lartësuar e fisnikëroftë këtë qytet. Pastaj, i thashë Shejkhut tonë, Imamit Rabij bin Hadij ‘Umejr el-Medkhalij – Allahu i Lartësuar e ruajttë: “O Shejkh! Allahu të ruajttë, ka prej tyre që thonë se ti je kthyer nga tezkija jote për mua duke u argumentuar se ti i ke ndaluar ligjëratat e mia nga (ueb-faqja) “Mirathul-Enbija”, a janë këto fjalë të vërteta?” Prindi, Imami, Rabij el-Medkhalij – Allahu i Lartësuar e ruajttë – më tha: “Kjo nuk është e vërtetë o biri im! Unë nuk jam kthyer nga tezkija që të kam dhënë ty, përkundrazi, unë i qëndroj asaj me lejen e Allahut derisa ti të ndryshosh. Allahu më forcoftë mua dhe juve në hak deri sa ta takojmë Atë.” Ai - Allahu i Lartësuar e ruajttë – po ashtu tha: “O biri im! Nuk i kam ndaluar mësimet e tua! Porse kam ndaluar të përhapet diçka e caktuar në “MirathulEnbija” për një dobi të caktuar.” Pastaj më tha: “O biri im! Ata që thonë se unë e kam tërhequr tezkijen time ndaj teje janë njerëz të fitneve, duan fitne në mesin e të rinjve selefij. Mos ua vër veshin atyre.” Pastaj, prindit tim, Imamit, Rabij bin Hadij ‘Umejr el-Medkhalij, i kërkova leje për t’i përhapur këto fjalë dhe ai – Allahu i Lartësuar e ruajttë – më urdhëroi që t’i shpërndaj këto fjalë dhe kjo ishte në praninë e vëllait Ebu Enes ‘Isam el-Kabbaatij. Pastaj kërkova nga Shejkhu jonë, Imami, Rabij bin Hadij ‘Umejr el-Medkhalij, një këshillë të përgjithshme për mua dhe për vëllezërit e mi selefijin, e ai ma shkroi këshillën në vazhdim – Allahu ia shpërbleftë me të mira.

‫بﺴﻢ الله الﺮحﻤﻦ الﺮحﻴﻢ‬ Lavdërimet i takojnë Allahut, lëvdata dhe shpëtimi qoftë për të Dërguarin e Allahut, për familjen e tij, shokët e tij dhe për atë që pason udhëzimin e tij. Më tej: Unë këshilloj veten dhe vëllezërit e mi selefijin, dijetarë dhe nxënësa dije: 01 – Të kenë frikë Allahun e Plotfuqishëm dhe të Lavdëruar dhe të kërkojnë dije nga burimet e dijes Islame: Librin e Allahut, Sunnetin e të Dërguarit të Tij, Menhexhin e Selefëve të devotshëm, akiden e tyre dhe moralet e tyre. 02 – Këshilloj veten time dhe juve që të kemi sinqeritet vetëm për Allahun – e Plotfuqishëm dhe të Lavdëruar – në çdo fjalë dhe vepër. 03 – I këshilloj që të duhen në mes veti për hir të Allahut dhe të kenë vëllazëri për hir të Allahut, saqë të jenë si një trup i vetëm që e mbajnë njëri-tjetrin duke pasuar fjalën e të Dërguarit të Allahut – lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi të:

‫عى‬ ِ ‫س ِد ْال َو‬ َ ‫اح ِد ِإذَا ا ْشتَكَى ِم ْنه ُ عُض ٌْو ت َدَا‬ َ ‫َمِثَ ُل ْال ُمؤْ ِم ِنينَ ِفي ت ََوا ِد ِّ ِه ْم َوت ََرا ُح ِم ِه ْم َوتَ َعاطُ ِف ِه ْم َمِثَ ُل ْال َج‬ ‫س ِد ِبالسَّ َه ِر َو ْال ُح َّمى‬ َ ‫سا ِئ ُر ْال َج‬ َ ُ ‫لَه‬ “Shembulli i besimtarëve në dashurinë e ndërsjellë, mëshirën dhe solidaritetin mes veti është si shembulli i një trupi të vetëm. Nëse një gjymtyrë e tij sëmuret, i gjithë trupi do t'i përgjigjet me pagjumësi dhe temperaturë.” Dhe ta kenë parasysh hadithin Kudsij, e ajo është fjala e të Dërguarit të Allahut – sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem:

‫إِنَِّ اللَِّهَ يقﻮل يﻮم الْقِﻴَامَﺔِ أَيْﻦَالْﻤُﺘَﺤَابُِّﻮنَ بِﺠَلَالِي الْﻴَﻮْمَ أُﻇِلُِّهُﻢْ في ﻇِلِِّي يﻮم لَا ﻇِﻞَِّ إَلﻇِلِِّي‬ “Me të vërtet Allahu Ditën e Kijametit do të thotë: “Ku janë ata që janë dashur për hir të Madhërisë Sime. Sot do t’i fus nën hijen e Arshit Tim, ditën që nuk ka hije tjetër përveç hijes së Arshit Tim.” Si dhe fjalën e të Dërguarit të Allahut – lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi të – që thotë: “Allahu i Madhëruar dhe i Lartësuar thotë:

ْ َ‫َو َجب‬ ‫ي‬ َّ ‫ي َو ْال ُمتَبَا ِذ ِلينَ ِف‬ َّ ‫او ِرينَ ِف‬ َّ ‫ي َو ْال ُمتَ َجا ِل ِسينَ ِف‬ َّ ‫ت َم َحبَّ ِتي ِل ْل ُمتَ َحا ِبِّينَ ِف‬ ِ َ‫ي َو ْال ُمت َز‬ “Është obligim Dashuria Ime ndaj atyre që e duan njëri-tjetrin veç për hatrin Tim, ulen me njëri-tjetrin veç për hatrin Tim, atyre që vizitojnë njëri-tjetrin veç për hatrin Tim dhe ata që sakrifikojnë për njëri-tjetrin veç për hatrin Tim.” Si dhe hadithe tjera pos këtyre që thërrasin për në afrimitet dhe dashuri të ndërsjellë. 4 – Paralajmëroi ata nga kontradiktat dhe shkaqet e tyre si dhe nga fitnet ta cilat ua prishin imazhin atyre (selefijve) dhe prishin imazhin e menhexhit selefij dhe paralajmëroi ata nga rrugët e njerëzve të bidateve dhe fitneve, kontradiktave, përçarjes, gjëra të cilat Allahu i ka qortuar shumë rëndë. Allahu i Lartësuar ka thënë:

ٍ‫إِنَِّ الَِّﺬِيﻦَ فَﺮَِّقُﻮا دِيﻨَهُﻢْ وَكَانُﻮا شِﻴَعاا لَﺴْﺖَ مِﻨْهُﻢْ فِيشَيْﺀ‬ “Ata që e përçajnë fenë e tyre dhe ndahen në sekte, ti je i distancuar prej tyre (s’ke të bësh fare me ta).” El-En’am, 159 Dhe ka thënë:

َ‫وَلَا تَﻜُﻮنُﻮا مِﻦَ الْﻤُﺸْﺮِكِﻴﻦَ مِﻦَ الَِّﺬِيﻦَ فَﺮَِّقُﻮا دِيﻨَهُﻢْوَكَانُﻮا شِﻴَعاا كُﻞُِّ حِﺰْﺏٍ بِﻤَا لَﺪَيْهِﻢْ فَﺮِحُﻮن‬

“...mos jini nga mushrikët, nga ata që e përçajnë fenë e tyre dhe ndahen në sekte, çdo grup është i kënaqur me atë (grup) që janë.” Er-Rum, 31 – 32 5 – Dhe i përkujtoi ata me Fjalën e Allahut:

‫وَقُﻞْ لِعِﺒَادِي يَقُﻮلُﻮا الَِّﺘِي هِيَ أَحْﺴَﻦُ إِنَِّ الﺸَِّﻴْﻄَانَ يَﻨْﺰَﻍُ بَﻴْﻨَهُﻢْ إِنَِّ الﺸَِّﻴْﻄَانَ كَانَ لِلْﺈِنْﺴَانِ عَﺪُوِّاا مُﺒِﻴﻨاا‬ “Thuaju robërve të mi që ta thonë atë që është më e mira, vërtet shejtani fut mospajtime në mes jush. Vërtet, shejtani është armik i qartë i njeriut.” El-Isra, 58 Allahu na dhëntë sukses të gjithëve në atë që e do Ai dhe është i Kënaqur dhe Allahu na forcoftë në fenë e Tij të vërtetë derisa ta takojmë Atë. Lëvdata dhe shpëtim i Allahut qoftë për Pejgamberin tonë Muhamedin, për familjen e tij si dhe për shokët e tij. Shkroi: Rabij bin Hadij ‘Umejr më 28 Rab’iul-Eu’uel 1436 H (19 janar 2015).

Fitnet e kësaj dynjaje dhe rrugëzgjidhja për to Autor: Shejkh‫‘ف‬Abdullah‫ف‬en-Nexhmij Të gjitha lavdet i takojnë Allahut, lavdërimet dhe shpëtimi i Allahut qofshin për më të mirin e të gjitha krijesave të Allahut, si dhe për Familjen e tij, Shokët e tij, Tabi’inët dhe për të gjithë ata që i pasuan me mirësi deri në Ditën e Kijametit. E më pas: O ju vëllezër të nderuar, thotë Allahu – Xhel-le ue ‘Alaa -:

ْ‫ظلَ ُموا‬ َ َ‫صي َب َّن ٱلَّذِين‬ ِ ُ ‫ ََّل ت‬ٞ‫َوٱت َّقُواْ ِف ۡتنَة‬ “Ruajuni nga fitnet, të cilat nuk i godasin vetëm ata që bëjnë zullum.” [el-Enfal, 25] Dhe thotë Allahu i Lartësuar:

‫شدُّ ِمنَ ۡٱلقَ ۡت ۚ ِل‬ َ َ ‫َو ۡٱل ِف ۡتنَةُ أ‬ “Fitneja është më e rëndë sesa vrasja.” [el-Bakarah, 191] Dhe fitneja më e rëndë është: t’i bësh shirk Allahut – Xhel-le ue ‘Alaa. Kjo është fitneja më e madhe. Po ashtu, prej fitneve është vrasja, që është derdhja e gjakut të njerëzve që nuk lejohet të preken; prej tyre është bidati, janë gjërat e ndaluara dhe epshet; prej tyre janë pasuritë që kanë njerëzit, siç ka thënë Allahu i Lartësuar:

ۡ ‫َو‬ َّ ‫ َوأ َ َّن‬ٞ‫ٱعلَ ُم ٓواْ أَنَّ َما ٓ أ َ ۡم ٰ َولُ ُك ۡم َوأ َ ۡو ٰلَد ُ ُك ۡم ِف ۡتنَة‬ ٞ‫ٱَّللَ ِعندَ ٓۥهُ أ َ ۡجر َع ِظيم‬ “Ta dini se pasuria juaj dhe fëmijët tuaj janë fitne dhe se vetëm tek Allahu është shpërblimi i madh.” [el-Enfal, 28] Dhe na ka udhëzuar Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – që të kërkojmë mbrojtjen e Allahut nga dënimi i Xhehenemit, nga dënimi i varrit, nga fitneja e jetës dhe e vdekjes, si dhe nga fitneja e Mesihut të Rrejshëm, Dexhallit. Pejgamberi – sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem – na ka porositur gjithashtu që të kërkojmë mbrojtjen e Allahut nga fitnet, nga ato që duken dhe nga ato që janë të padukshme. E prej atyre fitneve është fitneja e Mesihut të Rrejshëm, Dexhallit. Prandaj, unë u këshilloj juve dhe këshilloj veten time që të qëndrojmë larg fitneve. U pyet Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem –: “Cila është rrugëzgjidhja për fitnet?” Tha: “Libri i Allahut.” Pra, Libri i Allahut të Lartësuar është rrugëzgjidhja për fitnet, kurse Suneti Pejgamberik është sqaruesi për atë që është e përgjithshme në Kur`an dhe është shpjeguesi i Kur`anit. Të kapurit fort mbas Kur`anit dhe Sunetit, sipas kuptimit të Selefëve të Devotshëm, kjo është rruga e shpëtimit nga fitnet. Kurse devijimi nga Kur`ani dhe Suneti është sebep i shkatërrimit dhe i fitneve. Prandaj thotë Allahu i Lartësuar:

‫عذَاب أ َ ِليم‬ َ ‫ُصي َب ُه ۡم‬ ِ ‫صي َب ُه ۡم فِ ۡتنَة أَ ۡو ي‬ ِ ُ ‫فَ ۡليَ ۡحذَ ِر ٱلَّذِينَ يُخَا ِلفُونَ َع ۡن أ َ ۡم ِر ِٓۦه أَن ت‬ “Le të kenë shumë kujdes ata që kundërshtojnë urdhrin e tij, që të mos i godasë ndonjë fitne ose që të mos i godasë një dënim i dhembshëm.” [en-Nuur, 63] Dhe ka thënë Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem –:

‫ َل يزيغ عنها إَل هالك‬.‫تركتم على مثل البيضاء ليلها كنهارها‬ “Unë ju kam lënë në një rrugë të bardhë, nata në të është po aq e qartë sikur dita e saj. Nuk devijon nga ajo rrugë përveç se ai që është i shkatërruar.”

Po mjaftohem me kaq. Lavdërimet dhe paqja e Allahut qofshin për Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe për Familjen e tij dhe të gjithë Shokët e tij.

Do të ringjallesh ashtu siç ke vdekur Autor: Shejkh Suleman Ruhejli

Besimtari i cili bie në mëkate duke shpresuar për faljen e tyre është sikur i sëmuri apo sikur ai që pi helm duke shpresuar në shërim pasi që e ka pirë atë. Nuk ka njeri të mençur që të marrë helmin dhe ta pijë atë dhe ta gëlltis, e pasi që ta ketë gëlltitur të thotë: “Ky është ilaç, do ta pi.” Sepse ai mund të vdesë para se të marrë ilaçin. Kurse ti o robi i Allahut nuk e di se kur do vdesësh. Ka të ngjarë që të vdesësh duke bërë mëkate. Robi do të ringjallet Ditën e Gjykimit ashtu siç ka vdekur. Ai që vdes duke thënë telbijen (në Haxh – lebbejke Allahume lebbejk) do të ringjallet duke e thënë telbijen. Ai që vdes duke u falur, do të ringjallet duke u falur. Ai që vdes duke bërë davet, do të ringjallet duke bërë davet. Ai që vdes duke bërë zina – Allahu na ruajttë – do të ringjallet duke qenë në këtë gjendje të pështirë. Ai që vdes duke gënjyer, do të ringjallet duke gënjyer. Ai që vdes duke përgojuar, do të ringjallet në këtë gjendje të ndyrë. Ai që vdes i dehur, do të ringjallet në këtë gjendje të fëlliqtë. Andaj, nëse robi bën mëkat, nuk e din se ndoshta mund të vdesë. Për këtë arsye, është thënë se njëri nga selefët u ka thënë nxënësve të tij duke i këshilluar: “Kush garanton se do të jetojë deri nesër, unë i jap leje që të bëjë mëkate.” Pra, ai që çohet nga mesi juaj dhe thotë: unë i garantoj vetes time së do të jetoj deri nesër, unë i jap leje që të bëjë çdo gjynah. Kush është ai që e garanton këtë?! Pasha Allahun! Njeriu mund të jetë i fortë, i fuqishëm dhe nuk i mungon gjë, për një çast rrëzohet dhe vdes papritmas. Sa e sa të shëndoshë kanë vdekur pa pasur ndonjë sëmundje dhe sa e sa të sëmurë kanë jetuar për një kohë të gjatë. Ndonjë person sëmuret dhe njerëzit e vizitojnë atë duke menduar se do të vdesë dhe se do t’ia falin namazin atij, kurse ata vdesin para atij. Mjafton vdekja si këshillues.

Një shembull i gjallë i të qënurit i lëkundur në Fenë e Allahut Autor: Shejkh 'Adil Mensur Shejkh Muhamed el-Anxherij: A keni ndonjë gjë për të shtuar, Shejkh Muhamed, Shejkh Ahmed? A ka ndonjë gjë për të shtuar o Shejkh Ebul-Abbas? Shejkh Adil Mensur: Nëse duhet shtuar akoma në mënyrë qe të largojmë ndonjë gjë (paqartësi që ka mbetur), mua më kujtohet biografia e një transmetuesi, emri i të cilit është Shebeth ibën Rab’ij, që është në “et-Tekrijb”. Dua që të reflektoni mbi këtë shembull. Thonë se ai ishte muezini i Sixhah (bint el-Harith et-Temiimij) dhe besonte se ajo ishte profete. Pastaj ai u pendua dhe u bë me ata që u rebeluan kundër Uthmanit dhe e vranë atë. Pastaj ai u pendua dhe u bë me ata që luftuan kundër Aliut, duke kërkuar gjakmarrje për Uthmanin. Pastaj u bë me Aliun. Pastaj u rebelua kundër Aliut duke iu bashkangjitur Khauarixhëve. Pastaj u kthye dhe u bashkua me ushtrinë që luftoi Husejnin, derisa e vranë Husejnin. Pastaj iu bashkangjit atyre që kërkonin gjakmarrje për Husejnin dhe u bë pasues i Mukhtar ibën Ebij Ubejd eth-Thekafij. Pastaj u kthye dhe u pendua dhe u bë me ata që luftuan kundër Mukhtar ibën Ebij Ubejd eth-Thekafij. Kjo është biografia e atij që quhet Shebeth ibën Rab’ij, në “et-Tekrijb”. E sa të shumtë janë Shebethat sot! Janë ata që nuk kapen fare mbas Hakut, porse sa herë që ngrihet lart koka e fitnes, ata kapen mbas kokës së fitnes. E prej shkaqeve të lëkundshmërisë për të cilën dua të flas, me të vërtetë, është ekspozimi ndaj fitneve. Dhe Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – ka thënë: “Dhe kush i ekspozohet asaj (fitnes), ajo do ta shkatërrojë atë.” Dhe prej llojeve të ekspozimit ndaj fitneve është një gjë të cilën nuk e njohin shumë njerëz. Dhe ajo është: dalja në krye dhe thirrja e çdokujt që shfaqet në what’s up, twitter dhe facebook, si dhe gjërat e tjera që lidhen me këto burime të marrjes së informacionit. Shikon një djalosh të ri, ende i papjekur në dije, e as që është ulur ndonjëherë para njerëzve të dijes, kur sakaq, ai fillon të lëkundet. Të vjen me një shubhe (dyshim, pështjellim) e me një tjetër të ngjashme me të, si dhe me atë që e refuzon shubhen

dhe të ngjashmen e saj, e ndoshta ta sjell ty shubhen e bashkë me të qefinin e saj me të cilin e varros, ndërsa ai nuk e dallon fare atë. Përse? Sepse ai merr nga këto burime, merr nga këto faqe dhe nga këto gjëra. Pra, ekspozimi ndaj fitneve është prej shkaqeve të lëkundjes dhe kush u ekspozohet fitneve ata do ta shkatërrojnë atë. Kërkojmë mbrojtjen e Allahut nga fitnet e shfaqura dhe nga ato që janë të fshehura.

Këshillë për Selefijtë Shqiptarë që të ruhen nga përçarja dhe mosmarrëveshjet Autor: Shejkh ‘Abdullah en-Nexhmi O ju vëllezër fisnikë, ajo me të cilën do të këshilloj veten time dhe t’ju këshilloj juve këtë mbrëmje, është rëndësia e bashkimit dhe shtrëngimit të lidhjes mes veti, si dhe braktisja e ndarjes dhe kundërshtimit mes veti, duke zbatuar urdhërin e Allahut të Lartësuar, që ka ardhur në Fjalën e Tij:

‫اَّلل َج ِميعا َوَل تَفَ َّرقُوا‬ ِ َّ ‫ص ُموا ِب َح ْب ِل‬ ِ َ ‫َوا ْعت‬ “Kapuni fort mbas Litarit të Allahut të gjithë së bashku dhe mos u përçani.” AaliImran, 103 dhe duke zbatuar Fjalën e Allahut të Lartësuar:

٩٢( ‫ُون‬ ِ ‫إِ َّن َه ِذ ِه أ ُ َّمت ُ ُك ْم أ ُ َّمة َو‬ ِ ‫احدَة َوأَنَا َربُّ ُك ْم فَا ْعبُد‬ “Me të vërtetë ky umeti juaj është një umet i vetëm dhe unë jam Zoti i juaj, prandaj vetëm Mua më adhuroni.” el-Enbijaa`, 92 Na ka njoftuar i Lartësuari se përçarja dhe mosmarrëveshja është nga rruga e Ithtarëve të Librit, Çifutët dhe të Krishterët. Ka thënë Allahu - ‘Azze ue Xhel-le -:

ْ ‫َوَل تَ ُكونُوا َكالَّذِينَ تَفَ َّرقُوا َو‬ ُ‫اختَلَفُوا ِم ْن بَ ْع ِد َما َجا َء ُه ُم ْالبَيِنَات‬ “Dhe mos u bëni si ata që u përçanë dhe u kundërshtuan mes veti, mbasi që u kishin ardhur argumentet e qarta.” Aali-Imran, 105

Dhe na ka njoftuar i Lartësuari se përçarja dhe mosmarrëveshja është nga rruga e idhujtarëve. Ka thënë Allahu - ‘Azze ue Xhel-le -:

َ‫ب ِب َما لَدَ ْي ِه ْم فَ ِر ُحون‬ ِ ٣١( َ‫َوَل تَ ُكونُوا ِمنَ ْال ُم ْش ِركِين‬ ٍ ‫)منَ الَّذِينَ فَ َّرقُوا دِي َن ُه ْم َو َكانُوا ِش َيعا ُك ُّل ِح ْز‬ ٣٢( “Dhe mos u bëni si mushrikët, si ata që e kanë përçarë fenë e tyre dhe janë ndarë në grupe, secili grup i kënaqur me atë që ndjek.” err-Rrum, 31-32 Dhe na ka njoftuar Pejgamberi - ‘alejhis-salatu ues-selam - se përçarja dhe mosmarrëveshja të shpien në shkatërrim. Ka thënë ai - ‘alejhis-salatu ues-selam -: “Vërtet, ajo që i shkatërroi ata që ishin përpara jush, ishin pyetjet e tyre të shumta dhe kundërshtimi që u bënin Pejgamberëve të tyre.” Dhe na ka njoftuar i Lartësuari se ndarja dhe grindjet janë rruga e dështimit. Ka thënë i Përsosuri nga çdo e metë:

‫َب ِري ُح ُك ْم‬ َ ‫عوا فَت َ ْف‬ ُ َ‫سولَهُ َوَل تَنَاز‬ ُ ‫اَّلل َو َر‬ َ ‫شلُوا َوت َ ْذه‬ َ َّ ‫َوأ َ ِطيعُوا‬ “Dhe mos u grindni mes veti, sepse do të humbni guximin e do t’ju ikë fuqia.” elEnfal, 46 Dhe na ka njoftuar Pejgamberi - ‘alejhis-salatu ues-selam - se përfundimi i përçarjes dhe mosmarrëveshjeve është Zjarri. Ka thënë ai - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem -: “Do të ndahet ky Umet në shtatëdhjetë e tre sekte. Të gjitha ato do të jenë në Zjarr, me përjashtim të njërit.” Ata (Sahabët) thanë: “E kush janë ata o i Dërguari i Allahut?” Ai tha: “Janë ata të cilët ndjekin të njëjtën rrugë ku jam sot unë me Shokët e mi.” Kështu pra, njerëzit që do të shpëtojnë janë ata që kapen fort tek Litari i Allahut, janë njerëzit që bashkohen në bindjen ndaj Allahut, janë Ehli Suneti dhe Xhemati, janë Grupi i Shpëtuar (el-Firkatun-Naxhijeh), janë Pala e Ndihmuar (et-TajifetulMensurah), ata të cilët janë të kapur tek Litari i Allahut - dhe Litari i Allahut është Kur`ani dhe Suneti - si dhe iu shmangën përçarjeve dhe mosmarrëveshjeve.

‫اَّلل َج ِميعا َوَل تَفَ َّرقُوا‬ ِ َّ ‫ص ُموا ِب َح ْب ِل‬ ِ َ ‫َوا ْعت‬ “Kapuni fort mbas Litarit të Allahut të gjithë së bashku dhe mos u përçani.” AaliImran, 103 Pra, përçarja e hedh poshtë kapjen fort tek Litari i Allahut. Dhe feja ngrihet mbi dy baza themelore: baza e para është Teuhidi, kurse baza e dytë është bashkimi, sikurse ka thënë i Lartësuari:

٩٢( ‫ُون‬ ِ ‫ِإ َّن َه ِذ ِه أ ُ َّمت ُ ُك ْم أ ُ َّمة َو‬ ِ ‫احدَة َوأَنَا َربُّ ُك ْم فَا ْعبُد‬ “Me të vërtetë ky umeti juaj është një umet i vetëm dhe unë jam Zoti i juaj, prandaj vetëm Mua më adhuroni.” el-Enbijaa`, 92 Pra, Umeti duhet të jetë një i vetëm dhe vetëm Allahu - ‘Azze ue Xhel-le - duhet të adhurohet. Prandaj, unë u këshilloj juve dhe veten time me bashkimin dhe kapjen e fuqishme tek Litari i Allahut dhe braktisjen e përçarjes dhe mosmarrëveshjes, si dhe braktisjen e të gjitha xhemateve dhe partive të huaja që kanë ardhur, siç është Ikhuanizmi, Tabligizmi, Sururizmi, Kutbizmi, xhemati DAISH (ISIS), Al-Kaida, en-Nusrah, partia Tahrir, si dhe metodologjitë e tjera si këto, të cilat janë të shpikura e të devijuara; si dhe u këshilloj me pasimin e menhexhit të Selefus-Salih, që është pikërisht ai në të cilin ka qenë Pejgamberi - sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem - dhe Shokët e tij. Dhe mu ata janë Xhemati, ata të cilët u bashkuan në bindjen e Allahut, në Teuhidin e Allahut dhe në Kënaqësinë e Tij.

Këshillë rreth tërmeteve Shejkh Abdul-Azizjz bin Baz

Lavdet i takojnë vetëm Allahut, lavdërimi dhe paqja qofshin mbi të Dërguarin e Allahut, mbi Familjen, Shokët e tij dhe mbi këdo që udhëzohet me udhëzimin e tij, e më pas: Vërtet, Allahu - SubhaneHu ue Te'ala - është më i Urti, më i Dijshmi, në atë që vendos dhe cakton, ashtu siç është i Urtë dhe i Dijshëm në atë që ka ligjësuar dhe ka urdhëruar. Dhe Ai, i Përsosuri nga çdo e metë, krijon çdo shenjë që do, e cakton atë për t'i frikësuar robërit e Tij dhe për t'i përkujtuar ata se çfarë kanë për obligim në Hakun e Allahut dhe për t'i paralajmëruar ata nga shirku dhe kundërshtimi i Urdhërit të Tij si dhe nga veprimi i asaj që Ai e ka ndaluar, siç thotë Allahu i Përsosur nga çdo e metë: ُ‫ل افَ ْو ْه‬ ‫( ْ ْ َن ََذلُُ َْال َُِ ذُْ َف‬٥٩) َ ‫س را َر‬ "Ne dërgojmë shenja vetëm për t’i frikësuar njerëzit." [el-Israa`, 59] Dhe thotë i Lavdishmi e i Madhërishmi:

‫ذي َصف‬ ‫َط ِ ْ ْو ْ َفص َ َ ْح ُّف‬ ‫ْرْع ِْرن فرا َِ ْر َكِذْف ذْم َف‬ ْ َ‫( ا َْيذ فِْ ا َْفبَف اِّ َكف‬٥٣) ْ ُْ‫ُتفَ ِْف َِف اذَُْْن‬ َ ‫لنا َر‬ َ ‫ل ِْرن فرا ْ اي َفص ذْةَْْذنَّْف ْهةنع ِ ْ َرلاس ََي َفص ْوَِف‬ "Ne do t’u tregojmë atyre shenjat Tona në hapësirat tokësore e qiellore, si dhe në vetvete, derisa t’u bëhet plotësisht e qartë se ai (Kur`ani) është e vërteta. Vallë, a nuk të mjafton ty që, Zoti yt është Dëshmues i çdo gjëje?!" [Fussilet, 53] Dhe thotë i Lartësuari: ‫َ َر ا‬ ْ ‫ِّف ِْ َن‬ ‫ْرْع َ ََُِّْ اَلف ه ْفاَ َا ََف‬ ْ ‫د ِ ْ َخف‬ ‫ْرْ َذ ام َفص ذْ ََنْ ْف‬ ْ َُُِْ‫ْي‬ ْ َّ ‫َّ ِْ َفو ِْ ََََ ام َفص َه َف‬ ‫ل َه َف‬ ‫س ام َفص َفوفِ ْ ِ ْ َل اج َر ام َفص ْْحَ َف‬ ‫ِ َفر ِْ َن َ ف‬ َ ‫َ ام َفص ْوذايَذلْف‬ ْ ََ ‫اذْنُُ ذْ َر‬ ْ َ ‫ع ِْأ‬ َ ‫ن‬ ْ ْ ‫ا‬ ْ ‫خ ِّذ ْف‬ ‫َط‬ ‫س رم َ كْر اف‬ ‫( ذْلَّ ايَخْف نْر اي َفص َ ذُْ َف‬٦٥) "Thuaj: “Ai ka fuqi t’ju ndëshkojë prej së larti ose nga poshtë këmbëve tuaja, ose t’ju përçajë në grupe e të vuani nga duart e njëri-tjetrit. Shih si ua shpjegojmë shpalljet, që ata të mund të kuptojnë!" [el-En'am, 65] Dhe transmeton Bukhari ne Sahihun e tij nga Xhabir bin Abdullah - radijAllahu anhuma - nga Pejgamberi - sal-lAllahu alejhi ue sel-lem -, se kur zbriti Fjala e Allahut të Lartësuar: "Thuaj: “Ai ka fuqi t’ju ndëshkojë prej së larti", i Dërguari i Allahut - sallAllahu alejhi ue sel-lem -, tha: ((‫))ِ َجيذ َِْو‬ "Kërkoj mbrojtje me Fytyrën tënde", e kur tha: " ose nga poshtë këmbëve tuaja", tha: ((‫))ِ َجيذ َِْو‬ "Kërkoj mbrojtje me Fytyrën tënde". [1] Dhe transmeton Ebu Shejkh el-Asbahanij nga Muxhahidi, rreth tefsirit të këtij ajeti: "Thuaj: “Ai ka fuqi t’ju ndëshkojë prej së larti" se ka thënë: është britma, gurët dhe era; "ose nga poshtë këmbëve tuaja", ka thënë: tërmeti dhe fundosja. Dhe ska dyshim se tërmetet që ndodhin ditët e sotme në vende të shumta, janë një tërësi shenjash me të cilat Allahu i Përsosur nga çdo e metë i frikëson robërit e Tij. Dhe gjithçka që ndodh në të tashmen që nga tërmetet e të tjera si to, të cilat i dëmtojnë robërit dhe u shkaktojnë atyre lloje të ndryshme dëmesh, të gjitha këto janë për shkak të shirkut dhe gjynaheve, siç thotë Allahu - Azze ue Xhel-le -: ُ‫َّ ِْبُِْْ ام َفص ْو ْه‬ ‫سَْلَف ََِْ َُْ اه َمذ َْ َتف َه َف‬ ‫ذر ْفِّ ْ َف‬ ‫( ثَ َف‬٣٠) ْ ِّْ ‫َّْ ْوذْ َنلاَ ِ ْ َذَْذ ام َفص‬ "Çfarëdo fatkeqësie që ju godet, është si pasojë e asaj që keni bërë vetë; por Ai fal shumë." [esh-Shuuraa, 30] Dhe thotë i Lartësuari:

ُ‫سنْ َتف َه ََّف ِْبُِْْذْف ْه‬ ‫َّ ِْبُِْْذْف ْو ْهُ نف‬ ‫ل َكذِ ْ َتف َه َف‬ ‫رْ َلسَذْف ِْ ََ َف‬ ْ ‫َهَ ِْ َََّْف ْه‬ ْ َّ "Çdo e mirë që të gjen ty o njeri, është prej Allahut, kurse e keqja që të godet, është prej vetes tënde." [en-Nisaa`, 79] Dhe thotë i Lartësuari për popujt e mëparshëm: ‫َّ ِْ ََ َن اي َفص َِيْ َرََ َرف ِْ َْ َيرُْ ِْمال‬ ‫ل َرنُْ ْه َف‬ ْ َُُ ‫ُْب‬ ‫ْتا ِ ْ َْيَْْ فرا ْه َف‬ ‫م َذح ف‬ ‫س َل ْنُ ْه َف‬ ‫ِْ ٌَ ْر ََنُْ ْه َف‬ ‫َّ ْو َه َن اي َفص َ ن‬ ْ ‫ْرْ َذ َفر ِْ َل‬ ْ َْ ‫َْلاْف َِ َفر‬ َ ‫َّ ْو َه َن اي َفص‬ َ ‫َّ ْو َه َن اي َفص ه‬ ْ َ َ ُ‫َها ُِّْخْف ْو ْه‬ ‫َّ َذِْ َر َْ اي َفص نف‬ ‫س اي َفص ُِّْراََ ْو ْ َم َف‬ ْ ‫( ذِْ َر اََخْف ِ َرلا‬٤٠) "Ne të gjithë i dënuam për gjynahun e vet: disave u dërguam furtunë, disa syresh i goditi një zë i tmerrshëm, disa prej tyre i gëlltiti toka dhe të tjerët i përmbyti uji. Allahu nuk u bëri atyre padrejtësi, por ata i bënë padrejtësi vetvetes." [elAnkebut, 40] Kështu që, është detyrë për çdo të rritur prej muslimanëve dhe të tjerëve, që të pendohen tek Allahu i Përsosur nga çdo e metë, dhe të jenë të palëkundur në fenë e Tij, të kenë kujdes nga çdo gjë që Ai e ka ndaluar prej shirkut dhe gjynaheve, në mënyrë që të arrijnë mirëqënien dhe të shpëtojnë nga çdo e keqe në dynja dhe në akhiret, dhe në mënyrë që Allahu t'ua largojë çdo fatkeqësi dhe t'u dhurojë çdo të mirë, siç thotë i Përsosuri nga çdo e metë: ‫ْرْذ ََي َصف ْلْةْحَ نُْ ْوَْنَّْ َََ ا ْهناََ َ ََّا ْرا ِْ َه ْفَ ِْخنف ْو ْ ََف‬ ْ ‫س‬ ‫ُب َهَّْف ِْ ْرُِّْ َف‬ ‫س َْ َف‬ ‫َْل َ ف‬ ‫سَاَخْف ُِّْراََ َِ َُْ ِْأ ْ َْ َي ْرُ اه َفص ِّْينِاََ ْو ْ َم َف‬ َ ‫( ذْ َم‬٩٦( ‫اَ ن‬ َ ‫َّ ْو‬ "Sikur banorët e atyre qyteteve të besonin dhe të ruheshin prej gjynaheve, Ne do t’u dërgonim begati nga qielli dhe toka, por ata mohuan, prandaj i dënuam për atë që bënë." [el-A'raf, 96] Dhe thotë i Lartësuari për Ehli Kitabët: ‫فوف‬ ‫َّ ْ ِّْراََ ْلَِك َي َفص َه َف‬ ‫َّ ِْ ََََ َي َفص َه َف‬ ‫ل ْو َه َف‬ ‫ِ ْ َل اج َر َي َفص ْْحَ َف‬ ْ ََ ْ ‫َّ َْ ْذ ََي َفص ِ ا َر َة ْفق ْو ْهُ ْوَن َر َلذ ْفَ َ ة ن ََ ْلَ فخْ َُِْْ اهََ ِْرن اي َصف‬ "Sikur ata t’i përmbaheshin Teuratit e Ungjillit dhe asaj që u është shpallur nga Zoti i tyre, ata do të hanin nga furnizmi (që do t'u vinte nga) sipër dhe poshtë tyre." [El-Ma`ideh, 66] Dhe thotë i Lartësuari: ‫( ذْ َرنَْاَخْف ْو اه َفص ا‬٩٨) ‫خ َ ََّا ْرا ِْ َه افَ ِِْْأ ْ َهَّْف‬ ‫لنُْ ذْأََْذْ اي َصف ِ ْ َف‬ ‫لنُْ ذْأََْذْ اي َفص ِ ْ َف‬ ‫( رُْذَ اََخْف ْو اه َفص ِْذُُُْْ ِْأ َ ا‬٩٧) ‫خ َ ََّا ْرا ِ ْ َه افَ ِ ْ ْوِْ َهَّْف‬ ‫ض ُحع ِْأ َ ا‬ َ ََ‫َهَ ْهم ْفَر ِِْْأ ْ َهنا‬ ‫َهَ ْهم ْفَر ذْأ ْهَّاف ِْل نف‬ ‫ل اروخْف َ ََّْ ََ افي َْال نف‬ َ ُ‫( َ َ ْن‬٩٩) "A janë të sigurt banorët e këtyre qyteteve se nuk do t’iu vijë dënimi Ynë natën, ndërkohë që flenë?! A janë të sigurt ata se nuk do t’iu vijë dënimi Ynë ditën, ndërkohë që argëtohen?! A janë të sigurt ata nga të papriturat e Allahut? Vetëm ata që janë të humbur nuk u frikësohen të papriturave të Allahut." [el-A'raf, 9799]

Dhe ka thënë dijetari i madh Ibnul-Kajjim – rahimehullah -, tekstualisht: "Dhe Allahu mund ta lejojë tokën ndonjëherë që të marrë frymë, kështu që ndodhin tërmete të mëdha dhe kjo shkakton frikë dhe tmerr tek robërit e Tij, kthim me pendim tek Allahu, lënien e gjynaheve dhe nënshtrim e pendim Allahut të Përsosur nga çdo e metë, ashtu siç kanë thënë disa prej selefëve: "U drodh toka: Zoti juaj u kërkon që ta largojë zemërimin e Tij prej jush (me teube, vepra të mira dhe largim nga gjynahet nga ana juaj, sh.p)." Dhe ka thënë Umer Ibnul-Khattab - radijAllahu anhu - kur në Medine kishte rënë tërmet dhe mbajti hytbe dhe i këshilloi ata e tha: "Sikur të kthehet sërish (tërmeti) nuk do të banoj më me ju në Medine." Mbaroi fjala e tij, Allahu e mëshiroftë. Etheret e transmetuara nga selefët për këtë temë janë të shumta. Kështu pra, kur ndodhin termete e të tjera përveç tyre, prej shenjave të ndryshme, eklipset, erërat e forta dhe përmbytjet, është detyrë nxitimi drejt pendimit tek Allahu i Përsosur nga çdo e metë, nënshtrimi ndaj Tij, kërkimi i mirëqënies, shpeshtimi i përmendjes së Tij dhe kërkimi i faljes prej Tij, siç ka thënë ai - sallAllahu alejhi ue sel-lem - kur u bë eklipsi i hënës: ((َ‫))وَ ل ة ف لُلم وُِْذ ر هللا وِّ ر ْ ع ِ ُِ ةََْ و ذ لِذ ةص ِ مو‬ "Nëse e shihni atë, atëherë vraponi në përmendjen e Allahut, në lutje dhe në kërkimin e faljes prej Tij." [2] Po ashtu, është e pëlqyeshme mëshira ndaj të varfërve dhe nevojtarëve dhe dhënia sadaka atyre, siç ka thënë ai - sal-lAllahu alejhi ue sel-lem -: ((َََ‫))ْ رهَََ َله‬ "Mëshironi, që të mëshiroheni." [3] ((‫))َ سَُب ِ ف هَّ ذ رهَ مص َْل ا ِ ف هَّ َلهَََ َ رهََّ ذ رهَيص َ رَهََخ‬ "Të mëshirëshmit i mëshiron i Mëshirëshmi, mëshironi ata që jan në tokë, që t'u mëshirojë Ai që është në qiell." [4] Dhe thënia e tij - sal-lAllahu alejhi ue sel-lem -: ((َّ‫))ذ رهص ال ذ رهص ال ه‬ "Kush nuk mëshiron, nuk mëshirohet." [5] Dhe është transmetuar prej Umer bin Abdul-Azijz - rahimehullah - se kur binte tërmet ai i shkruante guvernatorëve të tij që të jepnin sadaka.

Dhe prej shkaqeve të mirëqënies dhe shpëtimit nga çdo e keqe, është edhe shpejtimi i udhëheqësve që t'i kapin njerëzit e marrë dhe t'i ndalojnë ata me hak (nga marrëzitë e tyre), si dhe të gjykojnë me Sheriatin e Allahut, të urdhërojnë të mirë dhe të ndalojnë nga e keqja, siç thotë i Lavdishmi e i Madhërishmi: ‫ع ِ ْ َو َذُْ افب ِْ َن ا‬ ‫َ اي َصف ْوَ َ اَ َم َهنُْساف ْوَ َ اَ َم َهناَخْف‬ ‫وخ ذْأ َ اه اروخْف ِْ َن َ ف‬ ‫َّْ ْوذْ َني ََْخْف َُِ َ َْ َن ار َف‬ ‫َ نةُِّْ فخْ ْوذا َمْ اَخْف َ منل فخْ ْوذا ََّذ اََخْف َ َ اَ َنم َفْر ْ َف‬ ‫ا‬ ‫َهْ ْوذا َطذناَخْف‬ ‫لَ ْراف نف‬ ‫َهْ َْخنف نف‬ ‫ذة نف‬ ‫( ْه َمذ ِفص ْ َْة ِف‬٧١) ْ ‫َها‬ ‫لذْ َر ْه اَ اي افص ِو َِْذْف ْو ْل ا‬ "Besimtarët dhe besimtaret janë miq për njëri-tjetrin. Ata urdhërojnë që të bëhen vepra të mira dhe i ndalojnë të këqijat; falin namazin, japin zekatin dhe i binden Allahut dhe të Dërguarit të Tij. Këta janë ata që do t’i mëshirojë Allahu. Se, Allahu me të vërtetë, është i Plotfuqishëm dhe i Urtë." [et-Teubeh, 71] Dhe thotë i Lavdishmi e i Madhërishmi: ‫م ْرخنف‬ ‫م ار امف ْه ََّف نف‬ ‫ا نف‬ ‫ذة َّْْ ََ ُف‬ ‫( ْ َْة ِف‬٤٠) ‫خ َ نيَذَّْف‬ ‫ا َِف ْه نم ننُ اه َفص َْ َف‬ ‫َْل َ ف‬ ‫َها ْو ْ ْذ َن ا‬ ‫َهْ َْخنف ْذ َن ا‬ َ ََ‫ْوِ ْ ْه اروَ َ نةُِّْخْف ْواْ ْ اََ َ منلخْف َُِْْ اه‬ ‫ا‬ َ َ ‫َّْ ْورْي َََْ َُِ َْ َن ار َف‬ ‫وخ‬ ‫هَ َ اَ َنم َفْر ْ َف‬ ‫َل ُْْ َََْ فت ْو َ نف‬ ‫( َْ اه َف‬٤١) "Vërtet, Allahu e ndihmon këdo që e ndihmon Atë. Allahu është vërtet i Fortë dhe i Plotfuqishëm. (Allahu i ndihmon edhe) ata, të cilëve, nëse u japim pushtet në tokë, kryejnë faljet, japin zekatin, urdhërojnë kryerjen e veprave të mira dhe pengojnë atë që është e mbrapshtë. Tek Allahu është fundi i të gjitha çështjeve." [el-Haxh, 40-41] Dhe thotë i Përsosuri nga çdo e metë: ‫س ال ْهذ ا‬ ‫ل ْو ْه ََّف‬ ‫َهْ ذْةن َف‬ ‫( ْه َن ْر ُجُ ْ فرا ذْلَ ْن ََف نف‬٢) ‫فوذْف‬ ‫َدف َه َف‬ ‫س اف‬ ‫ْرْع ذْة ْ َْ نِّ َفَ ْو ْه َف‬ ْ َ‫َه‬ ‫سَا فرا ِْ اي ْفَ نف‬ ‫ْجنْ ْفَ َْ َفْ ِ ْ َه َر َفم ُِْ َ افب نف‬ َ ْ ‫َّ ذْحَ ة‬ َ ‫َهْ َْخنف ْه‬ ْ ‫َّ َر اٌ ََرا‬ ‫( َْْ َُلَ ا َْفبَف َ ام َكفَ نف‬٣) ‫َها‬ "Atij që i frikësohet Allahut, Ai do t’i gjejë rrugëdalje (nga çdo vështirësi). Dhe do t’i japë risk prej nga nuk e pret. Allahu i mjafton kujtdo që mbështetet tek Ai. Allahu e përmbush me siguri vendimin e Tij dhe për çdo gjë Ai ka caktuar masë." [et-Talaak, 2-3] Dhe ajetet me këtë kuptim janë të shumta. Dhe ka thënë ai - sal-lAllahu alejhi ue sel-lem -: ((َّ‫))هُج ةر ِ ف هللا ِّ ُخ َِ ذر هُجت ِ ف ِّ ُخ ه‬ "Kush i gjendet vëllait të tij në nevojë, Allahu do t'i gjendet atij në nevojë." [6] Dhe ka thënë ai - alejhis-salaatu ues-selaam -:

((َّ‫ ذ َي ِّ رذ هَّ ِّ رِ ت ْ نر هللا ر لا َ ْر ذُ ِّ رذ هَّ ِّ رِ ت همهَّ َّْ ر لا ه‬،‫ْ رع ذ سر وهَّ َ َّ ذُهت‬ ‫ َ ْر ذُ ِ ف ْ ر ذر هللا ذ سر ه ن سر‬،‫ َ ْر ذُ ِ ف هللا ل ةرم ه س رَُ ل ةر وهَّ وَ َ رخ‬،‫ِ ف و هللا وَ َ رخ‬ ‫))َِ ذر َْخ ِ ف َ ن َْ ِّ ُخ هُ َ ن َْ َْخ‬ "Kush i largon besimtarit një brengë prej brengave të dynjasë, Allahu do t'i largojë atij një brengë prej brengave të Ditës së Kijametit, kush i lehetëson atij që është në vështirësi, Allahu do t'i lehtësojë atij në dynja dhe në akhiret, kush i mbulon muslimanit (një gjynah apo të metë), Allahu do t'i mbulojë atij (një gjynah apo të metë) në dynja dhe në akhiret dhe Allahu e ndihmon atë që e ndihmon vëllanë e tij." [7] E transmeton Muslimi në Sahihun e tij. Dhe hadithet me këtë kuptim janë shumtë. Allahut i kërkojmë që ta përmirësojë gjendjen e të gjithë muslimanëve, t'u dhurojë atyre kuptim të fesë dhe palëkundshmëri në të dhe teube tek Allahu prej të gjitha gjynaheve, t'i përmirësojë udhëheqësit e muslimanëve, ta ndihmojë hakun nëpërmjet tyre dhe ta largojë të kotën nëpërmjet tyre dhe t'u japë sukses atyre që t'i qeverisin robërit e Tij me Sheriatin e Allahut dhe që t'i mbrojë ata dhe të gjithë muslimanët nga vendet e fitnes dhe cytjet e shejtanit. Vërtet Ai është i Vetmi dhe i Fuqishmi për ta bërë këtë.

Salavatet dhe selami qoftë mbi Pejgamberin tonë, Muhamedin, si dhe mbi Familjen e tij, mbi Shokët e tij dhe mbi cilindo që i pasoi ata me mirësi deri në Ditën e Gjykimit. Muftiu i Përgjithëshëm i Mbretërisë së Arabisë Saudite dhe Kryetari i Komisionit të Dijetarëve të Mëdhenj dhe Drejtorisë së studimeve Shkencore dhe Fetvave: Abdul-Azijz bin Abdullah bin Baz ________________________________________ Fundnota: [1] – E transmeton Bukhari në librin Tefsiri i Kuranit (nr.4262) dhe e transmeton Tirmidhiu në tefsirin e Kuranit (nr.2991). [2] – E transmeton hadithin Bukhari tek el-Xhum'a (nr.999) dhe Muslimi tek el-Kusuf (nr.1518). [3] – E transmeton hadithin Ahmedi në Musned el-Mukethirijn (nr 6255). [4] – E transmeton Tirmidhiu tek el-Birru ues-Sileh (nr.1847). [5] – E transmeton Bukhari tek el-Edeb (nr.5538) dhe Tirmidhiu tek el-Birru ues-Sileh (nr.1834).

[6] – Mutefekun alejhi. E transmeton Bukhari në el-Madhaalim uel-Gasb (nr.2262) dhe Muslimi në el-Birru ues-Sileh uel-Edeb (nr.4677), dhe për fjalët e hadithit ka pajtueshmëri. [7] –E transmeton Muslimi në edh-Dhikr ued-Du'a uet-Teubeh (nr.4867) dhe e transmeton Tirmidhiu në el-Birru ues-Sileh (nr.1853).

Kur Muslimanët ishin të fortë në Fe, njerëzit filluan të ndjenin nevojë për mësimin e gjuhës Arabe Autor: Muhamed bin Salih el-Uthejmin

A nuk e dini se Feja Islame gjatë periudhës së saj të shkëlqimit, a nuk e dini se popujt e huaj, pra, ata që nuk flisnin Arabisht, u bënë çfarë? U bënë Arab. Ndjenin nevojë për të mësuar Arabishten. Madje, kishte ndonjë prej atyre popujve që ishte Imam në gjuhë. El-Fejruz ‘Abadi – Allahu pastë mëshirë për të – me origjinë ishte Persian, përkundër kësaj, ai shkroi një fjalor “El-Muhit,” të cilit njerëzit i referohen deri sot në gjuhën Arabe. Ngase i dobëti gjithmonë e imiton të fortin. Kur Islami ishte i fortë, gjuha Arabe u bë dominuese dhe njerëzit filluan të ndjenin nevojë për mësimin e saj. Kurse tani është krejtësisht e kundërta. Tani është bërë që, nëse njeriu mëson shkronjat e gjuhës Angleze, e lëre më të formojë fjali (në të folur), krenohet dhe fryhet. Madje, disa prej tyre ua mësojnë fëmijëve të tyre gjuhën Angleze. I thotë fëmijës së tij nëse do të jap selam, i thotë: “Jo! Mos thuaj: Esselamu ‘alejkum, thuaj: Bye Bye (mirë u pafshim).” Çfarë është kjo “bye bye”!!! Ngase “bye bye” është gjuhë e një populli të cilët kanë superioritet, kurse ne jemi të dobët. A deri në këtë shkallë kemi mbërritur o xhemat??? Fëmija thotë: “Me’a selam [1]; fi emanil-lah (Qofsh në mbrojtjen e Allahut); esselamu alejkum, (kurse ai përgjigjet duke thënë): Bye bye.

Allahul’Muste’an (prej Allahut kërkojmë ndihmë). Përse kështu?! Ngase babai i tij e ka mësuar kështu dhe fëmija jeton në bazë të asaj që e ka mësuar babai i tij. E rëndësishme o vëllezër, unë them: E kemi për obligim të krenohemi me Fenë tonë. Ngase krenaria (madhështia) i takon Allahut, të Dërguarit të Tij, dhe besimtarëve, e të mos të bëhemi bishta të tyre në gjëra që neve nuk kemi ndonjë dobi prej tyre. Porse t’i imitosh ata në industri dhe atë që Allahu e kë vënë në tokë prej dobive, atëherë kjo nuk refuzohet. (Madje) nxitet për tek ajo, dhe ne mund të bëhemi udhëheqës në këtë gjë, së bashku me qëndrueshmërinë në Fenë tuaj. ________________________________________ [1] – Lutje e cila bëhet për atë që udhëton apo niset për diku, e që do të thotë: paç siguri apo mbrojte (nga Allahu në udhëtimin tënd).

Fjalët e Selefëve rreth bidatçiut me moral dhe Sunniut te pamoral Junus bin Ubejd (v.139 H) – Rahimullah - i ka thënë djalit të vet: "Unë të ndaloj nga zinaja (kuvëria), hajdutllëku dhe pirja e alkoolit. Gjithsesi, që ta takosh Allahun me ndonjë nga këto gjynahe është më e mirë për mua sesa ta takosh Atë me mendimin e Amr bin Ubejdit dhe mendimin e shokëve të tij (Mutezilët)." [elIbane, 2/466] Se'id bin Xhubejr (v.95 H) – Rahimullah - ka thënë: "Që djali im të shoqërohet me një horr rrugaç e gjynahqar është më e dashur për mua sesa ai të shoqërojë një Bidatçi të devotshëm që bën shumë ibadet." [el-Ibane, 89] Imam el-Berbahari (v.329 H) – Rahimullah - ka thënë: "Sidoqoftë, nëse shikon një person që ka sjellje dhe mendime të ulta, që është gjynahqar dhe i padrejtë, por është njeri i Sunetit, atëherë shoqërohu me të dhe ulu me të sepse gjynahu i tij nuk të dëmton ty. Nëse shikon një njeri që bën shumë përpjekje në ibadet, është zahid dhe është gjithmonë i preokupuar me ibadet, por është njeri i bidatit, atëherë mos u ul me të, mos i dëgjo fjalët e tij dhe mos e shoqëro atë sepse unë nuk ndihem i sigurt se mos ti kënaqesh me rrugën e tij dhe shkon në shkatërrim bashkë me të." (Sherhus-Sunnah no. 149). Imam Ahmedi (v.241 H) – Rahimullah - ka thënë: "Varret e Ehli-Sunetit që kanë bërë gjynahe të mëdha janë sikur kopshtet. Kurse varret e zahidave nga mesi i Njerëzve të Bidatit janë gropa të zbrazëta. Gjynahqarët nga mesi i Ehli-Sunetit

janë Eulijatë e Allahut, kurse zahidat nga mesi i Njerëzve të Bidatit janë Armiqtë e Allahut." (Tabakatul-Hanabile 1/184).

Këshillë për ata që nguten për të dhënë mësim dhe fetva Autor: Shejkh Rabij' Ibën Hadij el-Medkhalij

Pyetje: I nderuar Shejkh - Allahu Xhel-le ue 'Alaa ju ruajt – me të vërtetë prej gjërave që të gëzojnë është shfaqja e davetit Selefij, përhapja e Sunetit në çdo vend e në çdo qytet, ngritja lart e flamurit të tij dhe rënia poshtë e flamujve të njerëzve të bidatit dhe epsheve. Mirëpo, ka disa vërejtje, e ato janë: se kanë dalë në krye të davetit Selefij disa që nuk janë të kualifikuar për të, ose për shkak të moshës së vogël apo për shkak të injorancës apo për shkak të entuziazmit të tepruar e të pakontrolluar, sipas Kur'anit dhe Sunetit. Dhe problemi më i madh është se shumë prej të rinjve selefijinë janë lidhur mbas tyre dhe i madhërojnë ata më shumë se ç'duhet, aq sa dikush e cilësoi njërin prej atyre si "imami i EhliSunetit në vendin e tij". Atëherë, cili është komenti juaj për këtë fenomen? Përgjigje: UAllahi ne i këshillojmë të rinjtë Selefijinë që të merren me kërkimin e dijes dhe të jenë lidhur me Ulematë, të përfitojnë prej tyre dhe të marrin prej tyre, sepse ai mund të lexojë ndonjë libër dhe nuk e kupton saktë dhe bie në gabim. Dhe ky kuptim i gabuar mund të përsëritet në një numër rastesh, kështu që gabimet do të mblidhen dhe rrjedhimisht do të shtohet dëmi. Prandaj, ne i këshillojmë vëllezërit tanë, nëse atyre u jepet mundësia që të vijnë tek Ulematë dhe të mësojnë e të marrin akijden dhe bazat nga ata, atëherë rruga e saktë dhe e sigurtë e cila e ruan dhe e garanton davetin nga ndarjet dhe përçarjet, është pikërisht si kjo rrugë. Respektojini dijetarët o vëllezër! Besimi tek dijetarët është sunet. Kjo është një çështje tejet e rëndësishme. Vetëmashtrimi dhe madhërimi i vetvetes janë rrugë e rrezikshme që e shpërben unitetin e Selefive. Prandaj, ne i këshillojmë të rinjtë që të mos nguten të dalin në krye – Allahu ju bekoftë -! Dhe kjo është këshillë nga ai që i do bijtë dhe vëllezërit e tij, sepse Selefët tanë kanë thënë: “Nëse e shikon të voglin duke folur në prani të të madhit, atëherë dëshpërohu nga ai se kjo është prej edukatës së keqe!!” Sepse ai kur fillon (të

flasë) e shikon veten e tij si imam dhe del në krye të njerëzve, ndërkohë që ai nuk ka arritur dhe nuk është pjekur deri në këtë gradë. Kështu që ky njeri e ka detyrë që të ketë frikë Allahun për veten e tij dhe të kthehet, derisa të vijë koha kur të dëshmojnë për të Ulematë dhe t'i japin tezkije. Maliku thoshte: "Nuk kam dalë për të dhënë fetva e për të dhënë mësim përveç se pasi që dëshmuan për mua shtatëdhjetë e disa dijetarë se unë jam i aftë." Ti shko shiko nëse Ibën Bazi të jep tezkije dhe të propozon për fetva apo të propozon që të japësh mësim. Shko tek Ibën 'Uthejmini, shko tek Feuzani, shko tek ata e thuaju kam studjuar këtë e këtë, a të dal për të bërë davet apo të dal për të dhënë fetva? Nëse të thonë: "Jo UAllahi, akoma!" Ik, vazhdo të studjosh. E nëse të thonë: "Tani arrite në gradën që je i kualifikuar për fetva dhe për të dhënë mësim", atëherë shko. Kështu vepronin Selefët. Kështu pra, duhet t'i respektojmë Ulematë që janë të pranishëm pasi ata janë çfarë ka mbetur nga Selefët e Devotshëm, si dhe të pijmë nga dija e madhe që kanë ata, të përballojmë vështirësitë derisa të arrijmë aty ku arritën ata ose t'u afrohemi, pastaj do të na e kenë nevojën njerëzit dhe ata do të shohin se ne kemi dije të mjaftueshme. Prandaj, të mos shkëputemi nga kërkimi i diturisë, të mos shkëputemi nga kërkimi i diturisë. Kërkimi i diturisë është që nga djepi gjer në varr. UAllahi, sikur të gjeja ndonjë rrugë për të mësuar tek Shejkh Ibën Bazi dhe Shejkhul-Albanij, UAllahi nuk do të ngurronim që të studjonim tek ata, mirëpo ata janë larg nesh dhe ne jemi plakur tashmë. Andaj mos u ngutni o vëllezërit tanë, ju këshillojmë - nëse e respektoni davetin Selefij – që të mos nguteni për të dhënë fetva e as për të dhënë mësim, derisa të piqeni, pastaj të dilni për të dhënë mësim.

Shkurtimi i salavateve me shkronjat “savs” Shejkh Abdul'Azijz bin Baz

Pyetje: Çfarë gjykimim ka shkurtimi i emrit të Pejgamberit sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, si psh me shkronjat "savs"?

Përgjigje, Shejkh Bin Baz: Kjo nuk duhet bërë. Ai i cili shkruan emrin e Pejgamberit sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem apo e shqipton atë, duhet që të dërgojë mbi të salavat të plotë, duhet të thotë (apo të shkruajë) “sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem” dhe jo “savs”, dhe jo një “s” të vetme. Ky është dembelizëm që nuk duhet, përkundrazi suneti dhe veprimi i ligjëruar është shkrimi i salavatit të plotë, duke thënë (dhe shkruajtur) sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem, apo’ alejhis-salatu ues-selam, sepse Allahu Xhel-le ue 'Ala ka thënë: ‫ُه هى َكو‬ ‫َّ ه ِوح نتنوُّلكو َاََّهنت ولت َو‬ ‫ُ َم هويحوم َ َم هوي تحلُ ِو َي هول ىوُّلُ ُانتلُ ُ َيهندو َّنُّيم نم ُ نَ هِ يو‬ “Vërtet Allahu dhe melaiket e Tij dërgojnë salat mbi të Dërguarin. O ju të cilët keni besuar! Dërgoni salat dhe selam mbi të.” El Ahzab:56 Ndërsa Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem thotë: ‫هللا ى وح َُىنو ِ وَّ ى وح اد‬

‫ِ شدُ ه يم ِ و يل‬

“Kush dërgon salavat mbi mua një herë, Allahu dërgon salavat mbi të dhjetë herë.” Është përcjellë nga i Dërguari ‘alejhis-salatu ues-selam se Xhibrili e ka lajmëruar se kush dërgon mbi të salavat një herë, Allahu dërgon salavat mbi të dhjetë herë, ndërsa kush dërgon mbi të selam një herë, Allahu dërgon selam mbi të dhjetë herë. Një vepër e mirë shpërblehet me dhjetë të mira, kështu që besimtari dhe besimtarja nuk duhet të tregohen dembelë në shkruarjen e salavatit, apo të tregohen dembelë në shqiptimin e salavatit kur përmendet Pejgamberi sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem. Sa i përket nënkuptimit të salavatit me “s” apo me “savs”, kjo nuk duhet bërë.

Martesa me gruan e zhveshur Shejkh Muhamed Ferkus

Pyetje: A më lejohet mua që të propozoj për martesë një grua e cila fal namazin por ajo është e zhveshur dhe dua që t’ia obligoj asaj vënien e shamisë pas martesës, cila është këshilla juaj?

Përgjigje nga Shejkh Ferkus: Të gjitha lavditë janë për Allahun, salavatet dhe selamet qofshin për atë që Allahu e ka dërguar mëshirë për botët, dhe për familjen e tij, për shokët e tij, si dhe për vëllezërit e tij deri në Ditën e Gjykimit. Më tej: Namazi duhet të jetë shkak për qëndrueshmërinë e njeriut në Fe, ka thënë (sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem): ‫سف ْهُ ِْ نو اقف‬ ‫برْ ْف‬ ْ ،‫خ‬ ‫سْْسَف ْوَْ َف‬ ْ ْ ‫ف‬ ْ ‫لُذَ افر ْ فرا‬ ْ ُْ‫َ م ْنل فخا َ َ ََّ ْذُ ْه َفت ذْ ََ ْيف َ َنْ ََ فْا َِ َفر ذاح‬، ‫برْ ْحلَف ِْ َم َخف‬ ْ ‫ْ َْ َر َفر‬ ْ ِْ ْْ‫س ف‬ ْ ِْ ‫لُذَ افر‬ ْ ‫ْ َْ َر َفر‬ ‫ل ا‬ “Gjëja e parë për të cilën robi do të merret në llogari Ditën e Kijametit është namazi, nëse namazi i tij është në rregull, edhe veprat e tjera të tij do të jenë në rregull, dhe nëse namazi i tij nuk është në rregull, edhe veprat tjera nuk do të jenë në rregull.” Atë të cilin namazi i tij nuk e ndalon nga imoraliteti (el-fahsha) dhe veprat e shëmtuara (el-munker), atëherë veprat e tij janë të mangëta, dhe prej imoralitetit është zbulimi (i gruas). Kurse Allahu (Subhanehu ue Te’ala) i ka urdhëruar njerëzit që t’i mbulojnë pjesët e tyre të turpshme (‘aurah). ُْ‫س َل َْف اِّ َكفَ َْن فْْ ٌَذنْة ْ ام َفص اَياوَ اِْ ْفي ِْنَف ذ‬ َ ‫ْه‬ “O bijtë e Ademit, vishuni përshtatshëm kudo dhe kurdo që të faleni.” El-‘Araf, 31 ْ ْ ِ ‫ْرْ َذ ام َفص‬ ُْ‫رة َ ْنُ َْ َفْ اِْ ْفي ِْنَف ذ‬ ْ ُ‫ل‬ ‫ا ْو ََْ اف‬ ‫َّ َوْ َ ذْف َف َْذ ِفَر َوْ َ ذْف َ ة ن ََّ َْ َ ف‬ ‫س َه َف‬ ‫ذْينِّ انروخْف ْنْرن اي َفص َ رنٌ َفر اذُْ َف‬ ْ ُُُ‫ُِّ َف ْو َلذ‬ ُ ََُْ ‫ل ََاَْ ام َفص ذا َْ ََلا‬ ﴿٢٦﴾ ُْ‫ُ َذ ْطُخاف ذْ َلةَنْنن ام افص ْفال اِْ ْفي ِْنَف ذ‬ ‫ج ِّْ َُْ َ ن‬ ‫د َ َ ْلنن َفت َ كهَّْف ِِْْ َْ َذماص ِ ْ ََ ْر ْف‬ ‫نة اف‬ ْ َُْ ‫ل اي‬ ْ ََُْ َُْ ‫ل ََاَْ َي َُْ َذا َر ْذ اي‬ ْ ‫ه ْفاَ ذْ ْرَ اِّ َفص َْرن فرا َف‬ َ ْ‫ْ َن اي َُْ ذ‬ ُ ْ ْ ْ ْ َ ‫ن‬ ‫َّ ْوَََْذررفاا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ْ ‫ن‬ ْ ‫ا‬ ‫َد َه َف‬ ‫ُُذَّْف ْجنْرنُ َْرُ َف ْْ ْر َور اي َفص ْفال ْهذ ف‬ ‫﴿ ذا َم َهنَخْف ْفال َريَذَّْف ِ َو َذُْ ْفب َ ن‬٢٧﴾ َ‫ُهُ فْت ِنْرََ ْوَْو‬ ْ ُْ‫اُِْ ْبر‬ َ ْ‫ُذ‬ َ ِ ََ َُْ ُْ‫ْرْ َذيُْ ْو ْج َْر‬ ‫ُْب ذْأ َ اه افر ْفال َ رنٌرْف َْخنف َا َفَ َف َِيُْ ِْ ْه ْررُْ ْوَ رنٌ فرا‬ ‫ْ ْرع َِّْْْاَ اَخْف َف َُِ َلْحَ ُ َف‬ ْ ‫﴿ ْ ْ َنرْ اََخْف ْفال ْهُ َ رنٌ َفر‬٢٨﴾ “O bijtë e Ademit, Ne ju dërguam rroba që të mbuloni vendet e turpshme, si edhe për zbukurim; por, petku i devotshmërisë është më i miri. Këto janë disa shenja të Allahut, që ju të merrni këshillë. O bijtë e Ademit, le të mos ju mashtrojë kurrsesi shejtani, ashtu si i nxori prindërit tuaj nga Xheneti, duke ua zhveshur rrobat për t’u dukur vendet e turpshme! Ai dhe shpura e tij ju sheh, prej nga ju nuk i shihni ata. Ne i kemi bërë djajtë roje të atyre që nuk besojnë. Kur ata bëjnë një vepër të shëmtuar, thonë: “Ne i kemi gjetur prindërit tanë që i bënin, por edhe Allahu na ka urdhëruar kështu”. Thuaj: “Allahu nuk urdhëron të bëhen vepra të pahijshme! Përse thoni për Allahun atë që nuk e dini?” (el-Araf, 26-28) Në kohën e injorancës (xhahilijetit) rrotulloheshin (përreth Kabes) lakuriq, kështu që

ekspozimi dhe zbulimi hyn tek përgjithësimi i imoralitetit dhe Allahu i ka urdhëruar gratë që të mbulohen, andaj ka thënë: ‫ََْاو ْع َ َلُْ َه َرذن َفت ْْ َْ ُّر ْجف َْْْ نرجَ َّْف ْو ْفال ِاذاََْماَّنف َِف ْوَْ َرخْف‬ “Qëndroni në shtëpitë tuaja e mos i zbuloni stolitë tuaja, ashtu siç zbuloheshin në kohën e injorancës.” El-Ahzab, 33 Ka thënë i Lartësuari: ‫ُب ْوِْنَُْْذْف َك‬ ُْ‫َج َاَ َ نن ََ ُّفف ِْذُّيُْ ذ‬ ‫ذْفْْ ٌَ ْو َف‬ ‫س َف‬ ْ َّ‫ج ْْل َِذ ََ َيَّكف َه‬ ْ َ‫ْرْذ ََيَّنف ذا َْرَذَّْف َ َ اَ َم َهنَذَّْف ْور‬ “O Profet, thuaju grave dhe vajzave të tua, si dhe grave të besimtarëve, që të lëshojnë mbulesën e tyre (të kokës) përreth trupit.” El-Ahzab, 59 Nëse kjo grua nuk përputhet me tekstet e sheriatit të cilët urdhërojnë për mbulesë dhe namazi i saj nuk e bën atë që të reflektoj dhe si rrjedhojë ta braktis imoralitetin (fahsha) dhe veprat e shëmtuara (munker), atëherë ne nuk këshillojmë që ajo të propozohet për martesë. Të mos na kaploj dyshimi, se burri pas martesës së tij me të, e ka të vështirë ta kthej atë në rrugën të cilën ai mendon. Dijetarët kanë vendosur një parim themelor: ‫َ رِ ع هَّ ِو ع َ ِْ ع‬ “Të mbash larg të keqen është më parësore se sa ta largosh atë, pasi që ajo të ka kapluar.” Që të largohet prej saj sot është më e hajrit se sa ta martojë atë, e pastaj të ndodh shkurorëzimi e ndarja për shkak të mosbindjes së saj ndaj urdhrave të tij. Dhe sherri prej kësaj gjëje për të cilën kihet frikë për të është se ai mund të shkoj pas ëndjeve të saj, kështu që bie në të keqen e saj dhe ndikohet nga fitneja e saj, e pastaj ky kënaqet me veprën e shëmtuar (munker) pasi që kjo për të është bërë vepër e mirë (m’aruf). Prej Allahut kërkohet ndihmë. Ndërsa dija është tek Allahu. Lutjet tona të fundit janë se të gjitha lavditë i takojnë Allahut, Zotit të botëve. Allahu dërgoftë salavate mbi Muhamedin, mbi familjen e tij, mbi shokët e tij si dhe mbi ata që i ndoqën në mirësi deri në Ditën e Gjykimit.

Dy valët që kanë goditur Da’uetin Selefij sot Autor: Shejkh Rabij' Ibn Hadi el-Medkhalij (hafidhahullah) Shkëputur nga këshilla e tij drejtuar Selefive në Francë ... Feja e Allahut dhe Menhexhi i Selefëve nuk është në këtë gradë që mendojnë shumë të rinj: që të ketë mosmarrëveshje, përçarje dhe armiqësi për shkaqe nga më të ultat. Prej atyre (shkaqeve) është se filani flet kundër fistekut dhe një grup vëllezërish mbrojnë fuqimisht dhe me vendosmëri një vëlla, ndërsa një grup tjetër mbron vëllain tjetër (midis të cilëve ka mosmarrëveshje). Pastaj mes dy apo më shumë palëve plasin konflikte dhe beteja. Allahu dhe i Dërguari i Tij dhe Feja Islame janë të pastër nga kjo lloj sjelljeje, pasi kjo është nga puna e Shejtanit, i cili do ndarje, mosmarrëveshje, armiqësi dhe urrejtje midis Muslimanëve për shkaqe nga më të ultat. Kjo është tamam sikur rrugët e njerëzve të epsheve, bidateve dhe hizbijes, ata të cilët janë shumë larg Menhexhit të Selefëve, janë shumë larg inteligjencës, urtësisë, mençurisë, palëkundshmërisë dhe merakosjes së tyre për situata të ndryshme si dhe janë shumë larg respektit dhe dashurisë që ata kanë për vëllazërinë që Allahu ka urdhëruar të respektohet e të ruhet. Unë po ju jap disa shembuj të qëndrimeve që kanë mbajtur Selefët në disa situata, në të cilat ata treguan urtësinë dhe mençurinë e tyre dhe kapjen e fuqishme mbas Librit të Zotit të tyre dhe Sunetit të të Dërguarit të Tij. Ato ishin situata që i trondisnin njerëzit e bidatit dhe i shtynin drejt ndarjes, mosmarrëveshjeve, armiqësisë dhe konflikteve. Por këto situata nuk e lëkundin Ehli-Sunetin aspak, por ato veçse ua forcojnë qëndrueshmërinë, bashkimin dhe vendosmërinë kundër Fitneve dhe njerëzve të tyre. 01 - Në fitnen që ndodhi mes Sahabëve gjatë betejës së Xhemelit dhe betejës së Sifinit, çfarë qëndrimi mbajtën njerëzit e epsheve në këtë fitne dhe çfarë qëndrimi mbajti Ehli-Suneti? Sa u përket njerëzve të epsheve, kjo fitne vetëm se i nxorri në shesh qëllimet e tyre të poshtra. Disa prej tyre u ndanë duke dalë grup më vete dhe kritikuan palën tjetër; siç ishin Shijat që u treguan fanatikë kryeneçë për ‘Aliun dhe kritikuan ata që morën pjesë në betejën e Xhemelit, kritikuan njerëzit e Shamit, Mu’auijen, ‘Amr Ibn el-‘As dhe këdo që i mbështeste ata. Poashtu, Nauasibët të cilët mbështetën Mu’auijen, ‘Amrin me ushtritë e tyre dhe kritikuan ‘Aliun me ushtritë dhe mbështetësit e tij. Të

tjerë prej tyre (njerëzve të epsheve) ishin edhe Khauarixhët me Mu’tezilët, apo disa nga prijësat e tyre. Ata kritikuan ‘Aliun me mbështetësit e tij dhe poashtu Mu’auijen me mbështetësit e tij. Kurse Ehli-Suneti dhe Xhemati - Allahu pastë mëshirë për të gjithë ata - me në krye Sahabët e tjerë, Tabi’inët dhe Imamët e Udhëzimit si Se’id bin Musejjib, ‘Uruetu Ibnuz-Zubejr, el-Kasim Ibn Muhamed, Salim bin ‘Abdilah dhe Imamët e tjerë të Tabi’inëve si Malik, el-Euza’i, Sufjan eth-Theuri, Sufjan bin ‘Ujejne, Hammad bin Zejd, Hammad bin Seleme, si dhe Imamët e tjerë të tokave Islame; në Medine, Meke, Jemen, Basra, Kufa, Sham, Egjipt, Marok, Andaluzi... Të gjithë ata kishin një Menhexh dhe një Akijde në lidhje me njerëzit e epsheve dhe ata që shanin Sahabët. Dhe mes tyre ishin ata që morën pjesë në betejën e Xhemelit dhe Sifinit. Ata bënë Uela’ (d.m.th. mbajtën dashuri dhe miqësi) për të gjithë ata dhe i justifikuan që të gjithë dhe konsideruan se muxhtehidët e tyre që arritën mendimin e saktë do të marrin dy shpërblime, kurse ai që gaboi do të marrë një shpërblim. 02 - Ka patur një mosmarrëveshje shumë të fuqishme midis dy Imamëve, elBukhari dhe Muhamed Ibn Jahja edh-Dhuhli (rahimehumullah), deri në atë pikë sa ndjekësit e Sunetit dhe Hadithit ishin gati sa të ndaheshin. Por nga ndërgjegja që kishin ata për Islamin dhe perceptimit të thellë të rreziqeve të ndarjes dhe mosmarrëveshjes dhe pasojat e këqia që linin ato në dynja dhe në ahiret, ata qenë të aftë që ta shuanin këtë fitne dhe e varrosën atë deri në këtë ditë sot. 03 - Edhe në kohët që jetojmë sot ka patur mosmarrëveshje midis ShejkhulAlbanit dhe një numër dijetarësh të Ehli-Sunetit si Hamud et-Tuvejxhiri, Shejkh Isma’il el-Ensari, Shejkh Nasib er-Rifa’i. Kundërshtimet në mendime ndodhën edhe midis tij (Shejkhul-Albanit) dhe Shejkh Ibni Bazit (rahimehumullah). Por njerëzit, veçanërisht Selefijinët, nuk panë asnjë pasojë nga kjo mosmarrëveshjeje. Atëherë çfarë ua ka mbushur mendjen të rinjve Selefij në këto ditë kritike kur armiqtë me sektet dhe metodologjitë e tyre të larmishme e kanë shpallur hapur armiqësinë e tyre kundër Da’uetit Selefij dhe Imamëve të tij. Çifutët dhe Kristianët nga njëra anë, Shijat, Rafidat, Sufistët, Sekularistët dhe Ikhuanët (nga ana tjetër) kanë ngritur fronte për të luftuar Da’uetin Selefij dhe kanë lëshuar kundër tyre akuza të ulta, sidomos për shkak tëterrorizmit, atentateve dhe shkatërrimit që po ndodh në këto ditë. A nuk mendoni se kjo mosmarrëveshje midis të rinjve Selefij fuqizon armiqtë e Da’uetit Selefij dhe u jep atyre një armë të mprehtë me të cilën do ta shpartallojnë Selefizmin dhe Selefijinët. A nuk e shëmton Selefizmin kjo mosmarrëveshje dhe ia heq atij bukurinë dhe hijeshinë dhe e ndalon përhapjen dhe thirrjen e tij? Vëllezër dhe bijtë e mi, ju që u ka bekuar Allahu me udhëzimin në këtë Menhexh të mrekullueshëm, disa të rinj janë injorantë për pozitën që ka ky Menhexh dhe janë injorantë për mirësinë dhe bekimin

që u ka dhënë Allahu dhe (janë injorantë) për faktin se ishte Ai që i udhëzoi ata në këtë Menhexh të mrekullueshëm. Unë - ashtu si shumë të tjerë - kam kuptuar se janë dy valë që e kanë goditur mu në zemër Da’uetin Selefij; njëra valë e ashpërsisë dhe e ekstremizmit dhe njëra valë e butësisë së tepruar që i kalon kufijtë e saj dhe neglizhencës. Dhe të dyja këto valë janë egzagjëruar deri sa ato i kanë mbërthyer të gjithë njerëzit e Selefizmit. Vërtet, Allahu na e ka ndaluar qoftë ekstremizmin qoftë neglizhencën për shkak të dëmeve që burojnë prej tyre; dhe Ai ka ligjëruar për kët Umet rrugën e mesme (etTeuesut) që ata të jenë të drejtë; kjo është Rruga e Drejtë e Allahut që Ai na ka urdhër ta ndjekim. Tek ajo është çdo e mirë, lumturia dhe shpëtimi nga shkatërrimi. Dhe kur i pashë rreziqet e këtyre dy valëve, unë u kam dhënë këshillë të rinjve Selefijinë herë pas here, vazhdimisht. Andaj shpresoj se kjo këshillë do të mirëpritet nga vëllezërit dhe bijtë tanë që janë prej Selefijinëve. Unë përfshiva në këshillën time një inkurajim të fuqishëm për të lënë mënjanë çdo lloj ndarjeje e mosmarrëveshjeje dhe të ketë vëllazëri për Kënaqësinë e Allahut, ta duam njëritjetrin për Kënaqësinë e Tij, të jemi të butë me njëri-tjetrin, të kemi urtësi dhe ta këshillojmë/përkujtojmë atë që gabon në mënyrën më të mirë. Dhe tani, unë e përsëris edhe njëherë këtë këshillë dhe ju inkurajoj që ta lini mosmarrëveshjen dhe shkaqet e saj me seriozitet dhe vërtetësi, dhe ta zëvendësoni atë me pajtim e vëllazëri...”

Krejt papritur u bërë Shejkh???!!! Autor: Shejkh Muhamed‫ف‬Se’id‫ف‬Rraslan

“Si është kjo puna jonë? Ah sikur të kishte dijetar dhe nxënës dije në rrugën që do Allahu, Zoti i Botërave. Si është kjo puna jonë që ne nuk i ndjekim këto çështje? Ah sikur të gjendej në këtë Umet dijetar dhe nxënës, shejkh dhe pasues, por jo, që të gjithë janë ulema! Dhe kushdo që Allahu ia ka lënë gjuhën për të folur, si fëmija që ecën taj-taj, dhe kam për qëllim nxënësat e vegjël të dijes të cilët në një ditë prej ditëve do të çohen me dhëmbët e tyre të mëdhenj, por me mendjet e cekëta, dhe do ta shpartallojnë Umetin dhe do ta çojnë në humbje njerëzimin.

E kjo do të çojë në shkeljen e ndereve, formimin e grupacioneve që armiqësojnë për hir të përkatësive dhe do të shahet ajo që është e ndaluar të shahet, dhe do ta çojnë në humbje Umetin. U drejtohem atyre me fjalët e mia: mësoni normat e dijes dhe mos i kaloni kufijtë tuaj. Ju e keni detyrë të mësoni edukimin praktik. Ju e keni detyrë të mësoni normat e sjelljes. Por ama, që të vijë dikush e të dalë para Shejkhut të vet, njeri gjuhë-lëshuar, derisa të bëhet si fëmija i vogël që ecën taj-taj, bën të çohet e bie me këmbët e veta, dhe flet mëk-mëk, mirëpo krejt papritur ai na bëhet “Shejkh” dhe fillon të mbledhë nxënësa rreth vetes! Çfarë është kjo mendjelehtësi? A nuk po kuptoni? A kjo na qenka rruga që duhet ndjekur, të cilën po e ndoqe arrite objektivin? Çfarë është kjo kështu? Ti duhet ta marrësh dijen para këmbëve të dijetarëve që të bëhesh një Musliman i thjeshtë, po ta them këtë me çiltërsi. Nuk mund të jesh nxënës dije... nxënësi i dijes i dedikohet tërësisht kërkimit të dijes, nuk rresht së kërkuari dije... atë nuk e largon nga kërkimi i diturisë diç nga gjërat e kësaj dynjaje, kurrë! Nuk e largon as gruaja, as fëmija, as grumbullimi i pasurisë, as arritja e ndonjë posti e as ndonjë gjë tjetër nga kjo dynja e poshtër. Po ku ta gjesh një të tillë! Mirëpo ai ndjek rrugën e fames, që të tjerët t’i puthin duart aq sa t’ia pështymosin... kije frikë Allahun! Mos e kalo kufirin! Dhe sikur ne t’u testonim ju ashtu siç i ka hije diturisë, atëherë asnjëri nga ju s’do të kuptonte qoftë edhe një fjalë nga ajo që ju thuhet! Po ua them çiltërsisht. Por prapë se prapë ne flasim me një nivel gjuhësor që konsiderohet ammijeh (gjuhë e përdorimit të përditshëm) tek ulematë. E megjithëkëtë ata çirren e thonë “S’po marrim vesh çfarë po thotë”! Po, me të vërtetë thonë “Çfarë po thotë”, porse s’po themi ndonjë gjë, ah mjerë! Me të vërtetë ne po flasim me gjuhën më të thjeshtë që përdorin njerëzit e dijes e jo me gjuhën e ultë të atyre mjeranëve. Po flasim me nivelin më të thjeshtë që përdorin njerëzit e dijes dhe ata prapëseprapë thonë “Nuk po kuptojmë”! Po si do të jetë çështja sikur ne të flasim me gjuhën e vërtetë të dijes, ajo gjuhë e cila meriton që të përdoret kur i flet kërkuesit të sinqertë të diturisë. Prandaj, mbaje këtë fort në zemrën tënde... mos zhyt në iluzione duke shpresuar e duke u munduar të fluturosh me pupla... se ti mund të jesh shqiponjë apo skifter. Jo! Lëre më pastaj të mund të jesh ndonjë sorrë! S’ke për të qenë! Mos e shpreso këtë. Por shpreso të mësosh nga Feja atë që do të shpëtojë nga Dënimi i Zotit të Botëve. Por ama, që të mendosh se kushdo që vë mbi kokë një takije, vesh një xhelabije dhe mban para vetes një libër, ky na u bë dijetar! Si mund të jetë dijetar? Çfarë është ky budallallëk!

Kijeni frikë Allahun, se me të vërtetë kjo rrugë është rruga e sinqeritetit. Rruga e dijes është rruga e sinqeritetit për Umetin. Rruga për të gjetur udhëzimin dhe për të udhëzuar të tjerët, siç ka thënë Zotëria i Pejgamberëve (sal-lAllahu ‘alejhi ue sellem). Pra, në hadithin e saktë muttefekun ‘alejhi, nga transmetimi i ‘Abdullah Ibn ‘Amr (radij-Allahu ‘anhu): “Vërtetë Allahu nuk e heq dijen duke ua hequr atë njerëzve, por e heq dijen duke marrë ulematë derisa të mos mbetet më dijetar. Atëherë njerëzit do të marrin për udhëheqësa injorantët. Pastaj ata do të pyeten dhe do të japim fetva pa dije, kështu që do të humbasin vetet e tyre dhe do të humbasin të tjerët.” Kështu është thënë fjalë-për-fjalë. “Do të marrin për udhëheqësa injorantët. Pastaj ata do të pyeten dhe do të japim fetva pa dije, kështu që do të humbasin vetet e tyre dhe do të humbasin të tjerët.” Kështu që, shkaku i devijimit të vetvetes dhe devijimit të të tjerëve është injoranca. Kështu është thënë fjalë-për-fjalë. Dhe ajo që kuptohet prej tij është se shkaku i udhëzimit të vetvetes dhe udhëzimit të të tjerëve është dija. Dhe dija është rruga e shpëtimit. Por sikur njerëzit e arteve do t’i përbuzin të mëdhenjtë e tyre, çdo njëri të dalë kokë më vete, atëherë jeta e njerëzimit nuk do të rregullohet. Do t’i zhvlerësojnë artet... dhe çdo art ka mjeshtrin e vet. Kurse ngadhënjimi vjen nga Allahu, Zoti i Botëve. Dituria është nder dhe krenari. Ajo nuk ta jep ty një pjesë të saj derisa ti të japësh krejt veten tënde. Dhe ti edhe nëse i dedikon asaj krejt veten tënde prapë se prapë je në rrezik: ajo ose mund të të japë diçka ose mund të mos japë. Dituria është nder. Nuk arrihet dija kështu, thjesht duke zgjatur duart dhe as duke e mbërthyer atë. Eh sa larg që është ajo! Dhe në këtë periudhë të hidhur të historisë së Umetit, duhet patjetër që gjithësecili t’i përmbahet takatit të tij e të mos i kalojë kufijtë e tij. Sikur ta mbyllte gojën injoranti do të kishin qenë i qetë dijetari. Dhe kthimi është tek Allah, Zoti i Botëve dhe nuk ka ndryshim e as fuqi përveç se nga Allahu i Lartësuar e i Madhëruar. Mos e humbni kohën. Dhe mos i kaloni kufijtë tuaj o robër të Allahut! Allahu, Zoti i Botëve, na udhëzoftë në Rrugën e Drejtë. Lavdërimet dhe bekimet e Allahut qofshin mbi Pejgamberin tonë Muhamed; Allahu dhëntë lavdërimet dhe bekimet e Tij mbi të dhe mbi Familjen e tij.”

Këshillë për ata që janë sprovuar nga dashuria për të dalë në krye dhe famë

Nga Shejkh Sulejman Ibn Selimullah er-Rruhajli Kjo është një këshillë e çmuar nga Shejkh Sulejman er-Rruhajli (hafidhahullah) gjatë mësimit të tij “Sherh Adab el-Meshij iles-Salat” në kursin e gjashtë të përvitshëm “el-Imam Ibn Kajjim el-Xheuzijjeh”, në xhaminë Benij Selemeh në Medinen Pejgamberike, dt. 28 Sheual, 1432 Hixhrij. Tha Shejkhu, Allahu ia shpërbleftë me të mira: “Përpara se të fillojmë mësimin dua t’u kujtoj o vëllezërit e mi një çëshje, lus Allahun ‘Azze ue Xhel që të japë mirësi e dobi në të, se prej epidemive dhe pengesave të mëdha që hasen në rrugën e kërkuesit të diturisë, në rrugëtimin e tij për kërkimin e dijes dhe në rrugëtimin e tij drejt Allahut ‘Azze ue Xhel është dashuria për të dalë në krye, është dashuria për famë, është dëshira që njerëzit të ta kenë nevojën, sepse me të vërtetë këto janë prej epidemive të mëdha. Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) thotë: «‫ فمن فعل ذلك فالنار النار‬،‫ وَل تخيروا به المجالس‬،‫ وَل لتماروا به السفهاء‬،‫»َل تعلموا العلم لتباهوا به العلماء‬ “Mos e mësoni dijen që të mburreni me të para Ulemave, dhe as që të debatoni me të injorantët, dhe as që të zini qoshet e mexhliseve. Dhe kush e bën atë, atëherë Zjarri, Zjarri!” Selefët e Devotshëm – Allahu qoftë i kënaqur me ta – nuk e donin famën, nuk donin që të përmendeshin, pavarsisht dashurisë që kishin që të shfaqej e vërteta. Ejub es-Sikhtijani thoshte: “Më kanë përmendur, mirëpo unë s’dua që të përmendem.” Dhe kanë thënë për të se ai kur ecte kalonte nëpër rrugicat ku nuk e njihte askush, derisa disa thanë: “Nuk e di si e gjen rrugën ai andej!” Thoshte Imam Ahmedi, Allahu ‘Azze ue Xhel pastë mëshirë për të: “Do të doja të isha në ndonjë prej rrugicave të Mekkes.” Dhe i thotë të birit të tij: “Do të doja të mos i atribohej asgjë prej saj babait tënd, mirëpo unë jam sprovuar me famën tashmë.” Kështu që, llogariteni famën si bela dhe konsiderojeni atë bela. Prandaj nxënësi i dijes duhet ta kërkojë dijen me përulësi. Dhe sa herë e shton dijen, aq herë ai e shton edhe përulësinë e tij. Për këtë arsye, kur Imam Ahmedi – Allahu ‘Azze ue Xhel pastë mëshirë për të – tha se asgjë nuk krahasohet me kërkimin e dijes – dmth. asgjë prej veprave nafile – për atë që e ka të saktë nijetin e tij, i thanë: “E si mund të bëhet nijeti i tij i saktë?” Ai tha: “Duke e kërkuar atë me përulësi dhe duke patur për nijet t’i bëjë dobi vetes së vet.”

Prandaj, nxënësi i dijes duhet të përpiqet gjithmonë të jetë i përulur në kërkimin e diturisë, të përpiqet të jetë i sigurtë sepse asgjë nuk krahasohet me sigurinë. Për këtë arsye Selefët nuk ngarendnin për të dhënë fetva, nuk ngarendnin për të mbledhur pas vetes nxënësat e dijes, por i drejtonin njerëzit tek dijetari tjetër. Kur i vinte ndonjë pyetje dhe ai e dinte përgjigjen e saj, ai e drejtonte pyetësin tek dikush tjetër, kurse ai tjetri e drejtonte tek dikush tjetër, sikurse ka ndodhur kjo gjë mes disa Sahabëve – Allahu qoftë i kënaqur me ta – dhe kështu fetvanë e jepte dikush tjetër në vend të tij. Pastaj, ai që kërkoi fetvanë kthehej tek i dyti dhe e tregonte fetvanë që kishte marrë, kurse ai i thoshte: “Kështu them edhe unë.” Pastaj shkonte tek i pari dhe i tregonte fetvanë, edhe ai i thoshte: “Kështu them edhe unë.” Ata jo se nuk e dinin përgjigjen, porse e linin fetvanë për Ulematë e tjerë të cilëve ua njihnin diturinë dhe mençurinë. Dhe nëse nxënësi i dijes sprovohet me dashurinë për të dalë në krye, për famë, që njerëzit t’i vijnë vërdallë, që njerëzit t’ia kenë nevojën, atëherë s’ka dyshim se ai është sprovuar me një sëmundje të hatashme. Më pas, nuk vonon shumë dhe do ta shikoni atë nxënës duke sharë Ulematë e Drejtë e të Besueshëm, mirësinë e të cilëve e kanë dëshmuar Muslimanët. Ajo sëmundje detyrimisht do ta shpjerë atë nxënës në sharjen e Ulemave të Mëdhenj e të Besueshëm, njerëzit e Mirësisë, njerëzit e Udhëzimit, njerëzit e Sunetit, siç janë Dijetarët tanë të Mëdhenj në Këshillin e Ulemave të Mëdhenj dhe në Komisionin e Përhershëm, si dhe Ulematë e tjerë të Mëdhenj, të tillë si Shejkh Salih Aali-Shejkh, Shejkh ‘Abdul-Muhsin el-‘Abbad, Shejkh Rabij’ el-Medkhalij, Shejkh ‘Ubejd el-Xhabirij, Shejkh Salih es-Suhajmi, si dhe shumë të tjerë prej atyre që i njohin nxënësat e dijes. Dhe sot shikon se fjalët e atij nxënësi tregojnë se ai i shan ata Ulema jo për të ndihmuar Fenë, por në të vërtetë ai i shan ata sepse i shikon si pengesë në rrugën drejt famës së tij. Prandaj, o ju vëllezër, nëse Ulematë kritikuan ndonjë gjë apo ndonjë person, në kritikën e tyre gjen dashuri për Fenë, shfaqjen e të vërtetës, refuzimin e të pavërtetës, sikurse i gjen këto në mënyrë të qartë tek refuzimet e Shejkh Rabij’ elMedkhalij. Nëse njeriu i drejtë i lexon refuzimet e Shejkhut (Rabij’ el-Medkhalij) do të gjejë në to dashurinë, dëshirën e zjarrtë, devocionin dhe ndihmesën e tij për të nxjerrë në pah Fenë. Ndërkohë që në fjalët e disa të tjerëve gjen vetëpëlqim. Dhe nuk vonon shumë dhe ai e nxjerr haptazi atë dhe thotë: “Sa herë që u kemi thënë atyre ndonjë gjë ata thonë: Ulematë nuk kanë folur, Ulematë nuk e kanë thënë”. Atëherë përse e thua ti?! Pra ai e thotë haptazi për shkak se do të shajë ata dijetarë. Pastaj nuk vonon shumë dhe ai do t’u vijë njerëzve me gjëra të reja, sepse ai është ashtu siç ka ardhur në transmetimin e Ibn Mes’udit (radij-Allahu ‘anhu) për atë që thotë: “Çfarë kanë njerëzit që nuk më ndjekin? Unë e kam mësuar përmendësh të gjithë Kur'anin dhe kam marrë dije. Me të vërtetë, ata nuk kanë për të më ndjekur derisa unë t’u shpik atyre ndonjë gjë.” Dhe kështu, ai u shpik atyre diçka që të bëhet i famshëm me të. Prandaj, ai ose do të bjerë në bidatin e kalimit të kufijve në tekfir, ose vjen me bidate të tjera që kundërshtojnë Rrugën e Ehli-Sunetit

dhe Xhematit me qëllim që të fitojë famë me to dhe të bëhet i njohur nëpërmjet tyre. Dhe nëse Ulematë e sqarojnë se ato gjëra janë bidat, ai bëhet arrogant dhe refuzon Ulematë. Nuk i refuzon me të vërtetën, porse i refuzon me Batil (me të pavërtetën). E thëm këtë o vëllezërit e mi si këshillë për veten time – e sa nevojë kam unë për të – dhe si këshillë për vëllezërit e mia që ata të mos bien në këtë fatkeqësi. Lus Allahun ‘Azze ue Xhel me Emrat e Tij të Bukur dhe Cilësitë e Tij të Larta që ta shërojë atë që është sprovuar me këtë sëmundje dhe ta kthejë tek Udhëzimi, tek Haku, tek Suneti, ta bëjë atë – nëqoftëse kthehet – flamur prej flamujve të Sunetit, të na mjaftojë neve dhe juve nga sherri i kësaj fatkeqësie, si dhe të na bëjë neve prej të udhëzuarve dhe udhëzues për të tjerët, që ta duam mirësinë dhe njerëzit e saj, si dhe ta ndihmojmë Hakun dhe njerëzit e tij. Këto fjalë i thashë për një pyetje që ma drejtoi një prej nxënësve të dijes rreth kësaj teme. Dhe lus Allahun ‘Azze ue Xhel që ta vendosë Hakun në fjalën time dhe ta bëjë atë të mirë e të dobishme.”

Perla të Urtësisë nga të Parët tanë të Mirë (Selefus-Salih)

Mes Shpresës dhe Frikës: Sufjan Ibn Ujejne (v.198H), Rahimullah, ka thënë: “Ai, gjynahu i të cilit është për shkak të epshit, atëherë mbaji shpresat për të; dhe ai, gjynahu i të cilit është për shkak të kryelartësisë, atëherë frikësohu për të, sepse Ademi (paqja qoftë mbi të) e bëri gjynahun për shkak të epshit dhe u fal; kurse Iblisi e bëri gjynahun për shkak të kryelartësisë dhe u mallkua.” [Transmetuar nga Imam Dhehebi në Sijer A’lamun-Nubela (8/471)]

Shenjat e Vëllazërisë të Vërtetë: Ali Ibn Ebi Talib, radijAll-llahu anhu, ka thënë: “Vëllai yt është ai i cili nëse ndonjëherë të shkakton ndonjë dëm, atëherë ai nuk rresht së paturi mëshirë ndaj

teje. Nuk është vëllai yt ai i cili, nëse të vështirësohen çështjet, ai fillon të të shajë e të të ofendojë.” [Transmetuar nga Ibn Kethiri në el-Bidaje uen-Nihaje (7/128)]

Dobësimi i Dëvotshmërisë: Imam Hasan el-Basri (v.110H), Rahimullah, ka thënë kur pa një grup njerëzish që po debatonin me njëri-tjetrin: “Këta janë lodhur duke bërë ibadet, llafet u janë bërë më të lehta dhe devotshmëria e tyre ka rënë dhe kjo është arsyeja përse po bëjnë muhabet.” [Transmetuar nga Ahmedi në ez-Zuhd (fq.272) dhe Ebu Nu’ajm në el-Hiljetul-Eulija (2/156)] Ijas Ibn Mu’auije (v.122H), Rahimullah, ka thënë: “Nuk ka njeri që s’i njeh të metat e tij, përveç ai që është budalla.” I thanë: “Po e meta jote kush është?” Ai tha: “Të folurit e tepërt.” [Transmetuar nga Ebu Nu’ajm el-Esbahani në Hiljetul-Eulija (3/124)]

Mburoja e Dijetarit: Imam Malik Ibn Enes (v.179H), Rahimullah, ka thënë: “Mburoja e dijetarit është thënia ‘Nuk e di’. Nëse ai e harron atë, atëherë do ta godasin armiqtë e tij.” [Hiljetul-Eulija (6/323)] el-Hajthem Ibn Xhemil ka thënë: “E dëgjova Malikun të pyetej për 48 çështje. Ai u përgjigj për 32 prej tyre duke thënë ‘Nuk e di’. [Transmetuar nga Ibn Abdul-Berr në Xhami’ul-Bejanil-Ilm ue Fadlihi (2/25)] Abdur-Rrahman Ibn Mehdi (v.198H), Rahimullah, ka thënë: “Ishim me Malik Ibn Enes kur erdhi një person dhe tha: “O Ebu Abdullah, kam udhëtuar një distancë prej gjashtë muajsh. Njerëzit e vendit tim më dërguan që të pyes për një çështje.” Ai tha: “Pyet!” Kështu, personi e pyeti për disa gjëra, kurse ai u përgjigj: “Nuk e di.” Personi kujtoi se kishte ardhur tek dikush që dinte gjithçka, kështu që i tha: “Çfarë t’u them tani njerëzve të vendit tim kur të kthehem?” Ai tha: “Thuaju që Malik Ibn Enes nuk e dinte.” [Transmetuar nga Ibn Ebi Hatim në el-Xherh uet-Ta’dil (1/17)]

Dije të Dobishme apo Muhabet

Abdullah Ibn Mes’udi, radijAll-llahu anhu, ka thënë: “Jeni në një kohë në të cilën ka shumë dijetarë kurse ata që flasin janë të pakët. Pas jush do të vijë një kohë në të cilën dijetarët do të jenë të pakët kurse ata që flasin do të jenë të shumtë.” [Transmetuar nga taberani në el-Kebir (n.8066) dhe Bukhari në Edebul-Mufrad (n.789) dhe el-Hafidh Ibn Haxher e ka deklaruar të saktë në Fet’hul-Bari (10/1510)]

Normat e Sjelljes në Islam Nëse do ta këshillosh vëllain tënd duke i shkruajtur,atëherë duhet patjetër të përmendësh emrin tënd Autor: Shejkh Muhamed Salih el-‘Uthejmin Burimi: Sherh Rijadis-Salihiin (vëll.2/fq.522-523)

Nga Ebi Bekrah Nufej’ Ibnul-Harith (radij-Allahu ‘anhu), nga Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) i cili ka thënë: “Me të vërtetë koha rrotullohet sipas ciklit të saj qëkurse Allahu krijoi qiejt dhe tokën: viti ka dymbëdhjetë muaj. Prej tyre katër janë të shenjtë: tre të njëpasnjëshëm, Dhul-Ka’deh, Dhul-Hixheh dhe Muharram, si dhe muaji Rexheb që vjen para tyre, midis Xhumades dhe Sha’abanit. Cili muaj është ky?” Ne thamë: “Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri.” Dhe ai heshti derisa menduam se do ta quante muajin me ndonjë emër tjetër. Ai tha: “A nuk është Dhul-Hixheh?” Ne thamë: “Posi!”

Ai tha: “Kush është ky vend?” Ne thamë: “Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri.” Ai heshti derisa menduam se do ta quante me ndonjë emër tjetër, pastaj tha: “A nuk është Qyteza (emër tjetër i Mekkes)?” Ne thamë: “Posi!” Ai tha: “Çfarë dite është kjo?” Ne thamë: “Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më së miri.” Ai heshti derisa menduam se do ta quante me ndonjë emër tjetër, pastaj tha: “A nuk është dita e Kurbanit (Bajrami)?” Ne thamë: “Posi!” Ai tha: “Atëherë, gjaku juaj, pasuria juaj dhe nderi juaj është i shenjtë për ju ashtu siç është kjo Dita juaj, në këtë Qytezën tuaj, në këtë Muajin tuaj. Pastaj do takoheni me Zotij tuaj dhe Ai do t’ju pyesë për veprat tuaja, prandaj mos u shndërroni mosbesimtarë (kufar) mbas meje duke qëlluar qafat e njëri-tjetrit. Dhe le ta njoftojë ai që është prezent atë që nuk është prezent se ndoshta ai që njoftohet është më i zgjuar se ai që dëgjoi.” Pastaj tha: “A e përcolla, a e përcolla?” Ne thamë: “Po!” Ai tha: “O Allah dëshmo.” Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi. Ka thënë Shejkh ‘Uthejmini (rahimehullahu rahmeten uasi’ah) në shpjegimin e këtij hadithi: “Në këtë hadith ka paralajmërim për nderin e Muslimanëve, se nuk i lejohet Muslimanit që të cënojë nderin e vëllait të tij, as me të vërtetë e as rrejshëm; sepse ai po ta ketë cënuar nderin e tij me diçka që është e vërtetë, atëherë ka bërë gibet (e ka përgojuar), e nëse ka qenë me diçka të rrejshme ka shpifur për të. Andaj ti, nëse shikon tek vëllai yt diçka që e kritikon, tek ibadeti i tij apo tek morali i tij apo tek sjellja e tij, atëherë e ke detyrë që ta këshillosh. Dhe kjo është prej të drejtave që ai ka tek ty. Këshilloje atë në privat, mes teje dhe atij, me gojë ose me shkrim. Kështu t’i e çon në vend përgjegjësinë tënde.

Mirëpo, këtu ka një gjë që duhet patjetër të merret parasysh; ti nëse do ta këshillosh atë me shkrim, atëherë duhet patjetër që të përmendësh emrin tënd, as mos kij frik as mos ji burrac. Përmend dhe shkruan: nga filani për vëllanë e tij, filani i biri filanit... es-Selamu alejkum ue rahmetullahi ue barakatuhu, e më pas... unë të qortoj për këtë gjë... Kjo për arsye se nëse ai e njeh emrin tënd do të ftojë ose do vijë tek ty dhe do të diskutojë për çështjen në fjalë. Por nëse je frikacak dhe e hedh nga muri, atëherë kjo nuk i ka hije Muslimanit, kjo nuk është këshillë, sepse ti do vazhdosh të mbash në zemrën tënde kritikën për gabimin që pe tek ai, kurse ai do të mbetet dhe do vazhdojë në gabimin e tij. Kjo për shkak se ai që shkroi këshillën për të nuk është para tij që t’ia shpjegojë mendimin e vet dhe të shqyrtojë mendimin e tij. Kështu ai do të mbetet tek e keqja e tij, tek gabimi i tij. Por ama, nëse ai e shkruan emrin e tij, ai do të jetë i falenderuar për këshillën dhe ai që mori letrën dhe u këshillua mund të flasë me të dhe t’i shpjegojë çështjen e tij, derisa njëri nga ata të dy të bindet me fjalën e tjetrit.”

Bindja ndaj nënës Autor: Shejkh‫‘ف‬Abdul-‘Azijz‫ف‬ibn‫ف‬Baz

Pyetje: Unë kam nënën time dhe ndonjëhërë zihem me të sepse nuk arrij ta përmbaj veten. Pra, çfarë duhet të bëjë? Më jepni dobi (me anë të përgjigjes tuaj) Allahu u dhëntë dobi edhe juve po ashtu. Përgjigje: Ti e ke detyrë të jesh i butë dhe të sillesh mirë me të dhe të mos grindesh me të. E drejta e nënës është shumë e madhe dhe poashtu e drejta e babait është shumë e madhe. Allahu - Xhele-le ue ‘Ala - në shumë vende në Librin e Tij Madhështor thotë:

‫ىه َىمموَم َههم َلُ هنن هَدو‬ “...silluni mirë me prindërit...” [el-Bekare - 83, en-Nisa - 36, el-En’am - 152, el-Israa - 23] Dhe Allahu i Pastër nga çdo e metë, thotë:

‫َل هَّ ُ َ تن َدو‬ ‫َّو َ هلُ هنن و‬ ‫ن ت‬ ‫ُ َح ه‬ َ ‫يدو هى‬

“Bëhu falenderues ndaj Meje dhe prindërve të tu! Tek Unë do të ktheheni të gjithë.” [Lukman, 14] Poashtu, Allahu i Pastër nga çdo e metë, thotë:

‫َ ٌهُّلو َْض َحو‬ ‫َ ُ َاِتنتَُ َّ َ و‬ ‫َد ىهنَمويت ىه َ و‬ ‫د ىه َام و ىه َىمموَم َههم َلُ هنن هو‬ ‫َّ َوَ َّىنت تِحم ُ َ هنِدو هِنننو ن َِوتل َو‬ ‫َ َ تيحم َْتج ُ َني َد تِحم ََو َّ ت ي فو َ تيحم ُلتج ٌَّو هَُّ تِحم‬ ‫﴿ ُ هدن َحم ْ َل َ و‬٢٣﴾ ‫ا‬ ‫ل َنمنو تيحم َُ َ هم َو‬ ‫ُ يُّ هيو‬ ‫ا َْتج ُ َد َىح هوت هادو‬ ‫ٌُى َح تيحم ٌَ هيو‬ َ ‫يدُ ٌهَيموهَّ ُحم‬ َ ‫﴿ ى هل‬٢٤﴾ “Zoti yt ka urdhëruar, që të mos adhuroni askënd tjetër përveç Atij dhe që të silleni mrë me prindërit. Nëse njëri prej tyre ose të dy arrijnë pleqërinë te ti, mos u thuaj atyre as “uh”, mos i kundërshto, por drejtohu atyre me fjalë respekti. Lësho para tyre krahët e përuljes prej mëshirës dhe thuaj: “O Zoti im, mëshiroji ata, ashtu siç më kanë rritur mua, kur unë isha i vogël!” [el-Isra, 23-24] Pra, detyra e të birit është që të ketë frikë Allahun, të sillet butë me prindërit dhe të mos grindet me ta, por të heshtë apo t’u flasë në mënyrën më të mirë. E nëse babi i flet ashpër apo e ofendon, ai duhet t’i thotë: Allahu të udhëzoftë, Allahu qoftë i kënaqur me ty, Allahu të shpërbleftë me të mira, e jo t’i përgjigjet me ashpërsi apo me fjalë të këqija. Edhe nëse e shan babai apo nëna, ai thotë: Allahu të shpërbleftë me të mira, Allahu qoftë i kënaqur me ty, Allahu të udhëzoftë o nëna ime, dhe të tjera fjalë të mira si këto. Ai kurrë nuk duhet t’u drejtohet atyre me sjellje të keqe. Atij nuk i lejohet që tu drejtohet atyre me sjellje të keqe, të grindet me ta apo të ngrejë zërin para babait apo nënës së tij. E lusim Allahun të na udhëzojë të gjithëve.

Mjerë për ata që janë të padrejtë me gratë e tyre Autor: Shejkh Muhamed bin Salih el-‘Uthejmin Shkëputur nga tefsiri i sures Mutafifin

01. Mjerë për ata që hanë në peshë (dhe matje),

02. Ata të cilët kur masin për vete, e marrin masën të plotë, 03. ndërsa, kur u masin apo u peshojnë të tjerëve, u japin më pak nga ç’duhet. 04. A nuk mendojnë ata se do të ringjallen, 05. në një Ditë të madhe, 06. Ditën, kur të gjithë njerëzit do të dalin para Zotit të botëve?! Shejkh Ibn ‘Uthejmini ka thënë në shpjegimin e këtyre ajeteve:

“Mjerë”: Fjala mjerë përsëritet në Kur'an shumë herë dhe sipas mendimit më të saktë ajo është një fjalë kërcënuese me të cilën Allahu kërcënon ata që kundërshtojnë urdhërin e Tij apo që shkojnë mbas atyre gjërave të cilat Allahu ua ka ndaluar. Dhe ndalimi është përmendur në fjalinë që vijon mbas kërcënimit. Kështu që, në këtë rast Allahu i Lartësuar thotë mjerë për Mutafifinët. Por kush janë këta Mutafifinët? Këta Mutafifinë janë shpjeguar në ajetin që vjen më mbas. Ai tha: Ata të cilët kur masin për vete, e marrin masën të plotë, ndërsa, kur u masin apo u peshojnë të tjerëve, u japin më pak nga ç’duhet.” “Ata të cilët kur masin për veten, e marrin masën të plotë.” Domethënë, kur ata blejnë nga njerëzit gjëra që peshohen, ata u kërkojnë atyre të drejtën e peshës së plotë pa lënë gjë mangut. “ndërsa, kur u masin apo u peshojnë të tjerëve, u japin më pak nga ç’duhet.” Por nëse janë ata që peshojnë apo që shesin mish me peshë apo diçka që matet, atëherë ata e japin atë me peshë (apo masë) të mangët. “u japin më pak nga ç’duhet.” Domethënë, ata i kërkojnë fill e për pe të drejtat e tyre kurse të tjerëve ua lënë mangut. Pra, ata i përziejnë dy gjëra: përziejnë koprracinë me lakminë. Ata i kërkojnë të drejtat e tyre të plota kurse të tjerëve nuk ua japin të plota të drejtat që u takojnë Pra, ata përziejnë dy gjëra: përziejnë koprracinë me lakminë. Koprracia është në kërkimin e të drejtave të plota pa lënë gjë mangut, kurse lakmia për arsye se ai nuk e jep të plotë peshën që ka detyrë ta japë. Ky shembull që përmend Allahu i Lartësuar për peshën dhe masën është thjesht një shembull, prandaj ai zbatohet edhe për çdo situatë tjetër përveç kësaj.

Kështu që, ata të cilët i kërkojnë të plota të drejtat e tyre që u takojn por nga ana tjetër nuk i japin të plota të drejtat që u takojnë njerëzve, ata përfshihen tek këto ajete fisnike. Një shembull për këtë është kur burri kërkon nga gruaja e tij që ajo t’i japë të drejta të plota dhe ai nuk lëshon pe në asnjë nga të drejtat e tij. Por kur vjen puna për t’i dhënë gruas të drejtat e saj, atëherë ai i cungon ato dhe nuk i jep aq sa i takojnë asaj. Dhe ka shumë ankesa nga ana e grave për këta lloj burrash, Allahu na ruajt. Kjo arrin deri aty sa që shumë burra kërkojnë që gratë t’u japin të gjitha të drejtat e tyre, mirëpo ata nuk u japin grave të gjitha të drejtat që ato kanë. Ndoshta burrat as nuk arrijnë t’u japin grave të drejtat e tyre më themelore, siç është shpenzimi për to, të kalosh një jetë të mirë me to, etj. Vërtet, të bësh padrejtësi kundër një personi tjetër është më e rëndë sesa t’i bësh padrejtësi vetes në të drejtat e Allahut, pasi padrejtësia që njeriu i bën vetes së tij në të drejtat e Allahut varet në Dëshirën e Allahut, çfarëdo gjynahu qoftë ai me përjashtim të Shirkut. Nëse Allahu do e fal personin dhe nëse Ai do e dënon atë. Kurse sa i përket të drejtave të njerëzve, për to duhet dhënë shpagim. Prandaj Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) tha: “Cilin konsideroni ju të falimentuar?” Ata thanë: “Ai që nuk ka dirhem dhe nuk ka asgjë në zotërim.” Ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) tha: “Me të vërtetë, i falimentuar nga Umeti im është ai që do të vijë Ditën e Gjykimi me vepra të mira sa malet, mirëpo ai i ka bërë padrejtësi këtij personi, ka sharë këtë tjetrin, ka goditur këtë tjetrin, ka marrë pasurinë e atij tjetrit. Kështu që, personi të cilit ai i kishte bërë padrejtësi do të marrë nga veprat e tij të mira, edhe ai personi tjetër do të marrë nga veprat e tij të mira, edhe ai tjetri do të marrë nga veprat e tij të mira. Dhe nëse veprat e tij të mira mbarojnë përpara se ai të shlyejë ato që u detyrohet atyre, atëherë atij do t’i jepen gjynahet e atyre të cilëve u kishte bërë padrejtësi. Gjynahet e tyre do t’i hidhen mbi krye kurse ai do të hidhet në Zjarr.” Andaj, këshilla ime për ata që lënë mangut apo që lënë mbas dore të drejtat e grave të tyre është që të kenë frikë Allahun ‘Azze ue Xhel sepse Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka këshilluar për këtë në tubimin më të madh që ka dëshmuar Bota Islame gjatë jetës së të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), në ditën e Arafatit, gjatë Haxhit të Lamtumirës. Ai tha: “Kijeni frikë Allahun në lidhje me gratë tuaja sepse ju i keni marrë ato si amanet nga Allahu dhe juve u është bërë e lejuar që të keni marrëdhënie intime me to nga Fjala e Allahut.” Ai ka thënë gjithashtu: “Kijeni frikë Allahun në lidhje me gratë tuaja pasi ato janë ndihmëset tuaja.”

Respektimi i të Drejtave të Fqinjit Autor: Shejkh Zejd bin Hadij el-Medkhalij Burimi:‫“خ‬el-Efnan en-Nadije Sherh Mendhumat es-Subul li-Fik’his-Sunen el-Meruije”‫خ‬vëll.‫خ‬ 6, fq. 220-222

Sa e sa tekste të qarta që gjejmë në lidhje me inkurajimin për të nderuar fqinjin, për të qenë i mirësjellshëm me të dhe për të mos e dëmtuar atë. Allahu i Lartësuar thotë: “Adhuroni Allahun dhe mos i vini Atij shok në adhurim, dhe u bëni mirësi prindërve, të afërmve, jetimëve, të varfërve që lypin, fqinjit të afërt, fqinjit të largët, shokut pranë, udhëtarit (që takoni) dhe atyre (robërve) që i keni nën pushtetin tuaj. Vërtet Allahu nuk i do ata që janë kryepërpjetë e që mburren.” [Nisa, 36] Dhe ka ardhur në dy Sahihët nga hadithi i Ibn ‘Umerit dhe A’ishes (radij-Allahu ‘anhum), të cilët kanë thënë të dy se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sellem) ka thënë: “Xhibrili nuk rreshti së më këshilluari për fqinjin derisa mendova se ai (fqinji) do të kishte pjesë në trashëgiminë e tij (d.m.th. të fqinjit tjetër).” [1] Dhe në Sahihun e Muslimit nga hadithi i Ebi Shurejh el-Khuza’i se Pejgamberi (sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kushdo që beson me të vërtetë Allahun dhe ditën e fundit, atëherë le të sillet mirë me fqinjin e tij, dhe kushdo që beson me të vërtetë Allahun dhe ditën e fundit le ta nderojë mysafirin e tij, dhe kushdo që beson me të vërtetë Allahun dhe ditën e fundit le të flasë mirë ose të heshtë.” [2] Dhe në dy Sahihët ka ardhur saktësisht obligimi për të shmagur çfarëdolloj dëmi ndaj fqinjit dhe kjo vërtetohet nga transmetimi i Ebi Hurejras (radij-Allahu ‘anhu) se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kushdo që beson me të vërtetë Allahun dhe ditën e fundit të mos e dëmtojë fqinjin e tij, dhe kushdo që beson me të vërtetë Allahun dhe ditën e fundit le ta nderojë mysafirin e tij, dhe kushdo që beson me të vërtetë Allahun dhe ditën e fundit le të flasë mirë ose të heshtë.” [3] I ngjashëm me këtë obligim në lidhje me mënjanimin e çfarëdolloj dëmi ndaj fqinjit është ajo çfarë transmeton sërish Ebu Hurejra nga Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) se ai ka thënë:

“Pasha Allahun, ai nuk ka besuar, pasha Allahun ai nuk ka besuar, pasha Allahun ai nuk ka besuar.” Kështu që i thanë: “Kush o i Dërguari i Allahut?” Dhe ai tha: “Ai, nga dëmi [4] i të cilit nuk është i sigurt fqinji i tij.” [5] Poashtu, është përmendur në lidhje me mirësjelljen duke u dhënë dhurata atyre që u takojnë etj, sikurse gjendet në transmetimin e Nënës së besimtarëve, A’ishes (radijAllahu ‘anha) e cila ka thënë: “Unë thashë: “O i Dërguari i Allahut, unë kam dy fqinj dhe cilit prej tyre duhet t’ia jap dhuratën time?” Ai tha: “Atij që është më afër derës tënde.” [6] Ka edhe shumë tekste të tjera që tregojnë inkurajimin për të respektuar të drejtat e fqinjit. Por për sa i përket hadithit: “Fqinjët janë tri llojësh: Fqinji që ka një të drejtë - dhe ai është fqinji me të drejtën më të vogël; fqinji që ka dy të drejta dhe fqinji që ka tri të drejta. Fqinji që ka tri të drejta është ai që ka të drejtat më të mira. Sa i përket fqinjit që ka një të drejtë, ai është mushriku i cili nuk ka lidhje me të; ai ka një të drejtë si fqinj. Sa i përket fqinjit që ka dy të drejta, ai është fqinji Musliman i cili ka të drejtën e Islamit dhe të drejtën e fqinjit. Kurse sa i përket fqinjit që ka tri të drejta, ai është fqinji Musliman që ka të bëjë me të (lidhje farefisnore), kështu që ai ka të drejtën e fqinjit, të drejtën e Islamit dhe të drejtën e lidhjeve (farefisnore).” Zinxhiri i transmetimit të këtij hadithi është shumë i dobët, përveç që domethënia e tij është e kuptueshme dhe diçka e prekshme në punët e njerëzve. Kështu që, o vëlla Musliman, nëse i ke përmbushur këto tetë cilësi që vijojnë më poshtë, atëherë ti i ke respektuar të drejtat e fqinjit tënd:

Cilësia e parë: Ta nderosh atë, dhe kjo bëhet duke i mësuar atij çështjet e Fesë së tij nëse ai është injorant rreth tyre dhe ti të mësosh nga ai nëse je injorant. Poashtu, që ta urdhërosh për të mirën dhe ta ndalosh nga e keqja dhe ta thërrasësh në rrugën e mirësisë dhe anasjelltas ta pranosh edhe ti një gjë të tillë prej tij sa herë që ai sjell diçka të tillë në shtëpinë e tij.

Cilësia e dytë: Ta nderosh atë duke i blerë dhurata, për shkak se ajo largon ofendimet nga gjokset dhe u sjell zemrave dashuri e respekt dhe tregon një reagim të mirë e të drejtë.

Cilësia e tretë:

Të gëzohesh me gëzimin e tij për sa kohë që është i lejuar në Fe dhe t’i gjendesh pranë duke i ofruar ndihmë kur atij i vështirësohen punët dhe gjatë mundimeve e dëshpërimeve.

Cilësia e katërt: Të ruash nderin, pasurinë dhe gjakun e tij qoftë kur ai është i pranishëm apo qoftë kur nuk është i pranishëm, duke e bërë këtë me sinqeritet vetëm duke kërkuar Fytyrën e Allahut.

Cilësia e pestë: T’i parandalosh të gjitha rrugët të cilat mund t’i sjellin dëm apo bezdi atij dhe familjes së tij si dhe të tjerëve që që janë të njohurit e tij.

Cilësia e gjashtë: Nëse atij i qe shkaktuar ndonjë lloj dëmi apo padrejtësie nga ty apo nga ndonjë anëtar i familjes tënde, atëherë kërkoi atij ndjesë menjëherë dhe vendos drejtësi e harmoni për veten tënde. Dhe në këtë mënyrë do ta bësh atë që të jetë i kënaqur me ty dhe të të besojë.

Cilësia e shtatë: Nëse ai të shkakton ndonjë dëm apo bezdi, atëherë përpiqu që ta durosh sa më shumë që të kesh mundësi dhe Allahu ka për ta bërë këtë si rrugëdalje për ty (nga problemet që ke).

Cilësia e tetë: Duke mos e ndaluar atë nëse ai lëviz ndonjë hu nga gardhi ndarës nëqoftëse ai e ka të nevojshme për ta bërë. Ndërkaq ti e di se kjo lëvizje e tij nuk do t’i shkaktojë asnjë dëm struktural shtëpisë tënde pasi Allahu është Mbrojtësi dhe Ruajtësi yt dhe Ai nuk do t’i lëjë veprat e tua që të humbasin. Fundnota: [1] – Transmetuar nga Bukhari në librin e Edebeve, kapitulli: Këshillë në lidhje me fqinjin, vëll. 9, fq. 9; Muslimi në librin el-Birr ues-Sil-le, kapitulli: Këshillë në lidhje me fqinjin, vëll. 5, n. 2624, fq. 2025. [2] – Transmetuar nga Bukhari në librin e Edebeve, kapitulli: Kushdo që beson Allahun dhe ditën e fundit, vëll. 9, fq. 10; Muslimi në librin e Imanit, kapitulli: Inkurajimi për të nderuar fqinjin, vëll. 1, n. 47, fq. 68. [3] – Ibid.

[4] – Buwa’ik do të thotë dashakeqje, ligësi e brendshme. [5] – Transmetuar nga Bukhari në librin e Edebeve, kapitulli: Gjynahu i atij, nga dëmi i të cilit nuk është i sigurt fqinji i tij, vëll, 10, fq. 9. [6] – Transmetuar nga Bukhari.

Edukimi i Femijeve ne Islam

Mësojini fëmijët tuaj që t’i bëjnë dhikër Allahut Autor: Shejkh Sulejman Rruhajli

Prandaj o vëllezër, prej gjërave ndaj të cilave ne jemi të shkujdesur, është edhe që t’i edukojmë fëmijët tanë që t’i bëjnë dhikër Allahut, që t’i mësojmë ata t’i bëjnë dhikër Allahut, që në vegjëli duhet që ne t’i mësojmë ata t’i bëjnë dhikër Allahut. Unë ua kam përmendur vazhdimisht disa vëllezërve të dashur tek unë, se ne e kemi detyrë që mos të lemë askënd që të na e kalojë në mësimin e sures el-Fatiha djemve tanë dhe vajzave tona dhe dhikrin e Allahut – SubhaneHu ue Te’ala. Pse? Sepse nëse ne ua mësojmë atyre suren el-Fatiha, sa herë që (ata) do ta lexojnë suren el-Fatiha, Allahu ka për të na shkruajtur edhe neve shpërblimin që do marrin ata; dhe nëse u mësojmë atyre dhikrin e Allahun, sa herë që do të thonë “SubhanAllah”, Allahu do të shkruajë edhe për ne shpërblimin që do marrin ata. Ne vdesim dhe varrosemi në varret tona, kurse shpërblimet tona vazhdojnë akoma në dunja, për shkak të dhikrit që bëjnë fëmijët tanë, sepse jemi ne ata që i mësuam ata që t’i bëjnë dhikër Allahut – SubhaneHu ue Te’ala.

Është për të ardhur keq që shumë njerëz sot u mësojnë fëmijëve të tyre gjëra që nuk u bëjnë dobi, gjëra qesharake apo gjëra për t’u dëfryer apo gjëra të ngjashme me këto. Madje ndokush tregohet i zellshëm me fëmijët e tij që ata të mësojnë përmendësh gjëra që nuk u bëjnë dobi, në mos që i dëmtojnë, dhe nuk tregohen të zellshëm që ata të mësojnë Fatihanë ose që të mësojnë përmendësh dhikër që u bën dobi atyre, si dhe që t’i mësojnë ata që t’i bëjnë gjithmonë dhikër Allahut – SubhaneHu ue Te’ala.

Një kthesë e rëndësishme në edukimin e fëmijëve në fe Autor: Shejkh Ibën Uthejmin Burimi: Kaulul-Mufid ‘ala Kitabi Teuhid, 2/423

Duhet që fëmijëve t’u mësohen dispozitat e fesë bashkë me argumentet e tyre. P.sh. nëse do t’i thuash birit tënd: Përmende Allahun (thuaj bismilah) kur hanë dhe (thuaj) elhamdulilah kur mbaron. Nëse ti ia thua këtë, arrihet me të ajo që është për qëllim. Por, nëse i thua: Përmende Allahun kur hanë dhe (thuaj) elhamdulilah kur mbaron ngaqë Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – ka urdhëruar që të përmendet (Allahu) kur fillon të hash dhe ka thënë: ‫ ويشرﺏ الشربﺔ ويحمده عليها‬،‫إن هللا ليرضى عن العبد يأكل اْلكلﺔ ويحمده عليها‬ “Me të vërtet Allahu gëzohet me robin i cili kur ha ushqim e falenderon Atë, dhe kur pi e falenderon Atë”. Nëse e vepron këtë përfitove dy gjëra: E para: e drejton birin tënd në pasimin e argumenteve. E dyta: e edukon atë për dashurinë ndaj të Dërguarit – ‘alejhi salatu ue selam -, dhe se i Dërguari – sal-lAllahu alejhi ue sel-lem – është imam (prijës) që pasohet, dhe është obligim marrja e këshillave të tij.

Në realitet, neglizhohet tej mase ndaj kësaj. Shumica e njerëzve i udhëzojnë bijtë e tyre vetëm nga dispozitat, porse ata nuk i lidhin udhëzimet e tyre me burimin, e që është Kurani dhe Sunneti.

Edukata e mësimit të namazit fëmijëve kur ata janë shtatë vjeç Shejkh Muhamed Aman el-Xhamij

Shejkh Muhamed Aman el-Xhamij: E treta është pjekuria, dhe e kundërta e saj është fëmijëria. Fëmija i cili është nën moshën shtatë vjeç, nuk logjikon, për këtë arsye jemi urdhëruar që t’i urdhërojmë fëmijët tanë që të falin namazin kur janë shtatë vjeç, sepse ata para kësaj (moshe) nuk logjikojnë dhe kufizimi i tij është në moshën shtatë vjeçe për arsye të fjalës së tij – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem: َ َ‫ْرْ َذيُْ ْو‬ َ‫ملْ َفخ ِ ْ َِنُْ ْب اِّ َفص اه ارو‬ ْ ‫ َنُْ َفَر‬، ََ‫ُْجعَف َِف ِْ َذنْ اي َفص ْوِْ َ كرَا‬ ‫سََعَف َُِ ن‬ ْ َ ، ‫ض َرِاَ اه َفص‬ َ ََْ َ َ “Urdhëroni fëmijët tuaj që të falin namazin në moshën shtat vjeçe, dhe rrihni (nëse nuk e falin namazin) në moshën dhjetë vjeçare, dhe ndani në shtretërit e tyre.” Kjo është edukatë islame më të cilën duhet të angazhohemi në urdhërimin e fëmijëve për të falur namazin kur janë në moshën shtatë vjeçe. Kjo nuk do të thotë që t’i urdhërosh ata vetëm duke i thënë atij falu. Nga urdhri i të Dërguarit – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – që na drejtohet neve për t’i urdhëruar fëmijët për faljen e namazit, kjo kuptohet detyrimisht që t’ua mësojmë atyre namazin. Kurse t’i thuash fëmijës, i cili lozë para derës: “Shko në xhami dhe fale namazin,” kurse ti, nuk e ke mësuar se si të pastrohet (se si merret abdes, etj) e as nuk e ke mësuar se si të falet, (për këtë që bëre) nuk lirohesh nga përgjegjësia, porse lirohesh nga përgjegjësia nëse ia mëson pastërtinë (abdesin) dhe ia mëson namazin, pastaj i thua: falu. Këtu (në këtë rast), ke dhënë shembull. Por, atë që veprojnë shumë njerëz të cilët e marrin fëmijën shtatë vjeç apo më pak se shtatë dhe ky fëmijë nuk është pastruar (është pa abdes) dhe nuk di si falet

namazi dhe e vendos atë në saf, atëherë, ky saf konsiderohet i shkëputur për shkak se ky fëmijë qëndron në saf, ngaqë ai nuk ka namaz (ngase nuk ka abdes sh.p). Për këtë person zbatohet fjala e tij – ‘alejhi salatu ue selam: َّ‫هللا َ ط نر َ مط َ طع وهَّ هللا و ب رر َ مط و بَ ه‬ “Kush bashkohet me safin, Allahu e afron atë, e kush e këput safin, Allahu i këput lidhjet me të.” E merr një fëmijë i cili nuk është i vëmendshëm në namaz dhe e vendos atë në safin e parë, pas imamit bashkë me ty, dhe njerëzit heshtin duke u servilosur, kurse ai (fëmija) nuk është në namaz (s’ka namaz), dhe ndoshta ai nuk është pastruar as edhe në trupin e tij, sepse ti e ke marr atë para derës së shtëpisë përpara se t’ia mësosh pastërtinë dhe namazin. Ky veprim është i gabuar. Andaj, është për detyrë që ta mësosh atë në shtëpi se si të pastrohet dhe si të falet, pastaj ta mësosh atë ku të qëndroj, nuk duhet të qëndroj në safin e parë, porse qëndron aty ku qëndrojnë fëmijët. Në qoftë se xhemati mblidhen dhe afron duke bërë dy safe, atëherë ata (fëmijët) qëndrojnë në safin e dytë, d.m.th në safin e fundit pas safit të burrave. Kështu na ka edukuar i Dërguari – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – kështu që, e kemi për detyrë të kapemi pas kësaj edukate. Nëse fëmija ka mbushur dhjetë vjet dhe shfaq njëfarë lloj mosbindjeje dhe shkujdesjeje, ai rrihet që të edukohet dhe të frikësohet, në mënyrë që ta fal namazin dhe të kujdeset për të. Dhe në këtë moshë i ndan nga shtrati i tyre i përbashkët, çdo fëmijë flenë vetëm. Kjo është edukata e Islamit.

Suneti në Trajtimin dhe Sjelljes më Gruan

01 - Buzëqeshja në fytyrën e gruas

Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem ka thënë: ‫بَْ ت ذ َِ ذذ وجر ِ ف ْ َ سَذ‬ “Buzëqeshja në fytyrë të vëllaut tënd, është sadaka (lëmoshë)”. [Tirmidhiu]. E si është puna nëse i buzëqesh gruas tënde?!!

02 - Përkëdhelia ndaj saj duke e ushqyer Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem ka thënë: ‫َهرِْ ذ ِ ص ْ ع ْ رِ نيُ َ ر ََّت ه ةع ْ ر ذيُ ِجرس ْ ال ر ل َّت ْ ن لل َّ ْر ذ‬ “Vërtetë çfarë ti shpenzon për të, ti shpërblehesh për të, qoftë edhe kafshatën që e çon (dhe e ushqen) në gojë të gruas tënde”. [Muttefekun alejhi].

03 - Përkëdhelia ndaj saj duke pirë aty ka pirë ajo Aishja radijAllahu anhe ka thënë: ‫ هُذ ع وِر ُ ِ ارذ ِّ نل‬، ‫ ﷺ َ ن َف ِر ُو ر َّ ص‬، ‫ِفف هَ ضع ْ رع ِ ُم ِ ذ َع‬ ‫ ن‬، ‫ ِ ذ ُرذ‬، ‫وِْ نرت‬ ‫ هُذ ع وِر ُ َ نرت‬، ‫ِفف هَ ضع ْ رع ِ ُم ِ ذ َع ﷺ َ ن َف ِر ُو ر َّ ص‬ ‫ن‬ “Kam qënë duke pirë ndërsa isha me zakone, pastaj i jepja (për të pirë) Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ue sel-lem, dhe ai pinte aty ku kisha pirë unë, haja mish ndërsa isha me zakone, pastaj i jepja (për të ngrënë) Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ue sel-lem, dhe ai hante aty ku kisha ngrënë unë”. [Muslimi].

04 - Shtrirja në dhomën e saj Aishja radijAllahu anhe ka thënë: ‫ ه لرا ِ ف ذ ة مئ ﷺ هللا ل لَق ِّ ُخ‬، ِ‫هُذ ع وِر ُ َ َّراخ ِ ذ َّر‬ “Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem shtrihej në dhomën time, dhe lexonte Kuran ndërsa unë isha me zakone”. [Muttefekun alejhi].

05 - Larja bashkë me të nga një enë e vetme Në hadithet e Aishes, Ummu Selemes, Mejmunes dhe Ibën Umerit radijAllahu anhum, se: ‫ يُ ذ ََّق ه ةع وَهْ ْر ُب هَّ وٌوج ةر هَ ذ ف ة سَ ِّ ُخ ﷺ َ ن َف ِخ‬: ‫هف وْ ََّق )َ َُب ِا( ف ِِ َّف‬ : ‫ف ِِ ل‬ “Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem, lahej ai dhe gruaja e tij nga një enë e vetme, derisa thoshte: më lër dhe mua (ujë), ndërsa ajo thoshte: më lër dhe mua (ujë)”. [Muttefekun alejhi].

06 - Lodrimi me gruan dhe bërja shaka me të Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem i ka thënë Xhabir ibën Abdullahut: ‫ِمرَ هل‬ ُ ُ‫وْ لْ َذ ْ لْ َي‬ “Të virgjër, që të lodrosh me të dhe ajo të lodrojë me ty”. [Muttefekun alejhi].

07 - Ndihmimi i saj në punët e shtëpisë Aishja radijAllahu anhe është pyetur se çfarë punonte Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem në shtëpinë e tij? Dhe ajo ka thënë: ‫ر ل سر وذ نْي اُْ ر وذ ح رس َّ َِ ر ذ ن ذس َ َ ُر هَّ ِ ُرَ ِّ ُخ‬ “Ka qënë njeri prej njerëzve; qepte rrobën e vet, mjelte delen e vet, dhe i shërbente vetes”. [Ahmedi me sened të saktë].

08 - Pastrimi i gojës për të Aishja radijAllahu anhe ka thënë: َ‫ِ ُ سََب ِ ِْ ِ ذ ةر ََِ ْو‬ “Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem, nëse hynte në shtëpi, fillonte (duke përdorur) misvakun”. [Muslimi].

Tek kjo bën pjesë edhe zbukurimi për të. Ibën Abbasi radijAllahu anhume ka thënë: ‫ف ْ ةةذ َّ ِخ ِهس ِّ َُ يُ ِْ ةذ َّ ِخ ِهس ْر ف‬ “Vërtet unë e dua zbukurimin për të, sikur e dua që ajo të zbukurohet për mua”.

09 - Thirrja e saj me emër të shkurtë, apo me me kunje që e pëlqen Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem i thoshte Aishes: ُ ‫ ُْذ ْ ذ‬، ُ ‫َ س لي ذ َّرذ ذ ج َرذ َ هيَ ُْذ ْ ذ‬ “O Aish! O Aish! Ky është Xhibrili që të dërgon selam”. [Muttefekun alejhi]. Poashtu, ai e thirrte Aishen: “O Hemejra!”. [Nesaiu]. Me emrin Humejra është për qëllim e bardha. Gjithashtu Aishja ka thënë: “O i Derguari i Allahut! Gjitha gratë tuaja kanë kunje, përveç meje”, dhe ia vuri kunjen ‘Ummu Abdullah’. [Ahmedi me sened të saktë].

10 - Mos vërja re e disa mangësive të saja Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem ka thënë: ‫ِّر ْمف ْخ همه نت همهَِّف )ذ َ فع ال ِا( ذ لرب ال‬ َ ُ‫اَر ه نيُ ل ضف اَراَّفُ ُ ه ني‬ “Besimtari nuk e urren besimtaren; nëse urren një sjellje të saj, ai është i kënaqur me një tjetër (sjellje)”. [Muslimi].

11 - Ngushëllimi i gruas dhe fshirja e lotëve të saja nëse ajo qan Enesi ka thënë: ‫ ِ ف و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق هع ب ل ذت ِّ ُر ل‬،‫ و ذ وِّ ُخ ل لر‬،ُ‫ ِ ف ِ أِ طأس ذ َهي‬،‫َ َ س ذر‬ ُ‫ وهع و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ِ ُ ل ة َّ َ ري‬،‫ ِ ن ذر ْ رع هَ ر ة نف وْ ََّق ْ َ مف‬،‫ِ طفب‬ َ‫ ِ ذْذ ر ذ َ سف هللا ل لَق ِ ل ن‬،ُ‫وذ س م ةيُ ْ ذ ن ذي‬ “Safija ka qënë bashkë me Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ue sel-lem në një udhëtim, dhe ajo ishte dita e saj – dmth radha e saj -. Ajo e ngadalsoi ecjen, dhe Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem u drejtua nga ajo, ndërsa ajo po qante,

tha: “Më ke hipur mbi një deve të ngadaltë”. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sellem filloi t’ia fshinte lotët me duart e tij, dhe ta heshte…”. [Nesaiu me sened të saktë].

12 - Durimi i debatit të saj Umer ibnul Hattabi ka thënë: ‫ْرف بن َل‬ ‫كف‬ ‫ ) هََ ط ِ ف ر َُ ُ ة نف ِا ( ِ رَج ن ة نف َهرِْ ف‬، ‫َ ُ ل !ْ رَج ن نف ِخ ِأرمرساف‬: ‫ِخ ْ انمر و َ ْفص‬ ‫ذرَج َننر و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف ٌِوَج ْخ ِ َ هللا ِلَجنْذ؟‬ َ “Më debatoi gruaja për një qëndrim, dhe unë e kundërshtova që ajo të më debatonte. Tha: pse po kundërshton debatimin tim? Pasha Allahun! Gratë e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ue sel-lem e debatojnë atë…”. [Buhariu].

13 - Mosfyerja e gatimit të saj Ebu Hurejra radijAllahu anhu ka thënë: ُ‫ْ رِّ ر وْ ال ِِّ رر َ ا ةيُم ْخ َ س ُ نُهُ و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف ُْذ ه‬ “Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem nuk ka fyer asnjëherë ndonjë ushqim; nëse e donte e hante, përndryshe e linte”. [Buhariu].

14 - Falenderimi i saj për atë që bën Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem ka thënë: َّ‫هللا ذ ُ مر ص َ نُِّ ذ ُ مر ص ه‬ “Kush nuk i falenderon njerëzit, nuk e ka falenderuar Allahun”. [Tirmidhiu me sened të mirë].

15 - Nderimi i familjes dhe shoqeve të saja Aishja radijAllahu anhe ka thënë: ‫ذيِ ف و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ِّ ُخ‬

‫يَّ ِ ذيْذ يُ َْذ لت بَْذ ل ِ يُ ِ ذ ة ة َع َ ُُخ‬

“Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem therte dele, dhe kërkonte shoqet e Hatixhes, dhe i dhuronte atyre (prej mishit)”. [Tirmidhiu, dhe e ka saktësuar shejh Albani].

16 - T’i tregosh sesa je i lidhur me të Aishja radijAllahu anhe, tregon për historinë e Ummu Zer’as dhe burrit të saj që i përkushtohej asaj, dhe pastaj e ndau. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem i ka thënë Aishes radijAllahu anhe: ‫ُِ ر َّذ ال ِر ف ٌ ذر ٌلد ْ ي ٌلد ِّ أِ ف ذ ِّ نل‬ “Unë për ty jam si Ebu Zer’a për Ummu Zer’an, përveç se unë nuk të ndaj”. [E ka saktësuar shejh Albani në Sahih el Xhamia’ nr. 141].

17 - T’i kushtosh rëndësi asaj kur ka fatkeqësi, dhe t’i bërit rukje kur sëmuret Aishja radijAllahu anhe ka thënë në ‘historinë e shpifjes’: ‫ ْ ر ذر هللا ب رع لهَ نف َ ا ة م ذل ْوَ ِّ نل‬،‫ ِ ف و طط و ل رص‬، ‫ْ رذ ا مََا ِ ف ِ ف و ذ ذ ل نَ ِ رص‬ ‫َْرضنف ِهف وْ نْا ْ رف ََِ ْوَ ِّ ُخ ه نر و ذ ِ أر مرس‬ ‫َ ُق ك‬: ‫و ذ ْ رع ذ ةذ ْ ال ! ْ ذ مص ِّ ذط‬ “Nëse u sëmurja, Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem tregohej i mëshirshën dhe i butë ndaj meje, mirëpo në atë sëmundje nuk ishte i tillë, dhe unë nuk e pëlqeva këtë gjë prej tij. Nesë ai hynte tek unë, dhe me mua ishte nëna ime që kujdesej për mua, thoshte: si është ajo? Dhe nuk shtonte tjetër (fjalë)”. [Buhariu] Poashtu Aishja radijAllahu anhe ka thënë: ‫ِ ُ َ نَوَس ْ ر ذر ر لد ِ ذ ةر ِهَ هَّ ِه فِْ هرا َوَ و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع ِّ ُخ‬ “Kur ndonjë prej grave të Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ue sel-lem sëmurej, ai i lexonte (duke pështyrë pa pështymë) tre suret e fundit”. [Muslimi].

18 - Ndihmimi i saj në bindje ndaj Allahut Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem ka thënë: ‫ َ ر ذَ هَّ َ ُي جلُفل هللا لهص‬، ‫ َهرِْ ر وِذ َّف ِ م رف‬،‫َ َُب وجييُ ِ ف ر َف ِِ ل رأخ‬

“Allahu e mëshiroftë atë burrë i cili ngrihet një pjesë të natës, falet dhe e zgjon nga gjumi gruan e tij, e nëse ajo refuzon (të ngrihet), e spërkat atë me ujë”. [Ebu Daudi, Nesaiu dhe e ka saktësuar Ibën Hibbani].

19 - Sigurimi dhe mosfrikësimi i i saj Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem ka ndaluar që burri të trokasë në derë të shtëpisë natën, të dyshojë apo të kërkojë gabimet e saja. [Muslimi]. [Nuk trokitet në derë të shtëpisë natën, pas një kohe të gjatë mosprezence – përkthyesi].

20 - Puthja e saj nëse dëshiron të dalë nga shtëpia Aishja radijAllahu anhe ka thënë: َ‫ذ ةَ ضأ و ص َ م لخ ْ ع َرج َّ ص ر سُذ ر ِ نع و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف ََك‬ “Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem i puthi disa prej grave të tij dhe më pas doli për namaz, ndërsa ai nuk mori abdes”. [Ebu Daudi, Tirmidhiu, dhe e ka cilësuar si të fortë Ibën AbulBerr dhe të tjerë]. Ndërsa tek Buhariu nga Aishja radijAllahu anhe se ka thënë: ‫ْ َحذ َّ كصف بُذ ص وهَ ر سُذ ر ْهْا ذ َّ ََ و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ِّ ُخ‬ “Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem e puthte ndonjë prej grave të tij ndërsa ishte agjërueshëm, pastaj ajo qeshte”. Ndërsa tek Nesaiu, se Aishja radijAllahu anhe ka thënë: ‫ذ َّ َ ر نف و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف ِهَا‬

‫ ِ َُّق بُذ َت ْر ف ِ َّ رل‬: ُ ‫ بُذ ص وِر‬، ‫ََِّكرنف‬

“Mori Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem të më puthte, dhe i thashë që jam agjërueshëm, ndërsa ai tha: ‘edhe unë jam agjërueshëm’, e pastaj më puthi”.

21 - Lodrimi me të dhe çlodhja e saj Aishja radijAllahu anhe ka thënë:

َّْ

‫– هللا ل لَق ه سلْ ِ ف َِ َحرَِيص ذ ر ن ََخ وَ ح َ ُت – َهلرْف ِ ُذ ْ رع ذ ََّي هللا ل لَق لِذ ل‬ ‫ ْ ع ِر ِر مف ِ رَِذ ر ذ س ةرر ف‬،‫ِر مرخ َ نةف ِر ُ َِِّخْف ه ةع ِج رف هَّ ذ ََّي َّ ص ن َيص‬

“E kam parë Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ue sel-lem që qëndronte tek dera e dhomës time –ndërsa abisinasit luanin me heshtë në xhaminë e Pejgamberit – dhe ai më mbulonte me veshjen e tij të sipërme, në mënyrë që të shikoja lojën e tyre, më pas ai qëndronte për mua, derisa të isha unë ajo që largohej”. [Muttefekun alejhi, dhe ky është transmetimi i Buhariut].

22 - Marrja e saj në udhëtim Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ue sel-lem, nëse dëshironte të udhëtonte, hidhte short mes grave të tij; asaj që i binte shorti e merrte me vete. [Muttefekun alejhi].

23 - Vlerësimi i saj në shpenzim Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ue sel-lem ka thënë: ‫ ل َ ذَ ِ ف ِرلَّةْر ِذ نُل‬، ‫ ِ ف ِر ل َّ ةر وِذ نُل هللا‬،‫ ْ رع ِ ر ْ مَْ ل وِذ نُل لَ َت‬،َّ‫وِذ نُل ه س م ذ‬ ‫ ْ رع ِر ل َّ ةر‬،‫ِجرَ َِِْيُ ِهرذ‬ ُ ‫ِهرذ ْ رع ِر ل َّ ةر َ يا‬ “Një dinar të shpenzuar në rrugë të Allahut, një dinar të shpenzuar për të liruar një rob, një dinar i dhënë lëmoshë për të varfërin dhe një dinar që e ke shpenzuar për familjen tënde, atë që e ke shpenzuar për familjen tëndë, ai ka shpërblim më të madh”. [Muslimi]. Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ue sel-lem ka thënë: َ‫ِا – ذ ح ة س َيُ وهَ ر ل َّت ِهرر ْ رع َ رجَ ِر لل ْو‬: ‫بَْ ت ر ِّ ُر ل – ول ضُم هللا وجر ِ يُ ذ َ ة فع‬ “Nëse burri shpenzon për familjen e tij dhe ai shpreson – dmth synon Fytyrën dhe kënaqësinë e Allahut – ajo është lëmoshë për të”. [Muttefekun alejhi].

24 - Mospërhapja e të fshehtave të saja Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ue sel-lem ka thënë: ‫ذ ن ُر َّ ص ْ ذر وْ ل َف َهرِْ ر ْ ع ذ ل َف َ رجَ َ َّ ذُهت ذ َي ه نة ت هللا ْ نْ َ نُِّ ِ ار هَّ ْخ‬ ُ‫لره‬

“Vërtetë prej njerëzve me pozitë më të këqe tek Allahu Ditën e Gjykimit, është edhe burri që shkon tek gruaja e tij (kryen marrdhënie me të), dhe ajo shkon tek burri i saj, pastaj ia përhapën të fshehtat e saja”. [Muslimi].

25 - Respektimi i hobit të saj që nuk përmban gjynah Aishja radijAllahu anhe ka thënë: ‫ ذ ر ن ََّ بََهس ف وِّ ُخ و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف ْ نْ ِ ُ َ نُس ِ نس ِّ نل‬،‫َ ن َف ِ مُخ ه نف‬ ‫س كفر ه نر ذ ن ََّ نَّ ََِ ْوَ و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع‬ ْ ‫ه نف ِ ذ ر ن ََّ ِ ٌيَّ ِذا‬ “Luaja me kukulla tek Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem, ndërsa unë kisha shoqe të cilat luanin me mua. Nëse Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem hynte, ato fshiheshin nga ai, ndërsa ai gëzohej prej tyre dhe ato luanin me mua”. [Buhariu në Edebul Mufrad].

26 - Sjellja e atmosferës së lumtur në shtëpi Aishja radijAllahu anhe ka thënë: ُ‫ ِ ذ نف هللا ل لَق ِ ل را ذَ ُهُ لَِخ ٌَلْ ن‬،ُ‫ ِ ف لج ر ذر ْهْا وِ ذ ني‬،‫ ِ ف وََْ را ه لرا‬،ُ‫ه لره‬ ‫ِ َّ رل هرذ رخ يُ ِ نَ رل‬: ‫ِ َّ رل ِ أِ ل !ِّ رع‬: ،‫ ْ طنَّ ِو ةأِّ رف‬،‫َ َّ م نت هَّ ِ أَيس ِ أِ ل وجيذ‬ ُ ُ‫ ِ ر ِ رطنل اذِف‬،ُ‫ ة س ة َّ ذْ ه لرهُ هَّ لج رر هللا ل لَق ِ رِ ع وجيي‬،‫اذِفُ ُ َ َّ م نت هَّ ِ أَيس ه نع‬ ‫ ِ ر ِ رطنل‬،‫ذ َحذ هللا ول لَق وجيف‬ “Na bërë vizitë Seudaja një ditë, dhe Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem u ul mes meje dhe asaj; njëra këmbë e tij ishte në dhomën time, ndërsa tjetra në dhomën e saj. Unë i përgatita (Seudasë) supë dhe i thashë: ha! Kurse ajo refuzoi, dhe i thashë: do të hashë, ose do ta lyej fytyrën (me supë). Ajo refuzoi, dhe unë mora diçka prej pjatës dhe ia lyva fytyrën. Pejgamberi e ngriti këmbën nga dhoma e saj që të merrte shpagim nga unë, dhe unë mora diçka prej pjatës dhe lyva fytyrën time, ndërsa Pejgamberi qeshi”. [Nesaiu, dhe i vlersuar si hasen nga shejh Albani në es-Sahiha nr. 3131].

27 - Të kushtuarit rëndësi asaj edhe kur është me të përmuajshme Mejmunja radijAllahu anhe ka thënë: ‫اهذكعِف وهَّ َنٌَ ل ِ َت ر سُبم ذ َُ ار و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف ِّ ُخ‬

“Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem kënaqej me gratë e tij mbi izar (mbi rrobë), ndërsa ato ishin me hajd (me të përmuajshme)”. [Buhariu]. Transmetohet se Enesi radijAllahu anhu të ketë thënë: ‫َ ن َف ِ س َِ َ َ ذَس ِ ف ذ لُه نَهُ و ص ذ ُُلِ َهُ و ص ذ مَِّ رَهُ ص ه نيص َهرِخ هُ ضل ْوَ َ ذيَِ ِّ ُر ل‬ ‫ِ أهرهص )) ِوا هَ َ َ َ َح ذع َّْ وذ سأ َر ذ (( ْ نُ ع هللا ِ أر ةق و ذ َّْ و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع‬ ‫وِخ َ َ ذَس ِ ف ه نيَّ ذ مَر ََ وِخ وذ ُُلِ َهَّ ذ مَِّ رَهَّ ِخ و ل رص ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق‬ ََ‫َ ن مُو َ ل هُ افب ِّ كفَ ذ ل ن ر‬ “Nëse një gruaje çifute i vinin të përmuajshmet, çifutët nuk hanin me to, nuk kënaqeshin me to dhe nuk përziheshin me to nëpër shtëpia. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem u pyet për këtë, dhe Allahu i Lartësuar zbriti: “Të pyesin ty (Muhamed) për të përmuajshmet e femrave. Thuaju: Ajo është gjendje e dëmshme”. Kështu që Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem i urdhëroi të hanin bashkë me to, të pinin bashkë me to, të qëndronin me to nëpër shtëpia dhe të bënin çdo gjë, përveç marrdhënieve”. [Muslimi dhe Tirmidhiu, dhe teksti është i Tirmidhiut].

28 - Të lënit kohë të stoliset dhe zbukurohet Transmetohet se Xhabiri ka thënë: ishim me Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ue sel-lem në udhëtim, dhe kur u kthyem, u drejtuam të hynim nëpër shtëpiat tona, dhe tha: ُ‫ ِ ف هللا ل لَق هع ِّ ن‬،‫ِ َُّق ِ ذَْ نُ ْ ع نََْ وه َ نُ لج ن نُ ِ رَُ ل لر‬: ََ‫ذ ل ر ََْ ه ةع ِهي ر‬ ‫ ْ َ ة ُس ه ةع‬،‫َ َ ف ذ َت وْ س ةحْ َ ُ ن ثت‬ “Prisni derisa të hyjmë natën [që gratë të rregullohen], në mënyrë që të krihet e pakrehura, dhe ajo që ka patur burrin në kurbet të heqë qimet e tepërta”. [Nesaiu].

29 - Përhapja e dashurisë mes dy bashkëshortëve dhe rritja e saj përmes fjalëve të mira, dhe përhapjes së selamit Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ue sel-lem ka thënë: ‫ِ ذ ن مص َ س لي ِِ ََُ ؟ ْ حُِ َ ةص ِ ن ر ةََم ْوَ افب ْ رع ِِ مص ِو ال‬ “A t’ju tregoj për diçka, nëse e bëni do të duheni? Përhapeni selamin me jush”. [Muslimi]. Ndërsa për dhuratën, Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ue sel-lem ka thënë: َ‫ْحُِكََ ْ يُِو‬

“Dhuroni mes veti dhe do të duheni”. [Vlersuar si hasen nga shejh Albani në Irwaul ghalil, nr. 1601]. Kjo është e përgjithshme për besimtarët, e si të jetë për bashkëshorten?!

30 - Përpjekja për të qënë i drejtë mes grave Pejgamberin sal-lAllahu alejhi ue sel-lem ka thënë: َّ‫ ر ِّ ُر ل ه‬،‫ ْ رع ْهْذ يَُ هع ذ َ ذَ َهرِْ ُخ‬،‫لَُ س ا َّ ذر وِهْ َ َّ ذُهت ذ َي جُب ََْ را‬ “Kush ka dy gra dhe anon nga njëra prej tyre, do të vijë Ditën e Gjykimit dhe gjysma e trupit të tij do të jetë i anuar”. [Tirmidhiu]. Autor: shejh Ebu Abdurrahman el Mekkij

Familja në Islam

Sistemi Familjar në Islam Këtu do të gjeni: Qëllimet e martesës në Islam Kush e udhëheq institucionin familjar

Përgjegjësia e gruas në familje Islami nuk i ka bërë padrejtësi gruas Gruaja gëzon të njëjtat të drejta civile si edhe burri Të drejtat fetare të gruas muslimane Liria e gruas muslimane në martesë Trashëgimia e gruas në Islam Udhëtimi i gruas në Islam Qëndrimi Islamit në lidhje me zbukurimin e gruas, përzierjen dhe të veçuarit e saj menjë mashkull të huaj Qëndrimi i Islamit në lidhje me punësimin e gruas Dhënia fund jetës bashkëshortore Përse Islami e ka lënë shkurorëzimin vetëm në dorën e burrit

Me Emrin e Allahut, të Gjithëmëshirëshmit, Mëshirëplotit Falënderimi i takon Allahut. Paqja, bekimi dhe begatitë e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen e tij, shokët e tij dhe mbi të gjithë ata që pasojnë rrugën e tij! Universiteti Islamik në Medinen e Ndritshme mori një ftesë bujare nga Këshilli i Lartë i muslimanve të Kenias në Najrobi, për pjesëmarrjen në një simpozium Islam të begatë, inshaAllahu![1] Universiteti u ngrit menjëherë për përgjigjjen e kësaj ftese dhe kërkoi nga unë që të merrja pjesë në këtë simpozium si përfaqësues i tij, me një studim të posaçëm me këtë rast. Unë e pranova kërkesën, pasi që sigurisht se kërkesë si kjo nuk refuzohet, sepse pranimi i kësaj kërkese është kontribut në një nga fushëbetejat e thirjes për te Allahu, e cila është nga synimet kryesore të Universitetit, ku edhe për atë është themeluar. Ja, unë po paraqes këtë studim të thjeshtë e simbolik, të titulluar: “Sistemi Familjar në Islam”.

Lus Allahun e Madhëruar që t’i bëjë veprat tona vetëm për Fytyrën e Tij të Ndershme! Ai është Dhuruesi më Bujar. I mbështetur në Allahun e Madhëruar, them: Thirrja Islame bëhet në kahje të shumta dhe forma të ndryshme. Nga format e kësaj thirrjeje është edhe organizimi i seminareve dhe konferencave në të cilat takohen burrat e mendimit Islam dhe dijetarët-fukahat e muslimanve për zgjedhjen e problemeve të kohës, duke iu kundërvënë dyshimeve të cilat ngrehin pluhur rreth Islamit dhe besimit të muslimanve dhe duke ua qartësuar njerzëve dispozitat e fesë Islame në të gjitha kahjet e jetës, gjëra të cilat kanë nevojë për shqarime (e sa janë të shumta këto gjera) me qëllim që njerëzit të kenë të qartë çështjet e fesë dhe dunjasë së tyre. E të gjitha këto të jenë në frymë të Kuranit dhe Sunetit, që njerëzit të dalin nga errësira në dritë, dhe nuk ka rrugë tjetër për dalje nga errësira e injorancës dhe injoranca, veçse duke kuptuar Kuranin dhe Sunetin, gjë kjo e cila ka qenë edhe detyra e të gjithë Pejgamberëve (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), nga i pari i tyre Nuhu (alejhi selam) e deri tek vula dhe imami i tyre, Muhamedi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Allahu i Madhëruar i drejtohet të Dërguarit të Tij të ndershëm, Muhamedit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), duke ia qartësuar atij dhe pasuesve të tij detyrën e tyre: “O ti Pejgamber! Me të vërtetë që Ne të kemi dërguar ty dëshmues, përgëzues e këshillues. Dhe me Vullnetin e Allahut, thirrës për në Rrugën e Tij dhe pishtar ndriçues. E përgëzoi besimtarëve prej Allahut mirësi të madhe”. [El Ahzab: 4547]. Këto tre ajete të sures el Ahzab qartësuan detyrën e të dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe gjithashtu edhe detyrën e pasuesve të tij. E ajo detyrë është thirrja tek Allahu me Lejën e Tij, me Urdhërin e Tij dhe me dije të sigurtë. Allahu në Kuran thotë: “Thuaj: “Kjo është rruga ime. Unë iu ftoj drejt Allahut me dije të sigurt, unë dhe kushdo që më ndjek mua.” [Jusuf: 108] Të ngarkuarit e Allahut të Dërguarin e Tij me këtë thirrje të përgjithëshme e që është e posaçme për popullin e tij e jo të tjerët, siç ka qenë edhe çështja e thirrjeve të Pejgamberëve para tij, por kjo është për njerëzit në përgjithësi: “Ne nuk të kemi dërguar ty veçse përgëzues dhe këshillues për gjithë njerëzimin, por shumica e njerëzve nuk e dinë.” [Sebe: 28] E ky obligim për të dhe për pasuesit e tij, i konfirmohet atij e pastaj edhe pasuesve të tij, që të jenë dëshmitarë për njerëzit në përgjithësi. Kjo do të thotë se mesazhi Muhamedan është dominues mbi të gjitha fetë. Feja e tij është programi i fundit e që nuk ka mundësi robi të zgjedhë diçka tjetër përveç tij dhe as nuk lejohet kundërshtimi i tij.

Ai është program i plotë Hyjnor, sepse Allahu i Cili e krijoi këtë krijesë të shkëlqyeshme, “njeriun”, nuk mund ta lerë atë në harresë, pa e urdhëruar dhe ndaluar apo drejtuar, apo ta lerë atë ta marrë era e ta flakërojë vend e pa vend; që pastaj të lejojë apo të ndalojë sipas tekeve të veta, të afrojë apo të largojë kë të dojë. Përkundrazi, Ai ia programoi jetën atij si dhe marrëdhëniet e ndryshme dhe dërgoi të dërguar për këtë qëllim të posaçëm, u zbriti atyre Librat e Tij dhe u dërgoi atyre vulën e të Dërguarve të tij, Muhamedin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), pas të cilit nuk ka të dërguar tjetër. Edhe libri i Tij i fundit është Kurani, pas të cilit nuk ka libër tjetër qiellor. Sqarim për këtë është Kurani, shpjegimi i të cilit gjendet në sunetin e pastër. Allahu i Madhëruar thotë: “…ndërsa edhe ty (O Muhamed) të kemi zbritur përkujtuesin me këshilla, që ti t’u shpjegosh njerëzve qartë atë që u është zbritur atyre.” [Nahl: 44] Me të gjitha këto, Islami ka sistemuar marrëdhëniet mes robit dhe Zotit të tij, Krijuesit të tij, në mënyrë që të bëhet rob vetëm i Atij, ta adhurojë vetëm Atë e askënd tjetër. Që ta adhurojë Atë me adhurime të përcaktuara e konform dispozitave të Sheriatit Islam. Këtë gjë e ka sistemuar Kurani në mënyrë të përsosur, në vija të përgjithshme dhe të hollësishme, dhe atë e ka sqaruar Suneti i pastër edhe më shumë duke ia shtuar atij qartësinë, me gjithë degëzimet dhe gradët e tyre të shumta. I Dërguari ynë (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) thotë: “Besimi është gjashtëdhjetë e disa gradë. Më e larta e tyre është fjala “La ilahe il lAllah”, dhe më e vogla është largimi i pengesës nga rruga. Edhe turpi është degë nga degët e besimit.”[2] E këto degë të gjitha janë adhurime dhe bindje, pavarësisht nga dallimi dhe diferenca mes tyre. Të gjitha adhurimet duhet të jenë të caktuara nga legjimiteti i Allahut të Madhëruar. Të merren direkt nga Libri i Allahut dhe nga Suneti i të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Bindja dhe sjellja e robit duhet të jetë pikërisht mbi këtë rrugë në të gjitha adhurimet, marrëdhëniet dhe të gjitha veprimet e tij, gjë e cila është pikërisht ajo që kemi për qëllim me lidhjen mes robit dhe Zotit të tij. E ajo është “adhurimi i pastër”, e verteta e të cilit është që Zoti ta gjejë robin e Tij aty ku e ka urdhëruar dhe të mos e gjejë atë aty nga e ka ndaluar. E nëse ndonjëherë rrëshqet dhe e kundërshton Urdhërin e Allahut, ai shpejton në pendim dhe kthehet në të mirën, që të pastrojë gjurmët e kundërshtimit të Allahut dhe bërjes mëkat ndaj Tij, me pendim dhe përgjërim, pasiqë pendimi e fshin atë që është bërë para tij: “Dhe që të gjithë ju lutni Allahun që t’ju falë të gjithëve, o besimtarë, që të mund të jeni të fituar.” [En Nur: 31] Shkurtimisht, kështu e ka sistemuar Islami lidhjen mes robit dhe Zotit e Krijuesit të tij. E po kështu siç ka sistemuar këtë lidhje, në mënyrën që përmendem, Islami i ka dhënë një rëndësi të veçantë edhe sistemit familjar.

Islami ka nxitur në formimin e institucionit familjar me legjitimitetin e martesës, duke kurajuar për të dhe duke qartësuar se martesa është qetësim për të dy palët, prehje, qetësim trupëror, qetësim shpirtëror dhe zgjatje e jetës në tokë deri në momentin e fundit. Të dëgjojmë tani disa ajete kuranore në këtë kuptim, ku Allahu i Madhëruar i nxit robët e Tij për martesë duke u thënë: “…atëherë zgjidhni gra të tjera për martesë, dy ose tri ose edhe katër”. [Nisa: 3] “Dhe nga Treguesit e Tij është se Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë) në mesin tuaj, që ju të mund të gjeni prehje tek ato dhe Ai vendosi mes jush dhëmbshuri e mëshirë. Vërtet që në të ka tregues të qartë për popullin që e vret mendjen.” [Er Rum: 21] “Ato janë Libas (mbështellje, mbështetje, vend prehje -Sakan- d.m.th., ju ndjeni kënaqësi të jetoni bashkë, ndjeni qetësim e kënaqësi në bashkëjetesën tuaj. Tefsir AtTabari) për ju, ashtu siç jeni edhe ju Libas për ato.” [Bekare: 187] “Gratë tuaja janë burim i vazhdimësisë suaj, kështu që afrojuni këtij burimi kur dhe si të doni dhe dërgoni (vepra të mira, lutjuni Allahut t’ju dhurojë juve pasardhës të përkushtuar) para jush për veten tuaj. Dhe kini frikë Allahun dhe dijeni se do ta takoni Atë (në Botën e Përtejme). Dhe përgëzoi besimtarët.” [Bekare: 223] Kështu flet Kurani për institucionin familjar në ajete të shumta dhe në forma të ndryshme siç e vërejtëm, ashtu siç do të shohim përsëri në Suren Nisa, e cila do të na qartësojë se të dyja palët e këtij institucioni janë krijuar nga i njëjti trup, kështu që nuk ka privilegjim të njërës palë mbi shoqen e saj për nga origjina e krijimit apo nga prejardhja, megjithëse kjo vërehet në çështjet e jashtme dhe elemente të tjera apo cilësi të fituara. Në lidhje me këtë, Allahu i Madhëruar thotë: “O njerëz! Jini të bindur (dhe mbushni detyrimet) ndaj Zotit tuaj, i Cili ju krijoi ju prej një veteje (Ademit) dhe nga ajo Ai krijoi palën (bashkëshorten) e saj, dhe nga ata të dy Ai krijoi burra dhe gra të shumtë.” [Nisa: 1] Kështu nxit Islami për formimin e familjes, që ajo të jetë jetëgjatë dhe lumturi për të dy anët.

Qëllimet e martesës në Islam Legjitimiteti Islam është legjitimitet i urtësisë i cili ka qëllimet dhe synimet e tij.

Nga Emrat e Allahut të Lartëmadhëruar është edhe emri “Më i Urti”, për këtë jemi të obliguar të besojmë se Allahu është Më i Urti në legjitimitetin e Tij ashtu siç është edhe Më i Urti në krijimin dhe veprën e Tij. Prej këtu, legjitimiteti i martesës përmban në vetvete shumë gjëra prej të cilave janë edhe këto në vijim:

a) Ulja e shikimit nga të dyja palët: Islami, në Kuranin e tij dhe në sunetin e Pejgamberit të ndershëm (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ka treguar kujdes të veçantë për këtë çështje. Allahu i Madhëruar, duke urdhëruar burrat dhe gratë së bashku për uljen e shikimeve, thotë: “Thuaju besimtarëve që të ulin shikimin (nga të vështruarit e gjërave të ndaluara) dhe t’i ruajnë vendet e trupit (nga shikimi, veprimet e paligjshme imorale). Kjo është më e pastër për ta. Vërtet që Allahu është i Mirënjohur për çfarë veprojnë ata. Thuaju edhe besimtareve të ulin shikimin (nga të vështruarit e gjërave të ndaluara) dhe t’i mbrojnë vendet e trupit të tyre.” [En Nur: 30-31] Sigurisht që nënvlerësimi i çështjes së uljes së shikimeve shpie në prishjen e moralit, siç po e shohim në shumë qytete dhe kryeqytete tona, me keqardhje të madhe.

b) Ruajtja e vendeve të turpshme: Ajetet që përmendëm më sipër trajtuan pikërisht këtë gjë, ruajten e vendeve të turpshme me urdhërin për ulje të shikimeve, se ndoshta e dyta është rezultat i të parës. Ulja e shikimeve rezulton në ruajtjen e vendeve të turpshme në shumicën e rasteve, sepse atij që i mundësohet mbikqyrja e Allahut, atëherë ulja e shikimit nga të ndaluarat duke pasur frikën e Allahut dhe duke pasur turp nga Ai, do të shpjerë detyrimisht në ruajtjen e vendeve të turpëshme nga ajo që Allahu ka ndaluar dhe në mosrënien në gjynahe. Është përcjellë nga i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) fjala e tij: “Sytë bëjnë zina dhe zinaja e tyre është të shikuarit (e haramit). Edhe veshët bëjnë zina dhe zinaja e tyre është të dëgjuarit (e haramit)…” derisa tha: “Ndërsa organi gjenital e vërteton ose e përgjënjeshtron këtë…”[3]

c) Mundësimi i shtimit të pasardhësve: Padyshim që kjo është lënda e parë në ndërtimin e shoqërisë dhe shkak i shumimit të pasuesve të vulës së të dërguarve (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) . Këtë gjë e qartëson edhe më shumë hadithi të cilin e transmeton Buhariu në “Sahihin” e tij, nga Abdullah ibën Mesudi, ku i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i drejtohet rinisë muslimane me këtë metodë të butë duke i drejtuar në atë që është e dobishme dhe shpëtimtare, duke thenë: “O ju të rinj! kush ka

mundësi nga ju, le të martohet, sepse ajo të largon më shumë nga shikimet (e ndaluara) dhe të ruan më shumë vendet e turpshme, e kush nuk ka mundësi (për martesë), le të agjërojë, sepse ky është mburojë për të.”[4] Ndërsa Bejhakiu transmeton nga hadithi i Ebi Umames, se i Dërguari i Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Martohuni, sepse unë do të krenohem me numrin tuaj para popujve të tjerë!”[5] Dhe përmendëm pak më parë disa nga kuptimet që mund të llogariten prej qëllimeve të martesës, si qetësimi, shlodhja, qetësimi shpirtëror, etj. Ndërsa ata të cilët mendojnë se qëllimi i martesës është arritja e kënaqësisë epshore në çfarëdo mënyre, dhe se pas kësaj nuk fshihet asnjë qëllim tjetër, ky është një përfytyrim dhe supozim i gabuar i cili ka shkaktuar dërgimin drejt shkatërrimit të shumë të rinjëve dhe të rënies së tyre në moral (të prishur) e në ultësira, gjë e cila e ka bërë jetën e shumë prej tyre, në shumë vende, të ngjashme me jetën e shtazëve, të cilat nuk janë të ngarkuara me obligime, madje këta janë më të humbur se ato.

Kush e udhëheq institucionin familjar Islami nuk e ka lënë në neglizhencë udhëheqjen e këtij institucioni, kryetarin e tij apo se kush ka privilegj në përgjegjësinë për të. Ajo që del në pah nga të studiuarit e Islamit është se këto të drejta dhe veçori i janë ngarkuar të dyja palëve dhe detyrat e secilës palë janë të caktuara me hollësi. Secili prej bashkëshortëve është i ngarkuar me detyra të posaçme dhe është përgjegjës për to: Burri është veçuar me disa gjëra të posaçme në të cilat gruaja nuk e shoqëron atë në to dhe as që mundet t’i bëj ballë atyre dhe as t’i manaxhojë ato. Po kështu edhe gruaja është veçuar me disa gjëra të posaçme të cilat burri nuk mundet dhe as nuk i shkon për shtat që t’i kryejë ato. Kështu që të ndërhyrit e njërës palë në punët që nuk i përkasin, çon në prishjen dhe shkapërderdhjen e këtij institucioni dhe shkaktimin e turbullirave. Të dëgjojmë disa nga ajetet kuranore të cilat sistemojnë jetën familjare dhe përcaktojnë përgjegjësitë e secilit prej bashkëshortëve. Ato i japin burrit të drejtën e udhëheqjes dhe drejtimit. Allahu i Madhëruar thotë: “Burrat janë mbrojtësit dhe mbajtësit e grave, sepse Allahu e ka krijuar njërën palë prej tyre të shquhet mbi tjetrën, e edhe sepse ata shpenzojnë (për t’i mbajtur ato) nga mjetet e tyre të

jetesës. Kështu, gratë e drejta janë të bindura me çiltërsi (ndaj Allahut dhe ndaj burrave të tyre) dhe në mungesë të bashkëshortëve të tyre, ruajnë çfarë Allahu i ka urdhëruar ato të ruajnë (dëlirësinë, ndershmërinë dhe pasurinë e bashkëshortëve të tyre etj).” (Nisa: 34) Në ajet shihet qartë se udhëheqja e këtij institucioni dhe mbrojtja e tij i është ngarkuar burrit. Por ajeti nuk e ka harruar edhe sqarimin e shkakut të kësaj gjëje, por thotë: “sepse Allahu e ka krijuar njërën palë prej tyre të shquhet mbi tjetrën, e edhe sepse ata shpenzojnë (për t’i mbajtur ato) nga mjetet e tyre të jetesës.” Përveç kësaj, nuk ka kundërshtim se për drejtimin dhe manaxhimin e çdo institucioni apo ndërmarrjeje, nuk caktohet veçse kuadri i përshtatshëm dhe i aftë për drejtimin e saj. Ai person i cili ka përvojë, fuqi për të drejtuar, durim në punë dhe eksperiencë në manaxhimin e saj. Po kështu edhe institucioni familjar i cili është nga institucionet më të rëndësishme dhe më delikate, pasi që me rregullimin e tij rregullohet shoqëria dhe me prishjen e tij prishet edhe ajo. Kjo sepse ky institucion i siguron shoqërisë individë të cilët janë gurët e ndërtesës shoqërore dhe sigurisht që ndërtesa i përfiton cilësitë e saj nga lënda me të cilën është ndërtuar. E për këto të gjitha, Islami e ngarkoi burrin me këtë përgjegjësi, e cila është amanet shumë i rëndë, sepse ai është më i përshtatshëm për të dhe më i fortë në kryerjen e saj, gjë të cilën një grua e drejtë nuk do ta mohonte kurrë. Profesor Muhamed el Gazali, në librin “Të drejtat e njeriut në Islam”, thotë: “Përderisa burri është larg të përmuajshmeve (d.m.th. nuk ekzistojnë fare tek ai), e as shtatzania apo lindja, ai është më i fortë që të ballafaqohet me vështërsi të ndryshme dhe me peripecitë e punëve të ndryshme, apo që të sillet nëpër tokë në kërkim të rizkut. Të gjitha këto janë më të përshtatshme për të dhe për këtë shkak Islami e ka ngarkuar atë që të shpenzojë për gruan e tij apo edhe për të afërmit e tij nga femrat e varfëra.” Kjo që ka thënë profesor El Gazali është diçka me rendësi dhe e logjikshme në zgjedhjen e burrit për këtë detyrë dhe obligim shumë të rëndësishëm. Me meditim do të gjejmë shumë arsye të tjera në lidhje me këtë pikë, por ne po mjaftohemi me këto që përmendëm për arsye të kursimit të kohës.

Përgjegjësia e gruas në familje

Përderisa është burri ai i cili është ngarkuar me manaxhimin e jashtëm ekonomik të familjes, siç e sqaruam më sipër, në anën tjetër është gruaja ajo e cila është përgjegjëse për manaxhimin e brendshëm të familjes; që ruan shtëpinë e burrit të saj në mungesë dhe në prezencë të tij, ruan pasurinë e tij, fëmijët e tij. Po kështu ajo kryen edhe punët e tjera të shtëpisë. Për gjithë këtë, gruaja gëzon respekt dhe vend të lartë te të gjithë pjesëtarët e familjes, përderisa ajo e ka ruajtur përgjegjësinë e saj të brendshme, megjithëse nuk e ka kaluar këtë cak për të bërë ato punë që i përkasin burrit dhe të cilat janë të rënda dhe jashtë natyrës së saj.

Islami nuk i ka bërë padrejtësi gruas Dëgjojmë zëra të shumtë të urryer të cilët thërrasin se Islami i ka rrënuar të drejtat e gruas, i ka bërë padrejtësi asaj, nuk i ka dhënë liri të plotë dhe nuk ka barazuar mes saj dhe burrit, e shumë shprehje të tilla të përkthyera nga ato që shkruajnë armiqtë e Islamit kundër Islamit. Në realitet, thënësit e këtyre hipotezave janë një prej dy burrave: Njëri prej tyre është një injorant i madh i cili ka dëgjuar njerëzit duke thënë këtë shprehje dhe ka pasuar atë saqë është bërë edhe mik i tyre, madje edhe tellall i tyre që përciell idetë e tyre, dhe sigurisht që nuk posedon dije që të bazohet tek ajo për atë që thotë, por vetëm bërtet e bën tellallin, flet atë që nuk e di. Ndërsa me këtë janë mashtruar shumë nga njerëzit të cilët nuk kanë njohuri Islame aspak, e sidomos disa gra të cilat kanë marrë kulturë jo Islame apo disa injorante të cilat pasojnë verbërisht pa udhëzime. Ky lloj i njerzëve humbin, e i humbin edhe të tjerët se ai në vete është injorant, por në të njëjtën kohë injoron se është injorant, ashtu siç thotë edhe poeti: Nëse ti injoron se je injorant, atëherë kjo është injorancë mbi injorancë! Ndërsa i dyti është një intrigant i cili mundohet me përgatitë kurthe për Islamin dhe muslimanët, i cili dëshiron t’ua prishë atyre fenë dhe moralin e tyre, duke hyrë nga rrënimi i familjes, i ndikuar nga armiqtë e Islamit dhe zbatues i hartimeve të tyre në luftimin e Islamit.

Si ky edhe ai i pari janë ata të cilët e ngrenë këtë zë të urryer në çdo vend duke u munduar të mashtrojnë, dhe prej atyre janë ndikuar shumë nga muslimanët injorantë duke menduar se kjo thirrje është në dobi të tyre, kështu që zërave të tyre iu bashkuan edhe zëra të tjerë. E me këtë gjë, ajo grua muslimane e ndikuar nga ato thirrje bëhet e padrejtë ndaj fesë dhe Islamit të saj duke e akuzuar atë se ai ka bërë padrejtësi asaj. Dhe kush? Ai Islam i cili e ngriti atë në vendin më të lartë, veç sikur ta dinte e ta perceptonte këtë, por ku është perceptimi te gratë tona, me përjashtim të atyre që dëshiron Allahu, dhe te Allahu ankohemi e Atij i kërkojmë ndihmë! Andaj për çdo grua muslimane të kulturuar duhet që të mësojë fenë e saj dhe të njohë vendin dhe nderin që Islami i ka dhënë asaj, jo të pasojë çdo lloj tellalli mendjelehtë. E në të njejtën kohë duhet që ajo të shikojë edhe ligjet e të huajve si ato Franceze dhe të tjera, që të mësojë qëndrimet e atyre ligjeve ndaj gruas. Pastaj të mësojë se si ka qenë pozita e gruas para Islamit, kur ajo konsiderohej prej gjërave të ulëta, të pavlera dhe pa asnjë lloj respekti e vendi. Dhe ka për të gjetur se atë nuk e ka ngritur dhe nderuar veçse Islami.

Gruaja gëzon të njëjtat të drejta civile si edhe burri Gruaja muslimane gëzon liri të plotë në të drejtat civile dhe shoqërore. Në këto të drejta, ajo është njësoj si edhe burri. Gruaja muslimane ka drejtë të blejë, të shesë, të dhurojë dhe të pranojë dhurata, të marrë apo të japë borxh dhe të veprojë si të dojë me pasurinë e saj. Ajo gëzon të gjitha të drejtat ekonomike që gëzon edhe burri. Të drejtat fetare të gruas muslimane Gruas muslimane i janë bërë legjitime të gjitha adhurimet sikurse edhe burrit. Ajo falet, agjëron, jep zekat nga pasuria e saj, shkon në haxh dhe shpërblehet për adhurimet dhe bindjet e saj ndaj Allahut, ashtu siç shpërblehet edhe burri, pa pasur dallim shpërblimi i saj nga ai i burrit. Përveç se Islami ia ka lehtësuar gruas disa adhurime duke marrë parasysh gjendjet e saj të ndryshueshme, siç i lejon asaj p.sh.: mosfaljen e namazit kur është me të përmuajshmet dhe as nuk e obligon kompesimin e tij pasi ajo të pastrohet, ngase kjo gjë ka vështirësi dhe mundime.

Allahu i Madhëruar thotë: “…dhe nuk ka vënë mbi ju ndonjë mundim në fe.” [Haxh: 78] Gjithashto ajo lirohet nga agjërimi në ato ditë që gjendet me të përmuajshmet, porse i plotëson ato sepse në to nuk gjenë vështërsi, ndryshe nga namazi. Po kështu edhe për gratë lehone janë të njëjtat rregulla.

Liria e gruas muslimane në martesë Islami i ka dhënë gruas liri të plotë në martesë. Është ajo e cila e zgjedh vetë martesën me një burrë të mirë para se ta obligojë atë përgjegjësi i saj në atë që ai zgjedh. Madje atij nuk i lejohet ta martojë atë vetëm se me lejën e saj të qartë duke u shprehur, nëse eshte e vejë, për atë se ajo i ka provuar burrat dhe nuk ka turp të thotë po apo jo. Ndërsa për beqaren e virgjër mjafton si leje nga ajo heshtja e saj kur të pyetet, porse pa tjetër duhet të pyetet. Edhe nëse babai i saj e marton atë kur ajo është e vogël, d.m.th. para rritjes (kohës së pjekjes seksuale), ajo ka të drejtë zgjedhjen kur të rritet; ta pranojë apo ta refuzojë atë martesë. Ky është ligji i Islamit në martesë, sa që i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) thotë: “Nuk martohet e veja derisa të merret urdhër nga ajo dhe nuk martohet e virgjëra derisa të kërkohet leje nga ajo, dhe leja e saj është heshtja e saj.”[6] E transmeton Buhariu nga hadithi i Ebu Hurejrës.

Trashëgimia e gruas në Islam Thirrësat e barazisë ndërmjet burrit dhe gruas janë përqendruar shumë në këtë pikë dhe kanë mundur që me anë të saj t’i humbin shumë nga muslimanet e pavëmendshme, duke ua zbukuruar atyre se Islami i privilegjon burrat mbi gratë duke ju dhënë nga trashëgimia më shumë se sa grave, duke i dhënë një burri sa dy grave!!! Në përgjigje të kësaj hipoteze ka disa variante:

Është e vërtetë se Islami i jep burrit sa hisja e dy grave, por ky dallim në trashëgimi nuk tregon se burri ka privilegj mbi gruan në çdo gjë tjetër, siç do ta shohim në vazhdim me Lejen e Allahut. Pikë së pari, këtu nuk ka ndonjë ulje të gruas, porse kjo është një ndarje e drejtë. Qartësimi i kësaj është në atë që kemi përmedur më herët se Islami e obligon burrin për furnizimin e familjes, e cila përbëhet nga gruaja dhe fëmijët, madje edhe nga të gjithë ata nevojtarë prej të afërmve të tij, ndërsa gruan nuk e ka obliguar që të shpenzoj as për veten e saj dhe as shpenzimet për burrin e vet, edhe nëse ajo është më e pasur se burri i saj. Ndërsa para martesës, gruaja i ka shpenzimet nga familja e saj. Atëherë, a është e drejtë që gruas për të cilën shpenzon burri, t’i jepet njësoj (në trashëgimi) sikur atij i cili shpenzon për të??!! Besoj se gruaja muslimane e drejtë do të shpejtojë në përgjigje për këtë pyetje para burrave duke thënë: Kjo nuk do të ishte kurrë e drejtë! Por e drejta është ajo që ka vendosur Islami i cili i ka dhënë secilit të drejtën e vet, dhe lavdëruar qoftë vetëm Allahu!

Udhëtimi i gruas në Islam Pika e dytë në të cilën mbështeten thirrësat për lirinë e gruas dhe barazinë e saj me burrin, është problemi i udhëtimit të gruas. Ata thonë: Islami nuk i lejon asaj të udhëtojë ashtu siç ia lejon burrit, madje as udhëtimin për kryerjen e obligimit të Haxhit. Përse kështu?! Çudia me këta lloj njerëzish është se shumë herë ata e përmbysin realitetin e gjërave me qëllim që të nxjerrin njerëzit gabimtarë, duke e konsideruar përçmimin nder dhe nderin përçmim, ashtu si kanë bërë edhe në këtë pikë. Dhe për të ardhur keq, gruaja muslimane injorante dëgjon lloj-lloj tellalli për shkak të injorancës së saj në çështjet e fesë së saj, duke iu përgjigjur edhe ndjenjave të veta disa herë. Në të vërtetë Islami nuk e ka ndaluar gruan nga të udhëtuarit në vende të lejuara, por ai e ka kushtëzuar udhëtimin e saj me një kusht të vetëm, e ky kusht në realitetitin e tij është nderim për të dhe mbrojtje e nderit të saj, po sikur ta dinin!

Islami ka vënë kusht që gjatë udhëtimit gruaja të jetë e shoqëruar nga një i afërm i saj, nga ata me të cilët asaj i ndalohet martesa përjetësisht, si babai apo vëllai i saj, pasi që këta janë të gatshëm të flijojnë veten për mbrojtjen e saj, për të ruajtur nderin e saj, që mos t’i afrohen ujqit asaj veçse mbi kufomat e tyre. Gjithashtu ata janë në shërbimin e saj gjatë udhëtimit në momentet kur ajo ka nevojë për shërbim. A thua kushtëzimi i Islamit për gruan gjatë udhëtimit me këtë kusht llogaritet si nënçmim për gruan apo nderim për të?! Vërtet që kjo është një prej katastrofave të mëdha!! Kështu që gruaja muslimane duhet ta perceptojë mirë përgjigjejen për këtë dilemë! Ndërsa udhëtimin në esencën e tij, Islami nuk e ndalon. Gruaja mund të udhëtojë për në Haxh, për tregti, për të vizituar familjen dhe farefisin e saj, për kërkimin e dijes, e për qëllime tjera, përderisa kushti është prezent, i cili është prezenca e burrit apo dikujt që është nga gjaku i saj dhe që ndalohet martesa me të. Ky është vendimi Islam për udhëtimin e gruas, o ju muslimanë, siç thotë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Nuk i lejohet asaj gruaje e cila beson në Allahun dhe ditën e Gjykimit, që të udhëtojë sa distanca e një dite (ecje), vetëm nëse ka me vete një burrë mahram (burrin e vet ose një të afërm me të cilin i ndalohet martesa).”[7] Ky hadith është përcjellë me shprehje dhe rrugë transmetimi të ndryshme, por të gjitha argumentojnë se Islami kushtëzon në udhëtimin e gruas prezencën e burrit të saj ose të një personi me të cilin asaj i ndalohet martesa përgjithmonë. E kjo konsiderohet respekt dhe nder për gruan muslimane, sikur ajo ta dinte, dhe Allahu është Ai i Cili jep sukses.

Qëndrimi Islamit në lidhje me zbukurimin e gruas,përzierjen dhe të veçuarit e saj me një mashkull të huaj

Qëndrimi i Islamit kundrejt këtyre injorancave është i qartë. Ai është qëndrim i natyrshëm dhe i logjikshëm, madje i pranuar edhe tek shijet e natyrshme. Islami i kundërshton rrepësisht këto injoranca e posaçërisht injorancën e të vetmuarit, për të cilën i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nuk vetmohet një burrë me një grua vetem se shejtani është i treti i tyre.”[8] “Të mos vetmohet askush me një grua, vetëm se të shoqëruar me një mahram.”[9] Kështu thoshte i dërguari i Islamit, o ju muslimanë! Ndërsa për ndalesën nga të zbukuruarit (në sy të të huajve), Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe qëndroni në shtëpitë tuaja dhe mos e shfaqni veten siç bënin në kohën e xhahilisë (periudha e injorancës para Islamit).” [El Ahzab: 33] Dhe thotë duke iu drejtuar të Dërguarit dhe të dashurit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “O Pejgamber! Thuaju bashkëshorteve të tua dhe bijave të tua edhe bashkëshorteve të besimtarëve të lëshojnë vellon (mbulesën) e tyre mbi gjithë trupin e tyre. Kjo do të ishte më e mirë që ato të mund të dallohen (si gra të ndershme) që të mos i shqetësojë (e ngacmojë) askush. Dhe Allahu është gjithnjë Falës i Madh, gjithnjë Mëshirëplotë.” [El Ahzab: 59] Kështu e urdhëron Islami gruan muslimane duke filluar nga nënat e besimtarëve të pastërat e deri në ditët tona, e do të vazhdoj deri kur Allahu të shkatërrojë tokën dhe çka ka në të. Ai e urdhëron atë për dlirësi, druajtje (të jetë e turpshme) dhe mos përzierje, pasi që turpi (droja) është prej degëve të imanit. Dhe e ndalon atë nga këto ultësira me një ndalim të rreptë, pasi që ato janë rrugë të fesadit (prishjes) së moralit, me të cilat nëse preken shoqëritë, atëherë humbin dhe shkojnë. Një poet e ka thënë të vërtetën në fjalën e tij: “Popujt qëndrojnë aq sa qëndron morali i tyre, e nëse ai shkon, kjo është edhe shkuarja e tyre!”

Qëndrimi i Islamit në lidhje me punësimin e gruas

Ne nuk themi, siç mund të mendohet, se gruaja nuk duhet të dalë nga shtëpia për t’u ballafaquar me punën. Kurrësesi, por gruaja muslimane punon dhe ka variante të shumta pune. Thënja se Islami e ndalon gruan nga të punuarit është njollosje për Islamin dhe emrin e tij, gjithashtu edhe fjala se vendet e punës së saj janë të pakta nuk është fjalë e mirëanalizuar. Gruaja muslimane është e lirë që të ballafaqohet me punën e saj duke mos qenë në vende ku ka burra, apo të përziehet a të vetmohet me ta. Gruaja mundet të jetë mësuese, drejtoreshë apo të punojë në zyrat e shkollave për femra. Ajo mundet të punojë gjithashtu si doktoreshë, infermjere, zyrtare apo çdo punë që i përshtatet në spitalet e posaçme për gra, si dhe punë të tjera që i përshtaten natyrës së saj. Ndërsa ajo grua e cila del nga shtëpia e saj, me qëllim kërkimi pune, e zbukuruar me zbukurimet e saj dhe e parfumosur në gjendje të urryer e duke u përdredhur sikur po reklamon veten e saj kur kalon mes burrave, sigurisht që qëndrimi i Islamit për të është të ngjasuarit e saj me prostitutën, ashtu siç është vërtetuar nga Tirmidhiu në hadithin e Ebu Musa el Eshariut, se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nëse gruaja parfymoset dhe kalon pranë burrave, ajo është kështu e kështu! D.m.th: prostitutë.”[10] Tirmidhiu thotë: Ky është hadith i saktë. Hadith të ngjashëm me këtë ka transmetuar edhe Ebu Daudi nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu). Ajo që duket nga shprehja: “prostitutë”, është se ajo është fjalë e Ebu Musa el Eshariut si sqarim nga ai për fjalën “kështu e kështu”, e Allahu e din më së miri. Shembulli i gruas është sikur shembulli i një njeriu i cili ka përgatitur një llojë ushqimi të shijshëm me mundime të shumta, pastaj e merr me vete në qosh të rrugës afër një moçali dhe ia heq mbulesën. Pastaj atij i vërsulen insektet nga çdo vend nga aroma e tij. Mizat sillen rrotull enës dhe disa prej tyre bjenë në të, ndërsa njerëzit e vështrojnë atë ushqim me pështirësi dhe fytyra të vrenjtura. Ndërsa në mbrëmje ai ushqim bëhet darka e qenëve, pasi atë e kanë mbuluar insektet. Kështu është shembulli i atyre që shëtisin të zbukuruara nëpër rrugë, kështu që le ta pastrojë veten e saj muslimania dhe të ruajë nderin dhe virtytin e saj nga kjo ultësi, dhe të veshë mbulesën e drojtjes në trupin e saj, ashtu si e ka urdhëruar Zoti i saj. Kjo është më e mirë për të tek Allahu si dhe në mesin e shoqërisë. Pas gjithë kësaj, Islami dëshiron që të ruajë familjen muslimane, sepse rregullimi i saj është rregullimi i të gjithë shoqërisë, ashtu siç është edhe prishja e saj prishje e masës së gjerë.

Islami është kujdesur me një kujdesje të veçantë për këtë kuptim e që nuk mungon kjo kujdesje as gjatë kohës së kryerjes së disa adhurimeve që janë të përbashkëta mes burrave dhe grave, në një vend të përbashkët si namazi i të xhumasë dhe i dy bajrameve, edhe këtu Islami e ka programuar si të kryhen edhe këto grumbullime gjatë adhurimeve. I Dërguari me Udhëzimin e drejtë (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), duke i rregulluar safat (rreshtat) për namaz, ka thënë: “Rreshti më i mirë për burra është ai i pari dhe më i keqi ai i fundit, ndërsa për gratë rreshti më i keqi është ai i pari.”[11] Dhe nga njohja e tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për atë që ndikon gruaja e parfumosur në gjokset e burrave, ai ka urdhëruar duke thënë: “Nëse gruaja del për në xhami, të lahet nga parfymi ashtu siç lahet nga xhunubllaku”.[12] Them: Hadithi i fundit dhe ai para këtij llogariten nga shembujt më të fortë për parandalimin e së keqes, siç e vëren këtë, Allahu na mundësoftë të mirën!

Dhënia fund jetës bashkëshortore Jeta bashkëshortore merr fund me njërën nga këto dy ndarje: 01. Ndarje me vdekjen e njërit prej tyre, shpejtimin apo vonimin e së cilës nuk e zotëron asnjëri nga bashkëshortët, e për këtë nuk do të thellohemi më shumë në këtë pikë. 02. Ndarje me shkurorëzim, e kjo është tema e jonë: Shkurorzimi në Islam llogaritet si rrugëdalje nga ajo që ndodh mes dy bashkëshortëve nga përçarjet, problemet e që është pika e fundit në zgjidhjen e problemeve bashkëshortore. Zgjidhja e problemeve bashkëshortore fillon dhe kalon nëpër këto faza: a) Këshilla. Ajo këshillë e cila përmban këshillim, mësim dhe sqarim gruas se cilat janë obligimet e saj kundrejt burrit të saj, ashtu si dhe sqarimi i obligimeve të burrit kundrejt gruas së tij. Këtu duhet theksuar mirë qartësimi i pasojave që rrjedhin nga kundërshtimi i burrit si dhe nga mosruajtja e të drejtave të tij. b) Largimi nga shtrati. Një largim që i shkakton asaj të ndjehet e vetmuar dhe e pashoqëruar, e që aludon në pendim dhe kthyerje në respekt dhe kryerje të detyrave të saj.

c) Rrahja, por me kusht që të jetë rrahje edukimi dhe frikësimi e jo rrahje hakmarrjeje, me plagosje të lëkurës apo thyrje të eshtrave. d) Mbledhja për pajtim dhe diskutim në të cilën merr pjesë një nga familja e saj dhe një nga familja e tij. E nëse pas gjithë kësaj që kaloi nuk ka mundësi me u zgjidh ky problem, dhe secilit prej tyre i është ngushtuar jeta bashkëshortore, në këtë rast vjen shkurorëzimi duke i dhënë fund kësaj jete bashkëshortore e cila është shëndrruar në ferr pasi që duhej të ishte lumturi, mëshirë, qetësim dhe rehati. Këto faza që i bëjnë pritë shkurorëzimit, apo që ndoshta e ndalin atë, i ka qartësuar sureja en Nisa në dy ajetet në vijim, ku Allahu i Madhëruar thotë: “Burrat janë mbrojtësit dhe mbajtësit e grave, sepse Allahu e ka krijuar njërën palë prej tyre të shquhet mbi tjetrën, e edhe sepse ata shpenzojnë (për t’i mbajtur ato) nga mjetet e tyre të jetesës. Kështu, gratë e drejta janë të bindura me çiltërsi (ndaj Allahut dhe ndaj burrave të tyre) dhe në mungesë të bashkëshortëve të tyre, ruajnë çfarë Allahu i ka urdhëruar ato të ruajnë (dëlirësinë, ndershmërinë dhe pasurinë e bashkëshortëve të tyre etj). Sa për ato gra për të cilat ju shihni sjellje të dobët, në fillim i qortoni, (pastaj) mos pranoni të flini me to, (dhe më në fund) i rrihni ato (lehtë nëse kjo ndikon tek ato), por në qoftë se ato kthehen përsëri te bindja, atëherë mos kërkoni kundër tyre mjete (përçmuese e mërzitëse). Vërtet Allahu është kurdoherë më i Larti, më i Madhi. Në qoftë se keni frikë se prishen marrëdhëniet mes atyre dyve (burrit e gruas), caktoni dy gjykatës, një nga familja e tij dhe një nga familja e saj. Në qoftë se ata të dy dëshirojnë pajtimin, Allahu do të bëjë të mundur pajtimin e tyre. Vërtet Allahu është kurdoherë i Gjithëdituri, gjithnjë në Dijeni të plotë.” [en Nisa: 3435].

Përse Islami e ka lënë shkurorëziminvetëm në dorën e burrit Nga ajo që kaloi më parë na u bë e qartë se legjitimiteti i shkurorzimit kishte vend të rendësishëm, nëse vërtetohet se kjo është shërimi i fundit për zgjedhje të problemeve bashkëshortore. Por ka mbetur në këtë pikë edhe një pyetje e cila ka peshën e vetë nëse përgjigjja e saj kuptohet ashtu si duhet. Ajo pyetje është: Përse Islami e ka lënë shkurorëzimin vetëm në dorën e burrit??

Në fakt gruaja ka diçka në dorë, gjë e cila as nuk përmendet dhe bëhet fjalë për “El Hul’u”, i cili është një ndarje ku bashkohet edhe gjyqi dhe nuk veçohet vetëm gruaja në të, siç është e ditur. Kështu, në përgjigje të kësaj pyetje thuhet: Përderisa ishte burri ai i cili pagoi prikën (mehrin) dhe të gjitha shpenzimet e tjera në jetën bashkëshortore, po kështu edhe shkurorëzimi është lënë në dorën e tij, pasi që ai nuk do të kursejë në ruajtjen e jetës bashkëshortore e që për formimin e saj ka shpenzuar, por do të jetë më i kujdesëshëm që formimi i kësaj baze familjare të vazhdojë të gëzojë qetësi dhe lumturi sa të ketë mundësi për këtë. E sikur shkurorëzimi të ishte në dorën e gruas, do të shihnim gjëra si në vijim: Shohim një burrë të ndërtojë pastaj e plotëson me orendi e kujdeset për rezultatet e pritura nga kjo shoqëri-shoqatë, pastaj shohim që gruaja, e cila është e mangët në logjikë dhe mendim, e shkatërron atë organizatë dhe i shkapërdis orenditë e saj për arsye nga më të kotat. Përse? Sepse nuk ka shpenzuar kur është formuar ajo organizatë, e ndoshta edhe ka pas dëshirë të largohet nga ajo që të provojë të tjera. Jam i bindur se gruaja muslimane e drejtë në gjykim më beson mua para se të më besojë vetë burri, pasi që gjendja aktuale dhe gjestet e disa grave argumentojnë atë që folëm më herët, në kohën kur gruaja nuk e ka në dorë shkurorëzimin. E Allahu e di më së miri. Dhe në mbyllje, o ju vëllezër muslimanë! Të përfaqësojmë Islamin tonë me veprat tona, aq sa të kemi mundësi për këtë dhe jo vetëm me fjalë, sepse Islami është fe e punës dhe praktikës dhe musliman është ai i cili i nënshtrohet me përkushtim urdhërave të Zotit të tij, Krijuesit të tij, duke i zbatuar ligjet e Tij. Qëllimi i mirë, nijeti i sinqertë, vepra e mirë dhe mundimi i praktikimit të ligjit të Allahut, këto parime janë objekt i shikimit të Allahut robin e tij, siç ka thënë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Allahu nuk vështron në fizionomitë tuaja e as në pasuritë tuaja, por vështron në zemrat tuaja dhe në veprat tuaja.”[13] O Vëllezër! Ju keni rastin të punoni për fenë dhe Islamin tuaj, pasi që ligji i vendit tuaj ua lejon juve të jeni shërbëtorë të fesë suaj me të gjithë lirinë. Ju duhet ta kuptoni se kjo liri është mirësi nga Allahu për juve, andaj ju porosis që ta shfrytëzoni këtë me punë serioze për përhapjen e mësimeve të islamit tuaj. E Allahu pa dyshim se do të jetë me ju, nëse jeni të sinqertë në punët tuaja, sepse Allahu i Madhëruar është me ata të cilët punojnë dhe janë të sinqertë. Atyre u jep sukses dhe i udhëzon në të Drejtën. ______________________________________________

-

[1] Vërejtje: Nxjerrja e haditheve të përmendura në libër nuk janë nga puna e autorit (Rahimullah).

-

[2] Trans. Muslimi (35), nga hadithi i Ebu Hurejres.

-

[3] Trans. Buhariu (6612) dhe Muslimi (2657), nga hadithi i Ebu Hurejrës.

-

[4] Trans. Buhariu (5065) dhe Muslimi (1400), nga hadithi i Ibën Mesudit.

-

[5] Trans. El Bejhakiu në Suneni el Kubra (vëll.VII, f. 78), nga hadithi i Ebu Humam, e ka vërtetuar Albani në “Sahih el Xhami” (2941).

-

[6] Trans. Buhariu (5136) dhe Muslimi (1419), nga hadithi i Ebu Hurejrës.

-

[7] Trans. Buhariu (1088) dhe Muslimi (1339), nga hadithi i Ebu Hurejrës.

-

[8] Trans. Tirmidhiu (2165), nga hadithi i Umerit. Shejh Albani (Rahimullah) e ka konsideruar të saktë në “Sahih el Xhami” (2546).

-

[9] Trans. Buhariu (5233) dhe Muslimi (1341), nga hadithi i Ibën Abasit.

-

[10] Trans. Ebu Davudi (4173), Tirmidhiu (2786), Nesai (5126) nga hadithi i Ebu Musa el Eshari. Shejh el Albani (Rahimullah) e ka konsideruar të saktë në “Sahih el Xhami” (323).

-

[11] Trans. Muslimi (440), nga hadithi i Ebi Hurejres.

-

[12] Trans. Nesai (5127), nga hadithi i Ebi Hurejres. Shejh Albani e ka konsideruar të saktë në “Sahih el Xhami” (503).

-

[13] Trans. Muslimi (2563), nga hadithi i Ebi Hurejres.

MEHRI I GRUAS PER MARTESE

Mehri (Dhurata e kurorës) Feja islame i ka kushtuar rëndësi përkujdesjes ndaj gruas dhe respektimit të saj duke i dhënë të drejtën e posedimit të pasurisë. Në periudhën e injorancës paraislame gruas i janë mohuar të drejtat dhe kujdestari i saj ka zotëruar gjithë pasurinë e saj duke mos i dhënë mundësi që të posedojë pasuri dhe të menaxhajë pasurinë e saj. Feja islame e ka çliruar gruan nga kjo padrejtësi duke e obliguar mehrin mbi burrin dhe duke e bërë atë të drejtë të gruas dhe jo të babait të saj. Asnjëri prej të afërmëve të saj nuk ka të drejtë të marrë diçka nga pasuria e saj përveç me lejen dhe pëlqimin e saj. Allahu i Madhëruar thotë në Kuran: “Jepuani grave dhuratën e kurorës së tyre (mehrin) më të mirë. Në qoftë se ato me dëshirën e tyre ju dhurojnë diçka nga pasuria e tyre, atëherë hajeni atë pasi ajo është e mirë dhe e lejuar për ju.”[1] Dhënia e mehrit për gratë është obligim që nuk mund të kompensohet. Nëse ato i dhurojnë burrit diçka nga mehri i tyre pasi e kanë zotëruar atë pa detyrim jo nga turpi ose mashtrim, atëherë ai mund ta marrë atë dhe kjo nuk konsiderohet mëkat. Nëse gruaja i dhuron burrit diçka prej pasurisë së saj nga turpi, frika ose mashtrimi, atëherë ajo nuk lejohet të merret. Allahu i Madhëruar thotë në Kuran: “Në qoftë se dëshironi të merrni një grua në vend të një gruaje tjetër dhe njërës prej tyre i keni dhuruar më përpara një shumë të madhe, mos merrni prej saj asgjë. A do t’ia merrni atë pa të drejtë dhe në mënyrë mizore? Si mund t’ia merrni atë kur ju keni qënë të bashkuar me njëri-tjetrin (në një shtrat) dhe ato kanë marrë prej jush një premtim të fortë?”[2] Mehri është i obliguar t’i jepet gruas nga burri për ta kënaqur atë pasi burri konsiderohet përgjegjës për gruan e tij.

Allahu i Lartësuar thotë në Kuran: “Burrat janë përgjegjës për gratë sepse Allahu i ka preferuar disa mbi disa të tjerë dhe sepse ata kanë shpenzuar nga pasuritë e tyre.”[3] Përveç kësaj, mehri është mjet për forcimin e lidhjes martesore dhe për realizimin e dashurisë dhe mëshirës në mes të bashkëshortëve.

Vlera e mehrit Juriprudenca islame nuk ka përcaktuar kufinj minimalë ose maksimalë për vlerën e mehrit. Njerëzit ndryshojnë në aspektin e pasurisë dhe varfërisë dhe secili vend ka traditat dhe zakonet e tij. Vlera e mehrit është lënë e lirë për t’u përcaktuar nga secili sipas mundësisë së tij, gjëndjes financiare dhe traditave të familjes. Të gjitha argumentet tregojnë se kushti i vetëm i mehrit është që ai të jetë diçka me vlerë pa marrë parasysh nëse është në sasi të vogël apo të madhe. Lejohet që mehri të jetë një unazë hekuri, një enë e vogël me hurma, mësimi i Kuranit, etj. nëse të dy palët bien dakord për këtë. 01. Amir Bin Rebia tregon se një grua nga fisi Benu Fezare është martuar dhe mehri ka qënë një palë sandale. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka pyetur: “A ke qënë dakord që të marrësh për mehr një palë sandale?” Gruaja tha: “Po”. Atëherë Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e lejoi këtë martesë.”[4] Transmetuar nga Ahmedi, Ibn Maxheh dhe Tirmidhiu i cili e konsideron hadithin të saktë. 02. Sehl Bin Sa’di tregon se një grua ka shkuar tek Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) dhe i ka thënë: “O i Dërguari i Allahut, unë ta dhuroj ty veten time.” Ajo qëndroi gjatë duke pritur përgjigjen dhe pastaj një burrë tha: “O i Dërguari i Allahut, a mund të martohem unë me të nëse ti nuk e do për vete?” Profeti (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) e pyeti: “A ke ndonjë pasuri për t’i dhënë asaj për mehr?” Ai tha: “Nuk kam asgjë tjetër përveç këtij izari.” * Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Nëse ia dhuron asaj këtë mbulojë nuk do të mbetet ty asgjë për t’u mbuluar prandaj gjej diçka tjetër.” Burri tha: “Nuk gjej asgjë për t’i dhënë.” Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “Kërko të gjesh qoftë edhe një unazë prej hekuri.” Burri kërkoi por nuk gjeti asgjë. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e pyeti: “A ke mësuar përmendësh ndonjë pjesë nga Kurani?” Burri i tregoi atij suret që dinte dhe pastaj Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) tha: “U martoj juve me çfarë ti ke mësuar nga Kurani.”[5] Transmetuar nga Bukhariu dhe Muslimi.

Në disa transmetime të tjera të sakta thuhet: “Mësoi asaj çfarë ti di nga Kurani.”[6] Sipas transmetimit të Ebu Hurejres burri ka ditur rreth njëzet ajete kuranore.[7] 03. Enesi tregon se Ebu Talha kërkoi të fejohet me Ummu Sulejmin dhe ajo i tha: “Një burrë si ti nuk mund të refuzohet por ti je jobesimtar dhe unë jam muslimane. Mua nuk më lejohet që të martohem me ty. Nëse bëhesh musliman, atëherë ky është mehri im dhe nuk do të kërkoj gjë tjetër.” Me të vërtetë ajo u martua me të dhe Islami i tij ishte mehri i saj.”[8] Këto hadithe argumentojnë lejimin e mehrit në vlerë të vogël si edhe lejimin e konsiderimit të diçkaje të dobishme për mehr. Mësimi i Kuranit dhe pranimi i Islamit janë gjëra të dobishme. Hanefijtë e kanë vlerësuar mehrin minimal dhjetë derhem, ndërsa Malikijtë e kanë vlerësuar atë tre derhem. Këto vlerësime nuk bazohen në ndonjë argument të qëndrueshëm prandaj nuk mund të merren për bazë. Hafidhi ka thënë: “Janë transmetuar disa hadithe që flasin për vlerën minimale të mehrit por asnjeri prej tyre nuk është i saktë.” Ibn Kajjimi i ka analizuar hadithet e sipërpërmendura duke thënë: “Ummu Sulejm ka zgjedhur që të përfitojë nga Islami i Ebu Talhas dhe ia ka dhuruar veten atij nëse përqafon Islamin. Ajo ka parapëlqyer këtë në vend të pasurisë që mund t’i jepte burri për mehr. Mehri është legjitimuar si e drejtë e gruas që ajo të përfitojë prej tij. Nëse gruaja preferon për mehr diturinë, besimin, të mësuarit e Kuranit ose pranimin e Islamit nga burrit, atëherë ky konsiderohet mehri më i dobishëm dhe më i preferuar. Në këtë rast nuk mund të themi se akti i martesës është bërë pa mehr. Ku bazohet gjykimi për vlerësimin e mehrit me tre apo dhjetë derhem duke përdorur analogjinë e vlefshmërisë së mehrit sipas rasteve të përmendura në argumentet e mësipërme? Gruaja në këtë rast nuk i ngjason gruas e cila ia ka dhuruar veten e saj Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) sepse kjo gjë është lejuar vetëm për Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe jo për besimtarët. Gruaja në rastin e dytë ia dhuron veten Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) pa pasur nevojën e miratimit të kujdestarit dhe pa kërkuar vlerën e mehrit. Ndërsa për njerëzit e tjerë martesa duhet të plotësohet me pëlqimin e kujdestarit dhe me pranimin e mehrit. Nëse mehri nuk është diçka materiale kjo do të thotë se gruaja e ka kompensuar atë me diçka të dobishme dhe nuk ia ka dhuruar veten burrit pa asnjë shpërblim. Allahu (Xheleshanuhu) e ka specifikuar vetëm për Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) që gruaja t’ia dhurojë veten atij pa kërkuar mehr. ” Këto hadithe nuk përputhen me thëniet e disa dijetarëve si Ebu Hanifja dhe Ahmedi sipas një transmetimi, se mehri duhet të jetë vetëm në vlerë materiale dhe nuk lejohet që të jetë diçka e dobishme si p.sh. dituria, mësimi i Kuranit, etj.

Mendimi i Malikut se mehri minimal është tre derhem dhe mendimi i Ebu Hanifes se mehri minimal është dhjetë derhem nuk bazohen në argumente të qëndrueshme. Në lidhje me mehrin ka edhe disa mendime të tjera që devijojnë nga e vërteta dhe nuk bazohen në asnjë argument nga Kurani, Tradita Profetike, mendimi unanim i dijetarëve islamë, analogjia apo thënia e ndonjë shoku të Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Pretendimi i disave se hadithet e përmendura më sipër janë të specifikuara vetëm për Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), të anulluara ose banorët e Medines nuk kanë vepruar sipas tyre është pretendim i pabazuar në ndonjë argument dhe si i tillë nuk merret në konsideratë. Transmetohet se njëri ndër banorët më të njohur të Medines, Sejid Bin Musejebi e ka martuar vajzën e tij duke e përcaktuar mehrin vetëm dy derhem dhe askush nuk e ka kundërshtuar këtë. Përkundrazi kjo gjë është konsideruar shprehje e virtyteve të tij të larta. Abdurrahman Bin Aufi është martuar duke dhënë për mehr vetëm pesë derhem dhe Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka miratuar këtë martesë. Askush tjetër përveç Allahut (Xheleshanuhu) nuk ka të drejtë të përcaktojë kufinjtë e vlerës së mehrit.” Përsa i përket vlerës maksimale të mehrit mund të themi se ai nuk është i kufizuar. Omeri (radijAll-llahu anhu), duke folur në minber e ka ndaluar që mehri të jetë në vlerë më të madhe se 400 derhem. Pasi ka zbritur nga minberi një grua nga fisi Kurejsh e ka kundërshtuar duke i thënë: “A nuk e ke dëgjuar fjalën e Allahut të Madhëruar: ‫ُلَ َْهَ َْْهاَّنف ْواْ ْ َذة ا َصف‬ ُ ‫ََن ْط‬ “Dhe njërës prej tyre i keni dhuruar më përpara një shumë të madhe” [9] Atëherë Omeri (radijAll-llahu anhu) tha: “O Zot më fal, ka njerëz që janë më të ditur se Omeri.” Pastaj u ngjit përsëri në minber dhe tha: “Më parë ua ndalova që vlera e mehrit të më e lartë se 400 derhem. Tani po u them se kush dëshiron mund të japë sa të dëshirojë nga pasuria e tij.”[10] Transmetuar nga Said Bin Mensuri dhe Ebu Ja’la sipas një vargu të mirë transmetimi. Abdullah Bin Mus’abi tregon se Omeri (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Mos u jepni grave mehr më të lartë se 40 ons [11] argjend. Kush jep më shumë, do ta kaloj shtesën në arkën e shtetit.” Një grua i tha: “Nuk ke të drejtë ta bësh këtë.” Omeri (radijAll-llahu anhu) e pyeti: “Përse?” Gruaja i tha: “Sepse Allahu i Madhëruar ka thënë: “Dhe njërës prej tyre i keni dhuruar më përpara një shumë të madhe” [12]

Atëherë Omeri (radijAll-llahu anhu) tha: “Kjo grua thotë të vërtetën ndërsa unë gabova.”[13]

Mospreferimi i teprimit në rritjen e vlerës së mehrit Feja islame i ka kushtuar rëndësi që t’i japë mundësinë për t’u martuar dhe për të shijuar kënaqësitë bashkëshortore një numri sa më të madh burrash dhe grash. Ky qëllim mund të realizohet vetëm me anë të lehtësimit të mjeteve të martesës në mënyrë të tillë që kjo të mundësohet edhe për të varfërit të cilët nuk kanë mundësi të japin shumë pasuri. Meqënëse të varfërit përbëjnë shumicën, Islami nuk e pëlqen rritjen e vlerës së mehrit në mënyrë të tepruar. Ai na mëson se sa më i vogël të jetë mehri aq më e bekuar dhe e lumtur do të jetë martesa. Aishja (radijAll-llahu anhu) tregon se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Martesa më e bekuar është ajo që që ka më pak shpenzime.”[14] Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “Lumturia e gruas konsiston në vlerën e vogël të mehrit, lehtësimin e martesës dhe në moralin e saj të mirë. Fatkeqësia e saj konsiston në vlerën e madhe të mehrit, vështirësimin e martesës dhe në moralin e saj të keq.”[15] Shumë njerëz i neglizhojnë këto mësime të larta dhe ndjekin zakonet e vjetra të periudhës paraislame për rritjen e vlerës së mehrit në mënyrë të tepruar. Ata nuk pranojnë të martojnë vajzat e tyre nëse burri nuk është i aftë të paguajë një vlerë të madhe pasurie për mehr. Kjo gjë ia vështirëson martesën burrit dhe e kthen gruan në një plaçkë që shitet dhe blihet. Shumë të rinj ankohen për këtë gjë sepse ajo ka shkaktuar shfaqjen e krizës së martesës e cila i dëmton burrat dhe gratë në mënyrë të barabartë. Nga ana tjetër, kjo ka shkaktuar shfaqjen e degjenerimit dhe degradimit moral pasi e ndaluara është bërë më e lehtë për t’u arritur sesa e lejuara.

Përshpejtimi i pagimit të mehrit dhe shtyrja e tij

Lejohet përshpejtimi i pagimit të mehrit dhe shtyrja e tij ose përshpejtimi i pagimit të një pjese të mehrit dhe shtyrja e pagimit të pjesës së mbetur sipas traditave dhe zakoneve të njerëzve. Preferohet përshpejtimi i pagimit të një pjese të mehrit duke u bazuar në hadithin e transmetuar nga Ibn Abbasi (radijAll-llahu anhu) i cili tregon se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka ndaluar Aliun (radijAll-llahu anhu) që të kryejë marrëdhënie intime me Fatimen derisa t’i japë asaj një pjesë të mehrit. Aliu ka thënë: “Nuk posedoj asgjë për t’i dhënë asaj.” Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka pyetur: “Ku e ke mburojën tënde?” Atëherë Aliu i dha asaj mburojën e tij.”[16] Transmetuar nga Ebu Daudi, Nesaiu dhe Hakimi i cili e konsideron hadithin të saktë. Ebu Daudi dhe Ibn Maxheh transmetojnë se Aishja (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Më ka urdhëruar Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) që ta lejoj një grua të kryejë marrëdhënie intime me burrin e saj para se ai t’i japë asaj diçka nga mehri.”[17] Ky hadith tregon se lejohet që bashkëshortët të kryejnë marrëdhënie intime para se burri t’i japë diçka nga mehri gruas. Ndërsa hadithi i transmetuar nga Ibn Abbasi (radijAll-llahu anhu) tregon se ndalimi i kryerjes së marrëdhënieve intime para se burri t’i japë gruas diçka nga mehri është i preferuar. Euzaiu ka thënë: “Muslimanët e parë e kanë preferuar moskryerjen e marrëdhënieve intime në mes bashkëshortëve para dhënies së një pjese të mehrit.” Zuhriu ka thënë: “Tradita Profetike na mëson se bashkëshortët nuk duhet të kryejnë marrëdhënie intime para se burri t’i japë gruas diçka nga mehri ose ndonjë rrobë. Kështu kanë vepruar dhe muslimanët e parë.” Burri ka të drejtë të kryejë marrëdhënie me gruan e tij dhe ajo duhet t’i dorëzohet atij dhe të mos e refuzojë edhe nëse nuk i ka dhënë ende mehrin e përshpejtuar për të cilin kanë rënë dakort edhe pse ky mehr është haku (e drejtë) i, e saj. Ibn Hazmi ka thënë: “Kur dikush martohet, pa marrë parasysh nëse e ka përcaktuar shumën që do t’i japë gruas ose jo, ai ka të drejtë të kryejë marrëdhënie intime me gruan e tij me ose pa dëshirën e saj. Burri është i obliguar që t’i japë më vonë gruas vlerën e mehrit me ose pa dëshirën e tij. Mosdhënia e një pjese të mehrit nuk është shkak për ndalimin e marrëdhënieve bashkëshortore.Burrit i jepet e drejta që të kryej marrëdhënie me të edhe para dhënies së mehrit, ndërsa gruas i jepet e drejta të përfitojë mehrin prej burrit të saj sipas mehrit që ai ka (i gjendet). Nëse nuk e kanë përcaktuar vlerën e mehrit, atëherë ai duhet t’i japë gruas vlerën e mehrit mesatar ose një vlerë tjetër më të vogël apo më të madhe nëse bien dakord për këtë.” Ebu Hanifja ka thënë: “Burri ka të drejtë të kryejë marrëdhënie intime me gruan e tij me ose pa dëshirën e saj nëse ata kanë rënë dakord për shtyrjen e dhënies së

mehrit sepse ajo vetë ka rënë dakort për shtytjen e mehrit dhe kjo nuk e rrëzon të drejtën e tij (burrit). Nëse ata kanë rënë dakord për parapagimin e mehrit ose të një pjese të tij, atëherë burrit i lejohet të kryejë marrëdhënie intime me gruan e tij derisa t’i japë asaj vlerën e mehrit për të cilën ata kanë rënë dakord. Gruaja ka të drejtë të refuzojë kryerjen e marrëdhënieve intime derisa burri të parapaguajë vlerën e mehrit për të cilën ata kanë rënë dakord.” Ibn Mundhiri ka thënë: “Të gjithë dijetarët që dimë kanë rënë dakord se gruaja ka të drejtë të refuzojë kryerjen e marrëdhënieve intime derisa burri t’i japë asaj mehrin.” Autori i librit “El- Muhal-la” e ka debatuar (diskutuar) këtë mendim (mendimin e Ibn Mundhirit) dhe ka thënë: “Të gjithë dijetarët islamë janë dakord se me lidhjen e aktit të martesës ajo bëhet bashkëshortja e tij. Gruaja konsiderohet e lejuar për burrin dhe burri konsiderohet i lejuar për gruan. Ata që mendojnë se gruaja ka të drejtë të refuzojë kryerjen e marrëdhënieve intime derisa burri t’i japë asaj mehrin ose një pjesë të tij kanë ndarë burrin nga gruaja e tij pa pasur ndonjë argument nga Kurani ose Tradita Profetike për këtë.” E vërteta është ajo që kemi thënë më sipër se burrit nuk i mohohet e drejta e tij dhe gruas e drejta e saj e mehrit. Burri ka të drejtë të kryejë marrëdhënie intime me gruan e tij me ose pa dëshirën e saj dhe ai është i obliguar t’i japë asaj nga pasuria që ka vlerën e mehrit me ose pa dëshirën e tij. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka konfirmuar vërtetësinë e thënies: “Secilit jepi të drejtën e tij.”[18]

Kur obligohet dhënia e mehrit të caktuar plotësisht Mehri i caktuar duhet të jepet i plotë në rastet e mëposhtme: 01 - Kur ndodh kryerja e marrëdhënieve intime duke u bazuar në fjalën e Allahut të Madhëruar: “Në qoftë se dëshironi të merrni një grua në vend të një gruaje tjetër dhe njërës prej tyre i keni dhuruar më përpara një shumë të madhe, mos merrni prej saj asgjë. A do t’ia merrni atë pa të drejtë dhe në mënyrë mizore? Si mund t’ia merrni atë kur ju keni qënë të bashkuar me njëri-tjetrin (në një shtrat) dhe ato kanë marrë prej jush një premtim të fortë?”[19]

02 - Kur njëri prej bashkëshortëve vdes para kryerjes së marrëdhënieve intime.Ky është mendimi unanim i gjithë dijetarëve. 03 - Ebu Hanifja mendon se në qoftë se bashkëshortët qëndrojnë vetëm, atëherë gruaja ka të drejtën e mehrit të plotë. Kjo është e vlefshme për rastin kur burri dhe gruaja qëndrojnë në një vend vetëm dhe janë të sigurtë se nuk i sheh kush dhe nuk ka asnjë pengesë ligjore për kryerjen e marrëdhënieve intime si p.sh. njëri prej tyre të jetë duke plotësuar një agjërim të detyrueshëm ose gruaja të jetë me menstruacione. E njëjta gjë vlen edhe në rastin kur ata rrinë vetëm dhe nuk ka asnjë pengesë fizike ose natyrore për kryerjen e marrëdhënieve intime si p.sh. njëri prej tyre të mos jetë i aftë për kryerjen e marrëdhënieve intime për shkak të ndonjë sëmundjeje ose me ta ndodhet një person i tretë. Ebu Hanifja e argumenton mendimin e tij me transmetimin e Ebu Ubejdes nga Zaide Bin Ebu Eufa i cili thotë: “Katër prijësit e parë të udhëzuar e të drejtë të muslimanëve kanë gjykuar se kur mbyllet dera dhe ulen perdet atëherë obligohet dhënia e mehrit.”[20] Vekiu transmeton se Nafi Bin Xhubejri ka thënë: “Shokët e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) kanë thënë se kur ulen perdet dhe mbyllet dera atëherë obligohet dhënia e mehrit.” Sepse ajo e ka plotësuar detyrimin e saj duke ia dorëzuar veten e saj bashkëshortit dhe për rrjedhojë asaj i takon mehri. Shafiu, Maliku dhe Daudi e kanë kundërshtuar këtë mendim duke thënë: “Mehri i plotë duhet të jepet vetëm kur bashkëshortët kryejnë marrëdhënie intime.[21] Kur bashkëshortët qëndrojnë në një vend vetëm, atëherë obligohet dhënia e gjysmës së mehrit duke u bazuar në fjalën e Allahut të Lartësuar: “Nëse i divorconi ato para kryerjes së marrëdhënieve intime, dhe më parë u keni caktuar atyre një dhuratë martese (mehr) të caktuar, atëherë duhet t’u jepni atyre gjysmën e asaj që keni caktuar.”[22] Obligohet dhënia e gjysmës së mehrit kur divorci ndodh para se burri ta prekë gruan me të cilën nënkuptohet kryerja e marrëdhënieve intime. Në rastin e të ndenjurit të bashkëshortëve vetëm nuk ndodh prekja dhe si rrjedhim, nuk obligohet dhënia e mehrit të plotë. Shurejhu ka thënë: “Nuk kam dëgjuar që Allahu të ketë përmendur në Kuran derë ose perde. Nëse burri pretendon se ai nuk e ka prekur gruan, atëherë ai duhet të japë vetëm gjysmen e mehrit.” Said Bin Mensuri transmeton se Ibn Abbasi ka thënë në lidhje me një burrë që ka ndenjur vetëm me gruan e tij dhe më pas e ka divorcuar atë duke pretenduar se nuk e ka prekur: “Ai duhet të japë gjysmën e mehrit.”[23] Abdurrezaku transmeton se Ibn Abbasi ka thënë: “Mehri i plotë obligohet vetëm kur burri kryen marrëdhënie intime me gruan.”

Obligimi i dhënies së mehrit të përcaktuar në një martesë të parregullt pas kryerjes së marrëdhënieve intime Në qoftë se një burrë martohet me një grua, kryejnë marrëdhënie intime së bashku dhe më vonë rezulton se akti i martesës nuk ka qënë i rregullt për ndonjë arsye, atëherë obligohet që burri t’i japë gruas mehrin e caktuar plotësisht. Ebu Daudi transmeton se Basra Bin Ekthemi është martuar me një grua të pamartuar më parë dhe pasi ka kryer marrëdhënie me të ka rezultuar se ajo është shtatzënë nga një burrë tjetër. Kur i ka treguar Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për këtë, ai ka thënë: “Gruas i jepet mehri i plotë sepse ke kryer marrëdhënie me të. Fëmija i saj do të jetë skllavi yt dhe kur ajo të lindë, fshikullojeni me kamxhik.”[24] Ky hadith tregon se obligohet dhënia e mehrit të plotë në një martesë të parregullt nëse bashkëshortët kryejnë marrëdhënie intime. Nga ana tjetër, ky hadith argumenton pavlefshmërinë dhe prishjen e martesës me një grua shtatzënë nga marrëdhëniet jashtë kurore.

Martesa pa përmendjen e mehrit Martesa pa përmendjen e mehrit është e vlefshme sipas mendimit të shumicës së dijetarëve duke u bazuar në fjalën e Allahut të Lartësuar: “Nuk është mëkat për ju nëse i divorconi gratë para kryerjes së marrëdhënieve intime me to dhe para se t’u caktoni atyre vlerën e mehrit.”[25] Ky ajet do të thotë se nuk është mëkat ndarja e gruas para kryerjes së marrëdhënieve intime dhe para caktimit të mehrit. Nëse dikush martohet pa e caktuar mehrin duke e kushtëzuar mosdhënien e tij, atëherë martesa nuk është e vlefshme. Ky është mendimi i Malikijve dhe Ibn Hazmit i cili ka thënë: “Nëse burri kushtëzon mosdhënien e mehrit, atëherë martesa është e parregullt duke u bazuar në fjalën e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem):

“Çdo kusht që nuk është përmendur në librin e Allahut (Xheleshanuhu) është i pavlefshëm.”[26] Kushtëzimi i mosdhënies së mehrit nuk është i përmendur në librin e Allahut, prandaj ai është i pavlefshëm. Përkundrazi, Allahu (Xheleshanuhu) përmend në librin e Tij atë çka e hedh poshtë këtë kusht. Ai thotë në Kuran: “Jepuani grave dhuratën e kurorës së tyre (mehrin) më të mirë.”[27] Pra është e qartë që ai është një kusht i pavlefshëm dhe martesa e përmendur më sipër (me vënien kusht mos dhënien e mehrit) nuk është lidhur veçse duke e konsideruar të saktë atë çka në të vërtetë është e gabuar .Përfundimisht kjo martesë nuk është e saktë. Hanefijtë mendojnë se martesa është e rregullt sepse mehri sipas tyre nuk është prej kushteve dhe bazave të aktit të martesës.

Obligimi i dhënies së mehrit mesatar pas kryerjes së marrëdhënieve intime ose vdekjes së burrit para kryerjes së marrëdhënieve intime Nëse burri kryen marrëdhënie intime me gruan ose vdes para kryerjes së marrëdhënieve intime, atëherë gruaja ka të drejtën e mehrit mesatar dhe trashëgimisë. Ebu Daudi transmeton se Abdullah Bin Mes’udi ka thënë në lidhje me këtë çështje: “Po them mendimin tim në lidhje me këtë çështje, nëse është i saktë, ai është prej Allahut (Xheleshanuhu) dhe nëse nuk është i saktë, ai është prej meje. Në këtë rast gruaja ka të drejtën e mehrit që u jepet grave të tjera të ngjashme me të pa i shtuar apo hequr diçka. Gruaja duhet të respektojë periudhën e pritjes dhe ajo ka të drejtë në trashëgimi.” Makil Bin Jesari është ngritur dhe ka thënë: “Vërtetoj se ke gjykuar sipas gjykimit të Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në rastin e Berva Bint Vashik.”[28] Të këtij mendimi janë edhe Ebu Hanifja, Ahmedi, Daudi dhe Shafiu sipas thënies së tij më të saktë.

Mehri mesatar Mehri mesatar është mehri të cilin e meriton gruaja dhe i cili u jepet grave të ngjashme me të gjatë kohës së lidhjes së aktit të martesës në moshë, bukuri, pasuri, zgjuarsi, besim, virgjëri, ka qenë e martuar më parë, vendi dhe gjithçka që është shkak për ndryshimin e sasisë së mehrit. Kjo ngjashmëri merret parasysh në kohën dhe vendin e nënshkrimit të aktit. Ngjashmëria merret në konsideratë edhe në aspektin e të pasurit fëmijë apo jo sepse vlera e mehrit të një gruaje ndryshon në varësi të këtyre cilësive. Gruaja duhet të krahasohet me gratë e afërta me të nga ana e babait si motra, halla dhe vajzat e xhaxhallarëve. Ndërsa Ahmedi ka thënë: “Gruaja mund të krahasohet me gratë e afërta me të si nga ana e babait ashtu dhe nga ana e nënës.” Nëse gruaja nuk ka ndonjë grua të afërt nga ana e babait që mund të krahasohet me të për të caktuar vlerën e mehrit, atëherë gruaja mund të krahasohet me një grua jo të afërt familja e së cilës i ngjason familjes së saj. Martesa e vajzës që nuk e ka arritur moshën madhore me një vlerë mehri më të vogël se mesatarja Shafiu, Daudi, Ibn Hazmi dhe dy shokët e Ebu Hanifes mendojnë se babait nuk i lejohet që ta martojë vajzën e tij që nuk e ka arritur moshën madhore me një vlerë mehri më të vogël se mesatarja. Vajza nuk është e detyruar ta pranojë gjykimin e babait sepse mehri mesatar është e drejtë e saj dhe babai nuk ka të drejtë të ndërhyjë në pasurinë e saj. Ebu Hanifja ka thënë: “Nëse babai e marton vajzën e tij që nuk e ka arritur moshën madhore me një vlerë mehri më të vogël se mesatarja, kjo është e lejuar. Kjo gjë lejohet kur martesa bëhet vetëm nga babai ose gjyshi i vajzës.”

Përgjysmimi i mehrit Burri është i obliguar t’i japë gjysmën e vlerës së mehrit gruas të cilën e divorcon para kryerjes së marrëdhënieve intime nëse ata e kanë caktuar vlerën e mehrit para martesës. Allahu i Lartësuar thotë:

“Nëse i divorconi ato para kryerjes së marrëdhënieve intime, dhe më parë u keni caktuar atyre një dhuratë martese (mehr) të caktuar, atëherë duhet t’u jepni atyre gjysmën e asaj që keni caktuar përveç nëse ato ju falin ose ju fal ai në dorën e të cilit është lidhja e kurorës. Me të vërtetë falja është më afër devotshmërisë. Mos e harroni bamirësinë ndërmjet jush. Vërtet Allahu shikon çfarë veproni.”[29]

Domosdoshmëria e kompensimit të mehrit Nëse burri e divorcon gruan para kryerjes së marrëdhënieve intime dhe ata nuk e kanë përcaktuar vlerën e mehrit në kohën e nënshkrimit të aktit, atëherë ai duhet t’i japë gruas një vlerë kompensimi të mehrit. Ky është njëri prej llojeve të lirimit me mirësi për të cilin Allahu i Lartësuar flet në ajetin e mëposhtëm: ‫سُبِف‬ ‫ف ِْ َوف َِ َْ َن ار َف‬ ‫س َرذ ِف‬ ‫س َف‬ َ ْ ْ ‫ُخ‬ ْ ‫وخ ِْم َه‬ ْ َ‫َِ َمه‬ “Ose mbajini ato me dashamirësi ose lirojini me mirësi.”[30] Të gjithë dijetarët islamë janë të mendimit se gruas së cilës nuk i është caktuar mehri më përpara dhe që ndahet para kryerjes së marrëdhënieve intime, nuk i jepet gjë tjetër përveç kompensimit. Vlera e kompensimit ndryshon në varësi të pasurisë së burrit. Ai nuk ka kufinj të caktuar duke u bazuar në fjalën e Allahut të Madhëruar: “Nuk është mëkat për ju nëse i divorconi gratë para kryerjes së marrëdhënieve intime me to dhe para se t’u caktoni atyre vlerën e mehrit, por kompensoni ato; i pasuri sipas mundësisë së tij dhe i varfëri sipas mundësisë së tij. Kompensimi me dashamirësi është obligim për besimtarët e devotshëm.”[31]

Anullimi i mehrit Burri nuk është i obliguar t’i japë gruas mehrin kur ndarja ndodh nga ana e gruas para kryerjes së marrëdhënieve intime. Kështu nëse gruaja e braktis fenë islame ose e prish aktin e martesës për shkak të pamundësisë së burrit për të përballuar shpenzimet financiare ose për shkak të të metave të tij, atëherë ajo nuk ka të drejtë mehri. E njëjta gjë vlen edhe kur burri e prish aktin e martesës për shkak të të metave të gruas ose kur gruaja bën zgjedhjen e prishjes së martesës pas arritjes së moshës madhore.

Gruaja në këto raste nuk përfiton kompensim mehri sepse prishja e martesës është bërë nga ana e saj. Mehri anullohet gjithashtu edhe në rastin kur gruaja vetë kërkon që burri mos t’ia japë mehrin para kryerjes së marrëdhënieve intime ose kur ajo i’a dhuron mehrin burrit të saj. Në këtë rast mehri anullohet nga gruaja dhe është e drejta e saj të veprojë si të dëshirojë me të.

Rritja e vlerës së mehrit pas nënshkrimit të aktit të martesës Ebu Hanifja ka thënë: “Rritja e vlerës së mehrit pas nënshkrimit të aktit të martesës është e pranueshme nëse bashkëshortët kryejnë marrëdhënie intime ose kur burri vdes. Nëse burri e divorcon gruan para kryerjes së marrëdhënieve intime, atëherë rritja e vlerës së mehrit nuk është e pranueshme dhe gruaja ka të drejtë që të marrë vetëm gjysmën e mehrit të caktuar.” * Maliku ka thënë: “Rritja e vlerës së mehrit është e pranueshme nëse bashkëshortët kryejnë marrëdhënie intime. Nëse burri e divorcon gruan para kryerjes së marrëdhënieve intime, atëherë ajo ka të drejtë të marrë gjysmën e shtesës dhe gjysmën e mehrit të caktuar. Nëse burri vdes para kryerjes së marrëdhënieve intime dhe para dhënies së shtesës së mehrit, atëherë rritja e vlerës së mehrit nuk është e vlefshme dhe gruaja ka të drejtë të marrë vetëm mehrin e caktuar.” Shafiu ka thënë: “Rritja e vlerës së mehrit konsiderohet dhuratë. Nëse burri ia ka dhënë atë gruas, ajo lejohet. Nëse jo, ajo nuk është e vlefshme.” Ahmedi ka thënë: “Rritja e vlerës së mehrit ka të njëjtin gjykim sikurse mehri i caktuar.”

Mehri i mbajtur sekret dhe mehri i shpallur

Nëse dy palët e martesës bien dakord për mbajtjen sekret të vlerës së mehrit dhe shpallin para njerëzve një vlerë më të madhe, lind pyetja: Nëse lindin mosmarrveshje në mes palëve, si mund të veprojë gjykatësi? Ebu Jusufi ka thënë: “Gjykatësi duhet të gjykojë sipas vlerës së mbajtur sekret sepse ajo përfaqëson vullnetin dhë qëllimin e vërtetë të palëve.” Disa dijetarë të tjerë mendojnë se gjykatësi duhet të marrë në konsideratë vlerën e mehrit të shpallur gjatë aktit të martesës. Çfarë ka qënë sekret e di vetëm Allahu (Xheleshanuhu) dhe gjykimi duhet të bazohet në atë që dihet. Ky është mendimi i Ebu Hanifes, Muhamedit, Ahmedit (sipas thënies së transmetuar nga Ethremi), Shabiut, Ibn Ebu Lejlës dhe Ebu Ubejdit.

Marrja e mehrit Nëse gruaja nuk e ka arritur moshën madhore, atëherë babai i saj ka të drejtë ta marrë mehrin sepse ai është kujdestari i pasurisë së saj prandaj atij i takon ta marrë këtë mehr njëlloj siç i takon të marrë vleftën e mallit të saj pas shitjes së tij. Nëse gruaja nuk ka baba ose gjysh, atëherë kujdestari i saj financiar e merr mehrin e saj dhe e lë atë në ruajtje të por ai nuk ka të drejtë ta përdorë atë pa lejen e gjykatës përkatëse. Përsa i përket mehrit të gruas së rritur që ka qënë e martuar më përpara, askush nuk ka të drejtë ta marrë atë pa lejen e saj nëse është e pjekur sepse vetëm ajo mund të veprojë me pasurinë e saj. Nëse babai e merr mehrin në praninë e saj, kjo nënkupton se ajo e lejon atë që të veprojë në këtë mënyrë pasi heshtja e saj konsiderohet aprovim i veprimit të babait. Ndërsa mehri i vajzës që nuk ka qënë e martuar më përpara por që është në moshë madhore dhe e shëndoshë nga ana mendore, nuk mund të merret nga babai pa miratimin e saj nëse e ka arritur moshën juridike [32] sikurse gruaja që ka qënë e martuar më përpara, ndërsa burri konsiderohet se ka dalë nga kjo përgjegjësi pasi leja e saj për marrjen e mehrit nga babai i saj i ngjason rastit kur babai merr vleftën e mallit të saj pas shitjes së tij. Disa dijetarë mendojnë se babai ka të drejtë ta marrë mehrin pa miratimin e saj sepse ajo i ngjason vajzës së vogël në moshë dhe sepse kjo është në traditën e njerëzve.

Paja e nuses Paja përfshin orenditë shtëpiake dhe rrobat që gruaja dhe familja e saj përgatisin që ajo t’i marrë me vete tek shtëpia e burrit pas martesës. Eshtë bërë traditë që gruaja dhe familja e saj të pajisin shtëpinë bashkëshortore me orendi të ndryshme dhe ky është një mjet për ta bërë gruan të lumtur me rastin e dasmës së saj. Nesaiu trensmeton se Aliu (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e ka përgatitur Fatimen me rastin e martesës duke i dhënë asaj një rrobë kadifeje, një shakull dhe një jastek të mbushur me bimë me aromë të mirë.”[33] Kjo nuk është gjë tjetër veçse traditë e njerëzve. Në aspektin fetar përgjegjësi i vetëm për mbushjen e shtëpisë me orendi dhe gjëra të tjera të nevojshme është burri. Gruaja nuk është përgjegjëse për ta bërë këtë pa marrë parasysh vlerën e mehrit që i është dhënë, edhe nëse vlera e mehrit është shtuar me qëllim përgatitjen e pajës. Mehri i jepet gruas në këmbim të kënaqësive bashkëshortore dhe jo për mbushjen e shtëpisë bashkëshortore me orendi dhe gjëra të tjera. Mehri është e drejtë vetëm e gruas dhe babai, burri apo dikush tjetër nuk kanë të drejtë ta përdorin atë. Malikijtë mendojnë se mehri nuk është e drejtë vetëm e gruas dhe për pasojë, ajo nuk mund ta përdorë atë për të mbuluar shpenzimet e saj apo për të paguar ndonjë borxh që ajo ka. Gjithsesi, lejohet që mehri të përdoret për shpenzimet e saj nëse gruaja është nevojtare dhe për të paguar ndonjë borxh të vogël nëse vlera e mehrit është e madhe. Gruaja nuk ka të drejtë të bëjë gjërat e sipërpërmendura sepse ajo është e obliguar që të përgatisë pajën e saj dhe të mbushë shtëpinë bashkëshortore me orendi. Sipas traditave të njerëzve, gruaja e përgatit pajën me vlerën e mehrit që ka marrë nga burri para kryerjes së marrëdhënieve intime ose me vlerën e mehrit që ajo do të marrë nga burri nëse dhënia e mehrit është shtyrë. Nëse dhënia e një pjese të mehrit është shtyrë pas kryerjes së marrëdhënieve intime, atëherë gruaja nuk është e obliguar ta përdorë shumën që do të marrë më vonë për pajisjen e shtëpisë përveç rastit kur kjo është kushtëzuar apo është traditë. Ligjëvënësit janë mbështetur mbi shkollën juridike malikije kur kanë përgatitur projektligjin e gjëndjes civile në lidhje me këtë çështje. Artikulli 66 i këtij projektligji thotë: “Gruaja është e obliguar të përgatisë pajën e saj me vlerën e mehrit që i është dhënë paraprakisht para kryerjes së marrëdhënieve intime nëse palët nuk kanë rënë dakord ndryshe. Nëse burri nuk i ka dhënë gruas paraprakisht

asnjë vlerë nga mehri, atëherë ajo nuk është e obliguar të përgatisë pajën përveç nëse ata kanë rënë dakord për këtë apo kjo është traditë e njerëzve.” [34] Ndërsa paja të cilën gruaja e përgatit nga pasuria e saj ose e babait të saj, ajo konsiderohet pronë e gruas dhe burri apo dikush tjetër nuk kanë të drejtë mbi të. Gruaja mund ta lejojë burrin dhe musafirët e tij që të përfitojnë prej saj. Gjithsesi, nëse ajo nuk dëshiron ajo ka të drejtë ta ndalojë burrin që të përfitojë prej pajës së saj dhe burri nuk mund ta detyrojë atë që të veprojë ndryshe. Maliku ka thënë: “Burri ka të drejtë që të përfitojë nga paja e gruas së tij në përputhje me traditat e njerëzve.” ______________________________________________

-

[1] Kuran: En Nisa 4

-

[2] Kuran: En Nisa 20-21

-

[3] Kuran: En Nisa 34

-

[4] Hadith Daif – i dobët. “Irvaul Galil” 1926. E ka nxjerrë Ahmedi 3/445, Tirmidhiu 1113, Ibën Maxheh 1888 dhe Bejhakiu 7/138.

* Izari është një lloj rrobe me të cilën mbulohet gjysma e poshtme e trupit.

-

[5] Buhariu: 5087, 5871, “Kapitulli i martesës” dhe “Kapitulli i veshmbathjeve”, Muslimi: 3472, “Kapitulli i martesës”, Ebu Daudi 2111, Nesai 3359, Tirmidhiu 1114.

-

[6] Muslimi 3473.

-

[7] Transmetim i dobët. “Sunenu Ebi Daud” 2112.

-

[8] Hadith Sahih. “Sunenu en Nesai” 3341.

-

[9] Kuran: En Nisa 20

-

[10] Ether Daif – Munker (i dobët dhe i papranueshëm në domethënie). “Irvaul Galil” 6/347-348. E ka nxjerrë Bejhakiu 7/233.

-

[11] Njësi mase e barabartë me 28.35 gram. (Shënim i përkthyesit).

-

[12] Kuran: En Nisa 20

-

[13] Transmetim i dobët. “Irvaul Galil” 6/347-348.

-

[14] Hadith Daif – i dobët. “Irvaul Galil” 1928. E ka nxjerrë Nesai 1/99, Ibën Ebi Shejbe 7/19/2, Bejhakiu 7/235, El Hakim 2/178.

-

[15] Hadith Daif – i dobët. “Irvaul Galil” 6/350. E ka nxjerrë Ahmedi 6/77, 91, Ibën Hibani 1256, Bejhakiu dhe el Hakim 2/181.

-

[16] Hadith Sahih. “Sunenu Ebi Daud” 2125, 2126, “Sunenu en Nesai” 3375, 3376.

-

[17] Hadith Daif – i dobët. “Sunenu Ebi Daud” 2128, “Sunenu Ibën Maxheh” 1992.

-

[18] Buhariu “Kapitulli i agjërimit” dhe “Kapitulli i edukatës”, Tirmidhiu 2413.

-

[19] Kuran: En Nisa 20-21

-

[20] Transmetim i saktë nga Umeri dhe Aliu. “Irvaul Galil” 1837. E ka nxjerrë Ahmedi, Bejhakiu, Ibën Ebi Shejbe, Darakutni.

-

[21] Maliku mendon se kur gruaja qëndron vetëm me burrin për një kohë të gjatë atëherë obligohet dhënia e mehrit të plotë edhe nëse nuk kanë kryer marrëdhënie intime. Ibn Kasim dhe njëri prej pasuesve të tij e ka përcaktuar këtë periudhë një vit.

-

[22] Kuran: El Bekare 237

-

[23] Ether Sahih – i saktë. Shejh Albani e ka përmendur në “Es Silsiletu ed Daife” në shënimet e hadithit me nr. 1019. Atë e ka nxjerrë Bejhakiu.

-

[24] Hadith Daif – i dobët. “Sunenu Ebi Daud” 2131.

-

[25] Kuran: El Bekare 236

-

[26] Nxjerrja e tij është përmendur më parë.

-

[27] Kuran: En Nisa 4

-

[28] Ether Sahih. “Irvaul Galil” 1939. E ka nxjerrë Ebu Daudi 2114, Nesai 3354, Tirmidhiu 1145, Ibën Maxheh 1891, etj.

-

[29] Kuran: El Bekare 237

-

[30] Kuran: El Bekare 229

-

[31] Kuran: El Bekare 236

* Në këtë mënyrë është vepruar në mënyrë të vazhdueshme.

-

[32] Mosha juridike sipas legjislacionit egjiptian është 21 vjeç.

-

[33] Me zinxhir transmetimi të dobët. “Sunenu en Nesai” 3384. Por ka ardhur në hadith të saktë tek Ibën Maxheh 4152, nga Aliu (radiallahu anhu) se: “Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) i solli Aliut dhe Fatimes një rrobe të bardhë për ata dy – një copë e bardhë prej leshi- të cilën Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) e kishte përgatitur për ata dy, si dhe një jastëk të mbushur me bimë dhe një shakull (enë prej lëkure).”

-

[34] Rregullat e gjendjes civile fq 214 Dr . Jusuf Musa.

Respektimi i Prindërve në Islam

Muslimani beson në të drejtën e prindërve të tij mbi të dhe në obligueshmërinë e respektimit të tyre, bindjes ndaj tyre dhe bamirësisë ndaj tyre. Jo sepse ata kanë qenë shkak i ardhjes së tij në jetë, as sepse ata i kanë bërë mirë atij dhe janë përpjekur e munduar për rritjen e tij, dhe kështu ai duhet t’u kthejë të mirën me të

mirë, por sepse Allahu i Madhëruar e ka bërë të obligueshme bindjen ndaj tyre dhe i ka ngarkuar fëmijës mirësjelljen dhe bamirësinë ndaj prindërve të tij, madje Ai ka bashkuar mes të drejtës së prindërve dhe të drejtës së Tij për t’u adhuruar vetëm Ai dhe asgjë tjetër përveç Tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Zoti yt ka përcaktuar (urdhëruar) që të mos adhuroni askënd e asgjë veç Atij dhe që të jesh i përkushtuar ndaj prindërve të tu. Në qoftë se njëri prej tyre ose të dy ata arrijnë moshën e pleqërisë dhe ti je gjallë me ta, mos u thuaj atyre ndonjë fjalë pakënaqësie e mosrespekti, as mos e ngrini zërin duke u thënë “Uf!”, por folu atyre shprehje nderuese e me respekt. Dhe ule mbi ta krahun e nënshtrimit, të mirësisë e të përuljes me mëshirë dhe thuaj: “Zoti im! Mëshiroji ata dy siç më rritën mua, kur unë isha i mitur!” [El Isra: 23-24]. Allahu i Madhëruar gjithashtu thotë: “Dhe Ne kemi kërkuar nga njeriu të jetë i përkushtuar e i dëgjueshëm ndaj prindërve të tij. Nëna e tij e mbarti atë me mundime pas mundimesh e vështirësi pas vështirësish dhe dhënia e gjirit është dy vjet –më falendero Mua dhe prindërit e tu –tek Unë është kthimi i fundit.” [Lukman: 14]. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), atij burrit i cili e pyeti: “Kush ka më shumë të drejtë për shoqërinë dhe kujdesin tim?”, i tha: “Nëna jote.” –Po pastaj? –Nëna jote. –Po pastaj? –Nëna jote. –Po pastaj? –Babai yt.”[1] I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “Allahu ua ka bërë të ndaluar (haram) mosrespektimin e nënave, mosdhënien dhe kërkimin dhe varrosjen e vajzave të gjalla. Ai e urren për ju thashethemet, pyetjet e shumta dhe shpërdorimin e pasurisë.”[2] Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “A t’iu njoftoj për gjynahet më të mëdha nga të mëdhatë? – Po, o i Dërguari i Allahut! –thanë ata. –Shokvënia Allahut, mosrespekti i prindërve dhe –atëherë u ngrit ulur pasi ishte i mbështetur dhe tha- a nuk është fjala e rremë dhe dëshmia e rreme?! A nuk është fjala e rreme dhe dëshmia e rreme (prej gjynaheve më të mëdha)?!” –Pastaj vazhdoi ta përsërishte këtë saqë Ebu Bekra thotë: Thashë me vete: Ah! Sikur të heshtte!”[3] Dhe ka thënë: “Fëmija nuk mund t’ia shlyejë prindit të tij vetëm në rast se e gjen atë të jetë skllav, pastaj ta blejë dhe ta lirojë atë.”[4] Ndërsa Abdullah ibën Mesudi (radijAll-llahu anhu) ka thënë: Pyeta të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): Cila është puna më e dashur tek Allahu i Lartësuar? Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Sjellja mirë me prindërit.” – Po pas kësaj? –Xhihadi në Rrugë të Allahut.” – Pastaj aty erdhi një burrë i cili i kërkonte leje të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për të shkuar në xhihad dhe ai (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha: “A i ke gjallë prindërit? – Po, -tha ai. –Atëherë tek ata bëj xhihad (përpiqu të kujdesesh për ta)!”[5]

Një burrë prej ensarëve erdhi tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe i tha: O i Dërguari i Allahut! A ka mbetur ndonjë gjë nga bamirësia ime ndaj prindërve të mi, pas vdekjes së tyre? – “Po, katër gjëra: Lutja dhe kërkimi falje për ta, përmbushja e marrëveshjeve të tyre, nderimi i shokut të tyre dhe mbajtja e lidhjeve farefisnore nga të cilat ti nuk ke lidhje farefisnore tjetër veçse nga ana e tyre. Kjo të ka mbetur ty nga bamirësia ndaj tyre pas vdekjes së tyre.”[6] I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “Prej respektit më të madh është që burri të mbajë lidhjet shoqërore të babait të tij pas vdekjes së tij.”[7] Përderisa muslimani i aprovon këto të drejta të prindërve të tij mbi të dhe i plotëson ato si bindje ndaj Allahut të Madhëruar dhe për të përmbushur amanetin e Tij, atëherë ai mvishet gjithashtu me moralet dhe sjelljet e mëposhtme, kundrejt prindërve të tij: 01. Bindja ndaj tyre për gjithçka që ata e urdhërojnë apo që e ndalojnë atë, përderisa në atë gjë nuk ka kundërshtim të Allahut dhe të sheriatit të Tij, pasi që nuk ka bindje ndaj krijesës në kundërshtim të Krijuesit. Allahu i Madhëruar thotë: “Por nëse ata të dy përpiqen me ty, që ti të më shoqërosh Mua të tjerë për të cilët ti nuk ke asnjë dije, atëherë mos iu bind atyre, por sillu me ta në dynja me dashamirësi dhe ndiq rrugën e atij i cili më kthehet Mua me pendim dhe nënshtrim.” [Lukman: 15]. Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Bindja është në të mira e të ligjshme.” Dhe ka thënë: “Nuk ka bindje ndaj krijesës në kundërshtim të Krijuesit.” 02. Nderimi dhe madhërimi i vendit të tyre, mëshirimi i tyre, respektimi i tyre me fjalë dhe vepër. Mosofendimi i tyre, mosngritja e zërit më shumë se ata, mosecja para tyre, mosprivilegjimi i gruas apo i fëmijës para tyre dhe moslënia e tyre për shkak të tyre (gruas dhe fëmijës). Të mos udhëtojë veçse me lejen dhe pëlqimin e tyre. 03. Bamirësia ndaj tyre me gjithçka që mundesh dhe ke mundësi prej llojeve të bamirësisë e shpirtbutësisë, si të ushqyerit dhe të mbathurit e tyre, të kuruarit e të sëmurit prej tyre, largimi i ndonjë të keqeje nga ata dhe dhënia e jetës për ta. 04. Mbajtja e lidhjeve farefisnore nga ana e tyre, lutja dhe kërkimi falje për ta, përmbushja e marrëveshjeve të tyre me të tjerët dhe nderimi i shokut të tyre. ______________________________________________ [1]

-

E transmeton Buhariu, Muslimi, etj.

-

[2] E transmeton Buhariu dhe Muslimi.

-

[3] E transmeton Buhariu dhe Tirmidhiu.

-

[4] E transmeton Ebu Daudi, Tirmidhiu, Ibën Maxheh, etj.

-

[5] E transmeton Buhariu, Muslimi dhe Nesai.

-

[6] E transmeton Ebu Daudi. Hadithi është i dobët, siç e ka konsideruar të tillë shejh Albani.

-

[7] E transmeton Muslimi (1979).

Martesa në Islam

Parathënie

Falënderimet i takojnë vetëm Allahut. Vetëm Atë falënderojmë, Atij i kërkojmë ndihmë dhe falje të gjynaheve tona. I kërkojmë mbrojtje Allahut prej ligësisë së shpirtrave tanë dhe të këqijave të punëve tona. Atë që Allahu e udhëzon nuk ka kush ta humbasë dhe atë që Allahu e humb, nuk ka kush ta udhëzojë. Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut, Një të Vetëm e të Pashok dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i Dërguari i Tij. Paqja e Allahut dhe bekimet e pashtershme qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij! Ndihem vërtet i lumtur që m’u dha rasti të marr pjesë në keto leksione të këtij manifestimi kulturor, të cilin e organizojnë “Fakulteti i Sheriatit (legjislacionit islam)” dhe ai i “Gjuhës arabe” këtu në qytetin e Kasim-it. Ajo ç’ka i jep zë gëzimit tim, është pikërisht dobia, që shpresoj ta përfitoj unë vetë dhe kushdo që do të dëgjojë apo lexojë ligjëratën time, me dëshirën e Allahut. E lus Allahun e Madhëruar

që t’i bëjë të gjitha punët tona, të sinqerta në kërkim të kënaqësisë së Tij dhe në përputhje me atë që Ai e do dhe është i kënaqur me të! Mirëpo, unë para se të hyj në zemër të temës të cilën e kam përgatitur, do të kisha dëshirë të flisja dy fjalë në lidhje me atë realitet të hidhur të cilin ne të gjithë e përjetojmë. Bëhet fjalë për faktin se feja islame sot luftohet në shumë drejtime: 01. Nga ana ideologjike. 02. Nga ana morale. 03. Nga ana e besimit. Është më se e natyrshme, që sa herë të forcohen dhe egërsohen këto sulme ndaj fesë sonë, të ketë në ballafaqim kundërveprues dhe neutralizues në të njëjtin nivel, madje pse jo, edhe më superior se ato. E nëse nuk ndodh kështu, atëherë vërtet Islamin e ka kapluar një disfatë e rëndë. S’ka dyshim se kjo është detyrë parësore e dijetarëve dhe e prijësave te fesë në veçanti, të cilët duhet të përpiqen me të gjitha forcat për t’i ndaluar këto rryma të cilat u janë vërsulur muslimanëve nga të gjitha anët. Ato kanë bërë që muslimanët e thjeshtë, madje edhe intelektualët prej tyre të jenë te hutuar dhe konfuzë; nuk dinë se nga t’ja nisin për të reaguar. Kemi dëgjuar shpesh prej armiqve të islamit të thonë: Përqëndrimi ynë parësor duhet të jetë mbi Mbretërinë e Arabisë Saudite, pasi ajo është djepi i fesë islame, pikëreferimi i muslimanëve dhe udhëheqja e tyre. Pikërisht për këtë arsye, vazhdimisht hasim sulme të egra, të njëpasnjëshme dhe intriga të shumta, të përpiluara me delikatesë dhe dinakëri, të adresuara në drejtim te mbretërisë sonë. Nëse qytetari i kësaj mbretërie, e sidomos dijetarët dhe intelektualët e sinqertë të saj, nuk i bëjnë ballë kësaj stuhie dhe t’i përplasin derën në fytyrë, atëherë nuk është çudi kur ajo t’u shkundë themelet e t’u shëmbë muret, e atëherë vërtet do të shihni gjëra për të cilat do t’u vijë hidhur. Ajo çka del si detyrë për ne vëllezër, karshi këtyre rrymave është: 01. Njësimi i thirrjes sonë. 02. Bashkimi dhe njësimi i përpjekjeve tona. 03. Të mos lejojmë që armiku të gjejë në mesin tonë pikëmbështetje dhe ndihmëtar. Mirëpo, unë e them me sinqeritet të plotë se edhe pse ne punojmë për realizimin e kësaj dhe qëllimi ynë mund të jetë i përbashkët, në të vërtetë nuk gjen dy persona

bashkë, përveç atyre që Allahu u ka dhënë sukses, të punojnë duke ndjekur metodologji të njëjtë në realizimin e këtij qëllimi. Prandaj e theksoj edhe një here se është detyrë e domosdoshme për dijetarët e këtij vatani, pa marrë parasysh se ku ndodhen, në Rijad, Hixhaz, Kasim apo tjetërkund, që ta njësojnë fjalën e tyre dhe t’i kushtojnë këtyre çështjeve një rëndësi parësore, sepse për mendimin tim, ato me të vërtetë janë çështje serioze e delikate. Ky problem kërkon një studim rrënjësor dhe të gjithanshëm, ku pjesë e problemit në të duhet të jenë mjetet e komunikimit masiv (mass media), aktivitetet kulturore, programet mësimore, si dhe pa harruar këtu shtrembërimet morale dhe largimin e njerëzve nga mësimet bazë të fesë së tyre dhe degët e saj. Gjithashtu është për të ardhur keq kur shikon se si shumë prej nxënësve të dijes, në vend që t’i preokupojë marrja e dijes dhe të punuarit me të, i gjen ata të rendin pas dynjasë dhe grumbullimit të pasurisë. E kjo patjetër që e dobëson thirrjen e tyre për tek e mira dhe bëhet pengesë për pranimin e saj nga ana e njerëzve të thjeshtë. Morali i thirrësit luan nje rol më se të rëndësishëm në pranimin e asaj për tek e cila ai thërret. Nëse populli i thjeshtë nuk do të shihte tek dijetarët dhe thirrësat veçse të rendurit e tyre pas pasurisë dhe kënaqësive të kasaj bote, ashtu siç veprojnë edhe njerëzit e rëndomtë, atëherë ata kurrsesi nuk do të kenë besim tek ata dhe nuk do të ndikoheshin prej dijes dhe udhëzimit të tyre për tek e mira. E njëjta gjë vlen edhe për udhëheqësit tanë. Është detyrë e jona që ata t’i këshillojmë, ashtu siç ka thënë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Feja është këshillë”, dhe e ka përsëritur këtë tre herë. (Sahabët) Thanë: “Për kë o i Dërguari i Allahut?” Tha: “Për Allahun, Librin e Tij, të Dërgarin e Tij, për prijësit e muslimanëve dhe popullin në përgjithësi.”[1] Pra, e theksoj edhe një herë se është detyrë e jona që t’i këshillojmë prijësit tanë dhe nuk duhet që asnjëri prej nesh të mendojë se kjo është detyrë e një, dy, tre apo katër vetëve që të jenë këshilltarë të prijësave. Nëse këshilla e përzemërt do t’u drejtohej atyre nga shumë persona dhe e vërteta do t’u bëhej e qartë nga të gjitha anët, atëherë me siguri që ata do ta pranojnë atë dhe do të ndjekin udhëzimin e pastër dhe metodologjinë e drejtë, rrugën e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), gjë për të cilën lusim Allahun e Madhëruar që t’u japi sukses në zbatimin dhe realizimin e saj, haptazi dhe në fshehtësi! Po ashtu, edhe në lidhje me popullin e thjeshtë, për fatin e keq gjejmë në shumicën e xhamive se imamët e tyre janë injorantë dhe shumë pak të arsimuar. Ata nuk i udhëzojnë njerëzit, nuk i këshillojnë dhe shumë pak u tërheqin vërejtje atyre. Ndryshe ishte realiteti kohë më parë, atëherë kur njerëzve ende nuk u ishte hapur dynjaja me stolitë e saj, imami edhe pse ndoshta nuk ishte nxënës i dijes, ai merrte ndonjë libër të cilin e shihte të përshtatshëm dhe ua lexonte njerëzve e përfitonin prej tij.

Ndërsa sot, në shumicën e xhamive kjo nuk ndodh. Imami nuk e vret shumë mendjen që t’i udhëzojë njerëzit dhe t’i këshillojë ata për atë që u bën dobi atyre, e si rrjedhojë i gjen njerëzit tepër injorantë dhe të paditur në lidhje me fenë e tyre. E gjithë kjo si pasojë e neglizhencës së drejtuesve të fesë dhe autoriteteve fetare. Pra, le të bashkohemi vëllezër dhe t’i unifikojmë përpjekjet tona, t’i këshillojmë prijësit tanë dhe të përpiqemi me të gjitha forcat që ta udhëzojmë popullin tonë, duke mos e kursyer ndaj tyre këshillën, në xhami, rrugë apo kudo ku mund të arrijë zëri ynë. Një tjetër çështje e rëndësishme e cila ia vlen të përmendet është edhe hendeku i krijuar midis rinisë dhe prijësave fetar, hendek ky i cili ka bërë që rinia të jetë në një dilemë dhe qorrsokak, larg prej udhëzimit të drejtë. E fajtor për këtë është neglizhenca e të moshuarve ndaj të rinjve dhe përçmimi që tregohet ndaj mendimit dhe vullnetit të tyre. Është detyrë për ne që të jemi pranë tyre dhe problemeve që kanë. Të përpiqemi në gjetjen dhe eleminimin e atyre shkaqeve të cilat përbëjnë hendekun midis rinisë dhe fesë. E s’ka dyshim se nëse përcaktojmë sëmundjen, edhe kurimi bëhet më i lehtë. Disa prej nesh kur dëgjojnë diçka të gabuar prej të rinjve tanë, reagojnë ashpër, i qortojnë rëndë ata dhe e përgjithësojnë gabimin e tyre te e gjithë rinia, si dhe i shohin ata me përçmim. Kjo bëhet shkak që edhe të rinjtë të reagojnë negativisht ndaj prijësve të fesë dhe dijetarëve, të mos e dëgjojnë fjalën e tyre, duke i dhënë mundësi shejtanit që t’i shmangë ata prej rrugës së drejtë. Pra vëllezër, duhet që ne t’i kushtojmë kësaj çështjeje delikate një rëndësi parësore. Një këshillë të veçantë ua drejtoj mësuesve, duke kërkuar prej tyre që të përpiqen për edukimin e nxënësve me edukatën fetare dhe kulturën e pastër islame. T’i nxisin ata për tek shpallja me të cilën erdhi i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), për tek Libri i Allahut të Madhëruar dhe suneti i të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). T’u tregojnë nxënësve vërtetësinë e kësaj feje madhështore, si dhe t’ua bëjnë të qarta dispozitat e fesë, duke u zbuluar atyre vlerat dhe urtësitë e sheriatit. Kjo pasi unë kam vënë re se mësimdhënia në shkolla ka njëfarë mangësie, e sidomos në universitete ku disa prej pedagogëve e paraqesin lëndën disi të thatë e jo vitale, duke mos i shpjeguar nxënësit argumentin në lidhje me çështjen për të cilën bëhet fjalë dhe as urtësinë e saj. Është e vërtetë që besimtari duhet ta zbatojë urdhërin e Allahut dhe urdhërin e të Dërguarit të Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), pavarësisht nëse arrin ta kuptojë urtësinë e tij apo jo. Allahu i Madhëruar thotë: “Kur Allahu ka vendosur për një çështje, ose i Dërguari i Tij, nuk i takon (nuk i lejohet) asnjë besimtari dhe asnjë besimtareje që në atë çështje të tyre të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetërfarë.” [El Ahzabë 36]. Mirëpo, nëse ai do ta dinte urtësinë dhe shkakun për të cilin Allahu ka urdhëruar për të, atëherë do të gjente qetësi në zemër dhe atij do t’i shtohej dashuria dhe dëshira

për zbatimin me korrektësi të dispozitave të fesë dhe ligjeve të sheriatit. Prandaj kërkoj prej vëllezërve të mi pedagog që leksionet t’i mbajnë vitale, të gjalla dhe mbresëlënëse. Të jenë mësime që pastrojnë shpirtrat, ngazëllejnë zemrat dhe i kthjellojnë mendjet. E tani i kthehem temës që kam përgatitur. Tema e leksionit tim është: “Akti i martesës, pasojat dhe konsekuencat e tij dhe të tjera çështje në lidhje me të”. E zgjodha këtë temë për shkak të rëndësisë së madhe së saj dhe për shkak se shumë prej njerëzve janë injorantë ndaj shumë prej dispozitave dhe rregullave që kanë të bëjnë me martesën. Po ashtu, me këtë temë delikate kanë të bëjnë shumë prej problemeve shoqërore, për të cilat, çdo njeri i urtë dhe i sinqertë në dashurinë që ka ndaj umetit të tij, kërkon të gjejë zgjidhje për to. Çdo problemi, nëse do t’i kushtohet rëndësia që meriton dhe do të studiohet me kujdes dhe pa e neglizhuar, me siguri që do të gjendet zgjidhje për të. Ndërsa në të kundërt, nëse problemi anashkalohet dhe neglizhohet, atëherë do të mbetet gjithnjë i tillë, madje mund të bëhet akoma më i zymtë e më i komplikuar. Këtë temë e kam shtjelluar në dhjetë pika: 01. Kuptimi i martesës nga ana gjuhësore dhe fetare 02. Gjykimi në lidhje me martesën 03. Kushtet e martesës 04. Cilësitë e pëlqyeshme të gruas e cila kërkohet për martesë 05. Femrat me të culat martesa është e ndaluar 06. Numri i lejueshëm i grave për martesë 07. Urtësia e martesës 08. Detyrimet e lindura nga martesa, ku prej tyre përmendim: Mehri, përkrahja financiare, traditat që kanë të bëjnë me dy bashkëshortët ndërmjet veti dhe me familjarët e tyre, ndalesat martesore dhe trashëgimia 09. Vendimi i sheriatit në lidhje me divorcin dhe gjërat që duhen patur parasysh në lidhje me të 10. Konsekuencat e divorcit

______________________________________________

-

[1] E transmeton Muslimi në “Sahihun” e tij, “kapitulli i besimit, tema ” Qartësim se nuk do të futet në xhenet, veçse ai që është besimtar”, me nr 55.

Kuptimi i martesës nga ana gjuhësore dhe fetare Me fjalën Nikah – martesë, në gjuhën arabe nënkuptohen dy gjëra: 01. Akti martesor 02. Marrëdhëniet intime Ebu Ali el Kali ka thënë: “Arabët e bëjnë dallimin ndërmjet dy kuptimeve të fjalës Nikah duke parë formën se si ajo vjen në fjali. Për shembull kur thuhet: Nekeha binte fulanin – u martua me vajzën e filanit, ka për qëllim: Lidhi me të aktin martesor. Ndërsa kur thotë: Nekeha zeuxhetehu – Martoi bashkëshorten e vet, nuk ka gjë tjetër për qëllim, përveç se marrëdhënieve intime”. Kuptimi i martesës nga ana fetare është: “Akti i cili lidh ndërmjet një mashkulli dhe një femre duke patur për qëllim të kënaqurit e tyre të ndërsjelltë mes veti dhe formimin e një familjeje të zellshme e një shoqërie të shëndetshme.” Me anë të këtij përkufizimi na bëhet e qartë se qëllimi i martesës nuk është thjesht kënaqësia trupore, por krahas kësaj është për qëllim edhe diçka tjetër e rëndësishme; formimi i familjes së zellshme dhe shoqërisë së shëndetshme. Edhe pse të dy këto qëllime kanë rëndësinë e vet, ndodh që ndonjëri prej tyre, në rrethana të caktuara mund të jetë më dominant se tjetri, e kjo në varësi të nevojave të personit.

Gjykimi në lidhje me martesën Martesa është një kërkesë e përforcuar fetare për personin e epshëm i cili është në gjendje të martohet. Madje ajo është prej traditës së profetëve. Allahu i Madhëruar

thotë: “Ne dërguam edhe para teje të Dërguar dhe atyre u mundësuam të kenë gra e fëmijë.” [Err Rra’d 38]. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është martuar, madje ai ka thënë: “Unë martohem me gra, e ai që i largohet traditës sime, nuk është prej meje.”[1] Duke u nisur prej kësaj, dijetarët kanë thënë: “Për epshorin, martesa në lidhje me të është më mirë se adhurimi nafile”, kjo për shkak të dobive të shumta dhe fryteve të pëlqyeshme të cilat vijnë si pasojë e martesës, ashtu siç do t’i shpjegojmë më vonë disa prej tyre, nëse dëshiron Allahu. Martesa në disa raste mund të jetë edhe obligim i domosdoshëm (vaxhib), siç është rasti kur personi nuk është në gjendje ta mbizotërojë epshin e tij dhe frikësohet se nëse nuk martohet mund të bie pre e gjërave të ndaluara. Në këtë rast martesa për të është obligim për të ruajtur të pastër veten e tij dhe për t’iu shmangur të ndaluarës. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “O ju të rinj, kush prej jush është në gjendje të martohet le të martohet, sepse martesa ndihmon për shmangien e shikimit (prej harameve) dhe bëhet shkak për ruajtjen e nderit. Ndërsa ai i cili nuk është në gjendje të martohet le të agjerojë, sepse agjërimi e dobëson epshin e tij.”[2]

Kushtet e martesës Prej faktorëve që vënë në dukje organizimin e mirëfilltë të fesë islame dhe përpikmërinë e imtësishme në vendosjen e dispozitave dhe ligjeve, është edhe fakti se për çdo kontratë ka vendosur kushtëzime të cilat përcaktojnë qartë vlefshmërinë e aktit dhe kohëzgjatjen e tij. Çdo kontratë, në mënyrë që të konsiderohet ligjërisht e vlefshme ka nevojë për disa kushte. S’ka dyshim se kjo argumenton qartë përpikmërinë dhe përsosmërinë e sheriatit, duke treguar se këto dispozita janë të zbritura prej të Urtit, të Mirënjohurit, i Cili e di më së miri se çfarë është më e dobishme për robërit e Tij. Pikërisht për këtë Allahu i Madhëruar ka vendosur për robërit e Tij ligje dhe dispozita, zbatimi i të cilave bën që njeriu të jetojë jetë të mirë në këtë botë dhe në botën tjetër, duke mos lejuar që të ketë vend për çrregullime dhe paqartësi. Njëra nga këto kontrata është edhe akti i martesës. Që akti martesor të jetë i vlefshëm, duhet medoemos të përmbushen disa kushte, ku ndër më të rëndësishmet përmendim:

01. Pëlqyeshmëria ndërmjet dy bashkëshortëve Nuk lejohet që mashkullit t’i imponohet martesa me një femër të cilën ai nuk e do dhe as të detyrohet femra të martohet me një mashkull të cilin ajo nuk e pëlqen. Allahu i Madhëruar thotë: “O ju që besuat, nuk është e lejuar për ju të trashëgoni gratë (e të vdekurve) në mënyrë të dhunshme.” [En Nisa 19]. Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nuk lejohet të martohet robëresha, veçse me aprovimin e saj dhe nuk lejohet të martohet virgjëresha, veçse me lejen e saj. Sahabët thanë: “O i Dërguari i Allahut, si është leja e saj?” Tha: “Nëse ajo hesht.”[3] Pra, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka ndaluar të martohet femra pa pëlqimin e saj, qoftë ajo e virgjër apo vejushë, vetëm se për vejushën është e domosdoshme që ajo ta shprehë pëlqimin e saj me fjalë, ndërsa për virgjëreshën mjafton heshtja, kjo për shkak se asaj mund t’i vijë turp për t’u shprehur me fjalë. Nëse femra nuk dëshiron të martohet, nuk i lejohet askujt, madje as babait të saj që ta detyrojë të martohet kundër vullnetit të saj. Argument për këtë është fjala e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Virgjëreshës i merr lejë babai i saj.”[4] Në këtë rast, babai i vajzës nuk merr gjynah për shkak se nuk e marton vajzën, sepse është vetë ajo që nuk dëshiron të martohet, mirëpo gjithësesi babai e ka për detyrë të kujdeset për të dhe t’i dalë krah asaj. Nëse vajzën e kërkojnë për martesë dy persona njëkohësisht dhe ajo pëlqen njërin prej tyre, ndërsa kujdestari i saj i thotë: “Martohu me tjetrin”, ajo çka merret për bazë është dëshira e saj dhe është e drejta e saj që të martohet me atë që dëshiron, me kusht që niveli i burrit t’i përshtatet asaj. Nëse burri nuk është i përshtatshëm për të, atëherë i lejohet kujdestarit të saj të ndërhyjë dhe të mos e lejojë atë të martohet me të, pa u ngarkuar me gjynah për këtë veprim. 02. Kujdestari Akti martesor pa kujdestarin e femrës është i pavlefshëm, bazuar në fjalën e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Nuk ka martesë, veçse me kujdestar.”[5] Nëse gruaja e marton vetë veten e saj, atëherë martesa e saj është e pa vlefshme, pa marrë në konsideratë faktin nëse ky akt u ndërmor në mënyrë direkte nga ajo, apo ja ngarkoi këtë dikujt tjetër. Kujdestar për femrën konsiderohet ai mashkull i cili e ka arritur moshën e pjekurisë, i saktë mendërisht dhe që ka me të lidhje gjaku, por nga ana e babait dhe jo nga farefisi i nënës. Prej atyre që i plotësojnë këto kushte janë: babai, gjyshi nga ana e babait, djali (për vejushen), djali i djalit, vëllai (prej babës dhe nënës), vëllai nga ana e babait, xhaxhai (nuk bën pjesë xhaxhai i cili është vëlla me babain vetëm nga ana e nënës së tyre), djemtë e xhaxhait dhe djemtë e djemve të tyre.

Nuk marrin pjesë në kujdestarinë e femrës vëllezërit vetëm nga nëna dhe as djemtë e tyre. Po ashtu nuk merr pjesë në kujdestari edhe gjyshi i saj nga ana e nënës dhe dajallarët. Përderisa prania e kujdestarit në aktin e martesës është kusht i domosdoshëm, atëherë është detyrë dhe përgjegjësi mbi të që, në rast se kërkesat për vajzën janë të shumta dhe janë disa ata të cilët tregojnë interes për t’u fejuar me të, të zgjedhi midis tyre atë i cili është më i miri dhe më i përshtatshmi për të. Pra, nëse e shikon se ndonjëri prej tyre është i përshtatshëm për vajzën dhe ajo bie dakord, atëherë ai duhet ta martojë atë. Pikërisht këtu dëshiroj të ndaloj pak në mënyrë që të vë në dukje barrën dhe përgjegjësinë e madhe e cila rëndon mbi shpatullat e kujdestarit, në lidhje me amanetin që Allahu i ka ngarkuar atij duke e bërë atë përgjegjës për të tjerët. Pra, duhet që kujdestari ta përmbushi këtë amanet pa e neglizhuar atë dhe kurrsesi nuk duhet të përfitojë duke e bërë atë mjet për të plotësuar qëllimet e tij personale, apo të përpiqet ta martojë femrën që e ka nën kujdestarinë e tij, duke dashur të përfitojë vetë nga ana materiale. Sigurisht që kjo do të ishte tradhëti nga ana e tij. Allahu i Madhëruar thotë: “O ju që besuat, mos e tradhtoni Allahun dhe të Dërguarin, e ashtu të tradhëtoni amanetet tuaja, pasi që ju e dini sa e keqe është kjo.” [El Enfal 27]. Gjithashtu i Lartësuari ka thënë: “Allahu nuk e do asnjë tradhtar e bukëpërmbystë.” [El Haxh 38]. Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në lidhje me këtë ka thënë: “Të gjithë ju jeni barinj (përgjegjës) dhe të gjithë do të mbani përgjegjësi për atë që keni në ngarkim.”[6] Është për të ardhur keq kur shikon se disa prej kujdestarëve, edhe pse shkon dhe e kërkon dorën e vajzës së tyre ndonjë djalosh i përshtatshëm dhe për vajzen ky do të ishte një rast i volitshëm për martesë, ata e kthejnë mbrapsht atë. Të njëjtën gjë veprojnë edhe me tjetrin, tjetrin, e kështu me radhë. Në të tillë rast, ju hiqet atyre e drejta e vendimmarrjes në lidhje me martesën e femrës që kanë në varësi dhe e marton atë dikush tjetër prej kujdestarëve të saj duke i dhënë përparësi më të afërmit prej tyre.

Cilësitë e pëlqyeshme të gruas e cila kërkohet për martesë Ashtu siç edhe e kemi përmendur më sipër, qëllimi dhe urtësia e martesës është arritja e kënaqësisë së ndërsjelltë midis mashkullit dhe femrës, si dhe formimi i një shoqërie të zellshme e i një familjeje të shëndetshme. Duke u nisur prej kësaj, themi se një grua e mirë me të cilën preferohet martesa, është pikërisht ajo femër e cila më së miri do të mundësonte përmbushjen e këtyre dy qëllimeve. Bëhet fjalë për femrën e bukur fizikisht dhe shpirtërisht. Për sa i përket bukurisë fizike, në të bën pjesë përkryerja e formimit të jashtëm të saj. Kjo për shkak se gruaja nëse është simpatike dhe mendjemprehtë, atëherë syri kënaqet dhe përqëndrohet tek ajo, veshi çlodhet me dëgjimin e shprehjes së intelektit të saj, ndërsa zemra shpaloset, gjoksi zgjerohet, kurse shpirti gjen prehje dhe qetësi, ashtu siç në lidhje me të cilën Allahu i Madhëruar ka thënë: “Dhe nga faktet (e madhërisë së) e Tij është që për të mirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), në mënyrë që të gjeni prehje tek ato dhe në mes jush krijoi dashuri dhe mëshirë.” [Err Rrum 21]. Ndërsa bukuria shpirtërore është përkryerja e saj nga ana e moralit dhe fesë. Sa më e devotshme të jetë bashkëshortja nga ana e besimit dhe sa më e dëlirë moralisht, aq më e dashur është për bashkëshortin e saj, e sidomos pasi që dihet mirë se këto cilësi janë një tregues i qartë për një të ardhme të sigurt. Gruaja e cila posedon fe dhe besim, i kushton rëndësi parësore dispozitave të Allahut. Ajo i njeh mirë detyrimet që ka ndaj bashkëshortit të saj, i ruan të drejtat e tij, e ruan nderin karshi atij, përkujdeset për pasurinë e tij dhe për mbarëvajtjen e fëmijëve të tij. Ajo e ndihmon bashkëshortin e saj për bindje dhe devotshmëri ndaj Allahut të Madhëruar. Nëse ai shpërkujdeset, ajo shpejt e përkujton atë. Nëse plogështohet, e rigjallëron atë dhe nëse ai zemërohet, ajo nxiton që ta kënaqi. E tillë është gruaja e virtytshme, e dashur për bashkëshortin e vet, e respektueshme ndaj tij; nuk vonohet në kryerjen e asaj që ai e dëshiron shpejt dhe nuk ngutet në atë gjë që ai e do të ngadaltë. Është pyetur i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) se cilat gra janë më të mirat dhe ka thënë: “Ajo e cila e kënaq bashkëshortin e vet kur e shikon, i bindet kur e urdhëron, e ruan nderin e saj karshi tij dhe pasurinë e tij nuk e shpërdoron.”[7] Gjithashtu i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Martohuni me ato që janë të dashura, të cilat lindin fëmijë, sepse unë do të krenohem me numrin tuaj para profetëve” apo ndoshta tha: “para popujve”[8]

Nëse burri arrin të martohet me një femër të bukur fizikisht dhe shpirtërisht, kjo do të ishte për të një mirësi e përkryer; burim i lumturisë së pashtershme, e shoqëruar kjo me suksesin e Allahut të Madhëruar. ______________________________________________

-

[1] E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i martesës, tema: “Të nxiturit për tek martesa”, me nr. 5063. E transmeton gjithashtu Muslimi në kapitullin me të njejtin titull, tema: “Cilido prej jush që është i aftë për martesë, le të martohet” me nr. 1401.

-

[2] E transmeton Buhariu, kapitulli i martesës, tema: “Ndërsa ai i cili nuk është në gjendje të martohet le të agjeroi” me nr. 5066 dhe Muslimi, kapitulli i martesës, tema: “Kush prej jush është në gjendje të martohet le të martohet” me nr. 1400

-

[3] E transmeton Buhariu, kapitulli i martesës, tema: “Nuk i lejohet babait te vajzës apo dikujt tjetër që ta martoj femrën, e virgjër apo vejushë qoftë, veçse me pëlqimin e saj” me nr. 5136. E transmeton gjithashtu Muslimi në kapitullin me të njejtin titull, tema: “Kërkimi i aprovimit të vejushes për martesë” me nr. 1419

-

[4] E transmeton Muslimi, kapitulli i martesës, tema: “Vejushës i merret aprovimi për martesë me fjalë, ndërsa virgjëreshës me heshtje” me nr. 1421

-

[5] E ka transmetuar Ebu Daudi, kapitulli i martesës, tema: “Kujdestari” me nr. 2085, Et Tirmidhi kapitulli i martesës, tema: “Çfarë ka ardhur në lidhje me hadithin “Nuk ka martesë, veçse me kujdestar”, me nr. 1101 dhe Ibën Maxhe në kapitullin me të njejtin titull, tema: “Nuk ka martesë, veçse me kujdestar” me nr. 1881

-

[6] E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i martesës, tema: “Ruajeni vetveten dhe familjet tuaj prej një zjarri…”, me nr. 5188 dhe Muslimi, kapitulli El Imaratu (Pushteti), tema: “Vlerat e prijësit të drejtë” me nr. 1829

-

[7] E transmeton Ahmedi dhe En Nesai, kapitulli i martesës, tema: “Cilat gra janë më të mirat?” me nr. 3231

-

[8] E ka transmetuar Ebu Daudi, kapitulli i martesës, tema: “Moslejueshëria e të martuarit me atë e cila nuk lind” me nr. 2050 dhe En Nesai, kapitulli i martesës, tema: “Mospëlqyeshmëria e të martuarit me atë e cila nuk lind” me nr. 3227

Femrat me të cilat është e ndaluar martesa I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Allahu me të vërtetë i ka përcaktuar disa obligime dhe ka vendosur kufij, prandaj mos i tejkaloni ato.”[1] Në grupin e kufijve të sheriatit të vendosura prej Allahut të Madhëruar, bëjnë pjesë edhe dispozitat në lidhje me lejueshmërinë apo moslejueshmërinë e martesës me disa prej femrave. Si rrjedhojë, burrit nuk i lejohet martesa dhe lidhja e kurorës me disa femra, për shkak të afërsisë së tyre nga lidhja e gjakut, për shkak të vëllazërisë së gjirit, për shkak të lidhjes së krushqisë [2], apo për ndonjë arsye tjetër të vlefshme. Femrat me të cilat martesa është e ndaluar mund t’i klasifikojmë në dy llojëshe: Në njërin grup bëjnë pjesë ato femra martesa me të cilat është e ndaluar përgjithmonë, ndërsa në grupin tjetër, ato me të cilat ndalohet martesa përkohësisht. 01. Femrat me të cilat është e ndaluar martesa përgjithmonë Ato klasifikohen në tre grupe: a) Femrat me të cilat martesa nuk lejohet për shkak të lidhjeve familjare. Ato janë shtatë, e që të gjitha Allahu i Madhëruar i ka përmenduar në fjalën e Tij: “U janë ndaluar juve (të martoheni me): nënat tuaja, bijat tuaja, motrat tuaja, hallat tuaja, tezet tuaja, vajzat e vëllait, vajzat e motrës”. [En Nisa 23]. 01. Ne Fjalën e Allahut “nënat tuaja” janë për qëllim përveç nënës edhe gjyshet, qofshin nga ana e babait apo nënës. 02. Vajzat: qofshin ato vajzat vetjake, vajzat e djemve apo vajzat e vajzave. 03. Motrat: qofshin nga babai dhe nëna, vetëm nga babai apo vetëm nga nëna. 04. Hallat: në to bëjnë pjesë hallat e personit, hallat e babait të tij, hallat e gjyshërve të tij, hallat e nënës së tij si dhe hallat e gjysheve. 05. Tezet: duke u përfshirë në to tezet e personit, tezet e babait të tij, tezet e gjyshërve të tij, tezet e nënës së tij si dhe tezet e gjysheve.

06. Vajzat e vëllait: përfshihen këtu; vajzat e vëllait nga babai dhe nëna, vajzat e vëllait vetëm nga babai, vajzat e vëllait vetëm nga nëna, vajzat e djemve dhe vajzave të tyre. 07. Vajzat e motrës: përfshihen këtu: vajzat e motrës nga babai dhe nëna, vajzat e motrës vetëm nga babai, vajzat e motrës vetëm nga nëna, vajzat e djemve dhe vajzave të tyre. b) Femrat me të cilat martesa nuk lejohet për shkak të gjirit. Ato që kemi përmendur në lidhje me ndalesën për shkak të lidhjeve familjare vlejnë edhe këtu, pasi nuk ka asnjë dallim midis tyre. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Ndalohet për shkak të tajitjes (ushqimit me gji, mëndja) ajo çka ndalohet për shkak të lidhjes së gjakut.”[3] Është e nevojshme të përmendim këtu se tajitja për të qenë penguese duhet të plotësojë disa kushte:

– Tajitja duhet të bëhet pesë apo më tepër herë. Nëse foshnja pi qumësht prej një gruaje katër herë, ajo nuk konsiderohet nënë e gjirit për të. Argument për këtë është hadithi të cilin e transmeton Muslimi nga Aishja (radijAll-llahu anhu) se ajo ka thënë: “Prej asaj çka ka zbritur në Kuran në lidhje me tajitjen, përmendeshin dhjetë pirje të plota ato që e bënin pengesën. Më pas ato u abroguan me pesë të tilla. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ndërroi jetë, ndërsa ato lexoheshin prej Kuranit.[4]

– Të bëhet tajitja para se foshnjës t’i ndërpritet dhënia e gjirit. Pra, është kusht që të pesta pirjet të kenë qenë që të gjitha para se foshnja të arrijë moshën e heqjes së gjirit. Nëse foshnja pas kësaj moshe pi qumësht prej nje gruaje, ajo nuk konsiderohet për të nënë; madje edhe nëse disa prej pirjeve kanë qenë para se foshnja të arrinte moshën e heqjes së gjirit (por më pak se pesë) dhe pjesa tjetër pas heqjes së gjirit. Nëse kushtet e tajitjes plotësohen, foshnja konsiderohet fëmijë për gruan e cila i dha gji, ndërsa fëmijët e saj janë vëllezër të foshnjës, pa marrë parasysh nëse kanë lindur para tij apo lindin pas tij. Gjithashtu edhe fëmijët e bashkëshortit të gruas e cila e ushqeu me gji bëhen vëllezër të gjirit, kjo edhe në qoftë se ata fëmijë do t’i kishte me një grua tjetër dhe jo me atë që i dha gji. Këtu është e domosdoshme të përmendim se të afërmit e foshnjës të cilit i është dhënë gji nuk kanë asnjë lidhje me pasojat e tajitjes dhe ajo nuk ndikon aspak tek

ata, përveç pasardhësve te tij. Pra i lejohet vëllezërve (prej babait dhe nënës) të foshnjës që të martohen me gruan e cila i dha qumësht vëllait të tyre apo me vajzën e saj e cila është motër prej qumështi e vëllait të tyre. Kurse pasardhësit e tij konsiderohen fëmijë të gruas e cila i ka dhënë qumësht babait të tyre, ndërsa bashkëshorti i saj gëzon për ta, të njëjtën pozitë që gëzon edhe për babain e tyre. c) Femrat me të cilat ndalohet martesa për shkak të lidhjes së krushqisë: Bëjnë pjesë: 01. Bashkëshortet e baballarëve dhe gjyshërve, qofshin ata nga ana e babait apo nënës. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “Mos u martoni me ato gra me të cilat qenë martuar baballarët tuaj…” [En Nisa 22]. Në momentin që një burrë lidh aktin e martesës me një femër, ajo bëhet e ndaluar për djemtë e tij dhe djemtë e djemve dhe vajzave të tij, pa marrë parasysh nëse kreu marrëdhënie intime me të apo thjesht kreu aktin martesor. 02. Bashkëshortet e djemve dhe nipërve. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “… dhe (janë të ndaluara) gratë e bijëve tuaj që janë të lindjes suaj (jo të bijëve të adoptuar).” [En Nisa 23]. Nëse një person e lidh aktin e martesës me një femër, nuk i lejohet më babait dhe gjyshërve të tij martesa me atë femër, qofshin ata (gjyshërit) nga ana e babait apo nënës si dhe pa marrë parasysh nëse kreu marrëdhënie intime me të apo thjesht kreu aktin martesor. 03. Nëna e bashkëshortes dhe gjyshet e saj. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “… Nënat e grave tuaj (vjehrrat).” [En Nisa 23]. Në momentin që një burrë lidh aktin e martesës me një femër, bëhet e ndaluar për të martesa me nënën dhë gjyshet e saj qofshin ato (gjyshet) nga ana e babait apo nënës si dhe pa marrë parasysh nëse kreu marrëdhënie intime me të apo thjesht kreu aktin martesor. 04. Vajzat e bashkëshortes, vajzat e djemve dhe vajzat e vajzave të saj. Këto janë ato të cilat Allahu i Madhëruar i ka quajtur Rrabaib. Veçse këtu duhet patur parasysh se që vajzat e bashkëshortes të bëhen të ndaluara për burrin, nuk mjafton për këtë thjesht lidhja e aktit, por kjo ndodh vetëm pasi ai të ketë kryer marrëdhënie intime me të. Nëse ndodh që burri të ndahet para se të kryejë marrëdhënie me bashkëshorten, atëherë i lejohet atij martesa me vajzat apo mbesat e saj. Argument për çka thamë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “… dhe vajzat që janë nën kujdesin tuaj e të lindura (prej tjetër babai) nga gratë tuaja me të cilat patët kontakt, e nëse nuk keni pasur kontakt me to (me gratë) atëherë s’ka pengesë (të martoheni me ato vajza).” [En Nisa 23]. Në momentin që një burrë martohet me një femër dhe kryen marrëdhënie seksuale me të, bëhen të ndaluara për të vajzat e saj dhe vajzat e djemve dhe vajzat e vajzave të saj, qofshin këto prej një bashkëshorti tjetër para apo pas tij. Mirëpo, ashtu siç edhe e shpjeguam, nëse ai ndahet me bashkëshorten e tij para se të kryejë me të marrëdhënie, i lejohet ne këtë rast të martohet me vajzat dhe mbesat e saj.

