UDK 355.4 24.5
šipovalov, V.: BORBA PROTIV TENKOVA (Bor'ba s tankami). S rus. jez. preveo M. Mandić. Voenno-istoričeskij žurnal, 4 7 (1986) 9, sent., s. 41 -47. BP-5/1987.
Iskustva iz najznačajnijih po razmerama lokalnih ratova (Koreja, Vijetnam i Bliski istok), koje su izazvale imperijalističke zemlje posle drugog svetskog rata, pokazuju, prema mišljenju zapadnih stručnjaka, da tenkovi, kao i ranije, ostaju važno sredstvo oružane borbe. Njima je davana i davaće se uloga glavne udarne sile KoV u rešavanju različitih po svom karakteru zadataka. Mnogi lokalni ratovi, posebno arapsko-izraelski rat 1973. godine, u kojem je s obe strane učestvovalo više od 6 000 tenkova 1, ubedljivo pokazuje da se glavna pažnja u toku
borbenih dejstava posvećivala borbi protiv tenkova protivnika, čiji je uspeh u velikom broju slučajeva odlučivao ishod boja (operacije). Treba istaći da su na načine borbe protiv tenkova i drugih oklopnih borbenih vozila određeni uticaj imali stepen opremljenosti jedinica KoV protivtenkovskim sredstvima i njihove
borbene karakteristike, kao i specifičnost uslova vojišta. Borba protiv tenkova u ratu u Koreji (1950-1953) U toku rata u Koreji (1950- 1953), u kojem je učestvovalo oko 1500 tenkova, za borbu protiv njih korišćena su različita protivtenkovska sredstva. Korejska narodna armija upotrebljavala je artiljeriju, tenkove i samohodna artiljerijska oruđa u kombinaciji s vatrom pešadijskog naoružanja i minsko -eksplozivnih prepreka. Amerikanci su upotrebljavali avijaciju, tenkove, artiljeriju i protivtenkovske mine.
Protivoklopna odbrana Korejske narodne armije usled planinskog zemljišta i obilja močvarnih pirinčanih polja organizovana je u zahvatu puteva i dolina prolaznih za tenkove. Ona je na glavnim tenkoprolaznim pravcima organizovana po
čitavoj dubini zone odbrane taktičkih jedinica. Na prednjem kraju i u bližoj dubini formirani su bataljonski protivtenkovski oslonci gustine 10- 12 oruđa na 1 km fronta. Osim toga, na osnovnim položajima odbrane obrazovani su protivtenkovski rejoni sa 7- 8 oruđa u svakom od njih. Protivtenkovski topovi su pri tome raspoređivani s obe strane puta. U takvom svojevrsnom koridoru, neprijateljevi tenkovi koji bi uspeli da se probiju, uništavani su bočnom vatrom oruđa neposrednim gađanjem2. Takav način upotrebe protivtenk ovske artiljerije bio je uslovljen ograničenošću manevara tenkova i njihovim dejstvom uglavnom u zahvatu puteva.
Borba artiljerije protiv tenkova u odbrani vođena je sa zaklonjenih vatrenih položaja. Ona je otpočinjala od momenta njihovog izbijanja u zonu osmatranja putem ostvarivanja pokretne zaprečne vatre. Prva linija pokretne zaprečne vatre određivana je na odstojanju 1,5 -2 km od prednjeg kraja odbrane, a poslednja u rejonu izbijanja tenkova protivnika u zonu efikasne vatre oruđa određenih za dejstvo neposrednim gađanjem. Međutim, usled nedovoljne količine oruđa 122 mm i nedostatka oruđa većih kalibara pokretna zaprečna vatra bila je nedovoljno efikasna. Izuzetno, borba protiv tenkova otpočinjala je u momentu njihovog izbijanja u zonu dometa artiljerijsk e vatre putem izvršenja vatrenih udara sa daljine i koncentričnom vatrom. Za borbu protiv tenkova protivnika u planinskim uslovima efikasno su
korišćeni tenkovi i samohodna artiljerijska oruđa Korejske narodne armije. Oni su obično dejstvovali iz zaseda u grupama od po dva do tri tenka ili samohodna oru oruđa. Vatru su otvarali, po pravilu, iz neposredne blizine. Za uništavanje tenkova, koji su uspeli da se probiju u dubinu odbrane, upotrebljavane su rezerve
protivoklopnih artiljerijskih oruđa i pokretne grupe za zaprečavanje, organizovane u divizijama Korejske narodne armije.
