BAB 7 Akaun, Laporan dan Audit 5.7.1 Menerangkan tatacara perlantikan juruaudit, hak, dan tanggungjawab seorang juruaudit.
Pengenalan Menurut Neil D. Stein, penguaditan adalah sesuatu pemeriksaan secara bebas oleh seseorang juruaudit yang diiktiraf ke atas penyata kewangan sesebuah organisasi bagi memastikan penyediaan penyata kewangan tersebut adalah mematuhi setiap obligasi undang-undang yang berkaitan supaya akhirnya mengeluarkan satu pendapat yang benar dan saksama. Secara amnya, pengauditan boleh didefinisikan sebagai sesuatu pemeriksaan secara bebas dan kritis ke atas penyata kewangan untuk mengetahui keterangan kerjakerja akaun yang disediakan oleh pihak syarikat atau perbadanan yang diaudit.
TUJUAN PENGAUDITAN Pengauditan bertujuan:i)
tujuan utama pengauditan adalah membolehkan juruaudit untuk melaporkan tentang
kebenaran
dan
kesaksamaan
kedudukan
keuntungan atau kerugian dalam penyata kewangan.
kewangan
tentang
Ini adalah untuk
memastikan sesebuah syarikat itu mengikuti undang-undang yang telah disediakan iaitu tertakluk kepada undang undang syarikat 1965. Seksyen 169 menyatakan bahawa pengarah-pengarah setiap syarikat hendaklah pada suatu tarikh tidak lewat daripada 18 bulan selepas penggabungan syarikat itu dan berikutnya sekali sekurang-kurang dalam setiap tahun kalender sewaktu masa jeda tidak lebih dari 15 bulan membentangkan kepada syarikat di mesyuarat agong tahunannya satu akaun keuntungan dan kerugian bagi tempoh semenjak akaun yang terlebih dahulu, seperti yang dikehendaki untuk meguruskan perkara yang diliputi dalam rekod perakaunan dan rekod-rekod lain yang diperiksa oleh mereka, memberi gambaran yang benar dan saksama tentang perkara yang berkenanaan. ii)
Pengauditan yang lengkap dan terperinci bagi setiap urusniaga dalam perniagaan yang lebih besar tidak boleh dicapai secara keseluruhan dan semua kesilapan dan fraud tidak pasti boleh ditemui.
Perbelanjaan bagi
melaksanakan pengauditan yang terperinci dan lengkap mungkin tinggi. Juruaudit hendaklah sentiasa berwaspada terhadap kemungkanan berlakunya
kesilapan dan fraud besar yang dirancangkan dengan baik oleh para pengarah atau
oleh
paihak
pengurusan,
berbending
dengan
kemungkinan
penyalahgunaan harta oleh pekerja. iii)
Laporan akhir pangauditan dapat membantu banyak pihak untuk membuat keputusan.
Ia dapat membantu pihak dalaman iaitu pengurus syarikat atau
pekerja-pekerja syarikat untuk mengetahui sejauh mana perjalanan perniagaan mereka.
Ini dapat membantu mereka dalam perancangan untuk syarikat
mereka pada masa yang akan datang kepada pihak luaran pula seperti bank dalam hal pemberian kredit bakal-bakal pelabur sama ada dalam untuk melabur atau tidak, pemegang saham untuk mengetahui sejauh manakah faedah yang mereka akan diterima dan lain-lain lagi. iv)
Pemgauditan juga dapat menyediakan perkhidmatan nasihat kepada pihak pengurusan bagi memperbaiki kecekapan perniagaan. Ini termasuk memberi bantuan kepada pelanggan untuk membaiki kawalan-kawalan perakaunan dalam sesuatu perniagaan bagi mengelakkan daripada berlaku penipuan dan ralat pada masa hadapan.
PERLANTIKAN JURUAUDIT Menurut Akta Syarikat seksyen 172 menjelaskan juruaudit pertama syarikat Juruandit syarikat pertama boleh dilantik oleh Lembaga Pengarah bila-bila masa sebelum mesyaurat Agung Tahunannya yang pertama.
Mana-mana juruaudit yang dilantik
sedemikian akan memegang jawatan tersebut sehingga tamat Mesyaurat Agung pertama. Jika lembaga pengarah gagal membuat sebarang perlantikan, syarikat boleh membuat perlantikan demikian di Mesyuarat Agung. Perlantikan juruaudit yang berikutnya juruaudit syarikat dilantik setiap Mesyuarat Agung Tahunan Syarikat dan mereka akan memegang jawatan tersebut sehingga tamat mesyuarat agung tahunan berikutnya. Setiap juruaudit yang dilantik sedemikian mestilah memberi notis pengesahan perlantikan kepada pendaftar syarikat dalam masa 30 hari penerimaan perlantikan tersebut. Penyata rasmi rakan kongsi firma juruaudit mestilah difailkan. Mengikut undang-undang syarikat 1965 Seksyen 9 (1) seseorang tidak boleh, atas pengetahuannya, mengizinkan supaya dilantik, dan tidak boleh, atas pengetahuannya, bertindak, sebagai juruaudit bagi mana-mana syarikat dan tidak boleh menyediakan, bagi atau bagi pihak sebuah syarikat, mana-mana catitan yang diwajibkan oleh akta ini, supaya disediakan oleh seorang juruaudit syarikat yang diluluakan: a)
jika beliau bukan juruaudit syarikat yang diluluskan.
b)
Jika beliau terhutang kapada syarikat atau perbadanan yang disifatkan berkaitan dengan syarikat berkenaan mengikut seksyen 6 pada jumlah yang tidak melebihi daripada RM2500.
c)
Jika beliau: i)
pengawai syarikat berkenaan
ii)
seorang rakan, majikan atau pekerja bagi seorang pengawai syarikat tersebut
iii)
seorang
rakan
kongsi
atau
pekerja
kepada
pengawai
syarikat
berkenaan. iv)
Pemegang saham atau suami/ isterinya merupakan rakan kongsi pemegang saham perbadanan yang pekerjanya merupakan pegawai syarikat
d)
jika beliau bertanggungjawab atau jika beliau rakan kongsi majikan atau pekerja kepada seseorang yang bertanggungjawab untuk menyimpan dafta ahli atau pemilik debenture syarikat.
e)
Megikut seklsyen 172 AS, pada setiap kali Mesyuarat Agung Tahunan syarikat berkenaan dijalankan, ia hendaklah melantik seorang juruaudit dan beliau dikehendaki
memegang
jawatan
tersebut
sehingga
Mesyuarat
Agung
Tahuanan pada tahun berikutnya. f)
Pengarh diberi kuasa untuk melantik juruaudit yang pertama jika sesebuah syarikat itu baru saja ditubuhkan.
KELAYAKAN JURUAUDIT YANG DITETAPKAN Dalam Malaysia, juruaudit syarikat mestilah mempunyai kelayakan yang diperlukan sebagaimanan yang dinyatakan di dalan seksyen 15, Akta Akauntan 1967 (semakan 1967) jadual 1, bahgian I dan II. a)
MACPA- Malaysia Association Of Certified Public Accountants
b)
MIA
c)
CIMA - Chartered Institute Of Management Accountants.
d)
ASA
e)
NZSA - The Newzealand Society Of Accountants and Other.
- Malaysia Institute Of Accountants. - The Australia Society Of Certified Practicing Accountants.
Selain itu, kelayakan-kelayakan lain adalah seperti berikut: i)
Beliau mestilah terlebih
dahulu menjadi juruaudit syarikat yang telah
diluluskan ii)
Mendapat kelulusan akademik dalam bidang perakaunan yang diiktirafkan daripada Universiti tempatan atau luar Negara dan mempunyai pengalaman dalam firma pengauditan sekurang-kurangnya 3 tahun.
iii)
Beliau mesti mempunyai kebolehan dalam menjalankan tugas-tugas audit di bawah Akta, berperibadi baik dan setelah menjelaskan bayaran tertentu serta telah membuat permohonan kepada menteri kewangan.
SURAT PERLANTIKAN JURUAUDIT Surat perlantikan juruaudit adalah merupakan sepucuk surat yang dihantar oleh pelanggan iaitu sesebuah organisasi kepada seseorang juruaudit.
Pelanggan ini ingin mengupah
juruaudit untuk mengaudit akaun syarikat bagi sesuatu tahun perakaunan. Dalam surat perlantikan itu, pihak pelanggan akan menyampaikan hasyaratnya iaitu menyuruh juruaudit yang dipilihnya untuk mengaudit akaun-akaunnya bagi sesuatu tahun dengan menghantar surat perlantikan juruaudit (Application letter). SURAT PENERIMAAN PERLANTIKAN Juruaudit boleh menolak atau menerima perlantikan pelanggan apabila menerima surat perlantikan daripada pelanggan. Juruaudit boleh menolak perlantikan di atas sebab-sebab tertantu. Jika juruaudit menerima perlantikan tersebut maka juruaudit akan menghantar jawapan secara bertulis iaitu surat penerimaan perlantikan kepada pelanggan. Juruaudit hanya boleh menerima perlantikan pelanggan jika memenuhi seksyen 9(6) akta syarikat 1965 iaitu menyatakan bahawa tiada syarikat atau orang boleh melantik seseorang sebagai juruaudit syarikat kecuali jika orang yang akhir sekali disebutkan telah, sebelum
perlantikan
diizinkan
secara
bertulis
untuk
bertindak
sebagai
juruaudit
sedemikian, dan tiada syarikat atau orang yang boleh memilih sebuah firma sebagai juruaudit syarikat kecuali jika firma tersebut telah , sebelum perlantikan diizinkan secara bertulis dibawah tandatangan sekurang-kurangnya seorang rakan firma, untuk bertundak sebagai juruaudut sedemikian.
Tanpa memenuhi syarat seorang juruaudit tidak boleh
melantik walaupun syarat lain dipenuhi. SURAT PENGINGATAN PENGAUDITAN Surat pengingatan pengauditan ialah sepucuk surat yang dihantar oleh juruaudit kepada pihak pelanggan untuk memberitahunya bahawa tahun berakhirnya syarikat tersebut supaya menyiapkan semua akaun untuk diaudit. Tujuan surat ini disediakan ialah untuk mengelakkan pelanggan daripada dikenakan denda akibat tidak dapat menyerahkan laporan audit kepada Pendaftar Syarikat pada tarikh yang ditetapkan iaitu enam bulan selepas tahun berakhir. Dalam surat ini juga akan memberitahu pihak pelanggan tentang denda yang dikenakan oleh Pendaftar Syarikat jika gagal menfailkan laporan audit kepada Pendaftar Syarikat pada tarikh yang ditetapkan dan tarikh pelanggan harus menyerahkan penyata kewangan untuk diaudit. SURAT PERLANTIKAN
Surat perlantikan ialah satu dokumen yang dihantar kepada pihak pelanggan untuk menerangkan tugasa yang akan dijalankan semasa menjalankan pengauditan.