Femrat me të cilat ndalohet martesa përkohësisht Prej tyre përmendim: 01. Motra e bashkëshortes, halla dhe tezja e saj. Kjo ndalesë nuk është e vlefshme pas vdekje së bashhkëshortes si edhe pasi që burri e ndan bashkëshorten dhe ajo e ka plotësuar periudhën e pritjes. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “… dhe (është e ndaluar) të bashkoni (përnjëherë në një martesë) dy motra.” [En Nisa 23]. Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: Nuk lejohet bashkimi (në martesë) i një gruaje dhe hallës së saj, apo i një gruaje dhe tezes së saj.”[5] 02. Femra e ndarë e cila është në periudhën e pritjes. Është e ndaluar martesa me femrën e cila është në periudhën e pritjes pasi që e ka ndarë bashkëshorti i saj, deri sa t’i mbarojë periudha e pritjes. 03. Femra e cila është në ihram për kryerjen e Haxhit apo Umras. Nuk lejohet lidhja e aktit martesor me atë femër e cila është në ihram, deri sa ta kryejë atë. Përveç këtyre që përmendëm ka edhe femra të tjera me të cilat martesa është e ndaluar, mirëpo nuk po i përmendim ato nga droja e tejzgjatjes. Për sa i përket menstruacioneve, ato nuk janë pengesë për lidhjen e aktit martesor. Pra, lejohet lidhja e aktit martesor me femrën e cila është në periudhën e menstruacioneve, mirëpo nuk lejohet kryerja e marrëdhënieve seksuale me të deri sa të pastrohet prej tyre e të marrë gusul.

Numri i lejueshëm i grave për martesë Përderisa lënia në dëshirën e mashkullit që të martohej me sa gra të dëshironte do të sillte medoemos trazira dhe padrejtësi; si dhe do të bëhej e pamundur mbajtja e drejtësisë midis bashkëshorteve, ndërsa në të kundërt; kufizimi i martesës së burrit vetëm me një grua mund të çonte në vepra të papëlqyeshme dhe mund të bëhej shkak që burri të kërkonte shfrenimin e epshit të tij në mënyrë të ndaluar,

duke i patur parasysh të gjitha këto, sheriati ia ka lejuar burrit të martohet deri në katër gra. Ky është kufiri i lejuar i grave për martesë, në të cilin është e mundur mbajtja e barazisë midis bashkëshorteve dhe plotësimi i detyrimeve ndaj tyre. Po ashtu kjo do të ishte e mjaftueshme për plotësimin e nevojave të burrit nëse do të kishte nevojë për më tepër se një bashkëshorte. Allahu i Madhëruar thotë: “… atëherë martohuni me ato gra që ju pëlqejnë; me dy tri e me katër. E nëse i frikësoheni padrejtësisë (ndaj tyre), atëherë vetëm me një.” [En Nisa 3]. Në kohën e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e pranoi islamin Gajlan eth Thekafi, e ky ishte martuar me dhjetë gra. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) e urdhëroi atë që të zgjidhte katër midis tyre dhe të tjerat t’i lëshonte. Ndërsa Kajs ibën el Harith ka thënë: “Në kohën kur pranova islamin isha i martuar me tetë gra. Shkova tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe ia përmenda këtë çështje. “Zgjidh katër prej tyre.” – tha.[6]

Dobitë e të martuarit me më tepër se një grua 01. Të martuarit me më tepër se një grua në disa raste mund të jetë edhe domosdoshmëri, siç është rasti kur bashkëshortja është e madhe në moshë apo e sëmurë, saqë nëse burri mjaftohet vetëm me të kjo mund të bëhet shkak që ai ta ketë të vështirë ruajtjen e nderit dhe moralit të tij. Gjithashtu ndodh që burri të ketë fëmijë me bashkëshorten e cila është e madhe ne moshë, nëse atij nuk do t’i lejohej të martohej me tjetër përveç saj, kjo mund të bëhej shkak që ai të binte pre e gjërave të ndaluara për të plotësuar nevojat e tij, e nëse ai do ta ndante bashkëshorten (në mënyrë që të martohej me tjetër) ai në këtë mënyrë do të ndante midis saj dhe fëmijëve të saj. Sigurisht që mënyra më e mirë për zgjidhjen e këtij problemi do të ishte poligamija. 02. S’ka dyshim se martesa është shkak për lidhjen dhe afrimitetin e njerëzve ndërmjet njëri-tjetrit. Allahu i Madhëruar e ka vendosur martesën në një nivel me lidhjen farefisnore si formues të lidhjeve familjare, pasiqë në lidhje me të thotë: “Dhe Ai nga uji (fara) krijoi njeriun, e bëri atë të ketë fis dhe të ketë miqësi.” [El Furkan 54]. Pra, martesa me më shumë se një grua bëhet shkak për lidhjen midis veti të shumë familjeve, madje kjo ka qenë ndër arsyet për të cilat i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u martua me shumë gra.

03. Prej dobive të poligamisë është edhe fakti se ajo bëhet shkak për zgjidhjen e problemeve të shumë prej grave (të cilat nuk kanë mundur të martohen) duke u mundësuar atyre përkujdesje sociale, vendbanim dhe kushte normale jetese. Po ashtu, ajo bëhet shkak që edhe ato të ndjejnë kënaqësinë e të qenurit nënë dhe të kenë fëmijët e tyre të cilët i trashëgojnë, e s’ka dyshim se kjo është prej pikësynimeve të sheriatit. 04. Tek shumë meshkuj, edhe pse ata e duan dlirësinë dhe moralin e lartë, ndjenja e epshit mund të jetë e theksuar saqë një femër e vetme nuk është e mjaftueshme për plotësimin e nevojave të tyre. Pikërisht që ata të mos bien pre e imoralitetit dhe ndyrësive, Allahu i Madhëruar prej mëshirës së Tij ndaj krijesave, ua lejoi atyre poligaminë, duke patur parasysh normat dhe rregullat e sheriatit. ______________________________________________

-

[1] Hadithin e ka transmetuar Ed Derakutni ne “Sunenin” e tij [vëll. IV, faq. 184]. Hadithi është i dobët (daif) sipas imam Albanit (Rahimullah) (Sh.p)

-

[2] Siç është rasti kur babai i djalit martohet me nje femër, kjo gjë e bën të ndaluar martesën e të birit me atë femër pas vdekjes së babait, apo nëse ai e ndan atë. (Sh.p)

-

[3] E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i dëshmive, tema: “Dëshmitë mbi përkatësitë farefisnore dhe tajitjen” me nr. 2645, 2646 dhe Muslimi, kapitulli Err Rrada’atu – tajijtja, tema: “Çfarë ndalohet për shkak të lindjes” me nr. 1447, 1444

-

[4] E transmeton Muslimi, kapitulli Err Rrada’atu – tajitja, tema: “Ndalesa hyn në fuqi me pesë të pira” me nr. 1452

-

[5] E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i martesës, tema: “Nuk bashkohet në martesë gruaja dhe halla e saj” me nr. 5109. E transmeton gjithashtu Muslimi në kapitullin me të njejtin titull, tema: “Moslejueshmëria e bashkimit në martesë midis gruas dhe hallës së saj” me nr. 1408. –Muttefekun alejhi.

-

[6] E transmeton Ebu Daudi, kapitulli i divorcit, tema: “Në lidhje me atë i cili e pranon islamin dhe është i martuar me më tepër se katër gra” me nr. 2241

Urtësia e martesës

Para se ta shqyrtojme këtë çështje në hollësi, është e domosdoshme që ta kemi më se të qartë se të gjitha dispozitat e legjistlaturës islame përmbajnë urtësi në vetvete dhe që të gjitha këto dispozita janë me vend dhe se asgjë nuk është përcaktuar më kot apo gabimisht. E si mund të ndodhë ndryshe, pasi që dihet se ato janë përcaktim i të Urtit, të Mirënjohurit?! Mirëpo, a thua vallë se këto urtësi janë të perceptueshme për të gjitha krijesat? Njeriu është i kufizuar në dijen, mendjen dhe perceptimin e tij. Është e pamundur për të që të jetë në gjendje t’i kuptojë dhe t’i dijë të gjitha gjërat. Allahu i Madhëruar thotë: “Juve nuk ju është dhënë prej dijes, veçse pak.” [El Isra 85]. Pra, është detyrë për ne që të jemi të kënaqur me dispozitat e sheriatit, pa marrë parasysh faktin nëse e dimë apo jo urtësinë e tyre. Nëse ne nuk e kemi të qartë urtësinë e ndonjërës prej këtyre dispozitave, kjo kurrësesi nuk do të thotë se në të nuk ka urtësi, por e vërteta është se mangësia qëndron në mendjet dhe të kuptuarit tonë në lidhje me perceptimin e asaj urtësie. Prej urtësive të ligjshmërisë së martesës përmendim: 01. Ruajtja e moralit dhe nderit të dy bashkëshortëve. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “O ju të rinj, kush prej jush është në gjendje të martohet le të martohet, sepse martesa ndihmon për shmangien e shikimit (prej harameve) dhe bëhet shkak për ruajtjen e nderit. Ndërsa ai i cili nuk është në gjendje të martohet le të agjerojë, sepse agjërimi e dobëson epshin e tij.”[1] 02. Ruajtja e shoqërisë prej të këqijave dhe imoralitetit. Sikur të mos ishte martesa do përhapeshin mes njerëzve ndyrësitë dhe shthurjet. 03. Martesa mundëson të kënaqurit e ndërsjelltë midis dy bashkëshortëve. Ajo përcakton qartë të drejtat dhe detyrimet e tyre karshi njëri-tjetrit. Është detyrë e burrit që të përkujdeset për bashkëshorten e vet duke shpenzuar prej pasurisë së tij, sipas mundësisë që ka, në plotësimin e nevojave të domosdoshme të saj, siç janë: banesa, ushqimi, veshja etj. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Është e drejtë e tyre (grave) ndaj jush që t’i ushqeni dhe vishni, sipas mundësisë që keni.”[2] Po ashtu edhe gruaja i vjen burrit në ndihmë duke kryer detyrimet që ka karshi tij, duke u kujdesur për mbarëvajtjen e shtëpisë dhe kujdesin ndaj familjes.

I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “… kurse gruaja është bareshë (përgjegjëse) në shtëpinë e bashkëshortit të saj dhe mban përgjegjësi për atë që ka në ngarkim.”[3] 04. Martesa është shkak për lidhjen dhe afrimitetin e njerëzve. Sa e sa familje të cilat as që njiheshin me njëra-tjetrën, bashkohen për shkak të martesës dhe formojnë lidhje ndërmjet tyre?! Ashtu siç edhe e kemi përmendur më lart, Allahu i Madhëruar e ka vendosur martesën në të njëjtin nivel me lidhjen farefisnore si formues të lidhjeve familjare. 05. Martesa mundëson ekzistencën normale të racës njerëzore. Pra, është martesa ajo e cila siguron trashëgiminë dhe rigjenerimin e brezave. Allahu i Madhëruar thotë: “O ju njerëz! Frikësojuni Zotit tuaj i Cili ju krijoi prej një veteje (njeriu) dhe nga ai krijoi palën (shoqen) e tij, e prej atyre dyve u shtuan burra shumë e gra.” [En Nisa 1]. Po të mos ishte martesa, me siguri që do të ndodhte njëra prej dy gjërave: a) Zhdukja e njerëzimit. b) Ekzistenca e disa njerëzve të ardhur në jetë si pasojë e imoralitetit dhe shthurjes. Njerëz të cilëve nuk u dihet origjina dhe që nuk e njohin moralin. Në mbyllje të kësaj nënteme dëshiroj të bëj të qartë gjykimin e sheriatit në lidhje me të ashtuquajturin kufizim të lindjeve. Kufizimi i lindjeve, pra kufizimi dhe përcaktimi i numrit të fëmijëve bie ndesh me natyrën dhe kërkesat e sheriatit. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i urdhëroi besimtarët që të martohen me gratë e dashura, të cilat lindin shumë fëmijë, duke na treguar se ai do lavdërohet me numrin tonë para popujve ose profetëve. Juristët islamë kanë thënë: “Preferohet për martesë ajo femër për të cilën mendohet se lind shumë. Kjo mund të vihet re nëse ajo ka qenë më parë e martuar dhe njihet për lindje të shpeshta, apo mund të vihet re tek të afërmet e saj si nëna apo motrat, nëse nuk ka qenë e martuar më parë.” Pastaj, me të drejtë lind pyetja: Cila është arsyeja e cila e bën të nevojshëm kufizimin e lindjeve?! A është frika se mos po pakësohet rrizku e furnizimi?! Apo është mendimi se numri i madh i fëmijëve e vështirëson edukimin e tyre? Nëse është e para, atëherë ky do të ishte një mendimi i keq për Allahun e Madhëruar. I Madhërishmi nuk i ka krijuar krijesat, veçse u ka përcaktuar atyre furnizim. Ai thotë: “Nuk ka asnjë gjallesë në tokë që Allahu të mos ja ketë garantuar furnizimin e saj.” [El Hud 6].

Në një ajet tjetër, i Lartësuari thotë: “Sa e sa gjallesa janë që nuk kanë mundësi për furnizimin e vet. Allahu i furnizon ato edhe juve. Ai është Dëgjuesi i Dijshmi.” [El Ankebut 60]. Ndërsa në lidhje me ata të cilët fëmijët e tyre i vrasin prej frikës së varfërisë thotë: “Ne ua sigurojmë furnizimin atyre dhe juve.” [El Isra 31]. Nëse ekziston mendimi se numri i madh i fëmijëve e vështirëson edukimin e tyre, atëherë themi se ky mendim është i gabuar. Sa e sa fëmijë të pakët në numër i lodhin prindërit e tyre gjatë përpjekjes së tyre për t’i edukuar?! Ndërsa në të kundërt, janë të shumta ato familje me shumë fëmijë të cilat e përsosin edukimin e fëmijëve të tyre. Nuk duhet harruar se vështirësia apo lehtësimi në lidhje me edukimin e fëmijëve është në varësi të suksesit që Allahu i Madhëruar i jep robërve të Tij. Sa më i devotshëm të jetë njeriu dhe sa më shumë kujdes të tregojë në zbatimin e dispozitave dhe kërkesave të sheriatit, aq më tepër Allahu ia lehtëson çështjet. Allahu thotë: “E kush i frikësohet Allahut, Ai atij ia lehtëson çështjet.” [Et Talak 4]. Pasi që u bë e qartë se kufizimi i lindjeve bie ndesh me dispozitat e sheriatit, lind pyetja: A është planifikimi familjar, duke e shtyrë shtatzaninë për shkak se gjendja e gruas nuk është e përshtatshme për të, i njëjtë me kufizimin e lindjeve? Përgjigja është: Jo, nuk është planifikimi familjar në këtë rast aspak i ngjashëm me kufizimin e lindjeve. Ajo që kam për qëllim me planifikimin familjar është që të përdorin bashkëshortët, apo vetëm njëri prej tyre ndonjë mënyrë e cila bëhet pengesë për shtatzaninë në ndonjë periudhë të caktuar kohe (jo përherë). Pra, ky lloj veprimi është i lejuar nëse bëhet me pëlqimin e të dy bashkëshortëve dhe është e nevojshme, siç është rasti kur gruaja është e dobët e shëndetligë dhe shtatzania do t’ia përkeqësonte edhe më tepër shëndetin. Në këtë rast i lejohet asaj përdorimi i medikamenteve apo tabletave të cilat e pengojnë shtatzaninë, kjo pasi të ketë marrë edhe pëlqimin e burrit. Pra, përdorimi i këtyre medikamenteve të cilat e pengojnë shtatzaninë për një periudhë kohe, është i lejuar. Është transmetuar se në kohën e të Dërguarit (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) sahabët ndonjëherë e bënin jashtë mitrës ejakulimin dhe nuk u ndaluan nga ky veprim. Ejakulimi jashtë nga ana e mashkullit është pa dyshim prej shkaqeve që e pengojnë shtatzaninë.

Detyrimet e lindura nga martesa Martesa bëhet shkak për lindjen e një sërë detyrimesh, ndër to përmendim:

01. Deturueshmëria e dhënies së mehrit. Mehri është pasuri të cilën burri ja jep nuses së tij si pasojë e lidhjes së aktit martesor. Dhënia e mehrit është detyrë për burrin, pa marrë parasysh nëse përmendet apo jo në aktin e martesës. Nëse shuma e mehrit përcaktohet që në lidhjen e aktit martesor, atëherë është detyrë për bashkëshortin që ta japë atë, qoftë pak apo shumë, ashtu siç përmendet në akt. Nëse mehri nuk është përmendur gjatë aktit të martesës atëherë burri është i detyruar që t’i japë asaj mehrin e përafërt, të bashkëmoshatareve të saj në atë vend. Mehri mund të jetë pasuri materiale, ashtu siç mund të jetë edhe përfitim. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) njërit prej sahabëve i përcaktoi si mehr për martesë, që t’i mësonte bashkëshortes së tij diçka prej Kuranit përmendësh.[4] Është e pëlqyeshme që shuma e mehrit të jetë e vogël. Sa më i pakët dhe i mundshëm të jetë mehri aq më mirë do të ishte, duke marrë si shëmbëlltyrë sunetin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Mehri i pakët është shkak për arritjen e begatisë, e sa më i pakët të jetë mehri aq më e bereqetshme bëhet martesa. Muslimi ka transmetuar në “Sahihun” e tij se njëri prej sahabëve të të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i tha atij:

- O i Dërguari i Allahut, u martova! - E sa i përcaktove për mehër bashkëshortes? – e pyeti i Dërguari i Allahut ((sallAllahu 'alejhi ue sel-lem).

- Katër okë (një qind e gjashtëdhjetë dirhem argjend). - Katër okë?! Ju sikur e nxirrni argjendin prej shpatit të këtij mali! Nuk kemi ç’të të japim, por ndoshta të nisim në ndonjë ekspëditë e po përfiton prej saj.”[5] Umeri (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Mos e shtrenjtoni mehrin e grave! Nëse shtrenjtimi i tij do të ishte nderim në këtë botë apo devotshmëri në botën tjetër, do t’ju paraprinte në të i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Ai nuk i përcaktoi ndonjërës prej bashkëshorteve të tij për mehër më tepër se dymbëdhjetë okë. Po ashtu edhe vajzat e tij, nuk qe mehri i ndonjërës prej tyre më tepër se dymbëdhjetë okë, ndërsa një okë është i barabartë me dyzetë dirhem.”

Shtrenjtimi i mehrit këto vitet e fundit ka ndikuar tepër negativisht, pasi kjo dukuri është bërë shkak për pengimin e martesës së shumë të rinjve dhe të rejave, sa që burrit për përgatitjen e mehrit i duhen vite të tëra pune. Prej dëmeve që shkaktohen si pasojë e shtrenjtimit të mehrit përmendim: a) Pengimi i martesës së shumë të rinjve dhe të rejave. b) Mehri është preokupimi kryesor i shumë prej kryefamiljarëve të vajzës, pasi e shohin atë si përfitimin kryesor që do të marrin prej të fejuarit të saj. Nëse shuma që ai ofron është e majme ata bien dakord, kjo edhe nëse ai nuk është i përshtatshëm për të dhe si rrjedhojë mund të ketë edhe pasoja në të ardhmen. Nëse shuma që ai ofron është e pakët, ata e kthejnë mbrapsht të fejuarin, edhe pse ai mund të jetë me fe dhe moral të mirë. c) Në qoftë se bashkëshorti është i pakënaqur prej bashkëshortes së vet dhe mehri që ai i ka dhënë asaj është një shumë goxha e madhe, atëherë ai do të përpiqet t’ia bëjë jetën skëterrë bashkëshortes së vet, me qëllim që e gjora të detyrohet të kërkojë divorcin tek gjykatësi, në këmbim të kthimit të mehrit të shoqit. Në të kundërt, po qe se mehri do të ishte një shumë modeste, bashkëshorti i saj nuk do ta vriste mendjen shumë për të. Nëse ai e shikon të pamundur ecurinë e martesës së tyre, do ta ndante bashkëshorten pa i bërë padrejtësi asaj. Sikur njerëzit të tregoheshin më të matur për sa i përket mehrit dhe secili të përpiqej për pakësimin e tij kur e ka në dorë këtë, atëherë një dukuri tepër pozitive do të shfaqej në mesin e shoqërisë. Njerëzit nuk do ta ndjenin më veten në siklet si dhe do t’u hapej drita jeshile për martesë shumë burrave dhe grave. Mirëpo është për të ardhur keq, kur vëren se njerëzit garojnë se kush po e ngre mehrin më tepër se tjetri! Në çdo vit atij i shtojnë diçka të re e cila nuk ka qenë e njohur më parë dhe nuk dihet se në ç’pikë do të arrijnë. Një traditë e mirë lidhur me këtë dukuri është ajo që veprojnë disa njerëz, e sidomos beduinët të cilët pasi që e përcaktojnë shumën e mehrit, një pjesë të tij e japin në çast, ndërsa pjesën tjetër e afatizojnë në të ardhmen. Në këtë mënyrë edhe bashkëshorti e ka disi më të lehtë. 02. Përkrahja financiare. Është detyrë e bashkëshortit që të shpenzojë për bashkëshorten e vet, me aq sa ka mundësi. T’i sigurojë asaj ushqimin, pijen, veshjet dhe banesën. Në qoftë se ai tregon koprraci ndaj asaj që e ka për detyrë, do të ishte gjynahqar. Në këtë rast i lejohet bashkëshortes që të marrë prej pasurisë së tij aq sa i nevojitet, apo të marrë borxh në emrin e burrit, i cili e ka për detyrë ta shlyejë atë. Prej shpenzimeve që i takojnë burrit është edhe gostia e dasmës. Me të është për qëllim ushqimi të cilin burri e përgatit gjatë ditëve të dasmës e me të cilin i gostit njerëzit. Gostia e dasmës është sunet me të cilin jemi porositur. Argument për këtë

është vepra e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) pasi ai kështu ka vepruar, madje edhe ka urdhëruar për të. Duhet patur parasysh që gjatë dasmës të mënjanohen harxhimet e tepërta dhe shpërdorimi. Shpenzimet e dasmës duhet të jenë të pranueshme për gjendjen ekonomike të burrit. Ndërsa përsa i përket asaj çka veprojnë shumë njerëz në kohën e sotme duke harxhuar dhe shpërdoruar pa masë, një veprim i tillë është i papranueshëm, pasi pjesa më e madhe e këtyre harxhimeve nuk sjell ndonjë dobi. 03. Traditat që kanë të bëjnë me dy bashkëshortët ndërmjet njëri tjetrit. Allahu i Madhëruar ka vendosur ndërmjet dy bashkëshortëve dashuri dhe mëshirë. Lidhja e tyre e bën të domosdoshënm zbatimin e disa detyrimeve të ndërsjellta ashtu siç janë të përcaktuara në traditën islame. Kur do që krijohen lidhje apo marrëdhënie të caktuara ndërmjet njerëzve, lindin domosdoshmërisht të drejta dhe detyrime reciproke, varesisht nga shkalla e lidhjes së krijuar. 04. Ndalesat martesore. Burrit i ndalohet martesa me nënën dhe gjyshet e bashkëshortes së tij, sado të largëta qofshin ato. Gjithashtu atij i ndalohet martesa me vajzat e bashkëshortes së vet të cilat i ka me burrë tjetër para tij, e po ashtu i ndalohet martesa me vajzat e fëmijëve të bashkëshortes së vet (mbesat e bashkëshortes). Kjo me kusht që ai të ketë kryer marrëdhënie intime me nënën e tyre (dhe jo thjesht të ketë bërë aktin e martesës). Po ashtu edhe gruaja është e ndaluar të martohet me babain e bashkëshortit të saj dhe gjyshërit e tij, sado të largët qofshin ata, si dhe me fëmijët (dhe niprit) e bashkëshortit të saj (që i ka me grua tjetër). 5. Trashëgimia Nëse një burrë lidh akt martesor të saktë (brenda rregullave) me një grua, atëherë ata të dy e trashëgojnë njëri-tjetrin. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “Nga ajo që lënë gratë tuaja, juve ju takon për pjesë gjysma në qoftë se ato nuk kanë fëmijë, por në qoftë se lënë një fëmijë, ju takon një e katërta e asaj që mbetet pas dhënies së amanetit që ato lënë me dëshirën e tyre, ose pas shlyerjes së borxheve. Nga ajo që lini ju, pjesa e atyre (grave tuaja) është një e katërta, nëse nuk lini pas fëmijë, por nëse lini një fëmijë, atëherë atyre u takon një e teta e asaj që mbetet pas dhënies së amanetit që ju lini me dëshirën tuaj ose pas shlyerjes së borxheve.” [En Nisa, 12]. Në këtë rast nuk ka dallim dhe nuk përbën problem fakti se a ka kryer bashkëshorti marrëdhënie intime me të shoqen ose është veçuar me të apo jo. ______________________________________________

-

[1] E kemi shfaqur më parë analizën e këtij hadithi.

-

[2] E ka transmetuar Ahmedi [vell. 5, faq. 73], Ebu daudi, kapitulli El MenesikDispozitat e Haxhit, tema: Forma e Haxhit të Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, me nr [1905] dhe Ibën Maxhe, kapitulli El Menesik- Dispozitat e Haxhit, tema: Haxhi i Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, me nr [3074]

-

[3] E kemi shfaqur më parë analizën e këtij hadithi (shiko faqen 6).

-

[4] E ka transmetuar Buhariu, kapitulli i martesës, tema: “Tezuixhul muasiri – Martesa e atij që e ka gjendjen ekonomike të keqe” me nr. 5087. E transmeton gjithashtu Muslimi në kapitullin me të njejtin titull, tema: “Es sadaku ue xheuezu keunihitealimul Kuran – Mehri dhe lejueshmëria e qënies së tij mësim i Kuranit” me nr. 1425

-

[5] E transmeton Muslimi në kapitullin e martesës, tema: “Nedbun nedhari ilel mer’ati – Pëlqyeshmëria e shikimit të bashkëshortes” me nr. 1424

Vendimi i sheriatit në lidhje me divorcin dhe gjërat që duhen patur parasysh në lidhje me të Me divorc është për qëllim; Ndarja e bashkëshortes me fjalë, shkrim apo gjeste. Divorci në origjinë është një veprim i urryer, pasi ai i zhduk të gjitha dobitë e martesës që përmendëm më sipër si dhe e shpërbën familjen. Mirëpo, përderisa divorci ndonjëherë është më se i domosdoshëm, kjo pasi në disa raste vazhdueshmëria e martesës mund të jetë e dëmshme për ndonjërin prej dy bashkëshortëve apo për të dy ata, si dhe për ndonjë qëllim tjetër; atëherë Allahu i Madhëruar prej mëshirës së Tij e lejoi atë për robërit e Tij dhe nuk zgjodhi për ta vështirësinë dhe rëndesën. Nëse burri e urren bashkëshorten e vet dhe nuk është në gjendje të bëjë durim ndaj saj, atëherë nuk ka problem nëse e divorcon atë. Mirëpo ai duhet të ketë parasysh rregullat e mëposhtme: a) Të mos e divorcojë kur ajo është në periudhën e menstruacioneve. Nëse burri e divorcon gruan e vet ndërkohë që ajo është në periudhën e menstruacioneve, atëherë ai e ka kundërshtuar Allahun dhe të Dërguarin e Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), si dhe ka bërë një veprim të ndaluar. Në këtë rast është detyrë për burrin që ta kthejë atë (gruan) dhe ta mbajë derisa ajo të pastrohet, e pas kësaj nëse dëshiron mund ta

divorcojë. Ndërsa më parësore është që ta mbajë atë derisa t’i kthehen asaj periodat për herë të dytë e mbasi të jetë pastruar; nëse do e mban atë ose në të kundërt e divorcon. b) Të mos e ndajë atë në periudhën e pastërtisë së saj, nëse ai ka kryer marrëdhënie me të, me përjashtim të rastit kur shtatzania e saj është e qartë. Nëse burri ka për synim që ta ndajë gruan dhe ka kryer marrëdhënie me të, pasi që ajo ishte pastruar prej menstruacioneve, atëherë ai nuk duhet që ta ndajë atë derisa t’i rikthehen sërish periodat dhe pastaj të pastrohet, sado e gjatë të jetë pritja. Mbas kësaj nëse dëshiron ai e ndan atë, por pa kryer me të marrëdhënie. Bën përjashtim këtu vetëm ai rast kur shtatzënia e saj është e qartë, apo nëse ka qenë shtatzënë. Pra, në këtë rast nuk ka problem nëse e divorcon atë. Allahu i Madhëruar thotë: “O ti Pejgamber! Kur t’i ndani gratë, i ndani ato në kohën e pastërtisë së tyre…” [Et Talak, 1]. Ibën Abasi (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Nuk duhet (që burri) ta ndajë gruan gjatë periudhës së menstruacioneve dhe as në periudhën e pastërtisë së saj, nëse ai ka kryer marrëdhënie me të, por duhet që ta mbajë atë derisa t’i rikthehen sërish periodat dhe pastaj të pastrohet. Pas kësaj nëse dëshiron, e ndan atë .” c) Të mos e ndaj atë me më tepër se një herë. Pra, të mos i thojë “Je dy herë e ndarë!” apo “Je tre herë e ndarë!” dhe as t’i përsërisë “Je e ndarë, je e ndarë, je e ndarë!” Të divorcuarit e trefishtë në të njëjtën kohë është i ndaluar (haram), pasi transmetohet se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), në lidhje me një burrë i cili e ndau gruan e vet me divorc të trefishtë në të njëjtën kohë ka thënë: “A po luani me Librin e Allahut ndërkohë që unë gjendem midis jush?!” Një burrë u ngrit dhe tha: “O i Dërguari i Allahut, a ta vras atë?[1] E vërteta është se shumë njerëz janë të pavetëdijshëm ndaj rregullave të divorcit. Kur u teket për të divorcuar, ata divorcojnë dhe as që duan t’ia dinë për kohën apo mënyrën e tij. Njeriu e ka për detyrë t’u vetpërmbahet kufijëve (ndalesave) të Allahut dhe të mos i tejkalojë ato. Allahu i Madhëruar thotë: “… e kush del jashtë dispozitave të Allllahut, ai e ka dëmtuar vetveten.” [Et Talak, 1]. Po ashtu thotë: “Këto janë dispozita të Allahut, pra mos i kundërshtoni, sepse kush i tejkalon dispozitat e Allahut, pikërisht të tillët janë zullumqarët.” [El Bekare, 229].

Konsekuencat e divorcit

Ashtu si edhe e përmendëm, me divorc është për qëllim ndarja e bashkëshortes. Kjo ndarje bëhet duke patur parasysh një sërë rregullash, ndër të cilat përmendim: a) Pritja e detyrueshme që bën gruaja pasi që është divorcuar. Për të qenë e detyrueshme kjo pritje, duhet që bashkëshorti të ketë kryer marredhënie intime me të apo të jetë veçuar siç veçohet burri me gruan. Ndërsa nëse ai e ndan para se të ketë hyrë apo të jetë veçuar me të, atëherë ajo nuk ka pritje (iddeh). b) Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “O ju që keni besuar! Kur të martoheni me besimtare dhe pastaj i ndani ato para se të bëni marrëdhënie me to, nuk ka Iddeh (kohë e përcaktuar për ndarjen e bashkëshortëve), për të pritur në lidhje me to.” [El Ahzab, 49]. Koha e përcaktuar për pritje për femrën e cila ka menstruacione është mbarimi i tre periodave. Nëse ajo nuk ka menstruacione, atëherë duhet të presë tre muaj. Po qe se është shtatzënë duhet të presi deri sa të lindë. c) Gruaja bëhet e ndaluar për burrin nëse ai e ka ndarë dy herë të tjera para kësaj të fundit. Pra, bëhet fjalë për rastin kur ai e ndan një herë, pastaj e rikthen ndërkohë që asaj ende nuk i ka mbaruar pritja, apo i ka mbaruar pritja mirëpo ai martohet sërish me të (me akt të ri) dhe pastaj e ndan për herë të dytë dhe përsëri e rikthen në kohën e pritjes, apo e martohet sërish me të. Nëse burri e ndan atë për herë të tretë, mbas kësaj bëhet e ndaluar për të, derisa ajo të martohet me një burrë tjetër në mënyrë të vlefshme dhe ai të kryejë marrëdhënie intime me të. Pas kësaj, nëse burri i dytë i saj e ndan, atëherë ajo bëhet e lejuar për të parin. Argument për këtë është Fjala e Allahut të Madhëruar: “Lëshimi (pas të cilit mund të bëhet rikthimi) është dy herë, e (pastaj) ose jetë e njerëzishme (bashkëshortore) ose shkurorëzim me mirëkuptim.” [El Bekare, 229]. Deri në Fjalën e Tij: “E në qoftë se ai (burri) e lëshon atë (për herë të tretë), pas atij (lëshimi) nuk lejohet më derisa ajo të martohet me një burrë tjetër. E nëse ai (burri i dytë) e lëshon atë, atëherë për ata dy, po qe se mendojnë se do t’i zbatojnë dispozitat e Allahut, nuk ka pengesë të rikthehen (në bashkëshortësi). Këto janë dispozita të Allahut që ia sqaron një populli që kupton.” [El Bekare, 230]. Allahu i Madhëruar e bëri të ndaluar për burrin rikthimin e gruas pasi që e ka ndarë atë tre herë, derisa ajo të martohet me dikë tjetër përveç tij. Urtësia e kësaj është se njerëzit në fillim të Islamit i divorconin gratë e veta dhe i rikthenin ato sa herë të dëshironin, pa ndonjë numër të kufizuar. Një burrë u zemërua prej bashkëshortes së vet dhe asaj i tha: – Për Zotin, as nuk do të të mbaj e as nuk do të të ndaj!

– Si qenka kjo kështu?! – ja priti e shoqja. – Do të të ndaj, sa që kur t’i jesh afruar fundit të periudhës së pritjes, do të të rikthej . Pastaj përsëri do të të ndaj, e kur sërish t’i jesh afruar periudhës së pritjes, do të të kthej.”

Gruaja shkoi tek i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe i tregoi atij për çfarë kishte ngjarë. Allahu i Madhëruar lidhur me këtë zbriti Fjalën e Tij: “Lëshimi (pas të cilit mund të bëhet rikthimi) është dy herë…” me anë të së cilës përcaktoi se nuk i lejohet burrit kthimi i bashkëshortes së divorcuar më tepër se tre herë, gjykim ky i cili qe mëshirë për gruan, pasi e mbron atë prej padrejtësisë së burrit.

Mbyllja Vëllezër të nderuar! Shpresojmë të kemi përmendur shkurtimisht dispozitat kryesore që kanë të bëjnë me martesën, gjithnjë duke u përpjekur që të mos tejzgjateshim në atë mënyrë e cila do të ishte e mërzitshme dhe as të mos përmblidhnim në atë mënyrë e cila do të qe e vakët. Lus Allahun e Madhëruar të bëjë dobi me atë çka përmendëm e ti bëjë punët tona të sinqerta për hir të Tij dhe në përputhje me atë që Ai e do dhe është i kënaqur prej saj! E lusim Allahun e Madhëruar që të nxjerrë prej këtij umeti një gjeneratë që i njeh dispozitat e Tij, i ruan kufijët (ndalesat) e Tij, është gjithnjë në shërbim të fesë së Tij dhe udhëzuese për krijesat e Tij! “Zoti ynë, mos na i lako zemrat tona pasi na drejtove, na dhuro mëshirën Tënde! Vërtet, Ti je Dhuruesi i Madh!” “Zoti ynë na jep të mira në këtë jetë, të mira edhe në botën tjetër dhe na ruaj nga ndëshkimi i Zjarrit!” Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të Dërguarin e Tij Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e Tij! ______________________________________________

-

[1] E transmeton En Nesai, kapitulli i Divorcit, tema: “Tre të shprehura bashkë dhe qortimi në lidhje me to” me nr. 3401

Të drejtat reciproke të dy Bashkëshortëve në Islam

Muslimani i aprovon të drejtat reciproke ndërmjet dy bashkëshortëve, të cilat janë të drejtat e secilit prej tyre kundrejt tjetrit. Kjo sepse Allahu i Madhëruar thotë: “Edhe ato kanë të drejta të barabarta (me burrat) mbi ta (burrat) në atë shkallë që është e arsyeshme, por burrat kanë një shkallë më tepër (përgjegjësie) mbi to.” [El Bekare: 228]. Ky ajet fisnik ka aprovuar për secilin nga dy bashkëshortët të drejta mbi tjetrin dhe i ka veçuar burrat me një shkallë më tepër për konsiderime të tjera të posaçme. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), në Haxhin e Lamtumirës ka thënë: “Vërtet që ju keni të drejta kundrejt grave tuaja dhe ato kanë të drejta kundrejt jush.”[1] Por disa nga këto të drejta janë të përbashkëta mes të dy bashkëshortëve dhe disa janë të posaçme për secilin prej tyre më vete.

Të drejtat e përbashkëta të bashkëshorteve 01. Besnikëria: Secili nga dy bashkëshortët duhet të jetë besnik me partnerin e tij dhe të mos e tradhëtojë atë as në gjëra të vogla e as në të mëdha, pasi që dy bashkëshortët janë si dy ortakë. Kështu që është e detyrueshme plotësimi i besnikërisë, i këshillimit, sinqeritetit dhe çiltërsisë mes atyre dyve, në çdo çështje prej çështjeve të jetës së tyre, qoftë ajo çështje e përgjithshme apo e veçantë. 02. Përzemrësia dhe mëshira: Secili prej bashkëshortëve duhet të ketë sasinë më të madhe të mundshme prej përzemërsisë së sinqertë dhe mëshirës gjithpërfshirëse për partnerin e tij. Kjo duhet t’i shoqërojë ata të dy gjatë gjithë jetës së tyre, në zbatim të Fjalës së Allahut të Madhëruar: “Dhe nga Shenjat e Tij është se Ai krijoi për ju gra nga vetë ju, që të mund të gjeni prehje tek ato dhe Ai vendosi mes jush dhëmbshuri e mëshirë.” [Er Rrum: 21].

Si dhe në praktikim të fjalës së të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Kushdo që nuk mëshiron, nuk mëshirohet.”[2] 03. Besimi reciprok ndaj njëri-tjetrit: Secili prej bashkëshortëve duhet të ketë besim tek partneri i tij dhe të mos i hyjë asnjë pikë dyshimi në sinqeritetin dhe çiltërsinë e tjetrit, sepse Allahu i Madhëruar thotë: “Vërtet që besimtarët janë vëllezër.” [El Huxhurat: 10]. Dhe i Dërguari i Tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Askush prej jush nuk ka për të besuar (plotësisht) deri sa të dojë për vëllanë e tij atë që do edhe për vete.”[3] Lidhja bashkëshortore veçse e forcon edhe më shumë vëllazërinë në besim. Secili nga dy bashkëshortët e ndjen se ai është vetë tjetri, vetja e tij, kështu që sit ë mos ketë besim njeriu te vetja e tij dhe të mos e dëgjojë atë?! Apo si mund ta mashtrojë njeriu veten e tij dhe ta tradhëtojë atë?! 04. Sjelljet e përgjithshme: si butësia në bashkëpunim, çelja e fytyrës, fjala e bukur, respekti dhe konsiderata. Këto janë familjariteti i ndershëm dhe konform sheriatit, për të cilin Allahu i Madhëruar ka urdhëruar në Fjalën e Tij: “Dhe jetoni me to në mënyrë të ndershme (brenda normave).” [En Nisa: 19]. Kjo është edhe sjellja e mirë dhe përkujdesja ndaj grave, për të cilën ka urdhëruar i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në fjalën e tij: “Kujdesuni për gratë dhe mbajini mirë ato!”[4] Këto ishin disa prej të drejtave të përbashkëta mes dy bashkëshortëve, të cilat ata duhet t’i zbatojnë ato kundrejt njëri-tjetrit, duke vepruar kështu sipas besës së fortë të përmendur në Fjalën e Allahut të Madhëruar: “Dhe si do t’ia merrni asaj prapë atë (që i keni dhënë), ndërkohë që ju aq shumë keni hyrë në njëri-tjetrin, aq shumë i keni hapur gjoksin njëri-tjetrit dhe në të njëjtën kohë ato kanë marrë prej jush besë të fortë e të shenjtë?!” [En Nisa: 21]. Si dhe duke ju bindur Allahut të Madhëruar i Cili thotë: “Dhe mos e harroni bujarinë mes jush. Vërtet Allahu është Gjithëvëzhgues për gjithçka që ju bëni.” [El Bekare: 237].

Të drejtat e gruas mbi burrin e saj Burri ka për detyrë që bashkëshortes së tij t’i përmbushë të drejtat e mëposhtme:

01. Të jetojë dhe të sillet me të me ndershmëri dhe konform normave, sepse Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe jetoni me to në mënyrë të ndershme (brenda normave).” [En Nisa: 19]. Ai duhet ta ushqejë atë kur ha edhe vetë, ta veshë atë kur vishet edhe vetë, ta edukojë atë nëse ka frikë ndonjë mosbindje dhe rrëshqitje të saj, me atë që ka urdhëruar Allahu i madhëruar që të edukohen grate; duke filluar me këshillimin e saj pa sharje e ofendime. Nëse ajo nuk i bindet, atëherë ndahet prej saj nga shtrati, e nëse përsëri nuk i bindet, atëherë e godet lehtë atë, pa e goditur në fytyrë dhe pa lënë shenja, pa derdhur gjak, pa hapur plagë dhe pa nxjerë ndonjë prej gjymtyrëve nga funksioni i tyre. Allahu i Madhëruar thotë: “Sa për ato gra për të cilat ju shihni sjellje të dobët, në fillim i qortoni, pastaj mos pranoni të flini me to, dhe në fund i rrihni ato (lehtë nëse kjo ndikon te ato), por në qoftë se ato kthehen përsëri te bindja, atëherë mos kërkoni kundër tyre mjete (përçmuese e mërzitëse). Vërtet Allahu është kurdoherë më i Larti, më i Madhi.” [En Nisa: 34]. Dikush i tha të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem): “Cila është e drejta e grave tona mbi ne?” - Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) tha: “Ta ushqesh atë nëse ha edhe vetë, ta veshësh atë nëse vishesh vetë, të mos e godasësh në fytyrë dhe as t’i lësh shenja (në trup) dhe të mos e braktisësh atë veçse në shtëpi (duke u larguar nga shtrati).”[5] I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “Vërtet që e drejta e tyre (grave) mbi ju është që të bëni bamirësi ndaj tyre në veshje dhe në ushqim.” Dhe thotë: “Besimtari nuk e urren besimtaren; edhe nëse ai nuk pëlqen një sjellje të saj, pëlqen një sjellje tjetër.”[6] 02. T’i mësojë asaj gjërat e domosdoshme për fenë e saj, nëse ajo nuk i di ato, ose t’i japë lejë të prezentojë tubimet e dijes që t’i mësojë ato. Kjo sepse nevoja e saj për fenë e saj dhe për pastrimin e shpirtit të saj nuk është më e vogël se nevoja e saj për ngrënie e pirje. Allahu i Madhëruar thotë: “O ju që keni besuar! Ruajeni veten tuaj dhe familjen tuaj nga një zjarr, lëndë djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët!” [Et Tahrim: 6]. Gruaja është prej familjes tënde dhe ruajtja e saj nga zjarri bëhet me besim dhe punë të mirë, por puna e mirë duhet të paraprihet nga dija dhe njohja, që më pas të mund të praktikohet dhe të kryhet ashtu si është e kërkuar në sheriat. Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kujdesuni për gratë dhe mbajini mirë ato, sepse ato janë robëresha tek ju!”[7] Dhe prej kujdesjes për to është që ajo të mësojë atë që i bën dobi asaj në fenë e saj dhe të edukohet me atë që i siguron asaj qëndrueshmërinë dhe virtytet e larta.

03. T’a ngarkojë atë me mësimet e Islamit dhe edukatën e tij. T’i kërkojë llogari për këto; ta ndalojë atë nga të zhveshurit në rrugë apo që të dalë e zbukuruar, si dhe ta ndalojë atë nga të përzierit me burra të huaj që nuk janë të afërm të saj me të cilët i ndalohet martesa (babai, vëllai, etj). Ashtu si dhe ka për detyrë (burri) që t’i sigurojë asaj mbrojtje dhe kujdes të plotë. Të mos e lejojë atë që të prishet në moral apo fe dhe as të mos i japë rast asaj që të dalë nga urdhërat e Allahut dhe të Dërguarit të Tij, apo të shthuret. Kjo sepse burri është bariu i saj, përgjegjësi për të dhe i ngarkuari me ruajtjen dhe mbrojtjen e saj. Allahu i Madhëruar thotë: “Burrat janë mbrojtësit dhe mbajtësit e grave, sepse Allahu e ka krijuar njërën palë prej tyre të shquhet mbi tjetrën dhe sepse ata shpenzojnë nga pasuritë e tyre.” [En Nisa: 34]. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Dhe burri është bari në familjen e tij dhe ai është përgjegjës për tufën e tij.”[8] 04. Të mbajë drejtësi mes saj dhe shemrës të saj nëse ka. Ai duhet të mbajë drejtësi mes tyre në ushqim, veshje, banesë dhe në të fjetur në shtrat. Të mos anojë në asgjë prej këtyre, apo të bëjë padrejtësi e zullum, sepse Allahu i Madhëruar e ka ndaluar këtë gjë, në Fjalën e Tij: “…por në qoftë se keni frikë se nuk jeni në gjendje që të mbani drejtësi (mes grave), atëherë (mjaftohuni) vetëm me një.” [En Nisa: 3]. Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka porositur që ato të mbahen mirë dhe ka thënë: “Më i miri ndër ju është ai i cili është më i mirë për familjen (gruan) e tij dhe unë jam më i miri nga të gjithë ju për familjen time.”[9] 05. Të mos e përhapë të fshehtën e saj dhe as të mos përmend ndonjë mangësi të saj. Sepse ai është besniku i saj dhe ai nga i cili kërkohet përkujdesja për të dhe mbrojtja e saj, sepse i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Njeriu më i keq dhe me vend më të ulët te Allahu në Ditën e Kijametit është ai burrë i cili shkon me gruan e tij dhe ajo shkon me të (kryejnë marrëdhënie intime), pastaj përhap të fshehtën e saj.”[10]

Të drejtat e burrit mbi gruan e tij Gruaja ka për detyrë që kundrejt burrit të saj të ruajë këto të drejta dhe të sillet me këto morale: 01. T’i bindet atij, jo në kundërshtim të Allahut. Allahu i Madhëruar thotë: “E nëse ato i kthehen përsëri bindjes, atëherë mos kërkoni kundër tyre mjete (përçmuese e mërzitëse).” [En Nisa: 34].

Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Nëse burri e thërret gruan e tij për në shtrat dhe ajo nuk i shkon e ai fle i zemëruar me të, atë (grua) e mallokjnë engjëjt deri sa të gdhijë.”[11] Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “Sikur të urdhëroja ndokënd që t’i bënte sexhde ndokujt tjetër, do të kasha urdhëruar gruan që t’i bënte sexhde burrit të saj.”[12] 02. Ruajtja e nderit të burrit dhe e dëlirësisë së saj. Po kështu ruajtja e pasurisë së tij, e fëmijëve të tij dhe e të gjitha çështjeve të shtëpisë së tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Kështu, gratë e mira janë të bindura me çiltërsi (ndaj Allahut dhe ndaj burrave të tyre) dhe ruajnë në mungesë të bashkëshortëve të tyre ato që Allahu i ka urdhëruar t’i ruajnë (dëlirësinë, ndershmërinë, pasurinë e burrit, etj).” [En Nisa: 34]. Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Ndërsa gruaja është bareshë në shtëpinë e bashkëshortit të saj dhe e fëmijëve të tij.”[13] Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) gjithashtu ka thënë: “E drejta juaj mbi to është që të mos sjellin në shtratin tuaj atë që urreni dhe të mos fusë në shtëpinë tuaj atë që nuk pëlqeni.” 03. Të qëndruarit në shtëpinë e burrit të saj. Të mos dalë nga shtëpia e burrit të saj veçse me lejen dhe pëlqimin e tij, të ulë shikimin e saj dhe zërin e saj. Të mos e zgjasë dorën për gjëra të këqia dhe as gjuhën e saj për fjalë të ulëta. Të sillet mirë me të afërmit e të burrit, ashtu si vetë ai, pasi që nuk mund të sillet mirë me burrin e saj, nëse ajo sillet keq me prindërit apo të afërmit e tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe qëndroni në shtëpitë tuaja (u drejtohet grave) dhe mos e shfaqni veten siç bënin më parë në kohën e injorancës.” [El Ahzab: 33]. Dhe thotë: “…atëherë mos flisni me zë të ëmbël, se mos ndonjë me sëmundje në zemër shtyhet nga dëshira e ligë, por flisni të folur të ndershëm e të drejtë.” [El Ahzab: 32]. “Allahut nuk i pëlqen që e keqja të thuhet hapur faqe të gjithëve, përveç atij të cilit i është bërë padrejtësi.” [En Nisa: 148]. “Thuaju edhe besimtareve të ulin prej shikimeve të tyre (nga të vështruarit e gjërave të ndaluara) dhe t’i mbrojnë vendet e turpit, si dhe të mos i nxjerin hapur zbukurimet e tyre përveç asaj që është e dukshme, dhe të zgjasin vello mbi rroben e tyre (që mbulon gjithë trupin nga koka deri në fund të këmbëve, flokët, qafën e gjoksin)…” [En Nur: 31]. Ndërsa i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Gruaja më e mirë është ajo e cila kur sheh tek ajo, të gëzon. Kur e urdhëron, të bindet. Dhe

kur je në mungesë (në udhëtim), ajo të ruan ty në veten e saj dhe në pasurinë tënde.”[14] Dhe thotë: “Mos i ndaloni robëreshat e Allahut nga (të shkuarit në) xhamitë e Allahut dhe kur ndokujt nga ju i kërkon leje gruaja e tij që të shkojë në xhami, të mos e ndalojë atë!”[15] Gjithashtu, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Jepuni leje grave që të shkojnë të falen natën në xhami.”[16] [D.m.th: për faljen e namazeve farze që falen me errësirë, sepse në këtë kohë ato nuk u shfaqen burrave dhe nuk duken nga errësira. (Sh.P)] ______________________________________________

-

[1] E transmeton Tirmidhiu (1163). Shejh Albani e ka konsideruar Hasen-të mirë.

-

[2] E transmeton Buhariu, Muslimi, etj.

-

[3] E transmeton Buhariu, Muslimi, etj.

-

[4] E transmeton Buhariu.

-

[5] E transmeton Ebu Daudi. Shejh Albani e ka konsideruar Hasen Sahih.

-

[6] E transmeton Muslimi (18).

-

[7] E transmeton Buhariu.

-

[8] E transmeton Buhariu dhe Tirmidhiu.

-

[9] E transmeton Tirmidhiu (3895), Ibën Maxheh (1977), etj. Shejh Albani e ka konsideruar Sahih-të saktë.

-

[10] E transmeton Muslimi (21), “Kapitulli i martesës”.

-

[11] E transmeton Muslimi (122), “Kapitulli i martesës”.

-

[12] E transmeton Tirmidhiu (1159), Ebu Daudi, etj. Shejh Albani e ka konsideruar Hasen Sahih.

-

[13] E transmeton Buhariu dhe Tirmidhiu.

-

[14] E transmeton Kurtubiu (5/170) dhe Taberiu (5/39).

-

[15] E transmeton Muslimi (30), “Kapitulli i namazit”.

-

[16] E transmeton Muslimi (139), “Kapitulli i namazit”.

“Hadith” Në shkencën e hadithit , fjala hadith si shprehje profesionale ka domethënie të vecantë. Aty fjala hadith dmth. , “ajo që Muhammedi alejhis-salam ka thënë, ose ka punuar, ose ka parë që dikush dicka bënë, e me heshtjen e vet këtë këtë e ka lejuar dhe njeriun përkatës nuk e ka qortuar. ” Në hadith bëjnë pjesë edhe ato lajme që flasin për karakteristikat e Muhammedit alejis-selam dmth. për atë cfarë ka qenë Muhammedi alejhis-selam me karakteristikat e veta të jashtme e shpirtërore.

Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit

____________________________________________________________________

Hadithi nr. 01 – Metodologjia në thirrjen tek Allahu Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 1 Hadithi i parë: Metodologjia në thirrjen tek Allahu. Ibn Abbasi radijallahu anhu tregon se kur Profeti salAllahu alejhi ue selem e dërgoi Muadhin për në Jemen i tha: “Ti vërtet do të shkosh tek një popull i përbërë nga jehudët dhe të krishterët, kështu që le të jetë gjëja e parë në të cilën i thërret dëshmia se nuk meriton të adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut, – dhe në një transmetim tjetër, “Që ta adhurojnë vetëm Allahun”. Pra, nëse të binden në këtë, atëherë mësojë ata se Allahu e ka bërë obligim për ta të falin pesë namazet çdo ditë dhe natë. Nëse ata pastaj të binden në këtë, atëherë mësoj ata se Allahu e ka bërë obligim për ata që të japin zekatin i cili mirret nga të pasurit e tyre dhe u jepet të varfërve të tyre. Dhe nëse të binden në këtë, largohu nga pasuria e tyre më e vlefshme dhe frikësohu nga duaja e të shtypurit, me të vërtetë, nuk ka asnjë pengesë ndërmjet [lutjes së të shtypurit] dhe Allahut. “ Hadith transmetohet nga Buhari, Muslimi, en-Nesai, Ibn Maxheh, dhe Ahmedi. Transmetuesi i hadithit: Abdullah ibn Abbas ibn Abdil-Muttalib, djali i axhës së Profetit, i njohur për dijen e tij të thellë. Ai është një nga sahabët të cilët kanë transmetuar më së shumti hadithe, dhe ai është një prej sahabëve më të ditur. Ai vdiq në vitin 68 h. Kuptimi i përgjithshëm i hadithit:

Hadith sqaron hapat e detyrueshme që janë të obliguar të pasohen nga ai që thërret për në fenë e Allahut. Pra, gjëja e parë me të cilën ai duhet të filloj është thirrja në Teuhid dhe të veçohet vetëm Allahu – i Vetmi – në adhurim dhe të qëndruarit larg nga shirku i madh dhe i vogël. Kjo bëhet me dëshminë se askush nuk ka të drejtë të adhurohet përveç Allahut dhe se Muhamedi është i Dërguari i Tij. Dhe qëllimi i kësaj dëshmie është: Se adhurimi në të gjitha format e tij është një e drejtë që i konfirmohet vetëm Allahut. Askush pos Tij nuk meriton diçka prej saj [adhurimit]. Asnjë Engjull i afërt, asnjë Profet i dërguar, asnjë njeri i drejtë, asnjë gur, asnjë pemë, as dielli dhe as hëna. Kështu që nuk duhet lutur ajkujt askush pos Allahut, dhe nuk kërkohet ndihmë përveçse prej Tij, dhe nuk kërkohet mbrojtje përveçse prej Tij, dhe nuk duhet mbështetur në askë pos Tij, dhe nuk duhet frikësuar nga aksush dhe nuk shpresohet në askë tjetër përveçse prej Tij. Pra ai i cili ia dedikon ndonjë nga këto forma apo të tjera forma të adhurimit dikujt tjetër përveç Allahut ka bërë shirk, i ka bërë Allahut ortak në ibadet “Ai që Allahut i bën shirk, Allahu ia ka ndaluar (ia ka bërë haram) atij Xhennetin dhe vendi i tij është zjarri. Për mizorët nuk ka ndihmës.” [5:72]. Dhe kuptimi i dëshmisë se nuk meritont ë adhurohet askush përveç Allahut nuk është vetëm thënie goje, por duhet ditur kuptimin e saj dhe duhet vepruar në përputhje me të dhe kushtet e saj duhet të plotësohen. Dhe kushtet e saj janë shtatë: • - E para: Dija e cila është ekundërta e injorancës • - E dyta: Bindja e cila është e kundërta e dyshimit • - E treta: Pranimi e cila është e kundërta e refuzimit. • - E katërta: Dorëzimi dhe bindja e cila është e kundërta e braktisjes së bindjes. • - E pesta: Sinqeriteti e cila është e kundërta e Shirkut. • - E gjashta: Vërtetësia e cila është e kundërta e gënjeshtrës.

• - E shtata: Besnikshmëria, dashuria në krahasim me kontrastet e tyre. Dhe kuptimi i dëshmisë se Muhammedi është i Dërguari i Allahut është: Ta dihet kuptimin e tij dhe të veprohet në përputhje me të. Pra qëllimi nuk është as këtu vetëm fjalë goje. Por do të thotë të besosh (ta konfirmosh) atë – të cilën na informoi ai salAllahu alejhi ue selem, dhe t’i bindesh atij në atë që ai ka urdhëruar, dhe të qëndroshë larg nga ajo që ai ndaloi dhe parandaloi. Dhe ta adhurosh Allahun me atë që Ai e ka ligjësuar përmes thënieve të Dërguarit fisnik, e jo përgjatë [edhe] epsheve dhe jo me risi. Pra, çdo mysliman duhet ta dinë kuptimin e dëshmisë dhe ti kuptojë ato mirë dhe të veprojë me zell sipas tyre. Dhe kjo do të thotë që ta pohosh besimin, dhe të veproshë përgjatë asaj që është në Kur’an dhe në Sunnetin me të cilin erdhi i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem. Çfarë ka të bëjë me bindjet, dhe atë që ka të bëjë me adhurim dhe ligjet, në të gjitha aspektet e jetës. Mësimet që nxirren nga ky hadith. 01

- Se Teuhidi është themeli i Islamit.

02

- Se shtylla kryesore pas Teuhidit është kryerja e namazit.

03 - Se shtylla më e detyrueshme e Islamit pas namazit është Zekati, e cila është e drejt e pasurisë. 04 - Se lideri është ai i cili kujdeset për grumbullimin dhe shpërndarjen e Zekatit. Ose vetë ose nëpërmjet përfaqësuesit të tij. 05 - Dhe në hadith ka dëshmi se është e mjaftueshme për ti dhënë Zekatin njërës kategori [nga kategoritë që kanë të drejtë të marrin Zekatin]. 06

- Dhe se nuk lejohet ti ipet zekati një të pasuri.

07 - Dhe se është e ndaluar për atë që punon me mledhjen e zekatit që t’ua marrë pasurinë më të vlefshme.

08 - Dhe në hadith është një tërhiqet vërejtja për tu larguar kundër të gjitha llojeve të shtypjes. 09 - Dhe se informacioni i një personi të besueshëm (Hadith Ahad) pranohet në lidhje me besimin, dhe me atë që kërkon veprim. 10

- Dhe ai që thërret në islam filloni me atë që është më e rëndësishmja së pari.

Hadithi nr. 02 – Vlera e teuhidit Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 2 Hadithi i dytë: Vlera e teuhidit. Nga Ubadeh ibn es-Samit radijAllahu anhu i cili ka thënë se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që dëshmon se nuk meriton te adhurohet me të drejtë askush përveç Allahut, të Vetimit, i Cili nuk ka asnjë ndihmës, dhe se Isau është rob i Allahut dhe i Dërguari i Tij dhe Fjala e Tij të cilën ia shpalli Merjemes dhe një shpirt i krijuar prej Tij. Dhe se Xheneti është i vërtetë, dhe se Zjarri është i vërtetë, Allahu do ta fus në xhenet sido që t’i ket veprat.” Transmetuar nga Buhari, Muslimi dhe Ahmedi. Transmetuesi i hadithit: Ubadeh ibn es-Samit el-Ansari. Ai ishte një nga ata që ishte të pranishëm me Profetin në dy rastet kur i premtuan besnikërin dhe bindjen ndaj Profetit, dhe e cila quhet Akabe e parë dhe e dytë.

Dhe ai ishte i pranishëm në të gjitha betejat. Ai ua mësonte të tjerëve Kur’anin në Medine, dhe pastaj në Sham. Ai vdiq në Bejt el Makdis në vitin 32 H. Kuptimi i përgjithshëm i hadithit: Ky hadith përfshin pesë gjëra. Ai që beson në to dhe vepron sipas tyre, si nga pamja e jashtme dhe dhe nga ajo e mbrendshme, hynë në Xhenet.

- E para: Thënia e tij salAllahu alejhi ue selem: “Ai që dëshmon nuk ka zot i cili meriton të adhurohet përveç Allahut, të Vetimit, i Cili nuk ka asnjë ndihmës” Pra: Ai beson në Allahun bazuar në sinqeritet dhe bindje njëkohësisht ai pohon të drejtën ekskluzive për ta adhuruar Allahun të Vetëm dhe largohet nga adhurimi i dikujt tjetër pos Tij. Dhe ai vepron si në fjalë ashtu edhe në vepër mbi atë që dëshmia “askush nuk ka të drejtë të adhurohet përveç Allahut” do të thotë, në lidhje me praktikimin e urdhëresave të Tij dhe duke qëndruar larg ndalesave të Tij.

- E dyta: Dëshmia se “Muhamedi është i Dërguari i Allahut.” Pra: Ai i cili me bindje të fortë, pa asnjë dyshim, besonë se Muhamedi është i Dërguari i Allahut që Ai e dërgoi tek xhinët dhe njerëzimi me një mesazh të përgjithshëm, të plotë. Dhe ai është Profeti i fundit dhe se mesazhi i tij është mesazhi i fundit. Dhe se meson se ai salAllahu alejhi ue selem është një nga robërit e Allahut, të cilin Allahu e nderoi me bartjen e mesazhit të Tij tek kjo botë. Pra, ky person beson në atë që ai – salAllahu alejhi ue selem na informoi, dhe i bindet atij në atë që ai e urdhëroi, dhe qëndronë larg nga ajo që ai e ndaloi dhe e parandaloi.

- E treta: Besimi se Isa, është një nga robërit e Allahut dhe një nga të Dërguarit e Tij dhe se ai nuk është një fëmijë i paligjshëm, siç pretendojnë jehudët. Dhe ai nuk është Allahu, e as bir i Allahut, dhe nuk i treti në një trinitet, si krishterët pretendojnë, por ai është një nga robërit e Allahut të cilin Allahu e dërgoi tek Izraelitët për t’i thirrur ata që ta adhurojnë vetëm Allahun. Dhe Allahu e krijoi Isain me fjalën “Bëhu” e cila aludon në krijim, dhe se ai [Isai] është një prej shpirtrave që Allahu ka krijuar.

“Vërtet, qështja e Isait (të lindur pa baba) te Allahu është sikurse qështja e Ademit. Atë e krijoi Ai nga dheu, e pastaj atij i tha “Bëhu!” ai u bë. “ [3:59]

- E katërta: “Xheneti është i vërtetë” : Kështu ai me bindje beson se Xheneti që Allahu e ka përgatitur për robërit e Tij të bindur është konfirmuar, ekziston dhe është një realitet për të cilën nuk ka dyshim. Dhe se ajo është shtëpia përfundimtare, e përjetshme për ata që i besojnë Atij dhe pasojnë Profetët e Tij.

- E pesta: “Zjarri është i vërtetë” Kështu ai me bindje besonë se Zjarri me të cilin Allahu i kërcënonë jobesimtarët dhe hipokritët është i vërtetë, i konfirmuar dhe nuk ka asnjë dyshim për këtë. Allahu e ka përgatitur atë për atë që e mohoi Atë, ishte mosmirënjohës dhe i pabindur ndaj Tij. Këto pesë gjëra, ai që i verifikon ato dhe besonë në to dhe ka vepruar në përputhje me kuptimin e tyre, Allahu do ta fus në Xhenet, edhe nëse ai do të jetë i pakujdesshëm dhe do të ketë mëkate, dhe kjo për shkak të Teuhidit të tij dhe se ai e adhuronte vetëm Allahun. Mësimet që nxirren nga ky hadith. 01 - Vlera e të adhuruarit vetëm Allahun, dhe se Allahu fal mëkatet për shkak të saj. 02

- Mëshira madhështore e Allahut, mirësia dhe mëshira ndaj robërve të Tij.

03 - Nga ajo që ai tha në lidhje me Muhamedin salAllahu alejhi ue selem – “robi dhe i dërguari i Tij” mësojmë se: cilat janë të drejtat e Profetëve, dhe veçanërisht Muhamedit salallahu alejhi ue selem pa e tepruar dhe pa qenë neglizhentë ndaj tij. 04

- Që monoteistët mëkatare nuk do të qëndrojnë përgjithmonë në zjarr.

05

- Se është e detyrueshme për ta besuar Xhenetin dhe Xhehnemin.

Hadithi nr. 03 – E drejta e Allahut mbi robërit e Tij Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 3 Hadithi i tretë: E drejta e Allahut mbi robin. Nga Muadh ibn Xhebeli i cili ka thënë: “Unë isha ulur prapa Profetit- salAllahu alejhi ue selem- hipur në një gomar kur ai më tha: “A e dini se çfarë është e drejta e Allahut mbi robërit dhe çfarë është e drejta e robërve mbi Allahun?” I thashë: “Allahu dhe Profeti i Tij e dinë më mirë.” Ai tha: “E drejta e Allahut mbi robërit është se ata duhet të adhurojnë Atë dhe të mos vënë ndonjë ndihmës karshi Atij, dhe e drejta e robërve mbi Allahun është se Ai nuk e dënon ata që nuk i bën shirk Atij.” Kështu që unë thashë: “O i Dërguari i Allahut! A të mos i informojë njerëzit për këtë lajm të mirë? “ Ai tha: “Mos i informo ata për këtë lajm të mirë, sepse ata do të mbështeten në atë.” Transmeton: el-Buhari, Muslim, Tirmidhiu, Ibn Maxheh dhe Ahmedi. Transmetuesi i hadithit: Ai është Muadh ibn Xhebel ibn Amr ibn El-Ansari Auvs El-Khazraxhi, Ebu AbdirrRrahman. Sahabiu i njohur, një prej sahabive të dalluar. Ai mori pjesë në betejën e Bedrit dhe betejat e mëvonshme. Ai ishte një burim reference në aspektin e dijes, dispozitave dhe Kur’anit. Ai vdiq në vitin 18 H në Sham në Ta’un Amras (Nga kolera).

Kuptimi i përgjithshëm: Profeti – salAllahu alejhi ue selem – e bëri të qartë në këtë hadith, qëllimin pse Allahu i krijoi krijesat, e cila është për ta adhuruar vetëm Atë me sinqeritet. Sepse kjo e drejtë madhështore nuk i takon askujt tjetër pos Tij, Krijuesit të Fuqishëm. Profeti – salAllahu alejhi ue selem – gjithashtu e bëri të qartë se çfarë shpërblimi robi e meritonë prej Allahut nëse ata kryejnë këtë detyrë madhështore – “adhurim të sinqertë”, se Ai i kursen ata nga dënimi i zjarrit dhe i fut në Xhenet. Dhe kjo është diçka që e bën besimtarin të lumtur dhe të cilën e mirëprit. Prandaj Muadhi e pyeti Profetin për leje dhe tha: A të mos i informojë njerëzit për këtë lajm të mirë, këtë ? “ Por Profeti e ndaloi Muadhin nga kjo, për të mirën e umetit mysliman, dhe se ai donte që ata të jenë të zellshëm që të bëjnë vepra të mira dhe të konkurrojnë në atë që i sjell ata më afër Allahut. Që ata me këtë zellshmëri, përpjekje dhe garim të arrijnë nivele më të larta tek Allahu. Dhe anasjelltas, nëse ata e neglizhojnë veprat e mira dhe mbështeten në premtime të ngjashme ata do të humbasin mirësi të mëdha dhe një shpërblim të madh. Mësimet që përfitohen nga ky hadith. 01 - Urtësiae Profetit në edukim kur ai filloi me pyetje në mënyrë që nxënësi ta ketë vëmendjen tek fjalët e tij dhe ta kuptuojë më mirë. 02 - Në hadith shohim modesitnë e Profetit dhe karakterin e tij të mirë kur ai hipi mbi një gomar dhe uli shokun pas tij. 03 – Hadithi qartëson të drejtën më madhështore të Allahut mbi robin, dhe kjo është Teuhidi që t’ia drejtoshë adhurimin tënd vetëm Atij. 04 - Bekimi dhe mëshira e Allahut ndaj robërve me shpërblimin më të mirë për kryerjen e kësaj të drejte. 05 - Se është e rekomanduar për ti dhënë lajmin e mirë myslimanit në lidhje me atë që e bën atë të lumtur. 06 - Frika që të mbështetesh vetëm në mëshirën e gjerë dhe të madhe të Allahut, sepse kjo mbështetje i dëmton shumë injorant.

Hadithi nr. 04 – Ndalimi nga kërkimi bekimit nga pemët dhe të ngjashme Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 4 Hadithi i katërt: “Ndalimi nga kërkimi bekimit nga pemët dhe të ngjashme.” Nga Ebu el-Uakid Lejthi i cili tha: “Ne shkuam me Profetin salAllahu alejhi ue selem për në Hunejn dhe nuk ishte shumë kohë e gjatë kur ne ishim jobesimtarë. Idhujtarët kishin një pemë të sidrit afër të cilit qëndronin dhe varnin mbi të armët e tyre në mënyrë në mënyrë që t’u vazhdonte fati dhe bekimet edhe më tej. Ata e quanin këtë pemë Dhatu Anuat. Pastaj ne kaluam pranë një peme të tillë kështu që ne thamë: O i Dërguari i Allahut! Na cakto edhe neve një pemë të tillë ashtu siç ata e kanë pemën Dhatu Anuat. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem tha: Allahu Ekber! Këto janë tradita (të idhujtarëve). Unë betohem në Atë në Dorën e të Cilit është shpirti im, ju keni thënë saktësisht atë çfarë bijtë e Izraelit i thanë Musait salAllahu alejhi ue selem: “O Musa, na e bën edhe ne një zot (statujë) si zotët që i kanë ata (ai popull)”. Ai (Musai) tha: “Ju jeni popull që nuk dini.” [7:138] Ju me siguri do të ecni në rrugën e atyre që ishin para jush.”

Transmetuar nga Ahmedi dhe Tirmidhiu i cili e deklaroi të jetë autentik, dhe Abd erRazak dhe Ibn Xherir, dhe Ibn Ebi Hatim, dhe një i ngjashëm nga Taberani. Transmetuesi i hadithit: Ai është Uakid Ebu el-Lejthi, thuhet se emri i tij është el-Harith ibn Malik dhe thuhet El-Harith ibn Auf. Kolektorët e mëdhenjë të haditheve kanë trsnmetuar hadithe nga ai dhe ka dy hadithe prej tij në Buhari dhe Muslim. Thuhet se ai mori pjesë në betejën e Bedrit, dhe thuhet se ai është një nga ata që u bënë myslimanë kur u pushtua Meka. Ai vdiq në vitin 68 H, kur ai ishte 85 vjeç. Domethënia e përgjithshme e hadithit: Në ushtrinë e Profetit salAllahu alejhi ue selem që dolën për në betejën e Hunejnit, kishte nga ata që pak më parë ishin bërë myslimanë. Islami i tyre nuk ishte i rrënjosur thellë, dhe ata nuk kishin aftësinë për të kuptuar thirrjen islame, besimin e tij dhe bazat, sepse pak më parë ata gjetën veten në kohët e injorancës dhe shirkut. Kështu pra ata kaluan pranë njerëzve të cilët ishin idhujtarë, dhe të cilët qëndronin pranë një pemë për të kërkuar bekime nga ajo dhe për shkak se ata e shenjtëronin atë. Kështu që kur këta myslimanë të ri në fe i panë ata duke bërë këtë ata kërkuan nga i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem që ai tu japë atyre një pemë në të cilën ata mund të varrnin armët e tyre në mënyrë që të kërkojnë bekimin prej saj, e jo që ta adhurojnë atë, sepse ata besonin se Islami e pranon këtë formë të tabarruk dhe se ata përmes këtij veprimi do të fitonin ndaj armiqëve të tyre. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem u befasua nga kjo kërkesë e çuditshme kur ai tha një fjlaë madhështore që duhet të jetë një mësim, mësim për umetin e tij deri në Ditën e Gjykimit: Allahu Ekber! Unë betohem në Atë në Dorën e të Cilit është shpirti im, ju keni thënë saktësisht atë çfarë bijtë e Izraelit i thanë Musait salallahu alejhi ue selem: “O Musa, na e bën edhe ne një zot (statujë) si zotët që i kanë ata (ai popull)”. Ai (Musai) tha: “Ju jeni popull që nuk dini.” [7:138] Sa e duhur është për myslimanët që t’i kushtojnë vëmendje dhe ta kuptojnë këtë mësim, dhe sa e duhur është veçmas për dijetarët që ta ngrisin zërin lart me këtë fjalë të fuçishme para syve të xhematit të thjeshtë, të cilët kërkojnë bekim përmes të gjallëve dhe të vdekurve, shkëmbinjve dhe pemëve, sepse ata besojnë se kjo është prej Islamit. Këto veprime u zbukurohen atyre nga ata të cilët nuk i frikësohen Allahut dhe nuk shpresojnë shpërblimin e Allahut dhe Ditën e Gjykimit. Ata të cilët janë skllevër të parave dhe pozitës. Ata që shfrytëzojnë ndjenjat e injorantëve dhe të personave naiv

dhe në këtë mënyrë i bëjnë ata që rrënjosen thellë në devijim dhe i bëjnë ata që të luftojnë kundër së vërtetës dhe Teuhidit. Mësimet që nxirren nga ky hadith. 01

- Ndalimi i përngjasimit me njerëzit nga koha para Islamit, kufarët.

02 - Profeti salAllahu alejhi ue selem e krahasoi kërkesën e tyre me kërkesën të cilën e bënë bijtë e Izraelit, jehudët. 03 - Aktet për të cilat janë qortuar bijtë e Izraelit – qërtohet edhe ky umet (në qoftë se ata i veprojnë ato). 04 - Në këtë hadith i ipet vëmendje rregullit bazë se një veprim i vogël ndalohet nëse ai mund të shpie në diçka më të keqe, ose principi për të kryer një vepër ose për tu përmbajtur nga një veprim për shkak të sigurisë. 05 - Në hadithi gjithashtu gjendet një shenjë e Profetësisë, kur ajo që e tha ai salAllahu alejhi ue selem ajo edhe ndodhi. 06 - Ajo bërmban frikën nga Shirku dhe se një person mund të mendoj se diçka është e mirë, dhe mendon se ajo e afron tek Allahu, ndërsa në realitet ajo është diçka që e largon më së tepërmi nga mëshira e Allahut dhe e afron afër Zemërimit të Allahut.

Hadithi nr 05, 06 – Rreziku i të luturit dikë tjetër pos Allahut Te ala Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 5, 6.

Hadithi i pestë, dhe gjashtë: Rreziku i të luturit dikë tjetër pos Allahut Te ala Ibn Mesudi radijAllahu anhu tregon se Profeti sallAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që vdes dhe është në gjendjen ku ai lutë tjetër kënd pos Allahut, do të hyjë në zjarr.” Transmeton Buhari. Dhe nga Xhabiri radijAllahu anhu se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Kushdo që e takon Allahun pa bërë shirk Atij do të hyjnë në Xhenet dhe kushdo që takohet me Të dhe i bën shirk Atij, do të hyjë në zjarr.” Transmeton Muslimi. Dy sahabët të cilët kanë transmetuar hadithet: Abdullah ibn Mesudi ibn Ghafil ibn Habib el-Huthali, Ebu Abdirr-Rrahman nga të parët në Islam, dhe një nga dijetarët e mëdhenj të sahabëve, person me merita, etikë dhe veprime të shumta dhe të vlefshme. Umeri e caktoi atë si udhëheqës i Kufas dhe ai vdiq në Medine në vitin 32H. Xhabir ibn Abdullah ibn Amr ibn Hiram el-Ensari es-Salami. Sahabi i cili është biri i një sahabiu. Ai luftoi me Profetin në 19 beteja. Ai vdiq në Medine pas vitit 70 H. Kuptimi i përgjithshëm i hadithit të Ibn Mesudit: Hadithi sqaron se çfarë pozite ka lutja (duaja) dhe se ajo është një nga format më të fuqishme të adhurimit dhe ndër të drejtat më madhore të Allahut, sepse ai që ia dedikon dikuj tjetër këtë vepër do të bëhet mushrik i cili i ka bërë ortak Allahut dhe e ka bërë të njejtë në adhurim dhe i ka dhënë të drejtën e adhurimit. Dhe kjo është mosbindje ndaj Allahut dhe kundërshtim ndaj Profetëve të Tij, dhe është përgënjeshtrim i të Dërguarëve të Tij, thirrja dhe mesazhi i të cilëve ishte i bashkuar se është e detyrueshme për t’ia dedikuar të gjithë adhurimin Allahut, dhe nga format më të fuqishme të adhurimit është lutja. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Lutja është adhurim.” Dhe Allahu Te ala ka thënë:

“Lutnie Zotin tuaj të përulun e në heshtje, pse Ai nuk i do ata që e teprojnë.” [El A’raf, 55] Dhe Ai tha: Zoti juaj ka thënë: “Më thirrni Mua, Unë ju përgjigjem.” [Gafir, 60] Dhe Ai tha kur Ai ndaloi ti bëhet lutje dikujt tjetër përveç Tij: “Dhe mos lut tjetër kë pos All-llahut, ndonjë (idhull) që nuk të sjell as dobi as dëm, e nëse bën atë, dije se i ke bërë padrejt vetvetes.” [Junus, 106] Dhe Ai tha: “Pra, përpos Allahut, mos lut zot tjetër e të bëhesh prej të dënuarëve.” [Shuara, 213] Pra ti lutesh dikujt tjetër pos Allahut, llogaritet sikurse ta adhuroshë atë – Allahu na ruajtë-. Allahu tha, kur i qortoi idhujtarët: “Ky (dënimi) është, pse kur bëhet thirrja për të besuar Allahun Një, ju e mohuat, e nëse i përshkruhej shok Atij, ju besuat, pra i tërë sundimi është në duart e Allahut, të lartit, të madhëruarit! Ai (Allahu) është që po ua dëfton juve argumentet e veta, që ju sjell furnizim prej qiellit (shiun), por përveç atyre që janë të kthyer te Zoti, të tjerët nuk marrin mësim. Pra, adhuronie Allahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, edhe pse jobesimtarët e urrejnë atë (adhurimin).” [Gafir, 12-14] Duke i gjykuar si të devijuar ata që adhurojnë dikë tjetër pos Allahut, Ai tha: “Kush është më i humbur se ai që pos Allahut lut diç që nuk i përgjigjen atij deri në kijamet, pse ata (që luten) janë gafilë ndaj lutjes së tyre. E kur do të tubohen njerëzit, ata (zotat e tyre) do të jenë armiq të tyre (të adhuruesve) dhe do ta mohojnë adhurimin e tyre (të idhujtarëve).” [El Ahkaf, 5-6].. Allahu ka thënë: “Ai është që zgjat natën në pjesë të ditës dhe zgjat ditën në pjesë të natës, i nënshtroi diellin dhe hënë që secili lëviz (udhëton) deri në afatin e caktuar. Ky është Allahu, Zoti juaj, i tërë sundimi është i Tij, e ata që i lutni në vend të Tij, nuk posedojnë as sa një cipë (e hurmave, fije). Nëse ata i thërritni, ata nuk dëgjojnë thirrjen tuaj, po të zëmë se dëgjojnë nuk mund t’ju përgjigjen juve në ditën e kijametit, ata do të mohojnë adhurimin tuaj ndaj tyre. E kush nuk të informon ty si i Dijshmi (Allahu).” [Fatir, 13-14].

Dhe përmes këtyre teksteve dhe të ngjashme prej Kuranit dhe Sunnetit i sqarohet atij që Allahu i ka dhënë vizion të zgjeruar, zemër të shëndritur dhe i cili është i kënaqur dhe rehatshëm, i sqarohet se sa e rëndësishme është lutja dhe pozita i saj në akiden islame. Dhe për shkak të kësaj pozite të lutjes, Allahu kërcënon atë që nuk i nënshtrohet Atij me lutje, duke e futur në zjarrë të poshtëruar. Ai më i Larti ka thënë: “Ata që nga mendjemadhësia i shmangen adhurimit ndaj Meje, do të hyjnë të nënçmuar në Xhehenem.” [40: 60] Dhe Profeti (salAllahu alejhi ve selem) kërcënon atë që i bën lutje dikujt tjetër pos Allahut me Xhehnem si në këtë hadith: “Kushdo që vdes dhe është në gjendjen ku ai i lutet një hyjni tjetër pos Allahut, do të hyjë në zjarr.” Mësimet që nxirren nga ky hadith: 01

- Pozita e lutjes dhe se kjo është forma më e madhe e adhurimit.

02 - Ti bëhet lutje dikujt tjetër përveç Allahut është shirk i madh dhe një padrejtësi e madhe. 03 - Se ai që i lutet dikujt tjetër pos Allahut ka vetëm zjarrin si shpërblim në jetën tjetër, nëse ai vdes në atë gjendje.

Hadithi nr. 07, 08 – Të gjitha vendimet merren vetëm nga Allahu Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 7, 8.

Hadithi i shtatë, dhe tetë: Të gjitha vendimet merren vetëm nga Allahu, dhe asnjë Profet, engjëll ose dikush tjetër nuk merr pjesë në to. Enesi radijAllahu anhu tregon: “Profeti u plagos në Betejën e Uhudit, dhe dhëmbi i syrit të tij u thye dhe ai tha: ”Si tu shkojë puna mirë një populli që dëmtojnë Profetin e tyre?” Pastaj zbriti ajeti i mëposhtëm: “Ti nuk ke te bësh asgjë me paracaktimin.” [3: 128] Transmetuar nga Buhari, Muslimi, Tirmidhiu, Ibn Maxheh dhe Ahmedi. Ibn Umeri radijAllahu anhuma tregon se e ka dëgjuar Profetin salAllahu alejhi ue selem duke thënë, kur ai e ngriti kokën e tij nga rukuja në rekatin e fundit të namazit të sabahut, pasi që kishte thënë “Semi Allahu Limen hamidah”: “O Allah! Mallkoje filan dhe filan personin.” “Pastaj u dërgua ajeti i mëposhtëm: “Ti nuk ke te bësh asgjë me paracaktimin.” [3: 128] Dhe në një tjetër transmetim tjetër thuhet: Se ai lutej kundër Safuan ibn Umejjeh dhe Suhejl ibn Amr dhe el-Harith ibn Hisham pastaj zbriti ajeti vijues: “Ti nuk ke te bësh asgjë me paracaktimin.” [3: 128] Transmetuar nga Buhari, Ndsai, Ahmedi dhe Tirmidhiu Dy sahabët të cilët kanë transmetuar hadithet: 01 - Enes ibn Malik el-Ensari el-Khazrexhi, shoku dhe shërbëtori i Profetit salallahu alejhi ue selem. Ai i shërbeu Profetit gjatë 10 viteve dhe ai ka transmetuar 1286 hadithe. Nga këto, 168 të regjistruara nga Buhari dhe Muslim. Ai vdiq në Basra kur ishte mbi 100 vjet i vjetër.

02 - Abdullah ibn Umer el-Kurashi, el-Adeui. Ai u bë mysliman në fillim me babain e tij në Meke, dhe ai emigroi kur ai ishte dhjetë vjeç. Ai dëshmoi betejen e Hendekut dhe betejat pas saj. Ai i përkiste sahabëve fisnikë dhe të nderuar. Ai ishte i kapur për Sunneti, ikte nga risitë në fe dhe ishte ai që i dha këtij umeti këshilla të mira. Ai vdiq në vitin 74 H. Domethënia e përgjithshme e hadithit: Profeti salallahu alejhi ue selem hyri në betejë kundër armiqve të Allahut idhujtarët në ditën e Uhudit, dhe idhujtarët u mposhtën në fillim të betejës. Pastaj, për shkak se një pjesë e ushtrisë veproi kundër urdhërit të Profetit salAllahu alejhi ue selem dhe për shkak të Urtësisë së Allahut që Ai dëshiroi që të ndodhte, fati u kthye kundër myslimanëve saqë disa prej sahabëve ranë shehid dhe Profeti salAllahu alejhi ue selem u plagos. Pastaj Profeti salAllahu alejhi ue selem tha – ndërsa njëkohësisht mendonte se ishte e pamundur dhe pothuajse e menjanuar që këta idhujtarët të arrinin sukses dhe të bëhen myslimanë, pasi që ata kishin arritur kulminacionin e mendjelehtësisë dhe kokëfortësië, ai tha: “Si është e mundur të shpëtoj një populli që dëmtojnë Profetin e tyre?” Pastaj ai bëri dua kundër një grupi prej udhëheqësve të tyre, kështu që çfarë ndodhi? Allahu – që është i Gjithëdituri, që është i informuar për gjithçka, Ai që posedon çdo gjë, dhe i Cili zotëron krijimin dhe veprimin, dhe që Gjykon në këtë jetën e kësaj bote dhe të ardhshmen – i zbriti Profetit të tij më fisnik: “Ty nuk të takon asgjë rreth çështjes se a do t’u pranojë Ai pendimin apo do t’i dënojë ata, në të vërtetë ata janë zullumqarë.” [3: 128] Kështu pra: Mua më përket aftësia absolute dhe Sundimi. Udhëzimi dhe devijimi është në Dorën Tiime. Askush nuk mund ta ndalojë atë që kam dhënë dhe askush nuk mund të japë atë që kam ndaluar. Pastaj dëshiroi Allahu që ata të udhëhzoheshin [banorët e Mekës], kështu që Ai i udhëzoi ata në Islam dhe ata u bënë disa nga ushtarët e tij më të zgjedhur dhe më të sinqertë ndaj Tij. Allahu çliroi botën nëpërmjet tyre dhe Allahu udhëzoi shumë njerëz nëpërmjet tyre. Pra, a është i mençur kushdo që mendon se Profeti ose që dikush tjetër e di të fshehurën, ose ka pjesë në univers? Dhe a është i mençur ai që i drejtohet tjerëve pos Allahut në kohët e vështirësisë dhe pret ndihmë nga ai, dhe se ai do ti´a largojë vuajtjet?

S’ka dyshim se ky person nuk është i verbër, por zemra e tij që është në gjoksin e tij është e verbër. Mësimet që nxirren nga ky hadith: 01 - Se Profetët sëmureshin dhe sprovohen. Kjo është kështu që ta dijmë se ata janë njerëz që goditen nga sprovat e kësaj jete dhe se trupat e tyre goditen nga ajo që goditen njerëzit e tjerë. Në mënyrë që të jemi të bindur se ata janë të krijuar dhe se kanë një Zot mbi vete. Dhe të mos sprovohet nga mrekullitë që u shfaqeshin atyre, dhe që shejtani të mos i mashtroj njerëzit rreth tyre, ashtu siç i mashtroi të krishterët dhe të tjerët. 02

- Kjo tregon se është ligjëruar për të bërë Kunut në kohë të vështira.

03 - Kjo përmbanë se është e lejuar për të bërë du’a kundër idhujtarëve duke cekur emrat e tyre, gjatë namazit, dhe se kjo nuk ndikon në saktësinë e namazit. 04 – Ajo përmban faktin se Përcaktimi dhe Sundimi i takon plotësisht Allahut. Sepse Profeti salAllahu alejhi ue selem u lut kundër idhujtarëve, dhe sahabët më fisnik bënë “Amin”, por Allahu nuk iu përgjigj lutjes së tyre kundër tyre. Pastaj Allahu i udhëzoi ata [idhujtarët nga Meka] në Islam.

Hadithi nr. 09 – Besimi i vërtetë Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 9 Hadithi i nëntë: Besimi i vërtetë. Nga Enesi radijAllahu anhu se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë:

“Asnjë nga ju nuk beson përderisa ai nuk më do mua më shumë se fëmijët e tij, prindërit e tij dhe tërë njerëzimin.” Transmetuar nga Buhari dhe Muslimi. Transmetuesi i hadithit: Biografia e tij është cekur në hadithin e shtatë. Domethënia e përgjithshme e hadithit: Një person nuk është besimtar i vërtetë përderisa ai nuk e do Profetin salAllahu alejhi ue selem më shumë sesa ata për të cilët është i lidhur me anë të lidhjeve familjare apo miqësisë dhe lidhjeve të interesit. Pra, nëse dashuria e tij për Profetin salAllahu alejhi ue selem e tejkalon dashurinë e tij për atë që e ka lindur dhe rritur si nëna e tij dhe i ati, dhe gjyshërit, dhe tejkalon dashurinë e tij për të afërmit e tij nga gjaku, bashkëshortja dhe familja, dhe të gjithë ata me të cilët ai ka lidhje sociale, politike, të tregtisë apo tjera interesa. Nëse ai është në këtë gjendje, atëherë ai është një besimtar i vërtetë. Dhe shenjë e kësaj është: që t’i ipet përparësi bindjes ndaj Allahut dhe Profetit para çdo bindjeje ndaj çdokujt tjetër. Dhe i jep përparësi asaj që Allahu dhe i Dërguari i Tij ndaj asaj që e donë njerëzit, të afërm apo të largët, qoftë edhe nëse i hidhëron të gjithë njerëzit. Dhe ai nuk do të ndjejë ëmbëlsinë e imanit përderisa ai nuk i posedon tri tipare dalluese, siç ceken në hadithin e transmetuar nga Buhari dhe Muslimi: “Ai që posedon tri tipare dalluese me ndihmën e tyre do të ndjej ëmbëlsinë e imanit (besimit): Që ai ta do Allahun dhe të Dërguarin e Tij më shumë se çdo gjë tjetër, dhe që ai ta do një person vetëm për hir të Allahut, dhe që ai të urren të kthehet në mosbesim pasi Allahu e shpëtoi atë nga ai, ashtu siç ai e urren që të hidhet në zjarr”. Pra, në qoftë se vërtet ai posedon këto tri tipare, ai me ndihmën e tyre të ndjej ëmbëlsinë e imanit, dhe ai nuk do të ketë frikë nga ata që e kritikojnë dhe nuk e duan atë dhe ai nuk do të kursej që të shpenzojë veten e tij apo pasurinë e tij për hirë të Allahut.

Autor i “El-Kaul es-sedid” ka thënë (në faqen 112): “Dije se dashuria është tre llojesh:

- E para: Dashuria ndaj Allahut që është baza e Imanit dhe Teuhidit. - E dyta: Të duash për hir të Allahut, e cila është t’i duash Profetët e Allahut dhe të Dërguarit dhe pasuesit e tyre. Dhe të duash atë që Allahu e do, siq janë veprat e mira, kohët (e veçanta që i do Allahu), vendet, dhe të tjera. Dhe kjo vjen nga dashuria ndaj Allahut dhe e plotëson atë.

- E treta: Të duhet diçka tjetër së bashku me Allahun. Kjo është dashuria e idhujtarëve për hyjnitë e tyre dhe të ngjashme si pemët, gurët, njerëzit, pronat dhe të tjera. Dhe kjo është baza e Shirkut.” Mësimet që nxirren nga ky hadith: 01 - Besimtari me iman të vërtetë është ai i cili e vë dashurinë për Profetin para dashurisë së njerëzve. 02 - Profeti salAllahu alehi ue selem e përmendi veçanërisht nënën dhe të atin në këtë hadith, sepse marrëdhënia e një personi dhe lidhja me ta është më e fortë se sa dashuria ndaj të tjerëve dhe gjërave tjera. 03 - Në këtë hadith Profeti salAllahu alejhi ue selem nxitë që të pasohet shembulli i tij së pari, para njerëzve të tjerë. Dhe kjo është e detyrueshme për të gjithë besimtarët. ____________________________________________________________________

Hadithi nr. 10 – Të kapurit për Kurani, Sunneti dhe metodologjisë së Khalifëve të drejtë Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 10 Hadithi i dhjetë:

Të kapurit për Kurani, Sunneti dhe metodologjisë së Khalifëve të drejtë. Nga Ebu el-Najih Irbad ibn Sarijeh – radi Allahu anhu – i cili tha: “Profeti salAllahu alejhi ue selem na këshilloi me një këshillë prekëse nga e cila u rrënqethën zemrat dhe lotuan sytë, me çrast ne i thamë: O i Dërguari i Allahut, duket sikurse të jetë një këshillë e lamtumirës, prandaj na lë ndonjë porosi! Kështu që ai tha: U porosis ta keni frikë Allahun dhe t’i dëgjojni dhe tu bindeni pushtetarëve tuaj edhe nëse një skllav bëhet prijësi juaj. Sepse me siguri ai që prej jush do të jetojë do të përjetojnë kundërshtime të mëdha, atëherë kapuni për Sunnetin tim dhe metodologjinë e Khalifëve të drejtë pas meje, të cilët do të kuptojnë të drejtën dhe e pasojnë atë. Shtrëngohuni fort për të sikur me dhëmballë. Dhe qëndroni larg dhe ruhuni nga të gjitha risitë në fe, sepse të gjitha risitë janë devijim largë rrugës së drejtë.” Transmetuar nga: Ebu Davudi dhe Tirmidhi i cili tha: “Një hadith hasen-sahih.” Dhe transmetohet nga Ahmed, Ibn Maxheh dhe Darimi. Transmetuesi i hadithit. El-Irbad ibn Sarijeh ibn Es-Sulemi, Ebu Naxhih, ai u vendos në Hims dhe vdiq pas viti 70 h. Domethënia e përgjithshme e hadithit: Ky hadith është një bazament madhështor në Islam, në të ka direktiva, dhe udhëzime gjithpërfshirëse dhe të rëndësishme. Me të Profeti këshilloi dhe urdhëroi umetin e tij në çështje të mëdha. Nuk mund të ketë stabilitet në jetën e tyre ose në fe pa u përqëndruar në të dhe pa e pasuar atë. Dhe nuk ka asnjë zgjidhje për problemet e tyre, përveçse duke e aplikuar atë në një mënyrë të saktë. 01 - Pra, nuk ka fe pa devotshmëri, dhe pa e pasur frikë Allahun, dhe kjo është bindja ndaj Allahut dhe kryerja e obligimeve të Tij dhe duke u përmbajtur nga ndalesat e Tij. 02 - Dhe nuk ka stabilitet në fenë e tyre dhe jetën e përditshme përveçse me një udhëheqës të drejtë që i udhëzon ata me Librin e Allahut dhe Sunnetin e të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem, i zbaton ligjet e Allahut në mesin e

tyre, i organizon dhe i bashkon ata, dhe ua ngre flamurin Xhihadit atyre për të ngritur Fjalën e Allahut, ndërsa për Myslimanët është e detyrueshme t’i binden atij në atë që u pëlqen dhe nuk u pëlqenë përderisa ai është mysliman dhe zbaton ligjin e Allahut. Dhe në dobi të islamit dhe myslimanëve, për ti mbajtur ata të bashkuar dhe për të shmangur gjakderdhjen, Islami i obligon myslimanët që t’i binden udhëheqësit në çdo gjë përveç asaj që është mëkat, edhe në qoftë se udhëheqësi do të jetë mëkatar, përderisa mëkatet e tij nuk e nxjerrin atë nga Islami. 03 - Porosia e Profetit përfshinë qëndrimin e umetit lidhur me mosmarrëveshjet dhe lidhur me ata që e kundërshtojnë të vërtetën. Pra ai na udhëzoi që të përqëndrohemi në të vërtetën dhe t’i kthehemi rrugës së drejtë; metodologjisë së Profetit dhe Khalifëve të udhëzuar. Ndërsa Sunneti dhe menhexhi i tyre nuk është tjetër pos Librit të Allahut, icli thotë: “Atij nuk mund t’i afrohet gënjeshtra nga asnjëra anë.” [42:41] dhe Sunneti i pastër i të Dërguarit të Allahut. Pra, në këto dy gjendet shpëtimi dhe lumturia dhe në të është e vërteta, zgjidhja definitive e mosmarrëveshjeve që ekzistojnë midis grupeve islamike, dhe u ipet fund në një mënyrë që e kënaq Allahun dhe bashkon myslimanët në të vërtetën. Dhe të gjitha zgjidhjet e tjera që nuk janë në përputhje me këtë janë të gabuara dhe ato do të dështojnë. 04 - Këshilla e Profetit përfshin paralajmërime kundër risive në fe. Sa shumë e paralajmëroi Profeti salAllahu alejhi ue selem umetin e tij ndaj rreziqeve të risive në fe dhe dëmin që e shkaktojnë, njëkohësisht ai lajmëroi në mënyrë të qartë se ato të shpien larg nga rruga e drejtë dhe se ata janë në zjarr. Pra, çfarë është ajo që i bën kaq shumë myslimanë të bien në këto risi dhe të kapen për to kur Allahu i ka nderuar ata me një Libër të cilit sun i afrohet asnjë gënjeshtër, qoftë haptazi apo në mënyra të fshehta. Një fe e plotë në të cilën nuk ka ndonjë mangësi: “Sot përsosa për ju fenë tuaj, plotësova ndaj jush dhuntinë Time, zgjodha për ju islamin fe.” [5: 3]. Kjo me të vërtetë është pikëllim dhe mjerim për të parë se si një pjesë e madhe e myslimanëve nuk e bazojnë besimin e tyre në Kuran e as në Sunnet. Dhe në adhurimin e tyre dominojnë risitë mbi Sunnetin, dhe ata kanë zgjedhur pasimin e verbër. Dhe deklaratat e Profetit për ta dëshmojnë të vërtetën kur ai tha:

“Ju do të pasoni të njëjtën rrugë si ata që ishin para jush hap pas hapi, saqë në qoftë se ata do të hyjnë në një vrimë të hardhucës edhe ju do të kishit hyrë në të.”

Mësimet që nxirren nga ky hadith: 01 - Është e ligjëruar për tu dhënë myslimanëve këshilla dhe tu përkujtosh atyre Allahun, Zemërimin dhe dënimin e Tij. 02

- Të urdhërosh me frikë ndaj Allahut në predikimin tënd.

03 - Në këtë hadith është një nga shenjat e Profetësisë, kur ndodhën mospajtime në mesin e myslimanëve, ashtu siç na informoi ai salAllahu alejhi ue selem. 04 - Dhe në të ka një ndalim ndaj mosmarrëveshjeve në bazat dhe në degëzimet e fesë. 05

- Dhe se duhet kthyer tek metodologjia e Profetit dhe të Khalifeve të drejtë.

06 - Hadithi përmban një ndalim kundër risive, të gjitha risive të futura në fe, dhe një paralajmërim kundër tyre. 07 - Dhe në të ne e shohim se të gjitha risitë jnaë devijim larg nga rruga e drejtë, dhe se nuk ka risi të mirë.

Hadithi nr. 11 – Tri gjëra me të cilat Allahu është i kënaqur dhe tri gjëra me të cilat Ai është i hidhëruar Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 11 Hadithi i njëmbëdhjetë:

Tri gjëra me të cilat Allahu është i kënaqur dhe tri gjëra me të cilat Ai është i hidhëruar. Nga Ebu Hurejra radijAllahu anhu përcjellet se Profeti sallAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Allahu është i kënaqur me tri gjëra [që ju ti bëni] dhe i hidhëruar me tri gjëra [kur ju i bëni]: Ai është i kënaqur që ju ta adhuroni Atë dhe të mos i bëni shirk Atij, dhe që ju të gjithë të kapeni për litarin e Allahut dhe të mos perçaheni, dhe të jeni të sinqertë ndaj atij që Allahu e ka vendosur në pushtet mbi ju. Dhe Ai është i hidhëruar me tri gjëra [që ju ti bëni]: Thashethemet dhe fjalë boshe, dhe pyetjet e shumta, dhe shkapërderdhjen e pasurisë “. Transmetuar nga Muslimi, Maliku dhe Ahmedi. Transmetuesi i hadithit: Ebu Hurejra ed-Dausi. Sahabiu fisnik, hafizi i sahabëve. Emri i tij është AbdurrRrahman ibn Sakhr. Ai vdiq në vitin 59 H. Shpjegimi i disa fjalëve që shfaqen në hadith:

- Adhurimi: Është një emërtim që përmbledh gjithçka që Allahu e do dhe është i kënaqur me të, në aspektin e fjalëve dhe veprave të dukshme si dhe të padukshme. Pra, të gjithë atë që Allahu ka urdhëruar, pavarësisht nëse ajo është një veprim i rekomanduar apo i detyrueshëm është adhurim. Dhe ti dedikohet kjo dikujt tjetër përveç Allahut është shirk.

- Shirk: Që në adhurim të vësh zota tjer krahas Allahut në mënyrë që robi ti dedikojë disa pjesë të adhurimit të tij dikujt tjetër pos Allahut. Pra, çdo gjë është paracaktuar që ne jemi urdhëruar nga Sheriati, në lidhje me besimin, fjalët dhe veprimet; duhet t’i dedikohen vetëm Allahut, kjo është Teuhid, Iman dhe sinqeritet. Dhe dedikimi i tyre dikujt tjetër përveç Allahut është shirk.

- Kapja për litarin e Allahut: Është që të kapesh për atë me të cilën erdhi i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem- Kuranin dhe Sunnetin. Domethënia e përgjithshme e hadithit: Në këtë hadith gjenden shenja paralajmëruese Profetike:

- E para: Inkurajimi për një Teuhid të pastër, dhe të zbatohet e drejta më e madhe e Allahut, dhe obligimi më i madhë në Islam, dhe kjo është që të adhurohet vetëm Allahu, i Vetëm. Dhe ky është qëllimi i krijimit të xhinëve dhe njerëzve. Më i Larti ka thënë: {Unë nuk i krijova xhinët dhe njerëzit për tjetër pos që të më adhurojnë.} [51:56] Dhe të qëndroj larg nga shirku në adhurim. Kështu që robi nuk e vënë ndonjë prej krijesave si një ortak krahas Allahut duke e bërë atë si një zot krahas Allahut në lutjen e tij, në të kërkuarit ndihmë, në sakrifikimin për të, në zotime ndaj tij, në shpresa, frikë, mbështetje. Sepse është e drejta e Allahut që këto gjëra ti dedikohen vetëm Atij, Ai nuk është i kënaqur që dikush ti ndaj këto me Të, as një engjëll i afërt e as një Profet që është dërguar si një lajmëtar.

- E dyta: Të kapurit për litarin e Allahut. Është ajo me të cilën erdhi i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem Kurani dhe Sunneti, dhe e gjithë ajo që i Dërguari na mësoi në lidhje me: • - Besimin • - Adhurimin • - Sjelljen • - dhe marrëdhëniet e përditshme. Asnjë mysliman, asnjë individ apo grup apo shoqëri apo drejtues apo ata që qeverisen jan në pozitë që të devijojnë nga diçkra prej bazamenteve të Islamit ose të degëzimeve të tij. Por është e detyrueshme për të gjithë të besojnë dhe të kapen për të gjitha ato me të cilat erdhi Profeti i fundit dhe i Dërguari i fundit, dhe ti ipet përparësi kësaj përpara të gjitha mendimeve dhe udhëzimeve të tjera. Dhe të gjykohet me atë që i Dërguari sallAllahu alejhi ue selem erdhi në të gjitha çështjet dhe ti bindemi vetëm atij dhe ta pasojmë Profetin në të gjitha çështjet fetare, të mëdha dhe të vogla. Dhe qëndrojmë larg nga të gjitha risitë, të gjitha opinionet dhe mëkatet. Dhe përmes kësaj, dhe vetëm kësaj, myslimanët do të bashkohen dhe bashkimi i tyre i pritur do të ndodhë, dhe mund të thuhet vërtetë për ta se ata të gjithë janë të kapur për litarin e Allahut.

Dhe kjo është ajo që Allahu dëshiron të ndodhë dhe me të cilën Ai ka urdhëruar myslimanët, e jo një bashkimin politik ndërkohë që secili ka besime të ndryshme, opinione dhe drejtime. Sepse edhe nëse ky lloj i bashkimit do të ndodhë – e cila është diçka e largët – do të ishte e drejtë të thuhet për ta: {Mund të mendohet për ta se janë të bashkuar,e në reallitet zemrat e tyre janë të përçara, sepse janë njerëz që nuk logjikojnë.} [59: 14]

- Së treti: Sinqeriteti ndaj udhëheqësit të myslimanëve. Dhe kjo bëhet duke bashkpunuar me ta në atë që është e mirë dhe t’u bindesh atyre dhe ti urdhëroshë ata me të vërtetën. Dhe ti nxitësh ata dhe ti kujtosh ata në një mënyrë të bukur dhe të butë. Dhe ti informosh ata rreth të drejtave të myslimanëve të cilat i kanë neglizhuar apo nuk u është bërë me dijë në lidhje me to. Dhe mos të rebelohen kundër tyre, të falen pas tyre, të luftojnë së bashku me ta, tia paguajnë zekatin atyre, e jo të rebelohen të armatosur kundër tyre madje edhe në qoftë se ata do të shtypin ose kanë marrëdhënie të këqija me njerëzit. Dhe kjo përfshin edhe të lutemi për ta që të jenë të mirë, dhe të mos i devijojmë ata duke i lavdëruar ata pa meritë.

- E katërta: Ndalimi i thashethemeve. Dhe kjo është të hyshë në thashethëme, dhe të meresh me gënjeshtra. Dhe të zbulosh të përhapësh gjëra të liga, dhe për të përhapësh thashetheme dhe gënjeshtra. Dhe që një person të tegojë gjithçka që ai dëgjon është e mjaftueshme që personi i tillë të konsiderohet gënjeshtar. Kjo gjithashtu përfshin të mos thellohemi në çështjet hipotetike që nuk kan ndodhur dhe tu përgjigjeni në këto pyetje para se ato të kenë ndodhur, sepse kjo i mban myslimanët larg studimit të Kuranit dhe Sunnetit dhe i bën ata shumë të zënë për të mësuar përmendësh dhe që të kuptojnë tekstet.

- E pesta: Ndalimi i pyetjeve të shumta. Dhe kjo përfshin të kërkosh pasurinë e njerëzve si paratë dhe gjëra të tjera, si dhe ti drejtosh nevojat tek njerëzit. Dhe kjo i përket një myslimani, të cilin Allahu dëshiron të jetë i lartësuar dhe i çmuar. Kështu t’u lypësh njerëzve në parim është e ndaluar dhe kjo nuk lejohet përveç në raste urgjente. Ka tre pasoja, dëme, t’u lypësh njerëzve, në të tjera raste përveç në raste urgjente 01 - Të jesh ose të bësh veten në nevojë për tjetërkënd pos Allahut, dhe kjo është një formë e shirkut.

02 - Ti vësh barrë, ta irritoshë atë që e pyet dhe kjo është një formë e shtypjes kundër krijesave. 03 - Të përulësh veten, të ulesh para dikujt tjetër pos Allahut, dhe kjo është të shtypësh veten tënde. Kjo nëse ai që i lyp është gjallë dhe në gjendje të japë atë që kërkohet prej tij, e si është puna që t’i lypet të vdekurit, i cili nuk është i pranishëm, në ato gjëra që askush pos Allahut nuk është i aftë për ti dhënë? Kjo vërtet është Shirk. Kjo përfshin ndalimin kundër pyetjeve të shumta që kanë të bëjnë me njohuritë e fesë. Sidomos pyetjet me synimin për të ngatërruar dhe të shkaktuar konflikte, dhe të argumentuarit pa përfitime në një mënyrë të kotë. Kjo gjithashtu përfshin të thelluarit në çështjet hipotetike që nuk kanë ndodhur dhe për të kërkuar përgjigje për to.

- E gjashta: Ndalimi i shkapërderdhjes së pasurisë. Sepse pasuria është një begati nga Allahu. Dhe pasuria mund ti ndihmojnë një personi në ibadet ndaj Allahut, dhe të përpiqet në rrugën e Tij, t’u ndihmoj myslimanëve që kanë të drejtën për t’u ndihmuar, siq janë të varfrit, të afërmit dhe të tjerët. Pra, është obligim për mysliman që të falëndëroj Zotin e tij për këtë begati dhe të sigurohet që ajo të mos shkapërderdhet dhe të mos keqadministrohet dhe që ajo të mos shpenzohet përveç në atë që Allahu ka ligjësuar ose e ka bërë të lejueshme. Dhe ai nuk ka të drejtë ta shpenzojnë atë në rrugën e shejtanit dhe të mëkateve, ashtu siç ai nuk ka të drejtë ta neglizhojë këtë begati duke e humbur atë. Mësimet që nxirren nga ky hadith. 01

- Është e detyrueshme që të adhurohet Allahun në mënyrën e duhur.

02 - Është e detyrueshme për të qëndruar larg nga të gjitha format e shirkut, të mëdha dhe të vogla. 03 - Është e detyrueshme që të kapemi për litarin e Allahut në të gjitha çështjet, dhe ai është Islami me të cilën erdhi Profeti Muhamed salAllahu alejhi ue selem – Kurani dhe Sunneti. 04 - Ndalimi i përçarjeve dhe se është e detyrueshme për myslimanët që të bashkohen në të vërtetën.

05 - Se është e detyrueshme për ttë qenë i sinqertë me udhëheqësit myslimanë dhe të bashkëpunosh me ta në të vërtetën dhe në drejtësi. 06

- Ndalimi i thashethemeve.

07 - Ndalimi i të kërkuarit prej krijesave përveç se në rast emergjence dhe që ata të jenë në gjendje të japin atë. Dhe gjëja më e mirë është që ti mbështetesh Allahut dhe të kesh durim. 08

- Ndalimi i shkapërderdhjes së pasurisë.

Hadithi nr. 12 – Të përpiqemi, të luftojmë kundër atyre që devijojnë nga udhëzimi Profetik Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 12 Hadithi i dymbëdhjetë: Të përpiqemi, të luftojmë kundër atyre që devijojnë nga udhëzimi Profetik. Nga Abdullah ibn Mesudi radijallahu anhu se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Ska asnjë Profet para meje që Allahu ka dërguar tek njerëzit, përveç se ai kishte ndihmëtarë dhe pasues nga popullit i tij. Ata ishin të kapur për Sunnetin e tij, metodologjinë e tij dhe pasonin urdhërat e tij. Pas kësaj erdhën breza të këqij, të cilët e kundërshtuan këtë. Ata thonin atë çfarë nuk e vepronin, dhe vepronin atë që nuk ishin të urdhëruar. Kështu që ai i cili lufton kundër tyre me dorën e tij është besimtar, dhe ai që lufton kundër tyre me gjuhën e tij është besimtar, dhe ai që lufton kundër tyre me zemrën e tij është besimtar. Dhe pas kësaj nuk ka më besim as sa pesha e sinapit.” Transmetuar nga Muslimi dhe Ahmedi.

Transmetuesi i hadithit Abdullah ibn Mesudi ibn Ghafil ibn Habib el-Huthali, Ebu Abdirr-Rrahman nga paraardhësit e hershëm, dhe një nga dijetarët e mëdhenjë prej sahabëve. Meritat e tij, etika dhe veprimet e tij të lavdëruara janë të shumta. Umeri e caktoi atë si udhëheqës të Kufës dhe ai vdiq në Medine në vitin 32H. Domethënia e përgjithshme e hadithit. Në këtë hadith ka rrëfim në lidhje me Profetët dhe gjendjen e popujve të tyre. Dhe se shokët e tyre dhe ndihmësit të cilët morën nga drita të cilën ua sollën Profetët, dhe të cilët dëshmuan kur u zbrit shpallja atyre, ata ishin të durueshëm, të besueshëm dhe të sinqertë ndaj Zotit të tyre, të kapur për udhëzimin e Profetëve të tyre, si në veprat e dukshme ashtu edhe në ato të jashtme ishin në pajtim me fjalët e tyre. Pastaj ata u trashëguan nga brezat të cilat shejtani i devijoi nga metodologjia e Profetëve. Ata pohonin me gjuhët e tyre se pasojnë rrugën e Profetëve, por ata shpiknin gjëra të reja në fe, risi, dhe metodologji të reja dhe të gabuara dhe bënin vepra të liga dhe mëkatonin gjë që i bënë ata të jenë prej atyre që janë më së largu nga feja e Profetëve të tyre, ata jetonin në kontradikta midis fjalëve dhe veprave të tyre. Në çdo umet mbesin dijetar të cilët janë të sinqertë dhe besnik ndaj fesë së tyre. Ata luftojnë për të dhe mbrojnë besimet e Profetëve të tyre, çdonjëri sipas aftësisë së vet dhe sipas nivelit të imanit, njëri lufton me gjuhë me gjuhë, tjetri me dorë, tjetri me zemër, e ky është niveli më i dobët i Imanit, pas këtij niveli nuk ka më Iman fare. Dhe ajo çfarë u ndodhi popujve të mëparshëm i ndodhi edhe umetit të Muhamedit salallahu alejhi ue selem. Tre brezat më të mira u trashëguan nga ata që kundërshtonin dhe që shkaktuan që myslimanët të pasojnë rrugë të ndryshme dhe epshet e tyre i bënën ata që të përçahen. Fjala e Profetit, salallahu alejhi ue selem, u vërtetua kur ai tha: “Ju do të pasoni të njëjtën rrugë sikurse popujt para jush, hap pas hapi, në mënyrë që në qoftë se ata do të hyjnë në një vrimë të hardhucës edhe ju do të kishi hyrë në të. Dhe ai salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Ky umet do të ndahet në shtatëdhjetë e tre grupe, të gjitha janë në zjarr përveç njërës.” Në këtë umet mbeti Grupi i Shpëtuar, për të cilin na informoi Profeti salAllahu alejhi ue selem: “Gjithmonë do të mbetet një grup nga umeti im i cili në mënyrë të qartë është në të vërtetën. Ata nuk do të dëmtohen nga ata që i tradhëtojnë ata apo i kundërshtojnë ata, derisa të vie kijameti. “ Ky grup akoma ekziston dhe do të vazhdojë të ekzistojë, dhe do të thërret në të vërtetën dhe mirësinë dhe do të urdhërojë në të mirë dhe do të ndalojnë nga e keqja.

Dhe do të refuzojë risitë në fe dhe dyshimet devijuese me argumente të qarta. Dhe ata do të luftojnë ndaj së kotës sipas aftësisë së tyre, me dorë, gjuhë dhe zemër. Pra, besimtarit i takon që të jetë i qëndrueshëm në atë që e solli Profeti, në besimin e tij, adhurimin, sjelljen. Dhe ai duhet të kapet për Sunnetin e Profetit, të kryej urdhërat e tij, dhe të qëndrojë larg nga pasimi i epsheve, mëkateve dhe risive. Dhe prandaj të thërret në të vërtetën dhe të sakrifikojnë atë çfarë ai mundet për ta ndihmuar fenë e tij që të triumfoj. Mësimet që nxirren nga ky hadith: 01

- Profetët erdhën me ligje dhe metodologji për udhëzimin e njerëzve.

02 - Vlera e shokëve të Profetëve, për shkak se ata pasuan Sunnetin e Profetëve të tyre. 03 - Ka qortim ndaj atij që ka kundërshtuar metodologjinë e Profetëve, sepse ata u quajtën breza të këqij. Këta janë ata që kanë devijuar nga ajo në të cilën ishin ata para tyre , dhe ata nuk përshkruhen si të këqinjë, përveç sepse kundërshtuan Profetët e tyre. 04 - Ka qortim për atë që fjalët dhe veprat e tij nuk përputhen mes veti. {Tek Allahu është shumë e urrejtur ta thoni atë që nuk e punoni!.} [61: 3] 05 - Ka qortim ndaj veprave të bidatit. Sepse ajo është një vepër për të cilën Allahu nuk ka urdhëruar nëpërmjet Profetëve të Tij. 06 - Lavdërimi i atyre që pasojnë Profetët. Ata që janë të kapur për Sunnetin e tyre dhe janë të përqëndrueshëm në pasimin e tyre. 07 - Këta pasues lavdërohen për durimin e tyre dhe luftën e tyre kundër atyre që shkojnë kundër metodlogjisë së Profetëve të tyre. 08 - Sqarimi i gradëve të xhihadit dhe urdhërimit për të mirën dhe ndalimit të së keqes. Dhe se kjo është e varur sipas aftësisë dhe llojeve të ndryshme të luftëtarëve. Pra, kush ka aftësinë dhe mundësinë që të largoj të keqen me dorën e tij duhet ta kryej këtë detyrë. Dhe ai që nuk është në gjendje ta bëjë këtë, por mund të thotë fjalën e vërtetë duhet ta thotë atë. Dhe ai që nuk mund ta bëjë këtë duhet të bëj atë që mundet, dhe kjo është të luftosh me zemër dhe të heqësh dorë të refuzosh të gabuarën me zemrën. Dhe në qoftë se atij i mungon kjo, atëherë ai nuk është besimtar dhe zemra e tij ka vdekur.

09 - Se niveli i Imanit ndryshon nga personi në person dhe ai ngritet dhe bie. “….dhe pas kësaj nuk ka më besim as sa pesha e sinapit.”

Hadithi nr 13 – Feja është sinqeriteti Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 13 Hadithi i trembëdhjetë: Feja është sinqeritet. Nga Temim ed-Dari radiAllahu anhu përcillet se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë tri herë: “Feja është sinqeriteti!.” Ne i tham: ndaj kujt? Ai tha: Ndaj Allahut, Librit të Tij, Profetit të Tij, udhëheqësit të myslimanëve dhe popullit.” Transmetuesi i hadithit: Temim ibn Eus ibn Kharixheh ed-Dari. Llagapi i tij është Ebu Rukajjeh. Sahabi i njohur i cili vdiq në vitin 40 H. Domethënia e përgjithshme e hadithit: Ky hadith është shumë i rëndësishëm, është prej fjalëve të shkura por përmbledhëse të Profetit salAllahu alejhi ue selem. Dhe rreth këtij hadithi sillet i tërë Islami. Nëse myslimanët si individ dhe si grup do të kishin vepruar në përputhje me atë që ky përmban, do të arrinin lumturinë në këtë jetë dhe në jetën tjetër, dotë jetonin si vëllezër të cilët e duan njëri-tjetrin, të bashkuar në një besim, një qëllim dhe një metodologji në jetën e tyre.

Pra, Sinqeriteti (nasihah) ndaj Allahut do të thotë: Ta besoshë Atë – dhe gjithçka që është në Kuran dhe në Sunnet në aspektin e Emrave të Tij të Bukura dhe Atributeve të Tij të Larta. Në një mënyrë të drejtë dhe të vërtetë, pa i ngjasuar Emrat dhe Atributet e Tij me të tjerët, dhe pa i mohuar Atij ndonjë prej Emrave dhe Atributeve të Tij, pa i shtrembëruar. Kjo është e bazuar në ajetin: {Asgjë nuk është se Ai – Ai dëgjon dhe sheh çdo gjë} [42: 11] Dhe të adhurohet vetëm Ai duke e mohuar çdo adhurim ndaj dikuj tjetër. Dhe ti bindet Atij dhe ti shmanget mosbindjes. Dhe të duhet për hir të Tij dhe të urrehet për hir të Tij, ti marrësh miq dhe aleatë ata që i binden Atij dhe të qëndroshë larg nga ata që i shfaqin Atij mosbindjen. Të luftosh kundër atyre që e mohojnë Atë dhe të pranosh mirësitë e Tij dhe ta falënderoshë Atë për to. Dhe të jesh i sinqertë ndaj Tij në çdo gjë që vepron. Sa për sinqeritetin ndaj librit të Tij do të thotë: Të besosh se ai është Fjala e Allahut që ka zbritur nga Ai, nuk është e krijuar, asnjë gënjeshtër nuk mund ti afrohet asaj, qoftë haptazi apo në rrugë të fshehtë. Nëse njerëzit dhe xhinët do të mblidheshin, ata nuk mund të sjellin një gjë të tillë edhe në qoftë se ata ndihmojnë njëri-tjetrin, as dhjetë sure të ngjashme, e as edhe një sure të vetme. Përveç kësaj, ta nderosh atë dhe ta recitosh atë mënyrë korrekte dhe të bukur me ndjeshmëri (khushu) dhe të shqiptosh germat e tij korrekt kur e lexon atë, ta mbrosh atë duke kundërshtuar keqinterpretimet e devijuara dhe të gabuara, ndryshimet e ekzagjeruara dhe supozime të pasakta të gënjeshtarëve. Të besosh në atë që është në të dhe ti përmbahesh ligjeve të tij dhe rregulloreve të saj, ti kuptosh shkencat, dispozitat, përngjasimet dhe dënimet. Të marrësh mësime nga këshillat e tij, dhe të meditosh mbi mrekullitë e tij. Të veprosh në përputhje me dispozitat e tij, ti nënshtrohesh ajeteve që mund të jenë të vështira për t’i kuptuar ose që kane disa domethënie. Të hulumtosh në ajetet që janë shfuqizuar dhe të cilat shfuqizojnë dhe të përhapësh këto mësime dhe të thërrasësh në to. Dhe domethënia e sinqeritetit për të Dërguarin e Allahut do të thotë: Ta besoshë atë si të Dërguar dhe të gjithë atë që e solli ai, t’i bindesh atij në urdhëresat dhe ndalesat e tij, të përkrahet ai si kur ishte gjallë ashtu dhe pas vdekjes së tij, ti marrësh armiqtë e tij si armiq dhe miqt e tij si miq.

Të nderosh të drejtat e tij, të nderosh dhe respektosh dhe të ringjallësh metodogjinë dhe Sunnetin e tij, të përhapësh thirrjen tij, të mohoshë dhe ti luftosh akuzat kundër tij, dhe ti mësosh shkencat e tij, të kuptosh atë, të thërrasësh në të, ta nderosh atë, të sillesh me edukatë kur ai lexohet, të mos flasësh pa dije në lidhje me të. Dhe ta pasosh këtë Profet fisnik në sjelljet dhe shembullin e tij, të duash familjen dhe sahabët e tij, dhe të qëndroshë larg nga ai që fut diçka të re në Sunnetin e tij apo që kundërshton ndonjë prej shokëve të tij. Kurse sa i përket sinqeritetit me udhëheqësin myslimanë dhe ata në pozita të larta, kjo është sqaruar në hadithin e mëparshëm. Kurse sa i përket sinqeritetit me popullin mysliman – kjo do të thotë: Ti udhëzosh ata në atë që është e mirë për ta në jetën tjetër, dhe në këtë jetë, të mos i shqetësosh. Pra, ua mëson atë që nuk e dinë në lidhje me fenë e tyre, i ndihmon në të me fjalë dhe vepra, duke i urdhëruar në të mirë dhe ti ndalosh nga e keqja, në një mënyrë të butë dhe të sinqertë dhe duke fshehur të metat e tyre, të evitosh dëmin prej tyre, t´ua sjellësh të mirat, të keshë ndjeshmëri për ta, ti respektosh të moshuarit e tyre dhe të jesh i mëshirshëm ndaj të rinjëve. T’ua përkujtosh Allahun dhe ti këshillosh në mënyrën më të mirë, të mos i tradhtosh ata dhe të mos jeshë ziliqar. T’ua duash atyre të mirën që e do për veten tuaj dhe të urresh që ata të goditen nga e keqja ashtu siç e urren që ti të goditesh nga ajo. Të brosh pasuritë dhe nderin e tyre, t’i nxitësh ata që të formësojnë veten me të, të realizojnë gjithçka që është përmendur nga sinqeriteti dhe ti inkurajosh përpjekjet e tyre për në bindje. Mësimet që nxirren nga ky hadith: 01

- Se nasihah (sinqeriteti) quhet fe dhe Islam.

02

- Se feja përbëhet nga veprat ashtu siç përbëhet nga fjalët.

03 - Ai që nuk është i sinqertë ndaj Allahut, Librit të Tij, të Dërguarit të Tij, ndaj udhëheqësit të myslimanëve dhe popullit – nuk ka fe. Dhe ai që mashtron ata në ndonjë nga këto nuk është prej tyre. 04 - Se sinqeriteti është i detyrueshëm në të gjitha format e përmendura, për të gjithë myslimanët, të gjithë në përputhje me mundësitë e tyre, diturinë dhe pozitën në shoqëri.

Hadithi nr. 14 – Veprat më të dashura tek Allahu Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 14 Hadithi i katërmbëdhjetë: Veprat më të dashura tek Allahu. Abdullah ibn Mesudi radijallahu anhu tregon: “E pyeta të Dërguarin salAllahu alejhi ue selem se cilat vepra janë më të dashura tek Allahu? Ai tha: Namazi në fillim të kohës së tij. Unë i thashë: Pastaj cila? Ai tha: Bëmirësia ndaj prindërve (dhe tu japësh atyre të drejtat e tyre]. Unë i thashë: Pastaj cila? Ai tha: Xhihadi për hirë të Allahut.” Transmetuar nga: Buhariu, Muslimi dhe Ahmedi. Transmetuesi i hadithit: Biografia e tij është tek shpjegimi i hadithit të pestë. Shpjegimi i disa fjalëve që gjenden në këtë hadith:

- Bëmirësia ndaj prindërve: Të jesh i ndëgjueshëm me ta, tu japësh atyre të drejtat e tyre dhe të sillesh mirë ndaj tyre.

- Xhihadi për hirë të Allahut: Të japësh, të sakrifikosh veten tënde dhe pasurinë tënde për ti thirrur jomyslimanët në Islam, dhe për të luftuar kundër tyre për ta bërë Fjalën e Allahut më të lartën. Domethënia e përgjithshme e hadithit: Sahabiu fisnik Abdullah ibn Mesudi ishte prej recitusve të Kuranit në mesin e sahabëve, dhe prej të diturve në lidhje me gjykimet islame, dhe ai ishte një nga dijetarët e tyre. Dhe pyetjet e tij që ia shtroi Profetit salallahu alejhi ue selem tregojnë dijen dhe të kuptuarit e tij. Sepse për shkak siç pyeti ai këtu në lidhje me veprat që Allahu i do më së shumti, ne gjithashtu e gjejmë se ai [një herë tjetër] shtroi pyetjen në lidhje me mëkatin më të madhë dhe më serioz. Në këtë Profeti salallahu alejhi ue selem iu përgjigj: “T’i bësh Allahur ortak në adhurim, ndërsa Ai të ka krijuar”, pastaj cili? Ai u përgjigj: “(Mëkati më i madhë është) Të vrasësh fëmijën tënd për shkak të frikës se ai do të ha ushqimin tënd.” Kështu që ai tha: Pastaj cili? Profeti salAllahu alejhi ue selem i tha atij: “Të bësh zina me gruan e fqinjit tënd.” Pra, ashtu siç ai ishte i interesuar për t’i ditur veprat që Allahu i do më së shumti, poashtu ishte i interesuar t’i dij ato vepra të cilat Allahu i urren më së shumti. Pra, në këtë hadith sqarohen tri gjërat që Allahu i do më së shumti:

- E para: Falja e namazit në kohën e tij. Vetë namazi është shtylla e dytë e Islamit dhe forma e parë e adhurimit që është ligjëruar. Dhe Profeti salAllahu alejhi ue selem nuk u informua për të në të njëjtën mënyrë siç u informua për format e tjera të adhurimit – përmes engjëllit Xhibril, por Allahu e mori robin e Tij salallahu alejhi ue selem në një udhëtim natën nga El-mesxhid el-Haram [Xhamia në Meke] për në El-Mesxhid El-AKsa [Xhami Aksa në Jeruzalem]. Pastaj Ai e ngriti atë lartë në qiell, dhe atje, përmbi qiejtë më të larta Zoti i tij e nderoi atë dhe i foli atij drejtëpërdrejtë në lidhje me obligueshmërinë e namazit. Kjo tregon madhështinë e namazit.

Dhe kur robi falet ai e thërret (në heshtje) Zotin e tij. Dhe koha më e mirë për robin për tju afruar Zotit të tij është në fillimit të kohës së namazit ashtu siç e kishte zakon Profeti - salAllahu alejhi ue selem ta fal namazin në fillim të kohës së tij dhe nxiti në ktëtë me fjalët e tij; si ky hadith.

- Dhe e dyta: Bëmirësia ndaj prindërve. Pra, të drejtat e prindërve janë të mëdha, Allahu i përmendi ato së bashku me teuhidin në më shumë se një ajet në Kuran. Më i Larti ka thënë: {Adhurone Allahun e mos i shoqëroni Atij asnjë send, sillnu mirë ndaj prindërve.} [04:36] Dhe më i Larti ka thënë: {Thuaj: “Ejani t’ju lexojë atë që me të vërtetë ju ndaloi Zoti juaj: të mos i shoqëroni Atij asnjë send, të silleni mirë me prindërit.} [6: 151] Dhe më i Larti ka thënë: {Zoti yt ka dhënë urdhër të prerë që të mos adhuroni tjetër pos Tij, që të silleni në mënyrë bamirëse ndaj prindërve.} [17: 23]. Dhe në Sunnetin e pastër ka shumë hadithe të cilat tregojnë se sa të mëdha janë të drejtat e prindërve. Në mesin e tyre: ky hadith që u përmend. Dhe në mesin e tyre; “A të mos ju informojë rreth shtatë mëkateve shkatërruese?” Ata thanë: Po, sigurisht o i Dërguari i Allahut! Ai tha: “Shirku dhe mosrespektimi ndaj prindërve …” Dhe në mesin e tyre; “Allahu mallkon ata që mallkojnë prindërit e tyre.” Dhe midis tyre ky hadith, kur Profeti u pyet; “Kush ka më së shumti të drejtë që ta ndëgjoj dhe që të sjellem mirë ndaj tij? Ai salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Nëna jote.” “Dhe ai e pyeti pastaj kush?” Ai tha: “Nëna jote.”

“Dhe ai e pyeti pastaj kush?” Ai tha: “Nëna jote.” “Dhe ai e pyeti pastaj kush?” Ai tha: “Babai yt.” Pra, është obligim për myslimanin që të kryej këtë të drejtë madhështore edhe në qoftë se të dy prindërit do të jenë jo-myslimanë. Të drejtat e tyre nuk pushojnë ekzistuari. {E nse ata të dy tentojnë ë ti të më përshkruash Mua shok, për çka ti nuk ke kurrfarë fakti, atëherë mos i respekto ata, o në çështjet e jetës së kësaj bote të keshë mirëkuptim ndaj tyre, e ti ndiqe rrugën e atij që është i kthyer kah Unë.} [31:15]

- E treta: Xhihadi për hirë të Allahut. Vërtet kjo është maja me e lartë e Islamit. Dhe përmes tij fjala e Allahut bëhet më e larta. Dhe nëpërmjet saj Allahu bën që feja Islame të triumfojë mbi të gjitha fetë e tjera. Ashtu siç ndodhi me Xhihadin e të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem dhe me Xhihadin e shokëve të tij fisnikë pas tij. S’ka dyshim se ata shitën jetët dhe pronat e tyre për hir të Allahut dhe luftuan për hir të Allahut me një Xhihad vërtetë. Kështu që Allahu e ngriti lart Islamin me anë të tyre dhe e bëri atë fitimtar mbi të gjitha fetë e tjera përmes veprimeve të tyre. Dhe i ngriti ata dhe i nderoi ata përmes Xhihadit dhe i bëri zotërinj të botës, mësues, dijetarë dhe udhëheqës në tokë. Dhe ata ishin të sinqertë ndaj Allahut në marrëveshjet që u bënë ndërmjet tyre dhe Atij, dhe kjo është Fjala e Tij: {Allahu bleu prej besimtarëve shpirtërat dhe pasurinë e tyre me Xhenet. Luftojnë në rrugën e Allahut, mbysin dhe mbyten. (Allahu dha) Premtim të cilin e vërtetoi në Tevrat, Inxhill e Kur’an. E kush është më zbatues i sigurt i premtimit të vet se Allahu? Pra, gëzonju tregtisë që bëtë me Të. Ky është sukses i madh.} [9: 111]. Ajetet dhe hadithet që flasin për pozitën e Xhihadit dhe superioritetin e tij janë të shumta. Pra, le ti kthehen atij myslimanët për ta kuptuar se nuk ka asnjë krenari dhe lumturi për ta në këtë dhe jetën tjetër, përveç duke u kapur për feje dhe për Xhihadin për hirë të Allahut. Dhe ata nuk iu ekspozuan poshtërimit, turpit dhe që vendet e kolonizatorëve jomyslimanë të sundojnë mbi ta, përveç se për shkak se ata lënë pas dore fenë e tyre dhe braktisën Xhihadin për hirë të Allahut. Pra, është e detyrueshme që ata të fillojnë një jetë të re duke u kthyer në fenë e Allahut dhe në Xhiadin për hir të Tij siç ka thënë Profeti salAllahu alejhi ue selem:

“Nëse bëni trgëti me “el-‘Inah” [një lloj kamate], dhe jeni të lumtur me punimin e tokës dhe ndjekni bishtin e lopës, dhe braktisin Xhihadin për hir të Allahut, Allahu do të lejojë poshtërim të vijë mbi ju dhe Ai nuk do ta largojë atë nga ju derisa ju ti ktheheni fesë suaj.” [Ebu Davudi, Ahmedi dhe të tjerë] Mësimet që nxirren nga ky hadith: 01 - Pohimi se dashuria i takon Atributeve të Allahut, në atë mënyrë si i pëket Atij. 02 - Namazi në fillimin e kohës së tij është ndër veprat që janë më të mirat dhe që Allahu e do më së shumti. 03 - Se të drejtat e prindërve janë shumë të rëndësishme. Mirësjellja ndaj tyre dhe përkujdesi për të drejtat e tyre janë ndër veprat që Allahu i do më së shumti. 04 - Vlera e Xhihadit për hir të Allahut. Dhe se krenaria e myslimanëve është e varur mbi zbatimin e tij, dhe këtë e dëshmojnë shumë ajete dhe hadithe.

Hadithi nr. 15 – A nuk është Xhihadi për hir të Allahut vepra më e mirë? Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 15 Hadithi i pesëmbëdhjetë: A nuk është Xhihadi për hir të Allahut vepra më e mirë? Nga Ebu Hurejra radijAllahu anhu i cili ka thënë: “E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut salAllahu alejhi ue selem të thotë: “Njerëzit e parë që do të gjykohen në Ditën e Gjykimit janë: një njeri i cili luftoi deri sa vdiq [dhe njerëzit e konsideruan atë të jetë një shehid]. Pra, ai sillet

përpara dhe i shfaqen të mirat që i janë dhënë atij dhe ai do ti pranoj ato. I thuhet atij: “Pra, çfarë bëre me këto të mira?” Ai tha: “Luftova për hir Tënd derisa rashë shehid.” I thuhet atij: “Ti po gënjen. Ti luftove që të të thuhej se ishe trim, dhe ashtu u tha për ty.” Pastaj u urdhëruan që ta tërheqin zvarrë me fytyrë përtokë derisa të hidhet në zjarr. Dhe një njeri i cili mësoi dijen dhe ua mësoi atë të tjerëve. Dhe ai lexoi Kuranin. Pra, ai sillet përpara dhe i shfaqen të mirat që i janë dhënë atij dhe ai do ti pranoj ato. I thuhet atij: “Pra, çfarë bëre me këto të mira?” Ai tha: “Mësova dijen dhe ua mësova atë të tjerëve. Dhe lexova Kuranin për hir Tënd.” I thuhet: “Ti po gënjen. Ti ke mësuar dijen që të thuhet për ty; “ai është një njeri i dijshëm”. Dhe e lexove Kuranin që të thuhet: “ai është recitues.’ Dhe ashtu u tha për ty. “ Pastaj u urdhëruan që ta tërheqin zvarrë me fytyrë përtokë derisa të hidhet në zjarr. Dhe një njeri të cilin e kishte furnizuar Allahu shumë, dhe atij ju dhanë nga të gjitha llojet e pasurisë. Pra, ai sillet përpara dhe i shfaqen të mirat që i janë dhënë dhe ai do ti pranoj ato. I thuhet atij: “Pra, çfarë bëre me këto të mira?” Ai tha: “Unë nuk e kam lënë diçka për të cilën ti dëshiron që të shpenzohej, vetëm se unë shpenzova për hir Tënd.” I thuhet: “Ti po gënjen. ti e bëre këtë që të thuhet: “ai është bujar’. Dhe ashtu u tha për ty.! “ Pastaj u urdhëruan që ta tërheqin zvarrë me fytyrë përtokë derisa të hidhet në zjarr. Transmetuar nga Muslimi, Ahmedi dhe Nesai. Transmetuesi i hadithit: Biografia e tij u përmendet në hadithin e njëmbëdhjetë. Domethënia e përgjithshme e hadithit: Në përfundimin e këtyre tre njerëzve të banorëve të zjarrit gjendet një mësim dhe këshillë për atë që ka zemër apo dëgjon dhe dëshmon.

Çfarë gabimi kishin ata, dhe çfarë ishte ajo që i goditi ata? A nuk është Xhihadi për hir të Allahut vepra më e mirë? A nuk është Xhihadi maja e Islamit? A nuk janë nivelet e shehidëve njëqind nivele, dhe mes dy niveleve është sikur se në mes qiellit dhe tokës? A nuk janë shehidët të gjallë tek Zoti i tyre i cili i ushqen ata, dhe ata nuk bredhin të lirë në Xhenet? A nuk janë dijetarët trashëgimtarët e Profetëve? A nuk thotë Allahu: {Allahu lartëson ata që besuan prej jush, i lartëson në shkallë të lartë ata të cilëve u është dhënë dituri.} [58: 11] Dhe kjo mirëbërësi që nuk kanë lënë asgjë që Allahu do për tu shpenzuar në të veçse ai shpenzoi pasurinë e tij në të. A nuk shpërblenë Allahu për veprat e mira dhjetë herë deri në shtatëqind herë ose edhe më shumë, veçanërisht në qoftë se ajo që shpenzohet bëhet për hirë të Allahut? Pra, çfarë ishte ajo që i goditi ata dhe i bëri ata prej të parëve që do të dënohen dhe do të hidhen në Xhehenem? Allahu na ruajtë nga ky përfundim. Profeti salAllahu alejhi ue selem e bëri të qartë arsyen e përfundimit të keq të tyre. Dhe kjo është se ata nuk ishin të sinqertë për Allahun në këto akte që në sytë e njerëzve duken si vepra madhështore. Dhe ata nuk e donin shpërblimin e Allahut përmes tyre, por qëllimet e tyre ishin të këqija dhe të gabuara; qëllim i tyre ishte dashuria për të marrë lavata të mëdha nga ana e njerëzve. Pra, ky luftëtari nuk e dëshiroi shpërblimin e Allahut dhe as të ngris fjalën e Allahut, por qëllimi i tij ishte ai vetë dhe ai dëshiroi që të ngritë reputacionin e tij dhe të bëhet i njohur në mesin e njerëzve si një hero, trim dhe i patrembur. Dhe kjo ndodhi. Pra shpërblimi i tij ishte në këtë jetë, por në jetën tjetër shpërblim i tij u bë që sekreti i tij u zbulua dhe i doli në shesh dhe pastaj hidhet në zjarr. Sa i përket dijetarit, ai nuk kërkonte dije për ta kuptuar fenë e Allahut, dhe për të ditur se cilat janë obligimet ndaj Allahut, Librit të Tij, të Dërguarin e Tij, dhe njerëzve në mënyrë që ai ti praktikojë ato. Dhe ai nuk i mësoi të tjerët për tu shpërblyer duke parë fytyrën e Allahut, për të marrë shpërblimin e përhapjes së dijes dhe thirrjes tek Allahu. Por ai e bëri këtë që të thuhet: “Ky njeri është dijetar, dhe dijetar i kohës së tij, hafidhi i kohës tonë, dhe recituesi i Kuranit tek myslimanët. Pra shpërblimi i tij ishte se qëllimet e tij u zbuluan dhe u shfaqën në Ditën e Gjykimit, si një shpërblim për qëllimet e tij të këqija, pastaj ai u hodh në zjarr. Sa i përket njeriut të pasur, ai nuk e falënderoi Allahun i Cili ja kishte dhuruar atij këto të mira dhe nuk ishte një prej tyre për të cilët Allahu ka thënë:

{Dhe ata që në pasurinë e vet kanë ndarë në një pjesë të caktuar. Për lypësin dhe për nevojtarin që nuk lyp.} [70: 24-25] Dhe ai nuk e ka kuptuar se pasuria është e Allahut për të cilat Ai e bëri atë përgjegjës për ta parë se si ai vepron. Për shkak të kësaj, ai nuk dëshiroi shpërblimin e Allahut për atë që ai e shpenzon dhe ai nuk e di se si të arrijë sinqeritetin ndaj Allahut. Në vend të kësaj ai dëshiron që njerëzit ta lavdërojnë atë dhe që poetët duhet vazhdimisht ta lavdërojnë atë dhe se lajmi i bujarisë dhe zemërgjerësisë së tij të përhapet në mesin e njerëzve. Dhe kështu u bë dhe e arriti atë që ai kishte si qëllim në këtë jetë. Por sa për jetën e ardhshme për të cilën ai nuk u përpoq, shpërblimi i tij aty është një llogri e saktë dhe një shpërblim i drejtë. Dhe engjëj të mbyllur të ashpër që nuk tregojnë mosbindje ndaj Allahut në atë që Ai i urdhëron por e bëjnë atë që janë urdhëruar, e presin atë për ta tërhequr atë në fytyrën e tij dhe pastaj ta hedhin në zjarr. Me të vërtetë, nuk këtë gjendet në një mësim madhështor për ta mësuar dhe një paralajmërim për luftëtarët, dijetarët dhe të pasurit që shpenzojnë paratë e tyre, që ata ndoshta të marrin mësim dhe të bëhen të sinqertë ndaj Allahut në veprimet e tyre. Në mënyrë që të arrisin premtimet e Allahut dhe të shpëtojnë nga dënimi i Allahut që i godet ata që kryejnë vepra në mënyrë që njerëzit ti shohin ata dhe hipokritët. ____________________________ Shtesë nga përkthyesi: Që një vepër të pranohet kërkohen 2 kushte: 01

- Sinqeriteti ndaj Allahut. Që vepra të bëhet vetëm për hir të Allahut.

02 - Që kjo vepër të jetë në përputhje me Sunnetin e Profetit salAllahu alejhi ue selem dhe të mos jetë diçka që është shpikur në fe.

Hadithi nr. 16 – Si njerëz të ndryshëm ndikohen nga dija dhe udhëzimi me të cilin erdhi i Dërguari

Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 16 Hadithi i gjashtëmbëdhjetë: Si njerëz të ndryshëm ndikohen nga dija dhe udhëzimi me të cilin erdhi i Dërguari Muhamed salAllahu alejhi ue selem. Nga Ebu Musa El-Eshari radijAllahu anhu se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Shëmbëlltyra e udhëzimit dhe dijes me të cilën më dërgoi Allahu është sikurse [shembulli i] shiu i madh që bi në tokë. Një pjesë e tokës mbi të cilën bie shiu ështe e mirë, tokë pjellore që pin ujin dhe sjell shumë bimësi. Dhe një pjesë e tokës është e thatë dhe e fortë që nuk e pin ujin. Kështu Allahu u bën dobi njerëzve nga ky ujë, në mënyrë që ata pinë prej tij dhe e përdorën atë për të ujitur dhe kultivuar. Dhe një pjesë tjetër e ujit bi në jë tokë jo të rrafshët, që nuk e pin ujin as nuk e mbanë dhe nuk sjelli bimësi. Ky është shembulli i atij që ju dha të kuptuarit e fesë së Allahut dhe që përfitoi prej asaj me të cilën më dërgoi Allahu, kështu që ai mësoi vet dhe i mësoi të tjerët. Dhe shembulli i atij të cilit nuk kujdeset për të dhe nuk e pranonë udhëzimin e Allahut me të cilin jam dërguar.” Transmetuar nga Buhari, Muslimi dhe Ahmedi. Trasnmetues i hadithit: Ebu Musa El-Eshari. Abdullah ibn Kajs ibn Salim ibn Haxheri. Sahabi i njohur. Ai emigroi në Meke pastaj në Habeshe (Etiopi) pastaj për në Medine. Profeti salAllahu alejhi ue selem e punësoi atë për të menaxhuar një pjesë të Jemenit. Ai ishte trim, dijetar dhe ai bëri shumë vepra të mira. Umer ibn el-Hatabi e bëri atë udhëheqës të Kufes dhe të Basrës (në Irakun e sotëm). Ai e pushtoi El-Ahuaz, Asbahanin dhe shumë vende. Ai vdiq në vitin 50 H radijAllahu anhu. Shpjegimi i këtij shembulli:

Profeti e krahasoi fenë të cilën e solli me shiun e madhë sezonal që u vije njerëzve kur ata kanë nevojë për të. Mu kështu ishte gjendja tek njerëzit para se të dërgohej ai salAllahu alejhi ue selem. Sepse ashtu siç i jep Allahu jetë përmes shiut tokës së pajetë, kështu shpallja nga Allahu i jep jetë zemrave të vdekura. Allahu ka thënë: “A barazohet i vdekuri që Ne e ngjallëm dhe i dhamë dritë me të cilën ecën midis njerëzve, me atë që është në errësirë e nuk mund të dalë prej saj?!” (El En’am, 122) Me dritën e përmendur në këtë ajet është për qëllim shpallja, ndërsa me errësirën është për qëllim injoranca, mosbesimi dhe devijimi Pastaj Profeti salAllahu alejhi ue selem i krahasoi ata që e dëgjuan shpalljen e tij me llojet e ndryshme të tokës mbi të cilat ka rënë shiu. 01 - Në mesin e tyre: Dijetari i cili ka vepruar dhe i ka mësuar të tjerët. Pra, ai krahasohet me tokën pjellore, të mirë që e pin shiun dhe në këtë mënyrë i bën dobi vetes së saj, dhe sjell bimësi dhe kështu u bën dobi edhe të tjerëve. 02 - Dhe prej tyre: Ai që mbledh dije dhe është i zellshëm që ta shtojë atë. Por ai nuk vepron vepra vullnetare, ose ai nuk e kupton atë që e ka mësuar, përveç se ai ua ndanë atë të tjerëve. Pra, ai krahasohet me tokën që e mban ujin nga i cili njerëzit përfitojnë. Dhe ai është të cilin e përmendi Profeti salAllahu alejhi ue selem kur ai tha: “Allahu i dhëntë dritë personit që i dëgjon fjalët e mia, i mësuar përmendësh ato dhe pastaj i përhap ato më tutje ashtu siç i ka dëgjuar ato.” 03 - Dhe në mesin e tyre: Ai që e dëgjon dijen por nuk e mëson përmendësh atë, nuk vepron në përputhje me të dhe nuk ua përhap atë të tjerëve. Kështu që ai mund të krahasohet me tokën e sheshtë, të kripur që nuk e pin ujin ose ia shkatërron atë të tjerëve. Profeti salAllahu alejhi ue selem bashkoi në këtë përngjasim dy kategoritë e lavdërueshme spese nga të dyjat ka dobi dhe e ndau veçmas kategorinë e tretë të qortueshme, sepse nuk ka dobi. Pra, vëllai im, ti duhet të kapesh për dijen Profetike dhe të veprosh sipas saj, atëherë Allahu do të ngritë ty nëpërmjet saj. Më i Larti ka thënë: “Atëherë ju ngrihuni, Allahu lartëson ata që besuan prej jush, i lartëson në shkallë të lartë ata të cilëve u është dhënë dituri.” [58: 11] Dhe më i Larti ka thënë:

Thuaj: “A janë të barabartë ata që dinë me ata që nuk dinë?” [39: 9] Dhe ti duhet të veproshë në përputhje me të dhe të thërrasësh në të. Më i Larti ka thënë: “E kush ka fjalën më të mirë prej atij që thërret te Allahu, vepron (punë) të mira dhe thotë: “Unë jam prej myslimanëve?” [41: 33] Dhe të japësh mundin për të qenë nga grupi i parë që e pranoi këtë dritë me të cilën erdhi Profeti Muhamed salAllahu alejhi ue selem. Pastaj Allahu do ti japë dritë dhe jet zemrës tënde. Pra jeta e vërtet, e mirë nuk jetohet përveçse me këtë. Dhe të ruaju me të gjitha mënyrat që të mos i përkasësh grupit të tretë që nuk e pranon udhëzimin e Allahut dhe nuk brengoset fare për të. Mësimet që nxirren nga ky hadith: 01 - Madhështia e udhëzimit dhe e dijes me të cilën erdhi Profeti salAllahu alejhi ue selem, e cila nuk është asgjë tjetër pos Kuranit dhe Sunnetit, dhe ndikimi i tyre në jetën e njeriut. 02 - Gjendjet e ndryshme të njerëzve në prirjen e tyre për të pranuar ose mos pranuar atë me të cilën erdhi Profeti salAllahu alejhi ue selem. Pra, njerëzit janë të ndryshëm. 03 - Vlera e studimit dhe mësimi i të tjerëve, dhe përhapja e së mirës në mesin e njerëzve. 04 - Rreziku i braktisjes së Kuranit dhe Sunetit me të cilat erdhi Profeti salAllahu alejhi ue selem. Dhe kjo tregon përbërjen e keqe të këtyre njerëzve të cilët përbëhen nga pavlerësia e tyre tek Allahu.

Hadithi nr. 17 – Sinqeriteti dhe gënjeshtra dhe rezultatet e tyre Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 17

Hadithi i shtatëmbëdhjetë: Sinqeriteti dhe gënjeshtra dhe rezultatet e tyre. Nga Abdullah ibn Mesudi radijAllahu anhu i cili tha se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Fliteni të vërtetën, sepse e vërteta të shpie në mirësi e kjo shpie në Xhenet. Dhe një person vazhdon të flasë të vërtetën dhe përpiqet për këtë derisa ai shkruhet tek Allahu si i sinqertë. Dhe keni kujdes nga gënjeshtra, sepse gënjeshtra shpie në mëkat, e kjo të shpie në zjarr. Dhe një person vazhdon të gënjejë dhe e ndjek gënjeshtrën – është këmbëngulës në këtë – derisa ai të shkruhet tek Allahu si gënjeshtar.” Transmetuar nga Buhari, Muslimi, Ahmedi, Ebu Davudi, Maliku, Tirmidhiu, Ibn Maxheh dhe Darimi. Trasnmetuesi i hadithit: Abdullah ibn Mesudi. Biografia e tij është në hadithin e pestë. Kuptimi i përgjithshëm i hadithit: Sinqeriteti në fjalë është një virtyt fisnik dhe një nga bazat e atributeve të mira. Përmes kësaj jeta bëhet stabile dhe kjo vazhdon në një mënyrë të këndshme. Sinqeriteti në fjalë e ngritë personin dhe ngrit pozitën e tij tek Allahu dhe tek njerëzit. Pra, atë që e flet ai ajo çmohet, ai bëhet i dashur, dëshmia e tij dhe ajo që ai e thotë pranohet nga ana e tyre. Kështu që ti duhet të përpiqesh të jeshë i sinqertë në fjalimin tënd, besimin tënd dhe në veprimet e tua. Profeti fisnik salAllahu alejhi ue selem na tregoi rrugën për një çështje të rëndësishme në drejtim të edukimit. Dhe kjo metodologji e edukimit, formmimit dhe në forcimin e brendshëm (nefs) të krijesave. Dhe kjo bëhet që personi kohë pas kohe të përpiqet dhe ka për qëllim të ketë një fjalim të bukur dhe të bëjë veprime të lavdëruara. Dhe ai përpiqet në veprimet e tij kohë pas kohe, të katërtën pas të tretës, dhe të gjashtën pas të pestës, derisa këto përsëritje lënë gjurmët e tyre në të mbrendshmën e tij (nefs). Dhe aq më shumë që personi vazhdon të jetë i zellshëm në këtë akt, aq më shumë përkushtim do të ndiej në brendësinë e tij dhe aq më thellë rrënjoset ajo. Pra, kushdo që shpirti i tij kërkon ta arrij pozitën të sinqertëve dhe që sinqeriteti të jetë etika e tij, zakoni dhe karakteri i tij, duhet të kërkojë sinqeritetin në fjalimin

dhe veprimet e tij, ta pasoj atë, i pandërprerë në të, pastaj sinqeriteti do të bëhet karakteri i tij dhe atëher ai me ndihmën e Allahut do të arrijë pozitën e të sinqertëve. Dhe ashtu siç është sinqeriteti në fjalë një nga bazat e atributeve të mira, atëherë edhe gënjeshtra është një nga bazat e karaktereve të këqija, nëpërmjet kësaj shkatërrohen shoqëritë dhe kjo parandalon që gjërat të ecin si duhet. Ai që ka këtë cilësi i bie personaliteti tek njerëzit. Ata nuk u besojnë në atë që ai thotë dhe ata nuk i besojnë ndonjë pune dhe transmetimet e tij janë të rreme. Prandaj, Profeti salAllahu alejhi ue selem paralajmëroi kundër kësaj. Dhe në Kuran ka shumë ajete që shpjegojnë se sa e urryer është gënjeshtra, se ajo duhet të shmanget dhe se gënjeshtari është e kërcënuar me një dënim të ashpër. Më i Larti ka thënë: {Mos i thoni asaj rrenës së gjuhve tuaja: “Kjo është hallall e kjo është haram” e të shpifni ndaj Allahut rrenën. Vërtet, ata që shpifin rrenën ndaj Allahut , nuk kanë shpëtim. Kanë një përjetim të vogël (në këtë jetë), e do të kenë dënim të padurueshëm.} [16: 116-117]. Dhe më i Larti ka thënë: {Gënjeshtrën e trillojnë vetëm ata që nuk i besojnë argumentet e Allahut; të tillët janë ata gënjeshtarët.} [16: 105] Dhe shirku dhe ti vësh ortak karshi Allahut – që është krimi dhe mëkati më i madhë – nuk është gjë tjetër përveçse gënjeshtër? Dhe hipokrizia – e cila është më e keqe se sa mohimi i drejtpërdrejtë i besimit – nuk është tjetër përveç gënjeshtrës? Gjithashtu mashtrimi në tregëti dhe qëllimi për të thyer premtimet, syefaqësia – të gjitha këto janë lloje të ndryshme të gënjeshtrës. Prandaj, o mysliman! Qëndro larg nga gënjeshtra dhe konsideroje veten të jeshë fisnik për këtë. Sepse gënjeshtra dhe të përpiqurit në të dhe ta kesh atë për qëllim është shkatërrim dhe rënie poshtë në greminën e veprave të këqija. Sepse gënjeshtra e drejton personin që të bëhet një nga gënjeshtarët, dhe ata janë në zjarr. {Kështu e keni (dënimin), pra shijone, e për mohuesit është edhe dënimi i zjarrit. O ju që besuat! Kur të ndesheni në turmën (që lëviz ngadalë) e atyre që mohuan,mos ua ktheni shpinën.} [82: 14-15] Mësimet që nxirren nga ky hadith.

01 - Se është e detyrueshme ti përmbahesh të vërtetës. Më i Larti ka thënë: {O ju që besoni! Keni frikë Allahun dhe mbahuni me të sinqertit} [Et Teube, 119] 02 - Në këtë hadith është një rregull themelor në aspektin e edukimit: Ai që dëshiron të merr tiparet më të mira të tilla si sinqeriteti në fjalë, durimi dhe guximi; duhet të përpiqet, ta ketë për qëllim këtë dhe vazhdimisht ti ushtrojë këto. Pra, duke u përpjekur në kërkimin e vërtetësisë dhe vazhdimisht duke qëndruar besnik në të vërtetën, ai bëhet i sinqertë. Dhe me anë të këmbënguljes dhe duke kaluar nëpër vështirësi bëhet durimi një prej tipareve të karakterit të tij. Dhe duke qëndruar besnik ndaj shkatërrimeve dhe duke u përpiqur në to personi bëhet një gënjeshtar dhe i urryer. 03

- Në këtë hadith ka paralajmërim kundër gënjeshtrës, dhe të përpiqurit në të.

04 - Dhe se ajo shpie në të gjitha të këqijat dhe kjo shpie në zjarr. Allahu na mbroftë nga gënjeshtrat, nga të gjitha veprat e këqija dhe nga zjarri.

Hadithi nr. 18 – Shenjat e hipokrizisë Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 18 Hadithi i tetëmbëdhjetë: Shenjat e hipokrizisë. Abdullah ibn Amr tregon: Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që ka kato katër cilësi është munafik i kulluar, ndërsa ai që ka njërën nga to ka një cilësi të munafikut derisa ta braktisë atë: Kur i besohet atij diçka- ai tradhëton. Kur ai flet – gënjen.

Kur ai lidh një marrëveshje – ai e thyen atë. Kur është në konflikt – i kalon kufitj.” Transmetuar nga el-Buhari, Muslimi, Ebu Daudi, Tirmidhiu, An-Nasai dhe Ahmed. Transmetuesi i hadithit: Amr ibn Abdullah ibn el-As. el-Kurashi, el-Sehmi. Llagapi i tij është Ebu Muhamed dhe thuhet se është Ebu Abdirr-Rrahman. Një nga paraardhësit e hershëm dhe ishte një nga ata që trasnmetuan shumë hadithe. Ai ishte një nga dijetarët e rregullave islame. Ai vdiq në vitin 68 h. Domethënia e përgjithshme e hadithit: Hipokrizia është një sëmundje e madhe dhe një rrezik i madhë për Islamin dhe myslimanët. Është një tipar i urryer për disa njerëz të cilët shtiren si mysliman –me qëllim që të mashtrojnë dhe të arrijnë përfitime materiale dhe pastaj për të shpëtuar nga shpata e Islamit. Allahu i ka mallkuar hipokritët, i ka poshtëruar ata dhe i kërcënuar ata me një dënim të ashpër në thellësinë e zjarrit. Ai ka përmendur atributet e tyre të urryera në shumë ajete në Kuran. Në suren ElBekare dhe En-Nisa dhe në Suren et-Teubeh, dhe në suren el-Muxhedilah dhe el-Hashr dhe në suren Munafikun. E gjithë kjo në mënyrë që besimtari ti dijë ata dhe të ruhet nga sherri dhe mashtrimi i tyre. Dhe Profeti salAllahu alejhi ue selem qartësoi në këtë hadith katër prej tipareve të tyre dhe veçoritë dalluese:

- E para: Kur i besohet atij diçka- ai tradhëton. Dhe sa atribut i keq që është ky! Asgjë nuk është më e neveritshme se sa që një person të ketë besim në ty dhe të beson pasurinë e tij, nderin e tij apo ndonjë prej të drejtave të tij – dhe ti e tradhëton atë. Çështja e besueshmërisë është e gjerë, ajo përfshin gjithçka që i është besuar njeriut – aq shumë sa që kjo e përfshin tërë fenë. Pra, e gjithë ajo më të cilën erdhën Profetët; besimet, dhe ligjet, janë në besueshmëri që mbështetet mbi supet e dijetarëve. Nëse ata janë të pakujdesshëm në përhapjen e saj, kjo është një trathti prej tyre në mënyrë që ata meritojnë mallkimin e Allahut dhe zemërimin e Tij. Ai – më i Larti ka thënë:

{Ata, të cilët fshehin argmentet dhe faktet që Ne i shpallëm, e pasi që ato ua sqaruam njerëzve në librin, të tillët i mallkon Allahu, i mallkojnë edhe ata që mallkojnë.} [2: 159] Pra, ata të cilët kanë dije duhet ta përhapin atë me të cilën erdhi Profeti i fundit salAllahu alejhi ue selem, sepse kjo është besuëshmëria më e madhe. Ndërsa të mbahet fshehtë dhe të lihet pas dore, kjo është tradhtia më e madhe. Më i Larti ka thënë: {O ju që besuat, mos e tradhtoni Allahun dhe të dërguarin, që të tradhëtoni amanetet tuaja, ndërsa ju e dini.} [8: 27].

- E dyta: Gënjeshtra. Kjo është baza e hipokrizisë dhe prej tipareve më të këqija. Sepse të gjithë popujt dhe kombet e nderojnë fjalën e sinqertë, e urrejnë gënjeshtrën dhe e nënvlerësojnë gënjeshtarin. Prandaj përpiquni që të jeni me ata që janë të sinqertë në fjalët dhe veprimet e tyre. Dhe qëndro larg nga gënjeshtra dhe gënjeshtarët, sepse kjo është një nga atributet e njerëzve më të më të ulët, përkatësisht hipokritëve ashtu siç është përshkruar në këtë hadith. Dhe shikoni hipokritët, feja e të cilëve është ndërtuar mbi një gënjeshtër, dhe se si Allahu i ka zbuluar ata. Më i Larti ka thënë: {Kur të erdhën ty hipokritët, të thanë: “Ne dëshmojmë se vërtet ti je i dërguar i Allahut!” E, All-llahu e di se ti je i dërguar i Tij, por Allahu dëshmon se hipokritët janë rrenacakë (kur thonë ashtu). Ata betimin e tyre e bëjnë për t’u mbrojtur, andaj ata penguan nga rruga e Allahut. Veprimi që ata bënë është shumë keq.} [63: 1-2]

- E treta: Mosmbajtja e premtimeve, marrëveshjeve dhe të tradhëtia. Dhe kjo është një ndër tiparet më të neveritshme dhe me të urryera. Dhe se një prej dënimit të saj është sëmundja e hipokrizisë është e mjaftueshme për të treguar të keqen e saj. Më i Larti ka thënë: {Dhe për shkak se u thyen besën që i patën dhënë Allahut, dhe për shkak të asaj se gënjenin, Allahu u ngjeshi hipokrizinë në zemrat e tyre deri në ditën që e takojnë Atë.} [9: 77] {Këta janë ata që i përmbahen besëlidhjes me Allahun dhe nuk e prishin premtimin.} [Er Ra’d, 20]

- Së katërti: Të kalohen kufijt në rast konflikti Kjo është një gjynah i madh dhe një krim i rrezikshëm. Kjo shpie në shkatërrim të madh duke ia lejuar vetes cenimin e pasurisë dhe nderin e të tjerëve, të mohohen të drejtat e të tjerëve, të akuzohen me patëdrejtë, të luftohen thirrësit e së vëretës, të pengohen njerëzit nga e vëreta dhe udhëzimi vërteta dhe ata dërgohen në tundim, mëkat dhe në rrugën e shkatërrimit. Sa pasuria e njerëzve është cenuar, sa njerëzve u është cënuar nderi dhe sa gjaku është derdhur për shkak të devijimit të hipokritëve nga e vërteta dhe mashtrimi i tyre kur ata janë në konflikt me njerëzit! Dhe sa njerëz që e duan të vërtetën, ata i kanë penguar nga pasimi i rrugës së drejtë dhe për të ndjekur të vërtetën. Në qoftë se nuk do të ishte për shkak se ata devijojnë nga e vërteta dhe mashtrojnë kur janë në konflikt, atëherë do ti kishë parë se shumica e myslimanëve do ti përmbaheshin metodologjisë së Allahut, do të pasonin rrugën e besimtarëve prej Selefu-Salih.

Hadithi nr. 20 – Shpëtimi i umetit qëndron në pasimin e Profetit, ndërsa shkatërrimin i tij qëndron në kundërshtimin e tij Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 20 Hadithi njëzetë: Shpëtimi i umetit myslimanë qëndron në pasimin e Profetit salAllahu alejhi ue selem, ndërsa shkatërrimin i tij qëndron në kundërshtimin e tij. Nga Ebu Musa El-Eshari radijAllahu anhu i cili tha se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë:

“Shëmbulli im dhe e asaj me të cilën më ka dërguar Allahu është si shembulli i njeriut i cili erdhi tek populli i tij dhe ju tha: “O populli im, vërtet unë kam parë ushtrinë e armikut me sytë e mi, dhe vërtetë unë jam paralajmëruesi, prandaj shpëtone veten duke ikur”. Kështu që një pjesë e popullit të tij iu bindën atij dhe në mbrëmje ikën në paqe dhe rehati dhe shpëtuan. Dhe një pjesë nuk e besuan atë, kështu që ushtria i sulmoi ata në mëngjes dhe i shkatërruan dhe i shfarosën ata. Ky është shembulli i atyre që mu bindën mua dhe pasuan mesazhin tim, dhe shembulli i atij qe tregoi mosbindje dhe përgënjeshtroi të vërtetën me të cilën kam ardhur.” Transmetuar nga el-Buhari dhe Muslim. Domethënia e përgjithshme e hadithit: Allahu e dërgoi Profetin e Tij Muhamedin salAllalhu alejhi ue selem me udhëzim të plotë dhe me fenë e vërtetë. Dhe ai erdhi me mrekullira të mëdha sheriatike dhe kosmologjike, dhe me prova të qarta, të fuqishme dhe të vërteta që tregojnë se ai është duke thënë të vërtetën dhe se ajo me të cilën erdhi ai me të është e vërtetë dhe se ai vërtetë është një i Dërguar prej Allahut. Kështuqë i bësuan dhe iu bindët ata të cilët deshi Allahu që të jenë banorë të xhenetit dhe të shpëtuar nga hidhërimi i dhe ndëshkimi i Allahut. Ndërsa nuk i besuan mendjemëdhenjtë, kokëfortët, ata me pozita të larta, të cilët u goditën nga zemërimi i Allahut dhe të cilët merituan shkatërrimin, dhe dënimin e ashpër, si shpërblim për mohimin e tyre, kryelartësinë, refuzimin, kokëfortësinë, pasimin e epsheve të tyre dhe për shkak se ata nuk ju nënshtruan të vërtetës. Pra, i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem dha një shëmbull të gjendjes së tij dhe të asaj me të cilën erdhi, të vërtetën e qartë, dhe se çfarë do të thotë ta besoshë dhe ti bindesh atij, dhe çfarë do të thotë ta mohosh atë, ta kundërshtosh atë dhe të shkosh kundër tij. Ai krahasoi këtë me gjendjen e këtij njeriu të siqnertë i cili ishte i sinqertë dhe serioz kur ai e paralajmëroi popullin e tij, dhe brengosej për shpëtimin e tyre nga rreziku i papritur që erdhi me këtë ushtri të papritur. Pra, ai që e besoi atë dhe iu bind atij, dhe mori hapat e nevojshëm në mënyrë që t’i shpëtojë rrezikut të kësaj ushtrie, shpëtoi. Dhe ai që nuk i besoi atij, tregoi mosbindje dhe e mori me lehtësi këtë rrezik, u godit nga rrezikshmëria e armikut dhe në këtë mënyrë u shfarosën. Në mënyrë të ngjashme do të përfundojnë këta popuj, tek të cilët është dërguar Profeti salAllahu alejhi ue selem.

Pra, ata që i besuan dhe iu bindën atij bëhen të lumtur në këtë jetë dhe në tjetrën dhe do të kenë shpërblimin dhe nderin më të madh nga Allahu. Dhe njëkohësisht shpëtojnë nga dënimi i kësaj jete dhe nga poshtërimi në jetën tjetër. Dhe kushdo që e mohon atë, i tregon atij mosbindje, e kundërshton mesazhin e tij dhe nuk brengoset në lidhje me këtë udhëzim me të cilën ai erdhi në formën e Kuranit dhe Sunnetit – bëhet objekt i zemërimit të Allahut dhe nga paknaqësia e Tij, dhe ai goditet nga ndëshkim dhe katastrofa në jetën e kësaj bote dhe nga dënimi i gjatë në botën tjetër. {Kush e kundërshton Allahun dhe të dërguarin e tij, i tij është zjarri i Xhehenemit, aty do të jenë përgjithmonë, pambarim.} [72: 23] Mësimet që nxirren nga ky hadith: 01 - Stili i të shprehurit të Profetit salAllahu alejhi ue selem, kur është fjala për të dhënë shëmbëlltyra që janë të vërteta dhe të përshkruara mirë. 02

- Zelli i tij salAllahu alejhi ue selem që njerëzit të udhëzohen.

03

- E vërteta dhe qarta me të cilin erdhi ai.

04 - Se fitorja dhe lumturia arrihet duke i besuar atij, duke iu bindur atij dhe duke pasuar atë me të ciliën erdhi ai. 05 - Se dëshpërimi i thellë dhe shkatërrimi në jetën e kësaj bote dhe të ardhshëm do ta godet atë që e mohon atë, e kundërshtonë atë dhe i tregon atij mosbindje.

Hadithi nr. 21 – Rëndësia e dashurisë ndaj Allahut dhe të Dërguarit të Tij Autor: Shejkh Rabi´ibn Hadi el-Medkhali (Allahu e ruajttë!) Burimi: Libri “Hadithe Profetike rreth akides dhe pasimit” Hadithi nr 21 Hadithi njëzet e një:

Rëndësia e dashurisë ndaj Allahut dhe të Dërguarit të Tij salAllahu alejhi ue selem. Enesi tregon se Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Tre gjëra, kushdo që i ka ato do të gjej përmes tyre ëmbëlsinë e besimit: Që ai ta do Allahun dhe të Dërguarin e Tij më shumë se çdo gjë tjetër, që ai ta do një person vetëm për hir të Allahut, dhe se që ai ta urren të kthehet në mosbesim ashtu siq e urren që të hudhet në zjarr. “ Transmetuar nga: Buhari, Muslimi, Tirmidhiu dhe Ibn Maxheh. Transmetuesi i hadithit: Enes ibn Malik, dhe biografia e tij është tek hadithi i shtatë. Domethënia e përgjithshme e hadithit: Ai që ka katër atribute, nëpërmjet tyre do të gjej ëmbëlësinë e Imanit (besimit) dhe kënaqësinë e tij, ato janë një shenja të dashurisë së tij të vërtetë për Allahun.

- E para: Dashuria ndaj Allahut. Imam Ibn-ul-Kajim – rahimahullah – ka thënë: “… Allahu Te ala krijoi krijesat vetëm për ta adhuruar Atë, për shkak të dashurisë së plotë për Të, së bashku me nënshtrim dhe bindje ndaj asaj që Ai ka urdhëruar.” Baza e adhurimit është dashuria ndaj Allahut dhe që Ai të veçhohet me dashuri në mënyrë të plotë. E gjithë dashuria duhet t’i takojë Allahut, kështu që askush tjetër të mos duhet së bashku me Të (karshi Tij), por ata të duhen për hir të Tij. Ashtu si i duam Profetët, të Dërguarit e Tij, engjëjt dhe robërit besnik. Pra dashuria jonë për ta është nga dashuria e plotë ndaj Allahut, e jo dashuria për dikë krahas Tij, siq ata që marrin zota karshi Allahut dhe u kushtojnë atyre një dashuri të tillë që duhet ti kushtohet vetëm Allahut. Dhe nëse dashuria ndaj Tij është realiteti dhe fshehtësia e adhurimit të Tij, atëherë ajo realizohet vetëm duke pasuar urdhërat e Tij dhe duke qëndruar larg nga ndalesat e Tij.

Sepse, kur urdhërat e Tij aplikohen dhe ndalesat e Tij shmangen, atëherë sqarohet vërtetësia e dashuris. Dhe për shkak të kësaj, Allahu e bëri pasimin e Profetit të Tij si një shenjë e dashurisë, dhe një dëshmit për atë që pretendon se e do Atë. {Thuaj: Nëse e doni Allahun, atëherë ejani pas meje që Allahu të ju dojë, t’ju falë mëkatet tuaja, se Allahu është që fal shumë, mëshiron shumë.} [3: 31] Pra, Ai e bëri pasimin e Profetit të Tij një kusht për dashurinë e tyre ndaj Allahut, dhe një kusht për dashurinë e Allahut për ta, dhe këto nuk mund të ekzistojnë pa njëra-tjetrën. Nga kjo mësojmë se dashuria do të pushojë së ekzistuari, kur pasimi i Profetit pushon së ekzistuari. Pra, mungesa e dashurisë së tyre për Allahun bëhet e obliguar për shkak të mungesës së pasimit të Profetit të Tij. Dhe mungesa e pasimit të Profetit e bën obligim mungesën e dashurisë së Allahut për ta. Pra atëherë, bëhet e pamundur për të konfirmuar dashurinë e tyre për Allahun dhe dashurinë e Allahut për ta, nëse mungon pasimi i Profetit. “

- E dyta: Dashuria ndaj të Dërguarit të Allahut. Dhe kjo është një rezultat i dashurisë së Allahut dhe obligohet për shkak të dashurisë së Allahut. Sepse ai që e do Allahun e do të Dërguarin e Tij dhe të gjithë që ai i do. Robi nuk është një besimtar i vërtetë përderisa ai nuk e do të Dërguarin e Allahut më shumë se prindërit e tij, fëmijët dhe të gjithë njerëzimin, e cila është përmendur në hadithin e nëntë. Disa nga gjërat që tregojnë dashurinë për të Dërguarin e Allahut janë: Të duash shpalljen që ai erdhi me të, Kur’anin dhe Sunetin, dhe të besojnë në gjithçka që është në to, dhe të ndjekin urdhërat që janë në to, dhe të heqin dorë nga ndalimet dhe kufizimet që përmbahen në to, dhe për ti thirrur njerëzit në besimi në të gjitha këto. Dhe për të vënë bindjen ndaj Profetit para bindjes ndaj çdo krijese tjetër. Pra, kushdo që përmbush këto gjëra, vërtetë e do Allahun, në të kundërtën pretendimi i tij se e do Allahun do të jetë pa argumente dhe prova.

- Dhe e treta: Të duash një person vetëm për hirë të Allahut. Jo për shkak të ndonjë qëllimi të kësaj bote ose përfitime të kësaj bote. Dhe jo për shkak të prestigjit dhe reputacionit të tij, por ai e do atë për hir të Allahut, sepse ai është vëllai i tij musliman. Ai beson në parimet themelore të Islamit, t’i përmbahen atyre dhe i nderojnë ato. Pra, nëse ai e zbulon këtë dashuri të bukur, të drejtë, kjo është një dëshmi se imani i tij është i vërtetë, dhe ai do të gjejë ëmbëlsinë e imanit nëpërmjet saj.

- Dhe e katërta: Urrejtja e ashpër e kufrit (mohimit ndaj Allahu) në Allahun. Pra, ai e urren aq sa është e mundur të urrehet, aq shumë sa që ai e urren të kthehet në të aq sa ai urren që të hidhet në zjarr. Dhe shumë besimtarë kanë sakrifikuar veten dhe kanë preferuar që të hudhen në shkatërrimin e të jetuarit një jetë që i sjell ata përsëri në kufër. Ashtu siç Allahu na ka treguar në historinë e njerëzve të cilët gërmuan një varr kur Ai tha: {Mallkuar qofshin ata të zotët e hendeqeve, të zjarrit më plot lëndë djegëse, kur ata rrinin ulur rreth tij, dhe dëshmonin atë që bënin me besimtarët. E nuk patën pse t’i urrejë, përveç që e besuan Allahun, ngadhënjyesin, të lavdëruarin,} [85: 4-8]. Kjo histori e fuqishme, një nga tregimet e imanit dhe një sakrificë e pabesueshme për hir të Imanit. Ata të cilët besojnë në Allahun, dhe të cilët janë të sinqertë në besimin e tyre, duhet ta marrin këtë histori si një paralajmërim, për të menduar dhe një shembull i mirë për tu pasuar. Dobitë që nxirren nga ky hadith: 01 - Ëmbëlsia e imanit është kënaqësia e shpirtit, të cilën e ka ai që i ka këto atribute dhe që gjen këto tipare. 02 - Një nga karakteristikat më dalluese të besimtarëve është se ata e duan Allahun.

40 Hadithe Mbi Moralin

01. Morali i lartë

01. Transmeton Abdullah ibën Amër ibën Asi [radiall-llahu anhu] i cili thotë: “Nuk ka qenë Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] i pamoralshëm e as i degjeneruar. Ai çdo herë thoshte: “ Më të mirët prej jush janë ata që kanë moral më të lartë” (Muttefekun alejhi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “ata të cilët e përmbjanë zemërimin dhe ata të cilët e falin njëri tjetrin, vërtet Allahu i do shumë mirëpunuesit” (Alu Imran – 134) Kurtubiu thotë: Morali është tufë cilësishë te njeriu që përcaktojnë sjelljen dhe veprimtarinë e tij ndaj të tjerëve. Ato mund të jenë cilësi të mira apo të këqia. Cilësi të mira sipas kutpimit të përgjithshëm janë: të ndiesh obligim në vete për të tjerët, kurse kuptimi i shtjelluar: falja e gabimit, butësia, bujaria, durimi, mëshira, përdëllimi, ndihmesa, dashuria e ndërsjlletë, zemërbutësia e tjerë. Cilësi të këqia janë e kundërta e asaj që u përmend më lartë. (Fethul Bari – 1/456) Transmetohet nga Abdullah ibën Mubareku [rahimehull-llah] i cili e ka përshkruar moralin e lartë me fjalët: të jesh fytyrëçelur, të bësh punë të mira dhe të pengosh të keqen. (Transmeton Tirmidhiu në Sunenin tij 4/363) Morali i lartë zë vend të rrëndësishëm në Islam. Një prej synymeve kryesore te fesë islame është plotësimi i vlerave morale “Jam dërguar që t’I përkryej vlerat morale” (Transmeton Ibën Ebi Dunja dhe Hakimi i cili thotë se hadithi është sahih – i vërtetë). Për këtë shkak Allahu [subhanehu ve teala] e bëri moralin e lartë:

- masë për mirësinë siç thotë Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] “ Më të mirët prej jush janë ata që kanë moral më të lartë” (Muttefekun alejhi),

- plotësim të besimit : “Besim më të plotë kanë ata që kanë moral më të lartë.” (Transmeton Tirmidhiu – hadithi është hasen sahih)

- vepër më të rrëndë në peshore diten e Kijametit “Nuk ka diç më të rrëndë në peshore Ditën e Kijametit se morali i lartë” ((Transmeton Tirmidhiu – hadithi është hasen sahih)

- “Pronari i moralit të lartë arrinë gradën e atij që falet dhe agjëron” (Tirmidhiu hadithi është garib me këtë sened)

- morali i lartë është prej shkaqeve më të shumta për të hyrë në Xhennet. Është pyetur Muhamedi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] për veprën e cila më së tepërmi e fut njeriun në Xhennet, ka thënë “devotshmëria dhe morali i lartë” ((Transmeton Tirmidhiu – hadithi është hasen sahih)

mbi gjithë tërë këtë, me moral të lartë arrihet dashuria ndaj Pejgamberit , afrërsia ndaj tij Ditën e Kijametit – e ky është synim madhështor “Më i dashuri tek une dhe më afër meje Ditën e Kijametit është ai që ka moral më të lartë, kurse më i urrejtur tek unë dhe më larg meje Ditën e Kijametit janë llafazanët, mburracakët që me gojën plotë flasin fjalë që nuk i kuptojne njerëzit dhe dashalavdët kryelartë” (Transmeton Tirmidhiu – hadithi është hasen garib) Dije se nuk ka vyrtyt e as vepër të mirë që nuk ia ka përshkruar Allahu [subhanehu ve teala] fesë. (Mekarimul ahlak fq.9) Transmeton Ibën Ebi Dunja nga Humejd ibën Hilali i cili thotë: “udhëtova për ne Kufe dhe atje vizitova Rebi’ ibën Hajthemin i cili më tha: o vëllai im! Të porosis që t’i përvetësosh cilësitë e larta morale. Vepro në bazë të tyre, bëhu shoqërues i pandarë i tyre dhe dije se Ai që i ka krijuar vlerat morale nuk ka urdhëruar në to gjersa i ka dashur ato vlera dhe i ka bërë të dashura tek ata që i posedojnë.” (Mekarimul ahlak 11-12) Seid ibën Asi thotë: o biri im, po të kishin qenë vlerat morale të lehta do t’ju kishin paraprij të pamoralshmit, mirëpo ato janë të vështira, nuk bën durim në to përpos atij që e di vlerën e tyre dhe shpreson shpërblimin e tyre. (Mekarimul ahalk fq. 12) Fudajl ibën Ijadi thotë: nëse shoqërohesh me ndokënd atëherë zgjedhe atë që ka moral të lartë sepse ai nuk të shpien përveç se ne mirësi, ai jeton i lumtur. Të më shoqërojë një mëkatarë i moralshëm është më e dashur për mua se sa të më shoqëroj një i dhënur pas adhurimit e që ka moral të ulët sepse mëkatari nëse ka moral të mirë jeton me logjikën e tij, është i lehtë për njerëzit dhe i dashur për ta, kurse adhuruesi nëse ka moral të ulët është i vështirë për njerëzit dhe i urrejtur tek ata. (Reudatul ukala fq. 64) Esmeiu një rrast tha: gjyshi im Alij ibën Esmeijj në prag të vdekjes i mblodhi bijtë e tij dhe u tha: o bijtë e mij, silluni me njerëzit ashtu që nëse ndaheni prej tyre t’ju gjakojnë me gjithë zemër e nëse vdisni të qajnë për ju.” (Mekarimul ahalk fq. 1) Ibën Kirijju thotë: bëhuni të edukuar se nëse jeni mbretër fitoni lumturi, nëse jeni mesatarë bëheni të famshëm e nëse jeni të varfur pasuroheni. (Edebul mexhalise fq.105) Gjëja më e mirë që ia lë prindi trashëgim fëmiut është sjellja e mirë. Rrëndësinë e kësaj e kuptojmë në tregimin e Hidrit me Musain [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] Ata kur arritën në një qytet, e kërkuan prej baorëve të tij për të ngrënë, por ata nuk pranuan që t’i mirëpresin. Pastaj ata të dy gjetën aty një murë që ishte gati duke u rrëzuar, ndërsa Hidri e rindërtoi atë. Musai [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] i thotë Hidirt: po të kishe dashur do t’ju kishe marrë pagesë për të! Hidri më pas i sqaroi Musait [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] se muri ishte pronë e dy bonjakëve

babai i të cilëve kishtë qenë njeri i mirë dhe ai e ngriti murin për hirë të babait të tyre. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Përsa i përket murit ai ishte i dy djelmoshave jetimë të atij qyteti e nën të ata kishin një thesar (ari) dhe babai i tyre ka qenë njeri i mirë, e Zoti yt dëshiroi që ata dy (jetimë) të arrijnë pjekurinë e vet dhe ta nxjerrin ata vet thesarin e tyre. Kjo ishte mëshirë e Zotit tënd (ndaj tyre). (Kehf – 82) Disa njerëz të urtë kanë thënë: trashëgimi më i mirë që ia lënë baballarët fëmijëve të tyre është sjellja e mirë, edukata e dobishme dhe vëllezërit e drejtë. (Edebul mexhalise fq.106) Lus Allahun [subhanehu ve teala] që të na udhëzojë neve dhe juve drejt moralit të lartë, në fjalë dhe vepra, të na mundësojë përfundim të mirë në këtë botë, vërtet bujaria e Tij është e pakufishme.

02. Burimi i moralit te larte

02. Nevas ibën Sem’an Elensarij [radiall-llahu anhu] thotë: e pyeta Pejgamberin [sallallahu alejhi ve sel-lem] për mirësinë dhe mëkatin dhe më tha: “bamirësi është morali i lartë kurse mëkat është ajo që të brenë në zemër dhe urren që ta shohin njerëzit.” (Transmeton Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Pasha njeriun dhe Atë që e përsosi atë. Pastaj ia tregoi Atij çfarë është e gabuar dhe çfarë është e drejtë për të.” (Shems – 7,8) Poashtu thotë: “Anuk i bëmë Ne për të dy sy? Dhe një gjuhë dhe dy buzë? Dhe ia treguam atij dy rrugët (të drejtën dhe të gabuarën)? (Beled – 8,9,10) Dijetarët thonë: “bamirësia” ka kuptim të gjërë, ajo ka kuptimin e: lidhjes farefisnore, butësisë, shoqëriaë të sinqertë, sjelljes të mire, rrespektit, të gjitha këto cilësi janë përmbledhje e normave të moralit të lartë. (Elminhaxh sherh sahihil Muslim ibën Haxhaxh – 4/1980) Nga hadithi i lartëpërmendur bëhet e qartë se burimi i moralit të lartë është natyrshmëria e pastër e njeriut. Kur’ani famëlartë sqaron faktin se shpirti i njeriut

është depo e një sistemi ligjor moral që është rregulluar që prej krijimit të ndjenjës për të mirën dhe të keqen, siç thotë Allahu : “Pasha njeriun dhe Atë që e përsosi atë. Pastaj ia tregoi Atij çfarë është e gabuar dhe çfarë është e drejtë për të.” (Shems – 7,8) Njeriu është udhëzuar që të dallojë moralin (nderin) nga amorali (panderësinë) nëpërmjet shikimit (dijes) të çiltër që e posedon, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: ““A nuk i bëmë Ne për të dy sy? Dhe një gjuhë dhe dy buzë? Dhe ia treguam atij dy rrugët (të drejtën dhe të gabuarën)? (Beled – 8,9,10), poashtu në një ajet tjetër kur’anor thotë: “Ne e udhëzuam atë në rrugë të drejtë e ai do të jetë mirënjohës ose përbuzës.” (Insan – 3) Pra njeriu posedon ndjenjë të brendshme me të cilën dallon të mirën prej të keqes. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Njeriu është dëshmitarë i vetvetes. Edhe pse ai i paraqet arsyetimet e veta.” (Kijame – 14,15) Megjithëkëtë, shohim se këtë dritë të mbjellur në shpirtin e njeriut e shuajnë zakonet shoqërore të trashëguara prej gjenerate në gjeneratë ashtu siç e shuan rrethi shoqëror. Pejgmaberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] duke transmetuar nga Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Unë i krijova robërit e mij të gjtihë në fe të drejtë, mirëpo djajtë u erdhën atyre dhe i larguan nga feja e tyre dhe ua ndaluan atyre atë që Unë ua pata lejuar.” (Transmeton Muslimi). Njëashtu Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “çdo fëmijë lindet në fenë e pastër, pastaj prindërit e tij e bëjnë hebrej, të krishterë apo adhurues të zjarrit, ashu sikur kafsha e cila lindë viçin pa të meta, a mund të shihni në të ndonjë mangësi?” (Transmeton Buhariu) Dritën e paraqitur në ndjenjë të brendshme te njeriu, për të dalluar të mirën prej të keqes e shujanë edhe intereset personale dhe epshet. Mirëpo, edhe nëse nuk janë prezente të gjitha këto pengesa të natyrshmërisë së pastër përsëri ajo mbetet e mangët në aspektin moral nëse mbështetemi vetëm në të. Për këtë shkak urtësia e Allahut [subhanehu ve teala] ishte që ta plotësojë këtë dritë me shpallje hyjnore: “Dritë përmbi dritë” (Nur – 35)

03. Përvetësimi i moralit nga Kur'ani

03. Sa‘d ibën Hisham ibën Amiri i tha Aishes [radijall-llahu anha]: “Oj nëna e besimtarëve! Më trego për moralin e Pejgamberit sal All-llahu alejhi ve selem !

Ajo tha: a nuk e lexon Kur‘anin?! Thash: si jo, e ajo shtoi: morali i të Dërguarit të Allahut ishte Kur‘ani. (Transmeton Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Juve ju erdhi nga Allahu dritë dhe libër i qartë" (Maide – 15) Neveviu [rahimehull-llah] rreth kuptimit të hadithit thotë: " veprimi sipas tij (Kur‘anit), të ndalurit në kufijtë e tij, përvetësimi i vlerave eduktive të tij, marrja mësim nga rrastet dhe tregimet e tij, meditimi rreth thellësisë së kuptimeve të tij dhe drejtleximi i tij." (Sherh Sahihul Muslim) Përmendëm në temën paraprake “Burimi i moralit të lartë „ se megjithëatë se njohja e të mirës dhe të keqes bëhet nëpërmjet natyrës së pastër të njeriut prapseprap kjo dritë është e mangët dhe devijohet nga zakonet shoqërore, për këtë shkak Allahu me urtësinë e Tij e plotësoi këtë dritë me dritë hyjnore “Dritë përmbi dritë” (Nur – 35), poashtu Allahu [subhanehu ve teala] tha: “Juve ju erdhi nga Allahu dritë dhe libër i qartë" (Maide – 15) Filozofët tentuan që ta plotësojnë këtë mangësi të (fitres) natyrës të pastër të njeriut duke themeluar rregulla dhe parime mbi moralin, mirëpo doli në shesh jokonsekuenca e tyre ngaqë është absurde përkufizimi i etikës së njeriut në bazë të një parimi apo rregulli, për këtë shkak në Islam gjejmë të bukurën në urdhërat e Kur’anit dhe udhëzimin e Pejgamberit sal All-llahu alejhi ve selem , Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Juve ju erdhi nga Allahu dritë dhe libër i qartë„ (Maide – 15) Në Islam ka rregulla të veçanta që kanë të bëjnë drejtpërdrejtë me disa zakone apo marrdhënie të ndryshme: 01 - Maturia në ushqim dhe në shpenzim, larg të qenurit shpërdorues apo dorështrënguar, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Edhe ata të cilët, kur shpenzojnë nuk janë as shpërdorues, as dorështrënguar, por mbajnë një të mesme të drejtë mes dy anëve.” (Furkan – 67) 02 - Garimi në punë të mira, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Secili (popull) ka një anë, drejt të cilit ai kthehet (në falje). Kësisoj vraponi pra, drejt gjithçkaje që është mirësi. Kudo që të jeni, Allahu do t’ju grumbullojë të gjithëve.” (Bekare – 148) 03 - Ndihma e ndërsjelltë për mirësi dhe pengimi nga e keqja, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Ndihmoni njëri tjetrin në mirësi e devotshmëri dhe mos ndihmoni njëri tjetrin në gjynah e armiqësi. Dhe kini frikë Allahun se padyshim Allahu është i Ashpër në ndëshkim.” (Maide – 2)

04 - Sjellja e butë me tjerët. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] i tha Aishes radi All-llahu anha : “çdo gjë që bëhet me butësi është e bukur, e nëse bëhet pa të, ajo vepër shëmtohet.” (Transmeton Muslimi) 05 - Të duash për vëllain tënd atë që e don për veten prej gjërave të mira: Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Asnjëri nuk e ka plotësuar besimin (imanin) përderisa të dëshiron për vëllain e tij atë që e dëshiron për vete.” (Transmeton Buhariu) 06 - Mosvënia nishan ndonjë gjë të gjallë, për ta qëlluar, sikur vihen sende të ndryshme. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Mos vini nishan për ta qëlluar ndonjë gjë që ka shpirt.” (Transmeton Muslimi)

04. Sinqeriteti dhe prania e nijetit gjatë kryerjes së veprave 04. Transmetohet nga Omer ibën Hattabi [radiall-llahu anhu] i cili thotë: kam dëgjuar Pejgamberin [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] duke thënë: “Veprat vlerësohen sipas nijetit dhe çdonjëri shperblehet në sajë të nijetit të tij. Ai që ka bërë hixhret (emigrim) për shkak kësaj bote do të fitojë atë që ka patur për qëllim, ose për shkak të ndonjë gruaje arrinë të martohet me te, hixhreti i tij vlerësohet sipas qëllimit që ka patur.” (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “ata nuk ishin të urdhëruar me tjetër, pos që ta adhuronin All-llahun me një adhurim të sinqertë ndaj Tij, që të largohen prej çdo besimi të kotë, ta falin namazin, të japin zeqatin, se ajo është feja e drejtë.” (Bejjine – 5) Poashtu thotë: “Tek All-llahu nuk arrin as mishi e as gjaku i tyre, por te Ai arrin bindja e juaj.” (Haxh – 37) Imam Neveviu thotë: nijeti është qëllimi që shpreh vendosshmërinë e zemrës. (Fet-h elbari 1/13) Hadithi i sipërpërmendur na bënë të ditur se nuk ka vepra të sakta pa nijet. Në Librin e Allahut është theksuar tërthorrazi ky realitet. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Nuk është ndonjë mëkat juaji ajo për çka keni gabuar, por (është mëkat) ajo që zemrat tuaja e bëjnë qëllimisht.” (Ahzab – 5), dhe fjala e Allahut [subhanehu ve teala] “Tek All-llahu nuk arrin as mishi e as gjaku i tyre, por te Ai arrin bindja e

juaj.” (Haxh – 37) Ibën Abbasi për kuptimin e këtij ajeti thotë: “…mirëpo tek Ai arrinë nijetet e juaja” (Bustanul Arifin 23) Të gjithë muslimanët njëmendësisht pohojnë vendin e lartë që ze ky hadith, dobitë e shumta që nxirren nga ai dhe autenticitetin e tij. Imam Shafiu dhe dijetraë të tjerë thonë: Ky hadith paraqet një të tretën e Islamit. Është argument për shtatëdhejtë kaptina të fikhut. Disa të tjerë thonë: ky hadith paraqet një të katërtën e Islamit. Abdurahman ibën Mehdij thotë: Ai që mendon të shkruaj ndonjë libër duhet që të përmendë këtë hadith në fillim të librit për t’ia tërhequr vërejten kërkuesit të diturisë që të përmirësoj nijetin e tij. (Sahihul Muslim – sherh enneveveij, 13/53) Nijeti është një nga elementet kryesore të moralit ngaqë çdo lëvizje apo moslëvizje vullnetare nuk kryhet pa tre gjëra: pa dije, dëshirë dhe vepër. Veprat ndahen në tre grupe: 01 - vepra të mira (ta-at): vërtetësia e këtyre veprave dhe shumëfishimi i tyre është e lidhur ngushtë me nijetin. 02 - vepra që nuk qortohen e as lavdërohen (mubahat): njëashtu këto vepra janë të lidhura ngushtë me nijetin, ato mund të bëhen vepra të mira apo të këqia varësisht prej nijetit. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “kali për njeriun mund të jetë shpërblim, për dikend tjetër përmbushje e nevojës kurse për dikend mëkat.” (Buhariu) 03 - vepra të këqia (measi): këto vepra nuk ndërrojnë përmbajtjen e tyre për shkak nijetit. Nuk lejohet që ndonjë injorant të kuptojë nga hadithi “Veprat vlerësohen sipas nijetit” se punët e këqia (mëkatet) shndërrohen në punë të mira sipas nijetit, sikur ai që përgojon ndonjërin duke rrespektuar tjetrin, apo ai i cili ushqen një të varfër nga pasuria e huaj. Nijeti ka fazat e tij, e ato janë: 01 - Ndërmendi apo pëshpërrima në vete: këtë njeriu nuk mund ta largojë nga vetvetja e tij. Allahu [subhanehu ve teala] me mëshirën dhe bujarinë e tij ia falë këtij ummeti gjërat që u bien ndërmend apo pëshpërrimën e shpritit nëse ato nuk zënë vend tek ai duke u bazuar në hadithin e Pejgambëerit : “Allahu ia falë ummetit tim atë që u pëshpërinë shpritat nëse ata nuk e shprehin apo veprojnë.” (Buhariu)

02 - Synimi për të vepruar: në këtë fazë nëse njeriu synon të bëjë një vepër të mirë, ai shpërblehet edhe nëse nuk e vepron, e nëse e vepron shpërbleëhet me dhjetë të mira ose më tepër. Sa i përket veprave të këqia, aty gjejmë dallim. Ai i cili synon të bëjë një të keqe dhe nuk e bën, atij nuk i rregjistrohet asnjë mëkat, e nëse e braktisë synimin e tij për hir të Allahut, ka një shpërblim. Nëse e vepron atë të keqe, i rregjistrohet një mëkat. Tërë kjo është nga mëshira e Allahut ndaj robërve të tij. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Allahu thotë: Kur robi im synon të bëjë një të keqe, mos e rregjistroni deri sa ta veprojë. Kur ta veprojë rregjitroni aq sa ka bërë. Nëse e braktisë për hir Timin, rregjistroni për të një të mirë. Kur robi Im synon të bëjë një të mirë mirëpo nuk e vepron, rregjistroni për të një të mirë, e nëse e vepron rregjistroni për të dhjetë të mira deri në shtatëqind.” (Buhariu) 03 - Vendosmëria dhe ngulmimi për të vepruar: në këtë fazë – Allahu e di më së miri – shpërblehet njeriu vetëm nëse paraqiten para tij pengesa objektive, jashtë dëshirës dhe fuqisë së tij dhe nuk kursen aspak mundin e tij për të vepruar atë të mitrë. Pejgmaberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] në një duke udhëtuar për në Tebuk tha: “Njëmend disa njerëz që kanë mbetur pas nesh në Medine, nuk kemi kaluar ngushticë as luginë, e të mos jenë me ne. Ata i ka frenuar arsyeja.” Kurse në një transmetim tjetër qëndron: “na kanë shoqëruar në shpërblim” (Buhariu) Lusim Allahun e Madhëruar, Zotin e Arshit të nderuar që ta na i pastrojë nijetet tona, t’na i bëjë vetëm për hirë të Tij dhe punët tona të përkojnë me Ligjin e tij të drejtë.

05. Dashuria ndaj Allahut

05. Transmeton Enesi [radijall-llahu anhu] nga Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sellem] i cili thotë: “Kush posedon tre gjëra, do të shijojë ëmblësinë e imanit: ta don Allahun dhe Pejgamberin më shumë se çdokënd, ta don vëllain e tij vetëm për hir të Allahut dhe të urrejë kthimin në kufër (mosbesim) pasi që Allahu e ka shpëtuar, ashtu siç urren hyrjen në zjarr. (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Thuaj: Nëse e doni All-llahun, atëherë ejani pas meje që All-llahu të ju dojë.” (Ali Imran – 31), poashtu thotë: “dashuria e atyre që besuan All-llahun është shumë më e fortë” (Bekare – 165)

Ky është një hadith madhështor, është themel perj themelve te Islamit. Dijetarët [rahimehumull-llah] thonë: kuptimi i fjalës “ëmbëlsia e imanit” është kënaqësia që ndien besimtari gjatë bindjes së tij ndaj Allahut dhe përballimit të vështirësive për të qenë Allahu [subhanehu ve teala] dhe Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] të pajtuar me të duke i dhënë gjithë kësaj përparësi ndaj të mirave të kësaj bote. Dashuria e robit ndaj Allahut [subhanehu ve teala] realizohet duke aplikuar urdhërat dhe duke braktisur ndalesat e Tij, në të njejtën mënyrë realizohet edhe dashuria ndaj Muhamedit sal All-llahu alejhi ve selem. Kadi Ijadi thotë: “ky hadith ka të njejtin kuptim sikur hadithi: “Ka shijuar imanin ai i cili është i kënaqur që zot i tij të jetë Allahu, fe e tij Islami dhe i dërguar i tij Muhamedi” për arsye se nuk ka dashuri të realtë ndaj Allahut [subhanehu ve teala] dhe Pejgamberit sal All-llahu alejhi ve selem, as ndaj muslimanit për hir të Allahut siç nuk ka urrejtje të vërtetë të kthimit në kufër (mosbesim) përveç tek ai që krahas imanit të tij i forcohet edhe bindja, i qetësohet shpirti, i zgjerohet zemra, e imani përzihet me mishin dhe gjakun e tij. Ky është ai i cili shijon ëmblësinë e imanit.” (Sahihul Muslim-sherh Ennevevij 2/1314) Nëse njeriu mendon thellë, vëren se të gjitha dhuntitë që i posedon janë nga Allahu, Ai është Mirërbërësi dhe Dhuruesi i tij i Cili e krijoi nga asgjëja, ia dhuroi dëgjimin, shikimin, forcën, diturinë, pasurinë dhe autoritetin. Ai është Zoti i Gjithmëshirshëm, Hyji Bujar, Furnizuesi i Urtë i cili ka cilësi të përsosura dhe të larta. Tërë kjo obligon dashurinë e plotë dhe të pastër ndaj Allahut, derisa ta dojë tërë atë që e don Allahu dhe ta urrejë atë që e uren Allahu. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Për Zotin tënd jo, ata nuk janë besimtarë (të asaj që të zbriti ty as të asaj para teje) derisa të mos zgjedhin ty për të gjykuar në atë konflikt mes tyre, e pastaj (pas gjykimit tënd) të mos ndiejnë pakënaqësi nga gjykimi yt dhe (derisa) të mos binden sinqerisht.” (Nisa – 65), kurse Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Asnjëri nuk ka besuar në atë me të cilën jamë dërguar përderisa pason epshin e tij.” (Transmeton Begaviu në Sherh essune, kurse Ibën Rexhebi gjërësisht ka studiur këtë hadith në libirin e tij Xhamiul ulumi vel hikem). Atëherë kur dashuria rrënjoset në zemër, trupi lëvizë në përputhje me atë dashuri dhe urrejtje. Dashuria ndaj Allahut ndahet në dy pjesë: farz (obligim i patjetërsueshëm) dhe mustehab (obligim i preferuar) Dashuria e patjetërsuar është ajo dashuri e cila shkakton zbatimin e urdhërave të Allahut, mosrënien në mëkate dhe pajtimin me kaderin (paracaktimin) e Allahut. Ai i cili bie në mëkat – bën një vepër të ndaluar apo len pas dore ndonjë obligim, ai e ka të cunguar dashurinë e tij ndaj Allahut [subhanehu ve teala] për arsye se i jep përparësi epshit të tij. Mangësimi i imanit ndonjëherë është rezultat i lëshimit të shfrenuar në gjërat e lejuara (mubah) e cila trashëgon jovigjilencën dhe kjo e fundit bëhet shkak për rritjen e shpresës në mëshirën e Allahut dhe më pas mësyerjen e mëkateve dhe rënien në to. Për këtë të fundit aludon hadithi i Pejgamberit sal Allllahu alejhi ve selem: “nuk është besimtar laviri në kohën kur bën kurvëri”

(transmeton Ibën Maxhe) Dashuria e preferuar është frekuentimi i veprave vullnetare dhe largimi nga dyshimet. Ata të cilët kanë këtë cilësi, zakonisht janë të rrallë. (Fet-hul Bari 1/61) Thëniet pejgamberike vërtetojnë se dashuria ndaj Allahut është faktor i mjaftueshëm për të arritur shpëtimin. Një njeri e pyeti Pejgamberin sal All-llahu alejhi ve selem : “kur do të ndodhë kijameti o i Dërguar i Allahut? Pejgamberi sal All-llahu alejhi ve selem tha: ç‘ke përgatitur për atë ditë? Ai u përgjigj: nuk kam përgatitur namaz të shumtë, as agjërim e as lëmoshë, mirëpo unë e dua Allahun dhe të Dërguarin e tij. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] tha: ti në botën tjetër do të jësh me atë që e ke dashur” (Buhariu) Prej shenjave të dashurisë ndaj Allahut [subhanehu ve teala] është zbatimi i urdhërave të Allahut dhe largimi nga ndalesat e Tij. Sa i takon asaj që pretendojnë disa mëkatarë gjoja se e duan Allahun e nga ana tjetër bëjnë mëkate, ajo është gënjeshtër dhe shpifje e tyre. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Thuaj: Nëse e doni All-llahun, atëherë ejani pas meje që All-llahu të ju dojë” (Ali Imran – 31)

Imam Shafiu një rrast thurri këto vargje: Kundërshton Zotin e pastaj pretendon dashurinë ndaj Tij?! Kjo është absurditet i qartë për atë që logjikon. Sikur dashuria yte të ishtë e sinqertë, do t’i bindeshe Atij! Sepse ai që don ndonjërin edhe e dëgjon!

Ebu Ja’kub Ennehrexhurij thotë: çdonjëri i cili pretendon se e don Allahun [subhanehu ve teala] dhe punët e tij nuk përkojnë me urdhërat e Allahut, pretendimi i tij është i kotë. çdonjëri që mendon se e don Allahun dhe nuk i frikohet Atij , ai është i mashtruar. Jahja ibën Muadhi thotë: nuk është i sinqertë ai që pretendon se e don Allahun dhe nuk i rrespekton kufinjtë e Tij. Ruvejmi një herë kur u pyet për dashurinë ndaj Allahut, tha: dashuria është përputhshmëria në të gjitha çështjet.

O Allah, bëre dashinë ndaj teje më të dashur për ne se vetvetet tona, familjet, pasurinë dhe fëmijët tonë. Bëre dashurinë ndaj Teje më të dashur për ne se sa uji i ftohtë kur jemi të etur! O Allah, pastroi zemrat tona nga varshmëria e ndokujt tjetër përveç Teje dhe na bën prëj atyre që i don dhe të duan!

06. Dashuria ndaj Pejgamberit 06. Transmeton Enesi [radijall-llahu anhu] nga Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sellem] i cili thotë: “Asnjëri nuk ka besuar përderisa të mos jem më i dashur tek ai se babai i tij, fëmija, vetvetja dhe njerëzit në përgjithësi”. (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Thuaj (o i dërguar): “ Në qoftë se etërit tuaj, djemtë tuaj, vëllezërit tuaj, bashkëshortet tuaja, farefisi juaj, pasuria që e fituat, tregëtia që frikoheni se do të dështojë, vendbanimet me të cilat jeni të kënaqur, (të gjitha këto) janë më të dashura për ju se All-llahu, se i dërguari i Tij dhe se lufta për në rrugën e Tij, atëherë, pritni derisa All-llahu të sjellë vendimin e Tij. All-llahu nuk vë në rrugën e drejtë njerëzit e prishur.” (Tevbe: 24) Kuptimi i fjalës së Pëjgamberit [salall-llahu alejhi ve sel-lem] në hadithin e lartëpërmendur “Asnjëri nuk ka besuar …” është: asnjëri nuk e ka plotësuar besimin (imanin) e tij. Dije vëlla musliman, ti që do këtë Pejgamber bujar, se dashuria ndaj tij është e ndërlidhur me dashurinë ndaj Allahut [subhanehu ve teala] dhe është fryt i saj. Çdo musliman obligohet që t’i jep përparësi dashurisë në Pejgamberin [salall-llahu alejhi ve sel-lem] ndaj vetvetes së tij, pasurisë, prindit, fëmijës dhe tërë njerëzve në përgjithësi. Omer ibën Hattabi [radijall-llahu anhu] një rrast i tha Pejgamberit [salallllahu alejhi ve sel-lem] : “O i Dërguar i Allahut, vërtet ti je më i dashur tek unë se çdo gjë përveç vetes time! Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] tha: jo, pasha Atë në dorën e të Cilit është shpirti im, derisa të jem më i dashur se vetvetja yte. Omeri [radijall-llahu anhu] më pas tha: tash, pasha Allahun, je më i dashur për mua se vetvetja ime. Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] tha: tani po o Omer.” (Buhariu)

Njeriu e don një tjetër ose për shkak vyrtyteve me të cilat stoliset ai ose për shkak ndonjë të mire që ia ka bërë. Për Pejgamberin [salall-llahu alejhi ve sel-lem] Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Vërtet, ti je në një shkallë të lartë morali!” (Kalem – 4). Nëse njeriu mediton rreth dobisë që ka përfituar nga Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] i cili e nxori atë prej errësirave të kufrit në dritën e imanit, drejtpërsëdrejti apo me shkak, do të kuptojë gjithashtu se Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] është shkaktar për qëndrimin e tij të përjetshëm në begatitë e Xhennetit, do të kuptojë se kjo është dobia më e madhe në të gjitha aspektet dhe për këtë arsye Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] meriton që dashuria ndaj tij të jetë më e madhe se dashuria ndaj tjerëve, sepse dobia e cila është shkak për të dashur atë është më e madhe se dobitë tjera, mirëpo njerëzit dallojnë nga kjo pikpamje varësisht prej kjelltësisë apo jovigjilencës së tyre. Nuk ka dyshim se Sahabët (shokët e Pejgamberit [salall-llahu alejhi ve sel-lem] ) [radijall-llahu anhum] në mënyrë më të plotë e kanë kuptuar këtë sepse ky është fryti i kuptimit, kurse ata më mirë e kuptuan këtë gjë. Kurtubiu thotë: “çdonjëri i cili beson me besim të vërtetë në Pejgamberi [salallllahu alejhi ve sel-lem] nuk mund që të mos gjejë në veten e tij diçka prej kësaj dashurie që i kalon të gjitha dashuritë, vetëm që ata dallojnë mes tyre. Ndonjëri e gjenë këtë dashuri të përmbushur, e tjetri tepër të mangët sikur ai i cili është fundosur në lezatime, i mpirë nga jovigjilenca në kohën më të madhe, mirëpo shumë prej tyre kur përmendet Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] përmallohen dhe dëshiron ta sheh atë, e mbivlerëson ndaj familjes, fëmijës, pasurisë dhe prindit të tij, e vëndon veten në rrezik. Në veten e tij gjen një nxitës që nuk ka mëdyshje në të.” (Fethul Bari/1-59) Prej shenjave të kësaj dashurie është të kapurit për sunnetin e Pejgamberit [salallllahu alejhi ve sel-lem] dhe zbatimi i urdhërave të tij. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Kur All-llahu ka vendosur për një çështje, ose i dërguari i Tij, nuk i takon (nuk i lejohet) asnjë besimtari dhe asnjë besimtareje që në atë çështje të tyre personale të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetërfare.” (Ahzab – 36) Prej shenjave të kësaj dashurie është të ndriçuarit me dritën e Pejgamberit [salallllahu alejhi ve sel-lem] si dhe të udhëzuarit me udhëzimin e tij, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Juve ju erdhi nga All-llahu dritë, dhe libër i qartë.” (Maide – 15), “Thuaj: Nëse e doni All-llahun, atëherë ejani pas meje që All-llahu të ju dojë” (Ali Imran – 31). Prej shenjave të kësaj dashurie është të stolisurit me moralin e Pejgamberit [salallllahu alejhi ve sel-lem] , Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Ju keni shembullin më të lartë në të dërguarin e All-llahut” (Ahzab – 21)

O Allah i ynë! Ndriçoi zemrat tona me dashurinë ndaj Teje, ndaj Pejgamberit [salall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe ndaj atyre që juve ju duan!

07. Dashuria për hir të Allahut, subhanehu ve teala

07. Transmeton Ebu Hurerja [radijall-llahu anhu] i cili thotë: “Pejgamberi [salallllahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Pasha Atë në dorën e të Cilit është shpirti im! Nuk do të hyni në Xhennet përderisa të besoni, e nuk keni besuar përderisa ta doni njëri tjetrin. A doni që t’ju tregoj një fshehtësi të cilën po e vepruat do ta doni njëri tjetrin? Përhapni selamin mes jush! ” (Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Edhe ata të cilët para tyre patën shtëpitë e tyre(në Medine) dhe pranuan Besimin, - i duan ata që u shpërngulën tek ata” (Hashër – 9) Dashuria për hir të Allahut është fryt i dashurisë ndaj Allahut [subhanehu ve teala] , ajo ështtë begati hyjnore, shkëlqim perendie dhe dritë që Allahu e hudh në zemrat e besimtarëve, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Edhe sikur ta shpenzoshe gjithë atë që është në tokë, nuk do të mund t'i bashkoje zemrat e tyre, por All-llahu bëri bashkimin e tyre, pse Ai është i Gjithëfuqishëm, i Urtë.” (Enfal – 63) Merrudhij thotë: është pyetur Ebu Abdullah Ahmed ibën Hanbeli: ç‘është dashuria për hir të Allahut? Ai tha: të mos e duash ndokend për ndonjë të mirë të kësaj bote që e posedon ai. (Transmeton Muslimi) Kjo dashuri jep fryte në këtë botë dhe botën tjetër. Nga ato fryte veçojmë:

- besimtari ndien ëmbëlsinë e imanit, Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë: “ Kush posedon tre gjëra, do të shijojë ëmblësinë e imanit: ta don Allahun dhe Pejgamberin më shumë se çdokënd, ta don vëllain e tij vetëm për hir të Allahut …”

- ata që duan njëri tjetrin për hir të Allahut do të jenë nën hijen e Arshit,

Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Allahu [subhanehu ve teala] Ditën e Kijametit thotë: ku janë ata të cilët kanë dashur njëri tjetrin për hir Madhërisë Time? Sot do të jenë nën hijen Time, në këtë kur nuk ka hije tjetër pos hijes Time.” (Muslimi)

- në këtë ditë të vështirë (Ditën e Kijametit) ata do të jenë të siguruar në

podiume të dritës, të cilëve ua kanë lakmi madje edhe pejgamberët dhe shehidët, Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Allahu thotë: ata që duan njëri tjetrin për hir të madhërisë Time, ata kanë podiume të dritës dhe ua kanë lakmi pejgamberët dhe shehidët.” (Tirmidhiu)

- mbi të gjitha, ata fitojnë dashurinë e Allahut ndaj tyre. Ah sa i lumtur që është ai që fiton dashurinë e Allahut! Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë: “një njëri vendosi të vizitojë vëllain e tij (për nga feja, sh.p.) në një qytet tjetër. Allahu ia caktoi një melek në rrugë. Kur iu afrua meleku e pyeti: për ku je nisur? Kam një vëlla në këtë qytet dhe desha që ta vizitoj, tha ai. Meleku e pyeti përsëri: a mos të ka borxh ndonjë pasuri dhe shpreson ta përvetësosh? Ai tha: jo, vetëm unë e dua për hir të Allahut. Meleku tha: unë jam i dërguar prej Allahut te ti për të të lajmëruar se Allahu të don sikur që e deshe vëllain tënd për hir të Tij.” (Muslimi) Sikur dashuria për hir të Allahaut të mos kishte fryt tjetër përvç këtij do të majftonte. Atë të cilin e do Allahu ai është njeri i Zotit, Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Allahu thotë: kur ta dua ndonjërin, bëhem dëgjimi i tij me të cilin dëgjon, shikimi me të cilin shikon, dora me të cilën prek dhe këmba më të cilën ec. Nëse më kërkon diçka Unë ia jap, nëse më lutë që ta mbroj Unë e mbroj atë.” (Buhariu)

- prej gjërave të pakontestuara është se atë që e don Allahu e duan edhe banorët e qiellit dhe tokës, Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Kur e don Allahu një rob, thërret Xhibrilin: Allahu e don filanin, pra duaje edhe ti, dhe Xhibrili e don. Pastaj Xhibrili thërret banorët e qiellit: Allahu e don filanin, pra duajeni edhe ju, dhe banorët e qiellit (melekët) e duan, pastaj Allahu bën që njerëzit të pranojnë prej tij.” (Buhariu)

- prej fryteve të dashurisë për hir të Allahut është fitimi i Xhennetit, Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Kush viziton një të sëmurë apo ndonjë vëlla të tij, për hir të Allahut, thërret një thirrës: Të lumtë dhe lum për ecjen tënde, ke përgatitur në Xhennet një shtëpi!” (Tirmidhiu)

- dashuria për hir të Allahut [subhanehu ve teala] është e pakëputur në këtë dunja dhe ne Ahiret, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Atë ditë shokët e ngushtë do të jenë armiq të njeri-tjetrit, përveç atyre që ishin të sinqertë në miqësi.” (Zuhruf – 67)

Në këtë kohë ku zotëron matrealizmi dhe mirësia matet me peshoret e saj, kemi nevojë të madhe që të njohim mënyrat e thellimit dhe përforcimit të kësaj dashurie, po përmendim më të rrëndësishmet:

- përhapja e selamit sikur që u përmend në hadithin e parë të këtij kapitulli: “A doni që t’ju tregoj një fshehtësi të cilën po e vepruat do ta doni njëri tjetrin? Përhapeni selamin mes jush!” (Muslimi)

- kur të takojë vëllai vëllanë le të buzëqesh, Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sellem] thotë: “mos përçmo asgjë nga punët e mira, madje as buzëqeshjen kur ta takosh vëllain tënd.” (Muslimi)

- kur vëllai të ndahet prej vëllait të tij le të kërkoj që të lutet për të duke qenë në vetmi. Transmetohet nga Ibën Omeri [radijall-llahu anhu] se Omeri [radijall-llahu anhu] mori leje prej Pejgamberit [salall-llahu alejhi ve sel-lem] për të bërë një Umre. Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] e lejoi dhe i tha: o vëlla, mos na haro gjatë lutjes tënde. Disa të tjerë nga Medineja i thanë: vëlla! Na shoqëro në lutjet e tua. Omeri [radijall-llahu anhu] tha: nuk ka qenë për mua diç më e dashur se fjala e tij “o vëlla”.” (Transmeton Ahmedi në Musnedin e tij, Tirmidhiu në Xhami’ dhe thotë: hadithi është hasen sahih)

- nëse ndonjëri don vëllain e tij, le ta informoj atë se e don. (Ebu Davudi) - t’I ofrojë vëllait të tij hedije, Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë: “jepni njëri tjetrit dhurata që të duheni” (Imam Maliku në Muvetta) Më bëftë Allahu mua dhe juve prej atyre që duan njëri tjetrin për hir të Tij dhe që fitojnë dashurinë dhe pajtimin e Tij.

08. Bamirësia ndaj prindërve 08. Ebu Hurerja [radijall-llahu anhu] thotë: Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Është i mërishëm, është i mërishëm, është i mrishëm! Thanë: kush o i Dërguar i Allahut? Tha: ai që arrinë prindërit e tij duke qenë ata të vjetër, njërin apo që të dy, dhe nuk hyn në xhennet.” (Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Ne e kemi obliguar njeriun me punë të mira ndaj prindërve të vet.” (Ankebut – 8 ), poashtu thotë: “Zoti yt ka dhënë urdhër të prerë që të mos adhuroni tjetër pos Tij, që të silleni në mënyrë bamirëse ndaj prindërve. Nëse njërin prej tyre, ose që të dy, i ka kapur pleqëria pranë kujdesit tënd, atëherë mos u thuaj atyre as “of - oh”, as mos u bë i vrazhdë ndaj tyre, po

atyre thuaju fjalë të mira (të buta respektuese). Dhe në shenjë mëshire shtrije pranë tyre krahun përulës e respektues dhe thuaj: “Zoti im! mëshiroi ata të dy, sikurse më edukuan mua kur isha i vogël”. Rreth kësaj teme ka shumë hadithe të verteta dhe të njohura të cilat nxisin mirëbërësinë ndaj prindërve dhe sqarojnë shpërblimin e madh për këtë vepër. Këto hadithe na mësojnë se bamirësia ndaj prindërve duke iu shërbyer atyre, duke shpenzuar për mirqenien e tyre dhe të tjera, janë shkak për hyrjen në Xhennet. Ai i cili le pas dore këtë obligim nuk arrinë këtë shpërblim dhe Allahu [subhanehu ve teala] e merr mëri. Bamirësia ndaj prindërve është prej punëve më të dashura tek Allahu [subhanehu ve teala] pas namazit në kohë të tij. Abdullah ibën Mes’udi [radijall-llahu anhu] thotë: e pyeta Pejgamberin [salall-llahu alejhi ve sel-lem] : cila është puna më e dashur tek Allahu i Madhëruar? Tha: namazi në kohë të tij. Mëpastaj pyeta: pas kësaj, cila? Tha: bamirësia ndaj prindërve. Përsëri pyeta: pas kësaj? Tha: xhihadi në rrugë të Tij.” (Buhariu) Bamirësia ndaj prindërve është shkak për pranimin e duasë (lutjes) siç qëndron në rrëfimin e tre personave të cilët u strehuan në një shpellë, pastaj rrokulliset një shkëmb dhe e mbyll hyrjen e shpellës. Pas kësaj i thonë njëri tjetrit: shikoni cilat punë të mira i keni bërë për hir të Allahut dhe luteni me to, ndoshta gjëjmë shtegdalje. Njëri prej tyre tha: “O Allah i im! unë i kam pasur prindërit pleq të thinjur dhe asnjëherë para tyre nuk ju kam dhënë të hanë e as të pijnë fëmijëve të mi e as mallit tim (shërbëtorëve). Një ditë më hutoi kërkimi i kullosës më të mirë për kopenë time, e nuk ju erdha me kohë dhe ata kishin fjetur. Unë e mola qumështin në enë dhe ua solla por i gjeta duke fjetur. Më erdhi keq t'i trazoj, por edhe që t'i ushqej para tyre familjen dhe shërbëtorët, andaj kam pritur me enë në dorë dhe kam shikuar kur do të zgjohen, e kjo pritje ka zgjatur deri në agim. Fëmijët e mi aty te këmbët e mia klithnin të uritur, të cilëve u kam dhënë qumësht pasi janë zgjuar prindërit dhe e kanë pirë qumështin të cilin ua kisha sjellur. O Zoti im! Nëse këtë e kam bërë vetëm për Ty, e për askënd tjetër, atëherë na e largo këtë shkëmb nga hyrja e kësaj shpelle në të cilën gjendemi!” Allahu ua lëvizi shkëmbin aq sa të shohin qiellin…” (Buhariu) Prindërit janë ata që më denjësisht meritojnë sjelljen e mirë. Ebu Hurerja [radijallllahu anhu] thotë: “erdhi te Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] një njeri dhe e pyeti: kush më tepër meriton sjelljen time të mirë? Tha: nëna yte. Tha: pastaj cili? Tha: nëna yte. Tha pastaj cili? Tha: nëna yte. Tha pastaj cili? Tha: babai yt.” (Buhariu) Prej bamirësisë ndaj prindit është rrespektimi i dashamirëve të tij, Pejgamberi [salallllahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Bamirësi më e mirë është që njeriu të mbajë lidhje me dashamirin e babait të vet”. (Tirmidhiu – sahih) Mosdëgjimi i prindërve është prej mëkateve më të mëdha. Pejgamberi [salall-llahu

alejhi ve sel-lem] iu tha shokëve të tij: “A doni t'ju njoftoj për mëkatet më të mëdha?” Ne i thamë: “Gjithsesi, o i Dërguari i All-llahut!” Tha: “All-llahut nëse i përshkruhet shok (shirk) dhe mosdëgjimi i prindërve”. Ishte (ulur) i mbështetur, pastaj u drejtua dhe tha: “Veni re, edhe fjala e kotë, edhe dëshmia e rrejshme”, dhe vazhdimisht e përsëriti këtë saqë thash: “Ah, sikur të heshtte!” (Buhariu) Hasan Basriu u pyet për bamirësinë ndaj prindërve dhe tha: të shpenzosh për ta atë që posedon, t’i rrespektosh në atë që të urdhërojnë nëse urdhëri i tyre nuk është mëkat, argument për këtë është fjala e Allahut [subhanehu ve teala] : “E nëse ata të dy tentojnë që ti të më përshkruash Mua shok, për çka ti nuk ke kurrfarë fakti, atëherë mos i respekto ata, po në çështjet e jetës së kësaj bote të keshë mirëkuptim ndaj tyre.” (Lukma – 15) I është thënë Ali ibën Husejnit [rahimehull-llah]: ti jë bamirësi më i madh ndaj nënës tënde mirëpo nuk të shohim duke ngrënë së bashku më te! Ai tha: kam frikë të mos i paraprij në ndonjë gjë që syri i saj e ka dashur dhe me këtë të bëhem mosrrespektues ndaj saj. I është thënë Omer ibën Dherrit pasi që vdiq i biri i tij: si ishte bamirësia e tij ndaj teje? Ai tha: kur ecnim së bashku gjatë ditës çdoherë ecte pas meje, e kur ecnim gjatë natës çdoherë ecte para meje. Asnjëherë nuk është ulur në ndonjë vend më të lartë se sa vendi që ulesha unë.

09. Lidhja farefisnore

09. Transmeton Ebu Hurerja [radijall-llahu anhu] i cili thotë: kam dëgjuar Pejgmaberin [salall-llahu alejhi ve sel-lem] dukë thënë: “kush dëshiron t’i shtohet rizku (furnizimi) dhe t’i zgjatet jeta le të mbajë lidhjet farefisnore.” (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Dhe keni frikë All-llahun që me emrin e Tij përbetoheni, dhe ruajeni farefisin (akraballëkun)” (Nisa – 1) Në një ajet tjetër thotë: “Dhe ata që e mbajnë lidhjen për të cilën All-llahu ka urdhëruar të mbahet, që frikësohen nga Zoti i tyre dhe nga llogaria e rëndë e përgjegjësisë.” (Ra’d – 21)

Farefisi nënkupton të afërmit të cilët i lidhë prejardhja, pa marrë parasyshë a trashëgojnë njëri tjetrin apo jo, është mahrem (person me të cilin ndalohet martesa me të) apo nuk është. Disa dijetarë mendojnë se farefis janë vetëm ata që nuk mund të martohen ndërmjet tyre, mirëpo mendimi i parë është më i saktë sepse sipas të dytit patjetërson nxjerrjen e fëmijëve të axhës, hallës, dajës dhe tezes nga farefisi e që nuk është e saktë. (Fet-hul Bari – 10/414) Kadi Ijadi thotë: nuk ka dallim në mendime rreth asaj se mbajtja e lidhjes farefisnore është vaxhib (obligim) në përgjithësi dhe se ndërprerja e saj është mëkat i madh… mirëpo kjo lidhje është në gradë dhe disa gradë janë më të larta se tjerat. Më e ulta është mos heqja dorë plotësisht dhe mbajtja e lidhjes me fjalë madje edhe vetëm me selam. E tërë kjo dallon sipas dallimit të mundësisë dhe nevojës. Ndonjëherë mbajtja e lidhjes farefisnore është vaxhib e ndonjëherë mustehab (vepër e preferuar). Nëse ndokush mban lidhjet farefisnore mirëpo jë në mënyrë të plotë, nuk konsiderohet se ka ndërprerë këtë lidhje, e nëse duke patur mundësi bën lëshime rreth këtij obligimi, nuk konsiderohet se i mban lidhjet farefisnore. (Sahihul Muslim, sherh Ennevevij – 16/113) Nga hadithi i lartëpërmendur kuptojmë se shtimi i rizkut dhe bereqetit të tij, zgjatja e jetës dhe bereqetit të saj dhe udhëzimi për të bërë vepra të mira janë fryt i mbajtjes së lidhjeve farefisnore. Pasi që Allahu [subhanehu ve teala] i krijoi të gjitha krijesat “lidhja farefisnore tha: kjo është pozita që kërkon strehim prej teje nga këputja e lidhjes farefisnore. Tha: po, a nuk dëshiron që të mbaj lidhje me atë që mban lidhje me ty dhe t’i ndërpres më atë që i ndërpret me ty? Ajo tha: po, si jo o Zoti im. Tha: ajo është për ty. Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] tha: lexoni nëse dëshironi: “A pritet prej jush (hipokritëve) që në nëse merrni sundimin (ose zbrapseni prej fesë islame) të bëni trazira në tokë dhe të ndërpreni lidhjet e akraballëkut?” (Muhamed – 22) (Transmeton Buhariu) Mbajtja lidhjeve farëfisnore është shkak për të hyrë në Xhennet. Ebu Ejjub Ensarij thotë: një njeri i tha Pejgamberit [salall-llahu alejhi ve sel-lem] : më trego ndonjë punë e cila më fut në Xhennet! Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] tha: sa i mprehtë që është! Pastaj tha: ta adhurosh Allahun dhe askend mos t’ia shoqërosh Atij, ta falish namazin, të japësh zekatin dhe t’i mbash lidhjet farefisnore.” (Buhariu) Gjithashtu transmetohet nga Abdull-llah ibn Amr ibn el-'As , se Pejgamberi [salallllahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “Nuk mban lidhjet farefisnore ai që kthen (vizitat) por është ai që kur i ndërpritet farefisnia i rivendos lidhjet (me ta)”. (Buhariu)

Erdhi një njeri te Pejgamberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe i tha atij: o i Dërguar i Allahut! Unë kam disa të afërm me të cilët mbaj lidhje farefisnore kurse ata nuk mbajnë me mua, u bëj mirë kurse atë më bëjnë keq dhe sillem butë me ta kurse ata sillen me arrogancë ndaj meje. Pejgmaberi [salall-llahu alejhi ve sel-lem] tha: nëse vërtet është ashtu si thua atëherë është njësoj sikur t’i ushqesh ata me hi të nxehtë, dhe vazhdimisht do të jetë me ty një ndihmës i Allahut kundër tyre, perderisa je në këtë gjendje.” (Buhariu) Poashtu Pejgamberi thotë: “nuk hyn në Xhennet ai i cili këput lidhjet farefisnore.” (Buhariu)

10. Obligimi ndaj fqiut dhe porosia (hyjnore) ndaj tij 10. Transmeton Aishja [radijall-llahu anha] nga Pejgamberi salAll-llahu alejhi ve selem i cili tha: "Xhibrili vazhdimisht me porosiste për fqiun derisa mendova se do ta bën trashigimtar timin." (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "Adhuroni All-llahun e mos i shoqëroni Atij asnjë send, sillnu mirë ndaj prindërve, ndaj të afërmve, ndaj jetimëve, ndaj të varfërve, ndaj fqiut të afërt, ndaj fqiut të largët, ndaj shokut pranë vetes, ndaj udhëtarit të largët dhe ndaj robërve. All-llahu nuk e do atë që është kryelartë dhe atë që lavdërohet." (Nisa – 36) Dijetarët janë ndarë në mendime rreth kuptimit të fjalës së Muhamedit salAll-llahu alejhi ve selem " trashigimtar timin". Disa prej tyre e komentuan si "pjesmarrës në pasurinë e tij duke ia dhënë një pjesë të caktuar ashtu siç iu jipet anëtarëve tjerë të familjes. Të tjerët menduan se kjo shprehje ka për qëllim që fqiu të trajtohet sikur trashëgimtar në raportet me të. Mendimi i parë është më i qëlluar sepse kuptimi i dytë ka mbetur kurse i pari nuk ka ndodhur siç mund të kuptojmë nga hadithi. Nocioni "fqi" përfshinë muslimanin dhe kafirin, ibadetxhiun (adhuruesin) dhe mëkatarin, ardhacakun dhe vendasin, të afërmin (e familjes) dhe të largëtin, ai që është afër me shtëpi dhe ai që është larg. Të gjithë këto janë në gradë, më e larta është ajo që i plotëson atributet e para, pastaj ai që vjen me radhe derisa të mbetet nje atribut, dhe e kundërta – grada më e ulët është ajo në të cilën mbeldhen cilësitë e fundit. Obligimi ndaj fqiut është aq më i madh varësisht prej gradës së tij. Porosia mbi fqiun përmbushet duke drejtuar kah ai llojet e bamirësisë sipas mundësisë, sikur: dhurata, salami, buzëqeshja gjatë takimit me të, interesimi për

gjendjen e tij, ofrimi i ndihmës kur ka nevojë dhe të tjera. Pejgamberi salAll-llahu alejhi ve selem iu drejtua Ebu Dherrit: " O Ebu Dherr, kur të përgatisish salcë me lëng mishi shtoe ujin më tepër dhe gostiti fqinjtë." (Muslimi) Pejgamberi salAll-llahu alejhi ve selem na ka urdhëruar që të mos pengojmë fqiun, ai na ka porositur: " Kush beson Allahun dhe Ditën e Ahiretit le të mos pengojë fqiun e tij." (Buhariu). Ai e mohoi imanin nga njeriu i cili fqiu i tij nuk është i qetë "Pasha Allahun nuk besuar, pasha Allahun nuk ka besuar, pasha Allahun nuk ka besuar! E pyetën: cili o i dërguar i Allahut? Ai që fqiu i tij nuk është i qetë nga pengesat e tij, u përgjigj ai." (Buhariu) Bamirësinë ndaj fqiut e bëri kusht për të qenurit i mirë me atë, ai tha: "shok më i mirë tek Allahu është ai i cili është më i mirë për shokun e vet, kurse fqiu më i mirë ai i cili është më i mirë për fqiun e vet." (Tirmidhiu i cili këtë hadith vlerëson si: hasen garib) Rreth kësaj teme transmetohet se Ahnef ibën Kajsi kishte hypur mbi shtëpinë e tij dhe kishte parë fqiun nga lartë, kjo e shtyri të britë: turp më qoftë, turp më qoftë, hyra në shtëpinë e fqiut pa lejen e tij, mos hypsha mbi shtëpinë time asnjëherë! Ebu Hanife, (rahimehullah,) kishtë një fqi këpuctar i cili punontë shumë gjatë natës dhe çdoherë recitonte disa vargje ku shprehte pikëllimin e tij ndaj njerëzve dhe thoshte se e kishin lënë pas dore dhe gjëra tjera. Ebu Hanifeja, (rahimehullah,) kur zgjohej për të faluar namaz nate dëgjonte zërin e tij duke rrecituar vargje mallëngjyese. Dy netë me rradhë më nuk e dë- gjoi dhe filloi të interesohej për këpuctarin. Pasi që pyeti fqinjtë për të dhe kuptoi se sulltani kishte burgosur menjëherë shkoi tek valiu për të ndërmjetësuar. Ai iu drejtua valiut: patrulla juaj ka burgosur fqiun tim kurse unë kam obligim ndaj tij. Valiu pyeti: si quhet ai? Ebu Hanifeja u përgjigj: nuk e di emrin e tij mirëpo e dij se është këpuctar. Valiu urdhëroi që të lirohen të gjithë që ishin burgosur atë natë për të gjetur Ebu Hanifeja fqiun e tij. Pasi që e takoi, këpuctari iu drejtua Ebu Hanifes me falenderime të përzemërta kurse ai i tha: "O djalosh! Nuk të kemi lënë pas dore.

11. Të dëshirosh për vëllain tënd atë që dëshiron për vete

11. Transmeton Enesi [radijallahu anhu] se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-elm]

ka thënë: " Nuk ka besuar askush prej jush përderisa të dëshiron për vëllain e tij atë që dëshiron për vete" (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "S'ka dyshim se besimtarët janë vëllezër, pra bëni pajtim ndërmjet vëllezërve tuaj dhe keni frikë All-llahun, që të jeni të mëshiruar (nga Zoti). (Huxhurat – 10) Qëllimi i hadithit është se prej tërësisë së degëve të imanit të obliguara është që njeriu të dëshiron për vëllain e tij atë që dëshiron për vete Ky rregull i pjesërishëm islam përkufizohet me rregullin themelor e që nënkupton: të dëshirosh për vëllain tënd të mirën ashtu siç e dëshiron për vete, ashtu siç është përmendur në një transmetim tjetër "… përderisa të dëshiron për vëllain e tij atë të mirë (hajr) që e dëshiron për vete" ( Transmeton Nesaiu)

Fjala "hajr" përmbledh të gjitha veprat fetare (taat) dhe veprat e lejuara të kësaj bote (mubahat) dhe Botës tjetër përpos ndalesave, sepse ato nuk janë mirësi (hajr) dhe nuk përfshihen. Lidhur me hadithin e lartëpërmendur dijetari Ebu Amër ibën Salah thotë: "e tërë kjo mund të kuptohet si vepër e rrëndë dhe e parealizuar, mirëpo nuk është ashtu sepse kuptimi i hadithit është: nuk plotësohet imani i asnjërit prej jush përderisa të mos dëshiron për vëllain e tij musliman atë që dëshiron për vete. Ai këtë mund ta realizoj duke dashur për të arritjen e të mirave pa mos iu pakësuar të mirat e tij. E kjo është e lehtë për zemrën e shëndoshë kurse e vështirë për zemrën e sëmurë, Allahu na mbroftë neve dhe të gjithë vëllezërit tanë.

12. Vlera e asketizmit në këtë botë

12. Transmeton Abdullah ibën Omeri i cili thotë: Pejgamberi [salallahu alejhi ve sellem] më vëndoi dorën mbi supin tim dhe më tha: "Jeto në këtë botë sikur të jesh i huaj ose si një kalimtarë rruge". Ibën Omeri gjithnjë thoshte: kur të ngrysesh mos prit agimin e kur të gdhihesh mos e prit muzgun e mbrëmjes. Merr nga shëndeti yt për sëmundjen tënde dhe nga jeta yte për vdekjen tënde. (Transmeton

Buhariu.) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "E ti (Muhammed) paraqitjau atyre shembullin e kësaj bote që ëshë si një ujë (shi) që Ne e lëshojmë nga qielli, e prej tij bima e tokës zhvillohet e shpeshëtohet sa që përzihet mes vete, e pas pak ajo bëhet byk (pas tharjes) që e shpërndajnë erërat. All-llahu ka fuqi për çdo send. Pasuria dhe fëmijët janë stoli e kësaj bote, kurse veprat e mira (frtyi i të cilave është i përjetshëm) janë shpërblimi më i mirë te Zoti yt dhe janë shpresa më e mirë." (El-Kehf -45, 46) Të jesh asket në një gjë don të thotë t'ia kthesh shpinën asaj gjëje dhe ta vlerësosh si të vogël, të pavlerë që nuk përkon me ambiciet e larta. Selefi (gjeneratat e para të muslimanëve) dhe ata që kanë ardhur pas tyre kanë spjeguar domethënien e zuhdit në këtë botë. Në një hadith tjetër Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: "të jesh asket ndaj kësaj bote nuk do të thotë të ndalosh të lejuarën apo të shkatërrosh pasurinë porse të jesh asket do të thotë që shpresa yte të mos jetë më e fortë në atë që e ke ne dorën tënde nga ajo që është në dorë të Allahut dhe të dëshirosh që nëse të godet ndonjë fatkeqësi të mos lirohesh nga ajo 0e qëllim që të fitosh shpërblime." (Transmeton Tirmidhiu i cili dhotë: hadithi është garib dhe nuk e njohim vetëm në bazë të këtij senedi). Vehb ibën Virdi lidhur me zuhdin ka thënë: zuhdi ndaj kësaj bote është: të mos ndiesh keqardhje nga ajo që të ka ikur dhe të mos gëzohesh me atë që e fiton prej të mirave të kësaj bote. Zuhriu kur u pyet për zuhdin tha: ai që harami i tij nuk ia tejkalon sabrin dhe hallalli nuk e pengon nga ibadeti . Ahmed ibën Havarij [rahimehull-llah] e ka pyetur Sufjan ibën Ujejnen: cili është asket (zahid) në këtë botë? Ai është përgjigjur: ai i cili falendëron për begatitë e nëse sprovohet duron. Ai përsëri i ka thënë: o Ebu Muhamed, ai i cili kur i vijnë bëgatitë falendëron Allahun kurse kur sprovohet bën durim dhe ndahet nga ato begati si mund të jetë asket? Ai i tha: hesht! Atë që s'e pengojnë begatitë për të falenderuar Allahun e as fatkeqësitë për të duruar, ai është asket i vërtetë. Rebia ibën Hajthem ka thënë: kulmi i asketizmit është mbledhja e gjërva me të drejtë dhe vënia e tyrë në vendet përkatëse me të drejtë. Sufjan Etheuriu ka thënë: asketizmi ndaj kësaj bote është shpresa afatshkurte, nuk është ushqimi i papëlqyer e as veshja e dobët. Pastaj tha: prej lutjeve që bëjnë ata janë: o Zot na bën asketë në këtë botë dhe na jep prej të mirave të saj, mos na privo nga ato që të mos lakmojmë.

Imam Ahmedi tha: asketizmi ndaj kësaj bote është shpresa afatshkurte, kurse në një rrast tjetër tha: …shpresa afatshkurte dhe most ë lakmosh atë qe është në duar të huaja. Për kuptimin e hadithit të përmendur në fillim të kapitullit kanë thënë: mos u fundos në të mirat e kësaj bote dhe mos e bën atë vatan tëndin, mos i pëshpërit vetes për qëndrim të gjatë në të e as për përkujdesjen ndaj saj. Mos u lidh për të si] bën gurbetxhiu me vendin e huaj dhe mos u merr ne të me atë që nuk do të merrej një gurbetxhi ne vendin e huaj i cili mendon që të kthehet në vendin e tij. Sa i përket fjalës së Ibën Omerit .." kur të ngrysesh mos prit agimin e kur të gdhihesh mos e prit muzgun e mbrëmjes" është një nxitje prej tij që besimtari gjithmonë të jetë i përgatitur për vdekje, kurse përgatitja për vdekje bëhet me punë të mira, ashtu siç mund të kuptojmë nga hadithi nxitje për të qenë dëshirat tona afatshkurte, pra të mos i vonojmë punët e natës deri në mëngjes e kur të gdhihemi të mos i pëshpërsim vetes për mbrëmjen dhe t'I vonojmë punët e ditës deri në mbrëmje. Fjala "Merr nga shëndeti yt për sëmundjen tënde" është nxitje për të shfrytëzuar shëndetin, të derdhim mundin gjatë kohës kur jemi të shëndoshë me frikë që të mos na godet ndonjë sëmundje e të paaftësohemi për punë. Njëashtu edhe fjala e tij "… dhe nga jeta yte për vdekjen tënde" është nxitje për shfrytëzimin e ditëve të jetës sepse ai i cili vdes i ndëpritet mundësia e të vepruarit, i këputet shpresa dhe i rritet ngashëria. Ta dijë ky njeri se do t'i vij një kohë e gjatë e ai do të gjendet nën dhe, dhe nuk do të ketë mundësi të vepron. Hadithet që flasin për vlerën e zuhdit ndaj kësaj bote janë të shumta, prej tyre: një njeri i that të Dërguarit të Allahut: më udhëzo në ndonjë punë të cilën nëse e bëj do të më dojë Allahu dhe do të më duan njerëzit! Pejgamberi [salallahu alejhi ve sellem] i tha: "bëhu asket ndaj kësaj bote të don Allahu dhe bëhu asaket ndaj asaj që e posedojnë njerëzit të duan njerëzit" (Tranmeton Ibën Maxheja dhe Tirmidhiu i cili thotë se hadithi është hasen) Poashtu hadithi "ka shpëtuar ai i cili ka pranuar Islamin, ai që rrizku (që ia ka caktuar Allahu) i tij i mjafton dhe është i kanaqur me të." (Transmeton Tirmidhiu) Ibrahim Ed-hemi ka thënë: zuhdi është tre lloje: obligativ, vullnetar dhe shpëtues. Zuhdi obligativ është të përmbajturit nga harami ( e ndaluara), zuhdi vullnetar është mosthellimi në gjëra të lejuara kurse ai shpëtues është të përmbajturit nga dyshimet. Vëlla i nderuar musliman! Dije se zuhdi më i mirë është ai i Pejgamberit [salallahu alejhi ve sel-lem] dhe shokëve të tij të zgjedhur. Librat e kodifikimit të sunnetit janë përplot shembuj ku tregohet zuhdi dhe durimi i tyre, mund të përmendim fjalën e Omerit : kam parë Pejgamberin [salallahu alejhi ve sel-lem] të cilit i kalonte tërë dita e ai krrusej ngaqë nuk gjente as hurmën e llojit më të dobët për t'u ushqyer"

(Transmeton Muslimi) Aishja thotë: "nuk është ngopur familja e Muhamedit me bukë thekri dy ditë njëra pas tjetrës deri sa ka ndërruar jetë Pejgamberi." (Transmeton Muslimi) Ebu Hurerja thotë: "nuk është ngopur i Dërguari i Allahut dhe familja e tij tre ditë me rradhë me bukë gruri deri sa u nda prej kësaj bote." (Transmeton Muslimi) Një njeri hyri në shtëpinë e Ebu Dherrit dhe pasi rrotulloi shikimin rreth e përqark tha: o Ebu Dherr! Ku i ke plaçkat e shtëpisë? Ai tha: ne kemi një shtëpi tjetër kah e cila shpresojmë (ka për qëllim xhennetin sh.p.). ai përsëri iu drejtua: patjetër të kesh plaçka përderisa jeton në këtë vend! Ebu Dherri ia ktheu: pronari i shtëpisë nuk na lejon që të mbetemi këtu. Omer ibën Abdulazizi në një hutbe (ligjerim) të tij tha: kjo botë nuk është vendbanimi i përherhsëm i juaji, Allahu ka caktuar për te zhdukjen kurse për banorët e saj udhëtimin. Sa prej begative të mëdha janë shkatërruar shumë shpejtë dhe sa prej banorëve të lumtur prej saj kanë udhëtuar! Hasen el Basriu [rahimehull-llah] ka thënë: nënçmoeni dunjanë se pasha Allahun më të lumtur jeni kur nënçmoni dunjanë.

13. Durimi

13. Transmeton Ebu Seid S'ad ibën Malik ibën Sinan El Hudriu [radijallahu anhu] se disa njerëz prej Ensarëve kërkuan diç prej Pejgamberit [salallahu alejhi ve sel-lem] E ai iu dha, ata përsëri kërkuan dhe ai përsëri iu dha derisa u harxhua gjithë ajo që pati, pastaj Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] iu tha: të gjitha të mirat që i posedoj nuk do t'i magazinoj për t'iu privuar nga ato, mirëpo ai i cili përmbahet (nga lypja) Allahu e bën të përmbajtur, atij që i majfton ajo që e posedon Allahu e pasuron, ai i cili soditë thellë Allahu ia ndriçon mendimin kurse asnjërit nuk i është dhënë ndonjë gjë më e mirë se sabri (durimi). (Transmeton Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: " O ju besimtarë, bëni durim, bëhuni të qëndrueshëm kundër armikut, rrini të përgaditur dhe, që të shpëtoni, ruajuni

dënimit të All-llahut. (Ali Imran-200), " Thuaj: “O robërit e Mi që keni besuar, keni frikë ndaj Zotit tuaj. Ata që bënë mirë në këtë jetë, kanë të mirë të madhe, e Toka e All-llahut është e gjërë, ndërsa të durueshmive u jepet shpërblimi i tyre pa masë!” (Zumer-10) Erragib thotë: sabri etimologjikisht d.m.th. të përmbajturit në vështirësi kurse ne terminologji do të thotë: përmbyllja e vetes brenda vijave që i ka caktuar logjika dhe sheriati. Ibën Haxheri gjatë definimit të sabrit thotë: sabri është mbyllja dhe pengimi i vetes – fjalëve apo veprave - nga hakmarrja në rraste dëmtimi. Ndonjëherë përdoret edhe me kuptimin "butësi" (hilm). Disa dijetarë kanë thënë: durimi gjatë mundimeve është xhihad ndaj egos. Allahu [subhanehu ve teala] e ka bërë natyrën e shpirtit (egos) që të ndiej dhimbje e ngashëri nëse dëmtohet me fjalë ose vepra, për këtë arsye Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] e gjeti veten në gjendje shumë të rëndë kur ia mveshën atij padrejtsinë gjatë ndarjes së plaçkës së luftës, mirëpo ai u sjell me butësi ndaj akuzuesit dhe bëri durim sepse e dinte shpërblimin e madh që fitojnë durimtarët dhe se Allahu [subhanehu ve teala] u jep të mira të panumërta. Durimtari ka shpërblim më të madh se ai që shpenzon pasurinë e tij në rrugë të Allahut, sepse shpërblimi i të dytit shumfishohet deri në shtatëqind herë edhepse e mira ne esencë shpërblehet me dhjetë të ngjashme përveç nëse Allahu dëshiron që ta shumfishoj. Në hadithin e sipërpërmendur vihet në pah vlera e madhe e sabrit si dhe nxitja në të. Sabri është cilësi e lavdëruar, virtyt i dëshiruar, moral i rrallë, përfundimin e ka të lakmuar, pasojat e kënaqshme, është dobiprurës i madh, shansë për të menduar në atë që të sjell dobi, të ngadalëson në marrjen e qëndrimeve derisa dobia të jetë e vërtetuar dhe rezultati i siguruar. Sabri është tre llojesh: 01 - sabri ndaj vështirësive që hasim gjatë kryerjes se obligimeve fetare. 02 - sabri ndaj asaj që është e ndaluar në fenë e Allahut duke lënë pas shpine mëkatet, kënaqësitë e ndaluara, si dhe përpjekja që të mos iu afrohemi atyre, nënështrimi i epshit dhe frenimi i tij për të mos rënë në amoralitete. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: E kush iu frikësua paraqitjes para Zotit të vet dhe ndaloi veten prej epsheve, Xhenneti është vendi i tij." (Naziat – 40,41) 03 - sabri në fatkeqësitë e dhimbshme, tragjeditë befasuese dhe në sprovimet çkado që të jenë shkaqet. Muslimani është i obliguar që të bëjë durim në kryerjen e obligimeve fetare dhe në të kapurit për fenë e Allahut, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "O ju që keni besuar,

kërkoni ndihmë me durim e me të falur, se vërtetë All-llahu është me durimtarët." (Bekare-153), "O ju që besuat, kur të konfrontoheni me ndonjë grup, përqëndrohuni dhe përmendni çdo herë All-llahun që të arrini fitoren e dëshiruar." (Enfal-45) Sabri ndaj peripetive në rrugën e da'ves (thirrjes islame) është prej virtytetve të Pejgamberëve alejhim selam, lidhur më këtë Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "Ti (Muahamed) duro, ashu sikurse duruan të dërguarit e vendosur" (Ahkaf-35), sepse me sabër dhe bindje arrihet grada më e lartë në fe "prija" – imamllëku, siç thotë Allahu [subhanehu ve teala] "Dhe prej tyre Ne bëmë prijës që me urdhërin Tonë udhëzojmë, pasi që ata (që i bëmë prijësa) ishin të durueshëm dhe ndaj argumenteve Tona ishin të bindur." (Sexhde-45) Këshillimi i njëri tjetrit për të bërë sabër është prej karakteristikave të shoqërisë islame, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "E pastaj të bëhej prej atyre që besuan, që këshilluan njëri-tjetrin për durim dhe që këshilluan për mëshirë (për ndihmë)." (Beled-17) Thënë në përgjithësi ai i cili bën sabër duke kërkuar me këtë Fytyrën e Allahut [subhanehu ve teala], përfundimi i tij është Xhenneti, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "Edhe ata që patën durim (ndaj të këqiave) për të fituar kënaqësinë e Zotit të tyre dhe që e falën namazin, dhe nga ajo me çka Ne i furnizuam ata kanë dhënë fshehtas e haptas dhe me të mirë e largojnë të keqen. Të tillët kanë përfundim më të mirë. (përfundimi i mirë është) Xhennete të Adnit (vende të përjetshme) ku do të hyjnë ata, edhe prindërit, gratë dhe fëmijët e tyre të cilët kanë qenë vepërmirë ata do t'i vizitojnë engjëjt duke hyrë në secilën derë. (u thonë) Selamun alejkum, me durimin tuaj gjetët shpëtimin; sa përfundim i lavdishëm është ky vend." (RR'ad-23,23,24) Dije se njërëzit që më së tepërmi sprovohen janë "pejgamberët, pastaj ata më të ngjashmit e më të ngjashmit. Çdonjëri sprovohet sipas të kapurit të tij për fenë, nëse të kapurit të tij është i fortë sprovimi është më i fortë, nëse në të kapurit e tij për fenë ka dobësi atëherë sprovohet sipas asaj dobesie. Vazhdimisht njeriu do të sprovohet derisa të ecë mbi tokë pa asnjë mëkat." (Transmeton Tirmidhiu i cili thotë: hadithi është hasen sahih) Shembujt që flasin për sabrin e pejgamberëvë janë të shumtë. Ibrahim dhe Ismaili alejhima selam pranuan urdhërin e Allahut me zemërgjërësi dhe sabër derisa Allahu ia lehtësoi Ismailit duke i dhën një kurban. Nuhu [salallahu alejhi ve sellem] përjetoi nga populli i tij shumë pengime dhe mospërfillje mirëpo duroi e Allahu [subhanehu ve teala] i fundosi në ujin e vërshuar të gjithë përveç atyre që besuan atë. Poashtu Jakubi, Jusufi,, Ejjubi, Musai, Zekerijjau, Jahja, Isai alejhim selam u sprovuan dhe duruan.

Zotëriu i të gjithë njerëzve, Muhamed ibën Abdullahu [salallahu alejhi ve sel-lem] përjetoi peripeti dhe vështirësi të mëdha nga populli i Taifit. Mendjelehtit, fëmijët dhe robërit e këtij populli e gjuajtën më gurrë derisa ia përgjakosën këmbët, si dhe para kësaj dhe pas ai përjetoi mundime të shumta nga kurejshitët pabesimtarë, më pastaj në medine bëri sabër dhe luftoi derisa vuri themelet e shtetit më të madh që e njohi njerzimi dhe themelet e shoqërisë më të mirë që e pa njerzimi. Shejhul Islam Ibën Tejmije [rahimehullah] thotë: Allahu [subhanehu ve teala] ka përmendur në Kur'an braktisjen e bukur (hexhër), faljen e bukur të gabimeve dhe durimin e bukur dhe në lidhje me këto është thënë: braktisje e bukur është ajo që bëhet pa cenim, falje e bukur kur ajo bëhet pa qortim kurse sabër i bukur kur nuk ka ankime te krijesat. Ahmed ibën Hanbelit duke qenë në shtrat të vdekjes i është lëxuar se Tavusi ka urrejtur këlthitjet e vdekjes dhe ka thënë: të klithish don të thotë të ankohesh te njerëzit, pas kësaj ai (Ahmedi) nuk ka këlthitë deri sa ka vdekur. Sa i takon ankimeve te Krijuesi kjo gjë nuk e mohon sabrin e bukur siç tregon Allahu [subhanehu ve teala] fjalët e Jakubit [salallahu alejhi ve sel-lem] në Kur'an: "Ai (Jakubi) tha: “Jo, çështjen ua lehtësoi epshi juaj. (mua nuk më ka mbetur tjetër) Durim i mirë, është shpresë që All-llahu do të m'i sjellë të gjithë; Ai është më i dijshmi, më i urti!”, "Ai (Jakubi) tha: “Unë hidhërimin tim dhe pikëllimin tim, ia parashtroj All-llahut, e unë di për All-llahun atë që ju nuk dini”. (Jusuf-83, 86) Abdulaziz ibën Revvad ka thënë: tre gjëra janë prej thesarit të Xhennetit: fshehja e fatkeqësisë, sëmundjes dhe lëmoshës" Abdullah ibën Muhamed elHerevij ka thënë: prej margaritarëve të mirësisë është fshehja e fatkeqësisë. Aun ibën Abdullahu ka thënë: mirësia në të cilën nuk ka aspak të keqe është falenderimi Allahun duke qenë rehat dhe sabri gjatë fatkeqësisë.

14. Turpi dhe vlera e tij

14. Transmeton Imran ibën Husejni [radijallahu anhu] i cili thotë: Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] tha: "turpi nuk sjell vetëm se mirësi" në transmetimin e Muslimit qëndron: "turpi është mirësi në tërësi". (Transmeton Buhariu dhe Muslimi)

Neveviu thotë: dijetarët thonë se realiteti i turpit është: moral i cili ndikon në lënien e të shëmtuarës dhe pengon mosdhënien e të drejtës çdonjërit që i takon e drejta. Na kanë transmetuar se Ebul Kasim Elxhunejd [rahimehull-llah] për kuptimin e turpit ka thënë: të pamurit e begative dhe të pamurit e mangësive, nga këto të dyja lind një gjendje e cila quhet turp. Ijadi thotë: sa i përket asaj se i tërë turpi është mirësi apo nuk sjell vetëm se mirësi, është paksa problematike përgjithësimi i këtij kuptimi sepse dikush mund ta shfrytëzojë këtë kuptim për lënien e ballafaqimit me mëkatarin apo e shfrytëzon këtë kuptim për lënien e disa obligimeve. Përgjigjja për këtë është se me fjalën turp në këto hadithe nënkuptohet turpi ligjor i sheriatit. Turpi nga i cili rezulton lënia e disa obligimeve nuk është turp të cilin e miraton sheriati porse ai është paaftësi dhe nënçmim. Ai është quajtur "turp" për arsye se i përngjet turpit ligjor i cili nënkupton lënien e gjërave të shëmtuara. Ibën Haxheri duke spjeguar hadithin e lartëpërmendur thotë: mund që Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ka dhënë shenjë se ai që turpin e ka moral të tij në të shumtën e rrasteve mirësia është në të dhe nëse nodh ndonjëherë e kundërta ajo konsiderohet si e paqenë në krahasim me të mirat e tij apo mund të thuhet se turpi është bërë adet i tij dhe pjesë e pandarë e moralit të tij dhe me këtë tërheq të mirën dhe mirësia ndodh prej vetë atij dhe shkakut (turpit). Turpi është dy lloje:

- turpërimi nga Allahu [subhanehu ve teala] kur dëshiron të bëj ndonjë gjë (të turpshme) e cila i bie ndërmend.

- Turpërimi nga krijesat gjatë kryerjes së veprave apo fjalëve të cilat janë të neveritura. Të dy llojet e sipërthëna janë të lavdëruara, vetëm se, njëri është obligativ kurse tjetri vullnetar. Turpi gjatë largimit nga haramet është obligativ kurse gjatë lënies së gjërave të urrejtura nga njerëzit është vullnetar. Muslimani obligohet që të stoliset me këtë virtyt për shkak se kjo veti paraqet tërë fenë. Ajo është degë e imanit (besimit), moral i Islamit siç është thënë "çdo fe ka moralin e saj kurse morali i Islamit është turpi" (Transmeton Ibën Maxhe). Turpi është çelës i çdo të mire, me forcën e tij shtohet mirësia, dobësohet e keqja kurse më dobësine e tij dobësohet mirësia dhe shtohet veprimi i të keqes sepse turpi është pengesë ndërmjet njeriut dhe ndalesave (harameve). Ibën Ebi Dunja transmeton se Vehb ibën Munebih ka thënë: imani është i zhveshur e rrobet e tij janë devotshmëria, stolia e tij është turpi, pasuria e tij është nderi, pastaj tha: kam dëgjuar një beduin duke recituar:

Jo, pasha babën tënd nuk ka mirësi në këtë jetë As që ka dunja kur turpi s'ekziston Njeriu jeton derisa në të turpi ka mbetë E druri pa lëvore nuk mund të gjalleron Muslimani obligohet që të turpërohet nga Allahu [subhanehu ve teala] ashtu siç duhet, të mos shfrytëzojë begatitë e Allahut duke i bërë mëkat Atij, të mos e gjejë veten në vende të ndaluara, të shkon në vende që e ka urdhëruar Allahu. Transmeton Abdullah ibën Mes'udi [radijallahu anhu] se Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] një ditë u tha disa njerëzve prej shokëve të tij: "turpërohuni nga Allahu ashtu siç meriton Ai! Ata thanë ;O i Dërguar i Allahut ne turpërohemi falë Allahut. Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] përsëri tha: jo kështu porse turpërimi i vërtetë ndaj Allahut është ta ruash kokën dhe atë që është në të (mendjen), barkun dhe atë që mban në të, të përkujtosh vdekjen dhe sprovën. Ai i cili dëshiron Ahiretin braktis zbukurimet e kësaj bote, e ai i cili i bën këto është turpëruar nga Allahu ashtu siç meriton." (Transmeton Tirmidhiu) Aliu [radijallahu anhu] ka thënë: kush i mbështjell rrobet e tij me turp nuk ia shohin njerëzit të metat. Ebu Musa el-Esh'arij ka thënë: unë hy në shtëpinë time të errët për t'u pastruar dhe kërrusem ngaqë turpërohem nga Zoti im.

15. Bujaria

15. Transmeton Ebu Hurerja [radijall-llahu anhu] se Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: "Allahu i Lërtëmadhëruar thotë: shpenzo që të shpenzoj për ty, pastaj tha: Dora e Allahut është përplot, nuk e pakëson shpenzimi i përhershëm, natën dhe ditën. Më pas vazhdoi: a e shihni shpenzimin e Tij që prej krijimit të qiellit dhe tokës, nuk është pakësuar ajo që është në Dorën e Tij. Arshi i Tij është mbi ujë dhe në Dorën e Tij është peshorja e ul atë ose e ngrit" (Transmeton Buhariu dhe Muslimi)

Allahu [subhanheu ve teala] thotë: "çkado që t'u jepni të tjerëve nga pasuria, ajo do t'u kompensohet në mënyrë të plotë duke mos u dëmtuar ju." Dhe "Pra çkado që të jepni nga pasuria, s'ka dyshim se atë All-llahu e di shumë mirë." (Bekare – 272,273) Dije, Allahu më mëshiroftë mua dhe ty, se çdonjëri i cili ka udhëhequr në periudhën e injorancës apo të Islamit, derisa është bërë i njohur me famë të lartë, i janë nënshtruar njerëzit, kanë marrë udhën për tek ai i afërti dhe i largëti, fama e tij nuk është arritur përveç se duke i ushqyer njerëzit dhe duke i nderuar mysafirët. Të gjithë njerëzit me pervojë përgjatë historisë, fetarët e dashamirët e të bukurës janë të një mendimi se gjëja më e mirë që njeriu mund ta siguroj për veten në këtë botë dhe gjëja më madhështore që mund ta lë pas vete është bujaria, shoqërimi me bujarët sepse bujaria rezulton përmendjen për të mirë dhe të ngritë famën. Ai i cili shpenzon, obligohet që me këtë vepër të kërkon kënaqësinë e Allahut "çkado që të jepni nga pasuria, e keni për veten tuaj, po mos jepni për tjetërkë, por vetëm për hir të All-llahut" (Bekare – 272) kurse sa i përket shpenzimit për t'u mburur, kjo nuk është bujaria që lëvdohet, madje mund të jetë edhe mëkat nëse bëhet me mendjemadhësi ndaj robërve të Allahut. Bujaria ka shumë dobi, prej tyre: - Allahu [subhanheu ve teala] ia kompenson shpenzuesit "e çkado që t'u jepni të tjerëve nga pasuria, ajo do t'u kompensohet në mënyrë të plotë duke mos u dëmtuar ju." (Bekare 272), siç është përmenduar edhe në hadithin e lartëpërmenduar: "Shpenzo që të shpenzoj për ty". Poashtu Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] thotë: "derisa një njeri ecte ne një hapsirë, dëgjoi një zë që vinte nga një re: ujite kopshtin e filanit, pastaj ajo re lëvizi derisa lëshoi ujin mbi një tokë të djegur nga nxehtësia dhe ja, kur pashë ujin të mbledhur në një gropë. Ky njeri përcolli renë dhe kur arriti te vendi në të cilin ishte lëshuar uji pa një njeri i cili po mundohej të depozitoj ujin dhe i tha: o rob i Allahut, si e ke emrin? Ai ia përmendi emrin që e kishte dëgjuar prej resë, pastaj i tha: përse më pyet për emrin tim? Iu përgjigj: unë dëgjova një zë në renë e cila e lëshoi ujin i cili thoshte: ujite kopshtin e filanit duke prmenduar emrin tënd, për këtë dëshiroj të dij se ç'vepron me këtë kopsht? U përgjigj: pra pasi e kërkove këtë gjë po të tregoj se prodhmin që fitoj nga kjo tokë, një të tretën e saj e jap lëmoshë, me një të tretën ushqehem unë dhe familja ime kurse një të tretën e kthej përsëri në këtë tokë." (Transmeton Muslimi)

- Allahu [subhanheu ve teala] ia shumfishon pasurinë shpenzuesit " Shembulli i pasurisë së atyre që e japin në rrugën e All-llahut është si një kokërr prej të cilës mbijnë shtatë kallinj, ndërsa në secilin kalli ka nga njëqind kokrra. All-llahu ia shumëfishon (shpërblimin) atij që dëshiron, All-llahu është Bujar i Madh, i di

qëllimet." (Bekare – 261)

- Shpenzuesi shpreh frikën e tij prej zjarrit të Xhehennemit "Frikojuni prej zjarrit qoftë edhe me gjysëm hurme" (Transmeton Buhariu)

- Gjëja më e mirë më të cilën njeriu mjekohet është lëmosha "mjekoni të sëmuarit tuaj me lëmoshë" (Transmeton Bejhakiu)

- Shpenzimi i pasurisë është mbrotje e saj "mbroni pasuritë tuaja me zekat" (Transmeton Bejhakiu)

- Bujaria është prej cilësive të lavdëruara tek Allahu [subhanheu ve teala] "Allahu është i Mirë dhe e do të mirën, i Pastër dhe e do pastërtinë, Bujar dhe e do bujarinë" (Transmeton Tirmidhiu i cil ithotë: ky hadith është garib kurse Halid ibën Iljas është i dobët)

- Dora e cila jep është më e mirë se dora e cila merr "Dora e lartë është më e mirë se dora e poshtme" (Transmeton Muslimi)

- Bujaria i mbulon shumë të meta të njeriut, thotë Imam Shafiju [rahimehull-llah] : mbulohu me bujari sepse siç është thënë çdo të metë e mbulon bujaria. Çdo musliman duhet të stoliset më këtë cilësi e në veçanti davetxhinjtë (thirrësit islam) për shkak efektit që ka kjo cilësi për të pranuar njerëzit Islamin. Enesi [radijall-llahu anhu] thotë: "nuk ka lypur ndonjëri prej Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] diçka vetëm se ia ka dhënë. Njëherë i erdhi një njeri, e Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] i dha një tufë të madhe dhensh sa mund të zinte hapsira mes dy kodrave, e pastaj kthehet te populli i tij dhe iu thotë: o njerëz! Pranoeni Islamin sepse Muhamedi jep sikur ai i cili nuk i frikohet skamjes. Enesi [radijallahu anhu] thotë: edhepse njeriu prononte Islamin për shkaqe të dunjasë, nuk kalonte përveç një kohës së shkurtër dhe Islami bëhej më i dashur për të se sa tërë dunjaja dhe ajo që është në të." (Transmeton Muslimi) Transmeton Ibën Abbasi [radijall-llahu anhu] i cili thotë: "Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ka qenë njëriu më bujar. Bujaria edhe më tepër i shtohej në muajin e Ramazanit kur takonte Xhibrilin. Xhibrili takohej me të çdo natë të Ramazanit dhe ia dëgjonte leximin e Kur'anit, pra Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ishte më bujar se era e lehtë" Ibën Ebi Hatimi me sened të tij transmeton se Alij ibën Ebi Talibi [radijall-llahu anhu] ka thënë: Atij që Allahu i ka dhënë pasuri le ta shfytëzojë atë për mbajtjen e

lidhjeve farefisnore, për mikpritje të mirë, për ti ndihmuar nevojtarit, robit, udhëtarit, të mjerit, të varfërit, muxhahidit dhe le të jetë durimtar në fatkeqësi sepse me këto cilësi fitohet bujaria në këtë dunja dhe fama në Ahiret; Është pyetur Haseni [radijall-llahu anhu] : cili është bujar? Është përgjigjur: ai i cili po të posedonte tërë dunjanë do ta shpenzonte atë dhe përsëri do të mendonte se edhe më tej ka obligime. Transmetohet se Hudhejfe elAdevij ka thënë: ditën kur ngjau beteja e Jermukut u nisa për të kërkuar djalin e axhës tim në mesin e të vrarëve. Me vete kisha pakëz ujë dhe mendoja që nëse akoma ka frymëmarje do t'i jap nga uji që kisha me vete. Kur e gjeta në mesin e viktimave, iu afrova dhe i thash: të të jap ujë? Ai më dha shenjë pozitive. Ndërkohë dëgjuam një këlthitje dhe djali i axhës më dha shenjë që të shkoj te personi që këlthiste dhe ujin që kisha t'ia jap atij. Kur arrita tek ai e pash se ishte Hisham ibën Asi të cilin e pyeta: dëshiron ujë? Ai më dha shenjë pozitive mirëpo në këtë momënt dëgjuam një këlthitje tjetër dhe Hishami më dha shenjë që të shkoj tek i treti dhe ujin që kisha t'ia jap atij. Kur shkova, ai veç më kishte vdekur. U ktheva te Hishami mirëpo e gjeta të vdekur. U ktheva edhe te djali i axhës tim mirëpo edhe ai kishte vdekur. Një njeri prej fisit Kurjesh ishte nisur në udhë. Duke udhëtuar takoi një udhëtarë në mes të rrugës të cilin e kishte lodhur udha dhe e kishte molisur sëmundja. i sëmuri i tha kurejshitit: zotëri më ndihmo! Kurejshiti urdhëroi djalin e tij që pasuria që i kishte mbetur ta shpenzojë për këtë udhëtarë të sëmurë dhe djali i lëshoi në prehër katër mijë dirhem. I sëmuri deshi që të ngritet në këmbë mirëpo nuk mundi për shkak dobësisë dhe filloi të qajë. Kurejshiti i tha: pse qan, nuk mundesh të pamvarësoshesh me atë që ta dhamë? Ai ia ktheu: jo për Zotin, por m'u kujtua dobia që ka toka nga bujaria yte dhe kjo më bëri të qaj. Kur Kajs ibën S'ad ibën Ibaden e kaploi sëmundja, shumë pak prej vëllezërve të tij muslimanë e vizituan. Pasi që pyeti për këtë i thanë: ata turpërohen të të vizitojnë për shkak borxheve që të kanë marrë. Kajsi tha: Allahu e poshtëroftë pasurinë e cila i pengon vëllezërit të më vizitojnë, pastaj urdhëroi një tellall që të thërret: të gjithë ata që i kanë borxh Kajsit e kanë të falur. Në mbrëmje gati që nuk i thehet pragu i derës nga vizita e madhe e njerëzve.

16. Përdëllimi

16. Aishja [radijall-llahu anhu] thotë: Pejgambri [salallahu alejhi ve sel-lem] thotë: "Allahu është Përdëllimtarë dhe e don përdëllimin, jep për përdëllimin atë që nuk e jep për egërsinë dhe atë që nuk jep për asgjë tjetër." (Transmeton Muslimi) Allahu [subhanheu ve teala] thotë: "Ti (Muhammed) merre të lehtën, urdhëro për të mirë dhe hiqu prej të padijshmëve." (A'raf – 199) Nga hadithi i lartëpërmenduar mësojmë vlerën e përdëllimit, butësisë dhe nxitjen për t'u stolisur me këtë virtyt, siç kuptojmë qortimin e egërsisë dhe se përdëllimi është shkak i çdo mirësie. Kuptimi i pjesës së hadithit "jep për përdëllimin atë që nuk e jep për egërsinë" është : së bashku me përdëllimn rezultojnë vepra të cilat nuk vijnë me të kundërtën e tij (përdëllimit). Disa mendojnë se kuptimi është: Allahu shpërblen përdëllimin me atë që nuk shpërblen cilësitë tjera. Hafidh ibën Haxheri e konsideron mëndimin e parë më të saktë derisa Neveviu mendimin e parë. Muslimani duhet që të stoliset me këtë virtyt të lartë, sepse Allahu [subhanheu ve teala] e don këtë virtyt dhe është shkak për shumë mirësi. Ai i cili privohet nga ky virtyt në realitet është privuar nga mirësia, Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] thotë: "Kush privohet nga përdëllimi është privuar nga mirësia" (Transmeton Muslimi). Çdo gjë është e bukur nëse aty ka përdëllim dhe [do gjë është e shëmtuar shëmtuar nëse nuk ka përdëllim, Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] thotë: "Përdëllimi nëse është në një gjë ajo është e bukur e nëse hiqet nga ajo atëherë shëmtohet" (Transmeton Muslimi). Ai i cili e ka këtë cilësi nuk hyn në zjarr, Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] thotë: "a doni t'ju tregoj cili nuk hyn në zjarr? Çdonjëri i cili është i afërt, i butë dhe i lehtë për njerëzit" (Transmeton Tirmidhiu i cili thotë: hadithi është hasen garib). Përdëllimi nuk kërkohet vetëm ndërmjet njerëzve porse Islami thërret që të jemi të butë edhe me kafshët, siç thotë Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] "Allahu [subhanheu ve teala] e ka obliguar mirësinë për çdo gjë, kur të vritni lehtësoeni vrasjen, kur të therrni lehtësoeni therjen, mprehni thikat dhe rehatoni kurbanet" (transmeton Muslimi) Transmetohet se një beduin hyri në xhami e Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ishte ulur. Beduini bëri një lutje: o Zot! Më fal mua dhe Muhamedin dhe mos e fal askënd tjetër përpos neve! Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] qeshi dhe tha: e ngushtove të gjërën. Më pas beduini shkoi në një kënd të xhamisë dhe përmjerri. Një kohë më vonë pasiqë beduini kishte kuptuar gabimin tha: kur më pa Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] m'u afrua, nuk më qortoi as që më

shau por më tha: kjo është xhami dhe nuk përmirret në të, është ndërtuar për t'u përmenduar Allahu dhe për t'u falur. Më pas Pejgamberi [salallahu alejhi ve sellem] urdhëroi që të hidhet një enë me ujë për të pastruar vendin." (Transmeton Ibën Maxhe, kurse hadithi është edhe në Sahihul Buhari shkrutimisht) Enesi [radijall-llahu anhu] thotë se Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] shkoi te gratë e tij të cilave iu printe gjatë udhëtimit i quajturi Enshexhe. Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] tha: mjer për ty o Enshexhe, me qelqin sillu me kujdes" (Transmeton Muslimi)

17. Sjellja me butësi

17. Transmeton Ibën Abbasi [radijallahu anhu] se Pejgamberi [salallahu alejhi ve sellem] i ka thënë Eshexh ibën Abdulkajsit: "ti i posedon dy cilësi të cilat i don Allahu [subhanehu ve teala]: sjellja e butë dhe maturia." (Transmeton Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "ata që e frenojnë mllefin, që u falin (të keqen) njerëzve, e All-llahu i do bamirësit." (Ali Imran – 134) dhe "Ti (Muhammed) merre të lehtën, urdhëro për të mirë dhe hiqu prej të padijshmëve." (A'raf – 199) Është thënë se sjellja e butë (el-hilm) është gllabërimi i mllefit. Gjithashtu sjellja e butë është definuar si: frenimi i vetes në rraste kur kritikohet apo sulmohet, për të mos rënë në atë që s'është e dëshiruar. Sjellja e butë përfshinë njohjen e drejtë, durimin, maturinë, përmbajtjen kurse nuk është bashkuar një gjë me një tjetër më bukur se sa falja e gabimit me mundësinë për hakmarrje. Në një fjalë të urtë thuhet: nuk është i butë ai që kur i bëhet padrejtësi sillet me butësi e kur t'i jepet mundësia hakmirret por i butë është ai i cili kur i bëhet padrejtësi sillet me butësi kurse kur i jepet mundësia për t'u hakmarrë ia falë. Dijetari Damre ka thënë: sjellja e butë (el-hilm) është shkallë më e lartë së mendja (logjika) sepse Allahu [subhanehu ve teala] është quajtur me këtë emër (El Halim) dhe kjo e bën më të lartë, pastaj nuk është quajtur me këtë emër në

Kur'an përveç Ibrahimit dhe Ismailit alejhima selam, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "S'ka dyshim, Ibrahimi ishte shumë i ndieshëm dhe i butë." (Teube – 114), gjithashtu për Ismailin alejhisselam thotë: "Ne e gëzuam atë (Ibrahimin) me një djalë që do të jetë i butë (i sjëllshëm). (Saffat – 101) Njeriu me sjellje të butë është me pozitë të lartë, i lavdëruar, veprat e tij janë të pranuara. Sjellja e butë është më e bukur se çdoherë atëherë kur rrjedh nga ai që ka mundësi për t'u hakmarrë. Që këndej, konkludojmë se sjellje të butë e të mirë ka ai i cili Pejgamberin [salallahu alejhi ve sel-lem] e merr shmbulltyrë, prijës në çdo cilësi të moralit, stoliset me to, ec rrugës së tij dhe me këtë Allahu [subhanehu ve teala] i jep të mira të shumta kurse në botën tjetër shpërblime të panumërta. Transmeton Abdullah ibën Mes'udi [radijallahu anhu] i cili thotë: "ditën kur Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ndau plaçkën e luftës së Hunejnit, një prej Ensarëve tha: kjo ndarje nuk është bërë për hir të Allahut. Abdullah ibën Mes'udi thotë: shkova te Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] dhe pasi e lajmërova për këtë fjalë iu ndërua fytyra e pastaj tha: Allahu e mëshiroftë Musain, është dëmtuar edhe më shumë se kjo mirëpo ka duruar." (Transmeton Buhariu). Mendo vëlla i nderuar si ka bërë durim Pejgamberi [salallahu alejhi ve sellem] dhe është sjellë butë me këtë njeri prej Ensarëve. Transmetohet se dy njerëz vurën bast nëse munden të zemërojnë Ahnefin. Njëri prej tyre shkoi te Ahnefi dhe i shprehi dëshirën për t'u fejuar me nënën e tij. Ahnefi tha: nuk po të refuzoj për të të nënçmuar e as për atë se s'dua të të bëj dhëndër, mirëpo për shkak se nëna ime ka shumë vjet kurse ti ke nevojë për një grua të re që dashuron dhe që lind, që mëson nga morali yt dhe përfiton nga sjellja yte. Tash kthehu te shokët dhe lajmëroi se nuk më ke zemëruar! Një njeri tjetër shkoi te Muaviju [radijallahu anhu] për të kërkuar prej tij që të fejohet me nënën e tij. Muaviju [radijallahu anhu] e pyeti: ç'të shtyri të interesohesh për nënën time kur e di se ajo është e shtyrë në moshë? Ai tha: po, kam dëgjuar se ajo është e shtyrë në moshtë! Muaviju përsëri i tha: ndoshta ke patur për qëllim që të zemërosh zotëriun e fisit Temim (e ka për qëllim veteveten)? Ai u përgjigj: po, e Muaviju ia ktheu: shko se nuk mundesh! Një njeri e shau Ebu Dherrin [radijallahu anhu] e ai i tha: mos vazhdo të më shashë dhe lër vend për pajtim sepse ne nuk ia kthejmë atyre që bëjnë mëkate Allahut duke na sharë me më shumë se sa të rrespektojmë Allahun.

18. Falja e gabimeve

18. Transmeton Ebu Hurerja [radijallahu anhu] se Pejgamberi [salallahu alejhi ve sellem] ka thënë: "Asnjë lëmoshë nuk e pakëson pasurinë, ai që i falë gabimet Allahu ia shton krenarinë kurse ai që për hir të Allahut bëhet modest Allahu e ngrit." (Transmeton Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "le t'ua falin (gabimin) dhe mos t'ua zënë për të madhe. A nuk dëshironi që All-llahu t'u falë. All-llahu falë dhe mëshiron shumë." (Nur – 22) dhe "Ti (Muhammed) merre të lehtën, urdhëro për të mirë dhe hiqu prej të padijshmëve." (A'raf – 199) Dijetarët rreth hadithit të lartëpërmendur kanë dhënë dy mendime:

- Mendimi i parë: nga hadithi mirret kuptimi i parë që na bie në sy e ai është: çdokush që njihet me falje të gabimeve bëhet prijës i njerëzve, i madh në zemrat e tyre dhe me këtë i shohet krenaria dhe nderi.

- Mendimi i dytë: ai i cili i posedon ato cilësi shpërblimin dhe krenarinë e gjenë në Ahiret. Dije së kënaqësia e faljes së gabimeve është më e mirë se kënaqësia e hakmarrjes sepse kënaqësinë e të parës e pason përfundimi i lavdëruar kurse të dytën pikëllimi i keqardhjes. Omeri [radijallahu anhu] ka thënë: falja më e mirë është kur ka mundësi për hakmarrje kurse synimi më i mirë kur ka aftësi për të kryer veprën. Seid ibën Musejjebi [rahimehullah] ka thënë: të gabojë gjykatësi e të falë gabimin është më mirë se të gabojë e të dënojë veprën. Transmetohet se Lukmani i ka thënë birit të tij: ka gënjyer ai i cili thotë se e keqja e shuan të keqen, nëse kjo është e vërtetë le të provojë zjarrin me zjarr, pastaj le të shikojë a e shuan njërin me tjetrin! E vërteta është se e mira e shuan të keqen sikur që uji e shuan zjarrin. Transmetohet se një njeri i ka thënë halifes Mensur kur ai fitoi luftën në Sham banorët e të cilit luftuan kundër tij: o udhëheqës i besimtarëve! Hakmarrja është drejtësi kurse falja vlerë e lartë, e ne lusim Allahun që udhëheqësi ynë të zgjedhë për vete gradën më të lartë e të mos zgjedh gradën më të keqe. Në një fjalë të urtë qëndron: përparësi më të madhe për falje ka ai që ka më tepër mundësi për hakmarrje kurse mendje më të mangët ka ai që i bën padrejtësi më të dobëtit.

Halifja Me'mun ka thënë: dëshirova që kriminelët të dijnë mendimin tim rreth faljes që t'ju rehatohen zemrat. Ia sollën Me'munit një njeri i cili kishtë bërë gabim dhe i tha: a je ti ai i cili ka bërë këtë e këtë? Ai u përgjigj: po, unë jam o prijës i besimtarëve! Unë jam ai i cili e dëmtova veteveten duke u mbështetur në zemërgjërsinë (faljen) tënde. Me'muni pas këtyrë fjalëve ia fali gabimin. Zoti ynë! Sikur të mos ishte dëshira yte për të falur nuk do të ekzistonin ata që të kundërshtojnë me mëkate, dhe sikur të mos ishte falja yte nuk do të hynte askush në Xhennet, na dhuro faljen dhe bujarinë tënde, o Dhurues i Madh!

19. Modestia

19. Transmeton Ijad ibën Himari se Pejgamberi [salallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: "Allahu më shpalli mua: bëhuni modest, mos mburreni njëri ndaj tjetrit as mos i bëni padrejtësi njëri tjetrit." (Transmeton Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "E të jeshë modest ndaj besimtarëve që të pranuan ty." (Shuara – 215) dhe "O ju që besuat! Kush largohet nga feja e vet (i bën dëm vetes) s'ka dyshim se All-llahu do të sjellë një popull që Ai e do atë (popull) dhe ata e duan Atë (Zotin), (një popull) që është modest e i butë ndaj besimtarëve, por i ashpër dhe i fortë ndaj mohuesve." (Maide – 54) Në këtë hadith nxitemi për të qenë modest dhe të largohemi nga mendjemadhësia. Çdo i mençur obligohet që të jetë modest dhe të largohet nga mendjemadhësia. Edhe sikur të mos ishte e vërtetë se me modesti ngritet njeriu prapseprap do të obligohej të stoliset me modesti. Modestia është dy lloje: njëra është e lavdëruar kurse tjetra e qortuar. Modesti e lavdëruar është: të mos fyesh robërit e Allahut dhe të mos nënvlerësosh ata. Modestia e qortuar është: modestia ndaj të pasurve për të arritur diçka nga pasuria e tyre. I mençuri duhet që të largohet nga modestia e qortuar në të gjitha rrastet, dhe të shoqëroj modestinë e lavdëruar në të gjitha aspektet.

Njerëzit më të mirë janë ata që janë modest megjith famën e tyre, asketët që kanë pasuri, të drejtit edhepse kanë fuqi. Njeriu nuk e len modestinë vetëm nëse mendjemadhësia është rrënjosur në të. Çdonjëri i cili shtirret mendjemadh ndaj njerëzve është i dashuruar në vetevete, kurse pëlqimi i vetevetes është zili ndaj mendjes se vet, nuk kam parë asnjë që është sillë me mendjemadhësi ndaj më të dobtëve përveç se Allahu e ka nënçmuar te më të ngriturit. Thotë K'abi [radijallahu anhu] : Allahu [subhanehu ve teala] kur ia jep robit të Tij një dhunti në këtë botë e ai falenderon Atë dhe bëhet modest, Allahu i jep edhe dobinë e asaj dhuntie në këtë botë dhe ia ngritë gradët në botën tjetër, e nëse i jep ndonjë dhunti, e ai nuk falendëron Allahun e as që bëhet modest Allahu e privon nga dobia e asaj dhuntie në këtë botë kurse në botën tjetër nëse Allahu don e fut në një shtresë të Xhehennemit për ta dënuar, ose ia falë. Ibrahim ibën Esh'ath e pyeti Fudajlin se ç'është modestia? Ai u përgjigj: modesti është ti nënshtrohesh të vërtetës dhe ti përkulesh asaj edhe nëse e dëgjon prej fëmiut po edhe nëse e dëgjon të vërtetën nga njeriu më injorant përsëri duhet ta pranosh. Abdullah ibën Mubareku ka thënë: kulmi i modëstisë është të ulësh veten në pozitë të varfanjakut e t'ia bësh më dije se nuk je më me vlerë se ai pse je më i pasur dhe të ngritish veten në pozitë të pasanikut dhe t'ia bësh me dije se nuk është më me vlerë se ti pse është më i pasur. Është pyetur Abdulmeliku: cilët njerz janë më të mirë? Ka thënë: modesti edhepse ka pozitë të lartë, asketi edhepse ka pasuri, ai që nuk dëshiron të ngritet mbit tjerët. Ibën Semmaku hyri te Harun Rashidi dhe i tha: o prijës i besimtarëve, pasha Allahun, modestia yte megjith pozitën e lartë që ke është më e lartë se sa vet pozita. Haruni i tha: shumë fjalë të bukur the! Ai përsëri tha: o prijës i besimtarëve! Njeriu të cilit Allahu [subhanehu ve teala] i ka dhënë bukuri, famë, pasuri dhe ruan nderin, u ndihmon të varfërve dhe është mdest regjistrohet në Librin e Allahut prej njerëzve të veçantë të Tij. Harun Rashidi urdhëroi ti sjellin njgjyrë dhe fletë e pastaj rregjistroi këto fjalë me dorën e tij.

20. Heshtja dhe ruajtja e gjuhës 20.Transmeton Ebu Hurejra [radijall-llahu anhu] se Pejgamberi [alejhi selam] ka thënë: " Kush beson Allahun dhe Ditën e Ahiretit le të thotë fjalë të mira ose le të

hesht. Kush beson Allahun dhe Ditën e Ahiretit le të nderoj fqiun. Kush beson Allahun dhe Ditën e Ahiretit le të nderoj mikun." (Trasnmeton Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "Mos iu qas asaj për të cilën nuk kë njohuri, pse të dëgjuarit, të pamët dhe zemra, për të gjitha këto ka përgjegjësi." (Isra – 36), "Që ai nuk hedh ndonjë fjalë e të mos jetë pranë tij përcjellësi i gatshëm." (Kaf – 18) Fjala "kush beson Allahun dhe Ditën e Ahiretit" e ka kuptimin: kush beson me besim të plotë që të shpëton prej dënimit të Allahut dhe që të shpien kah kënaqëisa e Tij. "Ose të thotë fjalë të mira ose të hesht" sepse ai i cili beson me besim të vërtetë frikohet prej kërcnimit të Allahut, shpreson shpërblmin e Tij, mundohet të zbatojë urdhërat, të largohet prej ndalesave dhe ajo që është më e rrëndësishmja kontrollimi i gjymtyrëve për të cilat kujdeset dhe për të cilat do të pyetet, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: " të dëgjuarit, të pamët dhe zemra, për të gjitha këto ka përgjegjësi." (Isra – 36) dhe " Që ai nuk hedh ndonjë fjalë e të mos jetë pranë tij përcjellësi i gatshëm." (Kaf – 18) kurse rrëshqitjet e gjuhës janë të shumta … Disa dijetarë rreth kuptimit të hadithit kanë thënë: kur njeriu dëshiron të flet, mendon: nëse ajo që do të flet është mirësi e sigurtë që shpërblehet atëherë le të flet në të kundërtën duhet të heshtë pa marrë parsysh a i bëhet e qartë se ajo fjalë është e ndaluar (haram) e urrejtur (mekruh) apo as e lavdëruar as e urretjur (mubah). Në bazë të kësaj përfundojmë se fjalët që vlerësohen si "mubah" preferohet që të lihen e të mos shprehen nga frika që mos të tërheq fjala fjalën e të flet fjalë të urrejtura ose të ndaluara, sepse kjo gjë ka gjasa të mëdha të ndodhë, " Që ai nuk hedh ndonjë fjalë e të mos jetë pranë tij përcjellësi i gatshëm." (Kaf – 18) Neveviu thotë: "ky hadith qartë na mëson se njeriu nuk duhet të flet vetëm nëse fjala është e mirë, mirësia e të cilës është e qartë, e nëse dyshon në mirësinë e saj atëherë hesht. Fjala "le të nderoj fqiun", "le të nderoj mikun" na jep të kuptojmë obligimin ndaj fqiut dhe mikut si dhe bamirësia ndaj tyre. i men[uri obligohet që vazhdimisht të heshtë drisa të folurit nuk është obligativ. Sa shumë janë ata që pendohen pasi që flasin, kurse të paktë janë ata që pendohen pse kanë heshtur. Njerëzit më të dëshpruar dhe më të sprovuar janë ata që kanë gjuhë llafazane dhe zemër të vulosur. Gjuha ka dhjetë karakteristika dhe [do i men[ur obligohet që t’i mëson ato e të vëndojë [do karakteristikë në vendin e saj: ajo është mjet për sqarim, dëshmitare që lajmëron atë gjë gjindet në zemër, flet për të kthyer përgjigjen, ndërmjetëson për të arritur nevojat, përshkruese për t'u njohur gjërat, nëpërmjet saj largohet zemërimi, sjellet dashuria, është realksuese dhe pastruese për zemrat dhe krenare më të cilën largon brengat. Kurse: heshtja është shpëtim, si [ është thënë në një fjalë të urtë: kush heshtë

shpëton. Transmeton Ibën Ebi Hatimi se K'ab ibën Maliku ka thënë: shpëtimi është dhjetë pjesë, nëntë prej tyre janë në heshtje. Gjithashtu tranmetohet se Abdullah ibën Mes'udi ka thënë: pasha Atë pos të Cilit nuk ka zot tjetër, ajo që më tepër meriton burgim të gjatë është gjuha. Thuhet se pasi që Junusi [alejhi selam] doli prej barkut të balenës shoqëronte heshtjen dhe pasiqë u pyet për këtë, tha: të folurit më çoi në barkun e balenës. Imam Shafiu [rahimehull-llah] ka thënë: nëse ndonjëri prej jush dëshiron të flet atëherë lë të mëndojë: nëse e sheh se ka dobi flet e nëse dyshon nuk flet derisa të bindet se dobia qëndron në të folurit. Tregohet se janë mbledhur katër njerëz të urtë dhe njëri prej tyre tha: më tepër kam mundësi të kundërshtoj atë që s'e kam thënë se sa atë që e kam thënë. Tjetri tha: të pendohem pse nuk kam folur është më e dashur për mua se sa të pendohem nga ajo që e kam thënë. i treti tha: kur e flas një fjalë ajo më zotëron kurse kur nuk e flas atë e zotëroj unë. i katërti tha: habitem me atë që flet një fjalë e cila nëse i përshkruhet atij që e ka thënë i bën dëm e nëse nuk i përshkruhet nuk i bën dobi.