Ispred prednjeg kraja odbrane, u taktičkoj, ponekad i u operativnoj dubini, na tenkoprolaznim pravcima postavljana su minska polja, na kojima su uništavani
1
Zarubežnoe voennoe obozrenie, 1982, No. 12, s. 37.
2
Lokal'nye vojny. Istorija i sovremennost 1, Mosk oskva, va, Voe Voeniz nizdat dat, 1 9 8 1 , s . 1 1 4 .
tenkovi i sprečavan njihov prodor, otežavan manevar i stvarani povoljni uslovi za njihovo uništenje drugim vatrenim sredstvima. U toku boja iza osnovnog položaja odbrane tenkovi protivnika su uništavani vatrom protivtenkovskih oruđa i bombama. Karakteristična za borbu protiv tenkova u napadu bila su noćna dejstva uz široku upotrebu protivtenkovskih lovačkih grupa, formiranih u svakom puku, jačine 10-15 ljudi.
Oni su bili naoružani bombama i bocama sa zapaljivom smešom. Uspeh njihovog dejstva se zasniva na iznenadnom napadu na protivnika.
Komandovanje SAD je prilikom organizacije odbrane raspoređivalo formacijska i pridata protivtenkovska sredstva jedinica KoV u otpornim tačkama, koje su pripremane u nižim taktičkim jedinicama pešadije od voda do čete kao i u četnim otpornim tačkama i odbra mbenim osloncima bataljona. Glavna uloga u vatrenom uništenju oklopnih objekata Korejske narodne armije davana je avijaciji, tenkovima i protivtenkovskim sredstvima pešadije. Avijacija je protiv tenkova u napadu primenjivala fugasne i rasprskavajuće bombe, reaktivne projektile i zapaljiva borbena sredstva. Avioni su pri tome u
početku nanosili udare po tenkovima fugasnim i rasprskavajućim bombama, a zatim su upotrebljavali napalm oružje. Kada bi posade napustile svoja mesta, preduzimajući mere za gašenje zapaljenih tenkova, američki piloti su dejstvovali po njima mitraljeskom vatrom.
Američke jedinice su svoje tenkove u odbrani upotrebljavale kao nepokretne vatrene tačke i na taj način ojačavale protivtenkovsku odbranu pešadijskih nižih taktičkih jedinica. Borbena vozila su posedala otvorene vatrene položaje na prednjem kraju odbrane i ostvarivala dejstvo po tenkovima Korejske narodne armije
neposrednira gađanjem. Borba protiv nastupajućih tenkova Korejske narodne armije vođena je i uz upotrebu protivtenkovsk ih sredstava pešadije. Posebno široko su korišćena protivtenkovska oruđa tipa "Bazuka", koja su probijala oklop debljine do 280 mm. KoV SAD je u napadu koristila uglavnom ista sredstva za borbu protiv oklopnih ciljeva, kao i u odbrani. što se tiče načina n jihove upotrebe, oni se
faktički nisu razlikovali od načina upotrebe protivtenkovskih sredstava u drugom svetskom ratu. Borba protiv tenkova u ratu u Vijetnamu (1964-1975) Amerikanci su u ratu u Vijetnamu (1964-1975) u kojem su tenkovi upotrebljavani ogran ičeno, za borbu protiv borbenih vozila južnovijetnamskih
patriota koristili avijaciju, tenkove, bestrzajna oruđa i reaktivne bacače. Komandovanje i vojni stručnjaci SAD su početkom 70 -ih godina u borbenim uslovima ispitali nova protivtenkovska sredstva - p rotivtenkovske vođene rakete „ TOW“, koje su ispoljile, kako je isticano u stranoj štampi, visoku efikasnost pri upotrebi i sa zemlje i iz helikoptera. Na osnovu stečenog iskustva u Vijetnamu, helikopteri naoružani protivtenkovskim vođenim raketama bili su prihvaćeni u zemljama NATO-a kao perspektivno sredstvo za borbu protiv tenkova.