Ia akan
dihantar kepada pihak pelanggan tiap-tiap tahun semasa menjalankan pengauditan. Butir-butir yang terkandung dalam surat perlantikan adalah seperti berikut: a) Pihak pengarah adalah bertanggungjawab untuk menyimpan rekod-rekod dengan baik,
mengendalikan
satu
system
kawalan
dalaman
yang
berkesan
dan
rahsia
atau
menyediakan penyata kewangan. b) Tujuan
pengauditan
adalah
bukan
untuk
membongkarkan
penyelewengan syarikat. c)
Laporan pengauditan dibuat berasaskan Akta Syarikat 1965.
d) Ciri utama pemgauditan adalah pemeriksaan dan penilaian system kawalan dalaman. e) Pemeriksaan yang dijalankan adalah tidak terhad kepada rekod perakaunan tetapi juga berhak menyoal lain-lain pekara. f)
Juruaudit hanya memberi perkhidmatan pengauditan jika perkhidmatan lain diperlukan seperti perakaunan dan percukaian,bayaran laian akan dikenakan.
g) Pihak pengurusan akan diberi laporan tentang kawalan dalaman sekira dikesan. HAK JURUAUDIT Juruaudit juga mempunyai hak yang ada padanya dan boleh digunakan jika diperlukan. Beliau mempunyai hak untuk : a) meminta apa-apa dokumen buku dan rekod yang berkaitan dengan kerja pengauditan. Misalnya penyata bank dan penyata KWSP. b) Memeriksa rekod-rekod dan buku-buku perakaunan serta baucer-baucer sesebuah syarikat pada bila-bila masa sahaja. c)
Meminta daripada pengarah atau mana-mana pegawai tentang apa-apa maklumat dan penerangan yang difikirkan perlu untuk membuat laporan.
d) Menerima notis mesyuarat yang akan dijalankan dan melapoirkan perkara-perkara yang berkaitan dengan juruaudit. e) Melapor kepada pemegang-pemegang saham iaitu ahli-ahli syarikat tentang apaapa penemuan di dalam syarikat termasuk kegagalan/kelemahan pengarah atau pekerja-pekerja
jika
mereka
gagal
bekerjasama
dengan
juruaudit
dalam
memberikan maklumat dan penerangan yang difikirkan perlu oleh juruaudit. TANGGUNGJAWAB / KEWAJIPAN DAN KUASA JURUAUDIT 1) Perlu melaksanakan tatcara audit dengan secukupnya supaya bukti yang mencukupi dapat diperoleh bagi memastikan bahawa penyata kewangan telah membentangkan semua perikara yamg material dengan betul. 2) Perlu memastikan bahawa fraud atau kesilapan yamg memberikan kesan material kepada penyata kewanga tidak berlaku. 3) Kesan fraud dan kesilapan perlu digambar dengan betul di dalam penyata kewangan atau meminta pihak pengurusan memperbetulkannya.
4) Tingkat kepastian untuk mengesan kesilapajn adalah lebih tinggi daripada mengesan fraud. 5) Risiko kerana tidak dapat mengesan salahnyata akibat fraud adalah lebih tinggi daripada risiko salahnyata akibat kesilapan. Salah satu fungsi juruaudit adalah untuk mengesan ketepatan akaun syarikat, untuk mengesan kesilapan dan megesan fraud.
Biasanya mengesan fraud dianggap sebagai
tujuan utama. Tugas utamanya adalah untuk memastikan bahawa kesilapan tidak dibuat, sama ada kesilapan pengiraan atau berbentuk peniggalan atau perlakuan atau perkaraperkara yang tidak benar.
Fungsi ini dilakukan dengan membuat satu laporan kepada ahli syarikat selaras dengan seksyen 174 AS 1965 dan dalam kes yang sesuai dengan melaporkannya kepada pengurusan syarikat atau kepada Pendaftar tentang apa-apa perkara yang dianggap sebagai luar aturan yang dapat dikesan. Menurut
seksyen
174(1)
AS1965
menyatakan
bahawa
seorang
juruuaudit
perlu
melaporkan kepada ahli tentang akaun yang dikemukakan semasa mesyuarat Agung dan juga akaun syarikat serta rekod yang lain. Dalam laporannya, juruaudit mesti menyatakan mengikut pandangannya sama ada akaun tersebut telah disediakan dengan wajar vyang dapat memberi gambaran yang sebenar dan adil tentang hal ehwal syarikat dan juga tentang untung atau rugi. Menurut seksyen 174(2)(b) AS 1965 telah menyatakan bahawa sama ada perakaunan dan rekod-rekod lain dan buku daftar dikehendaki oleh Akta ini supaya disimpan oleh syarikat itu dan, jika ia adalah sebuah syarikat pegangan oleh subsidiari-subsidiari selain daripada yang mana ia belum bertindak sebagai juruaudit telah, pada pendapatnya, disimpan mengikut peruntukan-peruntukan Akta ini. Menurut seksyen 174 (2)(e) AS 1965 menyata bahawa jika juruaudit tidak berpuas hati bahawa akaun atau rekod dan daftar itu betul, maka beliau mesti menyatakan perkara ini dalam laporannya bersama-sama dengan alasannya. Pihak juruaudit juga mesti memberi pendapat tentang sama ada beliau telah mendapatkan semua maklumat dan penjelasan yang diperlukan, iaitu sama ada akaun dan rekod-rekod serta daftar syarikat telah disimpan dengan sewajarnya selaras dengan Akta. Menurut seksyen 174 (3) AS 1965 menyatakan bahawa adalah menjadi kewajipan seorang juruuadit syarikat untuk membentuk satu pendapat dari hal setiap perkara yang berikut: a)
sama ada ia telah memperolehi semua maklumat dan huraian yang ia kehendaki;
b)
sama ada perakaunan yang betul dan rekod-rekod lain (termasuk buku daftar) telah disimpan oleh syarikat itu sebagai mana dikehendaki oleh Akta ini;
c)
sama ada penyata yang diterima daripada pejabat-pejabat cawangan syarikat itu adalah mencukupi; dan
d)
sama ada cara-cara dan kaedah yang digunakan oleh sebuah syarikat pegangan atau sebauh subsiadiari dalam mencapai amauan yang diambil ke dalam mana-mana akaun disatukan adalah sesuai kepada keadaan-keadaan gabungan itu
dan ia hendaklah menyatakan dalam laporannya butiran-butiran dari hal sebarang kekurangan, kegagalan atau ketidakpuasan berkenaan sebarang perkara yang dirujukaan dalam sub seksyen ini. Menurut seksyen 174 (1) AS 1965 menyatakan bahawa dalam kes syarikat yang mempunyai anak syarikat, juruaudit mesti membuat
laporan kepada ahli tentang
akaun yang telah disatukan. Menurut seksyen 174 (2)(a)(i) AS 1965 pula menyatakan bahawa dalam laporannya, beliau mesti menyatakan pendapatnya sama ada akaun yang disatukan itu memberi pandangan yang benar dan adil tentang perkara-perkara yang berkaitan dengan akaun yang disatukan. Menurut seksyen 174 (2)(b) AS 1965 juruaudit mesti menyatakan sama ada rekod dan daftar anak syarikat (selain akaun yang beliau bukan merupakan juruaudit) telah disimpan dengan sewajarnya selaras dengan Akta tersebut. Menurut seksyen 174 (2)(c) AS 1965 menyatakan bahawa laporan juruaudit mesti menyatakan nama anak syarikat yang tidak melantik beliau sebagai juruaudit dan pada amnya sama ada beliau berpuas hati dengan akaun anak syarikat dan cara akaun telah disatukan. Menurut seksyen 175 (1) As 1965 menyatakan bahawa apabila syarikat telah mengeluarkan
debentur
kepada
orang
awam,
juruaudit
berkewajipan
untuk
menghantar salinan laporan ini kepada pemegang amanah untuk pemegang debentur tersebut. Seksyen 175 (2) As 1965 jika juruaudit menyedari tentang apa-apa perkara yang releven dengan pelaksanaan tugas seorang pemegang amanah bagi pemegang debentur, maka juruuadit tersebut mesti menghantar laporan secara bertulis tentang perkara itu kepada syarikat dan kepada pemagang amanah. Menurut seksyen 174 (4) AS 1965 menyatakan bahawa bagi membolehkan juruaudit untuk melaksanakan tugas statutornya, beliau mempunyai hak untuk mendapatkan pada setiap masa rekod dan daftar syarikat, beliau juga berhak untuk mendapat apaapa maklumat atau penjelasan yang beliau perlukan daripada pegawai syarikat dan daripada juruaudit perbadanan yang berkaitan. Menurut seksyen 174 (7) AS 1965 menyatakan bahawa juruaudit ejen yang telah diberikan adalah berhak untuk menghadiri semua mesyuarat Agung syarikat itu dan
menerima semua notis dan komunikasi berkaitan dengan mesyuarat tersebut. Beliau boleh dalam mesyuarat Agung tentang perkara yang berkaitan dengannya dalam keupayaannya sebagai seorang juruaudit. Menurut seksyen 174 (8)(a) AS 1965 jika juruaudit itu tahu tentang apa-apa pelanggaran atau tidak mematuhi Akta tersebut, beliau mesti malaporkan perkara itu secara bertulis kepada pihak pendaftar.
Menurut seksyen 174 (8)(b) AS 1965 pula
menyata bahawa beliau juga mesti melaporkan kepada pendaftar jika beliau merasakan terdapat perkara-perkara yang telah tidak sempurna diuruskan secara membuat komen te4rhadap akaun atau dengan membawa perkara tersebut kepada perhatian pengarah syarikat (syarikat induk jika syarikat tersebut merupakan anak syarikat). Apabila seorang juruaudit mendapat tahu tentang apa-apa tindakan yang diluar aturan atau mengesyaki fraud atau ketidakupayaan, maka beliau mempunyai suatu obligasi untuk membawa perkara itu kepada perhatian pihak pengurusan atau secara terus kepada ahli. Seoirang juruaudit dilindungi daripada apa-apa tindakan fitnah, maka beliau tidak bertanggungjawab jika ia dilakukan tanpa niat jahat. Perlindungan ini membolehkan juruaudit
untuk
melaksanakan
tugasanya
tanpa
merasa
bimbang
tentang
kemungkinan tuntutan bagi fitnah dalam keadaan juka beliau membuat laporan yang salah. PRINSIP-PRINSIP JURUAUDIT Sebagaimana yang diketahui, tugas utama seseorang juruaudit adalah untuk membuat laporan dan menyatakan sama ada perakauanan sebuah syarikat itu adalah benar dan saksama berdasarkan pemeriksaan yang telah dilaksanakan.
Oleh itu, perakaun dan
juruaudit itu hendaklah boleh dipercayai. Perakaunan dan juruaudit hanya akan dihargai dan diterima orang ramai jika mereka menaruh kepercayaan terhadap juruaudit tersebut.
Justeru itu, juruaudit tersebut harus
menjaga keyakinan dan penerimaan umum terhadap profesion pengauditan ini. Jadi “ International Auditing Guideline 3 ( I.A.G 3 )” telah meletakkan beberapa prinsip asas yang perlu dipatuhi oleh profesion pengauditan: i) Kebebesan, kejujuran dan objektif Seseorang juruaudit haruslah mempunyai prinsip ini sama ada dari segi tindakannya ataupun pemikirannya kerana ini dapat menambahkan keyakinan orang ramai terhadap juruaudit tersebut. Beliau haruslah jujur, berterus terang, ikhlas dalam kerjakerja pengauditannya. audit dan tidak bias.
Dengan lain perkataan, tindakan dan pemikirannya adalah
ii) kerahsiaan Kegiatan perniagaan pelanggan dan butir-butir akaun biasanya dianggap sulit dan rahsia.
Walau bagaimanapun, juruaudit berhak meminta pelanggan menunjukkan
bukti-bukti yang mencukupi supaya beliau boleh membuat pertimbangan yang baik. Juruaudit pula tidak boleh mendedahkan maklumat tersebut kepada pihak ketiga atau menggunakan kepentingan dirinya sendiri kecuali mendapat kebenaran dari pelanggan atau memang menjadi tanggungjawab perundangan unruk mendedahkannya.
iii) kemampuan Seseorang juruaudit hendaklah mempunyai latihan yang mencukupi, pemgalaman dan pengetahuan dalan pengauditan. Beliau seharusnya mempunyai kelayakan akademik dan pengetahuan teknikal dengan pembelajaran dan kursus-kursus dalam peperiksaan profesional.