21. Zbatimi i amanetit

21. Hudhejfeja [radijall-llahu anhu] thotë: na ka treguar Pejgamberi [alejhi selam] dy hadithe, njërin prej e tyre e kam parë në praktikë kurse tjetrin pres që ta shoh. Hadithi i parë është: "Amaneti është vënduar thellë në zemrat e burrave, pastaj ka zbritur Kur'ani dhe e kanë mësuar këtë cilësi prej Kur'anit si dhe prej sunnetit." Më pas na rrëfeu për humbjen e amanetit, pra Pejgamberi [alejhi selam] tha: "Kur njeriu do të shtrihet të flejë do t’i mirret amaneti nga zemra dhe do të lë tragje të lehta, pastaj kur të flej përsëri do t’i mirret amaneti dhe në zemër do t’i mbeten tragje sikur që mbeten në dorë nga puna e rrëndë ashtu sikur t’i mëshosh një gaceje me këmbë derisa të bëhet copë thëngjilli e shuar të cilën e sheh se nuk ka gjë në të pastaj i mëshoi një guraleci me këmbë dhe tha: njerëzit do të kenë mardhënie tregtare ndërmjet tyre dhe gati se asnjëri nuk do të zbatoj amanetin, derisa do të thuhet: në filan fisi gjindet një njeri besnik (që zbaton

emanetin) dhe do të thuhet për atë njeri: sa i përmbajtur që është! Sa i mirë dhe i men[ur që është! E ai nuk ka në zemrën e tij iman (besim) as sa një kokër." (Thotë Hudhejfeja): unë kam arritur një kohë kur nuk ishte me rrëndësi se me cilin kishe mardhënie tregtare, nëse ishte musliman feja e bënte besnik e nëse ishtë i krishterë ose jehudij, udhëheqësi i tyre i obligonte zbatimin e amanetit, kurse sot nuk mund të kem mardhënie tregtare vetëm se me filanin dhe filanin. (Transmeton Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thtoë: "All-llahu ju urdhëron që t'u jepni amanetin të zotëve të tyre." (Nisa – 58) dhe "Ne u ofruam emanetin (obligimet) qiejve, tokës dhe maleve, e ato nuk deshën ta marrin përsipër atë dhe u frikësuan prej tij, ndërsa njeriu atë e mori mbi vete; dhe ai i bëri padrejtë vetes, dhe ishte i padijshëm." (Ahzab – 72) Amaneti në kuptimin e tij të gjërë don të thotë: të gjitha veprat me të cilat Allahu [subhanehu ve teala] e ka obliguar njeriun. Kuptimi i hadithit është se amaneti do të largohet nga zemrat e njerëzve pak nga pak. Kur një pjesë e tij të largohet do të humbas drita e tij dhe do ta pason një errësirë me gjurmë të lehta, kur të largohet edhe pjesa tjetër atëherë gjurmët do të jenë edhe më të rrënda. Më pas përngjasohet largimi i dritës e cila ka qenë në zemër dhe e cila ka dalë pasiqë ishtë e ngulitur me një gacë të cilën njeriu e rrotullon me këmbën e tij derisa të mos shuhet. Mëshuarja e guralecit me këmbën e tij nga Pejgamberi [alejhi selam] ka kuptimin e sqarimit të asaj që e përmendi më parë, Allahu e din më së miri. (Elminhaxh i Neveviut, 2/169) Është transmetuar deri te ne se gjërat e para që do të largohen nga ky ummet janë turpi dhe amaneti siç transmeton Ibën ebi Dunja: "gjërat e para që do të largohen nga ky ummet janë turpi dhe amaneti, pra luteni Allahun për to!". Dije se kur të humbet amaneti është afruar shaktërimi i kësaj bote siç është përmendur në hadith: "kur të humbet amaneti pritni shkatërrimin e kësaj bote! As-habët pyetën: si humbet amaneti? Tha: kur një post t’i jepet atij që s'është kompetent." (Trasnmeton Buhariu) Për rëndësinë e amanetit flet hadithi i Pejgamberit [alejhi selam] "nuk ka iman ai i cili nuk e mban amanetin dhe nuk ka fe ai icili s’i përmbahet marveshjes." (Transmeton Imam Ahmedi), për këtë e gjejmë se tradhëtia e amanetit është prej cilësive të hipokritëve si [ thotë Pejgamberi [alejhi selam] : " shenjat e munafikut janë tre: kur flet gënjen, kur premton s'e përmbush premtimin dhe kur i lihet një gjë amanet e tradhton" (transmeton: Buhariu dhe Muslimi) Pejgamberi [alejhi selam] thotë:"një njeri prej popujve para jush bënte shitblerje dhe mbante amanetin. Një ditë i erdhi një njeri dhe i mori një mijë dinar deri në një kohë të caktuar. Pasiqë erdhi koha e caktuar deshi që të kthente borxhin, mirëpo deti nëpër të cilin duhej të udhëtonte ishte tërbuar. E mori një copë druri, i vëndoi dinarët në të dhe u lut: o Zoti im! Filani më dha këtë pasuri në

amanet kurse deti është tërbuar, pra dërgoja këtë pasuri atij, dhe e gjuajti drurin në det. Druri filloi të lëviz dukë e ngritur lartë një valë e duke e lëshuar poshtë tjetra. Borxhdhënësi doli të merr abdest për të falur namazin e drekës. Drurin të cilin e kishtë gjuajtur borxhamrrësi ra para këmbëve të tij. Ai porositi familjen e tij që të mos flasin rr eth kësaj derisa të falet. Më pas e mori drurin dhe kur pa në të një sërë dinarësh. i mblodhi dhe i mati ato. Kohë më vonë e takoi borxhmarrësin dhe i tha atij: a je ti filani? Ai u përgjigj: si jo! Pastaj i tha: a je ai që të dhash amanet ca dinarë? Ai u përgjigj: po, si jo. Ai përsëri i tha: ku janë paratë e mia? Ai u përgjigj: Allahu e di se unë me paratë tua bëra këtë e këtë! Ai ia ktheu: Allahu e ka [uar në vend amanetin tënd. Pejgamberi [alejhi selam] tha: vallë, cili prej këtyrë dyve më tepër ka mbajtur amanetin: ai i cili e dha apo ai i cili e ktheu pasurinë?! (Transmeton Haraitij)

22. Të kënaqurit me atë që posedon dhe vetpërmbajtja

22. Transmeton Ebu Hurejrja [radijall-llahu anhu] se Pejgamberi [alejhiselam] ka thënë: "Nuk është pasuri e vërtetë pasuria materiale por pasuri e vërtetë është pasuria shpirtërore " (Transmeton Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "Nuk ka anjë gjallesë në tokë që All-llahu të mos ia ketë garantuar furnizimin e saj " (Hud – 6) Kuptimi i hadithit është se pasuri e dobishmë, madhështore apo e lavdëruar është pasuria shpirtërore sepse kur shpirti është i pasur i ndërpret ëndjet e tepërta, për këtë, ngritet dhe bëhet i madh dhe fiton privilegj, kënaqësi, autoritet dhe lëvdatë më shumë se i pasuri i cili është shpirtvarfër për të arritur pasuri, sepse të dytin pasuria e shpien në gjëra jo të ndershme dhe në vepra amorale për shkak ëndjeve të tij të ulta dhe kopracisë. Pra ai që karaktrizohet me pasuri shpirtërore është i kënaqur me furnizimin që ia ka caktuar Allahu, nuk tenton për ta shtuar atë pa nevojë, nuk insiston në kërkesë dhe lypje porse pajtohet me atë që Allahu [subhanehu ve teala] e ka ndarë për të dhe nuk ndien asnjëherë mungesë. Në anën tjetër ai i cili karakterizohet me shpirtëvarfëri është në të kundërtën e atij që është i pasur shpirtrisht sepse nuk kënaqet me atë që posedon por vazhdimisht vepron për të shtuar pasurinë në [fardo mënyre, e në rrast se nuk mund të plotësoj dëshirat pikëllohet dhe

ndien keqardhje sikur të mos kishte pasuri. E tërë kjo sepse nuk i mjafton ajo që posedon, sikur të jetë i varfur materialisht përkundër të pasurit shpirtrisht i cili pajtohet me paracaktimin e Allahut [subhanehu ve teala] , i nënshtrohet ligjit të Tij duke e ditur se ajo që e pret tek Allahu është më e mirë dhe më afatgjate, pra ai nuk insiston të shtojë pasurinë e as që lyp një gjë të tillë. Sa vargje të bukura ka thurrur Imam Shafiu [rahimehull-llah] në lidhje me këtë:

-

Rizkun (furnizimin) nuk e pakson vetpërmbajtja

- As që shtohet me përkujdesje e mundim - Nuk ka gëzim të përjetshëm as brenga - Nuk ka as skamje e bollëk pa përfundim.

Në këto vargje Imam Shafiu [rahimehull-llah] ve në pah gjendjen e atij që mundohet natë e ditë për të shtuar pasurinë dhe atij që është i kënaqur me atë që posedon. Ai më tej ndri[on faktin se nëse njeriu ka zemër të kënqur nuk ka dallim prej mbretërve të kësaj bote. (sh.p.) Kujdesu vëlla musliman që të jesh i knaqur me atë që posedon dhe të jesh i vetpërmbajtur sepse furnizimi është ndarë nga i Urti dhe i Informuari për çdo gjë. Mbështetu në Atë që e ndanë furnizimin sepse kush mbështetet në Të, Ai i mjafton. Ebu Derda [radijall-llahu anhu] thotë: në kur'an është një ajet dhe sikur tërë njerëzit do ta kuptonin do të ishin të kënaqur me atë që posedojnë, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: "e kush iu përmbahet dispozitave të All-llahut, atij Ai i hap rrugë, dhe e furnizon atë prej nga nuk e kujton fare." (Tala- 2,3) Dije se përkujdesja e tepërt nuk ta shton rizkun. Një beduin i tha një tjetrit të cilën e pa shumë të kujdesur për të fituar pasuri: o vëlla, ti je kërkues dhe i kërkuar, ty të kërkon një kërkues të cilit nuk mund t’i ikish. Ti kërkon atë që s’ke nevojë sikur të mos kishe parë njeri i cili shumë përkujdeset mirëpo nuk arinë asgje si dhe njeri që është indiferent ndaj kësaj bote mirëpo është i furnizuar. Një tjetër ka thënë: ti nuk mund ta arrishë shpresën tënde, as t’ia tejkalosh vdekjes, as ta mbisundosh furnizimin as ta kontrollosh fatin e tjetërkujt, e pse atëherë e shkatërron veten? “Ai i cili është i vetëpërmbjëtur Allahu ia bën të mjaftueshme atë që posedon, ai cili është i pasur shpirtërisht Allahu [subhanehu ve teala] e pasuron” ( Buhariu dhe Muslimi) për këtë “ai të cilin e godet varfëria dhe ankohet te njerëzit, atij nuk i

largohet varfëria, e kush i drejtohet Allahut, Ai i jep furnizim menjëherë apo më vonë ” (Ebu Davud, Tirmidhi) kjo sa i takon dunjasë kurse në Ahiret atij i takon xhenneti, transmeton Theubani [radijall-llahu anhu] se Pejgamberi [alejhi selam] ka thënë: “kush më garanton mus se askujt nuk do t’i lyp asgjë unë i garantoj xhennetin” Theubani tha: unë o i dërguar i Allahut, dhe asnjëherë nuk i lypi askujt asgjë. (Ebu Davudi) Sa i takon atij që “lyp për ta shtuar pasurinë që ka ai Në realitet ka kërkuar për vete nje gacë, kërkon pak apo shumë ” (Muslimi) Në këtë kontekst transmetohet se nje njeri duke qarë ankohet te Hasan Basriu për gjendjen e tij të rrëndë, hasani i thotë: e tërë kjo vjen nga përkujdesi i madh qe ke për dunjanë, pasha Allahun sikur ndonjëri të posedonte tërë botën e pastaj e humë atë nuk mendoj se meriton ta anë atë. Një njeri tjetër ankohet te Shiblij për gjendjen e rrëndë të familjes së vetë e ai i thotë: kthehu te shtëpia yte e atë që furnizimin i tij nuk është në dorë të Allahut dëboje nga shtëpia. Erdhi një njeri te Shekik Belhij për ta takuar e bashkëshortja e tij e informoi se Shekiku kishte dalur në xhihad. Njeriu pyeti: ç’ju ka lënë në shtëpi? Ajo tha: Furnizuesi apo i furnizuar? Njeriu i tha: I furnizuari! Ajo ia ktheu: I furnizuari na ka lënë Furnizuesin (Zotin), ec o njeri dhe mos u kthe që të na i prishësh zemrat.

23. Përmbushja e premtimit

23. Ebu Hurerja [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “shenjat e hipokritit janë tre: kur flet gënjen, kur premton nuk e përmbush premtimin dhe kur i besohet një gjë e tradhëton atë.” (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Përmbusheni premitmin, pse për premtimin ka përgjegjësi.” (Isra – 34), poashtu thotë: “meqë keni premtuar, pra zbatoeni premtimin e dhënë ndaj Allahut.” (Nahël – 91) Kuptimi i hadithit është: cilësitë e përmendura në hadith janë cilësi të hipokrizisë, kurse ai i cili i ka këto cilësi është përngjasuar me hipokritin në moralin e tij.

Me fjalën “premtim” nënkuptohet premtimi për punë të mira kurse nëse premtohet për të bërë të keqe në atë rrast preferohet mospërmbushja e atij premtimi madje mund të bëhet obligativ nëse mospërmbushja e tij nuk shpien në dëm më të madh. All-llahu [subhanehu ve teala] ka urdhëruar që të përmbushet premtimi “Përmbusheni premitmin, pse për premtimin ka përgjegjësi.” (Isra – 34) kurse mashtrimi është i ndaluar në çdo beslidhje qoftë ajo ndërmjet muslimanit dhe ndonjë tjetrit, madje edhe nëse eshte në pyetje jomuslimani, pra çka mendon nëse mashtrimi bëhet ndaj muslimanit. Përmbushja e premitmit kur është në pyetje muslimani edhe më parë kërkohet kurse thyerja e tij është mëkat më i madh. Thyerja e premtimit ndahet në dy lloje:

- Një: të premtojë duke fshehur në zemrën e tij qëllimin e thyerjes së premtimit, ky është vesi më i keq.

- Dy: të premtoj duke patur për qëllim përmbushjen e premtimit, pastaj ndëron mendimin dhe then premtimin pa arsye. Përmbushja e premtimit është prej vyrtiyteve të shpirtrave të lartë, është moral i rrallë, i lavdëruar, pronari i saj është i madhëruar në sytë e njerëzve dhe i besueshëm tek ata. Një beduin ka thënë: premtimi i fisnikut është i menjëhershëm apo i shpejtë kurse premtimi i të kundërtit është vonim dhe arsyetim. Një tjetër ka thënë: arsyetimi i pranuar është më i mirë se vonimi i tepruar.

24. Këshilla

24. Transmeton Ebu Rukaje Temim ibën Eus Eddarij se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “Feja është këshillë. Thamë për cilin? U përgjigj: për Allahun, për Librin e Tij, Pejgamberin e tij, prijësit e muslimanëve dhe masën e gjërë.” (Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] duka na lajmëruar për Lutin [alejhi selam] thotë: “dhe

unë jam këshillues besnik për ju” (A’raf – 68) Ky është një hadith madhështor, mbi të ndërtohet Feja Islame siç do të përmendim më vonë. Kuptimi i fjalës “feja është këshillë” është: këshilla është shtylla e fesë. Hattabij [rahimehullah] ka thënë: fjala ‘nesiha” (këshillë) është shprehje me të cilën kihen për qëllim disa gjëra, prej tyre: t’ia duash të mirën atij që e këshillon. Kuptimi esencial i kësaj fjale është: “hulus” (pastrim). Thuhet: nesahtul asel” - e kam pastruar mjaltin. Pra kuptimi i fjalës: feja është këshillë (nasiha) për Allahun është: besimi i drejtë në njëshmërinë e Tij dhe sinqeriteti në adhurimin ndaj Tij. Kurse fjala “këshillë për librin e Tij” d.m.th. të besosh në këtë libër dhe të veprosh sipas mësimëve që përmban ai. Fjala “këshillë për Pejgamberin e Tij” d.m.th. të besosh në pejgamberinë e tij dhe ta ndëgjosh atë kur urdhëron apo ndalon. “këshillë për masën e gjërë” d.m.th. udhëzimi i tyre kah gjërat që ju bëjnë dobi. Ebu Amër ibën Salahi ka thënë: “nasiha’ (këshilla) është fjalë përmbledhëse që nënkupton: këshilluesi t’ia ofron të këshilluarit të gjitha aspektet e të mirës me zemër dhe vepër. Këshilla për Allahun e ka kuptimin: besimi në njëshmërinë e Tij dhe cilësimi i Tij me cilësi të përsosura dhe të larta si dhe mohimi i gjërave të kundërta që nuk i përkojnë madhërisë së Tij. Poashtu nënkuptohet largimi nga mëkatet dhe ndëgjimi i urdhërave të Tij. Të duash dhe të uresh për hir të Allahut, të luftosh atë që mohon besimin në Te si dhe të thërrasish dhe të nxisish në tërë këtë.

- “Këshilla për librin e Tij” nënkupton: të besosh në të, ta madhërosh, të mohosh mangësitë nga ai, ta lexosh drejtë, t’i rrespektosh urdhërat dhe ndalesat e tij, të kushptosh shkencat dhe shembujt që përmenden në të, të meditosh rreth ajeteve, të thërrasësh në të si dhe ta mbrosh nga shtrembërimi dhe shpifjet e të devijuarve.

- “Këshilla për Pejgamberin” është e afërme me atë të librit, d.m.th. ta besosh atë dhe shpalljen që e ka sjellur ai, ta madhërosh, ta rrespektosh, të kapesh për rrugën e tij, të ngjallësh sunnetin, të përhapësh dijen e tij, të armiqësosh armiqt e tij, të miqësosh miqt e tij. Të stolisesh më vyrtytet e tij, të edukohesh me edukatën e tij si dhe të duash familjen dhe shokët e tij.

- “Këshilla për prijësit e muslimanëve” don të thotë: t’i ndihmosh ata kur janë në të drejtë, t’i rrespektosh, t’ua përkujtosh të vërtetën, t’ua tërheqësh vërejtjen me butësi, të largohesh nga konflikti me ta si dhe të lutesh për ta që Allahu [subhanehu ve teala] t’i drejtojë.

- “Këshilla për masën e gjërë” nënkupton: udhëzimi i tyre kah ajo që ju bën dobi, mësimi i tyrë çështjet e fesë dhe dunjasë, fshehja e të metave të tyre, ndihma kundër armiqve të tyre, mbrojtja e tyre, të mos tradhtohen as të mos ua kenë zili,

të duash për ta atë që don për vetevete si dhe të uresh për t atë që uren për vetevete. Fudajl ibën Ijadi ka thënë: te ne, njerëzit nuk janë ngritur me falje dhe agjërim të shumtë porse me bujari shpirtërore, zemër të shëndoshë dhe këshillë ndaj ummetit. Është pyetur Abdullah ibën Mubareku: cila është puna më e mirë? Ka thënë: këshilla për hirë të Allahut. Ma’meri ka thënë: këshillues më i madh për ty është ai që më së tepërmi i frikohet Allahut për ty. Selefi kur dëshironte të këshilloj ndokend e këshillontë fshehurazi ashtuqë disa prej tyre thonin: kush këshillon vëllain e tij fshehurazi ai vërtetë e ka këshilluar, kurse ai që e këshillon në praninë e njerëzve ai në realitet e ka qortuar. Fudajl ibën Ijadi gjithashtu ka thënë: besimtari ua fsheh të tjerëve të metat dhe këshillon kurse i degjeneruari i zbulon të metat dhe shëmton. Imam shafiu [rahimehullah] ka thënë: kush e këshillon vëllain e tij fshehurazi ai vërtetë e ka këshilluar dhe zbukuruar e ai që bën këtë haptazi ai në realitet ia ka zbuluar të metat dhe e ka shëmtuar. Imam Muslimi transmeton se Xheriri [radijallahu anhu] urdhëroi shërbëtorin e tij që t’ia blej një at. Ai i a bleu për 300 dirhem. Erdhi shërbëtori së bashku me blerësin e atit te Xheriri për t’i marrë të hollat prej tij. Xheriri i tha pronarit të atit: ati yt është më i mirë se 300 dirhem a mund që të ma shesish për 400? Pronari i thë: këtë ti e vendos. Pastaj i tha përsëri: ati yt është më i mirë se 400 dirhëm a mund që të ma shesish për 500, dhe vazhdoi kështu deri sa ia ofroi 800 dirhem dhe e bleu me këtë shumë. Më pas u pyet për këtë e ai tha: unë i kam dhënë besën Pejgamberit [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] se do të këshilloj çdo musliman. Gjithashtu Xheriri i thoshte shokut të tij: dije se atë që e marr prej teje është më e mire se ajo që ta jap unë, prandaj zgjedh!

25. Urdhërimi në punë të mira dhe ndalimi prej të këqiave

25. Seid el Hudriu [radijallahu anhu] thotë: kam dëgjuar Pejgamberin [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] duke thënë: “kush sheh një të keqe le ta ndëron atë me dorën e tij, nëse nuk mundet, le ta ndëron me gjuhën e tij e nëse nuk mundet, atëherë le ta ndëron me zemrën e tij e kjo është imani (besimi) më i dobët.” (Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Nga ju le të jetë një grup që thërret në atë që është e dobishme, urdhëron për punë të mbara dhe ndalon nga e keqja. Të tillë janë ata të shptuarit.” (Ali Imran – 104), poashtu thotë: “Ju jeni populli më i dobishëm, i ardhur për të mirën e njerëzve, të urdhëroni për mirë të ndaloni nga veprat e këqia.” (Ali Imran – 110) Fjala e përmendur në hadith: “la ta ndëroj” është urdhër nga i cili kuptojmë se kjo vepër është e obliguar me njëmendësinë e ummetit. Gjithashtu ajo e ka kuptimin e “këshillës” e cila është feja në tërësi, kurse urdhëri për punë të mira dhe ndalimi nga të këqiat është obligim i mjaftueshëm (fard kifaje) – që don të thotë: nëse një grup prej muslimanëve e kryen këtë obligim bie përgjegjësia nga tjerët e nëse e lënë pas dore këtë obligim atëherë të gjithë ata që kanë mundësi ta kryejnë këtë obligim mirëpo nuk kanë bërë një gjë të tillë pa arsye, kanë mëkat. Urdhëri për punë të mira dhe ndalimi nga të këqiat nuk është obligim i veçantë për njërzit e pushtetit porse lejohet edhe për individët e shoqërisë islame sepse ai urdhëron dhe ndalon gjërat rreth të cilave ka dije për to, dhe kjo ndryshon me ndryshimin e rasteve. Nëse gabimi ndodh në obligimet e dukshme apo në ndalesat e njohura siç është namazi, prostitucioni e të ngjashme, atëherë dihet se çdo musliman ka dije rreth tyre. Nëse gabimet ndodhin në gjëra të paqarta për të gjithë njerëzit dhe në gjëra ku mund të ketë mendimi (ixhtihadi) hapsirë në atë rrast masa e gjërë nuk ka të drejtë në ndërhyrje e as të ndalojë nga ajo vepër porse ky është obligim i dijetarëve, e dijetarët ndalojnë veprat rreth të cilave ka koncenzus (ixhma) për ndalimin e tyre kurse çështjet divergjente në mesin e dijetarëve nuk mohoen, vetëm në rrast se dëshiron që ta këshilloj për lënien e asaj çështjeje divrgjente për t’u larguar nga mospajtmi, pra kjo gjë preferohet nëse bëhet me butësi. Kërkohet nga urdhëruesi në punë të mira dha ndaluesi nga të këiat që të jëtë i butë për të arritur qëllimin ashtu siç preferohet që kjo përgjegjësi t’i jipet atij që njihet me cilësi të mira. Dije se kjo temë është e rrëndësishme sepse me këtë arrihet mirqenia e të gjithë njerëzve. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] në mënyrë stilistike na e pasqyron rrëndësinë e urdhërimit në të mira dhe ndalimit nga të këqiat duke e përngjasuar atë më pronarët e një anijes, ai [sal-llaahu alehi ve sel-lem] thotë: “Shembulli i atij që ndalon nga të këqiat dhe atij që i vepron ato është njësoj sikur shembulli i një grupi njerëzish të cilët kanë hequr short se ku do te vendosen në anije. Njërit grup prej tyre i bie shorti që të vendoset në katin e epërm të anijes kurse të tjerëve në atë të poshtëm. Ata që ishin në katin e poshtëm kur mbushnin ujë kalonin kah ata që ishin në katin e epërm dhe menduan: sikur ne të shpërthejmë

anijen në katin tonë për të mos i pënguar këta në katin e epërm!! (Thotë Pejgmaberi ): nëse i lënë të veprojnë ashtu si mendojnë do të fundosen të gjithë e nëse i pengojnë shpëtojnë ata dhe të tjerët.” (Buhariu) Nga ana tjetër kur shtohen të këqiat dënimi e kaplon të mirin dhe të keqin. Nëse nuk ndalohet i padrejti mund që Allahu t’i dënojë të gjithë, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “le të ruhen ata që kundërshtojnë rrugën e tij (të të dëguarit) se ata do t’i zë ndonjë telashe, ose do t’i godas dënimi i idhët.” (Nur – 63), kurse Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “pasha Atë në Dorën e të Cilit është shpirti im, ose do të urdhëroni në të mira dhe të ndaloni nga të këqiat ose Allahu do t’ju lëshoj dënimin prej Tij e pastaj do të luteni mirëpo nuk do t’ju pranhen lutjet.” (Tirmidhiu, hadithi është hasen) Sa i takon mënyrës së ndalimit të të këqiave dhe gradët e saj Pejgamberi [sallallahu alejhi ve sel-lem] i ka sqaruar në hadithin që u pqërmend në fillim të temës, pra “ le ta ndryshoj me dorën e tij, nëse nuk mundet me gjuhën ë tij e nëse përsëri nuk mundet atëherë më zemrën e tij” fjala “ të ndryshoj të keqen me zemrën e tij” d.m.th.: le ta urrej me zemrën e tij pra nuk bëhet fjalë për largimin apo ndryshimin e të keqes konkretisht, për arsye se ai nuk ka mundur përveç urrejtjes. Fjala “ky është besimi më i dobët” e ka kuptimin “besimi më pak i frytshëm” Kërkohet nga urdhëruesi në punë të mira dhe ndaluesi nga të këqiat që të shoh nëse ndryshimi i të keqes me dorë mund shpien deri te ndonjë e keqe më të madhe atëherë nuk e përdorë këtë metodë por përdorë metodën e këshillimit dhe frikësimit e nëse mendon se edhe fjala mund të shkaktoj ndonjë të keqe më të madhe atëherë e ndryshon atë me zemër dhe rehatohet. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “O ju që besuat, ruane veten tuaj! Ai që ka humbur, nuk ju dëmton juve kur jeni në rrugë të drejtë.” (Maide – 105) Ebu Umejje Esha’banij ka thënë: e pyeta Ebu Tha’lebe el-Hushenijin për këtë ajet e ai më tha: sa i takon këtij ajeti, vallahi kam pyetur atë që më së miri e ka ditur, e kam pyetur Pejgmaberin [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] e ai më tha: “urdhëroni në të mira dhe ndaloni nga të këqiat derisa të shihni se kopracia ndëgjohet, epshi pasohet, dunjasë i jepet përparësi dhe çdonjërit i pëlqen mendimi i vet, atëherë mirru me veten dhe leri njerëzit sepse ju presin ditë, të durosh në to është njësoj sikur të kapish një gacë të flakëruar, ai që punon në atë kohë do të ketë shpërblimin e pesëdhjetë njerëzve kurse ata punojnë sa punoni ju.” (Tirmidhiu i cili thotë: hasenun garib)

26. Mëshira

26. Xherir ibën Abdullahi [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “ kush nuk mëshiron nuk mëshirohet ” (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Muhamedi është i dërguar i Allahut, e ata që janë me të (sahabët) janë të ashpër kundër jobesimtarëve, të mëshirshëm ndërmjet vete” (Feth – 29), poashtu thotë: “ndaj besimtarëve bëhu i përulur dhe i butë” (Hixhër – 88) Muslimi me një sened tjetër transmeton se Ekra’ ibën Jabisi e pa Pejgamberin [sallallahu alejhi ve sel-lem] duke e puthur Hasenin [radijallahu anhu] dhe tha: unë kam dhjetë fëmij dhe asnjërin prej tyre nuk e ka puthur. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ia ktheu: “ai që nuk mëshiron nuk mëshirohet” Neveviu thotë: dijetarët kanë thënë se kjo fjalë e Pejgamberit [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] është e përgjithshme, përfshinë mëshirën ndaj fëmijëve dhe gjëra tjera. Hadithi i lartëpërmendur na nxit që të jemi të mëshirshëm ndaj gjithë krijesave, ndaj besimtarit dhe jobesimtarit, ndaj kafshëve që i zotëron apo kafshëve që nuk i zotëron. Me mëshirë ndaj kafshëve nënkuptohet edhe dhënia e ushqimit, pijes, të mos ngarkohen tepër dhe mosrrahja e tyre. Muslimani obligohet që të jetë i mëshirshëm ndaj vëllezërve të tij që ta mëshiron Allahu, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “Allahu i mëshiron prej robërve të Tij ata që janë të mëshirshëm” (Buhariu), gjithashtu thotë: “mëshirë nuk ka vetëm ai që është i keq” (Ebu Davudi), mëshira është vyrtyt i shoqërisë islame, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Muhamedi është i dërguar i Allahut, e ata që janë me të (sahabët) janë të ashpër kundër jobesimtarëve, të mëshirshëm ndërmjet vete” (Feth – 29), kurse Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “shembulli i besimtarëve në mëshirën, dashurinë dhe ndjenjat e tyre reciproke është sikur shembulli i trupit, nëse një pjesë e tij ankohet tërë trupi e ndien dhimbjen me pagjumësi dhe temperaturë.” (Muslimi) Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] është shumbulltyra ynë më e mirë, ai ka qënë i mëshirshëm dhe i butë, Enesi [radijallahu anhu] thotë: “nuk kam parë ndonjë më të mëshirshëm ndaj fëmijëve se Pejgamberi ” (Muslimi), kjo mëshirë nuk ka qenë e veçantë vetem ndaj fëmijëve porse i ka përfshirë edhe të rriturit ashtu siç e ka përshkruar Zoti i tij “ është i ndijshëm dhe i mërshirshëm për besimtarët ” (Teube – 128) Në një fjalë është thënë: prej shenjave të fisnikërisë është mëshira kurse ashpërsia është shënjë e poshtërsisë.

27. Vlera e te përmendurit Allahun 27. Ebu Musa el Esh’arij transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “Shembulli i atij që përmend Zotin e tij dhe atij që nuk e përmend është sikur shembulli i të gjallit dhe të vdekurit.” (Buhariu) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Ti përmende Zotin tënd në vete (heshtas), me rrespekt e me dro, jo me shprehje të larta, (përmende) në mëngjes e në mbrëmje dhe mos u bën prej atyre që nuk kanë kujdes.” (A’raf – 205), poashtu thotë: “… përmendenie shpesh Allahun ashtu që të gjeni shpëtim.” (Xhum’a – 10), dhe ajeti “O ju që besuat, përmendni Allahun shumë, dhe madhëronie Atë mëngjes e mbrëmje.” (Ahzab- 41,42) Përmendja e Allahut (dhikri) ndahet në tre lloje: përmendje me gjuhë që nënkupton “fjalët që përmbajnë madhërim (tesbih), falenderim dhe lartësim. Përmendje me zemër që nënkupton “meditimi në gjërat që argumentojnë ekzistimin e Zotit siç janë argumentet kosmologjike dhe ato legjislative të sheriatit – urdhërat dhe ndalesat e Zotit – që të depërtojë në kuptimin e tyre dhe të thellohet në fshehtësitë që mbajnë ato”, dhe përmendja me trup që nënkupton “angazhimi i trupit në rrespektimin e fjalës së Allahut.” Pra, vlera e dhikrit nuk përkufizohet në fjalët e gjuhës siç janë madhërimi, falenderimi, lavdërimi i Zotit porse çdo vëpër që e urdhëron Allahu [subhanehu ve teala] zbatimi i saj është dhikër siç ka thënë Seid ibën Xhubejri [rahimehull-llah] dhe dijetarë të tjerë. Atai [rahimehull-llah] ka thënë: “ ndejet e dhikrit janë ndejet ku shtjellohen temat e gjërave të lejuara dhe të ndaluara, rregullat e shitblerjes, faljes, agjërimit, martesës, shkurorëzimit, haxhit dhe të ngjashme. Dhikri më i mirë është ai që bëhet më gjuhë dhe me zemër e nëse bëhet vetëm me njërën atëherë ai me zemër është më me vlerë. Pra nuk duhet që të lihet dhikri me gjuhë dhe me zemër njëkohësisht nga frika e veprës që behët për sy e faqe porse duhet me të dy pjesët të përmendish Allahun [subhanehu ve teala] dhe të kesh për qëllim arritjen e kënaqësisë së Tij. Nga hadithi i lartëpërmendur mësojmë për vlerën e madhe të dhikrit. Aty përngjasohet ai që përmend Allahun [subhanehu ve teala] dhe ai që nuk përmend me të gjallin dhe të vdekurin që ka kuptimin “ se tek i gjalli ka dobi për atë që e miqëson dhe dëm për atë që e armiqëson gjë që nuk e gjejmë tek i vdekuri.” Dhikri ka dobi të shumta, prej tyre:

- ata që shumë përmendin Allahun [subhanehu ve teala] janë nxituesit në të mira që arrijnë grada të larta, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “ua tejkaluan të veçuarit (mufridun)!ata pyetën: kush janë të veçuarit o i dërguar i Allahut? Ai u përgjigj: ata dhe ato që shumë përmendin Allahun.” (Muslimi)

- dhikri është fortifikatë e fortë për njeriun, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sellem] ka thënë: “çdo njëri që në mëngjes apo në mbrëmje thotë tre herë: -Në emërin e Atij që me emrin e Tij nuk mund të të dëmtoj asgjë që është në qiell apo në tokë, Ai është Gjithëndëgjues dhe i Gjithdijshëm- nuk mund ta dëmtoj atë asgjë.” (Tirmidhiu), për këtë vërejme se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] na urdhëron që të përmendim Allahun, ai thotë: “ju urdhëroj të përmendni Allahun sepse ai që përmend Allahun i përngjan atij që e ndjekin pas armiqtë, e ai duke ikur strehohet në një fortifikatë dhe siguron veten prej tyre, njëashtu njeriu nuk mund ta siguroj vetveten prej djallit vetëm se duke përmendur Allahun.” (Tirmidhiu i cili thotë: hadith hasen sahih garib)

- me dhikër zgjidhen nyjet e djallit, siç ka thënë Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] “kur njeriu shtrihet të flejë, djalli ia lidh në kokën e tij tre nyje, kur ai zgjohet, nëse përmend Allahun i zgjidhet një nyje, nëse merr abdes i zgjidhet nyja e dytë dhe nëse falet i zgjidhet edhe nyja e tretë dhe ndihet i freskët dhe zemërbardhë, në të kundërtën bëhet zemërzi i poshtër.” (Buhariu)

- ai që përmend Allahun, Allahu e përmend atë, e kjo mjafton për t’u kuptuar vlera e dhikrit: “Më përmendni që t’ju përmend” (Bekare – 152)

- dhikri është ushqimi i zemrës dhe shpirtit, pa të njeriu e humb dritën dhe qëllimin e jetës dhe bëhet sikur gërmadhë.

- dhikri e shton dashurinë ndaj Allahut [subhanehu ve teala] dhe është shkak që Allahu ta don atë njeri.

- dhikri shkakton ndjenjën e madhërimit të Allahut. - dhikri është shkak për zbritjen e qetësisë në zemër “pra, me të përmendurit e Allahut qetësohen zemrat” (R’ad – 28)

- dhikri është shkak për shpëtim “përmendenie Allahun shumë që të gjeni shpëtim” (Xhum’a 10) Ka shumë argumente që flasin rreth vlerës së fjalëve të ndryshme të dhikrit mirëpo

nuk po i përmendim këtu për të mos e zgjatur, e ai që don të dijë më gjërësisht le të konsultoj librat që flasin rreth dhikrit. Sa i takon etikës së dhikrit, po përmendim si vijon:

- ai që përmend Allahun duhet të jetë në gjendje më të mirë, nëse është ulur, i drejtuar kah kibla, i përkulur dhe i qetë kjo është më mirë por nëse bën dhikër edhe duke mos qenë në këtë gjendje lejohet vetëm se e ka lënë atë që është më mirë.

- duhet që vendi ku bën dhikër të jetë i pastër, sepse me këtë tregon rrespekt ndaj dhikrit dhe Atë që e përmend, për këtë preferohet dhikri në xhami apo vende tjera të pastra.

- duhet që goja e tij të jetë e pastër, nëse nuk është e tillë, e pastron me misvak apo me ujë. Mos pastrami I gojës për të bërë dhikër është vepër jo e pëlqyer, mirëpo nuk është e ndaluar.

- preferohet dhikri në çdo kohë dhe gjendje përveç nëse është duke kryer nevojën apo duke kryer aktin seksual etj.

- qëllimi i dhikrit është prania e vetëdijes, pra duhet që të jetë i vetëdijshëm dhe të meditojë rreth fjalëve që i thotë si dhe t’i kuptojë ato.

- duhet që ai i cili është i angazhuar me ndonjë punë gjatë ditës apo natës dhe i kalon dhikri, ta kompenzojë atë nëse i mundësohet.

28. Drejtësia

28. Abdullah ibën Amër [radijall-llahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “të drejtit janë në piedestale te ndriçuara në të djathtën e Të Mëshirshmit - e të dy duart e Tij janë të djathta – ata që janë të drejtë kur gjykojnë, janë të drejtë në famijlet e tyre dhe në çështjet që i kanë në përgjegjësi.” (Muslimi)

Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “jam urdhëruar që të mbajë drejtësi mes jush” (Shura – 15), poashtu thotë: “bëhuni të drejtë se vërtet Allahu i do të drejtit ” (Huxhurat – 9) Drejtësia në gjuën arabe ka disa shprehje, prej tyre “adale” dhe “muadale” që nënkuptojnë barazi. Kurse shprehjet “adël” dhe “idël” janë të përafërta. Dallimi është në atë se fjala “adël” përdoret për gjërat që arrihen me logjikë sikur dispozitat. Kurse fjala “idël” apo “adil” përdoren për gjërat që arrihen me shqisa sikur gjërat që numërohen apo maten, pra “adël” (drejtësi) është barazia në kthimin e gjërave, nëse bëhet fjalë për të mirë kthehet po aq e mirë dhe e kundërta. Ihsan (bamirësi) është që ta kthej të mirën me një më të mirë, kurse të këqen më një më të vogël. Kuptimi i hadithit është se këtë vlerë të madhe dhe këtë pozitë të lartë “a arrin ai që është i drejtë në pozitën e tij qoftë ajo pozita e halifes, vilajetit, gjykatës, urdhëruesit në të mira dhe ndaluesit nga të këqiat, apo në obligimet e tij që ka ndaj famijles së tij. Për këtë e gjejmë në Kur’an se Allahu [subhanehu ve teala] e urdhëron Pejgamberin e tij që të jetë i drejtë “jam urdhëruar që të mbajë drejtësi mes jush” (Shura – 15), dhe ajeti “ kur të gjykoni mes njerëzve të gjykoni me drejtësi” (Nisa – 58) Obligohemi që në gjykimet tona mos të ketë vend epshi, porse t’i përmbahemi drejtësisë në të gjitha çështjet edhe nëse e drejta është në dëmin tonë apo në dëm të njeriut më të afërt që kemi siç janë prindërit dhe farefisi “o ju që keni besuar vazhdimisht të jeni dëshmues të drejtë për hirë të Allahut edhe nëse është kundër vetvetes suaj, kundër prindërve ose kundër të afërmve, le të jetë ai pasanik ose varfanjak, pse Allahu di më mirë për ta. Mos ndiqni pra epshin e t’i shmangeni drejtësisë. Nëse shtrembëroni ose tërhiqeni, Allahu hollësisht di çka punoni.” (Nisa – 135), këtë metodologji duhet ta ndjekim edhe me njerëzit që më tëpër i urrejmë “o ju që besuat , bëhuni plotësisht të vendosur për hirë të Allahut, duke dëshmuar të drejtën, dhe të mos ju shtyj urrejtja ndaj një populli e t’i shmangeni drejtësisë; bëhuni të drejtë sepse ajo është më afër devotshmërisë. Kinie dro Allahun se Allahu di hollësisht për atë që veproni.” (Maide – 8 ) Në një fjalë të urtë thuhet: drejtësia e pushtetmbajtësit është më e dobishme se frytet e kohës. Gjithashtu është thënë: nëse pushtetmbajtësi nuk është i drejtë njerëzit nuk e rrespektojnë. Disa nëpunës i shkruan Omer ibën Abdulazizit një ankesë se qyteti i tyre ishte i pandërtuar dhe kërkonin ndihmë materiale për ndërtim e ai ua ktheu: e kuptova letrën tënde, kur të lexosh letrën time fillo ndërtimin e qytetit me drejtësi dhe pastroj rrugët e tij prej padrejtësisë sepse kjo është rindërtimi i tij me paqe. Kur Omer ibën Abdulazizi u shpall halife ndërmori iniciativën për dhënien

çdonjërit të drejtën e tij. Filloi me anëtarët e familjes së tij të tubuar në shtëpinë e hallës së tij të cilën e rrespektonte. Ai tha: Pejgamberi i Allahut ka ndjekur një rugë, pas vdekjes së tij, shokët e tij e ndjekën të njejtën rrugë e kur udhëheqjen e mori në dorë Muaviu, e tërhoqi djathtas dhe majtas, pasha Allahin nëse Allahu më jep jetë do ta kthej në atë rrugë të cilë e ndiqte Pejgamberi i Allahut dhe shokët e tij. Halla e tij i tha: o djal i vëllait tim, unë kam frikë që mos të të sjellin ata ditë të zezë! Ai u përgjigj: çdo ditë e frikshme është më e vogël se Dita e Kijametit.

29. Besnikëria

29. Abdullah ibën Mes’udi [radijall-llahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “besnikëria shpien në mirësi, mirësia shpien në xhennet, njeriu vazhdmisht është besnik derisa të rregjistrohet tek Allahu i tillë. Gënjeshtra shpien në mëkate, mëkatet shpiejnë në xhehnem, njeriu vazhdimisht gënjen derisa të rrgjistrohet tek Allahu gënjeshtar. (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “O ju që keni besuar! Kinie frikë Allahun dhe bëhuni me besnikët.” (Teube – 10), poashtu thotë: “sikur ata të jenë besnik ndaj Allahut do të ishte më mirë për ta.” (Muhammed – 21) Besnikëri (es-sidk) don të thotë: përputhja e fjalëve që flet njeriu me atë që ka në zemër, pra përputhja e fjalëve me realitetin. Dijetarët për kuptimin e hadithit kanë thënë: besnikëria të orienton kah punët e mira që janë larg çdo gjëje të shëmtuar, kurse mirësia “el birr” është fjalë përmbledhëse për të gjitha punët e mira. Disa të tjerë kanë thënë se “el birr” është xhenneti edhe pse përfshirja e të dy kuptimeve lejohet. Sa i takon gënjeshtrës ajo shpien në degjenerim.

Ky hadith na nxit që të kërkojmë besnikërinë në çdo aspekt e ai që e përvetëson këtë vyrtyt rregjistrohet tek Allahu në listën e besnikëve. Besnikëria është prej gjërave të patjetërsuara në shoqërinë njerzore si dhe themel i rrëndësishëm në ndërtimin e saj. Sikur të mos ketë bësnikëri do të humbeshin të gjitha lidhjet e shoqërisë dhe lidhjet shoqërore ndërmjet njerëzve sepse nuk mund të paramendohet shoqëri me individë që nuk veprojnë ndërmjet tyre me besnikëri. Besnikëria është natyrshmëri e njerëzve, për këtë mjafton argument se fëmiut nëse ia rrëfen një tregim ku bëhet fjalë për një njeri besnik dhe një tregim tjetër ku flitet për një gënjeshtar do ta don besnikun dhe do ta urrej gënjeshtarin. Merudhij thotë: e pyeta Ahmed ibën Hanbelin: si e kanë arritur famën njerzit kolosë të cilët përmenden për punët e tyre të mira? Më tha: me besnikëri, pastaj tha: besnikëria është e lidhur me bujarinë. Fudajl ibën Ijadi ka thënë: njerëzit nuk mund të stolisen me diç më të bukur se besnikëria. Bilali deshi që të fejonte vëllain e tij me nje grua kurejshite dhe i tha familjes së saj: neve na njhini, ishim robër e Allahu na liroi, ishim të humbur e Allahu na udhëzoi, ishim të varfër e Allahu na pasuroi. Unë dëshiroj që vëllain tim ta fejoj me filanen prej familjes suaj, nëse pranoni falenderimi i takon Allahut e nëse rrefuzoni Allahu është më i Madh. Kur ndëgjuan këto fjalë filluan të flasin njëri me tjetrin dhe thanë: Bilali është i njohur me nxitimin e tij për të pranuar prej të parëve Islamin, me prezentimin e tij nëpër luftëra, me pozitën e tij te Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] , pra martonie vëllain e tij, dhe ata pranuan. Pasi u kthyen i tha vëllai i tij: Allahu të faltë! i përmende të mirat e të tjerat i le! Bilali ia ktheu: ngadal o vëlla! Isha besnik në fjalët që thash dhe të martoi besnikëria. Ismail ibën Abdullah el Mahzumij ka thënë: Abulmelik ibën Mervani më urdhëroi që t’ua mësoj fëmijëve të tij besnikërinë ashtu siç ua mësoj Kur’anin dhe t’i largoj nga gënjeshtra edhe nëse bëhet fjalë për vrasje. Rib’i j ibën Harrashi nuk kishte gënjyer asnjëherë. Dy djemtë e tij ishin nisur prej në Horasan për t’u kthyer në shtëpi, mirëpo kishin bërë mëkat sepse ishin vonuar. Një nëpunës shkoi te Haxhaxhi dhe i tha atij: njerëzit mendojnë se Rib’i j ibën Harashi asnjëherë nuk ka gënjyer e dy djemtë e tij kanë ardhur prej Horasani mëkatarë! Haxhaxhi tha: ma sjellni këtu! Pasi që erdhi iu drejtua me fjalën: zotëri! Rib’i ju i tha: çka don? Ai përsëri iu drejtua: ç‘është puna me dy djemtë e tu? Ai tha: Allahut i kërkojmë ndihmë, i lash në shtëpi. Haxhaxhi i tha: mos ke dert nuk do t’u bëj atyr keq, puna është në dorën tënde.

30. Ndalimi i gënjeshtrës

30. Abdullah ibën Amër ibën Asi [radijall-llahu anhu] trasnmeton se Pejgamberi [sallallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “katër cilësi kush i ka është hipokrit i pastër, e kush e ka vetëm një cilësi ai ka një cilësi të hipokrizisë derisa të braktisë atë: kur t’i lihet një gjë në besë e tradhëton, kur flet gënjen, kur premton mashtron dhe kur kacafytet pëlcet.” (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “ mos iu qas asaj për të cilën nuk ke dituri ” (Isra – 36) Dije se gënjeshtra është prej sëmundjeve më të rrënda që i kaplon shoqëritë, është ves me dëme të mëdha sepse nuk mund të paramendohet një shoqëri e mirfilltë ku bazë e mardhënieve ndërnjerzore është gënjeshtra. Gënjeshtra është cilësi e hipokritëve siç u përmend në hadithin e lartëpërmendur, gënjeshtari gënjen për shkak moralit të tij të cekët për këtë ai është shumë larg nga morali islam. “është pyetur Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] : a mund që besimtari të jetë frikacak? Ka thënë: po. Pastaj është pyetur: e koprac? Përsëri ka thënë po. Më pas është pyetur: a mund të jetë besimtari gënjeshtar? Ka thënë: jo” (Muvetta i Imam Malikut) Cilësia më e urrejtur për Pejgamberin [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka qenë gënjeshtra. Aishja [radijall-llahu anha] ka thënë: “nuk ka patur ndonjë sjellje më të urrejtur për Pejgamberin [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] se gënjeshtra. Nëse ndonjë njeri gënjente në praninë e Pejgamberit [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] vazhdimisht mendonte për të derisa të pendohej ai njeri.” (Tirmidhiu i cili thotë: hadithi është hasen). Nëse njerëzit ikin prej gënjeshtrës për shkak të qenurit të saj ves i neveritur gjithashtu ikin edhe melekët prej këtij vesi “kur njeriu gënjen, largohet prej tij meleku një milje nga fëlliqësira që bën ky njeri” (Tirmidhiu i cili thotë: hadith hasen xhejjid garib) Gënjeshtra është gënjeshtër qoftë ajo në tallje apo në seriozitet, kur flet me fëmiun apo me të rriturin, madje edhe nëse “ i thotë fëmiut merre këtë pastaj nuk ia jep llogaritet gënjeshtër ” (Imam Ahmedi në Musnedin e tij) Gënjeshtra më e madhe është gënjeshtra mbi Allahun “e kush është më i padrejtë se

ai që gënjen mbi Allahun apo thotë: mua më shpallet (fjala e Zotit) e atij në realitet nuk i shpallet asgjë (En’am – 93), “e kush është më mizor se ai që trillon gënjeshtër për Allahun? Të tillët paraqiten para Zotit të tyre, e dëshmitarët thonë: këta ishin që gënjyen ndaj zotit të tyre, pra mallkimi i Zptit qoftë kundër mizorëve.” (Hudë – 18) Prej shpifjes llogaritet edhe gënjeshtra mbi Pejgamberin [sal-lallahu alejhi ve sellem] i cili thotë: “ai i cili gënjen mbi mua qëllimisht le të përgatit karrigen prej zjarri” (Muslimi) Fudajl ibën Ijadi ka thënë: nuk ka pjesë të trupit më të dashur për Allahun se gjuha nëse ajo e flet të drejtën dhe nuk ka pjesë të trupit më të urrejtur se gjuha nëse ajo gënjen.

31. Ndalimi i përgojimit

31. Ebu Hurerja [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “A e dini se ç‘është përgojimi? Ata u përgjigjën: Allahu dhe Pejgamberi i Tij e dijnë më së miri. Pastaj ai tha: të përmendish vëllain tënd për gjëra që ai i urren. Dikush pyeti: ç‘mendon nëse gjërat që i përmendi janë të vërteta? Ai u përgjigj: nëse janë të vërteta atëherë e ke përgojuar e nëse janë të pavërteta atëherë ke shpifur për të.” (Transmeton Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] ka thënë: “Mos përgojoni njëri tjetrin, a mos ndonjëri prej jush dëshiron të hajë mishin e vëllait të vet të vdekur? Atë pra e urreni! Kini frikë nga ndëshkimi i Allahut, e Allahu është mëshirues, Ai pranon shumë pendimin.” (Huxhurat – 12) Përgojimi është: të përmendësh njeriun në mosprezencën e tij me gjëra që ai i urren. Përgojimi është prej veprave më të shëmtuara dhe më të shpërndara në mesin e njerëzve, ashtuqë pak janë ata që kanë shpëtuar prej këtij vesi. Allahu [subhanehu ve teala] e ka përngjasuar përgojimin me të ushqyerit me kofomën e njeriut, sepse i vdekuri nuk e di nëse ndokush ushqehet me mishin e tij ashtu sikur i gjalli që nuk e di nëse ndokush e përgojon. Katadeja ka thënë: ashtu siç ndonjëri prej jush nuk ushqehet me kufomen e njeriut të vdekur, ashtu le të mos e përgojoj të gjallin. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “ kur u ngrita në qiell, kalova pranë

një populli të cilët thonjtë i kishin prej hekuri me të cilët i gërvishtnin fytyrat dhe gjoksat e tyre. Pyeta Xhibrilin: kush janë këta? U përgjigj: këta janë ata që hanë mishin e njerëzve dhe i prekin në nderin e tyre.” (Transmeton Ebu Davudi dhe Ahmedi) Ashtu siç ndalohet përgojimi ndalohet edhe ndëgjimi i përgojimit, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “dhe kur ndëgjojnë fjalë të kota, i kthejnë shpinën” (Kasas – 55) prandaj muslimani kur ndëgjon përgojim të ndaluar duhet që ta refuzoj si dhe ta ndaloj përgojuesin nga kjo vepër, nëse nuk mundet, atëherë duhet që të largohet nga nga ai tubim nëse mundet, thotë Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] “kush refuzon fjalët që prekin nderin e vëllait të tij Allahu do ta largon zjarrin nga fytyra e tij Diten e Kijametit” (transmeton Tirmidhiu) Ebu Kilabe thotë: kam ndëgjuar Ebu Asimin duke thënë: nuk kam përgojuar askend prej atëherë kur kam kuptuar se përgojimi është i ndaluar, kurse Mejmun ibën Sijahi askënd nuk përgojonte si dhe nuk lejonte që në prezencë të tij dikush të përgojohet, e ndalonte ose largohej nga ai tubim. Përgojimi lejohet për qëllime të shëndosha e të ligjësuara nëse nuk mundet të arrihet deri tek ato përveç se me përgojim, ato janë gjashtë rraste: 01 - në rraste kur ndokujt i bëhet padrejtësi, i lejohet atij që t’ia paraqet kadiut problemin dhe te përmendë se kush i ka bërë padrejtësi. 02 - kërkimi i ndihmës prej atij që ka mundësi për të ndaluar një vepër të keqe siç është fjala: filani vepron këtë vepër dhe duhet ta ndalojmë. 03 - gjatë kërkimit të fetfasë (përgjigje fetare rreth ndonjë problemi) si për shembull: filani më ka bërë këtë padrejtësi, a ka të drejtë? 04 - njoftimi i muslimanëve për një vepër të keqe duke ua tërhequr vërejtjen dhe duke i këshilluar. 05 - përgojimi i atij që botërisht i bën mëkatet apo risitë në fe. 06 - për të njoftuar se për cilin bëhet fjalë. Më parë është thënë: mos u siguro nga ai që gënjen për tjerët se nuk gënjen për ty si dhe mos u siguro se nuk i bartë fjalët tua ai që ti sjellë fjalët e tjerëve. Hasan Basriut i është thënë: filani të ka përgojuar. Ai ia dha një pjatë me hurma të freskëta që t’ia dërgon përgojuesit. Përgojuesi erdhi tek Hasan basriu dhe i

tha: të përgojova kurse ti më dhe dhuratë? Ai ia ktheu: ti m’i dhurove të mirat tua dhe desha që të ta kthej me të mirë.

32. Ndalimi i bartjes se fjaleve (Nemimes)

32. Hudhejfeja [radijallahu anhu] thotë: kam dëgjuar Pejgamberin [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] duke thënë: " bartësi i fjalëve nuk hyn në xhennet.” (Muslimi) Kurse ne transmetimin e Buhariut qëndron “ai i cili fshehurazi i ndëgjon fjalët pastaj i bartë ato nuk hyn në xhennet” Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “që është përgojues dhe banë fjalë ndër njerëz” (Kalem – 11) Fjala nemime gjuhësisht d.m.th.: përshpëritje, lëvizje e lehtë. Kurse kuptimi terminologjik është: bartja e fjalëve prej njërit te tjetri për për të shkaktuar përçarje. Pra ai i cili e di se bartja e fjalëve është e ndaluar dënohet me privim nga xhenneti ashtu siç dënohet në jetën e varrit. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] kaloi pranë dy varreve dhe tha: këta dy tash po dënohen, jo për diçka të madhe. Njëri prej tyre ka bartë fjalët ndër njerëzit kurse tjetri nuk është kujdesur nga stërpikja me urinë gjatë kryerjes së saj” (Buhariu dhe Muslimi) Atij që dikush i sjell fjalë nga njerëzit duhet që të mos i besoj ato e as që të mendoj keq për atë që i janë bartë fjalët, as të mos mundohet t’i verifikoj ato fjalë, ta ndaloj dhe shëmtoj bartësin e fjalëve, e nëse nuk ndalet nga kjo vepër atëherë duhet ta urrej. Më pas të mos e bëj të njejtin gabim që e ka bërë bartësi i fjalëve duke i bartë fjalët e tij dhe kështu të bëhet i njejtë sikur ai. E tërë kjo nëse nuk ka dobi fetare në bartjen e fjalëve, në të kundërtën bartja e fjalëve është vepër e preferuar ose e obliguar sikur ai i cili verën ndokënd që mundohet të nëpërkëmbë nderin e ndonjë muslimani ose pasurinë e tij me padrejtësi. El-Utbiu ka thënë: ndëgjova një plakë duke këshilluar djalin e saj: ruaje fshetësinë dhe ke kujdes nga bartja e fjalëve sepse ajo nuk lë miqësi pa e shkatërruar as zili pa e ndezur atë.

Jahja ibën Ebi Kethir ka thënë: atë që e bën bartësi i fjalëve për një orë nuk mund ta bëj magjistari për një muaj. Muaviu i tregoi Ahnefit disa gjëra që kishte ndëgjuar për të e Ahnefi e ndaloi atë. Muaviu i tha: më ka treguar njeri i besueshëm, kurse Ahnefi ia ktheu: njeriu i besueshëm nuk tregon gjëra të neveritura.

33. Kujdesi nga zemerimi 33. Ebu Hurejrja [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “nuk është i fuqishëm ai që ka fuqi trupore, i fuqishëm është ai që frenon veten kur zemërohet” (Buhariu dhe Muslimi) All-llahu [subhanehu ve teala] thotë: “dhe ata që u shmangën mëkateve të mëdha e të shëmtuara, dhe kur hidhërohen ata falin” (Shura – 37), “ata të cilët japin kur janë në bollëk dhe kur janë në vështirësi dhe që e frenojnë mllefin, që ua falin njerëzve, e Allahu i do bamirësit” (Ali imran – 134) Nga hadithi i lartëpërmendur mësojmë për vlerën e frenimit të mllefit dhe përmbajtjes së vetvetes nga zënka, përçarja dhe dëshira për të fituar gjatë zemërimit. Ai që frenon zemërimin duke patur mundësi që ta zbatoj atë, ka shpërblim të madh. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: kush e frenon zemërimin duke patur mundësi që ta realizon atë, e thërret Allahu Ditën e Kijametit para të gjitha krijesave dhe ia mundëson të zgjedh cilën të dëshiron nga hyrytë” (Tirmidhiu) Dije se zemërimi i shpejtë është prej veseve të mendjelehtëve ashtu siç është moszemërimi virtyt i të mençurve. Zemërimi mbledh keqardhjen dhe njeriu është më i fortë që të përmirësoj gabimin para se të zemërohet se pas tij. Pasi që zemërimi është prej veseve të shëmtuara, njeriu duhet që të adaptoj veten për t’u larguar nga ai, duke u kujdesur për gjërat që vijojnë: 01 - Pasi që zemërimi jo për shkak të Allahut është prej cytjes së djallit atëherë kërkimi i mbrojtjes nga djalli është shkak për largimin e tij. Sulejman ibën Suredi thotë: dy njerëz u grindën në prani të Pejgamberit [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] dhe njërit prej tyre iu skuqën sytë nga zemërimi, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sellem] tha: unë e di një fjalë të cilën nëse e thotë do të largohet nga ai zemërimi: eudhu bil-lahi mineshshejtanirraxhim (kërkoj mbrojtja tek Allahu nga djalli i mallkuar)” (Muslimi)

02 - Abdesti e shuan zemërimin, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “zemërimi është prej djallit kurse djalli është krijuar prej zjarrit, e zjarri shuhet me ujë. Kur ndonjëri prej jush zemërohet le të merr abdest” (trasmeton Ahmedi ne Musned) 03 - Ndryshimi i pozitës gjatë hidhërimit ndikon në zvogëlimin e tij, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “nëse zemërohesh duke qenë në këmbë, ulu, e nëse zemrohesh duke qëne ulur, ngritu në këmbë – apo tha: shtrihu” (trasmeton Ahmedi ne Musned) 04 - Heshtja është ilaç i fuqishëm i zemërimit, thotë Pjgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] “ kur ndonjëri prej jush të zemërohet le të hesht” ( Ahmedi) Ky është hidhërimi jo për shkak të Allahut i cili është i ndaluar, kurse hidhërimi i kërkuar dhe i lavdëruar është hidhërimi kur shkelen kufinjtë e Allahut dhe kur duhet të ndihmohet feja e Tij, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “kush madhëron atë që Allahu e bëri të shenjtë, ajo është më e dobishme për te Zoti i vet.” (Haxh – 30) Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] nuk është hakmarrë për vetveten e tij, mirëpo kur janë shkelë urdhërat e Allahut asgjë nuk ka mundur të ndalë zemërimin e tij. Në rrastin e mahzumijes e cila kishte vjedhur e shohim se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] zemerohet pa masë kur ndërmjetëson miku dhe i dashuri i tij, për t’ia falur asaj gabimin, Aishja [radijallahu anhu] transmeton këtë rrast dhe thotë: kurjshët u brengosën më rrastin e gruas nga fisi Mahzum dhe thanë: kush mund të ndërmjetësoj te Pejgamberi ? pastaj thanë: nuk guxon asnjëri përveç të dashurit të Pejgamberit [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] Usames. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] i tha: a ndërmjetëson në një prej ligjeve të Allahut [subhanehu ve teala] ? Pastaj mbajti një fjalim dhe tha: o njerëz! Popujt para jush u shkatërruan sepse kur vjedhte njeriu me autoritet e lironin kurse kur vjedhte i dobëti e zbtonin mbi të dënimin, pasha Allaun sikur Fatimja bija e Muhamedit të vjdhte do t’ia preja dorën.” (Buhariu dhe muslimi) Xha’fer ibën Muhamedi ka thënë: zemërimi është çelësi i të gjitha të këqiave. I është thënë Abullah ibën Mubarekut: na e përmbledh moralin e lartë në një fjalë! Tha: moszemërimi. Të njejtën fjalë e ka thënë Imam Ahmedi dhe Is-hak ibën Rahuvjea. Transmetohet se një njeri iu drejtua Omer ibën Abdulazizit me disa fjalë që e zemëruan dhe i tha: dëshiron që të më provokon dajlli, ruhu dhe mos e përsërit këtë, Allahu të faltë!

34. Ndalimi i padrejtesis 34. Xhabiri [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi ka thënë: “ruhuni nga padrejtësia sepse padrejtësia është errësirë Dtiën e Kijametit. Ruhuni nga kopracia sepse kopracia i shkatërroi popujt para jush, i shpuri ata në derdhjen e gjakut dhe lejimin e gjërave të ndaluara.” (Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “të padrejtit nuk kana ndihmëtarë” (Haxh – 71), “mos anoni kah ata që bënë padrejtësi, e për atë shkak t’ju kapë zjarri, sepse përveç Allahut nuk keni ndonjë mbrojtës, e mbeteni të pa ndihmuar.” (Hud – 113) Thotë Ragibi: padrejtësi (dhulm) është dalje nga vija e drejtësisë dhe mu për këtë definohet si: vëndimi i gjëravë jo në vendin e vet të caktuar, ky është mendimi i shumicës së dijetarëve. Disa të tjerë e definojnë dhulmin: dënimi për gabimet e tjetërkujt dhe ai është dy lloje: 01 - padrejtësia ndaj vetvetes, mëkati më i madh i këtij lloji është shirku, siç thotë Allahu “vërtet shirku është padrejtësia më e madhe” (Lukman – 13). Në Kur’an më së shumti përmendet padrejtësia me këtë kuptim, siç thotë Allahu subhanehu ve teala : “jobesimtarët janë ata të padrejtit” (Bekare – 254) 02 - padrejtësia ndaj tjetërkujt, siç është përmendur në fillim të Fjalimit Lamtumirës: “Allahu [subhanehu ve teala] e ka ndaluar mes jush derdhjen e gjakut, psurinë dhe nderin tuaj përveç se me të drejtë siç janë të ndaluara (disa gjëra) në këtë ditë, në këtë vend dhe në këtë muaj.” (Buhariu) Ka shumë ajete dhe hadithe që flasin për ndalimin dhe qortimin e padrejtësisë. Allahu [subhanehu ve teala] është i pastër prej padrejtësisë dhe e ka bërë atë të ndaluar ndërmjet njerëzve siç përmendet në hadith kudsij: “O robërit e Mij! Unë ia kam ndaluar Vetes padrejtësinë dhe e kam bërë të ndaluar mes jush, pra mos bëni padrejtësi!” (Muslimi), për këtë, të padrejtit nuk kanë ndihmëtarë dhe Ditën e Kijametit kur zemrat do të arrinë në fyt, nuk kanë asnjë të afërt e as që do të ndërmjetëson ndokush për ta, “të padrejtit nuk kanë as mik e as ndërmjetësues që i shkon fjala” (Gafir – 18) Vëlla i dashur! Mos ano kah i padrejti sepse do të të kaplon ajo që e kaplon atë “mos anoni kah ata që bënë padrejtësi, e për atë shkak t’ju kapë zjarri” (Hud – 113) Padrejtësia e ka përfundimin e afërm, mos të të mashtroj, vëlla musliman, fakti se Allahu i liron disa të padrjetë, përfundimi i tyre do të jetë patjetër i keq, Pejgamberi

[sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “ Allahu e liron të padrejtin mirëpo kur e kap nuk shpëton – pastaj lexoi “Ja kështu është kur Allahu kap vendet që janë zullmqare. Vërtet ndëshkimi i Tij është i dhembshëm dhe i ashpër” (Hud – 102)” Përfundimi i padrejtësisë është i keq, është errësirë Ditën e Kijametit kurse i padrejti do të vij me asnjë të mirë me vete, thotë Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] : “a e dini se kush është falimentues? Ata thanë: te ne është ai që nuk ka as dirhem as të mira tjera. Ai tha: falimntues prej ummetit tim është ai që vjen Ditën e Kijametit me namaz, agjërim, zekat mirëpo këtë ka sharë, tjetrin ka shpif, ka ngrënë pasurinë e këtij, ka derdhë gjakun e atij, ka rrah këtë. Do t’u jipen këtyre prej të miravë të tij, nëse i harxhohen të mirat para se ti lajë ato, do të mirret prej mëkateve të tyre dhe do të gjuhen mbi të e pastaj do të gjuhet në zjarr.” (Muslimi) Për këtë “kush ka bërë ndonjë padrejtësi në nder apo diç tjetër ndaj ndonjërit le të kërkoj falje prej tij sot para se të vij Dita ku nuk ka dinar as dirhem, nëse ka punë të mira i mirrën ato aq sa ka bërë padrejtësi, e nëse nuk ka punë të mira mirren nga të këqiat e atij që i ka bërë padrejtësi dhe i jipen atij.” (Buhariu) Ne jemi ummeti më i mirë prej të gjithë njerëzve, i ndihmojmë atij që i është bërë padrejtësi, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “ndihmoe vëllain tënd qoftë i padrejtë ose që i është bërë padrejtësi! Ata thanë: o i Dërguar i Allahut, nëse i është bërë padrejtësi i ndihmojmë, mirëpo si ta ndihmojmë nëse është i padrejtë? Tha: ta ndalosh nga padrejtësia sepse lënia e të padrejtit pa dënim është lajmërim për ardhjen e dënimit.” (Tirmidhiu) Kujde, kujdes vëlla nga lutja e atij që i ke bërë padrejtësi, sepse nuk ka ndërmjet saj dhe Allahut perde “ruhu nga duaja e atij që i k bërë padrejtësi sepse nuk ka ndërmjet saj dhe Allahut perde” (Buhariu) Muavi [radijallahu anhu] ka thënë : unë turpërohem t’i bëj padrejtësi atij që nuk ka ndihmëtar askend përveç Allahut. Omer ibën Abdulazizi i shkruajti një nëpunësit të tij: nëse fuqia yte të shtyn që njerëzve t’u bësh padrejtësi, përkujto fuqinë e Allahut mbi ty! Është thënë: padrejtësia është prej gjërave që më së tepërmi shkakton largimin e të mirave dhe shpejtimin e të këqiave. Kujdes, kujdes vëlla musliman nga padrejtësia sepse përfundimin e ka të keq, gjykues është Allahu i Cili e sheh edhe atë që shikon me bisht të syrit dhe atë që njerëzit e fshehin ne gjoksat e tyre. Varri është errësirë e llahtarshme, përkujtoje burgun tënd në të. Llogaria para Allahut është e gjatë, prandaj shpëtoje vetveten.

35. Ndalimi i mendjemadhesise

35. Abdullah ibën Mes’udi [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “nuk hyn në Xhennet ai që në zemrën e tij ka sa një grimcë mendjemadhësie. Një njeri tha: ndonjëri dëshiron që rrobet e tij dhe këpucët e tij të jenë të bukura. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] tha: Allahu është i bukur dhe e don bukurinë kurse mendjedhamësia është mospranimi i të vërtetës dhe nënçmimi i njerëzve.” (Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Atë vend të përjetshëm (xhenentin) ua kemi përcaktuar atyre që nuk duan mendjemadhësi e as ngatërresë në tokë, e përfundimi i mirë u takon atyre që i frikësohen Allahut (Kasas – 83), “mos ec nëpër tokë kryelartë, se Allahu nuk e do asnjë mendjemadh e që shumë lavdërohet” (Llukman – 18), “a nuk është në xhehennem vendi i mendjemëdhenjëve?” (Zumer – 60) Mendjemadhësia në gjuhën arabe vjen me shprehjet : kibër, tekbbur dhe istikbar që janë me kuptim të përafërt. Kibri (mendjemadhësia) është ndjenjë që ka të bëjë me njeriun i cili është narcisoid (që e ka pëlqyer veten) sepse e sheh veten më të mirë se tjerët. Grada më e lartë është që të paraqitet mendjemadh ndaj Zotit të tij, duke mos pranuar të vërtetën dhe duke mos iu nënshtruar Atij me besim dhe rrespekt. Tekebburi (lartëmadhëria) është dy llojesh: 01 - të jenë veprat e mira më shumë se sa cilësitë e mira të tjerëve, që këndej Allahu [subhanehu ve teala] cilësohet me këtë kuptim. 02 - ta teproj duke e lavdëruar më gjëra që nuk i posedon, kjo është cilësi e shumicës së njerëzve, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “po kështu Allahu vulos çdo zemër të mendjemadhit, të arrogantit.” (Gafir – 35) Nga hadithi i lartëpërmendur kuptojmë kërcënimin e ashpër ndaj mendjemadhit dhe se ai nuk hyn në xhennet pa e shijuar dënimin e Allahut nëse e dënon ose hadithi

mund të kutpohet se ky është dënimi i tij nëse Allahu e dënon. Ka shumë transmetime që qortojnë dhe ndalojnë mendjemadhësinë, si dhe kërcënime të ashpra ndaj mendjemadhit, prej tyre hadithi që u përmend në fillim të këtij kapitulli, pra mandjemadhësia është prej cilësive të banorëe të xhehenemit, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “a doni t’ju tregoj se kush janë banorët e xhehenemit? çdonjëri që është arrogant, i ashpër dhe mednjemadh.” (Buhariu) Ai cili ka këtë cilësi Allahu [subhanehu ve teala] nuk do t’i flet Ditën e Kijametit e as që do ta shikon, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “tre lloje të njerëzve Allahu nuk do t’ju flet, nuk do t’i lavdëron e as që do t’i shikon por do t’i dënon dhembshëm: plakun që bën kurvëri, mbretin që gënjen dhe të varfërin mendjemadh.” (Muslimi) Mendjemadhi do të takon Allahun [subhanehu ve teala] të hidhëruar me të, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “ai që paraqitet mendjemadh apo ec me mendjemadhësi e takon Allahun të hidhëruar.” (Imam Ahmedim kurse Hakimi dhe Dhehebiu vërtetojnë hadithin). Prandaj përfundimi i tij do të jetë gjuajtja në zjarr me fytyrën e tij, thotë Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] : “ai që në zemrën e tij ka sa një grimcë mendjemadhësi, atë Allahu e gjuan me fytyrë në zjarr.” (Ibën Ebi Dunja) Lartëmadhëria është prej cilësive të Allahut [subhanehu ve teala] dhe nuk i takon askujt përveç Tij, sepse vetëm Ai ka emra të bukur dhe cilësi të përkryera, Atij i takojnë të gjitha lavdërimet dhe falenderimet, në një hadith kudsij qëndron: “Krenaria është ridaja ime, Lartmadhëria është izari Im, ai që don të më shoqëron në to, e dënoj.” (Muslimi) Është për t’u habitur me njeriun i cili bëhet mendjemadh, edhe pse dy herë ka kaluar nëpër kanalin urinor, një herë pikë uji e ndytur, së dyti trupth i ndytur, e mes kësaj ai bartë në vete ndytësyrë! Pse pra mendjemadhësia, për shkak pasurisë? Pasuria harxhohet. Për shkak fuqisë? Fuqia dobësohet. Për shkak pushtetit? Nesër mund të humbet. Habi, habi me atë i cili bëhet mendjemadh dhe e di se kah vdekja ec dhe fundin e ka në varr!! Me’muni ka thënë: asnjëri nuk bëhet mendjemadh vetëm se për shkak të metave që i gjenë në vetvete, as që bëhet kryelartë vetëm për shkak dobësisë që e ndien në vetvete. Haseni [radijallahu anhu] pa një njeri pranë xhamisë i cili paraqitej mendjemadh dhe tha: shikoni këtë njeri, nuk ka pjesë të trupit e Allahu të mos e kishte begatuar, dhe nuk ka pjesë të trupit e djalli të mos e kishte nëpërkëmb. Është thënë: nuk bëhet kryelartë vetëm i poshtëri e as modest vetëm i larti.

Dije vëlla musliman se përfundimi i mendjemadhësisë është i afërt, shembujt për këtë janë të shumtë, Karuni ishte prej popullit të Musait alejhis-selam, Allahu e pat begatua mirëpo ai u bë kryelartë dhe i padrejtë. Si ishte përfundimi i tij? Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Karuni ishte nga populli i Musait dhe ai shtypte atë popull ngase ne i patëm dhënë aq shumë pasuri saqë një grup i fuqishëm mezi bartnin çelsat e (pasurisë së) tij, e kur populli i vet tha: mos u kreno aq shumë sepse Allahu nuk i do të shfrenuarit. Dhe me atë që të ka dhënë Allahu, kërko ta fitosh) botën tjetër, e mos le mangu atë që të takon nga kjo botë, dhe bën mirë ashtu siç të ka bë Allahu ty, e mos bën të këqia në tokë, se Allahu nuk i do çrregulluesit. Ai (Karuni) tha: më është dhënë vetëm në sajë të dijes time! Po a nuk e di se Allahu shkatërroi para tij nga popujt e lashtë asish që ishin edhe më të fuqishëm e më të pasur se ai, por mëkatarët kriminel as që do të pyetën për fjalët e tyre (meqë Allahu i di). E ai (Karuni) doli përpara popullit të vet me stolinë e vet, e ata që kishin synim jetën e kësaj bote thanë: Ah, të kishim patur edhe ne ashtu si i është dhënë Karunit, vërtetë ai është fatbardhë! E ata që ishin të zotët e diturisë thanë: të mjerët ju, shpërblimi i Allahut është shumë më i mirë për atë që besoi dhe bëri vepra të mira, po atë nuk mund ta arrijë përveç durimtarëve. Po ne atë dhe pallatin e tij i shafuam në tokë dhe, përveç Allahut nuk pati ndonjë që ta mbrojë e as vetë nuk pati mundësi të mbrohet.” (Kasas, 7681) Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “derisa një njeri ecte dhe zvaritte izarin e tij për tokë nga mendjemadhësia, shembet toka dhe ai fundoset në të deri në Ditën e Kijametit.” (Buhariu) Seleme ibën Ekv’a [radijallahu anhu] transmeton se një njeri u ushqye në prezencë të Pejgamberit [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] me dorën e tij të majtë, dhe i tha: ushqehu me dorën e djathtë! Ai ia ktheu: nuk mundem. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] tha: “mos patsh mundësi”. Atë nuk e pengoi të ushqehet me dorën e djathtë vetëm se menjdemadhësia dhe nuk mundi më asnjëherë të afroj dorën e tij të goja e vet.” (Muslimi) Kujdes, kujdes vëlla musliman nga mendjemadhësia sepse përfundimin e ka të dhembshëm, e shembujt për këtë janë të shumtë. Imran ibën Musa thotë: lexova në disa libra: nuk kam parë askend që është bërë mendjemadh ndaj atyre që ishin nën të, vetëm se në të njejtën masë ka shijuar nënçmim prej atyre që ishin mbi të.

36. Sqarim i ndalimit të ashper te deshmise se rrejshme

36. Ebu Hurejrja [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: A dëshironi që t’ju informoj për mëkatet më të mëdha? i thamë: si jo o i Dërguar i Allahut! Ai tha: shirku (t’i bësh ortak Allahut), mosndëgjimi i prindërve, pastaj sikur ishte mbështetur u drejtua dhe tha: veni re: fjala e rejshme dhe dëshmia e rrejshme, fjala e rejshme dhe dëshmia e rrejshme, fjala e rejshme dhe dëshmia e rrejshme, vazhdmisht e përsëritte derisa menduar se nuk do të hesht.” (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “largohuni fjalës shpifëse” (Haxh – 13), “edhe ata që nuk dëshmojnë rrejshëm” (Furkan – 72) Fjalë e rrejshme është për qëllim çdo fjalë përveç të vërtetës, pra çdo gënjeshter apo fjalë e kotë nënkuptohet nga hadithi i lartëpërmendur. Kurtubiu thotë: dëshmi e rrejshme është dëshmia me të pavërtetë për të arritur deri te gjërat e kota sikur: vrasjen e të pafajshmit, marrjen e pasurisë, lejimin e haramit, ndalimin e hallallit. Nuk ka mëkat më të dëmshëm se sa ajo e as më shkatërruese pas shirkut. Ibën Dekik El-Id thotë: Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] mund që t’i këtë kushtuar rrëndësi ndalimit të dëshmisë së rrejshme për shkak lehtësisë së ndodhies së saj mes njerëzve dhe dëmit të saj sepse muslimani largohet prej shirkut si dhe natyra e shëndoshë nuk pranon mosrrespektimin e prindërve kurse dëshmia e rrejshme ka nxitës të shumtë, mu për këtë i është dhënë më tepër rrëndësi e jo që ky është mëkat më i madh se sa ato që u përmendën në hadith. Ai që nuk largohet prej fjalës së kotë nuk ka shpërblim për agjërimin e tij për shkak këtij mëkati, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “kush nuk e lë fjalën e kotë dhe të punuarit sipas saj dhe injorancën, Allahu nuk ka nevojë që ai të lë hajen dhe pijen.” (Buhariu)

37. Ndalimi i përgjimit 37. Muaviu [radijallahu anhu] thotë: kam dëgjuar Pejgamberin [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] duke thënë: nëse i përcjell të metat e njerëzve atëherë i ke shkatëruar ata, ose gati se i ke shkatërruar ata.” (Ebu Davudi, Neveviu e vërteton

hadithin) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “o ju që keni besuar, largohuni prej dyshimeve të shumta, meqë disa dyshime janë mëkat dhe mos hulumtoni për zbulimin e të metave të njëri tjetrit, dhe mos përgojoni njëri tjetrin; a mos ndonjëri prej jush dëshiron të hajë mishin e vëllait të vet të vdekur? Atë pra e urreni! kini frikë nga ndëshkimi i Allahut, e Allahu është mëshirues, Ai pranon shumë pendimin.” (Huxhurat – 12) Fjala përgjim (texhessus) është prej fjalës xhes që don të thotë: provim me dorë, që është një prej shqisave të njeriut. Qëllimi i hadithit të lartëpërmendur ësht: ndalimi i përcjelljes së të metave të muslimanëve sepse ajo shpien në shkatërrimin e tyre. Ka shumë hadithe dhe ajete të cilat ndalojnë përgjimin e të metave, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “mos hulumtoni për zbulimin e të metave të njëri tjetrit” (Huxhurat – 12), kurse Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “mos dëgjoni fshehurazi fjalët e njerëzve as mos hulumtoni të metat e tyre.” (Buhariu) Kujdes, kujdes vëlla musliman nga hulumtimi i të metave të muslimanëve dhe përcjellja e tyre, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “ai që përcjell të metat e vëllait të tij musliman Allahu e përcjell atë deri sa t’ia zbuloj ato në shtëpinë e tij.” (Ahmedi), poashtu thotë: “kush ia mbulon një të metë vëllait të tij Allahu ia mbulon atij një të metë Ditën e Kijametit.” (Ahmedi) Përjashtohet nga ky rregull kur hulumtimi i këtillë është metodë e vetme për të shpëtuar dikënd, për shembull, sikur të lajmëroj ndonjë njeri të besueshëm se filani është vetmuar me një tjetër për ta mbytur.

38. Ndalimi i zilise (hasedit)

38. Enesi, radijall-llahu anhu, transmeton se Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Mos e urreni njëri tjetrin, mos ia keni zili njëri tjetrit, mos ia ktheni shpinën njëri tjetrit por bëhuni robër të Allahut të vëllazëruar. Nuk lejohet që

muslimani të braktis muslimanin më shumë se tre ditë.” (Buhariu dhe Muslimi) Allahu, subhanehu ve teala, thotë: “A u kanë zili atyre që Allahu u dha nga mirësitë e Tij?” (Nisa, 54), poashtu thotë: “Dhe prej dëmit të ziliqarit kur bën zili” (Felek, 5) Zilia është: Dëshira që të largohen begatitë nga ai i cili i meriton ato. Ky kuptim është më i përgjithshëm se sa përkufizimi që ai të nxitojë në largimin e atyre begative. Nëse nxiton për këtë atëherë është shtypës i padrejtë, e nëse nuk nxiton në të, as që e publikon (zilinë) e as që bëhet shkaktarë në ekzistimin e shkaqeve për urrejtje, gjë prej të cilës është ndaluar muslimani atëherë shikojmë: nëse pengesa për këtë është pamundësia që don të thotë se nëse i jepet mundësia do të bënte një gjë të tillë (largimin e begative nga tjetri) atëherë ai është mëkatar, e nëse pengesa është devotshmëria mund që të arsyetohet, sepse ai nuk mund t’i largon mendimet e ndryshme të cilat ngacmojnë trurin e tij. Në këtë rast i mjafton që t’i luftojë ato mendime, të mos veproj sipas tyre e as të mendoj që të punoj sipas tyre. (Fethul Bari, 10/482) Lakmia (gibta) është: Të dëshirosh që të kesh të njëjtën begati që e ka vëllai yt. Fudajl ibën Ijadi thotë: Lakmia është prej imanit, zilia prej nifakut (hipokrizisë), e besimtari lakmon e nuk bën zili kurse munafiku (hipokriti) bën zili e nuk lakmon. Besimtari mbulon (të metat e tjerëve), këshillon dhe spjegon kurse mëkatari zbulon, turpëron dhe publikon. Në hadithin e lartpërmendur mësojmë për ndalimin e zilisë ndërmjet besimtarëve. Ziliqari është armik i begative të Allahut, i hidhëruar me caktimin e Tij, i pakënaqur me ndarjen e të mirave që ka bërë Allahu ndërmjet robërve të Tij. Zilia është mëkati i parë që është bërë ndaj Allahut, subhanehu ve teala, atëherë kur Iblisi bëri zili ndaj babait të njerëzve Ademit, alejhi selam, dhe bashkëshortes së tij. Zilia ishte mëkat i parë në tokë atëherë kur biri i Ademit bëri zili ndaj vëllait të tij dhe e vrau atë. Ziliqari nuk qetësohet shpirti i tij deri sa të largohet nga vëllai i tij begatia. Ibën Semmaku thotë: Allahu, subhanehu ve teala, ka zbritur një kaptinë dhe e ka bërë atë mbrojtje për krijesat e tij nga sherret e ndryshme, e mbrojten nga zilia e përmendi në fund sepse pas saj e keqja nuk ka fund. Zilia është mëkati i parë ndaj Allahut në qiell dhe në tokë. Për ziliqarin nuk ka pushim. Xhahidhi thotë: Prej drejtësisë së pastër dhe të qartë është që ziliqarit t’i falet gjysma e dënimit sepse dhimbja e trupit që ia shkakton vetvetes majfton për gjysmën e urrejtjes ndaj teje.

39. Ndalimi i te menduarit keq për tjerët

39. Ebu Hurejrja [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “ruhuni nga supozimi sepse supozimi është fjala më e rrejshme. Mos hulumtoni as mos përgjoni të metat mes jush, mos keni zili, mos ia ktheni shpinën njëri tjetrit, mos urreni njëri tjetrin por bëhuni robër të Allahut të vëllazëruar.” (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “o ju që keni besuar, largohuni nga supozimet e shumta sepse disa prej supozimeve janë mëkat” (Huxhurat – 12) Qëllimi i hadithit të lartëpërmendur është ndalimi nga të menduarit keq. Hattabij thotë: qëllimi është: ndalimi i realizimit dhe besimit të supozimit e jo ajo që shkon ndërmend sepse atë njeriu nuk e zotëron. Qëllimi i Hattabit është se të menduarit keq është i ndaluar nëse vazhdon dhe zë vend te njeriu e jo ajo që paraqitet kohë pas kohe sepse me këtë njeriu nuk është i ngarkuar. Transmetohet nga Sufjani se ka thënë: mendimi i keq është mëkat nëse e shpreh atë, e nëse nuk e shpreh nuk bën mëkat. Sa i takon cilësimit të supozimit si fjalë më e rrjeshme, kjo është aludim në supozimet të cilat nuk mbështeten në argumente, për këtë, ai i cili supozon pa argumente dhe e dekalron atë në mënyrë të prerë është rrencaku më i madh sepse rrena në esencë dihet shëmtimi i saj dhe nuk ka nevoj që të qortohet, përkundër supozimit për të cilin mendohet se ka argument. Për këtë arsye cilësohet si fjalë më e rrejshme duke hiperbolizuar qortimin e kësaj vepre dhe frikësimin nga ajo si dhe duke aluduar se mashtrimi me supozim të paargumentuar është shumë më i madh se rrena e pastër, sepse i pari është i paqartë në të shmtën e rrasteve kurse rrena është e qartë.

40. Pendimi

40. Enes ibën Maliku transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “Allahu gëzohet më tepër kur robi i Tij pendohet se sa ndonjëri prej jush nëse do të kishte qenë në një shkretëtirë të madhe me devenë e tij, e ajo papritmas humbet, e mbi të ka patur të ngarkuar ushimin dhe pijen e tij. (pasi që e kërkon) humbë shpresat se mund ta gjej, shkon dhe shtrihet nën hijen e një druri. Pasi që humbë shpresat, duke pushuar, papritmas sheh devenë që është kthyer pranë tij. E kapë atë për kapistrin e saj dhe nga gëzimi i madh thotë: o Allahu im, Ti je robi im kurse unë jam zoti yt, gabon për shkak gëzimit të madh.” (Buhariu dhe Muslimi) Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “pedohuni të gjithë tek Allahu, o besimtarë në mënyrë që të gjeni shpëtim.” (Nur – 31), poashtu thotë: “o ju që keni besuar, pendohuni tek Allahu me një pendim të sinqertë.” (buhariu dhe Muslimi) Pendimi (teube) gjuhësisht don të thotë: kthim, kurse qëllimi është: të kthehesh nga mëkati. Disa dijetarë pendimin e definojnë si: keqardhje për mëkatet që i ka bërë në të kaluarën dhe kjo arrihet me dhimbjen që e ndiën në vete, për atë është thënë: është zjarr në zemër dhe dhimbje në mëlçi. Disa të tjerë e definojnë si: zëvendësimi i veprave të neveritura me vepra të lavdëruara. Fjalët e selefit (të parët tanë të mirë) për pendmin e sinqertë janë të ndryshme, mirëpo rezultati është i njejtë. Omer ibën Hattabi dhe Ubëj ibën K’abi kanë thënë: pendimi i sinqetrë është të pendohet prej mëkatit e pastaj të mos kthehet në të ashtu siç nuk kthehet qumshti në gjir. Hasan Basriu thotë: të ndiej keqardhje për atë që ka kaluar, i vendosur për të mos kthyer në to. Kelbij ka thënë: të kërkoj falje me gjuhë, të ndiej keqardhje me zemër dhe të ndalet nga mëkatet me trup. Kërkimi i faljes (istigfar) ndonjëherë përmendet veçmas, ndonjëherë përmendet së bashku me pendimin. Nëse përmendet veçmas përfshinë edhe kuptimin e pendimit, njësoj siku kur përmendet pendmimi veçmas përfshin kërkimin e faljes. Pra pendimi përfshin kërkimin e faljes dhe kërkimi i faljes përfshinë pendimin, dhe secili term hyn në tjetrin kur përmenden veçmas. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Unë u thash:

kërkoni falje Zotit tuj se ai vërtet fal shumë; Ai ju lëshon nga qielli shi me bollëk.” (Nuh – 10,11), kërkimi i faljes këtu përfshinë pendimin dhe kërkesën që Allahu ta falë, që t’ia fshij mëkatet dhe gjurmët e tyre, që ta mbrojë nga të këqiat sepse këto gjëra e pengojnë dënimin siç thotë Allahu [subhanehu ve teala] : “Allahu nuk do t’i dënoj ata derisa ti (Muhamed) je në mesin e tyre dhe Allahu nuk do t’i dënojë derisa ata kërkojnë falje (istigfar).” (Enfal – 33), Allahu [subhanehu ve teala] nuk e dënon atë që kërkon falje, kurse sa i përket atij që ngul këmbë në mëkatë dhe kërkon falje nga Allahu, kjo nuk është kërkim i faljes. Kur këto dy terme përmenden së bashku, atëherë kuptimi i istigfarit është: kërkimi i mbrojtjes nga e keqja që ka kaluar, kurse pendimi: kthimi tek Allahu [subhanehu ve teala] dhe kërkimi i mbrojtjes nga veprat e këqia që mund të të ndodhin në të ardhmen, Allahu [subhanehu ve teala] tregon fjalët e Hudit alejhi selam : “o populli im, kërkoni falje prej Zotit dhe pendohuni tek Ai, Ai ju lëshon shi me bollëk, dhe fuqisë tuaj i shton fuqi, e mos refuzoni e të bëheni mëkatarë.” (Hud – 52) Dijetarët thonë: pendmi prej çdo mëkatit është obligim (vaxhib). Nëse mëkati është ndërmjet njeriut dhe Allahut dhe nuk ka të bëj më njerëzit, ka tre kushte: 01

- të largohet nga ai mëkat.

02 - të ndiej keqardhje për atë që ka bërë. 03 - të vendosë që të mos kthehet në ato mëkate asnjëherë. Nëse ndonjëri nga kushtet e sipërpërmendura mungon, pendimi nuk pranohet. Nëse mëkati ka të bëj me njerëzit, atëherë pendimi ka katër kushte, tre që u përmendën më parë, kursi kushti i katër është që t’ia kthen të drejtën atij që i ka bërë padrejtësi. Nëse është pasuri ose e ngashme ia kthen atë, nëse ka shpifur për të kërkon falje, nëse është përgojim kërkon falje gjithashtu. Njeriu obligohet që të pendohet nga të gjitha mëkatet, e nëse pendohet vetëm prej disa prej tyre, pendimi i tij është i pranuar për ato mëkatë dhe i mbesin mëkatet tjera. Argumentet nga Kur’ani, suneti dhe njëmendësia (ixhmai) i dijetarëve për patjetërsimin e pendimit janë të shumta. Pendimi është prej themeleve më të rrëndësishme të Islamit, ai është grada e parë e atyre që ecin për në Ahiret. Vonimi i pendimit nuk lejohet, nëse ndokush e vonon ka bërë mëkat për shkak vonimit. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “pendohuni që të gjithë tek Allahu, o besimtarë, në mënyrë që të gjeni shpëtim.” (Nur – 31), poashtu thotë: “Thuaj: o robërit e mij të cilët e keni ngarkuar me shumë gabime veten tuaj, mos e humbni shpresën ndaj mëshirës së Allahut, pse vërtet, Allahu i falë të gjitha mëkatet, Ai është që shumë fal dhe është mëshirues.” (Zumer – 53) Në hadithin e përmendur në fillim të këtij kapitulli mësojmë nxtijen për t’u penduar

dhe se Allahu [subhanehu ve teala] gëzohet dhe kënaqet me pendmimin e robit të tij, për këtë Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] na nxitë që vazhdimisht të pendohemi, ai thotë: “o njerëz, pendohuni tek Allahu, vërtet unë pendohem njëqind herë në ditë.” (Muslimi) Pendimi sjell dobi, prej tyre: 01 - Allahu [subhanehu ve teala] gëzohet me pendimin e robit të Tij. 02 - pendimi i shlyen mëkatet dhe penduesi bëhët i barabartë me atë që nuk ka mëkate, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “nëse heqin dorë (nga rruga e tyre e gabuar) do t’u falet e kaluara.” (Enfal – 38). Kurse Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Ai që pendohet nga mëkatet është sikur ai që nuk ka mëkate.” 03 - pendimi është shkak për të shpëtuar, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “pendohuni që të gjithë tek Allahu, o ju besimtarë, në mënyrë që të shpëtoni.” (Nur – 31) 04 - pendimi është shkak që Allahu të shtoj bereqetin prej qielli dhe toke dhe të shtoj pasuritë dhe fëminjtë. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “unë u thash: kërkoni falje zotit tuaj, se Ai vërtet falë shumë; Ai ju lëshon nga qielli shi me bollëk. Ju shumon pasurinë dhe fëmijët, ju bën të keni kopshte dhe ju jep lumenj. “ (Nuh, 10 –12) 05 - pendimi e pengon dënimin, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Allahu nuk do t’i dënoj ata derisa ti (Muhamed) je në mesin e tyre dhe Allahu nuk do t’i dënojë derisa ata kërkojnë falje (istigfar).” (Enfal – 33) Katadeja [radijallahu anhu] thoshte: Kur’ani ju sqaron sëmundjen dhe shërimin tuaj. Sa i përket sëmundjes ato janë mëkatet, kurse shërimi është kërkimi i faljes. Aliu [radijallahu anhu] thoshte: “është për t’u habitur me atë që shkatërrohet e me vete e ka fjalën e shpëtimit! E pyetën: cila është ajo? Tha: kërkimi i faljes. Njeriu i parë që u pendua është Ademi alejhi selam, pasi që hëngri nga pema e ndaluar, u pendua dhe Allahu [subhanehu ve teala] ia pranoi pendimin, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Ademi pranoi prej Zotit të tij disa fjalë (lutje), prandaj Ai ia fail (gabimin). Ai është mëshirues dhe pranues i pendimit.” (Bekare – 37) O Zot! Largoe errësirën e mëkateve tona me dritën e njohjes dhe udhëzimit Tënd, na bën prej atyre që ecin drejt Teje dhe ia kthejne shpinën gjerave tjera.

O Allah i yni! Na mundëso që të kemi njohje të pastër, na dhuro përmirësimin e sjelljes dhe raporteve mes nesh sipas rrugës së sunnetit, na furnizo që të mbështetemi sinqerisht në Ty, të kemi mendim të mirë për Ty, na e lehtëso çdo gjë që na afron te Ti së bashku me faljen në të dy botat, me mëshirën Tënde, o më i Mëshirshmi Mëshirues!

Metodologjitë e Da’uetit kufizohen në tekstet e Kur'anit dhe Sunetit

Autor: esh-Shejkh Salih el-Feuzan Burimi: el-Ixhabatul-Muhimmeh fij el-Meshakilil-Mulimmeh (fq. 174-175, n.139,361)

“Metodologjitë e Da’uetit janë teukifijeh (d.m.th. janë të kufizuara në tekstet e Kur'anit dhe Sunetit), të sqaruara dhe të shpjeguara në Kur'an, në Sunet dhe në jetëshkrimin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Ne nuk shpikim në të asgjë nga vetet tona. Ato gjenden në Librin e Allahut dhe në Sunetin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Dhe nëse shpikim (diçka të re nga vetet tona), atëherë do të humbasim dhe do të çojmë në humbje edhe të tjerët. Ai (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kushdo që shpik në këtë çështjen tonë (d.m.th. në Fenë Islame) diçka që nuk është prej saj, atëherë ajo është e refuzuar.” [1] Po, ka mjete të cilat janë përdorur sot për Da’uet, të cilat nuk kanë qenë më përpara, siç është mikrofoni, stacionet radiofonike, gazetat, revistat, mjetet e komunikimit të shpejtë (si Interneti) dhe satelitët. Këto quhet mjete (uesa’il), të cilat përdoren për dobine e përhapjes së Da’uetit. Por ato nuk quhet “metodologji”. Për sa i përket metodologjive, Allahu i Lartësuar ka sqaruar me thënien e Tij: َ ‫عِِس ِم ِوه ٌَنْو‬ ‫عِِس ِلو َََِّإ َ ْا و‬ ‫ن ى َو‬ ‫ع َو‬ ‫ه ِول ِِ َانْو ِ َ ٌْمَ َول ى َوََ َاِِكَو َِّ ِو‬ َ‫ن‬ َ ‫وََ ِِم َْيِ ُّْ َا ِوْ َاِِنكَو‬ َ ‫ِف ِِمَُِِف ََ َلم ِا َْ َِ ْول َ َْ َي‬ َ ْ‫ن َِي‬ َ ََ‫َِ ٌْمَ َول ََى َو‬ َ ِْ ‫عهَ ِوْ َْ َا َْ ٌِ َن‬ ‫( ِِم َْ َا َُِْاِسنَو‬١٢٥) “Ftoji (njerëzit O Muhammed) në Udhën e Zotit tënd me urtësin dhe me këshillë të të bukur dhe debato me ta në mënyrën më të mirë.”[en-Nahl, 125] Dhe thënia e Allahut të Lartësuar:

‫ع ِِسمِف َى ِب ِو قَ ْلو‬ ‫ٌمَإ ِِو‬ ‫( َ َْ َاٍ ِْاُِّسنَو اِ نَو َِهَم ََ َام ِِو‬١٠٨) َ ‫سا ِعو‬ َ ٌََ‫َه َََِّإ ِ َ ْا‬ َ ِْ َِ ‫َه ََعَ ِْ َيمنَو َََُِِِهِف ََ َا ِنو َِهَم‬ “Thuaj (O Muhammed): “Kjo është Udha ime; unë ju ftoj drejt Allahut me basira (me dije të sigurt), unë dhe kushdo që më ndjek mua. [Jusuf, 108] Dhe ajo që sqaron metodologjitë e Da’uetit është jetëshkrimi i Pejgamberit (sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem) që tregon Da’uetin e tij në Mekkeh dhe Medine. Fundnota: [1] - Transmetuar nga Bukhari (n. 2697) dhe Muslimi (n. 1718) nga ‘A’ishah (radijAllahu ‘anha).

Këshillat e Shejkh Ibn Bazit rreth Davetit

_____________________________________________________________________

Kapitulli i Parë: Vlera e Daues dhe Dauistëve

Çdokush që ka pakëz dije e njeh vlerën e lartë të daues, e di se ajo është një çështje madhështore dhe e di se ky ka qenë misioni i të Dërguarve (paqja qoftë mbi ta). Allahu e ka lartësuar pozitën e dauistëve (njerëzit që ftojnë të tjerët në Islam) dhe i ka lavdëruar ata tej mase.

Allahu thotë në Kur'an (përkthimi i kuptimit të ajetit): “Dhe kush është më fjalëmirë sesa ai që fton drejt Allahut, bën vepra të mira dhe thotë: Unë jam nga Muslimanët.” [Fussilet, 33] Nuk ka dyshim se ky lavdërim shërben për të nxitur vendosmërinë, për të gjallëruar ndjenjat, për të lehtësuar barrën e daues (që mund të ndiejë ai që bën daue) dhe thërret për të garuar në interes të daues me të gjitha forcat dhe energjitë. Është transmetuar nga Hasan el-Basri, Rahimullah, se ai lexoi këtë ajet (përkthimi i kuptimit të ajetit): “Dhe kush është më fjalëmirë sesa ai që fton drejt Allahut…” [Fussilet, 33] dhe tha: “Ky person është i afërt tek Allahu, i dashuri i Tij, i zgjedhuri i Tij dhe është më i dashur tek Ai nga të gjithë njerëzit në tokë. Ai i është përgjigjur thirrjes së Allahut dhe i fton njerëzit tek po e njëjta thirrje të cilës iu përgjigj edhe ai vetë. Ai punon vepra të mira duke iu përgjigjur thirrjes (së Allahut) dhe thotë: “Vërtet unë jam nga Muslimanët…” Ka shumë ajete të tjera Kur’anore dhe hadithe në të cilat përmendet vlera e daues dhe dauistit (ai i që fton të tjerët në Islam). Poashtu, ka shumë hadithe që flasin rreth dërgimit të dauistëve nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), të cilat janë të mirënjohura për dijetarët. Nga këto ajete është ajeti (përkthimi i kuptimit të ajetit): “Dhe kush është më fjalëmirë sesa ai që fton drejt Allahut, bën vepra të mira dhe thotë: Unë jam nga Muslimanët.” [Fussilet, 33] Ky ajet fisnik i lavdëron ata njerëz që bëjnë daue duke thënë se nuk ka ndonjë njeri më fjalëmirë sesa ata. Këta dauistë udhëhiqen nga të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe pastaj nga ata që vijnë pas tyre sipas gradës së tyre në dauen që bëjnë, në dije dhe në vlera. Kështu pra, a nuk është nder i madh për ty o robi i Allahut që të ndjekësh të Dërguarit dhe të jesh prej atyre që janë përmendur në këtë ajet të bukur?! Pra, mësuam se askush nuk është më fjalëmirë sesa dauisti sepse ai i fton njerëzit tek Allahu, i udhëzon ata drejt Tij dhe punon sipas asaj që thërret. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kushdo që udhëzon dikë për të bërë mirë, ai fiton po të njëjtin shpërblim sikurse ai që e bëri këtë të mirë.” Ky hadith është tek Sahijhu i Muslimit dhe na tregon se ai që i fton njerëzit që të bëjnë vepra të mira dhe i udhëzon ata tek kjo, merr shpërblim të njëjtë me atë që punon vepra të mira. Me të vërtetë kjo është një vlerë shumë e lartë që i është dhënë daues dhe një nder madhështor për dauistët (ata që i thërrasin të tjerët për në Islam) sepse Allahu i Lartësuar i jep dauistit një shpërblim të ngjashëm siç i jep atij

që Ai e udhëzoi nëpërmjet duarve të tij. Çfarë mirësie, çfarë vlere dhe çfarë pozite që gëzon ai! O vëllai im i dashur thirr për tek Zoti yt, për tek Feja jote, për bindje ndaj Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe fito po të njëjtin shpërblim si ai që udhëzohet nga duart e tua, ky është virtyt dhe bekim madhështor. Këtu është inkurajimi dhe nxitja e dauistëve që të bëjnë daue dhe të tregohen të duruar në të. Nëse nëpërmjet këtyre mjeteve je i aftë që të fitosh të njëjtin shpërblim që merr ai që e udhëzon Allahu me duart e tua, atëherë është më mirë për ty që të arrish aftësitë, të përgatitesh dhe të nxitosh që të bësh daue dhe të jesh i duruar në të sepse aty ka një përfitim të shumë të madh. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë, siç transmetohet në Sahijhun e Muslimit se: “Kushdo që thërret për në udhëzim do ta ketë shpërblimin njësoj me personin që e ndjek atë pa iu pakësuar atij (pasuesit) shpërblimi aspak.” Me të vërtetë, është një begati e madhe për atë që thërret për në udhëzim sepse fiton të njëjtin shpërblim si ai që e ndjek atë në udhëzim. Kjo është njësoj si hadithi i mësipërm se: “Kushdo që e udhëzon dikë për të bërë mirë, ai fiton po të njëjtin shpërblim sikurse ai që e bëri këtë të mirë.” Përveç kësaj, një nga mirësitë madhështore të Allahut mbi thirrësin mashkull është se ai bëhet sebep për udhëzimin e babait, mamasë, gruasë dhe fëmijëve të tij. Poashtu, një nga mirësitë madhështore të Allahut mbi gruan është se ajo bëhet sebep për udhëzimin e burrit, babait, mamasë dhe fëmijëve të saj. E mësojmë këtë nga ajeti i bukur që thotë se pranimi i prindërve, grave dhe fëmijëve në Xhenet me të afërmit e tyre vjen si rezultat i mirësisë dhe drejtësisë së tyre. 1 1

- Këtu bëhet fjalë për ajetin Kur'anor (përkthimi i kuptimit të ajetit):

“Kopshtet e Begatë të Përhershëm të Xhenetit të Adnit në të cilin do të hyjnë ata dhe (gjithashtu) ata të cilët punuan mirësi prej baballarëve, grave dhe pasardhësve të tyre… [Ra’d, 23] _____________________________________________________________________

Kapitulli i Dytë: Gjykimi i Përgjithshëm i Daues Për sa i përket gjykimit të saj, argumentet që gjenden në Kur'an dhe në Sunet tregojnë për obligueshmërinë e kryerjes së daues (thirrjes) për tek Allahu dhe se ai

(daueti) është nga detyrat themelore që janë bërë obligim. Nga këto argumente janë thëniet e Allahut të Lartësuar: “Le të dalë nga ju një grup njerëzish të përkushtuar që të ftojnë njerëzit te mirësia, të urdhërojnë el-Ma’ruf (të mirën) dhe të ndalojnë el-Munker (të keqen) dhe këta janë fitimtarët.” [Ali-Imran, 104] “Thirri njerëzit në Udhën e Zotit tënd me urtësi dhe me thirrje të ndershme dhe të bukur dhe bisedo me ta në mënyrën më të mirë.” [Nahl, 125] “Dhe thirr për tek Zoti yt dhe mos ji prej Mushrikëve (ata që i bëjnë shok Allahut në adhurim).” [Kasas, 87] “Thuaj: Kjo është Udha ime; unë ju ftoj drejt Allahut (Teuhijdit të Tij) me dije të sigurt, unë dhe kushdo që më ndjek mua (duhet të ftojnë në Islam, në Teuhijdin e Allahut, me dije të sigurt).” [Jusuf, 108] Kështu pra, Allahu i Lartësuar na sqaron se pasuesit e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) janë ata që thërrasin për tek Allahu dhe janë njerëzit me dije të sigurtë, me kuptim të thellë (basijra) dhe me përgjegjësi. Kur një person i tillë dëgjon diçka nga Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ai i bindet atij dhe ndjek metodologjinë e tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Allahu i Lartësuar thotë në Kur'an: “Me të vërtetë që tek i Dërguari i Allahut ju keni një shembull mjaft të mirë për ta ndjekur për atë që shpreson (në Takimin me) Allahun dhe në Ditën e Fundit dhe që e kujton Allahun shumë.” [Ahzab, 21] Dijetarët ka thënë në mënyrë të qartë se daueti për Allahun është një detyrë (obligim) kolektiv (farz kifaje) për sa i përket vendeve ku janë të pranishëm dauistët. Pra, është një detyrë (obligim) kolektiv. Nëse një numër i mjaftueshëm e bëjnë dauetin, atëherë bie obligimi i tij nga të tjerët. Në këtë rast, ai konsiderohet si një Sunet i veçantë (i rëndësishëm) dhe një vepër e mirë dhe fisnike. Megjithatë, nëse njerëzit e një vendi të caktuar nuk e përmbushin detyrën e dauetit ashtu siç duhet, kjo konsiderohet si gjynah për çdo person dhe përgjegjësia i ngelet çdonjërit prej tyre, ku të gjithë duhet të bëjnë daue sipas aftësive dhe mundësive që kanë. Për sa u përket vendeve në përgjithësi, duhet që të formohet një organ i veçantë që të marrë përsipër kryerjen e daues (thirrjen) për tek Allahu i Gjithëfuqishëm dhe i Madhërishëm, anë e mbanë botës, duke transmetuar mesazhin e Allahut dhe duke shpjeguar urdhërat e Tij me të gjitha mjetet që janë në dispozicion [në përputhje me Sheriatin, sh.p]. Sepse me të vërtetë i Dërguari (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) çoi

thirrësa (dauistë), u dërgoi letra njerëzve, mbretërve dhe prijësave dhe i thirri ata për tek Allahu i Gjithëfuqishëm dhe i Madhërishëm. Daueti tek Allahu është dy llojësh:

- lloji i parë është obligim individual (farz ajn) dhe: - lloji i dytë është obligim kolektiv (farz kifaje). (1) Është farz ajn atëherë kur askush nuk i merr përsipër përgjegjësitë si urdhërimin e të mirës dhe ndalimin e të keqes. Nëse je në një shtet të tillë, në ndonjë vend apo tek ndonjë fis ku askush nuk po bën daue për t’i thirrur për tek Allahu, nuk i urdhëron për mirësi dhe nuk i ndalon nga i keqja, nëse ke dije, (atëherë) është obligim për ty si person që të bësh daue, t’i udhëzosh njerëzit tek të drejtat e Allahut, t’i urdhërosh tek e mira dhe t’i ndalosh nga e keqja. Megjithatë, nëse aty janë të pranishëm ata që bëjnë daue, i mësojnë njerëzit dhe i udhëzojnë, kjo bëhet Sunet dhe nuk është obligim për të tjerët të cilët gjithashtu kanë dije nga Sheriati. Po kështu është edhe çështja e xhihadit. Ai është farz kifaje kur ka një numër të mjaftueshëm që e kryen atë. Pra, xhihadi, urdhërimi i të mirës, ndalimi i të keqes dhe daueti nuk janë më obligim për pjesën që mbetet, por një Sunet i veçantë (i rëndësishëm). Sidoqoftë, kur është një numër i pamjaftueshëm njerëzish, (atëherë) xhihadi, urdhërimi për të mirë dhe ndalimi i të keqes bëhet obligim për të gjithë. 1 - [Sh.p]: Farz ajn është ajo detyrë fetare e cila është obligim për çdo individ, si p.sh. falja e namazit pesë herë në ditë, agjërimi i muajit të Ramazanit etj.

- Farz kifaje është ajo detyrë fetare e cila është obligim por nëse kjo detyrë kryhet nga një pjesë e Muslimanëve, atëherë pjesa tjetër lirohen nga përgjegjësia. Ndërsa kur askush nuk e kryen këtë detyrë, atëherë të gjithë Muslimanët janë gjynahqarë. Obligime të këtij lloji janë p.sh. namazi i xhenazes, thirrja e ezanit për lajmërimin e faljes së namazit në xhami, mbajtja e hytbes në ditën e Xhmua etj. _____________________________________________________________________

Kapitulli i Tretë: Gjykimi i Dauetit për Kohën e Sotme

Në kohën kur numri i dauistëve është i pakët, kur e keqja është mjaft e përhapur dhe mbizotëron injoranca (sikurse është gjendja jonë sot), daueti bëhet farz ajn, d.m.th. obligim për çdo njeri sipas aftësive të tyre. Nëse është ndonjë vend i izoluar apo i mbyllur, si për shembull ndonjë fshat a ndonjë qytet etj… dhe aty ka disa njerëz që e kanë marrë përsipër këtë detyrë, aktivizohen në daue dhe e përcjellin urdhërin e Allahut, atëherë kjo është e mjaftueshme dhe përcjellja e të vërtetës kthehet në Sunet për pjesën tjetër të njerëzve. Kjo ngaqë e vërteta është thënë dhe urdhëri i Allahut të Lartësuar është zbatuar nga ata njerëz. Sidoqoftë, për sa i përket pjesës tjetër të botës dhe njerëzve të tjerë, është obligim për dijetarët dhe prijësit që ta çojnë mesazhin e Allahut me çdo mënyrë që të mundin. Kështu, daueti është farz ajn për ta në varësi të aftësive dhe mundësive që kanë. Nga kjo pikëpamje (sipas asaj që u përmend më lart), kuptohet se daueti që të bëhet farz ajn apo farz kifaje është një çështje që ndryshon dhe nuk është e njëjtë (në çdo rast). Kështu, ai mund të jetë farz ajn për sa u përket grupeve dhe individëve të caktuar dhe mund të jetë Sunet për grupe dhe individë të caktuar për shkak të pranisë së një numri të mjeftueshëm njerëzish të cilët po e kryejnë dauen në vendin e tyre. Duke patur parasysh përhapjepjen e propagandës drejt ideologjive shkatërrimtare dhe ateizmit, mohimit të (ekzistencës së) Zotit, mohimin e Shpalljes, Botës Tjetër dhe përhapjen e daues së Krishterë në shumë vende; duke patur parasysh të gjitha këto, kryerja e dauetit për tek Allahu Azze ue Xhel sot është bërë një detyrë e obliguar përgjithësisht. Është detyrë mbi të gjithë dijetarët dhe pushtetarët që praktikojnë dhe dëshmojnë Islamin, që ta përhapin dhe ta përcjellin Fenë e Allahut sipas fuqisë dhe mundësisë që kanë. Ata duhet të thërrasin për tek Allahu i Lartësuar nëpërmjet shkrimeve të tyre, fjalimeve publike, emisioneve dhe me çdo rrugë dhe mënyrë të mundshme. Ata nuk duhet të heqin dorë nga dhënia e daues ose të mbështeten tek të tjerët që të bëjnë daue. Nevoja emergjente sot, ose më saktë domosdoshmëria që është për bashkëpunim, pjesëmarrje dhe unifikim tek kjo çështje madhështore është më e madhe se kurrë ndonjëherë. Për arsye se armiqtë e Allahut janë bashkuar tashmë në solidaritet me njëri-tjetrin dhe po bashkëpunojnë me çdo mënyrë që munden për t’i larguar të tjerët nga rruga e Allahut, po hedhin dyshime në Fenë e Allahut dhe po i thërrasin njerëzit drejt asaj që do t’i nxjerrë ata nga Feja e Allahut të Lartësuar. Prandaj është e domosdoshme që njerëzit e Islamit t’i luftojnë këto aktivitete heretike me aktivitetin Islamik dhe dauen Islame në të gjitha nivelet me të gjitha mjetet dhe rrugët e mundshme. Ky është zbatim i detyrës së thirrjes për tek Allahu, të cilën Allahu na i ka bërë obligim.

Sot mund të shohim se çështja e Xhihadit është dobësuar sepse Muslimanët kanë pësuar ndryshime dhe janë ndarë në shumë grupe. Për pasoje, fuqia dhe armët kanë rënë në duart e armiqve tanë. Muslimanët sot interesohen vetëm për pozitën e tyre, epshet dhe pasuritë e kësaj dynjaje, përveç atyre që dëshiron Allahu. Dhe nuk ka asnjë lëvizje, asnjë forcë apo pushtet përveç se nga Allahu i Lartësuar. Gjëja e vetme që mbetet për këtë kohë është përhapja e daues dhe udhëzimi i njerëzve në Islam. Islami është përhapur në shumë vende me anë të daues: në Lindje, Perëndim, Afrikën Qendrore, Evropë, Amerikë, Japoni, Kore dhe në vende të ndryshme në të gjithë Azinë. Kjo është për shkak të daues që u përhap pjesërisht nga tregëtarët që udhëtonin atje (të cilët e morën Islamin kudo që shkuan) dhe nga ata që bëjnë daue, të cilët udhëtojnë për hir të saj (për hir të daues) dhe janë të specializuar për këtë. _____________________________________________________________________

Kapitulli i Katërt: Qëllimi i Daues Qëllimi i daues është që t’i nxjerrë njerëzit nga errësira në dritë dhe t’i udhëzojë ata tek e vërteta derisa të kapen fort pas saj dhe të jenë të shpëtuar nga Zjarri i Xhehenemit dhe Zemërimi i Allahut; t’i nxjerrë mosbesimtarët nga errësira e kufrit në dritë dhe udhëzim, për ta nxjerrë injorantin nga errësira e injorancës në dritën e dijes dhe për ta nxjerrë të pabindurin nga errësira e mosbindjes në dritën e bindjes. Ky është qëllimi i daues, sikurse thotë Allahu në Kur'an: “Allahu është Ueli (Mbrojtësi, Ruajtësi) i atyre që e besojnë Atë. Ai i nxjerr ata nga errësira në dritë.” [Bekare, 257] Pejgamberët u dërguan me qëllim që t’i nxirrnin njerëzit nga errësira në dritë. Poashtu edhe thirrësat për tek e vërteta bëjnë daue dhe janë të angazhuar me të me qëllim që t’i nxjerrin njerëzit nga errësira në dritë, t’i shpëtojnë ata nga Zjarri i Xhehenemit, nga bindja ndaj shejtanit dhe t’i shpëtojnë ata nga bindja e epsheve në bindje ndaj Allahut dhe të Dërguarit të Tij. Qëllimi i daues dhe xhihadit nuk është derdhja e gjakut, marrja e pasurisë apo robërimi i grave dhe fëmijëve, këto gjëra ndodhin rastësisht, por nuk janë këto qëllimi. Këto ndodhin atëherë kur mosbesimtarët refuzojnë që ta pranojnë të vërtetën, insistojnë në mosbesim dhe nuk pranojnë që të jenë të nënshtruar e të paguajnë xhizjen (taksën që duhet ta paguajnë ata që nuk janë Muslimanë por që jetojnë nën sundimin e Muslimanëve) kur kjo u kërkohet atyre. Në këtë rast, Allahu

i ka urdhëruar Muslimanët që t’i vrasin ata, ta marrin pasurinë e tyre si plaçkë lufte dhe t’i robërojnë gratë dhe fëmijët e tyre; ti përdorin ata si ndihmesë për t’iu bindur Allahut, për t’u bërë të ditur atyre ligjin e Allahut dhe në këtë mënyrë ata do të mund të shpëtojnë nga shkaqet e dënimit dhe ankthit (nga Zjarri i Xhehenemit). Gjithashtu, nëpërmjet saj Muslimanët shpëtojnë nga kurthet dhe sulmi i atyre që i luftojnë, shpëtojnë nga pengesat që vendosin ata në rrugën drejt përhapjes së Islamit me qëllim që kjo daue të mos arrijë në zemrat e njerëzve dhe tek mbarë popujt në përgjithësi. Nuk ka dyshim se e gjithë kjo është nga cilësitë dhe virtytet më të larta të Islamit, të cilën njerëzit që kanë drejtësi, aftësi për të kuptuar dhe mendjemprehtësi dëshmojnë nëse ata janë pasuesit e saj apo armiqtë e saj. Është nga Mëshira e Allahut, Më të Urtit, të Gjithëditurit, i Cili e bëri këtë fe një fe të mëshirës, butësisë, drejtësisë dhe barazisë që është e përshtatshme për çdo kohë e për çdo vend dhe qëndron më lartë se çdo ligj apo sistem. Edhe sikur mendjet e të gjithë njerëzimit të bashkoheshin për të ndihmuar njëritjetrin që të sjellin një gjë të ngjashme me Islamin apo më të mirë se ai, ata kurrë nuk kanë për të qenë të aftë për ta bërë këtë. I lartësuar është Ai që ka vendosur këtë fe, sa i Urtë dhe i Drejtë është Ai! Sa e thellë është dituria e Tij mbi mirëqenien e robërve të Tij! Sa larg prej marrëzisë dhe shakasë qëndrojnë mësimet e tij ! Sa afër mendjeve të zgjuara e të shëndosha dhe natyrës njerëzore (fitrah) janë mësimet e Tij.

_____________________________________________________________________

Kapitulli i Pestë: Nevoja Urgjente për Daue Dihet mjaft mirë nga të gjithë ata që kanë sadopak dije apo aftësi për të kuptuar se bota Islame sot, madje e tërë bota, ka shumë nevojë për dauen e pastër Islame. Ka nevojë për dauen e cila ua shpjegon njerëzve realitetin e Islamit, gjykimet dhe vlerat e tij, si dhe u shpjegon atyre kuptimin e dëshmisë La ilahe il-lAllah (askush nuk meriton të adhurohet përveç Allahut) dhe dëshminë Muhamedur-Rasulullah (se Muhamedi është i Dërguari i Allahut). Me të vërtetë, pjesa më e madhe e njerëzimit nuk i kanë kuptuar ashtu siç duhet këto dy dëshmi. Ata i kanë bërë Allahut shok në adhurim dhe janë larguar nga Ai. Nuk ka dyshim se këto dy dëshmi në thelbin e tyre janë rrënjët e kësaj Feje, janë baza e besimit dhe themeli ku ngrihet Islami.

Sot ka një nevojë urgjente për Muslimanët dhe për krejt botën që të kuptojnë Fenë e Allahut, t’u tregohet mirësia e saj dhe t’u sqarohet e vërteta dhe realiteti i saj. Betohem në Allah se sikur njerëzit dhe e gjithë bota ta njihnin realitetin e saj, atëherë ata do të hynin me siguri në Fenë e Allahut turma-turma ashtu siç hynë në të pasi që Allahu e bëri ngadhënjimtar Pejgamberin e Tij në Mekke (në rimarrjen e Mekkes). Shoqëria ka nevojë serioze për përmirësim, qoftë ajo shoqëri Muslimane apo joMuslimane. Sidoqoftë, shoqëria Muslimane në mënyrë të veçantë ka më shumë nevojë që të kapet pas metodologjisë (menhexhit) të saktë dhe të ndërmarrin rrugët apo mjetet të cilat sjellin përmirësim. Ata duhet të ndjekin rrugën që ndoqi njeriu më i mirë i këtij Umeti, i dashuri i Mëshirëplotit, më i mirë nga të gjithë robërit e Tij, Pejgamberi më i madh, Muhamedi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) Prandaj, çdo studenti të dijes i është bërë e qartë se daueti është një nga çështjet më të rëndësishme dhe se Umeti ka shumë nevojë, ose më saktë, ai është i domosdoshëm për të në çdo kohë dhe vend. Kjo për shkak se xhihadi nuk ekziston në pjesën më të madhe të botës dhe njerëzit kanë shumë nevojë për thirrësa dhe udhëzues të cilët janë që të gjithë në dritën e Kur'anit dhe Sunetit. Kështu që është obligim për njerëzit e dijes, kudo qofshin ata, që ta përcjellin dauen dhe të tregohen të duruar në të. Veç kësaj, thirrja e tyre për tek Allahu dhe Islami duhet të jenë të bazuar në Librin e Allahut, në rrugën e të Dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe të Shokëve të tij (radijAll-llahu anhu) dhe në metodologjinë (menhexhin) e të Parëve të Devotshëm (Selefus-Salih). _____________________________________________________________________

Kapitulli i Gjashtë: Nëse njerëzit tregohen armiqësorë me davetçiun dhe shmangen prej tij, atëherë ai duhet të përpiqet akoma më shumë në dauen e tij Kjo gjendje është vërtetimi i asaj çfarë na ka thënë Pejgamberi dhe i Dërguari ynë (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në një hadith të saktë: “Islami filloi si diçka e huaj dhe do të kthehet si i huaj, kështu që përgëzojini të huajt.”[Transmetuar nga Muslimi]

Në një transmetim tjetër është thënë: “O i Dërguari i Allahut, kush janë të huajt?” Ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) u përgjigj: “Janë ata që janë të palëkundur tek mirësia ndërkohë që njerëzit prishen.” [Transmetuar nga Tahaui në el-Mushkil, 298/1] Dhe në një version tjetër ai (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Janë ata që e rregullojnë Sunetin tim të cilin e kanë prishur njerëzit.” [Transmetuar nga Tirmidhiu (2765), Taberani në el-Kebir (16/17), Bezzari (3287) dhe të tjerë.] Dhe ky hadith fisnik u bën të qartë njerëzve që kanë intelekti se të thërrasësh në të vërtetën dhe të refuzosh atë që kanë futur njerëzit në Fe – në një kohë kur Islami është i huaj – konsiderohet si përmirësimi për të cilin Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i inkurajoi dhe i lavdëroi njerëzit. Gjithashtu, ky hadith madhështor i bën të qartë lexuesit se është obligim mbi njerëzit që ndjekin të vërtetën – atëherë kur Islami bëhet i huaj – që të bëhen më aktivë në shpjegimin e gjykimeve që ka Islami, në dhënien e daues, përhapjen e meritave dhe vlerave të Islamit dhe luftimin e çdo të keqeje. Është gjithashtu e domosdoshme që ata të jenë të palëkundur tek kjo rrugë derisa të bëhen nga njerëzit më të mirë në atë kohë kur shthurja mbizotëron dhe të jenë ata që i largojnë ligësitë që bëjnë njerëzit. Vërtet Allahu është Dhënësi i suksesit. I lartësuar qoftë Ai. _____________________________________________________________________

Kapitulli i Shtatë: Ndikimi i Da’ues në Përhapjen e Islamit E vërteta është përhapur vazhdimisht nëpërmjet da’uetit të saktë Islamik, e që më pas është ndihmuar nga Xhihadi sa herë që dilte dikush për t’i prerë rrugën. Ne e kemi parë se si Muslimanët i nxorrën Romakët nga rrethinat e Shamit, pushtuan Perandorinë Persiane dhe kështu Islami u përhap në Jemen dhe në vendet e tjera të gadishullit Arabik. E gjithë kjo ishte si rezultat i da’uetit dhe xhihadit të sinqertë për hir të Allahut të Lartëuar dhe kështu u hoqën të gjitha pengesat nga rruga e daues. Nga kjo çfarë u tha kuptojmë se përhapja e Islamit u arrit plotësisht nëpërmjet daues. Xhihadi me shpatë u përdor vetëm për të mbrojtur të vërtetën dhe për t’i dhënë fund shkatërrimit dhe ligësive në kohën kur njerëzit kundërshtuan dhe e penguan rrugën e daues. Kështu që, ishte xhihadi bashkë me da’uen që ndihmuan në

hapjen e portës së fitoreve. Kjo për arsye se njerëzit nuk i përgjigjen da’ues në fillim, pasi mësimet e tij bien në kundërshtim me epshet e tyre dhe dashurinë për gjërat e ndaluara dhe sundimin e çthurur dhe tiran. Prandaj erdhi Xhihadi që t’i ndalonte këta njerëz që ishin një pengesë e madhe në rrugën e da’ues dhe t’i largonte ata nga pozitat që kishin. Në këtë mënyrë Xhihadi e ndihmon Da’uen, realizon qëllimet e saj dhe i ndihmon thirrësat që ta përmbushin detyrën e tyre. Që nga koha e Ademit (alejhis-selam) e deri kur u shpall Teurati, ka patur shumë të Dërguar që thërrisnin për tek Allahu (duke bërë da’ue) por nuk kishte Xhihad. Në këtë mënyrë Islami u përhap nëpërmjet da’ues, thirrjes dhe nëpërmjet Librave që zbrisnin nga Qiejt. Kështu, Feja e Allahut u përhap nëpërmjet da’ues së Pejgamberëve (alejhimus-selam) dhe duke paralajmëruar njerëzimin. Kjo vazhdoi që nga koha e Ademit (alejhis-selam) e deri në kohën e Musait (alejhis-selam). Me të vërtetë Islami është Feja e Allahut, sikurse thotë Allahu i Lartësuar në Kur'an: “Me të vërtetë Feja (e pranuar) tek Allahu është Islami.” [Ali-Imran, 19] Islami është Feja e të gjithë të Dërguarve dhe popujve pasi Allahu përmend se Nuhu (‘alejhis-selam) ka thënë: “Dhe unë jam urdhëruar që jem prej Muslimanëve.” [Neml, 91] _____________________________________________________________________

Kapitulli i Tetë: Metodologjia e Saktë në Da’ue Asgjë nuk ka për ta përmirësuar pjesën e fundit të këtij Umeti përveç se ajo me të cilën u përmirësua pjesa e parë e tij; kjo është ajo çfarë kanë thënë njerëzit e dijes dhe imanit. Mes tyre është Imami i famshëm Malik bin Enes, Imami i Medines në kohën e tij dhe Fekihu i mirënjohur. Ai ishte njëri nga katër Imamët, i cili e ka thënë këto fjalë. Njerëzit e dijes gjatë kohës së tij si dhe ata që erdhën pas tij u pajtuan që të gjithë me këto fjalë dhe i pranuan ato. “Fundi i këtij Umeti nuk ka për t’u përmirësuar përveç se nga ajo me të cilën u përmirësua pjesa e parë e tij.” Kjo do të thotë se ajo që i përmirësoi brezat e parë të Muslimanëve, që ishte ndjekja e Librit të Allahut dhe Suneti i të Dërguarit fisnik (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), kjo

është ajo që ka për t’i përmirësuar edhe brezat që do të vijnë pas tij deri në Ditën e Ringjalljes. Kushdo që dëshiron ta përmirësojë shoqërinë Islame apo çdo shoqëri tjetër në këtë botë duke përdorur metoda të tjera në vend të asaj që përmirësoi brezat e parë, atëherë ai është në një gabim që duket sheshit dhe është shumë larg nga e vërteta. Dhe nuk ka asnjë rrugë tjetër përveç rrugës së brezave të mëhershëm. Vërtet, rruga drejt përmirësimit të njerëzve dhe udhëzimin e tyre në rrugën e drejtë është nëpërmjet ndjekjes së shtegut në të cilin ishte Pejgamberi ynë (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe Sahabët e tij (radij-Allahu ‘anhum) dhe ata që i ndoqën në mirësi deri në kohën e sotme. Kjo rrugë është rruga e ndjekjes së Kur'anit Madhështor dhe Sunetin e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), thirrjes së njerëzve në Kur'an dhe Sunet dhe në studimin e ligjeve të tyre; në përhapjen e Kur'anit dhe Sunetit mes njerëzve, duke patur dije dhe basira (kuptim të qartë e të plotë të kësaj dije) dhe duke sqaruar Akijden e saktë e themelore që na mësojnë këto dy burime të Shpalljes. Dihet mjaft mirë se rrugët nëpërmjet të cilave mund të përmirësohen shoqëritë Islamike e ato jo-Islamike, janë vetëm ato të cilat vuri në përdorim prijësi i të gjithë të Dërguarve, vula e të gjithë Profetëve, Muhamedi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Sahabët e tij i përdorën këto rrugë, në krye të së cilave ishin Khalifët e Udhëzuar: Ebu Bekr es-Sidik, ‘Umer el-Faruk, ‘Uthman Dhun-Nurajn, ‘Ali Ibn Ebi Talib EbulHasen el-Murteda; dhe pastaj ata që ishin me ta. Qofshim edhe ne prej atyre që i ndjekin ata në mirësi. Çdo bidat, devijim dhe metodologji (minhaxh) që kundërshton ligjin e Allahut duhet të hidhet poshtë. Të gjithë duhet të ndjekin metodologjinë (minhaxh) në të cilën ka qenë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem), pastaj Sahabët e tij (radijAllahu ‘anhum) dhe Khalifët e Udhëzuar (Kulefa’i Rashidin) që e ndoqën atë (sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem) dhe pastaj Imamët e Udhëzuar dhe Selefus-Salih (të Parët tanë të Mirë) që i ndoqën ata. Ata ishin të gjithë në metodologjinë e saktë dhe në rrugën e drejtë (siratal-mustekijm). Kjo është metodologjia që duhet të mabjë dhe të kapet fort çdo njeri, të jetë i palëkundur në të dhe t’i thërrasë njerëzit drejt saj; dhe çdo gjë që njerëzit kanë futur në Fe që e kundërshton atë, duhet të hidhet poshtë dhe të refuzohet. _____________________________________________________________________

Roli i femrës në përmirësimin e shoqërisë

_____________________________________________________________________

01. Roli i femrës në përmirësimin e shoqërisë Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: “Deurl-Mer’eti fi Islahil-Muxhteme’”, faqe 3-4.

Roli i femrës në përmirësimin e shoqërisë është shumë i madh, ngase përmirësimi i shoqërisë arrihet nëpërmjet 2 rrugëve të pandashme njëra me tjetrën. Dhe ato janë:

- Përmirësimi i dukshëm/i jashtëm. – Kjo realizohet në treg, në xhami etj., është fjala në vende të hapura. Në këtë pikë, shumica i takon meshkujve. Ngase, ata janë të cilët i frekuentojnë më së shumti vendet e tilla.

- Përmirësimi i brendshëm, brenda katër mureve. – Kjo realizohet në shtëpi. Dhe në shumicën e rasteve, përgjegjëse në këtë pikë janë femrat, ngase ato janë zonjat e shtëpive, siç thotë Allahu Te’ala:

‫ج َْْْ نرجَ َّْف ْو ْفال ِاذاََْماَّنف َِف ْوَْ َرخْف‬ ‫م ْلخْف ْوََِْ َََّْف ََْاو ْع َ َ ْلُ َه َرذن َفت َْْْ ُّر ْف‬ ‫لَ ْ فرا نف‬ ‫َهْ ْوِ ْ َُ َنَّْف َ نةُِّْخْف ْواَْذَّْف َ ن‬ ‫َْرن َُْ ْو ْل ا‬ َ ْ َ َ ‫س نف‬ ‫ا ْْن ام افص َذاي َه ْف‬ ‫ل ِ َه ْفَ َ َ كرجَ ْف‬ ‫ذرَ ْوذا ْط َ كي ْر اِّ َفص َ َْ َذ َف‬ ‫َها ذا َرذ فْا‬ ُ ‫ْْط َي‬

“Qëndroni në shtëpitë tuaja e mos i zbuloni stolitë tuaja, ashtu siç zbuloheshin në kohën e injorancës! Falni namazin, jepni zekatin dhe binduni ndaj Allahut e të Dërguarit të Tij! O Familje e Profetit! Në të vërtetë, Allahu do që ta largojë prej jush papastërtinë dhe t’ju pastrojë plotësisht.” 33:33 Prandaj, nëse themi se, përmirësimi i gjysmës së shoqërisë apo i shumicës, varet nga femra. Kjo ndodh për shkak të dy arsyeve: Femrat janë të njëjta në numër me meshkujt, mos më shumë. Siç edhe e konfirmon këtë gjë Sunneti profetik. Mirëpo kjo dallon nga një vend në një vend tjetër, apo prej një kohe në një kohë tjetër. Për shembull, në një vend mund të gjesh numrin e femrave më të madh sesa të meshkujve dhe anasjelltat në ndonjë vend tjetër. Apo, në ndonjë kohë mund të ndodhë që femrat të jenë më shumë në numër sesa meshkujt dhe anasjelltas. Por, sido që të jetë, femra ka rol të madh në përmirësimin e shoqërisë (ngase ajo është gjysma apo shumica e popullatës). Ardhja e gjeneratave të reja fillon mu nga femra dhe edukata e brezave të rinj, del nga prehri i saj. Dhe, kjo është e mjaftueshme që të jetë për ne më se e qartë vlera e rolit të femrës në përmirësimin e shoqërisë. _____________________________________________________________________

02. Disa veçori në mënyrë që femra të jetë faktor kyç në përmirësimin e shoqërisë Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: “Deurl-Mer’eti fi Islahil-Muxhteme’”, faqe 5-7.

Në mënyrë që të diktohet roli i femrës në përmirësimin e shoqërisë, është e patjetërsueshme që ajo t’i posedoj disa veçori, dhe ato janë: Që vetë ajo të jetë e mirë. Vetëm me këtë gjë familja do të jetë e mirë, femra do të jetë shembull për femrat e tjera.

Mirëpo, si do të jetë femra e mirë? Le ta dijë çdo femër se, nuk ka mundësi të jetë e tillë përveçse përmes portës së dijes. Ajo që kam për qëllim të them, është dija e sheriatit islam. Pa e marrë parasysh se, a e arrin ajo këtë gjë përmes librave, apo përmes gojës së dijetarëve – dijetarëve burra apo femra si ajo. Në kohët e sotme, është shumë më e lehtë që femra të marr dije nga goja e dijetarëve, dhe kjo përmes audio-inçizimeve. Këto audio-inçizime, luajnë rol të madh në vetëdijesimin e shoqërisë në atë që është e mirë dhe e hajrit, në rast se shfrytëzohen pozitivisht. Pra, është e detyrueshme që femra të merr dije fetare-që ka të bëj me sheriatin, në mënyrë që ajo të jetë e mirë.

Që ajo të jetë oratore dhe gojëtare. Pra, është e detyrueshme që, femra të mund të shpreh atë që ka në brendi, atë që ajo e di, ta shpreh në mënyrë të duhur dhe ta tregoj diturinë e saj. Edhe pse, shumë njerëz mund të kenë dije mbi diçka të caktuar, por ja që jo çdokush mund të shprehet lirshëm, apo jo çdokush mund të shprehet ashtu siç duhet dhe siç njerëzit e kuptojnë. Në të kundërtën, nuk arrihet qëllimi i kërkuar. Duke perceptuar këtë fakt, lind pyetja e rëndësishme: Çfarë e sjell këtë gjë që e cekëm më lartë? Përgjigja është: Femra duhet të ketë dije të thellë në gjuhën gjuhën arabe, sintaksë, morfologji e retorikë [1]. Kur të ndodh kjo, atëherë femra duhet të mbajë ligjërata qofshin ato të pakta në numër. Vetëm kështu ajo mund të shpreh atë që ajo e di, dhe ta shpreh në mënyrën më të mirë dhe në mënyrën e duhur, duke pasur mundësi që të përcjell mesazhin e saj tek femrat të cilave ajo u drejtohet me fjalim.

Urtësia. Femra duhet të ketë urtësi/mençuri në thirrje. Të ketë urtësi në mënyrë që të dijen ta përcjellë ashtu siç duhet tek femrat e tjera, të ketë urtësi në mënyrë që të vë çështjet në vendin e duhur. Këtë gjë e thonë të gjithë dijetarët islam. Padyshim se kjo është mirësi dhe dhuratë nga ana e Allahut për robin e Vet. Thotë Allahu ‘Azze ue Xhel:

‫ِّْ َثذرفَ ُ َْذ َُرَ ِاو َْ ْفف َِّْْ َفْ تْفَ َ َح َم َْف ذا َمسْف ْو ْهَّ ْذُُْب ْهَّ َ َ َح َم َْ فتْ ذامَْف‬ “Ai ia jep urtësinë kujt të dojë. Atij që i është dhënë urtësia, vërtet që i është dhënë një mirësi e madhe.” 2:269

Sa e sa herë ndodh që të humb qëllimi i duhur dhe ndodhin gabime e rrëshqitje, dhe kjo ndodh në mungesë të urtësisë! Dhe, padyshim se, prej urtësisë në thirrje (da’vet), është që thirrësi të ketë parasysh situatën dhe gjendjen e atyre që u drejtohet. Nëse u drejtohet atyre që janë injorantë në çështje të fesë, atëherë përdor fjalor që i përshtatet atyre, e në rast se ka të bëj me të ditur, por ja që i lënë gjërat pas dore dhe nuk interesohen aq shumë, atëherë prapë ua përshtat atyre fjalorin që ata e kuptojnë. Të njëjtin kujdes dhe të njëjtin mund duhet të jap edhe ndaj atyre që kanë paksa dije për fenë, por ja që janë të goditur pakë nga mendjemadhësia e refuzimi i të vërtetës. Pra, njerëzit janë në tri kategori (për nga aspekti i dijes): Injorant, të ditur koprracë dhe të ditur kokëfortë. Që të tri këto kategori nuk mund t’i barazojmë mes tyre, por është e detyrueshme që çdo njerin ta klasifikojmë në kategorinë në të cilën ai gjendet. Prandaj, kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e dërgoi Muadhin radijallahu anhu në Jemen, i tha:

‫َ م ةُذ ِهَ هَّ َ َهُ ْ أْ ف ْر ذ‬ “Ti po shkon tek një popull që janë ithtarë të librit.” I Dërguari i Allahu salallahu alejhi ue selem, ia përkujtoi atij këtë fakt, në mënyrë që ta dijë se më kë ka të bëj atje. Në mënyrë që të sillet me ta dhe të flas në mënyrën që i përshtatet atyre (në mënyrën e duhur). __________________________________________ [1] - Dhe kur është fjala për shoqëritë joarabe, atëherë kësaj i shtohet edhe gjuha me të cilën bëhet thirrja (d’veti). _____________________________________________________________________

03. Disa shembuj nga përdorimi i urtësisë në thirrjen e Profetit salallahu alejhi ue selem Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah)

Burimi: “Deurl-Mer’eti fi Islahil-Muxhteme’”, faqe 7-11.

Shembulli: i parë Për të argumentuar përdorimin e urtësisë gjatë thirrjes në fe, kemi ngjarje reale të cilat i ka jetësuar krijesa më e drejtë në thirrje, dhe ai është Profeti Muhamed salallahu alejhi ue selem. Andaj, ne po përmendim disa shembuj të kësaj pike: 01 - Transmeton Buhariu, Muslimi dhe të tjerët nga Enes bin Malik radijallahu anhu, se një beduin hyri në xhami dhe urinoi në një pjesë të saj! Në këtë rast, sahabët u vërsulën dhe deshën ta sulmonin. Ndërsa i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem të cilit i ishte dhënë urtësi në thirrjen në islam, tha:

‫ْ ةلهَم ال‬ “Mos ia ndërpritni urinimin.” Dhe kur beduini përfundoi kryerjen e nevojës, Profeti salallahu alejhi ue selem urdhëroi që të hedhet një kovë ujë dhe ta derdhnin mbi vendin ku ishte urinuar më parë nga ai. Pastaj, e thirri atë dhe i tha:

‫ ر م لخ هف ْر َُ و َْو ا هَّ افب ِ ذيُ ذ م رف ال َ َ سُجْ هيم ْخ‬، ‫ َ َّراخ َ رَبخ و‬، ‫و‬ ‫جَ و ْة هللا وِّ ر‬ “Këto janë xhami të cilat nuk janë që në to të bëhen vepra të pahijshme (apo të ndyta), por janë për namaz dhe lexim të Kuranit.” Ndërsa, në transmetimin e Imam Ahmedit, shtohet pjesa ku beduini thotë:

‫ِهَْ ه ن نُ ْ رهص ال و هحََْ و َلهَ نف َ ريص‬ “O Allahu im! Më mëshiro mua dhe Muhamedin dhe askënd tjetër përveç nesh!” Nga ky tregim, marrim disa mësime:

- Sahabët radijallahu anhum ishin nevrikosur andaj reaguan në atë mënyrë. Nga kjo pikë mësojmë se, nuk është e lejuar që të mbesim të qetë ndaj të keqes, por është obligim që sa më shpejtë të reagojmë ndaj vepruesit të asaj të keqeje. Mirëpo, nëse reagimi ndaj asaj të keqeje shpie në një të keqe edhe më të madhe se ajo, atëherë është obligim që të sillemi me maturi derisa ta mënjanojmë këtë

të keqe më të madhe. Prandaj, Profeti salallahu alejhi ue selem i ndaloi sahabët nga reagimi i asaj forme.

- Profeti salallahu alejhi ue selem, pranoi një të keqe, në mënyrë që të mënjanoj një të keqe edhe më të madhe se kjo. Ajo që u pranua në këtë rast, bëri që beduini të vazhdoj urinimin brenda xhamisë në vendin ku ai veçse filloi këtë veprim. Ndërsa, ajo e cila konsiderohet e keqe edhe më e madhe se veprimi i beduinit, nuk shpëton nga njëri prej dy gjendjeve:

- 01 ) Po të ishte ngritur beduini nga vendi ku filloi urinimin, do t’i zbulohej avreti dhe urina doemos do të përhapej në një masë më të gjerë në dyshemenë e xhamisë. Këtu pra, kemi të bëjmë me dy të këqija.

- 02 ) Edhe nëse nuk do të zbulohej avreti i tij, dhe po supozojmë se do të mbulohej menjëherë, atëherë kjo do të shpinte që rrobat e tij të prekeshin nga urina. Për shkak të këtyre dy të këqijave (në këtë gjendje), Profeti salallahu alejhi ue selem lejoi beduinin vazhdimin e urinimit brenda xhamisë, sepse, qysh në fillim dyshemeja në xhami ishte zhytur. Dhe me ndërprerjen e kësaj, e keqja nuk do të ishte larguar, përkundrazi, ajo do të përhapej edhe më shumë. Prandaj, në qoftë se pengimi/largimi i së keqes do të shkaktonte një të keqe edhe më të madhe, atëherë është obligim që të qëndrojmë të qetë në mënyrë që të mos ndodh dëmi edhe më i madh. Kjo mesele, ka bazë edhe në Librin e Allahut. Thotë Allahu Te’ala:

ْ‫سََُّفََ ْو فال‬ ‫َهَ ِ َف‬ ‫سََُّفََ كف‬ ْ ‫َْ َر َفص َِفْذ َفَر‬ ‫ْْ َُوَ ك‬ ‫اوخ َهَّ ذْ َْْاَخْف َ نيَذَّْف ْ ْ ا‬ ‫َهفْ ِْذْ ا‬ “Mos i shani idhujt që ata i adhurojnë në vend të Allahut, në mënyrë që ata të mos e shajnë Allahun armiqësisht nga padija.” 6:108 Ndërsa, të gjithë ne e dimë se, t’i shajmë zotat e idhujtarëve është diçka të cilën e do Allahu ‘Azze ue Xhel. Mirëpo, pasi që ky veprim shpie që edhe ata të shajnë Atë i cili nuk e meriton të shahet, Allahu ‘Azze ue Xhel, atëherë Allahu Subhaneh ka ndaluar veprimin e tillë.

- I Dërguari i Allahut salallahu alejhi eu selem, shpejtoi në largimin e së keqes, sepse vonimi nga kjo mund të shkaktojë pasoja të paparashikueshme. Ka pasur mundësi që të mos shpejtohet pastrimi i vendit ku kishte urinuar beduini derisa të vij koha e namazit, mirëpo, ajo që duhet vepruar është që të shpejtohet në këtë veprim ngase më vonë njeriu mund të harroj apo të mos ketë mundësi. Kjo është pikë shumë e rëndësishme, pra, që të shpejtohet në largimin e së keqes për shkaqet e lartpërmendura. Shembull nga kjo kemi:

Në rast se petkun me të cilin falet njeriu, apo nuk falet me të, preket nga ndonjë ndyrësirë, më së miri është që petku të pastrohet sa më parë e të mos vonohet. Ngase, ka mundësi që njeriu të harroj, apo rast se e vonon, me kalimin e kohës të mos ketë mundësi ose për shkak të mungesës së ujit apo për arsye të tjera. Prandaj, kur Profeti salallahu aleji ue selem, morri një foshnje në prehër, ndërsa ai urinoi mbi petkun e tij salallahu alejhi ue selem, atëherë i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kërkoi ujë dhe e pastroi petkun nga urina e foshnjës. Pra, edhe në këtë rast nuk e vonoi pastrimin e petkut deri në ardhjen e kohës së namazit për arsyet e lartcekura.

- I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem i tregoi beduinit në fjalë për qëllimin e xhamive, se ato janë ndërtuar për tu falur, për të lexuar Kuran, për të bërë dhikr, e jo për të bërë veprime të pahijshme apo të ndyta! Pra, xhamitë duhet të nderohen, të mbahen pastër, të lahen e të mos veprohet në to asgjë përveçse asaj me të cilën është i kënaqur Allahu.

- Kur njeriu e thirr dikë në fenë e Allahut me urtësi, me butësi dhe ëmbëlsi, padyshim se do të arrij sukses edhe më shumë sesa do të shpresonte të arrij me dhunë dhe egërsi. Në këtë shembull, shihet qartë se si beduini u bind plotësisht me këshillën Profetit salallahu alejhi ue selem, dhe kjo shihet qartë me shprehjen e tij, kur ai tha:

‫ِهَْ ه ن نُ ْ رهص ال و هحََْ و َلهَ نف َ ريص‬ “O Allahu im! Më mëshiro mua dhe Muhamedin dhe askënd tjetër përveç nesh!” Po shihet qartë se, Profeti alejhis-salatu ues-selam me këtë njeri përdori butësinë dhe humanitetin, ngase, shihet qartë se ky ishte injorant. Dhe dihet qartë se, njeriu i ditur të mos dijë për atë që ndalohet një veprim i tillë brenda xhamisë, se është obligim nderimi i saj dhe se nuk është veprim i mençur të urinohet në vende dhe pozita të tilla; ndër tjerash, problemi qëndron edhe në prezencën e njerëzve. _____________________________________________________________________

04.Disa shembuj nga përdorimi i urtësisë në thirrjen e Profetit salallahu alejhi ue selem

Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: “Deurl-Mer’eti fi Islahil-Muxhteme’”, faqe 11-13.

Shembulli i dytë: Sahabiu i cili bëri marrëdhënie intime me gruan e tij Buhariu transmeton hadithin e Ebu Hurajras radijallahu anhu se një njeri erdhi tek i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem dhe i tha: “O i Dërguar i Allahut, jam shkatërruar!” Ai i tha: “Çfarë të ka shkatërruar?” Ai tha: “Kam bërë marrëdhënie

intime me gruan në Ramazan përderisa unë isha duke agjëruar!” - Padyshim se kjo është një mëkat i madh, pra, që njeriu ta bëj me qëllim këtë vepër. Por, le të shohim njëherë se si u sill me të Profeti alejhis-salatu ues-selam? A e qortoi atë? A foli diçka kundërt tij? A e poshtëroi? Jo! Ngase, ky njeri erdhi i penduar, dhe pishman! Dhe nuk erdhi kryelartë, duke bërë shaka e duke mos u bërë merak për veprimin e tij. Kështu Profetin salallahu alejhi ue selem e pyeti atë: “A ka rob që ai ta liroj, si kompensim për veprimin e tij?” Ai u përgjigj: “Jo.” Më pastaj, e pyeti se, a ka mundësi që të agjëroj dy muaj radhazi? Ai u përgjigj që nuk kishte mundësi një gjë të tillë. Më pastaj, e pyeti se a ka mundësi që të ushqej gjashtëdhjetë të varfër? Ai prapë u përgjigj që nuk kishte mundësi këtë. Më pastaj, njeriu u ul, ndërsa Profeti salallahu alejhi ue selem solli ca hurma dhe i tha atij: “Merri, dhe jepi këto si sadaka.” Do të thotë si kompensim. Ai tha: “T’ua jap atyre që janë më të varfër se unë o i Dërguar i Allahut? Brenda mureve të shtëpisë sime, janë familja ime të cilët janë më të varfër se unë.” Në atë rast, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem buzëqeshi derisa iu dukën dhëmballët, pastaj tha: “Ushqeje me këtë familjen tënde.” Nga ky tregim mësojmë disa mësime; ndër to është se, Profeti salallahu alejhi ue selem nuk u soll dhunshëm me të, nuk e akuzoi, nuk e qortoi dhe nuk e poshtëroi, sepse ai erdhi i penduar dhe pishman. Ka dallim ndërmjet të qenit kryelartë/refuzues dhe i penduar i cili kërkon të pastrohet nga mëkati i bërë. Prandaj, Profeti salallahu alejhi ue selem u sill me të në këtë mënyrë, duke bërë që ai të kthehet tek familja e tij me ushqim (hurma) të cilin e morri nga i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem. Dhe se këto hurma duhej të jepeshin për gjashtëdhjetë të varfër, edhe pse ai personalisht nuk ishte i varfër.

_____________________________________________________________________

05.Disa shembuj nga përdorimi i urtësisë në thirrjen e Profetit salallahu alejhi ue selem Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: “Deurl-Mer’eti fi Islahil-Muxhteme’”, faqe 12-13.

Shembulli i tretë: Burri i cili teshtitë në namaz Hadithin e Mu’auijeh bin el-Hakem radijallahu anhu. Përderisa njerëzit ishin në namaz, njëri nga sahabët teshtiu dhe tha: “el-hamdulilah”, ndërsa Mu’auijeh ia ktheu: “jarhamukellah”. Kur e panë njerëzit këtë veprim të tij, i bënë me sy duke i dhënë shenjë që kjo nuk duhej vepruar. Ndërsa ai tha: “Mos më pastë nëna ime!” ndërsa, sahabët i goditnin kofshët e tyre me shuplaka, në mënyrë që të ndalej e të mos fliste më! Kështu ai heshti. Kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e përfundoi namazin, e thirri atë dhe i tha:

‫وَ ة م َ ذر َ ة س َ ذف هَ ْر َُ َ نُِّ ِّ لي هَّ افب ِ ذيُ ذ م رف ال َ م لخ هيم ْخ‬ ‫َرَكخ وَ رَبخ‬ “Ky është namaz dhe nuk duhet folur në të fjalë të njerëzve! Ndërsa namazi përbëhet nga tesbihu, tekbiri dhe leximi i Kuranit.” Thotë Mu’auijeh: “Pasha Allahun, nuk kam parë mësues që mëson të tjerët më mirë sesa ai. Pasha Allahun as nuk më qortoi dhe as nuk më përuli.”

Shembulli i katërt: Burri i cili bartte unazë të arit I Dërguari i Allahut e kishte sqaruar më herët se përdorimi i arit nga meshkujt është e ndaluar. Është më se i njohur hadithi:

َْ‫ذ ْم ِ ف ِ ذ َ نيُ ر ُل هَّ جَرخ ْ ع ِهِّْ ص ذ ن‬

“Dikush prej jush e pranon gacën e zjarrit dhe e vendos në dorën e tij.” Më pastaj, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ia hoqi unazën nga gishti me dorën e vet dhe e hodhi atë. Kur u largua ai, njerëzit i thanë atij: “Merre unazën dhe përfito nga ajo!” Ai tha: “Pasha Allahun, nuk e marrë unazën të cilën e hodhi Profeti salallahu alejhi ue selem.” Në këtë sjellje, ndoshta mund të shohim pak vrazhdësi nga Profetit salallahu alejhi ue selem. Por, nga shprehja e Profetit, nënkuptohet se sahabiu e kishte dëgjuar ndalesën për bartjen e arit nga meshkujt. Prandaj, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem u soll me të pak më vrazhdë sesa e pamë në shembujt e mëhershëm. Prandaj, themi se, është e detyrueshme që thirrësi-ja të diktoj të gjitha situatat dhe me secilin të sillet sipas asaj që i përshtatet. Ngase në përditshmëri, kemi të bëjmë me injorant rreth çështjeve të caktuara, apo kemi të bëjmë me dikë që e di çështjen, porse nga përtacia apo nga moskujdesi vepron diçka që nuk duhet vepruar dhe kemi të bëjmë me dikë të ditur, por që vepron të ndaluarën nga mendjemadhësia apo nga kundërshtimi ndaj së vërtetës. Prandaj, me secilin duhet pasur parasysh sjelljen e cila ndikon dhe i bën atij dobi. _____________________________________________________________________

06.Disa veçori në mënyrë që femra të jetë faktor kyç në përmirësimin e shoqërisë

Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: “Deurl-Mer’eti fi Islahil-Muxhteme’”, faqe 13-14.

Edukata e mirë Kjo do të thotë që, gruaja t’i edukoj mirë fëmijët e saj. Ngase, fëmijët e saj janë e ardhmja e burrave dhe e grave të umetit. Kur njeriu të dal në këtë jetë, përfitimet e

para i kanë nga nëna e vet, prandaj, kur nëna ka moral dhe edukatë të mirë, ka sjellje të mira, e edukon fëmijën ashtu siç duhet dhe e mëson atë çfarë duhet të mësohet, padyshim se ajo do të ketë ndikim shumë të madh në përmirësimin e umetit në gjeneratat e ardhshme. Prandaj, është e obligueshme që gruaja e cila ka fëmijë, që të kujdeset denjësisht për fëmijët e saj, t’i edukoj ata ashtu siç është e detyrueshme dhe të kërkoj ndihmën e dikujt prej familjarëve nëse nuk mund ta bëj këtë e vetme. Të kërkoj ndihmën e burrit të saj apo dikujt tjetër nëse nuk e kanë fëmijët babanë prezent apo u ka vdekur babai. Pra, le të kërkoj ndihmën e vëllezërve, xhaxhallarëve të fëmijëve, nipërve apo kujtdo qoftë prej të afërmve. Femra nuk duhet të bie preh e ndryshimeve të kohës. Nuk duhet të thotë se, njerëzit janë bërë të tillë dhe unë nuk mund të ndryshoj asgjë. Ngase, sikurse të gjenim të gjithë ne arsye të tilla, të dorëzoheshim ndaj ndryshimeve të kohës, atëherë kurrë nuk do të ishim përmirësuar. Sepse, përmirësimi/rregullimi, duhet të jetë përmes rrugëve të duhura. Dhe është e patjetërsueshme që, ajo që është e mirë e rregulluar, të shndërrohet në diçka që është edhe më e mirë dhe edhe më në rregull. Duke mos lënë anash se, dorëzimi përpara ndryshimeve (prishjeve/lajthitjeve) të kohës, nuk bën pjesë në sheriatin islam. Për këtë arsye, kur u dërgua Muhamedi alejhis-salatu ues-selam profet për umetin të cilët adhuronin idhuj, të cilët nuk i mbanin lidhjet farefisnore, bënin padrejtësi, bënin zullum, ai kurrë nuk iu dorëzua atyre në këto lajthitje. Jo vetëm kaq, por Allahu ‘Azze ue Xhel, nuk ia lejoi një gjë të tillë, kur i tha atij:

‫بْْ َدف‬ َ ُِْ َُْ َِ ‫َ َ اَُ ََر َِّذَّْف ْ ََّْف ْوِْْ ََراَف ْ ا َم ْه ارف‬ “Ti prediko haptazi atë që të është urdhëruar dhe largohu nga mushrikët.” 15:94 Në këtë ajet, shohim se si Allahu ‘Azze ue Xhel e urdhëron të Dërguarin e tij salallahu alejhi ue selem që ta paraqes të vërtetën haptazi, të largohet njëherë e përgjithmonë nga mushrikët dhe ta heq nga mendja armiqësinë e tyre ndaj tij derisa të vijë momenti i duhur. Në realitet kjo ishte ndodhi. Dhe lirisht mund të themi se, prej urtësisë është që të ndodh ndryshimi, por jo me shpejtësinë që mbetet vetëm dëshirë individuale, sepse, shoqëria e kësaj kohe janë larg të vërtetës dhe përmirësimit në të cilin duhet të jenë. Në gjendjen e këtillë, është e detyrueshme që njeriu t’i jap përparësi gjërave që janë më të rëndësishme ndaj gjërave që janë në kategori më të ulët se ajo. Pra, duhet që njeriu të filloj përmirësimin nga gjërat e rëndësisë më të lartë, e më pastaj të kaloj në gjërat që janë të rëndësishme sipas radhës dal nga dalë, derisa të arrihet ajo që duhet të arrihet. _____________________________________________________________________

07.Disa veçori në mënyrë që femra të jetë faktor kyç në përmirësimin e shoqërisë Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: “Deurl-Mer’eti fi Islahil-Muxhteme’”, faqe 14-15.

Të bërit da’vet (thirrja në islam dhe mësimi i fesë) Është fjala që, femra të ketë ndikim/peshë në emancipimin islam të femrave të tjera, dhe kjo të arrihet përmes vendeve publike (aty ku femrat kanë frekuentimin më të shpeshtë). Pa e marrë parasysh se, a bëhet kjo në shkollë, në universitet, apo nëpër studime të larta post-diplomike. Duke mos lënë anash as tubimet e rastit, apo vizitat ndërmjet femrave, ku padyshim se mund të fliten fjalë të dobishme. E falënderojmë Allahun, ka gra të cilat kanë dhënë kontribut të madh në rrethet ku ato jetojnë në lidhje me da’vetin. Ka prej tyre që mbajnë ligjërata të posaçme në lëmi të ndryshme të sheriatit islam dhe gjuhës arabe. Padyshim se kjo është diçka shumë pozitive, që duhet falënderuar dhe vlerësuar lartë, e të mos harrohet se për këtë ajo do ketë shpërblim insha-Allah edhe pas vdekjes, sepse i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ َّ لث هَّ ْ ال َْ رر َر َّ مع َنر سُخ هُس ْو‬: ‫ جُلذ ت بَْ ت هَّ ْ ال‬، ‫ ِ ر ذ ن ة لع ْ رص ِو‬، ‫ِو‬ ْ ‫ر ذ َْْ بُ ف و‬ “Kur vdes njeriu, i ndërpriten të gjitha punët (sevapi i tyre vazhdon t’i shkojë), përveç tre gjërave: lëmosha e vazhdueshme (që ai ka dhënë), dija me të cilën njerëzit përfitojnë (edhe pas vdekjes së tij) dhe fëmija i mirë i cili lutet për të.” Prandaj, nëse femra është aktive në përhapjen e da’vetit në rrethin e saj, nëpërmjet vizitave që ajo i bën, apo në universitet apo shkollë ku ajo punon apo mëson dhe në vende të tjera, ajo do të ketë ndikim shumë të madh dhe do të luaj rol shumë të rëndësishëm në përmirësimin e shoqërisë.

Kjo është çfarë unë tani për tani më kujtohet të them në lidhje rolin e femrës në përmirësimin e shoqërisë. _____________________________________________________________________

Dëshiroja vëllait tënd atë që e dëshiron për veten tënde

Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (Rahimullah) Burimi: Sherh Sahihul-Buhari (1/60-62) Imam Buhari ka thënë: 13 - Transmetohet nga Enesi radijallahu anhu, nga Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ن ل سر ذ حس هُ َْ ذر ذ حس ه ةع ِهِّْ ص ذ مهَّ ال‬ “Nuk beson askush nga ju derisa nuk dëshiron për vëllanë e tij atë që e dëshiron për vetveten.” Ky hadith dëshmon se prej besimit është që ta dëshirosh për vëllanë tënd atë që dëshiron për vetveten, dhe se ai i cili nuk e posedon këtë cilësi nuk ka besim. A është fjala për mungesën e besimit të domosdoshëm apo besimit të plotë? Ajo që ka për qëllim hadithi, është mungesa e besimit të plotë. Nga mësimet e hadithit është se, njeriu duhet t’i trajtojë njerëzit e tjerë vetëm në bazë të këtij parimi. Pra, mos i trajto të tjerët ashtu siç duk dëshiron të të trajtojnë ty. Prandaj, në një hadith tjetër thuhet: ‫ََّ إ ََ سهف َ ٌ ا َََ سَل ِ م هلل س فان َىَ ا ه س ُه ي م ُهُ ه ََ ل هْ َس اٌل ََ هما ٌن س يييح ِن ِيت ي ان‬ ‫ََّ سه س فُ إ ِن س يت ََ بز ََ همي‬ “Ai që dëshiron t’i shpëtoj Zjarrit dhe të hyjë në Xhenet, le ta zë vdekja duke besuar në Allahun dhe Ditën e Fundit dhe le të sillet me njerëzit sikurse dëshiron të sillen ata me të.” [1]

Nëse dikush pyet se si ta kombinojmë këtë hadith me hadith “Fillo me veten tënde.” Atëherë themi se, këto dy hadithe nuk janë aspak kontradiktore. Dëshiroja vëllait tënd atë që ia dëshiron vetes tënde, por nuk do të thotë se je i detyruar t’i japësh atij përparësi. Përparësia është një çështje tjetër. Dhënia përparësi tjetrit mund të ketë të bëjë me veprat obligative (farze), rekomanduar (mustehab) ose të lejuar (xhaiz). Kur jemi tek veprat obligative, është e ndaluar t’i japësh përparësi të tjerëve, pasi që kjo do të thotë se ti po humb kryerjen e një obligimi. Një shembull i tillë është nëse njeriu ka ujë për të marrë abdes i cili është i mjaftueshëm vetëm për një person, ndërsa ai e as shoku i tij nuk janë në gjendje të pastër. Nëse ai lejon shokun të merr abdes me ujin e tij, e ai vetë merr tejemum. Dhe nëse ai merr abdes me ujë, uji mjafton vetëm për të. A duhet t’i japë përparësi shokut të tij kurse vetë të marrë tejemum? Jo. Ai është i obliguar që vetë të marr abdes me ujë, ndërsa shoku i tij merr tejemum. Kur jemi tek veprimet e rekomanduara, vlen shembulli nëse ai dhe shoku i tij hyjnë ne xhami dhe e shohin se është vetëm një vend i mbetur në safin e parë. A do ta lësh atë që ta zë vendin apo ta zësh vendin vetë? Veprimi i duhur është se, ti duhesh që vetë të shkosh në safin e parë. Nuk duhet t’i japësh përparësi të tjerëve në adhurim. Por në qoftë se t’i japësh përparësi tjetrit ka ndonjë dobi në rastin në fjalë, është në rregull për t’i dhënë atij përparësi. Shembull i kësaj është që në rastin e lartpërmendur të jetë me ty babai yt dhe se ai e merr me të keqe nëse ti nuk i jep atij përparësi. Prandaj këtu është më mirë për t’i dhënë atij përparësi. E njëjta gjë vlen në qoftë se ti e afron personin më afër teje nëse i jep atij përparësi. Shembull i kësaj është nëse personi i cili është me ty është ndonjë njeri me pozitë, ministër etj., dhe se konsiderohet se ti e ke fyer atë në qoftë se shkon në saf përpara tij. Në këtë rast, më e rëndësishme është ta mënjanosh një të keqe apo keqkuptim, sesa të arrish një të mirë. Kur jemi tek veprimet e lejueshme, është e rekomanduar për t’i dhënë përparësi të tjerëve për shkak se kjo ka të bëj me sjelljen e mirë ndaj njerëzve dhe jetësim i moralit të lartë tek njeriu. Prandaj Allahut i lavdëroi Ensarët kur tha: ‫َِا ََُِ َِفَََ ََََِبِسنَو‬ ‫َإلس َامنَو ََا َو‬ َ َ ْ‫ٌمَإ ََسَفْ َِ َاَنَو ََُِ َََ ِ نا ِام َيم َل َو‬ ِ ‫ْا‬ ِ ْ ََ ‫ََا ِى ْول يِف سَ ِلا ََنَو ََ َول َََِّ ْس ِِ ْول ىَم َل َوا َانْو س َيِ َُِنَو قَ ِْ ِم ِِ ْول اِن‬ ‫ع ِِ ْول‬ ‫ْ سََ َو‬ ‫ع ِوه ٍَ ِو‬ ِ َ‫ْ وِْ ِِ ِِ ْول َُّمنَو ََََ ْوَ َِهؤ‬ ِ ‫َ َْ َا ْؤ ِم َيَنَو ىَ َول يَه َ َََْوِكَو هَ ْؤ‬ َ ‫ْم‬ َ ٌَ ‫ْ ََ َان‬ “Ndërsa ata që banojnë në Medinë dhe që e kanë pranuar besimin qysh më parë, i duan mërgimtarët që vijnë në Medinë dhe në zemrat e tyre nuk ndjejnë kurrfarë rëndimi, për atë, që u është dhënë atyre, por duan t’u bëjnë më mirë mërgimtarëve sesa vetes, edhe pse vetë janë nevojtarë. Kushdo që ruhet nga lakmia e vetvetes, me siguri që do të jetë fitues.” 59:9

______________________________ [1] - Muslimi (1844).

Dilemat me të Cilat Përballen Rinia

Hyrje I tërë lavdërimi i takon Allahut. Ne e lavdërojmë dhe e madhërojmë Atë; prej Tij kërkojmë ndihmë dhe falje dhe Atij i kthehemi. Kërkojmë strehim nga e keqja brenda nesh dhe prej veprave tona të këqija. Atë që Allahu e udhëzon, askush s’mund ta humbë dhe atë që Allahu e humb, askush s’mund ta udhëzojë. Dëshmoj se s’ka të denjë për adhurim përveç Allahut, i Cili është një, dhe s’ka ortak. Dëshmoj se Muhamedi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem është robi dhe i Dërguari i Tij. Allahu i dhuroftë Durud (bekimet e Tija më të mira) atij dhe familjes së tij si dhe shoqëruesve dhe atyre të cilët i pasuan ata me shkëlqësi. Është një kënaqësi e posaçme për mua që t’ua prezentoj vëllezërve të mi një problem mjaft serioz jo vetëm për shoqërinë Islame por për çdo shoqëri, dhe ky është problemi me të cilën përballen të rinjtë e kësaj epoke. Zemrat e rinisë janë të sëmura me probleme psikologjike të cilat nganjëherë i bëjnë ata të parehatshëm me jetën, dhe ata e shpenzojnë energjinë e tyre duke u përpjekur që të lirohen nga këto vështirësi dhe ta largojnë këtë dhimbje. Largimi i vështirësisë kurrë s’do të zë vend, përveç me Din (fe) dhe me karakterin në të cilin gjindet forcimi i shoqërisë dhe përmirësimi i kësaj bote dhe Jetës së Përtejme. Me këtë (fe dhe karakter), do të zbresin mirësia dhe bekimet ndërsa e keqja dhe fatkeqësitë do të përfundojnë.

Vendet nuk përparojnë, përveç me ndihmën e qytetarëve të vet dhe feja nuk përfiton, përveç me pasuesit e vet. Kur pasuesit e Islamit të ngrihen për të, Allahu do t’i ndihmojë ata pavarësisht se sa armiq i kanë ata. Allahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besoni, nëse ju e ndihmoni kauzen e Allahut, Ai do t’ju ndihmojë juve dhe do t’ua forcojë këmbët tuaja (kundër armikut tuaj), dhe ata që mohuan - të mjerët ata; veprat e tyre janë të kota.” [47:7,8] Nëse feja s’mund të forcohet përveç me pasuesit e saj, atëherë është e domosdoshme për ne, pasuesit e Islamit dhe bajraktarët e saj, që së pari ta forcojmë veten tonë ashtu që të bëhemi të denjë për udhëheqje dhe udhëzim. Është imperativ që ne të mësojmë nga Libri i Allahut (Kur’ani) dhe Sunetit i të Dërguarit të Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem e cila do ta na pajis për fjalim, vepër, udhëzim dhe thirrje. Kjo do të na mundësoj që t’i bartim armët e udhëzimit të Islamit te të gjithë ata të cilët e kërkojnë të vërtetën dhe po ashtu të përdoren kundër të gjithë atyre të cilët e kërkojnë të pavërtetën. Pastaj, është e domosdoshme për ne që ta zbatojmë tërë atë që e kemi mësuar nga Kur’ani dhe Suneti, në bazë të Imanit (besimit), bindjes dhe sinqeritetit. Karakteristika jonë s’duhet të jetë vetëm ajo e të folurit sepse nëse të folurit nuk përkrahet me vepër, efektet e saja s’do të shtrihen përtej folësit dhe kjo e folur do të ketë efekt të kundërt: “O ju që besoni, pse e flitni atë të cilën nuk e punoni. Është shumë e urrejtur në shikimin e Allahut që ju ta thoni atë që nuk e praktikoni.” [61:2-3] Është më se e përshtatshme për ne që të nisemi në fillim dhe të mendojmë për rininë tonë dhe mendimet e veprat e tyre, ashtu që ne t’i shtojmë ato të cilat janë të mira dhe t’i përmirësojmë ato të cilat janë të gabuara sepse rinia e sotme janë njerëzit e së nesërmes dhe ata janë fundamenti në të cilin populli i ardhshëm do të ngrihet. Mu për këtë shkak, teksti i Sheriatit (Ligjit Islamik) inkurajon që rinisë t’i japim interesimin që i takon dhe t’i drejtojmë ata në atë që është e mirë dhe korrekte. Ata janë baza e Umetit prej të cilëve do të ndërtohet e ardhmja e ti, dhe nëse reformimi i tyre është i bazuar në shtyllat e forta të fesë dhe karakterit, do të ketë një të ardhme të shkëlqyer për këtë Umet, nëse do Allahu.

Një vështrim i shkurtër në rininë Nëse ne e kontrollojmë rininë për së afërmi, për ne do të jetë e mundur që të konkludojmë se rinia në përgjithësi është tri llojesh: Rinia e udhëzuar drejt, rinia e devijuar apo perverte dhe rinia e cila është në konfuzion (në mes të mirës dhe së keqës).

Lloji i parë Rinia e udhëzuar drejt janë: Rinia e cila beson bindshëm në të tërë atë që nënkutpton Kelimeti (dëshmia/shahadeti). Ata bindshëm besojnë në Fenë e tyre. Imani (Besimi) është i dashur për ta dhe ata janë të kënaqur dhe të mjaftuar me Imanin e tyre. Ata e konsiderojnë mësimin e Islamit si dobi, ndërsa privimin nga ajo si një humbje të madhe. Rinia e cila e adhuron Allahun sinqerisht. Ata e adhurojnë vetëm Allahun i Cili s’ka ortak. Rinia e cila pason të Dërguarin e Allahut, Muhamedin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem praktikisht në të folurit e tyre dhe vepra sepse ata besojnë se ai është i Dërguar i Allahut dhe udhëheqës i të gjithë të dërguarve. Rinia e cila e falë namazin në mënyrë të përsosur sipas mundësive më të mira të tyre, sepse ata besojnë në dobinë dhe vlerën fetare, tokësore dhe sociale që gjindet në namaz dhe pasojat e rrezikshme nga neglizhimi i namazit për individin dhe popullin. Rinia e cila u jep plotësisht zekatin atyre të cilët e meritojnë atë, sepse ata besojnë se Zekati i përmbush nevojat e Islamit dhe se ai është njëra prej pesë shtyllave të Islamit. Rinia e cila agjëron gjatë muajit të Ramazanit. Ata e ndalojnë veten e tyre nga dëshirat dhe mallet, qoftë verë apo dimër sepse ata besojnë se veprat janë për kënaqësinë e Allahut. Kështu, ata i dhënë përparësi asaj e cila e kënaqë Allahun mbi atë të cilën ata e dëshirojnë. Rinia e cila ekzekuton detyrën obligative të Haxhit (Pelegrinazhit) në shtëpinë e shenjtë të Allahut sepse ata e duan Allahun. Ata e duan Shtëpinë e Allahut dhe kanë dëshirë që të shkojnë në vendet e mëshirës dhe faljes së Tij dhe të bashkëpunojnë me vëllezërit e tyre të cilët vijnë në këto vende. Rinia e cila beson në Allahun i Cili është Krijuesi i tyre dhe krijuesi i qiejve dhe i secilit, sepse ata shohin prej shenjave të Allahut atë e cila nuk lë kurrfarë dyshimi në ekzistencën dhe qenien e Allahut qoftë edhe vetëm për një moment. Ata shohin në këtë gjithësi të gjerë unike, në formën dhe sistemin e gjithësisë, atë e cila qartë tregon në ekzistencën e krijuesit të saj dhe fuqinë totale dhe urtësinë e plotë të Tij, sepse s’është e mundur për këtë gjithësi që të shfaqet në ekzistencë vetvetiu, e as që është e mundur për të që të shfaqet rastësisht në ekzistencë. Arsyeja për këtë është se gjithësia ishte e paqenë para se të nxirrej në ekzistencë, dhe ajo që është e paqenë s’mund të sjellë diçka në ekzistencë, sepse ajo vetë është inekzistente.

S’është e mundur që gjithësia doli në ekzistencë rastësisht sepse ajo ka një sistem unik të organizuar mirë, i cili nuk ndërron apo luhatet nga procedura e paracaktuar për të. “Ju kurrë s’do të gjeni ndonjë devijim në sistemin e Allahut.” [33:62] “Ju kurrë s’do të gjeni ndonjë ndryshim në sistemin e Allahut.” [35:43] “Ju s’do të shihni në krijimin e Hirplotit ndonjë mungesë harmonie; pra, kthejeni shikimin tuaj prapë, a shihni ndonjë thyerje? Pastaj kthejeni shikimin tuaj prapë, për herë të dytë; shikimi juaj do t’ju kthehet i topitur dhe në një gjendje të lodhur.” [67:3-4] Fakti se kjo gjithësi e ka një sistem unik të organizuar mirë, e parandalon të qenit e ekzistencës së saj rastësi. Ajo që është e rastësishme në ekzistencë, po ashtu do ta ketë një sistem të rastësishëm i cili ka gjasa të ndryshojë apo të çrregullohet në një periudhë të shkurtë kohore. Rinia e cila beson në engjujt e Allahut sepse Allahu ka dhënë informacione në lidhje me ta (engjujt) në librin e Tij dhe i Dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka dhënë informata në lidhje me ta në Sunet (traditë). Kur’ani dhe Suneti i shpjegojnë kualitetet e tyre, adhurimin e tyre dhe punët e tyre ndaj të cilave ata mbahen të paepur për të mirën e krijimit. Kjo qartë thekson ekzistencën e engjujve. Rinia e cila beson në Librat e Allahut. Allahu ua shpalli këto libra të Dërguarve të Tij si një burim të udhëzimit për krijimin për në rrugën e drejtë. S’është e mundur për mendjen e njeriut që ta kuptojë ngatërresën e adhurimit dhe jetës shoqërore, përveç me librat e Allahut. Rinia e cila beson në pejgamberët dhe të dërguarit e Allahut të cilët Allahu ia ka dërguar krijimit të Tij që t’i thërret ata në të mirën dhe t’i urdhërojë ata në të mirën dhe t’i ndalojë ata nga e keqja, ashtu që njerëzit të mos kenë ndonjë dëshmi kundër Allahut pasi që Ai t’i ketë dërguar pejgamberët. I Dërguari i parë qe Nuhu alejhi ue selam dhe i dërguari i fundit qe Muhamedi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Rinia e cila beson në Ditën e Fundit në të cilën njerëzit do të ringjallen pasi të vdesin, ashtu që ata të shpërblehen për veprat e tyre. Kushdo që e vepron një të mirë sa grimca e atomit, do ta korrë atë, dhe kushdo që bën keq sa grimca e atomit, do ta korrë atë. Kjo është pasoja e kësaj bote, përndryshe çfarë do të ishte dobia e jetës dhe çfarë është dobia e jetës poqëse nuk ka ditë për krijimin në të cilën bërësi i të mirës do të shpërblehet për të mirën e tij, dhe autori i së keqes të dënohet për të keqen e tij. Rinia e cila beson në paracaktimin e së mirës dhe të keqës. Kështu, ata besojnë se çdo gjë është vendim i Allahut dhe paracaktimi hyjnor i Tij. Kjo është përkundër

besimit të tyre në shkaqet dhe pasojat e ndërlidhura të tyre dhe se për të dyjat, të mirën dhe të keqën, ka mënyra. Rini e cila ngjitet për këshillën e Allahut, të Dërguarit të Tij, udhëheqësve të Muslimanëve dhe masës së përgjithshme. Ata bashkëveprojnë me Muslimanët me çiltërsi dhe transparencë – mënyra e cila është e obliguar për ta. Ata nuk çorientojnë, mashtrojnë e as që fshehin ndonjë gjë. Rinia e cila thërret në Allahun me mendjehollësi/depërtim të thellë, në pajtim me mënyrën të cilën Allahu e ka parashtruar në librin e Tij. “Thirr në rrugën e Zotit tënd me urtësi dhe këshillë të shëndoshë dhe debato me ta në mënyrë të përshtatshme.” [16:125] Rinia e cila urdhëron në të mirën dhe ndalon nga e keqja sepse ata besojnë se në këtë gjindet suksesi i një populli. “Ju jeni populli më i mirë i ngritur për udhëzimin e njerëzimit. Ju urdhëroni në të mirën dhe ndaloni nga e keqja, dhe ju keni besim të plotë në Allahun.” [3:110] Rini e cila përpiqet në ndryshimin e së keqës në mënyrën e vendosur nga i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Kushdo prej jush që e sheh një të keqe, ai duhet ta ndryshojë atë me dorën e tij. Nëse s’ka fuqi që ta bëjë këtë, atëherë ai duhet ta ndryshojë atë me gjuhën e tij. Nëse s’ka mundësi as për këtë, atëherë ai duhet ta ndryshojë atë me zemrën e tij (duke planifikuar çrrënjosjen e kësaj të keqe).” (Hadith Muslimi: 49) Rini e cila e flet të vërtetën dhe e pranon të vërtetën, sepse e vërteta çon në të mirën dhe e mira çon në Parajsë. Personi do të vazhdojë të jetë i sinqertë dhe ta pasojë të vërtetën derisa ai e dëshiron për vëllain e tij (Musliman) atë që e dëshiron për vete. Adoleshenti i cili është i ditur për përgjegjësitë e veta ndaj Allahut dhe popullit të tij. Ai gjithmonë përpiqet për të mirën e fesë së tij, popullit dhe atdheut të tij, duke qëndruar larg egoizmit dhe larg nga të dhënit përparësi të mirës personale në llogari të së mirës së të tjerëve. Adoleshenti i cili përpiqet për kënaqësinë e Allahut dhe me ndihmën e Allahut në rrugë të Allahut. Ai përpiqet me sinqeritet pa mburrje apo dëshirë për reputacion. Ai godet me ndihmën e Allahut pa u krekosur dhe pavarësisht nga fuqia dhe mundësia e tij. Ai përpiqet në rrugë të Allahut për ngritjen e fesë së tij pa i tejkaluar kufijtë dhe pa shkujdesje. Ai përpiqet me gjuhën e tij, dorën dhe pasurinë në mënyrën të cilën e kërkojnë nevojat e Islamit dhe Muslimanëve prej tij. Rini e cila ka karakter dhe fe në ta, kështu që ata janë më karakter të rafinuar, fe, të butë, liberal, me mendje të fisnikëruar, me zemër të pastër, të qëndrueshëm, dhe të

vendosur. Ata nuk e humbin çfarëdo rasti e as që lejojnë që dhembshuria t’ua mbizotërojë intelektin dhe nevojën për reformim. Adoleshenti i cili është sistematik. Ai punon me urtësi dhe qetësi duke qenë i vendosur dhe i shkëlqyer në punën e tij. Ai nuk e humb asnjë rast por në vend të kësaj preokupohet me punë e cila është e dobishme për të dhe popullin e tij. Së bashku me këtë, ky adoleshent e ruan fenë e tij, karakterin dhe sjelljen. Kështu, ai është skajshmërisht i larguar prej këtyre kualiteteve të cilat e kundërshtojnë këtë, si kufri (mosbesimi), femohimi, padrejtësia, mosbindja, karakteri i ulët dhe raportet e këqija reciproke. Këto lloje të rinisë janë krenari e popullit dhe simbol i prosperitetit dhe fesë së tij. Këta janë rini e cila do ta arrijë të mirën e kësaj bote dhe Jetës së Përtejme. Ata janë rinia e cila shpreson se Allahu, me mëshirën e Tij, do të korrigjojë prishjen në mesin e Muslimanëve dhe do ta ndriçojë shtegun shpirtëror të kërkuesit të së vërtetës.

Lloji i dytë Lloji i dytë i adoleshentit është ai i cili është i degjeneruar në besimin e tij, i papërgjegjshëm për sjelljen e tij, vetë i devijuar, i zhytur në ves; ai nuk e pranon të vërtetën prej askujt e as që përmbahet nga e pavërteta, dhe ai është vetiak në sjelljen e tij. Ai është adoleshent i cili është kokëfortë. Ai nuk i dorëzohet të vërtetës e as që e refuzon të pavërtetën. Ai nuk kujdeset për neglizhimin e tij ndaj të drejtave të njerëzve e as për të drejtat e Allahut. Ai është adoleshent konfuz i privuar nga objektiviteti në të menduarit dhe sjelljen e tij. Gjithashtu, atij i mungon balancimi në të gjitha çështjet e tija. Adoleshenti i cili është i fryrë me mendimin e vet thua se e vërteta rrjedh nga gjuha e tij. Ai, në mendimin e vet, është i pastër nga fatkeqësitë derisa të tjerët janë burim i gabimeve dhe rrëshqitjeve përderisa ata e kundërshtojnë mendimin e tij. Adoleshenti i cili është larguar nga rruga e drejtë në fenë e tij dhe normat e pranuara të sjelljes. E keqja e kësaj sjellje i është bërë joshëse atij. Prandaj, ai e konsideron atë vyrtyt. Ai është humbësi më i madh në lidhje me veprat e veta. Këta janë ata, përpjekjet e të cilëve janë humbur në këtë jetë, derisa ata supozojnë se janë duke bërë mirë. Ai është ogur djallëzor për veten e tij dhe një fatkeqësi për shoqërinë e tij, ai i cili e shtyen popullin e tij drejt nivelit më të ulët. Ai është pengesë në mes popullit të tij dhe bujarisë e respektit të tyre, ndikim vdekjeprurës, i vështirë që të trajtohet – përveç nëse do Allahu. Allahu ka pushtet mbi çdo gjë.

Lloji i tretë Lloji i tretë i adoleshentit është ai i cili është konfuz dhe i dyshimtë. Ai e njeh të vërtetën dhe është i kënaqur me të. Ai jeton në një shoqëri të mbrojtur, por dyert e së keqës i janë hapur atij nga çdo drejtim. Kjo ka krijuar dyshim në besimet e tija, devijim në sjelljen e tij, dobësi në të vepruarit e tij, një bastisje nga praktikat e njohura dhe një influks të rrenave të ndryshme. Kështu, ai është në mendime dhe hulumtim të brendshëm të përhershëm. Të kundërshtuarit e këtij influksi apo lëvizjeje (të së pavërtetës) është pasiguri. Ai nuk e di se a gjindet e vërteta në ideologjitë të cilat mbiozotrojnë apo në rrugën e paraardhësve të devotshëm të tij dhe në shoqërinë e ruajtur të tij. Kështu pra, ai është në dyshim – nganjëherë ai pajtohet që ta preferojë njëren anë dhe nganjëherë tjetrën sipas fuqisë së influksit të këtyre mendimeve. Ky lloj i adoleshentit është pasiv në jetën e tij. Ai ka nevojë për forcë joshëse e cila do ta udhëzojë atë drejt bashkëmbylljes së të vërtetës dhe shtegut të së mirës. Sa do të ishte lehtë sikur Allahu ta pregadiste një person i cili e thërret atë në të mirën, i cili është i urtë, i ditur dhe me qëllime të mira? Ky lloj i adoleshentëve gjindet me shumicë. Ata e arrijnë një njohuri sipërfaqësore të edukatës Islame por në anën tjetër ata marrin shumë më shumë dituri sekulare e cila është në kundërshtim me bazat e fesë në realitet apo në supozimet e saja. Kështu që ata janë të pambrojtur në mes dy kulturave. Për ta është e mundshme që ta fitojnë lirinë nga kjo paaftësi duke e vendosur vetveten mbi edukimin Islamik dhe duke e marrë këtë edukim nga burimet origjinale të tija – Librin e Allahut (Kur’ani) dhe Sunetin (traditat) e Muhamedit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem afër Dijetarëve të devotshëm – dhe kjo s’është vështirë për ta.

Devijimi i rinisë dhe problemet e tyre Arsyet për devijimin dhe vështirësitë e rinisë janë të shumta dhe ato ndryshojnë. Njeriu, gjatë periudhës së rinisë, në një masë të madhe është në një proces të zhvillimit trupor, proceseve mendore dhe mendjes, sepse kjo është etapa e rritjes gjatë së cilës ai i nënshtrohet ndryshimeve rapide. Në këtë etapë është me rëndësi të madhe që mjetet e vetëkontrollimit të janë të përgaditura për të, të çiftëzuara me udhëheqje të urtë që ta drejtojnë atë për në rrugën e drejtë. Prej shkaqeve të rëndësishme për këtë prapakthim janë këto që vijojnë:

1. Kotësia: Kotësia është pafuqi e cila i vret proceset mendore, mendjen dhe fuqinë e trupit, sepse trupi përherë ka nevojë për lëvizje dhe punë. Kur trupi është në kotësi, mendimet bëhen të topitura dhe mendja dobësohet, lëvizjet trupore dobësohen dhe insinuatat djallëzore dhe mendimet e këqija formohen në zemër. Shumë herë krijohet një qëllim i dëbuar si rezultat i kësaj shtypje e cila ishte pasojë direkte e kotësisë. Shërimi nga ky problem është ajo se adoleshenti duhet të përpiqet në arritjen e punës e cila i përshtatet atij siç është leximi, biznesi apo të shkruajturit e cila atëherë bëhet pengesë në mes tij dhe kotësisë së tij. Është e domosdoshme që ai të bëhet anëtar stabil i shoqërisë, duke punuar në shoqërinë e tij për vetveten dhe për të tjerët. 2. Largimi dhe ftohja në mes rinisë dhe anëtarëve të vjetër të familjes apo në mes rinisë dhe të tjerëve: Ne shohim disa të vjetër të cilët e dëshmojnë devijimin në rininë e tyre por ata ngurrojnë, janë të dekurajuar dhe të paaftë që t’i forcojnë ata dhe të pavarur prej reformimit të tyre. Rezultat i kësaj është urrejtja ndaj kësaj rinie, ndarja prej tyre dhe qëndrimi indiferent ndaj gjendjes së tyre, qoftë gjendja e tyre ajo e devotshmërisë apo e çoroditjes. Nganjëherë ata marrin vendim në lidhje me të gjithë rininë e cila shpjegohet me një përshtypje boshe të rinisë në përgjithësi. Kjo e ndanë komunitetin me ç’rast rinia dhe të vjetrit e tyre fillojnë të shikohen ndërmjet veti me sytë e përbuzjes. Kjo është njëra prej rreziqeve më të mëdha që mund ta perfshijë shoqërinë njerëzore. Shërimi për këtë problem është ajo se rinia dhe të vjetrit e tyre duhet të bëjnë përpjekje që ta çrrënjosin këtë ftohje në mes tyre dhe t’i besojnë secilit, sepse shoqëria bashkë me rininë dhe të vjetrit e saj është sikurse një trup. Kur një pjesë e tij shpërbëhet, ajo çon në shpërbërjen e tërë trupit. Është obligim për të vjetrit që ata të mendojnë thellë për përgjegjësitë në lidhje me reformimin e rinisë dhe ta largojnë këtë dëshpërim infektues nga zemrat e tyre, sepse Allahu ka pushtet mbi çdo gjë. Sa njerëz të prishur Allahu nuk i ka udhëzuar, e që më pas ata u bën fener të udhëzimit dhe thirrës në reformë? Është me rëndësi për rininë që ata të ushtrojnë respekt, kosideratë për mendime dhe pranim të udhëzimit nga të vjetrit e tyre të cilët i kanë përjetuar realitetet e jetës të cilat këta të rinj nuk i kanë përjetuar. Kur urtësia e të vjetërve të takohet me forcën e rinisë, shoqëria do të prosperojë me vullnetin e Allahut. 3. Bashkimi me njerëz të devijuar e të prishur dhe shoqërimi me ta. Kjo ka ndikim të madh në mendjen, të meduarit dhe mënyrat e rinisë. Për këtë arsye, Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem është transmetuar të ketë thënë: “Personi është në fenë e shokut të tij. Pra, secili nga ju duhet të kujdeset në çështjen se kë e shoqëron ai.” Ai sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem po ashtu tha: “Shembulli i shokut të keq është si shembulli i farkëtarit i cili përdorë furrën. Ose ju do t’i digjni teshat në shoqërimin e tij ose do të përjetoni një kundërmim të rëndë.” (Hadith Ebu Davudi, Tirmidhiu, Buhariu dhe Muslimi) Shërimi për këtë problem është ai se adoleshenti duhet të zgjedh për shoqërimin e tij ata të cilët janë të mirë dhe inteligjent, ashtu që ai të përfitojë nga virtyti i tyre, mënyrat e reformuara dhe inteligjenca. Ai duhet ta vlerësojë gjendjen dhe reputacionin e tyre para se t’i shoqërojë ata. Nëse ata janë njerëz të karakterit, virtytit, fesë

korrekte dhe me reputacion të mirë, atëherë shoqëroni ata. Nëse ata nuk i posedojnë këto kualitete, atëherë është obligim që të largohen prej tyre që të mos mashtrohen me të folur të ëmbël dhe paraqitje të mirë të jashtme. Kjo është mashtrim dhe devijim. Kjo rrugë përshkohet nga njerëz të këqinjë që mundohen t’i tërheqin mendjelehtit me qëllim që ta shtojnë turmën e tyre dhe ta fshehin gjendjen e keqe të tyre. Një poet e ka thënë këtë më së miri: Provojë njerëzit kur të kesh qëllimin që t’i shoqërosh ata, shqyrtojë dhe studiojë punët e tyre. 4. Leximi i retorikës, broshurave dhe revistave të cilat krijojnë dyshim në fenë e personit dhe në besimet e tija. Kjo e tërheq personin drejt abrogimit të karakterit virtuoz dhe e çon atë në kufër (mosbesim) dhe ves. Kjo veçanërisht është e vërtetë kur adoleshenti nuk posedon edukim të thellë fetar dhe mendim akut (të mprehtë) me anë të cilit ai mund të dallojë në mes të vërtetës dhe gënjeshtrës, dobisë dhe dëmit. Leximi i këtyre llojeve të librave plotësisht turbullonë sepse ato ngulitin një kënaqësi të rrejshme në mendjet dhe të menduarit e rinisë pa kufizime. Shërimi për këtë problem është se ai duhet të qëndrojë larg nga këto libra dhe të lexojë libra tjera të cilat do të mbjellin në zemrën e tij dashuri për Allahun dhe të dërguarin e Tij sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, realitetin e Imanit dhe veprave të mira. Pa dyshim se brendësia e tij do ta tërheq atë në këto libra të cilat ai i deshi paraprakisht dhe e bën atë të ndihet i pakënaqur me punime tjera të dobishme. Kjo është e ngjashme me pozitën e atij personi i cili ndeshet me brendësinë e vet që ta vendosë dëgjushmërinë ndaj Allahut në jetën e tij, por shpirti i tij rebelohet dhe përfshihet në kotësi dhe gënjeshtra. Libri më i rëndësishëm dhe më i dobishëm është libri i Allahut dhe ato të cilat i kanë shkruar dijetarët me transmetim korrekt. Në të njëjtën mënyrë Suneti i të Dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, pastaj ajo të cilën njerëzit e diturisë e kanë shkruar duke e nxjerrur prej këtyre dy burimeve apo me të kuptuarit e thellë. 5. Përshtypja e disa të rinjëve se Islami është shkurtim i lirisë dhe përmbajtje e forcës. Ata largohen nga Islami duke e konsideruar atë si retrograd dhe pengesë në mes atyre dhe progresit. Shërimi për këtë problem është që të hiqet velloja e realitetit të Islamit nga këta të rinj të cilët janë injorant ndaj realitetit të tij për shkak të popullit të gabuar të tyre, diturisë së pamjaftueshme apo të dyjave. Islami nuk e kufizon lirinë por ai është rregullator dhe kanalizim korrekt për të, deri në atë masë sa që liria e njërit person nuk ndeshet me lirinë e personit tjetër. Liria e përgjithshme çon në kaos dhe erupcion. Për këtë arsye urdhërat e fesë quhen Hudud (kufij). Nëse urdhëri është një prej ndalesave Allahu thotë: “Ata janë kufijtë e vendosur nga Allahu, mos ju afroni atyre.” [2:187] Nëse është një prej miratimeve, Allahu Te’ala thotë: “Këta janë kufijtë e vendosur nga Allahu, mos i shkelni ata.” [2:229] Ky është dallimi në mes kufizimit (e cila është përshtypja e disave) dhe kontrollit dhe udhëzimit të cilin e ka vendosur më i Urti, i Gjithëdijshmi Allah për robërit e vet. Për këtë problem nuk ka bazë, sepse sistematizimi është një realitet në të gjitha fushat dhe njeriu nga natyra është i nënshtrueshëm ndaj këtij realiteti sistematik. Ai

është i nënshtrueshëm ndaj presionit të urisë dhe etjes dhe ndaj sistemit të ushqimit dhe pijes së tij sa i përket kuantitetit, kualitetit dhe llojit ashtu që ta ruan trupin e tij dhe shëndetin e tij. Ai në mënyrë të njëjtë i nënshtrohet edhe sistemit të shoqërisë së tij, duke u mbajtur me zakonet e qytetit të tij në banim, veshje dhe modele të transportit. Nëse ai nuk nënshtrohet ndaj kësaj, ai do të konsiderohet si abnormal dhe do të trajtohet në mënyrën në të cilën trajtohen njerëzit e çuditshëm. Jeta plotësisht është nënshtrim ndaj kufijve të specifikuar ashtu që çdo gjë përparon sipas qëllimit të caktuar të tij. Ky nënshtrim është për rendin e shoqërisë, d.m.th. nënshtrimi i cili është i domosdoshëm për reformimin e shoqërisë dhe parandalimin e anarkisë. Në të njëjtën mënyrë, nënshtrimi ndaj sistemit të Sheriatit nënkupton atë e cila është e domosdoshme për reformimin e popullit. Pra, si mund të mërziten njerëzit me të dhe të mendojnë për të se është kufizim i lirisë? Vërtet, kjo është një e pavërtetë e madhe dhe një supozim djallëzor i pa bazë. Në të njëjtën mënyrë, Islami s’është shuarje e aftësive. Ai është një sferë e gjërë për të gjitha forcat. Islami thërret në mendim që njeriu të sodis, dhe mendja e mendimet e tija të rriten. Allahu thotë: “Thuaj: O Muhamed, unë ju këshilloj vetëm në një gjë, që ju të qëndroni nga dy dhe vetëm e pastaj të mendoni.” [34:46] dhe Allahu thotë: “Thuaj: O Muhamed, shikoni se çfarë ka në qiej dhe tokë.” [10:101] Islami nuk e kufizon veten në të thirrurit në soditje dhe në të menduarit e thellë por i dënon ata që nuk mendojnë, vështrojnë dhe sodisin. Allahu thotë: “A nuk përfillin ata sundimin e qiejve dhe tokës, dhe gjërat që i ka krijuar Allahu?” [7:185] Allahu thotë: “A nuk menduan ata thellë për veten e tyre? Allahu nuk i krijoi qiejt dhe tokën dhe atë çka ka në mes tyre përveç me të vërtetën.” [30:8] Dhe Allahu Te’ala thotë: “Dhe atij të cilit ne i japim moshë të vjetër, Ne e kthejmë atë prapa në krijim (duke e bërë atë që t’i kthehet dobësisë pas forcës), a nuk mendoni?” [36:68] Urdhëri për vështrim dhe soditje e hap fuqinë e mendjes dhe mendimeve. Pra, si mund të thonë disa njerëz se ai (Islami) i kufizon mundësitë? E tmerrshme është fjala të cilën e thonë ata; ata vetëm gënjejnë. Islami ka legalizuar për njerëzit e vet të gjitha kënaqësitë në të cilat s’ka dëm për individin as fizikisht as mentalisht apo shpirtërisht. Islami e ka autorizuar ngrënien dhe pirjen e të gjitha gjërave të pastra: “O ju që besoni, hani prej gjërave të mira me të cilat Ne u kemi furnizuar dhe falenderone Allahun.” [2:172] Allahu thotë: “Hani e pini e mos shpërdoroni. Ai nuk i do ata që shpërdorojnë.” [7:31] Islami ka legalizuar të gjitha veshjet sipas kërkesave të urtësisë dhe natyrës: “O fëmijët e Ademit! Ne kemi krijuar për ju veshje që të fshehim turpin tuaj dhe një paraqitje të shkëlqyer. Po veshja e dëvotshmërisë është më e mira.” [7:26] Allahu Te’ala thotë: “Thuaj: O Muhamed, kush i ka ndaluar bukuritë (dhuratat) e Allahut të cilat Ai i ka prodhuar për robërit e Tij dhe gjërat e pastra (të cilat Ai i ka prodhuar) si mjete jetese? Thuaj, ato në këtë botë janë për ata të cilët besojnë, dhe vetëm për ta në Ditën e Gjykimit.” [7:32] Ai e ka autorizuar kënaqësinë e gruas me nikah (martesë) legjitime: Allahu Te’ala thotë: “Martohuni me gratë të cilat i dëshironi, me dy, tri, apo katër por

nëse frikoheni se s’do të jeni të drejtë ndaj tyre, atëherë vetëm një.” [4:3] Në fushën e ekonomisë, Islami nuk i ka shuar aftësitë e njerëzve të tij por ka legalizuar për ta të gjitha marrëveshjet e biznesit të cilat janë të drejta dhe dalin nga lumturia reciproke. Allahu thotë: “Allahu e ka lejuar tregtinë ndërsa e ka ndaluar kamatën.” [2:276] Dhe Ai thotë: “Është Ai i cili e ka bërë tokën të drejtueshme për ju. Pra, përshkoni shtigjet e saja dhe hani nga ushqimi me të cilin Ai ju furnizon, dhe Ai është përgjegjës për ringjallje.” [67:15] Dhe Ai thotë, “Dhe kur të përfundojë namazi, atëherë shpërndanu nëpër tokë dhe kërkoni të mirat e Allahut.” [62:10] Pas tërë kësaj, a është përshtypja apo thënia e disa njerëzve korrekte se Islami i shuan aftësitë?

Problemet të cilat rishfaqen në zemrën e adoleshentit Dyshimet dhe mendimet djallëzore vazhdojnë të rishfaqen në zemrën e vdekur e cila e kundërshton fenë. Për këtë arsye i është thënë Ibn Mes’udit apo Ibn Abasit (radiallahu anhum) se Çifutët thonë se ata nuk kanë mendime djallëzore gjatë lutjeve të tyre, d.m.th. ata nuk përjetojnë frikë. Ai u përgjigj, “Të vërtetën e kanë thënë ata.Çfarë mund të bëjë Shejtani me zemrën e zbrazët?” Nëse zemra është e gjallë dhe ka vetëm një grimcë Iman në të, shejtani e sulmon atë. Sulmi i tij është i lirë nga butësia dhe ngadalsia. Ai hedh në zemër aso mendime të këqija të cilat janë të dëmshme për fenë. Është një shkatërrim i madh nëse robi i pranon këto mendime djallëzore derisa Shejtani e nxit atë që të krijojë dyshime në Zotin Tij, fenë dhe besimet. Nëse ai gjen në zemër ndonjë dobësi apo zhgënjim, shejtani e kaplon zemrën e tij derisa ta nxjerrë atë jashtë kufijve të fesë. Sidoqoftë, nëse ai gjen në zemër fuqi dhe vendosmëri, ai shpik një plan të përbuzshëm që ta devijojë robin. Këto mendime djallëzore të cilat shejtani i hedh në të s’do ta dëmtojnë personin nëse ai e praktikon terapinë e përmendur nga Resulullahu sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem në lidhje me të: Ibn Abas (radiallahu anhu) transmeton se një person erdhi te Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe tha: “Unë kam një ndjenjë të caktuar brenda vetes sa që të jem prush që digjet është më e dashur për mua sesa ta them atë.” Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem tha: “I tërë lavdërimi i takon Allahut i cili e ka refuzuar këtë plan d.m.th. i ka dëbuar mendimet e këqija të shejtanit.” (Hadith) Disa njerëz nga Sahabët (Shoqëruesit) erdhën dhe thanë, “O i Dërguar i Allahut, ne kemi ne brendësin tonë atë (ndjenja të atilla) që e kaplon secilin prej nesh që të flet për të d.m.th. e ndjen atë si të imponuar që të flet për të.” Pejgamberi sallAllahu 'alejhi ue sel-lem pyeti: “A e përjetoni edhe ju këtë?” Shoqëruesit u përgjigjen, “Po.” Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem u përgjigj, “Ky është

besimi i vërtetë.” Domethënia e të pasurit besim të vërtetë është se mendimet djallëzore dhe refuzimi juaj i tyre nuk e dëmton Imanin tuaj aspak, por kjo është dëshmi se Imani juaj është i sinqertë dhe s’është ndikuar nga ndonjë humbje. Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shejtani i vjen ndonjërit prej jush dhe thotë. Kush e krijoi këtë? Kush e krijoi këtë? derisa të thotë: Kush e krijoi Zotin tënd? Kur ai ta mbërrinë këtë kufi, kërkoni strehim në Allahun dhe në dhembshurinë e Tij.” (Hadith) Është thënë në një tjetër hadith në lidhje me situatën e njëjtë. “Ju duhet të thoni: besoj në Allahun dhe të Dërguarit e Tij.” Dhe në një hadith të ngjashëm që e ka transmetuar Ebu Daud, Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Thuaj: Allahu është një, Allahu është i pavarur, Ai nuk lind e as që është i lindur, pastaj pështyjë lehtas në të majtë tri herë dhe kërko strehim nga shejtani i mallkuar.” Njëherë Sahabët (radiallahu anhum) ia përshkruajtën këtë qëllim Pejgamberit sallAllahu 'alejhi ue sel-lem për të cilin ai përshkruajti shërimin në katër hapa: Së pari: Asgjësimi i mendimeve të këqija duke iu shmangur atyre dhe duke i harruar ato derisa ato të mos ekzistojnë, dhe pastaj të largohet nga këto mendime me të menduar të balancuar. Së dyti: Kërkoni strehim në Allahun nga këto mendime të këqija dhe nga shejtani i mallkuar. Së treti: Ai duhet të thotë, besoj në Allahun dhe të Dërguarit e Tij. Së katërti: Ai duhet të thotë, Allahu është një, Allahu është i pavarur, Ai nuk lind e as që është i lindur, askush s’është i krahasueshëm me Të, pështyejë në anë të majtë tri herë dhe thuaj, “Kërkoj strehim në Allahun nga shejtani i mallkuar.”

Konfuzioni në lidhje me çështjen e paracaktimit Prej atyre çështjeve të cilat vazhdojnë të rishfaqen dhe lënë rininë të hutuar është çështja e paracaktimit. Besimi në paracaktim është njëra prej shtyllave të Imanit, dhe Imani s’është i plotë pa të. Ky besim nënkupton se Allahu, i Cili është i pastër, e di se çfarë do të ndodhë dhe çka është paracaktuar për qiejt dhe tokën, siç thotë Allahu: “A nuk e dini se Allahu e di tërë atë që është në qiell dhe në tokë? Vërtet, e tëra është e regjistruar dhe kjo është lehtë për Allahun.” [22:70]

Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem na ka parandaluar nga grindja dhe të debatuarit në çështjen e paracaktimit. Duke e parë këtë ai u hidhërua derisa fytyra e bekuar e tij u skuq nga zemërimi. Pastaj, ai tha: “A ju kam urdhëruar unë që ju ta bëni këtë? A është kjo për të cilën unë jam dërguar te ju? Popujt para jush janë shkatërruar kur debatuan për këtë çështje. Unë marr vendim të qëndrushëm nga ju se ju s’do të grindeni në këtë çështje.” (Hadith) Tërheqja e vetvetes dhe grindja në çështjen e paracaktimit e çon njeriun në atë prej të cilës ai s’ka mundësi të dalë. Shtegu i shpëtimit është ai se ju duhet të keni dëshirë që të bëni mirë dhe të përpiqeni në bëmirësi ashtu siç jeni urdhëruar sepse Allahu, i Cili është i dëlirë, ju ka dhënë juve intelekt dhe të kuptuar, dhe ka ju ka dërguar të Dërguar dhe ka shpallur me ta. Allahu Te’ala thotë, “Ashtu që njerëzimi, pas ardhjes së të Dërguarve të mos ketë dëshmi kundër Allahut; Allahu është i Urtë dhe i Lartësuar në Fuqi.” [4:165] Kur Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem i informoi shoqëruesit e vet se s’ka person përveç se t’i jetë paracaktuar vendbanimi në Xhenet dhe Xhehenem, ata thanë, “O i Dërguar i Allahut, a s’duhet që ne të varemi në librin tonë (paracaktimin) dhe t’i lëmë veprat e mira.” Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem u përgjigj: “Bëni vepra të mira, çdo gjë është lehtësuar për atë që është krijuar. Ata të cilët janë nga njerëzit fatlum, veprat e njerëzve fatlum do t’u lehtësohen atyre, dhe ata që janë prej njerëzve fatkeq, veprat e njerëzve fatkeq do t’u lehtësohen atyre.” Pastaj, i Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem lexoi vargun: “Ai i cili jep lëmoshë dhe frikohet (Allahut), dhe me tërë sinqeritetin e tij dëshmon për të mirën, Ne vërtet do ta bëjmë të këndshme për të rrugën për në lehtësim, por ai i cili është lakmitar koprrac dhe e mendon veten si te vetëmjaftueshëm dhe mohon Zotin, Ne vërtet do ta lehtësojmë rrugën e tij për në mjerim.” [92:5-10] Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem i urdhëroi ata që të bëjnë vepra të mira dhe nuk i lejoi ata që të varen në paracaktimin e tyre sepse ata që janë paracaktuar të jenë nga njerëzit e Xhenetit s’do të jenë në mesin e tyre, përveç nëse bëjnë vepra të njerëzve të Xhenetit, dhe ata të cilët janë paracaktuar që të jenë nga njerëzit e Xhehenemit s’do të jenë nga mesi i tyre, përveç nëse i bëjnë veprat e tyre. Vepra është sipas aftësisë së personit, sepse ai vetë e di se Allahu i ka dhënë zgjedhje në bërjen e veprës dhe e ka paracaktar atë për të. Nëse ai do, ai mund ta bëjë apo ta lë atë. Nëse njeriu ka për qëllim të udhëtojë, atëherë ai do të udhëtojë dhe nëse ai synon ndaljen, atëherë ai do ta bëjë këtë. Nëse ai sheh zjarr, ai do të ikë prej tij dhe nëse ai sheh një gjë e cila është e dashur për të, ai do të shkojë përpara. Ngjashëm është edhe në lidhje me dëgjushmërinë dhe mëkatin; personi i bën ato me zgjedhjen e vet dhe i lë ato ato me zgjedhjen e vet. Ekzistojnë dy vërejtje për disa njerëz në lidhje me çështjen e paracaktimit:

Së pari: Njeriu e sheh se ai bën diçka me zgjidhjen e vet dhe ai i lë të gjitha veprat me zgjidhjen e vet pa ndier ndonjë detyrim gjatë bërjes apo lënies së një vepre. Pra, si përkon kjo me besimin se çdo gjë është me vendimin dhe paracaktimin e Allahut? Përgjigja ndaj kësaj është se nëse ne sodisim mbi veprën dhe lëvizjen e njeriut, ne do të shohim se kjo është rezultat i dy gjërave – qëllimit d.m.th. zgjedhjes për të bërë diçka, dhe mundësisë. Nëse këto dy gjëra s’gjinden, vepra s’do të ndodhë. Qëllimi dhe mundësia janë krijesa të Allahut, i Cili është më i Dëliri, sepse qëllimi është rezultati i fuqisë së mendjes dhe mundësia është rezultat i fuqisë së trupit. Nëse do Allahu ai mund ta rrëmbejë mendjen e njeriut dhe ai do të mbetej pa ndonjë qëllim, apo ta rrëmbejë prej tij mundësinë e tij duke e bërë kështu veprën të pamundshme për të. Kur njeriu e forcon qëllimin për të bërë një vepër dhe ai e ekzekuton atë, dituria jonë me bindje është se Allahu ka patur për qëllim dhe e ka paracaktuar atë vepër, përndryshe qëllimi i tij do të ndryshohej apo do të gjente ndonjë pengesë në mes vetes dhe mundësisë për ta zbatuar atë vepër. Një Beduin qe pyetur, “Si e njeh Allahun?” Ai u përgjigj, “Me thyerjen e qëllimit të fortë dhe ndryshimin e vendimeve.” Vërejtja e dytë: e cila rishfaqet, sipas disa njerëzve, në çështjen e paracaktimit është ajo se njeriu do të dënohet për veprat mëkatare të tija. Si mund të dënohet ai për këtë kur kjo i është paracaktuar atij dhe s’është e mundur për të që të ikë nga diçka e cila është paracaktuar për të? Nuk është e drejtë që paracaktimi të bëhet argument për mosbindje derisa nuk bëhet argument për dëgjueshmëri. Përgjigja e dytë është ajo se Allahu e ka mohuar këtë argument në Kur’an dhe e ka kategorizuar atë si thënie injorante. Kështu, Allahu Te’ala thotë, “Së shpejti idhujtarët do të thonë, sikur të kishte dashur Allahu ne s’do t’i kishim përshkruar ortak Allahut as që do ta kishin bërë këtë baballarët tanë, e as që do të ndalonim ndonjë gjë. Mu në këtë mënyrë argumentonin edhe parardhësit e tyre, derisa e shijuan hidhërimin Tonë. Thuaj, a keni ju ndonjë dituri (të caktuar)? Nëse po, parashtrojeni atë. Ju nuk ndiqni tjetër përveç supozim, dhe ju vetëm gënjeni.” [6:148] Allahu Te’ala ka shpjeguar se këta kundërshtues të parapërcaktimit i kanë në radhët e veta edhe ata që qenë para tyre, të cilët përgënjeshtruan (të Dërguarit) në mënyrën të cilën këta njerëz përgënjeshtrojnë (Pejgamberët), dhe ata mbetën të vendosur në këtë vepër të tyren derisa e shijuan dënimin e Allahut. Sikur dëshmia e tyre të ishte korrekte, Allahu s’do t’i bënte që ta shijojnë dënimin e Tij. Pastaj, Allahu urdhëroi të Dërguarin e Tij që t’i sfidojë ata që t’i vërtetojnë besimet e tyre dhe t’u shpjegojnë atyre se ata s’kanë asnjë dëshmi për këtë. Përgjigja e tretë është ajo se paracaktimi është sekret i fshehtë. Askush nuk di për të perveç Allahut derisa të ndodhë. Si mund të ketë mëkatari dituri për tekstin të cilin Allahu e ka paracaktuar për të derisa e bën atë? S’është e mundur që Allahu të ketë paracaktuar mosbindje për të? Pse pra ai shkon drejt mëkatit në vend që të shkojë drejt dëgjueshmërisë dhe të thotë se Allahu përfundimisht ka paracaktuar për mua që unë t’i bindem Atij?

Përgjigja e katërt është ajo se Allahu e ka bekuar njeriun me atë që i ka dhënë atij nga inteligjenca dhe të kuptuarit, dhe i ka shpallur atij libra dhe i ka dërguar të Dërguar, dhe ia ka përmbledhur atij atë që është e dobishme dhe atë që s’është e dobishme dhe e bekoi atë me qëllim dhe mundësi me të cilat ai ka fuqi që ta përshkojë cilëndo rrugë. Pra, pse ky mëkatar zgjodhi shtegun e dëmit mbi shtegun e dobisë? Nëse ky mëkatar ka patur për qëllim që të udhëtojë në një vend tjetër dhe ai i ka pasur dy rrugë që t’i zgjedh: njëra është e lehtë dhe e rehatshme ndërsa tjetra e vështirë dhe e frikshme, ai definitivisht do ta përshkonte rrugën e lehtë dhe të rehatshme e jo rrugën e vështirë dhe të frikshme për shkak të argumentit se Allahu e kishte paracaktuar atë për të. Sikur ai ta përshkonte rrugën e vështirësisë dhe ta përdorte argumentin se Allahu e ka paracaktuar atë për të, njerëzit do të mendonin për të se është naiv dhe i çmendur. Në të njëjtën mënyrë janë edhe rrugët e të mirës dhe së keqës. Njeriu do ta përshkojë rrugën e së mirës dhe s’do ta mashtrojë veten duke e përshkuar rrugën e së keqës mbi pretekstin se Allahu e ka paracaktuar atë për të. Ne shohim se secili person ka mundësi që ta përfitojë jetesën e tij. Ne shohim se ai përshkon çdo rrugë në përfitimin e jetesës. Ai nuk ulet në shtëpinë e tij dhe ta lë mësimin, duke u arsyetuar me parapërcaktim. Përndryshe, çfarë është dallimi në mes përpjekjes për këtë botë dhe përpjekjes në dëgjueshmërinë e Allahut? Pse e bëni paracaktimin hyjnor dëshmi për vetveten në lënien e dëgjueshmërisë dhe ju nuk e bëni atë dëshmi për lënien e veprave që i takojnë kësaj bote? Sqarimi i argumentit është në vendin e vet por dëshirat e bëjnë personin të verbër dhe të shurdhër.

Hadithet në të cilat përmendet rinia Meqë këto fjalë vërtiten rreth problemit të rinisë, unë kisha dashur që të përmend disa hadithe në të cilat përmendet rinia. Nga mesi i tyre janë: 01. “Zoti yt është i kënaqur me atë adoleshent i cili është i lirë nga pasioni rinor.” (Transmetuar nga Ahmed) 02. “Janë shtatë person të cilëve Allahu do t’u ofrojë hije prej hijes së Tij në ditën kur s’do të ketë hije tjetër përveç hijes së Tij. Sunduesi i drejtë; i riu i cili qe edukuar në dëgjueshmëri ndaj Allahut; njeriu, zemra e të cilit është e lidhur për xhaminë; dy njerëz të cilët e duan njëri-tjetrin vetëm për hir të Allahut dhe ata takohen për hir të Allahut; njeriu i cili nxitet nga një grua me pozitë dhe bukuri dhe ai thotë, “Unë i frikohem Allahut.”; njeriu i cili ka dhënë lëmoshë fshehtasi sa që dora e tij e majtë nuk e di se çfarë ka dhënë dora e djathtë e tij,

dhe personi i cili e përkujton Allahun në vetmi dhe lotët rrjedhin nga sytë e tij (për shkak të frikës ndaj Allahut).” (Transmetuar nga Buhari dhe Muslim) 03. “Hasani dhe Huseini (radiallahu anhuma) do të jenë udhëheqësit e të rinjëve në xhenet.” (Transmetuar nga Tirmidhi) 04. “Do t’u thuhet njerëzve të Xhenetit, për juve është rinia dhe ju kurrë s’do të plakeni.” (Transmetuar nga Muslim) 05. “Asnjëherë një i ri nuk e nderon një të vjetër për shkak të moshës së vjetër të tij e që Allahu mos t’ia caktojë dikë i cili do ta nderojë atë gjatë pleqërisë së tij.” (Transmetuar nga Tirmidhi me zingjir të dobët të transmetimit). 06. Ebu Bekr i tha Zejd bin Thabitit derisa Umeri ishte krahas tij (radiallahu anhum): “Ti je një i ri, inteligjent. Ne s’dyshojmë në ty dhe ti e shkruajshe shpalljen për të Dërguarin e Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem; pra, ndjeke Kur’anin dhe mblidhe atë” (Transmetuar nga Buhari) 07. Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem i erdhi një të riu derisa ai ishte në agoninë e vdekjes dhe e pyeti atë, “Në çfarë gjendje e sheh vetën?” Ai tha, “Kam shpresë në Allahun, O i dërguar i Allahut dhe frikohem për mëkatet e mia.” Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem tha, “Nuk bashkohen këto dy gjëra (shpresa dhe frika) në zemrën e robit në një moment të këtillë, e që Allahu mos t’ia jep atë për çka shpreson dhe ta shpëtojë atë nga ajo prej të cilës frikohet.” (Transmetuar nga Ibn Maxhe) 08. Bera bin Azib (radiallahu anhu) tha në lidhje me betejën e Hunejnit, “Jo, pasha Allahun, Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem nuk ka ikur, por madje edhe shoqëruesit e tij të rinj të cilët qenë të lodhur dhe të pajisur dobët u shfaqën për të luftuar.” (Transmetuar nga Buhari) 09. Ibn Mes’ud (radiallahu anhu) transmeton, “Ne luftonim me Pejgamberin sallAllahu 'alejhi ue sel-lem derisa ishim të rinj.” (Transmetuar nga Ahmed) 10. Enes ibn Malik (radiallahu anhu) transmeton: “Kanë qenë shtatëdhjetë të rinj nga mesi i Ensarëve të cilët janë quajtur Kurra (lexuesit), të cilët qëndronin në Xhami. Kur afrohej mbrëmja, ata tërhiqeshin te një kënd në Medine ku ata mësonin njëri-tjetrin dhe faleshin. Familjet e tyre kishin përshtypjen se ata ishin në xhami dhe njerëzit e xhamisë kishin përshtypjen se ata ishin me familjet e tyre, deri në agim. Ata sillnin ujë të freskët dhe mblidhnin dru për zjarr të cilin ata e ndeznin në dhomën e Pejgamberit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem.” (Transmetuar nga Ahmed). Me këtë ata blenin ushqim për As:habul Sufe (njerëzit e platformës). Njerëzit e platformës ishin varfnjakët të cilët migruan në Medine. Ata s’kishin familje në Medine ashtu që ata strehoheshin te platforma në xhami.

11. Alkame i cili është njëri nga Shoqëruesit e Ibn Mes’udit (radiallahu anhu) transmeton, ai thotë, “Unë ecja me Abdullahun në Mine kur ai e takoi Uthmanin (radiallahu anhu). Abdullahu qëndroi duke biseduar me Uthmanin (radiallahu anhu) kur ai tha, “O Ebu Abdir-Rahman, a do të martojmë ty me një vajzë të re ashtu që ajo do t’i përkujtonte ty disa gjëra të cilat kanë kaluar gjatë kohës tënde.” Abdullahu tha: “Nëse e thuani këtë, me siguri Resulullahu sal-lAllahu 'alejhi ue sellem na ka treguar neve, “O rini, kushdo nga ju që ka mundësi le të martohet, sepse kjo është më efektive në mbrojtjen e shikimit dhe më e dëlirë për vendet e turpshme. Nëse dikush s’ka mundësi që ta bëjë këtë, atëherë ai duhet të agjërojë sepse kjo është mburojë për të (nga mëkatet).” (Transmetuar nga Buhari dhe Muslim). 12. Në hadithin që ka të bëjë me Dexhallin të transmetuar nga Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, “Dexhalli do ta therras një person i cili është në kulmin e rinisë së tij dhe do ta godas atë me shpatë, duke e prerë atë në dy pjesë, sikur goditja e shënjestrës. Pastaj, Dexhalli do ta thërras të riun. I riu do të pergjigjet duke qenë fytyra e tij vezulluese – duke qeshur.” (Trasnmetuar nga Muslimi) 13. Malik bin Huvejrith (radiallahu anhu) transmeton, “Ne erdhëm te Pejgamberi sallAllahu 'alejhi ue sel-lem derisa ishim të rinj me moshë të ngjashme. Ne qëndruam pranë tij për njëzet ditë dhe netë. I Dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem qe i mëshirshëm dhe i butë. Kur ai supozoi se ne mërziteshim për familjet tona në vështirësi, ai na pyeti neve se çfarë kishim lënë prapa, dhe ne e informuam. Pejgamberi sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem tha, “Kthehuni te familjet tuaja, jetoni me ta, mësoni ata, thirrni ata,” dhe ai përmendi edhe disa gjëra tjera. “Faluni ashtu siç më shihni mua duke u falur. Kur të afrohet koha e namazit, atëherë njëri prej jush duhet ta thërret thirrjen e namazit (ezanin) dhe më i vjetri nga mesi juaj le të udhëheqë në namaz.” (Transmetur nga Buhari) Lusim Allahun që të na jep dobi nga ky libër mësimor, dhe lavdërimet janë vetëm për Allahun i Cili është Zoti i Gjithësisë. Allahu dërgoftë bekimet më të mira dhe paqe mbi Pejgamberin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe mbi të gjithë familjen dhe shoqëruesit e tij.

Nga Shejh Muhamed Salih el-Uthejmin (Rahimullah)

Pasojat e Mëkateve nga libri “Sëmundja dhe ilaçi”

01. Mëkatet shpien në vetmi Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: “Ed-Dau ued-Deua”, faqe: 65-66.

Mëkatet e shpien njeriun në vetmi, të cilën mëkatari e shijon si boshllëk dhe hapësirë e patejkalueshme mes tij dhe Allahut. Në këtë vetmi nuk ka asnjë lloj kënaqësie! Në qoftë se do t’i jepeshin të gjitha llojet e kënaqësive të kësaj bote, kjo nuk do t’i shërbente ati asgjë në krahasim me vetminë e fituar nga mëkatet. Ai i cili ka jetë të zemrës e ndien këtë dhe jo ai i cili ka zemër të vdekur. Do të ishte e mjaftueshme për njeriun e mençur që t’i shmangej mëkateve vetëm e vetëm për të mos e përjetuar këtë vetmi. Nuk ka asgjë më të hidhur për zemrën sesa vetmia e mëkateve që është sikurse një pirg i krijuar mbi njëri-tjetrin.

02. Mëkatet sjellin varfërinë Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah)

Burimi: “Ed-Dau ed-Deua”, faqe: 65

Një nga pasojat e mëkatit është: “E pengojnë robin nga furnizimi”. Në Musnedin e Imam Ahmedit transmetohet se, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ ‫س ْ س ِه ِ مَ به ت ََ ايْ َ سيال ََ ِ ِا َّن‬ “Me të vërtetë robi privohet nga furnizimi për shkak të mëkatit që ai e bën.”[1] Sikurse devotshmëria që e sjell furnizimin, jo-devotshmëria dhe mëkati sjellin varfërinë. Nuk ka asgjë më të mirë që sjell furnizimin sesa mos bërja mëkat. __________________________________________

[1]

-

I dobët nga Imam Albani në ”Dhaif Sunen Ibn Maxheh”, faqe. 12.

03. Mëkatet janë shkak i mosarritjes së dijes Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: “Ed-Dau ued-Deuau”, faqe 65

Vetëm Allahu e di se sa gjurmë të shëmtuara, të këqija dhe të dëmshme lënë mëkatet në zemrën dhe trupin e njeriut, dhe atë në të dy jetët. Një prej tyre është që mëkatet parandalojnë arritjen e diturisë. Dituria është dritë (nur) që Allahu e vë në zemrën e besimtarit. Kurse mëkati e shuan këtë dritë. Kur Imam Shafiu shkoi tek Imam Maliku dhe filloi që të mësoj tek ai, Imam Maliku iu ngazëllye nga dituria, zelli dhe përkushtimi që Imam Shafiu kishte në dije. Prandaj, i tha atij: “Me të vërtetë, shoh se Allahu ka vënë dritë në zemrën tënde, andaj mos

e shuaj e atë dritë me errësirën e mëkateve!” Imam esh-Shafiu (Rahimullah) ka thënë:

‫ََ ا ِم ْف ُ اك ََّ إ ي ها ٍاه ف ي ؤنف عَء َُّ سس ََ إ ٍ َُّف‬ ‫َ ِم ْف س ِاه ل هللا َه َا ه َا ََ ِ مل ِ هن ٌَِ ما هف‬ “I jam ankuar Vekiut për dobësi në zënien përmendsh, ndërsa ai më udhëzoi që t’i lë mëkatet dhe më tha: “mos harro se dituria është dritë e Allahut (nur), dhe drita e Allahut nuk e udhëzon mëkatarin (nuk i jepet atij).

04. Mëkatet shpien në vetminë me njerëzit rreth teje Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: “Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 66 Mëkatet shpien në një vetmim që zhvillohet në mes të mëkatarit dhe njerëzve dhe sidomos të devotshmit. Ai ndjen një vetmim ndaj tyre. Sa më i fortë bëhet ai vetmim, aq më shumë largohet ai nga ndejat e tyre, privohet nga dobia e mirësisë së tyre dhe i afrohet grupit të shejtanit aq sa ai largohet nga grupi i Allahut. Ky vetmim mund të rritet aq shumë sa që ajo fillon të nodhë dhe të zhvillohet mes tij dhe gruas së tij, fëmijëve, të afërmëve dhe veten e tij. Prandaj, ti e sheh se si ai ndihet i huaj për veten e tij. Disa nga Selefët kanë thënë: “Kur unë i bëj mëkat Allahut, i vërej pasojat në sjelljet e shtazës time dhe në sjelljet e gruas time.”

05. Mëkatet shpien në vështirësi Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: “Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 66 Mëkatet ia vështirësojnë gjërat njeriut. Çdo gjëje që ia mësynë do ta gjej derën e saj të mbyllur apo vështirë të arritshme. Në mënyrë të ngjashme, personi që e ka frikë Allahun i gjen gjërat të lehtësuara. Ai që e braktis frikën ndaj Allahut do t’i gjej gjërat të vështirësuara. O Allah sa e çuditshme është kjo! kur një person i gjen dyert e mirësisë dhe asaj që i sjell dobi të mbyllura dhe rrugët që shpien drejt tyre të vështira pa e ditur se për çfarë po ndodhë kjo?

06. Mëkatet sjellin errësi në zemër Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: “Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 66 Mëkatet shkaktojnë një errësirë që në realitet njeriu e gjen në zemrën e tij. Ai e ndien atë ashtu sikurse po sheh errësirën e madhe të natës. Pra errësira e mëkateve në zemrën e tij bëhet sikurse errësira e natës në sytë e tij. Sepse bindja ndaj Allahut është një dritë ndërsa mosbindja është errësirë. Aq më shumë shtohet errësira aq më i hutuar ai bëhet derisa ai të bie në bidate, devijime dhe çështje të tjera shkatërruese, duke mos qenë i vetëdijshëm për këtë. Kjo të kujton personin e verbër që del një natë për të ecur pa kujdesjen e askujt. Kjo errësirë do të rritet derisa ajo do të shihet në sytë e tij, pastaj ajo rritet edhe më shumë në mënyrë që ajo të shfaqet në fytyrën e tij dhe bëhet i zi saqë të gjithë do ta vërejnë.

07. Mëkatet e dobësojnë zemrën dhe trupin Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: “Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 66-67 Mëkatet e dobësojnë zemrën dhe trupin. Sa i përket dobësimit të zemrës, kjo është e qartë, bile vazhdimisht e dobësojnë zemrën saqë ajo vdes plotësisht. Ndërsa dobësimi i trupit ndodhë për arsye se fuqia e besimtarit gjendet në zemër. Prandaj aq më e fuqishme të jetë zemra e tij, aq më i fuqishëm do të jetë edhe trupi i tij. Sa i përket mëkatarit, ai edhe pse është me trup të fuqishëm prapë është më i dobëti kur është më e nevojshme, sepse fuqia e tij e tradhëton atëherë kur i nevojitet më së tepërmi. Mendoni për fuqinë fizike të persianëve dhe romakëve dhe se si ajo i tradhëtoi ata kur ajo u nevojitej më së shumti, kur besimtarët i mundën ata me fuqinë e tyre fizike dhe shpirtërore.

08. Mëkatet privojnë nga nënshtrimi (ndaj Allahut dhe Profetit) Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: “Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 67 Mëkatet privojnë nga nënshtrimi (Ndaj Allahut dhe Profetit). Do të kishte mjaftuar nëse mëkati nuk do të kishte asnjë dënimin tjetër përveç pengimit nga nënshtrimi i cili e zavendëson mëkatin. Pastaj mëkati ndalon edhe nga nënshtrimi i dytë, i tretë, i katërt dhe kështu me radhë. Në këtë mënyrë, mëkati ndalon nga shumë vepra të mira. Çdo vepër e mirë është më e mirë për personin sesa e gjithë bota dhe gjithçka që ajo përmban. Kjo është e ngjashme me personin që ha diçka që shkakton një

sëmundje të gjatë që e pengon atë nga ngrënia e ushqimit që është më i shijshëm se sa ushqimi i parë.

09. Mëkatet shkurtojnë jetëgjatësinë Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: “Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 67 Mëkatet shkurtojnë jetëgjatësinë dhe shlyejnë në mënyrë të pashmangshme begatitë e saj. Ashtu sikurse devotshmëria zgjatë jetën, mëkatet shkurtojnë jetëgjatësinë. Dijetarët kanë mospajtime për këtë çështje. Disa thanë se kjo do të thotë se begatia e jetës humbet dhe anulohet. Kjo është e vërtetë, dhe është një nga pasojat e mëkateve. Të tjerët thonë se jetëgjatësia vërtetë shkurtohet në të njëjtën mënyrë sikurse zvoglohet furnizimi. Sepse Allahu ka caktuar shkaqe të cilat shtojnë furnizimin, ashtu edhe begatia e jetës ka shkaqe që e zgjasin dhe e shkurtojnë atë. Kanë thënë: “Nuk është e pamundur që jeta të zgjatet me shkaqe, dhe të shkurtohet me shkaqe tjera, kështu edhe furnizimi, lumturia dhe hidhërimi, shëndeti dhe sëmundja, pasuria dhe varfëria. Edhe pse këto ndodhin me caktimin e Allahut, Ai cakton shkaqet nëpërmjet të cilave ndodhin ato. Disa të tjerë thanë: Ndikimi i mëkateve në shkurtimin e jetës është për arsye se realiteti i jetës është jeta e zemrës, dhe për këtë arsye Allahu i ka quajtur pabesimtarët të vdekur: “Ata janë të vdekur, pa kurrfarë gjallërie.” 16:21 Pra jeta në realitet është jeta e zemrës, jeta e njeriut zgjatë sa jeta e zemrës, dhe jeta e tij është aq sa ka kaluar kohë me Allahun, këto janë çastet e jetës së tij. Prandaj veprat e mira, devotshmëria dhe nënshtrimi e zgjasin këtë kohë e cila është realiteti i jetës së njeriut dhe ai nuk ka jetë tjetër në këtë botë. Si një e tërë, ditët e mëkatarit zhduken nëse ai ia kthen shpinën Allahut dhe preokupohet me mëkate. Këtë ai vërtetë do ta gjejë në ditën kur do të thotë: “Ah, sikur të kisha bërë diçka të mirë për jetën time.“ 89:24

10. Mëkatet mbjellin mëkate Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: “Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 68 Mëkatet mbjelljin mëkate dhe kështu ato prodhojnë njëra-tjetrën. Ato mund të shkojnë aq largë saqë robit i vie rëndë t’i braktis ato dhe që të dalë prej tyre. Siç kanë thënë disa nga Selefët: “Dënimi i mëkatit është se ajo çon në një mëkat të ri. Shpërblimi i veprës së mirë është se ajo çon në një vepër të re të mirë.” Kur robi bën një vepër të mirë, vepra e mirë pranë sajë thotë: “Eja dhe më vepro edhe mua!” Kur ai e bën atë, e thërret vepra e tretë e mirë dhe kështu me radhë. Në këtë mënyrë shumëfishohet fitimi dhe shtohen veprat e mira. E njëjta vlenë për mëkatet, derisa veprat e mira dhe mëkatet bëhen si trupa të ngulitur fort, si atribute të pandashme dhe si prona të pakontestueshme. Nëse i devotshmi braktis një vepër të mirë, ai ndjehet keq sikur t’i ngushtohej toka, dhe ndjenë veten sikurse një peshk që ka dalur mbi tokë derisa të kthehet në ujë, vetëm atëherë ai ndien harmoni dhe gëzim. Nëse mëkatari braktisë mëkatet dhe fillon të bëjë vepra të mira, ai ndjehet keq derisa t’u kthehet mëkateve. Ka mëkatarë që mëkatojnë pa ndier asnjë gëzim të mëkatit. Arsyeja e vetme pse ai mëkaton është se ai ndjen dhimbje në qoftë se nuk mund mëkatojë.

11. Mëkatet dobësojnë dëshirën e zemrës (për vepra të mira)

Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: “Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 69 Mëkati dobëson dëshirën e zemrës (për vepra të mira). Kjo është një nga pasojat më të rrezikshme të mëkatit për robin. Mëkatet forcojnë vullnetin për të mëkatuar dhe dobësojnë dëshirën për pendim dal-ngadalë derisa dëshira për pendim të zhduket krejtësisht nga zemra. Nëse gjysma e trupit të tij kishte vdekur, ai nuk do të pendohej tek Allahu. Ai i kërkon falje Allahut dhe pendohet shpesh, por me pendimin e gënjeshtarëve, sepse zemra e tij është e lidhur për mëkate dhe e vendosur të bie në to çdo herë që i ipet mundësa. Kjo është një nga sëmundjet më të mëdha dhe më afër shkatërrimit.

12. Mëkatet janë shkak që ato të normalizohen Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 69 Mëkatet janë shkak që zemra të përfundoj në atë gjendje që mos t’i konsiderojë ato si të shëmtuara. Ato bëhen krejtësisht normale për mëkatarin. Atij nuk i duket vetja i shëmtuar që njerëzit ta shohin atë duke mëkatuar dhe ta përflasin atë për to. Kjo i takon kulmit të paturpshmërise dhe kënaqësisë së mëkateve, saqë ata mburren për to, u tregonë për mëkatet e tyre atyre që nuk i kanë parë, i thotë: O filan, kamë vepruar këtë e këtë! Këtij lloji të njerëzve nuk u falen mëkatet. Rruga drejt pendimit është zakonisht e mbyllur për ta. Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: ”Të gjithë umetit tim do ti falen mëkatet përveç atyre që kryejnë mëkate haptazi. Sepse Allahu e fsheh robin i cili më pas zgjohet dhe zbulon veten e tij duke thënë: ”Kam bërë këtë dhe këtë në këtë ditë dhe në këtë ditë.” Ai e turpëron veten, pasi qe Zoti i tij e ka fshehur atë gjatë natës” Bukhari (6069) dhe Muslimi (2990).

13. Mëkatet janë trashëgim nga umetet e më hershme Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 69-70 Të gjitha mëkatet janë trashëgim nga umetet e më hershme të cilat Allahu i shkatërroi.

- Homoseksualiteti është trashëgim nga populli i Lutit alejhi-selam. - Të mangësosh në peshojë gjatë shitblerjes është trashëgim nga populli Shuajbit alejhi-selam.

- Arroganca dhe korrupsioni në tokë është trashëgimi e popullit të Faraonit. - Krenosja dhe tirania është trashëgimi e popullit te Hudit alejhi-selam. Mëkatari me fjalë të tjera vishet me disa nga këto rroba të këtyre popujve dhe ata ishin armiq të Allahut. Abdullah bin Ahmed transmeton në librin e babait të tij, ”ez-Zuhd” nga Malik bin Dinar i cili tha: ”Allahu i shpalli një prej profetëve të Tij prej Izraelitëve:” Thuaj popullit tënd që ata të mos bëjnë vepra të armiqëve të Mi, që ata të mos vishen me rrobat e armiqve të Mi, që ata të mos i ngasin shtazët e armiqve të Mi dhe që ata të mos hanë ushqimin e armiqëve të Mi. Nëse ata e bëjnë këte, edhe ata bëhen armiqë të Mi sikurse ata janë armiqtë e Mi. ”

14. Mëkatet janë shkak që robi të jetë i pa vlerë tek Allahu

Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 70 Mëkati bën që Allahu ta merr të lehtë dhe të shikon të pa vlerë robin e Tij. Hasan el-Basri ka thënë: ”Ai i konsideroi të pa vlera ata sepse mëkatuan. Sikurse ti kishte vlerësuar ata Ai do ti kishte mbrojtur nga mëkatet.” Nëse njeriu bëhet i pavlerë tek Allahu, askush nuk do ta nderojë atë. Allahu Te ala ka thënë:

‫َهَ سَ ِِ ِنو ََ َان‬ ‫ُاُّ ِْال اِ ن ََ وهَ يَ َام ِو‬ ”Atë që e poshtëron Allahu nuk ka kush që mund ta bëjë të ndershëm.” 22:18 Nëse duket se njerëzit i vlerësojnë ata për shkak se kanë nevojë për ta, apo për shkak se kanë frikë nga e sherri i tyre, ata janë megjithatë të poshtëruar në zemrat e njerëve.

15. Mëkati bën që ta konsideroshë atë të parëndësishëm Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 70 Mëkatari do të vazhdojë të mëkatojë derisa ai ta konsideroj të parëndësishëm mëkatin, dhe të duket një gjë e vogël në zemrën e tij. Kjo është një shenjë e shkatërrimit. Çdo herë që robi e konsideron një mëkat të vogël, ai vetëmse bëhet edhe më i madh tek Allahu. Buhariu transmeton në ”Sahihun e tij” nga Ibn Mesudi i cili ka thënë:

”Besimtari i sheh mëkatet e tij sikur të ishte nën kodër dhe frikësohet se ajo do të bjerë mbi të. Mëkatari i sheh mëkatet e tij si të ishin një mizë që bie në hundën e tij, të cilën ai vetëm e largon me një lëvizje. ” 1 __________________________________________ 1

- Buhariu nr (6308)

16. Mëkatet lënë pasoja tek shtazët dhe njerëzit Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 71 Mëkatet lënë pasoja tek njerëzit e tjerë dhe tek kafshët. Rezultati është se si ai dhe të tjerët djegen nga mëkatet dhe padrejtësitë. Ebu Hurejra ka thënë: ”Vërtetë edhe shpendi vdes në folenë e tij për shkak të padrejtësisë së të padrejtit.” Muxhahidi ka thënë: ”Kafshët mallkojnë njerëzit mekatarë kur është thatësirë e rëndë dhe shiu nuk bie, dhe thonë: ” Kjo është për shkak të mëkateve të njerëzve.” Ikremeh ka thënë: ”Shtazët e tokës, dhe madje edhe brumbujt dhe akrepat thonë: ”Nuk bie shi për shkak të mëkateve të njerëzve.” Nuk mjafton që ai të dënohet për mëkatet e tij. Ai mallkohet edhe nga ata që nuk kanë mëkate.

17. Mëkatet sjellin poshtërim Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 71 Mëkati të çon në një poshtërim të pamohueshëm. I gjithë nderi dhe krenaria qëndron në bindjen ndaj Allahut. Allahu Te ala ka thënë:

‫لَاِ سَِم َ َِْ ِِي وع َ يَ ِممِ ِوه َ َِْ ِِي وعَ سَ ِاس وا َ َُّمنَو َان‬ ”Kush e dëshiron krenarinë (le ta dijë), e tërë krenaria i takon Allahut.” 35:10 Kjo do të thotë që ta kërkosh atë duke iu bindur Allahut, nuk do ta gjeni atë përndryshe. Disa nga Selefët e kishin zakon të thoshin: ”O Allah! Më ndero sepse unë po të bindem Ty dhe mos me turpëro mua për shkak se jam i pabindur ndaj Teje.” Hasan el-Basri ka thënë: ”Edhe në qoftë se ata kalërojnë mbi gomarë dhe mbi kuajtë të cilët përdorën për punë, poshtërimi nuk braktis zemrat e tyre. E vetmja gje që Allahu vepron me atë që është i pabindur ndaj Tij është se Ai e poshtëron atë.”

18. Mëkatet e prishin mendjen Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 71-72 Mëkatet e prishin mendjen. Sepse mendja ka dritë, por mëkatet e shuajnë dritën e saj, kjo është e pamohueshme. Kur drita e saj shuhet, atëherë dobësohet dhe mangësohet. Disa prej Selefëve kanë thënë:

”Askush nuk bën mëkat përveçse i ka munguar mendja.” Kjo është e dukshme pra, sepse nëse mendja e tij kishte qenë e pranishme, atëherë ai nuk do të kishte mëkatuar gjatë kohës që ai është në dorën e Zotin Te ala, Ai e sheh në shtëpinë e tij, në shtratin e tij. Engjëjt e Tij janë prezent dhe e shohin atë. Kurani e ndalon atë. Besimi e ndalon atë. Vdekja e ndalon atë. Zjarri ndalon e atë. Mirësia që ai humbet kur të kryen mëkate është shumë herë më e mëdha se sa gëzimi dhe kënaqësia që ai përjeton kur të kryenë mëkate. Prandaj a ka ndokush që ka një intelekt të shëndoshë e që mëkaton?

19. Mëkatet e mbyllin zemrën Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 72 Nëse mëkatet bëhen të shumta, mbyllet zemra e mëkatarit. Në këtë rast, ai bëhet njëri prej atyre që janë neglizhent. Disa prej Selefëve kanë thënë në lidhje me fjalët e Allahut Te ala:

‫ٌمَإ َاَنَو َِ ْول ُّ َِالو‬ َ ‫عََِنَو َُّمهَََ ِام قَمََِِ ِِل‬ ِ ُّْ َ‫س‬ ”Jo, nuk është ashtu! Por të këqijat që i punuan, zemrat e tyre ua mbuluan!” 83:14 ”Kjo është mëkat pas mëkati.” El-Hasan el-Basri ka thënë: ”Janë mëkate që shtrihen njëri mbi tjetrit deri sa ato ta verbërojnë zemrën.” Të tjerë thanë: ”Kur këto mëkate dhe mosbindja u shtuan edhe më shumë, ato rrethuan zemrat e tyre.” Bazë për këtë është se zemra shkatërrohet nga mëkatet. Kur ato të shtohen, rritet shkatërrimi aq shumë sa që ato përfundimisht e paralizojnë zemrën. Pas kësaj, ato vazhdojnë derisa zemra të mbyllet. Me anë të kësaj, zemra është mbuluar. Nëse kjo

ndodh pas udhëzimit dhe të kuptuarit, kjo shkon në drejtim të kundërt dhe kthehet mbrapsht. Pastaj armiku merr kontrollin mbi zemrën dhe e shpie aty ku ai dëshiron.

20. Mëkatet që hyjnë nën mallkimin e të Dërguarit Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 72 Mëkatet e fusin robin nën mallkimin e të Dërguarit të Allahut (sal Allahu alejhi ue selem). Ai mallkoi mëkatarin ngase e meriton një gjë të tillë. Ai ka mallkuar gruan që bëri tatuazh dhe kërkoi t’i bëhet tatuazh, që ia zgjatë dikujt flokët dhe kërkon t’i zgjaten flokët, gruaja që shkul vetullat e dikujt dhe kërkon t’i shkulen vetullat e saj. Ai e mallkoi burrin i cili martohet me një grua që është ndarë tre herë nga burri i saj, e marton atë me qëllim për ta shkurorëzuar që ajo të kthehet tek burri i saj i parë, e gjithashtu e mallkoi bashkëshortin e saj të parë. Ai e mallkoi hajdutin. Ai mallkoi personin që pi alkool, që shërben alkool, që prodhon alkoolin, dhe kërkon që të prodhohet për të, personin i cili blen alkool, shet alkool, personi i cili konsumon parat e fituar nga alkooli, personin i cili e transporton dhe për atë të cilin transportohet. Ai e mallkoi atë që ndryshon kufijtë e tokave. Ai e mallkoi atë që mallkon prindërit e tij. Ai e mallkoi atë që bën gjah për kënaqësi. Ai i mallkoi burrat femëror dhe gratë mashkullore. Ai e mallkoi atë që ther për dikë tjetër përveç Allahut.

Ai e mallkoi atë që bën bidate dhe mbron një bidatçi. Ai i mallkoi vizatuesit. Ai i mallkuar ata që veprojnë veprën e popullit të Lutit (homoseksualizmin). Ai e mallkoi atë që shpifë ndaj prindërve të tij. Ai e mallkoi atë që e mashtron njeriun e verbër nga rruga (që nuk ia tregon rrugën siç duhet). Ai e mallkoi atë që bën marrëdhëniet intime me shtazë. Ai e mallkoi atë që i bën kafshësndonjë shenjë (duke e djegur atë). Ai i mallkoi atë që ai shqetëson një mysliman apo bën një komplot kundër tij. Ai i mallkuar gratë që shpesh vizitojnë varrezat. Ai e mallkoi atë që i bën varret vend për adhurim dhe vënë drita mbi to. Ai e mallkoi atë që e prish lidhjen e gruas me burrin e saj ose të robit me pronarin e tij. Ai mallkoi burrin që bën marrëdhënie intime me gruan e tij në vrimën anale. Ai tha se gruaja që nuk i përgjigjet në shtrat burrit të saj kur ai e thërret, mallkohet nga engjëjt derisa ajo të zgjohet. Ai e ka mallkuar personin që i përshkruhet dikujt tjetër përveç babait të tij (ta konsideroj dikë tjetër baba, apo të marrë mbiemrin e dikujt tjetër). Ai tregoi se personi i cili drejton një hekur kundër vëllait të tij është i mallkuar nga engjëjt. Ai i mallkoi ata që shpifin ndaj Sahabëve.

21. Mëkatet e fusin njeriun nën mallkimin e Allahut

Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 74-75 Allahu e mallkoi në Kuran atë që mbjell shkatërrime në tokë, këput lidhjet e tij familjare dhe shqetëson Atë dhe të Dërguarin e Tij salAllahu alejhi ue selem. Ai e mallkoi atë që fsheh sqarimet dhe udhëzimet të cilat Ai i ka shpallur. Ai e mallkoi atë që duke gënjyer akuzonë besimtarët, gratë e ndershme dhe të pafajshme për gjëra të jo të dëlira. Ai e mallkoi atë që beson se feja e kufarëve është më e saktë se sa feja e myslimanëve. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem e mallkoi burrin që vesh rrobat e grave dhe gruan që vesh rrobat e burrave. Ai e mallkoi atë që jep ryshfet, atë që merr ryshfet dhe atë që ndërmjetëson midis të dyve. Ai i e mallkoi edhe mëkatarin. Nëse dëmi i vetëm do të ishte se mëkatari goditet nga mallkimi i Allahut, të Dërguarit të Tij dhe engjëjve, do të kishte qenë e mjaftueshme për të mos mëkatuar.

22. Mëkatet privojnë nga duaja e Profetit Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 75 Mëkatet e privojnë njeriun nga duaja e të Dërguarit të Allahut salAllahu alejhi ue selem dhe të engjëjve. Allahu Subhanah e urdhëroi Profetin e Tij salAllahu alejhi ue selem që të kërkojë falje për burrat dhe gratë besimtarë. Ai Te ala ka thënë:

‫ش سَ ْياِ مََنَو ََِبِسنَو‬ ‫ع ِِن َيَنَو َي َََْ وهَ ََ َانْو َ ََِْ ْا َو‬ ِ ََ ْ َ‫ع ِْفَو َاِِهَم ا َاهَََ َِمِبِسنَو ََس‬ َ َ‫عُ َ ْر ِؤ َاَنَو ِِ ِوه ََسَفْ اِ هََنَو َا ِِن ِِ ْول ِِ َي ْا ِوا س‬ َ َ َ َ ْ ْ ْ ْ ِ ِ َ َ ‫ٍ ْف ِوء َُّ ِول‬ ‫ٌب َو‬ ‫ف ََِاٌِْ م َِ ْول َاِِهم ََلَيِ ِو‬ ‫ْن َلهم ِو‬ ‫ٌا ِو‬ َ ‫سل‬ َ َ ْ‫عِِسمكَو َََََََُِِِ ُ َمَََِ َِمبِسنَو يمٌؤ ْوِا ََ ٌِم َام ِا ْي َا و‬ َ ‫َت ََقِ ِِ ْول‬ َ َ َ ْ ْ ِ ِ َ ‫ْ ََ َان ٌَََاُ ِ َِل ََُِف‬ ‫ْم َو‬ ‫ع ِسنو َم ِو‬ ‫ُ ِو‬ َ ‫َل ِِ ْول اَِموِ ِِ ْول اِ نْو‬ ِ ََ ‫َْ ََ َان‬ ِ ََ ‫ف ََقِ ِِ َول ََ َيُِّس َول َََِ ِيس َوي ِهفَو َِّهكَو ََب نِاسِمُِ ِِ ْول ََِ ْي‬ َ َ َ َ ْ ْ ‫ع ِسنو َم ِو‬ ‫ف‬ ِ ََ ‫َََِنِ س َول ََؤ َْ َوي ى َوََ ََبَِكَو َايِ ْاُ َ وه َ يف ْوا سَ َْ َاوِ ِوب‬ ”Ndërsa ata (engjëjt) që e bartin Arshin edhe ata që janë përreth e tij, lartësojnë me falënderim Zotin e tyre, i besojnë Atij dhe i luten Atij t’i falë ata që besuan (duke thënë): ”Zoti ynë, Ti me mëshirën dhe me diturinë Tënde ke përfshirë çdo send, andaj falju atyre që u penduan dhe ndoqën rrugën Tënde, e edhe ruaji ata nga dënimi i Xhehenemit.Zoti ynë, futi në Xhenete të Adnit, të cilat ua ke premtuar, ata dhe kush ishte i mirë prej etërve të tyre, grave të tyre dhe pasardhësve të tyre. Vërtet, Ti je ngadhënjyesi, i Urti. Dhe i mbron ata prej të këqijave, pse atë që Ti e mbron atë ditë prej të këqijave, Ti e ke mëshiruar atë, e ai është ai shpëtimi i madh.” 40: 7-9 Kjo është lutja e engjëjve për besimtarët që të pendohen për mëkatet e tyre dhe pasojnë Librin e Tij dhe Sunnetin e të Dërguarit të Tij salAllahu alejhi ue selem. Ata nuk kanë asnjë rrugë tjetër pos kësaj. Prandaj, askush pos këtyre nuk duhet të shpresojnë se do të marr pjesë në këtë dua pasi që atyre ju mungojnë cilësitë e kërkuara.

23. Mëkatet përhapin shkatërrime në tokë

Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 78 Prej dëmeve të mëkateve janë se ato përhapin shkatërrime të ndryshme në tokë, poashtu në ujë, ajr, në korrje, në fruta dhe në strehim. Allahu Te ala ka thënë:

‫عم واَ َن َِ َاو‬ ‫ض َِسَبِسفَ َِل ََهِ ِ و‬ ‫سَ ْا ِلََِنَو َََِمِ َِ ْول ٌَاِ مَََ َِبِزَ َِ ِْ َو‬ َ َ‫عَِفْو ِِ َام َََ ََِْ ْي ِوا َ ََِْ نِوا يِف َ َْؤ‬ َ َُّ ‫مي ِ َ ْساِز‬ ”Për shkak të veprave (të këqija) të njerëzve, janë shfaqur në tokë e në det të zeza (bela, skamje, katastrofa, humbje e bereqetit etj.), e për ta përjetuar ata

një pjesë të asaj të keqeje që e bënë, ashtu që të tërhiqen (nga të këqijat).” 30:41 Muxhahidi ka thënë: ”Kur i padrejti e merr pushtetin, ai fillon të mbjellë padrejtësi dhe shkatërrime. Për shkak të kësaj Allahu e ndal shiun në mënyrë që rrënjë dhe frutat shkatërrohen – dhe Allahu nuk e do shkatërrimin.” Pastaj ai recitoi:

‫عم واَ َن َِ َاو‬ ‫ع َذايَذَّْ ايص ََهِ ِ و‬ ‫ذْ َر َجناَخْف ْنْرن اي َفص ْ ََْراََ َ نيَا ِْ َن ْف‬ َ َ‫عَِفْو ِِ َام َََ ََِْ ْي ِوا َ ََِْ نِوا يِف َ َْؤ‬ َ َُّ ‫مي ِ َ ْساِز‬ ”Për shkak të veprave (të këqija) të njerëzve, janë shfaqur në tokë e në det të zeza (bela, skamje, katastrofa, humbje e bereqetit etj.), e për ta përjetuar ata një pjesë të asaj të keqeje që e bënë, ashtu që të tërhiqen (nga të këqijat).” 30:41 Pastaj ai tha: ”Betohem në Allahun se nuk është vetëm deti juaj. Çdo fshat që ka ujë është oqean. ” Ikrimeh ka thënë: ”Unë nuk jam duke folur për detin tuaj këtu. Unë jam duke folur për çdo fshat që ka ujë. ” Katadeh ka thënë: ”Toka janë qytetet dhe deti janë fshatrat dhe vendet përreth.” Allahu e quajti ujin e ëmbël ”det” dhe tha:

ُ‫سة ْ ََا ْو ْه‬ ‫ذ ْهيَْ َ ََْحَ ْر َف‬ ‫لُذَ ِفب ِا ْرَسِف ْ َْي ِف‬ ‫ج َه َر ِف‬ ‫ِ ا ْجُ ِف‬ َ ْ‫َخ ذ‬ ْ ‫ف ْو ْهيَْ ا ْْرَِا فرا‬ ”E nëse janë të njëjtë dy dete; ky i ëmbël shuan etjen dhe pirja e tij është e lehtë, e ky tjetri i njelmëti djeg.” 35:12 Nuk ka në botë oqean të ëmbël i cili është i ndenjur. Në fakt bëhet fjalë për lumenj që rrjedhin. Është oqeani i kripur që është i palëvizshëm. Prandaj Ai i quajti fshatrat me lumenjtë në këtë mënyrë.

24. Mëkatet shkaktojnë rrëshqitje të tokës dhe tërmete Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 79 Një nga pasojat e mëkateve në tokë është se ato shkaktojnë rrëshqitje të tokës dhe tërmete dhe largojnë bereqetin e saj. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem kaloi Themudin dhe lejoi që sahabët të hyjnë në qytetin e Themudit vetëm duke qarë. Ai i ndaloi ata që të pijnë ujin e tij dhe që tu´a japin atë ujë shtazëve të tyre. Ai madje urdhëroi që brumi që ishte bërë me atë ujë ti ipej deveve. E gjithë kjo për shkak të ndikimit të mëkateve negative në ujë. E njëjta gjë vlen për ndikimin e mëkateve negative në të korrat e reduktuara dhe fatkeqësitë tjera që mund ti shihni. Imam Ahmedi përmend në ”Musnedin” e tij: ”Në depon e Benu Umejjes ishte një kokërr e grurit që ishte aq e madhe sa një bërthamë hurme. Ajo ishte në një thes në të cilën shkruante ”Kjo u rrit gjatë periudhës së drejtë”.” Shumë nga këto fatkeqësi Allahu Subhanehu ue Te ala lejoi të ndodhin kur njerëzit filluan të mëkatonin. Disa kryepleqë të shkretirave më kanë treguar se si frutat ishin më të mëdha në të kaluarën dhe se shumë nga këto fatkeqësi që ata janë duke përjetuar sot ishin të panjohura më parë.

25. Mëkatet lënë pasoja në fizonominë e njerëzve Imam Muhamed bin Ebi Bekr bin Ejub – Ibn Kajim el-Xheuzijeh (Rahimullah) Burimi: ”Ed-Dau ued-Deuau”, faqe. 79

Lidhur me pasojat e mëkateve në format dhe në dukjet e njerëzve, transmeton Tirmidhiu në ”el-Xhamiin” e tij nga Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: ”Allahu e krijoi Ademin gjashtëdhjetë kubitë të gjatë. Që nga atëherë krijimi është shkurtuar deri tani.” 1 Kur Allahu dëshiron të pastrojë tokën nga padrejtësitë, njerëzit mëkatarë dhe të pandershëm, Ai e nxjerr në pah një njeri nga familja e Profetit salAllahu alejhi ue selem që do të mbushë tokën me drejtësi sikurse ajo më parë ishte plot me padrejtësi. Mesiu do të vret çifutët dhe të krishterët dhe do të vendos fenë me cilën Allahu e dërgoi të Dërguarin e Tij salAllahu alejhi ue selem. Toka do të nxjerrë mirësinë e saj dhe do të kthehet në origjinën e saj në mënyrë që një grup njerëzish do të hanë një shegë dhe do të qëndrojnë në hijen e livores së saj. Një kalavesh rrushi do të jetë shumë i rëndë dhe një kokërr rrushi do të jetë e mjaftueshme për një sasi të madhe të njerëzve. Kur toka është e pastër nga mëkatet, vijnë shenjat e mirësisë nga Allahu Te ala të cilat më parë u shfarosën nga mëkatet dhe mosbesimi. Nuk ka dyshim se efektet e dënimit që Allahu e ka zbritur në tokë mbeten në tokë. Ato kërkojnë mëkate të ngjashme për të cilat umetet e më parshme janë ndëshkuar. Këto shenja në tokë janë rezultat i gjurmëve të këtyre mëkateve në të njëjtën mënyrë sikurse këto mëkate janë gjurmët e këtyre krimeve. __________________________________________

1 - Bukhari (3326) dhe Muslim (2841).

Vërejtje drejtuar të thelluarit në gjumë

Faza e parë e jetës (nga lindja deri në moshën e pjekurisë) Imam Abdurr-Rrahman bin el-Xheuzi el-Hanbeli (Rahimullah) Burimi: “Tenbihun-Naimil-Ghamr ala Meusimil-‘umr”, fq. 4-5

Pjesa më e madhe e kësaj faze ka të bëjë me prindërit. Ata e edukojnë fëmijën, e mësojnë dhe e udhëzojnë në atë që ai/ajo ka dobi. Prindërit asnjëherë nuk duhet të mërziten nga kjo gjë, sepse mësimi në fëmijëri është sikurse gdhendja në gur. Aliu radijallahu anhu kur i interpretoi Fjalët e Allahut Te’ala: ََ‫س ام َفص َا‬ ‫ُْل فخا َ نن اف‬ ْ ‫ُلَ ْوِْ َه َرذ ام َصف ِْرلا‬ ْ ‫ْوَ َ َحل‬ ُ ْ‫ُِّ ْوَاَِا ْهُ ر‬ “Ruani veten dhe familjet tuaja nga zjarri, lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët” 66:6, tha kështu: “Mësoji dhe edukoji fëmijët e tu.” Prindërit duhet t’ia mësojnë fëmijës marrjen e abdesit dhe namazin e në qoftë se ai nuk falet kur të ketë mbushur nëntë vjet, ata e rrahin lehtësisht atë. Le t’ua mundësojnë fëmijëve të tyre mësimin përmendësh të Kur’anin, dëgjimin e haditheve dhe t’ua mësojnë dijen që i përshtatet për moshën që kanë. Ata duhet ta mësojnë fëmijën në mënyrë që ta kuptojë të shëmtuarën si të shëmtuar dhe ta nxisin atë në përvetësimin e moralit të lartë. Dhe nuk duhet të mërziten apo të lodhen në të mësuarit e fëmijës së tyre në atë që ai është në gjendje ta përvetësojë, ngase kjo është faza e mbjelljes. Një poet ka thënë:

Mos u ngop nga edukimi i të voglit edhe pse ai mund të ankohet se ndjehet i lodhur. Lëre të moshuarin ashtu si është,

ngase ai është shumë i vjetër për tu edukuar. Abdul-Melik bin Mervani e donte djalin e tij El-Uelidin, por nuk e mësoi atë. Si rezultat i kësaj djali i tij kishte pengesa në të folur. Abdul-Melik ka thënë: “Dashuria jonë për el-Uelidin e ka lënduar atë.” Fëmijës qysh në vegjëli mund t’i jepet mendje e atillë që ai të zgjedhë rrugën e vet të duhur, siç thotë Allahu Te’ala: َ ‫َْ ََ اَف َهَّ ال‬ ‫اْْ افم َِْ َْرَ َهذ ْصف اْ ْ َذنُْ ْو َّْْ َْف‬ “Në të vërtetë, Ne e udhëzuam Ibrahimin në rrugë të drejtë qysh herët.” 21:51 Është përmendur në interpretimet e Kur’anit se ai ishte vetëm tre vjeç kur iu drejtua yllit, hënës dhe diellit me fjalët të cilat i gjejmë në Kuran, derisa ai tha: ‫ف ْو نجيَلاف َْرَكف‬ ‫س ِْ ْط ْرف َرنيَا ْوجَ َي ْف‬ ‫ُوَ َف‬ ‫َ َ اَُ ََر َِّذَّْف َهَّْف ِْرْفُ َ ْو ْهُ ْهنَذلُُ ْوَْ ْ َلاْف َ ن‬ ْ َْ ‫س‬ “Unë e kthej fytyrën time nga Ai që ka krijuar qiejt dhe Tokën, duke qenë besimtar i vërtetë, dhe nuk jam prej idhujtarëve!” 6:79 Pasi fëmija t’i ketë mbushur pesë vjet, atij/asaj i shtohet të kuptuarit dhe entuziazmi për të mirën. Zgjedhja që fëmija bën gjatë kësaj kohe është e drejtë, qëndron larg nga e keqja dhe anasjelltas. Një ditë Umer bin el-Hatab radijallahu anhu kaloi pranë disa fëmijëve të cilët ishin duke luajtur. Kur fëmijët e panë atë, të gjithë u larguan për shkak të respektit dhe pozitës që ai kishte në shoqëri, përveç Abdullah bin ez-Zubejrit radijallahu anhuma. Umeri i tha: “Pse nuk u largove edhe ti?” Ai u përgjigj: “Rruga nuk është aq e ngushtë, në mënyrë që unë të largohem e ta zgjeroj atë dhe as nuk kam bërë ndonjë mëkat që të frikësohem për të.” Kalifi el-Mu’tasim kur ishte mysafir në shtëpinë e ministrit të tij, iu drejtua djalit të ministrit duke i thënë: “Cila shtëpi është më e mirë, e jona apo e juaja?” Ai tha: “E jona.” Atëherë Kalifi i tha: “Përse?” Djaloshi u përgjigj: “Sepse ti je këtu.” Të kuptuarit e fëmijës dhe ambiciet e mëdha që i ka –respektivisht të dobëta– tregohen në zgjedhjet e tij për vetveten. Kur fëmijët mblidhen për të luajtur, fëmija me ambicie të mëdha thotë: “Kush është me mua?” Ndërsa fëmija me ambicie të dobëta thotë: “Me kë jam unë?” Ndërsa kur fëmija ka ambicie të mëdha, atëherë ai i jep përparësi dijes përpara çdo gjëje tjetër. Kur fëmija hynë në pubertet, babai duhet ta martojë atë.

Është e çuditshme që babai nuk e mban në mend gjendjen e vet kur ka qenë në këtë moshë dhe po ashtu vështirësitë që i ka përjetuar pas pubertetit. Ibrahim el-Harbi ka thënë: “Shkaku kryesor i prishjes së fëmijëve janë vet ata (prindërit).” Të pakët janë ata që do i kishin dhënë përparësi dijes para martesës, të cilët e dinë se mund të durojnë. Ahmed bin Hanbeli (Rahimullah) u martua vetëm pasi kishte mbushur dyzet vjet.

Faza e dytë e jetës (Nga puberteti deri në të tridhjetepestat) Imam Abdurr-Rrahman bin el-Xheuzi el-Hanbeli (Rahimullah) Burimi: “Tenbihun-Naimil-Ghamr ala Meusimil-‘umr”, fq.6-7

Kjo është faza më e madhe që kategorizohet nga lufta kundër egos, epshit dhe fuqisë së shejtanit. Ai që ruhet në këtë fazë, do t’i afrohet më afër Allahut, ndërsa kur nuk kihet kujdes nga ajo, njeriu pëson humbjen dhe lajthitjen më të madhe. Në këtë kohë, ata që janë të durueshëm, lavdërohen siç e lavdëroi Allahu Jusufin alejhisselam. E kush do të ishte ai në qoftë se do kishte gabuar?! Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ذ سل َ ُُذ هَّ لِ ذ ْلس‬

‫ب ََخ ر‬

“Zoti juaj habitet me të riun që nuk tërhiqet nga të kotat.” Ahmedi (1/151) Njeriu që nga adoleshenca duhet ta dijë se është i detyruar ta njoh Allahun Te’ala me argumente dhe jo ta besoj verbërisht (pa argumente). Si argument i mjaftueshëm për të: le të shikojë në veten e tij dhe mënyrën e ndërtimit të fizikut që ka; le ta dijë se ky fizik duhet të ketë Dikë që e ka krijuar atë në formën më të përsosur, ashtu siç ka nevojë ndërtesa për punëtorë ndërtimi.

Ai gjithashtu duhet ta dijë se i kanë zbritur atij dy engjëj të posaçëm për të, të cilët do të jenë me të gjatë tërë jetës. Ata do të shkruajnë veprimet e tij dhe pastaj ia shfaqin ato Allahut Subhanehu ue Te’ala. Allahu Xhele Ue ‘Ala ka thënë: ‫ْرْ َذ ام َفص ْو َْخنف‬ ْ ‫ْ ْ َلنْراَخْف ْهُ ذْ َنرْ اََخْف َُِّْْ ََذَّْف َِّ ْرَ ُهُ ْحَُِْ َِذَّْف‬ “Dhe mbi ju ka rojtarë (që ju vëzhgojnë), shënues të nderuar që dinë gjithçka që bëni.” 82:10-12 Muhamed bin Fadli ka thënë: “Për dyzet vjet unë nuk u kam dhënë asgjë të keqe “shënuesve” të mi që ta shkruajnë. Dhe po ta kisha bërë këtë, unë do të isha turpëruar prej tyre.” Prandaj, robi duhet të shikojë se cilat nga veprimet e tij ngrihen lartë, nëse ai gabon, duhet hequr gabimin e tij me pendim dhe kompensim. Ai gjithashtu duhet të ulë shikimin e tij. Allahu ‘Azze ue Xhel ka thënë: َ‫َّ َذْفاََُّ َ ك َر اَ َم َهنَذَّْف َا‬ ‫ُْل َه َصف َه َف‬ َ ‫ِ ْ َِم‬ “Thuaju besimtarëve që të ulin shikimet e tyre (nga e ndaluara)…” 24:30 Ai që ulë shikimin, do të shpëtojë në cytja e shejtanit. Është mirë të mjaftohet me një grua, nuk duhet të kërkojë shumë nga kënaqësitë seksuale me të, sepse kjo do ta ndajë zemrën tij, do t’ia dobësojë forcën; kjo gjë është e vazhdueshme dhe nuk ka fund. Ka pasur shumë njerëz të moshuar që pikëllohen me kohën që e kanë humbur gjatë rinisë së tyre, duke qarë për kohën që e kanë kaluar në neglizhencë të kësaj. Ai i cili do që të jetë i qetë, le të falet natën gjatë, ndërsa ai që dëshiron të jetë i durueshëm, le të agjërojë ditës. Ekzistojnë tri lloj njerëzish:

- Ka të tillë të cilët jetën e jetojnë duke bërë vepra të mira në vazhdimësi- ata janë fitimtar.

- Ka të tjerë të cilët përzien në mes së mirës dhe së keqes- të tillët janë të humbur.

- Ka njerëz që janë neglizhues dhe mëkatar, e të cilët janë shkatërruar.

Prandaj i riu le ta shikojë se ku gjendet, ngase asnjëherë nuk do të jetë në pozitën që është tani. Le të shikojë në vlerën e mallit të vet dhe çmimin që e meriton. Duro dhe duro! Luftëtari duron nga shfrytëzimi i epshit në haram, përkundër tërheqjes së epshit si i ri, (ndërsa nesër) i thuhet: “aferim të qoftë!” Prandaj, ti o i ri, duro në mënyrë që të të thuhet: َْ‫ْْاوخْف ِّانة ا َفص َ نيَا ذْ ََ اه ام اصف ْهي‬ ْ َ‫ْ ا‬ “Kjo është dita juaj e premtuar.” 21:103 Njeriu duhet qëndrojë larg lëshimeve në rininë e tij, sepse ato janë sikurse e meta e madhe në një produkt të mirë. Ata që bëjnë gabime në rininë e tyre, le të shikojnë se ku qëndron kënaqësia e këtij gabimi. Çfarë mbetet prej saj, përveç një vuajtje e përjetshme që gjithmonë dhemb kur mendon rreth saj. Kujtimi i saj i bëhet dënim dhe kushdo që bën një vrimë në rrobat e devotshmërisë, ato shiten për të vjetra dhe të leckosura. Xhunejdi (Rahimullah) ka thënë: “Nëse robi do ta kishte adhuruar Allahun për një mijë vjet, dhe pastaj do të largohej prej Tij për një çast të vetëm, ajo që kishte humbur, do të ishte më e madhe se ajo që ai ka arritur.” Hiljetul-Evlija (10/278) Disa prej Selefëve kan thënë: “Do t’i kisha këputur duart e mia vetëm e vetëm që të më faleshin mëkatet e mia të rinisë.” Gjatë një qortimi thashë: “O ti i ri! Ti je në shkretëtirë dhe ke me vete xhevahire të vlefshme, ndërsa qëllimi yt është që të arrish vendin e shpërblimit. Ji i kujdesshëm që të mos i shesësh ato në emër të epshit për çmimin më të lirë! Kur të arrish tek vendi i duhur, do t’i shohësh njerëzit që fituan në tregtinë e tyre, ndërsa ti zverdhesh nga pikëllimi dhe qan nga pendimi.”

Faza e tretë e jetës (nga mosha tridhjetepesë vjet derisa t’i mbushë të pesëdhjetat) Imam Abdurr-Rrahman bin el-Xheuzi el-Hanbeli (Rahimullah) Burimi: “Tenbihun-Naimil-Ghamr ala Meusimil-‘umr”, fq.9

Kjo kohë është pjesa tjetër e rinisë e shpirti ende tërhiqet nga epshet. Këtu lufta ndaj vetvetes është më e mirë, edhe pse mosha redukton dëshirën dhe kënaqësinë në gjëra të kota. Njeriu në moshën mesatare duhet të jetë i kënaqur me shndritjen e thinjave të flokut, të cilat ia bëjnë të qartë rrugën e udhëtimit që e pret. Ai duhet të ketë edhe më shumë kujdes ndaj tërheqjeve epshore që i kanë mbetur dhe të ketë më shumë kujdes, e jo sikurse në rini. Imam Shafiu (Rahimullah) në lidhje me personin i cili ka marrëdhënie seksuale me gruan e tij gjatë periudhës së saj mujore, ka thënë: “Ai duhet të bëjë shpagimin me një monedhë ari në qoftë se kjo ka ndodhur në fillim të periudhës mujore dhe një gjysmë monedhe ari në qoftë se kjo ka ndodhur në fund të periudhës mujore.” Kështu është për arsye se burri ka pasur mundësi të ketë marrëdhënie seksuale para periudhës mujore dhe për këtë shkak ai nuk arsyetohet, ndryshe nga personi i cili ka pritur një kohë të gjatë dhe ka pasur marrëdhënie seksuale me të në fund të periudhës mujore. Prandaj ai duhet të paguajë më pak.

Faza e katërt e jetës: Nga mosha pesëdhjetë vjeçare deri në të shtatëdhjetat (koha e pleqërisë) Imam Abdurr-Rrahman bin el-Xheuzi el-Hanbeli (Rahimullah) Burimi: “Tenbihun-Naimil-Gamr ala Meusimil-‘umr”, fq. 11-12 Në fillim të moshës së pleqërisë, mund të ndjehen ende dëshira për tërheqje epshore. Aq sa duron i tilli, aq edhe do të shpërblehet. Aq më tepër sa kalon mosha, aq më shumë dobësohet epshi dhe kështu largohet dëshira për të mëkatuar. Nëse plaku ka për qëllim të mëkatojë, ai është mospërfillës, sepse tërheqja epshore nuk ekziston më. Prandaj, i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ٌَخ ا ذخ ْ نُ ع هللا ْ ع َ ن رل ِِ فع‬ “Krijesa më e urryer tek Allahu është plaku amoral.” Ka nga ata që kanë për qëllim mosbindjen, për shembull: gjen prej tyre që bartin unazë ari. Mjerë për atë që të thinjurat e tij nuk e pengojnë nga marrëzitë që bën.

Arsyeja e vetme prapa sjelljeve të tilla është besimi dobët. Ndonjë i vjetër dhe i ditur, mendon që dituria e tij do ta mbrojë atë nga punët e liga, por ai harron se dija që ka, do të jetë dëshmi kundër tij. Unë ëndërrova rreth disa prej të moshuarve që i kisha njohur, të cilët ishin të pakujdesshëm ndaj mëkateve. Në ëndërr personi ishte i zhveshur dhe tre këlysh i ishin varur në gjoksin e tij dhe më i vogli prej tyre thithte nga sisa e tij. Fudajl bin ‘Ijad – Rahimullah- ka thënë: “Injorantit i falen shtatëdhjetë mëkate para se t’i falet të diturit një mëkat, sepse Allahu Azze ue xhel ka thënë: ‫سةْ ََا ْه ََف‬ َ ْ‫ذْ َنرْ اََخْف ْفال ْوَ نيَذَّْف ذْ َنرْ اََخْف َ نيَذَّْف ذ‬ “A janë të barabartë ata që dinë dhe ata që nuk dinë?!” 39:9 Ebu-Derda –radijallahu anhu- ka thënë: “Mjerë për atë që vepron dhe nuk di (këtë e tha një herë)! Mjerë për atë që di dhe nuk vepron (këtë e tha shtatë herë)!” (EzZuhd, fq. 176, Imam Ahmed bin Hanbel) Ai gjithashtu ka thënë: “Ajo që kam frikë më së shumti është pyetja: “A ke vepruar?” Nëse unë them jo, unë kam pas dituri e në qoftë se unë them po, atëherë nuk ka asnjë ajet që urdhëron apo ndalon e që nuk është keqpërdorur nga unë.” (Ez-Zuhd, fq. 170, Ahmed bin Hanbel)

Cilësitë e gruas së mirë

01. Cilësitë e gruas së mirë (Parathënie)

Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetus-Salihah, fq. 5-9 Të gjitha lavdërimet janë për Allahun. Ne e lavdërojmë Atë, ndihmë dhe falje kërkojmë prej Tij dhe pendohemi tek Ai. Ne kërkojmë mbrojtje tek Allahu nga e keqja e shpirtrave tanë dhe nga veprat e këqija! Atë që e udhëzon Allahu, askush nuk mund ta lajthitë dhe atë që e lajthitë Allahu, askush nuk mund ta udhëzojë. Unë dëshmoj se nuk ka zot tjetër që meriton adhurimin përveç Allahut të Vërtetë dhe dëshmoj se Muhamedi është robi dhe i Dërguari i Tij. Qëllimi i këtij punimi me këtë titull: “Cilësitë e gruas së drejtë”, nuk i dedikohet vetëm femrës së re, e cila është para martesës dhe dëshiron ta dijë se cilat cilësi duhet t’i ketë gruaja, në mënyrë që të përgatitet për t’i përmbushur dhe plotësojë ato. Po ashtu, nuk i dedikohet vetëm gruas së martuar, e cila dëshiron t’i posedojë këto cilësi, apo me qëllim që t’i ruajë dhe t’i realizojë në jetën e saj. Gjithashtu, nuk i dedikohet vetëm gruas, e cila ka mangësi të shumta, në mënyrë që ajo të jetë në gjendje t’i trajtojë të metat e saj, duke e korrigjuar veten dhe martesën e saj. Por, në fakt, ky është një përkujtim më gjithëpërfshirës se kaq. Është një këshillë për babanë, i cili dëshiron që bijat e tij dhe gratë, mbi të cilat ai ka autoritet, të kenë jetë të lumtur dhe të ndershme, duke jetuar një jetë bashkëshortore ashtu siç ka porositur Allahu dhe i Dërguari i Tij salallahu alejhi ue selem. Përmes këtij shkrimi, shpresojmë t’ua kujtojmë atyre rregullat e sheriatit dhe cilësitë, që femra myslimane duhet t’i posedojë dhe jetësojë. Gjithashtu, është përkujtim edhe për nënën e cila është përgjegjëse, edukatore dhe udhëzuese e fëmijëve të saj, ngase shumica e vajzave rriten dhe edukohen nga edukata që kanë marrë nga nënat e tyre. Është përkujtim edhe për thirrësit në fe, në mënyrë që t’i kushtojnë rëndësi kësaj çështjeje, të kujdesen për këtë dhe të luftojnë për t’i përhapur këto cilësi fisnike, edukatë e lavdërueshme dhe veçori të bekuara, në mënyrë që këto që i përmendëm, të jenë përgjithmonë veçori shoqëruese të vajzave dhe grave, ashtu si në shtëpitë islame po ashtu dhe në shoqërinë e cila posedon iman/besim. Kjo që thamë, ka rol më të rëndësishëm atëherë kur me të madhe shohim se si sulmohet femra myslimane, pa shembull paraprak përgjatë historisë. Dhe e gjithë kjo po bëhet përmes revistave të ndryshme, programeve televizive të ndryshëm e me metoda të tjera nga më të ndryshmet, me të vetmin qëllim: humbjen e dëlirësisë,

bujarisë, pozitës së saj që islami ia jep, edukatës, moralit dhe që të gjitha mësimeve të tjera të mira, të fituara nga islami i pastër. Në kohët e hershme, ishte shumë e vështirë që femra të bjerë në kontakt me propagandën shkatërruese, epshet djallëzore dhe ideologjitë e fëlliqura, përveç nëse ajo ka pasur shoqe të këqija, e të ngjashme. Kurse, në ditët e sotme, femra e ka shumë të lehtë t’i afrohet gjërave të ulëta, poshtërsive e degjenerimit nga tërë anët e botës, edhe pse ajo qëndron në shtëpinë e saj. Për të tilla gjëra, madje ajo nuk ka nevojë të dalë jashtë shtëpisë, mjafton të ulet para televizorit në dhomën e saj, ta përdorë internetin apo të blejë revista amorale, përmes të cilave ajo e ushqen trurin, zemrën dhe të menduarit me të gjitha gjërat negative e shkatërruese. Femra myslimane ka nevojë që të jetë e mirë, e moralshme dhe e bindur ndaj Allahut Subhanehu ue Te’ala. Ajo duhet t’i mbyllë të gjitha rrugët, shtigjet dhe daljet drejt së keqes dhe shkatërrimit. Femra është një përgjegjësi shumë shumë e madhe e mashkullit. Prandaj, kini kujdes të shtuar ndaj tyre, sepse çështja është shumë e rëndësishme dhe ka nevojë t’i kushtohet tepër vëmendje. Nën hijen e kësaj gjendjeje dhe mungesës së paralajmërimeve dhe paralajmëruesve, po thuajse kanë humbur cilësitë e imanit dhe cilësitë e mira që duhet t’i posedojë femra myslimane. Ndërsa, shumë prej tyre janë bërë të brishta dhe të dobëta. Në mesin e tyre gjen lloje të ndryshme të mangësive dhe rrugë të ndryshme të gabimeve e lëshimeve. Pra, kjo broshurë, përbën- siç thamë- disa mësime rreth cilësive të gruas së drejtë. E lus Allahun, Zotin e Arshit Madhështor, që kjo broshurë të jetë çelës i së mirës dhe pengesë e së keqes! Ta bëjë atë udhëzim të zemrave, përmirësim të shpirtit dhe lidhje me Zotin e botëve, në mënyrë që ta arrijmë kënaqësinë dhe dashurinë e Zotit Subhanehu ue Te’ala dhe të largohemi nga ajo që e hidhëron atë!

02. Parime të dobishme në lidhje me gruan e mirë Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetus-Salihah, fq. 9-12

Kur flasim për cilësitë e gruas së mirë dhe drejtësinë, nuk duhet ta injorojmë një parim madhështor, e që në fakt është një parim themelor për arritjen e drejtësisë, i cili është: drejtësia nuk mund të arrihet pa dy faktorë:

- Faktori i parë: suksesi nga Allahu Xhela ue ‘Ala, udhëzimi, ndihma, lehtësimi dhe mundësia. Allahu është Ai që udhëzon, është vetëm Ai që jep sukses.Çdo gjë që është në dorën e Tij Xhela ue ‘Ala. Allahu Te’ala ka thënë:

َ ‫اَُْ ْو َذَُ ْ فرا ْ ْ َل فْْ ِْرَّْ ذا‬ َّ‫َها ْذ َي َْف ْه‬ ‫َ َر ََف ْو ْهَّ َ َ اَ َيةَْْا ِْ اي َْف نف‬ َ ‫ُّه َر‬ “Atë, që Allahu e udhëzon në rrugë të drejtë, pikërisht ai është i udhëzuari. Ndërsa atë, që Ai e lë në humbje, ti, me siguri, nuk do të mund t’i gjesh mbrojtës që ta udhëzojë.” 18:17 Dhe thotë Allahu:

‫َْل َْ ْع ذْ َْْاَ ْو كف‬ ‫سلْ َفي ِ َف‬ ‫ذص َب ْر َف‬ ‫سة ْ ََّ َف‬ َ ‫ُّه‬ ‫َُ َْ ْع ذُُْْب ْهَّ ْوذْ َيَْا َ ن‬ ‫َها‬

“Allahu i thërret njerëzit për në Shtëpinë e shpëtimit (Xhenet) dhe udhëzon kë të dojë në rrugën e drejtë.” 10:25 Udhëzimi, drejtësia dhe suksesi, qëndron pra në dorën e Tij. Atë që Ai dëshiron, ajo bëhet. Atë që Ai nuk dëshiron, ajo nuk ka për të ndodhur kurrë.

- Faktori i dytë: njeriu vetë të përpiqet ta arrijë drejtësinë dhe t’i marrë shkaqet që shpien në të. Profeti salallahu alejhi ue selem i ka kombinuar këta dy faktorë, kur ai salallahu alejhi ue selem ka thënë në hadithin autentik:

‫ِ ُ هلل َ ل ة نَّ و ذ ن ل نذ هُ ْ رع َهرص‬

“Bëhu i zellshëm pas asaj që të sjell dobi, pastaj mbështetu në Allahun.” Muslim (2664)

- Kuptimi i “Bëhu i zellshëm pas asaj që të sjell dobi…” dmth të marrësh rrugët e shëndosha, të cilat të sjellin dobi dhe po ashtu mjetet për të arritur drejtësinë dhe përmes tyre arrihet udhëzimi.

- Kuptimi “…pastaj mbështetu në Allahun”,

pra, t’i mbështetesh vetëm Allahut, të kërkosh ndihmën e Tij dhe të shpresosh se Ai Subhanehu ue Te’ala do të të japë sukses, mbarësi dhe stabilitet dhe se Ai do të të ndihmojë që ta arrish drejtësinë dhe veprimin e duhur. Ky është një parim madhështor që përfshin të gjitha mirësitë. Ekziston një tjetër parim që duhet t’i kushtohet vëmendje, i cili është themeli i drejtësisë, dija për të dhe rruga që të shpie drejt saj, e ai është Libri i Allahut dhe Sunneti i Profetit të Tij salallahu alejhi ue selem. Prandaj, është e detyrueshme për çdo thirrës që përkujton e thërret në drejtësi dhe korrigjon, që këto t’i bazojë në Librin e Allahut Azze ue Xhel dhe në Sunnetin e të Dërguarit të Tij fisnik salallahua lejhi ue selem. Allahu Te’ala në lidhje me Kuranin, thotë:

‫ِ ْ ََ َْ افي َه ْفف َرنةَف ذَ َيَْا َ ََّا َراخْف ْهيَْ َْخنف‬ “Në të vërtetë, ky Kuran udhëzon drejt asaj që është më e mira …” 17:9 Profeti salallahu alejhi ue selem në lidhje me Sunnetin dhe udhëzimin e tij, ka thënë:

‫ ِ نْهَُ ْ َ رََ َّ ا ذ ِ ذَّ ِ ذ مص ْ رِّ ل‬: ‫ل ن ةف و هللا ِّ ةُذ‬ “Jua kam lënë dy gjëra, pas të cilave nuk do të devijoni kurrë: Librin e Allahut dhe Sunnetin tim.” el-Hakim (1/172). Autentik sipas Imam Albanit në ”Sahihul-Xhami’” (2937).

Ekziston një parim i tretë, mbi të cilin ndërtohen të gjitha adhurimet, mbi të cilin ngrihen të gjitha virtytet dhe përsosjet morale, e që është realizimi i frikës/devotshmërisë ndaj Allahut. Frika ndaj Allahut është themeli i virtyteve pozitive, themeli i mirësisë dhe lumturisë në të dy jetët. Gruaja myslimane duhet të kuptojë se, ajo gjatë gjithë jetës është në adhurim ndaj Allahut dhe përmes plotësimit të këtyre gjërave, ajo fiton kënaqësinë e Tij e shpërblim. Nga ana tjetër, e humb atë në varësi se sa ajo ka mangësi në këto cilësi. Kjo do të ceket edhe më tej, kur të flasim për këtë çështje, inshaallah.

03. Raporti i gruas së mirë me Allahun Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetis-Salihah, fq. 12-19

Unë do të filloj me atë që është thënë në lidhje me cilësitë e gruas së drejtë në suren en-Nisa:

‫مُ َ ْحُساف‬ ‫ف َِ َُْ َ ك َرفْ َذ َف‬ ‫َها ْه َل ْف‬ ‫كف‬ ‫س ْهَُِ ُِْسِف َُْرَةُْسِف ُِْ ن‬ “Gra të mira janë ato të dëgjueshmet, që ruajnë fshehtësitë që ka urdhëruar Allahu.” 4:34 Në këtë pjesë të ajetit, Allahu jep një përshkrim të plotë të të gjitha tipareve të shkëlqyeshme dhe fisnike që gruaja e drejtë duhet t’i ketë. Ky tekst fisnik dhe i bekuar, na tregon se gruaja e drejtë zotëron dy karakteristika:

- Cilësia e parë: raporti i saj me Zotin,

- Cilësia e dytë: raporti i saj me bashkëshortin e saj. Raporti i saj me Zotin shprehet qartazi në Fjalën e Allahut Subhaneh “…të dëgjueshmet…”. Kjo do të thotë që ajo në vazhdimësi duhet t’i bindet Allahut, të kujdeset për adhurimin dhe bindjen ndaj Allahut, t’i kushtojë vëmendje obligimeve të Islamit dhe të mos i lejë pas dore ato në asnjë çast.

Të gjitha këto hyjnë tek Fjalët e Allahut Subhaneh: “…të dëgjueshmet…”. Pjesa e dytë e fjalëve të Tij Subhanehu ue Te’ala “…që ruajnë fshehtësitë që ka urdhëruar Allahu”, kjo do të thotë që ajo kujdeset për të drejtat e bashkëshortit të saj në fshehtësi dhe haptazi, ajo kujdeset për pasurinë e tij, në dhomën e gjumit, të drejtat e tij dhe detyrimet ndaj tij.

