Banghay Aralin I. Pangkalahatang Layunin: A. Nailalarawan ang Panitikan ng Pilipinas sa panahon ng Kastila. B. Naipaliliwanag ang mga tiyak na kaisipan, ideya at opinyon. C. Nakasusulat ng isang PUNA o !AK"#$N ukol sa tinalakay na aralin. II. Paksang Aralin: A. Paksa: Paksa: Paniti Panitikan kan %Panah %Panahon on ng mga Kastila& Kastila& "angguni "anggunian: an: Paniti Panitikan kan ng Pilip Pilipinas inas %"a %"a 'ilip 'ilipino ino at mg a Katutu( Katutu(ong ong )ikain )ikain&& *. +illa Pangani(an, Pangani(an, Consuelo Consuelo orres-Panga orres-Pangani(an, ni(an, eno/e/a !dro0a-1atute, !dro0a-1atute, Cora0on !. Ka(igting %pahina 23- 45& B. Kagamitan: Kompas, as, )hite Board marker 1ga Larawan III. awain sa Pagtuturo: A. awaing Panlinang: 6 Pag(ati 6 7asal B. Pagganyak: umawag umawag ng mga magmag- aaral na maaaring maaaring sumagot sa nakahandang nakahandang gawain sa pisara. ukuyin ukuyin kung kung sino ang kilalang Propagand Propagandista ista sa Panahon Panahon ng mga Katila.
5. Predikador ng masa Pa(a(a: 3. 1ay sagisag na 8taga-ilog.9 . Utak ng himagsikan 2. Utak ng Katipunan ;. Predikador ng masa <. Pinakabatang heneral =. 1ay sagisag na 8Laong Laan9 at 87imasalang9 4. 7akilang Ple(eyo >. 1andirigmang 1andirigm ang umaawit sa gitna ng la(an 5?. Naglapat ng musika ng 8Lupang @inirang9
Panimulang awain: KALIIAN KA"A#"A#AN Ang isinaalang-alang na unang pananakop ng mga Kastila sa ating kapuluan ay ang pananatili rito ni 1iguel Lope0 de Lega0pi noong 52<2, (ilang kauna-unahang Kastilang go(ernadorheneral. At dito nagsimula ang panitikan ng mga tao rito. Ang diwa ng pasimulang ito ay nagpatuloy nang walang pag(a(ago hanggang sa pagkakaroon ng digmaan sa Ka(ite noong 54=. @igit sa tatlong dantaon din ang pananakop na ito ng mga Kastila. 1A PABABA$N NAANAP "A BU@A# N 1A PILIPIN$: 66 tinangkilik ang relihiyong Katoliko. 66 nagpalit sila ng pangalan at nagpa(inyag. 66 nag(ago ang anyo ng kanilang pamamahay. 66 nagkaroon ng mga (ahay na tisa at (ato. 66 magagandang kasangkapan tulad ng piyano, muwe(les at mga kagamitang pangkusina. 66 nagkaroon ng mga sasakyang tulad ng karwahe, tren at (apor. 66 natuto silang magdiwang ng mga kapistahan (ilang parangal sa mga santo at Papa. 66 (ilang li(angan, nagkaroon ng mga sa(ong, karera ng ka(ayo at teatro. 1A I1PLU)!N"#A N KA"ILA "A PANIIKAN 'ILIPIN$ 5. Ang 8Ali(ata9na ipinagmamalaki kauna-unahang a(akadang 'ilipino na nahalinhan ng alpa(etong omano. . Ang pagkakaturo ng 7otrina Cristiana na kinasasaligan ng mga gawang makarelihiyon. 3. Ang wikang Kastila na naging wika ng Pantikan nang panahong yaon. 1arami sa mga salitang ito ang naging (ahagi ng wikang 'ilipino. ;. Ang pagkakadala ng mga alamat ng !uropa at tradisyong !uropeo rito na naging (ahagi ng Panitikang 'ilipino tulad ng awit, kurido, moro-moro at i(a pa. 2. Ang pagkakasinop at pagkakasalin ng makalumang panitikan sa agalog at sa i(ang wikain. <. Ang pagkakalathala ng i(at i(ang aklat na pam(alarila sa wikaing 'ilipino tulad sa agalog, Ilokano at Bisaya. =. Ang pagkakaroon ng makarelihiyong himig ng mga lathalain ng mga panahong yaon. 1A UNAN AKLA "A PANA@$N N KA"ILA 5. 7otrina Cristiana- kauna-unahang aklat na nalim(ag sa Pilipinas noon 52>3, sa pamamagitan ng silograpiko. Aklat ito nina padre *uan de Plaenia at padre 7omingo Nie/a. Nasusulat ang aklat sa agalog at Kastila. Naglalaman ito ng mga dasal, sampung utos, pitong sakramento, pitong kasalanang mortal, pangungumpisal at katesismo. 