รวมข้อสอบ Pharmacy Licence--เฉลย DM Thyroid

O S P E

เทคนิคทางเภสัชกรรม เรื่อง การชั่งสาร

1.1 การชั่งผงยาโดยการเลือกใช้กระดาษ การใช้ช้อนเขา และการเคาะผงยาลงเมื่อใกล้ถึงน้ําหนัก ที่ต้องการ ก. การชัง่ ด้วยเครื่องชัง่ ไฟฟ้า (Top Loading Balance) - ปรับสมดุลของเครื่องชั่ง เครื่องชั่งไฟฟ้าส่วนใหญ่ปรับโดยการหมุนสกรูที่ขาซ้ายขวาของเครื่องชั่ง ให้สังเกตฟองอากาศที่เป็นตัวบ่งชี้ สมดุลอยู่ตรงกลางเครื่องหมายวงกลม หลักการหมุนปรับคือ การหมุนตามเข็มนาฬิกาเครื่องชั่งจะยกสูงขึ้น การ หมุนทวนเข็ม เครื่องชั่งจะลดต่ําลง (ในขั้นนีเ้ นื่องจากเวลาจํากัด อาจมีการปรับเครื่องชั่งสมดุลให้แล้ว ซึ่งจะแจ้งให้ ผู้สอบทราบ ในกรณีนี้ก็อาจข้ามขั้นตอนนี้ได้) - พับกระดาษชั่ง ใช้กระดาษสะอาด ตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า โดยทั่วไปขนาด 8 ซม. X 10 ซม. พับริมด้านข้าง (ด้านยาว) เข้ามาทั้ง 2 ด้านๆละ 1 ซม. พับด้านที่ 3 เข้ามา 2 ซม แล้วพับกลับออกไป 1 ซม. คลี่รอยพับออก จับด้านที่ 3 จีบซ้อนให้เป็นมุมกระทง ทําทั้ง 2 มุม แล้วพับส่วนที่ยาวเกินอยู่ลงเพื่อให้กระทงแข็งแรงขึ้น - เขียนชื่อยาและน้ําหนักทีต่ ้องการชั่ง โดยเขียนลงส่วนที่พับไว้เพื่อหลีกเลี่ยงสารเคมีสัมผัสกับทีใ่ ช้เขียน - Tare เครื่องชั่ง (auto-zero) หรือปรับน้ําหนักเครื่องชั่งเป็น 0 - อ่านฉลากขวดยา หยิบขวดยา เปิดฝาขวด วางฝาหงายบนพื้นที่สะอาดหรือบนแผ่นกระเบื้องวางขวดยา อ่านฉลากอีกครั้งให้แน่ใจ จับช้อนด้วยมือ ข้างที่ถนัด ลักษณะคว่ําเต็มมือ ให้นิ้วชี้วางทอดคว่ําบนด้ามช้อนเขาตักยาจากขวดยา ซึ่งถือในมือข้างทีไ่ ม่ถนัด เคาะ นิ้วชี้ (ลักษณะคว่ํามือ) ให้ผงยาค่อยๆลงบนกระดาษ โดยเฉพาะเมื่อใกล้ถึงน้ําหนักที่ต้องการ ปิดกระจกกันลม(ถ้า มี) สังเกตค่าน้าํ หนักจากหน้าปัดตลอดเวลาที่ชั่ง - เมื่อได้ปริมาณที่ตอ้ งการ ยกกระดาษชั่งยาออกจากจานชั่ง ปิดกระจกกันลม ปรับน้ําหนักเป็นศูนย์ ตามเดิม ปิดฝาขวดยาให้สนิท ทําความสะอาดด้วยแปรงปัดถ้ามีผงยาหกบริเวณเครื่องชั่ง อ่านฉลากอีกครั้ง ข. การชั่งด้วยเครื่องชั่ง 2 จาน - พับกระดาษชั่ง ใช้กระดาษสะอาด ตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า โดยทั่วไปขนาด 8 ซม. X 10 ซม. พับริม ด้านข้าง (ด้านยาว) เข้ามาทั้ง 2 ด้านๆละ 1 ซม. พับด้านที่ 3 เข้ามา 2 ซม แล้วพับกลับออกไป 1 ซม. คลี่รอย พับออก จับด้านที่ 3 จีบซ้อนให้เป็นมุมกระทง ทําทั้ง 2 มุม แล้วพับส่วนที่ยาวเกินอยู่ลงเพื่อให้กระทงแข็งแรงขึ้น - เขียนชื่อยาและน้ําหนักทีต่ ้องการชั่ง โดยเขียนลงส่วนที่พับไว้เพื่อหลีกเลี่ยงสารเคมีสัมผัสกับทีใ่ ช้เขียน - วางกระดาษชั่งที่เหมือนกันบนจานทั้ง 2 ด้าน - ปรับสมดุลของเครื่องชั่ง ให้สังเกตเข็มชี้ (indicator) ให้ตรงขีดศูนย์หรือตรงกลาง (ในขั้นนี้เนื่องจาก เวลาจํากัด อาจมีการปรับเครื่องชั่งสมดุลให้แล้ว ซึ่งจะแจ้งให้ผู้สอบทราบ ในกรณีนี้กอ็ าจข้ามขั้นตอนนี้ได้) - เติมตุ้มน้ําหนักลงบนจานชั่ง

Comprehensive Pharmacy Review

2

เทคนิค OSPE

- อ่านฉลากขวดยา หยิบขวดยา เปิดฝาขวด วางฝาหงายบนพื้นที่สะอาดหรือบนแผ่นกระเบื้องวางขวดยา จับช้อนด้วยมือข้างที่ถนัด ลักษณะคว่ําเต็มมือ ให้นิ้วชี้วางทอดคว่ําบนด้ามช้อนเขา ตักยาจากขวดยาซึ่งถือในมือ ข้างที่ไม่ถนัด เคาะนิ้วชี้ (ลักษณะคว่ํามือ) ให้ผงยาค่อยๆลงบนกระดาษ โดยเฉพาะเมื่อใกล้ถึงน้ําหนักทีต่ ้องการ สังเกตค่าน้ําหนักบนหน้าปัดตลอดเวลาที่ชั่ง - เมื่อได้ปริมาณที่ต้องการ ยกกระดาษชั่งยาออกจากจานชั่ง ปรับน้ําหนักเป็นศูนย์ตามเดิม ทําความ สะอาดด้วยแปรงปัดถ้ามีผงยาหกบริเวณเครื่องชั่ง ปิดฝาขวดยาให้สนิท อ่านฉลากอีกครั้ง 1.2 การชั่งของเหลวข้นหนืด เช่น mineral oil หรือ glycerin เมื่อในสูตรตํารับกําหนดเป็น w/w ของเหลวข้นหนืด หากใช้การตวงจะต้องรอเวลาให้ไหลออกนาน (draining time) และต้องทราบค่าความ ถ่วงจําเพาะ (specific gravity) เปลี่ยนน้ําหนักเป็นปริมาตร การชั่งจึงเป็นวิธีที่สะดวก การชั่งของเหลวปริมาณไม่มาก ให้ใช้กระจกนาฬิกา ใช้ขนาดเท่ากัน 2 อัน มีหลายขนาด เลือกขนาดให้ เหมาะ หากปริมาณมากๆ สามารถใช้บีคเกอร์ขนาดเท่ากัน 2 อัน เลือกขนาดให้เหมาะเช่นกัน เทคนิคการชั่งเหมือนการชั่งของแข็ง หากสารหกหรือหยดไหลเปื้อนเครื่องชั่ง ให้รีบใช้กระดาษเช็ดทํา ความสะอาด - เขียนชื่อยาและปริมาณบนสติกเกอร์ติดบนบีกเกอร์หรือใช้ปากกาเมจิกเขียน วางบีคเกอร์ที่ใช้สําหรับใส่ยาบน จานชั่ง ใช้แท่งแก้วช่วยในการชั่งได้ ในบางกรณีที่ไม่มีเครื่องชั่งที่มีความไวที่เหมาะสม การชั่งของเหลวปริมาณน้อย อาจใช้การเทียบจํานวน หยดของของเหลวต่อกรัม แล้วคํานวณปริมาณหยดตามปริมาณน้ําหนักที่ต้องการ

O S P E

เทคนิคทางเภสัชกรรม เรื่อง การตวงสารและการ calibration

เทคนิคการตวง 2.1 การเลือกใช้กระบอกตวงให้เหมาะสมกับปริมาตรของของเหลวและเทคนิคในการตวง - กระบอกตวงโดยทั่วไปมีขนาด 10, 25, 50, 100 ml - เลือกกระบอกตวงขนาดที่ใกล้เคียงกับปริมาณที่ต้องการตวงให้มากที่สดุ เพื่อให้มีค่าคลาดเคลื่อนน้อยที่สุด - อ่านฉลากขวดยา หยิบขวดยา เปิดฝาขวด วางฝาหงายบนพื้นที่สะอาดหรือบนแผ่นกระเบื้องวางขวดยา (หากเป็น สารรีเอเจนต์ที่ทําด้วยแก้วซึ่งไม่ค่อยใช้ในปัจจุบันแล้ว นิยมใช้นิ้วก้อยหนีบไว้ แต่ยกเว้นน้ํายาที่เป็นกรดด่าง) ถือ กระบอกตวงมือซ้าย โดยวางฐานกระบอกตวงไว้ระหว่างนิ้วให้มั่นคง (ไม่กํามือ) - อ่านฉลากอีกครั้งถือโดยให้ฉลากอยู่ด้านบน ฉลากจะอยู่ในอุ้งมือ เพื่อไม่ให้เวลาน้ํายาไหลย้อยลงจะไม่เปื้อนฉลาก - ยกกระบอกตวงระดับสายตา แตะขวดยากับปากกระบอกตวง รินยาออกจากขวดช้าๆ หากตวงยาหกหรือหยด ให้ใช้กระดาษเช็ดให้สะอาดก่อนจะตวงต่อ โดยทั่วไป สําหรับของเหลวใส มักอ่านปริมาตรตรงระดับ lower meniscus คือส่วนโค้งต่ําสุดของของเหลว ส่วนของเหลวสีเข้ม มักอ่านปริมาตรตรงระดับ upper minicus คือ ส่วนโค้งบนของของเหลว ในกรณีตวงได้ปริมาตรเกิน ให้เทส่วนเกินออกจากกระบวงตวงทิ้งไปอย่างระมัดระวัง ไม่ นิยมเทคืนลงขวด - เมื่อได้ปริมาตรที่ต้องการ ปิดฝาจุกขวด อ่านฉลากอีกครั้ง ก่อนวางขวดยาที่เดิม - รินยาออกจากกระบอกตวงให้หมด Pharmacy Rx’24

Khon Kaen University


3


2.2 การตวงของเหลว 3 ลักษณะ เช่น สารละลายใส, สารละลายสีเข้ม, Mineral oil เป็นต้น 1. การตวงของเหลวใส เช่น น้ํา แอลกอฮอล์ เป็นต้น - ใช้เทคนิคการตวงข้างต้น อ่านปริมาตรที่ระดับ lower meniscus (โค้งล่าง) เมื่อรินยา ปล่อยให้น้ํายา ไหลออกกระบอกตวงจนหมด 2. การตวงของเหลวสีเข้ม เช่น ด่างทับทิม (potassium permanganate), iodine solution เป็นต้น - ใช้เทคนิคการตวงข้างต้น อ่านปริมาตรที่ระดับ upper meniscus (โค้งบน) 3. การตวงของเหลวข้นหนืด เช่น mineral oil, glycerin น้ําเชื่อม เป็นต้น - ใช้เทคนิคการตวงข้างต้น โดยในการรินของเหลวจากขวดยา พยายามให้ของเหลวไหลลงตรงกลาง กระบอกตวง ไม่ให้ติดผนังด้านข้างกระบอกตวง จนปริมาตรแน่นอนแล้ว อ่านปริมาตรที่ระดับ lower meniscus (โค้งล่าง) เมื่อรินยา ปล่อยให้ของเหลวไหลออกกระบอกตวงจนหมดซึ่งต้องใช้เวลานานมากเนื่องจากความหนืดสูง

เทคนิคการ calibration 2.3 การ calibration การ Calibrate ของเหลวจํานวนน้อยที่มีอุปกรณ์ขนาดเกินความเที่ยงตรง เช่น ให้ตวงน้ํา 0.8 ml โดยมี กระบอกตวง 10 ml และมี dropper ให้ ใช้สําหรับการวัดปริมาตรของเหลวปริมาณน้อยที่ไม่สามารถ ใช้กระบอก ตวง นอกจากการใช้ pipette หรือ burette แล้ว ของเหลวที่ไม่ใช่ตัวยาสําคัญสามารถคํานวณโดย การเทียบหยด - ใช้กระบอกตวงขนาด 10 ml ใช้หลอดหยดดูดน้ํายามา ตั้งหลอดให้ตรงในแนวดิ่ง (ไม่เอียง) หากตั้งเอียง จะต้องระวังให้เอียงเท่ากันตลอดการเทียบหยดซึ่งจะยากกว่า นับจํานวนหยดของของเหลว 2 ml - เมื่อได้จํานวนหยดใน 2 ml คํานวณหยด ในกรณีไม่ใช่ยาอันตราย หากไม่ได้เลขลงตัว ค่าทศนิยมเกิน 0.5 ปัดเศษขึ้น หากต่ํากว่าให้ปัดเศษทิ้งไป - หยดของเหลวตามจํานวนหยดที่คํานวณได้ เทคนิคการ Calibrate - ต้องทําเมื่อตวงสารน้อยกว่า 20% ของปริมาตรทั้งหมด - เลือก cylinder ขนาดที่เหมาะสม เช่น ต้องการตวงสาร 2 ml ให้เลือก cylinder ขนาด 10 ml - จับให้ถูกวิธีโดยใช้นิ้วโป้งจิกขีดที่ต้องการ ส่วน 4 นิ้วที่เหลือให้รวบไว้ที่ฐาน cylinder ตั้งให้ตรง และ ให้ปริมาณสารที่ต้องการ (2 ml) อยู่ในระดับสายตา - ใช้ Dropper ดูดสาร โดยบีบลูกยางไล่อากาศออกก่อน จากนั้นจึงค่อยจุ่มหลอดเข้าไปในขวดใส่สาร ดูดสารขึ้นมา - ให้ปลาย Dropper หย่อนเข้าไปใน cylinder ให้อยู่ใกล้กับปริมาณสารที่ต้องการ ( 2 ml) อย่าให้สูง เกินไปและอยู่ตรงกลาง ระวังอย่าให้ปลายหลอดหยดสัมผัสกับผิวของ cylinder เพราะจะได้จํานวนหยดที่ ผิดพลาดได้ - นับจํานวนหยดให้ถูกต้อง - เทียบบัญญัตยิ างค์ 2 ml ใช้เท่ากับ .....หยด 0.4 ml ใช้เท่ากับ......หยด

Pharmacy Rx’24



4


เทคนิคการทํา aliquot เทคนิคการทํา aliquot ยา จากยาเม็ด เพื่อให้ได้ขนาดความแรงต่อมื้อพอดีสําหรับผู้ป่วยแต่ละราย ในกรณีที่ไม่สามารถหาตัวยาที่เป็นสารเคมีจากท้องตลาดในการเตรียมยา เภสัชกรอาจเตรียมยาเช่น ยาน้ําแขวน ตะกอน ยาน้ํา ยาหยอดตา ครีมทาผิว ฯลฯ จากยาในรูปแบบต่างๆ เช่น ยาเม็ด ยาฉีด ฯลฯ ที่จําหน่ายใน ท้องตลาดอยู่แล้ว 2.4.1 การทํา aliquot จากยาเม็ด - คํานวณเทียบจํานวนยาเม็ดที่ต้องใช้ให้มีปริมาณยาตามต้องการในยารูปแบบใหม่ - บดยาเม็ดให้ได้ผงละเอียด นําไปเตรียมยารูปแบบใหม่ การนําไปใช้จะเป็นรูปผงยาหรือกระจายใน ของเหลวให้พิจารณาจากลักษณะของรูปแบบของยาที่ต้องการเตรียม 2.4.2 การทํา aliquot จากยาฉีด - คํานวณเทียบจํานวนมิลลิลติ รของยาฉีดที่ต้องใช้ - หากเป็นยาฉีดผง จะต้องทําการ reconstitution โดยการเติมน้ํากระสายลงไปละลาย ปริมาณน้าํ กระสายที่เติมคํานวณได้จากการหักลบจากปริมาตรของผงยาซึ่งจะสามารถทราบจากข้อมูลในใบแทรกผลิตภัณฑ์ เมื่อละลายยาเป็นสารละลายแล้ว ดูดยาฉีดออกมาให้มีปริมาตรตามที่คํานวณเทียบ

O S P E

เทคนิคทางเภสัชกรรม เรื่อง การบดผสมยา

เทคนิคการผสมยา 3.1 การบดผงยา การผสมผงยาด้วยโกร่ง 1. การบดผงยา - การบดผงยาที่ไม่ติดสี (staining) โดยทั่วไป ใช้โกร่งกระเบื้อง (porcelain mortar & pestle) - ให้ทําการบดก่อนการชั่งยา - ใส่สารลงตรงกลางโกร่ง มือข้างที่ถนัดถือลูกโกร่ง มือข้างไม่ถนัดยึดจับขอบด้านข้างโกร่ง โดยทั่วไป ถือ ลูกโกร่งลักษณะคล้ายการจับปากกา เพื่อให้สามารถเคลื่อนหมุนลูกโกร่งในลักษณะบิดข้อมือได้อย่างอิสระโดย ข้อศอกไม่ต้องกางขยับออก - หมุนลูกโกร่งวนเป็นวงกลมตามเข็มนาฬิกาหรือทวนเข็มจากก้นโกร่งขึ้นไปใกล้ขอบโกร่ง แล้ววนลงอีก สลับกัน จนได้ผงยาละเอียดตามต้องการ - หากผงยาติดโกร่ง ใช้มือข้างที่ไม่ถนัดถือ spatula แซะขูดได้โดยไม่จําเป็นต้องวางลูกโกร่งลงและใช้มือ ข้างที่ถนัดจับ spatula เพราะเสียเวลาและผงยาจะเปื้อนลูกโกร่งที่นํามาวางพักไว้ - ของแข็งบางชนิด เมื่อบดโดยตรงจะเกิดจับก้อนเหนียว เช่น camphor จะต้องเติมตัวทําละลายที่ ระเหยง่าย เช่น แอลกอฮอล์ เล็กน้อยหยดลงบนสารระหว่างบด จะได้ผงละเอียด เรียกว่า pulverization by intervention Pharmacy Rx’24



5


2. การผสมผงยา - เป็นการ trituration ซึ่งไม่ต้องการแรงบดผสม การผสมจึงใช้โกร่งแก้ว (glass mortar & pestle) ผสมผงที่ละเอียดแล้ว - ใช้เทคนิค geometric dilution โดยใส่ผงยาที่มีปริมาณน้อยที่สุดก่อน จากนั้นเติมสารอื่นจํานวน เท่ากันกับที่มีอยู่ในโกร่ง บดผสมจนเข้ากันเบาๆ (โดยลักษณะการหมุนลูกโกร่งเหมือนการบด) เติมสารที่เหลือใน ลักษณะเท่ากับที่มีในโกร่งไปเรื่อยๆจนสารหมด การผสมผงยาจํานวนน้อย บางครั้งอาจใช้ slab & spatula เรียกว่า spatulation - วาง slab ทีข่ อบโต๊ะให้สันด้านล่างยันอยู่นอกขอบโต๊ะเพื่อทําให้ slab วางราบไม่เอียง มือซ้ายถือด้าม slab มือขวาถือ spatula การจับ spatula ให้จับในลักษณะคว่ํามือ นิ้วชี้ทาบไปตามแผ่น spatula เพื่อใช้ช่วย บังคับให้ spaula อ่อนไปตามแรงบดผสม หมุนวน spatula ในลักษณะวนเป็นวงกลมจากในไปนอกแล้ววนกลับ หรือวนเป็นเลขแปดหรือขดลวดอย่างใดอย่างหนึ่ง บี้ให้ทั่ว ใช้ spatula ปาดให้ผงยามารวมกันเป็นกองเป็นครั้ง คราวตรงกลาง - ใช้ geometric dilution เช่นเดียวกับการผสมโดยโกร่ง 3.2 การทํา geometric dilution เช่น การผสมผงยาทั้งในโกร่ง และบน slab และการผสมผงยาและ น้ําตาล lactose หรือแป้งเป็นสารเจือจาง

อุปกรณ์การบดและการผสมผงยา มี 2 แบบ 1. โกร่งและลูกโกร่ง (Mortar & Pestle) ใช้ผสมผงยาที่มีปริมาณมาก - โกร่งกระบื้อง ผนังด้านในมีความฝืดมากกว่าจะช่วยในการบดให้ละเอียดกว่าโกร่งแก้ว จึงเหมาะสมในการบดผงยาและช่วยในการกระจายตัววัตรภาคภายในในการเตรียมอิมัลชั่น ซึ่งโดยทั่วไปมักใช้โกร่งกระเบื้อง - โกร่งแก้ว มักใช้บดผงยาที่มีสี * ผงยาที่เป็นของแข็งทุกชนิดจะต้องบดให้ละเอียดก่อนนํามาชั่งเพื่อเตรียมยา * เทคนิคการใช้โกร่ง - จับลูกโกร่งด้วยมือขวาโดยใช้นิ้วชี้ นิ้วกลางและนิ้วนางประคองด้านล่างของด้ามลูกโกร่ง โดยใช้ นิ้วหัวแม่มือกดด้านบน เพื่อบังคับให้ลูกโกร่งให้หมุนตามทิศที่ต้องการ มือซ้ายกดยึดขอบโกร่งไว้ (กรณีถนัดซ้าย ก็สลับกัน) หรือจับแบบปากกา - บดหรือผสมโดยหมุนข้อมือไปด้านซ้ายหรือด้านขวาตามแต่ถนัด ควรหมุนไปทางเดียวกัน - ใส่ผงยาที่จะบดลงตรงกลางของโกร่งโดยยกลูกโกร่งขึ้นทุกครั้งที่ใส่ยา - จุดทีล่ ดขนาดผงยา คือปลายสุดของลูกโกร่งและเส้นรอบกระเปาะที่กว้างที่สุดของลูกโกร่งเท่านั้น การ บดควรบดให้ทั่วโดยหมุนลูกโกร่งวนตั้งแต่ก้นโกร่งขึ้นมาถึงส่วนกลางของขอบโกร่ง แล้วหมุนวนทิศทางเดิมจาก ขอบโกร่งลงสู่ก้น ทําเช่นนี้จนได้ผงยาละเอียดตามความต้องการ - ถ้าผงยาชื้นหรือมีลักษณะกึ่งแข็งติดผนังด้านในของขอบโกร่งควรใช้ spatula ขูดที่ติดด้านข้างของขอบ โกร่งลงไปบดลักษณะเดิมจนละเอียดเท่ากันอย่างสม่ําเสมอ

Pharmacy Rx’24



6


2. Slab & Spatula เรียกวิธีนี้ว่า “Spatulation” ใช้ผสมผงยาทีม่ ีปริมาณน้อย ซึ่งวิธีนี้สามารถย่อยขนาดได้ ดีและสม่ําเสมอ เพราะเมื่อกดด้าน spatula ส่วนปลายของสแตนเลสจะกดทับ แนบสนิทกับslab ได้ในพื้นที่มาก จึงเป็นทั้งการผสมและการย่อยขนาดได้พร้อม ๆ กัน เทคนิคการใช้ Slab & Spatula - วาง slab ให้ไม้ยึดด้านล่างอยู่ขอบโต๊ะโดยใช้มือซ้ายจับด้าม slab และมือขวาจับด้าม spatula โดยใช้ นิ้วชี้กดกลาง spatula เพื่อเพิ่มน้ําหนักของการบดผสม (กรณีที่ถนัดซ้ายให้กลับกัน) - กองผงยาลงตรงกลางแผ่น slab กดปลายแผ่นสแตนเลสบนยาส่วนปลายของ spatula จะกดทับยา กับแผ่น slab กดป้ายไปมาเป็นวงกลม หรือวนเป็นเลขแปดก็ได้ เพื่อย่อยขนาดและผสมผงยาให้เข้ากัน - ดูความเรียบเนียน เพราะมีคะแนนตรงนี้จากอาจารย์ผู้คุมสอบด้วย - เทคนิคถูกก็ได้คะแนนอย่างง่ายๆ

การบดผสมผงยาโดยวิธี Levigation 3.3 การ levigate ผงถ่านกับ ointment หรือ cream สีขาวบน slab การบดผสม (levigation) ใช้สําหรับลดขนาดผงยาและบดผสมผงยาเข้ากับครีมหรือขี้ผึ้งโดยใช้สารช่วยบด (levigating agent) โดยทั่วไปมักใช้ slab & spatula อาจทําโดยใช้โกร่งและลูกโกร่งก็มี - เลือกสารช่วยบดผสมที่เหมาะสม กล่าวคือ เป็นของเหลวหนืดที่ต้องไม่ละลายสารที่บดแต่เข้ากันได้กับ ครีมหรือขี้ผึ้ง เช่น glycerin, mineral oil - วาง slab ลงบนโต๊ะให้ราบ จับด้วยมือซ้าย เทผงยาลงบนกลาง slab ใช้มือขวาจับ spatula บดผงยา เบาๆ ให้ละเอียด การจับ spatula ให้จับในลักษณะคว่ํามือ นิ้วชี้ทาบไปตามแผ่น spatula เพื่อใช้ช่วยบังคับให้ spatula อ่อนไปตามแรงบดผสม - เติมสารช่วยบดผสมประมาณ 2-3 หยด พอทั่ว บดผสมไปมาจนได้เนื้อเนียน (smooth paste) กวาดให้ ผงยาอยู่ตรงกลาง - กองครีมหรือขี้ผึ้งวางบน slab ด้านข้างๆผงยา ใช้ spatula ปาดครีมปริมาณใกล้เคียงกับผงยาก่อนมา ผสมแบบ geometric dilution ทําเช่นนี้จนได้ครีมหรือขีผ้ ึ้งเป็นเนื้อเดียวกัน การบดผสมให้หมุนวน spatula ใน ลักษณะวนเป็นวงกลมจากในไปนอกแล้ววนกลับ หรือวนเป็นเลขแปดหรือขดลวดอย่างใดอย่างหนึ่ง บดให้ทั่ว ใช้ spatula ปาดให้ผงยามารวมกันเป็นกองเป็นครั้งคราวตรงกลาง

เทคนิคการ livigation เป็นการผสมผงยาให้เข้ากับยาพื้น ควรเลือกใช้สารช่วยในการบดยาพื้น การ livigate นอกจาจะช่วย ลดขนาดของผงยาแล้ว ยังเป็นการไล่ฟองอากาศที่แทรกระหว่างผงยาออกช่วยให้ผงยา เข้ากับยาพื้นได้ง่ายขึ้น หลักการเลือก livigating agent มีดังนี้ 1. ต้องเป็นของเหลวที่มีคุณสมบัติเช่นเดียวกับยาพื้น - ยาพื้นมีคุณสมบัติละลายในน้ําหรือผสมเข้ากับน้ําได้ดี เป็น o/w cream base ใช้ glycerin, propylene glycol, sorbitol เป็น livigating agent - ยาพื้นมีคุณสมบัติเป็นน้ํามันหรือเข้ากับน้ํามันได้ดี เป็น w/o cream base ใช้ mineral oil เป็น livigating agent 2. ถ้าผงยาที่ใช้มากกว่า 10% ของตํารับการใช้ melted base เป็น livigating agent เพราะถ้าใช้ สารอื่นนอกจากตํารับยาพื้นเป็น livigating agent จะใช้ในปริมาณทีม่ ากเกินไป ทําให้ความข้นหนืดของเนื้อยา เปลี่ยนแปลงไป โดยเฉพาะยาเหน็บจะไม่สามารถเกาะกันเป็นแท่ง Pharmacy Rx’24



7


3. ปริมาณ livigating agent ที่ใช้ขึ้นกับปริมาณของผงยา ควรใช้ปริมาณน้อยที่สุดที่ทําให้ผงยาชื้นอยู่ ในลักษณะเพสท์ เพราะนอกจากจะทําให้ผงยาไม่ฟุ้งกระจายขณะบดแล้วยังเกิดแรงฝืดที่จะช่วยในการบี้บดผงยา ให้ละเอียดมากขึ้น 4. livigating ที่เลือกใช้ต้องไม่ละลายผงยา***

O S P E

เทคนิคทางเภสัชกรรม เรื่อง การกรองสาร

เทคนิคการกรอง 4.1 การกรอง การพับกระดาษกรอง 1. การพับกระดาษกรอง มี 2 แบบคือ plain filter ใช้กับการกรองสําหรับเก็บตะกอน และ plaited filter ใช้กับการกรองเก็บน้ํายาที่กรองได้ (filtrate) ซึ่งใช้ในทางเภสัชกรรมเพื่อเตรียมน้ํายาต่างๆ Plain Filter - พับทบให้ได้ 60 องศา โดยพับสี่แล้วให้เหลื่อมเล็กน้อย ฉีกมุมกระดาษกรองเล็กน้อยเพื่อให้กระดาษ กรองแนบกรวย Plaited Filter - พับแบบจีบให้มีจีบ 16 หรือ 32 จีบเป็นอย่างน้อย โดยการพับทบไปเรื่อยๆ ควรระวังให้ขนาดจีบ เท่ากัน มีลักษณะจีบเข้าออกสลับกันเพื่อเพิ่มพื้นที่กรองได้สม่ําเสมอ (เป็นการกรองเอาสารละลายใส ไม่ต้องคน) 2. การกรอง - เลือกขนาดกรวยกรองให้พอเหมาะ กระดาษกรองควรอยู่ต่ํากว่าขอบกรวยประมาณ 0.5-1 ซม. - วางกระดาษกรองที่พับแล้วลงในกรวย นํากรวยกรองไปวางบน supportory funnel - ทําให้กระดาษกรองเปียกชื้นด้วยของเหลวที่เป็นชนิดเดียวกับกระสายยา เช่น น้ํา แอลกอฮอล์ หยดด้วย หลอดหยดพอเปียก - ใช้บีกเกอร์หรือฟลาสก์รองรับน้ํายาที่กรอง โดยปลายกรวยด้านแหลมแตะที่ผนังบีกเกอร์หรือฟลาสก์ต ลอดการกรอง เทน้ํายาลงในกรวยโดยใช้แท่งแก้วตั้งตรงหรือเอียง 45 องศา นําลงไปด้านข้างๆ ไม่ควรเทโดยตรง ลงกลางกรวยเพราะกระดาษกรองอาจจะทะลุ - หากกรองสารที่ระเหยง่าย ให้นํากระจกนาฬิกาปิดที่กรวยกรองและใช้แผ่นฟิล์มปิดปากภาชนะรองรับ หรือใช้ขวดปากแคบรองรับน้ํายาที่กรอง 3. การกรองด้วยสําลี ใช้กรณีกรองฝุ่นผง และใช้กับของเหลวข้นหนืด เช่น น้ําเชื่อม สารสกัด - ใช้สําลีสะอาด แผ่เป็นแผ่นบางๆ ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2 นิว้ วางบนกรวยกรอง - ทําให้ชื้นเช่นเดียวกับกรองด้วยกระดาษกรอง - เมื่อกรองเสร็จให้ใช้แท่งแก้วกดบีบให้น้ํายาที่ค้างอยู่ในแผ่นสําลีกรองให้หมด 4. การกรองด้วยผ้าขาวบาง ใช้กรณีกรองฝุ่นผง และใช้กบั ของเหลวข้นหนืด เช่น น้ําเชื่อม สารสกัด - ใช้ผ้าทีซ่ ักสะอาดล้างสิ่งเจือปนออกแล้ว พับ 2 หรือ 4 ทบให้มีความหนาตามต้องการ วางลงบนกรวย กรอง Pharmacy Rx’24



O S P E


8

เทคนิคทางเภสัชกรรม เรื่อง การหลอมและให้ความร้อน

การหลอมและใช้ความร้อน 6.1 การหลอม เทคนิคการใช้ความร้อน 1. เทคนิคการควบคุมและให้ความร้อน 1) การให้ความร้อนโดยตรง (direct heat) - วางตะเกียง (burner) หรือเตาไฟฟ้า (hot plate) บนแผ่นกระเบื้องทนไฟ ระวังให้หา่ งจากวัสดุติดไฟ และเครื่องใช้อื่นเช่น เครื่องชั่ง - การจุดตะเกียง ปรับ collar ที่ตะเกียงให้อากาศเข้าพอเหมาะ - เปิดก๊าซ จากนั้นจุดไฟ ปรับจนได้เปลวไฟชนิด nonluminous flame - หากใช้ตะเกียง ให้วางขาตั้ง (tripod) นําแผ่น wire gauze มาวางบนขาตั้ง - หากใช้เตาไฟฟ้า ให้นําแผ่น wire gauze มาวางบนเตาไฟฟ้า - ตั้งภาชนะที่ใส่สารที่ต้องการให้ความร้อนบน wire gauze เช่น beaker, casserole หากต้องการ ควบคุมความร้อน ให้ใช้เทอร์โมมิเตอร์วัดอุณหภูมิที่ของเหลว 2) การให้ความร้อนจากหม้ออังไอน้ํา (water bath) ใช้กรณีต้องการให้ความร้อนแก่สารทีส่ ลายได้ง่ายที่อุณหภูมิไม่เกิน 100 องศาเซลเซียส เช่น wax, fat บางชนิด หรือใช้ในการระเหยแห้ง - เติมน้ําลงใน water bath พอประมาณไม่เต็มเกินไป ปิดฝา วางตั้งบนขาตั้งหรือเตาไฟฟ้าโดยไม่ต้องใช้ wire gauze - เมื่อน้ําเดือด เปิดฝาที่เป็นวงแหวนจนได้ขนาดที่พอตั้งภาชนะได้พอดี ตั้งภาชนะลงบนฝาให้ไอน้ําแผ่ กระจายความร้อน (ในบางกรณี สามารถใช้ภาชนะจุ่มลงในหม้ออังไอน้ํา) 2. การหลอม - หากจุดหลอมเหลวไม่สูงเกิน 100 องศาเซลเซียส ใช้หม้ออังไอน้ํา หากสูงเกินให้ความร้อนโดยตรงอย่าง ระมัดระวังเพราะจะสลายง่าย - ใช้ casserole หรือ beaker ใส่สารที่ต้องการหลอม โดยทั่วไปนิยมหลอมสารที่มีจุดหลอมเหลวสูงสุด ก่อน จากนั้นจึงเติมสารที่มีจดุ หลอมเหลวต่ํากว่าลงมาเป็นลําดับ (order of melting point) ในบางกรณีเช่นจุด หลอมเหลวของสารไม่สูงมากนักและมีค่าใกล้เคียงกัน อาจนํามาหลอมรวมกันได้ - ใช้แท่งแก้วคนขณะให้ความร้อนตลอดเวลา - หากมีฝุ่นผง ต้องกรองขณะร้อน โดยใช้ผา้ ขาวบาง (ไม่ต้องทําให้เปียก) หุ้มวางบนบีคเกอร์ขนาด พอเหมาะโดยไม่ใช้กรวยกรอง เทสารที่หลอมเหลวลงบนผ้า ใช้แท่งแก้วบีบส่วนที่ค้างอยู่ออกจนหมด

Pharmacy Rx’24



O S P E

9


เทคนิคทางเภสัชกรรม เรื่อง การเจือจางสาร

การผสมยาน้ําและเจือจางตามความแรงที่กาํ หนด 7.1 เทคนิคในการผสมยาน้ําให้ได้ความเข้มข้นหรือสัดส่วนที่กําหนด - หากผงยาเป็นผลึก เป็นผงหยาบ ให้บดก่อนชั่ง - คํานวณปริมาณโดยประมาณ (approximate volume)ของน้ํากระสายในตํารับ ใช้สว่ นหนึ่งของน้ํากระสาย นิยมปริมาณ 3/4 ของปริมาณน้ํากระสายในตํารับในการนํามาละลายผงยา - ใส่ผงยาลงในบีคเกอร์ เติมน้ํากระสายที่คํานวณได้โดยการตวงจากกระบอกตวงขนาดที่ใกล้เคียงกับปริมาตรที่ ต้องการตวง ใช้แท่งแก้วคนให้ผงยาละลายจนหมด - เทสารละลายลงในกระบอกตวง ปรับปริมาตรโดยการเติมน้ํากระสายจนถึงปริมาตรที่ต้องการ เทกลับลงในบีค เกอร์แล้วคนผสม แล้วบรรจุขวด 7.2 การเจือจางยาให้มีความแรงตามที่กําหนด เช่น แอลกอฮอล์ น้ํายาฆ่าเชื้อ - คํานวณปริมาณของสารที่ต้องใช้เพื่อนํามาเจือจางที่เป็นสารละลายที่เข้มข้นกว่า เช่น stock solution - ตวงสารละลายเข้มข้นมาโดยใช้เครื่องตวงที่เหมาะสม เช่น ดูดโดยใช้ pipet หรือตวงโดยกระบอกตวง ใส่ สารละลายลงในภาชนะสําหรับเตรียมที่มีขนาดเหมาะสม เช่น บีคเกอร์ - เติมตัวทําละลายหรือน้ํากระสายลงไปผสม ใช้แท่งแก้วคนให้ผสมเข้ากัน - เทลงในกระบอกตวง ปรับปริมาตรให้ได้ตามต้องการ การเจือจางสาร ความแรง Alcohol USP=95%, BP=96% ตัวอย่าง เตรียม alcohol 70% จาก 95 % จํานวน 50 ml แอลกอฮอล์ 95 % 70 ส่วน (ml) 70 % น้ํา 0% 25 ส่วน (ml) รวม 95 ส่วน (ml) ต้องการเตรียม Alcohol 70% จํานวน 50 ml เตรียม alcohol 70 % จาก ทั้งหมด 95 ส่วน ใช้ Alcohol USP 70 ส่วน เตรียมทั้งหมด 50 ส่วน ใช้ Alcohol USP (70 ×50) / 95 = 36.84 ส่วน (ml) เพราะฉะนั้น ต้องใช้นา้ํ เท่ากับ 50 – 36.84 = 13.16 ส่วน (ml) การเตรียม 1. ตวง alc. ใส่ใน cylinder ขนาดที่เหมาะสมที่สุด (cylinder ที่เลือกต้องใกล้เคียงกับปริมาตรที่ต้องการ มากที่สุด) 2. ตวงน้ําใส่ใน Cylinderขนาดที่เหมาะสมเช่นกัน 3. เท alc. ใส่ในบีกเกอร์ จากนั้นจึงเติมน้ํากลั่นลงไปผสม คนให้สารละลายเข้าดี นําสารละลายที่ผสมเข้ากันดีแล้ว เทใส่ใน Cylinder ปรับปริมาตรด้วยน้ํากลั่นอีกครั้ง Pharmacy Rx’24



O S P E


10

เทคนิคทางเภสัชกรรม เรื่อง ทักษะการระบุ Dosage Form

การระบุชนิด / รูปแบบของยาจากลักษณะภายนอก หมายถึงสามารถบอกได้จากลักษณะภายนอกของยาที่เห็นว่าเป็นชนิดหรือรูปแบบของยาใด ต่อไปนี้

ยารูปแบบของแข็ง (solid dosage forms) 1. Powders : ยาผง – เภสัชภัณฑ์กลุ่มนี้มักเป็นยาปฏิชีวนะหรือวิตามินที่ไวต่อความชื้นเป็นพิเศษ เช่น ORS ผงพิเศษ 2. Granules : ยาแกรนูล – ลักษณะจะเป็นเม็ดเล็ก...เล็ก ตัวอย่างยา เช่น Fluimucil®(Acetylcysteine) Granules เป็นต้น 3. Hard Gelatin Capsules : ยาแคปซูลแข็ง(hard capsules) ซึ่งทุกคนคงเข้าใจดี 4. Soft Gelatin Capsules : ยาแคปซูลอ่อน (soft capsules) เช่นพวกน้ํามันตับปลา วิตามินอี วิตามินเอ 5. Tablets : ยาเม็ด • Lozenges : คือยาอม อันนี้คุณต้องรู้นะ เช่น strepsil® Mybacin® ดีกัวดีน หรือ ยาฆ๋าเชื้อรา โครไตรมาโซลแบบเม็ดอม เป็นต้น • Pills : ยาเม็ดเล็กๆ เช่น ยาลูกกลอนเม็ดเล็กๆ ยาอมสมุนไพรที่เป็นเม็ดเล็กๆดําๆอ่ะ • Pastilles : ยาอมเม็ดหนึบๆ เช่น ฮัดสันจูจู๊บบบบบ • Vaginal suppository tablets : ยาเหน็บช่องคลอดรักษาเชื้อราไง 6. Coated Tablets : ยาเม็ดเคลือบ • Sugar coated tablets : ยาเม็ดเคลือบน้ําตาล เวลาสังเกตจะเห็นว่ายารูปแบบนี้จะเคลือบ หนาๆและมันวาว เช่น Vitamin B complex • Film coated tablet : ยาเม็ดเคลือบฟิล์ม ลักษณะภายนอกเมื่อมองจะดูมันแบบด้านๆไม่วาว เหมือน sugar coated tablet เช่น Ibuprofen • Enteric coated tablets :ยาเม็ดเคลือบฟิล์ม อันนี้จะทราบยากเนื่องจากต้องรู้ว่ายาดังกล่าว ต้องทําให้อยู่ในรูปแบบที่ต้องการให้แตกตัวในลําไส้เล็ก เช่น diclofenac, omeprazole เป็นต้น รูปแบบยาที่จะไปขยายความข้อมูลข้างต้น เช่น - ยาเตรียมลักษณะผงฟู่ : Effervescents ซึ่งอาจเป็นได้ทั้ง Tablets เช่น Calcium แบบเม็ดฟู่ เป็น Powders เช่น อีโน จําไว้ว่าต้องระบุรูปแบบยาให้ชัดเจน ครบถ้วน

ยารูปแบบของเหลว-ยาน้ําใส 1. Solutions : ยาสารละลาย ยาน้ําปรุง (waters) ยาอิลิกเซอร์ (elixirs) ยาสปิริต (spirits) 2. Syrups : ยาน้ําเชื่อม ลักษณะเป็นสารละลายใส ไม่หนืดมาก ไม่ตกตะกอน เมื่อส่องกับไฟจะไม่เห็น การกระเจิงของแสง จะต้องไม่ขุ่นด้วย ถ้าขุน่ ไม่ใสต้องระวังจะสับสนกับ emulsions หรือsuspensions ได้นะ Pharmacy Rx’24



11


ยารูปแบบของเหลว-ยากระจายตัว 1. Mixtures : ยาน้ําผสม เป็นการผสมของสารหลายชนิด เช่น ยาแก้ไอน้ําดํา (Brown mixtures) ยาขับ ลม (Mixture Carminative) ลองดมๆดูแล้วคุณจะติดสินใจได้ง่ายขึ้นมันจะเป็นกลิ่นแบบสมุนไพรอ่ะนะ มันอาจจะ มีตะกอนนอนที่ก้นขวด หรือลอยไปลอยมา 2. Suspensions/Magmas : ยาน้ําแขวนตะกอน มันคือรูปแบบยาที่ไม่ละลายน้ําหรือเสื่อมสลายเมื่อ โดนน้ํา ตะกอนมันจะนอนก้นข้างล่างเมื่อเขย่าจะเกิดการกระจายตัว เช่น ยาลดกรด ที่ต้องระวังคือ คาลาไมน์ มัน จะบอกว่าเป็นโลชั่นแต่แท้ที่จริงแล้วมันคือ Suspension 3. Emulsions : อันนี้ก็เช่นน้ํามันตับปลา พวกยาระบาย mineral oil ลักษณะเมื่อมองภายนอกจะดู หนืดสุดๆ ดูขุ่นๆ ส่องกับไฟแล้วจะกระเจิงแสง 4. Lotions : ก็โลชั่นที่ทาตัวนั่นหล่ะ ลักษณะขุ่นข้นมากกว่าอิมัลชั่น 5. Liniments : ยาถูนวด เช่นนี่เลย น้ํามันมวย 6. ยาคอลลอยด์ (colloids)

ยารูปแบบกึ่งเหลวกึ่งแข็ง 1. Creams : ยาครีมเป็นอิมัลชั่นที่เข้มข้นจนจะแข็งแล้วอ่ะ 2. Ointments : ยาขี้ผึ้ง จะหนืดและมันมากว่ายาครีม 3. Pastes : ยาเพสต์ เนื้อยาจะมีลักษณะหยาบ เช่น triamcinolone oral pastes (Kenalog®) 4. Gels : ยาเจล ก็เป็นเจลใสๆไงอ่ะ 5. Suppositories : ยาเหน็บ อันนี้เหน็บได้ทั้งรูทวารหนัก และช่องคลอด แบบเหน็บรูทวารหนัก ส่วนมากจะเป็นยากึ่งแข็งกึ่งเหลว ให้ใช้คําว่า Rectal suppositories แต่ถ้าเป็นยาเหน็บช่องคลอดมักจะอยู่ใน รูปแบบยาเม็ด (Tablets)

อื่นๆ 1. Inhalations : เช่น ยาดมอ่ะ - Aerosol Inhalations : ยาสูดพ่นแบบ Aerosol เช่น Ventolin® MDI 2. Nebulizer nasal drops ยาหยดจมูก 3. Ear/Eye drops : ยาหยอดหู หยอดตา 4. ผลิตภัณฑ์ยาฉีด 5. ผลิตภัณฑ์ควบคุมการปลดปล่อยยา (controlled released products) 6. ระบบการนําส่งยา (drug delivery systems) จุดสังเกต : • การเขียนรูปแบบยาทุกครั้งต้องมีการเติม “S” ด้วย ห้ามลืมเป็นเด็ดขาด • หากสามารถเปิดฝาดมได้ ให้ดมดูจะได้คาดการณ์จากประสบการณ์ได้ว่าเป็นยารูปแบบใด (อันนี้ก็เป็น เทคนิคเฉพาะตัวนะ) • การเขียนรูปแบบยาต้องเขียนแบบ technical term คือเป็นภาษาอังกฤษ และต้องเขียนให้ถูกต้องทุก ตัวอักษร มิฉะนั้นจะไม่ได้คะแนน • ระบุรูปแบบยาให้ชัดเจนที่สุด เช่น ถ้าเป็นยาเม็ดฟู่ให้เขียนเป็น Effervescent Tablets ถ้าเป็นผงฟู่แบบ อีโนให้เขียนเป็น Effervescent Powders Pharmacy Rx’24



12


• ต้องมีความรอบรู้ถึงรูปแบบยา/เภสัชภัณฑ์ที่มีการควบคุมการปลดปล่อยตัวยา เช่น enteric coated tablet เป็นต้น ยกตัวอย่าง omeprazole จะเป็นยารูปแบบ Enteric coated granules in hard gelatin capsules เป็นต้น

การบอกรูปแบบยา (ต้องตอบเป็นศัพท์เทคนิค) ต้องใช้ความรู้ที่เรียนมาในการสังเกต จดจําจากการฝึกงาน แต่ตัวที่เจอในข้อสอบบ่อย ๆ เช่น ยา Eno, Vitamin C Fumucil, Acetyicysteine Calamide, MOM Ibuprofen Vitamin B complex Vitamin E ยาอมต่าง ๆ น้ํามันมวย ORS, ดีแชมป์ ยาลูกกลอน Proctosedyl Canesten suppo® ยาหยอดจมูก

รูปแบบ Effervescent powder granule Suspension / magma Film coated tablet Sugar coated tablets Soft gelatin capsule Lozenges Liniment Powder Pills Suppository Vaginal tablet Nebulizer nasal drop

ข้อมูลน่ารู้ การเลือกบรรจุภัณฑ์ให้เหมาะกับชนิด / รูปแบบของยา ยาที่ต้องเก็บในภาชนะ/บรรจุภัณฑ์ตามที่เหมาะสม แก้วชนิดต่าง ๆ พลาสติกชนิดต่าง ๆ โลหะ การใช้ภาชนะป้องกันแสง ความชื้น

ภาชนะบรรจุ ภาชนะ คือสิ่งที่ใช้สําหรับใส่ของ ในที่นี้คือบรรจุยาเตรียม และอาจสัมผัสกับยาเตรียมโดยตรงก็ได้ immediate container คือภาชนะที่มีการสัมผัสกับยาเตรียมโดยตรงตลอดเวลา closure หรือจุกปิด ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของภาชนะ ภาชนะที่ใช้ไม่ควรทําปฏิกิริยากับยาเตรียมที่บรรจุอยู่ทั้งทางกายภาพและเคมี จนทําให้ความแรง (strength) คุณภาพ (quality) และความบริสุทธิ์ (purity) ของยาเตรียมเปลี่ยนแปลงไปเกินกว่าที่กําหนดไว้ตาม เภสัชตํารับ เภสัชตํารับกําหนดภาชนะสําหรับบรรจุยาเตรียมชนิดต่างๆสําหรับเภสัชกรและผู้จ่ายยาดังนี้ Pharmacy Rx’24



13


ภาชนะบรรจุมีได้หลายลักษณะ เภสัชตํารับกําหนดให้เลือกใช้ตามความเหมาะสมแล้วแต่กรณี และมี คําศัพท์ที่ใช้เรียกภาชนะนั้น ๆ ดังต่อไปนี้ child resistant packaging เป็นการบรรจุยาลงในภาชนะที่มีการป้องกันไม่ให้เด็กเล็กเปิดได้ง่าย แต่ จะไม่ยุ่งยากสําหรับผู้ใหญ่ เช่น ออกแบบฝาปิดขวดยาให้การเปิดต้องใช้ท่าทางหลายลักษณะพร้อมกัน เช่น ขณะ หมุนเปิดออกต้องมีการกดฝาด้วย หรือ กดฝาลงและยกขึ้นเพื่อให้ฝาเปิดออก tamper resistant packaging หรือ tamper evident packaging หรือ tamper proof packaging เป็นภาชนะบรรจุที่ได้มีการปิดผนึก ซึ่งจะต้องทําลายหรือฉีกผนึกเหล่านั้น เมื่อต้องการเปิดภาชนะ บรรจุยา วัตถุประสงค์คือให้เป็นที่สังเกตเพื่อให้เกิดความปลอดภัยแก่ผู้ใช้ เพื่อไม่ให้สามารถนําสิ่งปนปลอมอื่น บรรจุลงไปได้โดยเฉพาะยาปราศจากเชื้อ light-resistant container คือภาชนะที่สามารถปกป้องยาเตรียมจากผลของแสงด้วยคุณสมบัติของสาร ที่เป็นส่วนประกอบของภาชนะ รวมทั้งสารทีใ่ ช้เคลือบภาชนะด้วย อาจใช้ภาชนะใส ปราศจากสี หรือโปร่งแสง และป้องกันแสงโดยการปิดภาชนะด้วยวัสดุทึบแสง ในกรณีนี้ต้องมีฉลากที่ระบุว่าภาชนะนี้ต้องปิดด้วยวัสดุทึบแสง จนกว่าจะมีการใช้หรือจ่ายยาเตรียม light-resistant container ใช้สําหรับบรรจุยาเตรียมที่ระบุว่า “protect from light” (หรือป้องกันแสง) well-closed container เป็นภาชนะที่ใช้ปกป้องยาเตรียมจากฝุ่นละอองภายนอก และป้องกันการ สูญเสียยาเตรียมที่บรรจุอยู่ ภายใต้สภาวะการใช้ ขนส่ง เก็บรักษาและแจกจ่ายปกติ tight container เป็นภาชนะที่ปกป้องยาเตรียมจากการปนเปื้อนของสารจากภายนอกทั้งในสภาวะ ของเหลว ของแข็งและก๊าซ ป้องกันการสูญเสียยาเตรียม และป้องกันการเปลี่ยนแปลงจากผลึกยาเป็นผงยา (efflorescence) การเยิ้มของยาจากการดูดน้ํา (deliquescence) หรือการระเหย ภายใต้สภาวะการใช้ ขนส่ง เก็บรักษาและแจกจ่ายปกติ และยังสามารถปิดได้แน่นหลังจากเปิดด้วย อาจใช้ hermetic container แทน tight container ในกรณีของยาเตรียมที่มีการจ่ายแบบ single dose ได้ hermetic container ใช้เพื่อป้องการซึมผ่านของอากาศหรือก๊าซอื่นๆภายใต้สภาวะการใช้ ขนส่ง เก็บ รักษาและแจกจ่ายปกติ single-unit container คือภาชนะที่ออกแบบเพื่อบรรจุยาเตรียมในปริมาณที่พอดีกับขนาดการใช้ยาแต่ ละครั้ง (single dose) และมีการใช้ทันทีหลังจากเปิดภาชนะ ดังนั้น immediate container และ/หรือ หีบห่อ ภายนอกควรมีลักษณะ tamper-resistant packaging ด้วย แต่ละ single-unit container ควรมีฉลากแสดง เอกลักษณ์ ปริมาณ และ/หรือความแรง ชื่อบริษัทผู้ผลิต รุน่ ผลิต (lot number) และวันหมดอายุของยาเตรียม ด้วย single-dose container คือ single-unit container ที่ใช้บรรจุยาเตรียมที่เป็นยาฉีดเท่านั้น จึงควร แสดงฉลากในลักษณะเดียวกัน ตัวอย่างของ single-dose container คือ pre-filled syringes, cartridges, fusion-sealed containers และ closure-sealed containers unit-dose container คือ single-unit container ที่ใช้บรรจุยาเตรียมที่ไม่ใช่ยาฉีด และมีการให้ยาใน ปริมาณยาหนึ่งขนาดจากภาชนะโดยตรง multiple-unit container คือภาชนะบรรจุที่ยอมให้มีการนํายาเตรียมออกจากภาชนะในปริมาณต่างๆ โดยไม่เปลี่ยนแปลงความแรง คุณภาพ และความบริสุทธิ์ของยาเตรียมที่เหลือ multiple-dose container คือ multiple-unit container สําหรับยาเตรียมที่เป็นยาฉีดเท่านั้น

Pharmacy Rx’24



14


ยาที่ต้องใส่ขวดสีชา (PROTECT FROM LIGHT) ควรสังเกตุจากข้อความที่ระบุบนภาชนะหรือหีบห่อของยาแต่ละขนาน และ/หรือเปิดจากหนังสืออ้างอิง ตัวอย่าง เช่น - Nifedipine - Glyceryl Trinitrate - Nitrendipine - Propranolol - Metoprolol - Phenytoin - Dopergin - Doxycyclin - Eltroxin - Essentiale - Metronidazole - Fludrocortisone (FLORINEF) - Zalcitabine - Hydroxyurea - Terazosin - Indomethacin Sustain-Released Tablet - Isosorbide Dinitrate - Isoniazid - Digoxin - Thioguanine - Furosemide - Gemfibrozil Tablet - Madopar 250 mg. , HBS - Meladinine - Methotrexate - Pizotifen - Naproxen - Hydroxychloroquine Sulfate - Mercaptopurine - Zidovudine - Calcitriol - Rowatinex - Septrin DS - Sinemet 125,275 mg. - Prochlorperazine Maleate - Methimazole - Thyroid Hormone - Carbamazepine - Atenolol - Tetracyclin - Vitamin A - Vitamin C - Vitamin E - Multivitamin - Salbutamol

การสื่อสารเพื่ออธิบายความสําคัญของรูปแบบผลิตภัณฑ์ยาและกระบวนการผลิตยาต่อ ประสิทธิภาพและการออกฤทธิ์

รายการยาที่ห้ามแบ่ง/บดหรือเคี้ยวเม็ดยา 1. รายชื่อยาที่เป็น Controlled release dosage forms Adalat CR (30 mg.) Bricany Durule Codipront Dynacirc SRO (5 mg) soptin Retard (หักแบ่งได้) Kinidin Durule Oruvail (100,200 mg.) Ponderal Pacaps Tegretol CR (หักแบ่งได้)

Addi-K Bezalip Retard Cardil SR (หักแบ่งได้) Dimetapp Extentab Inderal LA Indocid R. Pluryle – K Kalium SR Madopar HBS MST (Morphine Sulfate) Panbesy Plendil (หรือ Munobal) Roxil (75,150 mg.) Volmax Voltaren 100 mg

2. รายชื่อยาที่เป็น Enteric-Coated Dosage Forms Aspent , Dicetel ,Dulcolax ,Erytab Salazopyrin ,Voltaren 25 mg , Vivotif Pharmacy Rx’24




15

ยาที่ไม่ควรหัก แบ่ง บด เคี้ยว หรือทําให้เม็ดยาแตก ยาบางประเภทไม่ควรหักแบ่ง บด เคี้ยว หรือทําให้เม็ดยาแตกเนื่องจากมีการออกแบบสูตรตํารับและ คุณสมบัติพิเศษ การทําให้เม็ดยาแตกอาจมีผลเปลี่ยนแปลงคุณสมบัติทางเภสัชจลนศาสตร์ของยาได้ รูปแบบยาที่ไม่ควรหักแบ่ง บด เคี้ยวหรือทําให้เม็ดยาแตก ได้แก่ 1. ยา extended-release ได้แก่ ยาที่อยู่ในรูปแบบ controlled-release, modified-release ซึ่งถูกออกแบบ ให้มีการควบคุมการออกฤทธิ์ในรูปแบบยาออกฤทธิ์เนิ่น มักสังเกตได้จากชื่อยามักลงท้ายด้วยตัวอักษร CR, LA, MR, SR, XL หรือ XR ต่อท้ายชื่อการค้ายา 2. ยา enteric coated ได้แก่ ยาที่ระคายเคืองกระเพาะอาหาร หรือ ยาที่ไปออกฤทธิ์ที่ลําไส้ 3. ยา sugar coated ส่วนใหญ่ยาประเภทนี้จะมีรสชาติของยาไม่ดีจึงต้องเคลือบน้ําตาลเพื่อกลบรสของยา 4. ยาอมใต้ลนิ้ (Sublingual) 5. ยา effervescentได้แก่ ยาเม็ดฟู่ ซึ่งการหักหรือบดยาก่อนละลายน้ําอาจมีผลต่อการละลายน้ําของยา

ตาราง ยารับประทานในรูปแบบออกฤทธิ์เนิ่นซึ่งห้ามบด หรือเคี้ยว ที่มีจําหน่ายในประเทศไทย ชื่อสามัญ

ชื่อการคา

Alfuzosin HCl

Xatral SR Xatral ® XL Bronchopront® C - will® Hypoca® Bezalip retard® Sinemet® CR

Sanofi - Synthelabo Sanofi - Synthelabo Mack Will Pharma/SPB Pharma Yamanouchi Roche Merck Sharp & Dohme

Distaclor® MR Vercef ® MR Klacid® Codipront®

Eli Lilly Ranbaxy unichem Abbott Mack

Ambroxol HCl Ascorbic acid Barnidipine HCl Bezafibrate Carbidopa และ levodopa Cefaclor monhydrate Cefaclor Clarithromycin Codeine และ phenyltoloxamine

®

Perenan® Remethan® Voltaren ® SR Diltiazem HCl Angizem® Cardil® CR Cascor ® XL Dilem ® SR Herbesser® 90 D - norpseudoephedrine Mirapront® Felodipine Plendil® Fluvastatin Lescol® XL Co - dergocrine Diclofenac sodium

Pharmacy Rx’24

บริษัทผูผ ลิต

Sanofi - Synthelabo Remedica Novartis Sun Pharma Orion Ranbaxy Unichem Douglas/TTN SR Tanabe Seiyaku Mack AstraZeneca Novartis

รูปแบบและขนาดยา ยาเม็ด 5 มก. ยาเม็ด 10 มก. แคปซูล 75 มก. แคปซูล 500 มก. แคปซูล 10,15 มก. ยาเม็ด 400 มก. ยาเม็ด (carbidopa 50 มก. และ levodopa 200 มก.) ยาเม็ด 375 มก. ยาเม็ด 375 มก. ยาเม็ด 500 มก. แคปซูล (codeine 300 มก. และ phenyltoloxamine 10 มก.) แคปซูล 2.5 มก. ยาเม็ด 100 มก. ยาเม็ด 75 มก. * ยาเม็ด 30,60 มก. ยาเม็ด 120 มก. * แคปซูล 120,180,240 มก. แคปซูล 60,120 มก. แคปซูล 90 มก. แคปซูล 20 มก. ยาเม็ด 2.5 , 5 , 10 มก. * ยาเม็ด 80 มก.


Comprehensive Pharmacy Review Diamicron® MR Natrilix® SR ISO - MACK® - retard Monolin® SR Monotrate® OD Isosorbide - 5 – mononitrate Imdur® Isoxsuprine resinate Duvadilan® Ketoprofen Oruvail ® 100 Metoprolol 100 mg Stada® Metoprolol 200 mg Stada® Morphine sulfate Mst contnustm 10 mg Nicardipine HCl Cardepine® Nifedipine Adalat® CR Adalat ® Retard Calcigard® Fenamon® SR Nifecard ® retard Nifecard ® T20 Nifelat® R Nyefax® Omeprazole Mg Losec® MUPS Orphenadrine HCl Norflex® Pentoxifylline Agapurine® Flexital® Trental ® 400 Phentermine resinate Phentermine® trenker Phenylephrine HCl , Rhinopront® Carbinoxamin maleate Piribedil Trivastal® retard Potassium chloride Addi K® Propranolol HCl Inderal® LA Salbutamol Volmax® Sodium vaproate Depakine® chrono Theophylline Aerobinmite® Nuelin® SR Retafylline® CR Xanthium® Tramadol HCl Tradonal® SR Tramal ® retard Venlafaxine HCl Efexor® XR Gliclazide Indapamide Isosorbide dinitrate

16


Servier Servier Mack Berlin Pharm Sun Pharma Astra Zeneca Duphar - Interfran Aventis Pharma

ยาเม็ด 30 มก. * ยาเม็ด 1.5 มก. * แคปซูล 20,40 มก. แคปซูล 20,40,60 มก. ยาเม็ด 50 มก. Durule 60 มก. * แคปซูล 40 มก. แคปซูล 100 มก. ยาเม็ด 100 มก. ยาเม็ด 200 มก. Astamedica ยาเม็ด 10 มก. * Westmont/Great Eastern แคปซูล 40 มก. Bayer ยาเม็ด 30 ,60 มก. Bayer ยาเม็ด 20 มก. Torrent ยาเม็ด 20 มก. Medochemie ยาเม็ด 20 มก. Lek ยาเม็ด 20 มก. Stada ยาเม็ด 20 มก. Remedica ยาเม็ด 20 มก. Douglas/TTN ยาเม็ด 20 มก. Astra Zeneca ยาเม็ด 20 มก.* 3M Pharma ยาเม็ด 100 มก. Slovakofarma ยาเม็ด 400 มก. Sun Pharma ยาเม็ด 400 มก. Aventis Pharma ยาเม็ด 400 มก. * Trenker แคปซูล 15,30 มก. Mack แคปซูล ขนาด (4 + 20 มก. ตามลําดับ) Servier ยาเม็ด 50 มก. * Leo ยาเม็ด 50 มก. * Astra Zeneca ยาเม็ด 80,160 มก. GlaxoSmithkline ยาเม็ด 4 มก. Sanofi - Synthelabo ยาเม็ด 500 มก. * Pharmasan / TTN แคปซูล 200 มก. 3 M Pharma ยาเม็ด 200* , 250 มก. Orion ยาเม็ด 200,300 มก. SMB แคปซูล 200 * , 400 มก. ASTA Medica แคปซูล 50,100,150 มก. Sanofi - Synthelabo ยาเม็ด 100 มก. Wyeth - Ayerst แคปซูล 75 มก.

ที่มา : MIMS Thailand (2002) และเอกสารกํากับยา * เปนยาเม็ดที่สามารถหักครึ่งได เพราะมีรูปแบบออกฤทธิ์เนิ่นแยกเฉพาะกันในแตละครึ่งเม็ดDiclofenac

Pharmacy Rx’24



Didanosine (DDI) Dimenhydrinate Erythromycin Indomethacin Lansoprazole Mesalazine Esomeprazole Omeprazole Papain + pepsin Potassium chloride Serratiopeptidase Serratiopeptidase

Sodium vaproate Sulfasalazine Viable organisms of attenuated S thypi strain Ty 21 a Berna

Difelene® Difenac® Difeno® Dosanac® Fenac® Infanac® Medaren® Posnac® Putaren® Remethan® Rumatab® Veenac ® 25,50 Voltanac ® Voltaren® Voltamed® Videx ® EC Vominar® Ery - tab® Metindo® Prevacid® Salofalk® Nexium® Miracid® Papytazyme® Enpott® Danzen® Danzyme - 5® Danzyme - 10® Medizyme® Rodase® Seramed® Serradase® ECT Serrapep® Serrin® Depakine® Salazopyrine® EN Vivotif Berna®

17 ThaiNakornPatana TP Drug Milano Siam Bheasach LBS Biolab Medical Supply Pose Thai PD Chemicals Remedica Pharmaland Progress Lab Pharmasant Lab Novartis Medifive Bristol - Myers Squibb Charoen Bhaesaj Abbott Kenyaku Takeda Chemical industries Falk AstraZeneca Berlin Pharm Anglo - FrenchDrugs Ranbaxy Unichem Takeda Progress Lab Progress Lab Utopian Pond's Chemical Medifive Siam Bheasach Asian Pharm MacroPhar Sanofi - Synthelabo Pharmacia Berna/Swiss serum

เทคนิค OSPE ยาเม็ด 25,50 มก. ยาเม็ด 25,50 มก. ยาเม็ด 25 มก. ยาเม็ด 25 * , 50 มก. ยาเม็ด 25,50 มก. ยาเม็ด 25 มก. ยาเม็ด 25 มก. ยาเม็ด 25,50 มก. ยาเม็ด 25 มก. ยาเม็ด 25 มก. ยาเม็ด 25,50 มก. ยาเม็ด 25,50 มก. ยาเม็ด 25,50 มก. ยาเม็ด 25,50 มก. ยาเม็ด 25 มก. แคปซูล 250 , 400 มก. ยาเม็ด 50 มก. ยาเม็ด 250 มก. ยาเม็ด 2 มก. แคปซูล 15,30 มก. ยาเม็ด 250,500 มก. ยาเม็ด MUPS 20 , 40 มก. แคปซูล 20 มก. ยาเม็ด (30 + 50 มก. ตามลําดับ) ยาเม็ด 500 มก. ยาเม็ด 5 มก. ยาเม็ด 5 มก. ยาเม็ด 10 มก. ยาเม็ด 5 มก. ยาเม็ด 5 มก. ยาเม็ด 5 มก. ยาเม็ด 5 มก. ยาเม็ด 5 มก. ยาเม็ด 5 มก. ยาเม็ด 200 มก. ยาเม็ด 500 มก. แคปซูล

ขอมูลจาก MIMS (2000) และบริษัทผูผลิต

Pharmacy Rx’24




18

ตาราง ยาในรูปแบบละลายในช่องปาก หรืออมใต้ลิ้น ซึ่งห้ามบดหรือเคีย้ ว ที่มีจําหน่ายในประเทศ ไทย ชื่อสามัญ


Buprenorphine HCl Temgesic® Isosorbide dinitrate Hartsorb® Isordil® Isorem®


รูปแบบและขนาดยา

Schering - Plough Siam Bheasach Wyeth - Ayerst Remedica

ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด

0.2 มก. 5 มก. 5 มก. 5 มก.

ตาราง Enteric coated tablet ซึ่งห้ามบดหรือเคี้ยวที่มีจําหน่ายในประเทศไทย ชื่อสามัญ



รูปแบบและขนาดยา

Aspirin

Aspent® Aspent - M® Entrarin® Seferin - 5® Seferin - 10® V - AS® Dulcolax® Emulax® Bisacodyl® Hydergine ® FAS Amminac® Arclonac® Demac®

Ranbaxy Unichem Ranbaxy Unichem Asiam Pharm General Drug House General Drug House Progress Lab Boehringer Ingelheim British Dispensary GPO Novartis MacroPhar Condrugs Osotspa

ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด ยาเม็ด

Bisacodyl Codergocrine Diclofenac

Pharmacy Rx’24

300 มก. 60 มก. 300 มก. 325 มก. 650 มก. 300 มก. 5 มก. 5 มก. 5 มก. O 4.5 มก. 25 มก. 25,50 มก. 25 มก.



O S P E

19


เทคนิคทางเภสัชกรรม เรื่อง การดูยาหมดอายุและเสื่อมคุณสภาพ

การตรวจสอบลักษณะของยาที่เสื่อมคุณภาพ ยาหมดอายุ เภสัชกรต้องสามารถแยกแยะยาที่เสื่อมคุณภาพ ยาหมดอายุได้จาก 1) การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ ได้แก่ การเปลี่ยนแปลงของ สี กลิ่น รส การแตกหัก สึกกร่อน การตกตะกอน 2) การดูวันหมดอายุ หรือคาดการจากวันที่ผลิต

1. การสังเกตความไม่คงตัวของเภสัชภัณฑ์ การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพที่ชี้ให้เห็นถึงปัญหาความไม่คงตัวของยา เภสัชกรควรตั้งสมมติฐานว่า เภสัช ภัณฑ์ที่มีการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพที่ไม่มีการอธิบายไว้ที่ฉลาก ไม่ควรจ่ายยานั้นให้คนไข้ การเปลี่ยนแปลงทาง กายภาพที่พบได้บ่อยและบ่งบอกความไม่คงสภาพของยามีดังนี้ เภสัชภัณฑ์ในรูปแบบของแข็ง เภสัชภัณฑ์ในรูปแบบของแข็งควรเก็บในบริเวณที่มีความชื้นต่ํา ดังนั้นจึงควรเก็บใน tight container หรือในภาชนะบรรจุจากบริษัทผู้ผลิต สภาพที่มีไอน้ําหรือหยดน้ําหรือยาจับกันเป็นก้อนภายในภาชนะบรรจุ แสดง ถึงสภาพที่ไม่ดี ถ้าเภสัชกรสังเกตเห็นสารกันความชื้น (desiccant) ภายในภาชนะบรรจุจากบริษัท ผู้ผลิตแสดงว่า ควรระมัดระวังความชื้นในการเก็บยาและควรบอกผู้ป่วยเมื่อจ่ายยา สารที่เกิดจากการสลายตัว บางชนิด เช่น salicylic acid ที่สลายตัวจาก aspirin สามารถระเหิดและตกผลึกกลับมาเกาะอยู่ตามผนัง ของภาชนะบรรจุ Hard Gelatin Capsules และ Soft Gelatin Capsules เนื่องจากยาเหล่านี้ได้รับการห่อหุ้ม ด้วยเปลือก เจละติน การเปลี่ยนแปลงลักษณะทางกายภาพของเปลือก เช่นการเปลี่ยนแปลงความยืดหยุ่น ความแข็ง ความนุม่ ชี้ให้เห็นถึงความไม่คงตัวของผลิตภัณฑ์เปลือกของยาแคปซูลที่เก็บในสภาวะ ที่ไม่เหมาะสมอาจนิ่มและติดกัน หรือ แข็งและแตกแม้มีแรงกดอ่อนๆ Uncoated Tablets ยาเม็ดที่คงตัวต้องมีขนาด รูปร่าง น้ําหนักและสีเหมือนตอนที่เริ่มผลิต ตลอดอายุ ของยา นอกจากนี้การแตกกระจายตัวและการละลายต้องไม่เปลี่ยนแปลงมากนัก ลักษณะความไม่คงตัวทางกายภาพของยาเม็ดที่ไม่เคลือบ สังเกตได้จากผงยาจํานวนมากหรือเศษเม็ดยา ที่แตกหัก ออกมาจากเม็ดยาที่ก้นภาชนะ รอยร้าวหรือรอยบิ่นที่ผิวเม็ดยา เม็ดยาบวม รอยด่างที่เม็ดยา เม็ดยาเปลี่ยนสี เม็ด ยาเกาะติดกัน หรือผลึกที่เม็ดยาหรือที่ผนังของภาชนะบรรจุ Coated Tablets ลักษณะทีไ่ ม่คงตัวทางกายภาพคือ รอยร้าว รอยด่าง ที่เม็ดยา สารทีใ่ ช้เคลือบเหนียว และเม็ดยาเกาะกันเป็นก้อน Dry Powders and Granules ผงยาและแกรนนูล อาจเกาะกันเป็นก้อนแข็งหรือเปลี่ยนสี ทําให้ไม่เป็น ที่ยอมรับ Powders and Granules ที่ต้องผสมน้ําให้อยู่ในรูปของสารละลายหรือยาน้ําแขวนตะกอนก่อนใช้ เภสัช ภัณฑ์ในกลุ่มนีม้ ักเป็นยาปฏิชีวนะหรือวิตามินที่ไวต่อความชื้นเป็นพิเศษ เนื่องจากยาเหล่านี้จ่ายใน ภาชนะที่มา Pharmacy Rx’24



20


จากบริษัทผู้ผลิต จึงมักไม่มีปญ ั หาการปนเปื้อนของความชื้น อย่างไรก็ตาม เภสัชกรควรใช้วิจารณญาณในการ พิจารณาลักษณะจับกันเป็นก้อนแข็งที่ไม่ปกติ และถ้าทีผ่ นังภาชนะบรรจุ มีไอน้ําหรือหยดน้ําก็แสดงว่ายาเตรียมนั้น ไม่เหมาะที่จะนําไปใช้อีกต่อไป กลิ่นที่ไม่ดีกแ็ สดงถึงความไม่คงตัวเช่นกัน เนื่องจากสูตรตํารับเหล่านี้เป็นผงแห้งที่ต้องผสมน้ําก่อนใช้ จึงต้องสังเกตสีและกลิ่นของผลิตภัณฑ์ ทั้งในรูป ผงแห้งและหลังจากผสมน้ําแล้ว Effervescent Tablets, Granules, and Powders ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ไวต่อความชื้นค่อนข้างมาก สัญญาณที่บ่งบอกความไม่คงตัวคือผงยาบวมหรือการเกิดก๊าซทําให้เกิดแรงดัน แสดงว่าปฏิกิริยาการเกิดฟองฟู่ เกิดขึ้นแล้วก่อนจ่ายยา เภสัชภัณฑ์ในรูปแบบของเหลว สิ่งสําคัญสําหรับเภสัชภัณฑ์ในรูปแบบของเหลวคือความสม่ําเสมอของยาและความปราศจากการปนเปื้อน ของเชื้อจุลินทรีย์ เภสัชกรและผู้ป่วยอาจสังเกตความไม่คงตัวจากสารละลายขุ่นหรือตกตะกอน อิมัลชันแยก ยาน้ํา แขวนตะกอนไม่สามารถแขวนลอยได้หลังจากเขย่าขวด หรือมีการเปลี่ยนแปลงของกลิ่นและรส การเจริญของเชื้อ อาจเกิดร่วมกับการเปลี่ยนสี การขุ่น หรือการเกิดก๊าซ Solutions, Elixirs, และ Syrups ลักษณะทีแ่ สดงถึงความไม่คงตัวหลักๆมี 2 อย่าง คือ การขุ่น และการ เจริญของเชื้อหรือการเกิดก๊าซจากปฏิกิริยาเคมี ยาน้ําใสที่คงตัวต้องคงความใส สี และกลิ่นเหมือนตอนเริ่มผลิต ตลอดอายุของยา โดยเฉพาะความใสของ ตํารับจะเป็นจุดหลักในการทดสอบด้านความคงตัวทางกายภาพของยาน้ําใส Emulsions อิมัลชันที่คงตัวต้องมีการกระจายตัวอย่างสม่ําเสมอเหมือนตอนเริ่มผลิตด้วยแรงเขย่า ปาน กลางและสามารถเทออกจากขวดได้ตลอดอายุของยา ลักษณะที่ไม่คงตัวของอิมัลชันสังเกตได้จากการแยกชั้นของผลิตภัณฑ์ อย่างไรก็ตามอิมัลชัน ยังมีความคง ตัวแม้เกิด creaming คือเนื้ออิมัลชันสามารถเข้ากันได้เมื่อเขย่า การเก็บอิมัลชันที่ไม่ได้ผ่านการทดสอบการเก็บในตู้เย็น อาจทําให้สารทําอิมัลชันที่เป็นพวกน้ํามัน มีคา่ การ ละลายในระบบลดลงและเกิดการตกตะกอน ซึ่งเป็นสาเหตุให้ตํารับไม่คงตัวได้ Suspensions ยาน้ําแขวนตะกอนที่คงตัวต้องมีการกระจายตัวอย่างสม่ําเสมอเมื่อเขย่า ด้วยแรงปาน กลาง และสามารถเทออกจากขวดได้ง่ายตลอดอายุของยา โดยไม่มีการเปลี่ยนแปลงการกระจาย ของขนาดอนุภาค ยา (particle size distribution) รูปผลึกยา หรือปริมาณยาที่ผู้ป่วยควรได้รับจากขนาดการ ให้ยาเท่าเดิม ลักษณะหลักทีแ่ สดงถึงความไม่คงตัวของยาน้ําแขวนตะกอนคือการเกิด caking ซึ่งเป็นลักษณะที่ผงยา ไม่ สามารถกลับแขวนลอยได้อีกด้วยแรงเขย่าปานกลาง ผงยาที่มีขนาดโตขึ้นหลังจากเก็บผลิตภัณฑ์ไว้ระยะ เวลาหนึ่ง อาจมีสาเหตุมาจากผลึกยามีขนาดใหญ่ขึ้นและแสดงถึงการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพเช่นกัน Tinctures และ Fluidextracts เภสัชภัณฑ์รูปแบบเหล่านี้หรือที่มีลักษณะคล้ายๆกันมักมีสีเข้มขึ้น เนื่องจากยาเตรียมมีความเข้มข้นขึ้น ดังนั้นเภสัชกรจึงควรตรวจสอบอย่างละเอียดว่ามีการตกตะกอนหรือไม่ Sterile Liquids การคงสภาพปราศเชื้อเป็นสิ่งที่สําคัญมากสําหรับของเหลวที่ปราศจากเชื้อ การ ปนเปื้อนของเชื้อจุลินทรีย์ในของเหลวปราศจากเชื้อมักสังเกตไม่ได้ด้วยตาเปล่า เภสัชกรอาจตั้งสมมติฐานว่า ผลิตภัณฑ์เกิดการปนเปื้อนด้วยเชื้อจากลักษณะหมอกบางๆ การขุ่น การเปลี่ยนสี การเกิดฟิล์มที่ผิวหน้า การเกาะ กันของผงยา หรือการเกิดก๊าซ ลักษณะทีส่ ําคัญทีส่ ุดของสารละลายปราศจากเชื้อที่เป็นยาตา หรือยาฉีดคือความ ใส เภสัชกรควรตั้งข้อสงสัยถ้าสังเกตเห็นการผนึกผลิตภัณฑ์ที่ไม่สมบูรณ์ Pharmacy Rx’24



21


เภสัชภัณฑ์กึ่งแข็งกึ่งเหลว ลักษณะทีแ่ สดงถึงความไม่คงตัวหลักของครีม ยาขี้ผึ้ง และยาเหน็บ คือ สี กลิ่น หรือความหนืดที่เปลี่ยนไป Creams โดยทั่วไปครีมคืออิมัลชันที่ประกอบด้วยน้ําและน้ํามัน เภสัชกรและผู้ป่วยสามารถสังเกตความ ไม่คงตัวของครีมได้จากการแยกของอิมัลชัน การโตของผลึก การหดตัวของเนื้อครีมเนื่องจากการระเหยของน้ํา และการปนเปื้อนของเชื้อจุลินทรีย์ Ointments ยาขี้ผึ้งที่คงตัวต้องมีการกระจายตัวของยาอย่างสม่ําเสมอตลอดอายุของยา ปัญหาความไม่ คงตัวหลักของยาขี้ผึ้งคือ การแยกของของเหลวออกมาเยิ้มที่ผิวหน้าของยาเตรียม (bleeding) และมีความข้นหนืด (consistency) เปลี่ยนไป การเกิดเม็ดหยาบๆ ในยาขีผ้ ึ้งก็เป็นปัญหาความไม่คงตัว ทางกายภาพของยาขี้ผึ้งเช่นกัน Suppositories ลักษณะหลักที่บ่งบอกความไม่คงตัวของยาเหน็บคือยาเหน็บที่อ่อนนุ่มเกินไป ยาเหน็บ บางชนิดอาจแห้งและแข็ง หรือเหี่ยวแห้ง เภสัชกรควรตรวจสอบยาเหน็บแต่ละแท่งอย่างใกล้ชิด ถ้าสังเกตเห็นรอย น้ํามันที่กล่องโดยการเปิดฟอยล์ที่หุ้มอยู่ถ้าจําเป็น ยาเหน็บโดยทั่วไปควรเก็บในตู้เย็น แม้อาจมีข้อยกเว้นในบาง กรณี

2. การดูวันหมดอายุ หรือคาดการจากวันที่ผลิต ฉลากของยาสามัญและอาหารเสริมควรบอกวันหมดอายุ ที่คนทั่วไปเข้าใจได้ง่าย และควรแสดงวัน หมดอายุอย่างเด่นชัด เช่นใช้สีที่ต่างจากสีพื้น หรือใช้สีเข้มเน้น กรณีที่อาจยกเว้นการแสดงวันหมดอายุของยาและอาหารเสริม คือ เภสัชภัณฑ์หรืออาหารเสริมนั้นบรรจุ ในภาชนะสําหรับขายโดยไม่ต้องใช้ใบสั่งแพทย์ ฉลากของผลิตภัณฑ์ดังกล่าวไม่ระบุข้อจํากัดของขนาดรับประทาน และผลิตภัณฑ์นั้นมีความคงตัวไม่น้อยกว่า 3 ปีถ้าเก็บภายใต้สภาวะที่กําหนด วันหมดอายุของยา (expiration date) บอกช่วงเวลาที่คาดว่ายาคงสภาพตามที่กําหนดไว้ในเภสัชตํารับ ถ้าเก็บภายใต้สภาวะที่กําหนด ดังนั้นวันหมดอายุของยาจึงกําหนดช่วงเวลาในการจ่ายหรือใช้ยา ถ้าวันหมดอายุ ของยาระบุไว้ในรูป “เดือน/ปี” หมายถึงวันสุดท้ายของเดือนที่กําหนด วันหมดอายุที่กําหนดโดย บริษัทผู้ผลิตนี้ไม่ สามารถนําไปใช้กับผลิตภัณฑ์ที่แบ่งบรรจุในภาชนะบรรจุที่แตกต่างไปจากเดิม

3. การแนะนําการเก็บรักษายาบางชนิดที่สําคัญ การเก็บรักษายาภายใต้สภาวะที่กําหนด สภาวะการเก็บยาที่แนะนํามักระบุไว้บนฉลาก โดยอาจกําหนดช่วงอุณหภูมิ หรือสถานที่หรือเงื่อนไขใน การเก็บเภสัชภัณฑ์ เช่น “เก็บในตู้เย็น” “เก็บที่อุณหภูมิห้อง” เภสัชกรควรปฏิบัติตามคําแนะนําเสริมด้วย เช่น “เก็บยาให้พ้นแสง” ถ้าเภสัชภัณฑ์ที่ต้องเก็บให้พ้นแสงบรรจุในภาชนะใสหรือโปร่งแสงแล้วใส่ในกล่องทึบแสง เภสัชกรและผูป้ ่วยไม่ควรแกะกล่องทิ้งจนกว่าจะใช้ยาหมดหรือทิ้งยา ถ้าไม่ระบุสภาวะในการเก็บอย่าง เฉพาะเจาะจง เภสัชกรและผูป้ ่วยควรเก็บเภสัชภัณฑ์นั้นในอุณหภูมิห้องที่ควบคุม (controlled room temperature, 20-25 0C) ควรหลีกเลี่ยงเภสัชภัณฑ์จากบริเวณที่ร้อน เย็น หรือมีแสงมากเกินไป หรือมีการ เปลี่ยนแปลงอุณหภูมิมากเกินไป ยาที่แบ่งบรรจุควรเก็บในสิ่งแวดล้อมที่ควบคุมความชื้นและตามอุณหภูมิที่กําหนดในเภสัชตํารับหรือตาม ฉลาก ในกรณีที่ไม่ระบุอุณหภูมิและความชื้น ควรเก็บที่อุณหภูมิห้อง (controlled room temperature) แต่ไม่ เกิน 23 0C ที่ความชื้นสัมพัทธ์ไม่มากกว่า 75% ในตู้เย็นและในช่องแช่แข็งไม่ถือเป็นบริเวณที่ควบคุมความชื้น ถ้า ยานั้นถูกกําหนดให้เก็บในที่เย็นจัด (cold temperature) ให้เก็บยาในตูเ้ ย็นหรือช่องแช่แข็งโดยใส่ยาในภาชนะ บรรจุชั้นนอก (outer container) ที่เข้ามาตรฐานที่บังคับไว้สําหรับยานั้นๆ Pharmacy Rx’24



22


อุณหภูมิ เภสัชภัณฑ์หลายชนิดต้องเก็บในที่เย็น โดยเฉพาะที่อุณหภูมิต่ํากว่า 15 0C เช่นยาเหน็บที่ต้อง หลอมละลายทีอ่ ุณหภูมิของร่างกาย ยาเตรียมเหล่านี้อาจเสียได้ถ้าวางไว้ในที่ร้อน ยาฉีดอินซูลินควรเก็บที่อุณหภูมิ 2 – 8 (หรือ 10) 0C คือในตู้เย็นแต่ไม่ใช่ช่องแช่แข็ง ยาปฏิชีวนะในรูปแบบยาน้ําแขวนตะกอน ผลิตภัณฑ์ที่มีนา้ํ มันหอมระเหย และครีมบางชนิดต้องเก็บในที่ เย็น ยาที่มีไซรับในปริมาณสูงหรือมีปัญหาการละลายควรหลีกเลี่ยงการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ ความชื้น ยาในรูปแบบของแข็งควรป้องกันความชื้น ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ควรบรรจุในภาชนะที่ป้องกัน อากาศและความชื้นได้ และควรชี้แจงให้ผปู้ ่วยปิดฝาหลังจากใช้ยา ยาผงที่แบ่งบรรจุในกล่อง/ห่อกระดาษ ควรเก็บ ในที่แห้ง แสง ขวดสีชาใช้ป้องกันผลิตภัณฑ์ที่ไวต่อแสง การใส่กล่องช่วยเพิ่มการป้องกันแสงได้ สารบางชนิดเช่น paraldehyde ต้องเก็บในที่มดื สนิท ภาชนะบรรจุไม่ควรสัมผัสแสงอาทิตย์โดยตรงแม้จะเป็นภาชนะป้องกันแสง ก็ ตาม การติดไฟ ผลิตภัณฑ์ที่มีตัวทําละลายอินทรีย์ที่ติดไฟได้ควรมีฉลาก “ติดไฟได้ เก็บให้ห่างจากเปลวไฟ” ตัวอย่าง ยาเตรียม Salicylic Acid Lotion BP ที่ใช้กับหนังศีรษะ ควรแนะนําให้หลีกเลี่ยงการเป่าผมให้แห้ง ใน บริเวณใกล้ไฟหรือเปลวไฟ ข้อสอบจะครอบคลุมเฉพาะชนิดที่มผี ลิตภัณฑ์จําหน่ายในประเทศไทย เป็นรายการในบัญชียาหลัก แห่งชาติ พ.ศ.2542 และใช้บ่อยเท่านัน้ วันหมดอายุ (Expiration Date) เป็นการบอกช่วงเวลาที่คาดว่ายาคงสภาพตามที่กําหนดไว้ในเภสัชตํารับถ้าเก็บภายใต้สภาวะที่กําหนด ดังนั้นวันหมดอายุของยาจึงกําหนดช่วงเวลาในการจ่ายยาหรือใช้ยา ถ้าวันหมดอายุของยากําหนดไว้ในรูป เดือน / ปี หมายถึงวันสุดท้ายของเดือนที่กําหนด วันหมดอายุที่กําหนดโดยบริษัทผู้ผลิตนี้ไม่สามารถนําไปใช้กับผลิตภัณฑ์ ที่แบ่งบรรจุในภาชนะที่บรรจุแตกต่างไปจากเดิม เช่น 06/2005 หมายถึง 30 มิถุนายน 2548 12/2006 หมายถึง 31 ธันวาคม 2549 การเก็บรักษายา การเก็บรักษายาทั้งก่อนส่งมอบให้ผู้ป่วย เช่น ขณะอยู่ในคลังเวชภัณฑ์ บนชั้นวางยาในห้องยา ในหอผู้ป่วย ขณะขนส่งและภายหลังที่ผู้ป่วยนํากลับไปใช้ที่บ้านควรเก็บรักษาไว้ในสภาวะที่เหมาะสมสําหรับยานัน้ ๆ นอกจากนี้ความคงตัวของยายังขึ้นกับองค์ประกอบอื่นที่อยู่ในสูตรตํารับ ซึ่งส่งผลให้อายุยาตลอดจนสภาวะในการ เก็บรักษายาของยาแต่ละตํารับแตกต่างกันออกไป

Pharmacy Rx’24




23

อุณหภูมิในการเก็บรักษายา ประเด็นที่เป็นปัญหาที่พบบ่อย คือ ยาแต่ละรายการจะเก็บที่ใดดี มีคําหลายคําที่บ่งว่าต้องเก็บยาที่ อุณหภูมิใด ดังนี้ - Freezer คือ สถานที่ทมี่ ีการควบคุมอุณหภูมิไว้ระหว่าง –20 °C ถึง –10 °C (-4 °F ถึง –14 °F) - Cold คือ อุณหภูมิไม่เกิน 8 °C (46 °F) ซึ่งหมายถึงการเก็บในตู้เย็น - Refrigerator คือ สถานทีเ่ ย็น (Cold) ที่มีการควบคุมอุณหภูมิไว้ระหว่าง 2 °C ถึง 8 °C (36 °F ถึง 46 °F) - Cool คือ อุณหภูมิระหว่าง 8 °C ถึง 15 °C (46 °F ถึง 59 °F) - Room temperature คืออุณหภูมิในสภาวะการทํางานปกติ ซึ่งในการเก็บยาคือไม่เกิน 25 °C - Controlled room temperature คือ ควบคุมอุณหภูมิไว้ระหว่าง 20 °C ถึง 25 °C (68 °F ถึง 77 °F) - Warm คือ อุณหภูมิระหว่าง 30 °C ถึง 40 °C (86 °F ถึง 104 °F) - Excessive heat คือ อุณหภูมิสูงกว่า 40 °C (104 °F) - Protection from freezing ระบุในกรณีของยาเตรียมที่อาจสูญเสียความแรง หรือมีการทําลายลักษณะของยา เตรียม เมื่อเก็บในสภาวะแช่แข็ง เช่น วัคซีนบางชนิด ยาฉีดอินซูลิน เป็นต้น - Protection from moisture สภาวะความชื้นสัมพัทธ์ไม่เกิน 60% - ในกรณีไม่ระบุสภาวะการเก็บ ควรป้องกันความชื้น การแช่แข็งและเก็บที่อุณหภูมิไม่เกิน 40 °C (104 °F) ตาราง รายการยาที่ควรเก็บในตู้เย็นที่มีจําหน่ายในโรงพยาบาลทหารเรือกรุงเทพ กรมแพทย์ทหารเรือ รายการยา Chloramphenicol ear drop Chloramphenicol eye drop Hepatitis B vaccine (Engerix B®) Humulin 70/30 ® 100 iu/ml,10 ml Humulin N ® 100 iu/ml,10 ml Mixtard 30 HM penfill® 100 iu/ml,3 ml Tetanus Toxoid (TT) 0.5 ml

ความคงตัวทีอ่ ุณหภูมิอื่นๆ 21°C คงตัวที่ 2 สัปดาห์, 37°C คงตัวที่ 1 สัปดาห์ 15-30 °C คงตัวที่ 1 เดือน

ห้ามแช่แข็ง

15-30 °C คงตัวที่ 1 เดือน 15-30 °C คงตัวที่ 1 เดือน

ห้ามแช่แข็ง ห้ามแช่แข็ง

18-25°C คงตัวที่ 6 เดือน, 37°C คงตัวที่ 6 เดือน ® TRCS- verorab (Rabies vaccine) 18-25°C คงตัวที่ 36 เดือน, 37°C คงตัวที่ 1 เดือน ( ที่มา : โรงพยาบาลทหารเรือกรุงเทพ กรมแพทย์ทหารเรือ) Pharmacy Rx’24

ข้อแนะนํา -






24

การเฝ้าระวังยาหมดอายุ 1) การพิจารณาวันหมดอายุของยา สามารถพิจารณาได้จาก วันหมดอายุที่ระบุบนภาชนะบรรจุ (Exp. date หรือ Use before) - วันผลิตทีร่ ะบุบนภาชนะบรรจุ (กรณีไม่มวี ันหมดอายุระบุไว้) - ยาฉีด และ ยาน้ํา มีอายุ 3 ปี นับจากวันผลิต - ยาเม็ด มีอายุ 5 ปี นับจากวันผลิต - ยาใช้ภายนอก มีอายุ 2 ปี นับจากวันผลิต - ยาแบ่งบรรจุ มีอายุ 1 ปี นับจากวันแบ่งบรรจุ - ยาที่ผลิตภายใน ร.พ.ฯ มีอายุ 1 ปี นับจากวันผลิต 2) ความคงตัวของยาหลังผสม - ยาน้ํา : ความคงตัวของยาน้ําหลังผสมแสดงดังตารางที่ 7 - ยาผง : Fluimucil 1 ซอง ผสมน้ํา 1 แก้ว ให้ใช้ทันที ไม่ควรเก็บไว้ ORS 1 ซอง ผสมน้ํา 240 ml (1 แก้ว) เก็บได้ 24 ชม. (ในตู้เย็น) - ยา EENT : ยาหยอดตา เก็บได้ 30 วัน หลังจากเปิดใช้ ตาราง ความคงตัวของยาน้าํ หลังผสมที่มีจําหน่ายในโรงพยาบาลทหารเรือกรุงเทพ กรมแพทย์ทหารเรือ ความคงตัวของยา (วัน) ขนาดบรรจุ ปริมาณตัวทํา (มล.) ละลาย ที่อุณหภูมิห้อง ในตู้เย็น Amoxicillin 60 ถึงขีดที่กําหนด 7 14 Augmentin 60 ถึงขีดที่กําหนด 7 Dicloxacillin 60 ถึงขีดที่กําหนด 7 14 Distaclor 60 ถึงขีดที่กําหนด 4 7 Erythromycin 60 ถึงขีดที่กําหนด 7 14 ( ที่มา : โรงพยาบาลทหารเรือกรุงเทพ กรมแพทย์ทหารเรือ) รายการ

Pharmacy Rx’24



O S P E


25

เทคนิคทางเภสัชกรรมปฎิบัติ เรื่อง.......การซักประวัติ.......