U početku rata, kada su američke i sajgonske snage bile nadmoćne u snagama i sredstvima, patrioti Južnog Vijetnama dejstvovali su, po pravilu, manjim jedinicama iz zasede. U to vreme njihova protivtenkovska odbrana organizovana je na bazi bestrzajnih oruđa, protivtenkovskih sredstava za blisku borbu i minskoeksplozivnih prepreka. Posebno efikasne su bile protivtenkovske mine. Samo u toku 1970. godine gubici oklopne tehnike KoV SAD prouzrokovani dejstvom mina iznosili su 70% svih pogođenih i uništenih borbenih vozila različitim protivtenkovskim sredstvima južnovijetnamskih patriota 3. Oni u toku borbenih dejstava, po pravilu,
nisu postavljali minska polja, ali su široko koristili takozvano "obeshrabrujuće" miniranje. Umešno su postavljali nekoliko protivtenkovskih mina, koje su aktivirane posle nailaska američkih tenkova, što je dovodilo do dezorganizacije dejstva borbenih vozila. Jedinice Fronta za nacionalno oslobođenje su obično za 3
Zarubežnoe voennoe obozrenie, 1978, No. 7, s. 35.
borbu protiv tenkova protivnika pri njihovom dejstvu u zahvatu puteva zaposedale
pogodan položaj u protivoklopnom smislu, raspoređivale na njemu bestrzajna oruđa bliže bokovima, a ručne bacače po čitavom frontu. Sa izbijanjem neprijateljevih tenkova na ranije pripremljene linije pripadnici Fronta za nacionalno oslobođenje su otvarali bočnu vatru iz bestrzajnih oruđa istovremeno po čelnom i poslednjem borbenom vozilu, a iz ručnih bacača gađali su sva ostala vozila, čime je postizan najveći efekat u borbi protiv tenkova neprijatelja. Komanda Fronta za nacionalno oslobođenje Južnog Vijetnama u toku borbenih dejstava protiv ameri čkih i južnovijetnamskih jedinica stalno je usavršavala svoju protivtenkovsku odbranu. Borba protiv tenkova tesno je povezivana s opštim zadacima odbrane. Tako, na primer, podzemni objekti namenjeni za zaklanjanje
jedinica povezani s vatrenim tačkama na površini zemlje omogućavali su jedinicama Fronta za nacionalno oslobodenje Južnog Vijetnama da, uz korišćenje slabih strana taktike dejstva nastupajućeg protivnika i maksimalno korišćenje zaštitnih svojstava zemljišta, ostvaruju manevar protivtenkovskim sred stvima. Američko-sajgonska armija, u početku rata, usled odsustva oklopne tehnike u jedinicama Fronta za nacionalno oslo bođenje nije ni organizovala protivoklopnu odbranu. Raspoloživa protivtenkovska artiljerija korišćena je uglavnom za rušenje zemljanih i betonskih vatrenih objekata jedinica Fronta za nacionalno oslobođenje. U završnom periodu rata, kada su te jedinice počele upotrebljavati tenkove, Amerikanci i komanda marionetskih snaga bili su prinu đeni da organizuju borbu protiv njih. Zapravo, povećavan je broj protivtenkovskih sredstava u pešadijskim brigadama i divizijama. Otpočelo se s upotrebom protivtenkovskih vođenih raketa pomoću helikoptera. U sastavu KoV SAD pojavile su se specijalne "jedinice za brzo reagovanje", koje su helikopterima prebacivane na ugrožene tenkoopasne pravce. Komanda američko -sajgonskih jedinica nastojala je da organizuje tesno sadejstvo avijacije i helikoptera s vatrom zemaljskih protivtenkovskih sredstava. Na primer, zbog slabih strana bestrzajnih oruda (mali domet, nedovoljna tačnost dejstva,
demaskirajući znaci dejstva), ona su raspoređivana na prednjem kraju i pažljivo maskirana. Vatra iz njih i drugih protivtenkovskih sredstava otvarana je s pojavom na bojnom polju helikoptera, naoružanih protivtenkovskim vođenim raketama. Borba protiv tenkova u lokalnim ratovima na Bliskom istoku
Najpoučnija iskustva i pouke u oblasti suprotstavljanja tenkova i protivtenkovskih sredstava, dali su ratovi na Bliskom istoku 1967. i 1973. godine.