1ay 4= pahina lamang. . Nuestra "enora del osario ikalawang aklat na nalim(ag sa Pilipinas. Akda ito ni Padre Blanas de "an *ose noong 5 at nalim(ag sa Imprenta ng Pamantasan ng "to. omas sa tulong ni *uan de +era, isang mestisong Intsik. Naglalaman ito ng mga talam(uhay ng mga santo, no(ena, at mga tanong at sagot sa relihiyon. 3. Barlaan at *osaphat ikatlong aklat na nalim(ag sa Pilipinas. Akda ito sa agalog ni Padre Antonio de BorDa. $rihinal na nasa wikang riyego. Ipinalalagay itong kauna-unahang no(elang nalim(ag sa Pilipinas. ;. Pasyon aklat na nauukol sa (uhay at pagpapakasakit ni Kristo. Bina(asa ito tuwing 1ahal na Araw. Nagkaroon ng apat %;& na (ersyon sa agalog ang akdang ito, at ang (awat (ersyon ay ayon na rin sa pangalan ng mga nagsisulat. Ang mga ito ay ang +ersion de Pilapil % Padre 1ariano Pilapil&E +ersion de Belen %aspar AFuino de Belen&E +ersion dela 1ered % Anieto dela
1ered&E at +ersion de uia %Luis de uia &. Isinaalang-alang na pinakapopular ang +ersion de Pilapil. 2. Ur(ana at 'elisa aklat na sinulat ni 1odesto de Castro, ang tinaguriang 8Ama ng Klasikong uluyan sa agalog9.Naglalaman ito ng pagsusulatan ng magkapatid na sina Ur(ana at 'elisa. Pawang nauukol sa ka(utihang-asal ang nilalaman ng aklat na ito, kayat malaki ang nagawang impluwensya nito sa kaugaliang panlipunan ng mga Pilipino. 1A UI N PANIIKAN A. PA"#$N inaawit tuwing Kwaresma, hinggil sa (uhay , sakit at pagdurusa ni Kristo. B. K$1!7#AG1$$-1$$- isang matandang dulang Kastila na naglalarawan ng pakikipagla(an ng !spanya sa mga 1uslim noong unang panahon. C. 7ALI ang pag-aalay ng (ulaklak kasa(ay nang pag-awit (ilang handog sa Birheng 1aria. 7. 7UN-A) (ini(igkas nang paawit ng isang naulila sa piling ng (angkay ng yumaong asawa, magulang at anak. !. KAAAAN isang larong may paligsahan sa tula ukol sa singsing ng isang dalagang nahulog sa gitna ng dagat at kung sinong (inata ang makakuha rito ay siyang pagkakaloo(an ng pag-i(ig ng dalaga. '. 7UPL$ larong paligsahan sa pag(igkas ng tula na isinasagawa (ilang paglalamay sa patay. . KAIL#$ pagpapagalaw ng mga anino ng mga pira-pirasong kartong hugis tao sa likod ng isang kumot na puti na may ilaw. @. "!NAKUL$ isang dulang nagsasalaysay ng (uhay at kamatayan ng Poong @esuskristo. I. IBA isang pagtatanghal kung (uwan ng 1ayo, ng paghahanap ni "anta !lena sa krus na pinagpakuan kay Kristo. *. "A"U)!LA- isang komedya o melodramang may kasamang awit at tugtog, may tatlong %3&yugto, at nauukol sa mga masisidhing damdamin tulad ng pag-i(ig, paghihiganti, pani(ugho, pagkasuklam at i(a pa. K. KUI7$ galing sa salitang 1ehikanong 8orrido9 na ang i(ig sa(ihin ay 8kasalukuyang pangyayari9 %urrent e/ent&. Ito ay tulang pasalaysay na may sukat na walong %4& pantig at pumapaksa sa katapangan, ka(ayanihan at ka(a(alaghan. L.
A)I tulang pasalaysay na may sukat na la(indalawang %5& pantig at may mga pangyayaring hango sa tunay na (uhay.
1. PAABULA kwentong hango sa Banal na Kasulatan na maaaring umakay sa tao sa matuwid na landas ng (uhay. N. KANA@IN-BA#AN %'olk "ongs& ang nilalaman ay nagpapakilala ng i(at i(ang pamumuhay at pag-uugali ng mga tao at ng mga kaisipan at damdamin ng (ayan. $. "A#N!! itinuturing na isa sa mga dulang panli(angan nang mga huling taon ng pananakop ng mga Kastila. Ang paksa ng dulang ito ay nahihinggil sa paglalahad ng kaugalian ng isang lahi o katutu(o. 1A KANA@IN-BA#AN 5. Leron-leron "inta - agalog . Pamulinawen -Iloko 3. 7adansoy -Bisaya ;. "arong Banggi -Bikol 2. Atin Cu Pung "ingsing -Kapampangan KA@ALAA@AN N KANA@IN BA#AN PILIPIN$
•
•
•
Ito ay nagpapakilala na ang ating diwang-makata ay katutu(o sa ating lupain. Ito ay nagpapahayag na tunay na kalinangan ng Pilipino Ito ay (unga at (ulaklak ng matulaing damdaming galing sa puso at kaluluwa ng (ayan.