1. การสื่อสารเพื่อหาข้อมูลได้อย่างมีเป้าหมายและเหมาะสม 1.1. ประเด็นที่ต้องสื่อสารเพื่อหาข้อมูลความเจ็บป่วย ประวัติการแพ้และข้อมูลการใช้ยาในผู้ป่วยในโรค ทั่วไปมีแนวทางการซักประวัติดังนี้ - ใครคือผู้ป่วย - อายุเท่าไร - น้ําหนักของผู้ป่วย ในกรณีที่เป็นเด็ก - เพศชายหรือหญิง ถ้าเป็นหญิง กําลังตั้งครรภ์อยู่หรือไม่ กําลังให้นมบุตรหรือไม่ - วันนี้มาด้วยโรคหรืออาการอะไร - เริ่มมีอาการดังกล่าวตั้งแต่เมื่อไร เป็นมานานเท่าไร - ความรุนแรงของอาการเป็นอย่างไร เมื่อเปรียบเทียบกับวันแรกที่เริ่มเป็น - เคยมีอาการเช่นนี้มาก่อนหรือไม่ - มีอาการอื่นร่วมด้วยอีกหรือไม่ - มีสิ่งใดที่ทําให้อาการแย่ลง เช่น ยา อาหาร หรือการปฏิบัติตัวอื่น ๆ - มีสิ่งใดที่ช่วยให้อาการดีขึ้นหรือไม่ - โรคประจําตัวที่ผู้ป่วยเป็น และยาที่ได้รับ - อาชีพหรือสภาวะแวดล้อมที่อาจเกี่ยวข้องกับการเจ็บป่วย - ใช้ยาหรือผลิตภัณฑ์อื่น ๆ เพื่อบรรเทาอาการมาก่อนหรือไม่ - ตอนนี้กําลังได้รับยา หรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารอะไรอยู่หรือไม่ - มีประวัติแพ้ยาหรือสิ่งอื่นหรือไม่ (ถ้ามี) มีอาการอย่างไร - มีประวัติอาการไม่พึงประสงค์อื่นนอกเหนือจากการแพ้ยาหรือไม่ (ถ้ามี) มีอาการอย่างไร 1.2 ประเด็นในการสัมภาษณ์ผู้ป่วยเพิ่มเติมจากข้อ 1.1 เพื่อหาข้อมูลในการจ่ายยาในผู้ป่วยกลุ่มพิเศษ เช่น ผู้ป่วยเด็ก ต้องถามข้อมูลเพิ่มเติม เช่น อายุ น้ําหนัก เพื่อนํามาใช้ในการคํานวณขนาดยาในเด็ก 1.3 ในกรณีทตี่ ้องส่งต่อควรอธิบายให้ผปู้ ว่ ยเข้าใจสาเหตุและวิธีการส่งต่อหรือรับการรักษาระดับต่าง ๆ 1.3.1 กรณีที่สมั ภาษณ์ผู้ป่วยแล้วพบว่าอาการของผู้ป่วยจําเป็นต้องใช้ยาชนิดที่เภสัชกรต้องจ่ายยา ตาม ใบสั่งยาหรือยาไม่สามารถจําหน่ายได้ในร้านยา (1) ยาที่ต้องจ่ายตามใบสั่งยา เช่น ยาควบคุมพิเศษ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทประเภทที่ 3 และ 4 เภสัช กรต้องส่งต่อให้ผู้ป่วยไปพบแพทย์ที่โรงพยาบาลหรือสถานพยาบาลเพื่อรับการรักษาและเขียนใบสั่งยา โดยอธิบาย ให้ผู้ป่วยเข้าใจว่าตามกฎหมายแล้วยาที่ผู้ป่วยจําเป็นต้องใช้นี้ เภสัชกรไม่สามารถจ่ายได้หากไม่มีใบสั่งยา และเมื่อ ได้ใบสั่งยาแล้วผู้ป่วยอาจรับยาที่โรงพยาบาลหรือสถานพยาบาลเลย หรือจะมารับยาที่ร้านยาก็ได้ หากที่ร้านยามี ใบอนุญาตการจําหน่ายยาประเภทนั้น Pharmacy Rx’24



26


(2) ยาที่ไม่สามารถมีจําหน่ายได้ในร้านยา เช่น วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทประเภทที่ 2 ยาที่ยังอยู่ใน SMP เภสัชกรต้องส่งต่อให้ผู้ป่วยไปโรงพยาบาล โดยต้องอธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจว่าตามกฎหมายแล้วยาที่ผู้ป่วย จําเป็นต้องใช้นี้ไม่สามารถจําหน่ายในร้านยาได้ ผู้ป่วยต้องไปพบแพทย์ที่โรงพยาบาลและรับยาจากโรงพยาบาล 1.3.2 กรณีที่เภสัชกรสัมภาษณ์ผู้ป่วยแล้ว พบว่าผู้ป่วยมีอาการที่จําเป็นต้องไปรับการตรวจจากแพทย์ และ รับการรักษาจากแพทย์ เภสัชกรต้องส่งต่อผู้ป่วยไปพบแพทย์ อาการที่จําเป็นในการส่งต่อผู้ป่วยไปพบแพทย์มีดังนี้ (1) อาการผิดปกติเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ ได้แก่ • ปวดบริเวณหน้าอกเวลาหายใจเข้า • หายใจสั้น และเร็ว • หายใจออกมีเสียงวี้ด (wheeze) • เสมหะมีเลือดปน • หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ • ไอติดต่อกันเป็นเวลานานต่อเนื่องอย่างน้อย 3-4 สัปดาห์ • ไอเป็นเสียงไอกรน (whooping cough) (2) อาการผิดปกติเกี่ยวกับระบบหัวใจและหลอดเลือด ได้แก่ • ปวดเค้นหน้าอก • หัวใจเต้นเร็ว หรือจังหวะการเต้นผิดปกติ • นอนราบไม่ได้ • เหนื่อยง่ายผิดปกติ • หน้ามืด เป็นลมหลายครั้ง โดยไม่มีสาเหตุ (3) อาการผิดปกติเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร ได้แก่ • กลืนลําบาก • อาเจียนมีเลือดปน • อุจจาระมีเลือดปนในปริมาณมาก หรือเป็นแบบเรื้อรัง • อาเจียนรุนแรงร่วมกับถ่ายอุจจาระไม่ออกมาหลายวัน • น้ําหนักลดมากผิดปกติโดยไม่ทราบสาเหตุ • การขับถ่ายแปรปรวนจากปกติมาก เช่น ท้องร่วงสลับกับท้องผูก ท้องร่วงรุนแรง (4) อาการผิดปกติเกี่ยวกับหู ได้แก่ • ปวดหู • มีของเหลวไหลออกจากหู • หูหนวก ไม่ได้ยินเสียง หรือได้ยินเสียงน้อยลงจากปกติ • วิงเวียนศีรษะที่ไม่ทราบสาเหตุ (5) อาการผิดปกติเกี่ยวกับตา ได้แก่ • ตาแดงร่วมกับปวดตามาก • ตามัว หรือมองเห็นผิดปกติ เช่น มองเห็นภาพซ้อน (6) อาการผิดปกติเกี่ยวกับระบบสืบพันธุ์และทางเดินปัสสาวะ ได้แก่ • ปัสสาวะไม่ออก • ปัสสาวะมีเลือดปน Pharmacy Rx’24



27


• ปัสสาวะแสบขัดร่วมกับอาการปวดท้อง/สะโพก/หลัง • ปัสสาวะแสบขัดร่วมกับมีไข้ • เลือดออกจากช่องคลอดในหญิงตั้งครรภ์ (7) อาการผิดปกติทางระบบประสาท • ปวดศีรษะรุนแรง • การชา หรืออ่อนแรงที่เกิดขึ้นอย่างเฉียบพลัน และ/หรือเป็นข้างใดข้างหนึ่งของร่างกาย เช่น แขน ขา ใบหน้า • การมองเห็นภาพผิดปกติที่เกิดขึ้นอย่างเฉียบพลัน • การพูดไม่ชัด หน้าเบี้ยว ปากเบี้ยว ลิ้นเอียง พูดไม่ได้ ไม่สามารถตอบสนองต่อคําพูดซึ่งเกิดขึ้น อย่างเฉียบพลัน • อาการชัก (8) อาการผิดปกติอื่น ๆ ได้แก่ • โรคผิวหนังที่มีอาการรุนแรง เช่น สะเก็ดเงิน เรื้อนกวาง • คอแข็งร่วมกับมีไข้ • อาเจียนเรื้อรัง • ซึม • ไม่ค่อยรู้สึกตัว ภาวะการรับรู้เกี่ยวกับ เวลา สถานที่ บุคคล ลดลง • หมดสติอย่างเฉียบพลัน ตัวเย็น

2. ให้คําแนะนําด้านสุขอนามัย โภชนาการ การออกกําลังกายที่ดี รวมถึงทางเลือกอื่น ๆ ในการ ส่งเสริมและป้องกันโรค และบรรเทาอาการที่ไม่ต้องรักษาด้วยยา 2.1 การให้คําแนะนําด้านโภชนาการทั่วไปตามโภชนบัญญัติ ซึ่งกําหนดโดยกองโภชนาการ กรม อนามัย กระทรวงสาธารณสุข มีดังนี้ ข้อ 1 กินอาหารครบ 5 หมู่ แต่ละหมู่ให้หลากหลาย และหมั่นดูแลน้ําหนักตัว หมู่ที่ 1 นม ไข่ เนื้อสัตว์ต่าง ๆ ถั่วเมล็ดแห้ง และงา ซึ่งจะช่วยให้ร่างกายเจริญเติบโต แข็งแรง และช่วย ซ่อมแซม ส่วนที่สึกหรอ หมู่ที่ 2 ข้าว แป้ง เผือก มัน น้ําตาล ให้พลังงานแก่ร่างกาย หมู่ที่ 3 พืชผัก ต่าง ๆ เพื่อเสริมสร้างการทํางานของร่างกายให้เป็นปกติ หมู่ที่ 4 ผลไม้ต่าง ๆ ให้ประโยชน์ เช่นเดียวกับหมู่ที่ 3 หมู่ที่ 5 น้ํามันและไขมันจากพืชและสัตว์ ซึง่ จะให้พลังงานและความอบอุ่นแก่ร่างกาย ในวันหนึ่ง ๆ ต้องเลือกกินอาหารให้ครบทัง้ 5 หมู่ ในปริมาณที่พอเหมาะ และในแต่ละหมู่ควรเลือกกินให้ หลากหลาย เพื่อให้ได้สารอาหารครบตามความต้องการของร่างกาย ควรรักษาน้ําหนักตัว โดยการกินอาหารให้เหมาะสม ควบคู่ไปกับการออกกําลังกายที่เหมาะสม ควรชั่ง น้ําหนักตัวอย่างน้อยเดือนละครั้ง และควรออกกําลังกายอย่างสม่ําเสมออย่างน้อยครั้งละ 30 นาที สัปดาห์ละไม่ น้อยกว่า 3 ครัง้ ข้อ 2 กินข้าวเป็นอาหารหลัก สลับกับอาหารประเภทแป้ง เป็นบางมื้อ

Pharmacy Rx’24



28


กินข้าวเป็นอาหารหลัก สลับกับอาหารประเภทแป้งเป็นบางมื้อ พร้อมด้วยอาหารอื่นที่หลากหลายให้ครบ 5 หมู่ ในสัดส่วนเหมาะสม และปริมาณที่เพียงพอ ถ้ากินอาหารประเภทข้าวและแป้งในแต่ละวันมากเกิน ความ ต้องการจะถูกเปลี่ยนเป็นไขมันทําให้เกิดโรคอ้วนได้ ข้อ 3 กินพืชผักให้มากและกินผลไม้เป็นประจํา ควรกินพืชผักทุกมื้อให้หลากหลายชนิดสลับกันไป ส่วนผลไม้ควรกินเป็นประจําสม่ําเสมอ โดยเฉพาะหลัง กินอาหารแต่ละมื้อและกินเป็นอาหารว่าง ข้อ 4 กินปลา เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน ไข่ และถั่วเมล็ดแห้งเป็นประจํา ข้อ 5 ดื่มนมให้เหมาะสมตามวัย หญิงตั้งครรภ์ เด็กวัยเรียนและเด็กวัยรุ่นควรดื่มนมวันละ 2-3 แก้ว ผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ วันละ 1-2 แก้ว ผู้มีปัญหาโรคอ้วน หรือมีไขมันในเลือดสูงควรดื่มนมพร่องมันเนย ข้อ 6 กินอาหารที่มีไขมันแต่พอควร ไขมันในอาหารมีทั้งประเภทไขมันอิ่มตัว และไขมันไม่อิ่มตัว การได้รับกรดไขมันอิ่มตัว และโคเลสเตอรอล มาก เกินไป จะทําให้ระดับโคเลสเตอรอลในเลือดสูง และเสี่ยงต่อการเป็นโรคหัวใจ ควรประกอบอาหารด้วยวิธี ต้ม นึ่ง ปิ้ง และย่าง แทนการทอด หรือผัด จะลดปริมาณ ไขมันในอาหาร ข้อ 7 หลีกเลี่ยงการกินอาหารรสหวานจัดและเค็มจัด กินน้ําตาลในแต่ละวันไม่เกินร้อยละ 10 ของพลังงานที่ได้รับจากอาหารทั้งหมด และไม่ควรกินน้ําตาลเกิน วันละ 40-55 กรัม หรือมากกว่า 4 ช้อนโต๊ะต่อวัน เพราะพลังงานที่ได้รับจากน้ําตาล ส่วนเกินจะสะสมทําให้อ้วนได้ เกลือโซเดียมหรือเกลือแกง เป็นสารที่ให้ความเค็มในเครื่องปรุงรส เช่น น้ําปลา ซีอิ้วขาวและเกลือที่ใช้ ใน การถนอมอาหาร และยังแฝงมากับขนมอบกรอบ ขนมอบฟู ถ้ากินเกลือแกงเกินวันละ 6 กรัม หรือมากกว่า 1 ช้อน ชา จะเสี่ยงต่อภาวะความดันโลหิตสูง จึงควรลดการเติมเครื่องปรุงรสโดยไม่จําเป็น ข้อ 8 กินอาหารที่สะอาดปราศจากการปนเปื้อน ต้องมีสุขนิสัยทีด่ ีในการกินอาหาร คือล้างมือก่อนกินอาหาร และหลังใช้สว้ ม ถ้ากินอาหารร่วมกันหลาย คนควร ใช้ช้อนกลาง ข้อ 9 งดหรือลดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ การดื่มสุรา หรือ เครื่องดื่มที่มแี อลกอฮอล์เสีย่ งต่อการเกิดโรคความดันโลหิตสูง โรคตับแข็ง โรคแผลใน กระเพาะอาหารและลําไส้ ในรายที่ดื่มโดยไม่กินข้าวและกับข้าว จะมีโอกาสเสี่ยงต่อการเป็น โรคขาดสารอาหารได้ ส่วนรายที่ดื่มพร้อมกับแกล้มที่มีไขมันและโปรตีนสูง จะมีโอกาสเป็นโรคอ้วน ซึ่งจะมีโรคอื่นๆ ตามมามาก 2.2 การแนะนําประเด็นอืน่ ทีน่ อกเหนือจากยาจะมีความหลากหลายขึน้ กับโรคทีผ่ ้ปู ว่ ยเป็น เช่น หวัด - พักผ่อนให้เต็มที่ - รักษาร่างกายให้อบอุ่น - ดื่มน้ําอุ่นมาก ๆ ไม่ควรดืม่ น้ําเย็น ไข้ - ถ้ามีไข้สูงควรเช็ดตัวบ่อย ๆ ด้วยผ้าชุบน้ําประปา โดยเฉพาะที่บริเวณข้อพับ เช่น ซอกคอ ซอกแขน ซอกขา ขาหนีบ - เพื่อให้ร่างกายสามารถระบายความร้อนได้ ไม่ควรสวมเสื้อผ้าหนา ๆ หรือ ห่มผ้าหนา ๆ - พักผ่อนให้เพียงพอ - ดื่มน้ํามาก ๆ Pharmacy Rx’24



29


ท้องร่วง - ในเด็กที่ได้รบั นมมารดาในระหว่างที่ท้องร่วงก็สามารถกินได้ตามปกติ - หากกินนมผงก็ควรหยุด 4 ชั่วโมงก่อนกินน้ําตาลเกลือแร่ แล้วค่อยเริม่ ใหม่โดยอาจใช้ชนิดที่ไม่มีน้ําตาล แลคโตส - ในระหว่างทีท่ ้องร่วงสามารถกินอาหารได้ตามปกติ แต่ควรหลีกเลี่ยงการกินอาหารมัน อาหารรสจัด และอาหาร แข็ง ให้กินอาหารอ่อนหรืออาหารเหลว เช่น ข้าวต้ม โจ๊ก น้ําข้าว น้ําหวานแทน - กรณีที่มีการเสียน้ํามากจากการท้องร่วงหรืออาเจียน ถ้าผู้ป่วยยังกินได้ และไม่อาเจียนมาก ให้ดื่ม น้ําตาลเกลือแร่บ่อย ๆ เพื่อทดแทนน้ําและเกลือแร่ทสี่ ูญเสียไป เบาหวาน - กินอาหารได้ตามปกติเหมือนคนทั่วไป แต่ปรับสัดส่วนอาหารชนิดต่าง ๆ ให้เหมาะสม ดังนี้ - อาหารที่ไม่ควรกิน ได้แก่ น้าํ ตาลและขนมหวาน เช่น ทองหยิบ ทองหยอด สังขยา นมข้นหวาน เครื่องดื่มเกลือแร่ น้ําอัดลม เป็นต้น - เลือกกินอาหารที่มีเส้นใยสูง เช่น ผักใบเขียว - หลีกเลี่ยงการกินผลไม้ที่มีนา้ํ ตาลในปริมาณสูง เช่น ลําไย สับปะรด ทุเรียน - หลีกเลี่ยงการกินอาหารที่มีไขมันอิ่มตัว เช่น ไขมันสัตว์ กะทิ น้ํามันปาล์ม - กินอาหารและยาตรงเวลา เพื่อให้ระดับน้ําตาลในเลือดและยาออกฤทธิ์ได้สัมพันธ์กัน - ควรลดน้ําหนักในคนที่น้ําหนักเกินหรืออ้วน - ออกกําลังกายระดับปานกลางขึ้นไป เช่น เดินเร็ว ๆ เป็นเวลาอย่างน้อยครั้งละ 30 นาที 3 ครั้งต่อ สัปดาห์ - ควรเลือกสวมใส่รองเท้าทีพ่ อดี ไม่คับเกินไป และหมัน่ ดูแลสุขภาพเท้าอย่างสม่ําเสมอ หัวใจล้มเหลว/หัวใจวาย - ควรพักผ่อน และจํากัดการทํากิจกรรม โดยควรมีการกําหนดกิจกรรมสูงสุดที่ผู้ป่วยสามารถทําได้ - ควรออกกําลังกายอย่างเหมาะสม ไม่หักโหมจนเกินไป - ควรจํากัดอาหารที่มีรสเค็ม หรืออาหารที่มีเกลือเป็นส่วนประกอบ ไขมันในเลือดสูง - ลดน้ําหนักในคนที่น้ําหนักเกินหรืออ้วน - จํากัดการกินอาหารประเภทไขมัน โดยเฉพาะไขมันประเภทอิ่มตัวและโคเลสเตอรอล เช่น ไขมันสัตว์ เนื้อสัตว์ ผลิตภัณฑ์จากนม อาหารทอด เป็นต้น - ลดปริมาณพลังงานที่ได้รับรวมต่อวัน (ถ้าอ้วน) - ควรกินอาหารประเภทโปรตีนและคาร์โบไฮเดรต และไขมันในสัดส่วนที่เหมาะสม - ควรเพิ่มการกินผักและผลไม้ - ให้ผู้ป่วยระลึกเสมอว่าอาหารที่มีไขมันและโคเลสเตอรอลต่ําก็ยังมีพลังงานสูงได้ - ออกกําลังกายระดับปานกลาง (aerobic exercise) ขึ้นไป เช่น เดินเร็ว ๆ เป็นเวลาอย่างน้อยครั้งละ 30 นาที 3 ครั้งต่อสัปดาห์ ความดันโลหิตสูง - จํากัดอาหารที่มีรสเค็ม หรืออาหารที่มีเกลือเป็นส่วนประกอบ - ควรจํากัดการกินอาหารประเภทไขมันโดยเฉพาะไขมันประเภทอิ่มตัวและโคเลสเตอรอล (ถ้ามีภาวะ ไขมันในเลือดสูงร่วมด้วย) Pharmacy Rx’24



30


- ควรเพิ่มการกินผักและผลไม้ - ถ้าผู้ป่วยมีภาวะอ้วนหรือน้ําหนักเกิน การลดน้ําหนักจะมีผลช่วยลดความดันโลหิตได้ - ควรงดการสูบบุหรี่ - จํากัดการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ - ออกกําลังกายระดับปานกลาง(aerobic exercise) ขึ้นไป เช่น เดินเร็ว ๆ เป็นเวลาอย่างน้อยครั้งละ 30 นาที 3 ครั้งต่อสัปดาห์ - ควรทําจิตใจให้แจ่มใส ไม่เคร่งเครียดจนเกินไป การซักประวัตเิ บื้องต้น - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะดิฉันเป็นเภสัชกรค่ะ ไม่ทราบว่ามีอะไรให้ช่วยมั้ยคะ) - ไม่ทราบว่ายาที่จะซื้อใช้เองหรือเปล่าคะ - มีอาการอย่างไรบ้างคะ (เริ่มซักตามลําดับโรคที่คิดว่าเค้าเป็น) - นอกจากอาการที่กล่าวมาแล้วยังมีอาการอย่างอื่นอีกไหม - เป็นมากี่วันแล้วคะ - ทวนอาการที่เค้าบอกกอีกครั้งหนึ่ง - ได้ไปพบแพทย์หรือใช้ยาอะไรมาก่อนหรือยังคะ - มีโรคประจําตัวหรือเคยแพ้ยารึเปล่าคะ - สรุปโรคที่คดิ ว่าเค้าเป็น แล้วบอกสาเหตุของการเกิดโรค (ถ้ารู้) - จ่ายยาและแนะนําวิธีการรับประทานยา (ในบางกรณีอาจไม่ต้องจ่ายยาก็ให้แนะนําวิธีการปฏิบัติตัวเลย แต่ถ้าผู้ป่วยต้องการยาก็จ่ายยาไปตามอาการที่เค้าเป็น แต่ถ้าเป็นโรคที่รุนแรงก็ควรแนะนําให้ผู้ป่วยไปพบแพทย์ เพื่อทําการตรวจเพิ่มเติมอีกครั้ง เนื่องจากเภสัชกรไม่มีหน้าที่ในการวินิจฉัยโรค) - แนะนําวิธีการปฏิบัติตัว - ขอให้หายเร็ว ๆ นะคะ ขอบคุณคะ

Pharmacy Rx’24



O S P E


31

เทคนิคทางเภสัชกรรมปฎิบัติ เรื่องการตรวจสอบใบสั่งยา

1. ตรวจสอบยาที่จัดแล้วกับใบสั่งยา 1.1 การตรวจสอบความถูกต้องของยาที่จดั เทียบกับคําสั่งใช้ยา การตรวจสอบยาที่จัดเทียบกับใบสั่งยาก่อนจ่ายให้ผู้ป่วยถือเป็นขั้นตอนหนึ่งในการประกันคุณภาพของ กระบวนการจ่ายยาที่เภสัชกรต้องมีความรอบคอบในการตรวจสอบและทําให้ผู้ป่วยได้รับยาที่ถูกต้องที่สุด ดังนั้น เภสัชกรต้องตรวจสอบในประเด็นต่อไปนี้ (1) ชื่อ นามสกุล และคํานําหน้าชื่อของผู้ป่วย ต้องตรวจสอบทั้งชื่อ นามสกุล และคํานําหน้าชื่อของผู้ป่วยที่ฉลากยาให้ตรงกันกับในใบสั่งยา เพราะการ จ่ายยาผิดคนเป็นสิ่งที่อาจเกิดอันตรายต่อผู้ป่วยถึงแก่ชีวิตได้ เช่น เอายาสําหรับผู้ใหญ่ไปจ่ายให้เด็ก เพราะชื่อและ นามสกุลเหมือนกันหรือคล้ายกันและเภสัชกรเขียนฉลากยาสลับกัน (2) ชนิดของยา ได้แก่ ชื่อ รูปแบบ ความแรง ชื่อยา ที่อยู่ในใบสั่งยา และตัวยาต้องตรงกันทุกประการ เว้นแต่ในใบสั่งยาเป็นชื่อการค้าและมีข้อตกลงใน หน่วยงานว่าใช้ยาชื่อการค้าอื่นแทนได้ แต่ชื่อสามัญของยาต้องเป็นยาชนิดเดียวกัน รูปแบบยาในใบสั่งยากับตัวยาต้องเป็นยารูปแบบเดียวกัน แม้ยาเป็นรูปแบบยาเม็ดเหมือนกัน หากใบสั่งยาเป็น film coated tablet แต่ยาที่จัดไว้เป็นรูปแบบ sustained release tablet ก็เกิดปัญหาได้ เพราะ regimen ของการใช้ยา 2 รูปแบบนี้ไม่เหมือนกัน (3) จํานวน (4) ฉลาก อย่างน้อยในส่วนต่อไปนี้ (4.1) ชื่อยา (4.2) ความแรง (4.3) จํานวน (4.4) วิธีใช้ยา (5) ฉลากช่วย

2. แนะนําการปฏิบตั ิตัวผู้ป่วยในการใช้ยาและประเด็นอื่นที่เกี่ยวข้อง 2.1 การแนะนําการใช้ยาสําหรับผูป้ ่วยเฉพาะราย 2.1.1 การจ่ายยาในโรงพยาบาล การจ่ายยาในโรงพยาบาลเป็นการจ่ายยาตามใบสั่งยาของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมและทันตกรรมที่ แพทย์หรือทันตแพทย์สั่ง (1) ประเด็นที่ต้องสื่อสารก่อนการจ่ายยา โดยมีคําถามหลักในการถามผู้ป่วยก่อนจ่ายยาตาม ใบสั่งยาดังนี้ Pharmacy Rx’24



32


- ผู้ป่วยชื่อ-นามสกุลอะไร เพื่อให้แน่ใจว่าจ่ายยาให้แก่ผปู้ ่วยถูกคน แม้ว่ามีการเรียกชื่อผู้ป่วยให้ มารับยา แต่กอ่ นจ่ายยา ก็ต้องสอบถามให้แน่ใจว่าจ่ายยาให้ผู้ป่วยถูกคน - วันนี้เป็นอะไรจึงต้องมาโรงพยาบาล เพื่อให้ทราบว่าผู้ป่วยเป็นโรคหรือมีอาการอะไร ซึ่งทําให้ ตรวจสอบได้ระดับหนึ่งว่า ยาที่ผู้ป่วยได้รับตรงกับโรคหรืออาการที่ผู้ป่วยเป็นหรือไม่ - เคยมีอาการผิดปกติจากการใช้ยา เช่น แพ้ยาอะไรมาก่อน หากแพ้มีอาการแพ้อย่างไร เพื่อให้ แน่ใจว่ายาที่จา่ ยให้กับผู้ป่วยไม่มียาที่ผู้ป่วยเคยแพ้ (2) ประเด็นที่ต้องสื่อสารเพื่อหาประวัติการใช้ยา โดยมีคาํ ถามหลักในการถามผู้ป่วยก่อนจ่ายยา ตามใบสั่งยาดังนี้ เคยใช้ยานี้มาก่อนหรือไม่ ในกรณีทผี่ ู้ป่วยไม่เคยใช้ยามาก่อน ให้สอบถามว่า • “แพทย์บอกว่าจะให้ยารักษาอะไรบ้าง” เพื่อตรวจสอบว่าผู้ป่วยมีความรู้ก่อนหรือไม่ว่าจะได้ รับยาอะไร ยาที่ได้รับมีข้อบ่งใช้อย่างไร และถามต่อใน ประเด็นว่า • “แพทย์บอกให้ใช้ยานี้อย่างไร” เพื่อตรวจสอบว่า ผู้ป่วยมีความรู้เรื่องวิธีการใช้ยาถูกต้องหรือไม่ ในกรณีทผี่ ู้ป่วยเคยใช้ยานั้นมาก่อน ให้ถามว่า • “เคยใช้ยานี้รักษาอาการอะไรบ้าง” เพื่อตรวจสอบว่าที่ผ่านมาผู้ป่วยใช้ยาถูกต้องตามข้อบ่งใช้หรือไม่ และให้ถามต่อว่า • “ที่ผ่านมาเคยใช้ยานี้อย่างไร” เพื่อตรวจสอบว่าที่ผ่านมาผู้ป่วยใช้ยาได้ถูกต้องหรือไม่ หากครั้งนี้แพทย์มกี ารปรับเปลี่ยนขนาดยา เภสัชกรจะได้ย้ํา เพิ่มเติมให้ผู้ปว่ ยทราบว่ามีการปรับเปลี่ยนขนาดยาแล้ว 2.1.2 การจ่ายยาในร้านยา การจ่ายยาในร้านยาส่วนใหญ่เป็นการจ่ายยาที่ไม่มีใบสั่งยา ดังนั้นเภสัชกรต้องสัมภาษณ์ผู้ป่วยเพื่อหา ข้อมูลความเจ็บป่วย ตามเกณฑ์มาตรฐานข้อที่ 4 เพื่อนํามาใช้เป็นข้อมูลในการตัดสินใจเลือกยาในร้านยาให้ผู้ป่วย หรือส่งต่อผู้ป่วยไปยังแพทย์ในกรณีที่จําเป็น หากในกรณีที่มีใบสั่งยาก็ใช้วิธีการสื่อสารเช่นเดียวกับ การจ่ายยาใน โรงพยาบาลได้ ในกรณีของผู้ปว่ ยเด็ก ต้องถามข้อมูลเพิ่มเติม เช่น อายุ น้าํ หนักเพื่อนํามาใช้ในการคํานวณขนาดยา ตัวอย่าง การคํานวณขนาดยาให้แก่เด็กหญิงอายุ 2 ปี น้ําหนัก 15 กิโลกรัม มีไข้ และเภสัชกรต้องการจ่าย ยา paracetamol syrup (120 mg/5 mL) ให้กับผู้ป่วย การคํานวณปริมาณยา ถ้าต้องการขนาดยาของ paracetamol เป็น 10 mg/kg/dose (ขนาดยาทั่วไป 10-15 mg/kg/dose) ผู้ป่วยหนัก 15 กิโลกรัม เพราะฉะนั้น ผู้ป่วยรายนี้ต้องได้รับยา = 15 x 10 = 150 mg/dose ความแรงของยา paracetamol syrup 120 mg/5 mL ดังนั้น ต้องได้รับยา (150 mg/dose) / (120 mg/5 mL) = 6.25 mL/dose 1 ช้อนชา เท่ากับ 5 mL ดังนั้น ผู้ป่วยควรกินยา paracetamol syrup ครั้งละ 1 ¼ ช้อนชา (หรือ 6.25 ซีซี) ทุก 6 ชั่วโมง เมื่อมีไข้ 2.2 การให้คําแนะนําวิธีการใช้ยาและคําแนะนําอื่น ๆ การแนะนําผู้ป่วยเมื่อส่งมอบยาต้องให้เป็นไปตามข้อบังคับของสภาเภสัชกรรมว่าด้วยข้อจํากัดและเงื่อนไข ในการประกอบวิชาชีพเภสัชกรรม พ.ศ. 2540 ดังนี้ Pharmacy Rx’24



33


(1) ชื่อยา (2) ข้อบ่งใช้ (3) ขนาดและวิธีการใช้ (4) ผลข้างเคียง (side effect) (ถ้ามี) และอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (adverse drug reaction) ที่อาจเกิดขึ้น (5) ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติในการใช้ยาดังกล่าว (6) การปฏิบัติเมื่อเกิดปัญหาจากการใช้ยาดังกล่าว ตัวอย่างการให้คําแนะนําเกีย่ วกับยา การจ่ายยา cloxacillin capsule (500 mg) 1 x 4 PO ac จํานวน 20 แคปซูล เพื่อรักษาแผลติดเชื้อ ต้องแนะนําผู้ป่วยดังนี้ - ยานี้ชื่อ cloxacillin ขนาด 500 มิลลิกรัม จํานวน 20 แคปซูล - ใช้รักษาอาการติดเชื้อแบคทีเรียหรือหนองที่ผิวหนัง - กินครั้งละ 1 แคปซูล วันละ 4 ครั้ง ก่อนอาหาร เช้า กลางวัน เย็น และก่อนนอน ยานี้ควรกินก่อน อาหารครึ่งถึงหนึ่งชั่วโมง หรือกินครั้งละ 1 แคปซูล ทุก 6 ชั่วโมง ถ้าใกล้มื้ออาหารให้กินก่อน อาหารครึ่งถึงหนึ่ง ชั่วโมง - ยานี้อาจทําให้แพ้ได้ โดยอาจเกิดอาการผื่นคัน หรือหายใจไม่สะดวก อาการนี้ไม่ได้เกิดกับผู้ป่วยทุกคน จะเกิดกับผู้ที่แพ้ยานี้เท่านั้น - เมื่อเกิดอาการแพ้ดังกล่าวต้องหยุดใช้ยาทันทีและรีบไปพบแพทย์ - ยานี้ต้องกินติดต่อกันทุกวันจนหมด หากกินยาจนหมดแล้วอาการยังไม่ดีขึ้น ให้ไปพบแพทย์เพื่อวินิจฉัย หาสาเหตุต่อไป การจับผิดซองยา 1. ดูชื่อผู้ป่วย, ชื่อยา 2. ความแรงของเม็ดยา 3. จํานวนเม็ดยา 4. วิธีการบริหารยา (ถูกต้องไหม, แบ่งครึ่งได้ไหม) 5. วันหมดอายุ (ถ้าเป็นยาทีห่ มดอายุก็ไม่สามารถจ่ายได้) การจับผิดใบสัง่ แพทย์ (โทรหาแพทย์) - ก่อนอื่นก็ต้องแนะนําตัวก่อนว่าเป็นเภสัชกรห้องยา - บอกว่าใบสั่งยาของนาย... ในผู้ป่วยโรค... ที่คุณหมอสัง่ จ่ายยา...มันไม่สามารถจ่ายได้คะ - บอกชื่อยา/ ข้อบ่งใช้ / วิธีใช้ที่ถูกต้อง - บอกสาเหตุของการเปลี่ยน เช่น ยาในรูปแบบ control release - แต่ที่เคยเจออาจารย์ถามว่าถ้าเปลี่ยนความแรงจะได้ไหม ได้นะ (แต่ต้องคิดดี ๆ นะ เพราะบางทีมัน ต้องกินถี่มากขึ้น หรือกินน้อยลง) - ระวังเรื่องปฏิกิริยาระหว่างยาด้วยนะ - คําแนะนําในการทานยา/ ปฏิบัติตน

Pharmacy Rx’24




34

การคํานวณขนาดยา ความแรงของยา - paracetamol 10-15 mg/kg/dose - Amoxycillin 20-50 mg/kg/day 1 ช้อนชา = 5 ml 1 ช้อนโต๊ะ = 15 ml ตัวอย่าง เด็กอายุ 2 ปี หนัก 10 kg ได้รับยา - Ibaimox syrup(Amoxycillin) 250/5 ml จ่าย 10 วัน - Sara syrup 120/5 ml Ibaimox syrup คํานวณ เด็กหนัก 1 kg ได้ยา 50 mg/day (max dose) ถ้าเด็กหนัก 10 kg ได้ยา 500 mg/day จากนั้นคิดเป็นต่อ dose แบ่งให้ 4 เวลา ครั้งละ 125 mg จ่ายยา Ibaimox syrup 250/5 ml ครัง้ ละครึ่งช้อนชา วันละ 4 ครัง้ หลังอาหาร จํานวน 2 ขวด Sara syrup คํานวณ เด็กหนัก 1 kg ได้ยา 10 mg/dose ถ้าเด็กหนัก 10 kg ได้ยา 100 mg/dose ยามีความแรง 120/5 ml คือ มีตัวยา 120 mg ใน 5 ml ต้องการตัวยา 100 mg (5*100)/120 = 4.17 ml

O S P E

เทคนิคทางเภสัชกรรมปฎิบัติ เรื่อง การผสมยา Dry Syrup ยาที่ต้องผสมน้ําก่อนใช้

ยาน้ําเชื่อมชนิดผงแห้ง ถ้าผู้ป่วยได้รับยาขวดเดียว ควรผสมน้ําให้ผู้ป่วยเลย ถ้าได้รับยา 2 ขวด ควรผสมให้ 1 ขวด อีกขวด อธิบายวิธีผสมน้ํา ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ - การผสมยาต้องใช้น้ําสุก หรือน้ําสะอาดที่เย็น ห้ามใช้นา้ํ ร้อนหรือน้ําอุ่น - ก่อนผสมน้ําควรเคาะผงยาในขวดให้ร่วน ไม่จับตัวกัน - เติมน้ําครั้งแรก ประมาณ 1/2 ของขีดทีก่ ําหนด หรือพอท่วมผงยา - เขย่าให้ยากระจายตัวทั่ว ไม่มีก้อนแข็ง - เติมน้ําปรับระดับให้พอดีขีดที่กําหนด แล้วเขย่าอีกครั้ง - หลังผสมน้ําแล้ว เก็บที่อุณหภูมิห้องได้ 7 วัน ถ้าเก็บในตู้เย็นจะเก็บได้นาน 2 สัปดาห์ - ควรรอให้ยาขวดแรกหมดก่อน แล้วจึงผสมขวดที่ 2 ถ้ายาเหลือให้ทิ้งไป Pharmacy Rx’24



35


Sodium thiosulfate ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ - เคาะผงยาในขวดให้ร่วน แล้วเติมน้ําละลายยาที่เตรียมไว้ให้ หรือน้ําต้มสุกที่เย็นแล้วผสมน้ําประมาณ 1/2 – 2/3 ของระดับคอขวด - เขย่าให้ยาละลาย - เติมน้ํา ปรับระดับถึงคอขวด - ใช้ยาขวดแรกจนหมดก่อน จึงผสมยาขวดที่ 2 - หลังผสมน้ําแล้วสามารถเก็บไว้ได้นาน จนกว่าจะเกิดตะกอนสีเหลืองขึ้น จึงทิ้งไป - ยานี้เป็นยาใช้ภายนอก ห้ามรับประทาน

ผงเกลือแร่ ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ - ใช้น้ําต้มสุกทีเ่ ย็นแล้วปริมาตรตามที่กําหนดละลายผงเกลือแร่ 1 ซอง คนให้ละลายจนหมด - หลังผสมน้ําแล้วควรดื่มภายใน 24 ชั่วโมง ไม่ควรทิ้งไว้ข้ามคืน เพราะอาจมีจุลิยทรียป์ นได้

Cholestyramine ชนิดผง ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ - เทยา 1 ซองลงในน้ําต้มสุกที่เย็นแล้วประมาณ 60-90 ซีซี คนให้เข้ากัน - ดื่มช้า ๆ ถ้ามียาเหลือให้เติมน้ํา ผสมยาส่วนที่เหลือดื่มจนหมด - กรณีไม่ชอบรสชาติยา ให้ผสมกับเครื่องดื่มอื่น ๆ ได้ เช่น น้ําผลไม้ น้ําส้ม น้ําโซดา อาหารเหลว (ยาที่ผสมแล้วเก็บในตู้เย็นได้นาน 3 วัน)

การใช้ syringe ในการป้อนยาเด็กเล็ก ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ - เลือกขนาด syringe ให้เหมาะสมกับปริมาตรยา - ชี้แจงถึงจํานวนยาที่ระบุเป็น household measurement เช่น ช้อนชาให้เป็นปริมาณยาที่ต้องดูดด้วย syringe ซึ่งระบุเป็นมิลลิลิตร หรือ ซีซี - ชี้ให้เห็นถึงขีด จํานวน มิลลิลิตร หรือ ซีซที ี่ต้องดูดแต่ละครั้ง ที่ syringe แก่ผู้รับบริการ - วิธีป้อน ควรฉีดยาเข้ากระพุ้งแก้มของเด็ก - ทําความสะอาด syringe หลังการใช้

ตัวอย่าง ยาน้ําเชื่อมชนิดผงแห้ง - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) แต่ในกรณีทมี่ ีชื่อผู้ป่วยก็ให้ถามชื่อผู้ป่วยก่อน เช่น สวัสดีค่ะใช่คุณสมชาย ใจดี ไหมคะ แล้วก็แนะนําตัวเองว่าดิฉันเภสัชกร...นะคะ - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ (ถ้าผู้ป่วยเป็นคนรับยาเองก็ให้ข้ามไปเลย) - บอกชื่อยา /ข้อบ่งใช้ / วิธีใช้ (ตามใบสั่งแพทย์) - แพ้ยาอะไรไหมคะ - เคยใช้ไหมคะ - แนะนําวิธีการใช้ยา Pharmacy Rx’24




36

วิธีการใช้ยา - เคาะผงยาในขวดให้ร่วน ไม่จับตัวเป็นก้อน - เติมน้ําต้มสุกสะอาดที่เย็นแล้ว ไม่ใช้น้ําร้อนหรือน้ําอุ่น ประมาณ 1/2 - 2/3 ของขีดที่กําหนดหรือพอ ท่วมผงยา - เขย่าให้ผงยากระจายทั่ว ไม่จับกันเป็นก้อนแข็ง - เติมน้ําปรับระดับให้พอดีขีดที่กําหนด แล้วเขย่าอีกครั้ง - ยาทีผ่ สมแล้ว เก็บที่อุณหภูมิห้องได้ 7 วัน ถ้าเก็บในตู้เย็นเก็บได้นาน 14 วัน คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน 1. ควรรับประทานยาต่อเนื่องจนยาหมดหรือตามที่แพทย์สั่ง 2. เขย่าขวดทุกครั้งก่อนรินยารับประทาน 3. ถ้าได้รับยาจํานวน 2 ขวด ให้ผสมทีละขวด 4. ถ้ามีผื่นขึ้น หรือมีอาการคัน แน่นหน้าอก บวมตามตัวเช่นบริเวณ ริมฝีปาก ใบหน้า แขนขา ให้รีบ กลับมาพบแพทย์ เพราะอาจเกิดการแพ้ยาได้

O S P E

เทคนิคทางเภสัชกรรมปฎิบัติ เรื่อง.......การแนะนําการใช้ยา.......

1. การใช้ผงน้ําตาลเกลือแร่ ผงน้าํ ตาลเกลือแร่ เช่น ORS - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ - ซักประวัติ (อาการ(มีไข้) /ลักษณะของอุจจาระ / ถ่ายกี่ครั้ง) - หาสาเหตุของการเกิดโรค - ไปพบแพทย์มาหรือยัง - ทานยาอะไรมาหรือยัง - มีโรคประจําตัวหรือแพ้ยาอะไรไหม - จ่ายยา - บอกชื่อยา /ข้อบ่งใช้ / วิธีใช้ยา - เคยใช้ไหมคะ - แนะนําวิธีการใช้ยา Pharmacy Rx’24



37


วิธีการใช้ยา - ใช้น้ําต้มสุกที่เย็นแล้ว 1 แก้ว ละลายผงเกลือแร่ 1 ซองเล็ก คนให้ละลายจนหมด แต่ถ้าเป็นซองใหญ่ ให้ละลายน้ํา 1 ขวดน้ําปลากลม - ควรดื่มให้หมดภายใน 24 ชั่วโมง ถ้าเหลือควรเททิ้งเพราะอาจเกิดการบูดเสียได้ คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - ให้จิบต่างน้ํา - ไม่ควรรับประทานเกินวันละ 4 ซองใหญ่ เพราะอาจจะทําให้เกิดอาการท้องเสียเพิ่มมากขึ้น - (เพิ่มเติมจากการอบรมเก็บคะแนนการศึกษาต่อเนื่องทางเภสัชศาสตร์ (C.E.) ของ ม.นเรศวร อาจารย์ บอกว่า ในเด็ก 1 ซองเล็กต่อน้ําหนักตัว 5 กิโลกรัม ถ้าจิบให้หมดในขนาดที่คํานวณได้ภายใน 4 ชั่วโมงจะทําให้ หยุดถ่ายเร็วขึ้นและลดภาวะช็อกจากการขาดน้ําได้ ส่วนผู้ใหญ่ให้จิบเท่าที่ต้องการ ซึ่งไม่ได้พูดว่าต้องเกิน 4 ซอง ใหญ่หรือไม่ ถ้ามีโอกาสข้างหน้าจะได้ถามต่อไป; พุ) - หลีกเลี่ยงสาเหตุที่ทําให้เกิด เช่น รับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่ ไม่มีแมลงวันตอม3

2. การใช้ยาอมใต้ลิ้น ยาอมใต้ลิ้น (Sublingual tablets) ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. เมื่อมีอาการปวดหน้าอก แน่นหน้าอกหรือเจ็บหน้าอก ให้นั่ง หรือนอนลง 2. อมยา 1 เม็ดไว้ใต้ลิ้น โดยปล่อยให้ยาละลายจนหมด ห้ามเคี้ยว ห้ามกลืนทั้งเม็ด ห้ามบ้วนหรือกลืน น้ําลาย 3. อาการจะดีขึ้นหลังจากอมยาไปแล้ว 5 นาที ถ้าอาการไม่ดีขึ้นดังกล่าวให้อมยาซ้ําได้ ถ้าอาการยังไม่ดี ขึ้นหลังจากอมยาเม็ดที่สอง ให้อมยาเม็ดที่ 3 แล้วรีบนําผูป้ ่วยส่งโรงพยาบาล 4. อาจอมยานี้เพื่อป้องกันการเกิดอาการ ก่อนประกอบกิจกรรมที่คาดว่าจะทําให้มีอาการ 5 – 10 นาที คําแนะนําเพิ่มเติม - สําหรับ Isosorbide dinitrate sublingual tablet จะไม่มีความซ่าหรือร้อนเมื่ออม ตัวอย่าง ยาอมใต้ลนิ้ (Sublingual) - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) แต่ในกรณีทมี่ ีชื่อผู้ป่วยก็ให้ถามชื่อผู้ป่วยก่อน เช่น สวัสดีค่ะใช่คุณสมชาย ใจดี ไหมคะ แล้วก็แนะนําตัวเองว่าดิฉันเภสัชกร...นะคะ - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ (ถ้าผู้ป่วยเป็นคนรับยาเองก็ให้ข้ามไปเลย) - บอกชื่อยา /ข้อบ่งใช้ / วิธีใช้ (ตามใบสั่งแพทย์) - เคยใช้ไหมคะ - แนะนําวิธีการใช้ยา วิธีการใช้ยา - ในขณะที่อมเม็ดยา ควรนั่งหรือนอนก็ได้ แต่ไม่ควรยืนเพราะอาจจะทําให้หน้ามืด เป็นลมได้ เนื่องจาก ยาไปขยายหลอดเลือด ทําให้ความดันต่ําได้ และเมื่ออมเสร็จแล้วก็ควรนั่งพักก่อน Pharmacy Rx’24



38


- อมยาครั้งละ 1 เม็ดไว้บริเวณใต้ลิ้น เมื่อมีอาการปวดหน้าอก แน่นหน้าอก หรือเจ็บหน้าอก ตัวยาจะ ค่อย ๆ ปลดปล่อยออกมา ห้ามเคี้ยวเม็ดยา กลืนเม็ดยา กลืนหรือบ้วนน้ําลายทิ้ง - อาการจะดีขึ้นหลังจากอมยาไปแล้ว 5 นาที ถ้าอาการไม่ดีขึ้นให้อมยาซ้ําได้ถึง 2 ครั้ง ครั้งละ 1 เม็ด โดยห่างกันเม็ดละ 5 นาที แต่ไม่เกิน 3 เม็ด ถ้าทานติดต่อกันจนครบ 3 เม็ด แล้วอาการยังไม่ดีขึ้นให้รีบนําผู้ป่วย ส่งโรงพยาบาลเพื่อหาสาเหตุของการเกิดโรค - ยานี้สามารถ ใช้ป้องกันอาการ โดยให้อมล่วงหน้า 5 นาที โดยให้อมแค่ 1 เม็ด เท่านัน้ คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - ยา Isosorbide dinitrate ไม่มีรสเผ็ดซ่าเมื่ออม - ควรเก็บยาให้พ้นแสงหรือความชื้น หากยาเปลี่ยนสีแสดงว่ายาเสื่อมคุณภาพ - ควรเก็บยาไว้ในภาชนะเดิม ไม่ควรแบ่งยาออกมา และควรเก็บให้พ้นมือเด็ก - ควรพกยาติดตัวเสมอ และบอกผู้ใกล้ชิดว่าเป็นโรคนี้ เพราะยานี้สามารถเป็นยาช่วยชีวิตได้ - ยานี้อาจทําให้ปวดศีรษะได้

3. การใช้ยาแผ่นแปะผิวหนังเพื่อบรรเทาอาการปวดเค้นอก ยาแผ่นแปะผิวหนังเพื่อบรรเทาอาการปวดเค้นอก - ควรปิดแผ่นยาในเวลาเดียวกันอย่างสม่ําเสมอ อย่ารอให้มีอาการแล้วค่อยปิด เพราะจะได้ผลช้า - ล้างมือให้สะอาดและเช็ดให้แห้งก่อนใช้ยา - ติดแผ่นยาบริเวณผิวหนังที่มีขนน้อยและแห้ง เช่น ท้องแขน หรือใต้ราวนม - อย่าปิดยาบริเวณที่มีรอยแผลเป็น หรือรอยพับ - เพื่อป้องกันอาการดื้อยาในผู้ที่ใช้ยาติดต่อกันเป็นเวลานาน ควรปิดแผ่นยาเพียงวันละ 12-14 ชั่วโมง และควรดึงแผ่นยาออกเวลากลางคืน

4. การใช้ยาหยอดและยาป้ายตา ยาหยอดตา (Eye drops) ยาหยอดตามีทั้งชนิดที่เป็นยาน้ําใสและเป็นยาน้ําแขวนตะกอน การใช้ยาหยอดตาที่เป็นยาฆ่าเชื้อ ตาม ทฤษฎีแล้วต้องใช้ยาให้หมดตามที่แพทย์สั่ง โดยเฉลี่ยยาหยอดตา 1 หยด มีปริมาตร 50 ไมโครลิตร (ทั้งนี้ ขึ้นกับความหนืดและขนาดของหลอดยาด้วย) ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. ล้างมือให้สะอาด 2. เปิดฝาครอบขวดยาออก โดยไม่วางฝาขวดคว่ําลงบนพื้น หากเป็นยาที่มีหลอดหยดซึ่งเอาออกจากตัว ขวดได้ยังไม่ต้องเอาหลอดหยดออกจากขวด 3. ให้ใช้มือข้างหนึ่งจับหลอดหยดและดูดยาให้เข้าไปในหลอด (เฉพาะยาที่มีหลอดหยดซึ่งเอาออกจากตัว ขวดได้) 4. นอนหรือนั่งเงยหน้าขึ้น Pharmacy Rx’24



39


5. ค่อย ๆ ใช้มอื อีกข้างหนึ่งดึงเปลือกตาล่างลงมาให้เป็นกระพุ้ง และเหลือบตาขึ้นข้างบน 6. หยอดยา 1 หยด ลงในด้านในกระพุ้งของเปลือกตาล่าง ระวัง ! อย่าให้ปลายหลอดหยดถูกตา ขนตา เปลือกตา มือ หรือสิ่งใด ๆ 7. ปล่อยมือจากการดึงเปลือกตาล่าง และอย่ากะพริบตาสักครู่ (อย่างน้อย 30 วินาที) หรืออาจหลับตา เบา ๆ สักครู่ 8. เอาหลอดหยดใส่ขวดและปิดฝาให้สนิท (เฉพาะยาที่มหี ลอดหยดซึ่งเอาออกจากตัวขวดได้) ข้อแนะนําอื่น ๆ - หากต้องใช้มากกว่า 1 หยด ให้หยดครั้งแรก 1 หยดก่อน ทําจนครบขั้นตอน และเริ่มขั้นตอนใหม่เพื่อ หยดอีก 1 หยด แต่ละหยดห่างกันประมาณ 1 – 5 นาที - ถ้าต้องการใช้ยาหยอดตา 2 ชนิดขึ้นไป ควรเว้นระยะห่างในการหยอดยาแต่ละชนิดประมาณ 5-10 นาที จึงหยอดยาชนิดต่อไป ถ้ายาอีกชนิดเป็นยาขี้ผึ้งป้ายตา ให้หยอดยาก่อนและรอประมาณ 10 นาที จึงใช้ ยาขี้ผึ้งป้ายตา - หากมียาล้นออกมาจากตา อาจซับยาด้วยผ้าหรือกระดาษที่สะอาด - ห้ามใช้ยาหยอดตาร่วมกับผู้อื่น เพราะอาจทําให้ติดโรคได้ - ยาอาจทําให้ตาพร่า แสบตา หรือเคืองตาหลังจากหยอดตาได้ ดังนั้นไม่ควรขับรถหรือต้องทํางาน ที่ เสี่ยงต่ออันตราย จนกว่าตาจะมองเห็นได้ชัดเจนตามปกติ - ห้ามล้างหลอดหยด - ถ้าลืมหยอดตา ให้หยอดตาทันที่นึกขึ้นได้ แต่ถ้าใกล้จะถึงเวลาที่จะหยอดตาครั้งต่อไปให้รอหยอดตา ครั้งต่อไปได้เลย - ถ้ายาหยอดตาเป็นชนิดยาน้ําแขวนตะกอน จะต้องเขย่าขวดก่อนใช้ - ยาหยอดตาขวดที่เปิดใช้แล้ว ห้ามใช้เกิน 1 เดือน ถ้ามียาเหลือให้ทงิ้ ไป - ยาหยอดตาบางชนิดควรเก็บในตู้เย็น ฉะนั้นต้องอ่านฉลากให้เข้าใจ หลังจากเอายาออกจากตู้เย็น ควร คลึง หรือกําขวดยาหยอดตาให้อุณหภูมิของยาใกล้เคียงกับอุณหภูมิของร่างกาย - ยาหยอดตาบางชนิด จะทําให้รู้สึกขมในคอได้ เพราะตาและคอมีทางติดต่อถึงกันได้ การกดหัวตาเบา ๆ ช่วยลดการไหลของยาจากตาลงคอได้ - ผูใ้ ช้เลนส์สมั ผัส ควรถอดเลนส์สัมผัส ออกก่อนหยอดยาตา

ยาขี้ผึ้งป้ายตา (Eye ointment) ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. ล้างมือให้สะอาด 2. เปิดจุกหลอดยาไว้ โดยวางให้ฝาหลอดหงายขึ้น 3. นอน หรือ นั่งเงยหน้าขึ้น 4. ค่อย ๆ ใช้มือข้างหนึ่งดึงเปลือกตาล่างลงมาให้เป็นกระพุ้ง และเหลือบตาขึ้นข้างบน 5. ใช้มืออีกข้างหนึ่งจับหลอดขี้ผึ้งป้ายตา และบีบขี้ผึ้งขนาดยาวประมาณ 1 เซนติเมตร หรือประมาณ 1/2 นิ้ว ลงในด้านกระพุ้งของเปลือกตาล่าง ระวัง ! อย่าให้ปลายหลอดหยดถูกตา ขนตา เปลือกตา มือ หรือ สิ่งใด ๆ 6. ปล่อยมือจากการดึงเปลือกตาล่าง Pharmacy Rx’24



40


7. ค่อย ๆ หลับตาและกลอกลูกตาไปมาทุกทิศทางขณะทีย่ ังหลับตาอยู่สักครู่ 8. ปิดฝาจุกหลอดยาให้สนิท 9. ถ้าต้องใช้ยาขี้ผึ้งป้ายตา 2 ชนิดขึ้นไปควรเว้นระยะห่างในการป้ายยาแต่ละชนิดประมาณ 10 นาที ถ้ายาอีกชนิดเป็นยาหยอดตาให้หยอดยาก่อนและรอประมาณ 10 นาที จึงใช้ยาขี้ผึ้งป้ายตา ข้อแนะนําอื่น ๆ - ห้ามใช้ยาป้ายตาร่วมกับผู้อื่น เพราะอาจทําให้ติดโรคได้ - ยาอาจทําให้ตาพร่า แสบตา หรือเคืองตาหลังจากป้ายตาได้ ดังนั้นไม่ควรขับรถหรือต้องทํางาน ที่เสี่ยง ต่ออันตราย จนกว่าตาจะมองเห็นได้ชัดเจนตามปกติ - ห้ามล้างปลายหลอดยาขี้ผึ้งป้ายตา - ถ้าลืมป้ายตาให้ป้ายตาทันที่ที่นึกขึ้นได้ แต่ถ้าใกล้จะถึงเวลาที่จะป้ายตาครั้งต่อไปให้รอป้ายตาครั้งต่อไป ได้เลย

ตัวอย่าง ยาหยอดตา - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) แต่ในกรณีทมี่ ีชื่อผู้ป่วยก็ให้ถามชื่อผู้ป่วยก่อน เช่น สวัสดีค่ะใช่คุณสมชาย ใจดี ไหมคะ แล้วก็แนะนําตัวเองว่าดิฉันเภสัชกร...นะคะ - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ (ถ้าผู้ป่วยเป็นคนรับยาเองก็ให้ข้ามไปเลย) - บอกชื่อยา /ข้อบ่งใช้ / วิธีใช้ (ตามใบสั่งแพทย์) - เคยใช้ไหมคะ - แนะนําวิธีการใช้ยา วิธีการใช้ยา - ล้างมือให้สะอาด / เปิดเกลียวจุกของขวดยาออก - นอนหรือนั่งแล้วเงยหน้าขึ้น - ใช้ข้างหนึ่งมือดึงหนังตาล่างลงมาให้เป็นกระพุ้ง เหลือบตาขึ้นข้างบน - หยอดยาตามจํานวนที่แพทย์สั่งลงด้านในเปลือกล่างของตา ระวังอย่าให้ปลายหลอดหยด สัมผัสกับดวงตาหรือสิ่งอื่นใด - ปล่อยมือจากการดึงหนังตา และ อย่ากระพริบตาถี่ ๆ อย่างน้อย 30 วินาที - ปิดขวดให้สนิท คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - ถ้าต้องการใช้หยอดตา 2 ชนิดขึ้นไป ควรเว้นระยะห่างในการใช้ยาหยอดตาแต่ละชนิด ประมาณ 5-10 นาที จึงหยอดยาชนิดต่อไป ถ้ายาอีกชนิดหนึ่งเป็นยาป้ายตา ให้หยอดยาก่อนแล้วรอประมาณ 10 นาทีจึงใช้ยาป้ายตา - ห้ามใช้ยาหยอดตาร่วมกับผู้อื่น เพราะอาจทําให้ติดโรคได้ - อาจทําให้ตาพร่า แสบตา หรือเคืองตาหลังจากหยอดตาได้ ดั้งนั้นไม่ควรขับรถหรือทํางานที่ เสี่ยงอันตราย จนกว่าตาจะมองเห็นได้ชัดเจนตามปกติ - ห้ามล้างหลอดหยด - ถ้าลืมหยอดตาให้หยอดทันทีที่นึกได้ แต่ถ้าใกล้เวลาครัง้ ถัดไปให้หยอดตาครั้งถัดไปเลย Pharmacy Rx’24



41


- ยาหยอดตาที่เปิดใช้แล้ว จะมีอายุการใช้งาน 1 เดือน ถ้ายาเหลือควรทิ้งไป (ควรจดวันเริ่ม เปิดใช้ยาไว้จะได้ไม่ลืม) - ยาหยอดตาบางชนิดควรเก็บไว้ในตู้เย็น เช่น chloramphenicol ดังนั้นควรอ่านฉลากให้ เข้าใจ - ถ้ายาหยอดตาเป็นชนิดยาแขวนตะกอน ควรเขย่าขวดก่อนใช้ - ยาหยอดตาบางชนิดอาจทําให้รู้สึกขมคอได้ เพราะตาและปากมีทางติดต่อถึงกัน - ถ้าใส่ contact lens แนะนําให้ถอดก่อนหยอดตา

ยาป้ายตา - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) แต่ในกรณีทมี่ ีชื่อผู้ป่วยก็ให้ถามชื่อผู้ป่วยก่อน เช่น สวัสดีค่ะใช่คุณสมชาย ใจดี ไหมคะ แล้วก็แนะนําตัวเองว่าดิฉันเภสัชกร...นะคะ - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ (ถ้าผู้ป่วยเป็นคนรับยาเองก็ให้ข้ามไปเลย) - บอกชื่อยา /ข้อบ่งใช้ / วิธีใช้ (ตามใบสั่งแพทย์) - เคยใช้ไหมคะ - แนะนําวิธีการใช้ยา วิธีการใช้ยา - ล้างมือให้สะอาด / เปิดจุกหลอดยาไว้ โดยวางให้ฝาหลอดหงายขึ้น - นอนหรือนั่งเงยหน้าขึ้น - ใช้ข้างหนึ่งมือดึงหนังตาล่างลงมาให้เป็นกระพุ้ง เหลือบตาขึ้นข้างบน - บีบหลอดขี้ผึ้งป้ายตา โดยให้มีขผี้ ึ้งยาวประมาณ 1 เซนติเมตร ลงด้านในของเปลือกตาจากหัว ตาไปหางตา ระวังอย่าให้ปลายหลอดขี้ผึ้งถูกตาหรือสิ่งอื่นใด - ปล่อยมือจากการดึงหนังตา - ค่อย ๆ ปิดตาและ กลอกลูกตาไปมาทุกทิศทางหรือใช้นิ้วคลึงที่เปลือกตาขณะที่ลูกตา ยังปิด อยู่สักครู่ - ปิดฝาจุกหลอดยาให้สนิท คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - ถ้าต้องการใช้ยาป้ายตา 2 ชนิด ขึ้นไปควรเว้นระยะห่างในการป้ายยาแต่ละชนิดประมาณ 10 นาที ถ้ายาอีกชนิดหนึ่งเป็นยาหยอดตาให้หยอดยาก่อนและรอประมาณ 10นาที จึงใช้ยาป้ายตา - ห้ามใช้ยาป้ายตาร่วมกับผู้อื่น เพราะอาจจะทําให้ติดโรคได้ - อาจทําให้ตาพร่า แสบตา หรือเคืองตาหลังจากหยอดตาได้ ดั้งนั้นไม่ควรขับรถหรือทํางานที่ เสี่ยงอันตราย จนกว่าตาจะมองเห็นได้ชัดเจนตามปกติ - ห้ามล้างปลายหลอดขี้ผึ้งป้ายตา - ถ้าลืมหยอดตาให้หยอดทันทีที่นึกได้ แต่ถ้าใกล้เวลาครัง้ ถัดไปให้รอป้ายครั้งถัดไปเลย - ยาป้ายตาที่เปิดใช้แล้ว จะมีอายุการใช้งาน 1 เดือน ถ้ายาเหลือควรทิ้งไป (ควรจดวันเริ่มเปิด ใช้ยาไว้จะได้ไม่ลืม) หมายเหตุ od= ตาขวา, ol = ตาซ้าย, au = ตาทั้งสองข้าง

Pharmacy Rx’24



42


ยาหยอดหู (Ear drops) ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. ล้างมือให้สะอาด 2. เอียงศีรษะให้หูข้างที่จะหยอดยาอยู่ด้านบน 3. หยอดยาเข้าไปในหูตามที่กําหนด ระวัง ! อย่าเอาหลอดหยดสอดเข้าไปในรูหู 4. นอนตะแคงอยู่ในท่าเดิม 3-5 นาที และอาจเอาสําลีใส่ในรูหูไว้เล็กน้อย เพื่อไม่ให้ยาไหลออกมา 5. ถ้าเป็นยาน้ําแขวนตะกอน ให้เขย่าขวดก่อนใช้ 6. อาจแนะนําเพิ่มเติมว่า ยาหยอดหูบางชนิดที่เก็บไว้ในตู้เย็น ก่อนใช้ยาให้กาํ ยาหยอดหูในมือไว้ประมาณ 2-3 นาที เพื่อปรับอุณหภูมิให้ใกล้เคียงกับร่างกายก่อนหยดยา

ตัวอย่าง ยาหยอดหู - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) แต่ในกรณีทมี่ ีชื่อผู้ป่วยก็ให้ถามชื่อ ผู้ป่วยก่อน เช่น สวัสดีค่ะใช่คุณสมชาย ใจดี ไหมคะ แล้วก็แนะนําตัวเองว่าดิฉันเภสัชกร...นะคะ - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ (ถ้าผู้ป่วยเป็นคนรับยาเองก็ให้ข้ามไปเลย) - บอกชื่อยา /ข้อบ่งใช้ / วิธีใช้ (ตามใบสั่งแพทย์) - เคยใช้ไหมคะ - แนะนําวิธีการใช้ยา วิธีการใช้ยา - ล้างมือให้สะอาด - ถ้าเป็นยาแขวนตะกอนให้เขย่าขวดก่อนใช้ - ถ้ายาหยอดหูมีอุณหภูมิต่ํากว่าอุณหภูมิของร่างกายมาก ให้ กํายาหยอดหู ไว้ประมาณ 2-3 นาที เพื่อปรับอุณหภูมิให้ใกล้เคียงกับร่างกายก่อนหยด - เอียงศีรษะให้หูด้านที่จะหยอดอยู่ด้านบน - หยอดยาเข้าไปในหูตามที่แพทย์สั่ง ระวังอย่าให้หลอดหยดสอดเข้าไปในรูหู - นอนตะแคงในท่าเดิมประมาณ 3-5 นาที และอาจเอาสําลีใส่ไว้ในรูหเู ล็กน้อย เพื่อไม่ให้ยา ไหลออกมา

5. การใช้ยาสูดพ่น ยาพ่นสูด Metered Dose Inhaler ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. ถือหลอดพ่นยาในแนวตั้ง เปิดฝาครอบปากหลอดยาพ่นออก เขย่าหลอดยา ในแนวตั้ง 3-4 ครั้ง (กรณีทใี่ ช้เป็นครั้งแรก หรือใช้เพื่อบรรเทาอาการเป็นครั้งคราว ควรทดลองกดที่พ่นยาดูก่อนใช้จริง) 2. หายใจออกทางปากให้สุดเต็มที่ 3. ใช้ริมฝีปากอมรอบปากหลอดพ่นยาให้สนิท เงยศีรษะขึ้นเล็กน้อย (วิธีนี้เหมาะกับผู้ที่เพิ่งเริ่มใช้ยาพ่น แต่วิธีนี้ยาจะตกค้างในช่องปากได้มาก) หรือ อ้าปากให้ปากหลอดพ่นยาอยู่ห่างจากปาก ประมาณ 3-4 เซนติเมตร หรือ 1-2 นิ้วฟุต หรือ 2-3 นิ้วมือ เอนศีรษะไปด้านหลังเล็กน้อย (วิธีนมี้ ีข้อดีที่ยาตกค้างในช่องปาก น้อยกว่าและจะทําให้ได้ละอองยาขนาดเล็กกว่า เข้าไปในปอดได้ดีกว่า) Pharmacy Rx’24



43


4. หายใจเข้าช้า ๆ และลึก ๆ ทางปากพร้อม ๆ กับกดทีพ่ ่นยา 1 ครั้ง ตัวยาจะเข้าสู่ลําคอพร้อมกับลม หายใจ 5. เอาหลอดพ่นยาออกจากปาก หุบปากให้สนิท กลั้นหายใจประมาณ 10 วินาที หรือให้นานที่สุดเท่าที่ จะทําได้ 6. ผ่อนลมหายใจออกทางปากหรือจมูกช้า ๆ 7. กรณีที่ต้องพ่นยาอีกครั้ง ควรเว้นระยะห่างจากครั้งแรกอย่างน้อย 1-2 นาที จึงเริ่มปฏิบัติใหม่ตาม ข้างต้น 8. หลังใช้เสร็จควรทําความสะอาดปากหลอดพ่นด้วยน้ําสะอาด เช็ดด้วยกระดาษซับให้แห้ง ปิดฝาครอบ ให้เรียบร้อย 9. หลังพ่นยาเสร็จเรียบร้อย กลั้วในปากและคอด้วยน้ําสะอาดแล้วบ้วนทิ้ง เพื่อลดอาการปากคอแห้ง ช่วย ลดการเกิดเชื้อราในช่องปาก และการเกิดเสียงแหบโดยเฉพาะจากการใช้ยาสเตียรอยด์ ข้อแนะนําในการใช้ยาพ่นสูด 2 ชนิด กรณีที่ผู้ป่วยต้องใช้ยาพ่นสูดร่วมกัน 2 ชนิด ต้องเว้นระยะในการพ่นยาแต่ละชนิด เช่น ยาพ่นสูดขยาย หลอดลม และยาพ่นสเตียรอยด์ ควรพ่นยาขยายหลอดลมก่อน และเว้นระยะ 5 นาทีจึงค่อยพ่นยาสเตียรอยด์ คําแนะนําเพิ่มเติม - ก่อนใช้ยาผู้ปว่ ยควรฝึกซ้อมการหายใจทางปากก่อน โดยสูดหายใจเข้าออกช้า ๆ ลึก ๆ จนชํานาญ - ผู้ป่วยอาจทดลองพ่นยาหน้ากระจก ถ้าขณะพ่นยามีไอระเหยของละอองยารอบ ๆ ปาก แสดงว่าใช้ยา ไม่ถูกต้อง - ถ้าผู้ป่วยมีเสมหะ ก่อนพ่นยาควรกําจัดเสมหะออกจากลําคอก่อน - การลืมพ่นยาให้พ่นทันทีที่นกึ ขึ้นได้ และพ่นครั้งต่อไปตามปกติ แต่ถ้านึกขึ้นได้ในระยะเวลาที่ใกล้กบั เวลาของการพ่นครั้งต่อไป ให้พ่นครั้งต่อไปได้เลย โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดการพ่นเป็น 2 เท่า - ยาพ่นที่เป็นยาขยายหลอดลมเท่านั้นที่สามารถใช้กับอาการจับหืดฉับพลันได้ ส่วนยาพ่นที่เป็นยาส เตียรอยด์และยาอื่น ๆ ไม่สามารถขยายหลอดลมได้ แต่จะใช้สําหรับป้องกันอาการในระยะยาวและใช้เวลา 1-4 สัปดาห์จึงจะเห็นผลเต็มที่ ดังนั้นจึงควรใช้ยาพวกนี้ตามแพทย์สั่งอย่างต่อเนื่อง - เมื่อใช้ยาหมดแล้ว ไม่ควรทุบหลอดยาหรือเผาไฟ เพราะอาจทําให้หลอดยาระเบิดได้

ยาสูด Accuhaler ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. ถือเครื่องในแนวราบขนานกับพื้น 2. เปิดเครื่อง accuhaler โดยใช้มือข้างหนึ่งจับตัวเครื่องด้านนอกไว้ แล้วใช้นิ้วหัวแม่มือของมืออีกข้าง หนึ่งวางที่ร่อง 3. ดันนิ้วหัวแม่มือในทิศออกจากตัวไปจนสุด 4. ถือเครื่องไว้ในแนวนอน โดยให้ปากกระบอกหันเข้าหาตัว ดันแกนเลื่อนออกไปจนสุดจนได้ยินเสียง "คลิก" 5. หายใจออกทางปากให้มากที่สุด ระวังอย่าพ่นลมหายใจเข้าไปในเครื่อง 6. อมปากกระบอกให้สนิท 7. สูดลมหายใจเข้าทางปากโดยผ่านเครื่องมือให้เร็ว แรง และลึก แล้วเอาเครื่องออกจากปาก Pharmacy Rx’24



44


8. กลั้นหายใจประมาณ 10 วินาที หรือนานที่สุดเท่าที่จะทําได้ แล้วหายใจออกช้า ๆ 9. ปิดเครื่องโดยการวางนิ้วหัวแม่มือบนร่อง แล้วเลื่อนกลับมาหาตัวจนสุด เมื่อเครื่องถูกปิดจะได้ยินเสียง "คลิก" แกนเลือ่ นจะคืนกลับมาในตําแหน่งเดิมโดยอัตโนมัติ สําหรับพร้อมที่จะใช้งานในครั้งต่อไป 10. หลังพ่นยาเสร็จเรียบร้อย ให้กลั้วปากและคอด้วยน้ําสะอาดแล้วบ้วนทิ้ง เพื่อลดอาการปากคอแห้ง ช่วยลดการเกิดเชื้อราในช่องปาก และการเกิดเสียงแหบโดยเฉพาะจากการใช้สเตียรอยด์ คําแนะนําเพิ่มเติม - ถ้าผู้ป่วยมีเสมหะ ก่อนสูดพ่นยาควรกําจัดเอาเสมหะออกจากลําคอออกก่อน - ปิด accuhaler ทุกครั้งที่ไม่ได้ใช้ และดันแกนเลื่อนเมื่อต้องการจะใช้ยาในครั้งต่อไปเท่านั้น - ห้ามใช้น้ําล้างเครื่อง แต่ให้ใช้ผ้าหรือกระดาษทิชชูสะอาดเช็ดทําความสะอาดแทน และเก็บ accuhaler ไว้ในที่แห้ง

ยาสูด Turbuhaler ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. เปิดฝาครอบขวดยาออก 2. ถือขวดยาในลักษณะตั้งตรง ปลายหลอดอยู่ด้านบน 3. บิดฐานหลอดยาไปด้านขวา (ทวนเข็มนาฬิกา) ให้สุด แล้วบิดกลับมาด้านซ้าย (ตามเข็มนาฬิกา) ให้สุด จะได้ยินเสียงดัง “คลิก” แสดงว่ายาบรรจุพร้อมจะสูด 4. หายใจออกทางปากให้มากที่สุด ระวังอย่าพ่นลมหายใจเข้าไปในเครื่อง 5. ใช้ริมฝีปากอมปลายหลอดให้สนิท 6. สูดหายใจเข้าทางปากให้แรงและลึก 7. กลั้นหายใจไว้อย่างน้อย 10 วินาที หรือนานที่สุดเท่าทีจ่ ะทําได้ แล้วหายใจออกช้า ๆ 8. ถ้าต้องการสูดยามากกว่า 1 ครั้งให้เริม่ ทําใหม่ตั้งแต่ต้น 9. เมื่อใช้เสร็จแล้ว ให้ทําความสะอาดปลายหลอดด้วยผ้าหรือกระดาษทิชชูสะอาด แล้วปิดฝาให้สนิท 10. หลังสูดพ่นยาเสร็จเรียบร้อย กลั้วปากและคอด้วยน้ําสะอาดแล้วบ้วนทิ้ง เพื่อลดอาการปากคอแห้ง ช่วยลดการเกิดเชื้อราในช่องปาก และการเกิดเสียงแหบโดยเฉพาะจากการใช้ยาสเตียรอยด์ คําแนะนําเพิ่มเติม - ถ้าผู้ป่วยมีเสมหะ ก่อนสูดพ่นยาควรกําจัดเอาเสมหะออกจากลําคอออกก่อน - หากลืมสูดพ่นยาให้สูดพ่นทันทีที่นึกได้และสูดพ่นครั้งต่อไปตามปกติ แต่ถ้านึกได้ในระยะเวลาที่ใกล้กับ เวลาของการสูดพ่นครั้งต่อไป ก็ให้พ่นครั้งต่อไปได้เลย โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดการสูดพ่นเป็น 2 เท่า - ใช้ยาตามคําแนะนําของแพทย์ ไม่ควรลดขนาดการใช้ยา หรือหยุดใช้ยาเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์ - ยาสูดพ่นที่เป็นยาขยายหลอดลมเท่านั้นที่บรรเทาอาการหอบฉับพลันได้ ส่วนยาสูดพ่นสเตียรอยด์ใช้ สําหรับป้องกันในระยะยาว และใช้เวลา 1-4 สัปดาห์ จึงจะเห็นผลเต็มที่ ดังนั้นจึงควรใช้ยาพวกนี้ตามแพทย์สั่ง อย่างต่อเนื่องสม่ําเสมอ - ถ้าพบแถบสีแดงปรากฏที่ด้านบนของช่องที่แสดงจํานวนขนาดยาที่เหลืออยู่ แสดงว่ายังมียาเหลือให้ใช้ อีกเพียง 20 ครั้ง (doses) ให้ผู้ป่วยรีบไปพบแพทย์เพื่อรับยาต่อ แต่ถา้ แถบสีแดงเลือ่ นลงมาอยู่ส่วนล่างแสดงว่า ยาหมด แม้ว่าเขย่าขวดยาแล้วจะยังได้ยินเสียงก็ตาม Pharmacy Rx’24



45


ตัวอย่าง ยาสูดพ่น (Inhalation) - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) แต่ในกรณีทมี่ ีชื่อผู้ป่วยก็ให้ถามชื่อผู้ป่วยก่อน เช่น สวัสดีค่ะใช่คุณสมชาย ใจดี ไหมคะ แล้วก็แนะนําตัวเองว่าดิฉันเภสัชกร...นะคะ - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ (ถ้าผู้ป่วยเป็นคนรับยาเองก็ให้ข้ามไปเลย) - บอกชื่อยา /ข้อบ่งใช้ / วิธีใช้ (ตามใบสั่งแพทย์) - เคยใช้ไหมคะ - แนะนําวิธีการใช้ยา วิธีการใช้ยา - เปิดฝาครอบปากขวดพ่นยาออก เขย่าขวดยา (ในกรณีทใี่ ช้ครั้งแรก หรือใช้เพื่อบรรเทาอาการเป็นครั้ง คราว ควรทดลองพ่นยาก่อนใช้ยาจริง) - คว่ําขวดพ่นยาลง ตั้งขวดพ่นยาให้ตรง - หายใจออกให้สุด - อมรอบปากกระบอกพ่นยาให้สนิท - หายใจเข้าลึก ๆ ทางปากพร้อมกับกดที่พ่นยา 1 ครั้ง ตัวยาจะค่อย ๆ เข้าสู่ลําคอพร้อมกับลมหายใจ - นําขวดพ่นยาออกจากปาก หุบปากให้สนิท กลั้นหายใจให้นานที่สุดเท่าที่จะทําได้ - จากนั้นค่อย ๆ ผ่อนลมหายใจออกทางจมูกอย่างช้า ๆ - ดึงหลอดพ่นยาออก แล้วทําความสะอาดปากกระบอกพ่นยาด้วยน้ําอุ่น เช็ดให้แห้งแล้วปิดฝาครอบให้ เรียบร้อย คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - ถ้าต้องการ พ่นอีกครั้ง ควรเว้นระยะห่างจากครั้งแรกย่างน้อย 30 วินาที แล้วปฏิบัติตามข้างต้นอีก ครั้ง ห้ามกดยาพ่น 2 ที พร้อมกัน - ในกรณี พ่นยาที่เป็นสเตียรอยด์ ให้กลัว้ ปากด้วยน้ําสะอาดแล้วบ้วนทิ้ง เพื่อป้องกันการเกิดเชื้อราใน ช่องปาก เสียงแหบ ปากแห้ง คอแห้ง - กรณีถ้า ลืมพ่น ให้พ่นทันทีที่นึกได้ แต่ถ้านึกขึ้นได้ในระยะเวลาที่ใกล้กับเวลาของการพ่นครั้งต่อไป ให้พ่นครั้งต่อไปได้เลย โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดการพ่นเป็น 2 เท่า - ถ้าต้องการ พ่นยา 2 ชนิด ให้พ่นยาขยายหลอดลมก่อน เว้น 5 นาทีแล้วจึงพ่นยาสเตียรอยด์ - ยาพ่นที่เป็นยาขยายหลอดลมเท่านั้นที่สามารถใช้กับอาการจับหืดเฉียบพลันได้ ส่วนยาพ่นที่เป็น สเตียรอยด์และยาอื่น ๆ ไม่สามรถขยายหลอดลมได้ แต่จะใช้สําหรับป้องกันอาการในระยะยาวและใช้เวลา 1-4 สัปดาห์ จึงจะเห็นผลเต็มที่ ดังนั้นจึงควรใช้ยานี้ตามแพทย์สั่งอย่างต่อเนื่อง การทดสอบว่ายาหมดหรือไม่ นําขวดบรรจุยาใส่ลงไปในภาชนะที่มีน้ําอยู่เต็ม - ถ้าขวดบรรจุยา จมน้ํา แสดงว่ายังมี ยาเต็ม - ถ้าขวดบรรจุยา ลอยขนาน บนผิวน้ําแสดงว่า ยาหมด - ถ้าขวดบรรจุยา เอียงทํามุมต่าง ๆ กับผิวน้ําแสดงว่ายังมี ยาเหลืออยู่ในปริมาณต่าง ๆ กัน * อย่าแช่ขวดยาในน้ํานาน ๆ น้ําอาจซึมเข้าได้ * เมื่อใช้ยาหมดแล้วไม่ควรทุบขวด หรือเผาไฟ เพราะอาจทําให้ขวดระเบิดได้ Pharmacy Rx’24



46


6. การใช้ยาทางจมูก ยาพ่นจมูก (Nasal spray) ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. กําจัดน้ํามูกออกจากจมูกให้หมด (ถ้ามี) 2. เขย่าขวดยา นั่งตัวตรงเงยศีรษะขึ้นเล็กน้อย หรือตั้งศีรษะตรง หรือก้มศีรษะ (ขึ้นกับยาแต่ละชนิด) หุบปาก 3. เปิดฝาขวดยาออก แล้วสอดปลายที่พ่นยาเข้าไปในรูจมูก ใช้นิ้วมืออีกข้างกดรูจมูกข้างที่เหลือ 4. สูดหายใจเข้าพร้อมกับกดที่พ่นยาเข้าจมูก การพ่นยาต้องให้ปลายหลอดพ่นชี้ไปทางผนังด้านข้างจมูก ให้มากทีส่ ุด ห้ามพ่นยาเขาไปที่ผนังกั้นช่องจมูก 5. กลั้นหายใจ 2-3 วินาที 6. พ่นยาในรูจมูกอีกข้างด้วยวิธีเดียวกัน (ถ้าต้องพ่นยา 2 ข้างจมูก) 7. ถ้าต้องพ่นข้างละ 2 ครั้ง ควรพ่นข้างละ 1 ครั้งให้ครบทั้ง 2 ข้างก่อน แล้วจึงเริ่มพ่นครั้งที่ 2 ให้ครบทั้ง 2 ข้าง 8. เช็ดทําความสะอาดที่ปลายพ่น ปิดฝาเก็บให้เรียบร้อย คําแนะนําและคําชี้แจงเพิ่มเติม - กรณีเป็นยาพ่นบรรเทาอาการคัดจมูก ให้ใช้ได้เป็นครั้งคราวเมื่อจําเป็น แต่ถ้าเป็นยาพ่นที่เป็นส เตียรอยด์ จะต้องใช้ยาสม่ําเสมอตามแพทย์สั่ง เพราะยานี้ไม่สามารถบรรเทาอาการได้โดยทันที - กรณีที่ผู้ป่วยต้องใช้ยาสม่ําเสมอ ถ้าลืมพ่นยาให้พ่นทันทีที่นึกขึ้นได้และพ่นครั้งต่อไปตามปกติ แต่ถ้านึก ขึ้นได้ในระยะเวลาใกล้เคียงกับเวลาที่จะพ่นครั้งต่อไป ให้พ่นยาของครั้งต่อไปเลย โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า - ไม่ควรหยุดยา ลดขนาดยา หรือเพิ่มขนาดยาเอง โดยไม่ปรึกษาแพทย์ - การใช้ยาพ่นจมูก อาจทําให้รู้สึกถึงรสขมของยาได้ เพราะช่องจมูกกับคอมีทางติดต่อถึงกัน

ตัวอย่าง ยาพ่นจมูก (Nasal spray) - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) แต่ในกรณีทมี่ ีชื่อผู้ป่วยก็ให้ถามชื่อผู้ป่วยก่อน เช่น สวัสดีค่ะใช่คุณสมชาย ใจดี ไหมคะ แล้วก็แนะนําตัวเองว่าดิฉันเภสัชกร...นะคะ - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ (ถ้าผู้ป่วยเป็นคนรับยาเองก็ให้ข้ามไปเลย) - บอกชื่อยา /ข้อบ่งใช้ / วิธีใช้ (ตามใบสั่งแพทย์) - เคยใช้ไหมคะ - แนะนําวิธีการใช้ยา วิธีการใช้ยา - กําจัดน้ํามูกออกให้หมด (ถ้ามี) ล้างมือให้สะอาด - เขย่าขวดยา นั่งตัวตรงเงยศีรษะขึ้นเล็กน้อย หุบปาก - เปิดฝาขวดยาออก - สอดปลายทีพ่ ่นจมูกเข้าไปในรูจมูก ใช้นิ้วมืออีกข้างหนึ่งกดรูจมูกข้างที่เหลือ Pharmacy Rx’24



47


- สูดหายใจเข้าพร้อมกับกดที่พ่นยาเข้าจมูก - กลั้นหายใจ 2-3 นาที แล้วหายใจออกทางปาก - ถ้าต้องการพ่น 2 ข้างก็ให้ใช้วิธีเดียวกัน - ถ้าต้องการพ่นข้างละ 2 ครัง้ ให้พ่นข้างละ 1 ครั้งให้ครบก่อนทั้งสองข้าง แล้วจึงเริ่มพ่นครั้งที่สองให้ ครบทั้งสองข้าง - เช็ดทําความสะอาดที่ปลายหลอดพ่น แล้วปิดฝาเก็บให้เรียบร้อย คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - กรณีที่เป็นยาพ่นเพื่อบรรเทาอาการคัดจมูก ให้ใช้เป็นครั้งคราวเมื่อจําเป็น แต่ถ้าเป็นยาพ่นที่เป็น สเตียรอยด์ ต้องใช้อย่างสม่ําเสมอตามที่แพทย์สั่ง เพราะยานี้ไม่สามารถบรรเทาอาการได้ทันที - ไม่ควรปรับขนาดยาเอง - ยาพ่นจมูกอาจทําให้รู้สึกขมคอได้ เพราะช่องจมูกกับคอมีช่องติดกัน

ยาหยอดจมูก (Nasal drops) ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. กําจัดเอาน้ํามูกออกจากจมูกให้หมด (ถ้ามี) 2. ล้างมือให้สะอาด 3. เปิดฝาครอบขวดยาออก 4. นั่งตัวตรงเงยศีรษะขึ้นเล็กน้อย 5. หยอดยาในรูจมูกตามจํานวนที่กําหนด ไม่ให้ปลายหลอดหยดสัมผัสกับโพรงจมูก 6. นั่งในท่าเดิมต่อประมาณ 5 นาที เพื่อป้องกันยาไหลย้อนออกมา 7. หยดยาในรูจมูกอีกข้างด้วยวิธีการเดียวกัน (ถ้าต้องหยอดยาในรูจมูกทัง้ สองข้าง) 8. ปิดฝาเก็บให้เรียบร้อย คําแนะนําเพิ่มเติม - กรณีที่เป็นยาหยอดจมูกบรรเทาอาการคัดจมูก ควรใช้เป็นครั้งคราวเมื่อจําเป็น และใช้ยาติดต่อกันไม่ เกิน 3-5 วัน - ถ้ายาหยอดจมูกเปลี่ยนสีหรือมีตะกอนให้ทงิ้ ไป - ไม่ควรใช้ยานี้ร่วมกับผู้อื่น

น้ําเกลือ (0.9% normal saline) ล้างจมูก ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. เทน้ําเกลือ 0.9% ใส่ถ้วยหรือแก้วที่เตรียมไว้ แล้วใช้กระบอกฉีดยาดูดน้ําเกลือจนเต็ม 2. นั่งหรือยืนก้มหน้าเล็กน้อยเอนศีรษะไปด้านใดด้านหนึ่งเล็กน้อย กลั้นหายใจ หรือหายใจทางปากเพื่อ ป้องกันการสําลัก ฉีดน้ําเกลือประมาณ 5-10 ซีซี เข้าไปในรูจมูกด้านบน หมายเหตุ ในกรณีเด็กเล็กที่ยงั สั่งน้ํามูกเองไม่ได้ ให้เด็กนอนในท่าศีรษะสูงพอควรเพื่อป้องกันการสําลัก หรือใน กรณีเด็กโตที่สั่งน้ํามูกเองได้ ให้เด็กนั่งหรือยืนแหงนหน้าเล็กน้อย ถ้ากลัวเด็กสําลักอาจให้ก้มหน้าสอดปลายหลอด ฉีดยาเข้าไปในรูจมูก ให้ปลายกระบอกฉีดชิดด้านบนของรูจมูก ค่อย ๆ ฉีดน้ําเกลือครั้งละประมาณ 0.5-1 ซีซี 3. ใช้ลูกยางแดงดูดน้ํามูกในจมูกออก หรือให้สั่งน้ํามูกออก 4. ทําซ้ําหลาย ๆ ครั้ง ในรูจมูกแต่ละข้างจนไม่มีน้ํามูก Pharmacy Rx’24



48


7. การใช้ยาทางทวารหนัก ยาเหน็บทวารหนัก (Rectal suppositories) ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. ล้างมือให้สะอาด 2. ถ้ายาเหน็บนิ่มให้แช่ยาในตู้เย็นก่อนแกะยาออกจากห่อ หรืออาจแช่ในน้ําเย็นก็ได้ เพื่อให้ยาแข็งตัวจะ สอดได้ง่ายขึ้น 3. แกะเม็ดยาออกจากกระดาษห่อ 4. นอนตะแคง โดยให้ขาล่างเหยียดตรง และงอขาบนขึ้นจนหัวเข่าชิดอกให้มากทีส่ ุด หรือยืนตรงยกขา ข้างหนึ่งขึ้นโดยให้เท้าเหยียบบนเก้าอี้ เอามืออ้อมขาไปด้านหลังแล้วสอดยาเหน็บ 5. สอดยาเหน็บเข้าไปในทวารหนัก เอาด้านที่มีปลายแหลมกว่าเข้าไปก่อน โดยใช้นิ้วดันยาเข้าไปอย่าง ช้า ๆและเบา ๆ พยายามสอดให้ลึก เพื่อไม่ให้แท่งยาหลุดออกมา 6. นอนในท่าเดิมสักครู่หนึ่ง (ประมาณ 15 นาที) ถ้าเป็นการเหน็บยาระบายควรนอนในท่าเดิมไม่ต่ํากว่า 15-20 นาที จึงลุกไปถ่ายอุจจาระแม้ว่าหลังจากสอดยาแล้วจะมีความรู้สึกอยากถ่ายก็ต้องกลั้นอุจจาระไว้ก่อน หากลุกไปถ่ายทันทีหลังจากสอดยาจะทําให้ยาหลุดออกมาจากทวารหนักก่อนที่จะออกฤทธิ์ได้เต็มที่

ตัวอย่าง ยาเหน็บทวารหนัก (Rectal suppositories) เช่น Proctosedyl, Scheripoct ® N - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) แต่ในกรณีทมี่ ีชื่อผู้ป่วยก็ให้ถามชื่อผู้ป่วยก่อน เช่น สวัสดีค่ะใช่คุณสมชาย ใจดี ไหมคะ แล้วก็แนะนําตัวเองว่าดิฉันเภสัชกร...นะคะ - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ (ถ้าผู้ป่วยเป็นคนรับยาเองก็ให้ข้ามไปเลย) - บอกชื่อยา /ข้อบ่งใช้ / วิธใี ช้ (ตามใบสั่งแพทย์) - เคยใช้ไหมคะ - แนะนําวิธีการใช้ยา วิธีการใช้ยา - ล้างมือให้สะอาด - ถ้ายานิ่มให้แช่ในตู้เย็นก่อน หรืออาจแช่ในน้ําเย็นก็ได้ เพื่อให้ยาแข็งตัวสอดได้ง่ายขึ้น - แกะเม็ดยาออกจากกระดาษห่อ - นอนตะแคงด้านที่ถนัดโดยให้ขาล่างเหยียดตรง ขาบนงอขึ้นโดยให้หัวเข่าชิดกับหน้าอก - สอดยาเหน็บเข้าไปในช่องทวารหนัก โดยนําด้านปลายแหลมสอดเข้าไปก่อน โดยใช้นิ้วดันเม็ดยาเข้าไป อย่างช้า ๆ และพยายามสอดให้ลึกทีส่ ุด เพือ่ ไม่ไห้เม็ดยาไหลออกมา - นอนในท่าเดิมประมาณ 15 นาที คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน 1. เก็บยาไว้ในตู้เย็นช่องธรรมดาที่ไม่ใช่ช่องแช่แข็ง 2. ถ้าต้องเหน็บต่อกัน 2 เม็ด ให้เหน็บห่างกันประมาณ 10 นาที 3. หากมีการถ่ายระหว่างวันให้เหน็บยาเพิ่ม Pharmacy Rx’24



49


4. รับประทานอาหารที่มีกากใย จําพวกผักผลไม้เยอะ ๆ ไม่ดื่มชา กาแฟ 5. ฝึกขับถ่ายให้เป็นนิสัย 6. ไม่ยืนหรือนัง่ นานๆ และออกกําลังกายสม่ําเสมอ 7. ดื่มน้ํามาก ๆ

ยาสวนทวารหนัก (Rectal enema) ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. ล้างมือให้สะอาด 2. ถ้ามีฝาปิดหลอดสวน ให้เอาฝาปิดออกก่อน และหล่อลื่นปลายหลอดสวนด้วยสารหล่อลื่น 3. นอนตะแคงโดยใช้ขาล่างเหยียดตรง และงอขาบนขึ้นจนหัวเข่าจรดกับหน้าอก 4. สอดปลายหลอดสวนเข้าไปในทวารหนัก สอดโดยค่อย ๆ หมุนขวดยาเข้าไปอย่างช้า ๆ และเบา (ขณะ สอดควรหายใจเข้าลึก ๆ จะทําให้สอดได้ง่ายขึ้น) 5. ค่อย ๆ บีบยาจากขวดหรือภาชนะบรรจุน้ํายาอย่างช้า ๆ จนน้ํายาหมด 6. พยายามขมิบทวารหนักไว้ 2 - 3 วินาที นอนในท่าเดิมประมาณ 15 - 30 นาที ถ้าเป็นการสวนยาระบายแม้จะมีความรู้สึกอยากจะถ่ายก็ให้กลั้นไว้ก่อน หากลุกไปถ่ายทันทีหลังจากสวนยาจะทําให้ยาออกมาจากทวารหนักก่อนที่จะออกฤทธิ์ได้เต็มที่ โดยให้กลั้นไว้นาน ที่สุดเท่าที่จะทําได้

8. การใช้ยาเหน็บช่องคลอด ยาเหน็บช่องคลอด (Vaginal suppositories) ก. วิธีสอดยาเหน็บช่องคลอดโดยใช้มือ ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. ล้างมือให้สะอาด 2. แกะกระดาษที่ห่อยาออก แล้วจุ่มเม็ดยาในน้ําสะอาดพอให้ยาชื้น (ประมาณ 1-2 วินาที) เพื่อช่วยลด การระคายเคือง 3. นอนหงายโดยชันหัวเข่าขึ้นและแยกขาออก 4. สอดยาเข้าช่องคลอดให้ลึกที่สุดเท่าที่จะทําได้ โดยใช้นิ้วช่วยดันยาเข้าไป 5. นอนในท่าเดิมสักครู่ ไม่ตา่ํ กว่า 15 นาที คําแนะนําเพิ่มเติม ควรเหน็บยาติดต่อกันทุกวันอย่างน้อยตามจํานวนวันหรือขนาดยาที่กําหนด เช่น 7 วัน หรือขึ้นกับชนิด ของยาและตามคําแนะนําของแพทย์หรือเภสัชกร เมื่อสอดยาเหน็บแล้วควรนอนท่าเดิมนิ่ง ๆ จนกว่ายาจะละลาย หมด ปกติมักจะเหน็บก่อนนอน ควรใช้กระดาษชําระซ้อนทบกันหลาย ๆ ชั้นรองที่กางเกงในไว้ เพื่อรองรับส่วน ของเม็ดยาที่จะละลายไหลออกมา

Pharmacy Rx’24



50


ข. วิธีสอดยาเหน็บช่องคลอดโดยใช้เครื่องมือช่วยสอด ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. ล้างมือให้สะอาด 2. แกะยาออกจากกระดาษห่อ แล้วจุม่ เม็ดยาในน้ําสะอาดพอชื้น (ประมาณ 1-2 วินาที) 3. ใส่เม็ดยาในเครื่องมือช่วยสอด โดยมีขั้นตอนดังนี้ - ดึงก้านสูบของเครื่องมือออกมาจนสุด - ใส่ยาในช่องใส่ยาที่ปลายของเครื่องมือ เม็ดยาจะติดที่ช่องใส่ยา 4. นอนหงาย โดยชันหัวเข่าขึ้นและแยกขาออก 5. สอดยาเข้าในช่องคลอด โดยมีขั้นตอนดังนี้ - จับตัวเครื่องมือสอดยาที่ใส่ยาแล้วด้วยนิ้วหัวแม่มือและนิ้วกลาง ส่วนนิ้วชี้ให้แตะอยู่ที่ ปลาย ก้านสูบ - หันปลายที่มยี าเข้าไปช่องคลอด ค่อย ๆสอดเครื่องมือเข้าไปเบา ๆ เมือ่ สอดเข้าไปลึก พอควร ให้ใช้นิ้วชี้ดันก้านลูกสูบเพื่อไล่ตัวยาออกจากเครื่องมือ โดยยาจะตกอยู่ในช่องคลอด - เอาเครื่องมือออกจากช่องคลอด 6. นอนท่าเดิมสักครู่ ประมาณ 15 นาที เพื่อไม่ให้ยาไหลออกมาจากช่องคลอด

ตัวอย่าง ยาเหน็บช่องคลอด (Vagina suppositoies) เช่น Canesten - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) แต่ในกรณีทมี่ ีชื่อผู้ป่วยก็ให้ถามชื่อผู้ป่วยก่อน เช่น สวัสดีค่ะใช่คุณสมสมัย ใจดี ไหมคะ แล้วก็แนะนําตัวเองว่าดิฉันเภสัชกร...นะคะ - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ (ถ้าผู้ป่วยเป็นคนรับยาเองก็ให้ข้ามไปเลย) - บอกชื่อยา /ข้อบ่งใช้ / วิธใี ช้ (ตามใบสั่งแพทย์) - เคยใช้ไหมคะ - แนะนําวิธีการใช้ยา วิธีการใช้ยา - ล้างมือให้สะอาด - แกะกระดาษที่ห่อยาออก แล้วจุ่มในน้ําสะอาดพอชื้น (ประมาณ 1-2 วินาที) เพื่อให้เม็ดยาลื่นสอดได้ ง่ายขึ้น - นอนหงายโดยชันหัวเข่าขึ้นและแยกขาออก - สอดยาเข้าช่องคลอดให้ลึกที่สุดเท่าที่จะทําได้ โดยใช้นิ้วช่วยดันเม็ดยาเข้าไป - นอนในท่าเดิมประมาณ 15 นาที คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน 1. ควรเหน็บยาต่อเนื่องทุกวันตามที่แพทย์สั่ง (ถ้ามีใบสั่งแพทย์) 2. ปกติมักให้เหน็บยาก่อนนอน แล้วควรใช้กระดาษชําระซ้อนทบกันหลาย ๆ ชั้น รองที่กางเกงในไว้เพื่อ รองรับส่วนของเม็ดยาที่จะไหลออกมา 3. ถ้าต้องเหน็บ 2 เม็ด ให้เหน็บต่อกันเลย โดยห่างกันประมาณ .. นาที

Pharmacy Rx’24



51


9. การใช้ยาคุมกําเนิด ยาเม็ดคุมกําเนิด (Oral contraceptive tablets) 1. วิธีการกินยาเม็ดคุมกําเนิด ยาคุมกําเนิดชนิดแผง 21 เม็ด ยา 1 แผง ประกอบด้วยเม็ดยาฮอร์โมน 21 เม็ด ให้เริม่ กินยาตั้งแต่วันที่ 1 ของรอบประจําเดือน (นับวัน แรกที่มีประจําเดือนเป็นวันที่ 1) อาจเริ่มกินยาช้ากว่านี้ได้แต่ต้องไม่เกินวันที่ 5 ของรอบประจําเดือน กินยา ติดต่อกันทุกวันจนหมดแผงและควรกินยาเวลาเดียวกันทุกวัน (เช่น หลังอาหารเย็น หรือก่อนนอน) หยุดยา 7 วัน ระหว่างหยุดยา 2-4 วัน จะมีเลือดประจําเดือนมา เมื่อหยุดยาครบกําหนด 7 วัน ให้เริ่มแผงใหม่ในวิธีเช่นเดิมโดย ไม่ต้องสนใจว่าประจําเดือนจะยังมีอยู่หรือไม่ ยาคุมกําเนิดชนิดแผง 28 เม็ด ยา 1 แผง ประกอบด้วยเม็ดยาฮอร์โมน 21 เม็ด และเม็ดที่ไม่มีฮอร์โมน 7 เม็ด ให้เริ่มกินยาในวันแรก ของรอบประจําเดือน โดยกินยาเม็ดแรกในส่วนที่ระบุบนแผงว่าเป็นจุดเริ่มต้นใช้ยา กินยาเวลาเดียวกันทุกวันและ ติดต่อกันทุกวัน ตามวันกํากับ หรือตามทิศลูกศรจนหมดแผง กินแผงใหม่ต่อได้เลยไม่ต้องหยุดยา ยากลุ่มนี้ต้องกิน ติดต่อกันทุกวันไปตลอด ประจําเดือนจะมาในช่วงกินเม็ดที่ไม่มีฮอร์โมน

2. การปฏิบตั ิระหว่างกินยาเม็ดคุมกําเนิด 2.1 ลืมกินยา • ลืม 1 เม็ด ให้กินทันทีที่นึกได้ และกินเม็ดถัดไปตามปกติ • ลืม 2 เม็ดในช่วง 14 เม็ดแรกของแผง ให้กินยาวันละ 2 เม็ด เป็นเวลา 2 วันติดต่อกัน และกินยาต่อไป ตามปกติ และให้ใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วยหรืองดร่วมเพศ 7 วัน • ลืม 2 เม็ดในช่วงหลังจาก 14 เม็ดแรกของแผง ให้หยุดยาแผงเดิม เริ่มแผงใหม่ในวันนัน้ เลย และใช้ ถุงยางอนามัยร่วมด้วยหรืองดร่วมเพศ 7 วัน • ลืม 3 เม็ดหรือมากกว่า ให้หยุดยาแผงเดิม เริ่มแผงใหม่ในวันนั้นเลย หรือรอให้ประจําเดือนมาและเริ่ม แผงใหม่ในวันที่ประจําเดือนมา และใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วย หรืองดร่วมเพศ 7 วัน 2.2. หากมีการอาเจียนหรือท้องร่วงรุนแรงหลายครั้ง ให้ยังคงกินยาตามปกติ แต่ต้องใช้วิธีคุมกําเนิดอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น การใช้ถุงยางอนามัย หรืองดการมีเพศสัมพันธ์ในระหว่างนั้น และต่อไปอีก 1 สัปดาห์หลังจาก อาการดังกล่าวหายแล้ว 2.3. หากต้องกินยาปฏิชีวนะที่ออกฤทธิ์กว้าง ได้แก่ ยากลุ่ม tetracyclines, penicillins, quinolones, cephalosporins และ metronidazole ซึ่งอาจมีผลลดประสิทธิภาพของยาคุมกําเนิด ทําให้อาจมีเลือดออก กระปริบกระปรอยในระหว่างที่ยังกินยาไม่หมดแผง และอาจเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ ดังนั้นควรใช้วิธีคุมกําเนิดอื่น เช่น ใช้ถุงยางอนามัย ร่วมด้วยระหว่างที่กินยาปฏิชีวนะที่ออกฤทธิ์กว้าง หรือเปลี่ยนชนิดของยาเม็ดคุมกําเนิดจาก ชนิดรวมเป็นชนิดที่มีแต่ progestin อย่างเดียว 2.4. หากต้องกินยา rifampicin หรือยาอื่นที่มีคุณสมบัติเป็น enzyme inducer ทําให้ประสิทธิภาพใน การคุมกําเนิดของยาคุมกําเนิดลดลง ดังนั้นควรใช้วิธีคุมกําเนิดอื่นที่ไม่ใช้ฮอร์โมนเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ เช่น ใช้ ถุงยางอนามัย ร่วมด้วยระหว่างที่กินยา และต้องป้องกันต่อไปอีกอย่างน้อย 4 สัปดาห์หลังหยุดยา rifampicin หรือยาอื่นที่มีคุณสมบัติเป็น enzyme inducer แล้ว Pharmacy Rx’24



52


3. อาการข้างเคียงของยาเม็ดคุมกําเนิดและการปฏิบัตติ ัว - อาการคลื่นไส้อาเจียน มักพบได้ใน 2-3 แผงแรก แก้ไขได้โดยให้กินยาหลังอาหารเย็นหรือก่อนนอน ถ้าปัญหายังคงอยู่ควรปรึกษาเภสัชกรเพื่อเปลี่ยนชนิดยาเม็ดคุมกําเนิด - อาการเจ็บคัดเต้านม พบในระยะแรกของการใช้ยา ซึ่งผู้ใช้ส่วนใหญ่จะมีอาการลดลงหรือหายไป ในเวลา ต่อมา - เลือดออกกระปริบกระปรอย มักพบในผูท้ ลี่ ืมกินยาบ่อย ๆ และอาจเกิดได้ในระยะแรกของการใช้ยา เช่นกัน ซึ่งผู้ใช้ควรกินยาอย่างสม่ําเสมอ - การขาดประจําเดือนระหว่างการใช้ยา ควรตรวจดูให้แน่ใจว่าไม่ได้เกิดการตั้งครรภ์ โดยเฉพาะผู้ที่กินยา ไม่สม่ําเสมอ หรือลืมกินยาบ่อย ๆ - ผลข้างเคียงอื่น ๆ ได้แก่ น้ําหนักตัวเพิ่ม สิว ฝ้า ผมร่วง ปวดศีรษะ เป็นต้น อาการที่กล่าวมานั้นจะ เกิดขึ้นในระยะแรกของการใช้ยา และส่วนใหญ่หายได้เองเมื่อใช้ยาไป 2-3 เดือน แต่ถ้าหากมีอาการมากหรือ เป็นอยู่นานจนเป็นปัญหา หรือเกิดความกังวลใจควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร ซึ่งอาจแก้ไขโดยการเปลี่ยนชนิดยา ตลอดจนอาจแนะนําให้ใช้วิธีคุมกําเนิดอื่น ๆ แทน ซักประวัติ 1. รับประทานเองหรือเปล่า? 2. เคยใช้มาก่อนหรือเปล่า? 3. ประจําเดือนมาวันแรกวันไหน ? วันนี้มีประจําเดือนเป็นวันแรกหรือไม่

ตัวอย่าง ยาคุมกําเนิด (Oral contraceptive) มีแบบ 21 เม็ด และ 28 เม็ด - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ - เคยกินยาคุมกําเนิดมาก่อนหรือไหม / ยีห่ ้ออะไร / มีอาการข้างเคียงอย่างไรบ้าง - อายุเท่าไหร่คะ / สูบบุหรี่ไหมคะ - มีโรคประจําตัวไหม / ปัจจุบันทานยาอะไรอยู่หรือเปล่า - แพ้ยาอะไรไหมคะ - ไม่ทราบว่าเดือนนี้ประจําเดือนมาหรือยังคะ ไม่ทราบว่ามาวันไหน - แนะนําวิธีการใช้ยา วิธีการใช้ยา (แบบ 21 เม็ด) - ยาคุมกําเนิดชนิด 21 เม็ด จะประกอบด้วย ฮอร์โมนเพศทั้ง 21 เม็ด ไม่มีเม็ดแป้ง ถ้ากินครบแผงแล้ว ให้หยุดยา 7 วัน แล้วจึงเริ่มรับประทานยาแผงใหม่ เพราะรอบเดือนมี 28 วัน - เริ่มรับประทานยาเม็ดแรกในวันแรกของการมีประจําเดือน และไม่เกินวันที่ 10 ของการมีประจําเดือน - โดยกินยาเม็ดแรกที่จุดเริ่มต้นของลูกศร ให้กินวันละ 1 เม็ด โดยให้กนิ ยาใน เวลาเดียวกันเสมอ โดย ส่วนใหญ่เพื่อลดผลข้างเคียงจากยา เช่น คลืน่ ไส้อาเจียน จะให้รับประทานยา ก่อนนอน ทุกคืน

Pharmacy Rx’24



53


- สําหรับแผงแรก ในช่วงที่หยุดยา 7 วัน ประจําเดือนจะมา แต่จะมากีว่ ันไม่ต้องสนใจ ถึงแม้ว่า ประจําเดือนจะมาอยู่หรือหมดแล้วก็ตามพอครบ 7 วัน ก็ให้เริ่มยาแผงใหม่ได้เลย หากรับประทานอย่างสม่ําเสมอ ไปแล้ว 2 แผง แล้วประจําเดือนยังไม่มาให้ไปพบแพทย์เพื่อทดสอบการตั้งครรภ์ คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - ในระยะ 15 วัน ของการรับประทานยาคุมกําเนิดแผงแรก ต้องคุมกําเนิดโดยวิธีอื่นร่วมด้วย เช่น ให้สามี สวมถุงยางอนามัย หรืองดการมีเพศสัมพันธ์ เนื่องจากประสิทธิภาพของการคุมกําเนิดยังไม่เพียงพอใน 15 วันแรก แต่ถ้าแผงต่อไปจะปลอดภัยทุกวัน - ในการรับประทานยาแผงแรกๆ อาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ไม่ต้องตกใจ โดยอาการดังกล่าวนี้จะ ค่อย ๆ ลดลงเมื่อรับประทานยาคุมกําเนิดไปแล้ว 2-3 แผง แต่ถ้าอาการดังกล่าวไม่ลดลง ควรไปพบแพทย์เพื่อ ปรับระดับฮอร์โมนของยาเม็ดคุมกําเนิด - การลืมกินยา ถ้าลืมกินยา 1 เม็ด ภายใน 12 ชั่วโมง ให้กินทันทีที่นึกได้ แต่ถ้าลืมหลังจาก 12 ชั่วโมงไป แล้วให้กิน 2 เม็ดในคืนนั้น (ถ้าลืมกินยาเกิน 12 ชั่วโมงประสิทธิภาพของยาจะลดลง ดังนั้นจึงควรใช้การคุมกําเนิด โดยวิธีอื่นร่วมด้วย แต่ยังคงกินยาจนหมดแผงเพื่อให้ประจําเดือนมาปกติ) หากลืมกินยา 2 เม็ดในช่วง 2 week แรก ให้กิน 2 เม็ด 2 คืนติดต่อกัน จากนั้นให้กินตามปกติ แนะนําให้ใช้ condom เป็นเวลา 1 week และถ้าลืม 2 เม็ดในช่วง week ที่ 3 หรือถ้าลืมมากกว่า 2 เม็ด ในช่วงใดก็ตาม ให้หยุดยาแผงนั้น แล้วรอจนกว่าประจําเดือน จะมาแล้วเริ่มกินแผงใหม่ในวันแรกที่ประจําเดือนมา และในระหว่างที่หยุดกินยาควรให้สามีสวมถุงยางอนามัยเมื่อ มีเพศสัมพันธ์ วิธีการใช้ยา (แบบ 28 เม็ด) - ยาคุมกําเนิดชนิด 28 เม็ด จะประกอบด้วย ฮอร์โมนเพศ 21 เม็ด ส่วนที่เหลือจะเป็นเม็ดแป้งอีก 7 เม็ด เพื่อให้สามารถกินยาได้อย่างต่อเนื่องโดยไม่ต้องกังวลกับการนับวัน ซึ่งเป็นวิธีที่ดีที่สุดสําหรับคนที่เพิ่งเริ่มกินยาคุม แผงแรก - เริ่มรับประทานยาเม็ดแรกในวันแรกของการมีประจําเดือน - โดยกินยาเม็ดแรกที่จุดเริ่มต้นของลูกศร ให้กินคืน 1 เม็ด ก่อนนอน ทุกคืน โดยให้กินยาในวันเวลา เดียวกัน - สําหรับแผงแรก ในช่วงที่กินเม็ดแป้ง ประจําเดือนจะมาแต่จะมากี่วันไม่ต้องสนใจ ถึงแม้ว่า ประจําเดือนจะมาอยู่หรือหมดแล้วก็ตามพอครบ 7 วัน ก็ให้เริ่มยาแผงใหม่ได้เลย หากรับประทานอย่างสม่ําเสมอ ไปแล้ว 2 แผง แล้วประจําเดือนยังไม่มาให้ไปพบแพทย์เพื่อทดสอบการตั้งครรภ์ คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - ในระยะ 15 วัน ของการรับประทานยาคุมกําเนิดแผงแรก ต้องคุมกําเนิดโดยวิธีอื่นร่วมด้วย เช่น ให้ สามีสวมถุงยางอนามัย เนื่องจากประสิทธิภาพของการคุมกําเนิดยังไม่เพียงพอใน 15 วันแรก แต่ถ้าแผงต่อไปจะ ปลอดภัยทุกวัน - ในการรับประทานยาแผงแรกๆ อาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ไม่ต้องตกใจ โดยอาการดังกล่าวนี้จะ ค่อย ๆ ลดลงเมื่อรับประทานยาคุมกําเนิดไปแล้ว 2-3 แผง แต่ถ้าอาการดังกล่าวไม่ลดลง ควรไปพบแพทย์เพื่อ ปรับระดับฮอร์โมนของยาเม็ดคุมกําเนิด - การลืมกินยา ถ้าลืมกินยา 1 เม็ด ภายใน 12 ชั่วโมง ให้กินทันทีที่นึกได้ แต่ถ้าลืมหลังจาก 12 ชั่วโมงไป แล้วให้กิน 2 เม็ดในคืนนั้น (ถ้าลืมกินยาเกิน 12 ชั่วโมงประสิทธิภาพของยาจะลดลง ดังนั้นจึงควรใช้การคุมกําเนิด โดยวิธีอื่นร่วมด้วย แต่ยังคงกินยาจนหมดแผงเพื่อให้ประจําเดือนมาปกติ) หากลืมกินยา 2 เม็ดในช่วง 2 week แรก ให้กิน 2 เม็ด 2 คืนติดต่อกัน จากนั้นให้กินตามปกติ แนะนําให้ใช้ condom เป็นเวลา 1 week และถ้าลืม Pharmacy Rx’24



54


2 เม็ดในช่วง week ที่ 3 หรือถ้าลืมมากกว่า 2 เม็ด ในช่วงใดก็ตาม ให้หยุดยาแผงนั้น แล้วรอจนกว่าประจําเดือน จะมาแล้วเริ่มกินแผงใหม่ในวันแรกที่ประจําเดือนมา และในระหว่างที่หยุดกินยาควรให้สามีสวมถุงยางอนามัยเมื่อ มีเพศสัมพันธ์

ยาคุมฉุกเฉิน เช่น Postinor®, Mardona® - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ - มีโรคประจําตัวไหม / ปัจจุบันทานยาอะไรอยู่หรือเปล่า - แพ้ยาอะไรไหมคะ - เคยใช้ไหมคะ (ยาคุมฉุกเฉินประกอบด้วย levonorgestrel 0.75 mg โดยจะไปทําให้เยื่อบุมดลูกไม่ เหมาะสมในการฝังตัวของไข่ที่ได้รับการผสมแล้ว) - แนะนําวิธีการใช้ยา วิธีการใช้ยา - ให้รับประทานยาเม็ดแรกหลังจากมีเพศสัมพันธ์ภายใน 72 ชั่วโมง แต่ถ้ารับประทานทันทีหลังจากมี เพศสัมพันธ์ก็จะได้ผลดีที่สุด - หลังจากที่รบั ประทานเม็ดแรก อีก 12 ชัว่ โมงก็ให้รับประทานยาเม็ดที่สอง คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - ก่อนใช้ยานี้ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร - ในการรับประทานยาอาจทําให้เกิดเลือดออกผิดปกติ ประจําเดือนขาด คลื่นไส้อาเจียน - ใน 1 เดือน ห้ามกินเกิน 2 กล่อง หรือ 4 เม็ด - ควรใช้ในกรณีที่เกิดอุบัติเหตุจากการที่ถุงยางอนามัยขาดหรือถูกข่มขืน ไม่ควรใช้ยานี้ในการป้องกันเป็น ประจํา หากใช้ซ้ําเป็นประจําอาจเกิดอันตรายร้ายแรงได้ เช่น เกิดมะเร็งปากมดลูก, เกิดการท้องนอกมดลูก - ไม่แนะนําให้ใช้ในกรณีที่สามี-ภรรยา อยู่ด้วยกันสม่ําเสมอ - ยานี้ใช้ทําแท้งไม่ได้ผล และไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ - หากมีประจําเดือนขาดให้รีบไปพบแพทย์ เพื่อตรวจสอบการตั้งครรภ์

ยาเลื่อนประจําเดือน เช่น Primolut-N - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ - ประจําเดือนมาสม่ําเสมอไหม - เดือนนี้ประจําเดือนมาหรือยังคะ ไม่ทราบว่ามาวันไหน มากี่วัน - ไม่ทราบว่าน้ําหนักเท่าไหร่คะ - มีโรคประจําตัวไหม - แพ้ยาอะไรไหมคะ - แนะนําวิธีการใช้ยา วิธีการใช้ยา - ถ้าผู้ป่วยมีน้ําหนักมากกว่า 60 kg ให้รับประทาน1*3 pc แต่ถ้าผู้ป่วยมีน้ําหนักน้อยกว่า 60 kg ให้รับประทาน 1*2 pc Pharmacy Rx’24