U početku arapsko -izraelskog rata 1967. godine u KoV Izraela nalazilo se 1100 tenkova i samohodnih artiljerijskih oruđa. Izraelska armija u tom ratu nije upotrebljavala nikakva nova protivtenkovska sredstva. Uglavnom su upotrebljavana zastarela oruđa protivtenkovske artiljerije i protivtenkov ske vođene rakete tipa SS-10, SS-11, "Kobra" i napalm bombe. Oružane snage Egipta, Sirije i Jordana imale su 1950 tenkova i samohodnih oruđa 4. Protivtenkovska odbrana armija arapskih zemalja organizovana je, po
pravilu, u taktičkoj zoni. Na glavnom pojasu odbrane pripremana su obično tri protivtenkovska položaja. Prvi od njih je imao postavljene protivtenkovske prepreke ispred prednjeg kraja osnovnog položaja rejona odbrane bataljona prvog ešelona. On je bio namenjen za odbijanje napada izraelskih tenkova ispred prednjeg kraja. Glavnu ulogu u njihovom uništenju na tom položaju imala je protivtenkovska artiljerija, koja je dejstvovala neposrednim gađanjem. Drugi položaj organizovan je na liniji drugih ešelona i rezervi pešadijskih brigada. Na njemu je sprečavan prodor tenkova u dubinu odbrane i raspoređivani su ukopani tenkovi. Na drugom položaju uređivani su vatreni položaji artiljerije. Dalje na liniji drugog ešelona i rezervi motopešadijskih divizija nalazio se treći položaj. Dubina taktičke zone odbrane iznosila je 6-8 km 5. Takva protivtenkovska odbrana je u celini odgovarala nivou borbenih mogućnosti raspoloživih protivtenkovskih sredstava. Međutim ,
nedovoljna borbena obučenost ljudstva armija arapskih zemalja smanjivala je efikasnost njihovog dejstva.
4 5
Lokal'nye vojny. Istorija i sovremenost, s. 145. Artillerierundsschon, 1967, No. 4, s. 121-127.
Izraelska armija je u tom ratu izvodila uglavnom napadna borbena dejstva.
Izraelci su za borbu protiv tenkova arapskih zemalja široko koristili avijaciju, koja je nanosila udare po tenkovima, koji su upotrebljavani u sistemu odbrane kao i u sastavu rezervnih grupacija. Prema podacima iz strane štampe, najveći deo gubitaka u oklopnoj borbenoj tehnici, koje je pretrpela KoV arapskih zemalja, nanela je avijacija 6. Uspeh Izraelaca u borbi protiv oklopnih ciljeva postizan je uglavnom dejstvom protivtenkov skih sredstava po tenkovima, i u taktičkoj i u operativnoj
dubini odbrane. Arapski tenkovi su u taktičkoj dubini uništavani, po pravilu, istovremeno protivtenkovskim sredstvima. Uništenje artiljerije ostvarivano je uglavnom taktičkim vazdušnim desantima. P rotivtenkovska sredstva za blisku protivtenkovsku borbu uništavana su vatrom streljačkog naoružanja i artiljerijom motopešadijskih jedinica. Izraelsko komandovanje je, za uništavanje tenkova u operativnoj dubini, široko koristilo oklopne brigade. Koristeći međuprostore između rejona odbrane arapskih jedinica, ove jedince su brzo izbijale na predviđene položaje i nepsrednim gađanjem s mesta nanosile gubitke tenkovima u protivnapadu. Takva dejstva izraelskih jedinica obično su bila uspešna i dovodila su do velikih gubitaka tenkova arapskih jedinica. Najmasovnija upotreba tenkova ostvarena je u arapsko-izraelskom ratu 1973. godine. Izrael je u početku imao 1700 borbenih vozila u sastavu deset oklopnih brigada7. Svi njegovi tenkovi bili su modernizovani i veoma efikasni u protivtenkovskoj borbi. U KoV Arapske Republike Egipat nalazilo se 2200 i u KoV Sirije 1350 tenkova 8.