Pra: “…që ruajnë fshehtësitë që ka urdhëruar Allahu.” Pastaj, me suksesin e Allahut Subhanehu ue Te’ala ajo mund ta përmbush këtë cilësi. Ai është i Cili ia lehtëson këtë gjë. Prandaj, Allahu tha: “…që ruajnë fshehtësitë që ka urdhëruar Allahu.” - d.m.th. se ajo nuk ka arritur ta bëjë atë për shkak se vetvetiu është e zonja, mendjemprehtë dhe e zgjuar, por sepse Allahu është Ai i Cili lejon që ajo ta bëjë këtë dhe Ai ia lehtëson. Kjo na kujton atë që kam përmendur më herët, domethënë se mirësia dhe drejtësia është për shkak të suksesit të Allahut, lehtësimit dhe ndihmës. Në fjalët e Allahut Subhanehu ue Te’ala: “…të dëgjueshmet…”, ndër të tjerash ka për qëllim edhe gruan që kujdeset ndaj obligimeve islame. Ka disa hadithe nga Profeti salallahu alejhi ue selem që janë transmetuar lidhur me këtë temë. Ndër të tjera, Ibn Hibbani në Sahihun e tij, e transmeton hadithin që përcillet nga Ebu Hurejra radijallahu anhu, se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ِِ ََذ ِا هَّ َِ رل ِ ن ريُ وُُِْل ِ رجيُ وه م نل ايرهُ و بُهل ََ سيُ َ َرِخ ب رل ْو‬ ‫اُبس َ ل نت‬ “Nëse një grua fal pesë namazet farze, agjëron muajin e Ramazanit, e ruan nderin dhe i bindet burrit të saj, do të futet në Xhenet nga cila portë që ajo dëshiron.” Transmeton Imam Ahmedi në Musnedin e tij nga Abdurr-Rrahman bin ‘Auf radijallahu anhu, se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ِِ ََذ ِا هَّ َ ل نت ََِ رف يُ َ ذَ ٌوجيُ وُُِْل ِ رجيُ وه لِل ايرهُ و بُهل ََ سيُ َ َرِخ ب رل ْو‬ ‫ا ِل َ ل نت‬

“Nëse një grua fal pesë namazet farze, agjëron muajin e Ramazanit, e ruan nderin dhe i bindet burrit të saj, i thuhet asaj: “Futu në Xhenet nga cila portë që dëshiron!” E përgëzojmë gruan myslimane për këtë premtim të çmuar dhe këtë virtyt gjithëpërfshirës dhe mirësinë që Allahu Subhanehu ue Te’ala ia ka premtuar asaj.

Bëhet fjalë për katër vepra që ajo mund t’i numërojë në gishtat e njërës dorë. Nëse ajo përmbush katër vepra, i thuhet asaj në Ditën e Gjykimit: “Futu në Xhenet nga cila portë që dëshiron!” A nuk duhet që gruaja, e cila ia dëshiron vetes të mirën, t’i kushtojë vëmendje dhe të kujdeset për këto cilësi e tipare, të kujdeset për këto veprime?

Ajo duhet të kujdeset për namazin e saj, agjërim, dëlirësinë dhe të drejtat e burrit, për të fituar këtë premtim të bekuar dhe këtë virtyt gjithëpërfshirës dhe mirësinë, në mënyrë që t’i thuhet asaj në Ditën e Gjykimit: “Futu në Xhenet nga cila portë që dëshiron!” Baza e drejtësisë tek gruaja është në mirësinë e saj tek Zoti, kur ajo i bindet Atij, i afrohet Atij dhe kujdeset në adhurimin ndaj Tij.

Kjo drejtësi dhe ndershmëri është fshehtësia pas triumfit të saj, lumturisë dhe suksesit në jetën e saj, duke përfshirë martesën, fëmijët dhe pasardhësit e devotshëm, të bekuar, të rehatshëm e të shëndetshëm. Prandaj, është e rëndësishme për atë që ia dëshiron vetes të mirën dhe kujdestarët të cilët ia duan vajzave të tyre të mirën, që t’i edukojnë ato në atë që është e mirë, e drejtë, e ndershme, në adhurim të duhur, në kryerje të obligimeve islame dhe në veçanti faljen e pesë namazeve dhe agjërimin e Ramazanit, duke u larguar nga çdo gjë që ndikon në dëlirësin dhe nderin e saj.

Kjo është ajo që shpjegohet në pjesën e hadithit: “…e ruan nderin …” Dëlirësia e ruajtur kërkohet edhe nga vetë ajo dhe nga kujdestari i saj, i cili duhet t’i mbyllë të gjitha dyert që e shkatërrojnë atë, që atë e shpien drejt së keqes dhe shkaktojnë mëkate. Kjo është një gjë shumë madhështore, që kushdo që ia dëshiron të mirën vetes së tij, duhet të sigurohet që të rritet me të. Ajo duhet të sigurohet që gjithmonë të jetë e bindur, ta adhurojë Allahun dhe t’i afrohet Allahut Subhanehu ue Te’ala me fjalë të mira dhe të drejta dhe me veprat që e kënaqin Atë. Nëse Allahu ia jep asaj një burrë të aftë dhe të mirë, ajo duhet t’i frikësohet Allahut lidhur me të drejtat e burrit të saj që nga fillimi i martesës. Kjo gjë na bën që t’ua kujtojmë një gjë, në të cilën po gabojnë shumë njerëz, edhe atë me të madhe.

- E ky gabim është: “Të shpenzuarit e tepërt dhe dhënia pas gjërave të liga natën e martesës.” Kjo gjë ka pasoja shumë të mëdha dhe sjell dëme të pamohueshme. Shumë prej femrave, përqendrohen si femrat e tjera kanë vepruar kur janë martuar, duke thënë filan femra kur është martuar ka vepruar kështu, në dasmën e asaj kanë bërë këtë gjë. Pra, në këtë formë shkon çështja deri tek shpenzimet e tepërta e të panevojshme. Kjo gjë bën që shpenzimet të jenë të mëdha, pasuria të nëpërkëmbet dhe të harxhohet pa të drejtë. E jo rrallë raste ka që ndodhin edhe mëkate e ndalesa. Kështu qysh në fillim të martesës, shkohet tek jo bekimi, jo begatia dhe mirësia e paktë në martesë.

Në të kundërtën e kësaj, nëse femra e cila martohet dhe familja e saj qëndron larg këtyre gjërave, duke u larguar nga teprimi në shpenzime, largohen nga mëkatet dhe gjynahet përgjatë martesës, këtu realizohet mirësia dhe vetëm këtu vjen begatia. Është një hadith autentik në Sunenin e Ebu Davudit që transmetohet nga ‘Ukbe bin ‘Amir, se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ِذ سرم َ ن مُو َ ذر‬

“Martesa më e mirë është ajo më e thjeshta.” Në një hadith tjetër thuhet:

‫همر ت ِذ سرهَّ ِ رِّ ت َ ن سُب ِِْص‬

“Gratë më të begata janë ato të cilat janë të thjeshta në furnizim (kërkojnë pak).” Prandaj, gratë më të mira janë gratë e thjeshta. Prandaj, femra dhe prindërit e saj duhet të sigurohen që martesa dhe dasma të lehtësohet e jo të vështirësohet, të jenë sa më modeste e jo arrogante e të larta, e këndshme dhe e qetë e jo të kota dhe ekstravagante. E gjithë kjo ndikon në jetën e martesës në mirësi dhe në ligësi të mëtejshme. Nëse martesa është e thjeshtë e pa teprime, ajo është e prirë për të qenë e bekuar, e begatë dhe të ketë në të mirësi. Nëse martesa është me teprime, luks të tepruar dhe me mëkate, këto janë disa nga arsyet kryesore që të mungojë bekimi, begatia e mirësia në martesë. Allahu na ruajttë!

04. Gruaja e mirë dhe qëndrimi i saj në lidhje me shejtanin Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetis-Salihah, fq. 19-23 Një tjetër cilësi që duhet ta ketë gruaja e mirë, është që ajo të largohet nga shejtani i mallkuar. Misioni i shejtanit në këtë jetë është shkatërrimi. Ai shkatërron fenë, moralin, marrëdhëniet ndërmjet njerëzve, bashkëjetesën, vëllazërinë dhe gjithçka tjetër që përmban mirësi. Çdo ditë ai dërgon dërgues dhe ushtarë për të përmbushur detyrat me të cilat ai i ngarkon. Medito mbi hadithin që e transmeton Muslimi në Sahihun e tij nga Xhabir bin Abdilah radijallahu anhuma, se Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ِ ة نت َِِْيص ه نة ت ه نر ِ أِر ُهص لرَذ ُم ذ َ ند َّ ص َ َُب ْ رع ْر ار ذ َع ِْ ر ذا ْخ‬ ‫ ِ ذ ََّق ِهْهص ذ لفب‬: ‫ ِ ذ ََّق ِّ يَ و ِّ يَ ِ ن رل‬: ُ‫ِهْهص ذ لفب َّ ص ا ذ ُِ ب ن نل ه‬ ‫ ِ ذ ََّق‬: ُ‫ ذ ََّق و ه نر ِ ذْر ذر َهرِْ ر ِ ذَّ و ِ ذ نر ِ رَ ل ه ةع ْ رِّ ةر ه‬: ‫ِر ل ر نص‬ “Me të vërtetë Iblisi e vendos fronin e tij mbi ujë, pastaj dërgon grupet e tij në drejtime të ndryshme. Ai që ka pozitën më të afërt tek ai, është ai që bën sprovën më të madhe. Kur njëri prej tyre vjen tek ai dhe i thotë se kam bërë këtë gjë dhe atë gjë, ai i thotë: “Ti nuk ke bërë asgjë.” Kur një tjetër vjen dhe thotë: “Unë nuk lash atë derisa e bëra që të ndahet nga gruaja e tij”, ai e merr atë pranë vetes dhe i thotë: “Sa i mirë je!” Muslim (2813). Prandaj ai dërgon ushtarët dhe emisarët e tij për të bërë shkatërrime. Ai që bëhet më i afërti i Iblisit, është ai që shkakton probleme më të mëdha mes njerëzve. El-A’mesh ka thënë se shejtani e përqafon dhe e afron ushtarin, i cili ndan mes gruas dhe burrit të saj. Gruaja e drejtë duhet ta ketë parasysh dhe ta kuptojë këtë fakt. Të njëjtën gjë duhet ta bëjë edhe burri. Që të dy duhet ta kuptojnë se ekziston një armik i tyre i fshehur. Ai të sheh ty, por ti nuk mund ta shohësh atë. Ai ecën brenda teje sikurse gjaku në venat tuaja. Ai pështyn dhe pëshpërit, ai bën komplote dhe planifikon. Ai bën të gjitha këto, ndërsa ti nuk e sheh atë. Ai e bind zemrën tënde dhe zemrën e saj. Ai vjen me dyshime që shpien në urrejtje. Ai ka shumë mënyra me të cilat vepron. Prandaj Sunneti ka ardhur me rregullat që e mbrojnë njeriun nga shejtani, kur njeriu hynë në shtëpinë e tij, kur bën marrëdhënie seksuale, kur ushqehet, kur zemërohet dhe në të gjitha çështjet e tjera, në të cilat njerëzit janë në nevojë për t’u mbrojtur

nga shejtani, në mënyrë që ai të mos ketë hyrje dhe ndikim në familjet tuaja, në shtëpitë dhe pasardhësit e tuaj. Prandaj, çdonjëri duhet të mbrojë veten e tij me lutje të ndryshme, me lexim të Kuranit fisnik, nëpërmjet lutjeve të transmetuara në Sunnet, duke i shoqëruar këto me bindje të plotë ndaj Allahut dhe me adhurim të duhur ndaj Tij. Prandaj, gruaja e mirë duhet të qëndrojë larg nga komplotet e shejtanit, dyshimet e tij dhe planet që ai kurdis në shpirtrat e njerëzve përmes së cilave shkatërrohen marrëdhëniet bashkëshortore dhe prishet jeta brenda familjes. Sa familje dhe shtëpi kanë pësuar ndarje mes vete, për shkak se i janë bindur shejtanit dhe kanë pasuar dyshimet e shtyra nga ai! Nëse secili prej bashkëshortëve të kërkonte mbrojtjen e Allahut nga shejtani i mallkuar dhe t’i shmangej komploteve dhe pëshpëritjeve të tij, nuk do të kishin ndodhur problemet e lartpërmendura. Sa shtëpi janë shpartalluar për shkak se i janë bindur shejtanit! Pastaj, ky shejtan shkon tek Iblisi për t’u afruar tek ai, duke iu rrëfyer se si ai i ka ndarë dy bashkëshortët. Është një gjë e dobishme që duhet ta kesh kujdes: “Ky armik i fshehur që të sheh ty dhe që ti nuk mund ta shohësh, ka eksperiencë të madhe. Kur flitet sot rreth disa punonjësve të korporatave dhe për eksperiencën e tyre, bëhet fjalë për më së shumti pesëdhjetë apo gjashtëdhjetë vite eksperiencë. Ndërsa, eksperienca e shejtanit për t’i devijuar njerëzit, për t’i tërhequr nga rruga e Allahut dhe për të përhapur armiqësi ndërmjet tyre, është mijëra vjeçare. Sa shumë njerëz kanë vdekur dhe janë varrosur pasi të kenë qenë të burgosurit e shejtanit dhe pasi të kenë rënë në shkatërrimin dhe devijimin e tij! Prandaj, familjet myslimane duhet të mbrohen dhe të qëndrojnë larg nga shejtani i mallkuar.”

05. Gruaja e mirë duhet ta lumturojë burrin e saj Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetis-Salihah, fq. 23-27 Prej cilësive të gruas së mirë, është që ajo ta gëzojë/lumturojë burrin e saj kur ai e sheh atë, në pamjen (fytyrën) e saj, dukjen dhe veshjen e saj. Ajo duhet të jetë e gatshme që t’i bindet atij dhe t’i përmbush obligimet e tij pa shprehur mospëlqim dhe arrogancë. Medito mbi hadithin që transmetohet në Sunenin e Nesaiut nga Ebu

Hurejra radijallahu anhu, i cili ka thënë se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem është pyetur në lidhje për gruan më të mirë, ndërsa ai u përgjigj:

‫ ر ِر ْوَ ْ سرم َ ةف‬، ‫ ِهر ْوَ ْ ط ذ نر و‬، ‫ذ مرم ِ َُ هُ يُ و ر ل سيُ ِ ف ْ نُ لر ال و‬ “Ajo që e kënaq burrin e saj kur ai e sheh atë, i bindet atij kur ai e urdhëron dhe nuk bën asgjë me veten dhe pasurinë e saj nëse është kundër vullnetit të tij.”Autentik sipas Imam Albanit në “Es-Sahihah” (1838). Aji kështu duhet të jetë në lidhje me dukjen, formën dhe pamjen e saj. Pra, gruaja duhet t’i kushtojë rëndësi të madhe pamjes dhe formës së saj kur ajo është në prani të bashkëshortit. Po ashtu, ajo duhet të kujdeset dhe t’i kushtojë rëndësi të madhe përmbushjes së urdhëresave, dëshirave dhe nevojave të tij. Kjo gjë duhet të jetë brenga dhe kujdesi i saj ditor. Për fat të keq, shumë gra e njohin zbukurimin dhe stolisjen vetëm atëherë kur ato dalin nga shtëpia për të prezantuar në ndonjë festë apo ndejë. Por, kur burri i saj vjen në shtëpi, ajo qëndron aty me rroba të këqija dhe i vjen erë jo e mirë, flokëprishur dhe e pakrehur. Ajo ka cilësitë që e bëjnë burrin të largohet prej saj. Pastaj, ai gjithmonë tronditet kur ajo zbukurohet çdo herë kur ajo del nga shtëpia dhe ai nuk e sheh në atë pamje as sa një e dhjeta e këtij zbukurimi. Çfarë është ajo që e bën zemrën e burrit të tërhiqet nga kjo grua? Çfarë lloji të dashurisë mund të ketë për një grua të tillë? Kjo sjellje e tillë, dëshmon për budallallëkun e gruas dhe mendjen e pazhvilluar të saj në aspektin e plotësimit të përsosmërisë së jetës së saj bashkëshortore dhe në realizimin e lumturisë dhe të nderit të saj. Përveç kësaj, ka shumë gra që janë të pabindura dhe nuk dëgjojnë fare. Ato injorojnë bashkëshortët dhe i zemërojnë. Ka shumë ankesa rreth sjelljeve të tyre ndaj bashkëshortëve dhe ndaj tjerëve. Kjo grua bën që në atë shtëpi të mbretërojë jeta e keqe, mjerimi dhe ligësia dhe kjo gjë e gërmon varrin e saj. Muslimi transmeton në Sahihun e tij përmes Xhabirit radijallahu anhu, se Profeti salallau alejhi ue selem ka thënë:

َ‫ذ ل ِهِّْ ص َ ْي ْو‬

‫ُروَ ُ ِهرر ذ أْ ذَّ ِ ل‬

“Nëse ndonjëri prej jush arrin natën në shtëpi, le të mos hyjë tek familja e tij befasishëm.” Pra, ai nuk duhet ta befasojë gruan gjatë natës. Pse jo? Sepse Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫َ ُ نرخ ْ َ ة ُس و َ َ ف ذ َت ْ س ةحْ ه ةع‬ “Në mënyrë që t’i heq qimet (në vendet e turpshme) dhe të ketë mundësi t’i rregulloj flokët.” Këtu kemi një kërkesë fisnik për gruan, pra ajo duhet ta mirëpresë burrin e saj me pastërti të plotë, pamje të bukur dhe me një pritje të mirë. Kjo vlen veçanërisht në qoftë se bashkëshorti ka munguar ose ka qenë në udhëtim. Pra, kërkohet që gruaja të përgatitet dhe të bëhet gati, e kjo përfshin edhe rregullimin dhe pamjen e shtëpisë. Nëna e besimtarëve Aishja radijallahu anha ka transmetuar:

‫ِ رَُ ؛ ْ ََُّ ذَ ِ ذيُ ف ليَخ ْ َع ف ِ َّرَي ل ةرس َ ْ و ل لر هَّ هللا ل لَق َ ْي‬ ‫ َ ُق خ ه ة مر هللا ل لَق لام‬: ْ‫ هللا ِ ن رل ذ َُهَخ َ يذ َّ َ َّ ذُهت ذ َي ْيَِ ُ َ نُِّ ِ ا‬. ‫ َ ُ ل‬: ‫و لُِْ ذَّ ِو و لُِخ ِ ل ن ر نُم‬ “I dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem kishte ardhur në shtëpi nga një udhëtim. Nga harresa kisha vënë një perde me imazh. Kur i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem e pa atë, ai e shqeu atë dhe tha: “Njerëzit të cilët do të dënohen më së rëndi në Ditën e Gjykimit, janë ata të cilët e sfidojnë krijimin e Allahut.” Pastaj, nga ajo bëmë një apo dy jastëk.” Buhariu(5954) dhe Muslimi (2107). Pse ajo e vuri perden? Sepse ajo dëshiroi që ai salallahu alejhi ue selem të vijë në shtëpi dhe ta gjejë shtëpinë dhe vetë atë me pamje të bukur. Nga ky hadith mësojmë se gruaja duhet ta rregullojë shtëpinë dhe ta zbukurojë atë, në të njëjtën mënyrë ashtu siç duhet të rregullohet sa më bukur dhe ta takojë burrin e saj në mënyrë të bukur. Sunneti i Profetit salallahu alejhi ue selem, të gjitha këto cilësi ia ka mësuar femrës dhe gruas, e cila do të jetë e mirë. Prej tyre është edhe ajo që transmeton Taberani në “El-Mu’xhemul-Eusat” nga Enes bin Maliku radijallahu anhu, i cili thotë se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫؟ َ ل نت ِ ف ِ ن سُذ مص َِ َرِّ ص ِ ال‬

“A mos t’ju tregoj në lidhje me gratë tuaja në Xhenet?” Kjo është gruaja që ka cilësi të lavdërueshme dhe tipare të bekuara, të cilat ia japin të drejtën për të hyrë në Xhenet. Ai vazhdoi duke thënë:

َ ِّ ِ‫ و َِ وِو‬، َ‫ ٌوجيُ ٌ َس ِو ْ ذيُ ِ لفب ِو ٌ َ َل ْو‬، ‫ َ ُ ل‬: ‫ال ذ ْب ِ ف ذ ْا هيم‬ َ‫ْ ر ضف ه ةع ِ فَع ِِّ ةح‬ “Çdo grua e dashur dhe frytdhënëse, kur ajo zemërohet, kur trajtohet keq ose kur burri i saj zemërohet, thotë: “Dora ime është në dorën tënde. Unë nuk do t’i mbyllë sytë e mi, derisa ti të jesh i kënaqur.” Teberani (1743). Autentik sipas Imam Albanit në “Sahihah” (3380). Do të thotë, ajo nuk do t’i mbyllë sytë e saj, nuk do të bie për të fjetur ose të ndjehet e lumtur, derisa ai të jetë i lumtur me të. Për fat të keq, ka gra që flenë pa u mërzitur se burrat e tyre janë të zemëruar një natë, dy net, tre net, dhjetë net apo një muaj të tërë. Dhe bëjnë sikur kjo të mos jetë fare punë e tyre. Është sikurse ajo nuk do të dalë para Allahut Subhanehu ue Te’ala dhe të japë përgjegjësi për atë që ajo vepron.

06. Gruaja e mirë duhet të jetë e bindur, frytdhënëse, e harmonishme dhe inkurajuese Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetis-Salihah, fq. 27-34 Prej cilësive të gruas së mirë, është transmetuar në Sunnenin e Bejhakiut nga Ebu Udhejneh, i cili tregon se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ َ َََ ل ذت َ َََْ ذت َ َ َِ َ َِوِ ر سُذ مص َ ذر‬، َ‫ هللا َْ َّ ذَّ ْو‬، ‫ر سُذ مص ار و‬ ‫ َ َ نُِ َُّس هَّ و َ َ ةن ذ لس َ َ ة َرجُس‬، ‫َْْ مص َ فرَذ ه ثَ ْ ال ه نيَّ َ ل نت ذ ََْ ال‬ “Gratë më të mira janë të dashura, frytdhënëse, të harmonishme dhe inkurajuese, nëse ato e kanë frikë Allahun. Gratë më të këqija janë ato që tërheqin vëmendjen dhe arrogantet, e këto janë hipokrite. Asnjëra prej tyre nuk do të hyjë në Xhenet përveç ato që janë sikurse sorrat me pika të bardhë në krah e kthetra.” [1]

Shikoni këto cilësi të gruas së mirë:“…të dashura…” - Dashuria është një cilësi fisnike dhe tipar i lavdëruar i gruas së mirë si bashkëshorte e begat. “…të dashura…”

- do të thotë se ajo dashuron dhe të jep dashuri.

Më meritorët në këtë gjë janë bashkëshortët. Gruaja duhet ta bëjë burrin e saj, që ai ta dojë atë, të ngjall emocionet e tij, të krijojë simpatinë dhe tërheqjen me fjalë dhe biseda të bukura. Gjithashtu, ajo duhet ta bëjë burrin që ta dojë atë, duke u sjellë mirë me të mirë dhe duke u zbukuruar për të. Pra, “…të dashura…” - duhet të jenë me anë të të folurit, qëndrimit, dukjes, veprave dhe moralit e karakterit që kanë. “… frytdhënëse…” - Fjala është për atë që lind shumë fëmijë. Kjo është një cilësi e lavdërueshme tek gruaja, e tilla është nga gratë më të mira. Nëse ajo nuk mund të ketë fëmijë për shkak të ndonjë sëmundjeje, apo të ndonjë problemi tjetër, nuk do të thotë se ajo nuk është e tillë. Allahu nuk do ta gjykojë në lidhje me këtë dhe kjo gjë nuk e dëmton aspak; si shkak i kësaj, kjo nuk do të thotë se ajo nuk është e mirë. Mirëpo, në rast se ajo është frytdhënëse dhe parandalon shtatzëninë dhe nuk do që të ketë më shumë pasardhës, në këtë rast vije në shprehje dëmtimi i saj. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

ََ‫َ َّ ذُهت ذ َي َْه ص ِ مص ه مَُّ ر ِ مر ف ؛ َ َ َِ َ َِوِ ْ ةوج‬ “Martohuni me gra të dashura dhe frytdhënëse. Unë do të garoj me ju ndaj popujve të tjerë në Ditën e Gjykimit.” [2] Prandaj, gruaja duhet të luftojë t’i marrë shkaqet e duhura për të pasur fëmijë, t’i edukojë, të kujdeset dhe t’i ruajë ata ashtu siç duhet. Për këtë gjë, ajo duhet të shpresojë në shpërblimin e Allahut, ngase me veprimet e tilla ajo bën që shoqëria të ketë fëmijë të mirë, e të nesërmen do të jenë thirrës të drejtë dhe përmirësues të shoqërisë. Kjo gjë, qysh në fillim të martesës duhet të gjejë vend tek ajo, duke thënë me vete: “Shpresoj që Allahu të më nderoj duke më dhënë fëmijë, të cilët në të ardhmen do të jenë imamë udhëzues, dijetarë të myslimanëve ose thirrës në të mirë!” Për këtë qëllim, asaj i shkruhet shpërblim i madh, duke mos lënë anash edhe shumëfishimin e shpërblimit kur ajo përkujdeset dhe i ruan ata ashtu siç duhet.

“…harmonishme…” - kjo do të thotë se ajo nuk duhet të jetë e vrazhdë dhe e ashpër, duhet të dëgjojë e të bindet, nuk duhet të jetë arrogante dhe kryelartë ndaj burrit, nuk duhet ta nënçmojë atë e as nuk duhet të jetë e pabindur dhe sfiduese. “… inkurajuese …” - kjo do të thotë se ajo e ngushëllon burrin e saj dhe i del në krah atij, e ndihmon në mirësi, në bindje ndaj Allahut dhe në çdo gjë që sjell lumturinë dhe suksesin ndërmjet tyre. “… nëse ato e kanë frikë Allahun” - kjo do të thotë se këto cilësi janë të dobishme vetëm kur gruaja ka frikë Allahun Xhele ue ‘Ala. Nëse është e dashur, frytdhënëse, e harmonishme dhe inkurajuese për shkak të qëllimeve të kësaj bote dhe jo nga frika ndaj Allahut, ajo nuk përfiton nga këto cilësi. Këto cilësi sjellin dobi vetëm nëse i bën këto që ta arrijë kënaqësinë e Allahut Xhele ue ‘Ala dhe ta jetësojë frikë ndaj Tij. “Gratë më të këqija janë ato që tërheqin vëmendjen…” - do të thotë se tërheq vëmendjen me zbukurimin e saj dhe del nga shtëpia e stolisur, e rregulluar, duke i shfaqur bukuritë e saj, e parfumuar dhe zbukuruar. Në këtë mënyrë, shejtani mund t’i shkojë pas dhe përmes saj ta shkatërrojë shoqërinë. Gruaja e cila tërheq vëmendjen, e cila del jashtë shtëpisë, në këtë mënyrë, vërtetë ajo është nga ushtaret e Iblisit dhe është ndihmësja e tij në shkatërrim e motivi i tij (shejtanit), që përmes saj të përhap sprova dhe veprime amorale në mesin e besimtarëve. “…arrogante …” - do të thotë mendjemadhe, ngase arroganca është prej mendjemadhësisë. Ekziston një lidhje mes tërheqjes së vëmendjes dhe arrogancës, sepse gruaja e cila del nga shtëpia dhe ecën rrugëve e dyqaneve në një formë që ua tërheq njerëzve vëmendjen me zbukurimin e saj, parfumin dhe rregullimin, nuk mund të jetë njëkohësisht modeste dhe e përulur para Allahut Te’la. Përkundrazi, ajo në atë rast është kryelartë, famëdashëse dhe mendjemadhe, e dashuruar në veten e saj, dukjen dhe pamjen e saj. Pra, ekziston një lidhje mes tërheqjes së vëmendjes së të tjerëve dhe arrogancës, në të njëjtën mënyrë siç ekziston një lidhje midis të qenët e turpshme dhe modeste. Gruaja modeste është përplot me turp. Pra, zemra e saj gjithnjë ndjen turpin. Gruaja e cila tërheq vëmendjen, ajo veçse ka larguar petkun e turpit dhe në vend të saj ka veshur atë të mendjemadhësisë, vetëdashurisë, së kotës dhe arrogancës. Kjo e dëmton atë, martesën dhe tërë jetën e saj. Prandaj, është e përshkruar si gruaja më e keqe. Profeti salallahu alejhi ue selem tha:

“…Gratë më të këqija janë ato që tërheqin vëmendjen dhe arrogantet, e ato janë hipokrite. Asnjëra prej tyre nuk do të hyjë në Xhenet përveç ato që janë sikurse sorrat me pika të bardhë në krah e kthetra.” Kur sheh një sorrë me pika të bardha në krahë dhe në kthetra në mesin e sorrave të zeza? Është jashtëzakonisht e rrallë ta gjesh një sorrë të tillë. Zakonisht sheh vetëm sorra të zeza. Fjalët e profetit salallahu alejhi ue selem: “…Asnjëra prej tyre nuk do të hyjë në Xhenet përveç ato që janë sikurse sorrat me pika të bardhë në krah e kthetra” do të thotë se vetëm disa nga këto gra do të hyjnë në Xhenet, sepse ky lloj sorrëze është jashtëzakonisht i rrallë. Ky hadith është i ngjashëm me fjalët e Profetit salallahu alejhi ue selem:

ُ ‫ َال ل ة ف لُل ِِّ ثرخ و ْ مَْ َّ ! َ ن سُب ه ن ُر ذ‬، ‫َ نُل ِهَ ِِّ ثر لِذ ة مَّ ِ مر ف‬ “O ju gra! Jepni sadaka dhe kërkoni falje shumë, ngase me të vërtetë kam parë se ju përbëni shumicën e banorëve të Zjarrit.” [3] Përse ai pa se shumica e banorëve të Xhehenemit ishin gra? Kur sheh në Sunnet në lidhje me cilësitë me të cilat janë përshkruar banorët e Xhehenemit, vëreni se shumë gra i injorojnë dhe nuk ia vënë mendjen atyre cilësive. Është sikur ajo nuk e kujton se një ditë do të dalë para Allahut dhe do të japë llogari për veprimet e saj. Ajo mund ta dijë çështjen në fjalë dhe rrezikun që përmban, por asaj i intereson vetëm epshi dhe dëshira e saj. Ka shumë hadithe nga Profeti salallahu alejhi ue selem që flasin për cilësitë e këqija që mund t’i ketë gruaja. Ibën Umeri radijallahu anhu ka thënë: َّ‫ َ َ س ةَ ب رت و َ ََ ب رت ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف ن‬، ‫َ َ س ةَ اَت و َ ََ اَت و‬ “Profeti salallahu alejhi ue selem e mallkoi gruan që ia zgjat flokët grave tjera dhe gruan që kërkon t’i zgjaten flokët, gruan që bën tatuazh dhe gruan që kërkon t’i bëhet tatuazh.” [4] Ibn Abbasi radijallahu anhu ka thënë:

َّ‫ ِ ُ ن سُب َ رجُق هَّ َ َ ة ُ َي ذَّ ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق ن‬، ‫ِ ُ رجُق َ ن سُب هَّ وَ َ ة ُ َيُس‬ “I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem i ka mallkuar burrat të cilët u ngjasojnë grave dhe gratë që iu ngjasojnë burrave.” [5] Dhe:

َّ‫َ ن سُب هَّ َ َ ةرج لس ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع َ ن َف ن‬

“Profeti salallahu alejhi ue selem i ka mallkuar gratë mashkullore.” [6] Këto janë vetëm disa prej haditheve që mallkojnë gratë për shkak të cilësive të veçanta, megjithatë ju shihni se sa shumë gra i kanë dëgjuar këto hadithe, të cilët mallkojnë dhe përmendin përjashtimin nga mëshira e Allahu për ato që i posedojnë këto cilësi dhe nuk brengosen fare. Nuk brengosen se një Ditë do të qëndrojnë përpara Allahut Subhanehu ue Te’la dhe nuk do të pyeten për veprimet e tyre. Ato veprojnë, sikurse nuk do të vijë një ditë kur atë do të shtrihen në varr e t’u hedhet dheu mbi trup dhe se nuk do të përjetojnë trishtime në të. Ajo i injoron të gjitha këto. Kjo nuk është asgjë për të cilën ajo mendon. Ajo kujdeset vetëm se si të stoliset dhe të zbukurojë veten e saj, edhe në qoftë se ajo është e pabindur ndaj Allahut, nuk e përfill urdhrin e Tij dhe ekspozon veten për hidhërimin dhe zemërimin e Tij. Siç dhe e theksua, ka cilësi të këqija që Sunneti ia ka shpjeguar grave, në mënyrë që gruaja e mirë të ruhet. I vetmi qëllim që gruaja të ketë dije mbi këto cilësi, është shmangia ndaj tyre. Një nga poetët thonë: “Kam mësuar të keqën në mënyrë që t’i shmangem asaj e jo për ta vepruar atë. Dhe ai që nuk e bën dallimin në mes së mirës dhe të keqes, do të bie në të.” _____________________________________________________________________ [1]

- 7/82. Autentik sipas Imam Albanit në “es-Sahihah” (3380).

[2] - Ahmedi (12613) nga Enesi radijallahu anhu. Autentik sipas Imam Albanit në “Iruaul-Galil” (1784). [3] - Buhariu (304) nga Ebu Said el-Hudri radijallahu anhu dhe Muslimi (79) nga Ibn Umeri radijallahu anhuma. [4]

- Buhariu (5947) dhe Muslimi (2124).

[5]

- Buhariu (5885).

[6]

- Buhariu (5886).

07. Gruaja e mirë duhet t’i përmbushë të drejtat e burrit Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetis-Salihah, fq. 35-36 Prej cilësive të gruas së mirë është përmbushja e të drejtave të burrit. Gruaja duhet t’i japë rëndësi shërbimit ndaj atij dhe të mundohet maksimalisht në këtë. Të shohim në atë që ka transmetuar Nesaiu në “Es-Sunnenul-Kubra” nga Husajn bin Mihsan, nga halla e tij, e cila ka treguar se ajo shkoi tek i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem për një kërkesë të saj. Kur ajo përfundoi këtë gjë, ai tha:

‫َ ُ ل ِر ل؟ ٌوج ِوَس‬: ‫َ ُق ر نص؛‬: ‫َ ُ ل ر؟ ِر ل ِ م ذط‬: ُ‫َ ُق ؛ ْ نر ِْلة هُ ْ ال ا َم ه‬: ‫ر ُلب و ج ن ةذ ِ مر ر !ه نر ِر ل ِذ َّ َر ِرا‬ “A je e martuar?” Ajo tha: “Po.” Ai pyeti: “Si sillesh me të?” Ajo u përgjigj: “Bëj gjithçka që mundem për të.” Ai tha: “Shiko se si sillesh ndaj tij, sepse në të gjendet Xheneti yt dhe Zjarri yt.” [1] Kur gjendet Xheneti i gruas tek burri dhe kur zjarri? Këtu gruaja duhet ta kuptojë këtë fakt dhe këtë çështje madhështore: “Si sillesh me të?” Ti ke obligime dhe je robëreshë e Allahut. Ekziston një Xhenet dhe një Xhehenem. Allahu të ka urdhëruar dhe të ka obliguar që t’i përmbushësh të drejtat e burrit tënd. Përmbushi ato. Bëji ato në mënyrën më të mirë, në emër të bindjes ndaj Allahut Subhaneh dhe të arritjes së kënaqësisë së Tij. Përmbushe obligimin tënd dhe kërko nga Allahu atë që është për ty: “Sepse në të gjendet Xheneti yt dhe Zjarri yt.” ___________________________________________________________________ [1]

- 8913 dhe Ahmedi (19003). Autentik sipas Imam Albanit në “Es-Sahihah” (2612).

08. Gruaja e mirë nuk duhet t’i krijoj burrit të saj vështirësi në shpenzime Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetis-Salihah, faqe. 36-38 Prej cilësive të gruas së mirë është që ajo të mos e ngushtoj burrin e saj, duke i kërkuar atij shpenzime të tepërta dhe shkapërderdhje të pasurisë, por ajo duhet të jetë mesatare. Thotë Allahu Subhanehu ue Te’ala:

‫َذَّْفوف‬ َ ‫َْ ََْ ُهُ وْ َذْف ِْذََّْف ْوُِّْخْف ذْ ََّة ا اروَ ْو ْ َصف ذا‬ ْ ‫س َرِاََ ْ َفص ِْرلَّْاََ َْوَْ َ ني‬ “…dhe ata që, kur shpenzojnë, nuk janë as dorëshpuar, as dorështrënguar, por i përmbahen të mesmes.” 25:67 Le të meditojmë në këtë kapitull atë çfarë ka transmetuar Ebu Saidi dhe Xhabiri radijallahu anhuma se Profeti salallahu alejhi ue selem njëherë ishte duke mbajtur një fjalim në hutbe, fjalim të cilin e kishte zgjatur. Në të ai kishte folur në lidhje me çështjet e dynjasë dhe ahiretit, ku ndër tjerash ai tha:

‫َ ُق ِو – َ م ذب ِو َ ث ذُذ هَّ ْ م ر لر ِّ ُر ل َ ل َّ ذر َهرِخ ِخ ْ لرَذ ذَ ِ نََ هرذ هُ ِوق‬ : َّ‫َ م ذ فت ه‬- ُ‫ َ ف نف َهرِخ ْ م ر لر ه‬، ‫و َ م ذرخ ِّ ُر ل ْ لرَذ َ ِ نف هَّ َهرِخ ِ يِّ ر‬ ‫ ه س مُ ه ُ ةر و ُ َل و ٌ رل ر َُْ َُ و َ ُس هَّ لج ر ذَّ َْ نيس‬، ‫َهرِْ ذَّ ِ ذَّ َرجل و‬ َّ‫ ج س ذَ ة ذَّ ِو َُذ ر ة ذ‬، ََ‫ ذ ة َ نيَّ ْر سُر ُ ِ َ ن ث‬، ‫ذ نرخ ص و َ طَذ ر ة ذَّ ِ نرخ‬ ‫َ ُس هَّ َ رج ر ذَّ بُه َت‬ “Ajo që për herë të parë i shkatërroi benu israilët ishte se, gruaja e të varfrit kërkonte nga burri i saj rroba dhe bizhuteri ashtu siç kërkonte gruaja e të pasurit. Ishte një grua nga benu israilët e shkurtër e cila përdori dy këmbë prej druri dhe kishte një unazë me kapak dhe të shtupuar të cilën e mbushte me parfum. Ajo ecte në mes të dy grave të gjata apo trupmëdha. Ata dërguan një burrë që të shkonte pas tyre. Ai i njohu dy gratë e gjata ndryshe nga gruaja me këmbë druri.” [1] Kur Izraelitët së pari u shkatërruan kur gruaja e të varfërit filloi të kërkojë prej burrit të saj bizhuteri dhe stoli siç kërkon gruaja e të pasurit nga burri i saj. Shikoni se si gruaja e shkurtër shkapërderdhi, shpenzoi paratë pa nevojë, mashtroi dhe nuk u pajtua me atë që Allahu Subhanehu ue Te’ala kishte caktuar për të. Gratë që veshin këpuca me taka të lartë të kujtojnë këtë grua.

Komisioni i Përhershëm për Kërkime Shkencore dhe Fetva, dhanë fetvanë e cila vijon si më poshtë, tekstualisht: “Nuk lejohet bartja e këpucave me taka. Kjo mund të jetë shkak që ajo të rrëzohet e të lëndohet, ndërsa sheriati islam urdhëron njeriun që t’i shmanget lëndimeve të mundshme. Allahu Te’ala ka thënë:

ْ‫َ ة ن َيرا ْم َفت َْ ْع َِأ ْ َذَْذ ام َصف ْ ا َرَّاَفََ ْو فال‬ “…dhe mos e çoni veten tuaj në shkatërrim…” 2:195

ْ‫س ام َصف ْ ْ ََّةاراَفََ ْو فال‬ ْ ‫ِْرلا‬ “…dhe mos e vritni veten.” 4:29 Pos kësaj kjo bën që gjatësia e gruas dhe ana e prapme e saj të vihen në dukje më shumë se sa ato janë në realitet. Kjo në vetvete është mashtrim i qartë, duke mos anashkaluar edhe shfaqjen e zbukurimeve të cilat janë të ndaluara të shfaqen.” ___________________________________________________________________ [1] - Ibn Huzejmeh në “Kitabut-Teuhid” (487). Autentik sipas Imam Albanit në “esSahihah” (591).

09. Gruaja e mirë nuk duhet të jetë mosmirënjohëse ndaj burrit të saj Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetis-Salihah, faqe. 38-39

Prej cilësive të gruas së mirë është që ajo nuk është mosmirënjohëse/përbuzëse ndaj dhuratave që Allahu Tabarake ue Te’ala ia ka dhënë asaj përmes burrit. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫َ نُِّ ذ ُ مر ال هَّ هللا الذ ُ مر‬ “Nuk e ka falënderuar Allahun ai që nuk i falënderon njerëzit.” [1] Transmeton Buhariu “El-Edebul-Mufrad” [2] nga Esma bint Jezid el-Ensarijeh e cila ka thënë: “Profeti salallahu alejhi ue selem kaloi pranë meje ndërsa unë isha me një grup grash bashkëmoshatare. Ai na dha selam dhe na tha:

َّ ُِّ ‫ َ َ ن نَ ذَّ ِّ لر و ْذ‬. ‫ َ رل‬: ُ ‫ هللا ل لَق ذ‬، ‫ َ ُق ؟ َ َ ن نَ ذَّ ِّ لر هُ و‬: َ‫ْهَِّْ َّ ن‬ ‫ِ ة م لر ؛ َ ف َ َت ِ ة ف َس و َْ ه نر ذ رٌَ يُ و ٌوجُ هللا ذ رٌَ يُ َّ ص ِِ َذ يُ هَّ ِذ َ ةيُ ْ طَق‬ ‫ ِ ة ََّق‬: ُ‫َ س َ ذرَ ه نذ لِذ ل ه‬

“Ua tërheq vërejtjen që të mos jini mosmirënjohëse ndaj atyre që dhurojnë dhurata.” Unë i thashë: “O i Dërguari i Allahut! Çfarë do të thotë mosmirënjohës ndaj atyre që dhurojnë dhurata?” Ai u përgjigj: “Ndoshta dikujt prej jush i vonohet martesa, pastaj Allahu ia dhuron një burrë me të cilin ajo ka fëmijë. E kur ajo një herë të zemërohet me të (burrin e saj) ajo bëhet mosmirënjohëse duke thënë: “Unë kurrë nuk kam parë diçka të mirë tek ti”.” Transmeton Nesaiu në “Sunnenul-Kubra” [3] nga Abdullah bin ‘Amr radijallahu anhu i cili tha se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ ةوجيُ ْ ُ مر ال َهرِخ ْ ع هللا ذ نِر ال‬، ‫ه نر ْ س ة ف نف ال هف و‬ “Allahu nuk e shikon gruan që nuk e falënderon burrin e saj, ndërsa ajo nuk mund të rrijë pa të.” __________________________________________________________________ [1] - Ahmedi (7939) dhe Ebu Davudi (4811) përmes Ebu Hurejrës radijallahu anhu. Autentik sipas Imam Albanit në “es-Sahihah” (416). [2]

- 1048 Autentik sipas Imam Albanit në “es-Sahihah”

(823).

[3]

- 9135 Autentik sipas Imam Albanit në “es-Sahihah”

(289).

10. Gruaja e mirë duhet ta respektojë burrin e saj

Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetis-Salihah, fq. 39-41

Prej cilësive të gruas së mirë, është të respektuarit e bashkëshortit dhe të njohurit e pozitës dhe të drejtave që ai ka. Në lidhje me këtë pikë, ka hadithe të shumta, njërin prej të cilëve e transmeton Taberaniu në librin e tij “el-Mu’xhemul-Kebir” nga Ibn Abasi radijallahu anhu, i cili tha se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ ِْ و ذ سلْ ِخ ِهَْ اهر ال‬، ‫ةوجيُ ذ سلْ ِخ َ َرِخ ْه رس ْه ْ ذ سلْ ِخ ِهَْ ِهرس َ و‬ “Unë nuk e urdhëroj askënd që t’i bëjë sexhde dikujt tjetër. Po të kisha urdhëruar dikë që t’i bëjë sexhde dikujt tjetër, do ta kisha urdhëruar gruan që t’i bëjë sexhde burrit të saj.” [1] Teberani transmeton në “El-Mu’xhamul-Kebir” nga Zejd bin Erkam, i cili tregon se Muadhi ka thënë: “O i Dërguari i Allahut! Pasuesit e Librit i bëjnë sexhde ipeshkëve dhe patriarkëve të tyre, a të mos biem ty edhe ne në sexhde?” Ai u përgjigj:

َ ‫ ةوجيُ ذ سلْ ِخ َ َرِخ ْه رس ْه ْ ذ سلْ ِخ ِهَْ اهرَ ِّ نل‬، ‫هل َ َرِخ ذمِكا ال و‬ ُ‫ْْ ط ذ نر َ ةس ْ رع ر ل سيُ لأ يُ َ ه ةع ٌوجي‬ “Sikur të kisha urdhëruar dikë që t’i bëj sexhde dikujt tjetër, do ta kisha urdhëruar gruan që t’i bëj sexhde burrit të saj. Gruaja nuk ka kryer obligimin ndaj burrit të saj, edhe nëse i kërkohet që të ketë marrëdhënie përderisa ajo është duke lidhur kërpeshet e devesë dhe i përgjigjet atij.” E drejta e burrit dyfishohet nëse është i mirë, i devotshëm, fetar dhe kujdeset në adhurim dhe bindje ndaj Allahut. Transmeton Tirmidhiu dhe Ibn Maxheh nga Muadh bin Xhebeli radijallahu anhu, i cila ka treguar se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ َ ن ذَّ َ حَل هَّ ٌوجيُ َ ُ ل ْ ال َ ْر ذُ ِ ف ٌوجيُ َهرِخ ْ موا ال‬: ‫! هللا َ ُْ رذ ْ موذ ر ال‬ َُ ‫ َِ ذَ ْ نْب هَ ِ مر‬، ‫ْ ذ نُ ذ لُلَ ذ ِخ ذ َ اذ‬ “Çdo grua që e shqetëson burrin e saj në këtë jetë, gruaja e tij nga Hurul-‘Aiin thotë: “Mos e shqetëso atë, Allahu të vraftë! Ai është vetëm një mysafir tek ti. Së shpejti ai do të braktisë ty dhe do të na bashkohet neve”.” [2] Dijetarët thonë se në këtë hadith ka një kërcënim të ashpër ndaj grave që shqetësojnë bashkëshortët e tyre.

__________________________________________________ [1]

- 11/356. Autentik sipas Imam Albanit në “Es-Sahihah” (3490).

[2] - Tirmidhiu (1174) dhe Ibn Maxheh (2014). Autentik sipas Imam Albanit në “EsSahihah” (173).

11. Gruaja e mirë duhet të jetë e drejtë dhe e paanshme me fëmijët e saj

Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetis-Salihah, fq. 41 Prej cilësive të gruas së mirë, është që nëse asaj Allahu i jep fëmijë, ajo është e drejtë me ta. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ََ َِ َّ‫ ِوالِِّ ص ِ ذ‬، ََ َِ َّ‫ِوالِ ب ِ ذ‬ “Bëhuni të drejtë dhe të paanshëm me fëmijët tuaj! Bëhuni të drejtë dhe të paanshëm me fëmijët tuaj!” Hadithin e transmeton Ebu Davudi [1] dhe ka disa hadithe me domethënie të ngjashme. ________________________________________________________________ [1] - Ebu Davudi (3544). Transmeton Nu’man bin Beshir radijallahu anhu. Autentik sipas Imam Albanit në “Es-Sahihah” (1240).

12. Gruaja e mirë duhet të qëndrojë në shtëpi Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetis-Salihah, fq. 41-42 Prej cilësive të gruas së mirë, është të qëndruarit e saj në shtëpi dhe të mos dalë e të hyjë nga shtëpia gjatë gjithë kohës. Ajo duhet të dalë nga shtëpia vetëm nëse kjo gjë është e nevojshme. Ajo nuk duhet të dalë jashtë e zbuluar dhe duke i shfaqur bukuritë e saj. Duhet të ulë shikimin dhe të ruajë moralin e vet. Më herët veçse kemi përmendur disa nga hadithet, që ndër tjerash, porosisin edhe këtë që e theksuam tani. Prej haditheve të tilla, është hadithi që transmeton Teberani në “El-Eusat” [1] nga Salim bin Abdil-lah bin Umer, nga babai i tij, i cili tha se i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë:

‫ َْلخ َ َرِخ‬، ‫ه نيُ هللا ْ ع َِ رذ ْ مَخ ال ْر يُ و َ ُ ذطُخ َ ل ة ُرِ يُ َرجل ْوَ ْر يُ و‬ ‫ِ ذ ةيُ َ نر ِ ف‬ “Gruaja është auret. Kur ajo del nga shtëpia, gjatë gjithë kohës shejtani e përcjell atë [2]. Më së afërmi Zotit të saj është atëherë kur ajo qëndron në shtëpinë e vet.” ______________________________________________________________ [1]

- 2890 dhe 8096 Autentik sipas Imam Albani në “Es-Sahihah” (2688).

[2] - E bën qëllim të tijin (v.a.), duke bërë që njerëzit të tërhiqen në drejtim të saj-e shikojnë atë (v.p.).

13. Gruaja e mirë nuk duhet të zbulojë sekretet e burrit të saj (dhe intimitetin bashkëshortorë) Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetis-Salihah, faqe 42-44

Prej cilësisë së gruas së mirë është: Të mos i përhap sekretet e burrit të saj dhe të mos i përhapë çështjet të cilat janë vetëm për burrin dhe gruan. Kështu duhet të veprojë edhe nëse ndodh ndarje mes tyre apo nuk ka harmoni të mirëfilltë bashkëshortore. Është obligim si i burrit ashtu edhe i gruas që të kenë frikë ndaj Allahut ‘Azze ue Xhel në këtë çështje shumë të rëndësishme. Këtu kemi një transmetim të cilin e gjejmë në Musnedin e Imam Ahmedit që transmetohet nga Esma bint Zejd radijallahu anha se ajo ishte prezent tek i Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem në një mexhlis dhe aty kishte edhe burra dhe gra tjera prezentë, e ndër tjerash ai salallahu alejhi ue selem tha:

َ‫ ِ أهرر ذ ل نَ هُ وقذ ل لج ل ن‬، ‫ ٌوجيُ هع ِ ن رل ِ َُ ْ ن َر َهرِخ نَ و‬، ‫؛ َ ََّي ِ ألي‬ ‫ هللا ل لَق ذ ُ ؛ هللا و ْا َ رل‬، َّ‫ ذ ل ن رَخ ْر يص و ذ َّ رَّ ْر ي‬، ‫ َ ُق‬: ‫و ذ ِ مر َُ ؛ ْ ل ن رََ ال‬ َ‫َّف َ ُ ذطُخ ه ث‬

‫ذ نِروخ َ نُِّ و ِ ف ُ ذيُ ُرذ ل ِ ف ا ذطُر ت‬

“Ndoshta një burrë thotë atë që ai bëri me gruan e tij dhe ndoshta një grua thotë atë që ajo ka bërë me burrin e saj.” Sahabët u heshtën, ndërsa unë thashë: “Po pasha Allahun, o i Dërguari i Allahut! Gratë e bëjnë këtë, por edhe burrat e bëjnë njashtu.” Ai tha: “Mos e bëni këtë. Kjo i ngjason shejtanit i cili gjen një shejtane në rrugë dhe bëjnë marrëdhënie intime kurse njerëzit i shikojnë.” [1] Ajo tha: “Gratë e bëjnë këtë, por edhe burrat e bëjnë njashtu.” Ajo fillimisht i përmendi gratë, ngase kjo gjë është e përhapur më shumë në mesin e tyre ndërsa më pakë në mesin e burrave. Të tilla gjëra intime, gruaja i flet në mesin e shoqeve të saj, kolegeve e bashkëmoshatareve dhe në mesin e grave që janë të veçanta tek ajo. Pra, shumë prej grave, janë të pakujdesshme dhe nuk iu vjen keq që të përmendin fshehtësitë, sekretet dhe gjërat intime të burrave të tyre. Profeti salallahu alejhi ue selem në hadithin paraprak tha: “Mos e bëni këtë. Kjo i ngjason shejtanit i cili gjen një shejtane në rrugë dhe bëjnë marrëdhënie intime kurse njerëzit i shikojnë.” Do të thotë se, gruaja dhe burri që kanë këtë cilësi, që zbulojnë intimitetin bashkëshortorë janë si shejtani i cili gjen një shejtane në rrugë dhe bëjnë marrëdhënie intime me të ndërsa njerëzit i shikojnë. ________________________________________________________________ [1] - 27583. Autentike përmes haditheve të tjera sipas Imam Albanit (Rahimullah) në “Sahihut-Tergib uet-Terhib” (2022). Shih “Irua’ul-Galil” (2011).

14. Përfundimi i broshurës “SifetuzZeuxhetis-Salihah” Shejkh Abdurr-Rrazak bin Abdul-Muhsin el-Bedr el-Abad (Allahu e ruajttë!) Burimi: Sifetuz-Zeuxhetis-Salihah, faqe 44-45 Këto janë disa nga cilësitë e gruas së mirë, të bazuara në Librin e Allahut ‘Azze ue Xhel dhe nga Sunneti fisnik i Profetit salallahu alejhi ue selem. E bëra përmbledhjen e kësaj broshure, me shpresën që t’u bëj dobi atyre që Allahu dëshiron prej robërve të Vet. Lus Allahun Xhel-le ue ‘Ala me Emrat e Tij të bukur dhe Cilësitë e Tij të Larta që të gjithëve të na udhëzojë në rrugën e drejtë, të na bëj mësimet që ne i marrim të jenë në argument në të mirën tonë dhe jo në dëm tonin. Gjithashtu, të na begatojë në kohën që e kalojmë, të na begatojë fjalët tona, veprat, familjet, pasardhësit, pasurinë dhe në të gjithë jetën tonë. E Lusim Allahun që të na përmirësoj fenë në të cilën e kemi tërë çështjen tek ajo, dynjanë në të cilën po e jetojmë dhe ahiretin në të cilin është kthimi ynë. E lusim Allahun që jeta jonë në vazhdim, të jetë për ne shtesë në vepra të mira, ndërsa vdekja të jetë edhe përfundim i vuajtjeve dhe të këqijave. O Allah, përmirësoji gratë myslimane dhe bijat e tyre, udhëzoji ato në rrugën e drejtë dhe bëji që ato të kthehen tek Ti me kthim të mirë. O Allah, ruaji ato nga të gjitha sprovat, qofshin ato të dukshme apo të padukshme. O Zot, udhëzona të gjithë neve në çdo mirësi që Ti e do dhe je i kënaqur me të. Me të vërtetë Ti je Dëgjues i lutjeve, vetëm tek Ti kemi shpresën dhe vetëm tek Ti mbështetemi. Dhe lutjet tona i përfundojmë duke falënderuar Allahun, Zotin e botëve. Ndërsa salavatet dhe selamet, begatitë e mirësitë qofshim mbi robin dhe të Dërguarin e Tij të zgjedhur, Muhamedin të birin e Abdullahut, familjen e tij dhe të gjithë shokët e tij.

Kopshti i të mençurve.

Autor: Imam Muhamed bin Hiban el-Busti (Rahimullah) Burimi: Raudatul Ukala ue Nuz´hetul Fudala

Përgatiti: (Robët e All-llahut)

01. Në lidhje me librin “Raudatul-‘Ukala” e Ibn Hibanit. Imam Muhamed bin Salih el-Uthejmin (Rahimullah) Burimi: Sherh Hiljetu Talebil-‘Ilm, fq. 194

Një nga librat më të mirë që unë kam parë në këtë temë, është libri i Ibn Hiban elBustit “Raudatul-‘Ukala”. Edhe pse është një libër i shkurt, ai është një libër i madh. Në këtë libër ka kuriozitete madhështore dhe transmetime shumë të mira nga dijetarët dhe njerëzit e mençur. Ky libër ishte pjesë e programit mësimor në shkollat e kohës sime dhe shumë njerëz kanë përfituar prej tij.

02. I mençuri dhe sinqeriteti. 01 - Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem ka thënë: ‫ ِ ُ مْت ْ ر ذ مص‬، ‫ َ َر ْ ع ذ يْا َ مْت ِ مخ‬، ‫ َ ل نت ْ ع ذ يْا َ َر ْخ و‬، ‫ه ةع ذ مْت َ رجَ ْخ و‬ ‫ بْذ َُّ هللا ْ نْ ذ م ةس‬، ‫ َ ميذ و ْذ ُِّ ص و‬، ‫ َ للَل ْ ع ذ يْا َ ميذ ِ مخ‬، ‫ْ ع ذ يْا َ للَل ْخ و‬ ‫ َ نُل‬، ‫ِّ يَِ ُ هللا ْ نْ ذ م ةس ه ةع ذ ميذ َ رجَ ْخ و‬ “Bëhuni të sinqertë, sepse sinqeriteti të shpie në drejtësi dhe drejtësia shpie në Xhenet. Në vazhdimësi njeriu promovon sinqeritetin derisa të shkruhet si i sinqertë tek Allahu. Ndërsa, largohuni nga gënjeshtra, sepse gënjeshtra të shpie në mëkat dhe mëkati të shpie në Zjarr. Në vazhdimësi njeriu gënjen derisa të shkruhet si gënjeshtar tek Allahu.” 02 - Allahu Xhela ue ‘Ala ka nderuar gjuhën mbi të gjitha gjymtyrët e tjera të trupit. E ka ngritur atë në shkallën më të lartë, duke e bërë të qartë këtë ndershmëri, ngase i ka dhënë asaj mundësinë që të flasë dhe të shprehë Teuhidin ndryshe nga gjymtyrët e tjera trupore. Prandaj, njeriu nuk duhet që këtë gjymtyrë ta mësojë në gënjeshtër, por gjithmonë ta flasë të vërtetën dhe të thotë atë që i sjell dobi në të dy jetët, sepse gjuha kërkon atë që ajo vepron zakonisht: Në qoftë se është mësuar me të vërtetën, ajo do ta flasë të vërtetën e në qoftë se është mësuar me gënjeshtrën, ajo vetëm do të gënjejë. 03 - Ismail bin Ubejdilah ka thënë: “Abdul-Melik bin Mervani më tha: “Mësoja bijve të mi sinqeritetin ashtu siç ia mëson atyre Kuranin. Mbaj ata larg nga gënjeshtra, edhe nëse u rrezikohet jeta.” 04 - Ali el-Behdelij ka thënë: “Kam qenë me Ibn Umerin radijallahu anhu kur një irakian i tha atij: “Ti bir i mynafikut!” Ibn Umeri i tha atij: “Mjerë për ty! Mynafiku kur flet, gënjen, e thyen premtimin kur premton dhe nuk e kryen punën që i është besuar.” 05 - Fudajl bin ‘Ijadh ka thënë: “Asnjë pjesë mishi nuk është më e dashur tek Allahu sesa gjuha e sinqertë. Dhe nuk ka asnjë pjesë mishi që urrehet më shumë nga Allahu sesa gjuha gënjeshtare.” 06 - Çdo gjë me të cilën zbukurohet njeriu, është e lehtë ta gjesh e ta huazosh, përveç gjuhës e cila nuk shpreh diçka përveç asaj me të cilën është mësuar. Sinqeriteti e shpëton njeriun, ndërsa gënjeshtra e shkatërron atë. Ai që kontrollon gjuhën, do të zgjidhet udhëheqës i popullit të tij. Ndërsa, ai që gënjen shumë, nuk të

le hapësirë që t’i besosh për asgjë. Nuk ka mundësi të gënjejë njeriu, derisa mos ta konsiderojë gënjeshtrën si diçka të letë/normale. 07 - Muhamed bin Ka’b el-Kuradhi ka thënë: “Gënjeshtari gënjen sepse e sheh veten e tij të pa vlerë.” 08 - Nëse dëmi i vetëm i gënjeshtrës do të ishte që mos të konsiderohesh i sinqertë, të folurit e së vërtetës është e mjaftueshme që të jetë obligim. Ndërsa, nga pasojat e gënjeshtrës është se gënjeshtari harron. Dhe kur njeriu është i tillë, kjo i shëmbëllen sikurse atij i cili në vazhdimësi thërret në poshtërim ndaj vetvetes. 09 - Nasr bin Ali el-Xhehdamij ka thënë: “Allahu na ka ndihmuar neve kundër gënjeshtarëve, duke bërë që ata të harrojnë.” 10 - Ez-Zuhri ka thënë: “Po ta kishe parë Tavusin, menjëherë do ta kishe kuptuar se ai nuk gënjen kurrë.” 11 - Gjuha është një kafshë grabitqare. Nëse e frenon atë, shpëton e nëse e lë atë të lirë, ajo e kafshon edhe pronarin e saj. Gënjeshtari zbulohet përmes gjuhës së tij. I mençuri nuk futet në diçka për të cilën nuk ka dije, por akuzohet për dijen që ai e ka, sepse gënjeshtra është prijësi në mëkate. Gënjeshtra tregon anët e këqija dhe fsheh anët e mira të njeriut. Nuk është e lejuar që të përhapësh diçka menjëherë pasi ta dëgjosh atë, ngase ai që përhap gjithçka që dëgjon, nënçmon idetë e veta dhe shkatërron besimin që njerëzit e kanë ndaj tij. 12 - Ibn Mesudi radijallahu anhu ka thënë: “Është e mjaftueshme që besimtari të bie në gënjeshtër, nëse ai flet gjithçka që dëgjon.” 13 - Isa bin Merjem alejhis-selam ka thënë: “E përgëzoj atë që e ruan gjuhën e tij, e zgjeron shtëpinë e tij dhe qan për gabimet e veta.” 14 - Sinqeriteti, në të dy botët, e ngrit personin, ndërsa gënjeshtra e ulë atë në të dy botët. Nëse sinqeriteti nuk do të ishte tipar i mirë/i lavdërueshëm, përveçse kur njeriu të njihet me këtë cilësi (sinqeritetin) do të pranohej edhe gënjeshtra e tij e do të konsiderohej e vërtetë, do të ishte e detyrueshme për të mençurin që ta mësojë gjuhën e tij të flasë vetëm të vërtetën dhe t’i shmanget gënjeshtrës. Ndonjëherë heshtja është më e mirë sesa të folurit, sepse çdo herë që gabon kur të flasësh, aty vendin e ka pasur heshtja.

15 - Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thënë: “Nuk do ta shijojë robi besimin e vërtetë përderisa nuk i braktis grindjet edhe nëse ai ka të drejtë dhe përderisa gënjen kur ai bën shaka edhe nëse është i sigurt se do t’i bëjë njerëzit të qeshin.” 16 - Abdullah bin ‘Amri radijallahu anhu ka thënë: “Largohu nga ajo e cila s’është në interesin tënd, mos flit për atë që nuk ka të bëjë me ty dhe ruaje gjuhën tënde ashtusiç i ruan parat tua.” 17 - I mençuri nuk mund të jetë i tolerueshëm me gjuhën e tij. Ai që flet shumë, bën gabime të shumta. Ndërsa, gabimet tuaja mund të reflektojnë edhe tek të tjerët. Në këtë mënyrë, bën veprime të cilat sjellin rezultate të pariparueshme. 18 - Plagët e gjuhës nuk shërohen kurrë dhe ajo që prehet me anë të gjuhës nuk kthehet asnjëherë në vendin e saj. Kur fjala lëndon zemrën, ajo nuk mund të shërohet për një kohë të gjatë dhe kjo arrihet vetëm pas një trajtimi intensiv. 19 - Ka njerëz të cilët nderohen vetëm për shkak të kujdesit që kanë në të folur dhe ka të tillë që poshtërohen vetëm për shkak të moskujdesit në të folur. Ndërsa, i mençuri nuk mund të jetë me të poshtëruarit. 20 - Ibn Sirin ka thënë: “Fjalët e tepërta peshojnë më rënd sesa gënjeshtra e komikut.”

03. Fjalë të arta rreth mençurisë dhe të mençurve. Ebu Hatim ka thënë: “Nuk di asnjë hadith autentik nga Profeti salallahu ajehi ue selem në lidhje me mençurin, ngase ata të cilët kanë transmetuar në lidhje me këtë, fjalët e tyre nuk merren (v.p.: dijetari përmend një numër transmetuesish të të cilëve nuk u merret hadithi).” Është mençuri dashuria e njeriut ndaj moralit të mirë dhe urrejtja ndaj të këqijave. Me mençuri arrihet lumturia, largohet monotonia e vetmisë dhe ikën varfëria. Nuk ka asnjë pasuri më të vlefshme sesa ajo; nuk plotësohet feja e njeriut pa mençuri.

Habib el-Xhal-lab ka thënë: “Është pyetur Ibnul-Mubarak për gjënë më të mirë që i është dhënë njeriut, ai tha: “Mençuria e thellë.” Pastaj i thanë: “Në qoftë se nuk e ka këtë?” Ai tha: “Sjellja e mirë.” Pastaj i thanë: “Nëse ai nuk ka këtë?” Ai tha: “Vëllai i cili e udhëzon në rrugë të drejtë.” Pastaj i thanë: “E nëse nuk e ka këtë?” Ai tha: “Heshtja e gjatë.” Pastaj i thanë: “Në qoftë se ai nuk e ka as këtë?” Ai tha: “Vdekja e shpejtë.” Mençuria është dy llojesh: E natyrshme dhe e fituar. Mençuria e natyrshme është si toka, e ajo e fituar është si uji. Me mençurinë e natyrshme, njeriu nuk mund të arrijë deri tek zgjedhja dhe veprimi i duhur nëse nuk posedon edhe mençurinë e fituar, ngase kjo e fundit e drejton dhe e përgatit të natyrshmen nga mos të rënit në mëkate. Mençuria e natyrshme tek njeriu është sikurse degët e një peme, kurse mençuria e fituar është ushqimi i frutave të saj. I mençuri është i detyruar ta ushqejë mençurinë e tij me urtësi (dije) më shumë sesa që e ushqen trupin e tij me ushqim. Ushqimi i trupit është të ngrënit, kurse ushqimi i mençurisë është urtësia. Ashtu siç trupi vdes pa ngrënë e pa pirë, po ashtu edhe mençuria vdes nëse nuk ushqehet me dije. Të udhëtosh nëpër vende të ndryshme dhe të përfitosh nga njerëzit, kjo bën që njeriu të fitojë dije dhe mençuri , edhe nëse paratë do të harxhohen gjatë udhëtimit. Mençuria është ilaçi i zemrës, është bartëse e atyre që janë të përkushtuar në arritjen e saj, është gjëja përmes së cilës fitohet ahireti, është kurorë e besimtarit në këtë botë dhe armë në fatkeqësi. Kurse atij që i mungon mençuria, nuk do t’i jepet lavdi, e pasuria nuk do t’ia ngritë statusin shoqërorë. Nuk është i mençur ai i cili jepet pas kënaqësive të kësaj bote përpara ahiretit. Ashtu siç injoranca është sëmundja më e rëndë, ashtu edhe mungesa e mençurisë është varfëria më e rëndë. Mençuria dhe teket e njeriut janë dy të kundërta. Prandaj, është e obligueshme që ta zgjerosh dijen dhe përmes saj të ruhesh nga teket e epshet. Në qoftë se nuk e dallon njërën nga tjetra, atëherë duhet zgjedhur atë që është më së largëti nga teket dhe epshi juaja, ngase sa më larg që qëndron ndaj kësaj, ti do të përmirësosh brendinë tënde. Mençuria me dije të shëndoshë e përmirëson njeriun. I mençuri nuk duhet të bie në depresion, ngase kjo nuk i sjell asnjë dobi. Depresioni pakëson mençurin, kurse i mençuri nuk duhet të pikëllohet. Pikëllimi vjen si rezultat i brengave, kurse brengat e vazhdueshme pakësojnë mençurinë. Me mençuri forcohet zemra, me dituri ëndrrat bëhen realitet. Shtylla e lumturisë është mendja e shëndoshë, kurse mençuria del në pah atëherë kur njeriu duhet të bëjë zgjidhjen.

04. Fjalë të arta rreth vlerës së mençurisë. 01 - I mençuri, përmes virtyteve të tij të mira, bëhet i bukur në dukje edhe nëse është i shëmtuar. Ndërsa, virtytet e këqija të njeriut jo aq të mençur sa duhet, e shëmtojnë atë në dukje edhe nëse ai është i bukur. 02 - I mençur nuk shqetësohet se do të jetë i varfër, ngase i mençuri në përgjithësi do të bëhet i pasur. Ndërsa, nuk duhet besuar se pasuria e të pasurit injorant do të mbetet për një kohë të gjatë, sepse pasuria e vërtetë është mençuria dhe veprat e mira. 03 - Sëmundjet e mençurisë janë mendjemadhësia dhe arroganca, belatë e rënda dhe luksi i tepruar. Nëse belatë janë të vazhdueshme e të tepërta, atëherë mençuria humbet, e nëse teprohet në luks dhe kjo gjë është e vazhdueshme, atëherë shkatërrohet pasuria dhe njeriu llastohet së tepërmi. 04 - Më mirë është që të kesh një armik të mençur, sesa një mik injorant. 05 - Mu’auijeh bin Kurrah ka thënë: “Ka njerëz që bëjnë haxhin, umren, marrin pjesë në luftë, falen e agjërojnë. Megjithatë, në Ditën e Gjykimit ata shpërblehen vetëm sipas vlerës së mençurisë së tyre.” 06 - Hafs bin Humejd el-Ekkaf ka thënë: “I mençuri nuk bën padrejtësi, ngase devotshmëria e tij nuk e lejon padrejtësinë.” 07 - Ashtu siç “qëllimi i pastër” pa sukses në vepër nuk sjell dobi, siç bukuria nuk sjell dobi pa tërheqje, ashtu siç gëzimi i përkohshëm nuk sjell dobi pa sigurinë për të qenë i vazhdueshëm dhe afërsia familjare pa dashuri ndërmjet të afërmve, e njëjta gjë është edhe me mençurinë, e cila nuk sjell dobi pa devotshmëri në zemër dhe vepra të duhura. Karakteri i pastër varet nga mençuria e njeriut. 08 - I mençuri nuk flet derisa të pyetet, nuk diskuton shumë nëse fjalët e tij nuk pranohen dhe nuk përgjigjet derisa të jetë i sigurt se atë që po e flet, a është e drejtë. 09 - I mençuri nuk e nënvlerëson askënd. Ai që nënvlerëson pushtetarin, e ka shkatërruar jetën e vet. Ai që nënvlerëson të devotshmit, e ka shkatërruar fenë e tij.

Ai që nënvlerëson vëllezërit e tij, ai humbur karakterin dhe ai që nënvlerëson një njeri të rëndomtë, ai e ka rrezikuar veten e tij. 10 - I mençuri është i vetëdijshëm për të metat që i ka, ndërsa ai që nuk i sheh të metat e tij, nuk i sheh të mirat e të tjerëve. Dënimi më i rënd me të cilin mund të goditet njeriu, është që mos t’i sheh të metat e tij dhe ai që nuk i di të metat e tij, ai nuk mund t’i braktisë ato. E njëjta gjë ndodh kur ti nuk mund t’i vlerësosh të tjerët për të mirat që i kanë, nëse nuk di ato.

05. Kapitali i mençurisë qëndron në njohjen e pasojave të mundshme. 01 - Kapitali i mençurisë qëndron në njohjen paraprake të pasojave të mundshme. 02 - Është e detyrueshme për të mençurin që t’i shmanget tri gjërave, ngase ato e shkatërrojnë mençurinë e tij më shpejt sesa zjarri që djeg barin e thatë: të qeshurit e shumë (të qeshurit me zë të lartë), shpresat e shumta dhe konfirmimi i pasaktë (kur dëshiron të vërtetosh ndonjë gjë). 03 - I mençuri për shokun e tij jep jetën dhe pasurinë, atij ia ofron njohuritë, tregohet me të i afërt dhe ia jep çdo gjë që është e vetja; armikut ia jep drejtësinë dhe devotshmërinë, ndërsa personit të rëndomtë i ofron buzëqeshje dhe përshëndetje. 04 - I mençur merr ndihmë vetëm nga ai për të cilin e di se dëshiron ta ndihmojë, flet vetëm me atë nga i cili përfiton, përveç në ndonjë rast urgjent. 05 - I mençuri nuk tregon për dijen që posedon, ngase cilësi e të mençurve nuk është të pretendojnë se dinë, por cilësi e të mençurve është kur të tjerët ia atribuojnë dijen atij (të mençurit) dhe mos mërzia për gjërat e dynjallëkut kur ata i humbasin. 06 - I mençuri respektohet edhe nëse nuk ka pasuri, ashtu siç njerëzit frikësohen nga luani edhe nëse ai është i sëmurë. 07 - Fjalimi i të mençurit është i drejtë, sikurse trupi i shëndetshëm, e të folurit e injorantit është i shtrembër, sikurse trupi kur sëmuret.

08 - Fjalimi i të mençurit edhe nëse është i shkurtër, lë përshtypje shumë pozitive, sikurse mëkati i mëkatarit edhe nëse është i vogël, përshtypja që lë është shumë e madhe (ngase vjen si rezultat i të keqes së madhe që ai ka). 09 - Prej mençurisë është që të sigurohesh për veprimin që dëshiron ta bësh. 10 - Sëmundja e mençurisë është dashuria ndaj vetvetes. I mençuri e ka për detyrë që të bëjë durim me fqinjin e keq, shoqëruesin e keq dhe me ndenjësin e keq, ngase atyre nuk mund t’i shmanget gjatë tërëjetës së tij.

06. Cilësia më e mirë është mençuria. 01 - Shu’be ka thënë: “Mençuria e njeriut është e vogël. Nëse ne shoqërohemi me njerëz që janë më pak të mençur, do humbet edhe ajo mençuri e pakët që e kemi. Ndërsa, kur unë shoh dikë që rri me një person që ka më pak mençuri sesa ai, atëherë filloj ta urrej atë.” 02 - Tipari i parë më i mirë, i cili mund t’i jepet një personi në këtë botë, është mençuria. Kjo është një nga më të mirat që Allahu mund t’i japë robit të Tij. Prandaj, nuk është e lejuar për ta njollosur dhuratën e Allahut, duke qëndruar me një person që nuk është i tillë. 03 - Njeriu i urtë është i obliguar të sillet mirë dhe të heshtë shumë. Gjithashtu, kjo i përket karakterit të Profetëve. Sjellja e keqe dhe të folurit e tepërt janë prej cilësive të njerëzve të këqij e të pavlerë. 04 - I mençuri nuk ka shpresa të mëdha (në të cilat mbështet për së tepërmi). Ai që ka shpresa të shumta, do të ketë veprime të pakta. Ai që vdes (ai që nuk vepron), nuk ka asnjë dobi nga shpresat e tij. 05 - I mençuri nuk hyn në “luftë” pa përgatitje. Ai nuk debaton pa prova, nuk bën mundje pa forcë, sepse mençuria ngjall shpirtrat, ndriçon zemrat, i realizon veprimet dhe i jep kuptim jetës. 06 - Ajo që e shton mençurinë e njeriut, është që të jetë afër me njerëzit sikurse vetja e tij dhe të shmanget nga ata që janë ndryshe prej vetes së tij.

07 - Ebu Malik el-Gazzi ka thënë se e ka dëgjuar babanë e tij, duke thënë: “Ulu me ata që janë të shkathët, qofshin miq apo armiq, sepse mençuria kërkon mençurinë.” 08 - Shoqërimi me të mençurit ka dy kuptime. E para: përkujtosh vetes tënde atë për të cilën personi i mençur ka nevojë për të. E dyta: që ta paralajmërosh vetën tënde nga diçka të rrezikshme, për të cilën injoranti ka nevojë ta dijë. 09 - Afërsia me të mençurit është fitore e të mençurve dhe një mësim për kundërshtarët e tij (që nuk janë sikur ai). Kjo vlen për të gjitha situatat. Ai duhet ta përkëdhelë vetëm me ata të cilët janë në gjendje ta përkëdhelin atë dhe duhet të shkojë vetëm tek ata që duan tu shkojë atyre. 10 - Nëse mençuria do kishte pas prindër, ata do të ishin durimi dhe qëndrueshmëria.

07. I mençuri dhe frika ndaj Allahut.

01 - I mençuri është i obliguar ta dijë se mençuria ka degët e urdhresave dhe ndalesave, për të cilat ai duhet të ketë njohuri, t’i aplikojë ato në kohën kur kërkohet, që të dallohet nga njerëzit e thjeshtë. 02 - Dega e parë e mençurisë është frika e vazhdueshme ndaj Allahut dhe korrigjimi/përmirësimi i anës së brendshme. Ai që korrigjon anën e brendshme të tij, e jashtmja e tij do t’i korrigjohet nga Allahu. Ai që shkatërron të brendshmen e tij, Allahu do t’ia shkatërrojë anën e jashtme të tij. 03 - Malik bin Dinar ka thënë: “Bën tregti me bindjen ndaj Allahut dhe do të fitosh pa ty kthyer malli prapa.” 04 - Shtylla e adhurimeve në jetën e kësaj bote është që ta përmirësosh anën e brendshme dhe t’i shmangesh asaj që e shkatërron atë.

05 - Njeriu i mençur është i detyruar të kujdeset për anën e brendshme të tij dhe ta ruajë zemrën në çdo rast. Zemra shkatërrohet kur kohët përkeqësohen dhe humbasin kënaqësitë. 06 - Malik bin Dinar ka thënë: “Zemra pa dhimbje demolohet si shtëpia pa banorë. Zemrat e devotshmëve vlojnë nga veprat e mira. Zemrat e mëkatarëve vlojnë nga mëkatet. Allahu sheh brengat tona, prandaj shikoni se me çfarë preokupoheni – Allahu pastë mëshirë mbi ju.” 07 - Hasan el-Basriu ka thënë: “Ju qëndroni këtu dhe prisni që t’ju vijë momenti i vdekjes. Ndërsa, kur të vdisni ju, do ta merrni mesazhin. Prandaj, merrni nga ajo që keni për atë që ju pret!” 08 - I mençuri është i detyruar që të shfrytëzoj devotshmërinë që ka në përmirësimin e të ardhmes së vet, duke korrigjuar anën e brendshme të tij, duke i përmirësuar veprat e tij dhe refuzojë çdo gjë që ia shkatërron bindjen. 09 - Halid er-Rib’ij ka thënë: “Lukmani ka qenë një rob nga Abisinia dhe ka punuar si zdrukthëtar. Një ditë pronari i tij e urdhëroi që ta therë një qengj dhe i tha: “Mi jep dy pjesët më të mira të trupit të qengjit!” Lukmani ia solli gjuhën dhe zemrën. Pas disa, ditësh pronari i tij e urdhëroi përsëri që ta therë një qengj dhe i tha: “Mi jep dy pjesët më të këqija të trupit të qengjit!” Ai ia solli gjuhën dhe zemrën. Pastaj, pronari i tha: “Kur kërkova nga ti që të mi sjellësh dy pjesët më të mira nga trupi i qengjit, ti ma solle zemrën dhe gjuhën dhe kur kërkova nga ti që të mi sjellësh dy pjesët më të këqija të trupit të qengjit, ti prapë mi solle zemrën dhe gjuhën.” Në këtë rast, Lukmani iu përgjigj: “Nëse këto dy pjesë janë të mira, ato janë më të mirat dhe nëse janë të këqija, atëherë ato janë më të këqijat.” Salih bin Hasan ka thënë: “Hyra tek Umer bin Abdil-Azizi dhe e dëgjova duke thënë: “Robi nuk e ka frikë Allahun para se ai ta shijojë poshtërimin.” 10 - I mençuri kontrollon zemrën e tij me kalimin e kohës, qëndron larg nga çdo ndalese, kryen lloje të ndryshme të urdhëresave dhe është i gatshëm të përmirësohet kur ai bën gabime. Njeriu nuk do të jetë në gjendje t’i bëjë të gjitha këto, nëse fillimisht nuk sigurohet për atë që është duke vepruar. 01 - Muhamed bin Ali bin Husein ka thënë: “Kur t’i mbush njeriu dyzet vite, një thirrës thërret në qiell: “Udhëtimi gati po fillon. Përgatite ushqimin tënd!”

02 - I mençuri është i detyruar të kujdeset që të mos i ngurtësohet zemra. Nëse mbreti është i mirë, edhe ushtarët janë të mirë e në qoftë se ai është i shkatërruar, edhe ata janë të shkatërruar. 03 - Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thënë: “Ulu me ata që shpesh pendohen, sepse zemrat e tyre janë më të butat.” 04 - Një njeri i tha Hasan el-Basriut: “Si jeni? Si e ke gjendjen?” Ai u përgjigj: “Si të jetë gjendja nëse njeriu përjeton mëngjesin dhe mbrëmjen, duke pritur që vdekja ta marrë atë dhe pa e ditur se çfarë do të ndodhë me të?” 05 - el-Hasan el-Basri: “Vepra më e mirë është frika ndaj Allahut dhe meditimi.”

08. Të mësuarit dhe i mençuri.

01 - Kur i mençuri mbaron me korrigjimin e së brendshmes së tij, ai obligohet që vazhdimisht të kërkojë dituri. Nuk është e mundur për të arritur diçka në mënyrë të pastër pa dituri të thellë rreth asaj që kërkon. I mençuri nuk duhet të qëndrojë larg nga ajo gjë (dija), e cila bën që engjëjt t’i shtrijnë krahët e tyre mbi të. 02 - Nuk është e hijshme që gjatë jetës të kërkojë afërsinë ndaj pushtetarëve apo të ketë motive të tjera të kësaj bote. Ah, sa e shëmtuar është që dijetari t’i nënshtrohet njerëzve, të cilët janë të dhënë pas kësaj bote! 03 - Fudajl bin ‘Ijad ka thënë: ”Sa e shëmtuar është të shkosh tek dijetari, ta kërkosh atë dhe të të thuhet se ai është te emiri apo te gjykatësi. Çfarë ka të bëjë dijetari me emirin apo me gjykatësin?! Dijetari duhet të jetë në xhami dhe të lexojë.” 04 - Esh-Sha’bi ka thënë: “O Nxënës dije! Mos kërko dije me budallallëk e pakujdesi, por kërko dije me rehati, qetësi dhe pa u ngutur.” 05 - Esh-Sha’bi ka thënë: “Kjo dije kërkohet vetëm nga ai person, i cili posedon dy veçori: mençurinë dhe adhurimin. Nëse njeriu ka mençuri dhe nuk jepet pas adhurimit, thonë se kjo dituri arrihet vetëm nga ata që jepen fortë pas adhurimit,

dhe si rezultat i kësaj njeriu braktis studimet. E nëse ai është i mirë në adhurim, por nuk është i veçantë në mençuri, thonë se kjo dije arrihet vetëm nga ata që janë të veçantë me mençuri. Dhe si rezultat i kësaj, njeriu largohet nga studimet. Kurse në ditët e sotme, dija po kërkohet nga njerëz që u mungon edhe mençuria e veçantë e edhe adhurimi.” 06 - Sufjan eth-Theuri ka thënë: “Dituria fillon me heshtje, pastaj me dëgjim, pastaj duke mësuar përmendësh, pastaj duke vepruar dhe pastaj duke e përhapur atë.” 07 - Ebu-Derda radijallahu anhu ka thënë: “Nuk je dijetar para se të jesh nxënës dije, dhe ju nuk je dijetar për shkak të dijes që posedon, derisa të veprosh me dijen që ke.” 08 - I mençuri nuk kërkon dije për diç tjetër, përveç se të punojë sipas saj. Ai që kërkon dije për motive të tjera, do të bëhet arrogant dhe kryelartë. Përveç kësaj, ai as nuk do të veprojë/punojë. Kjo gjë i dëmton pasuesit e tij më shumë sesa vetë atë. 09 - Malik bin Dinar: “Nëse njeriu kërkon dije për të vepruar sipas saj, dituria e tij do ta bëjë të lumtur. Mirëpo, nëse e bën këtë për qëllime të tjera, ai bëhet arrogant.” 10 - Sufjan eth-Theuri ka thënë: “Dijetari është mjeku i fesë, kurse paraja është helmi e fesë. Kur mjeku helmohet, si mund të presësh që ai t’i shërojë të tjerët?!” 11 - Ibn Mesudi radijallahu anhu ka thënë: “Përqendrohuni në dije para se ajo të humbet. Humbja e saj është me vdekjen e dijetarëve. Do të gjeni njerëz që pretendojnë se ata ju thërrasin për në Librin e Allahut, ndërsa ata vetë e lënë atë pas shpine. Asnjë nga ju nuk e di se kur do të ketë nevojë për dijen, ose kur dija do të ketë nevojë për të. Përqendrohuni në dije, largohuni nga bidatet dhe kapuni për fenë e të parëve!” 12 - Ibn Mesudi radijallahu anhu ka thënë: “Dituria nuk është në transmetime të shumta, por dituria është ta kesh frikë Allahun.” 13 - Imam Maliku ka thënë: “Dituria nuk është në transmetime të shumta, por dituria është ta kesh frikë ndaj Allahut.” 14 - I mençuri i shmanget çdo gjëje të kësaj bote që mund ta njollosë dijen e tij. Ai duhet të veprojë sipas dijes aq sa mundet, edhe nëse kjo është 5 nga 200 hadithe. Në

këtë rast, zekati i dijes është dhënë. Mirëpo, edhe nëse ai nuk mund të punojë me dijen që ka, kjo nuk do të thotë që ai duhet ta braktisë të mësuarit e saj. 15 - Uehb bin Munebih ka thënë: “Kush mëson dije të vërtetë të mbështetur në Sunnet, Allahu kurrë nuk do t’ia marrë mendjen atij.” 16 - El-Mu’temir bin Sulejman ka thënë: “Babai im më shkroi letër kur unë isha në Kufe, në të cilën shkruante: “Bli letra dhe shkruaje dijen, ngase pasuria humbet, ndërsa dituria mbetet.” 17 - Udhëtimi i shumtë, braktisja e familjes dhe vendlindjes (për kohë të gjatë) për hir të dijes, por pa vepruar sipas saj ose për ta mësuar përmendësh, nuk i përket cilësive të të mençurve. Gjëja më e mirë që njeriu mund të bëjë në këtë rast, është që të priret në të mirë, duke e shoqëruar këtë me përkushtim të madh dhe ruajtje nga mëkatet. 18 - El-Uaki’i ka thënë: “Mësimin përmendësh ndihmoje duke u ruajtur nga mëkatet.” 19 - I mençuri nuk lufton për diçka që nuk sjell përfitim në të dy jetët. Nëse ai arrin dituri, ai nuk duhet të jetë koprrac, duke mos ua dhënë të tjerëve atë dije. Mirësia e parë e dijes është mësimdhënia. Unë nuk kam parë askënd, i cili është koprrac në mësimdhënie, veçse nuk kanë përfituar nga dituria e tij. Ashtu siç nuk ka dobi nga uji nën tokë, derisa ai të fillon të rrjedhë, po ashtu nuk ka dobi nga dija përderisa ajo nuk përhapet dhe nuk u jepet/mësohet të tjerëve. 20 - Ebu Derda radijallahu anhu ka thënë: “Njerëzit duhet të jenë ose dijetarë ose janë duke mësuar. Nuk ka hajr/mirësi në kategoritë e tjera.”

09. I mençuri dhe heshtja.

01 - I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: َّ‫ذ س مل ِو َ ذرَ ِ ر ذ ََّ َ َ ر َ ذَي و ِ ُ هلل ذ مهَّ ِّ ُخ ه‬ “Kush beson në Allahun dhe Ditën e Fundit, le të flasë mirë ose le të heshtë.”

02 - Njeriu i mençur është i detyruar të luftojë me vetveten, derisa gjuha e tij të flasë vetëm atë që është e mirë. Gjuha e shpie personin në shkatërrim, ndërsa heshtja e shpie në dashuri dhe respekt. Ai që e ruan gjuhën, do të jetë i qetë. Më mirë është të pendohesh përse ke heshtur, se sa të pendohesh përse ke folur. Heshtja është pushim për trurin, ndërsa të folurit është shqetësim për të. 03 - Imam Malik bin Enesi ka thënë: “Çdo gjë që bëhet më tepër se sa që duhet, është e mirë/pozitive, me përjashtim të të folurit, i cili është i dëmshëm.” 04 - Ebu-Derda radijallahu anhu ka thënë: “Nuk ka asgjë të mirë nga jeta e njeriut, përveçse nga jeta e dy personave: nga i heshturi që kupton dhe dijetari që flet.” 05 - Njeriu i mençur nuk duhet të mbizotërojë ndaj njerëzve kur ata flasin dhe nuk duhet të kundërshtojë. Edhe pse të folurit në kohën e duhur është paraqitja më e mirë, heshtja në kohën e duhur është një shkallë e lartë. 06 - Allahu ‘Azze ue Xhel e ka ngritur gjuhën mbi të gjitha pjesët tjera të trupit. Nuk ka asnjë gjymtyrë trupore që sjell më shumë shpërblim sesa ajo nëse është e bindur. Dhe nuk ka ndonjë gjymtyrë tjetër trupore që bën mëkat më të madh sesa ajo nëse është e pabindur. 07 - Fudajl bin Ijad ka thënë: “Dy gjëra e ngurtësojnë zemrën e njeriut: “Të folurit e shumtë dhe ushqimi i tepërt.” 08 - Sufjan eth-Theuri ka thënë: “Adhurimi fillon me heshtje, pastaj me kërkim të dijes, pastaj duke vepruar sipas këtyre mësimeve, pastaj nxënia përmendësh e pastaj duke i përhapur mësimet.” 09 - El-Ahnef bin Kajs ka thënë: “Heshtja e mbron njeriun nga fjalimi i shtrembër, fjalët e rreme, dhe të folurit e tepërt. Përveç kësaj, heshtja është shkak që të tjerët të të respektojnë.” 10 - Njeriu i mençur është i detyruar të heshtë, derisa të detyrohet të flasë. Sa shumë njerëz pendohen pse flasin dhe sa pak njerëz pendohen pse nuk kanë folur! Njeriu më i pafat dhe më i sprovuar, është ai i cili është sprovuar me të folurit e shumtë dhe ngurtësimin e zemrës. 11 - El-Ahnef bin Kajs tregon se Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thënë: “O Ahnef! Ai që flet shumë, bën gabime shumë. Ai që bën shumë gabime, e humb

turpin. Ai që humb turpin, e humb frikën ndaj Allahut. Ai që humb frikën ndaj Allahut, i vdes zemra.” 12 - Ali bin Bekkar ka thënë: “Çdo gjëje Allahu i ka bërë dy dyer, përveç gjuhës që ia ka bërë katër dyer: dy buzët që luftojnë mes vete dhe dy palë dhëmbë që luftojnë mes vete.” 13 - Njeriu i mençur ka një bilanc mes të dëgjuarit dhe të folurit, bilanc i cili bazohet në atë se i janë dhënë dy vesh në mënyrë që të dëgjojë më shumë, ndërsa një gojë e vetme që të flasë më pak. Kur njeriu flet diçka, nesër mund të pendohet, e nuk do të pendohet (nuk ka nevojë që të pendohet) nëse qëndron i heshtur. Të kthehesh prapa për atë që nuk e ke folur (e ta flasësh), është më lehtë sesa të kthehesh prapa (të pendohesh) për atë që e ke folur. Nëse njeriu flet diçka, atëherë ai është peng i fjalës së vetë, e nëse nuk e flet ndonjë gjë, atëherë ajo fjalë është peng i tij. Është e çuditshme se si dikush flet diçka, e nëse atë e dëgjon ndonjëri, i bën dëm atij e nëse nuk dëgjohet, nuk i bën dëm. Prandaj, pse nuk hesht njeriu e të mos e thotë fare?! Ka mundësi që një fjalë e vetme të jetë shkaktare në pengimin e arritjes së ndonjë mirësie apo të të largohet ajo mirësi. 14 - Ebu Derda radijallahu anhu ka thënë: “Mjafton të përpiqesh të bësh padrejtësi për të qenë zullumqarë. Mjafton të diskutosh pa nevojë për të qenë mëkatar. Dhe është e mjaftueshme të flasësh shumë për të qenë gënjeshtar, përveç atëherë kur ti flet në lidhje me Allahun Tebarake ue Te’ala.” 15 - Ka’bul-ahbar ka thënë: “Mirëqenia e njeriut përbëhet prej dhjetë pjesëve, nëntë prej tyre janë tek heshtje.” 16 - El-Euzai ka thënë: “Askush nuk është vënë në sprovë më të madhe në fe se sa personi që flet shumë.” 17 - Halid bin el-Harith ka thënë: “Heshtja është zbukurimi i të mençurit dhe shëmtimi i injorantit.” 18 - Nëse në heshtjen nuk do të kishte asnjë veçori të mirë përveç zbukurimit të të mençurit dhe shëmtimit të injorantit, do të ishte e detyrueshme për njeriun që të heshtë sa më shumë. Kushdo që dëshiron të shpëtojë, le ta flasë vetëm atë që pranohet prej tij, të jetë kjo në masë të reduktuar, sepse nuk ka guxim të flasë shumë, përveç budallai dhe ai që është më i miri në të gjitha fushat. 19 - Shumë prej dijetarëve nuk kanë transmetuar hadithe nga njerëzit të cilët flisnin shumë çfarë nuk u takonte. Një shembull i tillë është fjala e Se’idit ku

thotë: “E kam pyetur Hakamin se pse ai nuk ka shkruar (nuk ka marrë dije) nga Zadhani. Ai u përgjigj: “Sepse ai flet shumë.” 20 - Gjuha e të mençurit fshihet pas zemrës së tij. Kur ai dëshiron të flasë, i kthehet zemrës. Nëse se është në të mirën e tij, flet, përndryshe hesht. Zemra e injorantit është në majën e gjuhës së tij, çfarë i vjen tek gjuha e tij, ai e thotë. Ai që nuk e ruan gjuhën e tij, ai nuk e kupton fenë e Allahut. 21 - Si do që të jetë gjuha e njeriut, e mirë apo e keqe, kjo shfaqet në të gjitha gjymtyrët e tij. 22 - Jahja bin Ebi Kethir ka thënë: “Nuk ka mundësi që të folurit e njeriut të jetë i mirë, e të mos shfaqet kjo edhe në veprimet e tij.” 23 - I mençuri nuk flet përderisa nuk pyetet dhe flet vetëm me atë i cii e pranon fjalën e tij. Nëse dikush e shpif apo e fyen, ai nuk i kundërpërgjigjet në asnjë formë. Edhe pse heshtja që nga fillimi është gjëja më e mirë, por padyshim se heshtja është e mirë edhe atëherë kur flitet (për të) diçka e keqe. 24 - Ibn Mesudi radijallahu anhu ka thënë: “Betohem në Allahun e Vetëm, se asgjë nuk meriton të burgoset aq gjatë sesa gjuha.” 25 - I mençuri e ruan veten e tij në mënyrë që të mos bie në mangësi. Prej mangësive që më së shumti e shkatërron shëndetin e brendshëm dhe shpirtin e tij të mirë, është fjala e tepërt. Kjo vlen edhe nëse është i lejuar të folurit e shumtë. Njeriu nuk mund të qëndrojë i heshtur nëse nuk largohet nga të folurit e lejuar. 26 - Ibrahim et-Tejmi ka thënë: “Një person i cili shoqërohej me er-Rabi’ bin Hajthem për njëzet vjet, më tha se ai kurrë nuk e kishte dëgjuar atë të thoshte diçka që është e qortueshme.” 27 - I mençuri duhet të mos flasë shumë fjalë që janë të lejuara, në mënyrë që ai të mos bie në ndalesa, e nga kjo ta shkatërrojë vetveten. 28 - Nëse njeriu flet shumë, mosbindja do t’i hyjë në gjak, ngase nëse robi nuk e flet atë që i sjell dobi në jetën tjetër, për të është më mirë që të mos flasë asgjë. 29 - Muvarrik el-‘Ixhli ka thënë: “Ka një gjë që po e kërkoj që njëzet vjet dhe që do vazhdoj ta kërkoj ende.” E pyetën: “Çfarë është ajo që po e kërkon?” Ai tha: “Që të heshti në lidhje me atë që nuk më përket mua.”

30 - Kharixheh ka thënë: “Jam shoqëruar me Abdullah bin ‘Aun për pesëmbëdhjetë vite dhe nuk mendoj se engjëjt shkruan diçka të keqe prej tij.”

10. I mençuri dhe turpi.

01 - Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ َْو ع َ ن ََخ ِّ لي هَّ َ نُِّ ِِلب هَُ ْخ‬: َ‫ ْ س ةحف ص ْو‬، ‫ا ِل هُ ِ ُ ب نع‬ “Një nga paralajmërimet e mëparshme të profetëve, të cilën e kanë përcjellë tek popujt e tyre, është: “Nëse nuk ke turp, vepro çfarë të duash!” 02 - Obligim i njeriut të mençur është që të jetë i turpshëm, sepse turpi është baza i mençurisë dhe e mbjella e mirësisë. Ndërsa, mosturpi është baza e injorancës dhe e mbjella e së keqes. Pra, turpi tregon mençurinë e njeriut, kurse mosturpi e tregon injorancën tek ai. 03 - Ibn Mesudi ka thënë: “Gjëja më e keqe tek besimtari është të mos poseduarit e turpit.” 04 - Turp do të thotë t’i shmangesh tipareve të urryera. 05 - Turpi (v.p. i mirë) ndahet në dy lloje:

- I pari: “Të turpërohesh para Allahut në lidhje me mëkatin.” - I dyti: “Të turpërohesh nga njerëzit lidhur me fjalët dhe veprimet që ata nuk i duan.” 06 - I tërë turpi është i rekomandueshëm. Mirëpo, duhet pasur parasysh që ka turp që është i detyrueshëm dhe turp që është i pëlqyeshëm. Turpi i detyrueshëm është ai turp që të bën ta braktisësh atë që Allahu e ka ndaluar. Turpi i pëlqyeshëm është të braktisësh ato fjalë dhe veprime që njerëzit nuk e duan.

07 - Turpi është prej besimit dhe besimtari është në Xhenet. Ndërsa, fjalët dhe veprat e këqija, janë ngurtësi dhe mosrespekt, ndërsa këto e shpien njeriun në Xhehenem, përveç atyre që i nderon Allahu me mëshirën e Tij, duke i shpëtuar. 08 - Nëse njeriu në vazhdimisht është i turpshëm, kjo është prej shkaqeve të mirësisë. Në mënyrë të njëjtë, nëse njeriu nuk ka kujdes në fjalët dhe veprat e tij (nuk turpërohet), atëherë arsyeja për të pasur mirësi tek ai njeri, nuk ekziston dhe e keqja tek ai është gjithëpërfshirëse, sepse turpi është pengesa mes personit dhe të gjitha mëkateve/veprimeve të liga. Sa më i fortë të jetë turpi, aq më e pamundshme bëhet veprimi i mëkateve dhe veprave të liga. Dhe me zvogëlimin dhe humbjen e turpit, veprimi i mëkateve dhe veprave të liga bëhet më e lehtë. 09 - Zejd bin Thabit radijallahu anhu ka thënë: “Ai që nuk turpërohet prej njerëzve, ai nuk turpërohet as prej Allahut.” 10 - Është detyrë e të mençurit që ta bëjë zakon turpin para njerëzve. Prej begative më të mëdha, është të mësohesh për të pasur cilës të mira e të lavdërueshme, e në të njëjtën kohë t’i shmangesh cilësive të këqija, ashtu siç fryti më i madh i turpit ndaj Allahut që është shpëtimi nga Xhehenemi, duke qëndruar larg nga ajo që Allahu ka ndaluar. Me turp të madh mbrohet nderi, anët e këqija fshihen dhe anët e mira përhapen. Ata që humbin turpin, humbin edhe gëzimin. Ai që humb gëzimin e tij, ai humb vlerën në sytë e të tjerëve dhe bëhet njeri i urryer tek ta. Ai që urrehet prej njerëzve, atij i shkaktohet dëm. Ai që vajton, humb mendjen. Ai që humb mendjen, më shumë flet në dëm të vetin sesa në dobi të tij. Atij që i mungon turpi, nuk gjen ilaç për vete. Atij që i mungon turpi, nuk ka besnikëri. Atij që i mungon besnikëria, nuk ka miq. Ai që ka pak turp, bën atë që do dhe thotë atë që dëshiron.

11. Është mirë që njerëzit të duan.!

01 - I mençuri është i detyruar që të bëhet i mirë tek njerëzit edukatës i mirë dhe të njëjtën kohë duke u shmangur nga edukata e keqe. Njeriu duhet të jetë i tillë sepse edukata e mirë i fshinë mëkatet ashtu siç dielli shkrin akullin. Ndërsa edukata e keqe i prish veprat ashtu siç uthulla e prish mjaltin. Mund të ndodhë që njeriu të ketë edukatë shumë të mirë, por në anën tjetër ka ndonjë sjellje të keqe. Dhe mu kjo e fundit mund të fshijë dhe shkatërroj të gjithë edukatën e mirë që ai posedon!

02 - Ibn Abbasi radijallahu anhu ka thënë: “Lidhjet farefisnore mund të ndërpriten dhe të mirat e tjetrit mund të shprehen me mosmirënjohje. Por nuk kam parë asgjë më me vlerë sesa lidhja e zemrave me njëra-tjetrën.” 03 - Fudajl bin ‘Ijad (Rahimullah) ka thënë: “Nëse shoqërohesh me dikë, atëherë shoqërohu me atë i cili ka edukatë të mirë, sepse shoqëruesi i tillë nuk thërret në diçka tjetër përveç në të mirë dhe gjithmonë gjen rehatinë tek ai. Ndërsa, mos u shoqëro me atë të cilin ka edukatë të keqe, sepse ai thërret vetëm në të keqe dhe shoqërimi me të është mundim. Më parë do shoqërohesha me një mëkatar i cili ka edukatë të mirë, sesa me një të ditur i cili ka edukatë të keqe! Nëse mëkatari ka edukatë të mirë, ai jeton i udhëhequr nga mendja dhe intelekti i tij. Ai është “i lehtë” për njerëzit andaj njerëzit e duan atë. Mirëpo nëse i devotshmi ka edukatë të keqe, njerëzit e konsiderojnë atë të bezdisshëm dhe kështu e urrejnë atë.” 04 - Hammad bin Selemeh (Rahimullah) ka thënë: “Agjërimi në kopsht është shtirje.” (Do të thotë të agjërosh agjërim nafile ndërsa je duke shëtitur me shokët në mesin e kopshteve që kanë fruta që njeriu rrallë mund t’i gjej. Prandaj, ai që agjëron në këtë situatë ai vetëm shtiret.) 05 - Edukata e mirë të bën të dashur tek njerëzit. Ndërsa edukata e keqe të bën njeri të urrejtur nga të tjerët! Ai që ka edukatë të mirë, ai e mbron nderin e vet. Ndërsa ai që ka edukatë të keqe ai e prish nderin e vet. 06 - Ez-Zuhrij (Rahimullah) ka thënë: “A ka ndonjë dobi nga personi që ka edukatë të keqe?!” 07 - Mejmun bin Mehran (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Gjysma e mençurisë është të fitosh dashurin e njerëzve. Gjysma e dijes është të shtrosh pyetje në mënyrë të mirë. Ndërsa të jetosh thjesht do të thotë që harxhon vetëm gjysmën e kohës duke punuar (dhe pjesën tjetër të kohës e shfrytëzon pozitivisht (v.p.)).” 08 - Që të jesh në nevojë për njerëzit dhe që ata të duan ty, është më mirë sesa të mos kesh nevojë për ta ndërsa ata të urrejnë. Ajo që i pengon ata që të duan është edukata e keqe. Ai që ka edukatë të keqe, e lodhë familjen e tij, fqinjët e tij dhe i rëndon vëllezërit e tij. Në këtë mënyrë, ata vetëm duan ta heqin qafe dhe luten që ai të vdes sa më parë. 09 - Njerëzit e perceptojnë një person si të bezdisshëm për shkak të dy arsyeve:

- E para: Sepse ai vepron atë që Allahu e ka ndaluar. Kushdo që i tejkalon kufijtë e Allahut urrehet nga Allahu. Atë që e urren Allahu urrehet nga engjëjt. Pastaj ai

urrehet në tokë. Pastaj nuk mund të gjesh pothuajse askënd që nuk e konsideron atë të bezdisshëm dhe që nuk e urren atë!

- Së dyti: Bërja e veprave që njerëzit i urrejnë. Nëse ai është kështu, atëherë ata kanë çdo të drejtë ta konsiderojnë atë të bezdisshëm! 10 - Ebu Mishari (Rahimullah) ka treguar se Hisham bin Jahja (Rahimullah) i ka thënë atij: “Në unazën e të atit tënd – Ebu Ebi Misharit – ishin të shkruar inicialet e fjalës: “Ti je i bezdisshëm! Ik nga këtu!” Andaj, çdo herë kur një njeri ulej me të dhe ai e konsideronte atë të bezdisshëm, ia kthente unazën e tij dhe i thoshte: “Lexo se çfarë shkruan në unazë!” Kështu që kur ai e lexonte largohej menjëherë nga aty.” 11 - Makhlad Ebu ebil-‘Asim (Rahimullah) ka thënë: “Kur unë e urrej një njeri që është afër mje, unë e urrej edhe anën e trupit tim që është nga ai!” 12 - Ebu Bekr el-Merurudhij (Rahimullah) ka thënë: “E kam pyetur Ahmed bin Hanbelin në lidhje me njerëzit e bezdisshëm, ai tha: “Unë e pyeta Bishr el-Haaffin rreth tyre dhe ai tha: “Është mjerim të shikosh në ta.” Unë e pyeta Ahmedin: “Kush janë njerëzit e bezdisshëm.” Ai u përgjigj: “Pasuesit e Bidateve.” 13 - Atë që përmendi Imam Ahmed bin Hanbel (Rahimullah) është mënyra specifike për t’i konsideruar njerëzit si të bezdisshëm. Në qoftë se ata e dinë se një person ia kthen shpinën Sunnetit, ata e urrenin atë për shkak të risisë së tij. Kurse, sa i përket njerëzve të thjeshtë dhe aspekti i përgjithshëm, ata urrenin dhe donin vetëm për karakteret e mira gjegjësisht të këqija. 14 - Ebu Usame (Rahimullah) ka thënë: “Ma sjell dikë që është i lehtë për zemrën, ndërsa të bezdisshmit mi mbaj larg. Të bezdisshmit mi mbaj larg.” 15 - Ibn Sirin (Rahimullah) ka thënë: “E kam dëgjuar një beduin duke thënë: “U alivanosa në moment kur pash një person të bezdisshëm”.” 16 - Ibrahim bin Bukejr (Rahimullah) ka thënë: “Kur Ebu Hurajran e bezdiste shoqërimi i dikujt, thoshte: “O Allah! Na fal neve dhe atë, dhe na mëshiro (na mbroj) neve nga gjendja në të cilën ndodhet ai”!” 17 - I mençuri është i obliguar që në asnjë mënyrë të mos ketë ndonjë cilësi që i bën njerëzit ta konsiderojnë atë të bezdisshëm. Por në vend të kësaj, ai duhet të ketë cilësi që i bën njerëzit ta duan atë.

18 - Prej faktorëve që kontribuojnë më së shumti që njerëzit ta duan një person, është të ndihmuarit e njerëzve aq sa ke mundësi dhe t’i ruash ata nga ajo që mund të dëmtohen. Ndërsa ata të cilët nuk kanë para kur t’i takojnë njerëzit, le t’u buzëqeshin atyre. Ngase kjo zë vendin e ndihmës ndaj tyre. 19 - Harun bin Abdil-Khalik el-Mazinij (Rahimullah) ka treguar se Ibn-ul-Mubarak (Rahimullah) u pyet në lidhje me edukatën e mirë, tha: “Buzëqeshje dhe shërbime/ndihmë.” 20 - Muxhahidi (Rahimullah) ka thënë: “Nëse një mysliman takon vëllanë e tij, ia shtrëngon dorën atij dhe i buzëqesh në fytyrë, atij i bien mëkatet ashtu siç bie një bistak hurme nga palma.” Pastaj një njeri tha: O ebul-Haxhaxh, kjo është një vepër fare e lehtë!” Kurse Muxhahidi ia ktheu: ‫َاف ه ْاَف‬ ‫ا َِف ْهُ ِْرلْ ََّلْف ْ َفَ َاراَ َِ َي َفص ِْذََّْف ْوِْ ن ْف‬ ‫َاراَ َِ َي َفص ِْذََّْف ِْ نلْلَف نهُ ج ََْذنفُ ُ َْ ْ َل َ ف‬ ْ ‫ط ْو َُِ َ اَ َم َهنَذَّْف َِنْم ََر َمف ِْذنْْبْف َ ني‬ “Ai të ka forcuar me ndihmën e Tij dhe me besimtarët, duke i bashkuar zemrat e tyre. Sikur të shpenzoje tërë pasurinë që gjendet në Tokë, nuk do të mund t’i bashkoje zemrat e tyre” 8:62-63 A është kjo e lehtë?!”

12. Toleranca ndaj mikut.!

01 - Ibnul-Hanefijjeh ka thënë: “Nuk është i mençur ai që nuk jeton në mirëkuptim dhe harmoni me personin nga i cili nuk e ka të detyrueshme të jetojë, derisa Allahu ta lirojë nga ai apo t’ia hap rrugët.” 02 - Ai që dëshiron të jetojë me njerëzit sipas mënyrës së tij do të njollosë jetën e vet dhe do të humbet dashurin e të tjerëve. Sepse dashuria e tyre arrihet vetëm kur ti i ndihmon ata, por jo në mëkate. Në të kundërtën, nëse ndihma e kërkuar prej jush përfshinë mëkatet, dije se ajo nuk ka as dëgjim dhe as bindje në të. Njerëzit janë krijuar me dëshira dhe natyrshmëri të ndryshme nga njëri-tjetri. Ashtu siç të duket e vështirë që ta braktisësh natyrshmërinë tuaj, edhe të tjerëve ju duket e vështirë që ta braktisin natyrshmërinë e vet. Mënyra e vetme për të arritur dashurinë

e pastër të njerëzve, është tu përshtatesh atyre dhe t’i anashkalosh mëkatet që ata bëjnë herë pas here. 03 - Hasan el-Basri ka thënë: “O Njeri! Sillu me njerëzit ashtu siç dëshiron ti, por mos harro se ata do të sillen me ty në të njëjtën mënyrë!” 04 - Ai që pretendon t’i kënaq të gjithë njerëzit, ai është duke pretenduar diçka të pamundur. Mirëpo, i mençuri duhet të ta kënaq partnerin e tij të jetës dhe atë që e ka të detyrueshme të jetoj me të edhe nëse duhet të jetoj me diçka që parimisht nuk e pëlqen, ose të lë gjëra që parimisht i do, por me kusht që të mos bëj mëkat. 05 - Mu’adh bin Sad el-A’uar ka thënë: “Isha duke ndenjur tek ‘Ata bin Ebi Rabaha, dhe përderisa një njeri fliste në atë mexhlis, një njeri tjetër u ngrit nga mexhlisi dhe shkoi. ‘Ata u zemëruan dhe i thanë: “Çfarë është ky zakon?! Ky njeri po flet për diçka që kam më shumë dije, megjithatë unë po rri me të sikurse të mos dijë asgjë ”!” 06 - Nëse njeriu nuk ka durim me gabimet e njerëzve, rreziku është shumë më i madh që ai të njollosë jetën e tij sesa që ta përmirësoj atë. Gjithashtu, me këtë gjë ai ushqen armiqësi dhe urrejtje ndaj njerëzve dhe nuk mund të fitoj në asnjë mënyrë dashurinë e tyre. 07 - Ebu Derda i ka thënë gruas së tij: “Nëse unë zemërohem ti duhet të më qetësosh. Nëse ti zemërohesh atëherë unë do të qetësoj ty. E nëse ne nuk bëjmë kështu, shumë shpejt do të ndahemi.” 08 - Nëse ndodh që i mençuri të shoqërohet me dikë të cilit nuk mund t’i besojë, apo të ketë miqësi vëllazërore me të cilët nuk mund tu besohet; në ndërkohë sheh një gabim tek ta dhe i refuzon për shkak të gabimeve të tyre, ai do të mbetet i vetëm pa asnjë shok. Ai duhet të anashkaloj gabimin e shokut tij të vërtetë dhe jo të përmend gabimin e shokut tij të keq. Sepse diskutimet duhet që më shumë të korrigjojnë rrënjët e dashurisë se sa degët e saj. 09 - Ibn Sheudheb ka thënë: “Një njeri kishte një skllave me të cilën një natë ai kishte marrëdhënie intime me të fshehurazi. Kur shkoi tek gruaja e tij i tha: “Këtë natë Merjemi e kishte zakon të pastrohej, andaj pastrohu edhe ti!” Më pastaj u pastrua ai dhe gruaja e tij. Mirëpo, Merjemi pastrohej çdo natë.” 10 - Ebu Sa’ib ka thënë: “Mos mashtro, sepse mashtrimi është cilësi e mëkatarëve. Këshilloje vëllanë tënd sinqerisht pavarësisht nëse këshilla i vije atij se e mirë apo jo. Ndihmojë atë në çdo rast dhe largohu me të kudo që ai shkon.”

13. I mençuri dhe trajtimi i mirë ndaj njerëzve (përhapja e selamit.)

01 - Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ هللا ِ لَُب هَّ َ س لي ْخ‬، ‫ َْل ا ِ ف و ض نر‬، ‫ِ ذ ن مص ِ أِ َُم‬ “Es-Selam është një nga emrat e Allahut që e ka zbritur në tokë. Prandaj, shpërndajeni atë (selamin) mes jush.” 02 - Detyrë e të mençurit është që ta përhapë selamin në mesin e njerëzve. Ai që i jep selam dhjetë njerëzve është si të ketë liruar një skllav. Selami është diçka që e largon mllefin i cili gjendet tek njeriu në brendi dhe urrejtjen që njeriu mund ta ketë në zemër. Selami ndërprenë bojkotin tek njerëzit dhe i bën vëllezërit të jenë të butë ndaj njëri-tjetrit. 03 - Personi i cili i pari jep selam, është ndërmjet dy të mirave: Allahu ‘Azze ue Xhel e ngrit atë një nivel më të lart se sa personin që ai jep selam, për shkak se ai ia kujtoi atij selamin dhe përgjigjes së engjëjve në Selamin e tij në qoftë se njerëzit janë të pakujdesshëm në kthimin e selamit atij. 04 - Zubejd el-Jamii ka thënë: “Njeriu më bujar është ai që jep diç nga pasuria e tij pa kërkuar shpërblim për këtë. Falësi më i mirë është ai që fal edhe pse mund të ndëshkojë. Njeriu më i mirë është ai që mban lidhjet me atë që i shmanget(e bojkoton/largohet) prej tij. Dhe koprraci më i madh është ai që nuk jep selam.” 05 - Kur myslimani të takohet me një mysliman tjetër, ai duhet t’i japë atij selam duke buzëqeshur. Ai që vepron kështu, i bien mëkatet e tij ashtu siç i bien pemës gjethet në vjeshtë. Ai që i buzëqeshet njerëzve, e meriton dashurinë e tyre. 06 - Buzëqeshja është cilësi e dijetarëve dhe e njerëzve të mençur. Buzëqeshja shuan zjarrin e kokëfortësisë dhe nxitjen e urrejtjes. Buzëqeshja të mbron nga ai që të

urren dhe të shpëton nga ai që është i prirë që të shkatërroj marrëdhëniet midis njerëzve. 07 - ‘Uruesh ka thënë: “Më është treguar se në shkrimet e shenjta të mëparshme shkruan: Bir i dashur! Buzëqeshu njerëzve dhe flit me ta bukur (fjalë të mira dhe të zgjedhura). Në këtë mënyrë njerëzit do të duan më shumë se sa tu japësh dhurata”.” 08 - Nuk është e vepër e mirë për personin e mençur, të udhëzuar e të devotshëm që ta takoj atë që nuk është aq i devotshëm sikurse ai, me ballë të rrudhur. Pra, ai duhet t’i buzëqesh atij. 09 - Habib bin Ebi Thabit ka thënë: “Prej moralit të mirë të njeriut është që, të buzëqesh kur flet me shokun e tij.” 10 - Se’id bin Abdirr-Rrahman ez-Zubejdi ka thënë: “Më pëlqejnë dijetarët që janë të thjeshtë, që buzëqeshin dhe qeshin lehtësisht. Sa për atë që të takon me ballë të rrudhur duke menduar se ai të ka kryer një punë, e lus Allahun që të mos ketë ndonjë të tillë!”

14. I mençuri dhe shakaja.

01 - Transmeton Katade, se Enes bin Malik ka thënë: “Profeti salallahu alejhi ue selem kishte një shërbëtor me emrin Enxhesheh i cili kishte zë të bukur, dhe njëherë pre herësh, Profeti salallahu alejhi ue selem i tha atij: ُ ‫َ َََّلذ ر ْ م سر ال ِر ل ُت ذ‬ “O Enxhesheh! Mos i the shishet!” Ndërsa Katade, në lidhje me këtë hadith ka thënë: “E kishte për qëllim grat e dobëta.” (Shih Sahihun e Muslimit (2323)) 02 - I mençuri duhet t’i përfitoj njerëzit me shaka dhe duke lënë anash zemërimin.

03 - Ekzistojnë dy lloje të shakasë: e lavdërueshme dhe e qortueshme. Shakaja e lavdërueshme nuk ka të bëjë me atë që Allahu ‘Azze ue Xhel urren, si mëkatet apo shkëputja e lidhjeve farefisnore. Shakaja e qortueshme është ajo që shkakton armiqësi, largon respektin, prishë miqësinë, bën që i dobëti (ai që nuk kontrollon veten në fjalë v.p.) të sulmojë dikë dhe që fisniku ta urrej atë. 04 - Rabi’ah ka thënë: “Unë ua tërheq vërejtjen ndaj shakasë, sepse ajo shkatërron dashurinë dhe e futë urrejtjen në brendinë e njeriut.” 05 - Ibn Hubejk ka thënë: “Thuhet se: nuk duhet bërë shaka me fisnikun, sepse ai do të të urrejë, e as me të dobëtin sepse ai do të të sulmojë.” 06 - Sa vëllezër janë ndarë për shkak të shakasë? Sa bashkëshortë i kanë prishur lidhjet e tyre po për shkak të saj?! E gjitha filloi me një shaka. 07 - El-Hakem ka thënë: “Ishte zakon të thuhej se as nuk duhet grindur e as nuk duhet bërë shaka me shokun tënd. Muxhahidi kishte një shokë i cili bënte shaka me të. Kjo përfundoi që të dy ia kthyen shpinën njëri-tjetrit dhe nuk shkëmbyen më shumë se sa selam me njëri-tjetrin derisa ai vdiq.” 08 - Ka shaka që shkakton grindje. Andaj, i mençuri është i obliguar t’i shmanget kësaj. Sepse, grindjet janë të dënueshme në çdo rast. Kur një person grindet (debaton) me dikë, kjo ose ndodhë mes tij dhe mes dikujt që është më i ditur se ai; – e si mund që njeriu të debatoj me dikë që ka dije më shumë se ai?! – Ose grindet (debaton) me një person që është më pakë i ditur se ai; – e si të debatoj me dikë, kur ai ka më pak dije?! 09 - Grindja është vëllai i urrejtjes, ashtu siç debati është motra e armiqësisë! Edhe nëse grindja ka dobi, dobia e saj është e vogël, ndërsa e keqja e saj është shumë më e madhe. Grindjet shpien në sharje dhe shpifje, gjë e cila shpie në konflikt, dhe konflikti çon deri në derdhjen e gjakut. Kurrë nuk është grindur njëri me dikë tjetër, veçse grindja të mos ketë ndryshuar zemrat e tyre! 10 - Bilal bin Sa’di ka thënë: “Nëse sheh një person që i ndërhyn njerëzve në fjalë, grindet me ta dhe vetëm mendimet e tij i duket të drejta, dije se ai njeri veçse ka humbur.” 11 - Nëse shakaja ka të bëje me mëkatet ato e nxijnë fytyrën dhe bëjnë që zemra të rrjedh gjak. Ato përhapin urrejtje dhe i japin jetë armiqësisë. E nëse shakaja nuk

është e qortueshme, atëherë ajo e ngushëllon të pikëlluarin, e përmirëson miqësinë, i jep jetë shpirtrave dhe largon turpin që duhet larguar. I mençuri bën shaka të këndshme, pa dashur të bezdis dikë apo të kënaq dikë duke dëmtuar dikë tjetër. 12 - Ibrahimi ka thënë: “Vetëm ai që të do bën shaka me ty.” 13 - Muhamed bin el-Munkedir ka thënë: “Nëna ime tha për mua kur isha i vogël: Mos bën shaka me fëmijët e tjerë në mënyrë që të mos humbësh vlerën në sytë e tyre, ose në mënyrë që ata të mos gjejnë arsye që të sulmojnë.” 14 - Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thënë: “Ai që qesh shumë humbet respektin. Ai që bën shaka nuk do të merret kurrë si njeri serioz. Kushdo që e shpeshton një veprim të caktuar, njihet me të në mesin e njerëzve!” 15 - Ai që bën shaka me një person që nuk është në të njëjtin nivel me të, do të humbë vlerën në sytë e tij dhe pas një kohe ai do t’i vërsulet, edhe në qoftë se shakaja është plotësisht e drejtë. Është e lejuar të bësh shaka me njerëzit e nivelit tënd. 16 - Unë e urrej të bërit shaka kur njerëzit e rëndomtë janë të pranishëm. Gjithashtu, unë e urrej mosbërjen shaka kur je me ata që janë të barabartë me ty. 17 - Ebu Abdirr-Rrahman Ebu el-A’raxh ka thënë: “Ibrahim bin Ed’ham na tregonte hadithe dhe bënte shaka me ne. Por menjëherë kur e shihte dikë që nuk ishte prej nesh, ai thoshte: Ai është spiun.”

15. I mençuri dhe të shmangurit prej njerëzve.

01 - Detyrë e të mençurit është që t’i shmanget njerëzve në përgjithësi dhe të qëndrojnë larg nga të ndenjurit shumë me ta. Nëse përfitimi i vetëm në këtë do të ishte mos-bërja mëkate, do të ishte e mjaftueshme për të që të mos e njollos gjendjen e tij të shëndosh me diçka që shpie në zënka.

02 - Umer bin el-Hatab ka thënë: “Merreni si pjesë të rëndësishme (të jetës suaj) mos-përzierjen me njerëz.” 03 - Sufjan bin ‘Ujejneh ka thënë: “Kam parë në ëndërr Sufjan eth-Theurin dhe se unë i thash atij: “Më këshillo ndonjë gjë.” Ndërsa ai më tha: “Ke kujdes nga njohja me shumë njerëz. Ke kujdes nga njohja me shumë njerëz. Ke kujdes nga njohja me shumë njerëz”.” 04 - Ahmed bin Hanbeli ka thënë: “E pashë se si Ibnus-Sammak i shkroi letër njërit prej vëllezërve të tij: “Po pate mundësi, bëhu vetëm rob i Allahut dhe mos bë asgjë tjetër (largohu nga njerëzit sa më shumë v.p.).” 05 - I mençuri nuk duhet të robëroj veten duke ndenjur me njerëzit e nivelit të tij, duke luftuar për të drejtat e tyre dhe duke i duruar dëmet e mundshme që ata i shkaktojnë. E gjithë kjo, nëse ai ka mundësi ta bëj këtë. Ngase, mos-përzierja me njerëzit e pastron zemrën dhe do ta ruaj kohën e adhurimit nuk do t’i kaloj së koti. Kështu vepruan të parët tanë të mirë dhe të mëvonshmit prej tyre. 06 - Ibnul-Mubarak ka thënë: “Një herë prej herësh, Fudajli e vizitoi Davud etTaiun, por Davudi e mbylli derën. Pastaj Fudajli u ul jashtë shtëpisë dhe filloi të qante, ndërsa Davudi ishte ulur brenda në shtëpi dhe qante.” 07 - Bekr Muhamed el-‘Abid ka thënë: “Davud et-Taiu më tha mua: “O Bekr! Qëndro larg nga njerëzit ashtu siç qëndron larg nga kafsha e egër grabitqare”.” 08 - Abdul-‘Aziz bin Hattab ka thënë: “Disa njerëz panë se një qen i madh i zi ishte shtrirë pranë Malik bin Dinarit, andaj i thanë atij: “O Ebu Jahja! A nuk po e sheh qenin afër teje?” Ai u përgjigj: “Ky është më i mirë se një shoqëri e keqe.” 09 - Kur dijetarët si Davud et-Taij qëndruan larg prej njerëzve të veçantë – e cila tregon se ata u shmangën edhe njerëzve të thjeshtë -, ata e bënë këtë në mënyrë që të ushtrojnë vetveten që të jenë në gjendje t’i përballojnë vetmisë. Kam frikë se ai i cili nuk braktis atë që është e lejuar do të bie në të ndaluarën. Lidhur me shkakun e kërkon të shmangurit nga të gjithë njerëzit, kjo ndodh kur nuk ka ndonjë të mirë në ta dhe e keqja është e përhapur në mesin e njerëzve. Sepse njerëzit në përgjithësi janë kurioz/e duan të mirën, ndërsa e shfaqin gjithnjë të keqën! Nëse ai është dijetar ata thonë se ai është bidatçi. Nëse ai është i pa ditur ata e fyejnë atë. Nëse ai është më i lartë se ata, ata e kanë zili atë. Nëse ai është nën ta ata e poshtërojnë atë. Nëse ai flet ata thonë se ai po dërdëllit. Nëse ai hesht ata thonë se ai është budalla. Nëse ai është kursimtar ata thonë se ai është koprrac. Nëse ai është bujar ata thonë se ai është shpenzues i pakujdesshëm. Ai i cili e lejon veten

e vet që të mashtrohet nga këta njerëz, në fund do të pendohet , apo do të bie në rangun e tyre! 10 - El-Ekkaf Hafs bin Humejd ka thënë: “Jam shoqëruar me njerëz për pesëdhjetë vite radhazi, dhe ajo që pashë ishte se, askush nuk fshehu ndonjë nga të metat e mia, askush nuk u mundua të më pajtoj me dikë që unë i kisha ndërprerë lidhjet dhe nuk ndjehesha i sigurt ndaj atyre kur ata zemëroheshin. Andaj, të kalosh kohën me njerëz të tillë, është budallallëk i madh!” 11 - Malik bin Enes ka thënë: “Më kanë treguar se Ebu Dherri radijallahu anhu ka thënë: “Në të kaluarën njerëzit ishin gjethe pa gjemba. Sot janë gjemba pa gjethe”!” 12 - I mençuri e di se karakteret/sjelljet e njerëzve janë të ndryshme. Pothuajse të gjithë dëshirojnë ndihmesën dhe askush nuk dëshiron të lihet mënjanë. Kur të shohësh diçka të pazakontë tek vëllai yt fillon ta mos e duash atë. Kur të sheh diçka të pazakontë mërzitesh nga ai. Kur të mërzitesh nga ai fillon ta konsiderosh atë të bezdisshëm. Kur ta konsiderosh atë të bezdisshëm, atëherë fillon urrejtja. Kur urrejtja vije, së bashku me të vjen edhe armiqësia. Është budallallëk i madh që i mençuri të kaloj kohen me një njeri të tillë. 13 - Mekhuli ka thënë: “Nëse të shoqëruarit me njerëz është i mirë, dije se edhe më e shëndetshme është të shmangesh prej tyre.” 14 - Malik bin Dinar ka thënë: “Ai i cili nuk është i rehatshëm me fjalën e Allahut dhe pos kësaj ka nevojë për fjalët e njerëzve, atëherë dije se ai njeri ka pak dije, ka zemër të verbër dhe një jetë së koti!” 15 - Ibrahim el-Harbi ka thënë: “Një mbrëmje, pas akshamit, unë shkova në Xhaminë e Shenjtë dhe pash Fudajl bin ‘Ijadin ulur aty, dhe kështu shkova dhe u ula me të. Ai më tha: “Kush është aty?” Unë thashë: “Ibrahimi.” Ai tha: “Pse ke ardhur këtu?” Unë u përgjigja: “Unë të pashë të vetmuar, prandaj erdha tek ti.” Ai tha: “A dëshiron të shpifësh, të zbukurohesh apo që të shohin njerëzit? Unë i thashë: “Jo.” Ai tha: “Andaj, largohu prej meje.”

16. I mençuri dhe lidhja vëllazërore. (01)

01 - Transmetohet se Enes bin Malik ka thënë: ‫َ م نس ِ ذَّ و هُ ذ ِ ذَّ اَ ع و َ ْلَِب ِِ ف و ل رَُخ ِ ذَّ ل رص و ْ ر ذر هللا ب رع هللا ل لَق اَ ع‬ َّ ِ ‫ج ثُهت‬ “I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem vëllazëroi (bëri lidhje vëllazërore) në mes të Selmanit dhe Ebu Derdasë dhe mes ‘Arf bin Malik dhe es-Sa’b bin Xheththameh.” 02 - I mençur nuk duhet të neglizhojë krijimin e lidhjeve të ngushta me vëllezërit e tjerë dhe të qëndruarit pranë tyre në raste të fatkeqësive e të sprovave, ngase veprimet ndryshe, e bëjnë atë të përfolur për mangësi të shumta dhe mungesë të pastërtisë shpirtërore. 03 - Muhamed bin Uasi’ ka thënë: “E vetmja gjë që ka mbetur në këtë jetë janë tre gjëra: Namazi me xhemat, jeta e thjeshtë dhe vëllai (shoku) i mirë me të cilin ndihesh rehat.” 04 - Njeriu i mençur nuk duhet të ketë lidhje vëllazërore me atë të cilin nuk i del në ndihmë në kohët e vështira dhe nuk gëzohet së bashku me të atëherë kur ai gëzohet. Dhe, ka mundësi që një njeri me të cilin ke lidhje vëllazërore (një shok i sinqertë), të jetë më i mirë sesa vëllai nga gjaku. Ndërsa faktori që më së shumti i shërben ruajtjes së lidhjes vëllazërore me të tjerët, është të jesh i kujdesshëm ndaj gjërave që ata i pëlqejnë. 05 - Dashuria e vërtetë dhe e pastër është ajo dashuri që nuk ka të bëj me interesin. Ndërsa nuk prishet në qoftë se ne nuk i jep diçka. Dashuria është siguri, ashtu siç urrejtja është frikë. 06 - I mençuri nuk duhet të ketë asnjë lidhje vëllazërore përveç me atë të cilin e kundërshton në lidhje me epshin, e përkrah atë në mendimin e drejtë dhe që ana e brendshme e tij i përshtatet anës së jashtme. Vëllezërit më të mira janë ata që nuk polemizojnë, ashtu siç lavdërimi më i mirë është ai që vije nga fjalët e njerëzve të mirë. Njeriu nuk mund të ndjehet rehat kur afër e ka të dobëtin ashtu siç nuk mund të kesh dashuri ndaj të pabesit. 07 - Ma’mer ka thënë: “Shkova në shtëpi tek Katade dhe isha i etur. Në dhomë ishte një enë e madhe me ujë. E pyeta nëse më lejohet të pijë nga uji? Ai u përgjigj: “Ti je shoku ynë”.” Ahmedi tregon se, Abdurrazaku në lidhje me këtë shprehje kishte thënë: “Katade deshi të thotë se, shoku nuk ka pse të pyes!”

08 - Ejub es-Sikhtijani ka thënë: “Ajo çfarë më motivon që të bëjë haxhin shpesh, është se, përgjatë kësaj periudhe mund të takoj vëllezër që unë nuk mund ti takojë kurrë.” 09 - I mençur duhet ta dijë se, qëllimi i vëllazërisë nuk janë takimet për të ngrënë dhe për të pirë. Por, ajo që bën të krijohet dhe të ruhet vëllazëria është, vazhdueshmëria në të ecurit e drejtë, të folurit me zë të ulët, të mos bëhet njeriu i vetëkënaqur, modestia dhe lënia anash e mospajtimeve. 10 - Nuk është mirë për njeriun që tu kërkojë vëllezërve të tij shumë shërbime, në mënyrë që pas një kohe të mos konsiderohet i bezdisshëm. Kur fëmija mëkon për një kohë të gjatë në gjirin e nënës, ka mundësi që ta lëndoj atë dhe ajo të detyrohet ta largojë atë pa dashje dhe me forcë!

17. I mençuri dhe lidhja vëllazërore. (02)

01 - Kushdo që mund të ndihmojë vëllanë e tij me diçka që e lehtëson fatkeqësinë e tij ose vështirësin e tij duhet ta bëjë këtë. Myslimani e ka për obligim të mos jetë shkaktar që vëllai i tij të humbas diçka për të cilën ai ka nevojë. Ngase ky veprim për të është fatkeqësi dhe besimtari nuk duhet t’i gëzohet vëllait të vet me këtë. 02 - I mençur nuk duhet të ketë lidhje vëllazërore me mëkatarët. Sepse mëkatari është sikurse gjarpri i shurdhër i cili vetëm di të kafshoj dhe të lëshoj helmim. Dije se, mëkatari ka shoqëri dhe mban lidhje vëllazërore me të tjerët vetëm për interesat e tij personale. Fisniku krijon simpati për fisnikun vetëm nga një takim i vetëm, edhe nëse ata nuk takohen më pas kësaj here! 03 - Sufjani tregon se, Junus bin Ubejd u godit me një fatkeqësi; kështuqë, disa i thanë atij: “A nuk të ka vizituar Ibn ‘Aun?” Ai tha: “Nëse ne besojmë në dashurinë e vëllait tonë ndaj nesh, atëherë nuk dëmtohemi nëse ai nuk na viziton.” 04 - I mençuri nuk duhet të jetë arrogant e i pasjellshëm ndaj vëllezërve të tij. Nëse ai e bën një gabim të tillë, duhet që t’i jap fund menjëherë. Njeriu nuk duhet të jetë i pakujdesshëm qoftë edhe ndaj një sjelljeje të pahijshme.

Ai që e nuk është i kujdesshëm ndaj sjelljeve të këqija edhe në rast se ato janë të vogla, shumë shpejt ai mund të bëj sjellje të këqija të mëdha. Prandaj, është detyrë e çdonjërit që menjëherë t’i jap fund sjelljeve të këqija pa asnjë vlerësim ndaj vetvetes. Nuk ka mirësi në besueshmërinë pa besnikëri, ashtu siç nuk ka mirësi në dijen pa pasur frikë Allahun. 05 - I mençuri duhet të ketë lidhje vëllazërore vetëm me njerëz që kanë të menduar të pastër/të mirë, fe të mirë, dije e moral të mirë, mençuri e cila është fituar për shkak të qëndrimit të vazhdueshëm me të devotshmit. Dhe dije se, të shoqëruarit me një budalla i cili është rritur me njerëz të mençur është më e mirë sesa të shoqëruarit me një të shkathët i cili është rritur me njerëz injorantë! 06 - I mençuri hulumton në lidhje me njerëzit para se ai të krijoj lidhje vëllazërore me ta. Një nga përvojat më të mira të një personi është shprehja e dashurisë edhe në raste të zemërimit. 07 - Llukmani e kishte porositur djalin e tij duke i thënë: “Bir i dashur! Nëse dëshiron të krijosh lidhje vëllazërore me një njeri, atëherë fillimisht duhet ta zemërosh atë! Në rast se ai nuk është i drejtë ndaj teje kur ai është i zemëruar, ti duhet ta braktisësh atë menjëherë.” 08 - Shu’be ka thënë: “Një herë prej herësh, Ibn Mesudi radijallahu anhu i tha shokëve të tij: “Ju jeni ata të cilët ma largoni mërzinë!” 09 - Halid bin Safuan ka thënë: “Vetëm tri gjëra kanë mbetur nga kënaqësitë e kësaj bote: lidhja bashkëshortore, të kesh fëmijët pranë dhe takimi me vëllezërit.” 10 - I mençuri duhet ta dijë se, asnjë lumturi nuk mund të krahasohet me lumturinë që vjen nga të shoqëruarit me vëllezërit, dhe se asnjë brengë nuk mund të krahasohet me humbjen e tyre!

18. I mençuri dhe lidhja vëllazërore. (03)

01 - I mençuri nuk duhet ta përul vëllanë e tij për gabimin që ai mund të bëj. Ngase, në përgjithësi, ata kanë natyrshmëri të njëjtë. Prandaj, secili duhet të ketë durim me vëllanë e vet. 02 - I mençuri nuk duhet të ketë zili vëllezërit e tij. Zilia ndaj vëllait e infekton dashurinë ndaj tij, ashtu sikurse bujaria dhe zemërgjerësia në dashuri është shtytësi më i madh i angazhimit në të vepruar. Dashuria e vërtetë në asnjë mënyrë nuk mund të burojë nga një zemër e sëmurë. Njeriu duhet që të mos e bezdis/rëndon vëllanë e tij. Ndërsa, ai që e bezdis/rëndon vëllanë, e lë të qetë armikun dhe ia lehtëson atij punën (ndaj tij dhe vëllait të tij (v.p.)). 03 - Një nga faktorët që më së miri ngushëllon në rast telasheve, është të pajtuarit me caktimin e Allahut dhe takimi me vëllezërit. 04 - Ibrahim bin Abdil-lah el-Adani ka thënë: U pyet Sufjan eth-Theurij në lidhje me ujin (burimin) e jetës, kurse ai u përgjigj duke thënë: “Takimi me vëllezërit.” 05 - Sufjan eth-Theurij ka thënë: “Ka ndodhur që të kem takuar një vëlla dhe të kem përfituar nga ai takim një muaj më pas!” 06 - Ebu Sulejmani ka thënë: “Kam shikuar në një nga vëllezërit e Irakut, dhe përgjatë një muaji sa veproja ndonjë gjë, më dukej se atë e kam pranë.” 07 - Rabi’ah ka thënë: “Dinjiteti është dy llojesh: Dinjiteti i udhëtimit dhe dinjiteti i shtëpisë. - Dinjiteti në udhëtim është që të t’i paguash shpenzimet e të tjerëve, të mos jesh i përçarë me shokët dhe të bësh shaka shumë por pa e zemëruar Allahun. - Dinjitet në shtëpi është të qenit i rregullt në xhami, të kesh shumë vëllezër që i do për hir të Allahut dhe të lexosh shumë Kuran.”

19. I mençuri dhe armiqësia ndaj njerëzve.

01 - I mençuri duhet ta dijë se, ai që e do atë nuk ia ka zili, dhe se ai që nuk ia ka zili nuk i bëhet armik në asnjë moment. Prandaj, duhet pasur kujdes ndaj armikut të fshehur më shumë sesa ndaj armikut të hapur. 02 - Veprimi më i mirë për të mençurin është që të qëndroj nga larg çdo lloji i armiqësive se të hyjë në to. 03 - El-E’uer ka treguar se, Ismai’li ka thënë: “Armiqësinë e një personi mos e blej qoftë edhe me dashurinë e 1000 njerëzve.” 04 - Nuk i lejohet njeriut të mençur që të hakmerren për të keqen që ia bën dikush. Gjithashtu, nuk është e lejueshme për të që të mallkojë dhe të përgojojë armikun e tij. Ndihma më e mirë që mund të jepet kundër atij që të shkakton armiqësi, është që ai (armiku) të përmirësohet në lëshimet që i bën, e të cilat janë shkak që ty të të shkaktoj probleme. 05 - I mençuri shikon vendin se ku do të vejë këmbën para se të marrë hapin. Pastaj i afrohet armikut gjithnjë e më afër (në mënyrë që ta përfitoj atë (v.p.)), por jo në atë formë që e bën armikun t’i hudhet mbi. I mençuri nuk urren përderisa mund të gjej rrugëdalje deri tek dashuria ndaj personit. Nuk urren atë që detyrohet të jetoj me të, dhe nuk i shfaq armiqësi armikut të zemëruar dhe të padurueshëm. Kjo është zgjidhja e vetme për të shpëtuar prej tij. 06 - Pozita më stabile ndaj armikut është të mos flitet keq për të përderisa nuk është koha për një gjë të tillë. Fitorja më e lehtë ndaj armikut është që armiqtë tuaj të merren me njëri-tjetrin. 07 - Ibnus-Simak ka thënë: “Mos u frikëso nga ai i cili ruhesh, por ki frikë nga ai të cilit i beson!” 08 - Armiqësia e krijuar pas miqësisë me dikë është shumë e shëmtuar, ndërsa i mençuri nuk e bën një gabim të tillë! Nëse ndodhë që ai të bie në këtë, gjithnjë e lë një hapësirë që të kthehet prapa dhe të përmirësohet. 09 - Abdullah bin Hasan i ka thënë Muhamedit birit të tij: “Të këshilloj që të kesh kujdes e të mos armiqësohesh me askënd prej njerëzve. Sepse, armiqësia nuk të shpëton nga planet fatkeqe e dinake të armikut të mençur, dhe as nga sulmet e papritura të injorantit. 10 - I mençuri kurrë nuk ka armiqësi ndaj askujt. Sepse, armiqësia patjetër se do të jetë ndaj njërit prej dy personave: armikut të mençur, nga planet dinake të të cilit

kurrë nuk mund të jesh i sigurt, ose ndaj injorantit, sulmet e të cilit gjithnjë janë të atypëratyshme dhe asnjëherë nuk je i sigurt nga ai.

20. I mençuri dhe shoqëria. (01) 01 - I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: َ‫ َ نطُل ه ثَ َ مُ ف َ ل ر ذا ه ث‬، ‫ لذ حر هَّ ِ بُِ ذ ه نر ذ ن رذ ص ْخ‬، ‫ه ثَ َ سَب ج ر ذا ه ثَ و‬ َّ‫ َ َّ ذ‬، ‫ارلم ِ بُِ ذ ر ُلم ذ م َذ ص ْخ‬ “Shembulli i shokut të mirë është sikurse shembulli i shitësit të parfumeve, nëse nuk merr diçka prej tij, të paktën do të dalësh nga ai me aromë të mirë. Ndërsa, shembulli i shokut të keq është sikurse shembulli i farkëtarit, nëse nuk djegësh nga zjarri që i përdor, së paku do të dalësh nga ai duke ndjerë erë të keqe.” 02 - I mençuri qëndron me njerëzit e mirë dhe shmanget nga të këqijtë. Kjo ndodh sepse, dashuria për të mirët krijohet me shpejtësi ndërsa prishja e kësaj lidhje ndodh me ngadalë. Kurse, dashuria për të këqijtë shpejt prishet dhe merr një kohë të gjatë që ajo të krijohet. Shoqërimi me njerëz të këqij bën që të lindin mendime të këqija për njerëzit e mirë. Dhe, ai që rri me njerëz të këqij nuk do të mund të shpëtoj që të mos bëhet edhe ai një prej tyre. 03 - I mençur e ka për detyrë që të shmanget nga njerëzit e dyshimtë në mënyrë që edhe ai të mos konsiderohet i tillë. Ashtu siç shoqërimi me njerëz të mirë sjell mirësinë, edhe shoqërimi me njerëz të këqij sjell të keqen. 04 - Sufjan bin Ujejneh ka thënë: “Ai i cili e do një njeri të mirë, në të vërtetë ai e do Allahun Tabarake ue Te’ala.” 05 - Malik bin Dinar ka thënë: “Që të zhvendosësh shkëmbinj me njerëz të mirë është më mirë sesa të hash ëmbëlsira me mëkatarë.” 06 - I mençur nuk e njollos nderin e tij, e as nuk adaptohet me rrugët e së keqes duke u shoqëruar me të këqijtë. Por, gjithmonë është syçelë në mbrojtje të nderit të vet, dhe egon e tij mëson që gjithmonë të shoqërohet me njerëzit e mirë. Me kalimin e kohës, njeriu diç tjetër nga ajo që ajo që duket në shikim të parë.

07 - Ebu ‘Amr bin el-‘Ala ka thënë: “Një herë prej herësh, Se’id bin Xhubejri më pa duke ndenjur me disa të rinj, dhe më tha: “Çfarë të shtynë që të ndesh me të rinjtë? Do të ishte më mirë për ty që të shoqërosh të moshuarit”!” 08 - Ebu Derda radijallahu anhu ka thënë: “Që të kesh një shokë të mirë është më mirë sesa të jesh i vetëm. Por, më mirë të jesh i vetëm sesa të kesh një shok të keq. Gjithashtu, më mirë është të flasësh mirë se të heshtësh, dhe më mirë është që të heshtësh sesa të flasësh keq.” 09 - I mençuri nuk shoqërohet me të këqijtë, sepse shoqërimi me të keqin është pjesë e zjarrit që i sjell njeriut mëri. Dashuria e tij nuk është ashtu siç duhet të jetë, dhe ai nuk e mbanë fjalën që ta jep. 10 - Nga lumturia e një personi janë katër gjëra: “Që bashkëshorti/ja të jetë e të njëjta mendime me të, t’i ketë fëmijët e devotshëm, vëllezërit e tij të jenë të mirë dhe që furnizimi i tij të jetë në vendin e tij (e të mos ketë nevojë që të punoj jashtë vendit (v.p.)).

21. I mençuri dhe shoqëria. (02)

01 - Nëse nuk përfitoni nga shoqëria juaj, atëherë dije se, më mirë që të ulesh me një qen sesa me të! Ai që shoqërohet me një njeri të keq asnjëherë nuk është i sigurt, ashtu siç dhe bëhesh i dyshimtë nëse ecën rrugëve të tilla (të dyshimta) apo të rrugëve të këqija. 02 - Hasan el-Basriu ka thënë: “Humbja jote më e madhe është të humbasësh një personi i cili gjithmonë të jep mendimin e tij dhe të këshillon kur ti ke nevojë. Mirëpo, kur ta humbasësh atë, do ta kërkosh një tjetër, dhe nuk do ta gjesh dot!” 03 - Uehb ka thënë: “Allahu mund të shpëtojë një fis të tërë për hir të një njeriu të mirë!” 04 - I mençuri është i detyruar të kërkojë mbrojtjen e Allahut nga shoqëria që nuk e ndihmon atë për ta përmendur Allahun, që nuk e ndihmon atë kur ai harron

përmendjen e Tij dhe kur ai është i pakujdesshëm (ndaj përmendjes së Allahut), ata e shtyjnë që të mos e përmend Atë. 05 - Ai i cili shoqërohet me shokë të këqij, ai është më i keqi prej tyre. Ashtu siç njeriu i mirë shoqërohet vetëm me të devotshmit, edhe i keqi shoqërohet me mëkatarët. Nëse detyrohesh që për një çast të shoqërohesh me dikë, atëherë shoqërohu me ata të cilët kanë dinjitet. 06 - Abdul-Vahid bin Zejd ka thënë: “Shoqërohuni me ata që janë fetarë nga njerëzit e kësaj jete dhe jo me dikë tjetër. Nëse detyrohesh që të shoqërohesh me dikë tjetër, atëherë shoqërohu vetëm me ata që kanë dinjitet, ngase, ata nuk janë të pasjellshëm.”

22. I mençuri dhe dashuria për vëllanë (shokun.)

01 - Nëse Allahu të mençurit i dhuron dashurinë e sinqertë të një myslimani i cili është i kujdesshëm që ta ruaj atë dashuri, ai detyrohet t’i përmbahet asaj çfarë kërkon dashuria e ndërsjellë. Pastaj, ai duhet të kalitë vetveten që të mbaj lidhjen me të edhe atëherë kur ai i shkëput ato, të shkojë tek ai edhe kur ai ia kthen shpinën atij, t’i japë (qoftë edhe dhuratë (v.p.)) atij edhe atëherë kur ai e privon atë nga e drejta themelore e tij, t’i afrohet edhe atëherë kur ai largohet, dhe ta konsiderojë atë sikurse të ishte shtyllë për të! 02 - Një nga mangësitë më të mëdha që njeriu mund të ketë, është që të jetë jostabil në dashuri ndaj të tjerëve. 03 - El-Asme’ij ka thënë: “Një beduin i mençur ka thënë: “Njeriu më i pavlerë për njerëzit, është ai i cili nuk kërkon të ketë vëllezër (shokë)! Mirëpo, ka edhe një person që është edhe më i pavlerë, dhe ai është: ai i cili ka pasur vëllezër (shokë) ndërsa ka humbur dashurinë e tyre që dikur kishin për të! Ai i cili di të bëj zgjidhje e mirë për veten e tij, di të bëj zgjedhjen edhe për të tjerët.” 04 - I mençuri duhet të mos jetë i shkujdesur në ruajtjen e dashurisë. Ai nuk mund t’i ketë disa fytyra apo dy zemra. Por e brendshmja e tij përputhet me të jashtmen që ai

shfaq, dhe fjalët e tij janë në përputhje me veprat që ai i vepron. Nuk ka mirësi tek vëllazëria, mes të së cilëve të metat dhe gabimet e tyre vetëm shtohen. 05 - Jahja bin Ebi Kethir thotë se, Sulejmani alejhis-selam i ka thënë djalit të tij: “Bir i dashur! Ruaje lidhjen me shokun tënd të parë, dhe mos mendo se i dyti është sikurse i pari, e ndoshta as nuk i afrohet atij!” 06 - I mençuri nuk mund të jetë shokë me atë i cili ka shumë fytyra, dhe ai nuk lidhet vëllazërisht me personin i cili ia kthen shpinën. Ai shfaq për shokun atë dashuri që e mban brenda vetes. Edhe pse më shumë mban dashuri përbrenda sesa atë që ai shfaqë. Kur ndodh ndonjë keqkuptim apo mosmarrëveshje mes tyre, ai është me të ashtu siç ka qenë edhe para se të ndodh ajo gjë. Sepse vëllai (shoku) i vetëm i cili ka vlerë është ai që posedon këtë cilësi. 07 - Hisham bin ‘Urueh thotë se, babai i tij ka thënë: “Nga urtësitë e mëhershme është: ”Duaje shokun tënd dhe shokun e babait tënd.” 08 - Një nga cilësitë më të mëdha të dukshme përmes të cilave identifikohet nëse dashuria është e shëndoshë apo e keqe, është “të shikuarit”. Në të shumtën e rasteve, shikimi i mirë shfaq atë dashuri që njeriu ka në zemër. Dhe e kundërta e kësaj, shikimi mund të fsheh atë urrejtje që njeriu ka përbrenda. Prandaj, njeriu i mençur e sheh dashurinë e cila gjendet në zemër dhe që shfaqet në sytë e vëllait të tij. 09 - Ibrahim bin Shiklah ka thënë: “Nëse një person të thotë ty se të do apo të urren, atëherë atë që ai fsheh në zemër gjykoje të jetë ashtu siç ai shprehet, ngase ti nuk mund ta dish se çfarë ai mban në brendi. Prandaj, trajtoje atë sipas asaj që ai të shfaqet me anë të të shprehurit.” 10 - Ibrahim el-Xhehni ka thënë: “Shenjat e dashurisë i sheh në personin i cili të do edhe nëse ai nuk të shprehet!”

23. I mençuri dhe zgjedhja e shoqërisë.

01 - I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ ه نيُ ْ نُلخ ِ َُ هل نْخ ج نَِ َْلوَ و‬،‫ََ ة رط ه نيُ ْ نُِّ ر وهُ َذ ة رط‬ “Shpirtrat janë sikurse ushtarë të mobilizuar. Shpirtrat e afërt (të dashur me njëri-tjetrin) qëndrojnë pranë njëri-tjetrit dhe ata të cilët janë të kundërt (me njëri-tjetrin) ndahen/largohen.” 02 - Arsyeja për afërsinë respektivisht ndarjen e njerëzve, është njohja dhe mosnjohja e njëri-tjetrit (gjetja e gjuhës së përbashkët me njëri-tjetrin dhe e kundërta e saj). Kur njerëzit gjejnë gjuhën e përbashkët ata bashkohen, ndërsa kur mes tyre ka diçka që i bën të ndahen, ata qëndrojnë larg njëri-tjetrit. 03 - Muxhahidi ka thënë: “Një herë prej herësh, Ibn Abasi pa një njeri dhe tha: “Ky më do mua!” Të pranishmit i thanë atij: “Si e di këtë?” Ai u përgjigj: “Sepse unë e dua atë dhe “Shpirtrat janë sikurse ushtarë të mobilizuar. Shpirtrat e afërt (të dashur me njëri-tjetrin) qëndrojnë pranë njëri-tjetrit dhe ata të cilët janë të kundërt (me njëri-tjetrin) ndahen/largohen”.” 04 - Katade, në lidhje me fjalët e Allahut: ْ‫َْ ْرَّْ اي َفص ْو َيْ َ ذْف ْل ُِّذْف نل َه ْصف ْهَّ َْ فالن اه َنةْ َر َلذَّْف ْذ ْةَ اَخْف ْو فال‬ “…por ata vazhdojnë të jenë të përçarë, përveç atyre, që i ka mëshiruar Zoti yt. Për këtë qëllim Ai i krijoi ata.” 11:118-119 ka thënë: “I krijoi për t’i mëshiruar dhe që ata ta adhurojnë Atë. Kur jemi tek ata që i nënshtrohen/adhurojnë Allahun, themi se, zemrat dhe dëshirat e tyre janë të përbashkëta edhe pse ata jetojnë në vende të ndryshme. Ndërsa ata që i bëjnë mëkate Allahut, zemrat e tyre janë të përçara edhe nëse jetojnë në të njëjtin vend!” 05 - Një nga shenjat më të mëdha që na bëjnë ta njohim dikë në çdo lëvizje dhe qëllim të tij, është të merret parasysh se me kë ai flet dhe kë e do. Sepse, njeriu është në fenë e shokut të tij dhe shpendët fluturues i bashkohen vetëm tufave të llojit të tyre! 06 - Hubejrah Allahu e mëshiroftë ka thënë: “Njihi njerëzit në bazë të shoqërisë së tyre.” 07 - Imam Maliku Rahimullah ka thënë: “Llojllojshmëria e njerëzve është sikurse llojllojshmëria e shpezëve. Pëllumbi rri me pëllumbin, sorra rri me sorrën, rosa rri

me rosën e trumcaku rri me trumcakun! Ashtu ndodh edhe me njeriun; çdo njeri rri me ata të llojit të vet.” 08 - I mençuri shmanget nga shoqërimi me njerëzit që zakonisht janë labil dhe largohet nga shoqërimi i atij i cili nuk është i përkushtuar ndaj fesë. Ngase, ai që shoqërohet me dikë, njerëzit e identifikojnë përmes tij. I mençuri duhet të shoqërohet vetëm me atë i cili është sikurse ai apo që i ngjason atij. Nëse patjetër duhet të shoqërohesh me njerëzit, atëherë zgjidh atë i cili ta zbukuron ndejën, nuk të krijon reputacion negativ, nëse të sheh duke bërë ndonjë vepër të mirë e vlerëson atë, nëse të sheh duke bërë ndonjë vepër të keqe ta fsheh atë para të tjerëve (nuk ta shfaq atë), nëse jeni të heshtur ai fillon bisedën dhe nëse i kërkon diçka ai nuk bëhet koprrac ndaj teje. Mirëpo, shumica e njerëzve në ditët e sotme, ana e tyre e jashtme është ndryshe me anën e tyre të brendshme! 09 - Ka prej njerëzve që posa t’i shohësh të pëlqejnë, dhe sa më shumë t’i njohësh aq më shumë të pëlqejnë. Ndërsa, në anën tjetër ka njerëz që posa t’i njohësh i urren, dhe sa më shumë t’i njohësh urrejtja për ta gjithnjë shtohet. Në realitet, ndarja mes tyre ka ndodhë shumë më parë, dhe atë për shkak se karakteri i tyre nuk përputhet, ndërsa ndarja e tyre është për shkak se brendia e tyre është e ndarë. 10 - Arsyeja për shfaqjen e pikëllimit kur dy vëllezër ndahen nga njëri-tjetri, është të mos qenit i kënaqur me paracaktimin e Allahut. Ai që bind veten që nga fillimi i vëllazërisë që shoqëria mund të përfundojë keq, nuk do të shfaq pikëllimin dhe dëshpërimin më shumë sesa duhet në rast ndarjeje.

24. I mençuri dhe vizita e vëllait.

01 - I Dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫َل ْل اجل َْخنف‬ ‫بْْ ِ ا ََ ْرا َْ َرذْ َفت َِف ْ فرا ِ ْ َُُ ٌْ ْف‬ ‫ْرْع ْْنُْ ْع نف‬ ْ ‫ ْهرْمُُ اهْ َْل ْجةَ َفر‬، َُ‫ ْ فرا َُْ ْفق َ َ َْرْذاف ِْْْع ِْرْ ن‬: ‫ َُْ ْفق ؟ ْ َارذ فْا ِْذََّْف‬: ‫ول‬ ‫ِ ْ اٌ اف‬ ْ ‫َها ِْأ ْ َل‬ َُُ ِْ ‫ َ ََّْ َرذْ َفت ْه َي َفم َِف َ ف‬. ‫ َُْ ْفق‬: َ‫ْرْذَذْف ْ فرا ْه َف‬ ْ َّ ‫ َُْ ْفق ؟ رَ َن َْ َفت َه َف‬: ‫ ال‬، ‫َهَ َِف ِْهَ َْ ََة ا فرا ِْركَف َْال‬ ‫ نف‬. ‫ َُْ ْفق‬: ‫لَ افق ِْ َم َركف‬ ‫ َْ ْذَذْف نف‬، ‫َْخنف‬ ‫َهَ ْل ا‬ ْ ْ ‫ِهَ َْ ََة ْ فرا ِّْ َُْ ِ ْهَنذْف ْو ْج نفَ ْ نفْة نف‬ ْ‫َه‬ “Një herë prej herësh, një njeri vizitoi vëllanë e tij nga një vend tjetër. Allahu Te’ala dërgoi një engjëll i cili e priste në rrugë kur ai të kaloj. Kur arriti njeriu

(tek vendi në të cilin qëndronte engjëlli), engjëlli e pyeti: “Nga po shkon?” Ai iu përgjigj: “Po shkoj ta vizitoj një vëlla timin i cili jeton në filan vendin.” Engjëlli i tha atij: “A përfiton prej tij?” Ai ia ktheu: “Jo, por unë po e vizitoj atë sepse e dua atë për hir të Allahut.” Engjëlli i tha atij: “Unë jam i dërguar i Allahut tek ti, dhe të përgëzoj që Allahu ‘Azze ue Xhel të do ty ashtu siç ti e do atë (vëllanë tënd).” 02 - Njeriu i mençur e ka për detyrë që t’i vizitojë vëllezërit dhe të kujdeset për hallet e tyre. Kur besimtari viziton dikë, nga kjo vizitë përfitohen dy gjëra: Shpërblimi në ahiret dhe arritja e kënaqësisë së shoqërimit me atë që e viziton. 03 - Abdullah bin Raxha el-Gadani ka thënë: “Utbeh el-Gulam e kishte zakon të qëndronte në varreza dhe në shkretëtirë, kurse natën e kalonte në vendbanime për të kaluar natën në to. Kur vinte dita e xhumasë, ai shkonte në Basra, falte namazin e Xhumasë dhe takonte vëllezërit e tij.” 04 - El-Firjabi ka thënë: “Uaki bin el-Xherrah erdhi tek unë, kur ishte nisur nga Jerusalemi për në Umre, ndër tjerash më tha: “O Ebu Muhamed! Nuk isha nisur për tek ti, por desha të të vizitoj dhe të qëndroj për pak tek ti.” Ai qëndroi tek unë një natë. Në mënyrë të ngjashme erdhi Abdullah bin Mubarak, i cili erdhi tek unë dhe që kishte veshur ihramin nga Jerusalemi, kur ai ishte në rrugën e tij për në Umre. Ai qëndroi tek unë për tre ditë. Ndër tjerash, unë i thashë atij: “O Eba Abdarr-Rrahman, qëndro tek për dhjetë ditë.” Ai tha: “Jo, sepse vizita zgjat për tri ditë.” 05 - Vizita e njerëzve përbëhet nga dy lloje: - Vizitoni mes dy njerëzve lidhja në mes të cilëve është shumë e mirë, nuk kanë ndonjë problem mes tyre dhe çdo gjë mes tyre u shkon mirë. Në rastin e tillë, mendoj se është mirë që ata të dy të vizitohen sa më shpesh me njëri-tjetrin. Vizitat e tilla nuk janë të mërzitshme, përkundrazi dashuria vetëm sa shtohet. - Që dashuria në mes atyre nuk është aq e mirë dhe ata i druhen njëri-tjetrit. Në qoftë se gjendja është kështu, unë mendoj se ata duhet më pak ta vizitojnë njëritjetrin. Dhe dije se vizitat e tilla janë paksa të mërzitshme. 06 - Hasen bin Salih ka thënë: “Dashuria e sinqertë nuk shtohet në ndonjë formë, përveçse nëpërmjet takimeve të shpeshta.” 07 - Nëse lidhja vëllazërore ndërmjet vëllezërve janë të mira, nuk ka rëndësi në qoftë se nuk takohen shpesh sepse lidhja është e nivelit të lartë që të ruhet edhe me takime më të rralla. Dashuria që dëmtohet nga takimet e pakta është e rreme. Ata të

cilët nuk kanë dashuri të sinqertë ndërmjet vete nuk duhet të vizitohen shpesh, ngase ata mund të bëhen të bezdisshëm dhe të mërzitshëm për njëri-tjetrin. 08 - Ibn Abbasi radijallahu anhu ka thënë: “Njeriu më fisnik tek unë është shoku i cili i kalon të gjithë për tu ulur pranë meje.” 09 - Katade, në lidhje me fjalët e Allahut Te’ala: ‫ذسف‬ ‫َ منُ َ حُْ َف‬ َ ْ‫س ْوْ ََْراََ ا ْهناََ َ نيَذَّْف ْوذ‬ ‫سة ْ َل ا‬ “Ai u përgjigjet lutjeve të atyre që besojnë dhe bëjnë vepra të mira…” 42:26 Ka thënë: “ky ajet e ka për qëllim atë se, ata ndërmjetësojnë për vëllezërit e tyre. َ ِْ ‫َ َر َرف َ كهَّ ْوذْ َةذْاهاص‬ “…e u jep edhe më tepër prej dhuntisë së Vet.” 42:26 Do të thotë se, ata ndërmjetësojnë për vëllezërit e vëllezërve të tyre.” 10 - ‘Amir bin Kajs ka thënë: “Më mungon Basra për katër arsye: thirrjet e myezinëve, etja gjatë ditëve, vëllezërit e mi atje dhe se ajo është vendlindja ime.”

25. I mençuri dhe ahmaku. (01)

01 - Profeti salallahu alejhi ue selem thënë: َ‫ َ نطُل ه ثَ َ مُ ف َ ل ر ذا ه ث‬، ‫ه ثَ َ سَب َ ل ر ذا وه ثَ لذ حر هَّ ِ بُِ ذ ْطرم هَّ ذ نطذ ص ْخ‬ َّ‫َُِر ر هَّ ِ بُِ ذ َّ َِ ذ ذ حرت ص ْخ َ َّ ذ‬ “Shembulli i shokut të mirë është sikurse shembulli i shitësit të parfumit, nëse nuk të jep asnjë parfum së paku do të ndjesh erën e mirë. Dhe shembulli i shokut të keq është sikurse shembulli farkëtarit, nëse nuk të djeg rrobat së paku do të ndjesh tymin (që vije nga zjarri që ai e përdor).”

02 - I mençuri është i detyruar që të mos shoqërohet me ahmakun dhe të marrin. Por është i detyruar të shoqërohet me të mençurin dhe të shkathëtin. Nëse nuk përfiton mençurinë e tij së paku përfiton nga dija që ai ka. Ndërsa shoqërimi me ahmakun, edhe nëse nuk merr budallallëkun e tij të paktën do të ndotesh nga shoqërimi me të. 03 - Jasir bin ‘Amr (një prej tabiinëve (v.p.)) ka thënë: “Bojkotoje ahmakun. Gjëja më e mirë që mund t’ia bësh atij është bojkotimi!” 4 – Kur nuk e njeh se cili është ahmaku, dije se shenjat e tij janë: kundërpërgjigja shpejtë në shenjë hakmarrjeje, nuk sigurohet në atë që e thotë (flet atë që e dëgjon edhe pa e ditur se a është e vërtetë, e përhap dhe e beson atë (v.p.)), të qeshurit e tepërt, është kontradiktor, shpif ndaj njerëzve të mirë dhe shoqërohet me njerëzit e këqij. 05 - Ahmakut, nëse ia kthen shpinën, dëshpërohet. Nëse shoqërohesh me të, iu duket vetja e tij se është dikush me vlerë. Nëse je i butë me të, është i pasjellshëm ndaj teje. Nëse ti je i pasjellshëm ndaj tij, ai është i butë ndaj teje. Nëse ti sillesh mirë ndaj tij, ai sillet keq ndaj teje. Nëse ti sillesh keq ndaj tij, ai sillet mirë ndaj teje. Nëse ti je i pa drejtë ndaj tij, ai është i drejtë ndaj teje. Nëse ti je i drejtë ndaj tij, ai është i pa drejtë ndaj teje. 06 - Se’id bin Ebi Ejub ka thënë: “Mos u shoqëro me të keqin, ngase ai është sikurse të jetë pjesë e zjarrit. Dashuria e tij nuk është e drejtë dhe ai nuk i përmbahet premtimit të tij.” 07 - Errësira me e madhe për njeriun është marrëzia (ahmakllaku), ndërsa mendjemprehtësia është reflektim i mençurisë. Nëse njeriu sprovohet me të pasurit nevojë të shoqërohet me ahmakun, ai e ka për obligim që t’i përmbahet karakterit të vet dhe t’i shmanget karakterit të këtij shoqëruesi. Në të njëjtën kohë, ai duhet ta falënderoj Allahun sa më shumë për atë që e ka bërë të kuptoj diçka që të tjerët nuk e kanë arritur. 08 - El-A’mesh ka thënë: “Heshtja është përgjigja më e përshtatshme ndaj ahmakut.” 09 - I mençuri është sprovuar me të shoqëruarit me dikë që ka cilësi të tilla, nganjëherë ai duhet të shtiret kinse nuk ka ndodhur ndonjë gjë. Butësia ndonjëherë është nënshtrim, e ndonjëherë kjo është shtylla e mençurisë. 10 - Sufjan eth-Theuri ka thënë: “Njeriu është krijuar vetëm si ahmak. Përndryshe, nuk do kishte pasur vlerë jeta e tij!”

26. I mençuri dhe ahmaku. (02)

01 - Disa nga cilësitë e ahmakut janë nxitimi, moskujdesi, mosveprimi, mëkatet, injoranca, urrejtja, ligësia, lavdërimi i vetvetes, kundërshtimet e tepërta, zilia, padrejtësia, mashtrimi, neglizhenca, harresa, mashtrimi, veprimet e turpshme, arroganca, armiqësia dhe përbuzja. 02 - Një nga shenja më e mëdha e ahmakut është gjuha e tij. Zemra e tij është në majën e gjuhës, ajo që i vije në mendje, menjëherë e shpreh gjuha e tij. 03 - I mençuri duhet t’i shmanget personit që ka këto cilësi dhe e ka për obligim që të braktis shoqërimin me të. Ata që kanë cilësi të tilla, shpeshherë ndodh t’i vërsulen atyre që shoqërohen me ta (kacafyten me ta padrejtësisht). 04 - Uehb bin Munebih ka thënë: “Ahmaku është sikurse petku i shqyer nga të gjitha anët. Nëse e arnon njërën anë, ana tjetër shqyhet. Ai është sikurse gota balte e thyer. As nuk mund të riparohet e as të rikthehet në baltë.” 05 - Nëse shoqërohesh me ahmakun, gjithnjë do të vuash prej tij. Kur t’i shmangesh do të të përgojojë. Nëse ai të jep ndonjë gjë apo të kryen ndonjë shërbim, do ta kujtoj atë gjë. Nëse ti i jep atij apo i kryen ndonjë shërbim, ai është jo-falënderues. Nëse ta tregon ndonjë sekret, dyshon në ty, e nëse ti i tregon një sekret atij, ai të mashtron (e përhapë atë). Nëse ai është mbi ty të nënvlerëson, e nëse ai është nën ty atëherë të fyen. 06 - Ahmaku beson se ai është krijesa më e mençur dhe se të gjithë të tjerët janë të marrë deri në një masë! Ahmaku urrehet nga njerëzit dhe do mbetet i pa njohur në botë (për mirësinë e pretenduar të tij (v.p.)). Veprimet e tij nuk janë të mira. Ai nuk është i lavdëruar tek Allahu dhe as tek njerëzit e mirë. Ndërsa i mençuri, është i dashur tek njerëzit dhe zotëria në mesin e tyre. Allahu është i kënaqur me veprimet e tij në jetën tjetër dhe njerëzit e mirë janë të kënaqur me veprimet e tij në jetën e kësaj bote. 07 - Hasan el-Basriu ka thënë: “Më e dashur për mua është që një i mençur të ma kthej shpinën, sesa të më dojë një ahmak.”

08 - Njeriu i mençur e ka për detyrë të mos shoqërohet me dikë që nuk përfiton prej tij. 09 - Prej tipareve të mençurit janë dhembshuria, heshtja, qetësia, sinqeriteti, sakrifica, urtësia, dija, devotshmëria, drejtësia, forca, vendosmëria, shkathtësia, butësia, toleranca, ulja e shikimit, dëlirësia dhe trajtimi i mirë i të tjerëve. Nëse i jepet mundësia njeriut që të shoqërohet me ndonjë të mençur, ai duhet të mos i ndahet atij për asnjë çast dhe për asnjë arsye. 10 - Malik bin Dirhem ka thënë: “Një herë prej herësh, përderisa isha në udhëtim e sipër, kalova pran një manastiri në të cilin pash një murg, më përshëndeti dhe, edhe unë e përshëndeta. Ndër tjerash më tha: “Të këshilloj që të kesh kujdes nga shoqëria e cila nuk ke dobi. Mos u ul afër dhe as larg saj.”

27. I mençuri dhe spiunimi (gjurmimi i gabimeve të njerëzve.) 01 - Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫ ْذ ُِّ ص‬،َِّ َ‫ ِِّ يذ َ َِّ ِ مخ و‬،‫ و ال َ حْذ د‬،ََ‫ و ال ْ ل س س‬،ََ‫ و ال ْ ح س س‬،َََ ٌَُ ْ ََ ‫هللا ْ َُِ وِّ َر‬ ُ ‫َََْر‬ “Largohuni nga paragjykimi (dhe hamendësimi), sepse paragjykimi është thënia më e gënjeshtërt. Mos spiunoni, mos gjurmoni dhe mos urreni njëri-tjetrin, por jini robër të Allahut dhe vëllezër.” 02 - Hasan el-Basriu ka thënë: “Mos pyet për veprat e mira dhe të këqija të vëllait tënd, ngase kjo është spiunim.” 03 - I mençuri e ka për detyrë që të ketë zemër të pastër duke mos gjurmuar për gabimet e njerëzve, por në vend kësaj duhet të preokupohet me gabimet dhe mangësitë e tij. Ai që merret me mangësitë e tij dhe jo me ato të tjerëve, do ta pushoj trupin dhe nuk do të lodhë zemrën. Sa herë që ai i kupton gabimet e veta, i konsideron ato më të lehta gabimet sesa gabimet e njëjta të vëllait të tij. Mirëpo, nëse njeriu merret me

gabimet e të tjerëve në vend të gabimeve të tij, do t’i verbohet zemra dhe do t’i lodhet trupi; gjë e cila ia pamundëson atij largimin e gabimeve të veta. 04 - Esh-Shejbani ka thënë: “Në shkrimet e mëparshme thuhet: ‘Atë që mbjell do ta korrësh’.” 05 - Kërkimi i mangësive të të tjerëve është prej llojeve të hipokrizisë, kurse mendimi i mirë për tjetrin është pjesë e besimit. I mençuri mendon më të mirën për të tjerët, ndërsa telashet dhe pikëllimet i mban për veten e vet. Injoranti ka mendim të keq për njerëzit dhe nuk mendon fare për telashet dhe mëkatet e veta. 06 - Mendimi i keq mund ndahet në dy lloje: a) - I ndaluar. Atëherë kur njeriu ka mendim të keq për myslimanët në përgjithësi. b) - I rekomanduar. Atëherë kur njeriu ka mendim të keq në lidhje me atë që, -për shembull, ka një grindje në çështjet fetare apo të kësaj bote, gjë e cila të bën që të kesh frikë prej tij. Në këtë rast është e rekomandueshme për të pasur mendim të keq për të që të ruhesh prej kurthave të tij. 07 - Abdullah bin ‘Amr bin ‘As radijallahu anhuma ka thënë: “Në Teurat thuhet: ‘Ai që bën tregti ka shumë mundësi që të bëhet njeri i prishur. Ndërsa ai që ia bën gropën shokut të tij, do të bie vetë në të’.” 08 - I mençuri e ka për detyrë që të mos ketë moralin dhe veprat e njerëzve të thjeshtë, prandaj nuk duhet të gjurmoj gabimet e njerëzve. Ai që gjurmon gabimet e të tjerëve, në realitet i përhap gabimet e veta. Ka mundësi që, gjurmimi për gabimet e të tjerëve është shkak që gabimet e tij të përhapen. Prandaj, si ka mundësi që myslimani të kritikoj vëllanë e tij për gabime të cilat edhe vetë bie në to?!

28. I mençuri dhe dhënia pas kësaj bote.

01 - Allahu Azze ue Xhel ka bërë njeriun të jepet pas kësaj bote kalimtare aq sa të mos shkatërrohet ajo. Ngase, kjo botë është shtëpia e të devotshmëve, vendi ku të nënshtruarit ndaj Tij punojnë për të fituar shpërblime dhe vend ku njeriu e mbush bagazhin me vepra të mira. Sikur të kishin hequr dorë nga kjo botë, atëherë ajo do të shkatërrohej. Gjë e cila do të shkaktonte që njerëzit të mos kenë mundësi që ti kryejnë obligimet e Allahut, e lëre më kur jemi tek veprimet vullnetare që i bëjnë robit dobi në ahiret. 02 - Është e qortueshme që njeriu ta lë anash dynjanë. 03 - Ibnul-Mubarak ka thënë: “Bujaria e mos preokupimit me atë se çfarë kanë të tjerët, është më me vlerë sesa bujaria në dorëlirësi ndaj të tjerëve. Dinjiteti i të qenit i kënaqur me atë që ke është më me vlerë sesa dorëlirësia ndaj të tjerëve.” 04 - Ibn Sirini ka thënë: “Nëse gjërat nuk janë ashtu si dëshiron ti, atëherë duaji ashtu siç janë.” 05 - Njeriu më i pasur është ai që nuk është rob i kësaj bote. Kurse, njeriu më i varfër është ai që udhëhiqet nga robëria pas kësaj jete. Dhënia pas kësaj bote është arsye pse gjërat zhvendosen nga vendi i tyre. Dhënia pas kësaj bote është e ndaluar (ngase ajo e vdes zemrën e njeriut), ashtu siç frika shkakton vdekjen. Nëse dëmi i vetëm i dhënies pas kësaj bote do të ishte llogaridhënia e gjatë para Allahut për atë që ka fituar, do të ishte e mjaftueshme që besimtari të mos jepej pas kësaj bote. 06 - Dhënia pas kësaj bote nuk do ta shtojë rrizkun. Po që se vepron kështu, më së paku që mund të dënohet është se, nuk do ta shijoj atë që e ka deri më tash. Kështu që, njeriu lodhet për të arritur diçka që ai nuk është i sigurt nëse do ta arrij atë apo do të vdes. Nëse i dhëni pas kësaj bote nuk do të ishte i tillë, por më shumë do mbështetej në Krijuesin e qiejve, do të furnizohej me atë që në realitet as që e ka pritur. 07 - Dhënia pas kësaj bote është shenjë e varfërisë, ndërsa koprracia petku i varfërisë. Koprracia është ushqim i të dhënit pas kësaj jete, ashtu siç fanatizmi e ushqen injorancën. Mosbamirësia është vëllai i të dhënit pas kësaj bote, ndërsa mendjemadhësia është vëllai binjak i budallallëkut. 08 - Transmeton Abdirr-Rrahman el-‘Utbi se babai i tij ka thënë: “Benu israilët u grinden në lidhje me kaderin 500 vjet. Pastaj ata shkuan tek njëri prej dijetarëve të tyre në mënyrë që ai të gjykonte mes tyre. Ata thanë: “Na trego për kaderin? Por bëjë këtë shkurtimisht dhe qartë, në mënyrë që njerëzit e thjeshtë ta kenë më të lehtë që të kuptojnë.” Ai tha: “Kjo është humbje për të mençurit dhe fitore për injorantët”.”

09 - Ai që i nënshtrohet dhënies pas kësaj bote nuk do të ketë paqe dhe rahati asnjëherë. Ngase gjëja e tillë në vazhdimësi i sjell njeriut probleme. 10 - I mençuri e ka për detyrë që të mos jepet shumë pas kësaj jete në mënyrë që të mos fajësohet në dynja dhe ahiret. Por qëllimi i tij duhet të jetë që t’i përmbush obligimet e Allahut. Atij që i mungon synimi i shëndoshë do ta dëmtoj veten dhe do ta lodhë trupin. Ai i cili jepet pas kësaj dynjaje në këtë mënyrë (pra, me qëllime të pastra dhe duke iu bindur caktimeve të Allahut ashtu siç duhet (v.p.)) ka qëllime të pastra dhe të lavdërueshme.

29. I mençuri dhe xhelozia.

01 - Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: ‫َََْر ُ هللا ْ َُِ وِّ َر ََ ْ َِْ روَ و ال ْ حُ لْوَ و ال ْ ٌَُ َََ ال‬ “Mos e urreni njëri-tjetrin, mos keni zili njëri-tjetrin dhe mos ia ktheni shpinën njëri-tjetrit, por bëhuni robër të Allahut, vëllezër të vërtetë.” 02 - I mençuri është i obliguar që gjithnjë të qëndrojnë larg të gjitha llojeve të xhelozisë. Shenja më e vogël e xhelozisë është që njeriu të mos jetë kënaqur me caktimin e Allahut, ai dëshiron të kundërtën e asaj që Allahu ka vendosur për të dhe pastaj dëshirën që tjetri të humb dhuntinë e Tij. 03 - Shpirti dhe mendja e ziliqarit nuk rehatohen derisa ta sheh vëllanë e tij t’i ketë humbur dhuntitë që Allahu ia ka dhënë. 04 - Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thënë: “Nuk ka asnjë njeri të cilin Allahu e ka veçuar me ndonjë dhunti shtesë ndaj të tjerëve, veçse ka edhe një njeri që ia ka zili për atë.” 05 - Muhamed bin Sirin ka thënë: “Kurrë nuk kam pasur dikë zili për diçka të kësaj bote. Si mund ta kem atë zili (për ndonjë gjë të kësaj bote) kur ai është rrugës për në Xhenet (është i devotshëm (v.p.))?! Apo, si ta kem mëkatarin zili për diçka, kur ai është rrugës për në Zjarr të Xhehenemit?!”

06 - Xhelozia është cilësi e të mallkuarve, ndërsa mungesa e saj është cilësi e njerëzve të ndershëm. Çdo gjë që digjet mund të shuhet, me përjashtim të zjarrit të zilisë i cili nuk shuhet. 07 - Nga xhelozia lind urrejtja, ndërsa urrejtja është thelbi i së keqes. Kush mbjell të keqën në zemrën e tij, padyshim se nga ajo do të mbijë një bimë e hidhur. Trungu i saj është urrejtja, kurse fryti i saj është pendimi. 08 - Xhelozia do të thotë që të dëshirosh që vëllai yt ta humbet dhuntinë që i është dhënë për ta zotëruar vetë atë. Kurse ai i cili dëshiron që edhe ai ta ketë të njëjtën dhunti sikurse të vëllait të vet pa e humbur atë vëllai i tij, kjo nuk është xhelozia e keqe nga e cila jemi ndaluar. 09 - Ndoshta nuk do të ekzistonte aspak xhelozia, por ja që Allahu i ka veçuar disa njerëz me dhunti shumë më specifike se disa të tjerë. Aq më më të mëdha dhe të shumta të jenë dhuntitë e Allahut ndaj njeriut, edhe më shumë do të shtoheshin xhelozët ndaj tij. 10 - Muhamed bin Sirin ka thënë: “Kurrë nuk kam pasur zili dikë, qoftë në çështje të fesë apo të dynjasë.” 11 - Nuk ka shpëtim më të mirë nga ai që të xhelozon, sesa të qëndrosh larg tij. Përderisa ai i sheh dhuntitë tuaja që t’i ka dhënë ty Allahu, në vazhdimësi do të ndjehet i parehatshëm në lidhje me këtë, do të ketë mendim të keq për Allahun dhe zilia e tij ndaj teje vetëm se do të shtohet edhe më shumë. 12 - I mençuri duhet të sigurohet që ta largoj xhelozinë për njerëzit sa më shpejt që mundet. Ilaçi më i mirë kundër shërimit nga kjo sëmundje, është qëndrimi larg atij që ti po e xhelozon. Nuk të xhelozon askush për shkak të ndonjë të mete që ti ke apo për shkak të të këqijave që ti i posedon, por xhelozia vije si rezultat që njeriu nuk është i kënaqur me caktimin e Allahut për të. 13 - Hammad bin Humejd i tha Hasan el-Basriut: “O Ebu Se’id, a mund të ketë zili dikë besimtari?” Ai u përgjigj: “Sa shpejt harrove bijtë e Ja’kubit alejhis-selam kur ata kishin zili Jusufin alejhis-selam! Por fshihe xhelozinë në gjoksin tënd. Ajo nuk do të dëmtojë përderisa nuk flet apo vepron diçka si rezultat i saj.” 14 - Po t’i vije në mend të mençurit që ta ketë zili vëllanë e tij, ai lufton për ta fshehur atë që ka dhe nuk e shfaq atë që ka brenda.

15 - Zakonisht xhelozia gjendet në mesin e atyre që janë të barabartë ose përafërsisht të njëjtë. Nuk ka njeri i cili arrin diçka në këtë jetë, veçse ekziston dikush që e urren atë apo e ka zili për këtë që ka arritur. 16 - Njeriu xheloz është armik i pazbërthyeshëm. I mençuri nuk duhet të lejojë xhelozin që të gjykojë në qoftë se ndodhë diçka. Ngase, nëse ai gjykon, do të gjykojë vetëm në dëm të rivalit të tij. Nëse i kërkohet të ndaj drejtësinë, atë do ta ndaj në dëm të atij që e xhelozon. Nëse do të privojë dikë nga diçka, e privon vetëm rivalin e tij apo në dëm të tij (që e xhelozon). E gjithë kjo, me të vetmen arsye sepse rivali i tij ka diçka për të cilën ai e ka zili. Andaj, njeriu duhet të ketë kujdes nga njerëzit që kanë cilësi të tilla. Ata mund të jenë shumë të afërt me të, kolegë, fqinjë e kushërinj. 17 - El-‘Abbas bin Bekkar ka thënë: “Një njeri i tha Shubejb bin Shebbas: Me të vërtetë unë të dua ty.” Shubejbi i tha atij: “E di këtë.” Ai i tha: “Si e di ti këtë?” Ai u përgjigj: “Sepse ti nuk je fqinji im e as kushëri im.” 18 - Sa shenjë e keqe që është xhelozia! Ajo e shpie njeriun në pikëllim e mjerim. Ajo është sëmundje që nuk ka shërim. 19 - Kur e sheh xhelozi dhuntinë që i është dhënë vëllait të tij, shtanget. Kur e sheh vëllanë e tij të bëjë ndonjë gabim, gëzohet. Fytyra e tij dëshmon qartë atë që ka në zemrën e tij. Nuk kam parë ndonjë njeri që është xheloz në dikë, të sillet mirë me njerëzit. 20 - Xhelozia thërret në mjerim. Kujtoje ngjarjen e Ademit alejhis-selam me Iblisin, kur ky i fundit e pati zili atë, dhe zilia që ai pati i solli atij mjerimin e përjetshëm. Zilia ishte shkaku që ai u mallkua pasi që i ishte dhënë pozitë e lartë.

30. I mençuri dhe zemërimi.

01 - Transmeton Xhabir bin Abdilah radijallahu anhu se, një njeri erdhi tek Profeti salallahu alejhi ue selem dhe tha: “O i Dërguari i Allahut, më mëso diçka me të cilën do të hyjë në Xhenet, por mos flis shumë gjatë në mënyrë që unë ta mbaj në mend.”Ai salallahu alejhi ue selem i tha:

‫ْ ف َس ال‬ “Mos u zemëro.” 02 - Njerëzit më të mençur dhe më të përgatiturit në përgjigjet e tyre janë ata që nuk zemërohen. 03 - Zemërimi i shpejtë është më i dëmshëm për të mençurin sesa zjarri për barin e thatë. Ngase, ai që zemërohet mençuria i largohet dhe thotë e vepron gjëra i ndikuar nga epshi. 04 - Vuhejb ka thënë: “Në Inxhil shkruan: “O biri i Ademit, më kujto Mua kur ti zemërohesh dhe Unë do të të kujtoj ty kur zemërohem Unë.” 05 - Zemërimi i shpejt është prej cilësive të budallenjve. Ndërsa mungesa e tij është prej cilësive të të mençurve. 06 - Zemërimi të bën që ti të veprosh vepra që nesër do të ndjesh keqardhje. Korrigjimi i gjërave është më i lehtë para zemërimit sesa pas. 07 - Bekkar bin Muhamed ka thënë: “Ibn ‘Aun nuk e kishte zakon të zemërohej. Nëse dikush e zemëronte atë, ai i thoshte atij: ‘Allahu të bekoftë’!” 08 - Ebu Se’id ka thënë: “Kur ‘Aun bin Abdilah bin ‘Utbeh zemërohej në ndonjë prej robërve të tij, e kishte zakon t’i thoshte: “Ti i përngjan shumë pronarit tënd (d.m.th. ‘Aunit)! Ti më kundërshton mua, dhe unë e kundërshtoj Allahun.” E nëse ndodhte që ta zemëronte edhe më shumë, thoshte: “Ti je i lirë për hir të Allahut” (d.m.th. nuk je më robi im).” 09 - Atëherë kur i mençuri sheh diçka që ai e urren, është i detyruar të mendoj se sa shpesh bën mëkate ndaj Zotit ndërsa Ai është i Butë me të! Atëherë zemërimi i tij do të kaloj dhe nuk do të bëj ndonjë veprim që nuk e bëjnë njerëzit e mençur. Përveç kësaj, do të ketë edhe shpërblim tek Allahu si rezultat i braktisjes së kësaj cilësie. 10 - Nëse dëmi i vetëm i zemërimit do të ishte se, njerëzit e mençur të zemëruarit nuk ia marrin fjalën, do të ishte e mjaftueshme për të që t’i shmanget zemërimit në çdo mënyrë të mundshme. 11 - Asnjë dijetarë nuk justifikon atë që lëshon gruan e vet ose atë që liron robin e Tij kur është i zemëruar. Kurse, në të njëjtën kohë, këta dijetarë e justifikojnë atë që ndahet nga gruaja e tij ose liron robin e tij si rezultati i gjendjes së dehur.

12 - Krijimtaria e njeriut është e përbërë nga zemërimi dhe butësia në të njëjtën kohë. Kushdo që zemërohet dhe bëhet i butë në të njëjtën vepër, nuk ka bërë asgjë të keqe përderisa zemërimi nuk e shtynë atë që të bëjë apo të thotë diçka të urryer. Megjithatë, është më e lavdërueshme të shmangurit zemërimin në çfarëdo gjendje. 13 - Abdul-Melik bin Mervani ka thënë: “Ai i cili nuk zemërohet nuk mund të jetë i butë sepse i butësia e njeriut vërehet vetëm atëherë kur ai zemërohet.”

31. I mençuri dhe lakmia.

01 - Sehl bin Sa’di radijallahu anhu ka thënë: “Një njeri erdhi tek Profeti salallahu alejhi ue selem dhe i tha: “O i Dërguari i Allahut! Ma mëso një vepër e cila e bën Allahun dhe njerëzit të më duan mua nëse unë e bëj atë.” Ai u përgjigj: ْ‫ ذ ح َذ َ ْر ذُ ِ ف ٌِه‬، ‫َ نُِّ ذ ح َذ َ نُِّ ِذ ْا ِ ف ِ ذَُ وٌِهْ هللا‬ “Hiq dorë nga gjërat e kësaj bote (dhe kontrollo veten nga ajo që të tërheq) do të dojë Allahu. Hiq dorë nga ajo që është në dorë të njerëzve do të duan ata.” 02 - I mençuri nuk lakmon në atë që posedojnë të tjerët dhe në atë që nuk mund të bëhet e tija në asnjë mënyrë; këtë gjë duhet ta anashkaloj plotësisht (pra, të mos mundohet ta bëj të tijën). Të shpresosh atë që është e të tjerëve është varfëri e plotë, e çfarë mund të thuhet për atë që nuk ekzistonë fare (që nuk mund të jetë e tij në asnjë mënyrë)? 03 - Sa’d bin ‘Ammarah radijallahu anhu ka thënë: “Bir i dashur, mos u bëj shumë lakmitar duke shfaqur lakminë për diçka, sepse kjo mos-lakmia është një thesar i vërtetë. Kurse të këshilloj që të largohesh nga ajo që është në dorë të të tjerëve, sepse kjo është varfëria më e madhe.” 04 - Përpjekja më fisnike që e bën njeriu për diçka në jetën e tij, është që të mos lakmoj atë që e kanë të tjerët. Ai që lakmon kurrë nuk do të fitoj pasuri dhe kjo të sjell nderin më të madh. Përgëzoje atë të cilin ka njëmend zemër të devotshme dhe që nuk i janë verbuar sytë nga lakmia për atë që e kanë të tjerët!

05 - Kushdo që dëshiron të jetë i lirë e të mos jetë i robëruar, nuk duhet të lakmojë për atë që nuk e ka. Ngase lakmia është varfëri dhe e kundërta e saj është pasuria e vërtetë. Ai që lakmon do të poshtërohet dhe nënçmohet, ndërsa ai që është i kënaqur me atë që ka do të jetë i ndershëm dhe i pavarur. 06 - Tregohet se Ahmed bin Hanbel e ka dëgjuar Ibnus-Simakun duke thënë: “Lakmia është litar për zemrën tuaj dhe zinxhirë me të cilën të janë lidhur këmbët. Andaj, largoje lakminë nga zemra në mënyrë që të zgjidhet zinxhiri përreth këmbëve.” 07 - I mençuri nuk lakmon në atë çfarë kanë miqtë e tij, ngase për të kjo është poshtërim dhe në të njëjtën kohë, bëhet i shkujdesur ndaj hapave real që i ndërmerr armiku i vërtetë. Vetëm kështu njeriu e shpëton veten e vet. 08 - Mos-lakmia mbjell paqe dhe nder, kurse përmallimi dhe lakmia mbjellin lodhje dhe poshtërim. Sa e sa njerëz kanë lakmuar, por janë lodhur dhe janë poshtëruar pa arritur qëllimet e tyre? Sa e sa njerëz nuk lakmuan, por që në anën tjetër jetuan në paqe dhe me nder, pos kësaj iu është dhënë edhe më shumë nga ajo që dëshiruan?! 09 - Mu’auijeh bin ‘Ammar transmeton se Ebu Xha’feri ka thënë: “Të mos lakmosh në atë që kanë të tjerët është ndershmëria e vërtetë!”

32. I mençuri dhe të lypurit. 01 - I mençuri e ka për detyrë që në çfarëdo gjendje t’i shmanget lypjes. Që njeriut t’i ikën mendja për të lypur, e bën atë ta nënvlerësoj veten dhe të humbas pozitën ndër njerëzit. Dhe e kundërta e kësaj, i jep atij krenari/nder dhe e ngrit pozitën e tij ndër të tjerët. 02 - Musa bin Tarif ka thënë: “Kur unë kam nevojë për dikë, krenaria/nderi më largohet nga zemra ime. Ndërsa kur e largoj këtë nevojë nga agjenda ime (nuk merrem me të), më kthehet krenaria/nderi në zemrën time.” 03 - Umer bin Hatabi radijallahu anhu ka thënë: “Ai i cili lyp për tu bërë i pasur le ta dijë se kjo është një prej gurëve të ndezur në Xhehenem që do të futet në gojën e tij. Prandaj, ai që dëshiron të kërkoj pak, le të kërkojë sa më pak dhe ai që dëshiron të kërkoj shumë le të kërkoj sa më shumë.”

04 - Hakim bin Kajs bin Asim tregon se babai i tij kur ishte në prag të vdekjes i këshilloi fëmijët e tij duke u thënë: “Bijtë e mi të dashur! Keni kujdes nga lypja! Ngase lypja duhet të jetë furnizimi i fundit i njeriut.” 05 - I mençuri nuk duhet të lypë që njerëzit ta kthejnë duarthatë dhe nuk duhet që të bëhet i tepërt kur të lyp që njerëzit të mos e privojnë (edhe nga ajo që kanë pasur t’ia japin). I mençuri duhet të jetë i përmbajtur dhe fisnik e të mos kërkoj diçka që s’është për të dhe të mos e lë atë që i takon dhe e ka pranë. Dhe më mirë është që të humbasësh diçka sesa t’ua kërkosh atë njerëzve të gabuar. Ai që i kërkon diçka personit të gabuar e ul vetën dy herë më shumë dhe ngritë personin të cilit i ka kërkuar. 06 - Sufjan bin Ujejneh ka thënë: “Ai që i kërkon diçka një personit të pa vlerë ai e ka ngritur atë.” 07 - Mutarrif bin Abdil-lah bin esh-Shikhir i tha djalit të vëllait të tij: “Nipi im i dashur! Nëse ke nevojë për ndonjë gjë prej meje, atëherë shkruaje atë në një copë letër. Me këtë unë dua ta ruaj fytyrën tënde nga poshtërimi/nënçmimi i lypjes.” 08 - Fatkeqësia më e madhe është e keqja që vije më pas. Gjysma e matufërisë është që të lypësh prej njerëzve ose që të shkoj mendja që të lypësh prej tyre. Ai që ndjehet i ndershëm dhe krenar i nënvlerëson gjërat materiale të kësaj bote. Ndërsa nuk bëhet njeriu i ndershëm përderisa nuk qëndron larg nga ajo që të tjerët kanë dhe të ketë durim me atë që bëjnë ata. Që t’i lypësh vëllezërve tu diçka, kjo i lodhë ata. Kurse t’i lypësh të tjerëve është e pafrytshme. 09 - Ibn Mes’udi radijallahu anhu ka thënë: “T’i kërkohet vëllait diçka është sprovë. Nëse i jep atij, ai lavdëron dikë tjetër dhe jo personin që i ka dhënë. Nëse ai nuk i jep atij, ai flet keq edhe për të tjerët që nuk ka kërkuar prej tyre.” 10 - Nëse dëmi i vetëm i lypjes do të kishte qenë nënçmimi i vetvetes gjatë kryerjes së vet aktit apo edhe atëherë kur të shkon mendja që të lypësh, do të ishte më mirë që i mençuri të haj dhe e të përtyp bërthama e të mos lyp përderisa ia del disi. Megjithatë, nëse njeriu detyrohet që të lyp, atëherë le të lyp prej dikujt për të cilin e di se do t’i japë ose t’i lyp atij që ka pushtet dhe i cili nuk e qet në pozitë të palakmueshme, ashtu siç është gjendja me atë të cilin jep pa kërkuar prej tij. Kush mbështetet në Allahun, Allahu do t’i mjaftoj atij. Dhe kush kërkon lavdinë tek Allahu, Ai nuk do ta bëj që të ndjehet asnjëherë i varfër. Kurse ai që kërkon lavdinë tek njerëzit, do të poshtërohet para tyre!

33. I mençuri dhe kënaqësia. 01 - Ibn Umeri ka thënë: “I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem më kapi për krahu dhe më tha: “Bëhu në këtë jetë si të jesh një i huaj ose udhëtar.” Nuk ka asnjë dyshim në lidhje me vërtetësin e hadithit. 02 - Në këtë hadithë Profeti salAllahu alejhi ue selem e urdhëroi Ibn Umerin radijAllahu anhu që të jetë në këtë jetë si të ishte një i huaj ose udhëtar. Është sikurse ai e urdhëron atë që të jetë i knaqur me pak nga kjo jetë. Sepse, kur i huaji dhe udhëtari janë larg nga shtëpitë e tyre nuk kan për qëllim që të arrijnë ndonjë pasuri të shumtë. Ata preferojnë që të jenë të knaqur më pak sesa të fitojnë shumë nga gjërat e kësaj bote. 03 - Aktham bin Sejfi Allahu e mëshiroftë ka thënë: “Bir i dashur! Ai i cili nuk e ka humb shpresën për atë të humburën ai e lodhë trupin e tij. Ai që është i kënaqur me atë që ai ka është gjithmonë i lumtur. “ 04 - Ibn Mesudi radijAllahu anhu ka thënë: “Katër gjëra tashmë janë të mbaruara dhe askush nuk mund të fitoj më shumë se sa tjetri; krijimi, morali, furnizimi dhe jetëgjatësia.” 05 - Një nga dhuratat më të mëdha që Allahu mund ti jap robit të Tij është kënaqësia. Nuk ka asgjë që e pushon trupin me tepër se si të qenurit i kënaqur me kënaqësinë dhe të mbështeturit në rrizkun që ia ka caktuar Allahu. Nëse dobia e vetme e kënaqësisë do të ishte se ajo e pushon trupin dhe e mbron atë nga vendet e këqija për të arritur pak më shumë, do të kishte qenë e mjaftueshme për të urdhëruar të mençurin që gjithmonë të jetë i kënaqur pa marr parasysh gjendjen e tij. 06 - Muhamed bin el-Munkadir ka thënë: “Kënaqësia është një pronë që kurrë nuk përfundon.” 07 - I mençuri e di se atij që i mungon kënaqësia kurrë nuk do ta shtone atë me para. Është më mirë që të kesh pak të holla dhe pak shqetësime se shumë të holla dhe shumë shqetsime. I mençuri i hakmerret zellit të kënaqësisë në të njëjtën mënyrë siç

i hakmerret armikut me hakmarrje. Se shkaku që e pengon furnizimin e të mençurit, është shkaku në furnizimin e injorantit. 08 - Ibn-ul-Mubarak Allahu e mëshiroftë ka thënë: “Kënaqësia është një cilësi më e mirë se sa bujaria.” 09 - Kënaqësia gjendet në zemër. Ai që ka një zemër të pasur edhe duart i ka të pasura. Ai që ka një zemër të varfër ska kurrëfarë dobie nga pasuria e tij. Ai që është i kënaqur nuk ndjen asnjëherë zemërimin. Ai jeton në paqe dhe rehati. I pa kënaquri kurrë nuk ndalet përmalluari pas të humburës. Është sikur se pasuria dhe varfëria luftojnë me njerëzit. 10 - el-Medini Allahu e mëshiroftë ka thënë: “Durimi në formë të përmbajtjes dhe të kënaqësis në lidhje me nevojat dhe varfërin është më e madhe se sa bujaria.” 11 - Ai i cili e detyron veten që të jetë i kënaqur dhe pastaj i ka zili njerëzit për atë që ata kanë nuk është kështu për shkak të kënaqësisë dhe bujaris – ai është kështu për shkak të paaftësisë dhe dështimit. 12 - Muhamed bin Ka’b el-Kuradhi Rahimullah ka thënë në lidhje me fjalët e Allahut Te ala:

‫بُ َ ُحُ ْ ََْ َْف ْه ََّف‬ ْ َّ‫ُْ َذكَْ فتُ ْهذُْ فخُ ِْرْناحَ َذذْنن فرا اه َم َهَِّف ْو اه ْفَ ِارثْع ِ ْ َفو وِّْ َْرف َ كه‬ “Kush bën vepër të mirë, qoftë mashkull ose femër, e duke qenë besimtar, Ne do t’i japim atij një jetë të mirë (në këtë botë), e (në botën tjetër) do t’u japim shpërblimin më të mirë për veprat e tyre.” 16:97 “Do të thotë kënaqësia.”

34. Nxitja në të qenurit i kënaqur në vështirësi dhe durimi prej saj. Ibn Abbasi (radijAllahu anhu) ka thënë se i Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Gjëja e parë që Allahu e krijoi ishte lapsi, më pas Ai e urdhëroi atë dhe shkruajti gjithçka që do të ndodh deri në Ditën e Gjykimit.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Është e obliguar për të mençurin që të jetë i bindur se të gjitha gjërat e kanë caktimin e tyre. Ka prej atyre (gjërave) të cilat

kanë ndodhur dhe është e pamundur që të mos ndodhin, sikurse ka gjëra të cilat nuk mund të ndodhin, gjëra të cilat njerëzit nuk kanë mundësi me i bërë të ndodhin. Nëse njeriun në një moment e kap koha e vështirësisë, obligohet që të vishet me një rrobe e cila i ka dy cepe. Njëra prej tyre të jetë durimi dhe tjetra të jetë kënaqësia. Nëse e vepron këtë gjë (pajiset apo vesh këtë rrobë) do të përfitojë shpërblimin e plotë. Sa e sa vështirësi kanë qenë të vështira që të largohen dhe më pas janë larguar me lehtësi për një çast.” Ebul Haxhxhaxh El-Ezdij (Rahimullah) ka thënë: “E kemi pyetur Selmanin (radijAllahu anhu) se çfarë është imani në kader?” Ai u përgjigj: “Kur ta mësoi robi se ajo që e ka goditur nuk ka pas mundësi që të mos e godasë [dhe ajo që nuk e ka goditur nuk ka mundësi ta godas atë].” Abdul Uahid Ibn Zejd (Rahimullah) ka thënë: “I kam thënë Hasen (El-Basriut); O babai i Seid-it: “Nga ka ardhur ky moral?” Ai u përgjigj: “Nga mungesa e të qenurit i kënaqur me Allahun.” Unë i thashë: “Nga vjen mungesa e të qenurit i kënaqur me Allahun?” Ai u përgjigj: “Nga mungesa e njohjës së Allahut.” Sufjan Ibn Ujejneh (Rahimullah) ka thënë: “Kam dëgjuar një burrë nga pasuesit e librit i cili e pranoi islami duke thënë: “Allahu i shpalli Daudit; O Daud! Duro në vështirësitë dhe do të vij prej Meje ndihma.” Abdul Uahid Ibn Zejd (Rahimullah) ka thënë: “Unë nuk dua që ndonjë vepër t`i paraprij durimit përveçse kënaqësisë dhe unë nuk dij ndonjë gradë me të çmuar dhe më të lartë se kënaqësia. Kënaqësia është koka (maja më e lartë) e dashurisë (ndaj Allahut).” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Durimi i bashkon të gjitha çështjet, (durimi) është rregulluesi i vendosshmërisë dhe shtyllë e mençurisë, (durimi) është mbjellës i mirësisë dhe zgjidhës (i problemeve etj) për ata që nuk kanë zgjidhje.” Mejmun Ibn Mehran (Rahimullah) ka thënë: “Nuk e arrin diçka të mirë asnjë rob, qoftë i dërguar apo jo, vetëm se me durim.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Durimi (mund të) ndahet në tri pjesë; Durimi prej mëkateve, durimi në bindje dhe durimi në vështirësi dhe në fatkeqësi. Më i miri prej tyre është durimi prej mëkateve. I mençuri i mediton gjendjet e tij duke u bërë i qendrueshëm në të tri gjendjet të cilat i përmendëm. Ai duhet të ketë

durim në tri ndarjet që ne i cilësuam më parë, në mënyrë që të ngrihet me to në gradat e kënaqësisë me Allahun e Lartësuar gjatë gjendjes se tij të rëndë dhe të lehtë. Unë lus Allahun që të arrijmë në ato grada me ndihmën e Tij. Transmeton Thabit El-Bunani nga Muadhetu gruaja e Siletu Ibn Ushejm (Rahimullah) se ka thënë: “Silah bin Ushejm ishte jashtë në betejë me djalin e tij. Ai i tha atij: “O biri im! Shko para dhe lufto derisa të vritesh në mënyrë që unë të pres shpërblim për durimin tim. Ai veproi kështu dhe luftoi derisa u vra. Pastaj pas tij babai i tij luftoi dhe u vra.” “Kur i erdhi lajmi për vdekjen e burrit dhe djalit të saj, i erdhën gratë dhe ajo tha; Nëse keni ardhur (për të më uruar) me çfarë Allahu na ka nderuar (mirësevini), përndryshe kthehuni mbrapsht.”

35. Nxitja në të qenurit tolerant ndaj njerëzve. Ebu Hurejra (radijAllahu anhu) ka thënë: “Një burrë erdhi dhe tha: “O i Dërguari i Allahut! Unë kam të afërm me të cilët i mbaj lidhjet ndersa ata i shkëpusin me mua, ata sillen keq me mua e unë sillem mirë me ta, ata më injorojnë mua ndërsa unë jam i butë me ta.” I Dërguari i Allahut (salAllahu alejhi ue selem) tha: “Nëse çështja është sikurse po thua, kjo është e njëjtë sikur po i spërkat ata me pluhur të ndezur. Me ty do të jetë një përcjellës prej Allahut përderisa do të vazhdosh në këtë gjendje.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Është i obliguar i mençuri që të jetë tolerues me të gjithë njerëzit në përgjithësi dhe të mos hakmerret ndaj tyre sepse nuk ka ndonjë shkak që e parandalon të keqen më mirë sesa mirësia dhe nuk ka ndonjë shkak që e rrit të keqen më shumë sesa përdorimi i njëjtë (kthimi i të keqes me të keqe) me të.” Ejubi (Rahimullah) ka thënë: “Një burrë nuk mund të jetë fisnik derisa t`i ketë dy cilësi; të qenurit i përmbajtur ndaj asaj që kanë njerëzit dhe të jetë i tolerueshëm ndaj tyre.”

Umer Ibn Abdul Aziz (Rahimullah) ka thënë: “Çështjet më të dashura tek Allahu janë tri; Të falësh kur ke mundësi, të jeshë i mesëm kur ke pasuri dhe të jesh i butë në adhurim. Çdo kush i cili sillet butë ndaj dikujt në këtë dynja vetëmse do të sillet butë Allahu me të në ditën e kijametit.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Njeriu i mençur obligohet që të jetë falës ndaj të tjerëve të cilët e trajtojnë atë keq, duke shpresuar se Allahu i Lartësuar do t`ia falë gjynahet të cilat i ka bërë më parë, sepse njeriu që është falës ndaj të tjerëve ia obligon vetes faljen për shkak që të marrë shpërblime, ndërsa personi i cili dënon edhe nëse ai hakmerret (ndaj të tjerëve duke i dënuar), është më afër pendimit. Ndërsa ai i cili e ka një vëlla të cilin e done arsyeton atë gjatë gjithë jetës për gabimet e tij. El-Fedajl Ibn Ijjad (Rahimullah) ka thënë: “Arsyetoje vëllain tënd deri në 70 gabime.” Iu tha atij: “Si mund të bëhet kjo o babai i Aliut?!” Ai u përgjigj: “Sespe vëllai të cilin e vëllazërove për hirë të Allahut, nuk mund të shtojë mbi 70 gabime.” El-Fedajl Ibn Ijjad (Rahimullah) ka thënë: “Ai i cili kërkon një vëlla pa të meta, do të ngeli pa vëlla.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Njerëzit që janë më së shumti larg urrejtjes janë ata të cilët e rrisin (duke i falur të tjerët) shpërblimin. Ndërsa njerëzit me shkallën më të lartë, janë ata të cilët e mbulojnë injorancën me urtësi. Mirësia është vetëm për atë i cili sillet mirë me atë që i është sjellur keq, ndërsa shpërblimi i të mirës me të mirë është vetëm një karakter i barabartë, të cilën mund ta kenë vepruar edhe kafshët ndonjëherë. Nëse në falje (ndaj të tjerëve) dhe në mos hakmarrje të mos kishte cilësi falënderuese përveçse rehatimit të shpirtit dhe lumturisë së zemrës, kjo do të mjaftonte që të ishte e obliguar mbi njeriun e mençur që të mos e humb kohën e tij duke u sjellur me moralin e kafshëve. Kush i përgjigjet të keqes me të keqe, ai është i keqi, edhe pse nuk është ai që e ka nisur i pari. Lukmani (salAllahu alejhi ue selem) i tha të birit: “Ka gënjyer ai i cili ka thënë se sherri (e keqia) e shuan sherrin (të keqen). Nëse ai është i sinqertë në këtë, atëherë le të ndezi një zjarr afër një zjarri tjetër dhe të shikoi a e shuajnë ata njëri tjetrin? Vetëm mirësia e shuan sherrin (të keqen) ashtu sikurse e shuan ujti zjarrin.”

36. Përmendja e cilësive të të mençurit dhe të keqit. Ebu Hurejra (radijAllahu anhu) ka thënë: “U tha: “O i Dërguari i Allahut! Cilët janë njerëzit më të mirë?” Tha: “Njerëzit më të mirë tek Allahu janë ata më të devotshmit.” Ata thanë: “Ne nuk të pyetëm për këtë.” Tha: “A po më pyesni mua për origjinën e Arabëve?” Ata thanë: “Po.” Tha: “Më i miri prej jush në periudhën e injorancës është më i miri prej jush në islam nëse ata e kuptojnë (fenë).” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Njeriu më i mirë është ai që më së shumti i friksohet Allahut. Njeriu i mirë është personi i devotshëm. Devotshmëria është vendosshmëria për të vepruar gjërat e urdhëruara dhe për tu përmbajtur nga të gjitha gjërat e ndaluara. Atij që i është vërtetuar vendosshmëria në këto dy cilësi, ai është “i devotshmi” dhe e meriton që të quhet “më i miri”. Ndërsa ai që i humb te dyja ato apo njërën prej tyre apo një pjesë prej tyre, të tillit i mangësohet nga mirësia e tij aq saka humbur prej tyre.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Njeriu i mirë nuk është urrejtës, as ziliqar, as që kënaqet me diçka që e ka goditur dikënd, as nuk i sulmon të tjerët, as nuk e proekupon veten me gjëra të kota, as nuk është i shkujdesur derisa të shkatrrohet, as keqbërës, as mburrës, as gënjeshtar, as nuk mërzitet shpejt, as nuk i këput lidhjet me shokun e tij, as nuk i dëmton shokët e tij, as nuk e humb atë për të cilën është përgjegjës, as nuk ka mungesë respekti në dashuri, ai i jep atij prej të cilit nuk pret që t`ia kthejë atë të mirë, ai e siguron atë që nuk ka frikë, ai fal kur ka mundësi të dënojë apo marr hak dhe i vazhdon lidhjet me ata të cilët i këpusin ato.” Ibrahim Ibn Shikiletu (Rahimullah) ka thënë: “Çdo gjë ka jetë dhe vdekje. Ajo që i jep jetë njeriut të mirë është kontakti me njërëzit e mirë. Ndërsa ajo që i jep jetë njeriut të keq është shoqërimi me njerëzit e këqinj.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Njeriu i mirë bëhet i butë kur ai fiton ndjeshmërinë, ndërsa i keqi bëhet i vrazhdë kur trajtohet me mirësi. Njeriu i mirë

i çmon njerëzit e mirë dhe nuk i poshtëron të këqinjtë. Ai nuk e dëmton/bezdis të mençurin dhe as nuk bën shaka me budallain. Ai nuk shoqërohet me mëkatarin e paturpshëm porse u jep përparësi vëllezërve të tij duke u dhënë atyre atë çfarë ai zotëron…” Ibrahim Ibn Ebi Alijjeh (Rahimullah) ka thënë: “Kam parë Salim Ibn Abdullahin dhe Muhammed Ibn Abdul Aziz duke ecur me kalë në tokën romake. Njëri prej tyre e la kafshën e tij që të pushojë ndërsa tjetri ndaloi në mënyrë që të vinte tjetri (ai që pushoi).” Unë e pashë se si Salim bin Abdil-lah dhe Muhamed bin Abdil-Aziz shalëronin në Perandorinë Romake. Kur njëri prej tyre ishte duke pushuar kalin e tij, tjetri ndalohej në mënyrë që ai tjetri ta zinte atë.” Sha’biu (Rahimullah) ka thënë: “Njerëzit më të mirë janë ata që duan shpejtë dhe urrejnë ngadalë, të tillët ngjasojnë me gotën e argjendë e cila thyhet ngadalë dhe riparohet shpejtë. Njerëzit më të këqinj janë ata që duan ngadalë dhe urrejnë shpejtë, të tillët ngjasojnë me gotën prej balte e cila thyhet shpejtë dhe riparohet ngadalë.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Njeriu i mirë është ai që kur i jipet diçka falenderon, ndërsa atë që nuk i jep gjë ai e arsyeton, ndërsa ata që i këpusin lidhjet me të ai i vazhdon ato, ai që i mban lidhjet me të, atij i jep përparësi, kush kërkon prej tij, ai i jep, ndërsa atij që nuk kërkon, ai fillon dhe i jep, nëse dikush mendon se ai është i dobët, e mëshiron atë, nëse dikush e mendon si të dobët, ai e shikon vdekjen më të mirë për të se sa ajo çka ai përcepton për të. Ndërsa njeriu i keq, është e kundërta e çdo gjëje që kemi përmendur.” Ebu Isa (Rahimullah) ka thënë: “Ibrahim Ibn Ed`hem ishte fisnik. Ai shoqërohej me njerëzit ashtu siç ata ishin dhe hante me ta. Tha: Ndonjëherë ai u dhuronte atyre mish të pjekur në skarë dhe lloje hurmash. Ndodhte që kur ai ishte i vetëm me shokët e tij, me të cilët ai ndjehej rehat, ndodhte që ata të bënin mundje. Tha: Ai bënte punën e dy burrave dhe kur ai ishte vetëm, hante brum (miell të përzier) me ujë.” Ebul Hauari (Rahimullah) ka thënë: E kam dëgjuar babain tim duke thënë; Nuk ka njeri të cilit nuk i pranohet pendimi, përveç atij me karakter të keq. Ai nuk pendohet nga ndonjë mëkat vetëm se do të bjerë një mëkat më të keq (se ai që u pendua).” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Njeriu i mirë në këtë jetë len pas tij gjurmë të lavdërueshme. Veprat e tij janë të pranuara në jetën tjetër. E don atë ai që është larg dhe ai që është afër, i pakënaquri dhe i kënaquri ndjehen rehat me të.

Armiku dhe i keqi qëndrojnë larg tij, shoqërohen me të, të mençurit dhe më të mirët. Unë nuk kam parë asnjë gjë që më së shumti e ul fisnikërinë e njeriut të mirë sikurse varfëria, pavarësisht nëse ajo është në zemër apo në materie.” Ebu Xhuhejfe (Rahimullah) ka thënë: “Uluni me të moshuarit, shoqërohu me të mençurit dhe pyesni dijetarët.”

37. Përmendja e ndëshkimit ndaj pranimit të fjalës së thashethemxhive apo gënjeshtarëve. Hudhejfja (radijAllahu anhu) ka thënë: E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (salAllahu alejhi ue selem) duke thënë: “Nuk do të hyjë në xhennet thashethemxhiu.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Janë të obliguar të gjithë njerëzit që të largohen nga të gjitha mendimet shkaqet e të cilave të shpien në urrejtje dhe ndarje mes njerëzve. I mençuri nuk futet në mendimet të cilat i përmendëm dhe as që i pranon fjalët e thashethemxhiut sepse ai e din se çfarë gjynahu merr dhe çfarë ndëshkimi ka për thashethemxhiun për veprën e tij.” Sulejman Ibn Daud (Rahimullah) i ka thënë birit të tij: “Biri im! Bëj kujdes nga thashethemet sepse ato janë më të mprehta se shpata.” Amr Ibn Mejmun (Rahimullah) ka thënë: “Kur Musa i biri i Imranit nxitoi që të takohet me Zotin e tij, pa një burrë poshtë Arshit dhe dëshiroi edhe ai një vend si të atij burri, dhe e pyeti Zotin e tij që t`i tregoi emrin e atij burrit.” Zoti iu përgjigj dhe i tha: “Unë nga veprat e tij do të të tregoj tri vepra; Ai nuk i kishte zili (hased) njerëzit për ato gjëra që Allahu i kishte dhënë atyre, nuk ishte i keq me prindërit e tij dhe nuk merrej me thashetheme.” El-Utbijju (Rahimullah) ka thënë: “E kam dëgjuar një grua beduine duke e këshilluar të birin e saj, i thoshte: Ruaji sekretet dhe ki kujdes nga thashethemet sepse thashethemet nuk lënë miqësi vetëm se e prishin atë dhe çdo urrejtje vetëm se e ndez (edhe më shumë) atë.”

Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Duhet patjetër që të ruhemi nga të ulurit me atë që është i njohur për thashetheme, as duhet t`i besojmë dashurisë (që shfaq) së tij dhe nuk duhet t`i vazhdojmë lidhjet apo të jetojmë me të.” Ibrahim Ibn Ebi Uljeh (Rahimullah) ka thënë: “Isha i ulur me Ummu Derdan, i erdhi dikush dhe i tha; Oj Ummu Derda! Një burrë të shau ty tek Abdul Melik Ibn Meruan.” Ajo u përgjigj dhe tha: “Disa herë akuzohemi me atë që nuk gjendet tek ne e disa herë ngrehemi (duke u lavdëruar) me diçka e cila nuk gjendet tek ne.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Obligohet i mençuri që t`i injorojë (mos t`i japi rëndësi) fjalëve që transportojnë thashethemexhijtë duke i refuzuar të gjitha ato me mirësi si dhe të largohet nga gjërat që nuk i përshtaten njerëzve të mençur.” Jahja Ibn Ebi Kethiri (Rahimullah) ka thënë: “Atë që e arrin thashethemexhiu për një orë (kohë të shkurtër) nuk e arrin magjestari për një muaj.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Prej fryteve të thashethemeve është se ato i heqin perdet (gjërave që janë të mbuluara dhe zbulohen), i përhapin sekretet, nxisin urrejtje, e largojnë dashurinë, e ripërtërisin (e shtojnë) armiqësinë, e ndajnë xhematin, e rrisin urrejtjen dhe e shtojnë frikën. Nëse dikush lajmërohet se vëllai i tij i ka bërë diçka, atëherë obligohet ta këshillojë atë duke ia pranuar ndjesën nëse ajo thuhet dhe duke ia pranuar arsyetimin nëse arsyetohet. Nuk duhet ta kritikojë shumë, duke u siguruar dhe duke qenë falenderues kur të drejtat të ruhen, duhet të jetë i durueshëm kur ato (të drejtat) humbin dhe të jetë këshillues kur trajtohet me të keqe.” Alij Ibn Ebi Talib (radijaAllahu anhu) ka thënë: “Mos kritiko shumë sepse kritika mbjell urrejtje të madhe, dhe shtimi i tepërt i kritikës është prej edukatës së keqe.”

38. Përmendja e mirësisë se pranimit të arsyetimit nga arsyetuesi.

I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë:

“Ai i cili i kërkon falje vëllait të tij dhe nuk ia pranon faljen, ai do të marrë një dënim të njejtë si ai që merr taksa.” (Hadithi është Hasen). Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “I mençuri është i obliguar që kur vëllai i tij të kërkoi falje për gabimet apo për mangësitë e kaluara, t`ia pranojë faljen dhe ta llogarisë atë si ai i cili nuk ka gabuar. Sepse unë kam frik se ai i cili nuk i pranon justifikimet nuk do ta arrijë Haudin e të përzgjedhurit salAllahu alejhi ue selem. Ai i cili është i pakujdesshëm për shkak të ndonjë arsye, është i obliguar që t`i kërkojë falje vëllait të tij për mangësitë e tij.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Nuk është e lejuar që të shtohen shumë të kërkuarit falje tek vëllai ytë, sepse shtimi i kërkimit falje është shkak që të çon në dyshime. Unë rekomandoj që të kërkoni falje sa më pak në përgjithësi sepse justifikimet përzihen me gënejshtra. Të pakët janë ata që unë kam parë të cilët janë justifikuar dhe nuk e kanë përzier justifikimin e tyre me gënjeshtër. Ai i cili e pranon gabimin, meriton të falet për të, pasi poshtërimi në kërkimin e faljes për gabimin bën që zemërimi të shuhet. Ebu Kilabe (Rahimullah) ka thënë: “Nëse të arrin diçka nga vëllai jot të cilën e urren, gjeji atij një justifikim, nëse nuk i gjen ndonjë justifikim, thuaj; ndoshta ai ka ndonjë arsyetim të cilin unë nuk e dij.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Nuk është e lejuar që të publikohet dënimi ndaj personit të cilit nuk i është publikuar mëkati i tij. Sepse njerëzit më të këqinj janë ata të cilët nuk i fshehin gabimet dhe fajet, dhe në qoftë se ai nuk është i sinqertë, është e obliguar për atë që e din se ai po gënjen dhe akoma e poshtëron veten me arsyetime, që të mos ta ndëshkoj për një mëkat që ka kaluar. Në vend të kësaj, ai duhet ta falënderoi atë për veprën e tij të madhe që tregohet në kërkimin e faljes nga ai. Nuk është mangësi që personi i cili arsyetohet duke poshtëruar veten e tij dhe përulet përpara vëllait të tij kur ai kërkon falje prej tij.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Kërkimi i faljes e largon shqetësimin, pikëllim, urrejtjen dhe tmerrin. Të pakësosh kërkimet e faljes i fundosin kundërvajtjet e mëdha dhe mëkatet e shumta. Shtimi në kërkimet e faljes të shpien në dyshime dhe në mendime të këqija. Sikur cilësia e vetme e personit i cili kërkon falje, do të ishte se personi i cili kërkon falje nuk është mëndjemadh kur ai kërkon falje, kjo do të kishte qenë e mjaftueshme për ta obliguar personin e mençur që ta falë atë për çdo gabim që vepron.”

39. Nxitja për të mos i treguar të fshehtat. Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “I mençuri është i detyruar që të mos ia zbulojë sekretet e tij dikujt, pavarësisht nëse personi është i besueshëm apo jo. Herët ose vonë do tu ndodh atyre diçka e cila e bën atë që t`ia zbuloi sekretin e tij.“ El-Meda’ini (Rahimullah) ka thënë: “U ka pas thënë, se personi me durimin më të fortë është ai i cili nuk ia zbulon të fshehtën shokut të tij, nga frika se mos ndodh diçka mes tyre dhe më pas ai ia përhap të fshehtën.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Ai i cili e ruan të fshehtën e tij, do t`i dal për zot programit të tij, do të arrijë qëllimet e tij dhe do t`i shpëtoi dështimeve dhe dëmeve. Nëse nuk i jipet ajo që ai e shpresonte, ai e ruan sekretin e tij në një enë dhe e ruan atë larg nga të gjithë. Nëse ai detyrohet që ta zbuloj atë, ai ia tregon atë personit i cili ia dëshiron të mirën atij, sepse e sekreti është amanet dhe zbulimi i tij është tradhëti. Zemra ka enët e saj. Ka enë që nuk mbajnë dhe nuk zënë shumë, dhe ka që mbajnë dhe zënë shumë.” Ibnul E`arabij (Rahimullah) ka thënë: “Ishte zakon të thuhej se; I mençur është ai i cili ruhet nga shoku i tij.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Është paaftësi që të mos jesh në gjendje të ruash sekrete. Atë që e fshehu ndaj armikut, nuk të obligohet që t`ia tregosh shokut. Përvojat vlejnë si mësime për të mençurit. Kushdo që e dëgjon një ndodhi ta mbuloi atë dhe jo ta shqyej apo ta përhap atë, sepse sekreti është quajtur sekret për arsyen se nuk duhet të përhapet. Kështu që, obligohet njeriu i mençur që të ketë një gjoks më të gjërë se të tjerët për sekretet e tij, dhe të kujdeset që të mos e përhap atë.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Fitorja vjen me vendosmëri. Vendosmëria vjen me reflektime. Reflektimet vijnë me ruajtjen e sekreteve. Ai që e ruan sekretin e tij, zgjedhjen e ka në dorë. Ai që ua tregon të tjerëve të fshehtat e tij, bjen në sytë e tyre dhe e fshehta e tij zbulohet. Kushdo që nuk e mban të fshehtën, meriton që të kritikohet dhe ai që e meriton kritikimin, ka logjikë të mangët, ndërsa ai i cili vazhdon po në këtë gjendje, kthehet në injorancë.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): ” I mençuri duhet ta dijë se konsultimi i zbulon të fshehtat. Prandaj, ai nuk duhet të konsultohet me dikë që nuk është i mençur, këshillues, i dashur dhe fetar. Një konsultim me një person në mënyrën e përshkruar është prej mirësive.”

Hasan El-Basri (Rahimullah) ka thënë: “Ai i cili kërkon nga këshilluesi një këshillë nuk do të pendohet.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Obligohet i mençuri i cili gjendet në mesin e një grupi njerëzish prej të cilëve kërkohet që të japin këshilla, të jetë i fundit që do të japë ndonjë këshillë. Sepse kjo i jep atij më shumë kohë për të menduar dhe e mbron atë nga gabimet, në këtë rast shanci është më i madh për të qenë vendimtar dhe rreziku që të gaboi është më i vogël. Ai i cili kërkon këshilla, duhet të sigurohet që të mos pyes ndonjë person të paaftë për këshilla, e njëjta mënyrë sikurse nuk i kërkohet ndihmë personit përtac. Konsultimi është udhëzim i pastër. Ai i cili kërkon këshillë nuk do ta humbas udhëzimin. Ai i cili nuk kërkon këshilla nuk do të jetë larg humbjes dhe ai i cili kërkon nga këshilluesi një këshillë nuk do të pendohet.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Prej cilësive të personit të mençur është se në raste vështirësie kërkon këshillë nga personi i mençur dhe këshillues dhe më pas i bindet atij. Ai duhet ta pranojë të vërtetën dhe të mos mbahet pas të kotës, porse duhet ta pranojë të vërtetën prej çdokujt që vjen. Ai nuk duhet ta nënvlerësoi mendimin e saktë nëse ai i vjen nga një person i ulët. Sepse perla e rrezikshme nuk ndikohet nga rreziku i pakët i zhytësit i cili don ta nxjerri atë dhe më pas e lut Allahun që ta udhëzojë dhe të heci sipas udhëzimit.” Në rast vështirësie është prej cilësive të së mençurit që të kërkon këshillë nga personi dashamirës dhe pastaj t’i bindet atij. Gjatë konsultimit, ai duhet të pranojë të vërtetën dhe të mos disputoj me gënjeshtra. Ai duhet ta pranojë të vërtetën nga personi i cili ia paraqet atë. Ai nuk duhet ta nënvlerësojë mendimin fisnik që vie nga personi i ulët. Perla e rrezikshme nuk ndikohet në mënyrë negative nga rreziku i pakonsiderueshëm i zhytësit. Pastaj ai lut Allahun për udhëzim dhe vepronë përgjatë udhëzimeve.

40. Nxitja për të këshilluar të gjithë myslimanët në përgjithësi. I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Feja është këshillë.”

Ata thanë: “Për kë, o i Dërguari i Allahut?” Ai tha: “Për Allahun, për Librin e Tij, të Dërguarin e Tij, për udhëheqësit e myslimanëve dhe për njerëzit e thjeshtë (masën e gjërë).” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Është i obliguar njeriu i mençur që të jetë këshillues për të gjithë myslimanët në përgjithësi dhe të mos e zhgënjej askënd në asnjë lloj mënyre. Profeti i zgjedhur salAllahu alejhi ue selem i vendoste kusht secilit prej shokëve të Tij, i cili vinte të besatohej se “Këshillimi (me ja dasht të mirën) ndaj çdo myslimani, të falte namazin dhe të jepte zekatin.” Alij Ibn Ebi Talib radijallahu anhu ka thënë: “Mos mashtro sepse mashtrimi është karakteristikë e njerëzve të këqinj. Dëshiroja të mirën vëllait tënd sido që ta kuptojë dhe zhduku kur ai të zhduket.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Vëllezërit më të mirë janë ata që ia duan të mirën (i këshillojnë) vëllezërve të tyre. Sikurse edhe veprat më të mira janë ato që kanë frytet e mira dhe më të mirat prej tyre janë ato të sinqertat. Të të rrah ai i cili të këshillon është më e mirë se sa të të përshëndes ai i cili të urren.” Hasan El-Basri (Rahimullah) ka thënë: “Besimtari është pjesë e besimtarit. Ai është pasqyra e vëllait të tij. Nëse sheh tek ai diçka që nuk i pëlqen, ai e korrigjon, e udhëzon dhe e këshillon atë fshehurazi dhe haptazi.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Këshilla është e rrethuar nga akuzat. Këshilla duhet tu jepet vetëm atyre që e pranojnë atë, e njëjtë sikurse dynjaja është vetëm për atë që e braktis atë dhe se bota tjetër është vetëm për ata që e kërkojnë atë. Është më mirë që të konsultoheni me një person të shurdhur se sa me një person i cili ta kthen shpinën. Ta këshillosh një person i cili është përbuzëz, është e njëjtë sikur të mbjellësh në tokë të kripur. Shumica e njerëzve të cilët nuk i pranojnë këshillat janë ata të cilët janë të dashuruar në vetvetet e tyre. Është e detyrueshme që t`ia duash të gjithve të mirën, gjë të cilën e kemi thënë më lartë. Megjithatë, këshilla duhet të bëhet vetëm fshehurazi. Ai që e qorton vëllain e tij publikisht, ai vetëm se e ka shëmtuar atë, ndërsa ai që e qorton vëllain e tij fshehurazi, vetëm se e ka zbukuruar atë. Është më mirë për myslimanin që të veprojë atë që e zbukuron vëllain e tij se sa atë që e shëmton atë. Sufjani (Rahimullah) ka thënë: “Unë i thashë Mis’arit; A dëshiron që një njeri të vij tek ti dhe t`i tregosh për mangësitë e tua?” Ai u përgjigj: “Jo, në qoftë se ai do të më dënoj, ndërsa dëshiroj (që t`i tregoj) vetëm nëse ai më këshillon mua.”

Ibnul Mubarak (Rahimullah) ka thënë: “Kanë qenë burrat që kur shikonin prej vëllezërve të tyre atë gjë që e urrenin, i këshillonin ata fshehurazi dhe i ndalonin ata fshehurazi. Ata shpërblehen për shkak të këshillimit dhe ndalimit fshehurazi. Ndërsa sot, nëse shikon dikush prej dikujt atë çfarë e urren, fillimisht e ngacmon dhe më pas ia përhap.” Sufjani (Rahimullah) ka thënë: “Erdhi Talha tek Abdul Xheb-bar Ibn Ua’il, dhe tek ai ishte një grup me njerëz. Talha i tha atij diçka të cilën nuk e dëgjoj askush dhe më pas u largua. Më pas (Abdul Xheb-bari) tha: “A e dini se çfarë më tha mua? Ai më tha: “Unë të pashë që ti u ktheve dhe ti ishe duke u falur.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Nëse këshilla jipet në mënyrën të cilën e përmendëm, atëherë ajo do të plotësohet dhe të drejtat vëllazërore do të përmbushen.”

41. Porositë e Khattab El-Makhzumij drejtuar birit të tij. “Biri im i dashur! Kije frikë Allahun dhe bindju Atij. Largohu ndalesave të Tij duke pasuar rrugën e Tij në mënyrë që të metat e tua të përmisohen dhe të jesh i lumtur. Bindju babait tënd, ji i kënaqur me këshillat e tij dhe përqendrohu plotësisht në të. Unë ta tërheq vërejtjen ndaj të folurës së tepërt, ndaj të qeshurit të shumtë dhe ndaj shakasë si dhe ndaj gabimeve me vëllezërit sepse këto e largojnë respektin dhe sjellin urrejtjen. Ti duhet të jesh hijerëndë dhe i respektuar, dhe jo mendjemadh dhe i cilësuar me të. Takohu me mikun dhe armikun tënd me një fytyrë të kënaqur. Kurseji atyre vuajtjet pa e poshtëruar veten tënde dhe pa pasur frikë ndaj tyre. Ji i mesëm në të gjitha punët e tua sepse punët më të mira janë ato të mesmet. Mos flit shumë. Përhape selamin dhe mos u ul nëpër vende ku ka shumë njerëz dhe as tregjet mos i merr si vend takimi.”

42. Porositë e Khattab El-Makhzumij drejtuar birit të tij “Mos debato shumë. Mos u grind me idiota. Në qoftëse flet, fol pak. Nëse bën shaka, bëj pak. Në qoftë se ulesh dikund, ulu këmbëkryq. Bëj kujdes nga të kërciturat e gishtave, luajtjen me mjekërrën, unazën dhe me këllëfin e shpatës. Mos i pastro dhëmbët (në prani të të tjerëve) dhe mos e fut gishtin në hundë. Mos i largo mizat prej teje gjatë gjithë kohës dhe çdo gjë tjetër e cila i bën njerëzit të nënvlerësojnë dhe të përgojojnë ty. Ulu i qetë dhe le të jetë biseda yte e ndarë. Dëgjoje atë që flet diçka të bukur pa u çuditur dhe pa i kërkuar atij që ta përsërisi. Rri larg humorit, tregimeve dhe përrallave. Mos u trego të tjerëve se sa të pëlqen djali, robëresha, kali apo dhe shpat jote. Gjithashtu të tërheq vëmëndjen që të mos i tregosh ëndrrat e tua. Mos u sill me sjelljen e gruas dhe as mos u ndrysho sikurse ndryshon robi.”

43. Porositë e Khattab El-Makhzumij drejtuar birit të tij “Mos i hiq qimet e ashpra nga fytyra jote dhe as mos i hiq qimet poshtë mjekrës. Mos u kruaj shumë. Mos i hiq qimet e thinjura. Mos vendos shumë kuhl në sytë e tu. Mos e tepro duke vendosur shumë vaj në flokët e tua. Mos ia trego gruas tënde dhe fëmijëve tuaj apo dikujt tjetër se sa është pasuria jote. Sepse nëse ata mendojnë se janë të pakta, ata të nënvlerësojnë dhe nëse ata mendojnë se ato janë shumë, ata kurrë nuk janë të kënaqur me ty. Trembi ata pa dhunë dhe ji i butë ndaj tyre pa dobësi. Mos bëj shaka me robëreshën tënde. Kur të grindesh bëje atë me dinjitet. Mos ji pa respekt, mos u nxito dhe mendo për argumentet e tua. Sigurohu që të mos skuqesh në fytyrë dhe të mos djersitet balli. Nëse dikush të trajton me respekt ktheja me butësi. Flit atëherë kur zemërimi yt ka rënë. Nderoje nderin tënd dhe qëndro larg nga bollëku.

Nëse sundimtari të afron ty, ti duhet të qëndrosh larg tij sa distanca e një shtize. Nëse ai të flet ty i qetë, nuk duhet të jeshë i sigurt se ai nuk do të kthehet kundër teje. Sillu butë me të ashtu sikurse sillesh butë me fëmijët dhe thuaji atij atë që ai dëshiron të dëgjojë. Kur të flasësh, fol të vërtetën. Mos e ngrej zërin sikurse ngrehet kur flet me një person që nuk dëgjon dhe as mos e ul zërin tënd si memec. Zgjidhi fjalët e tua dhe flit një fjalim të bukur. Mos flit për gjëra të çuditshme të cilat nuk i pranojnë zemrat dhe të cilat ta rrënqethin lëkurën. Mos i përsërit fjalët tuaja, p.sh të thuash; “Po, po”, “Jo, jo”, “Shpejto, shpejto,” dhe të ngjashme. Mos ji koprrac. Mos ji shkapërderdhës. Sigurohu që të kesh dije në lidhje me obligimin e parave tuaja dhe për shenjtërin e mikut tuaj. Mos ji në nevojë të njerëzve dhe ata do të jenë në nevojë për ty. Kur një person i njeh aftësitë e tij, e nderon emrin e tij.”

44. Porositë e Khattab El-Makhzumij drejtuar birit të tij Një grua e keqe është një sëmundje e pashërueshme. Martesa me një grua të vjetër e largon drojën dhe bindja ndaj grave i poshtëron të mençurit. Imitojë të mençurit dhe do të bëhesh një prej tyre. Përpiqu ta fitosh nderin dhe do ta arrish atë. Një person njihet përmes shokut të tij. Qëndro larg nga vëllezërit e këqinj, sepse ata i mashtrojnë dhe i shqetësojnë shokët e tyre. Afrimi i tyre është më i dëmshëm se sa zgjebeja. Të qëndruarit larg prej tyre është prej etikave të larta. Egzistojnë dy lloje të shokëve. Njëri që kujdeset për ty në vështirësi dhe njëri është shokë i ytë vetëm atëherë kur nuk je në vështirësi. Qëndro me shokun e vështirësive dhe shmangu nga shoku i rehatllëkut sepse ata janë armiqtë më të këqinj. Qëndro larg nga korrupsioni edhe në qoftë se gjendesh në vendin e armikut. Mos e poshtëro veten tënde për dikë që është më me pak vlerë se sa ti. Sigurohu që të mos shkëlqesh shumë dhe të jesh shumë i butë.

Që injoranti të të dënojë ty, është më mirë se sa të lavdëroi ty. Njohja e së vërtetës i takon karaktereve të besimit. Ai i cili është në nevojë është i poshtëruar, fjala e tij nuk hecën dhe egziston frika që ai të mohohet. Misvaku le të jetë nga natyrshmëria jote dhe kur ta përdorësh atë, pastro anash. Ai i cili e nderon nderin e tij nderohet nga njerëzit.”

45. Porositë e Khattab El-Makhzumij drejtuar birit të tij Biri im i dashur! Gruaja është e qetësia e burrit. Ai nuk mund të jetojë bashkë me të nëse ata nuk bien dakord. Nëse dëshiron të martohesh me një grua, duhet të pyesësh në lidhje me familjen e saj sepse rrënjët e mira japin fryte të mira. Duhet ta dish se gratë janë të ndryshme. Largoju grave të bezdisshme. Ka gra që vetja ju duket dikushi dhe nënvlerësojnë burrat e tyre. Nëse ajo i jep atij diçka, ajo e sheh veten sipër tij. Ajo nuk falënderon për një trajtim të mirë. Ajo nuk kënaqet nëse ai i jep pak asaj. Gjuha e saj kundër tij është si një shpatë e mprehtë. Ajo nuk kujdeset për fenë e tij apo jetën në dynja. Ajo nuk kujdeset për të, për hir të shoqërisë apo për hir të fëmijëve të shumtë. Petku i tij është grisur dhe është shpërndarë. Ai zgjohet i mërzitur dhe është i mallkuar në mbrëmje. Pija e tij është hidhërimi dhe ushqimi i tij është urrejtja. Fëmijët e tij janë të devijuar. Shtëpia e tij është e konsumuar. Rrobat e tij janë të pista. Flokët e tij janë të pakrehura. Nëse ai qesh, ai është i poshtëruar. Nëse ai flet, ai është i detyruar. Dita e tij është natë dhe nata e tij është një dhimbje. Ajo e kafshon atë si një gjarpër dhe e shpon atë si një akrep. Ka gra helmuese. Ato kthejnë shaminë nga fryen era. Nëse ai thotë “Po”, ajo thotë “Jo”. Nëse ai thotë “Jo”, ajo thotë “Po”. Ajo e poshtëron atë. Ka gra budallaqe. Ato flirtojnë në kohët e gabuara dhe mirren me gjëra që nuk u përkasin atyre. Ajo është e kënaqur me dashurinë dhe të hollat e tij. Ajo ha sikurse gomari kur kullot. Dielli ngrihet pa thënë ajo asnjë fjalë. Shtëpia e tij është e parregulluar. Ushqimi i tij është i ngelur. Pjatat e saj janë me yndyrë. Brumi i saj është i tharë.

Ka gra që janë të dashura dhe tërheqëse. Ato janë të bekuara dhe pjellore. Ato janë të besueshme kur burrat mungojnë. Komshijtë e duan atë. Ajo është e lavdëruar në vetminë e saj dhe kur ajo është me të tjerët. Ajo është një grua fisnike. Ajo është shumë bujare. Ajo flet me zë të ulët. Shtëpia e saj është e pastër. Shërbëtori i saj është i trashë. Djali i saj është i pastër dhe i bukur. Mirësia e saj është e qëndrueshme. Burri i saj kënaqet.

46. Përkujtimi nga rrezikshmëria e bojkotimit midis myslimanëve në përgjithësi Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Mos e urreni njëri-tjetrin. Mos garoni kundër njëri-tjetrit. Mos e keni zili njëritjetrin. Mos ia ktheni shpinën njëri-tjetrit. Jini o robër të Allahut vëllezër.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Nuk është e lejuar për myslimanët që të urrejnë njëri-tjetrin, të garojnë kundër njëri-tjetrit, ta kenë zili njëri-tjetrin apo tia kthejnë shpinën njëri-tjetrit. Ata janë të obliguar që të jenë myslimanë ashtu siç ka urdhëruar Allahu dhe i Dërguarit i Tij salAllahu alejhi ue selem. Nëse njëri vuan nga një dhimbje vuan edhe tjetri po nga ajo dhimbje. Nëse njëri është i lumtur edhe tjetri është i lumtur. Ai nuk gënjen dhe as nuk mashtron, duke ia dorëzuar veten Allahut të Lartësuar, duke qenë i kënaqur me obligueshmërinë e të gjitha dispozitave Nuk është e obliguar që myslimanët të bojkotojnë njëri-tjetrin për shkak të një gabimi që dikush vepron. Në vend të kësaj, ata janë të obliguar që ta zëvendësojnë gabimin me një sjellje të bukur dhe me një përkujdesje dhe ta braktisin bojkotimin e njëri-tjetrit. Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Personi nuk duhet të jetë si një njeri i thjeshtë dhe njeri injorant, i cili e përdhos dashurinë ndaj vëllezërve për shkak të faktorëve që shkaktojnë bojkotin, që Profetit salAllahu alejhi ue selem e ndaloi. Në vend të kësaj, ai duhet të sigurohet që të injorojë gabimet dhe të mos diskutoj në lidhje me gabimet e bëra. Kjo vlenë në veçanti në lidhje me çështjet që mund të kuptohen në mënyrë të saktë dhe në të gabuar.” Muhamed Ibn Abdir Rahman (Rahimullah) ka thënë: “Kam dëgjuar Ebu Ammar Husejn Ibn Hurejthin të thotë:” “Iu tha një burri; A ke ti të meta?” Ai tha: “Jo.” Iu tha atij: “A ekziston dikush i cili është në kërkim të të metave të tuaja?” Ai tha: “Po.” Iu tha atij: ” Sa shumë të meta që paske!”

Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Shkaqet që çojnë në bojkotimin midis myslimanëve janë tri; Gabimi i vëllait të tij, i cili është e pashmangshëm. Shpifja e personit që mirret me thashetheme dhe mërzitnia e cila iu bashkangjitet njërit prej këtyre dy gjërave. Mërzitnija të çon në shkëputjen e lidhjeve, ndërsa një person i mërzitshëm nuk ka asnjë shok. Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Nuk i lejohet asnjë myslimani që ta bojkojtojë vëllain e tij më shumë se tri ditë. A i cili e vepron këtë gjë ka rënë në ndalesën e Profetit salAllahu alejhi ue selem. Më i miri prej tyre është ai i cili fillon të jap selamin. Ai i cili e jep selamin i pari, ai do të hyjë në xhennet i pari. Ai i cili e bojkoton vëllain e tij për një vit, është e njëjtë sikur i ke derdhur gjakun (sikur e ke vrarë). Ai i cili e ka bojkotuar vëllain e tij dhe vdes, do të hyj në zjarr nëse nuk e fal dhe e mëshiron Allahu. Maksimumi që u lejohet muslimanëve të bojkotohen është tri ditë.”

47. I mençuri dhe ndjeshmëria Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Ndjeshmëria do të thotë që ta frenosh veten kur ajo trajtohet në një mënyrë të keqe, në mënyrë që ai të mos arrijë tek e ndaluara. Ndjeshmëria përbëhet prej dijes, durimit, qetësimit dhe qëndrueshmërisë. Nuk ka asnjë cilësi më të bukur se sa kur bashkohen ndjeshmëria dhe pushteti. Ndjeshmëria më e bukur është kur je i ndjeshëm dhe kur ke aftësinë për t’u hakmarrur.” Damratu (Rahimullah) ka thënë: “Ndjeshmëria është më lartë se sa logjika sepse Allahu i Lartësuar e ka quajtur Veten e Tij me atë emër.” Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “Nëse cilësia e vetme e ndjeshmërisë do të kishte qenë se ajo e pengon personin nga mëkatet, ajo do të ishte e mjaftueshme për ta obliguar të mençurin që ta mos e braktisë kurrë ndjeshmërinë për derisa ka mundësi. Ndjeshmëria është një cilësi me të cilën lind njeriu ose përvojë ose që të dyja.” Muauije Ibn Ebi Sufjan radijaAllahu anhu ka thënë: “Nuk ka ndjeshmëri vetëm se me përvojë.” Ebu Derda radijAllahu anhu ka thënë: “Dituria arrihet vetëm me të mësuar dhe ndjeshmëria arrihet vetëm me përvojë. Ai që e synon mirësinë do ta arrijë atë dhe ai që i shmanget të keqes do të shpëtojë prej saj.”

Ka thënë Ebu Hatim (Rahimullah): “I mençuri është i ndjeshëm ndaj të gjithë njerëzve. Nëse ai e sheh këtë shumë të vështirë ai duhet të pretendojë se është i ndjeshëm, sepse kjo gjë shpie në ndjeshmëri.” Ibnul Mubarak (Rahimullah) ka thënë: “Na thirri Abdullah Ibn Aun për të ngrënë. Ne ishim duke ngënë dhe shëbërtorja e tij hyri dhe në dorë kishte një enë, u ngatarrua me rrobet e saj dhe i ra ena nga dora, dhe i tha asaj Ibn Auni; “Mos u frikëso! Ti je e lirë.” Muhamed Ibnus Sa’da (Rahimullah) i tha djalit të tij Ur`ues kur ai mori pushtetin në Jemen: “Nëse zemërohesh shiko lart në qiell dhe poshtë në tokë dhe më pas madhëroje Krijuesin e tyre.” Xhafer Ibn Sulejman (Rahimullah) ka thënë: “Ishte një grua e devotshme në Basra, të cilën gjithmonë e godisnin fatkeqësi. Ne habiteshim me durimin e saj, derisa një ditë ajo u godit nga një fatkeqësi e rëndë dhe ajo vazhdoi të duronte. Kur fola me të në lidhje me këtë ajo tha; “Çdo fatkeqësi që më godet, bashkë me të kujtoj edhe xhehennemin dhe ajo (fatkeqësia) bëhet tek sytë e mi sikurse rëra.” Bekr Ibn Mudar (Rahimullah) ka thënë: “Ebul Hejthemit i vdiq djali dhe ai la jetim një foshnje të vogël, e cila vdiq. I erdhën vëllezërit për ngushëllim dhe ai ishte në një anë të xhamisë, dhe u tha atyre; Brenga në ditën e gjykimit më ka bërë mua që të mos pikëllohem për çfarë unë kam humbur dhe as të gëzohem për atë që më është dhënë.”

48. I mençuri dhe butësia dhe nxitimi 01 - I mençuri është i obliguar të jetë i butë në të gjitha çështjet dhe të mos nxitohet. Allahu Azze ue Xhel e do butësinë në të gjitha çështjet. Ai që privohet nga butësia është privuar nga mirësia, sikurse që atij që i ipet butësia i ipet mirësia. Një person vështirë që të zbatojë ëndrrën e tij nëse ai nuk i përmbahet butësisë dhe ti shmanget nxitimit. 02 - I mençuri është i butë në disa çaste dhe i mesëm në disa situata, sepse teprimi përtej masës është mangësi, ashtu edhe mangësimi i gjërave të obliguara është paaftësi. Ai që nuk korrigjohet nga butësia nuk korrigjohet as nga dhuna. Nuk ka dëshmi më të përsorur se sa mirësia, nuk asnjë ndihmë më të fortë se sa mençuria. Butësia të shpie në kujdes, ndërsa me kujdes shpresohet shpëtimi. Mungesa e butësisë shkakton të çara, ndërsa nga të çarat vie shkatërrimi.

03 - Njeriu i butë vështirë se mund të tejkalohet, sikurse që personi inxituar është vështirë të arrihet. Sikurse ai që hesht është vështirë që do të ndjejë keqardhje. Ai që flet vështirë që do të shpëtoj. Personi në nxitim flet para se ai të dij, përgjigjet para se ai të kuptoj, lavdëron pa e provuar, qorton pasi ka lavdëruar, vendos para se ai të mendoj dhe vepron para se ai të vendos. Nxitimin e shoqëron keqardhja dhe e braktisë shpëtimi. Arabët e kishin zakon ta quanin nxitimin “Nëna e keqardhjeve.” 04 - Nxitimi është nga ashpërsia, kur personit të nxituar i vie rasti nuk bën vepër të lavdëruar, e nëse nuk i vie rasti ai është i qortuar. Është më vendosmëri për të bërë një akt pas shqyrtimit të tij se sa ta braktisësh atë pasi ke filluar ta veprosh. Nxitimi kurrë nuk është i lavdërueshëm. 05 - Esh-Shamardal ka thënë: “Paaftësia u martua me vonesën dhe iu lindi keqardhja.” 06 - Shkaku i suksesit qëndron në mungesën e vonesës, ndërsa faktor i privimit është përtacia, sepse ajo është armik i dinjitetit dhe dënimi i rinisë. Vonesa dhe paaftësia shpien në shkatërrim. Ndrësa ngadalësimi pasi të vie rasti është gabimi më i madh. Nxitimi para se të vie rasti është një gabim i njëjtë. Njeriu i udhëzuar është ai që i shpëton nxitimit, ndërsa i humburi është ai që humb për shkak të ngadalësisë. Ai që nxitet gjithmonë gabon. Ai që sigurohet mirë gjithmonë është korrekt.

49. I mençuri dhe elokuenca 01 - Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Vërtetë ka gojëtari që është magji.” 02 - Profeti salAllahu alejhi ue selem e krahasoi gojëtarinë me magjin. Sepse magjistari tërheq zemrën e shikuesve përmes magjisë ndërsa gojëtari tërheq zemrën e dëgjuesve nëpërmjet gojëtarisë dhe retorikës. 03 - Ibn Shubrumah ka thënë: “Unë nuk kam parë një tipar më të mirë tek një burrë sesa gojëtaria, dhe unë nuk kam parë një tipar më të mirë tek një grua se sa trashësia e saj. Kur një njeri flet me gojëtari është sikurse ai të ketë veshur mëndafsh të errët. Kur një njeri ka defekte në të folurit e tij është sikurse ai të jetë i veshur me rroba të grisura. Nëse do ta nënvlerësosh personin e moshuar dhe ta vlerësosh të riun duhet ta mësoshë gramatikën.”

04 - Gojëtaria është veshja më e bukur që një njeri mund të ketë dhe izari më i bukur që mund ta posedon një i mençur. Letërsia është një mik në vetmi, një shoqërim në boshllëk, një bukuri në turmë, një shtesë e mençurisë dhe një dëshmi e dinjitetit. Ai që përfiton nga letërsia si i ri do të përfitojnë nga ajo si i vjetër. Ai që mbjellj një palme të vogël së shpejti do të ha hurmat e freskëta të saj. Të mençurit nuk i shohin të barabartë dy njerëz; gojëtarin dhe të kundërtën e tij. 05 - Selim bin Kutejbe ka thënë: “Ne ishim ulur dhe bisedonim tek Ibn Hubejreh kur ra biseda për gjuhën arabe. Ai tha: “Betohem në Allahun se të dy burra nuk janë të barabartë; të dy kanë të njëjtën origjinë dhe të dytë posedojnë dinjitetin e vet, por njëri ka defekt në fjalimin e tij ndryshe nga tjetri. Më i miri prej tyre në të dy jetët është ai që nuk ka defekte në të folurit.” I thashë: “Allahu e përmirësoftë udhëheqësin! Unë e kuptoj se ai është më i mirë në këtë jetë për shkak të gojëtarisë dhe arabishtës, por çfarë e bënë që ai të jetë më i mirë në jetën tjetër?” Ai u përgjigj: “Ai e lexon Kuranin sikurse ai është shpallur. Njeriu me defkete në të folurit e tij futë tek Kurani atë që nuk i përket atij dhe nxerr prej tij atë që i përket atij.” Atëherë unë thashë: “Udhëheqësi ka folur të vërtetën!” 06 - I mençuri është i detyruar që ta ndez zemrën e tij me letërsi në të njëjtën mënyrë sikurse zjarri ndezet me dru. Ai që nuk e ndez zemrën e tij do të ketë një zemër të errët. 07 - Abdurr-Rrahman bin Mehdi ka thënë: “Nuk pendohem për asgjë sikurse pendohem se nuk kam studiuar gjuhën arabe.” 08 - el-Esma’i ka thënë: “Mësone gramatikën! Izraelitët dolën nga feja për shkak të një germe. Allahu tha: “O Isa! Unë të kam krijuar (ualladtuk) ty!” Ata lexuan: “O Isa! Unë të kam lindur (ualadtuk) ty! “Si rezultat ata dolën nga feja.” 09 - Njerëzit me nevojën më të mëdha për letërsi dhe gojëtari janë dijetarët sepse ata lexojnë shumë hadithe dhe mirren me aftësi të ndryshme. 10 - el-Esma’i ka thënë: “Asaj që unë i frigohem për momentin, është se në qoftë se ai nuk e dinë gramatikën ai bie në fjalët e Profetit salAllahu alejhi ue selem: “Ai që qëllimisht gënjenë për mua le të përgatisë vendin e tij në Zjarr.” Profeti salAllahu alejhi ue selem nuk bënte gabime në të folur. Sido që të rrëfesh për të me një pengesë në të folur, ti ke gënjyer rreth tij.”

11 - Shu’beh ka thënë: “Studenti i cili studion hadithin pa e ditur gramatikën është sikurse si një kafshë me një rastë ushqimi bosh rreth qafës.”

50. I mençuri dhe pasuria 01 - I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “O Amr! Sa e mrekullueshme një pasuri e drejtë e një njeriu të drejtë!” 02 - Në këtë transmetim deklaron Profeti salAllahu aejhi ue selem se është e lejuar për të grumbulluar pasurinë duke u siguruar të jetë e detyrueshme dhe e ligjshme për personin, që përmbushë të drejtat e pasurisë. Është e qartë se pasuria e drejtë përmendet së bashku me burrin e drejtë. Sepse lejohet grumbullimi i të hollave në qoftë se ato nuk janë të ndaluara për personin. Më pas, personi duhet të përmbushë të drejtat e Allahut lidhur me këtë pasuri. 03 - Kajs bin Asim i tha bijve të tij kur ai ishte në shtratin e vdekjes: “Kini dhe fitoni para! Ato e karakterizojnë bujarin. Ai që ka para nuk ka nevojë për të mallkuarin. Unë iu paralajmëroj nga të lypurit nga njerëzit! Lypja është furnzimi i fundit i njeriut.” 04 - Megjithatë, ajo që i sjell dobi më së shumti njeriut në të dy jetët është devotshmëria dhe veprat e mira. 05 - I mençuri është i detyruar që në rini të punoj për të përmbushur nevojat e tij, si diçka që kurrë nuk e lë atë, dhe ta korigjojë fenë e tij, sikurse të jetë diçka që ai nuk mund ta gjejë nesër. Marrëdhëniet e tij me të pasurinë duhet të jetë në mënyrë që ai të mund të jetojë, të mbroj veten dhe të përfitojnë prej tyre në jetën tjetër dhe ta kënaq Krijuesin e tij. Varfëria është më e mirë se pasuria e ndaluar. Personi i pasur dhe i pa vlerë është më i keq se qeni. 06 - Muhamed bin el-Munkadir ka thënë: “Pasuria është një ndihmë e mirë për devotshmërinë.” 07 - ez-Zubejri ka thënë: “Umer bin el-Hatabi kaloi pranë Muhamed bin Meslemeh që qëndronte duke mbjellë pemë të vogla. Ai i tha: “O Ibn Meslemeh! Çfarë po

bën?” Ai u përgjigj: Ti po e sheh. Unë veprojë kështu që të mos kam nevojë për të tjerët.” 08 - Abdan ka thënë: “Unë hyra tek Abdullah bin el-Mubarak i cili ishte ulur dhe qante. Unë i thashë: “Abu Abdirr-Rrahman! Pse po qan?”Ai u përgjigj: “Më ka humbur një mall.” I thash: “A je duke qarë për një pronë?” Ai tha: “Ajo mban fenë time.” 09 - Një nga njerëzit më të lumtur është personi i cili përmbahet kur ai është i pasur dhe i lumtur dhe kur ai është i varfër. I varfëri detyrohet që ta braktis drojën. Varfëria shkatërron intelektin dhe dinjitetin e njeriut. Ajo heq dijen dhe etiken. Varfëria është pothuajse mosbesim. I varfëri është gjithmonë i dyshar. Ai është i prirur për të gjitha sprovat. Përjashtimi i vetëm është i varfëre që ka një zemër të devotshëm dhe të kënaqur. 10 - Ejubi ka thënë: “Ebu Kilabeh më tha: “O Ejub! Rri në tregun tënd. Vëllezërit e tu do të vlerësojnë për derisa nuk ke nevojë për ta.” 11 - Nuk ka asnjë cilësi që është e lavdërueshme tek i pasuri pa qenë e njejta cilësi e dënueshme tek i varfëri. Nëse i varfri është i butë, thuhet se ai është budalla. Nëse i varfëri është i mençur, thuhet se ai është dinak. Nëse i varfëri është gojëtar, thuhet se ai flet palidhje. Nëse i varfëri është i zgjuar, thuhet se ai është brutal. Nëse i varfëri hesht, thuhet se ai është injorant. Nëse i varfëri është i kujdesshëm, thuhet se ai është frikacak. Nëse i varfëri është i ditur, thuhet se ai është i pamatur. Nëse njeri i varfëri është bujar, thuhet se ai është shkapërderdhës. Nëse i varfëri është kursimtarë, thuhet se ai është koprrac. 12 - Pasuritë më të këqija janë ato që janë fituar në mënyrë të ndaluar dhe janë shpenzuar në një mënyrë të ndaluar. Ekzistenca dhe jo-ekzistenca e pasurisë nuk varet nga durimi dhe shtegdaljet. Ato varen nga shpërndarja dhe dhuririmi i të Gjithëdijshmit Krijuesit. 13 - Ka’b ka thënë: “Personi i parë që bëri monedha ari dhe argjendi ishte Ademi (alejhis-selam). Ai tha: “Nuk mund të jetohet pa këto të dya.”

51. I mençuri dhe besueshmëria

01 - I mençuri është i detyruar të jetë i denjë në mënyrë që ai të zotëroj cilësi të bukura aq sa të mundet dhe ti shmanget cilësivë të këqija aq sa të mundet. 02 - Unë nuk kam parë askënd që është aq humbës i madh dhe aq budalla dhe qesharak se sa personi që mburret me cilësitë e paraardhësve të tij ndërsa vetë nuk i ka ato. 03 - Hasan el-Basri ka thënë: “Nuk ka fe pa dinjitet.” 04 - Disa thanë se dinjiteti është që ti japësh ushqim axhallarëve, të shtoshë pasurin dhe të ulesh në karrige në shtëpinë tënde. Disa thanë se dinjiteti është që të jeshë i drejtë ndaj atij që është më i ulët se ti, ta nderosh atë që është më i lartë se ti dhe të shpërbleshë një dhuratë me po aq shumë. Disa thanë se dinjiteti është që ta pranosh të vërtetën dhe të kujdesesh për mysafirët. Disa thanë se dinjiteti është që ta flasësh të vërtetën, të durosh më të kqijat e fqinjit, tu japësh njerëzve dhe të mos i bezdisësh njerëzit e huaj dhe fqinjët. Disa thanë se dinjiteti është vetëm që të mos posedosh karaktere të shëmtuara. Disa thanë se dinjiteti është të jeshë i butë dhe të ke karaktere të bukura. Disa thanë se dinjiteti është të përmbahesh dhe të punosh; të përmbahesh nga ajo që Allahu e ka ndaluar dhe të punoshë me atë që Allahu e ka lejuar. Disa thanë se dinjiteti është të jesh mirënjohës kur të ipet diçka, të jesh i durueshëm kur sprovohesh, të falësh kur ke mundësin të dënoshë dhe të përmbushësh premtimin kur premtonë. Disa thanë se dinjiteti është të jesh i dashur dhe i zgjuar. Disa thanë se dinjiteti është që ti shmangesh çdo gjëje të dyshimte, sepse i dyshuari nuk është fisnik, ta shtosh pasurin tënde, sepse i varfëri nuk është fisnik, dhe ta furnizoshë familjen tënde, sepse ai familja e të cilit ka nevojë për të tjerët nuk është fisnik. Disa thanë se dinjiteti është të qenurit i pastër dhe aromatik. Disa thanë se dinjiteti është elokuenca dhe tolerimi.

Disa thanë se dinjiteti është të kujdesurit për marrëveshjet dhe respektimi i kontratës. Disa thanë se dinjiteti është të bësh shaka dhe të buzëqeshësh. 05 - Ata kanë mendime të ndryshme për dinjitetin, por ato janë të gjithë të përafërta. 06 - Sipas meje, dinjiteti është ti shmangesh të gjitha veprave që Allahu dhe myslimanët i urrejnë dhe të bëjë të gjitha veprat që Allahu dhe myslimanët i duan. 07 - Ibn Sirin ka thënë: “Tre gjëra nuk i përkasin dinjitetit; ngrënia jashtë në treg, të parfumosurit tek shitësi i parfumeve dhe shikosh në pasqyrë tek njeriut që bën hixhame. “ 08 - Esh-Sha’bi ka thënë: “Nuk është dinjitet të shikosh në pasqyrë tek njeriut që bën hixhame.“ 09 - Ebu Kilabeh ka thënë: “Nuk është e dinjitet që të fitosh para nga shoku ytë.” 10 - Muavija bin Ebi Sufjani ka thënë: “Sëmundja e dinjitetit qëndron në të paturit miq të këqijë.” 11 - Sherik ka thënë: “Poshtërimi i botës është në pesë gjëra: të vizitosh hamamet para agimit pa kovë, të ecësh në një kalim për këmbësorë pa kalim ku nuk ka udhëkryq, të shkosh në leksion pa libër, nevojat e të nderuarit e personit më të ulët se ti dhe nevoja e burrit për gruan e tij.”

52. I mençuri dhe bujaria 01 - Bujaria është e dashur dhe e lavdëruar dhe koprracia është e urrejur dhe e qortuar. Nuk ka asgjë të mirë në të pasurinë pa bujari. 02 - Bujaria më e mirë është që të jeshë bujar me pasurinë tënde dhe të qëndroshë largë pasurisë së njerëzve të tjerë. Ai që është bujar bëhet zotëri, ndërsa si që është koprrac bëhet i ulët.

03 - Koprracia është një pemë në Xhehnem, degët e së cilës janë këtu në tokë. Ai që kap një prej degëve të saj shkon poshtë në Xhehnem. Bujaria është një pemë në Xhenet, degët e së cilës janë këtu në tokë. Ai që kap një prej degëve të saj ngjitet lartë me të në Xhenet. Xheneti është vendbanimi i njerëzve bujar. 04 - Nuk ka asnjë cilësi që e diskreditonë dhe turpëron një person dhe fenë e tij aq shumë si koprracia. 05 - Nafi ka thënë: “Kur Ibn Umeri u sëmur në Medine, atë e morri malli për rrush ndërsa nuk ishte periudha e rrushit. Ata dolën për të kërkuar rrush dhe e gjetën atë vetëm tek një njeri. Ai bleu shtatë kokrra rrushi për një monedhë argjendi. Pastaj erdhi një lypës dhe urdhëroi që ti ipen ato.” 06 - Unë nuk kam parë dikë në lindje ose në perëndim të jetë bujar dhe të mos i bezdis të tjerët, përvçse është bërë prijësë i të gjithë njerëzve. Ai që dëshiron një nivel të lartë në jetën tjetër dhe një nivel fisnik në këtë jetë duhet të jetë bujar dhe të mos shqetësojë njerëzit e tjerë. Ai që dëshiron të diskreditojë dhe turpërojë personalitetin dhe religjiozitetin e tij, ti mërzis vëllezërit e tij dhe të shqetësojë fqinjët e tij duhet të jetë koprrac. 07 - Koprracia ka qenë e dënuar nga të gjithë njerëzit e mençur në kohët pagane dhe në Islam deri në ditët e sotme.

53. I mençuri dhe dhuratat 01 - Është e detyrueshme të marrësh një dhuratë kur të ipet. Nuk lejohet ta refuzoshë atë. Pastaj ai duhet të shpërblejë për të nëse është e mundur dhe të falënderoj për të. Unë rekomandoj vëllezërit që t’i japin njeri tjetrit dhurata. Ky veprim sjell dashuri dhe largon grindjet. 02 - Abdul-Malik bin Rifa’ah el-Fehmi ka thënë: “Dhuratë është një magji e qartë.” 03 - Aban ka thënë: “El-Hasan bin Amarah e morri vesh se al-A’mash e kishte fyer atë. Si rezultat, ai ia dhuroi atij një rrobë. Pastaj el-A’mash e kishet zakon të fliste mirë për të. Njerëzit i thanë: “Si mundesh që së pari ta fyesh atë dhe pastaj ta lavdëroshë atë?” Ai tha: “Khejthemeh më tha se Ibn Mesudi ka thënë:” Zemrat

janë krijuar me natyrshmërinë për të dashur atë që sillet mirë ndaj teje dhe ta uresh atë që sillet keq ndaj teje.” 04 - Ibn Sirin ka thënë: “Ata e kishin zakon t’i dhuronin njëri-tjetrit monedha prej argjendi në pjatë.” 05 - I mençur është i obliguar që të përdor gjëra që janë të përshtatura për kohën dhe të jetë i kënaqur me kaderin. Ai nuk duhet të dëshiroj diçka tjetër përveç asaj që i është dhuruar si furnizim. Nëse ai posedon një gjë të pavlerë, ai nuk duhet të mos e jep atë si lëmoshë vetëm sepse ajo nuk ka vlerë tek ai. Një veprim i tillë përbëhet të themi më së paku nga koprracia. Kushdo që nënvlerëson diçka edhe nuk e dhuron atë. 06 - El-Esma’i ka thënë: “Ne shkuam në shtëpinë e Kahmas i cili na i dhuroi njëzet e pesë hurme të kuqe dhe të papjekura. Atëherë ai tha: “Ky është mundi i vëllait tuaj, dhe nga Allahu kërkohet ndihmë.” 07 - Mejmun ka thënë: “Kushdo që dëshiron vëllezër pa diçka duhet të shoqërohet me të vdekurit në varret e tyre.” 08 - Is´haq bin Ibrahim ka thënë: “I është thënë el-Mugireh bin Shu’behs:” Çfarë po shijon ende?” Ai u përgjigj: “Nga dhuratat të cilat ia dhurojë vëllezërve.” Ai u pyet: “Kush jeton jetën më të mirë?” Ai u përgjigj: “Ai nga i cili të tjerët jetojnë.” Ai u pyet: “Kush jeton jetën më të keqe?” Ai u përgjigj: “Ai nga i cili askush nuk jeton.”

54. I mençuri dhe të ndihmuarit e myslimanëve 01 - I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që ia lehtëson vëllaut të tij një vështirësi në këtë jetë, Allahu ia lehtëson një nga vështirësitë në Ditën e Gjykimit.” 02 - Të gjithë myslimanët janë të detyruar që t’u duan myslimanëve të mirën dhe t’ua largojnë brengat dhe vështirësitë e tyre. Kush ia largon një myslimani një vështirësi në këtë jetë, Allahu ia largon atij një nga vështirësitë në Ditën e Gjykimit.

03 - Vëllezërit e vërtetë dihen në kohë të vështira. Të gjithë njerëzit janë miq kur ata janë në gjendje të mirë. Vëllezërit më të këqij janë ata që ia kthejnë shpinën vëllezërve të tyre kur gjendja është më e vështirë dhe vendi më i keq është vendi që ka mungesë së tokës pjellore dhe mungesë të sigurisë. 04 - Hasan el-Basri ka thënë: “Unë preferoj më tepër që të plotësojë nevojat e vëllait tim se sa që të bëjë I’tikaf dy muaj.” 05 - Personi i cili e di shpërblimin nuk duhet të dështojë në të ndihmuarit të tjerët me pozitën e tij ose me pasurin e tij nëse është e mundur. Ai duhet ta bëjë këtë para vdekjes. Me vdekjen pushojnë të gjitha veprat e mira dhe atëherë vajton çdo të mirë që ke humbur. 06 - Nevojtari nuk duhet të dërdëllit ndihmë. Dërdëllitja në fakt mund të shkaktojë që të mos ipet ndihmë fare. Atij që i ipet duhet të falënderoj dhe atij që nuk i ipet duhet të jetë i kënaqur me kaderin. Pyetja duhet ti bëhet vetëm në shtëpi të atyre të cilëve i kërkon ndihmë. Ajo nuk nuk duhet të bëhet në turma, në xhamitë apo në publik. 07 - Umer bin Hatabi ka thënë: “Mos kërko prej njerëzve kur ata janë në tubime dhe në xhami në mënyrë që të mos i bezdisni ata. Kërkojuni atyre kur ata janë në shtëpi. Atij që i ipet, i ipet, dhe atij që nuk i ipet, nuk i ipet.” 08 - Fjalët e Umerit radijAllahu anhu kanë të bëjnë me personin bujar. Nëse personi bujar pyetët kur ai është me të tjerët dhe nuk ka, ai turpërohet. Nëse atij që është i qortuar tek njerëzit i kërkohet në një tubim ose në xhami, ka një shans të madhe që ai të jep. Sepse i qortuari nuk jep nga besimi apo dinjiteti, por ai jep vetëm për të marrë një reputacion të mirë. 09 - Unë e rekomandoj të mençurin që ai të ha lëkurë dhe të thithë mbi shkëmbinj dhe të duron në vend se të lyp nga i qortuari. Që i qortuari të jepë është vepër e shëmtuar dhe që ai të mos jep është vdekje. 10 - Të mençurit nuk i lejohet ti kërkojë ndihmë armikut, budallasë, mëkatarit, gënjeshtarit apo atij që është në kërkim të interesave të tij. Nuk është e lejuar që të kërkosh dy gjëra në të njëjtën kohë. Kjo nuk është e lejuar të shprehësh nevojën e madhe që ke. Për personin fisnik, është e mjaftueshme që ai të dijë për nevojën pa e dëdallisur.

55. I mençuri dhe dhënia lëmoshë nevojtarëve 01 - Xhabiri ka thënë: “Profeti salAllahu alejhi ue selem kurrë nuk ka thënë jo, kur atij i kërkohej ndonjë gjë dhe as nuk e goditi dikë me dorën e tij.” 02 - Unë e rekomandoj çdonjërin që të ketë karaktere të larta dhe të mos i refuzojë lypësat. Është më mirë të mos kesh para se sa të mos kesh karaktere të bukura. 03 - Njeri me të vërtetë i lirë është ai i cili është liruar nga karakteret e tij të bukura. Rob më i keq është ai i cili është i skllavëruar nga karakteret e tij të shëmtuara. Prej gjërave më të mira që mund të posedosh në jetën tjetër janë karakteret e lavdërueshme. 04 - Jusuf bin Asbat ka thënë: “Që kur u krijua bota, paraja kurrë nuk ka qenë aq e dobishëm sikurse është sot.” 05 - Ubejdullah bin Zijad bin Dhijan ka thënë: “Unë e kisha një dajë nga fisi Kelb. Ai e kishte zakon të më thoshte: “Ki ambicie të larta! Sepse ambiciet e larta janë gjysma e dinjitetit.” 06 - Ebu Sulejman edh Dhabbi ka thënë: “Ibrahimi alejhis-selam kishte tetë porta në kështjellën e tij. Pa marrë parasysh se në cilën portë vinte lypësi, i ipej atij.” 07 - Seid bin Abdil-Aziz ka thënë: “El-Hasan bin Ali bin Ebi Talib radijAllahu anhuma dëgjoi një burrë pranë tij duke lutur Allahun që ti jep atij 10.000 monedha argjendi. Ai u largua nga aty dhe dërgoi një mesazh tek ai që i dha atij këtë shumë.” 08 - Ebu Said tregon nga mësuesi i tij, i cili tha: “Unë e pashë Ibn-ul-Mubarak duke e kafshuar në dorë shërbëtorin e tij. I thashë: “A po e kafshon shërbëtorin tënd në dorën e tij?” Ai u përgjigj: “Sa herë duhet ti them atij që të mos i numëroj monedhat për lypësat? Jepu atyre ca grushte monedha!” 09 - I mençuri është i deturuar që tu japë të tjerëve dhe të trajtojë të tjerët mirë. Ai duhet të fillojë me ata që janë më shumë të detyrueshëm për tu kujdesur mirë ndaj tyre dhe pastaj ata që vijnë pas tyre. Ai duhet të fillojë me familjen e tij, pastaj me

vëllezërit dhe fqinjët e tij dhe kështu me radhë. Ai duhet të sigurohet që prioritet të kenë njerëzit fetar dhe dijetarët. 10 - I mençuri fillon tu japë të tjerëve para se të kërkohet prej tij. Është më mirë për të marrë hapin e parë se sa të konpensoshë për të. Është më mirë që të mos lypësh sesa të japësh. Bamirësia është e mirë kur ajo të plotësohet dhe pastaj vazhdon. Fundi i mirë pastron fillimin. Është më mirë të japësh pasi që nuk ke dhënë sesa të mos japësh pasi ke dhënë. 11 - Bamirësia më e mirë që ndikon në zemër më së shumti dhe zgjatë dhe shmang fatkeqësitë më së miri është lëmosha që nuk përfundon duke ia përkujtuar atë personit që ia ke dhënë.

56. I mençuri dhe mikpritja 01 - I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai që beson në Allahun dhe Ditën e Fundit duhet të nderojë mysafirin e tij. Ai që beson në Allahun dhe Ditën e Fundit nuk duhet ta bezdis fqinjin e tij.” 02 - Unë e rekomandoj të mençurin që të ketë si zakon të ftojë njerëzit për ushqim dhe të jetë mikpritës. Të ftosh njerëzit për ushqim është një nga cilësitë më fisnike, më të mëdha dhe më të bukura. Ai që është i njohur për të ftuar njerëzit për ushqim konsiderohet i çmuar tek të gjithë njerëzit. Mikpritja e ngritë një person në nivelet më të larta, madje edhe në qoftë se ai vjen nga një prejardhje më e ulët. 03 - Seid bin el-Musejib ka thënë: “Njeriu i parë i cili u kujdes për mysafirët ishte Ibrahimi alejhis-selam.” 04 - Çdo njeri i cili ka qenë lider në kohët pagane dhe në Islam është bërë duke i ftuar njerëzit në ushqim dhe duke qenë mikpritës. 05 - Arabët nuk e konsideronin bujarin të jetë asgjë pa mikpritje dhe të ftuarit njerëzit në ushqim. Ata nuk e konsideronin një person të jetë bujar në qoftë se ai nuk posedon këto cilësi. Disa prej tyre mund të ecnin disa milje me shpresën për ta gjetur një mysafir.

06 - Hasan bin Isa Masarxhas ka thënë: “Kam udhëtuar me Ibn-ul-Mubarak nga Horasani për në Bagdad dhe unë nuk e pashë atë duke ngrënë i vetëm asnjë herë.” 07 - Qëllimi në mikpritjen është që të mos e nënvlerësosh atë të pak që e ke. Duhet ta ftosh në atë që ke. Ai që nënvelrëson diçka nuk e dhuronë atë. 08 - Ukbeh bin Alkameh dhe Mubashshir bin Isma’il e pyeti el-Euzain, në lidhje me domethënien e mikpritjes. Ai tha: “Një buzëqeshje dhe një fjalim i mirë.” 09 - Njeriu më koprrac është ai që është koprrac në ushqim dhe më bujari, është ai që është bujar në ushqim. 10 - Prej mikpritjes është një fjalim i mirë, një buzëqeshje dhe që zoti i shtëpisë personalisht të kujdeset për mysafirin e tij. Ai që i shërbenë mysafirëve të tij nuk është i poshtëruar dhe ai që shfrytëzon mysafirët e tij ose kërkon pagesë nuk është i fuqishëm. 11 - Seid bin el-Musejib ka thënë: “Unë më parë e ngopi një person se sa të bëjë haxhin disa herë.”

57. I mençuri dhe shërbimi 01 - Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Ai i cili nuk falënderon njerëzit nuk e falënderon Allahun.” 02 - Personi i cili shërbehet është i detyruar ta kthej me një shërbim më të mirë ose të të njejtin. Një shërbim si mirënjohje nuk mund të krahasohet me iniciativën edhe nëse ajo do të jetë më e pakët. Ai që nuk është në gjendje ti kthej një të mirë duhet ta lavdërojë dhuruesin. Në rast pamundësie falënderimi, lavdërimi zë vendin e falënderimit. Askush nuk mund të jetë pa mirënjohje. 03 - Personi i lirë nuk është mosmirënjohës. Ai nuk zemërohet në rast fatkeqësie. Ai falënderon kur ai merr një dhuratë.Duron kur ai goditet nga ndonjë fatkeqësi. Ai që nuk falënderon për një gjë të thjeshtë vështirë që do të falëndrojë për shumë.

Dhuratat shtohen vetëm kur Allahu falënderohet, pastaj dhuruesi dhe fatkeqësitë shmangen në këtë mënyrë. 04 - Një person është i detyruar të falënderoj për dhuratat që ai merr. Ai duhet të lavdërojë për shërbimin aq sa mundet. Ose me dy herë më shumë, me aq shumë ose edhe me urtësinë e dijes se nga kush i ka ardhur dhurata dhe t’ia kthej me një shërbim dhe mirënjohje. Ai duhet të thotë:

‫َ ذرَ هللا ٌَبج‬ “Allahu të shpërbleftë me të mira.” Ai që nuk ka asgjë për ti dhënë dhe përgjigjet në këtë mënyrë e ka lavdëruar atë shumë. 05 - Ka njerëz të cilët i përgjigjen me një mënyrë përbuzëse kur atyre i ipet dhuratë. Një prej tyre nuk ka njohuri për faktorët prapa dhuratës apo se si duhet falënderuar për të sepse ai nuk e di se si duhet kujdesur për një familje. Me këtë person duhet pasur tolerim. I dyti është i ndjeshëm dhe nuk falënderonë për dhuratën. Ai e nënvlerëson dhuruesin dhe e zhvlerëson dhuratën. Nëse ai është kështu, është detyrim për të mençurin që të mos i jep më dhurata atij.

58. I mençuri dhe pushteti 01 - Profeti salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Secili nga ju është bari për kopenë e vet. Udhëheqësi është bari dhe është përgjegjës për kopenë e tij. Burri është bari për familjen e vet dhe është përgjegjës për kopenë e vet. Gruaja është baresh në shtëpinë e burrit të saj dhe ajo është përgjegjëse për kopenë e saj.” 02 - Sunneti ka ardhur nëpërmjet të zgjedhurit salAllahu alejhi ue selem, shprehimisht deklaruar se çdo bari është përgjegjës për kopenë e tij. Kështu që secili bari është i detyruar të kujdeset për të mirën e kopesë së tij. Barinjtë e njerëzve janë dijetarët. bariu i mbretërve është mendja. Bariu i të devotshmëve është frika ndaj Allahut. Bariu i studentit është mësuesi i tij. Bariu i fëmijës është babai i saj.

Roja e gruas është burri i saj. Roja e robit është pronari i tij. Secili bari është përgjegjës siç u tha për kopenë e tij. 03 - Përgjegjësinë më të madhe mbi kopenë e kanë mbretërit. Ata janë përgjegjës për popujt. Ata janë barinj më të lartë për shkak se urdhëresat e tyre zbatohen aq shpesh. Nëse ata nuk kujdesen për kohën e tyre dhe lënë pas dore qytetarët e tyre, ata shkatërrohen dhe i shkatërrojnë të tjerët. Një botë e tërë mund të shkatërrohet për shkak të një mbreti të keq. Fuqia e mbretit do të mbetet për derisa ndihmësit e tij i binden atij. Ndihmësit nuk do t’i binden atij pa një ministër. Kjo nuk do të ndodhë derisa përderisa ministri nuk është i dashur dhe dashamirës. Ministëri nuk do të jetë i tillë për derisa ai nuk është i përmbajtur dhe i kuptueshëm. Këta njerëz nuk mund të mbahen në kontroll pa para. Paratë vien vetëm nëse qytetarët janë të mirë. Qytetarët bëhen të mirë vetëm nëse ata qeverisen me drejtësi. Nga ana tjetër, pushteti mbetet vetëm nëse është i drejtë. Nga ana tjetër, ai pushon vetëm nëse është i padrejtë. 04 - Mbreti është i detyruar të kujdeset për punëtorët e tij kështu që ai është i vetëdijshëm për mirësinë e të mirit dhe të keqen e të keqit. Kur mbreti nuk e di se çfarë bëjë punëtorët e tij, ai nuk mund të jetë i drejtë. 05 - Pushtetari nuk duhet të jetë shumë i kënaqur dhe i lumtur me qytetarët e tij, e as tepër pak. Shumë nga këto tipare shkaktojnë marrëzi. Pak nga këto tipare sjellin mendjemadhësi dhe arrogancë. Mbreti nuk duhet të zemërohet, sepse fuqia e tij shtrihet përtej nevojave të tij. Mbreti nuk duhet të gënjejë, sepse askush nuk mund ta detyrojë atë në asgjë. Mbreti nuk duhet të jetë koprrac sepse nuk ka asnjë justifikim nëse posedon pronë dhe pozitë. Mbreti nuk duhet të jetë urrejtës, sepse ai duhet të jetë më fisnik se sa të ndëshkon. Pushtetari më i mirë nuk është arrogant. 06 - Pushtetari është si zjarri. Nëse zjarri është shumë i vogël, është i padobishëm. Nëse është shumë i madhë, e keqja e tij tejkalon kufirin. Pushtetari më i mirë është ai që të kujton shiun që sjell dobi në rrethinën e tij dhe jo e zjarrin që djeg rrethinën e tij. 07 - Një pushtetar i drejtë është më i mirë se shiu. Një pushtetarë i padrejtë është më mirë se një sprovë e gjatë. Njerëzit janë në nevojë më të madhe për një pushtetarë të drejtë, sesa për një kohë pjellore. 08 - El-Ahnaf bin Kajs ka thënë: “Marrëdhënia e pushtetarit ndaj qytetarëve është sikurse lidhja e shpirtit me trupin pa të cilin smund të jetoj dhe marrëdhënia e kokës me pjesët e trupit pa të cilën ato nuk funksionojnë.”

09 - Së pari dhe më kryesorja është se pushtetari është detyruar që ta ketë frikë Allahun dhe të përmirësojë marrëdhëniet e tij të fshehta me Krijuesin e tij. Pastaj ai duhet të mendojnë për përgjegjësinë që Allahu i ka dhënë atij mbi vëllezërit e tij dhe me të cilën Ai e ka ngritë atë mbi ta. Ai duhet ta dijë se ai është përgjegjës për të gjitha çështjet e tyre të vogla dhe të mëdha. Pastaj ai duhet ta dijë se ai do të jetë përgjegjshës për të gjitha çështjet e tyre të pakta apo të shumta. Pastaj ai duhet të emërojë një ministër të drejtë, të urtë, të dëlirë, dhe dashamirës. Ai duhet të ketë punëtorë të devotshëm, të drejtë dhe të ndjeshëm. Ai duhet të ketë ndihmëtarë të fshehur dhe shërbyes të njohur. 10 - Pushtetari duhet të kërkojë nga punëtorët e tij devotshmëri dhe bindje ndaj Allahut. Pasuritë lejohet të mirren vetëm nga burime të ligjshme dhe pastaj ti shpërndahen atyre që e meritojnë. Pushtetari duhet ta ketë nën kujdes arkën kështu që as edhe një kokërr e ndaluar me anë të detyrimit, padrejtësisë, plaçkitjes, grabitjes apo ryshfetit të hyjë në të. Pushtetari është përgjegjës për gjënë më të vogël në të. Ai do të jetë i përgjegjshëm për çdo kokërr në të. Pastaj ai nuk duhet ta shpenzojnë këtë pronë në diçka tjetër përveç asaj që Allahu urdhëron në kapitullin elEnfal. Allahu Te ala ka thënë:

ْ َّ‫هَ ِْأْخنف ا َْف َفب َ كه‬ ‫فوَ َْرْ اَف‬ ‫س فرا َ كف‬ ‫سُ َِّ َف‬ ‫س ََذ َفَ ْوَِ َف‬ ْ َ‫لَ َفق اَ ا‬ ْ َْ َ َ‫ََّ ْو‬ ‫َْخ َ ن‬ ‫رر ا‬ ْ َََ َُْ ‫ٌ َن ََةاص ِْرن‬ ‫ذَّ ْوَ َ ْذةُْ ْهع َ ََّا َر ِْع ْو َيَا ْو َ ن‬ ْ ْ ِ ‫ْرْع‬ ‫ُهَ ا ْهنة ا َفص ِّانة ا َفص‬ ‫رة َنُْ ْو ْهُ َِ كف‬ ْ ُْ‫ْ ََ َْر‬ ْ ‫ُخ ْذ ََ ْفي‬ ‫ُخ َ َةَّْْع ْذ ََ ْفي َ َلا َرَْ َف‬ ‫َها َ َ ْل ََ ْن َف‬ ‫ْرْع ْو كف‬ ْ َ‫َذر ا َْف َفب اِّ َ كف‬ ‫َْْ ِف‬ “Ju (besimtarë) ta dini se një e pesta e asaj që e fituat, nga ndonjë send, i takon (përkujtuesve të) Allahut, të dërguarit të Tij, të afërmve të tij (të dërguarit), jetimave, nevojtarëve dhe atyre në mërgim, (ky është përcaktimi i Zotit), nëse keni besuar Allahun, dhe atë (Kur’anin) që ia zbritëm robit Tonë (Muhammedit) ditën e furkanit (ditën e Bedrit, kur u dallua e vërteta nga e shtrembëra), ditën e konfrontimit të dy grupeve. Allahu është i fuqishëm për çdo gjë.” 8:41

59. I mençuri dhe qëndrimi ndaj kësaj jete 01 - I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Të zgjohesh i sigurt në shtëpinë tënde, i shëndetshëm në trup dhe të kesh furnizim të mjaftueshëm në një ditë është si të kesh të gjithë botën.”

02 - I mençur e ka detyrimin që të mos lejoj që të mashtrohet nga kjo jetë dhe nga bukuria e saj kështu që ai të preokupohet me të në vend të jetës së përjetshme. Ai duhet ta konsiderojnë këtë jetë sikurse e konsideron atë Allahu. Kjo shpie në mënyrë të pashmangshme në një fund. Ndërtesat e saj do të shkatërrohen dhe banorët e saj do të vdesin. Kopshtet e saj do të shuhe, gjelbërimi i saj do të ikë dhe. 03 - Nuk mbetet udhëheqës tiranik dhe imponues apo varfanjakë i poshtëruar, vetëm se që të gjithë do të pijnë nga kupa e vdekjes. Pastaj ata çohen tek ajo tokë ku ata do të kalben derisa ata të zhduken. Pastaj është Ai që e di të fshehtën që trashëgon tokën dhe çdo gjë në të. 04 - I mençuri nuk do të rri duarkryq në një botë të tillë si kjo. Ai nuk duhet të ndjehet i qetë me një botë si kjo. Atë është duke e pritur atë që syri kurrë nuk e ka parë, veshi nuk e ka dëgjuar dhe një zemër kurrë nuk e ka imagjinuar. 05 - Kjo jetë është një det i bollshëm. Njerëzit notojnë në valët e tij. Ditët japin shembuj për njerëzit. Çdo gjë që po shkonë drejt fundit të saj ta kujton atë. Ai që merr tre gjëra nga kjo jetë ka marrë të gjitha; sigurinë, jetesën dhe shëndetin. Vetëm i mashtruari gënjehet nga diçka gjë në këtë jetë. 06 - I mençuri e di se ajo nuk është lënë për të tjerët nuk është lënë as për të. Ai e di se ajo që është marrë nga tjerët nuk do të mbetet tek ai. 07 - Ai që dëshiron të jetë i lirë duhet të qëndrojnë larg epsheve edhe në qoftë se ato do të jenë të kënaqshme. Çdo gjë e kënaqshme nuk është e mirë, por çdo gjë e dobishme është e knaqshme. Të gjitha epshet bëhen të mërzitshme pas një kohe. Përjashtimi i vetëm janë fitimet dhe fitimi më i madh është Xheneti, dhe që të mos kesh nevojë për askënd tjetër përveç Allahut. 08 - Ma’n bin Aun ka thënë: “Sa shumë njerëz fillojnë ditën pa e përfunduar atë? Sa shumë njerëz e presin të nesërmen pa e përjetuar atë? Nëse ju shikoni në shpërblimin dhe rrugën drejt tij, do të urreni planet për të ardhshmen.” 09 - Ajo që e bën të mençurin që ta konsiderojë këtë jetë sikurse duhet, ai nuk duhet të rri duarkryq në lidhje me të dhe në vend të kësaj ai duhet të bëjë atë që mundet për të arritur jetën e përjetshme dhe lumturinë e qëndrueshme. Ai nuk duhet të ketë plane afatgjata për të ardhmen. Ai duhet të mendoj se mund të vdes në çdo kohë. 10 - I mençur nuk duhet të ketë plane pë të ardhshmen. Në vend të kësaj, ai duhet gjithmonë ti ketë parasysh popujt e mëparshëm të cilët kanë jetuar. Gjurmët e tyre janë zhdukur. Lajmi i tyre ka pushuar. E vetmja gjë që mbetet prej tyre është emri i

tyre. E vetmja gjë që ka mbetur nga shtëpia e tyre janë vizatimet e tyre. I pa të meta është Ai që ka mundësinë që ti ringjallë ata dhe ti mbledhë për shpërblimin dhe ndëshkimin.