55


- ให้รับประทานยานี้ก่อนประจําเดือนมา 2-3 วันไม่ควรรับประทานเกิน 10-14 วัน เมื่อหยุดยา 2-3 วัน ประจําเดือนก็จะมา คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - ถ้าต้องการเลื่อนประจําเดือนมากกว่า 14 วันให้ใช้ยาคุมกําเนิดชนิด 21 หรือ 28 เม็ด - บางทีอาจารย์ถามต้องจ่ายกี่เม็ด ,(มีเครื่องคิดเลขวางไว้ตรงหน้าเลยนะ) * หรืออาจกิน combined pill 1*1 ก่อนนอน ก่อนประจําเดือนมา 7 วัน ถ้าใกล้วนั ที่ประจําเดือนมามาก ๆ ให้ทาน 2*2 pc แต่ส่วนใหญ่ทนอาการข้างเคียงไม่ได้จึงเปลี่ยนมาใช้ Primolute-N แทน *

10. การใช้ยาฉีด Insulin ยาฉีดอินซูลิน ข้อแนะนําวิธกี ารใช้ 1. ล้างมือด้วยสบู่และน้ําให้สะอาด เช็ดมือให้แห้ง 2. คลึงขวดยาอินซูลินเบา ๆ บนฝ่ามือทั้งสองข้างเพื่อให้ตัวยาผสมเข้ากัน และมีอุณหภูมิใกล้เคียงกับ ร่างกายจะช่วยลดอาการปวดหลังจากการฉีดยา 3. เปิดฝาครอบจุกยางออก (ถ้ามี) เช็ดจุกยางด้วยสําลีชุบแอลกอฮอล์ 4. นํากระบอกฉีดยา (syringe) ที่สะอาดออกมาจากภาชนะบรรจุ ดูดอากาศเข้ามาในกระบอกฉีดยาให้มี ปริมาตรเท่ากับขนาดอินซูลินที่ต้องการ 5. แทงเข็มฉีดยาให้ทะลุจุกยางของขวดยาแล้วลงไปในขวดยาแล้วฉีดอากาศเข้าไปในขวดยา 6. คว่ําขวดยาที่มีเข็มปักค้างอยู่ลง ค่อย ๆ ดูดอินซูลินเข้าไปในหลอดฉีดยาในขนาดเท่าที่ต้องการ 7. ตรวจดูว่ามีฟองอากาศหรือไม่ ถ้ามีให้ฉีดยากลับเข้าไปในขวดใหม่ แล้วดูดยากลับเข้ามาอีกครั้งจนได้ ขนาดที่ต้องการ 8. ทําความสะอาดผิวหนังบริเวณที่ฉีดด้วยสําลีชุบแอลกอฮอล์ 9. ใช้มือข้างหนึ่งดึงผิวหนังบริเวณที่จะฉีดยาให้สูงขึ้น มือข้างที่เหลือจับกระบอกฉีดยาคล้ายกับการจับ ปากกาแล้วแทงเข็มผ่านผิวหนังอย่างรวดเร็ว โดยวางปลายเข็มเอียงทํามุม 45-90 องศากับผิวหนังบริเวณนั้น แล้ว ค่อย ๆ ฉีดอินซูลินช้า ๆ โดยกดก้านสูบของกระบอกฉีดยาจนสุด 10. ถอนเข็มออกอย่างรวดเร็ว และกดบริเวณที่ฉีดด้วยสําลีชุบแอลกอฮอล์ 11. เมื่อฉีดเสร็จ และต้องการเก็บเข็มไว้ฉีดซ้ํา ให้หลีกเลี่ยงการเช็ดทําความสะอาดเข็มด้วยแอลกอฮอล์ เนื่องจากทําให้ลดความคมของเข็ม ในการทิง้ ให้ทิ้งกระบอกฉีดยาและเข็มฉีดยาอย่างเหมาะสม คําแนะนําเพิ่มเติม - ตําแหน่งที่เหมาะสมในการฉีดอินซูลิน คือ หน้าท้อง หน้าขา บั้นเอว หน้าแขน - ไม่ควรฉีดยาในตําแหน่งเดิมบ่อย ๆ ควรเลือ่ นตําแหน่งฉีดยาให้ห่างจากตําแหน่งหลังสุดประมาณ 1 นิ้ว - ไม่ควรคลึงหรือนวดบริเวณที่ฉีดยาหลังฉีดยาเสร็จแล้ว - ถ้าต้องการผสมระหว่างยาฉีดชนิดน้ําขุ่นและน้ําใส ให้ดูดยาชนิดน้ําใสก่อนแล้วจึงดูดชนิดน้ําขุ่น

Pharmacy Rx’24



56


ตัวอย่าง ยาฉีดอินซูลนิ - ก่อนอื่นต้องแนะนําตัวก่อน (สวัสดีค่ะ ดิฉันเภสัชกร.....) แต่ในกรณีทมี่ ีชื่อผู้ป่วยก็ให้ถามชื่อผู้ป่วยก่อน เช่น สวัสดีค่ะใช่คุณสมชาย ใจดี ไหมคะ แล้วก็แนะนําตัวเองว่าดิฉันเภสัชกร...นะคะ - ไม่ทราบว่าใช้เองหรือเปล่าคะ (ถ้าผู้ป่วยเป็นคนรับยาเองก็ให้ข้ามไปเลย) - บอกชื่อยา /ข้อบ่งใช้ / วิธีใช้ (ตามใบสั่งแพทย์) - เคยใช้ไหมคะ - แนะนําวิธีการใช้ยา วิธีการใช้ยา - ล้างมือด้วยสบู่และน้ําให้สะอาด เช็ดมือให้แห้ง - คลึงขวดยาอินซูลินเบา ๆ บนฝ่ามือทั้งสองข้าง เพื่อให้ตัวยาผสมเข้ากัน ห้ามเขย่าขวดยาอินซูลิน - เปิดฝาครอบจุกยางออก (ถ้ามี) เช็ดจุกยางด้วยสําลีชุบแอลกอฮอล์ - นําหลอดฉีดยาที่สะอาดออกมาจากภาชนะบรรจุ ดูดอากาศเข้ามาในหลอดฉีดยาให้มปี ริมาตรเท่ากับ ขนาดอินซูลินที่ต้องการ - แทงเข็มฉีดยาให้ทะลุจุกยางของขวดยาแล้วฉีดอากาศเข้าไปในขวดยา - คว่ําขวดยาที่เข็มปักค้างอยู่ลง ค่อย ๆ ดูดอินซูลินเข้าไปในหลอดฉีดยาในขนาดเท่าที่ต้องการ - ตรวจดูว่ามีฟองอากาศหรือไม่ ถ้ามีให้ฉีดกลับเข้าไปในขวดใหม่ แล้วดูดยากลับเข้ามาในขวดอีกครั้งจน ได้ขนาดเท่าที่ต้องการ ข้อแนะนําการเตรียมยาฉีดอิซูลินแบบผสม - ใช้สําลีชุบแอลกอฮอล์เช็ดจุกยางขวดยาอินซูลินทั้งสองขวด - ดูดอากาศเข้ามาในกระบอกฉีดยาให้มีปริมาตรเท่ากับขนาดอินซูลินชนิดน้ําขุ่น (ออกฤทธิ์สั้น) ที่ตอ้ งการ แล้วแทงเข็มฉีดยา เพื่อฉีดอากาศเข้าไปในขวด อย่าเพิ่งดูดยา - ดูดอากาศเข้ามาในกระบอกฉีดยาให้มีปริมาตรเท่ากับขนาดชนิดน้ําใส (ออกฤทธิ์ยาว) ที่ต้องการแล้ว แทงเข็มฉีดยา เพื่อฉีดอากาศเข้าไปในขวด - คว่ําขวดยาที่เข็มปักค้างอยู่ลง ค่อย ๆ ดูดอินซูลินน้ําใสเข้าไปในหลอดฉีดยาในขนาดเท่าที่ต้องการ - กลับมาดูดอินซูลินน้ําขุ่นเท่าที่ต้องการ ข้อแนะนําในการฉีดยาอินซูลินเข้าใต้ผิวหนัง - ทําความสะอาดบริเวณที่ฉีดด้วยสําลีที่ชุบแอลกอฮอล์ - ใช้มือข้างหนึง่ ดึงบริเวณที่ฉีดยาให้สูงขึ้นเป็นลํา มือข้างที่เหลือจับกระบอกฉีดยาคล้ายกับการจับปากกา แล้วแทงเข็มผ่านผิวหนังอย่างรวดเร็ว โดยวางเข็มเอียงทํามุม 45-90 องศากับผิวหนังบริเวณนั้น (ในผู้ป่วยที่ผอม แนะนําให้วางเข็ม ทํามุม 45 องศากับผิวหนัง ส่วนในผูป้ ่วยที่อว้ นแนะนําให้วางเข็ม ทํามุม 90 องศากับ ผิวหนัง ) - ค่อย ๆ ฉีดอินซูลินช้า ๆ โดยกดก้านสูบของหลอดฉีดยาจนสุด - ถอนเข็มออก และกดบริเวณนั้นด้วยสําลีที่ชุบแอลกอฮอล์ชั่วขณะ คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - ไม่ควรฉีดยาในตําแหน่งเดิมบ่อย ๆ เพราะจะเกิดเป็นไตแข็งบริเวณที่ฉดี ควรเลื่อนตําแหน่งฉีดยาให้ห่าง จากตําแหน่งหลังสุดประมาณ 1 นิ้ว Pharmacy Rx’24



57


- เมื่อฉีดเสร็จทิ้งกระบอกฉีดยาอินซูลินและเข็มฉีดยาอย่างเหมาะสมหรือเก็บไว้ใช้อีก 2-3 วัน โดยสวม ปลอกแล้วนําไปเก็บไว้ในตู้เย็น และนํามาใช้ได้อีกโดยไม่ต้องล้างทําความสะอาดหลอดฉีดยาหรือใช้แอลกอฮอล์เช็ด ทําความสะอาดเข็มฉีดยา - ตําแหน่งที่เหมาะสมทีส่ ุดในการฉีดอินซูลนิ คือ หน้าท้อง (เพราะมีการดูดซึมที่สม่ําเสมอ โดยเฉพาะตอน ออกกําลังกายให้ฉีดบริเวณหน้าท้อง ) รองลงมา คือ หน้าขา บั้นเอว และต้นแขน - บอกว่าถ้าเกิดอาการ เช่น วิงเวียนศีรษะ หน้ามืด ใจสั่น เหงื่อออกมาก แสดงว่ามีระดับของน้ําตาลใน เลือดต่ํา เพราะฉะนั้นควรมีการพกลูกอมติดตัวไว้ตลอดเวลา

11. การใช้แผ่นแปะและหมากฝรั่งนิโคติน แผ่นแปะผิวหนังนิโคติน - สูบบุหรี่มานานเท่าใดแล้ว - ปกติสูบบุหรี่วันละกี่มวน สูบบุหรี่มวนแรกหลังจากตื่นนอนกี่โมง วิธีการใช้ยา - หยุดบุหรีท่ นั ทีเมื่อใช้แผ่นแปะผิวหนังนิโคติน - ล้างมือให้สะอาดและเช็ดให้แห้ง - ลอกแผ่นใสที่คลุมส่วนเหนียวที่มีตัวยาออก - ปิดแผ่นยาทุกวันเวลาเดียวกันอย่างสม่ําเสมอบนผิวหนังที่ไม่มีขนตั้งแต่คอถึงสะโพก ซึ่งได้ทํา ความสะอาดด้วยน้ํา และผิวหนังไม่เปียกน้ําแล้ว เช่น บริเวณต้นแขน - เวลาปิดแผ่นยาให้กดแผ่นยาไว้ประมาณ 10 วินาที เพือ่ ให้แผ่นยาติดแน่น - ล้างมือให้สะอาดเพื่อกําจัดนิโคตินที่ติดเล็บและมือ คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - ในระหว่างที่เคี้ยวหมากฝรั่ง ให้งดสูบบุหรี่ ชาและกาแฟ

หมากฝรั่งเคี้ยวนิโคติน - สูบบุหรี่มานานเท่าใดแล้ว - ปกติสูบบุหรี่วันละกี่มวน สูบบุหรี่มวนแรกหลังจากตื่นนอนกี่โมง วิธีการใช้ยา - หยุดสูบบุหรีท่ ันทีเมื่อใช้เหมากฝรั่งเคี้ยว - เคี้ยวหมากฝรั่งอย่างช้า ๆ จนเริ่มได้รสเผ็ดซ่า แล้วหยุดเคี้ยว - อมหมากฝรัง่ ไว้ระหว่างกระพุ้งแก้มกับเหงือก เพื่อรอการดูดซึม รอจนรสเผ็ดซ่าหายไป จึง เริ่มเคี้ยวใหม่อกี ครั้ง ควรเคีย้ วช้า ๆ สลับกับการหยุดเคี้ยวแล้วอมไว้ ทําอย่างนี้ประมาณ 30นาที - ควรเปลี่ยนบริเวณที่อมเพื่อลดการระคายเคืองเยื่อบุช่องปาก - ควรใช้หมากฝรั่งเคี้ยวตามกําหนดเวลา ไม่ควรใช้เมื่อต้องการ - หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารหรือเครื่องดื่มที่เป็นกรด เช่น โคคาโคลา น้ําส้มคั้น กาแฟ ก่อน หรือระหว่าง หรือหลังจากใช้หมากฝรั่งเคี้ยวเป็นเวลา 15 นาที Pharmacy Rx’24




58

- เคี้ยวหมากฝรั่ง ขนาด 2 mg ไม่เกินวันละ 30 ชิ้นต่อวัน หรือขนาด 4 mg ไม่เกิน 15 ชิ้นต่อ วัน และใช้หมากฝรั่งเคี้ยวไม่เกิน 12 สัปดาห์ (3 เดือน) - เมื่อใช้เสร็จแล้วก่อนทิ้งให้ห่อกระดาษให้มิดชิดเพื่อป้องกันเด็กหรือสัตว์เลี้ยงนําไปใช้อีก คําแนะนําในการใช้ยา/ การปฏิบัติตน - ในระหว่างที่เคี้ยวหมากฝรั่ง ให้งดสูบบุหรี่ ชาและกาแฟ

O S P E

เทคนิคทางเภสัชกรรมปฎิบัติ เรื่อง การใช้ยาที่มีดัชนีการรักษาแคบ

คําแนะนําสําหรับยาที่ต้องระมัดระวังในการใช้ ในช่วงต้นเน้นยาที่มีดัชนีในการรักษาแคบ (narrow therapeutic drugs) เช่น warfarin, phenytoin, theophylline, digoxin เป็นต้น และยาที่มีโอกาสเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยาสูงและอันตราย เช่น ยา ต้านมะเร็ง ยาต้านวัณโรค เป็นต้น

ตัวอย่างการให้คําแนะนําการใช้ยาที่มดี ัชนีในการรักษาแคบ Digoxin - ชื่อยาและข้อบ่งใช้ ยาเม็ด digoxin ใช้ในการรักษาภาวะ…หัวใจล้มเหลว/หัวใจวาย หรือ หัวใจเต้นผิดจังหวะ… (ข้อบ่งใช้ ขึ้นกับโรคที่ ผู้ป่วยเป็น) - ขนาด วิธีการใช้ และการเก็บรักษา กินยา digoxin ขนาด…… ไมโครกรัม ครั้งละ …… เม็ด วันละ …… ครั้ง (ตามที่ระบุในใบสั่งยาของแพทย์) ใช้ยานี้อย่างเคร่งครัด ไม่ควรเพิ่มขนาดยาหรือลดขนาดยาหรือหยุดยาเอง โดยไม่มีคําสั่งจากแพทย์ และควรกินยา ในเวลาเดียวกัน หากลืมกินยา (ไม่เกิน 12 ชั่วโมงจากกําหนด) ให้กินยาทันทีที่นึกได้ ถ้าลืมกินยาเกิน 12 ชั่วโมงให้ข้ามยา มื้อนั้นไปและเริ่มกินมื้อถัดไปตามปกติโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยา และหากผู้ป่วยลืมกินมากกว่า 2 ครั้งขึน้ ไป ควรแจ้ง แพทย์ทราบ เก็บยาในภาชนะปิดสนิท ทีอ่ ุณหภูมิห้อง และเก็บให้พ้นมือเด็ก - ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติตัวเมื่อเกิดปัญหาในการใช้ยา หากเกิดอาการผิดปกติต่อไปนี้ ได้แก่ เบื่ออาหาร คลื่นไส้ การมองเห็นเปลี่ยนไป เช่น เห็นแสงวูบวาบ ภาพพร่ามัว การมองเห็นสีเปลี่ยนไป (เห็นเป็นเหลืองหรือเขียว) หรือเห็นแสงมีรัศมีรอบวัตถุ สับสน เมื่อยล้า และกล้ามเนื้ออ่อนแรง หัวใจเต้นช้าลง หน้ามืด เป็นลม ให้รีบพบแพทย์ทันที ไม่ควรกินยานี้พร้อมกับยาลดกรด หากใช้ยาลดกรดร่วมด้วยให้กินยาลดกรดหลังกินยา digoxin แล้ว อย่างน้อย 2 ชั่วโมง แจ้งแพทย์ ทันตแพทย์ หรือเภสัชกรทราบทุกครั้งที่ไปขอรับบริการว่ากําลังกินยา digoxin Pharmacy Rx’24



59


Phenytoin - ชื่อยาและข้อบ่งใช้ ยาเม็ด phenytoin ใช้ในการรักษา....ต้านการชัก หรือ ภาวะหัวใจเต้นผิดปกติ หรือ ปวดเส้นประสาท บริเวณใบหน้า.....(ข้อบ่งใช้ ขึ้นกับโรคที่ผู้ป่วยเป็น) - ขนาด วิธีการใช้ และการเก็บรักษา กินยา phenytoin ขนาด…… มิลลิกรัม ครั้งละ …… เม็ด วันละ …… ครั้ง (ตามที่ระบุในใบสั่งยาของ แพทย์) ใช้ยานี้อย่างเคร่งครัด ไม่ควรเพิ่มขนาดยาหรือลดขนาดยาหรือหยุดยาเอง โดยไม่มีคําสั่งจากแพทย์ การ หยุดยาทันทีทนั ใดสามารถเป็นสาเหตุให้เกิดการชักได้ หากลืมกินยา ให้กินยาทันทีที่นึกได้ แต่หากนึกได้เมื่อต้องกินมื้อถัดไป ให้ข้ามยามื้อนัน้ ไปและเริ่มกินมื้อ ถัดไปตามปกติโดยไม่ต้องเพิ่มขนาด รูปแบบยาเม็ดแคปซูลที่ควบคุมการปลดปล่อยตัวยา ห้ามบดหรือเคี้ยวหรือเปิดแคปซูล เก็บรักษายาในภาชนะปิดสนิทป้องกันแสง ที่อุณหภูมิห้อง และเก็บให้พน้ มือเด็ก - ผลข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่อาจเกิดขึน้ ยา Phenytoin อาจทําให้เกิดอาการวิงเวียน การมองเห็นพร่ามัวหรือเห็นภาพซ้อน และง่วงซึม ควร แนะนําให้หลีกเลี่ยงการขับขี่ยานพาหนะหรือการทํางานใกล้เครื่องจักร ผลข้างเคียงอื่น ๆ เช่น สับสน นอนไม่หลับ กล้ามเนื้อกระตุก ปวดศีรษะ ซึ่งหากมีอาการดังกล่าวรุนแรง ให้กลับไปพบแพทย์ อาการพิษจากยา Phenytoin ได้แก่ มึนงง เดินเซ - ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติตัวเมื่อเกิดปัญหาในการใช้ยา หากเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก ปวดท้อง สูญเสียการรับรสและความอยากอาหาร น้ําหนักลด กลืนยาก ให้กนิ ยาพร้อมอาหารหรือดื่มน้ําตามมาก ๆ แต่ถ้ายังคงมีอาการอยู่อีก ให้กลับไปพบแพทย์ หากเกิดอาการเหงือกบวมแดง มีเลือดออก ควรจะไปพบทันตแพทย์ แต่หากอาการดังกล่าวมีความรุนแรง ให้รีบพบแพทย์ทันที การดื่มเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์หรือ กินยานอนหลับหรือยาแก้แพ้ จะเพิม่ อาการง่วงซึมจาก ยา phenytoin จึงควรใช้อย่างระมัดระวัง หากขณะใช้ยา phenytoin ผู้ป่วยยังมีอาการชัก ให้ปรึกษาแพทย์ แจ้งแก่แพทย์ และเภสัชกรเกี่ยวกับยา ที่ใช้อยู่ทั้งที่แพทย์สั่งจ่ายหรือยาที่ซื้อใช้เอง เพื่อที่จะหลีกเลีย่ งการสั่งจ่ายยา ที่มีผลรบกวนผลของยา phenytoin

Theophylline - ชื่อยาและข้อบ่งใช้: ยา Theophylline (ธี-ออฟ-ฟิ-ลิน) ใช้ในการรักษา… โรคหืด หลอดลมอักเสบเรื้อรัง และถุงลมโป่ง พอง… (ข้อบ่งใช้ ขึ้นกับโรคทีผ่ ู้ป่วยเป็น) - ขนาด วิธีการใช้ และการเก็บรักษา กินยา Theophylline ขนาด…… มิลลิกรัม ครั้งละ …… วันละ …… ครั้ง (ตามที่ระบุในใบสั่งยาของแพทย์) ใช้ยานี้อย่างเคร่งครัด ไม่ควรเคี้ยวหรือบดยาเม็ดที่ออกฤทธิ์เนิ่น ควรกลืนยาทั้งเม็ด Pharmacy Rx’24



60


หากลืมกินยาให้กินยาทันทีทนี่ ึกได้ และกินยาในครั้งถัดไปของวันนั้นในช่วงระยะเวลาที่ห่างกันเหมาะสม ห้ามเพิ่มยาเป็น 2 เท่า ถ้าเริม่ มีอาการหายใจหอบถี่ (shortness of breath) อย่างรุนแรง ควรปรึกษาแพทย์ เก็บยาในภาชนะปิดสนิท ทีอ่ ุณหภูมิห้อง และเก็บให้พ้นมือเด็ก - ผลข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่อาจเกิดขึน้ การกินยา theophylline อาจทําให้เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง เป็นตะคริวที่ทอ้ ง เบื่ออาหาร ควรกินหลังอาหารทันทีหรือกินพร้อมกับยาลดกรดหรือดื่มน้ํามาก ๆ ถ้าหากอาการข้างเคียงเหล่านี้ยังคงอยู่ ควร ปรึกษาแพทย์ ถ้าเกิดผื่นผิดปกติที่ผิวหนัง (ปฏิกิริยาแพ้ยา) ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที - ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติตัวเมื่อเกิดปัญหาในการใช้ยา หากเกิดอาการนอนไม่หลับ หัวใจเต้นเร็ว ใจสั่น หายใจเร็ว พฤติกรรมผิดปกติไป มีไข้ต่ํา ๆ เหงื่อออก กระหายน้ํามาก มีเสียงกริ่งในหู กล้ามเนื้อชักกระตุก อาเจียนบ่อยหรืออาเจียนมีเลือดปน ชัก ควรรีบปรึกษาแพทย์ ทันที แจ้งแพทย์ หรือเภสัชกรทราบทุกครั้งเกี่ยวกับยาที่ใช้อยู่ทั้งที่แพทย์สั่งจ่ายและยาที่ซื้อใช้เอง เพราะยา theophylline อาจเกิดการปฏิกิริยากับยาอื่นได้

Warfarin - ชื่อยาและข้อบ่งใช้: ยา warfarin ใช้เพื่อต้านการแข็งตัวของเลือด ป้องกันอันตรายที่เกิดจากการเกิดลิ่มเลือดอุดตัน.… (ข้อ บ่งใช้ ขึ้นกับโรคที่ผู้ป่วยเป็น) - ขนาด วิธีการใช้ และการเก็บรักษา กินยา warfarin ขนาด…… มิลลิกรัม ครั้งละ …… เม็ด วันละ …… ครั้ง (ตามที่ระบุในใบสั่งยาของแพทย์) ใช้ยานี้อย่างเคร่งครัด หากลืมกินยาให้กินยาทันทีทนี่ ึกได้ ถ้าเกิน 12 ชั่วโมงให้ขา้ มยามื้อนั้นไปและเริ่มกินมื้อถัดไปตามปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยา และหากผู้ป่วยลืมกินมากกว่า 2 ครั้งขึ้นไป ควรแจ้งแพทย์ทราบ ควรบันทึกวันที่ที่ลืม กินยาและแจ้งแก่แพทย์ในการนัดครั้งต่อไปเพราะการลืมกินยาอาจทําให้ผลทดสอบการแข็งตัวของเลือด เปลี่ยนแปลงไปได้ เก็บยาในภาชนะปิดสนิท ทีอ่ ุณหภูมิห้อง และเก็บให้พ้นมือเด็ก - ผลข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่อาจเกิดขึน้ หากเกิดอาการเลือดออกผิดปกติ เช่น จ้ําเลือดใต้ผิวหนัง เลือดออกที่ตาขาว เลือดกําเดาไหลมากและ นานผิดปกติ เสลดเป็นก้อนเลือด เลือดออกมากผิดปกติในช่องปาก อาเจียนหรือน้ําลายมีเลือดปนหรือมีสีน้ําตาล อุจจาระมีสีแดงสดหรือมีสีดําเหมือนน้ํามันดิน ปัสสาวะมีเลือดปนหรือมีสีแดงหรือสีน้ําตาลเข้ม ประจําเดือนมา มากกว่าปกติ มีอาการปวดโดยไม่ทราบสาเหตุ เช่น ปวดศีรษะ ปวดท้อง ควรมาพบแพทย์เมื่อเริ่มเกิดอาการ - ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติตัวเมื่อเกิดปัญหาในการใช้ยา หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่มคี วามเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุได้สูง ควรพกบัตรที่แสดงว่ากําลังได้รับยา warfarin เพื่อที่จะได้รับการดูแลรักษาได้ถูกต้องเมื่อได้รับอุบัติเหตุ

Pharmacy Rx’24



61


ไม่ควรเปลี่ยนแปลงปริมาณอาหารพวกตับ และผักใบเขียวต่าง ๆ ต่อมื้อ เนื่องจากอาหารเหล่านี้มี วิตามินเคในปริมาณมากอาจส่งผลต่อผลการรักษาด้วยยา warfarin แจ้งแพทย์ ทันตแพทย์ หรือเภสัชกรทราบทุกครั้งที่ไปขอรับบริการว่ากําลังกินยา warfarin แจ้งแก่แพทย์และเภสัชกรเกี่ยวกับยาที่ใช้อยู่ทั้งที่แพทย์สั่งจ่ายหรือยาที่ซื้อใช้เอง เพื่อที่จะหลีกเลี่ยงการสั่ง จ่ายยาที่มีผลรบกวนผลของยา warfarin หญิงตั้งครรภ์ วางแผนที่จะตั้งครรภ์หรือกําลังให้นมบุตรควรแจ้งแก่แพทย์ก่อนสั่งจ่ายยา warfarin ถ้าเกิด ตั้งครรภ์ขึ้นขณะใช้ยา warfarin อยู่ควรแจ้งแก่แพทย์ทนั ที ก่อนใช้อาหารเสริม สมุนไพร และวิตามินเสริม ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรทุกครั้ง

ตัวอย่างการให้คําแนะนําการใช้ยาที่มคี วามเสี่ยงสูงต่อการเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยา ยาเม็ด Methotrexate - ชื่อยาและข้อบ่งใช้: ยาเม็ด methotrexate ใช้ในการรักษาโรค…มะเร็งชนิดต่าง ๆ หรือเพื่อกดภูมิคุ้มกันในการรักษาโรคข้อ อักเสบรูมาตอยด์ โรคสะเก็ดเงิน… (ข้อบ่งใช้ ขึ้นกับโรคทีผ่ ู้ป่วยเป็น) - ขนาด วิธีการใช้ และการเก็บรักษา กินยา Methotrexate ครั้งละ …… เม็ด วัน/สัปดาห์ละ …… ครั้ง (ปริมาณ และความถีต่ ามที่ ระบุในใบสั่ง ยาของแพทย์) ใช้ยานี้อย่างเคร่งครัด ไม่ควรเพิ่มขนาดยาหรือลดขนาดยาหรือหยุดยาเอง โดยไม่มีคําสั่งจากแพทย์ และควรกินยาในเวลาเดียวกัน หากกินยาสัปดาห์ละ 1 ครั้งก็ควรกินยาในวันเดียวกันของแต่ละสัปดาห์ หากลืมกินยา (ไม่เกิน 12 ชั่วโมงจากกําหนด) ให้กินยาทันทีที่นึกได้ถ้าเกิน 12 ชั่วโมงให้ข้ามยามื้อนั้นไป และเริ่มกินมื้อถัดไปตามปกติโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยา ถ้าแพทย์สั่งให้กินสัปดาห์ละ 1 ครั้งให้กินยาทันทีที่นึกได้ แล้วกินยาตามปกติในสัปดาห์ถัดไปและหากผู้ปว่ ยลืมกินมากกว่า 2 ครั้งขึน้ ไป ควรแจ้งแพทย์ทราบ เก็บยาในภาชนะปิดสนิทป้องกันแสงที่อุณหภูมิห้อง หลีกเลี่ยงความร้อนความชื้น และเก็บยาให้พ้นมือ เด็ก - ผลข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่อาจเกิดขึน้ ยาเม็ด methotrexate อาจทําให้เกิดอาการแพ้ได้โดยมีอาการคัน ผื่นลมพิษบริเวณใบหน้าและมือ บวม บริเวณริมฝีปากหรือลําคอ แน่นหน้าอก หายใจลําบาก หากเกิดอาการเหล่านี้ควรรีบมาพบแพทย์ทันที อาการไม่พึงประสงค์อื่น ๆ ทีอ่ าจพบได้ เช่น ผื่นแดง/ตุ่มน้ําที่ผิวหนัง ผิวหนังลอก ไอ มีไข้ เจ็บหน้าอก ริมฝีปากหรือนิว้ มือมีสีคล้ํา ตาหรือผิวหนังเปลี่ยนเป็นสีเหลือง ปัสสาวะมีสีเข้มหรืออุจจาระมีสีซีด คลื่นไส้ อาเจียน ท้องร่วง เบื่ออาหาร ปวดท้อง เจ็บปากและลําคอ มีเลือดออกผิดปกติ แผลฟกช้ํา อ่อน แรง ผมร่วง ปวดศีรษะ มึนงง หากเกิดอาการข้างต้นควรแจ้งให้แพทย์ทราบ - ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติตัวเมื่อเกิดปัญหาในการใช้ยา ระหว่างใช้ยาอาจเกิดแผลในปากได้ จึงควรรักษาความสะอาดของช่องปากระหว่างใช้ยา ผู้ป่วยวัยเจริญพันธ์ควรคุมกําเนิดระหว่างใช้ยานี้ ผู้ป่วยโรคตับ หรือมีปัญหาเกีย่ วกับระบบเลือด (เช่น โลหิตจาง) หรือภูมิคุ้มกัน (เช่น เอดส์ หรือติดเชื้อ HIV) ควรแจ้งแก่แพทย์ก่อนสั่งจ่ายยา methotrexate Pharmacy Rx’24



62


ทุกครั้งที่รับยา methotrexate ควรแจ้งแก่แพทย์และเภสัชกรเกี่ยวกับยาที่ใช้อยู่ทั้งที่ แพทย์สั่งจ่ายและ ยาที่ซื้อใช้เอง เนื่องจากยานี้สามารถเกิดปฏิกิริยาระหว่างยาได้กับยาหลายตัว ควรแจ้งแก่แพทย์เกี่ยวกับประวัติการดื่มแอลกอฮอล์ด้วย

ยาเม็ด Cyclophosphamide - ชื่อยาและข้อบ่งใช้: ยาเม็ด cyclophosphamide ใช้ในการรักษาโรค…มะเร็ง - ขนาด วิธีการใช้ และการเก็บรักษา กินยา cyclophosphamide พร้อมอาหารครั้งละ …… เม็ด วันละ …… ครั้ง (ตามที่ระบุในใบสั่งยาของ แพทย์) และดื่มน้ํามาก ๆ ใช้ยานี้อย่างเคร่งครัด ไม่ควรเพิ่มขนาดยาหรือลดขนาดยาหรือหยุดยาเอง โดยไม่มี คําสั่งจากแพทย์ และควรกินยาในเวลาเดียวกัน หากลืมกินยา (ไม่เกิน 12 ชั่วโมงจากกําหนด) ให้กินยาทันทีที่นกึ ได้ ถ้าเกิน 12 ชั่วโมงให้ข้ามยามื้อนั้นไป และเริ่มกินมื้อถัดไปตามปกติโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยา และหากผู้ป่วยลืมกินมากกว่า 2 ครั้งขึ้นไป ควรแจ้งแพทย์ ทราบ เก็บยาในภาชนะปิดสนิทป้องกันแสงที่อุณหภูมิห้อง หลีกเลี่ยงความร้อนความชื้น และเก็บยาให้พ้นมือ เด็ก - ผลข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่อาจเกิดขึน้ หากเกิดอาการต่อไปนี้ ได้แก่ เกิดอาการแพ้ ได้แก่ คัน ผื่นลมพิษบริเวณใบหน้าและมือ บวมหรือปวด เสียวบริเวณปากหรือลําคอ แน่นหน้าอก หายใจลําบาก ให้รีบมาพบแพทย์ทันที รวมทั้งอาการอื่น อาทิเช่น ผื่น แดง/ตุ่มน้ําที่ผิวหนัง ไอ มีไข้ สั่น เจ็บหน้าอก ริมฝีปากหรือนิ้วมือมีสีคล้ํา ตาหรือผิวหนังเปลี่ยนเป็นสีเหลือง ปวดมากเมื่อถ่ายปัสสาวะ ปัสสาวะหรืออุจจาระมีเลือดปน ปัสสาวะมีสเี ข้มหรืออุจจาระมีสีซีด มีเลือดออก ผิดปกติ แผลฟกช้ําผิดปกติ อ่อนแรง แผลในปาก หายใจลําบาก หายใจสั้น เมื่อยล้า มึนงง บวมบริเวณเท้า หรือหัวเข่า และปัสสาวะลําบากหรือปวดและปัสสาวะมีสแี ดง ให้รีบพบแพทย์ทันที นอกจากนี้การกินยา cyclophosphamide อาจรบกวนการมีประจําเดือน คลื่นไส้ อาเจียน ท้องร่วง ลดความอยากอาหาร เจ็บหรือมีฝ้าขาวที่รมิ ฝีปาก ภายในปากหรือลําคอ ผมร่วง ผิวหนังหรือเล็บมีสีเปลี่ยนไป หากเกิดอาการข้างต้นควรแจ้งให้แพทย์ทราบ - ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติตัวเมื่อเกิดปัญหาในการใช้ยา ควรดื่มน้ําวันละประมาณ 10 แก้วและปัสสาวะบ่อย ๆเพื่อป้องกันการระคายเคืองไตและ กระเพาะ ปัสสาวะจากผลของยา ควรแจ้งแก่แพทย์และเภสัชกรเกี่ยวกับยาที่ใช้อยู่ทั้งที่แพทย์สั่งจ่ายและยาที่ซื้อใช้เอง เนื่องจากยา cyclophosphamide สามารถเกิดปฏิกิริยาระหว่างยาได้กับยาหลายตัว แจ้งแพทย์ ทันตแพทย์ทราบทุกครั้งที่ไปขอรับบริการว่ากําลังกินยา cyclophosphamide ผู้ป่วยวัยเจริญพันธุ์ควรคุมกําเนิดระหว่างการใช้ยานี้ ผู้ป่วยโรคไต โรคตับหรือมีปัญหาเกี่ยวกับระบบเลือดหรือไขกระดูกควรแจ้งแก่แพทย์กอ่ นสั่งจ่ายยานี้

Pharmacy Rx’24



63


ยาต้านวัณโรค Isoniazid - ชื่อยาและข้อบ่งใช้ ยา isoniazid ใช้ในการรักษาวัณโรค - ขนาด วิธีการใช้ และการเก็บรักษา กินยา isoniazid ครั้งละ …… เม็ด วันละ …… ครั้ง (ตามทีร่ ะบุในใบสั่งยาของแพทย์) กินยา 1 ชั่วโมงก่อน อาหารหรืออย่างน้อย 2 ชั่วโมงหลังอาหาร หรือก่อนนอน (ตามที่ระบุในใบสั่งยาของแพทย์) ต้องกินยาทุกวันอย่าง ต่อเนื่องถึงแม้ว่ารู้สึกว่าอาการดีขึ้นหรือไม่มอี าการก็ห้ามหยุดยาเอง โดยไม่มีคําสั่งจากแพทย์ หากลืมกินยา ให้กินยาทันทีที่นึกได้ แต่หากนึกได้เมื่อต้องกินมื้อถัดไป ให้ข้ามยามื้อนัน้ ไปและเริ่มกินมื้อ ถัดไปตามปกติโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยา เก็บยาในภาชนะปิดสนิทป้องกันแสงที่อุณหภูมิห้อง หลีกเลี่ยงความร้อนความชื้น และเก็บยาให้พ้นมือ เด็ก - ผลข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่อาจเกิดขึน้ ขณะใช้ยา isoniazid อาจมีอาการรู้สึกเสียวแปลบ เจ็บเหมือนถูกหนามตํา ชาบริเวณปลายมือหรือ ปลายเท้า ให้ปรึกษาแพทย์ ซึ่งแพทย์อาจจะจ่ายวิตามินบี 6 เพื่อรักษาหรือป้องกันปัญหาดังกล่าว ผลข้างเคียงจากการใช้ยาพบในผู้ป่วยบางรายเท่านั้น - ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติตัวเมื่อเกิดปัญหาในการใช้ยา หลีกเลี่ยงการกินยานี้ร่วมกับยาลดกรด โดยให้กินยาลดกรดหลังจากกินยา Isoniazid อย่างน้อย 1 ชั่วโมง หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ เนื่องจากจะเพิ่มพิษต่อตับของยา Isoniazid หากขณะใช้ยามีอาการตัวเหลือง ตาเหลือง ปัสสาวะมีสีดาํ หรือสีเหลืองอําพัน ปวดท้องรุนแรง คลื่นไส้ อาเจียน อ่อนเพลีย การมองเห็นผิดปกติ ปวดตา หรือมีไข้ ให้รีบปรึกษาแพทย์ หากตั้งครรภ์หรือกําลังให้นมบุตรให้แจ้งแก่แพทย์ก่อนการใช้ยา

Rifampin - ชื่อยาและข้อบ่งใช้ ยาเม็ด rifampin (ไร-แฟม-พิน) ใช้ในการรักษา…วัณโรคหรือการติดเชื้อ… (ข้อบ่งใช้ ขึ้นกับโรคที่ผู้ปว่ ย เป็น) - ขนาด วิธีการใช้ และการเก็บรักษา กินยา rifampin ครั้งละ …… แคปซูล วันละ …… ครั้ง (ตามที่ระบุในใบสัง่ ยาของแพทย์) กินยา 1 ชั่วโมง ก่อนอาหารหรืออย่างน้อย 2 ชั่วโมงหลังอาหาร หรือก่อนนอน (ตามที่ระบุในใบสั่งยาของแพทย์) ต้องกินยาทุกวัน อย่างต่อเนื่องถึงแม้ว่ารู้สึกว่าอาการดีขึ้นหรือไม่มีอาการก็ห้ามหยุดยาเอง โดยไม่มีคําสัง่ จากแพทย์ หากลืมกินยา ให้กินยาทันทีที่นึกได้ แต่หากนึกได้เมื่อต้องกินมื้อถัดไป ให้ข้ามยามื้อนัน้ ไปและเริ่มกินมื้อ ถัดไปตามปกติโดยไม่ต้องเพิ่มขนาด เก็บยาในภาชนะปิดสนิทป้องกันแสงที่อุณหภูมิห้อง หลีกเลี่ยงความร้อน ความชื้น และเก็บยาให้พ้นมือ เด็ก Pharmacy Rx’24



64


- ผลข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่อาจเกิดขึน้ หากเกิดลมพิษ เป็นแผลทีผ่ ิวหนังหรือในปาก มีไข้ ดีซ่าน (ตัวเหลือง ตาเหลือง) ขณะใช้ยา rifampin ให้รีบปรึกษาแพทย์ทันที การกินยา rifampin อาจทําให้เกิดอาการปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดแสบที่ลิ้นปี่ คลื่นไส้ อาเจียน เป็นตะคริวที่ท้อง และท้องร่วงได้ หากมีอาการดังกล่าวรุนแรงควรปรึกษาแพทย์ ส่วนปัญหาในทางเดินอาหาร อาจบรรเทาได้ด้วยการกินยาพร้อมอาหาร - ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติตัวเมื่อเกิดปัญหาในการใช้ยา ระหว่างกินยา rifampin อาจทําให้ปัสสาวะ อุจจาระ น้ําลาย เสมหะ เหงื่อ และน้ําตาเป็นสีส้มแดง รวมถึงคอนแทคเลนส์จะเปลีย่ นเป็นสีส้มแดงอย่างถาวรด้วย จึงควรเลี่ยงการใส่คอนแทคเลนส์ขณะใช้ยานี้ หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ เนื่องจากจะเพิ่มพิษต่อตับของยานี้ ยา rifampin เกิดปฏิกิริยากับยาหลายตัว เพราะฉะนั้นต้องบอกให้แพทย์ทราบว่ากําลังใช้ยาอะไรอยู่บ้าง เพื่อจะได้ปรับขนาดหรือให้หยุดยาอื่นก่อน ขณะที่ใช้ยา rifampin ยา rifampin จะลดประสิทธิภาพของยาเม็ดคุมกําเนิด จึงควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อเลี่ยงไปใช้ การคุมกําเนิดวิธีอื่น เช่น การใช้ถุงยางอนามัย ระหว่างใช้ยา rifampin หากตัง้ ครรภ์หรือกําลังให้นมบุตรให้แจ้งแก่แพทย์ก่อนการใช้ยา

Pyrazinamide - ชื่อยาและข้อบ่งใช้ ยาเม็ด pyrazinamide ใช้ในการรักษาวัณโรค - ขนาด วิธีการใช้ และการเก็บรักษา กินยา pyrazinamide ครั้งละ …… เม็ด วันละ …… ครัง้ (ตามที่ระบุในใบสั่งยาของแพทย์) อาจกินยา ร่วมกับอาหารหรือนมหรือไม่ก็ได้ ต้องกินยาทุกวันอย่างต่อเนื่องถึงแม้ว่ารู้สึกว่าอาการดีขึ้น หรือไม่มอี าการก็ห้าม หยุดยาเอง โดยไม่มีคําสั่งจากแพทย์ หากลืมกินยา ให้กินยาทันทีที่นึกได้ แต่หากนึกได้เมื่อต้องกินมื้อถัดไป ให้ข้ามยามื้อนัน้ ไปและเริ่มกินมื้อ ถัดไปตามปกติโดยไม่ต้องเพิ่มขนาด เก็บยาในภาชนะปิดสนิทป้องกันแสงที่อุณหภูมิห้อง หลีกเลี่ยงความร้อนความชื้น และเก็บยาให้พ้นมือ เด็ก - ผลข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่อาจเกิดขึน้ การกินยา pyrazinamide อาจจะเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ไม่อยากอาหาร รู้สึกไม่สบายตัว ปวด กล้ามเนื้อ - ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติตัวเมื่อเกิดปัญหาในการใช้ยา หากขณะใช้ยามีอาการปวดหรือบวมที่ข้อ มีผื่นที่ผิวหนัง ตัวเหลือง ตาเหลือง มีไข้ หรือหนาวสั่น ปัสสาวะเป็นสีดํา ให้รีบปรึกษาแพทย์ทันที หากตั้งครรภ์หรือกําลังให้นมบุตรให้แจ้งแก่แพทย์ก่อนการใช้ยา ผู้ป่วยโรคตับ เกาต์ เบาหวาน หรือไตวาย ควรแจ้งแก่แพทย์ก่อนมีการสัง่ จ่ายยา pyrazinamide

Pharmacy Rx’24



65


Ethambutol - ชื่อยาและข้อบ่งใช้: ยาเม็ด ethambutol ใช้ในการรักษาวัณโรค - ขนาด วิธีการใช้ และการเก็บรักษา กินยา ethambutol พร้อมอาหาร ครั้งละ …… เม็ด วันละ …… ครั้ง (หรือกินก่อนนอน ตามที่ระบุในใบสั่ง ยาของแพทย์) ใช้ยานี้อย่างเคร่งครัด ไม่ควรเพิ่มขนาดยาหรือลดขนาดยาหรือหยุดยาเอง โดยไม่มีคําสั่งจากแพทย์ และควรกินยาในเวลาเดียวกัน หากลืมกินยา (ไม่เกิน 12 ชั่วโมงจากกําหนด) ให้กินยาทันทีที่นึกได้ ถ้าเกิน 12 ชั่วโมงให้ข้ามยามื้อนั้นไป และเริ่มกินมื้อถัดไปตามปกติโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยา และหากผู้ป่วยลืมกินมากกว่า 2 ครั้งขึ้นไป ควรแจ้งแพทย์ ทราบ เก็บยาในภาชนะปิดสนิทป้องกันแสงที่อุณหภูมิห้อง หลีกเลี่ยงความร้อนความชื้น และเก็บยาให้พ้นมือ เด็ก - ผลข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่อาจเกิดขึน้ การกินยา ethambutol อาจทําให้เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน ลดความอยากอาหาร ปวดศีรษะ มึนงง หากเกิดอาการข้างต้น ควรปรึกษาแพทย์เพื่อปรับเปลี่ยนการกินยา - ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติตัวเมื่อเกิดปัญหาในการใช้ยา หากเกิดอาการต่อไปนี้ ได้แก่ การมองเห็นภาพไม่ชัดเจน ความสามารถในการมองเห็นสีแดงและสีเขียว เปลี่ยนไป ปวดตา ผื่นคัน บวมบริเวณใบหน้า ริมฝีปาก และลําคอ หายใจมีเสียงวี้ดหรือหายใจลําบาก ปวด หรือปวดเสียวที่มือหรือเท้า ปวดข้อ ไข้หรือสั่น ควรหยุดยาแล้วรีบปรึกษาแพทย์ทนั ที ไม่ควรกินยานี้พร้อมกับยาลดกรด หากใช้ยาลดกรดร่วมด้วยให้กินยาลดกรดหลังกินยา ethambutol แล้วอย่างน้อย 2 ชั่วโมง แจ้งแพทย์ หรือเภสัชกรทราบทุกครั้งที่ไปขอรับบริการ ว่ากําลังกินยา ethambutol หากตั้งครรภ์หรือกําลังให้นมบุตรให้แจ้งแก่แพทย์ก่อนการใช้ยา ผู้ป่วยโรคไต เกาต์ หรือมีปัญหาเกี่ยวกับตา ควรแจ้งแก่แพทย์ก่อนสั่งจ่ายยา ethambutol

ตัวอย่าง ยาที่มีดัชนีการรักษาแคบ (อ้างอิงจาก Sheet ที่เผยแพร่ในห้องเก็บตัวก่อนสอบ OSPE ตุลา’48) สิ่งที่ต้องบอก - ชื่อยา - ข้อบ่งใช้ของยา - ขนาด / วิธีการใช้ - การใช้ยาอย่างเคร่งครัดตามที่ระบุไว้ในใบสั่งแพทย์ - วิธีการเก็บรักษายา - การลืมกินยา - ผลข้างเคียงจากการกินยา - ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติเมื่อเกิดปัญหาจากการใช้ยา - ควรแจ้งแพทย์ / เภสัชกร / ทันตแพทย์ ว่ารับประทานยานี้อยู่ ตัวอย่างยาหลักๆ ที่ควรทราบ Pharmacy Rx’24



66


Digoxin แนะนําตัวเองก่อนว่าเป็นเภสัชกร (สวัสดีคะ่ ดิฉันเภสัชกร....) ซักประวัติเบื้องต้น (ถามอาการเพื่อดูว่าเป็นอาการพิษของยาหรือเปล่า) มีโรคประจําตัวอะไรไหม / ปัจจุบันทานยาอะไรอยู่หรือเปล่า (drug interaction) ชื่อยา / ข้อบ่งใช้ของยา Digoxin เป็นยารักษาภาวะหัวใจล้มเหลว หรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ (ข้อบ่งใช้ ขึ้นกับโรคที่ผู้ปว่ ยเป็น) ขนาด / วิธีการใช้ ให้กินยา Digxin ขนาด.... mg ครั้งละ.... เม็ด วันละ....ครั้ง ก่อนอาหาร/หลัง อาหาร (ตามที่ระบุไว้ในใบสั่งแพทย์) ควรใช้ยานี้อย่างเคร่งครัดตามที่ระบุไว้ในใบสั่งแพทย์ ไม่ควรปรับขนาดยาเอง เนื่องจากยามีช่วงการ รักษาที่แคบ และควรกินในวันเวลาเดียวกัน วิธีการเก็บรักษายา ควรเก็บยาในภาชนะปิดสนิทที่อุณหภูมิห้อง และเก็บให้พ้นมือเด็ก การลืมกินยา ถ้าลืมกินภายใน 12 ชั่วโมงให้กินทันทีที่นึกได้ แต่ถ้าเกิน 12 ชั่วโมง ให้ข้ามยามื้อนั้นไป แล้วให้รับประทานยาตามปกติโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยา หากลืมทานมากกว่า 2 ครั้ง ควรแจ้งให้แพทย์ทราบ ผลข้างเคียงจากการกินยา - ยา Digoxin อาจทําให้เกิดอาจทําให้เกิดอาการง่วงซึม, มึนงง จึงควรหลีกเลี่ยงการขับขี่ยานพาหนะหรือ การทํางานเกี่ยวกับเครื่องจักร - ไม่ควรรับประทานยานี้ร่วมกับยาลดกรด หากต้องรับประทานพร้อมกันให้รับประทานยาลดกรด หลังจากทานยา Digoxin ไปแล้วอย่างน้อย 2 ชั่วโมง ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติเมื่อเกิดปัญหาจากการใช้ยา หากเกิดความผิดปกติ เช่น เบื่ออาหาร , คลื่นไส้, การมองเห็นผิดปกติ (เห็นแสงวูบวาบ ภาพพร่ามัว), การมองเห็นภาพเป็นสีเหลืองเขียว, การเห็น แสงรอบวัตถุ, ปวดศีรษะ, เมื่อยล้า, กล้ามเนื้ออ่อนแรง, หัวใจเต้นช้าลง ให้รีบไปพบแพทย์โดยทันที (เกิดพิษ จากยา) ควรแจ้งแพทย์ / เภสัชกร / ทันตแพทย์ ว่ารับประทานยา Digoxin อยู่ Phenyltoin แนะนําตัวเองก่อนว่าเป็นเภสัชกร (สวัสดีคะ่ ดิฉันเภสัชกร....) ซักประวัติเบื้องต้น (ถามอาการเพื่อดูว่าเป็นอาการพิษของยาหรือเปล่า) มีโรคประจําตัวอะไรไหม / ปัจจุบันทานยาอะไรอยู่หรือเปล่า (drug interaction) ชื่อยา / ข้อบ่งใช้ของยา ยา Phenyltoin ใช้รักษาอาการชัก หรือภาวะหัวใจเต้นผิดปกติ (ข้อบ่งใช้ ขึ้นกับโรคที่ผู้ปว่ ยเป็น) ขนาด / วิธีการใช้ ให้กินยา Phenyltoin ขนาด...mg ครั้งละ.....เม็ด วันละ.....ครั้ง ก่อนอาหาร/หลัง อาหาร (ตามที่ระบุไว้ในใบสั่งแพทย์) การใช้ยาอย่างเคร่งครัดตามที่ระบุไว้ในใบสั่งแพทย์ ไม่ควรปรับขนาดยาเอง เนื่องจากยามีช่วงการ รักษาที่แคบ (การหยุดยาทันทีอาจเป็นสาเหตุทําให้เกิดอาการชักได้) วิธีการเก็บรักษายา ควรเก็บยาในภาชนะปิดสนิทที่อุณหภูมิห้อง และเก็บให้พ้นมือเด็ก การลืมกินยา ถ้าลืมกินยาให้กินทันทีที่นึกได้ หากนึกได้ใกล้มื้อถัดไปให้ข้ามยามื้อนั้นไป ให้เริม่ กินมื้อ ถัดไปตามปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยา ผลข้างเคียงจากการกินยา Pharmacy Rx’24



67


- ยา Phenyltoin อาจทําให้เกิดอาการวิงเวียน, ง่วงซึม, การมองเห็นพร่ามัวหรือเห็นภาพซ้อน เพราะฉะนั้นควรหลีกเลี่ยงการขับขี่ยานพาหนะหรือการทํางานเกี่ยวกับเครื่องจักร - หากรับประทานยานี้ร่วมกับแอลกอฮอล์ ยานอนหลับ หรือยาแก้แพ้ ยาจะเพิ่มอาการง่วงซึมของยา Phenytoin จึงควรใช้ยานี้อย่างระมัดระวัง ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติเมื่อเกิดปัญหาจากการใช้ยา - หากเกิดอาการผิดปกติ เช่น อาเจียน, ท้องผูก, ปวดท้อง, สูญเสียการรับรส, ความอยากอาหาร, น้ําหนักลด ให้กินยาพร้อมอาหารหรือดื่มน้ําตามมาก ๆ แต่ถ้ายังมีอาการอยู่ให้รีบกลับไปพบแพทย์ (เกิดพิษจาก ยา) - อาการพิษจากยา Phenytoin คือ มึนงง, เดินเซ ควรแจ้งแพทย์ / เภสัชกร / ทันตแพทย์ ว่ารับประทานยา phenyltoin อยู่ Warfarin แนะนําตัวเองก่อนว่าเป็นเภสัชกร (สวัสดีคะ่ ดิฉันเภสัชกร....) ซักประวัติเบื้องต้น (ถามอาการเพื่อดูว่าเป็นอาการพิษของยาหรือเปล่า) มีโรคประจําตัวอะไรไหม / ปัจจุบันทานยาอะไรอยู่หรือเปล่า (drug interaction) ชื่อยา / ข้อบ่งใช้ของยา Warfarin เป็นยาต้านการแข็งตัวของเลือด (ข้อบ่งใช้ขึ้นกับโรคที่ผู้ป่วยเป็น) ขนาด / วิธีการใช้ ให้กินยา Warfarin ขนาด...mg ครั้งละ.....เม็ด วันละ.....ครั้ง ก่อนอาหาร/หลัง อาหาร (ตามที่ระบุไว้ในใบสั่งแพทย์) การใช้ยาอย่างเคร่งครัดตามที่ระบุไว้ในใบสั่งแพทย์ ไม่ควรปรับขนาดยาเอง เนื่องจากยามีช่วงการ รักษาที่แคบ วิธีการเก็บรักษายา ควรเก็บยาในภาชนะปิดสนิทที่อุณหภูมิห้อง และเก็บให้พ้นมือเด็ก การลืมกินยา หากลืมกินยาให้กินทันทีทนี่ ึกได้ หากเกิน 12 ชั่วโมงให้ข้ามยามื้อนั้นไป เริ่มกินมือ้ ใหม่ ตามปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยา หากลืมทานมากกว่า 2 ครั้งขึ้นไป ควรแจ้งให้แพทย์ทราบ แล้วควรบันทึกวันที่ ลืมกินยาแล้วแจ้งแพทย์ในการนัดครั้งต่อไป เพราะการลืมกินยาจะทําให้ผลทดสอบการแข็งตัวของเลือดเกิดการ เปลี่ยนแปลงไปได้ ผลข้างเคียงจากการกินยา - ควรหลีกเลีย่ งความเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ และควรพกบัตรว่ากําลังทานยา Warfarin อยู่ - ไม่ควรเปลี่ยนแปลงปริมาณอาหารจําพวกตับ ผักใบเขียว - ถ้าตั้งครรภ์ หรือให้นมบุตร ควรแจ้งให้แพทย์ทราบ ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติเมื่อเกิดปัญหาจากการใช้ยา หากเกิดอาการผิดปกติ เช่น เกิดจ้ําเลือด ใต้ผิวหนัง, อาเจียน, น้ําลายมีเลือดปน, อุจจาระมีสีแดงสด, เหงือกมีเลือดออก, ประจําเดือนมามากกว่าปกติ ควรรีบมาพบแพทย์ เมื่อเริ่มมีอาการ (เกิดพิษจากยา) ควรแจ้งแพทย์ / เภสัชกร / ทันตแพทย์ ว่ารับประทานยา Warfarin อยู่ Theophylline แนะนําตัวเองก่อนว่าเป็นเภสัชกร (สวัสดีคะ่ ดิฉันเภสัชกร....) ซักประวัติเบื้องต้น (ถามอาการเพื่อดูว่าเป็นอาการพิษของยาหรือเปล่า) มีโรคประจําตัวอะไรไหม / ปัจจุบนั ทานยาอะไรอยู่หรือเปล่า (drug interaction) ชื่อยา / ข้อบ่งใช้ของยา Theophylline เป็นยาขยายหลอดลม ช่วยรักษาอาการหอบหืด หลอดลม อักเสบ และถุงลมโป่งพอง (ข้อบ่งใช้ขึ้นกับโรคที่ผู้ป่วยเป็น) Pharmacy Rx’24




68

ขนาด / วิธีการใช้ ให้กินยา Theophylline ขนาด...mg ครั้งละ.....เม็ด วันละ.....ครั้ง ก่อนอาหาร/ หลังอาหาร (ตามที่ระบุไว้ในใบสั่งแพทย์) ไม่ควรเคี้ยวหรือบดเม็ดยาที่ออกฤทธิ์เนิ่น ควรกลืนยาทั้งเม็ด การใช้ยาอย่างเคร่งครัดตามที่ระบุไว้ในใบสั่งแพทย์ ไม่ควรปรับขนาดยาเอง เนื่องจากยามีช่วงการ รักษาที่แคบ วิธีการเก็บรักษายา ควรเก็บยาในภาชนะปิดสนิทที่อุณหภูมิห้อง และเก็บให้พ้นมือเด็ก การลืมกินยา ถ้าลืมกินยาให้กินทันทีที่นกึ ได้ หากนึกได้ใกล้มื้อถัดไปให้ข้ามยามื้อนัน้ ไป ให้เริม่ กินมื้อ ถัดไปตามปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยา ผลข้างเคียงจากการกินยา - การกินยา Theophylline อาจทําให้เกิดอาการคลื่นไส้, อาเจียน, ปวดท้อง, เบื่ออาหาร เพราะฉะนั้น ควรกินยาหลังอาหารทันทีหรือกินพร้อมกับยาลดกรดหรือดื่มน้ําตามมาก ๆ - หากเกิดผื่นปกติที่ผิวหนัง (แพ้ยา) ควรรีบปรึกษาแพทย์ ข้อควรระวังและข้อควรปฏิบัติเมื่อเกิดปัญหาจากการใช้ยา หากเกิดอาการนอนไม่หลับ, หัวใจเต้น เร็ว, ใจสั่น, หายใจเร็ว, กล้ามเนื้อกระตุก, อาเจียน, ชัก ควรรีบปรึกษาแพทย์ ควรแจ้งแพทย์ / เภสัชกร / ทันตแพทย์ ว่ารับประทานยา Thyophylline อยู่ เพราะอาจเกิดปฏิกิริยา กับยาอื่นได้

O S P E

เทคนิคทางเภสัชกรรมปฎิบัติ เรื่อง การนับเม็ดยา

1. การหยิบยาและเก็บยา การหยิบและเก็บยาควรมีทักษะที่เหมาะสมในการที่จะลดความเสี่ยงของการหยิบยาผิด และทําให้เป็น นิสัย ด้วยการอ่านชื่อยาที่ภาชนะบรรจุยาซ้ําอย่างน้อย 3 ครั้ง ครั้งแรกเมื่อมองหาและหยิบยา ครั้งทีส่ องก่อนนับ ยา และครั้งสุดท้าย เมื่อนํายากลับไปวางที่เดิม ควรตรวจสอบวันหมดอายุจากฉลากยาและ ลักษณะกายภาพของ ยา ก่อนนับยา

2. นับเม็ดยาด้วยถาดนับเม็ดยา การนับเม็ดยาด้วยถาดนับเม็ดยา เภสัชกรควรทําจนคล่องแคล่ว ทําให้ดนู ่าเชื่อถือ แม้บางครั้งไม่ใช่งานที่ เภสัชกรต้องทําเองเสมอ แต่เมื่อต้องทําต้องถูกเทคนิค ถูกจํานวน

วิธีการนับเม็ดยาด้วยถาดนับเม็ดยา - เช็ดถาดและที่นับยาให้สะอาด ในแต่ละวันควรมีการเช็ดด้วยแอลกอฮอล์เป็นครั้งคราว และควรมีถาดนับ ยาแยกสําหรับยาบางชนิดเพื่อป้องกันการปนเปื้อน เช่น เพนนิซิลลิน เคมีบําบัด เป็นต้น - เมื่อหยิบยาทีต่ ้องการได้แล้ว เทลงในถาดด้วยจํานวนพอสมควรกับปริมาณยาที่จะนับ โดยยังไม่เปิดฝา ด้านช่องเทยา

Pharmacy Rx’24



69


- เปิดฝาช่องเทยา จับด้านเรียวของที่นับยา นับยาจากถาดลงในช่องเทยา นับครั้งละกี่เม็ดก็ได้ แต่นิยมนับ ครั้งละ 5 เม็ด เพราะนับได้ง่าย นับจนครบจํานวน - หากยาที่เทไว้ไม่พอกับจํานวนยาที่ต้องการ ปิดฝาช่องเทยา แล้วจึงเทยาจากขวดลงเพิ่มในถาด เปิดฝา ช่องเทยาใหม่ นับจนครบ - ปิดฝาช่องเทยา - เทยาที่เหลือลงในลงภาชนะเดิม - เทยาลงในภาชนะที่เตรียมไว้ - ปิดภาชนะให้เรียบร้อย - ทําความสะอาดถาดและที่นับยาอีกครั้งหนึ่ง

ตัวอย่าง เทคนิคการนับเม็ดยา (จากประสบการณ์ตรง ในการเป็นผู้ช่วยอาจารย์คุมสอบ ตุลา ’49) - เลือกถาดนับเม็ดยาทั่วไป / เพนนิซลิ ิน - หยิบขวดยาที่ต้องการนับ แบบ Triple checkดูฉลากตั้งแต่ก่อนหยิบ ก่อนเทและก่อนเก็บ ( 2 คะแนน) - ทําความสะอาดถาดนับเม็ดยาด้วยสําลีแห้งหรือสําลีที่ชุบ Alcohol 70% หมาด ๆ ( 2 คะแนน) - เทเม็ดยาลงบนถาดนับเม็ดยาจํานวนพอสมควร โดยยังไม่เปิดฝาด้านช่องเทยา ( 2 คะแนน) - เปิดฝาช่องเทยา ต้องนับเม็ดยาทีละ 5 เม็ดให้ไว จนครบตามจํานวนที่ต้องการ ถ้าไม่พอให้ปิดฝา กระบอกยาก่อนแล้วค่อยเทยาใหม่ ( 2 คะแนน) ถ้าอาจารย์ชั่งแล้วเกิน 2-3 เม็ด ได้ 1 คะแนน ถ้าเกิน 4-5 เม็ด 0 คะแนน - จากนั้นเทเม็ดยาที่ได้ลงในภาชนะที่เหมาะสม ( 2 คะแนน) ใส่กระบอกที่พอดี ถ้าใหญ่ไปก็เทเม็ดยาออก เปลี่ยนให้พอเหมาะพอดี ไม่มีหักคะแนน ใส่ผิดอัน เทออกใหม่ อาจารย์ยังให้เต็มเท่าเดิมครับ - เมื่อเสร็จแล้วให้ทําความสะอาดถาดด้วยสําลีที่ชุบ Alcohol 70% อีกครั้ง (ถ้าเวลาเหลือ)

* เวลานับอย่ารีบร้อนเพราะอาจารย์เช็คน้ําหนักเม็ดยาโดยการชั่งด้วย (อย่านับมั่วนะ) * ในข้อสอบมักให้นับ paracetamol หรือ chlopheniramine

Pharmacy Rx’24



O S P E


70

เทคนิคทางเภสัชกรรมปฎิบัติ เรื่อง การเขียนฉลากยา

การจัดทําฉลากและจัดเตรียมเพื่อจ่ายยาอย่างมีคุณภาพ 1. ยาที่จ่ายต้องครบถ้วน มีฉลากถูกต้อง ข้อมูลครบถ้วน บรรจุในภาชนะที่เหมาะสมได้มาตรฐาน 2. ฉลากยาทุกขนานที่จ่ายควรพิมพ์หรือเขียนให้อ่านง่าย โดยอย่างน้อยต้องมีข้อมูลต่อไปนี้ (1) วันที่จ่ายยา (2) เลขที่จ่ายยา หรือเลขที่ใบสั่งยา (กรณีการจ่ายยาในโรงพยาบาล หรือร้านยาที่จ่ายยาตามใบสั่ง ยา) (3) ชือ่ -นามสกุลผู้ป่วย (4) ชือ่ ยา ความแรง และจํานวน (ควรมีทั้งชื่อสามัญและชื่อทางการค้า) (5) ข้อบ่งใช้ของยา (ถ้ามีข้อมูล) (6) วิธีใช้ยาที่ชัดเจน และเข้าใจง่าย (7) ฉลากช่วยเพื่อแสดงคําแนะนําหรือคําเตือนที่จําเป็น (8) ชือ่ ที่ตั้ง หมายเลขโทรศัพท์ของสถานที่จ่ายยา นอกจากนั้นอาจมีชื่อแพทย์ผสู้ ั่งใช้ยาและเภสัชกรผู้จ่ายยาเพื่อกรณีเกิดเหตุฉุกเฉินกับผู้ปว่ ย หรือเกิดความ ผิดพลาดที่เร่งด่วน

ตัวอย่างการเขียนวิธีการใช้ยา - รับประทานครั้งละ …… เม็ด ตัวอย่าง: รับประทานครั้งละ 2 เม็ด วันละ 2 ครั้ง หลังอาหาร เช้า เย็น รับประทานครั้งละ 1/2 (ครึ่ง) เม็ด วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร เช้า กลางวัน เย็น รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 2 ครั้ง พร้อมอาหาร เช้า เย็น รับประทานครั้งละ 2 เม็ด ทุก 12 ชั่วโมง - อมใต้ลิ้นครั้งละ 1 เม็ด เมือ่ มีอาการเจ็บเค้นหน้าอก - ป้ายตาข้างที่มีอาการ วันละ 1 ครั้ง ก่อนนอน - พ่นใต้ลิ้น หรือกระพุ้งแก้มเวลาเจ็บหน้าอก - ผสมน้ําถึงขีดกําหนด - ทาผื่นคัน - ทาบาง ๆ บริเวณที่เป็น - เหน็บทวารหนักครั้งละ …. เม็ด - เหน็บช่องคลอดครั้งละ ….. เม็ด - ทาบริเวณช่องคลอด วันละ.....ครั้ง - หยอดจมูกข้างที่เป็นข้างละ ….. หยด Pharmacy Rx’24




71

- พ่นสูดเข้าคอครั้งละ …… ที (ใช้กับ metered dose inhaler) - สูดเข้าคอครัง้ ละ ……. ที (ใช้กับ dry powder inhaler เช่น turbuhaler, accuhaler) - หยอดตาซ้ายครั้งละ ……หยด - หยอดตาขวาครั้งละ ……หยด - หยอดตาทั้ง 2 ข้าง ครั้งละ ……หยด - หยอดหูซ้ายครั้งละ ……หยด - หยอดหูขวาครั้งละ ……หยด - หยอดหูทั้ง 2 ข้างครั้งละ ……หยด - พ่นจมูกทั้ง 2 ข้าง ข้างละ … ที ตัวอย่าง: พ่นจมูกทั้ง 2 ข้าง ข้างละ 1 ที วันละ 2 ครั้ง เช้า เย็น ฉีดใต้ผิวหนัง วันละ.....ครั้ง ก่อนอาหาร…ยูนิต ตัวอย่าง: ฉีดใต้ผิวหนัง วันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารเช้า 10 ยูนิต ก่อนอาหารเย็น 7 ยูนิต ตัวอย่างวิธเี ขียนฉลากยา ในกรณีทใี่ นฉลากสําเร็จรูปมีขอ้ ความให้เลือก เช่น เช้า กลางวัน เย็น ก่อนนอน ให้ขีดฆ่าข้อความที่ไม่ ต้องการทิ้ง และวงรอบข้อความที่ต้องการ ตัวอย่างเช่น Bisacodyl รานยา ก.เภสัช เลขที่ 16 ต.ในเมือง อ.เมือง จ.สงขลา โทร 074 212586 วันที่ 12 ก.พ. 49 ชื่อผูปวย นางเอี่ยม เรืองทอง ชื่อยา Dulcolax® (Bisacodyl) 5 mg จํานวน 20 เม็ด ขอบงใช…รักษาอาการทองผูก รับประทานครั้งละ 1 เม็ด/ชอนชา/ชอนโตะ/ซีซี วันละ…1…ครั้ง กอนอาหาร หลังอาหาร เชา กลางวัน เย็น กอนนอน หรือทุก……-………..ชั่วโมง เฉพาะเวลา…… ทองผูก………………………………………… ฉลากเสริม…หามเคี้ยวหรือบดยานี้ หามกินยานี้พรอมกับนมหรือยาลดกรด

คําแนะนําอืน่ ด้วยวาจา หรืออาจเขียนในฉลากยาตามความเหมาะสม ได้แก่ (1) เมื่อกินยานี้ก่อนนอนจะทําให้ถ่ายอุจจาระในตอนเช้าวันรุ่งขึ้น (2) ห้ามกินยานี้เมื่อมีอาการปวดท้อง (3) ควรกินผักผลไม้ และดื่มน้ํามาก ๆ Pharmacy Rx’24




72

Cloxacillin ยานี้อาจให้กินยาแบบ 1 x 4 PO ac & hs หรือ อาจให้กินยาทุก 6 ชัว่ โมง รานยา ก.เภสัช เลขที่ 16 ต.ในเมือง อ.เมือง จ.สงขลา โทร 074 212586 วันที่ 12 ก.พ. 49 ชื่อผูปวย นางเอี่ยม เรืองทอง ชื่อยา Diclocin® (Cloxacillin) 250 mg จํานวน 20 เม็ด ขอบงใช รักษาการติดเชื้อแบคทีเรีย รับประทานครั้งละ…1….เม็ด/ชอนชา/ชอนโตะ/ซีซี วันละ……4…ครั้ง กอนอาหาร หลังอาหาร เชา กลางวัน เย็น กอนนอน ทุก………-……..ชั่วโมง เฉพาะเวลา……-…………………………………… ฉลากเสริม กินยานี้ติดตอกันทุกวันจนยาหมด กินยานี้ตอนทองวางกอนอาหารครึ่งถึงหนึ่งชั่วโมง

คําแนะนําอื่นด้วยวาจาหรือเขียนในฉลากตามความเหมาะสม ได้แก่ (1) หากลืมกินยาก็ให้กินหลังอาหาร 2 ชั่วโมง (2) หากมีผื่นหรือหายใจไม่ออก ให้หยุดยาและกลับมาพบแพทย์เพราะอาจเป็นการแพ้ยา รานยา ก.เภสัช เลขที่ 16 ต.ในเมือง อ.เมือง จ.สงขลา โทร 074 212586 วันที่ 12 ก.พ. 47 ชื่อผูปวย นางเอี่ยม เรืองทอง ชื่อยา Diclocin® (Cloxacillin) 250 mg จํานวน 20 เม็ด ขอบงใช รักษาการติดเชื้อแบคทีเรีย รับประทานครั้งละ…1….เม็ด/ชอนชา/ชอนโตะ/ซีซี วันละ……-…ครั้ง กอนอาหาร หลังอาหาร เชา กลางวัน เย็น กอนนอน ทุก………6……..ชั่วโมง เฉพาะเวลา……-…………………………………… ฉลากเสริม กินยานี้ติดตอกันทุกวันจนยาหมด กินยานี้ตอนทองวางกอนอาหารครึ่งถึงหนึ่งชั่วโมง

Pharmacy Rx’24




73

Paracetamol รานยา ก.เภสัช เลขที่ 16 ต.ในเมือง อ.เมือง จ.สงขลา โทร 074 212586 วันที่ 12 ก.พ. 47 ชื่อผูปวย นางเอี่ยม เรืองทอง ชื่อยา Para® (Paracetamol) 500 mg จํานวน 20 เม็ด ขอบงใช ลดไข บรรเทาอาการปวด รับประทานครั้งละ…1-2….เม็ด/ชอนชา/ชอนโตะ/ซีซี วันละ……-…ครั้ง กอนอาหาร หลังอาหาร เชา กลางวัน เย็น กอนนอน ทุก………4-6……..ชั่วโมง เฉพาะเวลา……มีไข ปวด…………………………………… คําเตือน ไมควรรับประทานยานี้เกินวันละ 8 เม็ด

หรือ

คําแนะนําอื่นด้วยวาจา หรืออาจเขียนในฉลากยาตามความเหมาะสม ได้แก่ (1) ไม่ควรรับประทานยานี้เกินวันละ 8 เม็ด (2) ไม่ควรใช้ยานี้ติดต่อกันเกิน 5 วัน หรือในกรณีทแี่ พทย์สั่งยา paracetamol โดยระบุใช้เป็นยาแก้ปวด 2 เม็ด ทุก 6 ชั่วโมง ก็ระบุตามที่แพทย์สั่ง และ ไม่ต้องแนะนําว่าไม่ควรใช้ยานี้ติดต่อกัน 5 วัน เช่น โรงพยาบาลเอกเวช เลขที่ 18 ต.ในเมือง อ.เมือง จ.สงขลา โทร 074 212587 วันที่ 12 ก.พ. 47 ชื่อผูปวย นางโอ เรืองทอง ชื่อยา Para® (Paracetamol) 500 mg จํานวน 50 เม็ด ขอบงใช บรรเทาอาการปวด รับประทานครั้งละ…2….เม็ด/ชอนชา/ชอนโตะ/ซีซี วันละ……-…ครั้ง กอนอาหาร หลังอาหาร เชา กลางวัน เย็น กอนนอน ทุก………6 ……..ชั่วโมง เฉพาะเวลา……มีไข หรือ ปวด……………………………………

คําแนะนําอื่นด้วยวาจา หรืออาจเขียนในฉลากยาตามความเหมาะสม ได้แก่ (1) ไม่ควรรับประทานยานี้เกินวันละ 8 เม็ด

Pharmacy Rx’24



74


Chlorpheniramine รานยา ก.เภสัช เลขที่ 16 ต.ในเมือง อ.เมือง จ.สงขลา โทร 074 212586 วันที่ 12 ก.พ. 47 ชื่อผูปวย นางเอี่ยม เรืองทอง ชื่อยา CPM® (Chlorpheniramine) 4 mg จํานวน 20 เม็ด ขอบงใช บรรเทาอาการแพ รับประทานครั้งละ…1…….เม็ด/ชอนชา/ชอนโตะ/ซีซี วันละ……-…ครั้ง กอนอาหาร หลังอาหาร เชา กลางวัน เย็น กอนนอน ทุก………4-6……..ชั่วโมง เฉพาะเวลา……เมื่อมีอาการ แพ…………………………………… ฉลากเสริม ยานี้อาจทําใหงวงนอน ไมควรขับรถหรือทํางานเกี่ยวกับ เครื่องจักร หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล

คําแนะนําอื่นด้วยวาจา หรืออาจเขียนในฉลากยาตามความเหมาะสม ได้แก่ (1) ไม่ควรรับประทานเกินวันละ 6 เม็ด (2) ยานี้อาจทําให้มีอาการปากแห้ง คอแห้ง ควรดื่มน้ํามาก ๆ หรือในกรณีทจี่ ่าย chlorpheniramine 4 mg เพื่อลดน้าํ มูกกรณีไข้หวัด รานยา ก.เภสัช เลขที1่ 6 ต.ในเมือง อ.เมือง จ.สงขลา โทร 074 212586 วันที่ 12 ก.พ. 47 ชื่อผูปวย นางเอี่ยม เรืองทอง ชื่อยา CPM® (Chlorpheniramine) 4 mg จํานวน 20 เม็ด ขอบงใช ลดน้ํามูก รับประทานครั้งละ…1….เม็ด/ชอนชา/ชอนโตะ/ซีซี วันละ……3…ครั้ง กอนอาหาร หลังอาหาร เชา กลางวัน เย็น กอนนอน ทุก………-……..ชั่วโมง เฉพาะเวลา……มีน้ํามูก…………………………………… ฉลากเสริม ยานี้อาจทําใหงวงนอน ไมควรขับรถหรือทํางานเกี่ยวกับ เครื่องจักร หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล

คําแนะนําอื่นด้วยวาจา หรืออาจเขียนในฉลากยาตามความเหมาะสม ได้แก่ (1) ไม่ควรรับประทานเกินวันละ 6 เม็ด (2) ไม่ควรใช้ยานี้ติดต่อกันเกิน 7 วัน (3) ยานี้อาจทําให้มีอาการปากแห้ง คอแห้ง ควรดื่มน้ํามาก ๆ Pharmacy Rx’24



75


เลือกใช้ฉลากช่วยในกลุ่มยาที่เหมาะสม ฉลากช่วยเป็นข้อความสําหรับคําแนะนําหรือข้อควรระวังที่สําคัญและจําเป็นในอันที่จะเพิ่มความปลอดภัย และประสิทธิภาพในการใช้ยาแก่ผู้ป่วยซึ่งได้รับยาจากเภสัชกรเพื่อนําไปใช้ด้วยตนเอง เป็นองค์ประกอบเสริมหรือ ย้ําสิ่งที่เภสัชกรได้ให้ข้อมูลหรือคําแนะนําในการใช้ยาแก่ผู้ป่วยขณะจ่ายยา โดยไม่ประสงค์ให้เป็นเครื่องทดแทน คําแนะนําของเภสัชกรอันพึงให้แก่ผู้ป่วยโดยตรงแต่อย่างใด และเภสัชกรต้องตระหนักว่าแม้ฉลากช่วยเหล่านี้มุ่งให้ เกิดประโยชน์ต่อการใช้ยาของผู้ป่วย แต่เนื่องด้วยข้อความจะสั้นและกระชับอย่างมาก บางครั้งอาจทําให้ผู้ป่วย ตีความผิดหรือเกิดความวิตกกังวล จนไม่กล้าใช้ยาได้ ฉลากช่วยที่จําเป็นอาจมีมากกว่าที่กําหนดในคู่มือนี้ ควรอาศัยความรู้และทักษะของตนเพื่อพิจารณาเลือก และใช้ให้เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย รวมทั้งเลือกที่จะไม่ติดฉลากช่วยบางอันในผู้ป่วยบางรายที่อาจมีปัญหา ทํา ให้เกิดความเข้าใจผิด รวมทั้งในกรณีทแี่ พทย์ขอไม่ให้ติดฉลากช่วยนั้น ผู้ป่วยควรได้รับข้อมูลมากพอ เพื่อให้การใช้ยาเป็นไปอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ ฉลากช่วยได้ กําหนดขึ้นมาเพื่อเป็นแนวทางให้คําแนะนําของเภสัชกร O คําเตือนเกีย่ วกับอาการง่วงนอน ผู้ป่วยควรได้รับคําเตือนถ้ายาที่ได้รับอาจทําให้ง่วงนอน มึนงง ตาพร่า หรืออาจทําให้การขับรถ หรือการ ทํางานเกี่ยวกับเครื่องจักรมีความปลอดภัยลดลง โดยเฉพาะเมื่อผู้ป่วยดื่มแอลกอฮอล์รว่ มด้วย ข้อความที่ใช้เตือน อาจแตกต่างกันตามสถานการณ์ ดังนี้ ฉลากช่วย

การนําไปใช้ อาจทําให้ง่วงนอน ฉลากนี้เหมาะกั บเด็ก เนื่องจากยาอาจทําให้เด็กซึม แต่ไ ม่ จํา เป็น ต้อ งมีคํา เตือนเกี่ยวกับการดื่มแอลกอฮอล์ร่วมด้วย อาจเพิ่มคําเตือนเกี่ยวกับการขับขี่รถจักรยานได้ ตัวอย่างยา: chloral hydrate อาจทําให้ง่วงนอน ไม่ควรขับรถหรือทํางานเกี่ยวกับเครื่องจักร ฉลากนี้เหมาะกับผู้ใหญ่ หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ ตัวอย่างยา: chlorpheniramine, triprolidine, diphenhydramine dimenhydrinate, hydroxyzine, chlodiazepoxide, diazepam, codeine, morphine, tramadol, chlorpromazine, haloperidol, clonazepam, perphenazine, amitryptyline, phenobarbital

O คําเตือนเกีย่ วกับปฏิกิริยากับอาหารและเครื่องดื่ม ฉลากช่วย หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ระหว่างกินยานี้

การนําไปใช้ แอลกอฮอล์อาจกระตุ้นปฏิกิริยาบางอย่าง เช่น disulfiram-like reaction ทําให้เกิดอาการหน้าแดง หัวใจเต้นเร็ว เมื่อดื่มร่วมกับยา บางชนิด จึงควรหลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์เมื่อกินยาดังกล่าว ตัวอย่างยา: metronidazole, tinidazole, chlorpropamide

กินยาพร้อมหรือหลังอาหารทันที

ฉลากนี้ควรใช้กับผลิตภัณฑ์ที่มีแนวโน้มที่จะระคายเคืองทางเดิน อาหาร หรือยาที่ดูดซึมได้ดีเมื่อกินพร้อมอาหาร ตัวอย่างยา: aspirin, diclofenac, ibuprofen, indomethacin, mefenamic acid, naproxen, metformin, theophylline, tretinoin, prednisolone, dexamethasone, ketoconazole

Pharmacy Rx’24


Comprehensive Pharmacy Review ฉลากช่วย กินยาครึ่งถึงหนึ่งชั่วโมงก่อนอาหาร หรือช่วงท้องว่าง หากลืมให้กินหลังอาหาร 2 ชั่วโมง

ไม่ควรกินยาลดกรดพร้อมยานี้

ไม่ควรดื่มนม ยาหรืออาหารที่มีธาตุเหล็ก หรือยาลดกรดพร้อมกับยานี้

76


การนําไปใช้ ฉลากนี้เหมาะกับยาที่ต้องการให้ส่งผลที่ทางเดินอาหารก่อนกิน อาหาร หรือยาเตรียมที่ดูดซึมได้ดีเมื่อกินก่อนอาหาร หรือยา ปฏิชีวนะที่ให้โดยการกินและการดูดซึมจะลดลงอย่างมีนัยสําคัญ ถ้ามีอาหารและกรดในกระเพาะอาหาร ตัวอย่างยา: penicillin V, ampicillin, cloxacillin, didanosine, เพื่อป้องกันยาที่อยู่ในรูปแบบ enteric-coated tablet หรือยาที่ไม่ ต้องการให้แตกตัวในกระเพาะอาหาร ตัวอย่างยา: omeprazole, enteric-coated aspirin (Aspent®), enteric coated diclofenac (Voltaren®), bisacodyl (Dulcolax®) ยาบางชนิด เช่น ยากลุ่ม tetracyclines และ fluoroquinolones

สามารถเกิดสารประกอบเชิงซ้อนกับแคลเซียม แมกนีเซียม และ เหล็ก ส่งผลให้การดูดซึมยาลดลงถ้ามีอิออนเหล่านี้อยู่ ผู้ป่วยอาจ หลีกเลี่ยงปัญหานี้โดยแยกกินยาและอิออนดังกล่าวในช่วงเวลา ห่างกันอย่างน้อย 2 ชั่วโมง เฉพาะ doxycycline และ minocycline อาจได้รับผลจากนมไม่มาก

• ฉลากช่วยแนะนําพิเศษ ฉลากช่วย กินยานี้ติดต่อกันทุกวันจนยาหมด ใช้ทาในปริมาณเล็กน้อยหรือทาบาง ๆ

เก็บยาในตู้เย็นช่องธรรมดา (ห้ามแช่แข็ง) ห้ามกินเกิน 6 เม็ด ใน 24 ชั่วโมง หรือ 10 เม็ด ใน 1 สัปดาห์ ห้ามกินเกิน 2 เม็ดในหนึ่งครั้ง ห้ามกินเกิน 8 เม็ดใน 24 ชั่วโมง ใช้ยาติดต่อกันไม่เกิน 5 วัน

การนําไปใช้ ใช้กับยาที่จําเป็นต้องกินอย่างต่อเนื่องแต่ผู้ป่วยอาจไม่รู้สึกว่ามี ผลต่อการรักษา ตัวอย่างยา: ยารักษาโรคติดเชื้อ และยารักษาโรคเรื้อรัง ฉลากนี้ใช้กับผลิตภัณฑ์ที่ใช้ภายนอก และถ้าใช้ในปริมาณมาก อาจก่อให้เกิดอาการข้างเคียงหรือการดูดซึมผ่านผิวหนังที่ไม่ ต้องการ ตัวอย่างยา: ยากลุ่มสเตียรอยด์ ฉลากนี้ใช้กับยาที่มีข้อกําหนดให้เก็บไว้ในตู้เย็น ตัวอย่างยา: ยาหยอดตาที่เปิดใช้แล้ว ยาเหน็บทวารหนัก ฉลากนี้ใช้กับยาที่มี ergotamine tartrate เป็นองค์ประกอบในการ รักษาไมเกรน ตัวอย่างยา: Cafergot ®, Avamigran ® ฉลากนี้ใช้กับ paracetamol 500 mg สําหรับผู้ใหญ่ คําเตือนนี้ ควรได้รับการปรับขนาดยาสําหรับเด็ก ยกเว้นกรณีที่แพทย์สั่ง ให้ใช้ในโรคเรื้อรังบางชนิด เช่น osteoarthritis อาจใช้ติดต่อเกิน 5 วัน

• ฉลากช่วยสําหรับวิธีบริหารยาแบบพิเศษ ฉลากช่วย ละลายหรือผสมกับน้ําก่อนกิน ดื่มน้ําตามมาก ๆ

Pharmacy Rx’24

การนําไปใช้ ฉลากนี้ใช้กับยาที่ละลายได้ หรือผงยาหรือแกรนูลที่ควรกระจาย ตัวในน้ําก่อนกิน ตัวอย่างยา: ยาเม็ดฟู่ ผงน้ําตาลเกลือแร่ ฉลากนี้ ใ ช้ กั บ ยาที่ มี แ นวโน้ ม ในการก่ อ อาการระคายเคื อ งที่




77

ทางเดินอาหาร เช่น ยากลุ่ม NSAIDs นอกจากจะได้รับการเจือ จางก่ อ น และใช้ กั บ ยาที่ ต้ อ งดื่ ม น้ํ า มาก ๆ ยกเว้ น กรณี ที่ ต้ อ งการจํ า กั ด น้ํ า และยาที่ ต้ อ งป้ อ งกั น การตกตะกอนใน กระเพาะปัสสาวะ เช่น sulfonamides กลืนทั้งเม็ด ห้ามเคี้ยว หรือบดยา

ฉลากนี้ใช้กับยาชนิด enteric-coated, sustained-release หรือยาที่ มีรสไม่ดี

เคี้ยวเม็ดยาให้ละเอียดก่อนกลืน

สําหรับยาเม็ดที่มีขนาดใหญ่หรือต้องเคี้ยว ตัวอย่างยา: ยาเม็ดลดกรดบางชนิด ยาเม็ดแก้ท้องอืด

ปล่อยให้ยาละลายใต้ลิ้น ปล่อยให้ละลายใต้ลิ้น ห้ามเปลี่ยนภาชนะบรรจุ ปิดขวดให้สนิท และทิ้งหลังจากเปิดใช้ 8 สัปดาห์

ฉลากนี้ใช้กับยาที่ต้องการให้ถูกดูดซึมที่เนื้อเยื่อใต้ลิ้น ตัวอย่างยา: ยาอมใต้ลิ้น isosorbide dinitrate ฉลากนี้ใช้กับยาเม็ดอมใต้ลิ้น glyceryl trinitrate (nitroglycerine) เนื่องจาก glyceryl trinitrate ระเหิดได้

• ฉลากช่วยสําหรับข้อควรระวังในการใช้ ฉลากช่วย หลีกเลี่ยงไม่ให้ผิวสัมผัสแสงไฟหรือแสงอาทิตย์โดยตรง

การนําไปใช้ ใช้กับยาที่อาจเหนี่ยวนําให้เกิด phototoxic หรือ photoallergic reaction ตัวอย่างยา: isotretinoin, chlorpropmazine, nalidixic acid doxycycline

ยานี้อาจทําให้ปัสสาวะหรืออุจจาระเปลี่ยนสี

ระวัง ติดไฟได้ วางให้ห่างจากไฟ

ใช้กับยาที่ทําให้ปัสสาวะหรืออุจจาระเปลี่ยนสีจากปกติ ตัวอย่างยา: phenazopyridine ทําให้ปัสสาวะเป็นสีแดง rifampicin ทําให้น้ําลาย น้ําตา ปัสสาวะ เป็นสีแดงส้ม มะขามแขก ทําให้ปัสสาวะและอุจจาระมีสีเหลืองหรือแดง (เนื่องจากสาร anthraquinone glycoside จะให้ปัสสาวะหรือ อุจจาระเป็นสีแดงในภาวะเป็นด่าง) ใช้กับยาที่มีตัวทําละลายที่ติดไฟได้ในปริมาณสูง ตัวอย่าง: ยาสูดพ่น ยาที่เป็นรูปแบบสเปรย์

เภสัชกรควรระมัดระวังการเลือกใช้ฉลากช่วย ในบางครัง้ อาจให้คําปรึกษากับผู้ป่วยแทนการใช้ ฉลากช่วย หรืออาจต้องเขียนข้อมูลบางอย่างเพิ่มเติม • ฉลากแนะนําพิเศษสําหรับรูปแบบยาบางชนิด 1. Pressurized Inhalation (Aerosol Inhalations) เช่น Metered dose inhalers ฉลากช่วย: ใช้สําหรับพ่นสูดเข้าคอ เขย่าขวดก่อนใช้ ภาชนะบรรจุภายใต้ความดัน ห้ามวางใกล้ความร้อนและแสงแดด ห้ามเจาะรูหรือเผาแม้เป็นภาชนะเปล่า ๆ

Pharmacy Rx’24




78

2. ยาพ่นจมูก หรือยาหยอดจมูก สําหรับยาพ่นหรือหยอดจมูกเพื่อลดอาการคัดจมูก ควรมีคําเตือนต่อไปนี้ ฉลากช่วย: หลีกเลี่ยงการใช้ยาติดต่อกันเป็นระยะเวลานานเกิน……วัน

3. ยาทาภายนอก - cream, gel, ointment ฉลากช่วย: ใช้เฉพาะภายนอก ห้ามรับประทาน

- liniments หรือ lotions ฉลากช่วย: ใช้เฉพาะภายนอก ห้ามรับประทาน

เขย่าขวดก่อนใช้

4. ยาเหน็บช่องคลอด ฉลากช่วย: ใช้ทางช่องคลอดเท่านั้น

ห้ามรับประทาน

5. ยาเหน็บทวารหนัก ฉลากช่วย: ใช้ทางทวารหนักเท่านั้น

ห้ามรับประทาน

เก็บในตู้เย็นห้ามแช่แข็ง

6. ยาผงสําหรับรับประทาน ยาผงทีบ่ รรจุสาํ หรับใช้ครั้งเดียวควรเติมลงในน้ํา แล้วคนก่อนดื่ม หรือเทยาลงลิ้น แล้วกลืนพร้อมน้ํา - Effervescent powders ฉลากช่วย: ควรละลายในน้ําก่อนดื่ม

- Bulk powders ฉลากช่วย: ตวงยา ……ช้อนชา ละลายหรือกระจายในน้ํา ก่อนดื่ม

7. ยาเม็ด - ยาเม็ดที่ต้องละลายหรือกระจายตัวในน้าํ ก่อน ฉลากช่วย: ละลายน้ําก่อนรับประทาน

- ยาเม็ดที่ต้องเคี้ยว ฉลากช่วย: เคี้ยวยาให้ละเอียดก่อนกลืน

- ยาเม็ด sustained-release, enteric-coated หรือยาเม็ดที่มีรสไม่ดี ฉลากช่วย: ห้ามบดหรือเคี้ยวยา

Pharmacy Rx’24




79

8. ยาน้ําประเภทต่าง ๆ เช่น mixtures, syrup, suspension, emulsions ฉลากช่วย: เขย่าขวดก่อนใช้

การเขียนซองยา 1. วันที่จ่ายยา 2. ชื่อผู้ป่วย 3. ชื่อยา / ความแรง / จํานวนที่ได้รับ 4. ข้อบ่งใช้ 5. วิธีการใช้ยา 6. ฉลากช่วย / คําแนะนํา / คําเตือนในการใช้ยา * ในกรณีที่ฉลากยาสําเร็จรูปมีให้เลือก เช่น เช้า กลางวัน เย็น ก่อนนอน ให้ขีดข้อความที่ไม่ ต้องการทิ้ง

Pharmacy Rx’24



O S P E


80

เทคนิคทางเภสัชกรรมปฎิบัติ เรื่อง การประเมินผลข้างเคียงจากยา

เกณฑ์มาตรฐานข้อ 6: ติดตาม ป้องกัน แก้ไขปัญหาที่เกี่ยวกับการใช้ยาของผู้รับบริการ และ ชุมชน และแจ้งแก่ผู้ที่เกี่ยวข้องอย่างเป็นระบบ วัตถุประสงค์เชิงทักษะ 1. สามารถสื่อสารกับผู้ป่วยถึงแผนการประเมินผลการรักษา และการติดตามอาการไม่พึงประสงค์จาก การใช้ยา เพื่อให้เกิดการเฝ้าระวังโดยตัวผู้ป่วยเอง 2. สามารถสื่อสารกับบุคลากรทางการแพทย์ถึงปัญหาที่เกี่ยวเนื่องจากการใช้ยาที่พบในระหว่างการรักษา พร้อมกับให้ข้อเสนอแนะทางแก้ไขปัญหาทีพ่ บ ตารางกําหนดด้านทักษะ 1. สามารถสื่อสารกับผู้ป่วยถึงแผนการประเมินผลการรักษา และการติดตามอาการไม่พึงประสงค์จาก การใช้ยา เพื่อให้เกิดการเฝ้าระวังโดยตัวผู้ป่วยเอง 1.1 การสื่อสารถึงกับอาการไม่พึงประสงค์ขณะจ่ายยา 1.2 การสื่อสารถึงผลการรักษาที่แสดงว่าตอบสนองและไม่ตอบสนองต่อยา 2. สามารถสื่อสารกับบุคลากรทางสาธารณสุขถึงปัญหาที่เกี่ยวเนื่องกับการใช้ยาที่พบในระหว่างการรักษา พร้อมกับให้ข้อเสนอแนะแนวทางแก้ไขปัญหาที่พบ 2.1 การเขียนสรุปปัญหาการใช้ยาแจ้งแก่บุคลากรสาธารณสุขที่เกี่ยวข้อง 2.2 การแจ้งปัญหาการใช้ยาแก่บุคลากรสาธารณสุขที่เกี่ยวข้องโดยวาจา 2.3 กรอกแบบฟอร์มรายงานอาการไม่พึงประสงค์จากผลิตภัณฑ์สุขภาพ รายละเอียดทักษะต่าง ๆ 1. การสื่อสารกับผู้ป่วยถึงแผนการประเมินผลการรักษาเพื่อให้เกิดการเฝ้าระวังโดยตัวผู้ป่วยเอง ตัวอย่างเช่น การวางแผนการประเมินผลการรักษาโรคความดันโลหิตสูง เภสัชกรควรให้ข้อมูลเหล่านี้กับ ผู้ป่วย เพื่อให้เกิดการเฝ้าระวังและสามารถติดตามผลการรักษาได้ด้วยตนเอง - เป้าหมายในการควบคุมความดันโลหิตในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง คือ จะต้องควบคุมความดันโลหิต ให้ต่ํากว่า 140/90 มิลลิเมตรปรอท แต่ถ้าผู้ป่วยมีโรคเบาหวานหรือโรคไตร่วมด้วยจะต้องควบคุมความดันโลหิต ให้ต่ํากว่า 130/80 มิลลิเมตรปรอท - หากไม่สามารถควบคุมความดันโลหิตให้อยู่ในช่วงดังกล่าวได้ ผู้ป่วยอาจเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อน ที่รุนแรงเกี่ยวกับโรคหัวใจและหลอดเลือด เช่น หลอดเลือดในสมองแตก กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด - ในระหว่างการรักษา หากเกิดอาการผิดปกติ เช่น ปวดศีรษะอย่างรุนแรง การมองเห็นผิดปกติ บวม หัวใจเต้นผิดปกติ เป็นต้น ให้รีบมาพบแพทย์ทันที เพราะอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนขึน้ 2. การสื่อสารกับผู้ป่วยถึงอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา และการกรอกแบบฟอร์มรายงานอาการไม่ พึงประสงค์จากผลิตภัณฑ์สุขภาพ Pharmacy Rx’24



81


ตัวอย่างกรณีศึกษาที่เกิดอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา และแสดงการกรอกข้อมูลลงไปในแบบรายงาน อาการไม่พึงประสงค์จากผลิตภัณฑ์สุขภาพในโรงพยาบาล นางจริงใจ จริงจริง หญิงไทยคู่ อายุ 22 ปี มาพบแพทย์ที่โรงพยาบาล เนื่องจากเกิดผื่นคันทั่วร่างกาย เมื่อซสัมภาษณ์ประวัติพบว่าเมื่อ 2 วันก่อน (9 ต.ค. 47) มีอาการไข้ เจ็บคอ จึงมาพบแพทย์ที่โรงพยาบาลและ ได้รับการวินิจฉัยเป็น pharyngitis ได้รับยา paracetamol (Tylenol®) 500 mg 2 เม็ด กินทุก 4-6 ชั่วโมง เวลา มีไข้ และยา amoxicillin (Ibiamox®) 500 mg 1 เม็ด กินวันละ 3 ครัง้ หลังอาหารเช้า-เที่ยง-เย็น เช้าวันนี้ (11 ต.ค. 47) เริ่มสังเกตเห็นผื่นแดงนูนที่บริเวณลําตัว จึงหยุดใช้ยาดังกล่าวและมาพบแพทย์ ผลการตรวจร่างกาย พบว่ามีผื่นแบบ maculopapular rash ผู้ป่วยปฏิเสธโรคประจําตัว หรือใช้ยาใดเป็นประจํา ผู้ป่วยไม่มีประวัติ แพ้ยามาก่อน และยังไม่เคยได้รับยา amoxicillin มาก่อน จากลักษณะผื่นแบบ maculopapular rash แพทย์ วินิจฉัยว่าผู้ป่วยเกิดการแพ้ยา amoxicillin จึงแนะนําให้ผปู้ ่วยหยุดยาที่สงสัย และเปลีย่ นเป็น roxithromycin พร้อมกับสั่งจ่ายยา chlorpheniramine เพื่อรักษาอาการดังกล่าว จากกรณีนี้แสดงว่านางจริงใจเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา amoxicillin โดยเกิดผื่นแบบ maculopapular rash และผลการประเมินอาการไม่พึงประสงค์ด้วย WHO criteria อยู่ในระดับอาจจะใช่ (possible) ดังนั้นเภสัชกรจึงควรอธิบายให้ผู้ป่วยทราบว่าแพ้ยา amoxicillin และออกบัตรแพ้ยาให้กับนาง จริงใจด้วยเพื่อป้องกันการแพ้ยาซ้ํา ตัวอย่างการกรอกแบบฟอร์มการรายงานอาการไม่พึงประสงค์จากผลิตภัณฑ์สุขภาพในโรงพยาบาล

Pharmacy Rx’24



82


คําแนะนําในการกรอกแบบรายงานอาการอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ 1. แบบรายงาน 1 ฉบับ สําหรับผู้ป่วย 1 คน (ยกเว้นบางกรณี ให้อยู่ในดุลยพินิจของผู้ ประเมิน) 2. ถ้ามีข้อมูลเพิ่มเติมให้เขียนแทรกลงในพื้นที่ว่างที่เหมาะสมหรือแนบท้ายมากับแบบรายงาน 1. ข้อมูลทั่วไป 1.1 เลขทีร่ ายงาน และ ว/ด/ป ที่รับรายงาน สําหรับศูนย์ติดตามอาการอันไม่พึงประสงค์จาก การใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ ระดับศูนย์แม่ข่ายและสํานักงานคณะกรรมการอาหารและยาเป็นผู้กรอก 1.2 ชนิดของรายงาน ทําเครื่องหมาย ในช่อง ใหม่ หมายถึง รายงานที่ยังไม่เคยได้รายงานมาก่อน ติดตามผลจากรายงานเดิม หมายถึง รายงานที่เคยรายงานมาแล้ว แต่มีข้อมูลเพิ่มเติม 2. ข้อมูลเกี่ยวกับผู้ป่วย 2.1 เลขทีผ่ ู้ปว่ ย ระบุเลขทีท่ ั่วไปของผู้ป่วย โดยระบุ HN กรณีผู้ป่วยนอก ระบุทั้ง HN และ AN กรณีเป็นผู้ป่วยใน 2.2 ชื่อ/นามสกุล ระบุชื่อและนามสกุลผู้ป่วย (เว้นแต่ผู้ป่วยไม่ยินยอม) 2.3 อายุ ระบุอายุผู้ป่วยในขณะที่เกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ ดังนี้ - ถ้าผู้ป่วยอายุน้อยกว่า 1 เดือน รายงานหน่วยเป็นวัน พร้อมระบุน้ําหนัก เช่น 5 วัน น้ําหนัก 3 กก. - ถ้าผู้ป่วยอายุน้อยกว่า 3 ปี รายงานหน่วยเป็นเดือน พร้อมระบุน้ําหนัก เช่น 24 เดือน น้ําหนัก 12 กก. - ถ้าผู้ป่วยอายุ 3 ปีหรือมากกว่า รายงานหน่วยเป็นปี เช่น 4 ปี - ในกรณีที่ไม่ทราบอายุที่แน่นอนโปรดใช้การคาดคะเนที่ใกล้เคียงที่สุด - สําหรับมารดาที่ให้กําเนิดทารกพิการ (เนื่องจากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพของมารดา) กรุณา ระบุอายุ เพศ และน้ําหนักของทารกร่วมด้วย 2.4 เคยมีประวัติแพ้ผลิตภัณฑ์หรือไม่ ทําเครื่องหมาย ในช่อง ไม่มี หมายถึง ผู้ป่วยไม่เคยเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ผลิตภัณฑ์ สุขภาพนั้นมาก่อน มี (ระบุ) …….เช่น ยา co-trimoxazole เกิดผื่น 2.5 ภาวะอื่นๆ ของผู้ป่วยที่เกี่ยวข้องระบุภาวะที่อาจเกี่ยวข้องกับการเกิดอาการอันไม่ พึง ประสงค์ เช่น ภาวะความเจ็บป่วยหรือโรคประจําตัว ภาวะตั้งครรภ์ พฤติกรรมทางสังคม (สูบบุหรี่ ดื่มเครื่องดื่มที่ มีแอลกอฮอล์) 3. ข้อมูลเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์สุขภาพ 3.1 ประเภทของผลิตภัณฑ์ เลือกประเภทผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัยว่าทําให้เกิดอาการอันไม่พึง ประสงค์ 3.2 ชื่อผลิตภัณฑ์ ระบุชื่อสามัญ ชื่อการค้า และชื่อผู้ผลิต/ผู้จําหน่าย, เลขทีผ่ ลิต (Lot No.) กรณีทราบ S = Suspected product หมายถึง ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัยว่าทําให้เกิดอาการ ไม่พึงประสงค์ที่พบ Pharmacy Rx’24



83


O = Other product หมายถึง ผลิตภัณฑ์สุขภาพอื่น ๆ ที่ใช้ร่วมกัน I = Product interaction หมายถึง การเกิดปฏิกิริยาต่อกันของผลิตภัณฑ์สุขภาพแล้วทําให้ เกิดอาการไม่พึงประสงค์ (ในรายงานให้ระบุผลิตภัณฑ์สุขภาพที่เกิดปฏิกิริยาต่อกัน) 3.3 ขนาดและวิธีใช้ ระบุความแรงต่อรูปแบบของผลิตภัณฑ์สุขภาพ ปริมาณ หน่วย ความถี่ และวิธีการใช้ผลิตภัณฑ์ (route of administration) เช่น 500 mg/tablet, 1 tablet 3 times per day, per oral 3.4 ว/ด/ป ที่เริ่มใช้ ระบุวนั เดือน ปีที่เริ่มใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพนั้น 3.5 ว/ด/ป ที่หยุดใช้ ระบุวัน เดือน ปีที่หยุดใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพนั้น กรณีใช้ต่อให้เขียนคําว่า "Continue" 3.6 โรคหรือสาเหตุที่ใช้ผลิตภัณฑ์ และ ICD CODE ระบุโรคหรืออาการของโรคหรือเหตุผลที่ ต้องใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ และระบุเลข ICD-CODE ลงในช่องว่าง (กรณีทราบ) 4. ข้อมูลเกี่ยวกับอาการไม่พึงประสงค์ 4.1 อาการอันไม่พึงประสงค์ ระบุอาการอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ ที่สงสัย ทั้งหมดลงในช่องว่าง โดยระบุอาการตาม preferred terms หรือ included terms ใน WHO Adverse Reaction Terminology แต่ถ้าไม่สามารถระบุได้กรุณาบรรยายอาการอันไม่พึงประสงค์อย่างละเอียดครบถ้วน และระบุ ICD CODE กรณีทราบ 4.2 ว/ด/ป ที่เริ่มเกิดอาการ ระบุวันเดือนปีที่ผู้ป่วยเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ หรือวันที่ ใกล้เคียงที่สุด ในกรณีที่อาการอันไม่พึงประสงค์เกิดวันเดียวกับวันแรกที่ใช้ผลิตภัณฑ์โปรดระบุเวลา หรือช่วงเวลา หลังจากได้รับผลิตภัณฑ์สุขภาพครั้งสุดท้าย 4.3 ค่าความผิดปกติทางห้องปฏิบัติการและผลการตรวจร่างกายที่อาจเป็นผลมาจากการ ใช้ ผลิตภัณฑ์ที่สงสัย ระบุความผิดปกตินั้นพร้อมกับค่าปกติกํากับไว้ในวงเล็บ 4.4 ความร้ายแรงของอาการ ทําเครื่องหมาย ในช่อง O และ O ไม่ร้ายแรง กรณีอาการอันไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นนอกเหนือจากหัวข้อที่อยู่ในหัวข้อร้ายแรง O ร้ายแรง กรณีอาการอันไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นมีความร้ายแรง ดังต่อไปนี้ 1. Death (เสียชีวิต) เมื่อสงสัยว่าการเสียชีวิตนั้นเป็นผลมาจากอาการอันไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้น จากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพนั้น และให้ระบุวันเดือนปีที่ผู้ป่วยเสียชีวิต (ถ้าทราบ) โดยการเสียชีวิตไม่รวมถึงกรณี ทําให้เกิดทารกเสียชีวิตขณะตั้งครรภ์ (การแท้งบุตร) อันเนื่องมาจากความผิดปกติมาแต่กําเนิดหรือการตั้งครรภ์ ล้มเหลว 2. Life-threatening (อันตรายถึงชีวิต) เมื่อสงสัยว่าผู้ป่วยมีความเสี่ยงสูงต่อการเสียชีวิต ในขณะที่เกิดอาการอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ หรือถ้าใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพอย่างต่อเนื่อง อาจ มีผลให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้ 3. Hospitalization-initial/prolonged (การเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลในระยะแรกหรือเพิ่ม ระยะเวลาในการรักษานานขึ้น) เมื่อสงสัยว่าอาการ อันไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นนั้น เป็นเหตุให้ต้องเข้ารับการรักษา ในโรงพยาบาลหรือใช้เวลาในการรักษายาวนานขึ้น (กรณีที่ผู้ป่วยต้องสังเกตการณ์ที่ฉุกเฉิน โดยไม่จําเป็นต้องเข้า รับการรักษาในโรงพยาบาล สามารถระบุดว้ ยตัวเลือกอื่น เช่น life-threatening, required intervention to prevent permanent impairment or damage) Pharmacy Rx’24