Selain itu, kepekaan beliau terhadap perkembangan semasa iaitu
perakaunan, pengauditan dalam dunia, perniagaan adalah penting. iv) kerja yang dibuat oleh juruaudit yang lain Apabila seseorang juruaudit memberikan kerja kepada orang bawahannya atau membuat kerja yang telah dilakukan oleh juruaudit yang lain, beliau haruslah berhatihati
kerana
masih
lagi
bertanggungjawab
terhadap
penyata
kewangan
yang
diauditnya. Beliau hendaklah berhati-hati mengarah, menyelia dan menyemak kerjakerja yang telah dilakukan oleh pekerjanya.
Beliau juga harus mendapat kepastian
yang munasabah mengenai kerja yang dilakukan oleh juruaudit lain. v) Dokumentasi ( menfailkan/ merekodkan ) juruaudit mestilah mendokumentasikan semua perkara yang telah dilakukan olehnya untuk membekalkan bukti-bukti yang mencukupi sebagau kehendak prisip asas pengauditan. vi) Perancangan Juruaudit mestilah membuat perancangan bagi kerjanya untuk membolehkannya membuat kerja dengan cekap dan berkesan.
Perancangan yang dibuat hendaklah
bergantung kepada pengetahuan juruaudit tentang perniagaan pelanggan. Beliau juga harus membina satu darjah atau tingkat kepercayaan ke atas kawalan dalaman pelanggan dan juga koordinasi kerja yang akan dipersembahkan. vii) Bukti audit Sebelum
seseorang
juruaudit
dapat
menyatakan
pendapatnya
atau
membuat
keputusan terhadap sesebuah organisasi, beliau haruslah mempunyai bukti-bukti yang kukuh dan mencukupi. Dengan menjalankan ujian-ujian pematuhan dan penyokongan, juruaudit akan dapat membuat satu keputusan yang munasabah. viii) Sistem perakaunan dan dalaman
Pihak pengurusan sesebuah syarikat adalah bertanggungjawab terhadap perakaunan iaitu memastikan bahawa ianya adalah mencukupi, mematuhi GAAP dan Akta Syarikat 1965 bergantung kepada saiz dan sifat perniagaan yang dijalankan. Juruaudit dalam hal ini hanya perlu mendapat kepastian yang munasabah. ix) Kesimpulan audit dan laporan audit Juruaudit mestilah memeriksa dengan teliti semua bukti yang diperolehi olenya sebelum mencapai sesuatu keputusan atau memberi pendapatnya dalam laporan. Penyemakan ini termasuk membuat kesimpulan ke atas keseluruhan sama ada:
maklumat kewangan disediakan menggunakan GAAP secara konsisten atau kekal.
Penyata kewangan mematuhi peraturan-peraturan yang berkaitan dan juga kehendak undang-undang.
Maklumat yang terdapat dalam penyata kewangan secara keseluruhan adalah konsisiten dengan pengetahuan juruaudit tentang perniagaan entity.
Terdapat pendedahan yang sepenuhya ke atas semua perkara yang material dan berkaitan dengan maklumat kewangan.
5.7.2 Menjelaskan tatcara penamatan perkhidmatan juruaudit syarikat Menurut Akta Syarikat seksyen 172 menjelaskan bahawa juruandit boleh dilucutkan dari jawatannya sebelum tamat tempoh perkhidmatannya melalui satu resolusi syarikat dalam mesyuarat agung dengan memberi notis khas (28 hari). Setelah menerima notis resolusi demikian, syarikat mestilah menghantar satu salinan notis tersebut kepada juruaudit yang akan bersara dan kepada Pendaftar Syarikat. Juruaudit yang akan bersara yang menerima notis tersebut bolehlah dalan masa 7 hari membuat pengemukaan secara bertulis kepada syarikat dan meminta satu salinan demikian dihantar oleh syarikat kepada semua pemegang saham sayrikat yang menerima notis mesyuarat. SARAAN JURUAUDIT Saraan juruaudit akan ditetapkan sama ada oleh pihak pendaftar, lembaga pengarah atau mesyuarat agung, bergantung pada badan mana yang membuat perlantikan tersebut. Mesyuarat agung boleh menyerahkan fungsi ini kepada pengarah. Apabila pengarah atau pendaftar telah cuai untuk menetapkan saraan juruaudit, maka ini boleh dilakukan oleh mesyuarat agung.
PENGOSONGAN JAWATAN Setelah dilantik seorang juruaudit akan terus memegang jawatannya sehingga pada akhir mesyuarat agung tahunan yang melantiknya. Tempoh jawatan juruaudit boleh ditamatkan jika berlaku kematian, perletakkan jawatan atau pemecatan.
Menurut seksyen 172 (14 ) Akta Syarikat 1965 memperuntukan bahawa seorang juruaudit syarikat boleh meletak jawatan: a)
jika beliau bukan juruaudit yang tunggal bagi syarikat tersebut; atau
b)
Dalam mesyuarat Agung tersebut, tetapi bukan sebaliknya.
Ini merupakan seksyen yang sukar untuk ditafsir.
Adakah ini bermakna bahawa
seorang juruaudit boleh meletak jawatan jika beliau bukan juruaudityang tunggal tetapi bukan sebaliknya? Atau adakah ini bermakna bahawa seorang juruaudit boleh meletak jawatan jika beliau bukan juruaudit tunggal, sebaliknya beliau boleh melakukan demikian dalam mesyaurat agung tersebut? Jika ditafsir secara literal, seksyen ini memperuntukan seperti yang berikut: a)
seorang juruaudit syarikat boleh meletak jawatan jika beliau bukan merupakan juruaudit tunggal syarikat tersebut tetapi bukan sebaliknya;
b)
seorang juruaudit syarikat boleh meletak jawatan dalam mesyuarat agung, tetapi tidak sebaliknya.
Jika tafsiran ini tepat, maka juruaudit yang tunggal bagi sesebuah syarikat mesti meneruskan perkhidmatannya sehingga tamat tempohnya.
Jika di atas apa-apa alasan
belisu kehilangan kelayakan maka beliau tidak akan lagi berfungsi sebagai juruaudit tetapi tidak boleh meletak jawatan. Menurut seksyen 172 (15 )AS 1965 memperuntukan bahawa jika seorang juruaudit memberi notis dalan tulisan kepada pengarah-pengarah syarikat itu bahawa ia ingin meletakkan jawatan, pengarah-pengarah itu hendaklah memanggil satu mesyuarat am syarikat itu secepat yang boleh dipratikkan bagi tujuan melantik seorang juruaudit sebagai ganti juruaudit yang ingin meletak jawatan dan atas perlantikan juruaudit yang lain, perletakan jawatan hendaklah dilaksanakan. Megikut seksyen 172 (4) AS1965 menyatakan bahawa seorang juruaudit syarikat boleh dikeluarkan dari jawatan dengan resolusi syarikat itu di suatu mesyuarat am yang mana notis khas telah diberikan, tetapi tidak sebaliknya. Menurut seksyen 172 (5) AS1965 pula memperuntukan bahawa dengan penerimaan notis yang mencadangkan pemecatan juruaudit tersebut, syarikat mesti menghantar suatu salinan notis kepada juruaudit tersebut serta kepada pihak pendaftar. Juruaudit yang akan dipecat mempunyai hak untuk bersuara.
Beliau berhak untuk
menuntut syarat mengedarkan penyataan bertulisnya dan menetapkan bahawa penyataan tersebut dibaca dalam mesyuarat. Beliau juga boleh bersuara dalam mesyuarat. Ini akan membolehkan juruaudit untuk membela dirinya terhadap apa-apa tindakan yang telah dibuat terhadapnya.
Ini juga akan memastikan bahawa syarikat tidak boleh memecat
seorang juruaudit bagi mengelakkan skandal atau untuk melindungi suatu kesalahan. Menurut seksyen 172 (7) AS 1965 pula memperuntukan bahawa jika resolusi untuk memecat juruaudit tersebut diluluskan, mesyuarat tersebut boleh melantik seorang yang
lain sebagai juruaudit dengan segera. Pencalonan boleh dilakukan dalam mesyuarat itu sendiri. Reselusi untuk melantik juruaudit yang baru mesti diluluskan oleh keputusan ¾ daripada suara majoiti. Menurut seksyen 172 (7) (b) AS 1965 pula memperuntukan bahawa jika seorang pengganti bagi juruaudit itu dikehendaki atau jika suara majority ¾ tidak dapat diperolehi, maka mesyaurat tersebut boleh ditangguhkan kepada suatu tarikh paling awal 20 hari dan tidak boleh lewat daripada 30 hari dari tarikh mesyuarat dan syarikat itu boleh, dengan resolusi biasa, melantik orang yang lain sebagai juruaudit, sekurang-kurangnya 10 hari sebelum pelanjutan semula mesyuarat yang ditangguhkan itu diadakan. Mengikut seksyen 172 (8) AS 1965 pula menyatakan bahawa sebuah syarikat hendaklah, dengan segera selepas pengeluaran seorang juruaudit dari jawatan mengikut subseksyen (4), memberi dalam notis tulisan darihal keluaran itu kepada pendaftar dan jika syarikat itu tidak melantik juruaudit lain dibawah subseksyen (7), pendaftar hendaklah melantik seorang jruaudit. Megikut seksyen 172 (9) AS 1965 pula memperuntukan bahawa seorang juruaudit yang dilantik untuk menggantikan seseorang yang telah dipecat akan memegang jawatannya sehingga tamat tempoh mesyuarat agung tahunan berikutan dengan perlantikannya. 5.7.3 membincangkan akaun untung dan rugi dan kunci kira-kira, akaun-akaun kumpulan PENGAUDITAN AKAUN UNTUNG RUGI Menurut 169 (4) AS 1965 memperuntukan bahawa sksun keuntungan dan kerugian dan kunc- kira-kira sebuah hendaklah diauditkan sebelumnya ianya dibentangkan kepada syarikat itu semasa mesyuarat Agung Tahunan sebagaimana yang dikehendaki seksyen ini, akaun dan kunci kira-kira hendaklah diaudit sebelum kedua-duanya dibentang di mesyuarat Agung. Menurut seksyen 174 (1) AS 1965 menyatakan bahawa setiap juruaudit hendaklah membuat laporan kepada ahli syarikat tentang settipa kinci kira-kira dan akaun untung rugi yang dibentangkan di dalam mesyuarat Agung Tahunan dalam masa perkhidmatan dan akan menyatakan di dalam loparannya sama ada mengikut pendapatnya bahawa kunci kira-kira dan akauan untung rugi telah dibuat betul-betul mengikut kehendak Akta serta benar dan saksama tentang kedudukan syarikat. Tujuan pengauditan akaun untung rugi adalah seperti berikut:
untuk menentukan sama ada system kawalan dalaman berkaitan dengan butirbutir akaun untung rugi itu lrngkap atau tidak dan sama ada ia dijalankan secara memuaskan.
Untuk kehendak Akta dipatuhi.
Untuk
mrmastikan
semua
butir
yang
material
perbelanjaan telah dimasukkan ke dalam akauan.
tantang
pendapatan
dan
Untuk membuar kajian yang kritis tentang hasil pendapatan bagi tahun
berkenaan dan untuk membandingkannnya dengan belanjawan tahunan lepas. Kaedah pengauditan akaun untung rugi adalah seperti berikut:
Butir yang material sahaja dalam akauan untung rugi akan diaudit.