Zaraćene strane su za borbu protiv tenkova masovno koristile nova i usavršena borbena sredstva: protivtenkovske vođene rakete, borbena vozila pešadije protivtenkovsku i samohodnu artiljeriju, kao i helikoptere za vatrenu podršku, naoružane protivtenkovskim vođenim raketama. U zapadnoj štampi se ističe da su iskustva oktobarskog rata 1973. godine pokazala povećanu efikasnost udara avijacije uz up otrebu raketa klase "vazduhzemlja", opremljenih autonomnim sistemima za upravljanje. U toku borbenih dejstava Izraelci su, na primer, sa 58 vođenih raketa „Mawerik“ uništili 52 arapska tenka 9.
Osim američkih vođenih raketa "Mawerik" s televizijskim sistemom za navođenje, izraelska avijacija je primenjivala i kumulativne protivtenkovske bombe, koje su bacane pomoću avio -kaseta tipa "Rokaj".
Kasete su bile punjene velikom količinom malih bombi, koje su pri bacanju iz aviona probijale relativno tanki oklop s gornje strane tenka 10. Veliku ulogu u borbi protiv tenkova imali su tenkovi suprotstavljenih strana. Prema podacima iz zapadne štampe, u toku borbe među njima, sigurno uništenje borbenih vozila postizano je obično na daljinama od oko 2000 m11. Međutim, bilo je slučajeva da su sirijski tenkovi probijali čelni oklop kupola izraelskih tenkova "Centurion" na daljinama od 3000 m 12.
Kao snažno i veoma perspektivno sredstvo za borbu protiv tenkova, kako smatraju zapadni stručnjaci, pokazali su se protivtenkovski helikopteri, naoružani protivtenkovskim vođenim raketama. Oni su u toku arapsko -izraelskog rata upotrebljavani u sastavu samostalnih taktičkih grupa i kao pokretna protivtenkovska rezerva. Zahvaljujući neočekivanoj pojavi, efikasnost udara borbenih helikopter a u dosta slučajeva bila je prilično visoka. Tako su u jednom od bojeva izraelski helikopteri iznenadnim uadrom uništili oko 50% tenkova egipatske oklopne brigade, koja je napadala u pravcu prevoja Milta. U toku
pripreme za izvršenje udara po tenkovima helikopteri su raspoređivani u zaklonima 6
Military Review, No. 8, p. 3-11.
7
Zarubežnoe voennoe obozrenie, 1974, No. 5, s. 10.
8
Lokal'nye vojny. Istorija i sovremennost 1, s. 154.
9
Zarubežnoe voennoe obozrenie, 1982, No.12, s. 40. Zarubežnoe voennoe obozrenie, 1982, No.10, s. 40 -41.
10 11
12
Wehrkunde, 1974, No. 2, s. 74-78. Rusi, 1974, No. 4, p. 28-35.
na maloj udaljenosti od svojih jedinica, što je obezbeđivalo njihovu iz nenadnu pojavu nad bojnim poljem. Lansiranje protivtenkovskih vođenih raketa iz helikoptera vršeno je s visine 25 -50 m, a ponekad i 100 m. Analizirajući iskustva borbenih dejstava, stručnjaci zemalja NATO -a ističu da je borba protiv tenkova u tom ratu imala dosta karakterističnih osobenosti, ispoljenih u napadu i odbrani. Po pravilu, u egipatskoj i sirijskoj KoV pri izvođenju artiljerijske pr ipreme juriša pred početak napada vatra nije
ostvarivana po ciljevima, već po površinama. Artiljerija zbog toga nije mogla u punom obimu rešavati zadatke neutralisanja, odnosno, uništavanja tenkova i drugih vatrenih sredstava u sistemu protivoklopne odbrane Izraelaca. Jedinice
protivtenkovskih vođenih raketa i protivtenkovske artiljerije upotrebljavane su prvenstveno u sastavu mešovite protivtenkovske rezerve i nisu učestvovale u uništavanju izraelskih tenkova za vreme artiljerijske pripreme. One su ispoljavale visoku efikasnost samo pri odbijanju protivnapada izraelskih tenkova.