84


4. Disability (ความพิการ) เมื่อสงสัยว่าอาการอันไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นเป็นผลให้บคุ คลดังกล่าว ไม่สามารถดํารงชีวิตตามปกติเพราะส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงแบบชั่วคราวหรือถาวร หรือทําให้เกิดความเสียหาย หรือการทําลายต่อโครงสร้างหน้าที่ของร่างกายผู้ป่วย หรือความสามารถและหรือคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย เช่น ตา บอด ไตวาย เป็นต้น 5. Congenital anomaly (ความผิดปกติแต่กําเนิด) เมื่อสงสัยว่าผู้ป่วยได้รับผลิตภัณฑ์สุขภาพ ก่อนการตั้งครรภ์ หรือในระหว่างการตั้งครรภ์ แล้วส่งผลให้เกิดความผิดปกติแต่กําเนิดของทารกซึ่งเป็นผลของ อาการอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ 6. Required intervention to prevent permanent impairment or damage (ต้องการวิธีการ ในการป้องกันความเสียหายหรือการถูกทําลายอย่างถาวร) เมื่อสงสัยว่าผู้ป่วยได้รับผลิตภัณฑ์สุขภาพแล้วเกิด อาการอันไม่พึงประสงค์ มีความจําเป็นต้องได้รับการรักษา เพื่อขจัดความเสียหายที่จะเกิดขึ้น เช่น อาการ หลอดลมตีบจากการแพ้ (allergic bronchospasm) เป็นภาวะที่ต้องได้รับการรักษาอย่างรีบด่วนในห้องฉุกเฉิน ภาวะผิดปกติของระบบเลือด (blood dysplasia) ภาวะชัก (convulsion) เป็นตัน 4.5 ภายหลังเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ หมายถึงภายหลังเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ได้มีการ หยุดใช้ (dechallenge) หรือใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัยต่อไป หรือทดลองใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัยซ้ํา (rechallenge) หรือไม่มีการใช้ซ้ํา ทําเครื่องหมาย ในช่อง O และ O หยุดใช้ (Dechallenge) 1. อาการดีขึ้นอย่างชัดเจน (Definite improvement) หมายถึง เมื่อหยุดผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัย แล้วอาการดีขึ้นอย่างชัดเจน 2. อาการไม่ดีขึ้น (No improvement) หมายถึง เมื่อหยุดใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัยแล้วผู้ป่วยมี อาการไม่ดีขึ้น 3. ไม่ทราบ (Unknown) หมายถึง ไม่ทราบผลหรือไม่มขี ้อมูลของอาการอันไม่พึงประสงค์หลังจาก หยุดผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัย O ใช้ผลิตภัณฑ์ที่สงสัยต่อไป หมายถึง ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัย ยังมีความจําเป็นสําหรับ ผู้ป่วยทําให้ต้องใช้ผลิตภัณฑ์ที่สงสัยนั้นต่อไป 1. ใช้ต่อในขนาดเดิม 2. ใช้ต่อแต่ลดขนาดลง O ทดลองใช้ซ้ํา (Rechallenge) 1. เกิดอาการเดิมซ้ําขึ้นอีก (Recurrence of symptoms) หมายถึง เมื่อให้ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ สงสัยซ้ําแล้วเกิด อาการอันไม่พึงประสงค์เดิมซ้ําอีก 2. ไม่เกิดอาการอีก (No recurrence) หมายถึง เมือ่ ให้ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัยแล้วไม่เกิดอาการ อันไม่พึงประสงค์นั้นอีก 3. ไม่ทราบ (Unknown) หมายถึง ไม่ทราบผล หรือไม่ มีข้อมูลอาการอันไม่พึงประสงค์หลังจากการ ให้ผลิตภัณฑ์สขุ ภาพที่สงสัยซ้าํ O ไม่มีการใช้ซ้ํา (no rechallenge performed) หมายถึงไม่มีการใช้ผลิตภัณฑ์สขุ ภาพที่ สงสัยซ้ํา 4.6 ผลลัพธ์ (Outcome) ที่เกิดขึ้นหลังเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ Pharmacy Rx’24



85


1. หายเป็นปกติ โดยไม่มีร่องรอยเดิม หมายถึง ไม่มอี าการหรือร่องรอยท่เป็นผลจากการเกิดอาการ อันไม่พึง ประสงค์ 2. หายโดยมีร่องรอยเดิม หมายถึงว่า หายจากอาการอันไม่พึงประสงค์ แต่ยังมีรอ่ งรอยที่เป็นผลจาก การเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ ทั้งนี้ ให้ระบุร่องรอยดังกล่าว เช่น ตาบอด 3. ยังมีอาการอยู่ หมายถึง ยังพบอาการอันไม่พึงประสงค์นั้นอยู่ในวันที่กรอกรายงาน 4. ตาย-เนื่องจากอาการอันไม่พงึ ประสงค์ หมายถึง อาการอันไม่พึงประสงค์นั้นเป็นต้นเหตุให้ผู้ป่วย เสียชีวิต ทั้งนี้ให้ระบุ วัน เดือน ปี ทีผ่ ู้ป่วยเสียชีวิต 5. ตาย-เนื่องจากอาจเกี่ยวข้องกับผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัย หมายถึง กรณีที่ปัจจัยที่ทําให้ผู้ป่ว เสียชีวิตมีหลายปัจจัยและหนึ่งในปัจจัยนั้น คืออาการอันไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นจากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ สงสัย 6. ตาย-เนื่องจากสาเหตุอื่นที่ไม่เกี่ยวข้องกับผลิตภัณฑ์สุขภาพ (ระบุสาเหตุ) 7. ไม่สามารถติดตามผลได้ 5. ข้อมูลเกี่ยวกับผู้รายงาน 5.1 ระบุแผนกที่พบผู้ป่วย ชื่อผู้วินิจฉัยอาการ และชื่อผู้ประเมิน หรือผู้บันทึกรายงานลงใน ช่องว่าง 5.2 ระบุตําแหน่งของผู้วินิจฉัยอาการ และผู้ประเมินหรือผู้บันทึกรายงาน 6. ข้อมูลเกี่ยวกับสถานพยาบาลหรือแหล่งที่รายงาน 6.1 เลขทีร่ ายงาน ให้แต่ละสถานพยาบาล ที่เป็นผู้บันทึกรายงานบันทึกเลขที่รายงาน ตาม รูปแบบ พ.ศ./เลขที่ เช่น 43/1 6.2 ว/ด/ป ทีบ่ ันทึกรายงาน ระบุวัน เดือน ปี ที่บันทึกรายงานฉบับนั้น 6.3 ชื่อสถานพยาบาล/แหล่งที่รายงาน ระบุชื่อสถานพยาบาล/แหล่งที่รายงาน 6.4 จังหวัด ระบุชื่อจังหวัดของสถานพยาบาล/แหล่งที่รายงานนั้น 7. ผลการประเมินความสัมพันธ์ของผลิตภัณฑ์กับอาการอันไม่พึงประสงค์ หมายถึง ให้เลือกผลการประเมินความเชื่อมั่นของความสัมพันธ์ระหว่างผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัย กับ อาการอันไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้น โดยแบ่งเป็น 4 ระดับ ทําเครื่องหมาย ในช่อง Certain (ใช่แน่นอน) หมายถึงกรณีที่อาการอันไม่พึงประสงค์ (อาการทางคลินิก รวมทั้งผลที่ ผิดปกติทางห้องปฏิบัติการ) มีลักษณะดังนี้ (1) เกิดขึ้นในช่วงระยะเวลาที่สอดคล้องกับการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ และ (2) ไม่สามารถอธิบายด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือยาหรือสารเคมีอื่น ๆ ที่ใช้ร่วมและ (3) เมื่อหยุดใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพแล้วอาการอันไม่พึงประสงค์ดีขึ้น หรือหายจากอาการนั้นอย่างเห็นได้ชัด และ (4) หากมีการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพซ้ําใหม่ จะต้องเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ที่สามารถอธิบายด้วยฤทธิ์ ทางเภสัชวิทยาหรือเป็นอาการอันไม่พึงประสงค์ที่ปรากฏเห็นชัด Probable (น่าจะใช่) หมายถึงกรณีที่อาการอันไม่พึงประสงค์ (อาการทางคลินิกรวมทั้งผลทีผ่ ิดปกติ ทางห้องปฏิบัติการ) มีลักษณะดังนี้ (1) เกิดขึ้นในช่วงระยะเวลาที่สอดคล้องกับการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ และ (2) ไม่น่าจะเกี่ยวข้องกับโรคที่เป็นอยู่ หรือยาหรือสารเคมีอื่น ๆ ที่ใช้ร่วม และ Pharmacy Rx’24



86


(3) เมื่อหยุดใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ อาการอันไม่พึงประสงค์ดีขึ้นหรือหายจากอาการนั้น แต่ (4) ไม่มีข้อมูลของการให้ซ้ํา Possible (อาจจะใช่) หมายถึง กรณีที่อาการอันไม่พึงประสงค์ (อาการทางคลินิกรวมทั้งผลที่ ผิดปกติทางห้องปฏิบัติการ) มีลักษณะดังนี้ (1) เกิดขึ้นในช่วงระยะเวลาที่สอดคล้องกับการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ แต่ (2) อาจสามารถอธิบายด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือยาหรือสารเคมีอื่น ๆ ทีใ่ ช้ร่วม และ (3) ไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการหยุดใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ หรือมีแต่ข้อมูลไม่สมบูรณ์ Unlikely (สงสัย) หมายถึง กรณีที่อาการอันไม่พึงประสงค์ (อาการทางคลินิกรวมทั้งผลทีผ่ ิดปกติ ทางห้องปฏิบัติการ) มีลักษณะดังนี้ (1) เกิดขึ้นในช่วงระยะเวลาที่ไม่สอดคล้องกับระยะเวลาการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ และ (2) สามารถอธิบายด้วยโรคที่เป็นอยู่ หรือยาหรือสารเคมีอื่น ๆ ที่ใช้ร่วมได้อย่างชัดเจน ตัวอย่างการกรอกแบบฟอร์มการรายงานอาการไม่พึงประสงค์จากผลิตภัณฑ์สุขภาพในร้านยา

Pharmacy Rx’24



87


คําแนะนําในการกรอกแบบรายงานอาการอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพสําหรับ ร้านยา 1.การกรอกข้อมูลเกี่ยวกับผูป้ ่วย 1.1 ประวัติการแพ้ผลิตภัณฑ์ ทําเครื่องหมาย ในช่อง ไม่มี หมายถึง ผู้ป่วยไม่เคยเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ มี (ระบุ) 2.การกรอกข้อมูลเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ที่สงสัยและใช้ร่วม 2.1 ผลิตภัณฑ์ที่สงสัย หมายถึง ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัยว่าอาจทําให้เกิดปัญหาจากการใช้ผลิตภัณฑ์ 2.2 ผลิตภัณฑ์ที่ใช้ร่วม หมายถึง ผลิตภัณฑ์สุขภาพอื่น ๆ ที่ใช้ร่วมกัน 2.3 ลักษณะผลิตภัณฑ์ (รูปแบบ) ทําเครื่องหมาย ในช่อง 2.4 ขนาดความถี่และวิธีใช้ หมายถึง ให้ระบุความแรงต่อรูปแบบของผลิตภัณฑ์สุขภาพ และปริมาณ หน่วย ความถี่ และวิธีการใช้ เช่น 500 mg./tablet,1 tablet 3 times per day, per oral 2.5 ว/ด/ป ที่เริ่มใช้ หมายถึง ให้ระบุวันเดือนปี ที่เริ่มใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพนั้น 2.6 แหล่งที่ได้รับผลิตภัณฑ์ หมายถึง ให้ระบุวันเดือนปีที่หยุดใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพนั้น กรณีใช้ต่อเขียน "Continue" 2.7 แหล่งที่ได้รับผลิตภัณฑ์ หมายถึง ให้ระบุหมายเลขหรือระบุรายละเอียดตามแหล่งทีผ่ ู้ป่วยได้รับ ผลิตภัณฑ์สุขภาพนั้นมา 3.การกรอกข้อมูลเกี่ยวกับปัญหาการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ 3.1 ปัญหาการใช้ผลิตภัณฑ์ ทําเครื่องหมาย ในช่อง และบรรยายอาการแสดงที่เกิดขึ้น 3.2 ถ้าทําเครื่องหมาย ในช่อง อื่น ๆ (ระบุ) หมายถึง ระบุปัญหาอื่น ๆ ที่เกิดขึ้น เช่น ไม่ได้ ผลการรักษา ตามที่แจ้งไว้บนฉลาก 3.3 อาการแสดงปรากฏหลังใช้ผลิตภัณฑ์ หมายถึง ให้ระบุจํานวนชั่วโมงหรือวันที่พบปัญหา จากการใช้ ผลิตภัณฑ์สุขภาพนั้นในผู้ป่วย 3.4 ระบุความรุนแรงของอาการ ทําเครื่องหมาย ในช่อง 3.5 ภายหลังเกิดอาการ หมายถึง ภายหลังเกิดปัญหาจากการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพนั้น ให้ทําเครื่องหมาย ในช่อง 3.5.1 ถ้าหยุดใช้ ให้เลือกหัวข้อต่อไปนี้ อาการดีขึ้นอย่างชัด หมายถึง เมื่อหยุดใช้ผลิตภัณฑ์สขุ ภาพที่สงสัยแล้ว ปัญหาหรืออาการที่เกิดขึ้นดี ขึ้นอย่างชัด อาการไม่ดีขึ้น หมายถึง เมื่อหยุดใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัยแล้ว ผู้ปว่ ยมีปัญหาหรืออาการไม่ดีขึ้น 3.5.2 ถ้าใช้ผลิตภัณฑ์ซ้ํา ให้เลือกหัวข้อต่อไปนี้ เกิดอาการซ้ํา หมายถึง เมื่อใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัยแล้วเกิดปัญหา หรืออาการอันไม่พึงประสงค์ เดิมซ้ําอีก ไม่เกิดอาการซ้ํา หมายถึง เมื่อใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่สงสัยแล้วไม่พบปัญหา หรือไม่เกิดอาการอันไม่พึง ประสงค์นั้นอีก Pharmacy Rx’24



88


4. การกรอกข้อมูลข้อเสนอแนะ (ร้านยา) ทําเครื่องหมาย ในช่อง หรือระบุรายละเอียด ในช่อง จ่ายยาหรืออื่น ๆ …….. 5. การกรอกข้อมูลเกี่ยวกับผูร้ ายงาน ให้ระบุรายละเอียดของผู้กรอกหรือเขียนรายงาน 6. การกรอกผลการประเมินความสัมพันธ์ ทําเครื่องหมาย ในช่อง คําแนะนําในการกรอกแบบรายงาน 1. ผลิตภัณฑ์สขุ ภาพ หมายถึง อาหาร ยา เครื่องสําอาง เครื่องมือแพทย์ วัตถุอันตรายที่ใช้ในบ้านเรือน และสาธารณสุข วัตถุเสพติด และ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท 2. ผลการประเมินความสัมพันธ์ หมายถึง การประเมินความสัมพันธ์ของอาการที่เกิดขึ้นกับความสัมพันธ์ ระหว่างอาการอันไม่พึงประสงค์กับผลิตภัณฑ์สุขภาพ ที่สงสัยแบ่งเป็น 4 ระดับ ดังนี้ Certain หมายถึงใช่แน่นอน โดยมีลักษณะดังนี้ 1) เวลาของอาการที่เกิดสัมพันธ์กับการใช้ (อาการเกิดหลังจากใช้) 2) เคยพบ (ทราบ) อาการดังกล่าวมาก่อน 3) หยุดใช้แล้วอาการหายไป 4) เมื่อเริ่มใช้อาการกลับมาเป็นใหม่ 5) ไม่ใช่อาการของโรคที่เป็นอยู่ Probable หมายถึง น่าจะใช่ โดยมีลักษณะดังนี้ 1) เวลาของอาการที่เกิดสัมพันธ์กับการใช้ 2) เคยพบ (ทราบ) อาการดังกล่าวมาก่อน 3) หยุดใช้อาการหายไป 4) ไม่มีข้อมูลการเริ่มใช้ใหม่ 5) ไม่สามารถบอกได้ว่าเป็นอาการของโรคที่เป็นอยู่ Possible หมายถึง อาจจะใช่ โดยมีลักษณะดังนี้ 1) เวลาของอาการที่เกิดสัมพันธ์กับการใช้ 2) เคยพบ (ทราบ) อาการดังกล่าวมาก่อน 3) ไม่มีข้อมูลการหยุดใช้หรือเริ่มใช้ใหม่ 4) อาจเกิดจากอาการของโรคที่เป็นอยู่ Unlikely หมายถึง สงสัย โดยมีลักษณะดังนี้ 1) เวลาของอาการที่เกิดไม่สมั พันธ์กับการใช้ 2) ไม่เคยพบ (ทราบ) อาการดังกล่าวมาก่อน 3) ไม่มีข้อมูลการหยุดใช้หรือเริ่มใช้ใหม่ 4) อาจเกิดจากอาการของโรคที่เป็นอยู่

Pharmacy Rx’24



O S P E


89

เทคนิคทางเภสัชกรรมปฎิบัติ เรื่อง การใช้ยาในหญิงตั้งครรภ์

การใช้ยาในสตรีตั้งครรภ์ ยาเกือบทุกชนิดมีผลต่อทารกในครรภ์ เนื่องจากสามารถผ่านทางรกได้ โดยระดับยาในทารกมีค่าประมาณ ร้อยละ 50-100 ของระดับยาในมารดา ยาจะผ่านรกเข้าสู่กระแสเลือดทารกทางหลอดเลือดดําและทางสายสะดือ จากนั้นยาร้อยละ 40-60 จะผ่านตับของทารกเกิดการทําลาย (metabolite) ยาบางส่วนก่อนที่จะไปสู่อวัยวะอื่น ๆ ของร่างกาย ผลข้างเคียงและฤทธิ์ของยาต่อทารกในครรภ์จะพบรุนแรงกว่าผู้ใหญ่ เนื่องจากทารกมียาในรูปอิสระ ใน กระแสเลือดมากกว่า ทั้งนี้เพราะโปรตีนในพลาสมาของทารกมีน้อยกว่า การกระจายยามีมากกว่า การซึมผ่านของ ยาเข้าสู่เนื้อเยื่อต่าง ๆ ทําได้ดีกว่า การทํางานของตับ/ไต ยังไม่สมบูรณ์ตอ้ งอาศัยรกเป็นตัวกําจัดยา

อายุครรภ์ของทารกขณะสัมผัสยา 1. Pre-implantation period คือ ระยะตั้งแต่ปฏิสนธิถึงก่อนการฝังตัวของ Blastocystในโพรงมดลูก (2 สัปดาห์หลังปฎิสนธิ) การสัมผัสยาในช่วงนี้มีผลต่อเซลล์ตัวอ่อนในแบบ All or none response คือ อาจ ทําให้เซลล์ถูกทําลายทั้งหมดแล้วแท้งออกมา หรือ ไม่ถกู ทําลายแล้วสามารถตั้งครรภ์ได้ต่อไป โดยไม่มีความ พิการของทารก 2. Embryonic period คือ ระยะตั้งแต่สัปดาห์ที่ 2-8 หลังปฏิสนธิ เป็นระยะเวลาสําคัญสุด เนือ่ งจากมี การแบ่งตัวและพัฒนาไปเป็นอวัยวะสําคัญ ผลของยาอาจรุนแรงจนทําให้ตัวอ่อนตายหรือพิการ 3. Fetal period คือ ระยะตั้งแต่อายุครรภ์ 9 สัปดาห์หลังปฏิสนธิ จนถึงทารกคลอดครบกําหนด เป็นระยะเวลาที่ทารกสร้างอวัยวะสําคัญต่าง ๆ เกือบเสร็จสมบูรณ์ ผลของยาจึงอาจเป็นเพียงเข้าไป หยุดการ เจริญเติบโตทําให้เกิดภาวะการเติบโตช้าในครรภ์ สมองเสื่อม ทารกน้ําหนักน้อย หรือการทํางานของอวัยวะ บางอย่างบกพร่องเท่านั้น

การแบ่งชนิดของยาที่ใช้ในขณะตั้งครรภ์ตามผลที่อาจเกิดขึ้นกับทารกในครรภ์ เป็น 5 กลุ่มดังนี้ Pregnancy Category A หมายถึง ยาทีไ่ ม่พบว่ามีความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์เลย จากการศึกษาทดลองแบบ ควบคุมในมนุษย์ เช่น วิตามินชนิดต่าง ๆ Pregnancy Category B หมายถึง ยาที่ไม่พบความเสี่ยงต่อตัวอ่อนจากการศึกษาในสัตว์ทดลอง แต่ยังไม่มี การศึกษาแบบควบคุมในมนุษย์ หรือยาที่พบว่ามีผลเสียต่อตัวอ่อนในสัตว์ทดลอง แต่ยังไม่พบว่ามีผลเสียต่อ ทารก ในมนุษย์จากการศึกษาแบบควบคุม เช่น ยาปฎิชีวนะในกลุ่ม Penicillins Pregnancy Category C หมายถึง ยาที่ยังไม่มีผลการศึกษาที่เพียงพอ ทั้งในสัตว์ทดลองและมนุษย์หรือ ยาที่ พบว่ามีผลเสียต่อตัวอ่อนในสัตว์ทดลอง แต่ยังไม่มีข้อมูลเพียงพอในมนุษย์ เช่น Amitriptyline, Norfloxacin Pharmacy Rx’24




90

Pregnancy Category D หมายถึง ยาทีม่ ีหลักฐานว่ามีความเสี่ยงต่อการเกิดความพิการในครรภ์ แต่ผลดีจาก การใช้ยามีมากกว่าความเสี่ยงนั้น เนื่องจากจําเป็นต้องใช้ยาเพื่อความปลอดภัยของมารดาเช่น Lithium Carbonate, Phenytoin ,Phenobarbital ,Nortryptyline Pregnancy Category X หมายถึง ยาทีม่ ีความเสี่ยงต่อการเกิดความพิการในทารก และความเสี่ยงนั้นมีมากกว่า ผลดีจากการใช้ยา จึงเป็นกลุ่มยาที่ห้ามใช้โดยเด็ดขาดขณะตั้งครรภ์ เช่น Simvastatin , Quinine Sulfate ,ProgynovaR , Oxytocin , Warfarin อย่างไรก็ตาม ยาตัวเดียวกันหากมีการใช้ในแต่ละไตรมาสของการตั้งครรภ์ จะมีผลแตกต่างกันในการทํา ให้เกิดความพิการต่อทารกในครรภ์ เช่น ยาแก้ปวด บรรเทาอาการอักเสบ Diclofenac ทั้งชนิดกินและฉีด จัดเป็น Pregnancy Category B แต่เมื่อใช้ในไตรมาสที่ 3 จะจัดเป็น Pregnancy Category D และยาสเตอรอยด์ Dexamethasone จัดเป็น Pregnancy Category C แต่เมื่อใช้ในไตรมาสที่ 1 จะจัดเป็น Pregnancy Category D การใช้ยาในสตรีตั้งครรภ์ จึงควรใช้ในกรณีจาํ เป็นและมีข้อบ่งชี้เท่านั้น โดยควรคํานึงถึงผลดีและผลเสีย ของยาที่ใช้ ตลอดจนใช้ยาในขนาดที่น้อยที่สุดเท่าที่จะได้ประสิทธิภาพในการรักษา

O S P E

เทคนิคทางเภสัชกรรมปฎิบัติ เรื่อง กฎหมายเกี่ยวกับยา

เกณฑ์มาตรฐานข้อ 8: มีความรู้ทางกฎหมายที่เกี่ยวข้องในการประกอบวิชาชีพเภสัชกรรม วัตถุประสงค์เชิงทักษะ สามารถนําข้อกําหนดของกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับยา และผลิตภัณฑ์สุขภาพ และมาใช้ในการประกอบ วิชาชีพเภสัชกรรม ตารางกําหนดด้านทักษะ 1. เมื่อเห็นผลิตภัณฑ์หนึ่ง ๆ สามารถบอกได้ว่าเป็น ยา ยาเสพติดให้โทษ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและ ประสาท อาหาร เครื่องสําอาง เครื่องมือแพทย์ สารระเหย หรือวัตถุอันตรายตามกฎหมายในปัจจุบัน 2. สามารถจัดประเภทยา ยาเสพติดให้โทษ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิต และประสาท อาหาร เครื่อง สําอาง และ เครื่องมือแพทย์ ตามกฎหมาย (เช่นจําแนกได้ว่า เป็น ยาควบคุมพิเศษ ยา อันตราย ยาสามัญประจําบ้าน ยา สมุนไพร ยาแผนปัจจุบัน ยาแผนโบราณ เภสัชเคมีภัณฑ์ และยาที่ต้องติดตามการใช้ในสถานพยาบาล หรือเป็น ยาเสพติดประเภท 1, 2, 3, 4 หรือ 5) 3. เมื่อเห็นผลิตภัณฑ์ สามารถอธิบายข้อกําหนดของกฎหมายเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์นั้นในเรื่องการผลิต ขาย นํา หรือสั่งเข้ามาในราชอาณาจักรซึ่ง ยา ยาเสพติดให้โทษ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท อาหาร เครื่องสําอาง และ เครื่องมือแพทย์ 4. สามารถอธิบายหน้าที่ตามกฎหมายของเภสัชกรในเรื่องการควบคุมการผลิต ขาย นํา หรือสั่งเข้ามาใน ราชอาณาจักรซึ่ง ยา ยาเสพติดให้โทษ และ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท Pharmacy Rx’24



91


5. สามารถอธิบายนิยามของยาที่ห้ามการผลิต ขาย นํา หรือสั่งเข้ามาในราชอาณาจักร (เช่น ยาปลอม ยา ผิดมาตรฐาน ยาชุด เป็นต้น) 6. สามารถอธิบายข้อกําหนดของกฎหมายในเรื่องการโฆษณายา ยาเสพติดให้โทษ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิต และประสาท อาหาร เครื่องสําอาง และ เครื่องมือแพทย์ 7. สามารถอธิบายได้ว่าเภสัชกรในตําแหน่งใดบ้างที่เป็นพนักงานเจ้าหน้าที่ตามกฎหมายว่าด้วยยา ยาเสพ ติดให้โทษ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท อาหาร เครื่องสําอาง และ เครื่องมือแพทย์ รายละเอียดทักษะ 1. การจําแนกว่า ผลิตภัณฑ์หนึ่ง ๆ เป็น ยา ยาเสพติดให้โทษ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท อาหาร เครื่องสําอาง เครื่องมือแพทย์ สารระเหย หรือวัตถุอันตรายตามกฎหมายในปัจจุบัน หลักเกณฑ์การแยกชนิดผลิตภัณฑ์ อาศัยนิยามผลิตภัณฑ์สุขภาพชนิดต่าง ๆ ตามที่กําหนดไว้ใน กฎหมายเฉพาะเรื่องนั้น ๆ เช่น มาตรา 4 ของพระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510 ระบุว่า "ยา" หมายความว่า (1) วัตถุที่รับรองไว้ในตํารายาที่รัฐมนตรีประกาศ (2) วัตถุที่มุ่งหมายสําหรับใช้ในการวินิจฉัย บําบัด บรรเทา รักษาหรือป้องกันโรค หรือความ เจ็บป่วยของมนุษย์หรือสัตว์ (3) วัตถุที่เป็นเภสัชเคมีภัณฑ์ หรือเภสัชเคมีภัณฑ์กึ่งสําเร็จรูป หรือ (4) วัตถุที่มุ่งหมายสําหรับให้เกิดผลแก่สุขภาพ โครงสร้าง หรือการกระทําหน้าที่ใด ๆ ของ ร่างกายมนุษย์หรือสัตว์ วัตถุตาม (1) (2) หรือ (4) ไม่หมายความรวมถึง (ก) วัตถุที่มุ่งหมายสําหรับใช้ในการเกษตร หรืออุตสาหกรรมตามที่รัฐมนตรีประกาศ (ข) วัตถุที่มุ่งหมายสําหรับใช้เป็นอาหารสําหรับมนุษย์ เครื่องกีฬา เครื่องมือ เครื่องใช้ในการส่งเสริม สุขภาพ เครื่องสําอาง หรือเครื่องมือ และส่วนประกอบของเครื่องมือที่ใช้ในการประกอบโรคศิลปะหรือวิชาชีพเวช กรรม (ค) วัตถุที่มุ่งหมายสําหรับใช้ในงานวิทยาศาสตร์สําหรับการวิจัย การวิเคราะห์หรือการชันสูตรโรคซึ่งมิได้ กระทําโดยตรงต่อร่างกายของมนุษย์ จากมาตรา 4(2) ผงเกลือแร่จะจัดเป็นยาหากโฆษณาว่าใช้สําหรับบรรเทา หรือรักษาอาการท้องร่วง แต่จะ จัดเป็นอาหารหากโฆษณาว่าใช้สําหรับทดแทนการสูญเสียน้ําเนื่องจากการออกกําลังกาย 2. การจัดประเภทยา ยาเสพติดให้โทษ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท อาหาร เครื่องสําอาง และ เครื่องมือแพทย์ ตามกฎหมาย (เช่น จําแนกได้ว่าเป็นยาควบคุมพิเศษ ยาอันตราย ยาสามัญประจําบ้าน ยา สมุนไพร ยาแผนปัจจุบัน ยาแผนโบราณ เภสัชเคมีภัณฑ์ และยาที่ต้องติดตามการใช้ในสถานพยาบาล หรือเป็น ยาเสพติดประเภท 1, 2, 3, 4 หรือ 5)

Pharmacy Rx’24



92


หลักเกณฑ์การแยกประเภท ศึกษาจากประกาศกระทรวงสาธารณสุขฉบับที่เกี่ยวข้องกับผลิตภัณฑ์ดังกล่าว โดยเน้นตัวยาที่ใช้บ่อย เช่น ประกาศกระทรวงสาธารณสุขที่ออกตามพระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510 กําหนดให้ยาแก้ไอน้ําดําขนาด 60 มิลิลิตร เป็นยาสามัญประจําบ้าน หรือ ให้ยาสเตียรอยด์ครีมเป็นยาอันตราย แต่ยาเม็ดสเตียรอยด์เป็นยาควบคุมพิเศษ อีกตัวอย่างคือพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 ที่กําหนดให้ยาเสพติดที่ไม่มีประโยชน์ แต่ทํา ให้เสพติดได้อย่างรุนแรงเป็นยาเสพติดให้โทษในประเภท 1 (เช่น ยาบ้า เฮโรอีน) ยาเสพติดที่มีประโยชน์ทาง การแพทย์ แต่ทําให้เสพติดได้อย่างรุนแรง เป็นยาเสพติดให้โทษในประเภท 2 (เช่น มอร์ฟีน เมทาโดน) ยาเสพติด ในรูปยาสําเร็จรูปที่มียาเสพติดให้โทษในประเภท 2 เป็นส่วนประกอบ ถือเป็นยาเสพติดให้โทษในประเภท 3 (เช่น ยาแก้ไอผสมโคดิอีน ยาแก้ไอน้ําดําขนาดเกินกว่า 60 มิลลิลิตร) ส่วนสารตั้งต้น หรือเคมีจําเป็นในการผลิต ยาเสพติดถือเป็นยาเสพติดให้โทษในประเภท 4 (เช่น lysergic acid, glacial acetic acid เป็นต้น) ยาเสพติดให้ โทษในประเภท 5 คือพืช หรือส่วนของพืชที่มีฤทธิ์เป็นยาเสพติด (เช่น เห็ดขี้ควาย กระท่อม กัญชา เป็นต้น) 3. ข้อกําหนดของกฎหมายในเรื่องการผลิต ขาย นํา หรือสัง่ เข้ามาในราชอาณาจักรซึ่ง ยา ยาเสพติดให้ โทษ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท อาหาร เครื่องสําอาง และ เครื่องมือแพทย์ ทักษะนี้มีได้โดยการศึกษาข้อ กฎหมายที่เกี่ยวข้อง เช่น มาตรา 12 ของพระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510 ห้ามมิให้ผู้ใดผลิต ขาย หรือนําหรือสั่งเข้ามาใน ราชอาณาจักรซึ่งยาแผนปัจจุบัน เว้นแต่จะได้รับใบอนุญาตจากผู้อนุญาต และ มาตรา 13 บทบัญญัตมิ าตรา 12 ไม่ใช้บังคับแก่ (1) การผลิตยาซึง่ ผลิตโดยกระทรวง ทบวง กรม ในหน้าที่ปอ้ งกันหรือบําบัดโรค สภากาชาดไทย และ องค์การเภสัชกรรม (2) การผลิตยาตามใบสั่งยาของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม หรือของผู้ประกอบโรคศิลปะที่สั่งสําหรับ คนไข้เฉพาะราย หรือตามใบสั่งยาของผู้ประกอบการบําบัดโรคสัตว์สําหรับเฉพาะราย (3) การขายยาสมุนไพรที่ไม่ใช่ยาอันตราย การขายยาสามัญประจําบ้าน การขายยาซึ่งผู้ประกอบ วิชาชีพเวชกรรมหรือผู้ประกอบโรคศิลปะในสาขาทันตกรรมขายเฉพาะสําหรับคนไข้ของตน หรือการขายยาซึ่ง ผู้ประกอบการบําบัดโรคสัตว์ขายสําหรับสัตว์ซึ่งตนบําบัดหรือป้องกันโรค หรือการขายยาซึ่งขายโดยกระทรวง ทบวง กรม ในหน้าที่ป้องกันหรือบําบัดโรค สภากาชาดไทยและองค์การเภสัชกรรม (4) การนํายาติดตัวเข้ามาในราชอาณาจักร ซึง่ ไม่เกินจํานวนที่จําเป็นจะต้องใช้เฉพาะตัวได้สามสิบวัน (5) การนําหรือสัง่ ยาเข้ามาในราชอาณาจักรโดยกระทรวง ทบวง กรม ในหน้าที่ป้องกันหรือบําบัดโรค สภากาชาดไทย และองค์การเภสัชกรรม จากมาตรา 13 สรุปได้ว่าการขายยาสามัญประจําบ้าน และยาสมุนไพรที่ไม่ใช่ยาอันตราย สามารถทําได้เลย โดยไม่ต้องมีใบอนุญาตใด ๆ 4. หน้าที่ตามกฎหมายของเภสัชกรในเรื่องการควบคุมการผลิต ขาย นํา หรือสั่งเข้ามาในราชอาณาจักรซึ่ง ยา ยาเสพติดให้โทษ และ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิต และประสาท ทักษะนี้มีได้โดยการศึกษาข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง เช่น มาตรา 37 ของพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 กําหนดให้เภสัชกรผู้มีหน้าที่ควบคุมการ จําหน่ายยาเสพติดให้โทษในประเภท 3 ปฏิบัติดังต่อไปนี้ (1) ควบคุมการแยกเก็บยาเสพติดให้โทษในประเภท 3 (2) ควบคุมการปฏิบตั ิตามมาตรา 31 (3) ว่าด้วยเรื่องฉลากยา Pharmacy Rx’24



93


(3) ควบคุมการจําหน่ายให้เป็นไปตามพระราชบัญญัตินี้ (4) ต้องอยู่ประจําควบคุมกิจการตลอดเวลาที่เปิดทําการ หรือ มาตรา 28 ของพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 ให้ผู้รับอนุญาตจําหน่าย หรือมีไว้ใน ครอบครองซึ่งยาเสพติดให้โทษในประเภท 2 ปฏิบัติดังต่อไปนี้ (1) จัดเก็บรักษายาเสพติดให้โทษในประเภท 2 ไว้เป็นสัดส่วนในที่เก็บซึ่งมั่นคงแข็งแรงและมีกุญแจใส่ไว้ หรือเครื่องป้องกันอย่างอื่นที่มีสภาพเท่าเทียมกัน (2) ในกรณีที่ยาเสพติดให้โทษในประเภท 2 ถูกโจรกรรม หรือสูญหายหรือถูกทําลาย ต้องแจ้งเป็นหนังสือ ให้ผู้อนุญาตทราบโดยมิชักช้า 5. การจําแนกผลิตภัณฑ์ยาหนึ่ง ๆ ว่าเป็นยาที่ห้ามการผลิต ขาย นํา หรือสั่งเข้ามาในราชอาณาจักร ใน ประเภทใด (เช่นยาปลอม ยาผิดมาตรฐาน ยาชุด เป็นต้น) ทักษะนีม้ ีได้โดยศึกษาจากนิยามยาที่ห้ามการผลิต ขาย นํา หรือสั่งเข้ามาในราชอาณาจักรในประเภทต่าง ๆ ของหมวดที่ 8 ในพระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510 เช่น มาตรา 75 ทวิ ห้ามมิให้ผู้ขายยาบรรจุเสร็จหลายขนานโดยจัดเป็นชุดในคราวเดียวกัน โดยมีเจตนาให้ผู้ ซื้อใช้ร่วมกันเพื่อบําบัด บรรเทา รักษาหรือป้องกันโรค หรืออาการของโรคใดโรคหนึ่งโดยเฉพาะ ความในวรรคหนึ่งไม่ใช้บังคับแก่เภสัชกรชั้นหนึ่ง ผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม หรือผู้ประกอบโรคศิลปะใน สาขาทันตกรรม ซึ่งขายเฉพาะสําหรับคนไข้ของตนและผู้ประกอบการบําบัดโรคสัตว์ ซึ่งขายสําหรับสัตว์ซึ่งตน บําบัด หรือ มาตรา 73 ยาหรือวัตถุต่อไปนี้เป็นยาปลอม (1) ยาหรือวัตถุทที่ ําเทียมทั้งหมดหรือแต่บางส่วนว่าเป็นยาแท้ (2) ยาที่แสดงชื่อว่าเป็นยาอื่นหรือแสดงเดือน ปี ที่ยาสิ้นอายุ ซึ่งมิใช่ความจริง (3) ยาที่แสดงชื่อหรือเครื่องหมายของผู้ผลิตหรือที่ตั้งสถานที่ผลิตยา ซึ่งมิใช่ความจริง (4) ยาที่แสดงว่าเป็นยาตามตํารับยาที่ขึ้นทะเบียนไว้ ซึ่งมิใช่ความจริง (5) ยาทีผ่ ลิตขึ้นไม่ถูกต้องตามมาตรฐานถึงขนาดที่ปริมาณ หรือความแรงของสารออกฤทธิ์ขาดหรือ เกินกว่ารัอยละยี่สิบจากเกณฑ์ต่ําสุดหรือสูงสุด ซึ่งกําหนดไว้ในตํารับยาที่ขึ้นทะเบียนไว้ตามมาตรา 79 6. ข้อกําหนดของกฎหมายในเรื่องการโฆษณายา ยาเสพติดให้โทษ วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิต และประสาท อาหาร เครื่องสําอาง และ เครื่องมือแพทย์ ทักษะนี้สามารถมีได้โดยศึกษาจากข้อกําหนดดังกล่าวในกฎหมายที่ เกี่ยวข้อง เช่นการโฆษณายา อาหาร และเครื่องมือแพทย์จะต้องขออนุญาตจาก อย. ก่อนเสมอ แต่การโฆษณา เครื่องสําอางไม่ต้องขออนุญาตจาก อย. ก่อน แต่ต้องอยู่ภายใต้บทบัญญัติของพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค การโฆษณายาเสพติดให้โทษต่อสาธารณชนจะทําไม่ได้เลย แต่ทํากับบุคลากรทางสาธารณสุขที่กําหนดไว้ ใน กฎหมายได้ (เช่น แพทย์ เภสัชกร ฯลฯ) 7. เภสัชกรที่มตี ําแหน่งเป็นพนักงานเจ้าหน้าที่ตามกฎหมายว่าด้วยยา ยาเสพติดให้โทษ วัตถุออกฤทธิ์ต่อ จิต และประสาท อาหาร เครื่องสําอาง และ เครื่องมือแพทย์

Pharmacy Rx’24



94


จากประกาศกระทรวงสาธารณสุขฉบับที่เกีย่ วข้องกับผลิตภัณฑ์ดังกล่าว เช่นประกาศกระทรวง สาธารณสุข (ฉบับที่ 33) พ.ศ. 2545 เรื่องแต่งตั้งพนักงานเจ้าหน้าที่เพื่อปฏิบัติการตามพระราชบัญญัติยา พ. ศ. 2510 กําหนดให้บุคคลต่อไปนี้เป็นพนักงานเจ้าหน้าที่ (ยกตัวอย่างมาบางส่วน) (8) เภสัชกร กลุ่มงานคุ้มครองผู้บริโภค และเภสัชสาธารณสุข สํานักงานสาธารณสุขจังหวัด เฉพาะในเขต จังหวัดที่ตนมีอํานาจหน้าที่ดูแล และรับผิดชอบในการปฏิบัติราชการ (9) เภสัชกร ตําแหน่งสําหรับงานในราชการการบริหารส่วนภูมิภาค (ส่วนกลาง) ที่ปฏิบัติงานในกลุ่มงาน คุ้มครองผู้บริโภค และเภสัชสาธารณสุข สํานักงานสาธารณสุขจังหวัด เฉพาะในเขตจังหวัดที่ตนมีอํานาจหน้าที่ดูแล และรับผิดชอบในการปฏิบัติราชการ (10) สาธารณสุขอําเภอ และกิ่งอําเภอ หรือเจ้าหน้าที่บริหารงานสาธารณสุขตั้งแต่ระดับ 6 ขึ้นไป เฉพาะ ในเขตจังหวัดที่ตนมีอํานาจหน้าที่ดูแล และรับผิดชอบในการปฏิบัติราชการ (11) เภสัชกรหัวหน้าฝ่ายเภสัชกรรมชุมชน และเภสัชกรที่ได้รับมอบหมายในโรงพยาบาลชุมชน เฉพาะใน เขตอําเภอที่ตนมีอํานาจหน้าที่ดูแลและรับผิดชอบในการปฏิบัติราชการ (12) เภสัชกร หัวหน้ากลุ่มงานเภสัชกรรม และเภสัชกรที่ได้รับมอบหมายในโรงพยาบาลทั่วไป หรือใน โรงพยาบาลศูนย์เฉพาะในอําเภอนอกเขตอําเภอเมืองที่ไม่มีโรงพยาบาลชุมชนตั้งอยู่ ซึ่งตนมีอํานาจหน้าที่ดูแลและ รับผิดชอบในการปฏิบัติราชการ

ยาที่ให้นั้นเภสัชกรสามารถจ่ายได้หรือไม่ ต้องรู้จักประเภทของยาว่าเป็นประเภทใด เภสัชสามารถจ่ายได้หรือไม่ 1. ยาอันตราย จ่ายได้โดยไม่มีใบสั่งแพทย์ แต่ผู้จ่ายต้องเป็นเภสัชกร 2. ยาควบคุมพิเศษ จ่ายได้เมื่อมีใบสั่งแพทย์ และผู้จา่ ยต้องเป็นเภสัชกร (ยกเว้นยาบางตัว เช่น Roaccutane เป็นยาควบคุมพิเศษ ที่ต้องจ่ายโดยแพทย์เฉพาะทาง ไม่สามารถขายได้ในร้านยา) 3. ยาเสพย์ติดให้โทษ จ่ายได้โดยไม่มีใบสั่งแพทย์ และผู้จา่ ยต้องเป็นเภสัชกร และต้องทําบัญชีตรวจสอบ 4. วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท จ่ายได้เมื่อมีใบสั่งแพทย์ และผู้จ่ายต้องเป็นเภสัชกร 5. ยาสามัญประจําบ้าน จ่ายได้โดยไม่มีใบสั่งแพทย์ ผูซ้ ื้อสามารถหยิบได้เอง * ที่สําคัญยานั้นต้องไม่หมดอายุ (ถ้ายาหมดอายุให้บอกว่าเป็นยาประเภทใด แต่หมดอายุแล้วจึงไม่สามารถ จ่ายได้)

ประเภทยา 1. P2 = Psychotropic Substance Schedule 2 ( วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทประเภท 2 ) ห้ามมี ในครอบครอง โรงพยาบาลสามารถซื้อโดยตรงจาก อย.Ex. Fentamine ,Midazolam,Ketamine 2. P3,P4 = Psychotropic Substance Schedule 3,4 (วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตประสาทประเภท 3,4 ) เภสัชกรชั้น 1 สามารถขายได้ แต่ต้องมีใบสั่งแพทย์เท่านั้น และต้องทําบัญชีซื้อขาย เป็นรายเดือนและราย ปีEx. Alprazolam,Lorazepam,Diazepam 3. N3 = Nacrotic Drug Schedule 3 ( ยาเสพติดประเภท 3 ) เภสัชกรชั้น 1 สามารถขายได้ แต่ต้องมีการส่งมอบฉลาก และต้องทําบัญชีซื้อขาย เป็นรายเดือนและราย ปีEx. ยาแก้ไอที่มี codeine เป็นส่วนผสม 4. S = Special control Drug ( ยาควบคุมพิเศษ) เภสัชชั้น 1 สามารถขายได้ แต่ต้องมีใบสั่งแพทย์เท่านั้น และต้องทําบันทึกการซื้อขาย ทุกวัน Pharmacy Rx’24




95

5. D=Dangerous Drug (ยาอันตราย) เภสัชชั้น 1 สามารถขายได้ ตลอดเวลาทําการ และต้องทําบันทึกการซื้อขาย ทุกวัน 6. NDD =Non Dangerous Drug ( ไม่ใช่ยาอันตราย) เภสัชชั้น 1,2 หรือบุคลากรทีเ่ กี่ยวข้องทางการแพทย์แผนปัจจุบันสามารถขายได้ 7. E-D = External use-Dangerous Drug ( ยาภายนอกที่เป็นยาอันตราย) เหมือน D 8. E =External use –Non Dangerous Drug ( ยาภายนอกที่ไม่ใช่ยาอันตราย) เหมือน NDD

วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท (Psychotropic Substances) หมายถึงวัตถุที่เป็นยา หรือไม่ใช่ยาทีอ่ อก ฤทธิ์เจาะจงต่อระบบจิตและประสาท สามารถเปลี่ยนสภาพอารมณ์และจิตใจของผู้ที่ได้รบั วัตถุออกฤทธิ์เหล่านี้ ดังนั้นวัตถุออกฤทธิ์เหล่านี้ถึงแม้มีประโยชน์ทางการแพทย์มากมาย แต่โทษที่เกิดขึ้นหากใช้ไม่ถูกต้องก็มหาศาล เช่นกัน ดังนั้นการใช้วัตถุออกฤทธิ์จึงควรอยู่ในความดูแล ของแพทย์อย่างใกล้ชิด และต้องได้รับการกํากับดูแลอีก ระดับหนึ่งจากกระทรวงสาธารณสุข คําจํากัดความ ในพระราชบัญญัติวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ. 2518 เรียกวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท อย่างสั้นๆว่า “วัตถุออกฤทธิ์” ซึ่งมีความหมายว่า วัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาทที่เป็นสิ่งธรรมชาติ หรือที่ได้ จากสิ่งธรรมชาติหรือวัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิต และประสาทที่เป็นวัตถุสังเคราะห์ ทั้งนี้ตามที่รัฐมนตรีประกาศในพระ ราชกิจจานุเบกษา การจัดแบ่งประเภท ในการจัดแบ่งประเภทของวัตถุออกฤทธิ์เพื่อการควบคุม พิจารณาจากความเสี่ยงของวัตถุออกฤทธิ์ นั้นต่อ การติดของประชากรและประโยชน์ในการรักษาโรค ตาม พรบ.วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ. 2518 แบ่ง ประเภทของวัตถุออกฤทธิ์เป็น 4 ประเภท ดังนี้ วัตถุออกฤทธิ์ประเภท 1 เป็นสารที่มีศักยภาพในการก่อให้เกิดการใช้ยาในทางที่ผิด (Abuse) มีความเสี่ยง อันตรายต่อสุขภาพสูงและไม่มีการใช้ในทางการแพทย์ ยาส่วนใหญ่มีฤทธิ์หลอนประสาท ได้แก่ Cathinone, DET, DMHP, Etryptamine. Methcathinone, Mescaline, Mescaline derivatives, Mescaline analog, 4Methylaminorex, Parahexyl, PCE, PHP , Psilocine, Psilocybine, TCP, Tetrahydrocannabinol วัตถุออกฤทธิ์ประเภท 2 เป็นยาที่มีศักยภาพในการก่อให้เกิดการใช้ในทางที่ผิดสูง มีอันตรายต่อสุขภาพ มาก มีการใช้ในทางการแพทย์อยู่ในวงจํากัด ได้แก่ Amfepramone, Aminorex, Butorphanol, Brotizolam, Cathine, Ephedrine, Estazolam, Fencamfamin, Fenethyline, Flunitrazepam, Flurazepam, Haloxazolam, Ketamine, Loprazolam, Lormetazepam, Mazindol, Methylphenidate, Mesocarb, Midazolam, N-Ethylamphetamine, Nimetazepam, Nitrazepam, Pemoline, Phenylpropanolamine, Phencyclidine, Phendimetrazine, Phenthermine, Pipradol, Pseudoephedrine (ยกเว้นแต่ที่เป็นส่วนผสมในตํารับยาสูตรผสมและตํารับยาเสพติดให้โทษ), Quazepam, Secobarbitol, Temazepam, Triazolam, Zolpiden, Zopiclone, Zipeprol, Zaleplon Pharmacy Rx’24



96


วัตถุออกฤทธิ์ประเภท 3 เป็นยาที่มีศักยภาพในการก่อให้เกิดการใช้ในทางที่ผิดปานกลาง มีอันตรายต่อ สุขภาพปานกลาง แต่มีใช้ในทางการแพทย์มาก ได้แก่ Amobarbital, Buprenorphine, Butalbital, Cyclobarbital, Glutethimide, Meprobamate, Pentazocine, Pentobarbital วัตถุออกฤทธิ์ประเภท 4 เป็นยาที่มีศักยภาพในการก่อให้เกิดการใช้ในทางที่ผิดต่ํา มีความเสี่ยงอันตราย ต่อสุขภาพน้อย มีการใช้ในทางการแพทย์มาก ได้แก่ Allobarbital, Alprazolam, Barbital, Benzophetamine, Bromazepam, Butobarbital, Camazepam, Chloral hydrate, Chlordiazepoxide, Chlophentermine, Clobazam, Clorazepate, Clorazepam, Clotermine, Clotiazepam, Cloxazolam, Diazepam, Delorazepam, Ethchlovynol, Ethinamate, Ethyllofazepate, Fenproporex, Fludiazepam, Halazepam, Inorganic bromide, Ketazolam, Lorazepam, Medazepam, Mefenorex, Methyprylon, Methylphenobarbital, Nordazepam, Oxazepam, Oxazolam, Perlapine, Phenobarbital, Pinazepam, Prazepam, Propylhexedrine, Pyrovalerone, Secbutabarbital, SPA, Tetrazepam, Tofisopam

การควบคุมตามกฎหมาย วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท ควบคุมการนําเข้าและจําหน่ายโดยกองควบคุมวัตถุเสพติด สํานักงาน คณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข เพื่อจําหน่ายให้แก่ผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม ผู้ประกอบโรค ศิลปแผนปัจจุบันชั้นหนึ่งในสาขาทันตกรรม และผู้ประกอบการบําบัดโรคสัตว์ชั้นหนึ่ง เพื่อใช้ประโยชน์ในการ รักษาพยาบาลสําหรับคนไข้หรือสัตว์ที่ตนบําบัดอยู่ โดยแพทย์ ทันตแพทย์ และสัตวแพทย์สามารถมีวตั ถุออกฤทธิ์ ประเภท 2, 3 และ 4 ไว้ครอบครองได้ในปริมาณที่กําหนดเท่านั้น เช่น Midazolam ให้มีได้เพียง 15 กรัม Pseudoehpedrine ให้มีได้เพียง 120 กรัม, Phentermine ให้มีได้เพียง 15 กรัม Diazepam ให้มีได้เพียง 10 กรัม, Lorazepam ให้มีได้เพียง 2 กรัม Alprazolam ให้มีได้เพียง 1 กรัม เป็นต้น หากมีปริมาณที่ครอบครองเกิน กําหนด ก็มีการกําหนดบทลงโทษไว้เช่นกันเพราะถือว่าปริมาณส่วนเกิน เป็นการมีไว้เพื่อขายโดยไม่ได้รับอนุญาต สําหรับร้านขายยาที่ได้รับใบอนุญาตแผนปัจจุบันแล้ว และมีเภสัชกรอยู่ปฏิบัติการตลอดเวลาทําการ สามารถขอรับใบอนุญาตขายวัตถุออกฤทธิ์ประเภท 3 และ 4 ได้ แต่ห้ามจําหน่ายวัตถุออกฤทธิ์ประเภท 1 และ 2 โดยเด็ดขาด และในการจําหน่ายวัตถุออกฤทธิ์ประเภท 3 และ 4 นั้นมีการกําหนดเงื่อนไขไว้คือ (1) ขายให้แก่ หน่วยราชการตามที่รัฐมนตรีประกาศในราชกิจจานุเบกษาเช่น สภากาชาด องค์การเภสัชกรรม (2) ขายโดยตรง ให้แก่แพทย์ ทันตแพทย์ และสัตวแพทย์ (3) ขายให้ผมู้ ีใบสัง่ ยาของแพทย์ ทันตแพทย์ และสัตวแพทย์ โดยจ่ายตาม ใบสั่งยาได้เพียงครั้งเดียว ถ้าจ่ายซ้ําจะซ้ําได้ไม่เกิน 3 ครั้ง แต่ละครั้งจ่ายได้ไม่เกิน 30 วัน และใบสั่งแต่ละใบใช้ได้ไม่ เกิน 90 วันนับแต่วันที่ออก

Pharmacy Rx’24




97

บทกําหนดโทษ (ตาม พรบ.วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ. 2518) สําหรับวัตถุออกฤทธิ์ประเภท 2 มีการกําหนดโทษไว้ดังนี้ ความผิด

บทกําหนดโทษ

ผลิต, ขาย, นําเข้า, ส่งออก

ระวางโทษจําคุก 5 ปี – 20 ปี และปรับตั้งแต่ 100,000 บาท – 400,000 บาท

ครอบครอง


เสพ


จูงใจ ชักนํา ยุยงส่งเสริม ใช้อุบายหลอกลวงหรือขู่เข็ญให้ผู้อื่นเสพ


จูงใจ ชักนํา ยุยงส่งเสริม ใช้อุบายหลอกลวงหรือขู่เข็ญให้ผู้อื่นเสพ โดยเป็นการกระทําต่อหญิงหรือต่อบุคคลซึ่งยังไม่บรรลุนิติภาวะ

ระวางโทษจําคุก 3 ปี – ตลอดชีวิต และปรับตั้งแต่ 60,000 บาท – 500,000 บาท

Pharmacy Rx’24




98

สําหรับวัตถุออกฤทธิ์ประเภท 3 และ 4 มีการกําหนดโทษไว้ดังนี้ ความผิด

บทกําหนดโทษ

ผลิต, ขาย, นําเข้า โดยไม่มีใบอนุญาต

ระวางโทษจําคุกไม่เกิน 5 ปี และปรับไม่เกิน 100,000 บาท

ผลิต, ขาย, นําเข้า, เก็บไว้นอกสถานที่ที่ระบุไว้ใน ใบอนุญาต

ปรับไม่เกิน 50,000 บาท

ครอบครอง

ระวางโทษจําคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือทั้งจําทัง้ ปรับ

ไม่มีเภสัชกรอยู่ประจํา

ระวางโทษจําคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือทั้งจําทัง้ ปรับ

ใบอนุญาตสูญหายหรือถูกทําลาย หรือไม่แสดงใบอนุญาตไว้โดยเปิดเผย

ปรับไม่เกิน 10,000 บาท

เภสัชกรไม่ปฏิบัติตามหน้าที่ที่กําหนด

ปรับ 10,000 บาท – 50,000 บาท

เอกสารอ้างอิง 1. พระราชบัญญัติวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ. 2518 2. http//www.moph.go.th

ประเภทของร้านขายยา ตามพระราชบัญญัติควบคุมการขายยา พ.ศ. ๒๔๗๙ แบ่งการขายยาเป็น ๓ ประเภท คือ ๑. ประเภท ก. ต้องมีเภสัชกรแผนปัจจุบันชั้น ๑ (เภสัชกรที่ตอ้ งอยู่ประจําที่ร้านตลอดเวลาที่ร้านเปิดทํา การ) ควบคุมกิจการจะผลิตและขายยาได้ทุกชนิด ๒. ประเภท ข. ต้องมีเภสัชกรแผนปัจจุบันชั้น ๒ (เภสัชกรทีอ่ ยู่ประจําร้านในช่วงเวลาที่กําหนด) ควบคุมกิจการ จะปรุงยาตามใบสั่งแพทย์ และขายยาอันตรายได้บางอย่าง ๓. ประเภท ค. เป็นร้านขายยาสําเร็จรูปที่ไม่มียาอันตรายผสมอยู่ ร้านนี้ถ้าเจ้าของร้านเป็นเภสัชกรแผน โบราณ ก็ผลิตยาแผนโบราณขายได้ ถ้าเจ้าของร้านเคยเป็นลูกจ้างทํางานอยู่ในร้านขายยามาไม่น้อยกว่า ๓ ปี สามารถรับยาสําเร็จรูปมาขายได้เท่านั้น ต่อมาได้มีพระราชบัญญัติควบคุมการขายยา พ.ศ. ๒๔๙๓ เพิม่ การขายยาประเภทที่ ๔ คือ ประเภท ง. อนุญาตให้ผู้มใี บอนุญาตสามารถขายยานอกสถานที่ได้ ซึง่ ขัดกับพระราชบัญญัติ พ.ศ. ๒๔๗๙ ที่จํากัดมิให้มีการ ขายยานอกสถานที่ที่ได้รับอนุญาตจึงได้มีการแก้ไขพระราชบัญญัติควบคุมการขายยา พ.ศ. ๒๔๙๓ โดยกําหนดให้ยกเลิกการประกอบกิจการประเภท ง. ภายในปี ๒๕๐๐ Pharmacy Rx’24




99

พระราชบัญญัติยา พ.ศ. ๒๕๑๐ กําหนดว่าให้มีการควบคุมการขายยาโดยผู้รู้และต้องควบคุมการขายตลอดเวลาที่เปิดทําการโดยแบ่งร้าน ขายยาเป็น ๓ ประเภท คือ ๑. 'ขย.๑' เป็นร้านขายยาแผนปัจจุบัน ควบคุมการขายยาโดยเภสัชกร ชั้น ๑ หรือชั้น ๒ ๒. 'ขย.๒' เป็นร้านขายยาแผนปัจจุบันเฉพาะยาบรรจุเสร็จที่ไม่ใช่ยาอันตรายหรือควบคุมพิเศษ ควบคุม การขายยาโดยเภสัชกร ชั้น ๑ หรือชั้น ๒ หรือผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม พยาบาล (ชั้น ๑) ผดุงครรภ์ (ชั้น ๑) หรือผู้ประกอบโรคศิลปะแผนปัจจุบัน ชั้น ๑ ในสาขาทันตกรรม ๓. 'ขย. ๓' เป็นร้านขายยาแผนปัจจุบันเฉพาะยาบรรจุเสร็จสําหรับสัตว์ ควบคุมการขายโดยเภสัชกรหรือ ผู้ประกอบการบําบัดโรคสัตว์ชั้น ๑ หรือชั้น ๒

O S P E

เทคนิคทางเภสัชกรรมปฎิบัติ เรื่อง การสืบค้นข้อมูล

เกณฑ์มาตรฐานข้อ 7: ให้ข้อมูลยาและผลิตภัณฑ์สุขภาพอื่น ๆ แก่ผู้รับบริการ ชุมชน และบุคลากรทางสาธารณสุขอย่างถูกต้องทันสมัย และเชื่อถือได้ วัตถุประสงค์เชิงทักษะ 1. สามารถสืบค้นข้อมูลจากแหล่งข้อมูลที่เหมาะสม 2. มีกระบวนในการตอบคําถามทางยา ตารางกําหนดด้านทักษะ 1. กระบวนในการตอบคําถามทางยา 1.1 การถามข้อมูลพื้นหลังของคําถามอย่างเหมาะสม 1.2 สืบค้นข้อมูลจากแหล่งข้อมูลที่เหมาะสม 1.3 เลือกหนังสือตําราตรงหรือมีคําตอบให้คําถามที่กําหนด 1.4 เลือกหรือใช้ฐานข้อมูลทุติยภูมิทางยาโดย การกําหนดคําสําคัญจากคําถามที่กําหนด การเลือกบทความที่น่าจะมีคําตอบ 1.5 การตอบตรงประเด็นโดยวาจาและ/หรือเขียนอย่างสั้น 1.6 การเขียนอ้างอิงตามหลักสากล

Pharmacy Rx’24



100


1.1. การถามข้อมูลพืน้ หลังของคําถามอย่างเหมาะสม การสอบถามข้อมูลพืน้ ฐานของคําถามเพิ่มเติม แม้ว่าจะทราบว่าผู้ถามเป็นใครแล้วการจะตอบคําถาม ให้ ตรงประเด็นหรือให้ได้คําตอบถูกต้องตามที่ผู้ถามต้องการจริง ๆ ยังต้องอาศัยข้อมูลพื้นฐานบางประการเพิ่มเติม เพื่อประโยชน์ 2 ประการ คือ - ช่วยให้ผู้ปฏิบัติการเข้าใจถึงวัตถุประสงค์ที่แท้จริงของคําถาม ทําให้ตอบได้ตรง มักพบเสมอว่าความ เข้าใจครั้งแรกของผู้รับคําถามอาจไม่ตรงกับเจตนาของผู้ถามจนได้ซักถามข้อมูลพื้นฐาน หรือข้อมูลเบื้องหลัง เพิ่มเติมแล้ว - ช่วยให้การค้นหาคําตอบมีเป้าหมายชัดเจน ทําให้ง่ายและเร็วกว่าเพราะทราบว่าควรจะเลือกเอกสารใด การซักถามข้อมูลพื้นฐานเพิ่มเติมต้องอาศัยทักษะจึงจะเกิดประสิทธิภาพ แต่อย่างไรก็ดีอาจใช้แนวทางต่อไปนี้ ช่วย ในเบื้องต้นได้ ประการแรก คือ ต้องทราบว่าคําถามในเรื่องยานั้นเป็นปัญหาที่เกิดในผูป้ ่วยเฉพาะรายใดหรือไม่ ถ้าใช่สิ่ง ที่ควรถามต่อไปได้แก่ (1) ประวัติการเจ็บป่วย - เพศ, อายุ, น้ําหนัก - ประวัติการเจ็บป่วยโดยย่อ - สภาพของอวัยวะที่สําคัญ เช่น หัวใจ ตับ ไต (2) ประวัติการใช้ยา - ยาที่ผู้ป่วยได้รับในปัจจุบัน นอกจากชื่อยาแล้ว ควรถามถึงขนาดและวิธีใช้ยาด้วย - ประวัติการแพ้ยาของผู้ป่วย คําถามเหล่านี้จะทําให้เภสัชกรทราบภาวะปัจจุบันของผู้ป่วยพอสมควรที่จะประเมินปัญหาได้ถูกต้อง ประมวล คําตอบได้ตรงเป้า และอาจเป็นเครื่องบ่งชี้แนวทางการค้นหาคําตอบได้ง่ายขึ้น ประการที่สอง ต่อมานั้นจะเป็นคําถามเฉพาะตามประเภทของคําถาม ตัวอย่างต่อไปนี้ไม่จําเป็นต้องถาม เรียงหรือถามทุกข้อทุกครั้ง แล้วแต่ลักษณะของคําถาม แต่ทุกครั้งควรทราบว่า สําหรับผู้ป่วยเฉพาะรายหรือไม่ (1) คําถามเพื่อการพิสูจน์เอกลักษณ์หรือรูปแบบกับความแรงที่มีจําหน่าย : ยานั้นใช้เพือ่ อะไร โรคอะไร : ทราบชื่อหรือไม่ เช่น ชื่อการค้า ชื่อทั่วไป : ยาของบริษทั ใด : ได้ยามาจากไหน ประเทศ โรงพยาบาล ? (2) คําถามเกี่ยวกับขนาดใช้ยา ในเรื่องนี้จําเป็นมากที่ต้องทราบในกรณีที่เป็นคําถามทีน่ ําไปใช้กับผู้ป่วย : คําถามพื้นฐานสําหรับผู้ป่วยเฉพาะราย : ขนาดยาในโรคหรืออาการใด (3) คําถามประเภทปฏิกิริยาระหว่างยากับยา อาหาร หรือผลทางห้องปฏิบัติการและอาการไม่พึงประสงค์ ของยา : คําถามพื้นฐานสําหรับผู้ป่วยเฉพาะราย : ขนาดและกําหนดการให้ยาทุกขนานในปัจจุบนั : อาการหรืออาการแสดงที่สงสัยว่าจะเกิดจากปฏิกิริยานั้น : อาการนั้นเกิดเมื่อไหร่ หลังได้ยานานเท่าไหร่ : การแก้ไขอาการจนถึงปัจจุบัน Pharmacy Rx’24




101

(4) คําถามประเภทเภสัชจลนศาสตร์และชีวเภสัชกรรม และการบําบัดทางยา ลักษณะคําถามเช่น เดียวกับคําถามพื้นฐานสําหรับผู้ป่วยเฉพาะราย (5) คําถามประเภทอาการพิษและการบําบัด : คําถามพื้นฐานสําหรับผู้ป่วยเฉพาะราย : อาการที่เกิด : ยาหรือสารเคมีที่สงสัยว่าจะก่อให้เกิดอาการพิษ : ปริมาณ ระยะเวลา และวิธีการที่ผู้ป่วยได้รับสารพิษ : การแก้ไขอาการจนถึงปัจจุบัน จะเห็นว่าปัญหาที่มีลักษณะจําเป็นต้องถามข้อมูลพื้นฐานเพิ่มเติมมักเป็นคําถามในกรณีที่เกิดกับผู้ป่วย เฉพาะรายจึงมักต้องถามประวัติการเจ็บป่วยและการใช้ยาเสมอ 1.2 สืบค้นข้อมูลจากแหล่งข้อมูลทีเ่ หมาะสม การสืบค้นข้อมูลเพื่อตอบคําถามต้องสืบค้นจากแหล่งข้อมูลที่เชื่อถือได้ และเหมาะสมกับคําถาม 1.3 เลือกหนังสือตําราตรงหรือมีคําตอบให้คําถามที่กําหนด หนังสือที่มีการใช้ในการตอบคําถามบ่อย มีดังนี้ 1. Handbook of Clinical Drug Data 2. British National Formulary (BNF) 3. Drug Facts and Comparisons 4. Drug Information Handbook 5. Medication Teaching Manual: The guide to patient drug information 6. Martindale: The Extra Pharmacopoeia 7. USP DI 8. MIMS and MIMs Annual (ตอบข้อมูลยาที่มีจําหน่ายในประเทศไทย/การพิสูจน์เอกลักษณ์) 9. Pharmacotherapy: A Pathophysiologic Approach 1.4 เลือกหรือใช้ฐานข้อมูลทุติยภูมิทางยาโดยการกําหนดคําสําคัญจากคําถามที่กําหนด เทคนิคการกําหนดคําสําคัญเพื่อการค้นหาจากฐานข้อมูลทุติยภูมิทางยา 1.5 การตอบตรงประเด็นโดยวาจาและ/หรือเขียนอย่างสั้น การประมวลเสนอคําตอบให้ตรงประเด็น เมื่อเภสัชกรค้นหาข้อสนเทศจนคาดว่าเพียงพอแล้วจะ ต้อง ประมวลคําตอบให้ผู้ถามโดยยึดหลักว่าคําตอบที่ดีควรมีลกั ษณะ ดังนี้ 1. เสนอเฉพาะข้อเท็จจริงเท่าที่สามารถอ้างอิงได้ในขณะนั้น ไม่ควรใช้การคาดเดา 2. ทบทวนคําถาม เพื่อให้คําตอบตรงประเด็น ถูกต้อง แม่นยํา 3. มีลักษณะทางวิชาการ คือ มีการอ้างอิงที่เหมาะสม โดยเฉพาะเมื่อผู้ถามเป็นผู้ประกอบโรคศิลปะ 4. การใช้ถ้อยคําหรือข้อเขียนกะทัดรัด เข้าใจง่าย ถูกต้องทางด้านภาษา 5. ควรตอบภายในเวลาที่สมควร Pharmacy Rx’24




102

คําตอบนั้นอาจให้โดยทางวาจา หรือด้วยลายลักษณ์อักษร หรือทั้ง 2 แบบร่วมกัน ในส่วนคําตอบที่เป็น ลายลักษณ์อักษรนั้นอาจใช้ตามแบบแผนทีพ่ บเสมอซึ่งจะมีลักษณะโครงสร้าง ดังนี้ 1. ทบทวนคําถามและข้อมูลพื้นฐานเพิ่มเติม 2. ส่วนคําตอบ - คํานํา อาจมีเพื่อช่วยในการลําดับเรื่องราวหรือชี้แจงความหมายในส่วนคําตอบ - สรุปข้อสนเทศที่เกี่ยวข้องจากเอกสารอ้างอิงที่ค้นพบ เฉพาะประเด็นที่เกี่ยวกับคําถาม - ตารางหรือกราฟหรือแผนภูมิ ที่คิดว่าจะทําให้ผู้ถามเข้าใจง่าย 3. สรุป เป็นการที่ผู้ตอบสรุปความเห็นของตนจากข้อสนเทศที่อ้างอิงได้ว่าคําตอบนั้นคืออะไร ตอบได้ พอใจหรือไม่ มีสิ่งใดที่คิดว่าไม่เพียงพอ 4. เอกสารอ้างอิง ควรเขียนตามหลักเกณฑ์ที่ถูกต้องแบบใดแบบหนึ่ง 1.6 การเขียนอ้างอิงตามหลักสากล การเขียนอ้างอิงมีหลายระบบ ขอยกตัวอย่างการเขียนอ้างอิงตามหลักสากลที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย 2 ระบบ คือ

1. การเขียนบรรณานุกรมอ้างอิงตามหลักตัวเลข (Vancouver style) เป็นการเขียนอ้างอิงด้วยตัวเลขเรียงตามลําดับก่อนหลังตามลําดับที่อ้างอิงในเนื้อเรื่อง และการแสดงรายการ อ้างอิงท้ายบทความจะเรียงลําดับการอ้างอิงตามตัวเลขที่ปรากฎในเนื้อหา หลักการเขียนอ้างอิงท้ายบทความตามหลักตัวเลข 1. การเขียนอ้างอิงจากหนังสือ รูปแบบการเขียน ชื่อผู้แต่ง./ชื่อหนังสือ./พิมพ์ครั้งที.่ /เมืองที่พิมพ์:/สํานักพิมพ์;/ปีที่พิมพ์.เลขหน้า. หมายเหตุ เครื่องหมาย / หมายถึง เว้นวรรค 1 เคาะ (1) ชื่อผู้แต่ง • ผู้แต่งชาวต่างชาติ ให้ขึ้นต้นด้วยนามสกุล และตามด้วยอักษรตัวแรกของชื่อต้นและชื่อกลาง เช่น ชื่อ Gerald L. Mandell ให้เขียนเป็น Mandell GL • ผู้แต่งชาวไทยให้ขึ้นต้นด้วย ชื่อและตามด้วยนามสกุล • รายชื่อผู้แต่งแต่ละคนคั่นด้วยจุลภาคแต่ถ้าเกิน 6 คน ให้พิมพ์คําว่า และคณะ (et al) แทนคนที่ 7 เป็นต้นไป • ถ้าเป็นบรรณาธิการ (ให้ใช้คําว่าบรรณาธิการ หรือ editor(s) หรือ ed(s) ต่อท้ายรายชื่อ) • ถ้าหนังสือเป็นของหน่วยงานโดยไม่ได้ระบุชื่อผู้แต่งไว้ชัดเจน ให้ใช้ชื่อหน่วยงานแทนได้ • กรณีที่เป็นบทอยู่ในหนังสือทีม่ ีบรรณาธิการ ให้พิมพ์ คําว่า In ที่อยู่หน้าชื่อบรรณาธิการ ถ้าเป็น ภาษาไทยให้ใช้คําว่า ใน (2) ชื่อหนังสือ และชื่อย่อย (ถ้ามี) (3) พิมพ์ครั้งที่ ย่อด้วย “ed” (4) สถานที่พิมพ์ ในกรณีทสี่ ํานักพิมพ์นั้นมีทตี่ ั้งอยู่หลายเมืองให้ระบุชื่อเมืองแรกที่บอกไว้ (5) สํานักพิมพ์ (6) ปีที่พิมพ์ (7) เลขหน้า ให้ระบุเฉพาะหลักที่ไม่ซ้ํากันเช่น หน้า 124-156 ให้ระบุเป็น 124-56 Pharmacy Rx’24



103


ตัวอย่างการเขียน Ellaworth AJ. Skin disorders. In: Koda-Kimble MA and Young LY. eds. Applied Therapeutics: The Clinical Use of Drugs. 7thed. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins; 2001:36-1 to 36-24. อภิฤดี เหมะจุฑา, นารัต เกษตรทัต, และสุธาทิพย์ พิชญไพบูลย์. คู่มือการจ่ายยาของเภสัชกร. กรุงเทพมหานคร: จันทร์ม่วงการพิมพ์; 2543. 2. การเขียนอ้างอิงจากบทความในวารสาร รูปแบบการเขียน ชื่อผู้แต่ง. /ชื่อบทความ./ชื่อวารสาร./ปีทพี่ ิมพ์ (และเดือน/วัน ถ้ามี); ฉบับที:่ เลขหน้า หมายเหตุ เครื่องหมาย / หมายถึง เว้นวรรค 1 เคาะ (1) ชื่อผู้แต่ง • ชื่อผู้แต่งที่เป็นภาษาอังกฤษ ให้ขึ้นต้นด้วยนามสกุล และตามด้วยอักษรตัวแรกของชื่อต้นและชื่อ กลาง เช่น ชื่อ Gerald L. Mandell ให้เขียนเป็น Mandell GL • ชื่อผู้แต่งที่เป็นภาษาไทยให้ขึ้นต้นด้วย ชื่อและตามด้วยนามสกุล • รายชื่อผู้แต่งแต่ละคนคั่นด้วยจุลภาค (comma) แต่ถ้าเกิน 6 คน ให้พิมพ์คําว่า และคณะ (et al) แทนคนที่ 7 เป็นต้นไป (2) ชื่อบทความ กรณีที่เป็นบทคัดย่อ จดหมาย บทบรรณาธิการ ให้แสดงชนิดของเอกสารภายใน เครื่องหมาย [ ] หลังชื่อบทความ (3) ชื่อวารสาร ให้ใช้ชื่อย่อตามที่ระบุในฐานข้อมูล Medline และพิมพ์ด้วยตัวเอน (4) ปีที่พิมพ์ และเดือน/วัน (ถ้ามี) (5) ฉบับที่ (6) เลขหน้า ให้ระบุเฉพาะหลักที่ไม่ซ้ํากันเช่น หน้า 124-156 ให้ระบุเป็น 124-56 ตัวอย่างการเขียน Boguniewicz M. Adverse reactions to antibiotics. Drug Safety.1995 Jun 1;13(5):273-80. 3. การอ้างอิงจาก Internet และ Electronic sources ต่าง ๆ 3.1 การอ้างอิงจาก E-Journal รูปแบบการเขียน ชื่อผู้แต่ง./ชื่อเรื่อง./ชื่อย่อของวารสารอิเลคโทรนิค/[serial online] ปีที่พิมพ์ (เดือนที่พิมพ์ ถ้า มี);volume number(issue number):[จํานวนหน้า]./ Available from:/ URL address./Accessed เดือน,วัน,/ปีที่สบื ค้น. หมายเหตุ เครื่องหมาย / หมายถึง เว้นวรรค 1 เคาะ ตัวอย่างการเขียน Morse SS. Factors in the emergence of infectious disease. Emerg Infect Dis [serial online] 1995 Jan-Mar;1(1):[24 screens]. Available from: URL:http://www/cdc/gov/ncidoc/EID/eid.htm. Accessed December 25, 1999. Pharmacy Rx’24




104

3.2 การอ้างอิงจาก Internet รูปแบบการเขียน ชื่อผู้แต่ง./ชื่อเรื่อง./ปี(ถ้ามี);[จํานวนหน้า]./ Available at:/ URL address./Accessed เดือน,วัน,/ปีทสี่ ืบค้น. หมายเหตุ เครื่องหมาย / หมายถึง เว้นวรรค 1 เคาะ ตัวอย่างการเขียน Hoffman DL. St John's Wort. 1995;[4 screens]. Available at: URL:http://www.healthy.net/library/books/hoffman/materiamedica/stjohns.htm. Accessed July 16, 1998.

2. การเขียนบรรณานุกรมอ้างอิงตามหลักนาม-ปี (Harvard style) เป็นการเขียนอ้างอิงโดยวงเล็บนามสกุลของผู้เขียน ตามด้วยปีที่พิมพ์ เช่น (Parkin et al., 1996) แต่ถ้าผู้เขียนเป็นคนไทยให้เขียนอ้างอิงโดยวงเล็บทั้งชื่อและนามสกุลของผู้เขียน ตามด้วยปีที่พิมพ์ เช่น (สมทรง รักษ์เผ่า, 2543) และการแสดงรายการอ้างอิงท้ายบทความตามลําดับตัวอักษร หลักการเขียนอ้างอิงท้ายบทความตามหลักนาม-ปี 1. การเขียนอ้างอิงจากหนังสือ รูปแบบการเขียน ชื่อผู้แต่ง,/ปีทพี่ ิมพ์,/ชื่อหนังสือ,/ครั้งทีพ่ ิมพ์,/สํานักพิมพ์,/สถานที่พิมพ์,เลขหน้า. หมายเหตุ เครื่องหมาย / หมายถึง เว้นวรรค 1 เคาะ (1) ชื่อผู้แต่ง (Author) • ชื่อผู้แต่งที่เป็นภาษาอังกฤษ ให้ขึ้นต้นด้วยนามสกุล แล้วมีเครื่องหมายจุลภาค (comma) คั่น แล้วตามด้วยอักษรตัวแรกของชื่อต้นและชื่อกลาง เช่น ชื่อ Gerald L. Mandell ให้เขียนเป็น Mandell, G.L. • ชื่อผู้แต่งที่เป็นภาษาไทยให้ขึ้นต้นด้วย ชื่อและตามด้วยนามสกุล • ถ้าผู้แต่งมี 2 คนให้คั่นชื่อผู้แต่งด้วยเครื่องหมาย “&” • ถ้าผู้แต่งมีตั้งแต่ 3 คนขึ้นไป ให้คั่นชื่อผู้แต่งด้วยเครื่องหมาย “&”หน้าชื่อผู้แต่งคนสุดท้าย • ถ้ามีบรรณาธิการ (ให้ใช้คําว่า (ed) สําหรับบรรณาธิการเพียงคนเดียว และ (eds) สําหรับ บรรณาธิการตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป ต่อท้ายรายชื่อ) • ถ้าไม่ระบุชื่อผู้แต่งก็ให้อ้างอิงชื่อหนังสือ (Title) เป็นอันดับแรก (2) ปีที่พิมพ์ (3) ชื่อหนังสือ และชื่อย่อย (ถ้ามี) ชื่อหนังสือทุกเล่มต้องมีการเน้นโดยขีดเส้นใต้ หรือพิมพ์ด้วยตัวเอน (4) ครั้งที่พิมพ์ ระบุด้วยถ้ามากกว่า 1 โดยย่อด้วย “edn”. (5) สํานักพิมพ์ (6) สถานที่พิมพ์ (7) เลขหน้า

Pharmacy Rx’24



105


ตัวอย่างการเขียน Berkman, R.I. 1994, Find & Fast: How to Uncover Expert Information on any Subject, HarperPerennial, New York, pp.42-59. กรณีที่อ้างอิงจากบทหนึ่งในหนังสือ Mayer, L.A., 2000, ‘Skin tests, In vitro tests’ In Allergic in primary care, 2nd edn, eds. L.C. Attman, J.W. Becker, P.V. Williums. WB Saunders Company, Philadelphia, pp 37-47. 2. การเขียนอ้างอิงจากบทความในวารสาร รูปแบบการเขียน ชื่อผู้แต่ง,/ปีทพี่ ิมพ์,/”ชื่อบทความ”,/ชื่อวารสาร,/ฉบับที,่ /เล่มที,่ เลขหน้า. หมายเหตุ เครื่องหมาย / หมายถึง เว้นวรรค 1 เคาะ (1) ชื่อผู้แต่ง (Author) • ผู้แต่งชาวต่างชาติ ให้ขึ้นต้นด้วยนามสกุล แล้วมีเครื่องหมายจุลภาค (comma) คั่น แล้วตาม ด้วยอักษรตัวแรกของชื่อต้นและชื่อกลาง ผู้แต่งชาวไทยให้ขึ้นต้นด้วย ชื่อแล้วตามด้วยนามสกุล • ถ้าผู้แต่งมี 2 คนให้คั่นชื่อผู้แต่งด้วยเครื่องหมาย “&” (2) ปีที่พิมพ์ (3) ชื่อบทความ อยู่ภายใต้เครื่องหมายอัญประกาศ (“___”) (4) ชื่อวารสาร เน้นโดยขีดเส้นใต้หรือตัวเอน (5) ฉบับที่ ระบุเป็นตัวเลข (6) เล่มที่ ระบุเป็นตัวเลข (7) เลขหน้า ตัวอย่างการเขียน Huffman, L. M. 1996, “Processing whey protein for use us a food ingredient”, Food Technology, vol.50, no.2,pp.49-52. กรณีที่เป็นบทคัดย่อ จดหมาย บทบรรณาธิการ ให้แสดงชนิดของเอกสารหลังเลขหน้า 3. การอ้างอิงจาก Internet และ Electronic sources ต่าง ๆ รูปแบบการเขียน ชื่อผู้แต่ง/ปีทพี่ ิมพ์. “ชื่อบทความ”,ชื่อวารสาร(พิมพ์ตวั เอน),/ชนิดของแหล่งข้อมูล,/วันที่สบื ค้น,/ Available at:/address. ตัวอย่างการเขียน Weibel, S. 1995, “Metadata : the foundations of resource description”, D-lib Magazine, [Online] Available at: http://www.dlib.org/dlib/July95/07weibel.html

Pharmacy Rx’24



106


การสืบค้นข้อมูลจากแหล่งข้อมูล คําถามทีพ่ บบ่อย 1.คุณลักษณะของยา (Drug Identification) 2.รูปแบบที่จําหน่าย(Availability) 3.ขนาดยา และการบริหาร (Dosage and Administration) 4.ข้อบ่งใช้ในการรักษาและประสิทธิผล (Therapeutic use/Efficacy) 5.อาการไม่พึงประสงค์และอาการข้างเคียง (ADR/Side effect) 6.ปฎิกิริยาระหว่างยา หรืออาหาร (Drug/food interaction) 7.Pharmacokinetics 8.Toxicity 9.สตรีมีครรภ์และการให้นมบุตร 10.Compactibility/Stability แหล่งข้อมูลพืน้ ฐานทีส่ ภาเภสัชกรรมกําหนดคือ 1.Handbook of Clinical Drug Data - บอกรายละเอียด แต่ละชนิดแบบย่อๆ แบ่งเป็นหัวข้อ ดังนี้ เภสัชวิทยา เภสัชจลนพลศาสตร์ ข้อบ่งใช้ ขนาดยาและวิธีการใช้ยา การใช้ยาในผู้ป่วยเด็ก การปฏิบัติตัวเมื่อลืมกินยา อาการไม่พึงประสงค์ ข้อห้ามใช้ ข้อควร ระวัง ปฎิกิริยาระหว่างยา และยังมีส่วนเกี่ยวกับข้อมูลทางคลินิค 2. Drug Information Handbook - บอกรายละเอียดยาแต่ละชนิดแบบย่อ โดยเรียงตามตัวอักษร A และ Z 3.Drug Fact and comparison -บอกเกี่ยวกับการใช้ยาบําบัดในกลุ่มต่างๆ รวมถึงรายละเอียดการให้ยาแต่ละชนิด มีขอ้ มูล เปรียบเทียบ ระหว่างยาแต่ละกลุ่มหรือว่า แต่ละชนิด มีตาราง รูปยาชนิดต่างๆประกอบ 4.Martindale’s the extra Pharmacopoeia -บอกรายละเอียดคล้ายกับ Drug Fact and Comparison แต่มีข้อมูลทางเคมี เช่น ชื่อทางเคมี โครงสร้าง เพิ่มเติม 5.MIMs and MIMs annual - บอกข้อมูลชื่อการค้า ประเภทยาตามกฎหมาย ข้อมูลเกี่ยวกับยาอย่างคร่าวๆ เช่น Indication, Dosage, Precaution, packaging เป็นต้น 6.บัญชียาหลักแห่งชาติ - บอกยาที่ควรมีในสถานพยาบาล 7.พรบ.ยา ระบุให้ได้ว่า ยาใดเป็นยาควบคุมพิเศษ วัตถุออกฤทธิ์ ยาเสพติดให้โทษ

Pharmacy Rx’24



OSPE

107

รวบรวมขอสอบ OSPE (Objective Structured Pharmaceutical Examination) คําชี้แจง คําชี้แจงการสอบ OSPE 1. ผู้สอบจะต้องมาถึงสนามสอบตามเวลาที่นัดไว้ให้ทันช่วงการเก็บตัวก่อนเข้าห้องสอบ 2. ห้ามนําเครื่องมือสื่อสารทุ กชนิดเข้าห้องเก็บตัวก่อนเข้าห้องสอบและช่วงสอบ 3. เนื่องจากในการสอบ OSPE ผู้สอบจะต้องเคลื่อนย้ายที่นั่งสอบไปในสถานีสอบต่างๆ จึงขอให้ จัดเตรียมอุปกรณ์ สอบพกติดตัวเฉพาะที่จําเป็น ได้แก่ ปากกาลูกลื่น และน้ฎายาลบคําผิด เป็นต้น 4. ติดบัตรประจําตัวสอบหรือป้ายชื่อให้เห็นชัดเจน เพื่อที่อาจารย์ประจําสถานีสอบสามารถตรวจสอบ และให้คะแนนได้

คําชี้แจงเกี่ยวกับข้อสอบ - ข้อสอบ OSPE (Objection Structured Pharmaceutical Examination) จะมีลักษณะข้อสอบ แบบเป็น station - โดยมีทั้งหมด 30 station (ข้อ) เป็นข้อพัก 5 ข้อ ที่เหลือ 25 ข้อ ก็เป็นโจทย์คําถาม ให้เวลาทําข้อ ละ 3 นาที - 1ข้อคิดเป็นคะแนนดิบ 10 คะแนนหรือเป็นคะแนนเต็ม 4 คะแนน - คะแนนเต็มรวมทั้งหมด 100 คะแนน โดยเกณฑ์การผ่านสอบ OSPE ของสภาเภสัชกรรมอยู่ที่ 80 คะแนน

Pharmacy Student Rx’24



OSPE

108

ตัวอย่าง OSPE ของสภาเภสัชกรรม OSPE Item 1 รหัสขอสอบ สภาเภสัชกรรม แบบฟอรมการออกขอสอบ OSPE คณะทํางานออกขอสอบ จากคณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัย XXXXX ป พ.ศ.ที่ออกขอสอบ…2545 ครอบคลุมทักษะตามเกณฑมาตรฐานฯขอที่ (ระบุขอ) 3 วัตถุประสงคหลัก เทคนิคการกรองที่ตองการเก็บ filtrate ผูควบคุมสถานีสอบ : อาจารย…1…..คน; เจาหนาที่ …1……..คน (สําหรับชวยจัดเก็บเครื่องมือระหวางและหลังการสอบ ผูสอบแตละคน) เวลาที่ใชในการสอบ…3…….นาที เครื่องมืออุปกรณที่ตองใช: ring stand 1, filter funnel 1, beaker 1, flask 1, graduated cylinder 1, น้ําใสใน beaker มี dropper; filter paper พับ 2 แบบคือ plaited filter, plain filter สารเคมี/ผลิตภัณฑที่ตองใช peppermint oil, talc กระจายอยูในน้ํา (เตรียมไวให) ลักษณะขอสอบ ; สถานีเดี่ยว สถานีเชื่อมโยง……..สถานี สวนขอสอบ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------จงแสดงการกรองใหไดสารละลายใสของ Peppermint Water โดยเทคนิคที่ถูกตอง (10 คะแนน) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------สวนคําตอบ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- เลือกกระดาษกรองที่พับไวแลวแบบ plaited filter ถูกตอง (2 คะแนน; หากเลือก plain filter 0 คะแนน) - ตั้งอุปกรณถูกตอง คือ เอา filter funnel ที่มีกระดาษกรองวางบน stand (2 คะแนน; หากไมใช stand แตวาง funnel บน flask หรือ cylinder 0 คะแนน) - วาง flask รับ filtrate (1 คะแนน; เอา beaker รับโดยไมปดปาก 0 คะแนน) - rinse กระดาษกรองโดยหยดน้ําจนเปยก ( 2 คะแนน; ไมได rinse 0 คะแนน) - เทสารละลายลงใน funnel โดยมี stirrer นําลง (1 คะแนน; หากไมใชstirrer ชวยนํา 0 คะแนน) - ปด funnel ดวยกระจกนาฬิกากันการระเหยของ oil (2 คะแนน; ไมไดปดกระจก 0 คะแนน) หมายเหตุ: ไมตองกรองจนหมด เพียงแสดงตามขั้นตอนดังกลาวขางตน --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------เอกสารอางอิง:




109

OSPE

OSPE Item 2 รหัสขอสอบ สภาเภสัชกรรม แบบฟอรมการออกขอสอบ OSPE คณะทํางานออกขอสอบ จากคณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัย XXXXX ป พ.ศ.ที่ออกขอสอบ…2545 ครอบคลุมทักษะตามเกณฑมาตรฐานฯขอที่ (ระบุขอ) 1, 4, 5 วัตถุประสงคหลัก การแนะนําการใชและการเก็บรักษายาบางชนิดที่เกี่ยวของ ผูควบคุมสถานีสอบ : อาจารย…1…..คน; เจาหนาที่ …-……..คน เวลาที่ใชในการสอบ…3…….นาที เครื่องมืออุปกรณที่ตองใช: สารเคมี/ผลิตภัณฑที่ตองใช ซองบรรจุยาและฉลาก ลักษณะขอสอบ ; สถานีเดี่ยว สถานีเชื่อมโยง……..สถานี สวนขอสอบ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------สถานการณจําลอง: อาจารย: "สวัสดี ขอซื้อยาเหน็บ proctosidyl / กลองคะ" ผูสอบ: "………บทสื่อสาร 1………" คําถามที่เขียนไวที่สถานี: จงเขียนฉลากและใหคําแนะนําการใชและการเก็บรักษาและคําแนะนําอื่นๆใหครบถวน (10 คะแนน) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------สวนคําตอบ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- บทสื่อสาร 1 อาจกลาววา "สวัสดีคะ รอสักครูคะ" (2 คะแนน; ไมกลาวตอบทักทาย 0 คะแนน) - เขียนฉลากหรือซองยา: สําหรับริดสีดวงทวารหนัก วิธีใช สอดทางทวารหนักครั้งละ 1 แทง วันละ 2-3 ครั้ง ( 3 คะแนน; หากไมระบุขอบงใช หัก 1 คะแนน; วิธีใชผิด หัก 2 คะแนน) - ฉลากชวย ใหเก็บรักษา ยาเหน็บไวในตูเย็น (2 คะแนน; ไมมี 0 คะแนน) - แนะนําเพิ่มเติม (3 คะแนน; ไมมี 0 คะแนน) - การใชยา หากถายระหวางวัน ใหเหน็บยาเหน็บใหมอีกครั้ง (1 คะแนน) - การปฏิบัติตน: การดูแลสุขภาพไมใหทองผูก เชน ดื่มน้ํามากๆ ทานผักผลไมมากๆ (2 คะแนน) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------เอกสารอางอิง




110

OSPE

OSPE Item 3 รหัสขอสอบ สภาเภสัชกรรม แบบฟอรมการออกขอสอบ OSPE คณะทํางานออกขอสอบ จากคณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัย XXXXX ป พ.ศ.ที่ออกขอสอบ…2545 ครอบคลุมทักษะตามเกณฑมาตรฐานฯขอที่ (ระบุขอ) 3, 5 วัตถุประสงคหลัก การใชยาปฏิชีวนะที่เปนผงแหง ผูควบคุมสถานีสอบ : อาจารย…1…..คน; เจาหนาที่ …-……..คน เวลาที่ใชในการสอบ…3…….นาที เครื่องมืออุปกรณที่ตองใช: ขวดนาสะอาด สารเคมี/ผลิตภัณฑที่ตองใช ยาปฏิชีวนะที่เปนผงแหง 1 ยี่หอ ฉลาก ฉลากชวยตางๆ ลักษณะขอสอบ ; สถานีเดี่ยว สถานีเชื่อมโยง……..สถานี สวนขอสอบ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ชื่อ ด.ช.สาคร สุดธารา อายุ 5 ป Rx Ampicillin Dry Syrup # 1 Sig: Tsp i q.i.d ac & h.s. จงเตรียม Ampicillin Dry syrup ใหอยูในรูปยาน้ําพรอมใช พรอมกับเขียนฉลากอยางครบถวน --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------สวนคําตอบ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- เขียนฉลาก (2 คะแนน) สําหรับ : รักษาอาการติดเชื้อ วิธีใช: รับประทานครั้งละ 1 ชอนชา วันละ 4 ครั้งกอนอาหารและกอนนอน - ฉลากชวย (1 คะแนน) รับประทานทุกวันจนยาหมด - วิธีเตรียม (7 คะแนน) เคาะขวดกับมือใหผงยารวนกอน (2 คะแนน) เติมน้ําประมาณครึ่งคอนปริมาตร เขยาใหทั่วกอน (3 คะแนน) เติมน้ําอีกครั้งใหถึงขีด (2 คะแนน) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------เอกสารอางอิง




111

OSPE

OSPE Item 4 รหัสขอสอบ สภาเภสัชกรรม แบบฟอรมการออกขอสอบ OSPE คณะทํางานออกขอสอบจากคณะเภสัชศาสตรมหาวิทยาลัย……จุฬา……………………………… ป พ.ศ.ที่ออกขอสอบ………2545…………………….. ครอบคลุมทักษะตามเกณฑมาตรฐานฯขอที่ (ระบุขอ) …7…………………………… วัตถุประสงคหลัก…………………………………………….. ผูควบคุมสถานีสอบ : อาจารย…1…..คน; เจาหนาที่ -………..คน เวลาที่ใชในการสอบ…3…….นาที สื่อ/โสตทัศนูปกรณที่ใช…-…………………….. เครื่องมืออุปกรณที่ตองใช: drug information handbook TIMS สารเคมี/ผลิตภัณฑที่ตองใช……-……………………………………………………… ลักษณะขอสอบ สถานีเดี่ยว สถานีเชื่อมโยง…1…..สถานี สวนขอสอบ สถานี ทานเปนเภสัชกรโรงพยาบาลชุมชนบั้งไฟ มีนักทองเที่ยวชาวอเมริกันมาพบแพทยเพื่อขอใหชวยสั่งยาชื่อ Glyburide สําหรับคุมระดับน้ําตาลในเลือด ซึ่งผูปวยทําหายระหวางเดินทาง แพทยโทรมาถามทานวามียานี้หรือไม หรือจะ ใชยาใดแทนไดบาง ที่โรงพยาบาลมีแตยาเลียนแบบ ใหทานเลือกหนังสือที่ทานคิดวามีคําตอบ เปดหาคําตอบ แลวตอบในกระดาษคําตอบเฉพาะชื่อยา สวนคําตอบ -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------เปดไดทั้งสองเลม เปด TIMS จะไมพบ เปด drug information handbook เพื่อหา synonyms = Glybenclamide … คะแนน เปด TIMS เพื่อหาชื่อยา local made ….. คะแนน Benclamin Cytagon Debtan Diabeedol Diabenol Diclanil Diabelet Glibe Glibesyn Glybetic Glybic Gluconil Gluzo




OSPE

112

OSPE Item 5 รหัสขอสอบ สภาเภสัชกรรม แบบฟอรมการออกขอสอบ OSPE คณะทํางานออกขอสอบจากคณะเภสัชศาสตรมหาวิทยาลัย……จุฬา……………………………… ป พ.ศ.ที่ออกขอสอบ………2545…………………….. ครอบคลุมทักษะตามเกณฑมาตรฐานฯขอที่ (ระบุขอ) …5…………………………… วัตถุประสงคหลัก…………………………………………….. ผูควบคุมสถานีสอบ : อาจารย…1…..คน; เจาหนาที่ -………..คน เวลาที่ใชในการสอบ…3…….นาที สื่อ/โสตทัศนูปกรณที่ใช…-…………………….. เครื่องมืออุปกรณที่ตองใช: meterdose inhaler ………………………………………………. สารเคมี/ผลิตภัณฑที่ตองใช……-……………………………………………………… ลักษณะขอสอบ สถานีเดี่ยว สถานีเชื่อมโยง…2…..สถานี สวนขอสอบ สถานี 1. นาง สาทร สมจิต นําใบสั่งยาใบนี้มาที่รานยาของทาน Rx Salbutamol MDI 1 puff prn # 1 ……………………………….MD. ทานจัดยาเรียบรอยแลว ใหแนะนํา วิธีพนยาแกนางสมจิต สวนคําตอบ -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ยาพนสูด วิธีใช… 1.) เปดฝาครอบปากขวดยาพนออก เขยาขวด ….. คะแนน 2.) คว่ําขวดพนยาลง ใหกนของขวดยาชี้ฟา ตั้งขวดพนยาตรง …….. คะแนน 3.) หายใจออกใหสุดเต็มที่ ……. คะแนน 4.) ใชริมฝปากอมรอบปากขวดพนยาใหสนิท เอนศรีษะไปดานหลังเล็กนอยหรือ อาปากใหปากขวดอยูหางจากปาก ประมาณ 3-4 เชนติเมตร หรือ 1-2 นิ้ว ….. คะแนน เอาศีรษะไปดานหลังเล็กนอย 5.) หายใจเขาลึกๆทางปากพรอมๆกับกดที่พนยา 1 ครั้ง ……คะแนน 6.) ใหหายใจเขาชาๆ …… คะแนน 7.) เอาขวดพนยาออกจากปาก หุบปากใหสนิท กลั้นหายใจใหนานที่สุดเทาที่จะทําได…… คะแนน 8.) ผอนลมหายใจออกทางจมูกชาๆ




113

OSPE

OSPE 2546/1 1. จงเตรียม 70% alcohol จํานวน 40 ml โดยตวงน้ํา 7.5 ml และตวง 70% alcohol 32.5 ml วิธีทํา - ตวง 70% alcohol ปริมาณ 32.5 ml โดยใช Cylinder ขนาด 50 ml เทใส Beaker 1 - ตวงน้ํา 7.5 ml โดยใช Cylinder ขนาด 10 ml เทใส Beaker 1 - คนใหเขากัน เทใส Cylinder ขนาด 50 ml - รินน้ําใน Beaker 1 - เทปรับปริมาตร ครบ 40 ml 2. pt ไปพบแพทยมาเนื่องจากอาการโรคหัวใจ pt ไดรับยา Digoxin มาตลอด แตครั้งสุดทายที่ไปพบแพทย แพทยสั่ง ปรับขนาดยา Digoxin เปน 2 เทา จากที่ pt เคยกิน เมื่อ pt กินยาเกิดอาการ ตาพรามัว ปวดศีรษะ มองเห็น แสงเปนวูบวาบ คลื่นไส อาเจียน จงซักอาการเพื่อคนหาสาเหตุของอาการดังกลาว รวมทั้งใหคําแนะนําที่ เหมาะสม วิธีทํา - สวัสดีครับ ผมเภสัชกร - มีอะไรใหผมชวยไหมครับ - ไมทราบวาอาการที่เกิดขึ้นเปนกอนหรือหลังจากไปหาหมอครั้งหลังสุด - มีอาการอยางนี้หลังจากไปหาหมอไดกี่วัน - แตกอนคุณกิน Digoxin อยางไร - แลวตอนนี้หมอใหกินอยางไร - คุณไดใชยาอะไรอีกไหมนอกจากยาตัวนี้ - คุณไดใชยารักษาอาการที่คุณเปนอยูหรือยัง - ฟงจากอาการที่คุณเลามานาจะเกิดจากอาการพิษของยา Digoxin ซึ่งยาตัวนี้มีปริมาณยาใน เลือด ที่รักษากับทําใหเกิดพิษใกลเคียงกันมาก ซึ่งคุณกินแตกอนไมเปนอะไร แตพอหมอก็ ไดเพิ่มขนาดยาสูงขึ้นคุณก็มีอาการ ไมตองตกใจนะครับ ตอนนี้ใหคุณรีบกลับไปหาหมอที่ เปนเจาของคนไข แลวเลาอาการใหหมอฟง อยาลดขนาดยาเองนะครับ 3. pt ไปหาหมอมาเนื่องจากมีอาการคัน มีผื่นแพบริเวณผิวหนัง หมอไดจายยามา 2 ตัว คือ prednisolone 5 mg 20 เม็ด betamethasone cream 1 หลอด ผูปวยใชยาแลวหาย แตตอนนี้มีอาการเดิมเกิดขึ้นอีก อยากไดยาเดิมมาขอซื้อกับเภสัชกรที่รานขายยา จงซัก ประวัติและจายยาใหกับผูปวย รายนี้พรอมใหคําแนะนําที่เหมาะสม วิธีทํา - สวัสดีครับผมเภสัชกร - มีอะไรใหผมชวยไหมครับ




OSPE

114

-

มาขอซื้อยา ใชเองหรือเปลา เปนที่ไหน มีอาการอยางไรบางถึงไดใชยานี้ ไปหาหมอมานานหรือยัง หลังจากใชยาแลวอาการเปนอยางไรบาง หมอไดบอกไหมวาแพอะไร คุณคิดวาอาการกลับมาอีกเพราะสาเหตุอะไร มีโรคประจําตัวอะไร กินยาอะไรประจําอยูไหมนอกจากยา 2 ตัวนี้ เคยแพยาอะไรไหม ฟงจากที่คุณเลามาเปนลักษณะของอาการแพ ซึ่งเราตองสังเกตวาแพอะไร ยาที่ใชเปนเพียงการรักษาอาการ ผื่นคันเทานั้น และยาเม็ดที่คุณมาขอซื้อทางรานเราไมสามารถขายใหได เพราะเปนยาควบคุมพิเศษ จะจาย ใหไดก็ตอเมื่อมีใบสั่งยามาดวย สวนยาครีมสามารถขายได แตทางรานเรามียาตัวอื่นที่มีสรรพคุณรักษาผื่น คันเหมือนกัน ไมทราบวาจะเอาไหม - คําแนะนํา ตอนนี้ใหคุณสังเกตวาคุณแพอะไร เพื่อหาสาเหตุการแพที่แทจริง แลวเลี่ยงสิ่งที่ทําใหแพ - ถากินยาแลวอาการไมดีขึ้นก็กลับมาใหม หรือไปพบแพทย จายยา บอกวิธีใช

4. นับเม็ดยา paracet 500 mg จํานวน 100 เม็ด ใสขวดใหถูกตองและเหมาะสม

5. จงบอกประเภทของยาตามกฎหมาย Prednisolone Diazepam ยาแกไอน้ําดําตรา เสือดาว 60 ml

6. เปดหนังสือแลวจงบอกประเภทของยา 5-FU

7. จงหาวา Calcium ในรูป form ไหน แบบใด ที่มีอัตราในการดูดซึม

8. ชั่ง Vanilline base 9 กรัม

9. จงบดผสม Calamine powder กับ Vanilline base แลวตักใสภาชนะสงอาจารย




OSPE

115

10. ใหบอกวายาตอไปนี้อยูในรูปแบบใด Gynecon Ventolin พน MOM

11. จงซักประวัติผูปวย มีอาการไขหวัด เพื่อใหไดขอมูลที่เปนประโยชน ตอการ Dx โรคโดยไมตองจายยา

12. บอกวิธีผสม Ibilex dry syrup

13. เขียนฉลากยา Ilosone dry syrup

14. จงบอกวิธีการใชยา ขนาดยา อาการขางเคียงของยา ขอควรระวังในการใชยา Actifed 5 แผง Tylinol 5 แผง

15. ยาตอไปนี้ตัวไหน Label จํานวน ขนาดการใช วิธีการใชไมถูกตองบาง จงตรวจสอบโดยละเอียดและแกไขให ถูกตอง Lanoxin ใสซองมา 30 เม็ด Furosemide ใสซองมา 30 เม็ด Paracetamol

16. ผูชวยเภสัชกรไดจัดยาตามใบสั่งแพทย ซึ่งผูปวยมาขอซื้อยา refill ในฐานะเภสัชกรจงตรวจสอบโดยละเอียด และ แกไขใหถูกตอง มียามาให 3 ซอง แตละซองใสยามาดังนี้ Enaril 5 mg 30 เม็ด Fluimucil 100 mg 8 ซอง Glybenclamide 5 mg 30 เม็ด มีใบสั่งยา Rx Enaril 20 mg 30 เม็ด Fluimucil 200 mg 9 ซอง Glybenclamide 5 mg 60 เม็ด




OSPE

116

17. เขียนฉลากยา Doxycycline 100 mg และ ติด auxillary label ใหถูกตอง

18. จงเขียนรายการยาที่สามารถจัดอยูในสวนบริการตนเองได จากรายการยาดังตอไปนี้ Paracetamol tablet Paracetamol syrup Prednisolone cream Cloxacillin ยาแกไอน้ําดําตราเสือดาว 60 ml ขมิ้นชัน capsule

19. จงพิจารณายาแตละตัวตอไปนี้วา ยาตัวใดไมควรใชอีกตอไป ควรทิ้งไปไดแลว Antacil Tablet Exp 03/44 Aspirin Tablet ไมมี Label อะไร เขียนแตชื่อยา Disento Exp. 09/45 Actifed Mfd 11/45

20. จงบอกวายา Voltaren SR เปนยาเม็ดเคลือบ สามารถบดกอนใชไดหรือไม และ Romilar (Dextromethorphan) บดกอนใชยาไดไหม จงบอกเหตุผล

21. ผูปวยมาขอซื้อยาหยอดยาตาตามใบสั่งแพทย Rx Chloramphenicol eye dropI หยอด OD 2 หยด x 4

22. จงอธิบายการใชยาเหน็บ Clotrimazole แบบ 1x6 tab hs

23. จากรายการตอไปนี้ จงบอกวายาตัวใดบางเปนยาสามัญประจําบาน Sara syrup ORS ยาแกไอน้ําดํา ขนาด 240 ml ยาฆาเชื้อ




117

OSPE

24. จงบอกอุปกรณที่ใชในการหลอม Wax โดยเขียนเปน technical term - burner - water bath - tripod - wire gauze - stirring rod - casserole

25. จงเตรียม Set การกรอง โดยเปนการกรองใหใส




OSPE

118

OSPE 2546/2 1. จงนับเม็ดยา Paracetamol 500 mg จํานวน 100 เม็ด ดวยถาดนับเม็ดยา และเลือกใสภาชนะที่เหมาะสม

2. จงแนะนําคนไขในการใชยาพนสูด Ventolin ( แบบ Evohaler)ในกรณีที่คนไขไดรับยาครั้งแรก

3. จงพับกระดาษกรองสําหรับการกรองเก็บน้ํายาที่กรองได (Filtrate) แลวใหนํากระดาษกรองที่พับไวไปใชในสถานี ตอไป

4. จงกรองสารละลาย Talcum ใหไดสารละลายใส 15 ml

5. ถาทานเปนเภสัชกรในโรงพยาบาลแลวแพทยตองการขอมูลวาการจาย Folic acid ใหกับคนทอง 5 เดือน ตองจาย ในขนาดเทาใด (0.8 mg/day)

6. คนไขโรคหัวใจรายหนึ่งไดรับยา warfarin ถาทานเปนเภสัชกรที่หองจายยา ทานจะบอกถึงอาการไมพึงประสงค จากการใชยาอยางไร และมีวิธีการปฏิบัติตัวอยางไร

7. ขณะที่ทานปฏิบัติการอยูที่รานขายยา มีผูหญิงคนหนึ่งเอายามาถามวายานี้เธอเคยซื้อมาจากรานขายยานี้ แตซื้อ ไวนานแลวตอนนี้มีอาการอยางเดิมอีก ก็เลยตองการจะกินยาเดิมนี้ จะยังสามารถกินยาตัวนี้ไดอีกหรือไม CPM 4 mg Lot No. 210100 Mfd 2-03-98 Exp. 2-03-03 เมื่อทานอานฉลากแลวอยางทราบวาขอความในแตละบรรทัดของฉลากขางตนมีความหมายวาอยางไร อธิบายสั้นๆ แลวตอบคนไขวาเขาควรใชยาหรือไม

8. จงทําเครื่องหมายถูก ลงในกระดาษคําตอบวายาใดตอไปนี้ไมสามารถมีในรานยาไว แตถาตอบผิดจะติดลบ Diazepam Phenobarb Codeine




OSPE

119

9. มีคนเขามาในรานบอกวาคุณพอของดิฉันมีอาการปวดหลังเมื่อเดือนที่แลวไปหาหมอแลวจายยามา 2 ตัว พรอม กับชี้ยาใหดู แตตอนนี้ยา หมด แลวจะมาขอซื้อยาจากรานขายยาพรอมกับบอกใหเราจายยาใหหนอย Phenylbutazone (ยาควบคุมพิเศษ) Diclofenac gel (ยาใชภายนอก) 10. การเลือกภาชนะบรรจุยาที่เหมาะสม CPM Vitamin C HCTZ Furosemide

11. จับผิดยาและการเขียนฉลาก ยาตอไปนี้ ตัวไหนเขียนฉลาก จํานวน ขนาดการใชวิธีการใชไมถูกตอง จงตรวจสอบแลวแกไขใหถูกตอง HCTZ (ใสซองใส) รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 2 ครั้ง เชา เย็น ASA (ใสซองใส)

12. ซักประวัติคนไขมาขอซื้อยาแกทองเสียที่รานขายยา

13. เขียนฉลากตามใบสั่งแพทยที่ใหมา Mucillin 1x1 hs 2 ซอง Proctosedyl 1x1 hs 2 แทง

14. จับผิดยา โดยใหตรวจสอบวายาที่อยูในซองยาตรงกับที่อยูในใบสั่งแพทยหรือไม ใบสั่งแพทย นางสมใจ ใจดี Rx Cimetidine 400 mg 1x3 pc 30 วัน ซองยา นางสมคิด คิดดี Rx Cimetidine 200 mg 20 เม็ด




OSPE

120

15. ใหแนะนําการใชยาหยอดตาแกคนไขที่ไดรับยานี้เปนครั้งแรกโดยดูตามใบสั่งแพทย Rx Chloramphenicol eye drop หยอดตาซาย ครั้งละ 2 หยด ทุก 4 ชม.