Amaun-amaun untuk butir-butir pembayaran akan diperhatikan dan diverifikasikan dengan baucer pembayaran.
Amaun-amaun untuk butir-butir pendapatan pula
resit rasmi akan diperhatikan.
Semak untuk memastikan semua pendapatan atau pembayaran yang dikelaskan ke dalam akaun hasil dan belanja adalah betul dan berkaitan.
Semak pengiraan dan pengeposan amaun-amaun untuk akaun hasil dan belanja.
Menyemak baki akhir yang terdapat dalam draf akaun untuk mrmastikan baki yang betul telah diambil.
Dalam setiap pemeriksaan, kertas kerja audit hendaklah menunjukkan dengan jelas setakat mana kerja telah dijalankan dan setiap pemeriksaan nyatakan keputusan yang telah dicapai. Jumlah tahun lepasa juga perlu disertakan di dalam kertas kerja audit dan setiap turun naik sesuatu hasil atau belanja mesti diterangkan dengan jelas. Semasa menjalankan pengauditan akauan untung rugi pastikan semua jumlah yang terakru atau terdahulu dari tahun lepas dan akhir tahun telah diambil kira dalam tahun semasa. PENGAUDITAN JUALAN Jualan merupalkan pendapatan yang utama bagi sesebuah syarikat.
Oleh itu, ujian
dijalankan untuk memastikan ia telah direkod dengan betul dan sempurna.
Tujuan
pengauditan jualan dijalankan adalah untuk memastikan invois jualan direkod dalm nombor yang berturutan, perhitungan pengiraan dalam invois jualan dan memastikan jualan tidak termasuk aset-aset syarikat. Jualan boleh dibahagi kepada dua jenis iaitu jualan tunai dan jualan kredit.
Bagi
pengauditan jualan tunai, bil tunai akan digunakan untuk diperhatikan dan diverifikasikan. Sementara itu, untkn jualan kredit pula invois akan digunakan. Ujian yang dijalankan ke atas jualan adalah ujian kesempurnaan (completeness test). Tujuan ujian ini dijalankan ialah untuk memastikan bahawa invois dan nota pesanan telah disimpan dengan baik dan direkodkan dengan semourna serta diposkan ke lejar am dengan jumlah yang betul. Langkah-langkah audit yang dijalankan adalah seperti berikut:
pilih sebilangan nota pesanan atau nota serahan yang berturutan noimbor dan memperolehi penjelasan daripada pihak pelanggan serta bukti yang cukup untuk nota pesanan yang hilang.
Memadankan setiap nota pesanan atau nota serahan dengan invois yang berkaitan untkn memastikan barangan yang dihantar telah diinvoiskan.
Pilih salah sejumlah invois dari tahun kewangan dan memeriksakan buku jualan yang nombornya direkod secara berturutan.
Memerikasa pengiraan dan pengeposan bagi urusniaga jualan tersebut ke dalam akaun yang betul dalam lejar am.
Mengira jumlah peratusan verifikasi telah dibuat ke ats jualan dan menunjukkan nombor invois yang dibatal serta nombor invois pertama dan terakhir dikeluarkan dalam tahun tersebut.
Menunjukkan penjelasan daripada pihak syarikat tentang invois yang hilang dan kepuyuasan ujian sama ada tercapai atau tidak.
PENGAUDITAN BELIAN Belian adalah bahan meentah atau barang siap yang dibeli adalah bertujuan untuk mendapatkan hasi. Pengauditan belian ialah untuk memastikan belian yang dibuat adalah disahkan, tahap inventori berkekalan dan kos yang dibeli adalah berpatutan.
Tujuan
pengauditan dijalankan adalah seperti berikut: o
Memastikan barang yang dibeli adalah untuk kegunaan syarikat atau keperluan syarikat.
o
Memastikan barang yang diterima adalah benar-benar barang yang ditempah.
o
Memastikan barang yang dibeli adalah betul kualiti dan harganya dengan berbanding dengan nota pesanan.
Ujian yang dijalankan semasa pengauditan belian ialah ujian atas belian. Untuk ujian ini, satu dasar akan digariskan dan pemilihan sampel dibuat dari buku belian. Langkahlangkah yang dijalankan adalah seperti berikut: •
Menyemak invois atau bil untuk mamstikan ia adalah beralamat pelanggan.
•
Melihat bukti pemeriksaan barang seperti nota penerimaan barang.
•
Pilih sebilangna invois belian yang diterima daripada pembekal dari tahun kewangan dan memeriksa ke ats buku belian untuk memastikan belian telah direkod dalam buku akaun.
•
Memeriksa pengeposan ke akaun pembekal pada lejar pemiutang dan akuan yang terlibat dalam lejar am atau buku belian.
•
Mengira peratusan verifikasi tang telah dibuat ke atas belian.
•
Membuat kesimpulan sama ada tujuan ujian dicapai atau tidak.
PENGAUDITAN BELANJA OPERASI Pengauditan Gaji i)
gaji adalah satu bayaran yang boleh diterima oleh seseorang pekerja pada setiap penghujung bulan, setiap minggu atau seperti yang menyatakan dalam perjanjian perkerjaan.
Tujuan pengauditan gaji ialah untuk menentukan bahawa sisitem
kawalan
dalaman
mengandungi
maklumat-maklumat
dan
keterangan
yang
lengkap serta berjalankan dengan baik seperti mana yang dirancangkan ii)
langkah-langkah yang dijalankan untuk pengauditan gaji adalah seperti berikut: o
memeriksa jumlah pembayaran gaji bersih ke buku tunai.
o
Memeriksa ketepatan penggiraan senarai gaji.
o
Memeriksa pengeposan gaji kasar dan potongan ke akaun-akaun yang berkaitan dalam lejer am.
o
Memeriksa penggiraan bagi potongan statutory dan memastikan ia mematuhi undang-undang yang terdapat dalam Akta Buruh seperti KWSP dan SOCSO.
o
Membuat penggiraan ke atas peratusan KWSP bahagian majikan untuk memastikan peratus yang dibayar tidak kurang daripada kadar minimum yang ditetapkan oleh kerajan.
Ini dibuat dengan membahagikan jumlah
KWSP bahagian majikan oleh jumlah gaji kasar yang telah daibayar. Contoh penggiraan bagi pengauditan gaji adalah seperti berikut: Reasonable test for EPF EPF% = __________EPF______________________ Salary + Director Emolument With EPF =___RM5412___________ 33,633.80+RM10,800 =12.18% Pengauditan item-item yang dikehendaki oleh Akta Syarikat dan item-item tujuan cukai.
Tujuan penguuditan item-item di atas adalah untuk menunjukkan belanja yang
dibayar sam ada kaitan atau tidak dengan operasi syarikat. Item-item ini adalah seperti berikut: 1) ganjaran atau emolument pengarah merangkumi ganjaran, bonus, gaji dan segala faedah yang diberikan kepada pengarah. Tujuan pengauditan ialah untuk memastikan jumlah ganjaran dan faedah lain yang telah diterima oleh pengarah.
Oleh itu, suatu surat pengesahan akan dihantar kepada
pengarah tersebut.
Selain itu, satu nota perlu ditunjukkan sebagai hasil
pengauditan. 2) Sewa mesin atau kenderaan bermotor bertujuan untuk memastikan sewa yang dibayar kepada pihak ketiga atau penggunaan aset tetapnya adalah betul dan benar dengna perhatikan ke atas perjanjian sewa dan pastikan sewa bulanan. Jika terdapat sewa terakru atau terdahulu maka pelarasan perlu dibuat. Satu nota perlu dilampirkan untuk menunjukkan jumlah sewa yang perlu dibayar dengan mendarab sewa bulanan dengan bilangan bulan sebagai hasil pengauditan dan sokongan kepada jumlah dalam jadual. 3) Sewa dibayar merujuk kepad sewa pejabat.
Dalam kertas kerja audit
hendaklah menunjukkan butir-butir yang cukup seperti alamat bangunan disewa, pemilik bangunan dan sewa bulanan.
4) Hutang lapuk atau peruntukan hutang ragu berlaku akibat daripada sesuatu hutang tidak dapat dikutipkan lagi selepas dipastikanoleh pihak pelanggan. Oleh itu, satu nota perlu ditunjukkan untuk nyatakan sebabsebab
peruntukan
ini
dibuatdan
nama-nama
penghutang
bersama
jumlahnya. 5) Belanja guaman dan yuran profesinoal hendaklah menunjukkan nama penerima dan tujuan bayaran.
Ini adalah untuk menunjukkan sama ada
belanja ini adalah untuk tujuan perniagaan atau untuk pengarah syarikat. Selain itu, ia juga bertujuan untuk menunjukkan sama ada belanja ini adalah belanja modal atau belanja operasi. 6) Insuran hendaklah nyatakan jenis insuran, nama syarikat insuran, bayaran premium dan jumlah yang diinsuran di dalam kertas kerja audit. 7) Derma yang dikeluarkan oleh syarikat mungkin mendapat pengecualian cukai.
Oleh itu, perlulah menunjukkan sama ada derma yang diberikan
mendapat pengecualian cukai atau tidak secara berasingan. Langkah-langkah yang dijalankan untuk item-item di atas adalh seperti berikut:
Memerhatikan k eats baucer pembayaran untuk memeriksa betul atau tidak jumlah yang dicatatkan dalam lejer am.
Memerhatikan ke atas resit rasmi yang diterima daripada pihak pemiutang runcit
Membuat pemeriksaan ke atas system kawalan dalaman.
Tentukan jumlah terakru dan terdahulu than lepas dan tahun semasa telah diambil kira dalam akaun masing-masing dalam lejer am.
Tentukan kehendak Akta Syarikat dan Akta Cukai telah dipatuhi.
Memastikan pengeposan dari buku catatan pertama ke dalam akaun adalah betul.
Item-item di atas akan diperhatikan seratus peratus supaya nota dapat ditujukkan dan yang lain hanya akan dibuat dengan memilih secara rawak.
Membuat kesimpulan sama ada objektif telah tercapai atau tidak.
PENDAPATAN DAN PERBELANJAAN RUNCIT pendapatan dan perbelanjaan runcit adlah hasil atau belanja yang terlibat dalam suatu perniagaan tetapi bukan hasil daripada operasi syarikat dijalankan.
Ia adlah hasil atau
belanja yang diterima daripada pelaburan dan pinjaman yang diperolehi daripada pihak bank atau institusi kewangan yang berkenaan. Hasil yang diterima biasanya terdiri daripada deviden yang diterima, sewa diterima, faedah simpanan tetap, keuntungan daripada pelupusan sesuatu aset atau pelaburan dan pendapatan runcit. Untuk belanja yang dibayar adalah segala faedah yang dikenakan iaitu pinjaman jangka panjang, overdraf, sewa beli dan luar biasa serta kerugian daripada pelupusan sesuatu aset atau pelaburan. Langkah-langkah yang dijalankan:
Memerhati ke atas dokumen-dokumen yang berkaitan untuk pastikan jumlah hasil diterima atau belanja yang dikenakan seperti perjanjian sewa beli, sijil simpanan tetap, penyata overdraf atau pinjaman dan lain-lain.
Memastikan jumlah yang terakru atau terdahulu telah diselaraskan dalan kertas kerja audit.
Membuat nota untuk semua butir-butir yang terkandung dalam jadual ini.
Membuat kesimpulan sama ada objektif telah tercapai ataupun tidak.
PENGAUDITAN KUNCI KIRA-KIRA PENGENALAN Menurut seksyen 169 (4) AS1965 menyatakan bahawa akaun keuntungan dan kerugian dan kunci kira-kira sebuah syarikat hendaklah diaudit sebelum ianya dibentangkan kepada syarikat itu semasa mesyuarat Agung tahunan. Tujuan pengauditan kunci kira-kira adalah seperti berikut:
Untuk menentukan sama ada lengkap atau tidak system kawalan dalam berkaitan dengan aset dan liabiliti dalam kunci kira-kira.