60. I mençuri dhe pritja e vdekjes 01 - I Dërguari i Allahut salAllahu alejhi ue selem ka thënë: “Kujtone shumë shktaërruesin e kënaqësive – vdekjen.” 02 - Përveç çdo urtësie të cilën e kemi përmendur në këtë libër, i mençuri është i detyruar që të përkujtojë vdekjen gjithmonë, dhe të mos mashtrohet nga kjo jetë. Vdekja është një mulli krahët e të cilit sillen në mesin e të gjitha krijesave. Vdekja është një kupë nga i cili të gjithë të gjallë duhet të pinë dhe ta shijojnë. 03 - Vdekja shkatërron kënaqësitë, përmbytë epshet, trazon kohët, largon mangësitë. 04 - Ebul-Atahijah ka thënë: “Hyra tek udhëheqësi i besimtarëve Harun [erRashid], kur ai më pa, tha: “Ebul-Atahijah?” Unë thashë: “Ebul-Atahijah”. Ai tha: “Poeti?” Unë i thashë: “Poeti?”. Ai tha: “Më qorto me disa poezi të shkurtëra. “Atëherë unë lexova: Kurrë mos u ndjejë i sigurt me vdekjen Edhe nëse do të mbrohesh me roje Ti duhet ta dish se shigjetat e vdekjes hidhen kundër Çdo njëri i cili e mbron veten me armatim dhe mburoja A po e shpreson shpëtimin pa ecur rrugës së tij? Anija nuk lundronë në tokë Haruni ra pa vetëdije.”

05 - I mençuri nuk e harron atë çfarë e pret atë. Sa umete i ka shfarosur vdekja? Sa shumë qytete i ka lënë shkret? Sa shumë gra i ka lënë veja? Sa shumë fëmijë i ka lënë jetimë? Sa shumë vëllezërit i ka lënë të vetëm? 06 - I mençuri nuk lejon që të mashtrohet nga një gjendje të cilës po i afrohet fundi sikurse e kemi përmendur. Ai nuk mbështetet në një jetë që përfundon në mënyrën e përmendur. Ai nuk e harron gjendjen që në mënyrë të pashmangshme e pret atë. Vdekja është një gjuetar të cilës personi i ambientuar nuk i shpëton dhe refugjati nuk mund të ik prej saj. 07 - Ibn-us-Simak ka thënë: “Një peshkatar nga popujt e lashtë doli për peshkim. Pasi kishte hedhur rrjetën në det dhe pastaj e tërhoqi atë, ai gjeti një kafkë të njeriut në të. Ai shikoi në të, filloi të qajë dhe tha: “Ti ishe i fuqishëm, por nuk u le në fuqinë tënde. Ti ke qenë i pasur, por nuk u le në pasurinë tënde. Ti ke qenë i varfër, por nuk u le në varfërinë tënde. Ti ke qenë bujar, por nuk u le në bujarinë tënde. Ti ke qenë i ashpër, por nuk u le në ashpërsinë tënde. Ti ke qenë i ditur, por nuk u le në dijeninë tënde. “Ai përsëriti fjalët e tij dhe qau.” 08 - Abdul-Mun’im er-Rajjahi ka thënë: “Malik bin Dinar u zhduk një ditë. Kur ai u kthye, ata e pyetën se ku ai kishte qenë. Ai tha: “Në el-Ubullah.” Ata e pyetën për gjën më të bukurë që ai pa. Ai tha: “Një grua që rrinte në këmbë dhe lutej.” Ata e pyetën për gjënë më të çuditshme që ai pa. Ai tha: “Një Kala në Bahrein. Mbi derën e saj shkruante: Unë dëshirova një jetë sikurse jeta e më të lumturve Dhe kam jetuar në mënyrë magjepse dhe i lumtur Betohem në Zotin e njerëzve që nuk zgjati shumë kohë Para se të largohesha nga miqtë dhe të dashurit 09 - Salih el-Murri ka thënë: “Një ditë shumë të nxehtë hyra tek varrezat, ku pashë se si varret ishin të qeta. Ato ishin sikurse të ishin njerëz të heshtur. Thashë: “I pa të meta është Allahu! Kush do të sjellë së bashku shpirtrat tuaj dhe trupat pasi ata kanë qenë të ndarë? Kush do t’u ringjallë pas një kohe të gjatë në kalbje? “Atëherë një zë u dëgjua nga një varr: “ O Salih!

‫س َُْب َّْْاَ ْفي ِْخ ا ْذُ َْ َرف ْو َه ََّف‬ ‫اف َ كهَّْف ِْْ ََْ فخُ ُِْْْ اِّ َفص َْوَْ َّ ا نفص َِأ ْ َه َر َمف ْو ََْ ْ َل ا‬ ‫اف َ ن‬ َ ‫ْ ْ َن ار اجَخْف ِْرة ا َفص َْوَْ ََْ ْ َل‬

“Nga argumentet e Tij është që me fuqinë e Tij bëri të qëndrojë (pa shtyllë) qielli e Toka, mandej kur t’ju thërret juve me një të thirrme prej tokës, ju menjëherë dilni.” 30:25 Betohem në Allahun se rashë pa ndjenja.” 10 - Ne kemi përmendur vetëm disa, përndryshe ka jashtëzakonisht transmetime të shumta në këtë libër. Unë shpresoj se kjo është e mjaftueshme për ata që dëshirojnë të udhëtojë në rrugën e të mençurve, vetëm nëse ai mediton në lidhje me të dhe vepron sipas saj. Hamdi dhe lavdërimi i Allahut qoftë mbi profetin e fundit Muhamedin familjen e tij të pastër. Hamdi dhe lavdërimi i takon Allahut, Zotit të krijesave.

Çfarë kuptojmë me fjalën Sirë(a)? Fjala “sejr”[1] në gjuhën arabe ka kuptimin “ecje” (qarkullim), ndërsa prej kësaj nxirret emri “sira.”[2] Fjala “sira” nënkupton “një lloj ecjeje”, nënkupton “sunetin”, por gjithashtu nënkupton edhe “rrugën.” Thuhet: “Eci me ta ecje të mirë.” Fjala “sira” nënkupton edhe “formën”, siç është përmendur në Kur’an: “(Allahu) i tha: “Merre atë dhe mos u frikëso! Ne do ta kthejmë në gjendjen (formën) e tij të mëparshme.” (Ta-Ha, 21.) Pastaj: “sej-jera sijraten” – bisedoi rreth tregimeve të të parëve.[3] - Gjithashtu, Sira është pjesë e hadithit Profetik, bazuar në dy aspekte: - E para: Prejardhja e saj nga i dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) - E dyta: Transmetimi i saj me zinxhirë transmetimi; Për këtë arsye dijetarët e hadithit i kanë kushtuar rëndësi të veçantë në shkrimet e tyre kapitujve dhe titujve që kanë të bëjnë me betejat e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe ditët e tij, karakteristikat e tij dhe shenjat e profecisë së tij. Në aspektin e ngjarjeve dhe ndodhive të saj, Sira është vetëm një pjesë e historisë (“tarikhë”), duke qenë se histori quhet përcaktimi i kohës në aspekt të përgjithshëm. Thuhet: “Erakhtu el-kitabe” [4] (Përcaktova afatet kohore të librit), apo: “Eurakhtu el-kitabe”[5] që ka kuptim të njëjtë.

Tashkubrij Zade [6] ka thënë: “Objekti i studimit të saj (sirës) është: Gjendja e personaliteteve nga e kaluara, qofshin prej pejgamberëve, evliave [7], dijetarëve, mendimtarëve, poetëve, mbretërve, sulltanëve, e të tjerë.” [8] Qëllimi i studimit të Sirës Sira Profetike nuk mësohet duke pasur si qëllim të vetëm kënaqësinë që dikush ndjen gjatë bartjes nëpër ndodhitë dhe tregimet e saj, e as duke pasur për qëllim shtimin e njohurive historike për një periudhë të caktuar kohore nga një histori e kaluar; por nuk mësohet as si pasojë e dashurisë dhe pasionit për të studiuar jetëshkrimet e njerëzve të mëdhenj apo heronjve. Nëse një lloj i tillë i studimit sipërfaqësor do t’i plotësonte kushtet për të qenë qëllim i studimit të sirës nga ndonjë jomysliman, qëllimet e myslimanit për studimin e sirës duhet të jenë më të larta se këto; prandaj, prej qëllimeve të cilat duhet të merren në konsideratë gjatë studimit të sirës janë këto në vijim: - Së pari: Pasimi i të dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) Sepse ai është vetë shembulli dhe modeli, ai është ligjvënësi ndaj të cilit bëhet obligim bindja dhe pasimi, sepse Allahu i Lartësuar ka thënë: “Në të Dërguarin e Allahut ka një shembull të mrekullueshëm për atë, që shpreson tek Allahu dhe Dita e Fundit dhe e përmend shumë Allahun.” [el-Ahzab, 21] Dhe ka thënë: “Kush i bindet Pejgamberit, i është bindur Allahut.” [en-Nisa, 80]. Gjithashtu ka thënë: “Thuaj: “Nëse ju e doni Allahun, atëherë pasomëni mua që Allahu t’ju dojë juve!” [Ali Imran, 31]. Pra, jeta e Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ishte Islami praktik, që do të thotë se ishte zbatimi më adekuat dhe më i përsosur i teksteve të dy Shpalljeve Hyjnore.[9] Aishja (radijAll-llahu anhu [10]) thotë: “Morali i tij ishte Kur’ani.”[11] - Pra, Sira e tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është burim prej të cilit thirrësit Islam thithin metodat e thirrjes bashkë me etapat e saj, dhe mësojnë se çfarë përpjekje të mëdha bëri Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për ngritjen e Fjalës së Allahut; nxjerrin rregulla të përgjithshme për mënyrën e qasjes ndaj keqtrajtimeve dhe vështirësive, si dhe marrjes së qëndrimeve të duhura përballë trazirave dhe sprovave. - Prej saj edukatorët nxjerrin metodat e edukimit bashkë me mjetet ndihmëse. - Liderët përfitojnë prej saj rregullat dhe metodologjinë e udhëheqësisë. - Asketët marrin prej saj kuptimin e vërtetë të asketizmit dhe qëllimet e tij. - Tregtarët mësojnë prej saj qëllimet e tregtisë, dispozitat dhe metodat e saj.

- Të sprovuarit me ndonjë bela mësojnë prej saj shkallët më të larta të durimit dhe qëndresës; forcohen vendosmëritë e tyre për të vazhduar rrugëtimin nëpër rrugën e tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe bindja e plotë në Allahun e Lartmadhëruar se përfundimi i mirë u takon të devotshmëve. - Dijetarët nxjerrin prej saj atë që u ndihmon atyre për ta kuptuar Librin e Allahut të Lartësuar, në të gjejnë njohuritë adekuate për shkencat e ndryshme Islame, dhe përmes saj arrijnë t’i kuptojnë tekstet shfuqizuese dhe ato të shfuqizuara [12], shkaqet e zbritjes së ajeteve, e gjëra të tjera. - Umeti [13] Islam nxjerr prej saj gjithë etikën, moralin dhe veçoritë e lavdëruara. Për këtë arsye Ibn Kethiri tha: “Kjo është një degë shkencore e cila meriton kujdes të veçantë, marrje në konsideratë dhe përgatitje përkatëse; siç transmeton Muhamed Ibn Umer el-Vakidij nga Abdullah Ibn Umer Ibn Ali nga babai i tij se ka dëgjuar Ali Ibn Husejn-in duke thënë: “Na mësonin betejat e të dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ashtu siç na mësonin ndonjë sure të Kur’anit.” Pastaj Vakidij-u thotë: “... dhe kam dëgjuar Muhamed ibn Abdullah-un duke thënë: “Kam dëgjuar xhaxhanë tim Zuhri-un duke e quajtur diturinë rreth betejave të Profetit (salallahu alejhi ue selem): “Shkencë e ahiretit dhe e dynjasë”.”[14] Ismail ibn Muhamed ibn Sa’d ibn Ebi Uekas ka thënë: “Babai im na i mësonte betejat e Pejgamberit të Allahut (salallahu alejhi ue selem) dhe na i numëronte ato, dhe thoshte: “Këto janë urtësitë që lanë pas baballarët tuaj, prandaj mos e humbni përmendjen e tyre!”.”[15] Vërtetë se gjatë historisë kemi kaluar nëpër njerëz të mëdhenj, mbretër, prijës, poetë e filozofë, porse historia nuk ka shkruar ndonjëherë për ndonjërin prej tyre jetëshkrim (sirë) që përmban në vete modelin, shembullin, plotësinë dhe gjithëpërfshirjen, siç ngjan me sirën e Profetit Muhamed (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem). Përkundrazi, shumë prej jetëshkrimeve të njerëzve të mëdhenj janë shndërruar në objekte talljeje për njerëzimin për aq kohë sa të ekzistojë e të shkruhet historia. Ku është Nemrudi i cili i tha Ibrahimit: “Edhe unë jap jetë dhe vdekje.” [elBekare, 285]?! Ku është fjalimi i Faraonit i cili tha: “Unë jam zoti juaj më i lartë.” [en-Nazi’at, 24]!? I cili gjithashtu ka thënë: “Nuk njoh ndonjë zot tjetër për ju përveç meje.” [el-Kasas, 38] Në të vërtetë këta njerëz të mëdhenj për kohën e tyre janë ata me të cilët sot tallen të mëdhenj e të vegjël, dijetarë e injorantë, edhe pse ata patën mashtruar popullin e tyre gjatë epokës së tyre duke i bërë ata që t’ua kishin frikën e t’ju bindeshin; Por ja që çështja e tyre doli në shesh pas shkatërrimit të tyre, dhe ata u bënë objekt përqeshjeje e tallje deri në mbarim të kohës.

- Së dyti: Vënia në pah e vërtetësisë së të dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Ne e studiojmë sirën me qëllim që të na shtohet besimi, sepse ndalja nëpër mrekullitë e Profetit dhe nëpër shenjat e Profecisë së tij është prej gjërave që na e shtojnë besimin dhe bindjen absolute për vërtetësinë e tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem). Studimi i sirës së tij aromatike dhe njohja e qëndrimeve të tij madhështore dhe jetës së tij fisnike gjithëpërfshirëse, janë prej gjërave që tregojnë për plotësinë e tij, ngritjen dhe sinqeritetin e tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). - Së treti: Mbjellja e dashurisë për Pejgamberin (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) në zemra. Hedhja e shikimit mbi kuptimet e çmuara që përmban sira e tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ndërton dashurinë dhe respektin e lartë në zemrat e besimtarëve për këtë Pejgamber fisnik (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Kjo për shkak të asaj që sira ngërthen në veten e saj prej moraleve të çmuara, raporteve fisnike ndërnjerëzore dhe dëshirës së zjarrtë që njerëzit të udhëzohen, të përmirësohen dhe t’u vijnë të mirat; për shkak të sakrificës së tij dhe pasurisë së tij në rrugën e nxjerrjes së njerëzve prej errësirave në dritë, prej fatkeqësive në lumturi, dhe aspirata e tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) për largimin e vuajteve dhe vështirësive prej umetit të tij, lehtësimit për ta dhe mëshirës ndaj tyre. Aishja (radijAll-llahu anhu) ka thënë: “Një ditë Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) hyri tek unë dhe më tha: “Sot kam bërë një gjë të cilën do të kisha pasur dëshirë që mos ta kem bërë: Hyra në Shtëpinë e Shenjtë (Qaben) dhe druajta se mund të vijë ndonjë njeri prej largësive të horizontit dhe nuk do të ketë mundësi të hyjë brenda në të, kështu që do kthehet në shtëpi duke ndjerë diçka (mangët) në veten e tij.”[16] Dhe s’ka përshkrim më të madh se Fjala e Allahut të Madhërishëm për të: “Tashmë ju ka ardhur një i Dërguar nga gjiri juaj. Atij i vjen rëndë për gjynahet që bëni ju, jua dëshiron të mirën me gjithë zemër që ju të shkoni rrugës së drejtë dhe është i butë e i mëshirshëm me besimtarët.” [et-Teube, 128] Allahu i Lartëmadhërishëm, duke përshkruar të dërguarin e tij (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) me përshkrimin më të mirë dhe duke e filtruar më së miri personalitetin e tij, thotë: “Ti me të vërtetë ke një moral të lartë.” [el-Kalem, 4]. Njerëzimi sot nuk i ka dhënë personalitetit të Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) meritën që i takon në aspektin e njohjes dhe studimit, e sikur ta bënin një gjë të tillë, do të zbulonin disa aspekte të madhështisë të cilat as që u kanë shkuar ndonjëherë në mend, e të cilat në këtë epokë llogariten vetëm si shembuj të imagjinuar. Më thuaj, pashë Zotin tënd, kush tjetër pos të dërguarit të Allahut (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) nuk është hakmarrë asnjëherë për veten e tij, nuk është gëzuar a mërzitur, nuk ka qeshur dhe s’është hidhëruar asnjëherë për hir të vetes së tij apo ëndjes së tij personale?! Kush tjetër pos tij nuk ka triumfuar as edhe një herë të vetme mbi armikun për hir të vetes së tij; por të gjitha këto i ka bërë vetëm për hir të Allahut të Lartësuar?!

- Së katërti: Adhurimi i Allahut të Lartësuar përmes përmendjes së Profetit (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem) dhe shtimit të përshëndetjeve (salavateve) dhe selameve ndaj tij [17] Allahu i Lartësuar ka thënë: “Vërtet, Allahu e bekon të Dërguarin dhe engjëjt e Tij luten për atë. O besimtarë, lutuni për atë dhe përshëndeteni me “selam”!” [el-Ahzabë, 56] Pastaj, Muslimi ka transmetuar në librin e tij të saktë [18] nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu) se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush dërgon mbi mua një salavatë, Allahu e përshëndet atë me dhjetë të tilla.”[19]

[1] – ‫سي ُْر‬ َّ ‫ – ال‬es-sejr [2] – ُ‫ِيرة‬ ِّ ‫ – ال‬es-siiratu َ ‫س‬ [3] – Fjalori “Lisanul-Arab” (4/389) [4] ‫أرخت الكتاب‬ [5] – ‫أورخت الكتاب‬ [6] – Historian i njohur turk, një prej mësuesve të të cilit ka qenë edhe Ibn Haxher elEskalani. [7] – Evlia është shumësi i emrit njëjës velij, që nënkupton besimtar i devotshëm i dashur te Allahu, e assesi nuk nënkupton person i cili pranon shpallje nga Allahu apo është njeri i shenjtë ose diçka të tillë. [8] – “Miftah es-Se’adah” (1/251) [9] – Kur’anit dhe sunetit të Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) [10] – Allahu qoftë i kënaqur me të [11] – Këtë hadith e ka sjellë Imam Ahmedi në librin e tij të haditheve “El-Musned” (42/183, H. 25302) [12] – që në gjuhën arabe quhen “nasikh” dhe “mensuukh” [13] – komuniteti musliman në tërësi [14] – “El-Bidajetu ue en-Nihajetu,” (3/242). [15] – “El-Xhami’ li-akhlak er-Ravij ue adabë es-Sami’,” (2/195).

[16] – E ka sjellë Imam Ahmedi në librin e tij të haditheve “El-Musned” [17] – Dërgimi i salavateve dhe selameve si shprehja: “Allahumme Sal-li ale Muhamed!” ose thënja “sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem” kur përmendet emri i tij. [18] – Quhet libër i saktë (ar. Sahih el-Muslim) për shkak se është libri më i saktë i haditheve pas “Sahih el-Bukhari” – librit të imam el-Bukhari-ut, i cili prin për kah saktësia ndaj të gjitha librave të hadithit, dhe është quajtur libri më i saktë religjioz pas Kur’anit Fisnik. [19] – E ka sjellë Muslimi (H. 408)

“Dhjetë të përgëzuarit me Xhenet”.

01 - Ebu Bekër Sidiku Falënderimi i takon vetëm Allahut, Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi vulën e Profetëve Muhamedin, familjen e tij të bekuar, shokët e tij besnik si dhe të gjithë ata të cilët ndjekin rrugën e tij deri në ditën e Gjykimit. O Zoti ynë Ty të takon falënderimi ashtu sikur është meritë për Madhërinë e pushtetit Tënd! Ty të takon falenderimi derisa të kënaqesh, Ty të takon falenderimi edhe kur je i kënaqur, dhe përsëri Ty të takon falenderimi edhe pasi kënaqesh. Është mirësi për ne që të jemi pasues të Profetit të fundit, atij i cili u dërgua mëshirë për gjithë njerëzimin. Është mirësi për ne të jemi në karvanin e ndjekësve të tij, të atyre të cilët e besuan dhe e pasuan atë, që e respektuan dhe vlerësuan shokët e tij.

Vëllezër dhe motra Allahu zgjodhi Muhamedin si Profetin e fundit, e bëri atë mik dhe të dashurin e Tij, dhe zgjodhi që ta pasonin dhe ta ndihmonin njerëzit më të mirë, zemrat më bujare, fytyrat më të shndritura dhe bësimtarët më të fortë e më të përkushtuar. Të gjithë ata të cilët e ndoqën, pasuan dhe ndihmuan Muhamedin që në ditët e para kanë vendin dhe pozitën e tyre, të gjithë kanë grada dhe vlera, madje dashuria e tyre është pjesë e besimit tonë, porse ja që është urtësi e Allahu që t’i dallojë disa nga disa të tjerë dhe nga ata të cilët ka dalluar Allahu janë dhe “Dhjetë të përgëzuarit me Xhenet”. Takimet tona pikërisht do të jenë me këta burra, me këta kolosa dhe yje ndriçues, do të qëndrojmë me çdonjërin prej tyre, për të marrë nektarin e jetës dhe veprës së tyre në mënyrë që të shtojmë dashurinë për ta por njëkohësisht të mësojmë prej tyre. Përcillet nga Abdurrahman Bin Aufi se Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, ka thënë: “Dhjetë vetë janë në Xhenet: Ebu Bekri është në Xhenet, Umeri është në Xhenet, Uthmani është në Xhenet, Aliu është në Xhenet, Talha është në Xhenet, Zubejr ibën ebi Auam është në Xhenet, Abdurrahman bin Aufi është në Xhenet, Sad ibën ebi Uekas është në Xhenet, Seid bin Zejd është në Xhenet dhe Ebu Ubejde ibnu Xherah është në Xhenet”. [1] Pra Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, veçanërisht i ka përgëzuar këta sahabe për vendin rolin dhe kontributin që kanë dhënë ata për këtë fe. Ndaj mendoj se është me interes të qëndrojmë me ta në disa takime, duke e lutur Allahun që të na bëjë prej atyre të cilët ecin në gjurmët e tyre dhe që do të bashkohen me tan ë Xhenetet e Tij të larta amin.

Ebu Bekër Sidiku Historia dhe jetshkrimi i Ebu Bekrit dhe jo vetëm i tij, është i mbushur me mësime dhe modele madhështore, ato ushqejnë shpirtërat, si dhe zhvillojnë intuitën dhe të kuptuarit e kësaj feje. Po ata vërtet janë të tillë, ndaj dhe Allahu thotë për ta: “Sa u përket besimtarëve të parë, prej muhaxhirëve dhe ensarëve, Allahu është i kënaqur me ata dhe me të gjithë të tjerët që i pasuan me vendosmëri e përkushtim në besim; edhe ata janë të kënaqur me Atë. Allahu për ta ka përgatitur kopshte nëpër të cilat rrjedhin lumenj dhe ku do të jetojnë përgjithmonë. Kjo është fitorja madhështore!” [2] Ndërsa Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem për ta ka thënë: “Njerëzit më të mirë të umetit tim janë ata tek të cilët unë u dërgova”.[3] Nga këta njerëz për të cilët bën fjalë ajeti dhe hadithi është dhe Ebu Bekri, i cili ishte nga të parët që iu përgjigj ftesës së Profetit Muhamed sal-lAllahu alejhi ve selem.

Lindja dhe disa nga emrat e Ebu Bekrit: Ebu Bekri lindi dy vite e gjashtë muaj pas ndodhisë së Elefantit, emri i tij është Abdullah ibën ebi Kuhafe (Uthman bin Amir) i cili takohet me profetin në prejardhe tek gjyshi i gjashtë. 01 – Është quajtur Atik. Nga emrat të cilat ka marrë Sidiku, Ebu Bekri është dhe emri Atij (I liruar). Me këtë emër Ebu Bekrin e ka quajtur Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, ai një herë i ka thënë: “Ti je i liruari i Allahut nga zjarri”, ndaj dhe njerëzit i thërrisnin në këtë emër. [4] Ndërsa Aishja përcjell se njëherë Ebu Bekri hyri në shtëpinë e tyre dhe Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, i tha: “Përgëzohu se ti je i liruari i Allahut nga zjarri”.[5] 02 – Është emërtuar Sidik (Besniku). Emër tjetër me të cilin Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, e emërtoi Ebu Bekrin ishte dhe Sidik, Enesi përcjell se njëherë Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, Ebu Bekri, Umeri dhe Uthmani ishin mbi malin e Uhudit dhe ai u drodh, në këtë moment Profeti i ra me këmbë dhe i tha: “Qetësohu o Uhud, sepse mbi ty është Profeti, besniku dhe dy dëshmorë”.[6] Ebu Bekri mori emërtimin Besnik si shkak i besnikërisë që ai kishte ndaj asaj me të cilën e lajmërontë Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem. Kur Profeti bëri udhëtimin e tij të famshëm Isran dhe Miraxhin udhëtimin nga Meka për në faltoren e shenjtë në Kuds e më pas u ngjit në qiellin e shtatë dhe u kthye brenda një nate, idhujtarët filluan të talleshin e ta injoronin këtë informacion, madje shkuan të habitur tek Ebu Bekri duke menduar se edhe ai do ta mohonte sikurse vepruan disa njerëz të dobët. Kur shkuan ke ai, me shumë qetësi dhe besim u tha: A vërtetë e ka thënë një gjë të tillë? Pasi mori përgjigje pozitive prej tyre iu drejtua: Të vërtetën ka thënë atëhere, Unë i besoj atij atë e cila është edhe më larg kësaj, besoj në atë që më përcjell prej Zotit të tij! Ndaj dhe ai u quajt Sidik. [7] Madje i gjithë umeti është bashkuar në mënyrë unanime se Ebu Bekri është i denjë për këtë emër. 03 – Ai është quajtur Sahib (Shok). Me këtë emër atë e ka quajtur dhe e ka përmendur Allahu në Kuran ku thotë: “Nëse ju nuk e ndihmoni atë (Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve selem.), Allahu tashmë e ka ndihmuar ditën kur atë e dëbuan mohuesit vetë të dytin, kur ishin në shpellë e ai i thoshte shokut të vet (Ebu Bekrit): “Mos u mërzit, se Allahu është vërtet me ne!” Atëherë, Allahu zbriti qetësinë e Vet mbi të, e ndihmoi me një ushtri të padukshme (engjëjsh) dhe bëri që fjala e mosbesimtarëve të jetë më e poshtëruara, kurse fjala e Allahut të jetë më e lartësuara. Vërtet, Allahu është i Plotfuqishëm dhe i Urtë”.[8] Dijetarët kanë shprehur në mënyrë unanime se shok në këtë ajet ka për qëllim Ebu Bekrin. Madje Enesi përcjell nga Ebu Bekri se ai ka thënë: “Kur isha i fshehur në shpellë me Profetin sal-lAllahu alejhi ve selem gjatë emigrimit, i thashë: “Nëse ndonjëri prej tyre do të ulë shikimin poshtë me siguri që do të na shojë. Ai më tha: “O Ebu Bekër! Po çmendon ti për dy veta i treti i të cilëve është Allahu?”[9]

04 – Është emërtuar i shqetësuari (Euah). Këtë emër Ebu Bekri e ka marrë si shkak i frikës dhe turpit që kishte ndaj Allahut dhe si shkak i mëshirës që kishte për njerëzit, ndaj dhe me të drejtë Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, ka thënë: “Njeriu më i mëshirshëm për umetin tim është Ebu Bekri, më i ashpëri për atë që i takon Allahut është Umeri, më i turpshmi është Uthman ibën Affani, më miri në leximin e Kuranit është Ubej ibën Kabi, më i miri njohjen e trashëgimisë është Zejd ibën Thabiti, më i miri në njohjen e hallallit dhe haramit është Muadh ibën Xhebeli, çdo popull ka besnikun e vet, e besniku i këtij umeti është Ebu Ubejde ibën Xherrah”. [10]

Etika dhe sjellja e Ebu Bekrit para Islamit: Tiparet fizike, i ka pershkruar vajza e tij Aishja (radijAll-llahu anhu) ku thote: Ishte i bardhë, i dobët, me pak qime në fytyrë, mish të paktë në fytyrë, me sy të futur pak brenda, me ballë të dalë pak përpara. Ebu Bekri në injorancë ka qënë nga njerëzit e shquar dhe të njohur në mesin e parisë Mekase, madje ai ishte njëri prej tyre, e njihte mirë gjenealogjinë e arabëve, ishte i dashur për ta, bujar dhe fisnik, madje ai gëzonte shumë cilësi të përbashkëta me Profetin sal-lAllahu alejhi ve selem. Kurrë nuk ka pirë alkool në injorancë, kurrë nuk i ka rënë në sexhde ndonjë idhulli, i respektonte fqinjët, i ndihmonte të varfërit i ruante lidhjet me fisin, saqë Ibën Degine kur Ebu Bekri dëshiroi të emigronte, nuk e lejoi dhe e mori në besën e tij duke i thënë: “nuk i takon një njeriu si ti të përzihet, ti kujdesesh për nevojtarin, e ndihmon të dobëtin, e respekton fqinjin dhe e ruan farefisin.

Islami dhe peripecitë e Ebu Bekër Sidikut: Ebu Bekri në kohën e injorancës për shka të tregëtisë së tij kish kontaktuar me njerëz të ndryshëm dhe prej atyre që kishte takuar kishte dhe të tillë që e adhuronin Allahun në fenë e pastërt, apo të krishterë të cilët shpreheshin herë pas here se ka ardhur koha që nga arabër të dalë një profet. Ndaj kur Profetit Muhamed iu zbulua shpallja, nga njerëzve që ai ia tregoi këtë ishte dhe Ebu Bekri, sepse ata ishin shokë dhe miq para profetësisë dhe Ebu Bekri gëzonte vend dhe pozitë ke Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem. Kur Profeti e takoi Ebu Bekrin i tha: “Unë jam i dërguar i Allahu dhe profet prej Tij, Allahu më ka dërguar të përçoj mesazhin e Tij; ndaj unë të ftoj në adhurimin e Allahut –Zotit të vërtetë-, Pasha Allahun ai është Zoti i vërtetë, të ftoj o Ebu Bekër në adhurimin e Allahut të vetëm pa shok, të mos adhurosh kënd tjetër veç Tij si dhe të më bindesh mua”.[11] Dhe menjëherë e pa asnjë hezitim Ebu Bekri besoi dhe i dha besën Profetit se do ta ndihmojë dhe vërtet ai e mbajti besën, ndaj dhe Profeti sallAllahu alejhi ve selem ka thënë: “Allahu më dërgoi tek ju dhe ju thatë: gënjeve, ndërsa Ebu Bekri tha: ke thënë të vërtetën, më mbështeti me veten dhe pasurinë e tij, vallë a do ta lini ju shokun tim?” Këtë e përsëriti dy herë. [12]

Pra Ebu Bekër Sidiku ishte burri i parë i cili e pranoi Islamin prej të lirëve, u gëzua për të Profeti dhe ai ishte një thesar i pashtershëm për thirrjen e Profetit. Menjëherë ai filloi misionin e tij dhe menjëherë i korri frytet e kësaj thirrje, që në ditët e para pranuan prej tij islamin një sërë kolosash të kësaj feje dhe prej të përgëzuarve me Xhenet. Prej tij pranoi islamin Uthman bin Afani, Zubejr Bin Auami, Talha bin Ubejdilah, Sad bin Ebi Uekas, Uthman bin Medh’un, Ebu Ubejde bin Xherrah, Abdurrahman bin auf, Ekrem bin Ebi Ekrem etj.

Peripecitë dhe mundimet e Ebu Bekrit Edhe Ebu Bekri nuk shpëtoi nga peripecitë dhe mundimet, edhe ai sikur Profeti u mundua, u persekutua, i hodhën mbi shpinë dhe mbi kokë pluhur e dhé, madje e qëlluan pranë Qabes me këpucë e shapka, e rrahën, e goditën dhe e torturuan, por ai qëndroi i palëkundur. Një ditë ai i kërkoi me këmbëngulje Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem, që të dilnin në Qabe dhe ta deklaronin hapur Islamin dhe thirrjen e tyre dhe kështu bënë. Profeti qëndronte i ulur në shkallët e Qabes ndërsa Ebu Bekri ligjëronte duke i ftuar njerëzit në Islam, të Adhuronin Allahun të vetëm e të hiqnin dorë nga adhurimi i idhujve. Porse idhujtarët iu sulën dhe filluan tu qëllonin të dyve dhe Ebu Bekri u bë mur për të mbrojtur Profetin. Njerëzit filluan ta qëllonin me këpucë e me shapka aq sa ia përgjakën fytyrën dhe e lanë të shtrirë në tokë pa ndjenja. Kur e morën kushurinjtë dhe e çuan në shtëpi nuk i dallonin dot fytyrën, saqë për një cast menduan se ai kishte vdekur, porse Allahu kishte shkruar që Ebu Bekri të vazhdonte në heroizmat e tij. Kur erdhi në vete, nëna po përpiqej që t’i jepte ushqim porse ai hezitonte dhe dhoshte: si është Muhamedi, ç’ka i ngjarë Muhamedit, pasha Allahun nuk ha e as nuk pi derisa të di se ç’ka ngjarë me Muhamedin! Kështu e mbajtën nga Krahu Umu Xhemile dhe nëna e tij e cila në atë kohë ende nuk ishte bërë muslimane dhe shkuan në shtëpinë e Ekremit ku ishte strehuar dhe Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem. Kur hyrën Brenda dhe Profeti e pa iu hodh e pushtoi dhe filloi ta puthte, pas tij filluan ta puthnin dhe muslimanët e tjerë. Në këto moment Ebu Bekri filloi ta qetësonte Profetin se ai nuk kishte gjë dhe më pas i tha: O i Dërguar i Allahut kjo është nëna ime e cila është e sjellshme me birin e saj dhe ti je i begatshëm, ftoje atë për në adhurimin e Allahut dhe lute Allahun për të ndoshta Allahu do ta shpëtojë atë nga zjarri për shkakun tënd. Profeti e ftoi në islam, iu lut Allahut për të dhe ajo pranoi islamin (u bë muslimane).

Një herë Ali ibën ebi Talib hipi në minber dhe po i ligjëronte njerëzve dhe u tha: “A e dini se cili është njeriu më i guximshëm?” Ti je o Prijës i besimtarëve, ia kthyen njerëzit! Është e vërtetë se nuk është ndeshur dikush me mua, vetëm se e kam shtrirë për tokë, porse më i guximshmi është Ebu Bekri. Një herë ne pregatitëm një ndenjëse për Profetin prabë Qabes dhe thamë: kush do të qëndrojë me Profetin që të mos i vërsulesh kush nga kurejshët? Pasha Allahun nuk iu afrua atij kushm veçse Ebu Bekri qëndronte me shpatë të zhveshur mbi kokën e tij! Ky është njeriu më i guximshëm. Pastaj vazhdoi e tha: Një herë e pash Profetin që po e shtynin dhe po e mundonin kurejshët dhe nuk iu afrua askush tjetër veç Ebu Bekrit i cili her i shtynte e herë kacafytej me ta e u thoshte: Mjerë për ju, vallë po e vrisni këtë njeri se thotë Zoti im është Allahu?! Më pas Aliu ngriti xhyben e tij dhe filloi të qante derisa iu lag mjekra. Më pas u drejtua nga njerëzit e u tha: U kërkoj për hir të Allahut të më thoni: cili është më i mirë, besimtari nga familja e faraonit, apo Ebu Bekri? Njerëzit heshtën dhe askush nuk foli. Aliu atëhere tha: Pasha Allahun, një cast nga jeta e Ebu Bekrit është më e mirë dhe më me vlerë se e gjith jeta e besimtarit nga familja e faraonit. Sepse ky e fshehu besimin ndërsa Ebu BEkri e shfaqi atë”.[13]

Shpenzimi që bënte Ebu Bekri për të liruar skllevërit Nuk ka dyshim se thirrja Islame përhapej me shpejtësi dhe për afro tre-katër vite islamin e pranuan njerëz të shtresave të ndryshme të shoqërisë, nga ana tjetër edhe mundimi dhe persekutimi kurejsh u bë edhe më i ashpër. Një persekutim të madh përjetonin ata të cilët ishin të dobët dhe pa mbështetje, sidomos skllevërit në mënyrë që të ishin mësim për të tjerët. Një nga ata të cilët u munduan shumë ishte dhe Bilali, robi i Umeje bin Halefit i cili kur mori vesh se ai ishte bërë musliman e torturoi, e la pa ngrënë e pa pirë, madje e nxorri në shkretëtirën përvëluese në pikun e nxehtësisë, mbi gjoks i vendos një gurë të madh dhe i kërkon të braktisë fenë islame, ndërsa Bilali me atë pak fuqi dhe ndjenjë që i kish mbetur shpreh fjalën më të rëndë për umejen, fjalë e cila shkatërronte çdo ëndërr për ta: Ahadun ehad. Me të marrë vesh Ebu Bekri për këtë ngjarje shkoi dhe filloi të bindte Umejen që t’ia shiste atij Bilalin dhe ai në vend të tij t’i jepte një skllav tjetër më të fuqiahëm se ai, ndërsa në një transmetim tjetër thuhet se e bleu atë për dyzet monedha ari. Pasi e bleu Bilalin ai e liroi në mënyrë që ta adhuronte Allahun i lirë, kështu jetoi Bilali pjesën tjetër të jetës së tij i lirë dhe duke shoqëruar Profetin Muhamed e duke qënë muezini i tij.

Porse Ebu Bekri nuk qëndroi me kaq, porse ai vazhdoi ta praktikonte politikën e blerjes së skllevërve e më pas u jepte atyre lirinë. Prej atyre që ka liruar ka qënë Amir bin Fuhejra nga luftëtarët e Bedrit dhe Uhudit, liroi Umu Ubejs, Zenijren, Nehdijen dhe bijën e saj etj.

Hixhreti i Ebu Bekrit me Profetin sal-lAllahu alejhi ve selem. Ebu Bekri në mejdanin e luftërave. Në Tebuk Ebu Bekri dha sadaka të gjithë pasurinë dhe kur e pyeti Profeti se çkishte lënë për shtëpinë e tij ai tha: Kam lënë Allahun dhe të dërguarin e tyre.

Qëndrimi i Ebu Bekrit pas vdekjes së Profetit. Pas Haxhit të lamtumirës Profetit iu rëndua gjendja dhe më në fund atij ju dha zgjedhja që të jetonte ose të shkonte në shoqërinë e Mëshiruesit, dhe Profeti zgjodhi atë që gjendej ke Allahu i lartësuar, ndaj dhe më 12 të muajit Rabiul Euel ai ndërroi jetë pikërisht në dhomën e vajzës së Ebu Bekrit dhe njeriut më të dashur ke Profeti, në dhomën e Aishes dhe i mbështetur në kraharorin e saj. Në këto situate të vështira për besimtarët, u krijua një tronditje e madhe aq sa disa e humbën toruan, Umeri thërriste me të madhe në mës të xhamisë se Profeti nuk ka vdekur, dhe se ai do të kthehet përsëri, Aliu shkoi dhe u mbyll në shtëpinë e tij me Fatimen ndërsa Uthmani nuk gjente fjalë se çtë thoshte. Pra në këtë moment u bë një kaos i vërtetë. Shoku më i ngushtë i Pejgamberit alejhi selam, Ebu Bekri, nuk ishte prezent në momentin kur i Dërguari i Allahut sal-lAllahu alejhi ve selem ndërroi jetë në shtëpinë e gruas së tij Ajshes, vajzës së Ebu Bekrit. Kur i erdhi lajmi për vdekjen e Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem), Ebu Bekri shpejtoi për në shtëpinë e pikëllimit. Hyri brenda në dhomë e zbuloi fytyrën e bukur e të shndritshme të Profetit, më pas tha: “Sa e bekuar ishte jeta jote dhe sa hyjnore është vdekja jote”, përshpëriti Ebu Bekri duke ia puthur ballin shokut të tij të dashur dhe mësuesit të tij, i cili tashmë nuk ishte. Kur Ebu Bekri doli jashtë dhe e shpalli lajmin për vdekjen e të Dërguarit sal-lAllahu alejhi ve selem, mosbesimi dhe trondtja i kaploi muslimanët e Medines. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve selem ishte udhëheqës, udhëzues dhe transmetues i Shpalljes Hyjnore përmes së cilit ata u larguan nga idhujtaria dhe barbarizmi dhe u udhëzuan në rrugën e Zotit.

Si është e mundshme që ai (sal-lAllahu alejhi ve selem) të vdes? Derisa edhe Umeri, një prej më të fortëve dhe më trimave nga shokët e Pejgamberit alejhi selam, nuk mundi të përmbahej dhe nxorri shpatën e tij duke u kanosur se do ta mbys çdo njeri i cili pohon se Pejgamberi alejhi selam ka vdekur. Ebu Bekri me butësi e largoi anash, filloi të ngjitet shkallëve të xhamisë dhe iu drejtua njerëzve me fjalët: “O njerëz, me të vëtetë ata të cilët adhuruan Muhamedin (sal-lAllahu alejhi ve selem), ta dini! Muhamedi me të vërtetë ka vdekur. Por, ata të cilët adhurojnë Allahun, ta dini! Allahu është Gjallë dhe nuk vdes kurrë.” Dhe pastaj vazhoi duke lexuar ajetin nga Kur´ani: “Muhamedi nuk është tjetër veçse i Dërguar. Tashmë vërtetë shumë të Dëruar kanë kaluar para tij. Në qoftë se ai vdes apo vritet, atëherë a do të ktheheshit menjëherë prapa (si mosbesimtarë)?” 3:144 Pas dëgjimit të këtyre fjalëve, njerëzit u qetësuan. U largua dëshpërimi përmes besimit dhe qetësisë së tyre. Kaloi ky moment kritik aq sa Umeri pohoi se edhe pse e kishin mësuar këtë ajet iu duk sikur e dëgjonin për herë të parë atë. Nga ana tjetër ishte sërisht Ebu Bekri ai i cili i dha zgjidhje shqetësimit të rradhës se ku duhet ta varrosnin Profetin sal-lAllahu alejhi ve selem duke thënë: Kam dëgjuar Profetin të thotë: “Ne profetët varrosemi atje ku vdesim”. Kështu që e varrosën pikërisht në dhomën e Aishes, atje ku dhe ai ndërroi jetë.

Zgjedhja e Ebu Bekrit si Halife. Pas vdekjes së Profetit shoqëria muslimane ballafaqohej me një problem serioz: zgjedhjen e udhëheqësit. Pas një diskutimi në mes të Sahabëve, të cilët ishin mbledhur për të zgjedhur një udhëheqës nga mesi i tyre, u bë e qartë se asnjëri nuk ishte më i përshtatshëm se Ebu Bekri për të marrë këtë përgjegjësi. Madje Ebu Bekri fillimisht u tregua modest ai pasiqë tregoi vlerën dhe mirësinë e ensarëve tha: Jam i kënaqur që të zgjidhni njërin prej këtyre dy burrave, jepjani besën cilit të doni dhe mori dorën e Umerit dhe të Ebu Ubejdes duke u bërë me dije ensarëve se Profeti ka thënë: “Prijësat duhet të jenë prej Kurejshëve”. Ndërsa Umeri radijAll-llahu anhu mori fjalën dhe tha: O ju ensarë, a mos valle harruat që Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem urdhëroi Ebu Bekrin tu printe njerëzve në namaz, pra kujt i pëlqen të dalë para Ebu Bekrit” ensaret thanë: I kerkojmë Allahut te na ruaje nga kjo” [14] dhe vazhdoi t`i përkujtonte njerëzit me mirësitë e Ebu Bekrit derisa kërkoi prej tij që t`i zgjaste dorën dhe ia dha besën, më

pas ia dhanë besën muhaxhirët pastaj edhe ensarët, duke qenë të bindur për përparësinë që kishte Ebu Bekri për tu bërë halife dhe u mjaftoi perkujtimi i Umerit per kete.

Por cilët ishin disa parashenja dhe shkaqe që çuan sahabet të vendosnin si Halife Ebu Bekrin? Të gjithë e dimë se kur Pejgamberi alejhi selam u sëmur për vdekje e urdhëroi t’ua falë njerëzve namazin. Në këtë ka argument se Pejgamberi alejhi selam ua bëri me dije njerëzve dëshirën e tij për të qënë Ebu Bekri udheheqës pas tij. Këtë argument e përdori dhe Umeri në zgjedhjen e Ebu Bekrit. Buhariu dhe Muslimi transmetojnë nga Xhabir Bin Mut’im se një grua i kshte ardhur Pejgamberit, sal-lAllahu alejhi ve selem dhe e kishte urdhëruar qe (pas një kohë) të kthehet prapë tek Pejgamberi. Gruaja tha: Më trego çfarë të bëj nëse nuk të gjej ty? Me këtë sikur e kishte për qëllim vdekjen e Pejgamberit, sal-lAllahu alejhi ve selem. Tha: Nëse nuk më gjen mua atëherë shko tek Ebu Bekri. Në këtë po ashtu ka argument se Pejgamberi alejhi selam e favorizoi atë ndaj të gjithë sahabëve. Pastaj Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve selem u fal duke qenë Ebu Bekri imam i tij dhe muslimanëve. Kur Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve selem vdiq, Umeri u ngrit me shpate në dorë dhe kërcënonte me vdekje çdo ke qe thote se Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve selem ka vdekur. Pas pak erdhi Ebu Bekri dhe pasi qe pa se Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve selem kishte vdekur i tha Umerit: Hesht! Umeri nuk heshte. Ebu Bekri filloi te flase ndersa njerzit e braktisen Umerin dhe iu drejtuan Ebu Bekrit. Ne kete poashtu ka argument se Ebu Bekri ishte me meritori prej sahabeve dhe ishte me i respektuari ne mesin e tyre sikurse që ka argument te fuqishem për vendosmërine e tij ne fatkeqësi dhe kohëra të liga.

Punët që ndërmori Ebu Bekri (radijAll-llahu anhu) Ebu Bekri (radijAll-llahu anhu) realizoi qëllime të mëdha, arriti fitore madhështore dhe ditët e tij ishin të mbushura me mirësi, megjithëse ato ditë nuk zgjatën më shumë se dy vjet e tre muaj. Prej punëve më të rëndësishme ishin: Nxjerrja e ushtrisë së Usameh bin Zejd ne betejen qe kishte caktuar Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem pak para vdekjes se

tij, luftimi i dezertorëve, grumbullimi i Kuranit në një mus’haf (liber) të vetëm, çlirimet e tokave të reja.

01. Ushtria e udhëhequr nga Usameh bin Zejd. Profeti (sal-lAllahu alejhi ve selem) kishte përgatitur një ushtri pak para vdekjes së tij dhe kishte caktuar si komandant të saj Usameh bin Zejdin. Kjo ushtri e cila përmbante njerëzit më të mëdhenj dhe më të zgjedhur të sahabëve do të ecte drejt rrethinave të Shamit, por kjo ushtri nuk arriti te dilte nga Medineja për shkak të sëmundjes së Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem. Qëndroi kjo ushtri në gatishmëri derisa vdiq Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem dhe mori halifatin Ebu Bekri. Pas vdekjes së Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem shumë fise arabe dezertuan nga islami, prandaj duke u nisur nga kjo, Usama dhe shumë prëj sahabëve e pane të përshtatshme që kjo ushtri të mos dilte derisa të stabilizohej situata. Mirëpo Ebu Bekri e refuzoi këtë gjë dhe urdhëroi për nxjerrjen e saj duke thënë: “Nuk më takon të filloj me diçka tjetër para zbatimit të urdhërit të Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem”. Doli Usame me ushtrinë e tij drejt tokave të Shamit, luftoi fisin Kudaah që kishin dezertuar dhe e ashpërsoi luftën ndaj tyre derisa i shpartalloi ata dhe u debuan në periferi të Mu’tes. Pasiqë kreu detyrën e tij me sukses të plotë u kthye shëndoshë e mirë brenda 40 netësh.

02. Dezertuesit nga islami (ata qe braktisen fene)

Ata që dezertuan nga islami mund t`i ndajmë ne tre grupe: • Grupi i parë: Ata që u kthyen në adhurimin e idhujve. • Grupi i dytë: Ata që ndoqën profetët e rrejshëm. • Grupi i tretë: Ata që refuzuan dhe mohuan dhënien e Zekatit duke thënë se zekati ishte për sa kohë që Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem) ishte gjallë.

Grupi i tretë dërguan një delegacion në Medine për të dialoguar me sahabët.

Shumë prej sahabëve polemizuan me Ebu Bekrin në këtë çështje (ne luftimin e kesaj kategorie), midis këtyre sahabëve ishte Umeri radiallahu anhu, Ebu Ubejde, Salimi robi i Ebu Hudhejfes, etj. Megjithate Ebu Bekri (radijAll-llahu anhu) e refuzoi këtë gjë dhe këmbënguli në vendimin e tij duke thënë fjalën e tij të njohur dhe madhështore: Uallahi sikur ata të refuzonin dhënien e një litari që ia jepnin Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem do t`i luftoja për këtë.” Umeri i tha Ebu Bekrit: Si do t`i luftosh ata, kur Profeti sallAllahu alejhi ve selem ka thënë: “Jam urdhëruar që t`i luftoj njerëzit derisa të thonë La ilahe il lallah, e kush e thotë këtë e ka të siguruar veten e tij dhe pasurinë e tij, vecse me të drejtën e islamit, ndërsa llogaria e tij është tek Allahu”. Ebu Bekri tha : Uallahi do ta luftoj cdokënd që ndan mes namazit dhe zekatit, sepse me të vërtetë zekati është obligimi i pasurisë. Uallahi sikur ta refuzojnë dhënien e një keci të vetëm do t`i luftoja për të.” [15] Kështu, pra ishte mendimi i Ebu Bekrit se islami është i tërësishëm dhe nuk mund të copëtohet ashtu që të lihet një pjesë prej tij dhe të zbatohet një pjesë tjetër. Zekati është ligji më i rëndësishëm dhe kryesor në sistemin ekonomik islam, është kusht prej kushteve të fesë dhe dhenia e zekatit është ibadet. Mendimi i sahabëve të tjerë ishte që në këtë rast të silleshin me butësi dhe me të mire me ate kategori, Umeri tha: O zëvendësi i Profetit! Sillu urtë e butë me njerëzit. Ebu Bekri (radijAll-llahu anhu) iu përgjigj duke i thënë: Shpresoja në ndihmën tënde kurse ti më vjen i përulur dhe i nënshtruar?! A ishe i fortë dhe i ashpër në injorancë kurse tregohesh frikacak në islam?! Është ndërprerë shpallja dhe është plotësuar feja, a mos pret që të pakësohet diçka prej fesë duke qenë unë gjallë? A nuk ka thënë Profetisal-lAllahu alejhi ve selem: “Veçse me të drejtën e islamit” dhe prej të drejtës se islamit është falja e namazit dhe dhënia e zekatit. Uallahi sikur të gjithë njerëzit të më lënë ne balte unë do t`i luftoja ata me veten time”. [16] Enes bin Maliku tha: Sahabet nuk donin t`i luftonin ata që frenuan dhënien e zekatit sepse i konsideronin muslimanë, atëeherë Ebu Bekri mori shpatën dhe doli i vetëm. Kur panë këtë, sahabet nuk kishin zgjidhje tjetër vecse ta pasonin. Ibn Mesudi ka thënë: Nuk e pëlqyem diçka të tille fillimisht por më pas e lavdëruam për këtë iniciativë. Ebu Bekr bin Ajash ka thënë: E kam degjuar Ebu Husajnin duke thene: Nuk ka lindur pas profeteve njeri më i mirë se Ebu Bekri i cili luajti rolin si të ishte një profet nga profetët atëherë kur luftoi dezertorët. [17] Ebu Bekri (radijAll-llahu anhu) nxorri një mesazh të përgjithshëm drejtuar dezertoreve në të gjithë anët e gadishullit Arabik dhe para se të niste ushtritë në

një vend dërgonte njerëz atje që t`i lexonin atij populli këtë mesazh, ashtu që tu jepte mundësi të ktheheshin tek e vërteta, si dhe të hiqte nga vetja obligimin e komunikimit që kishte para se të fillonte lufta. [18] Si rezultat i kësaj ndodhën përleshje dhe beteja mes ushtrive muslimane dhe rebeleve dezertorë, ku ushtarët muslimanë dhanë maksimumin e tyre dhe shpenzuan gjithë forcat që kishin për zhdukjen e fitores së dezertorëve, gjë e cila u arrit brenda një viti.

03. Tubimi i Kuranit ne nje mus-haf (liber) te vetem.

Ky mendim ishte i Umerit (radijAll-llahu anhu) siç transmeton Buhariu nga Zejd bin Thabiti i cili tha: Më thërriti Ebu Bekri (radijAll-llahu anhu) pas luftës së Jemames dhe kur shkova, gjeta Umerin aty. Ebu Bekri me tha: Umeri erdhi tek unë dhe më tha se në luftën e Jemames u vranë shumë prej hafizave, lexuesve të Kur’anit. Kam frikë se nqs vazhdon vrasja e hafizave në beteja të tjera do të humbasim shumë pjesë prej Kuranit dhe e shoh të përshtatshme të urdhërosh për grumbullimin e Kur’anit. dhe vazhdoi të më bindte derisa Allahu ma hapi zemren per ta pranuar dhe rashë dakort me mendimin e Umerit. Pastaj e urdhëroi Zejdin që të grumbullonte Kur’anin, i cili i mblodhi të gjitha gjërat në të cilat ishte shkruar Kur’ani si psh: lëkurë bagëtish, degë hurme, levozhgë pemësh, gurë të rrafshët, si dhe nga memoria e vetë sahabëve.

04. Clirimet e reja Pasi u forcua pushteti i Ebu Bekrit dhe u zhduk fitneja e dezertorëve, Ebu Bekri vendosi që të realizonte një qëllim madhështor: Të lartësonte fjalën La ilahe il-lallah Muhamedun Rasulullah në vise te reja. Ishte koha e përshtatshme për përhapjen e thirrjes Islame dhe për çlirimin e tokave të reja jashtë gadishullit Arabik. Këto çlirime kishin dy fronte kryesore: atë të persëve dhe atë të bizantinëve.

Fronti i parë, ai i persëve në lindje.

Pasiqë kreu luftën me dezertorët, Halid bin Uelijdi u caktua nga Ebu Bekri në krye të ushtrisë për të luftuar persët të cilët refuzuan të futeshin në Islam. Beteja e parë që u zhvillua midis dy ushtrive ishte në Kadhimeh ku u mundën persët, u vra komandanti i tyre dhe muslimanët morën plaçka të shumta lufte. Vazhduan fitoret e njëpasnjëshme të muslimanëve në një sërë betejash që u zhvilluan derisa nën sundimin e muslimanëve u futën shumica e tokave në perëndim të lumit Eufrat dhe si qendër e tyre u caktua qyteti Hajrah. Në muajin Sefer të vitit 13 h, Ebu Bekri urdhëroi Halidin që të drejtohej me një pjesë të ushtrisë drejt Shamit për t`i ardhur në ndihmë ushtrisë muslimane atje që po ndeshej me bizantinët.

Fronti i dytë, ai i bizantëve në veri. Ebu Bekri drejtoi një ushtri drejt rrethinave të Shamit, ku në krye të saj vendosi Halid bin Seid bin As i cili kur hasi në forcat bizantine i dërgoi një letër Ebu Bekrit në të cilën i kërkonte ndihmë dhe mbështetje. Menjëherë Ebu Bekri (radiallahu anhu) përgatiti katër ushtri për t`i ardhur në ndihmë: Në krye të ushtrisë së parë caktoi Amru bin el As të cilin e drejtoi për në Palestinë, në krye të ushtrisë së dytë caktoi Sherahbil bin Haseneh të cilin e drejtoi për në Jordani, në krye të ushtrisë së tretë caktoi Jezid bin Ebi Sufjan të cilin e drejtoi për në Belka, në krye të ushtrisë së katërt caktoi Ebu Ubejde bin Xherrah të cilin e drejtoi për në Hims (qytet në Siri). Ushtritë muslimane arritën në rrethinat e Shamit dhe në Palestinë në fillim të vitit 13 h. Në fillim kishte duele të shumta mes muslimanëve dhe bizantëve të cilat u pasuan me disa beteja të mëdha, prej tyre përmendim:

A) Beteja e Axhnadinit, viti 13 H. Pas disa përleshjesh mes dy ushtrive mbreti bizantin Herakliu përgatiti një ushtri të madhe për të luftuar muslimanët. Ushtria muslimane kërkoi ndihmë prej Ebu Bekrit (radiallahu anhu) i cili urdhëroi Halid bin Uelidin që të drejtohej nga Iraku për në Sham. Halid bin Uelidi kapërceu shkretëtirën me një shpejtësi të paparë ndonjëherë në histori për t`i ardhur në ndihmë ushtrisë muslimane. Pasi që mori komandën e ushtrisë dhe e rregulloi atë në një mënyrë të përsosur, u bashkua me Amru bin el As i cili po përballej me ushtrinë e madhe bizantine në vendin e quajtur Axhnadin në Palestinë. Pasi që u takuan dy ushtritë dhe u zhvillua një luftë e ashpër, kjo betejë mbaroi me humbjen e bizantinëve dhe fitoren e bujshme të muslimanëve.

B) Beteja e Meraxhus-Sufr, viti 13 H. Kjo betejë u zhvillua në jug të Damaskut, me forcat bizantine të cilat kishin ardhur

nga qyteti i Himsit në Veri për tu ndeshur me muslimanët në Jug. Kjo ushtri e dërguar nga Herakliu përbëhej nga ushtarët më të fortë dhe më të ashpër bizantin dhe kishte si detyrë për të ndihmuar sundimtarin e Damaskut, qytet ky që mbahej i rrethuar nga muslimanët. Halid bin Uelidi dhe Ebu Ubejdeh të cilët drejtonin ushtrinë muslimane e panë të domosdoshme t`i dilnin përpara kesaj ushtrie dhe të përballeshin me të, ushtri e cila numëronte më shumë se dhjete mijë ushtarë. Kur Halid bin Uelidi e pa numrin e madh të bizantinëve e rregulloi ushtrinë me të njëjtën mënyrë që përdori në Axhnadin. Kjo betejë ndodhi në vendin e quajtur Meraxhus-Sufr, beteje e cila përfundoi si ajo e para, me fitoren e muslimanëve dhe vrasjen e shumicës së bizantëve.

Sëmundja e Ebu Bekrit dhe vdekja e tij Shkaku i sëmundjes së Ebu Bekrit ishte larja e tij në një ditë të ftohtë, ku e zuri nje grip i rëndë. Qëndroi 15 ditë i sëmurë, nuk dilte fare as për namaz dhe kishte urdhëruar Umer bin el Hatabin që tu printe njerëzve në namaz. E vizitonin sahabët vazhdimisht në shtëpinë e tij dhe Uthmani (radijAll-llahu anhu) ishte ai që i qëndroi tek koka në mënyrë të pandërprerë. Sëmundja erdhi duke u përkeqësuar derisa vdiq natën e martë të datës 21 Xhumadel Ahirah të vitit 13 H ne një moshe të njëjtë me atë të Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem, 63 vjecare, duke zgjatur halifati i tij 2 vjet, 3 muaj e 10 ditë. La si porosi që ta lante gruaja e tij Esma bint Amijs dhe u qefinos në dy copa ose në tre te tilla. Umeri (radijAllllahu anhu) ia fali namazin e xhenazes dhe u varros në krah të shokut te tij, Profetit (sal-lAllahu alejhi ve selem), ia vendosën kokën e tij paralel me supin e Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem duke qenë kështu shoku i pandarë i Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem, si në jetë ashtu dhe në vdekje, Zoti e mëshiroftë dhe qoftë i kënaqur prej tij.

[1]

– Ebu Daudi, Tirmidhiu, Nesai, Ibnu Maxhah dhe Ahmedi.

[2]

– Sure Teube: 100.

[3]

– Muslimi.

[4]

– Ibën Hibani hadithi është i saktë.

[5]

– Tirmidhiu e ka saktësuar Albani.

[6]

– Buhari.

[7]

– Hakimi i cili e ka saktësuar dhe e ka mbështetur Dhehebiu.

[8]

– Sure Teube: 40.

[9]

– Buhariu.

[10] – Ahmed, Tirmidhiu, Ibnu Maxhah, Nesai. Hadithi është i mirë saktësoi Ahmed Shakir, Albani dhe Shuajb Arnauti. [11] – Bidaje ue Nihaje imam Dhehebi. [12] – Buhari. [13] – Bidaje ue Nihaje: 3/271. [14] – Transmeton Ahmedi ne Musnedin e tij 2/133. [15] – Transmeton Buhariu nr 7284 dhe Muslimi nr 20. [16] – Marre nga libri Tarihul islami fq 68, Mahmud Shakir. [17] – Keto tre ethere jane marre nga libri Mearixhul Kabul 3/1333, hafidh [18] – Teksti i ketij mesazhi gjendet ne librin el Bidajeh uen-nihajeh.

02 - Umer bin Hatab

Falënderimi i takon vetëm Allahut, Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi vulën e Profetëve, Muhamedin (sal-lAllahu alejhi ve selem), familjen e tij të nderuar, shokët e tij besnik dhe të gjithë ata të cilët ndjekin rrugën e tij deri në ditën e gjykimit. Sot do të flasim për një tjetër prijës të besimtarëve, madje të parin i cili u emërtua me këtë emër. Do të flasim për të dytin në listën e të përgëzuarve me Xhenet, për njërin nga kolosët e muslimanëve, prej të cilit u frikësuan të bardhët e të verdhët, të kuqtë e të zinjtë. Sot do të flasim për Umer bin Hatabin, radijAll-llahu anhu. Përcillet nga Abdurrahman bin Aufi se Profeti Muhamed (sal-lAllahu alejhi ve selem), ka thënë: “Dhjetë vetë janë në Xhenet: Ebu Bekri është në Xhenet, Umeri është në Xhenet, Uthmani është në Xhenet, Aliu është në Xhenet, Talhai është në Xhenet, Zubejr ibn Auami është në Xhenet, Abdurrahman bin Aufi është në Xhenet, Sad ibn ebi Uekasi është në Xhenet, Seid bin Zejdi është në Xhenet dhe Ebu Ubejde ibn Xherahu është në Xhenet.”[1] Edhe Umeri ka një histori të pasur, plot mësime dhe dobi. Në të besimtari gjen personalitetin e fortë, njeriun e nënshtruar, thjeshtësinë e nevojshme dhe mbi të gjitha, besimin dhe bindjen e jashtëzakonshme.

Emri dhe pseudonimet e tij Ai quhet Umer bin Hatab, Ibn Nufejl, Ibn Abdul uza Kureshij, bashkohet me Profetin (sal-lAllahu alejhi ve selem) te Kab bin Lueji. Prejardhja e tij takohet me Profetin (sal-lAllahu alejhi ve selem) te gjyshi i shtatë, Kab bin Luej. Epiteti i tij ka qënë Ebu Hafs, ndërsa pseudonimi i tij ka qënë Faruk (Dallues), sepse kur ai shfaqi Islamin në Mekë, Allahu me të dalloi dhe ndau besimin nga jobesimi (mohimi).

Lindja dhe diçka rreth familjes së tij Umeri, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka lindur trembëdhjetë vite pas Ngjarjes së Elefantit, pra trembëdhjetë vjet pas lindjes së Profetit (sal-lAllahu alejhi ve selem).

Ka qënë i bardhë, i përzier në të kuqe, me faqe, hundë dhe sy të bukur. Kishte duar dhe këmbë të mëdha dhe njëkohësisht ishte i gjatë dhe i bëshëm. Umeri ka pasur disa gra në kohën e injorancës dhe pas Islamit, por ndër më të spikaturat është martesa që ai ka bërë me Umu Kulthumin, vajzën e Aliut dhe Fatimes, Allahu qoftë i kënaqur me ta. Umeri ka pasur gjithsej trembëdhjetë fëmijë, prej tyre Hafsa, e cila ka qënë bashkëshortja e Profetit (sal-lAllahu alejhi ve selem), Fatimja, Abdullahu etj.

Jeta e tij gjatë injorancës Umeri kaloi në injorancë thuajse gjysmën e jetës së tij. Ai jetonte sikurse të gjithë moshatarët e tij, me përjashtim të një virtyti: dinte të shkruante e të lexonte dhe të tillët në atë kohë kanë qenë shumë pak në krahasim me numrin e popullsisë. Ka bërë një jetë vërtet të vështirë, madje me vështirësitë është hasur që kur ishte i vogël. Babai e kishte ngarkuar të ruante devetë nëpër kullota dhe Umeri ishte privuar nga jeta e luksit dhe kënaqësive. Më pas ai u mor me tregti dhe shtegtoi me karvane, gjë e cila e ktheu atë një ndër pasanikët e Mekës dhe njëkohësisht zuri vend dhe pozitë në shoqërinë Mekase të asaj kohe. Umeri jetoi në injorancë, aq sa mundi të njohë mirë realitetin e saj, ndaj dhe është regjistruar prej tij shprehja e njohur: “Islami do të humbë fije-fije, nëse rriten në Islam njerëz të cilët nuk e njohin injorancën.” Ai pajtonte dhe shuante grindjet te kurejshët, kur ata luftonin me njëri-tjetrin dhe në të njëjtën kohë ishte ambasador i kurejshëve kur hapnin luftë me të tjerët.

Islami dhe hixhreti i tij

Umeri (radijAll-llahu anhu) ishte i fortë, autoritar, i pashëm, me personalitet dhe sillej shumë keq me muslimanët. Thotë Seid bin Zejd (djali i xhaxhait të Umerit): “Uallahi, Umeri është ai i cili më ka lidhur për shkak se kisha pranuar Islamin.” Pra, kështu vepronte Umeri që të largonte muslimanët nga feja e tyre, por ashpërsia e tij e jashtme fshihte pas saj mëshirë dhe butësi. Rrezja e parë që hyri në zemrën e Umerit, ishte ditën kur ai pa gratë kurejshe, të cilat braktisnin vendin e tyre për të shkuar në një vend të largët, si shkak i

mundimeve që përjetonin prej tij dhe idhujtarëve. Kjo skenë ia theu zemrën, filloi ta vriste ndërgjegja, aq sa disave prej tyre ua shpalosi keqardhjen që ndiente për këtë.

Um Abdullah bint Hanteme thotë: “Kur po udhëtonin gjatë shpërnguljes për në Habeshe, erdhi Umeri dhe qëndroi para meje; më para përjetonin prej tij kërcënime, mundime e tortura. Ai më pa dhe më tha: ‘A po shkoni o Um Abdullah?’ I thashë: ‘Po, do të shkojmë në tokën e Allahut! Ju na munduat dhe na torturuat, ndaj ne do të largohemi derisa Allahu të na japë rrugëzgjidhje.’ Umeri i tha: ‘Allahu qoftë me ju!’ Pashë tek ai një dhembsuri dhe butësi, të cilën nuk e kam vërejtur kurrë më parë. Kur erdhi Amir bin Rrabia, bashkëshorti im, i cili kishte shkuar të kryente nevojat e tij, ia tregova këtë ngjarje. ‘Më duket se po shpreson Islamin e Umerit.’ – ma ktheu ai. ‘Po.’ – i thashë. Ai ma preu shkurt e më tha: “Kur të pranojë Islamin gomari i Hatabit, atëhere ka për ta pranuar edhe Umeri. Dhe vërtet, shumë pak kohë pas kësaj ngjarjeje Umeri pranoi Islamin, por sigurisht edhe për shkak të lutjes që bënte Profeti (sal-lAllahu alejhi ve selem): “O Allahu im, ndihmoje Islamin me njërin prej këtyre të dyve, i cili është më i dashur për Ty: me Umer bin Hatabin ose me Ebu Xhehl bin Hishamin.” Dhe më i dashuri për Allahun e Lartësuar ka qenë Umeri. [2] Për Islamin e Umerit kanë ardhur edhe transmetime të tjera, megjithëse duhet pohuar se ngjarja e mësipërme ndoshta është dhe shkaku më i fortë dhe real për Islamin e Umerit. Në një version tjetër qëndron se ai një ditë, doli i ngjeshur me shpatë të mprehtë, për ta realizuar vrasjen e Profetit (sal-lAllahu alejhi ve selem).

Gjatë rrugës e takon Nuajm bin Abdullah el Adevijun, i cili e pyet: “Ku je nisur, o Umer?” Ai përgjigjet: “Dëshiroj ta mbys Muhamedin.” Ky i thotë: “Si do të mbrohesh nga familjet Benu Hashim dhe Benu Zehra, nëse e mbyt Muhamedin?” Umeri i tha: “Kështu mund të flasësh vetëm nëse e ke pranuar fenë e re dhe ke braktisur atë të vjetrën në të cilën ke lindur.” Atëherë njeriu i tha: “Mirë pra, po a dëshiron, o Umer, të të them diçka që ende nuk e di? Do të ishe i befasuar! Motra jote dhe dhëndri yt e kanë ndërruar fenë dhe e kanë braktisur fenë së cilës i takon ti.” Umeri u trondit shumë dhe niset në shtëpinë e tyre. Kur arrijnë, aty hasin Habab bin el Eretin. Në dorë e mbante një faqe të Kuranit ku shkruante “Taha”. Këtë sure ia këndonte këtyre të dyve. Hababi shpesh vinte tek këta për t’ju kënduar Kur’an. Kur dëgjoi zërin e Umerit, u fsheh thellë në shtëpi, ndërsa Fatimja – motra e Umerit – fshehu faqen e Kur’anit. Kur hyri Umeri tek ata, tha: “Çfarë janë ato fjalë që i dëgjova kur arrita këtu?” “Ata u përgjigjën: “Asgjë, ne të dy bisedonim me njëri-tjetrin”. Ai tha: “A mos, vallë ju dy e keni ndërruar

fenë?” Dhëndri tha: “O Umer, si mendon, nëse e vërteta është në anën e asaj feje tjetër, e jo në atë tëndën?” Umeri iu vërsul dhe e goditi fuqishëm. Motra e tij ndërhyri dhe e shkëputi nga burri i saj, kurse ai i dha një të shtyrë me dorë në faqe dhe e përgjaku, ajo e hidhëruar, i drejtohet: “O Umer, nëse feja tjetër është e drejtë, dhe e jotja e gabuar, atëherë dëshmoj se nuk ka Zot tjetër përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është Pejgamber i Allahut.” Kur e pa Umeri se çfarë i bëri motrës, së cilës i rridhte gjaku nga plaga në fytyrë, i erdhi shumë keq dhe u pendua. Pastaj ua kurseu jetën e tha: “Ma jepni atë fletë ta lexoj!” Motra i tha: “Ti je i papastër, e këtë nuk e marrin në dorë njerëzit e papastër, shko e pastrohu e pastaj merre Kuranin.” Kur e bëri këtë, e mori fletën dhe lexoi: “Në emër të Allahut, të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit!” dhe tha: “Sa emra të bukur e të pastër!” dhe vazhdoi të lexojë “Ta-ha”, derisa erdhi tek ajeti: “Vërtet, vetëm Unë jam Allahu, nuk ka Zot tjetër pos Meje, pra vetëm Mua më adhuro dhe fale namazin, që të më kesh gjithnjë ndërmend!” [3] Umeri u ndal dhe tha: “Sa ligjërim i mrekullueshëm, nuk ka fjalë më të bukura se këto! Më dërgoni te Muhamedi!” Kur Hababi i dëgjoi fjalët e Umerit, i doli para dhe i tha: “Përgëzohu, o Umer, unë do të dëshiroja që lutja, të cilën Profeti e tha të enjten në mbrëmje: ‘O Allahu im, ndihmoje Islamin dhe bëje të famshëm atë me Umer bin Hatabin ose me Ebu Xhehl bin Hishamin!’ në shtëpi në pjesën e ulët të Safasë, të dedikohet ty.” Umeri mori shpatën, e ngjeshi në brez dhe u nis në shtëpinë e Ekremit, ku gjendej dhe Muhammedi (sal-lAllahu alejhi ve selem.). Trokiti në derë. Nga shtëpia përgjoi një njeri, e pa Umerin të ngjeshur me shpatë, u kthye brenda dhe e njoftoi Muhamedin (sal-lAllahu alejhi ve selem.) për këtë. Të pranishmit në shtëpi u shqetësuan. Hamza pyeti: “Ç’keni?” Thanë: “Umeri!” “E, çfarë nëse është Umeri? Hapjani derën! Nëse ka ardhur me qëllim të mirë, do ta presim mirë, e nëse ka ardhur me qëllim të keq, do ta mbysim me shpatën e tij.” Në shtëpi ishte Resulullahu (sal-lAllahu alejhi ve selem.) duke pranuar Shpalljen nga Allahu Xheleshanuhu. Pastaj kur doli, e hasi Umerin në dhomë. Ia mori pelerinën dhe shpatën, pastaj e përqafoi dhe i tha: “O Umer, a je i përgatitur që Allahu të të shpëtojë nga mjerimi në të cilin gjendesh? O Allahu im! Ky është Umer bin Hatabi! O Allahu im! Ndihmoje dhe bëje të njohur Islamin me Umer bin Hatabin!” Umeri tha: “Dëshmoj se nuk ka Zot tjetër pos Allahut dhe dëshmoj se ti je Pejgamber i Allahut!” Umeri pranoi Islamin, kurse të pranishmit filluan të këndojnë tekbire, sa që edhe mushrikët i dëgjuan në mesxhid. Umer bin Hatabi e pranoi Islamin në muajin Dhulhixhe të vitit të gjashtë të pejgamberllëkut, vetëm tri ditë pas Islamit të Hamzës, ndërkohë që atëhere ishte vetëm njëzet e shtatë vjeç.

Transmeton Muxhahidi nga Ibn Abasi, i cili thotë: “E kam pyetur Umer bin Hatabin si e ka fituar pseudonimin El-Faruk?” Ai tha: “Hamza pranoi Islamin tri ditë para meje.” Pastaj më tregoi se si e kishte pranuar Islamin, e në fund më tha: “Pikërisht, kur pranova Islamin pyeta: “O Resulullah! A jemi në anën e drejtë, qofshim gjallë apo të vdekur?” Më tha: “Po, pasha Krijuesin tim, ju jeni në anën e drejtë, qofshi gjallë apo të vdekur.” Umeri tha: “E përse atëherë jemi duke u fshehur? Pasha Krijuesin, i Cili ta dërgoi të Vërtetën, do të dalim së bashku me ty. Pastaj dolëm jashtë. Hamza para tij, unë pas tij, e ai mes nesh sikurse në rreshta. Hymë në mesxhid. I shikova kurejshitët dhe Hamzën. I kishte kapluar pikëllimi sikurse kurrë më parë. Resulullahu (sal-lAllahu alejhi ve selem.) më quajti ElFaruk.” [4] Ibni Mesudi, radijallahu anhu, ka thënë: “Kurrë nuk kemi mundur të falemi të qetë në Kabe, gjersa Umeri e pranoi Islamin.” [5] Transmetohet nga Suhejb Er-Rumiju se ka thënë: “Kur Umeri pranoi Islamin, Islami u forcua dhe ne filluam të ulemi në hallkë rreth Kabes. U ngritëm që publikisht ta bëjmë tavafin rreth Kabes dhe në kalim e sipër takoheshim me ata të cilët na bërtisnin, e edhe ne u përgjigjeshim ashtu siç meritonin.” [6] Transmetohet nga Abdullah bin Mesudi: “Kemi qenë të ndihmuar dhe të forcuar që kur Umeri pranoi Islamin.” Ndërsa në lidhje me emigrimin e tij dhe mënyrën se si e ka kryer atë ka disa rrëfime, njëri prej tyre është ai të cilën Umeri e ka treguar vetë, ku ai dhe dy sahabë të tjerë caktuan në mënyrë të fshehtë vendin se ku do të takoheshin në dalje të Mekës dhe kohën kur do të takoheshin. Nëse dikush prej tyre vonohej, të tjerët duhet të shkonin e të iknin fshehurazi në mënyrë që të mos e kuptonin kurejshët se ata po emigronin dhe kështu do të mund t’i ndalonin. Dhe ashtu bënë: Umeri dhe Ajashi u gjendën në vendin e caktuar pikërisht ashtu sikur dhe e kishin lënë dhe e kuptuan se shoku i tyre ishte kapur dhe penguar nga kurejshët, ndaj dhe u nisën për në Medinë. Por qëndron edhe versuoni tjetër, se në momentin kur ai vendosi të emigrojë, shkoi në Kabe, e ngjeshi shpatën në brez dhe kur takoi idhujtarët bërtiti me të madhe duke thënë: “Dijeni se unë nesër do të emigroj, kush dëshiron ta lërë gruan të ve, fëmijët jetimë dhe nënën në zi, le të më takojë në filan vend.” Por kur mori rrugën, askush nuk i doli për t’u përballur, kështu që ishte i vetmi i cili emigroi duke e bërë publik emigrimin e tij.

Umeri në Medinë dhe konntributi i tij në të Umeri ishte një nga figurat kryesore në shoqërinë islame. Atë gjithmonë do ta shihje

përkrah Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem, madje ai ishte një ndër konsulentët kryesorë për të pas Ebu Bekrit. Umeri mori pjesë në të gjithë luftërat që ndërmori Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, madje kontributi i tij nuk ishte i kufizuar vetëm në anën trupore, por ai kontribuoi edhe ekonomikisht në ndihmë të luftës dhe thirrjes islame. Madje Umeri në shumë nga mendimet e tij ka patur një përputhje të vërtetë me vendimet e Allahut dhe se Allahu shpeshherë ka zbritur ajete të cilat kanë përkrahur konsultat dhe opinionin e Umerit. Nga këto mund të përzgjidhnim aprovomin që Allahu i bëri Umerit në lidhje me mbulesën. Umeri një ditë i tha Profetit: “O i Dërguar i Allahut, në shtëpinë tënde hynë njerëz të ndryshëm, të mirë e të këqinj, përse nuk vë perde mes grave tua dhe burrave të huaj?” dhe nuk zgjati shumë kur Allahu urdhëroi për mbulesën. Qëndrimi i Umerit në lidhje me lënien e namazit të xhenazes për munafikun. Umeri i tha Profetit, alejhi selatu ue selam, kur dëshiroi t’i falë namazin e xhenazes kryemunafikut, Abdullah bin Ubejit: “Si mund t’ia falësh atij namazin, ndërkohë që ai ka bërë këtë e atë.” dhe filloi t’i përmendte Profetit bëmat e Abdullah bin Ubejit, por Profeti pasi buzëqeshi i tha: “Allahu më la të zgjedh dhe unë zgjodha t’ia fal atij xhenazen, por menjëherë mbas kësaj ngjarjeje vjen shpallja nga Allahu, që e ndalon Profetin të falë xhenazen e hipokritëve si dhe të qëndrojë në varrin e tyre.” Qëndrim tjetër të cilin Allahu ia mbështeti Umerit, ishte kërkesa që ai i bëri Profetit që të ndalonte njerëzit të hynin në shtëpitë e të tjerëve pa kërkuar leje më parë, dhe Allahu zbriti ajetet ku i urdhëronte besimtarët të kërkonin leje para se të hynin në shtëpitë e të tjerëve. Ndërsa në një rast tjetër Umeri iu drejtua Profetit duke thënë: “O i Derguari i Allahut, sikur ta marresh mekamin e Ibrahimit vendfaljeje.” Atëherë Allahu zbriti fjalen e Tij: “Merreni mekamin e Ibrahimit vendfaljeje!” (Bekarah, 125). Umeri, radijallahu anhu, ishte njeri me sedër dhe i ashpër ndaj idhujtarëve. Në luftën e Uhudit, në të cilën muslimanët pësuan disfatë dhe Profeti me besimtarët u tërhoq në malin e Uhudit, Ebu Sufjani pasi pa këtë situatë tha: “A është Muhamedi me ju?” Profeti u tha njerëzve: “Mos u përgjigjni!” Ebu Sufjani pyeti përsërisht: “A është me ju, Ebu Bekri?” Sahabët sërisht nuk folën dhe Ebu Sufjani pyeti për të tretën herë: “A është me ju Umeri?” Sahabët sërisht nuk iu përgjigjën. Ebu Sufjani atëhere tha: “Këta njerëz janë vrarë e kanë vdekur, se po të ishin gjallë, do të përgjigjeshin.” Atëhere Umerit nuk iu durua, thirri me të madhe duke thënë: “Gënjeve o armik i Allahut! Allahu i ka lënë në jetë ata të cilët të bëjnë të dëshpërohesh.”

Pozita dhe vlera e Umerit:

01 – Ka qenë ndër njerëzit e dashur për Profetin, sal-lAllahu alejhi ve selem, (pas Ebu Bekrit) të cilin kur e pyetën se kush ishin njerëzit më të dashur tek ai, Umeri vinte menjëherë pas Ebu Bekrit. 02 – Ka qenë njeri i dijshëm. Njëherë Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, tha: “Ndërkohë që isha në gjumë, pashë sikur po pija qumësht, aq sa vura re se po më kullonte nëpër gishtërinj, pastaj atë (enën) e mori Umeri.” “Si e komenton atë o i dërguar i Allahut?” – e pyetën njerëzit. “Dije.” tha ai. [7] Dhe dija në këtë hadith është udhëheqja e njerëzve me librin e Allahut dhe sunetin e Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem. 03 – Ai ka qenë fetar tejet i madh. Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, njëherë tha: “Ndërkohë që isha në gjumë, pashë disa njerëz që më shfaqeshin para syve dhe ata ishin të veshur me këmisha. Prej tyre pashë që i kishin ato deri në gjoks, madje pashë të tjerë që i kishin edhe më të vogla se aq, ndërkohë kalon Umer bin Hatabi dhe ai kishte një këmishë të gjatë, të cilën e zvarriste nëpër rrugë.” “Si e komenton atë o i Dërguar i Allahut?” – e pyetën njerëzit. Tha: “Feja.” [8] Pra, një njeri tejet fetar. 04 – Shejtani frikësohet prej Umerit. Njëherë Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, i tha: “Pasha atë, në dorën e të Cilit është shpirti im, kur ti merr një rrugë, shejtani merr një rrugë të ndryshme nga e jotja.” [9] Pra, ky hadith tregon qartë se shejtani nuk gjente dot rrugë që të hynte e të arrinte për tek Umeri. 05 – Umeri ka qenë njeri i inspiruar dhe një gjeni i vërtetë. Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem , ka thënë: “Në çdo popull ka patur njerëz të inspiruar, e nëse do të kishte të tillë në umetin tim, ai është Umeri.” [10] Nga Ibnu Umeri përcillet se Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, ka thënë: “Me të vërtetë Allahu e ka vendosur të vërtetën në gjuhën dhe zemrën e Umerit.” [11] 06 – Profeti e përgëzon me kështjellë në Xhenet. Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, ndër të tjera ka thënë: “Pashë sikur hyra në Xhenet dhe aty vura re Rumejsan, bashkëshorten e Ebu Talhës dhe dëgjova gjurmë e pyeta se cili është ky. Më thanë se ai është Bilali. Pashë një kështjellë, në oborrin e së cilës gjendej një vajzë dhe pyeta se e cilit është. “E Umerit.” – më thanë. Desha të hyja brenda e ta shihja, por kujtova xhelozinë tënde dhe nuk e bëra.” Umeri ia ktheu: “Kurban t’u bëftë nëna dhe babai im, si mund të kem xhelozi ndaj teje?!” [12]

07 – Profeti e përgëzom sërisht me Xhenet. Ebu Musa el Eshariu rrëfen: “Isha me Profetin në njërin prej kopshteve të Medinës, ndërkohë që erdhi dikush dhe kërkoi leje të hynte. Profeti më tha: ‘Hapja atij derën dhe përgëzoje me Xhenet!’ Ia hapa atij derën dhe pashë se ishte Ebu Bekri. E lajmërova për atë që tha Profeti dhe ai e falënderoi Allahun. Më pas erdhi dikush tjetër dhe kërkoi leje të hynte. Profeti më tha: ‘Hapja atij derën dhe përgëzoje me Xhenet!’ Ia hapa atij derën dhe pashë se ishte Umeri. E lajmërova për atë që tha Profeti dhe ai e falënderoi Allahun. Sërisht erdhi dikush tjetër dhe kërkoi leje të hynte. Profeti më tha: ‘Hapja atij derën dhe përgëzoje me Xhenet, për shkak të një sprove që do ta godasë!’ Ia hapa atij derën dhe pashë se ishte Uthmani. E lajmërova për atë që tha Profeti dhe ai e falënderoi Allahun. Pastaj tha: ‘Allahu është ndihmuesi më i mirë.’” [13] Përcillet nga Ebu Seidi se Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, ka thënë: “Me të vërtetë banorët e gradave të larta do të shihen nga poshtë nga ata që janë poshtë tyre, ashtu siç shihet ylli i lartësuar në qiell, dhe me të vërtetë Ebu Bekri dhe Umeri do të jenë prej tyre, madje prej më të mirëve të tyre.” [14] 08 – Atë e donin dhe e çmonin të gjithë besimtarët. Përcillet nga Ibën Ebi Mulejkeh, i cili e ka dëgjuar Ibën Abasin duke thënë: “U vendos Umeri mbi shtratin e tij të vdekjes dhe u mblodhën njerëzit rreth tij duke u lutur për të para se ta ngrinin. Unë isha i pranishëm aty, kur papritmas më befasoi (frikësoi) një njeri që kishte kapur supin tim, e kur shoh pas meje, ishte Ali bin Ebi Talibi, i cili pasi që u lut për Umerin tha: ‘Nuk di njeri më të dashur tek unë, që do të dëshiroja ta takoja Allahun (Xheleshanuhu) me punë të mira si punët e tij, përveç teje. Unë gjithmonë besoja dhe isha i bindur se Allahu do të të bashkonte me dy shokët e tu, sepse më kujtohet se sa shumë e dëgjoja Profetin, sal-lAllahu alejhi ve selem, duke thënë: ‘Shkova unë, Ebu Bekri dhe Umeri’, ‘Hyra unë, Ebu Bekri dhe Umeri’, ‘Dola unë, Ebu Bekri dhe Umeri’.” [15]

Hilafeti i Umerit Marrja në dorëzim e halifatit dhe besatimi i sahabëve N.q.s. për Ebu Bekrin ishte Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, ai i cili u bëri shenjë muslimanëve ta pranonin për halife, në rastin e Umerit ishte Ebu Bekri (radijAll-llahu anhu), ai që e la me porosi (me testament) që të zgjidhej Umeri si halife i muslimanëve. Në radhë të parë Ebu Bekri u konsultua me njerëzit, të cilët ia besuan Ebu Bekrit për të caktuar prijësin e muslimanëve, pastaj ai urdhëroi që të mblidheshin

njerëzit dhe u tha atyre: “O ju njerëz, mua më erdhi caktimi i Allahut (Xheleshanuhu), ashtu siç po e shikoni, ndaj patjetër duhet ta keni një njeri, që merr përsipër çështjen tuaj, ju prin në namaz, ju urdhëron për çështjet e ndryshme dhe lufton së bashku me ju kundër armikut tuaj. Prandaj, n.q.s. jeni dakord, unë do t’ju jap mendimin tim. Pasha Allahun, i Cili nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Tij, n.q.s. unë e di në veten time se diçka është e mirë për ju, nuk jua fsheh atë.” Pastaj filloi të qante dhe së bashku me të edhe ata që ishin të pranishëm. Njerëzit thanë: “O zëvendësi i Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem, ti je më i dituri dhe më i miri prej nesh, prandaj zgjidh për ne kë të duash.” Atëherë Ebu Bekri tha: “Unë do të bëj përpjekjen time që të zgjedh për ju më të mirin tuaj In sha'Allah .” [16] Ebu Bekri thërriti Uthmanin dhe i tha: “Shkruaj:

Bismilahir-Rrahmanir-Rrahim! Kjo është ajo porosi të cilën Ebu Bekr bin Ebi Kuhafe e la në momentin e fundit të tij nga kjo botë, duke dalë prej saj dhe momenti i parë i tij në lidhje me Ahiretin, duke u futur në të, momenti në të cilin beson edhe ai që është kafir, bindet plotësisht mëkatari dhe i mbushet mendja përgënjeshtruesit. Unë po ju lë si halife tuajin pas meje, Umer bin el Hatabin, prandaj dëgjojeni atë dhe binduni atij. N.q.s. ai mban drejtësi, ky është mendimi dhe dija që kam unë për të, ndërsa n.q.s. sillet ndryshe, çdo njeri ka përgjegjësi për mëkatet e tij. Unë ju dua të mirën, por nuk e di të fshehtën, më vonë do ta marrin vesh ata që bëjnë padrejtësi se çfarë përfundimi do të kenë, dhe "Es-Selamu Alejkum Ve Rahmetullah Ve Berekatuhu." (paqja, mëshira, bereqeti i Allahut qofshin mbi ju)” [17] Kur vdiq Ebu Bekri, të gjithë banorët e Medinës i dhane besën Umerit dhe më 23, Xhemedi el Akhir, 13 pas Hixhrit, ai u emërua si Halife i Muslimanëve. Ishte i pari person që u quajt Emirul Muminine. Pas marrjes së postit, Umeri iu drejtua muslimanëve të Medinës: 01 – “O njerëz, ju posedoni disa të drejta ndaj meje, të cilat mund t’i kërkoni gjithnjë. 02 – Një nga të drejtat tuaja është se nëse ndonjëri prej jush vjen tek unë me ndonjë kërkesë, ai do të kthehet i kënaqur.

03 – E drejtë tjetër e juaja është që ju keni të drejtë të më ndaloni nga përdorimi jo i drejtë i pasurisë së Shtetit. 04 – Ju po ashtu keni të drejtë të kërkoni nga unë, që t’i pëforcoj kufijtë dhe mos t’ju nënshtroj para rrezikut. 05 – Është po ashtu e drejtë e juaja, që në rast se shkoni në luftë, të kujdesem për familjet tuaja, ashtu si kujdeset babai juaj, kur ju nuk jeni të pranishëm. 06 – O njerëz, qëndroni të nënshtruar Allahut (Subhanehu ve Teala), më falni për gabimet dhe më ndihmoni në misionin tim. Më ndihmoni të urdhëroj në të mirë dhe të ndaloj nga e keqja. 07 – Më këshilloni në lidhje me obligimet, të cilat më janë obliguar nga Allahu (Subhanehu ve Teala)”.

Rruga që ndoqi Umeri për drejtimin e shtetit

Umeri (radijAll-llahu anhu) eci sipas së njëjtës mënyrë që ndoqi paraardhësi i tij Ebu Bekri. Kur Ebu Bekri (radijAll-llahu anhu) vdiq, Umeri (radijAll-llahu anhu) u ngjit në minber, ku pasi falënderoi dhe lavdëroi Allahun (Xheleshanuhu) tha: “O ju njerëz, unë do bëj një lutje, prandaj thoni ‘Amin!’. O Zot unë jam i ashpër prandaj më bëj që të jem i butë me ata që të binden ty, duke iu përmbajtur së vërtetës, duke kërkuar fytyrën Tënde, duke kërkuar botën tjetër! O Zot, më bëj të ashpër e të egër kundër armiqve të Tu, kundër munafikëve dhe njerëzve të prishur, pa u bërë padrejtësi atyre nga ana ime! O Zot, unë jam koprrac, prandaj më bëj mua bujar (dorëdhënës) pa e tejkaluar në shpenzime, pa syefaqe dhe mburrje! O Zot, më bëj që të kërkoj me këto vepra fytyrën Tënde dhe botën tjetër! O Zot më mundëso të jem modest e i përulur dhe të jem i butë me muslimanët!” [18] Pra, në këtë hytbe shihet qartë rruga që do të ndiqte Umeri, hytbe e cila ishte e ngjashme me atë të Ebu Bekrit (radijAll-llahu anhu). U shfaq gjatë halifatit të tij një politikë e mirë, një sistem i rregullt, një mirorganizim i administratës dhe financës. Planifikoi çlirimin e tokave të reja, ndoqi politikën e zonave të hapura (të lira), mundohej të plotësonte sa më shumë interesat e popullit dhe mbante drejtësi mes tyre. Nuk ia lejonte vetes të merrte nga Bejtul Mali (buxheti i shtetit) më shumë sesa një rrobë për dimër, një rrobë për verë, një deve për udhëtim dhe ushqim ditor mesatar, aq sa merrte çdo muhaxhir tjetër. Hytbet e tij, letrat dhe mesazhet që ua

dërgonte komandantëve të ushtrive dhe njerëzve të caktuar në krye të vendeve, na tregojnë qartë për ndjenjën e thellë të përgjegjësive, e shoqëruar kjo me mbështetje dhe besim të fortë në Allahun (Xheleshanuhu).

Por megjithëkëtë, prapë Umeri mbeti një njeri i thjeshtë, thjeshtësia dhe modestia e tij bie në sy nga çdokush. Njëherë Umeri kishte një konflikt me një grua dhe kur dolën para gjykatësit, kur hyri Umeri, gjykatësi u ngrit në këmbë. Umeri i tha gjykatësit: “Kjo është padrejtësia e parë që i ke bërë kësaj gruaje.” Ndërsa në lidhje me adhurimin ai ishte një njeri që jepte shembull. Nga historitë që tregohen në lidhje me ibadetin e Umerit: Ai po falej një ditë dhe po lexonte suren “Jusuf”, derisa erdhi tek ajeti: “Une ia paraqes ankesen e mërzisë dhe pikëllimit tim Allahut”, qau shumë, aq sa dhe mjekra ju lag. Një ditë po falej si imam në namazin e sabahut dhe lexoi ajetin: “Ndalojini aty, sepse do merren në pyetje”, filloi të qante derisa u alivanos përdhe dhe u sëmur një muaj rresht. Një natë para se të flinte tha me vete: “Sikur t’i falja dy rekate dhe pastaj të fle. Filloi të lexonte nga xhuzi “Ame” ajetin e parë të sures “Nebe”: “Për çfare ata pyesin njëri-tjetrin, për lajmin e madh”, filloi të qante dhe nuk vazhdonte dot më tej në lexim, vazhdoi të qante deri në agim. Një dite tjeter lexoi suren “Mudethir” derisa arriti tek ajetet: “Përkujto ditën kur do fryhet në Sur, ajo do të jetë Ditë e vështirë, për kafirët nuk do të jetë aspak e lehtë”, atëherë qau derisa u alivanos përdhe.

Punët më të rëndësishme që ndërmori Umeri (radijAll-llahu anhu)

Umeri (radijAll-llahu anhu) filloi të organizonte shtetin me një vullnet të pathyeshëm, gjë e cila e ndihmoi shumë në përballimin e problemeve të jetës, kërkesave të shumta në varësi të situatave të reja, sidomos me zgjerimin e shtetit islam nga të katër anët e horizontit.

Disa nga punët më të rëndësishme janë: 01 – Formimi për herë të parë i regjistrave, si p.sh. regjistri i ushtrisë. i cili në kohën e sotme i përngjan ministrisë së mbrojtjes, regjistri i pasurisë, i cili i ngjason ministrisë së financës. 02 – Themeloi Bejtul Malin (buxhetin e shtetit), caktoi gjykatësit, shkruesit, vuri në përdorim paratë (kartëmonedhat), zhvilloi postën, sistemin e llogarisë, dërgonte njerëz në tokat e çliruara për t’u mësuar njerëzve Islamin, si dhe bëri bazë për fillimin e kalendarit islam emigrimin e Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem, duke qenë se emigrimi i tij ishte fillimi real i ngritjes së shtetit islam. 03 – I kushtonte rëndësi gjendjes së popullit dhe kjo shihet qartë në interesin që tregonte për familjet e varfra dhe udhëtimet e tij natën, për të parë gjendjet dhe shqetësimet e njerëzve. 04 – E pa më të arsyeshme që t’i linte tokat e çliruara në pronësi të banorëve të këtyre tokave, sesa t’ua shpërndante muxhahidëve, me kusht që pronarët e tokave të paguanin haraxhin (taksën e tokës). 05 – Bëri ndarjen e tokave të çliruara në krahina dhe caktoi në krye të çdo krahine një zëvendës në atë vend, përgjegjës i cili paguhej me rrogë nga Bejtul Mali (Arka e buxhetit të shtetit). Për të qenë përgjegjës zgjidheshin njerëz të mirë të devotshëm dhe që ishin të aftë në drejtimin e punëve. 06 – Urdhëroi ngritjen e një sërë qytetesh të reja në tokat e çliruara si p.sh. : Kufe dhe Basra në Irak, qyteti i Fistatës në Egjipt e të tjera qytete si këto, që do të shërbenin si qendra të shtetit islam në këto vende.

Çlirimet në kohën e Umerit Ndër preokupimete tij kryesore ishte vazhdimi i xhihadit, përhapja e Islamit dhe vazhdimi i çlirimeve, të cilat i filloi Ebu Bekri (radijAll-llahu anhu) në tokat e persëve dhe bizantëve.

Çlirimi i Irakut dhe tokave perse 01) – Pasiqë u qetësua për gjendjen e ushtrisë në Sham, Umeri e përqendroi vëmendjen e tij (radijAll-llahu anhu) në çlirimin e Irakut dhe tokave perse. Aq e rëndësishme ishte për halifen, çlirimi i këtyre tokave, saqë dëshiroi ta drejtonte

vetë ushtrinë, mirëpo muslimanët e këshilluan që më mirë ishte të rrinte në Medinë dhe të caktonte njërin prej sahabëve të mëdhenj si komandant. Umeri ra dakort me këtë mendim dhe caktoi si komandant të ushtrisë Sad bin ebi Uekasin.

Beteja e Kadisijes, viti 15 H. 02) – U nis Sad ibn ebi Uekasi drejt Irakut, i cili në atë kohë ishte pjesë e shtetit të madh pers. Persët e ndjenë rrezikun që po u afrohej, prandaj mbreti i tyre Jerdu Xhurd mblodhi një ushtri të madhe e cila numëronte rreth 80.000 ushtarë të stërvitur dhe pajisur në formën më të mirë. Si komandant i ushtrisë perse u caktua një ushtarak me përvojë që quhej Rustum, gjithashtu ushtria shoqërohej nga 33 elefantë. Kur u ballafaquan dy ushtritë me njëra-tjetrën, Rustumi kërkoi nga Sadi ebi bin Uekasi që të dërgonte një burrë të zgjuar e të dijshëm, ashtu që ta pyeste rreth disa çështjeve, sepse ai (Rustumi) çuditej se çfarë i bëri arabët të ndryshonin kaq shumë, kur dihej se më parë ata kanë qenë gjithmonë të nënshtruar dhe pa kurrfarë peshe në krahasim me persët. Sad ibn ebi Uekasi dërgoi disa persona njëri pas tjetrit tek Rustumi, mes të cilëve ishte Ribij bin Amiri. Hyri Ribije te Rustumi, i cili kishte urdhëruar që dhoma ku do bëhej takimi, të zbukurohej me shtroja prej mëndafshi, me jastëkë të qëndisur me flori, mbushur vendi me perla, diamante dhe zbukurime të tjera. Rustumi ishte ulur në një krevat floriri dhe në kokë mbante kurorën e tij, e cila i merrte shikimet e njerëzve. Ndërsa Ribija ishte i veshur me disa rroba të vjetra e të grisura, mbante me vete armët e tij, mburojën, përkrenaren dhe ishte i hipur mbi një kalë të vogël. Kur hyri dhe pa zbukurimet e tyre dhe mburrjen e tyre, deshi t’u tregonte se atij nuk i interesonin aspak dhe as që ua hidhte sytë zbukurimeve të tyre. Prandaj kur hyri brenda me kalin e tij, shkeli mirë e mirë shtrojat e shtrenjta, pastaj zbriti dhe e lidhi kalin e tij te disa jastëkë. U afrua me kokën lart, me hapa të vendosur, me armët ngjeshur. I thanë: “Lëri armët!” Tha plot krenari: “Unë nuk erdha me dëshirën time, jeni ju ata që më thërritët, prandaj më lini kështu ose u ktheva.” Rustumi tha: “Lëreni të afrohet.” U afrua duke u mbështetur me shtizën e tij mbi jastëkët e shtrenjtë, derisa i grisi shumicën e tyre. Rustumi tha: “Çfarë ju ka sjellë këtu?” Tha: “Allahu na ka dërguar që të nxjerrim atë që Ai do, nga adhurimi i njerëzve tek adhurimi i Allahut, nga ngushtica e kësaj bote tek gjerësia e saj, nga padrejtësia e feve në drejtësinë e Islamit. Gjithashtu na ka dërguar te njerëzit që t’i thërrasim ata te feja e Allahut, prandaj kush e pranon këtë fe, ne tërhiqemi prej tij dhe kthehemi mbrapsht, ndërsa kush e refuzon këtë fe, do ta luftojmë derisa të arrijmë premtimin e Allahut.” Tha: Ç’farë është premtimi i Allahut?” Tha: “Xheneti për atë i cili vritet në luftë ose fitorja për atë që ngelet gjallë.” Rustumi kërkoi një afat derisa ta studionin këtë çështje, mirëpo Ribije nuk i dha afat më shumë se tri ditë duke i thënë: “Nuk na ka mësuar Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, që t’i japim afat armikut më shumë se tri ditë kur të ballafaqohemi me të.”

Rustumi tha: “A ti je i pari i tyre?” Tha: “Jo, por muslimanët janë si një trup i vetëm.” Ribije bin Amiri u kthye, ndërsa Rustumi mblodhi më të zgjedhurit e popullit të tij duke diskutuar, Rustumi tha: “A keni dëgjuar ndonjëherë fjalë më të mençur dhe më krenare sesa fjala e këtij burri?” Thanë: “Ki kujdes, mos e lër fenë tënde dhe të anosh nga fjala e atij qeni, a nuk e pe se ç’rroba kishte veshur?” Rustumi tha: “Mjerë për ju, mos shikoni rrobat por shikoni fjalën dhe mendimin. Me të vërtetë muslimanët nuk i japin rëndësi veshjes, ushqimit dhe prejardhjes.” Pas kësaj Sad ibn Ebi Uekasi dërgoi një person tjetër, Mugira bin Shubehn. Kur hyri te persët, Rustumi i tha atij: “Ju jeni fqinjët tanë dhe ne gjithmonë ju kemi mbrojtur dhe ju kemi bërë mirë, prandaj kthehuni në vendin tuaj dhe ju premtojmë se nuk do ta pengojmë tregtinë tuaj.” Tha Mugira: “Ne nuk duam jetën e kësaj bote, qëllimi ynë dhe ajo që ne kërkojmë është bota tjetër. Allahu (Xheleshanuhu) ka dërguar te ne profet me fenë e vërtetë, nuk ka person që largohet nga kjo fe veçse poshtërohet.” Pas këtyre debateve u vendos të fillohej lufta. Dy ushtritë u takuan dhe u përplasn ashpër me luftime gjatë gjithë ditës dhe pjesën më të madhe të natës. Kjo gjendje vazhdoi për tri ditë, por ajo që duhet të theksohet është se muslimanët vuajtën shumë nga elefantët, të cilët i frikësonin kuajt arabë që nuk ishin mësuar të shihnin elefantë. Megjithatë luftëtarët trima muslimanë bënë durim dhe luftuan me guxim derisa arritën fitoren me ndihmën e Allahut dhe suksesin e Tij. Dikujt i lindi ideja e goditjes së elefantëve me shigjeta në sy, ashtu që të zmbrapseshin, si dhe ua mbyllën sytë kuajve të tyre, që të mos i shihnin elefantët. Në ditën e katërt Allahu dërgoi një erë të fortë, e cila shkatërroi kampin e mexhusëve persë duke i bërë ata të shpartalloheshin dhe të arratiseshin nga të mundeshin. Në këtë betejë u vranë dhjetë mijë persë, mes tyre dhe komandanti Rustum, ndërsa nga muslimanët ranë shehidë rreth dymijë e pesëqind. Me këtë betejë u forcua pozita e Islamit, u ngrit lart fjala e Allahut, u krijua autoritet i fortë i muslimanëve tek arabët dhe joarabët. Gjithashtu u përhap udhëzimi i Islamit dhe drejtësia e tij duke dëbuar errësirën e kufrit dhe shirkut. [19]

Çlirimi i Shamit 03) – Bizantët e morën vesh për shkeljen e muslimanëve në tokat e tyre, ndaj i shkruajtën Heraklit, i cili ndodhej në Kuds. Ai u tha: “Mendimi im është të bëni kompromis me muslimanët, sepse Uallahi është më mirë t’u jepni gjysmën e Shamit dhe do t’ju mbetet gjysma tjetër së bashku me vendet bizantine, sesa të mposhteni në Sham dhe në gjysmën e vendeve bizantine. Kjo këshillë i zemëroi komandantët e ushtrisë bizante dhe menduan se kjo fjalë ishte pasojë e dobësisë në karakterin e Perandorit bizant. Herakli, kur pa këtë qëndrim të ushtrisë, u dorëzua para vendimit të tyre dhe hyri në luftë duke mbledhur të gjitha forcat dhe u përqendrua në qytetin e Himsit, ku përgatiti ushtri të madhe dhe të pajisur mirë.” [20]

Beteja e Jermukut (viti 15 h) 04) – Pasi që Herakliu pa fitoret e njëpasnjëshme të muslimanëve, mblodhi të gjithë ushtarët që kishte në dispozicion për t’u përplasur me ushtrinë muslimane. Këto forca ishin nën komandën e vëllait të Heraklit, i cili e përqendroi ushtrinë pranë lumit Jermuk, njërit prej lumenjve të vegjël që furnizon lumin Jordan. Ndërsa ushtria muslimane, e cila ishte nën komandën e Ebu Ubejdes, zbriti dhe u vendos përballë bizantëve. Duke parë numrin e madh të bizantëve, Ebu Ubejde ngarkoi Halid bin Uelidin që të organizonte ushtrinë në formacion lufte. Halid bin Uelidi i bëri ushtrisë një rregullim që nuk ishte parë kurrë nga arabët. Sulmuan kalorësit muslimanë me trimëri të rrallë derisa arritën të ndanin ushtrinë bizantine në dy pjesë, kalorësit veç dhe këmbësorët veç. Kjo ndarje si dhe goditjet e kalorësve muslimanë, bënë që kalorësia bizante të tërhiqej duke lënë mijëra të vrarë në fushëbetejë. Pas kësaj e gjithë ushtria muslimane u hodh mbi këmbësorinë bizante, të cilët ose binin në tokë të vrarë, ose mbyteshin në lumë. Ishte kjo fitore e bujshme e muslimanëve goditja kryesore shkatërruese e Perandorisë Bizantine. Në këtë betejë u vranë më shumë se njëqind mijë bizantë dhe rreth tre mijë shehidë nga muslimanët.

Çlirimi i Egjiptit

05) – Egjipti në atë kohë ishte nën sundimin bizant dhe me besim të krishterë si bizantët. Megjithëse ishin të së njëjtës fe, bizantët i shtypnin egjiptianët dhe u vendosnin taksa nga më të ndryshmet, saqë edhe n.q.s. donin të varrosnin të vdekurit duhet të paguanin gjobë. U nis Amru bin Asi në krye të katër mijë ushtarëve muslimanë nga Shami për në Egjipt. Me gjithë vështirësitë që hasën në kalimin e dunave të rërës, arritën në qytetin Arish, të cilin e hapën pa rezistencë. Kjo ndodhi në fund të vitit 18 H. Pastaj vazhduan drejt qytetit Ferma, të cilin e çliruan pas një muaji e gjysmë rrethimi, pra në fillim të vitit 19 H. Në çlirimin e këtij qyteti muslimanët u ndihmuan nga egjiptianët, të cilët ishin mërzitur nga regjimi bizantin. Pastaj vazhdoi përpara Amru bin Asi derisa arriti në qytetin Belbis, të cilin e çliroi pas një lufte të ashpër e të pandërprerë, e cila zgjati një muaj rresht. Pastaj eci drejt qytetit Umu Denin, ku u ndez një luftë e egër, pasi bizantët ishin të mbyllur në kala mbrojtëse që njiheshin si më të fortifikuarat e asaj kohe, por me ndihmën e Allahut u bë i mundur çlirimi i këtij qyteti. Vazhdoi çlirimi i qyteteve të njëpasnjëshme derisa Egjipti u bë krahinë muslimane. [21]

Historia e shehidllëkut të Umer bin el Hatabit

Umeri (radijAll-llahu anhu) u vra nga dora e Feiruzit ose si quhej ndryshe Ebu Lulueh, skllavi i Mugira bin Shubehs. Ky mexhus ishte sjellë nga Iraku për t’i mësuar muslimanëve disa lloje zanatesh që ai posedonte si p.sh. : zdrukthëtarinë, gdhendjen, kovaçanën etj. Ai kishte përgatitur një thikë të veçantë me dy maja e të helmosur, për të vrarë halifen e muslimanëve, gjë të cilën e arriti në një namaz sabahu, pasi kishte filluar namazi. Ai e goditi Umerin gjashtë herë, njëra prej këtyre goditjeve ishte poshtë kërthizës, e cila u bë shkak për vdekjen e tij. Kjo ndodhi më 23 Dhulhixhe të vitit 23 H. Bashkë me Umerin vrasësi theri edhe 13 burra gjatë ikjes së tij mes safeve, ku shtatë prej tyre vdiqën. Në fund ky kriminel, kur e kuptoi se do të kapej, u vetëvra. Pas kësaj Umeri jetoi edhe tri ditë të tjera e ndërroi jetë më datë 26 të muajit Dhulhixhe. E lau, e qefinosi dhe ia fali namazin djali i tij, Abdullahi, dhe u varros pranë dy shokëve të tij. Halifati i tij zgjati dhjetë vjet e gjashtë muaj. Transmeton Buhariu nga Amru bin Mejmuni, i cili thotë: “Isha në këmbë afër Umerit (radijAll-llahu anhu), ku mes meje dhe tij ishte vetëm Abdullah bin Abasi, në mëngjesin e asaj dite në të cilën u vra. Ishte Umeri (radijAll-llahu anhu) që kalonte mes safeve dhe u thoshte: ‘Drejtohuni!’, derisa nuk shikonte boshllëqe, e atëherë dilte përpara dhe merrte tekbir. Lexoi në rekatin e parë suren ‘Jusuf’ ose ‘Nahl’, ashtu që të priste njerëzit derisa të vinin. Kur mori tekbir (për ruku) e dëgjova të thoshte në momentin e therjes: ‘Më vrau qeni.’. Pastaj vrasësi u tërhoq duke kaluar mes safeve dhe therte kë të gjente majtas e djathtas, duke therur kështu 13 burra, shtatë prej të cilëve vdiqën. Duke parë këtë situate, një burrë prej muslimanëve i hodhi një rrobë përsipër kriminelit. Vrasësi, kur u bind se do kapej, vrau veten. Ndërkohë Umeri (radijAll-llahu anhu) kapi për dore Abdu Rrahman bin Aufin dhe e nxori përpara. Ata që ishin prapa Umerit e panë se ç’ndodhi, ndërsa ata që ishin në cepa nuk morën vesh gjë, biles filluan të thonë Subhanallah, kur humbi zëri i Umerit. Abdu Rrahman bin Aufi e plotësoi namazin shpejt e shpejt, dhe kur mbaruan Umeri tha: ‘O Ibn Abas, shiko se kush më vrau.’ Pas pak erdhi Ibn Abasi dhe tha: ‘Ishte robi i Mugiras.’ Umeri tha: ‘Zoti e vraftë, El- hamdulilah që nuk ishte vrasësi im ndonjë musliman.’ “Pas kësaj u vendos në shtëpinë e tij, pas pak i dhanë një lëng që ta pinte por i doli nga plagët; iu dha qumësht, por përsëri i doli nga vrimat, e aty u kuptua se do vdiste. Filluan ta vizitonin njerëzit dhe t’i shprehnin lavdërime nga më të ndryshmet, derisa erdhi një djalosh dhe tha: ‘Përgëzohu o Emir i besimtarëve, me përgëzimin e Allahut, ti që shoqërove Profetin, sal-lAllahu alejhi ve selem, ti që ke pozitë të veçantë siç e di dhe vetë, e more halifatin dhe mbajte drejtësi, ndërsa tani je shehid.’ Tha Umeri (radiallahu anhu): ‘Do doja të dilja nga kjo botë as për mua e as kundër meje.’ Kur djaloshi iku, Umeri (radiallahu anhu) e pa rrobën e tij poshtë zogut të këmbës dhe tha: ‘O djalosh, ngrije rrobën tënde, sepse kjo është më e mirë për rrobën tënde dhe më e devotshme për Zotin tënd.’ Tha: ‘O Abdullah, shiko se sa borxhe kam.’ Pasi i bënë llogarinë, gjetën se borxhi i tij arrinte 86.000 dirhemë. Pasi la porosi ta shlyenin borxhin, i tha Abdullahut: ‘Shko tek Aishja,

bëji selam prej meje, dhe mos i thuaj nga Emiri i besimtarëve, sepse unë sot nuk jam më emir, por thuaji: ,Të kërkon leje Umeri, biri i Hatabit, që të varroset pranë dy shokëve të tij., Hyri Abdullahu tek Aishja, e gjeti atë duke qarë e i tha asaj: ‘Të çon selam Umeri dhe të kërkon leje për t’u varrosur pranë shokëve të tij!’ Tha Aishja: ‘E kisha ruajtur atë vend për vete, por sot do t’i jap përparësi Umerit ndaj vetes sime.’ Erdhi Abdullahu, i tregoi për lejen e Aishes dhe Umeri tha: ‘Elhamdulilah, nuk kisha gjë më të dashur sesa këtë. Kur unë të vdes, më mirrni dhe më çoni atje, kërkojini leje përsëri Aishes, radiallahu anha, e nëse jep leje, më varrosni, nëse jo, më ktheni në varrezat e muslimanëve.’ Pasi u përshëndet me njerëzit për herë të fundit dhe la porosinë e tij në lidhje me halifatin, vdiq Umeri (radiallahu anhu), halifja i dytë i muslimanëve, shoku i dytë i ngushtë i Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem, Zoti e mëshiroftë dhe qoftë i kënaqur prej tij!

Umeri vdiq në javën e parë të muajit Muharrem, 24 H.

[1]

– Ebu Daudi, Tirmidhiu, Nesaiu, Ibn Maxhja dhe Ahmedi.

[2]

– Tirmidhiu.

[3]

– Sure Taha: 1-14.

[4]

– Tarihu Umer b. Hattab, f. 6.7.

[5]

– Muhtesar Siretu-r-Resul nga En-Nexhdi, f. 103.

[6]

– Tarihu Umer b. El-Hattab, f. 13.

[7]

– Buhariu, 3681 dhe Muslimi.

[8]

– Muslimi, 2390.

[9]

– Buhariu: 3683, Muslimi.

[10] – Buhariu: 3689, Muslimi. [11] – Tirmidhi me saktësim të Albanit

[12] – Buhariu: 3680, Muslimi. [13] – Buhariu: 3690. [14] – Transmeton Ibn Maxheh, nr. 96, e saktësoi Albani. [15] – Transmeton Buhariu, nr. 3685 dhe Muslimi, nr. 2389. [16] – Marrë nga libri El Imameh ues-sijaseh, 1/25 te Dijneuriju. [17] – Marrë nga libri El Hulefa er-rashidun, fq. 46 te Eminul Kudah. [18] – Marre nga libri el Akdul ferid 4/65 te Ibn AbduRabuh el Andalusij [19] – Marrë nga libri El Hulefa er-Rashidun ued-deuletul emeuijeh, botim i universitetit “El Imam” në Rijad. [20] – Marrë nga libri Xheuleh tarijiheh fi asril hulefa, fq. 58, të Muhamed Sejid Uekilit. [21] – Marrë nga libri el Hulefa er-Rashidun ued-deuletul emeuijeh, botim i universitetit El Imam në Rijad

03 - Uthman bin el Afan (23, H. – 35, H.) Personi i tretë i përgëzuar me Xhenet është Utman bin Afani, halifja i tretë i muslimanëve dhe më i miri ndër ta pas Ebu Bekrit dhe Umerit. Përcillet nga Abdurrahman Bin Aufi, se Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, ka thënë: “Dhjetë vetë janë në Xhenet: Ebu Bekri është në Xhenet, Umeri është në Xhenet, Uthmani është në Xhenet, Aliu është në Xhenet, Talha është në Xhenet,

Zubejr ibn Auami është në Xhenet, Abdurrahman bin Aufi është në Xhenet, Sad ibn ebi Uekasi është në Xhenet, Seid bin Zejdi është në Xhenet dhe Ebu Ubejde ibn Xherahu është në Xhenet.” [1]

Emri dhe pseudonimi i tij Ai është Uthman bin Afan bin Ebil As bin Umeje bin Abdi Menaf bin Kusaje bin Kilab el Kurashij el Emeuiju, halifja i tretë i drejtë, i cili quhet ndryshe edhe Ebu Amër apo me pseudonimin e tij Dhun-nurejni (poseduesi i dy dritave). E mori këtë emër pasi ishte martuar me dy vajzat e Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem. Në fillim u martua me Rukajen, e cila vdiq pas luftës së Bedrit, pastaj u martua me Umu Kulthumin, e cila vdiq gjatë jetës së Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem.

Islami dhe roli i tij gjatë jetë së Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem Uthmani (radijAll-llahu anhu) e pranoi Islamin në moshën 34 vjeçare. Ai është njëri prej dhjetë të parëve që pranuan Islamin dhe njëri prej dhjetë të përgëzuarve me Xhenet. Islami i tij ishte si fryt i thirrjes që i bëri Ebu Bekri, i cili në fillim u bënte thirrje fshehurazi atyre, te të cilët kishte besim. Ata që pranuan Islamin nga kjo thirrje e fshehtë ishin: Zubejr bin Auami, Uthman bin Afani, Talha bin Ubejdillahu, Sad bin ebi Uekasi, AbduRrahman bin Aufi, të cilët shkuan së bashku me Ebu Bekrin te Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, dhe dëgjuan prej tij pjesë nga Kurani, u njohën me të vërtetën e Islamit dhe që nga ajo ditë ishin ndër besimtarët e parë muslimanë. Uthmani, radijAll-llahu anhu, ishte nga ata të cilët emigruan të dy emigrimet, atë në Habeshe dhe atë në Medine, madje ai emigroi me bashkëshorten e tij (bijën e Profetit) dhe ishte familja e parë e cila emigronte në Islam. Uthmani po ashtu ka marë pjesë në të gjitha luftërat që ka bërë Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, me përjashtim të luftës së Bedrit, sepse qëndroi në Medine duke kuruar bashkëshorten e tij, me lejen e Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem. Ndërsa gjatë udhëtimit për në umren që Profeti dhe sahabët nuk arritën ta kryenin dot si shkak i pengimit që u bënë kurejshët, dhe pikërisht kur arritën në vendin e quajtur Hudejbije, Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, dërgoi Uthmanin si mesazher për te kurejshët, në mënyrë që t’u bënte me dije atyre qëllimin e Profetit dhe se ai nuk kishte për qëllim luftën. Por Uthmani u vonua dhe Profetit i erdhën lajme se kurejshët e kishin burgosur, madje se e kishin vrarë, ndaj dhe ai ua mori besën të

gjithë sahabeve që ishin me të nën një pemë, duke u zotuar se ata do të luftonin e do të mernin hakun e Uthmanit. Profeti shtrëngoi duart e të gjithë atyre që ia dhanë besën, e në fund vuri dorën e tij mbi dorën tjetër dhe tha: “Kjo është dora e Uthmanit.”. Uthmani, radijAll-llahu anhu, kur dëgjoi nga Profeti – në një kohë thatësire për Medinen dhe banorët e saj – të nxiste për hapjen e pusit të Rumijes, menjëherë ndërmori hapjen e tij dhe e la sadaka atë për muslimanët. Po ashtu, ai përgatiti ushtrinë e vështirësisë në luftën e Tebukut për të luftuar romakët me pasurinë e tij, duke ia mbushur prehrin Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem, me flori. Është pikërisht Uthmani, radijAll-llahu anhu, ai i cili i përgjigjet kërkesës së Profetit për të blerë tokën anash xhamisë, në mënyrë që t’i shtohej xhamisë. Kur ai dëgjoi Profetin të thotë: “Kush e blen tokën e filanit dhe ia dhuron atë xhamisë, do të ketë Xhenetin.”, shpejtoi për t’iu përgjigjur kësaj thirrjeje dhe e bleu atë me njëzet e pesë mijë derhem dhe ia dhuroi xhamisë. [2] Përshkrimi që kemi për Uthmanin, radijAll-llahu anhu, është ai i një njeriu të thjeshtë, të ndershëm, të butë, bujar dhe të sjellshëm, sidomos i dalluar për modestinë dhe devotshmërinë e tij. Ai shpesh kalonte një pjesë të natës duke u falur, agjëronte çdo të dytën apo të tretën ditë, bënte haxhin çdo vit dhe përkujdesej për nevojtarët e tërë komunitetit. Përkundër pasurisë së tij, ai jetoi një jetë shumë të thjeshtë dhe flinte në zall në oborrin e xhamisë së Pejgamberit, sallallahu alejhi ue selam. Uthmani e dinte tërë Kuranin përmendësh dhe kishte një dituri të afërt mbi kontekstin dhe rrethanat që kishin të bënin me secilin ajet.

Disa hadithe rreth vlerës dhe cilësive të tij

Uthmani, radijAll-llahu anhu, ishte njeri me natyrë të butë, shumë bujar dhe nuk kishte njeri më të turpshëm se ai, saqë edhe Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, turpërohej prej tij. 01 – Ai ka qënë ndër sahabët më të dashur për Profetin, sal-lAllahu alejhi ve selem. Përcillet nga Ibn Umeri (radiallahu anhu), i cili thotë: “Në kohën e Profetit nuk krahasonim askënd me Ebu Bekrin, pastaj me Umerin, pastaj me Uthmanin, pastaj linim shokët e Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem dhe nuk bënim dallim mes tyre.” [3] 02

– Profeti e ka përgëzuar se do të jetë shehid. Përcillet nga Enesi, radiallahu

anhu, se Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, u ngjit në Uhud së bashku me Ebu Bekrin, Umerin dhe Uthmanin dhe papritmas Uhudi u drodh. Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, tha: “Qëndro o Uhud, se mbi vete ke një Profet, një të sinqertë dhe dy shehidë.” [4] 03 – Profeti ka dëshmuar se ai do të jetë në Xhenet. Përcillet nga AbduRrahman bin Aufi, që ka thënë se Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, tha: “Ebu Bekri është në Xhenet, Umeri është në Xhenet, Uthmani është në Xhenet…”. [5] 04 – Utmani ka qënë njeri tejet i turpshëm, madje aq i turpshëm sa dhe melaiket dhe Profeti turpëroheshin prej tij. Transmetohet nga Enesi, radiallahu anhu, se Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, ka thënë: “…njeriu më i turpshëm i umetit është Uthmani.” [6] Ndërsa nga Aishja, radijAll-llahu anhu, transmetohet se ka thënë: “Ishte Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem i shtrirë në shtëpinë time dhe kishte zbuluar kërcinjtë e këmbës apo kofshët e tij. Erdhi Ebu Bekri dhe kërkoi për të hyrë. I dha leje dhe qëndroi në atë gjendje që ishte. Filluan bisedën dhe pas pak erdhi Umeri, i cili kërkoi leje për të hyrë. I dha leje dhe qëndroi në të njëjtën gjendje. Vazhduan bisedën dhe pas pak erdhi Uthmani, i cili kërkoi leje për të hyrë. Profeti, sallAllahu alejhi ve selem, u ngrit ulur, i drejtoi rrobat e tij, pastaj i dha leje për të hyrë. Pasi mbaruan bisedën dhe dolën, Aishja e pyeti Profetin, sal-lAllahu alejhi ve selem, duke i thënë: “Hyri Ebu Bekri dhe ti nuk lëvize dhe as nuk i dhe rëndësi (ndryshimit të qëndrimit), pastaj hyri Umeri dhe ti nuk lëvize dhe as nuk i dhe rëndësi, kur hyri Uthmani u ngrite ulur dhe drejtove rrobat e tua!” Profeti, sallAllahu alejhi ve selem, tha: “E si të mos kem turp nga një person prej të cilit kanë turp edhe engjëjt.” [7] 06 – Profeti e përgëzon se gjatë sprovës që do ta godasë, ai do të jetë në të drejtën dhe duhet të durojë, madje nuk duhet t’u përgjigjët kërkesave të arrogantëve dhe hipokritëve. Përcillet nga Kab bin Uxhrah, i cili ka thënë: “Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, na përmendi një fitne që do ndodhte së afërmi. Aty pranë nesh kaloi një burrë me kokën të mbuluar, Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, tha: ‘Ky njeri në atë kohë do të jetë në të drejtën.’ E kapa këtë person dhe ia zbulova kokën, ai ishte Uthmani. U drejtova nga Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, dhe thashë: ‘A ky është?’ Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, tha: ‘Po, ai është.’” [8] Transmetohet nga Aishja, e cila tha: “Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, tha: ‘O Uthman, nëse Allahu ta ngarkon përsipër këtë çështje (halifatin) dhe do duan munafikët të ta heqin këtë këmishë që Allahu (xheleshanuhu) ta veshi, ti mos e hiq derisa të takohesh me mua (e përsëriti këtë tri herë).’” [9]

Përcillet nga Ibnu Umeri, i cili tha: “Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, na përmendi një fitne dhe tha: ‘Do të vritet ky person në këtë fitne padrejtësisht.’ dhe kishte fjalën për Uthmanin.” [10] Po ashtu përcillet nga Aishja, radiallahu anha, e cila tha: “Profeti. sal-lAllahu alejhi ve selem. në sëmundjen e tij tha: ‘Do doja të kisha pranë ndonjërin prej shokëve të mi.’ Thamë: ‘O i dërguari i Allahut, a ta thërrasim Ebu Bekrin?’ Profeti, sallAllahu alejhi ve selem, heshti. Thamë: ‘A ta thërrasim Umerin?’ Përsëri heshti. Thamë: ‘A ta thërrasim Uthmanin?’ Tha: ‘Po.’ Uthmani erdhi, u veçua me të Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem dhe filloi të bisedonte. Gjatë bisedës ndërroi fytyra e Uthmanit. Tregon shërbëtori i Uthmanit se ai, ditën në të cilën u vra, ka thënë: ‘Profeti. sal-lAllahu alejhi ve selem ka marrë prej meje një zotim dhe unë do t’i përmbahem atij zotimi, do të duroj.’”[11] 10 – Uthmani (radiallahu anhu) ishte prej shembujve më të rrallë që mund të gjejmë për sa i përket sakrificës dhe dhënies sadaka në rrugë të Allahut. Transmeton Tirimidhiu nga Abdu Rrahman bin Semurah, i cili tha: “Erdhi Uthmani te Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, me një mijë dinarë, të cilat i hodhi në prehrin e Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem, për të përgatitur ushtrinë e vështirësisë.” Thotë AbduRrahmani: “E pashë Profetin, sal-lAllahu alejhi ve selem, duke i rrotulluar ato dinarë në prehrin e tij dhe duke thënë: ‘Le të bëjë çfarë të dojë Uthmani pas kësaj dite!’ duke e përsëritur dy here.” [12] Uthmani ishte ai që hapi pusin e Rumes dhe e bëri sadaka për muslimanët, pasi dëgjoi fjalën e Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem: “Kush e hap pusin e Rumes, atij i takon Xheneti.” [13] Në një vit, të gjitha puset u thanë, përveç një pusi që e posedonte një çifut dhe ishte Uthmani ai që e bleu këtë pus me një çmim shumë të shtrenjtë dhe e bëri sadaka për muslimanët, siç e fali pusin e Rumes.

Uthmani gjatë kohës së Ebu Bekrit Utmani, radijallahu anhu, ka qënë njëri ndër konsulentët kryesorë në qeverinë e çdonjërit prej të dyve, Ebu Bekrit dhe Umerit, shpeshherë i mernin mendimin rreth çështjeve madhore, ai ishte i dyti pas Umerit në shtetin e Ebu Bekrit. Umeri ishte Ministri i hilafetit, ndërsa Uthmani ishte Sekretari i Përgjithshëm dhe ai që mbante protokollet. “Në kohën e Ebu Bekrit ndodhi një thatësirë e madhe, aq sa njerëzit u mblodhën para shtëpisë së halifes dhe po i ankoheshin se qielli nuk po pikonte, toka nuk po mbinte dhe njerëzit ishin në vështirësi të madhe. Ebu Bekri u tha: “Shpërndahuni dhe duroni, se në mbrëmje Allahu ka për t’jua sjellë inshallah zgjidhjen.” Nuk

ndejtë shumë kur pamë punëtorët e Uthmanit që ktheheshin me karvan nga Shami, në të cilin gjendeshin plot njëqind deve me ushqim. Njerëzit u mblodhën përpara shtëpisë së tij dhe filluan t’i ankoheshin, tregtarët po i qanin hallin dhe vështirësinë dhe po e nxisnin t’u shiste ushqimin që kish sjellë nga Siria. Ai u tha: “Sa më jepni?” “Për çdo dhjetë dinarë të japim dymbëdhjetë.” Uthmani ua ktheu: “Më kanë dhënë më shumë se kaq.” Ata i thanë: “Për çdo dhjetë dinarë të japim pesëmbëdhjetë.” Ai u tha sërisht: “Më kanë dhënë më shumë se kaq.” Tregtarët të habitur ia kthyen: “O Uthman, nuk ka tregtarë të tjerë në Medine, të gjithë jemi këtu, cili është ai që të ka dhënë më shumë?” Ai u tha: “Allahu më ka dhënë për çdo dinar dhjetë dinarë. Dëshmoj para jush se ushqimin e këtij karvani e kam dhënë sadaka për fukarenjtë e Medines.” [14]

Uthmani gjatë kohës së Umerit Edhe në kohën e Umerit, Uthmani, radijallahu anhu, kishte një vend dhe pozitë të lartë: sa herë që sahabët dëshironin t’i kërkonin diçka Umerit, e bënin atë nëpërmjet Uthmanit, sepse e dinin pozitën e tij te halifja. Uthmani për Umerin ishte i njëjtë me pozitën e Umerit për Ebu Bekrin.

Themelimi i regjistrave

Thuhet se ideja e krijimit të regjistrave iu parashtrua Umerit nga Uthmani, i cili i kërkoi Umerit të ndërtonte regjistra, në të cilat do të shënohej pasuria e njerëzve, kujt i jepej nga buxheti i shtetit etj., në mënyrë që të lehtësohej sa më mirë puna për t’u arritur ndihma atyre që ishin të varfër. Dhe vërtet kjo ide i pëlqeu Umerit dhe e vuri në zbatim menjëherë. [15]

Kalendari sipas hixhrit

Ka ardhur në disa transmetime se ai që e orientoi Umerin ta fillonte kalendarin hixhrij nga muaji Muharrem, ishte pikërisht Uthmani. Pasi vendosën ta fillonin llogaritjen e viteve nga hixhreti i Profetit, i cili ishta dallues i së vërtetës nga e kota, ata nuk po binin në ujdi se nga ç’muaj duhet ta fillonin llogaritjen dhe këtu Uthmani dha versionin e tij, që më pas u pëlqye nga të gjithë, se duhet të fillonte nga muaji Muharrem. Këtë e argumentoi: “Sepse ai është muaj i shenjtë, është muaji i parë në llogaritje dhe është muaji që vjen pas haxhit.” [16]

Marrja e halifatit në dorëzim dhe betimi i sahabëve

Kur u vra Umeri, radiallahu anhu, disa muslimanë kërkuan prej tij që të zgjidhte një person të përshtatshëm për të marrë përsipër drejtimin e halifatit. Umeri, radiallahu anhu, tha: “Unë nuk shoh më të meritueshëm për këtë çështje, sesa këta persona ndaj të cilëve ishte i kënaqur Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, kur vdiq.” dhe përmendi Aliun, Uthmanin, Abdurrahman bin Aufin, Sad bin Ebi Uekasin, Zubejr bin Auamin dhe Talha bin Ubejdullahin. Umeri kërkoi prej tyre që të mblidheshin pas vdekjes së tij dhe të zgjidhnin njërin prej tyre si halife. Umeri tha: “E porosis atë që do të jetë halife pas meje, të sillet mirë me muhaxhirët e parë, t’ua njohë atyre vlerat që u takojnë, t’i respektojë ata. Po ashtu e porosis të nderojë ensarët, ata që përgatitën vendbanimin e emigrimit, të pranohet e mira nga bamirësi prej tyre dhe të falet gabimi i gabimtarit. Po ashtu e porosis të sillet mirë me muslimanët nëpër kufinj, sepse ata janë mburoja e Islamit, mbledhësit e pasurive dhe mllefi i armiqve, të mos u merret atyre përveç tepricës, me miratimin e tyre. E porosis të sillet mirë me beduinët arabë, sepse ata janë origjina e arabëve dhe baza e Islamit. T’u merret pasuria (zekati) të pasurve të tyre dhe t’u jepet të varfërve të tyre. E porosis të ruajë besën e Allahut dhe të Dërguarit dhe ta përmbushë atë!” [17] Pasi vdiq dhe u varros Umeri, radiallahu anhu, u mblodhën këta gjashtë persona dhe filluan diskutimet, Abdurrahmani tha: “Le t’ia caktojmë këtë çështje secili njërit prej ju të treve.” Zubejri tha: “Unë heq dorë dhe them t’ia caktojmë Aliut.” Talha tha: “Unë heq dorë dhe them t’ia caktojmë Uthmanit.” Sadi tha: “Unë heq dorë dhe them t’ia caktojmë Abdurrahman bin Aufit.” Abdurrahmani tha: “Kush prej jush tërhiqet dhe t’ia caktojmë tjetrit këtë përgjegjësi?” Të dy heshtën. Abdurrahmani tha: “A ma lini mua në dorë që të zgjedh më të mirin prej jush me ndihmën e Allahut?” Të dy thanë: “Po.” Ai e mori secilin veçmas dhe i tha: “Ti ke afërsi me Profetin dhe pozitë në Islam që edhe ti vetë e di, të kërkoj në emër të Allahut që nëse të zgjedh ty të mbash drejtësi, por nëse zgjedh tjetrin do bindesh dhe do e dëgjosh.” Pasi Abdurrahman bin Aufi u konsultua me Uthmanin dhe Aliun, dhe pasi mori premtimin e tyre që të binin dakord me zgjedhjen që ai do bënte, tha: “Ngrije dorën o Uthman.” Aty Abdurrahmani ishte i pari që ia dha besën, Aliu dhe pastaj të tjerët me rradhë [18] duke rënë të gjithë dakord se me të vërtetë Uthmani e meritonte të jetë halifja i tretë i muslimanëve. [19] Madje Abdurrahmani, para se të merte këtë vendim, u konsultua me të gjithë sahabët, muhaxhirët dhe ensarët, si dhe me komandantët e ushtrive, me gratë dhe robërit, dhe shumica e tyre ishin për Uthmanin. Madje ka përmendur imam Buhariu, se Abdurrahman bin Aufi, pas namazit të sabahut në ditën e tretë që kishin në dispozicion, e mblodhi këshillin e konsulencës (prej gjashtë vetësh) pranë minberit dhe iu drejtua Aliut duke i thënë: “O Ali, i pyeta

njerëzit dhe ata nuk vënë askënd përpara Uthmanit.” dhe kështu ia dhanë besën atij. Aliu ishte i pari që ia dha besën Uthmanit pas Abdurrahmanit. [20] Duhet të theksojmë se hilafeti i Uthmanit ka marrë pëlqimin dhe unanimitetin e të gjithë muslimanë, përfshi këtu edhe vetë Aliun, sikurse dhe e pohuam. Madje përcillet nga imam Ahmedi se ka thënë: “Nuk janë bashkuar muslimanët në zgjedhje ndonjëherë, ashtu sikurse u bashkuan për Uthmanin.”[21] Ndërsa Ibn ebi Shejbe përcjell nga Hrith bin Mudribi, se ka thënë: “Kam bërë haxhin gjatë prijësisë së Umerit dhe njerëzit nuk dyshonin se më me meritë për të qënë halife pas Umerit, është Uthmani.” [22] Madje Shejhul Islam bin Tejmije ka thënë: “Ehli Suneti beson bindshëm se halifja pas Profetit është Ebu Bekri, pastaj Umeri, pastaj Uthmani, pastaj Aliu dhe kush kundërshton në hilafetin e ndonjërit prej tyre është më i humbur se gomari i tij.” [23]

Punët më të rëndësishme që ndërmori Uthmani (radiallahu anhu)

Tubimi i Kuranit sipas leximit kurejshit

Me përhapjen e Islamit dhe zgjerimin e tokave të çliruara, u futën në Islam popuj të shumtë dhe të ndryshëm joarabë. Kjo gjë bëri që të frikësohen disa sahabë, se mund të ndodhnin mosmarrëveshje në leximin e Kuranit, apo mund të ndodhte ndryshim i ndonjë pjese prej tij. Kjo gjë u vu re për herë të parë nga Hudhejfe bin el Jemani në çlirimin e Armenisë dhe Azerbajxhanit, ku ushtria përbëhej nga banorët e Shamit, të cilët kishin leximin e tyre sipas Mikdad bin el Esuedid dhe Ebu Derdasë, dhe nga banorët e Irakut, të cilët kishin lexim tjetër sipas Ebu Musa el Eshariut dhe Ibn Mesudit. Ky ndryshim në lexim çoi në lindjen e mosmarrëveshjeve të ashpra mes dy palëve të ushtrisë, ku secili mendonte për grupin tjetër se është në gabim. Duke parë këtë, Hudhejfja shkoi tek Uthmani dhe i propozoi që ta shuante këtë keqkuptim

mes atyre që nuk e dinin se lejohet të lexohet Kurani sipas shtatë dialekteve [24] (gjuhëve) të arabëve. Uthmani (radiallahu anhu) mblodhi sahabët dhe pasi u konsultua me ta, arriti në përfundimin se ishte më mirë të shkruhej Kurani sipas një dialekti të vetëm dhe të gjithë njerëzit kudo që ndodheshin, të ecnin sipas këtij leximi, ashtu që të zhdukej mosmarrëveshja mes muslimanëve në leximin e Kuranit. Kurani që u grumbullua në kohën e Ebu Bekrit gjendej te Hafsa, vajza e Umerit (radiallahu anhu), prej së cilës kërkoi që t’ia sillte këtë Kuran. Pasi e mori atë, urdhëroi Zejd bin Thabitin, Abdullah bin Zubejrin, Seid bin el Asin dhe Abdurrahman bin Harith bin Hishamin, që të shkruanin Kuranin duke u bazuar në Kuranin e Hafses dhe u tha: “Nëse keni mospajtim rreth ndonjë ajeti, shkruajeni sipas dialektit kurejsh, sepse sipas asaj gjuhe është zbritur.” Pastaj urdhëroi që të shumëfishohej ky Kuran dhe të shpërndahej në të gjitha vendet, që më pas të kopjohej prej tyre, kështu që dërgoi një në Sham, një në Egjipt, një në Basra, një në Kufe, një në Mekë dhe një e mbajti në Medine. Gjithashtu urdhëroi që çdo Kuran i ndryshëm nga ky të digjej, që të mos ngelte më vend për keqkuptim. [25] Transmeton Ebu Bekr bin Ebi Daud es-Sixhistani [26] nga Suejd bin Gafleh, se ai tha: “Më ka thënë mua Aliu në kohën kur Uthmani dogji mushafet dhe i bashkoi njerëzit në një të vetëm: ‘Nëse nuk do e bënte ai, do e bëja unë pas tij.’”

Themelimi për herë të parë i flotës muslimane

Valiu (përgjegjësi) i Shamit, Muavije bin Ebi Sufjani, kërkoi leje nga Uthmani (radiallahu anhi) për të formuar një flotë detare, e cila do shërbente për zmbrapsjen e sulmeve të flotës bizante në brigjet e Shamit dhe të Egjiptit. Pasi mori lejen e halifes, Muavija ngriti një flotë të fortë dhe të përgatitur mirë, e cila bëri të mundur çlirimin e ishujve të Qipros dhe Rodosit, të cilët iu nënshtruan xhizjes. Pas kësaj, në vitin 34 H., flota muslimane u përball me flotën bizante, e cila ishte më e madhe në numër dhe më e përgatitur. Kjo betejë u zhvillua në afërsi të Aleksandrisë dhe përfundoi me fitoren e muslimanëve, [27] duke u bërë kështu forcë dominuese edhe në det. Profeti, salallahi alejhi ue selem, ka thënë “Ushtria e parë që do të luftojë në det, e meriton (Xhenetin).”

Çlirimet në kohën e halifes Uthman bin Afan (radiallahu anhu)

a) Çirimi i tokave perëndimore dhe Sudanit. Përparuan ushtritë muslimane në kohën e Uthmanit deri në Sudan dhe jug të Egjiptit, duke i çliruar këto toka dhe duke e zgjeruar shtetin islam. Vazhduan çlirimet muslimane duke përfshirë të

gjitha tokat perëndimore (Libi, Algjeri, Marok, Mauritani) derisa mbërritën në brigjet e Tunizisë, ku u ndeshën me forcat bizante duke i shkatërruar ato dhe duke i futur këto zona nën sundimin e halifatit islam. [28]

Çlirimi i tokave perse b) U zgjeruan kufinjtë e shtetit islam në kohën e Uthmanit (radiallahu anhu), derisa arritën në detin Kazuin dhe vazhduan ta përzënë mbretin pers Jezduxhurd, derisa e vranë në atdheun e tij Marvu (Irani i sotëm, në kufi me Afganistanit). Me vdekjen e mbretit pers pushoi së ekzistuari njëherë e përgjithmonë perandoria perse.

Shehidllëku i Uthmanit (radiallahu anhu)

Uthmani (radiallahu anhu) posedonte vlera fisnike dhe morale të larta, ishte i butë, i mëshirshëm, bujar, i dashur etj. Mirëpo këto cilësi nuk i penduan munafikët dhe armiqtë e fesë islame që të thurnin plane dhe komplote për vrasjen e halifes. Në krye të tyre ishte Abdullah bin Sebe, një çifut, armik i betuar i muslimanëve, i cili pranoi Islamin sa për sy e faqe në kohën e Uthmanit, radiallahu anhu. Ky munafik çifut filloi të sillej nëpër tokat muslimane duke përhapur shpifjet e tij, gjoja se Uthmani, radiallahu anhu, po bënte padrejtësi, po i shtypte muslimanët, shtirej sikur gjendja ishte tepër e rënduar dhe se Aliu (radiallahu anhu) ishte ai që e meritonte halifatin në vend të Uthmanit (radiallahu anhu). Shpifjet e këtij munafiku zunë vend në Kufe, Basra dhe Egjipt, të cilët dërguan nga një delegacion në Medine për t’u marrë vesh me Uthmanin (radiallahu anhu). Këto delegacione që kryesoheshin nga Abdullah bin Sebe u takuan me Uthmanin dhe Aliun (radiallahu anhu). Ata u sqaruan atyre se çdo gjë ishte në rregull dhe se këto ishin shpifje dhe u premtuan atyre se do ndreqnin çdo parregullsi. Pasi mbaruan misionin e tyre, delegacionet dolën nga Medina për t’u kthyer në vendet e tyre. Abdullah bin Sebe, kur e pa këtë situatë, trilloi një letër të cilën pretendonte se e dërgonte Uthmani (radiallahu anhu) te valiu i Egjiptit dhe e urdhëronte që të vriste delegacionin që po kthehej. Abdullah bin Sebe e dërgoi këtë letër me një korrier që i u sillej para e mbrapa delegacionit egjiptian, të cilët u shqetësuan dhe e kapën këtë person duke i zbuluar letrën e fshehur. Pas kësaj ata u kthyen përsëri në Medine duke lajmëruar edhe delegacionet e tjera që të ktheheshin dhe rrethuan shtëpinë e Uthmanit duke mos e lejuar që të dalë jashtë. Megjithëse Uthmani (radiallahu anhu) u mundua t’u shpjegonte të vërtetën dhe t’i bindte se ajo letër nuk është e vërtetë duke kërkuar verifikimin e saj, ata nuk pranonin asnjë lloj sqarimi dhe u mjaftuan me thënien: “Allahu e ka lejuar gjakun tënd për këtë

veprim.”. Ata e rrethuan dhe Uthmani (radiallahu anhu) qëndroi i rrethuar në shtëpinë e tij dyzet ditë. Në fillim e lejonin që të dilte vetëm për namaze, pastaj ia ndaluan edhe namazet përveç xhumasë ku mbante dhe hutben. Kur vendosën ta pengonin edhe për namazin e xhumasë, filluan ta gjuanin në hutbe me gurë të vegjël duke i thënë: “Zbrit, zbrit o plak!”. Aty i morën shkopin e Profetit që përdorte në hutbe dhe e thyen. Pas kësaj ia ndërprenë edhe ujin që i vinte në shtëpi. Kur e pa këtë gjendje, Uthmani (radiallahu anhu) kërkoi një takim me drejtuesit e revoltës, ku u tha atyre: “Po ju pyes në emër të Allahut dhe të Islamit, a e dini se kur Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, erdhi në Medine nuk kishte ujë të pijshëm përveçse pusit të Rumes, për të cilin Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, tha: ‘Kush e blen pusin e Rumes dhe e bashkon kovën e tij me kovat e muslimanëve (e bën sadaka ujin e pusit), Allahu do t’ia zëvendësojë me një pus më të mirë në Xhenet.’ dhe unë e bleva atë, ndërsa ju sot më ndaloni mua që të pi prej tij [29] dhe më lini të pi ujë të kripur?” Ata thanë: “Po, ashtu është.” Uthmani (radiallahu anhu) tha: “Po ju pyes në emër të Allahut dhe Islamit, a e dini se kur xhamia nuk mjaftonte më për njerëzit dhe Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, tha: ‘Kush e blen tokën e filanit që t’ia shtojë xhamisë dhe Allahu (xheleshanuhu) do t’ia zëvendësojë me më të mirë në Xhenet.’, unë e bleva atë me pasurinë time, kurse ju sot më ndaloni që të falem në të, qoftë dhe dy rekate?” Ata thanë: “Po, ashtu është.” Uthmani (radiallahu anhu) tha përsëri: “Po ju pyes në emër të Allahu dhe Islamit, a e dini se unë jam ai që përgatita ushtrinë e vështirësisë, për të cilën Profeti tha: ‘Kush i përgatit ata, Allahu do ia falë atij mëkatet.’?” Ata thanë: “Po, ashtu është.” [30] Tha: “Po ju pyes në emër të Allahut dhe Islamit, a e dini se Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, ishte mbi mal së bashku me Ebu Bekrin, Umerin dhe mua, kur u trondit mali, të cilin e goditi me këmbë dhe i tha: ‘Qëndro se ke mbi vete një Profet, një të sinqertë dhe dy shehidë.’?”. Ata thanë: “Po, ashtu është.” Atëherë Uthmani (radiallahu anhu) tha: “Allahu Ekber, pasha Zotin e Kabes, dëshmoni për mua se unë jam shehid (tre herë).” [31] Sahabët ishin të mbledhur rreth Uthmanit (radiallahu anhu) të gatshëm për ta mbrojtur [32] dhe luftuar, mirëpo ai e dinte se sido që të shkonin punët, do të vritej padrejtësisht, pasi kështu e kishte lajmëruar Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, prandaj nuk donte që të vritej askush për të dhe i urdhëroi të gjithë sahabët që të shpërndaheshin nëpër shtëpitë e tyre. [33] Një natë para se të vritej kishte vendosur të agjëronte të nesërmen. Aty nga fundi i natës pa në ëndërr Profetin, sal-lAllahu alejhi ve selem, duke i thënë: “A të kanë rrethuar o Uthman? A të kanë ndaluar ujin o Uthman? Nëse ti dëshiron mund të fitosh ndaj tyre ose të çelësh iftar këtu te ne.” dhe i dha një enë me ujë. Më pas, kur u zgjua, bashkëshortja e tij iu afrua dhe i solli ujë që të pinte, por ai tha: ”Unë jam agjërueshëm.” dhe se Profeti i kishte ofruar ujë për iftar. [34] Mëngjesin e asaj dite u futën munafikët në shtëpinë e Uthmanit ndërkohë që ai po lexonte Kuran. Iu afrua një burrë egjiptian që quhej Xhebleh nga fisi Benu Sedus, i cili i gjuajti me shpatë, mirëpo Uthmani u mbrojt me njërën dorë të cilën ia këputi goditja e shpatës dhe gjaku rrodhi mbi ajetin Kuranor: “Allahu të mjafton ty ndaj tyre.” (Bekare 137). [35] Atëherë mushafi i ra nga dora dhe tha: “Uallahi, kjo është dora e parë e cila i ka shkruar suret e pjesës së shtatë të Kuranit,”, [36] sepse siç dihet Uthmani ka

qenë prej shkruesve të shpalljes, bile i pari që ka shkruajtur drejtpërdrejt nga Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem. Erdhi gruaja e tij që ta mbronte nga një goditje tjetër, e cila i këputi asaj gishtat e dorës, e mori Kuranin dhe e vendosi në prehërin e saj dhe pas kësaj erdhi goditja vdekjeprurëse, e cila e vrau Uthmanin (radiallahu anhu). Atëherë e shoqja e tij u hodh mbi të. Dikush prej tyre tha: “Allahu e vraftë këtë grua, sa të mëdha i ka të pasmet e saj.” Ajo tha: “Aty u binda se këta e bënë gjithë këtë vetëm për interes dunjaje.” [37] Kjo ndodhi në ditën e xhuma, në 18 Dhulhixhe të vitit 35 H., duke zgjatur kështu halifati i tij 12 vjet, në moshën 82 vjeçare. [38] Allahu e mëshiroftë prijësin e muslimanëve që u vra padrejtësisht dhe qoftë i kënaqur me të deri në ditën që do ta takojë!

[1]

– Ebu Daudi, Tirmidhiu, Nesaiu, Ibnu Maxhah dhe Ahmedi.

[2]

– Nesaiu: 2/766. Sahih

[3]

– Transmeton Buhariu, nr. 3697.

[4]

– Buhariu: 3695.

[5]

– Ebu Daudi, Tirmidhiu, Nesaiu, Ibnu Maxhah dhe Ahmedi.

[6]

– Fadail Sahabe Imam Ahmed: 1/604. Hasen.

[7]

– Muslimi: 2401.

[8]

– Musned: 5/33. Ka dhe rrugë të tjera që e forcojnë.

[9]

– Fadail Sahabe Imam Ahmed: 1/631, Sahih.

[10] – Fadail Sahabe Imam Ahmed: 1/551. Hasen. [11] – Fadail Sahabe Imam Ahmed: 1/605, Sahih. [12] – Transmeton Ahmedi, 5/63 me zinxhir të saktë, Tirmidhiu, nr. 3701 dhe e konsideroi hadith hasen.Të njëjtin gjykim ka dhe Albani.

[13] – Buhariu. [14] – Rrikatu ue Buka Ibn Kudame: 190. [15] – Tarijh Taberi: 5/203. [16] – Uthman bin Afan Muhamed Salabi: 57. [17] – Fethul Bari, 7/78, hadithi nr. 3700. [18] – Fethul Bari, 7/79, hadithi nr. 3700. [19] – Transmeton Lalekai në Sherhu usulil itikad, nr. 2553, se Abdurrahman bin Aufi ka thene: “Jam konsultuar me të gjithë në lidhje me zgjedhjen e halifes dhe të gjithe thoshin: ‘Uthmani eshte me i mire se Aliu.’” Në një transmetim tjetër të tij, nr. 2552, Abdurrahmani ka thënë: “Uallahi nuk ia kam dhënë besën Uthmanit pa u konsultuar më parë edhe me fëmijët që mësonin Kuranin, të cilët thoshin: ‘Uthmani është më i mirë se Aliu.’” [20] – Buhariu: 7207. [21] – Sunetu Lil Halal: 320, Minhaxh Es Suneti: 3/166. [22] – Musanif: 14/577. [23] – Mexhmu Fetava: 3/101-102. [24] – Këto dialekte janë: 1) Dialekti i fisit Kurejsh. 2) Dialekti i Jemenit. 3) Dialekti i fisit Hudhejl. 4) Dialekti i fisit Temim. 5) Dialekti i fisit Heuazin. 6) Dialekti i fisit Kinaneh. 7) Dialekti i fisit Thekif. [25] – Transmeton Buhariu, nr. 4987. [26] – Në El Mesahif, fq. 19 dhe Sujutij e Musned Alij, nr. 295. [27] – Marrë nga libri Tarihul Islam ue uefejatul meshahir uel ealam ahdel hulefai rashidin, fq. 420 të imam Dhehebiut.

[28] – Marrë nga libri Tarihul Islam ue uefejatul meshahir uel ealam ahdel hulefai rashidin, fq. 318 të imam Dhehebiut. [29] – Transmeton Ahmedi, 1/75, Tirmidhiu, nr. 3703 dhe Nesaiu, 6/235. [30] – Transmeton Ahmedi, 1/70, Nesai, 6/46, Ibn Ebi Asimi, nr. 1303. [31] – Transmeton Tirmidhiu, nr. 3703 dhe tha: Hasen. Të njëjtin gjykim ka dhe Albani. [32] – Transmeton Ahmedi në Fedailu es-sahabeh, nr. 763 nga Ibn Auni, nga Nafiu, i cili tha: “Ibn Umeri e ka veshur dy herë këmishën e hekurt (është përgatitur për luftë) ditën e vrasjes së Uthmanit.” [33] – Transmeton Lalekai në Sherhu usulil itikad (7/1430), nr. 2568 nga Ebu Habibeh se ai ka thënë: “Më dërgoi Zubejri tek Uthmani, kur ai ishte i rrethuar. Shkova në një ditë të nxehtë vere. E gjeta të ulur në karrige dhe pranë tij qëndronin Husejn bin Aliu, Ebu Hurejra, Abdullah bin Umeri, Abdullah bin Zubejri. I thashë: ‘Më ka dërguar te ti Zubejr bin Auami, i cili të dërgon selamet e tij dhe thotë: ‘Unë jam akoma nën urdhrat e tua dhe nuk ka ndryshuar asgjë tek unë, nuk e kam thyer besën e dhënë. Nëse dëshiron, vij te ty në shtëpi dhe jam përkrah teje. Fisi Beni Amr bin Auf më ka premtuar se janë të gatshem të mblidhen tek unë dhe të veprojnë si t’i urdhëroj.’.’ Uthmani, kur e dëgjoi mesazhin tha: “Allahu ekber, falënderimi i takon Allahut, që e ka ruajtur vëllain tim nga kjo. Ktheja selamin prej meje dhe thuaji se nëse do jesh ketu, do jesh një nga te vrarët, ndaj qëndrimi yt atje ku je, është me i dashur për mua, shpresoj që me ty Allahu të mbrojë nderin tim pas vdekjes sime.” Më pas Uthmani tha: “Unë kërkoj vendosmërisht nga çdokush që më bindet, që të mos luftojë për mua.” [34] – Të ngjashëm me këtë tekst e transmeton Ahmedi në Fedailu es-sahabeh, nr. 810 dhe Lalekai në Sherhu usulil itikad, nr. 2577, Hakimi, 3/103, i cili tha: “Isnadi është i saktë.” dhe ia miratoi Dhehebiu. [35] – Transmeton Ahmedi në Fedailu es-sahabeh, nr. 766. [36] – Nga surja “Kaf” deri në fund. [37] – Transmeton Ahmedi në Fedailu es-sahabeh, nr. 765. [38] – El Isabeh, 4/224 të Ibn Haxherit dhe Ahmedi në Fedailu es-sahabeh, nr. 778.

04 - Ali bin Ebi Talib (35 h – 40 h) Falënderimi i takon vetëm Allahut, Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi vulën e Profetëve Muhamedin, familjen e tij të bekuar, shokët e tij besnik si dhe të gjithë ata të cilët ndjekin rrugën e tij deri në ditën e Gjykimit. O Zoti ynë Ty të takon falënderimi ashtu sikur është meritë për Madhërinë e pushtetit Tënd! Ty të takon falenderimi derisa të kënaqesh, Ty të takon falenderimi edhe kur je i kënaqur, dhe përsëri Ty të takon falenderimi edhe pasi kënaqesh. Përcillet nga Abdurrahman Bin Aufi se Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, ka thënë: “Dhjetë vetë janë në Xhenet: Ebu Bekri është në Xhenet, Umeri është në Xhenet, Uthmani është në Xhenet, Aliu është në Xhenet, Talha është në Xhenet, Zubejr ibën ebi Auam është në Xhenet, Abdurrahman bin Aufi është në Xhenet, Sad ibën ebi Uekas është në Xhenet, Seid bin Zejd është në Xhenet dhe Ebu Ubejde ibnu Xherah është në Xhenet”. [1] Personi i katërt me të cilin do të qëndrojmë, është një ndër të parët në islam, djaloshin më të guximshëm, dhëndrin e Profetit dhe djalin e xhaxhait të tij Ali ibën ebi Talibin, si dhe babain e zotërinjve të djelmoshave të Xhenetit.

Lindja, emri dhe disa epitete të tij Ai ishte Ali bin ebi Talib, djali i xhaxhait të Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem. U martua me vajzën e Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem është halifeja i katërt i drejtë, një prej dhjetë të përgëzuarve me xhenet. U lind dhjetë vjet para shpalljes, [2] babai i tij ishte Ebu Talib bin Abdul Mutalib bin Hashim bin Abdi Menaf. Aliu (radiallahu anhu) njihet me pseudonimin Ebu Sibtejni (babai i dy nipave të Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem, Hasanit dhe Husejnit) dhe pseudonimi tjetër i tij është Ebu Turab, pseudonim të cilin ia vendosi Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, madje ai gëzohej kur dikush e thërriste me të. Shkaku i këtij pseudonimi është se Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, shkoi tek Fatimja (vajza e tij) dhe nuk e gjeti Aliun në shtëpi, i tha Fatimes: ku është djali i xhaxhait tënd? Ajo iu përgjigj: ndodhi

një keqkuptim mes meje dhe tij dhe nuk më tha gjë se ku do të shkonte. Profeti dërgoi dikënd ta gjente dhe ai i erdhi e i tha se Aliu ishte i shtrirë në xhami. Kur shkoi Profeti, e gjeti të shtrirë në tokë, pelerine i kishte rënë nga supi dhe ai kishte prekur dheun, Profeti filloi t’ia pastronte dheun nga supi e i thoshte: Çohu o Ebu Turab”. [3]

Islami i tij Aliu ishte i pari që pranoi islamin nga fëmijët dhe jetonte nën kujdestarinë e Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem i cili mori përsipër ta rriste dhe edukonte ashtu që ta lehtësonte xhaxhin e tij. Kur i erdhi shpallja Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem, ai e ftoi Aliun (radiallahu anhu) në islam i cili iu përgjigj thirrjes dhe ia vërtetoi fjalën Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem, [4] kjo ndodhi në moshën 8 ose 10 vjeçare.

Gratë dhe fëmijët e tij Bashkëshortja e parë e Aliut ishte Fatimja e bija e Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem e cila i lindi atij Hasanin dhe Husejnin dhe pas vdekjes së saj ai u martua dhe me disa gra të tjëra, të cilat lindën shumë fëmijë. Thuhet se Aliu ka patur katërmbëdhjet djem dhe shtatëmbëdhjet vajza (pra tridhjet e një fëmijë) ku prej tyre veç Hasanit dhe Husejnit spikasin djemtë e tij Ebu Bekri, Umeri dhe Uthmani, [5] dhe kjo tregon për dashurinë që kishte Aliu për këta sahabe Allahu qoftë i kënaqur me të gjithë ata.

Disa cilësi të tij

Aliu (radiallahu anhu) ishte i dijshëm, i zgjuar, i jepte rëndësi të veçantë përmbushjes dhe respektimit të premtimeve, u bë i njohur për karakterin, oratorinë dhe trimërinë e tij. Ai ishte larg nga lakmia e kësaj bote dhe bukurive të saj, e donte natën për shkak të ibadetit që bëhej në të, nuk i jepte rëndësi ushqimit dhe veshjes, i madhëronte muslimanët, i mbante afër të varfrit dhe thoshte duke iu drejtuar kësaj bote: Koha jote është e shkurtër qëndrimi me ty është i nënçmuar dhe rreziku yt është i vogël. [6] Ah, ah, sa pak po përgatitemi për një udhëtim të largët dhe sa rrugë e vështirë që është”. [7] Gjithashtu në një fjalë tjetër thotë: “Po ikën kjo

botë duke na kthyer shpinën dhe po na afrohet bota tjetër, ku çdonjëra prej tyre do të ketë banorët e saj. Prandaj bëhuni prej banorëve të botës tjetër dhe mos u bëni banorë të dhënë pas kësaj bote, dhe dijeni se sot është koha e punës (e angazhimit dhe veprave) dhe nuk ka llogari, ndërsa nesër është koha e llogarisë dhe nuk ka më mundësi për vepra”.[8] Aliu (radiallahu anhu) nuk kursente asgjë për në rrugën e Allahut duke sakrifikuar gjithë çfarë kishte, derisa pranoi të flijonte edhe veten, duke u shtrirë në shtratin e Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem natën e hixhretit të tij megjithëse e dinte se kurejshët do të vinin atë natë për të vrarë Profetin sal-lAllahu alejhi ve selem në shtratin e tij. Gjithashtu ka marrë pjesë me Profetin sal-lAllahu alejhi ve selem në të gjitha luftërat përveç asaj të Tebukut. [9]

Pjesmarrja e tij në luftra dhe kontributi i tij në kohën e Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem

Në luftën e Bedrit Aliu radijallahu anhu ishte një ndër protagonistët kryesorë. Para se të fillonte lufta, Utbe bin Rrabia vëllai i tij shejbe bin Rrabia dhe djali i tij Uelid bin Utbe kërkuan dyluftim me njerëz nga fisi i tyre, djemtë e Mutalibit. Profeti u drejtua nga sahabet dhe tha: Dil o Ali, çohu Hamza edhe ti Ubejde bin Harith bin Abdulmutalib dhe në këtë dyluftim u vranë të tre idhujtarët dhe u plagos Ubejde. [10] Ndërsa në luftën e Uhudit lufta filloi me dyluftimin mes Aliut dhe Talha bin Uthmanit i cili ishte në anën e idhujtarëve madje mbante dhe flamurin e luftës së tyre. Aliu iu dretua atij duke i thënë: Pasha atë në dorën e të cilit gjendet shpirti im, nuk do të lë derisa të çojë Allahu nëpërmjet shpatës time në zjarr, ose të më çojë mua nëpërmjet shpatës tënde në Xhenet. Filloi dyluftimi dhe Aliu e goditi në këmbë dhe Talha ran ë tokë, iu zbulua aureti dhe ai iu drejtua Aliut duke thënë: Të kërkoj për hir të Allahut dhe për shkak të lidhjes tonë familjare të më mëshirosh. Dhe Aliu e la e nuk e vrau.[11] Pasi u ndez lufta ai luftoi në anën e djathtë të ushtrisë dhe pasi u vra Mus’ab bin Umejri mori flamurin e Muslimanëve dhe në këtë luftë vrau shumë idhujtarë. Madje kur u hap lajmi se Profeti u vra, ai e theu këllufin e shpatës dhe me një vendosmëri tha: Atëhere jeta nuk ka më vlerë pas vdekjes së tij dhe u sul sikur luan në rreshtat e armiqve, kur para tij më pas del Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem.

Aliu në luftën e Hajberit.

Në luftën e Hajberit Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem rrethoi kështjellat e çifutëve të cilët e thyen paktin dhe luftuan Profetin, pas ditësh të tëra rrethimi ai tha: “Do t’ia jap nesër flamurin dikujt që e do Allahun dhe Profetin dhe e do atë Allahu dhe Profeti”. Njerëzit atë natë gdhinë duke pritur se kush do ta kishte këtë nder. Në mëngjes Profeti tha: “Ku është Aliu?” Ai është në çadrën e tij vuan nga sytë o i dërguar i Allahut. Profeti urdhëroi t’ia sillnin dhe ai u lut për Aliun, bështyu në sytë e tij, dhe atij iu shëruan sytë sikur të mos kishte vuajtur kurrë më parë. Pastaj i tha: “Ec i qetë derisa të arrishë tek ata e më pas ftoi në Islam dhe të drejtat e Allahut ndaj tyre, sepse nëse Allahu udhëzon dikënd nëpërmjet teje është më mirë se devetë e kuqe”. [12] Ndërsa në luftën e Tebukut Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, e la Aliun si mëkëmbës të Medines, Aliu iu drejtua dhe i tha: O i dërguar i Allahut, a po më len me pleqtë dhe fëmijët? Atëhere Profeti i tha: “O Ali! A nuk dëshiron të jeshë tek unë sikur pozita e Harunit me Musain, veçse nuk ka Profet pas meje”.[13] Në realitet Aliu ia kërkoi këtë gjë Profetit pasi dëgjoi fjalë fyese për të nga hipokritët. Aliu Allahu qoftë i kënaqur me të në momentin e vdekjes së Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem, pati nderin që të lante trupin e pastërt të Profetit dhe ta varroste atë duke hyrë vetë në varrin e tij.

Aliu në kohën e Halifeve Thuhet se Aliu radijallahu anhu u vonua në dhënien e besës Ebu Bekrit po ashtu eshe Zubejr bin Auami, porse në të vërtetë ai që shikon ngjarjet dhe rrjedhën e tyre e kupton se ai nuk është vonuar dhe se aid he Zubejri ishin të justifikuar. Aliu dhe Zubejri u morën me kujdesjen e xhenazes së Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem, larjen dhe pregatitjen e varrit të tij, ndaj dhe ai nuk ishte në momentin kur njerëzit i dhanë besën Ebu Bekrit. Kur Ebu Bekri hipi në member, hodhi një vështrim ndër njerëz dhe nuk i zuri syri Aliun dhe Zubejrin, dërgoi njerëz t’i gjenin dhe ata erdhën në xhami dhe i dhanë besën Ebu Bekrit”.[14] Madje vet Aliu tregon kur mban hytbe në Kufe, pasi lavdëroi Ebu Bekrin dhe Umerin tha: “Muslimanët ua dhanë besën atyre të kënaqur dhe unë isha i pari nga bijtë e Mutalibit që ia dhashë besën”.[15] Aliu më pas ishte një ndër konsulentët e Ebu Bkerit, Umerit dhe Uthmanit, ai qëndroi në krah të tyre qoftë në luftën kundër dezertorëve dhe qoftq në luftërat çliruese të cilat u ndërmorën në kohën e Umerit dhe Uthmanit Allahu qoftë i kënaqur me ta. Madje Umeri e ka lënë Aliun si mëkëmbës të tij në Medine disa herë. Ndërsa Aliu e martoi vajzën e tij Umu Kulthumin me Umerin dhe kjo ishte një shenjë miqësisë, respektit dhe vlerësimit që kishin me njëri-tjetrin. Po ashtu Umeri e zgjodhi Aliun për të qenë tek të gjashtë sahabet që meritonin për të qënë halife i muslimanëve pas tij.

Ai po ashtu ndogji të njëjtën politikë edhe me Uthmanin dhe hilafetin e tij, madje ishte konsulent i afërt i Uthmanit, ishte i dyti që i dha besën atij, e mbështeti Uthmanin në nismat e tij si mbledhja e Kuranit në një dialect të vetëm, luftërat e tij çliruese në afrikë etj. Madje kur ndodhi fitnja e vrasjes së Uthmanit ai para se të vritej Uthmani, dërgoi një mesazh tek ai ku i thoshte: Unë kam njerëz që janë mbledhur rreth meje dhe janë të gatshëm të luftojnë për të mbrojtur ty, sepse ti je në të drejtën. Por Uthmani e dinte që do të vritej, ndaj kërkoi prej të gjithëve që të mos merrnin luftë në medine dhe se ky ishte urdhër i tij për të gjithë ata që e dëgjonin. Madje bijtë e Aliut edhe pas vdekjes së Uthmanit patën lidhje martese ndërmjet tyre, dhe pikërisht Eban bin Uthman u martua Umu Kulthum vajzën e Xhaferrit. Po ashtu bija e Husejnit u martua me nipin e Uthmanit.

Disa hadithe rreth vlerës së Aliut radijAllllahu anhu Vlerat dhe mirësitë e Aliut radillahu anhu janë të shumta, prej tyre: Ishte i pari prej fëmijëve që pranoi islamin, ishte ai që thërriti kurejshët të grumbulloheshin rreth Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem, kur u bëri ftesë për në islam, pranoi të flijonte veten e tij për Profetin sal-lAllahu alejhi ve selem natën e hixhretit, ishte një prej tre muslimanëve që dolën në duel në luftën e Bedrit. Ishte ai që vrau Amru bin Udin, mushriku kurejsh që arriti të kalonte kanalin në luftën e Hendekut, ishte prej atyre që mbrojtën Profetin sal-lAllahu alejhi ve selem me trupin e tyre në luftën e Uhudit, ishte personi që mbajti flamurin e çlirimit në luftën e Hajberit, ishte ai të cilin e urdhëroi Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, tu komunikonte njerëzve në haxh suren Teube, si dhe një prej atyre që përgatitën xhenazen e Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem. 01 – Nga Zejd bin Erkami thotë: U ngrit Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem një ditë dhe mbajti hytbe në një vend mes Mekës dhe Medines, tek një ujë që quhet Hamen ku pasi që falenderoi Allahun (xheleshanuhu) dhe e lavdëroi Atë, këshilloi dhe përkujtoi, dhe më pas tha: “O ju njerëz unë jam njeri dhe pritet që të më vijë i dërguari i Zotit tim (meleku i vdekjes) e unë t’i përgjigjem atij, prandaj unë po ju lë juve dy gjëra: E para gjë është libri i Allahut në të cilën gjendet udhëzimi dhe drita, prandaj kapuni pas librit të Allahut (xheleshanuhu) dhe shtrëngohuni fort pas tij”. Vazhdoi të nxiste për tu kapur pas librit të Allahut e pastaj tha: “U porosis dhe në lidhje me anëtarët e familjes time (Ehli Bejtin). U përkujtoj me Allahun (xheleshanuhu) në lidhje me anëtarët e familjes time, (tre herë).”[16] 02 – Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem ka thënë: “Kë e kam dashur unë, edhe Aliun do ta ketë të dashur”.[17]

03 – Nga Aliu radiallahu anhu, përcillet se ka thënë: Më dërgoi mua Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem në Jemen kur isha djalosh në moshë të re, thashë: O i dërguari i Allahut, ti po më dërgon mua tek një popull me ngjarje të shumta mes tyre dhe unë jam një djalë në moshë të re. Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem tha: “O Allah udhëzoje zemrën e tij dhe forcoje gjuhën e tij. O Ali! Mos gjyko mes dy palëve derisa të dëgjosh prej njërit siç dëgjove prej tjetrit”. Aliu radiallahu anhu thotë: Pas kësaj fjale nuk kam pasur mëdyshje në gjykimin mes dy personave.[18] 04 – Nga Sehl bin Sadi thotë: Hyri Aliu radiallahu anhu tek Fatimeja, pastaj doli dhe u shtri në xhami. Pas pak erdhi Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem dhe pyeti Fatimen: “Ku është djali i xhaxhait tënd? Tha: Është në xhami. Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem doli dhe e pa që i kishte rënë rroba e tij nga shpina dhe i ishte ngjitur dheu në shpinë. Filloi t’ia fshinte dheun duke i thënë: “Ngrihu o Ebu Turab (dy herë)”.[19] 05 – Nga Hubshij bin Xhunadeh thotë: Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem ka thënë: “Aliu është prej meje dhe unë jam prej tij”.[20] 06 – Nga Ziri përcillet se tha: Aliu radiallahu anhu ka thënë: “Më ka dhënë Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, një premtim (zotim) se nuk më do mua veçse ai që është besimtar dhe nuk më urren mua veçse ai që është munafik”.[21] 07 – Umeri radiallahu anhu ka thënë: “Vdiq Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem duke qenë i kënaqur ndaj tij (Aliut)”.[22] 08 – Nga Mus’ab bin Sadi nga babai i tij i cili ka thënë: Doli Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem, për në luftën e Tebukut dhe la si zëvendës Aliun. Aliu radiallahu anhu tha: A po më lë të qëndroj me gratë dhe fëmijët? Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem tha: “A nuk je i kënaqur që të jesh në lidhje me mua ashtu siç ishte Haruni me Musain përveç faktit se pas meje nuk ka më profet”.[23] 09 – Nga Sehl bin Sadi përcillet se Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem në ditën e Hajberit tha: “Do t’ia jap nesër këtë flamur një personi nëpërmjet të cilit Allahu do të na japë çlirimin (fitoren), person ky që e do Allahun dhe Profetin e Tij, gjithashtu dhe Allahu dhe Profeti i Tij e duan këtë person. Thotë (Sehli): Atë natë të gjithë njerëzit nuk fjetën duke diskutuar se kujt do t’i jepet. Kur u gdhi mëngjesi, njerëzit u mblodhën rreth Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem duke shpresuar gjithsecili që t’i jepej ky flamur. Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem tha: “Ku është Ali bin Ebi Talib? Thanë: O i Dërguari i Allahut ankohet nga sytë (nuk shikon mirë, ka dhimbje). Tha: “Ma thërrisni”. E sollën Aliun (radiallahu anhu), Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem ia bëri sytë me pështymën e tij të bekuar dhe e luti Allahun (xheleshanuhu) që ta shëronte dhe u shërua sikur mos të kishte pasur kurrë dhimbje dhe ia dha flamurin. Aliu (radiallahu anhu) tha: “O Rasulullah do t’i luftoj

derisa të bëhen si ne (muslimanë). Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem tha: “Vazhdo në atë që je nisur derisa të zbresësh në tokën e tyre pastaj thërriti në islam dhe lajmëroi për detyrat që kanë ndaj Allahut (xheneshanuhu). Vallahi sikur Allahu të udhëzojë nëpërmjet teje një person të vetëm kjo është më e mirë për ty se sa të kesh një kope me deve të kuqe”.[24] 10 – Nga Dahak bin Muzahim përcillet se ka thënë: Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem ka thënë: “O Ebu Turab, a dëshiron të të tregoj për dy njerëzit më të këqinj (më të prishur) të të gjitha kohërave! Tha: Patjetër o i dërguari i Allahut. Tha: “Uhejmiri, i popullit Themud, ai i cili theri devenë dhe ai i cili do të të godasë ty këtu (bëri me shenjë ballin e Aliut) derisa të laget kjo (mjekra) nga gjaku”.[25] 11 – Nga Sefijneh bin Ebi Abdurrahman ka thënë: Kam dëgjuar Profetin sal-lAllahu alejhi ve selem duke thënë: “Halifati (i drejtë) pas meje do të jetë 30 vjet, pastaj do të jetë sundim (mbretëri)”. Sefineh thotë: Ebu Bekri e mbajti halifatin dy vjet, pastaj Umeri dhjetë vjet, pastaj Uthmani dymbëdhjetë vjet dhe më pas Aliu gjashtë vjet”.[26] 12 – Nga Ebu Seidi transmetohet se ka thënë: Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem ka thënë: “Do të vritet Amari nga pala zullumqare, ai i thërret ata për në Xhenet ndërsa ata e thërrasin për në zjarr”.[27] Tha Amari: Kërkoj mbrojtje tek Allahu nga fitnet. Amari ishte pjesëtar i ushtrisë së Aliut radiallahu anhu).[28]

Marrja e halifatit dhe besatimi i sahabëve Pas vrasjes së Uthmanit radiallahu anhu, muslimanët zgjodhën si prijës të tyre Aliun (radiallahu anhu) i cili në fillim nuk pranoi, por kur pa këmbënguljen e sahabëve e mori përsipër halifatin ashtu që t’i jepte fund fitneve dhe t’i largonte rebelët, komplotistët të cilët kishin në dorë Medinen. Këta të fundit u dhanë ultimatum sahabëve se n.q.s. nuk zgjidhnin një halife brenda dy ditëve atëherë do të vrisnin anëtarët e konsultimit (shuras), sahabët e mëdhenj: Aliun, Talhan, Zubejrin dhe kë të mundnin tjetër. Duke parë këtë gjendje u mblodhën muhaxhirët dhe ensarët rreth Aliut i cili e pa si obligim ta merrte përsipër drejtimin e halifatit, kështu që në datën 19 Dhulhixheh Aliu doli në xhami, hipi në minber dhe aty ia dhanë besën muhaxhirët, ensarët dhe kush ishte tjetër aty, mes tyre ishin Zubejr bin Auam dhe Talha bin Ubejdullah. Allahu (xheleshanuhu) është i Gjithdijshmi, i Urti, i Drejti në caktimin e Tij dhe gjykimin e Tij. Nga caktimi i Allahut (xheleshanuhu) ishte që të zgjaste fitneja pas vrasjes së Uthmanit (radiallahu anhu) si sprovë me të cilën Allahu i sprovoi muslimanët, fitne kjo që u ripërtëri me ngjarje të reja të organizuara dhe të nxituara nga armiqtë e islamit me në krye çifutin Abdullah bin Sebe.

Punët më kryesore që ndërmori Aliu (radiallahu anhu) pasiqë mori halifatin 01 – Aliu (radiallahu anhu) ndërroi disa përgjegjës të kohës së Uthmanit prej të cilëve njerëzit ankoheshin, si dhe largoi çdo përgjegjës i cili nuk pajtohej me politikën e tij. 02 – Aliu (radiallahu anhu) e pa më të arsyeshme që ta vononte ndëshkimin e vrasësve të Uthmanit derisa të forcohej pushteti i tij dhe të mblidheshin rreth tij muslimanët e vendeve të tjera (të largëta). Shumë prej këtyre përgjegjësve iu përgjigjën urdhrit të Aliut, por një pjesë prej tyre refuzuan t’i përgjigjen urdhrit të tij. Në krye të atyre që nuk iu përgjigjën ishte Muavije bin Ebi Sufjan. Shkak për këtë mos përgjigje ishte këmbëngulja e Muauies (radiallahu anhu) për domosdoshmërinë e ndëshkimit urgjent të vrasësve të Uthmanit para se t’i jepej besa Aliut (radialllahu anhu) dhe ky ishte fillimi i mosmarrëveshjeve. Ajo e cila ndodhi mes Aliut dhe Muauies ishte e ndërtuar mbi ixhtihadin e gjithsecilit prej tyre prandaj ehlu suneh uel xhemeah kanë vendosur se: çdonjëri prej atyre dyve është i shpërblyer (ka sevape), ai që ia ka qëlluar të vërtetën ka dy shpërblime ndërsa ai që ka gabuar ka një shpërblim siç thotë dhe Profeti sal-lAllahu alejhi ve selem: “Kur përpiqet gjykatësi (dijetari) dhe gjykon, nqs ia qëllon të vërtetës ka dy shpërblime ndërsa nqs gabon ka një shpërblim”.[29] Shejh Ibën el Uthejmin në shpjegimin e librit Akidetul Uasitijeh thotë: Ajo çfarë ndodhi mes Aliut dhe Muauies ishte ndërtuar në bazë të ixhtihadit (përpjekjes për të gjetur të vërtetën) mirëpo nuk ka dyshim se Aliu (radiallahu anhu) ishte më afër të vërtetës se sa Muauia (radiallahu anhu) bile për pak sa nuk mund të themi në mënyrë të prerë se Aliu (radiallahu anhu) ishte në të vërtetën. Si argument që na tregon se Aliu (radiallahu anhu) ishte më afër së vërtetës, është fjala e Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem: “Mjerë për Amarin, do të vritet nga pala zullumqare” dhe dihet se Amari (radiallahu anhu) u vra nga ushtarët e Muauies, ndaj arrihet në përfundimin se pala e Muauies ishte pala zullumqare të cilët dolën kundra imamit (prijësit), mirëpo ata e bënë këtë në bazë të ixhtihadit (prandaj mëkati i tyre është i falur). Duke qenë se Allahu (xheleshanuhu) i ruajti duart tona nga pjesëmarrja në këto fitne, atëherë le t’i ruajmë dhe gjuhët tona që të mos flasim rreth tyre atë që nuk është e vërtetë. Si rezultat i këtyre mos marrëveshjeve të cilat u shfrytëzuan nga armiqtë e islamit ndodhën dy luftëra të padëshiruara, keq ardhëse ku secila palë mendonte se ishte në të vërtetën.

– Lufta e parë: Beteja e xhemelit (devesë 36 H)

Shkak i kësaj lufte ishte dalja e Aishes (radiallahu anha) së bashku me Talhan, Zubejrin dhe shumë njerëz të tjerë të cilët u nisën për në Basra me nijetin e mirë për të qetësuar gjendjen, për të afruar zemrat e për të pajtuar mes njerëzve, duke pasur parasysh fjalën e Allahut (xheleshanuhu): “Nuk ka dobi në shumë biseda të fshehta që bëhen përveç ata që urdhërojnë për sadaka apo vepra bamirësie apo pajtim mes njerëzve” (Nisa 114). Kur Aliu (radiallahu anhu) dëgjoi për daljen e Aishes drejt Basras, mori ushtrinë e tij dhe doli të takohej me ta duke dëshiruar edhe ai pajtimin dhe përmirësimin. Kjo gjë shihet qartë me dialogun që zhvilloi me disa njerëz të tij, kur u pyet: Për ku je nisur o emiri i besimtarëve? Jemi nisur për pajtim dhe përmirësim nqs pranon Aishja dhe ata që janë me të. I thanë: Po nqs ata nuk përgjigjen ashtu siç dëshiron ti? Tha: I lëmë ata në justifikimin e tyre, u japim hakun që u takon dhe vazhdojmë në rrugën tonë. I thanë: Po n.q.s. nuk kënaqen me këtë? Tha: Do t’i lëmë (rehat) për aq kohë sa ata na lënë neve. I thanë: Po n.q.s. nuk na lënë? Tha: Atëherë do të mbrohemi. U takuan dy palët, Aliu (radiallahu anhu) bisedoi me Aishen (radiallahu anha) dhe u arrit mirëkuptimi mes tyre, duke kaluar kështu të dy ushtritë një natë të mirë dhe të qetë. Mirëpo nxitësit e fitnes (Abdullah bin Sebe me shokët e tij) ia kishin frikën kësaj marrëveshjeje dhe këtij mirëkuptimi sepse do të zbulohej çështja e tyre dhe do të vriteshin, prandaj aty rreth mëngjesit u ndanë këta munafikë në dy grupe ku secili grup sulmoi kampin e tjetrit duke krijuar idenë se u shkel marrëveshja dhe secila ushtri po sulmonte tjetrën. Kjo bëri që njerëzit të merrnin armët dhe të fillonte lufta. Kjo luftë u ndërpre vetëm pasi që u vra deveja e Aishes (radiallahu anha) dhe ajo u rrëzua, ky fakt shënoi fundin e kësaj beteje. Aliu (radiallahu anhu) përgatiti udhëtimin e kthimit të Aishes së bashku me të vëllanë e saj Muhamed bin Ebi Bekr dhe i shoqëroi vetë në Medine.

– Lufta e dytë: Beteja e Sifinës (37 H) Edhe kjo betejë si ajo e para ishte rezultat i nxitjes së munafikëve të cilët shfrytëzuan mosmarrëveshjen që ekzistonte mes Aliut dhe Muauies (shkaqet e kësaj mosmarrëveshjeje i kemi sqaruar më lartë). Pala e Aliut kishte nënshkruar një marrëveshje me palën e Muauies në të cilën përcaktohej një periudhë 6 mujore për zgjidhjen e mosmarrëveshjes, gjë kjo e cila tregon se të dyja palët e urrenin luftën dhe kërkonin zgjidhje me mirëkuptim. Mirëpo edhe kjo gjë nuk çoi në zhbllokimin e situatës ku si pasojë filloi lufta. Në fillim u zhvilluan ca përleshje të vogla për shkak të ujit i cili gjendej nën zotërimin e ushtrisë së Muauies. Ushtarët e Aliut (radiallahu anhu) dolën fitimtarë dhe i përzunë ushtarët e Muauies, mirëpo Aliu (radiallahu anhu) urdhëroi ushtarët e tij që të merrnin ujë aq sa kishin nevojë dhe t’ia linin ujin përsëri ushtarëve të Muauies. Vazhdoi lufta mes dy ushtrive pa një epërsi të dukshme nga asnjëra palë, megjithëse fitorja anonte më shumë nga ana e Aliut.

Ndalimi i gjakderdhjes mes ushtrisë së Irakut dhe asaj të Shamit U shqetësuan shumë disa besimtarë të sinqertë dhe kishin frikë se me këto luftëra muslimanët do shkatërronin njëri-tjetrin, prandaj duhej ndërprerë lufta sa më parë. Një nga këta besimtarë të sinqertë ishte Amru bin el As i cili propozoi çështjen “E gjykimit”. Ky propozim i pëlqeu Muauies prandaj urdhëroi ushtrinë e tij që t’i ngrinin lart mus’hafët (Kuranat) si shenjë për ndalimin e luftës. Kur ushtarët e Aliut (radiallahu anhu) e panë këtë, u ndalën dhe e ndërprenë luftimin. çështja e “gjykimit” kishte si parim të zgjidhej një përfaqësues nga ana e Aliut dhe një përfaqësues nga ana e Muauies. Këta të dy do të diskutonin me njëri – tjetrin dhe të arrinin një marrëveshje të kënaqshme për të dyja palët. Aliu (radiallahu anhu) zgjodhi si përfaqësues të tij Ebu Musa el Esharij, ndërsa Muauia (radiallahu anhu) zgjodhi Amru bin el As. Dy përfaqësuesit e palëve ranë dakord që të mblidheshin vitin e ardhshëm dhe të gjykonin këtë çështje pas një shqyrtimi të hollësishëm. U mblodhën përfaqësuesit e dy palëve dhe u përpoqën që të pajtojnë mirëpo pa rezultat. Mos arritja e një marrëveshje e bëri të pavlefshme çështjen e gjykimit dhe si pasojë vazhdonte gjendja ashtu siç ishte. Pas një farë kohe ata vendosën tu riktheheshin përsëri bisedimeve ku si përfundim ranë dakord që Aliu të sundonte Irakun ndërsa Muauia të sundonte Shamin.

Ngjarja e Nehrauanit Pas çështjes së gjykimit u kthyen ushtritë për në vendet e tyre. Kur Aliu (radiallahu anhu) iu afrua Kufes, një pjesë e ushtrisë së tij (rreth 12 mijë vetë) u shkëput duke urrejtur dhe qortuar disa gabime që sipas tyre i kishte bërë Aliu (radiallahu anhu). Këta njerëz ishin hauarixhët. Aliu (radiallahu anhu) dërgoi Abdullah bin Abasin që të diskutonte me ata dhe t’i bindte se ishin në gabim. Si rezultat i këtij diskutimi u kthyen shumica e tyre (rreth 8 mijë) ndërsa pjesa tjetër vazhduan në humbjen e tyre. Këta (hauarixhët) filluan të bënin shkatërrime në tokë, derdhnin gjaqet, ndërprisnin rrugët dhe shkelnin shenjtërinë e muslimanëve. Ndër ata të cilët u vranë nga hauarixhët ishte Abdullah bin Habab së bashku me gruan e tij (të cilës ia canë barkun dhe i nxorrën foshnjen që kishte) dhe tre gra të tjera. Këto ngjarje e tronditën Aliun (radiallahu anhu) i cili dërgoi një të dërguar tek këta për të vërtetuar lajmet e ardhura, mirëpo i dërguari i Aliut (radiallahu anhu) u vra nga hauarixhët. Aliu (radiallahu anhu) u nis me ushtrinë e tij drejt hauarixhëve, në fillim kërkoi prej tyre që të dorëzonin vrasësit e Abdullah bin Hababit dhe të dërguarit të tij, mirëpo ata refuzuan duke thënë: Të gjithë ne jemi vrasësit e tyre. Kjo çoi në fillimin e luftës e cila mbaroi me dështimin dhe humbjen e hauarixhëve. Beteja u zhvillua në Nehrauan, një zonë në juglindje të Bagdadit dhe kjo betejë ishte shkaku nxitës i havarixhëve për vrasjen e Aliut (radiallahu anhu).

Shehidllëku i Aliut (radiallahu anhu)

Aliu (radiallahu anhu) ra shehid ditën e 17-të të muajit Ramazan të vitit 40 hixhrij. Ai që e vrau ishte Abdurrahman bin Mulxhim, një hauarixh i cili besonte se duke vrarë Aliun (radiallahu anhu) po afrohej tek Allahu (xheleshanuhu). Ky hauarixh sëbashku me dy shokët e tij u mblodhën duke përkujtuar ngjarjet dhe fitnet dhe thanë: Ah, sikur t’i vrisnim kokat e fitnes dhe të humbjes ashtu që të rehatoheshin njerëzit prej tyre. Ibën Mulxhimi tha: Unë marr përsipër të vras Aliun (radiallahu anhu). Berëk bin Abdullahi tha: Unë vras Muauien. Amër bin Bekri tha: Unë e vras Amru bin el Asin. Ranë dakort që t’i kryenin vrasjet brenda një nate të vetme, Ibën Mulxhimi arriti që ta vriste Aliun (radiallahu anhu) me një shpatë të helmuar kur ai po shkonte në xhami për namaz të sabahut duke thërritur: Namazi, namazi, ashtu që t’i zgjonte njerëzit. Ndërsa dy të tjerët nuk arritën të vrisnin Muauien dhe Amru bin el Asin. Allahu e mëshiroftë Aliun, prijësin e besimtarëve dhe qoftë i kënaqur prej tij deri në ditën e gjykimit.

Viti i Bashkimit viti 41 H Pas vrasjes së Aliut banorët e Irakut ia dhanë besën Hasanit (radillahu anhu) i cili menjëherë bëri gati ushtritë për të luftuar Muauien (radiallahu anhu), gjithashtu edhe Muauia u përgatit. Transmeton Buhariu në Sahihun e tij se Hasan el Basri tha: Uallahi ka ardhur Hasani (radiallahu nahu) dhe është vënë përballë Muauies me divizione ushtarake të mëdha si malet. Kur i pa këto, Amru bin el As tha: Me të vërtetë unë shoh se këto ushtri nuk do të kthehen pa e vrarë kundërshtarin e tyre. Muauia tha: O Amër, nqs ata na vrasin ne dhe ne i vrasim ata atëherë çfarë përfitova unë apo njerëzit? Çfarë përfituan bijtë e muslimanëve? Prandaj Muauia (radiallahu anhu) dërgoi dy burra nga kurejshët, Abdurrahman bin Semurah dhe Abdullah bin Amrin ashtu që t’i kërkonin Hasanit (radiallahu anhu) paqe dhe mirëkuptim. Këta të dy i kërkuan paqe dhe marrëveshje Hasanit, i cili pasi mori zotimet dhe garancitë e tyre jo vetëm që pranoi paqen dhe marrëveshjen por bile hoqi dorë nga halifati duke ia dorëzuar pushtetin Muauies (radiallahu anhu). Kjo ngjarje shënoi zhdukjen e fitneve dhe mosmarrëveshjeve njëherë e përgjithmonë mes muslimanëve. Kjo ndodhi në zbatim të fjalës së Profetit sal-lAllahu alejhi ve selem ashtu siç transmeton Buhariu: “Me të vërtetë ky djali im (nipi im, Hasani) është zotëri dhe shpresohet që Allahu (xheleshanuhu) të pajtojë me të dy grupe të mëdha muslimane”.

[1]

– Ebu Daudi, Tirmidhiu, Nesai, Ibnu Maxhah dhe Ahmedi.

[2]

– El Isabeh 4/269 dhe Fet-hul barij 7/91 te Ibnu Haxherit.

[3]

– Muslimi: 2409.

[4]

– Sirah nebeuijeh 1/229 te Ibnu Hishamit.

[5]

– Tabakat Kubra: 3/20. Dhe Alij bin Ebi Talib Muhamed Salab: 36-37.

[6] – Dmth: veshtiresite dhe lendimet qe hasen ne dynja jane te paperfillshme me denimin qe i kanoset njeriut ne Ahiret. [7]

– Marre nga libri el Hulefa er-rashidun fq 87 te Eminul Kudah.

[8]

– Transmeton Ahmedi ne Fedailu es-sahabeh nr 881.

[9]

– Sijra nebeuijeh 2/91 te Ibnu Hishamit dhe el Isabeh 4/270 te Ibnu Haxherit.

[10] – Alij bin Ebi Talib Muhamed Salab: 96. [11] – Esijretu el Halebije: 2/497. [12] – Muslimi: 3406. [13] – Buhari: 2404. [14] – Mustedrek: 3/76, dhe Sunen Kubra: 8/143. Zinxhirat e tyre janë të saktë. [15] – Esed el Gabe: 4/166. [16] – Transmeton Muslimi. [17] – Transmeton Tirmidhiu nr 3713, etj. Albani e konsideroi te sakte. Ibn Haxheri ka thene: Ky hadith eshte me rruge te shumta transmetimi, saqe Ibën Ukdeh i ka mbledhur ne nje liber te vetem, ku disa nga keto rruge transmetimi jane sahih ndersa disa te tjera jane hasen. [18] – Transmeton Ahmedi nga Fedailu es-sahabeh nr 984 , nr 1212 me zinxhir te sakte, Nesaiu ne veçorite e Aliut, me zinxhir hasen. [19] – Transmeton Buhariu nr 3703 dhe Muslimi 4/1874.

[20] – Transmeton Buhariu. Fet-hul Barij 7/89, Tirmidhiu nr 3719, Albani e konsideroi hasen. [21] – Transmeton Muslimi 1/86, Tirmidhiu nr 3736, Albani e konsideroi sahih. [22] – Transmeton Buhariu. Fet’hul Barij 7/89. [23] – Transmeton Buhariu nr 4416 dhe Muslimi 4/1870. [24] – Transmeton Buhariu nr 3701 dhe Muslimi 4/1872. [25] – Transmeton Ahmedi ne Fedailu es-sahabeh nr 953, Nesai ne Vecorite e Aliut fq 39, Begaui nr 301. Albani e konsideroi hasen. [26] – Transmeton Ahmedi 5/220, Ebu Daudi nr 4647, Tirmidhiu nr 2226 dhe tha hadith: Hasen. Ndersa Albani e vleresoi hadithin te sakte. Hafidh el Hakemij ne Mearixhul Kabul 3/1380 ka thene: Sefineh, veproi siç ishte zakoni i arabeve duke i rrumbullakosur shifrat, sepse llogarite e viteve te kater halifeve nuk i plotesojne 30 vitet e permendura ne hadith, perveçse nese i shtojme dhe gjashte muajt e sundimit te Hasan bin Aliut. Me pas ai u be shkak i pajtimit mes dy paleve ne konflikt, duke u dorehequr nga pushteti per Muavijen. Kjo i bashkoi njerezit ne nje halife te vetem, ndaj dhe u quajt viti i bashkimit, duke qene Muavija mbreti i pare ne islam dhe me i miri i te gjitha koherave pas halifatit profetik. [27] – Transmeton Buhariu nr 447. [28] – Fet-hul Barij 7/95. [29] – Buhari.

05 - Abdurrahman bin Aufi “Allahu të bekoftë e të begatoftë në atë çka solle. dhe Allahu të bekoftë e të begatoftë në atë çka le (për familjen tënde).”

(Nga duaja e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve selem. për të) Abdurrahman bin Aufi është një ndër sahabët e mëdhenj, ka lindur dhjetë vjet pas ngjarjes së elefantit. Ky është njëri prej tetë të parëve që përqafuan fenë islame…

– Njëri prej të dhjetëve të përgëzuar me Xhenet.. – Njëri prej gjashtë sahabëve që morën pjesë në konsultim në ditën e zgjedhjes së halifes së muslimanëve pas vdekjes (vrasjes) së Umerit.

– Njëri prej atyre që jepnin “fetva” në Medinë dhe i Dërguari i Allahut ishte ende i gjallë në mesin e muslimanëve.

Emri dhe pseudonimet e tij Ai quhet Abdurrahman bin Auf, bin abd Auf, prej kurejshëve nga fisi Zuhra. Para shpalljes (në kohën e injorancës) quhej Abdu Amrin, e pasi e përqafoi fenë islame, Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) e quajti Abdurrahman. Ai ishte një ndër sahabët e pasur, i cili u kujdes për bashkëshortet e Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem, pas vdekjes së tij. Abdurrahmani ishte një djalë i bukur, i gjatë, i hollë, me sy të bukur, i bardhë dhe me shpatulla të gjera.

Islami i tij Ky pra është Abdurrahman ibnu Avfi – radijAll-llahu anhu. Fenë islame e pranoi vetëm dy ditë pas Ebu Bekrit. dhe pak para se të hyjë i Dërguari i Allahut (Xheleshanuhu.) në shtëpinë e Erkamit. [1] I përjetoi mundimet dhe torturat më të mëdha, vetëm për hir të fjalës së Allahut, ashtu siç i përjetuan edhe muslimanët e parë, por ishte i qëndrueshëm, duroi dhe nuk u ligështua, sepse ishte i sinqertë në besimin e tij. Pas gjithë këtyre peripecive, u detyrua që të shpërngulet në Abisini së bashku me shumë muslimanë të tjerë, vetëm e vetëm që ta ruajë fenë dhe fjalën e Allahut Xheleshanuhu. E pasi të Dërguarit (sallAllahu alejhi ve selem.) iu lejua hixhreti në Medinë, ishte në grupin e muhaxhirëve të parë që u shpërngulën atje.

Abdurrahman bin Aufi në Medine Kur Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) filloi t’i vëllazërojë muhaxhirët (mekasit) dhe ensarët (medinasit), atë e vëllazëroi me Sad ibnu Ebi Rebian. Pas disa kohësh, Sadi i tha Abdurrahman ibnu Aufit: “O vëllai im! Unë jam ndër më të pasurit

e Medinës. I kam dy kopshte, urdhëro e shiko se cili po të pëlqen dhe merre! “ Abdurrahmani i tha vëllait të vet: “Allahu të dhëntë bereqet e të begatoftë në pasurinë tënde, por të lutem ma trego tregun më të afërt…” Ai filloi të tregtojë, të shesë, të blejë, të fitojë dhe ta shtojë pasurinë. Pas një kohe të shkurtër e përgatiti mehr-in (dhuratën e nusërisë) u martua dhe i kënaqur e i disponuar shkoi te Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.).

– Ç’kemi të re? – e pyeti Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.). – U martova – tha Abdurrahmani. – E çfarë i dhurove bashkëshortes si mehr? – pyeti prapë Resulullahu. – I dhurova peshën e 5 dërhemëve të arit – ia ktheu ai. Atëherë Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) u lut për të duke thënë: “Allahu të begatoftë në pasurinë tënde…” “Prej atij momenti – thotë Abdurrahman ibnu Aufi – m’u hapën dyert e të mirave të kësaj bote, saqë ma merrte mendja se në çdo gur, po ta lëvizja nga vendi i vet, do të gjeja ar ose argjend.” Në luftën e Bedrit, Abdurrahman ibnu Aufi luftoi me një heroizëm të rrallë e trimëri të pashoqe, duke mbytur njërin prej armiqve më të mëdhenj të Islamit, Umejr ibn Uthman ibnu Kab et-Tejmijin. Në luftën e Uhudit qëndroi i paepur dhe i paluhatshëm, në çastet më të vështira, atëherë kur filloi t’u dridhet toka nën këmbë muslimanëve dhe as nuk u tund e as nuk u frikësua kur disa filluan të ikin. Nga beteja doli me njëzet e ca plagë, disa prej të cilave ishin aq të thella, saqë dora e njeriut mund të hynte në to. Mirëpo, prapëseprapë, kontributi i tij luftarak ishte i vogël në krahasim me kontributin e tij në pasuri. Një ditë prej ditësh, Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) dëshironte të përgatiste një ekspeditë luftarake dhe iu drejtua sahabëve me fjalët: “Urdhëroni, jepni diçka (nga pasuria), sepse duam të dërgojmë një ekspeditë (kundër armiqve).” Atëherë, Abdurrahman ibn Aufi nxitoi me të shpejtë në shtëpinë e tij dhe, kur u kthye, tha: “O i Dërguar i Zotit, kam me vete katër mijë derhemë, dy mijë po i jap në rrugën e Allahut e dy mijë po ua lë fëmijëve të mi (familjes sime).” “Allahu të bekoftë e të begatoftë në atë që solle… dhe Allahu të bekoftë e të begatoftë në atë çka ndale (për familjen tënde).” – ia ktheu Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.).

Gjatë luftës së Tebukut Gjatë luftës së Tebukut, e cila është lufta e fundit në të cilën luftoi (dhe mori pjesë) Muhamedi (sal-lAllahu alejhi ve selem.), ndihej nevojë e madhe për njerëz dhe për pasuri në përgatitjen e ushtrisë muslimane. Në anën tjetër, ushtria romake numerikisht ishte shumë më e madhe dhe më e përgatitur në armatim në krahasim me ushtrinë muslimane. Atë vit në Medinë mbretëronte një thatësi e madhe, e rruga deri në Tebuk ishte shumë e gjatë. Rezervat e ushqimit ishin të pakta e ndihej mungesë e madhe edhe në kafshët mbartëse. Një grup besimtarësh, të cilëve u digjej e përvëlohej zemra nga dëshpërimi për shkak të pamundësisë së shkuarjes në luftë, sepse nuk kishte deve të mjaftueshme për t’i çuar të gjithë deri në Tebuk, shkuan te Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) duke e lutur me lot në sy që t’u gjejë edhe atyre ndonjë vend. Mirëpo, i Dërguari i Allahut me keqardhjen më të madhe u detyrua t’i refuzojë. Ata, të dëshpëruar e me sy të përlotur, filluan të kthehen duke qarë me dënesë e me ngashërim, saqë i quajtën “Të përloturit”, kurse ushtrinë e thirrën “Ushtria e vështirësisë”. Kur e pa këtë skenë rrëqethëse e të prekshme, Muhamedi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) i urdhëroi shokët e vet që ta hapnin zemrën dhe të jepnin në rrugën e Allahut atë çka kishin mundësi. Muslimanët me nxitim iu përgjigjën thirrjes së Resulullahut, e ndër të parët, si zakonisht, Abdurrahman ibnu Aufi, i cili ndihmoi ushtrinë muslimane me dyqind okë ar, saqë Umeri i tha Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem.): “Më duket se Abdurrahmani ka bërë mëkat në këtë rast, sepse familjes së tij nuk i ka lënë asgjë.” Atëherë Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) iu drejtua Abdurrahman ibn Aufit duke i thënë:

– A le diçka për familjen tënde, – o Abdurrahman? – Po – ia ktheu ai, – u lashë më shumë sesa kishin. – Sa dhe çfarë? – e pyeti prapë i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem.). – Atë që u ka premtuar Allahu (Xheleshanuhu.) dhe i Dërguari i Tij nga furnizimi, të mirat dhe shpërblimet – tha Abdurrahman ibnu Aufi.

Ushtria vazhdoi rrugën për në Tebuk dhe këtu Allahu (Xheleshanuhu.) e nderoi dhe e fisnikëroi Abdurrahman ibn Aufin me një nder, me të cilin nuk u nderua e as nuk u fisnikërua askush prej muslimanëve. Kishte hyrë koha e namazit dhe i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem.) nuk ishte aty pranë në ato çaste. Atëherë Abdurrahmani doli imam i muslimanëve në namaz. Pak para se të përfundojë rekati e parë, arriti i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem.) dhe u lidh në namaz pas tij. A thua, a mund të ketë nder dhe vlerë më të madhe sesa dikush të bëhet imam i krijesës më të vlefshme – Imamit të të gjithë Pejgamberëve – Imam i Muhamedit (sal-lAllahu alejhi ve selem.)? Madje kur Profeti e dërgoi Abdurrahmanin në një ekspeditë me një çetë, ia dha flamurin me dorën e tij.

Abdurrahmani në kohën e halifeve Pasi kaloi Resulullahu (sal-lAllahu alejhi ve selem.) në Ahiret pranë mëshirës së lartë hyjnore të Allahut (Xheleshanuhu.), Abdurrahman ibnu Aufi u vu në shërbim dhe përkudesje të “nënave të besimtarëve”. Cilësitë e larta morale dhe veprat e tij fisnike bënë që “nënat e besimtarëve” të kenë besim tek ai. Prej mirësive të tij ndaj muslimanëve e në veçanti ndaj “nënave të besimtarëve”, përmendet se kishte shitur një pjesë të tokës për 40 mijë dinarë dhe tërë këtë pasuri ua ndau: fisit Benu Zehre (fisit të Eminesë, nënës së Pejgamberit), të varfërve, muhaxhirëve dhe grave të Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem.). Kur i dërgoi pjesën që i kishte takuar Aishes, ajo pyeti:

– Kush i dërgoi tërë këto të holla? – Abdurrahman ibnu Aufi. – i thanë. – Ka thënë Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.): “Pas meje, askush nuk do të bëjë mirësi ndaj jush, përveç durimtarëve. – tha ajo. Duaja e Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem.) për Abdurrahman ibnu Aufin, që Allahu t’ia begatojë pasurinë e tij, e përcolli gjatë tërë jetës, derisa u bë më i pasuri ndër sahabët. Tregtia e tij sa vinte e shtohej. Karvanet e tij shkonin e vinin pandërprerë duke transportuar grurë, miell, vaj, enë, rroba, erëra (parfume) dhe çkado që ndihej nevoja për të, ndër banorët e Medinës. Një ditë arriti në Medinë karvani i Abdurrahman ibnu Aufit me 700 (shtatëqind) deve. Po, po, 700 deve, me ushqim, veshmbathje dhe sende të ndryshme!

Me të hyrë në Medinë, nga zhurmat e gëzimit, dukej se edhe toka po dridhej.

– Ç’është kjo zhurmë? – pyeti Aisheja. – Është karvani i Abdurrahman ibnu Aufit me 700 e ca deve me ushqim, – i thanë. – Zoti e begatoftë në atë që i ka dhënë prej të mirave të kësaj bote, – tha Aishja, – por të mirat e tij në Ahiret janë edhe më të mëdha. E kam dëgjuar të Dërguarin (sallAllahu alejhi ve selem.) duke thënë: “Abdurrahman ibnu Aufi do të hyjë në Xhenet gjunjazi.” Ky lajm përgëzues nga “nëna e besimtarëve”, Aishja, i arriti menjëherë në vesh Abdurrahamnit, madje edhe para se devetë të ulen e të pushojnë. Shkoi me vrap tek ajo dhe i mallëngjyer nga ndjenjat e emocionet, që i kishin përshkuar tërë trupin, tha: “Oj nënë, a vërtet e ke dëgjuar këtë nga i Dërguari i Allahut?”

– Po, – ia ktheu ajo. Atëherë Abdurrahamn ibnu Aufi nga gëzimi i papërshkrueshëm tha: “Sikur të kisha mundësi të zgjidhja, do të hyja në Xhenet në këmbë, por dëshmo, o ‘nënë’, se ky karvan, me tërë atë që ka: devetë, ushqimi dhe veshmbathja, prej këtij momenti janë dhuratë për të varfrit, vetëm për hir të Allahut (Xheleshanuhu.).” Prej asaj dite që mori lajmin përgëzues, Abdurrahmanit i ndriçoi fytyra me një nur hirësie. Filloi të shpërndajë edhe më shumë pasuri për të varfrit, me të djathtën dhe me të majtën, fshehurazi e haptazi. Shpërndau në emër të sadakasë 40 mijë derhem argjend, e menjëherë pas tyre 40 mijë dinarë ar. Nuk vonoi shumë e shpërndau edhe 200 okë ar. I ndihmoi luftëtarët në rrugën e Allahut me 500 kuaj dhe 1500 deve. Para se t’i vijë momenti i vdekjes, liroi shumë robër. La porosi që çdo luftëtari të betejës së Bedrit t’i jepen nga 400 dinarë ari, e atëbotë ishin ende gjallë 100 prej tyre. Pastaj la amanet që çdo “nëne të besimtarëve” t’i ndahet nga një pjesë e konsiderueshme e pasurisë, saqë Aishja lutej shpeshherë për të dhe thoshte: “Allahu ia shoftë etjen me ujët e krojeve të Xhenetit Selsebil!”[2] Përveç tërë kësaj, familjes së vet i la trashëgim pasuri që nuk mund as të numërohej. Prej tyre: 1000 deve, 100 kuaj dhe 3000 krerë dele. Trashëgimtarëve të tij u la ar dhe argjend të shumtë, saqë duart e atyre që ndanin filluan të lodhen. E tërë kjo ishte fryt i duasë së Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem.) që Zoti t’ia shtojë dhe bekojë pasurinë e tij.

Mirëpo, edhe përkundër tërë kësaj pasurie të madhe, kjo aspak nuk e luhati e as nuk e ndryshoi Abdurrahman ibnu Aufin nga qëndrimet e tij, saqë njerëzit nuk mund ta dallonin atë në mesin e shërbëtorëve të vet. Një ditë, derisa agjëronte, për iftar i sollën ca ushqime. E shikoi atë me buzë në vaj dhe tha: “Kur u vra Musab ibnu Umeri, i cili ishte njeri më i mirë se unë, nuk mund të gjenim qefin të mjaftueshëm për ta mbuluar. Kur ia mbulonim kokën, i zbuloheshin këmbët, e kur ia mbulonim këmbët i zbulohej koka… Ne Allahu na furnizoi me të mirat e Tij në këtë dynja, prandaj po kam frikë se mos shpërblimi ynë është shpejtuar dhe s’do të kemi asgjë për botën e ardhshme.” Pas kësaj filloi të qajë e të dënesë me ngashërim derisa ushqimi u tha. I lumi Abdurrahman ibn Aufi me një mijë lumturi… E përgëzoi me Xhenet mbartësi i fundit i shpalljes hyjnore, Muhammedi (sal-lAllahu alejhi ve selem.). Në përcjelljen e fundit, xhenazen ia mbajti daja i Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem.), Sad ibnu Ebi Vekasi. Namazin e xhenazes ia fali “pronari i dy dritave”, Uthmani, kurse prej tij i fundit u nda Aliu, me fjalët: “Allahu të mëshiroftë! E arrite dëlirësinë e kësaj feje para se të fillojnë përçarjet dhe ngatërresat!”.

[1] – “Shtëpia e Erkamit” – Një shtëpi në Mekë, në të cilën i Dërguari i Allahut thërriste në Islam. Kjo shtëpi quhej edhe “Shtëpia e Islamit”. I Zoti i saj ishte Erkam ibnu Abdu Menaf el-Mahzumi. [2]

– Selsebil – emër i një kroi në Ahiret.

06 - Ebu Ubejde Ibnul Xherrahu “Secili popull ka besnikun e vet, e besniku i këtij populli është Ebu Ubejde.” (Muhammedi sal-lAllahu alejhi ve selem.)

Ebu Ubejde ishte një burrë me fytyrë të pastër, pamje të bukur, shtathedhur, i gjatë e shpatullgjerë. Syri gëzohej me pamjen e tij, shpirti kënaqej dhe zemra qetësohej në takimin me të. Përveç këtyre, ai kishte sjellje të mirë, ishte modest dhe i turpshëm. Mirëpo, nëse ashpërsohej situata dhe e kërkonte momenti, ai bëhej si luani. Ai i përngjante tehut të shpatës në shkëlqimin e bukurisë së saj, si dhe në ashpërsinë e të rënave të saj. Ky pra është besniku i umetit të Muhamedit (sal-lAllahu alejhi ve selem.), Amër ibnu Abdullah ibnul Xherrah el-Fihri el-Kureshi, i njohur me pseudonimin Ebu Ubejde. Abdullah ibnu Umeri e përshkroi atë e tha: “Tre vetë nga kurejshët janë me fytyra më të bukura, me moral më të lartë dhe janë më të turpshmit; kur të flasin, nuk të gënjejnë dhe nëse ti u flet, nuk të përgënjeshtrojnë: Ebu Bekr es-Sidiku, Uthman ibnu Afani dhe Ebu Ubejde ibnul Xherrahu.” Ebu Ubejde ishte prej të parëve që pranoi fenë islame. Ai e pranoi Islamin në ditën e dytë, menjëherë pas Ebu Bekrit. Fenë islame e pranoi nëpërmjet duarve të vetë Ebu Bekër es-Sidikut. Pastaj së bashku me të, Abdurrahman ibnu Aufin, Uthman ibnu Madhunin dhe El-Erkam ibnul Ebi Erkamin shkuan te Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) dhe para tij e shqiptuan dëshminë e së vërtetës. Këta ishin shtyllat e para në të cilat u sendërtua kështjella e fortë e Islamit. Ebu Ubejde e përjetoi përvojën e jetës së hidhur të muslimanëve në Mekë, prej fillimit deri në përfundimin e saj. Së bashku me muslimanët e tjerë, ai i përjetoi të gjitha peripecitë, vuajtjet, mundimet dhe pikëllimet, të cilat nuk i përjetoi asnjë ithtar i ndonjë feje tjetër në sipërfaqen e tokës, por megjithatë ata u mbetën besnikë parimeve islame. Mirëpo, sprovimi i Ebu Ubejdes në ditën e Bedrit, me vrazhdësinë e vet tejkaloi çdo parashikim dhe çdo imagjinatë. Ditën e Bedrit, Ebu Ubejde u vërsul në mesin e radhëve të armikut pa pasur frikë fare. Madje, armiqtë ia kishin frikën atij. Çante radhët e tyre pa e pasur frikë vdekjen. Prandaj i ruheshin kalorësit kurejshë dhe i shmangeshin ballafaqimit me të. Mirëpo, vetëm një njeri e përcillte Ebu Ubejden si hije e i dilte përpara në çdo anë, por Ebu Ubejde ia lëshonte rrugën dhe nuk e dëshironte ballafaqimin me të. Edhe pse ky njeri i shpeshtoi sulmet e njëpasnjëshme, Ebu Ubejde i shmangej sa ishte e mundur takimit me të. Por më në fund, ai ia mbylli të gjitha rrugët Ebu Ubejdes dhe e pengonte për t’i luftuar armiqtë e Allahut. Dhe më në fund, kur e shpenzoi tërë durimin, nuk i mbeti tjetër veçse t’ia presë kokën me shpatë, të cilën ia ndau në dy pjesë dhe njeriu ra i vdekur para tij.

Lexues i nderuar, mos u mundo të vrasësh mendjen se kush mund të jetë njeriu i vdekur! A nuk të thashë se sfida e shëmtuar tejkaloi çdo parashikim dhe kapërceu çdo imagjinatë? Ndoshta do të të duket e pabesueshme kur të mësosh se njeriu i vdekur ishte Abdullah ibnul Xherrahu, babai i Ebu Ubejdes. Ebu Ubejde nuk vrau babanë e vet, por politeizmin, mosbesimin në personalitetin e babait të tij. Rreth çështjes së Ebu Ubejdes dhe babait të tij, Allahu (Xheleshanuhu.), në Kuranin Famëlartë thotë: “Nuk gjen popull që e beson Allahun dhe Ditën e Gjykimit, e ta dojë atë që kundërshton Allahun dhe të Dërguarin e Tij, edhe sikur të jenë ata (kundërshtarët) prindërit e tyre, bijtë e tyre, vëllezërit e tyre ose farefisi i tyre. Ata janë që në zemrat e tyre (Ai) ka skalitur besimin dhe e ka forcuar me shpirt nga ana e Tij dhe ata do t’i shpjerë në Xhenete, nëpër të cilët rrjedhin lumenj. Aty janë përgjithmonë. Allahu ua ka pëlqyer punën e tyre dhe ata janë të kënaqur me shpërblimin e Tij. Të tillët janë palë (grup) e Allahut. Ta dini pra, se ithtarët e Allahut janë ata të shpëtuarit.”(58:22) Ky veprim i Ebu Ubejdes nuk na habit, sepse fuqia e besimit të tij në Allahun, sinqeriteti ndaj fesë dhe besnikëria ndaj umetit të Muhamedit, kishin arritur kulmin e tyre. Muhamed ibnu Xhaferi rrëfen e thotë:

– Erdhi një delegacion i krishterë te Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) e i thanë: “O Ebul Kasim! Dërgoje me ne njërin prej sahabëve të tu më të afërt të gjykojë mes nesh për disa kontestime të ndarjes së pasurisë sonë, të cilat nuk mundëm t’i zgjidhim vetë. Ju muslimanët te ne keni respekt të veçantë.” Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) u tha:

– Ejani tek unë në mesditë e unë do ta dërgoj me ju një njeri të fuqishëm dhe besnik. Umeri thotë:

– Shkova herët për ta falur namazin e drekës. Asnjëherë nuk e kam dashur postin më shumë se atë ditë, duke shpresuar të kem fatin të jem i zoti i atij atributi. Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.), posa e fali me ne namazin e drekës, filloi të shikojë djathtas e majtas. Unë ngrihesha sa mundesha që t’i bija në sy. Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) vazhdoi ashtu ta hedhë shikimin e tij në mesin tonë,

derisa pa Ebu Ubejde ibnul Xherrahun, të cilin e thirri e i tha: “Shko me këta dhe gjyko në mes tyre me drejtësi rreth kontestimeve të tyre.” Atëherë unë thashë me vete: “E mori atë nder Ebu Ubejde!” Ebu Ubejde nuk shquhej vetëm me besnikëri, por tek ai bashkohej fuqia dhe besnikëria. Kjo fuqi u manifestua në shumë raste. Ajo u manifestua ditën kur Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) dërgoi një grup prej sahabëve të tij për t’i dalë në rrugë një karvani të kurejshëve dhe për udhëheqës të grupit caktoi Ebu Ubejden. Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) u dha me vete një shportë me hurma, sepse nuk kishte pasur asgjë tjetër. Ebu Ubejde ua jepte secilit prej sahabëve të tij çdo ditë nga një hurmë dhe çdonjëri prej tyre e thithte ashtu sikurse e thith foshnja gjirin e nënës. Pastaj pinin ujë dhe kështu kjo u mjaftonte tërë ditën deri në mbrëmje. Ndërsa ditën e betejës në Uhud, atëherë kur muslimanët u mundën dhe njëri nga idhujtarët filloi të çirrej: “Më tregoni se ku është Muhamedi. Më tregoni se ku është Muhamedi.”, Ebu Ubejde ishte njëri nga dhjetë personat të cilët e kishin rrethuar Pejgamberin (sal-lAllahu alejhi ve selem.) dhe e mbronin me kraharorët e tyre, të cilët i kishin drejtuar kah shigjetat e pabesimtarëve. Kur mbaroi beteja, Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem.) i ishin thyer dy dhëmbët e parmë, i ishte lënduar balli, ndërsa dy hallka të parzmores së tij i kishin hyrë në mollëzat e syrit. Ebu Bekri deshi t’ia nxjerrë ato nga mollëzat, por kur e vërejti këtë Ebu Ubejde i tha: “Pasha Allahun, ma lër mua këtë punë!” Ebu Bekri ia la. Ebu Ubejde u frikësua se nëse ia nxjerr hallkat me dorë, Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) do të ndjente dhimbje, prandaj ia kafshoi të parën me tërë fuqinë me dhëmbët e parmë dhe e nxori, por i ra edhe dhëmbi i tij. Pastaj e kafshoi të dytën me dhëmbin e tij të dytë, e nxori atë, por me të i ra edhe dhëmbi tjetër. Lidhur me këtë, Ebu Bekri thotë: “Ebu Ubejde ishte prej njerëzve më të pashëm pa dhëmbët e parmë.” Ebu Ubejde së bashku me të Dërguarin e Allahut mori pjesë në të gjitha betejat, prej fillimit të shoqërimit me të e derisa vdiq. Me rastin e zgjedhjes së Ebu Bekrit si halife të muslimanëve në “Sekif”, Umer ibnul Hatabi i tha Ebu Ubejdes: “Shtrije dorën të të pranoj ty si halife, sepse unë e kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut duke thënë: ‘Secili ka besnikun e vet, e ti je besniku i këtij umeti.’” Ebu Ubejde u përgjigj: “Nuk mund t’i dal para atij njeriu të cilin e urdhëroi Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) të na prijë neve në namaz dhe ne u falëm pas tij derisa i Dërguari i Allahut ishte gjallë.”

Pasi Ebu Bekri u zgjodh halife i muslimanëve, Ebu Ubejde ishte njëri prej këshilltarëve dhe ndihmësve të tij me të afërt dhe më të sinqertë në vërtetësi dhe ndihmës i pakursyeshëm në mirësi. Pas Ebu Bekrit, halifati iu besua Umer ibnul Hatabit, të cilit gjithashtu iu bind Ebu Ubejde dhe asnjëherë nuk e kundërshtoi, përveçse në një rast. A e di se për cilën çështje nuk e dëgjoi Ebu Ubejde halifen e muslimanëve? Ai nuk e dëgjoi atëherë kur ndodhej në Sham në krye të ushtrisë muslimane, të cilën e udhëhiqte prej fitores në fitore, derisa nën komandën e tij u çlirua i tërë Shami dhe arriti deri te lumi Eufrat në lindje dhe në Azinë e Vogël në veri. Në atë kohë, në Sham, ishte përhapur me të madhe sëmundja e kolerës, saqë nuk mbahej mend që ndonjëherë të kishin vdekur aq shumë njerëz. Halifeja i muslimanëve – Umer ibnul Hatabi – nga frika se nga kjo sëmundje mund ta pësojë edhe Ebu Ubejde, nxitoi dhe e dërgoi një mesazhjer tek ai me një mesazh në të cilin thuhej: “Unë kam nevojë të madhe për ty, për çka nuk mund të të zëvendësojë askush. Nëse të mbërrin mesazhi im natën, kërkoj prej teje që mëngjesi të të gjejë tek unë. E nëse letra ime të arrin ditën, kërkoj prej teje që mbrëmja të të gjejë tek unë.” Posa e lexoi Ebu Ubejde letrën e halifit, tha: “E kuptova nevojën e prijësit të muslimanëve për mua. Ai dëshiron ta mbajë në jetë atë që nuk mund të mbahet.” Pastaj iu përgjigj letrës së tij me këtë fjalë: “O prijës i muslimanëve! Unë e kuptova nevojën tënde për mua. Unë gjendem në mesin e ushtrisë muslimane dhe jam njëri prej ushtarëve të saj. Nuk dëshiroj ta ruaj veten prej asaj që mund t’u ndodhë atyre. Nuk dëshiroj të ndahem prej tyre, derisa Allahu ta çojë në vend urdhrin e Vet për mua dhe për të tjerët. Kur të arrijë letra ime, më lejo të mbetem këtu ku jam!” Posa i arriti Umerit letra e Ebu Ubejdes, e lexoi me një frymë e pastaj qau derisa iu enjtën sytë. Disa nga sahabët që ishin të pranishëm, kur panë mallëngjimin e tij të madh, e pyetën: “Mos ka vdekur Ebu Ubejde, o prijës i besimtarëve?” Umeri u përgjigj: “Jo. por ai është në prag të saj.” Supozimi i Umerit nuk ishte larg. Nuk shkoi pak kohë dhe Ebu Ubejde u sëmur nga kolera. Kur vërejti se i ishte afruar vdekja, i porositi ushtarët e tij me këto fjalë: “Unë jua lë një porosi, nëse i përmbaheni, do të jeni mirë: “Faleni namazin, agjërojeni muajin e Ramazanit, jepni sadakanë, bëni haxhin dhe umren, këshilloni njëri-tjetrin në mirësi, dëgjoni prijësit tuaj e mos i tradhtoni.

Kini kujdes të mos iu mashtrojë dynjaja, sepse njeriu, sikur të jetojë edhe një mijë vjet, patjetër do të vijë në këtë gjendje në të cilën më shihni mua. “Paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin me ju!” Pastaj u drejtua kah Muadh ibnu Xhebeli e i tha: “O Muadh, priju njerëzve në namaz!” Nuk vonoi e shpirti i tij i pastër u shpërngul në Ahiret. Pastaj u ngrit Muadhi dhe tha: “O njerëz! Ju jeni të pikëlluar me humbjen e këtij njeriu. Betohem në Allahun, nuk di të kem parë njeri më zemërmirë e më të largët nga veprat e këqija, e as më këshilldhënës të mirë për të gjithë. Lutuni për të, Allahu ju mëshiroftë!”

Është thënë për Ebu Ubejden: Njëherë Umeri ishte ulur mes njerëzve dhe u tha atyre: “Shprehini dëshirat tuaja.” Dikush tha: “Do dëshiroja që kjo dhomë të ishte e mbushur me perla e ta jepja sadaka në rrugë të Allahut.” Umeri sërisht tha: “Shprehini dëshirat tuaja.” Një tjetër tha: “Do dëshiroja që kjo dhomë të ishte e mbushur me margaritarë, xhevahire dhe perla e t’i jepja sadaka për hir të Allahut.” Umeri sërisht tha: “Shprehini dëshirat tuaja.” Por të pranishmit ia kthyen: “Nuk dimë çfarë dëshire të shprehim o prijës i besimtarëve.” Atëhere Umeri tha: “Do të dëshiroja që kjo dhomë të ishte e mbushur me burra si Ebu Ubejde bin Xherrahu, Muadh bin Xhebeli, Salm dhe Hudhejfe bin Jemani.”[1] Ibn ebi Mulejke ka thënë: “E kam dëgjuar Aishen, që kur e pyetën se kë mendonte se do të zgjidhte Profeti si halife nëse do ta bënte një gjë të tillë, të thoshte: ‘Ebu Bekrin.’. ‘Po pastaj kë?’ – e pyetën njerëzit. ‘Umerin.’ – u përgjigj Aishja radijAllllahu anhu. ‘Po pastaj kë?’ – e pyetën sërisht. ‘Ebu Ubejde bin Xherrahun.’ – tha ajo dhe me kaq heshti.” [2]

[1]

– Hakimi në Mustedrek: 3/226. Ibn Asakiri në Tarijh. Ky transmetim është i mirë.

[2]

– Ibn Rrahauejhi në Musned-in e tij: 152.

07 - Sad ibnu ebi Uekasi “Gjuaj o Sad, gjuaj! Babë e nënë kurban i bëfsha për ty!” (Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve selem. me këto fjalë e nxiste Sadin në luftën e Uhudit) “Ne njeriun e kemi urdhëruar për sjellje të mira ndaj prindërve të vet, sepse nëna e vet e mbarti me mundime të shumta dhe pas dy vjetësh ia ndau gjirin. (E porositëm) Të jesh mirënjohës ndaj Meje, ndaj dy prindërve të tu, sepse vetëm tek Unë është kthimi juaj.” (Llukman, 14) Lidhur me zbritjen e këtyre ajeteve fisnike përshkruhet një ngjarje e rrallë dhe e mrekullueshme. Këto ajete shkaktuan një ndeshje ndjenjash dhe emocionesh në shpirtin e një djaloshi trupnjomë, ku ngadhënjyes dolën e mira ndaj së keqes dhe imani ndaj kufrit. Kryeheroi i këtij tregimi është njëri prej djemve më fisnikë të Mekës, nga prejardhja, i cili mburrej gjithmonë me dashurinë e madhe ndaj prindërve të vet. Ky i ri është Sad ibnu ebi Vekasi. Kur shkëlqeu drita e pejgamberisë në Mekë, Sadi ishte një djalë në lulen e rinisë, i butë nga ndjenjat dhe kishte një sjellje të shkëlqyer ndaj prindërve, e posaçërisht ushqente dashuri të madhe ndaj nënës së tij. Edhe pse Sadi në atë kohë ishte në prag të së shtatëmbëdhjetave, dinte t’i logjikonte gjërat me arsyen e mendjes së tij si ndonjë plak i urtë. Ai nuk gjente dot prehje në argëtimet e ndryshme si moshatarët e tij, por merrej me riparimin e shigjetave, shtizave, harqeve dhe ushtronte përdorimin dhe mënyrën e hedhjes së tyre, sikurse ta dinte se po përgatitej për një çështje të madhe e të rëndësishme. Atij nuk i flinte zemra as në besimin e kotë të popullit të tij, sikurse po priste që t’i zgjatej ndonjë dorë e fortë, e vendosur dhe e sjellshme që ta nxirrte nga kjo errësirë e thellë. Gjersa ai ishte në këtë gjendje, deshi Allahu që ta fisnikërojë tërë njerëzimin me këtë “Dorë të Mëshirës”. Kjo “dorë” ishte ajo e krijesës më të lavdishme, e Muhamedit (sal-lAllahu alejhi ve selem.), e në pëllëmbën e tij një yll i shkëlqyeshëm, libri i Allahut, Kurani i Madhëruar! Nuk vonoi shumë e Sadi iu përgjigj thirrjes dhe udhëzimit të vërtetë. Njihet si i treti prej burrave që e pranuan Islamin dhe i katërti ndër të parët në përgjithësi. Për këtë mburrej dhe me plot krenari thoshte: “Qëndrova shtatë ditë, e unë i treti në Islam.”

Gëzimi i Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem.) për Islamin e Sadit ishte i papërshkrueshëm, sepse tek ai shihte shenjat e fisnikërisë dhe të pjekurisë, të cilat paralajmëronin se kjo “hënë e re” së shpejti do të bëhej “hënë e plotë”. Shpresonte se prejardhja fisnike e Sadit dhe familja e tij e pastër e autoritative ndoshta do të ngjallin ndjenjat e xhelozisë te të rinjtë e Mekës, që edhe ata ta ndiqnin rrugën e tij. Mbi të gjitha këto, Sadi ishte prej dajallarëve të Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem.), sepse ishte nga fisi Benu Zehre, prej të cilit ishte edhe Eminia, e bija e Vehbit, nëna e Muhamedit (sal-lAllahu alejhi ve selem.). Pejgamberi gjithnjë mburrej me këtë afërsi. Transmetohet se Muhamedi (sal-lAllahu alejhi ve selem.), një ditë prej ditësh, gjersa ishte ulur me disa prej sahabëve, e pa Sad ibnu ebi Vekasin duke ardhur dhe u tha shokëve: “Ky është daja im! Ky është daja im! A ka kush prej jush dajë më të mirë?”. Megjithatë, përqafimi i Islamit nga Sad ibnu ebi Vekasi nuk ishte i lehtë e pa brenga. Ky djalosh besimtar iu ekspozua sprovave më të rënda e më të vështira që mund të ekzistojnë, saqë edhe Allahu (Xheleshanuhu.) zbriti ajete nga Kurani enkas për çështjen e tij. Le t’ia japim fjalën vetë Sadit që të na rrëfejë për këtë sprovë të rrallë: “Tri netë para se të pranoj Islamin, pashë në ëndërr sikur isha fundosur në thellësitë e errësirave të pafundme të detit, e ndërsa vazhdoja ende të fundosesha në këto thellësira të errëta, para meje ndriçoi një dritë, së cilës i shkova pas. I pashë disa njerëz që kishin arritur tek ajo dritë para meje e prej tyre dallova Zejd ibnu Harithin, Ali ibnu ebi Talibin dhe Ebu Bekër Sidikun.”

– Sa kohë jeni këtu? – i pyeta. – Ka ca kohë, – më thanë ata. “Pasi agoi dita e nesërme, mora vesh se i Dërguari i Allahut, Muhamedi (sal-lAllahu alejhi ve selem.), është duke thërritur në Islam fshehtazi dhe e kuptova se Allahu me mirësitë e Tij dëshiroi që të më nxjerrë nga errësira në dritën e amshueshme.” “Me nxitim shkova te Muhamedi (sal-lAllahu alejhi ve selem.), derisa e takova atë në luginën Xhijad.[1] Pasi Resulullahu e fali namazin e ikindisë, e përqafova para tij Islamin, e nuk e kishte pranuar askush tjetër para meje, përveç atyre të treve që pashë në ëndërr: Zejdi, Aliu dhe Ebu Bekri.”

Sadi vazhdon më tej rrëfimin e tij dhe thotë: “Pasi nëna ime dëgjoi se unë kam përqafuar fenë islame, u zemërua dhe u hidhërua shumë me mua. Mirëpo, meqë unë isha djalë fort i sjellshëm dhe i kujdesshëm ndaj nënës, asaj nuk iu durua pa më pyetur:

– O Sad, ç’është kjo fe të cilën e pranove e që të shtyu ta lësh fenë e prindërve të tu? Ose lëre këtë fe të re, ose unë as nuk do të ha e as nuk do të pi derisa të vdes. Ty pastaj do të të copëtohet zemra nga pikëllimi, do të pendohesh për atë që ke bërë dhe do të jesh gjithmonë i turpëruar para njerëzve derisa të jesh gjallë.

– Mos e bë këtë, oj nënë e dashur, – i thashë unë, – se për Zotin kurrë nuk do ta lë këtë fe të pastër që e zgjodha, për asnjë çmim! “Mirëpo ajo vazhdoi kërcënimet e saj. E refuzoi ushqimin disa ditë me radhë, derisa iu ligështua trupi dhe i humbi tërë fuqia.

– Unë, – thotë Sadi, – çdo ditë shkoja tek ajo duke e lutur që të hajë ose të pijë bile diçka, por ajo refuzonte me ngulm duke u betuar se nuk do të fuste gjë në gojë derisa të vdiste ose unë ta braktisja fenë islame. “Atëherë i thashë:

– Oj nëna ime e shtrenjtë! Unë të dua shumë, por Allahu dhe i Dërguari i Tij janë më të dashur e më të shtrenjtë për mua dhe për Zotin, sikur ti, oj nëna ime, t’i kishe një mijë shpirtra e ata të të dilnin njëri pas tjetrit, unë kurrë nuk do ta lë këtë fe! “Kur e pa seriozitetin dhe vendosmërinë time, lëshoi pe dhe filloi të hajë e të pijë, edhe pse pa dëshirën e saj.” Kjo ishte arsyeja që Allahu (Xheleshanuhu.) të zbresë në lidhje me ne ajetin kuranor: “E nëse ata të dy (prindërit) tentojnë që ti të më përshkruash Mua shok, për çka ti nuk ke kurrfarë fakti, atëherë mos i respekto ata (në këtë çështje), por në çështjet e jetës së kësaj bote të kesh mirëkuptim ndaj tyre” … (Llukman, 15) Dita në të cilën Sad ibnu Ebi Vekasi pranoi Islamin, ishte ndër ditët më të lumtura për muslimanët dhe ndër më të frytshmet për fenë islame. Në luftën e Bedrit, Sadit dhe vëllait të tij, Umejrit, i lidhet një ngjarje e rrallë që nuk harrohet. Umejri atëbotë ishte një djalë i ri, i cili sapo kishte arritur moshën madhore.

Kur i Dërguari i Allahut e rreshtoi ushtrinë muslimane para betejës, Umejri, vëllai i Sadit u fsheh në radhët e tyre nga frika se do ta shihte i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem.) dhe do ta kthente për shkak të moshës së tij të re. Mirëpo, megjithatë, Muhamedi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) e vërejti dhe e ktheu. Atëherë Umejri i ri filloi të qajë me ngashërim, saqë preku thellë ndjenjat e Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem.) dhe zbuti zemrën e tij, kështu që më në fund e lejoi që të jetë në mesin e luftëtarëve. Sadi u gëzua pa masë për këtë, saqë ia lidhi këllefin e shpatës së tij Umejrit të vogël dhe që të dy vëllezërit u nisën për të marshuar në luftë për lartësimin e Fjalës së Allahut si dy luanë sypatrembur. Pas përfundimit të luftës, Sadi u kthye në Medinë i vetëm, ndërsa Umejrin e kishte lënë dëshmor në tokën e Bedrit, duke e lutur Allahun (Xheleshanuhu.) për mirëqenien dhe fatbardhësinë e tij në Ahiret. Sadi njëherë u sëmur shumë, aq sa mendoi se ky ishte fundi i tij dhe në atë kohë kishte vetëm një vajzë, kur erdhi për vizitë tek ai Profeti (sal-lAllahu alejhi ve selem.) e ai i tha: “O i Dërguari i Allahut, unë jam në gjendjen që e sheh dhe vetë, pasuria ime është e madhe dhe nuk kam tjetër veç një vajze, a ta jap pasurinë time sadaka të gjithë?” Profeti tha: “Jo, sepse është shumë.” Tha: “Mirë, të jap gjysmën?” “Jo.” – tha sërisht Profeti. “Mirë, të jap çerekun?” – tha Sadi. “Mirë, jep çerekun, – iu përgjigj profeti (sal-lAllahu alejhi ve selem.), por edhe çereku është shumë. Që t’i lësh pasardhësit e tu të pasur është më mirë se t’i lësh ata të kenë nevojën e njerëzve, e ndoshta ti jeton më gjatë se shokët e tu dhe për çdo lëmoshë që jep, do të kesh shpërblim për të.” Në luftën e Uhudi, kur muslimanëve filloi t’u dridhej edhe dheu nën këmbët, askush nuk mbeti afër Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem.), përveç një grupi të vogël prej 10 vetash. Në mesin e tyre ishte edhe Sad ibnu ebi Vekasi duke mbrojtur të Dërguarin me harkun e tij. Sa herë që gjuante me shigjetë, idhujtarët binin të vdekur në vend para tij. Kur e pa i Dërguari i Allahut këtë akt trimërie, filloi ta trimëronte, t’i jepte shtiza dhe ta nxiste edhe më shumë Sadin duke thënë: “Gjuaj, o Sad, gjuaj! Babë e nënë kurban i bëfsha për ty!”. Gjatë gjithë jetës së tij Sadi mburrej e krenohej me këto fjalë të Pejgamberit (sallAllahu alejhi ve selem.) për të në ditën e Uhudit. Mirëpo, kulmin e famës, Sadi e arriti atëherë kur Umeri vendosi që të hynte në luftë kundër persianëve, që të shkatërrojë përfundimisht perandorinë e tyre dhe t’i çrrënjosë njëherë e përgjthmonë rrënjët e idhujtarisë në sipërfaqen e tokës.

Ai lëshoi një dekret përmes të cilit thirri të gjithë ata që kishin armë, kuaj, mburoja, që ishin të guximshëm, të mençur dhe që kishin ushqim të mjaftueshëm për t’i përballuar vështirësitë e udhëtimit dhe të luftës. Nuk vonoi shumë dhe në Medinë, nga të gjitha anët, filluan të arrijnë njerëzit grupe-grupe. Atëherë, kur u tubuan, Umeri filloi konsultimet me sahabët se kujt t’ia besojë udhëheqjen dhe komandën e ushtrisë. Të gjithë qenë njëzëri për luanin sypatrembur, Sad ibnu ebi Vekasin. Umeri e thirri Sadin, ia dorëzoi komandën mbi ushtrinë dhe në të dalë të Medinës u ndal dhe e këshilloi me këto fjalë: “O Sad! Mos u bëj mendjemadh kur të thonë ‘daja i Pejgamberit’, sepse Allahu nuk e heq të keqen me të keqe, por e heq me të mirë. “O Sad! Askush nuk mund të krenohet me afërsi te Zoti përveçse me respekt. Të gjithë njerëzit janë të barabartë tek Allahu. Allahu është Zoti i tyre e ata janë robërit e Tij, të cilët dallohen prej njëri-tjetrit vetëm me devotshmëri dhe respekt ndaj Tij. Prandaj shiko dhe vepro ashtu siç ka vepruar Pejgamberi (sallAllahu alejhi ve selem.), sepse ajo është rruga më e drejtë!” Ushtria e bekuar muslimane vazhdoi rrugën dhe në përbërjen e saj ishin 99 pjesëmarrës të luftës së Bedrit, 319 që kishin qenë prezentë në besëlidhjen “Bejatu Rriduan”, 300 që kishin marrë pjesë në çlirimin e Mekës me Pejgamberin (sal-lAllahu alejhi ve selem.) dhe 700 prej djemve të sahabëve. Muslimanët arritën në Kadisije [2], e në ditën e fundit të luftës së tyre me persianët, ditë e quajtur “Jeumu herir” (Dita e vringëllimit të shpatave), ata vendosën që përfundimisht t’i japin fund luftës. E rrethuan armikun nga të gjitha anët duke depërtuar thellë në radhët e tyre me brohoritjet: La ilahe ila Allah, Allahu Ekber, derisa arritën që kokën e prerë të komandantit të ushtrisë persiane, Rrustumit, ta ngrejnë lart në shtizat e tyre. Kur e panë ushtarët persianë këtë pamje trishtuese, në zemrat e tyre u fut frika dhe llahtaria, saqë nuk dinin më nga t’ia mbanin. Çdo shenjim i muslimanëve mbaronte me goditjen dhe vrasjen e ushtarëve persianë, madje shpeshherë edhe me vetë armët e tyre. Mjafton të përmendim se vetëm viktimat e fundosura në radhët e armikut ishin mbi 30 mijë. Gjatë hilafetit të Umerit, ai e vendosi dhe e caktoi Sadin si Veliun e Kufes, kështu qëndroi deri në vdekjen e Umerit, madje edhe në kohën e Uthmanit qëndroi për një kohë të gjatë, më pas Uthmani kërkoi prej tij të shkonte në Medinë.

Disa nga vlerat e Sadit

Sad ibn ebi Uekasi ishte nga të vetmit sahabë për të cilët Profeti i bashkon të dy prindërit, në thënien e tij gjatë luftës së Uhudit: “Qëllo o Sad! Kurban u bëfshin për ty nëna dhe babai im!”[3] Aishja përcjell se Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, një natë qëndroi vonë. Ajo ishte përbri tij, e në këtë moment i tha: “Çfarë të shqetëson o i Dërguar i Allahut?” “Ah sikur ndonjë burrë i mirë nga shokët e mi të më ruantë këtë natë.” “Ndërkohë dëgjova zëra armësh.” – tregon Aishja. “Kush është?” – pyeti ai. “Sad ibn Malik.” “Përse ke ardhur?” – e pyeti Profeti. “Erdha të të ruaj ty, o i Dërguar i Allahut.” Profeti fjeti aq sa dëgjova hikërrimën e tij.”[4] Sadi, radijallahu anhu, ka qënë njeri të cilit i plotësohej duaja dhe kjo si shkak i lutjes së Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem, për të. Kajsi ka përcjellë se Profeti, sallAllahu alejhi ve selem, ka thënë: “O Allah! Përgjigjju Sadit, nëse të lutet.”[5] Madje përcillet se disa nga banorët e Kufes u ankuan padrejtësisht për Sadin tek Umeri dhe aq të humbur ishin, saqë pati prej tyre që supozonin se Sadi nuk dinte as të falej si duhet, ndërsa ai, kur shkoi tek Umeri, i tha: “Unë u falja atyre namazin e Profetit.” “Ky ishte mendimi im për ty o Sad.” – ia ktheu Umeri. Po ashtu, dikush tjetër tha për të se ai nuk ishte i drejtë në ndarje, nuk mbante drejtësi në popull dhe nuk dilte për të luftuar me çetat. Kur dëgjoi këto fjalë, Sadi tha: “O Allah! Nëse ky njeri po gënjen, verboje atë, varfëroje, vonoja vdekjen dhe bëje të përballet me sprova!” Dhe vërtet ky burrë u verbua dhe ecte anash mureve, u varfërua aq sa filloi të lypte dhe e zuri fitnia, nga e cila dhe vdiq, madje thoshte se e zuri lutja e Sadit.[6] Abdullah bin Umeri përcjell se ishin ulur pranë Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem, dhe ai tha: “Do t’ju hyjë nga kjo derë një njeri që është prej banorëve të Xhenetit.” Kur ja, aty hyn Sad bin ebi Ukasi, radijallahu anhu.[7] Sad ibn ebi Uekasi ka qënë i pari nga muslimanët që ka qëlluar me hark. Ai përcjell e thotë: “Unë jam i pari arab që kam qëlluar me hark në rrugë të Allahut.”[8] Sad ibn ebi Uekasi, radijallahu anhu, ishte njëri ndër ata që u larguan nga sprova që i gjeti muslimanët. Ai nuk mori pjesë në asnjërën prej luftërave që ndodhën mes tyre, madje njëherë, kur i erdhi djali i tij që e nxiste të kishte rol në zgjidhjen e këtij problemi, ai tha: “O biri im! A po më kërkon të jem kokë (njeri me përgjegjësi) në kohë fitnesh? Jo, pasha Allahun, nuk e bëj, vetëm nëse më jepet një shpatë, e cila nëse godas me të një musliman (duke mos e ditur se është i tillë), të mënjanohet prej tij e të mos e vrasë, e nëse godas me të ndonjë jobesimtar, ta vrasë. Unë kam dëgjuar Profetin të thotë: ‘Vërtet Allahu e do robin e pasur, të fshehur dhe të devotshëm.’”[9] Madje Aliu, radijallahu anhu, kur hipi njëherë në minberin e Kufës, ndër të tjera tha: “Sa pozicion të mirë që zgjodhi Sad ibn ebi Uekasi dhe Abdullah bin Umeri. Pasha

Allahun, nëse është vepër e keqë, ajo padyshim është e vogël dhe e falshme, por nëse është e mirë, ajo është shpërblim i madh dhe e lavdëruar.”[10] Sadi jetoi një jetë të gjatë, ku Allahu i dhuroi pasuri të madhe, mirëpo, kur i erdhi momenti i vdekjes, e afroi pranë vetes një pelerinë të leshtë, të vjetër e të grisur dhe tha: “Më mbështillni me të, sepse me të kam luftuar kundër idhujtarëve në Bedër dhe me të dua ta takoj Allahun (Xheleshanuhu.) në Ahiret!” Sadi ishte i fundit nga të përgëzuarit me Xhenet, që vdiq.

[1]

– Njëra prej luginave të Mekës.

[2] – Vend afër Kufes, në të cilin u zhvillua beteja vendimtare ndërmjet muslimanëve dhe persianëve, në të cilën ngadhënjyen muslimanët me një fitore madhështore. Kjo luftë u zhvillua në vitin 16, Hixhrij. [3]

– Ahmedi në Musned: 1/92, Buhariu dhe Muslimi.

[4]

– Buhariu, Muslimi dhe Tirmidhiu.

[5] – Tirmidhiu dhe Hakimi, i cili ka thënë se është hadith i saktë dhe e ka aprovuar Dhehebiu. [6]

– Ibën Asakiri në Tarijh Dimeshk :9/263 dhe Dhehebiu në Sijer Alam Nubela: 3/81.

[7]

– Hakimi në Marifetu Sahabe: 3/6117.

[8]

– Ibën Sad dhe Ibën Ebi Asim. Zinxhiri i tij është i saktë.

[9]

– Muslimi dhe Ahmedi.

[10] – Dhehebiu në Sijer Alam Nubela: 3/75.

08 - Seid Ibnu Zejdi

“O Zoti im, nëse më privon mua nga kjo dhunti, mos privo nga ajo birin tim, Seidin.” (Zejdi, i ati i Seidit)

Emri i tij Seid ibn Zejd bin Amru bin Neufel prej Kurejshëve, babai i tij ishte Amru bin Neufeli, i cili i refuzoi idhujt që para se të dërgohej Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem. Zejdi ibnu Amër ibnu Nufejli u ndal larg nga turma e njerëzve dhe shikonte kurejshët se si festonin një festë të tyre. Ai vuri re se njerëzit ishin mbështjellë me çallma të shtrenjta, të qëndisura me pëlhura të mëndafshit e me ar. Ata krekoseshin me pelerina të gjata, të shtrenjta të Jemenit. I shikonte gratë me fëmijë, të cilat kishin veshur rroba të shkëlqyeshme, me stoli të bukura. Ai shikonte shtazët, të cilat i sillnin pasanikët, pasi i kishin stolisur me llojlloj stolish, për t’i therur në mes të idhujve të gdhendura. Ai mbështeti shpinën te shtylla e murit të Qabes dhe tha:

– O ju kurejshë! Bagëtinë e ka krijuar Zoti. Ai ka zbritur shiun nga qielli, ndaj edhe ato janë ngopur. Atyre u ka rritur bar nga toka, me të cilin ushqehen. E ju po i therni ato jo në emrin e Tij. Unë ju trajtoj si popull injorant! Pas këtyre fjalëve, kundër tij u ngrit xhaxhai i vet, Hatabi, babai i Umer ibnul Hatabit, i ra me shuplakë dhe i tha:

– Të gjettë e liga! Ende po dëgjojmë prej teje këtë budallallëk. Të kemi toleruar gjersa na humbi durimi. Pastaj e sulmuan budallenjtë e fisit të tij, të cilët e keqtrajtuan. Ata vazhduan ta keqtrajtojnë gjersa u katandis të largohet nga Meka dhe të strehohet në kodrën Hira. Hatabi angazhoi një grup kurejshësh që ta pengojnë të mos hyjë në Mekë. Ai hynte në Mekë vetëm fshehurazi. Më pas, Zejd ibnu Amër ibnu Nufejli i ftoi në një takim, pa e ditur fare kurejshët, Vereka ibnu Neufelin, Abdullah ibnu Xhahshin, Uthman ibnu El Harithin, Umejmete bint Abdul Mutalibin, hallën e Muhamedit, të birit të Abdullahut. Ata zunë të rikujtojnë kujtime për ato gjëra si pasojë e së cilave arabët devijuan në rrugë të gabuar.

Zejdi u tha shokëve të tij:

– Vërtet ju, për Zotin, e dini fare mirë se fisi juaj s’ka asgjë me vlerë. Ai e ka shtrembëruar fenë e Ibrahimit dhe po e kundërshton. Pra, kërkoni për vete një fe së cilës t’i përmbaheni, nëse dëshironi të gjeni shpëtim. Të katër burrat shkuan te priftërinjtë e hebrejve dhe të krishterëve dhe te paria e komuniteteve të tjera, duke kërkuar tek ata fenë e vërtetë (islame) të Ibrahimit (sallAllahu alejhi ve selem.). Sa i përket Vereka ibnu Nufejlit, ai u bë i krishter. Ndërkaq Abdullah ibnu Xhahshi dhe Uthman ibnu el Harithi nuk arritën gjë. Sa i përket Zejd ibnu Amër ibnu Nufejlit, për të është tregimi të cilin do ta na e rrëfejë në vazhdim. Zejdi thotë: “U ndala te Judaizmi dhe Krishterimi e i hodha poshtë, pasi nuk gjeta gjë diçka që ma qetëson shpirtin. Unë zura të hulumtoj për komunitetin religjioz të Ibrahimit (sal-lAllahu alejhi ve selem.) në vende të ndryshme, gjersa arrita në Siri. Atje një prift më përmendi një pjesë nga Libri i Shenjtë. Unë shkova tek ai dhe ia tregova hallin tim, e ai më tha: Siç po vërej, t’i dëshiron të dish diçka nga feja e Ibrahimit, o vëlla Mekas.

– Po, këtë gjë kërkoj. – Ti po kërkon një fe që sot nuk ekziston, por shko në vendin tënd, se Allahu do të dërgojë nga populli yt një njeri që do ta përtërijë fenë e Ibrahimit dhe nëse e arrin, mos iu ndaj atij njeriu. Zejdi u nis për t’u kthyer në Mekë, përfundimisht, duke shpejtuar hapat e tij në kërkim të Pejgamberit të premtuar. Derisa rrugëtonte, Allahu e dërgoi Pejgamberin e Vet, Muhamedin (sal-lAllahu alejhi ve selem.), për t’i thërritur njerëzit në fenë e udhëzimit dhe së vërtetës, por Zejdi nuk e takoi atë, ngase atij i doli në rrugë një grup arabësh dhe e vrau para se të arrinte në Mekë. Atij i skuqeshin sytë nga dëshira e flaktë për të parë të Dërguarin e Allahut. Ndërsa Zejdi nxirrte frymën e tij të fundit, ktheu shikimin nga qielli dhe tha: “O Zoti im, nëse më privove mua nga kjo dhunti, mos e privo birin tim, Seidin!” Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, ka thënë për të: “Ai do të ringjallet sikurse një umet, edhe pse është i vetëm.” Pra, Profeti dha një garanci për të se si do të ringjallet me besimtarët.

Islami i Seidit

Deshi Allahu i Madhëruar që t’i përgjigjet lutjes së Zejdit dhe sapo ia filloi i Dërguari i Allahut t’i ftojë njerëzit në fenë islame, Seidi u gjend në grupin e atyre që besuan në Allahun dhe dëshmuan misionin e Pejgamberit të Tij. S’është çudi, pasi Seidi u rrit në një shtëpi që e urrente atë që i kishte çuar kurejshët në humbje. Ai u edukua në prehrin e babait, i cili e çoi jetën duke kërkuar të vërtetën. Ai vdiq i etshëm, duke rendur pas të vërtetës. Fenë islame nuk e pranoi vetëm Seidi, por edhe gruaja e tij Fatime bint el Hatabi, e motra e Umer ibnul Hatabit.

Jeta e tij në Mekë Djaloshi kurejsh përjetoi keqtrajtime nga fisi i tij, veprime këto të cilat nuk ishin të denja për ta larguar nga feja e vet. Në vend që ta largojnë atë nga feja islame, ai dhe gruaja e tij arritën të nxjerrin nga radhët e kurejshëve një njeri më të rëndë nga pesha dhe më të rrezikshëm… Që të dy ishin shkaktarë që Umer ibnul Hatabi të pranojë fenë islame. Seid ibnu Amri e vuri në shërbim të fesë islame tërë energjinë djaloshare, sepse ai e pranoi fenë në kohën kur ende nuk i kishte mbushur të njëzetat.

Seid ibnu Zejd në shoqërinë e Medines dhe kontributi i tij në të Ai mori pjesë me të Dërguarin e Allahut në të gjitha luftërat, përveç Luftës së Bedrit. Mungoi nga kjo luftë meqë duhej të kryente një detyrë që i kishte caktuar Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.). Mori pjesë me muslimanët në operacionin luftarak për përmbysjen e fronit të Kisrasë dhe shpartallimin e pushtetit të tij. Mbase beteja më e shkëlqyeshme që zhvilloi ai, ishte ajo e Jermukut. Pra, në vazhdim, po citojmë një fjalë të tij, ku rrëfen për një pjesë të ngjarjes së asaj dite. Seid ibnu Amër ibnu Nufejli thotë:

– Në e Betejën e Jermukut ne ishim njëzet e katër mijë veta, apo afro njëzet e katër mijë. Bizantinët na dolën përpara me njëqind e njëzet mijë luftëtarë. Ata afroheshin në drejtimin tonë me hapa të rëndë, thuajse brigjet po lëkundeshin nga ca duar të fuqishme misterioze. Para tyre ecnin peshkopët, patriarkët dhe

priftërinjtë duke mbajtur kryqe dhe duke kënduar psalme, të cilët i përcillte ushtria, zëri i së cilës jehonte si të ishte zë i murmurimës! Kur muslimanët i panë ata në këtë gjendje, u rrënqethën nga numri i tyre dhe në zemrat e tyre hyri një lloj frike. Në këtë moment, Ebu Ubejde ibnul Xherrahu zuri t’i nxiste muslimanët për të luftuar dhe tha: “O ju robër të Zotit! Ndihmoni Zotin, e Ai ju ndihmon ju dhe ju forcon këmbët tuaja… O ju robër të Zotit! Kini durim, se durimi ju shpëton nga mosbesimi, ju afron te kënaqësia e Zotit dhe ju mbron nga sjelljet e turpshme. Pra, hidhni shtizat, vini mburojat dhe mos flisni fjalë tjetër përveç lutjes së Zotit (Xheleshanuhu) në heshtje, gjersa t’ju urdhëroj, në dashtë Allahu.” Seidi vazhdoi:

– Me të dëgjuar fjalën e tij dhe kur pashë se si po e tërhiqte shpatën dhe si shkonte për t’u ballafaquar me armiqtë e Zotit, unë u hodha rrufeshëm në tokë dhe rashë në gjunjë. Hodha shtizën time dhe godita kalorësin e parë që u afrua, pastaj iu vërsula armikut, e Allahu më hoqi çdo frikë që kisha në zemër. Muslimanët nisën luftën kundër bizantinëve dhe luftuan vazhdimisht gjersa Allahu ua mundësoi muslimanëve ta përfundojnë luftën me fitore.” Seid ibnu Zejdi mori pjesë edhe në çlirimin e Damaskut. Duke qenë se muslimanët e respektonin Seidin, Ebu Ubejde e emëron guvernator të Damaskut. Ai njëherazi ishte guvernatori (veliu) i parë musliman i Damaskut. Në kohën e Emevive, Seid ibnu Zejdit i ndodhi një ndodhi për të cilën medinasit zunë të flasin një kohë të gjatë. Kjo ndodhi ngjau për arsye se Ervaja, e bija e Uvejsit, mendoi se Ibnu Zejdi kishte uzurpuar një pjesë të tokës së saj. Ajo zuri ta përmendte këtë në mesin e muslimanëve dhe fliste vazhdimisht lidhur me të. Pastaj këtë çështje e paraqiti te Mervan ibnul Hakemi dhe në Medinë. Lidhur me këtë rast, Mervani i dërgoi Seidit njerëz që të merren vesh për këtë çështje. Shokut të të Dërguarit të Allahut i vinte vështirë ta zgjidhte këtë problem dhe u tha njerëzve: “Po thonë se i bëj të padrejtë asaj?! Si t’i bëj të padrejtë?! Unë kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut duke thënë: ‘Kush ia merr dikujt një pëllëmbë toke padrejtësisht, atij njeriu do t’i lidhet një zinxhir në fyt dhe do të shafitet shtatë pash në dhé Ditën e Gjykimit.’

“O Allah! Ajo ka supozuar se i kam bërë të padrejtë, e nëse ajo gënjen, verboja sytë dhe hidhe në gropën e saj, të cilën e konteston, nxirre të drejtën në shesh, që muslimanët ta dinë se unë nuk i kam bërë asaj padrejtësi!” Pas pak kohe vërshoi lugina Akik me një vërshim si kurrë më parë dhe u duk shenja që kontestohej nga të dy dhe u pa se Seidi ishte i drejtë. Nuk kaloi më shumë se një muaj kur gruaja u verbua. Ndërsa sillej rreth tokës së saj, ajo ra në pusin e saj. Abdullah ibnu Umeri ka thënë: “Kur ne ishim të rinj, dëgjonim një njeri kur i thoshte tjetrit: ‘Allahu t’i verboftë sytë, siç e ka verbuar Ervanë!’.” Kjo edhe s’është çudi, meqë Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) ka thënë: “Kini frikë prej lutjes së njeriut ndaj të cilit është bërë padrejtësi, se në mes tij dhe Allahut nuk ka perde.” E si mos të jetë kjo kështu, kur ai që iu bë padrejtësi është Seid ibnu Zejdi, njëri ndër dhjetë personat e përgëzuar me Xhenet! Seid bin Zejdi vdiq në Medinë, pikërisht në pronat e tij në Akik dhe përgatitjen e xhenazes së tij e mori përsipër Sad bin ebi Uekasi, i cili dhe ia fali namazin e xhenazes.

09 - Talha ibn Ubejdilah Et-Tejmij “Ai që dëshiron të ketë kënaqësinë për të parë një njeri që ecën mbi faqen e dheut dhe që e ka vënë në jetë zotimin e dhënë, le ta shikojë Talha ibn Ubejdilahin.” (Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve selem.) Talha është një nga të përgëzuarit me Xhenet, është një nga shtatë të parët që pranuan Islamin si dhe ishte një ndër gjashtë personat që propozoi Umeri për të qënë halife pas tij.

Emri dhe disa cilësi të tij

Ai është Talha bin Ubejdilah, bin Uthman Kureshij nga fisi Temim, që njihej me pseudonimin Ebu Muhamed. Ishte një njeri me trup normal, me flokë të shpeshta as kaçurrela dhe as të shtrira, ishte me fytyrë të bukur dhe i shpejtë në ecje. Kishte një veti, që nuk e ndryshonte ngjyrën e flokëve.

Islami i Talhës Talha udhëtonte me një karvan të kurejshëve për të bërë tregti gjer në vendet e Shamit. Kur karvani arriti në qytetin Busra,[1] u hodhën tregtarët kurejshë në tregun e ndërtuar dhe filluan të bënin tregti. Edhe pse Talha ishte në moshë të re dhe i mungonte përvoja në tregti, ishte mendjemprehtë dhe largpamës, gjë që i jepte shans edhe atij për t’u bërë konkurencë atyre dhe të siguronte fitimin e vet me meritë. Gjersa Talha shkonte në tregun që gumëzhinte nga njerëzit që kishin ardhur nga çdo vend, atij i ndodhi një e papritur, e cila jo vetëm që ishte shkak për ndërrim të rrjedhave të tij jetësore në tërësi dhe diçka më tepër, por ishte edhe përgëzuese dhe lajmëtare për ndryshimin e rrjedhave të mëtejme historike në tërësi. Talha thotë: “Ndërkohë që ne ishim në tregun e Busras, kur ja, një prift i krishterë po thërriste në mes të njerëzve:

– O ju tregtarë, pyesni njerëzit e këtij sezoni tregtar se a ka në mesin e tyre ndonjë njeri nga Meka. “Unë qëllova pranë tij, nxitova drejt tij e i thashë:

– Po, unë jam prej banorëve të Mekës. “Ai më pyeti:

– A është paraqitur në mesin tuaj Ahmedi? – Kush është Ahmedi?! – e pyeta. – Ai është i biri i Abdullahut të ibnu Abdul Mutalibit. Ky është muaji i tij, në të cilin ai do të paraqitet. Ai është Pejgamberi i fundit. Ai do ta lëshojë tokën tuaj,

Mekën, dhe do të shpërngulet në një vend, një tokë me gurë të zinj, me hurma dhe tokë kripore, nga e cila rrjedh ujë. Talha ka thënë: “Fjalët e atij prifti lanë gjurmë të thellë në zemrën time, e atëherë shkova me nxitim te deveja ime, e ngarkova atë, kurse mbrapa lashë karavanin dhe me ngut ia mësyva Mekës. “Kur arrita në Mekë, pyeta familjen time:

– A pati ndonjë ndodhi prej kur e kemi lënë Mekën? – Po. Muhamedi, i biri i Abdullahut, është ngritur dhe pretendon se është profet e tashmë e ka mbështetur dhe pasuar atë Ibnu ebi Kuhafe (kanë për qëllim Ebu Bekrin). Pastaj Talha tregon dhe thotë: “E kam njohur Ebu Bekrin, ai ishte njeri i thjeshtë, i dashur dhe i butë. Ai ishte një tregtar i moralshëm dhe i drejtë, njerëzit e donin dhe ia pëlqenin kuvendimet e tij, për shkak se ai dinte për të kaluarën, historinë e kurejshitëve dhe se mbante në mend prejardhjet familjare të tyre. Shkova tek ai dhe e pyeta:

– A është e vërtetë se Muhamedi, i biri i Abdullahut është shpallur Pejgamber dhe se ti e ke mbështetur dhe pasuar atë?

– Po. – m’u përgjigj Ebu Bekri dhe filloi të më tregonte lajmin e vet, si dhe dëshironte që të më tërhiqte për të hyrë me të në Islam, kurse unë i dhashë lajmin mbi priftin. Atëherë u çudit për këtë dhe më tha:

– Eja me mua që të shkojmë te Muhamedi që ta njoftosh për këtë lajm dhe të dëgjosh se ç’do të thotë. që të hysh në fenë e Zotit. “Atëherë, unë dhe Ebu Bekri shkuam te Muhamedi, i cili ma paraqiti Islamin, lexoi diçka nga Kurani dhe më përgëzoi për të mirat e Dynjasë (kësaj bote) dhe të Ahiretit (të jetës në botën e amshueshme). Allahu pajisi zemrën time me fenë islame, e unë ia tregova lajmin e priftit të Busras. Ai u gëzua pa masë dhe ky gëzim pikasej edhe në fytyrën e tij. Pastaj dëshmova para tij se nuk ka Zot tjetër përveç Allahut dhe se vërtet Muhamedi është i Dërguar i Allahut. Isha i katërti që pranova Islamin, me insistimin e Ebu Bekrit. Kur dëgjoi familja dhe farefisi i djaloshit kurejsh se ai ka kaluar në fenë islame, iu duk sikur u ra rrufeja. Nëna e tij më së tepërmi u brengos dhe u dëshpërua pse djali i saj kishte pranuar fenë islame, sepse ajo dëshironte që ai të mbizotëronte popullin e tij, për shkak se ai zotëronte karakter fisnik dhe virtyte të larta.

Peripecitë e Talha bin Ubejdilahut Populli i tij nxitoi tek ai që ta kthejë dhe ta nxjerrë nga feja islame, por e gjeti si një bjeshkë madhështore e cila nuk lëkundet dot. Pasi u demoralizuan, duke tentuar që ta bindin me të mirë, atëherë u përpoqën ta bëjnë me anë të ndëshkimit dhe dhunës. Në lidhje me këtë, Mesud ibnu Harashi thotë: “Gjersa isha duke vrapuar ndërmjet Safasë dhe Mervesë, ndërkohë që një grumbull njerëzish ndiqnin një të ri me duar të lidhura gjer te fyti, kurse ata nxitonin mbrapa tij duke e shtyrë dhe duke i rënë mbi kokë., ndërkaq një grua plakë e shante dhe i bërtiste. Atëherë pyeta:

– Si është puna e këtij djaloshi?! – Ky është Talha ibnu Ubejdilahu, i cili është larguar nga feja e vet dhe ka pasuar djaloshin nga fisi Benu Hashim.

– Kush është kjo plakë që shkon mbrapa? – Ajo është nëna e djaloshit… Pastaj Neufel ibnu Huvejlidi, i quajtur “luani i kurejshëve” u ngrit dhe shkoi te Talha ibnu Ubejdilahu dhe e lidhi atë me një litar, me të cilin e lidhi edhe Ebu Bekër es-Sidikun, i afroi së bashku dhe ua dorëzoi të poshtërve të Mekës për t’u dhënë ndëshkimin më të ashpër. Për këtë shkak, Talha ibnu Ubejdilahu dhe Ebu Bekr es-Sidiku janë quajtur “dy të lidhurit”. Ditët kalonin, ngjarjet ndodhnin njëra pas tjetrës, kurse Talha ibnu Ubejdilahu përsosej. Sprovat në rrugën e Allahut dhe të Dërguarit të Tij rriteshin dhe intensifikoheshin, ndërsa vetëmohimi ndaj Islamit dhe muslimanëve gjithnjë shtohej saqë muslimanët e quanin “Dëshmori i gjallë”, kurse i Dërguari (sal-lAllahu alejhi ve selem.) e quante “Talha i mirësisë, i bujarisë dhe i fisnikërisë”. Për secilin nga këta tituj ekziston nga një tregim i veçantë, e secili prej tyre shkëlqen më tepër se tjetri.

Kontributi i Talhës në Medinë

Talha bin Ubejdilahu vazhdoi edhe pas emigrimit për në Medinë të merrej me tregti, dhe ai në kohën kur Profeti realizoi luftën e Bedrit, gjendej për tregti në Sham dhe për këtë ai u mërzit shumë (pra, sepse nuk kishte marrë dot pjesë në këtë luftë), megjithatë Profeti i ndau edhe atij pjesë nga plaçka e luftës, sikur të kishte marrë pjesë. Përse është quajtur “Dëshmori i gjallë” mësojmë nga ngjarja në betejën e Uhudit, kur muslimanët e braktisën Pejgamberin e Zotit dhe me të mbetën vetëm njëmbëdhjetë veta nga ensarët dhe Talha ibnu Ubejdilahu nga muhaxhirët. Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) ngjitej kodrës së bashku me ata të cilët kishin mbetur me të, e prapa iu vu një grup politeistësh, të cilët dëshironin ta mbysnin. Atëherë ai tha:

– Kush i zmbraps këta, ai do të jetë shoku im në Xhenet. – Unë, o i Dërguar i Zotit, – tha Talha. – Jo, ti qëndro në pozitën tënde! Atëherë u paraqit njëri prej ensarëve dhe tha:

– Unë, o i Dërguar i Zotit. – Po, ti! – i tha pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem). Ensariu luftoi gjersa u vra. Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) ngjitej kodrës së bashku me shokët e tij, kurse politeistët i ndiqnin pas, e atëherë ai tha:

– A nuk ekziston njeri që u del përballë këtyre?! Talha nxitoi përsëri dhe tha:

– Unë, o Resulullah. Jo, qëndro në pozitën tënde. Pastaj u paraqit një tjetër nga ensarët e tha:

– Unë o Resulullah. Resulullahu i tha:

– Po ti. – e ai luftoi gjersa u vra. Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) i ngjitej kodrës vazhdimisht, kurse armiqtë e ndiqnin mbrapa. Ai përsëriste fjalët e mëparshme e Talha i përgjigjej gjithnjë, por Pejgamberi e ndalonte vazhdimisht, derisa u vranë të gjithë ensarët dhe nuk mbeti askush përveç Talhës, i cili atëherë tha:

– E tani, po. Tashmë Pejgamberit (sal-lAllahu alejhi ve selem.) i ishte thyer dhëmbi i syrit, i ishte gërvishur balli dhe i ishte lënduar buza e gjaku i rridhte nëpër fytyrë. Pejgamberin (sal-lAllahu alejhi ve selem.) e kishte kapur lodhja, kurse Talha sulmonte politeistët gjersa i zmbrapste e pastaj kthehej te Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) dhe i ndihmonte Atij për t’iu ngjitur kodrës pak nga pak, e mbështeste atë dhe përsëri i sulmonte politeistët. Kështu vazhdoi Talha derisa i zmbrapsi dhe i largoi ata nga Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) Lidhur me këtë, Ebu Bekri ka thënë: “Unë dhe Ebu Ubejde ibnu el Xherrahu kemi qenë larg nga Pejgamberi në ato çaste, e kur arritëm tek ai dëshironim t’i ndihmonim atij, por ai na tha:

– Më lini mua e shkoni te shoku juaj (kishte për qëllim Talhanë)! Në atë moment ne pamë Talhanë duke i shkuar gjaku rrëke, kurse në trupin e tij kishte mbi shtatëdhjetë plagë të shkaktuara nga shpata, shtiza apo shigjeta. I ishte prerë edhe shuplaka e dorës dhe ra në një gropë i alivanosur… Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) pas kësaj ngjarjeje thoshte:

– Cilin e gëzon fakti që ta shikojë një njeri që ecën mbi sipërfaqe të tokës, dhe që e ka realizuar besën (zotimin) e dhënë, le ta shikojë Talha ibnu Ubejdilahun.”[2] Po ashtu, Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, tha për Talhën: “E meritoi Xhenetin Talha.”[3] Ebu Bekri, kur përmendej Uhudi, thoshte: “Ajo ditë e tërë i takonte Talhasë…” Ky ishte shkaku përse është quajtur Talha “Dëshmori i gjallë”, kurse për epitetin e tij “Talha i mirësisë, i bujarisë dhe i fisnikërisë” ekzistojnë njëqind e një tregime.

Njëri prej tyre është fakti që Talha ishte tregtar dhe kishte pasuri të madhe, e cila kishte arritur në 700 derhemë, kurse ai kaloi një natë i frikësuar, i mërzitur dhe i brengosur. Bashkëshortja e tij Umu Kulthumi (bija e Ebu Bekrit) hyri tek ai dhe i tha:

– Ç’është me ty o Talha (o Ebu Muhamed)?! Mos të ka goditur ndonjë e keqe nga ana jonë?!

– Jo, vërtet ti je gruaja më e mirë e burrit musliman. Unë kam menduar gjatë tërë natës dhe kam thënë: “Cili është mendimi i një njeriu në Allahun e tij nëse flen e kjo pasuri gjendet në shtëpinë e tij?! Ajo e pyeti:

– Çka të mundon ty ajo (pasuria)?! Ku je ti për nevojtarët nga populli yt dhe miqtë e tu?! Kur të zgjohesh, ndaju atyre. Atëherë ai tha:

– Të mëshiroftë Allahu, vërtet ti je e lumtur (fatbardhë), bijë e të lumturit (fatbardhit). Të nesërmen, posa u zgjua nga gjumi, nxori pasurinë nga arka dhe ua ndau të varfërve prej muhaxhirëve dhe ensarëve. Transmetohet gjithashtu, se një njeri ka ardhur te Talha ibnu Ubejdilahu dhe kërkonte ndihmë prej tij duke ia përmendur një lidhje familjare që e afronte me të, e atëherë Talha i tha: - Këtë lidhje nuk ma ka thënë askush më parë, por unë kam një tokë të cilën Uthman ibnu Afani dëshiron ta paguajë 300 mijë. Atëherë, në qoftë se dëshiron, merre atë, apo po e shes për atë çmim dhe shumën e saj do të ta jap ty? Njeriu tha se do ta merrte shumën e paguar për të. Talha ia dha atë atij. Me gëzim i qoftë Talhas së mirësisë, Talhas bujar dhe fisnik, ky epitet që ia dha Pejgamberi (sal-lAllahu alejhi ve selem.). I kënaqur qoftë me të Zoti ynë dhe ia ndriçoftë varrin e tij!

Talha dhe halifet e drejtë

Talha ishte njëri ndër personat që i zgjodhi Umeri për në këshillin konsultativ për zgjedhjen e halifes pas tij, Ai votën e tij e dha për Uthmanin, radijallahu anhu, dhe pasi ndodhi sprova e Uthmanit, Talha ia dha besën Aliut, por në zemrën e tij kishte brengë dhe e shqetësonte fakti, se përse ai nuk e ndihmoi Uthmanin kundër kryengritësve, të cilët dhe e vranë atë. Talha më pas qëndroi në Medinë dhe ai vendosi të dilte së bashku me Aishen dhe Zubejrin të takonin ushtrinë e Aliut dhe të arrinin pasjtimin midis muslimanëve, por për shkak të kurthit dhe dredhisë që përdorën hipokritët, të dyja grupet u gjetë në befasi dhe u përleshën me njëri-tjetrin. Në këtë luftë Talha u vra dhe ra dëshmor. Kur Aliu e pa të shtrirë në tokë, zbriti, i pastroi mjekrën nga pluhuri dhe tha: “Të shoh të shtrirë në lëndinë nën yjet në qiell. Allahut ia paraqes dhimbjen dhe trishtimin tim.”[4] Pra, e tha këtë për shkak të dhimbjes që ndjeu kur pa Talhën të vrarë. Madje Aliu, kur dëgjoi dikënd të fliste keq për Talhën, iu kthye e i tha: “Hëngërt goja jote dhé, hëngërt goja jote dhé, shpresoj që unë, Zubejri dhe Talha të jemi ndër ata që ka thënë Allahu: ‫ا ُ فمِ مف عاا ٌ مإ ٌَََّه م ٌل ان ْاَاىل ي ف ام َه يٌ هم‬- “Ne kemi larguar nga zemrat e tyre urrejtjen, ata janë vëllezër të cilët do të jenë në shtretër përballë njëri-tjetrit.” Madje thuhet se Aliu, kur pa Talhën të shrirë në tokë të vdekur, i pastroi mjekrën, dërgoi rrahmet për të e tha: “Ah, sikur të kisha vdekur dhjet vjet para se të ndodhte kjo.”[5]

[1]

– Busra – njëri nga qytetet e Shamit, tani ajo është në krahinën Huran të Sirisë.

[2]

– Muslimi.

[3]

– Ahmedi në Musned. Hadithi është hasen.

[4]

– Muhtesar Tarih Dimeshk.

[5]

– Hakimi në Marifetu shabe, mursel.

10 - Zubejr bin Auam

Emri dhe jeta e tij Ai është Zubejr bin Huejlid Kureshij, djali i hallës së Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem, Safije bint Abdulmutalibit, dhe ndihmësi i tij. Ai ishte njëri ndër të përgëzuarit me Xhenet, si dhe njëri ndër gjashtë personat që i caktoi Umeri për të qënë halife pas tij. Ai njihej me pseudonimin e tij Hauari Resul, mbështetësi, ndihmuesi i Profetit dhe thirrej edhe me epitetin Ebu Abdullah.

Virtytet e tij Zubejr bin Auami ishte i gjatë, trim, sypatrembur, modest dhe i thjeshtë. Tregonte shumë kujdes për amanetet, saqë merakosej se ku t’i fshihte amanetet që i besonin. Merrej me tregti dhe bujqësi. Numërohej si njëri nga më të pasurit e Medinës. Thuhet se kishte një mijë skllevër dhe një pasuri shumë të madhe. Përveç tokave që kishte rreth Medinës, ai kishte edhe shumë prona në Basra, Kufe dhe Egjipt. Në dhënien e zekatit ishte i rregullt. Përpiqej shumë për t’i siguruar jetesën fukarenjve rreth vetes dhe çdokujt që i kërkonte para borxh, i jepte. Megjithë pasurinë e madhe që kishte, ai bënte një jetë të thjeshtë. Vetëm armën e kishte pikë të dobët. Kjo është arsyeja pse këllëfi i shpatës së tij, ishte i veshur me argjend. Zubejri ishte një djalosh i gjatë, saqë kur hipte në kalë, thuajse këmbët i preknin në tokë, ishte i bukur dhe me pak mjekër.

Islami i tij dhe peripecitë që Zubejri kaloi Zubejri, radijallahu anhu, e pranoi Islamin nga të parët dhe në atë kohë ai ishte thuajse në një moshë me Aliun; shkak për Islamin e tij u bë Ebu Bekri, radijallahu anhu. Kur vdiq babai i Zubejrit, xhaxhai i tij, Neufeli, mori përsipër kujdestarinë e tij. Në moshë të vogël e jetim, Zubejrin e rrihte shumë nëna. Ndërsa xhaxhai i tij i dilte në krah gjithnjë duke e mbrojtur nga të rrahurat. Mirëpo kur Zubejri u rrit dhe u bë musliman, kjo dashuri e xhaxhait për të, u kthye në zemërim; deri aty sa e lidhte dhe e torturonte me tymin e zjarrit. Propozimit të xhaxhait: “Mos u trego inatçi, kthehu në fenë e baballarëve tanë!”, Zubejri i përgjigjej: “Kurrsesi, nuk kthehem në mohim! Zoti është Një. Nuk adhuroj idhujt, të cilët nuk bëjnë as dobi, as dëm. La ilahe ilallah, Muhamedun Rasulullah!”. Kështu, përballë këtyre torturave të mëdha, ai tregonte durim dhe rezistencë. Kur Profeti filloi të thërishte publikisht, Zubejr bin Auami dëgjoi se kurejshët kishin marrë Profetin për ta torturuar, ndaj ai mori shpatën, e zhveshi dhe doli me vrap

jashtë shtëpisë, që të kërkonte ata të cilët e kishin marë Profetin dhe në ata kohë Zubejri ishte rreth të dybmëdhjetave. Njerëzit që e shihnin të vraponte me shpatën zhveshur, habiteshin me të. Por duke vrapuar ai pa Profetin, i cili i tha: “Për ku kështu o Zubejr?” “Më thanë se idhujtarët të kishin kapur ty o i Dërguari i Allahut.” “Po çfarë do të veproje ti në këtë rast?” “Unë do ta vrisja atë që e kish bërë o i Dërguari i Allahut.” Profeti u lut për të dhe shpatën e tij. Në vitin 615, Zubejri së bashku me muslimanët nga Meka, emigroi në Etiopi. Atje muslimanët jetuan të qetë dhe mirë. Më vonë, kur sahabët emigruan nga Meka në Medinë edhe grupi i Etiopisë emigroi e u drejtua për atje. Zubejr bin Auami, kur emigroi për në Medinë, ishte rreth të shtatëmbëdhjetave. Profeti Muhamed (sallAllahu alejhi ve selem.) e vëllazëroi Zubejr bin Auamin me Kab bin Malikun. Sipas një transmetimi tjetër e vëllazëroi me Seleme bin Selame bin Vakshin.

Kontributi i Zubejrit në shoqërinë e Medinës Zubejr bin Auami qëndroi pranë Profetit, sal-lAllahu alejhi ve selem, duke ndihmuar atë dhe fenë islame; ai mori pjesë në luftën e Bedrit, madje në të gjitha luftërat që ndërmori Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem. Kur ndodhi lufta e Bedrit, ai ishte diku te tetëmbëdhjetë vjeç. Në luftën e Bedrit ushtria islame përbëhej nga treqind luftëtarë, ndër të cilët ishin vetëm dy kalorës: Zubejr bin Auami, i cili qëndronte në të djathtë të ushtrisë dhe Mikdad bin Esuedi, i cili qëndronte në të majtë. Në këtë luftë Zubejri kishte veshur një çallmë të verdhë dhe thuhet se edhe melaiket e ndihmës që prezantuan në Bedër, kishin çallma të tilla.[1]

Lufta ishte ndezur fort Profeti ynë (sal-lAllahu alejhi ve selem.), në luftën e Bedrit, pasi e caktoi Zubejrin komandant të krahut të djathtë, tha: “Engjëjt kanë shenjat e tyre. Edhe ju vendosni ndonjë shenjë!” Menjëherë pas kësaj fjale të pejgamberit, Zubejr bin Auami mbështolli rreth kokës një copë (beze) të verdhë dhe u hodh në luftë. Në këtë betejë muslimanët kishin vetëm disa kuaj. Njëri nga këto ishte edhe kali i Zubejrit, i quajtur Jasub. Atë ditë ai kishte vrarë shumë mushrikë dhe njëri prej tyre ishte xhaxhai i tij Neufeli, i njohur si “Luani i Kurejshëve, luani i bijve Mutalibë”. Një aspekt të kësaj lufte Zubejr bin Auami e përcjell si më poshtë: “Ditën e Bedrit unë u përballa me Ubejde bin Saidin. Ai ishte mbi kalë i armatosur nga koka te këmbët, vetëm sytë i dukeshin. Me një lëvizje të menjëhershme ia ngula heshtën në sy dhe ai ra përtokë i vdekur. Kur ia nxorra heshtën me fuqi, pashë se dy krahët e saj ishin shtrembëruar.”

Lufta e Bedrit, në të cilën merrnin pjesë edhe engjëjt, po kalonte shumë e ndezur. Hz. Muhamedi (sal-lAllahu alejhi ve selem.) po i lutej Allahut pa pushim duke i kërkuar ndihmë. Trimëritë që tregoi Zubejri në luftën e Bedrit ishin kolosale. Nuk i kishte mbetur vend në trup pa u plagosur. Kishte marrë tri goditje të mëdha shpate dhe njëra nga këto ishte në qafë. Lufta e Bedrit përfundoi me fitoren e muslimanëve. Në këtë luftë ranë dëshmorë 14 sahabë, u vranë 70 mushrikë (politeistë) dhe po aq u zunë rob.

Rrëzoje atë në tokë Mushrikët e Mekës nuk e harruan këtë humbje dhe pas një viti marshuan përsëri drejt Medinës. Në luftën e Uhudit, dy ushtritë u gjendën përsëri përballë njëra-tjetrës. Zubejr bin Auami dhe Mikdat bin Esuedi e shpartalluan kalorësinë nën komandën e Ikrimes. Zubejri vrau flamurtarin e mushrikëve dhe së bashku me shtatë shokë u betuan të mos ndahen për asnjë çast nga Profeti, deri sa të bien dëshmorë. Në fillim të kësaj lufte, një mushrik i Mekës kërkoi duel dhe e përsëriti këtë tri herë duke pretenduar që të gjithë do të tërhiqen nga kjo kërkesë e tij. Zubejr bin Auami mbështolli rreth kokës një beze të verdhë dhe doli në shesh. Menjëherë u hodh sipër devesë së mushrikut dhe e kapi për fyti. Gjatë përleshjes, Profeti (sal-lAllahu alejhi ve selem.) i thotë: “Rrëzoje atë në tokë!”. Zubejr bin Auami e rrëzoi atë në tokë dhe e vrau. I dërguari i Allahut, në lidhje me këtë çështje, tha: “Nëse Zubejri nuk do t’i dilte përballë atij, atëherë do të luftoja unë.”. Në luftën e Uhudit, kur shigjetat fluturonin mbi kokat muslimanëve, Zubejri bashkë me shokët e tij u bënë gardh rreth Profetit duke e mbrojtur atë nga shigjetat e panumërta të armiqve.

Zubejr bin Auami në luftën e Hendekut Xhabir bin Abdullahu transmeton: “Kur puna filloi të vështirësohej në ditën e Hendekut, i Dërguari i Allahut na pyeti: ‘A nuk ka njeri që të shkojë për të mësuar sjelljet dhe qëndrimin e Beni Kurejdhes?’ Zubejr bin Auami (radijAll-llahu anhu.) u ngrit dhe tha: ‘Shkoj unë.’ dhe e mbajti fjalën, duke mësuar atë që Profeti kishte kërkuar. Kur punët përsëri u vështirësuan, Profeti (sal-lAllahu alejhi ve selem.) kërkoi të njëjtën gjë nga sahabët. Përsëri Zubejr bin Auami tha: “Shkoj unë të mësoj qëndrimin e tyre.” Pasi mësoi gjithçka rreth tyre, ia paraqiti gjendjen Profetit (sallAllahu alejhi ve selem.): ‘O i Dërguari i Allahut! I pashë ata duke rikonstruktuar kalatë e tyre dhe duke u stërvitur për luftë.’ Pas kësaj Profeti tha: ‘Çdo pejgamber ka një ndihmës dhe ndihmësi im është Zubejri.’”[2]

Ndërsa në çlirimin e Mekës, Profeti, sal-lAllahu alejhi ve selem, i dha Zubejrit flamurin e Sad bin Ubades dhe ai hyri në Mekë duke mbajtur dy flamuj.

Zubejri në kohën e Halifëve Zubejri, radijallahu anhu, dha një kontribut të vyer gjatë hilafetit të Ebu Bekrit; ai u gjend çdo herë në krah të ushtrisë islame, atje ku i drejtonte halifja i Profetit. Ndërsa në kohën e Umerit, ai ishte njëri ndër komandantët dhe heronjtë kryesorë të luftërave që ndërmorën muslimanët. Në luftën e Jermukut ai tregoi heroizëm të pashembullt. Me vete kishte djalin e tij, Abdullahin, i cili ishte dhjetë vjeç. Kur pa ushtrinë bizante në numër të madh dhe mendoi se ndoshta muslimanët do t’i kapte paniku, e mori djalin e tij, e hipi në kalë, ia dha frerët e kalit që ta drejtonte, ndërsa vetë mori dy shpata, e kështu u sul i vetëm ndaj ushtrisë bizante, i çau rreshtat derisa doli në anën tjetër, e më pas u kthye sërisht duke bërë të njëjtën gjë. Duke parë këtë skenë, muslimanët morën zemër dhe u hodhën të gjithë si luanë kundër ushtrisë bizante duke i shkaktuar humbje kolosale ushtrisë së tyre. Kur Umeri dërgoi Amër bin Asin për të çliruar tokat e Egjiptit, ushtria islame hasi një ushtri të madhe në numër, pra, bizantët ishin shumë më tepër se muslimanët, ndaj dhe Amru bin Asi kërkoi nga Umeri që të dërgonte përforcime. Këstu që Zubejr bin Auami (radijAll-llahu anhu.), edhe në çlirimin e Egjiptit ka luajtur një rol të rëndësishëm. Në vitin 642, kalifi Umer e dërgon atë së bashku me një fuqi prej 11.000 vetash si përforcim për Amr bin Asin, gjatë rrethimit të kalasë Babil të Egjiptianëve. Edhe qendra e qeverisë së Egjiptianëve e quajtur Heliopolis, është marrë nga Zubejri. Madje kur Zubejri u nis për në Egjipt, dikush i tha: “Mos shko atje, sepse ka rënë një epidemi dhe kam frikë se do të të godasë kolera.” Ai ia ktheu: “Unë kam dalë vetëm që të goditem.” dhe hyri në Egjipt e atje u plagos në ballë e shpëtoi prej kolerës. Madje Umeri e zgjodhi Zubejrin, si njërin ndër gjashtë personat e këshillit konsultativ, prej të cilëve duhet të zgjidhej halifja i muslimanëve. Ndërsa kur Egjiptianët ngritën krye dhe u rebeluan ndaj Uthmanit (radijAll-llahu anhu.) e marshuan për në Medinë, dhe deri në rënien e tij (Uthmanit) dëshmor, Zubejri nuk është aktivizuar vetë në këtë çështje. Sipas disa transmetimeve, ka dërguar djemtë e tij për të mbrojtur veten, Aliun dhe Uthmanin (radijAll-llahu anhu.). Dhënia e besës Aliut (radijAll-llahu anhu.)

Pasi ra dëshmor Uthmani (radijAll-llahu anhu.), një pjesë e mirë e sahabëve i dhanë besën Aliut (radijAll-llahu anhu.). Mes tyre ishte Zubejri dhe Talha, madje Zubejri ishte prej atyre, të cilët që pas vdekjes së Umerin, kur i zgjodhi në këshill, ia dhanë votën Aliut. Megjithatë, ai qëndroi në Medinë dhe nuk shkoi në Kufe, ishte i mendimit se ata e kishin anashkaluar çështjen e rebelëve që vranë padrejtësisht halifen, dhe se tashmë duhej që këta të ndëshkoheshin dhe të vihej në vendin e duhur nderi i Uthmanit. Megjithatë Zubejri kurrë nuk ishte i mendimit se duhet të luftonte apo të përballej me Aliun dhe ushtrinë e tij, madje edhe dalja e tij nga Medina për të shoqëruar njerëzit që iu bashkangjitën nënës së besimtarëve, Aishes, të cilët kërkonin një marrëveshje dhe pajtim me Aliun, në lidhje me atë se çduhet të bënin. Por që të dy kampet, të gjetur në befasi nga kurthi i ndërtuar nga Abdulla bin Sebe dhe ithtarët e tij që u ndanë në çdo kamp dhe sulmuan në fshehtësi dhe befasi, nuk patën rrugë tjetër në ato rrethana, veç mendimit se ata ishin tradhëtuar, e kështu ndodhi përplasja mes dy palëve, përplasje e cila pushoi vetëm atëherë kur u vra deveja në të cilën gjendej nëna e besimtarëve, Aishja, radijallahu anha. Pas kësaj ngjarjeje, Aliu dërgoi Aishen për në Medinë, si dhe diskutoi edhe me Zubejr bin Auamin. Pas kësaj bisede, Zubejri tërhiqet nga lufta dhe Amr bin Xhurmuzi, duke gjetur një rast të përshtatshëm, në vendin e quajtur Uadi Siba, e vret. Zubejr bin Auami (radijAll-llahu anhu.) ra dëshmor në moshën 66-67 vjeç. Kur Aliu dëgjoi për vdekjen e tij, u dëshpërua shumë dhe thuhet se vetë ai ia fali namazin e xhenazes. Madje, kur i erdhi lajmi për vrasjen e Zubejrit, ai qau dhe i tha vrasësit: “Përgëzohu me zjarr, sepse Zubejri ka qënë Mbështetësi i Profetit.”.