16. จงบอกวายาตอไปนี้เปนยาในรูปแบบยาใด ผงเกลือแร ORS Brown mixture Calamine lotion Voltaren 25 mg

17. จงสังเกตความไมคงตัวของยาตอไปนี้ แลวบอกวาลักษณะความไมคงตัวตอไปนี้เรียกวาอะไร รูปของยาที่เปน emulsion มีลักษณะแยกชั้น (creaming) รูปของยา paracetamol syrup ที่มีผลึกใสๆ เกิดขึ้นที่กนขวด (precipitation) รูปของยา paracetamol tablet แตกออกเปน 2 ฝา (lamination)

18. เตรียม 70% alcohol จาก 95% alcohol เตรียม 30 ml.

19. จงชั่ง Vanilline cream ใหไดน้ําหนัก 9.0 g ดวยวิธีที่เหมาะสม แลวนําไปใชในสถานีตอไป

20. การบดผสม Cream base กับ Sulfur powder 1 g

21. จงบอกวายาตอไปนี้เปนยาประเภทใดตามกฎหมาย Lomotil Diazepam Prednisolone cream ยาแกไอน้ําดําขององคการ 60 ml

22. เปดหนังสือบอกประเภทของยาตามกฎหมาย




OSPE

121

23. จงแนะนําการใชยาคุมกําเนิด Anna แบบ 28 เม็ด แกคนไขที่เพิ่งใชยาเปนครั้งแรก หลังจากมีการซักประวัติ เรียบรอยแลว

24. เขียนฉลากยา ตามใบสั่งแพทย CPM 1x3 30

25. จงเขียนฉลากยาน้ํา Amoxicillin 250 mg/ml 1 ชช x3 pc 7 วัน แลวคํานวณวาจายก็ขวด




OSPE

122

OSPE 2547/1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22.

อธิบายวิธีการใชยา Inhalation ใหกับผูปวย เขียน ตอบ วัน เดือน ป ที่หมดอายุของยา อธิบายวิธีการใชยาคุมกําเนิด ในกรณีที่ผูปวยลืมกินยา ซักประวัติ อาการ จายยา และการปฏิบัติตัวของผูปวยโรคเริม เปดหนังสือหา Dose ของยาในโรคนั้นๆ แยกประเภทของยาตามกฎหมาย ดูวารานยา สามารถจายไดหรือไม เปดหนังสือ ดูวายาที่ใหสามารถใชกับคนทองไดหรือไม พับกระดาษกรอง กรอง เปดหนังสือดูคาการละลายยา ตวง Syrup เตรียมยา Chlorpheniramine Maleate ดูฉลากวาผิดตรงไหน จายยาตามที่เขียนไดหรือไม เขียนฉลากยา ซักประวัติผูปวย ผูปวยมาขอซื้อยา Isotretinoin จายไดหรือไม แยกประเภทยาตามกฎหมาย วารานยาสามารถจายไดหรือไม อธิบายวิธีการใชยา แนะนํา วิธิปฏิบัติตัว อาการขางเคียง Warfarin อธิบายวิธีการใชยา แนะนํา วิธิปฏิบัติตัว อาการขางเคียง Methotrexate การชั่งยา การบดยาในโกรง เขียนฉลากยา




123

OSPE

OSPE 2548/1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19.

อธิบายการใชยาเหน็บ ชั่ง NaCl 3 g. ละลาย NaCl 3 g ปรับปริมาตร 60 ml เปดหนังสือ โจทยถามวา Ketoconazole ใชในเด็กที่เปน Candidasis อายุ 3 ขวบไดหรือไม เปดหนังสือCream base ของ Clindamycin ทําการ Calibrate สารที่มีสี 0.5 ml ยา Terco-C ขายในรานขายยาไดหรือไม ยา Theophylline SR แนะนําวิธีการใช ADR แนะนําวิธีใช ยาพนแบบ Evohaler แนะนําวิธีใชยาปายตา แนะนํา ผูปวยทองเสียเปนเด็กเล็ก 3 ขวบ จาย Loperamide ไดหรือไม ใชยาฆาเชื้อไดหรือไม ถาจะจายจะจาย ตัวไหน เด็กแรกเกิด หนัก 3 kg ตองใช Para อยางไร นับ CPM 100 เม็ด ชั่ง Cream base Vanillin cream 9.5 g ผสม Cream base กับ Calamine powder อธิบายการใช Nitroglycerine แบบแผนแปะ จัดกลุมยาตามกลุมการเก็บรักษาในชวงอุณหภูมิตางๆ ผลิตภัณฑ Cream กับ Gel ตางกันอยางไร ดูรูปแบบของยาบอกเปน Technical term suppository effervescent tablet soft gelatin capsule mixture lozenge




OSPE

124

OSPE 2548/3 จํานวนขอสอบ 25 ขอ โดยแบงเปน ปฏิบัติ เขียนตอบ

14 11

ขอ (มีอาจารยประจําอยู เปนผูใหคะแนน) ขอ

Part 1 14 สถานี มีอาจารยประจําอยู (ไมเรียงตามลําดับกอน-หลัง ของสถานี)ในกรณีซักประวัติหรือใหคําแนะนําแกคนไข... ใหพึงระลึกเสมอวา ตองแนะนําตัวเองกอนวาเราเปนเภสัชกร ในการสอบ OSPE จะมีการใหคะแนนในสิ่งที่ทํา โดยมีสิ่งที่ตองปฏิบัติ ถาไมปฏิบัติตามถือวาผิด หรือมีสิ่งที่ ตองถาม ตองพูด ถาไมถามหรือพูด ถือวาผิดและไมมีคะแนนให (คะแนนเทากับ 0 ) เรียกจุดนี้วา จุดวิกฤติ โดย ผูสอบจะตองปฏิบัติอยางถูกตอง จึงจะไดคะแนน ถาไมถูกตองแตไดทําแลว ใหถือตามดุลยพินิจของอาจารยผูคุมสอบอีกที สถานีที่ 1 อธิบายการใชยาสูดพน โจทย : ใหอธิบายการใชยาสูดพน MDI รวมทั้งคําแนะนําอื่นๆที่เหมาะสม โดยมีใบสั่งยาของแพทยระบุวา (ผูปวย เพิ่งไดรับยาเปนครั้งแรก) ชื่อ นางสมศรี ศรีเมืองสุข Salbutamol 1 puff tid แนวทางการตอบ สถานการณ : อาจารยนั่งอยูตรงหนา ใหสวัสดีอาจารยกอนทุกครั้ง จากนั้นจึงเริ่มตนอธิบายดังนี้ครับ.. นักศึกษา : สวัสดีครับ ... คุณ สมศรี ศรีเมืองสุข ใชไหมครับ (อาจารยตอบวา: คะ) กระผมเภสัชกร....คุณไดรับยา Salbutamol ซึ่งใชรักษาอาการหอบหืด โดยใหสูดพนทางปาก กดที่พนยา 1 ที วันละ 3 ครั้ง เชา-เที่ยง-เย็น โดยกระผมขอ อธิบายถึงวิธีการสูดพนที่ถูกวิธีนะครับ 1. เปดฝาครอบปากขวดพนยาออก เขยาขวด 2. คว่ําขวดพนยาลง ตั้งขวดพนยาตรง 3. หายใจออกใหสูดเต็มที่ 4. ใชริมฝปากอมรอบปากขวดพนใหสนิท เอนศีรษะไปดานหลังเล็กนอย 5. กดที่พนยา 1 ครั้ง พรอมกับหายใจเขาทางปากลึกๆ 6. เอาที่พนยาออกจากปาก หุบปากใหสนิท กลั้นหายใจใหนานที่สุดเทาที่จะทําได ประมาณ 10 วินาที 7. หายใจออกทางจมูกชา ๆ 8. หลังจากที่ใชเสร็จ ใหทําความสะอาดที่พนดวยน้ําอุน เช็ดใหแหง อาจารย : แลวจะรูไดไงคะวายาเหลืออยูหรือหมดแลว นักศึกษา : ไมยากครับ ใหถอดเอาขวดที่พนยาออกจากตัวกดกอน จากนั้นจึงนําไปแชในอางลางหนา ถาจมทั้ง ขวด ก็แสดงวา มียาอยูเต็ม แตถาลอยทํามุมเอียงองศากับน้ํา แสดงวาเหลือยาอยูปริมาณหนึ่ง แตถาลอยขึ้นมาเสมอกับผิว น้ํา แสดงวายานั้นหมดแลวครับ นักศึกษา : (ถาเกิดเวลาเหลือ) คุณสมศรี มีขอสงสัยอยางอื่นอีกไหมครับ อาจารย : ไมมแี ลวคะ




125

OSPE

จุดวิกฤต : การแนะนําตัวเองวาเปนเภสัชกร การเช็คความถูกตองจากใบสั่งยาและการซักประวัติใน เบื้องตน ขั้นตอนการใช MDI ขอแนะนําอื่นที่จําเปนในการใช เปนตน สถานีที่ 2 อธิบายการใชยาคุมกําเนิด โจทย : ผูหญิงรายหนึ่ง มาขอซื้อยาคุมกําเนิดที่รานยา ใหอธิบายการใชยาคุมกําเนิดชนิด 28 เม็ดและ คําแนะนําอื่นๆ ที่เหมาะสม (มียาเม็ดคุมกําเนิดชนิด 28 เม็ดวางอยูท่โี ตะ) สถานการณ : อาจารยนั่งอยูตรงหนา ใหสวัสดีอาจารยกอนทุกครั้ง จากนั้นจึงเริ่มตนอธิบายดังนี้ครับ.. นักศึกษา : สวัสดีครับ ผมเภสัชกร.... คําถาม ใครทานยา / เคยรับประทานยาเม็ดคุมกําเนิดมากอนไหม / ปกติคุมกําเนิดโดยวิธีไหน อายุเทาไหรแลวครับ มีโรคประจําตัวไหมครับ / รับประทานยาอยางอื่นอยูไหมตอนนี้ (เชนยา antibiotic) ฯลฯ (ตามความเหมาะสม) อาจารย : ดิฉัน/ไมเคยทานยามากอน/ อายุ 24 ป แตงงานแลว/ไมมีโรคประจําตัว/ไมไดทานยาอื่น คะ นักศึกษา : งั้น.. เพื่อความสะดวกในการรับประทานยา กระผมใครแนะนําใหรับประทานยาเม็ดคุมกําเนิดชนิด 28 เม็ด ซึ่งใน 28 เม็ด จะประกอบไปดวยฮอรโมนเพศใน 21 เม็ดแรก และ อีก7 เม็ดหลังเปนพวกแปงหรือวิตามิน เพื่อจะไดกิน ตอเนื่องกัน ไมตองกังวลเรื่องการนับวัน และใหรับประทานยาเม็ดคุมกําเนิดในวันแรกของการมีประจําเดือน เออ..ไมทราบ วาประจําเดือนมาหรือยังครับ อาจารย : ประจําเดือน มาวันนี้คะ นักศึกษา : งั้นใหเริ่มรับประทานยาเม็ดคุมกําเนิดในวันนี้เลยนะครับ โดยเริ่มทานเม็ดแรกที่จุดเริ่มตน จากนั้นให รับประทานตามลูกศรจนหมดแผง โดยกินคืนละ 1 เม็ด กอนนอน ทุกคืนตรงเวลากัน หามลืมกิน และใน 15 วันแรกของแผง แรกอาจไมปลอดภัย ใหคุมกําเนิดดวยวิธีอื่นดวย เชน ใหสามีคุณสวมถุงยางอนามัย หรือ งดการมีเพศสัมพันธในระหวาง นั้น และในแผงแรกๆอาจมีอาการคลื่นไสอาเจียน เมื่อกินไป 2-3 แผง อาการเหลานี้จะลดลงไปเองครับ พอหมดแผงแรกให เริ่มกินแผงใหมทันทีโดยรับประทานเม็ดแรก วนตามลูกศร โดยไมตองหยุดยา ถึงแมวากําลังมีประจําเดือนหรือไมก็ตาม อาจารย : ถาเกิดแผงแรกประจําเดือนไมมา และทานแผงที่สองแลว ประจําเดือนก็ยังไมมาอีก จะเริ่มแผง ใหมตอไปเลย หรือรอใหประจําเดือนมากอนแลวคอยรับประทานตอคะ นักศึกษา : ถาเกิดประจําเดือนไมมาติดตอกันนานอยางนี้ โดยเรารับประทานยาสม่ําเสมอหรือไมก็ตามใหหยุดยา และปรึกษาแพทยหรือทําการทดสอบการตั้งครรภ (ไมรูวาตอบถูกหรือผิด เพราะเคยอานมาเคาบอกวา....ถา ประจําเดือนไมมา 1 เดือน แตไดใชยาอยางสม่ําเสมอตรงเวลา ถือวาไมผิดปกติ ใหเริ่มแผงใหมตามปกติ ....ถาประจําเดือนไมมา 1 เดือน แตไดใชยาไมคอ ยสม่ําเสมอ ใหหยุดกินยาแลวปรึกษาแพทยหรือทําการทดสอบ การตั้งครรภ ....ถาประจําเดือนไมมา 2 เดือน แมจะใชยาสม่ําเสมอก็ตาม ใหหยุดกินยาแลวปรึกษาแพทยหรือทําการทดสอบ การตั้งครรภ ยังไมทันอธิบายถึงวิธีลืมกินยา เสียงกริ๊งก็ดังขึ้น ฮือๆๆ




126

OSPE

สถานีที่ 3 ชั่งครีม โจทย : ใหชั่ง vanishing cream ตามที่ระบุ Calamine powder 1 g Vanishing cream add to 10 g สถานการณ : มีเครื่องชั่ง digital 1 เครื่อง, กระดาษชั่งแบบธรรมดา และแบบไข, Spatula 2 อัน, ชอนเขา 2 อัน และอาจารย 1 ทานคอยจับตามอง สิ่งที่ตองทํา : 1. คํานวณปริมาณ Cream ที่ใช ในที่นี้คือ 10 -1 = 9 กรัม 2. เลือกกระดาษไข จะซอนหรือไมซอนดวยกระดาษธรรมดาก็ได แตถาซอนจะพับยากมาก 3. เปดเครื่องชั่งสาร รอใหตัวเลขขึ้นบนหนาปด กมหัวเลยไปดูลูกน้ําดานหลังวา อยูที่กึ่งกลางยัง? 4. วางกระดาษชั่งที่พับเรียบรอยแลวลงไป กด Tare รอใหตัวเลขขึ้น 0.000 กอนจากนั้นจึงเริ่มตักสาร 5. ใช Stainless spatula 2 อันชวยในการตักสาร แตกอนที่จะตักสารใหตรวจเช็คกอน 1 ครั้ง วาใช Vanishing cream ไหม หยิบขึ้นมาจะตักสารก็ตองดูครั้งที่สองวาใชอะเปลา ชั่งสารใหใกลเคียงคาที่ตองการแลวตองดูครั้งที่ สามอีกครั้งวาใชตัวนี้ไหม . เปนแบบ triple check จากนั้นจึงวางสารไวที่เดิม 6. หยิบกระดาษที่ชั่งสารเสร็จแลวออกมาจากเครื่องชั่ง กด Tare 1 ครั้งรอใหตัวเลขขึ้น 0.000 แลวคอยกด off เพื่อปดเครื่อง ทําความสะอาดเครื่องชั่งดวยแปรงปดฝุนเบาๆ ขอเสนอแนะสวนตัวผูเขียน : Vanishing cream เปน cream ที่มีความขนเหนียว ตักแบงยาก จึงควรฝกหัดให ชํานาญ ในการสอบครั้งนี้ ผูเขียนใชเทคนิคโดยการปาดเนื้อครีมไป-มา ดวย spatula 2 – 3 ครั้งใหเนื้อครีมจับเปนกอนซะ กอน แลวจึงใช spatula ของมือขางที่ถนัด ตัดแบงจากกอนครีมที่ได และหยอนเนื้อครีมที่ตัดแบงมาใหสัมผัสกับเนื้อครีม ดานลาง จะชวยทําใหเนื้อครีมหลุดออกจาก spatula ไดงายขึ้นจะทําใหชั่งสารสะดวกและรวดเร็วยิ่งขึ้น ตัวอยางจุดวิกฤติ การคํานวณ การเลือกกระดาษไข spatula การดูลูกน้ําและการ Tare เครื่องชั่ง การทํา Triple Check การทําความสะอาดเครื่องชั่งในขั้นตอนสุดทาย เปนตน Self-conquest is the greats of victory.การชนะใจตนเอง คือชัยชนะที่ยิ่งใหญที่สุด สถานีที่ 4 (ตอเนื่องจากสถานีที่ 3) โจทย : ใหเตรียม calamine cream ดวยเทคนิคที่ถูกตอง สถานการณ : อาจารย 1 ทาน, calamine powder 1 ถุง, slab & spatula, mineral oil, glycerin สิ่งที่ตองทํา : Set อุปกรณ โดยจับ slap & spatula ที่ถูกตอง (ถาถนัดมือขวา ใหจับ spatula ดวยมือขวา และมือซาย จับดาม slab โดยใหขอบไมดานลางชิดกับขอบโตะ) หยิบซอง Calamine powder มาดู(1) เปดซอง ดูอีกที(2) เทออกจากซองลงตรงกลาง slab เสร็จแลวดูอีก ที(3) = (triple check) ใช Spatula บดสารกอน โดยจะหมุนเปนวงกลมจากตรงกลางออกไปดานนอกหรือ เปนเลขแปด แลวแตความถนัด (ทําใหเคาเห็นก็พอ อยาเสียเวลานานนะ)




127

OSPE

จากนั้นจึงหยด Glycerin ลงไปประมาณ 3-4 หยดลงตรงกลางกองผงยา แลวบดผสมตอ ระวังไมให calamine powder ติดที่ดาม Spatula เยอะ ดวยการกดแบบปาดๆ 1-2 ทีกอนที่จะนํา Spatula ไปตัก vanishing cream ตัก Vanishing cream ที่อยูในกระทง มากองดานขาง slab โดยใช spatula เมื่อตะกี้นี่แหละ แบง Vanishing creamใหเทากับกองผงที่เตรียม บดผสมแบบ geometric dilution ในระหวางบดผสม ใหใช Spatula ปาดเนื้อครีมใหกองอยูตรงกลางแลวคอยบดผสมตอ ทําสลับกัน ระหวาง การบดผสม กับการเกลี่ยใหครีมอยูตรงกลาง เพื่อเนื้อครีมจะไดเปนเนื้อเดียวกันนะครับ เมื่อไดครีมที่เปนเนื้อเดียวกันแลว ใหปาดครีมมากองตรงกลาง ปาดสวนที่ติดตาม Spatula ใหอยูรวมกับ cream ดานลางใหเรียบรอย และบอกอาจารยวา “เสร็จแลวครับอาจารย” เนื่องจากวา Vanishing cream เปน o/w จึง (เปดจากหนังสือปฏิบัติการเภสัชกรรม4 จะเห็นวา vanishing cream มีสวนที่เปน water phase มากกวา oil phase) จึงใช Glycerin ถาเปน w/o ใหใช mineral oil แทน ตัวอยางจุดวิกฤติ การเลือก levigating agent Triple check เทคนิคการบดผสม สถานีที่ 5 เลื่อนประจําเดือน โจทย : ใหอธิบายการรับประทานยาเม็ดคุมกําเนิด เพื่อใชในการเลื่อนประจําเดือน สถานการณ : มีอาจารยอยู 1 ทาน กับยาเม็ดคุมกําเนิด ( Primolut-N®)ที่โตะ 2 เม็ดในซอง zip นักศึกษา : สวัสดีครับ ผมเภสัชกร.... (ซักประวัติเพิ่มเติม เชนไมทราบวาเคยรับประทานมากอนไหมครับ/โรค ประจําตัว/ประจําเดือนมาสม่ําเสมอไหม วันไหนมา อีกกี่วัน ?น้ําหนักเทาไหรครับ เปนตน) อาจารย : น้ําหนัก 45 กิโลกรัม/ อีก3 วันประจําเดือนถึงจะมา คือตองการเลื่อนประจําเดือน ใหมาประมาณวันที่ 15 (วันที่สอบคือวันที่ 7) นักศึกษา : งั้น ใหรับประทานยาเม็ดคุมกําเนิดในวันนี้เลยนะครับ (เพราะตองกินกอนประจําเดือนมา 2-3 วัน) โดยรับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 2 ครั้ง หลังอาหาร เมื่อหยุดยา 2-3 วัน ประจําเดือนจะมาตามปกติ อาจารยถามวา จะตองกินกี่เม็ดดีคะ นักศึกษา : (ใชเวลาคิดแปบนึง..) กระผมจัดยาใหทั้งหมด 14 เม็ดนะครับ (14 หรือ 12 ก็ไดนะ เพราะ วันที่ 7-8-910-11-12-13รวม 14 เม็ด เพราะหนังสือบอกวา 2-3 วันหลังหยุดยาประจําเดือนถึงจะมา) และในกรณีที่คุณตองการเลื่อน ประจําเดือนมากกวา 14 วัน หรือนานกวาควรใชยาเม็ดคุมกําเนิดชนิด 21 เม็ดหรือ 28 เม็ดจะเหมาะสมกวาครับ




128

OSPE

สถานีที่ 6 แปลผลทางหองปฏิบัติการ โจทย : ใหแปลผลของ lipid profile ที่เขียนวางไวที่โตะ และใหคํานวณหาคา LDL ดวยนะ Total cholesterol 210 Triglyceride 180 HDL 45 อาจารย : ผมมีเรื่องที่จะปรึกษาครับ คือไปหาหมอมา และไดรับประทานยาเยอะแยะเลย มีคา lab มาใหดูดวย ครับ ชวยดูใหหนอยไดไหมครับ วามันผิดปกติไหม นักศึกษา : ไมทราบวาผล lab ที่นํามานี่ของคุณหรือเปลาครับ อาจารย : ไมใชครับ เปนของแฟนผมเอง และผมไดยินคุณหมอพูดถึงคาอะไรซักอยางนะ ผมจําไมได... นักศึกษา : คา LDL ใชไหมครับ อาจารย : ใชแลวครับ แลวจากผล lab ที่ใหมาพอบอกไดไหมครับ นักศึกษา : ไดครับ (ที่โตะมีกระดาษและเครื่องคิดเลขใหดวย โดย TC = LDL+HDL+VLDL โดยที่ VLDL = TG/5 แทนคาจะได LDL = 129 อาจารย : คาที่ไดผิดปกติไหมครับ นักศึกษา : คา LDL ปกติคือ ต่ํากวา 100 ซึ่งของแฟนคุณคอนขางสูงนิดนึงนะครับ สวน Triglyceride ก็สูง ปกติ คือต่ํากวา 150 และ cholesterol ก็สูง ซึ่งปกติคือนอยกวา 200 ครับ อาจารย : เออ...แลวคา Triglyceride สูงๆ นี่ควรทานยาอะไรดีครับ (ดูสิถามได) นักศึกษา : เปนยาลดไขมันกลุม fibrate เชน Gemfibrozil ซึ่งมีประสิทธิภาพในการลดระดับ Triglyceride ไดดี ครับ (ไมรูวาตอบตรงกับที่อาจารยเคาถามไหม) อาจารย : คือแฟนผมเคากลัวมากเลยนะครับ มีขอแนะนําในการปฏิบัติตัวไหมครับ นักศึกษา : ก็ตองควบคุมในเรื่องของอาหาร รับประทานอาหารประเภทไขมันในปริมาณที่พอเหมาะ ไมใชวาใหงด ทานไปเลย รับประทานผักหรืออาหารประเภทเสนใยดวย และควรใชน้ํามันพืชแทนน้ํามันสัตวในการประกอบอาหาร นักศึกษา : ไมทราบวาตอนนี้รับประทานยาอยางอื่นดวยไหมครับ เพราะยาบางตัวทําใหระดับ Cholesterol สูงขึ้น ไดดวย (เชน ยา Steroid เปนตน) อาจารย : ออ..ไมมีครับ สถานีที่ 7 ใหตวงสาร โดยการ Calibrate โจทย : ให calibrate dropper (กําหนดใหเทากับ 0.4 ml ) สถานการณ : มีกระดาษ, เครื่องคิดเลข, dropper และ Cylinder ขนาด 5, 10 ml ขอนี้ตั้งสติครับ เก็บเต็มๆ เลย 10 คะแนน โดย... เขียนการคํานวณในกระดาษกอนวา... 2 ml ใชเทากับ ...... หยด ถา 0.4 ml ใชเทากับ ...... หยด เทคนิค i. เลือก Cylinder ขนาด 5 ml ii. จับใหถูกวิธี นิ้วโปงจิกที่ขีด 2 ml สวน 4 นิ้วที่เหลือใหรวบที่ฐาน Cylinder ตั้งใหตรง และให ขีด 2 ml อยู ในระดับสายตา




OSPE

129

iii. ใช Dropper ดูดสาร โดยใหบีบลูกยางไลอากาศออกกอน จากนั้นจึงคอยจุมหลอดลงไปในขวดใสสาร ดูด สารขึ้นมา.. iv. จะแหยหรือหยอน ก็ได โดยใหปลายหลอดหยดเขาไปภายใน Cylinder ใหอยูในระดับที่ใกลกับ 2 ml อยาสูงเกินไปและอยูตรงกลาง ระวังอยาใหปลายหลอดหยดสัมผัสกับผิว cylinder เพราะจะไดจํานวน หยดที่ผิดพลาดได v. นับจํานวนหยดใหถูกตอง (อาจารยจะ check ตอนที่เราคํานวณเสร็จ) vi. แทนคาที่ไดในสมการที่เราเตรียมตั้งแตทีแรก vii. บอกอาจารย.....แคนี้..Net ๆ เนื้อๆ เอาใหไดเต็ม 10 นะครับ สถานีที่ 8 ผูปวยมาขอซื้อยาแกไอ 9 จากการซักประวัติเพิ่มเติม : คุณพอเปนคนที่มีอาการไอ ไมใชตัวเคาเองที่เปน, มีโรคประจําตัว เปนความ ดันโลหิตสูง, รับประทานยา ACEI (Enalapril) (ผลขางเคียง คือ ไอ) 9 (แนวคําตอบ : เพื่อตองการใหเราสงตอแพทย เพื่อปรับขนาดยาหรือเปลี่ยนชนิดของยา ในระหวางนี้ควรทํา อยางไร จายยาดีไหม ตัวไหนดี 9 (ตอนที่สอบ ไดจายยา Dextromethorphan 1×3 เพื่อบรรเทาอาการ เพราะญาติผูปวยบอกวาไอมาก ทําให นอนไมหลับ และเราก็บอกใหไปพบแพทย (ขอมูลตรงนี้ไดสอบถามผูรูหลายทานบอกวา ไมจําเปนตองจาย ยา Dextromethorphan เพราะวาผลจาก bradykinin ที่คั่งในรางกาย แตตองใหพบแพทยเพื่อปรับขนาดยา หรือเปลี่ยนกลุมยาใหมแทน) สถานีที่ 9 ยาควบคุมพิเศษ ยาอันตราย 9 สถานการณอยูในรานขายยา 9 มีอาจารย 1 คนนั่งประจําอยูที่โตะ 9 อาจารยมาขอซื้อยา 2 ตัวเปนยาลดความอวน คือ Phentermine ที่เรารูอยูวาขายไมไดเพราะเปนวัตถุออก ฤทธิ์ตอจิตประสาทประเภท 2 แมจะมีใบสั่งแพทยก็ตาม (ถาไมรูก็เปด MIMs ได) 9 สวนอีกตัวไมรูอะ ก็เลยตองเปด MIMs จึงรูวาเปนยาอันตราย สามารถขายได 9 (แตเราไมแนะนําใหซื้อรับประทาน แตแนะนําใหดูแลควบคุมอาหาร หลีกเลี่ยงอาหารประเภทไขมันสูงออก กําลังกาย รับประทานอาหารประเภทผักและเสนใย เปนตน

– – – – – – – –

สถานีที่ 10 การนับเม็ดยา Paracetamol tablet 100 เม็ดดวยถาดนับเม็ดยา มีกระปุกParacetamol และกระปุกยา CPM Triple Check ควรเช็ดถาดดวยสําลีเปลา เพราะถาชุบ Alc จะเสียเวลารอใหถาดแหง เดี๋ยวจะไมทันเอาไดครับ นับเม็ดยาครั้งละ 5 เม็ด จนครบตามจํานวน นับจํานวนใหถูก เพราะอาจารย Check ไดจากน้ําหนักที่ชั่ง ตองใหแมน เลือกภาชนะ โดยดูจากจํานวนเม็ดยา กะดวยสายตาได และปดภาชนะใหเรียบรอย ในระหวางที่เทลงกระปุก ถาเม็ดยาบางเม็ดหลน ใหทิ้ง อยาเก็บเขามาใส และใหตักเม็ดยาใหมจาก กระปุกแทน เทคนิคตางๆ สามารถอานรายละเอียดในหนังสือคูมือที่ขายพรอมระเบียบการ




130

OSPE

สถานีที่ 11 การชั่งสาร KI 2 % ในตํารับ 9 อาจารย 1 คน ,เครื่องชั่ง Digital, กระปุกยาที่ใส KI, เครื่องคิดเลข+กระดาษทด, ใน 100 ml มี KI 2 g ถาเตรียม 50 ml ใช KI (50×2)/100 = 1 g (ตอนที่สอบคิดอยางนี้ แตไมรูวาถูกหรือเปลา?) ¾ พับกระดาษชั่ง เขียนชื่อยา และชั่งใหไดใกลเคียงกับที่คํานวณได ¾ ไมควรตักกอนใหญๆ เพราะสถานีตอไป ตองนํามาละลาย มันจะเสียเวลาในการละลาย สถานีที่ 12 การละลาย KI ตามปริมาณที่กําหนด (ตอเนื่องจากสถานีที่31) 9 บนโตะมีบีกเกอรและ Cylinderหลากหลายขนาดใหเลือก, Stirring rod, น้ํากลั่น 9 เท KI ที่ชั่งมาใสใน บีกเกอรเล็ก 9 ตวงน้ํากลั่นมาประมาณ 2/3 (คิดอยางคราวๆ) ดวย Cylinder มาละลาย จนผงยาละลายหมด 9 เท Solution ที่ไดลงใน Cylinder และ rins บีกเกอรดวยน้ําที่เหลือ และปรับปริมาตร สถานีที่ 13 คุยกับคุณหมอ 9 ที่โตะ มีรูปคนไขที่มีอาการแพยาอยางรุนแรง ปากพอง ผื่นขึ้น มีแผลสด เลือดออก 9 หมอถามวารูปที่เห็นเคานาจะเปนอะไร ,มีประวัติกินยาฆาเชื้อมากอน เคานาจะกินยาตัวไหน 9 ตอบ: เคาเปน Steven Johnson Syndrome,เกิดจากการกินยากลุม ซัลฟา 9 และคุณหมอก็บอกตอวาในกรณีนี้ คนไขทานยา Bractrim ® มาครับ 9 10 คะแนน เห็นๆ สถานีที่ 14 เช็คความถูกตองของใบสั่งแพทย (โทรหาคุณหมอ) 9 ในโจทยบอกวา คนไขมีภาวะโรคหัวใจและหลอดเลือดและไดรับยา ดังนี้ 9 ใบสั่งยา Nifedipin SR กิน ½ เม็ด (แนวคําตอบ : หักแบงไมได) 9 ใบสั่งยา ASA 1× 3 (แนวคําตอบ: รับประทานครั้งละ 1 เม็ดวันละครั้งหลังอาหารทันที) 9 แคนี้ ได10 คะแนนเห็นๆ จะไมเอาเลยเชียวเหรอ สวน 11 สถานีที่เหลือ จะเปนเขียนตอบ แบงเปน เปดหนังสือ 3 สถานี หนังสือที่ออกประจํา: MIMs,Drug information,Martindale,USP เปนตน ถามรูปแบบยา เตรียม: Tablet, capsule(Soft or Hard), Lozenge, Suspension, Emulsion,pills เปนตนถามประเภทของยาตามกฎหมาย : ยาควบคุมพิเศษ, ยาอันตราย, ยาสามัญประจําบาน,ยาเสพติดใหโทษ ตรวจสอบความถูกตองของยาที่จัดใหกับคนปวยและใบสั่งยาที่แพทยใหมา : ชื่อยา, คนไข จํานวน ชนิด ฯลฯ ตรง นี้ตองอาศัยความไว ฝกการสังเกต ไดคะแนนแนๆ แตตองไว เขียนทุกอยางที่ไมตรงกันพรอมทั้งแกไข เขียนฉลากยา และ ฉลากชวย เชน กินหลังอาหารทันที(NSAIDs), หามทานคูกับยาลดกรด (Cimetidine) การใชยาและการเก็บยา : Antibiotic dry syrup, ยาหยอดตา อานใบสั่งยา ฯลฯ

By พี่พุ,พี่ชาติ,พี่บอย(จรัส),พี่ชล (RSU)




OSPE

131

OSPE 2549/1 1. -

แยกประเภทของยาตามกฎหมาย Paracetamol 10 เม็ด lomotil lorazepam Enalapril prednisolone cream

2. นับ Paracetamol 100 เม็ด เลือกภาชนะที่เหมาะสม 3. อธิบายวาทําไมยาAmoxy Dry syrup ถึงตองผสมน้ํากอนใช และทําไม Indocid capsule ถึงมีเม็ดเล็กๆ อยูใน capsule 4. อธิบายวิธีการใชยาหยอดจมูก Oxymet 5. ชั่ง KCl มีการคํานาณ % กอนชั่ง 6. ทํา KCl Solution 30 ml 7. คํานวณ 95% alcohol เปน 70% alcohol 8. เตรียม 70% alcohol จาก 95% alcohol ปริมาตร 30 ml 9. เปดหนังสือ เพื่อหา Dose ในผูปวยโรคหัวใจ ของยาอะไรจําไมไดแลว เปดจาก Drug information 10. ผูปวยมาขอซื้อยา Isotretrinoin ในรานขายยา บอกวาจะแตงงานอีก 1 เดือน 11. จายยา Theophylline ตามใบสั่งยาบอกอาการขางเคียงอยางนอย 3 อยาง 12. ชั่ง vanishing cream มีการคํานวณ ปริมาณกอนชั่ง 13. ทํา Calamine cream 14. มีการคํานวณปริมาณยา paracet syrup ที่ตองจายวาจะจายแบบ ชอนชาหรือแบบDropper ดี โดยโจทยจะบอก น้ําหนักเด็กมาใหคํานวณปริมาณที่ตองให



Comprehensive Pharmacy Review 15. -

OSPE

จับผิดใบสั่งยา มี ซองยาชื่อผูปวยไมตรงกับใบสั่งยา Norfloxจายแบบ 400 mg แตในซองจัดแบบ 200 mg ให Buscopan plus แตจัดแบบ Buscopan แบบธรรมดาให

16. ใบสั่งยามีปญหาโทรปรึกษาแพทย Rx - Diclofenac 100 mg ½ x 2 - Antacid 1x3 17. -

132

10 เม็ด 20 เม็ด

มีแผน nitroglycerine 1 แผน ไมบอกวาเปนยาอะไร แลวก็ถาม เปนยาอะไร ขนาดกี่mg ใชเพื่ออะไร ทําไมถึงทํารูปแบบนี้ วันหมดอายุเทาไหร

18. อธิบายการใช Isodril แบบอมใตลิ้น 19. การใชยาเหน็บทวารหนัก 20. เปดหนังสือโดยโจทยบอกชื่อการคามา จาก Mims 21. -

ใหบอก รูปแบบของยา มี Acetylcysteine calamine lotion nifedipine soft capsule

22. เปดหาคาการละลายของยาจาก Martindale 23. 24. -

เขียนฉลากยา มี – Bactrim - Paracet ยาตัวใดบางที่ขายไดโดยไมตองมีใบสั่งแพทย Loperamide Enalapril Brown mixt 180 ml Diazepam




133

OSPE

OSPE 2549/3 สถานี ที่ 1 พัก สถานี ที่ 2 รูปแบบยา ใหเขียนแบบเทคนิคอลเทอม พูดงายๆคือหามเขียนภาษาไทย มียา 5 ตัวดังนี้ 1. ยาอะไรไมรู ลักษณะ ขาวๆแบนๆ มีเลข 100 ตรงกลาง พี่ตอบวา Suppositories วงเล็บอีก วา Vaginal Tablet กลัวไมไดคะแนนเลยเขียนไป 2 อันเลย 2. ENO อาจารยฉีกซองใหเห็นผงยา พี่ตอบวา Effervescent Powder 3. ยาอมยี้หอ SARGITA มั้ง คลายๆ มายบาซินอะ พี่ตอบวา Lozenges 4. ยาขับลม อันนี้สติ๊กเกอรที่ปดทับรูปแบบยามันบางเลยอานออกวาเปน Mixture 5. ยาฉีดผงแหงในขวด vial พี่ตอบวา Dry powder for injection สถานีที่ 3 ยาเทคนิคพิเศษ - พี่ทองยาเทคนิคพิเศษที่สภากําหนดไดทุกอยางจนขึ้นใจแตออก MDI อันเดียวพอมาถึงสถานีนี้ แม เจา เกิดมาเพิ่งเคยเห็นเนี่ยะแหละ พี่ไมเคยเหนมากอน เปน NTG แผนแปะ อาจารยบอกใหอธิบาย วิธีใชพรอมผลขางเคียง สถานีที่ 4 ยาตามกฎหมาย - สถานีนี้ อาจารยแสดงตนเปนลูกคามาขอซื้อยา Diazepam - ตาม ที่เรียนเลย ไมขายแตจาย atarax สถานี ที่ 5 DIS เภสัชสนเทศ - เห็นหนังสือแลว ไมตอง คิดไรมาก เปดหนังสือ ใหเร็ว ใหไว เพราะ ตองเอามาเขียนอีก - ขอนี้โจทยถามวาหมอโทรมา ใหหา Dose / regimen ของ Interferon 2B - มีหนังสือให 2 เลม - Druginformation Handbook กับ Injection Drug อะไรสักอยางเลมหนาๆๆ มากๆๆ - เอกสารอางอิงไมตอง แบบ Vancouver ก็ไดนะ มันจะเปนรูปแบบนี้เลย ตัวอยางกระดาษคําตอบ ขอความ………………………………………………… ……………………………ประมาณ 4-5 บรรทัด คนไดจากหนังสือ……………………… ปที่……….หนา……………………… สถานีที่ 6 สถานี ที่ 7

พัก คํานวณ Aliquat - มีกระดาษคําตอบใหคํานวน - โจทยถามวาจะเตรียม Tetracyclin 2 % 25 ml จะตองใช Tetracyclin 250 mg กี่ แคปซูล - ไมรูโจทยถูกรึเปลานะ แตตอบ 2 แคปซูลอะ



Comprehensive Pharmacy Review สถานีที่ 8

OSPE

134

เตรียมยา tetracycline โจทยสั่ง ใหเตรียม สารละลาย Tetracyclin 25 ml 2 %

อุปกรณที่มีให -

ขวดใสยา Tetracycline ชอนเขา แทงแกวคน บีกเกอรทุกขนาด กระบอกตวงมีทุกขนาด บีกเกอรใสน้ํากลั่นใบใหญๆๆหนอย ดรอปเปอร กระดาษโจทยบอกคาการละลายของ Tetracycline

-

พับกระดาษกรอง โจทยสั่งพับใหใส พับจีบ พี่พับ 16 อาจารยบอกใหพับ 32 กรี๊ดๆๆ ทําไมเปน ซอมมาแค 16 เถียงอาจารยตอ ที่อานมาใหพับอยางนอย 16 มิใชเหรอ อาจารยสั่งใหพับตอ พับตอไดแค 28 จีบไมเสร็จ หมดเวลา เดี๋ยวคราวหนาหนูจาพับ 64 กลีบ แบบปดตามือไขวหลังใหอาจารยดู

สถานี ที่ 9

สถาน ที่ 10

กรองน้ํายาใหใส อุปกรณที่มีให - กรวยกรอง - บีกเกอร - หลอดหยด - น้ํากลั่น - ที่ตั้งกรวย - สารละลายจากฐาน 8

สถานีที่ 11

สถานีนี้ก็ ควายอีกแลว - พี่นะแหละ ควายเอง - งายมากๆ แตทําผิด - โจทยบอก regimen มาให - Amoxy เด็ก 20 mg/kg q 8 hr มีขวด amoxy 125mg/5ml ใหเขียนฉลากยา - ถาใหทําตอนธรรมดาก็ทําไดแหละ แตพี่คํานวณผิด--- จบเหเลย




135

OSPE

สถานีที่ 12 ขอนี้มีพารา เด็ก 2 ขวด คือ พาราไซรับ กับ พารา ซัซเพนชั่น ใหบอกความแตกตางใหกับอาจารยฟง สรุป คือ ทําไมได จบ ชีวิต อาจารยใบใหสุดพลังนะคะแตพี่โงเอง ตอบไมได สถานีที่ 13 พัก ไมคิดไรแลว ในหัวคิดแตวากูตายแนแลว….นึกอยางเดียวเมื่อไหรจะเสร็จอยากกลับเชียงใหม อยากรองไห สถานีที่ 14 ชั่งอะไรซักอยางแหละ เหนียวๆ ครีมไรไมรู สถานีที่ 15 slap + spatula - มี glycerin/ mineral oil ใหเลือก…. สถานีที่ 16 นับเม็ดยา - นับ คอเฟนิรามีน 90 เม็ด - โจทยมี พารา + คอเฟ ใหเลือก คงไมมีใครหยิบพลาดหรอกนะ - นับไปเถอะ เพราะ ยังไงก็ถอดใจแลว - นับเสร็จเลือก ขวดใสอีกนะ มี เล็ก กลาง ใหญ และ ก็ ใหญยักษ - ใสขวดเสร็จอาจารยก็เอาไปชั่งตรวจความถูกตอง สถานีที่ 17

สัมภาษณ/สงตอผูปวย - อาจารยมาขอซื้อยาคลายกลามเนื้อแบบวาปวดขามาก - ที่โตะจะบอกอยูแลววา เปนการสงตอผูปวย - เพราะฉะนั้นพี่วามันตองมีอาไรมากกวา ปวดขาแน - ตอนแรกพี่จะเดาวาเปน ดีวีที - ซักไปซักมา ปรากฎวา กินยา atorvastatin อยู - สงตอหมอ จบขาว

สถานที่ 18 ใหเราบอกหมอวายาที่จายมีปญหาอะไร ยาที่จายมี 1. Marvilon 28 2. Doxycyclin คียเวิรดคือ อาจารยอยากใหเราพูดวา … หมอจายไปเพื่ออะไร แคนั้นอะ แอบงง อยู อาจารยแสดงเปน หมอนะ พี่ก็บอกใหเปลี่ยน ดอกซี่ อาจารยก็ไมยอมเปลี่ยน บอกวาเปนอินดิเคชั่นที่ตองใชดอกซี่อยาง เดียว พี่ก็ อยากบอกวาแลวแตอาจารยเตอะเจา บะยุงตวยละ พี่ก็อธิบายไปเรื่อย เหมือน อาจารยไม พอใจในคําตอบนะ พี่เลยพูดวา คุณหมอคับแลวคุณหมอจาย ดอกซี่ไปเพื่ออะไรเหรอคับแลวอาจารย เหมือนพอใจในคําตอบแลว ก็เหมือนจะจบบทสนทนา พี่ก็ถามวาอาจารยครับผมลืมอะไรไปไหมครับ อาจารยก็เลยยอนวาแลวคิดวาเราลืมอะไรละ พี่ก็ - -“ …. ก็เลย เงอ … สถาน ที่ 19

DM ใหบอกการสังเกตอาการ Hypoglycemia พรอมบอกวิธีปฏิบัติตน



Comprehensive Pharmacy Review สถานีที่ 20

OSPE

136

เปดหนังสือ DIS อีกแลว ขอนี้เปด Remington นะ หา วา Polibase คืออะไรประมาณเนี๊ยะ แปลภาษาอังกฤษไมออกลอกมาทั้งพารากราฟเลย กระดาษคําตอบก็เหมือน ขอ ที่ผานมา ขอนี้มีหนังสือวางไวให 3 เลมคือ 1. Remington 2. Mims 3. อะไรไมรู พี่เปด แต รีมิงตันขอเดียว เกมาก เปดเจอดวย แตมันซอนตัวอยูตองตามไปขุดมาตอบ

สถานที่ 21 ผูปวยหญิง นําผลตรวจทางหองปฏิบัติการมาใหเราดูซึ่งเปนเภสัชกร ใหหาคําแนะนําและวิธีปฏิบัติตนที่เหมาะสม ผลตรวจของนาง…………………………………. AST 30 (0-35) ALT ……….(จําไมไดแตอยูในชวงปกติ) AntiHAC negative AntiHBS negative AntiHCS negative โดยหลักการ อาจารยอยากใหเรา - อธิบาย คา แล็ป - ใหกําลังใจแกผูปวย - บอกสาเหตุการติดตอ - การปองกัน การปฏิบัติตน - อันนี้เหมือนเปน คียเวิรดขอนี้นะ คือ อาจารยชว ยพี่มากเลยวาขาดอะไรไปในการปองกันไมให ผูปวยเปน (ฉีดวัคซีนปองกัน แตมันตื่นเตน คิดไมออกมันติดปากแตคิดไมออกเลย อะ พอกิ่งหมด เวลาดังนึกออกรีบบอกอาจารยเลย) ออ ตอนซักประวัติตองซักดวยนะวาทําไมผูปวยถึงไปตรวจ อาจารยก็เลยบอกวา แฟนเปนพาหะ สถานีที่ 22 พัก สถานที่ 23 ซักประวัติ - ไมมีอะไรใหเลย - ใหเราซักประวัติอาจารย ซึ่งเปนผูชายนะ - ซักไปซักมาปรากฏวาเปน Cystitis พี่ก็ถามเผื่อเช็ควาเปน BPH แตอาจารยก็บอก อายุ 26 ไมมีโรค ประจําตัว ไมมยี าที่ใชรวม พี่ก็เลยวาเปนกระเพาะปสสาวะอักเสบละกัน - ซักประวัติตามที่เรียนมาแหละ - แตไมตองจายยา แตพี่สะเหรอจาย เห็นอาจารยเขียนวาพี่ได 10 ก็ดีใจแลวอะ




OSPE

137

สถานีที่ 24 ระบุประเภทยาตามกฏหมาย ใหเอาแต อักษรหนา ยา มาใสในชองวางนะ A - ORS องคการ 1 ซอง B - ambroxal 1 แผง 10 เม็ด C - Bromhexine 1 แผง 10 เม็ด D - Disento 1 แผง 4 เม็ด E - Paracetamol 1 แผง 10 เม็ด

กระดาษคําตอบ ประเภท ยาอันตราย ยาแผนปจจุบันบันจุเสร็จ ยาสามัญประจําบาน

ยา BCD E A E (นี่คือ คําตอบของพี่สงสัยจาผิดนะ)

สถานีที่ 25 ยาเทคนิคพิเศษ - อาจารยนําใบสั่งแพทยซึ่งไดรับครั้งแรกมาใหเราสอนวิธีใช MDI สถานที่ 26 จับผิดยา - มีซองยาให 2 ซอง คูกับใบสั่งยา แลวใหบอกวาผิดอะไร แลวบอกวิธีแก - เพื่อประโยชนสูงสุดแกนองๆ พี่จะแสดงกระดาษคําตอบที่พี่คาดวาเหมือนของจริงมากที่สุดใหดูตาม ขางลางนี้นะ ชื่อ…(ดีใจที่เกิดมาชื่อ+นามสกุลสั้นก็คราวนี้แหละ)………เลขที่สอบ…(3ตัวหนา)………….. ที่ 1 2 3

สิ่งที่ผิด

แกไขเปน

ใบสั่งแพทย Amoxy+K.clavulonate 500 mg q 8 hr pc Chloramphenicol eye drop O.U ซองยาที่จัดมาให - Amoxy 250 - Amoxy เวลาทาน ผิด - Amoxy ไมระบุใหทานติดตอกันจนหมด - Chloram ไมบอกใหเก็บในตูเย็น - วิธีแกไขก็ตรงกันขามกับที่ผิดนั่นแหละ


#20 #1



OSPE

138

สถานีที่ 27 พัก สถานีที่ 28 การขายยาตามกฏหมาย - มีเครื่องคิดเลขให 1 เครื่อง - มีตาราง BMI ให ไมบอกก็รูวาตองทําอะไร --- อาจารยมาขอซื้อยาลดความอวน ถามไปถามมาบอกวาอยากได Phentermine - ก็โมไปเรื่อยเลยนะวาเปน P2 แลวก็แนะนําวิธีลดความอวนแบบอื่น

สถานนี ที่ 29 เขียนซองยา … กินยาติดตอกันจนหมด ชื่อผูปวย…………….……………… …. ทานแลวอาจงวงนอน ชื่อยา………………..วันที่………… ….ทานเฉพาะมีอาการ สําหรับ…………………………….. ….ทานกอนอาหาร 30 นาที รับประทานครั้งละ…………เม็ด/ซอง/มิลลิลิตร ….ไมควรทานพรอมยาลดกรด วันละ….. เวลา …..กอนอาหาร ….หลังอาหาร …..อะไรไมรูอีกซัก 2-3อยางแหละจําไมได …เชา …เที่ยง …บาย …เย็น ….กอนนอน ยาที่แสดงไว 1. Roxithromycin 150 mg 2. Actifed อยางละแผง สถานีที่ 30 พัก A. สถานี ที่ 31 ประเภทยาตามกฎหมาย - พนักงานนําตัวอยางยามาใหเพื่อที่จะจัดยาเขาตูยาของโรงงาน ใหบอกประเภทยาตามกฎหมายแลว ก็ บอกวาเภสัชจายไดหรือไมไดถามาซื้อโดยไมมีใบสั่งแพทย โจทยเคลียรดี - ตัวอยางยา มี 5 ตัวดังนี้ 1. ยาแกไอน้ําดํา 1 ขวด 60 มล 2. Phenylbutazone ใสขวดสีชามา 3. Lomatil อันนี้พี่เหนแผงมันแลวนึกวาเปน Dramamine ดีนะ ที่ไหวตัวทันทวนซ้ําก็เลย แกใหม 4. Prednisolone Cream 5. Dexamethasone เม็ด ตัวอยางกระดาษคําตอบ แบบนี้เลย เช็คใหพี่ดวยนะเผื่อวามันจาถูกเพิ่มขึ้น ที่ ประเภทยาตามกฎหมาย เภสัชจายได ไมได 1 ยาสามัญประจําบาน + 2 ยาควบคุมพิเศษ + 3 ยาเสพยติดใหโทษประเภทที่ 3 + 4 ยาอันตรายที่ใชภายนอก + 5 ยาควบคุมพิเศษ + By พี่สมชาย 127 CMU




139

OSPE

OSPE 2550/1 By P’ Phung สถานีที่ 1 เปดหนังสือตองการยาในอเมริกาที่ชื่อAdvil®ซึ่งไมมีอยูในเมืองไทยใหเปดหาชื่อgeneric แลวก็ดูชื่อการคาใน ไทยมาสองชื่อ มีหนังสือ martindale,mims และ drug information handbook แนวคิด ใหเปดหาชื่อยาในหนังสือเลมอื่นที่ไมใช MIMS. นะจะ เพราะใน MIMS จะมีแตยาที่มีใน Thai แตแนะนําใหเปด ใน Drug Information จะงายกวา ASFH เพราะเลมเล็ก เปดงาย เราคุนเคยจะไดเปดทันรีบเปด และเขียนเร็ว ๆ นะพอได Generic Name แลวก็ไปเปดหา Trade Name ใน MIMS อีกที สรุป ลองเปดจากmartindaleกอนหาชื่อgeneric ไดวาเปนibuprofenแลวเปดจากmimsหาเกี่ยวกับชื่อการคาในไทย ชื่อ...................................................................เลขประจําตัว Generic Name เปดจากหนังสือ.......................... ............................. Edition………………………... ปที่พิมพ...............หนา.............. Trade Name 1. ............................. 2. ………………….

เปดจากหนังสือ.......................... Edition………………………... ปที่พิมพ...............หนา..............

สถานีที่ 2 อธิบายการใชยา Isosorbide Dinitrate (Isodil) SL จํานวน 30 prn. แนวคิด ตองรูวา SL = Sublingual เปนยาอมใตลิ้น ก็บอกอาจารยที่อยูประจําสถานีตามขั้นตอนคือ 1. แนะนําตัววาเราเปนเภสัชกร “ดิฉันเภสัชกร.............” 2. ยาที่คุณไดรับคือยา ISDN กี่ mg เปนยาอมใตลิ้น เพื่อบรรเทาอาการปวดเคนหัวใจ 3. วิธีใช ใหอม 1 เม็ดใตลิ้น เมื่อมีอาการปวดเคนหัวใจหากอาการไมดีขึ้นภายใน 5 นาที ใหอมอีก 1 เม็ด อม ได 3 เม็ด เม็ดที่ 2 ถาไมดีขึ้นเตรียมตัวสงรพ. ใหอมเม็ดที่ 3 บนรถ ไปดูเพิ่มวาเคี้ยว กลืน หรือบวน น้ําลายไดหรือไม อาจถามอยางอื่นอีก ex เปนยาสําหรับโรคอะไร สถานีที่ 3 ใหคํานวณขนาดการจายยา Amoxycillin (125 mg/5mL) 60 mL ใหแกเด็ก อายุ 6 ขวบ หนัก 15 กิโลกรัม (ขนาดการใช 25 mg/kg/d) ใหตอบวาตองจายยาใหเด็กอยางนอยที่สุดกี่ mL แลวตองจายยากี่ขวด และ ระบุ วิธีการรับประทาน สถานีที่ 4 คํานวณวาถาจะเตรียม Chlorhexidine solution 1 %w/v จํานวน 30 mL จาก Chlorhexidine Stock solution 10 % w/v จะตองใช Chlorhexidine Stock solution กี่ mL แนวคิด จะตองเขียนวิธีคํานวณลงไปในกระดาษดวยวาคิดคําตอบมาไดอยางไร Ex จากสูตร N1V1 = N2V2 10 x V1 = 1 x 30 V1 = 3 ml แลวตองเอาคําตอบที่คํานวณไดไปเตรียมในสถานีถัดไป




140

OSPE

สถานีที่ 5 เตรียมน้ํายาบวนปากที่คํานวณจากสถานีที่แลว แนวคิด ตองพยายามทําตาม technique นะจะโดยบนโตะจะมีอุปกรณใหเพียบเลือกใชใหถูก 1. มองหา Chlorhexidine 10% --- เปดขวดวางฝาหงาย --- ดูฉลากอีกรอบ ---- ถือใหฉลากอยู ในอุงมือ 2. เทลงใน Cylinder 10 ml จํานวน 3 ml. คอย ๆ ถาหกใหรีบเช็ดแลวคอยรินตอ ไมตองเทลง beaker กอน เทใส Cylinder นะจะ 3. เทสาร 3 ml ลงใน beaker 50 ml เพราะเราจะทํา 30 ml ใหเลือก beaker ที่พอดีไมใหญ – เล็กเกิน 4. ตวง H2O ประมาณ ¾ ของตํารับ คือ ประมาณ ¾ x 27 = 20 ml โดยใช Cylinder 25 ml 5. เทน้ําที่ตวงไดใส beaker ที่ใสสารไว ---- ใช stirring rod. คน 6. เทใส Cylinder 30 ml (ถาไมมกี ็ใช 50 ml.) แลวใช H2O ปรับปริมาตรใหครบ 30 ml. (อยาลืม rinse beaker มาเพื่อปรับปริมาตรดวย) 7. เทใส beaker แลวใช stirring rod คนใหเขากัน --- ถามอาจารยวาใหเทใสภาชนะรึเปลา เปนอันเสร็จ รีบ หนอยแตไมตองรน ตั้งสติดี ๆ นะจะ สถานีที่ 6 ใหนับเม็ดยา Paracetamol 500 mg # 90 ใสภาชนะที่เหมาะสมโดยไมตองเขียนฉลากจา แนวคิด สถานีนี้ไมยาก ควรทําใหไดเต็มกันทุกคนนะจะนอง ๆ 1. หยิบยาใหถูก 2. เช็ดถาดนับยาใหสะอาด 3. เทยาลงถาดโดยปดชองวงกลมไวกอน (ดูยา 3 ครั้ง วางฝาขวดยาหงาย) 4. คอย ๆ นับทีละ 5 เม็ด กรุณาอานดี ๆ วาโจทยสั่งกี่เม็ด 5. เลือกขวดใสใหพอดี แลวเช็ดถาดหลังพับใหเรียบรอย เปนอันเสร็จพิธี อาจารยประจําฐานจะ check จํานวนโดยการชั่งน้ําหนักดู สถานีที่ 7 ซึ่ง Vanishing Cream โดยใหสูตรตํารับวา Rx Sulfur 0.5 g. , Cream base qs. 5 g. แนวคิด อานโจทยดี ๆ คิดกอนวาตองชั่ง Cream เทาไหร หักน้ําหนักของผงยาใหเรียบรอยนะ - พับกระทง + รองกระดาษไขดวย & label ใหเรียบรอย - ดูลูกน้ําเครื่องชั่ง , tare, วางกระทง , tare อีกครั้ง (ถาเครื่องชั่งสกปรกก็ทํา ความสะอาดหนอยนะ) - ใช Stirring rod กับ spatula ตัก Cream เพื่อเอามาชั่ง ตอนแรก คอย ๆ ปาด cream ลงบนกระทงแลวดู น้ําหนักกอน เพราะถาใสไปเยอะ จะตักออกยาก - พอไดน้ําหนักที่ตองการแลวก็ยกลง ** แลว tare เครื่องชั่งอีกครั้ง* .......................ยก Cream ไปผสมในสถานีตอไปจา................................... สถานีที่ 8 ผสม Cream ที่ชั่งมากับ Sulfur ที่เตรียมไวให มีอุปกรณใหเลือกเพียบ + มี glycerin กับ Mineral oil ดวย แนวคิด ถาเปนการผสม Cream, ointment กับผงยา ไมตองคิดถึงอยางอื่นนอกจาก Slab กับ Spatula ซึ่งจะใชวิธี Pulverization by intervention จาโดยเลือก interventing agent หยดผสมกับผงยา โดยเลือกใหเขากับ cream base - ตองรูวา Vanishing Cream เปน Cream base แบบ O/W ตองใช glycerin - เทผงยาบน slab แลวหยด glycerin พอใหผสมเขากันเปน smooth paste - ปาด cream ลงบน slab แลวผสมกับ ผงยาดวย geometric dilution จนเขากันดี บางครั้งอาจไมมีเวลาหรือ ตื่นเตนจนทําไมทันก็คอยบอกอาจารยที่ประจําสถานีวาเรากําลังทําอะไรแลวผลลัพธที่ไดจะเกิดอะไรขึ้น อาจารยจะไดรูนะ




141

OSPE

สถานีที่ 9 ใหดูวายาที่กําหนด (Codeine 100 mg + Phentoloxamine 3 ... mg ) # 30 จายไดหรือไม ในรานขายยานะ ปจจุบันที่พี่เขียนอยูคือวา จายไมได เพราะยาที่มีสวนผสมของ codeine ถูกเอาออกจากรานขายยาไปหมดแลว จายไดเฉพาะใน โรงพยาบาล เปนยาประเภท ยาเสพติดใหโทษประเภทที่ 3 ขอควรแนะนําใหกลับไปหาหมอที่ ร.พ.ใหจายยานี้ให Side effect 1. ทองผูก 2............. สถานีที่ 10 เตรียม Carbopol Hydrogel โดยในใบที่แปะตํารับไวระบุวา a. Carbopol 0.5 %w/w b. Purified water q.s. ad 100 mL Mf.t. 30 mL ใหเตรียม โดยที่มีซองใส Carbopol ที่ชั่งเรียบรอยแลวมาใหกับน้ําวางอยู แนวคิด

บางคนอาจจะหลงไปคํานวณซึ่งพี่ก็เปนคนหนึ่งที่ถูกหลอกเหมือนกัน (วา โงจัง) อานโจทยดี ๆ ซึ่งโจทยบอกวาเตรียม carbopol ไวใหแลว เราก็แคตวงน้ํา 30 g มาพอง gel เลย 1. เลือกอุปกรณ พี่ใชโกรงกระเบื้องนะเพราะมันมีแรงบดกระจาย carbopol ไดดี บางคนอาจใช beaker + stirring rod ก็คงไมผดิ แตมันจะมีแรงกระจาย Carbopol นอย กวาจะรอให carbopol พองเต็มที่ก็พอดีหมดเวลา (ลองแอบถามอาจารยดูวาวิธที ี่ถูกคืออะไรนะ) 2. ตวงน้ํา 30 ml เทในโกรง จากนั้นคอยๆโปรย carbopol ลงไปแลวใชลูกโกรงคนชวยให carbopol กระจาย – product ที่พี่ไดจะเปนของเหลวใส ๆ ------------------------------ ยกอุปกรณไปใชในสถานีถัดไป-------------------------สถานีที่ 11 ให triethanolamine (TEA) กับ glycerin มาเพื่อใหหยดลงใน carbopol จากสถานีกอนเพื่อให form gel แนวคิด technique เหลานี้เด็กภาคอื่น ๆ อาจงงหนอย ยังไงกอนสอบเพื่อน ๆ ภาค ceutic ก็อนุโมทนา ติวใหเพื่อน ๆ ดวย เพราะบางทีถาเคยเจอมันก็ทําได ถาไมเคยเจอเลยก็ไมรูจริง ๆ - หยด TEA ประมาณ 2-3 หยด ลงใน carbopol ที่พองไวแลว คนเล็กนอยก็เปน gel แลว - อาจารยจะใหวัด PH ดวย *หาม* จุม PH paper ลงใน gel เลยนะใหใช stirring rod มาปายเอา อาจารยแค จะ check technique และดูวาเปน gel หรือไม เพราะ carbopol จะ form gel ที่ pH เปนดาง สถานีที่ 12 ยาเหลานี้เปนยาประเภทใด และขายในรานสะดวกซื้อไดหรือไม Vitamin C แบบ 100 mg แผง 10เม็ด Sara แบบแผง 10 เม็ด Ambroxal Mebendazole 500 mg 1 เม็ด Actifed แบบแผง 10 เม็ด 1. Actifed แผงละ 10 เม็ด - เปนยาอันตราย จายไมได เนื่องจากมี pseudoephedrine เปนสวนประกอบ 2. Victamin C แผงละ 10 เม็ด - ไมแนใจวาเปนยาสามัญประจําบาน หรือยาแผงปจจุบันบรรจุเสร็จที่ไมใชยาอันตรายหรือยา ควบคุมพิเศษนะจะ ลองไปดูที่แผงดี ๆ แตยังไงก็จายได 3. Paracetamol 500 mg แผงละ 10 เม็ด - ยาสามัญประจําบาน จายได 4. เปนยาเม็ดใสแผง ยา Ambroxol - ยาแผนปจจุบนั บรรจุเสร็จที่ไมใชยาอันตรายหรือยาควบคุมพิเศษ จายไดจา 5. mebendazole 500 mg 1 เม็ด




142

OSPE

สถานีที่ 13 สถานีนี้มีอาจารย มาบอกเราวาเปนฝาขาวที่ลิ้นขอซื้อยาหนอย คุณเภสัชกร แนวคิด เราตองพยายามหาสาเหตุวาฝาขาวนั้นเกิดจากอะไร อยาปกใจเชื่อตามที่ใจเราคิดเอง เริ่มเลย (พยายามถามเปน step ที่อาจารยเคยสอนมาจะไดไมหลงกล) 1. แนะนําตัวเอง ---- สวัสดีคะ ดิฉันเภสัชกร-----มีอะไรใหชวยคะ 2. กอนหนานี้ปวยหรือมีโรคประจําตัวหรือไม 3. ใชยาอะไรอยูหรือเปลา พอมาถึงตรงนี้ถามไปถามมาปรากฏวาผูปวยใชยาพนแกหอบหืดอยู เลยถามวาหลังใช บวนปากหรือไม - ตองบอกไดวายาอันไหนทําใหเกิดฝาขาวในปาก --- ตองบอกตัวที่เปน Steroid นะไมใช β2 – agonist - ตองบอกกลไกงาย ๆ ไดวาทําไมถึงทําใหเกิด ----- เปนยากดภูมิ normal flora จึงเจริญเติบโตมากกวา ปกติ เลยทําใหเกิดฝาขาวที่ปาก 4. ไมตองจายยา แตใหคําแนะนําการใชยาพนวาหลังใชตองบวนปากทุกครั้ง แลวฝาขาวจะหายไปเอง สถานีที่ 14 ยาเหลานี้เปนยาประเภทใด และการขายตองมีใบสั่งแพทยหรือไม c. Brown mixture 240 mL 3 ขวด d. Lomotil e. Phenylbutazone f. Alprazolam g. Amitriptyline 1. Lomotil = Diphenoxylate HCl + atropine sulfate - เปนยาเสพติดใหโทษประเภท 3 ... จา จายไดเลย แมจะไมมีใบสั่งแพทยก็ไดนะ 2. Alprazolam - เปนวัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภทที่ 4 จายไดถามีใบสั่งแพทย 3. Pseudoephedrine 60 mg - เปนวัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภทที่ 2 จายไมไดเพราะไมมีในรานขายยานะ ถาเปนสูตรผสม ถึงจะมี แตถาเปน pseudo เดี่ยว ๆ ไมมี 4.brown mixture 5.Amitriptyline สถานีที่ 15 อาจารยมาเปนลูกคาขอซื้อยาแกคันหนอย แนวคิด ก็เหมือนเดิมวาตองหาสาเหตุกันกอนเลย ----แนะนําตัวเหมือนเดิม 1. เปนเองรึเปลาคะ ---- ปรากฎวาลูกชายเปน 2. มีอาการเปนอยางไร ---- ตุมขึ้น แลวก็คัน 3. กอนหนาที่จะมีอาการปวย หรือใชยาอะไรหรือไม ---- ไมสบาย + กิน Amoxy ที่หมอจายมาให 4. เคยแพยาอะไรหรือไม ---- กอนหนานี้ก็ไมเคยแพแตกินยา Amoxy เปนครั้งแรก 5. เลยสรุปไปวานาจะเกิดจากการแพยา ควรพานองกลับไปพบแพทย เพื่อใหดูอาการแลวเปลี่ยนยาใหม 6. ไมวาจะเปน Case ไหนก็ตามตองปดทายเสมอวา “มีอะไรจะซักถามเพิ่มเติมอีกหรือเปลาคะ” เผื่อวา เราลืมอะไรไป อาจารยจะชวยถาม Guide ใหนะ




OSPE

143

สถานีที่ 16 อาจารยมาขอซื้อยา glibenclamide 10 เม็ด และเอาผล Lab ครั้งลาสุดมาถามเราดวย ผล Lab FBS = 200 mg/dL. HbA1c = 8 % 1. จะจายยาใหหรือไม ---- อาจารยขอซื้อเพราะทํายาตกทอน้ํา 2. อธิบายคา Lab ประกอบ 3. แนะนําวิธีการปฏิบัติตัว แนวคิด - FBS ควร < 120 mg/dL. & HbA1c ควร < 7% แสดงวายังควบคุมน้ําตาลไมคอยดี - ยาที่มาขอซื้อจะจายใหชั่วคราวไปกอนถึงวันที่แพทยนัด ตองบอกดวยวาไมควรซื้อยารับประทานเอง นะคะ ควรไปพบแพทยตามที่แพทยนัดเพื่อดูผลการรักษา และแพทยอาจเปลี่ยนยาใหตามความ เหมาะสม - อาจารยถามวา FBS กับ HbA1c ตางกันอยางไร FBS เปนคาแสดงระดับน้ําตาลในเลือดหลังจากการอดอาหาร HbA1c เปนคาของน้ําตาลที่จับอยูบน Hemoglobin (เม็ดเลือด) ใน 3 เดือนที่ผานมา เพื่อยืนยันกับผลการ ตรวจ FBS เพราะผูปวยบางคนหัวใสควบคุม อาหารมาเปนอยางดี 1-2 วันกอนตรวจ HbA1c จะเปนตัว บอกวาคุมน้ําตาลไดดีหรือไม - แนะนําใหผูปวยควบคุม และจํากัดอาหารที่มีรสหวาน + ออกกําลังกายควบคูไปดวยจะสงผลดีตอการรักษา สถานีที่ 17 ใหจายยาตามใบสั่งแพทย พรอมกับคําแนะนํา , side effect ฯลฯ (เทาที่จะบอกได) ชื่อ นาง ก. นามสกุล ข. HN 12345 Cafergot (Ergotamine 1 mg + caffeine 100 mg) # 10’s Sig 2 tabs stat & 1 tab q ½ hr. PRN Flunarizine 25 mg. # 10’s Sig 1 cap tid.hs แนวคิด

ตองถามชื่อผูปวยใหตรงกับใบสั่งยา อาจารยอาจถามวาเคาเปนโรคอะไร --- Migraine ยาที่ไดรับในวันนี้มี 2 ตัวคือ 1. Cafergot 10 เม็ด เปนยาบรรเทาอาการปวดหัว migraine ใหรับประทาน 2 เม็ด ทันทีเมื่อมีอาการปวด และ อีก 1 เม็ด ทุก ๆ ครึ่งชั่วโมง หากยังมีอาการ รับประทานไดไมเกินวันละ 6 เม็ด และอาทิตยละไมเกิน 10 เม็ด นะจะ อาการขางเคียงจะเกิดจาก Caffeine คือ ใจสั่น คลื่นไส อาเจียน นอนไมหลับ 2. Flunarizine 25 mg เปนยาขยายหลอดเลือด เพื่อใหเลือดไหลเวียน ใชในการบรรเทาอาการปวดหัว ยานี้ อาจทําใหงวงนอน ไมควรขับรถหรือทํางานกับเครื่องจักร หายใจลึก ๆ ...สู ๆ นะคะ เดี๋ยวก็ไดเปนเภสัชกรแลว สถานีที่ 18 ใหเขียนฉลากของยา norfloxacin กับdomperidone อะ + ฉลากชวยดวยนะ




144

OSPE

สถานีที่ 19 ใหจับผิดใบสั่งยา และแกไขใหถูกตอง Metformin # 30’s 1 x 1 pc Aspirin 60 mg # 30’s 2 x 3 pc Simvastatin 10 mg # 30’s 1 x 1 Q.A.M. แนวคิด สิ่งที่ผิด แกไขเปน 1. Metformin ไมบอกขนาด Metformin 500 mg. 2. Aspirin การใชผิด Aspirin 60 mg. 1 x 1 pc. หลังอาหารเชาทันที 3. Simvastatin Simvastatin 10 mg. 1 x 1 Q.A.M. 1 x 1 hs. สถานีที่ 20 อาจารยจะมาขอ refill ยา ซึ่งเปนยาที่โจทยระบุวามีอยูในรานเราเยอะมากเลย จะจายอะปาว Fluoxetine 1 x 1 หลังอาหารเย็น Diazepam 1 x 1 hs. แนวคิด คือแบบวาสถานีนี้พี่ก็ กง...กง อะ ไมไดถามตนสายปลายเหตุอะไรเลย โจทยก็ยาวกวาจะอานจบพี่เลยบอก อาจารยไปวา Diazepam จายใหไมได จะตองมีใบสั่งแพทย อาจารยก็แกลงบอกวาแคเม็ดเดียวก็ได วัตถุออก ฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 4 ตองมีใบสั่งแพทย จึงจะจายไดในรานขายยานะจะ สวน Fluoxetine ขายได ไมมีปญหา ไมไดถามวาใครกิน แตพี่เดาไปเองเสร็จ เลยแนะนําวาใหลองเปลี่ยนมากินตอนเชา เนื่องจาก side effect ของมันทําใหนอนไมหลับจะไดไมตองกิน Diazepam…สถานีนี้อาจารยวิเชียร ก็แกลง ๆ ดวยเลยงงเลย ถาอยากรูวาสถานีนี้ตองการอะไร ก็ลองถามอาจารยวิเชียรดูก็ไดนะ ขํา พี่ไมรูวาพูดอะไรไป พอใกลหมดเวลานึกขึ้นไดเลยถาม อาจารยไปวาจะซื้อกี่เม็ด อาจารยเลยขําแลวไลให ไปสถานีตอไป สถานีที่ 21 อาจารยมาขอซื้อยาอีกแลว ขอซื้อยาแกไอหนอย แนวคิด ก็เหมือนเดิมอีก ---- กอนอื่นแนะนําตัวเอง - เปนเองรึเปลา --- เปลา ซื้อใหคนงานที่บาน - มีอาการเปนอยางไร ----- ไอประจํา ซื้อยาไปใหกินบอย ๆ - เปนมานานแคไหนแลว ---- นานละ บางทีไอจนเปนเลือดเลย - อาการอยางอื่นมีอีกไหม ------ ผอม ซีด เลยแนะนําวาใหพาไปพบแพทยเพื่อตรวจหาสาเหตุจะดีกวานะ - อยางนี้จะเปนวัณโรคไดมั้ย อาจารยถาม ------ ก็อาจจะเปนไปไดนะคะตองลองตรวจดู - อาจารยใหบอกวาคนที่เปนวัณโรคจะมีอาการอยางไร ----- น้ําหนักลด ซีด อาจมีไข เหงื่อออกตอน กลางคืน ก็ลองไปดูเอานะจะ - อาจารยถามตออีกวาจะเปน AIDS ไดมั้ย ----- ก็ตองดูวามีปจจัยเสี่ยง เชน ชอบเที่ยวผูหญิง ก็อาจจะติด เชื้อได และถารางกายออนแอ ก็ทําใหเปนวัณโรคแทรกซอนไดงาย ตองพาไปตรวจดูนะคะ - มีอะไรจะซักถามเพิ่มเติมอีกรึเปลา ???




145

OSPE

สถานีที่ 22 เปนใบสั่งยาที่มีปญหาใหเราไปปรึกษาคุณหมด Erythromycin ยาอีก 2-3 ตัว และ Theophylline Budesonide 1 puff tid แนวคิด ตองรูวายาอะไรบางที่มีผลกับระดับยาในเลือดของ Theophylline นะจะ ในใบสั่งยานี้ตัวที่มีปญหาคือ erythromycin ซึ่งเปน enz. inhibitor ซึ่งจะทําใหระดับ Theophylline ในเลือด สูงขึ้น เนื่องจากยา Theophylline มี narrow therapeutic จึงทําใหเกิด side effect จากยา S/E ที่เกิดขึ้นจะ คลายกับ Caffeine คือ ปวดหัว คลื่นไส อาเจียน ใจสั่น นอนไมหลับ หนาที่ของเราในสถานีนี้ก็คือ บอกปญหาที่อาจจะเกิดขึ้นเพื่อใหหมอเปลี่ยนยาจา อาจารยจะถามเราตออีกวาคุณเภสัชกรคะชวยแนะนําหนอยวาจะเปลี่ยนเปนยาตัวไหน หรือกลุมไหนดี ก็ไป เตรียมดูกันนะจะ พี่บอกไปวา roxithromycin แทนก็ได คุณหมอ ขอนี้ไมมีอะไรยากนะตองตั้งสติดี ๆ คอย ๆ ดู เพราะทุกครั้งเรามักจะเจอแต Cimetidine กับ Theophilline ก็ไปเตรียมนะเผื่ออาจเจอตัวอื่นอีก ไมแนครั้ง ตอไปอาจเปนตัวที่ inducer ก็ได สถานีที่ 23 เปดหนังสือครับผม โจทยใหมาวาตองการเตรียม Sulfadiazine ผสมกับ yellow ointment แลวใหเปดหา yellow ointment โดยให martindel , Phamaceuticsl Excipient และอีกเลมนึง แนวคิด ขอนี้ลองไปเปดในหองสมุดนะ เพราะพี่และผองเพื่อน เปดกันทั้ง 3 เลมเลย แตไมเห็นเจออะไร ไมรูวา yellow ointment จะมีชื่อพองอยางอื่นรึเปลานะ ตองลองหาเอง สถานีที่ 24 ใหบอกวาเปน Dosage form ชนิดใด (เขียนเปน technical term) 1. เปนยาเม็ดเคลือบ (ดูเองนะวา sugar coated กับ film coated ตางกันอยางไร) ขอนี้พี่ก็ตอบเปน Coated Tablets 2. ยาเม็ดกลมใหญประมาณเหรียญ 5 บาท – Effervescent tablets 3. เหมือนยาแกไอน้ําดํานะ – Mixtures 4. ยาอมแหละ – Lozenges 5. ยาสีสม ขนเหนียว คอนขางใส – Emulsions ถาเปน Dosage form ตองอยาลืมเติม S นะจะ สถานีที่ 25 ผูปวยมาปรึกษาวาทานยา Diclofenac SR(100 mg)อยู เมื่อกอนหมอเคยสั่งใหทานวันละ 1เม็ด ตอนนี้ อยากเปลี่ยนมาเปน หักแบงครึ่งเม็ด ทานเชาเย็นไดหรือไม ใหอธิบายเหตุผลพรอมทั้งขอแนะนํา และผูปวยรายเดียวกันนี้ เปนคนแก ฟนไมดีแตตองรับประทาน Antacid ซึ่งระบุใหเคี้ยวกอน ถาเคี้ยวไมไหว ไมเคี้ยวไดไหม ใหอธิบายพรอม ขอแนะนํา diclofenac อันนี้เปนแบบsustained released จึงหามหักเม็ดยาเนื่องจากมีผลตอการปลดปลอยตัวยา คําแนะนําก็ตอบ ไปอะวาหามหักบดเคี้ยวแลวก็ใหทานยาหลังอาหาร ดื่มน้ําตามมากๆ antacid ชื่อ-นามสกุล เลขประจําตัว กลืนทั้งเม็ดไดหรือไม เพราะ แตจะออกฤทธิ์ไดไมดีเหมือนกับ ได การคี้ยวกอนกลืน ใหเขียน....................... คําแนะนํา - แนะนําใหบดกอนแลวกินพรอมน้ํา - อาจเปลี่ยนไปกินแบบ Antacid gel เลยก็ได




OSPE

146

OSPE 2550/ 1 (Version 2) BY Pandanus idin Rx’21 KKU 1. พัก 2. จงระบุ dosage form ของยาเปน technical term A. Sugar coated tablet B. Effervescent tablet C. Mixture D. Lozenge E. Emulsion 3. เปดหนังสือหา generic name ของยา Advilฎ พรอมทั้งระบุชื่อการคาที่มีจําหนายในประเทศไทยมา 3 ชื่อ - เปด Drug Information International ไปที่หนา index เพื่อหา generic name ของ Advilฎ ซึ่งก็คือ Ibuprofen - เปด MIMS ไปที่หนา index เพื่อหา trade name ของยา ibuprofen ที่มีจําหนายในประเทศไทย **ระบุชื่อหนังสือ, ปที่พิมพ, หนา** 4. แนะนําการใชยา isosorbide SL 1 tab prn - ทักทาย และแนะนําตัวเอง - บอกชื่อยา (isosorbide) และสรรพคุณ (เปนยาอมใตลิ้น ใชขยายหลอดเลือด รักษาอาการเจ็บแนนหนาอก) - แนะนําวิธีการใชยา 1. อยูในทานั่ง หรือทานอน 2. อมยาใตลิ้น ครั้งละ 1 เม็ด 3. ปลอยใหยาละลายชาๆ จนหมด หามเคี้ยวยา หามกลืนยา และหามกลืนน้ําลาย 4. หากอมยา 1 เม็ดแลวอาการเจ็บแนนหนาอกยังไมดีขึ้น สามารถอมยาซ้ําไดอีก 2 ครั้ง หางกันเม็ดละ 5 นาที และหากครบ 3 เม็ดแลวอาการยังไมดีขึ้นอีก ใหรีบไปพบแพทยที่โรงพยาบาล 5. หลังจากอมยาแลวใหอยูในทาเดิมสักพัก อยาเพิ่งเปลี่ยนทาทางรวดเร็ว เพราะจะทําใหหนามืดได 6. หากตองออกแรงหรือทํากิจกรรมที่อาจทําใหเกิดอาการเจ็บแนนหนาอก สามารถอมยากอนลวงหนาได 5. ระบุประเภทของยาตามกฎหมาย และบอกดวยวาสามารถจําหนายในรานสะดวกซื้อไดหรือไม ชื่อยา ประเภทของยาตามกฎหมาย การจําหนายในรานสะดวกซื้อ Actifed

ยาอันตราย

ไมได

Vitamin C Ambroxol Sara Benda 500

ยาสามัญประจําบาน ยาอันตราย ยาสามัญประจําบาน ยาสามัญประจําบาน

ได ไมได ได ได




147

OSPE

6. ด.ช.เดียว น้ําหนัก 15 kg แพทยจาย amoxicillin ใหในขนาด 25 mg/kg/day เปนเวลา 7 วัน ที่หองยามี amoxicillinsyrup 125 mg/5 ml ขนาด 60 ml ผูปวยจะไดรับยาในขนาดเทาไร คิดเปนปริมาตรทั้งหมดเทาไร และต องจายยาใหผูปวยทั้งหมดกี่ขวด จงคํานวณขนาดยา รวมทั้งเขียนฉลากยาและฉลากชวย ตอบคําถาม - ขนาดยาที่ผูปวยไดรับตอวัน = 25 mg x 15 kg = 375 mg/day - คิดเปนปริมาตรยาตอวัน = (375 mg/day x 5 ml)/125 mg = 15 ml/day - คิดเปนปริมาตรยาตอ dose = 15 ml/3 dose = 5 ml = 1 tsp - 7 วันผูปวยไดรับยา = 15 ml/day x 7 day = 105 ml - ผูปวยตองไดรับยาทั้งหมด 2 ขวด เขียนฉลาก - วันที่ (วันที่สอบ) - ชื่อผูปวย ด.ช. เดียว......... - ชื่อยา amoxicillin syrup - ความแรง 125 mg/5 ml - จํานวนที่ไดรับ 2 ขวด - สรรพคุณ ฆาเชื้อ - วิธีรับประทานยา รับประทานครั้งละ 1 ชอนชา วันละ 3 ครั้ง หลังอาหารเชา กลางวัน และเย็น ฉลากชวย - ผสมน้ําถึงขีดที่กําหนด - รับประทานติดตอกันทุกวันจนหมด - เขยาขวดกอนรินยา - เก็บยาไวในตูเย็นไดนาน 14 วัน 7. พัก 8. Rx Chlorhexidine gluconate 1.0 % w/v M.Ft Solution 30 ml จะตองใช 10% Chlorhexidine stock solution เทาไร




OSPE

148

ตองการเตรียม chlorhexidine 1% 10 สวน คิดเปน 30 ml จะตองใช 10% chlorhexidine stock solution 1 สวน คิดเปน 3 ml และใชน้ํา 9 สวน คิดเปน 27 ml 9. เตรียม Chlorhexidine gluconate solution 30 ml 1. ตวง 10% chlorhexidine stock solution 3 ml โดยใช cylinder ขนาด 5 ml 2. คํานวณน้ํา 3/4 ของปริมาตรที่ตองใชทั้งหมด = 3/4 x 27 ml = 20.25 ml 3. ตวงน้ําประมาณ 21 ml โดยใช cylinder ขนาด 25 ml 4. เท 10% chlorhexidine stock solution 3 ml ที่ตวงไวลงใน beaker ขนาด 50 ml 5. เทน้ํา 21 ml ที่ตวงไวลงใน beaker ที่เท 10% chlorhexidine stock solution ไวแลว 6. ใช stirring rod คนผสมสารละลายใหเขากัน 7. เทสารละลายที่ผสมแลวลงใน cylinder ขนาด 50 ml 8. ปรับปริมาตรสารละลายจนครบ 30 ml ดวยน้ํา 9. เทสารละลายที่ไดลงใน beaker ขนาด 50 ml สงใหอาจารยผูคุมสอบ 10. นับเม็ดยา paracetamol 500 mg จํานวน 90 เม็ด 1. เช็ดถาดนับเม็ดยาดวยสําลีชุบแอลกอฮอล 2. ปดฝาครอบถาดนับเม็ดยา 3. ดูฉลากยากอนหยิบขวดยา** 4. เปดฝาขวดยา วางหงายไวบนโตะ 5. ดูฉลากยากอนเทยาลงในถาดนับยา** โดยยังไมตองเปดฝาครอบถาดนับเม็ดยา ปดฝาขวดยา 6. จับไมนับถาดยาดานเรียว 7. เปดฝาครอบถาดนับเม็ดยา 8. ปาดเม็ดยาจากดานขวามาดานซายครั้งละ 5 เม็ด 9. กรณีที่เทยาไมครบจํานวน เมื่อจะเทยาใหมตองปดฝาครอบถาดนับเม็ดยากอนทุกครั้ง 10. เมื่อนับยาไดครบตามจํานวน ปดฝาครอบถาดนับเม็ดยา 11. เทยาสวนที่เกินลงในขวดยา ปดฝาขวดยา 12. ดูฉลากยาอีกครั้งกอนนําขวดยาไปเก็บ** 13. เทยาที่นับแลวลงในภาชนะที่เหมาะสม 14. เช็ดถาดนับยาดวยสําลีชุบแอลกอฮอล **อยาลืม triple check** 11. Rx Sulfur 0.5 g Vanishing base qs.ad. 5.0 g ชั่ง base ตามที่กําหนดในตํารับ 1. คํานวณน้ําหนัก base ที่ตองการชั่ง = 5.0 – 0.5 = 4.5 g 2. พับกระทงชั่งสารดวยกระดาษไข label ที่กระทงวา vanishing base 4.5 g 3. ทําความสะอาดเครื่องชั่งดวยแปรง 4. ดูลูกน้ํา 5. เปดเครื่องชั่ง รอจนขึ้นตัวเลข 6. วางกระทงชั่งสารลงบนเครื่องชั่ง 7. กด tare จนกระทั่งเครื่องอานคาได 0.000




OSPE

149

8. ดูฉลากกอนหยิบกระปุก vanishing base** 9. ดูฉลากกอนตัก vanishing base ออกจากระปุก** โดยใช spatula (stainless) 10. คอยๆตัก vanishing base ใสลงในกระทงชั่งสาร โดยใช stirring rod ชวย จนไดครบ 4.5 g 11. ดูฉลากอีกครั้งกอนนํากระปุก vanishing baseไปเก็บ** 12. ยกกระทง vanishing base ที่ชั่งเสร็จแลวออกจากเครื่องชั่ง 13. กด tare รอจนกระทั่งเครื่องอานคาได 0.000 แลวจึงปดเครื่องชั่ง 14. ใชแปรงปดทําความสะอาดเครื่องชั่ง **อยาลืม triple check** 12. บดผสมผงยา sulfur กับ base ที่ชั่งมา 1. เลือกอุปกรณ slab + spatula (stainless) 2. เทผง sulphur ออกจากซอง ไวที่ตรงกลาง slab 3. ใชมือขางที่ไมถนัดจับดาม slab แลว lock slab ไวกับขอบโตะ 4. ใชมือขางที่ถนัดจับ spatula (stainless) บดผง sulphur ใหมีขนาดเล็กลง (trituration) 5. เลือก levigating agent ใหเหมาะสมกับ base (vanishing base เปน o/w ตองใช glycerin) 6. คอยๆหยด glycerin ลงบนผง sulphur ทีละหยด บดผสมใหเขากันจนไดเปน paste (levigation) 7. เท vanishing base ที่ชั่งมาแลวไวที่มุมใดมุมหนึ่งของ slab 8. คอยๆแบง vanishing base ในปริมาณที่เทากันกับ paste บดผสมใหเขากันจนหมด (geometric dilution) 9. เกลี่ยผง sulphur ที่ผสมเขากันดีแลวไวที่ตรงกลาง slab 13. พัก 14. Rx Codeine phosphate 11 mg Phenyltoloxamine 3.67 mg (both bound to a resin) in 5 ml syrup เปนยาชนิดใดตามกฎหมาย และสามารถจําหนายไดหรือไม เปนยาเสพติดใหโทษประเภทที่ 3 ที่มีประกาศเพิ่มเติมวาใหใชเฉพาะในสถานพยาบาล หามจําหนายในรานยา 15. Rx Carbopol 0.5 % Purified water qs.ad 100 ml Hydrogel qs to 30 ml จงคํานวณหาปริมาณน้ําที่ใชในการเตรียมตํารับ และเตรียมตํารับ hydrogel 30 ml คํานวณปริมาณน้ํา purified water qs.ad 100 ml = hydrogel 100 ml เตรียม hydrogel 100 ml ตองใช carbopol 0.5 ml ตองการเตรียม hydrogel 30 ml จะตองใช carbopol = (0.5 ml x 30 ml)/100 ml = 0.15 ml จะตองใชน้ําในการเตรียม hydrogel 30 ml = 30 – 0.15 = 29.85 ml การเตรียม hydrogel 30 ml 1. เลือกอุปกรณ โกรง + ลูกโกรง 2. ตวงน้ํา 29.85 ml ดวย cylinder ขนาด 50 ml 3. เท carbopol ลงในโกรง บดใหละเอียด 4. คอยๆเติมน้ําลงในโกรงพรอมกับบดผสมจนไดเปน hydrogel 5. นํา hydrogel ที่เตรียมไดไป station ตอไป




150

OSPE

16. นํา hydrogel ที่เตรียมไดจาก station 15 มาทําใหหนืด และวัดคา pH การทําให gel หนืด การทําให gel หนืด ทําไดโดยให gel อยูในสภาวะที่เปนกรด ดวยการเติม neutralizing agent คือ triethanolamine หยดลงไปใน gel ทีละหยด แลวบดผสมใหเขากันจน gel หนืด การวัดคา pH ของ hydrogel การวัดคา pH ดวย paper ที่มีลักษณะเปนแถบสี 4 สี ทําไดโดยใช stirring rod ตักเนื้อ gel ในโกรงมาแตะที่ paper รอจนกระทั่ง paper เปลี่ยนสี จากนั้นเทียบสีของ paper กับ standard ที่เปนตาราง ซึ่งจะมี 4 สีเชนเดียวกันกับ paper เมื่อเทียบสี paper กับ standard แลวสีที่ตรงกันก็อานคา pH จาก standard ไดเลย 17. คุณยายไดยา diclofenacฎ SR 100 mg และ antacid tablet แตไมมีฟนเคี้ยว ถามวาสามารถแบง diclofenacฎ SR 100 mg ไดไหม และจะให antacid tablet อยางไร แกปญหาในผูปวยรายนี้ไดอยางไร ตอบคําถาม Diclofenac SR 100 mg แบงไมไดเพราะเปน sustain released อาจเปลี่ยนขนาดยาเปน 25, 50 หรือ 75 mg แทน Antacid tablet บดเม็ดยาใหละเอียดกอนรับประทาน หรือเปลี่ยนรูปแบบยาไปเปน antacid suspension 18. จงซักประวัติผูปวยที่มารานยา โดยจายยา/แนะนําการใชยา/แกปญหา/สงตอผูปวยอยางเหมาะสม 1. ทักทาย และแนะนําตัว 2. มีปญหาอะไรใหชวยไหมคะ ตอบ ครับ มีฝาขาวในปากครับ 3. เปนเองหรือเปลาคะ ตอบ ใชครับ 4. มีโรคประจําตัวอะไรรึเปลาคะ ตอบ เปนโรคหอบหืดครับ 5. เคยแพยาอะไรไหมคะ ตอบ ไมครับ 6. ตอนนี้ใชยาอะไรอยูไหมคะ ตอบ มีครับ นี่ครับ(ผูปวยเอาใบสั่งยาใหดู) Rx Budesonide 1 puff BID Salbutamol 1 puff prn 7. (ถามวิธีการใชยาวาตรงตามแพทยสั่งไหม) แลวใชยังไงคะ วันละกี่ครั้ง ตอบ ใช Budesonide ครั้งละ 1 สูด วันละ 2 ครั้ง เชา-เย็น และใช Salbutamol ครั้งละ 1 สูด เวลามีอาการครับ 8. หลังจากพนยาแลวไดทําความสะอาดชองปากบางไหมคะ ตอบ ไมไดครับ 9. (อธิบายสาเหตุของอาการที่ผูปวยเปน) อาการฝาขาวในปาก คือ เชื้อราที่เจริญในชองปาก เปนผลขางเคียงจากการ ใชยาสูดพนทางปากเพื่อรักษาการอักเสบของหลอดลมในโรคหอบหืด นั่นคือ Budesonide ซึ่งเปนยาในกลุม steroid ทําใหเชื้อแบคทีเรียที่มีอยูในชองปากตามธรรมชาติตายไป เชื้อราจึงเจริญไดงายขึ้น 10. (แนะนําผูปวย) ดังนั้น หลังจากพนยา Budesonide แลวตองทําความสะอาดชองปากดวยการแปรงฟน และบวนปาก ดวยทุกครั้ง เพื่อไมใหมียาตกคางในชองปาก 11. (จายยารักษาอาการ) ใหยาฆาเชื้อรา Clotrimazole vaginal tablet อม เพื่อรักษาเชื้อราในชองปาก 19. พัก 20. จงระบุประเภทของยาตามกฎหมาย และจําเปนตองมีใบสั่งยาจากแพทยหรือไม ยา ประเภทของยาตามกฎหมาย ใบสั่งยา Phenylbutazone ยาควบคุมพิเศษ X Brown mixture ยาสามัญประจําบาน X Lomotilฎ ยาเสพติดใหโทษประเภทที่ 3 X Amitriptyline ยาอันตราย X Alprazolam วัตถุอออกฤทธิ์ตอจิตประสาทประเภทที่ 4 /




151

OSPE

21. Rx Silver sulfadiazine Yellow ointment เปดหนังสือหาสวนประกอบของ yellow ointment - เปด Remington ไปที่หนา index เพื่อหา yellow ointment - เปดไปที่หนาของ yellow ointment หาสวนประกอบของ yellow ointment เพื่อตอบคําถาม **ระบุชื่อหนังสือ, ปที่พิมพ, หนา** 22. จงซักประวัติผูปวยที่มารานยา โดยจายยา/แนะนําการใชยา/แกปญหา/สงตอผูปวยอยางเหมาะสม 1. ทักทาย และแนะนําตัว 2. มีปญหาอะไรใหชวยไหมคะ ตอบ คะ มีผื่นขึ้นตามตัวคะ 3. เปนเองหรือเปลาคะ ตอบ เปลาคะ ลูกชายคะ 4. ลูกชายอายุเทาไรคะ ตอบ 2 ขวบคะ 5. มีโรคประจําตัวอะไรรึเปลาคะ ตอบ ไมมีคะ 6. เคยแพยาอะไรไหมคะ ตอบ คะ ยาแคปซูลสีแดง-ดํา หมอบอกวาชื่อยา ampi อะไรนี่แหละ 7. อาการแพยาเปนอยางไรคะ ตอบ มีผื่นขึ้นตามตัวคะ 8. ตอนนี้ทานยาอะไรอยูไหมคะ ตอบ คะ เมื่อวานเปนหวัด เจ็บคอ ไปหาหมอ ไดยาแคปซูลสีเหลือง-ดํามา หมอบอกวาชื่อ ยา amoxi คะ 9. (ประเมินความสัมพันธของยากับอาการแพยา) ทานไปกี่เม็ดแลวคะ ตอบ เพิ่งทานไดเม็ดเดียวคะ 10. ผื่นขึ้นหลังทานยากี่นาทีคะ ตอบ ไมนานคะ ประมาณ 10 นาที 11. (อธิบายสาเหตุของอาการที่ผูปวยเปน) อาการผื่นที่เปนเกิดจากการแพยานะคะ เนื่องจากผูปวยเคยแพยา ampicillin ซึ่งเปนยาในกลุม penicillin และยาที่ผูปวยใชอยูคือ amoxicillin ก็เปนยาในกลุม penicillin เชนเดียวกัน การที่ ผูปวยเคยแพยาตัวใดตัวหนึ่งในกลุมนี้มากอน ก็เปนไปไดวาจะแพยาตัวอื่นๆที่อยูในกลุมนี้ไปดวยคะ 12. (แนะนําผูปวย) ใหหยุดยา amoxicillin ทันที และกลับไปพบแพทยคนเดิมพรอมทั้งบอกอาการที่เกิดขึ้น เพื่อให แพทยพิจารณาเปลี่ยนยาใหใหม หากพาลูกชายไปโรงพยาบาลหรือรานยาใหแจงดวยวาลูกชายแพยา penicillin เพื่อปองกันไมใหผูปวยไดรับยาที่แพอีก เนื่องจากการแพยาซ้ําอาจเปนอันตรายถึงชีวิตได 13. (จายยารักษาอาการ) ใหยาแกแพ Chlorpheniramine syrup เพื่อรักษาอาการผื่นคัน 23. จงเขียนฉลากยา และฉลากชวยที่จําเปน 1. Norfloxacin 1x3 เขียนฉลาก - วันที่ (วันที่สอบ) - ชื่อผูปวย......... - ชื่อยา norfloxacin - ความแรง 400 mg - จํานวนที่ไดรับ........ - สรรพคุณ ฆาเชื้อ - วิธีรับประทานยา รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 3 ครั้ง กอนอาหารเชา กลางวัน และเย็น ฉลากชวย - รับประทานติดตอกันทุกวันจนหมด - รับประทานกอนอาหาร 1 ชั่วโมง - หามรับประทานพรอมนม ยาลดกรด หรืออาหารที่มีธาตุเหล็ก




152

OSPE

2. Domperidone 1x3 เขียนฉลาก - วันที่ (วันที่สอบ) - ชื่อผูปวย......... - ชื่อยา domperidone - ความแรง 10 mg - จํานวนที่ไดรับ........ - สรรพคุณ บรรเทาอาการคลื่นไส อาเจียน - วิธีรับประทานยา รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 3 ครั้ง กอนอาหารเชา กลางวัน และเย็น ฉลากชวย - รับประทานกอนอาหาร 15-30 นาที 24. ผูปวยหญิงอายุ 60 ป เปน DM type 2 มาที่รานยาพรอมผล lab และขอซื้อยาเบาหวาน glibenclamide 5 mg จํานวน 10 เม็ด LAB FBS 200 HbA1c 9% 1. ทักทาย และแนะนําตัว 2. มีปญหาอะไรใหชวยไหมคะ ตอบ คะ อยากใหชวยอธิบายผลตรวจหนอยคะ แลวก็ขอซื้อยาเบาหวานดวยคะ 3. เปนเองหรือเปลาคะ ตอบ คะ 4. มีโรคประจําตัวอยางอื่นไหมคะ ตอบ ไมคะ เปนเบาหวานอยางเดียว 5. แลวรับยาเบาหวานที่ไหนคะ ตอบ ที่โรงพยาบาลคะ แตทําหลนไป 10 เม็ด ก็เลยมาขอซื้อเพิ่มคะ 6. (อธิบายคา lab) ผลตรวจที่นํามาดวยนะคะเปนคาทางหองปฏิบัติการ มี 2 อยางนะคะ - FBS เปนคาที่แสดงถึงระดับน้ําตาลในกระแสเลือด ใชประเมินความสามารถในการใชน้ําตาลของ รางกาย ถา FBS มากกวาหรือเทากับ 126 แสดงวาเปนโรคเบาหวาน และ FBS 200 แสดงวายังไมสามารถควบคุมน้ําตาล ในเลือดได เปาหมายของการลดน้ําตาลในเลือด คือ FBS 90-130 - HbA1c เปนคาที่แสดงถึงปริมาณน้ําตาลในเม็ดเลือด ใชประเมินผลการรักษาและความรวมมือในการใช ยาของผูปวย HbA1c 9% แสดงวายังไมสามารถควบคุมน้ําตาลในเลือดได เปาหมายของการลดน้ําตาลใน เลือด คือ HbA1c< 7% 7. (จายยา) glibenclamide 5 mg จํานวน 10 เม็ด (ยาอันตราย จายได) 8. (คําแนะนําเพิ่มเติม) - โรคเบาหวานเปนโรคที่ไมหายขาด แตสามารถใชชีวิตปกติทั่วไปได โดยการรับประทานยาลดนาตาล ในเลือดตามที่หมอสั่งอยางเครงครัด - การรับประทานยาเพื่อควบคุมระดับน้ําตาลในเลือดมีความสําคัญมาก เพราะน้ําตาลในเลือดที่สูงบงบอก ถึงภาวะของโรคทีไมดี และอาจเกิดภาวะแทรกซอนจากเบาหวานได - งดอาหารรสหวาน - ออกกําลังกายสม่ําเสมอ - ควรไปพบแพทยตามนัดทุกครั้ง เพื่อใหแพทยตรวจดูอาการของโรค และควรอดอาหารอยางนอย 8 ชั่วโมงกอนทําการตรวจวัดระดับน้ําตาลในเลือด