Untuk menentukan semua dan liability telah dimasukkan ke dalam akaun.
Untuk menunjukkan kedudukan kewangan syarikat selepas tahun berakhir.
PENGAUDITAN ASET TETAP Aset tetap merupakan aset perniagaan yang digunakan dan bukan untuk tujuan jual beli tetapi digunakan dalam kegiatan perniagaan untuk melicinkan perniagaannya. Ia terdiri daripada aset yang mempunyai nilai-nilai kebendaan dan boleh ditunaikan untuk jangka masa yang panjang. Tujuan pengauditan adalah seperti berikut:
Menyemak system kawalan dalaman berkaitan dengan aset tetap.
Menverifikasikan penjualan dan pembelian aset tetap pada tahun semasa.
Menverifikasikan milik dan wujudnya aset tetap.
Menverifikasikan jumlah susut nilai yang dikenakan ke atas aset5 tetap.
Membuat pertimbangan sama ada penilaian aset tetap memberikan gambaran yang benar dan saksama.
Untuk menentukan kehendak Akta Syarikat telah dipatuhi
Langkah-langkah semasa menjalankan pengauditan aset tetap adalah seperti berikut:
Salinkan baki-baki awal yang dibawa ke depan dari kertas kerja atau jadual tahun lepas.
Menverifikasikan pembelian aset tetap. akan diperhatikan.
Biasanya invois diterima dari pembekal
Untuk membuktikan pembelian aset tersebut, satu salinan
invois akan disimpan dalam fail audit tetap.
Menverifikasikan penjuualan aset tetap yang sudah wujud.
Bagi penjualan aset
tetap, hendaklah pastikan harga jualan aset tetap dan mengira sama ada untuk untung atau rugi dari pelupusan aset tersebut.
Kos dan peruntukan susut nilai
akan dikurangkan dari jenis aset tersebut.
Selepas kos sebenar aset telah ditetapkan, verifikasi amaun susut nilai akan dikira untuk tahun semasa mengikut peratusan susut nilai yang telah ditetapkan. Peratus susut nilai dikira mengikut kaedah garis lurus.
Nilai bersih aset tetap akan ditunjukkan dengan menolak antara kos aset sekurang-kurangnya adalah satu ringgit Malaysia. Ia perlu ditunjukkan bagi dua tahun iaitu tahun semasa dan tahun lepas untuk tujuan perbandingan.
Membuat pemeriksaan fizikal ke atas aset tetap syarikat untuk memastikan kewujudan aset tetap tersebut.
Membuat pemeriksaan ke atas sijil dan geran hak milik aset syarikat untuk menentukan nama berdaftar sama ada atas nama syarikat atau nama pengarah syarikat.
Jika aset tersebut daftar atas nama pengarah atau pihak ketiga maka
aset tersebut akan dinyatakan dalam laporan audit.
Selain itu, ia juga untuk
memeriksa tentang kewujudan aset tersebut.
Membuat kesimpulan untuk menunjukkan sama ada objektif pengauditan telah tercapai atau tidak.
PENGAUDITAN TAK KETARA Bahi sesebuah syarikat aset tak ketara biasanya terdiri daripada muhibbah, perbelanjaan permulaan, perbelanjaan penutup. Perbelanjaan permulaan adalah terdiri daripada segala perbelanjaan yang ditanggung oleh syarikat walaupun operasi perniagaan masih belum dimulakan.
Manakala perbelanjaan penubuhan pula adalah bayaran-bayaran yang
dikenakan semasa penubuhan syarikat tersebut yang ditanggung oleh syarikat intuk memenuhi peruntukan Akta Syarikat 1965. Terdapat tiga kaedah yang biasa digunakan oleh syarikat untuk menghapuskan aset tak nyata ini: 1)
menghapuskan kesemuanya sebaik sahaja syarikat semula beroperasi.
2)
Menghapuskan dalam satu tempoh tetentu misalnya dalam masa lima tahun.
3)
Menghapuskan kesemuanya apabila syarikat mula memperolehi keuntungan.
Langkah-langkah yang dijalankan semasaa pengauditan adalah seperti berikut: 1)membuat pertanyaan ke atas pengarah syarikat untuk kaedah penghapusan yang ingin digunakan. 2)Membuat pembetulan jurnal untuk memindah jumlah aset tak ketara sebagi belanja operasi syarikat tahun semasa. 3)Membuat kesimpulan bahawa jumlah dalam akaun adlah berbaki kosong. PENGAUDITAN PELABURAN
Pelaburan adalah sejumlah wang yang dilaburkan dalam sesuatu urusniaga sama ada saham atau harta tanah untuk memperolehi keuntungan pada masa hadapan.
Tujuan
pengauditan pelaburan ialah untuk menentukan kawalan dalaman bagi pelaburan adalah lengkap, menentukan kewujudan pelaburan tersebut dan hak milik syarikat serta nilai pelaburan adalah saksama dan mematuhi kehendak Akta Syarikat semasa melabur. Jenis –jenis pelaburan bergantung kepada status syarikat yang dilabur.
Pelaburan
terbahagi kepad tiga jenis iaitu :
Pelaburan biasa iaatu nilai pegangan bagi pelaburan ini ialah dari 1% dan tidak lebih daripada 20%.
Pelaburan dalam anak syarikat ialah peratusan nilai pegangan bagi pelaburan adalah dari 21% ke atas hingga51 %.
Pelaburab dalam abak syarikat subsidiary pula adalah peratusan hak nilai atas pelaburan adakah dari 51% hingga 100%
Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan pelaburan adalah seperti berikut: a) menyalin baki-baki awal yang dibawa ke hadapan dari jadual pelaburan fail kertas kerja audit tahun lepas. b) menverifikasi pembelian atau penjualan pelaburan syarikat dengan merujukan kepad perjanjiian yang ditandatangani antar pihak syarikat dengan penjual dan kontrak pembelian saham untuk syarikat yang diniagakan di Bursa Saham Malaysia atau Sendirian Berhad. c) memeriksa peyata CDS untuk pelaburan saham-saham dalam syarikat yang diniagakan di dalam Bursa Saham Malaysia. d) membuat pemeriksaan fizikal ke atas sijil saham untuk pelaburan dalam syarikat Sendirian Berhad. e) membuat satu salinan sijil saham dan peyata CDS untuk disimpan dalam fail audit tetap. f) membuat pengiraan nilai pasaran semasa bagi saham-saham yamg dilaburkan iaitu dengan merujuk kepada majalah atau surat khabar untuk syarikat yang diniagakan pada BSM untuk harga niaga terakhir pada tahun berakhir manakala untuk syarikat Sendirian Berhad pula nilai pasaran diperolehi debgan membahagikan antara aset bersih syarikat dengan jumlah saham yang telah disukan. g) tujuan pengiraan harga pasaran semasa ialah untuk menentukan untung atau rugi dalam pelaburan ke atas syarikat tersebut pada akhir tempoh perakaunan. h) memeriksa sama ada teredapat saham syarikat yang dicagarkan kepada bank untuk mendapatkan kemudahan kredit dan nama berdaftar saham-saham tersebut.
Jika ada,
satu nota perlu ditunjukkan dalam laporan audit. i) membuat kesimpulan sama ada tujuan pengauditan tercapai atau tidak. PENGAUDITAN STOK Stok terdiri daripada semua barang-barang yang dipunyai oleh perniagaan dengan tujuan untuk dijual beli.
Ia boleh dibahagikan kepada bahan mentah, kerja dalam proses dan
barang siap. Tujuan pengauditan stok adalah seperti berikut:
Terdapat kawalan dalaman yang lengkap bagi stok.
Stok berkenaan benar-benar wujud.
Segala urusan pengiraan jumlah stok adalah betul dan saksama.
Stok berkenaan dinilaikan dengan saksama dan nilainya sewajarnya untuk stok luput dan rosak.
Langkah-langkah pengauditan stok boleh dibahagikan kepada tiga prosedur iaitu: i) pengiraan stok merupakan salah satu aspek kawalan dalaman bagi stok. Juruaudit akan hadir ke tempat menyimpan stok dan memerhatikan bagaimana stok sebuah syarikat itu disimpan dan sistem merekodnya. Biasanya kegiatan pengiraan stok dijalankan setahun sekali untuk memastikan semua stok yang belum dujual adalah wujud.
Sebelum
menjalakan penggiraan stok, juruaudit akan mengirim satu surat kepada pelanggan untuk mengetahui lokasi tempat menyimpan stok sesebuah syarikat, tarikh dan masa pengiraan stok boleh dijalankan, bilangan pembantu juruaudit yang diperlukan, syarat-syarat semasa pengiraan dan lain-lain lagi.
Semasa pengauditan stok perkara-perkara yang perlu
dipastikan adalah seperti berikut: •
Jenis stok yang dimiliki oleh pelanggan melalui senarai stok.
Lokasi stok
disimpan dan pastikan stok yang rosak diasingkan ketika pengiraan stok. •
Mengenal pasti item-item stok yang lembap pusing ganti.
•
Pemotongan berkesan bagi stok yang diterima dan dihantar pada hari pengiraan stok.
ii) ujian kesempurnaan adalah dibuat berdasarkan pemilihan sample.
Kemudian kerja-
kerja audit seperti kaedah persampelan akan digunakan untuk ujian ini di mana:
Kesemua item yang diambil semasa pengiraan stok terdapat dalam senarai akhir stok akhir. Memastikan kuantiti pada senarai stok yang diberikan semasa pengiraan stok adalah sama dengan senarai stok akhir semasa kerja audit dijalankan. Memastikan kuantiti pada senarai stok akhir adalah sama dengan stok semasa penggiraan stok.
Jika berbeza, pengawai yang melakukan
penggiraan perlu memperbetulkannya dan menandatangani di atas senarai stok.
“Stoc valuation method” dijalankan untuk memastikan stok dinilaikan pada harga terrendah sama ada mengikut harga kos atau harga pasaran. Kaedah persampalan digunakan dalan ujian ini berdasarkan dasar yang telah ditetapkan. Ini diikuti oleh pemerhati ke atas invois untuk mendapatkan harga belian atau harga kos berkenaan.
PENGAUDITAN PENGHUTANG Penghutang adalah pelanggan yang membeli barang dari syarikat secara kreadit. Tujuan pengauditan adalah seperti berikut:
Untuk menentukan sama ada system kawalan dalaman berkeadaan lengkap dan berjalan dengan baik.
Untuk menentukan sama ada hutang itu sama ada benar.
Untuk menentukan sama ada hutang boleh dikutip dan peruntukan yang sewajarnya telah dibuat untuk hutang ragu.
Untuk menentukan kehendak-kehendak Akta Syarikat 1965 dipatuhi.
Penghutang boleh dibahagikan kepada dua jenis iaitu penghutang runcit dan penghutang niaga. Penghutang niaga adalah pelanggan yang berhutang hasil berurusan dengan pihak syarikat iaitu belian. Manakala penghutang runcit adalah tidak ada kaitan dengan perjalanan perniagaan iaitu pinjaman. Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan adalah seperti berikut:
Menyemak baki awal setiap penghutang awalan lejer penghutang dengan jadual fail kertas kerja audit tahun lepas.
Memilih beberapa penghutang yang amaunnya adalah material, meningkat atau mengurang dengan banyak pada tahun berakhir untuk menguji ketepatan perrekodan. Ini dibuat dengan memerhati ke atas dokumen perniagaan yang telah dihantar oleh pihak pelanggan seperti invois, resit dan lain-lain.