[1]

– Taberani në Kebir: 230. Mursel.

[2]

– Muslimi dhe Imam Ahmedi.

Çdo të thotë të Pastrosh Shpirtin

Në kuptimin gjuhësor, tezkije do të thotë pastrim. Ndërsa në terminologjinë fetare “tezkije” është të pastruarit e zemrës nga shokvënia Allahut dhe nga adhurimi i idhujve si dhe nga të gjitha sëmundjet e zemrës, si dhe kultivimi i saj me Njësim të Allahut dhe bindje ndaj Tij. Thuhet gjithashtu se “tezkije” është shprehje për plotësimin e shpirtit në varesi të forcës njohëse dhe edukimin e tij të degëzuar nga plotësimi i saj sipas forcës teorike të arritur me mësimin e pasuar nga leximi i Kuranit, duke bërë të ditur se cdo gjë që rezulton prej këtyre gjërave (pastrimit nga shirku, teuhidit, veprave të mira, etj.) janë mirësi e madhe nga Allahu, të cilat bëjnë të detyrueshëm falënderimin e Allahut për to. [Tefsiri i Taberiut dhe i Alusit] Përderisa “tezkije” beën fjalë për pastrimin e zemrës nga ndotësitë e shirkut dhe kufrit, si nga sëmundjet dhe negativitetet e saj, temat e saj bëjnë fjalë pikërisht për punët e zemrës dhe drejtimin e tyre me qëllim për t’u afruar sa më shumë tek Allahu i Madhëruar dhe për të arritur gradët më të larta të të qenurit rob adhurues i sinqertë dhe besnik i Allahut të Madhëruar. Prej këtu, me ndihmen e Allahut të Madhëruar do të shqyrtojmë ketu nëntemat e mëposhtme, të cilat janë të gjitha punë të zemrës, sipas kuptimit të selefëve tanë të sinqertë, bashkë me kundërpërgjigjen e të devijuarve në lidhje me to:

- Njohje me zemrën dhe punën e fjalën e saj - Nijeti - Sinqeriteti (el ihlas) - Besnikeria (es sidk) - Pendimi (et teube) - Durimi (es sabru) - Besimi (el iman) - Asketizmi (ez zuhd) - Mbështetja tek Allahu (et tevekul)

- Devotshmëria (et takva) - Te kënaqurit (er rida) - Mërzia (el huzn) - Shpresa (er raxha) - Frika dhe druajtja (el haufu uel hashjetu) - Përmendja (edh dhikru) - Falënderimi (esh shukru) - Frikërespekti (el hushuu) - Të kthyerit tek Allahu (el inabetu) Lusim Allahun e Madhëruar të na udhëzoje drejt, të na japë sukses dhe të na mundësojë t’ia qëllojmë të vërtetës, Ai është i Gjithëmundshëm për gjithçka!

Dyert e mirësisë

Lavdëruar qoftë Allahu, ngaherë e përgjithmonë, e s’ka dyshim se Ai është i lavdëruar.

Të Tij janë cilësitë më të përsosura, të cilat janë aq të madhërishme saqë skanë të krahasuar. Atij i takon falënderimi dhe lavdia, si në këtë botë ashtu edhe në amshim! Te Zoti ynë do të jetë kthimi i gjithçkaje, e për këtë s’ka dyshim. Allahu i Madhëruar, prej bujarisë dhe mëshirës së Tij ndaj robëve të Tij besimtarë, u caktoi atyre disa vepra, të cilat nëse ata i veprojnë, do t’u bëjnë dobi në këtë botë e do të jenë shkak për vijueshmërinë e sevapeve (shpërblimeve) për ta, edhe pasi të kenë ndërruar jetë e të jenë vendosur në varret e tyre. Banorët e varrezave, nga kjo botë janë larguar, nga punët janë penguar dhe nga sevapet janë privuar, ndërsa kjo kategori fatlume, nga ky rregull janë përjashtuar. Ata edhe pse kanë vdekur, e njerëzit i kanë harruar, shpërblimi i tyre për disa vepra që i kanë punuar, u vazhdon pa rreshtur e pa mbaruar. Këta fatlumë, edhe pse nga bota e punës (dynjaja) janë larguar, shpërblimet për ta vazhdojnë e nderimi dhe sevapet nuk shterojnë. Gradat e tyre te Zoti i gjithësisë lartësohen, ndërsa të mirat e tyre shtohen e mes njerëzve ato kujtohen. Eh, sa pozitë e lartë është kjo, dhe sa e dëshiruar! Ajo është garanci për një përfundim të mirë e të nderuar, për të fituar kënaqësinë e Zotit të Madhëruar dhe Xhenetin e Tij të begatuar e të praruar. O ju që keni besuar! A e dini se cilat janë këto vepra të mira, shpërblimi i të cilave vazhdon edhe pas vdekjes, kur njeriu të jetë vendosur në varrin e tij? I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), na ka treguar se cilat janë ato, ashtu siç gjendet në hadithin e saktë në vijim:

‫ِْرْ َاف ْ ََّْف‬، ‫َُْ ْفق‬: ‫لَ افق َُْ ْقف‬ ‫ ف‬-‫برنع‬ ‫ْرْ َذ َفر نف‬ ْ ‫لرن ْفص‬ ‫قَ ِْ ِا ِو يِف ََى َوََ َا َُِْ ِوه َِ ِْ ِوا اِ نْو َِلْ َاىَ ِو‬: ‫ٌمِ َول َانْو‬ َ ‫ ٌِ ْم َام‬، َ‫ُّ ََاه َِ ْو‬ ْ ‫َها‬ ْ ‫“ ْو‬: ‫ع ِْ ِوس‬ ‫هللاَ ْل ا‬ َ ‫ن َِ ْمَِ ِْ ِوا سَلْ ِاز‬ َ ‫ال‬ َ‫هَ َِ َا‬، َ‫ ِِو َْاَ َيؤَ َوا ِ َ ْو‬، َ‫ي ِ َ ْو‬ ‫ٌ َا َو‬ ‫هَ ٌْ َو‬، َ‫ع ِلاََ َِهَإ ِ َ ْو‬ ‫ْ َيؤَم ََ ِا َو‬ ْ ‫ َا‬، َ‫عُ َ ْر ِؤ َوا ََََاََ ُ ََاكَو َِ ْو‬ ْ ‫ َا‬، َ‫ث َِ ْو‬ ْ َ‫ “ َا َُِْ ِوه َِ ِْ واَ ََ وه َ س‬. Nga sahabiu i nderuar Enes ibën Malik (radijAll-llahu anhu!), transmetohet se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), ka thënë:

“Janë shtatë vepra, shpërblimi i të cilave i vazhdon njeriut në varrin e tij, pas vdekjes së tij: Lënia trashëgimi e diturisë së dobishme (t’ju lësh njerëzve dituri nga e cila do të përfitojnë), t’u mundësosh të përfitojnë nga uji i një lumi (hapja e një vije që të kalojë uji), hapja e një pusi (apo burimi), mbjellja e një palme (hurme arabe, apo e çdo peme tjetër të dobishme), ndërtimi i një xhamie, dhurimi i një Mus’hafi (Kurani), si dhe të lësh pas, fëmijë të edukuar, të cilët luten dhe kërkojnë falje për ty pas vdekjes tënde.”[1] Vëlla i nderuar! Medito rreth këtyre veprave dhe mos harro se cilat janë ato, si dhe përpiqu sa të mundesh që të kesh edhe ti hisen (pjesën) tënde prej tyre, në mënyrë që të jesh prej fatlumëve, të cilët shpërblehen me sevape nga Zoti i tyre, edhe pasi të jenë larguar përfundimisht nga kjo botë provizore. Nxito të veprosh prej tyre atë që ke mundësi ta kryesh, e mos vono, pasi vitet ikin njëri pas tjetrit e jeta mbaron. E s’ka dyshim se çfarëdo të mire që e depoziton njeriu për veten e tij, atë do ta gjejë te Allahu, ashtu siç ka premtuar në Kuranin e madhërishëm: ُ‫سماص ْاَّْ َْك اهََ ْو ْه‬ ‫َهَ َْن فْْ ْ ْ َلْاو افم َْذ ََرف َ كه َف‬ ‫نف‬ َ ‫َّ َْْرلا‬ “…Çfarëdo të mirë që bëni për veten tuaj, do ta gjeni tek Allahu” (El Bekare: 110) ََّْ ِْ َ‫ذْ ْر افم َْذ َُرَ وْ نل َخف َهثََُّْ ْقف ذْ َن َْ َف‬ “… Kush punon një të mirë sa grimca, atë do ta gjejë” (Ez Zelzele: 7) ‫سنَذَّْف ِْجَ ْفر ذا ََذ افع ْالف نف‬ َ َ‫( َ َ اَح‬90) ْ‫َه‬ “S’ka dyshim, Allahu nuk ia humb shpërblimin punëmirëve”. (Jusuf : 90) Dijeni se ajo që gjendet në duart tuaja do të mbarojë e do të zhduket një ditë, ndërsa ajo që gjendet te Allahu, as nuk mbaron e as nuk pakësohet. O ju që keni besuar! Le t’i sqarojmë këto vepra të mira një e nga një, ashtu që të njihemi më mirë me secilën prej tyre. E para: Lënia trashëgimi e diturisë së dobishme. Pra, t’ju lësh njerëzve dituri nga e cila do të përfitojnë pasi t’i të kesh vdekur. Me ‘dituri të dobishme’ këtu, është për qëllim dituria fetare e cila i afron njerëzit me fenë dhe besimin, si dhe i njeh ata me Zotin e tyre, të Vetmin i Cili e meriton adhurimin.

Është për qëllim dituria e cila i udhëzon njerëzit në ‘Rrugën e drejtë’, ajo dituri me anë të së cilës dallohet e vërteta nga e kota, udhëzimi nga devijimi dhe hallalli nga harami. Këtu vihet në dukje vlera dhe pozita e nderuar e dijetarëve dhe hoxhallarëve, të cilët këshillojnë për atë që është më e mira. Ata janë pishtarë me të cilët gjendet udha e drejtë dhe fanar ndriçues me anë të të cilëve orientohen njerëzit. Ata janë ruajtësit e amanetit dhe janë burim i pashtershëm i diturisë dhe urtësisë. Jeta e tyre është mëshirë dhe begati për njerëzit, ndërsa vdekja e tyre është fatkeqësi dhe tragjedi për ta! Ata e mësojnë injorantin, e këshillojnë të papërgjegjshmin, e zgjojnë të fjeturin dhe ja tërheqin vëmendjen të shkujdesurit. Prej tyre kurrë s’vjen e keqja e as mjerimi, por vetëm udhëzimi dhe shpëtimi. Kur ndonjëri prej dijetarëve ndërron jetë, dituria e tij mbetet mes njerëzve dhe trashëgohet brez pas brezi. Librat që ata kanë shkruar dhe dituria që kanë lënë pas, mbetet mes njerëzve dhe përfitojnë prej saj gjeneratat që vijnë. Për të gjitha këto, ata shpërblehen në varrin e tyre, për aq kohë sa njerëzit vazhdojnë të kenë dobi prej tyre. Në të shkuarën thuhej: “Vdes dijetari, por libri i tij mbetet”, ndërsa sot, jo vetëm libri, por edhe zëri i tij mbetet, i regjistruar e i shumëfishuar, madje edhe figura ndonjëherë. Në këtë mënyrë, është ruajtur një pjesë e mirë e diturisë së tyre. Ato shumëfishohen dhe përkthehen në gjuhë të ndryshme anë e mbanë globit. Në këtë mënyrë, përfitojnë nga dituria e tyre edhe ata njerëz të cilët s’kanë qenë bashkëkohës të tyre. Cilido që kontribuon për shpërndarjen e mësimeve dhe diturisë së tyre, duke i botuar librat e dijetarëve dhe duke shpërndarë diturinë e tyre, do ketë hisen (pjesën) e tij të shpërblimit dhe sevapeve. E dyta: T’u mundësosh (njerëzve) të përfitojnë nga uji i një lumi (apo përroi). Me këtë është për qëllim hapja e një kanali në të cilin do të kalojë uji dhe do të përfitojnë njerëzit, duke ujitur të mbjellat e duke u bërë të mundur bagëtive të tyre të pijnë prej tij. Eh, sa dobi dhe përfitim për njerëzit ka në këtë punë fisnike e tepër bamirëse! Uji është baza e jetës, dhe nevoja për të është e patjetërsueshme, e sidomos në vendet e thata ku ndjehet mungesa e tij. Shpërblimin e kësaj punë të mirë, e përfitojnë edhe ata të cilët shtrijnë tubacione për kalimin e ujit nga ndonjë

rezervuar, lum apo përrua, e po ashtu edhe ata të cilët vendosin depozita apo çezma në vendet publike, në mënyrë që ato t’u bëjnë dobi njerëzve. E treta: Hapja e një pusi (apo burimi). Kjo vepër e mirë, është e së njëjtës natyrë me atë që përmendëm. Në hadithin e saktë, transmetohet se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem!), ka thënë: “Dikë, i cili ishte në udhëtim e kishte kapluar etja. Ai arriti te një bunar (pus), zbriti në brendësi të tij dhe piu ujë. Kur doli nga bunari, pa një qen i cili për shkak të etjes së madhe, kishte nxjerrë gjuhën e po lëpinte pluhur. Atëherë njeriu tha: ‘Edhe këtë qen e paska kapluar etja njësoj si mua’. Atëherë ai zbriti përsëri në bunar, hoqi këpucën e tij dhe e mbushi me ujë, pastaj e kapi me dhëmbë, u ngjit nga bunari e i dha ujë qenit. Allahu i Madhëruar, për këtë vepër të tij, e falënderoi dhe ia fali mëkatet.” Të pranishmit e pyetën: “O i Dërguari i Allahut, a kemi shpërblim edhe kur u japim ujë kafshëve?” Ai u përgjigj: “Për çdo krijesë të gjallë keni shpërblim, (kur i jepni ujë, kur e ushqeni dhe kur silleni mire me to).”[2] Kështu pra, Allahu i Madhëruar e falënderoi dhe ia fali mëkatet atij njeriu, sepse ai i dha ujë për të pirë një qeni të etur. Si do të ishte puna me atë njeri i cili e hap një pus apo një burim, dhe bëhet shkak që të shuhet etja e kushedi se sa njerëzve dhe kafshëve?! Natyrisht që puna e tij është për t’u pasur zili, për t’u admiruar e për t’u përgëzuar. Mos kurseni ndaj vetes suaj, të gjithë ju që keni mundësinë për ta bërë bërë një vepër të tillë, pasi shpërblimi është vërtetë shumë i madh, pa harruar faktin, se është gjithashtu prej punëve, shpërblimi i të cilave i vazhdon njeriut edhe pas vdekjes së tij. E katërta: Mbjellja e një palme (hurme arabe). S’ka dyshim se kjo përfshin çdo pemë tjetër të dobishme, siç është ulliri, fiku, shega, limoni etj. Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), ka përmendur hurmën arabe, pasi ajo konsiderohet mbretëresha e bimëve, si nga funksioni dhe roli që kryen në pastrimin e ajrit, ashtu dhe për nga paraqitja. Ajo jeton gjatë, u reziston ndryshimeve klimaterike gjatë vitit dhe prodhon fruta të shumta dhe dobiprurëse. Gjatë një tubimi, i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!) u tha shokëve të tij të pranishëm: ”Shembulli i besimtarit, është si shembulli i një peme, të cilës nuk i bien gjethet.”

Ndërsa në transmetimin e imam Muslimit, tregohet se Abdullah ibën Umeri, ka thënë: një ditë, i Dërguari i Zotit u tha shokëve të tij: ”Më tregoni një pemë, e cila është e ngjashme me besimtarin!” Të gjithë të pranishmit filluan të përmendin emrat e pemëve që gjendeshin nëpër shkretëtira dhe lugina. Abdullah ibnu Umer (i cili ishte djalë i vogël në atë kohë) tregon: “Në atë çast ma diktoi zemra se ajo pemë është palma (hurma arabe). Unë u mata disa herë ta them, por prezenca dhe autoriteti i shokëve të (mëdhenj të) Profetit, më bëri me turp. Kur të gjithë heshtën dhe nuk e gjetën dot, i Dërguari i Zotit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – tha: ”Ajo pemë është hurma arabe.” Pra është përmendur mbjellja e kësaj peme, pasi frutat e saj janë të konsumueshme në çdo kohë dhe stinë. Ato mund të thahen dhe të përpunohen në shumë forma, duke i bërë të dobishme për njerëzit. Ato kanë qenë ushqimi më i preferuar i udhëtarëve dhe zahireja (furnizimi) më e dashur për dimër. Frutat e hurmës arabe e ruajnë shijen dhe nuk kalben kollaj. Prej frutave të saj përfitonin njëkohësisht, si të varfërit, të cilët e përdornin atë në vend të ushqimit, ashtu edhe të pasurit, të cilët e konsumonin si ëmbëlsirë. Poeti arab Ahmed Sheuki, për frutat e hurmës arabe, thoshte: Ato janë ushqimi i fukarait, ëmbëlsira e të pasurit dhe furnizimi i mërgimtarit dhe udhëtarit. Cilido që e mbjell një hurmë arabe, apo çfarëdo peme tjetër të dobishme, do të ketë shpërblim tek Zoti, për çdo kokërr nga e cila do të përfitojnë njerëzit, sa të jetë ajo pemë. Prandaj paraardhësit tanë nuk hezitonin të mbillnin pemë, frutet e të cilave i përfituan brezat që erdhën pas tyre. Ata e kanë ditur se kjo është mënyrë e mirë për t’u shpërblyer te Zoti i gjithësisë, si dhe për të fituar bekimet dhe lutjet e njerëzve. I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), ka thënë: “Çdo pemë apo bimë që e mbjell muslimani, nga e cila ushqehet ndonjë shpend, njeri, apo kafshë, do t’i llogaritet atij sadaka (çdo gjë që është ngrënë prej saj).”[3]

[1] - El Albani (RahimehUllah!), në librin e tij “Sahihul xhamiu” me nr 3596, e ka vlerësuar si hadith hasen.

[2]

- E transmetojnë: Buhariu dhe Muslimi.

[3]

- E transmeton Muslimi.

E pesta: Ndërtimi i një xhamie. Xhamitë janë vendet më të dashura tek Allahu, ashtu siç na ka treguar për këtë i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), i cili thotë: “Vendet më të dashura tek Allahu janë xhamitë.”[1] Nëse ndërtohet një xhami e në të falet namazi, lexohet Kur’ani, përmendet emri i Allahut të Madhëruar, përhapet dituria e dobishme, tubohen muslimanët, e shumë të tjera prej punëve të mira e të lavdëruara, për të gjitha këto do të ketë shpërblim ai që e ndërtoi këtë xhami, e nuk do t’i ndërpritet ai shpërblim, as pas vdekjes së tij. Transmetohet në një hadith se Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!) ka thënë: “Kush e ndërton një xhami, në të cilën përmendet Allahu i Madhëruar, Allahu do t’ia ndërtojë atij një shtëpi në Xhenet.”[2] E gjashta: Dhurimi i një Mus’hafi (Kurani), apo lënia vakëf në xhami apo në bibliotekë. Kjo bëhet duke kontribuar për botimin e Kuranit, apo ta blesh atë dhe ta lësh dhuratë në xhami, apo në bibliotekë, apo t’ia dhurosh dikujt i cili e lexon atë. Çdo herë që të lexohet ai Kuran dhe sa herë që dikush mediton rreth ajeteve të tij dhe ndjek këshillat e tij, shpërblimet për atë i cili e dhuroi atë janë të vazhdueshme, edhe nëse ai ka vdekur prej kohësh dhe është harruar nga njerëzit. Vëllezër besimtarë! Ndoshta xhami nuk ndërtojmë dot, pasi ka njerëz që përpiqen për dekada me rradhë e nuk ndërtojnë dot një shtëpi ku të strehoet ai dhe familja e tij, mirëpo dhurimi i një Kurani, apo i një libri të dobishëm nuk kushton shumë. Blije një Kuran dhe lërë në xhami si vakëf apo dhuratë, pasi kështu do të shpërblehesh sa herë që dikush do ta lexojë atë. Njeriu përpiqet të gjejë mënyra se si ta shtojë pasurinë e tij me sa më pak lodhje, pse të mos mendojmë gjithashtu sesi të shtojmë sevapet tona, e sidomos në ato vepra të cilat na garantojnë shpërblim dhe nderim edhe pas vdekjes. E shtata: Të lësh pas vetes fëmijë të edukuar, të cilët luten dhe kërkojnë falje për ty pas vdekjes tënde.

Fëmija është amanet nga Allahu për prindërit e tij. Edukimi i mirë i fëmijës është një sfidë e vështirë që kërkon përpjekje të vazhdueshme. Prindi duhet të bëjë ç’është e mundur që ta edukojë fëmijën e tij në mënyrën më të mirë. Përveç arsimimit të duhur, prindi duhet të përpiqet që të kultivojë te fëmija, vlerat e moralit të mirë e fisnik, si dhe ndjenjën e besimit dhe mbikëqyrjes së Zotit. Vetëm në këtë mënyrë, ata do të jenë fëmijë të mbarë e respektues ndaj prindërve. Këta janë fëmijët që luten e kërkojnë falje për prindërit e tyre, si kur i kanë gjallë ata, ashtu edhe kur t’u kenë vdekur e të jenë larguar nga kjo botë. Dije o rob i Allahut, se të rrisësh një fëmijë të mirë, të mbarë, të edukuar e të mirëarsimuar është një fitore e madhe, e cila jo vetëm të zbardh faqen në mesin e njerëzve, por bëhet shkak që të shpërblehesh me sevape edhe pas vdekjes. Hadithe të tjera të ngjashme Janë disa hadithe të sakta të cilat janë të ngjashme me hadithin që shpjeguam. Nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu!), transmetohet se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), ka thënë: “Prej veprave të mira, shpërblimi i të cilave nuk i ndërpritet njeriut, edhe pas vdekjes së tij, janë: ‘Lënia pas vetes e diturisë së dobishme, të cilën ua ka mësuar njerëzve dhe e ka shpërndarë mes tyre, lënia pas e një fëmije të mbarë, lënia trashëgimi e një Mus’hafi (Kurani), një xhami të cilën e ka ndërtuar, ndërtimi i një banese për dikë i cili ka mbetur mes katër rrugëve, hapja e një kanali që të kalojë uji, si dhe një sadaka (kontribut financiar) të cilën e ka dhënë sa ishte gjallë dhe i shëndetshëm, shpërblimin e së cilës e përfiton pasi të ketë ndërruar jetë.”[3] Ahmedi dhe Et Taberani, transmetojnë nga sahabiu i nderuar Ebu Umameh se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), ka thënë: “Janë katër vepra, shpërblimi i të cilave i vazhdon njeriut në varrin e tij, pas vdekjes së tij. I tillë është shpërblimi i atij njeriu i cili vdes në rrugë të Allahut duke qenë në llogore (apo në kufi, në mbrojtje nga agresioni i armikut). Ndër ato vepra është edhe t’u mësosh njerëzve dituri fetare, e sa herë që ata punojnë në bazë të asaj diturie, ty të vjen shpërblimi, si dhe një sadaka (apo vakëf) për të cilën shpërblehet, për aq kohë sa ajo vazhdon t’u bëjë dobi njerëzve, si dhe të lësh pas një fëmijë të mbarë, i cili lutet dhe kërkon falje për ty pas vdekjes tënde.”[4] Në “Sahihun” e imam Muslimit, nga Ebu Hurejra (radijAll-llahu anhu!), transmetohet se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem!), ka thënë:

“Kur biri i Ademit (njeriu) vdes, i ndërpriten të gjitha veprat, me përjashtim të tri prej tyre: Sadakaja (lëmosha) rrjedhëse, dituria e dobishme dhe fëmija i mirë i cili lutet për të” [5] Shumica e dijetarëve janë të mendimit se me sadakanë rrjedhëse janë për qëllim vakëfet [6]. Këtu bëjnë pjesë të gjitha ato pasuri, origjina e të cilave qëndron e bllokuar, ndërsa përfitimet që nxirren prej saj shfrytëzohen në rrugë të Allahut (në çdo gjë që u bën dobi muslimanëve). Të gjitha veprat e mira të cilat janë përmendur në hadithet e mësipërme, bëjnë pjesë te sadakaja rrjedhëse. Në fjalën e të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem!): “…si dhe ndërtimi i një banese për dikë i cili ka mbetur mes katër rrugëve” tregohet për rëndësinë e madhe që ka ndërtimi i banesave për të pastrehët. Këtu përfshihet ndërtimi i konvikteve të nxënësve, si dhe ndërtimi i banesave sociale për shtresat në nevojë, siç mund të jenë jetimët, vejushat, apo të varfërit, të cilët nuk kanë mundësi ekonomike që ta përballojnë ndërtimin apo blerjen e një banese. S’ka dyshim se kjo është ndër veprat më të mira e më fisnike, shpërblimi i së cilës është shumë i madh. Si përfundim mund të përmendim një numër veprash të dobishme, të cilat nëse njeriu i vepron sa është gjallë, shpërblimin për to do ta ketë të vazhdueshëm edhe pas vdekjes së tij. Imam Es Sujuti (RahimehUllah!) i ka përmbledhur këto vepra të mira, në pak strofa, duke thënë: Kur vdes biri i Ademit, i ndërpritet çdo shpërblim Përveç nëse ndonjë ndër dhjetë vepra ka punuar Sa ishte gjallë, në atë botë pa u larguar. Nëse dituri të dobishme njerëzve u pat mësuar Apo një fëmijë të mbarë e ka edukuar Apo një pemë e ka mbjellë Apo një xhami e ka ndërtuar Apo sadaka rrjedhëse ka vepruar Apo një Mus’haf e ka dhuruar Apo në llogore pat qëndruar, armikut pa i’u frikësuar Apo një pus e ka hapur,e një çezmç ka punuar Apo një kanal e ka thelluar, e ujin e lumit e ka afruar Apo një shtëpi për të ngratin e ka ndërtuar Për këto vepra të mira që ka vepruar edhe pse nga bota e punës është larguar, sevapi i vazhdon pa rreshtur e pa i’u pakësuar Lusim Allahun e Madhëruar të na japë sukses për kryerjen e veprave të mira! Lusim Allahun na udhëzojë në rrugën e drejtë! Atë e lusim të mos na privojë nga shpërblimet dhe të na i çelë dyert e mirësive! Lutja jonë e fundit është: Mëshira dhe bekimet e pashtershme, qofshin mbi të Dërguarin e Allahut, Muhamedin; mbi familjen e tij të ndershme, mbi shokët e tij besnikë, si dhe mbi të gjithë ata të cilët ndjekin rrugën e tij deri në Ditën e Gjykimit! [1]

- “Muhtesaru Muslim” 241 dhe “El Mishkah” 696.

[2]

- E transmetojnë Buhariu dhe Muslimi.

[3]

- “Sahihu Ibën Maxheh”, me nr 198.

[4]

- “Sahihu el xhemiu”, me nr 890.

[5]

- E transmeton Muslimi.

[6] - Nga ana gjuhësore fjala vakëf (uakf në gjuhën arabe) do të thotë: i ndalur, i bllokuar, i palëvizshëm. (Mekajis el-luga, Mu’xhem el-uesit fq.1051 etj). Fetarisht vakëfi është: “Ruajtja e një pasurie dhe shpenzimi i përfitimeve të saj në rrugë të Allahut”. (Fikhu Es-suneh 4/330). Autor: Shejhu i nderuar Dr. Abdurrazak bin Abdulmuhsin El-Bedër

FRIKA E SELEFIT NGA SËMUNDJA E VETËPËLQIMIT.

Është pyetur Hamdun el-Kassar, RahimehUllah: “Si është puna me fjalët e selefit (të parëve) që janë më të dobishme se fjalët tona? Tha: Sepse ata flisnin për krenarinë dhe ngritjen e islamit, shpëtimin e shpirtrave dhe kënaqësinë e Mëshiruesit, kurse ne flasim për krenarinë e shpirtit, kërkimin e dynjasë dhe kënaqësinë e krijesave”. Hafidh ibnu Rexhebi, RahimehUllah ka thënë: “Fjalët e selefit janë të pakta e me shumë bereqet, fjalët e pasardhësve janë të shumta, por me pak bereqet, ndërsa fjalët e tyre (të selefit) janë të mjaftueshme, e edhe më shumë se kjo, andaj nuk gjendet në fjalët pasardhësve prej të vërtetës, vetëm se ajo ekziston në fjalët e tyre me shprehjet më të shkurtra dhe më përmbledhëse, nuk gjendet në fjalët e pasardhësve sqarim i të kotës, vetëm se në fjalët e tyre (të selefit) gjendet sqarimi i asaj të kote për atë që kupton dhe mediton, në fjalët e tyre ka kuptime

të mrekullueshme, domethënie të hollësishme tek të cilat nuk udhëzohet tjetër kush pas tyre dhe nuk i zotëron më, ai që nuk e merr diturinë nga fjalët e tyre i ka humbur e tërë mirësia, shto mbi këtë të kotën e madhe që gjendet në pasimin e të tjerëve që erdhën pas tyre, aty të mjafton gjithçka, për atë që ka mend dhe kupton”. Allahu i Madhëruar dhe i Lartësuar në Kur’an thotë: “Ata te shprehin ty mirënjohje (ta përmendin) që u bënë myslimanë. Thuaj: “Pranimin tuaj të fesë islame mos ma njihni (mos ma përmendni) mua, por nëse jeni të sinqertë Allahu juve ju beri mirë, kur ju udhëzoi për besim”. (Sure Huxhurat, ajeti nr.17). “Dhe mos u mburr me atë që jep, e të duket shumë!” (Sure Mudethir, ajeti nr.6) Hasan el-Basriu RahimehUllah ka thëne: “Mos u mburr me veprën tënde para Zotit, që ti e llogarit (një vepër) të madhe”. Nga Enes ibn Malik, radijAll-llahu anhu transmetohet se i dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Sikur ju mos të bënit mëkate do të kisha frikë për ju nga diçka më e madhe se mëkatet: “Vetëpëlqimi”. [Hadithi është Hasen (i mirë), shiko hadithet e vërteta të Shejh Albanit, RahimehUllah vëllimi numër 2 faqe 263] Transmeton imam Tarabaniu në librin e tij “el-Eusat” dhe Bejhakiu në librin e tij “Shuabul iman”, kurse shejh Albani këtë hadith e ka cilësuar si të mirë (Hasen) se i dërguari i Allahut ka thënë: “Tre (cilësi) janë shkatërruese: “Koprracia e tepruar, epshi i pasuar dhe vetëpëlqimi i njeriut”. El-Mauridij, RahimehUllah, ka thënë: “Nga ajo që ta tërheq vërejtjen është gjendja ime, unë shkrova një libër mbi kaptinën e ”Tregtisë”, përmblodha në të aq sa kisha mundësi prej librave të dijetarëve, dhashë mundim tim dhe e lodha shumë mendjen gjatë punimit, deri sa u rregullua dhe u plotësua, andaj gati se u mahnita shumë me atë dhe parafytyrova se unë jam nga njerëzit më të zellshëm në dituri. Njëherë më erdhën dy beduin, dhe më pyetën për një marrëveshje të cilën e kishin bërë në shkretëtirë, e cila ishte vendosur në disa kushte që përmbante katër çështje, nuk dija për njërën prej tyre përgjigje, ula kokën duke menduar, duke menduar për gjendjen time dhe të atyre dyve, më thanë: Nuk ke përgjigje për atë çfarë po të pyesim, kurse ti je i pari i këtyre njerëzve? Thashë: Jo.Thanë: Sa keq për ty dhe u larguan. Pastaj shkuan tek njëri, që shumë nga shokët e mi janë më të ditur se ai dhe e pyetën atë, e, ai u përgjigj shpejtë, u bindën me atë dhe u larguan, të kënaqur me përgjigjen, falënderues ndaj tij. Unë mbeta i hutuar, me gjendjen time dhe të atyre dyve mora mësim, e unë deri sot jam me të njëjtat çështje prej diturisë, kjo për mua ishte qortim, këshillë, vërejtje nga e cila e ula vetveten, u largua nga vetja ime ndjenja e vetëpëlqimit, suksesi mu dhurua dhe udhëzimi me të cilin u begatova.” [Marrë nga libri “Edebud dini ved dunja” faqe 73].

Hammad ibn Zejd, RahimehUllah, ka thënë: “E kam dëgjuar Ejubin duke thënë: “Është obligim për dijetarin që ta vendoje kokën e tij në tokë dhe mos të ec si kryelartë! Të përulet para Allahut, Madhëria e të Cilit është shumë e madhe”. [Marrë nga libri “Ahlakul Ulema” faqe 48]. Ibn Kajimi, RahimehUllah, ka thënë: “Nuk bashkohet sinqeriteti në një zemër dhe dashuria për tu lavdëruar, falënderuar, lakmia për atë çfarë është në duart e njerëzve, ashtu siç mund bashkohet uji dhe zjarri, hardhuca dhe peshku, nëse vetvetja jote të flet për sinqeritetin, atëherë fillimisht dil para lakmisë dhe there atë me thikën e dëshpërimit (humbjes së shpresës) e pastaj para lavdërimit dhe titujve, bëhu asket në ato sikur të pasionuarit e dynjasë për ahiretin, e kur ta therësh lakminë dhe plotëson asketizmin nga lëvdatat, të lehtësohet ty sinqeriteti, e nëse thua: Cila është mënyra më e lehtë për ta therë lakminë dhe arritja e asketizmit nga lëvdatat dhe falënderimet? Them: Sa i përket therjes së lakmisë, ajo të bëhet e lehtë duke e ditur me bindje se nuk ka ndonjë gjë që lakmohet, vetëm se është në duar të Allahut Një, depot e Tij nuk i zotëron askush pos Tij, nga ato robit nuk mund ti jep diçka përveç [ Ai që jep, e sa i përket largimit nga lëvdatat dhe falënderimet, kjo të lehtësohet duke e ditur se nuk ka dikush që i bën dobi lëvdatat apo e dëmtojnë atë nënçmimet dhe e përbuzin pos Allahut Një, sikurse i tha beduini të dërguarit të Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem se lëvdatat e mija janë zbukurim, kurse nënçmimet e mija janë përbuzje, e ai tha: Ky është Allahu i Lartëmadhëruar, andaj largohu nga lëvdatat e të cilëve nuk të zbukurojnë dhe nga nënçmimet e atyre që nuk të bëjnë të përbuzur, lakmo pas Atij që e gjithë bukuria është në lavdërimin e Tij dhe i gjithë shëmtimi është kur Ai e nënçmon dikë, mirëpo kjo nuk arrihet pos me durim dhe bindje, në momentin që e humb durimin dhe bindjen, je i njëjtë me atë i cili dëshiron të udhëtojë në det pa anije, ka thënë Allahu aze ve xhel: “Ti pra bën durim, sepse premtimi i Allahut është i saktë, e kurrsesi të mos luhatin ty ata që janë të dyshimtë”. (Sure Rum, ajeti nr.60), dhe ka thënë: “Dhe prej tyre Ne bëmë prijës që me urdhrin Tonë udhëzojnë, pasi që ata (që i bëmë prijës) ishin të durueshëm dhe ndaj argumenteve Tona ishin të bindur”. (Suretu Sexhde ajeti.24). [Marrë nga libri “El-Fauaid” faqe 149 – të Ibn Kajimit, RahimehUllah]. Shejhul Islam Ibn Tejmije, RahimehUllah, ka thënë: “Ndodh që ta duan -pra atë që vetëpëlqehet – për shkak të diturisë së tij, përkushtimit fetar dhe bamirësisë së tij, apo të diçkaje tjetër, sprova me këtë është më e madhe, vetëm nëse ekziston fuqia e besimit, frika dhe teuhidi i plotë, ngase sprova e diturisë, autoritetit është sprovë për çdonjërin, mirëpo, megjithëkëtë ata kërkojnë nga ai dëshirat e tyre, nëse ai nuk ua plotëson, pakohet dashuria ndaj tij, apo krijohet një lloj urrejtje, ndoshta shtohet, apo ndodhë që të shkulet e tërë dashuria.” [Marrë nga libri Ibn Tejmijes, RahimehUllah “Mexhmul Fetua” vëllimi numër 10, faqe 338]. Abdullah ibn Mubarek, RahimehUllah, ka thënë: “Nuk di diçka më të keqe për njerëzit që falen se sa vetëpëlqimi”. [Marrë nga libri “Hiljetul Eulia” 7/383]. Imam Ibn Hazmi, RahimehUllah, ka thënë: “Kush sprovohet me vetëpëlqim, le të meditojë mbi mangësitë e veta, nëse i pëlqen gjërat e mira tek vetja, le ti kujtojë

të metat e tij, mirëpo nëse i janë fshehur mangësitë deri sa mendon se nuk ka ndonjë të metë, le ta dije, se sprova e tij është e amshueshme dhe le ta dije, se ai është nga njerëzit më të mangët, nga dalluesit më të dobët, me intelekt të ulët dhe injorant”. Edh-Dhehebiu, RahimehUllah, ka thënë: “Është obligim për të diturin, që të flet me nijet të pastër dhe qëllim të mirë, nëse e mahnit fjalimi i tij atëherë le të hesht, e nëse mahnitet prej heshtjes atëherë le të flet dhe mos të dobësohet nga llogaria e vetvetes sepse shpirti i do lëvdatat dëshirën për t’u demonstruar”. [Marrë nga libri “Sire A’lam en-nubela” vëllimi 4,faqe 494]. Ibrahim ibn Ed’hem, RahimehUllah, ka thënë: “Njeriu ka tre mbulesa në zemrën e tij: gëzimin, mërzinë dhe kënaqësinë. Nëse gëzohesh për diçka prezentë, ti je lakmues, kurse lakmuesi është i privuar, nëse mërzitesh për të humburën, ti je i hidhëruar dhe i hidhëruari është i dënuar, kur gëzohesh ti mahnitesh me vetveten kurse vetëpëlqimi asgjëson punën”. Argument për këtë është fjala e Allahut të Lartësuar: “Ashtu qe te mos dëshpëroheni tepër për atë qe ju ka kaluar, e as te mos gëzoheni tepër me atë që Ai (Allahu) u ka dhënë, sepse Allahu nuk e do asnjë arrogant që lavdërohet të tjerëve”. [Suretu Hadid ajeti nr.23] [Marrë nga libri “Hiljetul Eulia” 8/34]. Ibn Kajimi, RahimehUllah, ka thënë: “Nuk ka diçka më asgjësues për veprat se sa vetëpëlqimi dhe egoizmi, kur Allahu ia do të mirën ndokujt, e bën ta shohë mirësinë dhe ndihmën e Tij për të në çdo gjë, atë çfarë e flet dhe e vepron, nuk mahnitet me të, pastaj e bën ta shohë mangësinë e tij dhe nuk kënaqet (me vepra të mangëta) për Zotin e tij, andaj pendohet tek Ai, kërkon falje dhe turpërohet që të kërkojë për ato shpërblim. Nëse, nuk e bën ta sheh këtë, ia fsheh këto dhe ai e shikon veten në punë, e shikon me sy të përsosmërisë dhe kënaqësisë, prandaj kjo vepër nuk është e pranuar e as e pastër për kënaqësinë dhe dashurinë për Te, i dituri punon punë duke shikuar në të ndihmën, suksesin, mirësinë e Allahut ndaj tij, është kërkues falje, i turpëruar nga Ai, ngase nuk e ka plotësuar obligimin ndaj Tij, kurse injoranti punon punë për vete dhe epshin e tij, duke shikuar në vetvete, lavdërohet me ato para Zoti, i kënaqur me punën e tij, andaj kjo është një ngjyrë e ajo plotësisht një ngjyrë tjetër”. [Marrë nga libri ibn Kajimit, RahimehUllah “El-Fauaid” faqe 153]. Imam ibn Kajimi, RahimehUllah, thotë: “E kam parë Shejhul Islam ibn Tejmijen, Allahu e ndriçoftë shpirtin e tij, nga kjo -pra frenimi i vetes duke e nënçmuar dhe thyer në veten e tij, çfarë nuk kam parë asnjëherë nga të tjetër. Shpesh thoshte: Unë nuk kam asgjë, në mua nuk ka asgjë.” Ndonjëherë kur lavdërohej para syve, thoshte: “Pasha Allahun! Unë ende po e përmirësoj Islamin tim, në çdo kohë, ende nuk e kam pranuar Islamin me pranim të plotë (nuk jam nënshtruar si duhet).” [Marrë nga libri “Medarixhus Salikin” vëllimi 1, faqe 521].

Dije se ai që largohet nga gjurmët e selefit, këshillat e tyre, qartësimit të fesë, është bërë asket në vend të gabuar, dëshiron të merr diçka nga mirësia, por nga larg, mirëpo, suksesin e refuzoi, rruga atë e zvarrit, e si të arrijë cakun, e ndërroi atë që është më e mirë me atë që është me e thjeshtë, përparësi i ka dhënë errësirës mbi dritën, është larguar nga hija e gjatë në vapë, madje, le ta dinë se ai kur të përcaktohet tek ata, përcaktimi i tij është i rremë, e nëse mendon se ai është në rrugën e tyre, ai është injorant i mashtruar.” Imam Dhehebiu, RahimehUllah, ka thënë: “Sa njeriu e flet hakun dhe urdhëron për të mirë, e Allahu ia dërgon një njeri që do e ofendon, për shkak të qëllimit të keq të tij dhe dashurisë për udhëheqje dhe për këtë dynja. Kjo është sëmundje e fshehur që ec nëpër shpirtrat e dijetarëve, sikurse që është sëmundje e fshehur që ec nëpër shpirtrat e shpenzuesve, prej të pasurve dhe zotëruesve të pasurive të patundshme, kjo gjithashtu është sëmundje e fshehur që ec nëpër shpirtrat e ushtarëve, udhëheqësve, andaj i sheh se kur takohen me armikun dhe ballafaqohen dy grupet, në shpirtrat e luftëtarëve gjenden të fshehurat, prej mburrjes dhe paraqitjes së trimërisë që për të të flitet, vetëpëlqimit dhe veshjes të kapelave prej arit, kaskeve (helmete) të zbukuruara, numri ata i bën të gëzuar, shpirtrat mendjemëdhenj dhe kalorësit krenarë, shto këtu edhe mangësinë në kryerjen e namazit dhe zullumin ndaj popullatës, pije të alkoolit, e si të ndihmohen këta dhe si mos të nënçmohen. O Allahu im, ndihmoje fenë tënde dhe jepi sukses robërve Tu.” [Marrë nga libri “Sire A’lami Nubela” vëllimi numër 18, faqe 192] Sufjan Theuriu, RahimehUllah, ka thënë: “Mjerë për ty, dhe ke kujdes nga ajo çka t’i prish ty veprat, me të vërtetë punën ta asgjëson dyfytyrësia, e nëse jo dyfytyrësia, atëherë vetëpëlqimi, deri sa të parafytyrosh se je më i mirë se vëllai yt, e ndoshta ti nuk mund të arrish veprat të cilat ai i arrin, ndoshta ai është më i devotshëm nga ajo çfarë Allahu e ka ndaluar dhe veprat i ka më të pastra se ti, e nëse nuk e pëlqen vetveten, atëherë mjerë për ty që të duash lëvdatat e njerëzve, ndërsa dashuria për lëvdatat e tyre është dashuria jote që ata të nderojnë ty, të shohin ty me nderim dhe me pozitë më të lartë në gjokset e tyre, apo të kërkosh prej tyre nevojat në shumë çështje, ndërsa ti pretendon se me veprën tende nuk dëshiron tjetër pos shtëpisë në Ahiret, jo tjetër, andaj mjafton shpeshtimi i përkujtimit të vdekjes të të bëjë asket në dynja dhe të vraposh pas Ahiretit, mjafton shpresa e gjate që mos të kesh frikë dhe të jesh i guximshëm ndaj mëkateve dhe mjafton për pikëllim dhe dëshpërim ditën e Gjykimit për atë që ka ditur dhe nuk ka punuar”. [Marrë nga libri “Hiljetul Eulia” 6/391]. Duke folur për dënimet për shkak të mëkateve Ibn Kajimi, RahimehUllah, ka thënë: “Subhanallah! Sa prej zemrave janë të kthyera mbrapsht, kurse personi nuk e ndjen, zemër e deformuar dhe e rrënuar, sa i sprovuari me lëvdatat e njerëzve i mashtruar me mbulesën e Allahut, i shkatërruar gradualisht me mirësitë e Allahut, të gjitha këto janë dënime dhe përbuzje të cilat injoranti i mendon se janë nderë për të!.” [Marrë nga libri “Ed Dau ved deva”, ose në gjuhën shqipe “Sëmundja dhe ilaçi” faqe 140].

Ebu Sulejman Ed-Daranij, RahimehUllah, ka thënë: “Rruga e largimit të vetëpëlqimit është njohja e vetvetes, çlirimi dhe çlodhja e zemrës duke u larguar nga përzierja e shumtë, e për butësinë e zemrës kapu për shoqërimin e njerëzve të frikësuar, e dritën e zemrës kërkoje duke qenë vazhdimisht i mërzitur, kurse mërzinë kërkoje duke medituar shumë, kurse meditimi arrihet kur je i vetmuar.” [Sifetu es-safue 4/281]. Imam Neveviu, RahimehUllah, ka thënë: “Mënyra e largimit të vetëpëlqimit është që ai ta dinë se dituria është mirësi e Allahut të Lartësuar, begati e pastër, Allahu i Lartësuar merr çfarë do dhe jep çfarë do, çdo gjë tek Ai është me afat të caktuar, andaj është obligim që mos të mahnitet me diçka që nuk e ka krijuar ai, nuk e zotëron atë dhe nuk ka bindje se ajo është e amshueshme.” [El Mexhmu 1/55]. Imam Shafiu, RahimehUllah, ka thënë: “Nëse frikohesh për veten tënde nga mahnitja, përkujtoje kënaqësinë e Atij të cilën e kërkon, për cilën të mirë lakmon, nga cili dënim frikohesh, kush mediton në këtë, vepra e tij i duket e vogël.” [Sire A’lami Nubela vëll.10,faqe 42]. Shekik el-Belkhi, RahimehUllah, ka thënë: “Çdo gjë ka mirësinë e vet, mirësia e adhurimit është në katër gjera: Kur robi ta sheh veten në adhurim le ti thotë vetes: Kjo është mirësi e Allahut dhe Ai është i cili më ka begatuar mua me këtë, kur ta dije këtë vetëpëlqimi shkatërrohet dhe zemra e tij lidhet me shpërblimin, kur zemra të lidhet me shpërblimin shtohet hipokrizia, sepse ai punon që të shpërblehet për atë, e kur shejtani t’i bën cytje atij le të thotë:Punoj për shpërblim të cilin e pres nga Allahu aze ve xhel, në këtë rast ai e ngadhënjen shejtanin me lejen e Allahut, kur ta veprojë këtë duke dëshiruar shpërblimin nga Allahu i Lartësuar e ka thyer lakminë nga njerëzit, lëvdatat dhe falënderimet, domethënia e lakmisë është harresa e Zotit, kur e harron Allahun lakmon tek njerëzit, ai njëkohësisht është i vetëdijshëm, vetëm nëse është njeri i cili gjërat i merr nga Allahut, por me kërkesën e tij të shpërblehet në Ahiret.” [Hiljetul Eulia 8/69]. El-Mauridij, RahimehUllah, ka thënë: “Sa i përket vetëpëlqimit, ai fsheh virtytet dhe i shpalos cilësitë e këqija, fiton përbuzje dhe pengon nga të mirat, sikur ta paramendonte i mahnituri me veten, mendjemadhi, se me çfarë cilësi është krijuar dhe me çfarë është sprovuar, do të nënshtrohej të parës, do ta ndërronte mendjemadhësinë me butësi, heshtjen me vetëpëlqimin e tij”. Hamad ibn Zejd, RahimehUllah, ka thënë: “U kthyem nga një xhenaze dhe hymë tek Ata’ Es-Selimij, kur na pa ai neve u frikësua mos të hyj diçka në zemrën e tij, nga numri madh i yni dhe tha: “O Allahu im, mos u hidhëro me ne, o Allahu im, mos u hidhëro me mua”, pastaj tha: “E kam dëgjuar Xha’fer ibn Zejd el-Abdij duke thënë: “Kaloi një njeri dhe njerëzit e lavdëruan për të mirë, kur i kaloi ata tha: O Allahu im nëse ata nuk me njohin mua, Ti je Ai i cili më njeh”. [1]

Fudejl ibn Ijad, RahimehUllah, ka thënë: “Sikur bidatxhiu (shpikësi) të nënshtrohej para librit të Allahut dhe Sunetit të pejgamberit të Tij, do të pasonte dhe nuk do të shpikte, mirëpo ai është mahnitur me mendimin e vet, andaj e pasoi atë që e shpiku”. [2] Ebu Darda, radijAll-llahu anhu, ka thënë: “Shenjat e injorancës janë tre: Vetëpëlqimi, të folurit e shumtë për atë çfarë nuk ka të bëj me të dhe të ndalojë nga diçka e pastaj ta vepron të njëjtën”. Abdullah ibn Mes’udi, radijAll-llahu anhu, ka thënë: “Dy janë shpëtuese dhe dy janë shkatërruese. Shpëtuese janë: “Nijeti dhe të ndaluarit, nijeti është të vendosësh ta adhurosh Allahun për të ardhmen, të ndalurit është ta ndalosh veten nga ajo çfarë Allahu aze ue xhel e ka ndaluar, ndërsa shkatërrueset janë: Vetëpëlqimi dhe humbja e shpresës”. [3] Ibn Kajimi, RahimehUllah, ka thënë: “Dije se, kur robi fillon punën apo fjalimin, dëshiron me këtë kënaqësinë e Allahut, duke vështruar në këtë mirësinë e Allahut ndaj tij, suksesin e dhënë dhe se kjo është prej Allahut e jo prej tij, pra, nuk e ka arritur me diturin, mendimin dhe fuqinë e tij, por Ai është që ia krijoi gjuhën, zemrën, syrin, veshin, Ai është që e ka begatur me fjalë dhe vepra, nëse kjo nuk mungon në vrojtimin e tij dhe vrojtimin e zemrës, vetëpëlqimi nuk është prezent, esenca e së cilës është të mburrja me veten dhe mungesa e shikimit të mirësisë së Zotit dhe suksesit të dhuruar prej Tij”. [4] Said ibn Ismail, RahimehUllah, ka thënë: “Frika nga Allahu të shpie drejt Allahut, mendjemadhësia dhe vetëpëlqimi të shkëput nga Allahu, përbuzja e njerëzve është sëmundje që nuk shërohet”. [5] Fudejl Ibn Ijad, RahimehUllah, ka thënë: “Nëse ulesh të flasësh dhe nuk të intereson kush të nënçmon dhe kush të lavdëron, atëherë fol”. [6] Ka’b el-Ahbar, RahimehUllah, ka thënë: “Mjerë për ju, kujdes nga vetëpëlqimi, me të vërtetë ajo është therje dhe shkatërrim”. [7] Ebul Hakem el-Endelusij, RahimehUllah, një herë ligjëroi, ishte Fakih (dijetar i jurisprudencës islame), studiues i zellshëm, ligjërues orator, gojëtar, njëherë e pëlqeu veten duke ligjëruar, pastaj tha: “Deri kur do të këshilloj, e nuk këshillohem vet, ndaloj të tjerët e vet nuk ndalohem, udhëzoj për në rrugën e të udhëzuarve kur vet mbetem duke qëndruar me të hutuarit, kurrsesi, kjo është sprovë e qartë. O Allahu im, ma bëj të dashur për atë që jam krijuar, mos më angazho me atë që unë e kam ngarkuar vetën”. [8] Fudejl ibn Ijad, RahimehUllah, ka thënë: “Kush i ruhet pesë gjërave është ruajtur prej të keqes së dynjasë dhe ahiretit, ato janë: Vetëpëlqimit, hipokrizisë, mendjemadhësisë, mospërfilljes dhe epshit”. [9]

Hasan el-Basriu, RahimehUllah, ka thënë: “Sikur fjalët e birit të Ademit të ishin të gjitha të drejta, e tërë puna e tij të ishte e mirë, ai përsëri është në prag të shkatërrimit. U tha: E si të shkatërrohet? Tha: E pëlqen veten”. [10] Bishr ibnul Harith, RahimehUllah, ka thënë: “Vetëpëlqimi është ta shohësh punën tënde të madhe, kurse punën e njerëzve të vogël “. [11] Është pyetur El-Hafidh Abdul Ganij el-Makdesi, RahimehUllah: “Pse nuk po i lexon hadithet pa libër (ngase i dinte përmendësh)? Tha: Kam frikë nga vetëpëlqimi”. [12] El-Fajdi, RahimehUllah, ka thënë: “Më ka thënë mua Fudejli: Nëse të thuhet ty: “O njeri me dy fytyra”, do të hidhërohesh dhe do të vijë rëndë kjo, por ndodhë që ajo çfarë të thuhet të jetë e vërtetë, zbukurohesh për dynja, shtiresh, shkurton pantallonat, e zbukuron formën e jashtme, abstenon nga të bërit keq deri sa të thuhet ty: Filani adhurues sa pamje të shkëlqyer që ka, të nderojnë, të shikojnë ty, të synojnë ty, të japin dhurata, sikur dirhemi ‘Sutuk’ (është lloj monedhe false e pavlerë) që nuk e njeh secili, kur ti hiqet lëvozhga, shihet se ka qenë bakër”. [13] Abdullah ibn Mes’udi, radijAll-llahu anhu, ka thënë: “Shkatërrimi është në dy gjera: “Vetëpëlqimi dhe humbja e shpresës”. Ka bashkuar mes këtyre dy gjërave ngase lumturia nuk arrihet përpos me kërkim dhe përkushtim, ndërsa ai i cili ka humbur shpresat nuk kërkon, kurse ai që vetëpëlqehet mendon se ka arritur qëllimin dhe nuk vrapon më”. [14] Is’hak ibn Halef, RahimehUllah, ka thënë: “Nuk ka diçka që më se shumti ia thyen kurrizin Iblisit se sa fjala e birit të Ademit: “Oh mjerë për mua, si do te jetë përfundimi im”. Tha: “Në këtë rast i humb nga ky person shpresat dhe thotë (Iblisi): E kur do ta pëlqejë ky vetën?” [15] Ibrahim En-Nehaiu, RahimehUllah, ka thënë: “E urrenin (pra të parët) që njeriu të paraqesë (para njerëzve) më të mirën që e posedon”. [16] Es-Serij Es-Sakatijeh, RahimehUllah, ka thënë: “Nuk kam parë diçka më asgjësues të veprave, prishës të zemrave, më të shpejtë në shkatërrimin e robit, e pikëllim më të gjatë, afrim të hidhërimit, e as dërgues drejt dashurisë së hipokrizisë, vetëpëlqimit dhe udhëheqësisë, se njohja e pakët nga ana e robit për veten dhe shikimi i tij në të metat e njerëzve! Veçanërisht nëse është i njohur, i dëgjuar për adhurim dhe fama e tij ka marrë hov deri sa ka arritur prej lëvdatave sa nuk është shpresuar, e ai është fshehur në vende i vetmuar me vetën, në tunelet e epshit, duke kritikuar njerëzit kurse ata e lavdërojnë”. [17]

Sulejman el-A’mesh, RahimehUllah, ka thënë: “Isha tek Ibrahim en-Nehaiu, e ai po lexonte në Mus’haf, kërkoi një njeri leje nga ai, e mbylli Mus’hafin dhe tha: Mos të më shohë ky se unë lexoj në të (Mus’haf) çdo orë”. [18] Ibn Kajimi, RahimehUllah, ka thënë: “Kur Allahu i Lartësuar ia do të mirën ndonjë robi, e bën t’i harrojë dhe mos t’i shikojë adhurimet dhe ia largon ato nga zemra dhe gjuha e tij, ndërsa kur e sprovon me ndonjë mëkat ia paraqet gjithmonë para syve të tij, e harron adhurimin dhe e gjithë brenga e tij bëhet mëkati i tij, vazhdon mëkati t’i qëndron përpara, u ngrit apo u ul, në mëngjes apo në mbrëmje, kjo është thelbi i mëshirës për të, ashtu siç kanë thënë disa nga selefët: Me të vërtetë robi vepron ndonjë mëkat me të cilin futet në xhenet dhe punon ndonjë të mirë dhe futet me të në zjarr, thanë: Si ka mundësi kjo? Tha: E vepron një mëkat, vazhdon pandërprerë t’i qëndrojë para syve, çdoherë që i kujtohet qanë, i vjen keq, pendohet, kërkon falje, nënshtrohet dhe kthehet tek Allahu, nënçmohet para Atij dhe thyhet dhe punon vepra për shlyerjen e tij, kjo bëhet shkak për tu mëshiruar, kurse tjetri vepron një të mirë dhe vazhdon para syve te tij, e sheh dhe lavdërohet me të, mburret me të para Zotit të tij dhe para njerëzve, shfaq mendjemadhësi dhe çuditet me njerëzit si nuk po e madhërojnë, nuk po e nderojnë dhe nuk po e çmojnë për atë (vepër), vazhdojnë këto gjëra deri sa të forcohen gjurmët e tyre tek ai dhe futet në zjarr. Shenjë e lumturisë është që veprat e mira të robit të jenë pas shpinës së tij, kurse vepra e këqija para syve, kurse shenjë e mjerimit është që veprat e mira t’i nxjerr para syve kurse veprat e këqija pas shpine, nga Allahu kërkohet ndihma”. [19]

Dhe në fund: Me të vërtetë janë këto dhurata nga urtësitë, aromë e këndshme nga flladi i hakut, që burojnë nga këto zemra të pastra, të buta, të vendosura, krenare, të larta dhe të qeta të cilat janë mbushur me dashuri ndaj Allahut dhe shpërthyen nga ajo, i ka mbytur frika prej Tij, i ka ngjallur shpresa prej Tij, janë përzier tek ato Imani dhe Kur’ani, durimi dhe falënderimi, frika dhe dituria, shpresa dhe turpi, e vërteta dhe sinqeriteti, frikërespekti dhe nënshtrimi, butësia dhe mëshira, krenaria dhe nënçmimi, bindja dhe mbështetja, asketizmi dhe puna, trimëria dhe mjaftueshmëria, dituria dhe kuptimi, udhëzimi dhe drita. Andaj kapu ti, o i cili dëshiron arritjen e diturisë se dobishme dhe shpreson suksesin në vepra të mira – për gjurmët e të parëve tonë, dëgjo historitë e tyre dhe lajmet e tyre, mblidhi urtësitë dhe transmetimet, prano këshillat dhe mësimet, vrapo pas tyre, kapu për ato me dhëmballe, me të vërtete janë dobi të cilat meritojnë të merret rrugë për ato, për ato garojnë burrat, ujituni nga ky ujë i cili është i ëmbël, merrni nga drita e saj sepse janë yje shkëlqyese ndriçuese, zbukurohu me at gjerdan të bukur dhe elegant, dëgjoje thirrjen e tyre, ndalu para atyre, medito mbi ato me kujdes, ekspozoje vetën para tyre sinqerisht dhe krahasoje vetën me ato duke

medituar që ta njohësh realitetin e gjendjes tënde nëpërmjet atyre, ato janë peshore e drejtë me të cilën e peshon njeriu vetveten,veprat e veta njeriu i ekspozon aty që ta sheh vërtetësinë e tyre, gjendjet e vërteta njihen nëpërmjet tyre, pishtar ndriçues që merr njeriu dritë prej saj kur është në vend dhe kur është në udhëtim. [1]

- [Hiljetul Eulia 6/224].

[2] - [Et-tedhkiratu fil Ua’dh f.97]. [3]

- [Hiljetul Eulia 7/298].

[4]

- [El-Fauaid f.152].

[5]

- [Hiljetul Eulia 10/245].

[6]

- [Sire A’lami en-nubela 8/109].

[7]

- [Hiljetul Eulia 5/376].

[8]

- [Sire A’lami en-nubela 16/177].

[9]

- [Hiljetul Eulia 8/95].

[10] - [Shuabul Iman 5/454]. [11] - [Hiljetul Eulija 8/348]. [12] - [Sire A’lami en-nubela vll.21, fq.449]. [13] - [Sire A’lam en-nubela 8/438]. [14] - [Muhtesar Minhaxhul Kasidin f.234]. [15] - [Shuabul Iman 1/508]. [16] - [Sire A’lam en-nubela 20/591]. [17] - [Etabakatu el-Kubra f.73] [18] - [Hiljetul Eulia 4/222].

[19] - [Miftahu daru Se’ade 1/297].

Hytbet e Xhumasë.

Rëndësia e hytbes së xhumasë. Hytbja vazhdon të mbetet një nga mjetet më ndikuese në përhapjen e thirrjes Islame, për këtë arsye ajo zë një vend të veçantë në ndikimin e përhapjes së thirrjes dhe kumtimin e saj, që në kohën kur filloi të përhapej mesazhi muhamedan. Sekreti qëndron në faktin se hytbja është gjëja më e shpejtë që kuptojnë njerëzit e thjeshtë dhe lë gjurmë të mëdha duke ndikuar tek të gjithë. Veç të tjerash ajo zotëron ndikim të shpejtë dhe drejtpërdrejt në drejtimin e mendimit të shumicës. Për këtë arsye hytbja e xhumasë duhet të realizojë qëllimet e mëposhtme: 01 - Këshillimin dhe përkujtimin për Allahun, ditën e fundit dhe idetë që ngjallin zemrat, pa lënë mënjanë thirrjen në gjërat e mira, urdhërimin për të mirë dhe ndalimin nga e keqja. 02 - T’u mësojë muslimanëve të vërtetat rreth fesë së tyre nga libri i Allahut dhe Suneti i Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), duke i kushtuar një rëndësi të veçantë besimit të pastër larg nga legjendat, ruajtjen e adhurimit nga depërtimet e bidateve, ruajtjen e moraleve dhe normave nga shmangiet dhe gjërat e neveritura. 03 - Korrigjimi i mendimeve të gabuara rreth Islamit duke iu kundërvënë dyshimeve dhe kotësive që publikohen nga armiqtë e Islamit, të cilët kanë si qëllim çoroditjen e mendimeve duke përdorur metoda bindëse, larg injorimeve dhe sharjeve. Pra, duhet t’u bëjmë ballë mendimeve shkatërruese duke parashtruar Islamin e vërtetë.

04 - Kërkohet që hytbja të ketë lidhje me jetën dhe aktualitetin që jetojnë njerëzit, gjithmonë të jetë në shërbimin e kurimit të sëmundjeve shoqërore, duke parashtruar zgjidhjen konkrete të problemeve sipas dritës së Legjislacionit Islam. 05 - Shfrytëzimi i rasteve të volitshme Islame, siç është muaji i Ramazanit, haxhi, sprovat dhe fatkeqësitë e ndryshme e gjëra të tjera, të cilat u interesojnë dëgjuesve dhe kërkojnë që të hidhet sadopak dritë në kuptimin e tyre. 06 - Të rrënjosë tek ata kuptimin e saktë të Vëllazërisë Islame dhe solidaritetin e umetit të tij, duke luftuar çdo lloj fanatizmi, racizmi apo medhhebizmi të sëmurë, e shumë gjëra të tjera, të cilat e përçajnë unitetin e umetit. Nga ana tjetër t’u kushtojë rëndësi gjërave që e mbajnë të lidhur me muslimanët, pra, duhet të lidhet mendërisht dhe shpirtërisht me vëllezërit e tij muslimanë. 07 - Kërkohet që hytbja të jetë larg shndërrimit të saj në vend ku bëhen reklama apo sharje ndaj një personi. Ajo duhet të jetë e pastër vetëm për Allahun e Madhëruar, kumtimin dhe lartësimin e fesë së Tij. Allahu i Madhëruar ka thënë: “Xhamitë i janë kushtuar vetëm Allahut, prandaj mos iu lutni askujt, krahas Allahut!” (Sure Xhin, 18.)

Vlerat e ditës së xhuma: Nuk ekzistojnë polemika mes dijetarëve se dita e xhuma është dita më e vlefshme e javës, madje është dita më e mirë në të cilën shkëlqejnë rrezet e diellit. Ebu Hurejra përcjell se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Dita më e mirë në të cilën shkëlqejnë rrezet e diellit është dita e xhuma. Të xhumanë u krijua Ademi, atë ditë ai hyri në xhenet dhe po atë ditë doli nga xheneti. Edhe kiameti do të ndodhë të xhumanë.” (E përcjell imam Muslimi.) Allahu e ruajti këtë ditë për këtë umet dhe e veçoi atë me anë të kësaj dite, duke i shmangur nga gjetja e saj hebrejtë dhe të krishterët. Ebu Hurejra dhe Hudhejfja përcjellin se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) ka thënë: “Allahu i shmangu nga gjetja e xhumasë ata që ishin para nesh, prandaj hebrejtë zgjodhën të shtunën, ndërsa të krishterët të dielën. Allahu na solli neve dhe na orientoi në gjetjen e ditës së xhuma, duke e radhitur atë para së shtunës dhe të dielës. Në të njëjtën mënyrë ata do të jenë pas nesh Ditën e Gjykimit, pra, ne ishim (umeti) të fundit në dunja, por të parët nga krijesat që do të llogaritemi Ditën e Gjykimit.” (E përcjell imam Muslimi.) Shpërblimet për atë që shkon në namazin e xhumasë:

Buhariu në Sahihun e tij ka shënuar se Selman Farisiu ka thënë: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kushdo që merr gusul ditën e xhuma dhe pastron veten e tij sa ka mundësi, pas kësaj parfumoset në shtëpinë e tij, niset për në xhami dhe nuk shkakton ndarje mes dy njerëzve (që janë ulur), pastaj falet aq sa ka shkruar Allahu të falet dhe më pas dëgjon me vëmendje atë që thotë imami, këtij njeriu do t’i falen të gjitha mëkatet ndërmjet kësaj xhumaje dhe xhumasë që vjen.” Eus bin Eus eth-Thekafiu përcjell se e ka dëgjuar Profetin (sal-lAllahu 'alejhi ue sellem) duke thënë: “Kush lahet mirë ditën e xhuma dhe më pas niset herët për të shkuar në xhami, ecën duke mos hipur në ndonjë mjet dhe i afrohet imamit dhe e dëgjon atë pa folur, në çdo hap të tij do të ketë shpërblime sikur ka agjëruar dhe është falur natën për një vit.” (E përcjell imam Ahmedi, ndërsa Albani këtë hadith e konsideron të saktë.) Ebu Hurejra përcjell se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kushdo që merr gusul ditën e xhuma dhe pastron veten e tij sa ka mundësi, pas kësaj parfumoset në shtëpinë e tij, niset për në xhami dhe nuk shkakton ndarje mes dy njerëzve (që janë ulur), pastaj falet aq sa ka shkruar Allahu të falet dhe më pas dëgjon me vëmendje atë që thotë imami, këtij njeriu do t’i falen të gjitha mëkatet ndërmjet kësaj xhumaje dhe xhumasë që vjen.” (E përcjell imam Ahmedi, ndërsa Albani këtë hadith e konsideron të saktë.) Veçoritë e ditës së xhuma: Rreth ditës së xhuma janë përmendur vlera të panumërta, e si e tillë muslimani duhet t’i kushtojë interes dhe të mos e neglizhojë atë. Këtu po përmendim disa prej këtyre veçorive: 01 - Në këtë ditë ka një orë në të cilën Allahu i përgjigjet çdo personi që lutet. Në të dy librat e saktë të hadithit (Buhariu dhe Muslimi) Shënohet nga Ebu Hurejra, se i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Ditën e xhuma është një orë, e cila nëse përputhet me një rob musliman që falet dhe kërkon diçka prej Allahut, Ai i përgjigjet lutjes së tij.” Pas kësaj Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) bëri shenjë me dorën e tij për të treguar se janë të pakët ata që e shfrytëzojnë këtë çast. 02 - Leximi i sures “Elif lam mim, tenzil” (Sexhde) dhe sures “Hel eta alel insani” (Insan) gjatë namazit të sabahut ditën e xhuma. Këtë lexim e praktikonte i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Disa dijetarë duke e komentuar këtë gjest shprehen: I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) i lexonte këto dy sure në mëngjesin e ditës së xhuma, sepse në përmbajtjen e tyre pasqyrojnë gjërat që kanë ndodhur dhe që do të ndodhin në ditët e mëvonshme. Në këto dy sure përmendet

krijimi i Ademit, pasqyrohet bota e ardhshme dhe ringjallja e njerëzve, gjë e cila do të ndodhë ditën e xhuma, prandaj leximi i këtyre dy sureve është si përkujtim që i bëhet umetit për gjërat që kanë ndodhur dhe që do të ndodhin. Ndërsa sexhdja që ndodhet në sure vjen si pjesë e sures dhe jo e qëllimshme, e bëjmë këtë sqarim në mënyrë që namazliu gjatë leximit të saj (Sures Sexhde) të mos ketë qëllim vetëm rënien në sexhde. 03 - Ditën e xhuma pëlqehet të dërgohen sa më shumë salavate mbi Profetin (sallAllahu 'alejhi ue sel-lem). Eus bin Eusi përcjell se i Dërguari i Alllahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Dita më e virtytshme e ditëve tuaja është dita e xhuma. Në atë ditë u krijua Ademi dhe në atë ditë vdiq, në atë ditë do t’I fryhet surit dhe njerëzit do të ngrihen nga varret! Shtojini salavatet për mua pasi salavatet për mua do të paraqiten para meje. Njerëzit i thanë: O i Dërguari i Allahut! Si do të paraqiten salavatet tona, kur ti do të jesh larguar? Ai tha: Allahu ia ka ndaluar tokës të tretë trupat e profetëve.” (E përcjell Ebu Daudi, Nesaiu, Ibn Maxhe dhe e ka saktësuar Albani.) Imam Shemsudin Muhamed bin Ebi Bekri ka thënë: “I Dërguari i Allahut (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) është zotëria i të gjithë njerëzve, ndërsa dita e xhuma është dita më e mirë e javës. Prandaj salavatet për të gjatë asaj dite përmbajnë një të veçantë, që nuk e kanë ditët e tjera. Duhet ditur se kjo vepër përmban edhe një urtësi tjetër që është: çdo e mirë që i ka ardhur këtij umeti në këtë jetë dhe në jetën tjetër ka ardhur nëpërmjet tij. Allahu i Lartësuar i ka mbledhur të mirat e kësaj bote dhe të botës tjetër për këtë umet dhe nderi e suksesi më i madh do t’u jepet atyre në ditën e xhuma. Në atë ditë do t’u jepen shtëpitë dhe pallatet e tyre në xhenet, dhe ajo është dita ku do t’u dhurohet shpërblimi shtesë. Ajo është një ditë feste për ta në këtë botë, gjithashtu është dita në të cilën Allahu i Lartësuar i plotëson nevojat e tyre dhe u përgjigjet lutjeve dhe kërkesave të kësaj bote. Ata janë të vetëdijshëm për të gjitha këto dhe kanë mundësi t’i përfitojnë ato në sajë të Profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), nëpërmjet të cilit u pajisën me mësime të tilla. Kështu që në shenjë mirënjohjeje dhe vlerësimi për këto të mira që na janë dhënë duhet të bëjmë shumë salavate për të gjatë ditës dhe natës së xhuma.” 04 - Pëlqehet të lexohet surja Kehf gjatë ditës dhe natës së xhuma. Ebu Seid Hudriu përcjell se Profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush e lexon suren Kehf ditën e xhuma, këtij njeriu do t’i jepet ndriçim prej drite nga kjo e xhuma e deri në xhumanë tjetër.” (E përcjell Sujuti në “El Xhami”, ndërsa Albani e konsideron hadithin të saktë.) [Hytbet e Xhumasë]

Përmbajtje: 01. KUPTIMI I DY DËSHMIVE DHE KËRKESËS SË TYRE. 02. VLERA E FJALËS LA ILAHE IL-LALLAH. 03. DASHURIA E ALLAHUT DHE TË DËRGUARIT TË TIJ, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. 04. PËRGJIGJUNI ALLAHUT DHE TË DËRGUARIT TË TIJ. 05. LIGJËSIMI I SELAMIT DHE DOBITË E TIJ. 06. RËNDËSIA E NAMAZIT. 07. FRYTET E IMANIT. 08. VEPRA E MIRË. 09. VIRTYTET E BESIMTARËVE. 11. DISA NGA CILËSITË E BESIMTARËVE NË KURAN. 12. BESIMI I VËRTËTË DHE SHENJAT E TIJ. 13. ZBUKURIMI I LEJUAR DHE AI I NDALUAR. 14. NXITJE PËR VEPRA TË MIRA. 15. KUJDESI NGA SHOQËRIMI ME TË KËQIJTË. 16. RREZIKU I PADREJTËSISË. 17. RREZIKU I PËRNGJASIMIT ME JOBESIMTARËT. 18. MENDJEMADHËSIA DHE DËMI I SAJ. 19. ZILIA DHE DËMI I SAJ. 20. QARTËSIMI I SHKAQEVE TË LUMTURISË.

21. ZARARET E GJUHËS! 22. RYSHFETI. 23. RREZIKU I KAMATËS. 24. SËMUNDJA E ZEMRËS DHE SHËRIMI I SAJ. 25. ISLAMI DHUNTIA MË E MADHE. 26. VEÇORITË E MUAJIT RAMAZAN. 27. DOBITË DHE ETIKA E AGJËRIMIT. 28. PËRGËZIMI ME ARDHJEN E MUAJIT RAMAZAN. 29. DHJETË DITËT E FUNDIT TË MUAJIT RAMAZAN. 30. GJENDJA E NJERËZVE PAS RAMAZANIT. 31. MUAJT E HAXHIT DHE VLERA E TYRE. 32. TEUHIDI I ADHURIMIT NË RITET E HAXHIT. 33. PËRGATITJA PËR HAXH. 34. DISA VEÇORI TË HAXHIT DHE KUSHTET E TIJ. 35. IBADETI NË MUAJIN DHUL HIXHE. 36. VLERA E XHIHADIT DHE LLOJET E TIJ. 37. VLERA E BESIMIT NË FSHEHTËSINË – GAJBIN DHE KUPTIMI I TIJ. 38. BESIMI NË SHENJAT E KIAMETIT. 39. DIVORCI DHE DISPOZITAT E TIJ. 40. RREZIKU I PIJEVE ALKOOLIKE DHE NARKOTIKËVE. 41. NDALESA E PIRJES SË DUHANIT. 42. RREZIKU I DËGJIMIT TË MUZIKËS. 43. LEXIMI I KURANIT.

44. DISPOZITAT E XHENAZES.

KUPTIMI I DY DËSHMIVE DHE KËRKESËS SË TYRE. Hutbeja e parë Lavd-falënderimi i takon Allahut, i Cili nuk ka fëmijë, as ortak në sundim, e as ndihmëtar! Dëshmoj se nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç Allahut, Një dhe i pa ortak; I Lartësuar me një lartësim të madh është nga ajo që thonë zullumqarët dhe mohuesit! Dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij, e dërgoi Allahu përpara çastit të Kiametit: përgëzues, e qortues, thirrës për tek Allahu me lejen e Tij dhe pishtar ndriçues, -Allahu e lavdëroftë dhe e shpëtoftë atë, shokët e tij e të gjithë pasuesit e tij deri në ditën e fundit-! Më tej: O njerëz, druani Allahut dhe respektojeni! Robër të Allahut! Me të vërtetë shtylla e parë prej shtyllave të Islamit është shehadeti: Dëshmia se s’ka të adhuruar me të drejtë përveç Allahut, dhe që Muhamedi është i Dërguar i Allahut. Dhe kjo shtyllë është themeli mbi të cilin ngrihen shtyllat e tjera, mbi të ndërtohen dispozitat e fesë, e ky themel po qe i shëndoshë e i fortë, punët e tjera përqendrohen e do të jenë të pranuara tek Allahu dhe do t’i bëjnë dobi vepruesit; e kjo shtyllë po u prish, të gjithë punët e tjera shkatërrohen e bëhen “hi e pluhur” (Furkan 23), e bëhen “si mjegulla (fatamorgana) në rrafshinë, të cilën, i etshmi e konsideron ujë, por kur të arrijë tek ai vend, nuk gjen asgjë” (Nur 39), e bëhen “si hiri, të cilin me puhi e shkapërderdh era në ndonjë ditë të stuhishme” (Ibrahim 18), bëhet vetëm lodhje për vepruesin e tyre në këtë botë, e keqardhje, qeder dhe shkatërrim në ditën e Kiametit! Robër të Allahut! Me të vërtetë dy dëshmitë kanë kuptim, po edhe kërkesa, e patjetër shqiptuesi i tyre të njeh atë domethënie e të punojë me atë kërkesë, ngase veç shqiptimi në vete nuk i bën dobi. E, kuptimi i “La ilahe il-lAllah”, është: Pohimi se nuk meriton adhurimin askush përveç Allahut dhe se çdo i adhuruar përveç Tij është i kotë: “Kjo ngase Allahu është Ai i vërteti, dhe atë që lusin ata pos Tij është e kotë. Allahu është vërtetë Ai i larti, i madhi” (Haxh 62)

E, kërkesa e dëshmisë “La ilahe il-lAllah”, është: Të njësosh Allahun me adhurim dhe të mos adhurosh askënd bashkë me Të; ngase kur thua: Dëshmoj se s’ka të adhuruar me të drejtë përveç Allahut, ti veçse ke shpallur distancim nga çdo i adhuruar përveç Allahut dhe i je përkushtuar adhurimit të Allahut të Vetëm, veprimit të asaj që të ka urdhëruar dhe lënies së asaj që të ka ndaluar. Po pra, atëbotë kur Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, u tha mushrikëve: “Thuani: La ilahe il-lAllah”, ata e kuptuan nga kjo se ai kërkon nga ata adhurimin e Allahut të Vetëm dhe lënien e adhurimit të idhujve, andaj u ndalën nga të thënit e kësaj fjale dhe e kundështuan, e thanë: “A mendon ai t’i bëjë zotat Një Zot? Vërtet, kjo është gjë shumë e çuditshme! Paria nga mesi i tyre shkoi duke i thënë njëri-tjetrit: vazhdoni të jeni të qëndrueshëm në adhurimin e zotave tuaj, pse kjo është një gjë e kurdisur. Ne nuk kemi dëgjuar diçka të këtillë në popullin (në fenë) e fundit; kjo nuk është tjetër, pos një trillim!” (Sad 5-7) Kjo është pra kuptimi i “La ilahe il-lAllah” të bësh adhurimin për një të adhuruar (për Allahun, të adhuruarin e vërtetë, sh.p.) dhe braktisja e çdokujt përveç Tij; e, mushrikët këtë e kishin kuptuar ngase ishin arabë elokuentë, kurse sot adhuresit e varreve nuk e kuptojnë dot domethënien e “La ilahe il-lAllah”, e as që dinë për kërkesat e saj, andaj ata thonë: “La ilahe il-lAllah” e prap i adhurojnë të vdekurit. Mushrikët e parë ishin më të ditur se këta për domethënien dhe kërkesat e “La ilahe il-lAllah”. Këta adhurues varresh thonë: “La ilahe il-lAllah”, po megjithëkëtë thonë: O Alij! O Husejn! O AbdulKadër! U luten të vdekurve e u kërkojnë ndihmë atyre për kryerjen e nevojave e kërkesave dhe heqjen e vuajtjeve, bëjnë tavaf rreth varreve të tyre e presin kurbane për ta, e vallë çfarë kuptimi ka tek këta “La ilahe il-lAllah”, e ç’dobi mund të kenë nga kjo?! Me të vërtetë ata janë një popull që nuk mendojnë, “Harruan Allahun (nuk iu bindën), prandaj Ai i harroi (nga mëshira)” (Teube 67) “Atyre u janë hijeshuar veprat e tyre të këqia. Po, Allahu nuk vë në rrugë të drejtë popullin mohues” (Teube 37) Robër të Allahut! Nga kërkesat e “La ilahe il-lAllah” është të falësh namazin, që është shtylla e dytë pas shehadetit. Allahu,Subhanehu ue Te'Ala, ka thënë: “Po, nëse ata pendohen, e falin namazin dhe e japin zeqatin, atëherë i keni vëllezër në fe.” (Teube 11) Dhe gjithashtu, prej kërkesave të dëshmisë “La ilahe il-lAllah” është të japësh zekatin, të agjërosh muajin ramazan dhe të kryesh Haxhin nëse ke mundësi, t’i kryesh obligimet fetare dhe të lësh ndalesat. Sahabët, radijallahu anhum, nën komandën e Ebu Bekër Sidikut, radijallahu anhu, patën luftuar ata që kishin ndalë zekatin, e që edhe këta thoshin: “La ilahe il-lAllah”, e sahabët thanë: “Me të vërtetë zekati është hak i “La ilahe il-Allah””. I është thënë Hasan Basriut, rahimehullah: “Njerëzit po thonë: Kush thotë: “La ilahe il-lAllah”, do të hyjë në Xhennet”, e ai atëherë u tha: “Kush thotë fjalën “La ilahe il-lAllah” dhe i ka kryer hakun që ka dhe ia ka përmbushur detyrimet, po, do të hyjë në Xhennet”. Vehb ibën Munebihu i pati thënë atij që e pyeti: “A nuk është “La ilahe il-Allah” çelësi i Xhennetit?” se: “Po si jo, porse s’ka çelës veçse i ka

edhe dhëmbët, e nëse vjen me çelës që ka dhëmbë atëherë ka për t’u hapur, e përndryshe jo, s’të hapet”. Robër të Allahut! Po sikur shirku i madh që e rrënon dhe e kundërshton “La ilahe illAllah”, ashtu edhe mëkatet e tjera e mangësojnë kërkesën e kësaj fjale dhe ia pakësojnë shpërblimin, varësisht prej gjynahut që del nga robi; Nga muslimani është e kërkuar të thotë: “La ilahe il-lAllah”, dhe t’ia di domethënien e saj dhe të punojë me kërkesën e saj haptazi e fshehurazi, e të drejtohet në të. Allahu, subhanehu ue teala, thotë: “Ata që i adhuruan pos Tij, nuk mund të ndërmjetësojnë (të bëjnë shefat), përveç kush dëshmoi të vërtetën, e ata e dinë” (Zuhruf 86) “…kush dëshmoi të vërtetën…” d.m.th.: tha: “La ilahe il-lAllah”,“…e ata e dinë…” me zemrat e tyre se ç’fjalë shqiptuan me gjuhët e tyre. Keni frikë Allahun o robër të Allahut, njiheni domethënien e kësaj dëshmie dhe punoni me kërkesat e saj, ngase nuk është për qëllim nga ajo thjesht vetëm shqiptimi, duke mos pasur kuptim, bindje të argumentuar për të dhe vepër me të, ngase kësisoj është e padobishme, pra s’të sjell dobi. Kërkoj mbrojtje tek Allahu të më ruajë nga shejtani i mallkuar, “Ne, nuk kemi dërguar asnjë pejgamber para teje e që të mos i kemi shpallur atij: “Ska të adhuruar me të drejtë përveç Meje, andaj adhuromëni Mua!” (Enbija 25). Hutbeja e dytë Lavd-falënderimi i takon Allahut që e dërgoi Pejgamberin me udhëzim dhe fe të vërtetë që të dominon mbi çdo fe, e i mjaftoi Allahu për Dëshmitar; Dëshmoj se nuk të adhuruar me të drejtë përveç Allahut, i Vetëm e pa ortak, dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij, -Allahu e lavdëroftë dhe e shpëtoftë atë, shokët e tij e të gjithë pasuesit e tij deri në ditën e fundit-! Më tej: O njerëz, kuptimi i “Eshhedu ene Muhameden resulullah” është: Të vërtetuarit me bindje në zemër se Muhamedi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, është i Dërguar nga ana e Allahut. E, kërkesa e kësaj dëshmie përmblidhet në katër çështje: Respektimi i tij në atë që ka urdhëruar, besimi në atë që ka lajmëruar, shmangia e frenimi nga ajo që ka ndaluar dhe të adhurosh Allahun me atë që ai ka ligjësuar. Kur ti dëshmon se ai është i Dërguar i Allahut obligohesh ta respektosh në atë që ty të ka urdhëruar, e të largohesh nga ajo që të ka ndaluar dhe ta besosh në atë që lajmëron për Allahun, subhanehu ue teala, për fshehtësirat e së kaluarës e të së ardhmes, dhe të mos afrohesh tek Allahu me diçka prej adhurimeve përveç nëse është në përputhshmëri me Sheriatin e tij, pra të lësh shpikjet e risitë-bidatet, të braktisësh fjalët që janë në kundërshtimin me Sunetin e tij, sado që thënësi i atyre fjalëve të ketë arritur dije e kuptim. Çdonjërit prej nesh i merret fjala, e i lihet, përveç të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Imam Maliku, rahimehullah, thotë: “Çdo njërit prej nesh i merret fjala, e i kthehet (s’i pranohet), përveç pronarit të këtij varri!”, -dhe bëri me shenjë nga varri i të Dërguarit, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem. Imam Muhamed ibën Idriz Shafiu, rahimehullah ka thënë: “Të gjithë dijetarët janë të një mendimi se secilido që i qartësohet Suneti i të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, kurrsesi nuk i takon atij ta lë atë për fjalën e ndokujt tjetër”. Imam Ahmed ibën Hanbeli, rahimehullah, thotë: “Jam i çuditur

me njerëzit, e njohën isnadin (zinxhirin e hadithit) dhe saktësinë e tij, dhe megjithëkëtë shkojnë tek mendimi i Sufjanit, ndërsa Allahu, subhanehu ue teala, thotë: “…le të druajnë ata që i kundërshtojnë urdhrit të tij, që të mos i arrijë ndonjë fitne ose që të mos i godas ata dënimi i dhembshëm.” (Nur 63) Vallë, a e di ç’është fitne? Fitneja është shirku; Kam druajtjen që nëse dikush i kthen prapa disa fjalë të tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, paskëtaj të bie në zemrën e tij diç nga devijimi e të shkatërrohet, e Allahu, subhanehu ue teala, thotë: “Çka t’ju jep i Pejgamberi, atë merreni e çka t’ju ndalojë, përmbahuni prej saj…” (Hashër 7) Robër të Allahut! T’i keni frikë Allahut dhe ta respektoni, e ta keni në dijeni se fjala më e mirë është libri i Allahut, e udhëzimi më i mirë është udhëzimi i Muhamedit, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, e punët më të këqija janë ato të shpikurat. Marrë nga libri: Salih el-Fevzan, “El Hutabul minberijeh fil munasebatil asrijeh”, botim i Mektebetul Mearif lin neshri uet teuzië’, vëll. 1, f. 7-11

VLERA E FJALËS LA ILAHE ILLALLAH. Falënderimi i takon Allahut. Atë e falënderojmë dhe prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë. Kërkojmë mbështetje tek Allahu nga të këqijat e shpirtit dhe të këqijat e veprave tona. Atë që e udhëzon Allahu, nuk ka kush që e humbë dhe atë që e humbë, nuk ka kush ta udhëzojë. Dëshmoj se s’ka të adhuruar me të drejtë veç Allahut, i Cili është i Vetëm dhe i pa shok, dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i Dërguar i Tij. Salavati dhe selami qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij, si dhe mbi të gjithë ata që e pasojnë atë dhe kapen për Sunetin e tij deri në Ditën e Gjykimit… O ju muslimanë, Allahu i Madhëruar na porositi ta përmendim Atë në çdo kohë, pakufishëm, duke na thënë: “O besimtarë, përmendeni shpesh Allahun dhe lavdërojeni Atë në mëngjes dhe në mbrëmje”. (Ahzab 41-42). E veçanërisht na urdhëroi ta përmendim pasi të lirohemi nga adhurimet e caktuara, në kohët e tyre të posaçme: “Pasi të kryeni namazin, përmendeni Allahun duke qëndruar në këmbë, ulur dhe të shtrirë”. (Nisa 103), dhe tha: “Pasi t’i kryeni ritet e haxhillëkut, përmendni Allahun ashtu siç i kujtoni prindërit tuaj, madje edhe më tepër!”. (Bekare 200). Përmendja e Allahut i përfshin të gjitha adhurimet, ato me gojë dhe ato me gjymtyrë. Pra çdo adhurim është përmendje e Allahut. Besimtari gjithmonë e përmendën Allahun, e sidomos me gojë, duke e falënderuar (duke thënë Elhamdulilah) apo lartësuar (duke thënë Subhanallah) apo madhëruar (duke thënë Allahu Ekber), ngase se ky lloj i të përmendurit e Allahut është më i lehtë për njeriun në të gjitha gjendjet e tij, qoftë duke ecur apo duke qenë i hipur mbi kafshë, apo duke qenë në

këmbë apo ulur apo i shtrirë. Kjo e tëra, ngase gjuha nuk lodhet nga lëvizjet e bëra kur e përmend Allahun, në krahasim me organet e tjetra, të cilat lodhen nga lëvizjet e tepërta. Padyshim se fjala më e mirë nga të përmendurit e Allahut, është fjala: La ilahe illAllah. Për këtë arsye ajo duhet shqiptuar sa më tepër. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Fjala më e mirë që kam thënë unë dhe Pejgamberët para meje, është La ilahe il-Allahu vahdeu la sherike lehu, lehu el-mulku ve lehu el-hamdu ve huve ala kuli shejin kadir (S’ka të adhuruar me të drejtë veç Allahut. Ai është Një dhe i pa Shok. Atij i takon sundimi dhe lavdërimi dhe Ai është i Gjithëfuqishëm për çdo gjë)”. Pasi që kjo fjalë zë këtë pozitë në mesin e llojeve të dhikrit, e që për të lidhen vendime, ka kushte e domethënie, përmban kërkesa, nuk është fjalë që thuhet vetëm se me gojë. Këtë fjalë muslimanët e shfaqin kur e thirrin ezanin dhe ikametin dhe e shfaqin nëpër ligjëratat dhe bisedat e tyre. Ajo është fjalë për të cilën janë krijuar qiejt e toka. Për të janë krijuar të gjitha krijesat dhe për të kanë zbritur librat dhe janë dërguar Pejgamberët dhe janë caktuar ligje. Për të janë vënë peshore dhe regjistra dhe është hapur tregu i Xhenetit dhe Xhehenemit. Është fjalë që i ndan krijesat në besimtar dhe jobesimtar. Për të dhe për detyrimet e saj që e pasojnë do të pyetet robi në varr dhe për të do të llogaritet dhe do të dënohet apo shpërblehet. Për të janë ngritur shpatat e xhihadit. Ajo fjalë është fjala e Islamit dhe çelësi i Xhenetit. Ajo është fjala e devotshmërisë dhe lidhja e fortë. Ajo është fjala e sinqeritetit dhe ajo e dallon kufrin nga imani. Me thënien e saj mbrohet gjaku, pasuria dhe nderi në dynja. Kush e thotë i bindur thellësisht në të nga zemra, i shpëton zjarrit të Xhehenemit dhe hyn në Xhenet. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Allahu ia ka ndaluar zjarrin e Xhehenemit atij që thotë la ilahe il-lAllah, dhe me të e kërkon fytyrën e Allahut”. Ajo është tekst i shkurtë me pak shkronja, e lehtë për gjuhën dhe e rëndë në peshore. Ebu Seid el Hudrij, radijAll-llahu anhu, përcjell se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Musai tha:’ O Zot, ma mëso një gjë që të të përkujtoj dhe të të lus (adhuroj) me të. O Musai, thuaj La ilahe il-lAllah. Të gjithë robërit e Tu e thonë atë! – tha ai. O Musa, sikur shtatë qiejt dhe çka ka në to përveç Meje, dhe shtatë tokat të vihen në njërën anë të peshores, kurse La ilahe il-Allah në anën tjetër, i ngreh ato La ilahe il-lAllah”. Kjo fjalë madhështore i posedon dy shtylla:

Shtylla e parë: Mohimi. Me mohim nënkuptojmë mohimin e çdo adhurimit tjetër, përveç Allahut. Shtylla e dytë: Pohimi. Me pohim nënkuptojmë se vetëm Allahut i takon adhurimi. Nga kjo qartësohet kuptimi i saj dhe ajo se duhet të urrehet shirku dhe idhujtarët dhe adhurimi t’i përkushtohet vetëm se Allahut. Kjo është kuptimi i fjalës së Ibrahimit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, të cilën ia tha prindit të vet: “Në të vërtetë, Unë i urrej dhe s’kam të bëj fare me ato që adhuroni ju në vend të Atij, që më ka krijuar dhe i Cili do të më udhëzojë në rrugën e drejtë”. (Zuhruf 26-27), dhe poashtu ajeti: “Ai që mohon idhujt (dhe gjithçka që adhurohet në vend të Allahut) dhe beson në Allahun, ka siguruar lidhjen më të fortë, e cila nuk këputet kurrë”. (Bekare 256). Muslimani kur e shpreh këtë fjalë e paraqet urrejtjen e tij ndaj idhujtarisë dhe idhujtarëve dhe ai adhurimin ia përkushton vetëm se Allahut. Me këtë e realizon Islamin dhe e fiton Xhenetin, mirëpo shprehja e saj vetëm se gojë, pa vepër me atë që aludon ajo fjalë dhe që e përmban ajo fjalë, nuk i bën dobi fare njeriut. Hipokritët e thoshin me gjuhët e tyre, mirëpo nuk e besonin me zemrat e tyre. Kjo i bëri të fitojnë bindje se i vdekuri bën dëm apo dobi, e të shkojnë në varreza dhe të sillen përreth tyre dhe të kërkojnë ndërmjetësim. Këtij njeriu nuk i bën dobi thënia e fjalës la ilahe il-lAllah, ngaqë ai nuk punoi me kuptimin dhe domethënien e saj, e që nënkupton, urrejtjen e idhujtarisë dhe idhujtarëve dhe adhurimin e Allahut dhe askujt tjetër. Thënia la ilahe il-lAllah nënkupton: lënien e adhurimit të varreve, lënien e afrimit kah të vdekurit, si dhe lënien e adhurimit të idhujve. Nuk ka dallim mes adhurimit të idhujve dhe adhurimit të varreve. Kjo nënkupton fjalën la ilahe il-lAllah. Për këtë arsye i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, u tha Kurejshëve, thoni la ilahe il-lAllah, e ata thoshin: “A mendon ai t’i bëjë zotat një Zot (Allah)? Vërtet, kjo është gjë shumë e çuditshme!”. (Sad 5). Idhujtarët e kuptuan kuptimin e fjalës la ilahe il-lAllah, mirëpo nuk e shqiptonin ngase nuk dëshiron ti linin zotat e baballarëve të tyre, krahas atyre sot, adhuruesve të varrezave, të cilët e bashkojnë idhujtarinë me shqiptimin e thënies la ilahe il-lAllah. Ka mundësi që ata ta komentojnë këtë fjalë, me atë se, nuk ka Zot tjetër përveç Allahut, apo me atë se Allahu është Krijues dhe Furnizues dhe të thonë se ai që e pohon këtë besim, e ka realizuar njësimin e Allahut dhe vetëm se ka dëshmuar se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë përveç Allahut. Sipas tyre, nuk ka pengesë që njeriu pasi ta shqipton këtë fjalë, të shkon e të ther kurban për të vdekur dhe ti afrohet atyre me lloje të ndryshme të adhurimeve. Ata sikurse nuk e kanë kuptuar se, idhujtarët nga të cilët i Dërguari i Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, kërkoi të thonë la ilahe il-lAllah, ishin pohues të asaj se

Allahu është Krijuesi dhe Furnizuesi, ashtu siç na lajmëron edhe vet Allahu i Madhëruar: “Nëse ti i pyet ata: “Kush i ka krijuar qiejt dhe Tokën?” Ata, me siguri do të thonë: “Ato i ka krijuar i Plotfuqishmi dhe i Gjithëdijshmi”. (Zuhruf 9), dhe tha: “Thuaj: “Kush ju ushqen nga qielli dhe Toka? Kush mundëson të dëgjuarit dhe të parit? Kush mund të nxjerrë të gjallën nga e vdekura dhe të vdekurën nga e gjalla? Kush i drejton gjërat?” Ata do të thonë “Allahu”. E ti (o Muhamed) thuaj: “Atëherë, përse nuk e keni frikë Atë?”. (Junus 31). Ky kuptim i gabueshëm po të buronte nga njerëzit e thjeshtë, do të kishte mundësi të pranohet, ngase ata janë injorantë dhe munden më vonë të mësohen dhe ta pranojnë të vërtetën shumë më lehtë se sa të tjerët. Mirëpo ajo që çudit, është fakti se kuptimi i gabuar i kësaj fjale buron edhe nga ata që pretendojnë se thirrin në dituri, fetva dhe mësim. Ata është shumë rëndë t’i bindsh dhe tua sqarosh, ngase injoranca e tyre është e kompleksuar, dhe ata nuk e dinë se nuk dinë. Ky lloj i njerëzve është shumë larg pranimit të vërtetë krahas atij që është injorant i thjeshtë dhe i cili e pohon injorancën e vet. Këta janë dijetarë të devijimit, të cilët e shkatërruan vetveten dhe i shkatërruan edhe të tjerët nga injorantët, të cilët kishin mendim të mirë për ta dhe i pasonin në devijim. Nga ata na paralajmëroi i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, kur tha: “Frikohem për umetin tim nga dijetarët e devijuar”. Ata edhe pse janë dijetar në kuptimet dytësore të fesë, ata janë injorantë në baza të fesë. Ata nuk e kuptojnë kuptimin më madhështor, e që është njohja e njësimit të Allahut me të cilin erdhën të gjithë Pejgamberët. Për këtë arsye ata e luftojnë këtë kuptim dhe i luftojnë ithtarët e saj dhe shkruajnë kundër saj dhe kundër kuptimit të fjalës la ilahe il-lAllah dhe domethënies së saj: “(Le të thonë kështu, me qëllim) që t’i mbajnë gjynahet e veta të plota në Ditën e Kiametit, si dhe pjesën e gjynaheve të atyre që i çuan në humbje nga padijenia; sa e keqe është barra që do të bartin ata!”. (Nahl 25). Nga domethënia e fjalës la ilahe il-Allah dhe nga e drejta e saj mbi atë që e shqipton është edhe falja e namazit, dhënia e zeqatit, agjërimi i Ramazanit, kryerja e Haxhit për atë që ka mundësi të shkon, dhe të vepruarit me adhurime ndaj Allahut dhe të larguarit nga gjynahet. Sot jemi dëshmitar të disa njerëzve që e shqiptojnë këtë fjalë, mirëpo nuk e falin namazin, apo nuk e japin zeqatin. Kanë ardhur shumë argumente, se ai që nuk e fal namazin nuk është nga muslimanët. Allahu i Madhëruar thotë: “Por, nëse pendohen, falin namazin dhe japin zeqatin, atëherë i lini të qetë!”. (Teube 5), dhe poashtu : “Megjithatë, nëse ata pendohen, falin namazin dhe japin zeqatin, atëherë janë vëllezërit tuaj në fe”. (Teube 11). I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Mes robit dhe kufrit, është lënia e namazit”.

Pas vdekjes së të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, disa grupe nuk donin t’ia japin zeqatin Ebu Bekrit, dhe Ebu Bekri, radijAll-llahu anhu, dhe sahabët tjerë i luftuan edhe pse ata e shqiptonin la ilahe il-lAllah, ngase zeqati është nga e drejta e fjalës la ilahe il-lAllah. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Nëse ata e shqiptojnë, nga unë e kanë të garantuar gjakun dhe pasurinë e tyre, përveç se atëherë kur duhet me të drejtë”. Hasan el Basriu, RahimehUllah, është pyetur se disa njerëz thonë se kush thotë la ilahe il-lAllah hyn në Xhenet. Imami tha: Kush thotë la ilahe il-lAllah dhe ia jep hakun dhe detyrimet e saj, hyn në Xhenet. E pyetën njërin nga selefi se a nuk është la ilahe il-lAllah çelësi i Xhenetit? Tha: Po, mirëpo çdo çelës i ka dhëmbët e veta. Nëse vjen me çelës që i ka dhëmbët, e hap derën, e nëse vjen me çelës pa dhëmbë, atëherë ajo nuk do të hapet. Allahu i Madhëruar thotë: “Dije se nuk ka zot tjetër të vërtetë përveç Allahut! Kërko falje për gjynahun tënd”. (Muhamed 19). Allahu në këtë ajet na urdhëroi me dituri para thënies dhe veprës, ngase vepra e cila nuk bazohet mbi dituri të saktë, është e devijuar. Allahu i Madhëruar thotë. “Ata që u adhuruan në vend të Allahut, nuk do të mund të ndërmjetësojnë për askënd, përveç atyre që dëshmuan për të Vërtetën dhe e dinë mirë (se s’ka Zot tjetër të vërtetë veç Allahut) ”. (Zuhruf 86). Që nënkupton se ata dëshmuan në njësimin e Allahut duke thënë: la ilahe il-lAllah, dhe ata “e dinë mirë”, me zemrat e tyre dhe e kuptuan atë që e dëshmuan me gjuhët e tyre.

DASHURIA E ALLAHUT DHE TË DËRGUARIT TË TIJ, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. O ju njerëz, frikojuni Allahut! Nënshtrojuni Atij me dashuri dhe me respekt, duke shpresuar në shpërblimet e Tij dhe duke u frikuar nga ndëshkimi i Tij. Ai është Allahu, të Cilin zemrat e adhurojnë me dashuri dhe respekt. Nëse nga natyra e zemrës është që ta donë atë që sillet mirë me të, atëherë për çdo mirësi dhe për çdo begati, themi

se burimi i tyre është Allahu i Madhëruar: “Çdo mirësi që keni, është nga Allahu”. (Nahl 53. Pra robi, detyrohet ta donë Atë pa kufi dhe ta adhuron vetëm se Atë, i Cili nuk ka shok dhe ortak. Dashuria e robit ndaj Allahut ka shenja të cilat aludojnë në të. Allahu i Madhëruar thotë: “Thuaju (o Muhamed): “Nëse ju e doni Allahun, atëherë më ndiqni mua, që Allahu do t’ju dojë dhe t’jua falë gjynahet! Allahu është Falës i Madh dhe Mëshirëplotë”. (Ali Imran 31). Nga shenjat se robi e donë Allahun, është pasimi i të Dërguarit të Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Të punon me atë që urdhëroi dhe të largohet nga ajo që ndaloi: “Nëse ju e doni Allahun, atëherë më ndiqni mua”. Kurse ai i cili pretendon se e donë Allahun, dhe në anën tjetër e kundërshton të Dërguarin e Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ai është rrenacak në atë që e pretendon. Disa nga të parët tanë thanë: “Disa nga njerëzit pretenduan dashurinë ndaj Allahut, dhe Allahu e zbriti ajetin e dashurisë: “Nëse ju e doni Allahun, atëherë më ndiqni mua”. Kurse ajeti: “që Allahu do t’ju dojë dhe t’jua falë gjynahet!”, është fryti i dashurisë së Allahut dhe dobia e saj, që do të thotë, se ai që e donë Allahun, edhe Allahu ia kthen atë dashuri dhe ia falë gjynahet atij. Allahu thotë: “O besimtarë! Nëse ndokush prej jush braktis besimin e vet, dijeni se Allahu do të sjellë njerëz, që i do dhe që e duan; të përulur me besimtarët dhe të ashpër me femohuesit; që luftojnë në rrugën e Allahut dhe nuk i tremben qortimit të asnjë qortuesi. Kjo është mirësia e Allahut, të cilën Ai ia jep kujt të dojë. Allahu është Bujar i madh dhe i Gjithëditur”. (Maide 54). Në këtë ajet fisnik, Allahu përmendi se dashuria e robit ndaj Zotit të tij i përmban katër shenja: E para: Të jetë i përulur me besimtarët, që do të thotë, të jetë i butë dhe i mëshirshëm me ta dhe bamirës ndaj tyre. E dyta: Të jetë i ashpër me femohuesit, që do të thotë, të jetë i rreptë me ta dhe t’i urren fort, ashtu si tha Allahu i Madhëruar: “janë të ashpër ndaj jobesimtarëve”. (Fet’h 29). E treta: Të lufton në rrugë të Allahut, me shpirt, me pasuri, me gjuhë dhe me zemër. E katërta: Të mos i trembet qortimit të asnjë qortuesi, që do të thotë, se tek ai nuk ndikon qortimi i njerëzve nga ajo që e jep nga xhihadi, dhe thirrja në fe, dhe thirrja në të mirë dhe ndalimi nga e keqja. Pra, atë nuk e pengon asgjë që ta vazhdon atë rrugë. Po ashtu nga shenja e sinqeritet të dashurisë së robit ndaj Allahut, është t’i japë përparësi asaj që e donë Allahu, para asaj që e donë shpirti i tij dhe anon kah ajo epshi i tij. Allahu i Madhëruar thotë: “Thuaj: “Nëse etërit tuaj, bijtë tuaj, vëllezërit tuaj, gratë tuaja, farefisi juaj, pasuria juaj që e keni fituar, tregtia për të cilën keni frikë se nuk do të shkojë mirë dhe shtëpitë ku e ndieni veten rehat, janë më të dashura për ju sesa Allahu, i Dërguari i Tij dhe lufta në rrugën e Tij, atëherë pritni deri sa Allahu të sjellë

vendimin (dënimin) e Tij. Allahu nuk e udhëzon në rrugën e drejtë popullin e pabindur”. (Teube 24). Allahu e urdhëroi të Dërguarin e Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, t’i kërcënohet atij që i jep përparësi dashurisë së pasurisë, familjes, farefisit, tregtisë, shtëpisë, para dashurisë së Allahut dhe të Dërguarit të Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe veprave të cilat i detyroi dhe i donë vet Ai, si xhihadi, hixhreti, etj. Ibën Kethiri, RahimehUllah, në komentin e këtij ajeti thotë: “Nëse këto gjëra janë: “më të dashura për ju sesa Allahu, i Dërguari i Tij dhe lufta në rrugën e Tij, atëherë pritni”, d.m.th. pritni se çfarë dënimi do t’ju vjen. Kjo është arsyeja se pse të parët tanë nga ensarët dhe muhaxhirët dhe ata që i pasuan me të mirë, i dhanë përparësi asaj që e donë Allahu, para asaj që e donë shpirti i tyre. Ata e flijuan veten dhe pasurinë për luftë në rrugë të Allahut, i lanë shtëpitë dhe vatanin që ta kënaqin Allahun dhe t’i ndihmojnë të Dërguarit të Tij, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem. Allahu tha për ta: “Pikërisht ata janë besimtarët e sinqertë”. (Hashër 8 ). Krahasojeni gjendjen tonë me gjendjen e tyre të sinqertëve. Shumica nga ne i jep përparësi epshit karshi nënshtrimit ndaj Allahut. Nëse thërritet për në namaz në xhami, i jep përparësi gjumit apo dëfrimit, apo pushimit, dhe nuk del për në namaz dhe nuk i përgjigjet thirrjes së Allahut, po i përgjigjet thirrjes së shejtanit dhe epshit të vet. Nëse thirret për në namaz, duke qenë ai në tregtinë e vet apo në punë, i jep përparësi nevojave të dynjasë para atyre të ahiretit, bën shitblerje për çështje të dynjasë dhe nuk shkon në xhami për namaz dhe i bën mëkat Zotit të tij: “O besimtarë, kur të thirreni për (të falur) namazin (e xhumasë) në ditën e premte, nxitoni për ta përmendur Allahun dhe pezulloni tregtinë!”. (Xhumua 9). Tregtari, i cili e fiton pasurinë nëpërmjet rrugëve të ndaluara, si kamata, ryshfeti dhe gënjeshtra, vetëm se i ka dhënë përparësi dashurisë së pasurisë karshi dashurisë së Allahut dhe e ka harruar fjalën e Allahut: “Ata që bëhen koprracë me të mirat që ua ka dhënë Allahu, kurrsesi të mos mendojnë se kështu është më mirë për ta! Jo, kjo është më keq për ata! Ajo që kanë grumbulluar do t’u ngarkohet atyre në qafë Ditën e Kiametit. E Allahut është trashëgimia e qiejve dhe e Tokës dhe Allahu e di mirë ç’punoni ju”. (Ali Imran 180). Prindi kur urdhërohet t’i detyron fëmijët e tij ta falin namazin dhe të prezantojnë në xhami dhe t’i shpëtojnë nga zjarri i Xhehenemit, ashtu si tha Allahu: “O ju, që besoni! Ruani veten dhe familjet tuaja nga zjarri, lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët”. (Tehrim 6), dhe po ashtu i Dërguari i Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i cili ka thënë: “Urdhëroni fëmijët tuaj për namaz kur t’i kenë shtatë vjet, kurse detyroni me forcë (rrihni) kur t’i bëjnë dhjetë vjet..”, dhe ai aspak nuk mërzitet me këto urdhëresa dhe i len fëmijët të dëfrehen dhe të lozin nëpër shtëpi dhe të mos prezantojnë në namaz dhe në xhami, ai vetëm se i ka dhënë përparësi dashurisë së fëmijëve karshi asaj të Allahut. Lënia e fëmijëve në atë gjendje, dhe mos zemërimi i tij për lënien e namazit, dhe mosinteresimi i tij për atë se fëmija nuk

i përfill detyrimet dhe i bën gjynah Allahut, aludon në atë se dashuria ndaj fëmijëve është më e fortë se sa ajo e Allahut. Kur Ibrahimi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, u urdhërua të flijon të birin për hir të Allahut, të cilin ia kishte pas dhuruar pas shumë viteve, ai nuk hezitoi aspak që t’i përgjigjet thirrjes dhe urdhrit të Allahut. Kur doli në shesh nijeti i tij i sinqertë, Allahu ia zëvendësoi urdhrin me therjen e një kurbani nga delet, dhe e përgëzoi me lindjen e një fëmije, me Is’hakun, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe pas tij me lindjen e Jakupit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Kjo e tëra erdhi nga bereqeti i nënshtrimit të urdhrave të Allahut, dhe nga dhënia përparësi dashurisë së Allahut karshi asaj të fëmijëve. O ju robërit e Allahut, ashtu si detyrohet dashuria ndaj Allahut, detyrohet dashuria edhe ndaj të Dërguarit të Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi ty. Ajo është pasuese e dashurisë së Allahut dhe pjesë e patjetërsueshme e saj. Enes ibën Maliku, radijAll-llahu anhu, përcjell se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, ka thënë: “Nuk ka besuar askush nga ju, derisa të bëhem më i dashur për të se sa prindërit, fëmijët dhe mbarë njerëzimi”. Shënon imam Buhariu, RahimehUllah, në librin e tij se Omer ibën Hatabi, radijAllllahu anhu, i tha të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: Për Zotin, ti je më i dashur tek unë se çdo gjë me përjashtim të vetes sime. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i tha: “Jo, pasha Atë, në Dorën e të Cilit është shpirti im, nuk do të jesh besimtarë i mirë përderisa unë të mos jem edhe më i dashur se sa vetja jote”. Omeri tha: “Tani o i Dërguari i Allahut je edhe më i dashur se sa vetja ime”. Ia ktheu Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. “Tani o Omer (u plotësua besimi yt)”. Muhamedi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, është ai i cili na mësoi mirësinë dhe na udhëzoi kah ajo, dhe na mësoi rrugën e shpëtimit dhe të lumturisë, dhe na paralajmëroi nga sherri dhe shkatërrimi. Besimi në të e bën të detyruar pasimin dhe nënshtrimin, dhe ai që e pretendon dashurinë pa mos e pasuar atë, apo ai që e pretendon dashurinë e tij dhe nuk kapet për traditën e tij dhe nuk e len risinë, ai është rrenacak në atë që e pretendon, ngase dashuria ndaj tij, e bën të detyruar që të veprohet ajo në të cilën ai urdhëroi, dhe e bën të detyruar largimin nga ajo që ndaloi. Allahu tha: “Kush i bindet të Dërguarit, i është bindur Allahut”. (Nisa 80). Pra ai që e pretendon dashurinë dhe e kundërshton traditën e tij, dhe punon me risi e lajthitje, ai është rrenacak në atë që e pretendon. Shenjë tjetër që aludon në atë se robi e donë Allahun dhe të Dërguarin e Tij, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, është ta donë atë që e donë Allahu dhe i Dërguari i Tij, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem. Allahu i donë bamirësit, i donë të devotshmit, i donë të penduarit dhe i donë të pastruarit. Kurani dhe Syneti janë të stërmbushura me përmendjen e asaj që e donë Allahu nga besimtarët dhe nga veprat e tyre dhe nga morali i tyre. Enesi, radijAll-llahu anhu, përcjell se i Dërguari e Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Te cili gjinden tre gjëra do të shijon ëmbëlsinë e besimit: ta do Allahun dhe Pejgamberin ma shumë se çdo gjë; ta do një njeri vetëm për hir të Allahut dhe të urren të kthehet në kufër ashtu siç urren të hedhet në zjarr”. Ibën

Abasi, radijAll-llahu anhu, thotë: “Kush donë për Allah, dhe urren për Allah, dhe miqëson për Allah, dhe armiqëson për Allah, me këtë e arrin miqësinë e Allahut. Nuk mundesh të gjesh rob i cili e shijoi ëmbëlsinë e imanit, edhe nëse ai nga namazi dhe agjërimi ka bagazh të madh, derisa të realizohet ajo. Shumica e njerëzve vëllazërinë e bëjnë për dynja dhe për këtë arsye nuk gjejnë asgjë në shpirtrat e tyre”. Pra ai që e donë Allahun, donë për hir të Tij, miqëson për hir të Tij, urren për hir të Tij dhe i armiqëson armiqtë e Tij. Ai i cili është kështu, atëherë Allahu do ta miqëson, dhe ai që nuk është kështu, Allahu nuk e miqëson, dhe kur Allahu nuk e miqëson, atëherë e miqësojnë armiqtë e Tij. Allahu i Madhëruar thotë. “Allahu është Mbrojtësi i atyre që besojnë. Ai i nxjerr ata nga errësira në dritë. Sa për ata që nuk besojnë, mbrojtësi i tyre është djalli, i cili i nxjerr ata nga drita dhe i shpie në errësirë. Këta janë banorët e Zjarrit (të Xhehenemit), ku do të qëndrojnë përgjithmonë”. (Bekare 257). Nga shenjat që aludojnë në dashurinë e Allahut, është urrejtja e asaj që e urren Allahu nga njerëzit dhe veprat dhe thëniet. Allahu i Madhëruar thotë. “Mos i trajto njerëzit me nënçmim dhe mos ec në tokë me mendjemadhësi, se Allahu nuk i do mendjemëdhenjtë e mburracakët!”. (Llokman 18), dhe thotë: “Allahu nuk i do punëmbrapshtët”. (Ali Imran 57), dhe thotë. “Allahu nuk e do shkatërrimin”. (Bekare 205). Besimtari i cili e donë Allahun detyrohet ta urren atë që e urren Allahu. Allahu thotë: “O besimtarë, mos i bëni miq armiqtë e Mi dhe tuajët, duke u shprehur atyre dashuri”. (Mumtehine 1), dhe poashtu thotë. “O besimtarë, mos i bëni miq ata njerëz me të cilët Allahu është i zemëruar”. (Mumtehine 13), dhe tha: “Nuk gjen njerëz, që besojnë në Allahun dhe në Ditën e Fundit, që të ushqejnë dashuri ndaj atyre, të cilët kundërshtojnë Allahun dhe të Dërguarin e tij, edhe në qofshin ata etërit e tyre ose bijtë e tyre, ose vëllezërit e tyre, ose farefisi i tyre”. (Muxhadile 22). Në këto ajete, Allahu e detyroi urrejtjen e armiqve të Allahut, nga jobesimtarët e hipokritët dhe mendjemëdhenjtë, edhe po të ishin ata nga më të afërmit e farefisi. Po ashtu Allahu ua detyroi besimtarëve urrejtjen e gjynaheve, dhe mëkateve, dhe të ligës, e të keqes, ngase Allahu ato i urren. Dijeni se çdo dashuri e cila është e krijuar mbi mëkat ndaj Allahut, do të shndërrohet në armiqësi Ditën e Kiametit. Allahu thotë. “Atë Ditë miqtë do të bëhen armiq të njëri-tjetrit, përveç të drejtëve, që e kanë pasur frikë Allahun”. (Zuhruf 67), dhe thotë: “Atë Ditë keqbërësi do të hajë gishtat e duarve të veta, duke thënë: “Ah, sikur ta kisha marrë rrugën (e drejtë) me të Dërguarin! Ah, sikur të mos e kisha bërë filanin mik! Ai më ka larguar nga Këshilla (Kurani) që më kishte ardhur!” Në të vërtetë, djalli e braktis gjithmonë njeriun në çastin e nevojës”. (Furkan 27-29). Për këtë arsye njeriu duhet të jetë shumë i kujdesshëm se më kë po shoqërohet, ngase njeriu do të jetë me atë qe donë Ditën e Kiametit. Ibën Kajimi, RahimehUllah, i numëroi dhjetë shkaqe të cilat ta mundësojnë ta arrish dashurinë e Allahut:

01. Leximi i Kuranit dhe meditimi i tij. 02. Afrimi kah Allahu me vepra vullnetare, pasi të kryhen farzet. 03. Vazhdimi i përmendjes së Allahut me zemër, gjuhë dhe vepër. 04. Dhënia përparësi dashurisë së Allahut karshi dashurisë së shpirtit. 05. Meditimi në emrat dhe cilësitë e Allahut. Ai që e njeh Allahun me emrat dhe cilësitë e Tij dhe veprimtarinë e Tij, s’ka dyshim se do ta donë Allahun. 06. Meditimi në begatitë e Allahut. Nuk ka dyshim se meditimi në t,o nxit në dashurinë e krijuesit të tyre. 07. Përulja e zemrës para Allahut të Madhëruar. 08. Vetmia me Allahun në kohën kur zbret Allahu, në pjesën e tretë të natës, duke lexuar Kuran apo duke iu lutur për falje dhe mëshirë. 09. Ndeja me njerëz të devotshëm dhe të mirë dhe shoqërimi i tyre. 10. Largimi nga çdo gjë që mundet të ndërhyn mes robit dhe Allahut. Kapuni për këto shkaqe me qëllim që ta arrini dashurinë e Allahut të Madhëruar dhe t’ju largoni të kundërtës së saj!

PËRGJIGJUNI ALLAHUT DHE TË DËRGUARIT TË TIJ. Falënderimi i takon Zotit të botëve, i Cili begatoi besimtarët me dërgimin e pejgamberit, Allahu thotë: “Është e vërtetë se All-llahu u dha dhuratë të madhe besimtarëve, kur ndër ta nga mesi i tyre dërgoi të dërguar që atyre t’u lexojë shpalljen e Tij, t’i pastrojë ata, t’ua mësojë Kur’anin dhe sheriatin, edhe pse, më parë ata ishin krejtësisht të humbur”. (Ali Imran 164) Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër pos Allahut, i Cili nuk ka të barabartë, duke qenë i sinqertë në adhurim ndaj Tij, dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij, i dërguar mëshirë për botët, paqja dhe bekimi qofshin mbi të, mbi familjen e tij, shokët e tij dhe mbi gjithë ata që e pasojnë deri Ditën e Fundit. O ju njerëz!

Keni frikë Allahun dhe dëgjoni thirrjen e Tij, përgjigjuni urdhrave të Tij dhe largohuni nga ato gjëra që ju ka ndaluar që të jeni të mëshiruar, Allahu i Madhëruar thotë: “O ju që besuat, respektojeni All-llahun dhe të dërguarin e Tij, e mos e braktisni atë se ju po e dëgjoni (Kur’anin). Dhe mos u bëni si ata që thanë: “Dëgjuam”, e në të vërtetë ata nuk dëgjojnë. Krijesat (gjallesat) më të dëmshme te All-llahu janë ata të shurdhëtit (që nuk dëgjojnë të vërtetën) memecët (që nuk e thonë të drejtën) të cilët nuk logjikojnë. All-llahu do t’i bënte të dëgjojnë ata (shurdhmemecët) po të dinte (të pritej prej tyre) se do të arrinin ndonjë të mirë, po edhe sikur t’i bënte të dëgjojnë, ata do të zbrapseshin dhe do të refuzonin O ju që besuat, përgjigjjuni (thirrjes së) All-llahut dhe të të dërguarit kur ai (i dërguari) ju fton për atë që ju jep jetë, (për fenë e drejtë) dhe ta dini se All-llahu ndërhyn ndërmjet njeriut dhe zemrës së tij, dhe se ju do të tuboheni te Ai”. (Enfal 20-24) Në këto ajete Kuranore urdhëron Allahu në respekt ndaj Tij dhe ndaj të dërguarit të Tij, në përgjigje ndaj Tij dhe ndaj të dërguarit të Tij gjatë dëgjimit të urdhrave apo ndalesave të cilat dalin prej Tij dhe prej të dërguarit të Tij. Ka ndaluar nga përngjasimi me jobesimtarët dhe hipokritët në mos respektimin dhe mos përgjigjen ndaj Allahut dhe të dërguarit të Tij, ngase jobesimtarët kanë refuzuar të dëgjojnë fjalën e Allahut, sikur që thotë Allahut: “Ata që nuk besuan thanë: “Mos e dëgjoni këtë Kur’an dhe kur të lexohet ai, ju bëni zhurmë (bërtitni) ashtu që ta pengoni”. (Fusilet 26). Ndërsa çifutët thanë: “Dëgjuam (me veshë) e kundërshtuam”. (Bekare 93). E hipokritët: “thanë: “Dëgjuam”, e në të vërtetë ata nuk dëgjojnë”. (Enfal 21). Ata shtiren se kanë dëgjuar dhe janë përgjigjur por në fakt nuk janë të tillë, ngase ata dëgjojnë me veshët e tyre por nuk dëgjojnë me zemër, më pas Allahu ka treguar se këta kategori të bijve të Ademit janë krijesat më të këqija, Allahu thotë: “Krijesat (gjallesat) më të dëmshme te All-llahu janë ata të shurdhëtit (që nuk dëgjojnë të vërtetën) memecët (që nuk e thonë të drejtën) të cilët nuk logjikojnë”. (Enfal 22). Pra shurdhë nga dëgjimi i të vërtetës, memec për kuptimin dhe të folurit me të, dhe i ka përshkruar se ata nuk logjikojnë, pra nuk kanë mendje të shëndoshë me të cilat mendojnë për fundin, por mendjet e tyre nuk tejkalojnë meditimin për dynjanë e pranishme dhe kënaqësitë e afërta, ata janë sikur kafshët që nuk kanë dert tjetër pos çfarë të fusin në barkun, as që mendon për të ardhmen e as që përgatitet për jetë tjetër, mirëpo ata janë edhe më të ulët se kafshët, ngase kafshët respektojnë Allahun për atë që i ka krijuar, e ata u krijuan për të adhuruar e mohuan, për këtë Allahu thotë: “Ata nuk trajtohen ndryshe, por vetëm si kafshë, bile janë edhe më të humbur nga e vërteta”. (Furkan 44). Robër të Allahut! Prej myslimanit është e kërkuar që të dëgjon fjalën e Allahut kur të lexohet, me kuptim dhe dituri rreth kërkesave të tyre, e pastaj pas dëgjimit e kuptimit të fjalës së Allahut dhe fjalës së të dërguarit myslimani duhet të drejtohet drejt të vepruarit me

to dhe t’i përgjigjet kërkesave të tyre, përndryshe dëgjimi dhe kuptimi pa vepër do të jenë argument kundër tij ditën e Kiametit, Allahu thotë: “A nuk u janë lexuar juve ajetet e Mia; e ju nuk i besuat ato?”. Muminun 105). Gjithashtu thotë: “Jo, ty të patën ardhur argumentet e Mia, e ti i përgënjeshtrove ato, u bëre kryeneç dhe ishe prej atyre që nuk besuan”. (Zumer 59). Ndërsa sot sa herë dëgjojmë dhe lexojmë ajetet e hadithet, dhe kundërshtojmë të punojmë me atë që kemi dëgjuar, duke qenë se atë që dëgjojmë dhe nuk veprojmë me të do të jetë argument kundër nesh ditën e Kiametit, i dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kurani është argument për ty ose kundra teje”. Të shikojmë sa herë jemi përgjigjur thirrjeve të njëpasnjëshme, të ndryshme të Allahut në Librin e Tij, “O ju njerëz”, “O bijtë e Ademit”, “O ju që keni besuar”, “O robër të mi”, disa prej të parëve tanë kanë thënë: “Kur të dëgjosh fjalën e Allahut “O ju që keni besuar” hape veshin mirë ngase ose është hair me çka urdhërohesh apo sherr nga i cili ndalohesh. Allahu i Madhëruar ka treguar se çfarë urdhëron dhe thërret, është jetë për zemrat mbi të cilën ngritët jeta e plotë e lumtur për trupin në këtë botë dhe tjetrën, Allahu thotë: “O ju që besuat, përgjigjjuni (thirrjes së) All-llahut dhe të të dërguarit kur ai (i dërguari) ju fton për atë që ju jep jetë, (për fenë e drejtë)”. (Enfal 24). Disa komentues kanë thënë: (për atë që ju jep jetë) është për qëllim Kurani. E disa kanë thënë islami, ngase aty ka jetë gjallëri prej kufrit, sikur që thotë: “a është ai që qe i vdekur kurse Ne e ngjallëm”. (EnAm 122). Dhe kanë thënë është për qëllim lufta në rrugë të Allahut ngase aty është krenaria e muslimanëve pas nënçmimit, dhe fuqia e tyre pas dobësimit. Më pas Allahu i kërcënon ata që nuk janë përgjigjur thirrjes së Tij, dhe thotë: “dhe ta dini se All-llahu ndërhyn ndërmjet njeriut dhe zemrës së tij, dhe se ju do të tuboheni te Ai”. (Enfal 24). Kush nuk i përgjigjet Atij dhe të dërguarit të Tij do ta dënon me lajthitje të zemrës së tij, e nuk do ta pranon të vërtetën më pas, siç thotë: “Ne i rrotullojmë zemrat dhe të parët e tyre (prej besimit) ashtu sikundër nuk e besuan atë (Kur’anin) për herë të parë, dhe i lëmë të bredhin të hutuar në atë mashtrimin e tyre”. (Enam 110). Keni kujdes të mos refuzoni urdhrin e Allahut që të parën herë kur t’ju vije, se Allahu është ai që ndërhyn mes njeriut dhe zemrës së tij, dhe i rrotullon zemrat kah të do, për këtë i dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem shpesh thoshte: “O rrotullues i zemrave, përqendro zemrën time në fenë Tënde”. Robër të Allahut! Allahu thotë: “ti përgëzoji pra robërit e Mi, Të cilët i dëgjojnë fjalët dhe pasojnë atë më të mirën prej tyre. Të tillët janë ata që All-llahu i udhëzoi në rrugën e drejtë dhe të tillët janë ata të mençurit”. (Zumer 17-18).

Prej nesh kërkohet që të dëgjojmë dhe të pasojmë, kërkohet të dëgjojmë fjalën e Allahut dhe të dërguarit të Tij, ngase ai që nuk e dëgjon sot, do të ketë keqardhje nesër kur jobesimtarët do të thonë: “Dhe thonë: “Sikur të kishim dëgjuar dhe pasur mend, ne nuk do të ishim ndër banuesit e zjarrit”. (Mulk 10). Kërkohet nga ne që të dëgjojmë hutbet, ligjëratat, të prezantojmë në kurse, tribuna që të dëgjojmë atë që na bën dobi e të mësojmë fenë tonë, të dëgjojmë programet fetare të dobishme të cilat transmetohen nëpërmjet radiove që arrijnë në çdo shtëpi e çdo vend, mirëpo shumica nga ne nuk i dëgjojnë, edhe nëse i dëgjojmë nuk i meditojmë. Në tokë nëse nuk bie shiu apo nuk arrin uji ajo tokë vdes, po ashtu edhe zemrat nëse nuk u arrin shpallja, verbërohen, sëmuren e vdesin. Nëse njeriu nuk prezanton në hutbe, as që dëgjon këshillë, e as që lexon Kuran, e as hadith nga i dërguari i Allahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, si do të jetë gjendja e tij? Prej nga do ta kupton fenë? Si do ti përgjigjet Allahut dhe të dërguarit të Tij? Përgjigjja ndodh vetëm pasi të ketë dëgjuar thirrjen, e Allahu na ka thirrur në Librin e Tij dhe me fjalët e të dërguarit të Tij, Allahu thotë: “Ai ju thërret (në besim) për t’ju falur mëkatet”. (Ibrahim 10). E kush e ka dëgjuar thirrjen e Allahut është i obliguar ti përgjigjet. “E kush nuk i përgjigjet atij që thërret në rrugën e All-llahut, ai nuk është i pamposhtur në tokë dhe pos Atij, ai nuk ka mbrojtës, të tillët janë në një humbje të hapët”. (Ahkaf 32). Ka prej njerëzve që refuzojnë të përgjigjen thirrjes së Allahut në tërësi, këta janë jobesimtarët dhe hipokritët të cilët kanë thënë “kemi dëgjuar dhe kundërshtuar”, ka prej njerëzve që pranon atë që është në pajtim me epshin e tij dhe refuzon të kundërtën, ky person është rob i epshit të tij, e nuk është rob i Allahut që pason thirrjen e Zotit, Allahu thotë: “E nëse ata nuk të përgjigjen ty, atëherë dije se ata ndjekin vetëm dëshirat e veta, e kush është më i humbur se ai që duke mos pasur fakt prej All-llahut, ndjek epshin e vet? S’ka dyshim se All-llahu nuk udhëzon popullin zullumqar”. (Kasas 50). Ky është sikur ai i cili beson një pjesë të librit dhe e mohon një pjesë, thirret të prezanton në namazin me xhemat në xhami, ai nuk përgjigjet, thirret ta braktisë kamatën, ryshfetin dhe marrëdhëniet e ndaluara e ai nuk mendon ti le dhe të largohet prej tyre, urdhërohet për punë të mirë dhe ndalohet nga e keqja e nuk është zbatues i tyre, edhe pse ai emërtohet me fe, dhe thotë se është prej myslimanëve, personi i tillë nëse ka shpëtuar nga kufri, nuk do të shpëton nga hipokrizia dhe sjellja e keqe. Thirrja e Allahut arrin tek çdo person në forma të ndryshme, qoftë nëpërmjet leximit të fjalës së Allahut apo sunetit të Dërguarit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, nëpërmjet thirrësve në rrugë të Allahut, nëpërmjet atyre që urdhërojnë në të mirë dhe ndalojnë nga të këqijat.

Hutbeja e dytë O ju njerëz, dijeni se ekzistojnë pengesa të cilat janë mes robit dhe mes përgjigjes ndaj Allahut dhe të dërguarit të tij, andaj ti keni kujdes ato. Prej tyre janë: Kryelartësia ndaj pranimit të së vërtetës, ashtu siç ndodhi me Iblisin kur Allahu e urdhëroi atë t’i bëjë sexhde Ademit, refuzoi dhe u bë kryelartë, e tha: Unë jam më i mirë se ai. I Dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kryelartësia e refuzon të vërtetën dhe nënçmon njerëzit”. Prej pengesave tjera është: Zilia, siç ndodhi nga jehudët kur i Dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem i thirri ata që ti besojnë atij, nuk iu përgjigjën dhe mohuan, me zilinë që kishin pasi që u kishte ardhur e vërteta. Prej pengesave është edhe: Fanatizmi në mendime, grupe, pasimi i verbër i baballarëve, sikur që kishin vepruar jehudët dhe paganët, Allahu thotë: “Dhe kur atyre u thuhet: “Besoni atë që e shpalli All-llahu”, ata thonë: “Ne besojmë atë që na u shpall neve”, kurse e mohojmë atë pas tij, edhe pse është vërtetues i atij që e kanë ata dhe është i vërtetë.”. (Bekare 91). “E kur u thuhet atyre (idhujtarëve): “Pranoni atë që All-llahu e shpalli”! Ata thonë: “Jo, ne ndjekim atë rrugë në të cilën i gjetëm prindërit tanë”! Edhe sikur prindërit e tyre të mos kenë kuptuar dhe të mos jenë udhëzuar në rrugën e drejtë (ata do t’i pasonin)?”. (Bekare 170). Prej pengesave është edhe pasimi i epshit, Allahu thotë: “E nëse ata nuk të përgjigjen ty, atëherë dije se ata ndjekin vetëm dëshirat e veta, e kush është më i humbur se ai që duke mos pasur fakt prej All-llahut, ndjek epshin e vet? S’ka dyshim se All-llahu nuk udhëzon popullin zullumqar”. (Kasas 50). I Dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk ka besuar asnjë prej jush përderisa dëshira e tij të jetë pasuese e asaj me të cilën kam ardhur unë”. Prej pengesa është edhe frika nga njerëzit, mos durimi nga dëmi i tyre, Allahu thotë: “Nëse ne ndjekim rrugën e drejtë së bashku me ty, ne me të shpejtë do të jemi të dëbuar prej vendit tonë”. (Kasas 57). Allahu thotë: “Mos u frikohuni atyre, por frikohuni nga Unë, nëse jeni besimtarë”. (Ali Imran 175). I Dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Kush përfiton kënaqësinë e njerëzve duke hidhëruar Allahun, Allahu mbi të do të jetë i hidhëruar edhe njerëzit do të hidhërohen me të”.

LIGJËSIMI I SELAMIT DHE DOBITË E TIJ. Hutbeja e parë Falënderimi i takon vetëm Allahut, i cili na urdhëroi që të kapemi për litarin e Tij dhe na ndaloi prej përçarjes dhe kontradiktave: “Kush mbahet fort pas (fesë së) Allahut, sigurisht që është i drejtuar në udhë të mbarë” (Ali Imran 101) Dëshmoj se nuk i takon me të vërtet adhurimi askujt përveç se Allahut, i cili është një dhe nuk ka shok. Dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij, dhe dëshmoj se është njeriu me moral më të lartë dhe me zemër më të mirë dhe më të shëndoshë. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju njerëz frikojuni Allahut dhe veproni me ligjet e fesë së juaj që të jetë i kënaqur Zoti i juaj, të fitoni shpërblimet e Tij dhe t’i shpëtoni dënimit të Tij. Allahu për ju i ligjësoi ligjet më të mira, në të Dërguarin e juaj e la shembullin më të mirë për njerëzimin dhe përhapjen e selamit e bëri një prej ligjeve më të mëdha që i ligjësoi. Selami është përshëndetje e veçantë e muslimanëve dhe e melaqeve dhe e banorëve të xhenetit dhe përshëndetja e besimtarëve atë ditë kur do ta takojnë Zotin e tyre. Allahu i urdhëroi muslimanët që të përshëndeten në mes veti kur të hynë në shtëpitë e njëri-tjetrit dhe tha: “O ju besimtarë! Mos hyni në shtëpitë e huaja pa marrë leje e pa i përshëndetur banuesit e tyre”. (Nur 27), dhe “Kur të hyni në shtëpi, të përshëndetni njëri-tjetrin me përshëndetje të mirë e të bukur nga Allahu”. (Nur 61) Poashtu urdhëroi me dhënien e selamit gjatë takimeve me njëri-tjetrin. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Nëse e takon dikush vëllanë e vet, le t’i jap selam, e nëse në mes tyre ka ndonjë pemë, mur apo gur e pastaj e takon le t’i japë atij selam”. Poashtu ligjësohet dhënia e selamit gjatë ardhjes dhe fillimit të uljes, dhe gjatë ngritjes dhe largimit prej mexhlisit. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, thotë se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kur ndonjëri prej jush vjen në ndonjë grupim, të përshëndesë me selam, dhe kur dëshiron të largohet, le të përshëndesë prapë me selam. Nuk është i pari më i vlefshëm se i fundit”. Sunet është ta përshëndesë kalorësi këmbësorin, këmbësori të ulurin, pakica shumicën, i vogli të rriturin, dhe forma e përshëndetjes për atë që e fillon është: “Es selamu alejkum ue rahmetullahi ue bereketuhu”, kurse për atë që i përgjigjet është: “Ue alejkumu selam ue rahmetullahi ue bereketuhu”. Kjo është forma më e mirë, por edhe nëse e shkurton ai që e jep vetëm se në “Es selamu alejkum”, dhe ai

që përgjigjet vetëm se në “Ue alejkumu selam” lejohet, por më mirë është që kur t’ia kthen të shton në formë siç thotë edhe Allahu, Subhanehu ue Te'Ala: “Kur ju përshëndet dikush me respekt, kthejani me një përshëndetje më të mirë ose në të njëjtën mënyrë”. (Nisa 86) Ibën Kethiri, RahimehUllah, kur e komenton këtë ajet thotë: “Kur të përshëndet një musliman përgjigju atij me më mirë duke shtuar në formë ose përgjigju ashtu si të përshëndeti”. Teprica apo shtimi në formë është e pëlqyer, ndërsa ngjasimi është detyrues që do të thotë se fillimi me selam është e pëlqyer, kurse përgjigja apo kthimi i tij detyrim dhe duhet patjetër të jetë me fjalën “Selam”. Përshëndetjet si, mirëmëngjesi dhe mirëdita, nuk bëjnë pjesë në përshëndetjen me selam. Njeriu duhet patjetër që ta shqipton selamin dhe nuk mjafton shenja me dorë apo me kokë për shkak ndalesës që ka ardhur në hadithin të cilin e përcjell Amru ibën Shuajb, radijAll-llahu anhu, prej gjyshit të tij dhe ky i fundit prej Pejgamberit, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, i cili ka thënë: “Nuk është prej nesh ai i cili i ngjason të huajit, mos u ngjasoni çifutëve dhe të krishterëve. Përshëndetja e çifutëve është shenja me gishta, ndërsa përshëndetja e krishterëve është përshëndetja me dorë”. Por nëse është i përshëndeturi shurdh apo është larg e kështu me radhë nuk ka problem nëse e përshëndet me shenjë dhe njëkohësisht duke e shqiptuar selamin. Përshëndetja me selam është prej të drejtave të muslimanëve të ndërsjella dhe duhet që të përshëndeten mes veti. Jobesimtarëve nuk lejohet që t’i përshëndesim me selam, por nëse ata fillojnë me selam, u themi: “Ue alejkum”, duke u bazuar në hadithin të cilin e transmeton Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, se Pejgamberi, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Mos filloni të parët me selam ndaj krishterëve dhe çifutëve, dhe nëse e takoni në rrugë ndonjërin prej tyre detyrojeni atë që tu përmbahet anëve të rrugës”. Enesi, radijAll-llahu anhu, përcjell se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Nëse ju përshëndesin juve të krishterët dhe çifutët thuani atyre: “Ue alejkum”. O ju musliman, dijeni Allahu ju mëshiroftë se ka kohëra dhe vende ku nuk ligjësohet në to dhënia e selamit, prej saj: Kur njeriu është duke e kryer nevojën e vogël apo të madhe, apo është në tualet, pastaj gjatë hutbes së Xhumasë nuk lejohet që të përshëndetet xhemati kur e dëgjojnë hutben, për shkak se ata janë të urdhëruar të mos flasin dhe nëse i përshëndet ndonjëri nuk lejohet që t’ia kthejnë selamin. Poashtu, gjatë leximit të Kuranit lexuesit nuk i jepet selam kur lexon. Ajo çka e meriton të përmendet dhe t’ia tërheqim vërejtjen është përshëndetja e njerëzve me dorë pas namazeve detyruese dhe vullnetare. Kjo përshëndetje nuk ligjësohet dhe

nëse njeriu vazhdon në veprimin e saj kalon në risi. Nëse e vepron atë për ndonjë shkak si kur e takon ndonjë njeri të cilin nuk e ka parë një kohë të gjatë apo ka nevojë të i flet për diçka, kjo lejohet dhe nuk ka gjë në të. Përshëndetja me dorë gjatë takimit është sunet i pëlqyer dhe i kërkuar. Bera ibën Azib, radijAll-llahu anhu, përcjell se Pejgamberi,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Nuk takohen dy muslimanë e përshëndetën me dorë vetëm se iu falen mëkatet, para se të ndahen”. Përkulja gjatë përshëndetjes ndalohet edhe atë duke u bazuar në hadithin të cilin e shënon Tirmidhiu, RahimehUllah, në librin e tij se është pyetur Pejgamberi, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, se a lejohet përkulja gjatë përshëndetjes? Është përgjigjur se nuk lejohet. Përkulja është një lloj rukue, ndërsa rukua dhe sexhdeja nuk lejohen vetëm se për Allahun. Sa i takon dispozitës së ngritjes për selam ose për respekt të një njeriu i cili vjen prej rruge apo hyn në ndonjë mexhlis lejohet. Kurse ngritja në shenjë respekti të një njeriu e jo për arsye të përshëndetjes së tij, siç u ngrihet mbretërve, kryetarëve, etj, deri sa ata të ulen, apo siç i urdhërojnë mësuesit nxënësit të ngrihen kur ata hyn në klasë apo kur vjen ndonjë vizitor në klasë, kjo nuk lejohet. Ibën Tejmije, RahimehUllah, thotë: “Nuk ka qenë tradita e të parëve tanë gjatë periudhës së Pejgamberit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe periudhës së halifeve të drejtë, të i ngrihen në këmbë Pejgamberit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe halifeve pas tij siç është traditë sot ku njerëzit u ngrihen në këmbë njëri-tjetrit”. Madje Enes ibën Malik, radijAll-llahu anhu, thotë se nuk ka pasur krijesë më të dashur tek ne se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem,mirëpo askush prej sahabëve kur e shihte nuk iu ngritke në këmbë për shkak se ai e urrente atë. Ndoshta janë ngritur për atë njeri i cili ka ardhur prej rruge që ta presin siç transmetohet se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, është ngritur për Ikramen, dhe u ka thënë Ensarëve kur erdhi Sad ibën Muadhi, radijAll-llahu anhu: “Ngrihuni dhe priteni udhëheqësin e juaj”.Prandaj muslimanët duhet t’i pasojnë të parët tanë për të cilët Allahu dhe i Dërguari i Tij kanë thënë se janë gjenerata më e mirë në historinë e njerëzimit dhe na kanë urdhëruar që t’i pasojmë ata. O ju robërit e Allahut, Kur njeriu përshëndet me selam apo i dërgohet selami prej një njeriu tjetër i cili nuk është prezent aty detyrohet që t’ia kthen dhe nëse përshëndetja është nëpërmjet ndonjë ndërmjetësuesi detyrohet të thotë “Ue sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem”. Nëse përshëndetja është nëpërmjet ndonjë shkrimi apo letre, kur ta lexon duhet të thotë: “Ue alejkum selam”. O ju musliman, frikojuni Allahut dhe përhapeni selamin mes jush për arsye se ai është shkak i shumë mirësive dhe i ringjalljes së Sunetit dhe i largimit të egërsisë mes

njerëzve. Ai është prej fjalëve më të mira dhe të folurit më të bukur dhe Allahu për të tha: “Kur të hyni në shtëpi, të përshëndetni njëri-tjetrin me përshëndetje të mirë e të bukur nga Allahu”. (Nur 61) Hutbeja e dytë Falënderimi i takon vetëm Allahut që i bëri besimtarët vëllezër mes veti. Kjo është dhuntia e Allahut ndaj besimtarëve dhe me të vërtetë Allahu zotëron dhunti të madhe. Dëshmoj se nuk i takon me të vërtet adhurimi askujt përveç se Allahut dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij, të cilin Allahu e bëri shëmbëlltyrë për të gjithë besimtarët. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju njerëz, kapuni për veprat e mira dhe virtytet e larta të moralit dhe dijeni se përhapja e selamit mes jush është shkak i shumë fryteve të mëdha, prej saj: -Është një prej shkaqeve për hyrjen e njeriut në xhenet. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “O ju njerëz, përhapeni selamin, ushqeni nevojtarët, mbani lidhjet farefisnore dhe faluni natën kur njerëzit tjerë flenë që të qetë të hyni në xhenet”. -Është shkak i cili mbjell dashuri në zemër mes njerëzve. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Nuk do të hyni në xhenet derisa të besoni, dhe nuk do të besoni derisa të mos duheni në mes vete. A nuk dëshironi t’ju udhëzoj në një gjë, nëse e bëni atë do të duheni në mes vete? Përhapeni selamin (përshëndetjen) në mes jush”. -Selami dhe përshëndetja me dorë janë shkak i faljes së mëkateve. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Nuk takohen dy muslimanë e përshëndetën me dorë vetëm se iu falen mëkatet, para se të ndahen”, dhe me një transmetim tjetër thotë: “Kur besimtari e takon një besimtar e përshëndet dhe ia japin dorën njëri-tjetrit, iu bien mëkatet siç bien gjethet e pemëve”. O ju besimtarë për këto arsye kapuni për të dhe veproni me të që t’i fitoni të gjitha frytet e saj.

RËNDËSIA E NAMAZIT. Falënderimi i takon vetëm Allahut, i Cili e bëri namazin shtyllë të fesë dhe tha: “Kërkoni ndihmën e Allahut me durim e me namaz! Kjo është njëmend e vështirë,

përveçse për të devotshmit, që janë të bindur se do të takojnë Zotin e tyre dhe se do të kthehen tek Ai”.(Bekare 45-46) Dëshmoj se adhurimi nuk i takon askujt me të drejtë përveç se Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij dhe se namazi ishte porosia e fundit e tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju musliman, Frikojuni Allahut për fenë e juaj në përgjithësi dhe për namazin e juaj në veçanti. Faleni namazin dhe përkujdesuni për të. Faleni me frikërespekt dhe me qetësi shpirtërore. Faleni atë në xhemat dhe nëpër xhami dhe përkujdesuni për të sinqerisht për arsye se ai është shtyllë e fesë dhe adresa e lumturisë. Namazi është drita e juaj në tokë, thesari i juaj në qiell dhe ndihma e juaj gjatë vështirësive në jetë. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Kërkoni ndihmën e Allahut me durim e me namaz!”. Bekare 45), dhe “Vërtet që namazi të ruan nga shthurja dhe nga çdo vepër e shëmtuar dhe vërtet që përmendja e Allahut është më e madhe”. (Ankebut 45) Namazi ishte gëzimi i syve të Muhamedit,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe streha e tij gjatë vështirësive dhe pushimi i tij gjatë lodhjeve. Namazi është shtylla e dytë prej shtyllave të Islamit dhe është lidhja direkte mes robit dhe Allahut dhe shenja dalluese mes kufrit dhe imanit. Namazi në Islam peshon rëndë dhe pozita e tij tek Allahu është e lartë. Për këtë arsye kushtoni rëndësi të madhe dhe kryeni me besnikëri dhe faleni të plotë. Ai që e falë i përkushtuar dhe të plotë do të shpërblehet, kurse ai që vjedh prej tij dhe e falë të mangët dyshohet se a do t’i pranohet. Falësi prej namazit të tij fiton hise aq sa ka qenë i përkushtuar në të kurse namazi që falet shpejt nuk pranohet. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, tregon se i Dërguari i Allahut hyri në xhami dhe pas tij hyri një burrë i cili, pasi u fal, shkoi dhe e përshëndeti Pejgamberin, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Ai, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ia ktheu përshëndetjen dhe i tha: “Kthehu dhe falu prapë sepse nuk je falur”. Personi u kthye dhe u fal përsëri ashtu siç u fal herën e parë, pastaj u kthye dhe e përshëndeti Pejgamberin, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i cili përsëri i tha: “Kthehu dhe falu prapë sepse nuk je falur”. Kjo gjë vazhdoi tri herë. (Pas gjithë kësaj) ai tha: “(Betohem) për Atë i Cili të ka dërguar ty me të vërtetën! Unë nuk mund të falem më mirë se kështu! (Të lutem) më mëso pra!” Nga kjo Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, tha: “Kur të ngrihesh e të vendosësh për të falur namaz shqipto tekbirin (fjalët Allahu Ekber – Allahu është më i Madhi, për fillimin e namazit), pastaj këndo ç’është më e lehtë për ty (që di përmendësh nga Kurani, pastaj përkulu në ruku dhe rri sa të ndihesh i qetësuar (në këtë gjendje), pastaj ngrije kokën dhe qëndro drejt në këmbë, pastaj bjer me fytyrë për tokë në sexhde dhe rri sa të ndihesh i qetësuar (në këtë gjendje), pastaj ulu dhe rri i qetësuar (dhe mos u ngut për në sexhden e dytë). Kështu pra vepro gjatë gjithë faljes tënde (në çdo veprim rri sa të ndihesh i qetësuar në atë gjendje që je)”.

Ky hadith është argument i qartë se namazi nuk lejohet që të falet shpejtë dhe se në të kërkohet që gjatë çdo lëvizje falësi të jetë i qetë dhe të mos ngutet. Qetësimi në namaz pra është prej shtyllave të namazit dhe pa të namazi nuk është i vërtet. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ndaloi që falësi ta vonon namazin e tij deri në namazin tjetër pa arsye dhe në fund prej frike se do t’i ikë namazi të ngrihet dhe ta falë atë shumë shpejt dhe na paralajmëroi se ky lloj i namazit i përngjan atij të hipokritëve. Ai, alejhi salatu ue selem, thotë: “Ai (namazi i shpejtë) është namazi i hipokritëve, ulet ndonjëri prej tyre derisa të skuqet dielli (afër perëndimit), ku në këtë kohë është mes dy brirëve të shejtanit, pastaj ngrihet dhe i falë shpejtë katër rekate, në të cilat nuk e përmend Allahun vetëm se pak”. Edhe mosfalja e namazit në xhemat është një prej vetive të tyre. Prej vetive tjera të tyre janë edhe cilësitë që ua cek Allahu në Kuran: “Në të vërtetë, hipokritët përpiqen të mashtrojnë Allahun, por është Ai që i mashtron ata. Kur ata ngrihen për namaz, ngrihen me përtesë, vetëm sa për t’u dukur para botës dhe Allahun e përmendin fare pak”.(Nisa 142) Ibën el Kajimi, RahimehUllah, thotë se këto gjashtë cilësi në namaz janë prej vetive të hipokritëve: ngritja me përtesë për në namaz, shtirja në faljen e tij vetëm sa për të dukur para njerëzve, vonesa e tij, nxitimi në faljen e tij, mos përmendja e Allahut në namaz shumë dhe mosfalja në xhemat. Ebu Abdullah el Esharij, radijAll-llahu anhu, përcjell se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, u fal me shokët e tij dhe pastaj u ul me një grup prej tyre. Ndërkohë, hyri një njeri dhe filloi të falet. Në namazin e tij filloi të bëj lëvizje të shpejta. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, tha: “A e shikoni këtë? Kush vdes kështu, vdes në fe jo të Muhamedit. Ky e fal namazin ashtu siç bën korbi”. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, vjedhjen në namaz e bëri nga krimet më të mëdha të vjedhjes madje më të madhe se atë të pasurisë. I Dërguari i Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Vjedhësi më i keq është ai i cili vjedh në namaz”. Të pranishmit të çuditur e pyetën: “O i dërguari i Allahut! Si vjedh njeriu në namaz?”. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, iu përgjigj: “Nuk e plotëson rukunë dhe sexhden”. Padyshim se vjedhësi në fe është më i keq se sa vjedhësi i dynjasë. Një prej gabimeve të mëdha në namaz është edhe të parapririt e imamit në ruku, sexhde, ulje dhe ngritje. Imam Ahmedi, RahimehUllah,thotë: “Nuk ka namaz ai që e paraprin imamin”. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, përcjell se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “A nuk ka frikë ndokush prej jush, që e ngre kokën para imamit, se mos Allahu ia shndërron kokën në kokë gomari, apo t’ia shndërrojë fizionominë në fizionomi gomari?”. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, rrëfen se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Imami nuk është caktuar veçse për t’u pasuar, ndaj mos e kundërshtoni atë. Kur ai të thotë “Allahu Ekber”, edhe ju thoni “Allahu Ekber”,

kur të bëjë rukunë, edhe ju bini në ruku. Kur të thotë “Semi Allahu limen hamideh”, ju thoni: “Allahume rabena lekel hamd”. Kur të bjerë në sexhde, edhe ju bini në sexhde. Nëse ai falet ulur, edhe ju faluni ulur të gjithë”. Imam Ahmedi, RahimehUllah, thotë se fjala e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, “Kur ai të thotë “Allahu Ekber”, edhe ju thoni “Allahu Ekber”, e ka për qëllim prite imamin deri sa të thotë Allahu Ekber, kur ta përfundon atëherë ju thoni Allahu Ekber. Shumë njerëz nuk i dinë këto hadithe dhe shpesh gabojnë në namazin e tyre. Të gjitha veprimet në namaz duhen të veprohen dhe të shqiptohen pasi t’i thotë apo vepron imami dhe nuk lejohet as të vonohemi e as ta paraprijmë. Dihet se xhemati nuk përfiton asgjë nëse e paraprin imamin mirëpo shejtani i mashtron dhe i nxit që ta paraprijnë imamin dhe me këtë t’ua prish namazin e tyre. O ju musliman, frikojuni Allahut dhe kujdesuni për faljen e namazit. Namazi është porosia e fundit e Muhamedit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, që e porositi Ummetin e tij. Umu Seleme, radijAllahu anha, përcillet se ka thënë: “I Dërguari i Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, në sëmundjen e rëndë, për shkak të së cilës ndërroi jetë, thoshte: “Kujdesuni për namazin dhe robëreshat (të cilat i keni nën sundimin tuaj)!”. Këto fjalë i përsëriste derisa ia dorëzoi shpirtin Allahut të Madhëruar. Namazi është adhurim i cili u urdhërua në qiell, është gjëja e parë për të cilën do të llogaritet njeriu Ditën e Kiametit dhe është gjëja e fundit që do të humbet nga feja, sikur që ka treguar i Dërguari, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Do të shkëputen hallkat e Islamit një nga një, sa herë që do të shkëputet një hallkë, njerëzit do të kapen për tjetrën, hallka e parë që shkëputet është gjykimi, e fundit është namazi”. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Me të vërtetë, janë të shpëtuar besimtarët, të cilët janë të përulur në namazin e tyre, të cilët shmangen nga fjalët e kota, të cilët japin zeqatin, të cilët e ruajnë nderin e tyre (nga marrëdhëniet e jashtëligjshme), përveçse me gratë e tyre ose me skllavet që kanë në zotërim dhe, për këtë, nuk janë fajtorë, ndërsa ata që kërkojnë përtej kësaj, pikërisht ata janë shkelës (të kufijve), të cilët u përmbahen amaneteve dhe detyrimeve të marr dhe të cilët i kryejnë rregullisht faljet. Pikërisht ata do të jenë trashëgimtarët, që do ta trashëgojnë Firdeusin, ku do të qëndrojnë përjetësisht”. (Muminun 1-11)

FRYTET E IMANIT. Falënderimi i plotë i takon Allahut i cili ia jep mirësinë e udhëzimit në besim atij që do, dëshmoj se nuk meriton të adhurohet askush pos Allahut, “Atij i lutet gjithkush që ndodhet në qiej dhe në Tokë e në çdo kohë Ai ushtron fuqinë e gjithëmbarshme”. (Rrahman, 29) dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguari

i tij, i përkrahur nga Allahu me ndihmë dhe argumente, paqja e Allahut qoftë mbi të, mbi familjen, mbi shokët e tij dhe mbi gjithë ata që e pasuan atë. O ju njerëz kini frikë Allahun, kërkoni prej tij përqendrimin në besim, padyshim se besimi është dritë që Allahu e fut në zemrën e njeriut. “A është njëlloj si ai që Allahu ia ka hapur kraharorin për të pranuar Islamin, duke qenë kështu në dritën e Zotit të vet, (ashtu edhe ai që e ka zemrën të mbyllur ndaj besimit?!) Prandaj, mjerë ata që e kanë zemrën të pandjeshme, kur përmendet Allahu! Njerëz të tillë janë në humbje të qartë”! (Zumer, 22) “Allahu ia hap zemrën për (të pranuar) Islamin atij që dëshiron ta udhëzojë, ndërsa atij që dëshiron ta lërë në humbje, (ia mbyll zemrën e) ia shtrëngon gjoksin si të jetë duke u ngjitur në qiell. Kështu, Allahu, i ndëshkon ata që nuk besojnë.” (En ‘am, 125) Besimi është dhunti e Allahut për robin “Allahu ju ka dhuruar mirësi dhe ju ka udhëzuar në besim, nëse ajo që thoni është e vërtetë!” (Huxhurat, 17). Besimi është bindje dhe vepër, sikurse ka thënë Imam Hasan el Basriu, RahimehUllah: “Nuk është imani as zbukurim me fjalë e as shpresë e pabazë, por është bindje e ngulitur në zemër dhe që e vërtetojnë veprat”. Për këtë Ehlu suneti e definojnë imanin se është: thënje me gjuhë, bindje me zemër dhe vepër me gjymtyrë, shtohet me adhurime dhe pakohet me gjynahe, me këtë kuptim imani është garanci për qëndrueshmëri në raste të sprovës, dhe anijë e shpëtimit në tufanin e fitneve dhe valëve të sprovave. Allahu ka ndërlidhur me besim mirësi të shumta të afërta dhe të mëvonshme, i ka përgatitur atij sigurinë dhe udhëzimin në dunja dhe ahiret: “Sa për ata që besojnë dhe nuk e molepsin besimin e tyre me padrejtësi (idhujtari), pikërisht atyre u takon siguria dhe ata janë të udhëzuar.”(En Am, 82). Sikurse i premton atij arritje të jetës së lumtur dhe shpërblim të mirë: “Cilindo mashkull apo femër që kryen vepra të mira, duke qenë besimtar, Ne do ta bëjmë që të kalojë jetë të bukur dhe do ta shpërblejmë sipas veprave më të mira, që ka bërë.” (Nahl, 97) Allahu ka marrë përsipër mbrojtjen e besimtarëve në veçanti: “Allahu i mbron ata të cilët kanë besuar”.(Haxh, 38) Ky lloj i besimit, që ka këtë cilësi ka edhe gjashtë kushtet dhe me degë që tejkalon numrin shtatëdhjetë. I dërguari, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Iman është të besosh në Allahun, melaiket, librat, të dërguarit, ditën e Fundit, dhe të besosh në caktimin e tij të mirën dhe të keqen”. Po ashtu i dërguari, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Imani është shtatëdhjetë e disa degë, më e larta është dëshmia se nuk ka zot tjetër (që meriton të adhurohet) pos Allahut, e më e ulëta është largimi i një pengese nga rruga, edhe turpi është degë e imanit.” Imani me gjashtë kushtet e tij është i kompletuar nëse përfshinë gjithë atë që duhet të besohet. Nuk mjafton besimi në disa kushte dhe mohimi i tjerëve: “Vërtet, ata që mohojnë Allahun dhe të dërguarit e Tij dhe dëshirojnë të ndajnë Allahun nga të dërguarit e Tij, duke thënë: “Ne disa i besojmë e disa nuk i besojmë” dhe duke dashur që kështu të zgjedhin një rrugë të ndërmjetme, pikërisht ata janë mohuesit e vërtetë. Ne kemi

përgatitur dënim poshtërues për mohuesit. Ndërsa atyre që besojnë Allahun dhe të dërguarit e Tij dhe nuk bëjnë dallim mes asnjërit prej tyre, Ai do t’u japë shpërblimin (e premtuar). Se Allahu është Falës dhe Mëshirëplotë.” (Nisa, 150-152) Nga urtësia e Allahut të Lartmadhëruar është që nuk i le robërit e Tij pa i testuar që të dallohet i sinqerti në besimin e tij dhe gënjeshtari dyfytyrësh: “Vërtet mendojnë njerëzit, se do të lihen të thonë “Ne besojmë”,pa u vënë në provë?! Ne i kemi sprovuar ata që kanë qenë para tyre, në mënyrë që,Allahu të dallojë ata, që thonë të vërtetën dhe, ata që gënjejnë.” (Ankebut, 2-3) Këtu shfaqet dallimi mes qëndrimeve të besimtarëve dhe dyfytyrëshave e jobesimtarëve, do të paraqesim një përmbledhje të disa qëndrimeve ashtu siç i ka sqaruar Kurani. Prej këtyre qëndrimeve është se kur dy grupet thirren për te Allahu dhe i dërguari i Tij që të gjykohen mes tyre në kundërshtimet që kanë, Allahu i Madhëruar për qëndrimin e dyfytyrëshave thotë: “Ata (hipokritët) thonë: “Ne besojmë në Allahun dhe në të Dërguarin dhe (u) bindemi (atyre).” Pastaj disa prej tyre shmangen, sepse nuk janë besimtarë aspak. Dhe, kur thirren tek Allahu (Libri i Tij) dhe i Dërguari i Tij, që ai të gjykojë midis tyre, një grup nga ata kthejnë kurrizin. Por, nëse e drejta është në anën e tyre, ata vijnë përulshëm. A mos kanë sëmundje në zemrat e tyre apo dyshojnë? Apo kanë frikë se mos Allahu dhe i Dërguari i Tij do t’u bëjnë padrejtësi?! Jo, por pikërisht ata janë të padrejtët.” (Nur, 47-50) Më pas Allahu sqaroi qëndrimin e besimtarëve kur të thërriten në gjykimin e Allahut dh e të dërguarit të Tij, thotë: “Ndërsa përgjigjja e vetme e besimtarëve, kur thirren tek Allahu dhe i Dërguari i Tij, që ai të gjykojë midis tyre, është: “Dëgjojmë dhe bindemi”. Pikërisht këta janë të shpëtuarit.” (Nur, 51) Ky është qëndrimi i dy palëve kur thërriten që të gjykohen sipas sheriatit të Allahut, ky është një qëndrim që ende përsëritet saherë që ndodh një proces ose shfaqet një risi, besimtarët dëshirojnë gjykimin e Allahut dhe të dërguarit të Tij qoftë në favor të tyre apo kur janë fajtor, ndërsa dyfytyrëshit dëshirojnë të gjykojnë me ligjin e Allahut dhe të dërguarit të Tij nëse është në favorin e tyre, e nëse është në kundërshtim me ta ata marrin gjykimin e djallit dhe nuk përfillin gjykimin e Allahut. Qëndrimi i dy palëve ndaj Kuranit dhe gjatë leximit të tij. Besimtarët kur zbret Kuran dhe kur lexohet u shtohet besimi dhe ata janë të përgëzuar, ndërsa dyfytyrëshit kjo u shton njollosje mbi njollosje dhe presin rast të volitshëm për të ikur nga dëgjimi i tij, Allahu thotë: “Kur shpallet ndonjë sure, disa prej atyre (që kanë dyshim dhe hipokrizi) thonë: “Kujt prej jush do t’ia shtojë besimin kjo sure?” Përsa u përket besimtarëve, atyre (kjo sure) ua shton besimin dhe ata gëzohen. E sa u përket atyre që kanë sëmundje në zemrat e veta, ajo ua shton edhe më dyshimin që kanë dhe ata vdesin si mohues. Vallë, a nuk e shohin ata se çdo vit vihen në provë një ose dy herë e prapëseprapë as nuk pendohen, as nuk e mbledhin mendjen?! Kur shpallet ndonjë sure (që u tërheq vërejtje), ata shikojnë njëri-tjetrin (duke

thënë): “A po ju sheh ndokush?”, pastaj largohen. Allahu i shmang zemrat e tyre, sepse ata janë njerëz që nuk kuptojnë!” (Teube, 124-127) Qëndrimi i dy palëve gjatë luftës në rrugë të Allahut, besimtarët dëshirojnë nga Zoti i tyre që ti zbret të dërguarit të tij një sure që do ti urdhëron për luftë kundër jobesimtarëve, duke u kujdesur për xhihadin në rrugë të Allahut dhe arritjen e shpërblimit të madh që Allahu ka përgatitur për luftëtarët, kur erdhi urdhri për luftë shpejtuan të gëzuar, luftuan me pasuritë dhe shpirtrat e tyre. Kurse dyfytyrëshave kur u vjen urdhri për luftë, i kaplon paniku dhe frika, fillojnë të paramendojnë arsyetime pas arsyetimeve, në mënyrë që të mos marrin pjesë. Allahu i Madhëruar thotë: “Besimtarët thonë: “Sikur të ishte shpallur një sure!” Por, kur shpallet një sure e qartë dhe në të përmendet lufta, i sheh ata me zemra të sëmura, si të vështrojnë ty me shikim si të agonisë së vdekjes! Ndërkohë, më e përshtatshme do të ishte për ata bindja dhe fjala e mirë! Madje, kur çështja (e luftës) është vendosur, do të ishte më mirë për ata që të tregohen të sinqertë ndaj Allahut.” (Muhamed, 20-21) Poashtu thotë: “Nuk do të të kërkojnë leje për të mos luftuar me pasurinë dhe jetën e tyre, ata që besojnë në Allahun dhe Ditën e Kiametit. E Allahu i di mirë ata që ruhen nga gjynahet. Ty do të kërkojnë leje vetëm ata që nuk besojnë në Allahun dhe Ditën e Kiametit dhe që zemrat e tyre dyshojnë. Ata luhaten në dyshimin e vet.” (Teube, 44-45) Qëndrimi i dy palëve gjatë presionit të jobesimtarëve ndaj muslimanëve, besimtarëve u shtohet përqendrimi në fe dhe u forcohet bindja e tyre në premtimin e Allahut dhe të dërguarit të Tij për ndihmë, kurse dyfytyrëshave u shtohet frika, supozojnë për të keqe në Allahun dhe të dërguarin e Tij. Për qëndrimin e dy palëve kohën kur jobesimtarët rrethuan muslimanët ditën e Ahzabit nga brenda e jashtë Medinës, kur shikimet u shtangën dhe zemrat arritën deri në fyt nga gjendja e tmerrshme, për qëndrimin e besimtarëve Allahu thotë: “Kur besimtarët e vërtetë panë ushtrinë e aleatëve, thanë: “Kjo është ajo që na ka premtuar Allahu dhe i Dërguari i Tij; sigurisht, premtimi i tyre u vërtetua!” Kjo ua forcoi atyre besimin dhe përuljen. Midis besimtarëve ka të atillë, që e kanë mbajtur besëlidhjen me Allahun. Disa prej tyre kanë vdekur, kurse të tjerët presin pa ndryshuar asgjë nga besnikëria e tyre.” (Ahzab, 22-23) Ndërsa për qëndrimin e dyfytyrëshave thotë: “Por hipokritët dhe ata me zemra të sëmura e të dobëta,thanë: “Allahu dhe i Dërguari i Tij nuk na kanë premtuar asgjë,pos mashtrimit”! Dhe një grup prej tyre tha: “O banorët e Jethribit254, s’ka qëndrim këtu për ju, andaj kthehuni!” Një grup tjetër nga ata kërkoi leje prej të Dërguarit, duke thënë: “Në të vërtetë, shtëpitë tona janë të pambrojtura”! Por ato nuk ishin të pambrojtura. Ata donin vetëm të iknin.” (Ahzab, 12-13)

Ky është provimi i rëndë i cili shfaqi fitoren e besimtarëve dhe dështimin e dyfytyrëshave, kjo është traditë e Allahut në krijesat e tij, e në traditën e Zotit nuk do gjesh ndryshim. Kjo ishte e tëra, e lusim Allahun, aze ue xhel, që të na dhuroj besim dhe të na mbrojë nga dyfytyrësia. Falënderimi takon Zotit të botëve.

VEPRA E MIRË. Hutbeja e parë Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve dhe të qiejve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. “O besimtarë! Kijeni frikë Allahun ashtu si i takon Atij dhe vdisni vetëm duke qenë myslimanë!” (Ali Imran 102) “O njerëz! Frikësojuni Zotit tuaj, i Cili ju krijoi prej një njeriu, ndërsa prej atij krijoi bashkëshorten e tij, kurse prej këtyre të dyve krijoi shumë meshkuj e femra. Dhe frikësojuni Allahut, me emrin e të Cilit ju kërkoni të drejtat e ndërsjella dhe ruani lidhjet farefisnore. Se vërtet, Allahu është përherë Mbikëqyrës mbi ju”. (Nisa 1) “O besimtarë, frikësojuni Allahut dhe thoni vetëm të vërtetën. Ai do t’jua bekojë veprat tuaja dhe do t’jua falë gjynahet. Kush i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij, do të arrijë një fitore madhështore”. (Ahzab 70-71) Vëllezër besimtar, Frikojuni Allahut dhe dijeni se veprat janë të arriturat e njeriut me të cilat del prej kësaj dynjaje dhe se mbi ato bazohet përfundimi i tij në ahiret. Pejgamberi, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Të vdekurin e përcjellin tri gjëra: familja e tij, pasuria e tij dhe veprat e tij. Dy kthehen kurse një mbetet me të. Kthehet familja dhe pasuria e tij, kurse me të mbesin veprat e tij”. Vepra pra është shoqëruesi i njeriut në varr dhe është shkaku kryesor i begatimit të tij në varr ose i dënimit të tij në varr. Përcillet në një hadith se vepra e mirë i vjen pronarit të saj në varr në formën e një burri me rroba të bardha, fytyrë të bukur dhe parfum të mirë, i cili i thotë: “Gëzohu për atë që do të shohin sytë. Gëzohu për kënaqësinë e Zotit, xhenetin që ka të mira të pashtershme. Kjo është dita jote e cila të është premtuar”. I vdekuri e pyet: “Po ti, kush je, pasi nga fytyra ngjan sikur je njeri i mirë?”. I përgjigjet: “Unë jam puna jote e mirë. Për Zotin, nuk të kam njohur veçse i shpejtë në bindje të Zotit, i ngadalshëm për të vepruar gjynahe. Zoti të shpërbleu me të mira për këtë”. Ndërsa vepra e keqe i vjen pronarit të saj në varr

në formën e një burri me rroba të zeza, me erë të keqe dhe me fytyrë të shëmtuar, i cili i thotë: “Të përgëzoj me diçka rrëqethëse! Kjo është dita jote që të është premtuar”. I vdekuri e pyet: “Po ti që paralajmëron të keqen, kush je? Fytyra jote qenka simbol i të keqes”. Ai i përgjigjet: “Unë jam puna jote e ligë. Ajo që di rreth teje, është se ke qenë i ngadalshëm në kryerjen e detyrave ndaj Zotit dhe i shpejtë për të vepruar gjynahe që zemëronin Zotin. Prandaj Zoti të dënoi me sherr”. O ti rob i Allahut, vepra e mirë është ajo që e shpreson njeriu në momentin e vdekjes. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Kur i vjen vdekja ndonjërit prej tyre (jobesimtarëve), ai thotë: “O Zoti im, më kthe, që të bëj vepra të mira në botën që kam lënë!”. (Muminun 99-100) Poashtu vepra e mirë është ajo që e shpresojnë banorët e xhehenemit në momentin kur hidhen në të. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Atje, ata do të thërrasin: “O Zoti ynë, nxirrna se do të bëjmë vepra të mira e jo nga ato që kemi bërë”. (Fatir 37) Nëse e përsiatim Kuranin do të vërejmë se Allahu në shumë ajete na orienton kah vepra. Ndonjëherë me veprën e ndërlidh shpërblimin siç thotë në thënien e Tij: “Atë ditë askujt nuk do t’i bëhet ndonjë padrejtësi dhe ju do të shpërbleheni vetëm sipas asaj që keni bërë”. (Jasin 54) Ndonjëherë na lajmëron se Ai i mbikëqyrë të gjithë veprat e tona ku edhe thotë: “Unë e di mirë çfarë bëni ju”. (Muminun 51), dhe “Allahu di gjithçka që punoni ju”. (Ali Imran 153), dhe “Allahu dëgjon dhe di gjithçka”. (Bekare 256) Ndonjëherë na lajmëron se na ngarkoi kujdestar të cilët i shënojnë të gjithë veprat e tona dhe i numërojnë të gjitha ato: “Kurse ndaj jush kanë përcjellësit! Janë shkrues të ndershëm te Allahu. Ata e dinë se çka punoni”. (Infitar 10-12) Ndonjëherë na lajmëron se Ditën e Kiametit do të ballafaqohemi me atë çka e kemi vepruar prej veprave dhe se ato do t’i shohim dhe do t’i lexojmë: “Atë Ditë njerëzit do të paraqiten grupe-grupe, që t’u tregohen veprat e tyre: kush ka bërë ndonjë të mirë, qoftë sa një thërrmijë, do ta shohë atë, e kush ka bërë ndonjë të keqe, qoftë sa një thërrmijë, do ta shohë atë”. (Zelzele 6-8), dhe “Çdo njeriu ia kemi varur në qafë llogarinë për punën e tij dhe Ne, do t’ia paraqesim Ditën e Kiametit librin, që do ta gjejë të hapur (e do t’i themi): “Lexoje librin tënd! Ti mjafton sot si llogaritar kundër vetvetes!”. (Isra 13-14) Ndonjëherë na lajmëron se njeriu vepron vetëm se për vetveten e jo për të tjerët: “Kush zgjedh rrugën e drejtë, e ka për veten e vet e kush i largohet asaj, i largohet në dëm të vetvetes dhe askush nuk e merr të keqen e tjetërkujt”. (Isra 15), dhe “Kush bën mirë, e bën për dobi të vet, e kush punon keq, punon në dëm të vet”. (Fusilet 46) Jeta e kësaj dynjaje është mundësia e vetme ku njeriu mundet të vepron dhe dije se sot ke mundësi vetëm se të veprosh e të mos llogaritësh, ndërsa nesër vetëm se do të llogaritësh dhe nuk do të kesh mundësi të veprosh. Jeta e njeriut është e shkurtë, përfundimi i tij është i panjohur dhe njeriu nuk e di se kur do t’i vijë çasti i fundit të cilin as nuk do të ketë mundësi ta shtyjë e as ta shpejtojë: “Kur t’i vijë koha e fundit, ata nuk mund ta shtyjnë, qoftë edhe për një çast dhe as nuk mund ta shpejtojnë”. (Araf 34)

O ti njeri, këto ditë të kësaj dynjaje të cilat i jeton janë shans i artë që nuk mund të përcaktohen me çmim. Nëse e di vlerën e këtyre ditëve dhe i shfrytëzon ato në atë që të bën dobi do të investosh në vetveten lumturi të përgjithmonshme. Ndërsa nëse i humb në dëfrim, lojë dhe shkujdesje do të jesh përgjithmonë në humbje. Atyre të cilët e shfrytëzuan jetën e kësaj bote në veprimin e veprave të mira Ditën e Kiametit do t’u thuhet: “Ju bëftë mirë, hani e pini për atë, që keni bërë në ditët e kaluara!”. (Haka 24) Ndërsa atyre të cilët e kaluan kohën e tyre të kësaj dynjaje në lojë, dëfrim dhe shkujdesje do t’u thuhet: “Ju keni shfrytëzuar gjithë të mirat në jetën tuaj tokësore dhe jeni kënaqur me to, ndërsa sot do të ndëshkoheni me dënim poshtërues, sepse keni qenë arrogantë në Tokë pa kurrfarë të drejte dhe nuk i jeni bindur Allahut”. (Ahkaf 20) Hutbeja e dytë Falënderimi i takon vetëm Allahut që na bëri prej muslimanëve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. Vëllezër musliman, Njeriun në rrugëtimin pwr ta larguar nga veprat e mira e pengojnë pengesa të shumta, prej saj: shpirti i cili është i prirë fort për të keqen, pastaj shejtani me ushtrinë e tij, epshet dhe dyshimet, etj. Këto pengesa kërkojnë ballafaqim të fortë dhe mund të madh që të largohen, prandaj kush mbështetet në Allahun dhe kërkon ndihmën e Tij, e pastaj drejtohet që të bën ndonjë vepër të mirë padyshim se Allahu do t’ia lehtëson atë dhe do t’ia largon të gjitha pengesat prej rrugës së tij. Ndërsa kush i nënshtrohet këtyre pengesave dhe i largohet veprimit të veprave të mira padyshim se do të bie në kurth të këtyre pengesave dhe do ta humb shansin prej dorës së tij me përfundimin e jetës së tij dhe afrimin e exhelit. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “I zgjuar është ai që e kontrollon vetveten dhe punon për jetën pas vdekjes, kurse kokëtul është ai që ndjek dëshirat e epshit të vet dhe (pa kurrfarë merite) shpreson se All-llahu do t’ia falë”. Poashtu në rrugën e robit qëndrojnë edhe disa pengesa të tjera të cilat prej frikës së do ta arrijnë e detyrojnë robin që të përshpejton në veprimin e veprave të mira, prej tyre: sëmundja, varfëria, pleqëria, sprovat dhe vdekja. I Dërguari i Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Nxitoni në vepra (të mira) para se të paraqiten fitnet sikur nata e errët, gdhihet njeriu besimtar dhe ngryset jobesimtar (qafir), ose ngryset besimtar dhe gdhihet jobesimtar. Do ta shesë ndonjëri prej jush fenë e tij për një kotësi të kësaj bote”. Në një transmetim tjetër thotë: “Nxitoni në punë të mira para se të ndodhë ndonjëra nga shtatë gjërat e vështira. Vallë! A mos pritni varfërinë e t’ju shtyjë të harroni punët e ahiretit, apo, pasurinë e cila ju shtynë të azdiseni e të bëheni zullumqar, apo, ndonjë sëmundje që t’ju shkatërrojë shëndetin tuaj, apo, pleqërinë e cila ju humb fuqinë, apo, vdekjen që ju rri në pritje, apo, Dexhallin

më e keqja që mund të ndodhë, ose, vallë! Mos po e pritni Ditën e Kiametit e cila është më e vështirë dhe më e hidhur”. O ju robërit e Allahut, frikojuni Allahut dhe nxitoni në vepra të mira para se t’ju afrohet exheli: “O besimtarë, mos lejoni që pasuria dhe fëmijët tuaj t’ju largojnë nga të përmendurit e Allahut. Ata që e bëjnë këtë, do të humbin”. (Munafikun 9)

VIRTYTET E BESIMTARËVE. Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve, i Cili dhuron atij që do udhëzimin në besim, dhe dëshmoj se nuk meriton të adhurohet askush pos Allahu i Cili është Një dhe pa rival dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguar i tij, e dërgoi me udhëzim dhe fe të drejtë në prag të Kiametit si përgëzues e kërcënues, thirrës në rrugën e Allahut pishtar ndriҫues, paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen e tij dhe mbi shokët e tij. O ju njerëz keni frikë Allahun e Madhëruar dhe dijeni se dhuntia më e madhe të cilën e arrinë njeriu është udhëzimi në besim (të drejtë), luteni Allahun që tua bën të dashur juve imanin dhe ta zbukuron në zemrat e juaja, e të bën ta urreni mosbesimin, shfrenimin e mëkatin. Besimi nuk është vetëm sa për ta dalluar dhe shpresuar, por është bindje që ngulitet në zemrat dhe e vërtetojnë veprat. Imani (besimi) është thënie me gojë, bindje me zemër dhe vepër me gjymtyrë, shtohet me adhurime dhe pakohet me gjynahe, i ka gjashtë kushte: Besimi në Allahun, melaiket, librat, pejgmberët, ditën e Fundit dhe në caktimin e tij të mirë apo të keq. Poashtu imani ka shenjat e tij, i ka shtatëdhjetë e disa degë, më e larta është dëshmia se nuk meriton të adhurohet askush pos Allahut dhe më e ulëta është të larguarit e një pengese nga rruga, edhe turpi është një prej dëgëve të imanit. Allahu i Madhëruar i thërret besimtarët në shumë ajete Kuranore, i urdhëron dhe i ndalon ata, ngase besimi i shtyn ata të veprojnë urdhërat dhe të largohen nga ndalesat, ngase ai i cili shpreh me gjuhën e tij se është besimtarë, mirëpo nuk vepron atë që ka urdhëruar Allahu, e as që largohet nga ajo që ka ndaluar Ai, ai është gënjeshtar në pretendimin e tij dhe thirrjen si besimtarë. Allahu thotë: “Ka disa njerëz që thonë: “Ne i kemi besuar All-llahut dhe jetës tjetër (Ahiretit), po në realitet ata nuk janë besimtarë. Ata përpiqen ta mashtrojnë All-llahun dhe ata që besuan, po në të vërtetë ata nuk mashtrojnë tjetër, pos vetvetes, por ata nuk e hetojnë.” (Bekare, 8-9) Besimi është nxitës i veprave të mira dhe virtyteve të larta, Allahu thotë: “E, besimtarë të vërtetë janë vetëm ata, të të cilëve kur përmendet All-llahu u rrëqethen zemrat e tyre, të cilëve kur u lexohen ajetet e Tij u shtohet besimi,

dhe që janë të mbështetur vetëm te Zoti i tyre. Dhe, të cilët falin (rregullisht) namazin dhe nga ajo, me çka Ne i furnizuam, ata japin.” (Enfal, 2-3) Besimi i përmirëson veprat dhe i bën ato të jenë të pranuara tek Allahu i Madhëruar, Allahut thotë: “Kush bën vepër të mirë, qoftë mashkull ose femër, e duke qenë besimtar, Ne do t’i japim atij një jetë të mirë (në këtë botë), e (në botën tjetër) do t’u japim shpërblimin më të mirë për veprat e tyre.” (Nahl,97) Dhe e kundërta, nuk pranohet me pabesim asnjë vepër sado që të jenë ato vepra të shumta. Allahu thotë: “E Ne i kthehemi ndonjë vepre që e bënë ata dhe e bëjmë atë hi e pluhur.” (Furkan, 23) Besimtarët janë ata të cilët gjykojnë gjatë hasmërive dhe kundërshtimeve me Librin e Allahut dhe sunetin e të dërguarit : “Kur thirren besimtarët për gjykim ndërmjet tyre te All-llahu dhe te i dërguari i Tij, e vetmja fjalë e tyre është të thonë: “Dëgjuam dhe respektuam!” Të tillët janë ata të shpëtuarit.” (Nur, 51) Ndërsa jobesimtarët dhe munafikët refuzojën gjykimin e Allahut dhe të dërguarit, refuzojnë të gjykohen me to dhe dëshirojnë të gjykohen tek djajt dhe kanunet njerëzore, Allahu i Madhëruar thotë: “Ata (hipokritët) thonë: “Ne i kemi besuar Allllahut, të dërguarit të Tij, dhe u jemi bindur. Por pas asaj, një grup prej tyre zbrapsën. Të tillët nuk janë besimtarë. E kur thirren që ndërmjet tyre të gjykojë All-llahu dhe i dërguari i Tij, një grup prej tyre nuk i përgjigjen asaj.” (Nur, 47-48) Poashtu Allahu thotë për ta: “i vure re ata që mendojnë se besuan atë që të zbriti ty, dhe atë që zbriti para teje, se si dëshirojnë që mes tyre të gjykojë djalli, e duke qenë se janë të urdhëruar që të mos e besojnë atë. E djalli dëshiron t’i humbë në pafundësi. Kur u thuhet atyre: “Ejani (për të gjykuar) te ajo që e zbriti All-llahu dhe te i dërguari!” i sheh se si dyfytyrëshit ta kthejnë shpinën.” (Nisa, 60-61) O robër të Allahut, në kohën tonë kemi njerëz që dëshirojnë besim vetëm për emër, dëshiron besim pa vepra, besim pa namaz e as zeqat, as agjërim e as haxh, bile dëshiron iman pa teuhid e as akide, dëshiron besim me adhurimin e varreve, pllakave të evlijave dhe njerëzve të mirë. Dëshiron iman me gjykimin e kanuneve dhe djajve në zgjedhjen e hasmërive dhe kundërshtimeve, ndërsa për të realizuar besimin e drejtë duhet mohuar besimin në djallin. Allahu thotë: “Në fe nuk ka dhunë. Eshtë sqaruar e vërteta nga e kota. E kush nuk i beson të pavërtetat e i beson All-llahut, ai është kapur për lidhjen më të fortë, e cila nuk ka këputje. All-llahu është dëgjues i dijshëm.” (Bekare, 256) Poashtu për të qenë adhurimi i pranuar duhet që të mos i besohet djallit, Allahut thotë: “Ne dërguam në çdo popull të dërguar që t’u thonë: “Adhuroni vetëm Allllahun, e largojuni djajve (adhurimit të tyre)!” (Nahl, 36) Poashtu thotë: “Adhurojeni All-llahun e mos i shoqëroni Atij asnjë send” (Nisa, 36)

Robër të Allahut, disa gjynahe nuk e shkatërrojnë imanin mirëpo e mangësojnë dhe e dobësojnë atë, duhet që besimtari të largohet nga gjitha mëkatet për të ruajtur besimin e tij, të mos tradhton në marrëdhëniet, as të pëlcet gjatë mosmarëveshjes, nuk gënjen gjatë të folurit, nuk e then premtimin, nuk tradhton në amanet, nuk e then afatin, nuk përgojon dhe nuk mirret me bartjen e fjalëve, largohet nga përfitimi i ndaluar, nuk mirret me kamatë, nuk merr ryshfet dhe nuk keqpërdorë pasurinë e jetimit, ngrit veten nga gjërat e nënçmuara, nuk fyen e as nuk shan, ngase besimtari nuk është akuzues, as mallkues, as sharës as që fol pistë, por e dëshiron për vëllaun e tij besimtarë atë që dëshironë për vete, sillet mirë me kundërshtarin duke vepruar me fjalën e Allahut: “S’ka dyshim se besimtarët janë vëllezër, pra bëni pajtim ndërmjet vëllezërve tuaj” (Huxhurat, 10) Ndjenë dhimbje kur vëlezërit e tij besimtarë kanë dhimbje, vepruar sipas hadithit të të dërguarit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Shembulli i besimtarëve në dashurinë dhe mëshirën e ndërsjellë, është sikur shembulli i një trupi, nëse një vetëm një organ i tij ankohet, atëherë i gjithë trupi pason pagjumësi dhe dhimbje”. Poashtu prej virtyteve të besimtarëve është falënderimi në gjendje të rehatshme dhe durimi në gjendje të vështirë, i dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “E quditshme është gjendja e besimtarit, e gjithë çështja e tij është mirësi, e kjo nuk është për askend tjetër pos besimtarin, nëse e godet një gjë që e gëzon falënderon (Allahun) dhe kjo është mirësi për te, dhe nëse e godet një gjë e keqe bën durim dhe kjo është mrësi për te”. O ju besimtarë sikurse gjynahet mangësojnë dhe dobësojnë besimin poashtu edhe adhurmiet shtojnë dhe përforcojnë imanin. Allahu thotë: “E, besimtarë të vërtetë janë vetëm ata, të të cilëve kur përmendet All-llahu u rrëqethen zemrat e tyre, të cilëve kur u lexohen ajetet e Tij u shtohet besimi, dhe që janë të mbështetur vetëm te Zoti i tyre.” (Enfal, 2) Poashtu thotë: “Ai është që në zemrat e besimtarëve dhuroi qetësinë për ta shtuar ata bindjen në besimin e vet që kishin. Ushtritë e qiejve e të tokës janë vetëm të All-llahut, e All-llahu është shumë i dijshëm dhe shumë preciz.” (Fet’h, 4) Pra imani shtohet me leximin e Kuranit, me kryerjen e adhurimeve, ndejat me të mirët dhe shtohet me përmendjen e Allahut. Allahu thotë: “Ata që besuan dhe me të përmendur All-llahun zemrat e tyre qetësohen; pra ta dini se me të përmendur All-llahun zemrat stabilizohen.” (Rad, 28) Kujdesuni o robër të Allahut për atë që e përforcon besimin e juaj dhe ngritë shkallët e jauja. Kërkoj mbrojtje nga Allahu prej shejtanit të mallkuar: “Nuk është tërë e mira (e kufizuar) t’i ktheni fytyrat tuaja kah lindja ose perëndimi, por mirësi e vërtetë është ajo e atij që i beson All-llahut, ditës së gjykimit, engjëjve, librit, pejgamberëve dhe pasurinë që e do ua jep të afërmve, bonjakëve, të varfërve, udhëtarëve, lypësve dhe për lirimin e robërve, dhe ai që e fal namazin, e jep zeqatin, dhe ata që kur premtojnë e zbatojnë, dhe të durueshmit në skamje, në

sëmundje dhe në flakën e luftës. Të tillët janë ata të sinqertit dhe të tillët janë ata të devotshmit.” (Bekare, 177)

DISA NGA CILËSITË E BESIMTARËVE NË KURAN. O ju njerëz frikojuni Allahut dhe meditoni rreth asaj që e përmendi Allahu nga cilësitë e besimtarëve në Kuran me qëllim që të merrni mësime dhe shembuj nga to. Allahu në Kuran cilësitë e besimtarëve i ceki në shumë ajete e ndër to janë edhe ato cilësi që i ceki në fillim të sures Muminun: “Me të vërtetë, janë të shpëtuar besimtarët, të cilët janë të përulur në namazin e tyre, të cilët shmangen nga fjalët e kota, të cilët japin zeqatin, të cilët e ruajnë nderin e tyre (nga marrëdhëniet e jashtëligjshme), përveçse me gratë e tyre ose me skllavet që kanë në zotërim – dhe, për këtë, nuk janë fajtorë, ndërsa ata që kërkojnë përtej kësaj, pikërisht ata janë shkelës (të kufijve), – të cilët u përmbahen amaneteve dhe detyrimeve të marra dhe të cilët i kryejnë rregullisht faljet. Pikërisht ata do të jenë trashëgimtarët, që do ta trashëgojnë Firdeusin, ku do të qëndrojnë përjetësisht”. (Muminun 1-11) I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, rëndësinë e këtyre ajeteve e qartësoi në një hadith të cilin e përcjell imam Ahmedi,RahimehUllah, i cili thotë se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Mua më zbritën dhjetë ajete dhe kush punon me to hyn në xhenet”, e pastaj i lexoi ajetet e para të sures Muminun. Gjithashtu imam Nesaiu, RahimehUllah, e përcjell një hadith nga Aisha, radijAllahu anha, e cila kur u pyet për moralin e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, tha se morali i tij ishte Kurani dhe i lexoi ajetet: “Me të vërtetë, janë të shpëtuar besimtarët” e deri te “dhe të cilët i kryejnë rregullisht faljet”. (Muminun 1-9), dhe tha: “Kështu ka qenë morali i të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem”. Aisha, radijAllahu anha, dëshiroi të na njofton se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, vepronte me këto ajete dhe u përshkruante me këto cilësi të cilat i përmbajnë këto ajete nga cilësitë e mira. Allahu i Madhëruar na bëri me dije se besimtarët që pajisen me këto cilësi, ata janë fitimtarët, të lumturit dhe të shpëtuarit, kurse ata që nuk pajisen me këto cilësi janë të humburit ashtu siç tha edhe vet i Madhëruari. “Në të vërtetë, Ne e krijuam njeriun në trajtën më të përkryer, pastaj e çuam atë (kur nuk beson) në gjendjen më të ulët, përveç atyre që besojnë dhe bëjnë vepra të mira: ata do të kenë shpërblime të pandërprera”. (Tin 4-6) Dhe poashtu tha: “Për kohën! Me të vërtetë,

njeriu është në humbje, përveç atyre që besojnë dhe bëjnë vepra të mira, i këshillojnë njëri-tjetrit të vërtetën e i këshillojnë njëri-tjetrit durimin”. (Asr 1-3) Allahu i Madhëruar në këto ajete na tregoi se çdo njeri është në humbje përveç atij që përshkruhet me besim dhe me vepër të mirë dhe thirr në të mirë dhe ndalon nga e keqja dhe bën durim në atë që sprovohet. Thënia e Allahut: “të cilët janë të përulur në namazin e tyre”.(Muminun 2), na bën me dije rëndësinë e faljes së namazit dhe pozitën e tij në Islam dhe se është një prej cilësive të besimtarëve për arsye se namazi është shtyllë e fesë dhe shkak që të mbron nga e shëmtuara dhe të largon nga e liga dhe ta lehtëson veprimin e punëve të mira ashtu siç thotë edhe Allahu: “Kërkoni ndihmën e Allahut me durim e me namaz”. (Bekare 45) Përkujdesja për namazin duhet të jetë primare për muslimanin për arsye se gjëja e parë që do të japë llogari robi Ditën e Kiametit do të jetë namazi. Të përulur në namaz do të thotë që zemra jote të jetë prezente në namaz e nënshtruar para Allahut dhe gjymtyrët e tua të jenë të qeta, pa lëvizje të panevojshme. Përulja në namaz është shpirti i tij dhe ajo që kërkohet në të dhe robi nuk merr nga namazi i tij vetëm se aq sa ka qenë prezentë shpirti i tij. Preokupimi i zemrës në namaz me gjëra të kota që nuk kanë lidhje me namazin dhe bërja e lëvizjeve të tepërta të panevojshme është sjellje dhe moral i keq me Allahun. Kthimi i fytyrës në të majtë apo në të djathtë është largim i fytyrës nga Allahu dhe mashtrim i shejtanit i cili tenton që t’i vjedh robit nga namazi i tij dhe kjo është argument i shkujdesjes së zemrës së tij nga namazi. Thënia e Allahut: “të cilët shmangen nga fjalët e kota”. (Muminun 3), e ka për qëllim largimin nga çdo e kotë dhe këtu përfshihet edhe shirku dhe të gjitha llojet e mëkateve dhe poashtu e përfshin atë që nuk ka dobi prej saj nga thëniet dhe veprat. Prej cilësive të besimtarëve është se ata i shmangen të gjitha llojeve të kotës dhe janë të preokupuar vetëm se me të vërtetën dhe të dobishmen për ta. Ata nuk i dëgjojnë përgojimet dhe bartjet e fjalëve, muzikën dhe instrumentet muzikore, nuk shikojnë në të kotën që u prezantohet nëpërmjet filmave dhe serialeve të ndryshme, nuk ulen nëpër mexhlise e dëfrimit ku në flitet e kota dhe veprohen mëkate e gjynahe dhe nuk i përgjigjen ftesave të atyre që e shpërndajnë të kotën nëpër tokë. Thënia e Allahut: “të cilët japin zeqatin”. (Muminun 4), e ka për qëllim ata që e pastrojnë veten duke vepruar vepra të mira (fjala zeqatë në aspekt gjuhësor do të thotë pastrim dhe shtim) dhe duke iu larguar ndalesave dhe duke e dhënë zeqatin e pasurisë së tyre. Thënia e Allahut: “të cilët e ruajnë nderin e tyre (nga marrëdhëniet e jashtëligjshme), përveçse me gratë e tyre ose me skllavet që kanë në zotërim – dhe, për këtë, nuk janë fajtorë, ndërsa ata që kërkojnë përtej kësaj, pikërisht ata janë shkelës (të kufijve)”. (Muminun 5-7), e ka për qëllim ata që e ruajnë nderin e

tyre duke mos rënë në imoralitet dhe homoseksualizëm dhe poashtu iu larguan çdo mjeti i cili të çon deri në shthurje morale. Për këtë ata iu larguan shikimit të ndaluar, e stolisën veten me petkun e devotshmërisë dhe i larguan gratë nga përzierja me burra të huaj dhe nga udhëtimi pa mahrem dhe u larguan nga shikimet e filmave të degjeneruar dhe pamjeve të ndaluara. Pastaj Allahu i Madhëruar e qartësoi se atij që nuk i mjafton ajo që ia lejoi Allahu nga kënaqësitë me gratë e veta dhe i tejkalon kufijtë duke i bërë mëkat Allahut, ai do të jetë meritor i ndëshkimit dhe dënimit të Allahut. Thënia e Allahut: “të cilët u përmbahen amaneteve dhe detyrimeve të marra”.(Muminun , e ka për qëllim ata që i marrin amanetet duke filluar nga detyrimet fetare, të drejtat në pasuri, fshehtësive, pastaj mjeteve dhe sendeve të ndryshme, janë të detyruar që amanetin ta dërgojnë deri në vend dhe të përkujdesen për të ashtu siç e meriton ai amanet të përkujdeset. Poashtu punëtorët dhe udhëheqësit janë të detyruar që amanetet e tyre që i kanë marrë tua japin hakun dhe mos t’i bëjnë padrejtësi njerëzve dhe tua kthejnë amanetet atyre që u përkasin: “Allahu ju urdhëron që amanetet t’jua ktheni atyre që u përkasin”. (Nisa 58) Marrja e amanetit do të thotë përkujdesja për të dhe të kthyerit e tij deri tek pronari në gjendje të mirë ashtu edhe siç e ke marrë për arsye se kjo është besëlidhje dhe besëlidhja duhet që të respektohet dhe mos të thyhet: “Zbatoni besëlidhjen e Allahut, kur ta merrni mbi vete”. (Nahl 91) Thënia e Allahut: “dhe të cilët i kryejnë rregullisht faljet”. (Muminun 10), na qartëson vlerën dhe rëndësinë e namazit për arsye se Allahu fillon në fillim të sures me cekjen e faljes së namazit dhe i përfundon këto ajete me përmendjen e namazit dhe nxitjes që ai të falet rregullisht. Përkujdesja për namaz do të thotë falja e tij në kohë duke marrë abdes si duhet dhe duke i plotësuar kushtet, shtyllat, detyrimet dhe duke e falur në kohët e veta dhe në vendet ku ka urdhëruar Allahu që të falet e ato janë xhamitë edhe atë së bashku me xhemat. Kush len diçka nga këto dispozita pa asnjë arsye fetare nuk bën pjesë në ata që përkujdesen për namazin, madje ai konsiderohet nga ata që e neglizhojnë atë dhe për të cilët Allahu thotë: “Pas atyre erdhën brezni, që e braktisën faljen e namazit dhe ndoqën epshet e veta. Ata do të pësojnë dënimin e madh”. (Merjem 59) Dhe poashtu nga ata që Allahu për ta thotë: “Mjerë për ata, të cilët kur falen, janë të pakujdesshëm për namazet”. (Maunë 4-5) Allahu i Madhëruar në fund të këtyre ajeteve e cek shpërblimin e atyre që pajisen me këto cilësi të cekura në ajete dhe thotë: “Pikërisht ata do të jenë trashëgimtarët, që do ta trashëgojnë Firdeusin, ku do të qëndrojnë përjetësisht”. (Muminun 11) Përcillet se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kështu, kur të kërkoni prej Allahut (ndonjë gjë), kërkoni Firdeusin, i cili është pjesa e më e mirë dhe më e lartë e Xhenetit Përmbi të (Firdeusin) është Arshi i të Gjithëmëshirshmit (Allahut) dhe prej andej vërshojnë lumenjtë e Xhenetit”.

Pastaj Allahu i Madhëruar e mbaron ajetin ku e cek se qëndrimi i tyre në Firdeus do të jetë i përjetshëm dhe nuk do të kenë nevojë për frikë se kjo do tu humb apo do të kalojë tek të tjerët dhe se ata do të nxirren nga ai. E lus Allahun që me mëshirën dhe begatinë e Tij të na bën prej banorëve të Firdeusit.

BESIMI I VËRTËTË DHE SHENJAT E TIJ. O ju njerëz keni frikë Allahun, dhe bëhuni prej besimtarëve të sinqertë, të cilëve veprat e tyre ua vërtetojnë thëniet, se besimi nuk është shpresë e zbukurim, por është ajo që është ngulitur në zemër dhe e vërtetojnë veprat. Allahu thotë: “O ju që besuat, pse po e thoni atë që nuk e punoni? Tek Allahu është shumë e urrejtur ta thoni atë që nuk e punoni”. (Saf 2-3) Besim i vërtetë është: bindje me zemër, shprehje me gojë dhe të vepruarit me gjymtyrë, shtohet me vepra të mira dhe pakohet me mëkate. Ai i ka gjashtë shtylla, ato janë: Besimi në Allahun, melaqet, librat, të dërguarit, Ditën e Kiametit dhe në caktimin e tij të mirë po të keq. Ai i ka shtatëdhjetë e disa degë, më e larta është fjala La ilahe il Allah (Nuk ka të adhuruar tjetër (me meritë) pos Allahut), e më e ulëta është largimi i një pengese nga rruga, edhe turpi është prej degëve të besimit. Pra ai që me fjalë thotë që është besimtarë, dhe dëshmon se nuk ka të adhuruar tjetër pos Allahut dhe se Muhamedi është i dërguari i Allahut, i bën veprat e mira me gjymtyrë, falet, e jep zeqatin, agjëron, e bën haxhin, e adhurime tjera, mirëpo nuk është i bindur me zemër dhe nuk beson me të vërtetë, ky person është dyfytyrësh, prej dyfytyrësisë së madhe që të nxjerr nga feja dhe është më e dëmshme se sa kufri i qartë. Allahu thotë: “Ka disa njerëz që thonë: “Ne i kemi besuar Allahut dhe jetës tjetër (Ahiretit), po në realitet ata nuk janë besimtarë. Ata përpiqen ta mashtrojnë Allahun dhe ata që besuan, po në të vërtetë ata nuk mashtrojnë tjetër, pos vetvetes, por ata nuk e hetojnë. Në zemrat e tyre kanë sëmurje, e Allahu u shton sëmundje edhe më shumë, e për shkak se ata përgënjeshtruan, pësojnë dënim të dhembshëm”. (Bekare 8-10) Tek ky, zbulohet realiteti i tij dhe del në shesh dyfytyrësia kur të sprovohet dhe gjatë ballafaqimit me vështirësi, Allahu thotë: “Ka disa njerëz që thonë: “Ne i kemi besuar Allahut, e kur goditet me ndonjë të keqe për shkak të (rrugës së) Allahut, ai sprovimin prej njerëzve e trajton si dënimin e Allahut”. (Ankebut 10) Ky person nuk është i qëndrueshëm, por lëvizë, qëndron me besimtarët nëse ata kanë një lehtësim nga Allahu, dhe qëndron me jobesimtarët kur ata janë në ndikim, dhe mbizotërim të përkohshëm për shkak të ngecjeve që gjenden tek muslimanët, Allahu i

madhëruar thotë: “Ata janë që presin se ç’po ju ngjanë juve. Nëse me ndihmën e Allahut ngadhënjeni, ata thonë: “A nuk ishim me ju?” E nëse jobesimtarëve u takon ndonjë fitim, ata thonë: “A nuk mbizotëruam ne mbi ju (por nuk deshtëm të mposhtim) dhe penguam prej jush besimtarët!”. (Nisa 141) E kur të thirret që të gjykohet me Librin e Allahut dhe sunetin e të dërguarit ai nuk përgjigjet, pos nëse çështja është në dobi të tij, sikur që thotë Allahu: “E kur thirren që ndërmjet tyre të gjykojë Allahu dhe i dërguari i Tij, një grup prej tyre nuk i përgjigjen asaj. Po nëse është që e drejta u takon atyre (në atë gjykim), ata i shkojnë atij të bindur e me respekt”. Robër të Allahut, ai i cili beson me zemër dhe e shpreh atë me fjalë, mirëpo nuk e vërteton besimin e tij dhe shprehjen me fjalë, nëse fjala e tij e kundërshton veprën atëherë kjo e prishë dhe kundërshton dëshminë se s’ka Zot tjetër dhe se Muhamedi është i dërguari i Tij, sikur ai që lutet të vdekurve, ther për të vdekurit, personi i tillë është politeist, mohues i Allahut, nuk i bën dobi shprehja e tij e dëshmisë e as përkatësia e tij në islam, nuk pranohet prej tij asnjë adhurim derisa të pendohet tek Allahu, e të adhuron sinqerisht Allahun. Allahu thotë: “Ne ta shpallëm ty librin për hir të së vërtetës, andaj ti adhuroje Allahun duke qenë i sinqertë në adhurimin e Tij! Vini re! Adhurim i sinqertë është vetëm ai për Allahun! Ndërsa ata që në vend të Tij adhurojnë miq të tjerë (duke thënë): Ne nuk i adhurojmë ata për tjetër, vetëm që të na afrojnë sa më afër Allahut, s’ka dyshim se Allahu do të gjykojë mes tyre për atë që ata ishin në kundërshtim. E, është e vërtetë se Allahu nuk udhëzon në rrugë të drejtë atë që është rrenës, jobesimtar”. (Zumer 2) Po ashtu edhe ai i cili deklaron se është mysliman, dëshmon se nuk ka të adhuruar tjetër pos Allahut, mirëpo nuk i realizon kushtet e fesë, as që falet, as që jep zeqat, as nuk agjëron, nuk e kryen haxhin, ky njeri nuk është mysliman,as që i bën dobi shprehja e dy dëshmive, e as përkatësia e tij islame, sepse nuk e ka realizuar atë që kërkohet prej dy dëshmive, dhe nuk i ka vepruar farzet e islamit. Namazi është shtyllë e fesë në të cilën mbahet feja, kur mungon shtylla nuk mund të qëndron islami i vërtetë, zeqati është shoqërues i namazit në Librin e Allahut, shokët e të dërguarit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem kanë luftuar nën udhëheqjen e Ebu Bekrit ata që ndaluan dhënien e zeqatat, e i konsideroi të dalë nga feja, e luftërat me ata janë quajtur luftëra kundër renegatëve, ndërsa ata thonin La ilahe il Allah Muhameden resulullah. Ndërsa ai që le diç prej adhurimeve tjera të cilat janë plotësuese të islamit, apo ka bërë mëkat prej mëkateve të cilat janë ndër shirkun dhe nuk janë prej gjërave që prishin fenë, ky person nuk llogaritet jobesimtarë, por llogaritet besimtarë me besim të mangët, e kjo mangësi lëviz varësisht prej mëkatit të cilin e ka vepruar, nëse është mëkat prej mëkateve të mëdha, sikur amoraliteti, vjedhja, vrasja e njeriut, pirja e alkoolit etj, prej mëkateve të mëdha, dhe ai është i njohur për ndalesën e tyre dhe

nuk i bën hallall, ky njeri konsiderohet mëkatarë (fasik), bie prej tij besnikëria, është i kërcënuar me dënim të Zotit, merret sanksioni i obliguar për të, ky është qëndrimi i ithtarëve të sunetit dhe xhematit. Është besimtarë në besimin e tij, e fasik me mëkatin e tij, e nëse mëkati nuk arrin në gradën e mëkatit të madh, atëherë ai e mangëson besimin e ka gjynah për atë, mirëpo nuk llogaritet fasik, pos nëse vazhdon në të, apo e bën atë haptas, ngase të vazhduarit në mëkat të vogël mund ta shndërron atë në mëkat të madh. Sikur që besimi mund të tretet apo të mangësohet, varësisht prej të keqes dhe gjërave të shëmtuara, ai po ashtu edhe ritet, shtohet me adhurim, sikur që thotë Allahu: “E Allahu u shton besimin atyre që u udhëzuan”. (Merjem 76) “E, besimtarë të vërtetë janë vetëm ata, të të cilëve kur përmendet Allahu u rrëqethen zemrat e tyre, të cilëve kur u lexohen ajetet e Tij u shtohet besimi, dhe që janë të mbështetur vetëm te Zoti i tyre”. (Enfal 2) “E kur zbret ndonjë kaptinë, ka prej tyre që thonë: “Cilit prej jush ia shtoi kjo besimin?” Sa u përket atyre që besuan, atyre u shtohet besimi dhe gëzohen për të”. (Teube 124) Andaj kujdesuni për gjëra që ju shtojnë besimin, dhe lënien e mëkateve e të këqijave që ua mangësojnë imanin. Allahu thotë: “Beduinët thanë: “Ne kemi besuar!” Thuaj: “Ju nuk keni besuar ende, por thuani: Ne jemi dorëzuar, e ende nuk po u hyn besimi në zemrat tuaja. E nëse e respektoni Allahun dhe të dërguarin e Tij, Ai nuk ju pakëson asgjë nga veprat tuaja, se Allahu është shumë mëkatfalës, shumë mëshirues”. Besimtarë janë vetëm ata që i besuan Allahut, të dërguarit e Tij, e mandej nuk dyshuan dhe për hir të Allahut luftuan me pasurinë dhe me jetën e tyre. Të tillë janë ata të vërtetit”. (Huxhurat 14-15)

ZBUKURIMI I LEJUAR DHE AI I NDALUAR. Allahun e falënderoj prej Tij falje dhe ndihmë kërkoj. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë përveç se Allahut dhe se Muhamedi, biri i Abdullahit dhe robi i Allahut, është rob dhe i dërguari i Tij, paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të mbi familjen e tij dhe mbi të gjithë ata që i përcjellin me të mira deri Ditën e Kiametit.

Zbukurimi në kufijtë e të lejuarës është çështje e kërkuar për arsye se Allahu është i bukur dhe e do bukurinë. Zbukurimi bëhet në përmisimin e trupit me marrjen e asaj që duhet të merret dhe me lënien e asaj që duhet të lihet. Ajo çka duhet të merret nga trupi e qartësoi i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, me një hadith të cilin na e përcjell Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu: “Pesë sende janë nga natyra e fitres (natyrshmërisë së pastër): Pastrimi i vendeve të turpshme (mënjanimi i qimeve), bërja synet (rrethprerja), shkurtimi I mustaqeve, mënjanimi i qimeve nga nënsqetullat, shkurtimi i thonjve“. Këto pesë gjëra janë nga traditat e vjetra të cilat i zgjodhën të Dërguarit dhe në të u pajtuan të gjitha legjislacionet, për arsye se me lënien e këtyre gjërave shëmtohet dhe deformohet trupi dhe i përngjan kafshëve dhe jobesimtarëve dhe është shkak për mbledhjen e fëlliqësirave dhe prezencën e erës së keqe. Me pastrim të vendeve të turpshme nënkuptojmë mënjanimin e qimeve nga pjesët intime të trupit dhe është e lejuar të përdoret çfarëdo forme vetëm që të arrihet qëllimi dhe mos të jetë e dëmshme për trupin, prandaj lejohet shkulja, prerja rruajtja ose ndonjë formë tjetër. Me bërjen synet është për qëllim prerja e lafshës që mbulon organin e mashkullit për arsye se mbetja e saj bën që të mblidhen papastërti përreth organit dhe me atë të shkaktohen sëmundje të ndryshme. Me shkurtim të mustaqeve është për qëllim shkurtimi i tyre e jo rruajtja e tyre. Me shkulje të qimeve të sqetullave është për qëllim mënjanimi i qimeve nga sqetullat dhe lejohet shkulja, rruajtja apo prerja e tyre. Me prerjen e thonjve është për qëllim prerja apo shkurtimi i tyre. Ajo që ligjësohet të mbetet është mjekra ashtu siç ka ardhur në librat e imam Buharit dhe Muslimit, RahimehUllah, se i Dërguari i Allahut,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Prisni (shkurtoni) mustaqet tuaja dhe lëshoni (rrisni) mjekrat tuaja, ndryshoni nga idhujtarët”. Me një transmetim tjetër: ““Shkurtoni mustaqet tuaja dhe lëshoni mjekrat tuaja, ndryshoni nga zjarrputistët”, dhe me një transmetim tjetër: “Kundërshtoni jobesimtarët, shkurtoni mustaqet dhe lëshoni mjekrat”. Të gjitha transmetimit aludojnë se lëshimi i mjekrës është detyrim kurse rruajtja e saj haram, ashtu siç është shkurtimi i mustaqeve detyrim dhe zgjatja e tyre haram, mirëpo shejtani ua zbukuroi shumicës së njerëzve imitimin e jobesimtarëve në këtë vepër dhe kundërshtimin e traditës së të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe filluan t’i rruajnë mjekrat e tyre dhe t’i zgjasin mustaqet e tyre. Poashtu një grup njerëzish e kundërshtojnë traditën e të Dërguarit, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, sa i përket ngjyrosjes së mjekrës dhe qimeve të bardha në të. Prej Synetit është që mjekra mos të ngjyroset me ngjyrë të zezë po të ngjyroset me ngjyra tjera dhe ngjyrosja me ngjyrë të zezë është e ndaluar dhe është një lloj mashtrimi për arsye se dëshiron të paraqitesh më i ri në moshë në sytë e të tjerëve. Disa grave shejtani ua zbukuron rruajtjen e vetullave kurse këtë e ka ndaluar rreptësisht i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe e ka mallkuar atë që e vepron dhe atë që ia vepron ndokujt tjetër ashtu siç ceket edhe në një hadith se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i ka mallkuar të gjithë ato femra që i

shkulin vetullat dhe ato që kërkojnë me ua shkul të tjerët vetullat. Ato pretendojnë se me shkuljen e vetullave zbukurohen a në fakt kjo është ndryshim i krijesës së Allahut dhe kjo është një nga veprat që urdhëron shejtani për t’i vepruar ashtu siç e cekë edhe Allahu në Kuran: “e pastaj do t’i urdhëroj që të ndryshojnë krijesën e Allahut”. (Nisa 119) Poashtu shejtani ua zbukuroi disa grave dhe disa të rinjve zgjatjen e thonjve, vepër e cila bie në kundërshtim me traditën e pastër të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ku tradita e tij ka qenë shkurtimi i thonjve. Të gjitha këto vepra që i veprojnë duke filluar nga rruajtja e mjekrës, zgjatja e mustaqeve, rritja e thonjve, shkulja e vetullave, ngjyrosja e mjekrës me ngjyrë të zezë, ata mendojnë se janë nga zbukurimi a në fakt ajo është shëmtim dhe deformim i pamjes së birit të Ademit dhe kundërshtim me natyrshmërinë, mirëpo shejtani ua zbukuroi këto vepra dhe ua bërë t’iu duket sikurse janë të mira ashtu siç tha Allahu në Kuran: “A është ai, që veprat e veta të këqija i duken të mira (si ai që është i udhëzuar në rrugën e drejtë)?”. (Fatir 8 ) Nga zbukurimi që e ka ligjësuar Allahu dhe i Dërguari i Ti, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, është zbukurimi në rroba dhe veshje. Allahu i Madhëruar thotë: “O bijtë e Ademit, Ne ju dërguam rroba që të mbuloni vendet e turpshme, si edhe për zbukurim; por, petku i devotshmërisë është më i miri. Këto janë disa shenja të Allahut, që ju të merrni këshillë”. (Earaf 26) Allahu në këtë ajet na bëri me dije se robërve të Tij u dërgoi rroba që të mbulojnë vendet e turpshme si dhe për ta zbukuruar pamjen e jashtme të tyre dhe ua rikujtoi se petku i devotshmërisë i cili ia zbukuron robit pamjen e jashtme dhe të brendshme është petku më i mirë dhe tha. “por, petku i devotshmërisë është më i miri”. (Earaf 26) Allahu i Madhëruar në një ajet tjetër tha: “O bijtë e Ademit, vishuni përshtatshëm kudo dhe kurdo që të faleni!”. (Earaf 31), dhe na bëri me dije se besimtarët janë të urdhëruar që t’i veshin rrobat më të bukura dhe më të mira kur të dalin para Allahut në namaz. Burrave u ndalohet veshja e mëndafshit dhe arit. I Dërguari i Allahut,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, me një hadith thotë: “Ari dhe mëndafshi janë lejuar për gratë (femrat) e Ummetit tim dhe janë ndaluar për burrat”. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, përcjell se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, një ditë shikon në dorën e njërit prej shokëve të tij një unazë floriri, pasi ia heq nga dora dhe ia hedh në tokë thotë:“Njëri nga ju ka vendosur në gishtin e tij një rreth prej zjarri dhe ka ardhur këtu në mesin tonë”. Pasi që shkoi i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i thanë njeriut që ta merr unazën dhe përfiton diçka tjetër nga ai, mirëpo ai u përgjigj: “Jo pasha Allahun, nuk e marr më kurrë pasi që e gjuajti i Dërguari i Allahut”. Sot shumë nga burrat i pasojnë verbërisht traditat e popullit dhe rrethit ku jetojnë dhe në duart e tyre mbajnë unaza nga ari edhe pse i lexojnë apo i dëgjojnë argumentet se ajo në duart e tyre është zjarr i xhehenemit, mirëpo shejtani ua zbukuron këtë vepër të ligë ashtu siç ua zbukuron edhe shumë grave veshjen e rrobave të shkurta apo të ngushta ose të tejdukshme të cilat nuk e mbulojnë trupin dhe i paraqesin pjesët e trupit të tyre. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, me një hadith thotë: “Ka dy lloje të banorëve të Zjarrit që ende nuk i

kam parë: njerëz me kamxhik si bishti i lopës, me të cilin i rrahin njerëzit dhe gratë që janë të veshura, mirëpo të zhveshura, të cilat ecin me një ecje tërheqëse (joshëse, provokuese) dhe me diçka në kokat e tyre që duken si gungat e devesë, të anuara në një anë. Ata nuk do të hyjnë në Parajsë (Xhenet) dhe as që do ta nuhatin aromën e saj, edhe pse aroma e saj mund të nuhatet prej sa e sa larg”. Ibën Tejmije, RahimehUllah, rreth kuptimit të fjalës “të veshura, mirëpo të zhveshura”, thotë se qëllimi është për ato gra që veshin rroba që ia përshkruan lëkurën ose i paraqet disa pjesë të trupit të saj, ato janë të veshura me rroba mirëpo në realitet të zhveshura. Kjo i shëmbëllen plot nga grave të sotit bashkëkohore të cilat veshin rroba të tejdukshme, të ngushta, të shkurta dhe i paraqesin bukuritë dhe trupat e tyre para burrave të huaj, Allahu na ruajt. O ju burra, frikojuni Allahut për gratë e juaja për arsye se ju jeni kryefamiljar dhe përgjegjës për to dhe do të llogariteni para Allahut. Dhe o ju gra, frikojuni Allahut se edhe ju do të llogariteni para Allahut. Hutbeja e dytë Falënderimi i takon vetëm Allahut, Zotit të botëve dhe qiejve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit O ju njerëz, pastrimi dhe zbukurimi i trupit dhe i rrobave janë nga çështjet e kërkuara dhe të preferuara me Islam dhe i Dërguari i Allahut,sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, e përshkroi rrugën e kërkuar në to me fjalë dhe me vepra. Allahu i Madhëruar tha: “Në të Dërguarin e Allahut ka një shembull të mrekullueshëm”. (Ahzab 21) Neve nuk na lejohet që ta përshkruajmë për vetveten apo të importojnë nga jobesimtarët traditat dhe adetet të cilat e kundërshtojnë udhëzimin e të Dërguarit të Allahut,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ashtu siç edhe veprojnë shumë nga ata që i përngjasojnë jobesimtarët në traditat, adhurimet dhe adetet e tyre. Nga udhëzimi i të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ishte që t’i shkurton mustaqet dhe ta lëshon mjekrën dhe Enesi, radijAll-llahu anhu, përcjell dhe thotë se: “Na ka kufizuar Resulullahu,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, në shkurtimin e mustaqeve, në rruajtjen e qimeve nga pjesët intime, në shkuljen e qimeve nga sqetullat dhe në prerjen e thonjve që të mos i lëmë ato më shumë se dyzet ditë”. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e pëlqente misvakun dhe e përdorte atë edhe kur ishte agjërueshëm, edhe kur merrte abdes, edhe para namazi, edhe kur hynte në shtëpi. I donte shumë parfumet dhe miskun dhe i përdoret shumë ato dhe ndaloi ngrënien e ushqimeve që japin erë të keqe si hudhrën, qepën, etj, para se të shkon muslimani në xhami. E ligjësoi pastrimin e trupit ditën e Xhuma me qëllim të largimit të erës së keqe nga djersët dhe gjërave tjera, dhe zakonisht ai, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe shokët

e tij i vishnin rrobat që thureshin nga pambuku, e ndoshta edhe nga leshi dhe liri. Udhëzimi i tij në veshje ka qenë që të vesh atë që kishte mundësi ta vesh nga rrobat e pambukut nganjëherë, e nga leshi dhe liri herëve tjera. Ibën Kajimi, RahimehUllah, thotë. “Ata që ia ndalojnë vetvetes atë që ua ka lejuar Allahu nga veshjet, pijet dhe gratë me qëllim asketizmi dhe adhurimi, dhe poashtu në anën e kundërt ata që nuk veshin vetëm se rroba të mira dhe të shtrenjta dhe nuk hanë vetëm se ushqimet më të mira dhe i braktisin rrobat dhe ushqimet e dobëta nga mendjemadhësia dhe kryelartësia, këto dy grupe e kundërshtojnë udhëzimin e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem”. Për këtë arsye disa nga selefi thonin se i urrenin rrobat e famës qofshin ato të shtrenjta apo të lira. Përcillet me një hadith se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kush e vesh një rrobë fame në dynja, Allahu do t’ia vesh ditën e Gjykimit një rrobë poshtërimi dhe do të ja kall zjarrin asaj”. Ky dënim vjen për arsye se veshja e tyre ka qenë për famë dhe mendjemadhësi dhe kryelartësi, si dhe veshja e rrobave të lira nëse vishet me qëllim fame pronari i saj do të dënohet, kurse nëse vishet me qëllim modestie atëherë kjo është e lavdërueshme. E njëjta vlen edhe për rrobat e shtrenjta, nëse ajo vishet me qëllim zbukurimi dhe paraqitjes së begatisë së Allahut atëherë bëhet e lavdërueshme. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, me një hadith të cilin e përcjell ibën Mesudi, radijAllllahu anhu,thotë: “S’do të hyjë në Xhenet ai që ka në zemrën e tij mendjemadhësi sa një thermi (apo sa pesha e një milingone)”. Një burrë reagoi: “Vërtet që burri ka dëshirë ta ketë veshjen dhe mbathjet e mira”. Pejgamberi,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, tha: “Vërtet, Allahu është i bukur dhe e do bukurinë. Mendjemadhësi është të refuzosh të vërtetën dhe të përçmosh njerëzit”. O ju robër të Allahut, shejtani luajti me të bijtë e Ademit sa i takon çështjes së veshjes dhe i bëri të bien në kundërshtime me parimet fetare duke ia bërë një grupit të dashur zhveshjen në emër të qytetërimit dhe përparimit ashtu siç ua zbukuroi mushrikëve tavafin në Qabe duke qenë lakuriq dhe se ajo është adhurim që do të shpërblehen për të dhe se Allahu i urdhëroi që ashtu të veprojnë ashtu siç tha edhe Allahu në Kuran: “Kur ata bëjnë një vepër të shëmtuar, thonë: “Ne i kemi gjetur prindërit tanë që i bënin, por edhe Allahu na ka urdhëruar kështu”. Thuaj: “Allahu nuk urdhëron të bëhen vepra të pahijshme! Përse thoni për Allahun atë që nuk e dini?”. (Earaf 28) Allahu ua ktheu atyre duke ua bërë me dije se zbulimi i vendeve të turpshme është imoralitet të cilën Allahu e urren. Një grupit tjetër shejtani ua zbukuroi zbulimin e auretit gjatë lojërave sportive duke e konsideruar këtë si art dhe filluan t’i zbulojnë këmbët dhe vendet e turpshme të tyre. O ju musliman, frikojuni Allahut dhe kapuni për litarin e Islamit i cili nuk këputet kurrë dhe mos i imitoni jobesimtarët në traditat dhe adetet e tyre për arsye se ato e kundërshtojnë fenë e Allahut dhe të Dërguarit të Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem.

NXITJE PËR VEPRA TË MIRA. O ju njerëz keni frikë Allahun dhe dijeni se veprat janë arritja e njeriut me të cilat del nga kjo botë, dhe në ato varet udhëtimi i tij në ahiret, i dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Të vdekurin e përcjellin tre gjëra: Familja e tij, pasuria dhe veprat e tija. Dy prej tyre kthehen dhe mbetet një, kthehet familja dhe pasuria e mbeten veprat”. (Mutefekun alejhi). Vepra është shoqëruesi i njeriut në varr, kënaqet nëse vepra ka qenë e mirë dhe ndëshkohet nëse vepra ka qenë e keqe, është cekur në hadith se vepra e mirë i vjen njeriut në varr në formë të njeriut me fytyrë të bukur, me tesha të mira dhe me erë të këndshme e i thotë: “Përgëzohu”, i vdekuri i thotë: Kush je ti, fytyra jote është fytyrë e bukur që vjen me hair, e i thotë: Unë jam vepra jote. Ndërsa vepra e keqe i vjen njeriut në formë të njeriut me fytyrë të shëmtuar, me tesha të këqija dhe erë të keqe, e i thotë: Të përgëzoj me diç që do të vjen keq. Kjo është dita që të është premtuar, e i thotë: Kush je ti? Fytyra jote e keqe vjen me të keqe, e i thotë unë jam vepra jote e keqe, ishte i ngadalshëm në respektimin e Allahut e i shpejtë në mëkat ndaj Tij, e Allahu të shpërblen me ndëshkim. Vepra e mirë është ajo që e shpreson njeriu kur është në agoni të vdekjes, Allahu thotë: “E kur ndonjërit prej tyre i vjen vdekja, ai thotë: “O Zoti im, më kthe, që të bëj vepra të mira e ta kompensoj atë që lëshova!” Kjo është ajo që do ta dëshirojnë banorët e zjarrit kur do të hidhen në te. Allahu thotë: “O Zoti ynë, nxirrna e të bëjmë vepra të mira, e jo si ato që i bënim”. (Fatir 37) Ne nëse meditojmë në Kuranin Fisnik do të gjejmë se Allahu i Lartëmadhëruar na drejton kah veprat në shumë prej ajeteve, ndonjëherë e lidh shpërblimin për vepra si në fjalën e Tij: “dhe nuk shpërbleheni me tjetër vetëm për atë që vepruat”. (Jasin 54) E ndonjëherë Allahu na tregon se Ai i mbikëqyr veprat tona, “Unë jam i dijshëm për atë që ju veproni” E ndonjëherë na tregon se ka autorizuar për ne melaqe që regjistrojnë veprat tona, Allahu thotë: “Kurse ndaj jush kanë përcjellësit! Janë shkrues të ndershëm te Allllahu. Ata e dinë se çka punoni”. (Infitar 10-12) Ndonjëherë na tregon se veprat do të na tregohen ditën e Kiametit, do ti shohim e do ti lexojmë, Allahu thotë: “Atë ditë njerëzit shfaqen të ndarë në grupe që të shpërblehen për veprat e tyre. E kush punoi ndonjë të mirë, që peshon sa grimca, atë do ta gjejë. Dhe kush punoi ndonjë të keqe, që peshon sa grimca, atë do ta gjejë.” (Zelzele 6-8)

E nga njëherë na tregon se njeriu punon për veten e jo për dikë tjetër: “Kush bën mirë, ai e ka për vete, e kush bën keq, ai vepron kundër vetes, e Zoti yt nuk bën padrejtë ndaj robërve”. (Fusilet 46) Vëllezër të nderuar Njeriu nuk ka para vetes shans tjetër për të vepruar pos jetës në këtë botë, sot ka punë e nuk ka llogari e nesër do të ketë llogari e nuk do të ketë mundësi për të vepruar, se jeta e njeriut është e shkurtër, nuk e di fundin e tij, nuk e din në çfarë kohe do të vjen, e nëse vjen nuk vonohet për tjetër herë: “e kur t’u vijë afati tyre, ai nuk mund të shtyhet për asnjë moment, e as të përngutet më parë”. (Araf 34) Këto ditë të cilat po i jeton o njeri në këtë botë, është shans për ty që nuk vlerësohet me çmim, që po ta din vlerën e saj do ta ruaje vetëm për gjëra që të bëjnë dobi e që do të sjellin ty lumturi të përhershme, e nëse e humb në lojë e shkujdesje do të sjell dënim të përhershëm, atyre që ruajtën këtë botë me vepra të mira u thuhet ditën e Kiametit: “Hani e pini shijshëm, ngase në ditët e kaluara ju e përgatitët këtë”. (Haka 24) E për ata që kanë humb kohën e tyre me lojë e dëfrim, në gjëra të kota u thuhet: “Ju i shfrytëzuat të mirat në jetën e Dunjasë dhe i përjetuat ato, sot, për shkak se keni bërë mendjemadhësi në tokë pa të drejtë dhe për shkak se nuk respektuat urdhrat e Zotit, do të shpërbleheni me dënim nënçmues”. (Ahkaf 20) Vëllezër të nderuar Pengesat në veprimin e të mirave janë të shumta që duhet njeriu të mundohet dhe të lodhet, sepse nefsi i njeriut është që anon kah të këqijat. Ai ndihmohet nga shejtani dhe ushtria e tij, prej epsheve dhe dyshimeve. Ai që kërkon mbrojtje nga Allahu dhe drejtohet në punë të mirë Allahu atë e ndihmon që të mos e mundin këto pengesa, humben e zhduken para atij. E kush i nënshtrohet epshit dhe është dembel për të bërë punë të mira, ato e mundin dhe i humb atij shansi nga dora e vet, duke mbaruar jeta e tij e ardhja e vdekjes. I dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “I mençur është ai i cili e ulë veten dhe punon për pas vdekjes, e i paaftë është ai që vetja e tij e pason epshin dhe shpreson shumë te Allahu”. Pastaj ka mundime dhe pengesa në veprimin e punëve të mita që duhet njeriu të fillon që herët para se të arrijnë tek ai, si sëmundja, varfëria, pleqëria, vdekja. I dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shpejtoni në vepra të mira, ngase do të shihni sprova si nata e errtë, në mëngjes zgjohet si besimtarë e zë mbrëmja si jobesimtarë, në mbrëmje është besimtarë e në mëngjes jobesimtarë, e shet fenë për interes të kësaj bote”. (E Transmeton Muslimi) Pra keni frikë o robër të Allahut shpejtoni në vepra të mira para se të vijë vdekja. Allahu thotë: “O ju që besuat, as pasuria juaj e as fëmijët tuaj të mos u shmangin prej adhurimit të All-llahut”. (Munafikun 9)

KUJDESI NGA SHOQËRIMI ME TË KËQIJTË. Falënderimi i takon Allahut, i Cili urdhëroi të shoqërojmë të mirët dhe ndaloi nga shoqërimi i të këqijve, Allahu thotë: “Përkufizoje veten tënde me ata që lusin Zotin e tyre mëngjes e mbrëmje, e që kanë për qëllim kënaqësinë (razinë) e Tij, dhe mos i hiq sytë e tu prej tyre e të kërkosh bukurinë e kësaj bote”. (Kehf 28) Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër (me të drejtë) pos Allahut Një, i Cili nuk ka të barabartë, që u sqaroi robërve të Tij rrugët e mirësisë që të ecin në to dhe u sqaroi rrugët e këqija që të largohen prej tyre. Dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij, i cili porositi në zgjedhjen e shoqëruesit të mirë dhe tërhoqi vërejtjen nga shoqëruesi i keq, paqja dhe bekimi i Allahu qoftë mbi të, mbi familjen e tij, mbi shokët e tij dhe ata që ecën rrugës së tij, u kapën për sunetin e tij deri në Ditën e Kiametit. O ju robër të Allahut Keni frikë Allahun dhe dijeni se njeriu në këtë botë nuk mund të jetojë vetmas, i izoluar prej njerëzve, ngase është i nevojshëm që të përzihet me ta e të shoqërohet. Kjo përzierje patjetër se ka gjurmët e saja qofshin të mira apo të këqija, varësisht prej llojit të atyre me të cilët ulet e shoqërohet. Prej këtu janë bashkuar tekstet e Kuranit dhe sunetit të cilat porosisin në zgjedhjen e shoqëruesit të mirë dhe largimit nga shoqëruesi i keq. Allahu thotë: “Kur sheh ata se janë thelluar (me tallje) në çështjet Tona, largohu prej tyre derisa të kalojnë në bisedë tjetër. Nëse djalli të bën të harrosh (e rri me ta), pasi të bie ndër mend, mos rri me popullin mizor”. (En’am 68) I Dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka thënë: “Shembulli i shokut të mirë dhe shokut të keq, si shitësi i parfumit dhe farkëtarit, Sa i përket shitësit të miskut, ai ose do të, të japë diç nga misku ose së paku do të dalësh nga ai me aromë të mirë. Ndërsa farkëtari ose do t’i djegë rrobat tuaja, ose së paku do të dalësh nga ai duke ndier një erë te neveritshme”. (Mutefekun alejhi) Vendose këtë hadith çdo herë në mendjen tënde kur ti shoqërohesh me njerëzit në tregje e në tubime, në shtëpitë apo në shkolla, në zyre dhe në çdo vend ku njerëzit përzihen, zgjedh të mirët prej njerëzve që të jenë shokë, dashamirës, partnerë, të sjellshëm e këshilltarë, ky hadith madhështor tregon se shoku i mirë në të gjitha rastet për të është i mirë, i bereqetshëm, i dobishëm dhe përfitues, sikur shitësi i parfumit nga i cili përfiton ose duke dhuruar, shitë, apo së paku në kohë të ndejës me të do të jesh i kënaqur, me gjoks të hapur nga era e parfumit, shoku i mirë të urdhëron për bamirësi, të ndalon nga e keqja, të flet me dituri të dobishme, me fjalë të sinqerta dhe urtësi të madhe, ti tregon të metat e tua dhe të tërheq nga gjëra që nuk kanë të bëjnë me ty, që mundon veten duke të mësuar, që të shpjegon ty, të

përmirëson e korrigjon, kur je shkujdesur të përkujton, kur je mospërfillës apo lodhesh mas të këqijave, të tërheq vërejtjen, të mbron nderin tënd në prezencë dhe mos prezencën tënde. Ata janë njerëz me të cilët nuk është fatkeq shoqëruesi, mbi ta zbret mëshira e merr pjesë në të, së paku çka mund të kesh dobi prej shokut të mirë është dobia që nuk është e panjohur, e ajo është se të ndal nga të këqijat e mëkatet, e garon në punë të mira, dobitë e shokut janë shumë që nuk numërohen, mjafton që njeriu të ketë parasysh shokun e tij, se ai është në fenë e shokut të vet. Nga shoqërimi me të mirët përfitojnë edhe kafshët, siç ka ndodhur me qenin i cili ka qenë me banorët e shpellës, e kaploi edhe atë bereqeti, edhe atë e goditi gjumi ashtu siç i goditi ata në atë gjendje të çuditshme, e u bë të përmendet. Ndërsa shoqërimi me të këqijtë është helm vdekjeprurës, vuajtje e fundosur. Ata i japin guxim dhe nxisin në veprimin e mëkateve dhe gjërave të shëmtuara dhe ua hapin dyert e të këqijave atyre që ulen dhe shoqërohen me ta, ia lirojnë atij rrugët e mëkateve, pra nga shoku i keq, nëse nuk merr pjesë me të në të vepruar ke marrë një pjesë të tij për pajtimin me atë që ka vepruar, apo heshtje për dëmin e bërë. Sikur farkëtari mbi qymyrin e nxehur e ti je ulu afër tij, të djeg trupin, teshën dhe të mbush me erë të keqe. Në ndejat me të tillët bie në përgojim, bartje fjalësh, gënjeshtër, fyerje, fjalë shfrenimi, në dëfrim e lojë, në dëshirë të mëkatarëve për tu fundosur në gjëra të kota, shoqërimi me ta është e dëmshme nga të gjitha aspektet. Sa popuj janë shkatërruar për shkak të tyre, sa i kanë drejtuar shokët kah shkatërrimi duke qenë të ditur apo duke mos ditur? Ja tani dy raste me përfundim të keq që kanë ndodhur për shkak të shoqërimit të këqijve. Rasti i parë: Është përmendur se Ukbeh ibn Ebi Muait ulej me të Dërguarin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem në Meke dhe nuk e dëmtonte e fyente, ndërsa Kurejshitët kur uleshin me të e dëmtonin, paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të. E Ibn Ebi Muiti kishte një shok të tij jobesimtar në Sham, e Kurejshitët menduan se ky ka pranuar Islamin, kur shkoi në Sham ai cili kishte kuptuar për sjelljen e tij me të Dërguarin, iu hidhërua shumë dhe refuzoi ti flet deri sa ta fyen të Dërguarin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e ky e realizoi atë që kërkoi shoku i tij jobesimtar, e fundi i tij ishte se u vra si jobesimtarë në betejën e Bedrit, Allahu zbriti fjalën e tij për këtë rast: “Atë ditë zullumqari do t’i kafshojë duart e veta dhe do të thotë: “I mjeri unë, ta kisha marrë rrugën e Pejgamberit!” O shkatërrimi im, ah të mos e kisha bërë filanin mik. Në të vërtetë, pasi e gjeta rrugën e drejë, ai më largoi mua prej asaj, e djalli është ai që njeriun e humb dhe e lë të vetmuar”. (Furkan 27-29) Ky ajet është gjithëpërfshirës për ata që shoqërojnë zullumqarët, që e devijojnë nga rruga e Allahut, ai do të pendohet Ditën e Kiametit për shoqërimin me ta dhe refuzimin e rrugës së udhëzimit me të cilën ka ardhur i dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Rasti i dytë: E transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Seid ibn Musejjib e ky nga babai i tijtë ketë thënë: “Kur i erdh vdekja Ebu Talibit, erdhi i dërguari i Allahut sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, e aty ishte Abdullah ibn Ebi Umeje dhe Ebu Xhehli. E i

tha atij: O mixha im, thuaj La ilahe il Allah, fjalë me të cilën do të argumentojë për ty tek Allahu. Ata dy thanë: A po e braktisë fenë e AdbulMutalibit, i dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ia përsëriti, e fjalën e fundit e tha: Jam në fenë e AbdulMutalibit dhe refuzoi të thotë: La ilahe il Allah, e i dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem tha: Do të kërkoj falje për ty deri sa të ndalohem, e Allahu i zbriti: “Nuk është e drejtë për Pejgamberin e as për besimtarët të kërkojnë falje për idhujtarët, edhe nëse janë të afërt të tyre, pasi që ta kenë të qartë se me të vërtetë ata (idhujtarët) janë banues të xhehennemit”. (Teube 113) Dhe zbriti ajetin për Ebu Talibin “Eshtë e vërtetë se ti nuk mund ta udhëzosh atë që do ti, por Allahu udhëzon kë të dojë dhe Ai është që di më së miri për të udhëzuarit”. (Kasas 56) Pra ky rast është kërcënim i madh nga shoqërimi me të këqijtë, në Ditën e Kiametit shoku shokut të këtij lloji do ti thotë: “Ah, të kishim qenë larg mes vete sa Lindja me Perëndimin; sa shok i keq je ti”. (Zuhruf 38) Pra keni kujdes o ju robër të Allahut veten tuaj dhe shoqërohuni me bamirësit, të devotshmit, përzihuni me njerëzit e mirë dhe të përqendruar, largohuni dhe largoni fëmijët tuaj nga shoqërimi me të këqijtë, të shfrenuarit, posaçërisht në këtë kohë ku janë të pakët bamirësit dhe përplasen valët e fitneve. Rreziku është i madh, i përkushtuari për fenë është i huaj në mesin e njerëzve, dhe ka ndodhur ajo që i dërguari sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem ka lajmëruar me fjalën e tij: “Islami ka filluar si i huaj, do të kthehet i huaj ashtu siç ka filluar, xheneti qoftë për të huajt, i thanë e kush janë të huajt o i dërguari i Allahu. Tha: “Ata të cilët bëjnë mirë kur njerëzit prishin” në një transmetim tjetër, “përmirësojë atë që njerëzit tjerë prishin”. Kërkoj mbrojtje nga djalli i mallkuar: “Nuk presin tjetër ato (grupe) përveç katastrofës, t’u vijë befas duke mos e hetuar fare. Atë ditë shokët e ngushtë do të jenë armiq të njëri-tjetrit, përveç atyre që ishin të sinqertë në miqësi. (Atyre besimtarëve, që ishin shoqëruar për hir të Zotit, u thuhet): “O adhuruesit e Mi, sot nuk ka as frikë për ju, e as që do të jeni të pikëlluar!” (Robërit e Mi) të cilët besuan argumentet Tona dhe ishin muslimanë. Hyni në xhennet, ju dhe gratë tuaja, të gëzuar! Atyre u shërbejnë me enë e gastare nga ari, aty do të kenë çka t’u dëshirojë shpirti dhe t’u kënaqet syri. Ju do të jeni aty përgjithmonë. E ky është xhenneti që u është dhënë për atë që keni punuar. Aty keni shumë pemë prej të cilave do të hani”. (Zuhruf 66-73)

RREZIKU I PADREJTËSISË. Hutbeja e parë

Falënderimi i takon vetëm Allahut që ia ndaloi Vetes bërjen e padrejtësisë dhe po ashtu e bëri të ndaluar në mesin e robërve të Tij. Falënderimi i takon vetëm Allahut që iu kërcënua zullumqarëve me mallkim dhe me dënim të dhembshëm në dynja dhe ahiret. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë vetëm se Allahut, Subhanehu ue Te'Ala, që është Një dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. I cili na parandaloi nga veprimi i padrejtësisë dhe na lajmëroi se mes duasë së të dëmtuarit dhe Allahut nuk ka pengesw. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju vëllezër besimtarë, Frikohuni Allahut dhe largohuni padrejtësisë. Çdo ditë dëgjoni për përfundimet e zullumqarëve dhe shikoni me sytë e juaj se çfarë ndëshkime u dërgon Allahu atyre dhe familjeve të tyre duke ua shkatërruar pasuritë, shtëpitë dhe duke ua zhdukur gjurmët sikur se të mos kishin qenë prezentë asnjëherë më herët. Këto pamje le të mbeten mësim për ju, i lumtur është ai i cili merr mësim prej të tjerëve. Padrejtësia ndahet në tre lloje: Lloji i parë: Padrejtësia mes robit dhe Zotit të tij, e ajo është shirku. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Pa dyshim, idhujtaria është një padrejtësi shumë e madhe”. (Llukman 13) Këtë lloj padrejtësie Allahu e falë vetëm se me pendim të sinqertë. Në rast se robi vdes pa u penduar prej këtij mëkati Allahu nuk do t’ia falë asnjëherë në ahiret. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Vërtet, Allahu nuk fal që të adhurohet dikush apo diçka tjetër veç Atij”. (Nisa 48), dhe “Sigurisht, atij që adhuron tjetërkënd përveç Allahut, Allahu do t’ia ndalojë Xhenetin dhe strehim i tij do të jetë Zjarri. Për keqbërësit nuk ka ndihmës”. (Maide 72) Lloji i dytë: Padrejtësia që ia bën njeriu vetvetes me veprimin e mëkateve duke e përjashtuar këtu shirkun. Në këtë rast njeriu është vet shkaktar për fitimin e zemërimit dhe dënimit të Allahut ndaj tij. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “O ju, që besoni! Ruani veten dhe familjet tuaja nga zjarri, lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët. Atë e mbikëqyrin engjëj të fuqishëm e të ashpër, të cilët kurrë nuk i kundërshtojnë urdhrat e Allahut, por i zbatojnë menjëherë ato”. (Tehrim 6) Ky lloj i padrejtësisë është nën vullnetin e Allahut, nwse të donë ia falë robit të Tij e nëse donë e dënon. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Vërtet, Allahu nuk fal që të adhurohet dikush apo diçka tjetër veç Atij, por gjynahet e tjera më të vogla ia fal kujt të dojë”. (Nisa 48) Lloji i tretë: Padrejtësia mes njerëzve, duke ia cenuar njëri tjetrit shenjtërinë e gjakut, nderit dhe pasurisë. Ky lloj i padrejtësisë nuk falet, përveç se kur donë ta falë ai që i është bërë padrejtësi. Në rast se i dëmtuari nuk dëshiron që t’ia fal

dëmbërësit, atëherë i jepet mundësia të kërkon që dëmbërësi të dënohet në dynja dhe ahiret. Imam Muslimi, RahimehUllah, në librin e tij e shënon një hadith prej Ebu Hurejrës, radijAll-llahu anhu, se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Do të hakmerreni Ditën e Kiametit mes veti (dëmbërësi do t’i kthejë padrejtësitë me dhurimin e të mirave tek i dëmtuari dhe do t’i marrë të këqijat), derisa edhe kafshët do të hakmerren mes veti, delja pa brirë do të hakmerret ndaj deles me brirë”. Imam Buhariu dhe Muslimi, RahimehUllah, në librat e tyre e shënojnë një hadith tjetër prej Ebu Hurejrës, radijAll-llahu anhu, se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: ”Kush i ka bërë një padrejtësi vëllait të vet në nderin e tij a diku tjetër, le t’i kërkojë falje atij për sot, para asaj kur nuk do të ketë dinarë e as dërhemë: por nëse nuk do të ketë vepra të mira, atëherë do t’i merren mëkatet e të dëmtuarit dhe do t’i jepen atij (që ka bërë zullum)”. Imam Muslimi, RahimehUllah, po ashtu e shënon një hadith tjetër prej Ebu Hurejrës, radijAll-llahu anhu, se i Dërguari i Allahut,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “A e dini kush është i falimentuar (muflis)?” I thanë: “I falimentuar te ne është ai i cili nuk ka as para, as mall”. Tha: “I falimentuar i umetit tim është ai që vjen në Ditën e Gjykimit me namaz, me zekat, me agjërim dhe vjen me mëkatin e sharjes së një personi, me shpifje të një tjetri, me ngrënien e pasurisë së një tjetri, me gjakderdhjen e një personi, me rrahjen e një tjetri, kur t’u jepen atyre prej veprave të mira të këtij dhe nëse harxhohen mirësitë e tij para se t’u paguhen borxhet, atëherë do të merren prej mëkateve të tyre dhe do t’i ngarkohen këtij, pastaj ky do të hidhet në zjarr”. O ju musliman, nuk lejohet marrja e pasurisë së muslimanit përveç se me lejen dhe me dëshirën e plotë të tij. Shenjtëria e pasurisë së muslimanit është e barabartë me shenjtërinë e gjakut dhe nderit të tij, prandaj nuk të lejohet marrja e pasurisë dhe banimi në shtëpinë e tij pa lejen dhe dëshirën e tij. Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, thotë: “Kush bën zullum (dhunë, padrejtësi) sa një pëllëmbë tokë, do të jetë i ngarkuar me shtatë (do ta bartë në qafë në Ditën e gjykimit)”. Disa prej njerëzve mendojnë se gjykimi i sunduesit apo gjyqtarit në favor të tij kundër vëllait të vet musliman ia jep të drejtën që t’ia merr pasurinë apo t’ia largon vetes përgjegjësinë e marrjes së asaj pasurie. Kjo është gabim. Gjyqtari është njeri i cili mund të gabon dhe t’ia qëllon, por ti në rast se e din se nuk je meritor për atë pasuri detyrohesh që të largohesh prej saj. Ky është i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem,i cili u thoshte njerëzve: “Vërtet unë jam njeri, ju në konfliktet tuaja më drejtoheni mua. Është e mundshme që ndonjëri prej jush është më i aftë që t’i shtrojë argumentet e veta dhe unë të gjykoj në dobi të tij, sipas asaj që kam dëgjuar. Andaj kujt t’ia shqiptoj të drejtën e vëllait të tij, vërtet ia kam shkëputur një pjesë të zjarrit (të Xhehenemit)”.

Ky hadith është prej argumenteve më të qarta se gjykimi i gjykatësit nuk e bën të ndaluarën hallall dhe nuk mundet të jetë arsye për zullumqarin që nëpërmjet këtij gjykimi ta arsyeton marrjen e pasurisë së huaj. Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Kush e padit tjetrin në të kotë dhe e dinë atë, do të jetë Allahu i zemëruar me të derisa ta largon atë padi”. Zullumqari i cili fshihet pas kësaj “perdeje” po t’ia kishte marrë ndokush pasurinë e tij me të njëjtin pretekst do t’i vinte shumë keq, do të ndjente në vete dhembje, do të kërkonte prej gjyqtarit që përsëri ta rishikon çështjen e tij dhe do ta rriste zërin twrw ditën e natën kundër atij që i ka bërë padrejtësi. Prandaj, o ju robër të Allahut frikojuni Allahut dhe frikojuni padrejtësisë dhe të gjitha llojeve të saj dhe dijeni se padrejtësia Ditën e Kiametit do të shumëfishohet: “Sigurisht, të padrejtët do ta shohin se në çfarë mundimi do të kthehen (pas vdekjes)”. (Shuara 227) Përfundimi i zullumqarëve është i keq, dënimi i tyre në ahiret është me zjarr të xhehenemit dhe Allahu u kërcënohet me mallkim dhe me dënim të dhembshëm. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Mallkimi i Allahut qoftë mbi të padrejtët”. (Hud 18) dhe “Ne kemi përgatitur për mohuesit keqbërës një zjarr, që do t’i rrethojë nga të gjitha anët (si çadra). Nëse do të kërkojnë ndihmë, do t’u jepet një ujë si xehja e shkrirë, që do t’ua përcëllojë fytyrat. Sa pije e tmerrshme është ajo e sa strehim i keq është ai (zjarri)”! (Kehf 29) Hutbeja e dytë Falënderimi i takon vetëm Allahut, Zotit të botëve dhe qiejve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ti njeri i padrejtë e dëmbërës, mos mendo se Allahu nuk do të hakmerret dhe nuk do të ndëshkon për ato padrejtësi e dëme që ua ke bërë njerëzve, të cilët nuk gdhihen në mëngjes vetëm se të zemëruar prej teje dhe nuk flenë natën vetëm se duke bërë dua kundër teje. Dije se duaja e të dëmtuarit ngrihet mbi qiej dhe mes saj dhe mes Allahut nuk ka hixhab: “Vallë, a nuk e di ti se çfarë ka bërë Zoti yt me fisin Ad, banorë të Iremit me pallate shumështyllëshe, të atillë që nuk janë krijuar askund tjetër në tokë si ata?! Dhe me fisin Themud, që gdhendi shkëmbinjtë në luginë (për të bërë shtëpi)? Dhe me Faraonin, njeriun e hunjve (ku torturonte njerëzit)? Të gjithë këta shkelën çdo kufi në vendet e tyre, duke shtuar atje shthurjen dhe korrupsionin, prandaj Zoti yt lëshoi mbi ata kamxhikun e dënimit. Vërtet, Zoti yt është gjithnjë në pritë!”. (Fexhër 6-14) Mjerë për ata që bëjnë padrejtësi ata janë të humbur në dynja, ndërsa në ahiret i pret dënim i dhembshëm. Do të kërkojnë ndihmë që t’ju lehtësohen vuajtjet, mirëpo nuk do t’ju përgjigjet askush. Për ta nuk do të ketë pushim, nuk do të ketë rehati, nuk do të ketë ndihmës dhe mëshirë, për ta do të ketë vetëm se dënim dhe dënim. Do të pendohen prej veprave të tyre dhe do t’ju rrjedhin lot si lumenj kur do t’ju

kujtohen padrejtësitë dhe dëmet që ua bënin njerëzve, mirëpo ky pendim do të jetë i shumë vonuar. O ju musliman, Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Mos mendo kurrsesi që Allahu nuk e vëren atë që bëjnë keqbërësit! Ai vetëm ua shtyn (dënimin) deri në Ditën, kur sytë e tyre do të zgurdullohen (nga tmerret që do të shohin), dhe, duke vrapuar me kokë lart, nuk do të mund t’i lëvizin sytë, ndërsa zemrat e tyre do të jenë të zbrazëta (nga tmerri). Ti (o Muhamed) paralajmëroji njerëzit për Ditën që atyre do t’u vijë dënimi e keqbërësit do të thonë: “O Zoti ynë, na lër edhe për pak kohë! Ne do t’i përgjigjemi thirrjes Tënde dhe do t’i pasojmë të dërguarit!” Por atyre do t’u thuhet: “Vallë, a nuk betoheshit më parë se s’do të kishte zhdukje për ju? Ju banuat në vendbanimet e atyre që e kishin ngarkuar veten me gjynahe dhe e kishit të qartë se si kishim vepruar me ta. Dhe Ne ju kishim treguar shumë shembuj.” Ata kurdisin dredhitë e tyre, por Allahu i di dredhitë e tyre. Edhe sikur prej dredhive të tyre të shembeshin malet, ata nuk do t’ia dalin mbanë. As mos mendo se Allahu nuk do t’ua mbajë premtimin e Vet të dërguarve. Allahu është vërtet i Plotfuqishëm dhe i Zoti për shpagim. Ditën, kur Toka do të ndërrohet me tokë tjetër, por edhe qiejt, të gjithë do të dalin para të Vetmit dhe Ngadhënjyesit Allah. Dhe atë ditë do t’i shohësh keqbërësit të lidhur në pranga; rrobat do t’i kenë prej katrani e zjarri do t’ua mbështjellë fytyrat, (Kështu do të jetë) në mënyrë që Allahu të shpërblejë cilindo për atë që ka punuar. Allahu është vërtet i shpejtë në llogari. Ky (Kuran) është shpallje e qartë për njerëzit, me qëllim që ata të marrin paralajmërim nëpërmjet tij, që ta dinë se Allahu është Një Zot i Vetëm dhe që të këshillohen njerëzit e mençur!” (Ibrahim 42-52)

RREZIKU I PËRNGJASIMIT ME JOBESIMTARËT. Hutbeja e parë Falënderimi i takon vetëm Allahut, Atë e falënderojmë dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje nga Allahu prej të këqijave të vetvetes dhe të veprave tona. Kë e udhëzon Allahu s’ka kush e devijon dhe kë e largon nga rruga e vërtet Ai s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë vetëm se Allahut, Subhanehu ue Te'Ala, që është Një dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju musliman, frikojuni Allahut dhe krenohuni me Fenë e juaj.

Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, i pasuroi dhe i begatoi muslimanët me zbritjen e një legjislacioni të plotë e gjithëpërfshirës, edhe atë të vlefshëm për çdo kohë dhe çdo vend dhe për çdo interes, fetar dhe jetësor, dhe arritjen e lumturisë së kësaj dynjaje dhe ahireti e bëri të varur për kapjen e këtij legjislacioni dhe punën me ligjet e tij. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Kush do ta pasojë udhëzimin Tim, as nuk do të humbë, as nuk do të bjerë në mjerim”.(Taha 123), dhe “Kur t’ju vijë udhërrëfimi Ynë, ata që do t’i përmbahen atij, nuk do të kenë frikë dhe nuk do të dëshpërohen”.(Bekare 38) Ky sheriat (legjislacion) është rruga e drejtë e atyre që u begatuan prej Pejgamberëve, të sinqertëve, dëshmorëve dhe njerëzve të mirë, dhe çdo gjë që e kundërshton këtë rrugë është rruga e atyre që u mallkuan (çifutët) dhe që e devijuan rrugën e drejtë (krishterët). O ti musliman, në çdo rekat prej namazit tënd kur e lexon suren Fatiha, e cila është shtyllë prej shtyllave të namazit, i lutesh Zotit tënd që të udhëzon në rrugë të drejtë dhe të largon prej rrugës së të mallkuarve dhe të devijuarve. Meditoje këtë lutje, qëllimet e saj dhe frytet e saj. Do të vëresh se gjëja e parë në çka thërret kjo lutje është ndjekja e rrugës së Pejgamberit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe kapja për ligjet e tij në adhurime, në marrëdhënie mes njerëzve, në etikë dhe në moral të përgjithshëm dhe të veçantë. Poashtu, do të vëresh se kjo lutje thërret në kundërshtimin e jobesimtarëve në adhurime, në marrëdhënie mes njerëzve, në etikë e në moral, për arsye se përngjasimi me ta në pamje të jashtme trashëgon dashuri ndaj tyre në brendësi. Për këtë arsye kanë ardhur shumë citate prej Kuranit dhe prej Sunetit që urdhërojnë në kundërshtimin e përngjasimit me jobesimtarët, duke e larguar muslimanin prej asaj çka nuk i bën dobi, për shkak se veprat e jobesimtarëve janë të gjitha të kota, rruga e tyre është e devijuar dhe përfundimi i tyre është shkatërrimi. Në të gjitha veprat e jobesimtarit dhe çështjet e tij patjetër ka ndonjë të metë e cila e pengon atë që nëpërmjet tyre të i plotësohet ndonjë dobi. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Vepra e atyre, që nuk besojnë Zotin e tyre, i shëmbëllen hirit, të cilin e shpërndan era në një ditë të stuhishme. Ata nuk do të kenë asnjë dobi nga veprat që kanë punuar. Kjo është humbja e madhe”. (Ibrahim 18), dhe “Sa për ata që nuk besojnë, veprat e tyre janë si mirazhi në shkretëtirë e të cilin i etshmi e kujton për ujë, por, kur arrin tek ai vend, nuk gjen asgjë”. (Nur 39) Edhe pse Allahu na paralajmëroi prej rrugëve të cilat na çojnë drejt përngjasimit të jobesimtarëve prapë se prapë e vërejmë se disa prej muslimanëve i pasojnë ata verbërisht edhe me atë vërtetohet fjala e Pejgamberit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i cili thotë: “Do të pasoni rrugën e atyre që ishin para jush, pëllëmbë për pëllëmbë, hap pas hapi gjersa edhe nëse hynë në birucën e hardhucës do t’i pasoni”. I thamë: “O i Dërguari i Allahut të krishterët dhe jehudët?”. “Tha e kush pos tyre?”. Në një transmetim tjetër thotë: “Nuk do të bëhet Kiameti gjersa Umeti im të pasoj rrugët e atyre që kanë qenë para nesh pëllëmbë pas pëllëmbe, hap pas hapi”. I thanë: “A janë persianët dhe romakët”? Tha: “E kush tjetër përveç tyre”.

Pra, Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, na lajmëroi se prej Umetit të tij do të ketë njerëz të cilët do t’i pasojnë çifutët, krishterët dhe mushrikët dhe për këtë arsye e ndaloi përngjasimin me ta. Shkuarja e disave prej muslimanëve pas hapave të jobesimtarëve nuk do të thotë se i tillë është krejt Umeti, për shkak se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Do të vazhdon një grup prej Umetit tim në të vërtetën deri në Ditën e Kiametit dhe ata janë xhemati”. Dhe poashtu na lajmëroi se: “Allahu nuk e bashkon Umetin tim në humbje”. Me këtë na bën me dije se patjetër në këtë Umet do të ketë njerëz të cilët do të jenë të kapur për udhëzimin e tij, i cili është feja Islame e pastër, dhe se do të ketë prej atyre të cilët do ta lajthitin rrugën dhe do të shkojnë pas hapave të çifutëve dhe krishterëve dhe se kjo është devijim të cilin ia zbukuron njeriut shejtani. Urtësia e ndalesës së përngjasimit të jobesimtarëve dhe urdhërimi i kundërshtimit të tyre është e qartë, për arsye se përngjasimi me ta në pamje të jashtme e trashëgon përngjasimin me ta në të brendshmen, e cila pastaj çon deri në pajtueshmëri me ta në besim, moral dhe vepra. Kurse kundërshtimi i tyre në pamje të jashtme e bën të detyrueshme kundërshtimin e tyre në të brendshmen. Në ditët e sotme është rritur numri i muslimanëve të cilët i pasojnë jobesimtarët në veshjen e tyre, në të folurit e tyre, në pamjen e tyre, edhe atë burra dhe gra. Prej veprave që aludojnë në përngjasimin e jobesimtarëve është rruajtja e mjekrës dhe zgjatja e mustaqeve dhe zgjatja e flokëve ashtu siç i zgjasin jobesimtarët. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, urdhëroi në zgjatjen e mjekrës dhe shkurtimin e mustaqeve dhe urdhëroi në përkujdesjen e tyre, dhe urdhëroi në kundërshtimin e jobesimtarëve ku prej traditës së tyre ishte zgjatja e mustaqeve dhe rruajtja e mjekrave. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, në disa hadithe thotë: “Prisni (shkurtoni) mustaqet tuaja dhe lëshoni (rrisni) mjekrat tuaja, ndryshoni nga idhujtarët”. (Buhariu nr. 5892 dhe Muslimi nr. 259) “Shkurtoni mustaqet tuaja dhe lëshoni mjekrat tuaja, ndryshoni nga zjarrputistët”. (Muslimi nr. 260) “Kundërshtoni jobesimtarët, shkurtoni mustaqet dhe lëshoni mjekrat”. (Buhariu, Muslimi). Pra shkurtimi i mustaqeve dhe zgjatja e mjekrës është prej cilësive të natyrës së pastër dhe udhëzimit të Pejgamberëve, dhe është kundërshtim i armiqve të Allahut dhe të Dërguarit të Tij,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Për fat të keq injoranca dhe pasimi i verbër e bëjnë që e keqja të zbukurohet dhe e mira të shëmtohet. Shumë prej muslimanëve sot i shkurtojnë mjekrat dhe zgjatjen e saj e konsiderojnë prapambeturi dhe të shëmtuar, dhe harrojnë se posedimi dhe zgjatja e saj është prej cilësive të burrave dhe pjesë e bukurisë së tyre. Muslimanët janë të urdhëruar ta pasojnë të Dërguarin e tyre dhe mos t’i pasojnë ata që e kundërshtojnë traditën e tij,

për arsye se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, është një shëmbëlltyrë e mrekullueshme për tërë njerëzimin: “Në të Dërguarin e Allahut ka një shembull të mrekullueshëm për atë, që shpreson tek Allahu dhe Dita e Fundit dhe e përmend shumë Allahun”. (Ahzab 21) Prej çështjeve tjera që aludojnë në përngjasimin e jobesimtarëve është të folurit dhe të mësuarit e gjuhëve të tyre pa nevojë. Shumë muslimanë sot i mësojnë gjuhët e jobesimtarëve dhe me atë së bashku i mësojnë edhe traditat dhe moralin e tyre dhe në shumicën e rasteve gjuha bie shkaktar që një musliman të shkon pas hapave të tyre. Vërejmë se nuk i kushtohet rëndësi të veçantë mësimit të gjuhës arabe e cila është gjuha e Kuranit dhe e Sunetit dhe nëpërmjet të cilës muslimani e mëson fenë e tij. Mësohet gjuha angleze, gjermane, spanjolle, etj, për interesa të dynjasë, mirëpo kur vjen në pyetje gjuha arabe, gjuha e Kuranit, atëherë konsiderohet si gjuhë e prapambetur, gjuhë e shkretinës. Allahu na mbrojt prej devijimit pas udhëzimit. Prej çështjeve tjera të cilat aludojnë në përngjasimin e jobesimtarëve është imitimi i tyre në çështjet e adhurimeve, si imitimi i tyre në ndërtimin dhe meremetimin e varrezave, zbukurimi i tyre dhe vizatimi i pikturave të ndryshme. Pejgamberi, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Allahu i ka mallkuar çifutët dhe të krishterët; (sepse ata) kanë shndërruar varrezat e pejgamberëve të tyre në xhami”. Në një hadith tjetër thotë: “Ata janë njerëz, që kur të vdes robi i mirë apo burri i mirë në mesin e tyre, ndërtojnë mbi varrin e tij faltore dhe pikturojnë pikturat e tilla. Ata janë krijesat me të dëmshme të Allahut”. Kjo është një prej shkaqeve e cila i çoi disa prej muslimanëve në veprimin e shirkut dhe të mëkateve të mëdha. Prej imitimit të tyre në adhurime e kemi edhe imitimin e festave të tyre politeiste, si festa e ditëlindjeve të kryetarëve dhe mbretërve, të cilën festë e imituan disa prej muslimanëve dhe filluan ta festojnë ditëlindjen e Pejgamberit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, edhe pse ditëlindja e tij nuk dihet saktë. Këto festa politeiste emërtohen edhe si dita e dashurisë, dita e nënës, dita e drurit, dita e pastërtisë, etj, dhe të gjitha kanë depërtuar tek muslimanët prej anës së jobesimtarëve. Në Islam ekzistojnë vetëm se dy festa: Fitër Bajrami dhe Kurban Bajrami. Festa tjera nuk pranohen dhe konsiderohen si risi në Fe, prandaj muslimani duhet të jetë i kujdesshëm që të mos bie kurban i atyre që vetes i thonë musliman dhe i festojnë festat e jobesimtarëve. Këta njerëz janë injorantë të mëdhenj dhe nuk e njohin realitetin e Islamit, mirëpo nëse e njohin realitetin e Islamit dhe dispozitat e tij rreth festave dhe këtë e veprojnë me qëllim atëherë kjo është një musibet edhe më i madh. O ju musliman, Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “As hebrenjtë, as të krishterët nuk do të jenë të kënaqur me ty, derisa të pranosh besimin e tyre. Thuaju: “Vetëm udhërrëfimi i Allahut është i drejtë!”. (Bekare 120)

MENDJEMADHËSIA DHE DËMI I SAJ. Mendjemadhësia është sëmundje e zemrës, dhe cilësi e ligë dhe e qortuar fortë. Sot plot nga njerëzit përshkruhen me këtë cilësi, nga e cila na paralajmëroi fortë Allahu dhe i Dërguari i Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Disa nga të parët tanë thanë: Gjynahu i parë i cili ju bë Allahut ka qenë nga mendjemadhësia. Allahu tha: “Kur u thamë engjëjve: “Përuluni në sexhde para Ademit”, ata u përulën, përveç Iblisit, i cili nuk deshi, u tregua mendjemadh”. (Bekare 34). I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e qartësoi kuptimin e mendjemadhësisë me një hadith, të cilin na e përcjelli Ibën Mesudi, radijAll-llahu anhu, ku thotë: “Nuk do të hyjë në xhenet ai, që në zemrën e tij ka një grimcë mendjemadhësie”. Një burrë tha: Dikush dëshiron, që rrobat dhe sandalet t’i ketë të bukura? I Dërguari i Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, tha: “Allahu është i bukur dhe e do të bukurën. Mendjemadhësia është refuzimi i të vërtetës dhe sjellja me arrogancë ndaj njerëzve”. Refuzimi i të vërtetës: mospranimi i saj dhe refuzimi me mëndjemadhësi i atij, që e thotë atë . Sjellja me arrogancë ndaj njerëzve: duke i poshtëruar dhe përbuzur. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e qartësoi se zbukurimi në formë dhe rroba është nga çështjet e dashura tek Allahu dhe nuk është nga mendjemadhësia. Mendjemadhësia është cilësi e brendshme, ku gjurmët e saj paraqiten në sjelljet e njeriut, dhe e nxit atë në mospranimin e së vërtetës dhe në nënçmimin e njerëzve. Iblisi kur u paraqit mendjemadh para Ademit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e pengoi mendjemadhësia e tij që t’i bie në sexhde, dhe me atë ta refuzon urdhrin e Allahut. Mendjemadhësia ishte sebepi që jobesimtarët i nxiti t’i kundërshtojnë Pejgamberët e Allahut kur u erdhën me argumente të qarta: “Kështu, ata i mohuan ato padrejtësisht dhe me mendjemadhësi, edhe pse shpirti i tyre i besonte për të vërteta. Pa shiko, cili ka qenë fundi i shkatërrimtarëve!”. (Neml 14). Mendjemadhin mendjemadhësia e pengon t’i lutet Zotit të vet dhe ta adhuron Atë. Allahu thotë: “Zoti juaj ka thënë: “Lutmuni Mua, se do t’ju përgjigjem! Me të vërtetë, ata që tregohen mendjemëdhenj e nuk duan të Më adhurojnë, do të hyjnë në Xhehenem të poshtëruar”!”. (Gafir 60). Mendjemadhësia është ajo që i pengon disa nga pasanikët apo disa nga ata që ju është dhënë pushtet, ta falin namazin apo namazin me xhemat nëpër xhami. I sheh se xhamitë i kanë afër shtëpive të tyre, dhe e dëgjojnë ezanin për çdo kohë, dhe

mendjemadhësia nuk e len të shkon në xhami, dhe të del para Allahut së bashku me të tjerët, ngase e sheh veten se është më i madh se të tjerët. Mendjemadhësia është ajo që i pengon disa të mos punojnë komfor traditës së të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ashtu si e përcjell imam Muslimi nga Seleme ibën Ekva, radijAll-llahu anhu, i cili tregon se një njeri ka ngrënë te Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, me dorën e majtë, e i Dërguari i Allahut i tha: “Ha me dorën e djathtë!” Ai tha: “Nuk mundem!” Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, tha: “Si nuk mundesh! Nuk e pengoi asgjë përveç mendjemadhësisë!” Pas kësaj, njeriu nuk e afroi dorën e majtë te goja”. Mendjemadhësia është ajo që i pengon disa nga marrja e mësimit të dobishëm, ashtu siç e cekin edhe disa nga të parët tanë se këtë dituri nuk e merr mendjemadhi. Të bërit mendjemadh para të vërtetës dhe para krijesave, e bën të detyrueshëm ndëshkimin e llojllojshëm, edhe atë të shpejtë dhe të vonshëm. Nga ndëshkimet më të mëdha është se mendjemadhit i largohet zemra e tij nga udhëzimi. Allahu tha: “Do t’i largoj prej shenjave të Mia ata që sillen me arrogance në Tokë”. (Earaf 146), dhe tha: “Kështu ua vulos Allahu zemrat mohuesve”. (Earaf 101). Kurse në librat e hadithit ka ardhur se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë se: “Në ditën e gjykimit mendjemëdhenjtë do të grumbullohen e do të mblidhen, për t’u bërë sa një grimcë e vogël, ku poshtërimi i rrethon nga të gjitha anët”. Sufjan ibën Ujejne, RahimehUllah, thotë: “Kush e ka bërë gjynahun për shkak epshit, shpreso për të pendim, ngase Ademi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ra në gjynah për shkak epshit, dhe Allahu ia fali, kurse, kush e ka bërë gjynahun për shkak mendjemadhësisë, frikoju se për të ka mallkim, sepse Iblisi ra në gjynah për shkak mendjemadhësisë, dhe u mallkua!” Si mos t’i kushtohet rëndësi të veçantë sëmundjes së mendjemadhësisë kur i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë se: “Nuk do të hyjë në xhenet ai, që në zemrën e tij ka një grimcë mendjemadhësie”. Mendjemadhësia është bërë pengesë për të hyrë në Xhenet, ngase ajo, ndërhyn mes robit dhe mes moralit të besimtarëve! Mendjemadhi nuk mundet t’ia donë besimtarëve atë që e donë për vete, dhe nuk mundet të jetë modest, dhe t’i largohen zilisë, urrejtjes dhe zemërimit, dhe ta mposht mllefin dhe ta pranon këshillën. Kurse lloji më i keq i mendjemadhësisë është ai që e pengon njeriun ta pranon të vërtetën dhe t’i nënshtrohet asaj! O ju robër të Allahut! Njeriu duhet ta largon mendjemadhësinë nga vetja e tij, duke u njoftuar me prejardhjen dhe krijimin e tij, dhe nevojën e tij dhe fukarallëkun e tij, si dhe të njoftohet me Zotin e tij dhe madhështinë e Tij.

Njeriut i mjafton të shikon në bazën e krijimit të tij, e cila ishte nga asgjëja; fillimisht nga dheu, e pastaj nga sperma, e pastaj nga gjaku i ngjizur, e pastaj nga mishi, e pastaj u bë gjë që përmendet, pasi që nuk dëgjonte, e nuk shihte, e nuk ndjente dhe nuk lëvizte! Vetëm se e filloi me vdekjen e tij para jetës, me dobësinë e tij para forcës, me fukarallëkun e tij para pasurisë, e pastaj vdes dhe bëhet dhe, dhe dënohet apo begatohet në varrin e tij, dhe pastaj ringjallet, dhe llogaritet dhe shpërblehet për veprat e tij! Allahu i Madhëruar tha: “Mallkuar qoftë njeriu! Sa mosmirënjohës që është ai! Prej çfarë gjëje e krijon Allahu atë? Prej pikës së farës e krijon dhe i jep përmasa të rregullta. Më pas ia lehtëson rrugën (e lindjes) e pastaj e vdes dhe i cakton një varr, dhe, kur të dojë, Ai e ringjall. E megjithatë, njeriu ende nuk i ka plotësuar ato që i ka urdhëruar Ai!”. (Abese 17-23).

ZILIA DHE DËMI I SAJ. Zilia është cilësi e qortuar dhe e ligë. Allahu na paralajmëroi se është nga cilësitë më të mëdha të sherrit, dhe na paralajmëroi që të mos përshkruhemi me këtë cilësi dhe t’i pastrojmë shpirtrat nga ajo. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, paralajmëroi duke thënë: “Mos ia keni zili njëri-tjetrit”. Me një hadith tjetër: “Kanë rënë te ju sëmundjet e popujve para jush, zilia dhe urrejtja”. Me një hadith tjetër: “Ruajuni zilisë! Ajo i djeg të mirat, ashtu si i djeg zjarri drunjtë apo barin”. Zilia është cilësia e njerëzve më të këqij. Është cilësi e Iblisit, i cili ia kishte zili Ademit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ngase Allahu e krijoi me duart e Veta, melekët i ranë në sexhde dhe e bëri të jetë banor i Xhenetit. Nga zilia që e kishte, nuk e respektoi urdhrin e Allahut t’i bie Ademit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, në sexhde, dhe për këtë u largua nga mëshira e Tij, mirëpo, arriti me dredhitë e tij ta largon Ademin, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, nga Xheneti. Zilia ishte shkaku që e nxiti njërin nga bijtë e Ademit ta vret të vëllain padrejtësisht, kur Allahu i dhuroi begati dhe ia pranoi atij kurbanin. Allahu na e qartësoi lajmin e tyre në Kuran dhe na paralajmëroi nga kjo sëmundje dhe nga gjurmët e saj! Zilia është cilësi e çifutëve. Allahu e paraqiti në shumë vende në Kuran se, çifutët ia kishin zili të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, për profecinë dhe për pozitën e lartë të cilën ia dhuroi Allahu. Për këtë arsye e mohuan, edhe pse e dinin mirë se ai ishte i Dërguar i Allahut. Ata ia kanë zili edhe këtij umeti për atë që ia dhuroi Allahu nga udhëzimi dhe besimi. Allahu thotë: “Shumë nga ithtarët e Librit,

prej zilisë që kanë në vete, dëshirojnë që t’ju kthejnë nga besimi në mosbesim, tani që e vërteta është e qartë për ata”. (Bekare 109). Zili do të thotë të urresh arritjen e një begatie apo të mire deri te tjetri, dhe ti, të shpresosh që ajo të largohet nga ai. Zilia len gjurma të këqija. Nga ato gjurma; kundërshtimi i Allahut në përcaktimin e Tij, dhe akuzimi i Allahut në ndarjen e riskut mes robërve të Tij, ngase, ziliqari e sheh se, tjetri nuk është më meritor se ai për atë që ia dha Allahu nga furnizimi,. Nga ato gjurma; ziliqari e mohon urtësinë e Allahut në drejtimin e çështjeve. Allahu jep dhe merr për një urtësi madhështore, kurse ziliqari e mohon atë urtësi. Nga ato gjurma; zilia e trashëgon urrejtjen mes njerëzve dhe ziliqari e urren tjetrin për shkak zilisë së tij. Kjo bie ndesh me detyrshmërinë e vëllazërisë mes besimtarëve. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, tha: “Mos e urreni njëri-tjetrin, mos ia keni zili njëri-tjetrit, mos ia ktheni shpinën njëri-tjetrit (gjatë zemërimit), as mos i shkëputni marrëdhëniet tuaja dhe bëhuni robër të Allahut, vëllezër të mirëfilltë”. Nga dëmet e zilisë; zilia e nxit ziliqarin të tenton që t’ia largon begatinë atij që e ka zili në çfarëdo mënyre, qoftë ajo edhe me vrasjen e tij, ashtu si na lajmëroi Allahu për dy bijtë e Ademit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe tha: “Lexoju (o Muhamed) saktësisht ngjarjen e dy bijve të Ademit, kur ata bënë nga një kurban, njërit iu pranua, kurse tjetrit jo. Njëri i tha tjetrit: “Ty gjithsesi do të të vras”. Tjetri tha: “Allahu pranon vetëm prej të devotshmit”. (Maide 27). Në fund, e bëri krimin më të madh duke e vra të vëllain, dhe duke e derdh gjakun i pari në tokë, kështu që ai do të merr një pjesë të gjynahut mbi supet e veta për çdo shpirt që do të vritet padrejtësish deri Ditën e Kiametit. Sebepi i gjithë kësaj dhe ajo që e nxiti ishte zilia. Nga dëmet e zilisë: e pengon ziliqarin ta pranon të vërtetën kur vjen nga ana e atij që e ka zili. Kjo e bën të vazhdon në të kotën, ku në të është shkatërrimi i tij, ashtu si u bë edhe me Iblisin, ku nga zilia nuk i ra në sexhde Ademit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe nuk e respektoi urdhrin e Allahut, dhe si ndëshkim, u largua nga mëshira e Allahut dhe u mallkua përgjithmonë. Nga dëmet e zilisë: e nxit ziliqarin të bie në përgojim dhe bartje të fjalëve, duke e përgojuar dhe duke bartë fjalë dhe duke shpifur për atë që e ka zili. Përgojimi dhe bartja e fjalëve, janë dy cilësi të liga dhe mëkate të mëdha! Nga dëmet e zilisë: zilia e nxit ziliqarin të bën atë që është e ndaluar me fe. Ziliqari, i verbëruar nga zilia e tij, ka mundësi që vëllain e vet musliman ta dëmton në tregti, apo në shitblerje, apo në fejesë dhe martesë, apo në punë. E tëra kjo, e bën që të mirat e tij dhe shpërblimet të digjen, ashtu siç tha edhe i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi

ue sel-lem: “Ruajuni zilisë! Ajo i djeg të mirat, ashtu si i djeg zjarri drunjtë apo barin”. Nga dëmet e zilisë: e bën që ziliqari të jetë përherë në brengë dhe pikëllim kur i sheh begatitë që Allahu ia zbret robërve të Tij, kurse ai, nuk e donë atë dhe e urren, dhe s’mundet t’i përballon, dhe përfshihet nga brenga dhe pikëllimi. Nga dëmet e zilisë: zilia është sebep i shkatërrimit të shoqërisë. Për këtë arsye i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, tha: “Kanë rënë te ju sëmundjet e popujve para jush, zilia dhe urrejtja”. O ju robërit e Allahut! Kush nga ju e gjen në vete se ka zili, le të shpejton në largimin e saj duke e rikujtuar se zilia është dëm për veten e tij, dhe për fenë e tij, dhe për dynjanë e tij, dhe se ai s’mundet t’i bën dëm atij që e ka zili më shumë se atë që e ka caktuar Allahu për të. Le ta rikujton se çështjet janë në dorën e Allahut dhe se e tij mbetet të kërkon nga Allahu begatit dhe mirësitë e Tij. Allahu thotë. “Mos i lakmoni ato gjëra, me anë të të cilave Allahu i ka bërë disa nga ju të dallohen mbi të tjerët: meshkujt do të kenë pjesë prej asaj që kanë punuar e po ashtu edhe femrat do të kenë pjesë prej asaj që kanë punuar. Kërkoni prej Allahut nga mirësitë e Tij. Vërtet, Allahu është i Dijshëm për çdo gjë”. (Nisa 32).

QARTËSIMI I SHKAQEVE TË LUMTURISË. Plot nga njerëzit, mendojnë se lumturia dhe shpëtimi, janë në gjërat kalimtare të kësaj dynjaje. Një grup nga ta, lumturinë e paramendojnë në arritjen e pasurisë, dhe në arritjen e pushtetit dhe fuqisë, dhe të kënaqurit me epshe dhe pasimin e tyre. Një grup tjetër, lumturinë e paramendon në të garuarit e tyre mes veti, në shpikje dhe ndërtim, dhe të ngriturit e tyre mbi të tjerët. Duke u bazuar mbi këtë teori, ata, e shpenzuan jetën e tyre dhe kohën e tyre, dhe të gjitha fuqitë i harxhuan, me qëllim që t’i arrijnë ato gjëra, të cilat sipas teorisë së tyre, janë mjetet e lumturisë dhe shpëtimit në dynja! Kjo u bë preokupimi i tyre kryesor dhe brenga më e madhe, derisa në mendjen e tyre nuk la vend për mendime të tjera. Kjo u bë tema e ndejave të tyre dhe sfera e të garuarit mes veti. Karuni, u shkatërrua dhe u ndëshkua për shkak pasurisë me të cilën e furnizoi Allahu. Në dorë i kishte çelësat e thesareve të pasurive të dynjasë, mirëpo ajo nuk i bëri dobi.

Faraoni, u shkatërrua dhe ndëshkua për shkak pushtetit dhe mbretërisë, dhe thoshte: “O populli im! Vallë, a nuk më përket mua sundimi i Egjiptit dhe i këtyre lumenjve që rrjedhin pranë meje?”. (Zuhruf 51). Popujt e mëhershëm, si populli i Adit, Themudit, etj, u shkatërruan për shkak ndjekjes së kënaqësive dhe epsheve: “Vallë, a nuk e di ti se çfarë ka bërë Zoti yt me fisin Ad, banorë të Iremit me pallate shumështyllëshe, të atillë që nuk janë krijuar askund tjetër në tokë si ata?! Dhe me fisin Themud, që gdhendi shkëmbinjtë në luginë (për të bërë shtëpi)? Dhe me Faraonin, njeriun e hunjve (ku torturonte njerëzit)? Të gjithë këta shkelën çdo kufi në vendet e tyre, duke shtuar atje shthurjen dhe korrupsionin, prandaj Zoti yt lëshoi mbi ata kamxhikun e dënimit. Vërtet, Zoti yt është gjithnjë në pritë!”. (Fexhër 6-14). Në sferën e ndërtimtarisë dhe shpikjes, shumë popuj bashkëkohorë, filluan ta humbin rehatinë dhe sigurinë, për shkak kërcënimeve që ua bëjnë popujt e tjerë, apo ia bëjnë njëri-tjetrit, me qëllim të paraqitjes të fuqisë së tyre, njëri karshi tjetrit. Filluan të garojnë mes veti në armatim dhe fuqi, pra, në mjete shkatërrimi e jo në mjete që japin siguri dhe rehati. Njerëzit filluan të jetojnë në frikë, se do të ndodhë në çdo moment luftë dhe çorodi në tokë. O ju robërit e Allahut! Kjo vjen atëherë kur nuk ka iman. Nëse nuk merret si bazë besimi i drejtë, atëherë do të shkatërrohet dynjaja, lumenjtë, ndërtimet, etj., dhe vepra s’ka asnjë dobi. Allahu thotë: “Vepra e atyre, që nuk besojnë Zotin e tyre, i shëmbëllen hirit, të cilin e shpërndan era në një ditë të stuhishme. Ata nuk do të kenë asnjë dobi nga veprat që kanë punuar. Kjo është humbja e madhe”. (Ibrahim 18), dhe thotë: “Thuaj: “A doni t’ju lajmëroj për ata që, më së shumti, humbasin nga punët e veta, për ata, përpjekja e të cilëve ka qenë e kotë në jetën e kësaj bote, ndërkohë që mendonin se po bënin vepra të mira?” Këta janë ata, që nuk kanë besuar në shpalljet e Zotit të tyre dhe në takimin me Të. Punët e tyre do të fshihen, andaj Ne nuk do të vëmë kurrfarë peshe për ta (për veprat e tyre), në Ditën e Kiametit”. (Kehf 103-105). Atë që e përjetojnë jobesimtarët nga pasuria, pozita, fuqia, pushteti, shpikjet e ndërtimtaria, Allahu e quajti si kënaqësi e shkurtër, e përkohshme, e cila do të kalon shumë shpejt, dhe atë do ta vijon humbja dhe zjarri i Xhehenemit. Allahu tha: “Ti (o Muhamed) mos u mashtro nga bredhja e jobesimtarëve nëpër botë! Kjo mirëqenie është e shkurtër; pastaj, strehimi i tyre është Xhehenemi. Eh, sa shtrat i keq është ai vend!”. (Ali Imran 196-197). Madje, Allahu gjykoi mbi jobesimtarët, duke i përfshirë këtu mbretërit, pushtetarët, dijetarët, mendimtarët e tyre, se ata të gjithë janë krijesat më të këqija dhe më të liga. Allahu tha: “Krijesat më të këqija tek Allahu janë ata që mohojnë dhe që nuk do të besojnë”. (Enfal 55), dhe tha: “Në të vërtetë, ata që nuk besojnë prej ithtarëve të Librit dhe idhujtarëve, do të hyjnë në zjarrin e Xhehenemit, në të cilin do të mbeten përgjithmonë. Ata janë krijesat më të këqija”. (Bejine 6).

Shumë njerëz mahniten me bukuritë e kësaj dynjaje, dhe lidhen tepër fortë për të dhe e harrojnë ahiretin. Allahu thotë: “Ata që nuk besojnë, janë të joshur nga jeta e kësaj bote, prandaj tallen me besimtarët. Por njerëzit që i frikësohen Allahut, do të jenë mbi ata – në Ditën e Kiametit. Allahu begaton pa kufi kë të dojë”. (Bekare 212), dhe thotë: “Burrave u është hijeshuar dashuria për gjërat e dëshiruara: për gratë, fëmijët, arin dhe argjendin e grumbulluar, kuajt e bukur, bagëtitë dhe arat e lëruara. Këto janë kënaqësitë e kësaj jete, por shumë më i mirë është kthimi tek Allahu”. (Ali Imran 14). Jobesimtarët dhe disa nga muslimanët, të cilët besimin e kanë të dobët, sot, kur i shohin jobesimtarët se kanë përparuar në disa sfera të shkencës dhe kur ua shohin disa bukurisë të dynjasë se i kanë në duart e tyre, mahniten me ta dhe i madhështojnë shpirtrat e tyre. Kurse kur e shohin dobësinë e muslimanëve dhe ngecjen e tyre në shkencë, mendojnë se sebepi i kësaj ngecjeje qëndron në islamin. Kjo, e bën që islami dhe muslimanët të përbuzen në shpirtrat e tyre. Ata nuk e dinë se sebepi i ngecjes së muslimanëve nuk është islami, po janë vetë muslimanët, të cilët u larguan nga feja e Allahut dhe u larguan nga kuptimi i drejtë i tij, i cili nxit në marrjen e shkaqeve dhe përfitimin e fuqisë. Islami është fe e fuqisë dhe e krenarisë, mirëpo kërkon njerëz që ta bartin atë. I garantuar është të bankrotuarit e jobesimtarëve dhe humbja e tyre, në dynja dhe ahiret, ngase tek ata mungojnë elementet e lumturisë dhe shpëtimit, ku më të dalluarat janë, besimi në Allahun dhe në ditën e Kiametit. Allahu për besimtarët garantoi se do të jenë të shpëtuar: “Me të vërtetë, janë të shpëtuar besimtarët të cilët janë të përulur në namazin e tyre, të cilët shmangen nga fjalët e kota, të cilët japin zeqatin, të cilët e ruajnë nderin e tyre (nga marrëdhëniet e jashtëligjshme), përveçse me gratë e tyre ose me skllavet që kanë në zotërim – dhe, për këtë, nuk janë fajtorë, ndërsa ata që kërkojnë përtej kësaj, pikërisht ata janë shkelës (të kufijve), – të cilët u përmbahen amaneteve dhe detyrimeve të marra dhe të cilët i kryejnë rregullisht faljet. Pikërisht ata do të jenë trashëgimtarët, që do ta trashëgojnë Firdeusin, ku do të qëndrojnë përjetësisht”. (Muminun 1-11). Nga shkaqet e shpëtimit dhe lumturisë është edhe pendimi nga gjynahet dhe veprat e mira: “Porse, ai që pendohet, beson dhe bën vepra të mira, do të jetë i shpëtuar”. (Kasas 56). Nga shkaqet e shpëtimit dhe të lumturisë është edhe të kapurit për përmendjen e Allahut: “dhe përmendni shumë Allahun që të fitoni”. (Enfal 45). Nga shkaqet e shpëtimit dhe të lumturisë është edhe zbukurimi i shpirtit me cilësi të mira dhe largimi nga cilësitë e liga: “Vërtet, kushdo që e pastron shpirtin, do të shpëtojë, ndërsa kushdo që e shtyp atë (me punë të këqija), do të dështojë”. (Shems 9-10).

Nga shkaqet e shpëtimit dhe të lumturisë është edhe shpenzimi i pasurinë në rrugë të Allahut dhe largimi nga koprracia: “I shpëtuar është ai që pastrohet, që e përmend emrin e Zotit të vet dhe që fal namaz!”. (Eala 14-15), dhe tha: “dhe shpenzoni për bamirësi në të mirën tuaj. Ata që e ruajnë veten nga lakmia e saj, pikërisht ata janë të fituarit”. (Tegabun 16). O ju besimtarë! Do të vjen ajo ditë ku do të dallohet ai që fitoi dhe ai që humbi. Ajo ditë, është dita ku do të peshohen veprat: “Peshimi (i veprave), atë ditë do të jetë i drejtë. Ata që u rëndon peshorja me vepra të mira, do të jenë të shpëtuar; kurse ata që e kanë të lehtë peshoren me vepra të mira, do të humbin veten e tyre, për shkak se mohuan shpalljet Tona”. (Earaf 8-9). E keni mundësinë të përgatiteni për këtë peshore! Shtoni nga veprat e mira dhe pastroni shpirtin. Mendoni se si të rëndohet peshorja e juaj me vepra të mira, dhe dijeni, se veprat shpërblehen sipas përfundimit! Ashtu si veproni, ashtu do të veprohet edhe me juve!