153

OSPE

25. แนะนําการใชยา รวมทั้งอาการไมพึงประสงคของยา Rx Cafergot 2 tab then 1 tab ฝ prn Flunarizine 2x1 hs 1. Cafergot 2 tab then 1 tab ฝ prn แนะนําวิธีการใชยา - ชื่อยา Cafergot - สรรพคุณ รักษาอาการปวดหัวไมเกรน - วิธีรับประทานยา รับประทาน 2 เม็ดเมื่อมีอาการปวดหัวไมเกรน หากไมหายรับประทานซ้ําไดครั้งละ 1 เม็ด ทุกครึ่งชั่วโมง - หามรับประทานเกิน 6 เม็ด/วัน หรือ 10 เม็ด/สัปดาห อาการไมพึงประสงคของยา - คลื่นไส อาเจียน - นอนไมหลับ 2. Flunarizine 2x1 hs แนะนําวิธีการใชยา - ชื่อยา Flunarizine - สรรพคุณ รักษาอาการเวียนศีรษะ - วิธีการรับประทานยา รับประทานครั้งละ 2 เม็ด วัน ละครั้ง 1 ครั้ง กอนนอน อาการไมพึงประสงคของยา - เซื่องซึม - น้ําหนักเพิ่ม 26. พัก 27. แกไขขอผิดพลาดที่พบในใบสั่งยาใหถูกตอง ใบสั่งยา แกไขเปน ASA 60 mg 2x3 PC ASA 60 mg 1x1 PC Glipizide 1x1 AC OD Glipizide 5 mg 1x1 AC OD Simvastatin 10 mg 1x1 QAM Simvastatin 10 mg 1x1 HS Metformin 1x3 PC Metformin 500 mg 1x3 PC 28. ผูปวยมาขอซื้อยา Fluoxetine และ Diazepam จากรานยา 1. ทักทาย และแนะนําตัว 2. มีปญหาอะไรใหชวยไหมคะตอบ ครับ มาขอซื้อยาครับ (ผูปวยเอาตัวอยางยาใหดู) 3. ใชเองหรือเปลาคะ ตอบ ครับ 4. มีโรคประจําตัวอะไรรึเปลาคะ ตอบ เปนโรคซึมเศรา นอนไมหลับครับ 5. ปกติรับยาจากที่ไหนคะ ตอบ ที่โรงพยาบาลครับ แตพอดียาหมดยังไมไดไปหาหมอ ก็เลยมาขอซื้อไปกอนครับ 6. มีใบสั่งยาจากแพทยมาดวยไหมคะ ตอบ ไมมีครับ 7. (จายยาและอธิบาย) ยาที่มาขอซื้อมี 2 อยางนะคะ - ยาตัวแรกชื่อยา fluoxetine ใชรักษาอาการซึมเศรา เปนยาอันตราย สามารถจายได - ยาตัวที่สองชื่อยา diazepam ชวยใหนอนหลับ แตยาตัวนี้เปนวัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภทที่ 4 ตามกฎหมายแลวไมสามารถจายไดถาไมมีใบสั่งยามาดวย




154

OSPE

- ดังนั้นจะขอจายยาแคอยางเดียว คือ fluoxetine เทานั้นนะคะ 8. (คําแนะนําเพิ่มเติม) ควรกลับไปพบแพทยคนเดิมที่ทําการรักษา เพื่อใหแพทยตรวจดูอาการของโรค และสั่งยาให ไมควรซื้อยาใชเองบอยๆคะ 29. จงซักประวัติผูปวยที่มารานยา โดยจายยา/แนะนําการใชยา/แกปญหา/สงตอผูปวยอยางเหมาะสม 1. ทักทาย และแนะนําตัว 2. มีปญหาอะไรใหชวยไหมคะ ตอบ คะ มีอาการไอคะ 3. เปนเองหรือเปลาคะ ตอบ เปลาคะ คนงานที่บานคะ 4. ผูหญิงหรือผูชายคะ ตอบ ผูชายคะ 5. เปนมานานหรือยังคะ ตอบ ประมาณ 5 สัปดาหแลวคะ 6. ไอแหง หรือวาไอมีเสมหะคะ ตอบ ไอแหงคะ 7. นอกจากไอแลวมีอาการอยางอื่นรวมดวยไหมคะตอบ มีไอเปนเลือดบางครั้ง แลวก็น้ําหนักลดคะ 8. มีโรคประจําตัวอะไรรึเปลาคะตอบ ไมทราบคะ 9. ไดรับประทานยาอะไรมากอนบางไหมคะตอบ ไมทราบคะ 10. (อธิบายและสงตอ) จากอาการของผูปวยที่บอกมานะคะ อาจจะเปนปอดอักเสบหรือวัณโรคก็ได ซึ่งจําเปนตอง อาศัยการตรวจรางกายอยางละเอียด รวมทั้งการตรวจทางหองปฏิบัติการดวย ดังนั้นควรพาผูปวยไปพบแพทยที่ โรงพยาบาลเพื่อใหแพทยวินิจฉัยโรค และสั่งยาใหตรงกับโรคที่ผูปวยเปนคะ 30. ผูปวยมีประวัติแพยา penicillin (anaphylaxis) ไดรับยา erythromycin และ theophylline จงแนะนําและใหข อมูลเพิ่มเติมแกแพทยผูทําการรักษา 1. ทักทาย และแนะนําตัว 2. คุณหมอเจาของไขของ...(ชื่อผูปวย)....ใชไหมคะ ตอบ ใชคะ 3. (แนะนําและใหขอมูลเพิ่มเติม) ผูปวยไดรับยา erythromycin และ theophylline รวมกัน ซึ่งยา 2 ตัวนี้เกิด drug interaction ตอกันไดคะ โดยมี significant 2, onset delayed, severity moderate และ documentation established นั่นคือเกิดไดแนนอน มีผลทําให serum level ของ theophylline สูงขึ้นได และ theophylline เปนยาที่มี therapeutic index แคบ หาก theophylline level สูงกวา therapeutic level อาจทําใหเกิด toxicity จากยา theophylline ได นอกจากนี้ erythromycin level ก็อาจต่ํากวาคา MIC ดวย ทําใหฤทธิ์ในการฆาเชื้อลดลง ตอบ แลวตองทํา ยังไงคะ 4. ถาคุณหมอยังตองการใหยาทั้ง 2 ตัวรวมกัน ตอง monitor theophylline level กอนและหลังให erythromycin หรือ เปลี่ยนยา antibiotic เปนยาตัวอื่นแทน erythromycin ก็ไดคะ ตอบ ถาจะเปลี่ยน antibiotic ตองเปลี่ยนเปนตัวไหนคะ 5. ใหเปน roxithromycin หรือเปนยาตัวอื่นที่ไมใชยากลุม penicillin และ macrolide คะ (erythromycin, clarithromycin, azithromycin,dirthromycin, troleandomycin เกิด DI กับ theophylline ได)




155

OSPE

OSPE 2550/2 1. ใหเปรียบเทียบปริมาณ การดูดซึมและขอแตกตางของ Calcium ชนิดรับประทาน ในรูปแบบยาเม็ด และ ยาผง ฟองฟู (effervescent) ใหเติมคําตอบลงในตาราง 2. ใหอธิบายการใชยาคุมชนิด 28 เม็ด 3. แบงประเภทยาตามกฎหมายวาเปนประเภทใด ยาที่ใหมี Lomotil Carbamazepin Lora Codeineผสม Amitryptiline 4. ชั่งสาร talcum จากตําหรับ(คํานวนเล็กนอยกอนชั่ง) 5. นํา talcum ผสมคาลาไมดแบบ dusting powder 6. ใหซักประวัติคนไข ใหซักใหครบไมตองจายยาก็ได 7. นับยา CPM 20 เม็ด + เขียนฉลากยา 8. ยา digoxin บอกวิธีการใชและผลขางเคียงอยางนอยสามอยางเดนๆ 9. ใหแบงประเภทของยา วาเปนประเภทใด ขายในรานยาไดหรือไม มี SARA, Acetyl Cystein, Antacin ,Actifed ,ORS 10. ใหบอกรูปแบบยาวาเปนรูปแบบไหน มี Gel, suspension, vaginal tablet, syrup, solf gelatin capsule 11. อธิบายแกคนไขที่มาขอซื้อยา Isotetranoin ชนิดเม็ดรับประทาน 12. ใบสั่งแพทย ของยา Ofloxacin Alum milk และ Sucralfate บอกขอผิดพลาดแนวทางแกไขและทางเลือกอื่นๆ 13. หาชื่อการคาของ tegaserod มีหนังสือ MIMS กะ หนังสือ ? เขียนคําตอบลงในกระดาษ 14. ซักประวัติคนแพยา พรอมทางแกไข คนไขรับประทานยาแกไข และแกอักเสบ ไมทราบชื่อยา มีอาการ ขึ้นผืน่ คัน ตามลําตัว บอกแนวทางแกไข 15. ตองการตั้งตํารับ Erythromycin ที่ละลายน้ําได เปดหนังสือวาจะใชตัวใด เขียนคําตอบลงในกระดาษ 16. อธิบายคา Lab lipid profile พรอมบอกขอปฏิบัติตน 17. บอกวันหมดอายุของยา การเก็บ และจํานวนวันที่ใชไดเมื่อเปดใชยาแลว 18. คํานวณ ขนาดยาพาราที่จะใหกับเด็ก พรอมเลือกวาจะใชแบบ drop หรือ แบบชอนชา เขียนคําตอบลงในกระดาษ 19. อธิบายคนไขที่ไดรับยา Glipizide กับ Chorlestyramine บอกขอผิดพลาดแนวทางแกไข 20. คํานวณขนาดยาที่จะใชในการทําตํารับ Metronidazole Suspension ดูจากใบคําสั่ง 21. นําจํานวนเม็ดที่คํานวณไดฐานกอนหนามาบดในโกรงใหได Smoot paste 22. ทํา Metronidazole suspension 23. เขียนใบสั่งยา Carfergot + Flunarizine 24. จับผิดยาโดยตรวจจากใบสั่งของแพทยเขียนคําตอบลงในกระดาษ เชน จํานวนเม็ด ขนาดของAspirin 25. มีคนตองการซื้อ Phentermine กรอกคําตอบลงในกระดาษ




156

OSPE

OSPE 2551/1 ฐานที่ 1 พัก ฐานที่ 2 จับผิดซองยา /เช็คใบสั่งยา 1.เอายาของคนอื่นมาให หมอสั่ง 3 ตัว แตจัดยามา 4 ตัว (Ans..ไดยาเกินมาของคนอื่นแทน เพราะคนไขชื่อ สมพล แตหนา ซองยาเขียนเปน สมพร) 2.HCTZ วิธีกินผิด (Ans…วิธีบริหารยาผิด จาก 1*1 เปน 1*2) 3.ฉลากเขียนวา vit B แต ยาขางในเปน HCTZ 4.dose ของ enalapril จากใบสั่ง กับ ที่จัด ไมตรงกัน (Ans.. dose ผิด เพราะใบสั่งยา 20 mg แตจายบนซองยา 5 mg) ฐานที่ 3 มาขอซื้อ นาซอล + วิธีใช วิธีการใชยาพน นองๆรูอยูแลว ฐานที่ 4 บอกประเภทของยาและถามวาขายไดในราน ขย.2 ไดมั้ย มี Disento Antacin Mebendazole 500 mg 1 เม็ด จํายี่หอไมได Tiffy Ans … มี ambroxol, benda 500 ,Disento , Antacin , ทิฟฟ ขย.2 คือ ขายไดเฉพาะยาแผนปจจุบันบรรจุเสร็จที่ไมใชยาอันตรายและยาควบคุมพิเศษ เพราะฉะนั้น บนโตะขายไดเฉพาะ Antacil อยางเดียวเพราะเปนยาสามัญประจําบาน (ยาสามัญประจําบาน = ยาแผนปจจุบันบรรจุเสร็จที่ไมใชยาอันตรายและ ยาควบคุมพิเศษ ) แมกระทั่งทิฟฟ ก็เปนยาอันตราย ขายไมได ฐานที่ 5 Case เปนคุณปา เอาคาแลปตับ 2 เดือน มาใหดู สรุปไดวา ปาเปน TB แลวไดยา pyrazinamide บอกใหปาไปหาหมอ อ.ถามวาแลวคนปกติเปนโรคตับไดจากอะไร ตอบ - >> สุรา+ มีสาเหตุใดบางที่ทําให enzyme ตับสูง ไดแก ภาวะที่ตับตองทํางานหนักเชน ดื่ม alcohol มากๆ ,ตับอักเสบจาก ไวรัส เชน ไวรัสตับอักเสบชนิด B, ตับแข็ง. ยาบางตัวทําใหเกิด toxic ตอตับ เชน paracetamol, pyrazinamide เปนตน หรือการพักผอนไมเพียงพอ ก็ทําใหตับทํางานหนัก enzyme ตับก็ขึ้นสูงไดครับ ทั้งหมดเปนแคตัวอยางนะ ฐานที่ 6 คุณพยาบาลขี้สงสัยมาถามเกี่ยวกับ Omeprazole วา เปนยาอะไร ออกฤทธิ์อยางไร เม็ดเล็กๆเรียกวาอะไร แลว แกะผสมน้ําไดปาวว จะแกะออกมาผสมน้ําใหคนไขทางสายยางไดหรือไมดวยคะ Omprazole MUPS ใหคําแนะนําพยาบาล คือยาอะไร,ออกฤทธิ์ยังไง,แกะใหผูปวยทางสายยางไดปาว ฐานที่ 7 คํานวณ metronidazol ใหเตรียม 1 fl.oz จําโจทยไมได ตอบ 3 เม็ด ฐานที่ 8 บด metronidazole + ตวง syrup ตองเติม wetting agent ดวย




OSPE

157

Ans.. คํานวณ metro วาใชกี่เม็ด (เทียบบัญญัติไตรยางคธรรมดา) โจทย. ตองการเขมขน 100 mg/tps เพราะฉะนั้น 5 ml (1 teaspoon) มี metro 100 mg ถาตองการ 30 ml (1 flu.oz )มี metro (30 คูณ 100) / 5 = 600 mg มีตัวยา metro 200 mg ใน 1 เม็ด ตองการ metro 600 mg ใช (1 คูณ 600) / 200 = 3 เม็ด ฐานที่ 9 ใส syrup กับ น้ํา เตรียม metronidazole suspensions Ans.. 1 เลือกโกรงกระเบื้องในการบด 2 หยด propylene glycol ชวยในการบดผสม 3 เลือก cylinder 25 ml 4 วัดปริมาตรในระดับสายตา ใหได 14 ml 5 เอาที่ตวงไดบดผสมในโกรงอีกครั้ง สงทันในเวลา ทําครบ 5 ขอ ไดเต็ม 10 ขอละ 2 คะแนน ฐานที่ 10 dose ยา เด็ก + กี่ขวด + ฉลาก Ans.. 1 ตวงน้ํา 3/4 ประมาณ 12 ml ตวงปริมาตรระดับสายตา (คํานวณจากเรา approximate volume โดยนํา 30 - 14 = 16 ซึ่ง 3/4 ของ 16 เทากับ 12 ครับ) 2 เลือก cylinder 25 ml 3 เทบดผสมในโกรงที่ถือมาจากสถานีที่ 9 อีกครั้งจากนั้น เท suspension ที่ไดลง cylinder ปริมาตร 50 ml โดยไม จําเปนตองใช beaker วาง cylinder ที่โตะกอน จากนั้นก็คอยๆ เทสารลงไปไมจําเปนตองยกขึ้นมาดู เพราะโกรงมันหนักนะ ครับนองๆ 4 rins โกรง ดวยน้ําที่เหลือ 5 ปรับปรมาตรใหได 30 ml และคนใหสารกระจายตัวดี ทําครบ 5 ขอ ไดเต็ม 10 ขอละ 2 คะแนน ฐานที่ 12 เขียนวิธีการใช theophyline + side effect หรือ อาการพิษ จําไมได+ จะทํายัง ไงเมื่อเกิดพิษ ฐานที่ 13 พัก ฐานที่ 14 Case ผูปวยหญิงทอง มาขอซื้อยาแกทองผูก ฐานที่ 15 ชั่ง hydrophilic base จํา ปริมาณไมได แตตองเอาไป ลบกะผงยา ฐานที่ 16 ผสม iodine + hydrophilic base มี lavegating agent 2 ตัวคือpurified water กับ mineral oil




OSPE

158

ฐานที่ 17 มาขอซื้อ Codeine + GG ที่รานยา จัดเปนยาอะไร ขายไดมั้ยเพราะอะไร ฐานที่ 18 บอกเกี่ยวกับการใช phenytoin ผลขางเคียงที่ไมใชคลื่นไส อาเจียน พิษ 3 อยาง ฐานที่ 19 เปดหนังสือวา Hog gum แลวถาม synnonym + มีสวนประกอบของสัตวปาว + เปดจาก..... หนาที่ ...... ฉบับที่...... ปที่...... มีหนังสือ 2 เลม Remington กับ Goodmam Grilman (ตั้งใจไวแตแรกแลววาใหเปดหาอะไร จะเปด Remington โลดดดด ดันมีซะนี่ โชคดี จิงๆๆ) Ans.. เปด Hog gum ใน Remington นะครับ พองกับ tragacant USP เปนสวนที่มาจากพืช เชนเดียวกับ acacia ฐานที่ 20 Humulin N มั้ง มีขายในไทยชื่อไร มีหนังสือ 2 เลม Drug information Handbooks กับ MIMs Ans..เปดจาก Drug infor นะครับ ถามวาทําไม ก็เพราะวา Humulin 70/30 มีขายตัวเดียว สูตรเดียวในประเทศไทยนะครับ ถาเปดใน MIMs จะไมเห็นชื่อการคาอื่นที่โจทยตองการ เพราะฉะนั้นขอนี้จะเปดเหมือนหายานอก เชนเดียวกับ Advil ที่พี่ ทําเฉลยไปใหอะนะ เมื่อเปด drug infor ไปตามตัวอักษร H จนกระทั่งเจอคําวา Humulin 70/30 ใตบรรทัดที่เปน dosage form เคาจะเขียนชัดเจนวา ใหไปเปดดูหนา 775 เราก็ไปเปดครับ ปรากฏวา มีชื่อการคาที่เคาตองการตรึม!!!! ถาเรามีไหวพริบนะครับ เปด MIMs ไมเจอในสิ่งที่โจทยถาม ตองรีบเปลี่ยนนะครับ อนารั้นที่จะหาตอ เพราะจากการ สอบถามเพื่อนที่คุมสถานนี้ เปดไดรอยละ 5 ครับ อีก 95 เลือกที่จะเปด MIMs แลวหาไมเจอและเขียน MIMs ใน กระดาษคําตอบสง ซึ่งผิดครับ..... ฐานที่ 21 นับเม็ดยา Vit B1-6-12 จํานวน 30 เม็ด + เขียนซองยา ฐานที่ 22 Case มาขอซื้อ Aspirin ซํกไปๆมาๆ ปรากฎวา แมมาขอซื้อ Aspirin ใหลูกชาย 13 ป เพราะเปนไขมา 2-3 วัน แลวแตกิน พาราไมหาย ลุกชายเปนไขแลวมีตุมขึ้นเต็มตัว เด็กพึ่งไปเขาคายมา - - >> สงตอแพทย Ans ..กอนอื่นตองแนะนําตัวเองกอนคะ ลูกคามาขอซื้อยา ASPIRINตองถามวาเปนอะไรถึงจะทานยา aspirin และทานเองมั้ย อาจารยตอบวา ซื้อใหเด็กคะ นองกี่ขวบแลวคะ 13 ขวบคะ นองทานยาอะไรบางรึยังคะ ทานแลวคะเปนยา para แตไขยังไมลดเลย อุณหภูมินอง 40 องศาคะ แลวมีตุมแดงๆๆตามตัวมั้ยคะ อาจารยตอบวามี เลยอธิบายไปวานองมีไขสูงมาก ซึ่งอุณภูมิปกติรางกาย คนเรา แค 37 องศา และมีตุมแดงขึ้นตามตัว นาจะเปนไขเลือดออก มหรีบพานองไปโรงพยาบาลเพื่อตรวจเลือด วามีเชื้อไขเลือดออกหรือไม โดยไมไดจายยาให อาจารยเลยบอกวางั้นเดี๋ยวจะรีบพานองไปโรงพยาบาลเร็วที่สุดคะ




159

OSPE

เพิ่มเติมขอสอบสภามีอะไรลึกซึ้งมาก ถาไมระวง พลาดแลวพลาดเลย แกไขไมได...... เด็กนาจะเปนไขเลือดออก แนะนําใหไปโรงพยาบาล และบอกวาหามกินแอสไพริน เพราะจะทําใหเลือดออกมากขึ้น สอบถามอาการอื่นนอกจากไข และวจะไดอาการผื่นแดงมา ถามตอวาคันไหม ไดรับวาไมคัน ถามวาโดนยุงกัดบางไหม เราถามวาไดวัคซีนครบตามปกติปาว เลยตัดโรคอื่นไปไดเยอะเลยอะ ขอที่มาซื้อ aspirin แนนอนวา นองๆตองระลึกวา ยา aspirin มีขอหามใชยังไง เพราะมันมีผลตอการแข็งตัวของเลือด ทําให เกิด bleeding ไดงาย เพราะฉะนั้น คนไขเด็กที่กลาวถึง จากการซักประวัติ นาจะเปนไขเลือดออก พูดงายๆนะ ตอไปถาเจอ case แบบนอีก ใหพึงระวังเรื่อง ไขเลือดออก หรือโรคบางชนืด เชน ภาวะพรองเอนไซม จี-6-พีดี เปนตน... ฐานที่ 23 Dosage form มี ยาอยูในขวดเล็กๆ ก็มี Lozenges + gels + vaginal suppositories + suspension + soft gelatin capsules Ans..บอก Dosage form ของ 1. Lozenges ---> Mybacin 2. Gels ใสๆสีเหลืองๆ 3. suppository tablets หรือ vaginal suppositories tablets ก็ไมแนใจ 4. Suspensions -- > calamine lotion 5. soft Gelatin capsule ฐานที่ 24 เขียนซองยา มี Actifed กับ Roxithromycin ฐานที่ 25 มาซื้อยาชงสมุนไพรฟตเน 30 หอ + phentamine อ.ถามประเภทยาของทั้ง 2 แลวถามวาจะขายใหปาว + side effect ของ phentamine (เศรามากคะ เพราะกอนสอบจําไดวา phentamine มันเปง P2 อะ แตตอนสอบมัน คิดไมออกดันไปตอบวา P3 เศราคะ ใหคะแนนตัวเองไมเกิน 5 คะแนน T_T) ฐานที่ 26 Case มาขอซื้อ HCTZ กับ Enalapril ปรากฎวา ผูปวยไมไดไปหาหมอนานแลว แตวาครั้งสุดทายที่ไปตรวจความดัน 170/100 เลยบอกไปวา ใหไปหาหมอเพื่อ ควบคุมอาการ เพราะจะเสี่ยงตอการเปนโรคหัวใจได จะใหยาพอควบคุมอาการกอน - - - >>อ.เฉลยวา ตองไมจายยาใหอะ ฐานที่ 27 โทรหาหมอเกี่ยวกับยาที่สั่งจาย Rx Marvilon 1*1 hs Amoxicillin 1*3 pc มั้ง อ.ถามดวยวาจะเปลี่ยนยาเปนอะไร แลวตองปองกันยังไง แลวกินยาคุมแลวปวดหัวอะ เปนเพราะอะไร Ans..ฐานยาคุมกับยาฆาเชื้อแบคทีเรีย แนนอนวามันเกิด Drug interactionกัน จากที่ไดรับมีรายงานการวิจัยการเกิด ปฏิกริยาของยาฆาเชื้อกับยาคุมกําเนิดโดยจะทําใหฤทธิ์ของยาคุมกําเนิดลดลงอยางมีนัยสําคัญ ทําใหมีโอกาสตั้งครรภได พี่ ไมรูวาหมอถามไรมั่ง แตหลักๆ ถาทานยาคุมคูกับยาฆาเชื้อ ตองบอกใหคนไขรับทราบ และอาจตองคุมกําเนิดโดยใชถุงยาง หรืองดการมีเพศสัมพันธชั่วคราว....




160

OSPE

เพิ่มเติมอีกนิดหละกัน ขอนี้พี่ไดเตรียมหลักการสําหรับทําโจทยขอแบบนี้ไว(หลังจากสอบตกมาสองครั้ง ซึ่งครั้งที่สามทําได เต็มเลย อิอิ) พี่ขออธิบายไวนะที่นี้เพื่อนองๆคนไหนไดสอบใหม(ขอใหผานทุกคนนะครับ-/\-) 1.ถามีหลายตัวใหสังเกตุมันจะมีเดนๆแคสองตัว หรือจะมีตัวนึงเนนมากเปนพิเศษในโจทย โจทยที่ใหมาจะมีdrug interactionแคคเู ดียวเทานั้น(อาจเปลี่ยนแปลงได) 2.ถายามีสองตัวใหคิดวายาตัวไหนสําคัญที่สุดในโจทยขอนี้ 3.มันนาจะไปเพิ่มหรือลดฤทธิ์ยา 4.ใหนึกถึงกลไกของยาตัวใดตัวหนึ่ง(เอาตัวที่แมนที่สุด) แลวพยายามคิดถึงความสัมพันธกันใหได ประมาณวามันนาจะไปมี ผลตออวัยวะไหนไดบาง เชน ตับ ไต ลําไส(สามอวัยวะสําคัญของการบริหารยาในรางกาย5555) 5.ถามีการเปลี่ยนยาเกิดขึ้น(อาจารยมักจะถามวาจะเปลี่ยนเปนอาไรไดบาง หรือใชตัวนี้แทนไดไหมคะ) ใหตกใจ เฮย....ตั้ง สติแลวคิดยอยไปขอ 4 และ3 ตามลําดับ(มายใช3และ4นาาาา) แลวตอบไมแบบมั่นใจเลยวาได หรือไมได เพราะ...... เทานี้พี่วานองก็ไดเต็มแลวจาาาาาา ฐานที่ 28 จําไมได




161

OSPE

OSPE 2551/2 1. พัก 2. ยาตอไปนี้จัดเปนประเภทใด ก. Mucosolvan ข. Ibuprofen (แผงละ 4 เม็ด) ค. ทิฟฟ (แผงละ 4 เม็ด) ง. ยาแกไอขนาด 180 ml จ. จําไมไดแลว 3. เปนฐานจายยาใหกับผูปวยใน รพ. ไมมีการแพยา โดยมียา 2 ตัว คือ Antacid และ Norfloxacin - นาจะเนนเรื่องของการกินในเรื่องของชวงเวลานาจะเปนคะแนนหลัก เนื่องจาก Antacid อาจจะทําใหเกิด impair absorption ดังนั้นตองใหผูปวยทานยาทั้งสองชนิดนี้หางกันอยางนอย 2 ชม. เพื่อลดการเกิดปญหา ดังกลาว อื่นๆ เชน Norfloxacin เปนยาที่รักษาโรคบิดไมมีตัวเนื่องจากเชื้อ shigella spp. โดยใหขนาด 400 mg 1x2 pc 3 วัน 4. เขียนฉลากยาของ ergotamine+caffeine และ Funarizine รานยา ก.เภสัช เลขที่ 16 ต.ในเมือง อ.เมือง จ.สงขลา โทร 074 212586 วันที่ 10 ตค 51 ชื่อผูปวย นาง..... ชื่อยา Cafergot® (ergotamine 1 mg + caffeine 100 mg) จํานวน … เม็ด ขอบงใช…รักษาไมเกรน รับประทานครั้งละ 2 เม็ด/ชอนชา/ชอนโตะ/ซีซี วันละ…1…ครั้ง กอนอาหาร หลังอาหาร เชา กลางวัน เย็น กอนนอน หรือทุก……-………..ชั่วโมง เฉพาะเวลา……ปวดหัวไมเกรน………………………………………… ฉลากเสริม…......หามใชในหญิงตั้งครรภ หามรับประทานเกิน 6 เม็ด/วัน และ 10 เม็ด/สัปดาห รานยา ก.เภสัช เลขที่ 16 ต.ในเมือง อ.เมือง จ.สงขลา โทร 074 212586 วันที่ 10 ตค 51 ชื่อผูปวย นาง..... ชื่อยา ดสีกฟ® (Funarizine) จํานวน … เม็ด ขอบงใช…รักษาไมเกรน รับประทานครั้งละ 2 เม็ด/ชอนชา/ชอนโตะ/ซีซี วันละ…1…ครั้ง กอนอาหาร หลังอาหาร เชา กลางวัน เย็น กอนนอน หรือทุก……-………..ชั่วโมง เฉพาะเวลา……………………………………………… ฉลากเสริม….ใชยานี้แลวอาจทําใหเกิดการงวงนอนไมควรขับรถ หรือทํางานที่เกี่ยวกับเครื่องจักร




162

OSPE

5. ผูปวยมาที่รานยามาถามเรื่องของคา lab ของเดือน ตค. กับ 3 เดือนที่แลวเทียบกัน โดย มีคา lab คือ AST ALT ประมาณ 100 กวา (เกินกวา 3 เทาของเมื่อ 3 เดือนกอน) และมีคา HBsAg positive - บอกวา คา lab AST ALT บงบอกความสามารถในการทํางานนของตับถาเยอะแสดงวา cell ตับถูกทําลาย มาก และ คา lab อีกตัวบงบอกวาผูปวยเปน Hep. B แสดงวาผูปวยคนนี้เปน ไวรัสตับอักเสบ b ในระยะการ อักเสบ ดังนั้นตองแนะนํา 6 อ คือ อาหาร แอลกอฮอล อัลฟาทอกซิน ออกกําลังกาย ไวรัส เอ และอัตราซาวน คือ รับประทานอาหารไดทุกอยางไมจําเปนตองรับประทานวิตามินมากเกินไปและหลีกเลี่ยงยาหรืออาหาร เสริม ที่ไ มจําเปนเชน ยาลูก กลอนหรืออื่น ๆ นอกจากนี้ไ มค วรรั บประทานอาหารที่สุก ๆ ดิบๆ งดการดื่ม แอลกอฮอล ระวังสารอาหารพวกอัลฟาทอกซิน เชน พวกถั่ว ควรออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอ ฉีดวัคซีน ปองกันไวรัสตับอักเสบ เอ เพื่อปองกันการติดเชื้อซ้ําซอน ควรตรวจเลือดและอัลตราซาวนสม่ําเสมอ บางครั้ง แมผลการตรวจเปนปกติแตอาจมีการกําเริบเปนชวงๆ โดยอาจไมมีอาการเลยก็ได แต case นี้ควรแนะนําให กลับไปพบแพทยเพื่อทําการรักษา 6. หญิงวัยหมดประจําเดือนอายุนาจะประมาณ 55 มาขอคําแนะนําเกี่ยวกับ ca ที่ขายในรานขายยา แตละชนิด ที่โตะ วางไวทั้งหมด 3 แบบ แตเปน calcium carbonate หมดนะ ไดแก effervescent tablet , tablet และ capsules - หากเปน tablet รับประทานวันละ 1-2 เม็ด กอนนอนแตเนื่องจากยานี้อาจสะสมในรางกายจนทําใหเกิด อันตรายไดจึงไมควรใชเกินขนาดที่กําหนดไวหรือใชติดตอกันเปนเวลานานยกเวนแตแพทยสั่ง - หากเปน ฟองฟู ควรจะแนะนําวาวันละ 1 เม็ด กอนนอนโดนํายาใสในน้ําตมสุกที่ทิ้งไวใหเย็นแลว 1 แกวแลว ใสยา ลงไปแลวทิ้งไวจนฟองหมดหลังจากนั้นจึงคอยดื่ม - หากเปน capsule ก็แนะนําเหมือนยาเม็ด - สิ่งที่ตองแนะนําเหมือนกันคือ ใชเพื่อเสริม calcium และปองกันภาวะกระดูกพรุนการทาน ca อาจทําใหเกิด อาการทองผูก (ไมแนใจนะวาแตละอันที่ตองอธิบายเพิ่มอาจเปนเรื่องของปริมาณของสารประกอบในแตละ ชนิดดวยรึเปลา) 7. พัก 8. ผูปวยมาขอซื้อยาเคยมีอาการแสบรอนยอดอกมา 6 เดือนกอนไดกินยาลดกรดแตไมดีขึ้น มาเปนมากในชวง 1 เดือนนี้ (ซักอะไรเพิ่มและตองจายยาใหผูปวยดวย) - ตองถามเพื่อแยกโรคระหวาง dyspepsia กับ GERD เนื่องจากคลายกันแตอาการเดนของ dyspepsia คือ อาการแนนทอง อิ่มงายกวาปกติ อืดทอง มีลมมาก เบื่ออาหาร คลื่นไสอาเจียน แสบรอนลิ้นป แสบรอน บริเวณหนาอก โดยสาเหตุของ dyspepsia อาจเกิดไดจากหลายสาเหตุเชน ยา (ลองกลับไปอานดู) อาหาร เชน มะเขือเทศ อาหารเผ็ด เหลา อาหารมัน และกาแฟ การทานอาหารเชนทานอาหารมากเกินไป โรคทาง กระเพาะอาหารและลําไส โรคตับ โรคอื่นๆ เชน เบาหวาน ไทรอยด สวน GERD มักมีอาการแสบรอน บริเวณลิ้นปขึ้นมาบริเวณกระดูกลางหนาอกหรือตนคอ และมีอาการเรอเปรี้ยว แสบขมคลายกรดไหลยอน ขึ้นมาบนลําคอ เปนอาการเดนโดยอาการมักจะเกิดในทานอนหรือกมตัวดังนั้นผูปวยควรไดรับยา PPI หรือ H2RA เปนเวลา 2 สัปดาหและหากอาการดีขึ้นใหตอไปอีก 4-6 สัปดาห แตหากไมตอบสนองตอการรักษา พิจารณาจายยา domperidone รวม




163

OSPE

9. ชั่ง Gel base จากสูตรตํารับที่ใหมา ยา A 0.3 g Gel base qs to 10 g ดังนั้นชั่ง gel มา 9.7 g 10. เอา gel มาผสมกับยาที่เคาเตรียมไวใหมี wetting agent 2 ตัว คือน้ํา กับ mineral oil แตเขาบอกวายา 1 g ละลายในน้ําได 2 ml - ขอนี้หลายคนใช slap กับ spatula กันเปนแถวแตเทาที่คิดนะนาจะใช stirring rod กับบีกเกอรมากกวา ใชน้ํา ในการ levigate รึเปลาไมรูเดี๋ยวไปถามอาจารยกันเองแลวกัน (ปนี้มันมาแปลก) 11. ยาตอไปนี้เปนยาประเภทใด สามารถจายไดโดยเภสัชกรไดรึเปลา โดยทุกอับ 10 แผง ยกเวนตัวนึง 5 แผง ก. Disnto ข. loratadine ค. Dimenhydrate ง. Cream steroid 12. มีใบสั่งยามาผูปวยเปน TB เพิ่งไดรับยาครั้งแรก มาให แตใหจายเฉพาะ rifampicin B. Rifampin - ชื่อยาและขอบงใช ยาเม็ด rifampin (ไร-แฟม-พิน) ใชในการรักษา…วัณโรคหรือการติดเชื้อ… (ขอบงใช ขึ้นกับโรคที่ผูปวยเปน) - ขนาด วิธีการใช และการเก็บรักษา กินยา rifampin ครั้งละ …… แคปซูล วันละ …… ครั้ง (ตามที่ระบุในใบสั่งยาของแพทย) กินยา 1 ชั่วโมงกอน อาหารหรืออยางนอย 2 ชั่วโมงหลังอาหาร หรือกอนนอน (ตามที่ระบุในใบสั่งยาของแพทย) ตองกินยาทุกวันอยาง ตอเนื่องถึงแมวารูสึกวาอาการดีขึ้นหรือไมมีอาการก็หามหยุดยาเอง โดยไมมีคําสั่งจากแพทย หากลืมกินยา ใหกินยาทันทีที่นึกได แตหากนึกไดเมื่อตองกินมื้อถัดไป ใหขามยามื้อนั้นไปและเริ่มกินมื้อ ถัดไปตามปกติโดยไมตองเพิ่มขนาด เก็บยาในภาชนะปดสนิทปองกันแสงที่อุณหภูมิหอง หลีกเลี่ยงความรอน ความชื้น และเก็บยาใหพน มือเด็ก - ผลขางเคียงและอาการไมพึงประสงคจากการใชยาที่อาจเกิดขึ้น หากเกิดลมพิษ เปนแผลที่ผิวหนังหรือในปาก มีไข ดีซาน (ตัวเหลือง ตาเหลือง) ขณะใชยา rifampin ใหรีบ ปรึกษาแพทยทันที การกินยา rifampin อาจทําใหเกิดอาการปวดศีรษะ ปวดกลามเนื้อ ปวดแสบที่ลิ้นป คลื่นไส อาเจียน เปน ตะคริวที่ทอง และทองรวงได หากมีอาการดังกลาวรุนแรงควรปรึกษาแพทย สวนปญหาในทางเดินอาหารอาจ บรรเทาไดดวยการกินยาพรอมอาหาร - ขอควรระวังและขอควรปฏิบัติตัวเมื่อเกิดปญหาในการใชยา ระหวางกินยา rifampin อาจทําใหปสสาวะ อุจจาระ น้ําลาย เสมหะ เหงื่อ และน้ําตาเปนสีสมแดง รวมถึง คอนแทคเลนสจะเปลี่ยนเปนสีสมแดงอยางถาวรดวย จึงควรเลี่ยงการใสคอนแทคเลนสขณะใชยานี้ หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล เนื่องจากจะเพิ่มพิษตอตับของยานี้ ยา rifampin เกิดปฏิกิริยากับยาหลายตัว เพราะฉะนั้นตองบอกใหแพทยทราบวา




13. 14. 15.

16. 17.

18. 19.

20.

OSPE

164

กําลังใชยาอะไรอยูบาง เพื่อจะไดปรับขนาดหรือใหหยุดยาอื่นกอน ขณะที่ใชยา rifampin ยา rifampin จะลดประสิทธิภาพของยาเม็ดคุมกําเนิด จึงควรปรึกษาแพทยหรือเภสัชกรเพื่อเลี่ยงไปใชการ คุมกําเนิดวิธีอื่น เชน การใชถุงยางอนามัย ระหวางใชยา rifampin หากตั้งครรภหรือกําลังใหนมบุตรใหแจงแกแพทยกอนการใชยา พัก ใหคาํ นวณตํารับยา cimetidine 200 mg/tsp. โดยใหเตรียม 1 fl.oz. จากยา cimetidine 400 mg - ตอบวา 3 เม็ด โดย 1 fl.oz. = 30 ml และหนึ่งชอนชาเทากับ 5 ml คิดเอาแลวกันงายๆ เอา cimetidine ที่ไดมาทํา cimetidine suspension - ฐานนี้ใหทําการบดเม็ดยาใหแตก หลังจากนั้นเลือก levigating agent แลวกปนผสมหลังจากนั้นใส syrup 15 ml ลงไปปนผสม เปนฐานที่ใหทําการปรับปริมาตร คิดวานะ ยกโกรงมาจากฐานที่แลวแลวคิด ¾ ของน้ําไวในใจ แลวก็ใสไปผสม แลวยกโกรงเทลงใน cylinder แลวทําการปรับปริมาตร ซักประวัติผูปวยในรานยา แมมาขอซื้อยาใหลูก 5 ขวบ ลูกเปนไขมาหลายวัน มีจุดแดงๆ คลายเลือดออกตามตัว เด็กแถวบานก็เปน แมเด็กอยากไดยาที่แรงกวา paracetamol เพราะใชแลวไขไมลง - ขอนี้อาการเดนชัดมากคือเปนไขเลือดออกแนนอนแตเวลาแนะนําเราตองไปฟนธงอาจใชคําวาอาจจะเปน และ แนะนําใหผูปวยนําลูกชายไปโรงพยาบาลเพื่อตรวจเช็คเลือดโดยจะไมทําการจายยาใดๆๆ พัก รูปแบบยาอะไรบางใสในขวดมาใหหามแกะใหดูจากภายนอกแลวบอกมาวามันเปนรูปแบบไหน ก. ยาเม็ดแข็งๆ รีๆ สีแดง sugar coat tablet ข. ขาวๆ ทึบๆ ในขวดเต็มๆ cream ค. ยาใหญๆ แบนๆ vaginal tablet elixir (ไมแนใจ) ง. ยาเม็ดสีน้ําตาล ยาน้ําในขวดแกว จ. ฮัสสันจูจูป สีเขียว plastills (ยาเม็ดนิ่ม) นับยาเม็ด Emulax 30 เม็ด พรอมกับเขียนซองดวย

21. เปดหนังสือหาปริมาณสารบริสุทธิ์ จําชื่อยาไมได แตมี หนังสือ drug infor , MIMs, USP NF - ขอนี้นาจะตอบ drug infor 22. เปดหนังสือหายาที่จะเกิด DI กับยา co trimoxazole มีหนังสือวางไวให คือ Drug infor และก็ matindale มั้ง - เปด drug info นะพี่นองแตขอนี้เขาบอกวาเปด drug infor ไมเจอ เลยตองเปดอีกเลมแลวมีอะ




165

OSPE

23. เขียนฉลากยา amoxycline suspension และ Chlophenilamine syrup รานยา ก.เภสัช เลขที่ 16 ต.ในเมือง อ.เมือง จ.สงขลา โทร 074 212586 วันที่ 10 ตค 51 ชื่อผูปวย เด็กชาย..... ชื่อยา Chlophenilamine syrup 60ml (2mg/5ml) จํานวน … ขวด ขอบงใช…รักษาอาการแพ ลดน้ํามูก รับประทานครั้งละ …2 ชอนชา/เม็ด/ชอนโตะ/ซีซี วันละ…3-4…ครั้ง กอนอาหาร หลังอาหาร เชา กลางวัน เย็น กอนนอน หรือทุก……6-8………..ชั่วโมง เฉพาะเวลา……………………………………………… ฉลากเสริม…......หามใชในหญิงตั้งครรภ ยานี้อาจทําใหเกิดการงวงซึม และหลีกเลี่ยง alcohol และ ยากดประสาทสวนกลาง รานยา ก.เภสัช เลขที่ 16 ต.ในเมือง อ.เมือง จ.สงขลา โทร 074 212586 วันที่ 10 ตค 51 ชื่อผูปวย เด็กชาย..... ชื่อยา amoxycline suspension 60 ml(125 mg/5ml) จํานวน … ขวด ขอบงใช…ฆาเชื้อ รับประทานครั้งละ 2 เม็ด/ชอนชา/ชอนโตะ/ซีซี วันละ 3…ครั้ง กอนอาหาร หลังอาหาร เชา กลางวัน เย็น กอนนอน หรือทุก……8………..ชั่วโมง เฉพาะเวลา……………………………………………… ฉลากเสริม…หามใชในผูที่แพ penicillin 24. ขอนี้เขียนนะ โดยจะขอซื้อยาไปตางประเทศ มี Pseudoepridine เดี่ยว ๆ (บอกประเภท) Pseudoepridine + tripolidine (บอกประเภท) บอกเหตุผลที่จายไดหรือจายไมได - Pseudoepridine เปนยาที่ออกฤทธิ์ตอจิตประสาทประเภทที่ 2 หากจายเดี่ยวๆ ตองมีใบสั่งใชยาจากแพทยจึง จะสามารถจายได สวนสูตรที่เปนสูตรผสมเรารูจักกันดีในชื่อของ Actifed อันนี้สามารถจายไดโดยไม จําเปนตองมีใบสั่งแพทย 25. ผูปวยไดยาคุมกําเนิดจากหมอแลวมาขอแนะนํา โดยกินเปนแผงแรกและเปนชนิด 21 เม็ด (mervelon) - ยา 1 แผง ประกอบดวยเม็ดยาฮอรโมน 21 เม็ด ใหเริ่มกินยาตั้งแตวันที่ 1 ของรอบประจําเดือน (นับวันแรกที่ มีประจําเดือนเปนวันที่ 1) อาจเริ่มกินยาชากวานี้ไดแตตองไมเกินวันที่ 5 ของรอบประจําเดือน กินยา ติดตอกันทุกวันจนหมดแผงและควรกินยาเวลาเดียวกันทุกวัน (เชน หลังอาหารเย็น หรือกอนนอน) หยุดยา 7 วัน ระหวางหยุดยา 2-4 วัน จะมีเลือดประจําเดือนมา เมื่อหยุดยาครบกําหนด 7 วัน ใหเริ่มแผงใหมในวิธี เชนเดิมโดยไมตองสนใจวาประจําเดือนจะยังมีอยูหรือไม 2.1 ลืมกินยา • ลืม 1 เม็ด ใหกินทันทีที่นึกได และกินเม็ดถัดไปตามปกติ




166

OSPE

• ลืม 2 เม็ดในชวง 14 เม็ดแรกของแผง ใหกินยาวันละ 2 เม็ด เปนเวลา 2 วันติดตอกัน และกินยาตอไปตามปกติ

และใหใชถุงยางอนามัยรวมดวยหรืองดรวมเพศ 7 วัน • ลืม 2 เม็ดในชวงหลังจาก 14 เม็ดแรกของแผง ใหหยุดยาแผงเดิม เริ่มแผงใหมในวันนั้นเลย และใชถุงยาง อนามัยรวมดวยหรืองดรวมเพศ 7 วัน • ลืม 3 เม็ดหรือมากกวา ใหหยุดยาแผงเดิม เริ่มแผงใหมในวันนั้นเลย หรือรอใหประจําเดือนมาและเริ่มแผงใหมใน วันที่ประจําเดือนมา และใชถุงยางอนามัยรวมดวย หรืองดรวมเพศ 7 วัน 2.2. หากมีการอาเจียนหรือทองรวงรุนแรงหลายครั้ง ใหยังคงกินยาตามปกติ แตตองใชวิธีคุมกําเนิดอื่น ๆ รวม ดวย เชน การใชถุงยางอนามัย หรืองดการมีเพศสัมพันธในระหวางนั้น และตอไปอีก 1 สัปดาหหลังจากอาการดังกลาวหาย แลว 2.3. หากตองกินยาปฏิชีวนะที่ออกฤทธิ์กวาง ไดแก ยากลุม tetracyclines, penicillins, quinolones, cephalosporins และ metronidazole ซึ่ง อาจมีผ ลลดประสิ ทธิภาพของยาคุม กํ าเนิ ด ทํา ให อ าจมี เลือ ดออก กระปริบกระปรอยในระหวางที่ยังกินยาไมหมดแผง และอาจเสี่ยงตอการตั้งครรภ ดังนั้นควรใชวิธีคุมกําเนิดอื่น เชน ใช ถุงยางอนามัย รวมดวยระหวางที่กินยาปฏิชีวนะที่ออกฤทธิ์กวาง หรือเปลี่ยนชนิดของยาเม็ดคุมกําเนิดจากชนิดรวมเปน ชนิดที่มีแต progestin อยางเดียว 2.4. หากตองกินยา rifampicin หรือยาอื่นที่มีคุณสมบัติเปน enzyme inducer ทําใหประสิทธิภาพในการ คุมกําเนิดของยาคุมกําเนิดลดลง ดังนั้นควรใชวิธีคุมกําเนิดอื่นที่ไมใชฮอรโมนเพื่อปองกันการตั้งครรภ เชน ใชถุงยาง อนามัย รวมดวยระหวางที่กินยา และตองปองกันตอไปอีกอยางนอย 4 สัปดาหหลังหยุดยา rifampicin หรือยาอื่นที่มี คุณสมบัติเปน enzyme inducer แลว 3. อาการขางเคียงของยาเม็ดคุมกําเนิดและการปฏิบัติตัว - อาการคลื่นไสอาเจียน มักพบไดใน 2-3 แผงแรก แกไขไดโดยใหกินยาหลังอาหารเย็นหรือกอนนอน ถาปญหายังคงอยู ควรปรึกษาเภสัชกรเพื่อเปลี่ยนชนิดยาเม็ดคุมกําเนิด - อาการเจ็บคัดเตานม พบในระยะแรกของการใชยา ซึ่งผูใชสวนใหญจะมีอาการลดลงหรือหายไปในเวลาตอมา - เลือดออกกระปริบกระปรอย มักพบในผูที่ลืมกินยาบอย ๆ และอาจเกิดไดในระยะแรกของการใชยาเชนกัน ซึ่งผูใชควรกิน ยาอยางสม่ําเสมอ - การขาดประจําเดือนระหวางการใชยา ควรตรวจดูใหแนใจวาไมไดเกิดการตั้งครรภ โดยเฉพาะผูที่กินยาไมสม่ําเสมอ หรือลืมกินยาบอย ๆ - ผลขางเคียงอื่น ๆ ไดแก น้ําหนักตัวเพิ่ม สิว ฝา ผมรวง ปวดศีรษะ เปนตน อาการที่กลาวมานั้นจะเกิดขึ้นในระยะแรกของ การใชยา และสวนใหญหายไดเองเมื่อใชยาไป 2-3 เดือน แตถาหากมีอาการมากหรือเปนอยูนานจนเปนปญหา หรือเกิด ความกังวลใจควรปรึกษาแพทยหรือเภสัชกร ซึ่งอาจแกไขโดยการเปลี่ยนชนิดยา ตลอดจนอาจแนะนําใหใชวิธีคุมกําเนิด อื่น ๆ แทน 26. คํานวณ dose ยาในเด็ก ให dose เปน mg/kg/day โดยมีการแบง q …. hr. โดยใหน้ําหนักเด็ก 10 kg 27. คุยกับหมอเรื่องยาของผูปวย G6PD และผูปวยแพยา penicillin ลองกลับไปทบทวนในผูปวยดวยโรคนี้กันเอง - Co trimazole จายไมไดเพราะมีสวนประกอบของ sulfa เนื่องจากผูปวยแพยา penicillin - Amitriptalline 28. ยา 2 ตัวจัดเปนประเภทใด จายไดไหมในรานยา - Aspirin 81 mg / Simvastatin BY นาย ชนันท กิจทวี 473103 RSU Rx 18 ผูจัดทํา




OSPE

167

OSPE Practice For Exam




168

OSPE

OSPE Practice I 1.นับเม็ดยา capsule amoxicillin ขนาด 500 mg จํานวน50 เม็ด (บนโตะมี amoxicillin 250 , 500 mg) 2. หาชื่อสามัญทางยาของ ......................... ที่ขายในประเทศไทยวามีกี่ขนาด และจัดอยูใน pregnancy risk factor อะไร และบอกดวยวาเปดจากหนังสือเลมใดหนาอะไร (มี MIMs, drug information, drug use in pregnancy ) 3. อธิบายการใช ยาเทคนิคพิเศษ ที่ผูปวยไดรับ (accuhaler) แนะนําตัว ตรวจสอบผูปวยใหถูกคน แนะนําวิธีใช 4. ผูปวยมาขอซื้อยา Roaccutane® ที่รานยา ขอมูลตอไปนี้จะใหเมื่อมีการซักถามเทานั้น หญิง อายุ 17 ป ตั้งครรภได 2 เดือน มีสิวมา 1 เดือนแลว ผูปวยถามวา จะใชยาอะไรแทนไดบาง ? ให รีบถามกอนปดบทสนทนา เฉลย สวัสดีครับ ผมเภสัชกร............. จะมาซื้อ Roaccutane เพื่อรักษาสิวใชไหมครับ ซื้อใชเองหรือปาวครับ ทางรานเราไมสามารถจายยาตัวนี้ใหกับคุณไดนะครับ เนื่องจากวามันเปนยาควบคุมพิเศษ โดยเฉพาะตัวนี้ตองจาย โดยแพทยเฉพาะทางเทานั้น รานยาไมสามารถขายได การใชยาตัวนี้ตองอยูในการดูแลของแพทย เนื่องจากมีผลขางเคียงมาก โดยเฉพาะหญิงตั้งครรภหามรับประทาน ยาตัวนี้เลย เพราะจะทําใหทารกในครรภเมื่อคลอดออกมาแลวจะพิการได แพยาอะไรหรือปาวครับ มีโรคประจําตัวหรือเปลา ตั้งครรภอยูหรือเปลา 5. ในการเตรียมตํารับยา Methronidazole 32 mg/ml suspension 25 mlจากยาเม็ด Methronidazole 400 mg ถามวา จะตองใชยา Methronidazole กี่เม็ด พรอมเขียนวิธีทํา สูตรตํารับ : ยาเม็ดDiazepam ขนาด 5 mg จํานวน 2 เม็ด Glycerin qs Vehicle ad qs 25 ml 6.ลงมือเตรียมสูตรตํารับในขอที่แลว วิธีทํา : บดเม็ดยาDiazepam ขนาด 5 mg จํานวน 2 เม็ด ในโกรงกระเบื้อง เติม glycerin ใหสามารถบดได paste เนื้อเนียน นําไปฐานตอไปดวย 7.ทําตอจากขอที่แลว เติม vehicle บดผสมใหเขากัน ปรับปริมาตรดวยน้ํา rinse โกรง เทลงภาชนะปดฝาใหเรียบรอย 8. เขียนฉลากยา และคิดใหเรียบรอย 9. ใหหา DRP ในฉลากยา Rx Lasix® 40 mg hs Aspirin 60 mg QAM glibenclamide 5 mg 1*1 pc




169

OSPE

10. กําหนดให S = special control drug E-D = external use – dangerous drug P4 = psychotropic substance schedule 4 D = dangerous drug NDD = nondangerous drug N3 = narcotic drug schedule 3 E = external use – nondangerous drug จงนําตัวยอมาเติมในแตละขอ Phenylbutazone Prednisolone cream Lorazepam Acyclovir Alum milk 11. ซักประวัติ : แพยาแกปวด ( urticaria ) สถานการณ : มาขอซื้อยาแกคัน มาขอซื้อยา ใหเพื่อนผูชาย อายุ 22 ป เปนนักศึกษา มีผื่นแดงขึน้ บริเวณแขนขา คันมาก เมื่อ 2 วันที่แลวปวดเมื่อยกลามเนื้อ จึงไปซื้อยาแกปวดกินแลวมีผื่นขึ้นเมื่อคืน เฉลย แพยาแกอักเสบ ชื่อ..... แบบ urticaria จายยาแกแพ ออกบัตรแพยาให 12. ซักประวัติ : โรค ติดเชื้อไวรัสที่ตา สถานการณ : มาขอซื้อยา Dexoph® ผูป วยหญิง อายุ 26 ป พนักงานธนาคาร มีอาการตาแดง มีไข มีน้ําตามาก ไมมีขี้ตา 13. เตรียม alcohol 20 % 50 ml จาก alcohol 80 % มี กระบอกตวง 100 ,50, 25, 10 ml บีกเกอร 100 500 50 ml volumetric flask pipet stirring rod N1V1 = N2V2 20*50 = 80*V2 v2 = 12.5 ml 14. ผูปวยหญิง อายุ 51 ป เปนโรค ไขมันในเลือดสูง นําผลตรวจหองปฏิบัติการมาใหเภสัชกรชวยดู จงแปลคาใหผูปวย เขาใจ Total cholesterol 267 mg/dl TG 135 mg/dl LDL 167 mg/dl HDL 67 mg/dl มาขอซื้อยา simvastatin 10 เม็ด เนื่องจากทําหาย ยาจึงหมดกอนหมอนัด จะจายหรือไม พรอมแนะนําการปฏิบัติตัว




170

OSPE

15. หา Drug interaction แลว consult แพทย และแนะนําผูปวย Rx Erythromycin CPM Theophyline Salbutamol Erythromycin กับ Theophyline เพราะ Erythromycin เปน Enz. Inhibitor จะทําใหระดับ Theophyline ในเลือดสูงขึ้นได จะเสี่ยงตอการเกิดพิษของ Theophyline 16. ชาย อายุ 40 ป มาขอซื้อยา Haldol® กับ Midazolam สําหรับ 1 เดือน โดยมีฉลากเกามาใหดู ถามวาจะขายไดหรือไม Haldol® ขายได แต Midazolam ขายไมได เพราะ เปน P2 17. ใหตอบ dosage form ของยาที่ตั้งอยูบนโตะ เคลือบ film Turbuhaler เคลือบน้ําตาล Effervescent Suppository Lozenges 18. ชั่ง vanishing cream สําหรับเตรียมยาในตํารับตอไปนี้ Chloramphenicol 0.5 g vanishing cream qs 5 g ชั่ง vanishing cream 4.5 g ใสกระดาษไข 19. ผสมยากับ cream base จากขอที่แลว 20. แนะนําการใชยา warfarin พรอมบอก S/E ของยา 21. ยา Theophyline SR หักครึง่ ไดหรือไม 22. หญิง อายุ 18 ป จะไปเที่ยวทะเลวันเสาร ที่4 ส.ค. มาขอซื้อ ยาเลื่อนประจําเดือน วันที่ 25 ก.ค. มีประจําเดือนสม่ําเสมอ ปกติจะมาตนเดือน 23. พยาบาลโทรมาถามวา Amphotericin B ผสม NSS ไดหรือไม ถาไมไดจะทําอยางไร ใหเปดหนังสือตอบ 24. ยาใดตอไปนี้ที่สามารถจัดใหอยูในสวนบริการตัวเองได Paracetamol syrup 120 mg/ml counter pain plus Paracetamol tab 100 tab dimenhydrinate 50 tab Amoxicillin dry syrup T.A. cream 0.1 % ยาแกไอน้ําดําตราเสือดาว 120 ml Mebendazole 100 mg 6 tab ยาหอมตรา 5 เจดีย Aspirin grain 5 10 tab 25. เด็กอายุ 3 ป หนัก 20 kg จงคํานวณขนาดยา amoxicillin dry syrup เขียนฉลาก แนะนําวิธีใช ในรานมี Coamox 125 mg/5ml 60ml , Coamox 250mg/5ml 60ml บอกดวยวาตองจายกี่ขวด




OSPE

171

OSPE Practice II 1. conselling ยาคุมกําเนิดชนิด 28 เม็ด กับผูปวยที่ไดรับยาเปนครั้งแรก ซักประวัติผูปวยยาคุมแลวอธิบายไปเลย กินยังงัย หากลืมละ อาการขางเคียงละ แลวตองระวังการทานยารวมกับยาอะไรบาง...พูดไปใหหมดเทาที่ทองมาแลวจําได 2. ใหยามา 5 ตัว ใหบอกวา แตละตัวเปนยาประเภทไหน และสามารถจายไดหรือไมที่รานยา หากมีใบสั่งแพทย 1.codeine (ropec) 2.ORS 3. 4. 5. อันนี้จําไมได เพิ่มเติมใหดวยเดอ 3. ใหยามา 3 แบบ คือ ยา antibiotic dry syrup ยาเม็ด paracetamol และยาหยอดตา choramphenicol ใหบอกวิธีการเก็บ รักษายาเมื่อยังไมเปดใช วันหมดอายุหากยังไมเปดใช วิธีเก็บรักษายาเมื่อเปดใชแลว และหลังจากเปดใชแลวจะสามารถอยู ไดอีกกี่วัน ประมาณนี้ละฐานนี้ โดยที่ชองที่ใหเขียนทั้งหมดจะมี 12 ชอง และชองที่เปนวันหมดอายุ จะใหเขียนใสชองวางอีก ที เชน วัน...เดือน...พ.ศ.... (ในขวดยาที่ใหมามักจะเปน Exp. 16/07/08 เพราะฉะนั้นตองแปลงจาก ค.ศ. เปน พ.ศ. อีกหรือ เปลาหวา???) 4. เปดหนังสือเพื่อหา form ของ erythomycin ที่สามารถละลายในน้ําไดดีเพื่อนํามาเตรียมเปนยา dry syrup ขอนี้เปด remington version เกามากๆ 5. ผูปวยมาขอซื้อยาใหลูกชาย บอกวามีผื่นคันทั่วทั้งตัว ก็ใหซกั ประวัตใิ หครบทั้ง 5 คําถาม แลวจะรูวาผูปวยไดรับยา antibiotic ตัวหนึ่ง เพื่อรักษาไขแลวเกิดอาการอยางนี้ขึ้น ก็ใหซักประวัตวาแพยาจริงหรือเปลา เชน เปนเมื่อไหรหรือเปน หลังไดรับยากี่วัน เคยเปนมากอนไหม เอายามาดวยหรือเปลา ชื่อยาคืออะไร ประมาณนี้แหละ เมื่อแนใจแลววาแพยา ก็ บอกผูปวยวาใหไปพบแพทยที่จายยา เพื่อพิจารณาเกี่ยวกับอาการของผูปวย อาจจะจายยาแกแพไปดวยก็ไดนะ แตตอนนี้ แนะนําใหผูปวยหยุดยานั้นซะ และรีบไปพบแพทยโดยดวยคะ 6. ผูปวยไดรับยา digoxin ใหแนะนําผูปวยเกี่ยวกับการใชยา อาการขางเคียงที่อาจจะเกิดขึ้น อาการพิษที่ควรระวัง และ คําแนะนําสําหรับยาที่มี therapuetic แคบดวย อธิบายไปตามหนังสือเกณฑสภาเลยละกาน 7. นับเม็ดยา CPM 20 เม็ดใสซองใส โดยตองเขียนฉลากยาดวยคะ 8. เปดหนังสือหาวายา tegaserod เปน preg cat ไหน มีกี่ขนาด อะไรบาง อันนี้เปด MIMS เลมเดียวจบคะ 9. ผูปวยไดรับยาจากโรงพยาบาลมา 2 ตัว แตฟงคําอธิบายของเภสัชกรที่โรงพยาบาลไมเขาใจ จึงมาที่รานยาเพื่อใหทาน อธิบายการใชยา 2 ตัว คือ glipizide และ cholestyramine (queastran)ขอนี้ใหอธิบายการใชยา อาการขางเคียง วิธีการผสม ยา และใหทานหางกันยังงัย ใหเปนความสําคัญตรงนี้ ประมาณนี้แหละ (จํามาถูกหรือเปลาหนอ..) 10. กฏหมายเขียนตอบ ผูปวยมาขอซื้อยา phentermine ตามใบสั่งแพทย ในรานยาของทาน สามารถจายไดหรือไมเพราะ เหตุใด ใหบอกประเภทของยา บอกอาการขางเคียงที่อาจจะเกิดขึ้นไดมาอยางนอย 2 ขอ




172

OSPE

11. เขียนฉลากยา cafergot และ fluoxitine คะ 12. ใหคํานวนหาคา LDL จากผลตรวจของผูปวย อันนี้จําแตละคาไมไดนะคะ รูแตวา TG, TC สูง และ HDL เทากับ 40 ให คํานวนจากสูตร TC = LDL+HDL+(TG/5) สูตรไมมีใหนะจะ ใหตอบคา LDL และอธิบายผลแลป พรอมทั้งใหคําแนะนําแก ผูปวยคะ 13. ซักประวัติผูปวยมาของซื้อยาใหลูกชาย 5 ขวบ น้ําหนัก 25 กก. เปน common cold อันนี้ซักอาการใหครบไลตั้งแต ปวดหัวไหม มีไขไหม น้ํามูกมีไหม สีอะไร ไอหรือเปลา มีเสมหะไหม สีอะไร... รวมทั้งคําถามหลัก 5 คําถาม แลวก็จายยา คะ ใหคําแนะนําเกี่ยวกับ ยา โรค และการปฏิบัติตัว จบ.. 14. ใหตรวจสอบใบสั่งยาและ consult แพทย โดยมียามา 2 ตัว คือ ofloxacin และ alum milk ใหอธิบายหมอเกี่ยวกับ วิธีการทานยาทั้ง 2 ตัวนี้รวมกัน ควรจะทานหางกันอยางนอยกี่ชั่วโมง เพราะอะไร ถามหมอดวยวาจําเปนตองใชยาทั้ง 2 ตัวนี้เลยหรือเปลา ถาจะเปลี่ยนยาจะไดไหม แลวโจทยของหมอจะบอกมาวา ถาหมอตองการเปลี่ยนจาก alum milk เปน sucralfate จะตองทานยังงัย ตองทานหางกันเหมือนเดิมหรือเปลา ตอบไปวาเหมือนกันคะ ใหทานยา sucralfate กอน อาหาร 1 ชม. และใหหางจาก oflox อยางนอย 2 ชม. 15. ผูปวยมาขอซื้อยา isotretinoin (Retin-A) เพราะวาใกลจะแตงงานแลวมีสิวขึ้น มาขอซื้อยาในรานยาของทาน ใหแนะนํา โดยใหบอกวาจายไดหรือไม เพราะอะไร ประเภทตามกฏหมายเปน.. และอาการขางเคียงที่เกิดไดคืออะไร 16. ตรวจสอบใบสั่งยา พรอมทั้งแกไขใหถูกตอง โดยมีใบสั่งมาให มียา 3 ตัว ซึ่งตอนนี้จําไมไดแลวอะ ชวยคิดหนอยนะ จํา ไดแตวาผิดอยู 3 ที่นะ...มั้ง 17. มี calcium วางอยูบนโตะ อันนึ่งเปน calcium tablets อีกอันเปน calcium effervescent นะ โจทยถามวา calcium ที่ วางอยูเปนรูปแบบใด และ แบบใดที่ออกฤทธิ์ไดดีกวา เพราะเหตุใด 18. ชั่ง talcum 4 g โดยโจทยจะใหสูตรสําหรับมา มี calamine 1 g และ talc. qs to 5 g หลักๆ คือ triple check และ tech. tapping 19. ทํา calamine dusting powder โดยใหผสมกับ talcum ที่ชั่งมา บนโตะจะมี glycerine มาใหดวย ซึ่งบางคนก็เสียดายที่ เคาอุตสาหใหมาดวย เลยใช..ซะงั้น แตหลักๆ ก็คอื geometric dilution และเลือกโกรงและจับโกรงใหถูก บางคนเลือก slap&spatula เพราะเห็นหนาอาจารย เลยเลือกแบบ reflex ก็กรี๊ดสิคะ เมื่อรูตัวซึ่งมันก็สายไปเสียแลว เห็น อ.จิน บอกวา บางคนก็ยังดื้อนะทําไปทั้งๆที่ชั้นกระแอมไปตั้งหลายครั้ง แหม อ.คะ ที่เบลอแบบนั้น เพราะ SE ของ propanolol นะคะ อยา ถือสาเลย..อิอิ 20. บอก dosage form ของยาตอไปนี้ 1. cotrimazole vagianl supp. ซึ่งบางคนก็แอบคิด 2 step นะ บอกวาเปนยาเม็ดตอกที่ดูเหมือนวาวๆ เลยตอบเปน film coat tablet 2. ยาน้ําใสสีเหลือง ไมหนืดมาก มีกลิ่น alc. เล็กนอย (ไมรูวาจมูกมันจะเพี้ยนเพราะฤทธฺของ propanolol หรือเปลาอะนะ) สันนิษฐานวานาจะเปน อะไรสักอยางอะ...ไมรูสิ




173

OSPE

3. soft (gelatin) capsules 4. gel สีเหลือง มี bubble เยอะๆ แสดงวาเตรียมมาไมดี...อิอิ 5. นาจะเปน calamine lotion อะนะ เพราะเปนของเหลวขน หนืด มีผงสีชมพูออนกระจายทั่ว ซึ่งตอบวาเปน suspension คะ 21. เปนสถานีตอเนื่อง 3 ฐานนรกแตกคะ ใหสูตรตํารับมาบอกวาใหคํานวณวาจะตองใช metronidazole 400 มก. กี่ม็ดใน การเตรียมตํารับ ซึ่งจําโจทยที่เปนตัวเลขไมไดอะ จําไดลางๆ วา 32*25 = 800 ซึ่งคือ 2 เม็ดคะ 22. ฐานนี้คือเอา metro 2 เม็ดมาบด เลือกโกรงใหถูกแลวบดเม็ดยา ตอนแรกบดไมได ไมมีแรงอะเปนเพราะ propanolol แนเลย เลยแอบตําๆ นิดหนึ่ง ตอน อ.เผลอ... พอบดละเอียดดีแลวใหใส glycerine ใหพอเปยกนะจะ เปนอันเสร็จหลักๆ คือ เลือกอุปกรณใหถูก ซึ่งเห็นเบลไปถามพี่นักวิทยที่คุมฐานนั้นมา เคาบอกวาทีจริงเฉลยคือเลือกโกรงกระเบื้องถึงจะถูกนะ แต เราเลือกโกรงแกวเพราะเห็นวามันมีสีเหลืองนิดๆ นี่หนา..ฮือๆ เศรา หลังจากเลือกโกรงแลว ก็เปนเทคนิคของ การจับโกรง และบดเม็ดยา ไมรูวามี triple check ตอนหยิบ metro ไหมนะ... แตก็ทําอยางบาครั่งละชั้น 23. สุดทายทําเปน suspension คะ โดยใหตวงสาร คือ purified water 10 ml และ vehicle อีก 15 ml เอาหละ โจทยบอกวา ปรับปริมาตรในกระบอกตวงนะจะ ซึ่งดิฉันไมเห็นนี่เลยเททั้ง 2 อยางลงในโกรง คนๆ เปนอันเสร็จ แลวเหลือบไปเหนโจทย ที่บอกใหปรับปริมาตร front ขนาด 100 ไดมั้ง ก็กรี๊ดๆๆ แตไมเปนไรอยากใหปรับใชไหม ได... ยกทั้งโกรงนั้นแหละ เทลง ใน กระบอกตวง อยาลืมเอาแทงแกวนําดวยนะ แลวก็ทําเปนปรับปริมาตร ทั้งๆ ที่มันเกินไปแลว...เศร็าอีกที 24.คํานวณขนาดยา paracetamol ในเด็กอายุ 6เดือน น้ําหนัก.....ขนาด....mg/kg/dose แลวเลือกจายยาพรอมเขียนฉลาก ยา มีใหเลือกเปน para syr 120 mg/5ml และ para drop 25.บอกประเภทของยาตามกฎหมายแลวเลือกวาจายยาไดหรือไมในรานขายยาหากไมมีใบสั่งแพทย(สรุปวามีหรือไมมีกัน แนนะอันนี้เขาใจวาไมมีนะ) ประมาณวามี Lomotil,Ropec,CPZ,Amitriptyline




174

OSPE

OSPE Practice III สถานีที่ 1 การคนหาชื่อยา generic name, local made ทานเปนเภสัชกรโรงพยาบาลชุมชนบั้งไฟ มีนักทองเที่ยวชาวอเมริกันมาพบแพทยเพื่อขอใหชวยสั่งยาชื่อ Glyburide สําหรับคุมระดับน้ําตาลในเลือด ซึ่งผูปวยทําหายระหวางเดินทาง แพทยโทรมาถามทานวามียานี้หรือไม หรือจะ ใชยาใดแทนไดบาง ที่โรงพยาบาลมีแตยาเลียนแบบ คําสั่ง 1. ใหทานเลือกหนังสือที่ทานคิดวามีคําตอบ เปดหาคําตอบ แลวตอบในกระดาษคําตอบเฉพาะชื่อยา ใหตอบลงแบบฟอรม ดังนี้ ขอมูลที่พบชื่อ generic/ synonyms จากหนังสือ.............................หนา..................ปที่พิมพ............................. ขอมูลที่พบชื่อยาเลียนแบบ (local made) จากหนังสือ.............................หนา..................ปที่พิมพ............................. ชื่อยาเลียนแบบที่พบ ........................................................................................ 2. ใหหาชื่อยาที่มี synonym ที่มีการใชบอย มา 5 คู สถานีที่ 2 เปดหนังสืออางอิง ถาทานเปนเภสัชกรโรงพยาบาลแลวแพทยถามวา ยา Ketoconazole สามารถใชในเด็กอายุประมาณ 3 ปไดหรือไม ถาได ควรใชในขนาดเทาไร เปน mg/kg/day และถาจะใชรักษา candidiasis ตองรักษานานเทาใด ใหตอบลงแบบฟอรม ดังนี้ ขอมูลที่พบ.......(กรอกคําตอบ).............................จากหนังสือ.............................หนา...............ปที่พิมพ........................... สถานีที่ 3 เปดหนังสืออางอิง มีสูตรตํารับยา และมีตัวยาสําคัญคือ Erythromycin 1g ถามวาตองใชเกลือ Erythromycin Estolate กี่กรัมจึงจะสามารถ เตรียมตํารับดังกลาวได ใหตอบลงแบบฟอรม ดังนี้ ขอมูลที่พบ.......(กรอกคําตอบ)..........................................................จากหนังสือ.............................หนา.................. ปที่พิมพ................................ สถานีที่ 5 การเปดหา pregnancy category ทานเปนเภสัชกรรานยา มีหญิงไทยอายุ 25 ป มาปรึกษาวา มีอาการเจ็บคอมาก และกําลังตั้งครรภอยู 3 เดือน มีประวัติแพ ยา penicillin จะใชยา erythromycin ไดหรือไม ใหตอบลงแบบฟอรม ดังนี้ ขอมูลที่พบ pregnancy category......................จากหนังสือ.............................หนา..............ปที่พิมพ................................ สามารถใชในผูปวยรายนี้........................................................................................ คําตอบ สวนใหคะแนน คําตอบ การเลือกหนังสือ Pregnancy ความหมาย ระบุวาใชไดหรือไม




OSPE

175

สถานีที่ 6 การเปดหา Stability/ Compatibility นักศึกษาพยาบาลที่หอผูปวย โทรศัพทมาถามทานในการผสมยา Phenytoin กับผูปวย อยากทราบวาควรผสมกับ สารละลายใด และเก็บไดนานเทาใด จงเลือกหนังสือที่มีขอมูลดังกลาว พรอมทั้งตอบคําถามใหครบถวน ใหตอบลงแบบฟอรม ดังนี้ สารละลายที่ใช คือ.......................... หากผสมแลวที่ความเขมขน.......................................จะเก็บนาน............................ จากหนังสือ.............................หนา..............ปที่พิมพ................................ สถานีที่ 7 การแปลความหมายของ pregnancy category 1. Acebutolol pregnancy category B; D in 2nd & 3 rd trimester 2. Alfentanil pregnancy category C; D if used for prolonged periods or in high doses at term 3. Aspartam pregnancy category B; C in woman w/phenylketonuria 4. Cotrimoxazole pregnancy category C; D if used near term 5. Folic acid pregnancy category A; C if dose > 0.8 mg/day ใหตอบลงแบบฟอรม ดังนี้ ยา ความหมายของ pregnancy category ที่ ระบุ Acebutolol Alfentanil Aspartam Cotrimoxazole Folic acid

สถานีที่ 8 การรายงานอาการอันไมพึงประสงค คําถามที่เขียนไวที่สถานี: - เด็กชายอายุ 8 ขวบ เคยมีประวัติชักเมื่อมีไขสูง รับประทานวิตามินซี 50 มก. เปนประจํา - ตอมาไดรับยา phenobarbital รับประทานครั้งละ 1 เม็ดครึ่ง กอนนอนทุกวัน ใหทาน 7 วัน และแพทยใหนัดมาพบอีก หลังจากรับประทานยาผานไป 2-3 วัน มีอาการปวดเมื่อยกลามเนื้อ ออนเพลีย ตอมามีผื่นขึ้นที่หูดานขวา ปากแดง ตาแดง ใบหูบวมแดง ไขสูงมาก คันตามผิวหนัง ใบหูบวมมีน้ําใส ๆ คั่งอยูขางใน คลายถูกไฟไหม - ตอมาอาการรุนแรงขึ้น ที่ริมฝปาก ชองปาก มีแผลเลือดไหลตลอดเวลา เปลือกตาบวมโต ตาขาวแดงเหมือนมีเลือดคั่ง

คําถาม 1. 2. 3. 4.

อาการที่เกิดขึ้นกับผูปวยรายนี้นาจะเกิดจาก ลักษณะอาการที่เกิดขึ้น เรียกวา ควรทํารายงานใด สงไปที่หนวยงานใด


................................................. ................................................. ................................................. ...............................................................................



176

OSPE

สถานีที่ 9 การจัดประเภทของยาตามกฎหมาย - มีหนังสือ 1 เลม : MIMS คําสั่ง ใหนักศึกษาจัดประเภทของยาตามกฎหมาย โดยเขียนคําตอบลงในกระดาษคําตอบ นักศึกษาสามารถใชหนังสือที่จัด ไว ขื่อยา 1. Prednisolone tablet 2. Triamcinolone acetonide oral paste 3. ยาแกไอน้ําดํา ขนาด 60 มล. 4. Isosorbide dinitrate sublingual 5. ยาฉีด fentanyl 6. ยาแคปซูลฟาทะลายโจร 7. Diazepam tablet 8. Phenobarbital capsule 9. Insulin แบบปากกาฉีด 10. ยาน้ําสตรีเบนโล 11. Lomotil® (diphenoxylate+atropine) 12. Triazolam tablet 13. Cytotec® (prostaglandin E1)

ประเภทยาตามกฎหมาย

สถานีที่ 10 การจัดประเภทของยาตามกฎหมาย - มีหนังสือ 1 เลม : MIMS คําสั่ง ใหนักศึกษาจัดประเภทของยาตามกฎหมาย โดยเขียนคําตอบลงในกระดาษคําตอบ นักศึกษาสามารถใชหนังสือที่จัด ไว ขื่อยา ประเภทยาตามกฎหมาย – จายในรานยาได/ไมได 1. Flunitrazepam tablet 2. Metformin HCl tablet 3. Selegiline HCl 4. ยาแกไอน้ําดํา ที่มีสวนผสมของ codeine ขนาด 125 มล. 5. Roaccutane® Isotretinoin capsule 6. Viagra® sildenafil




177

OSPE

สถานีที่ 11 การสื่อสารกับผูปวยถึงอาการไมพึงประสงคจากการใชยา และการกรอกแบบฟอรมรายงานอาการไม พึงประสงคจากผลิตภัณฑสุขภาพ ตัวอยางกรณีศึกษาที่เกิดอาการไมพึงประสงคจากการใชยา และแสดงการกรอกขอมูลลงไปในแบบรายงานอาการ ไมพึงประสงคจากผลิตภัณฑสุขภาพในโรงพยาบาล นางจริงใจ จริงจริง หญิงไทยคู อายุ 22 ป มาพบแพทยที่โรงพยาบาล เนื่องจากเกิดผื่นคันทั่วรางกาย เมื่อซัก ประวัติพบวาเมื่อ 2 วันกอน (9 ต.ค. 47) มีอาการไข เจ็บคอ จึงมาพบแพทยที่โรงพยาบาลและไดรับการวินิจฉัยเปน pharyngitis ไดรับยา paracetamol (Tylenol®) 500 mg 2 เม็ด กินทุก 4-6 ชั่วโมง เวลามีไข และยา amoxicillin (Ibiamox®) 500 mg 1 เม็ด กินวันละ 3 ครั้ง หลังอาหารเชา-เที่ยง-เย็น เชาวันนี้ (11ต.ค. 47) เริ่มสังเกตเห็นผื่นแดงนูนที่ บริเวณลําตัว จึงหยุดใชยาดังกลาวและมาพบแพทย ผลการตรวจรางกายพบวามีผื่นแบบ maculopapular rash ผูปวย ปฏิเสธโรคประจําตัว หรือใชยาใดเปนประจํา ผูปวยไมมีประวัติแพยามากอน และยังไมเคยไดรับยา amoxicillin มากอน จากลักษณะผื่นแบบ maculopapular rash แพทยวินิจฉัยวาผูปวยเกิดการแพยา Amoxicillin จึงแนะนําใหผูปวยหยุดยาที่ สงสัย และเปลี่ยนเปน roxithomycin พรอมกับสั่งจายยา chlorpheniramine เพื่อรักษาอาการดังกลาว จากกรณีนี้แสดงวานางจริงใจเกิดอาการไมพึงประสงคจากการใชยา amoxicillin โดยเกิดผื่นแบบ maculopapular rash และผลการประเมินอาการไมพึงประสงคอยูในระดับอาจจะใช (possible) ดังนั้นเภสัชกรจึงควรอธิบายใหผูปวยทราบวาแพ ยา amoxicillin และออกบัตรแพยาใหกับนางจริงใจดวยเพื่อปองกันการแพยาซ้ํา




OSPE

178

OSPE Practice Final 1. แพทยสั่งจายยาแกผูปวยดังนี้ ชื่อผูปวย ด.ช. มุงมั่น จริงจริงนะ อายุ 2 ป Rx Paracetamol suspension # 50 ml (20 mg/ml) 1 tsp q 6h prn โจทย :โรงพยาบาลไมมียาตํารับนี้ จึงตองเตรียมยานี้จากยาเม็ดที่มีอยู จงคํานวณปริมาณยาเม็ดที่ตองใช จงเขียนฉลากยาใหถูกตอง **** ใหนําขอมูลที่คํานวณไดไปใชในขอถัดไป **** คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน คะแนน 1.ตองใช Paracetamol tablets 500 mg จํานวน 2 เม็ด 5 คะแนน 2 คะแนน 2.ด.ช. มุงมั่น จริงจริงนะ อายุ 2 ป ชื่อยา Paracetamol suspension (20 mg/ml) 2 คะแนน วิธีใช รับประทานยาครั้งละ 1 ชอนชา ทุก 6 ชั่วโมง เวลามีอาการ 1 คะแนน ( เขยาขวดกอนรินยา ) 2. จงเตรียมตํารับยา Paracetamol suspension จํานวน 50 ml Rx Paracetamol 20 mg/ml Syrup to 50 ml คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน 1.บดยา Paracetamol tablets 500 mg จํานวน 2 เม็ด ในโกรงกระเบื้อง ( ตองบดยาใหละเอียด ใชโกรงแกว ได 0 คะแนน ) 2.- เลือก Cylinder ขนาด 50 ml ( 1 คะแนน ) - ตวง syrup ปริมาตร 3/4 ( ~ 37.5 ml ) แลวเทลงในโกรงปริมาตรเล็กนอยกอนเพื่อ ทําผงยาใหเปยก ( 0.5 คะแนน ) - จากนั้นคอยเติม syrup 3/4 ที่เหลือลงไปจนหมด ( 0.5 คะแนน ) 3.ผสมผงยาในโกรง 4.เทยาที่ไดลงในขวด tare โดยตองใช stirring rod นํา

2 คะแนน 2 คะแนน

5.ปริมาตรในขวด tare ไดถูกตอง

2 คะแนน

คะแนน 2 คะแนน 2 คะแนน

** หมายเหตุ: บางคนเทผงยาลงใน Beaker แลวผสมดวย syrup แลวคนดวย stirring rod (0 คะแนน)




OSPE

179

3. จงหาขอมูลตอไปนี้ ของสารประกอบ Gallic acid พรอมทั้งระบุ แหลงขอมูล หนังสืออางอิง โครงสรางทางเคมี 3.2 ชื่อทางเคมีตามระบบ IUPAC คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน คะแนน 1.เลือกหนังสือไดถูกตอง Merck Index 3 คะแนน 2.เขียนรายงานขอมูลที่ได - โครงสรางทางเคมี

2 คะแนน

- ชื่อทางเคมี 3 ,4,5-trihydroxybenzoic acid

2 คะแนน

- Reference (ชื่อหนังสือ,volume,year,page ) Merck Index 11th edition (1989) p.680

3 คะแนน

4. จงนับเม็ดยา Vitamin B complex จํานวน 100 เม็ด ใสภาชนะบรรจุใหเหมาะสม คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน - ทําความสะอาดถาดนับเม็ดยาดวยสําลีชุบแอลกฮอล - Tripple check (อานฉลากกอนหยิบยา,กอนเทยา และหลังจากเทยาแลว) **หยิบยาใหตรงกับคําสั่ง ถาหยิบผิดจะได 0 ทันที - ขั้นตอนการนับเม็ดยา ปดฝาดานชองเทยา กอนเทยาลงถาดทุกครั้ง เทยา ปริมาณของยาที่เทออกมาตองเหมาะสมที่จะนับ เปดฝาแลวใชที่นับยา นับยาจากถาดลงในชองเทยา โดยนําครั้งละ 5 เม็ด เมื่อครบจํานวน ปดฝา - ปริมาณเม็ดยาถูกตอง (ถานับไมเสร็จจะไมไดคะแนนในขอนี้) - เลือกภาชนะรองรับไดถูกขนาด ปดฝาภาชนะ - ทําความสะอาดถาดนับเม็ดยาและ Spatula



2 คะแนน

2 คะแนน 1 คะแนน 1 คะแนน



OSPE

180

5. ผูหญิงรายหนึ่งมาขอซื้อยาคุมกําเนิดแบบฉุกเฉินที่รานยา ใหอธิบายวิธีการรับประทานยาเม็ดคุมกําเนิดแบบฉุกเฉิน พรอมทั้งใหคําแนะนําอื่นๆที่เหมาะสม คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน คะแนน 2 คะแนน - แนะนําตัว พรอมถามคําถาม ใครรับประทานยา หรือเคยรับประทานยามากอน หรือไม อายุ โรคประจําตัว รับประทานยาอื่นรวมดวยหรือไม ประจําเดือนครั้งลาสุดวัน ไหน (คําตอบคือ ไมเคยทานมากอนไมมีโรคประจําตัว ประจําเดือนมาเมื่อ 2 อาทิตยกอน ) - จายยาเม็ดคุมําเนิดแบบฉุกเฉิน ซึ่งประกอบดวย levonorgestrel 0.75 mg 2 คะแนน กลไกการออกฤทธิ์ของยา คือจะไปทําใหเยื่อมดลูกไมเหมาะสมในการฝงตัวของไขที่ ไดรับการผสมแลว - ใหรับประทานยาเม็ดแรกหลังจากมีเพศสัมพันธ ภายใน 72 ชม. แตถารับประทาน 2 คะแนน ทันทีหลังจากมีเพศสัมพันธ ประสิทธิภาพในการคุมกําเนิดก็จะดีขึ้น และหลังจาก รับประทานยาเม็ดแรกไปแลว อีก 12 ชม. ใหรับประทานยาเม็ดที่ 2 4 คะแนน - แนะนําผลขางเคียงจากการรับประทานยาดวย - ยานี้มีปริมาณฮอรโมนในขนาดสูง อาจทําใหเกิดคลื่นไส อาเจียน เวียน ศีรษะได - อาจทําใหเกิดเลือดออกกระปริดกระปรอย เลือดออกผิดปกติ ประจําเดือนเลื่อน - หามรับประทานเกิน 4 เม็ด ตอเดือน - ไมควรใชยานี้ในการปองกันการตั้งครรภเปนประจํา เพราะอาจทําให เกิดการทองนอกมดลูกได - หากจะมีเพศสัมพันธอีกใหใชอุปกรณคุมกําเนิดแบบปองกัน

6. ผูชายอายุ 60 ป ไดรับยาตามใบสั่งแพทยดังนี้ Rx Warfarin 3 mg 1 x 1 p.o. (เวนวันอังคารและวันเสาร)

# 30

ใหเภสัชกรอธิบายวิธีรับประทานยาและบอกอาการไมพึงประสงคจากการใชยาใหผูปวยทราบ คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน 1. ยา Warfarin ขนาด 3 mg จํานวน 30 เม็ด

คะแนน 1 คะแนน

2. ขอบงใช : ใชเพื่อตานการแข็งตัวของเลือด ปองกันอันตรายที่เกิดจากลิ่มเลือดอุดตัน

1 คะแนน




OSPE

181

3. รับประทานยานี้ ครั้งละ 1 เม็ด วันละ 1 ครั้ง โดยรับประทานทุกวัน ยกเวนวันอังคารและวันเสาร

1 คะแนน

4. ตองใชยานี้อยางเครงครัด ไมควรเพิ่มหรือลดขนาดยาหรือหยุดยาเอง โดยไมมี คําสั่งจากแพทย

2 คะแนน

5. ผลขางเคียงและอาการไมพึงประสงค ยานี้อาจทําใหเลือดออกไดงาย สังเกตไดจากจ้ําเลือดใตผิวหนัง เลือดออกที่ตา ขาว เลือดกําเดาไหลนานและมากผิดปกติ ถารุนแรงอาจมีปสสาวะหรืออุจจาระเปน เลือดได หากเกิดอาการเหลานี้ตองรีบกลับมาพบแพทย ควรหลีกเหลี่ยงกิจกรรมที่อาจกอใหเกิดอุบัติเหตุไดงาย และควรพกบัตรที่แสดง วากําลังไดรับยานี้ 6. ไมควรเปลี่ยนแปลงปริมาณการบริโภคอาหารพวกตับ ผักใบเขียวตางๆ เนื่องจากอาหารเหลานี้มีวิตามินเคในปริมาณมากอาจสงผลตอการรักษาดวยยา Warfarin 7. ตองเก็บยาในภาชนะที่ปดสนิทปองกันแสงที่อุณหภูมิหอง และเก็บยาใหพนมือ เด็ก

2 คะแนน

2 คะแนน

1 คะแนน

7. ในการเตรีม 1% iodine solution ปริมาตร 30 ml จาก strong iodine solution ที่มีความเขมขนของ iodine 1% จง คํานวณปริมาตรของ 10% strong iodine solution ที่ตองการใช คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน คะแนน - ตองใช 10% strong iodine solution จํานวน 3 ml 10 คะแนน 8. นําขอมูลจากสถานีกอนหนานี้มาใชในการเตรียม 1% iodine solution ปริมาตร 30 ml จากสารละลาย 10% strong iodine solution คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน คะแนน 1. เลือกหยิบสารเคมีไดถูกตอง10% strong iodine solution 2 คะแนน 2. เลือกกระบอกตวงไดถูกตอง 2 คะแนน - เลือก 10 ml สําหรับตวง 3 ml (2 คะแนน) ถาเลือก 25 หรือ 50 ได 0 คะแนน 2 คะแนน - เลือก 50 ml สําหรับตวง 30 ml (2 คะแนน) ถาเลือก 10 หรือ 25 ได 0 คะแนน 3. จัดกระบอกตวงไดถูกตอง 2 คะแนน 4. ตองใชยานี้อยางเครงครัด ไมควรเพิ่มหรือลดขนาดยาหรือหยุดยาเอง โดยไมมี 2 คะแนน คําสั่งจากแพทย 5. ปรับปริมาตรไดถูกตอง 2 คะแนน




OSPE

182

9. แพทยสั่งจายยารักษาเชื้อราที่เล็บใหกับคนไข ทานเปนเภสัชกรประจําหองรานยา จงใหคําแนะนําการใชพรอมทั้ง การ ปฏิบัติตัวที่เหมาะสมกับคนไข นางลําดวน สวนกระแส Griseofulvin 1 x 1 pc # 90 ประเด็น คนไขทํางานรานเสริมสวย ตองสัมผัสกับน้ํายาเคมี และน้ําตลอดเวลา คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน คะแนน 1. ขอบงใช : ยารักษาเชื้อรา 1 คะแนน 2. รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 1 ครั้ง พรอมอาหาร 1 คะแนน 3. ถาทานพรอมอาหารที่มีไขมัน จะชวยเพิ่มการดูดซึมยา 2 คะแนน 4. ระหวางที่รับประทานยานี้ หามดื่มเครื่องที่มีแอลกฮอล 2 คะแนน 5. ควรหลีกเหลี่ยงไมใหรางกายถูกแสงแดดจัด 2 คะแนน 2 คะแนน 6. ตองหลีกเหลี่ยงการสัมผัสกับน้ํายาเคมี และน้ํา ถาตองสัมผัสอาจจะตองสวมถุงมือยาง เมื่อใชเสร็จแลวตองลางมือ ใหสะอาด พรอมเช็ดมือใหแหงทุกครั้ง

10. คนไขมาขอรับคําแนะนําการใชยาจากทานซึ่งเปนเภสัชกรประจํารานยา รูปภาพ DUOFILM คําตอบ : ประเด็น คนไขไดรับยาจากโรงพยาบาล แตจําวิธีใชไมได ทานชวยอธิบายและแนะนําเกี่ยวกับยาตัวนี้ รายละเอียด ขั้นตอน คะแนน - ขอบงใช : ยากัดหูด 2 คะแนน - วิธีใช 1. เตรียมผิวหนังกอนทายาโดยแชสวนที่เปนน้ําอุนประมาณ 5 นาที 2. ใชผาสะอาดเนื้อหยาบหรือหินขัดถูเบา ๆ บริเวณที่เปนเพื่อใหหนังที่หนาและ เปนขุยหลุดออกไปแลวซับใหแหง 3. ใชวาสลีนทาบริเวณผิวหนังที่ดีรอบ ๆ สวนที่เปนหูดกอนเพื่อปองกันไมใหยาระ ดายผิว 4. ทายาบริเวณที่เปนเทานั้นแลวรอใหแหง หากเปนในบริเวณกวาง เชนที่เทา หรือ ฝาเทาใหใชลาสเตอรปดไว


2 คะแนน 2 คะแนน 2 คะแนน 2 คะแนน



OSPE

183

11. หญิงรายหนึ่งมาขอซื้อยารักษาสิวจากทาน ซึ่งเปนเภสัชกรประจํารานยา ทานตองซักประวัติเพิ่มเติม และจายยาที่ เหมาะสมใหกับคนไขรายนี้พรอมทั้งใหคําแนะนําที่เหมาะสม คนไขถือซองยา Roaccutane ® capsule และตัวอยางยา 5% benzoyl peroxide คําตอบ : ประเด็น เภสัชกร ผูปวย

สวัสดีคะ กระผม/ดิฉัน…................. เปนเภสัชกรประจํารานยา มีอะไรใหชวยมั๊ยครับ/คะ จะแตงงานเดือนหนา ตอนนี้สิวเหอมา จึงมาขอซื้อยารักษาสิวคะ เคยไดรับยานี้จากโรงพยาบาลมากอน จึงขอมาซื้อยานี้อีก รายละเอียด ขั้นตอน คะแนน - ไมสามารถจายยา Rocautane capsule ไดเนื่องจากยานี้เปนยาควบคุมพิเศษที่สั่ง 4 คะแนน จายโดยแพทยเทานั้น จึงมีขายเฉพาะในโรงพยาบาล - คนไขกําลังจะแตงงาน อาจมีการตั้งครรภได ระหวางที่ใชยานี้ตองคุมกําเนิด 2 คะแนน ไมเชนนั้นยานี้อาจจะมีผลกอวิรูป ทําใหทารกพิการ ( teratogennic) หรือหากตองการตั้งครรภ ตองหยุดใชยานี้กอน 1 เดือน 2 คะแนน - การใช 5 % benzoyl peroxide ทาบริเวณที่เปนสิวเทานี้ หามทาบริเวณใกลดวงตา ริมฝปาก หรือเยื่อบุออนเพราะ จะทําใหเกิดระคายเคืองได - ชวงแรกของการใชยาอาจรูสึกระคายเคืองบริเวณที่ทายา ดังนั้น อาจแนะนําคนไข ทายาทิ้งไวที่หนาประมาณ 15-30 นาที แลวจึงลางออก เมื่อทนยาไดมากอาจทายา ทิ้งไวทั้งคืนแลวลางออกในตอนเชา


2 คะแนน



OSPE

184

12. จากตนตํารับ 10% sulfur ointment Sulfur 0.5 gm Cream base q.s. 5 gm จงเตรียมยาตํารับนี้ นศ. จะไดชั่ง Cream base มาจากสถานีกอนหนานี้ และจะมีผงยาบรรจุซองแจกให คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน - การวาง spatula& slab ที่ถูกตอง และการเลือกอุปกรณ Key : เลือก Slab and spatula , ถาผงยากัดกรอนใหเลือก spatula ที่เปน rubber (ขอนี้ชั่ง sulfur จึงสามารถใชทั้ง rubber หรือ stainless ก็ได ) จากนั้นวาง slab และใชมือขวาจับ spatula ในลักษณะที่คว่ํามือ บดผงยาเบา ๆใหละเอียด - การเลือกใช levigating agent Key : การเลือกใช levigating agent ที่เขากันดีกับครีมเบส (เชน cold cream, ointment ทั่วไป ,W/O cream เลือก mineral oil, สวน vanishing cream,PEG ointment O/W emulsion เลือก glycerin)หยด leviagate จนได smooth paste ถายังไมเนียน อาจหยดเพิ่มได กวาดผงยาใหอยูตรงกลาง


- การผสมแบบ geometric dilution Key : กองครีมวางไวมุมขางใดขางหนึ่งของ Slab คอย ๆ แบงครีมเบสปริมาณ ใกลเคียงกับผงยาที่ levigate มาผสม และผสมใหเขากันสม่ําเสมอกอน จึงแบงมา เพิ่มจนกระทั่งครีมเบสทั้งหมดถูกผสมการบดผสมใหหมุนวน spatula ในลักษณะ วนเปนเลขแปด หรือ ขดลวดอยางใดอยางหนึ่ง

2 คะแนน

- ความสม่ําเสมอ และเทคนิคในการผสม และผลิตภัณฑที่ได Key : เปนเนื้อเดียวกันและไมเลอะ ผลิตภัณฑที่ไดตองไมเห็นเปนเม็ด ๆ ของผงยา เหลืออยู - ความสามารถเสร็จทันตามเวลาที่กําหนด

2 คะแนน


2 คะแนน


Comprehensive Pharmacy Review 13. จงเตรียม 1% Glycerin Glycerin 0.5 ml Water q.s. 50

OSPE

185

ml

คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน - เลือกอุปกรณที่ใชในการ Calibrate dropper ไดถูกตอง โดยใช Cylinder 10 ml และ dropper ถาเลือกขนาด cylinder 25, 50 ให 0 คะแนน - dropper ตั้งตรง - การจับกระบอกตวงและดู lower meniscus - calibrate dropper ไดถูกตอง นับจํานวนหยด 2 ml……………………หยด 0.5 ml………………….หยด - ใชกระบอกตวงใหถูกตอง



2 คะแนน

14. จงบอกระบุประเภทของยาตามกฎหมาย พรอมทั้งระบุดวยวาขายไดในรานยาหรือไม และยาชนิดใดจะจายไดก็ตอเมื่อ มีใบสั่งแพทย 1. Dexamethasone tablet 2. Diazepam 3. ยาแกไอน้ําดําตราเสือดาว ขนาด 60 ml 4. Lomotil ® 5. Codepect ® คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน คะแนน Item

ประเภทยาตาม กฎหมาย Dexamethasone tablet ยาควบคุมพิเศษ Diazepam วัตถุออกฤทธิ์ตอ จิตและประสาท ยาแกไอน้ําดําตราเสือ ยาสามัญ ดาว ขนาด 60 ml ประจําบาน Lomotil ® ยาเสพติดใหโทษ ประเภท 3 Codepect ® ยาเสพติดใหโทษ ประเภท 3


ขายในรานยา ไดหรือไม ได ได

ใบสั่งแพทย

ได

ไมใช

ได

ไมใช

ไมได

ไมใช

ใช ใช

10 คะแนน หมายเหตุ : ประเภทยาถูก 1 คะแนน ขายได / ไมได 0.5 คะแนน ใบสั่งแพทย 0.5 คะแนน



186

OSPE

15. ทานเปนเภสัชกรชุมชนโรงพยาบาลบั้งไฟ มีนักทองเที่ยวชาวอเมริกันมาพบแพทยเพื่อขอใหชวยสั่งยาชื่อ Glyburide สําหรับคุมระดับน้ําตาลในเลือด ซึ่งผูปวยทําหายระหวางเดินทาง แพทยโทรมามาถามทานวามียานี้หรือไม หรือจะใช ยาใดแทนไดบาง ที่โรงพยาบาลมีแตยาเลียนแบบ ใหทานเลือกหนังสือที่ทานคิดวามีคําตอบ คําตอบ : • เปด Drug information handbook เพื่อหา synonyms = Glybenclamide • เปด TIMS เพื่อหาชื่อยา local made Benclamin Cytagon Debtan Diabeedol Diabenol Diclanil Diabelet Gliben Glibesyn Glybetic Glybic Gluconil Gluzo 16. คนไขมารับบริการที่รานยา จากการซักประวัติแลว พบวา คนไขเปนโรคปวดศีรษะขางเดียว (migraine) ทานซึ่งเปน เภสัชกรประจํารานไดพิจารณาจายยา 2 ตัวนี้ Cafergot #20 Flunarizine 5 mg #30 จงเขียนฉลากยาพรอมทั้งแนะนําวิธีรับประทานยาและปฏิบัติตัวใหกับคนไขรายนี้ วันที่..................................................................... ชื่อผูปวย.............................................................. ชื่อยา................................................................... ขอบงใช............................................................. รับประทานครั้งละ...........เม็ด วันละ...........ครั้ง กอนอาหาร เชา กลางวัน เย็น กอนนอน หลังอาหาร คําแนะนําเพิ่มเติม ...................รับประทานยานี้ติดตอกันทุกวันจนยาหมด ...................รับประทานยานี้แลวอาจมีอาการงวงซึม ...................รับประทานหลังอาหารทันที ...................รับประทานกอนอาหาร 30 นาที ...................เคี้ยวยาใหละเอียดกอนกลืน ...................หามรับประทานยานี้พรอมกับนม หรือยาลดกรด ...................ดื่มน้ําตามมากๆ คําแนะนําอื่นๆ ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………




OSPE

187

17. จากตํารับ 10% sulfur ointment Sulfur 0.5 gm Cold cream q.s. 5 gm จงชั่ง Cream base ที่ใชในการเตรียมตํารับยานี้ คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน - ดูลูกน้ําและทําความสะอาด - การเลือกใชภาชนะสําหรับชั่ง Cold cream ถาเลือกกระดาษธรรมดา 0 คะแนน, กระดาษไข ตองรองกระดาษธรรมดาอีกชั้น 2 คะแนน - ใชอุปกรณในการตักสารไดถูกตอง ถาเลือกใช Spatula หรือ Stirring rod 2 อัน ให 2 คะแนน ถาใชเพียงชิ้นเดียว Spatula หรือ Stirring rod ได 0 คะแนน - ชั่งน้ําหนักใหถูกตอง ตองชั่งใหได 4.5 gm ถาชั่ง 5 gm ได 0 คะแนน - ทําความสะอาด Spatula ดวยกระดาษทิชชู 1 คะแนน เครื่องชั่ง 1 คะแนน ไมทําความสะอาด 0 คะแนน


2 คะแนน


18. จงแสดงการกรองใหไดสารละลายใสของ Peppermint Water โดยเทคนิคที่ถูกตอง (10 คะแนน) หมายเหตุ : ใหแสดงวิธีการกรองแตไมตองกรองจริง คําตอบ: รายละเอียด ขั้นตอน คะแนน - เลือกกระดาษกรองที่พับไวแลวแบบ Plaited filter ถูกตอง 2 คะแนน (หากเลือกแบบ Plain filter 0 คะแนน) - ตั้งอุปกรณถูกตอง คือเอาแบบ filter funnel ที่มีกระดาษกรองวางบน stand 2 คะแนน ( หากไมใช stand แตวาง funnel บน flask หรือ cylinder 0 คะแนน ) - วาง flask รับ filtrate 1 คะแนน (เอา Beaker รับโดยไมปดปาก 0 คะแนน ) - rinse กระดาษกรองโดยหยดน้ําจนเปยก 2 คะแนน (ไมได rinse 0 คะแนน) - เทสารละลายลงใน funnel โดยมี stirrer นําลง 1 คะแนน (หากไมใช stirrer ชวย 0 คะแนน ) - ปด funnel ดวยกระจกนาฬิกากันการระเหยของ oil 2 คะแนน (ไมไดปดกระจก 0 คะแนน )




OSPE

188

19. จงระบุรูปแบบยาเตรียม 1.ENO 2.Vitamin B-complex 3.น้ํามันตับปลาชนิดเม็ด 4.Protosedyl เหน็บ 5.Sara strawberry 6.ยาแกไอน้ําดําตราเสือดาว 7.Adalat CR 8.ORS คําตอบ : รายละเอียด คะแนน 10 คะแนน 1.ENO (Effervescent granules) 2.Vitamin B-complex (Sugar coated tablets) 3.น้ํามันตับปลาชนิดเม็ด (Soft gelatin capsules) 4.Protosedyl เหน็บ (Suppositories) 5.Sara strawberry (Suspensions) 6.ยาแกไอน้ําดําตราเสือดาว (Mixtures) 7.Adalat CR (Controlled release tablets) 8.ORS (Powders) หมายเหตุ : ขอละ 1.25 คะแนน 20. นางสาทร สมจิต นําใบสั่งยาใบนี้มาที่รานยาของทาน Rx Salbutamol MDI 1 puff prn # 1 ………………………………MD. ทานจัดยาเรียบรอยแลว ใหแนะนําวิธีพนยาแกนางสมจิต คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน - เปดฝาครอบปากขวดยาพนออก เขยาขวด


- คว่ําขวดพนยาลง ตั้งขวดพนยาตรง

1 คะแนน

- หายใจออกใหสุดเต็มที่ - ใชริมฝปากอมรอบปากขวดพนยาใหสนิท เอนศีรษะไปดานหลังเล็กนอย หรือ อาปาก ใหปากขวดอยูหางจากปาก ประมาณ 3-4 เซนติเมตร หรือ 1-2 นิ้ว เอนศีรษะไปดานหลังเล็กนอย - หายใจเขาลึกๆ ชาๆ ทางปากพรอมๆกับกดที่พนยา 1 ครั้ง (กดพรอมสูด) - เอาขวดพนยาออกจากปาก หุบปากใหสนิท กลั้นหายใจใหนานที่สุดเทาที่จะทําได (410 วินาที) - ผอนลมหายใจออกทางจมูกชาๆ