Mambuat analisa mengusiakan baki penghutang untuk menunjukkan tempoh sesuatu penghutang.
Tujuan mengusiakan baki penghutang adalah untuk
membuat peruntukan hutang ragu.
Biasanya tempoh hutang yang melebihi
satu tahun dan pengarah syarikat telah mengesahkan bahawa adalah sukar hutang tersebut untuk dikutip semula maka peruntukan hutang ragu akan dibuat ke atas penghutang tersebut.
Mengirim surat untuk pengesahan penghutang kepada sebilangan penghutang yang dipilih. Cara pemilihan adalah seperti berikut:
Baki penghutang adalah material.
Baki penghutang yang berbaki kreadit.
Pemanbahab atau pengurangan baki seseorang penghutang sangat ketara.
Baki penghutang yang material tahun lepas menjadi sifar.
Semasa menunggu surat pengesahan daripada pihak pelanggan, tatacara audit alternative akan dijalankan.
Ini adalah untuk mengelakkan risiko di mana
penghutang tidak mengembalikan surat pengesahan tersebut.
Tatacara audit
alternative lain yang dijalankan adalah seperti berikut:
Semak urusniaga pada akaun lejer penghutang sebelum pengesajhan dengan memeriksa ke atas dokumen-dokumen perniagaan yang telah disuratkan kepada penghutang.
Verifikasi data sumber
Memeriksa peristiwa yang berlaku selepas tarikh imbagan tentang kutipan daripada pihak penghutang. Ini dibuat dengan memerhati ke atas prinsip rasmi syarikat.
Apabila surat pengesahan telah diterima, keputusan perlu ditunjukkan dalam kertas kerja audit. Keputusan ini dicatatkan seperti berikut:
“ CB” untuk jumlah yang disahkan oleh pelanggan adalah sama atau dapat disesuaikan dengan jumlah dalam kertas kerja audit.
“RB” untuk jumlah baki akhir adalah berbeza antara buku penghutang pihak syarikat.
“RPO” untuk surat pengesahan yang dihantar balik oleh pihak pejabat pos.
“NR” untuk surat pengesahan yang tidak dikembalikan.
Membuat pemeriksaan sama ada pengrah syarikat penghutang adalah sama dengan syarikat kita. Ini dilakukan dengan menanya kepada syarikat dan perlu tunjukkan jumlahnya dalam laporan audit. Membuat kesimpulan sama ada objektif pengauditan penghutang telah dicapai ataupun tidak.
PENGAUDITAN BAYARAN TERDAHULU DAN DEPOSIT Bayaran terdahlu berlaku apabila syarikat membayar lebih daripada jumlah perbelanjaan yang sebenar atau perbelanjaan yang sepatutnya dibayar pada tahun kewangan berikutnya telah dijelaskan pada tahun semasa.
Jadi ia merupakan satu aset kepada
syarikat. Deposit pula merupakan satu jumlah wang yang dibayar sebagai cagaran. deposit sewa.
Contohnya
Syarikat terpaksa membayar satu jumlah wang sebagai cagaran kepada
tuan rumah. Cagaran ini sebagai jaminan bahawa sewa akan dibayar setiap bulan, deposit adalah boleh mendapat semula sekiranya penyewa berpindah. Untuk kedua-dua ini, langkah-langkah yang dijalankan adalah seperti berikut: o
Memeriksa baki awal antara lejer am dan kertas kerja audit tahun lepas.
o
Memeriksa ke atas dokumen perniagaan jika terdapat tambahan atau pengurangan.
o
Menunjukkan nota untuk pihak yang menerima dan tujuan deposit atau belanja terdahulu dibayar.
o
Membuat kesimpulan untuk menunjukkan sama ada objektif telah tercapai ataupun tidak.
PENGAUDITAN TUNAI Tunai boleh didefinisikan sebagai aliran pengunaan wang tunai dan cek di dalam menjalankan aktiviti perniagaan. Tujuan pengauditan tunai adalah seperti berikut:
1) untuk menyakinkan juruaudit bahawa baki-baki tunai dan bank yang ditunjukkan dalam kunci kira-kira adalah benar-benar ada dalam bank yang berkenaan pada tarikh kunci kira-kira. 2) Menentukan bahawa swmua tunai yang sepatutnya diterima telah pun diterima. 3) Untuk memastikan bahawa persembahan baki tunai di bank dan dana-dana cair yang lain dalam kunci kira-kira telah dibuat dan disediakan dengan cepat. Pengauditan tunai dibahagi kepada dua bahagian iaitu tunai ditangan dan tunai dalam bank. Tunai di tangan terdiri daripada kutipan yang belum dibankkan, wang tunai terapung dan tunai runcit. Tunai pada bank pula merujuk kepada bank. Tujuan pengauditan di tangan adalah seperti berikut: 1) untuk menentukan sama ada betul atau tidak terdapat tinai di tangan seperti yang direkodkan di dalam lejar am. 2) Untuk mengesahkan yang tatcara kawalan dalam adalah mencukupi dan sedang berjalan dengan baiknya. Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan tunai adalah seperti berikut:
Periksa kertas kerja audit tahun lapas dan tentukan bahawa baki wang tunai yang dibawa ke hadapan dicatatkan dengan betul di dalam lejar am.
Memeriksa semua dokumen-dokumen perniagaan ynag diperlukan untuk direkod dalam buku tunai.
Dokumen yang digunakan seperti baucer pembayaran, resit
dan lain-lain.
Pengiraan tunai di tangan biasanya akan dilakukan sekali dengan pengiraan stok.tujuan ini dilakukan untuk memastikan bahawa tuani yang dikira pada tarikh akhir perakaunan kewangan adalah sama dengan baki yang akan ditunjukkan dalam buku tunai yang akan diaudit nanti.
Bilangan wang kertas dan duit syiling akan dicatatkan bilangangnya secara berasingan dalam jadual pengauditan tunai.
Menyediakan satu surat pengesahan atau pengakuan dari pengarah syarikat tentang baki tunai yang ada di tangan.
Membuat kesimpulan untuk menunjukkan sama ada objektif telah tercapai ataupun tidak.
Tujuan mengaudit penyesuaian bank adalah seperti berikut:
Untuk menentukan baki seperti yang terdapat di dalam peyata bank dapat disesuaikan dengan baki di akaun bank di dalam lejar.
Untuk menentukan system kawalan dalam lengkap dan berjalan dengan baik.
Peyata penyesuaian bank hendaklah disediakan setiap bulan oleh orang yang tidak menguruskan wang tunai masuk dan wang tunai keluar.
Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan penyesuaian bank adalah seperti berikut:
Daripada kertas kerja audit tahun lepas, periksa sama ada baki bank yang ditunjukkan telah dibawa ke hadapan dengan betul dalam lejar am.
Selain itu,
pastikan kesemua cek yang belum dikemukan dan deposit yang belum dikreditkan tahun lepas telah ditunjukkan dalam peyata bank bulan pertama tahun semasa.
Memeriksa cek-cek yang telah dikeluarkan dan slip bank untuk wang masuk untuk memastikan catatan dalam buku tunai adalah betul dan tepat. Selain itu, ia juga untuk mengesan cek-cek dan deposit yang masuh belum dikemukakan sehingga tahun berakhir.
Mengirim surat pengesahan kepada pihak bank untuk mengesahkan baki tunai pada bank bagi tahun berakhir.
Menyediakab satu peyata penyesuaian bank untuk menyesuaikan baki akuan bank dalam buku tunai dengan peyata bank.
Memeriksa kepada borang pembukaan akauan bank pada buku minit mesyuarat untuk mengetahui sama ada terdapat akaun dibuka sehingga tahun berakhir.
Satu surat berkuasa atau surat bank perlu disediakan untuk syarikat yang pertama kali membuka akaun bank.
Tujuannya ialah mendapat kerjasama daripada pihak bank jika ingin tahu apa-apa maklumat tentang baki pihak syarikat di bank sama ada overdraf, akaun semasa, akaun simpanan tetap dan lain-lain.
Surat permintaan peyata bank akan disediakan jika pihak syrikat tidak dapat memberikan peyata bank sepanjang tempoh perakaunan.
Membuat kesimpulan
sama ada objektif telah tercapai ataupun tidak. PENGAUDITAN SIMPANAN TETAP Simpanan tetap merupakan satu jamgka simpanan yang disimpan di dalam bank untuk satu jangka masa yang tertentu. Deposit ini akan menerima faedah ke atas simpanannya dari bank dengan bergantung kepada tempoh penyimpanannya. Simpanan tetap adalah seakan-akan tunai di bank yang membezakannya adalah wang simpanan hanya boleh dikeluarkan jika tempoh simpanan telah matang dan faedah akan dibayar oleh pihak bank. Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan simpana tetap:
Memerhati ke kertas kerja tahun lepas untuk periksa sama ada baki tahun telah dibawa ke hadapan dengan betul
Memeriksa sijil simpanan tetap untuk mengetahui baki tahun berakhir adalah seperti catatan dalam lejar am.
Membuat pemeriksaan fizikal ke atas sijil simpanan tetap.
Mengirim surat pengesahan kepada pihak untuk mengesahkan jumlahya. Seperti surat yang disediakan kepada bank untuk pengesahan baki akaun semasa.
Jika simpanan tetap syarikat telah dicagarkan kepada bank untuk mendapat kemudahan kredit maka satu nota akan ditunjukkan dalam laporan audit. Untuk mengetahiu jumlah terakhir dengan menelefon pegawai bank untuk menanyanya.
Membuat kesimpulan untuk menyatakan sama ada objektif telah atau tidak.
PENGAUDITAN HUTANG OLEH PENGARAH SYARIKAT Hutang ini wujud disebabkan oleh pinjaman kepad pengarah atau pengunaan wang syarikat oleh pengarah untuk tujuan peribadi dan tidak ada kaitan dengan operasi perniagaan. Mengikut
Akta
Syarikat
1965,
pengarah
hanya
boleh
mendapat
pinjaman
atau
menggunakan wang syarikat sahaja untuk tujuan-tujuan yang mempunyai kepentingan syarikat sahaja. Langkah-langkah yang dijalankan adalah seperti berikut:
Mengesahkan baki awal hutang oleh pengarah dari kertas kerja audit tahun lepas.
Memeruksa ke atas baucer pembayaran untuk jumlah pinjaman yang diberikan kepada pihak pengarah dan belanja-belanja yang dibayar oleh pengarah dengan wang peribadi direkodkan dalam lejar am.
Mengirim surat pengesahan kepad pihak pengarah untuk jumlah yang beliau kepada syarikat.
Membuat kesimpulan untuk pengauditan hutang oleh pengarah.
PENGAUDITAN EKUITI PEMILIK Modal ialah wang atau harta benda yang digunakan sebagi pangkal atau pokok berniaga untuk menghasilkan keuntungan.
Tujuan pengauditan ekuiti pemilik adalah untuk
memastiklan jumlah saham yang dipegang oleh seseorang pemegana saham dan pemegang saham pengarah dan juga modal dibenarkan dan diterbit bayar penuh. Pemegang saham sesebuah syarikat boleh terdiri daripada secara perseorangan atau syarikat. Pengarah syarikat mesti terdiri daripada perseorangan yang boleh mengarah dan menguruskan sesebuah syarikat. Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan ekuiti pemilik adalah seperti berikut:
Memeriksa pendaftar ahli untuk mengesahkan pemegang saham syarikat pada tahun berakhir.
Memeriksa pendaftar
pemegang saham pengarah
untuk seseorang yang
memegang saham syarikat dan menjadi pengarah syarikat.