ZARARET E GJUHËS! O ju besimtarë, kini frikë Allahun! Ruani gjuhët e juaja, sepse të folurit e juaj ruhet! Allahu thotë: “dhe, për çdo fjalë që ai thotë, ka pranë vetes një mbikëqyrës të gatshëm (për ta shënuar atë)”. (Kaf 18), dhe thotë: “Ju përcillnit me gjuhët tuaja dhe flisnit me gojët tuaja diçka, për të cilën nuk kishit dijeni. Ju këtë e merrnit për gjë të lehtë, por para Allahut kjo ishte një shkelje e madhe”. (Nur 15). I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, urdhëroi me heshtje, përveç se kur në atë fjalim ka dobi dhe mirësi, dhe tha: “Kush beson në Allahun dhe Ditën e Kiametit, le të flet për mirë ose le të hesht!”. Allahu i Madhëruar tha: “S’ka kurrfarë të mire në shumë prej bisedave të tyre të fshehta, përveç rastit kur ndokush kërkon që të jepet sadaka ose të kryhet një vepër e mirë apo paqësim ndërmjet njerëzve. Atij që e bën këtë për të fituar kënaqësinë e Allahut, Ne do t’i japim një shpërblim të madh”. (Nisa 134). Një njeri i tha të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “O i Dërguar i Allahut, më trego një vepër me të cilën do të hy në Xhenet!” I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i tha: “Frenoje këtë, duke ia bërë me gishte për gjuhën! Pastaj iu kthye dhe i tha: “E çfarë tjetër i tërheq njerëzit për hunde në xhehenem, përveç asaj që korrin me gjuhët e tyre?!”. Me korrjen e gjuhës nënkuptojmë shpërblimin e të folurit të ndaluar dhe ndëshkimet e tij. Njeriu me fjalët dhe me veprat e veta mbjell të mira dhe të liga, e pastaj e korrë Ditën e Kiametit atë që e ka mbjellë. Ai që mbjelli të mira nga fjalët apo

veprat, vetëm se ka korrë mirësi dhe begati, kurse ai që mbjelli të liga nga fjalët apo veprat, vetëm se korri humbje dhe pendim! Nga gjynahet e gjuhës bën pjesë shirku, i cili, është gjynahu më i madh tek Allahu. Poashtu, në gjynahet e gjuhës bën pjesë edhe të folurit për Allahun pa dituri, dhe kjo, vjen paralele me shirkun. Poashtu bën pjesë gjynahu i dëshmisë së rrejshme, dhe magjia, dhe shpifja, dhe gënjeshtra, dhe përgojimi, dhe bartja e fjalëve, etj. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu përcjell se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, ka thënë: “Një” burrë mund të nxjerrë një fjalë që zemëron Zotin e madhëruar, fjalë të cilës nuk i kushton vëmendje, por që ajo fjalë e bën të rropatet në zjarrin e xhehenemit për shtatëdhjetë mijë vite”. Tek të parët tanë të ndershëm, ekzistonte frikë e madhe nga zararet e gjuhës! Ebu Bekri, radijAll-llahu anhu, e kapte gjuhën e tij dhe thoshte: Kjo është ajo nga e cila vinë të gjitha të këqijat! Ibën Abasi, radijAll-llahu anhu, e kapte gjuhën e tij dhe thoshte: Mjerë për ty! Fol mirë do të fitosh, ose hesht nga e keqja do të shpëtosh, ose përndryshe do të pendohesh. I thanë: O i biri Abasit, pse po e thua këtë?! U përgjigj: Më është përcjellë se njeriu më së shumti që zemërohet nga organet e trupit të tij është gjuha! Përveç se atij që ka folur me të mirësi apo me të e ka përhapur të mirën! Abdullah ibën Mesudi, radijAll-llahu anhu, betoj në Allahun, të Cilit nuk i takon adhurimi askujt përveç se Atij, se s’ka mbi tokë gjë që është më nevojtare për burgim të gjatë sesa gjuha! Hasan el Basriu, RahimehUllah, thoshte: Gjuha është prijësi i trupit. Nëse gjuha gabon edhe trupi do të gabojë, por nëse gjuha është e ndershme edhe trupi do të jetë i ndershëm. O ju musliman! Të folurit e tepërt për të cilën nuk ka nevojë, e detyron ngurtësimin e zemrës, ashtu si ka ardhur me një hadith: “Mos e teproni në të folurit pa e përmendur Allahun. Të folurit e tepërt pa mos e përmendur Allahun është ngurtësi për zemrën, kurse njeriu më i largët prej Allahut është ai me zemër të ngurtë!”. Omeri, radijAll-llahu anhu, thoshte se kush e tepron në të folurit i shtohen gabimet, e kujt i shtohen gabimet i shtohen gjynahet, e kujt i shtohen gjynahet Xhehenemi është më meritor për të! Muhamed ibën Axhlan, RahimehUllah, thotë: Të folurit janë katër: ta përmendesh Allahun, të lexosh Kuran, të pyesësh për dituri dhe t’ia përcjellësh tjerëve, ose të folsh për atë që të intereson nga çështjet e dynjasë!

Të folurit, pra, nuk është urdhëruar në përgjithësi, e as heshtja nuk është urdhëruar të jetë në përgjithësi, po patjetër duhet që njeriu të flet gjëra të dobishme për dynjanë dhe ahiretin e tij, dhe të hesht nga sherri për dynjanë dhe ahiretin e tij. Gjuha është përkthyesi dhe zëdhënësi i zemrës, dhe ne jemi të urdhëruar në përqendrimin e zemrës dhe gjuhës. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Nuk përqendrohet imani i robit përderisa nuk përqendrohet zemra e tij, dhe nuk përqendrohet zemra e tij përderisa nuk përqendrohet gjuha e tij!”. Dhe me një hadith tjetër: “Në çdo ditë që lind dielli, organet e trupit i flasin gjuhës dhe i thonë: “Kij frikë Zotin! Nëse ti i përmbahesh rrugës së drejtë, i përmbahemi dhe ne. Por nëse devijon, kemi devijuar edhe ne”. Zararet e gjuhës janë të shumta dhe të llojllojshme, dhe nga to: E para: Të folurit për atë që nuk i bën dobi! Ka ardhur me një hadith: “Nga islami i mirë i një njeriu është largimi nga ajo që nuk i intereson”. E dyta: Zhytja në biseda të kota! Ajo është të folurit për harame, dhe të folurit mbi to që i përhapin njerëzit nëpër shoqëri (për qëllim është të zhyturit në të kotë duke biseduar për haramet që i bën një popull apo shoqëri, dhe të marrit me zakonet e tyre e një populli të caktuar. Si p.sh, ka gra apo edhe burra që flasin nëpër telefon me ora të tëra, duke rrëfyer se çfarë bëjnë gratë apo burrat në perëndim, si e kalojnë jetën, çfarë bëjnë gjatë vikendit, apo pushimeve.. Flasin për lidhjet jashtëmartesore, për pirjen e drogës, alkoolit, jetën e natës etj.. Një zarar i tillë është i ndalur në fenë e Allahut – sh. p). Të folurit për to nëpër mexhlise i gëzon hipokritët dhe të ligët, dhe e përhapin degjenerimin dhe shthurjen në moral tek besimtarët. Allahu thotë: “Ata që duan të përhapen shpifjet e turpshme (ose imoraliteti) ndër besimtarët, i pret një dënim i dhembshëm në këtë botë dhe në tjetrën; Allahu i di të gjitha e ju nuk i dini”. (Nur 19). Muslimani për detyrë e ka nëse e di për një gabim apo për një të metë nga vëllai i vet, ta mbulon atë dhe vëllaun ta këshillon. Kurse përhapja e të metave të tij apo gabimeve të tij nëpër mexhlise apo ndeja, kjo është cilësia më e fëlliqur dhe vepra më e qortuar. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Mos i dëmtoni robërit e Allahut dhe mos i nënçmoni e mos tentoni të shpalosni turpin e tyre, sepse ai që tenton të shpalos turpin e vëllait të vet, Allahu tenton t’ia shpalos turpin derisa ta turpërojë në shtëpinë e tij”. E treta: Të folurit me fjalë vulgare, me sharje dhe me ofendime!

Disa njerëz e kanë për traditë mallkimin e njerëzve, apo vendeve, apo kafshëve, dhe të folurit e tij me mallkime është më e lehta që i del nga goja, dhe ndoshta me ato fjalë i drejtohet shokut, apo gruas, apo burrit, apo ndonjë personit të dashur tek ai! I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Mallkimi i muslimanit është si vrasja e tij!”, dhe tha me një hadith tjetër: “Besimtari nuk është shpifës, as mallkues, as fyes e as vulgar”. Një grua e mallkoi devenë e saj dhe i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dha urdhër që t’i merr gjërat nga deveja dhe ta len atë, dhe i tha: “Mos të na shoqëron një deve e mallkuar!”. Ka nga ata që kur ka mospajtime me vëllain e vet musliman, e shfrytëzon gjuhën e tij për ta ofenduar dhe sharë, dhe e etiketon me cilësi të këqija që nuk i posedon, dhe i shkreti nuk e din se mbi vete ka marrë një barrë të rëndë dhe se do të japë llogari. Allahu urdhëroi që nëse ndonjëri i flet me fjalë të liga dhe fyese, tjetri t’ia kthen me fjalë më të mira sesa ato të ligat dhe fyeset. Allahu thotë: “Të keqen ktheje me të mirë”. (Fusilet 34). E katërta: Bërja e shakave të tepërta! Teprimi në shaka dhe të vazhduarit në të është e ndaluar, sepse e rrëzon respektin dhe e detyron urrejtjen, Kurse shakaja e lehtë apo të bërit shaka ndonjëherë nuk është problem, sepse shpirtin e bën të ndjehet mirë. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, bënte shaka, mirëpo në to nuk e thoshte vetëm se të vërtetën! E pesta: Tallja dhe përçmimi me njerëzit dhe përcjellja e të metave dhe hulumtimi pas gabimeve të tyre! Kjo e tëra është e ndaluar, ashtu si Allahu na mëson dhe thotë: “Mjerë për çdo përqeshës – shpifës”. (Humeze 1), e që nënkupton mjerë për atë që merren me njerëz dhe të metat e tyre dhe ua ulin vlerën dhe peshën njerëzve, qoftë ajo me thënie apo me vepra! E gjashta dhe e shtata: Përgojimi dhe bartja e fjalëve Këto janë nga gjynahet e mëdha. Me përgojim nënkuptojmë ta përmendësh vëllain tënd në mos prezencën e tij, për të keq apo për një gjë që e urren ai. Kurse me bartje të fjalëve nënkuptojmë, bartjen e fjalëve mes njerëzve me qëllim shkatërrimi. Allahu atë që përgojon e përngjasoi me atë që e ha të cofëtën. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Ruajuni gibetit (përgojimit), sepse gibeti është më i keq se zinaja. Njeriu që bën zina dhe pendohet, Allahu ia falë. Kurse atij që bën gibet Allahu nuk do t’ia falë derisa t’ia falë njeriu të cilin e ka përgojuar”.

I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, lajmëroi se ai që bartë fjalë ndëshkohet në varrin e tij, dhe lajmëroi se nuk do të hyn në Xhenet. Përcillet me një hadith se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Nuk hyn në Xhenet ai që bart fjalë”. Ai që bart fjalë shkatërron mes njerëzve, dhe mbjell në zemrat urrejtje dhe armiqësi, dhe shkatërron shtëpi dhe shoqëri. Allahu tha: “Por ti mos iu bind çdo betari të përçmuar, shpifaraku, që përhap thashetheme, penguesi veprash të mira, shkelësi dhe keqbërësi”. (Kalem 10-12). O ju musliman! Ruajuni gjuhët e juaja dhe matni thëniet e juaja! Njeriu para se të flet i posedon ato fjalë, mirëpo nëse i nxjerr ato fjalë jashtë, atëherë ato fjalë e posedojnë atë! Allahu i Madhëruar thotë: “Ne e kemi krijuar njeriun dhe, Ne e dimë ç’i pëshpërit atij shpirti i vet. Ne jemi më pranë tij se damari i qafës së vet. Dy engjëj i rrinë atij nga e djathta dhe e majta, dhe, për çdo fjalë që ai thotë, ka pranë vetes një mbikëqyrës të gatshëm (për ta shënuar atë)”. (Kaf 16-18). “O besimtarë, frikësojuni Allahut dhe thoni vetëm të vërtetën. Ai do t’jua bekojë veprat tuaja dhe do t’jua falë gjynahet. Kush i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij, do të arrijë një fitore madhështore”. (Ahzab 70-71).

RYSHFETI. Hutbeja e parë Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve dhe të qiejve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. “O besimtarë! Kijeni frikë Allahun ashtu si i takon Atij dhe vdisni vetëm duke qenë myslimanë!” (Ali Imran 102) “O njerëz! Frikësojuni Zotit tuaj, i Cili ju krijoi prej një njeriu, ndërsa prej atij krijoi bashkëshorten e tij, kurse prej këtyre të dyve krijoi shumë meshkuj e femra. Dhe frikësojuni Allahut, me emrin e të Cilit ju kërkoni të drejtat e ndërsjella dhe ruani lidhjet farefisnore. Se vërtet, Allahu është përherë Mbikëqyrës mbi ju”. (Nisa 1) “O besimtarë, frikësojuni Allahut dhe thoni vetëm të vërtetën. Ai do t’jua bekojë veprat tuaja dhe do t’jua falë gjynahet. Kush i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij, do të arrijë një fitore madhështore“. (Ahzab 70-71)

Vëllezër musliman, Ai i cili merr ndonjë përgjegjësi prej çështjeve të muslimanëve detyrohet ta kryen atë me përsosmëri për shkak se është amanet që do të jap për të llogari Ditën e Kiametit. Muslimani detyrohet të jetë korrektë në punë dhe ta shfrytëzon maksimumin e tij në kryerjen e detyrave që i ka marrë përsipër. kërkohet prej tij, të jetë i ashpër për përdorimin e forcës por edhe i butë pa treguar dobësi. Nuk duhet t’i favorizon të fortit e t’i nënçmon të dobëtit, por tek ai i forti duhet të jetë i dobët deri sa ta nxjerr hakun prej tij dhe i dobëti të jetë i fortë deri sa ta marrë hakun për të. Omeri, radijAll-llahu anhu, i ka thënë njërit prej punëtorëve të tij: “Kur je i ulur në mexhlis shikoji njerëzit rreth teje njësoj dhe ata që i ke përpara teje dhe ata të cilët i gjykon, në mënyrë që paria mos të lakmojë padrejtësinë tënde, ndërsa të dobëtit të humbasin shpresën në drejtësinë tënde. Largoju zemërimit, brengës, tiranisë, shqetësimit të njerëzve dhe debateve të ashpra. Allahu obligon gjykimin me drejtësi, e për këtë ekziston shpërblimi dhe kujtimi i bukur në këtë botë. Qëllimet që janë të sinqerta dhe anojnë kah drejtësia, qofshin edhe kundër tij, Allahu do t’i mjaftojë ndaj njerëzve tjerë. Ai i cili zbukurohet me atë që nuk i takon, Allahu do ta poshtërojë. Allahu nga robërit pranon vetëm veprat e sinqerta.” O ti punëtor, dije se prej teje është blerë koha për t’i shërbyer muslimanët dhe si shkëmbim paguhesh dhe për çdo muaj merr rrogë të plotë. Poashtu prej teje është blerë puna të cilën ti e kryen në këtë kohë, prandaj për çdo minutë që kalon jashtë punës që je i detyruar merr pasuri të palejuar. Çdo punë që e kryen jashtë asaj që je i detyruar ti e ke tradhtuar amanetin dhe për këtë do të japësh llogari para Allahut. Çdo pasuri që e merr prej njerëzve përballë punës që e kryen, kurse ti në anën tjetër për këtë punë merr rrogë të caktuar, është ryshfet, korrupsion dhe pasuri haram. Ebu Davudi, Tirmidhiu, Ibën Hibani dhe Hakimi, RahimehUllah, në librat e tyre e shënojnë një hadith prej ibën Omerit, radijAll-llahu anhu, “se Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e ka mallkuar dhënësin dhe marrësin e ryshfetit”. Poashtu, imam Taberaniu e ka nxjerr një hadith prej ibën Omerit i cili thotë se Profeti, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Ai që e jep dhe ai që e merr ryshfetin janë në zjarr”. Imam Ahmedi e shënon një hadith prej Theubanit, radijAll-llahu anhu, i cili na përcjell “se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e ka mallkuar mitëdhënësin, dhe mitëmarrësin dhe ndërmjetësuesin mes tyre”. Imam Taberaniu na përcjell një hadith nga ibën Abbasi:”Ryshfeti në pushtet është kufër, dhe marrje e padrejtë e pasurisë së njerëzve.” Hakimi, RahimehUllah, shënon një hadith nga ibën Abbasi se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kush mbi vete merr përgjegjësinë për dhjetë veta dhe gjykon si ju përgjigjet atyre, do të vijë Ditën e Gjykimit i prangosur. Nëse është i drejtë, nuk merr ryshfet dhe nuk sillet si tiran, Allahu do ta lirojë.

Nëse gjykon jo sipas asaj që Allahu ka shpallur, merr ryshfet dhe tregohet i njëanshëm, dora e majtë i lidhet me të djathtën, dhe do të hedhet në xhehenem, ndërsa thellësia e tij arrin pesëqind vjet.” O ju robër të Allahut, Ryshfeti është mëkat i ndaluar me konsensusin e të gjithë dijetarëve Islam, qoftë për gjykatësin apo nëpunësin që punon në institucionet shtetërore apo private. Islami e ndalon ryshfetin për shkak se është ngrënie e pasurisë me të kotë. Përhapja e ryshfetit në shoqëri do të thotë përhapje e padrejtësisë dhe dëmit në shoqëri, për shkak se e pengon atë që është më meritor ta merr të drejtën e tij dhe bën që t’i jepet përparësi atij që nuk e meriton. Kjo është krim dhe armiqësi. Asnjëherë ryshfeti nuk është përzier me një punë e që nuk e ka prishur, ose ka hyrë në ndonjë sistem e që nuk e ka rrënuar, ose ka depërtuar në zemër e që nuk e ka shkatërruar. Nuk është përhapur ryshfeti në një popull përveç se e ka zëvendësuar të vërtetën me mashtrim, amanetin me tradhti, sigurinë me frikë, drejtësinë me padrejtësi dhe e ka bërë të lejuar ndëshkimin e Allahut mbi atë popull. Me ryshfet i jepet përparësi dembelëve e përtacëve dhe largohen punëtorët e të përpiktit. Të vërtetën e shëndrron në të pa vërtet dhe të pa vërtetën e shëndrron në të vërtet. Për shkak të ryshfetit sa të drejta janë privuar dhe sa nderi është rrënuar, pandershmëria ka përparuar, ndërsa i ndershmi është nënçmuar? Ryshfeti është sëmundje infektuese dhe shkatërruese. Hutbeja e dytë Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve dhe të qiejve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. Vëllezër besimtarë, Sa të devotshëm u janë privuar të drejtat e tyre për shkak se nuk kanë dhënë ryshfet dhe sa prej të shëmtuarve e mëkatarëve u është dhënë përparësi kërkesave të tyre për shkak se kanë paguar ryshfet dhe me këtë vepër e kanë njollosur shoqërinë me fëlliqësirën e ryshfetit dhe e kanë merituar ndëshkimin dhe mallkimin e Allahut. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i mallkoi tre veta: mitëdhënësin i cili e jep ryshfetin, dhe mitëmarrësin i cili e pranon ryshfetin dhe ndërmjetësuesin mes tyre i cili ndërmjetëson që të realizohet kjo marrëveshje. Ky mallkim vjen si pasojë e gjurmëve të kobshme që i le në mesin e një shoqërie, prandaj disa prej dijetarëve dhënien e ryshfetit e konsiderojnë si mëkat më të madh se sa t’i paguash të holla një lavireje që të bësh me të imoralitet. Islami e ndalon çdo lloj të ryshfetit pa marrë parasysh se si emërtohet ai, dhuratë apo shpërblim apo nder apo bakshish, e kështu me radhë. Emërtimet nuk e ndryshojnë esencën, sepse punëtori duhet të kryen detyrën e vet për të cilën paguhet dhe merr rrogë.

O ju musliman frikohuni Allahut dhe largohuni prej kësaj sëmundje, mohojeni këtë vepër të shëmtuar dhe jepjani hakun punës. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Mos ia merrni pasurinë njëri-tjetrit padrejtësisht! Dhe mos u bëni mitëdhënës te gjykatësit për t’ua përvetësuar në mënyrë të paligjshme dhe me vetëdije njerëzve një pjesë të mallit”. (Bekare 188)

RREZIKU I KAMATËS. Hutbeja e parë Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve dhe të qiejve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. “O besimtarë! Kijeni frikë Allahun ashtu si i takon Atij dhe vdisni vetëm duke qenë myslimanë!” (Ali Imran 102) “O njerëz! Frikësojuni Zotit tuaj, i Cili ju krijoi prej një njeriu, ndërsa prej atij krijoi bashkëshorten e tij, kurse prej këtyre të dyve krijoi shumë meshkuj e femra. Dhe frikësojuni Allahut, me emrin e të Cilit ju kërkoni të drejtat e ndërsjella dhe ruani lidhjet farefisnore. Se vërtet, Allahu është përherë Mbikëqyrës mbi ju”. (Nisa 1) “O besimtarë, frikësojuni Allahut dhe thoni vetëm të vërtetën. Ai do t’jua bekojë veprat tuaja dhe do t’jua falë gjynahet. Kush i bindet Allahut dhe të Dërguarit të Tij, do të arrijë një fitore madhështore”. (Ahzab 70-71) O ju njerëz, frikohuni Allahut dhe kini kujdes prej depërtimit të kamatës në tregtitë e juaja dhe prej përzierjes së pasurisë tuaj. Ngrënia e kamatës dhe përdorimi i saj është prej mëkateve më të mëdha dhe Allahu ngrënësit dhe atij që punon me të iu kërcënua me zjarr të xhehenemit dhe me luftë prej Allahut dhe të Dërguarit të Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “O ju që keni besuar! Ta keni frikë Allahun dhe hiqni dorë nga kamata, nëse jeni besimtarë të vërtetë. Nëse nuk e bëni këtë, atëherë iu është shpallur luftë nga Allahu dhe i Dërguari i Tij. Nëse pendoheni, atëherë ju takon kapitali fillestar. Në këtë mënyrë, nuk dëmtoni askënd e as nuk dëmtoheni vete”.(Bekare 278-279) Xhabiri, radijAll-llahu anhu, thotë: “I Dërguari, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka mallkuar atë që e ha kamatën, ai që ushqen kamatën (e jep atë), ai që e evidencon atë si dhe ata që janë në cilësinë e dëshmitarëve në kontratën ku ekziston kamata.” Dhe tha: “Të gjithë këta janë të barabartë”. Nuk është paraqitur kamata dhe imoraliteti në mesin e një popull përveç se është paraqitur tek ata varfëria, sëmundjet e ndryshme dhe zullumi prej sulltanit. Kamata i shkatërron pasuritë dhe

ua heq bereqetin: “Allahu ia heq çdo përfitim kamatës, kurse e rrit përfitimin e bamirësisë”. (Bekare 276. Allahu e theksoi me ashpërsi kërcënimin ndaj ngrënësit të kamatës dhe e konsideroi ngrënien e saj si të shëmtuarën më të fëlliqur dhe mëkatin më të madh, të cilit Allahu i shpalli luftë. Pastaj, qartësoi se ngrënësi i kamatës do të përjeton dënim në dynja dhe në ahiret. Prej dënimeve të dynjasë është asgjësimi i bereqetit të pasurisë, humbja, shkatërrimi i saj, etj, saqë pronari i asaj pasurie do të bëhet njeriu më i varfër në shoqëri. Shpeshherë dëgjoni për zhdukjen e pasurive të mëdha me djegien e saj, fundosje ose me shkatërrimin e saj prej vërshimeve të mëdha, saqë banorët e atyre vendeve bëhen më fukaratw në mesin e njerëzve. Në rast se mbetet pasuria e fituar me kamatë në duart e pronarëve të saj, ajo pasuri nuk do t’i bën aspak dobi për shkak se është pa bereqet dhe për të Ditën e Kiametit do të jep llogari dhe do ta pret dënim i dhembshëm. Njeriu që e ha kamatën dhe punon me të është krijesa më e urryer tek Allahu dhe tek krijesat e Tij. Cilësi e këtij njeriu është se vetëm merr e nuk jep, mbledh e nuk shpërndan, nuk shpenzon e nuk jep sadaka, është koprrac e dorështrënguar, zemrat nuk e dojnë dhe shoqëritë e refuzojnë. Kjo është prej dënimeve që e kaplojnë në dynja, kurse dënimi në ahiret do të jetë edhe më i rëndë dhe më i gjatë. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, e qartëson në Kuran se çka e pret ngrënësin e kamatës ditën kur do të ngrihet prej varrit për të dhënë llogari dhe thotë: “Ata që marrin fajde, do të ringjallen (në Ditën e Gjykimit) si ai që djalli e ka çmendur me prekjen e vet”. (Bekare 275) Edhe atë se njerëzit kur do të ringjallen do të dalin me shpejtësi prej varreve të tyre dhe do të nxitojnë për në Mahsher siç thotë edhe Allahu në Kuran: “Ditën, në të cilën do të dalin nga varrezat duke vrapuar, sikur të ishin duke nxituar drejt një altari”. (Mearixh 43) Prej tyre do të veçohet ngrënësi i kamatës i cili ngrihet dhe rrëzohet për toke, gjendja e tij i përngjanë atyre që bëjnë mundje njëri me tjetrin dhe të cilët ngrihen dhe rrëzohen gjatë dyluftimit, për shkak se ngrënia e kamatës barkun ia ka fryrë dhe ia ka bërë të rëndë dhe çdo herë që tenton të ngrihet e t’i bashkëngjitet të tjerëve rrëzohet për toke, kështu që vonohet dhe nuk mundet t’i zë të tjerët. Kjo, si dënim dhe nënçmim për ngrënësin e kamatës Ditën e Kiametit. Semure ibën Xhundub transmeton se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kam parë natën e (Miraxhit) dy melekë. Erdhën dhe më nxorën në tokën e shenjtë. Pastaj u nisëm dhe arritëm te një lum prej gjaku. Në këtë (lum) qëndronte një njeri. Ai qëndronte në mes të lumit, e në (breg të lumit) qëndronte një tjetër, përpara të cilit gjendeshin gurë. Sa herë që njeriu në mes të lumit rrihte të dilte, tjetri (nga bregu i lumit) e gjuante me gurë në gojë dhe e kthente në vendin ku qëndronte. Kështu vepronte sa herë që rrihte të dilte, e gjuante me gurë në gojë dhe njeriu kthehej përsëri aty ku qëndronte. Pyeta: Kush është ky? (Meleku) M’u përgjigj: Ai që gjendet në mes të lumit është njeriu që ka ngrënë kamatën”.

Ebu Hurejre, radijAll-llahu anhu, transmeton se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kamata është shtatëdhjetë lloje mëkatesh, më e lehta është sikur njeriu të martohet me nënën e vet”. O ju musliman, Kamata është e ndaluar në të gjitha fetë qiellore. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë për çifutët: “Ne ua ndaluam atyre disa ushqime të mira, të cilat ishin të lejuara për ta, për shkak të prapësive që bënë, për shkak se ata pengonin shumë njerëz nga udha e Allahut, për shkak se merrnin kamatë, megjithëse kjo ishte e ndaluar për ta dhe për shkak se përvetësonin padrejtësisht pasurinë e njerëzve”. (Nisa 160-161) Edhe përskaj këtij kërcënimi të ashpër për ngrënësin e kamatës, shumica e njerëzve vazhdojnë të mbledhin pasuri në mënyrë të paligjshme dhe nuk u intereson mënyra se si kanë arritur deri tek ajo pasuri. E rëndësishme tek ata është vetëm mbledhja e pasurisë dhe shtimi i saj. Të ndaluar e konsiderojnë çdo gjë çka nuk munden ta arrin apo të mbërrin deri tek ata, ndërsa e lejuar sipas parimeve të tyre është çdo gjë që ata munden ta arrin edhe atë në çfarë do mënyre. Kjo aludon në mungesën e drojës ndaj Allahut në zemrat e tyre dhe në mosnjohjen e fesë së tyre. Në rast se gjendja e shoqërisë arrin në këtë nivel, atëherë prite dënimin. Nuk ka mirësi në atë jetë që bazohet mbi këtë sistem dhe nuk ka mirësi në atë pasuri që fitohet në mënyrë të paligjshme. Pasuria e grumbulluar në mënyrë të paligjshme i përngjanë kënetës e cila është e formuar prej ujit të fëlliqur të pisët dhe çdo njëri që kalon andej apo gjendet në afërsi të saj dëmtohet prej erës së saj që e nuhat. Hutbeja e dytë Falënderimi i takon Allahut, Zotit të botëve dhe të qiejve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. Vëllezër besimtarë, Sot në mesin e njerëzve janë përhapur shumë biznese e tregti me kamatë të qartë. Muslimani duhet të jetë vigjilent ndaj këtyre transaksioneve dhe këmbimeve që të mos bie nën ndikimin e atyre që punojnë me të. Prej llojeve të kamatës që janë përhapur kohëve të fundit është: Kamata e shtyrjes apo vonesës. Ky lloj quhet edhe “Kamata e borxhit” dhe nënkupton shtimin e kushtëzuar, të cilin e merr huadhënësi nga huamarrësi për shkak të kohës që i ka lënë në dispozicion huamarrësit të paguajë borxhin. Dhe çdo herë që e vonon huamarrësi kthimin e borxhit i rritet borxhi. Ky lloj i kamatës ka qenë prezent dhe shumë i përhapur tek arabët para Islamit dhe kjo është “Riba el-Xhahilije” që do të thotë: “Kamata e injorancës” të cilën e cek Allahu në Kuran: “O ju që keni besuar! Ta keni frikë Allahun dhe hiqni dorë nga kamata, nëse jeni besimtarë të vërtetë. Nëse nuk e bëni këtë, atëherë iu është shpallur luftë nga Allahu dhe i Dërguari i Tij. Nëse pendoheni, atëherë ju takon kapitali

fillestar. Në këtë mënyrë, nuk dëmtoni askënd e as nuk dëmtoheni vetë. Nëse e dini se borxhliu është ngushtë, shtyjani afatin (e shlyerjes së borxhit) derisa ta përmirësojë gjendjen. Por është më mirë për ju që t’ia falni borxhin, veç sikur ta dinit”. (Bekare 278-280) Poashtu prej llojeve të kamatës që janë përhapur kohëve të fundit është: Borxhi me fajde apo dobi. Ky lloj kamate nënkupton dhënien e borxhit, mirëpo me kusht që t’ia kthen borxhin me një sasi të rritur si kompensim për pasurinë që ka huazuar, konform kushteve të caktuara. Poashtu në rast se huadhënësi e kushtëzon huamarrësin me ndonjë lloj dobie për borxhin e dhënë, si: të banoj huadhënësi një kohë të caktuar në shtëpi të huamarrësit pa qira, ose t’ia shfrytëzon makinën e tij për një kohë të caktuar, ose t’i dhuron dhurata, ose çdo lloj dobie tjetër, kjo është kamatë. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Çdo borxh që tërheq me vete ndonjë dobi është kamatë”. (1) Dijetarët janë unanim rreth kuptimit që ka të bëj ky hadith. Poashtu prej llojeve të kamatave është edhe deponimi i të hollave me fajde apo interes nëpër banka, ku banka i pranon ato të holla prej myshteriut dhe punon me to, ndërsa si shpërblim myshteriut çdo muaj i jep përqindje të cilën e quan dobi, por në fakt kjo është kamatë. Poashtu prej llojeve të kamatës është edhe këmbimi i të hollave mes veti që duhet patjetër të bëhet dorë më dorë në vendin dhe çastin e aktit dhe nuk të duhet të ndahen të dy palët prej vendit të aktit para se t’i kapë çdonjëri të hollat e veta në dorë. E njëjta vlen edhe për blerjen e arit dhe argjendit me të holla prej letre ku duhet patjetër të bëhet dorë më dorë në vendin dhe çastin e aktit dhe nuk të duhet të ndahen të dy palët prej vendit të aktit para se ta kapë çdonjëri mallin e vet në dorë. Ka edhe shumë pamje dhe lloje të tjera të kamatës për të cilat nuk ka hapësirë të mjaftueshme të flasim këtu. Prandaj muslimani duhet të jetë i kujdesshëm dhe t’i largohet të gjitha pamjeve dhe llojeve të kamatës dhe mos të bie kurban i atyre që nuk u intereson fare kjo çështje dhe për çdo gjë që nuk e kupton le t’i drejtohet dijetarëve, për shkak se çështja është shumë e madhe dhe rreziku edhe më i madh. E lus Allahun të na bëjë dobi mua dhe juve me udhëzimin e Kuranit dhe Sunetit të Dërguarit të Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Kjo ishte ajo çka dëshiroja ta them. Prej çdo mëkati kërkoj falje tek Allahu për vete dhe për ju dhe për të gjithë muslimanët. Kërkoni falje prej Tij se me të vërtetë Ai është Gjithëfalësi dhe Mëshirëploti. ______________________________________________

(1) - Hadithi është i dobët dhe më e sakta është ajo çka e cekin juristët Islam se kjo është një prej rregullave në jurisprudencën Islame dhe dijetarët janë unik në atë se hadithi është i dobët mirëpo kuptimi i hadithit është i saktë.

SËMUNDJA E ZEMRËS DHE SHËRIMI I SAJ. Falënderimi i takon vetëm se Allahut i Cili na mundësoi që ta shijojmë ëmbëlsinë e imanit. Atë e falënderoj dhe lavdëroj dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkoj. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin birin e Abdullahit dhe robin e Allahut. O ju robërit e Allahut, frikojuni Allahut i Cili ju krijoi dhe përsosi dhe ju formësoi në formën më të bukur që Ai dëshiroi: “O ti njeri, po ç’të mashtroi ty kundrejt Zotit tënd që është bujar e i urtë? I cili të krijoi, të përsosi dhe të drejtoi. Të formësoi në formën që Ai dëshiroi!”. (Infitar 6-8) O ti njeri, mos harro se je i përbërë nga shumë organe dhe se çdo organ i jot është krijuar për një punë të veçantë dhe nëse të sëmuret ai organ do të privohet nga funksioni i tij pjesërisht apo tërësisht. Nëse sëmuret dora do të privohet nga goditja, nëse sëmuret syri do të privohet nga shikimi, nëse sëmuret zemra nga mëkatet do të privohet nga puna e veçantë për të cilën është krijuar e ajo, është dituria, urtësia, njohja dhe dashuria e Allahut dhe adhurimi i Tij. Sëmundja e zemrës është sëmundje që shërohet me vështirësi dhe është sëmundje e fshehtë të cilën nganjëherë pronari i saj aspak nuk e vëren dhe për këtë e neglizhon, dhe nëse e vëren i vjen shumë rëndë që të bën durim në shërimin e saj për arsye se për shërim të saj nevojitet kundërshtimi i epshit. Zemra është mbreti i organeve dhe burimi i lumturisë apo i vuajtjeve të tyre dhe burimi i përmisimit apo i shkatërrimit të tyre. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Me të vërtetë në trup ndodhet një copë mishi, nëse ajo përmisohet i gjithë trupi përmisohet e nëse ajo prishet i gjithë trupi shkatërrohet, ajo copë e mishit është zemra”. Ky hadith është argument se përmisimi i veprave të robit varet nga përmisimi i zemrës dhe shkatërrimi i veprave të robit varet nga shkatërrimi i zemrës. Zemra e përmisuar pra, është zemra e pastër dhe e vetmja e cila i bën dobi robit tek Allahu: “Në Ditën, kur askujt nuk do t’i bëjë dobi as pasuria, as fëmijët, përveç atij që vjen me zemër të pastër tek Allahu!”. (Shuara 88-89) Zemrat janë tre lloj: Lloji i parë: Zemra e pastër, e cila është e mbrojtur nga çdo sëmundje dhe e keqe dhe në të ekziston vetëm se dashuria ndaj Allahut dhe frikërespekti ndaj Tij.

Lloji i dytë: Zemra e vdekur, e cila në të nuk ka jetë dhe ajo zemër nuk e njeh Zotin e saj dhe as nuk e adhuron Atë dhe këtë lloj zemre e udhëheqin epshet dhe pasionet, edhe pse e zemërojnë dhe irritojnë Allahun, dhe nuk i përgjigjet këshillës por e ndjek çdo shejtan të rebeluar. Lloji i tretë: Zemra e sëmur, e cila në të ka jetë po ka edhe sëmundje. Zemra e parë është e gjallë, e butë. Zemra e dytë është e thatë e vdekur, kurse zemra e tretë është zemër e sëmurë dhe sëmundja e saj varet nga veprat e saj se sa janë ato të mira dhe se sa janë ato të liga. Jeta, vdekja dhe sëmundja e zemrës varen nga veprat që i vepron njeriu dhe nga shkaqet që e bëjnë zemrën të gjallë është nënshtrimi ndaj urdhërave të Allahut, leximi i Kuranit, meditimi i tij dhe preokupimi me përmendjen e Tij. Allahu i Madhëruar ka thënë: “Ata që besojnë dhe zemrat e të cilëve, kur përmendet Allahu, qetësohen. Vërtet, zemrat qetësohen me përmendjen e Allahut!”. (Rad 28), dhe ka thënë: “Besimtarë të vërtetë janë vetëm ata, zemrat e të cilëve, kur përmendet Allahu, fërgëllojnë dhe, kur u lexohen shpalljet e Tij, u forcohet besimi dhe vetëm te Zoti i tyre mbështeten”. (Enfal 2), dhe poashtu ka thënë: “A nuk ka ardhur koha për besimtarët e vërtetë, që zemrat e tyre të përulen para këshillave të Allahut dhe para së Vërtetës që Ai ka shpallur”. (Hadid 16) Nga shkaqet që i japin jetë zemrës është edhe ndeja me njerëz të mirë, shoqërimi i tyre dhe ndjekja e tyre, pastaj dëgjimi i këshillave, ligjëratave, përkujdesja për namazin me xhemat dhe namazin e Xhumasë, meditimi dhe përsiatja në krijesat e Allahut dhe çka në to nga urtësia. Allahu i Madhëruar thotë: “Me të vërtetë, në krijimin e qiejve dhe të Tokës, në këmbimin e natës me ditën, në anijet që lundrojnë nëpër det për t’u sjellë dobi njerëzve, në ujin që Allahu zbret prej qiellit, duke ngjallur përmes tij tokën e vdekur dhe duke shpërndarë gjithfarë gjallesash, në lëvizjen e erërave dhe në retë që qëndrojnë midis qiellit e Tokës, pra, në të gjitha këto, sigurisht që ka shenja për njerëzit me intelekt”. (Bekare 186) Nga shkaqet bë e bëjnë zemrën të vdesë është mospranimi i të vërtetës pas njohjes së saj. Allahu i Madhëruar thotë: “Kur ata u larguan (nga e vërteta), Allahu i largoi zemrat e tyre (nga rruga e drejtë); Allahu nuk e shpie në rrugë të drejtë popullin jobesimtar”. (Saf 5), dhe tha: “pastaj largohen. Allahu i shmang zemrat e tyre, sepse ata janë njerëz që nuk kuptojnë!”. (Teube 127), dhe poashtu tha: “O besimtarë! Bindjuni Allahut dhe të Dërguarit kur ju thërret drejt asaj që ju jep jetë! Dhe ta dini se Allahu ndërhyn midis njeriut dhe zemrës së tij”. (Enfal 24) Pronari i zemrës së vdekur është më i ulët se sa kafshët dhe shembulli i tij vendin e ka në Xhehenem. Allahu i Madhëruar thotë: “Ne kemi paracaktuar për Xhehenemin shumë xhinde dhe njerëz, sepse ata kanë zemra, por nuk kuptojnë, kanë sy, por nuk shohin dhe kanë veshë, por nuk dëgjojnë. Ata janë si bagëtitë, madje edhe më zi. Pikërisht këta janë të shkujdesurit”. (Earaf 179)

Kjo zemër shndërrohet në një zemër të degjeneruar dhe të vulosur dhe pronari i saj nuk ka mundësi të përfiton nga ajo, për arsye se ai e refuzoi të vërtetën dhe u kënaq me të kotën dhe e kota iu bë ushqimi i tij, devijimi rruga e tij dhe zjarri vendbanimi i tij. Shkaqet e sëmundjes së zemrës janë të shumta dhe nga ajo ngrënia e pasurisë haram. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, me një hadith thotë: “Vërtet Allahu i madhëruar është i mirë dhe nuk pranon përveç se të mirën, dhe vërtet Allahu u ka urdhëruar besimtarëve atë që u ka urdhëruar të dërguarve. I Madhëruari ka thënë: “O ju të dërguar, hani gjërat e mira dhe punoni mirë”. I Madhëruari ka thënë: “O ju besimdrejtë, hani gjërat e mira me të cilat u kemi furnizuar”. Pastaj e përmendi njeriun, i cili ka udhëtuar gjatë me flokë të shpupuritura dhe të pluhurosura dhe i cili i shtriu duart e tij kah qielli: “O Krijues, o Krijues!” Kurse ushqimi i tij është haram, dhe pija e tij haram, dhe veshmbathja e tij haram, dhe është ushqyer me haram. E si do t’i pranohet lutja e tij!”. Sot ngrënia e pasurisë haram është shtuar me të madhe në shoqërinë tonë ashtu siç shihet edhe haptazi dhe kjo është një nga shkaqet e degjenerimit dhe devijimit në moral. Nga shkaqet e sëmundjes së zemrës është edhe veprimi i mëkateve. Mëkatet ndikojnë në zemra dhe i sëmurin ato. Allahu i Madhëruar thotë: “Nuk është ashtu! Por veprat e tyre (të këqija) ua kanë mbuluar zemrat”. (Mutafifin 14) Përcillet me një hadith se robi kur bën një mëkat i bëhet një pikë e zezë dhe nëse pendohet i largohet pika e nëse jo atëherë ajo pikë shtohet dhe zemrës i kanoset rrezik më i madh. Nga shkaqet e sëmundjes së zemrës është edhe dëgjimi i asaj që nuk lejohet të dëgjohet nga fjalët e ndaluara, nga muzika dhe nga instrumentet muzikore. Kjo bela është shtuar me të madhe në shoqërinë tonë e sidomos kohëve të fundit ku dëmet e këtij mëkati janë bërë të shumëllojshme dhe janë shtuar rrugët e përhapjes së tij nëpërmjet internetit, radios, televizionit, etj. Paraqitja e këtij mëkati në shoqëri ka lënë pasoja të mëdha e sidomos në sjelljen e grave, fëmijëve dhe madje edhe të burrave. Muzika dhe këngët janë nga mjetet më të rrezikshme të Iblisit ku nëpërmjet tyre e shkatërron zemrën dhe Allahu i Madhëruar thotë: “Bëj për vete, me zërin tënd, kë të mundesh nga ata!”. (Isra 64), dhe ceket se qëllimi i thënies “me zërin tënd” në ajet është për qëllim muzika. Nga shkaqet e shkatërrimit të zemrës është edhe shikimi i ndaluar. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, me një hadith thotë: “Shikimi në të ndaluarën është shigjetë e helmuar nga shigjetat e Iblisit”. Allahu i Madhëruar thotë: “Thuaju besimtarëve që të ulin shikimet e tyre (nga e ndaluara) dhe ta ruajnë nderin e tyre (nga marrëdhëniet e jashtëligjshme)! Kjo është më mirë për ta! Me të vërtetë, Allahu është i Dijshëm për atë që bëjnë ata.

Thuaju besimtareve që të ulin shikimet e tyre (nga e ndaluara)”. (Nur 30-31) Shikimi i ndaluar trashëgon pasion në zemër të cilën edhe e sëmur. Nga shkaqet e sëmurjes së zemrës poashtu është edhe shikimi dhe leximi i librave dhe revistave të fëlliqura të cilat përmbajnë tematike të fëlliqura dhe foto të ndyta të cilat i lexojnë burrat dhe gratë dhe madje edhe fëmijë, Allahu na ruajt. O ju robërit e Allahut, nuk ka shërim për sëmundjet e zemrës përveç se me ilaçe të cilat i ka zbritur Allahu në librin e Tij dhe në Sunetin e të Dërguarit të Tij. Allahu i Madhëruar thotë: “O njerëz, ju ka ardhur këshillë (Kurani) nga Zoti juaj, shërim për zemrat tuaja, udhëzim dhe mëshirë për besimtarët”. (Junus 58), dhe “Ne shpallim nga Kurani atë që është shërim dhe mëshirë për besimtarët e që mohuesve keqbërës u shton vetëm humbje”. (Isra 82) Për këtë arsye kapuni për Librin e Allahut dhe traditën e të Dërguarit të Tij, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, t’i shëroni zemrat e juaja nga sëmundjet e saj. Në to ka mëshirë, shërim, dritë, udhëzim, shpirt, jetë, mbrojtje nga shejtani dhe vesveset e tij. Secili nga ne le ta largon veten nga vendet ku ka harame dhe fitne dhe të largohet nga çdo mjet i cili e çon deri tek ato dhe poashtu largoni fëmijët e juaj dhe shtëpitë e juaja nga mjetet e degjenerimit nëse dëshironi shërim për zemrat e juaja dhe hajr për shoqëritë e juaja dhe shpeshtojeni thënien e kësaj lutjeje që e thonte i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “O Ti që i rrotullon zemrat! Bëje zemrën time të qëndrueshme në fenë Tënde!”.

ISLAMI DHUNTIA MË E MADHE. Falënderimi i plotë i takon Allahut i Cili krijoi njeriun në formën më të bukur, e nderoi dhe dukshëm e mbivlerësoi atë ndaj shumë krijesave. E falënderoj Allahun për begatitë e Tij të vazhdueshme mbi njerëzit. Dëshmoj se nuk ka të adhuruar të denjë përveç Allahut i cili është një, pa rival. Ai [Subhanehu ue Te'Ala] urdhëroi ruajtjen e begative me falënderim dhe ndaloi përbuzjen e tyre. Dëshmoj se Muhamedi [sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem] është rob dhe i dërguar i Allahut që e dërgoi Allahu [Subhanehu ue Te'Ala] për t’i përsosur vlerat e moralit, t’i udhëzojë njerëzit kah rruga më e drejtë. Dërgimi i tij ishte mëshirë për botët, argument i të gjithë krijesave, salavatet dhe selamet e Allahut qofshin mbi të aq herë sa ndërrohet dita me natën, mbi familjen dhe shokët e tij mirëbërës dhe të pastër. Njerëz! Keni frikë Allahun dhe falënderoni Atë për begatinë e Islamit. Para jush keni një fe madhështore që e zgjodhi Allahu [Subhanehu ue Te'Ala] për ju dhe më këtë ju nderoi me fenë e babait tuaj Ibrahimit [sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem]. Kjo fe përmban

gjithë atë që përmbanin fetë e pejgamberëve para Muhamedit, është pra, rezyme dhe fund i tyre. Allahu [Subhanehu ue Te'Ala] thotë: “Ai u përcaktoi juve fe atë që i pat përcaktuar Nuhut dhe atë që Ne ta shpallëm ty dhe atë me çka e patëm porositur Ibrahimin, Musain dhe Isain. (I porositëm) Ta praktikoni fenë e drejtë e mos u përçani në të. Për idhujtarët është rëndë kjo në çka ju i thirrni ata. All-llahu veçon për të (për besim të drejtë) atë që do dhe e udhëzon atë që i drejtohet Atij.”(Shura – 13) Pejgamberi juaj është më i miri që e njohu e tërë njerëzia, ai është më i epërmi i pejgamberëve dhe vula e të tyre. Nëpërmjet tij Allahu [Subhanehu ue Te'Ala] e plotësoi begatinë e tij, i largoi errësirat e injorancës, politeizmit, padrejtësisë dhe armiqësisë, Allahu [Subhanehu ue Te'Ala] thotë: “Është e vërtetë se All-llahu u dha dhuratë të madhe besimtarëve, kur ndër ta nga mesi i tyre dërgoi të dërguar që atyre t’u lexojë shpalljen e Tij, t’i pastrojë ata, t’ua mësojë Kur’anin dhe sheriatin, edhe pse, më parë ata ishin krejtësisht të humbur.” (Ali imran – 164) Zoti juaj ju porositi që të kapeni për këtë fe dhe të pasoni këtë pejgamber, Allahu [Subhanehu ue Te'Ala] thotë: “Dhe se kjo është rruga (feja) Ime e drejtë (që e caktova për ju), pra përmbajuni kësaj, e mos ndiqni rrugë të tjera e t’ju ndajnë nga rruga e Tij. Këto janë porositë e Tij për ju, ashtu që të ruheni” (En’am – 153) Muslimanë! Para nesh kemi rrugën e lumturisë të hapur, e pse pra të mos e ndjekim? Para nesh kemi rrugën e fitores dhe shpëtimit të qartë, e përse largohemi nga ajo dhe e lëmë pas dore dhe pasojmë rrugën e prapambetjes, dwshprimit dhe humbjes. A nuk e vëreni se feja juaj tenton që t’ju udhëzojë në rrugën e drejtë e ju largoheni prej saj. A mos vallë keni lexuar në mësimet e kësaj feje diçka që ju largon nga punët e mira dhe virtytet e larta dhe i keni lënë pas dore? Jo, assesi, feja e Allahut e cila do të mbetet rruga e lumturisë deri në ditën e kiametit, nuk ka virtyt që nuk nxitë në përfitimin e tij, e as që ka ves e që nuk tërhoqi vërejtjen nga shëmtimi i tij dhe sqaroi përfundimin e keq. E ç’po ngjan me ne që ecim jo në rrugën e udhëzimit dhe imitojmë jobesimtarët në gjëra që i ndaloi Islami? Shumica e kanë nënvlerësuar çështjen e fesë dhe të drejtat e saj. Obligimet i lanë pas dore, vetes së tyre i dhanë guxim që t’i shkelin urdhrat e Allahut. Fenë e zëvendësuan me etikën e jobesimtarëve, zakonet e tyre e “Sa këmbim i shëmtuar është ai i jobesimtarëve!” (Kehf – 50) Muslimanë! Besimtari i vërtetë nuk pajtohet që fenë e tij ta zëvendësojë me diçka tjetër sado që mundohen jobesimtarët dhe sado që mashtrojnë ata, apo e mundojnë atë. Ai mbetet i palëkundshëm para çdo sprovimi, i kapur fortë për besimin e tij. Ky është Bilali, muezini i Pejgamberit [sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem] dënimi ndaj tij aq shumë vështirësohet saqë e hedhin të shtrirë në shpinë në nxehtësinë e tokës së Mekes e mbi gjoksin e tij vendojnë një gurrë të madh duke kërkuar prej tij që të braktisë fenë, mirëpo më gjithë këtë ai mbetet i palëkundshëm duke thënë: një dhe vetëm një. Hubjeb ibën Rebië, i thotë atij Museleme el Kedhabi[1]: thuaj se nuk ka zot tjetër përveç Allahut – e ai e thoshte këtë, pastaj vazhdonte: thuaj: dëshmoj së Muselemeja është pejgamber i Allahut, e ai thoshte: nuk të respektoj në këtë.

Muselemeja ia copëtonte trupin dalëngadalë e ai refuzoi të dëshmojë për pejgamberinë e tij derisa ndërroi jetë duke shpresuar tek Allahu shpërblim. Abdullah ibën Hudhafe Sehmijin e robëron mbreti krishterë dhe i thotë atij: më paso mua të bëj ortak në pasurinë time, ai refuzonte duke thënë: nuk dua zëvendësim për fenë e Muhamedit. Mbreti urdhëroi që të sjellin një kazan në të cilin vlonte hekuri për të gjuajtur Abdullahin. Abdullahi kur u gjend para këtij kazani filloi të qajë e mbreti mendoi se ai do të ndryshonte mendimin dhe e pyeti: do të braktisësh fenë e Muhamedit apo do të dënohesh? Ai ia ktheu: nuk qajë për vetveten, por dëshirova që të kisha jeta aq sa kam qime në flokë dhe t’i shpenzoja të gjitha në rrugë të Allahut dhe të hy në xhenet pa dhënë llogari. Ammar ibën Jasiri babai dhe nëna e tij Sumeja u torturuan që të lënë fenë islame, mirëpo duruan mundimet, u kapën për fenë islame e Pejgamberi [sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem] kur kalonte pranë tyre u thoshte: durim oj familja e Jasirit se vendtakimin e keni në xhennet. Habbab ibën Erti u dënua për shkak besimit të tij. Politeistët e gjuajtën në zjarr të cilin e fiku shpina e tij, e ai me durim të plotë nuk u lëkund nga ideali islam. Muslimanë! Këto janë vetëm disa shembuj që shfaqin qëndrueshmërinë e plotë të muslimanëve me gjithë torturat që i përjetuan, përveç kësaj shtoje edhe faktin që ata kontribuuan për të mirën e kësaj feje dhe përhapjen e saj duke dhënë shpirtrat dhe pasuritë e tyre. Qindra prej tyre ranë dëshmorë nëpër beteja të ndryshme, e për ta kjo ishte lakmi dhe mburrje. Ata lanë për këtë ideal shtëpitë dhe pasuritë e tyre, ata me këtë kërkonin kënaqësinë e Allahut dhe pajtimin e tij, ata ndihmuan Allahun dhe të Dërguarin. Tërë këtë për shkak se ata kuptuan mirësinë e kësaj feje dhe lumturinë e vërtetë. Dashuria ndaj kësaj feje u skalit në zemrat e tyre aq sa feja për ta bëhet më e mirë se sa shpirtrat e tyre, fëmijët e tyre, pasuritë dhe vendbanimet e tyre, derisa njëri prej tyre ka thënë: nëse të paraqitet ndonjë sprovë, jepe pasurinë tënde para shpirtit, e nëse sprova kërkon më tepër jepe shpirtin përpara fesë tënde. Robër të Allahut! Ç’mund të themi për shumë njerëz të cilët emërtohen me emrin e Islamit që mësimet e kësaj feje i konsiderojnë të pavlefshme deri në pikë të fundit dhe që për zëvendësim i marrin mësimet e kufrit (mosbesimit)?! Ç’është me ta që po refuzojnë gjykimin e Islamit dhe për ligj të tyre zgjedhin sistemet dhe kanunet e kufrit? Ç’po ndodh me shumë muslimanë të cilët ju përngjajnë me jobesimtarët në pamjen, veshjen, fjalët e tyre, madje edhe ne mënyrën e të ushqyerit?! Rruajnë mjekrat e tyre, lëshojnë tepër mustaqet, lëshojnë flokë të gjata, zgjasin thonjtë, vendojnë unaza të arit, ushqehen me dorë të majtë? Ç’është me këtë musliman dhe atë që është rritur në ambient të teuhidit (besimit të pastër në Allahun) dhe nën flamurin la ilahe il-lallah e që shkon në vendet e jobesimtarëve, i shoqëron ata në pirjen e alkoolit, ngrënien e mishit të derrit dhe veprimin e gjërave tjera të fëlliqura e pastaj kthehet te ne duke e injoruar fenë dhe vlerat tona, mundohet qe vendet tona t’i shndërroj në pjesë të vendeve të jobesimtarëve?!

Njeriu i këtillë është dëm i madh për popullin e tij. Ai ka shkuar në vendet e jobesimtarëve për të studiuar lëmi të ndryshme për të cilat ka nevojë vendi i tij, mirëpo kthehet pa fe dhe pa moral madje as që mëson diçka të dobishme. Shumë prej perëndimorëve kur shohin këta njerëz ndalen dhe ngurojnë në pranimin e Islamit sepse mendojnë se mu këta janë ata që përfaqësojnë Islamin kështu që bëhen prej atyre që pengojnë nga rruga islame. Musliman! Feja juaj është madhështore, ajo përmban mirëqenien e njerëzimit. Nëse për ju është e lirë, ajo nuk është e tillë për ata që shohin me sy të realët dhe që kërkojnë shkaqet e lumturisë: “Po nëse ju i ktheni shpinën, Ai do t’ju zëvendësojë me një popull tjetër, që nuk do të jetë si ju.” (Muhamed-38) Feja juaj kërkon që të jeni të sinqertë, durimtarë, që ndihmoni këtë rrugë dhe pengoni armiqësinë ndaj saj, e nëse jo atëherë do t’ju ikë nga dora dhe do të shkoj te tjerët kështu që do të humbni këtë botë dhe tjetrën: “Po nëse ju i ktheni shpinën, Ai do t’ju zëvendësojë me një popull tjetër, që nuk do të jetë si ju.” (Muhamed38) Kërkoj mbrojtje tek Allahu nga shejtani i mallkuar: “O ju që besuat! Kush largohet prej nga feja e vet (i bën dëm vetes) s’ka dyshim se All-llahu do të sjellë një popull që Ai e do atë (popull) dhe ata e duan Atë (Zotin), (një popull) që është modest e i butë ndaj besimtarëve, por i ashpër dhe i fortë ndaj mohuesve, që lufton në rrugën e All-llahut dhe që nuk i frikësohet kërcënimit të asnjë kërcënuesi. Kjo (cilësi e atij populli) është dhuratë e All-llahut që i jep atij që do. All-llahu është dhurues i madh, i dijshëm.” (Maide – 54) [1] - Kedhab d.m.th. gënjeshtarë, u quajt kështu sepse ai pretendonte pejgamberinë pas Muhamedit, sh.p.

VEÇORITË E MUAJIT RAMAZAN. Falënderimi i takon vetëm se Allahut, i Cili na ligjësoi muajin e Ramazanit. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të vërtet vetëm se Allahut, Subhanehu ue Te'Ala, që është Një dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju musliman, frikojuni Allahut dhe falënderoni Atë. Dijeni se prej urtësisë së madhe të Tij është ta veçon kë të donë prej krijesave të Tij dhe ta dallon njërën krijesë nga

tjetra. Disa nga njerëzit i bëri të dallohen nga të tjerët dhe disa vende i bëri të dallohen nga vendet tjera dhe poashtu disa periudha i bëri të dallohen nga periudhat tjera dhe Allahu prej tyre e veçoi dhe dalloi muajin e Ramazanit prej muajve tjerë dhe në Kuran tha: “Muaji i Ramazanit është ai, në të cilin ka zbritur Kurani, që është udhërrëfyes për njerëzit, plot me shenja të qarta për rrugën e drejtë dhe dallues (i së mirës nga e keqja)”. (Bekare 185) I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i qartësoi edhe më gjerësisht veçoritë e muajit Ramazan me një hadith të cilin na e përcjell Selman el Farisij, radijAll-llahu anhu, dhe i cili thotë: “I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, na ligjëroi në ditët e fundit të muajit Shaban dhe tha: “O ju njerëz, po afrohet një muaj i madh dhe i bekuar. Në këtë muaj është një natë që është më e mirë se njëmijë muaj. Gjatë këtij muaji Allahu e ka bërë agjërimin të detyrueshëm dhe faljet gjatë natës të lavdërueshme. Ai që e kryen një punë të mirë vullnetare gjatë këtij muaji, është si të ketë kryer një punë të detyrueshme në çdo kohë tjetër. Ai që kryen një vepër të detyrueshme është si të ketë kryer 70 punë të detyrueshme në çdo kohë tjetër. Ky është muaji i durimit dhe shpërblimi i durimit është xheneti. Ky është muaji i barazisë dhe bujarisë dhe bamirësisë. Në këtë muaj furnizimi i besimtarit rritet. Kushdo që i jep ushqim një agjëruesi këtë muaj, kjo do të bëhet shkak që atij t’i falen mëkatet, do të shpëtojë nga zjarri dhe ai do ketë shpërblimin e tij pa i hequr personit që ushqehet asnjë pjesë të shpërblimit të tij”. Njerëzit i thanë: “O i Dërguar i Allahut, nuk mundet çdokush prej nesh të ushqejë ndonjë agjërues”. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, u përgjigj: “Allahu e shpërblen atë që ushqen një agjërues me hurmë, ujë ose qumësht. Fillimi i këtij muaji është mëshirë, mesi falje kurse fundi shpëtim nga zjarri. Atë që jep nga pasuria e vet, Allahu e mëshiron dhe e shpëton nga zjarri. Shtoni në këtë muaj katër gjëra: me dy fitoni pëlqimin e Allahut kurse me dy tjera jeni të detyruar. Dy të parat janë: dëshmia se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë përveç se Allahut dhe kërkimi për faljen e mëkateve, kurse dy të fundit janë: kërkoni prej Allahut xhenetin dhe mbështetuni në mbrojtjen e Tij nga zjarri. Kush i jep ujë agjëruesit, Allahu i jep atij prej lumit tim dhe nuk ndien etje derisa të hyjë në xhenetin e Allahut”. O ju robërit e Allahut, në këtë hadith janë të qartësuara gjerësisht veçoritë e muajit Ramazan dhe i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e ka përshkruajtur këtë muaj si të madh dhe të bekuar. Këto dy cilësi i japin një veçori të posaçme muajit Ramazan kundruall muajve tjerë. Çdo çast i këtij muaji përshkruhet se është i madh dhe i bekuar. I bekuar në kohë, i bekuar në vepër dhe i bekuar në shpërblim. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, lajmëroi se në të është një natë që është më e mirë se njëmijë muaj. Ajo natë është nata e Kadrit dhe muaji Ramazan veçohet me të për arsye se ajo natë nuk gjendet në muajt e tjerë. Ajo natë është më e mirë se çdo natë tjetër dhe në Kuran përshkruhet me cilësi të mëdha.

Ajo është nata kur zbriti Kurani: “Ne e kemi zbritur (Kuranin) në Natën e Kadrit”. (Kadër 1) Ibën Abasi, RahimehUllah, e cek se Kurani ka zbritur i kompletuar në qiellin e parë të dynjasë, i cili njihet me emrin Bejtul Iz’zeh, dhe kjo ka ndodhur natën e Kadrit. Ajo natë është nata e bekuar ashtu siç e përshkruan Allahu në Kuran: “Ne e zbritëm Kuranin në një natë të bekuar”. (Duhan 3) Ajo është nata kur zbresin melekët me mirësi: “Melekët dhe Shpirti (Xhibrili), me lejen e Zotit të tyre, zbresin në këtë natë”. (Kadër 4) Ajo është nata kur vendoset përcaktimi vjetor: “Në atë (natë të zbritjes së Kuranit) vendoset çdo punë e urtë”. (Duhan 4) Ajo natë e tëra është paqe: “Paqe është ajo deri në lindjen e agimit”. (Kadër 5) Ajo natë e madhe me begatitë dhe mirësitë e saj është një nga veçoritë e muajit Ramazan. Prej veçorive tjera që i qartësoi Muhamedi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, në këtë hadith është se gjatë këtij muaji Allahu e ka bërë agjërimin të detyrueshëm dhe faljet gjatë natës të lavdërueshme. Agjërimi gjatë ditës në këtë muaj është një prej shtyllave të Islamit dhe me përfshirjen e një prej shtyllave të Islamit gjatë këtij muaji ky muaj veçohet prej muajve tjetër. Poashtu veçohet edhe me faljen e teravive, i cili është një prej namazeve të lavdërueshme, dhe falja e tij nuk ligjësohet jashtë këtij muajit. Prej veçorive tjera që i qartësoi Muhamedi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, në këtë hadith është se shtohen sevapet në këtë muaj. Puna vullnetare në sevap është si sevapi i një pune të detyrueshme në çdo kohë tjetër dhe puna e detyrueshme në sevap është si të ketë kryer 70 punë të detyrueshme në çdo kohë tjetër. Nuk dihet se sevapet shtohen në një muaj tjetër si në muajin e Ramazanit dhe kjo veçori e bën këtë muaj të veçohet prej muajve tjerë. Prej veçorive tjera të këtij muaji është se ky muaj është muaj i durimit. Muslimani bën durim nga largimi i epsheve dhe bën durim në vështirësitë e adhurimeve. Durimi është një nga nënshtrimet më të rënda për shpirtrat dhe për këtë arsye shpërblimi i tij është xheneti: “Vetëm ata që janë të durueshëm, do të shpërblehen pa masë”. (Zumer 10) Prej veçorive tjera të këtij muaji është se ky muaj është muaj i bujarisë. Bujaria e Allahut në këtë muaj shfaqet me faljen e robërve të Tij dhe lirimin e tyre prej zjarri të xhehenemit. Kurse bujaria mes robërve shfaqet me barazinë mes tyre, ushqimin e të varfërve, ushqimin e agjëruesve dhe me butësinë mes tyre. Prej veçorive tjera të këtij muaji është se ky muaj është muaj i mëshirës mes njerëzve dhe muaj i zbritjes së mëshirës prej Mëshiruesit. Pasaniku e mëshiron të varfrin, i forti e mëshiron të dobëtin, sunduesi e mëshiron atë që është nën pushtetin e tij, kurse ata që mëshirojnë Allahu i mëshiron. Poashtu prej veçorive të këtij muaji është shumëllojshmëria e mirësive në të. Fillimi i tij është mëshirë, mesi i tij është falje kurse fundi i tij lirim prej zjarri.

O ju robërit e Allahut, është e pamundur që një muaj t’i posedon këto cilësi dhe veçori dhe njeriu mos të gëzohet me ardhjen e tij. Për këtë arsye i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e luste Allahun që t’ia mundëson ta arrin muajin Ramazan dhe kur hynte muaji Rexheb thonte: “O Zot, bekona në muajin Rexheb dhe Shaban dhe mundësona ta arrijmë muajin Ramazan”. Kurse të parët tanë e lusnin Allahun gjashtë muaj që t’ua mundëson që ta arrijnë muajin Ramazan, e pasi që e arrinin e lusnin edhe gjashtë të tjera që tua pranon muajin Ramazan. Shkaku i kësaj lutjeje ishin adhurimet e shumta dhe mirësitë e shumëllojshme që i jepte ky muaj. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “O besimtarë! Ju është urdhëruar agjërimi, ashtu si u ishte urdhëruar atyre para jush, që të mund të ruheni nga të këqijat. Agjërimi zgjat disa ditë, por, nëse ndonjëri prej jush është I sëmurë ose duke udhëtuar, le të agjërojë aq ditë sa i ka prishur në ditët e tjera pas. Ata që kanë vështirësi për të agjëruar, duhet të ushqejnë si shpagim nga një të varfër për çdo ditë agjërimi. E, nëse ndonjëri jep më shumë se kaq, kjo është edhe më mirë për të. Por, agjërimi juaj është më i dobishëm, në qoftë se e dini. Muaji i Ramazanit është ai, në të cilin ka zbritur Kurani, që është udhërrëfyes për njerëzit, plot me shenja të qarta për rrugën e drejtë dhe dallues (i së mirës nga e keqja). Pra, kushdo nga ju që dëshmon këtë muaj, le të agjërojë! Sa i përket atij që është I sëmurë ose gjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë më vonë) aq ditë sa nuk i ka agjëruar. Allahu dëshiron që t’jua lehtësojë dhe jo që t’jua vështirësojë. Ai dëshiron që të plotësoni numrin e ditëve të agjërimit dhe që ta madhëroni Allahun (në fund të agjërimit), për shkak se ju ka drejtuar në rrugë të drejtë e që ta falënderoni Atë”. (Bekare 183-185)

DOBITË DHE ETIKA E AGJËRIMIT. Hutbeja e parë Falënderimi i takon vetëm Allahut, Atë e falënderojmë dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje nga Allahu prej të këqijave të vetvetes dhe të veprave tona. Kë e udhëzon Allahu s’ka kush e lajthit dhe kë e largon nga rruga e vërtet Ai s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të vërtet vetëm se Allahut, Subhanehu ue Te'Ala, që është Një dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju muslimanë,

Frikojuni Allahut dhe falënderoni Atë që na mundësoi ta presim muajin e Ramazanit shëndoshë e mirë. Dijeni se agjërimi është një ndër adhurimet më të dobishme dhe gjurmët e tij në pastrimin e shpirtit dhe në përmisimin e moralit janë shumë të mëdha. Prej dobive të agjërimit është se ai në shpirtin e muslimanit mbjell frikërespekt dhe devotshmëri ndaj Allahut, Subhanehu ue Te'Ala: “O ju që besuat, agjërimi u është bërë obligim sikurse që ishte obligim edhe i atyre që ishin para jush, kështu që të bëheni të devotshëm” (Bekare 183) Prej dobive të agjërimit është se ia mëson njeriut përballjen dhe durueshmërinë, dhe kjo vjen si rezultat i durimit të tij prej largimit nga epshet dhe pasionet. Prej dobive të agjërimit është se ia mundëson njeriut të del fitimtar kundrejt epshit të tij. Shpirti i njeriut fort anon kah epshet dhe pasionet dhe kur shpirtit i plotësohet dëshira që gjithmonë ta merr atë çka e dëshiron, atëherë njeriu është në rrezik të madh prej devijimeve që përfundimi i tyre padyshim se është i keq. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Shpirti (i njeriut) është fort I prirur për të keqe, përveç atij që e mëshiron Zoti im.” (Jusuf 53) Prej dobive të agjërimit është se e dobëson lëvizjen e shejtanit në trupin e njeriut, për shkak se ai lëviz në trupin e birit të Ademit ashtu si lëviz gjaku i tij në trup. Kur njeriu ia mundëson vetes të gjitha gjërat që i dëshiron epshi i tij, ia hap derën shejtanit të depërton më lehtë dhe ta mbisundon mendjen dhe shpirtin e njeriut. Prej dobive të agjërimit është se ai ia rikujton njeriut begatitë e Allahut ndaj tij. Kur e kaplon etja dhe uria i rikujtohet se Allahu ia lehtëson atij furnizimin e ushqimeve dhe pijeve dhe e sheh se sa ka nevojë krijesa për Krijuesin dhe me këtë e rrit falënderimin ndaj Tij. Prej dobive të agjërimit është se ai e nxit njeriun në bamirësi ndaj fukarave dhe nevojtarëve. Agjëruesin kur e kaplon uria dhe etja i rikujtohet gjendja e fukarave dhe kjo e nxit në bamirësi dhe lëmoshë ndaj tyre. Prej dobive të agjërimit është se e mposht kryelartësinë dhe mendjemadhësinë ndaj njerëzve. Kur agjëron i pasuri dhe fukaraja, mbreti dhe dijetari, fisniku dhe tradhtari, atëherë robit i rikujtohet se nuk e dallon njërin prej tjetrit, përveç se devotshmëria dhe se njerëzit të gjithë janë robër të Allahut dhe për të gjithë vlejnë të njëjtat dispozita. Prej dobive të agjërimit është se i bashkon muslimanët dhe i afron njërin me tjetrin. Ata agjërojnë në të njëjtën kohë, e hanë iftarin në të njëjtën kohë dhe kjo ndikon në afrimin e tyre dhe largimin e përçarjeve dhe mosmarrëveshjeve. Prej dobive të agjërimit poashtu është se e lehtëson veprimin e adhurimeve. Kush e vëren gjendjen e agjëruesve në Ramazan, adhurimet e tyre dhe mirësitë që i veprojnë

ata, do të bindet se agjërimi është një prej shkaqeve kryesore të udhëzimit dhe e kupton thënien e Allahut, Subhanehu ue Te'Ala: “Mirëpo, po qe se e dini, agjërimi është më i mirë për ju” (Bekare 184), dhe thënien e Pejgamberit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Agjërimi është mburojë.” Dhe në fund prej dobive të agjërimit është se e mbron trupin prej sëmundjeve dhe zemrën prej moraleve të shëmtuara. Hutbeja e dytë Falënderimi i takon vetëm Allahut, Zotit të botëve dhe qiejve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju agjërues, Dijeni se agjërimi ka disa etika që duhet të respektohen. Agjërues është ai person të cilit gjymtyrët e tij agjërojnë prej mëkateve dhe gjuha e tij prej gënjeshtre, përgojimi dhe shpifjes. Barku i tij prej ushqimi dhe pijeve dhe organi i tij prej epsheve. Flet fjalë që nuk e dëmtojnë agjërimin e tij, vepron vepra që nuk janë në kundërshtim me fenë e tij. Fjalët dhe veprat e tij i përngjajnë erës së cilën e nuhat ai që ulet afër personit i cili është i parfymosur me miskë. Çdo njëri dëshiron t’i afrohet për shkak se ndeja me të është kënaqësi e madhe, dhe se aty nuk përgojohet, nuk barten fjalë dhe nuk dëmtohet askush. Ky është agjërimi i kërkuar prej muslimanit, e jo vetëm se largimi prej ushqimit dhe pijeve. Prej etikës së agjërimit është që agjëruesi mos ta tepron me ushqim gjatë natës, por të han aq sa ka nevojë trupi i tij. Çdo ngrënie e tepërt trashëgon dembeli dhe përtaci dhe e largon agjëruesin prej qëllimit të vërtet të Ramazanit. Prej etikës së agjërimit është vonimi i syfyrit me qëllim që të fillon me agjërim me hyrjen e imsakut. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Dhe hani e pini derisa të dallohet fija e bardhë (bardhësia) e agimit nga fija e zezë (errësira e natës), pastaj plotësojeni agjërimin derisa të bjerë mbrëmja” (Bekare 187) Prej etikës së agjërimit është përshpejtimi i iftarit nëse vërtetohet se dielli ka perënduar qoftë me pamje ose me dëgjimin e ezanit të akshamit. Disa njerëz bien në disa gabime gjatë muajit të Ramazanit edhe atë duke mos fjetur një pjesë të madhe të natës, e pastaj e hanë syfyrin dhe bien në gjumë një orë ose më shumë para namazit të sabahut. Ky lloj njerëzish bien në disa gabime, prej tyre: 01 - Ata e fillojnë agjërimin para kohës kur detyrohet agjërimi (d.m.th. para se të hyn koha e imsakut).

02 - Ndoshta nuk e falin namazin e sabahut me xhemat dhe kështu i bëjnë mëkat Allahut duke e neglizhuar atë që ua ka obliguar. 03 - Ndoshta nuk e falin namazin e sabahut në kohën e duhur, dhe e falin pasi që të lind dielli. Kjo është një rrezik i madh për to për shkak se Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Mjerë për ata, të cilët kur falen, janë të pakujdesshëm për namazet” (Maunë 4-5), dhe “Pas atyre erdhën brezni, që e braktisën faljen e namazit dhe ndoqën epshet e veta” (Merjem 59) Pakujdesshmëria dhe braktisja që ceken në dy ajetet e lartpërmendura aludojnë në atë që nuk e fal namazin në kohën e tij të duhur. O ju robërit e Allahut, Frikojuni Allahut dhe mos e ndërtoni fenë e juaj në një anë duke e shkatërruar anën tjetër. Islami është i ndërtuar prej pesë shtyllave: Dëshmia se nuk i takon adhurimi askujt me të vërtet vetëm se Allahut dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij, pastaj falja e namazit, dhënia e zeqatit, agjërimi i Ramazanit dhe shkuarja në Haxh, prandaj praktikoni fenë e juaj dhe mos u përçani në të. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “O besimtarë! Ju është urdhëruar agjërimi, ashtu si u ishte urdhëruar atyre para jush, që të mund të ruheni nga të këqijat. Agjërimi zgjat disa ditë, por, nëse ndonjëri prej jush është I sëmurë ose duke udhëtuar, le të agjërojë aq ditë sa i ka prishur në ditët e tjera pas. Ata që kanë vështirësi për të agjëruar, duhet të ushqejnë si shpagim nga një të varfër për çdo ditë agjërimi. E, nëse ndonjëri jep më shumë se kaq, kjo është edhe më mirë për të. Por, agjërimi juaj është më i dobishëm, në qoftë se e dini” (Bekare 183-184)

PËRGËZIMI ME ARDHJEN E MUAJIT RAMAZAN. Falënderimi i takon vetëm Allahut i cili e bëri muajin e Ramazanit zotëri të gjithë muajve dhe shumëfishues të mirësive dhe veprave. Atë e falënderoj dhe lavdëroj dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkoj. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi imamin e agjëruesve dhe shëmbëlltyrën e shpenzuesve dhe modelin e të devotshmëve Muhamedin birin e Abdullahit dhe robin e Allahut. O ju musliman, frikojuni Allahut dhe falënderoni shumë Atë nëse ua mundëson që ta arrini muajin e Ramazanit dhe kërkoni prej Tij që t’ju begaton e ta shfrytëzoni këtë muaj në agjërim, namaze vullnetare dhe adhurime tjera. Ramazani është sezon i madhërishëm dhe mejdan i gjerë në veprimin e mirësive dhe faljen e gjynaheve.

Njiheni vlerën e tij dhe madhëroni çështjen e tij dhe pajiseni vetveten në këtë muaj me vepra të mira dhe mirësi. Agjërimi i muajit Ramazan është një prej shtyllave të Islamit dhe detyrë e çdo muslimani. Allahu urdhëroi në agjërimin e tij dhe ia detyroi çdo robi të Tij duke thënë: “O besimtarë! Ju është urdhëruar agjërimi”. (Bekare 183), dhe “Pra, kushdo nga ju që dëshmon këtë muaj, le të agjërojë!”. (Bekare 185) Detyrohet çdo musliman i rritur dhe me mendje të shëndoshë ta agjëron muajin e Ramazanit. Nëse është i sëmurë me sëmundje që ka shërim dhe nuk mundet t’i përballon agjërimit apo është udhëtar në rrugë të gjatë lirohet prej agjërimit dhe ato ditë i zëvendëson me ditë tjera: “Pra, kushdo nga ju që dëshmon këtë muaj, le të agjërojë! Sa i përket atij që është i sëmurë ose gjendet në udhëtim e sipër (le të agjërojë më vonë) aq ditë sa nuk i ka agjëruar”. (Bekare 185) Nëse është në pleqëri të thellë apo i sëmurë me sëmundje që s’ka shërim dhe nuk mundet t’i përballon agjërimit, atëherë ai nuk agjëron dhe për çdo ditë e ushqen nga një të varfër dhe nuk i zëvendëson ato ditë me ditë tjera: “Ata që kanë vështirësi për të agjëruar, duhet të ushqejnë si shpagim nga një të varfër për çdo ditë agjërimi”. (Bekare 184) Ibën Abasi, radijAll-llahu anhu, thotë: “I është lehtësuar të moshuarit në vite që nuk mundet t’i përballon agjërimit të mos agjëron dhe ta ushqen nga një të varfër për çdo ditë”. Gruaja me menstruacione dhe lehona nuk u lejohet të agjërojnë dhe ato ditë që nuk i agjërojnë i zëvendësojnë me ditë tjera. Aisha, radijAllahu anha, kur është pyetur, se: Pse gruaja me menstruacione e bën kaza agjërimin dhe nuk e bën kaza namazin, ajo është përgjigjur, se kështu ka qenë praktika e grave gjatë kohës kur ishte gjallë i Dërguari, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Fëmija i cili ende nuk e ka arritur moshën e pjekurisë nuk është i detyruar të agjëron, mirëpo nëse ka mundësi t’i përballon agjërimit e urdhërojmë që të agjëron me qëllim që të kalitet dhe ta stërvit shpirtin në adhurim dhe agjërimi i tij i pranohet si vullnetar. O ju robërit e Allahut, me agjërim nënkuptojmë abstenim apo përmbajta nga ushqimet, pijet dhe marrëdhëniet bashkëshortore për hir të Allahut, prej imsakut e deri në perëndimin e diellit. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Tani është e lejuar për ju që, gjatë netëve të agjërimit, të shkoni me bashkëshortet tuaja. Dhe hani e pini derisa të dallohet fija e bardhë (bardhësia) e agimit nga fija e zezë (errësira e natës), pastaj plotësojeni agjërimin derisa të bjerë mbrëmja. Mos iu afroni atyre (bashkëshorteve) gjatë kohës kur mbylleni për adhurim në xhami! Këta janë kufijtë e Allahut, prandaj mos iu afroni atyre! Kështu, pra, Allahu ua shpjegon njerëzve urdhëresat e veta, që ata të ruhen nga të këqijat”. (Bekare 187) Allahu na qartësoi në këtë ajet se fillimi i agjërimit është prej agimit e deri në perëndimin e diellit. Për këtë arsye Pejgamberi,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, nxiti që të vonohet syfyri dhe të përshpejtohet iftari me qëllim që të përfundon syfyri me agim dhe të fillon iftari me perëndimin e diellit dhe me këtë t’i përshtatet urdhrit të Allahut dhe dispozitave të Tij. Nuk është prej traditës së Pejgamberit, sal-lAllahu

'alejhi ue sel-lem, ngrënia e syfyrit herët dhe vonesa e iftarit pas perëndimit të diellit. Poashtu nuk lejohet ngrënia e syfyrit pas agimit dhe ngrënia e iftarit para se të perëndon dielli dhe ai që e vepron këtë me qëllim nuk i pranohet agjërimi. Agjërimin e prish ngrënia dhe pija me qëllim dhe çdo gjë që ka të njëjtat efekte si ushqimi dhe pija, si barnat, gjilpërat me vitamine, etj. Poashtu e prish të vjellët qëllimisht, por nëse ndonjë vjell pa qëllim, kjo nuk e prish agjërimin. I Dërguari i Allahut,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kujt i përzihet dhe vjell nuk është i detyruar ta plotësojë atë ditë më vonë” dhe “Kush vjell me qëllim, duhet ta plotësojë (agjërimin) më vonë”. Prej gjërave që e prishin agjërimin është edhe nxjerrja e gjakut me hixhame ose pastrim gjaku. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “E ka prishur agjërimin ai që bën hixhamen dhe atij që i bëhet hixhamja”. Prej gjërave që e prishin agjërimin është edhe dalja e spermës për shkak të ledhatimit apo puthjes, masturbimi, menstruacionet dhe lehonia. Poashtu prej gjërave që e prishin agjërimin është edhe marrëdhëniet bashkëshortore gjatë ditës së agjërimit. Ai i cili e bën këtë vepër duhet ta zëvendëson atë ditë me ditë tjetër dhe të shpaguan. Shpagimi është lirimi i një robi, nëse nuk ka mundësi agjërimi i dy muajve njëri mbas tjetrit, nëse nuk mundet atëherë ushqimi i gjashtëdhjetë të varfërve. Përjashtohet nga ajo që përmendëm rasti kur bashkëshortët janë udhëtarë dhe kryejnë marrëdhënie duke qenë agjërueshëm, sepse agjërimi për udhëtarët nuk është i detyruar, për ata kërkohet që ta kompensojnë këtë ditë pas Ramazanit. O ju musliman, gjërat e lartpërmendura që e prishin agjërimin janë perceptuese dhe ai që i vepron detyrohet me kaza. Ekzistojnë edhe gjëra morale që e dëmtojnë agjërimin duke ia humbur shpërblimin apo pakësuar dhe vepruesi i saj nuk detyrohet me kaza. Prej tyre është përgojimi, bartja e fjalëve, sharja, ofendimi, shpifja, shikimi në atë që e ka ndaluar Allahu të shikojmë, dëfrimi me muzikë dhe instrumente muzikore, etj. Ebu Hurejre, radijAll-llahu anhu, thotë se Muhamedi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Agjërimi mbron nga morali i keq sepse ai që agjëron nuk flet gjëra të turpshme dhe nuk bërtet. Nëse (eventualisht) e shanë ndokush ose e sulmon, le të thotë: “Unë agjëroj, unë agjëroj”. Ebu Hurejre, radijAll-llahu anhu, thotë se Muhamedi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Zoti nuk ka nevojë për njeriun që e braktisë ushqimin e pijen e nuk e braktisë fjalën e keqe dhe veprën e ligë”. Nëse agjëruesi hanë apo pinë me harresë nuk i prishet agjërimi. Ebu Hurejre, radijAllllahu anhu, thotë se Muhamedi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kush harron

gjatë agjërimit e pinë dhe han, le ta vazhdojë agjërimin sepse Zoti e ka ushqyer dhe i ka dhënë të pijë.” Agjëruesit i lejohet të nuhat erën e parfumeve, kjo nuk ndikon në agjërimin e tij. Poashtu i lejohet të flladitet me ujë duke e shpërlarë gojën ose duke e larë kokën ose duke e larë tërë trupin ose duke hyrë në një vend të ftohët për arsye se kjo i ndihmon gjatë agjërimit. Nëse i depërton pluhuri apo avulli apo ndonjë insekt në gojë nuk i prishet agjërimi për arsye se kjo ndodh pa dëshirën e tij. Nëse dikush ka rrjedhje gjaku nga hundët apo nga dhëmbët edhe kjo nuk e prish agjërimin, pasi kjo nuk është në dorën e njeriut, është diçka e paqëllimshme. Nëse dikush e nxjerr dhëmbin dhe del gjak edhe kjo nuk e prish agjërimin. O ju musliman, ruani agjërimin e juaj prej gjërave që e prishin agjërimin. Veproni vepra të mira, shpeshtoni lutjet, përmendjen e Allahut dhe leximin e Kuranit në këtë muaj dhe jeni të sinqertë në të gjitha veprat e juaj dhe kërkoni prej Allahut që t’ua pranon veprat.

DHJETË DITËT E FUNDIT TË MUAJIT RAMAZAN. Hutbeja e parë Falënderimi i takon vetëm Allahut i cili i bëri disa periudha dhe vende të vlefshme dhe të dobishme për robërit e Tij. Atë e falënderoj për të gjitha të mirat që na i dhuroi. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të vërtet vetëm se Allahut, Subhanehu ue Te'Ala, që është Një dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju muslimanë, keni frikë Allahun dhe dijeni se jeni në prag të dhjetëshit të begatshëm të fundit të muajit të Ramazanit. Këto ditë Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, këto ditë veçoi me vlera dhe shpërblime të mëdha dhe mirësi të shumta. Prej veçorive të këtyre ditëve është se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, në këto ditë ishte më bujar në adhurime se sa në ditët e tjera. Imam Muslimi në Sahihin e tij shënon se Aisha, radijallahu anha, ka thënë: Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ishte më bujar në adhurime në dhjetë ditët e fundit se sa në të tjerat.

Aisha, radijallahu anha, në një hadith tjetër na rrëfen se kur hynim në dhjetëshin e fundit Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, këto ditë, i shtonte punët e mira më shumë se në ditët e tjera”. Poashtu thonte se: “Kur hynte dhjetëditëshi i fundit, Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, shtrëngonte izarin, falte namaz gjithë natën dhe për këtë zgjonte edhe pjesëtarët e familjes.” Prej haditheve të lartpërmendura del në pah se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, në dhjetëshin e fundit iu përkushtonte adhurimeve dhe u largonte prej detyrimeve të tjera. Mejdani i adhurimeve të tij në këto ditë ishte i gjerë duke filluar prej namazit, leximit të Kuranit, pendimit, istigfarit, lëmoshës e të tjerave. Prej veçorive të këtyre ditëve poashtu është edhe falja e namazit të natës dhe zgjatja e tij duke qëndruar më gjatë në ruku dhe sexhde. Është mirë që të zgjohet familja dhe fëmijët që të marrin pjesë së bashku me muslimanët në paraqitjen e këtij rituali dhe të marrin pjesë të gjithë në shpërblime dhe të edukohen në adhurime dhe në madhërimin e këtyre ceremonive fetare. Këtë çështje e neglizhojnë shumica e muslimanëve. I lejojnë që fëmijët e tyre të lozin nëpër rrugë dhe të edukohen prej rrugaçëve dhe nuk i marrin me vete në xhami. Rrinë deri natën vonë duke bërë muhabet dhe kur vjen koha për të falur namaz nate, flenë, duke u shpëtuar në këtë formë një sevap mjaft i madh, të cilin nuk mund ta gjejnë më gjatë atij viti. Nuk ka dyshim se ata i vë në lojë shejtani, i cili është betuar të largojë njerëzit nga bindja e Allahut. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, i thotë shejtanit: “Sepse, ti ndaj robërve të Mi (të sinqertë) nuk ke kurrfarë force (as fizike e as mendore), përveç atyre të humburve që të vijnë nga pas”. (Hixhr 42) Disa thonë se namazi i natës është namaz vullnetar dhe mua më mjafton që të kujdesem vetëm se për farzin. Atyre u përgjigjemi se kujdesi jot për faljen e farzit është i mirëpritur dhe i kërkuar dhe ne e dimë se vetëm për atë do të japim llogari, mirëpo prej nga e di ti se namazet të cilat i fal i ke të plota apo të pranuara. Ne kemi nevojë për namaze vullnetare që t’i plotësojnë mangësitë e namazeve detyruese Ditën e Kiametit. Ebu Hurejra, radijallahu anhu, thotë: “E kam dëgjuar Pejgamberin, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, duke thënë: “Gjëja e parë për të cilin do të jap llogari njeriu në Ditën e Gjykimit është namazi, andaj nëse namazin e ka në rregull, ka shpëtuar, e nëse namazin nuk e ka në rregull është shkatërruar. Nëse namazi i tij i është i mangët (jo i plotë), Allahu do të thotë:”Shikoni se mos ka robi im nafile, e plotësoni me nafile atë që e ka lënë mangu me farze. E pastaj do të jap llogari për veprat tjera”. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, çdo adhurimit detyrues ia shtoi edhe atë vullnetar vetëm e vetëm t’i bën dobi robit të Tij. Namazin e bëri detyrues dhe ia shtoi atë vullnetar, agjërimin e bëri detyrues dhe ia shtoi atë vullnetar. Poashtu haxhin e bëri detyrues dhe ia shtoi atë vullnetar, dhe kështu me radhë. Edhe në rast se adhurimeve

ua jep të gjitha të drejtat e tyre që i meritojnë, prapëseprapë je i urdhëruar ta pasosh Muhamedin, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ndërsa ai e falte namazin e natës vazhdimisht, e mos të pyesim për dhjetëshin e fundit. Aisha, radijallahu anha, i tha një njeriut: “Mos e le namazin e natës, ngase i Dërguari i Allahut, alejhi salatu ue selem, nuk e linte, e kur sëmurej ose bëhej dembel, falej ulur”. O ju muslimanë, Prej veçorive të këtyre ditëve është se në to kërkohet Nata e Kadrit për të cilën Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Nata e Kadrit është më e mirë se njëmijë muaj”. (Kadër 3) Imam Nahaiju, RahimehUllah, thotë: “Vepra në këtë natë është më e mirë se vepra në një mijë muaj të tjera”. Ndërsa një mijë muaj o ju robër të Allahut janë tetëdhjetë e tri vite e katër muaj. Vepra e vepruar në rast se përputhet në Natën e Kadrit është më e mirë se vepra që veprohet në tetëdhjetë e tri vite e katër muaj tjera. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Ai që fal namazin e natës Natën e Kadrit me besim dhe shpresë për shpërblim (nga Allahu), i falen gjynahet që ka bërë”. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e kërkonte këtë natë me shpresë se do të përfitonte të mira prej kësaj nate dhe ai është shembull për këtë umet. Është e pëlqyer që të kërkohet ajo natë gjatë dhjetë netëve të fundit të muajit. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kërkojeni natën e Kadrit në dhjetë netët e fundit të Ramazanit”. Është më e mundshme të jetë njëra prej netëve me numër tek duke u bazuar në hadithin e Aishes, e cila ka thënë se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, ka thënë: “Kërkojeni natën e Kadrit në netët tek të dhjetë ditëve të fundit të Ramazanit”. Hutbeja e dytë Falënderimi i takon vetëm Allahut për begatin e Imanit dhe Islamit dhe Kuranit. Falënderimi i takon vetëm Allahut që na mundësoi ta presim muajin e Ramazanit Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju agjërues, Prej veçorive të këtyre ditëve të begatshme është edhe Itikafi.

Itikaf do të thotë: “Të qëndrosh në xhami për t’u veçuar në adhurimin e Allahut”. Itikafi është prej adhurimeve të bazuara në Kuran dhe në hadithe të sakta. Aisha, radijallahu anha, transmeton se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, bënte Itikaf në dhjetë ditët e fundit të Ramazanit derisa ndërroi jetë. Më pas në xhami bënin Itikaf gratë e tij”. Qëllimi i këtij adhurimi është që njeriu të qëndron në xhami që ta kërkon Natën e Kadrit dhe ta adhuron Allahun me namaz dhe lexim të Kuranit, me dhikër dhe dua dhe istigfar dhe nuk duhet të dal prej xhamisë vetëm se atëherë kur është e nevojshme. Ngjallja e këtij adhurimi i cili është lënë pas dore në këtë kohë është më e mirë se Umreja. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, në këtë muaj nuk e ka bërë Umren, ndërsa Itikafin nuk e linte derisa e takoi Zotin e tij. I shohim njerëzit garojnë mes veti në bërjen e Umres, ndërsa Itikafi është më me vlerë. Kush nuk mundet të hyn në Itikaf le të kujdeset për adhurimet e tjera detyruese dhe vullnetare, si shkuarja në xhami më herët dhe ndeja në të për lexim të Kuranit dhe dhikër dhe adhurim: “Çfarëdo mirësie që bëni për shpirtin tuaj, me siguri që do ta gjeni tek Allahu. Ajo do të jetë më e mirë dhe më e shpërblyer”. (Muzemil 20) O ju muslimanë, Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Ne e kemi zbritur (Kuranin) në Natën e Kadrit. E kush mund të ta shpjegojë ty se ç’është nata e Kadrit? Nata e Kadrit është më e mirë se njëmijë muaj. Engjëjt dhe Shpirti (Xhibrili), me lejen e Zotit të tyre, zbresin në këtë natë, me të gjitha vendimet. Paqe është ajo deri në lindjen e agimit.” (Kadër 1-5)

GJENDJA E NJERËZVE PAS RAMAZANIT. Hutbeja e parë Falënderimi i takon vetëm Allahut, Atë e falënderojmë dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje nga Allahu prej të këqijave të vetvetes dhe të veprave tona. Kë e udhëzon Allahu s’ka kush e devijon dhe kë e largon nga rruga e vërtet Ai s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të vërtet vetëm se Allahut, Subhanehu ue Te'Ala, që është Një dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit.

O ju musliman, ishit në muajin e mirësisë dhe begatisë, agjëronit ditën, u faleshit natën dhe u afroheshit kah Zoti i juaj me adhurime të ndryshme duke e shpresuar shpërblimin e Tij dhe duke kërkuar mbrojtje prej dënimit të Tij. Pastaj përfunduan këto ditë dhe e kaluat një periudhë të jetës së juaj e cila nuk do të kthehet më asnjëherë. Kështu janë ditët e jetës, periudha që do t’i kaloni ditë pas dite në rrugën e juaj për në ahiret. Ato e shkurtojnë jetën e juaj, u afrojnë kah exheli dhe ua ruajnë veprat të cilat i vepruat që të jepni llogari atë ditë kur të gjithë do të japin llogari: “(Kini frikë) ditën, kur çdokush do ta gjejë përpara atë që ka punuar mirë dhe atë që ka punuar keq, duke dëshiruar që midis tij dhe së keqes së tij, të ketë largësi të madhe”. (Ali Imran 30) Muaji i Ramazanit ishte shans i juaj që t’i ktheheni pendimit dhe veprave të mira. Të edukoheni në veprimin e adhurimeve dhe largimin nga ndalesat dhe të bëheni të durueshëm dhe në fund të dilni fitimtar kundrejt epshit të juaj i cili është fort i prirë për të keqe. Dijeni se ju nuk u ndatë nga ky muaj vetëm se i bëtë adhurimet gjëja më e dashur e zemrave tuaja dhe mëkatet gjëja më e urrejtur e shpirtrave tuaj. U edukuat me moral të lartë dhe u zgjuat prej shkujdesjes dhe e kuptuat vlerën e jetës dhe të adhurimeve. Tani pasi që kaloi ky muaj mos iu ktheni mëkateve për arsye se Zoti i Ramazanit është edhe Zot i muajve të tjerë. Mos e shkatërroni atë që e ndërtuat me duart e juaja prej veprave të mira se prej shenjës së pranimit të veprës së mirë është pasimi i saj me të mirë. Kthimi në mëkate pas pendimit prej saj është krim dhe mëkat më i madh se sa para saj. Para jush e keni peshoren ku maten të mirat dhe të shëmtuarat e juaja: “Ata, që u rëndohet peshorja (e punëve të mira), janë të shpëtuar. Sa për ata që do të kenë peshore të lehta, mu ata do të jenë (njerëzit) që kanë humbur vetveten, duke qëndruar përherë në Xhehenem”. (Muminun 102-103) Edhe pse kaloi Ramazani para jush e keni një sezon i cili përsëritet çdo ditë dhe çdo natë. Ai është namazi të cilin Allahu ia detyroi robërve të Tij pesë herë në ditë, të qëndrojnë para Tij, t’i luten dhe të shpresojnë mëshirën e Tij. Prandaj përgjigjuni thirrjes së Allahut se ajo dhe besimi janë shkaqe për faljen e mëkateve dhe mbrojtje prej dënimit. E kush nuk i përgjigjet thirrjes së Allahut për të nuk ka siguri dhe mbrojtje dhe ai është në humbje të thellë. Poashtu para jush e keni edhe një sezon që përsëritet çdo javë e ajo është namazi i xhumasë dhe me të Allahu, Subhanehu ue Te'Ala,e veçoi këtë Umet. Në këtë ditë gjendet një orë nëse e takon një rob musliman duke u falur dhe kërkon prej Allahut diç, Allahu ia jep atë. Poashtu para jush keni sezone të ndryshme ku në to ka adhurime të ndryshme ditën dhe natën. Depot e Allahut janë të plota. Ai është pasanik nuk ka nevojë për ne, por ne kemi nevojë për Atë dhe mëshirën e Tij në Ramazan dhe jashtë tij. Si është gjendja e atyre që në këtë muaj i nënshtroheshin adhurimeve dhe pas kalimit të tij u ndërrua gjendja e tyre. U pyetën disa prej selefit për këtë lloj njerëzish dhe

thanë: “Sa njerëz të shëmtuar janë këta, nuk e njohin Allahun vetëm se në Ramazan.” Xhamitë në Ramazan ishin të mbushura me njerëz në pesë kohërat e namazit, ndërsa pas kalimit të tij gjurmët e tyre u zhdukën prej xhamive. Sikurse ata nuk kanë nevojë më për Allahun dhe se për ta obligimet u anuluan, ndërsa haramet u lejuan. Kërkoj mbrojtje tek Allahu prej devijimit pas udhëzimit, dhe prej kufrit pas imanit. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “O ju që keni besuar! Bindjuni Allahut dhe bindjuni të Dërguarit dhe mos i çoni dëm veprat tuaja!”. (Muhamed 33) Sikurse veprat e mira i shlyejnë të shëmtuarat poashtu të shëmtuarat i humbin veprat e mira. Thuhet se mëkati pas pendimit është më i shëmtuar se sa shtatëdhjetë para saj. Përcillet se një prej selefit para vdekjes qante dhe kur u pyet për shkakun tha: “Qaj për ato natë që nuk fala namaz në to dhe për ato ditë që nuk munda të agjëroj në to”. Këtë besimtar e vriste ndërgjegjja para vdekjes se nuk mundi të fal namaz nafile natën dhe të agjëron agjërim vullnetar ditën dhe parashtrohet pyetja se vallë si duhet të jetë ndërgjegjja e atyre që nuk i kryejnë farzet për Allahun? Këtë muaj duhet që ta përcjellim me kërkim të faljes dhe me shpresë dhe lutje për pranim të veprave. Selefi i luteshin Allahut gjashtë muaj që të arrijnë muajin e Ramazanit, e kur e arrinin vepronin vepra të mira, pastaj luteshin gjashtë muaj që t’i pranojë Allahu veprat e tyre që i kanë bërë gjatë këtij muajit. Çdo kohë e tyre ishte Ramazan, ndërsa sot shumica e njerëzve Ramazanin e përcjellin duke bërë mëkate duke i lënë detyrimet dhe duke vepruar ndalesa. Hutbeja e dytë Falënderimi i takon vetëm Allahut, Zotit të botëve dhe qiejve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju robër të Allahut, Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, na urdhëroi që ta përfundojmë muajin e Ramazanit me tekbire dhe me falënderim ndaj Allahut për plotësim e begatisë: “Ai dëshiron që të plotësoni numrin e ditëve të agjërimit dhe që ta madhëroni Allahun (në fund të agjërimit), për shkak se ju ka drejtuar në rrugë të drejtë e që ta falënderoni Atë.” (Bekare 185) Ndërsa Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, na nxit që pasi ta kryejmë agjërimin e muajit Ramazan ta pasojmë atë me agjërim të gjashtë ditëve të muajit Sheual. Imam Muslimi, RahimehUllah, shënon në librin e tij një hadith prej Ebu Ejub el Ensarij, radijallahu anhu, i cili thotë se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kush e agjëron muajin e Ramazanit e pastaj ia bashkon edhe gjashtë të Sheualit është sikurse të kishte agjëruar tërë vitin”. Në përsëritjen e agjërimit pas Ramazanit ka shumë dobi. Prej saj e kemi dobinë se agjërimi i këtyre gjashtë ditëve pas Ramazanit është si namazi nafile pas farzit, i

plotëson mangësitë dhe të metat. Shumica e njerëzve në agjërimin e tyre obligativ kanë mangësi dhe me agjërim vullnetar plotësohen ato mangësi dhe të meta. Prej dobive tjera është se përsëritja e agjërimit pas Ramazanit është shenjë e pranimit të agjërimit të muajit Ramazan. Allahu,Subhanehu ue Te'Ala, kur ia pranon robit veprat e begaton pas saj me punë të mira, siç thonë disa se e mira shpërblehet me një të mirë pas saj. Ndërsa kush vepron një vepër të mirë e pastaj e pason me vepra të shëmtuara kjo është shenjë se ajo e mirë e tij është e refuzuar dhe nuk pranohet. Prej dobive tjera është se agjërimi i muajit Ramazan i shlyen mëkatet e mëparshme dhe përsëritja e agjërimit pas Bajramit është falënderim për ato begati me të cilat e begatoi Allahu robin e Tij gjatë muajit Ramazan. Prej begative poashtu është se përsëritja e agjërimit pas Bajramit aludon në dëshirën e robit që të agjëron dhe se ai nuk është lodhur dhe mërzitur prej agjërimit të Ramazanit. Zëvendësimi i begative të Allahut me mëkate pas kalimit të muajit të Ramazanit është mohim i atyre begative. Kush pretendon që t’i kthehet mëkateve pas Ramazanit agjërimi i tij është i refuzuar dhe dera e mëshirës e mbyllur. Këto muaj dhe vite dhe ditë janë të caktuara dhe kalojnë shumë shpejtë, ndërsa Zoti i tyre është i Gjallë nuk vdes, Ai është gjithnjë prezent në çdo kohë dhe çdo vend me diturinë e Tij. Prandaj frikojuni Allahut dhe vazhdoni të veproni vepra të mira dhe të largoheni prej të shëmtuarës, se do të vjen një ditë kur do të dalin veprat në shesh: “Kush bën mirë, e bën për dobi të vet, e kush punon keq, punon në dëm të vet. Zoti yt nuk u bën padrejtësi robërve të Tij.” (Fusilet 46) Merita e Allahut mbi ju është e vazhdueshme dhe sezonet e faljes janë të një pas njëshme për atë të cilin Allahu e begatoi. Pasi që na kaloi ky muaj i mëshirës jemi në prag të muajit të Haxhit. Në Ramazan kush agjëroi dhe fali nafile u mëshirua nga ana e Allahut. Poashtu në Haxh kush e kryen Haxhin pa grindje dhe sharje kthehet në shtëpi i falur prej mëkateve si atë ditë kur e ka lindur nëna e tij. Pra nuk kalon asnjë ditë prej jetës së muslimanit vetëm se në të ka mundësi që të vepron vepra të mira të cilat e afrojnë kah Allahu. Prandaj o ju musliman, falënderoni Allahun për këto begati dhe shfrytëzoni ato në nënshtrime ndaj Allahut dhe mos i humbni ato me mohim dhe shkujdesje.

MUAJT E HAXHIT DHE VLERA E TYRE. Hutbeja e parë Falënderimi i takon vetëm Allahut i cili na dhuroi begati të shumta dhe pasi që kaloi muaji i Ramazanit na mundësoi t’i presim muajt e Haxhit dhe ta vizitojmë shtëpinë e Allahut. Atë e falënderoj për të gjitha të mirat që na i dhuroi. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të vërtet përveç Allahut, Subhanehu ue Te'Ala, që është Një dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju njerëz, Frikojuni Allahut dhe falënderoni për atë që jua ligjësoi prej legjislacioneve të madhërishme, dhe për atë që ju veçoi prej muajve të dobishëm, të cilat ju përsëriten çdo ditë, çdo javë e çdo vit dhe sjellin me vete çdo të mirë dhe e largojnë prej jush çdo të keqe. Namazi: largon nga e shëmtuara dhe imoraliteti, është frikërespekt dhe nënshtrim ndaj Allahut, dhe është ndihma më e madhe e besimtarit në bartjen e përgjegjësive të dynjasë dhe ahiretit. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “O besimtarë! Kërkoni ndihmë për veten nëpërmjet durimit dhe namazit! Në të vërtetë, Allahu është me të duruarit”. (Bekare 153) Zeqati: është bamirësi dhe shtrirje dore për fukarenjtë dhe nevojtarët, nxitje për ata që duhet përfituar zemrat e tyre të dobëta në besim, ndihmesë për lirimin e robërve dhe të mbyturve në borxhe, dhe pastrim i pasurisë dhe i shpirtrave të njerëzve. Zeqati pra, është trofe për besimtarin e jo gjobë dhe humbje. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Merr nga pasuria e tyre lëmoshë me të cilën t’i pastrosh ata dhe t’ua rrisësh veprat e mira! Lutu për ta, sepse lutja jote është vërtet qetësim për ata. Allahu dëgjon dhe di gjithçka”. (Teube 103) Zeqati po ashtu është shkak i shtimit të pasurisë dhe shkak i zbritjes së bereqetit në të dhe mbrojtje e saj prej çdo fatkeqësie. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Dhënia e zeqatit nuk e pakëson pasurinë”. Besimtari pra, e konsideron zeqatin trofe për shkak se beson thellësisht në premtimin e Allahut, në krahasim me dyfytyrëshin i cili e konsideron si gjobë për shkak se nuk i beson Allahut dhe premtimit të Tij.

Agjërimi: është lënie e ushqimit dhe epsheve për të cilat shpirti fort anon nga ato, duke iu nënshtruar Allahut me këtë adhurim dhe duke shpresuar shpërblimin e Tij. Po ashtu nuk duhet të harrohet roli edukator i agjërimit i cili nxit në moral të mirë dhe largon prej moralit të shëmtuar. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem,thotë: “Nuk është agjërimi abstenim (vetëm) prej të ngrënit dhe të pirit, por agjërimi është zmbrapsje nga e kota (fjalë dhe punë) dhe e ndyra. E nëse dikush të ngacmon apo sillet ashpër me ty, thuaji: Unë po agjëroj, unë po agjëroj!”. Haxhi: është luftë në rrugë të Allahut. Besimtari për të shpenzon pasurinë, e lodh trupin e tij dhe për hir të Tij e len familjen e vatanin. Me shkuarjen në Haxh besimtari i përgjigjet thirrjes së Allahut e cila erdhi nëpërmjet gjuhës së mikut të Tij, Ibrahimit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, kur i tha Allahu atij: “Thirri njerëzit për haxhillëk: ata do të vijnë në këmbë dhe me deve prej të gjitha viseve të largëta, që të dëshmojnë dobitë e tyre dhe të përmendin Emrin e Allahut në ditët e caktuara mbi kafshët (për kurban), të cilat ua ka dhuruar Ai. Hani nga ato (mishin) dhe ushqeni nevojtarin e varfër! Pastaj, haxhinjtë le të pastrojnë trupin e tyre, le t’i kryejnë zotimet e tyre dhe le t’i vijnë rrotull Shtëpisë së lashtë”. (Haxh 27-29) O ju robër të Allahut, Tani jemi në muajt e Haxhit të cilat Allahu i bëri sezon nga ku fillojnë ritet e haxhillëkut. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Koha e haxhillëkut është në muaj të caktuar. Kush vendos të kryejë haxhillëkun, le të largohet nga marrëdhëniet (me gruan), grindjet dhe sharjet. Ndërkaq, çdo vepër të mirë që bëni, Allahu e di. Pajisuni me gjërat që ju nevojiten për rrugë dhe dijeni se pajisja më e mirë është devotshmëria. Prandaj, kini frikë prej Meje, o njerëz të mençur!” (Bekare 197) Allahu na lajmëron se koha e haxhillëkut është në muaj të caktuar, e ato janë: Sheval, Dhul Kade dhe dhjetë ditët e para të Dhul Hixhes. Të caktuara janë për shkak se njerëzit i njohin prej kohës së Ibrahimit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe Ismailit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe nuk ka nevojë për qartësimin e saj sikur se nevojitet qartësimi i kohës së agjërimit dhe namazit. Thënia: “Kush vendos të kryejë haxhillëkun” e ka për qëllim se kush e bën nijetin për Haxh në këto muaj qoftë në fillim të saj, në mes apo në fund, i bëhet obligim kryerja e tij qoftë edhe vullnetar Haxhi i tij, dhe nuk lejohet refuzimi i kryerjes së tij. Thënia: “le të largohet nga marrëdhëniet (me gruan), grindjet dhe sharjet” na qartëson se si duhet të jetë etika e haxhiut dhe cilave vepra duhet t’i largohet gjatë të qenit e tij në ihram. Haxhiu duhet të jetë i vetëdijshëm se Haxhi është adhurim i madh dhe se duhet t’i largohet mëkateve dhe ndalesave të cilat mund t’ia zvogëlojnë shpërblimet ose t’ia shkatërrojnë Haxhin. Prej ndalesave, janë marrëdhëniet seksuale dhe çdo vepër apo thënie që nxit në të, sharjet dhe grindjet të cilat nxisin në sherr dhe armiqësi dhe e largojnë haxhiun prej përmendjes së Allahut. Qëllimi i Haxhit është nënshtrim dhe afrim kah Allahu me adhurime dhe largim prej mëkateve që

Haxhi i tij të pranohet. Përcillet prej Pejgamberit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, të ketë thënë se haxhi i pranuar nuk ka shpërblim tjetër përveç se xhenetin. Pasi që afrimi nga Allahu nuk realizohet përveçse duke u larguar prej mëkateve e duke vepruar vepra të mira, Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, urdhëroi në vepra të mira gjatë Haxhit pasi që ndaloi prej atyre të shëmtuarave duke thënë: “Ndërkaq, çdo vepër të mirë që bëni, Allahu e di”. Nëpërmjet këtij ajeti Allahu nxit në vepra të mira veçanërisht gjatë ditëve të Haxhit në ato vende të bekuara si Arafati e Muzdelifa, duke mos e harruar edhe Qabenë ku veprat në të shumëfishohen më tepër se në vendet tjera. Përcillet prej haditheve se një namaz në Qabe është më me vlerë se njëqind mijë namaze në xhamitë tjera. Prej grindjeve dhe polemikave të ndaluara gjatë Haxhit janë edhe ato të cilat ndodhnin mes fiseve në periudhën e injorancës në sezonin e Haxhit dhe në kompleksin e Haremit, duke u krenuar mes veti me paraardhësit dhe fiset e tyre kështu që kohën e Haxhit e shndërronin nga adhurimi në polemika e debate. Në kohën tonë u paraqitën disa njerëz të cilët dëshirojnë që ta ringjallin këtë traditë injorante dhe ta shndërrojnë Haxhin në rite djallëzore duke bërë shirk e mëkate dhe duke i dëmtuar haxhinjtë e duke e synuar shkatërrimin e shtëpisë së Allahut. Këta njerëz nuk kanë aspak respekt ndaj shtëpisë së Allahut, ndaj vlerës së ditëve të Haxhit dhe ndaj muslimanëve që i braktisën familjet e tyre për ta kryejnë shtyllën e pestë të Islamit dhe ta fitojnë xhenetin e Allahut. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Kush vendos të kryejë haxhillëkun, le të largohet nga marrëdhëniet (me gruan), grindjet dhe sharjet”. (Bekare 197) Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, për Qaben thotë: “Vërtet, ata që nuk besojnë dhe pengojnë njerëzit nga rruga e Allahut dhe nga Xhamia e Shenjtë, të cilën Ne e kemi bërë të njëjtë për të gjithë njerëzit, si për vendasin ashtu edhe për atë që vjen nga tjetër vend dhe, ata që synojnë ta përdhosin (Xhaminë), me të keqe, Ne do t’i bëjmë të shijojnë dënim të dhembshëm”. (Haxh 29) O Zot, kush i dëmton haxhinjtë dhe vizitorët e Qabesë dhe synojnë shkatërrimin e saj bëri që ta shijojnë dënimin Tënd më të dhembshëm, të cilin ia premtove çdo njërit që synon shkatërrimin e saj, se Ti ke mundësi të veprosh çka do. O Zot, Ti i cili i dërgove shpendët të vinin tufë-tufë kundër ushtrisë së elefantit dhe i gjuanin ata me gurë nga balta e gurëzuar dhe ata i bëre si gjeth i grimcuar (i përtypur), shijoja të njëjtin dënim atyre që synojnë të bëjnë të njëjtën vepër të shëmtuar, se Ti neve na mjafton dhe sa mbështetës i mirë që je. Hutbeja e dytë

Falënderimi i takon vetëm Allahut, Zotit të botëve dhe qiejve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju njerëz, Frikojuni Allahut dhe shfrytëzoni kohën tuaj në vepra të mira që të shpëtoni dhe mos u bëni si ata të cilët kohën e tyre e kaluan në gjëra të kota, e pastaj të pendoheni kur t’ju vjen vdekja. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “E kur ndonjërit prej tyre i vjen vdekja, ai thotë: “O Zoti im, më kthe, që të bëj vepra të mira e ta kompensoj atë që lëshova! Kurrsesi, (kthim nuk ka) e kjo është vetëm fjalë që e thotë ai, e ata kanë para tyre një perde (distancë periodike) deri në ditën kur ringjallen”. (Muminun 99-100) O ju robërit e Allahut, merita e Allahut mbi ju është e vazhdueshme. Pas muajit të Ramazanit i bëri muajt e Haxhit mëshirë për njerëzit dhe i nxiti që ta vizitojnë shtëpinë e Allahut, sikurse e bëri që ai i cili e agjëron Ramazanin me bindje të plotë t’i falen mëkatet e kaluara, po ashtu e bëri që kush shkon në Haxh dhe i largohet sharjes, polemikave dhe ndalesave të Haxhit të kthehet në shtëpi i falur prej mëkateve sikur se atë ditë kur e ka lindur nëna e tij. Shenja e pranimit të veprës së mirë është kur ajo pasohet me vepër të mirë, ndërsa shenja e mos pranimit të saj është kur ajo pasohet me vepër të shëmtuar. Nuk ka më mirë se kur veprën e keqe e pason një e mirë dhe atë e fshin, por ende më mirë është kur veprën e mirë e pason një e mirë tjetër. Hasan Basriu, RahimehUllah, thoshte: “Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, asnjë veprës së besimtarit nuk i ka përcaktuar afat, përveç se vdekjes, e pastaj lexoi: “Dhe adhuroje Zotin tënd deri të vijë ty e vërteta (vdekja)” (Hixhr 99) O ju musliman, Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, na porositë: “Koha e haxhillëkut është në muaj të caktuar. Kush vendos të kryejë haxhillëkun, le të largohet nga marrëdhëniet (me gruan), grindjet dhe sharjet. Ndërkaq, çdo vepër të mirë që bëni, Allahu e di. Pajisuni me gjërat që ju nevojiten për rrugë dhe dijeni se pajisja më e mirë është devotshmëria. Prandaj, kini frikë prej Meje, o njerëz të mençur! Nuk është gjynah të kërkoni nga Zoti juaj ndonjë të mirë. E, kur të ktheheni nga Arafati, përmendni Allahun në vendet e shenjta! Përmendni Atë që ju ka udhëzuar në rrugën e drejtë, sepse ju më parë ishit të humbur! Mandej, kthehuni, siç kthehen të gjithë të tjerët dhe kërkoni ndjesë prej Allahut! Se Allahu është Falës i madh dhe Mëshirëplotë. Pasi t’i kryeni ritet e haxhillëkut, përmendni Allahun ashtu siç i kujtoni prindërit tuaj, madje edhe më tepër! Disa njerëz thonë: “Zoti ynë, jepna të mira në këtë botë!” Por, për këta, s’ka asnjë të mirë në botën tjetër. Por ka dhe të tjerë që thonë: “Zoti ynë, na jep të mira në këtë botë, na jep të mira në botën tjetër dhe na ruaj nga dënimi i Zjarrit (të Xhehenemit)

Këtyre do t’u jepet shpërblim për atë që kanë bërë. Allahu është i shpejtë në llogari”. (Bekare 197-202)

TEUHIDI I ADHURIMIT NË RITET E HAXHIT. Hutbeja e parë Falënderimi i takon vetëm Allahut, Atë e falënderojmë dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje nga Allahu prej të këqijave të vetvetes dhe të veprave tona. Kë e udhëzon Allahu s’ka kush e devijon dhe kë e largon nga rruga e vërtet Ai s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të vërtet vetëm se Allahut, Subhanehu ue Te'Ala, që është Një dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju njerëz, Frikojuni Allahut dhe dijeni se qëllimi i krijimit tuaj nuk është tjetër përpos adhurimi i Tij. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Xhindet dhe njerëzit i kam krijuar vetëm që të Më adhurojnë”. (Dharijat 56) Allahu me këtë mesazh i porositi të gjitha krijesat: “O njerëz! Adhuroni Zotin Tuaj, i Cili ju ka krijuar ju dhe ata që ishin para jush, që të mund të ruheni (nga të këqijat); i Cili e ka bërë për ju tokën shtresë dhe qiellin ndërtesë; i Cili prej së larti zbret ujë dhe nëpërmjet tij bën që të rriten fruta si ushqim për ju. Prandaj mos sajoni me vetëdije zota të barabartë me Allahun”. (Bekare 21-22) Adhurimi pa teuhid (njësim) i përngjanë namazit pa abdes. Sikurse papastërtia që e prish abdesin ashtu shirku i vepruar nga ana e robit e shkatërron teuhidin. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, për këtë shkak i drejtohet krijesës më të dashur duke i thënë: “Me të vërtetë, të është shpallur ty (o Muhamed), si dhe atyre që kanë qenë para teje: “Nëse i shoqëron Allahut diçka tjetër (në adhurim), me siguri që punët e tua do të zhvlerësohen dhe do të jesh ndër të humburit”. (Zumer 65) Shirku (politeizmi) është arsyeja kryesore për mospranimin e veprave dhe adhurimeve, prandaj urdhri për adhurimin e Allahut shumë herë vjen i shoqëruar me ndalesën prej shirkut, sikurse në thënien e Allahut, Subhanehu ue Te'Ala: “Adhuroni Allahun dhe mos i shoqëroni Atij asgjë (në adhurim)”. (Nisa 36) Ky ishte edhe mesazhi i të gjithë Profetëve drejtuar popujve të tyre: “O populli im! Adhuroni Allahun, ju nuk keni zot tjetër përveç Tij!”. (Earaf 59)

O ju robër të Allahut, Allahu na e detyroi Haxhin, prandaj le të përsiatim në të, manifestimin e teuhidit dhe largimin prej shirkut, që të mbetet shembull praktik që do ta përpilojmë në të gjitha adhurimet tona. Në rend të parë nëse përsiatim themelimin e Qabesë do të vërejmë se ajo është themeluar mbi teuhid, siç na njofton edhe Allahu, Subhanehu ue Te'Ala: “Ne i urdhëruam Ibrahimin dhe Ismailin: “Pastrojeni Shtëpinë Time (Qabenë) për ata që e vizitojnë, që rrinë aty për adhurim dhe që falen duke u përkulur dhe përulur”. (Bekare 125) Allahu i urdhëroi ata të dy që ta pastrojnë Qabenë prej të gjitha papastërtive, e posaçërisht prej shirkut. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “O besimtarë! Në të vërtetë, idhujtarët janë të papastër (për shkak të besimit të kotë), prandaj të mos i afrohen më Xhamisë së Shenjtë pas këtij viti”. (Teube 28), dhe “Kujtoje kur Ne vendosëm për Ibrahimin vendin e Faltores (duke e urdhëruar): “Mos më shoqëro asgjë (në adhurim) dhe pastroje Shtëpinë Time (nga idhujtaria), për ata që vijnë rrotull saj (në shenjë adhurimi) dhe për ata që rrinë në këmbë, përkulen dhe bien në sexhde duke u falur”. (Haxh 26) Kjo shtëpi pra, është themeluar mbi teuhid dhe detyrohet të mbetet ashtu deri në Ditën e Kiametit, nuk lejohet që t’i afrohet asnjë jobesimtar (mushrik) ose të depërtojë ndonjë lloj i shirkut përreth saj. Prandaj Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, kur e çliroi Mekën hyri në Qabe dhe përreth saj i gjeti treqind e gjashtëdhjetë idhuj të cilët filloi t’i shkatërrojë dhe të përsërisë ajetin: “E vërteta erdhi, ndërsa e pavërteta u shkatërrua. Sigurisht, e pavërteta është e paracaktuar të zhduket!”.(Isra 81) Pastaj urdhëroi që të nxirren prej Qabesë dhe të digjen, ndërsa Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, hyri në brendësinë e saj dhe filloi t’i fshijë vizatimet e pikturuara në mure duke u bazuar në fjalën e Allahut: “Dhe pastroje Shtëpinë Time (nga idhujtaria), për ata që vijnë rrotull saj (në shenjë adhurimi) dhe për ata që rrinë në këmbë, përkulen dhe bien në sexhde duke u falur”. (Haxh 26) Qabeja është Kibla e muslimanëve, në të kryhet Haxhi dhe Umreja, është vend takim i zemrave dhe trupave të tyre, prandaj detyrohet të jetë burim i teuhidit (njësimit) dhe i besimit të pastër ku do të adhurohet Allahu me sinqeritet, dhe të largohet prej saj çdo lloj i idhujtarisë dhe risive. Prandaj edhe erdhi urdhri që të kryhet Haxhi dhe Umreja vetëm për Allahun: “Kryeni Haxhin dhe Umren për hir të Allahut!”. (Bekare 196) O ju robër të Allahut, Prej manifestimeve të teuhidit të adhurimit në Haxh është ngritja e zërave pas veshjes së Ihramit duke iu përgjigjur ftesës së Haxhit vetëm për hir të Allahut, dhe

duke e publikuar njësimin e Tij në falënderim, begati e sundim: “Lebbejke Allahume Lebbejk, Lebbejke La sherike Leke Lebbejk, innel Hamde ven ni’ëmete leke uel Mulk La sherike Lek” (Të përgjigjem o Zot, Ti je i pashoq, vetëm Ty të përgjigjem, falënderimi të takon vetëm Ty. Të gjitha begatitë dhe i tërë sundimi të takon Ty, Ti je i pashoq). Po ashtu prej manifestimeve të teuhidit (njësimit) të adhurimit në Haxh është përmendja e Allahut në ditën e Arafatit me lutjen: “La ilahe il-lAllahu uahdehu la sherike leh, lehul mulku ue lehul Hamdu ue Huve ala kul-li shejin Kadir” (S’ka të adhuruar përveç Allahut Një dhe të pashoq, Atij i takon sundimi dhe Lavdërimi, Ai është i Plotfuqishëm mbi çdo send). Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thoshte: “Lutja më e mirë është ajo e ditës së Arafatit, ndërsa fjala më e mirë që e kam thënë unë dhe Profetët para meje “La ilahe il-lAllahu uahdehu la sherike leh, lehul mulku ue lehul Hamdu ue Huve ala kul-li shejin Kadir” (S’ka të adhuruar përveç Allahut Një dhe të pashoq, Atij i takon sundimi dhe Lavdërimi, Ai është i Plotfuqishëm mbi çdo send). Kjo lutje është kumtesë e njësimit të adhurimit në këtë shoqëri madhështore dhe në këtë ditë të bekuar, dhe preferohet të shqiptohet sa më shpesh me qëllim që haxhiu ta kupton thelbin e saj dhe të vepron sipas asaj çka e aludon ajo, që në fund t’i kryen ritet e Haxhit me sinqeritet dhe t’i largohet çdo llojit të shirkut e risive. Po ashtu prej manifestimeve të teuhidit (njësimit) të adhurimit në Haxh është Tavafi përreth Qabesë. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “dhe le t’i vijnë rrotull Shtëpisë së lashtë”. (Haxh 29) Tavafi përreth Qabesë është i veçantë për të dhe nuk lejohet veprimi i tij ndokund tjetër në gjithë rruzullin tokësor. Haxhiu prej këtu e kupton se Tavafi përreth varreve, drunjve, gurëve e tyrbeve, nuk është adhurim i lejuar nga Allahu, por është adhurim i urdhëruar nga shejtanët qofshin ata njerëz apo xhind. Po ashtu prej manifestimeve të teuhidit (njësimit) të adhurimit në Haxh është madhërimi i Allahut me puthjen dhe fërkimin e Gurit të Zi. Haxhiu e puthë atë gur me bindje të thellë se është prej riteve të Haxhit dhe se me këtë vepër i nënshtrohet Allahut dhe Profetit të Tij. Mu për këtë arsye Omer ibën Hatabi, radijAll-llahu anhu, kur e puthi Gurin e Zi tha: “Pasha Allahun, unë e di se ti je gur, nuk bën dobi e as dëm, dhe mos ta kisha parë Profetin, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem,duke të puthur asnjëherë nuk do të të puthja”. Muslimani prej kësaj vepre e kupton se nuk lejohet puthja dhe fërkimi për bereqet të asnjë objekti apo guri, duke e përjashtuar këtu puthjen dhe fërkimin e Gurit të zi për arsye se kjo është prej riteve të Haxhit, ndërsa puthja dhe fërkimi i varreve, tyrbeve e drunjve për bereqet është prej veprave që e kundërshtojnë fenë e Allahut dhe nuk janë prej riteve të Tij.

Po ashtu prej manifestimeve të teuhidit (njësimit) të adhurimit në Haxh është që haxhiu pasi ta kryen Tavafin t’i fal dy rekate pas Mekami Ibrahim duke u bazuar në thënien e Allahut, Subhanehu ue Te'Ala,: “Kujtoni kur Ne e bëmë Qabenë vend grumbullimi dhe sigurie për njerëzit, duke thënë “Bëjeni vendin e Ibrahimit si vend faljeje!”. (Bekare 125) Preferohet që në rekatin e parë pas Fatihas të lexon suren el Kafirun, ndërsa në të dytin suren el Ihlas. Urtësia e leximit të këtyre dy sureve qëndron në faktin se ato në vete përmbajnë njësimin e Allahut me njohje dhe pohim (teuhid rububije) dhe njësimin e Allahut me adhurim (teuhid uluhije). Surja e parë përmban mospranimin e fesë së mushrikëve dhe njësimin e Allahut me adhurim, ndërsa surja e dytë përmban njësimin e Allahut me cilësitë e përkryera dhe dëlirjen e Tij prej cilësive të mangëta. Po ashtu prej manifestimeve të teuhidit (njësimit) të adhurimit në Haxh është sa’ji (ecja) mes kodrinave të Safës dhe Meruas duke u bazuar në thënien e Allahut, Subhanehu ue Te'Ala: “Kodrinat Safa dhe Merua (në Mekë) janë pjesë e Simboleve të Allahut, prandaj ai që viziton Qabenë për haxh ose për umre, s’ka kurrfarë gjynahu nëse sillet mes tyre. Kush bën vepra të mira vullnetare, ta dijë se Allahu është njëmend Falënderues dhe i Gjithëdijshëm”. (Bekare 158) Prej këtij riti të Haxhit muslimani mëson se Sa’ji nuk kryhet në vend tjetër përveç se në Safa dhe Merua, për arsye se këto janë rite të Haxhit, ndërsa saji i kryer në ndonjë vend tjetër është mashtrim nga ana e shejtanit dhe nuk është adhurim i Allahut. Po ashtu prej manifestimeve të teuhidit (njësimit) të adhurimit në Haxh është ajo çka e ligjësoi Allahu në ditën e Bajramit dhe në ditët e caktuara (të Teshrikut) prej përmendjes së Tij: “Dhe madhëroni Allahun në (tre) ditët e caktuara (të Teshrikut)”. (Bekare 203) Përmendja e Allahut në këto ditë qartësohet në veprat e mëdha që kryhen gjatë atyre ditëve duke filluar prej qëndrimit në Mina, pastaj gjuajtjes së gurëve, prerjes së Kurbanit, faljes së pesë kohërave të namazit në atë vend të bekuar dhe në ato ditë të bekuara. Muslimani kur i gjuan gurët thotë “Allahu Ekber (Allahu është më i madhi)”, e kjo është përmendje e Allahut, po ashtu kur e ther Kurbanin e përmend Allahun, ashtu siç na njofton Allahu në Kuran: “Për çdo popull, Ne kemi caktuar një ritual, që ata të përmendin emrin e Allahut gjatë flijimit të kafshëve, që Ai ua ka dhuruar për ushqim”. (Haxh 34) Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, po ashtu thotë: “Devetë dhe gjedhët i kemi bërë për ju si një nga ritet e Allahut për flijim dhe ju keni dobi nga ato. Prandaj, përmendeni emrin e Allahut mbi ato, ndërsa i radhisni në këmbë (për t’i therur). Kur ato të bien në tokë, hani prej (mishit të) tyre dhe ushqeni edhe atë që lyp, edhe atë që nuk lyp. Kështu pra, Ne i kemi vënë ato në shërbimin tuaj, që ju të jeni mirënjohës. Tek Allahu nuk arrin as mishi, as gjaku i tyre, por arrin përkushtimi juaj. Kështu, Ai i ka vënë ato në shërbimin tuaj, që ju ta madhëroni

Allahun sepse ju ka udhëzuar. Dhe, jepu lajmin e mirë, punëdrejtëve!”. (Haxh 3637) Muslimani prej këtyre ajeteve kupton se therja e Kurbanit është adhurim dhe se therja e tij nuk lejohet t’i kushtohet dikujt tjetër veç Allahut, se kjo është shirk. Po ashtu prej manifestimeve të teuhidit (njësimit) të adhurimit në Haxh është se Allahu i ka porositur haxhilerët që ta përmendin Atë shumë gjatë kryerjes së riteve të Allahut dhe pas përfundimit të saj. I ndaloi prej përmendjes së parive dhe njerëzve të mëdhenj me ndikim, të gjallë apo të vdekur, dhe i porositi që të mos krenohen me fise dhe gjenezë. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Nuk është gjynah të kërkoni nga Zoti juaj ndonjë të mirë. E, kur të ktheheni nga Arafati, përmendni Allahun në vendet e shenjta! Përmendni Atë që ju ka udhëzuar në rrugën e drejtë, sepse ju më parë ishit të humbur! Mandej, kthehuni, siç kthehen të gjithë të tjerët dhe kërkoni ndjesë prej Allahut! Se Allahu është Falës i madh dhe Mëshirëplotë. Pasi t’i kryeni ritet e haxhillëkut, përmendni Allahun ashtu siç i kujtoni prindërit tuaj, madje edhe më tepër! Disa njerëz thonë: “Zoti ynë, jepna të mira në këtë botë!” Por, për këta, s’ka asnjë të mirë në botën tjetër. Por ka dhe të tjerë që thonë: “Zoti ynë, na jep të mira në këtë botë, na jep të mira në botën tjetër dhe na ruaj nga dënimi i Zjarrit (të Xhehenemit)” Këtyre do t’u jepet shpërblim për atë që kanë bërë. Allahu është i shpejtë në llogari. Dhe madhëroni Allahun në (tre) ditët e caktuara (të Teshrikut). Por, edhe ata që nguten dhe rrinë vetëm dy ditë (në Mina), nuk bëjnë gjynah; nuk bën gjynah as ai që rri më shumë, nëse i frikësohet vërtet Allahut. Ta keni frikë Allahun e ta dini mirë se vetëm tek Ai do të tuboheni!”. (Bekare 198-203) Haxhi pra, nuk qenka thjesht një udhëtim vëzhgues e turistik dhe manifestim i riteve, por është përvojë dhe mësim praktik për besimin e pastër dhe largimin e besimeve të kota të kohës së injorancës. Hutbeja e dytë Falënderimi i takon vetëm Allahut, Zotit të botëve dhe qiejve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju që Allahu jua mundësoi ta kryeni Haxhin dhe e mësuat prej riteve të tij besimin e pastër, dhe i vërejtët të tjerët qofshin prej vendit tuaj apo prej ndonjë vendi tjetër se kanë gabime që bien ndesh me besimin e pastër, mësojuani atyre besimin dhe përmirësoni gabimet e tyre për arsye se detyra e të dijshmit është mësimi i të paditurit dhe mos harroni se ju jeni përgjegjës para Allahut i cili thotë: “Nuk është mirë që besimtarët të shkojnë në luftë të gjithë njëherësh, por prej çdo bashkësie, një grup të mbetet mbrapa, që të thellohet në mësimin e fesë dhe kështu të këshillojë popullin e vet, mbasi të kthehet nga lufta, që t’i frikësohet Allahut”. (Teube 122), dhe “Le të dalë prej jush një grup që të thërrasë për në

mirësi, të urdhërojë për vepra të mira e të ndalojë prej veprave të shëmtuara! Këta njerëz do të jenë të shpëtuarit”. (Ali Imran 104) Besimtari pra, së pari shpreson në përmirësimin e vetes e pastaj në përmirësimin e të tjerëve. Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Nuk ka besuar ndonjëri prej jush deri sa nuk e do për vëllanë e tij musliman atë çka e do për vetvete”. O ju robër të Allahut, Frikojuni Allahut, kujdesuni për fenë e juaj në përgjithësi dhe për besimin e juaj në veçanti, për shkak se ajo është baza dhe themeli. Kjo fe është e ndërtuar mbi dy parime: sinqeritetin në adhurim dhe pasimin e Profetit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe këto dy parime nuk mund të njihen përveç se me përsiatje të Kuranit dhe Sunetit dhe me pasimin e tyre.

PËRGATITJA PËR HAXH. Hutbeja e parë Lavd-falënderimi i takon vetëm Allahut i cili e bëri Haxhin shtyllë të Islamit. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë përveçse Allahut, Subhanehu ue Te'Ala, që është Një, Njohësi i së dukshmes dhe i së padukshmes, Ai është i Gjithëmëshirshmi, Mëshirëploti. Ai është Allahu, përveç të Cilit nuk ka Zot tjetër (të denjë për adhurim). Ai është Sunduesi, i Shenjti (i pastër nga çdo e metë) Paqedhënësi, Dhënësi i sigurisë, Mbikëqyrësi mbi gjithçka, i Plotfuqishmi, Imponuesi, Madhështori. Qoftë i lartësuar Allahu mbi gjithçka që ia shoqërojnë Atij (në adhurim). Ai është Allahu, Krijuesi, Zanafillësi, Ai që çdo gjëje i jep trajtë. Atij i përkasin emrat më të bukur; Atë e përlëvdon gjithçka që ndodhet në qiej dhe në Tokë, Ai është i Plotfuqishmi dhe i Urti. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju muslimanë, Frikojuni Allahut me frikërespekt të vërtetë, adhurojeni Atë me përkushtim të sinqertë duke qenë në fenë e pastër, faleni namazin e jepeni zeqatin se kjo është feja e drejtë. Këto ditë të bekuara muslimanët përgatiten për udhëtim kah Qabeja për ta kryer Haxhin, disa prej tyre Haxhin e detyruar (Haxhin e Islamit) e disa prej tyre Haxhin vullnetar. Pa dyshim se ky udhëtim i gjatë disa ditësh kërkon prej haxhiut përgatitje materiale, fizike e shpirtërore, me qëllim që kjo pajisje t’i mjaftojë gjatë kohës së Haxhit që të mos varet prej të tjerëve. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Pajisuni

me gjërat që ju nevojiten për rrugë dhe dijeni se pajisja më e mirë është devotshmëria”. (Bekare 197) Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, na urdhëroi me pajisje të mjaftueshme e cila përbëhet prej marrjes së ushqimit të mjaftueshëm me vete, lënia e ushqimit të mjaftueshëm për familjen deri sa të kthehemi dhe posedimi i mjetit të transportit i cili na çon deri në Qabe dhe na kthen deri në vatanin tanë. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Për hir të Allahut, vizita e shtëpisë (Qabesë) është detyrim për atë që ka mundësi udhëtimi te ajo” (Ali Imran 97) Më herët disa prej haxhilerëve kur niseshin për në Haxh nuk pajiseshin me mjetet e duhura që u nevojiteshin, kështu që rrugës jetonin në kurriz të të tjerëve duke u bërë barrë e parazit i tyre. Prandaj Allahu i ndaloi prej kësaj vepre dhe i urdhëroi ata që të pajisen me aq sa u mjafton që t’i largohen varshmërisë prej të tjerëve. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Pajisuni me gjërat që ju nevojiten (për rrugë) dhe dijeni se pajisja më e mirë është devotshmëria. Prandaj, kini frikë prej Meje, o njerëz të mençur!”. (Bekare 197) Kur njerëzit paragjykonin se tregtia dhe përfitimet në sezonin e Haxhit janë të ndaluara Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, e zbriti ajetin:“Nuk është mëkat për ju të kërkoni begati nga Zoti juaj (të bëni ndonjë tregti gjatë haxhit)”. (Bekare 198) Allahu në dy ajetet e lartpërmendura na bëri me dije se haxhiu duhet t’i merr dy llojet e furnizimeve, atë të udhëtimit për dynja me ushqim e me pije të mjaftueshme deri në fund të udhëtimit, dhe atë të udhëtimit për ahiret duke vepruar vepra të mira dhe duke u larguar prej mëkateve. Allahu pastaj na e bëri me dije se tregtia dhe kërkimi i rrëskut të lejuar nuk bie ndesh me Haxhin dhe ritet e tij, në rast se ajo tregti nuk e preokupon dhe e largon haxhiun prej veprimit të adhurimeve. Kjo aspak nuk bie ndesh edhe me mbështetjen në Allahun (tevekulin), dhe nuk duhet harruar faktin se haxhiu është i detyruar që kur të niset për në Haxh t’i len familjes furnizim të mjaftueshëm deri sa të kthehet dhe nuk lejohet që t’i len pa furnizim ose t’ua pakëson atyre furnizimin për ta kryer Haxhin e tij. Në këtë rast haxhiu nuk ka shpërblim, por ka mëkat. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Mjafton si mëkat për dikë, nëse dëmton ata që duhet t’i ushqejë”. Haxhiu po ashtu duhet t’i pastron borxhet e tij që ua ka njerëzve. Në rast se nuk ka pasuri të mjaftueshme për shpenzimet e Haxhit dhe larjes së borxheve, i jepet përparësi larjes së borxheve dhe nuk lejohet që të shkojë në Haxh. Haxhiu po ashtu gjatë Haxhit duhet të shpenzon pasurinë e tij të fituar hallall, që Haxhi i tij të pranohet dhe mëkatet t’i falen. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, thotë: “Vërtet Allahu është i mirë dhe nuk pranon përveç të mirës, dhe vërtet Allahu u ka urdhëruar besimtarëve atë që u ka urdhëruar të dërguarve. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, ka thënë: “O të dërguar! Hani nga të lejuarat dhe bëni vepra të mira! Vërtet, Unë e di mirë çfarë bëni ju!”. Dhe ka thënë: “O ju besimdrejtë, hani gjërat e mira me të cilat u kemi furnizuar”. Pastaj e përmendi

njeriun, i cili ka udhëtuar gjatë me flokë të shpupuritura dhe të pluhurosura, dhe i cili i shtriu duart e tij nga qielli: “O Zot, o Zot! Kurse ushqimi i tij është haram, dhe pija e tij haram, dhe veshmbathja e tij haram, dhe është ushqyer me haram. E si do t’i pranohet lutja e tij!”. Pasuria e shpenzuar për në Haxh në rast se është e fituar në mënyrë të lejuar atëherë bën pjesë në pasurinë që shpenzohet për në rrugë të Allahut. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Shpenzojeni pasurinë në rrugën e Allahut dhe mos e çoni veten tuaj në shkatërrim, por bëni të mira, Allahu me të vërtetë i do bamirësit”. (Bekare 195) Një prej sahabëve e dhuroi devenë e tij për në rrugë të Allahut dhe një grua kur deshi ta përdorë po të njëjtën deve për udhëtim për në Haxh Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem i tha: “Përdore atë për në Haxh, se Haxhi bën pjesë në rrugë të Allahut”. Një grup dijetarësh u argumentuan me këtë hadith se ai i cili nuk e ka kryer Haxhin e detyruar i lejohet që të merr prej të hollave të zeqatit dhe ta kryen këtë shtyllë të Islamit, se ai bën pjesë në grupin e atyre që u jepet zeqati: “për në rrugë të Allahut”. (Teube 60) Haxhiu po ashtu detyrohet që të pendohet me sinqeritet prej të gjitha mëkateve, në rast se ka bërë padrejtësi kundrejt njerëzve të kërkon falje prej tyre dhe t’ua kthen hakun që ua ka marrë padrejtësisht. Po ashtu detyrohet që t’i largohet mëkateve dhe gjynaheve, të kujdeset për faljen e namazeve, t’i kryen të gjitha detyrimet dhe ta merr rrugën drejt shtëpisë së Allahut i penduar dhe i pastër prej padrejtësive ndaj robërve të Allahut. Haxhiu pra, nuk duhet që të hyjë në shtëpinë e Allahut i njollosur me mëkate ose t’i vepron ato gjatë kohës së Haxhit. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Haxhi është në muajt e caktuar e kush bën (ia fillon të zbatojë)haxhin në këta muaj, nuk duhet afruar gruas, nuk bën të merr nëpër këmbë dispozitat e sheriatit, as nuk duhet shkaktuar grindje”. (Bekare 197). Përcillet se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kush kryen haxhin për Allahun dhe nuk kryen marrëdhënie seksuale (gjatë kohës sa është në Ihram) dhe nuk shkel dispozitat, kthehet nga Haxhi i pastër prej mëkateve sikur atë ditë kur e ka lindur nëna”. Kjo për haxhiun hap një faqe të re të jetës së tij, të pastër nga mëkatet dhe gjynahet. Haxhi konsiderohet i pranuar me bashkimin e dy çështjeve në të: Çështja e parë: Ardhja e njerëzve në Haxh me punë të mira, prej saj, bamirësia ndaj njerëzve dhe sjellja e mirë. Kur u pyet Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, për bamirësinë, u përgjigj: “Bamirësia është moral i mirë”. Imam Ahmedi, RahimehUllah, në Musnedin e tij shënon një hadith prej Xhabir ibën Abdullah, radijallahu anhu, se Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Haxhi i pranuar nuk ka shpërblim tjetër përveç xhenetit”. – Të pranishmit pyetën:

“Çka është bamirësia e Haxhit”, o i Dërguar i Allahut? – U përgjigj: “Dhënia ushqim nevojtarit dhe përhapja e selamit”. Është pyetur Seid ibën Xhubejr, radijallahu anhu, se cili haxhi është më i miri? – Përgjigja e tij ishte: “Ai i cili i ushqen të varfrit dhe e ndal gjuhën e tij prej mëkateve”. Në përgjithësi, njerëzit më të mirë janë ata të cilët i bëjnë dobi të tjerëve dhe bëjnë durim prej torturave të tyre, ashtu si i përshkroi Allahu të devotshmit në Kuran: “Të cilët japin lëmoshë edhe kur janë në mirëqenie, edhe kur janë në vështirësi e mposhtin zemërimin dhe ua falin fajet njerëzve. Allahu i do bamirësit”. (Ali Imran 134) Çështja e dytë: Një ndër veprimet më të mëdha të mirësisë në Haxh, është përmendja e shumtë e Allahut, Subhanehu ue Te'Ala. Allahu urdhëroi në përmendjen e Tij të shumtë gjatë kryerjes së riteve të Haxhit, veçanërisht kur haxhiu është në gjendje të Ihramit, për shkak se pajisja më e mirë është ajo e devotshmërisë e cila i përmbledh në vete të gjitha karakteristikat e mirësisë. Haxhiu detyrohet që nijetin ta ketë të sinqertë për Allahun, synimi i tij prej Haxhit mos të jetë fitimi i autoritetit para njerëzve dhe në ambiciet e tij prej Haxhi mos të ketë aspiratë prej aspiratave të dynjasë. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Kryeni Haxhin dhe Umren për hir të Allahut!”. (Bekare 196) Haxhiu para se të udhëton duhet që t’i shkruan porositë e amanetet, borxhet e tij dhe ato që i kanë borxh atij, për shkak se rruga është e gjatë dhe nuk dihet se çka mund të ndodh gjatë kohës së Haxhit, prandaj në rast se nuk kthehet i gjallë apo kthehet me vonesë, porositë i kryen familja e tij dhe shpëton nga përgjegjësia. O ju robër të Allahut, Frikojuni Allahut dhe përgatituni për në Haxh ashtu si i ka hije. Plotësoni ritet e juaja, pastroni nijetin, bëhuni modest, silluni mirë me vëllezërit e juaj haxhilerë, mos i torturoni, mos i ofendoni, dhe bëhuni të durueshëm në të gjitha vështirësitë e lodhjet e Haxhit, për shkak se Haxhi është prej xhihadit ndërsa xhihad pa mundime e lodhje nuk ka. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Koha e haxhillëkut është në muaj të caktuar. Kush vendos të kryejë haxhillëkun, le të largohet nga marrëdhëniet (me gruan), grindjet dhe sharjet. Ndërkaq, çdo vepër të mirë që bëni, Allahu e di. Pajisuni me gjërat që ju nevojiten për rrugë dhe dijeni se pajisja më e mirë është devotshmëria. Prandaj, kini frikë prej Meje, o njerëz të mençur!”. (Bekare 197) Hutbeja e dytë

Falënderimi i takon vetëm Allahut për begatinë e Imanit dhe Islamit dhe Kuranit. Falënderimi i takon vetëm Allahut që na mundësoi ta presim muajin e Haxhit. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju muslimanë, Frikojuni Allahut dhe mos e ndërtoni fenë tuaj në një anë duke e shkatërruar anën tjetër. Disa njerëz Haxhit dhe Umres i kushtojnë rëndësi të veçantë e në anën tjetër i anashkalojnë shtyllat e tjera të Islamit. Aspak nuk kujdesen për përmirësimin e besimit i cili është bazament i fesë, prandaj i sheh se si i drejtohen me lutje të vdekurve dhe afrohen kah ata me lloje të ndryshme të adhurimeve, ose e anashkalojnë faljen e namazit e cila është shtyllë e fesë ndërsa braktisja e saj është kufër dhe dalje prej fesë. Po ashtu nuk kujdesen për dhënien e zeqatit e cila është shtylla e tretë e Islamit, nuk e agjërojnë Ramazanin i cili u detyrua prej anës së Allahut për besimtarët dhe këtij lloji të njerëzve nuk i pranohet Haxhi e as Umreja, deri sa nuk kujdesen për shtyllat e tjera të Islamit. Feja pra, nuk është vetëm Haxh, Haxhi është pjesë e fesë dhe shtyllë prej shtyllave të Islamit. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “A e besoni një pjesë të librit, e tjetrën e mohoni. Si mund të jetë ndëshkimi ndaj atij që punon ashtu prej jush, pos poshtërim në jetën e kësaj bote, e në Ditën e Gjykimit ata hidhen në dënimin më të ashpër. Allahu nuk është i pakujdesshëm ndaj asaj që veproni ju. Të tillë janë ata që e vlerësuan jetën e kësaj bote mbi botën tjetër, andaj atyre as nuk do t’u lehtësohet dënimi, e as që do të ndihmohen ata”. (Bekare 85-86) Pas kryerjes së Haxhit, haxhiu detyrohet të përqendrohet në fe, t’i largohet mëkateve, të vepron vepra të mira, për arsye se veprat shpërblehen sipas përfundimit. Dera e pendimit është e hapur deri sa nuk vjen exheli, ndërsa ardhja e tij pritet çdo moment dhe nuk e di askush se ku dhe kur do të vdesë: “Asnjë njeri nuk di ç’do të fitojë nesër dhe askush nuk di se në ç’vend do të vdesë”. (Llukman 34)

DISA VEÇORI TË HAXHIT DHE KUSHTET E TIJ. Hutbeja e parë Falënderimi i takon vetëm Allahut, Atë e falënderojmë dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje nga Allahu prej të këqijave të vetvetes dhe të veprave tona. Kë e udhëzon Allahu s’ka kush e humbë dhe kë e largon nga rruga e vërtet Ai s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë përveç

Allahut, Subhanehu ue Te'Ala, që është Një dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju muslimanë, Haxhi është një prej shtyllave të Islamit dhe bazament i fortë i tij. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Me të vërtetë, Faltorja e parë e ngritur për njerëzit, është ajo në Bekkë (Mekë), e bekuar dhe udhërrëfyese për popujt. Në të ka shenja të qarta (që janë): vendi i Ibrahimit (mekami Ibrahim); (fakti që) kush hyn në të është i sigurt; dhe vizita (për Haxh) e kësaj Faltoreje është detyrë për këdo që ka mundësi ta përballojë rrugën. E kush nuk beson, Allahu nuk ka nevojë për askënd”. (Ali Imran 96-97) Prej kuptimit të ajetit dijetarët kanë konstatuar se Haxhi është detyrim mbi çdo musliman dhe ai i cili e mohon këtë dispozitë është qafir me pajtim të dijetarëve. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, i drejtohet të dashurit të Tij Ibrahimit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, duke i thënë: “Thirri njerëzit për haxhillëk” (Haxh 27) Muhamedi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Islami është i ngritur mbi pesë bazamente: Dëshmia se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë përveç Allahut dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij, pastaj falja e namazit, dhënia e zeqatit, agjërimi i Ramazanit dhe shkuarja në Haxh, për këdo që ka mundësi ta përballojë rrugën”. Qëllimi i thënies “për këdo që ka mundësi ta përballojë rrugën”, është: kush ka ushqim të mjaftueshëm të merr me vete dhe t’i lë familjes deri sa të kthehet dhe të posedon mjet transporti i cili do ta çojë deri në Qabe dhe do ta kthejë deri në vatanin e tij. Në ligjësimin e Haxhit gjejmë urtësi, dhe urtësinë e ligjësimit të saj na e qartëson Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, ku thotë: “Që të dëshmojnë dobitë e tyre dhe të përmendin Emrin e Allahut në ditët e caktuara mbi kafshët (për kurban), të cilat ua ka dhuruar Ai. Hani nga ato (mishin) dhe ushqeni nevojtarin e varfër! Pastaj, haxhinjtë le të pastrojnë trupin e tyre, le t’i kryejnë zotimet e tyre dhe le t’i vijnë rrotull Shtëpisë së lashtë”. (Haxh 27-29) Dobia e Haxhit pra, i kthehet vetëm haxhiut e jo Allahut, Subhanehu ue Te'Ala, për shkak se: “Allahu nuk ka nevojë për askënd”. (Ali Imran 97) Ai nuk është nevojtarë për haxhilerë, por ata kanë nevojë për Atë. Urtësia e vonimit të detyrimit të Haxhit krahas namazit, zeqatit dhe agjërimit qëndron në faktin se namazi është shtylla e fesë e cila përsëritet çdo ditë e natë nga pesë herë, zeqati është shtyllë e cila ceket shumë herë si shok i pa ndashëm i namazit, ndërsa agjërimi për shkak se përsëritet çdo vit. Haxhi është bërë i obliguar në Islam në vitin e nëntë pas hixhretit, kurse Muhamedi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem,

nuk e ka kryer Haxhin më shumë se një herë edhe atë në vitin e dhjetë pas hixhretit, ndërsa gjatë jetës së tij i ka kryer katër Umre. Synimi i Haxhit dhe Umres është adhurimi i Allahut në ato vende ku i ka caktuar që të adhurohet. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Qëllimi i gjuajtjes së gurëve dhe sajit mes Safës dhe Merues nuk është tjetër veç se të përmendet Allahu, Subhanehu ue Te'Ala”. Haxhi pra, është obligim me njëzëshmëri të muslimanëve dhe shtyllë prej shtyllave të Islamit. Është detyrim individual një herë në jetë për atë që ka mundësi dhe detyrim kolektiv i muslimanëve për çdo vit, ndërsa ai i cili shton më shumë se Haxhin e detyruar i llogaritet si vullnetar. Umreja po ashtu është detyrim sipas mendimit të shumë dijetarëve, dhe si argument e marrin hadithin e Pejgamberit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, kur është pyetur se a ka xhihad për gratë? Përgjigja e tij ka qenë: “Po, për gratë ka xhihad, mirëpo pa luftë: Haxhi dhe Umreja”. Pasi që është vërtetuar se Umreja për gratë është detyrim, atëherë kjo dispozitë për burrat është edhe më e kërkuar. Një njeri e pyeti Pejgamberin, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, për babanë e tij i cili ishte plak e i lodhur dhe nuk kishte mundësi të shkojë në Haxh e as në Umre. Përgjigja e tij ishte: “Kryeje Haxhin dhe Umren në vend të tij”. Haxhi dhe Umreja janë detyrim i çdo muslimani një herë në jetë dhe duhet të përshpejton në kryerjen e tyre sipas mundësive, ndërsa çdo vonesë pa arsye është mëkat. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thuhet të ketë thënë: “O ju njerëz, ju është bërë Haxhi detyrim, prandaj kryeni”. – E pyeti njëri prej të pranishmëve: A çdo vit? – U përgjigj: “Po të kisha thënë se po, atëherë do t’ju bëhej detyrim për çdo vit e ju nuk do të kishit mundësi ta përballoni”. Imam Ahmedi shënon një hadith ku Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Përshpejtoni në kryerjen e Haxhit se asnjëri prej jush nuk e di se çka do t’i ndodhë në të ardhmen”. Hutbeja e dytë Falënderimi i takon vetëm Allahut, Zotit të botëve dhe qiejve. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju njerëz, Kushtet e Haxhit janë pesë: Islami, mendja e shëndoshë, pjekuria, liria dhe mundësia. Kur plotësohen këto kushte obligohet përshpejtimi i kryerjes së tij.

Haxhi dhe Umreja të bëra nga ana e fëmijës janë të pranuara mirëpo si vullnetare. Ibën Abasi, radijallahu anhu, na përcjell se një grua e ngriti fëmijën e saj dhe ia tregoi Pejgamberit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe i tha: Për këtë fëmijë a ka Haxh? Iu përgjigj. “Po, Haxhi i tij është i pranuar (si vullnetar) dhe ti ke shpërblim”. Në mesin e dijetarëve ka pajtim se Haxhi i fëmijës i kryer para moshës madhore nuk e zëvendëson Haxhin e detyruar (Haxhin e Islamit), por detyrohet që kur ta arrijë moshën madhore ta kryen edhe një herë në rast se ka mundësi. Kur fëmija është në moshën e papjekurisë, përgjegjësi i tij detyrohet që ta bëjë nijetin në vend të tij, gjatë kryerjes së tavafit dhe sajit dhe gjatë qëndrimit në Mina, Arafat dhe Muzdelife duhet ta shoqëron, gurët t’i gjuan në vend të tij dhe ta largon prej të gjitha ndalesave të Haxhit. Në rast se fëmija është në moshën kur kupton dhe i dallon gjërat (por ende para pubertetit) nijetin e Haxhit e bën vetë, por me lejen e përgjegjësit, ritet e Haxhit i kryen vetë ndërsa ato rite të cilat nuk ka mundësi t’i kryejë vet i kryen përgjegjësi i tij dhe detyrohet t’i largohet të gjitha ndalesave të Haxhit sikurse i rrituri. I aftë për kryerjen e Haxhit është ai i cili ka mundësi fizike e materiale, i përballon rrugës dhe mjetit të udhëtimit, i mjaftojnë të hollat gjatë shkuarjes dhe kthimit, po ashtu ka pasuri të mjaftueshme për anëtarët e familjes deri sa të kthehet, rruga deri në Haxh është e sigurt për jetën dhe pasurinë e tij dhe nuk duhet të niset pa i la borxhet (ose të merr leje prej borxhliut që të shkon në Haxh) dhe të kërkon falje prej atyre që u ka bërë padrejtësi. Në rast se ka pasuri mirëpo fizikisht është i dobët për shkak pleqërisë apo sëmundjes prej të cilës nuk shpresohet shërim, detyrohet që ta dërgon ndokënd që ta kryen Haxhin në vend të tij qoftë prej të njëjtit vend apo ndonjë vendi tjetër. Ibën Abasi, radijallahu anhu, na përcjell se një grua e pyeti Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, se babai i saj është plak i cili nuk e ka kryer Haxhin e detyruar dhe nuk mundet t’i përballojë udhëtimit, a mundet që ta kryej Haxhin në vend të tij? – Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, iu përgjigj: “Kryeje Haxhin në vend të tij”. Kusht për atë që e kryen Haxhin për ndonjë tjetër është ai ta ketë kryer Haxhin e Islamit për vete, duke u bazuar në atë që na e përcjell Ibën Abasi, radijallahu anhu, se ai e kishte dëgjuar një njeri të ketë thënë: “O Zot, i përgjigjëm ftesës Tënde për në Haxh në vend të Shubrumes”. – Ibën Abasi i tha: “A e kryer Haxhin për vete”? – Iu përgjigj: “Jo, nuk e kam kryer Haxhin e Islamit për vete”. – Ibën Abasi i tha: “Atëherë bëje së pari për vete e pastaj mundesh që ta bësh për ndonjë tjetër”. Zëvendësit (bedelit) duhet t’i jepen të holla për rrugë, për ushqim dhe për nevojat tjera që i nevojiten gjatë Haxhit, nuk lejohet qiraja për Haxh dhe nuk lejohet ta merr Haxhin si mjet për përfitim të hollave. Synimi i zëvendësit duhet të jetë dobia e atij vëllait musliman që e kryen Haxhin për të, pastaj vizita e vendeve të shenjta, vizita e Qabesë, kështu që Haxhi duhet të kryhet vetëm për Allah e jo për dynja. Nëse Haxhin

e kryhen për të holla, Haxhi i tij nuk është i pranuar dhe po ashtu nuk i pranohet edhe atij i cili e ka dërguar për në Haxh. Prandaj duhet te kemi kujdes se kë e dërgojmë si zëvendësim në Haxh, për shkak se Haxhi është adhurim ndërsa adhurimet nuk kryhen përveçse për Allah.

IBADETI NË MUAJIN DHUL HIXHE. Hutbeja e parë Falënderimi i takon vetëm Allahut, Atë e falënderojmë dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje nga Allahu prej të këqijave të vetvetes dhe të veprave tona. Kë e udhëzon Allahu s’ka kush e devijon dhe kë e largon nga rruga e vërtet Ai s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të vërtet vetëm se Allahut, Subhanehu ue Te'Ala, që është Një dhe se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju musliman, Frikojuni Allahut, mos harroni se jeni duke jetuar në një botë kalimtare ku statusi i juaj në të është ai i mysafirit dhe se tek Allahu është kthimi i vërtet. Tani jemi në prag të muajit Dhul Hixhe, muaj madhështor i cili në vete përmban shumë begati e merita dhe adhurime të llojllojshme. Dhjetë ditët e para të këtij muaji Allahu i theksoi në Kuran duke thënë: “Betohem për muzgun e agimit dhe për dhjetë netët (e para të muajit Dhul Hixhe)!”. (Fexhër 1-2) Imam Buhari, RahimehUllah, në librin e tij shënon një hadith prej Ibën Abasit, radijAll-llahu anhu, se Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Nuk ka vepër më të vlerësuar dhe me sevap më të madh, sesa një vepër e mirë që bëhet gjatë dhjetë ditëve të Dhul Hixhes”. Dikush e pyeti: “As pjesëmarrja në xhihad?!” Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, u përgjigj: “As pjesëmarrja në xhihad, përveç një burri i cili del me veten dhe pasurinë e tij dhe nuk kthehet me asnjërën”. Në një transmetim tjetër: “Nuk ka ditë ku veprat e mira janë më të dashura tek Zoti, sesa këto dhjetë ditë”. Shokët e tij, të çuditur e pyetën: “Edhe se pjesëmarrja në xhihad, o i dërguar i Allahut?!” Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, ua ktheu: “Përveç një burri i cili ka dalë me veten dhe pasurinë e tij dhe nuk kthehet me asnjërën”.

Këto dy hadithe, janë tregues se dhjetë ditët e Dhul Hixhes, janë ditët më të mira të vitit pa përjashtim, madje janë më të mira edhe se dhjetë ditët e fundit të ramazanit. Por, dhjetë netët e fundit të ramazanit janë më të mira, pasi në to gjendet nata e Kadrit e cila është më e mirë se njëmijë muaj. Kështu, kuptohen më mirë hadithet dhe vlerat e secilit sezon. Po ashtu hadithet na mësojnë se veprat që kryhen në dhjetë ditët e para të këtij muaji janë më të dashura tek Allahu se sa veprat e ditëve të tjera të çdo muaji, dhe se këto ditë janë më të mira se lufta në rrugë të Allahut, duke e bërë përjashtim këtu luftën në të cilën burri del me veten dhe me pasurinë e tij dhe nuk kthehet me asnjërën. I vetmi ky lloj i luftës në rrugë të Allahut është më me vlerë se sa dhjetë ditët e para të muajit Dhul Hixhe. Allahu në këto ditë e preferoi agjërimin duke e përjashtuar këtu ditën e dhjetë, për shkak se ajo është dita e Kurban Bajramit. Hafsa, radijAllahu anha, tregon se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, katër gjëra nuk i linte kurrë: “Agjërimin e ashuras (ditës së dhjetë të Muharremit), agjërimin në dhjetë ditët e Dhul Hixhes, agjërimin e tri ditëve të çdo muaji dhe faljen e dy rekateve përpara sabahut”. Në këto ditë po ashtu preferohet shpeshtimi i përmendjes së Allahut, falënderimi i Tij, madhërimi i Tij dhe është mirë që të ngrihet zëri gjatë përmendjes së Allahut nëpër tregje. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “të përmendin Emrin e Allahut në ditët e caktuara” (Haxh 28) Imam Buhariu, RahimehUllah, në librin e tij shënon prej Ibën Omerit dhe Ebu Hurejrës, (radij-Allahu ‘anhum), se këta dy dilnin në tregje, e madhëronin Allahun me tekbire dhe njerëzit e madhëronin se bashku me ta. Tekbiret janë sunet të thuhen gjatë tërë ditëve të dhjetëditëshit të parë të Dhul Hixhes dhe ditëve të bajrameve, në çdo kohë. Kurse në mëngjesin e ditës së Arafatit, pas namazit të sabahut e deri në ditën e katërt të Bajramit pas ikindisë është sunet pas çdo namazi t’i këndojmë tekbiret pas namazeve të detyruara (farze). Forma e tekbireve është: “Allahu Ekber, Allahu Ekber, la ilahe il-lAllahu uallahu Ekber. Allahu Ekber ue lilahil hamd”. Pasi që secili njeri nuk mundet të shkojë në Haxh, Allahu ia zëvendësoi robit Haxhin me këto ditë të bekuara e të vlefshme, dhe e mësoi se veprimi i punëve të mira në to ia tejkalon në shpërblim edhe luftës në rrugë të Allahut. Në këto ditë bie dita e Arafatit e cila është dita më e mirë. Ibën Hibani, RahimehUllah, në librin e tij shënon një hadith prej Xhabirit, radijAll-llahu anhu, se Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Dita më e mirë është dita e Arafatit”. Agjërimi i kësaj dite është shkak për faljen e mëkateve të vogla të vitit të kaluar dhe atij që vijon. Është pyetur Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, për agjërimin e ditës së Arafatit dhe ka thënë:

“Agjërimi i Ditës së Arafatit i shlyen mëkatet e vitit të kaluar dhe vitit të ardhshëm”. Po ashtu thoshte,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Për agjërimin e ditës së Arafatit shpresoj që Allahu të mi falë mëkatet e vitit të kaluar dhe vitit të ardhshëm.” Kjo ditë pëlqehet të agjërohet nga ai i cili nuk është në Haxh, ndërsa haxhiu nuk duhet ta agjërojë për arsye se atë ditë duhet të jetë i fortë që ta adhurojë Allahun më tepër, ta përmend më tepër, të lutet më tepër, se ajo ditë është ditë e faljes së gjynaheve dhe lirim prej zjarri. Imam Muslimi, RahimehUllah, e përcjell një hadith prej Aishes, radijAllahu anha, se Muhamedi,sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Nuk ka ndonjë ditë që lirohen më së shumti nga zjarri i xhehenemit se dita e Arafatit, Allahu u afrohet atyre, pastaj lavdërohet me ata para melaqeve dhe thotë: “Çfarë dëshirojnë ata?!”. Ibën Abdulberri, RahimehUllah, thotë: “Kjo aludon se ata janë të falur nga mëkatet, për shkak se Allahu nuk lavdërohet me gabimtarët dhe mëkatarët, përveç pas pendimit dhe faljes”. Gjithashtu, Ibën Hibani, RahimehUllah, transmeton se Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Nuk ka ndonjë ditë që është më me vlerë tek Allahu se dita e Arafatit. Allahu i Lartësuar zbret në qiellin e kësaj bote dhe lavdërohet me banorët e tokës ndaj banorëve të qiellit”. Kurse në një transmetim tjetër thuhet: “Allahu i Lartësuar lavdërohet me ata që qëndrojnë në Arafat tek melaqet dhe thotë: “O melaqet e Mi, shikoni robërit e Mi, më kanë ardhur të pakrehur, të pluhurosur (nga rruga) dhe duke sakrifikuar”. Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thoshte: “Lutja më e mirë është ajo e ditës së Arafatit, ndërsa fjala më e mirë që e kam thënë unë dhe Profetët para meje është “La ilahe il-lAllahu uahdehu la sherike leh, lehul mulku ue lehul Hamdu ue Huve ala kul-li shejin Kadir” (S’ka të adhuruar përveç Allahut Një dhe të pashoq, Atij i takon sundimi dhe Lavdërimi, Ai është i Plotfuqishëm mbi çdo send). Në këtë muaj të begatshëm bie edhe dita e Kurban Bajramit, e cila njihet edhe si dita e Haxhit të Madh. Në këtë ditë haxhilerët e plotësojnë Haxhin e tyre, i therin kurbanët, i gjuajnë gurët, i rruajnë ose i shkurtojnë flokët, e kryejnë Tavafin në Qabe, ecin mes Safës dhe Meruas, ndërsa muslimanët të cilët nuk janë në Haxh anekënd botës e falin namazin e Bajramit dhe e përmendin Allahun. Në këtë muaj të begatshëm bien edhe ditët e ashtuquajtura “të caktuara”, të cilat janë ditët e qëndrimit në Mina. Imam Muslimi,RahimehUllah, e përcjell një hadith prej Profetit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i cili ka thënë: “Ditët e qëndrimit në Mina janë ditë të ngrënies, pirjes dhe përmendjes së Allahut”. Këto ditë janë ditët e numëruara, të caktuara, të cilat i thekson Allahu në Kuran: “Dhe madhëroni Allahun në (tre) ditët e caktuara (të Teshrikut)”. (Bekare 203)

Këto tre ditë janë pas ditës së Bajramit, preferohet në to përmendja e Allahut, duke filluar prej tekbireve të caktuara pas çdo namazit të detyruar, pastaj përmendja dhe madhërimi i Allahut gjatë prerjes së kurbanit, gjatë gjuajtjes së gurëve, gjatë ngrënies dhe pirjes, e kështu me radhë. Në përgjithësi muaji i Dhul Hixhes është muaj i adhurimeve të llojllojshme, muaj i begative të ndryshme, është muaj prej muajve të Haxhit ku ndalohen luftërat dhe në këtë muaj kryhet Haxhi në Qabe. Prandaj o ju musliman, falënderoni Allahun për këtë begati të madhe, shfrytëzoni mirësitë e saj dhe mos u bëni prej të shkujdesurve. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Nuk është gjynah të kërkoni nga Zoti juaj ndonjë të mirë. E, kur të ktheheni nga Arafati, përmendni Allahun në vendet e shenjta! Përmendni Atë që ju ka udhëzuar në rrugën e drejtë, sepse ju më parë ishit të humbur! Mandej, kthehuni, siç kthehen të gjithë të tjerët dhe kërkoni ndjesë prej Allahut! Se Allahu është Falës i madh dhe Mëshirëplotë. Pasi t’i kryeni ritet e haxhillëkut, përmendni Allahun ashtu siç i kujtoni prindërit tuaj, madje edhe më tepër! Disa njerëz thonë: “Zoti ynë, jepna të mira në këtë botë!” Por, për këta, s’ka asnjë të mirë në botën tjetër. Por ka dhe të tjerë që thonë: “Zoti ynë, na jep të mira në këtë botë, na jep të mira në botën tjetër dhe na ruaj nga dënimi i Zjarrit (të Xhehenemit)” Këtyre do t’u jepet shpërblim për atë që kanë bërë. Allahu është i shpejtë në llogari. Dhe madhëroni Allahun në (tre) ditët e caktuara (të Teshrikut). Por, edhe ata që nguten dhe rrinë vetëm dy ditë (në Mina), nuk bëjnë gjynah; nuk bën gjynah as ai që rri më shumë, nëse i frikësohet vërtet Allahut. Ta keni frikë Allahun e ta dini mirë se vetëm tek Ai do të tuboheni!” (Bekare 198-203) Hutbeja e dytë Falënderimi i takon vetëm Allahut për begatinë e Imanit, Islamit dhe Kuranit. Falënderimi i takon vetëm Allahut që na mundësoi ta presim muajin e Haxhit. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju musliman, Frikojuni Allahut dhe dijeni se agjërimi i ditëve të Caktuara (tre ditëve pas Bajramit) është i ndaluar. Profeti, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Ditët e qëndrimit në Mina janë të ndaluara për agjërim. Ato janë ditë të ngrënies dhe pijes”. Në një transmetim tjetër: “Dita e Arafatit, dita e Bajramit dhe ditët e Teshrikut (Dita e dytë, e tretë dhe e katërt e Bajramit ) janë festa tona dhe ato ditë janë ditë të ngrënies dhe pijes”.

Në ndalesën e agjërimit të këtyre ditëve gjejmë urtësi të madhe. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, duke i ditur vështirësitë e haxhiut që i përjeton gjatë udhëtimit, lodhjet e tij gjatë periudhës së qëndrimit në Ihram, pastaj luftën shpirtërore dhe atë trupore gjatë kryerjes së riteve të Haxhit, ia ligjësoi atij qëndrimin në Mina, ditën e Bajramit dhe tre ditë pas saj, që të jetë për haxhiun pushim, të hajë e të pijë në to, për shkak se ai është mysafir i Allahut dhe është në gostinë e Tij. Haxhilerëve i bëjnë shoqëri edhe muslimanët anekënd botës të cilët nuk janë pjesëmarrës në Haxh, për shkak se ata iu bashkëngjitën në dhjetë ditët e para të muajit, me agjërim, me lutje, me përmendje të shpeshtë të Allahut, me tekbire, dhe me therje të kurbanit ditën e Bajramit. Të gjithë morën pjesë në faljen e Bajramit, në ritet e tij, atë ditë u ushqyen dhe pushuan prej lodhjeve të agjërimit, kështu që të gjithë muslimanët morën pjesë në gostinë e Allahut. Këto ditë muslimanët hanë dhe pinë prej furnizimit të Tij, e falënderojnë për të mirat e Tij, prandaj edhe ndalohen prej agjërimit të këtyre ditëve. E lus Allahun, Subhanehu ue Te'Ala, të na mundëson agjërimin e këtyre ditëve, po ashtu lehtësimin e veprimit të adhurimeve dhe faljen e mëkateve.

VLERA E XHIHADIT DHE LLOJET E TIJ. Falënderimi i takon vetëm se Allahut, Atë e lavdërojmë dhe vetëm nga Ai falje dhe ndihmë kërkojmë. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë përveç Allahut dhe paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi imamin e Pejgamberëve dhe shëmbëlltyrën e shpenzuesve dhe modelin e të devotshmëve Muhamedin birin e Abdullahit dhe robin e Allahut O ju njerëz, frikojuni Allahut dhe dijeni se xhihadi është kulminacioni i Islamit dhe se gradat e luftëtarëve në rrugë të Allahut janë ato më të lartat në mesin e banorëve të Xhenetit. Ashtu siç janë gradat dhe pozitat e tyre të larta në ahiret poashtu gradat dhe pozitat e tyre janë të larta edhe në dynja. Allahu i Madhëruar thotë: “Ata që luftojnë për çështjen Tonë, sigurisht, Ne do t’i udhëzojmë drejt udhëve Tona. Vërtet, Allahu është me punëmirët!”. (Ankebut 69) Allahu i urdhëroi besimtarët që të luftojnë ashtu si duhet luftuar: “O besimtarë! Përkuluni dhe përuluni në sexhde (para Allahut)! Adhuroni Zotin tuaj dhe bëni vepra të mira për të arritur shpëtimin! Luftoni në rrugën e Allahut, ashtu si duhet luftuar”. (Haxh 77-78) Ashtu si i urdhëroi t’i frikohen me frikërespekt të vërtet duke e adhuruar e jo duke i bërë gjynahe, duke e përmendur e jo duke e neglizhuar, duke e falënderuar e jo duke e mohuar, i urdhëroi të luftojnë ashtu si duhet luftuar edhe atë

duke e luftuar robi nefsin e vet me qëllim që t’i nënshtrohet zemra, gjuha dhe gjymtyrët Zotit të tij dhe kjo e tëra të jetë për Allahun dhe me Allahun. Xhihadi ndahet në katër lloje: xhihadi i nefsit, xhihadi i shejtanit, xhihadi i jobesimtarëve dhe xhihadi i hipokritëve dhe i mëkatarëve. Krijesa më e përsosur tek Allahu është ai që i plotëson të gjitha gradat e xhihadit. Krijesat dallohen njëra me tjetrën tek Allahu ashtu si dallohen në gradat e xhihadit. I Dërguari i Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, ishte krijesa më e përsosur dhe më fisnike te Allahu për arsye se i plotësoi të gjitha llojet dhe gradat e xhihadit dhe luftoi në rrugë të Allahut ashtu si duhet luftuar nga momenti i shpalljes së tij si i Dërguar i Allahut e deri në vdekjen e tij. Kur i zbriti fjala e Allahut: “O ti, i mbështjellë (o Muhamed)! Çohu dhe paralajmëro! Zotin tënd madhëroje, petkat e tua pastroji”. (Mudethir 1-4), u ngrit dhe thirri në fenë e Allahut ditë e natë, fshehurazi e në publik, kurse kur i zbriti ajeti: “Ti prediko haptazi atë që të është urdhëruar”. (Hixhr 94), u ngrit dhe thirri haptazi duke mos u mërzitur aspak për pasojat. Kur u urdhërua që të lufton jobesimtarët e respektoi urdhrin e Allahut, i luftoi personalisht në njëzet e ca beteja duke qenë e para nga to beteja e Bedrit dhe e fundit beteja e Tebukut. Çdo musliman duhet që të lufton me një nga llojet e xhihadit, me zemër apo me gjuhë, me pasuri apo me dorë. Muslimani në këtë jetë sillet mes tre armiqve që duhet patjetër t’i lufton, nefsin, shejtanin dhe mëkatarët nga jobesimtarët dhe hipokritët dhe gjynahqarët. Xhihadi i nefsit është ai bazë kurse të tjerët janë degë e tij. I Dërguari i Allahut. sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Muxhahid është ai që bën xhihad kundër nefsit (vetes) së tij duke iu bindur Allahut, dhe Muhaxhir është ai që largohet nga ajo që e ka ndaluar Allahu”. Ai që nuk lufton me nefsin e tij që ta vepron atë me të cilën urdhërohet dhe të largohet nga ajo që ndalohet, nuk mundet ta lufton armikun e tij të jashtëm. Tentimi për sundim nga ana e këtyre tre armiqve mbi robin e Allahut është një sprovë dhe bela për të dhe për këtë arsye robit i është dhënë kohë dhe armë që t’i ballafaqohet armiqve të tij. Xhihadi i nefsit pra, bëhet me detyrimin e mësimit të udhëzimit dhe të vepruarit me të dhe thirrja në të dhe durimi në të dhe të ndaluarit e tij nga epshet dhe pasionet e ndaluara. Xhihadi i shejtanit bëhet me përgënjeshtrimin e premtimeve të tij dhe me mosrespektimin e urdhërave të tij dhe me të vepruarit e ndalesave të tij. Shejtani e premton lumturinë dhe e zbukuron të ligën, frikëson nga varfëria dhe urdhëron në imoralitet dhe largon nga devotshmëria. Allahu i Madhëruar thotë: “Me të vërtetë, djalli është armik për ju, andaj vështrojeni si armik!”. (Fatir 6) Urdhri për ta marrë

si armik aludon në atë se robi është i lirë ta lufton atë për arsye se ai nuk lodhet nga armiqësia e robit ditë e natë. Kurse për sa i përket xhihadit të mëkatarëve dhe gjynahqarëve, ai është tre lloj: Me dorë sipas mundësive, e nëse nuk mundet kalon në atë me gjuhë, e nëse nuk mundet atëherë lufton me zemër duke e urrejtur të keqen me zemër dhe duke u larguar nga përzierja me të ligtit ashtu si edhe tha i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Kush nga ju sheh një të keqe – le ta ndryshojë me dorë, e nëse nuk mundet këtë ta bëjë – atëherë me gjuhën e tij, e nëse nuk mundet këtë ta bëjë – atëherë me zemrën e tij, porse ky është imani më i dobët”. Mohimi me zemër detyrohet në çdo situatë nëse në veprimin e tij nuk ka dëm, kurse ai që nuk e vepron është me iman të dobët duke u bazuar në hadithin e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “porse ky është imani më i dobët”. Muslimani duhet së pari të fillon me veten e pastaj me familjen e pastaj me fëmijët e tij dhe me ata që janë nën përkujdesjen e tij, t’i urdhëron në të mirën dhe t’i ndalon nga e keqja ashtu si thotë edhe Allahu i Madhëruar: “O ju, që besoni! Ruani veten dhe familjet tuaja nga zjarri, lënda djegëse e të cilit janë njerëzit dhe gurët”. (Tehrim 6) I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Secili nga ju është bari dhe secili nga ju është përgjegjës për kopenë e tij”. Pra përgjegjësi i shtëpisë është bari i asaj që gjendet në të dhe për këtë arsye o ju robërit e Allahut, frikojuni Allahut. Shumica e shtëpive tuaja janë të mbushura me gjynahe dhe mëkatarë kurse ju banoni në mesin e tyre dhe nuk flisni e as nuk mendoni për përmisim. Ju vetëm se e neglizhuat përgjegjësinë tuaj dhe e humbët kopenë tuaj. Frikojuni dënimeve dhe qëndrimit para Allahut ditën kur do të pyetni për kopenë tuaj. Betohem në Allahun se nëse njëri nga fëmijët e juaj u dëmton diçka nga pasuria juaj nuk do rrini pa folur dhe nuk do ta lejonit që të luan me pasurinë e juaj dhe çështjen do ta merrnit më me seriozitet. Mirëpo, kur ndonjëri i tejkalon kufijtë e fesë suaj atëherë çështja në shikimet e juaja është e lehtë për arsye se dynjaja tek disa është më e shtrenjtë se sa feja e tij, Allahu na ruajt. Kurse sa i përket xhihadit të munafikëve, ai bëhet me gjuhë edhe atë duke iu kundërpërgjigjur dyshimeve të tyre dhe duke ua hedhur poshtë shpifjet e tyre të cilat i shpërndajnë në mesin e muslimanëve me qëllim shkatërrimi dhe çoroditje. Kjo, për arsye se hipokritët e munafikët jetojnë në mesin e muslimanëve e paraqesin Islamin dhe e fshehin kufrin e tyre dhe dëmi i tyre është shumë i rrezikshëm dhe dëmi për muslimanët është shumë i madh. Ata përherë tentojnë dhe nxisin në shkatërrim, ndarjen e rreshtave dhe mbjelljen e armiqësisë në mesin e muslimanëve. Kjo është arsyeja se pse Allahu ka urdhëruar në luftimin e tyre edhe atë me argumente dhe me qartësime dhe me paralajmërimin e muslimanëve nga sherri i tyre dhe përshkrimin e cilësive të tyre të fëlliqura derisa ta njohin muslimanët realitetin e tyre dhe të jenë të kujdesshëm nga ta.

Kurse sa i përket xhihadit të jobesimtarëve, ai bëhet me zemër dhe gjuhë dhe pasuri dhe me shpirt. Detyrohet çdo musliman që t’i lufton jobesimtarët me pasuritë e tyre dhe me shpirtrat e tyre për arsye se Allahu urdhëroi në të në shumë ajetet Kuranore. Ai që nuk mundet të lufton me trup nuk bie nga ai xhihadi me pasuri dhe ai që nuk mundet të lufton me pasuri nuk bie nga ai xhihadi me trup. Xhihadi i jobesimtarëve ndahet në dy lloje: Xhihadi mbrojtës: Kur armiku dëshiron t’i sulmon muslimanët atëherë ai detyrohet të luftohet me të gjitha mundësitë që posedohen me qëllim që të mbrohet feja, pasuria dhe nderi dhe kjo është luftë detyruese imponuese. Xhihadi kërkues: Kur muslimanët i sulmojnë jobesimtarët në tokat e tyre për ta ngritur fjalën e Allahut dhe për ta frikësuar armikun. Ky lloj i xhihadit është me karakter zgjedhës dhe është detyrim kolektiv e jo individual sikurse lloji i parë. Qëllim nga luftimi i jobesimtarëve është që të mos adhurohet askush tjetër përveç se Allahut, të gjitha lutjet e adhurimet t’i përkushtohen vetëm se Atij, Haxhi dhe Kurbani të jenë vetëm se për Allahun dhe të jetë feja e tëra për Allahun dhe padyshim se fjala e Allahut është ajo më e larta. Kohëve të fundit janë paraqitur disa grupe që e mohojnë xhihadin dhe thirrjen në të mirë dhe ndalimin nga e keqja dhe e përkufizojnë fenë në adhurime dhe dhikër dhe “dalje” nëpër tokë për davet. Në anën tjetër është paraqitur një grup i shkrimtarëve dhe autorëve të cilët e mohojnë xhihadin kërkues dhe pretendojnë se xhihadi përkufizohet vetëm se në atë mbrojtës. Kjo do të thotë se muslimanët nuk duhet të flasin për Islamin dhe t’i lënë jobesimtarët në kufrin e tyre derisa të fillojnë t’i sulmojnë muslimanët në tokat e tyre. Kjo padyshim se është ide e fëlliqur nga armiqtë e Islamit të cilët dëshirojnë ta sulmojnë këtë fe dhe mos ta lejojnë përhapjen e tij në tokë, po ta lejojnë përhapjen e kufrit dhe sherrit dhe të përkufizohet Islami vetëm se në disa vende të caktuara. Me këto ide ata dëshirojnë që kur të rriten brezat e ardhshëm të fëmijëve të muslimanëve dhe të ballafaqohen me këtë ide mashtruese ta harrojnë luftën në rrugën e Allahut. Për këtë arsye dijetarët e Islamit duhet tërhequr vërejtjen nga ky rrezik dhe ta kundërshtojnë me të madhe këtë ide dhe ta qartësojnë rrezikun e saj dhe t’i qartësojnë mirë dispozitat e xhihadit dhe llojet shkaqet dhe dobitë e tij. Kjo, duke ua mësuar rregullat nga librat e dijetarëve të të parëve tanë dhe autorëve të njohur Islam dhe largimin nga librat e të ashtu quajturve dijetarë që nuk i njohin dispozitat e sheriatit dhe janë të ndikuar nga idetë e dyshimta. Ata shkrimtarë dhe autorë bashkëkohorë janë të ndikuar nga idetë e perëndimit dhe orientalistëve të cilët thonë se xhihadi në Islam është vetëm se mbrojtës. Kjo padyshim se është fëlliqësirë e orientalistëve dhe injorancë nga vet autorët muslimanë dhe duhet të tërhiqet vërejtja nga ato ide dhe nga rreziku i saj për arsye se ajo është mohim i xhihadit i cili është kulminacioni i Islamit dhe rruga e përhapjes dhe thirrjes në të.

VLERA E BESIMIT NË FSHEHTËSINË – GAJBIN DHE KUPTIMI I TIJ. Falënderimi i takon vetëm se Allahut që na bëri musliman dhe na dalloi nga jobesimtarët. Falënderimi i takon vetëm se Allahut i Cili na dhuroi mendjen dhe na dalloi nga kafshët. Lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi Muhamedin, të birin e Abdullahit dhe robin e Allahut. O ju njerëz, frikojuni Allahut dhe dijeni se imani është cilësia dalluese e fitimtarëve nga atyre të humburve në mesin e bijve të Ademit. Allahu i Madhëruar thotë: “Për kohën! Me të vërtetë, njeriu është në humbje, përveç atyre që besojnë dhe bëjnë vepra të mira, i këshillojnë njëri-tjetrit të vërtetën e i këshillojnë njëri-tjetrit durimin”. (Asr 1-3). Katër cilësi janë shpëtuese nga humbja e vërtet: Imani, vepra e mirë, këshilla në të vërtetën dhe këshilla në durim. Nuk arrihet deri tek imani me shpresa apo me pretendime dhe prejardhje por imani është ajo që ngulitet në zemër dhe e vërtetojnë veprat. Imani është besim me zemër, të shprehurit me gjuhë dhe vepër e gjymtyrëve, shtohet me nënshtrime dhe dobësohet me gjynahe. Një nga veçoritë më të mëdha të imanit është imani në fshehtësitë (gajbin). Allahu i Madhëruar thotë: “Ky është Libri në të cilin nuk ka dyshim. Ai është udhërrëfyes për të devotshmit, të cilët besojnë në të fshehtën, falin namazin dhe japin nga ajo që u kemi dhënë Ne”. (Bekare 2-3). Me besim në fshehtësinë – gajbin e nënkuptojmë atë që ti nuk e sheh mirëpo i beson thellësisht duke iu mbështetur lajmeve të sakta të arritura nga ana Allahut dhe të Dërguarit të Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Muslimani beson në Allahun, melekët e Tij, librat e Tij, të Dërguarit e Tij, beson në Ditën e Kiametit dhe i beson caktimit të Allahut, në të mirën dhe të keqen e tij. Poashtu i beson të gjithë asaj që e ka paralajmëruar Allahu dhe i Dërguari Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem,nga ngjarjet e mëhershme dhe ato që do të ndodhin më vonë, nga lajmet e të Dërguarve dhe popujve të mëhershëm, dhe nga ajo që do të ndodhë nga shenjat e Kiametit si paraqitja e Dexhallit, zbritja e Isait, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dalja e Jexhuxhëve dhe Mexhuxhëve, dalja e kafshës, lindja e diellit nga perëndimi dhe nga shenjat e tjera për të cilat na ka lajmëruar i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, se do të ndodhin para Kiametit. Muslimani poashtu i beson asaj që do të ndodhë

në jetën e varrit nga dënimi dhe begatia në varr, beson në ringjalljen, llogarinë, peshoren, Xhenetin dhe Xhehenemin. Ai për këtë qëllim përgatitet dhe vepron dhe çështjet nuk i neglizhon. Allahu i Lartësuar thotë: “Me të vërtetë, për ata që largohen nga rruga e Allahut, ka dënim të ashpër, ngaqë e kanë harruar Ditën e Llogarisë”. (Sad 26), dhe “O besimtarë, frikësojuni Allahut dhe çdo njeri le të shikojë se ç’ka përgatitur për të nesërmen! Kijeni frikë Allahun, sepse Ai di çdo gjë që bëni ju!” (Hashër 18). Kush e stolis veten me këtë besim dhe në të është i bindur fort nuk e lejon që dynjaja ta preokupon e ta largon nga ky besim që pastaj të radhitet në mesin e atyre që për ta Allahu thotë: “Por ju, përkundrazi, më shumë po e parapëlqeni jetën e kësaj bote, ndonëse jeta tjetër është më e mirë dhe e amshuar”. (Eala 16 -17). Allahu iu kërcënua rreptë atyre që e posedojnë këtë cilësi dhe tha: “Atëherë, ai që ka shkelur gjithçka dhe ka parapëlqyer jetën e kësaj bote”. (Naziat 37-38). Besimtari nuk e lejon që dynjaja të ndikon në ahiretin e tij po ai dynjanë e shfrytëzon si arë ku në të mbjell dhe shpreson të korrurat t’i merr më vonë, për arsye se ai e din se kjo dynja është kalimtare dhe se ahireti është vendbanimi i tij i përhershëm. Pra Allahu besimtarit ia bashkon të mirat e dynjasë me ato të ahiretit, kurse jobesimtarit ia humb dynjanë dhe ahiretin. Allahu i Madhëruar thotë: “Disa njerëz të tjerë e adhurojnë Allahun me kusht: Nëse u ecën mbarë, janë të kënaqur, por, nëse i godet fatkeqësia, ata kthehen në mohim e kështu humbasin këtë botë dhe tjetrën. Pikërisht kjo është humbja e qartë”. (Haxh 11). Abdurrahman ibën Zejd ibën Eslem, radijAll-llahu anhu, thotë se këto janë cilësi të hipokritit, të cilit kur i përmisohet dynjaja merret me adhurime e kur i shkatërrohet dynjaja atëherë i ndryshohet zemra dhe nuk i afrohet adhurimeve kurse kur e kaplon ndonjë sprovë apo vështirësi atëherë e len fenë dhe i kthehet mosbesimit. Nga besimi në fshehtësitë është që besimtari të vepron me sheriatin e Muhamedit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem,dhe t’i nënshtrohet atij edhe pse nuk e takuar asnjëherë. Disa nga sahabët i thanë të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “A ka popull i cili ka shpërblime më shumë se ne. I besuam Allahut dhe të pasuam ty. Ai, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, u përgjigj: “Çka ju pengon nga kjo? Të Dërguarin e Allahut e keni në mesin e juaj i cili ju vjen me shpallje nga ana e Allahut. Po pas jush do të vijnë popuj që do t’ju sillet Libri mes dy pllakave i besojnë atij dhe veprojnë me të. Ata kanë dyfish më shumë shpërblime se sa ju”. Në një hadith tjetër përcillet se ai që kapet për fenë e tij gjatë periudhës së sprovave e ka shpërblimin e pesëdhjetë sahabëve. Ebu Thalebe el Hashenij, radijAll-llahu anhu, e pyeti të Dërguarin e Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, rreth ajetit: “O besimtarë! Ju keni përgjegjësi vetëm për veten tuaj! Ai që është i humbur nuk mund t’ju dëmtojë, nëse jeni në rrugë të drejtë. Tek Allahu do të ktheheni të gjithë e do t’ju lajmërojë për atë që keni punuar”. (Maide 105) dhe i Dërguari i

Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i tha: “Urdhëroni të mirën dhe ndaloni nga e keqja, derisa ju të shihni të ndiqen epshet dhe të preferohet dynjaja (më shumë se ahireti) dhe secili njeri do të mashtrohet nga mendimet e tij personale. Kujdesuni për veten tuaj dhe largohuni nga njerëzit e zakonshëm sepse ta dini që pas jush do të ketë ditë durimi, në ato ditë kush kapet për fenë Allahut është njëlloj sikur të mbajë prushin në dorë. Kush është i aftë ta bëjë këtë (të durojë) do të ketë shpërblimin e 50 personave”. Sahabët pyetën: O i Dërguari i Allahut, shpërblimin e 50 nga ne apo nga ata? Ai, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, iu përgjigj: “Shpërblimin e 50 nga ju”. Ebu Hurejra, Allahu qoftë kënaqur nga ai, përcjell se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë. “Ai që kapet për traditën time gjatë periudhës kur shkatërrohet Umeti im e ka shpërblimin e dëshmorit”. Besimi në fshehtësinë – gajbin poashtu e përfshin edhe atë që i nënshtrohet Allahut dhe veprën e ka të sinqertë për Allah pa marrë parasysh a vepron në mesin e njerëzve apo në vetmi. Allahu i Madhëruar thotë: “Vërtet, për ata që i frikësohen Zotit të tyre pa e parë Atë, do të ketë falje dhe shpërblim të madh”. (Mulk 12, dhe “që e ka pasur frikë të Gjithëmëshirshmin, edhe atëherë kur nuk e shihte kush, e që ka ardhur me zemër të kthyer (nga Allahu)”. (Kaf 33). Këto cilësi janë të krejtësisht të kundërta me ato të munafikut i cili paraqitet se e adhuron Allahun në publik kurse kur vetmohet e mohon Zotin e tij. Allahu thotë: “Kur takohen me besimtarët, ata thonë “Besojmë” – por, kur mbesin vetëm me djajtë e tyre, thonë: “Në të vërtetë, ne jemi me ju; ne vetëm po talleshim”. (Bekare 14). Besimi në të fshehtën e dallon njeriun që logjikon dhe ka mendje nga njeriu shtazarak i cili nuk beson përveç se atë që e percepton dhe e sheh. Ky i përngjason besimit të kafshëve i cili nuk e dallon me diçka njeriun nga kafshët dhe nuk i bën kurrfarë dobie. Allahu i Madhëruar thotë: “Dhe, kur panë dënimin Tonë, ata thanë: “Tani ne nuk besojmë në askënd tjetër veç Allahut dhe i mohojmë idhujt që ia shoqëronim Atij (në adhurim)“. Por besimi i tyre nuk u solli kurrfarë dobie, kur panë dënimin Tonë. I tillë është ligji i Allahut, që ka vepruar gjithmonë midis robërve të Tij. Të humbur kanë qenë jobesimtarët”. (Gafir 84 -85). Faraoni kur e pa se po fundoset tha: “Besoj se s’ka zot tjetër përveç Atij që i besojnë bijtë e Izraelit; dhe unë jam ndër myslimanët”. (Junus 90), kurse Allahu iu përgjigj: “Vallë, tani (po beson), ndërkohë që më parë ishe i padëgjueshëm dhe ngatërrestar?!”. (Junus 91). Ky është ligji i Allahut mbi secilin i cili pendohet kur e sheh se i vjen dënimi i tij mirëpo atëherë është vonë dhe pendimi i tij nuk pranohet. I Dërguari i Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë:

“Me të vërtet, Allahu i Lartësuar ia pranon pendesën robit përderisa nuk i ka ardhur shpirti në fyt”. Pra robit kur i vjen shpirti në fyt dhe i afrohet meleku i vdekjes më atëherë për të nuk ka pendim, pendimi i tij nuk pranohet. O ju robërit e Allahut, për këtë arsye frikojuni Allahut dhe dijeni se Allahu i Lartësuar thotë: “O njerëz! Pa dyshim, premtimi i Allahut (Dita e Gjykimit) është i vërtetë, prandaj të mos ju mashtrojë kurrsesi jeta e kësaj bote dhe të mos ju mashtrojë djalli për Allahun. Me të vërtetë, djalli është armik për ju, andaj vështrojeni si armik! Ai vetëm i josh ithtarët e vet, që të bëhen shokë të zjarrit të përflakur”. (Fatir 5-6).

BESIMI NË SHENJAT E KIAMETIT. Falënderimi i takon vetëm se Allahut që na bëri musliman dhe na dalloi nga jobesimtarët. Falënderimi i takon vetëm se Allahut i Cili na dhuroi mendjen dhe na dalloi nga kafshët. Lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi Muhamedin, të birin e Abdullahit dhe robin e Allahut. O ju njerëz, frikojuni Allahut dhe dijeni se besimi në Ditën e Kiametit është një nga gjashtë shtyllat e imanit pa të cilën shtyllë nuk plotësohet imani i njeriut. Pasi që asaj Dite i paraprijnë shenja që aludojnë në afrimin e saj, neve na mbetet që t’i mësojmë ato për arsye se besimi në to është i patjetërsueshëm dhe është nga bazamentet e ideologjisë së një muslimani. Allahu i Madhëruar thotë: “U afrua Ora dhe u ça Hëna“. (Kamer 1), dhe “A mos vallë mohuesit presin, që t’u vijë befasisht vetëm Ora (e Kiametit)? Ndërkohë, shenjat e saj kanë ardhur”. (Muhamed 18). Imam Bagaviu, RahimehUllah, thotë se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ishte një nga shenjat e Kiametit. Allahu i Madhëruar thotë: “E si do ta dije ti që ndoshta Dita e Kiametit është afër”. (Shura 17), dhe “A mos presin ata diçka tjetër, përveç Orës (së Kiametit), që do t’u vijë papritmas e pa e ndier fare?!”. (Zuhruf 66. Për shkak se ndodhia e kësaj Dite është afër, Allahu e konsideroi atë sikurse të nesërmen: “Çdo njeri le të shikojë se ç’ka përgatitur për të nesërmen!”. (Hashr 18), dhe “Ata e mendojnë atë (dënim) të largët, kurse Ne e shohim të afërt”. (Mearixh 6-7). I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Unë dhe Dita e Kiametit jemi dërguar si këta dy gishta”.

Ibën Omeri, Allahu qoftë i kënaqur nga ta, përcjell se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Mosha juaj në krahasim me moshën e popujve të kaluar është si koha e mbetur prej kësaj dite në krahasim me atë që ka kaluar prej saj”. Me një transmetim tjetër thuhet: “Afati juaj në krahasim me afatin e popujve të mëparshëm është sa koha midis namazit të ikindisë dhe perëndimit të diellit“. Pasi që çështja e shenjave të Kiametit është e rëndësishme edhe përkujdesja për to është më e madhe në krahasim më çështjet e tjera, kjo është edhe arsyeja se pse i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e shpeshtonte sqarimin e shenjave të saj dhe sprovave që do të ndodhin mes saj dhe e paralajmëronte Umetin e tij që të përgatitet për këtë Ditë. Koha se kur do të ndodhë kjo Ditë e dinë vetëm se Allahu, kurse për të mirën e njeriut ajo u fsheh nga dituria e tij me qëllim që ai të jetë në përgatitje të vazhdueshme ashtu siç u fsheh nga ai edhe momenti i vdekjes së tij me qëllim që ai vazhdimisht të jetë në përgatitje dhe veprim dhe t’i largohet dembelisë dhe përtacisë. Imam Safariniju, RahimehUllah, thotë se shenjat e Kiametit ndahen në tre lloje: 01. Shenja të cilat janë paraqitur dhe kanë kaluar dhe ato janë shenja të largëta. Këto shenja janë ato që janë paraqitur në të kaluarën dhe janë ndërprerë, si dërgimi i Muhamedit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe vdekja e tij, çlirimi i Bejtul Makdesit, vrasja e udhëheqësit të muslimanëve Othman ibën Afanit, radijAll-llahu anhu, paraqitja e rrenacakëve të cilët pretendojnë se janë të Dërguar, tërmetet e shumta, e shumë shenja tjera të cilat janë paraqitur nëpër citatet e Sunetit. 02. Shenja të cilat janë të mesme dhe ato janë të cilat janë paraqitur dhe nuk janë ndërprerë madje ato shtohen dhe numri i tyre është shumë i madh. Nga to e kemi fjalën e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ku thotë: “Nuk do të bëhet Kiameti derisa i ulëti dhe i poshtëri (dhe ata që i përngjasojnë) nuk bëhen njerëz më të lumtur të dynjasë (kryetar e sundimtar të popujve) ”. Poashtu nga shenjat e saj janë ajo që ka ardhur në hadith: “Do të vijë një kohë ku ai që kapet për Fe dhe bën durim në të, të i ngjan atij që është kapur për gacë”. Nga shenjat tjera janë edhe se para Kiametit do të ketë njerëz injorantë dhe lexues të Kuranit gjynahqar, pastaj humbja e amanetit të cilën i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e komentoi me atë që i jepet detyra dhe nuk është i aftë e as i kualifikuar ta kryen, pastaj ngritjen e diturisë, përhapjen e injorancës, shtimi i imoralitetit dhe pirjes së alkoolit, zvogëlimi i numrave të burrave dhe shtimi i numrave grave derisa një burrë të jetë për pesëdhjetë gra, e shumë shenja të tjera. 03. Shenjat e mëdha të cilat paraqiten para se të ndodhë Kiameti.

Nga ato shenja është dalja e Mehdiut, dalja e Dexhallit, zbritja e Isait, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dalja e Jexhuxhëve dhe Mexhuxhëve, shkatërrimi i Qabesë, paraqitja e tymit, ngritja e Kuranit, lindja e diellit nga perëndimi, dalja e kafshës, paraqitja e zjarrit, etj. Sidoqoftë, çështja është shumë e rrezikshme kurse ne jemi në një shkujdesje të madhe. Një numër i madh i këtyre shenjave janë paraqitur dhe nuk kanë mbetur vetëm se paraqitja e shenjave të mëdha. Kërkoj nga Allahu që të na përqendron dhe përforcon në fenë e Tij dhe të na mundëson të vdesim si musliman dhe të na mbron nga të gjitha fitnet ato të dukshmet dhe të fshehtat. Këto lajmërime për të ardhmen padyshim se janë nga shenjat e profecisë dhe nga mrekullitë e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, të cilat ia ka mësuar Allahu dhe kjo ndikon në përforcimin e imanit të njeriut. Në lajmërimin e tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka mëshirë për njerëzit me qëllim që të paralajmërohen dhe të përgatiten për ahiretin e tyre. Luftërat, problemet, sëmundjet e shumta, përhapja e mëkateve dhe gjynaheve, vdekjet e papritura, sprovat e ndryshme, mosrespektimi i prindërve, mosrespektimi i drejtave të fëmijëve, e shumë vepra tjera janë nga shenjat e Ditës së Kiametit. Për këtë arsye o ju robërit e Allahut, frikojuni Allahut dhe dijeni se dynjaja nuk është e përhershme, mos jetoni në të të qetë e në rehati po veproni dhe angazhohuni. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem,e porositi ibën Omerin, radijAllahu ‘anhum, dhe i tha: “O biri i Omerit” Jeto në dynja sikur të jesh i vetmuar (i huaj) ose si udhëtar dhe llogarite veten tënde prej banorëve të xhenetit”.

DIVORCI DHE DISPOZITAT E TIJ. Falënderimi i takon vetëm se Allahut i Cili na mundësoi që ta shijojmë ëmbëlsinë e imanit. Atë e falënderoj dhe lavdëroj dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkoj. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi Muhamedin birin e Abdullahit dhe robin e Allahut. O ju njerëz, frikojuni Allahut dhe falënderoni për mirësitë e mos i mohoni të mirat e Tij. Allahu i Madhëruar thotë: “O njerëz! Frikësojuni Zotit tuaj, i Cili ju krijoi prej një njeriu, ndërsa prej atij krijoi bashkëshorten e tij, kurse prej këtyre të dyve krijoi shumë meshkuj e femra”. (Nisa 1), dhe poashtu thotë: “Dhe një prej shenjave të Tij është që prej jush krijoi për ju bashkëshortet tuaja, që të qetësoheni pranë tyre, duke vënë ndërmjet jush dashuri dhe mëshirë. Me të vërtetë, në këtë ka shenja, për njerëzit që mendojnë”. (Rum 21) Lidhja e burrit me gruan nëpërmjet martesës ligjore dhe lidhja familjare janë ndër begatitë më të mëdha të Allahut mbi të birin e Ademit duke i pasur parasysh dobitë e mëdha mbi të cilat bazohet kjo lidhje. Nga ato dobi numërojmë se:

– Martesa është shkak për mbrojtjen e syrit dhe mbrojtjen e nderit nga ajo që e ka ndaluar Allahu, ashtu siç tha edhe i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “O ju të rinj! Kushdo prej jush që ka mundësi për martesë, le të martohet, sepse kjo është mënyra më e mirë për uljen e shikimit dhe mënyra më e mirë për mbajtjen e dëlirësisë. Ndërsa kush nuk ka mundësi të martohet, atëherë të agjërojë, sepse agjërimi është ndrydhës (i epshit) - Martesa është shkak për fitimin e qetësisë shpirtërore dhe miqësisë dhe shoqërisë mes dy bashkëshortëve, ashtu siç tha edhe Allahu i Madhëruar: “Dhe një prej shenjave të Tij është që prej jush krijoi për ju bashkëshortet tuaja, që të qetësoheni pranë tyre”. (Rum 21), dhe poashtu tha: “Është Ai që ju krijoi nga një njeri i vetëm (Ademit), prej të cilit krijoi edhe bashkëshorten e tij (Havanë), që të gjente qetësi tek ajo”. (Earaf 189) – Martesa është shkak për trashëgimi, ku nëpërmjet tyre shtohet ruhet raca njerëzore dhe shtohet numri i tyre në përgjithësi dhe numri i muslimanëve në veçanti dhe Allahu për këto dobi dhe dobitë tjera të martesës ka garantuar se mbi to bazohen mirësi të shumta. Allahu i Madhëruar thotë: “I martoni të pamartuarit dhe të pamartuarat ndër ju, si dhe skllevërit dhe skllavet tuaja që janë besimtarë të ndershëm! Nëse janë të varfër, Allahu, do t’i begatojë ata me dhuntinë e Tij; Allahu është i Gjerë në mirësi dhe i Gjithëdijshëm”. (Nur 32) Allahu i Madhëruar nxiti në qëndrimin dhe mirëmbajtjen e martesës dhe ndaloi në çdo gjë që e dëmton atë dhe për këtë urdhëroi bashkëshortët në respektimin e marrëdhënieve bashkëshortore edhe nëse ndodh që njëri me tjetrin të urrehen mes veti: “Jetoni e silluni mirë me to! Në qoftë se ato nuk ju pëlqejnë aq shumë, (duroni!) sepse është e mundur që juve të mos ju pëlqejë diçka, por që Allahu në atë do t’ju sjellë shumë të mira”. (Nisa 19) Imam Buhariu dhe Muslimi, RahimehUllah, në librat e tyre e shënojnë një hadith prej Ebu Hurejrës, radijAll-llahu anhu, se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Dëgjoni porosinë time, ndaj grave bëhuni të kujdesshëm, sepse ato janë të krijuara nga brinjët. Pjesa më e lakuar e brinjës është maja e saj . Po deshe ta drejtosh, ai do të thyhet, e po e le ashtu siç është, do të ngele i lakuar. Prandaj dëgjoni porosinë time, ndaj grave bëhuni të kujdesshëm”. Në një transmetim tjetër të imam Muslimit: “Thyerja e brinit është divorci”. Burri nëse ndjen se gruaja nuk i respekton të drejtat e tij dhe se ajo largohet nga ai, atëherë ai duhet t’i merr hapat e duhura dhe të përshtatshme me qëllim që ta shëron problemin me urtësi ashtu siç ka urdhëruar edhe Allahu në Librin e Tij: “Sa i përket grave që ju i druheni mosbindjes dhe sjelljes së keqe nga ana e tyre, këshillojini, (e, nëse kjo s’bën dobi) mos i pranoni në shtrat dhe (në fund) i rrihni ato (lehtas). Por, nëse ato ju binden, atëherë mos i ndëshkoni më. Allahu, me të vërtetë, është i Lartësuar dhe i Madhëruar!”. (Nisa 34)

Nga ajeti na qartësohet se nëse burri i druhet mosbindjes dhe mosrespektimit të gruas ndaj detyrave që i ka ndaj burrit të saj, ai duhet fillimisht që gruan ta këshillon me argumente nga Kurani dhe Syneti, ta inkurajon dhe ta kërcënon, me qëllim që të përmisohet morali i saj e nëse e sheh se këshilla nuk jep rezultat të mirë atëherë kalon në metodën e dytë e ajo është largimi nga shtrati. Qëllimi nga kjo metodë është që burri të largohet nga shtrati i përbashkët një periudhë të shkurtër dhe këtë gruaja nuk ka mundësi ta përballon dhe i vjen rëndë dhe mundet ta nxit që të përmisohet dhe t’i bindet urdhrave të burrit të saj. Nëse edhe kjo metodë nuk jep rezultat atëherë kalon në metodën e fundit dhe më të rëndën e ajo është rrahja e tyre mirëpo e lehtë. Të rrahurit e saj lehtë shpresohet se do ta përmison dhe do t’i bindet urdhrave të burrit të saj. Të gjitha këto hapa dhe metoda të përmisimit i merr burri pa mos ndërhyrë askush nga jashtë. Nëse vazhdojnë mosmarrëveshjet mes tyre atëherë Allahu na urdhëroi që të ndërmjetëson ndokush me qëllim përmisimi mes tyre. Allahu i Madhëruar thotë: “Nëse i druheni ndarjes midis burrit e gruas, atëherë caktoni një ndërmjetës nga ana e burrit dhe një nga ana e gruas. Në qoftë se ata dëshirojnë paqësim, Allahu sjell marrëveshje midis tyre”. (Nisa 35) Allahu pra na urdhëroi kur mosmarrëveshja mes tyre ta arrin kulminacionin të formojmë një komision të përbërë nga dy anëtarë, një nga familja e burrit dhe një nga familja e gruas, me qëllim të studimit të problemit dhe të largimit të gjitha pengesave dhe të gjykimit të drejtë mes tyre, duke e këshilluar fajtorin në mesin e tyre apo duke i këshilluar bashkëshortët mes veti. E gjithë kjo procedurë vetëm e vetëm të mbetet akti i martesës dhe të vazhdon jeta martesore. Nëse në vazhdimin e jetës martesore mes dy bashkëshortëve ekziston rrezik apo për njërin nga bashkëshortët ekziston rrezik dhe nuk ka aspak dobi nga ajo martesë dhe nuk shpresohet të ketë atëherë Allahu e ligjësoi ndarjen mes tyre apo divorcin. Divorci pra është faza e fundit dhe në kësisoj raste është mëshirë nga ana e Allahut për arsye se lirohet i dëmtuari dhe i jepet një shans tjetër që ta merr diçka më të mirë. Allahu thotë: “E nëse ata ndahen, Allahu me begatinë e Tij, çdonjërin prej tyre e bën të pavarur. Se Allahu është Dorëgjerë dhe i Urtë”. (Nisa 130) Nëse ndodh që burri nuk e dëshiron gruan e vet dhe nuk e divorcin po tenton që nga divorci i saj të përfiton materialisht, këtë e ndaloi Allahu dhe e urdhëro ta divorcin me të shpejtë duke mos marrë asgjë nga ajo: “dhe mos i pengoni ato me qëllim që t’ua merrni një pjesë nga dhuratat që ua keni dhënë”. (Nisa 19) Kjo do të thotë se o ti burrë mos e dëmto gruan tënde në jetën bashkëshortore me qëllim që ajo ta kthen mehrin që ja ke dhënë ose diçka nga pasuria e saj duke e dëmtuar atë apo duke i marrë nga pasuria me të padrejtë me qëllim që ti atë ta divorcosh. Ibën Abasi, RahimehUllah, thotë: “Qëllimi i ajetit është ta ketë burri një grua nga e cila nuk e dëshiron shoqërimin e saj dhe ai ia ka borxh asaj mehrin dhe që të mos ia paguan mehrin dëshiron ta dëmton duke e kërcënuar me lënien e mehrit nëse dëshiron që të divorcohet. Mirëpo nëse gruaja nuk ka mundësi që t’i kryhen detyrimet e saj ndaj burrit dhe e urren burrin e saj dhe dëshiron të ndahet nga

ai, i lejohet që t’ia fal mehrin apo ti jep nga pasuria e saj diçka dhe i lejohet atij që ta pranon nga ajo. Allahu i Madhëruar thotë: “Burrave nuk u lejohet të marrin gjë nga ajo që iu kanë dhënë atyre, vetëm nëse të dyja palët frikësohen se nuk do t’i zbatojnë kufijtë e Allahut. Pra, nëse të dy frikësohen se nuk do të mund t’u përmbahen kufijve të Allahut, atëherë nuk është gjynah për asnjërin, nëse gruaja i jep diçka burrit (për t’u ndarë nga ai)”. (Bekare 229) Allahu pra e bëri divorcin të jetë zgjidha e fundit pas dështimit të çdo zgjidhjeje tjetër. Ai i përngjason ilaçit i cili përdoret në raste nevoje dhe në mënyrë të veçantë të cilën e përshkroi Ligjvënësi. Nëse përdoret pa mos pasur nevojë për të apo përdoret jo në mënyrën e duhur dhe të përshkruar nga Ligjvënësi, ai dëmton sikurse dëmton ilaçi i cili përdoret në një vend jo të duhur. Allahu për këtë arsye divorcit i përshkroi dispozita të urta të cilat ndikojnë që të pakësohet numri i divorceve dhe ai që kapet për këto rregulla nuk do të pendohet, nuk do të dëmtohet dhe do t’i shmanget gjurmëve të këqija që i sjell ky problem. Burrit ia lejoi që në rast nevojë ta ndan gruan e vet, mirëpo pasi që t’i plotëson kushtet e duhura që janë të caktuara si, ndarja të ndodhë pasi të jetë pastruar gruaja nga menstruacionet, pastaj brenda kësaj periudhe dmth, pasi që është pastruar nga menstruacionet të mos ketë bërë marrëdhënie seksuale, dhe ta len deri sa t’i kryhet Ideti apo koha e pritjes (el id’dah- është periudha që duhet të presë një grua e ndarë apo e ve, për të pasur të drejtën për t’u rimartuar). Nëse brenda kësaj periudhe dëshiron që ta kthen i lejohet ta kthen, kurse nëse i kalon asaj Ideti para se ta kthen atëherë ajo më nuk është gruaja e tij dhe nëse dëshiron të bashkohet duhet patjetër që ta ripërtërin aktin e nikahut. Allahu i Madhëruar thotë: “Ndarja mund të bëhet dy herë. Më pas, gruaja ose të mbahet me të mirë, ose të lejohet të ikë me të mirë”. (Bekare 229) Allahu na bëri me dije se nëse burri e ndan gruan një apo dy herë mundet të zgjedh se a dëshiron ta mban apo jo deri sa ajo është në periudhën e Idetit me qëllim që të kujdeset për të me mirësi dhe dashuri dhe poashtu mundet ta zgjedh që të ndahet nga ajo pasi që ta kalon periudhën e Idetit dhe nëse ndahet nga ajo ndarja e tyre të jetë e drejtë duke mos i bërë padrejtësi dhe duke mos e dëmtuar njëri tjetrin. Allahu i Madhëruar thotë: “O Profet! Nëse i ndani gratë, ndajini ato para kohës së tyre të pritjes”. (Talak 1), që do të thotë se ju ndahuni nga gratë e juaja ato duke qenë të pastra nga menstruacionet dhe gjatë kësaj periudhë mos të kishit bërë marrëdhënie mes jush. Pra Allahu e ndaloi ndarjen duke qenë gruaja me menstruacione dhe ndarjen e cila është bërë pas pastrimit nga menstruacionet po në këtë periudhë kanë bërë marrëdhënie mes tyre dhe poashtu e ndaloi që ta ndan gruan tri herë për arsye se pastaj nuk ka mundësi ta rikthen.

Me këtë na qartësohet se Sheriati e lejoi divorcin në raste kur ka nevojë për të dhe i vëndoi ligje me të cilin e bëri që të mos ndodhë vetëm se në raste të rralla dhe atëherë nuk do të dëmtohet ndonjëri nga bashkëshortët. Ka nga njerëzit të cilët e marrin si lojë çështjen e divorcit dhe ka nga ata që ndahen për ndonjë arsye më të vogël dhe qysh në momentin e parë të grindjes mes tyre të ndahen dhe me këtë ta dëmtojnë veten dhe fëmijët e tyre. Ka nga ata që martohen pastaj e ndan gruan e vet, pastaj martohet dhe prapë ndahet edhe atë pa asnjë arsye të mjaftueshme. Këta lloj i njerëzve duhet ta dinë se vepra e tyre nuk është aspak e mirë për arsye se divorci është i urrejtur tek Allahu dhe i dashur tek shejtani dhe muslimani e urren atë që e urren Allahu. Ata që me gjuhët e tyre shpesh e përmendin divorcin dhe ndarjen nga gruaja le t’i frikohen Allahut për arsye se me divorc nuk ka lojë dhe nuk lejohet edhe në lojë t’i thuhet gruas se ti je e ndarë nga unë për arsye se edhe atëherë ndodh divorci edhe pse vjen në formë të lojës dhe talljes. Kjo është një lojë e fëlliqur e shejtanit me të birin e Ademit i cili e nxit shpesh që të ndahet nga ajo deri sa të arrin ta divorcin tri erë e pastaj të pendohet fortë për arsye se më nuk do të ketë mundësi ta rikthen përveç se nëse ajo martohet me tjetër dhe ai më vonë e ndan dhe i hapet mundësia burrit të parë të saj ta rikthen. Shkaqet e ndodhjes së divorcit janë të shumta dhe nga ato shkaqe i numërojmë: – Zgjedhja e gabueshme e bashkëshortëve mes veti për martesë. Njëri me tjetrin martohen kurse nuk dinë për jetën e tyre asgjë e as për fenë e as për moralin e njëri tjetrit dhe pas martese zbulohen shumë realitete dhe fshehtësira dhe këto bien shkak për ndarjen e tyre. Për këtë arsye mirë është në fillim njeriu të interesohet për partnerin e jetës së vet, për jetën e tij, moralin e tij dhe për fenë e tij. – Harxhimet e tepërta për martesë dhe mehri i lartë bien shkak që burri ta urren gruan e vet. Për këtë arsye pëlqehet që mehri të jetë sa më i lirë dhe i ulët. Përcillet nga Aisha, radijAllahu anha, se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Gratë më me bereqet janë ato që e kërkojnë mehrin më të ulët”. – Mosrespektimi i të drejtave që ua ka caktuar Allahu mes njëri tjetrit është një nga shkaqet e divorcit. Allahu thotë: “Jetoni e silluni mirë me to”. (Nisa 19) – Mjetet e informimit, interneti, rrjetet sociale dhe filmat e ndryshëm janë nga shkaqet kryesore bashkëkohore që i shkatërrojnë shtëpitë dhe familjet. Armiqtë e Islamit tentojnë që nëpërmjet mjeteve të informimit ta rebelojnë gruan duke ia përshkruajtur poligaminë si diçka të prapambetur, përngjasimin me mëkataret dhe jobesimtaret t’ia zbukurojnë deri në atë gradë sa të pretendojnë se kjo është liria e saj dhe e drejta e saj, mosrespektimin e burrit t’ia shndërrojnë në fitore dhe kënaqësi dhe daljen nëpër rrugë dhe punë pa lejen e burrit si e drejta e saj personale kurse xhelozinë e burrit ndaj saj ta përshkruajnë se është çmenduri dhe injorancë. – Dalja e gruas për punë dhe përzierja e saj me burra të huaj është një nga shkaqet e divorcit. Gruaja me daljen e saj nga shtëpia dhe lënien e punëve të shtëpisë dhe

moskujdesi i saj ndaj fëmijëve bëjnë që familjet të shkatërrohen dhe mosmarrëveshjet mes tyre të shtohen. Ndodh që burri detyrohet ta përgatiti bukën vet dhe të kujdeset për fëmijë edhe pse kjo është detyrë e gruas e jo e burrit dhe mundet të bie shkak që të fillojnë grindjet me s tyre dhe të përfundojnë me ndarje.

RREZIKU I PIJEVE ALKOOLIKE DHE NARKOTIKËVE. Falënderimi i takon vetëm se Allahut, Atë e lavdërojmë dhe vetëm nga Ai falje dhe ndihmë kërkojmë. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë përveç Allahut dhe paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi imamin e Pejgamberëve dhe shëmbëlltyrën e shpenzuesve dhe modelin e të devotshmëve Muhamedin birin e Abdullahit dhe robin e Allahut. O ju njerëz, frikojuni dhe falënderoni Allahun i cili e nderoi njeriun nga krijesat tjera ashtu siç e cek edhe në Librin e Tij: “Në të vërtetë, Ne i kemi nderuar bijtë e Ademit: ua kemi bërë të mundur që të udhëtojnë në tokë dhe në det, u kemi dhënë ushqime të mira e të lejuara dhe i kemi ngritur lart mbi shumë prej atyre që kemi krijuar”. (Isra 70). Nga ajo që e nderoi Allahu njeriun është mendja. Ajo e bën të dallohet nga kafshët dhe ia mundëson të dallon mes të mirës dhe të keqes dhe të dëmshmes dhe të dobishmes. Njeriu nëse e humb mendjen atëherë nuk do të ketë dallim mes tij dhe kafshës. Madje, kafsha do të jetë në një gjendje më të mirë se sa njeriu për arsye se nga kafsha ka mundësi të përfitohet diçka kurse nga njeriu i cili e humb mendjen e tij nuk ka mundësi të përfitohet asgjë. Me mendje njeriu i mediton argumentet e Allahut dhe me mendje shpik dhe zbulon dhe prodhon. Mendja është ajo e cila e nxit njeriun të stoliset me gjëra të mira dhe të largohet nga ato të ligat, të bën mirë dhe të largohet nga bërja e dëmit. Allahu i qortoi ata që nuk mendojnë dhe i gradoi në një gradë më të ulët se atë të kafshëve dhe tha: “A mendon ti se shumica e tyre dëgjojnë dhe kuptojnë? Ata nuk janë tjetër, veçse si bagëti. Madje, ata janë edhe më të shmangur nga rruga e drejtë”. (Furkan 44). Allahu ndaloi nga përdorimi i gjërave që e dëmtojnë mendjen dhe caktoi kufij dhe dënime për ata që i tejkalojnë ato. Mendja është një nga pesë gjërat e patjetërsueshme në të cilën janë unik të gjitha fetë qiellore se ajo duhet të ruhet, për arsye se me ruajtjen e saj mbrohen edhe dobitë dhe interesat njerëzore. Ai që e ka të humbur mendjen e dëmton veten duke e futur në rrezik dhe duke e sulmuar tjetrin e me këtë e rrezikon edhe sigurinë e shoqërisë dhe në të frikë dhe terror. Allahu i Madhëruar thotë: “O besimtarë! Me të vërtetë, pijet alkoolike, bixhozi, idhujt dhe shigjetat e fallit janë vepra të ndyta nga punët e djallit. Prandaj,

largohuni nga këto, me qëllim që të shpëtoni! Vërtet, djalli me pije alkoolike dhe me bixhoz kërkon që të fusë midis jush armiqësi e urrejtje dhe t’ju shmangë nga të kujtuarit e Allahut dhe kryerja e namazit. Prandaj, a po hiqni dorë?”. (Maide 90 – 91). Allahu i qartësoi dëmet e alkoolit dhe të gjërave tjera të cekura në ajet se ato janë nga veprat e ndyra të shejtanit, se ajo shkakton në shoqëri çorodi dhe armiqësi dhe urrejtje mes anëtareve të saj dhe i largon nga përmendja e Allahut, ku nëpërmjet saj ngjallen zemrat, dhe i largon nga falja e namazit, që largon nga e liga dhe imoraliteti. Të gjitha këto janë dëme të mëdha dhe rreziqe të shumta. Alkool konsiderohet çdo gjë e cila e mbulon apo e deh trurin pa marr parasysh se nga çfarë lënde është prodhuar dhe me çfarë emri e kanë emërtuar. Përcillet me një hadith se do të vjen një kohë kur njerëzit do ta emërtojnë me emra të tjerë mirëpo emrat nuk e ndryshojnë realitetin. E njëjtë me alkoolin apo më mirë të themi se më e rrezikshme se alkooli është çdo gjë që e dobëson dhe e vyshk trupin e njeriut dhe ia dëmton shqisat. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka ndaluar nga çdo gjë që e deh trurin dhe e dobëson trupin. O ju musliman, armiqtë juaj gjithmonë planifikojnë shkatërrimin e juaj dhe dëmtimin e juaj nëpërmjet çdo mjeti, ashtu siç edhe Allahu e cek në Kuran: “Ata dëshirojnë që të vuani. Urrejtja shfaqet në gjithçka që del prej gojës së tyre, kurse ajo që fshehin në zemrën e tyre, është edhe më e madhe”. (Ali Imran 118). Nga planifikimet më të fëlliqura të tyre dhe nga armët më të rrezikshme që i përdorin në këtë kohë është arma e narkotikëve. Ata i mbjellin narkotikët dhe i prodhojnë dhe i eksportojnë në vendet e juaja dhe i përhapin në mesin e juaj në mënyra të llojllojshme dhe të fshehta, duke e ndihmuar përhapjen e saj shejtanët njerëz nga tregtarët e shkatërrimit të cilët i shesin këto narkotik në vendet dhe shtëpitë e muslimanëve. Ata, përhapësit e narkotikëve, e meritojnë dënimin më të rreptë për arsye se përhapin nëpër tokë shkatërrim dhe dëm dhe detyrohet çdo njëri që i njeh t’i lajmëron në organet kompetente që të mbrohen nga sherri i tyre. Kjo është nga bashkëpunimi në mirësi dhe devotshmëri dhe nuk lejohet mbrojtja e tyre dhe ndërmjetësimi për ta. O ju musliman, narkotikët janë më të rrezikshme se sa alkooli për arsye se ato e shkatërrojnë mendjen dhe karakterin dhe ia humb xhelozinë njeriut. Të përbashkët me alkoolin e kanë dehjen kurse dëmet i ka më të mëdha se sa ajo. Disa nga dijetarët i kanë cekur se në të janë njëqind e njëzet dëme në fe dhe dynja. Nga dëmet e narkotikëve në fe janë: Ajo e largon njeriun nga përmendja e Allahut, ia humb turpin dhe moralin dhe shkakton lënien e namazit dhe bërjen e mëkateve. Nga dëmet e saj trupore janë: Ajo e dëmton trurin, shkakton sëmundje të ndryshme, e djeg gjakun, e ngushton shpirtin, e dëmton mëlçinë, e dobëson të shikimin, jep

vesvese dhe i dobëson ambiciet, e dëmton sistemin nervor dhe shkakton çmenduri, etj. Narkotikët pra, janë arma më e fortë të cilën e përdorin armiqtë për ta shkatërruar një shoqëri njerëzore. Ato janë një ndër rreziqet më të mëdha të cilat i kanosen shoqërive me shkatërrim dhe zhdukje e mos të flasim për sëmundjet ngjitëse të cilat vijnë si rezultat i saj. Përhapësit e saj me qëllim të fshehjes së saj përdorin metoda të llojllojshme duke ia ndryshuar pamjen, formën dhe emrin me qëllim që të mos dallohet se është narkotik dhe tentojnë që atë ta përhapin në mesin e njerëzve. Për këtë arsye mos i lejoni fëmijët e juaj të shoqërohen me njerëz të tillë dhe kujdesuni për edukimin e tyre në mënyrë të drejtë dhe mësojani rrezikun e saj dhe dëmet që i shkakton në shoqëri. O ju musliman, i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, e mallkoi atë që e pinë alkoolin, atë që e prodhon, që e përhap dhe që e ndihmon përhapjen e tij dhe lajmëroi se ai që është dhënë pas alkoolit është si adhuruesi i idhujve. Ai që e bën hallall duke qenë i vetëdijshëm për ndalesën e tij bën kufër, kurse ai që e pinë duke e patur bindjen se ai është i ndaluar konsiderohet si veprues i një mëkati të madh dhe nga ai kërkohet pendim i sinqertë. Nuk lejohet përdorimi i tij për kënaqësi apo për shërim. Kur u pyet i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, për alkoolin i cili përdoret si ilaç tha: “Ai është sëmundje e nuk është ilaç”. Njerëzit sot shpesh arsyetohen se e përdorin për ilaç apo se mjeku u ka preferuar ta përdorin për shërim mirëpo arsyetimi i tyre nuk pranohet aspak dhe ata i bëjnë gjynah Allahut pa të drejtë. Për çdo sëmundje ka zbritur ilaç i lejuar dhe për këtë arsye nuk ka nevojë që ai të kërkohet aty ku Allahu nuk është i kënaqur me ne.

NDALESA E PIRJES SË DUHANIT. Falënderimi i takon vetëm se Allahut që na bëri nga muslimanët dhe na begatoi me Islam dhe iman dhe Kuran. Atë e lavdërojmë dhe vetëm nga Ai falje dhe ndihmë kërkojmë. Dëshmoj se nuk i takon adhurimi askujt me të drejtë përveç Allahut dhe paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi imamin e Pejgamberëve dhe shëmbëlltyrën e shpenzuesve dhe modelin e të devotshmëve Muhamedin birin e Abdullahit dhe robin e Allahut. O ju njerëz frikojuni Allahut dhe falënderoni Atë që ju pasuroi me hallall dhe ju largoi nga harami dhe ua bëri të lejuara gjërat që janë në dobinë e juaj për fenë dhe

dynjanë dhe ju largoi nga ajo e keqja për arsye se ajo ua dëmton fenë dhe dynjanë e juaj. Ushqimi me gjëra të lejuara len gjurma të mira në shëndetin e njeriut dhe sjelljen e tij për arsye se ai ushqehet me ushqim të lejuar kurse të ushqyerit me haram len gjurma të këqija në trupa dhe sjellje për arsye se ato janë ushqyer me gjëra të ndaluara. Nga gjërat e ndaluara me të cilat kohëve të fundit janë sprovuar shoqëritë e muslimanëve është edhe duhani. Ky ves i keq është përhap aq shumë sa që ka filluar ta pinë edhe të vegjlit edhe të mëdhenjtë kurse pirja e tij t’i rrezikon shëndetet e njerëzve. Për të çuditur është gjendja e atyre që e pinë!! Nuk turpërohen aspak para masës nga pirja e duhanit haptazi dhe nxjerrjen e tymit nga goja duke e drejtuar atë drejt fytyrave të njerëzve dhe duke mos e respektuar shenjtërinë e mexhlisit. Nëse e sheh se ndonjëri i pështynë tjetrit në fytyrë ose ia shfryn hundët përpara, si do të jetë reagimi dhe dëmi dhe mohimi i kësaj vepreje?! Nxjerrja e tymit nga goja dhe drejtimi i tij kah fytyrat e njerëzve është vepër më e ligë dhe më e pamoralshme, mirëpo çështja është ashtu si ka ardhur në një hadith ku i Dërguari i Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Nëse nuk të vjen turp vepro çka të duash”. O ju robërit e Allahut, sa janë ngritur zërat për mohimin e pirjes së tij dhe sa paralajmërime mjekësore i kanë cekur rreziqet e tij dhe sa fetva nga dijetarët e kanë cekur ndalesën e tij dhe sa libra dhe broshura janë shkruajtur dhe botuar dhe përhapur që e sqarojnë dëmin e tij?! Megjithatë ata që e pinë duhanin nuk i përgjigjen këtyre thirrjeve dhe nuk i pranojnë ato këshilla për arsye se janë bërë rob të duhanit dhe nuk munden ta largojnë këtë ves nga vetvetja. Vetëm se imani dhe përpjekja e sinqertë dhe trimëria burrërore janë cilësi që kush i posedon mundet ta largon mirëpo këto cilësi sot mungojnë te shumica e njerëzve. Pirja e duhanit është e dëmshme për trupin dhe fenë dhe pasurinë dhe shoqërinë. Në vazhdim do t’i ceki ato dëme një nga një. Dëmi i tij në trup: Dëmi i tij në trup vjen për arsye se e dobëson trupin në përgjithësi dhe e dobëson zemrën dhe shkakton sëmundjen e kancerit dhe sëmundjen e tuberkulozit dhe e nxit kollin dhe i nxin dhëmbët dhe e nxit dëmtimin e tyre. Poashtu e dëmton gojën dhe fytin edhe atë me dëmtime serioze. Për më tepër mundeni t’i ktheheni librave mjekësore dhe këshillave të tyre. Dëmi i tij në fe: Pirja e duhanit është shkak që njeriut t’i rëndohen adhurimet dhe nënshtrimet e në veçanti agjërimi dhe ndeja në xhami dhe prezenca në mexhliset e diturisë. Çdo gjë që e pengon njeriun të arrin deri te e mira ajo është e keqe dhe e dëmshme. Duhani është shkak për atë që e pinë të përzihet me njerëz me moral të ligë dhe të degjeneruar dhe të largohet nga njerëzit e mirë dhe të hajrit. Te sa të rinj ka qenë shkak duhani që të futen nëpër lokale të fëlliqura dhe të përzihen me njerëz të ligë

në moral dhe me atë të ndikohen dhe të devijojnë në moral dhe sjelljet e tyre të ndryshojnë. Dëmi i duhanit në pasuri: Pyete atë që e pinë duhanin se sa të holla i shpenzon në ditë?! Ndoshta është i varfër dhe nuk i mjafton ushqimi për një ditë e një natë, megjithatë i jep përparësi duhanit para gjërave tjera të rëndësishme. E pengon veten e ndoshta edhe fëmijët e tij që të kënaqen me gjëra të lejuara e të mira dhe atë kënaqësi e zëvendëson me duhan i cili as nuk pasuron, e as nuk të largon nga uria. Kjo është gjendja e të varfrit. Kurse i pasuri shpenzon të holla të shumta për blerjen e duhanit ndërsa dihet se shpenzimi i tepërt nuk lejohet dhe se ata që shpenzojnë tepër janë vëllezërit e shejtanit. Dëmi i pirjes së duhanit në shoqëri: Ai që e pinë duhanin vetëm se i jep pasqyrë të keqe shoqërisë ku jeton dhe i jep pasqyrë të keqe atij që e shoqëron duke e nxjerrë duhanin drejt fytyrave të njerëzve dhe duke i dëmtuar shëndetet e tyre. Çështja u zgjerua edhe më tepër deri sa njerëzit filluan t’i dëmtojnë të tjerët me pirjen e duhanit nëpër zyre, qendra tregtare, makina, autobusa, etj. Ceket me një hadith se i Dërguari i Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kush e dëmton një musliman vetëm se më ka dëmtuar dhe ai që më ka dëmtuar vetëm se e ka dëmtuar Allahun”. Madje pirja e duhanit i pengon edhe melekëve. Përcillet në një hadith të vërtet: “Melekët dëmtohen nga ajo që dëmtohen njerëzit”. Nga dëmet e duhanit për shoqërinë është shkaktimi i zjarreve dhe djegieve të shtëpive dhe objekteve ku shpesh ndodh që njerëzit i harrojnë cigaret dhes dhe më vonë vjen deri te djegia dhe me atë shkaktohen humbje të mëdha në të holla dhe shpeshherë edhe në njerëz. Poashtu nga dëmet shoqërore është hedhja e cigareve nëpër rrugë duke i bërë ato të papastra dhe shpesh ndodh që ato cigare të bien në duart e fëmijëve dhe ata të fillojnë nga fëmijëria e tyre të thithin tymin e duhanit i cili padyshim se do lenë pasoja të mëdha në jetën e tyre dhe në shëndetin e tyre. Këto ishin disa nga dëmet në shoqëri, në pasuri, në fe dhe në trup të cilat vijnë si rezultat i pirjes së duhanit. A ka mundësi ata që e pinë duhanin të na e cekin një dobi apo disa nga dobitë e pirjes së duhanit karshi këtyre dëmeve të pirjes së tij? Çudi e madhe se si i kanë humbur mendjet e tyre? Ti i cili je sprovuar me pirjen e duhanit, të thërrasim me një këshillë të sinqertë të përshpejtosh në pendim nga ky ves i keq dhe ta lësh për hir të Allahut dhe për hir të shëndetit tënd. Kush e len një vepër për Allah, Allahu ia zëvendëson me diçka më të mirë. Pastaj mos harro diçka o ti i cili e pinë duhanin, se ti do të bëhesh një shëmbëlltyrë e keqe për fëmijët e tu nëse je prind, për nxënësit e tu nëse je mësues

dhe me këtë i bën padrejtësi vetes po edhe të tjerëve. Nëse e len do të bëhesh një shembull i mirë për të tjerët, për këtë arsye bëhu shembull i mirë dhe jo i keq. Kthimi në të vërtetën është më i miri se sa mbetja në të kotën dhe vazhdimësia në të. Mos e lejo veten të mashtrojnë pasimi i verbër dhe mendjelehtit e të vazhdosh të pish duhanin. O ju musliman, ashtu si ndalohet pirja e duhanit ndalohet edhe shitja e tij dhe tregtia me të dhe importi i tij. Pasuria e fituar nga ajo është haram dhe tregtia me të është e pavlerë. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Kur Allahu ia ndalon një popullit ngrënien e diçkaje ia ndalon poashtu edhe vlerën e tij”. Ai i cili e shet këtë duhan vetëm se i ka bërë dy gjynahe të mëdha: I pari: E ka përhap këtë gjynah në mesin e muslimanëve dhe u ka shërbyer material të keq. I dyti: Shitësi i duhanit ushqehet nga pasuria e fituar haram dhe mbledh pasuri haram kurse njeriu Ditën e Kiametit është përgjegjës për atë që e han dhe atë që e tubon nga pasuria.

RREZIKU I DËGJIMIT TË MUZIKËS. Falënderimi i takon vetëm se Allahut i Cili i krijoi robërit e Tij që ta adhurojnë. Dhe i urdhëroi që ta përmendin Atë shumë në të gjitha kohërat dhe i ndaloi prej çdo gjëje që i largon prej përmendjes së Tij dhe namazit. Dëshmoj se adhurimi nuk i takon askujt me të drejtë përveç se Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguari i Tij dhe se namazi ishte porosia e fundit e tij. Paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mbi familjen dhe shokët e tij dhe mbi të gjithë ata të cilët i pasojnë ata me të mira, deri në Ditën e Gjykimit. O ju njerëz frikojuni Allahut dhe dijeni se prej gjërave që më së shumti e largon njeriun prej përmendjes së Allahut dhe i preokupon robërit prej adhurimeve është dëgjimi i muzikës dhe i instrumenteve muzikore. Kohëve të fundit muzika dhe instrumentet muzikore i kanë pushtuar shumicën e shtëpive muslimane dhe kanë arritur që të depërtojnë edhe në ato shtëpi ku armiku asnjëherë nuk ka ëndërruar se do të hyn. Plot prej burrave edhe grave me besim të dobët dhe me vetëdije të ulët fetare janë sprovuar me muzikën dhe instrumentet muzikore dhe pas hapave të tyre kanë ecur edhe të rinjtë e këtij Umeti prej djemve dhe vajzave të cilët kohën e tyre e kalojnë në dëgjimin e muzikës prej radiove dhe kasetave. Kësaj dukurie negative i bashkëngjiten edhe gazetat dhe revistat e ndryshme të cilat nëpër faqet e tyre i

përhapin fotot dhe emrat e këngëtarëve dhe këngëtareve me qëllim që njerëzit t’i njohin më mirë dhe më lehtë ta shesin mallin e tyre të helmuar dhe të pisët. Kjo ka bërë që një numër i madh i të rinjve musliman t’i njohin të gjithë emrat e këngëtarëve dhe të këngëve të tyre, t’i njohin imtësitë e jetës private të tyre dhe të familjeve të tyre, mirëpo nëse i pyet rreth kuptimit të shehadetit (fjalës la ilahe illAllah) dhe kohërave të namazit do të thonë nuk dimë asgjë rreth tyre. Prej nga ta dinë dhe si ta dinë kur ambiciet e tyre janë të drejtuara kah mjetet e informimit dhe programet e tyre, ku pjesën më të madhe të programit të tyre e përfshin muzika dhe veglat muzikore dhe emisionet për këngëtarët dhe këngëtaret. O ju robërit e Allahut, kush ka qenë në dyshim rreth ndalesës së muzikës dhe instrumenteve muzikore, le ta largon dyshimin e tij me bindje prej fjalëve të Allahut dhe të Dërguarit të Tij, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Kanë ardhur shumë citate prej Kurani dhe Suneti të cilat aludojnë në ndalesën e muzikës dhe kërcënimin e atij që e lejon dhe vazhdon në të. Besimtarit apo besimtares i mjafton edhe po të ishte vetëm se një ajet apo hadith që t’i largohet këtij mëkati e mos të flasim për gjithë ato citate që kanë ardhur rreth ndalesës së muzikës: “Nuk i takon asnjë besimtari apo besimtareje të vërtetë që, kur Allahu dhe i Dërguari i Tij vendosin për një çështje, ata të kenë të drejtë të zgjedhin në atë çështje të tyren. Kush e kundërshton Allahun dhe të Dërguarin e Tij, ai me siguri ka humbur”. (Ahzab 36) Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, i paralajmëron njerëzit nga rreziku i mëkatit të muzikës dhe instrumenteve të tij dhe ua tërheq vërejtjen atyre që ja dhënë pas dëgjimit të tij dhe përdorimit të mjeteve të tij se do t’i dënon rreptë nëse ata e vazhdojnë këtë rrugë dhe tha: “Ka disa njerëz që sajojnë tregime të kota, për të shmangur (të tjerët) nga rruga e Allahut me paditurinë e tyre e për t’u tallur me të. Njerëz të tillë i pret dënimi poshtërues. Kur ndonjërit prej tyre i lexohen shpalljet Tona, ai e kthen shpinën me mendjemadhësi, sikur nuk i ka dëgjuar, sikur i janë shurdhuar veshët. Andaj, jepu lajmin e dënimit të dhembshëm”. (Llukman 6-7) Shumica e komentuesve të Kuranit janë të mendimit se thënia në ajet: “tregime të kota” e ka për qëllim muzikën dhe Abdullah ibën Mesudi,radijAll-llahu anhu, është betuar tri herë se ajeti e ka për qëllim muzikën. Imam Buhariu, RahimehUllah, në librin e tij shënon një hadith nga Pejgamberi, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, i cili kishte thënë: “Do të ketë njerëz prej Umetit tim që do ta lejojnë kurvërinë, mëndafshin, alkoolin dhe instrumentet muzikore”. Ky hadith është argument i qartë dhe i prerë i cili aludon në ndalimin e të gjitha llojeve të instrumenteve muzikore dhe i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, e qortoi lejimin e instrumenteve muzikore dhe ndalesën e lejimin të tyre e bëri paralel me ndalesën e lejimit të mëndafshit, imoralitetit dhe alkoolit. O ju robërit e Allahut, pasojat e dëgjimit të muzikës janë të shumta dhe të rrezikshme. Prej pasojave veçohet se muzika e shkatërron zemrën dhe ia mbjell cilësitë e hipokrizisë, ashtu siç thanë shumica e selefit. Prej pasojave veçohet se

dëgjimi i muzikës e largon prej zemrës dashurinë ndaj Kuranit. Nuk ka mundësi asnjëherë që të bashkohet në një zemër dashuria ndaj Kuranit dhe dashuria ndaj muzikës, për arsye se Kurani është shpallje nga Allahu kurse muzika është shpallje nga shejtani dhe çdo herë që janë bashkuar në një zemër shpallja e Allahut dhe shpallja e shejtanit vetëm se e ka nxjerr njëra tjetrën prej asaj zemre. Prej rreziqeve që i sjell dëgjimi i muzikës njeriut janë zemërimi i Allahut ndaj robit për arsye se muzika e largon prej përmendjes së Allahut dhe adhurimit të Tij dhe poashtu është shkak për zbritjen e shumë ndëshkimeve në dynja dhe ahiret. Ibën el Kajimi, RahimehUllah, thotë: “Atë që ne dhe të tjerët me sytë e tona e kemi vërejtur dhe e njohëm me prova është se në çdo popull kur janë paraqitur dhe përhapur muzika dhe instrumentet muzikore dhe njerëzit janë preokupuar me to, Allahu ua ka dërguar atij populli armikun që i ka sunduar, janë sprovuar me thatësira dhe varfëri dhe me udhëheqësi të keqe e të padrejtë”. Prej rrezikut të dëgjimit të muzikës është edhe afrimi i shejtanëve. Shejtanët janë shokët e këngëtarëve dhe atyre që i dëgjojnë dhe çdo gjë që i afron shejtanët i largon melekët, për arsye se ata janë dy të kundërta që asnjëherë nuk munden të bashkohen. Shtëpisë ku në të dëgjohet muzika i afrohen shejtanët dhe i largohen melekët dhe paramendoni se si është gjendja e banorëve të saj të cilët jetojnë së bashku me shejtanët?! Prej rreziqeve që i sjell muzika është edhe inkurajimi i njeriut për të shkuar pas imoralitetit. Këngëtarët i nxisin njerëzit t’i dëgjojnë këngët të cilat fokusohen në portretizimin e bukurisë femërore, tregimet romantike pasionante, poezitë kushtuar dashurisë dhe të dashuruarve, përshkrimi i belit, trupit, gushës, faqeve, syve e buzëve, duke ndezur imagjinatën dhe pasionin e mendjes dhe shpirtit. O ju robërit e Allahut, pastroni shtëpitë e juaja prej këtyre fëlliqësirave dhe largoni prej tyre ato zëra të mallkuara dhe zëvendësoni ato me përmendjen e Allahut dhe leximin e Kuranit. O ti që shet kaseta apo disqe që në to janë të incizuara kënga dhe muzikë, dije se mallin që e shet është haram dhe ti je shkak për përhapjen e degjenerimit dhe fitimi i jot është haram. Pendohu tek Allahu me sinqeritet dhe zëvendësoje shitjen e këtyre kasetave dhe disqeve me shitjen e kasetave që në to janë të incizuara Kuran dhe ligjërata të dobishme dhe dije se: “Atij që i frikësohet Allahut, Ai do t’i gjejë rrugëdalje (nga çdo vështirësi) dhe do t’i japë risk prej nga nuk e pret. Allahu i mjafton kujtdo që mbështetet tek Ai. Allahu e përmbush me siguri vendimin e Tij dhe për çdo gjë Ai ka caktuar masë”. (Talak 2-3) Dhe poashtu dije se ai që e le një vepër për hir të Allahut, Allahu ia zëvendëson me diçka më të mirë. O ju musliman, ne nuk jemi përgjegjës për radiot dhe kanalet televizive të jomuslimanëve që e përhapin degjenerimin për arsye se pas kufrit më nuk ka mëkat dhe prej tyre nuk pritet më asnjë mirësi, mirëpo ne jemi përgjegjës për muslimanët dhe fenë tyre dhe nderin e tyre. A nuk kanë aspak turp ata që këndojnë dhe e

përhapin muzikën në mesin e muslimanëve? A nuk kanë aspak turp ata që i dëgjojnë ato muzika dhe i shkatërrojnë zemrat e tyre? A nuk kanë turp aspak ata musliman që gratë e tyre i lejojnë të dalin para ekraneve të këndojnë e të zhvishen para burrave të huaj? A nuk kanë turp ata musliman që nëpër dasmat e tyre shpenzojnë të holla për muzikë kurse muslimanët vuajnë prej varfërisë? A nuk kanë turp ata musliman që shkojnë nëpër dasma apo koncerte me muzikë dhe vallëzojnë së bashku burra e gra? A mendojnë ata se Allahu nuk i sheh? A mendojnë ata se Allahu është neglizhent dhe nuk do t’i dënon? Pasha Allahun jo. Allahu e di shumë mirë se ata çka veprojnë dhe padyshim se ata do të shpërblehen për veprat e tyre në dynja dhe ahiret. Allahu, Subhanehu ue Te'Ala, thotë: “Elif, Lâm, Mîm. Këto janë vargje të Librit plot Urtësi, udhërrëfyes dhe mëshirë për punëmirët, që kryejnë namazin, japin zeqatin dhe besojnë bindshëm në jetën tjetër. Këta janë udhëzuar nga Zoti i tyre dhe vetëm këta janë të shpëtuar. Ka disa njerëz që sajojnë tregime të kota, për të shmangur (të tjerët) nga rruga e Allahut me paditurinë e tyre e për t’u tallur me të. Njerëz të tillë i pret dënimi poshtërues. Kur ndonjërit prej tyre i lexohen shpalljet Tona, ai e kthen shpinën me mendjemadhësi, sikur nuk i ka dëgjuar, sikur i janë shurdhuar veshët. Andaj, jepu lajmin e dënimit të dhembshëm”. (Llukman 1-7)

LEXIMI I KURANIT. O ju njerëz, frikojuni Allahut dhe përkujdesuni për librin e Allahut. Allahu i Madhëruar ka thënë: “Pa dyshim, ata që lexojnë Librin e Allahut, falin namazin dhe japin fshehtazi apo haptazi nga ajo që u kemi dhënë Ne, mund të shpresojnë në një fitim që nuk do të humbasë”. (Fatir 30). Othman ibën Afani, radijAll-llahu anhu, përcjell se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Më i miri i nga ju (muslimanët) është ai që e mëson Kuranin vetë dhe ua mëson atë edhe të tjerëve”. Aisha, radijAllahu anha, përcjell se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Ai që lexon Kuran bukur do të jetë në shoqëri të shkruesve (engjëjve) të ndershëm, ndërsa kush e lexon duke hasur në vështirësi, do të ketë shpërblim të dyfishuar.” Ebu Umameh, radijAll-llahu anhu, tha se e ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, duke thënë: “Lexojeni Kuranin, ngase ai do të ndërmjetëson Ditën e Kiametit për ata që e lexojnë”. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, përcjell se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Nuk ulet një popull në një mexhlis ku përmendet Allahu, përveçse i mbulon mëshira e Allahut, i rrethojnë melekët dhe Allahu i përmend në mesin e atyre që janë tek Ai”.

Këto citate nga Kurani dhe Syneti, të gjitha ju nxisin në mësimin e Kuranit, dhe të vepruarit me të, dhe leximin e tij, ngase Kurani është burimi i lumturisë së juaj, shpëtues nga sprovat, në të janë lajmet e të parëve, dhe njoftim për atë që do të ndodh më vonë. Kurani është gjykues në mesin e juaj, kush e braktis nga kryelartësia Allahu ia thyen qafën, dhe kush kërkon udhëzim jashtë Kuranit, Allahu e devijon. Kurani është litari i Allahut i fortë, rruga e drejtë, shpirtrat e ligë s’kanë mundësi ta ndryshojnë, dhe dijetarët nuk ngopen nga ai. Është përplot mrekullira, kush flet me të e thotë të vërtetën, kush punon me të shpërblehet, kush gjykon me të është i drejtë, kush thërret në të udhëzohet në rrugë të drejtë. Për këto arsye mësojeni dhe lexoni dhe përsiatni ajetet e tij. Mësojani fëmijëve të juaj, dhe rritni me leximin e tij, dhe bëjani të dashur librin e Allahut, derisa të lidhen për të dhe tua përmison moralin e tyre, dhe pastron shpirtrat e tyre, dhe të bëhen nga bartësit e Kuranit dhe lexuesit e tij, sepse fëmija kur e mëson Kuranin në fëmijëri, më vonë do ta dinë se çka lexon në namazin e tij. Mësimi i Kuranit në fëmijëri është shumë më i mirë, se sa të mësohet kur të rritet, sepse më shumë përforcohet në mendje dhe mësimin e tij përmendësh e ka më të fortë. Shumica e njerëzve në këto ditë janë larguar nga mësimi i Kuranit. Të mëdhenjtë janë preokupuar me dynja, të vegjlit janë preokupuar me mësimet shkollore, kurse kohën e lirë e kalojnë nëpër rrugë duke lozur. Kjo i bëri që të largohen nga Kurani dhe mos ta njohin, madje të ketë edhe nga ata që e kryen edhe fakultetin, dhe nuk e din ta lexon një ajet si duhet. Madje ajo më e çuditshmja është se plot nga xhamitë nuk kanë imam, ngase njerëzit nuk donë tu lexohet Kuran tepër në namaz dhe imami ta zgjat namazin. Sebepi i gjithë këtij problemi qëndron në papërgjegjësinë e prindërve ndaj fëmijëve të tyre dhe pakujdesia e tyre për sa i përket Kuranit. Kjo bëri që Kurani të braktiset nga shumë musliman, dhe nga kjo u ankua i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, kur tha: “O Zoti im! Populli im e shpërfilli Kuranin, si (diçka) të urryer”. (Furkan 30). Ibën Kethiri, RahimehUllah, thotë: “Nga shpërfillja e Kuranit është braktisja e meditimit të tij dhe të kuptimit të tij, dhe lënia e të vepruarit me të. Poashtu dëgjimi i poezive, apo muzikës, apo thënieve, apo marrja me dëfrime, duke e zëvendësuar Kuranin me to, është nga shpërfillja e tij”. Ibën Kajimi, RahimehUllah, thotë: “Shpërfillja e Kuranit është shumë llojesh: E para: Braktisja e dëgjimit të tij dhe besimit në të. E dyta: Braktisja e punës me të, edhe nëse e lexon dhe i beson atij. E treta: Braktisja e gjykimit me të në bazat e fesë dhe në degët e tij. E katërta: Braktisja e meditimit të tij dhe kuptimit të tij dhe atë që ka dashur Allahu të na e dërgon si mesazh në të.

E pesta: Braktisja e kërkimit të shërimit me të dhe kurimi me të. Këto të gjitha hyn në ajetin: “O Zoti im! Populli im e shpërfilli Kuranin, si (diçka) të urryer”. (Furkan 30). Kurse përcillet në një hadith se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, të ketë thënë: “Kam frikë se do të vijnë kohëra kur prej Islamit do të mbetet vetëm emri, e prej Kuranit vetëm shkronjat”. E domosdoshme është të mësohet Kurani, dhe ai të merret nga mësues të mirë që e njohin leximin e tij. Nuk mjafton të lexohet apo të mësohet vet, po më së miri është të lexohet dhe të nxihet përmendësh duke e përsëritur para tjetrit. Pra patjetër për atë që dëshiron ta mëson Kuranin dhe tua mëson fëmijëve të tij, të zgjedh një lexues të mirë, dhe të mëson tek ai, duke e mësuar leximin dhe rregullat e tij. Përkujdesja për Kuran duhet të jetë prioriteti kryesor i muslimanit. Kush e mëson Kuranin, le të përkujdeset për të, le ta lexon më tepër dhe le të tenton ta kupton qëllimin e ajeteve, duke qenë i përulur dhe me frikë respekt. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kush e lexon një shkronjë nga Libri i Allahut (Kurani), do të ketë shpërblim, e shpërblimi do të dhjetëfishohet. Unë nuk them që ‘Elif Lam Mim’ është një harf – shkronjë, por, ‘Elif’ është harf, ‘Lam’ është harf dhe ‘Mim’ është harf”. Ibën Kajimi, RahimehUllah, thotë: “Meditoje mesazhin e Kuranit dhe do të gjesh se ka Sundues të tij. Sundues ku i tërë sundimi është i Tij, i tërë falënderimi i takon vetëm se Atij, dhe të gjitha çështjet janë në dorën e Tij. Allahu në Kuran i këshillon robërit e Tij dhe i drejton kah ajo që ua jep lumturinë dhe shpëtimin, dhe i nxit në të, dhe i paralajmëron nga ajo që i shkatërron. Ua mëson atyre emrat dhe cilësitë e Tij, dhe ua bën të dashur begatitë e Tij, dhe ua rikujton begatitë e Tij mbi ta, dhe i urdhëron që t’i nënshtrohen urdhrave të Tij, dhe ua rikujton begatitë që i presin nëse i nënshtrohen, dhe ua rikujton dënimin që i pret nëse i bëjnë gjynah dhe nuk i nënshtrohen. I lajmëron për atë se çka vepron me miqtë dhe armiqtë e Tij, se si do të jetë përfundimi i dyja palëve, dhe sjell shembuj, dhe argumentet i sjell të llojllojshme, thërret për në Xhenet, dhe i përmend bukuritë e saj dhe cilësitë e saj. Paralajmëron nga Xhehenemi, dhe ua rikujton dënimin e rreptë dhe dhembjet në të. E përmend nevojën e robërve për Të, dhe se ata nuk munden pa Allahun, as sa mbyll e hapë sytë. Kurani është libër që ta rikujton Allahun, dhe për këtë arsye muslimani duhet të përkujdeset ta mëson dhe të shpeshton leximin e tij, ngase Kurani është dritë, shërim, mëshirë, shpirt, udhëzim, dallues i të kotës dhe të vërtetës, dhe argument, dhe gjykues”. (shkurtimisht dhe me kuptim). Nga muslimani kërkohet ta lexon Kuranin sipas gjendjes së tij, në kufi të mundësive të veta. Nëse din të lexon mirë, kjo është edhe më e mirë dhe më e përsosur. E nëse nuk din mirë të lexon, e lexon sipas mundësive të veta. Ka ardhur në një hadith: “Ai që

lexon Kuran bukur do të jetë në shoqëri të shkruesve (engjëjve) të ndershëm, ndërsa kush e lexon duke hasur në vështirësi, do të ketë shpërblim të dyfishuar”. Për këtë arsye muslimani duhet të bën përpjekje që ta përmison leximin e tij para atij që din më mirë se ai vet të lexon. Nuk duhet ta merr si argument faktin se nuk di të lexon mirë dhe ta braktis leximin, ngase atëherë humb shumë mirësi dhe shpërblime. Le të lexon ashtu si ka mundësi dhe sa ka mundësi të lexon, e nëse e lexon krejt Kuranin, atëherë kjo është më e mira dhe më e dashura.

DISPOZITAT E XHENAZES. O ju njerëz, frikojuni Allahut dhe rikujtoni vdekjen dhe afrimin e saj, përgatituni për të me vepra të mira dhe pendim nga gjynahet dhe të ligat. Harresa e vdekjes i ngurtëson zemrat dhe nxit pas dynjasë. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, përcjell se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Shpeshtoni rikujtimin e shkatërruesit të kënaqësive”. Dmth. vdekjen. Abdullah ibën Omeri, Allahu qoftë i kënaqur nga ta, përcjell dhe thotë: Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, më vëndoi dorën mbi supin tim dhe më tha: “Jeto në këtë botë sikur të jesh i huaj ose si një kalimtarë rruge”. Ibën Omeri gjithnjë thoshte: kur të ngrysesh mos prit agimin e kur të gdhihesh mos e prit muzgun e mbrëmjes. Merr nga shëndeti yt për sëmundjen tënde dhe nga jeta yte për vdekjen tënde. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Secilit prej jush Xheneti është më i afërt se sa lidhësja (rripi) i nallaneve dhe poashtu Xhehenemi”. O ju robërit e Allahut, rikujtimi i vdekjes njeriun e bën asket në dynja, e nxit në vepra të mira dhe në pendim nga gjynahet dhe në braktisjen e padrejtësive dhe dhënien e të drejtave të njerëzve. Pasi që vdekja është fundi i jetës së njeriut në këtë dynja, Allahu i Madhëruar ligjësoi për të vdekurin dispozita ku njeriu detyrohet t’i njeh dhe t’i praktikon te të vdekurit musliman. Këto ligje njihen si dispozita të xhenazes, të cilat është e domosdoshme të njihen. Imam Ibën Kajimi, RahimehUllah, thotë. “Udhëzimi i të Dërguarit të Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, ishte udhëzimi më i përsosur, krejtësisht i kundërt me udhëzimet e popujve tjerë. Ky udhëzim përfshin bamirësi për të vdekurin dhe nxit në veprimin asaj që atij i bën dobi në varr dhe në Ditën e Kiametit. Udhëzim i cili nxit në bamirësi ndaj familjes së tij dhe farefisit të tij, i cili nxit në bamirësi ndaj të vdekurit dhe përgatitjes së tij për te Zoti i tij, pastaj përcjellja e tij deri në varr dhe pastaj vizita e tij në varreza dhe lutja për të që Allahu ta mëshiron dhe gjynahet t’i fal”.

Nga dispozitat e para është se pëlqehet t’i rikujtohet atij që është në prag të vdekjes dëshmia La ilahe il-lallah duke iu bazuar fjalës së të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Përkujtonia të vdekurve tuaj (në agoninë e vdekjes) dëshminë La ilahe il-lallah”. Kjo me qëllim të jetë fjala e fundit e tij më e mirë dhe ajo me të cilën do ta len këtë dynja. Poashtu përcillet me një hadith se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kush vdes dhe fjala e tij e fundit është La ilahe il-lallah, hyn në Xhenet”. Shejtani në prag të vdekjes i afrohet njeriut me qëllim t’ia shkatërron besimin dhe t’i fut vesvese rreth besimit të tij, dhe nëse ia rikujton këtë fjalë madhështore dhe ai e shqipton, shejtanin do ta largon dhe do të vdes me besim të pastër. Nga dispozitat e xhenazes është përshpejtimi në përgatitjen e të vdekurit, larjen dhe qefinosjen e tij, faljen e xhenazes së tij dhe transportimin e tij deri në varreza, duke u bazuar në fjalët e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, i cili ka thënë: “Nuk ka hije që kufoma e muslimanit të pengohet nga familjarët e tij”. Ibën Kajimi, RahimehUllah, thotë: “Nga udhëzimi i të Dërguarit, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ishte përshpejtimi në përgatitjen e të vdekurit duke e larë, pastruar, parfymosur dhe qefinosur. Urdhëronte në larjen e të vdekurit tre apo pesë apo më shumë herë sipas asaj se si e sheh ai që e lan xhenazen dhe urdhëronte të përdoret kafur në larjen e fundit”. Burrin detyrohet ta lanë burrë dhe gruan detyrohet ta lanë grua. Lejohet që burri ta lan gruan e tij dhe gruaja ta lan burrin e saj. Mungesa e ujit për ta larë xhenazen apo mos pasja mundësi të lahet xhenazja për shkak se kufoma është e djegur apo e copëtuar dhe nuk mundet ta përballon ujin, e detyron dhënien e tejemumit. Lahet ajo çka ka mundësi të lahet kurse ajo e cila nuk ka mundësi të lahet zëvendësohet me tejemum. Fëmija i abortuar nëse është katër muajsh, lahet, qefinoset dhe i falet xhenazja dhe emërtohet. Pasi që i vdekuri lahet dhe qefinoset, i falet xhenazja. Namazi me xhemat pa dyshim se është më i mirë duke u bazuar në veprën e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe në veprën e sahabëve. Ibën Kajimi, RahimehUllah, thotë se qëllimi i faljes së namazit të xhenazes është lutja për të vdekurin. Ibën Tejmije, RahimehUllah, rreth komentit të ajetit: “Askujt prej hipokritëve, kur të vdesin, mos ia fal xhenazen, as mos rri afër varrit të hipokritit”. (Teube 84), tha: “Pasi që Allahu ia ndaloi të Dërguarit të Tij t’ia falë hipokritëve namazin, u bë e qartë poashtu,se falja e namazit të besimtarit duhet të kryhet para se të varroset dhe të rrihet afër pasi të varroset. Poashtu ajeti është argument se falja e namazit të vëllaut musliman është një ndër adhurimet më me vlerë dhe më

afruese kah Allahu dhe se për kryerjen e tij fitohen shumë shpërblime. Poashtu ajeti është argument se falja e namazit të xhenazes së një muslimani ka qenë tradita e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe se kjo është çështje e vërtetuar tek muslimanët. Sa më shumë që rritet numri i atyre që e falin, aq më mirë është për vëllaun musliman. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sellem, thotë: “Nuk ka ndonjë musliman që vdes e ta falin xhenazen e tij dyzet burra, të cilët nuk i shoqërojnë Allahut asgjë vetëm se Allahu do t’i bëj ata ndërmjetësues për të”. Poashtu i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Nëse ka një të vdekur (musliman) që ia falin namazin e xhenazes një grup muslimanësh që mbërrin të njëqind vetët, ku që të gjithë ndërmjetësojnë për të, atyre do t’u pranohet të ndërmjetësojnë për të”. Pasi të falet namazi i xhenazes nxitohet me bartjen e saj për në varreza dhe pëlqehet për atë që ia ka falur vëllaut të tij musliman xhenazen, të prezanton edhe në varrimin e tij. Gjatë rrugës për në varreza ecja duhet të jetë e qetë, të mos ngrihen zërat as me lexim e as me dhikër apo me diçka tjetër. Ebu Hurejra, radijAll-llahu anhu, ka transmetuar se i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kush prezanton një xhenaze, derisa ta falë namazin e saj ka shpërblim një kirat, kush prezanton derisa të varroset shpërblehet sa dy kirat”. Thanë: “Çfarë janë dy kirate?”. Tha: “Sa dy male të mëdhenj me shpërblim”. Pëlqehet që varri të zgjerohet e të thellohet dhe i vdekuri të vendoset i kthyer kah ana e Kibles në krahun e djathtë të tij. Varri ngrihet nga toka sa një pëllëmbë, me qëllim të dallohet se është varr dhe të mos shkelet apo ulet mbi të askush. Lejohet të vendoset mbi të ndonjë shenjë, si gur apo dërrasë apo diçka tjetër, me qëllim të dallohet varri kur të vizitohet. Nuk lejohet shkrimi nëpër varre, e as meremetimi dhe ndërtimi mbi to. Transmetohet nga i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, në hadithe të vërteta se ai ka ndaluar të suvatohen varret me llaç gëlqereje, të ulet mbi to, të ndërtohet mbi to, apo të shkruhet në to, e gjithë kjo ngase suvatimi i tyre dhe të ndërtuarit mbi to është metodë që shpien në madhërimin e të varrosurve dhe adhurimin e tyre. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ceket se i kishte porositur Aliun, radijAllllahu anhu: “Të mos lësh statuja pa prishur dhe varr të ngritur pa rrafshuar”. Në një transmetim tjetër thuhet: “As statuja, buste pa i prishur mos lë”. Varr i ngritur është ai i cili dallohet prej varreve të tjera. Ai duhet të rrafshohet, të barazohet me të tjerët që të mos mendohet se banori i këtij varri ka ndonjë cilësi të veçantë qoftë kjo pas një farë kohe. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, kur i vizitonte varret e shokëve të tij, i vizitonte për tu lutur për ta he për të bërë istigfar dhe për të kërkuar mëshirë

për ta. Kjo është vizita të cilën e pëlqeu për Umetin e tij dhe ua ligjësoi atyre thënien kur të futen në varreza: “ES-SELAMU ALEJKUM EHLED-DIJARI MINELMU’MININE VEL MUSLIMINE VE IN’NA INSHA-ALLAHU BIKUM LAHIKUN. NES’ELUILAHE LENA VE LEKUM EL-AFIJE.”. (Es-selamu alejkum o ju banorë të këtij vendi, besimtarë e muslimanë. Edhe ne inshallah, me urdhrin e Allahut, kur të vijë përcaktimi i Tij, me ju do të radhitemi. Lusim Allahun për ne dhe për ju që të na mëshirojë!). Nga udhëzimi i tij gjatë vizitës së varrezave ishte ta thotë atë që e thonte dhe e vepronte kur lutej për vëllaun musliman kur ia falte xhenazen: “O Zot, falja mëkatet dhe mëshiroje, shpëtoje dhe kij ndjesë ndaj tij, bëja vendin e mirë dhe zgjeroja vendin ku do të hyjë, pastroje atë me ujë, borë dhe akull dhe pastroje nga mëkatet, ashtu siç e pastron rrobën e bardhë nga njollat, zëvendësoja shtëpinë me një shtëpi më të mirë, familjen me një familje më të mirë, bashkëshortin (ten) me një më të mirë, fute në xhenet dhe mbroje prej dënimit të varrit dhe dënimit të zjarrit”. O ju musliman, nga gjërat që nuk lejohen është leximi i Kuranit tek kufomat apo te varri me pretekst se kjo i bën dobi të vdekurit, mirëpo kjo është risi në fe dhe kjo nuk ka qenë tradita e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Nga risitë është vendosja apo mbjellja e luleve nëpër varre, veshja e rrobave të zeza, ndërprerja e punës zyrtarisht, qëndrimi disa minuta në heshtje për shpirtin e të vdekurit, e shumë vepra të tjera, të cilat i shëmbëllejnë dhe që janë nga traditat e jobesimtarëve dhe nga koha e injorancës. Muslimanët detyrohen t’i largohen këtyre veprave. Ajo që duhet të dihet është se ajo që i bën dobi të vdekurit është ajo që e ka cekur Allahu dhe i Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, si përshpejtimi në pagimin apo larjen e borxhit që e ka i vdekuri. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Shpirti i njeriut është i lidhur për borxhin e tij deri sa t’i paguhet apo lahet”. Pastaj realizimi i porosive të tij, shkuarja në Haxh për të, lutja për të, etj. Pejgamberi, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, thotë: “Kur njeriu vdes, atij i ndërpritet puna, përveç tre gjërave: Lëmosha e vazhdueshme, dija nga e cila përfitohet pas tij, apo fëmija i mirë që lutet për të”. Poashtu ajo që duhet të dihet është se grave nuk u lejohet ta përcjellin xhenazen për në varreza dhe t’i vizitojnë ato, duke u bazuar në hadithet ku i Dërguari i Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, e ndaloi vizitën e varrezave nga ana e grave dhe i mallkoi ato që i vizitojnë.. Gruaja pra, nuk lejohet t’i viziton varrezat dhe as ta viziton varrin e të Dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe kjo është e veçantë për burrat. Muslimani duhet ta din se Allahu e ka ligjësuar durimin gjatë vështirësive dhe sprovave dhe durimtarëve u ka premtuar shumë shpërblime. E ka ndaluar zemërimin dhe pikëllimin gjatë sprovave dhe është kërcënuar me dënim të rreptë. Allahu i bëri

të ndaluara traditat e popujve që nuk besojnë në ringjalljen dhe llogarinë, si rrahja e faqeve, grisja e rrobave, ngritja e zërit dhe të qarit me zë të lart, rroje e kokës etj. Të qarit pa mos e ngritur zërin dhe pikëllimi i zemrës nuk janë problem. I Dërguari i Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Syri loton, zemra pikëllohet dhe mos e thoni vetëm se atë që e kënaq Allahun”. Pëlqehet ngushëllimi i familjes së të vdekurit dhe nxitja e tyre për në shpërblim dhe durim, dhe fjalët e ngushëllimit janë: “Allahu ta zmadhoftë shpërblimin dhe ta shtoftë durimin dhe e faltë këtë të vdekur”. Kjo është sipas Synetit, po lejohen edhe fjalë tjera që nxisin në durim dhe shpërblim. Ibën Kajimi, RahimehUllah, thotë: “Nga udhëzimi i të Dërguarit të Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, ishte ngushëllimi i familjes së të vdekurit dhe nuk ishte nga udhëzimi i tij tubimi për ngushëllim, leximi i Kuranit as te varri e as në ndonjë vend tjetër dhe e gjitha kjo është risi e shpikur dhe e fëlliqur. Nga udhëzimi i tij ishte qetësia dhe kënaqësia me caktimin e Allahut, falënderimi i Tij, dhe u distanconte nga ata që i grisnin rrobat kur u vinte ndonjë vështirësi apo e ngrinin zërin apo e rruanin kokën”. Nga udhëzimi i tij ishte që familja e të vdekurit mos të mundohen të përgatisin ushqim për njerëzit, po urdhëroi që njerëzit tu gatuajnë familjes së të vdekurit ushqim dhe kjo padyshim se është nga virtytet e larta të moralit. Sot plot nga muslimanët i veprojnë këto vepra të ndaluara, si tubimi për ngushëllim, shpallja në gazeta se filani ka vdekur, ka nga atyre që i veçojnë disa vende për tubimin e njerëzve, gatuajnë ushqim dhe marin me qira disa lexues të Kuranit me pretekst se këto i bëjnë dobi të vdekurit. Përcjell imam Ahmedi nga Xherir ibën Abdullahu i cili ka thënë: E konsideronim të tubuarit në familjen e të vdekurit dhe të gatuarit e ushqimit pas varrosjes së tij nga nijaha (të vajtuarit). Atij që i vdes ndonjë anëtar i familjes apo i afërt duhet të vazhdon ta jeton e tij si më herët duke shkuar në punë dhe duke i kryer detyrimet e tij të përditshme, e jo të ulet në një vend me qëllim ngushëllimi. Lejohet që kush ta takon rrugës ta ngushëllon apo ta ngushëllon edhe në vende të tjera. Detyra e çdo muslimani është të kapurit për traditën e të Dërguarit të Allahut, sallAllahu 'alejhi ue sel-lem, për arsye se udhëzimi i tij është udhëzimi më i mirë, kurse më e keqja është shpikja në të.

Autor: Shejh Dr. Salih ibn Feuzan ibn Abdullah Ali Feuzan.

Gjykimi i Festimit të Vitit të Ri

Gjykimi i Festimit të Vitit të Ri

Gjykimi i urimit të vitit të ri Shejkh ibën Uthejmin Pyetje: Cili është gjykimi i urimit të fillimit të vitit të ri që e bëjnë njerëzit kur i thonë njëri-tjetrit: “Paçi një vit të mbarë”, apo diçka të ngjashme? Përgjigje: Urimi i vitit të ri nuk është njohur te Selefët (të parët tanë), prandaj braktisja e tij është më parësore. Por nëse një person i uron një personi tjetër për atë vit që e ka kaluar në bindje ndaj Allahut – të Madhëruar e të Lavdëruar –, atëherë e uron atë për jetë të gjatë në bindje ndaj Allahut, për këtë urim nuk ka ndonjë problem. Ngase njeriu më i mirë është ai që ka jetë të gjatë dhe vepra të mira, porse ky urim të jetë në fillim të vitit të ri Hixhrij. Kurse, për sa i përket urimit të vitit të ri sipas Krishtit, ky urim nuk lejohet. Ngaqë nuk është i ligjshëm (sheriatik), përkundrazi pabesimtarët urojnë njëri-tjetrin me këtë gjatë festave të tyre. Njeriut i kanoset rrezik i madh që t’i urojë ata për festat e kufrit (mosbesimit), sepse urimi për festat e kufrit është kënaqje me to, shtoja edhe atë që kënaqja me festat e kufrit mund ta nxjerr njeriun nga rrethi i Islamit – siç e ka përmendur këtë Ibën Kajjim – Rahimullah - në librin e tij “Ahkamu Ehli- Dhimmeh”, ku thotë: “Urimi i vitit të ri Hixhrij është më parësor që të lihet, pa dyshim, sepse kjo nuk ka ndodhur në kohën e Selefëve, edhe në qoftë se njeriu e bën atë, nuk ka mëkat, kurse urimi i vitit të ri sipas Krishtit nuk lejohet kurrsesi.” Burimi: Likaul-Babil el-Meftuh (112).

Gjykimi i urimit të vitit të ri sipas Krishtit Shejkh Bin Baz Pyetje: Cili është gjykimi i Islamit për urimin e festave të Krishterëve? Përgjigje: Nuk i lejohet Muslimanit që t’i urojë të Krishterët për festat e tyre, sepse kjo është bashkëpunim në mëkat dhe neve na është ndaluar një gjë e tillë. Allahu i Lartësuar thotë: “Mos bashkëpunoni me njëri-tjetrin në mëkate dhe armiqësi.”1 Ky urim përmban dashamirësi me ta (me Krishterët), kërkim të dashurisë së tyre dhe shfaq kënaqësi karshi atyre dhe ceremonive e tyre. Kjo nuk lejohet. Përkundrazi, është detyrë që të shfaqësh armiqësi dhe urrejtje ndaj tyre. Sepse ata (të Krishterët) me këtë festë e zemërojnë Allahun – e Madhëruar e të Lartësuar – dhe i përshkruajnë shok Atij në adhurim dhe i përshkruajnë Atij se ka grua dhe fëmijë. Allahu i Lartësuar thotë: “Nuk do të gjesh njerëz që besojnë në Allahun dhe Ditën e Fundit, që i miqësojnë ata që e kundërshtojnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij, qofshin ata baballarët e tyre, apo bijtë e tyre, apo vëllezërit apo të afërmit e tyre. Allahu ka bërë iman (besim) në zemrat e tyre dhe i mbështeti (i forcoi) ata me argumente (dritë dhe udhëzim).”2 “Me të vërtetë pati shembull të mrekullueshëm për ju tek Ibrahimi dhe ata që ishin me të (Pejgamberët), kur ai i tha popullit të tij: “Vërtetë ne distancohemi nga ajo që adhuroni ju përveç Allahut, ne ju refuzojmë juve (për kufrin tuaj) dhe ka filluar në mes nesh dhe juve armiqësia dhe urrejtja e përhershme derisa ta adhuroni Allahun, të Vetmin...”3 Prej Allahut vjen suksesi. Burimi: Fetaua Lexhnetu Daimeh lil Buhuthi el-‘Ilmijeh ue el-Ifta, (11168).

Gjykimi i pjesëmarrjes në festat e pabesimtarëve Shejkh Bin Baz

Pyetje: Është vënë re se disa Muslimanë marrin pjesë me të Krishterët në festën e Krishtlindjeve – siç e quajnë atë. (Pyetësi) shpreson që t’i jepni një këshillë për këtë? Përgjigje: Nuk i lejohet Muslimanit apo Muslimanes që të marrë pjesë në festat e të Krishterëve, Jehudëve apo në festat e pabesimtarëve të tjerë, përkundrazi, e ka detyrë që t’i braktisë ato, sepse ai që i përngjan një populli është sikur ai. I Dërguari - sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – na ka ndaluar që t’u përngjajmë pabesimtarëve në moral. Andaj, besimtari apo besimtarja e ka për detyrë që të largohet prej këtyre, dhe të mos ndihmojë me asgjë në mbajtjen e këtyre festave, sepse janë festa që kundërshtojnë Sheriatin e Allahut dhe janë festa të armiqve të Allahut. Kështu që, nuk lejohet pjesëmarrja në to dhe as bashkëpunimi me pjesëmarrësit e atyre festave dhe nuk lejohet ndihmesa e tyre me asgjë, hiç fare, as me (shërbim të një) kafeje, me asgjë fare, siç është (ofrimi i ndihmës) duke u dhënë enë, apo gjëra të ngjashme. Po ashtu, Allahu – i Pastri nga çdo mangësi – thotë: “...dhe bashkëpunoni në bamirësi (el-bir - në atë që ka urdhëruar Allahu) dhe devotshmëri (et-takua – largimi nga mëkatet që ka ndaluar Allahu) dhe mos bashkëpunoni në mëkate dhe armiqësi (kufijtë që i ka caktuar Allahu)...”4 Pjesëmarrja në festat e pabesimtarëve është një lloj bashkëpunimi në mëkate dhe armiqësi. Pra, çdo Musliman dhe Muslimane e ka për obligim t’i braktisë këto festa, dhe nuk i ka hije atij që ka logjikë, të mashtrohet me to. E ka obligim që të shikojë tek Sheriati i Islamit dhe tek ajo që ka ardhur ai dhe të pasojë urdhrin e Allahut dhe të Dërguarit të Tij – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – e të mos shikojë atë që bëjnë njerëzit, sepse shumica e tyre nuk çajnë kokën për atë që ka urdhëruar Allahu – siç ka thënë Allahu i Madhëruar e i Lavdëruar në Librin e Tij: “Nëse iu bindesh shumicës së atyre që janë në tokë, ata do të devijojnë ty nga rruga (feja) e Allahut.”5 Dhe ka thënë i Pastri nga çdo mangësi: “Dhe shumica nuk do të besojnë ty (o Muhamed) edhe në qoftë se ti e dëshiron shumë atë.”6 Për këtë arsye, festat që janë në kundërshtim me Sheriatin, nuk lejohet marrje e tyre për festa edhe në qoftë se njerëzit i festojnë ato. Besimtari i peshon fjalët dhe veprat e tij, i peshon fjalët dhe veprat e njerëzve me Kuran dhe Sunet, me Librin e Allahut dhe Sunetin e të Dërguarit të Tij – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Ajo që është në pajtim me këto dyja (Kuranin dhe Sunetin) apo njërën prej tyre, atëherë ajo është e pranuar, edhe në qoftë se njerëzit heqin dorë prej saj, dhe ajo që është në kundërshtim me këto dyja apo njërën prej tyre, atëherë ajo është e refuzuar, edhe në qoftë se njerëzit e praktikojnë atë.

Allahu u dhëntë sukses dhe udhëzim të gjithëve. Burimi: Fetaua Nurun ‘ala Derb, (73).

Shitblerja e dhuratave të festave të fund vitit dhe “ftema e Krishtlindjeve” Shejkh Muhamed bin Ibrahim Aali-Shejkh Shejkh Muhamed bin Ibrahim – Rahimullah – ka thënë: “Na kanë treguar se vitin e kaluar, disa tregtarë kanë importuar dhurata speciale për vitin e ri me rastin e festës së Krishtlindjeve, në mesin e këtyre dhuratave ishte edhe “Pema e Krishtlindjeve”. Disa vendas e blinin atë dhe ua ofronin atë të huajve në vendet që marrin pjesë në këto festa. Kjo është një gjë e keqe, atyre nuk ju ka hije ta bëjnë një gjë të tillë. Ne nuk dyshojmë që ju e dini ndalesën e kësaj dhe atë që kanë përmendur njerëzit e dijes me unanimitetin e dijetarëve për rrezikun e pjesëmarrjes në festat e pabesimtarëve, siç janë idhujtarët (mushrikët), apo pasuesit e Librave (të Krishterët dhe Jehudët). Andaj në kërkojmë nga ju që të kujdeseni për ndalimin e asaj që importohet në shtet nga këto dhurata (pema e Krishtlindjeve, etj.) dhe ato që hyjnë në gjykimin e këtyre dhuratave, të cilat janë specifike për festat e tyre.” Burimi: Fetaua Muhamed bin Ibrahim, (823).

Gjykimi i urimit për festën e Krishtlindjeve Shejkh ibën Uthejmin Është pyetur Kolosi, Muhamed ibën Uthejmin – Rahimullah – rreth gjykimit për urimin e pabesimtarëve për festën e Krishtlindjeve? Ai – Rahimullah – është përgjigjur:

Urimi i pabesimtarëve për festën e Krishtlindjeve apo festat e tjera fetare të tyre është haram sipas unanimitetin të dijetarëve, siç e ka përcjellë këtë Ibën Kajjim – Allahu e mëshiroftë – në librin e tij: “Ahkamu Ehli Dhimmeh”, ku thotë: “Ndërsa urimi për ritualet e kufrit që janë të veçuara për kufrin, është haram sipas unanimitetit të dijetarëve, si p.sh. t’ua urosh festat e tyre apo agjërimin e tyre duke u thënë: “Gëzuar Festat”, apo t’i urojë për festën me diçka të ngjashme. Ai që e thotë këtë edhe nëse shpëton nga kufri, ajo prapëseprapë është nga haramet dhe është e njëjtë sikur ta urosh atë që i përulet (në sexhde) kryqit. Bile kjo është mëkat më i madh tek Allahu dhe është më e urryer se t’i urosh ata për pirjen e alkoolit, për vrasjen e njeriut apo për marrëdhëniet intime të jashtëligjshme (zina) apo gjëra të ngjashme. Shumë prej atyre që nuk kanë respekt për fenë, bien në gjëra të tilla dhe nuk e dinë shëmtinë që kanë bërë. Pra, ai që e uron robin për një gjynah, bidat apo kufër, ai e ka ekspozuar veten e tij ndaj zemërimit dhe urrejtjes së Allahut.” Urimi i të Krishterëve për festat e tyre fetare është haram për shkak të këtyre tetë gjërave që i përmendi Ibën Kajjimi, sepse në to ka aprovim për atë që pretendojnë ata nga ceremonitë e kufrit dhe shprehje të kënaqësisë nga ana e tij (Muslimanit) ndaj tyre edhe në qoftë se ai nuk kënaqet me këtë kufër për veten e tij. Mirëpo, Muslimanit i ndalohet që të kënaqet me ceremonitë e kufrit apo t’i urojë të tjerët për këto, sepse Allahu i Lartësuar nuk kënaqet me këtë – siç ka thënë Allahu i Lartësuar: “Nëse ju nuk besoni, atëherë pa dyshim se Allahu nuk është i nevojshëm për ju, Ai nuk kënaqet që robërit e Tij të mos e besojnë Atë. Nëse ju e falënderoni atë (duke e besuar atë), Ai është i kënaqur me ju.”7 Dhe ka thënë i Lartësuari: “Këtë ditë përsosa fenë tuaj për ju, plotësova Dhuntinë Time ndaj jush dhe zgjodha për ju Islamin si fe.”8

Pra, t’i urosh ata me këtë është haram, qoftë ky person koleg pune apo jo. E nëse ata na urojnë neve për festat e tyre, ne nuk u përgjigjemi atyre, sepse ato nuk janë festat tona, por janë festa që Allahu i Lartësuar nuk kënaqet me to. Ngaqë ato festa ose janë të shpikura në fenë e tyre ose janë të ligjësuara, porse janë të abroguara nga feja Islame me të cilën Allahu e dërgoi Muhamedin – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – për të gjithë njerëzimin. Allahu, për krijesat, ka thënë: “Ai që kërkon fe tjetër pos Islamit, ajo nuk do t’i pranohet atij kurrsesi, dhe ai në botën tjetër do të jetë nga të humburit.”9

Që Muslimani t’u përgjigjet ftesës së tyre në këtë ceremoni është haram, sepse kjo përgjigje e ftesës është më keq sesa urimi i tyre për këtë ftesë, sepse përgjigja e ftesës do të bëjë që ata të marrin pjesë në ato festa. Po ashtu, Muslimanët e kanë të ndaluar t’u përngjajnë pabesimtarëve duke mbajtur takime me rastin e këtyre ceremonive, apo të shkëmbejnë dhurata, të shpërndajnë ëmbëlsira apo pjata me ushqim apo që të ndalen nga puna duke marr pushime dhe gjëra të ngjashme, për shkak të fjalës së Pejgamberit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: “Kush i përngjan një populli është si ai.” Shejkhul-Islam Ibën Tejmije në librin e tij “Iktidau Siratil-Mustekim Mukhalefetu As’habilXhehim” thotë: “Përngjasimi me disa festa të tyre shkakton lumturi në zemrat e tyre për të kotën e tyre që ata kanë, ndoshta kjo mund t’i inkurajojë ata për t’i shfrytëzuar këto raste dhe për t’i poshtëruar të dobëtit (Muslimanë).” Ai që bën diçka nga kjo, ai është mëkatar, qoftë nëse bën këtë me servilizëm apo dashamirësi, apo për shkaqe të tjera, sepse këto janë lajka në fenë e Allahut dhe janë nga shkaqet e forcimit e shpirtrave të pabesimtarëve dhe mburrjes me fenë e tyre. Allahu është përgjegjës që Muslimanët t’i bëjë krenarë me fenë e tyre dhe t’i furnizojë ata me qëndrueshmëri në fe dhe t’i ndihmoj ata kundër armiqve të tyre. Me të vërtetë Ai është i Plotfuqishmi. Burimi: Mexhmu’ul Fetaua ue Resail li Shejkh Ibën Uthejmin, (404).

Gjykimi i përmbushjes së nevojave për festat e të Krishterëve Shejkh ibën Uthejmin Pyetje: Disa bukëpjekës dhe pronarë librarish në fund të muajit të Krishtlindjeve, shpërndajnë disa gjëra për të Krishterët gjatë festave të tyre të Krishtlindjeve, qofshin ato shkrime të disa shprehjeve mbi ëmbëlsira apo tortë, si “Urime Festat”, apo “Gëzuar Festat”, apo “Gëzuar Vitin e Ri” apo gjëra të ngjashme dhe pronarët e librarive shpërndajnë kartolina për urime (të Krishtlindjeve). Çfarë gjykimi kanë këto? A keni ndonjë këshillë për bukëpjekësit të cilët mund të kenë punëtorë që nuk janë Muslimanë dhe ata i bëjnë këto gjëra? Shpresoj në një përgjigje të plotë që t’u arrijë atyre kjo

përgjigje, Allahu ua shpërbleftë më të mira. Më në fund, rreth të njëjtës temë, (pyetësi tjetër) thotë: Cili është mendimi juaj për përhapjen e fetvasë që keni nxjerr ju rreth gjykimit të urimit të Krishterëve për festat e tyre? Përgjigje: Fillojmë me pyetjen e fundit. Kërkohet përhapja e asaj që kemi shkruar rreth gjykimit të urimit të Krishterëve për festat e tyre. Dhe ai që ndihmon në përhapjen e saj shpresojmë që Allahu ta shpërblejë, në mënyrë që Muslimanët të vetëdijesohen për faktin se urimi i festave të Krishterëve është haram sipas unanimitetit të dijetarëve. Siç e ka transmetuar atë Ibën Kajjimi – Rahimullah – në librin e tij “Ahkamu Ehli Dhimmeh.” Sepse ai që ua uron festat atyre, i uron ata për ceremonitë e tyre të kufrit, ashtu sikur t’i uronte ata për adhurimin e kryqit, apo ngrënien e mishit të derrit, apo pirjes së alkoolit, apo gjëra të ngjashme. Andaj, përhapeni atë që njerëzit ta dijnë gjykimin sheriatik për të dhe që të mos mashtrohen dhe t’u ik koha. Kjo është vepër e mirë, njeriu ka shpërblim për këtë – in sha Allah. Ndërsa pjesëmarrja e Muslimanit në këto festa duke i uruar ata dhe duke gatuar për ta apo gjëra të ngjashme, është haram edhe në qoftë se nuk ua uron atyre, prapëseprapë është haram. Prandaj, të Krishterët ndalohen që t’i manifestojnë ceremonitë e fesë së tyre në vendet e Muslimanëve. Burimi: El-Likau Shehrij li Shejkh Uthejmin, (6).