OSPE

189

21. คนไขมีภาวะโรคหัวใจและหลอดเลือด เมื่อพบแพทยแลวไดรับยาดังนี้ Rx Nifedipin SR ½ x 2 pc #30 ASA gr I 1 tab q 6 h, prn #90 จงตรวจสอบความถูกตองของใบสั่งยานี้ โดยิ่มเติมการโทรถามแพทยเพื่อขอขอมูลเพิ่มเติม คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน ตรวจสอบความถูกตองของใบสั่งยาไดและสามารถใชขอมูลหรือคําแนะนําใหครบถวน ยา Nifedipin SR - Nifedipin SR เปนยารักษาโรคความดันโลหิตสูงที่ออกฤทธิ์เนิ่น ดังนั้นจึงไมสามารถหักหรือแบงเม็ดยาได - แนะนําทางเลือก (คุณหมอนาจะเปลี่ยนเปนครั้งละ 1 เม็ด วันละ 1 ครั้ง) ยา ASA gr I - สอบถามวัตถุประสงคของการจายยา Aspirin(และใหอาจารยตอบวา ปองกันหลอด เลือดอุดตัน) - ASA gr I ใหเพื่อใชปองกันหลอดเลือดอุดตันหัวใจ จึงตองเปลี่ยนวิธีการรับประทาน เปนการรับประทานครั้งละ 2 เม็ด วันละ 1 ครั้ง หลังอาหารทันที หามรับประทานยา ขณะทองวาง เพราะจะทําใหระคายเคืองทางเดินอาหาร

คะแนน

3 คะแนน 2 คะแนน 2 คะแนน 3 คะแนน

22. ผูปวยหญิงอายุ 40 ป เปน Rheumatoid arthritis (RA) ไดรับยาตามใบสั่งแพทยดังนี้ Rx Methotrexate tablet 2.5 mg 3 tab/week ( on Mon. ) #12 ใหเภสัชกรอธิบายวิธีรับประทานยาและบอกอาการไมพึงประสงคจากการใชยาใหผูปวยทราบ คําตอบ : รายละเอียด ขั้นตอน คะแนน - ยา Methotrexate ขนาด 2.5 มิลลิกรัม จํานวน 12 เม็ด 1 คะแนน - ขอบงใช...เพื่อกดภูมิคุมกันในการรักษาโรคขออักเสบรูมาตอยด Rheumatoid

1 คะแนน

- รับประทานยานี้ ครั้งละ 3 เม็ด ในวันจันทร สัปดาหละครั้ง หลังอาหารเชาทันที และควรรับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกครั้ง - ตองใชยานี้อยางเครงครัด ไมควรเพิ่มหรือลดขนาดยาหรือหยุดยาเอง โดยไมมีคําสั่งจากแพทย - ผลขางเคียงและอาการไมพึงประสงค ยานี้อาจทําใหเกิดอาการแพได เชน มีอาการคัน ผื่นลมพิษบริเวณใบหนา และมือ ริมฝปากและคอบวม แนนหนาอก หายใจลําบาก หากเกิดอาการเหลานี้ตองรีบกลับมาพบแพทยทันที - อาการอื่นๆ เชนมีผื่นแดง ตุมน้ําที่ผิวหนัง มีไข ไอ เจ็บหนาอก คลื่นไส อาเจียน ทองรวง เบื่ออาหาร มึนงง ผมรวงและระหวางใชยานี้อาจเกิดแผลในปากไดงาย จึงควร รักษาความสะอาดของ ชองปากระหวางที่ใชยา หากเปนมากใหไปพบแพทย - ตองเก็บยาในภาชนะที่ปดสนิทปองกันแสงที่อุณหภูมิหอง และเก็บยาใหพนมือเด็ก

1 คะแนน



2 คะแนน

1 คะแนน



OSPE

190

สรุป ประเด็น OSPE เภสัชภัณฑ์ (Pharmaceutics)

เทคนิคที่มีสอบทุกครั้งคือ

1) เทคนิคการชั่ง สวนมากจะใหชั่งพวกครีม เพราะจะเอาไปใชกับเทคนิคการปาดบดตอ 2) เทคนิคการปาดบด ผสมผงยาใหเขากับยาพื้นดวย Slab & Spatula อยาลืมดูหลักการเลือก Levigating Agent ถาผงยา นอยกวา 20% ของตํารับ ตองใช Levigating Agent ชวยปาดบดกอนแลวคอยผสมกับยาพื้น โดยถายาพื้นเปน W/O g=jo Cold Cream เลือกใช Mineral Oil ถาเปน O/W เชน Vanishing Cream เลือกใช Glycerin หรือ Propylene Glycol 3) เทคนิค Aliquot คํานวณจํานวนเม็ดยาที่จะนํามาใชเตรียมเปนยารูปแบบอื่น วาถาจะเตรียมยาความแรงเทานี้ๆ ตองใชยา กี่เม็ด 4) เทคนิคการตวง และการปรับปริมาตร 5) เทคนิคการ Trituration โดยใชโกรงและลูกโกรง 6) บอก Dosage Form ของยาที่เห็น 7) บอกลักษณะเดนของ Dosage Form พวกหัก บด แบง เคี้ยวไดมั้ย มีผลตอการออกฤทธิ์ของยาอยางไร เปนตน 8) บางทีก็มีเทคนิคการกรองดวย

ด้านคลินิกและสังคม (Pharmacy Practice) แนวของขอสอบที่มักจะออกก็มี 1) นับเม็ดยา 2) เขียนฉลากยา 3) ประเภทของยาตามกฏหมาย มักจะมี 1. ใหบอกวายาที่เห็นเปนยาประเภทใดตามกฏหมาย 2. สถานกรณจําลอง ถามี ผูปวยเขามาขอซื้อยาบลาๆๆ ขายใหไดมั้ย ? 4) Consult ยาเทคนิคพิเศษ ตามในหนังสือคูมือสภา 5) Consult ยาที่มี Therapeutic Index แคบ หรือยาที่มีความเสี่ยงตอการเกิด ADR ไดสูง ตามในคูมือสภาเชนกัน 6) Consult แพทยหรือผูปวยเกี่ยวกับ Drug Interaction ประเภทใหยาสองตัวรวมกันไดมั้ย จะเกิดอะไรขึ้นบาง จะตองให ยังไง หรือแกไขยังไง 7) ซักประวัติ หาวาผูปวยเปนอะไร 8) ซักประวัติ เพื่อสงตอแพทย 9) คํานวณ Dose and Regimen เชน ขนาดการใชยาในผูปวยเด็กเปนเทานี้ๆ ผูปวยน้ําหนักเทานี้ ตองไดยา Dose นึงกี่ mL ถาใชยาเปนเวลาเทานี้วันตองจายยาทั้งหมดกี่ขวด 10) เช็ค Medication Error เทียบยาที่จัดแลวกับใบสั่งยา 11) DIS เปดหนังสือหาคําตอบ ควรจะเตรียมมาวาหนังสืออะไรใหขอมูลแบบไหน องคความรูพวกนี้สวนใหญมีในหนังสือคูมือของสภาเภสัชกรรมที่ไดมาตอนสมัครสอบหมดแหละครับ นอกจากการซัก ประวัติที่อาจจะหาแนวทางไดจากแนวขอสอบเกาหรือขอสอบซอมที่ทําในลักษณะเฉลยขอสอบ ขอมูลเกี่ยวกับยาที่คงตอง กลับไปดูชีทหรือหนังสือสมัยเรียน พรบ.ยาวายาอะไรเปนประเภทอะไรตามกฏหมาย




MCQ

191

รวบรวมขอสอบ MCQ (Multiple Choice Question) คําชี้แจง ข้อสอบ MCQ ก่อนปี 2549 จะออกเป็น case โดยแบ่งสอบ 2 วัน วันละ 10 case รวม 2 วัน 20 case ออก case ละ 15 ข้อ ทั้งหมด 300 ข้อ ข้อสอบ MCQ หลังปี 2549 ออกเป็น case เช่นเดียวกัน โดยแบ่งสอบ 2 วัน วันละ 15 case รวม 2 วัน 30 case ออก case ละ 10 ข้อ ทั้งหมด 300 และข้อสอบจะแบ่งออกเป็น 4 ชุด คือ A,B,C,D ซึ่งแตกต่างกันที่การเรียงข้อสอบ ป้องกันการลอกข้อสอบ




MCQ

192

ตัวอย่าง MCQ ของสภาเภสัชกรรม กรณีศึกษาเรื่อง เบาหวาน (สภาเภสัชกรรม) ผูปวยชายไทยอายุ 60 ป รูปรางอวนมาพบ เภสัชกรเพื่อขอเปลี่ยนยารักษาเบาหวาน เนื่องจากมี อาการหนามืดคลายจะเปนลม หลังจากทํางานหนัก โดย แจงวา โดยทั่วไปจะไมมีอาการดังกลาว แตหากทํางาน หนักจะมีอาการดังกลาวเกิดขึ้นทุกครั้ง เมื่อตรวจสอบยาแลวพบวายาที่ผูปวยไดรับคือ Glibenclamide 1 tab OD โดยรับประทานยาเปนระยะเวลา 1 ป แลวไปตรวจระดับ น้ําตาลในเลือดที่โรงพยาบาลเมื่อ 2 สัปดาหที่ แลวพบวาอยูในเกณฑที่ควบคุมได 1. ทานคิดวาผูปวยรายนี้นาจะเปนเบาหวานชนิดใดมาก ที่สุด 1 เปนเบาหวานชนิดที่ 1 (Type 1 DM) เพราะผูปวยได ยาชนิดรับประทาน ผูปวยอวนและอายุมาก 2 เปนเบาหวานชนิดที่ 1 (Type 1 DM) เพราะไดยา รับประทาน ผูปวยมีอาหารหนามืดคลายจะเปน ลม 3 เปนเบาหวานชนิดที่ 2 (Type 2 DM) เพราะไดยา รับประทานผูปวยอวนและอายุมาก 4 เปนเบาหวานชนิดที่ 2 (Type 2 DM) เพราะไดยา รับประทานผูปวยมีอาการหนามืด 5 ขอมูลไมเพียงพอตอการระบุชนิดของโรค 2 .ขอใดกลาวถูกตองเกี่ยวกับโรคเบาหวาน 1 ผูปวยสวนใหญเปนเบาหวานชนิดที่ 1 (Type 1 DM) ซึ่งเกิดจากความผิดปกติของความทนตอ ระดับน้ําตาล 2 ผูปวยสวนใหญเปนเบาหวานชนิดที่ 2 (Type 2 DM) ซึ่งเกิดจากการขาดอินซูลิน 3 ผูปวย Type 2 DM เกิดภาวะ ketoacidosis ไดบอย มาก 4 เบาหวานเปนโรคที่ไมสามารถรักษาใหหายขาดได


5 เบาหวานเปนโรคที่รักษาใหหายขาดไดแตกลับเปนซ้ํา อีกได 3. ทานจะเปลี่ยนยาใหกับผูปวยรายนี้หรือไมเพราะเหตุ ใด 1 เปลี่ยนยาใหเพราะอาการหนามืดเปนลม มีอันตราย มากในผูสูงอายุ 2 เปลี่ยนยาใหเพราะระดับน้ําตาลในเลือดของผูปวยอยู ในเกณฑที่ดี 3 ไมเปลี่ยนยาใหเพราะอาการที่เกิดขึ้นสามารถหายเอง ได 4 ไมเปลี่ยนยาใหเพราะยาที่ใชใหผลในการรักษาดีแลว แตใหคําแนะนําในการรับประทานยาและ การปฏิบัติตัวเพิ่มเติม 5 ขอมูลไมเพียงพอ ตองทราบระดับน้ําตาลในเลือด แลวจึงพิจารณา

4 .ผูปวยใหขอมูลเพิ่มเติมวา เคยใชยาที่ผลิตในประเทศ ยี่หออื่นแทน ยาที่เคยใชและถามวา นาจะเปนสาเหตุให เกิดอาการหนามืดคลายจะเปนลม ดังกลาวหรือไม 1 ไมเกี่ยว เพราะยาที่จําหนายในประเทศไทยตองมี คุณภาพผานเกณฑมาตรฐานขั้นต่ําเหมือนกัน 2 ไมเกี่ยว เพราะ ยาที่ผลิตในประเทศไทยเหมาะสมกับ คนไทยมากกวา 3 เกี่ยว เพราะยาที่ผลิตในประเทศไทยไมคอยได มาตรฐาน 4 เกี่ยว เพราะ ยาที่ผลิตในประเทศไทยมีปริมาณยา สูงกวาตางประเทศ 5 เกี่ยว เพราะยาที่ผลิตจากตางประเทศมีคุณภาพสูง กวายาที่ผลิตในประเทศไทย



193

MCQ

5. หากมีขอมูลเพิ่มเติมและมีความจําเปนตองเปลี่ยน ยาใหกับผูปวยทานคิดวายาตัวใดเหมาะสมกับผูปวย สูงอายุ ที่มีรูปรางอวน 1 Metformin 2 Chlorproplamide 3 Gliclazide 4 Tolbutamide 5 Insulin

1 ควรอดบุหรี่ทันที เพราะจะไดปองกันโรคถุงลมโปงพอง 2 หามอดบุหรี่ เพราะจะทําใหระดับ nicotine ลดลง กระทันหัน ทําใหอารมณแปรปรวน 3 ควรคอยๆ ลดปริมาณบุหรี่ที่สูบ เพื่อปองกันอาการ ถอนยา 4 ปรึกษาแพทยกอนอดบุหรี่ เพื่อปรับระดับยาให เหมาะสม 5 เพื่อใหไดผลดีที่สุด ควรใช nicotine ชนิดหมากฝรั่ง ควบคูไปดวย

6. ผูปวยรายนี้ ตองระวังในการรับประทานผักชนิดใด ดังตอไปนี้ 1 ยอดสะเดา 2 กระเทียม 3 ดอกแค 4 ผลมะระขี้นก 5 ใบขี้เหล็ก

9. เมื่อนํายาเม็ดจํานวน 10 เม็ดมาทําการควบคุม คุณภาพ ในหัวขอ uniformity of unit dosage form พบวาน้ําหนักเฉลี่ยของเม็ดยาเทากับ 125 มิลลิกรัม คา s (sample standard deviation) เทากับ 5 อยากทราบวา คา RSD(relative standard deviation) จะเทากับเทาไร 1. 2% 2. 3% 3. 4% 4. 5% 5. 6%

7. ในฐานะที่ทานเปนเภสัชกรโรงพยาบาลแหงนี้ ทานต องการผลิตยาสมุนไพรลดน้ําตาลในเลือดเพื่อจําหนาย ในโรงพยาบาล ในรูปแคปซูลและยาชง ทานคิดวา รูปแบบของสมุนไพรทั้งสองชนิดนี้ เหมือนหรือแตกตาง กัน ตามขอกฎหมายของไทย 1 เหมือนกันทั้งสมุนไพรในรูปแคปซูล กับรูปชาชง เป นยาแผนโบราณ 2 เหมือนกัน ทั้งสมุนไพรในรูปแคปซูล กับรูปชาชง เป นยาสมุนไพร 3 เหมือนกัน ทั้งสมุนไพรในรูปแคปซูล กับรูปชาชง เป นอาหาร 4 ไมเหมือนกัน สมุนไพรในรูปแคปซูล เปนยาแผน โบราณ สวนรูปชาชง เปนอาหาร 5 ไมเหมือนกัน สมุนไพรในรูปแคปซูล เปนยาแผน โบราณ สวนรูปชาชงเปนยาสมุนไพร 8 หากผูปวยรายนี้ตองการดูแลสุขภาพตนเองใหดีขึ้น คําแนะนําในการอดบุหรี่สําหรับผูปวยควรเปนเชนใด


10. จากโครงสรางของยา glibenclamide เพราะเหตุใด ยาจึงออกฤทธิ์ไดนาน

1. สามารถหมุนแสง polarized ได 2. สามารถวิเคราะหไดโดยวิธี HPLC-UV detection 3. หมูซัลโฟนทําใหโครงสรางมีความเปนกรด 4. หมูยูเรียทําใหโครงสรางมีความเปนเบส 5. วงแหวนอะโรมาติกดานปลาย ซึ่งมีหมูคลอโรในตํา แหนง para กับ methoxy ทําใหยาถูกเมตาบอไลซ โดยกระบวนการออกซิเดชันไมได



194

MCQ

กรณีศึกษาเรื่องเบาหวาน สตรีชื่อ นางศรีเวียงอายุ 50 ป มารานยาที่ ภก.ประชา ปฏิบัติงาน โดยแจงวาอยากไดยาแอสไพริน จํานวน 100 เม็ด จากการซักประวัติ พบวา นางศรีเวียงมี โรคเบาหวาน ไขมันในเลือดสูงและโรคความดันโลหิตสูง แพทยสั่งใหทานยาเม็ดแอสไพรินมา 2 เดือนแลว 1. ยาที่ตองจายใหนางศรีเวียงและแนะนําวิธีรับประทาน คือ 1. ขนาด 60 มก.วันละครั้ง 2. ขนาด 60 มก. วันละ 3 ครั้ง 3. ขนาด 60 มก. ทุก 4-6 ชม. 4. ขนาด 325 มก.วันละครั้ง 5. ขนาด 600 มก.วันละครั้ง 2. กลไกการออกฤทธิ์ของยาเม็ดแอสไพรินในการ ปองกันการเกิด stroke คือ 1. ขยายหลอดเลือด 2. ทําใหหัวใจบีบตัวไดดีขึ้น 3. ทําใหเกล็ดเลือดบางลง (blood thinner) 4. ปองกันการจับตัวกันของลิ่มเลือด 5. ลดความเขมขนของเลือด 3. นางศรีเวียงเลาใหฟงวา ครั้งที่แลวซื้อยาจากรานยา แหงหนึ่ง ยาเม็ดมีกลิ่นฉุนมาก ทานอธิบายวาอาจ เนื่องจากยาอาจมีการเสื่อมสลายหากเก็บไมดี การ เสื่อมของแอสไพรินเปนปฏิกิริยา 1. auto-oxidation ซึ่งเกิดมากเมื่อมีอากาศ หรือออกซิเจน 2. isomerization ใหรูปที่ไมออกฤทธิ์ 3. hydrolysis 4. liquefaction 5. photolysis

1. ใหเปลี่ยนยาเม็ดแอสไพรินเปน Paracetamol Tablets แทน 2. ใหรับประทานยาเม็ดแอสไพรินพรอมยา ลดกรด 3. ใหรับประทานยาเม็ดแอสไพรินพรอม อาหาร 4. เปลี่ยนเปน delayed-released tablets 5. ใหหยุดยาไปกอน แลวไปพบแพทย 5. ยาแอสไพรินที่อยูในรูป Buffered Aspirin นาจะมี ขอดีคือ 1. ลดการระคายเคือง 2. เพิ่มความคงตัว 3. เพิ่มการดูดซึม 4. ถูกเฉพาะขอ 1 และ 2 5. ถูกทั้งขอ 1, 2 และ 3 6. ที่ขวดบรรจุยาเม็ดแอสไพริน มีขอความวา Exp.Date : Oct 2003 หมายความวา ไมควรใชหลัง วันที่ 1. 30 กันยายน 2546 2. 1 ตุลาคม 2546 3. 15 ตุลาคม 2546 4. 31 ตุลาคม 2546 5. 1 พฤศจิกายน 2546

4. นางศรีเวียงบนวา เมื่อรับประทานยา ชวงหลังนี้มักมี อาการปวดทองบริเวณกระเพาะ ทานจะแนะนําอยางไรที่ เหมาะสมที่สุด




195

7. การเสื่อมสลายของยาเม็ดแอสไพรินมีลักษณะ ดังนี้ concentration

0

ลักษณะการเสื่อมสลาย ขอใดถูกตอง 1. apparent zero-order kinetics 2. zero-order kinetics 3. apparent first- order kinetics 4. first-order kinetics 5. second-order kinetics

time

Product A

Product B

1/T (deg K) k = degradation rate constant T = absolute temperature A, B = Brands of products

จากกราฟนี้ ขอใดไมถุกตอง 1. การเสื่อมสลายของแอสไพรินมีคาขึ้นกับ อุณหภูมิ 2. กราฟใชทํานายอายุของยาได 3. Product A มีความคงตัวกวา Product B 4. กราฟนี้เรียกวา Arrhenius Plot 5. กราฟนี้ของสารสวนใหญมักมี slope เปน ลบเสมอ


9. อายุของยา (shelf-life) มักคํานวณระยะเวลาที่ยา สลายไปไมเกิน 1. 5 % 2. 10% 3. 15% 4. 20% 5. 50% 10. แอสไพรินเปน weak acid drug ซึ่งมีคา pKa เทากับ 3 หากในกระเพาะอาหารมีคา pH เทากับ 1 จาก pH = pKa + log [A-] [HA]

8. ในการพิจารณาขอมูลความคงตัวของยา มีขอมูลดังนี้ log k

MCQ

1. ยาสวนใหญอยูในรูปไมแตกตัว และดูดซึม ไดดีในกระเพาะอาหาร 2. ยาสวนใหญอยูในรูปแตกตัว และดูดซึมได ดีในกระเพาะอาหาร 3. ยาสวนใหญอยูในรูปไมแตกตัว และดูดซึม ไดดีในลําไส (pH 6.8) 4. ยาสวนใหญอยูในรูปแตกตัว และดูดซึมได ดีในลําไส 5. ยาดูดซึมไดดีทั้งในกระเพาะอาหารและ ลําไส 11. หาก ภก.ประชาตองการเตรียม Aspirin Suspension สําหรับใชกับเด็ก มีความแรง 325 mg/tsp หากตองการ ตองการเตรียม 4 fl.oz. จะตองใช aspirin เทาใด 1. 2.6 g 2. 3.9 g 3. 7.8 g 4. 9.75 g 5. 39 g 12. ในการเตรียม Aspirin Suspension หากตองเติม สารบัฟเฟอร ปรับ pH ใหมี pH เทากับ 6.8 ภก.ประชา จะใชบัฟเฟอรใด 1. NaH2PO4 (pKa 7.21)/ Na2HPO4 2. Na2HPO4 (pKa 12)/ Na3PO4 3. Acetic acid (pKa 4.76)/ Sodium acetate 4. Boric acid (pKa 8.24)/Sodium borate 5. HCl/NaOH


Comprehensive Pharmacy Review 13. ในการเตรียม Aspirin Suspension หากตองการให ยาตกตะกอนไมเร็วเกินไป สารปรุงแตงที่ตองเติมคือ 1. glycerin 2. Tween 80 3. methylcellulose 4. aluminium chloride 5. sodium citrate 14. ตํารับ Aspirin Suspension ที่เตรียมแลวพบวาเมื่อ ตั้งทิ้งไวเปนกอนแข็ง เรียกปรากฏการณนี้วา 1. flocculation 2. lamination 3. creaming 4. coalescence 5. caking 15. นางศรีเวียงไดรับยา Enteric-coated Aspirin Tablets จํานวน 100 เม็ด ภก.ประชาไดใหคาํ แนะนําวิธี รับประทานยา มียกเวนขอใดที่ไมถูกตอง 1. หามเคี้ยว 2. หามหักแบงครึ่ง 3. ดื่มน้ําตามอยางนอย 1 แกว 4. รับประทานหลังอาหารทันที 5. คําแนะนําถูกตองหมด

กรณีศึกษาเรื่องเบาหวาน นางฉัตรา อายุ 35 ป เขามาพบเภสัชกรเพื่อขอซื้อยา ตามใบสั่งแพทยดังนี้ Chlorpropamide 500 mg 1 tab bid # 60 เมื่อซักประวัติทราบวา นางฉัตราไดรับการ ตรวจวิเคราะหจากแพทยโดยละเอียดและพบวาเปน โรคเบาหวานและเปนการไดรับยาครั้งแรก 1. ในฐานะเภสัชกร ขอมูลใดที่จําเปนที่ตองไดรับจาก นางฉัตรากอนทําการจายยานี้ ก. ประวัติการแพยา ข. โรคประจําตัวอื่น ๆ ค. การอยูในภาวะตั้งครรภหรือใหนมบุตร ง. ระดับน้ําตาลในเลือดของนางฉัตรา


196

MCQ จ. ประวัติการเปนโรคเบาหวานของบุคคลใน ครอบครัว 1. ขอ ก และ ข 2. ขอ ก, ข และ ค 3. ขอ ก, ข, ค และ ง 4. จําเปนตองไดรับขอมูลทุกขอกอนการ จายยา 5. เฉพาะขอ ก 2. จากขอมูลที่มีขางตน เภสัชกรควรจายยานี้ในขนาด ดังกลาวใหผูปวยหรือไม 1. ควรจายโดยไมมีขอสงสัย 2. ควรจายหลังจากวัดระดับน้ําตาลใน เลือดใหแกผูปวยที่รานขายยาใน ขณะนั้น 3. ไมควรจายและแนะนําใหผูปวย กลับไปพบแพทยใหม 4. จายยาใหแกผูปว ยหลังจากปรับขนาด ยาเปน 500 mg qd 5. จายยาหลังจากติดตอแพทยเพื่อขอ ขอมูลเพิ่มเติมและปรับขนาดยา 3. ขนาดยา Chlorpropamide ที่เหมาะสมในการใช รักษาผูปวยโรคเบาหวานระยะเริ่มแรกไดแก 1. 500 mg bid 2. 500 mg qd 3. 250 mg bid 4. 100 mg tid 5. 100 mg qd 4. นางฉัตราจัดเปนผูปวยโรคเบาหวานเมื่อ 1. ระดับน้ําตาลในเลือดหลังจากอด อาหารมีคามากกวา 100 mg/dl 2. มีอาการหิวบอย และปสสาวะบอย 3. มีระดับน้ําตาลในเลือดมากกวา 200 mg/DL ในชวงเวลาใดก็ตามโดยไม คํานึงถึงระยะเวลาในการรับประทาน อาหารมื้อสุดทาย 4. ระดับน้ําตาลในเลือดหลังจากการผาน Oral glucose tolerance test หรือ OGT เปนเวลา 2 ชั่วโมงมีคามากกวา 150 mg/DL


Comprehensive Pharmacy Review 5. ถูกทุกขอ 5. กลไกการออกฤทธิ์ของยา Chlorpropamide ใน ผูปวยโรคเบาหวานไดแก 1. เพิ่ม Insulin resistance ในผูปว ย 2. ลด Insulin resistance ในผูปวย 3. กระตุนการหลั่งของ Insulin ในผูปวย 4. ขอ 1 และ 3 ถูก 5. ขอ 2 และ 3 ถูก ตอมาประมาณ 2 สัปดาหหลังจากที่เภสัชกรไดจาย ยาใหแกนางฉัตราแลว นางฉัตราไดกลับมาพบเภสัชกร อีกเนื่องจากพบวามีอาการคลื่นไสอาเจียนมากทุกวัน หลังจากรับประทานยาจนทนไมไหว แตเมื่อวัดระดับ น้ําตาลในเลือดทันทีหลังตื่นนอนแลวพบวาอยูในระดับ 100 mg/dl จากการซักถามเพิ่มเติมทราบมาวานางฉัตรา ไปเลี้ยงฉลองกับเพื่อนเมื่อคืนและดื่มไวนไป 2 แกว 6. เภสัชกรควรใหคําแนะนําแกนางฉัตราเพื่อรักษา อาการคลื่นไสอาเจียนอยางไร 1. ใหผูปวยหยุดยาทันทีเนื่องจากมีอาการ แพยา 2. ใหเปลี่ยนขนาดยาเปน 50 mg qd 3. ใหผูปวยรับประทานยาหลังอาหาร 4. ใหผูปวยรับประทานยาลดอาการ คลื่นไสอาเจียนรวมดวย 5. ขอ 2 และ 3 ถูกตอง 7. อาการใดที่อาจเกิดขึ้นจากการที่ผูปวยไดรับยาใน ขนาดสูงเกินไป 1. อาการคลื่นไส อาเจียน 2. ระดับน้ําตาลในเลือดต่ํา 3. มือเทาสั่น หัวใจเตนเร็ว 4. ขอ 2 และ 3 ถูก 5. ขอ 1, 2 และ 3 ถูก 8. เภสัชกรควรใหคําแนะนําแกผูปว ยเรื่องการดื่ม เครื่องดื่มที่มแี อลกอฮอลรวมกับการรับประทานยานี้ อยางไร 1. แนะนําใหผูปวยดื่มไดตามปกติ


197

MCQ 2. แนะนําใหผูปวยดื่มไดบางแตจํานวน นอยลง 3. แนะนําใหผูปวยหยุดดื่มจนกวาอาการ คลื่นไสอาเจียนจะหายไป 4. หากผูปวยตองการดื่มแอลกอฮอลให ดื่มอยางนอย 2 ชั่วโมงกอนหรือหลัง รับประทานยา 5. ใหผูปวยหยุดดื่มอยางเด็ดขาด หลังจากนั้นประมาณ 1 เดือน นางฉัตราไดกลับมาพบ เภสัชกรและนําใบสั่งยาใบใหมมาไดแก Tolbutamide 250 mg qd pc #30 เมื่อสอบถามขอมูลเพิ่มเติมพบวาแพทยตองการใหผูปวย เปลี่ยนยาเปนตัวใหมนี้และใหหยุดยาเดิมเนื่องจากผูปวย มีอาการบวมน้ําและ hyponatremia หลังจากรับประทาน ยา chlorpropamide 9. อาการบวมน้ําและ hyponatremia จากยา chlorpropamide เกิดจาก 1. Allergic Reaction 2. Toxic Reaction 3. Overdose 4. ผูปวยไมสามารถควบคุมการ รับประทานอาหารใหเหมาะสมได 5. เปนลักษณะเฉพาะจากการใชยานี้ 10. หลังจากการรับประทานยาตัวใหมนี้ไปเพียง 1 วัน นางฉัตราไดพบวาตนเองมีภาวะ hypoglycemia ตลอดเวลา เภสัชกรอาจคาดการณไดวาภาวะ hypoglycemia นี้มีสาเหตุหลักจาก 1. ขนาดยา Tolbutamide ที่ไดรับมีขนาด สูงเกินไป 2. มีการเสริมฤทธิ์กันระหวางยา chlorpropamide และ Tolbutamide เนื่องจากระยะเวลาในการออกฤทธิ์ของ ยา Tolbutamide เนิ่นนาน 3. เปนภาวะปกติของผูปวยโรคเบาหวาน เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงยา 4. ผูปวยอาจรับประทานอาหารไมตรง เวลา และมีอาการคลื่นไสอาเจียนที่เกิด จากผลขางเคียงจากยา


Comprehensive Pharmacy Review 5. ผูปวยวัดระดับน้ําตาลในเลือดตนเอง ผิดพลาด ภาวะ hypoglycemia ไมนา เกิดในขนาดยานี้ 11. เมื่อเปรียบเทียบ Duration of action ของยาในกลุม sulfonylureas พบวาสามารถเรียงลําดับไดดังนี้ 1. Chlorpropamide > Glyburide > Glipizide > Tolbutamide 2. Tobutamide > Glipizide > Glyburide > Chlorpropramide 3. Glyburide > Tolbutamide > Glipizide > Chlorpropramide 4. Glipizide > Glyburide > Chlorpropramide > Tolbutamide 5. Tolbutamide > Chlorpropamide > Glyburide > Glipizide 12. นางฉัตราพบวาหลังจากรับประทานยาดังกลาวไป ชวงหนึ่งพบวามีอาการจุกเสียดแนนทอง นางฉัตรา ขอคําแนะนําจากเภสัชกรเกี่ยวกับสมุนไพรเพื่อ รักษาอาการดังกลาว ในฐานะเภสัชกรทานจะแนะนําใหนางฉัตรา ใชสมุนไพรตัวใดเพื่อรักษาอาการจุกเสียดแนน ทอง 1. ฟาทะลายโจร 2. ขมิ้นชัน 3. พญายอ 4. ชุมเห็ดเทศ 5. หญาหนวดแมว นางฉัตรากลาววาเมื่อเดือนที่แลวไปซื้อยา Tolbutamide จากรายยาอื่น ซึ่งเม็ดยาที่ไดมีลักษณะ แตกตางจากที่ไดรับครั้งนี้ และระดับน้ําตาลในเลือดจาก การรับประทานยาจากรานดังกลาวไมสามารถควบคุม ระดับน้ําตาลในเลือดไดดีนักแมวายาดังกลาวจะยังไม หมดอายุกต็ าม 13. ในฐานะที่ทานเปนเภสัชกรทานจะสามารถอธิบาย การออกฤทธิ์ของยาที่เปนชื่อสามัญเดียวกันแตผลิต จากบริษัทที่แตกตางกันไดดวยเหตุผลใด 1. ปริมาณยาที่มีอยูในเม็ดยาไมเทาเทียม กัน


198

MCQ 2. กระบวนการในการผลิตยาเม็ดทั้ง 2 ชนิดแตกตางกัน 3. ยาที่ไดจากรานดังกลาวเปนยาปลอม 4. ขอ 1 และ 2 ถูก 5. ถูกทุกขอ 14. เนื่องจากยาที่ไดรับจากรานอื่นไมมคี ุณภาพในการ รักษาเทาที่ควร นางฉัตรามีความเขาใจวายา ดังกลาวเปนยาปลอม ตามพระราชบัญญัติยากลาว ไววายาปลอมหมายถึงยาที่ผลิตขึ้นไมถูกตองตาม มาตรฐานถึงขนาดที่ปริมาณหรือความแรงของสาร ออกฤทธิ์ขาดหรือเกินกวารอยละเทาใดจากเกณฑ ต่ําสุดหรือสูงสุดซึ่งกําหนดไวในตํารับยาที่ขึ้น ทะเบียนไว 1. 5% 2. 10% 3. 15% 4. 20% 5. 25% 15. ในปตอมา นางฉัตราไมสามารถควบคุมอาการของ โรคเบาหวานไดดวยยาลดระดับน้ําตาลในเลือดแต เพียงอยางเดียว แพทยไดใหนางฉัตราไดรับ Insulin เพิ่ม โดยใหนางฉัตราไดรับชนิด NPH Insulin ซึ่ง เภสัชกรไดอธิบายใหนางฉัตราทราบวา Insulin ชนิดนี้มีการออกฤทธิ์แบบเนิ่นนาน ทานสามารถ อธิบายการออกฤทธิ์แบบเนิ่นนานของยานี้ได อยางไร 1. ยานี้เปนเกลือที่ไมละลายน้ํา 2. ยาดังกลาวอยูในกระสายยาที่เปนน้ํามัน 3. ตําแหนงที่ฉีดของยาทั้ง 2 ชนิดนี้แตกตาง กัน 4. ผูปวยมีการนวดคลึงบริเวณที่ฉีดแตกตาง กัน 5. ตัวยาอยูในรูปของสารประกอบเชิงซอน



กรณีศึกษาเรื่องโรคติดเชื้อ คุณแมมาขอซื้อยาแกทองเสี ยใหกับลูกอายุ 3 ป ที่รานยาเภสัชกรชุมชน เด็กมีอาการถายวันละ 3-4 ครั้ง ถายเหลวกวาปกติ แตไมเปนน้ํา เมื่อซักประวัติพบวา เด็กมีภาวะพรอง G6PD ไมเคยแพยา ขณะนี้เปนไข หวัดอยูเพิ่งไปพบแพทยและไดรับประทานยาที่แพทยให มาได 1 วัน เมื่อเภสัชกรขอดูยา คุณแมเด็กเลยนํายาใหดู มีดังนี้ Erythromycin estolate suspension (125 mg/ 5 ml) 1 tsp x4 pc Dimetapp® elixir 1 tsp x3 pc Flemex® syrup 1 tsp x3 pc Paracetamol (120 mg/5ml) 1½ tsp q 4 hrs เวลามีไข 1. จากการซักประวัติและขอมูลการใชยา ทานคิดวา อาการทองเสียอาจเกิดจาก 1. ติดเชื้อแบคทีเรียในลําไส 2. ผลขางเคียงของยา Erythromycin estolate 3. ผลขางเคียงของยา Dimetapp elixir 4. ผลขางเคียงของยา Flemex syrup 5. ผลขางเคียงของยา Paracetamol 2. จากการพิจารณายาที่ใช ทานจะ 1. แนะนําใหผปู วยหยุดยาที่คิดวาเปนสาเหตุทําใหทอง เสียและกลับไปพบแพทย 2. แนะนําและจายผงเกลือแร 3. แนะนําและจายยาแกทองเสียที่ทําใหอุจจาระจับตัวเป นกอนเชน Kaolin pectin 4. แนะนําและจายยา Co-trimoxazole 5. แนะนําและจายยา Ciprofloxacin 3. ยาในขอใดตอไปนี้ที่ผูปวยพรองเอนไซม G6PD สามารถรับประทานได 1. Chloramphenicol 2. Sulfonamide 3. Quinine 4. Erythromycin 5. Aspirin


199

MCQ

4. ถาเด็กที่มีภาวะพรองเอนไซม G6PD มาดวยอาการ ทองเสีย ไมมี ไข ถายเหลว วันละ 4-5 ครั้ง ยาตัวใดที่ ทานจะแนะนํา ใหรับประทานรวมกับการใชผงเกลือแร 1. Co-trimoxazole 2. Furazolidone+Kaolin+pectin 3. Lactobacillus 4. Norfloxacin 5. Amoxycillin 5. กลไกการออกฤทธิ์ตานจุลชีพของยาในขอใดตอไปนี้ที่ แตกตางจาก Erythromycin 1. Tetracycline 2. Gentamicin 3. Chloramphenicol 4. Roxithromycin 5. Ciprofloxacin 6. มียาหลายชนิดที่มีปฏิกิริยากับ Erythromycin จนอาจ เปนอันตรายได ยกเวน 1. Loratadine 2. Warfarin 3. Ketoconazole 4. Theophylline 5. Cimetidine 7. คาการละลายในน้ําของตัวยา erythromycin ในรูป ตางๆ เปนดังนี้ Erythromycin 2.1 mg/ml Erythromycin estolate 0.16 mg/ml Erythromycin ethylsuccinate very slightly soluble in water Erythromycin stearate 0.33 mg/ml Erythromycin lactobionate 200 mg/ml จากขอมูลขางตน erythromycin ในรูปใดที่ใชในการ เตรียมยาฉีด 1. erythromycin 2. erythromycin estolate 3. erythromycin ethylsuccinate 4. erythromycin stearate 5. erythromycin lactobionate



200

MCQ 4. tween80 ชวยเพิ่มการละลายตัวยาสําคัญ 5. benzoic acid ออกฤทธิ์เปน preservative ไดดีถาปรับ pH ของตํารับใหเปนดาง 9. จากขอขางตนขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับสวนประกอบ ของตํารับขางตน 1. methylcellulose ตองเตรียมเปน mucilage กอน 2. sodium lauryl sulfate ใชเปน wetting agent ของตัว ยาสําคัญ 3. aluminium chloride ใชเปน suspending agent 4. benzoic acid เตรียมเปนสารละลายโดยใชน้ํารอน เปนตัวทําละลาย 5. MP&PP เตรียมเปนสารละลายใน propylene glycol กอนใช 10. การโฆษณายา Erythromycin วา ฆาเชื้อแบคทีเรีย กระทําไดหรือไม เพราะอะไร 1. กระทําได เพราะไมมีขอหามใดในกฎหมายยา 2. กระทําได โดยกฎหมายยากําหนดใหตองขออนุญาต กอน 3. กระทําไมได เพราะการโฆษณาฆาเชื้อแบคทีเรีย เป นการโออวดสรรพคุณ 4. กระทําไมได เพราะกฎหมายยาหามโฆษณาโรคที่ รัฐมนตรีประกาศหามโฆษณา 5. กระทําไมได เพราะกฎหมายยาหามโฆษณาสรรพคุณ ยาอันตรายและยาควบคุมพิเศษ

8. จากสูตรตํารับขางตน ขอใดถูกตอง 1. Rx A คงตัวเทาๆกับ Rx B 2. Rx A คงตัวกวา Rx B 3. ตํารับนี้เปนยาเตรียมรูปแบบยาน้ํา




MCQ

201

MCQ 1/2549 สถานการณที่ 1 นายมานะไปบริจาคเลือดที่ โรงพยาบาลแหงหนึ่ง ทางโรงพยาบาลขอใหตรวจ รางกายเพิ่มเติม แตนายมานะไมไปตรวจ การตรวจ รางกายของแพทย: ผูปวยมีรูปรางผอม ปอดมีเสียง ผิดปกติ 1. จากขอมูลที่กลาวมาทั้งหมด ทานคาดวานาย มานะเริ่มตนปวยเปนโรคอะไร a. วัณโรค ( tuberculosis) b. ปอดบวม (pneumonia) c. หนองใน (gonorrhoea) d. เชื้อราแคนดิดา (candidosis) e. เอดส ( HIV) 2. อานไมออก 3. ยา GPOvir ขององคการเภสัชกรรม ประกอบดวย a. Zidovudine + Didanosine + Ritronavir b. Stavudine + Lamivudine + Saquinavir c. Stavudine + Lamivudine + Nevirapine 4. อานไมออก 5. นายมานะไดรับยาจากแพทยและรับประทานยา ติดตอเปนเวลานาน พบวาทําใหมีน้ําตาลใน เลือดสูง ไขมันในเลือดสูง และ lipodystrophy ที่อวัยวะ อยากทราบวาเนื่องจากยาชนิดใด a. Abacavir b. Ritonavir c. Nevirapine d. Lamivudine e. Diravirdine

a. Cotrimazole b. Nystatin c. Claritromycin 7. อานไมออก คนไขไดรับยาจากแพทยรวม 4 ชนิด ไดแก 1. zidovudine 100 mg 2. ritonavir 3. azithromycin tab 150 mg 4. rifampicin มีสูตรโครงสรางทางเคมีดังนี้

1.zidovudine

2. ritonavir

3.azithromycin

4. rifampicin

6. ฝาขาวที่เกิดขึ้นที่กระพุงแกม สามารถรักษา โดยใชยาชนิดใด



Comprehensive Pharmacy Review 8. จงบอกกลไกออกฤทธิ์ของ zidovudine a. Inhibit protein synthesis b. Inhibit HIV protease c. Inhibit HIV reverse transcriptase d. Inhibit thymidine kinase e. Inhibit cell wall synthesis 9. พิจารณาโครงสรางของ Ritronavir ทานคิดวา ขอใดไมถูกตอง a. เมื่อใหยารวมกับอาหารจะออกฤทธิ์ชาลง b. ยามีการละลายน้ําต่ํา จึงดูดซึมไดไมดีเมื่อ เทียบกับ.... c. เนื่องจากเปน peptide-like จึงสลายตัวได งายใน... d. ไมมี basic functionality จึงไม ionize ในทางเดินอาหาร e. ยามี polar functionality จึงละลายน้ําไดดี 10. เมื่อคนไขหักเม็ดยา Rifampin ซึ่งเปน white sugar-coated tablet พบวาในยาเม็ดเปนสีสม แดงทั้งเม็ด ทานจะอธิบายใหคนไขเขาใจ อยางไร a. ยาเสียเนื่องจาก air oxidation b. ยาเสียเนื่องจาก hydrolysis ของสวน hydrozone c. ยาไมเสีย เปนธรรมชาติของยาเม็ด ชนิดนี้ d. ยาเสียเนื่องจากความชื้นในอากาศ e. ยาไมเสีย สีที่เกิดขึ้นนั้นเกิดจากการ แตงสี สถานการณที่ 2 ผูปวยหญิงคู อายุ 24 ปมาปรึกษา ทานซึ่งเปนเภสัชกรประจํารานยา ผูปวยมีอาการตก ขาวมีสีขาวขุนคลายนม ไมมีกลิ่น มีอาการคัน บริเวณชองคลอดและอวัยวะ มีอาการมา 2 วันแลว ซักประวัติเพิ่มเติมแลวพบวาผูปวยไมมีประวัติแพยา 11. ผูปวยรายนี้ควรจะเปนโรคใด a. Bacterial vaginosis b. Candidiasis c. Gonorrhea d. Herpes genitalis e. Trichomoniasis


202

MCQ 12. ทานควรใหการรักษาผูปวยรายนี้อยางไร a. ให Tinidazole ชนิดเหน็บชองคลอด แบบ single dose b. ให Metronidazole ชนิดเหน็บชอง คลอดแบบ single dose c. ให Clotrimazole ชนิดเหน็บชอง คลอดกอนนอน 7 วัน d. ให Ciprofloxacin ชนิดเหน็บชอง คลอดกอนนอน e. ให Cotrimoxazole ชนิดเหน็บชอง คลอดกอนนอน 13. ขอใดไมนาจะเปนสาเหตุของการติดเชื้อของขอ กอนหนานี้ a. รับประทานยา Tetracyclin 250 mg เปนเวลานาน b. รับประทานยาคุมกําเนิดเปนเวลา ติดตอกัน 3 เดือน c. ผูปวยอยูในระยะตั้งครรภ d. ผูปวยติดเชื้อจากเพศสัมพันธ e. ใชผลิตภัณฑสวนลางชองคลอดบอยๆ 14. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับยาเม็ดเหน็บชองคลอด a. ตองจุมน้ํากอนใช b. ตองละลายน้ําแลวสวนลางชองคลอด c. เก็บในตูเย็นอุณหภูมิ 8-15 οc เทานั้น d. อาจใชเหน็บหรือใชอมก็ได e. เม็ดยาควรมีน้ําหนักไมเกินเม็ดละ 2g 15. หากตองการเตรียมยาเหน็บชองคลอด เภสัชกร ควรเลือกใช a. Natural fat base b. Synthetic fat base c. Water soluble base d. Emulsion base e. Absorption base 16. หากผูปวยไมสะดวกที่จะใชยาเหน็บชองคลอด ทานจะจายยาอะไร a. Clotrimazole b. Cotrimoxazole c. Itraconazole d. Metronidazole


Comprehensive Pharmacy Review 17. อานไมออก 18. หากผูปวยรายนี้ยูในระหวางตั้งครรภ รูปแบบ ยาใดจึงเหมาะสม a. ยาครีม b. ยาเหน็บ c. ยารับประทาน d. ยาน้ําสวนชองคลอด e. ยาฉีด 19. ในชวงเวลาเดียวกันมีผูปวยหลายรอยรายที่มี อาการเหมือนผูปวยรายนี้มาปรึกษาทานที่ราน ยา จนทําใหทานสงสัยวาเชื้อ D อาจเปนสาเหตุ ของการเกิดโรค แตทานตองการวางแผน งานวิจัยทางเภสัชระบาดวิทยาเพื่อวิจัยวาเชื้อ D เปนสาเหตุ ทานคิดวาวิธีการศึกษาแบบใดที่ เหมาะสมที่สุด a. Case control b. Randomized control study c. Case d. Analysis of secular trend 20. หลังจากทานทํางานวิจัยโดยวิธีขางตน ทาน พบวาเชื้อ D เปนสาเหตุของการเกิดโรคจริง ทานจึงสงขอมูลดังกลาวไปบริษัทยาแหงหนึ่ง เพื่อใหผลิตยาชนิดใหมในการรักษาโรคนี้ บริษัทไดผลิตยาชนิดใหมชื่อวา Vanotab® บริษัทตองตัดสินใจตั้งราคายาโดยมีขอมูลดังนี้ วิธีใช ราคาตอ ประสิทธิภาพ เม็ด การรักษา ยา a 2x2pc 1 20 บาท 70% วัน ยา 1 OD 1 ? 90% Vanotab® วัน จากขอมูลขางตน ทานคิดวาบริษัทยาจะตั้งราคา เทาไรจึงไมขาดทุน a. 90 บาทตอเม็ด b. 98 บาทตอเม็ด c. 100 บาทตอเม็ด d. 103 บาทตอเม็ด e. 110 บาทตอเม็ด


203

MCQ สถานการณที่ 3 ผูปวยหญิงไทยคู อายุ 32 ป ไดรับ การวินิจฉัยวาปวยเปนโรคลมชักแบบ Partial seizure secondarily to generalized tonic-clonic seizure ไดรับการรักษาดวย Phenytoin sodium (100mg) 3 capsule hs มาพบแพทยตามนัด หลังจากรับประทานยาไปได 1 เดือนพบวาผูปวยไม มีอาการชัก แตเมื่อแพทยตรวจวัดความเขมขนของ ยา Phenytoin ในกระแสเลือดพบวามีระดับความ เขมขน 28 mg/L (เปาหมายของระดับความเขมขน ของยา Phenytoin ในการรักษาโรคลมชัก คือ 1020 mg/L) 21. ขอใดกลาวไมถูกตองเกี่ยวกับการรักษาโรค ลมชัก a. แนะนําใหผูปวยหลีกเลี่ยงปจจัย กระตุนใหเกิดการชัก b. สามารถรักษาโรคลมชักบางชนิดได ดวยการผาตัด c. ควรใชยากันชักเฉพาะชวงที่ผูปวยมี อาการชักเทานั้น d. หากใชยากันชักชนิดเดียวกันจาก ผูผลิตยาที่ตางกัน....... e. หากยากันชักชนิดแรกไมสามารถ ควบคุมอาการชักได ใหใชยาตัวอื่น หรือใชยา 2 ชนิดรวมกัน 22. ยากันชักขอใดที่มีกลไกการออกฤทธิ์เหมือนกับ Phenytoin Sodium a. Ethosuximide b. Diazepam c. Vigabutrin d. Carbamazepine e. Gabapentin 23. อาการไมพึงประสงคในขอใดที่สัมพันธกับระดับ Phenytoin ในกระแสเลือดของผูปวย a. Glugival hyperplasia b. Hepatitis c. Rash d. Ataxia e. Hyponatremia


Comprehensive Pharmacy Review 24. ยากันชักตัวใดมีผลเพิ่มระดับความเขมขนของ ยาซึ่งผานกระบวนการเมตาบอลิซึมจาก เอนไซมตัวเดียวกัน a. Phenytoin b. Valproate c. Phenobarbital d. Carbamazepine 25. ยาในขอใดหากรับประทานพรอมกับ phenytoin จะทําให phenytoin เพิ่มขึ้น a. Erythromycin b. Cimetidine c. Conjugated estrogen 26. เนื่องจาก phenytoin เปนยาที่ไมละลายน้ําจึง ไมควรใชสารใดตอไปนี้ a. Lactose b. Dextrose c. Calcium sulfate d. Pregelatinized starch e. Microcrystalline cellulose 27. สารชนิดใดที่สามารถชวยใหบรรจุยา phenytoin ลงแคปซูล a. Crospovidone b. Croscarmellose c. Sodium lauryl sulphate d. Sodium starch glycolate e. Colloidal silicone dioxide

28. อานไมออก 29. โครงสรางของ phenytoin ขอใดไมถูกตองใน การวิเคราะห a. ใช infrared spectroscopy (IR) ตรวจสอบหมู Benzene b. ใช infrared spectroscopy (IR) ตรวจสอบหมู secondary amide


204

MCQ c. ใช infrared spectroscopy (IR) ตรวจสอบหมู carbonyl d. ใช ultraviolet spectrometry (UV) ตรวจสอบหมู Benzene e. ใช ultraviolet spectrometry (UV) ตรวจสอบหมู secondary amide 30. ขอใดไมใชชอบังคับของสภาเภสัชกรรมวาดวย ขอจํากัด......2540 เมื่อเภสัชกรจายยา Phenytoin ใหแกผูปวย a. คําแนะนําในการรับประทานอาหาร b. ขอบงใช c. วิธิการใช d. ผลขางเคียงที่อาจเกิดขึ้น e. ขอควรระวังในการใช สถานการณที่ 4 ผูปวยชาย นายสมคิดอายุ 50 ป ไดรับการวินิจฉัยดวย Non-Small Cell Lung Cancer (NSCLC) Satge IV ซึ่งไมสามารถรักษาได ดวยการผาตัดไดและจะไดรับยาเคมีบําบัดดังนี้ คือ Cisplatin 100 mg/m2 IV drop over 1 hour on day 1 Etoposide 100 mg/m2 IV drip over 1 hour on day 1,2 ผูปวยหนัก 60 kg. สวนสูง 180 cm Surface area= 1.73 m2 การตรวจทางหองปฎิบัติการอื่นๆ เปน ปกติ 31. ขนาดยา Cisplatin ที่ผูปวยจะไดรับเปน มิลลิกรัมเทากับเทาใด a. 150 b. 175 c. 200 d. 225 e. 250 32. ยาใดตอไปนี้เหมาะสมที่สุดในการใชปองกัน Acute Emetic a. Ondansetron b. Dexamethasone c. Metoclopramide d. Ondansetron + Dexamethasone e. Metoclopramide + Dexamethasone


Comprehensive Pharmacy Review 33. กลไกการออกฤทธิ์ของยา Cisplatin คือ a. Akylating agent b. Topoisomerase II inhibitor c. Antimetabolite d. Intercalating agent e. Inhibitor of mitosis 34. ยา Cisplatin เปนยาที่มีผลพิษตอไตสูง (Nephrotoxicity) การปองกันสามารถทําได หลายประการตอไปนี้ ยกเวน a. การใหสารน้ําปริมาตรมากกอนและ หลังใหยา b. การใหสารละลายปริมาตรมากพรอม Magnesium c. การให Osmotic diuretic เชน Mannitol d. การเตรียม Cisplatin ดวยสารละลาย Sodium chloride 35. ตองการเตรียมยา etoposide เมื่อทานเปด ขอมูล stability : At temperature in D5W or NS in polyvinyl ≤ 0.2 mg/ml : 96 hours 0.4 - 0.21 mg/ml : 48 hours 0.6 - 0.41 mg/ml : 8 hours 1.0 - 0.61 mg/ml : 2 hours manufacturer does not recommended administration at conc. more than 0.4 mg/ml due to highly unpredictable time to precipitation หากทานเตรียมยา etoposide สําหรับนายสมคิด ในขนาดขางตน (100 mg/m2) ใน D5W ปริมาณ 500 ml โดยใชขอมูลเบื้องตน ยาจะมีความคงตัวได นานเทาไร เมื่อเก็บยาที่ผสมแลวไวที่อุณหภูมิหอง a. 96 ชม. b. 48 ชม. c. 8 ชม. d. 2 ชม. e. ไมสามารถบอกไดเนื่องจากขอมูลไม เพียงพอ 36. องคความรูในเรื่องปจจัยที่มีผลตอการใชยา สม่ําเสมอมีความสําคัญอยางมากในการที่เภสัช


MCQ

205

กรจะชวยใหผูปว ยใชยาไดอยางสม่ําเสมอ ขอ ใดเปนความจริง a. ผูหญิงมีพฤติกรรมการใหความ รวมมือในการใชยาดีกวาผูชาย b. การเลือกใชยาบําบัดโดยการ รับประทานยาเพียงครั้งเดียวตอวันมี ผลทําใหผูปวยมีพฤติกรรมใหความ รวมมือตอการใชยา..... c. ผูปวยสูงอายุมีพฤติกรรมใหความ รวมมือในการใชยาไมดีเทากับผูปวย วัยกลางคน d. คนมีการศึกษาสูงใหความรวมมือใน การใชยาดีกวาคนที่มีการศึกษาต่ํา e. การใหยาน้ํา (ถาทําได) จะทําให ผูปวยมีความรวมมือในการใชยา มากกวาการใชยาเม็ด 37. การดัดแปลงโครงสรางของ Cisplatin เพื่อใหมี พิษตอไตนอยลงทําใหไดยาใหมคือ a. Doxorubicin b. Cytarabine c. Melphalan d. Carboplatin e. Metrotrexate 38. กลไกการปลดปลอยตัวยาตามรูปตอไปนี้ + ++ + +++ + +- + + + - -+ - + -+ + +

a. Diffusion controlled b. Dissolution controlled c. Erosion controlled d. Osmotic controlled e. Ion exchange controlled 39. รูปตอไปนี้แสดงลักษณะของไลโซมที่มีผนัง 2 ชั้น ของฟอสโฟไลปด ขอใดตอไปนี้ถูกตอง A c B


Comprehensive Pharmacy Review สวน A คือ hydrophobic medium สวน B คือ hydrophilic medium สวน C คือ hydrophobic medium สวน B คือ ที่เก็บของยาที่ละลายใน ไขมัน e. สวน C คือ ที่เก็บของยาที่ละลายใน ไขมัน 40. การเตรียมยาเคมีบําบัดในรูปสารละลายเพื่อให ยาทางหลอดเลือดจะตองเตรียมยาที่ใด a. Clean room class 100,000 b. Clean room class 10,000 c. Clean room class 1,000 d. Horizontal laminar airflow hood e. Biological safety cabinet สถานการณที่ 5 ชายอายุ 53 ป เปนโรคเบาหวานมา นาน 5 ป ไมสูบบุหรี่ ดื่มไวนวันละ 3-4 แกวทุกวัน มาพบ แพทยที่คลินิกผูปวยนอก ผลการตรวจรางกาย BP 138/88 mmHg HR 85 RR 18/min และผลทาง หองปฎิบัติการอื่นๆ ดังนี้ Total cholesterol (<240) 243 mg/dL Triglyceride (<200) 200 mg/dL HDL- C (>40) 33mg/dL FBS (<126) 135 mg% HbA1c (<7) 7.0% จากการซักประวัติเพิ่มพบวาบิดาเสียชีวิตดวยโรค Myocardial infarction เมื่ออายุ 53 ป พี่ชายเสียชีวิตดวย โรคเดียวกันนี้เมื่ออายุ 44 ป ยาที่กินอยูคือ Glibencarmide 10 mg BID 41. ผูปวยมีคา LDL- Cเทาไร a. 130 mg/dl b. 140 mg/dl c. 150 mg/dl d. 160 mg/dl e. 170 mg/dl 42. ขอใดไมใช major risk factor ตอการเกิด Coronary heart disease a. บิดาเสียชีวิตดวย Myocardial infarction เมื่อ อายุ 53 ป

MCQ

206

a. b. c. d.


43.

44.

45.

46.

b. พี่ชายเสียชีวิตดวย Myocardial infarction เมื่ออายุ 44 ป c. ดื่มไวน 2 แกวทุกวัน d. มีระดับ HDL-C 33 mg/dl e. ผูปวยเปนชายอายุ 53 ป เปาหมายแรกในการรักษาภาวะ Hyperlipidemia ของผูปวย a. ลดระดับ Total cholesterol b. ลดระดับ Triglyceride c. เพิ่มระดับ HDL-C d. ลดระดับ LDL-C e. ลดระดับ Non-HDL-C การรักษาผูปวยรายนี้จะตองลดระดับ LDL – C ใหไดเทาไร เพื่อปองกัน atherosclerosis a. < 100 mg/dl b. < 130 mg/dl c. < 160 mg/dl d. < 190 mg/dl e. < 200 mg/dl ยาที่คนไขควรไดรับเพื่อใหไดผลตามเปาหมาย ตามขอขางตน a. ยากลุม Statin b. ยากลุม bile acid segvegtrants c. ยากลุม nicotinic acid d. ยากลุม fibric acid e. ยากลุมplant sterols เชน sitosterol campesterol ยาในกลุม Statin สามารถลดระดับ LDL-C ดวยกลไกใด a. ลดการสราง LDL-C receptor ที่ตับ b. ลดการสราง cholesterol และเพิ่ม จํานวน LDL-C receptor c. ลด enterohepatic recycling ของ cholesterol d. ลดการสราง VLDL e. ลดการสราง HDL



Simvastatin Pravastatin 47. อานโจทยไมออก a. Cholestyramine ลดการดูดซึมยา Simvastatin เพราะ Simvastatin มี lactone ring ในโครงสราง b. Cholestyramine ลดการดูดซึมยา Pravastatin เพราะ Pravastatin มี carboxylic acid ในโครงสราง c. Simvastatin ลดการดูดซึมยา Cholestyramine d. Cholestyramine ไมมีผลตอการดูด ซึมยา Simvastatin และ Provastatin e. Cholestyramine เพิ่มการดูดซึมยา Simvastatin และ Provastatin 48. โครงสรางที่แสดงขางตนสัมพันธกับการออก ฤทธิ์ของยาอยางไร a. Pravastatin เปน prodrug b. Simvastatin และ Pravastatin เปน prodrug c. Pravastatin มีโครงสรางที่ออกฤทธิ์ใน รางกาย 2 โครงสราง คือ โครงสรางที่ เกิดการเชื่อมเปนวง lactone ring และรูปที่เปน carboxylic acid d. Simvastatin มีโครงสรางที่ออกฤทธิ์ คือ โครงสรางที่ lactone ring เปด e. Simvastatin และ Pravastatin ไมเปน prodrug 49. คณะกรรมการเภสัชกรรมและการบําบัดโรค ของโรงพยาบาลมีนโยบายใหมีกิจกรรม Drug use… ของกลุม statin ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับ วัตถุประสงคของกิจกรรมนี้ a. เพื่อปองกันปญหาจากยา b. เพื่อลดคาใชจายจากยาที่ไมจําเปน


207

MCQ c. เพื่อใหมีกระบวนการใชยาที่เปน มาตรฐาน d. ...แนวทางการใชยาโดยสายวิชาชีพ e. เพื่อใหผูปวยมีสวนรวมกับทีมรักษาใน การวางแผนรักษาดวยยา 50. ในการเสนอเกณฑการประเมินการใชยากลุม statin เภสัชกรควร....หลักฐานทางวิชาการที่ นาเชื่อถือ งานวิจัยประเภทใดที่มีความ นาเชื่อถือมากที่สุด a. Cohort study , Case controlled study b. Case report, Cross-sectional study c. Case controlled study, Crosssectional study d. Meta-analysis, Randomized controlled study e. Cross-sectional study, Randomized controlled study สถานการณที่ 6 ชายไทยโสด อายุ 25 ป ปวยดวยโรค หืดมานาน 10 ป ตลอดเวลาที่ผานมาผูปวยรักษาดวย Salbutamol MDI เฉพาะเวลาที่มีอาการ ซึ่งสามารถ ควบคุมอาการของโรคไดดี เมื่อไมนานมานี้เริ่มมีอาการ รุนแรงขึ้นและทําใหตองตื่นนอนตอนกลางคืนเกือบทุกคืน เนื่องจากไอและหอบ 51. ขอใดไมใชเปาหมายการรักษาของผูปวยโรคหืด รายนี้ a. เพื่อใหสามารถดําเนินชีวิตไดปกติ b. เพื่อใหควบคุมอาการของโรคได c. เพื่อหลีกเลี่ยงอาการไมพึงประสงคอัน เนื่องมาจากยารับประทาน d. เพื่อปองกันการเกิดอาการเรื้อรัง e. เพื่อปองกันการทําลายเนื้อเยื่อปอด 52. ขอใดที่มีโอกาสนอยที่สุดในการกระตุนการเกิด อาการหอบหืด a. เดินขึ้นบันได 2 ชั้น b. อากาศรอน c. ขนแมว d. ฝุน e. ควันบุหรี่


Comprehensive Pharmacy Review 53. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับยา Salbutamol MDI a. ตัวยามีฤทธิ์เปน long-acting beta 2 antagonist b. หากใชรวมกับ inhaled steroid ใหพน steroid กอน c. ผูปวยทุกรายควรพกติดตัวไวตลอดเวลา เพราะเปนยาชวยชีวิต d. เวลาเกิด attack ใหพน 2-4 puffs ทุกหนึ่ง ชั่วโมงอยางมากที่สุด 3 ครั้ง e. ที่หองฉุกเฉินเปลี่ยนไปใหเปนรูปแบบยา ฉีดเพื่อใหออกฤทธิ์เร็วและเพิ่ม bioavailability 54. แพทยไดสั่งยาเพิ่ม 2 ชนิดแตผูปวยขอใชแค ชนิดเดียว ขอใดตอไปนี้เหมาะสมที่สุด a. Inhaled fenoterol (100mcg/puff) ครั้งละ 3 puffs กอนนอน b. Zileuton (600mg/tablet) ครั้งละ 1 เม็ด วันละ 4 ครั้ง c. Sustained-released theophylline (200mg) ครั้งละ 1 เม็ด วันละ 2 ครั้ง d. Inhaled budesonide (200 mcg/puff) ครั้ง ละ 2 puffs วันละ 2 ครั้ง e. Ketotifen (1mg/tablet) ครั้งละ 1 เม็ด วัน ละ 2 ครั้ง 55. สองอาทิตยตอมาผูปวยกลับไปพบแพทยดวย อาการหอบที่ยังควบคุมไมคอยไดผล แพทย เห็นวาตองสั่งเพิ่มยาชนิดที่ 2 ที่เคยแนะนําแต แรก ยานั้นจะเปนยาใดตามหลักการรักษา a. Inhaled Salmeterol DPI (50 mcg/blister) ครั้งละ 1 blister ทุก 12 ชม. b. Inhaled Cromolyn MDI (1mg/puff) ครั้ง ละ 2 puff วันละ 3 ครั้ง c. Inhaled Fluticasone DPI (250 mcg/inhalation) ครั้งละ 2 inhalation วัน ละ 3 ครั้ง d. Prednisolone (5 mg/tab) ครั้งละ 5 เม็ด หลังอาหาร เชา เย็น e. Inhaled Ipratopium MDI (18 mcg/puff) ครั้งละ 2 puff วันละ 3 ครั้ง


208

MCQ 56. การใชน้ํากลั้วคอแลวบวนทิ้งหลังพนยา steroid ปองกันผลขางเคียงใดไดมากที่สุด a. Sore throat b. Pharyngitis c. Metallic taste d. Gingivitis e. Oral thrush 57. ยาใดตอไปนี้ไมเกิดปฏิกิริยาเมื่อรับประทาน รวมกับ Theophylline a. Ciprofloxacin b. Fluvexamine c. Cimetidine d. Amoxicillin e. Rifampicin 58. ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับ inhaler device a. ประโยชนของ spacer นอกจากจะ ชวยใหผูปวยที่ใช Metered Dose Inhaler (MDI) ไมถูกวิธีไดรับยามาก ขึ้นแลว ยังชวยลดการเกิด oral thrash ไดอีกดวย b. อุปกรณที่เหมาะสมสําหรับพนยาใน เด็กเล็กๆ หรือผูปวยที่อาการหนัก คือ Nebulizer c. การใช Dry powder Inhaler (DPI) สะดวกกวา... ตรงที่ไมตองกลั้น หายใจนานอยางนอย 10 วินาทีหลัง สูดพน d. ขอดีของการใช breath activated device คือ ไมตองอาศัยการ ประสานงานในการกดหลอดยากับ การสูดหายใจเขา e. ขอจํากัดของ Turbuhaler คือ ตองมี แรงเปาลมเขาไปในหลอดยา ซึ่งเปน ปญหาในผูปวยที่มีอาการหนัก ผูปวย เด็ก และผูปวยสูงอายุ 59. ยาที่ใชในการรักษาโรคหืดชนิดใด ซึ่งตาม กฎหมายจัดเปนยาควบคุมพิเศษ a. Turbutaline (2.5mg/tab) b. Prednisolone (5mg/tab)


Comprehensive Pharmacy Review c. Inhaled fermoterol (4.5 mcg/dose) d. Inhaled beclomethasone (250 mcg/puff) e. Theophylline (200 mg sustainedrelease) 60. ขอใดผิดเกี่ยวกับ Evohaler a. เปน metered dose inhaler ชนิดหนึ่ง b. ใช propellant ชวยนําสงยาไปยัง ตําแหนงที่ตองการ c. ใช propellant ชนิด non-CFC จึงมี ความเปนมิตรตอสิ่งแวดลอม d. ใชพนทางจมูกไมใชทางปาก e. สามารถใชไดในกรณีที่ทางเดินหายใจ ของผูปวยตีบ เชน ขณะจับหืด สถานการณที่ 7 หญิงไทยอายุ 33 ปมาที่รานยาที่มี เภสัชกรปฎิบัติงานอยู ผูปวยอยากไดยาเหน็บทวาร เพื่อรักษาโรคริดสีดวงทวาร เนื่องจากมีติ่งยื่น ออกมาที่ทวารหนัก ขณะถายอุจจาระมีอาการปวด บริเวณทวารหนัก และบางครั้งจะมีเลือดสดๆ ไหล ออกมาหลังถายอุจจาระ 61. ขอใดที่ไมใชสูตรยาทีใชในการรักษาโรค ริดสีดวงทวาร a. Prednisolone b. Hydrocortisone, cimetidine c. Hyossacine HCl, Zinc oxide 62. จากการซักถามเพิ่มเติม ทราบวาผูปวยมักมี อาการทองผูก หากทานเปนเภสัชกรประจําราน นี้ทานจะแนะนํายาชนิดใด a. Senna b. Castor oil c. Bisacodyl d. Mineral oil e. Phylium seed 63. จากการซักถามถึงพฤติกรรมของผูปวย ขอใด เปนสาเหตุที่ทําใหเกิดริดสีดวงทวาร a. ผูปวยมักจะดื่มน้ําวันละ 6 แกว b. ผูปวยมักจะออกกําลังกายสม่ําเสมอ c. ผูปวยมักจะหลีกเลี่ยงการดื่มชา กาแฟ


MCQ

209

64.

65.

66.

67.

d. ผูปวยมักจะดื่มนม 1 แกวเปนประจํา ทุกวัน e. ผูปวยมักจะนั่งอานหนังสือพิมพใน หองน้ําเปนเวลานาน ขอใดไมใชกลไกการออกฤทธิ์ของยาระบาย a. ชวยหลอลื่นอุจจาระ b. ทําใหอุจจาระออนนุม c. เพิ่มแรงดันออสโมติกภายในลําไส d. ทําใหอุจจาระจับตัวเปนกอน e. เพิ่มการเคลื่อนไหวของลําไสเล็ก หากผูปวยมีประวัติเปนลําไสอุดตันควรใหยาตัว ใด a. Senna b. Castor oil c. Bisacodyl d. Lactulose e. Phylium seed ขอใดไมใชคําแนะนําที่ถูกตองในการใชยาเหน็บ ทวาร a. ฉีกซองพลาสติกกอนใช b. เก็บยาไวในตูเย็นชองแชแข็ง c. ลางมือใหสะอาดกอนเหน็บยา d. ไมตองนํายาเหน็บออกจากรางกาย หลังจากเหน็บ e. เหน็บยาแลวใหนอนพักอยางนอย 15 นาที กอนลุก ถาทานเปนเภสัชกรโรงงานและตองการเตรียม ยาเหน็บซึ่งแตละแทงหนัก 2g และมีตัวยา สําคัญแทงละ 0.3g Displacement valve = 1.5 อยากทราบวาตองใชbase สําหรับยาเหน็บ เทาไร a. 155 g b. 175 g c. 180 g d. 197 g e. 200 g


Comprehensive Pharmacy Review 68. ผูปวยเคยไปพบแพทยและไดยาเปนผงที่มี วิธีการใชคือ นําผงยาละลายในน้ําอุนแลวแช ประมาณ 15 นาที ทานคิดวาผงยาที่แพทยจาย คือ ยาอะไร a. Calcium carbonate b. Potassium chloride c. Sodium bicarbonate d. Potassium lichromate e. Potassium permanganate 69. ผูปวยตองการทราบความเห็นของเภสัชกร เกี่ยวกับยาแผนโบราณที่ใชในการรักษา ริดสีดวงทวารชนิดหนึ่งซึ่งมีตัวยาสําคัญ ประกอบดวย เพชรสังฆาต อัคคีทวาร โกฎ..... และโกฎน้ําเตา โดยรับประทานครั้งละ 15 เม็ด วันละ 3 ครั้ง กอนอาหารขอใดถูกตองเกี่ยวกับ ยาดังกลาว a. มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา คือ ชวยระบาย และลดอักเสบ b. ขนาดยาที่ใชรับประทานสูงเกินไปอาจ ทําใหตับอักเสบได c. เปนยาลูกกลอนซึ่งไมสามารถดูดซึม ไดในระบบทางเดินอาหาร d. ตํารับยาแผนโบราณซึ่งเปนยาสูตร ผสมใหผลการรักษาที่ดีกวาสูตรเดี่ยว e. สํานักงานสาธารณสุขมูลฐานไม แนะนําใหใชสมุนไพรรักษาอาการ ริดสีดวงทวาร 70. ผูปวยเคยอานเอกสารวิชาการพบวา การ ขับถายอยางสม่ําเสมอจะชวยลด “อุบัติการณ” ของริดสีดวงทวารได จึงสอบถามทานวา “อุบัติการณ” มีความหมายวาอยางไร a. จํานวนคนที่เกิดเปนริดสีดวงทวารตอ จํานวนประชากรทั้งหมด ในพื้นที่ ในชวงเวลาหนึ่ง b. จํานวนคนที่เกิดเปนริดสีดวงทวารตอ จํานวนประชากรที่มีความเสี่ยงที่จะ เกิดโรคริดสีดวงทวาร c. จํานวนคนที่เกิดเปนริดสีดวงทวารตอ จํานวนประชากรที่มีความเสี่ยงที่จะ


210

MCQ เกิดโรคริดสีดวงทวาร ในชวงเวลา หนึ่ง d. จํานวนครั้งของการเปนริดสีดวงทวาร ตอจํานวนประชากรที่มีความเสี่ยงที่ จะเกิดโรคริดสีดวงทวาร ณ จุดเวลา ใดเวลาหนึ่ง e. จํานวนคนที่เกิดเปนริดสีดวงทวารตอ จํานวนประชากรที่มีความเสี่ยงที่จะ เกิดโรคริดสีดวงทวาร ณ จุดเวลาใด เวลาหนึ่ง สถานการณที่ 8 ผูปวยชายไทย อายุ 60 ป หนัก 48 kg สูง 170 cm เขารับการรักษาใน โรงพยาบาลดวยอาการขาบวมทั้งสองขาง เหนื่อย ออนเพลีย และเบื่ออาหาร คาผลตรวจทาง หองปฎิบัติการเปนดังนี้ Blood urea nitrogen = 60 mg/dl (normal 7-20 mg/dl) Serum creatinine concentration = 3 mg/dl (normal 0.5-1.4 mg/dl) Serum potassium concentration = 6.5 mEq/l (normal 3.5-5.2 mEq/l) นอกจากนั้นผูปวยมีประวัติปวยเปนโรคไตมา นาน 5 ป มี creatinine clearance 18 ml/min 71. เมื่อพิจารณาจากประวัติความเจ็บปวย อาการ แสดงและคา Creatinine clearance แสดงวา การทํางานของไตอยูในภาวะใด a. Acute renal failure b. Renal insufficiency c. Chronic renal failure d. Uremia e. End-state renal failure 72. ยาในขอใดสามารถแกไขอาการ hyperkalemia ในผูปวยรายนี้ a. Potassium chloride b. Sodium chloride c. Sodium polystyrene sulfonate d. Calcium chloride e. Calcium phosphate


Comprehensive Pharmacy Review 73. แพทยควรใหยาขับปสสาวะชนิดใดกับผูปวย รายนี้ a. Hydrochlorothiazide b. Spironolactone c. Furosemide d. Amiloride e. Indapamide 74. ขอใดไมใชเหตุผลในการเลือกใชยาขับปสสาวะ ในขอขางตน a. ลดอาการบวมคั่งน้ํา b. ปองกัน renal shut down c. ออกฤทธิ์ไดแมในผูปวยที่ไตมีภาวะ บกพรองในการทํางานอยางรุนแรง d. ไมมีผลรบกวนสมดุลกรด-ดาง ใน รางกาย e. ออกฤทธิ์เร็วและแรง ขอมูลเพิ่มเติม แพทยพบวาผูปวยเกิดภาวะ acidosis จึงสั่งจาย sodium bicarbonate เพื่อใหได bicarbonate 2.8 mmol/l ใน sterile water for injection 100 ml 75. จากขอมูลขางตนเภสัชกรตองเตรียมสารละลาย ดังกลาวจาก sodium bicarbonate จํานวนกี่แอ มพูล เมื่อ sodium bicarbonate ขนาดบรรจุแอ มพูลละ 5 ml และมีความเขมขน 2 mg/ml (Mw ของ Na=23, H=1, C=12, O=16) a. 2 Amp b. 3 Amp c. 4 Amp d. 5 Amp e. 6 Amp 76. บริเวณที่ใชในการเตรียมยาขอขางตนนี้ตอง เปน a. Clean room class 10 b. Clean room class 100 c. Clean room class 1000 d. Clean room class 10,000 e. Clean room class 100,000 77. การเตรียมยาขอขางตนไมจําเปนตองคํานึงถึง


211

MCQ a. Sterility b. Osmolarity c. Microbial limit test d. Particulate matter e. Preservative 78. กรณีที่โรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุข ประสงคที่จะซื้อยา Sodium bicarbonate injection ซึ่งเปนยาในบัญชียาหลักแหงชาติที่ องคการเภสัชกรรมผลิต ขอใดถูกตอง a. จัดซื้อดวยเงินงบประมาณเทานั้น b. จัดซื้อดวยวิธีกรณีพิเศษจากองคการ เภสัชกรรมถาวงเงินเกิน 50,000บาท c. จัดซื้อโดยวิธีตกลงราคาจากองคการ เภสัชกรรมเทานั้น ไมจํากัดวงเงิน d. จัดซื้อโดยวิธีตกลงราคาจากบริษัทใด ก็ไดถาวงเงินไมเกิน 50,000 บาท e. จัดซื้อดวยวิธีกรณีพิเศษจากองคการ เภสัชกรรม ไมจํากัดวงเงิน 79. ถาบริษัทที่จําหนายยา A ซึ่งเปนยาในกลุม diuretic ตัวหนึ่งตองการเปรียบ....... ปองกัน การสูญเสียโพแทสเซียมในคนไขโรคไตไดไม แตกตางจาก HCTZ วิจัยแบบใดดีที่สุด ถาการ วิจัยนี้เริ่มดําเนินการกอนที่ยา A……… a. Case control b. Cohort c. Meta-analysis of case control studies d. Deseriptive e. Randomized control trial 80. ในกรณีที่ผูปวยตองการใชสมุนไพร สมุนไพรใด ที่มีสรรพคุณขับปสสาวะ a. ปบ b. ทองพันชั่ง c. มะขามปอม d. ขมิ้นชัน e. หญาหนวดแมว


Comprehensive Pharmacy Review สถานการณที่ 9 นายเอกไดรับการวินิจฉัยจากแพทยวา เปน generalized anxiety disorder เนื่องจากมีอาการ วิตกกังวลเกี่ยวกับภรรยาและลูกตลอดเวลาจนไม สามารถดําเนินชีวิตประจําวันและทํางานไดเปนเวลา 6 เดือน 81. ทานคิดวายาที่เหมาะสมสําหรับผูปวย คือ a. Lithium carvonate b. Clozapine c. Chlorpromazine d. Haloperidol e. Diazepam 82. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับยา fluoxetine a. จัดอยูในประเภทยาอันตราย เภสัชกร สามารถจายไดในรานยา b. จัดอยูในประเภทยาควบคุมพิเศษ เภสัชกรไมสามารถจายได c. จัดอยูในประเภทยาอันตราย จายได เฉพาะในโรงพยาบาล d. จัดอยูในประเภทยาเสพติดใหโทษ ประเภท.... ตองทําบัญชีรายงาน คณะกรรมการอาหารและยา e. จัดอยูในประเภทวัตถุออกฤทธิ์ตอจิต ประสาท 83. นองชายของนายเอกมีอาการซึมเศรา ตลอดเวลา นายเอกพาไปพบแพทย แพทย วินิจฉัยวาเปน major depressive disorder และสั่งจายยาตัวหนึ่งให หลังจากที่รับประทาน ยาแลวเกิดอาการงวงนอน ปากคอแหง หนามืด บอยๆ เวลาลุกขึ้น ทานคิดวายาที่นองชายนาย เอกไดรับ คือ a. Venlofaxine b. Paroxetine c. Amitriptyline d. Bupropion e. Sertraline 84. หากนองชายของนายเอกทนอาการขางเคียง ของยาขางตน คือ อาการงวงนอน ปากคอแหง หนามืดบอยๆ เวลาลุกขึ้นไมได แพทยจึงมา


212

MCQ ปรึกษาทาน ทานจะใหคําแนะนําเปนการสั่งยา ใด a. Imipramine b. Elomipramine c. Amitriptyline d. Doxepin e. Sertraline 85. คําแนะนําในการใชยากลุม antidepressant ที่ สําคัญเพื่อชวยเพิ่มความรวมมือในการใชยา ของผูปวย คือ a. ควรแนะนําใหผูปวยใชยาหลังอาหารเทานั้น จะไดไมลืมใชยา b. ควรแนะนําผูปวยวาในการใชยาสวนใหญ จะ เริ่มเห็นผลลดอาการซึมเศราไดตองใชเวลา 2-3 สัปดาห เพื่อใหผูปวยใชยาอยางตอเนื่อง c. ควรแนะนําใหผูปวยดื่มน้ํามากๆ เพื่อลดการ ระคายเคืองกระเพาะอาหาร d. ควรแนะนําการเพิ่มและลดขนาดยาใหผูปวย เพื่อใหผูปวยสามารถปรับขนาดยาไดเองตาม อาการ e. ควรแนะนําใหผูปวยหยุดยาทันทีเมื่อเกิด อาการขางเคียง เชน นอนไมหลับ 86. กรณีที่ผูปวยไดรับยากลุม benzodiazepine ซึ่ง ผูปวยรับประทานอยางสม่ําเสมอเปนเวลา 6 เดือน อาการของผูปวยกลับมาเปนปกติ หาก ทานตองการหยุดยาดังกลาวควรทําอยางไร a. สามารถหยุดไดทันทีโดยไมตอง ปรับเปลี่ยนขนาดของยาใหม b. ให Triazolam กอนแลวคอยๆ ลด ขนาดยาที่ผูปวยรับอยูสปั ดาหละ 25% ของขนาดยาที่ใหผลรักษา c. ให Olanzapine กอนแลวคอยๆ บด ขนาดของยาที่ผูปวยไดรับอยูสัปดาห ละ 75% ของยาที่ใหผลในการรักษา d. คอยๆ ลดขนาดยาที่ผูปวยไดรับอยู สัปดาหละ 25% ของขนาดยาที่ใหผล ในการรักษา



87.

88.

89.

90.

e. ใหผูปวยรับประทานยาที่ไดรับตอไป อีก 1 สัปดาห จากนั้นจึงสามารถหยุด ยาไดทันที สมุนไพรขอใดที่แสดงฤทธิ์ตอจิตประสาททําให เกิดอาการประสาทหลอนได a. ฝน b. กัญชา c. ยาสูบ d. กาแฟ e. ชา Risperidone เปนยาสําหรับโรคจิตประสาทมี ลักษณะเปนสีขาว ละลายในน้ําบริสุทธิ์ไดนอย มาก ละลายไดดีมากใน เมทธีลีนคลอไรด และ ละลายไดใน methanol และ HCl เขมขน 0.1 normal และตัวยามีความคงตัวดี หากทาน ตองการผลิตเปนยาเม็ดเคลือบฟลมควรใชสาร ใดเปนสารเคลือบ a. Shellac b. Cellulose acetate phthalate c. Hydroxypropyl methylcellulose d. Polyvinyl acetate phthalate e. Polyvinyl pyrroridone หากตองการตั้งตํารับยาที่ออกฤทธิ์ไดนาน 1 เดือน ควรตั้งตําหรับยา a. ยาเม็ดรับประทานแบบ matrix b. ยาเม็ดรับประทานแบบ osmotic c. ยาฉีดเขาเสนเลือดแบบสารละลาย d. ยาฉีดเขาใตผิวหนังแบบ matrix สารใดตอไปนี้ทําหนาที่เปนทั้งสารเพิ่มปริมาณ( bulking agent) และสารชวยแตกตัว( disintegrant ) a. Lactose b. Magnesium sulfate c. Microcrystalline cellulose d. Corn starch e. Sodium lauryl sulfate


213

MCQ สถานการณที่ 10 สตรีรายหนึ่งอายุ 28 ป มีผลการตรวจ การทํางานของตอมไทรอยดดังนี้ Thyroid stimulating hormone (TSH) ต่ําเกิน คาชวงปกติ Thyroxine สูงเกินคาชวงปกติ 91. กลุมอาการใดสอดคลองกับผลสรุปที่ไดจากการ ตรวจการทํางานของตอมไทรอยดดังกลาว a. Goiter, constipation, lethargy, dry skin b. Goiter, depression, puffy face, lethargy c. Goiter, cold intolerance, decreased sweating, bradycardia d. Goiter, loose bowels, insomnia, irritability e. Goiter, fatigue, weight gain, decreased appetite แพทยเริ่มการรักษาดวยยารับประทานตอไปนี้ Propanolol 20 mg QID for 3 weeks Propylthiouracil 100 mg TID for 6 weeks ผูป วยรับประทานยาตามแนะนําและเมื่อ ถึงเดือนที่ 2 ของการักษาพบวาผูปวยตั้งครรภ ไดประมาณ 1 เดือน แพทยสรุปวาสภาวะทาง คลินิกของภาวะตอมไทรอยดของผูปวยดีขึ้น แตยังไมเขาสู cuthyroidal state 92. Propylthiouracil จัดอยูในบัญชียา ก ตามบัญชี ยาหลักแหงชาติป 2542 ยาที่อยูในบัญชี ก หมายถึงขอใด a. รายการยาที่ตองใชโดยผูเชี่ยวชาญ b. รายการยาที่จําเปนตองใชใน สถานพยาบาลบางระดับ c. รายการยาสําหรับใชเฉพาะโครงการ พิเศษของกระทรวง d. รายการยาที่มีความจําเปนสําหรับ สถานพยาบาลทุกระดับ e. รายการยาที่อาจมีความจําเปนตองใช สําหรับชวยชีวิตผูปวยบางราย แต อาจทําใหเกิดอันตรายตอผูปวยควรมี



93.

94.

95.

96.

การทํา drug use evaluation เพื่อ ประเมินการใชยา การปฏิบัติในขอใด เหมาะสมเกี่ยวกับการรักษา ตอไปในผูปวยรายนี้ a. เปลี่ยนยา Propylthiouracil เปน methimazole ในขนาดรับประทานที่ สมมูลกัน b. แนะนําใหผูปวยรับประทานยา Propylthiouracil ในขนาดดังกลาว ตอไป c. หยุดยารับประทาน เปลี่ยนวิธีการ รักษาเปนการผาตัดตอม d. หยุดยารับประทาน ใหการรักษาดวย การทาน iodine e. เพิ่ม propranolol ใหรับประทานตอ รวมกับยา propylthiouracil อาการไมพึงประสงคใดเกิดขึ้นจากการใช thiouracil a. ปวดขอ b. เม็ดเลือดขาวต่ํา c. งวงนอน d. SLE like syndrome e. Metallic taste ขอใดถูกตองเกี่ยวกับยา Propylthiouracil a. เปนอนุพันธของ thiourea b. ยับยั้งการหลั่งของ thyroid hormone c. ใชรักษา hypothyroid d. กระตุนเอนไซม thyroid peroxidase e. เพิ่มการสราง T3 Propylthiouracil: White, crystalline sub that has a bit ?? water มีการผลิตเปน...ขนาด 50 mg เปนเม็ดสีขาว โครงสรางของยา 3 ชนิด ดังนี้


MCQ

214

methimazole

carbimazole

propylthiouracil ขอใดถูกตองเกี่ยวกับยา methimazole, carbimazole และ propylthiouracil a. methimazole, carbimazole และ propylthiouracil ถูก metabolized โดยปฏิกิริยา desulfunation กอนจึง จะไดสารที่มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา b. propylthiouracil จะถูก metabolized โดยปฏิกิริยา dealkylation ซึ่งจะตัด Propyl group ออกกอนจึงจะไดสารที่ มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่ตองการ c. methimazole จะถูก metabolized โดยปฏิกิริยา conjagation ไดเปน carbimazole จึงจะไดสารที่มีฤทธิ์ทาง เภสัชวิทยาที่ตองการ d. ตองเกิดปฏิกิริยา amide hydrolysis กับโครงสราง carbimazole จึงจะได สารที่มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่ตองการ e. ตองเกิดปฏิกิริยา ester hydrolysis กับโครงสราง carbimazole จึงจะได สารที่มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่ตองการ


Comprehensive Pharmacy Review 97. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการใชยา propanolol รวมกับ propylthiouracil a. Propanolol เปน alpha-adrenergic blocking agent ชนิดหนึ่ง b. Propanolol ชวยลดอาการตางๆ เชน tremor และ tarchycardia ที่เกิดจาก thyrotoxicosis c. Propanolol มีความสําคัญตอ pharmacokinetic ของ propylthiouracil ทําใหการดูดซึมและ ฤทธิ์ของยา propylthiouracil ดีขึ้น d. Propanolol ชวยลดอาการขางเคียง จากการใชยา propylthiouracil e. Propanolol ออกฤทธิ์เสริมกับ propylthiouracil โดยลดการ สังเคราะห T4 98. ขอใดผิดเกี่ยวกับ goiter a. Ion บางชนิด เชน thiocyanate อาจมี ผลทําใหเกิด goiter b. Thiocyanate อาจไดจากการ metabolize สารจาก... เชน กะหล่ําปลี c. Lithium สามารถลด secretion ของ Thyroxine และ thiiodothyroxine และสามารถชวยในการรักษา hyperthyroidism d. Goitrin สามารถยับยั้ง thyroid peroxidase e. Percholate เปน ion ที่ชวยเพิ่มการ uptake iodide และเพิ่มระดับ iodide ใน thyroid 99. ชุมชนที่มีคนเปน toxic goiter มากบงบอกวา ชุมชนนั้นมีลักษณะอยางไร a. ไดรบั iodine ต่ําเกินไป b. ไดรับ iodine มากเกินไป c. แหลงน้ําดื่มมีการปนเปอนของสารหนู d. แหลงน้ําดื่มมีการปนเปอนของสาร ตะกั่ว


215

MCQ e. กินอาหารที่มี thiocyanide มาก เกินไป 100.Lugol’s solution ประกอบดวยสารชนิดใดเปน สวนประกอบ a. Iodine + KI b. Manganese c. Methimazole d. Thiocyanate e. Propylthiouracil สถานการณที่ 11 หญิงอายุ 55 ป มีอาการรอนวูบวาบ คันชองคลอด หงุดหงิดงาย นอนไมคอยหลับ เหงื่อออก ตอนกลางคืน ไปพบแพทยแลวไดรับยาสูตรผสมซึ่งมี องคประกอบของ estradiol valerate 2 mg + norgestrel 0.5 mg 101.ขอใดเปนขอดีที่เหนือกวาของยาสูตรผสมที่ ผูปวยไดรับเมื่อเปรียบเทียบกับยาฮอรโมน เดี่ยว a. จะชวยใหผลดีตอระบบหัวใจและ หลอดเลือด b. จะชวยทําใหไมมีเลือดออกจากชอง คลอด c. จะชวยลดความเสี่ยงของการเปน มะเร็งเยื่อบุมดลูก d. จะชวยลดความเสี่ยงของการเกิด มะเร็งเตานม e. จะชวยลดความเสี่ยงของการเกิด มะเร็งปากมดลูก 102.ตอมาเนื่องจากผูปวยลืมรับประทานยาบอยๆ แพทยจึงตองการทราบขอมูลเกี่ยวกับยาแผน แปะ (transdermal patch) วามีขอดีที่เหนือกวา การรับประทานอยางไร a. การใหยาแบบแผนแปะจะไมมี first pass metabolism ที่ตับ b. การใหยาแบบแผนแปะจะมีผลการดูด ซึมที่ดีกวาแบบรับประทาน c. การใหยาแบบแผนแปะจะมี ผลการรักษาอาการรอนวูบวาบได ดีกวา


Comprehensive Pharmacy Review d. การใหยาแบบแผนแปะจะมี ผลการรักษาชองคลอดแหงไดดีกวา e. การใหยาแบบแผนแปะจะมี ผลการรักษา osteoperosis ดีกวา 103.สําหรับผูปวยที่ตัดมดลูก ควรใชฮอรโมน ทดแทนแบบใด a. estradiol valerate 2 mg + norgestrel 0.5 mg b. medroxyprogesterone acetate 5 mg c. ethimylestradiol 30 mcg + cypoterone acetate 2 mg d. conjugated estrogen 0.625 mg e. conjugated estrogen 0.625 mg + medroxyprogesterone 5 mg 104.ขอใดเปนอาการไมพึงประสงคที่รายแรงของยา ที่เลือกใชในขอ103 a. Hyperlipidemia b. Osteoperosis c. Hyperbilirubinemia d. Congestive heart failure e. Thromboembolism 105.ตัวยาที่มีความเปนไปไดที่จะนํามาพัฒนาให เปน Transdermal มีคุณสมบัติตอไปนี้ ยกเวน a. เปนตัวยาที่มีความแรงสูง b. สามารถดูดซึมผานทางผิวหนังได c. เปนตัวยาที่มีคาครึ่งชีวิตสั้น d. เปนตัวยาที่มีคา partition coefficient ใกลเคียงกับ 1 e. เปนตัวยาที่มี therapeutic index ต่ํา 106.สมุนไพรหรือผลิตภัณฑธรรมชาติตัวใดที่ แนะนําใหหญิงที่อยูในภาวะหมดประจําเดือนใช เพื่อบรรเทาอาการที่เกิดจากภาวะหมด ประจําเดือน a. วานชักมดลูก b. ถั่วเหลือง c. บอระเพ็ด d. มะเขือเทศ e. ขมิ้นชัน


216

MCQ 107.จากรูปแสดง spectrum ของ phytoestrogen ชนิดหนึ่ง

ใชวิธีใดในการวิเคราะหสารดังกลาว a. UV-visible spectrophotometer b. 1H-NMR spectrometer c. 13C-NMR spectrometer d. FT-IR spectro e. Mass spectrometer 108.สตรีวัยหมดประจําเดือนไดรับใบสั่งยาจาก แพทยมา 5 รายการ ขอใดเปนยาแผนปจจุบัน บรรจุเสร็จซึ่งมิใชยาอันตรายหรือยาควบคุม พิเศษ a. B1-6-12 tablet b. Doxycyclin capsule c. Senna tablet d. Antacid gel e. Premarin 0.625 mg 109.สตรีวัยหมดประจําเดือนมาขอซื้อยาบรรเทา อาการปวดเขา สามารถจายยารับประทานชนิด ใดแกผูปวยรายนี้ a. Ibuprofen 400 mg b. Dexamethasone 0.5 mg c. Indomethazin 25 mg d. Piroxicam 10 mg e. Celebrex 200 mg 110.ยาบรรเทาอาการปวดในสตรีวัยหมด ประจําเดือนขอใด ไมสามารถจายแกผูปวยได แมมีใบสั่งแพทยก็ตาม a. Diazepam 10 mg b. Diclofenac inj 75 mg c. Methadone tab 10 mg d. Pentazocine tab 25 mg e. Voltaren SR tab 100 mg


Comprehensive Pharmacy Review สถานการณที่ 12 หญิงอายุ 22 ป มาที่รานยาเนื่องจาก ผื่นขึ้นบริเวณใบหนาหลังจากไปวายน้ําที่ชายหาดพัทยา ผูปวยใชยาทาแกผื่นคันซึ่งมีอยูที่บานมา 2 วัน แตอาการ ยังไมดีขึ้นจึงมาขอคําปรึกษาจากเภสัชกร จากการ สัมภาษณพบวานอกจากอาการดังกลาวแลว พบวา นอกจากอาการดังกลาวแลว ผูปวยมีอาการขอติด และ ปวดบวมบริเวณขอมือ ออนเพลีย และมีไข ในฐานะเภสัช กรทานไดพิจารณาแลวคาดวานาจะเปน Systemic Lupus Erythematosus (SLE) ซึ่งเปนโรคซึ่งควรสงตอ จึงแนะนําและสงตอผูปวยไปยังโรงพยาบาล 111.ขอมูลซึ่งเภสัชกรรานยาควรถามเพื่อให คําแนะนําเพราะอาจเปนตัวกระตุนการเกิด SLE ยกเวนขอใด a. ประวัติการสูบบุหรี่เพราะสาร hydrazine ในบุหรี่กระตุนอาการ Lupus ได b. การใช sunscreen SPF 15 ขึ้นไป กอนออกแดด c. ประวัติความเจ็บปวยดวยโรคติดเชื้อ ในอดีต d. ประวัติการใชยาเพราะยาบางตัว เชน hydralazine chorpropamide หรือยา ในกลุม anticonvulsant สามารถ กระตุนการเกิด lupus ได e. ประวัติการไดรับเลือดในอดีต 112.ผูปวยมีผื่นขึ้นผิวหนาตองการใช topical steroid จะเลือก topical steroid ที่อยูในยาขี้ผึ้ง พื้นชนิดใดที่เหนอะหนะนอยที่สุด a. Hydrocarbon base b. Oleaginous base c. Absorption base d. O/W emulsion base e. W/O emulsion base 113.Topical steroid ควรมีการไหลเปนแบบใดจึงจะ เหมาะสมกับยา a. Psuedoplastic flow b. Psuedoplastic flow with thixotropy c. Dilantant flow with thixotropy d. Antithixotropy


217

MCQ e. Newtonium flow ตอมาผูปวยไดรับการวินิจฉัยวาเปน SLE จากแพทยที่ โรงพยาบาลและไดรับยา hydroxychloroquin 200 mg 114.ผูปวยรายนี้ควรไดรับการตรวจในขอใดกอน ไดรับยา a. Ocular examination b. Chest x-ray c. Liver function test d. Urinalysis e. EKG จากการสัมภาษณเพิ่มเติมพบวา เมื่อสองวันกอนผูปวย ไดไปซื้อยา aspirin บรรเทาอาการปวดบวมที่ขอมือ 115.หากเภสัชกรทําการประเมินผลความคงตัวของ ยา aspirin tab จากหลายบริษัท โดยวัดความ เขมขนคงเหลือของ aspirin ที่เวลาตางๆ และ ไดผลการทดลองดังนี้ Product A Product B Product C Aspirin tab ของบริษัทใดที่มีความคงตัวดีที่สุด a. Product A b. Product B c. Product C d. ทั้งสามมีความคงตัวเทาๆ กัน e. ไมสามารถประเมินไดจากขอมูล ดังกลาว 116.คาคงที่อัตราเร็วการเสื่อมสลาย (rate constant, K) ของ aspirin tab นี้สามารถคํานวณไดจาก a. ความชันของกราฟ (slope) b. สวนกลับของความชันของกราฟ (slope) c. Intercept ของกราฟ d. สวนกลับของ Intercept ของกราฟ e. ผลบวกของ Intercept และ slope ของกราฟ


Comprehensive Pharmacy Review 117.ขอสรุปใดที่ไดจากกราฟการสลายตัวของ aspirin tab a. คาครึ่งชีวิต (half life) ของการ สลายตัวของ aspirin b. อายุบนหิ้ง (shelf life) ของการ สลายตัวของ aspirin c. ….ของการสลายตัวของ aspirin มี คาคงที่ d. ….ของการสลายตัวของ aspirin ขึ้นกับความเขมขนของตัวยา e. …การสลายตัวของ aspirinเปน first order rxn 118.หากผูปวยอาการไมดีขึ้น แพทยเปลี่ยนเปนยา steroid และcytotoxic drug สอบถามประวัติ ผูปวยพบวาผูปวยติดเชื้อTBและเคยไดรับยา Isoniazid, Rifampin, Pyrazinamide, Ethambutol ยาในขอใดที่สามารถกระตุน SLE ได a. Isoniazid b. Rifampin c. Pyrazinamide d. Ethambutol e. Pyrazinamide รวมกับ Ethambutol 119.แพทยสั่งจาย Prednisolone แตโรงพยาบาลมี ยา Dexamethasone เทานั้นในฐานะเภสัชกร ควรทําอยางไร a. ใหยา Dexamethasone แทนได เพราะยาทั้งสองตัวเปน steroid ประเภท short acting steroid เหมือนกัน b. ใหยา Dexamethasone แทนได เพราะยาทั้งสองตัวเปน steroid ประเภท long acting steroid เหมือนกัน c. ตองคํานวณ equivalent dose ของยา ทั้งสองตัวกอนทําการเปลี่ยนยา เนื่องจากยาทั้งสองตัวมี Potency ตางกัน


MCQ

218

d. ไมสามารถใหยาแทนกันไดเพราะ Prednisolone เปน glucocorticoid แต dexamethasone เปน mineralocorticoid e. ไมสามารถใหยาแทนกันไดและควร แจงใหแพทยทราบ 120.เกี่ยวกับ amcinonide และ prednisolone ขอใด ผิด

amcinonide

a. b. c. d. e.

prednisolone ทั้งสองมีโครงสรางหลักเปน Pregnane Amcinonide มี antiinflamatory activity มากกวา prednisolone Amcinonide มี lipophilicity มากกวา prednisolone Amcinonide มี salt และ water retention มากกวา prednisolone โครงสรางของ Amcinonide ซึ่งมี 9-F และ 11-OH ทําให amcinonide มี glucocorticoid activity สูงกวา prednisolone

สถานการณที่ 13 ผูปวยชาย อายุ 45 ป มีอาการ ปวด บวมแดง ที่ขอนิ้วหัวแมเทาขางซาย มานาน 1 วัน ตองการซื้อยาแกปวด paracetamol จากการซัก ประวัติเพิ่มเติมพบวาเมื่อวานผูปวยรับประทาน หนอไมและเครื่องในสัตว และมีอาการในตอนเชา


Comprehensive Pharmacy Review 121.จากขอมูลขางตนทานคิดวาผูปวยรายนี้นาจะ เปนโรคใด a. Rheumatoid arthritis b. Osteoarthritis c. Osteoporosis d. Acute gout e. Osteomalacia 122.ใหยาใดในการรักษา a. Paracetamol b. Probenacid c. Colchicine d. Tramadol e. Allopurinol 123.สมุนไพรที่มีสารสกัดที่รักษาอาการขางตน คือ a. ไพล b. ขา c. ดองดึง d. ยอ e. ขมิ้น 124.เมื่อผูปวยหายจากอาการปวด บวมแดง ทานจะ ใหยาตัวใดในการปองกันการกลับมาเปนซ้ํา a. Prednisolone b. Indomethacin c. Allopurinol d. Paracetamol e. Tramadol 125.ยากลุมใดที่ไมสามารถนํามาใชรักษาอาการของ ผูปวยรายนี้ได a. Corticosteroid b. Xanthine oxidase inhibitor c. Uricosuric agent d. NSAID e. Para-aminophenol derivatives 126.ผูปวยมาพรอมใยสั่งยาซึ่งเขียนวา Rx Diclofenac 25 mg # 30 Sig: 2 tab p.o. tid pc ผูปวยนํายาที่ไดรับไปตรวจวิเคราะหที่กรม วิทยาศาสตร พบวามี % labeled amount


219

MCQ เทากับรอยละ 60 ตองจัดยานี้เปนยาประเภทใด ตาม พรบ. ยา พ.ศ. 2510 a. ยาปลอม b. ยาสิ้นอายุ c. ยาเลื่อมคุณภาพ d. ยาผิดมาตรฐาน e. ยาต่ํากวามาตรฐาน 127.ควรเตรียมยาในรูปแบบใด a. Uncoated tablet b. Enteric coated tablet c. Efervessant tablet d. Filmed coated tablet e. Sugar coated tablet 128.เหตุผลที่ตองเตรียมยาในรูปแบบขางตน (enteric coated tab) คือ a. เพื่อใหยาออกฤทธิ์ไดรวดเร็ว b. เพื่อใหกลบกลิ่นและรสที่ไมดีของยา c. เพื่อปองกันการเสื่อมสลายของตัวยา d. เพื่อลดอาการขางเคียงของยา e. เพื่อใหยาออกฤทธิ์ไดยาวนานและ ตอเนื่อง 129.ยาในขอใดที่เภสัชกรสามารถจายไดเมื่อไดรับ ใบสั่งยาจากแพทยเทานั้น a. Celecoxib b. Tramadol c. Meloxicam d. Prednisolone e. Indomethacine 130.ถาเภสัชกรจายยาขางตนโดยไมมีใบสั่งแพทย จะมีความผิดในขอใด a. จายยาควบคุมพิเศษโดยไมมีใบสั่งยา b. จายยาอันตรายโดยไมมีใบสั่งยา c. จายยาประเภทวัตถุออกฤทธิ์ตอจิต ประสาทโดยไมมีใบสั่งยา d. จายยาประเภทยาเสพติดใหโทษ ประเภท 2 โดยไมมีใบสั่งยา e. จายยาประเภทยาเสพติดใหโทษ ประเภท 3 โดยไมมีใบสั่งยา


Comprehensive Pharmacy Review สถานการณที่ 14 ผูปวยหญิงอายุ 19 ป มาพบแพทย ดวยอาการ ปวด แสบ คันตาเฉพาะขางขวาและคัน ตลอดเวลา มีเปลือกตาบวม มีขี้ตามากเฉพาะเวลาตื่น นอนและขี้ตามีสีเหลือง และตาขางขวานั้นมีสีแดงเมื่อ เทียบกับตาอีกขาง 131.อาการที่เกิดขึ้นนาจะเกิดจากเชื้อใดมากที่สุด a. Staphylococcus aureus b. Staphylococcus epidermidis c. Streptococcus pnuemoniae d. Neisseria gonorrheae e. Chlamydia tracamatis 132.จากขอมูลขางตนทานคิดวาแพทยควรจายยา ตัวใดใหแกผปู วยรายนี้ a. Dexamethazone eye drop b. Oxymethazoline eye drop c. Idoxuridine eye drop 133.กลการออกฤทธิ์ของยาในขอขางตน คือ a. ยับยั้งการสังเคราะห DNA ของเชื้อ b. ยับยั้งการสรางโปรตีนของเชื้อ c. ยับยั้งการสังเคราะห RNA ของเชื้อ d. ยับยั้งการเคลื่อนที่ของ leucocytes e. ยับยั้งการสราง cell wall 134.ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการเก็บยาในขอขางตน หลังจากเปดใชแลในแง... สามารถเก็บได a. อุณหภูมิ 25c เก็บได 6-8 week b. อุณหภูมิ 25c เก็บได 3-4 week c. อุณหภูมิ 2-8c เก็บได 6-8 week d. อุณหภูมิ 2-8c เก็บได 3-4 week e. อุณหภูมิ 8-15c เก็บได 3-4 week 135.จากโครงสรางที่กําหนดใหยานี้ละลายน้ําได คอนขางนอยสามารถดัดแปลงโครงสรางให ละลายน้ําไดมากขึ้นโดยการเตรียมในรูปแบบ ของ C-3 hemisuccinoyl ester ซึ่งจะสามารถ ทําใหอยูในรูปของ เกลือโซเดียม และละลายน้ํา ได ในกรณีที่ตองการเตรียมยาตาซึ่งมีปญหา เรื่องความคงตัวและความสามารถในการ ละลายจะสามารถใชสารในรูป ester นี้ได หรือไม เพราะเหตุใด C-3 hemisuccinoyl ester