Memeriksa pendaftar pengarah untuk pengarah syarikat yang dilantik atau
meletak jawatan sehingga tarikh laporan. Memeriksa pendaftar pindah milik saham jika terdapat pemindahan saham dalam
sesuatu tahun berakhir. Memeriksa tatawujud dan tataurus syarikat untuk modal dibenar, modal dibayar
penuh, pengarah syarikat dan lain-lain. Memeriksa peyata tahunan tahun lepas untk modal dibenar, modal dibayar
penuh, nama pengarah syarikat, senarai pemegang saham dan lain-lain. Memeriksa borang-borang yang disediakan oleh Pendaftar Syarikat untuk segala
perubahan dalam syarikat seperti borang 32 A, borang 44, dan sebagainya. Menunjukkan
pengarah
syarikat
yang
akan
me4letakkan
jawatan
dalam
Mesyuarat Agung Tahunan mengikut seksyen 61 AS 1965.
Menyediakan surat pengesahan pengarah untuk setiap pengarah syarikat.
Menunjukkan ganjaran pengarah, yuran pengarah dan segala faedah yang diterima untuk seseorang pengarah. Membuat kesimpulan untuk menyatakan segala maklumat adalah benar dan
saksama.
PENGAUDITAN OVERDRAF BANK Bagi sesetengah syarikat yang mempunyai akaun emasa di bank akan diberikan kemudahan untuk mengeluarkan wang lebih dari pada bakinya. Terdapat dua jenis kemudahan overdraf yang disediakan oleh pihak bank iaitu overdraf bercagar dan tidak bercagar. Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan overdraf adalah seperti berikut:
Memeriksa baki awal dalam lejar am dengan kertas kerja audit tahun lepas.
Memerhati ke atas penyata overdraf untuk faedah overdraf dan caj bank yang dikenakan.
Membuat penyata penyesuaian untuk semakan bagi akhir antara lejar am dan penyata overdraf. Biasanya faedah dan caj bank akan dikenakan oleh pihak bank pihak bank setipa bulanan.
Memeriksa ke atas perjanjian kemudahan overdraf untuk mengetahui faedah tahunan yang dikenakan, cagaran dan penjamin untuk kemudahan overdraf.
Mengirim surat pengesahan bank kepad pihak bank untuk mengesahkan baki pada tahun berakhir ( bank confirmation ).
Menyimpan satu salinan perjanjian audit tetap.
Membuat kesimpulan selepas mengaudit.
PENGAUDITAN PINJAMAN JANGKA PANJANG
Pinjaman jangka panjang adalah pinjaman yang jangka masa bayar balik adalah lebih daripada satu tahun dan kadar faedah adalah tetap. Tujuan pengauditan pinjaman jangka panjang adalah seperti berikut:
Untuk menentukan system kawalan dalaman bagi liability jangka panjang lengkap dan berjalan dengan baik.
Untuk mengesahkan liability jangka panjang tulen dan telah direkod dengan batul dalam penyata kewangan.
Menverifikasi jumlah faedah yang dibayar bagi liability jangka panjang.
Langkah–langkah yang dijalankan semasa pengauditan pinjaman jangka panjang seperti berikut:
Daripada kertas kerja audit tahun lepas, periksa sama ada baki bank yang ditunjukkan telah dibawa ke hadapan dengan betul di dalam lejar am.
Penyata pinjaman jangka panjang hanya akan dihantar dua kali dalam setahun iaitu bulan jun dan Disember sahaja. Oleh itu, untuk syarikat yang tahun berakhir selain daripada dua bulan tersebut dikehendaki meminta pihak bank mencetak baki akhir atas permintaan pengarah syarikat.
Membuat penyesuaian ke atas baki akhir antara lejar am dengan penyata pinjaman jangka panjang dengan mengambil kira faedah pinjaman jangka panjang, caj bank, faedah luar biasa yang dikenakan oleh pihak bank.
Memeriksa surat perubahan kadar faedah yang dihantar oleh pihak bank untuk mengetahui kadar faedah semasa. Ini adalah penting untuk pengiraan peruntukan bahagian modal akan dibayar untuk pinjaman jangka panjang tahun depan.
Mengira bahagian modal yang akan dibayar untuk tahun hadapan untuk pinjaman jangka panjang.
Pengiraan dibuat dengan mendarab faktor dengan pokok
pinjaman kemudian didarab dengan 12.
Memeriksa ke atas perjanjian pinjaman untuk mengethui aset yang dijadikan cagaran untuk mendapat pinjaman jangka panjang.
Ia perlu ditunjukkan dalam
laporan audit.
Manghantar surat pengesahan kepada pihak bank atau institusi kewangan yang lain untuk mengesahkan baki akhir ( bank Comfirmation ).
Membuat kesimpulan selepas mengaudit pinjaman jangka panjang.
PENGAUDITAN PEMIUTANG Pemiutang wujud apabila syarikat membeli barang secara kredit daripada pembekal. Tujuan pengauditan pemiutang adalah seperti berikut: o
Untuk menentukan sama ada system kawalan dalaman bagi akaun belum bayar lengkap dan berjalan dengan baik.
o
Untuk menentukan semua liabiliti yang terkemuka yang terdapat pada tarikh imbangan telah dimasukkan ke dalam penyata kewangan.
o
Untuk mengesahkan butir-butir yang terdiri daripada akaun belum bayar itu tulen dan jumlah yang ditunjukkan bagi akaun pemiutang di dalam penyata kewangan memeberikan gambaran yang benar dan saksama.
Langkah –langkah yang dijalankan semasa pengauditan pemiutang adalah seperti berikut: •
Membandingkan baki awal dalam lejar am dengan kertas kerja audit tahun lepas.
•
Memilih sebilangan pemiutang untuk perhatikan urusniaga-urusniaga yang telah berlaku dicatatkan dalam lejar am. Ia akan dibuat dengan berdasarkan invois dan resit yang diterima daripada pemiutang.
•
Menyediakan surat pengesahan untuk dihantar kepada sebilangan pemiutang yang dipilih berdasarkan perkara-perkara berikut: 1) baki pemiutang yang material. 2) Baki pemiutang yang menambah atau mengurang denganketara pada tahun berahkir. 3) Baki pemiutang disebelah debit. 4) Baki pemiutang pemiutang tahun lepas yang material menjadi sifar tahun ini.
•
Semasa menunggu surat pengesahan dihantar balik, tatacara audit alternative akan dijalankan
dengan membuat pemeriksaan ke atas pemiutang-pemiutang
yang telah dipilih. Pemeriksaan dibuat dengan berdasarkan invois, resit, nota debit dan kredit dan sebagainya. •
Semasa surat pengesahna diterima, keputusan akan dicatatkan seperti berikut: 1) “CB” untuk jumlah yang disahkan sama dengan jumlah dalam kertas kerja audit atau dapat disesuaikan antara lejar am syarikat dengan pihak pelanggan. 2) “RD” untuk jumlah yang beza antara lejar am syarikat denga pihak syarikat. 3) “RPO” untuk surat pengesahan yang dipulangkan oleh pejabat pos. 4) “NR” untuk surat pengesahan yang tidak dipulangikan.
•
Membuat kesimpulan selepas pengauditan pemiutang.
PENGAUDITAN BAYARAN TERAKRU Belanja terakru berlaku apabila syarikat membayar kurang daripada perbelanjaan yang sebenar sehingga tahun berakhir. Belanja tersebut sepatutnya dibayar tetapi tidak atas sebab-sebab tertentu. Langkah-langkah yang dilakukan semasa pengauditan bayaran terakru adalah seperti berikut:
Menyemak baki awal lejar am dengan kertas kerja audit tahun lepas.
Memastikan bayaran terakru tahun lepas yang telah dibayar pada tahun semasa telah diambil kira.
Membuat semakan ke atas belanja operasi untuk mengesan bayaran terakru yang
masih belum diambil kira dan tidak termasuk belanja terakru tahun lepas. Membuat pemerhatian ke atas invois dan bil-bil yang diterima dari pihak
pelanggan dan lejar am tahun hadapan. Menanya kepada pengarah syarikat sama ada terdapat liability syarikat yang
masih belum direkodkan. Membuat kesimpulan selepas pengauditan bayaran terakru
PENGAUDITAN HUTANG KEPADA PENGARAH N SYARIKAT Hutang kepada pengarah wujud apabila pengarah syarikat menjelaskan perbelanjaan syarikat dengan menggunakan wangnya sendiri atau pinjaman kepada syarikat. Langkah-langkah yang dijalankan adalah seperti berikut:
Menyemak baki awal lejar am dengan kertas kerja audit tahun lepas.
Membuat pemeriksaan ke atas baucer pembayaran untuk belanja yang dibayar oleh pengarh dengan menggunakan wangnya sendiri.
Membuat satu nota untuk menunjukkan pernambahan hutang kepada pengarah syarikat.
Mengirim surat pengesahan kepada pihak pengarah untuk mengesahkan jumlahnya.
Membuat kesimpulan selepas pengauditan hutang kepada pengarah syarikat.
PENGAUDITAN CUKAI TERTUNDA Cukai tertunda adalah perbezaan diantara susut nilai tahunan dengan elaun modal permulaan dan elaun tahunan bagi aset sesebuah yang tanpa pensyaratan semasa mengauditan.
Tujuan pengauditan cukai tertunda adalah untuk menyelaraskan cukai
terlebih atau terkurang bayar akibat daripada susut nilai yang dikira untuk aset yang tidak disyaratkan. Cukai tertunda terbahagi kepada dua jenis iaitu seperti berikut: Perbezaan tetap wujud akibat daripada ssuatu aset tetap syarikat yang tidak boleh menuntut elaun permulaan dan tahunan.
Aset tetap yang tidak dapat menuntut
elaunmodal adalah aset yang disyarat dalam laporan audit jka ia didaftarkan da bawah nama pengarah syarikat atau aset yangt sememangnya tidak berhak untuk menuntut elaun modal daripada Lembaga Hasil Dala Negeri. a) perbezaan semasa adalah perbezan antara susut nilai tahunan dengan elaunmaodal permulan auat tahunan yang dituntut dalam tahun taksiran. Cukai tertunda hanya akan diperuntukan jika syarikat memperolehi keuntungan pada tahun berakhir sahaja.
Jika syarikat mengalami kerugian cukai tertunda hanya perlu
ditunjukkan sahaja dalam jadual fail kertas kerja audit.
Langkah-langkah pengiraan cukai tertunda adalah seperti berikut: 1) merujuk kepada fail audit untuk memerhatikan aset-aset syarikat yang tidak dibenar untuk menuntut elaun modal. 2) Menunjukkan susutnilai tahunan yang telah dikira untuk set yang telah disyaratkan sebagai tertunda tetap. 3) Mengira perbezaan antara susut nilai tahunan dan elaun modal yang dibenar ke atas aset yang tidak disyaratkan. Jika elaun modal lebih dari susut nilai perbezaan negatif akan diperolehi atau disebaliknya. 4) Mendarabkan tertunda semasa dengan 30% untuk memperolehi cukai tertunda yang akan dipeuntukan ke dalam akaun untung rugi. 5) Cukai tertund diperuntukan mengikut kaedah liability ke atas perbezaan masa diantara kiraan keuntungan untuk perakaunan dan akaun-akaun kecuali di mana pelepasan dianggap akan berterusan di masa-masa hadapan. PENGAUDITAN PERCUKAIAN Percukaian terlibat secara tidak langsung dalam pengauditan.