Gjykimi i urimit të Krishterëve për festat dhe ceremonitë e tyre fetare - Shejkh Feuzan

E gjithë lavdia i takon Allahut, lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi Pejgamberin tonë Muhamedin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, familjen e tij dhe shokët e tij. Më tej: Është folur shumë për gjykimin e urimit të Muslimanit ndaj pabesimtarëve për festat e tyre fetare, unë mendoj se është detyrë të sqarohet e vërteta që unë shoh për këtë çështje, andaj them:

Nuk lejohet urimi i të Krishterëve për festat e tyre sepse në këtë ka rreziqe të shumta, dhe prej tyre janë: E para: në këtë ka një lloj miqësimi ndaj tyre, ndërsa neve na është ndaluar miqësimi me ta në shumë argumente nga Kurani dhe Suneti. Prej tyre është Fjala e Tij, të Lartësuarit: “O ju që keni besuar, mos i merrni për miq (shokë, mbrojtës, ndihmues) Jehudët dhe të Krishterët, ata janë miq të njëri-tjetrit dhe ai që i merr ata për miq, atëherë ai pa dyshim se është prej tyre. Me të vërtetë, Allahu nuk i udhëzon njerëzit zullumqarë.”10 Dhe nga miqësimi me ta është urimi për festat e tyre, sepse ky urim të tërheq drejt dashurisë ndaj tyre dhe dashurisë për fenë e tyre. Ngase atë që nuk e do, nuk e uron. I Lartësuari ka thënë: “Nuk do të gjesh njerëz që besojnë në Allahun dhe Ditën e Fundit, që i miqësojnë ata që e kundërshtojnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij, qofshin ata baballarët e tyre, apo bijtë e tyre, apo vëllezërit apo të afërmit e tyre...”11 Nëse neve na ndalohet dashuria për të afërmit të cilët e kundërshtojnë Allahun dhe të Dërguarin e Tij, atëherë si i bëhet halli me të tjerët?! Së dyti: urimi ndaj tyre përmban kënaqje me festat e tyre dhe miratim të asaj që janë ata dhe inkurajim për ata. Çdonjëra prej këtyre gjërave mjaftojnë për ndalesën e urimit të tyre, e si bëhet puna kur të gjitha këto gjëra janë bashkuar në ndalesën e urimit të tyre! Përgjigje rreth dyshimit të atyre që lejojnë urimin e tyre. 01. Ai që thotë se: “Muslimani detyrohet që t’i urojë ata nëse është banor në mesin e tyre apo mëson prej tyre.” Ne themi:

Së pari: Muslimanit nuk i lejohet që të banojë në mesin e të pabesimtarëve përveç në rast nevoje dhe të mbarojë së qëndruari në mesin e tyre me mbarimin e nevojës duke ia shtuar kësaj edhe të kapurit e tij pas fesë. Së dyti: ata (pabesimtarët) nuk e detyrojnë për këtë gjë (urimin për festat e tyre) dhe nuk e shtyjnë atë saqë të thuhet se kjo është domosdoshmëri dhe largim i trysninë (ndaj Muslimanit). Muslimani krenohet me fenë e tij dhe nuk është servil në këtë fe, përkundrazi ai thotë: “Ju keni fenë tuaj dhe unë kam fenë time.”12

02. Kurse ai që thotë se: “Ashtu si na urojnë ata neve për festat tona, edhe ne ua urojmë festat e tyre nga aspekti i kthimit të mirës me të mirë.” Ne themi: festat tona janë të vërteta kurse festat e tyre - veçanërisht ato të shpikurat janë të kota, andej ne nuk pajtohemi me ta dhe nuk ua urojmë këto festa. 03. Kurse sa i përket argumentit me Fjalën e Tij, të Lartësuarit: “Allahu nuk ju ndalon juve të silleni butë meta dhe të jeni të drejtë me ata që nuk luftuan kundër jush dhe nuk ju dëbuan prej shtëpive tuaja. Me të vërtet, Allahu i do ata që janë të drejtë.”13 Për ta bërë të lejuar urimin për festat e tyre, ne themi: ky argumentim nuk është në vendin e duhur, sepse ajeti nënkupton sjelljen e mirë me ta dhe bamirësinë ndaj tyre në gjëra që janë të lejuara. Kurse urimi për festat e tyre nuk është i lejuar, kështu që nuk ka sjellje të mirë me ta në këtë festë. 04. Sa për fjalën “Kjo (urimi) është për t’u bërë thirrje (d’auet) atyre në Islam.” Themi: thirrja për te Allahu nuk bëhet përmes asaj që na është ndaluar, siç është miqësimi me ta, përkundrazi ai bëhet me atë që e ka ligjësuar Allahu. Lëvdata Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi Pejgamberin tonë Muhamedin, familjen e tij dhe shokët e tij. Shkroi: Salih bin Feuzan el-Feuzan Anëtar i Komisionit të Dijetarëve të Mëdhenj 17/02/1433 Hixhrij Burimi: http://www.alfawzan.af.org.sa/node/13680

Gjykimi i festimit të ditëlindjes dhe festave të shpikura Shejkh Salih el-Feuzan

Pyetje: Cili është gjykimi i Sheriatit në pikëpamjen tuaj për festimin e Ditës së Nënës apo të Krishtlindjeve? Përgjigje: Festimi i ditëlindjeve qofshin ato ditëlindje të Pejgamberëve apo ditëlindje të dijetarëve apo ditëlindje të mbretërve apo kryetarëve, të gjitha këto janë bidate për të cilat Allahu i Lartësuar nuk ka zbritur ndonjë argument. I linduri më i lavdëruar është i Dërguari i Allahut – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – dhe nuk është vërtetuar nga ai apo nga Prijësit e tij të

Drejtë, as nga shokët e tij, as nga tabi’inët dhe as brezat më të mirë (sahabët, tabi’inët dhe tab’i tabi’inët) se ata festonin me rastin e ditëlindjes së tij – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Porse festimi i ditëlindjes është nga bidatet e shpikura pas brezave më të mirë. I shpikën disa injorantë të cilët pasuan verbërisht të Krishterët për festën e tyre të lindjes së Mesihut (Isait). Atyre (të Krishterëve) nuk u është ligjësuar festimi i ditëlindjes së tij, porse ata e shpikën dhe i pasuan ata disa Muslimanë pasi që kaluan brezat më të mirë. Kështu ata e festonin ditëlindjen e Muhamedit – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – ashtu si të Krishterët që festonin ditëlindjen e Mesihut. Të dy grupet kanë shpikur dhe kanë devijuar në këtë çështje, ngase Pejgamberët nuk u kanë ligjësuar popujve të tyre festimin e ditëlindjeve të tyre, por u ligjësuan atyre marrjen e shembullit të tyre, bindjen ndaj tyre dhe pasimin e tyre për atë që e ligjësoi Allahu – i Pastri nga çdo mangësi dhe i Lartësuari. Kjo është ajo që është ligjësuar. Ndërsa në lidhje me këto festa të ditëlindjeve, të gjitha janë humbje kohe, shpërdorim pasurie, ringjallje e bidateve dhe largim i njerëzve nga Sunetet. Prej Allahut kërkohet ndihmë. Burimi: el-Munteka min Fetaua Salih el-Feuzan, (2/187).

1

- El-Maideh, 2.

2

-

3

- El-Mumtehineh, 4.

4

- El-Maideh, 2

5

-

6

- Jusuf, 103.

7

- Ez-Zumer, 7.

El-Muxhadele, 22.

El-En’am, 116.

8

- El-Maideh, 3.

9

- Al-Imran, 85.

10

- El-Maideh, 51.

11

- El-Muxhadele, 22.

12

- El-Kafirun, 9

13

- El-Mumtehineh, 8

Nëntë thëniet më të famshme kundër shejh Albanit, dhe refuzimi i tyre

Nga Shejh Muhamed ibn ‘Umer Bazmul

Me emrin e Allahut, Mëshiruesit, Mëshirëplotit

Selati dhe selami qofshin mbi të dërguarin e Tij ( sal-lAllahu alejhi we selem)

Për të vazhduar:

Al-Albani (Rahimullah) dijetari (i madh) i Hadithit të kësaj kohe, i njohur si Muhadithi i Shamit (Sirisë/Damaskut), dhe edhe nëse do thuhej se ai është Muhadithi i kësaj dynjaje (gjatë jetës së tij), nuk do ishte larg (realitetit). Ai (Allahu e mëshiroftë), përballoi si edhe shumë dijetarë të tjerë, shumë thënie dhe akuza të gabuara. Këto gënjeshtra dhe thënie mund të përmblidhen në këto nëntë pika:

01

- Se ai është Muhadith e jo Fakih

02

- Se nuk ka njohuri (dituri) në Usul (Fikh)

03

- Ai nuk ka mësues ( nuk ka mësuar tek dijetarët).

04

- Ka mendime të çuditshme, në kundërshtim me atë që kanë

njerëzit 05

- Nuk ka respekt për dijetarët dhe nuk e di gjendjen e tyre

06

- Ai është Dhahiri ( në medhheb).

07

- Ai është i butë në autenticitetin e traditës

08

- Ai është kundërthënës kur vlerëson

traditat 09

- Ai nuk i jep konsideratë vlerësimit të Matn ( Teksteve të traditës) .

Këto janë çështje për të cilat Ehlul-Hadithi akuzohen gjatë gjithë kohës, dhe e pash të arsyeshme që t’i paraqes këto akuza dhe ti refuzoj të gjitha ato, në mbrojtje të Njerëzve të Hadithit të të gjitha kohëve. Kjo është më e pakta që mund të bëjë për ta ( Allahu i mëshiroftë që të gjithë).

01

- Pretendimi i tyre: Se ai është Muhadith e jo Fakih

Nëse ajo çfarë nënkuptohet nga kjo thënie është që ai të përshkruhet si njeri nder Ehlul Hadith, të cilët shquhen dhe ia kanë tejkaluar në këtë, dhe nuk përmban

ndonjë heqje nga ai të bekimeve të Fikhut, atëherë ne nuk kemi kundërshtim në këtë. Kjo ngase imam Al-Albani (Rahimullah) në të vërtetë është nga dijetarët e hadithit të kohës sonë, i cili u lavdërua për diturinë e tij në këtë fushë, dhe për këtë kanë dëshmuar shumë veta. Kjo- pasha Mirësinë e Allahut- sa më takon mua, është diçka për të cilën as dy veta nuk mund të diskutojnë. Nëse, megjithatë, me këtë thënie kihet për qëllim zhvlerësimi i fikhut dhe të kuptuarit e Al-Albanit me traditën profetike, dhe të zhvlerësohet shpjegimet e tij të kuptimit (të fikhut), dhe zgjedhja e parapëlqimet e tij në çështje që përkojnë me diturinë (dhe fikhun), atëherë ky është një kuptim i gabuar dhe i refuzuar, të cilit mund ti përgjigjemi me sa vijon: Ne i pyesim ata: çfarë është fikhu sipas jush? Nëse ajo që ju e keni për qëllim me fikh është memorizimi i gjykimeve të ndryshme, Mutuun, dhe zgjatja në fjalë në mundësi, pa iu referuar provave autentike, atëherë ne themi se imam Al-Albani (Rahimullah) është larg nga kjo. Prapë se prapë, nëse ajo që ju nënkuptoni me fikh është: të kuptuarit dhe zbatimi i Librit të Allahut dhe Sunetit në pajtim me të kuptuarit e sahabeve (Allahu qoftë i kënaqur me ta dhe ata që i pasojnë), pa paragjykim për ndokënd përveç provave autentike, atëherë ne kërkojmë ndonjë dëshmi se imami nuk ishte kështu! Ajo fjalë: “Muhadidh e jo fakih,” me atë kuptim të gabuar është thënie djallëzore, qëllimi pas tyre është zhvlerësimi dhe pozita dhe grada e Ehlul Hadithit, dhe (përpjekja) se një fakih (jurist) mund t’ia dal pa hadith. Kjo thënie në fillet e saj është një e metë dhe një bidat, dhe në fund është Zandaka (mosbesim) dhe mohim i tërësishëm i të gjitha vendimeve (gjykimeve) islame. Sa i takon thënies është bidat, ajo është e këtillë ngase ne nuk kemi dëgjuar ndonjë thënie të tillë prej Selefëve. Ndërsa për fundin e saj në mohim dhe herezi kjo ngase mund të shpjerë në mohimin e të gjitha veprave dhe mësimeve të njerëzve të dijës, e si rrjedhim mohimin dhe shkëputjen nga të

gjitha gjykimet islame, ku dikush do mund të thoshte “ai gjykim është thënë nga filani e ai është Muhadith e jo jurist, prandaj nuk mund të pranohet,” dhe në një kohë tjetër do thuhej: “ai gjykim është thënë nga filani, e ai është jurist dhe jo dijetar i hadithit prandaj nuk mund të pranohet”. Duke bërë kështu shkëputjen dhe mohimin e të gjitha vendimeve të

fesë!!!

02

- Sa i përket pretendimit të tyre se: ai nuk ka dituri në Usulin [e Fikhut]

Kjo është një thënie për të cilën ne pyesim ku është dëshmia për këtë? Përkundrazi, ajo që mund të shihet në librat e shejhut është provë e forte kundër këtij pretendimi. Kjo dhe ajo që është e njohur nga jeta e shejhut (Rahimullah) është se ai mbante dy ligjërata çdo javë, të cilat i ndiqnin nxënësit e dijës e po ashtu edhe profesorët e universitetit, dhe nder librat që ai jepte mësim në ligjëratat e tij është libri “Usul al-Fikh” nga Abdulwehab Khalafi. Kjo gënjeshtër- e cila mohon diturinë e Usulit të Fikhut- mund të përdoret prej disa prej tyre që të shpifin kundër të gjithë Ehlul Hadithit. Prandaj ne themi: këtu është e rëndësishme që ti kushtojmë vëmendje çështjeve vijuese: 01

- Suneti profetik (dhe tradita) është udhëzimi në kuptimin e saktë të Kuranit,

ashtu siç është përmendur nga Imam Ahmedi (Rahimullah) në librin e tij për Sunetin, transmetimin e Abdus. Çdo gjykim në Kuran u qartësua me Sunet, e qartëson atë dhe tregon se cili ishte qëllimi i tij. 02 - Shkenca e Usulit u ndërtua duke u bazuar në Kuranin e Shenjtë dhe Sunetin Fisnik, në pajtim me gjuhen arabe, duke i vëzhguar rrethanat e pranishme në kohen e shpalljes dhe arsyet e shpalljes, dhe kjo është diçka e cila u shpërnda dhe

u studiua së pari prej sahabeve, e askush tjetër nuk e ndau këtë (dituri) me ta përveçse nëpërmjet tyre. Nëse kjo vërtetohet, atëherë dije se Ehlul Hadithi janë njerëzit më të lumtur ngase nuk ka më të ditur se sa ata në dituri nga ajo që është transmetuar nga profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), dhe nuk ka më të ditur se sa ata rreth

asaj që është transmetuar nga sahabet (radijAll-llahu anhu). Pra në të vërtetë ata janë Njerëzit e Usulit, dhe nga mënyrat e tyre është që ti marrin tekstet e Kuranit dhe Sunetit si bazë mbi çka ata ndërtojnë, e a nuk është kjo ajo të cilën e synonin dijetarët e Usulit? Nga kjo ju duhet të kuptoni se Dijetarët e Ehlul Hadithit janë dijetarët e Usulit islamik dhe dijetarët e degëzimeve bazë (të gjykimeve). Ata e arritën këtë duke pasuar dhe shikuar atë që erdhe dhe që u shpërnda nga sahabet dhe pasuesit e tyre (Tabi’inët). 03 - Rreth pretendimit të tyre se: ai nuk ka pasur dijetarë ( nuk ka mësuar tek dijetarët)

Kjo është thënie e nxituar, shejh Albani (Rahimullah) ka mësuar tek babai i tij disa shkenca (Ulum al-ala siç është Sarfi), si dhe disa libra në Fikhun Hanefi (Mukhtasar al Kaduri), dhe ai mësoi prej tij Kuranin e Shenjtë, dhe e përfundoi atë tek i ati me leximin e hafizeve. Ai po ashtu tek shejh Said Al Burhani mësoi librin “Maraki al Falah” në fikhun Hanefi, dhe “Shuzur al-Zahab” në Nahw, si dhe disa libra të Balaghah. Ai gjithashtu ndiqte mësimet e dijetarit Muhamed Bahjat al-Antar (Rahimullah) me disa nga mësuesit e Al-Magmaa al-Ilmi në Damask, dhe prej atyre që ishin në këto mësime janë: Iz al-din al Tanokhi (Rahimullah) ku ata lexonin “Al-Hamasah” të Ebu Tammamit. Shejh Albani (Rahimullah) në fillimet e tij u takua me shejh Muhamed Raghib al Tabakah (Rahimullah), ku shejh Al-Tabakah tregoi admirimin e tij me shejh Albanin dhe i dha atij “Al-Anwar Al-Ghalija fi Mukhtasar al-Athbaat al-Hanbelijeh”

Prandaj sapo ta dini këtë, ju do ta kuptoni se sa e pabazë është thënia e tyre se: Ai nuk kishte dijetarë (prej të cilëve ka mësuar), e sa larg nga e vërteta është kjo. Madje kjo nuk i bën aspak dëm shejhut nëse ai nuk ka pasur një numër të madh dijetarësh. Sa shumë dijetarë kanë pasur vetëm disa shujuh, dhe kjo nuk ka dëmtuar dijen e tyre. Madje edhe tek transmetuesit e haditheve do të gjesh se prej tyre kishte transmetues të cilët nuk kanë transmetuar përveçse prej dy apo tre shujuheve, (dhe disa) madje edhe prej njërit, por prapë kjo nuk i ndaloi Imamët që të vërtetojnë dhe theksojnë dabt-in e tyre (aftësinë e ruajtjes së diturisë së fituar), Hifzin (mbajtjen mend), dhe Itkan-in (saktësinë), dhe kjo nuk i pengoi ti dëgjojnë ata dhe të marrin nga dituria e tyre. Nga kjo kategori është Ebu Ahmed ibn Abdullah ibn Muhamed al-Lakhmi i cili njihet si ibn al-Baghi (ka vdekur në vitin 400 H), nga njerëzit e Ashbilias. Ai është cilësuar si dijetari më unik i kohës së tij, dhe më i dituri i kohës së tij, ai grumbulloi Fikhun, Hadithin dhe Virtytet. Ai mësoi përmendesh disa libra të Sunetit, si dhe librat e Gharib në mënyrë të shkëlqyer. 04 - Pretendimi i tyre se ai: Nxjerr mendime të habitshme në kundërshtim me atë në të cilën janë njerëzit

Ky është një pretendim i shkrifët (palidhje), ngase Ehlul Hadithi dhe shejh Albani janë prej Gurabave, të cilët ringjallin atë që njerëzit e kanë braktisur nga Suneti i profetit Muhamed (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem). Thënia e tyre: “Filani është i vetëm në këtë mendim” nuk mohon fikhun e tij, dhe nuk e vesh atë me Shuzuz. Ebu Muhamed ibn Hazm (Rahimullah) në “Al-Ikham fi Usul al-Ahkam” (5/661-662) ka thënë: “Kufiri (dhe kuptimi) i Shuzuz është largimi nga e vërteta, pra kushdo që ka shkuar kundër asaj që është e drejtë në çfarëdo çështjeje ai është Shaz në të, qofshin ata të gjithë njerëzit e kësaj bote, apo disa prej tyre. Xhemati janë njerëzit e hakut (të vërtetës) edhe sikur të mos kishte prej tyre asnjë njeri të kësaj përveç një, atëherë ai është Xhemati. Dhe Ebu Bekri dhe Hatixheja (radijAll-

llahu anhu) hynë të vetëm në Islam, dhe asokohe ishin në Xhemat, dhe të gjithë të tjerët përveç tyre dhe të dërguarit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ishin njerëz të Shuzuzit (çuditshmërisë) dhe firkah (ndasive).” Andaj Shuzuz nuk është kur dikush nga dijetarët është kundër asaj në të cilën është një grup. Ngjashëm, Shuzuz nuk është të dalësh kundër asaj me të cilën veprohet, apo që është me e njohur në mesin e njerëzve. Në sa çështje ishin të vetëm imamët Ebu Hanife, Shafiu, Maliku dhe Ahmedi (Allahu i mëshiroftë që të gjithë), dhe kjo nuk u llogarit si diçka që i turpëronte ata, dhe nuk e hoqi prej tyre fikhun as nuk e mohoj apo nuk ishte arsye që ata të klasifikohen në Shuzuz dhe vetmitarë (Tafarud)! Si mundet që dikush të përshkruhet si Shaz dhe i çuditshëm kur ai e ka kufizuar veten në pasimin dhe imitimin e Masoum. Madje disa dijetarë të mëdhenj kishin qëndrime për të cilat më vonë u kuptua se ishin kundër Sunetit dhe Ethereve, dhe askush nga njerëzit e dijës nuk tha për ta se ata janë Shaz apo të çuditshëm. Dhe këtu ju shihni al-Hafiz ebi Shejbeh (vdiq në vitin 235 H) i cili shkruan një kapitull në Musnaf dhe e titullon “Përgjigje Ebu Hanifës”, dhe e fillon kapitullin e tij duke thënë: “Kjo është ajo në të cilën Ebu Hanifja është kundër traditës e cila ka ardhur nga profeti (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem)”. Dhe është el-Lejth ibn Sad (Rahimullah) duke thënë: “Kam numëruar për Malikun shtatëdhjetë çështje, të gjitha janë kundër Sunetit të profetit (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem), ku Maliku ka dhënë mendimin e tij personal”, dhe el-Lejth pastaj thotë:…. ”dhe i kam shkruar atij rreth tyre”, dhe ky transmetim përmendet në “Xhami’ al-Ilm wa Fadlih” (2/148). Pra kur ishin veprimet e njerëzve baraspeshë përfundimtare dhe kriter absolut në njohjen e gjykimeve të Allahut, që ne ti lemë tekstet për këtë shkak? Çfarë gjynahu kanë bërë Ehlul Hadithi dhe Albani (Rahimullah) kur ata morën ndonjë traditë të cilën ata e cilësuan autentike dhe nuk gjeten ndonjë gjë që e kundërshton, andaj vepruan sipas saj, dhe thirren njerëzit që të veprojnë në ringjalljen e këtij Suneti që u gjend në këtë traditë.

Subhan-Allah! Në vend se ata të falënderohen për atë që kanë bërë ata kritikohen dhe fajësohen dhe cilësohen me Shuzuz (se kanë mendime të çuditshme) dhe se ata janë të vetëm në mendimet e tyre! 05

- Rreth pretendimit të tyre se : Ai nuk ka respekt për dijetarët dhe nuk e njeh gjendjen e tyre

Ky është pretendim i kotë dhe nuk ka ndonjë argument, madje e kundërta e saj është e vërtetë. E tërë ajo që gjendet në këtë çështje është se disa njerëz kanë iluzione ngase shejh al-Albani (Rahimullah), vendosi të veprojë sipas traditës autentike për të cilën nuk ka asgjë që e kundërshton (apo pengon të veprojë), dhe kjo sipas tyre e beri atë që ti neglizhojë të gjithë dijetarët të cilët nuk punojnë sipas kësaj tradite, dhe nuk i respektonte dijetarët e njihte gjendjen e tyre. Ekziston një dallim në mes të: vendosja e imitimit tënd vetëm për profetin Muhamed, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe humbja e mësimeve dhe fjalëve të dijetarëve. Të vendosesh të kopjosh të dërguarin Muhamed, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem do të thotë të mos favorizosh fjalët e askujt apo veprimet e askujt para fjalëve apo veprimeve të veta, kushdo qoftë ai. Mirëpo, së pari shikon autencitetin e traditës, nëse ajo është autentike atëherë e shikon domethënien (të kuptuarit dhe veprimin e duhur me të cilin ka ardhur). Kur kjo të të bëhet e qartë, nuk duhet ta braktisesh atë edhe nëse ata në mes lindjes e perëndimit të kundërshtojnë. Nga fjalët e çmuara të shejh Albanit (Rahimullah) në “Al-Silsilah Al-Sahihah” duke komentuar traditën numër 321:

“Mbahuni fort (në traditën profetike) dhe kapuni fort me dhëmballë, e lini pikëpamjet e njerëzve, ngase kur paraqitet ndonjë traditë (autentike), pikëpamjet dhe mendimet vetjake bëhen të pavlefshme.” Tani që ju ta dini: Nuk ka - me aq sa unë di- ndonjë çështje apo problem që imam Albani (Rahimullah) të ketë zgjedhur ndonjë mendim që të mos e ketë pasur ndonjë dijetar që ishte para tij (d.m.th atij i kanë paraprirë të tjetër në të gjitha mendimet që ai kishte), dhe ai është gjithnjë i kujdesshëm të përmend se kush i paraprinte, në atë që ai vendoste të vepronte nga fjalët (dhe mendimet) të cilat ai i shihte se janë në pajtim me Tekstet. Shejhu (Rahimullah) i kthehet asaj që kanë thënë dijetarët, merr parasysh atë që ata e kanë thënë para tij dhe përfiton prej tyre, pa intolerancë apo pasim të verbër. Ai në parathënien e librit të tij “Sifat Salat al-Nebi” (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem) ka thënë: Sa i përket kthimit tek fjalët e tyre (dijetarëve), të përfitojmë prej tyre, dhe ti përdorim për të na ndihmuar në të kuptuarit e duhur dhe të vërtetën në atë që ata u kundërshtuan, në raste kur nuk ka tekste nga Kurani dhe Suneti, apo (t’u kthehemi fjalëve të tyre) për të kuptuar atë që është e nevojshme, kjo është një çështje të cilën ne nuk e mohojmë. Madje, ne i porosisim të (tjerët) në këtë dhe i inkurajojmë në këtë, ngase me këtë shpresohet dobia, për ata të cilët morën Kuranin dhe Sunetin si burim i udhëzimit të tyre.” Çfarë mbetet të komentohet është çështja e vrazhdësisë e cila i atribuohet shejhut në përgjigjet e tij në Mukhalifiin. Në të vërtetë kjo është çështje relative e cila dallon nga njëra në tjetrën. Disa mund ta quajnë subjektivizëm në kërkim, dhe kërkim të së vërtetës pa i dhënë komplimente e të tjerët mund ta quajnë vrazhdësi dhe mungesë e butësisë (dhe mirësisë). Në secilin rast duhet të kujtoni me sa vijon: 01

- Disa kërkojnë që shejhu të jetë i butë kur u përgjigjet apo i refuzon ata,

ndërsa ata nuk veprojnë në përputhje me atë që i kërkojnë shejhut të bëjë kur vet ata u përgjigjen apo i refuzojnë mendimet e tyre.

02 - Ashpërsia e deklarimit të së vërtetës nuk do të thotë se ajo është ide e gabuar. 03 - Butësia kur theksohet mendimi i gabuar nuk do të thotë se ajo është e vërteta. 04

- Ashpërsia në disa raste mund të jetë mënyra më e mençur në davet.

Dhe shejhu (Rahimullah) ka dhenë një koment rreth ashpërsisë e cila i atribuohet atij, andaj referoju tekstit “Al-Silsilah al-Daifah: 1/27.

06

- Pretendimi i tyre se: Ai është Dhahiri në Mehdheb

Edhe kjo akuzë nuk ka kurrfarë baze. E vërteta është se përshkrimi i njerëzve të Hadithit si njerëzit e dhahirit, janë fjalë të cilat ne i dëgjojmë here pas here, dhe kjo është arsyeja pse përshkrimi i shejh Albanit me këtë fjalë nuk është edhe aq befasuese sepse ai është prej Ehlul Hadithit! Dhe që të largojmë dyshimet dhe konfuzionin që ka mundur ti godas mendjet e disave, ne kemi parashtruar pyetjet e mëposhtme: A ka deklaruar shejhu në ndonjë nga librat e tij se ai është pasues (ndjekës) i medhhebit Dhahiri? A mjafton fakti që shejhu u referohet librave të Ibn Hazmit për të thënë se ai është dhahiri? Shejh Albani (Rahimullah) në shumë vende e kritikonte (dhe e refuzonte) ibn Haz alDhahiri (në mendime të veçanta). Për shembull, në “Tammam al-Minhaxh”, faqe 160, (Shejh Albani) ka thënë: “Në kundërshtim me atë që ka folur Ibn Hazmi….” Dhe në të njëjtin libër, faqe 162, ai ka thënë: “Dhe Ibn Hamzi kishte qëndrime të tepërta ashtu siç ai zakonisht bënë duke ngjeshur edhe më Dhahirin e tij”.

Dhe nga librat e al-Albanit është një libër ku ai i përgjigjet dhe e refuzon Ibn Hazmin rreth çështjes së instrumenteve muzikore. Prandaj kjo është arsyeja pse Ehlul Hadithi-e prej tyre edhe al-Albani- janë më së largu nga të metat të cilat i kanë përmendur dijetarët për (medhhebin) dhahiri. Megjithatë, ashtu siç e ka përmendur shejhu në shumë raste, e nder to edhe në librin “Sifat Salat al-Nabi”, është pjesë e metodologjisë së tij që ai të ndjek hadithin dhe etherin, dhe nuk i braktisë ata, duke pasur respekt për të gjithë dijetarët dhe duke përfituar nga fiku dhe të kuptuarit e tyre. 07

- Pretendimi i tyre se: Ai është i butë në autencitetin e traditave

Kjo po ashtu është diçka relative, e cila dallon në varësi nga njerëzit, andaj kushdo që ishte i ashpër do ti cilësonte të tjerët si të butë, dhe kushdo që ishte i butë do t’i cilësonte të tjerët si të ashpër. E vërteta e arritjes tek e vërteta (në këtë çështje) është Istikra (leximi dhe kërkimi gjithëpërfshirës), dhe krahasimi (i tij) me të tjerët. Sa për çështjen që qoi në atribuimin e shejhut në butësi (në autencitet) : 01

- Tahsiin (Gradimi si Hasen) transmetimet e dobëta të cilat erdhën

nëpërmjet rrugëve të shumta (T’adud Al-Turuk). 02

- Pranimi i transmetuesve të cilëve nuk u njihet siguria (Maxhhoul al-Hal),

dhe mvarja në deklarimin e pasigurisë së Ibn Hibanit. 03

- Pranimi i disa transmetimeve të dobëta.

Të gjitha llojet e ndryshme te traditave të dobëta janë të pranueshme për t’u marr në konsiderate dhe për t’u ndrequr, dhe mund të fuqizohen nëse kanë ardhur në rrugë të shumta, me përjashtim të atyre të cilat në zinxhirin e tyre kanë ndokënd që është gënjeshtar (Kazab), apo fabrikues (Wadaa’), transmetimi i atij që akuzohet për gënjeshtër (Mutaham Bi Al-Kazib), transmetimi i transmetuesit i cili është në rangun e atyre që janë lënë (Fii Martabat Al-Tark), siç janë ata të cilëve u është dëmtuar shumë kujtesa, dhe tradita e cila merret si Shaz dhe Munker.

Tani sa i takon pranimit të transmetimeve të transmetuesit të panjohur dhe të pasigurt (Majhoul Al-Hal), dhe të mbështetesh në deklaratat e pasigurta të dhëna nga Ibn Hibani, kjo është një nder çështjet që i është atribuuar al-Albanit (Rahimullah) pa ndonjë provë të qartë! Madje, në të vërtetë shejhu është përgjigjur në shumë vende atyre të cilët mbështeten në deklaratat e Ibn Hibanit, dhe i ka përshkruar ata se janë shumë të butë! Ai gjithashtu ka vendosur një rregull në hyrje të librit të tij (Tamam al-Minah) faqe 20-26 të cilin e quajti : Të mos mbështetësh në Tawthikin e Ibn Hibanit.” (Së fundmi), sa i takon pranimit të disa transmetimeve të dobëta, ky është vetëm pretendim, ngase ata (që e akuzojnë) nuk janë në gjendje të paraqesin një transmetues për të cilin ka argument se duhet të lihet, dhe pastaj al-Albani (Rahimullah) të ketë ardhur dhe ta këtë pranuar atë! 08

- Rreth pretendimit të tyre se: Ai është kundërthënës kur vlerëson traditat

Ky pretendim ka ardhur ose nga padituria ose nga injorimi i realitetit rreth kësaj çështjeje. Dije- vëlla (dhe motër) e respektuar ( Allahu u ruajtë)- se nga bazat sipas Ehli Sunetit dhe Xhematit është se Ismah (Pagabueshmëria) nuk i takon askujt në këtë umet përveç të dërguarit të Allahut, sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem, dhe ne - nga Mirësia e Allahut- jemi pasues të këtij parimi thelbësor, dhe nuk besojmë e as që themi se shejh Albani (Rahimullah) është i pagabueshëm, ashtu si nuk themi për askënd prej njerëzve të dijës. A është fakt se ndonjë gabim i bërë nga ndonjë dijetar, apo ndonjë kundërshti që është paraqitur arsye që ta hedhim poshtë dhe arsye që ta zhveshim nga përshkrimi i diturisë? Nuk besoj se ndokush i paanshëm do ta thotë një gjë të tillë! Po, kushdo gabimet e të cilit janë të shumta, dhe ajo që ai ka gabuar është më e shumtë se ajo që ia ka qëlluar, ne nuk e marrim atë si pike referuese, dhe ne do heqim prej tij përshkrimin e Dabt-it. Kur të vendoset kjo, dije se të gjitha traditat të cilat shejh Albanit (Rahimullah) i atribuoheshin për të kundërshtuar vendimet e tij, nuk ndikojnë në seriozitetin apo

diturinë e tij, kushdo që ishte i paanshëm, ngase përqindja e traditave të cilave i atribuohen shejh Albanit si kundërthënëse janë shumë të pakta dhe nuk ja vlen të merremi me to, ngase kjo nuk ndikon në oqeanin e tij të diturisë. Tani, kjo akuzë e kontraditës është thënie ziliqare, dhe një mashtrim djallëzor, dhe nuk pranohet pasi të shqyrtohet, nuk pranohet vetëm se në shumë pak, vërtetë shumë pak dhe zakonisht ndodh në rastet me sa vijon: 01

- Traditat për të cilat ka ndryshuar pikëpamja e shejhut pasi janë paraqitur

kushtet dhe rrethanat për të cilat ai nuk kishte njohuri. 02

- Traditat për të cilat shejhu i gjykonte duke shikuar njërën rrugë (zinxhir),

dhe më pas zbuloi zinxhir tjetër (transmetuesish). 03 - Traditat të cilat ai i bazonte në atë që besonte rreth sigurisë së transmetuesit, dhe pastaj përtëriu ixhtihadin e tij rreth transmetuesit, kështu që ndryshoi mendimin e tij.

04

- Një traditë për të cilën ai nuk dinte rreth “Ilah (të metave apo defekte), të

cilat iu bënë të qarta më vonë. 05

- Traditat për të cilat ai ishte i njoftuar rreth një Mutabi’ apo shahid, dhe

pastaj u njoftua rreth saj. Dhe dëshiroj që t’ua përmend juve, lexues i dashur, librin “Al-Anwar al-Kashifah Li Tanakudat al-Khasaf al-Zaifah, wa Kashf Ma Fiha min al-Zejgh wa-Tahrif wa alMughazafah.” 09

- Rreth pretendimit të tyre

se: Ai nuk i jep konsideratë vlerësimit të Matn (Teksteve të traditës)

Ky pretendim është i pavlefshëm dhe nuk ka kurrfarë baze, dhe ajo çfarë mund të shihet në librat e tij (Rahimullah) e hedhë këtë poshtë.

Prandaj kjo është arsyeja pse unë do të paraqes një traditë dhe të theksoj se si shejhu (Rahimullah) vlerësonte tekstin e ndonjë tradite, pasi vlerësonte zinxhirin. Nga kjo është tradita e dytë në “Silislat al-ahadith al-daifa” (“këdo që namazi nuk e pengon nga veprat e ndaluara dhe të tepruara, nuk ka kurrfarë forcimi veçse largim nga Allahu” dhe në një transmetim tjetër: “Ai, namazi i të cilit nuk e ndalon nga e kqeja dhe mëkatet vetëm se do largohet edhe më shumë nga Allahu”.), pasi e vlerësoi tekstin e traditës, ai (Rahimullah) filloi të vlerësonte tekstin dhe tha: “Sa i përket tekstit, ky nuk është i saktë, ngase kuptimi i tij i dukshëm përfshin gjithashtu edhe ata të cilët kanë falur namaz duke plotësuar kushtet dhe shtyllat e tij, në atë mënyrë që të jetë i pranuar. Andaj nëse adhuruesi është duke bërë ende ndonjë mëkat apo vepër të papëlqyer, si mund të thuhet se për shkak të tij (namazit) ai nuk forcohet vetëm se do largohet? Kjo është nga ajo që nuk ka kuptim dhe nuk mund të dëshmohet në këtë fe, etj…..” deri në fund të asaj që ai (Rahimullah) ka thënë. Dhe më këtë, u përmbush qëllimi (pse ne shkruam). Të gjitha falënderimet dhe lavdërimet janë vetëm për Allahun.

Ka thënë Pejgamberi (sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem):

“Çifutët u ndanë në 71 grupe dhe Kristianët u ndanë në 72 grupe. Kurse Umeti im do të ndahet në 73 grupe; të gjitha ato (grupe) do të jenë në Zjarr, përveç njërit.” Sahabët pyetën: “Cili prej tyre o i Dërguari i Allahut?” Ai u përgjigj: “Xhemati.” [Transmetuar nga Tirmidhi (n. 2641) dhe është saktësuar nga ShejkhulAlbani në Silsiletul-Ehadithus-Sahijha (n. 1348); Në një transmetim tjetër është: “Ata që ndjekin rrugën ku jam unë dhe Sahabët e mi.” el-Hejthemi në Mexhme’uz-Zeuaid (1/189) dhe është saktësuar nga ShejkhulAlbani në Sahijhul-Xhami’ (52/9).]

Kujt i thonë këta Vehabi?

Nëse ke menduar se Vehabizmi për të cilin flasin ca politikanë e shkrimtarë perëndimorë përkufizohet në atë që thirri Muhammed ibën Abdulvehabi në librat, fjalimet dhe mësimet e tij, apo se vehabistë janë vetëm ata që pajtohen me këtë hoxhë në thirrjen e tij, atëherë ke gabuar. Tek ata, Vehabizmi është përshkrim për çdonjërin që e merr seriozisht Islamin, qoftë edhe prej atyre që s'kanë lexuar asnjë shkronjë prej ibën Abdulvehabit, veten s'e quajnë me emrin e tij dhe nuk pajtohen me të në disa çështje; porse ky emërtim thjeshtë është përshkrim i atij i cili i pranon me seriozitet disa gjëra konsenzuale të Islamit edhe nëse vetë ai bën disa bidate (1) apo beson në disa gjëra të kota. Vehabizmi tek ata është sinonim i fundamentalizmit i cili do të thotë: të besuarit se i tërë Kur'ani është fjalë e Allahut të Madhëruar dhe se të kapurit për të është obligim i çdo myslimani. Vehabist është myslimani i cili falë pesë kohët e namazit, agjëron Ramazanin, jep zekatin dhe kryen Haxhin nëse ka mundësi. Ai është myslimani i cili nuk pi alkool, s'merret me kamatë, e sheh të ndaluar përzierjen e meshkujve dhe femrave, nuk beson në ato vlerat të civilizimit perëndimor që janë në kundërshtim me Islamin. Myslimani vehabist është ai i cili mendon se feja e tij është e vërtetë dhe e nxitë atë që njerëzit t'i thërret në Islam. Me fjalë të shkurta, vehabist është çdo mysliman i cili mundohet të kapet për mësimet e fesë së tij edhe nëse jeton në vendet perëndimore. Si duket ata që u propozuan politikanëve (perëndimorë) që çdo mysliman që praktikon fenë e tij ta emërtojnë kështu, janë disa ekspertë për studim të Islamit. Ndoshta ky propozim i tyre ka qenë për shkaqe politike. Ndoshta u kanë thënë atyre: ju do t'i ngjallni emocionet e myslimanëve nëse u thoni qartë dhe direkt se nuk doni që ata të kapen për Librin e Zotit dhe Sunnetin e Pejgamberit, të marrin fenë me seriozitet, andaj ju bënë një intrigë duke folur për Vehabizmin në vend që të flasin për Islamin apo për Kur'anin dhe Sunnetin nga që në botën islame ka shumë njerëz që kanë probleme me vehabistët, dhe për atë se kanë trilluar shumë akuza kundër tyre (vehabistëve). Atyre u veshën shumë gjëra që ne i dimë se s'kanë lidhje me ta. Edhe pse ne nuk pajtohemi me ata në të gjitha shkaqet që sollën deri te armiqësimi i Vehabizmit, themi se qëndrimi i tyre armiqësor mund të na ndihmojë në drejtim të realizimit të synimeve tona dhe t'i shërbej interesave tona.

Atëherë, kush është për ta myslimani jovehabist? Është myslimani i cili Kur'anin e kupton ashtu siç i kuptojnë ata librat e tyre, fenë e praktikon ashtu siç praktikojnë ata fenë e tyre. Ai që nuk kundërshton asgjë nga kultura e tyre, nuk thërret në antagonizëm ndaj politikës së tyre edhe nëse mendon se është e padrejtë dhe e dëmshme për vendin e tij. Është ai prej gojës së të cilit s'del asnjë fjalë që ka të bëjë më emrin xhihad. Çdonjëri që bën këtë është armik i tyre dhe pengon të ashtuquajturën interes atdhetar të tyre. Çdo të thotë të kuptojë fenë ashtu siç e kuptojnë ata fenë e tyre? Ndoshta përgjigje më e mirë për këtë pyetje është fjala e një pasuesi të një kishe episkopale (bëhet fjalë për një kishë amerikane pasuese e kishës angleze). Ky është një prift, quhet Robinson dhe botërisht shpreh çrregullimin e tij seksual. Madje ai shkon nëpër disa shoqëri fetare, së bashku me "bashkëshortin e tij" me të cilin bën imoralitet, Allahu na ruajt! Me gjithë këtë kisha nuk pa pengesë që ky prift të merr një post të lartë, postin e prelatit. Atë e zgjodhi këshilli më i lartë i kishës, me shumicë të votave, përafërsisht me dyzet prej gjashtëdhjetë votave. Pas fitores, në një konferencë për gazetarë, ky prelat pranoi se kundërshtarët e zgjedhjes së tij kishin pasur të drejtë kur kishin deklaruar se çrregullimi seksual është në kundërshtim me mësimet e kishës, pastaj vazhdoi të thotë: "të thuash thjeshtë është në kundërshtim me traditat dhe mësimet e kishës, me Librin e Shenjtë nuk do të thotë patjetër te jetë gabim. Ne adhurojmë një Zot i cili është i gjallë dhe ky Zot na shpien kah e vërteta." Pas këtij lajmi, i përkujtova vëllezërit tanë në një hutbe të Xhumasë me hadithin e Pejgamberit, salAllahu alejhi ve selem, i cili ka thënë: "do t'i pasoni traditat e popujve para jush, pëllëmbë pas pëllëmbe derisa edhe nëse hyjnë në vrimën e hardhucit do të hyni edhe ju." Me këtë kisha për qëllim që të mos habitemi kur të na vjen ndonjëri i cili pretendon se është mysliman dhe të thotë ndonjë fjalë sikur ky prifti apo afërsisht sikur ai, si për shembull të thotë: fakti që një fjalë apo vepër është në kundërshtim me atë që e dinë myslimanët, në kundërshtim me hadithet e Pejgamberit, salAllahu alejhi ve selem, në kundërshtim me ajetet kur'anore nuk do të thotë patjetër që e njëjta të jetë gabim. Them se mu si ky është myslimani që e dëshirojnë disa nga këta të cilët flasin për ekstremizmin, për fundamentalizmin, për Vehabizmin. A nuk i tha Allahu, subhanehu ve teala, Pejgamberit, salAllahu alejhi ve selem: "Në të vërtetë ata (idhujtarët) gati arritën të sprovojnë ty nga ajo që Ne ta shpallëm, e të trillosh tjetër nga çka të shpallëm, e atëherë do të zinin ty mik." (Isra – 73) Pastaj, a nuk ka thënë Allahu, subhanehu ve teala, për disa jehudij dhe krishterë që kishin ngulur këmbë në mosbesimin e tyre: "As jehuditë, e as krishterët kurrë nuk do të jenë të kënaqur me ty deri sa ta pasosh fenë e tyre." (Bekare – 120) Tani del në pah se pasimi i fesë së tyre nuk është i kufizuar vetëm në besimin e asaj që ata besojnë, porse përfshinë edhe metodologjinë e kuptimit të fesë dhe shtrembërimit të saj. Çdonjëri i cili ndjek këtë metodologji për shtrembërimin e fesë Islame dhe për të mos kapë

fenë fuqishëm siç ka urdhëruar Allahu, subhanehu ve teala, ata do të jenë të kënaqur prej këtyre. Në shumë fjalë të tyre duket pakënaqësia e tyre me ata të cilët nuk ndjekin metodologjinë e tyre në kuptimin e fesë Islame. Ndoshta prej rasteve më të qarta është ajo që përmendi ish kryetari Klinton në një ligjëratë që mbajti në universitetin e Vashingtonit "Xhorxhton", që e kam përmendur në disa ligjërata dhe e kam debatuar së bashku me disa të rinj në selinë e "Darul Erkam" në Vashington. Prej asaj që e tha Klintoni në ligjëratën e tij ishte: ''esenca e mospajtimit mes neve dhe atyre - ka për qëllim myslimanët apo një grup prej tyre – është pasqyrimi ynë i natyrës së realitetit. Ne besojmë se asnjëri prej krijesave nuk e di tërë realitetin, për këtë, mendojmë se çdo njeri ka aspektin e tij. Ata mendojnë se e dijnë tërë realitetin, për këtë mendojnë se nëse nuk je mysliman atëherë je kafir (jobesimtar), nëse je mysliman mirëpo nuk pajtohesh me ta në mendime atëherë je bidatxhi (risitar) dhe se në dy rastet ti je në shënjestër edhe nëse je fëmijë gjashtëvjeçar'' Prej asaj që e pata thënë në atë ligjëratën time ishte: nëse me fjalën "i tërë realiteti" është për qëllim njohja e çdo gjëje, ne jemi të parët që e pranojmë se asnjëri nga njerëzit nuk ka këtë cilësi, porse kjo është cilësi e Zotit. Madje edhe nëse është për qëllim njohja e tërësishme e disa gjërave, ne besojmë se vetëm Allahu, subhanehu ve teala, i njeh gjërat në tërësi. Ne nuk dimë gjithçka as për Zotin tonë që e adhurojmë; Ai ka emra që s'na ka treguar për to, mirëpo atë që e dimë për Të, edhe pse është pak, na mjafton që të bindemi se Ai është i vetmi që meriton të adhurohet dhe se Ai ia zbriti Kur'anin Muhammedit, salAllahu alejhi ve selem. Po ashtu edhe dija jonë për gjërat e kësaj bote – e Allahut i takon shembulli më i lartë – është e mjaftueshme për të përfituar nga ato. Ne para se ta dimë se uji përbëhet nga hidrogjeni dhe oksigjeni, e kemi ditur se ai e shuan etjen, se është i domosdoshëm për bimët, se pastron ndyrësirat e kështu me radhë. Përkufizimi i dijes tonë nuk do të thotë relativizimi i realitetit, madje në atë që e njohim – përderisa është e vërtetë – ka argument të prerë se e kundërta e saj është e kotë. Gjithashtu pata thënë se kufri (mosbesimi) do të thotë: mohimi i realitetit apo mohimi i asaj që pretendohet se është realitet. Ai që mohon se Muhammedi, salAllahu alejhi ve selem, është i dërguar i Allahut duke e ditur një gjë të tillë, ai mohon realitetin dhe është kafir. Ai që mohon ekzistimin e dikujt që meriton të adhurohet pos Allahut, ai sipas shprehjes kur'anore është kafir (mohues) i tagutit (të kotës). Po ashtu kam thënë se baza e raporteve tona me ata që nuk besojnë në fenë Islame është: thirrja e tyre me urtësi, këshillë të mirë si dhe duke polemizuar në mënyrë më të mirë ngase ne nuk vrasim njeri thjeshtë vetëm pse është kafir përndryshe nuk do të mbetej asnjë prej tyre në këtë botë. Pastaj, si mund që feja jonë të na urdhërojë të vrasim çdo mosbesimtarë kur na lejon të martohemi me gratë e ndershme të ehlulkitabit (jehudijtë dhe krishterët)? A mund që të lidhim kurorë me të pastaj t'ia vendojmë shpatën në qafë? E sa i takon fëmijëve të tyre, ata me vendimin e fesë tonë janë muslimanë, e përse t'i vrasim?

______________________________________________ (1)

- Bidat quhet çdo gjë e shpikur në fe e për të cilat na ka tërhequr vërejtjen

Muhammedi, paqa dhe mëshira e Zotit qoftë mbi te. Menjanimi i këtyre gjërave ishte një prej synimieve të thirrjes së Muhammed ibën Abdulvehabit.

________________________________________________________________________

TË SHPIFËSH PËR TË PAQENËN?! Nuk ka dyshim se që në momentet e para të jetës njerëzore është shfaqur edhe lufta mes të vërtetës dhe të kotës. Kjo luftë është ndezur dhe është ashpërsuar më tepër në kohën e të dërguarve e më pas me pasuesit e tyre. Ai që vështron me kujdes në tekstet kuranore, apo edhe në faktet historike do të gjejë një sërë ngjarjesh, të cilat na e pasqyrojnë këtë luftë. Mjafton vetëm të shfletosh historinë e profetit Ibrahim me Nemrudin[1];të Musait me faraonin[2]; të Nuhut me popullin[3] e tij dhe së fundi të Muhamedit me popullin e tij e do të shpaloset qartë, se e kota dhe pasuesit e saj i kanë përdorur të gjitha metodat e mundshme për ta parandaluar përhapjen e së vërtetës dhe fenë e Allahut, që e kanë predikuar Profetët e Tij. Nga metodat më të vjetra dhe më të përhapura, të cilat njëkohësisht janë nga më lajkataret dhe tinëzaret është edhe akuzat ndaj fesë së Allahut, duke u hequr si këshillues, si dashamirës e miqësor. Këtë metodë e përdorën kurejshët me fiset dhe njerëzit përreth, të cilët nuk e njihnin Muhamedin dhe Fenë Islame. Ata e akuzuan Muhamedin, si magjistar, i çmendur dhe poet, aq sa dikush vendosi në veshët e tij pambuk, në mënyrë që të mos dëgjonte ndonjë fjalë të këtij njeriu, por kur përballej me të dhe dëgjonte prej tij, e kuptonte fare mirë, se e gjitha kjo kish qenë një truk dhe një iluzion, në mënyrë që t’i mbante ata peng të së kotës dhe larg të vërtetës. “Thuaj: “E vërteta erdhi, kurse e pavërteta është fshirë e nuk mund të shfaqet përsëri”.[4] E njëjta situatë përsëritet edhe sot. Dashakeqët e Islamit dhe të muslimanëve, të cilët njëkohësisht zotërojnë pjesën dërmuese të medies së shkruar dhe vizive, kanë kohë që hedhin akuza të njëpasnjëshme ndaj Islamit dhe muslimanëve. Një gjë e tillë prej tyre është e pritshme, sepse ata kërkojnë që me anë të saj të ulin potencialin e Islamit, i cili po përhapet fuqishëm në mesin e tyre (në perëndim), ndaj dhe mjeti më i mirë për parandalimin e këtij fenomeni është hedhja baltë mbi Fenë Islame dhe pasuesit e saj. “Ju, me siguri, do të sprovoheni në pasurinë e në jetën tuaj dhe do të dëgjoni shumë fyerje nga popujt që iu është dhënë Libri para jush, si dhe nga paganët. Por nëse ju duroni dhe ruheni (nga të këqijat), atëherë kjo është vërtet përcaktuese e çështjeve”.[5]

Sot perëndimi i krishterë për të arritur qëllimet e tij, po hedh mbi Islamin akuzat më të rënda, ndaj Profetit të tij, akuzat më të paqena dhe ndaj Kuranit shpifjet më të ulëta. Karikaturat nëpër gazetat famëkeqe të Danimarkës dhe Evropës mbarë, ende vazhdojnë dhe nxisin incidente dhe zemërim. Ata mundohen të shpalosin se Muhamedi, Profeti Islam ka qenë një njeri, i cili nxiste vetëm luftëra dhe ishte i etur për gjakderdhje. Ata e dinë se janë duke gënjyer, sepse ata e njohin më mirë se kushdo tjetër personalitetin e Profetit tonë: “Atyre që u kemi dhënë Librin, e njohin atë (Profetin), ashtu siç i njohin bijtë e tyre, por disa prej tyre e fshehin të vërtetën, duke e ditur mirë”.[6] Por këto akuza që ata hedhin, janë ndoshta nga masat e vetme për t’i mbajtur njerëzit në errësirë dhe padituri rreth realitetit të Fesë Islame, ashtu sikurse bënin në Mesjetë me mendimtarët e tyre, duke i djegur në turrat e druve. Ramamakrishna Rao në lidhje me Muhamedin thotë: “Trajtimi që ai u ka bërë armiqve të vet më të egër është shembulli më fisnik për ndjekësit e tij. Gjatë çlirimit të Mekës, ai qe’ në kulmin e pushtetit të tij. Qyteti që nuk kish dashur t'ia dinte për predikimet e tij, që i kishte torturuar ndjekësit e tij, që e kishte dëbuar dhe e kishte detyruar të mërgonte bashkë me popullin e vet, dhe që e kishte persekutuar dhe bojkotuar edhe në vendin, ku ai kishte mërguar rreth 200 milje larg, tashmë shtrihej nën këmbët e tij. Sipas ligjeve të luftës ai mund të ishte hakmarrë me të drejtë për të gjitha mizoritë, që kishte hequr ai dhe njerëzit e tij. Por çfarë trajtimi u dha ai atyre? Zemra e Muhamedit ishte plot me dashuri dhe ai deklaroi: "Në këtë ditë nuk ka HAKMARRJE ndaj jush dhe ju jeni të gjithë të lirë”. Duhet të pohojmë se të vrarët në radhët e kundërshtarëve të Muhamedit dhe fesë së tij[7] përgjatë njëzet e tre vjetëve të jetës së tij, nuk e kalonin numrin e fëmijëve të vrarë nga krimet çifute kundra Gazës vitin e shkuar. Ndaj dhe me të drejtë Hjuston Smith, kur flet për figurën e Profetit thotë: “(Muhamedi) Ishte i sinqertë dhe i dashur për njerëzit e vet, njeri bujar dhe i dhembshur. Gjithnjë ka ndier dhembje ndaj vuajtjeve njerëzore dhe tregohej i gatshëm t'i ndihmonte të tjerët, e veçanërisht të varfërve dhe të paaftëve. Për shkak të ndjenjës së tij të ndershmërisë, obligimit dhe të besimit, ai fitoi tituj të lartë si 'i drejti' dhe 'i besueshmi”.[8] E pra, ata që hedhin baltë mbi figurën e Profetit Muhamed sot janë të ndërgjegjshëm, se ai ka qenë njeriu më i mëshirshëm, që ka ecur ndonjëherë mbi shpinën e kësaj toke, se ka qenë njeriu më paqësor, më bujar, më dashamirës dhe më zemërgjeri, ashtu sikurse e dinin dhe kurejshët, se ai ishte besnik, i drejtë, bujar dhe i dashur, e megjithatë të dyja palët, si të djeshmit dhe të sotmit kanë bërë plane, që me anë të këtyre akuzave të mbajnë larg njerëzit nga Islami dhe asgjë më tepër. Akuzat e tyre nuk u kufizuan vetëm me figurën e Profetit të mëshirës, por ata fyen, shanë e përdhosën edhe Kuranin, librin e Allahut të Lartësuar. Me këtë lloj politike qarqe të caktuara në Perëndim, mundohen të mbjellin ndër masat e njerëzve idetë, se Kurani është libër që mbjell terror dhe dhunë, dhe se njerëzit nuk duhet ta mbajnë në duar këtë libër! Nga ana tjetër ne çdo ditë shohim në Perëndim forma të ndryshme të përdhosjes ndaj Kuranit.

Shkaku që i shtyn ata ta bëjnë një gjë të tillë është shumë i qartë dhe tejet i lexueshëm, ata kanë frikë se nëse njerëzit do ta lexojnë këtë libër do të zbulohen shumë nga të palarat e ndyra të qarqeve të Perëndimit. Po, ata përdhosin Kuranin, sepse e kuptojnë dhe janë të vetëdijshëm, se ai i çliron njerëzit nga prangat e robërisë, për tek krenaria. Kurani është vërtet ashtu sikurse e ka përshkruar U. Durant [9], i cili thotë: “Kurani vazhdon që prej katërmbëdhjetë shekujve të qëndrojë i ruajtur në memorien e muslimanëve. Ai ngacmon imagjinatën e tyre, u modelon sjelljet dhe nxit natyrat e miliona njerëzve. Kurani u përçon shpirtrave besimin e thjeshtë, larg mjegullimeve, dokeve dhe liturgjive, madje mesazhet e tij më të shumta janë për çlirimin nga idhujtaria. Ai ka meritën më të madhe të ngritjes së nivelit të muslimanëve në aspektin e moralit dhe të kulturës. Ai ka ngritur tek ata rregullat e shoqërisë, i ka çliruar mendjet e tyre nga shumë iluzione dhe supersticione; i ka çliruar nga padrejtësia dhe egërsia, madje nëpërmjet tij u lehtësua gjendja e skllevërve. Ai mbolli në shpirtrat e të përçmuarve krenarinë dhe mbolli mes muslimanëve drejtësinë, përqendrimin dhe largimin nga epshet në një mënyrë, aq të përkryer, sa nuk mund të gjesh një shembull si ai në ndonjë cep toke ku jetojnë të bardhët”.[10] Ndërsa J. S. Restler[11] shprehet: “Kurani ka aftësinë të gjejë zgjidhje për të gjitha problemet, ai bën një lidhje të përkryer mes ligjit fetar dhe atij moral. Ai përpiqet për ngritjen e rregullit, unitetin e shoqërisë dhe pakësimin e mjerimit. Kurani përpiqet për ndihmesën e të dobëtëve, këshillon për bamirësi dhe urdhëron për mëshirë”.[12] Ndaj dhe përhapja në masë dhe e shpejtë e Islamit, nuk ka ardhur si rezultat i përdorimit të forcës e dhunës, madje as nëpërmjet përpjekjeve të vazhdueshme të predikuesve muslimanë, përkundrazi kjo përhapje e Islamit ka ardhur për shkak të këtij libri; Librit të Allahut e fjalës së vërtetë, të cilin muslimanët ia paraqitën popujve të mundur, duke i lënë të zgjedhin mes leximit dhe refuzimit të tij”.[13] Këto mesazhe janë të qarta dhe hedhin dritë ende më tepër për shkaqet e kësaj lufte barbare me shpifje ndaj Islamit. Prapavija e tyre është një: Të parandalojmë sa të mundemi përhapjen e Islamit. Në momentet që shahen përdhosen dhe hidhet shpifje për simbolet më madhore të fesë Islame, natyrshëm nuk do të mbeten jashtë kornizave të shpifjes besimtarët muslimanë, të cilët mundohen të praktikojnë fenë e tyre. Aq shumë janë tepruar shpifjet ndaj muslimanëve, saqë kur një femër muslimane shfaqet e mbuluar, menjëherë mendohet se ajo është e detyruar, e dhunuar, e persekutuar, e prapambetur etj., ndërsa nëse mbulohet një e krishtere, ajo shihet si grua e denjë dhe respektohet në maksimum si një shërbëtore e fesë së saj?! Kur një musliman lëshon mjekër, menjëherë do të mendohet apo akuzohet si ekstremist e vehabi, ndërsa kur lëshojnë hebrenjtë mjekra, ata nuk quhen të tillë, por nderohen si njerëz fetarë?!

Në momentin kur një musliman i papërgjegjshëm bën një krim, që bie ndesh me parimet e Islamit, menjëherë në kafazin e të akuzuarve gjendet vetëm Islami, ndërsa kur të krishterët dhe hebrenjtë ndërmarrin shfarosjen e popujve në emër të fesë, në këto situata feja nuk përmendet sepse e tillë është politika?! Sado që Perëndimi me propagandën e tij mediatike të hedhë akuza të paqena për Islamin, Kuranin dhe muslimanët, përsëri njerëzit që zotërojnë logjikë të shëndoshë e dinë dhe janë të ndërgjegjshëm, se burgjet e inkuizicionit, Guantanamos, Ebu Graibit, përdhunimin e grave dhe të miturve, vrasjen e civilëve dhe pushtimin e shteteve (vetëm për fitime materiale) në emër të lirisë, nuk i kanë ndërmarrë muslimanët, nuk i ka nxitur Kurani, Muhamedi e as Islami, porse vetëm njerëz famëkëqij, të cilët historia dhe njerëzimi do t’i kujtojë si kriminelë lufte. Madje edhe shumë krime, të cilat ua veshin muslimanëve, nuk janë gjë tjetër vetëm se një hallkë në zinxhirin e madh të shpifjeve ndaj kësaj feje dhe pasuesve të saj, të cilat nuk është e vështirë për shërbimet sekrete t’i realizojnë vetë ato. Ata përpiqen që të parandalojnë përhapjen e kësaj feje, përpiqen të shuajnë dritën e Allahut me akuzat dhe luftën e tyre, me shpifje të paqena dhe jo reale, por nuk do të munden dot t’ia arrijnë këtij qëllimi, sepse Allahu do ta plotësojë fenë e Tij, edhe pse nuk i vjen mirë jobesimtarëve. “Ata dëshirojnë të fikin dritën e Allahut me gojën e tyre, por Allahu e përsos dritën e Vet, edhe nëse (këtë gjë) e urrejnë jobesimtarët. Allahu është Ai që e ka çuar të Dërguarin e Vet me udhërrëfimin dhe fenë e së Vërtetës, për ta ngritur atë më lart se të gjitha fetë, edhe nëse nuk e pëlqejnë idhujtarët”.[14] ______________________________________________ [1]

- Sundues në kohën e Profetit Ibrahim, shiko Sure Bekare, 258.

[2]

- Lexo suren Taha, 49-72.

[3]

- Lexo suren Nuh.

[4]

- Sure, Sebe: 49.

[5]

- Sure Ali Imran, 186.

[6]

- Sure Bekare, 146.

[7]

- Të cilët vazhdimisht provokonin luftëra dhe që kërkonin të zhduknin fizikisht, vetë

Muhamedin dhe fenë e tij.

[8]

- "The Religions of Man", Mentor Books, f. 203.

[9]

- U. Durant është shkrimtar bashkwohor amerikan, libri i tij “Historia e civilizimit”

konsiderohet ndër librat më të shquar që flasin për civilizimin e popujve. [10]

- Historia e civilizimit, v: 16, fq: 68-69.

[11]

- J. S. Restler është një studiues francez bashkëkohor.

[12]

- Civilizimi arab fq. 45.

[13]

- Ky është pikërisht një tekst i përpiktë i studiueses Italjane Laura Veccia Vaglieri, të

cilin e ka përmendur në librin e saj: “Në mbrojtje të Islamit”, fq: 59. [14]

- Sure Hashër, 8-9.

________________________________________________________________________

Levizja e Sheikh Muhammed ibn AbdulVehab Nga Sheikh Muhammed el-Abdah, ish shef-editor i revistës Al Bayan (London,UK)* Në kohën e shekullit të dymbëdhjetë sipas Hixhrit, shek. XVIII sipas llogaritjes gregoriane, injoranca dhe mbrapambeturia filluan ta kaplojnë botën Islame. Drita e besimit shuhej nga zemra e shumë Muslimanëve, Sheriati ishte njollosur dhe deformuar deri në atë shkallë saqë shumë Muslimanë ranë viktimë e llojeve të ndryshme të shirkut dhe politeizmit. Ata i përshkruanin shokë All-llahut Xheleshanuhu dhe rrëshqitnin në Xhahilijet (gjendje e injorancës fetare) të ngjashëm me vrullin e kohës paraislamike. Shumë Muslimanë besonin në shenjtërinë e personave të ndryshëm, të cilët, sipas tyre, ishin n gjendje të ndërmjetësojnë për ta dhe t´u sjellin atyre dobi, fitore, shëndet etj. Bestytnitë, përrallat dhe inovacionet (bidatet, risitë) ishin në kulminacion. Shumë pasuri dhe mund investohej në ndërrtimin e përmendoreve dhe përkujtimoreve të cilave ata i bënin ibadet (duke i vizituar dhe duke u falur tek to) dhe në pragjet e të cilave ata prenin kurbane. Më tutje, ata glorifikonin dhe u bënin ibadet drujve dhe gurëve të posaçëm. Ata kërkonin

bereqet dhe bekim nga këta "zotra" të falsifikuar. Është fakt i njohur se, njerëzit në Bagdad, p.sh., kishin zakon të kërkojnë bereqet nga një top i ndryshkur otoman. Ata i sjellnin fëmijët e tyre te ky top dhe bënin lutje që fëmijët e tyre të kenë aftësi dhe tëjenë të rrjedhshëm në oratori. Në këtë kohë, gadishulli arabik ishte i përçarë në një shkallë të madhe. Çdo fshat kishte Emirin e vet, dhe gjendje mes këtyre fshatrave ishte në baza armiqsore, mos ti përmendim armiqësitë e ashpërta të cilat egzistonin mes qyteteve dhe rajoneve. Përkatësit e fiseve nomade shfrytëzonin çdo mundësi dhe rast që ju ofrohej për t´i sulmuar dhe plaçkitur banorët e komunave dhe qyteteve. Venkalimet dhe rrugët ishin të pasigurta dhe udhëtimi ishte përplot rreziqe. Nga zemra e këtij kaosi, errësie dhe çrregullsie, u dëgjua një zë, i cili thërriste njerëzit që t´i kthehen bukurisë dhe dlirësisë së Akides, Fesë së pastër dhe nënshtrimit të plotë ndaj Allllahut Xheleshanuhu, thërriste në Teuhid. Ky zë ishte zëri i Sheikh Muhammed ibn Abdul Vahab - it (1115-1206 H / 1703-1791). Ai thirri në ripërtrirjen dhe ringjalljen e vlerave dhe cilësive të vërteta të Islamit, të cilat ishin zbehur apo të mbuluara me besime dhe praktika të falsifikuara. All-llahu Xheleshanuhu bekoi lëvizjen dhe mundin e Sheikhut me sukses. Thirrja e tij u përhap gjerë. Numri i pasuesve të tij filloi të rritet. Muhammed ibn Abdul Vahabi mësoi shkencat Islame nga babai i tij, i cili ishte gjykatës dhe dijetar i njohur. Malli (dëshira) dhe oreksi i tij për dituri e shtyri atë që të shkoj në Medine, në regjionin e Hixhazit ku mësoi Ilm (Dituri Islame) nga një numër i dijetarëve siç ishte Muhammed es-Sindi. Pastaj ai udhëtoi për në Irak, ku studioi Hadith, Jurisprudencë dhe Gjuhabe. Qëllimi i tij parësorë ishte që të udhëtoj për në Damask pas Irakut, mirëpo për shkak të rrethanave të ndryshme nuk arriti që ta realizoj qëllimin. Andaj, ai u kthye në fshatin e tij el-Ujjinah dhe filloi të përhapë diturinë e tij. Ai thërriste popullin e tij që të largohen nga praktikat e gabuara dhe joautentike (jo të vërteta) fetare dhe të pasojnë Dinin origjinal dhe Sheriatin të cilin e përqafuan dhe praktikuan gjeneratat e para dhe të udhëzuara drejtë në Islam. Ai kritikoi dhe mohoi praktikat e tyre politeiste, ritualet dhe risitë e tyre, jo vetëm në formë teorike por ai pasonte fjalët e tij me vepra. Ai shkatërroi përkujtimoret dhe përmendoret që kishin ndërrtuar populli i tij në varrezat e njerëzve, të cilët ata i konsideronin si të shenjtë. Ai poashtu rrënonte drunjtë, të cilët i adhuronin njerëzit. Së shpejti, mundi i ibn Abdul Vahabit dhe njerëzve rreth tij, filloi të tregoj rezultate pozitive. Shumë njerëz filluan të vijnë te ai për të mësuar Ilm. Lajmi mbi këtë Sheikh dhe thirrjen e tij filloi të godasë fshatrat dhe qytetet e rrethinës. Etnitetet udhëheqëse (me influencë) në atë rajon dhe kryeparët e fiseve të ndryshme filluan të brengosen dhe të frigohen se thirrja e tij mund të rrezikonte autoritetin e tyre pasiqë thirrte për lirimin e njerëzve nga errësira e injorancës dhe nga eksceset e ndryshme dhe nga torturat dhe presionet e qeverive korrupte dhe të manipuluara. Dhe ata kishin të drejtë.

Sepse, injoranca ishte garancioni i tyre për egzistenc dhe për mbajtjen e privilegjeve që ata i posedonin. Prandaj, kryeparët e këtyre fshatrave dhe qyteteve ushtronin shtypje të jashtëzakonshme ndaj kryetarit të el-Ujjinas që ta dëbojë Sheikhun. Kryetari iu nënshtrua shtypjes së tyre dhe kërkoi nga Sheikh ibn Abdul Vehabi që të largohet nga el-Ujjinah. Pas largimit të dhunshëm, Sheikhu shkoi në fshatin ed-Dar´ijah, i cili, në atë kohë ishte nën udhëheqjen e Muhammed ibn Saud. Ai (Muhammed ibn Saudi) jo vetëm që pranoi mësimet e Sheikhut por ai poashtu thurri aliancë me të dhe thirrjen e tij për aplikimin e ligjeve autentike të Sheriatit dhe përhapjen e thirrjes së Islamit të pastër. Më tutje, Sheikh ibn Abdul Vahabi filloi të kontaktoj udhëheqësit, gjykatësit dhe Imamët e xhamive në rajonin e Naxhd-it duke i njoftuar ata me thirrjen (davetin) e tij. Disa prej tyre iu përgjigjën pozitivisht thirrjes së tij, disa të tjerë refuzuan atë ndërsa disa prej tyre shkruanin punime në të cilat ata mohonin dhe përqeshnin mësimet dhe thirrjen e tij. Sheikh ibn Abdul Vahabi iu përgjigjej shkrimeve të tyre duke i komentuar dhe duke i hedhur poshtë qëndrimet e tyre.Në ndërkohë, ushtria e ibn Saudit ishte në gjendje të luftojë dhe të frikësojë ata të cilët do të donin ta rrezikojnë sigurinë e Sheikhut apo të provonin që ta pengojnë apo ta përkufizojnë zhvillimin e përhapjes së mësimeve për ringjalljen e thirrjes Islame. Dhe pas një kohe të shkurtër, i tërë rajoni i Naxhd-it sidhe rajonet fqinje të Arabisë lindore pranuan këtë thirrje dhe u bënë pjesë e lëvizjes së re për ringjalljen e Islamit. Sheikh ibn Abdul Vahabi arriti t´i përjetojë frytet e thirrjes-davetit të tij - kishte nëntëdhjetë vjetë kur ndërroi jetë. Në këtë kohë, i tërë rajoni i Hixhazit dhe shumica e rajoneve të Gadishullit Arabik u bashkuan nën flamurin e Teuhidit, shtyllës së davetit të ibn Abdul Vahabit. Teuhidi nënkupton mohimin e hyjnive tjera pos All-llahut Xheleshanuhu Andaj, asnjë profet, njeri i shenjtë apo engjëll nuk meriton të adhurohet, apo t´u drejtohet atyre. Çdo gjë i drejtohet All-llahut Xheleshanuhu, dhe vetëm Atij Xheleshanuhu. Teuhidi liron njeriun nga influenca dhe dominimi i shenjtërive apo klereve të ndryshme apo nga kushdoqoftë që manipulon fenë dhe e shfrytëzon atë për të përfituar fuqi dhe autoritet personal. Është ´revoltë´ ndaj çdo lloj skllavërimi dhe çdo tendencë për të korruptuar dinjitetin e qenies njerëzore. I fshinë gjurmët e humbjes psikologjike ashtu që Ummeti vazhdon të jetë i aftë t´a ripërtrijë veten duke pasur besim të fuqishëm në rrugën të cilë e ka zgjedhur. Teuhidi është e kundërta e pasimit të verbër, i cii pengon ripërtrirjen. Teuhidi i kthen njerëzit në normat dhe ligjet e All-llahut Xheleshanuhu, të cilat qeverisin universin (gjithsinë). Ai unifikon dhe vendosë në barazpeshë psiqikën e njeriut përmes së cilës njeriu njeh barazpeshën mes aspiratave (përpjekjeve) spirituale (shpirtërore) dhe nevojave të kësaj bote. Teuhidi poashtu ka aplikim në praktikë: ai pastron dhe zhvillon moralin, sjellë qetësi mendore dhe pastërti të ndërgjegjes dhe prforcon besimin e besimtarit në All-llahun, Krijuesin e tij. Mëkati më i madh, të cilin njeriu mund ta veprojë, është që All-llahut Xheleshanuhu ti përshkruhen shokë apo partnerë dhe të pohohet apo të besohet se Cilësitë, Veprat apo Mundësitë e Allllahut Xheleshanuhu mund t´i gjasojnë atyre të ndonjë krijese apo anasjelltas. Ka thënë ibn Mesudi radijAll-llahu anhu:

"E pyeta të Dërguarin sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem: Cili është mëkati më i madh?- Ai u përgjigj: Mëkati më i madh është t´i pëshkruash partnerë All-llahut, i Cili të ka krijuar." [Muslimi] Ndikimi i davetit të ibn Abdul Vahabit arriti vendet e Indisë, Jemenit dhe Afrikës Veriore, si rezultat i mundit dhe punës së madhe të shumë dijetarëve dhe thirrësve (daive), të cilë kishin ardhur për të mësuar Dituri Islame të ringjallur nga Sheikhu, me rastin e vizitës së tyre Mekkes gjatë aplikimit të Haxxhit apo Umres. Ata ishin të befasuar me thjeshtësinë dhe botëkuptimin e davetit të ringjallur nga Sheikh ibn Abdul Vahabi dhe morrën përsipër që ta përhapin në vendet e tyre dhe kudo që të kenë mundësi. Së fundi, po përsëris dhe po theksoj se, duhet të marrim mësim nga daveti i ibn Abdul Vahabit dhe suksesi i madh i thirrjes së tij. Një mësim ,të cilin duhet ta mbajnë mend mirë ata prej nesh, të cilët dëshirojnë t´ia rikthejnë Dinit famën dhe influencën e kaluar. Ky mësim na mëson se çdo lëvizje e ringjalljes së Islamit që synon sukses, duhet të bazohet në fundamentet thelbësore të Islamit ashtu siç i specifikoi dhe praktikoi i Dërguari i All-llahut sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem. Në krye të këtyre fundamenteve është Teuhidi, i cili në fakt është fija e cila qarkullon përmes tërë trupit të systemit Islam të besimit dhe adhurimit. Sheikh ibn Abdul Vahabi e kuptoi këtë fakt dhe e mbërtheu me gjithë zemër dhe punoi në këtë drejtim pa kursyer asgjë dhe për këtë arsye daveti i tij lulëzoi dhe arriti suksesin madhështor, të cilin ne të gjithë e njohim dhe e ndiejmë. * ky artikull u botua në revistën Al-Jumuah rev.#7, faqe 37.

________________________________________________________________________

Kush eshte Muhamed ibn Abdul-Wahab Ai ishte el-imam, sheikh-ul-Islam Muhamed ibn Abdul-Wahab ibn Sulejman ibn Ali ibn Muhamed ibn Ahmed ibn Rrashid ibn Burejd ibn Muhamed ibn Mushrif ibn Umar nga degët e fisit Benu Tamim. Sheikh-ul-Islam Muhamed ibn Abdul-Wahab r.a lindi më 1115 të Hixhrës në qytetin e Ujajnës, rreth 70 kilometra në veriperëndim të Rijadhit që sot është kryeqyteti i Mbretërisë së Arabisë Saudite. Ai rrjedh nga një familje tepër e respektuar dijetarësh. I ati qe dijetar i kohës së tij dhe gjyshi i tij qe dijetari i Nexhd-it në kohën e tij. Sheikhu i mori studimet e para të tij nga i ati në vendlindjen e tij. Ai e memorizoi Kur’anin në moshën dhjetë vjeçare. Ai lexoi libra në tefsir, hadith dhe fikh dhe i kushtonte shumë kohë librave të tefsirit dhe haditheve. I ati ishte jashtëzakonisht i kënaqur me aftësinë e të birit për të memorizuar.

Që në fillim të studimeve të tij, sheikhu qe shumë i interesuar të mësonte nga librat e dijetarëve të hershëm Islamë dhe i kushtoi vëmendje të veçantë veprave të armikut të bidateve dhe mbrojtësit të synetit; el-muxhedid, muxhtehid imam, el-muxhahid sheikh-ulIslam Ahmed Abdul-Halim Ibn Abdul Selem Ibn Tejmia El-Harani El-Hanbali (661H) (Allahu Xheleshanuhu e mëshiroftë e ia ndristë fytyrën ditën e gjykimit). Po ashtu edhe veprat e studentit të tij (të Ibn Tejmisë) el-alema, sheikh-ul-Islam Ibn Kajjim El-Xhewzijah Rahimullah. Kur arriti moshën e pjekurisë kreu haxh dhe përfitoi shumë nga dijetarët e Mekës. Më pas ai shkoi në Medina dhe edhe aty ai përfitoi shumë nga dijetarët e Medinës sidomos dy nga dijetarët e mirënjohur të asaj kohe Sheikh Abdullah ibn Ibrahim ibn Sa’id Nexhdi dhe sheikh Muhamed Hajat Sindi me të cilët studioi për një kohë të gjatë. Megjithatë sheikhu nuk u mjaftua vetëm me kaq por udhëtoi edhe në Irak dhe Basrah dhe përfitoi shumë nga dijetarët e atjeshëm. Sheikhu i studioi thellë veprat e ulemave të hershëm dhe të kohës së tij dhe me durim dhe kurajë arriti të memorizojë një sasi të madhe thëniesh dhe fetwash nga dijetarë të të gjithë medhhabeve pa dallim. Në atë kohë njerëzit në Nexhd ishin thelluar në zakone jo-Islame she ishin zhytur në shirk. Varret, pemët, gurët, shpellat, xhinët dhe njerëz të çmendur konsideroheshin si objekte adhurimi. Histori e shpifje të shumta ekzistonin rreth këtyre idhujve që idhujtarët adhuronin. Edhe dijetarët e dynjasë i linin të vazhdonin në praktikat e tyre idhujtare si rrjedhim i interesit personal. Falltorët dhe magjistarët kishin influencë mbi popullsinë. Askush nuk guxonte të dilte kundër tyre apo përkrahësve të tyre. E njëjta gjë po ndodhte edhe në Mekë e Medina. Po ashtu edhe Jemeni ishte i zhytur në të njëjtën gradë. Shirku, tyrbet e ndërtuara mbi varre, kërkim ndihme nga të vdekurit, ewlijatë dhe xhinët ishte normale. Duke parë gjendjen e rëndomtë të njerëzve, sheikhu u prek shumë. Ajo që ishte më e rëndë për të qe fakti që askush nuk po i udhëzonte njerëzit për në rrugën e drejtë. Kuptohet se për të bërë këtë duhej që patjetër t’i kundërviheshe zullumqarëve që fitonin nga kjo gjendje e mjeruar e injorancës fetare që mbizotëronte. Të filloje të bëje dawah për në rrugën e drejtë do të thoshte të pregatiteshe për persekutim dhe tortura nga zullumqarët dhe përkrahësit e tyre. Megjithatë sheikhu r.a vendosi të përballonte vështirësitë që pengonin për të thirrur në rrugën e drejtë edhe sikur të duhej të shpallte xhihad për këtë. Ai e filloi misionin e tij duke i thirrur njerëzit në tewhid dhe duke i udhëzuar sipas Kur’anit dhe synetit. Ai i bëri thirrje dijetarëve që të zbatonin Kur’anin dhe synetin dhe të derivonin çdo zgjidhje nga ato. Ai kundërshtoi me forcë ndjekjen qorrazi të mendimeve të dijetarëve po qe se ato kundërshtonin Kur’anin dhe synetin. Ai u bëri thirrje atyre haptazi e fshehtazi duke i thirrur që të debatonin për të nxjerrë në shesh hakun dhe duke thënë: “Jam gati të debatoj me dijetarët Hanefi sipas librave të medhhabit Hanefi, me dijetarët Melikij sipas veprave të medhhabit Meliki, të dijetarëve Shafinj sipas veprave të medhahbit Shafi dhe të dijetarëve të medhhabit Hanbali sipas veprave të medhhabit Hanbali dhe do të shihni

që kjo që po ndodh nuk ka bazë në asnjë medhhab”. Sheikhu ishte person me kurajë dhe entuziazëm. Ai filloi të japë mësim, dhe filloi korrespondencë me dijetarë që të bashkoheshin me të dhe t’a ndihmonin në zhdukjen e absurditeteve dhe zakoneve të kohës. Një numër dijetarësh nga Meka, Medina dhe Jemeni e pranuan thirrjen e tij dhe e përkrahën atë. Por kishte edhe nga ata injorantë që njiheshin si dijetarë dhe që kritikuan thirrjen e tij dhe ndenjën mënjanë duke mos e ndihmuar atë por përkundrazi edhe iu kundërvunë atij si rezultat i motiveve personale apo interesit personal. Prapë sheikhu mori mundimin dhe udhëtoi në vende të ndryshme duke thirrur për në rrugën e drejtë njerëzit që ishin në humbje. Ai shkoi në Zabir, Ahsa, Huraimala dhe arriti në Ujajna. Ai arriti në Ujajna kur aty sundonte Uthman bin Hamd bin Ma’mar. Ai e mirëpriti sheikhun dhe e siguroi që do t’a ndihmonte atë në çdo hap të dawahs së tij. Sheikhu iu përkushtua reformimit të njerëzve për tek udha e drejtë e Allahut. Ai shumë shpejt fitoi famë në sajë të thirrjes së tij, pasi s’ka njeri që të thërrasë për në rrugën e drejtë e të mos bëhet i famshëm si nga ata që janë të sinqertë edhe nga armiqtë, me dashje apo pa dashje. Kishte shumë varre, tyrbe, gurë, pemë, shpella..etj që adhuroheshin në atë kohë. Me ndihmën e Emir Uthman bin Hamd bin Ma’mar ai shkatërroi shumicën e tyre. Ai u angazhua në pastrimin e njerëzve nga shirku dhe mësimin e tyre për në rrugën e drejtë, si në Ujajana po ashtu edhe rreth e rrotull. Në të njëjtën kohë një grua erdhi tek ai që t’a pastronte nga mëkati i zinasë që kishte kryer. Pasi hetoi nëse ajo ishte në rregull nga mendja dhe nëse kishte vendosur për ndëshkimin me vullnetin e saj apo ishte detyruar të pranonte se kishte bërë zina dhe të kërkonte të gurëzohej. Pasi u vërtetua se ajo kishte vendosur vetë për këtë si rrjedhojë e pendimit të saj, sheikhu urdhëroi që ajo të gurëzohej. Si pasojë e shkatërrimit të idhujve, dhe rastit të kësaj gruaje, reputacioni i sheikhut u përhap anekënd. Kur sundimtari i Ahsah-s dhe rrethinave të saj, Sulejman bin Urai’ar mori vesh për popullaritetin e sheikhut tek njerëzit, ai u frikësua nga fuqia dhe ndikimi i sheikhut tek njerëzit që po shtohej gjithnjë e më tepër dhe vendosi t’a shtypë atë me rastin e parë që t’i jepej nga frika se mos sheikhu do t’a përmbyste atë. Kështu që ai kërcënoi emir Uthmanin dhe kërkoi që ai të vriste sheikhun. Emir Uthmani nuk qe në gjendje t’i bënte ballë Sulejmanit kështu që e zuri paniku. Duke pasur parasysh se Sulejmani kushte më tepër fuqi dhe mund t’a sulmonte atë ai i tregoi sheikhut tërë situatën dhe iu lut që të shpërngulej diku tjetër. Kështu që sheikhu emigroi nga Ujajna në Dar’ijah. Njerëzit e Dar’ijah-s e njihnin sheikhun mirë dhe po ashtu edhe misionin e tj. Kur sundimtari i Dar’ijah-s, emir Muhamed bin Saud mori vesh për mbërritjen e sheikhut, ai u gëzua aq shumë sa që shkoi tek vendi ku sheikhu po qëndronte për t’a takuar atë. Muhamed bin Saud rridhte nga një familje e nderuar dhe ishte musliman që e praktikonte fenë. Ai shkëmbeu mendimet e tij me sheikhun dhe u kënaq jashtë mase kur mori vesh se ai donte të ringjallte gjykimin me Kur’an dhe synet dhe mësimet Islame në formën e tyre origjinale e pa shtrembërime e bidate. Ai donte të ndihmonte në përhapjen e besimit të drejtë dhe udhëzimin e Rrasulit sal-lAllahu

'alejhi ue sel-lem. Sheikhu i përshkroi Ibn Saudit rrugën e Rrasulit sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem dhe sahabave të tij dhe si ata luftuan për hir të Allahut Xheleshanuhu me sakrificat më të mëdha. Sheikhu e bindi emirin të bënte të njëjtën gjë dhe e përkujtoi për shpërblimin e ditës së gjykimit për ata që ndjekin ahiretin duke braktisur dynjanë. Ibn Saud i bindur nga sheikhu i premtoi atij ndihmë dhe mbeshtetje në çdo hap të dawahs së tij. Ibn Saud i dha besën sheikhut edhe se edhe vetë ai do të urdhëronte për ndjekjen e synetit dhe do të mobilizonte njerëz për xhihad për në rrugën e Allahut. Sheikhu bëri dua që Allahu t’a udhëzonte dhe bekonte atë dhe t’a bënte të qëndrueshëm dhe t’i jepte çdo sukses në këtë botë dhe në tjetrën. Në këtë periudhë sheikhu qe në paqe dhe i lirë të propagandonte Islamin të pastër dhe në formën origjinale me të cilën Rrasuli erdhi. Njerëzit e Dar’ijah-s dhe rrethinave erdhën tek sheikhu për të marrë mësim rreth fesë në formën e saj origjinale dhe të pastër nga bidatet. Emir Muhamed Ibn Saud së bashku me familjen e tij erdhi dhe u ul përpara sheikhut si student për të marrë mësim nga ai. Dar’ijah qe e mbushur plot me njerëz që vinin për të marrë mësim. Sheikhu filloi të jepte mesim rreth tewhidit të Allahut, Kur’anit, synetit dhe fikhut të tyre dhe gjuhës Arabe. Ardhja e njerëzve nga skaje të ndryshme të vendit shtoi xhelozinë e armiqve të thirrjes së tij. Ata filluan propagandën kundër sheikhut dhe duke falsifikuar histori të ndryshme kundër tij dhe madje e quajten atë edhe kefër, zindik dhe magjistar. Sheikhu ishte person me kurajë dhe nuk ia vuri veshin akuzave që i bënin por vazhdoi me misionin e tij duke lënë mënjanë interesat personale. Ai edhe i debatoi kundërshtarët e tij në mënyrën më të mirë dhe në mënyrë të sjellshme. Kjo mënyrë dha shumë rrezultat dhe ktheu shumë nga kundërshtarët e tij në mbështetësa të tij. Së bashku me dawah-n sheikhu bëri plane edhe për xhihad kundër shirkut dhe zakoneve jo-Islame. Kush vinte tek sheikhu dhe mësonte nga ai, kur kthehej në vendin e tij ai fillonte të bënte dawah tek njerëzit e tij. Sunduesit e Ujajnas erdhën tek ai dhe i kerkuan që ai të rikthehej në Ujajnah. Por sheikhu nuk pranoi. Ata premtuan të luftonin për Islamin deri në pikën e fundit të gjakut. Sheikhu dërgoi studentët e tij rreth e rrotull për të mësuar njerëzit me Kur’an dhe synet. Sheikhu tërhoqi vëmendjen e sundimtarëve dhe dijetarëve të zonave të ndryshme ndaj shirkut dhe bidateve që njerëzit praktikonin dhe i ftoi ata që t’i luftonin këto zakone dhe të propagandonin tewhidin dhe Kur’anin dhe synetin. Ai u shkroi sundimtarëve, elitës dhe dijetarëve të Nexhdit, Rijadhit, Kharxh, qyteteve të jugut, Kasim, Hajil, Washm, Sudair ...etij. Ai u shkroi gjithashtu edhe ulemave të Ahsah-s, Mekës e Medinës. Po ashtu ai dërgoi letra edhe në Siri, Irak, Indi e Jemen. Ai mbajti korrespondencë me ta dhe u shpjegoi objektin e dawahs së tij duke theksuar rikthimin në gjykim me Kur’an dhe synet në çdo çështje të jetës së tij. Thirrja e sheikhut mori përmasa të mëdha sa dijetarë e njerëz nga India, Indonezia, Afganistani, Afrika, Maroku, Egjypti, Siria, Iraku ...etj u influencuan dhe u tërhoqën nga dawah e tij.

Ata filluan të bëjnë dawah edhe në vendet e tyre sipas Kur’anit dhe synetit. Sheikhu ia dedikoi jetën e tij dawahs dhe xhihadit në rrugën e Allahut duke pasur edhe ndihmën e Ibn Saudit dhe të birit Abdul-Aziz. Ai vdiq më Dhul Kadah më 1206 H (1792). Si rezultat i dawahs së tij dhe xhihadit për rreth 50 vjet nga 1158 deri më 1206, një fitore e plotë u arrit në të gjithë Nexhdin. Njerëzit braktisën adhurimin e idhujve dhe njerëzit sundoheshin me sheriah dhe ndëshkimet kryheshin sipas Kur’anit dhe synetit. Njerëzit filluan të shkojnë nëpër xhami dhe filluan të falen rregullisht. Paqe dhe qetësi mbizotëronte gjithkund dhe nuk kishte më grabitje e përdhunime as në rrugët më të thella të shretëtirës. Kështu një ringjallje e plotë e fesë erdhi në ekzistencë. Pas vdekjes së sheikhut, bijtë, nipërit dhe stërnipërit e tij vazhduan dawah-n dhe xhihadin për hir të Allahut. Nga bijtë e tij më të devotshëm ndaj aktivitetit të tij ishin: Imam Abdullah bin Muhamed, sheikh Husejn bin Muhamed, sheikh Ali bin Muhamed dhe sheikh Ibrahim ibn Muhamed. Nga nipërit e tij qenë: sheikh Abdurrahmen bin Hasan, sheikh Ali ibn Husejn, sheikh Sulejman bin Abdullah. Përveç këtyre edhe një grup i madh i nxënësve të tij e ndër ta: sheikh Hamd bin Nasir, e shumë të tjerë që ndjekin rrugën e tyre. Edhe pse Abdul-Wahabi Rahimullah ishte njeri i dawahs ai ka shkruar shumë libra të rëndësishëm rreth Islamit dhe shkencave Islame. Ndër më të njohurat janë: ______________________________________________ 01

- Kitab et-Tewhid

02

- Kitab el-Kabair

03

- Kashf esh-shubhat

04

- Mukhtasar sirrat er-Rrasul

05

- Masil el-xhahilijah

06

- Usul el-Iman

07

- Fadail el-Kur’an

08

- Fadail el-Islam

09

- Maxhmu el-Hadith

10

- Mukhtasar el-Insaf wa esh-sharh el-Kebir

11

- Adab el-Mashi ila es-salat

12

- El-Usul eth-thalatha. ________________________________________________________________________

Kush jane Vehabistet Allahu Subhanehu Ue Teala ne Kuran thote: "As jehudite,e as krishteret kurre nuk do te jene te kenaqur me ty deri qe te pasosh fene e tyre" Falenderimi i takon Allahut,te Gjithediturit,Atij i Cili e din se cka fshehin njerezit ne gjoksat e tyre,i Cili ua shpalosi armiqve te islamit te gjitha komplotet qe mundohen ti bejn kundra islamit dhe pasuesve te islamit. Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi Pejgamberin tone Muhamed sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem,i cili ishte mesues i njerzimit,udherefyes per ne rruge te drejt,rruge e cila nese njeriu vazhdon ne te asnjeher nuk do te kane mundesi qellimekeqinjet te ia arrine asaj qe ata deshirojne. Gjithashtu, Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi familjen e ndershme te Muhammedit alejhi selam,ku armiku i Allahut deshti qe ta njollos edhe familjen e tij salall-llahu alejhi ue sel-lem kur akuzuan bashkeshorten e tij me amoralitet,dhe kjo akuz erdhi nga nje armik i fsheht i cili pretendonte se eshte musliman,e ne realitet ai ishte dyftyresh (munafik),por Ai i Cili e din te fshehten ia shpalosi dyftyresin dhe tregoi realitetin se ajo ishte vetem akuz e cila rrjedh nga nje dashakeqes i islamit dhe muslimaneve. Poashtu, Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi shoket e tij sal-lall-llahu alejhi ue sellem,te cilet ishin besnik ndaj Allahut dhe Pejgamberit alejhi selam.Kur urdheronte Allahu apo Pejgamberi alejhi selam per dicka ata nuk thoshin dic tjeter pos ndegjuam dhe rrespektuam.Ata ishin te gatshem ta flijojn jeten e tyre per Dinin e Allahut,kur ishte ne pyetje dini i Allahut dhan cdo sen qe paten,dhan me te shtrejten,kapitalin me te cmuar qe posedon njeriu,Jeten,mos te flasim per tjerat qe jane me me pak vler se sa jeta e njeriut,sic eshte pasuria etj.Si rrjedhoj e kesaj Allahu i beri te bereqetshem ,dhe ua pan hajrin shume popuj,kur i nxorren nga adhurimet e kota per ne adhurimin e Allahut,nga te qenurit rober te

njerezve ne ate te Allahut,nga te jetuarit e njeriut me brenga ne te knaqur dhe te lumtur kur perqafuan islamin.Dhe ne jemi deshmitar te kesaj se me te vertet kur jetuam pa islam ishim te humbur dhe nuk patem as knaqsi e as lumturi e as rahati,e kur perqafuam islamin shijuam knaqesin e lumturin. Allahu qoft i kenaqur nga te gjithe shoket e Pejgamberit alejhi selam. Te nderuar,Allahu na dergoj Kuran,na dergoj Muhamedin alejhi selam i cilin me se mire eshte i njohur per Allahun dhe per Librin e Allahut,i beri shoke te Muhamedit alejhi selam,Ebu Bekrin,Omerin,Othmanin,Aliun,Abdullah ibn Abasin,Abdullah ibn Mesudin,Ebu Hurejren,Abdurrahman ibn Auf,Muadh ibn Xhebel edhe shume te tjere,te cilet mesuan fene direkt nga Muhamedi alejhi selam,dhe nuk lejuan aspak te dalin nga ajo cka nuk ishte Pejgamberi alejhi selam,dhe ate cka mesuan e transmetuan me shume besnikeri tek ata qe nuk takuan pejgamberin alejhi selam. Allahu ne diten e arafatit ia shpalli nje Ajet Pejgamberit alejhi selam,ku ky ajet ua then kurrizin atynve qe shikojn te njollosin fen e Allahut me shirkijate e bidate dhe thone se kjo eshte prej Islamit,thote Allahu Subhanehu Ue Teala: "Sot persosa per ju fenë tuaj, plotësova ndaj jush dhuntine time,dhe Jam i Kenaqur qe per ju zgjodha si fe Islamin". Kete ajet shoket e Pejgamberit alejhi selam e kuptuan fort mire se cka don te thote dhe nuk punuan asnje veper qe nuk ka punuar mesuesi i tyre Muhammedi alejhi selam,pershkak se e dinin fort mire se perderisa Allahu e kompletoi fene ateher ska vend mo logjika e njeiut qe te nderhyn ne fen e Tij e te shton apo pakson dicka nga feja e te thot kjo eshte e mire e kjo eshte e keqe,se ata ishin qe e paten ndegjuar pejgamberin e Allahut duke thene: Nuk kam len dicka qe ju afron tek Allahun vetem se ju kam uredheru ta beni,e nuk kam len dicka qe u largon nga Allahu vetem se ju kam ndaluar nga ajo. Te nderuar,perderisa eshte keshtu ateher ne jemi te obliguar t'i pasojme shoket e pajgamberit dhe te veprojm sic kan vepru ato,pershkak se jemi te bindur fort se ato skan ber asgje pervec asaj qe ua ka leju Allahu dhe Pejgamberi i Tij dhe nuk kan vepru ate cka Allahu dhe Pejgamberi i Tij ua kan ndaluar qe ta bejn. E si mos te kemi bindje ne kete cka po themi kur Allahu ne Kuran na tregon se: Allahu ishte i kenaqur me ato (sahabet) dhe ata (sahabet) ishin te kenaqur me Te (Allahun). Ne nje hadith te vertet te Pejgamberit alejhi selam thuhet keshtu: Nje grup nga ummeti ime do te qendroj ne te verteten deri ne Diten e Kijametit. Nga ky hadith na behet e qart se do te ket njerez qe do te punojn me ate cfar kerkon Kurani,suneti dhe me ate se sic kan vepru shoket e te derguarit alejhi selam dhe nuk dalin jashte kesaj korrnize. Ne kohen ne te cilen jetojm verehet qart se veprimet te cilet i bejn muslimanet nuk perputhen me porosit e Kuranit dhe te sunetit,e as me veprimet e shokeve te pejgamberit alejhi selam.Arsyeja se pse keshtu ndodh eshte per dy shkaqe: 01. Dyshimet qe jan futur tek muslimanet nga armiqet e islamit,dhe

02. pasimi i epshit. Pika e pare mundet te largohet me leht se e dyta, pershkak se dyshimi largohet kur te vjen argumenti i qart (kuptohet per ate i cili eshte i sinqert dhe kerkon te verteten,nuk behet fjal ketu per inatcorin,se inatcori rradhitet ne piken e dyte dhe hyn tek epshoret) Pika e dyte eshte me e veshtir per ta larguar perarsyese se personi nuk kerkon as argument e asgje tjeter pos asaj se si ta kenaq epshin e tij,vepron dicka nga dini vetemse ta arrij ate qe kerkon epshi i tij. Per t'i larguar dyshimet ne duhet ta dim se cfar don te thote argument,dhe kur te vjen argumenti te dorezohemi para tij,duhet ta njohim Allahun dhe Pejgamberin alejhi selam,se kur te thote Allahu dhe Pejgamberi alejhiselam dicka mos te mbetet dic tjeter per neve pos asaj çfar kane thene shoket e pejgamberit alejhi selam: Ndegjuam dhe rrespektuam, dhe kjo eshte shume e pranueshme te te gjithe ata qe quajn vetem musliman me plot kuptimin e fjales. Populli yne (po flas per tek ne shqiptaret,edhe pse kjo eshte prezente edhe tek popujt tjer) sikur jane adaptuar ne keto dy pika dhe subhanAllah mendojn se ky eshte Islami,dhe keto veprime cfar i bejn (te bazuar ne dyshime dhe epshe) mendojn se jane te verteta dhe kur te del dikush dhe tia ben te qarta se keto vepra nuk jane as ne Kuran e as ne sunet e as shoket e pejgamberit alejhi selam nuk i kan vepru,fillojn me lloj lloj emrash te etiketojn. Prej dyshimeve qe jane futur tek muslimanet nga ana e armiqve te islamit me qellim qe njerezit ti largojn nga burimi i Kuranit dhe Sunetit kan shpikur se disa qe kan dalur me mjekrra e me pantollona te shkurtera dhe po therrasin kinse ne Kuran dhe sunet jane te devijuar dhe jane larg asaj cka pretendojn,dhe per ti larguar syt e njerezve nga kete lloj kan shpikur termin VEHABISTA. Sic ceka me lart,ai i cili eshte i sinqert dhe i cili don ta dij se cila eshte e verteta ai duhet qe ta kerkon argumentin dhe me Emrin e Allahut ka me gjet realitetin. Kur ndegjon dikend duke i then dikujt Vehabi,pyete pse i thua Vehabi? Do te thote:keto vehabi e pasojn nje person me emrin Muhamed ibn AbdulVehab i cili ka mbyt musliman e ka ber ate e ka bere kete (genjeshtra,shpifje ndaj Muhamed ibn AbdulVehabit kinse ka mbytur musliman dhe shipfja tjeter eshte se kinse Vehabit e pasojken kete dijetar.Po,e pasojn kete dijetar si gjithe te tjeret,nuk bejn dallim.Tek "vehabit" eshte nje rregull te cilen rregull e kan marre nga Imam Maliku kur i ka then shokeve te tij duke qen afer varrit te Pejgamberit alejhi selam:Prej gjithve mirret edhe lihet,pervec banorit te ketij varri,duke bere me shenje kah varri i pejgamberit alejhi selam). Mos pyet se çfar musliman ka mbytur,por para kesaj pyete keshtu: Ti me the se ata jan Vehabi,e nga ana tjeter me thua se pasojn MUHAMMED ibn AbdulVehabin,a nuk eshte e udhes te etiketohen me MUHAMEDIJ e jo me Vehabi, se Muhamed e paska pasur emrin ai person te cilin e pasojn e jo Vehab?

Nese fillon ne kete menyr berjen e pyetjeve do ta shohesh se nje pjes e dyshimit qe ka qen prezent tek ti fillon te te largohet. Shume mire e kan ditur armiqt e Allahut se nuk e ka pas emrin Vehab por Muhamed,por kan thene nese i etiketojm me emrin MUHAMEDIJ,ka mundesi qe njerzit te mashtrohen dhe ti pasojn pershkak se Pejgamberi i muslimanve e ka emrin MUHAMMED! I nderuar lexues,ne temat tjera ke mundesi te njoftohesh edhe me hollesisht rreth asaj se nga e ka zanafillen ky etiketim,si kan ra muslimanet ne grackat e amirve te Islamit,kush eshte Muhammed ibn AbdulVehabi,a ka me te vertet vehabi apo nuk egzistojn fare ato,me shpres ne Allahun qe do te kesh dobi pasi qe ti lexosh. Te nderuar vellezer musliman,mos bini ne grackat e armiqve te Allahut,ata armiq qe i dini dhe ata qe nuk i dini (munafikat),kapuni per Kuran dhe Sunet,hecni ne hapat e shokeve te Pejgamerit alejhi selam,se pasha Allahun nuk ka zgjidhje tjeter per ta fituar dunjan e ahiretin pos asaj qe kan qen sahabet. Lusim Allahun e Madheruar qe te na ruan nga kurthat e dashakeqeve,gjithe ato kurtha qe mundohen tia bejne muslimaneve tua ben Allahu pluhur e mos te ken mundesi me i realizu tek muslimanet. Amin I gjithe Falenderimi i takon Allahut Subhanehu Ue Teala, Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi te Derguarin Muhammed alejhi selam,mbi familjen e tij te paster,shoket e tij dhe mbi gjithe ata qe i pasojn deri Diten e Kijametit.

________________________________________________________________________

”Vehabistat” ”Fjala ”Vehabi” është gabim nga këndvështrimi gjuhësore nga dy apekte, 1) Uahabijjeh rrjedhin nga emri i Allahut el-Uahab (Ai i Cili vazhdimisht jep), pra emri përbëhet nga një cilësi e nderit. 2) Njeriu për të cilin thuhet të jetë themelues i grupit, quhet Muhamed bin Abdil-Uehab e jo Abdul-Uehab, i cili ishte babai i tij.”

Ky sulm nuk është diçka që ka filluar në këto ditë, kjo është diçka që ndodh prej kohësh; Kushdo që thërret dhe fton në rrugën e Allahut, në rrugën e njëshmërisë së

Allahut, dhe në sundimin e Ligjit të Allahut, dhe kushdo që vepron në pajtim me Sunnetin e të Dërguarit të Allahut, dhe respektimin e shembujve të halifëve të udhëzuar dhe sahabëve dhe pasuesit e tyre (tabiinëve), dhe ata që i pasuan ata (etba et -tabiinëve) – kushdo që vepron kështu atë e quajnë ”Vehabi”. Ata kanë caktuar termin ”Vehabi” si një term për këdo që qëndron në rrugën e drejtë. Dhe ky është një bekim prej nderit dhe dinjitetit të Allahut, për këtë davet. Sa për Shejkhun – Rahimullah!-, atëherë ai nuk ka thirrur në një meth’heb të tij të veçantë, dhe as për ndonjë mendim të tij të veçantë, por ai ftoi vetëm për zbatimin e Kuranit dhe Sunnetit. Dhe asnjë prej dijetarëve të kësaj thirrje nuk ia ka atribuar atë Shejkhut, dhe as Shejkhu nuk ia ka atributuar atë vetes së tij. E gjitha që Shejkhu ka thënë është se ky është Libri i Allahut, dhe ky është Sunneti i të Dërguarit të Allahut – asgjë më shumë dhe asgjë më pak. ________________________________________________________________________

Çfarë do të thotë Vehabizmi dhe kush ishte Abdul-Vehabi?! (2) Para së gjithash ai duhet tu´a shpjegoj atyre këtë. Ndoshta disa prej tyre janë mashtruar. Ata nuk e dinë. Ata vetëm i dëgjojnë këto gjëra ndërsa ata në të vërtet nuk e dinë se çfarë kuptimi kanë këto? Duhet tu shpjegohet e vërteta atyre dhe se këta emra dhe pseudonime janë të pabaza dhe se këto janë kurtha nga armiqtë. Le ta lerë qtë që të shpjegojë se çfarë do të thotë Vehabizmi ose Al-Xhamijjeh – siç pretdenojnë ata. Le tu´a shpjegojë ai atyre; ose le të kërkojnë prej tyre që ata të shpjegojnë se çfarë do të thotë të etiketuarit me medh´hebin e Vehabizmit, që përshpëritni me të?!! Ata nuk do të vijnë me asgjë (prej fakteve). Ata do të hutohen. Ma shpjego mua çfarë do të thotë Al-Xhamijjeh dhe çfarë besimi kanë në mënyrë që të shmangem prej tyre. Ata nuk janë në gjendje të thonë asgjë. Kjo ka të bëjë vetëm me pseudonime dhe asgjë tjetër. Është e detyrueshme braktisja dhe të shmangurit nga këto çështje. Para së gjithash kërkoi personit që ta shpjegojë se çfarë do të thotë Vehabizmi dhe Al-Xhamijjeh. Nëse ai nuk mund ti përgjigjet pyetjeve, ju e pyesni se si ai mund të paralajmërojë kundër tyre duke mos ditur se në çfarë besojnë ata?

Kjo ëhstë feja e tyre. Pastaj ia shpjegon atij. Është e mundur që ai vetëm dëgjon gjëra pa pasur dituri rreth tyre. Le ti´a shpjegojë atij se çfarë beismi ka Vehabizmi dhe se nuk ka asnjë grup të quajtur Al-Xhamijjeh. Kjo është vetëm një nofkë boshe. Për më tepër nuk ka asnjë grup të tillë AlXhamijjeh. Ne shpresojmë se ne të gjithë pasojmë të vërtetën. Sa për Muxhesimmeh dhe Hashvijjeh kët etiketime në asnjë mënyrë nuk kanë demtuar Ehlis-Sunnetin dhe Xhematin. Ata kanë lënduar vetëm ata që i përdorin këto nofka. Nuk dëmtohet Ehli-Sunneti dhe Xhemati kur etiketohet si Hashvijje dhe Muxhesimme për derisa ata pasojnë të vërtetën. Kjo nuk do ti dëmtojë ata. ________________________________________________________________________

02. Thirrja e Abdul-Vahabit ishte thirrje për në Teuhid Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: Varatha-ul-Anbija Pyetje: Disa njerëz që vërtetojnë librat e Muhammed bin Abdul-Vahabi, duan ti´a heqin emrin e tij Abdul-Vahab dhe ta zavendësojnë me emrin et-Temimi. Ata kanë një qëllim të mirë. Ka njerëz që lexojnë jetën e tij të cilët kanë keqkuptuar jetën e shejkhut. A është kjo korrekte apo e gabuar? Përgjigje: Vëllezër! Ata nuk kanë armiqësi ndaj shejkhut për shkak të emrit të tij. Ata janë armiqësorë ndaj thirrjes së tij. Ata nuk do të miratojnë davetin e tij edhe në qoftë se ju i ndërroni të gjithë emrat e baballarëve të tij. Kjo nuk ka lidhje me emrin e tij. Kjo ka lidhje me davetin e tij. Ata nuk e duan këtë davet. Ata nuk duan një thirrje që thërret në Teuhid. Ne nuk duhet ti kënaqim ata duke ndryshuar emrin. Dhe nuk ka dobi në këtë. Prandaj nuk është e lejuar të ndryshohen emrat e njerëzve pasi të kenë vdekur. Nuk është e lejuar ti adresohet puna një personi tjetër. ________________________________________________________________________

03. A ka bërë Muhamed Abdul-Vahabi tekfir mbi njerëz? Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: el-Fark bejn et-Tejsir esh-Sheri uel-Muasir

Pyetje: A është e njohur se Muhamed bin Abdul-Vahab ka bërë tekfir mbi individ apo jo? Dhe çfarë dobie ka kapitulli për ”Er-Ride” – dalja nga feja? Përgjigje: Shejkh Muhamed bin Abdul-Vahabi dhe imamët e tjerë bëjnë tekfir vetëm mbi atë, mosbesimi i të cilit është provuar nga Kur´ani dhe Sunneti dhe nuk justifikohet. Ai nuk duhet të ketë asnjë justifkim. Para së gjithash i japim atij dëshmi se akti i tij është mosbesim. Së dyti; sigurohuni që ai justifikohet nga ndonjë prej justifikimeve të njohura si injoranca, detyrimi me dhunë, keqkuptimi apo diçka tjetër. Shejkh Muhamed Abdul-Vahab ishte në metodologjinë Selefije dhe nuk shpiki ndonjë gjë të re nga vetja e tij ________________________________________________________________________

04. Fshehtësia e suksesit të davetit të AbdulVahabit Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Burimi: Verathet-ul-Enbija Pyetje: Shejkh i nderuar, në fillim përmende përpjekjet e imamëve. Cila është arsyeja e suksesit të tyre në davet, duke qenë se ne shohim shumë thirrje tjera, të vjetra apo të reja, të cilat nuk kanë arritur rezultatet e dëshiruara edhe pse ne besojmë se ato bëhen nga njerëz të sinqertë. Përgjigje: Kjo varet nga dy gjëra: 01. Të jetë daveti i sinqertë për Allahun (azze ve xhel). Ata bënë thirrje për tek Allahu nuk shpresonin asgjë tjetër përveçse shpërblimit të Tij. Ata nuk shpresonin as në lakminë as në punësim e as mburrje. E vetmja gjë që ata donin ishte shpërblimi i Allahut. 02. Thirrja e tij (Abdul-Vehabit) ishte të kapurit pas metodologjisë së të Dërguarit (sal Allahu alejhi ue selem). E realisht, thirrja e tij ishte sipas metodologjisë së të gjithë të Dërguarve (alejhima-selam), e me të vërtet që në radhë të parë, t’i kushtosh vëmendje akides dhe pastrimi i saj nga shkirkiatet-idhujtaria, nga risitë dhe mitet. Përveç kësaj ata korrigjonin gjërat si p.sh relacionet, moralet e tjera. Metodologjia e shëndoshë dhe qëllimi i mirë, janë fshehtësia pas suksesit të daues së Abdul-Vahabit dhe nxënësve të tij.

________________________________________________________________________

05. A ka sjellur daveti i Abdul-Vahabit fitne tek njerëzit? Shejkh Muhamed Eman el-Xhami´i (Rahimullah!) Pyetje: Çfarë mendoni për atë që thotë: “Këta thirrës -nuk e di se për kë e kanë fjalën konkretisht-, po e kthejnë umetin në kohërat e hershme, sikurse në kohërat e Imamit ripërtërirës Muhamed bin Abdul-Vahab, e cila ishte kohë e fitneve?” Përgjigje: E lus Allahun që të më falë mua dhe ty! Në kohën kur erdhi Muhammed bin Abdul-Vahab, thirrja e tij ishte ajo që i largoi fitnet. I largoi të gjithë ato vrasje që ndodhnin në mes fiseve të ndryshme. E largoi adhurimin e idhujve dhe shirkun nga mesi i njerëzve. Gjithashtu, largoi edhe të gjykuarit me atë që nuk kishte zbritur nga Allahu; e padyshim se kjo është prej fitneve. Ai largoi edhe përçarjet mes njerëzve. Kjo thirrje e begatshme, në vendin tonë solli bashkimin islam në mes të myslimanëve. U ngrit flamuri i Njëshmërisë së Allahut. E njerëzve në këtë vend ua mësoi besimin e pastër, u solli sigurinë, besueshmërinë dhe lirinë që e meritonin. Gjithashtu i shpërbleu me të gjykuarit me ligjin e Allahut. Kështu që, njerëzit e këtij vendi, nuk gjykohen përpos me ligjet e Allahut. Kjo është thirrja e këtyre njerëzve për të cilët ju e keni fjalën. Ata nuk duan asgjë tjetër, përpos rregullimin e gjërave, këshillimin për hir të Allahut me mësimet e Kur´anit dhe të Dërguarit të Tij, ndaj udhëheqësve dhe ndaj njerëzve në përgjithësi. E lus Allahun që të më falë mua dhe ty. Dhe e lus gjithashtu, që të bëj zemrën tënde që të kuptosh të drejtën. ________________________________________________________________________

06. Shejkh Abdul-Vahab nuk e konsideron jobesimtarë atë të cilit nuk i ka arritur e vërteta Imam Muhamed Nasirudin el-Albani (Rahimullah!) Burimi: Silsilat-ul-Huda uen-Nur (810)

Pyetje: ”E para nga pesë shtyllat e islamit janë dy shehadetet. Umeti ka konsensus se ai i cili i lë anash këto dy shehadete, është kafir dhe është e detyrueshme që të luftohet kundër tij. Sa i përket katër kushteve të mbetura, pasi njeriu i ka pranuar ato, i lerë ato sepse ai e merr të lehtë çështjen e tyre, ne nuk bëjmë tekfir mbi të edhe në qoftë se nuk luftojmë kundër tij nëse ai i lerë ato…” Imam Albani: Masha-Allah. Pyetësi: Shejkh Abdul-Vahabi thotë. Se dijetarët nuk pajtohen në lidhje me mosbesimin e personit që braktis namazin nga përtacia e jo nga mohimi. (Muelefatush-Shejkh 3/9). Imam Albani: Masha-Allah. Pyetësi: Edhe këtu Shejkh Abdul-Vahabi citon Shejkh-ul-Islam Ibn Tejmijen: ”Kur disa Sahabe dhe pasues të tyre, si Kudamah bin Madh´un dhe pasuesit e tij, pinin alkool dhe besonin se ishte e lejuar për ata që kishin bërë vepra të mira, duke u bazuar në të kuptuarit e tyre të ajetit i cili gjendet në el-Maide, dijetarët në mesin e Sahabeve, si Umeri dhe Aliu kërkonin që ata të pendoheshin. Në qoftë se ata kishin vazhduar ta konsideronin këtë vepër të lejuar dhe në qoftë se ata do ta konsideronin pirjen e alkoolit si vepër të lejuar, ata do të kishin dalë nga feja, e në qoftë se ata do ta pranonin gabimin e tyre, ata do t´i rrihnin me kamxhik. Kështu pra, nuk bëhet tekfir mbi ta për shkak të keqkuptimit në të cilin kishin rënë derisa t´iu kishte arritur e vërteta. Po të kishin vazhduar të mohonin, ata do të dilnin nga feja. (er-Rad ala el-Bakri, faqe. 259). Dhe fjalët e Ibnu Tejmijes: ”Prandaj e kam pasur zakon që tu them Xhehmijve dhe atyre që mohojnë se Allahu është mbi Arsh (fronin e Tij): ”Po të kisha unë mendimin tuaj do të isha bërë jobesimtarë. Por ju nuk jeni jobesimtarë sipas meje sepse ju jeni injorantë. (er-Rad ala el-Bakri, faqe.260). Imam Albani: Korrekt. Masha-Allah. Pyetësi: Vazhdon të citojë Shejkh-ul-Islamin: ”Ne e dimë që është e pashmangshme se Profeti (sal Allahu alejhi ue selem) nuk i ka mësuar umetin e tij që të adhurojnë një person të gjallë apo të vdekur, as Profetë e as dikë tjetër, pavarësisht nëse këto janë lutje për mbrojtje apo diçka tjetër. Gjithashtu ai nuk i ka mësuar që t’i bëhet sexhde të vdekurit apo të gjallëve apo diçka tjetër. Në fakt ne e dimë se ai ndaloi të gjitha këto dhe se këto janë idhujtari të cilat Allahu dhe i Dërguari i Tij (sal Allahu alejhi ue selem) i ka

ndaluar. Por për shkak të mbizotërimit të injorancës tek ata dhe mungesës së njohurive të mesazhit në mesin e njerëzve të më vonshëm… Imam Albani: Allahu Ekber. Fjalët e Ibn Tejmijes vazhdojnë…. nuk mund të bëhet tekfir mbi ta derisa t’u sqarohet atyre se ajo që i Dërguari (sal Allahu alejhi ue selem) ka shpallur është në kundërshtim me ato. Për këtë, sa herë e kamë shpjeguar këtë çështje dikujt që kupton bazat e Islamit, vetëm se ka thënë: ”Kjo është baza e Islamit.” Dijetarët e mëdhenj në mesin e kolegëve tanë, kanë thënë: ”Kjo është gjëja më e madhe që na e keni shpjeguar neve.” ( er-Rad ala el-Bakri,faqe.377). Imam Albani: Allahu e shpërbleftë atë me të mira. Kjo duhet të jetë fjala e Shejkhul-Islamit. Pyetësi: Kjo është fjala e Shejkh-ul-Islamit, po. Këtu thotë Shejkh-ul-Islam Muhammed bin Abdul-Vahab kur ai ishte akuzuar se bënë tekfir mbi myslimanët: ”Në lidhje me gënjeshtrat dhe shpifjet që deklarojnë: se ne përgjithësisht i konsiderojmë myslimanët jobesimtarë, atëherë ata duhet të vijnë tek ne për të sqaruar atë se, ne i konsiderojmë jobesimtarë ata që nuk janë të tillë dhe ata që nuk marrin pjesë në luftë, kjo është një gënjeshtër e kulluar. Kjo është një mënyrë për t’i larguar njerëzit nga feja e Allahut dhe të Dërguarit të Tij (sal Allahu alejhi ue selem). Si mund ta shpallim dikë që nuk praktikon idhujtarin në qoftë se ai nuk vjen tek ne dhe t’i konsiderojmë jobesimtarë e të luftojmë kundër tyre; me dijen e plotë se ne nuk i kemi konsideruar jobesimtarë ata që adhurojnë putat e Abdul-Kadrit, Ahmed elBedeviut dhe varret e atyre, të cilat (adhurime) janë të ngjashme me ata nga injoranca e hershme nëse nuk ka kush t’i përkujtojë ata. (Fataua ue Masa´il eshShejkh Muhammed bin Abdil-Vahab, faqe, 5-6, brenda Maxhmu Mu´allafatishShejkh Muhammed bin Abdil-Vahab, vol. 2). ”Lavdia të qoftë Ty (o Allah), kjo është një shpifje e madhe.” 24:16 ________________________________________________________________________

07. Është krenari të të quajnë ‘Vehabist Shejkh Salih bin Feuzan el-Feuzan (Allahu e ruajttë!) Pyetje: Përse, të gjithë ata që thërrasin në Teuhid në çdo vend të botës, quhen ‘Vehabista’ që nga koha e Shejkh Muhammed bin Abdul-Vehabit (rahimehullah)? Ky emërtim po i tremb shumë njerëz nga ata që thërrasin në Teuhid.

Përgjigje: Jo, kjo nuk mund t’i tremb ata. Elhamdulilah, ne jemi krenarë me këtë gjë. Nëse ai i cili thërret në Teuhid quhet ‘Vehabist’, Si quhet ai i cili thërret në idhujtari (shirk), si e quajnë atë? E quajnë xhahil (injorant)? Ne jemi krenarë për këtë, andaj le të na thonë ‘Vehabista’. Pra, ata vetë e dëshmojnë se thirrja Vehabiste është thirrje për në Teuhid. Autori i ‘el-Lenxhes’ Rahimullah ka thënë: Nëse pasuesi i Ahmedit është Vehabist le të dëshmojnë thekalinët (njerëzit dhe xhinët) se edhe unë jam Vehabist Kur thuhet Ahmedi, është fjala për të Dërguarin (sal Allahu alejhi ue selem). Po e përsëris edhe njëherë: Nëse pasuesi i Ahmedit është vehabist le të dëshmojnë thekalinët (njerëzit dhe xhinët) se edhe unë jam Vehabist. ________________________________________________________________________

Nga erdhi nofka Vahabijeh? “Kur thirrja e Muhamed bin Abdil-Vehabit u përhap në mesin e arabëve, turqit u frikësuan se mbretëria e tyre do të humbet dhe pastaj filluan të paralajmërojnë kundër kësaj thirrje duke e emërtuar me emrin ‘Vahabijeh’.” “Nofka ‘Vahabijeh’ rrjedh nga politika turke pasi ata ia kishin kthyer shpinën ligjit të Allahut.” ________________________________________________________________________

Dy gabimet kryesore në të emëruarit me termin “Vehabizëm”

Termi “Vehabizëm” është gabim si për nga aspekti i formulimit të tij, po ashtu edhe nga domethënia në të cilën përdoret. Lidhur me formulimin, kjo nuk i atribuohet personit tek i cili e ka bërë këtë thirrje, pra Shejkh Muhamedit, por i atribuohet Abdul-Vehabit babait të tij i cili nuk kishte asgjë të bëjë me këtë thirrje. Dhe kjo është totalisht diçka e gabuar. Atriboimi i saktë në këtë rast duhet të jetë “Muhamedijjeh”. Mirëpo ata e kanë parë se ta quash dikë me këtë emër, është diçka e lavdërueshme (ngase emërimi përkon me atë të të Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ue selem v.p.). Prandaj, ata e falsifikuan këtë fakt. Sa për domethënien, kjo thirrje nuk ka braktisur në asnjë formë kornizat e Selefëve në mesin e Sahabëve, Tabiinëve dhe Tabi-Tabiinëve. Në vend të quhet “vehabizëm”, është e detyrueshme për ta quajtur këtë thirrje “selefizëm”. Personi i cili thërriti në këtë thirrje nuk ka shpikur diçka që mund t’i atribuohet atij ndryshe nga disidentët/thirrësit e sekteve devijuese siç janë Ismailijeh, Keramitah etj. Nëse këto sekte do të quheshin “Selefijeh”, njerëzit dhe historia do ta kishin refuzuar këtë emër, sepse ata fare nuk pasojnë rrugën e Selefëve. Në vend të kësaj, ato janë sekte që janë të shpikura nga themeluesit e tyre. Prandaj, termi i saktë kushtimisht që do të ishte i drejtë për tu përdorur në lidhje me thirrjen e Shejkh Muhamed bin Abdil-Vehabit do të ishte thirrja “Muhamedijjeh” apo “Selefijeh”. Por pasi ky emërtim i zemëroi armiqtë, ata e shtrembëruan atë. Prandaj, termi “Vahabizëm” nuk ishte i njohur në mesin e pasuesve të Shejkhut. Ky term erdhi nga kundërshtarët e tyre. Në fakt, ata i vulosin gjithë ata që pasojnë Selefët me këtë etiketim. Qëllimi i kundërshtarit me këtë etiketë është që ta përjashtojnë thirrjen e Shejkhut nga metodologjia e shëndoshë. ________________________________________________________________________

Dallimi mes ISIS dhe Muhamed bin AbdilVehabit

El-Kubejsi asocioj ISIS në Irak me Shejkh Muhamed bin Abdil-Vehabin dhe i quajti ata një ”produkt hebre”. Ai e dëmton veten e tij jashtëzakonisht ashpër kur ai flet në këtë mënyrë kriminale dhe të shëmtuar, sepse ai përfshin të vërtetën dhe gënjeshtrën, dhe ata që pasojnë të vërtetën dhe ata që pasojnë gënjeshtrën: ‫عمِاِ سنَو َِيَهَلْ َِ َلو‬ ‫َُيْ َُّ َاَنَو َُّ ْس َو‬ ْ ‫ق َََُّ ْلو َام َُّم َْ َالْ ِااِ سنَو َ َْ َا‬ ”A do t’i bëjmë kriminelët të barabartë me myslimanët? Ç’është me ju, si gjykoni ashtu?” 1 ‫ف ٌَََاِ مَََ ا َاهَََ ََِبِسنَو هَلْ َِ َول َِ ْلو‬ ‫ْمَ َِيم ِو‬ ‫ما َ َْ َاُِفِسنَو هَلْ َِ َول ِ َ ْول َ ْ َ ْا ِ و‬ ‫َُّم َْؤَ ِل ِو‬ ِ ‫ض يِف َُّم َْ َا ْؤ‬ ِ ََ ‫عاِسنَو‬ ”A mos do t’i barazojmë ata që besuan dhe bënë vepra të mira me ata që bënë shkatërrime në tokë, apo do t’i konsiderojmë njësoj si të ruajturit prej të këqijave, si ata që janë mëkatarë?” 2 Unë kam shkruar një artikull në lidhje ISIS edhe në lidhje me metologjinë e shkrimeve të Shejkh Muhamed bin Abdil-Vehabit në të cilën kam përmendur se si daveti i tij ishte qëllim përmirësues dhe se ai nuk predikoi asgjë të re. Ai reformoi vetëm metodologjinë Selefite e cila është Kurani dhe Sunneti. Unë gjithashtu përmenda se si ai ka prejardhjen nga Benu Temim që sipas të Dërguarit salallahu alejhi ue selem do të egzistojë deri në Ditën e Gjykimit dhe se ata janë njerëzit më të ashpër kundër Dexhallit. Unë nuk e di se për cilët jehudë, el-Kubejsi po flet. A e ka për qëllim jehudët që pushtuan Palestinën? Apo e ka për qëllim disa jehudë të tjerë? Nëse ai i ka për qëllim ata, ai duhet ta dijë se daveti i Shejkh Muhamed bin Abdil-Vehabit mbretëroi gjatë mesit të shekullit dymbëdhjetë, ndërsa hebrenjtë pushtuan Palestinën në shekullin e trembëdhjetë. Ai mi kujton mua ata që e quajnë Shejkh-ul-Islam Ibnu Tejmijen (i cili vdiq në vitin 728) ”Vehabist”. Shejkh Muhamed bin Abdil-Vehabi jetojë disa shekuj pas Ibnu Tejmijes. Prej atyre që e fyenin thirrjen e Shejkh Muhamed bin Abdil-Vehabit ishte irakiani Davud bin Xharxhis të cilin disa dijetarë e kanë refuzuar. El-Kubejsi është një prej trashëgimtarëve të tij sot. Më i shquari sot që pasoi metodologjinë e Shejkh Muhamed bin Abdil-Vehabit duke pasur parasysh të thirrurit në të vërtetën dhe në udhëzimin, dhe pasimin e Selefëve është Shejkhu ynë Abdul-Aziz bin Baz (vdiq 1420 – Rahimullah!). Çfarë ndryshimi ka midis dy trashëguesve dhe dy trashëgimtarëve! Sa i përket asaj ai e quan liderin e ISIS;it ”qen, i biri i një qeni”, kështu që kjo nuk i përket të folurit të dijetarëve, nxënësve të dijes apo edhe të atyre që bëjnë vepra të mira. ____________________________________________

-

1 68:35-36

-

2 38:28 ________________________________________________________________________

“Lehja e qenve” nuk e dëmton Selefizmin “Kjo është diçka që të tjerët para tyre prej mynafikëve dhe jobesimtarëve, e kanë bërë edhe në të kaluarën. Ata e kishin zakon t’i fyenin njerëzit fetarë. Ata e kishin zakon t’i fyenin myslimanët, të cilët iu përmbaheshin fesë së tyre. Kjo gjë është e vjetër, nuk është asgjë e çuditshme. E ndërsa, këta janë pasues të atyre të mëhershmëve. Ata nuk e kanë dëmtuar aspak Selefizmin dhe as Selefitë, por dëmtojnë vetëm veten e tyre. Elhamdulilah, Selefizmi i vërtetë është i qëndrueshëm dhe stabil sipas Kuranit dhe Sunnetit. Kurse të “lehurit e qenve”, nuk i dëmton ata.”

Khauarixhët

Përhapja në Internet e Kerameteve të Muxhahidinëve: Një nga rrugët që përdorin Khauarixhët për të ndezur emocionet e Rinisë

Autor: Shejkh ‘Ali Nasir el-Fakijhi

Shejkh ‘Ali Nasir el-Fakijhi, një nga Dijetarët e shquar të Medines, ka shpjeguar se ajo që thuhet rreth këtyre kerameteve (mrekullive) është një nga rrugët e Khauarixhëve të cilët i përdorin ato për të ndezur emocionet e rinisë. Ai ka thënë: “Vërtet, ideologjia e Khauarixhëve e cila konsiston në shpalljen e shoqërive Islame si shoqëri të kufrit nuk ka pushuar së ekzistuari. Dhe kjo ideologji ka thirrësat dhe organizatorët e saj që merren me përhapjen e saj. Ajo është përhapur duke përdorur këto mjete, me anë të përdorimit të Internetit dhe thirrësat (e kësaj ideologjie) i përhapin ato mes të rinjve për të ndezur emocionet e tyre fetare. Kjo bëhet duke përhapur ato që sipas pretendimit të tyre janë mrekulli (keramete) të muxhahidinëve dhe kjo është nga rrugët e ndezjes së tyre emocionalisht dhe shfrytëzimit të entuziazmit të tyre. Prandaj ata u qasen atyre nga rruga e Fesë së tyre. Dhe ka ardhur në hadithin e Ebu Bekrit për një hadith të ‘Ali Ibn Ebi Talib (radij-Allahu ‘anhu) ku përshkruhen Khauarixhët - dhe Ibn Haxheri e ka përmendur atë në shpjegimin e hadithit: “Pastaj Shejtani do të vijë tek ata nga rruga Fesë së tyre.” Dhe kjo po ndodh sot sepse ato që po përhapen në Internet burojnë nga njerëz të paidentifikuar, të cilëve nuk u njihet as dija dhe as feja e tyre. Dhe e gjithë kjo bëhet për të ndezur emocionet e të rinjve për fenë e tyre. Këto gjëra nuk u kanë hije personit inteligjent sepse ai shndërrohet kështu në një injorant të paidentifikuar (në Internet) dhe një person i tillë mund të jetë agjent i futur sipas koordinimeve të caktuara nga njerëz që kanë qëllime armiqësore ndaj Islamit, qëllime të cilat nuk u tregohen haptazi njerëzve. Dhe kur ne i lajmërojmë njerëzit për këto çështje, ne nuk i refuzojmë kerametet (mrekullitë) e Eulijave (njerëzve të devotshëm e të afërt të Allahut). Përkundrazi, këto çështje janë të vërteta dhe ato janë prej Akijdes së Ehli-Sunetit dhe Xhematit. Gjithashtu, ne nuk e mohojmë atë që po heq Islami dhe Muslimanët nga armiqtë e tyre. Këto çështje dihen mjaft mirë dhe është obligim për çdo Musliman që të bëjë atë që ka mundësi lidhur me këtë. Sidoqoftë, Xhihadi në rrugë të Allahut ka kushte dhe rregulla dhe janë Dijetarët dhe Juristët e Fesë (Dijetarët e Fik’hut) ata të cilët i shpjegojnë të gjitha këto.”

A konsiderohen Khauarixhë ata të cilët kryejnë atentate e shpërthime në emër të Xhihadit?

Shejkh Salih el-Feuzan (Allahu e ruajt) Pyetje: Pyetësi pyet për këtë grup që i kanë lënë Muslimanët dhe po i kundërshtojnë ata. Ata kryejnë shpërthime me bomba dhe i terrorizojnë njerëzit të cilët më përpara kanë qenë të qetë. A janë me të vërtetë këta njerëz prej Khaurixhëve apo janë Qafira? Përgjigje: “Ky grup i cili i ka lënë Muslimanët dhe është rebeluar kundër tyre - kjo ka ardhur si rezultat i braktisjes së Dijetarëve. Unë i përmenda pasojat e kësaj gjatë pjesës së fundit të ligjëratës (së mëparëshme). Ata u larguan nga Dijetarët, u larguan nga Prijësat e Muslimanëve dhe kështu kufarët me munafikët ua futën në mendje këtë ideologji. Në këtë mënyrë ata dolën fare nga shoqëritë e Muslimanëve. Ata janë Khauarixhë, nuk ka asnjë dyshim! Veprimet e tyre janë veprime të Khauarixhëve. Madje, ata janë më të dhunshëm dhe më ekstremistë sesa Khauarixhët (e hershëm). Khauarixhët nuk i shkatërronin ndërtesat dhe vendbanimet. Khauarixhët dilnin ballëpërballë në betejë. Ata luftonin në shesh të betejës megjithëse ishin injorantë. Por ata nuk i rrënonin shtëpitë megjithë njerëzit që ishin brenda tyre: gra, fëmijë, të pafajshëm, njerëz të cilët ishin në paqe me Muslimanët, ata të cilët kishin marrëveshje me Muslimanët dhe ata njerëz të cilëve u ishte garantuar siguria. Khauarixhët nuk e bënin këtë. Kjo është akoma më e keqe dhe më mizore sesa veprimet e Khauarixhëve. Kjo ngjan më shumë me veprimet e Keramitëve. Ata ngjajnë më shumë me Keramitët sepse veprimet e Keramitëve janë të fshehta e tinëzake, të bazuara në sekrete dhe njësoj, ajo çfarë bëjnë këta njerëz sot është e bazuar mbi sekrete. Veprimet që ndërmerrnin Khauarixhët nuk ishin të fshehta e sekrete; ata i nxirrnin në shesh vetet dhe veprimet e tyre duke i deklaruar ato. Kështu që, këta njerëz janë më të këqinj sesa Khauarixhët.”

Menhexhi i Ehli-Sunetit në trajtimin e Khauarixhëve Autor: Shejkh Salih el-Feuzan (Allahu e ruajt) Burimi: ‘Ittihaful-Karij bit-Ta’likat ‘ala Sherhus-Sunneh lil-Imam Berbahari’ (fq. 240242, vëllimi 1) Imam Berbahari (rahimehullah) ka thënë në Sherhus-Sunneh: “Lejohet që t’i luftosh Khauarixhët nëse ata sulmojnë pasuritë e Muslimanëve ose Muslimanët me familjet e tyre, por nëse ata janë të shpërndarë, atëherë Prijësi Musliman nuk duhet t’i kërkojë, as nuk duhet t’i vrasë të plagosurit e tyre, as nuk

duhet të marrë plaçkë lufte nga ata, as nuk duhet t’i vrasë ata që janë zënë robër dhe as nuk duhet t’i ndjekë nga pas ata që kanë shpëtuar.” Shejkh Salih el-Feuzan e komentoi thënien e mësipërme të Imam Berbaharit (rahimehullah) duke thënë: “Ne dimë që Khauarixhët janë ata të cilët mendojnë se mund të heqin dorë nga bindja (ndaj prijësit). Ata mendojnë se prijësit nuk i jepet besa e aleancës ose që njerëzit nuk e kanë detyrë që ta mbajnë besën e tyre për aleancë me të (me prijësin) kur ai bie në gjynahe, dhe ata (gjithashtu) i shpallin Muslimanët qafira për gjynahet e mëdha që bëjnë. Kështu, nëse ata marrin këtë medh’heb (të mendimeve që sapo u përmendën) dhe nuk ndodh asnjë trazirë apo vrasje (nga ana e tyre), atëherë ata lihen, këshillohen dhe sqarohen me shpresën se do të pendohen. Nëse ata shkaktojnë trazira dhe tregojnë forcën e tyre, atëherë bëhet obligim për Muslimanët që t’i luftojnë ata për të larguar të keqen e tyre. Ata nuk duhet të luftohen në bazë të parimit që ata janë mosbesimtarë, por ata duhet të luftohen në bazë të parimit që ata janë Muslimanë të cilët bëjnë shkelje dhe dhunë kundër Muslimanëve. Prandaj kur u pyet Prijësi i Besimtarëve, ‘Aliu (radijAllahu ‘anhu) për Khauarixhët, “A janë ata mosbesimtarë?” ai tha: “Jo, ata e kanë braktisur mosbesimin, por janë njerëz që u rebeluan kundër nesh.” Kështu që, ata nuk duhet të luftohen me parimin që ata janë mosbesimtarë, dhe kjo është arsyeja përse gratë dhe fëmijët e tyre nuk merren si robët, as pasuritë e tyre dhe as të plagosurit e tyre nuk vriten, pasi ata luftohen vetëm për të larguar të keqen e tyre dhe për shkak të kufrit (mosbesimit). Dhe për sa i përket thënies së Imam Berbaharit (rahimehullah): “Lejohet që t’i luftosh Khauarixhët nëse ata sulmojnë pasuritë e Muslimanëve ose Muslimanët me familjet e tyre” sepse Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) urdhëroi që ata të luftohen, dhe sepse ‘Aliu (radij-Allahu ‘anhu) i luftoi ata kur ata sulmuan dhe vranë ‘Abdullah Ibn Khabbab el-Arrat dhe i çanë barkun gruas së tij e cila ishte shtatzënë. [1] Kështu, Prijësi i Besimtarëve, ‘Aliu (radij-Allahu ‘anhu) vendosi t’i luftojë ata pasi ata sollën një arsye të fortë për t’u luftuar. Për sa i përket thënies së Imam Berbaharit (rahimehullah): “Por nëse ata janë të shpërndarë, atëherë Prijësi Musliman nuk duhet t’i kërkojë.” Nëse ata e ndërpresin luftimin, prijësi nuk duhet t’i ndjekë ata nga pas dhe as nuk duhet të dërgojë ekspeditë ushtarake kundër tyre, për sa kohë që ata nuk kryejnë akte dhune. Dhe nuk ka dyshim që ata janë të devijuar dhe duhet të këshillohen me shpresën se mund të kthehen (duke u penduar) dhe nuk duhet të luftohen.

Për sa i përket thënies së Imam Berbaharit (rahimehullah): “As nuk duhet t’i vrasë të plagosurit e tyre”; sepse e keqja e personit të plagosur është zvogëluar. Për sa i përket thënies së Imam Berbaharit (rahimehullah): “As nuk duhet të marrë plaçkë lufte nga ata”; që do të thotë se pasuria e tyre nuk duhet marrë si plaçke lufte, pasi ajo është pasuria e Muslimanëve. Për sa i përket thënies së Imam Berbaharit (rahimehullah): “As nuk duhet t’i vrasë ata që janë zënë robër”; ngaqë ata janë Muslimanë, dhe duke qenë të plagosur dhe të zënë robër, e keqja e tyre është zvogëluar. Dhe për sa i përket thënies së Imam Berbaharit (rahimehullah): “As nuk duhet t’i ndjekë nga pas ata që kanë shpëtuar”; nëse ata shpëtojnë duke ia mbathur, prijësi duhet t’i lërë dhe të mos i ndjekë nga pas sepse e keqja e tyre është zvogëluar.” Fundnotë: [1] Sh.p: Shejkh ‘Abdul-Muhsin el-‘Ubejkan e përmend këtë ngjarje në librin e tij ‘elKhauarixh uel-Fikral-Mutexhedid’, i cili thotë: “Ajo që vërteton injorancën e tyre është ngjarja që ndodhi gjatë kohës së ‘Aliut (radij-Allahu ‘anhu). Ai u çua e mbajti hytbe dhe i nxiti ata që të bënin Xhihad dhe të kishin durim kur të ndesheshin. Dhe ai e mori vendimin për të sulmuar njerëzit e Shamit kur atij i erdhi lajmi se Khauarixhët po bënin shkatërrim në tokë, po derdhnin gjak, po grabisnin dhe po merrnin atë që nuk ishte e ndaluar. Një prej atyre që vranë ata ishte ‘Abdullah Ibn Khabbab (radij-Allahu ‘anhu), një Sahab i të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem). Ata e morën atë si rob bashkë me gruan e tij shtatzënë. Ata i thanë: “Kush je ti?” Ai tha: “Unë jam ‘Abdullah Ibn Khabbab, Shok i të Dërguarit të Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sellem) dhe ju më trembët.” Ata i thanë: “Asgjë nuk ka për të ndodhur ty. Na trego çfarë ke dëgjuar nga babai yt.” Dhe ai tha: “E kam dëgjuar babain tim duke thënë: E kam dëgjuar të Dërguarin e Allahut (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) duke thënë: “Ka për të ndodhur një fitne. Ai që është i ulur në atë kohë do të jetë më mirë se ai që është në këmbë. Ai që është në këmbë do të jetë më mirë se ai që po ecën. Dhe ai që po ecën do të jetë më mirë se ai që po vrapon.” Atëherë ata e kapën atë nga dora. Dhe kur po ai po ecte bashkë me ata, disave prej tyre u doli përpara një derr që e zotëronte një jo-Musliman që paguante taksën e sigurisë në tokën Islame (Dhimmij). Njëri prej tyre e qëlloi derrin me shpatën e tij dhe i rropi lëkurën. Kurse një tjetër i tha: “Përse e bëre këtë kur ai (derri) i përket një dhimiu?” Kështu, ai shkoi tek dhimiu dhe u soll me përzemërsi dhe i bëri qejfin atij! Gjithashtu, kur ai (‘Abdullah Ibn Khabbabi) ishte me ta, një hurmë ra nga palma dhe njëri prej tyre e mori dhe e futi në gojë. Kurse një tjetër prej tyre i tha atij: “Ti e more këtë pa marrë leje apo pa dhënë ndonjë çmim për të?” Kështu, ai e hoqi nga goja. Gjithsesi, ata erdhën tek ‘Abdullah Ibn Khabbabi dhe e therën atë. Pastaj erdhën tek gruaja e tij dhe ajo u tha: “Unë jam një grua shtatzënë, a nuk po i frikësoheni

Allahut ‘Azze ue Xhel?” Dhe kështu, ata e therrën edhe atë, i çanë barkun dhe ia shqyen fëmijën e sapoformuar në embrion.” Shikoni pra se si ata përmbahen nga diçka që ishte e lehtë, por ata nuk përmbahen nga derdhja e gjakut, shenjtëria e të cilit është shumë e madhe. Ata u përmbajtën nga vrasja e atij derri për shkak se ai i përkiste një qafiri dhimmij! Dhe ata shkuan tek ai dhe ta merrnin me të mirë. Në të njëjtën kohë, ata u përmbajtën nga ngrënia e një hurme që ra nga palma. Por gjithsesi, ata nuk u përmbajtën nga vrasja e një Muslimani!”

Ngjashmëria në mes Khauarixhëve dhe Rafidijve Shejkh Muhamed bin Abdul-Uehhab el-Akil (Allahu e ruajtë) Rafidijtë në realitet janë khauarixh në çdo kohë, ata janë khauarixh. Si qenkan rafidijt khauarixh?! Po. Sepse ai që e ka themeluar medh'hebin e rafidijve dhe ai që e ka themeluar medh'hebin e khauarixhëve është një – çifuti Abdullah bin Sebe – ky është ai që e themeloi medh'hebin e rafidijve dhe medh'hebin e khauarixhëve, porse ai kishte dy programe të gatshme: një program (Windows) XP që ua dha rafidijve dhe ata u bën rafidij dhe një program (Windows) Vista që ua dha khauarixhëve dhe ata u bën khauarixh. Dy programe të gatshme. Të dyja – Allahu të ruajtë – janë nga Microsofti. (Khauarixhët dhe rafidjt) të dy janë nga Abdullah bin Sebe, kështu, Allahu ju ruajtë. Betohem në Allahun. Dhe për këtë arsye ka një lidhje tejet të fortë në mes khauarixhëve dhe rafidijve në bërjen tekfir mbi muslimanët. Khauarixhët bëjnë tekfir mbi muslimanët dhe Ehlu Sunetin.

Khauarixhët dhe ata që i mbrojnë ata Autor: Shejkh Salih es-Suhejmi Sa të shumtë janë qentë e zjarrit të cilët bëjnë shpërthime në vendet Islame dhe në kështjellën e Islamit , pasi që ata i kanë mobilizuar endacakët, nxënësit e Jehudëve dhe të Krishterëve, bishtat e Masonëve dhe Klubit Rotarian. Shërbëtorët e Jehudëve, të Perëndimit dhe të Lindjes, japin fetva nga shpellat e maleve të qafirëve si dhe nga

vendet e Perëndimit të cilët i kanë marrë përsipër që t’i mbrojnë ata (khaurixhët) dhe u dalin në ndihmë atyre. Mjerë këta fortesa që e prodhojnë këtë helm vdekjeprurës dhe kjo është ndihmesë për armiqtë e Islamit kundrejt Islamit dhe muslimanëve. Allahu i vraftë ata që i financojnë. Allahu i vraftë ata që heshtin ndaj tyre. Allahu i vraftë ata që bashkëpunojnë me ata. Allahu i vraftë ata që solidarizohen me ata. Allahu i vraftë ata që i justifikojnë ata. Allahu i vraftë ata që e justifikojnë veprën e tyre. Allahu i vraftë ata që mendojnë se ata janë në rrugën e drejtë. Allahu i vraftë ata që heshtin ndaj tyre qoftë edhe me një heshtje të vetme. Allahu i Lartësuar thotë: َّ‫َْ َرَاراف اََّ ِفص ِْ َمرنراف ذْ َمة ا ََيُْ ْو ْه‬ “Mos e fshihni dëshminë, se, kush e fsheh atë, zemra e tij është gjynahqare.” ElBekare, 283 I Dërguari – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – thotë: ‫َها ِْ َ ْل َْ فرا َْ َر َُُ ِّْةْ ْصف ْه ََّف‬ ‫ُْيف نف‬ َ ‫َ َ ََّ ْذُ ْه َفت ْذ ََ ْفي لَ ننُ َهَّْف َِ َرل‬ “Ai që e fsheh dijen, Allahu do t’i vendosë një frerë prej frerëve të zjarrit Ditën e Gjykimit.” Ngase ata janë nga krijesat dhe njerëzit më të këqij. Kush është ai që e ka thënë këtë? Kush është ai që i ka përshkruar ata se janë krijesat dhe njerëzit më të këqij? I Dërguari – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – . Kush është ai që i përshkruar se ata janë qentë e zjarrit? I Dërguari – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – .

Kush është ai që i ka përshkruar ata se do të dalin nga feja ashtu siç del shigjeta prej gjahut, e lexojnë Kuranin, por ai nuk e kalon gurmazin e tyre? Ai është i Dërguari – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – . Kush është ai që i ka përshkruar ata se do t’i vrasin muslimanët dhe do t’i lënë të lirë idhujtarët? Ai është Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – . Kush është ai që ka thënë për ta: “Të vrarët më të këqij janë të vrarët e tyre, dhe ata janë të vrarët më të këqij nën këtë qiell, dhe i vrari më i mirë është ai që e vrasin ata?”Ai është Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem –. Sa të shumtë janë në këtë kohë, Allahu mos i shtoftë kurrë. Madje ata bëjnë më shumë krime se khauarixhët e vjetër, ngase khauarixhët e vjetër bënin adhurim, kishin frikë Allahun, kishin asketizëm dhe besnikëri. Kurse këta gënjeshtar endacak e kanë (parimin): “Qëllimi justifikon mjetin.”

Jehudët dhe të Krishterët nuk janë armiq të Rafidijve dhe Khauarixhëve, por të gjithë këta janë mbledhur kundër Ehli Sunnetit Autor: Shejkh Salih es-Suhejmi Burimi: Shpjegim i “Usulu Sunneh”, të Imam Ahmedit, ligjërata e 10, më datë 13 Ramadam 1435 në Xhamin e Pejgamberit, kapitulli “El-Imanu bi-Adhabil-Kabr,” min. 32:20

O vëllezërit e mi! Mos harroni të bëni lutje për vëllezërit tuaj në Palestinë, në Siri, në Irak dhe në çdo vend tjetër, meqë këto janë komplote të njohura për të cilat kanë bërë marrëveshje të gjithë qafirat, siç janë: Jehudët, të Krishterët, Hizbu-Iblis (hizbullah), Rafidjitë si dhe të tjerë. Janë bërë bashkë për t’i thurur këto komplote që t’i largojnë muslimanët nga Teuhidi dhe t’i sprovojnë ata, me qëllim që t’i realizojnë interesat e tyre, e që është çrrënjosja e muslimanëve Ehli Sunneh. Porse ata do të zmbrapsen me shkatërrim - me lejen e Allahut –. Qofshin Jehudët, të Krishterët, Perëndimi dhe Lindja, apo Hizbu-Iblis, apo Rafidijtë apo ata që bëjnë koalicione të fshehta kundër Ehli Sunnetit, apo Khauarixhët dhe të tjerë. Të gjithë këta do të mbarojnë – me lejen e Allahut –.

“Çdo herë që shfaqet një grup prej tyre (Khauarixhëve), ata do të vriten.” Allahu do t’i vrasë grupet e tyre. Por, kjo çështje kërkon tre gjëra: Gjëja e parë: Kthimi tek Allahu – i Madhëruar e i Lartësuar –. Të përmirësohet ajo që është në mes nesh dhe Zotit tonë. Largimi nga mëkatet. Gjëja e dytë: Mbështetja tek Allahu dhe besimi tek Ai. Njëri po bërtiste dje në Gaza dhe thoshte: “O Salahuddin!” Mu kjo është Shirk. Si po çirresh dhe thua: O Salahuddin! Salahuddini ka vdekur – Allahu e mëshiroftë –, ne bëjmë lutje për të, Allahu ia shpërbleftë për atë që ka bërë për Islamin dhe Muslimanët. Porse ne nuk e thërrasim atë (për ndihmë). Mos thuaj: O Salahuddin! Mos thuaj: O M’utesim! Mu kjo është Shirk. Si shpreson shpëtim kur ti i lutesh dikujt tjetër pos Allahut?! Lute Zotin tënd. Thuaj: O Allah! O i Gjallë, o i Përjetshëm! O Poseduesi i Madhështisë dhe Krenarisë! Mos thuaj: O M’utesim! Mos thuaj: O Salahuddin! Mos thuaj: O i Dërguari i Allahut, sepse ai që kërkon ndihmë nga i Dërguari i Allahut, ka bërë Shirk. Thuaj: O Zoti im! O Poseduesi i Madhështisë dhe Krenarisë! O i Gjallë, o i Përjetshëm! O Allahu im! Shkatërroi ata dhe vriti ata duke qenë të përçarë dhe mos lër asnjë prej tyre. Qofshin shejtanët e Khauarixhëve dhe SHIISH-it, apo shejtanët e Jehudëve dhe të Krishterëve në Lindje dhe Perëndim, apo shejtanët e Rafidijve dhe HizbuIblisit. O Allahu im shfarosi ata, vrite edhe të fundin e tyre. Na ndihmo neve kundër tyre. Dënoi ata ashtu siç i dënon Ti i Plotfuqishëm dhe Plotpushtetshëm. Na i trego tek ata, çudirat e Plotfuqisë Tënde (duke i dënuar ata, sh.p). O Allahu im! Triumfuesi mbi të gjitha grupet dhe Krijuesi i reve. Dënoi ata ashtu siç dënon i Plotfuqishmi dhe Plotpushtetshmi. O Allahu im mos lër asnjë prej tyre në tokë. O Allahu im shfarosi ata. O Allahu im zbrite Fuqinë tënde mbi ta, nga e cila nuk mbrohen dot populli zullumqar. Janë mbledhur që të gjithë: Rafidijt, Khauarixhët, Jehudët, të Krishterët si dhe qafirat tjerë që janë me ta, o Allahu im shkatërroi ata, sepse nuk të shpëtojnë dot Ty.

O Allah im! Ata janë mbledhur në batil (të kotën). Ata bëjnë koalicione të fshehta, nga ana tjetër (publikisht) shfaqin armiqësi për njëri-tjetrin, porse ata gënjejnë! Pasha Allahun gënjejnë Pasha Allahun, Jehudët, të Krishterët, Perëndimi dhe Lindja nuk janë armiq të Rafidijve, nuk janë armiq të Khauarixhëve. Janë po ata që i kanë sjellë, janë ata që i kanë armatosur, janë ata që u kanë shitur armë, ngase synimi i tyre me të cilin gjuajnë është shfarosja e Ehli Sunnetit, Ehli Sunnetit dhe Xhematit, porse ata do zmbrapsen me shkatërrim, disfatë dhe poshtërim – me lejen e Allahut të Gjithëmëshirshëm. Lëvdata, shpëtimi dhe begatia e Allahut qoftë mbi Pejgamberin tonë Muhamedin.

Dialog në mes Shejkhut dhe Kharixhiut Terrorist Autor: Shejkh Muhamed Bazmul Kharixhiu: Ata nuk janë terroristë. Ata janë nxënësa dije që kanë xhelozi për fenë e tyre. Janë njerëz të devotshmërisë dhe adhurimit. Shejkhu: Përkundrazi, ata janë terroristë Khauarixh, edhe në qoftë se falen, agjërojnë dhe janë njerëz që kanë xhelozi (për fe). A nuk e sheh se i Dërguari i Allahut i ka përshkruar ata duke thënë: ُ َ‫ان أَحْ د‬ َّ ‫آخ ِر‬ " َ‫َاج َرهُ ْم يَ ْم ُرقُون‬ ُ ‫سيَ ْخ ُر‬ ِ ‫ج قَ ْو ٌم ِفي‬ ِ ‫او ُز ِإي َمانُ ُه ْم َحن‬ َ ِ ‫اث ْاْل َ ْسن‬ ِ ‫الز َم‬ ِ ‫َان سُفَ َها ُء ْاْلَحْ ََل ِم يَقُولُونَ ِم ْن َخي ِْر قَ ْو ِل ْالبَ ِريَّ ِﺔ ََل ي ُ َج‬ ْ َ ُ َ ْ ‫الر ِميَّ ِﺔ فَأ ْينَ َما لَ ِقيت ُ ُموهُ ْم فَا ْقتُلوهُ ْم فَﺈِ َّن ِفي قَتْ ِل ِه ْم أجْ ارا ِل َم ْن قَتَلَ ُه ْم يَ ْو َم ال ِقيَا َم ِﺔ‬ ‫د‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫م‬ ". َّ ‫ِِّين َك َما يَ ْم ُر ُق ال‬ َّ ‫س ْه ُم ِم ْن‬ ِ ِ “Në Fund të Kohës, do të dal një popull i ri në moshë, i papjekur e mendjelehtë. Ata do të flasin me fjalën e krijesës më të mirë. Imani i tyre nuk i kalon gurmazet e tyre. Ata do të dalin nga feja ashtu siç del shigjeta prej gjahut. Kështu që, kudo që t’i takoni, vrisni ata, ngase në vrasjen e tyre Ditën e Gjykimit ka shpërblim ai që i ka vrarë.” Dhe ka thënë kur i ka përshkruar ata: “Njëri prej jush do ta nënvlerësoj namazin e tij ndaj namazit të tyre dhe agjërimin e tij ndaj agjërimit të tyre. Ata e lexojnë Kuranin, por ai nuk i kalon gurmazet e tyre, dalin nga Islami ashtu siç del shigjeta prej gjahut.” Ky ishte Ibën Mulxhem, mësues i Kuranit, që e vrau Alijun – radijAll-llahu anhu –. A thuhet për Ibën Mulxhem se ai është nga njerëzit e devotshmërisë?! Nuk e ka

përshkuar me këtë cilësi vetëm se një poet nga Khauarixhët i cili quhej Imran bin Hitan, ku ka thënë për goditjen e tij me të cilën e vrau Alijun – radijAll-llahu anhu –: “O goditja e atij që ka devotshmëri, i cili kërkon përmes kësaj kënaqësinë që është tek Ai që posedon Arshin.” Pra, këta që janë sot janë Khauarixh, nuk na mashtron namazi i tyre e as adhurimi i tyre dhe as ajo që cilësohen si nxënës dije. Kharixhiu: Ata kanë dalë për shkak të fesadit (trazirave) dhe veprave të këqija që po bëhen. Ata duan përmirësim! Shejkhu: Kjo nuk është rrugë për përmirësim, përkundrazi është rruga e fesadit. Ndryshimi i të keqes ka rrugën dhe metodën e saj të njohur tek njerëzit e dijes. Kurse metoda që kanë ata, nuk është tjetër vetëm se metoda e Khauarixhëve dhe M’utezilive. Tek të cilët urdhërimi për të mirë dhe ndalimi nga e keqja është një nga mënyrat e kryengritjes kundër pushtetarit legjitim. A është prej përmirësimit vrasja e muslimanëve? A është prej përmirësimit përhapja e trazirave në vend dhe tek njerëzit? A është prej përmirësimit frikësimi i atyre që u është garantuar siguria? A është prej përmirësimit vrasja e atyre (jo-muslimanëve) që kanë hyrë në vendin tonë me lejen e prijësit apo atyre (jo-muslimanëve) që kanë bërë marrëveshje për mos-luftim me muslimanët? A është prej përmirësimit vrasja e forcave të sigurisë në vend? A është prej përmirësimit dhuna në muajin e bekuar të Ramazanit? A është prej përmirësimit shkaktimi i rrëmujës dhe trazirave në mesin e njerëzve? A është prej përmirësimit që t’i japësh mundësi armikut qafir e dashakeq, që të infiltrohet në mesin tonë? Ata deshën që të ndryshojnë një të keqe, por ranë në një të keqe më të madhe se ajo (që donin ta ndryshonin). A nuk e dijnë se prej fjalëve të Selefëve është: ‫ و نهيك عن المنكر غير منكر‬، ‫ليكن أمرك بالمعروف معروفا ا‬ “Le të jetë i mirë urdhërimi yt për të mirë, dhe të mos jetë i keq ndalimi yt nga e keqja.”

Kharixhiu: Dialogoni me ta (Khauarixhët). Dijetarët janë treguar të mangët duke i braktisur ata, e nuk kanë dialoguar me ta dhe nuk kanë shkuar te ata! Shejkhu: Kjo kërkesë është e pabazë në shumë aspekte: Aspekti i parë: Ku janë ata që të dialogojnë? Dialogu i Ibën Abbasit – radijAllahu ‘anhu – me Khauarixhët përmes urdhrit të Halifes së Drejtë ‘Alij bin Ebi Talib – radijAllahu ‘anhu – ndodhi kur ata ishin pajtuar dhe ishin mbledhur në një vend, kurse tani ku janë ata? Ata janë fshehur. Nuk i njohim udhëheqësit e tyre që të dialogojmë me ta. Le të dalin në publik dhe le të paraqesin atë që kanë, që të hyjmë në dialog me ta! Pastaj, për ç’gjë të dialogojmë? Ata nuk kanë folur për ndonjë çështje që është për ta dialoguar. Aspekti i dytë: Baza është që ata të shkojnë te dijetarët dhe ta paraqesin atë që kanë në mënyrë që dijetarët t’ua japin ilaçin shërues – me lejen e Allahut – nga Kurani dhe Sunneti dhe në dritën e kuptimit të Selefëve të devotshëm, e jo dijetarët të shkojnë t’i kërkojnë ata, sepse kjo kërkesë bie ndesh me ajetin fisnik: ‫الرسُو ِل َو ِإلَ ٰى أُو ِلي ْاْل َ ْم ِر ِم ْن ُه ْم لَ َع ِل َمه ُ الَّذِينَ يَ ْست َن ِبطُونَه ُ ِم ْن ُه ْم‬ َّ ‫ف أَذَاعُوا ِب ِه َولَ ْو َرد ُّوه ُ ِإلَى‬ ِ ‫َو ِإذَا َجا َءهُ ْم أَ ْم ٌر ِ ِّمنَ ْاْل َ ْم ِن أَ ِو ْالخ َْو‬ ‫طانَ ِإ ََّل قَ ِل ا‬ َ ‫ش ْي‬ َّ ‫ض ُل اللَّـ ِه َعلَ ْيكُ ْم َو َرحْ َمتُه ُ ََلت َّ َب ْعت ُ ُم ال‬ ‫يَل‬ ْ َ‫َولَ ْو ََل ف‬ “Kur atyre u vjen ndonjë lajm i rëndësishëm që ka të bëjë me sigurinë ose frikën, ata e përhapin (në mesin e njerëzve). Në qoftë se këtë lajm do t’ia përcillnin (për shqyrtim) të Dërguarit dhe atyre që kanë autoritet (dijetarëve) në mesin e tyre, hulumtuesit përkatës do ta kuptonin atë prej tyre. Sikur të mos ishte mirësia e Allahut dhe mëshira e Tij, ju të gjithë do të ndiqnit djallin, përveç një numri të vogël.” En-Nisa, 83 Aspekti i tretë: Dijetarët nuk janë treguar kurrë të mangët – lavdia i takon Allahut të Lartësuar –. Pra, ata që në fillim të kësaj fitneje, gjatë ditëve të Luftës së Gjirit, mbajtën qëndrime të prera dhe kategorike. Ata sqaruan dhe paralajmëruan. Pasha Allahun, ata paralajmëruan ndaj këtij aktualiteti që po përjetojmë sot, dhe përmendën atë që e kanë nxjerr nga Kurani dhe Sunneti, duke u bazuar në kuptimin e Selefëve të Devotshëm se këto ideologji të shpijnë në këto gjëra. Dhe kjo sot është aktuale, që përputhet me atë që e përshkruan dhe paralajmëruan kundër saj. Kush janë dijetarët e vërtetë? A janë ata të cilët udhëzohen me dritën e Dy Shpalljeve? Apo janë ata të cilët udhëzohen me zjarrin e fitneve, rrëmujës dhe trazirave? Porse çfarë bënë ata? Ata filluan duke i larguar njerëzit nga dijetarët, herë u thonë se ata s’kanë dije për aktualitetin, herë u thonë se ata janë dijetarë të sulltanëve, herë u thonë se ata janë agjentë të Amerikës, herë u thonë se ata janë dijetarë të dynjasë... vazhdon zinxhiri i gjatë i etiketimeve të tyre me të cilat i largojnë njerëzit nga dijetarët. Kështu që, i mashtruan të rinjtë dhe i turbulluan se vet ata (khauarixhët) janë dijetarët prej të cilëve merret gjykimi i çështjeve aktuale!

Pra, dijetarët e identifikojnë sëmundjen dhe paralajmërojnë kundër saj dhe i përshkruajnë ilaçin. Ata (khauarixhët) vet largohen dhe i devijojnë njerëzit nga dijetarët. Pastaj, tani na thonë: “Dijetarët janë larg të rinjve”. Kjo është një shigjetë tjetër në mbajtësen e shigjetave të tyre me të cilën i gjuajnë njerëzit e dijes. Allahu ua ktheftë shigjetat e tyre në grykat e tyre të dështuara e të shkatërruara. Kharixhiu: Ata (khauarixhët) janë dijetarët e rizgjimit dhe thirrjes (d’auetit), të cilët kontribojnë që të jenë ndërmjetësues në mes shtetit dhe atyre, atëherë përse nuk përfitohet prej tyre? Shejkhu: Dijetarët e rizgjimit dhe thirrjes janë dijetarët tanë, siç janë: Shejkh ‘Abdul-‘Aziz Ali Shejkh, Shejkh Feuzan, Shejkh Ibën Gudejan, Shejkh Ahmed Jahja enNexhmi, Shejkh Rabij bin Hadi el-Medkhali, Shejkh Zejd el-Medkhalij, Shejkh Ubejd el-Xhabiri dhe vëllezërit e tyre. Kështu që, këta janë dijetarët e rizgjimit dhe dijetarët e d’auetit. Nuk kemi dëgjuar prej tyre se ata kontribuojnë përmes këtij ndërmjetësimi fatkeq (siç po kontribuojnë khauarixhët përmes fitneve dhe trazirave, sh.p.), madje ata – Allahu i ruajttë dhe i bekoftë – janë të një zëri se të rinjtë e kanë detyrë që të kthehen tek dijetarët dhe të mos rebelohen kundër udhëheqësve. Kharixhiu: Shiko! Amerika po i zbaton komplotet e saja, kurse ne po pasojmë Amerikën. Shejkhu: Këto janë politika. Këto çështje i kanë përsipër udhëheqësit tanë. Kurse detyra jonë është t'u japim hakun që ua ka dhënë Allahu (d.m.th. bindjen ndaj tyre), tjerat përveç kësaj, nuk janë çështje që na takojnë neve. Andaj, ne vazhdojmë me adhurimin e Zotit tonë dhe u bindemi prijësve tanë në atë që është e mirë dhe nuk largohemi as sa një pëllëmbë nga bindja (ndaj udhëheqësve), përveç nëse shohim kufër të qartë tek ata, për të cilin kemi argument nga Allahu. Kharixhiu: Ky është kufri i qartë. Miqësimi dhe armiqësimi (el-Uela uel-Bera) janë nga bazat e Teuhidit. Kjo është humbur dhe është fshirë nga metodologjia e mësimdhënies dhe ja na del që neve e miqësojmë Amerikën dhe nuk e armiqësojmë atë. Shejkhu: Dijetarët e Sheriatit kanë folur për bazat e miqësimit dhe armiqësimit dhe ai (Sheriati) është referencë në shpjegimin e tij, e jo ju! Kështu që, a jeni kthyer tek dijetarët që t’i shikoni shtjellimet e tyre për këtë bazë? Si e keni bërë këtë gjë (politikën me qafirat) rrënues të bazës së miqësimit dhe armiqësimit, kurse ajo në realitet nuk e rrënon këtë bazë! Kini frikë Allahun dhe kthehuni tek dijetarët dhe kuptojini fjalët e tyre, do të shpëtoni me lejen e Allahut. Heqja e saj nga metodologjia e mësimdhënies nuk është heqja nga feja, ngase feja është e ruajtur, Allahu është Plotësuesi i dritës së Tij, edhe në qoftë se këtë e

urrejnë qafirat. Ne kemi besim të thellë tek Allahu pastaj tek udhëheqësit tanë dhe dijetarët tanë. َ‫ور ِه َولَ ْو ك َِرهَ ْالكَا ِف ُرون‬ َ ُ ‫ي ُِريد ُونَ ِلي ُْط ِفئُوا ن‬ ِ ُ‫ور اللَّـ ِه ِبأ َ ْف َوا ِه ِه ْم َواللَّـه ُ ُم ِت ُّم ن‬ “Ata kanë për qëllim ta shuajnë Dritën e Allahut (Islamin) me gojët e tyre. Por Allahu e plotëson Dritën e Tij, edhe pse qafirat e urrejnë këtë.” Es-Saf, 8 Kharixhiu: Ne duam që të ndodhin luftërat e ashpra në mes nesh dhe Romakëve që janë përmendur në hadithe! Shejkhu: SubhanAllah! SubhanAllah! Ç’është kjo ideologji? A ke ndonjë (argument) të Selefit për këtë çështje? A e ka vepruar këtë gjë ose a e ka kuptuar kështu këtë ndonjëri prej Sahabëve apo Tabi’inëve apo dijetarëve me peshë?! Hadithet tregojnë se këto ngjarje do të ndodhin dhe nuk ka ardhur ndonjë nxitje në hadithe që të mendojmë në këtë mënyrë. Ne e zbatojmë Sheriatin e Allahut. Ne e kryejmë atë që e kemi për detyrë, ndërsa përkujdesjen e çështjeve ia lëmë Atij që ka në dorë pushtetin – të Madhëruarit e të Lartësuarit –. Këto (ideologji) janë fatkeqësi. Të Allahut jemi dhe tek Ai do të kthehemi. Këtë metodë të të menduarit e shoh të njëjtë sikur metoda e Jehudëve të cilët besojnë në atë që quhet “Armagedon”, japin mund që të vij më shpejt ajo ndodhi. Kështu që, kjo është prej ndjekjes së rrugëve të Jehudëve. Allahu Ekber! Vërtetë këto janë ato rrugë. ُ ‫ﺏ لدخَلتموه‬ ٍ ِّ ‫حر ض‬ َ ‫لتتَّبع ُ َّن‬ َ ‫سننَ من كان قبلَكُم حذْ َو القُذ َّ ِة بالقُذ َّ ِة حتَّى لو دخَلوا ُج‬ “Pasha Allahun, do t’i ndiqni rrugët e atyre që ishin para jush (Jehudët dhe të Krishterët) hap pas hapi, saqë nëse ata do të ishin futur në vrimën e hardhucës, edhe ju do të ishit futur.” Kini frikë Allahun, pendohuni tek Ai dhe kapuni pas Sunnetit dhe kthehuni tek dijetarët. Tregojuani atyre atë që keni dhe pyesni ata, do të gjeni shërim, dije dhe mirëqenie nga këto devijime – me lejen e Allahut të Lartësuar –. Me dijetarët kam për qëllim ata dijetarë për të cilët është dëshmuar për ta, siç është Shejkh Abdul-Aziz Ali Shejkh, Shejkh Salih el-Feuzan, Shejkh Gudejan dhe të tjerë nga vëllezërit e tyre. Islami dhe muslimanët kanë dobi prej tyre. Allahu ua shpërbleftë me më të mirën për atë që bëjnë për Islamin dhe Muslimanët. Amin.

Historitë më të çuditshme të Khauarixhëve në kohët e lashta dhe në kohën tonë Autor: Shejkh Sulejman Ruhejli Ja kështu i gjejmë sot të mëvonshmit prej tyre: i bëjnë qafira udhëheqësit musliman, madje ata bëjnë qafira dijetarët dhe njerëzit e thjeshtë. Pasha Allahun o vëllai im! Njërit prej tyre i thamë: ne të sjellim ty fjalën e Shejkh ibën Bazit dhe Uthejminit. Ai tha: “Nuk ka qafir më të mëdhenj sesa këta.” Pastaj më foli mua dhe Shejkh AbduSelamit, duke na thënë: “Ju nuk jeni murteda (prej atyre që kanë dalë nga feja). Jo, nuk jeni murteda. Ju jeni qafira që në origjinë, ju as që e keni njohur Islamin.” Pastaj, ne ishim në kohë haxhi dhe ai u drejtua nga haxhinjtë duke bërë me shenjë dhe thoshte: “I shikon ata haxhinj që janë më shumë se dy milion, nuk ka asnjë prej tyre që e njeh Allahun.” Shiko këtë guxim të madh që kanë ata në tekfir. Prej cilësive të tyre që ne shohim është se ata janë zemër vrazhdë. Ata veprojnë gjëra të cilat një njeri me natyrën e pastër ik prej tyre. Dhe për shkak të injorancës që kanë është se tregohen të devotshëm për gjëra që janë shumë më të vogla se sa ai (krimi që ata bëjnë). Dhe do t'ju tregoj dy ngjarje. Një ngjarje që ka ndodhur më përpara dhe një ngjarje që ka ndodhur tani në kohën tonë. Në kohët më të hershme, khauarixhët e parë, gjetën Abdullah ibën Khababin, shokun e Pejgamberit – lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi të – dhe e zunë rob bashkë me gruan e tij e cila ishte shtatzënë. Pastaj i morën me vete dhe ndërkohë që ata po ecnin, gjetën një derr të një njeriu prej Ehlu Dhimeh (Jehudët dhe të Krishterët të cilët kanë bërë marrëveshje me muslimanët dhe që jetojnë në shtetin Islam). Njëri prej tyre e goditi me shpatën e tij dhe ia çau lëkurën, kurse tjetri tha: “Ky është derr i një Dhimiju, si lejon që ta godasësh atë (derrin)?” Kështu ai shkoi t’i kërkojë falje dhimijut derisa ai e fali. Pastaj kaluan pranë disa frutave të hedhura për toke, dhe njëri prej tyre mori një frut dhe e futi në gojë, kurse një tjetër tha: “Subhan Allah! Si e merr atë pa leje duke mos qenë e jotja?! Kështu ai e nxori atë nga goja. Pastaj erdhën tek Abdullahi – Allahu qoftë i kënaqur prej tij – dhe e vranë atë. Pastaj shkuan tek gruaja e tij, ajo u tha: “Unë jam grua shtatzënë. Kini frikë Allahun!” Ata ia çanë barkun, ia nxorën fëmijën dhe e therën atë.

Shiko, Subhan Allah! Guxojnë të vrasin atë Sahabi të nderuar, atë fëmijë që nuk ka asnjë faj dhe atë grua shtatzënë, kurse nga ana tjetër shkojnë i kërkojnë falje dhimijut për shkak se i goditën derrin. Ndërsa në kohën tonë, të gjithë i kemi parë dy ngjarje të cilat janë të shkurtra. E para: Ata (Khauarixhët) therën një grua dhe ia prenë kokën, pastaj njëri prej tyre ngrihet duke valëvitur kokën e saj. Atëherë dijetarët e tyre filluan të kenë mospajtime se a i lejohet atij të prekë flokët e saj apo kjo është haram? Dhe nuk u ndalën (për të menduar) për vrasjen që i bënë asaj, e as që ishte problem kjo. Problemi është a lejohet që ai të prekë flokët e saj apo nuk lejohet. Një i pranishëm: Dhe e vrau atë?! Shejkhu: Po, e vrau! Pastaj ranë në mospajtim: a e ka haram sepse ai ka prekur flokët e saj apo nuk e ka haram. (E dyta): Kur ata vranë policin para disa ditësh në Rijad dhe e dogjën atë, ranë në mospajtim për fotografimin. A është hallall apo haram? I pranishmi: Pra, ata vranë një musliman?! Shejkhu: Po, e vranë dhe e dogjën gjithashtu! Pastaj, u ndalën duke menduar për fotografimin, fotografimi që bëhet për të vërtetuar vrasjen e tij, a është hallall apo haram? Pra, ata janë popull me zemër të vrazhdë, veprojnë gjëra të cilat një njeri me natyrë të pastër nuk i bën kurrë. Dhe për shkak të injorancës që kanë, ata tregohen të devotshëm për gjëra që janë shumë më të vogla se sa ajo (krimi që ata bëjnë).

Khauarixhet e Isis

Grupi “Shteti Islamik i Irakut dhe Shamit” është një organizatë terroriste Autor: Shejkh Muhamed Ibën Hadi el-Medkhalij Andaj, ky është pështjellimi dhe ky mashtrimi i bijve dhe rinisë tonë. Merren fëmijët dhe shtyhen duke u dërguar në vende të ndryshme, në beteja të ashpra, Allahu e di më së miri se çfarë u ndodh atyre. Jo! Ajo që është më shumë se kjo është se vet këto grupe që e quajnë veten e tyre “grupe të xhihadit” janë duke bërë luftë kundër njëri-tjetrit. Grupi SHIISH (Shteti Islamik i Irakut dhe Shamit) lufton kundër SHIIG (Shteti Islamik i Irakut dhe Gadishullit), kurse SHIIG lufton kundër Al-Kaides, ndërsa el-Kaida lufton ku e di cilin, vrasje dhe luftë. Kjo është gjendja e tyre, neve e kemi parë me sytë tanë, d.m.th neve nuk jemi që mungojmë rreth asaj së çfarë ndodh në terren. Ku është ky “Islam” në të cilin thirret?! Ku është ky “xhihad” në të cilin thirret?! Allahu e ka nderuar këtë ummet me xhihad, ummet i xhihadit, ummet i Muhamedit – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem –. Por xhihadi ka kriteret e tij dhe kushtet e tij si dhe parimet e tij, po ashtu ka edhe njerëzit e tij të kualifikuar që sqarojnë rregullat legjislative të tij dhe ka njerëzit e tij të cilët urdhërojnë (për luftë) si komandantë. Atyre ju merret fjala dhe u bindet. Kurse këta (SHIISH, SHIIG, Al-Kaida) janë thirrësa për në fitne (katrahurë, rrëmujë), dhe kjo që ata e quajnë “xhihad” është fitne. Deshën apo s’deshën ata, neve u themi me gojën plotë se ai është fitne. E lusim Allahun – e Madhëruar e të Lartësuar – që t’i shpëtoj bijtë e muslimanëve prej tyre. E gjithë lavdia i takon Allahut që u ka dhënë udhëheqësve të këtij vendi (Arabi Saudite) që ta sqaroj gjendjen e tyre. Që ditën e parë e kanë sqaruar dallimin në mes xhihadit dhe terrorizmit. Kjo është nga fatkeqësitë që i është sjellë ummetit Islam, nga Afganistani e deri në Tunizi dhe deri te kufijtë e Turqisë dhe në botën Arabe, që e quajnë “xhihad” kurse ai në fakt nuk është xhihad, përkundrazi është fitne dhe shkatërrim. E lusim Allahun për mirëqenie dhe shpëtim. O Allah! Shpëtoi ata, shpëtoi ata. O Allah! Na fal neve dhe muslimanët. E lusim Allahun e Madhëruar e të Lartësuar që t’i udhëzojë muslimanët e devijuar dhe të na udhëzoj neve në çdo gjë që është e mirë dhe t’i largojë të gjitha sherret nga vendi jonë, vendet Islame dhe muslimanët, dhe t’i largojë nga muslimanët të gjitha llojet e sherreve. Vërtetë Ai është Bujari dhe Fisniku.

Grupi “SHIISH” nga ana e jashtme duken sikur e ndihmojnë Islamin por në realitet u shërbejnë armiqve të Islamit Autor: Shejkh Salih es-Suhejmi

Pyetje: (Pyetësi) tregon për atë që ndodh në vendin e tij, në një prej vendeve të muslimanëve dhe flet për atë që quhet “Ensaru-Sheri’ah”, këto emërtime? Shejkh Salih es-Suhejmi: O vëllezër! Këto janë fitne të mëdha dhe nuk lejohet përkatësimi tek këto (grupe).

‫َضـ ِد‬ ٍ ُ ‫َّما ي ُزَ ِهِّد ُ ِني ِفي أ َ ْرض أ َ ْندَل‬ ِ ‫ـس *** أ َ ْس َما ُء ُم ْعت َِمـ ٍد فيهـا َو ُم ْعت‬ Ajo që në tokën e Andaluzisë më bën që të kem antipati ndaj saj Janë emrat (e udhëheqësve) si M’utemidi dhe M’utedadi ‫س ِد‬ ُ َ‫أ َ ْلق‬ ُ ‫ض ِع َها *** ك َْال ِه ِ ِّر َيحْ ِكي ا ْن ِتفَا اخا‬ َ َ ‫ورة َ اْل‬ ِ ‫اﺏ َم ْملَ َك ٍﺔ ِفي َغي ِْر َم ْو‬ َ ‫ص‬ Nofka të një mbretërie që nuk janë në vendin e duhur të saj Sikur macja që krekoset duke u hequr si luani Nga ajo që ata përshkruhen me të drejtë është dalja në shesh e këtyre grupeve (xhemateve) dhe përçarja e tyre ndërmjet veti si dhe luftimi ndërmjet veti, ndërsa armiku ka gjetur rehati prej tyre. Kurse këta e godasin njeri-tjetrin, e bëjnë qafira njëri-tjetrin, e vrasin njëri-tjetrin, e kanë bërë të lejuar gjakun e njëri-tjetrit, nën parulla dhe emërtime të shumta, prej tyre është: Ensaru-Sheri’ah, ajo që quhet SHIISH (Shteti Islamik i Irakut dhe Shamit), ajo që quhet... emra të shumtë, ndoshta nga pamja e jashtme e tyre duken sikur anëtarët e saj janë prej muslimanëve dhe se ata i ndihmojnë muslimanët, kurse ajo që po ndodh është se ata e kanë vënë veten e tyre në shërbim të armiqve të Allahut. Ata e kanë vënë veten e tyre në shërbim të armiqve të muslimanëve, ngase ata kur e emërtojnë veten e tyre më këto emra dhe i bëjnë muslimanët qafira, dhe e bëjnë të

lejuar gjakun dhe pasurinë e tyre, madje ndoshta edhe nderet e tyre. Presin që gruaja të pastrohet nga menstruacionet për tre ditë derisa... Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – urdhëroi që vajza të pritet që të pastrohet derisa t’i mbarojnë menstruacionet, ndërsa këta presin vetëm tre ditë, pastaj bëjnë zina dhe kënaqen me të dhe mendojnë se kjo mjafton që gruaja të pastrohet nga menstruacionet apo që të pastrohet mitra e saj. O vëllezër! Unë po ju them se Islami është një xhemat i vetëm dhe Islami nuk është shumë xhemate. Është një xhemat, e ai xhemat është ata që janë në atë që ishte Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – dhe shokët e tij. Ata janë besimtarët e sinqertë, të cilët e adhurojnë Allahun sipas fesë së drejtë dhe ndalen tek tekstet e Kuranit dhe Sunnetit dhe nuk i bëjnë qafira vëllezërit e tyre musliman. Mjafton që ata i kanë hapur një vrimë Islamit dhe u kanë shërbyer armiqve të islamit, e ndjejnë apo nuk e ndjejnë këtë. Ata e bëjnë të lejuar gjakun e muslimanëve dhe mendojnë se është obligim të fillohet (me luftë) ndaj atyre që i bëjnë qafira (d.m.th, muslimanët) para se të fillojnë me qafirat, kufri i të cilëve është i njohur dhe është i padiskutueshëm. Kështu që, këto emërtime nuk shërbejnë për asgjë fare. Porse ajo që merret në konsideratë është zbatimi i fesë së saktë, e ai është Xhemati. Kurse Xhemati është ajo në të cilin ishte Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – dhe shokët e tij. Kurse ajo që ndodh nga ana e tyre, e që është konsiderimi hallall i gjakut të muslimanëve dhe vënia e tyre në lojë dhe vlerave të tyre si dhe dëmtimi i vendeve të muslimanëve, pra këta –uAllahi – nuk i shërbejnë vetëm se armiqve të Islamit. I kanë bërë muslimanët që të përplasen me njëri-tjetrin, madje ka në mesin e disave prej këtyre grupeve ku gjen dy vëllezër, njëri vëlla i është bashkangjitur njëfarë grupit dhe ai vëllai tjetër i është bashkangjitur njëfarë grupi tjetër, ndoshta e kanë vrarë e prerë njëri-tjetrin. Çdo ditë vritet prej tyre me qindra, e mos qofshin me mijëra ndonjëherë. Nuk ka ndryshim e as fuqi vetëm se me Allahun.

A ka xhihad në Siri dhe si është puna e grupeve që luftojnë atje, si SHIISH, etj? Autor: Shejkh Abdullah el-Bukhari Pyetje: Ky pyetës po ashtu pyet – Allahu ju bekoftë – rreth luftës në Siri dhe gjykimit të saj?

Shejkh Abdullah el-Bukhari: Përgjigja – Allahu ju bekoftë – është se ne themi: për sa i përket kësaj çështjeje të rëndësishme, çështjes së Sirisë dhe fatkeqësitë që zbresin mbi banorët e saj. Së pari: Ne themi se është obligim për çdo musliman dhe muahid (çdo njeri që e veçon Allahun me adhurim) që ta lus Allahun për vëllezërit e tij musliman në të gjitha vendet e botës, dhe prej tyre është Siria në veçanti, ta lus Allahun – të Madhëruarin e të Lartësuarin – në namazet e tij, në çastet e vetmisë së tij, në kohët e pranimit të lutjeve, t’i kërkoj kohët e pranimit të lutjeve, ta lus Allahun që ta largoj dëmin që ka zbritur mbi ta dhe ta ngre fatkeqësinë që ka zbritur mbi ta, si dhe t’i largoj sherret dhe trazirat (fitnet) nga ne dhe nga ata, dhe t’i mëshirojë të moshuarit, të vegjlit, gratë dhe të rinjtë e tyre dhe e ta lus – të Madhëruarin e të Lartësuarin – që t’i ndihmoj të dobëtit në çdo vend. Pa dyshim, se ajo që ka zbritur mbi ta është një bela e madhe dhe ajo në të cilin ndodhen ata, që janë vrasja, shkatërrimi, plaçkitja dhe rrëmbime. Ky është një problem i madh dhe tejet i tmerrshëm. Andaj, e lusim Allahun e Madhëruar, Zotin e Arshit Madhështor, me Begatinë dhe Bujarinë e Tij dhe me Fuqinë dhe Forcën e Tij që ta largoj atë që ka zbritur mbi ta, nga fatkeqësitë dhe dëmet, dhe t’i ndihmoj të dobëtit nga Ehli Sunneti, në çdo vend. Vërtetë ai është Bujar dhe Fisnik. Kjo është pika e parë. Pika e dytë: kur ndodhi ajo që ndodhi në shtetin e Sirisë me kryengritjen e disa njerëzve në fillim, kundër atij pushtetarit të padrejtë, të shthurur, tiran – kërkojmë mbrojtjen e Allahut –. Ata u ngritën kundër tij dhe disa prej tyre i kapën armët, njerëzit vinin e pyesnin dhe pasuesit e hakut dhe kërkuesit e hakut nga banorët e atij vendi (Sirisë) pyesnin çfarë të bënin. Kështu që, pasuesit e Sunnetit dhe dijetarët e mëdhenj të Sunnetit u përgjigjën pa servilizëm dhe jo për ndonjë përfitim personal, siç ndodhi me të tjerët, oportunistët të cilët dihatin mbrapa fitneve (trazirave) dhe i kërkojnë ato. Dijetarët dhanë fetva me hak (me drejtësi) dhe në dritën Profetike që: të mos bëni gjë (kryengritje kundër Asadit, sh.p.) dhe mos i kapni armët dhe shmangiuni fitnes (trazirave). Jo për atë se ai (Beshar el-Asadi) mëkatar, kriminel ka shenjtëri të Islamit, jo! Në të kaluarën, dijetarët e Sunnetit kanë folur për babanë e tij (Asadit) dhe për gjykimin ndaj tij. Nga kushtet e Ehli Sunnetit në lidhje me kryengritjen ndaj pushtetarit qafir, kufri i të cilit është vërtetuar me siguri të plotë dhe me argument nga Allahu, dijetarët kanë përmendur kushte edhe në qoftë se pushtetari është qafir, kufër i cili të nxjerr prej fesë. Në mesin e atyre (kushteve) është që neve të shohim kufër të qartë tek ai, ta shohim kufrin dhe të jetë i qartë dhe se për këtë kemi argument nga Allahu dhe ky, kundër të cilit bëhet kryengritje, të mos shkaktoj kjo kryengritje pasoja më të këqija se sa mbetja e tij (në pushtet) dhe shkatërrim më të madh se sa mbetja e tij. Kështu

që, nëse largimi i tij (pushtetarit) do të shpie në një dëm më të madh, nuk lejohet që të ngresh armët kundër tij sipas Ixhmas (konsensusit) të dijetarëve. Nga kushtet është që të kenë fuqi për ta hequr (pushtetarin), por nëse nuk kanë fuqi për ta hequr atë, gjithashtu nuk lejohet (kryengritja kundër tij). Dijetarët e dhanë këtë fetva që nuk u lejohet atyre t’i ngrenë armët (në Siri). Oportunistët nga pasuesit e epsheve dhe bidateve si dhe ata të cilët hanë dhe nxjerrin të ardhura përmes derdhjes së gjakut, thanë: “Ata (dijetarët e sunnetit)! Shikoni! E mbrojnë filanin (Asadin) dhe e mbrojnë atë...” Dijetarët e Sunnetit nuk e kanë mbrojtur këtë të prishur e mëkatar, porse qëllimi i tyre ishte që të mbrohet gjaku i muslimanëve dhe të dobëtëve nga këndvështrimi i Sheriatit të pastër e pastrues. Andaj, juve ju takon që të shikoni: kur konflikti u shtua akoma më shumë gjatë këtyre tre viteve që kanë kaluar, dhe për çdo ditë ky krimineli i shton krimet e tija. Ai vrau me qindra e mijëra, e dhjetëra burra, si dhe dhjetëra mijëra. Po kështu ka vepruar edhe me fëmijët, me vendin, robërit, i shkatërroi shtëpitë dhe vazhdon akoma të jetë në karrigen e tij (të pushtetit). Dhe ajo që shpresohet me heqjen e tij (nga pushteti), nuk u realizua! Kurse fesadi që erdhi më vonë me vrasjet e tija, u shumëfishua akoma më shumë fesadi të cilin po e ushtron ai. Nuk mjafton me kaq. Madje, ai i ka thirrur dhe ka kërkuar ndihmë nga Rafidijtë e fëlliqur e të ndyrë. Pra, këta erdhën dhe filluan ta ndihmonin me batil (kotësi, të pavërtetë) duke u bazuar në batil. E lusim Allahun për mirëqenie dhe shpëtim. Fjalët e atyre endacakëve nuk i dëmtuan dijetarët, të cilët e kundërshtojnë hakun (të vërtetën), të cilët bëjnë tregti me gjakun (e njerëzve) siç bënë tregti me gjak në Irak, dhe bënë tregti me gjak në vende tjera të Allahut përpos Irakut. Ata, as Islamin nuk e ndihmuan e as armikun nuk e mposhtën. Ata nuk flasin me Sheriatin e pastër të Pejgamberit – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem –. Ata janë njerëzit më injorantë rreth fesë së Allahut dhe njerëzit më gënjeshtarë ndaj Sheriatit të Allahut. Kur ndodhi ajo që ndodhi dhe çështja është përkeqësuar siç e shikoni edhe ju, disa njerëz filluan të kapin këtë e atë (prej armëve), të luftojnë njëri-tjetrin dhe të ushtrojnë dhunë, dhe të luftojnë. Dhe në radhët e tyre hyri kush hyri, dhe erdhën njerëz (në Siri) prej vendeve të ndryshme dhe u ngritën flamujt, më shumë se një flamur, më shumë se një xhemat (grup), më shumë se një fraksion. Çdonjëri jep kushtrimin dhe brohorit dhe pretendon se ka lidhje me Lejlën, ndërsa Lejla ua refuzon këtë lidhje. Flamuj të panjohur dhe flamuj të paqëndrueshëm dhe jo të shëndosh si dhe flamuj të dyshimtë, të shpikur dhe flamuj të bidatçijve, e kështu me radhë. Andaj, për ç’gjë lufton dhe nën flamurin e kujt po lufton? Kurse Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala alihi ue sel-lem – thotë, siç qëndron tek Sahihu i Muslimit dhe të tjerëve:

“Kush lufton nën një flamur të panjohur, ka vdekur ashtu sikurse në Xhahilijet.” Ai – sal-lAllahu ‘alejhi ue ‘ala alihi ue sel-lem – thotë në atë që e ka nxjerr Buhariu në Sahih: ‫اإل َما ُم ُجنَّﺔ ٌ يُقَات َ ُل ِم ْن َو َرا ِئ ِه‬ ِ “Imami është një mburojë, luftohet mbrapa tij.” Patjetër që të ketë një Imam dhe një flamur të vërtetë, të saktë, të qëlluar. Të mos ketë parregullsi dhe rrëmujë, si dhe të mos ketë gjëra të tjera... të jetë një flamur i saktë dhe të jetë një flamur me një imam të saktë që të lidhesh pas tij. Ai – ‘alejhi salatu ue selam – ka thënë: ‫اإل َما ُم ُجنَّﺔ ٌ يُقَات َ ُل ِم ْن َو َرا ِئ ِه‬ ِ “Imami është një mburojë, luftohet mbrapa tij.” Do të thotë që ai të jetë mbrojtje për ta. Pra duhet patjetër të jetë i pranishëm një imam. Nuk është (zgjedhja e imamit) që të vijmë unë e ti, filani dhe fisteku, edhe mbaroi me kaq, ti je imami. Kjo është lojë dhe shpifje ndaj Sheriatit si dhe tallje me fenë e Allahut. Nuk shkojnë punët kështu. Në këtë krizë, shumë kanë bërë tregti dhe pasuesit e epsheve kanë bërë rrëmujë të madhe përmes faqeve të internetit dhe të tjerave pos këtyre, ngase fitneja është e pranishme dhe fitneja është sikurse zjarri, ka nevojë për drunj dhe lëndë djegëse. Atëherë kush është lënda djegësve e këtyre fitneve nëse ajo fiket?! Nuk mund të jenë lëndë djegëse e këtyre fitneve vetëm se të rinjtë e Ummetit, të cilët e kërkojnë hakun, por ata nuk udhëzohen me ata që do t’i marrin për dore për në rrugën drejtë. Kështu që, bëhet tregti me ta, ata që bëjnë tregti me gjak dhe i hedhin ata në amullitë e këtyre fitneve në mënyrë që ta ndezin zjarrin me ta dhe ju pëshpërisin atyre se nuk ka në mes teje dhe xhenetit vetëm se të rrasesh këtu. Dhe të bësh kështu. Sikur Xhenneti është në duart e tyre dhe dera e xhenetit është tek ata dhe se ata janë çelësi i xhenetit. َ ‫َﺏ‬ َ‫ش َهادَت ُ ُه ْم َوي ُ ْسأَلُون‬ ُ ‫ست ُ ْكت‬ َ “Dëshmia e tyre do të shkruhet dhe ata do të pyeten.” Ez-Zukhruf, 19 Këto kriza – Allahu ju bekoftë – siç thashë se shumë prej tyre kanë bërë tregti përmes këtyre krizave, ua kanë pështjelluar çështjet njerëzve dhe i fusin në ngatërresa dhe i shanë dijetarët e Sunnetit dhe i akuzuan ata se kanë bërë mëkate të mëdha dhe disa prej tyre i shpallën qafira dhe disa prej tyre i shpallën zindika (të pafe) dhe e lejuan gjakun e shumë njerëzve – Allahu na ruajttë –.

O vëllezër! I lumtur është ai që këshillohet nga tjetri. Shumë prej atyre që Allahu ua kishte shkruar të shpëtojnë dhe u kthyen nga ato vende (të luftës) dhe rrëfejnë për tmerret e të rinjve që janë në moshën e disave prej jush. E blejnë dhe e shesin të riun. Të shesin dhe të blejnë dhe bëjnë tregti me ty. (Ata të pyesin) nëse ke hyrë nga ky drejtim apo ai drejtim, siç bënë me Irakun. Kur disa të rinj shkuan në emër të xhihadit dhe luftës, ata bënin shitblerje me ta, ose ua shisnin Rafidijve të fëlliqur ose të tjerëve nga armiqtë e fesë. Kështu ata binin pre. Kështu kanë vepruar në më shumë se një vend. Dhe ata (që janë kthyer nga lufta, sh.p.) rrëfejnë për tmerret. Pastaj, më thoni për Zotin tuaj! A nuk ka në mes këtyre flamujve të ngritur prej atyre fraksioneve, a nuk ka në mes tyre luftë dhe maskara kundër njëri-tjetrin?! A nuk ka në mes tyre luftë dhe masakra kundër njëri-tjetrit?! Deri javën e kaluar SHIISH-i, (Xhebhetu) Nusra luftojnë njëra-tjetrën, e ku e di unë kush tjetër... kërkuesit e udhëheqjeve të cilët e kundërshtojnë hakun dhe nuk pajtohen me pasuesit e hakut. Kërkojmë mbrojtje prej Allahut nga kjo gjë. Ky e vret këtë, e ai e vret atë tjetrin, kurse ai e vret atë të dytin, të gjitha këto në emër të “Xhihadit”. E prishën imazhin e këtij emri të vyer – siç ju thashë dje – i është prishur imazhi këtij emri fisnik dhe këtij adhurimi fisnik, të pastër, të dëlirë, i është prishur imazhi me veprat e shumë njerëzve – nga ata të cilët e injorojnë fenë e Allahut. Ose duket patur dije, ndoshta ndonjëri prej tyre e di, porse gjykon me epsh ose gjykon me injorancë – Allahu na ruajttë –, ose gjykojnë me të dyja bashkë. Kështu që, ndodhën fitne dhe sherri i tyre si u shtua dhe u përhap në shumë vende, disa prej tyre (sherreve) ndoshta edhe në këtë vend. Për këtë arsye, dijetarët dhanë fetva dhe një grup dijetarësh, dijetarët e Sunnetit dhe dijetarët e hakut, siç është kolosi Shejkh Salih el-Feuzan, si dhe të tjerë nga dijetarët e Sunnetit si Shejkh ‘AbdulMuhsin el-‘Abbad, Shejhu jonë ‘Abdul-‘Muhsin dhe Shejkhu jonë Shejkh Ubejdi si dhe të tjerë nga dijetarët, se kjo luftë konsiderohet fitne, kështu që është për detyrë largimi prej saj. Allahut – të Madhëruarit dhe të Lartësuarit – i lutet që ta ngrejë atë që ka zbritur nga dëmi dhe fatkeqësia. Çka bëjnë ata (që thërrasin në fitne), i marrin paratë dhe hanë e pinë dhe bëjnë tregti me ato para, kurse me mijëra nga të pastrehët nëpër kampe vdesin nga uria dhe sëmundjet, dhe vdesin duke lypur, etj. Fëmijë, gra, burra, të paaftët, dhe shumë e shumë gra kanë ngelur pa mahrem (të afërm), pa familje. Cili është shkaku Allahu ju bekoftë?! Kjo është ajo që besojmë ne dhe me të cilën e adhurojmë Allahun tani. Është detyrë që të mos shkohet (për luftë) në ato vende (Siri). Porse i lutet Allahut – siç thamë – që ta largojë dëmin që ka zbritur mbi ta. Nëse do që të bësh diçka për ta, nëse do të japësh sadaka nga pasuria jote, atëherë jepe tek autoritet përkatëse zyrtare në shtet, jo t’ua jepni atyre që ndalen nëpër

rrugë dhe xhamia. (Thonë) hajde të mbledhim para... mos u jep, mos i jep askujt. Nëse duhet patjetër që t’u japësh refugjatëve, varfanjakëve, skamnorëve dhe atyre që janë goditur me fatkeqësi në ato kampe të refugjatëve, atëherë duhet që shteti t’i marr këto para dhe nëse shteti do t’i ndihmoj muslimanët atje të cilët janë goditur me dëme, të ketë një autoritet zyrtar që drejtohet nga vet shteti. Nëse do të japësh, atëherë jepua këtyre. Mos jep lart e poshtë, andej e këtej, kurrsesi. Shumë prej tyre i marrin paratë dhe bëjnë biznes me to dhe trafikojnë. Këto para bien në duart të pabesa dhe të pandershme dhe i luftojnë muslimanët përmes këtyre (parave). I bëjnë qafira muslimanët.

Halifeja i pretenduar në Irak është një dexhall dhe gënjeshtar i poshtër Autor: Shejkh Salih es-Suhejmi Pyetje: Allahu ju dhëntë të mira. Me këtë rast, na thoni ndonjë fjalë rreth Hilafetit Islam që u shpall dje? Shejkh Salih es-Suhejmi: Ah! Po. Ma sha Allah! O vëllezër! َ ْ َ‫سب‬ ‫اس‬ ِ َّ‫ت أ َ ْيدِي الن‬ َ ‫ساد ُ ِفي البَ ِ ِّر َوالبَحْ ِر ِب َما َك‬ َ َ‫ظ َه َر الف‬ “Fesadi (mëkatet dhe mosbindja ndaj Allahut) është shfaqur në tokë dhe në det për shkak të asaj që punuan duart e njerëzve.” Er-Rum, 41 Dhe ky fesad është ose përmes neglizhencë ose përmes ekstremizmit. Përmes neglizhencës është nga ana që shajnë fenë, pasuesit e laicizmit dhe liberalizmit, thirrësit e sherrit dhe thirrësit gojëlig, thirrësit e imoralitetit, thirrësit e shfaqjeve teatrale si dhe thirrësit e “Tash Ma Tash” (komedi me seriale), e ku e di ti se çfarë është “Tash Ma Tash”? Qajnë për të sepse nuk është më (nuk transmetohet). Kjo ishte kategoria e parë. Kategoria e dytë: Thirrësit e ekstremizmit nga veprat e khauarixhëve dhe ata që e marrin rrugën e tyre. Sot mendjelehtët kanë shpallur themelimin e pretenduar të “Hilafetit Islam.” Këto marifete i njohim që prej 80 vitesh. Ata i japin besën një Halifeje të fshehtë duke u bazuar në menhexhin e tyre të prishur. Dhe të gjithë kane betime sekrete ndaj një personi të panjohur.

Sot e shpallën atë (Halifen Ebu Bekër el-Bagdadij) dhe ata shpesh kanë shpallur (Halife), pastaj nëse vritet ai që është shpallur apo se ka shkuar ai që është shpallur, vijnë me Halife të ri. Kjo është afër (e ngjashme) me Mehdiun e Rafidijve – Allahu na ruajttë –. Kështu që, ky Hilafet që është shpallur, d.m.th na qenka Hilafeti i të gjithë muslimanëve. Ai është thirrur Halefija i muslimanëve pasi që ka masakruar dhe ka bërë atë që ka bërë me vëllezërit në Irak. Nuk është në mirësi as ai e as armiqtë e tij nga Rafidijt, të dyja palët nuk ia duan të mirën Umetit Islam. Andaj, ne e kemi detyrë që të paralajmërojnë për të dyja palët – ndaj tij dhe ndaj armiqve të tij. Që të gjithë janë në një sherr të vazhdueshëm. Që të gjithë janë në devijim. Që të gjithë ndoshta bien në ujdi fshehtazi për ta armiqësuar Ehli Sunnetit dhe Xhematin. Andaj, paralajmëroni nga ky betim besëtytnor dhe ky mashtrim që e kanë quajtur: “Halifeja i muslimanëve në këtë kohë.” Ky është dexhall (Ebu Bekër el-Bagdadij, sh.p) dhe gënjeshtar i poshtër nga thirrësit e të pavërtetës. I masakroi muslimanët në Sham (Siri), tani ka ardhur t’i masakroj muslimanët në Irak. Ai ka bashkëpunuar me tagutin e Shamit në masakrimin e muslimanëve, dhe për këtë arsye taguti i Shamit ka hequr dorë plotësisht prej tij, nuk e lufton atë sepse ai e furnizon atë me naftë nga Dejrzur (qytet në Siri). Porse, tani bashkëpunojnë të gjitha forcat e liga dhe prapa tyre qëndron Perëndimi, me të mëdhenjtë dhe të vegjlit e tij. Thirrësit e sherrit tek ajo që quhet “Shteti i Hilafetit” apo “Shteti Rafidijve”, të gjitha këto emërtime i janë vërsulur Islamit dhe muslimanëve. E lusim Allahun – e Madhëruar e të Lartësuar – që ta ngre Fjalën e Tij dhe ta ndihmoj fenë e Tij dhe t’i poshtëroj njerëzit e sherrit e që janë pasuesit e bidateve dhe epsheve si dhe armiqtë e fesë kudo qofshin ata, ekstremit apo neglizhent. Kështu që ata janë dexhalla. Kujdes, e mos keni punë me ta. Pra, kur u themelua shteti i tyre në një vend të caktuar, njëri nga përkrahësit e tij pretendonte se e ka parë Pejgamberin dhe se ai u paska thënë: Filani do t’ju prijë në namaz si Imam, unë nuk do t’ju prijë. Do t’ua fal namazin filani prej njerëzve. Apo se Xhibrili u ka prirë si imam në filan vendi. A po e shikoni mashtrimin që ata po pretendojnë?! E lusim Allahun për mirëqenie dhe shpëtim. Kështu që, muslimanët e kanë detyrë që të jenë syçelë. Siç i porosita dje vëllezërit në Irak, siç i kam porositur që prej kohësh në vende të ndryshme: të rrinë nëpër shtëpinë e tyre, nëse ata sulmohen, atëherë ata le ta mbrojnë veten e tyre dhe ai që vritet (për të mbrojtur, sh.p) pasurinë e tij apo nderin e tij apo veten e tij, atëherë ai është shehid. Porse të mos luftoj përkrah të gjithë këtyre grupeve, të gjitha këto grupe janë në devijim qoftë “Shteti i Rafidijve”, apo “Shteti i Shamit dhe Irakut” (SHIISH), apo “Shteti i Hilafetit të pretenduar.”

Të gjithë këta grupe janë kundër Ehli Sunnetit dhe Xhematit. Andaj, mos u merrni me ta dhe neve as që kemi punë me ta. Përkundrazi, ta adhurojmë Allahun dhe të mësojmë dhe ta kuptojmë fenë e Allahut derisa të qetësohet situata dhe të jemi rehat nga i shthururi.

Realiteti i Xhebhetu-Nusra dhe SHIISH që luftojnë në Siri Autor: Shejkh Salih es-Suhejmi Pyetje: Disa të rinj të entuziazmuar pas Xhihadit, kanë shkuar në Siri dhe i janë bashkangjitur një xhemati që quhet “ed-Deuleh el-Islamijeh” (Shteti Islam) dhe thonë se ajo që është përhapur se ata po vrasin dhe terrorizojnë, nuk është e vërtetë. Pra, cila është fjala e saktë për këtë xhemat (grup), Allahu ju bekoftë? Shejkh Salih es-Suhejmi: Fjala e saktë është se ai është një grup Kharixhij Tekfirij. Ata e kanë vrarë djalin e djalit të tezës sime para pak ditësh, me pretendimin se ai është murted (i dalë nga feja). Sepse ai ishte në një front tjetër kundërshtar. Të dyja frontet e kanë gabuar rrugën, qoftë ajo që quhet (Xhebhetu) Nusra apo SHIISH-i, porse ky (SHIISH) është më i keq. Që të dy grupet nuk i respektojnë lidhjet e besimtarit, as farefisin e as marrëveshjet. Mjafton marrëzia që e kanë shpallur para dy apo tre ditëve duke u nisur nga pretendimi i dhënies së besës ndaj Halifes, për të cilin pretendojnë se është Halifeja i muslimanëve. Punën e parë që e bëjnë me disa të rinj tanë që u janë bashkangjitur atyre dhe me të cilën fillojnë është thyerja e besës (ndaj prijësit musliman) me të cilin janë lidhur. Dhe ju e dini gjykimi e thyerjes së besës (ndaj prijësit). Që të gjithë neve jemi të lidhur me besën (ndaj prijësit) dhe ju jeni të lidhur me besën ndaj prijësit në këtë vend. Kështu që, kjo është mashtrim dhe tradhti. Tradhtarit i ngrihet një flamur dhe i shkruhet sipër se kjo është tradhtia e filanit. Ai që e thyen besën është në rrezik. Ai është në rrezik. Ai që e përçan xhematin, qoftë edhe sa një pëllëmbë dhe vdes, atëherë vdekja e tij është sikur vdekja e Xhahilijetit. Dhe kush heq dorë nga bindja (ndaj prijësit) dhe e përçan xhematin, do ta takoj Allahun duke mos patur as edhe një argument të vetëm. Pra, këta i thyejnë marrëveshjet dhe i shkelin marrëveshjet, janë plotësisht larg nga e vërteta. Ata i bëjnë qafira dijetarët, i bëjnë qafira udhëheqësit tanë dhe nuk kanë brengë tjetër vetëm se tekfirin, kjo është ajo që ata dinë dhe besojnë se kjo është Feja. I kanë mashtruar fetvat, të cilat fetva i japin disa budallenj mbrapa perdeve. Ata (që japin fetva) janë dy lloje:

(Lloji i parë janë) myftilerë që janë japin fetva dhe janë bashkë me ta (nëpër mejdanet e luftës me grupet si SHIISH, Nusra, sh.p.). I kanë marr ata për dijetarë dhe janë lidhur me ta dhe nuk i kthehen Gjykimit të Allahut, nuk i kthehen dijetarëve edukatorë. Këta janë të kësaj natyre. (Lloji i dytë) janë myftilerë që japin fetva e që rrinë ulur, ndoshta japin fetva duke qenë në vendin tonë (Arabinë Saudite) dhe i përkrahin ata duke i inkurajuar që të shkojnë në kremator, ku i djegin të rinjtë e muslimanëve pa ndonjë farë synimi. Ata luftojnë në një flamur të panjohur dhe nën një flamur të një partishmëriedhe nën flamuj të Xhahiljetit, kurse Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem – thotë: “Nuk është prej nesh ai që lufton nën një flamur të panjohur.” Ai lufton për partishmëri apo thërret për në partishmëri. Ata janë injorantë, mendjelehtë, të rinj në moshë, të papjekur. Pejgamberi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sellem – ka paralajmëruar për ta duke thënë: “Sikur t’i takoja ata (Khauarixhët), do të kisha vrarë mu ashtu siç janë vrarë (populli) i Adit.” Dhe ka thënë: “I vrari më i mirë është ai që e kanë vrarë ata (Khauarixhët), dhe ata (Khauarixhët) janë të vrarët më të këqij nën këtë qiell.” Dhe ka treguar se ata janë qentë e Zjarrit dhe se ata e lexojnë Kuranin, por ai nuk i kalon gurmazet e tyre dhe se ata dalin nga feja ashtu siç del shigjeta nga harku, nuk kthehen tek ai derisa të kthehet shigjeta tek vrima e saj (harku nga ka dalë, sh.p). I ka quajtur: “Qen të Zjarrit.” Dhe ka treguar se ata do të shfaqen në çdo gjeneratë, çdo herë që shfaqët një grup prej tyre, ata do të shuhen (vriten) derisa të shfaqet me ta Dexhalli. Dhe ka treguar se ju do ta nënvlerësoni namazin tuaj ndaj namazit të tyre dhe adhurimin tuaj ndaj adhurimit të tyre dhe se ata e lexojnë Kuranin, por ai nuk i kalon gurmazet e tyre. Si dhe cilësi tjera të tyre të cilat i ka sqaruar Pejgamberi – sallAllahu ‘alejhi ue sel-lem –. Ata janë vrasësit e Alijut, vrasësit e Uthmanit, vrasësit e Aljiut – radijAll-llahu anhu dy –. Ata i vrasin muslimanët dhe i lënë të lirë idhujtarët. Siç ka treguar për ta Besniku dhe i Besueshmi – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem –. Paraardhësit e tyre (Khauarixhët), vrasësit e Uthmanit, njëri prej tyre hipi mbi kafkën e pastër, mbi kafkën e Uthmanit pasi që ia ndanë (kafkën) nga koka e tij, ky pretendues i mallkuar ka thënë: “Pasha Allahun! Nuk kam njohur ndonjë ditë prej ditëve të Allahut dhe as ndonjë ditë prej ditëve të Xhihadit, më të mirë se kjo ditë.”

Kurse vrasësi i Alijut – radijAll-llahu anhu – e ai është AbduRrahman ibën Mulxhem, ka thënë: “E kam lyer me helm këtë thikë dhe ajo ka nëntë tehe, tre prej saj janë për Allahun dhe të Dërguarin e Tij, dhe gjashtë prej këtyre teheve që i kam helmuar janë për urrejtjen që kam ndaj Alijut.” radijAll-llahu anhu. Për këtë arsye shoku i tij (i AbduRrahman Mulxhemit) Imran ibën Hittan, thotë (në një poezi duke e lëvduar vrasësin e Alijut): “O goditja e atij që ka devotshmëri, nuk ka synuar me të vetëm se të arrij faljen që vjen prej Atij që posedon Arshin. Vërtetë e kujtoj sot atë dhe e llogaris si krijesën më të përsosur tek Allahu prej njerëzve.” Njëri nga Selefët i kundërpërgjigj duke i thënë: “O goditja e atij që ka ligësi, nuk ka synuar me të vetëm se të arrij shkatërrimin që vjen prej Atij që posedon Arshin. Vërtetë e kujtoj sot atë dhe e llogaris si krijesën më të keqe tek Allahu prej njerëzve.” Nga shenjat e tyre (khauarixhëve) – o vëllezër – është fshehtësia. Feja jonë është fe e hapur (e qartë) apo fe e fshehtë?! Fe e hapur apo fe e fshehtë?! Është fe e hapur (e qartë). Nuk ka te ne diçka që ta fshehim. Për këtë arsye, Sufjani – Allahu i Lartësuar e mëshiroftë – thotë: “Nëse i shikoni njerëzit se flasin fshehurazi pa praninë e muslimanëve të thjeshtë (masës së gjerë), dijeni, se ata janë në themelin e devijimit.” Unë kam bërë një thirrje nga Xhamia e Pejgamberit para katër ditëve duke e refuzuar pretenduesin (Ebu Bekër el-Bagdadijn) e Hilafetit dhe ata dexhalla endacak që ia kanë dhënë besën atij. Shpresoj që ta përhapni këtë në çdo vend, me shpresë se na llogaritet (prej veprave të mira) tek Allahu – i Madhëruar e i Lartësuar – . Po ashtu, kam dhënë leje që këtë përgjigje ta përhapin ata që duan. Po.

Një i ri shkoi të luftojë në Siri kundër Besharit, por atje pa se Muslimanët vrasin njëri-tjetrin Autor: Shejkh Salih es-Suhejmi

Ata të cilët nisen dhe luftojnë nën flamuj të panjohur e të paditur, a përmbushen këto kushte, edhe në qoftë se përmbushen disa prej tyre?! Kurrë. Përkundrazi, ata luftojnë... Na morri në telefon vëllai për të cilin ju tregova se u vra, ai shkoi (në Siri) dhe nuk mori leje nga nëna e tij, por pasi që mbërriti atje, na morri në telefon dhe na tha: “Unë erdha (në Siri) ta luftoj atë tiranin (Beshar el-Asadin) i cili i ther Muslimanët në Sham, por nuk pashë luftë kundër këtij tirani, në fakt pashë se Muslimanët luftojnë njëri-tjetrin dhe se unë do të kthehem tek ju dhe të kërkoj ndjesë o babai im dhe oj nëna ime. Nesër do të përgatitem dhe do kthehem. Nuk do të marr pjesë në këtë luftë që e pandehin ata.” Kështu, ata e vranë këtë (që deshi të kthehet në shtëpi, sh.p), e likuiduan, e vranë menjëherë dhe ata budallenjtë thanë se ai u vra shehid, kurse vet ata janë që e vranë dhe e likuiduan, për këtë na lajmëruan disa që erdhën pas kësaj (ngjarje). Andaj, kini kujdes o vëllezër! Kujdesuni për fëmijët tuaj. Ata e kanë obligim që t’u kthehen dijetarëve edukatorë dhe t’i pyesin ata, e jo t’i pyesin demagogët, të maskuarit, të infiltruarit, misteriozët, budallenjtë, vocërrakët, mendjelehtët, injorantët, ndonjëri prej tyre nuk di si falet namazi, ndonjëri prej tyre nuk di të dallojë Teuhidin nga Shirku. Me njërin prej tyre kur debatuam dhe e këshilluam, nuk e dinte se therja e kurbanit për varret është shirk për Allahun – e Madhëruar e të Lavdëruar. Një person që nuk dallon Teuhidin nga shirku, a bëhet xhihad nën flamurin e tij?! A bëhet xhihad nën flamurin e atij që nuk e dallon Teuhidin nga shirku, as Sunnetin nga bidati, e as haramin nga hallalli, a ky është xhihad?! Pastaj, ki kujdes o rob i Allahut! Kjo (lufta në Siri dhe në Irak, sh.p) është komplot botëror Cionist (Çifut), Perëndimor dhe Lindor. Për këtë komplot kanë rënë në ujdi shtetet e qafirave, të cilët janë pajtuar që t’i furnizojnë ata fshehurazi, ndërsa nga ana tjetër shfaqin armiqësi ndaj atyre me aq sa duket. Kurse ata janë që i inkurajojnë, sepse e dijnë se kështu i përçajnë Muslimanët dhe i dobësojnë. Andaj, kini kujdes! Kurse Khauarixhët që rrinë ulur (që nuk kapin armët) të cilët japin fetva duke ndenjur nëpër shtëpitë e tyre, u themi atyre: “Përse nuk shkoni ju dhe bijtë tuaj (në luftë në Siri dhe Irak)?!” Kurse ju rrini nëpër hotelet e shteteve të Gjirit (Persik) apo në hotelet e Evropës dhe i nxisni të rinjtë që të bëjnë kryengritje dhe që të luftojnë nën këto flamuj të injorancës. Kurse ju vet po bëni qejfe, u hipni kuajve dhe dëfreheni me to, uleni nëpër kopshte dhe parqe, ju bashkë me fëmijët tuaj ose në hotelet e shteteve të Gjirit ku Allahu ka dhënë begati ose në hotelet e Evropës. Ju u jepni fetva të rinjve tanë që t’i bashkëngjiten krematorit, Allahu ua dhëntë atë që e meritoni. Ky është kremator – pasha Allahun. Ata janë myftilerë që devijojnë të tjerët. Pejgamberi – lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi të – thotë:

“Kam frikë për Umetin tim nga udhëheqësit (dijetarët) që devijojnë të tjerët.” Po ashtu ai – lëvdata dhe shpëtimi i Allahut qoftë mbi të – thotë: “Allahu nuk e merr diturinë duke e shkulur atë (nga gjokset e njerëzve) porse e merr diturinë duke i marr dijetarët (me vdekjen e tyre), derisa të mos mbetet asnjë dijetar, njerëzit marrin për udhëheqës injorantët, kështu i pyesin ata, e ata u japin fetva pa dije duke e humbur veten e tyre dhe duke i humbur edhe të tjerët.” Kjo është gjendja e atyre që japin fetva në errësirë dhe gjendja e atyre që japin fetva duke u argëtuar nëpër hotele, vila dhe me makina luksoze, ndërsa këta i kanë djegur bijtë tanë në mbeturinat e krematorit nën flamurin e filanit e fistekut. Kini kujdes! Dija merret nga dijetarët edukatorë, lajmëtarë, të qartë – e jo nga të infiltruarit nëpër shpella – por nga dijetarët të cilët i mënjanojnë nga Libri i Allahut të Lartësuar shtrembërimet e ekstremistëve, falsifikimet e gënjeshtarëve dhe interpretimet e injorantëve. Kërkoj ndjesë që e zgjata në përgjigjen e kësaj pyetjeje, ngase siç thonë kjo është temë aktuale dhe se bijtë tanë po digjen në ato krematorë për shkak të fetvave të tyre që i devijojnë të tjerët, dhe vetet e tyre, cenuesit, mendjelehtët të cilët nuk kujdesen për marrëveshjen dhe farefisin e besimtarëve.

Khauarixhët dhe veprat e tyre të pështira që i bëjnë në Siri dhe Irak Autor: Shejkh Salih es-Suhejmi Pyetje: (Pyetësi) thotë: “Allahu ju dhëntë sukses. Kohët e fundit vërehet se Perëndimi ka marr iniciativë me kërcënimet e tij dhe do të ndërhyj në Irak, (pyetësi) thotë se në fillim SHIISH-i (ISIS) vriste dhe kryqëzonte (njerëz). Tani që këta (terroristët e ISIS-it) kanë filluar me të Krishterët duke i vrarë burrat e tyre dhe duke i robëruar gratë e tyre, (pyetësi) thotë: ndërhyri Perëndimi? Përgjigje: Në rregull! Cili është shkaku?! Ne po pyesim të kundërtën: Kush është ai që ua dha atyre këtë shkas?! A nuk janë Tekfirijunët, të cilët i masakrojnë Muslimanët, përveç kësaj edhe të Krishterët! Ata masakrojnë çdonjërin që i kundërshton ata, i therin si delet. Ata vrasin të voglin, të porsalindurin, plakun, gruan që janë nga Muslimanët.

Pra, kush është ai që u jep arsye pabesimtarëve nga Perëndimi dhe Lindja, gjë që janë mbledhur kundër Muslimanëve për shkak të veprave të tyre (Khauarixhëve). ْ َ‫صيبَ ٍﺔ فَ ِب َما َك َسب‬ ﴾‫ت أ َ ْيدِيكُ ْم‬ ِ ‫صابَكُ ْم ِم ْن ُم‬ َ َ ‫﴿و َما أ‬ َ “Çdo fatkeqësi që ju godet, ajo është pasojë e veprave tuaja (të këqija) që keni bërë.” (Esh-Shura, 30) Pra, këta Tekfirijun dhe Khauarixh janë po këta që ua kanë mundësuar atyre pabesimtarëve të bëjnë këtë vepër (të ndërhyjnë në Irak, sh.p). Madje ata, tani në Sham, bashkëpunojnë me Nusajrit kundër Ehli Sunnetit, si dhe në Irak e në vende tjera. Ata bashkëpunojnë me armiqtë e Sunnetit, siç janë Rafidijtë dhe të tjerët, kurse ata (ISIS-i) shfaqen duke pretenduar se janë armiq të tyre (Rafidijve). Por, këta që janë vrarë nga duart e këtyre (Khauarixhëve) janë më shumë se ata që kanë vrarë Rafidijt në Irak. Që të gjithë kanë një medh’heb të prishur, qofshin Rafidijt, apo Khauarixhët, çfarëdo besimi dhe emërtimi qoftë ai. Padyshim se të gjithë ata janë në devijim dhe të gjithë janë të dalë nga feja. ﴾‫﴿َلَ يَ ْرقُب ُونَ ِفي ُمؤْ ِم ٍن ِإَلًّ َوَلَ ِذ َّمﺔا‬ “Ata nuk respektojnë as farefisin dhe as marrëveshjen e besimtarit.” (Et-Teubeh, 8) Unë them: kush janë ata që ua kanë mundësuar atyre këtë?! Ua kanë mundësuar atyre ata që japin fetva të devijuara, të cilët i humbën të rinjtë tanë pas këtij iluzioni dhe u kanë dhënë atyre letrën e indulgjencës (faljes së mëkateve) siç janë letrat e të Krishterëve, letrat e priftërinjve, që nëse e shpërthejnë veten e tyre me eksploziv në një vend të caktuar, menjëherë do t’ju vijnë atyre hyritë (bukuroshet e xhennetit). Është për t’u habitur se nuk e dëgjon prej tyre fjalën “Ngritja e Fjalës së Allahut” dhe as fjalën “Fitorja e Fesë” porse të gjitha këndimet e tyre, ilahijet, këngët dhe brohoritjet e tyre që po i përsërisin, të gjitha këto kufizohen vetëm tek hyritë. Padyshim se hyritë janë prej begative të xhenetit dhe kjo është një e vërtetë që çdo musliman e kërkon atë, porse që të kufizohen gjërat vetëm tek kjo çështje është injorancë. Njërin prej tyre që e takuam në Komisionin e Këshillimit, unë e pyeta rastësisht: A je i martuar? Më tha: “Pasha Allahun në mes meje dhe martesës më ndau një çast i vetëm, porse u privova prej saj.” I thash: pa si ishte, ma thuaj? Më tha: “pothuajse isha duke u martuar me hyritë (e xhennetit) në vend të hyrive të kësaj bote, porse më privuan kur më arrestuan.” I thashë: Falendero Zotin tënd që të kanë arrestuar, të kanë ndaluar që të jesh vrasës apo i vrarë, agresor apo të kishe mbaruar. Andaj, falendero Allahun – e Madhëruar e të Lavdëruar – i Cili të shpëtoi që mos t’i vrasësh Muslimanët në emër të Xhihadit të rremë, mashtrimit, i cili nuk është Xhihad porse është shkatërrim në fe.

Shikoni këta! Dje kishin vrarë përnjëherë 150 persona nga Ehli Sunneti në Irak, ata Khauarixh. E të mos e përmendim fare metodën e urryer me të cilën i vrasin ata. Para disa ditësh kishin vrarë pesë persona. Ma sha Allah! Ata e “kanë frik Allahun.” Ua diktojnë atyre shehadetin (dëshminë La ilahe il-Allah), pastaj i vrasin. Në rregull! Prej nga erdhët me këtë gjë (parim)?! Nëse ia dikton shehadetin dhe ai e thotë shehadetin, madje edhe sipas terminologjisë suaj, përderisa ai e tha shehadetin dhe hyri në Islam, atëherë përse e vret atë?! Përse e vret atë?! Ata thonë: ne duam që ai të vdes në Islam. Ai e thotë shehadetin kurse ata e therin me thikë. Ata janë egërsira. Madje me aq sa duket – Allahu e di më së miri – se ata drejtohen nga ana e pabesimtarëve, e kuptojnë këtë apo nuk e kuptojnë. Dje një grua thërriste: “O shejkhu jonë Bagdadi! Na merr! Fëmijët tanë kanë shkuar! Fëmijët tanë janë nëpër burgje!” Një grua e cila jeton në begati, jeton me mbulesë (hixhab), jeton në një vend ku ka siguri, dhe në një vend të mbulesës, dëshiron t’ju bashkëngjitet atyre budallenjve dhe u thërret atyre përmes faqeve të twitter-it. Ajo do që ta shpëtojnë atë nga një vend Islam që të jetë nën udhëheqjen e tyre që janë të dalë nga feja e Allahut – të Madhëruar e të Lavdëruar. Kini kujdes! Kini kujdes! Muslimani nuk është dinak, e as që dinaku e mashtron atë. Kthehuni dijetarëve edukatorë, pyesni ata për këto çështje. Hapi sytë o ti vëlla i ri që mos të mashtrohesh! Pasha Allahun o vëllezër! Sa për këshillë, gjithashtu po ju përmend diçka që më ka rastisur mua. Njëri që u kthye nga vendet e fitneve (Siri dhe Irak), një nga ata që Allahu e begatoi me largpamësi, të cilët u zgjuan dhe erdhën në vete, na ka treguar neve një gjë të çuditshme, tha: “ekziston një bandë që ka tre shefa. Një shef këtu te ne që i rekruton ata, një shef në Sham dhe një shef në Turqi. Kjo është bandë.” Ai tregon dhe thotë: “Më thanë: sa të holla ke me vete?”– pasi që u dha besën atyre dhe shkoi me ta? Ai tha: e shita makinën për 20.000 rijal (afër 4000 euro). Më thanë: “në rregull! Këto 5.000 rijal të ngelën ty që t’i shpenzosh për rrugë, kurse 15.000 ia paguan këtu klientit që është këtu brenda, që t’u dërgohen klientëve të tjerë në mënyrë që të të blejmë me këto armatim e të luftosh me to.” Ai tregon: “kur mbërrita atje, nuk pashë Xhihad. Pashë njerëz (Muslimanë) që luftojnë njëri-tjetrin. Më thanë mua: shko tek ky vend dhe hidhe veten në erë me eksploziv. Në rregull! Madje edhe në një vend të Sunnetit!” Pra në një vend ku ka njerëz prej Ehli Sunnetit. Ai tregon: Kur unë polemizoja me ta, më pëshpëriti njëri prej atyre që ishte i paaftë dhe donte të kthehej – që kishte shkuar prej këtu dhe ishte mashtruar nga ata – më tha: “mos i kundërshto ata se do të vrasin e do të likuidojnë. Nëse ke mundësi të arratisesh dhe të kthehesh në vendin tënd, atëherë bëje. Unë po pres dhe përpiqem.” Më thotë mua: “kam dy muaj (që përpiqem të arratisem, sh.p.) porse

nuk kam mundur ngase jam kërcënuar që nëse lëviz prej këtu, atëherë fundi im është vrasja.” O vëllezër! Këto gjëra po përsëriten, andaj kini kujdes dhe hapni sytë. Paralajmëroni bijtë tuaj nga këto fetva të devijuara të cilat i japin ata të devijuar. Urdhëroni ata që t’u kthehen dijetarëve edukatorë të cilët i largojnë nga Libri i Allahut shtrembërimet e ekstremistëve, pretendimet e gënjeshtarëve dhe interpretimet e injorantëve. Pjesë e një ligjërate të Shejkh Suhejmit e mbajtur në Xhamin e Medines Profetike, më datë 12 Sheual 1435, që përkon me datë 8 gusht 2014.

Dallimet thelbësore mes ISIS dhe Selefizmit Autor: Shejkh ‘Abdul-Latijf el-Kurdij

Filloj me Emrin e Allahut. Të gjitha lavdet janë për Allahun, lavdërimet dhe paqja qofshin për të Dërguarin e Allahut, si dhe për Familjen e tij, Shokët e tij dhe të gjithë ata që e pasojnë atë. E më pas: Vërtet, është bërë më i shpeshtë kohët e fundit akuzimi i Selefizmit kinse ai është i njëjtë me ISIS dhe se vetë ISIS është një pjellë Selefije-Uehabije. Dhe ky akuzim vjen nga tre grupime: Grupimi i parë: janë armiqtë e Islamit, ata që thurin komplote kundër tij dhe duan t’i përziejnë letrat dhe ta godasin Selefizmin – i cili është Islami i vërtetë – me akuzën kinse nga ai dolën militantët e ISIS, ndërkohë që ata e dinë që janë gënjeshtarë në këtë akuzim që bëjnë. Grupimi i dytë: janë adhuruesit e varreve në veçanti dhe bidatçijtë në përgjithësi, të cilët dështuan në përballjen e tyre me davetin e vërtetë Selefij, prandaj u mbështetën tek përhapje e pështjellimeve dhe shpifjeve. Grupimi i tretë: janë disa njerëz të rëndomtë, të cilët janë ndikuar nga dy grupimet e para.

Me qëllim që të mos ketë fitne, mora përsipër që të sqaroj dallimet thelbësore që janë mes ISIS dhe Selefizmit, që kush jeton, të jetojë në argument të qartë, e kush shkatërrohet, të shkatërrohet në argument të qartë. Dhe suksesi është nga Allahu. 1 – Selefijt nuk i bëjnë qafira (mosbesimtarë) udhëheqësit e Muslimanëve, edhe nëse ata bëjnë zullume e gjynahe, për sa kohë që nuk shfaqin kufër të qartë. Dhe mosbërja tekfir mbi ta nuk do të thotë që Selefijt besojnë se çdo gjë që bëjnë udhëheqësit është e saktë dhe se çdo urdhër dhe vendim i tyre ëshë i drejtë në peshoren e Sheriatit. Përkundrazi, ne themi se ka gjëra që pranohen dhe ka gjëra që u hidhen poshtë. Kurse ISIS i bëjnë qafira udhëheqësit dhe besojnë se ata janë më të këqij se ata që janë qafira në origjinë. 2 – Selefijt besojnë se është obligim bindja ndaj udhëheqësve, përveç në gjërat që janë mosbindje ndaj Allahut. Mirëpo mosbindja ndaj tyre në gjërat që janë mosbindje ndaj Allahut nuk e bën të lejuar kryengritjen ndaj tyre, porse është detyrë që ata të këshillohen sa të jetë e mundur, me urtësi dhe edukatë. Kurse ISIS në parim nuk i konsiderojnë ata si udhëheqësa dhe as nuk besojnë në obligueshmërinë e bindjes ndaj tyre, porse besojnë që ata janë taguta dhe e bëjnë obligim kryengritjen ndaj tyre. 3 – Selefijt besojnë se gjaku i udhëheqësve është i paprekshëm. Kurse ISIS besojnë se derdhja e gjakut të të gjithë udhëheqësve është hallall. 4 – Selefijt nuk bëjnë tekfir mbi policinë, mbi ushtrinë dhe mbi forcat e sigurimit në vendet Islame, si dhe besojnë se gjaku i tyre është i paprekshëm. Kurse ISIS bëjnë tekfir mbi policinë, mbi ushtrinë dhe mbi forcat e sigurimit, si dhe besojnë se derdhja e gjakut të tyre është hallall. 5 – Selefijt besojnë se shtetet Islame sot janë toka Islame. Kurse ISIS besojnë se të gjitha këto shtete janë toka të kufrit. 6 – Selefijt besojnë se lufta që po bëjnë ekstremistët në këto vende është shkatërrim dhe nuk është xhihad sheriatik. Kurse ISIS besojnë se lufta që po bëjnë ata kundër qeverive Muslimane dhe popujve Muslimanë është xhihad. 7 – Selefijt besojnë se është prej Sunetit që të lutesh për udhëheqësit që të keni mirësi, rregullim, drejtim dhe sukses në gjykimin me Sheriatin e Allahut. Kurse ISIS e bëjnë obligim që të lutesh kundër tyre e jo në të mirë të tyre, si dhe besojnë se udhëheqësit janë qafira, prandaj si mund të bëhet dua në të mirë të qafirave, që ata të kenë sukses punimin me Sheriatin e Allahut?! 8 – Selefijt nuk derdhin mundin e tyre në grushte shteti, në revolucione e demonstrata, sepse qëllimi i tyre është nxjerrja e njerëzve nga errësira për në dritë, nga adhurimi i robërve për në adhurimin e Zotit të robërve, nga zullumi i feve të tjera për në drejtësinë e Islamit. Dhe këtë e bëjnë nëpërmjet këshillimit të sundimtarit dhe

të sunduarve, si dhe duke thirrur tek Allahu me urtësi dhe këshillim të mirë dhe duke debatuar në mënyrën më të dobishme. E nuk është qëllimi i Selefijunëve që të marrin votat e njerëzve dhe të arrijnë karriget e pushtetit. Kurse ISIS besojnë se duhet të derdhin mundin e tyre në grushte shteti, në ndërrimin e qeverive nëpërmjet demonstratave dhe revolucioneve është obligim sheriatik, kurse ajo që bëjnë Selefijunët, si thirrja në Teuhid dhe Sunet dhe ruajtja e sigurisë së vendit, kjo sipas tyre është irrxha, tradhëti dhe ata janë shërbëtorë të sulltanëve. 9 – Selefijt besojnë se lufta (në Rrugë të Allahut) do të mbetet deri në Ditën e Kijametit, mirëpo kjo bëhet kur të plotësohet kushtet dhe kërkesat e saj dhe nuk ka asnjë pengesë. Kërkesa e saj është se kur bëhet fjalë për xhihad mbrojtës dhe xhihad sulmues, për të larguar pengesat nga rruga e thirrjes tek Allahu nëpër botë. Kurse kushtet që duhet të plotësohen janë: fuqia dhe mjaftueshmëria shpirtërore dhe siguria nga ndonjë fitne më e madhe. Kurse pengesat e luftimit janë: dobësia e Muslimanëve dhe mos-përgatitja e tyre nga ana shpirtërore, si dhe shkaktimi i dëmeve më të mëdha nga luftimi ose mos-arrijtja e dobive. Kurse ISIS pretendojnë se kuptimi i fjalës “Luftimi do të jetë i vazhdueshëm” është që mos i japësh luftës peshën që i takon. Kështu që, nëse ata nuk gjejnë ndonjë qafir që i lufton, atëherë vrasin Muslimanin dhe jo-Muslimanin që jeton në vendet Islame me marrëveshje, madje ajo që po shohim sot është se ata po vrasin njerëzit e Islamit dhe po i lënë idhujtarët. 10 – Selefijt i urdhërojnë njerëzit që t’i përmbahen bindjes ndaj udhëheqësve të tyre dhe që të mos rebelohen kundër tyre, se xhemati sheriatik është bashkimi i Muslimanëve në Islam, nën udhëheqjen e presidentit Musliman të shtetit dhe se rebelimi kundër këtij bashkimi është tradhëti, devijim dhe injorancë. Kurse ISIS i urdhërojnë njerëzit që t’i përmbahen vetëm bindjes ndaj udhëhëheqësit të ISIS, si dhe të rebelohen kundër udhëheqësve të shteteve Islame, sepse xhemati sipas tyre është vetëm xhemati i tyre, andaj kush del nga xhemati i tyre, bëhet hallall derdhja e gjakut të tij. 11 – Selefijt e bëjnë haram vrasjen e atyre jo-Muslimanëve që futen në shtetet Islame me marrëveshje dhe garanci. Kurse ISIS e bëjnë hallall gjakun e tyre dhe e bëjnë obligim vrasjen e tyre. 12 – Selefijt besojnë se ligjet e nxjerra nga njerëzit janë dy llojëshe: janë ato që e kundërshtojnë ligjin e Allahut, të cilat janë të refuzuara dhe janë kufër, kurse ai që i ka nxjerr dhe gjykon me to mund të jetë qafir ose mund të jetë zullumqar ose fasik (i pabindur ndaj Allahut); ose janë ato që nuk e kundërshtojnë ligjin e Allahut, siç janë ligjet administrative, të cilat i shërbejnë robërve dhe vendit, dhe ky lloj i ligjeve nuk është fare prej Xhahilijetit dhe kufrit, madje duhet t’u përmbahesh këtyre ligjeve – dhe Allahu e di më së miri –. Kurse ISIS besojnë se të gjitha ligjet e nxjerra nga njerëzit janë prej Xhahilijetit, janë devijim dhe kufër i madh, dhe se kush gjykon me to bëhet qafir me kufër të madh.

13 – Selefijt besojnë se patja e lidhjeve për çështje të dynjasë mes shteteve Muslimane dhe shteteve qafire nuk është haram, për sa kohë që kjo lidhje nuk përmban marrëveshje që bien ndesh me Sheriatin, si dhe besojnë se përkrahja dhe ndihmimi i idhujtarëve kundër Islamit dhe Muslimanëve është kufër. Kurse ISIS e bëjnë haram çdo lloj lidhjeje midis Muslimanëve dhe qafirave dhe gjykojnë se kjo është prej ndihmimit të idhujtarëve dhe se kjo lidhje është kufër. 14 – Selefijt besojnë se është e lejuar mirësjellja ndaj qafirit që nuk të lufton për fenë tënde dhe as të bën padrejtësi në çështjet e tua të dynjasë, bazuar në Fjalën e Allahut të Lartësuar:

ُ ‫ِين َولَ ۡم ي ُۡخ ِر ُجو ُكم ِمن ِد ٰيَ ِر ُك ۡم أَن تَبَ ُّرو ُه ۡم َوت ُ ۡق ِس‬ َّ ‫ََّل َي ۡن َه ٰى ُك ُم‬ ‫ط ٓواْ إِلَ ۡي ِه ۡۚم‬ َ ُ‫ٱَّلل‬ ِ ‫ع ِن ٱلَّذِينَ لَ ۡم يُ ٰقَتِلُو ُك ۡم فِي ٱلد‬ َّ ‫ِإ َّن‬ ﴾٨﴿ ‫ِطين‬ ِ ‫ٱَّللَ ي ُِحبُّ ۡٱل ُم ۡقس‬ “Allahu nuk ju ndalon të silleni mirë dhe të jeni të drejtë ndaj atyre që nuk luftojnë kundër jush për shkak të fesë dhe që nuk ju dëbojnë prej shtëpive tuaja. Me të vërtetë, Allahu i do të drejtët.” [el-Mumtehineh, 8] Kurse ISIS besojnë se nuk lejohet mirësjellja me çdo lloj qafiri dhe nuk mbahet drejtësi me ta. 15 – Selefijt besojnë se parimi: “Kush nuk e deklaron qafir qafirin ose dyshon në kufrin e tij, edhe ai është qafir”, zbatohet mbi ata që janë qafira në origjinë dhe mbi murrtedët, ata të cilët i ka shpallur qafira Allahu dhe i Dërguari i Tij, kurse ata Muslimanë që bien në ndonjë prej gjynaheve ose në ndonjë formë të kufrit nuk shpallet qafir dhe po ashtu ai që nuk e bën qafir atë nuk shpallet qafir. Gjithashtu ky parim nuk zbatohet mbi atë që nuk bën qafir atë që e kanë shpallur qafir Khaurixhët ekstremistë padrejtësisht. Kurse ISIS besojnë se çdokush që nuk e bën qafir atë që ata e kanë bërë qafir, edhe ai vet ka bërë kufër, në të njëjtën mënyrë. 16 – Selefijt nuk e bëjnë qafir Muslimanin që i bën qafira ata, porse bëjnë qafir vetëm atë që e ka bërë Allahu dhe i Dërguari i Tij – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem – dhe nuk e refuzojnë gabimin me gabim, as tekfirin me tekfir, porse e refuzojnë bidatin me Sunet, gabimin me atë që është e saktë, padrejtësinë me drejtësi dhe gjynahun me atë që është bindje ndaj Allahut. Pra, Selefijt i frikësohen Allahut për atë (person) që nuk iu frikësua Allahut kur i bëri zullum atyre. Kurse ISIS i bëjnë qafira Selefijt dhe besojnë se ata janë murrtedinë (kanë dalë nga Islami) dhe i kërcënojnë me prerje koke. 17 – Selefijt janë sebep i rendit dhe i sigurisë; ata i qetësojnë njerëzit që janë të ndezur nga entuziazmi dhe emocionet dhe u mësojnë atyre se si t’i shërbejnë Islamit dhe si ta ndihmojnë atë. Këto ata i bëjnë në përputhje me metodologjinë e Pejgamberëve. Kurse ISIS janë sebep i kaosit dhe fitneve; ata i nxisin të rinjtë mendjelehtë e të vegjël në moshë si të bëjnë gjakderdhje, i mësojnë si t’i

nxjerrin Muslimanët nga Islami dhe si t’i therin sipas metodologjisë së Khauarixhëve. 18 – Selefijt drejtohen nga dijetarët edukatorë, të rrënjosur në dije e të mirënjohur. Kurse ISIS drejtohen nga injorantët. 19 – Selefijt janë mëshirë e udhëzues për njerëzimin. Ata janë njerëzit më të ditur rreth hakut dhe më të mëshirshmit për njerëzimin. Kurse ISIS kanë ardhur për t’i therur Muslimanët dhe janë njerëzit më të ashpër kundër tyre. 20 – Selefijt u kanë bërë dobi Muslimanëve, e kanë nxjerrë në pah bukurinë e Islamit dhe e kanë bërë atë të dashur për zemrat e njerëzve. Kurse ISIS e kanë shëmtuar namin e mirë të Muslimanëve dhe e kanë bërë Islamin që ta urrejnë zemrat e njerëzve. 21 – Selefijt besojnë se jo çdokush që bie në kufër bëhet qafir. Kurse ISIS besojnë se çdokush që bie në kufër bëhet qafir. 22 – Selefijt janë njerëzit që qëndrojnë më së shumti larg ekstremizmit dhe tekfirit. Kurse ISIS janë nga ekstremistët e tekfirit. 23 – Thirrja e Selefijve qëndron më larg se çdo thirrje tjetër nga ekstremizmi, sepse metodologjia e saj bazohet në tekstet e Shpalljes, të cilat kanë ardhur me rrugën e mesme dhe pikërisht kjo është metodologjia e Sahabëve – radij-Allahu ‘anhum – dhe e atyre që i pasojnë ata me mirësi, deri në Ditën e Llogarisë. Kurse thirrja e ISIS është ajo që qëndron më pranë ekstremizmit, sepse metodologjia e tyre bazohet tek pararendësit e tyre, Khauarixhët e hershëm, si dhe bazohet në librat e ekstremistëve bashkëkohorë, siç janë librat e Sejjid Kutbit dhe Meududit. 24 – Thirrja e Selefijve është përmirësim për sunduesin dhe të sunduarit, në aspektin e fesë dhe të dynjasë. Kurse ISIS as Islamin nuk e ndihmuan, as armikun nuk e thyen, as fenë nuk e zbatuan dhe as dynjanë nuk e rregulluan. 25 – Thirrja e Selefijve është rruga e vetme që i jep lavdi Muslimanëve dhe i poshtëron armiqtë e tyre, qafirat dhe mushrikët, por që të bëhet me urtësi dhe dije. Kurse thirrja e ISIS është ajo që më së shumti i poshtëron Muslimanët dhe u jep lavdi armiqve të tyre, mushrikëve dhe ateistëve, si dhe i tërheq ata drejt vendeve Muslimane që t’i pushtojnë. 26 – Selefijt e ndajnë Teuhidit në tre kategori: Rububijeh, Uluhijeh dhe el-Esmaa uesSifat. Kurse gjëja më e rëndësishme në Teuhid sipas ISIS është ai që ka shpikur zotëria i tyre, Sejjid Kutbi, që e quajti “Teuhid el-Hakimijeh”, nëpërmjet të cilit bëjnë tekfir mbi të gjithë udhëheqësit e Muslimanëve.

27 – Qëllimi i Selefijve është që t’u mësojnë njerëzve kush është Zoti i tyre, që ta adhurojnë Atë dhe të largohen nga shirku. Kurse qëllimi i ISIS është që të nxisë njerëzit kundër udhëheqësve të tyre dhe t’i rekrutojë ata në radhët e tyre kundër udhëheqësve. 28 – Selefijt i lidhin Muslimanët me Muhaxhirët, me Ensarët dhe me dijetarët edukatorë. Kurse ISIS i lidhin njerëzit me ideologët tekfirijunë kutbijunë. Edhe nëse pretendojnë se janë pasues të Selefëve (të parët e devotshëm të Muslimanëve), në të vërtetë selefët e tyre janë khauarixhët dhe jo Sahabët dhe dijetarët edukatorë. 29 – Selefijt largojnë sherrin dhe fitnet nga Muslimanët. Kurse ISIS e tërheqin sherrin dhe fitnet tek Muslimanët. 30 – Selefijt thërrasin tek Allahu me dituri të sigurtë dhe me urtësi, prandaj ata janë begati dhe mirësi për Muslimanët. Kurse ISIS veprojnë me injorancë dhe pa urtësi, prandaj ata janë fatkeqësi dhe sprovë e madhe për Muslimanët. 31 – Thirrja e Selefijve fillon me dëlirje dhe edukim (et-Tesfijeh uet-Terbijeh): dëlirje të besimit të Muslimanëve nga shirku, nga mohimi dhe deformimi i Cilësive të Allahut, nga përngjasimi dhe barazimi i Cilësive të Allahut me cilësitë e krijesave të Tij, që ata të edukohen me Teuhidin, që ta pastrojnë Allahun nga çdo gjë që i mvishet Atij, që ta madhërojnë, ta lartësojnë dhe t’i nënshtrohen Allahut të Lartësuar, si dhe që ta pasojnë të Dërguarin e Tij – sal-lAllahu 'alejhi ue sel-lem –. Kurse thirrja e ISIS fillon me hakimije, që të përleshen për pushtet dhe që të vrasin këdo që del në rrugën e tyre. Ata nuk i kushtojnë rëndësi dëlirjes dhe edukimit të Muslimanëve. Shkroi: Ebu ‘Abdil-Hak, Dr. ‘Abdul-Latijf Ibën Ahmed el-Kurdij Më datë: 28 Dhjetor 2014 ______________________________________________

Përqendrimi në fenë e All-llahut!

Gjitha falënderimet i takojnë All-llahut, Zotit të botëve, ndërsa mëshira e All-llahut qoftë mbi të Dërguarin tonë, Muhamedin salAll-llahu alejhi ue sel-lem, familjen dhe shokët e tij. Me të vërtetë përqendrimi në dinin e All-llahut do të thotë drejtësi dhe mesatare mes teprimit dhe neglizhencës, mes ashpërsisë dhe butësisë, kjo bëhet duke ecur në përputhshmëri me porosit e librit të All-llahut dhe sunetit te të Dërguarit të Tij salAllllahu alejhi ue sel-lem, si dhe në përputhshmëri me atë që ishin muslimanët e parë nga ky ymet. Thotë All-llahu i lartësuar: “Dhe se kjo është rruga (feja) Ime e drejtë (që e caktova për ju), pra përmbajuni kësaj, e mos ndiqni rrugë të tjera e t’ju ndajnë nga rruga e Tij. Këto janë porositë e Tij për ju, ashtu që të ruheni” (En’am 153). “Dhe se kjo është rruga (feja) Ime e drejtë (që e caktova për ju)…” do të thotë: mesatare. “pra përmbajuni kësaj…” ecni në të. “e mos ndiqni rrugë të tjera…” çdo gjë që e kundërshton këtë rrugë nga mendimet, idetë, fjalët si dhe bindjet që janë në kundërshtim me Kur’an-in dhe Sunetin. “…kjo…” tregon atë që e ka sjell i Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem nga Kur’an-i dhe Syneti. “…rruga (feja) Ime e drejtë…” e ka ndërlidh All-llahu me veten e Tij gjë që nënkupton nder dhe vlerë, ngase All-llahu është Ai që e bëri legjitime këtë rrugë, si dhe urdhëroi për ta pasuar. Për këtë thotë: “…pra përmbajuni kësaj…” ecni në të deri sa të arrini tek All-llahu dhe tek xheneti i Tij. “…e mos ndiqni rrugë të tjera…” shiko së si All-llahu e bëri të veçuar këtë rrugë, ngase kjo rrugë është e vetme, kurse rrugët e tjera i ka cekur si të shumta ngase ato janë shumë.

Çdo kush që del nga kjo rrugë, me të vërtetë ai zgjedh për vetën e tij rrugën, metodologjinë dhe mënyrën që atij i përshtatet, tjetri zgjedh për veti, e tjetri për veti, kështu që çdo njeri zgjedh rrugën e vet. Këta pasues të rrugëve të ndryshme nuk bashkohen në një rrugë, por janë në mospajtim ashtu siç janë në mospajtim me atë që e pason rrugën e drejtë të Allllahut. Kurse pasuesit e rrugës së All-llahut janë në pajtueshmëri, të dakorduar, të dashur dhe të bashkuar mes veti, ashtu siç bashkohen në këtë botë në këtë rrugë dhe u deshën mes veti po ashtu do të jenë të bashkuar në xhenet të ulur në kolltuçe “…e ata në mbështetëse qëndrojnë ballë për ballë njëri-tjetrit duke qenë të vëllazëruar” (Hixhr 47), kështu është gjendja e tyre në këtë botë dhe botën tjetër. Kurse pasuesit e rrugëve të ndryshme, që janë në kundërshtim me rrugën e drejtë, ata jetojnë në mospajtim, armiqësi dhe urrejtje mes veti, në këtë botë, kurse ditën e kijametit e mallkojnë dhe ofendojnë njeri-tjetrin, çdo njeri prej tyre e akuzon tjetrin, ti me devijove, ti u bërë shkak për këtë e atë… kjo është gjendja e tyre në botën tjetër. All-llahu i lartësuar thotë: “E, s’ka dyshim se ata që thanë: “All-llahu është Zoti ynë”, dhe ishin të paluhatshëm…” (Fussilet 30), ata thanë: All-llahu është Zoti ynë, do të thotë e publikuan njeshmerin e All-llahut, Zotit të botëve, Ai është Zoti, Ai është i Adhuruari, i Adhuruari i Vetëm i Lartësuar, s’ka të adhuruar tjetër pos Tij, Zoti ynë është All-llahu! E publikuan këtë haptas, ngase nuk mjafton vetëm besim me zemër pa e shqiptuar me gojë, edhe idhujtarët me zemër e besonin që All-llahu është Zoti i tyre, ai i cili meriton të adhurohet është All-llahu, e besonin këtë zëmrat e tyre, mirëpo veprat e tyre janë në të kundërtën me këtë, kjo për shumë arsye, për shkak të hamendjeve, ambicieve, kërkesave, metodologjive dhe grupeve të tyre që ata i pasojnë, kështu që ata vazhdimisht kanë konflikt të brendshëm. Pasuesit e rrugës së vërtetë janë të dakorduar mes veti gjithnjë, për këtë ka thënë All-llahu i lartësuar: “…dhe ishin të paluhatshëm…” Fjala: “All-llahu është Zoti ynë…” me këtë e publikuan qëndrimin e tyre, pastaj e pasuan fjalën më vepër, pastaj u përqendruan në fenë e All-llahut dhe thanë: “All-llahu është Zoti ynë…” që do të thotë e besuan me zemrat e tyre, dhe nuk ishte vetëm dëshmi me gjuhë, por e besuan bindshëm edhe me zemër dhe i kryen veprat. Iu nënshtruan urdhrave të All-llahut dhe u përmbajtën ndalesave të Tij, ecën sipas ligjit dhe fes së Tij, njehërit kjo është përqendrim në të vërtetën. U përqendruan në të, ngase nuk mjafton fjala pa veprim, ka disa që thonë Zoti ynë është All-llahu pastaj lajthit nga kjo, siç thotë All-llahu i lartësuar: “Ka disa njerëz që thonë:

“Ne i kemi besuar All-llahut dhe jetës tjetër (Ahiretit), po në realitet ata nuk janë besimtarë. Ata përpiqen ta mashtrojnë All-llahun dhe ata që besuan, po në të vërtetë ata nuk mashtrojnë tjetër, pos vetvetes, por ata nuk e hetojnë” (Bekare 8-9). Të tillët janë dyfytyrësh të cilët thonë Zoti ynë është All-llahu haptas, mirëpo nuk përqendrohen në të vërtetën me besim dhe me vepra, “…e kur goditet me ndonjë të keqe për shkak të (rrugës së) All-llahut, ai sprovimin prej njerëzve e trajton si dënimin e All-llahut..” (Ankebut 10), devijon nga e vërteta si shkak i frikës nga njerëzit, nuk e paramendon së ndëshkimi i All-llahut është me i rënd së sa demi i njerëzve, ik nga tigani dhe bjen në zjarr, All-llahu na ruajt! “Ka disa njerëz që thonë: “Ne i kemi besuar All-llahut dhe jetës tjetër (Ahiretit), po në realitet ata nuk janë besimtarë” është thjesht një pretendim e asgjë me shumë, nuk është përqendrim në të vërtetën, por thjesht një pretendim, të tillët janë dyfytyrësh, këta janë: “S’ka dyshim, munafikët do të jenë në shtresën më të ulët (në fund) të zjarrit…” (Nisa 145). “E, s’ka dyshim se ata që thanë: “All-llahu është Zoti ynë”, dhe ishin të paluhatshëm, atyre u vijnë engjëjt (në prag të vdekjes dhe u thonë)…” do të thotë kjo ndodh në prag të vdekjes, zbresin melajket për ta marrë shpirtin, iu shfaqen dhe i përgëzojnë me shpërblime të mira, i qetësojnë nga brengat që i kanë për pasardhësit e tyre si dhe për gjitha gjërat që i kanë lan pas tyre në këtë botë. “…atyre u vijnë engjëjt (në prag të vdekjes dhe u thonë)…”, iu thonë atyre mos u frikësoni për atë që iu pretë, ngase ju jeni duke vazhduar drejt xheneteve dhe drejt kënaqësisë së All-llahut të lartësuar, drejt kënaqësisë së përhershme, kështu që mos u frikësoni ngase ju e siguruat të ardhmen tuaj sa ishit gjallë, punuat atë që ju bëri të sigurt ditën e kijametit, mos u pikëlloni për atë që e keni len në dynja, siç është pasuria dhe fëmijët, sepse ajo që gjendët tek All-llahu është me e mirë dhe me e përhershme. “…keni myzhde xhennetin…”, pasi që i qetësuan, atëherë i përgëzuan “…keni myzhde xhennetin që u premtohej”. “(u thonë) Ne kujdesemi për ju, si në jetën e kësaj bote, ashtu edhe në botën tjetër, kudo të keni atë që dëshironi dhe gjithçka kërkoni” (Fusilet 31), atë që ju e kërkoni. “Pritje e nderuar prej Atij që falë mëkatet dhe që është mëshirues!” (Fusilet 32), ky është vendi i tyre në ditën e kijametit, në të kundërtën me vendin e pa besimtarëve dhe përgenjeshtruesëve, vendi i tyre është xhehenemi, All-llahu na ruajt!

“…keni myzhde xhennetin që u premtohej. (u thonë) Ne kujdesemi për ju, si në jetën e kësaj bote…” (Fusilet 30-31), kjo është në Kur’an dhe në Sunet, ka thënë i Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Përqendrohuni në të vërtetën dhe mos llogaritni”, mos llogaritni që çdo gjë që e ka urdhëruar që ju ta veproni, ndonjëherë njeriu ka mangësi, në disa aspekte njeriu ka mangësi, mirëpo kjo mangësi iu falet juve. “Përqendrohuni në të vërtetën dhe mos llogaritni”, nuk mundet njeriu që t’i kryej gjitha obligimet, s’ka mundësi që mos t’i mbet diçka pa e kryer, kjo është e pamundshme, mirëpo përqendrohet aq sa ka mundësi. “All-llahu nuk e obligon asnjë njeri përtej mundësisë së tij…” (Bekare 286), ka thënë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Qëllojeni të drejtën dhe mundohuni” që do të thotë qëllojeni të drejtën e nëse nuk mundeni atëherë mundohuni. “Përqendrohuni në të vërtetën dhe mos llogaritni, qëllojeni të drejtën dhe mundohuni, dijeni që puna me e mirë e juaj është namazi”, po ashtu All-llahu i plotfuqishëm i ka thënë të Dërguarit të Tij: “Ti (Muhammed) përqendrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar.” (Hud 112), do të thotë përqendrimi duhet të jetë varësisht prej urdhrit apo ndalesës së ligjit të All-llahut, njeriu nuk sjell adhurime apo gjëra prej vetvetes duke menduar së i afrohet All-llahut. “Ti (Muhammed) përqendrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë)…” (Hud 112), edhe ata të përqendrohen gjithashtu siç janë urdhëruar. “Ti (Muhammed) përqendrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë), e mos tejkaloni (kufijtë e caktuar)…” (Hud 112), ndalohet teprimi, mos të thotë unë jam përqendruar pastaj ta teproj sa që të dal nga përqendrimi dhe të kaloi në teprim. “Ti (Muhammed) përqendrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë), e mos tejkaloni (kufijtë e caktuar), se më të vërtetë Ai është shikues i asaj që veproni” (Hud 112). All-llahu i lartësuar në një ajet tjetër thotë: “…pra drejtojuni Atij dhe kërkoni falje prej Tij…” (Fusilet 6), drejtojuni Atij duke e pasuar dhe ndjekur rrugën e Tij, kërkoni

falje për mangësitë tuaja, ngase njeriu ka mangësi, mirëpo këtë e mënjanon duke kërkuar falje. Pra “…pra drejtojuni Atij dhe kërkoni falje prej Tij…” (Fusilet 6). “Ti (Muhammed) përqendrohu vendosmërisht ashtu si je i urdhëruar, e bashkë me ty edhe ata që u penduan (prej idhujtarisë), e mos tejkaloni (kufijtë e caktuar)…” (Hud 112), kjo nënkupton që shtimi në fe është i ndaluar si dhe teprimi në të. “…pra drejtojuni Atij dhe kërkoni falje prej Tij…” (Fusilet 6), ky është një urdhër që t’i kërkojmë falje për mangësitë në përqendrim, ngase njeriu i ekspozohet mangësive pa marr parasysh sa mundohet, për këtë ka thënë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “…dhe mos llogaritni…”, kërkimi i faljes i largon mangësitë. All-llahu i plotfuqishëm na ka urdhëruar që t’i lutemi në çdo rekat të namazit tonë kur ne e këndojmë suren el-Fatiha, ku në fund të saj thuhet: “Udhëzona në rrugën e drejtë” (Fatiha 6), ti pra kërkon prej All-llahut që te të udhëzoi, udhëzim dhe përforcim në rrugën e drejtë, për cilën rrugë? All-llahu i lartësuar ka thënë: “Dhe se kjo është rruga (feja) Ime e drejtë (që e caktova për ju), pra përmbajuni kësaj. ” (En’am 153), i kërkon All-llahut që ta qartësoi të vërtetën, te të udhëzoi në të, si dhe të përforcoi në rrugën e drejtë, “Në rrugën e atyre, të cilët i begatove me të mira…” (Fatiha 7). Na e bëri të qartë All-llahu i plotfuqishëm së cilët janë ata që All-llahu i begatoj me mirësitë e Tij në ajetin e Tij: “E kush do që i bindet All-llahut dhe të dërguarit, të tillët do të jenë së bashku me ata që All-llahu i shpërbleu: (me) pejgamberët, besnikët e dalluar, dëshmorët dhe me të mirët. Sa shokë të mirë janë ata!” (Nisa 69), Nëse ti i nënshtrohesh All-llahut dhe të Dërguarit të Tij do të jesh me këta njerëz, nuk do të turpërohesh as në dynja e as në ahiret, këta janë shoqëruesit e mirë, “…Sa shokë të mirë janë ata!”, shoqërues në këtë rrugë, ngase ai i cili ec në rrugë ka nevojë për shoqërues që i ndihmon dhe e afron, e shoku yt i tillë konsiderohet prej me të zgjedhurve nga mesi i robërve të All-llahut. “…jo në të atyre që kundër veti tërhoqën hidhërimin, e as në të atyre që e humbën veten!” (Fatiha 7), kërkon prej All-llahut që të ruaj nga rruga e çifutëve si dhe gjithë atyre që ecin hapave të tyre, që bëjnë tolerime dhe lëshime nga rruga e All-llahut.

“…e as në të atyre që e humbën veten!” (Fatiha 7), ata janë që e tepruan, siç janë të krishterët dhe gjithë ata që ecin rrugës së tyre, ti pra kërko nga All-llahu që te të udhëzoi në rrugën e drejtë, te të ruaj nga rruga e atyre që është i Hidhëruar ndaj tyre, nga rruga e çifutëve dhe atyre që ecin hapave të tyre, të cilët mësuan dhe nuk vepruan, bënë tolerime në vepër, si dhe të ruaj nga rruga e atyre që humbën, të cilët nuk mësuan dhe vazhduan duke e tepruar, të tillët janë të krishterët që e shpiken murgërinë, kjo është një çështje shumë e rëndësishme që duhet të kemi kujdes shumë! Këtë nuk mund ta dimë përveç nëse e mësojmë diturin e sheriatit, duke i mësuar çështjet në detaje, të bazuar në Kur’an dhe Sunet te të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem. Patjetër duhet mësuar së pari, pastaj duhet punuar dhe duhet përqendruar në të. Disa thërrasin në lehtësime, disa në ekstremizëm, disa nga grupacionet thërrasin në ekstremizëm dhe teprim, përball këtyre disa thërrasin në lehtësime dhe neglizhime etj. Të jemi të kujdesshëm nga këta e nga ata, të ruhemi nga ata që e tepruan dhe thërrasin në ekstremizëm, po ashtu të ruhemi nga ata që bëjnë lehtësime dhe neglizhime, të jemi mesatar dhe të drejtë, të jemi me ata të cilët ndjekin rrugën që All-llahu i begatoi, prej pejgamberëve, besnikët, dëshmorëve dhe të drejtëve, sa shoqëri e mirë është kjo! All-llahu i madhërishëm thotë: “All-llahu është i kënaqur me të hershmit e parë prej muhaxhirëve (migruesve) dhe prej ensarëve (vendasve-ndihmëtarë) dhe prej atyre që i pasuan ata me punë të mira, e edhe ata janë të kënaqur ndaj Tij. Atyre u ka përgatitur xhennete, në të cilët rrjedhin lumenj, ku do të jenë përjetë të pasosur. E ky është fitim i madh” (Teube 100). “All-llahu është i kënaqur me të hershmit e parë prej muhaxhirëve (migruesve) dhe prej ensarëve (vendasve-ndihmëtarë)…”, këta janë sahabët e të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem. “…dhe prej atyre që i pasuan ata me punë të mira…” i pasuan me përpikëri, duke mos e tepruar dhe duke mos dalë nga rruga e muhaxhirëve dhe ensarëve, nuk bënë lehtësime dhe kështu me dalë nga rruga e tyre, kjo është puna e mirë, veprim me përpikëri. Praktikimi i rrugës së tyre nuk bëhet ndryshe përveç së me mësimin e rrugës dhe gjendjes së tyre, duke e mësuar këtë hollësisht, përndryshe ‘të gjithë pretendojnë së kanë lidhje më Lejlen mirëpo Lejla nuk e pohon një gjë të tillë’. Të gjithë pretendojnë që janë në rrugën e muhaxhirëve dhe ensarëve, mirëpo realitet i tyre, sjellja e tyre e kundërshton këtë pretendim, personi i tillë ose është injorant

ndaj rrugës së tyre dhe mendon së ajo rrugë është rrugë ekstreme apo e butë, ose ky person e pason epshin e tij në realitet, edhe pse pretendon që i pason muhaxhirët dhe ensarët, ky më të vërtetë e pason epshin e tij, ose ka mundësi që ecë në atë projekt që armiqtë e tij që shfaqën si musliman dhe thirrës islam e kanë projektuar jo sipas rrugës së muhaxhirëve dhe ensarëve. Ai i cili largohet nga rruga e muhaxhirëve dhe ensarëve, ai ose është injorant ndaj rrugës së tyre, ose pasues i epshit të tij ose hamendjes së të tjerëve që i pason verbërisht dhe ec hapave të tyre. Nga kjo çështje duhet patjetër të ruhemi, aktualisht të gjithë e dini së ka njerëz që kanë bindje ekstreme, bartin ide ekstreme, të tepërta, kryejnë veprime tmerruese në emër të xhihadit sipas mendimit të tyre! I vrasin muslimanët dhe jomuslimanët që kanë hyrë brenda shtetit islam me leje, gjakun e të cilëve e ka bërë haram All-llahu, i marrin jetën njeriut të cilin jetë e ka ndaluar All-llahu marrjen e saj, në emër të xhihadit, krejt kjo si shkak i rezultatit të ekstremizmit dhe mos kuptimit të mirëfilltë të fes së All-llahut të plotfuqishëm. Në anën tjetër disa janë shumë tolerant, sa që dëshirojnë që njerëzit të dalin nga feja, të mbesin musliman vetëm me emër, të mbesin musliman sipas hamendjeve të tyre, dëshirave të tyre apo sipas dëshirave të prijësve të tyre, hoxhallarëve, grupeve të cilave ju takojnë, sipas tyre mjafton të quhet vetëm në emër të fesë edhe nëse ec në kundërshtim me parimet e fesë! Ky është një rrezik i madh që i ka kapluar rinin tonë, disa janë tolerant e disa janë ekstrem, kurse ajo që kërkohet është mesatarja dhe drejtësia, kjo është rruga e shpëtimit, rruga e mesatares dhe drejtësisë, kjo nuk arrihet ndryshe përveç se duke mësuar, arrihet duke mësuar diturin e dobishme e cila udhëzon për rrugën e pastër, rrugën e drejtë e cila është e bazuar nga libri i All-llahut dhe suneti i të Dërguarit të Tij, jo nga fjalët e filanit e filanit, mirëpo bazohet në Kur’an dhe Sunet. Largohu nga fjalët ekstreme dhe boshe, largohu prej tyre dhe mos u mashtro pas tyre, ju jeni në këtë universitet të begatshëm, në vëndin ku mund ta mësoni rrugën e selefit, rruga e cila është rruga e drejtë, ju me lejen e Zotit jeni në këtë menhexh. Andaj, mësoni, mësoni dituri të dobishme përmes së cilës ju ecni në këtë rrugë të drejtë dhe e dine së çfarë e kundërshton këtë rrugë nga pretendimet e rrejshme, këto pretendime të rrejshme janë veshur me petkun e islamit, fjalë të zbukuruara mashtruese, bëhuni të kujdesshëm! Ju po dëgjoni, po ashtu po lexoni së çfarë po shkruhet nëpër gazeta nga gjërat e turpshmë, janë asket ndaj diturisë së dobishme, e cilësojnë si ekstremizëm, thërrasin në tolerancë dhe në gjitha ato gjëra që ata quajnë pjesë e tolerancës, thërrasin në lirin e grupeve, në shprehjen e mendimit të lirë, thërrasin e thërrasin, dëshirojnë t’i nxjerrin njerëzit nga rruga e drejtë.

Çështja nuk ka të bëjë më shprehje apo mëndime, çështja ka të bëjë me Kur’an dhe Sunet, po, ka mundësi të ndodhin mospajtime, ndodh me pas mëndime dhe shprehje të ndryshme, ndonjëherë me qellim të mirë e ndonjëherë me qellim të keq, kjo ndodh, mirëpo kjo na ndihmon neve që ta dallojmë të vërtetën nga e keqja, të dëmshmen nga e dobishmja, të vërtetën nga e keqja, e ky është Kur’an-i dhe Suneti, All-llahu i lartësuar thotë: “O ju që besuat, binduni All-llahut, respektoni të dërguarin dhe përgjegjësit nga ju. Nëse nuk pajtoheni për ndonjë çështje, atëherë parashtrojeni atë te All-llahu (te libri i Tij) dhe te i dërguari…” (Nisa 59), parashtrimi tek All-llahu do të thotë kthimi tek libri i Tij, kurse tek Pejgamberi është për qellim kthimi tek ai sa ka qenë gjallë, kurse pas vdekjes kthimi tek suneti i tij salAll-llahu alejhi ue sel-lem. “…atëherë parashtrojeni atë te All-llahu (te libri i Tij) dhe te i dërguari, po qe se i besoni All-llahut dhe ditës së fundit.Kjo është me e dobishmja dhe përfundimi me i mirë” (Nisa 59), do të thotë përfundimi në të ardhmen është me i mirë. Ka thënë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Ai i cili do të jetoj do të shoh mospajtime të shumta, andaj përmbajuni sunetit tim dhe sunetit të prijësve të drejtë që vinë pas meje, kapuni për këtë fuqishëm, ruajuni nga risit, ngase çdo risi është bidat dhe çdo bidat është lajthitje” Kjo është porosia e të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem në rastin e mospajtimeve, po ashtu na ka treguar së do të ndodhin mospajtime, mirëpo peshorja e kësaj ekziston, falënderimi i takon All-llahut për këtë mirësi, peshore përmes së cilës e njohim të vërtetën nga e kota, gabimin nga e sakta! Që do të thotë gjitha i ekspozojmë kah libri i All-llahut dhe Suneti i të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem dhe veprojmë me dituri dhe çiltërsi. Mësojmë nga libri i All-llahut dhe nga Suneti i të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sellem atë që përmes saj e dallojmë të vërtetën dhe jo të vërtetën, patjetër që duhet ta kemi parasysh këtë çështje. Tanimë ju po dëgjoni së disa kanë ndërhyrë në çështje të akides (besimit) dhe filluan t’i mohojnë disa çështje të saj, që janë pjesë e akides së selefit, emrat dhe cilësitë e All-llahut, ndalimin e adhurimit të varrezave, apo çështjeve tjera që konsiderohen si shirk, e quajnë ekstremizëm dhe shtrembërim të së vërtetës!!! E shumë e shumë gjëra tjera. Ndërhynë në çështjet e grave për të drejtat e të cilave ka folur Pejgamberi salAllllahu alejhi ue sel-lem në haxhin e lamtumirës.

I Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem na ka porositur: “Silluni mirë më gratë”, “Nuk kam lënë sprovë pas meje me të dëmshme për burrat së sa sprova e grave”, “Ruajuni nga sprova e grave, ngase sprova e parë që është shfaqur tek Beni Israilet ishte sprova e grave”. Thërrasin që gruaja ta hekë mbulesën e saj, të zhvishet, të udhëtoi vetëm pa të afërmit e saj, të marr pozitën e burrave, e konsiderojnë ekstremizëm, e urrejnë ndalesën e përzierjes së burrave dhe grave, e konsiderojnë ekstremizëm, teprim, nënçmim dhe padrejtësi ndaj gruas! Nuk e dinë që padrejtësi ndaj gruas është kur ajo vendoset aty ku së ka vendin, t’i obligosh diçka që s’mund ta kryej, ta ekspozosh ndaj fitnes (sprovave), ta nxjerrësh nga shtëpia pa kurrfarë arsye dhe pa kurrfarë parimi sheriatik, kjo është padrejtësi! Ndërhynë në çështjet e nikahut, mohuan martesën e të moshuarëve dhe te të rinjve duke thënë së kjo është padrejtësi! Harruan së i Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem është shëmbëlltyrë, dhe interpretues nga All-llahu i lartësuar, e martoi Aishen radijAll-llahu anha, nënën e besimtarëve, e fejoi kur ishte 6 vjeçare, kurse e martoi kur ishte 9 vjeçare, ky është shembull i martesës mes të moshuarit dhe të një vajze të re, ky është suneti i të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem. Çështja ka të bëjë më dobinë e gruas, nëse burri është i përshtatshëm dhe i mirë për të, nuk duhet të privohet prej tij, kjo është e drejtë e saj, ata dëshirojnë të vendosin pengesa në martesë si dhe ta bëjnë gruan të lirë që ajo të shkon ku të do! Ngase martesa e pengon, e izolon në shtëpi dhe e bënë të nënshtruar ndaj burrit të saj, ata dëshirojnë ta lirojnë nga kjo, thonë duhet të përcaktohet mosha e martesës së gruas, të jetë tetëmbëdhjetë vjeçare, tetëmbëdhjetë vjeçare! Tetëmbëdhjetë vjeçare femra vetëm së e ka kaluar moshën e pjekurisë dhe e pengojnë nga martesa! E pengojnë nga martesa, këta këtë e dëshirojnë, kush është ai që e përcakton moshën tetëmbëdhjetë vjeçare?! I Dërguari i All-llahut u fejua më Aishen në moshën gjashtë vjeçare, kurse u martua me të në moshën nëntë vjeçare, ai është zotëria i njerëzimit salAll-llahu alejhi ue sellem. All-llahu i lartësuar në Kur’an kur përmend kohën e pritjes së grave (idetit), e bëri të njëjtë kohen e atyre që nuk kanë ende cikël mujorë më ato që iu ka kaluar periudha e tyre, duke pritur tre muaj: “E ato nga gratë tuaja të cilave u është ndërprerë cikli mujor (menstruacioni) nëse nuk e keni ditur, koha e pritjes së tyre është tre muaj, e ashtu edhe ato që ende nuk kanë pasur menstruacion…” (Talak 4).

Koha e pritjes së vajzave të reja është tre muaj nëse shkurorëzohen para paraqitjes së ciklit mujorë, kjo tregon së lejohet martesa me te reja, kjo është e vërtetë, kjo është e pohuar në librin e All-llahut të lartësuar. Kurse këta njerëz e mohojnë atë që është pohuar në sunetin e të Dërguarit salAllllahu alejhi ue sel-lem, po ashtu e mohojnë edhe atë që është pohuar në librin e Allllahut ashtu siç është dielli i dukshëm në mesin e qiellit. Qëllimi i tyre me këtë qëndrim është dhënia e lirisë ndaj gruas, liri e falsifikuar e cila konsiderohet padrejtësi në realitet dhe humbje ndaj saj! Kujdes ndaj ndërhyrjeve të tyre, fjalëve të tyre dhe dëshirave, ju paralajmëroi nga ndërhyrjet e këtyre ideve në këtë universitet. Përkundrazi është obligim për mësimdhënësit, studentët dhe punëtoret tjerë që t’i kundërshtojnë këto ide, haptas të flasin kundër tyre, ngase ky universitet është fortifikata mbrojtëse me lejen e All-llahut kundër këtyre ideve dhe ideve të tjera të ngjashme. Ky universitet trashëgon dituri, besim të mirëfilltë, bazat e të cilës i ka vendosur prijësi i muslimanëve, mbreti Abdul-Aziz, All-llahu e mëshiroftë, në bashkëpunim më hirësin, shejhun Muhamed ibën Ibrahim, All-llahu e mëshiroftë. I vunë planë programe të thella të forta të cilat i ruajnë bijtë e tyre dhe i nxjerrin kuadrot që janë të përshtatshëm për shoqërinë, kuadro që bartin dituri dhe veprojnë, janë adekuat në aspektin administrativ, me të vërtetë kjo është kalaja mbrojtëse! Duhet t’i sfidojmë këto ide, mësimdhënësit duhet t’i sfidojnë këto ide në sallat e mësimit, t’i demantojnë para studentëve, po ashtu studentët duhet të kthehen tek mësimdhënësit e tyre të pyesin për to derisa të kuptojnë së kush qëndron pas këtyre ideve që mundohen t’i fusin në mesin e tyre dhe t’i humbin ose ata janë duke jetuar në një botë të humbur, kështu që t’i ruan All-llahu nga sherri dhe kurthet e tyre dhe t’i kthej këto në supet e tyre. Obligimi jonë është shumë i madh o ju vëllezër, All-llahu i lartësuar thotë: “E, s’ka dyshim se ata që thanë: “All-llahu është Zoti ynë”, dhe ishin të paluhatshëm…” (Fusilet 30). Patjetër duhet t’i kemi parasysh dy çështje: 01 - të publikojmë së Zoti ynë është All-llahu, të themi së nuk ka të adhuruar më të drejtë përveç All-llahut;

02 - të besojmë bindshëm me zemër, ta praktikojmë në vepër, mos të bëhemi sikur ata që thanë Zoti ynë është All-llahu kurse veprat i kishin në të kundërtën e asaj që e pretendonin. All-llahu i lartësuar thotë: “Ka disa njerëz që thonë: “Ne i kemi besuar All-llahut dhe jetës tjetër (Ahiretit), po në realitet ata nuk janë besimtarë. Ata përpiqen ta mashtrojnë All-llahun dhe ata që besuan, po në të vërtetë ata nuk mashtrojnë tjetër, pos vetvetes, por ata nuk e hetojnë” (Bekare 8-9). Kjo ishte e gjitha, e lus All-llahun e plotfuqishëm që të na jep sukses për dituri të dobishme dhe punë të mirë neve dhe juve! Paqja dhe mëshira e All-llahut qoftë mbi të Dërguarin tonë, Muhamedin, salAll-llahu alejhi ue sel-lem, familjen dhe shokët e tij në përgjithësi!

Pyetjet: 01 - Pyetje: All-llahu ju dhashtë sukses, si t’i kundërpërgjigjemi atyre që thonë: si na ka lënë i Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem në rrugë të pastër, kurse mospajtimet në çështje sheriatike janë prezentë akoma? Përgjigjja: Po, na ka lënë në rrugën e pastër përmes së cilës e mësojmë së çfarë është mospajtim, cila është e vërtetë e cila e kotë, pastaj e pasojmë të vërtetën dhe largohemi nga e kota, Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “I kam lënë dy gjëra, nëse kapeni pas tyre, kurrë s’do të humbni, ato janë libri i All-llahut, Kur’an-i dhe Suneti im” po. 02 - Pyetje: I nderuari shejh: a lejohet për kërkuesin e dijes i cili i ka mësuar çështjet e tekfirit, që ta bëjë pa besimtar ndonjë person konkret pa i pyetur dijetarët, vetëm duke u bazuar në diturin që ai e posedon në lidhje më çështjet e tekfirit? Përgjigjja: Çështjet e tekfirit janë shumë të rrezikshme, janë rrëshqitje e këmbeve dhe lajthitje e mendjeve, duhet që të pyeten dijetarët për to, assesi nuk bënë t’i thuhet pa besimtar dikujt përveç nëse sjellët para gjykatës sheriatike, pastaj aty analizohet çështja e tij, qofshin fjalët apo punët e tij dhe tek pastaj bëhet pa besimtar.

Kurse çdokush të bëjë tekfir?! Kjo nuk lejohet. Po. Mirëpo në mënyrë të përgjithshme mund të thuash kush e bënë këtë është pa besimtar, apo kush thotë kështu është pa besimtar, apo kush beson kështu është pa besimtar, kurse të bëhet tekfir personi i caktuar apo disa persona, patjetër që duhet kthyer tek gjykatat sheriatike dhe njëkohësisht duhet vërtetuar një gjë të tillë kundër tyre, po. 03 - Pyejte: A lejohet për studentin e këtij universiteti të marr dituri përmes internetit, dhe thotë: e kemi këshilluar mirëpo ai e arsyeton këtë me pretekst së disa dijetar e kanë lejuar? Përgjigjja: Nuk merret dituri nga interneti, as nga kasetat, e as nga librat, dituria merret nga dijetarët, dituria merret duke e transmetuar nga të tjerët, patjetër që duhet interpretuar nga dijetarët. Sikur të kishte qenë së dituria merret nga librat apo nga diçka të ngjashme më to, nuk do të udhëtonin dijetarët në të kaluarën tek dijetarët tjerë për të mësuar dhe për të transmetuar prej tyre diturinë. All-llahu i lartësuar thotë: “Nuk është e nevojshme të dalin në luftë të gjithë besimtarët. E përse nga çdo grumbull i tyre të mos shkojë një grup për t’u aftësuar në diturinë fetare, për ta mësuar popullin e vet kur të kthehet te ata, në mënyrë që ata të kuptojnë (e të ruhen)” (Teube 122). Patjetër që duhet udhëtuar për tek dijetarët, për tek universitetet dhe fakultet sheriatike, për të mësuar diturin sheriatike ku do që gjendët, nuk mjafton vetëm të shikoi, apo të dëgjoi disa kaseta apo diç tjetër, në këtë mënyrë ai përfiton vetëm disa dobi, kurse të mendoi që mund të bazohet dhe ta konsideroi vetën dijetarë, ky është gabim i madh, po. 04 - Pyetje: Shumë pyetje kanë të bëjnë me fotografimin, cili është gjykimi në lidhje me fotografimin me video dhe celular? Përgjigjja: I Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem e ka ndaluar fotografin në përgjithësi, nuk ka përcaktuar aparatin përmes së cilit bëhet fotografimi, nuk ka përcaktuar ndonjë mjet, qoftë me dorë, skulpturë apo fotografi, gjitha këto i përfshin fotografia, po ashtu edhe njerëzit e quajnë fotografi, gjithë njerëzit e quajnë kështu, çdo gjë që është fotografi konsiderohet haram, përveç nëse është e domosdoshme atëherë lejohet aq sa është e domosdoshme, po.

05 - Pyetje: Në shumë pyetje pyesin në lidhje me çështjen e ilahive? Përgjigjja: Falënderimi i takon All-llahut, kasidet islame nuk kanë qenë të njohura në të kaluarën në këtë formë, duke organizuar grupe njerëzish, me zëra melodik, duke i thyer fjalët për shkak të joshjes, duke i joshur dëgjuesit, kjo nuk ishte e njohur asnjëherë, përveç tek sufit, të cilët kasidet i konsiderojnë pjesë e adhurimit, apo tek hizbit dhe pasuesit e grupacioneve të cilët thërrasin për tek grupacionet e tyre përmes këtyre kasideve, po. 06 - Pyetje A lejohet dhurimi i shpërblimit dikujt tjetër, duke thënë: unë falna, agjëroi, lexoj Kur’an pastaj them: O All-llahu im! Shpërblimin e kësaj ia dërgoi filanit? Përgjigjja: Dhurimi i shpërblimit lejohet aty ku ka argumente për të, në esencë shpërblimi i takon atij që punon: “Dhe se njeriut nuk i takon tjetër vetëm se ajo që ka punuar” (Nexhm 39), lejohet dhurimi i shpërblimit të disa veprave për vëllain që është gjallë apo i vdekur, varësisht prej argumentit, lëmosha për tjetrin, duaja, kërkimi i faljes për muslimanin, haxhi apo umreja, kurbani për të vdekurin, për këto gjëra ka argumente, kurse për diçka tjetër nuk ka, çdo kujt i takon puna e vet, po. 07 - Pyetje: A është besmelja pjesë e el-Fatihas? Nëse është prej saj, kur njeriu falet dhe nuk e këndon a prishet namazi sepse kjo konsiderohet mos lexim i el-Fatihas? Përgjigjja: Mendimi me i saktë është së besmelja është ajet prej ajeteve të Kur’an-it, ajet i pavarur, nuk është prej el-Fatihas dhe as prej sureve tjera, mirëpo lexohet në fillim të sureve, në fillim të sureve, me përjashtim disa raste ku përmendet gjatë ndonjë sure, si p.sh.: “(e lexova) Kjo është prej Sulejmanit (mandej e hapi, kur qe, në të) “Me emrin e All-llahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit!” (Bismil-lahir-RrahmanirRrahim!)” (Neml 30). Përndryshe ajo është hyrje e sureve, me përjashtim në suren Teube, kjo sure nuk e ka në fillim, pra nuk është prej el-Fatihas dhe as prej sureve tjera.

Leximi i saj në namaz është sunet, lexohet në heshtje pastaj lexohet el-Fatiha. Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem dihet që nuk e ka lexuar me zë, ky është suneti i tij, me zë e ka lexuar el-Fatihan. Ka thënë njeri nga sahabët: “Jam falur pas të Dërguarit, pas Ebu Bekrit dhe Umerit namazin e fillonin me el-Fatiha”, kjo tregon së ata nuk e kanë lexuar me zë besmelën, sikur të ishte pjesë e el-Fatihas do ta lexonin me zë, pra kush nuk e lexon fare namazi i tij është i plotë, mirëpo e ka lënë një sunet prej suneteve, prej suneteve të namazit, po. 08 - Pyetje: Shumë pyetje kërkojnë këshill prej teje në lidhje me disa të rinj që nuk janë martuar dhe kanë vështirësi, kërkojnë këshillë për këtë? Përgjigjja: Ata duhet të martohen sa me parë nëse i kanë mundësit, ka thënë Pejgamberi salAllllahu alejhi ue sel-lem: “O ju të rinj kush ka mundësi prej juve që të martohet, le të martohet, ngase kjo e ruan shikimin dhe nderin, kush nuk mundet atëherë lë të agjëron, ngase agjërimi është mburojë për të”, agjërimi e zvogëlon epshin apo e dobëson, All-llahu i madhërishëm thotë: “E ata që nuk kanë mundësi martese, le të përmbahen derisa All-llahu t’i begatojë me të mirat e veta…” (Nur 33), po. 09 - Pyetje: Cili është kuptimi i fjalës së Ibën Sirinit: “Më të vërtetë kjo dituri është fe, andaj shikoni nga kush e merrni fenë tuaj”? Sipas kësaj a duhet që ta dimë gjendjen e njeriut dhe pastaj të marrim dituri prej tij? Përgjigjja: Po, kjo është ashtu siç ju kemi thënë, dituria nuk merret nga letrat, nga kasetat apo nga faqet elektronike, mirëpo merret nga dijetaret duke e mësuar prej tyre, po ashtu jo prej çdo dijetari, përkundrazi kërkuesi i dijës duhet t’i zgjedh mësimdhënësit e tij, ata që janë besnik në fe dhe dituri, pastaj merr dituri prej tyre, po. 10 - Pyetje: Hyra në xhami dhe imami sapo kishte filluar namazin, safin e tretë e kishin radhitur nga ana e majtë, në mes të xhamisë nuk kishte asnjë njeri në saf, a duhet të radhitna pas tyre apo pas imamit në safin e tretë? Përgjigjja:

Nëse e gjen xhematin duke u falur, falu me ta, qofshin ata pas imamit, në të majtë apo në të djathtë, radhitu me ta, ngase ata janë radhitur në saf dhe ti bashkohu me ta, po. 11 - Pyetje: A lejohet për gruan të del për davet pa mahrem? Përgjigjja: Së parit të këshillon vetën, ta këshillon vetën, si të dal për davet pa mahrem?! I Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem ka thënë: “Nuk lejohet për një grua që beson All-llahun dhe ditën e fundit që të udhëtoi pa mahrem”, në një transmetim tjetër thuhet: “Në distancë dy ditore”, në një transmetim tjetër: “Në distancë tre ditë” që do të thotë: udhëtim me kafshë, kurse në një transmetim tjetër: “Në distancë një ditë dhe një natë”, në një transmetim tjetër të përgjithshëm: “Të udhëtoi përveç së më mahrem”. Në qoftë së dëshiron të bëjë davet, së parit le të vepron sipas fjalëve te të Dërguarit salAll-llahu alejhi ue sel-lem, po. 12 - Pyetje: Cila është këshilla juaj për atë që shoqërohet me njerëz të pamoralshëm, përgojuës, bartës të fjalëve, disa here e kemi këshilluar, mirëpo nuk është përmirësuar, a lejohet të shoqërohet me të apo jo? Përgjigjja: Nuk bënë të shoqërohet me të, përderisa bartë fjalë, përgojon dhe i nënvlerëson njerëzit nuk duhet shoqëruar, ngase mund të ndikohet prej tij, ngase shoqëruesi i keq ndikon tek shoku i tij, ashtu sikur shoqëruesi i mirë që ndikon tek shoku i tij. Ka thënë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Shembulli i shoqëruesit të mirë dhe të keq është sikur ai që punon me misk…”. Pra, shembulli i të mirit është sikur ai që punon me misk, prej tij ose blen, apo të jep misk, apo e shijon aromën e miskut gjatë kohës sa qëndron me të, pra ti nuk e humb aromën e mirë përderisa qëndron me të mirin, shembulli i shoqëruesit të keq është sikur aroma e farkëtarit, ose ti djeg rrobat, ose ndien kundërmimin e aromës së keqe prej tij, po. 13 - Pyetje: Ngritja e rrobave deri në sa’ak (pak përfund gjurit apo përafërsisht një pëllemb), a konsiderohet si veçim nga të tjerët?

Përgjigjja: Në vendin ku nuk praktikohet kjo, mirëpo rrobat i mbajnë deri përmbi nyje të këmbës, po, konsiderohet veçim, ngase edhe ata të cilët i mbajnë deri përmbi nyje janë sipas sunetit, përderisa është sunet bashkoju atyre edhe ti, mos i kundërshto, ngase ata me këtë e praktikojnë sunetin, elhamdu lil-lah! Mirëpo nëse ata i lëshojnë poshtë nyejve, ti mos vepro ashtu, kjo nuk lejohet edhe nëse shumica veprojnë ashtu, ngase kjo është në kundërshtim me sunetin, po. 14 - Pyetje: Një njëri i ka thënë një personi, nëse me mund, t’i jap njëqind rijal, kurse tjetri nuk ka kushtëzuar asgjë, do të thotë kushti ka qenë vetëm nga njëra palë, a lejohet kjo i nderuari shejh? Përgjigjja: Për çfarë arsye ta mund? Kushti nuk lejohet, marrja e pasurisë nuk lejohet përveç aty ku e ka përjashtuar i Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Nuk ka shpërblim”, që do të thotë s’ka shpërblim përveç në tre gjëra: në gara me shtiza, gara me kuaj kur ushtrojnë për xhihad apo me deve, lejohet marrja e shpërblimeve për këto, disa i kanë lejuar shpërblimet në gara të diturisë apo fik’hut dhe mëmorizimit të Kur’an-it, më arsye së kjo bënë pjesë në kategorinë në rrugën e All-llahut. Ngase kërkimi i diturisë është xhihad në rrugën e All-llahut, përveç këtyre tre gjërave nuk lejohet marrja e shpërblimeve sepse konsiderohet ngrënie e pasurisë pa të drejtë, lloj bixhozi, që do të thotë përfitim përmes garës, me përjashtim të asaj që e ka lejuar i Dërguari salAll-llahu alejhi ue sel-lem. All-llahu i lartësuar thotë: “O ju që besuat, mos e hani mallin e njëri-tjetrit në mënyrë të palejuar, përpos tregtisë në të cilën keni pajtueshmëri mes vete…” (Nisa 29), po. 15 - Pyetje: Një imam ka falur namazin me xhemat, pak para selamit i është kujtuar së është falur pa abdes, si duhet të veproj, a duhet ta zëvendësoi dikush tjetër, a duhet të largohet? Përgjigjja: Nëse nuk i kujtohet përveç së pas selamit, namazi i tyre është i vlefshëm, kurse ai duhet ta përsëris, merr abdes dhe e përsërit namazin, nëse i përkujtohet gjatë namazit, e ka obligimi të largohet, duhet të largohet, duhet të largohet, mos të vazhdon në namaz, merr abdes dhe ja rifillon namazit më xhemat, po.

Po ashtu e vendos dikën tjetër në vend të vetin, dike që ua plotëson namazin, pastaj shkon dhe merr abdes, nuk e vazhdon namazin ashtu, pa abdes, ngase namazi i tillë është i zhvleftësuar si dhe i atyre që falen pas tij, nëse vazhdon të falet pa abdes, namaz i të gjithëve është i zhvleftësuar. 16 - Pyetje: Transmetohet në një hadith ka thënë Pejgamberi salAll-llahu alejhi ue sel-lem: “Melajket nuk i shoqërojnë ata që kanë qen dhe zile” ai i cili dëgjon muzikë gjatë udhëtimit a hyn në këtë hadith, bazuar në fjalën “Zile”? Përgjigjja: Sa i përket dëgjimit të muzikës është shumë me e rënd, dëgjimi i muzikës, muzika është haram, nuk lejohet, posaçërisht nëse është e shoqëruar me tinguj apo instrumente argëtimi kjo është shumë me e rënd, muslimani nuk duhet t’i dëgjoi, po. 17 - Pyetje: Shumë prej pyetjeve janë të një tematike, në lidhje me ata që flasin kundër dijetarëve kërkojnë nga ti udhëzim në lidhje me këtë? Përgjigjja: I këshilloj me frikë ndaj All-llahut të plotfuqishëm, mos t’i nënçmojnë askënd nga muslimanët në përgjithësi, muslimani e ka nderin e tij edhe në qoftë së është nga shtresa e ultë e muslimanëve, e si nëse nënçmohen dijetarët? Ata duhet t’i frikësohen All-llahut, edhe nëse dikush prej dijetarëve gabon, prapë nuk lejohet me fol kundër tyre apo me i përgojuar, përkundrazi duhet informuar që kanë gabuar dhe duhet sqaruar gabimin e tyre, kështu që njeriu e hekë përgjegjësin prej vetes dhe nuk i përgojon, po. 18 – Pyetje: A lejohet për ata që jetojnë në Europ që t’i shkurtojnë mjekrat, ngase shkaku i mjekrës kanë problem të punësohen? Përgjigjja: Përmbaju sunetit në çdo vend, mos shiko së si t’i kënaqësh njerëzit apo së çfarë thonë ata, përmbaju sunetit në çështje të mjekrës si dhe në çështje tjera, mos lësho pe në asgjë nga feja jote për shkak të dëshirave të njerëzve, kjo është prej lajkave të ndaluara, po.

Shejh Salih el-Fewzan, All-llahu e ruajttë Burimi: http://www.ajurry.com/vb/showthread.php?t=24988