Jedinice protivtenkovskih vođenih raketa su se pri tome razvijale na vatrenim položajima protivtenkovske artiljerije i ostvarivale vatru uglavnom plotunom s daljine, koja je znatno veća od daljine efikasnog dejstva vatre tenkovskih topova izraelskih tenkova. Takvo sadejstvo protivtenkovskih sredstava je na najbolji način omogućilo korišćenje visoke efikasnosti protivtenkovskih vođ enih raketa na većim daljinama gađanja, a protivtenkov ske artiljerije - na malim.
Tenkovi arapskih zemalja su u toku napada obično ostvarivali vatru iz pokreta. Međutim, njihova efikasnost je bila nedovoljna usled velike količine prašine koja se dizala u toku boja. Tenkisti često nisu mogli da blagovremeno otkriju oklopni cilj . Daljina otvaranja vatre u napadu iznosila je 1500-2000 m. Posle uklinjavanja u odbranu, oni su otvarali vatru, uglavnom, s mesta. Izraelski tenkovi su za vreme borbenih dejstava uništavani i noću na daljinama 800 -1000 m13. Izraelske jedinice su u napadu uniŠtavale oklopne ciljeve vatrom bestrzajnih oruđa, protivtenkovskih vođenih raketa i vatrom tenkova. Da bi se
povećala efikasnost borbe tenkova protiv oklopnih ciljeva svaki tenkovski bataljon je ojačavan četom motopešadije na oklopnim transporterima. U toku boja oklopni transporteri su vatrom svojih mitraljeza uništavali operatore protivtenkovskih vođenih raketa i poslužioce ručnih bacača, a tenkovi - borbena vozila. U odbrani je uništenje tenkova na daljnim prilazima vršeno udarima avijacije i vatrom dalekometne artiljerije sa zaklonjenih vatrenih položaja, a na bližim prilazima i neposredno ispred prednjeg kraja - vatrom tenkova, protivtenkovske artiljerije, protivtenkovskih vođenih raketa (u izraelskoj armiji s helikoptera za vatrenu podršku) kao i protivtenkovskih sredstava pešadije i minsko-eksplozivnim preprekama. Protivoklopna odbrana organizovana je u skladu sa zamislima komandi suprotstavljenih strana i zasnivala se na najefikasnijoj upotrebi ovih sredstava za borbu protiv tenkova.
Protivoklopna odbrana Izraela oslanjala se na sistem otpornih tačaka, koje su organizovane na tenkoopasnim pravcima. Osnovu svakog od njih činile su protivtenkovske vođene rakete, cevna artiljerija i ukopani tenkovi 14. Izraelsko komandovanje je nastojalo da za što bolju organizaciju i ojačanje protivoklopne
odbrane maksimalno iskoristi uslove zemljišta. Vatreni položaji za protivtenkovska sredstva birani su s proračunom otvaranja vatre neposrednim gađanjem na maksimalnoj daljini (3 -4 km). Posebna pažnja posvećivana je držanju dominantnih visova i nanošenju gubitaka arapskim tenkovima u napadu na daljim prilazima. Pri postrojavanju protivoklopne odbrane izraelska armija je na kilometar fronta postavljala 10-12 tenkova i 4- 5 protivtenkovskih oruđa 15. Uspeh borbe Izraelaca protiv tenkova u odbrani obično je bio uslovljen kompleksnom upotrebom snaga i sredstava protivoklopne odbrane. Tako su, na primer, na sinajskom frontu na prednjem kraju oni postavljali protivtankovsku artiljeriju, prenosne sisteme protivtenk ovskih vodenih raketa i ručne bacače. Tenkovi i
borbena vozila pešadije s protivtenkovkim vodenim raketama posedali su vatrene položaje samo u toku napada Sirijaca. Izraelske jedinice su za uništavanje nastupajućih tenkova široko koristile zadržavajuća dejstva i sprečavale su 13