Percukaian adalah satu
bayaran yang wajib, bukannya denda yang dikenakan ke atas penggunaan pendapatan, kekayaan atau asas-asas lain, tidak termasuk untuk faedah khusus seseorang pembayar seperti bayaran lesen, tol, bayaran masuk dan tafsiran khas. Tujuan adalah untuk faedah rakyat yang diperintah dalam sesebuah Negara yang merdeka. Langkah-langkah untuk pengauditan percukain adalah seperti berikut:
Memeriksa borang J (i) yang terdapat dalam fail cukai untuk cukai kena bayar tahun lepas untuk menyelaraskan cukai yang diperuntukan tuhun lepas sama ada terlebih atau terkurang bayar.
Ia akan ditambah atau ditolak dari pendapatan
bercukai akaun untung rugi tahun ini. Membuat jadual untuk kadar elaun tahunan yang dubenarkan untuk tambahan aset untuk tahun semasa.
Membuat pengiraan elaun permulaan dan elaun tahunan.
Membuat pengiraan cukai kredit seksyen 108.
Menyediakan kertas kerja untuk membuat pengiraan cukai tahun semasa.
Menyediakan jadual tentang maklumat pemegang saham dan pengarah syarikat.
Selepas semua jadual di atas selesai, juruaudit akan membuat satu peruntukan cukai untuk tahun semasa dan akan ditolak dari pendapatan sebelum cukai dalam akaun untung rugi.
Untuk syarikat yang mengalami kerugian, satu nota tentang jumlah rugi perniagaan dan elaun modal yang tidak dapat diserap hantar hadapan perlu ditunjukkan.
Pengauditan akaun-akaun kumpulan Akaun perkongsian
Apabila dua / lebih daripada dua orang tetapi tidak melebihi 20 orang bersama-sama menubuhkan atau mewujudkan perniagaan dengan tujuan mendapatkan keuntungan, perniagaan itu dikenal sebagai perkongsian. Perjanjian bertulis dikenal sebagai perjanjian perkongsian atau Akta Perkongsian. Antara butir-butir penting yang dinyatakan dalam perjanjian termasuk a)
nama pekongs serta nama dan alamat firma.
b)
Jumlah modal yang disumbangkan ole setiap pekongsi.
c)
Nisbah atau kadar pembahagian untung atau rugi antara pekongsi.
d)
Sama ada gaji dibayar kepada pekongsi yang menguruskan perniagaan atau tidak.
e)
Sama ada faedah dibayar atas modal atau tidak.
f)
Sama ada faedah dibayar atas ambilan atau tidak.
Perakaunan untuk perniagaan perkongsian ialah buku akaun seperti lejar dan buku jurnal digunakan dan catatan oleh sebuah perniagaan perkongsian dalam buku ini adalah sama seperti catatan dalam buku peniaga tunggal. Perbezaannya hanya cara merekodkan modal dan akaun tambahan yang perlu disediakan oleh perniagaan perkongsian seperti berikut: a) setiap pekongsi mempunyai akaun modal dan akaun semasa sendiri. b) Baki akaun modal dan akaun semasa setiap pekongsi ditunjukkan secara berasingan dalam kunci kira-kira. c)
Selepas akaun untung rugi disediakan dan untung bersih atau rugi bersih ditentukan akaun tambahan ynag dinamakan akauan Akaun Pengasingan untng Rugi perlu disediakan.
Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan untuk akaun perkongsian adalah seperti berikut:
Memeriksa baki awal dalam lajar am dengan kertas kerja audit tahun lepas.
Memeriksa sama ada akaun yang berasingan dibuka bagi setiap pekongsi ataupun tidak.
Memeriksa sama ada segala pembahagian untung, faedah atas modal, gaji pekongsi, dan apa jua yang menjadi hak seseorang pekongsi akan dikredit dalam satu akaun baru yang dinamakan akaun semasa ataupun tidak.
Memeriksa sama ada akaun perdagangan dan akaun untung rugi bagi perniagaan perkongsian disediakan dengan cara yang sama seperti bagi seorang peniaga tunggal.
Akaun ini dinamakan akaun pengasingan untung rugi dan disediakan
selepas akuan untung rugi atau selepas untung aatu rugi bersih ditentukan.
Memeriksa sama ada semua pekongsi mendapat pembahagian keuntungan pekongsi kerana ia merupakan hasil atau ganjaran kepada pekongsi yang telah melaburkan wang dalam perniagaan perkongsian itu.
Memeriksa sama ada ambilan pekongsi telah didebitkan dalam akaun semasa pekongsi atau tidak.
Memeriksa sama ada akaun semasa pekongsi didebitkan dan dikreditkan akaun pengasingan untung rugi atas faedah yang dikenakan oleh faedah atas ambilan.
Memriksa sama ada gaji pekongsi dibayar ataupun tidak.
Memeriksa sama ada kunci kira-kira sebuah perkongsian telah disedikan ataupun tidak.
Membuat kesimpulan sama ada objektif tercapai atau tidak.
PENGAUDITAN SYARIKAT BERHAD PENGENALAN SYARiKAT BERHAD Syarikat berhad ditubuhkan di bawah Akta Syarikat Malaysia 1965. syrikat berhad merupakan satu badan atau entity yang terasing daripada pemiliknya, iaitu pemegang syaer syarikat. Sebagai satu badan atau entity yang sah sebuah syarikat berhad boleh memiliki aset, membuat pinjaman, membuat perjanjian, dan mengambil tindakan guaman terhadap pihak ketiga. Sebaliknya, tindakan mahkamah juga boleh diambil terhadapnya oleh pihak ketiga. Terdapat dua jenis syarikat berhad iaitu syarikat sendirian berhad dan syarikat awam berhad. Pembentukan syarikat berhad dibentukkan berasaskan peraturan dalam Akta Syarikat 1965.
tatawujud syarikat atau memorandum syarikat ialah dokumen yang
menerangkan tujuan syarikat itu ditubuhkan dan modal yang diperlukan.
Dokumen ini
mengandungi butir berikut: a) nama syarikat dengan perkataan “ Berhad ”, di akhir namanya. b) Alamat rasmi syarikat c)
Jenis perniagaan yang hendak dijalankan
d) Tujuan pernubuhan syarikat e) Nama, alamat, dan profesyen penaja f)
Jumlah modal berdaftar, bilangan syer, dan jenis syer
g) Penyataan bahawa pemegang syer menikmati liability berhad Tatarusan syarikat ialah dokumen yang menghuraikan hal ehwal syarikat seperti peraturan
yang
mengawal
pengurusan
dan
pentadbiran
syarikat.
Dokumen
ini
mengandungi butir berikut: a) prosedur perlantikan ahli lembaga pengarah b) Tugas, hak kuasa dan tanggungjawab lembaga pengarah c)
Prosedur mengadakan mesyuarat agung tahunan syarikat dan cara mengundi
d) Cara mengaudit akaun e) Laporan kewangan syarikat kepada pemegang syer
f)
Cara pembayaran dividen
g) Bayaran pengarah Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan untuk akaun sendirian berhad adalah seperti berikut:
Memeriksa baki awal dalam lejar am dengan kertas kerja audit tahun lepas.
Memeriksa sama ada modal yang diterbitkan berlebihi modal yang dibenarkan ataupun tidak
Memeriksa adakak setiap nilai syer dibayar harga sama dengan harga yang dinyatakan iaitu harga yang dibayar adalah sama dengan nilai per atau nilai tara.
Memastikan dividen yang diisytiharkan adalah dalam bentuk peratus atas nilai tara syer atau peratus setiap unit syer dan bukan atas nilai pasaran
Memeriksa Jika modal berdaftar sesebuah syarikat terdiri daripada syer biasa dan syer keutamaan, dividen akan dibayar kepada kedua-dua jenis syer itu sekiranya keuntungan mencukupi ataupun tidak
Memeriksa sama ada syarikat itu dibayar dividen Interim atau dividen akhir Dividen interim ialah sebuah syarikat membayar dividen sekali setahun sahaja.
Membuat kesimpulan sama ada objektif tercapai atau tidak.
PENGAUDITAN AKAUN KELAB DAN PERSATUAN Kelab dan persatuan ialah orgaisasi yang ditubuhkan bukan untuk tujuan mendapatkan keuntungan kerana bukan ditubuhkan untuk menjalankan perniagaan. Tujuannya adalah untuk menyediakan kemudahan dan perkhidmatan social, kebudayaan, rekreasi, dan sukan. Setiap kelab dan persatuan memerlukan hasil untuk membiayai segala perbelanjaan menyediakan kemudahan bagi ahlinya. Penerimaan modal ialah wang yang diterima bukab daripada operasi biasa kelab dan persatuan berkenaan, manakala penerimaan hasil ialah wang yang diterima daripada kegiatan biasa kelab dab persatuan. Langkah-langkah yang dijalankan semasa pengauditan untuk akaun kelab dan persatuan adalah seperti berikut: •
Memeriksa baki awal dalam lejar am dengan kertas kerja audit tahun lepas
•
Memeriksa sama ada kesemua wang kelab dan yuran dicatatkan ke dalam akaun
•
Menyemak semua penerimaan modal dan penerimaan hasil dicatat denga betul dan tepat.
•
Memeriksa
kesemua
perbelanjaan
modal
dan
perbelanjaan
hasil
denga
menggunakan resit, invois dan baucer dan sebagainya. •
Memeriksa kesemua rekod perakaunan kelab dan persatuan adalah sama dengan akaun yang ditunjukkan
•
Memeriksa akaun penerimaan dan pembayaran untuk mengetahui baki tunai permulaan dan baki akhir.
•
Memeriksa akaun perdagangan untuk mengetahui sama ada keuntungan atau kerugian sesebuah syarikat.
•
Mambuat kesimpulan sama ada objektif tercapai atau tidak.
KESIMPULAN Secara kesimpulannya bagi akaun, laporan, dan audit adalah mengandungi tatacara perlantikan juruaudit, hak dan tanggungjawab seorang juruaudit. perlantikan
juruaudit
terdapatnya
mengikutseksyen 174 AS 1965.
bagaimana
seseorang
itu
Dalam tatacara dilantik
dengan
selainitu juga terdapat kelayakan juruaudit yang
ditetapkan, surat perlantikan juruaudit, surat perlantikan dan sebagainya. Selain itu juga terdapat hak juruandit, tenggungjawab, kewajipan dan kuasa dan prinsipprinsip juruaudit seperti kebebasan, kejujuran, dan objektif, kerahsiaan, kemampuan, kerja yang dibuat oleh juruaudit yang lain, dokumentasi, perancangan, bukti audit, system perakaunan, dan kawalan dalam serta kesimpulan audit dan laoporan audit. Penamatan perkhidmatan juruaudit syarikat pula termasuk perlucutan juruaudit syarikat dengan memberi notis khas ( 28 ) hari, juruaudit yang akan bersarab yang menerima notis tersebut dalam masa 7 hari dan minta satu salinan dihantar oleh syarikat kepada semua pemegang saham. Kesimpulan bagi akaun untung rugi dan kunci kira-kira dan akaun-akaun kumpulan adalah akaun untung rugi termasuk pengauditan jualan, pengauditan belian, pengauditan belanja dan operasi, pendapatan dan perbelanjaan runcit.
Manakala bagi kunci kira0kira pula
termasuk pengauditan aset tetap, pengauditan aset tidak ketara, pengauditan pelaburan, pengauditan stok, pengauditan penghutang, pengauditan bayaran terdahulu dan deposit, pengauditan tunai dan sebagainya.
Bagi akaun-akaun kumpulan pula termasuk
pengauditan untuk pengkongsian, syarikat iaitu syarikat sendirian berhad dan syarikat awam berhad serta akaun persatuan dan juga akaun kelab.