Wehrkunde, 1974, No. 2, s. 74-78. Zarubežnoe voennoe obozrenie, 19 74 , No. 5, s. 12 . 15 Lokalnye vojny, Istorija i sovremennost, s. 154. 14
manevrisanje arapskih borbenih vozila na bojnom polju za vrem e savlađivanja
prepreka. Izraelsko komandovanje je pri uklinjenju tenkova u odbrani široko primenjivalo zasede i "vatrene džakove". Zasede su organizovane, po pravilu, kraj razrušenih delova puta i na uskim prolazima, na pravcima najverovatnijeg kretanja tenkovskih jedinica arapskih zemalja. U zasedi su obično određ ivane tenkovske jedinice ojačane protivtenkovskim vođenim raketama. Izraelsko komandovanje je obrazovalo "vatrene džakove" na tenkoopasnim pravcima snaga ma "protivtenkovskih oslonaca", u čiji sastav su obično ulazili bataljon i baterija protivtenkovskih vođenih raketa. Nastupajući arapski tenkovi u početku su dospevali pod vatru tenkovske čete prvog ešelona. Izraelci su zatim u toku boja povlačili deo svojih tenkova s prednjih položaja u dubinu, a na bokove bateriju protivtenkovskih vođenih raketa. Napadač se pri tome zaletao u nastalu prazninu i dospevao pod vatru raznovrsnih protivtenkovskih sredstava. Kada bi se u izraelsku odbranu
uklinila veća grupa arapskih tenkova i pojavila se opasnost njihovog približavanja bateriji protivtenkovskih vođenih raketa ili kada se izraelski tenkovi u odstupanju nisu mogli odvojiti od arapskih borbenih vozila, Izraelci su izvodili protivnapad snagama tenkovske čete iz drugog ešelona. Ako bi Arapima,
pak, pošlo za rukom da se probiju napred i zaprete bateriji protivtenkovskih vođenih raketa, komandant izraelskog tenkovskog bataljona pozivao je grupu helikoptera za vatrenu podršku, koji bi konačno uništili arapske tenkove koji su uspeli da se probiju. Egipatske snage su 14. oktobra 1973. godine pokušale da zauzmu kružni put, 25-30 km istočno od Sueckog kanala. Međutim, one su uspele da prodru samo na daljinu 6-10 km gde su Egipatska bor bena vozila naišla na vatru protivtenkovskih vođenih raketa, s gotovo 200 ukopanih tenkova i artiljerije protivnika, a bila su podvrgnuta i udarima njegove avijacije i helikoptera za vatrenu podršku 16. Borba protiv tenkova je u arapsko-izraelskom ratu 1973. Godine predsta-
vljala osnovni sadržaj borbenih dejstava KoV. U tom ratu znatno je povećan značaj specijalnih protivtenkovskih sredstava, pre svega protivtenkovskih vođenih raketa, koje koriste i KoV i helikopteri za vatrenu podršku. Glavna tendencija su razvoj i usavršavanje protivtenkovske odbrane armija zaraćenih strana, odnosno povećanje njene otpornosti i aktivnosti. Analizirajući iskustva iz lokalnih ratova, strani stručnjaci su zaključili da osnovnim pravcima povećanja efikasnosti borbe protiv oklopnih objekata i njihovih grupacija u savremenim uslovima treba smatrati: razvoj novih i kvalitetno usavršavanje postojećih protivtenkovskih sredstava ; istraživanje
najefikasnijih načina upotrebe protivtenkovskih sredstava; umešnu i blagovremenu organizaciju protivoklopne odbrane; raznovrsnost oblika manevra nižih i viših taktičkih jedinica pri odbijanju napada tenkova; tesno sadejstvo KoV i avijacije.
16
Lokal'nye vojny. Istorija i sovremennost, s. 158.