220

MCQ a. ไมไดเพราะยารูปนี้ไมคงตัว b. ไมไดเพราะยารูปนี้ไมสามารถออก ฤทธิ์ที่ตา c. ไมไดเพราะยารูปนี้ไมละลายในตัวทํา ละลายของยาตา d. ไดเพราะยาในรูปนี้ละลายน้ําไดดีและ มีความคงตัวดี e. ไดถึงแมวาความคงตัวไมดีขึ้นเพราะ ยาอยูในรูปที่ละลายน้ําไดดี 136.แพทยตองการใหเภสัชกรเตรียมยาตา 2% ของ ยา A ปริมาตร 180 ml ใหได isotonicity เภสัช กรตองใชความเขมขนของเกลือแกงเทาใด (Freezing point ของน้ําตา = -0.52 o c, freezing point ของ A 1% = -0.12 o c, freezing point ของเกลือแกง = -0.58 o c) a. 0.28% b. 0.38% c. 0.48% d. 0.58% e. 0.68% 137.ยา A เปนกรดออนที่ละลายน้ํายากและสลายตัว โดยปฏิกิริยา hydrolysis เทคนิคใดตอไปนี้ไม ชวยเพิ่มการละลายและความคงตัวของยา A a. ใช complexing agent b. ปรับ pH ใหนอยกวา pKa c. ทําใหยาเปนรูปเกลือของกรดออน d. ใช cosolvent e. ทําใหอยูในรูป lyophilized powder 138.เมื่อเตรียมยาตา A ไดแลวพบวายาที่ไดมีความ หนืดต่ํา ควรเลือกใชสารเพิ่มความหนืดในขอใด ตอไปนี้ กอนนําไปทําการปราศจากเชื้อดวย วิธีการกรอง a. สารในกลุม clay b. สารในกลุม polysaccharide c. สารในกลุม cellulose d. สารในกลุม hydrated silicate e. สารในกลุม colloidal silicone dioxide 139.อานไมออก


Comprehensive Pharmacy Review 140.ยาหยอดตาชนิดหนึ่งฉลากแจงวามีปริมาณ สารสําคัญ polymycin B sulfate 10,000 units/ml วันหมดอายุ คือ 12 เม.ย. 2548 แต เมื่อตรวจวิเคราะหพบวามีปริมาณเพียง 8,500 units/ml ยาดังกลาวจัดเปนยาประเภทใด a. ยาปลอม b. ยาแปรสภาพ c. ยาผิดมาตรฐาน d. ยาเสื่อมคุณภาพ e. ยาเทียม สถานการณที่ 15 ผูปวยอายุ 25 ป มีผื่นแดงคัน ขอบเขตไมมี เปนมัน (greasy scale) ปกคลุมที่บริเวณ nasolabial folds คิ้ว หนังศีรษะ คลายกับรังแค เปนมา นาน 10 ปโดยเปนๆ หายๆ รักษาดวยยาตานเชื้อราแลว อาการไมดีขึ้น ไมมีสัมผัสสารที่กอใหเกิดอาการระคาย เคืองหรือการรักษาแบบ psoriasis จึงมาปรึกษาเภสัชกร 141.ทานคิดวาผูปวยรายนี้นาจะปวยเปนโรคใด a. Contact dermatitis b. Psoriasis c. Saborrheic dermatitis d. Dandruff e. Tinea vesicolor 142.ยาใดไมสามารถใชรักษาภาวะดังกลาวได a. Selenium sulfide shampoo b. Tar shampoo c. Salicylic acid d. Topical steroid e. Ketoconazole shampoo 143.กรณีที่เภสัชกรเลือกจายยา topical steroids สําหรับผื่นในผูปวยรายนี้ ขอใดเปนการ เรียงลําดับความแรงของ topical steroids จาก ความแรงนอยที่สุดไปมากที่สุดไดอยางถูกตอง a. 0.1% betamethasone valerate < 0.05% betamethasone dipropionate < 0.05% clobetasone propionate b. 0.05% clobetasone propionate < 0.1% betamethasone valerate <


221

MCQ 0.05% betamethasone dipropionate c. 0.05% betamethasone dipropionate < 0.05% clobetasone propionate < 0.1% betamethasone valerate d. 0.1% betamethasone valerate < 0.1% triamcinolone acetonide < 0.05% clobetasone propionate e. 0.05% clobetasone propionate < 0.1% betamethasone valerate < 0.1% triamcinolone acetonide 144.ขอใดผิด a. Ketoconazole shampoo ไมควรใช ในเด็ฏอายุต่ํากวา 12 ป b. Dandruff สามารถรักษาไดดวย Topical corticosteroid c. Sulfur ออกฤทธิ์เปน keratolytic agent d. ผลขางเคียงของ coal tar คือ photosensitivity e. Selenium sulfide ชวยลด hyperproliferation ของ cell 145.ointment each g contains: Betamethasone 0.5 mg and salicylic acid 30 mg in a paraben – freez ointment base of white petroleum and mineral oil ทานคิดวา ointment base ของยาชนิดนี้ตามที่ระบุไวเปน แบบใด a. water soluble ointment base b. oleaginous ointment base c. emulsion ointment base d. absorption ointment base e. acidic ointment base


Comprehensive Pharmacy Review 146.จากตํารับยาในขางตน ขอใดกลาวถูกตอง เกี่ยวกับ salicylic acid a. เปนตัวยาสําคัญในการออกฤทธิ์ทําให ผิวหนังชุมชื้น b. เปนตัวยาสําคัญในการออกฤทธิ์ลด การอักเสบ โดยลดเอนไซม phospholipase A2 c. เปนตัวยาสําคัญในการออกฤทธิ์เปน Keratolytic agent d. เปนสารชวยทางเภสัชกรรม โดยทํา หนาที่เปน antioxidant e. เปนสารชวยทางเภสัชกรรม โดยทํา หนาที่เปน emulsifying agent 147. จากขอมูลและโครมาโตแกรมของยา Ketoconazole ทานคิดวาผูวิเคราะหใชเทคนิค ใด a. Gas chromatography b. UV/visible spectrophotometer c. IR spectroscopy d. High performance liquid chromatography e. High performance thin layer chromatography 148.แพทยสั่งจายยาสระผมชนิดหนึ่ง มีลักษณะเปน ขวดพลาสติกสีน้ําตาล ทานพบวาที่ฉลากมี ขอความ Reg. no. 2C802/45 ขอความนี้มี ความหมายวาอยางไร a. ยานี้ผลิตในประเทศไทย ไดรับ อนุญาตทะเบียนยาในป พ.ศ.2545 b. ยานี้ผลิตในประเทศไทย เมื่อวันที่ 8 ก.พ. 2545 c. ยานี้ผลิตในประเทศไทยและจะ หมดอายุในวันที่ 8 ก.พ. 2545 d. ยานี้นําเขามาจากตางประเทศ ไดรับ อนุญาตทะเบียนยาในป พ.ศ.2545 e. ยานี้นําเขามาจากตางประเทศและ ผลิตเมื่อวันที่ 8 ก.พ. 2545


222

MCQ 149.ยาที่ฉลากมีขอความดังขอขางตน (Reg. no. 2C802/45) อาจมี ชนิดตัวยาสําคัญที่ออกฤทธิ์ ดังตอไปนี้ยกเวนขอใด a. 1 ชนิด b. 2 ชนิด c. 3 ชนิด d. 4 ชนิด e. 5 ชนิด 150.ยาที่ใชในโรคผิวหนังของชายผูนี้ รายการใดที่ ผูปวยไมสามารถเรียกซื้อไดจากเภสัชกรหาก ไมมีใบสั่งยาจากแพทย a. Coal tar shampoo b. Dexamethasone cream c. Betamethasone + salicylic ointment d. Hydroxyzine tablet 25 mg e. Methotrexate tab 2.5 mg


Comprehensive Pharmacy Review ขอสอบใบประกอบ 1/2549 (วันที่ 2) สถานการณที่ 1 ผูปวย อายุ 44 ป มาดวยอาการ ปสสาวะขัดแสบ มีไข แพยา penicillin 1. จงเลือกใชยาใหเหมาะสมกับผูปวยรายนี้ ก. Norfloxacin ข. Ciprofloxacin ค. Erytromycin ง. Chloramphenical จ. Amoxycillin 2. ยาใดตอไปนี้ เหมาะสมในการใชรักษาผูปวย อายุ 10 ป มีประวัติ แพยา penicillin ( anaphylaxis ) ก. Erytromycin ข. Levofloxacin ค. Azithromycin ง. Chloramphenical จ. Amoxycillin 3. ยาในขอใดเปนยาที่มีประสิทธิภาพ และควรเลือกใช เปน ก. Tetracyclin ข. Dicloxacillin ค. Erytromycin ง. Cotrimazole จ. Amoxycillin 4. ขอใดคือขอเสียของการใชยา griseofulvin ตอบ ผิวหนังไวแสง 5. หากทานตองออกแบบทางคลีนิก เพื่อทดสอบ ประสิทธิภาพ โรคติดเชื้อแบคทีเรียในทางเดินปสสาวะ การทดลองดังกลาวควรมีรูปแบบใด ก. ควรเปนการทดสอบแบบสุมและขามสลับ ( randomized cross) ลักษณะนี้สามารถควบคุมความ แปรผันทางชีวภาพของอาสาสมัคร ข. ควรเปนการทดลองแบบสุมและคูขนาน ( randomized parallel) ของโรค เปนโรคเฉียบพลัน อาจ ไมสามารถขามสลับได ค. ควรเปนการทดสอบโคฮอท ( cohort study design) เนื่องจากตัวอยางและสามารถทดลองใน ประชากรกลุมใหญได ง. ควรเปนการทดลองแบบเปดขางเดียว( single binded design ) เปนที่ครบถวนเกี่ยวกับการรักษาที่คน


223

MCQ ไดรับและการปกปดผูทําการทดลองเพียงพอสําหรับการ วิจัยในหัวขอนี้ 6. ผูปวยมาปรึกษาทานวามีญาติแนะนํา ใหใชสมุนไพร ขับปสสาวะ ยาดังกลาวทําจากสมุนไพร 5 ชนิด นํามาบด ผสมกินเชาเย็น ตามพรบ.ยา พ.ศ. 2510 ก. ยาสุมนไพร ข. ยาสามัญประจําบาน ค. ยาแผนโบราณ ง. ยาปลอม จ. ยาแผนไทย ในขณะเดียวกันผูปวยไดนํายาที่ญาติผูปวยไดรับมา ยา ดังกลาวเปนยาน้ําแขวนตะกอน 7. ยาที่ไดรับดังกลาวมีลักษณะเปน flocculation ขอใด แสดงลักษณะของยาแขวนตะกอน ก. อัตราการตกตะกอนเกิดขึ้นอยางชา ข. ความสูงของตะกอนมีความสูงมาก ค. หากเขยาขวดอีกครั้งยาจะสามารถกลับมาเปน เหมือนเดิม 8. เภสัชกรทานหนึ่งทําการทดสอบคุณภาพยาน้ําแขวน ตะกอนและคํานวณคาsedimentation ratio ไดเทากับ 0.60 ขอใดกลาวถูกตอง ก. sedimentation ratio เปนคาที่ใชบอกระดับการเกิด ข. sedimentation ratio ไดจากการคํานวณอัตราสวน ของตะกอนระยะเวลาหนึ่งและปริมาตรตะกอนเริ่มตน ค. ผลการประเมินในเบื้องตน พบวาเปนตํารับที่ยอม ง. ตํารับที่มีคา sedimentation ratio สูงกวานี้มี แนวโนม 9. แพทยสั่งจายยา Cloxacillin sodium for oral solution sig. 1 tsp. qid ac & hs ขอใดไมถูกตอง ก. เปนตํารับแบบใชไดทันที ( ready to use) ข. ตํารับประกอบดวยตัวยาและสารปรุงแตงเพิ่ม ค. รับประทานครั้งละ 1 ชอนชา วันละ 4 ครั้ง กอน นอน ง. เปนตํารับที่โดยทั่วไป ที่ตัวยามักเสื่อมได จ. เปนตํารับที่โดยทั่วไปที่เก็บหลังผสมได


Comprehensive Pharmacy Review สถานการณที่ 2 แมของเด็กชายอายุ 12 ป มาขอซื้อยา ไปใหลูก โดยมีอาการซีดมาได 3 วันแลว 11. แมของเด็กใหขอมูลเพิ่มเติมวา ลูกไมเคยมีอาการ แบบนี้มากอน กินแตเนื้อสัตว ไมชอบกินผัก ชอบกินยา เม็ดวิตามินซี และไมไดกินอาหาร มีอาการปวดฟน ไปที่ คลินิกทันตกรรมแหงหนึ่ง และไดรับยา Aspirin อุจจาระสี ปกติ แตปสสาวะสีคล้ําเปนสีน้ําตาล ก. จายยา folic acid ข. จายยา vitamin B 12 ค. จายยา ferrous gluconate ง. แนะนําใหพาผูปวยไปโรงพยาบาลทันที จ. จายยา ferrous sulfate และ folic acid 12. ในกรณีหากพอเด็กตัดสินใจนําผูปวยไปตรวจที่รพ. พบวาเปน G6PD อาการซีดในผูปวย ก. aplastic anemia ข. hemolytic anemia ค. pernicious anemia ง. chronic renal failure จ. iron deficiency failure 13. ขอใดควรใชในการรักษาผูปวยรายนี้ในโรงพยาบาล ก. platelet ข. folic acid ค. vitamin B12 ง. ferrous sulfate จ. packed red cell 14. ปจจัยใดที่นาจะเปนสาเหตุทําใหเกิดอาการซีดใน คนไข ก. aspirin ข. Vit. c ค. amoxy ง. Amitryptyline จ. กินแตเนื้อสัตว ไมชอบกินผัก 15 -18 ไมมี 19. เมื่อเด็กชายคนนี้โตขึ้นและจะแตงงาน ก. แตงงานกันไดแตไมควรมีลูก เพราะ ข. แตงงานกันได และหากตั้งครรภเปนลูกชายใหทํา แทง แตถาเปนหญิงไมเปนไร ค. แตงงานกันได และหากตั้งครรภเปนลูกผูหญิงให


224

MCQ ทําแทง แตถาชายเปนไมเปนไร ง. ทุกคนเปนโรคนี้ได ไมวาชายหรือหญิง จ. แตงไมได จะทําใหไมมีคณ ุ ภาพชีวิตมีความทุกขไป ตลอดชีวิต เปนการทําบาป 20. ตอมาผูปวยไดรับยาชนิดหนึ่งจากรานยา แตคราวนี้ ผูปวยมีอาการรุนแรงจนถึงแกชีวิต เภสัชกรไมไดถาม ขอมูลการแพยาและโรคประจําตัวของผูปว ย เภสัชกรมี ความผิดอยางไร ก. ผิดจรรยาบรรณแหงวิชาชีพ ข. ผิดกฎหมายยา ค. ละเมิดสิทธิ์ของผูปวย ง. ผิดขอบังคับสภาวาดวยขอจํากัดและเงื่อนไขการ ปฏิบัติหนาที่ จ. ไมทําตามประกาศเรื่องการเลือกสรร สถานการณที่ 3 สุดารัตน เปนเภสัชกรประจํารานยา แผนปจจุบันแหงหนึ่ง ปญหาที่พบในรานก็คือ ตองการ เก็บผลิตภัณฑเขาบนชั้น โดยแยกกันระหวางผลิตภัณฑ เสริมอาหารและยา พบวามีผลิตภัณฑบางชนิดที่ไม สามารถแยกไดวาเปนอาหารหรือเปนยา 21. ทานคิดวาผลิตภัณฑชนิดใดที่กอใหเกิดปญหานี้ ก. Ginkgo , มี Tanakan เปนยาชวยเพิ่มการ ไหลเวียนของเลือด ข. chitosan ค. hydroxyl citric acid ง. medium chain triglyceride oil จ. conjugated linoleic acid 22. ถาทานเปนสุดารัตน ทานจะใชเกณฑขอใดในการ จําแนกผลิตภัณฑ ก. ราคา ข. ขอบงใช ค. dosage form ง. ขนาดที่ใช จ. เลขสารบบอาหาร 13 หลัก 23. ชวงสายมีหญิงคนหนึ่งเขามาในราน เพื่อขอซื้อยาลด น้ําหนัก สูง 145 ซม. และมีน้ําหนัก 61 กก. จะมีคาดัชนี เทาใด (BMI) ก. 26 ข. 27 ค. 28 ง. 29 จ. 30


Comprehensive Pharmacy Review 24. หญิงสาวดังกลาว นําตัวอยางยาซึ่งบรรจุในซองยาที่ มีไปพบแพทยที่โรงพยาบาล เพื่อปรึกษาเรื่องยาลด น้ําหนัก Phentermine โดยบอกวาเมื่อเธอรับประทาน ยาดังกลาวแลวมีอาการขางเคียง ทานคิดวาอาการ ขางเคียงดังกลาวคือ ก. ปวดแสบกระเพาะ ข. นอนไมหลับ หัวใจเตนเร็ว ค. ซึมเศรา เหงาหงอย ง. ปวดกลามเนื้อ จ. ความดันเลือดต่ํา 25. เภสัชกรสามารถจายยา phentermine ไดหรือไม เพราะเหตุใด ก. ได ถามีใบสั่งแพทย เพราะเปนยาควบคุมพิเศษ ข. ได ถามีใบสั่งจากแพทย เพราะเปนยาเสพติดให โทษประเภทที่ 2 ค. ถึงแมจะมีใบสั่งแพทย ก็จายไมได เนื่องจากเปน วัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท2 26. กลไกการออกฤทธิ์ของ phentermine คือ 1. ออกฤทธิ์กระตุนตอระบบประสาทสวนกลาง 2. ยับยั้งการทํางานของเอนไซมไลเปส 3. เพิ่มการเผาผลาญของไขมันสวนเกิน 4. เพิ่มอัตราการเกิด thermogenesis 27. ขอหามใชสําหรับ phentermine คือ 28. หญิงสาวคนหนึ่งมีคนแนะนําใหลองใชผลิตภัณฑ เสริมอาหารชนิดหนึ่งโดยบอกวาจะชวยลดนน.ได ซึ่งเธอ นําผลิตภัณฑเสริมอาหารชนิดนี้ไปถามเภสัชกร ทานคิด วาผลิตภัณฑเสริมอาหารดังกลาวคืออะไร ก. conjugated linoleic acid ข. chitosan ค. hydroxyl citric acid ง. Catechin 29. ผลิตภัณฑเสริมอาหารในขอใดมีคุณสมบัติคลาย dietary fiber ก. chitosan ข. evening primrose oil ค. collagen ง. conjugated linoleic acid จ. Lecitin ฝายวิจัยและพัฒนาของโรงงานยาแหงหนึ่ง ไดรับ


225

MCQ มอบหมายใหพัฒนาสูตรตํารับ tablet ขนาดรับประทาน 37.5 mg ดานกรรมวิธีการทําแกรนูลแบบสูตรตํารับที่ พัฒนาโดยประกอบดวยสารชวยตางๆดังนี้ Tapioca starch, confectionness sugar 8% PVP in 50% ethanol , magnesium stearate, colloidal silicon dioxide,flavors and colors อาศัย ขอมูลขางตนตอบคําถามตอไปนี้ 30. สารชวยตัวใด ที่ควรมีปริมาณมากที่สุดในสูตรตํารับ ก. Tapioca starch ข. Confectionness sugar ค. Sodium starch glycolate ง. magnesium stearate จ. colloidal silicon dioxide สถานการณที่ 4 ผูปวยหญิงไทยคูอายุ 28 ป มาพบ เภสัชกรที่รานยาเพื่อซื่อยารักษาสิว 31. ขอใดสัมพันธกับการเกิดสิวนอยที่สุด ก. พันธุกรรม ข. ยาsteroid ค. ฮอรโมนเพศไมสมดุล ง. ภาวะเครียด จ. อาหารประเภทไขมันสูง 32.ขอใดผิดเกี่ยวกับวิธีการรักษาสิว ก. การลดการทํางานของตอมไขมัน ข. สิวอักเสบและสิวไมอักเสบ มีวิธีการรักษาแตกตาง กัน ค. การรักษาสิวที่ดีตองเริ่มดวย systemic antibiotic เทานั้น ง. มีฮอรโมนบางชนิดใชรักษาสิวได จ. การใช antibiotic รักษาสิวตองใชติดตอกันเปน ระยะยาว 33-38 ไมมี 39. ขอใดผิดเกี่ยวกับ Isotretinoin ก. เปนอนุพันธุของ Vitamin A ที่ดูดซึมดีในทางเดิน อาหาร ข. จัดเปน Drug of choice สําหรับการรักษาสิว ค. ใชไดกับสิวที่ไมตอบสนองตอการรักษาดวยวิธีอื่น ง. หามใชในคนไขที่ตั้งครรภ จ. ทําใหระดับ serum triglyceride สูงขึ้น


Comprehensive Pharmacy Review 40. ยาครีม Isotretinoin 0.05% จัดเปนยาประเภทใดตาม พรบ.ยา ก. ยาใชภายนอกที่ไมใชยาอันตราย ข. ยาใชภายนอกและยาอันตราย ค. ยาใชภายนอกและยาควบคุมพิเศษ ง. ยาใชเฉพาะที่และยาอันตราย จ. ยาใชเฉพาะที่และยาควบคุมพิเศษ สถานการณที่ 5 นายสมยศอายุ 57 ป มีประวัติ stable angina เมื่อ 2 ป แพทยใหยาตัวหนึ่ง ตั้งแต พ.ศ. 2542 มีประวัติทองผูกบอยครั้ง ผูปวยไดรับการวินิจฉัยวาเปน Acute myocardial infraction (AMI) Atenolol 50 mg PO OD Ramipril 10 mg PO OD Aspirin (ASA) 51 mg PO OD Clopidogrel 75 mg PO OD SL Isosorbide dinitrate (ISDN) 5 mg Prn เจ็บอก วันนี้ผูปวยมาพบแพทยตามนัดและออกกําลังกาย มาแลว 6 เดือน เปนดังนี้ TC 250 mg/dl TG 245 mg/dl 41. ขอแนะนําใดตอไปนี้เหมาะสมที่สุดสําหรับผูปวยราย นี้ ก. เริ่มการรักษาโดยใช Simvastation 20 mg ทุก เย็น และ flollow up ข. ผูปวยมีปจจัยเสี่ยงเพียง 1 ปจจัย ดังนั้นควรใช การควบคุมอาหาร รักษาตอไป ค. เริ่มการรักษาโดยใช Niacin 1gm BID และ follow up ในอีก 6 เดือน ง. เริ่มการรักษาโดยใช Cholestyramine 4 gm BID จ. เริ่มการรักษาโดยใช Gentibozil 600 mg BID 42. ความเสี่ยงของการเกิดภาวะกลามเนื้ออักเสบและ กลามเนื้อละลาย (Rhabdo) จากการใชยากลุม statin จะเพิ่มสูงขึ้นเมื่อใชรวมกับยาชนิดใด ก. genfibrozil ง. propanolol ข. Niacin จ. enalapril ค. cholertyramine . 43. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับของอาการไมพึงประสงค ก. Atenolol ภาวะการหอบหืด ข. Ramipril ภาวะ hypokalemia


226

MCQ ค. Cholestyramine กลามเนื้อออนแรง ง. Gentibrosil ตามัว (blurred vision) จ. Isosorbide mononitrate ปวดศรีษะ 44. กลไกการออกฤทธิ์ของ Atenolol (ยากลุม β- block) ก. เพิ่ม heart rate ลดแรงบีบตัวของหัวใจทําให cardiac output เพิ่มขึ้น ข. ลด heart rate ลดแรงบีบตัวของหัวใจทําให cardiac output เพิ่มขึ้น ค. ลด heart rate ลดแรงบีบตัวของหัวใจทําให cardiac output ลดลง ง. กระตุนการหลั่ง rennin ที่ไต จ. ทําใหเกิด negative feedback และ compensatory outflow จากระบบประสาทสวนกลาง 45. ทานจะแนะนําการใช Sublingual isosorbide dinitrete แกผูปว ย ก. รับประทานยาแลวดื่มน้ําตามมากๆ เวลามีอาการ ข. เคี้ยวยานี้ใหละเอียดกอนกลืนเวลามีอาการ ค. เมื่อลืมรับประทานยา ใหรับประทานยาเพิ่มเปน 2 เม็ดได ง. เมื่อมีอาการอมยาไวใตลิ้นจนกวายาจะละลายหมด โดยพยายามไมกลืนน้ําลาย จ. เมื่อมีอาการอมยาไวปากระหวางเหงือกและ กระพุงแกมจนยาละลายหมด ไมกลืนน้ําลาย 46. กรณีที่แพทยสั่งใหใช isosorbide mononitrate 20 mg. จะเขียนคําแนะนําในการใชยาอยางไร จึงจะ เหมาะสมที่สุด ก. รับประทานวันละ 2 ครัง้ เชา-เย็น ข. รับประทานวันละ 2 ครั้ง เชา-บาย (3 โมง) ค. รับประทานวันละ 2 ครัง้ เชา-กอนนอน ง. อมใตลิ้น วันละ 2 ครั้ง เชา-เย็น จ. อมใตลิ้น วันละ 2 ครั้ง เชา-บาย (3 โมง) 47. ขอใดตอไปนี้ถูกตองเกี่ยวกับยาที่ผูปวยไดรับ ก. Atenolol ไมควรใชเพื่อปองกันการเกิด AMI ใน อนาคตเนื่องจาก intrinsic sympathomimetic activity ข. Ramipril นี้ชวยไปลดหรือปองกันการดําเนินของ โรค heart failure ของ stroke องผูปวยได ค. Clopidogrel จัดเปนยาในกลุม Platelet glycoprotein I receptor antagonist


Comprehensive Pharmacy Review ง. การใช ASA รวมกับ Clopidogrel ตองมีการ ติดตามคา PT/ID อยางสม่ําเสมอ จ. ISDN ลด Myocardial oxygen demand เนื่องจาก ลด HR และ BP 48. เภสัชกรที่มีหนาที่คัดเลือกยาที่ดีใหแกโรงพยาบาล เรื่องราคายาออก ทานจะกําหนดคุณลักษณะของยา โดยมี Enalapril ที่ใชเปนเกณฑในการคัดเลือกยา ยกเวน ก. กําหนดคา dissolution ข. กําหนดสีของยาเม็ด ค. กําหนดปริมาณ Active ingredient ง. กําหนดขีดจํากัด (limit) ของ Enalaprilat จ. กําหนดขีดจําหัด (limit) ของ piperazine diketone 49. มีปจจัยอะไรที่ไมมีผลตอการออกฤทธิ์ในดาน onset และ duration ของยา ก. Volatility ของยา ข. route of administration ของยา ค. metabolisum ของยา ง. Structure ของยา (ชนิดของ oxide ของ nitrogen จ. ปริมาณ alcohol ที่มีในยา 50. กลุม Angiotensin-converting enzyme (ACE) inhibitor ตัวหนึ่งมีปญหา pH ในกระเพาะอาหาร และมีการดูดซึมไมดีที่ลําไสเล็ก ทานควรจะพัฒนา อยางไรใหมีประสิทธิภาพในการรักษาดีที่สุด ก. Soft elastic capsule ข. Enteric coating tublet ค. Plastic natrices tablet ง. Gastric floating tublet จ. Methods unit tablet สถานการณที่ 6 ผูปวยชายอายุ 20 ป มาพบแพทยดวย อาการหวัด มีน้ํามูกใส คัดจมูก คันจมูก จาม ซึง่ เปนมา ประมาณ 5 วัน 51. จากอาการดังกลาว อยากทราบวาผูปวยรายนี้นาจะ เปนโรคอะไร ก. Sinusitis ข. Allergic rhinitis ค. Cystitis ง. Common cold จ. Bronchitis


227

MCQ 52. หลังการตรวจวินิจฉัย แพทยไดสั่งจายยารวม 4 รายการ เมื่อผูปวยไปรับยาที่หองยาพบวามียาหมดคือ Pseudoephredrine ขนาด 60 มิลลิกรัม เภสัชกรจึงได เขียนใบรับรองยาหมดให โดยบอกวายานี้ไมมีจําหนาย ในรานยา ขอใหผูปวยมารับยาที่โรงพยาบาลในภายหลัง อยากทราบวาทําไมยานี้จึงไมมจี ําหนายในรานยา ก. เนื่องจากจัดเปนยาควบคุมพิเศษ ข. เนื่องจากจัดเปนยาที่ลงทะเบียนแบบมีเงื่อนไข ตองติดตามการใชในโรงพยาบาล ค. เนื่องจากจัดเปนยาเสพติดใหโทษ ประเภท 2 ง. เนื่องจากจัดเปนวัตถุออกฤทธิ์ตอจิตประสาท จ. เนื่องจากจัดเปนยาอันตราย 53. เนื่องจากผูปวยมีอาการคัดแนนจมูกมาก เภสัชกร หองยาจึงติดตอปรึกษาแพทยเพื่อหายาอื่นทดแทน แพทยไดสั่งยา ephedrine มาให จากสูตรโครงสราง ของ ephedrine อยากทราบวามีความแตกตางจาก Pseudoephedrine อยางไร

ก. ตางกันเฉพาะตําแหนงที่ 1,2 ข. ตางกันเฉพาะตําแหนงที่ 1,3 ค. ตางกันเฉพาะตําแหนงที่ 2,3 ง. ตางกันเฉพาะตําแหนงที่ 2,4 จ. ตางกันเฉพาะตําแหนงที่ 3,4 54. ในใบสั่งยาที่แพทยเขียนมาทดแทนคือ ephedrine 0.5 1 drop bid แนะนําอยางไรจึงจะถูกตองสมบูรณ ก. ใหรับประทานครั้งละ 1 หยด วันละ 1 ครั้ง หลังอาหาร เชา ข. ใหรับประทานครั้งละ 1 หยด วันละ 2 ครั้ง กอน อาหารเชา-เย็น ค. ใหหยอดยาทางจมูก ครั้งละ 1 หยด วันละ 2 ครั้ง เชาเย็น ง. ใหหยอดยาทางจมูกทั้ง 2 ขาง ครั้งละ 1 หยด วันละ 2 ครั้ง เชา-เย็น


Comprehensive Pharmacy Review 55. ในระหวางจายยา เภสัชกรไดใหคําแนะนําแกผูปวย เกี่ยวกับการใชยาวาไมควรใชยาติดตอกันนานเกิน 7 วัน อยากทราบวาเพราะเหตุใด ก. เพื่อปองกันปญหาการดื้อยา ข. เพื่อปองกันการเกิด hypertension ค. เพื่อปองกันการเกิด hyperglycemia ง. เพื่อปองกันการเกิด rebound congestion จ. เพื่อไมใหเกิดปญหา insomnia 56. สารใดตอไปนี้ไมพบในตํารับยาหยอดจมูก ก. Preservative ข. Coloring agent ค. Buffering agent ง. Antioxidant จ. Toxicity adjusting agent 57. ตามใบสั่งแพทยสั่งจายยา ephedrine 0.5% แตใน หองยามี ephedrine 1.0% ทานจะเตรียมยาอยางไรใหได ตามใบสั่งแพทย ก. นํา ephedrine 1.0% 2.5 ml ml เจือจางดวยน้ํา 2.5 ml ข. นํา ephedrine 1.0% 2.5 ml เจือจางดวย NSS จนครบ 5 ml ค. นํา ephedrine 1.0% 2.5 ml เจือจางดวย acetate buffer 2.5 ml ง. นํา ephedrine 1.0% 2.5 ml เจือจางดวยน้ําจน ครบ 5 ml จ. นํา ephedrine 1.0% 2.5 ml เจือจางดวย NSS 5 ml 58. ตอมาผูปวยเริ่มมีอาการไอแหงๆ จึงไปซื้อยาที่ราน ขายยา อยากทราบวา ยาใดซื้อไดในรานยาแผน ปจจุบัน (ขย. 1) ก. ยาแกไอน้ําดําองคการเภสัช ขนาด 60 ml ข. ยาแกไอน้ําดํา องคการเภสัช ขนาด 120 ml ค. Cofeed ® (Diphenhydramine and ammonium chloride ง. Terco-D ® (Dextromethrophan and terpin hydrate) จ. Godlpect ® (Codeine phosphate and glyceryl guaicolate


228

MCQ 59. หลังจากไดรับยาแกไอแลว ผูปวยไดสอบถามเภสัช กรวาสามารถใชสมุนไพรตัวใดเพื่อลดอาการไอได บาง ทานจะแนะนําใหใชสมุนไพรขอใด ก. ฟาทะลายโจร ข. ไพล ค. ขิง ง. ชุมเห็ดเทศ จ. เสลดพังพอน 60. สมุนไพรแกไอตัวอื่นนอกจากสมุนไพรขอขางตน ก. ขา ข. ตะไคร ค. ดีปลี ง. กระเทียม จ. กระเพรา สถานการณที่ 7 ผูปวยชายอายุ 30 ป มาขอคําปรึกษา จากเภสัชกรโดยเลาวาประมาณ 2 สัปดาหที่ผานมา มี อาการอึดอัด ปวดแสบยอดอกในชวงกลางวัน ตอมา 2-3 วันมีอาการในตอนกลางคืนดวย เมื่อมีอาการดังกลาว หลังอาหารหรือถาปวดมากจะกินยาลดกรดเพื่อบรรเทา อาการ สุขภาพโดยทั่วไปแข็งแรงดีไมเคยมีอาการแบบนี้ มากอน ปกติดื่มสุราบางเมื่อมีงานสังสรรคครั้งละ ประมาณ 2-3 ขวด นอกจากดื่มสุราแลว สูบบุหรี่วันละ ซอง มีอุปนิสัยนอนดึกและตื่นสาย การซักประวัติ เพิ่มเติม พบวาผูปวยมีความเครียดจากการทํางาน กิน อาหารไมตรงเวลา อาหารที่กินสวนใหญไดแก ผักและ ผลไม ทานซึ่งเปนเภสัชกรคาดวาผูปวยจะเปนโรค กระเพาะ 61. ขอใดตอไปนี้ ถูกตอง เกี่ยวกับการรับประทานยาลด กรดเพื่อรักษาโรคกระเพาะ ก. ยาชนิดเม็ดสวนใหญตองกลืนยาทั้งเม็ด หามเคี้ยว ข. ยาอาจทําใหทองเสีย เพราะมีตัวยาสําคัญคือ Aluminium hydroxide ค. ในผูปวยที่เปนโรคไตรวมดวย ควรใหยาลดกรดที่ มี Magnesium เปนองคประกอบ ง. ควรรับประทานยากอนอาหาร 1 ชม. และกอน นอนเพื่อใหยามีฤทธิ์อยูไดนาน จ. ในผูปวยที่มีอาการรุนแรง


Comprehensive Pharmacy Review 62. หากพิจารณาตามกฎหมาย ยาใดที่ผูปวยสามารถซื้อ ไดดวยตนเอง ก. ยาลดกรดชนิดน้ําทุกชนิดที่ไมมี.............. ข. ยาสมุนไพรเปลานอย ขนาดบรรจุ 10 เม็ด ค. ยาเม็ดอะลูมินา-แมกนีเซียม ขนาดบรรจุ 20 เม็ด ง. ยา Cimetidine 200 mg ขนาดบรรจุ 10 เม็ด จ. ยาโปรตามีน ขนาดบรรจุ 100 เม็ด .63. ผูปวยไดรับยาลดกรดชนิดน้ําแขวนตะกอน ลักษณะ ใดที่บงชี้ถึงความไมคงตัว ก. ผงยาสามารถแขวนตะกอนอีกดวยแรงเขยาปาน กลาง ข. ผงยาแขวนตะกอนอยูไดในสารละลายโดยไมตอง ออกแรงเขยา ค. ผงยามีขนาดโตขึ้นภายหลังจากเก็บไวเมื่อเวลา ผานไประยะหนึง่ ง. ผงยาจับกันอยางหลวมๆ ไมอัดตัวกันแนนที่กน ภาชนะ จ. ผงยาไมเกิดการเปลี่ยนแปลงการละลายเมื่อเวลา ผานไป 64. ระบบยาแขวนตะกอนควรจะมีลักษณะการไหล (rheology) อยางไร ก. มีความหนืดไมเปลี่ยนแปลงเมื่อออกแรงเขยาหรือ เมื่อตั้งทิ้งไว ข. มีความหนืดลดลงเมื่อออกแรงเขยาและความหนืด ลดลงเมื่อตั้งทิ้งไว ค. มีความหนืดเพิ่มขึ้นเมื่อออกแรงเขยาและความ หนืดเพิ่มขึ้นเมื่อตั้งทิ้งไว ง. มีความหนืดลดลงเมื่อออกแรงเขยาและความหนืด เพิ่มขึ้นเมื่อตั้งทิ้งไว จ. มีความหนืดเพิ่มขึ้นเมื่อออกแรงเขยาและความ หนืดลดลงเมื่อตั้งทิ้งไว 65. ถายาน้ําแขวนตะกอนมีอัตราเร็วในการตกตะกอน (Sedimentation rate) สูง ควรแกไขอยางไร ก. เติมผงยาเพิ่มขึ้น ข. ใชผงยาที่มีขนาดอนุภาคใหญขึ้น ค. เติมแอลกอฮอลเพื่อเพิ่มการละลายของผงยา ง. เติมสารเพิ่มความหนืด เชน methylcellulose จ. เติมสารลดแรงตึงผิว (Surfactant) เพื่อใหผงยาจับ ตัว


229

MCQ การวิเคราะห Aluminum hydroxide gel ตาม USP 26 โดยละลาย Aluminum hydroxide ดวย HCl หลังจาก ปรับปริมาตรจนไดตามที่ตองการแลวจะเติมสารละลาย 0.05 M disodium ethylendiamine (diNaEDTA) ปริมาณมากเกินพอใหความรอน 5 นาที จากนั้นเติม Alcohol และสารละลาย dithis….. TS ทําการไตเตรท ดวยสารละลาย 0.05 M Zn SO4 กจากขอมูลขางตนจง ตอบคําถาม 66. การวิเคราะหนี้เปนการไตเตรทแบบใด ก. redox แบบ direct titration ข. acid-base แบบ back titration ค. Precipitation แบบ back titration ง. Complexation แบบ back titration จ. Diazotization แบบ direct titration 67. อานไมออก 68. ผูปวยไมตองการกินยาลดกรดอีกตอไป อยากให เภสัชกรแนะนํายารักษาโรคกระเพาะ เภสัชกรแนะนํา H2-blocker ขอใดถูกตองสําหรับการใชยากลุมนี้ ก. โดยทั่วไประยะเวลาที่ใชรักษาคือ 8-12 wk. ข. ระยะเวลาที่ใชรักษา duodenal ulcer ยาวกวา gastric ulcer ค. ยากลุมนี้สามารถยับยั้งการเจริญของเชื้อ H. pytori ได ง. สามารถใหผูปวยรับประทานยากลุมนี้ครั้งเดียว กอนนอนได จ. ยาที่เปน prototype ของกลุมนี้เกิดปฏิกิริยากับยา อื่นนอย เภสัชกรไดพิจารณาแนะนํายาจากสมุนไพร เชน แคปซูลขมิ้นชัน เพื่อใชรักษาโรคกระเพาะ อาหารของผูปวย สารสําคัญของขมิ้นชันที่ออกฤทธิ์ ในการกระตุนการหลั่งเยื่อเมือกออกมาเคลือบ กระเพาะอาหาร ไดแก 69. สารสําคัญของขมิ้นชันที่ออกฤทธิ์ในการกระตุนการ หลั่ง ก. Lupeol ข. Curcumin ค. Stignasterol ง. andrographolide จ. hydroxyanthracens


Comprehensive Pharmacy Review 70. สําหรับแคปซูลขมิ้นชันไดถูกคัดเลือกใหบรรจุใน บัญชียาหลัก ก. ยาแผนไทย ข. ยาแผนโบราณ ค. ยาตํารับตามตํารายาไทย ง. ยาจากสมุนไพรที่มีการพัฒนา จ. ยาจากสมุนไพรที่มีการใชองคความรูแบบดั้งเดิม สถานการณที่ 8 หญิงไทยเดี่ยวอายุ 29 ป มาที่รานขาย ยาดวยอาการปวดศีรษะแบบตุบๆ มีอาการปวด 1-2 ครั้ง ตอเดือน เปนมา 3-4 เดือนแลว กอนที่จะมีอาการปวด ศีรษะจะมีอาการเห็นแสงระยิบระยับนํามากอน อาการ ปวดศีรษะจะเปนขางเดียวและมักจะมีอาการคลื่นไส อาเจียนรวมดวย อาการปวดศีรษะจะลดลงถาไดนอน หลับ ในหองที่เงียบและมืด 71.ผูปวยมีอาการปวดศีรษะแบบนี้ แสดงวาเปนโรคใด ก. T ข. C ค. Migraine ง. T จ. M 72.ผูปวยรายนี้ควรไดรับยาชนิดใดเปนขนานแรก ในการ รักษาอาการปวด ก. Methylergotamine ข. Sunatriptane ค. Amitriptyhline ง. Naproxen จ. Verapamil ตอมาผูปวยไดกลับมาหาทานเนื่องจากอาการปวดเพิ่ม มากขึ้น จึงจาย ergotamine และ Caffeine 100 mg ใหแกผูปวย. 73. ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับยาที่ผูปวยไดรับในครั้งนี้ ก. ขนาดเริ่มตนคือ 1-2 เม็ด รับประทานเมื่อมีอาการ ข. รับประทานยาซ้ําไดเมื่ออาการไมดีขึ้นภายใน 30 นาที ค. ถามีอาการชาที่ปลายมือปลายเทาใหหยุดยา ง. ไมควรรับประทานยาเกิน 6 เม็ด ตอวัน 74. Ergothamine จัดเปนสารสําคัญกลุมใด ก. Alkaloids


230

MCQ ข. Flavonoids ค. Phenolics ง. Tannins จ. Terpenoids 75. ในเดือนถัดมาผูปวยมีอาการปวดศีรษะและกินยา ergotamine พรอมทั้งมีอาการหวัด เจ็บคอ จึงไดซื้อ ยาปฏิชีวนะ erythomycin จากรานยา หลังกินยา ผูปวยมีอาการคลื่นไส อาเจียน และชาตามปลายมือ ปลายเทา ทานคิดวาปฏิกิริยาระหวางยาที่เกิดขึ้น เกิดจากกระบวนการใด ก. Absorption . ข. Distribution . ค. Biotransformation 76. วิธีการใดที่นิยมใชในการวิเคราะหระดับยาในเลือด ของยา ergotamine ก. HPLC ข. Ultra-Violet spectophotometry ค. Potentiometry ง. fluorometry จ. Polamography 77. ผูปวยรายเดิมกลับมาหาทานอีกและบอกวามีอาการ ปวดศีรษะบอยขึ้น เพิ่งเปลี่ยน งานใหมและงาน คอนขางยุง ขอใดเปนการประเมินวาผูปวยควรไดยา เพื่อการปองกัน ก.ผูปวยปวดศีรษะมากกวา 2-3 ครั้ง/เดือน ข. อาการปวดศีรษะคอนขางรุนแรง ค. ผูปวยมีอาการปวดนาน 12 ชม. และอายุที่เปน ครั้งแรกมากกวา 55 ป ง. ผูปวยทนตออาการไมพึงประสงคของยาบรรเทา การปวดศีรษะไมได จ. ระยะเวลาที่จะมีอาการปวดศีรษะสามารถ คาดการณลวงหนาได 78. ยาในขอใดที่นาจะเหมาะสมและใชไดผลดีในการ ปองกันอาการปวดศีรษะในผูปวยรายนี้ ก. Indomethacin ข. Ergotamine ค. Sumatriptan ง. Propranolol จ. Verapamil


Comprehensive Pharmacy Review 79. การใชยาปองกันอาการปวดศีรษะของผูปวยรายนี้ ควรไดรับ ก. อยางนอย 6 เดือน หลังจากการปวดศีรษะครั้ง สุดทาย ข. อยางนอย 6 เดือน หลังจากความถี่และอาการ ปวดศีรษะลดลว ค. กินยาตอไปจนกวาผูปวยจะทนอาการไมพึง ประสงคไมได ง. กินยาเดือนเวนเดือน จนกวาจะไมมีอาการ จ. กินไดตลอดไป 80. ยาในขอใด ไมควร ใชปองกันอาการปวดศีรษะใน ผูปวยที่มีอาการ ก. Amitriptyline ข. Fluoxetine ค. Propranolol ง. Ketotifen สถานการณที่ 9 ผูปวยหญิงไทยคูอายุ 58 ป มี BMI = 28 kg/m2 มาพบแพทย เนื่องจากมีปสสาวะบอย เจ็บ หนาอก น้ําหนักลด ออนเพลีย แพทยวินิจฉัยวาผูปวย เปนหัวใจขาดเลือด มาวันนี้ผูปวยมาพบแพทยตามนัด และแพทยไดจายยาเพื่อรักษา (1) glibenclamide tablet (5) 1x2 AC (2) metformin tablet (500) 1x3 AC (3) Isoserbide mononitrate tablet (20) 1x2 AC (4) Aspirin tablet (300) 1x1 PC 81. จากขอมูลดังกลาว อาการใดตอไปนี้ของคนไขไมใช อาการ DM ก. หิวน้ําบอย ข. ปสสาวะบอย ค. เจ็บหนาอก ง. น้ําหนักลด จ. ออนเพลีย 82.ขอใดกลาวไมถูกตองเกี่ยวกับคําแนะนําของยาที่ ผูปวยไดรับ ก. ยา glibenclamide ควรรับประทานกอนอาหาร ประมาณ 30 นาที ข. ยา aspirin ควรรับประทานหลังอาหารทันที ค. อาการไมพึงประสงคของยาที่อาจพบสําหรับยา glibenclamide คือ weight gain


231

MCQ ง. อาการไมพึงประสงคของยา metforin ไดแก … จ. ไมควรดื่ม alcohol รวมกับยา glibenclamine 83. กรณีที่ผูปวยรายนี้ไมสามารถใชยา Metforminได และเปน glaucoma ควรใชยาใดแทน Metformin ก. glucoside ข. rosiglitazone ค. Chlorpropamide 84. ขอใดกลาวไมถูกตองเกี่ยวกับกลไกการออกฤทธิ์ของ glibenclamide ก. กระตุนการหลั่ง glucagon ข. กระตุนการหลั่ง Insulin จากตับออน ค. ลดการทําลาย Insulin ที่ตับ ง. กระตุนการหลั่ง somatostatin 85. ขอใดเปนผลที่อาจเกิดขึ้นไดจากการใชยา Glibenstermine เปนระยะเวลานาน ก. desensitization of sulfonylureas receptor ข. up-regulation of sulfonylureas receptor ค. down-regulation of sulfonylureas receptor ง. hyperinsulinemia จ. increase insulin sensitivity 86. ผูปวยมาขอคําแนะนําในการทานใบแปะกวยรวม ดวย อยากทราบวา ใบแปะกวยจะมีผลกับยาที่ไดรับ จากโรงพยาบาลหรือไม ก. มีผลโดยเสริมฤทธิ์ยับยั้งการแข็งตัวของเกร็ดเลือด ของ aspirin ข. มีผลโดยเสริมฤทธิ์ลดน้ําตาลในเลือดของ metformin ค. มีผลโดยลดประสิทธิภาพการจับของยา isosorbide mononitrate ง. มีผลโดยลดประสิทธิภาพการลดน้ําตาลในเลือด ของ glibenclamide จ. ไมมี อันตรกิริยากับยาที่ไดรับจากโรงพยาบาล 87. เมื่อนํายาเม็ดจํานวน 10 เม็ด มาทําการควบคุม คุณภาพ ในหัวขอ uniformity น้ําหนักเฉลี่ยของเม็ด ยาเทากับ 125 mg. คา S (Sample standard deviation) RSD (relative standard deviation) จะ เทากับเทาไร ก. 2% ข. 3% ค. 4% ง. 5% จ. 6%


Comprehensive Pharmacy Review 88. ถาสีของยาเม็ด aspirin มีลักษณะดาง เรียกการเกิด ความไมสม่ําเสมอของสีนี้วา ก. faking ข. paling ค. picking ง. mottling จ. capping 89. ถาตองการเปดรานขายยาใน อ.สองพระยา จ. อางทอง จะตองติดตอหนวยงานใด ก. สภาเภสัชกรรม ข. สํานักงานสาธารณสุขอําเภอ ค. สํานักงานสาธารณสุขจังหวัด ง. สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยา 90. จากโครงสรางของยา glibenclamide เพราะเหตุใด

ก. สามารถหมุนแสง polarized ได ข. สามารถวิเคราะหไดโดยใชวิธี HPLC-UV detection ค. หมูซัลโฟนทําใหโครงสรางมีความเปนกรด ง. หมูยูเรียทําใหโครงสรางมีความเปนเบส จ. วงแหวนอะโรมาติกดานปลาย ซึ่งมีหมูคลอโรในเม ตาบอไลซโดยกระบวนการออกซิเดชันไมได สถานการณที่10 สตรีรายหนึ่งเพิ่งเริ่มรับประทานยา คุมกําเนิดประกอบดวย Ethinyl estradiol 30 µg + Levonorgestrel 0.15 mg เปนวิธีแรก โดยรับประทาน เม็ดแรกของแผง ในวันที่ 5 ของรอบเดือน เมื่อเวลา 18.00 น. หลังอาหารเย็น ตอมาสตรีรายนี้หยุด รับประทานยาคุมกําเนิดเพื่อตองการตั้งครรภ เมื่อคลอด บุตรได 2 สัปดาห ไดปรึกษาเภสัชกรเกี่ยวกับการ คุมกําเนิดตอไปอีก เพราะตองการเวนระยะการมีบุตร 3 ป ขณะนี้กําลังใหนมบุตร 91. ยาคุมกําเนิดรับประทานขณะใหนมบุตร คือ ก. Lynestrenol ข. Levonorgestrel ค. Ethinyl estradiol + Levonorgestrel ง. Ethinyl estradiol + Desogestrol


232

MCQ จ. Ethinyl estradiol + Gestodene 92. ตอมาสตรีรายนี้ไดเปลี่ยนวิธีการคุมกําเนิดเปนให สามีใชถุงยางอนามัยและการคุมกําเนิดฉุกเฉินเพราะ ถุงยางอนามัยขาด การซักประวัติเพิ่มเติมไดขอมูล ดังนี้ มีเพศสัมพันธเมื่อ 3 วันที่ผานมา มีประจําเดือน เมื่อ 2 สัปดาหที่ผานมา รอบเดือน 30 + 2 วัน ไม เคยใชวิธีการคุมกําเนิดฉุกเฉินมากอน คําแนะนํา การจายยารับประทานยาคุมกําเนิดฉุกเฉิน ในขอใด เหมาะสม ก. ไมจําเปนตองคุมกําเนิดฉุกเฉิน เพราะชวงเวลาที่มี เพศสัมพันธนั้นอยูในระยะปลอดภัย ข. ใหรอทดสอบการตั้งครรภ เพราะเลยระยะเวลาที่ ยาคุมกําเนิดฉุกเฉินจะมีประสิทธิภาพ ค. Ethinyl estradiol 2.5 mg วันละ 2 ครั้งเปนเวลา 3 วัน ง. Levonorgestrel 0.75 mg 2 ครั้งหางกันไมเกิน 12 ชม. จ. ยาคุมที่มี Ethinyl estradiol 50 µg + Levonorgestrel 0.25 mg2 ครั้งหางกันไมเกิน 12 ชม. 93. พัฒนาสูตรโครงสรางของ Levonorgestrel ที่ ตําแหนง 17 โดยการทําปฏิกิริยา จะมีเภสัช จลนศาสตรอยางไร ก. ไมถูกดูดซึมในทางเดินอาหาร ข. ถูกทําลายในทางเดินอาหารเร็วมาก ค. คาครึ่งชีวิตสั้นลง ง. ออกฤทธิ์ไดนานขึ้น จ. ถูกขับในรูปไมเปลี่ยนแปลง การควบคุมคุณภาพ Levonorgestrel 0.75 mg โดยนํายา 20 เม็ด ละลายดวยตัวทําละลาย กรองแลว นํามาวิเคราะหปริมาณดวยเทคนิด HPLC Levonorgestrel ความเขมขน 0.15 mcg/ml ไดผล การทดลองดังตาราง 1 2 3 avarag s e d standar 12500 12400 12450 124500 5 d 0 0 0 sample 12800 12850 12750 12800 5 0 0 0


Comprehensive Pharmacy Review 94. คา Labeled amount ของ Levonorgestrel มีคา เทาใด ก. 98.8 ข. 99.8 ค. 100.8 ง. 101.8 จ. 102.8 95. ในการควบคุมมาตรฐานวัตถุดิบหัวขอใด แสดงถึง ความสามารถในการออกฤทธิ์ของ Levonorgestrel ก. Identification ดวยเครื่อง IR spectorphotometry ข. Specific rotation ค. Related substance ง. UV analysis จ. Loss on drying 96. โดยปกติแลวยาคุมกําเนิดมักจะมีขนาดที่ใช dose ต่ําที่สุด ขอใดตอไปนี้ถูกตอง ก. ใชวิธี wet granulation ข. ใชวิธี dry granulation ค. ใชวิธี direct compression ง. ใชวิธี wet หรือ dry granulation จ. ใชวิธี wet granulation หรือ direct compression 97. ใชยาคุมที่มี Ethinyl estradiol ไมมปี ญหาในการ เกิดปฏิกิริยาระหวางยา กรณีใดบาง ก. ในผูปวยวัณโรคที่ใช rifampin อยางตอเนื่อง ข. ในผูปวยที่ไดรับยา corticosteroid เปนเวลาหลาย เดือน ค. ในผูปวยที่ไดรับยา barbiturate อยางตอเนื่อง ง. ในผูปวยที่ใชยา phenyltoin ปองกันการชัก จ. ในผูปวยที่ไดรับยา aspirin อยางตอเนื่อง 98. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับ Ethinyl estradiol + Levonorgestrel ก. Ethinyl estradiol เปนยาในกลุม estrogen ข. Levonorgestrel เปนยาในกลุม progestins ค. การให Ethinyl estradiol 0.03 mg + Levonorgestrel 0.15 mg ในทุกเม็ดของการใหแบบ biphasic combination โดยมียา 2 ชนิดในแผง ง. Levonorgestrel อาจใชเปนยาเดี่ยวสําหรับการ คุมกําเนิดโดยไมตองใชรวมกับ Ethinyl estradiol จ. Levonorgestrel เปน isomer หนึ่งของ Norgestrel


233

MCQ 99. ขอใดผิดเกี่ยวกับยาคุมกําเนิด 2 ชนิดนี้ - Lynestrenol - Norethindrone ก. Lynestrenol เปนยาในกลุม estrogen ข. Norethindrone เปนยาในกลุม progestins ค. Norethindrone เปนผล androgenic effect เพราะ มีโครงสรางคลายกับ Testosterone ง. Lynestrenol มีผล androgenic effect ต่ํากวา Norethindrone จ. กลุม C=CH ในโครงสรางยาทั้ง 2 ชนิดนี้จะ ขัดขวางการเกิด oxidation ของกลุม OH ไปเปน ketone 100.ตาม พ.ร.บ.ยา พ.ศ. 2510 ยารับประทานคุมกําเนิด จัดอยูในขอใด ก. ยาที่จายตามใบสั่งแพทยเทานั้น ข. ยาที่จายไดโดยเภสัชกร ค. ยาที่จายไดในรานยาแผนปจจุบันบรรจุเสร็จ ง. ยาประเภท over the counter จ. ยาควบคุมพิเศษ สถานการณที่ 11 ผูปวยหญิงอายุ 27 ป มาพบ เภสัชกรที่รานยาดวยอาการปวดบิดเปนพัก ๆ ที่บริเวณ ทองนอยและมีประจําเดือนเปนวันแรก ผูปวยบอกวา มักจะมีอาการปวดกอนมีประจําเดือนไมกี่ชั่วโมง และ เปนอยูตลอด 2-3 วันแรกของประจําเดือน เภสัชกรจึง จายยา paracetamol และ Ibuprofen อยางละ 20 เม็ด โดยถาปวดไมมาก ใหรับประทาน Paracet ครั้งละ 1-2 เม็ด ทุก 4-6 ชั่วโมง แตถาปวดมากใหรับประทาน Ibuprofen ครั้งละ 1 เม็ด หลังอาหาร วันละ 3 เวลา 101. ขัอใดตอไปนี้ไมใชลักษณะอาการของ Primary dysmenorrhea ก. เริ่มมีอาการปวดทองเมื่ออายุ 27 ป ข. ปวดบิดเปนพัก ๆ ที่บริเวณทองนอย ค. ปวดทองกอนมีประจําเดือนไมกี่ชม. ง. ปวดทองตลอดชวง 2-3 วันแรกของการมี ประจําเดือน จ. อาการปวดทองดีขึ้นเมื่อรับประทานยา paracet หรือ Ibuprofen


Comprehensive Pharmacy Review 102. เภสัชกรไมควรใหคําแนะนําขอใดแกผูปวยรายนี้ ก. ประคบบริเวณทองนอยดวยถุงน้ํารอนอาจชวย บรรเทาและอาการปวดทอง ข. ควรนอนพักผอนมาก ๆ ระหวางมีประจําเดือน ค. ควรรับประทานยา Ibuprofen หลังอาหารทันที ง. ควรรอใหมีอาการปวดทองกอนถึงรับประทานยา Ibuprofen จ. หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอลระหวาง รับประทานยา Ibuprofen 103. ยา Ibuprofen ออกฤทธิ์ยับยั้งการสรางสารใดใน รางกายซึ่งมีผลระงับอาการปวดได ก. Serotonin ข. Prostaglandin ค. Cycloxygenase ง. Leukotriene จ. thromboxane 104. หากผูปวยรายนี้รับประทานยา Ibuprofen แลว ประมาณ 1 ชม. ยังมีอาการปวด จะแนะนํายาชนิดใดเพื่อ เสริมฤทธิ์แกปวดทอง ก. mefenamic acid ข. hyoscine-n-butylbomide ค. estradiol+ levonorgertrel ง. orphenadine จ. tolperisone 105. ยาใดที่ไมสามารถใชรักษาอาการปวดประจําเดือน ก. aspirine ข. colcicine ค. naproxen ง. celecoxib จ. mefenamic acid 106. โครงสรางใดเปน major metabolite ของ paracetamol

ตอบ


234

MCQ

107. ระหวางที่มีอาการปวดประจําเดือน ผูปวยควร หลีกเลี่ยงอาหารที่มีสวนประกอบ ก. ขมิ้นชัน ข. ชาเขียว ค. ลูกเดือย ง. กวาวเครือ จ. มะขามแขก 108. ขอใดกลาวถึงยาชนิดเม็ดเคลือบฟลม Ibuprofen ไดัถูกตอง ก. มีน้ําหนักหลังเคลือบฟลมขึ้น 2 เทา ข. รูปรางคงเดิมหลังเคลือบ ค. เคลือบเพื่อใหมีผลตอการปลดปลอยยา ง. เคลือบไดเฉพาะฟลมใส ไมมีสี 109. ถาทานพบวายาเม็ด Paracet มีการแยกตัว ออกเปนชั้น แกปญหาดังกลาวอยางไร ก. ใหใช punch ที่มีความโคงมาก (deep concave punch ) ข. ใหใช die ที่มีชองดานบนใหญกวาดานลาง ค. ลดความเร็วในการตอกลง ง. เติมสารพวก hygroscopic ลงไปเพื่อไมใชแกร นูลชื้นเกิน จ. อาจเพิ่มปริมาณสารยึดเกาะเพื่อใหแกรนูลจับกัน ไดดี 110. ผูปวยสงสัยวายา Ibuprofen ที่ซื้อจากรานยาเปน ยาปลอมจึงนํามาใหเภสัชกรดู เมื่อตรวจสอบแลวพบวา ยาดังกลาวไมจัดเปนยาปลอม ดังนั้นยาตองมีขอมูลที่เปน ความจริงดังตอไปนี้ ยกเวนขอใด ก. ชื่อยา ข. สารออกฤทธิ์ ค. ที่ตั้งสถานที่ผลิตยา ง. วันเดือนปที่ยาสิ้นอายุ จ. เลขที่ทะเบียนโฆษณายา สถานการณที่ 12 นางสํารวย พาบุตรสาววัย 8 เดือน ชื่อ ด.ญ. สาย มาพบทานซึ่งเปนเภสัชกรที่รานยาแหง หนึ่งดวยอาการไข ไอ น้ํามูลไหล และทานอาหารไมคอย ไดมาเปนเวลา 1 วันแลว ทานจึงจาย para syrup ยาแก ไอ และ amoxicillin dry powder 3 วันตอมา นางสํารวย พา ด.ญ. สาย มาพบทานอีก โดยอาการไขของ ด.ญ.สาย


Comprehensive Pharmacy Review ลดลง แตมีผื่นขึ้นที่หนาและลําตัว โดยนางสํารวยเลาวา เปนผื่นขึ้นที่หลังแลวลามมาที่ลําตัว ขณะนี้เริ่มเห็นผื่น ลามมาที่แขนและขาเล็กนอย ลักษณะผื่นเปนจุดกลมสี แดง บางจุดราบ บางจุดมีนูนเล็กนอย 111. ทานคิดวา คําถามขอใดจําเปนนอยที่สุดที่จะใช ประกอบการประเมินผูปวย ก. สอบถามประวัติการแพยา ข. สอบถามโรคประจําตัว ค. สอบถามประวัติการไดรับวัคซีน ง. สอบถามการไดสัมผัสกับสัตวปกที่มีชีวิต จ. สอบถามเกี่ยวกับผูใกลชิดที่มีอาการผื่นแดง จากการสอบถามขางตน สมมุติวาทานไดถามทุกขอ โดย นางสํารวยตอบวา ด.ญ.สาย ไมเคยไดรับวัคซีนใดมา กอน เนื่องจากครอบครัวมีฐานะยากจน ด.ญ. สาย ไมมี โรคประจําตัว ตนเองตองทํางานนอกบานจึงไมไดสังเกต วาบุตรไปสัมผัสสัตวปกหรือไม มีอาการผื่นเมื่อเชานี้ 112. ทานคิดวา ด.ญ. สาย นาจะเปนโรค/อาการอะไร ก. หวัดนก ข. หัด ค. อีสุกอีไส ง. โรคภูมิคุมกันบกพรอง จ. โรคภูมิแพ 113. ทานไดแนะนํานางสํารวยใหพา ด.ญ. สายไปรับ วัคซีนตามโปรแกรมสรางภูมิคุมกันของกระทรวง สาธารณสุข การรับวัคซีนตามโปรแกรมสรางเสริม ภูมิคุมกันในศูนยบริการสาธารณสุขนั้น ก. ไมเสียคาใชจาย ในสถานพยาบาลอื่นมีคาใชจาย หากผูปกครองไมนําบุตรไปรับวัคซีนตาม โปรแกรมถือวามีความผิดตามกฏหมาย ข. ไมเสียคาใชจาย ในสถานพยาบาลอื่นมีคาใชจาย หากผูปกครองไมนําบุตรไปรับวัคซีนตาม โปรแกรมถือวาไมมีความผิดตามกฏหมาย หลังจากไดขอมูลจากทาน นางสํารวยตัดสินใจวา จะ พา ด.ญ. สาย ไปรับวัคซีนตามโปรแกรมสรางเสริม ภูมิคุมกัน หลังจากอาการของ ด.ญ. สาย กลับสู ปกติ เมื่อ ด.ญ. สาย 9 เดือน และมีสุขภาพแข็งแรง ดี นางสํารวยพา ด.ญ. สาย ไปรับวัคซีนตาม โปรแกรมของเด็กวัย 9 เดือน ไดแก DTP และ MMR หลังจากฉีดวัคซีนได 1 วัน ด.ญ.สาย มีอาการ


235

MCQ ไขสูงและรองไหบอย นางสํารวยพามาพบทานที่ราน ยา 114. ทานคิดวาจะแกปญหานี้ไดอยางไรใหเกิดผลดีที่สุด ก. ไมตองตกใจ เปนอาการขางเคียงของวัคซีน ข. จายยาลดไข ถาไขไมลด ใหมาที่รานยาอีกครั้ง ค. ใหเช็ดตัวเด็กเปนระยะ ๆ ถาไขไมลดลง นําสง ร.พ. ง. ใหเช็ดตัวเด็กเปนระยะ ๆ จายยาลดไขและโทร รายงานแพทยหรือพยาบาล ปรึกษาและบันทึก ประวัติการแพวัคซีน จ. จายยาลดไขและใหเช็ดตัวเด็กเปนระยะ ๆ อาการ จะดีขึ้น 115. DTP และ MMR Vaccine มีความแตกตางกันทั้ง ประเภทของจุลินทรียที่ใชเตรียม ประเภทของวัคซีน ขอ ใดไมถูกตอง ก. DTP vaccine เตรียมจากไวรัส สวน MMR vaccine เตรียมจากแบคทีเรีย ข. DTP vaccine ผลิตโดยนําจุลินทรียเลี้ยงใน สภาวะที่ทาํ ใหจุลินทรียออนฤทธิ์ลงจนไมสามารถ กอโรคได สวน MMR vaccine ผลิตโดยทําใหจุลิ นทรียหมดฤทธิ์ดวยสารเคมีหรือ/และความรอน ค. DTP vaccine เปน inactivated vaccine สวน MMR เปน live-attenuated vaccine ง. DTP vaccine เปน toxoid ทั้งหมด สวน MMR vaccine เปน subunit vaccine ทั้งหมด จ. DTP vaccine เปน subunit vaccine สวน MMR vaccine เปน toxoid 116. อานไมออก 117. ในโปรแกรมสรางภูมิคุมกัน วัคซีนบางประเภทเปน live-attenuated vaccine มีขอดีกวาวัคซีนประเภทอื่น อยางไร ก. ปลอดภัยมากกวา ข. กระตุนภูมิคุมกันระยะยาว ค. อาการขางเคียงนอยกวา ง. เปนภูมิคุมกันสําเร็จรูป คือเกิดภูมิคุมกันทันที จ. กระตุนภูมิคุมกันเร็วกวา


Comprehensive Pharmacy Review 118. ในโปรแกรมสรางภูมิคุมกัน ไมครอบคลุมวัคซีน ปองกันโรคใด ก. หัด ข. โปลิโอ ค. อีสุกอีใส ง. บาดทะยัก จ. คางทูม 119. ตอมา ด.ญ. สายเขาสูวัย 4 ขวบ วันหนึ่งนาง สํารวยไดพาไปหาเภสัชกรเพราะมีตุมน้ําใส และมีอาการ ไขรวมดวย หาก ด.ญ. สายเปนโรคอีสุกอีใส ด.ญ. สาย ไมควรไดรับ ก. Chlorphenimine maleate tablet ข. Hydroxyzine HCI tablet ค. Neomycin/bacitracin ointment ง. Calamine lotion จ. Prednisolone cream 120. ในการศึกษาความเหมาะสมในการใหวัคซีนชนิด หนึ่งวาสมควรทําการศึกษาทั้งในดานตนทุนคาใชจายที่ จะเกิดขึ้น และผลไดในรูปอัตถประโยชน ในเรื่องการให และไมใหวัคซีน การศึกษาดังกลาว เรียกวา ก. Cost Minimization Analysis ข. Cost Effectiveness Analysis ค. Cost benefit Analysis ง. Cost Utility Analysis จ. Cost outcome Description สถานการณที่ 13 ผูปวยหญิง อายุ22 ป น้ําหนัก 75 kg. สูง 155 cm อาชีพเกษตรกรรม มาพบ แพทยที่โรงพยาบาลดวยอาการปวดเขาดานขวาเปนมา นานหลายป อาการปวดคอย ๆ มากขึ้น ถาทํางานหนัก ยิ่งมีอาการปวดมากขึ้น บางครั้งหลังจากทํางานมีอาการ ปวดรุนแรง นอกจากนี้ยังมีอาการขอติดขัดเคลื่อนไหวไม สะดวก หลังจากนั่งหรือนอนนานๆ มีเสียงดังในขอเวลา เดิน ไมมีประวัติ มีไข น้ําหนักลด แพทยวินิจฉัยวาเปน โรคขอเสื่อม มีประวัติเปนแผลในกระเพาะ โรคความดัน โลหิตสูง ผูปวยมีประวัติทางการทํางานของไตเสื่อม กอนที่จะมาโรงพยาบาล เคยซื้อยา Diclofenac gel เพื่อ นวดบริเวณที่ปวดและพบวาอาการไมดีขึ้น 121. ขอใดจัดเปนยาหรือผลิตภัณฑเสริมอาหารในกลุม ชะลอความเสื่อมสลายของกระดูกออน


236

MCQ ก. glucosamine sulfate ข. hydroxychloroquine ค. aruanofin ง. Prednisolone จ. methotrexate 122. ขอใดเปนขอแนะนําที่ไมเหมาะสมสําหรับผูปวย ก. ลดน้ําหนัก ข. ใหอออกกําลังกาย ค. โรคนี้ไมสามารถรักษาใหหายขาดได ง. หลีกเลี่ยงการฉีดยาเขาขอในและติดตอกัน จ. รับประทานยา codeine และ para เมื่อมีอาการ ปวดรุนแรง 123. ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับตํารับ diclofinac emulsion gel ก. ใช carbopol เปนสารกอเจล ข. ตํารับนี้ไมจําเปนตองมี preservative เนื่องจากไม มีน้ําเปนสวนประกอบ ค. ในขั้นตอนการพัฒนาตําหรับ อาจทดสอบความ คงตัวทางกายภาพดวยวิธี freeze- cycle ง. ตํารับ emulsion gel ลางออกดวยน้ํางายกวา ตํารับ cream เมื่อใชทาที่ผิวหนัง จ. ในตํารับตองมี emulfying agent 124. ทานคิดวาผลิตภัณฑจากสมุนไพรในขอใด มีขอบง ใชใกลเคียงกับ diclofinac emulsion gel มากที่สุด ก. เจลพลู ข. ครีมชุมเห็ดเทศ ค. เจลวานหางจระเข ง. ครีมไพล จ. ครีมพญายอ 125. อานไมออก 126. ขอใดถูกตอง ก. เมื่อโรคขอเสื่อมเกิดการอักเสบรวมดวยควร เลือกใชยา opioid analgesic จะเหมาะสมกวา กลุม NSAIDs ข. opioid analgesicไมควรใชติดตอกันนานเพราะ จะทําใหเกิดการติดยา ค. การใชยา NSAIDs ควรเริ่มในขนาดที่สูงกอน เพื่อบรรเทาอาการเจ็บปวดทันทีกอน


Comprehensive Pharmacy Review ง. ผลขางเคียงของการใชยากลุม opioid analgesic ที่พบบอย คือ ทองเสีย จ. ยากลุม cox-2 มีผลตอการเกาะกลุมของเกล็ด เลือดมากกวายากลุม cox-1

127. เมื่อแพทยพิจารณาแลวจึงจายยากลุม cox-2 selective inhibitor ขอใดถูกตองเกี่ยวกับ cox-2 selective inhibitor ก. ในโครงสรางของยากลุม Cox-2 inhibitor มี Carboxyl group เปนสวนสําคัญที่ใชในการจับกัน ของ enzyme cox-2 ข. ยากลุม cox-2 inhibitor ไมมีผลขางเคียงตอ กระเพาะอาหาร เนื่องจากยับยั้งเอ็นไซม cox-2 ที่ กระเพาะอาหาร ค. ยากลุม cox-2 inhibitor แตละตัวมี cox-2/cox-1 Selective ratio ที่แตกตางกัน ง. ยากลุม cox-2 inhibitor ทุกตัวไมสามารถใหใน ผูปวยที่แพยากลุม sulfonamide ได จ. ยากลุม cox-2 inhibitor ออกฤทธิ์จับกัน Cox-2 เทานั้น โดยไมสามารถจับกับเอนไซม cox-1 ได 128. Diclofenac มี pKa = 4.5 ดังนั้นในกระเพาะอาหาร (pH=1) …. เทาใด ก. 1000/1 ข. 100/1 ค. 1/1 ง. 1/1000 จ. 1/100 129. ยาบรรเทาอาการปวดขอเขาของผูปวยรายนี้ รายการใดไมสามารถไปเรียกซื้อได แมมีใบสั่งแพทย ก. Diclofenac injection 75 mg/3 ml ข. Dexanethasone injection ค. Methadone tablet 10 mg ง. Prednisolone tab 5 mg จ. Rofecoxib tab 25 mg 130. เภสัชกรรานยา สามารถจายยาแกผูปวยรายนี้ ตาม กรณีใดได โดยไมผิด ตาม พ.ร.บ. ยา 2510 ก. จายยา Diclofenac tab 25 mg ที่เลยวันหมดอายุ ตามฉลากไปแลว 2 วัน


237

MCQ ข. จายยา Piroxicam cap 10 mg ที่ยังไมถึงวัน หมดอายุตามฉลาก แตลักษณะเม็ดยา กระดํากระดาง ค. จายยาเม็ด Tolperisone 50 mg และ Diclofenac 25 mg ใสในซองเดียวกัน อยางละ 1 เม็ด หลัง อาหาร ง. นํายาเม็ด Piroxicim 20mg ซึ่งเปนยาตัวอยางอยู ในแผง 4 เม็ด มาแกะแผงออก ลงในกระปุกยาตัว เดียวกัน ซึ่งซื้อมาจากบริษัทผลิตตางกัน 3 เดือน จ. นํายา Rofecoxib 25 mg ซึ่งซื้อมาจากรานคา ปลอดภาษีที่สิงคโปรและมีราคาถูกกวาทําใน ประเทศไทยมาขายที่รานยา สถานการณที่ 14 ผูชายสูงอายุคนหนึ่งเขามาขอซื้อยา หยอดตาเนื่องจากมีอาการตามัวในชวง 4 วันที่ผานมา มี อาการปวดตามากตาสูแสงไมได ไมมีโรคประจําตัวอื่น 131. หลังจากที่เภสัชกรไดทําการซักประวัติแลว ทานคิด วาอาการที่ผูปวยเลาสัมพันธกับโรคใด ก. โรคตอกระจก ข. โรคตาแดง ค. โรคตอเนื้อ ง. โรคตากุงยิง จ. โรคตอหิน 132. เภสัชกรจึงไดใหคําแนะนําแกผูปวย อยากทราบวา ขอใดไมถูกตอง ก. เกิดจากความดันโลหิตสูงกวาปกติ ข. สามารถพบไดในผูปวยที่มีการใช steroid เปน ประจํา ค. หากไมรับการรักษาจะทําใหเกิดตาบอดได ง. การรักษาสามารถใชยาหยอดตา Atropine เพื่อ ควบคุมอาการได จ. แพทยจะพิจารณารักษาตาอีกขาง (ในกรณีที่เปน ตาขางเดียว) เฉียบพลันในอนาคตได 133. สารชนิดใดที่สามารถใชรักษาไดโดยมีฤทธิ์ลด aqueos humer ภายในลูกตา ก. Timolol ข. Pilocarpine ค. Mannitol ง. Thiazide จ. Carbachol


Comprehensive Pharmacy Review 134. ยาชนิดใดตอไปนี้ที่ไมมีขอหามใช หรือขอควรระวัง ในผูปวยโรคตอหิน ก. 0.1% Diclofinac ED. ข. 0.1% Fluorometholone ED ค. 0.1% Dexamethasone ED ง. 0.5% Atropine ED จ. 0.05% Naphazoline ED 135.ตํารับยา 0.5 % Atropine ED เมื่อหยอดแลวมี อาการแสบตา นาจะเกิดอะไรขึ้น ขอมูล 7% Atropine sulfate solution เทียบเทา 0.9 % NaCl ยาประกอบดวย Atropine sulfate 0.5 g NaCl 8.3 g H2O 100 ml ก. Hypotonic solution ข. Hypertonic solution ค. Isotonic solution ง. Atropine sulfate 136. รูปแบบใดที่ไมสามารถเตรียมเปนยาสําหรับยาตา ก. Solution ข. Suspension ค. Ointment ง. Cream จ. Ocular insert 137. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการเตรียมยาหยอดตา ก. สามารถนําไปผานความรอนแหงที่ 170 οC 2 ชม. ข. สามารถนําไปอบควันแกส ค. ทําใหปราศจากเชื้อโดยกรองผาน sterile membrane ง. ตองผานการทดสอบ LAL test จ. ตองมีเชื้อ E.coli ไมเกิน 10 cfc/ml 138.อานไมออก 139. ยาหยอดตาที่เปดใชแลว โดยทั่วไปแนะนําใหผูปวย ทิ้งไปใน ก. ระยะเวลา 24 ชม. ข. ระยะเวลา 5 วัน ค. ระยะเวลา 7 วัน ง. ระยะเวลา 1 เดือน จ. ระยะเวลา 3 เดือน


238

MCQ 140. ยาตาขอใดตอไปนี้ เปนยาสามัญประจําบาน ก. Diclofenac ED ข. Chloramphenicol eye ointment ค. Timolol ED ง. Dexamethazone ED จ. Tetracycline eye ointment\ สถานการณที่ 15 เภสัชกรสําเร็จใหม เขาทํางานที่ โรงงานยาแหงหนึ่ง ไดรับมอบหมายใหพัฒนายาทา ผิวหนัง triamcinolone 0. % ชนิดที่เปนโลชันประเภท อิมัลชัน ซึ่งมีสูตรที่ใชเตรียมดังนี้ % by weight Triamcinolone acetonide 0.1 Lanolin ( HLB for o/w) 1.0 Stearic acid ( HLB for o/w) 2.0 Propylene glycol 8.0 Liquid paraffin ( HLB for o/w) 5.0 Tween 80 ( HLB for o/w) 2.5 เมื่อเตรียมโลชันตามสูตรขางตน และตั้งทิ้งไวเพื่อสังเกต ความคงตัวพบวาโลชันแยกเปน 2 ชั้น เมื่อเขยาพบวา สามารถกลับมาเปนอิมัลชันที่สม่ําเสมอและไมแยกชั้น 141. ปรากฏการณแยกชั้นที่เกิดขึ้นกับอิมัลชันเรียกวา ก. Breaking ข. Cracking ค. Caping ง. Phase inversion จ. Phase seperation 142. สาเหตุความไมคงตัวดังกลาวคือ ก. อนุภาคมีขนาดใหญเกินไป ข. วัตภาคน้ํามันมีปริมาณมากเกินไป ค. ความหนืดของวัตภาคนอกสูงเกินไป ง. ไมมีสารกออิมัลชัน(emulsifier)ในตํารับ จ. ความหนาแนนของวัตภาคในและนอกมีคา ใกลเคียงกัน 143. คา required HLB ในการเกิดเปน o/w emulsion ของวัตภาคน้ํามัน stearic acid และ liquid paraffin ใน ตํารับขางตนมีคาเทากับ ก. 9.5 ข. 10.75


Comprehensive Pharmacy Review ค. 11.04 ง. 12.13 จ. 14.0

144. สัดสวนที่เหมาะสมของสารกออิมัลชันที่ใชสําหรับ ตํารับนี้ เพื่อใหเกิดเปน o/w ก. Tween 80 : Span 80 = 8.43 : 2.87 ข. Tween 80 : Span 80 = 2.87 : 8.43 ค. Tween 80 : Span 80 = 15.0 : 3.7 ง. Tween 80 : Span 80 = 3.7 : 15.0 จ. Tween 80 : Span 80 = 1.5 : 2.5 145. อิมัลชันที่เตรียมไดตามสูตรขางตนควรเปนอิมัลชัน ชนิด o/w ก. มีปริมาตรวัตภาคน้ําสูงกวาวัตภาคน้ํามัน และ ระบบสารกออิมัลชัน ( emulsifier system) มีคา HLB ที่สูง ข. มีปริมาตรวัตภาคน้ําสูงกวาวัตภาคน้ํามัน และ ระบบสารกออิมัลชัน ( emulsifier system) มีคา HLB ที่ต่ํา ค. มีปริมาตรวัตภาคน้ํามันสูงกวาวัตภาคน้ํา และ ระบบสารกออิมัลชัน ( emulsifier system) มีคา HLB ที่สูง ง. มีปริมาตรวัตภาคน้ํามันสูงกวาวัตภาคน้ํา และ ระบบสารกออิมัลชัน ( emulsifier system) มีคา HLB ที่ต่ํา จ. มีปริมาตรวัตภาคน้ํามันและวัตภาคน้ําเทาๆกัน และระบบสารกออิมัลชัน ( emulsifier system) มี คา HLB ที่สูง 146. จงเรียงความแรงของ steroid ชนิดทาผิวหนังจาก ความแรงมากไปนอย A. Hydrocortisone cream 2.5% B. Clobatasol ointment 0.05 % C. Triamcinolone 0.1% D. Betametasone cream ก. B>D>C>A ข. D>A>C>B ค. A>D>B>C ง. C>D>A>B


239

MCQ จ. D>B>C>A 147. จากโครงสรางทางเคมีของยาในกลุม glucocorticoids สวนประกอบสําคัญในการ..... conjugated 3- ketone (b)11-OH group และ(c)17 B – ketol side chain ในกรณีของการทําใหอยูในรูป acetonide ที่ตําแหนง 16 และ 17 มีประโยชนอะไร

triamcinolone acetonide ก. เพื่อลดความเปนพิษของยาโดยลดความเปนกรด ของ steroid ข. ทําใหยาจับกับ receptor ดวย van der waal force ค. เพื่อเพิ่มการดูดซึมยา เพราะทําใหมี lipophilicity มากขึ้น ง. เพื่อเพิ่มการละลายยา เพราะทําใหมี hydrophiliciy มากขึ้น จ. ทําใหเกิด sodium retention เพิ่มมากขึ้น 148. ในการวิเคราะหปริมาณ triamcinolone acetonide ดวยวิธี HPLC โดยมี และใช internal standard คือ fluoxymesterone ในการทดลอง peak ของ triamcinolone ซอนกับ peak ของ fluoxymesterone ดัง chromatogram แนวคิดใดถูกตองหากตองการให peak ของทั้งสองแยกจากกัน โดย ก. เพิ่ม flow rate ข. ลด injection volume ค. ลดความยาว column ง. ใช guard column ใน system จ. เปลี่ยนแปลงสัดสวนของ mobile phase 149. หากเภสัชกรคนนี้ยังไมไดเปนผูประกอบวิชาชีพ เภสัชกรรม ขอใดกลาวถูกตอง ก. เขาจะไมสามารถพัฒนาตํารับ triamcinolone lotion นี้ขึ้นมาได ข. เขาจะไมสามารถเปนเจาของโรงงานผลิต triamcinolone lotion นี้ได



MCQ

240

ค. เขาจะไมสามารถระบุชื่อวาเปนผูพัฒนา triamcinolone lotion ตํารับนี้ได ง. เขาจะไมสามารถทําหนาที่เปนเภสัชกรควบคุม การผลิต triamcinolone lotion ตํารับนี้ได จ. เขาจะไมสามารถทําหนาที่เปนผูเดินเรื่องเพื่อขอ ขึ้นทะเบียนตํารับนี้ได 150. เจาของโรงงานผลิต triamcinolone cream 0.1 % จําหนายในขนาดบรรจุ 15 g จะจัดเปนยาพวกใด ก. ยาอันตราย ข. ยาควบคุมพิเศษ ค. ยาสามัญประจําบาน ง. ยาแผนปจจุบันบรรจุเสร็จ จ. ยาใชภายนอกที่ไมใชยาอันตราย

Note : Case ที่มักจะออกข้อสอบบ่อยๆ - เบาหวาน - ยาคุมกําเนิด - ยาแก้ปวด - สิว - UTI - มะเร็ง - MI (acute coronary syndrome) - Dyslipidemia - ภูมิแพ้ - วัคซีน - Hypothyroidism


- Asthma -GERD and PU/DU - ตาแดง - ไต - ไมเกรน - Hormone replacement therapy - เกลื้อน - ผื่นแพ้ - HIV infection - Pharyngitis - Paracetamol toxicity - Hypertension - Constipation and Diarrhea - ต้อหิน - ซึมเศร้า



241

MCQ

MCQ 3/2549 by P’สมชาย CMU กรณีศึกษาที่ 1 Ishmic Hearth Disease ผูปวยชาย เปน HTN มา 5 ป ไดรับยา HCTZ + Metoprolol จูๆเกิด เจ็บหนาอกขึ้นมาคาLab ที่ใหมา BP 125/85 BUN Scr ปกติ 1. ผลระยะยาวของการทาน Metoprolol - เพื่อปองกันการเกิด heart attack 2. ผูปวยทํายา Metoprolol หายไป 5 วันเกิดอะไรขึ้น 3. ผูปวยควรไดรับยาใดเมื่อเกิด heart attack - NTG 4. การเก็บ NTG ขอใดผิด - เกี่ยวกับการระเบิด ( หามเปลี่ยนภาชนะบรรจุจากเดิม ) 5. ขอใดจําเปนนอยที่สุดในการตรวจสอบคุณภาพ NTG 1. ASSAY 2. Disolution 3. Dissintigration 4. Uniformity 6. ให สูตร ตํารับอะไรไมรูมา ถามวาจะทําเปน อะไร ( Dosage form) กรณีศึกษาที่ 2 Asthma ผูปวยหญิงวัยกลางคน เปนหืด ปกติได Salbutamol MDI แบบ PRN อยางเดียว สูดพนเปนครั้งคราวตอน มีอาการอยูๆ เกิด เปนมากกวาเดิมทั้งกลางวันกลางคืน 1. ขอใดไมใช เปาหมายในการรักษาของผูปวยรายนี้ - ตาม GINA guideline ตองไปศึกษาดูนะ ( Update ตลอด ) 2. ปจจัยในขอใดกระตุนใหเกิดอาการหืดนอยที่สุด 1. ฝุน 2. ควันบุหรี่ 3. ขนแมว 4. อากาศรอน 5. เดินขึ้นบันได 3. หมอสั่งเพิ่มยาให 2 ตัว แตผูปวยอยากไดตัวเดียว อยากทราบวาควรจะไดยาอะไร - steroid แบบพน 4. จากนั้น อาการของผูปวย เปนหนักกวาเดิมแพทยคนเดิมจึงเพิ่มยาใหอีกตัวอยากทราบวาเปนยาอะไร - long acting Beta2 agonist (อันไหนออกฤทธิ์สั้น,ยาว ไปศึกษาดู) 5. การกลั้วปากทําเพื่อจุดประสงคใด - ปองกันการเกิด Oral thrush 6. ยา Prednisolone tablets เปนยาประเภทใดตามกฏหมาย - special control drug




242

MCQ

7. เกี่ยวกับ อุปกรณในการชวยพนขอใดผิด - เกี่ยวกับการใช spacer และ nebulizer (ลองไปทบทวนดู) 8. ขอใดผิดเกี่ยวกับระหวาง MDI กับ DPI (dry powder inhaler) - Turbuhaler ตองออกแรงมากกวาในการเปาลมเขาเครื่องพน 9. เกี่ยวกับ Evohaler ขอใดผิด - เปนเครื่องมือที่ใชพนเขาทางจมูก กรณีศึกษาที่ 3 Glaucoma แพทยสั่ง Betaxolol ใหผูปวยหญิงรายนึง ซึ่งมีอาการ….อาการของตอหิน 1. กลไกการออกฤทธิ์ของยาตัวนี้ - Decrease aqueous humor production 2. ยาใดไมสามารถใชในผูปวยรายนี้ได - Atropine 3. ผูปวยอาการแยลงความดันในลูกตาไมลด เพราะ ใชยาใด - Hyoscine 4. การใชยานี้ควรระวังเรื่องใด 5. เมื่อใชไปนานๆอาการไมพึงประสงคของยานี้ คือ……… 6. ขอใดเปนคําแนะนําการใชยาตาที่ถูกตอง - ไมยาก ตัดตัวเลือกทีผิดได อานจากคูมือเลย 7. การแนะนําขอใดเพิ่ม Compliance ใหกับผูปวย 8. หากเกิดอาการ……….ไมรีบรักษาจะสงผลในเรื่องใด - ตาบอด 9. จะแนะนํายาตาตัวนี้เขาบัญชียาใน โรงพยาบาลที่ไมมีจักษุแพทยจะแนะนําเขาบัญชีใด 1. ก ข 2. ก ค 3. ก ข ค 4. ก ข ค ง 5. ทุกบัญชี กรณีศึกษาที่ 4 Otitis Media แมพาลูก อายุ 6 ขวบ ไป หา หมอ เพราะอาการ เจ็บหู ได ยา พารา + แกอักเสบ ทานหมดแลว จําชื่อไมได เจ็บหูชั้นกลาง วันนี้มาหาเภสัชกร 1. อาการดังกลาวเกิดจากเชื้อใด - Strep pneumo. 2. เภสัชกรจะใชยาอะไรเปน First choice - Amoxycillin 3. เชื้อดื้อยาจะใชอะไรแทน - Erythromycin 4. ใหตํารับยาหยอดตาที่ใชหยอดหูไดดวย ยาวประมาณครึ่งหนา ถามวา ถาจะทําเปนตํารับหยอดหูอยางเดียวไม ตองเติมสารในขอใด - Purified water 5. Preservative ขอใดไมนิยมใชในยาหยอดตา - Paraben 6. เกิดกับอายุชวงไหน…………… จากนั้นคุณ แม ก็เปนหวัดตอ หมอสั่งจาย pseudoephedrine 7. Pseudoephedine เดี่ยวเปนยาประเภทใดตามกฎหมาย - P2




243

MCQ

8. เภสัชกรจายไดหรือไมอยางไร - ไมได เพราะ……….. 9. ใหสตู รโครงสราง pseudoephedrine มา แลวถามความแตกตางกับ ephedrine 10. ใหภาษาอังกฤษ ประมาณ 3 บรรทัดคงเปนขอความใน ฟารมาโคเปย แลวใหเราหา % LA - ไมตกเลข ก็ทําไดทุกคน หาแลวบอกดวยวาเขามาตรฐานหรือไม กรณีศึกษาที่ 5 Anxiety / Depression ผูปวยเปนภรรยา นอนไมหลับ กังวล 1. จะจายยาอะไรใหดี - diazepam จากนั้น สามีเปน นอนไมหลับ 2 สัปดาห ตองใชเวลาประมาณ 1 ชม. จึงจะหลับได 2. จะจายยาอะไร ใหสามี - Zolpidem แลวสามีก็เปนโรคซึมเศรา 3. สามีทานยาแลวงวงซึม เกิด ปสสาวะ แสบขัด ตาพรา คาดวาเกิดจากยาตัวไหน - Amitriptyline 4. จะเปลี่ยนเปนยาตัวไหน ใหสามี - Sertaline 5. สูตรโครงสรางยานอน หลับสักตัวนี่ แลวก็ถาม ( ดูเรื่อง metabolism of BZD) 6. fluoxetine เปนยาประเภทใดตามกฏหมาย - ยาอันตราย 7. สารชวยขอใดชวยแตกตัว - แปงขาวโพด กรณีศึกษาที่ 6 Parkisonism ผูปวยสูงอายุ ไดรับการวินิจฉัยวาเปน พารกินสันได ? ป ยาที่ไดรับประจํา คือ levodopa/Carbidopa Ibuprofen 400 mg เวลาปวด MTV คะ 1. ขอใดไมใชเหตุผลในการให Levodopa/Carbidopa 2. ขอใดผิดจะพูดเกี่ยวกับ On – Off phenomena 3. ให แตสูตรโครงสรางยามาถามวากลไก การออกฤทธเปนอยางไร 4. กินยาแลวอยูๆ ก็เปน Psychosis ขึ้นมาถามวาเกิดจากยาตัวไหน .................... 5. เปนสูตรโครงสราง แลวถามเปรียบเทียบ SAR กรณีศึกษาที่ 7 Oral Contraceptives ผูปวยหญิงเพิ่มจะเริ่มกินยาคุมกําเนิด 1. จําโจทยไมได แตตอบ PhytoEstrogen 2. ลืม 3 เม็ด ทําอยางไรดี 3. จะพูดเกี่ยวกับ EE ที่มีจําหนายในไทยในแงขนาดและชนิด 4. จะพูดเกี่ยวกับ Progestogen ที่มีจําหนายในไทยในแง ขนาดและชนิด เชนกัน 5. ขอใดไมใชอนุพันธของ โปรเจสโตเจน - Diethyl… 6. ใหสมการและกราฟ ไคเนติกมาใหคํานวณเลยใชความรูทางคณิตศาสตรอยางเดียว กรณีศึกษาที่ 8 Primary dysmennrhea + ตกขาว หญิงไทยตกขาว+เจ็บทองเมนส เคสละ 5 ขอ 1. ถามเกี่ยวกับการตกขาววามีลักษณะอยางไร 2. ขอใดทําใหเกิดการตกขาว ยกเวน 3. อาการคันชองคลอดเกิดจากสาเหตุใดไดบาง




244

MCQ

4. หาปริมาณ ยาพื้น ให คา Displcement Value = 2 น้ําหนัก ผงยา 1 กรัม เตียม 20 แทงจะใชยาพื้นเทาไหรใน การเตรียมยาเหน็บ 5. การทดสอบคุณภาพยาเหน็บชองคลอด ใชวิธีเดียวกับยาอะไร- ตัวเลือกเปนยาเม็ดแบบรับประทานหมดเลย 6. เกี่ยวกับ กลามเนื้อมดลูก ถามอะไรสักอยาง กลไกการปวดทองเมนสมั้ง กรณีศึกษาที่ 9 Cysitis ผูปวยหญิง 1. จะจายยาอะไร - Norfloxacin 400 mg 1*2 ac 5-7 days 2. ขอใดไมใชสาเหตุที่ทําใหเกิดโรคนี้ 3. Norfloxacin เปนยาประเภทใดตามกฏหมาย 4. 1 gr / 2 flz คือการจายแบบใด - เทียบบัญญัติไตรยางคเอา 5. เหตุใดจึงหามกินรวมกับ ยาลดกรด - เกิด complexation ลดการดูดซึม กรณีศึกษาที่ 10 Gout ผูชายวัยกลางคน ระดับ ยูริก 20 กวา มีคาLab และอาการอีก เยอะแยะ แตจับใจความไดวาเปน gout 1. อาหารขอใดที่ ผูปวยคนนี้ ทานได 1. กระเพาเครื่องในไก 2. ยํายอดผักกะเฉด 3. แกงสมชะอม 4. หนอไมฝรั่งผิดกุง 5. ตมจืดเตาหูหมูสับ 2. เวลา gout attack ยาขอใดกินไมได - Allopurinol 3. ยาตัวไหนที่ผูปวยไมควรทานเพื่อระงับอาการปวด - Low dose aspirin 4. พยาธิสภาพของโรค มันจะถามขอใดผิด 5. ขอใดผิดเกี่ยวกับกลไกการออกฤทธิ์ของยา 1. Para inhibit COX 2. Colchicineทําอะไรไมรูกับยูริก มันเปน ภาษาอังกฤษหมด 3. ………. 6. สมุนไพรขอใดที่มีสารเหมือน Colchicine - ดองดึง 7. ใหสูตรโครงสราง Colchicine มา แลวถามอะไรจําไมได 8. บอกคา K มาอยางเดียวแลว หา Shelf-life ดีนะขอนี้จําสูตรได - 0.104/K ตั้งหารยาวเลย ทวนดวยนะ ไดคะแนนงายๆเลย กรณีศึกษาที่ 11 Diabetes Miletus คนแก เปน DM type II ปกติได ยาเม็ดลดน้ําตาล อยูๆ ก็หนามืด วิง เวียน เปนลม 1. อาการอยางนั้นเกิดจากภาวะอะไร- hypoglycemia 2. ใชอะไรรักษา - Glucose 3. ใหรูปการ Shift electron มา แลว ใหโครงสรางของ Chlopropamide แลก Tolbutamide แลว ถามขอใดถูกตอง 4. การใช Insulin ขอใดไมถูกตอง - เขยาขวดกอนใช




245

MCQ

5. ถามเกี่ยวกับ ฮอรโมน Insulin กับ Glucagon ระบุความแตกตาง 6. ถามรูปแบบวา NPH เปนยารูปแบบใด ยากอยูนะ จะแบบวาของแข็งแขวนตะกอนในน้ํามัน อะไรประมาณนั้นอะ แตไมเอาสารละลายแนนอน 7. วิธีการเก็บ Insulin เกี่ยวกับอุณหภูมิ 8. ผูปวย ไดยา Sulfonylurea สักตัวนี่แหละแลวเกิด น้ําตาลต่ํามาก บอย เกิดจากอะไร……. 9. จะเปลี่ยนเปนตัวไหนไดในกลุม Sulfonylurea เหมือนเดิม - Glipizide เพราะ ขอตอไปถามถึง Glipizide!? 10. ใหรูปโครงสราง Glipizide มาแลวถามวาอยูกลุมไหน 1. Sulfonylurea----ตอบขอนี้ 2. Sulfone 11. ผูปวยเปนโรคไต โจทยจะประมาณวา ใหคา Scr ที่ผิดปกติมา เราก็ตองรูนะวาเขาผิดปกติเกี่ยวกับไตอะ จะใช ยาตัวไหนแทน 12. เกี่ยวกับระดับน้ําตาลตอนเชาคุมไมได ถามสาเหตุ 13. ทําไม ใช Thiazolidinedione ใน Type I ไมได - ตองอาศัยการทํางานของตับออน 14. Thiazolididione เกิดผลขางที่อันตรายอยางไร - Hepatotoxicity 15. วิธีการปฏิบัติตนของผูปวยเบาหวาน กรณีศึกษาที่ 12 Peptic Ulcer ผูปวยเครียดจากการทํางาน เปนตอนกลางคืนมากขึ้น อาการของโรคกะเพาะอาหารอะ โจทยก็ รายยาว มาประมาณ 3-5 บรรทัด 1. วิธีให Antacid ขอใดถูกตอง - ตอบที่เปนวันละ 7 ครั้ง 2. ยาสามัญประจําบานที่ใชเปนยาลดกรด - ไปดูยาสามัญประจําบานกันเอง 3. ถาทานพรอมกับยาอื่นจะแนะนําอยางไร - กอนหรือหลัง 2 ชั่วโมง 4. ตํารับยาน้ํา Antacid เขยายาก จะใสสารอะไรดี 5. เกี่ยวกับ GU, DU เปรียบเทียบกันแลวถามขอใดถูก 6. วิทยากระแสไหลของ ยาลดกรด เปนการไหลแบบใด 7. การทาน H2 Block ขอใดถูก - ทานวันละครั้งกอนนอนได 8. Triple therapy ออกแทบทุกป - 3 ตัวนั้นแหละ จําเลย 9. ขมิ้นชันมีสารใดในการรักษาโรคกระเพาะ - curcumin 10. ขมิ้นชันแคปซูลอยูในตํารับใดของบัญชียาหลักแหงชาติ




246

MCQ

กรณีศึกษาที่ 13 Hypersensitivity หญิงวัยกลางคนรับประทานกุงเขาไป แลวแพ เกิด ผื่น อาการ อีกเยอะแยะ ฯลฯ 1. อาการแพ เปน Type ไหน 2. ควรไดรับยาอะไร - Hydroxyzine 10 mg 1 x 3 3. ถาอาการรุนแรง - เกี่ยวกับ สเตียรอยด ชนิดรับประทาน 4. ถามเกี่ยวกับ สเตียรอยดชนิดทา 5. คาลาไมนโลชั่นมีสารสําคัญ อะไร 6. คาลาไมนโลชั่นตกตะกอน เกี่ยวกับสารอะไร 7. ขอแนะนําการปฏิบัติตัวหลีกเลี่ยงการแพ กรณีศึกษาที่ 14 Vitamin A Deficiency ประชากร ขาด วิตามิน เอ แต โจทยจริงๆ ยาว ประมาณ 5-6 บรรทัดแตสรุปไดวา ขาดวิตามิน เอ 1. ในฐานะที่ทานเปนเภสัชกร จะสงเสริมใหคนหันมาทานอาหารที่มีวิตามินเอ เพื่อปองกันภาวะดังกลาวแทนการรักษาได อยางไร 2. อาการใดเปนอาการ ของ การขาดวิตามิน เอ - เกร็ดกะดี่ ไมรูถูกไหม 3. อาหารชนิดใดมีปริมาณวิตามิน เอ สูงทั้งคู - ฟกทอง ตับ 4. วิตามิน เอ ไมควรรับประทานคูกับยาขอใดตอไปนี้ - Cholestyramine 5. โจทยใหตํารับ Cod liver oil มา ยาวประมาณเกือบเต็มหนา แลวถามวาเตรียมเปนยารูปแบบไหน- อีมัลชั่น 6. Preservative ในตํารับ 7. วิตามิน เอ เปน ยาประเภทไหน - เปนยาอันตราย หรือ ผลิตภัณฑเสริมอาหาร ตองดูที่ขนาดวากี่ IU เทียบกับ RDA 8. โจทยบอก % RDA มา แลวถามวาตองกินเทาไหร ถึงจะไดเทากับ RDA - เทียบบัญญัติไตรยางคเอางายๆ กรณีศึกษา ที่ 15 Vaccine and Biologics เด็กนอยโดนหมากัด ที่หนา คุณแมพามาใหคุณหมอ ฉีดวัคซีน 1. หมอ ฉีดวัคซีนหมาบาใหแลว ตอง ฉีดอะไรอีก - Immunoglobulin คูกับ tetanus วัคซีน 2. วัคซีนหมาบาเปนชนิดใด - เชื้อตาย 3. การไดรับ Imunoglobulin เปนการกระตุนการสรางภูมิคุมกันแบบใดผานระบบไหน - Active ผาน HMI 4. แมตองพาลูกมาฉีดกี่ครั้ง - 5 ครั้ง 5. ถาครั้งที่ 2 ของการฉีดวัคซีนเด็กไมสามารถมาตามตารางนัดใดขอใดสามารถ ทําไดเพื่อใหเด็กมีภูมิคุมกันไดอยู - พามาทีหลังไมควรพามากอน ตารางนัด 6. อีก 5 ขอ ที่เหลือเปน ชีววัตถุ ขอ 6 ถามถึงการ ทําใหปราศจากเชื้อของ ชีววัตถุทําอยางไร - ผานรังสีเลย เพราะวา ชีววัตถุนี่มันนาจะกลัวความรอน




MCQ

247

7. ขอใดถูกเกี่ยวกับชีววัตถุ 8. Dry freeze ของ ชีววัตถุเตรียมอยางไร 9. ให หา Pka ของ ระบบบัฟเฟอรวาจะใชบัฟเฟอรที่มี Pka เทาไหร สําหรับชีววัตถุที่มี pH …. - เปนตารางบัฟเฟอร ออกมาเลย นึกไมออก

ขอสอบใบประกอบ 3/2549 (วันที่ 2) กรณีศึกษา ที่ 1 Heart Failure หัวใจ ไขมัน ความดัน เบาหวาน ไมตอง ทิ้ง ผูปวย เปน HF ไดยา HCTZ ขอนี้ไมถามเกี่ยวกับโรค เทาไหร 1. ถามเกี่ยวกับการลดอัตราการตายอะไรแบบนั้นอะ 2. ผูปวยโรคอะไรใช HCTZ ไมได - Gout 3. Cross allergy เกี่ยวกับ การแพ Sulfa ในผูปวย ที่ไดรับ HCTZ มีสูตรโครงสรางมาให 4. ถามเกี่ยวกับเครื่องสากบนสากลาง ถามเกี่ยวกับการทํางานของมันอะ 5. ยาเม็ด HCTZ ตอกออกมาแลว ราวสวนบนจะแกไขอยางไร 6. กฎหมายการตั้งโรงงานผลิต HCTZ 7. ผูปวยเปนฝรั่ง ทาน ยานอก ขนาด 25 mg วันละ 1 ครั้ง ครั้งละ 1 เม็ด ผูปวยสามารถนํายามาในไทยไดกี่เม็ด- 30 กรณีศึกษา ที่ 2 Hyperlipidemia ผูปวย เพศหญิง มีผล Lab มาใหดู ผิดปกติหมด ไมอยูในชวงสักอยาง อันที่สูงอยางเห็นไดชัด คือ LDL จริงๆ โจทย + คาLab ประมาณ 7-8 บรรทัด 1. ยาใดที่ผูปวยควรไดรับ - atorvastatin ตัวเลือกที่เหลือเปนยากลุมอื่น 2. ตัวเลือกเปนรูปสูตรโครงสรางยา ถามวา ขอใดเปน Prodrug 3. ทานยากลุม Statin ระวังเรื่องใด - hepatotoxic ถาตอบไมได ดูขอขางลาง จากนั้นผูปวยก็ ควบคุมไขมันไมคอยได หมอเลยเพิ่มยาให แลวใหผลLabมา ปรากฏวาไขมันก็ลดลง แตมีคา ผิดปกติ คือ aminotransferrase 4. คาดวาหมอเพิ่มยาตัวใด - Gemfibrozil 5. ตาม Guideline ขอใดไมเปนปจจัยความเสี่ยงสูง 6. สมุนไพรในการลดระดับไขมัน - กระเทียม 7. จะวัดคุณภาพชีวิตในการกินยาไขมันจะใชวิธี - CUA กรณีศึกษาที่ 3 DM




MCQ

248

กรณีศึกษาที่ 4 ปวดเอว Æ Renal ผูปวยหญิง เจ็บเอว มาขอซื้อยา ได Diclofenac และยาอะไรไมรูอีก 1. ขอแนะนําการรับประทานยาการปฏิบัติตัว 2. สมุนไพรใดชวยบรรเทาอาการได - ครีมไพล 3. Diclofenac เปนยาอะไร - ยาอันตราย ใชไปใชมา อยูๆ ฉี่ไมออก ไปหาหมอ ไดผล Lab 4. ความผิดปกตินี้เกิดจากอะไร - Diclofenac 5. ถามเกี่ยวกับกลไกการเกิดความผิดปกติ 6. ถามเกี่ยวกับยาขับปสสาวะ 7. ฟอสเฟต สูงใชอะไร- แคลเซียม 8. กลไกของแคลเซียม-ฟอสเฟต - จับกันเปนสารประกอบที่ไมละลายถูกขับออกกับอุจจาระ อะไรประมาณนี้ละ กรณีศึกษาที่ 5 HRT โจทยก็พูด อาการ ของ หญิงหมดประจําเดือน 1. ขอใดเปน ไมใชคําแนะนําในการปฏิบัติตนที่เหมาะสม 2. ยาหรือสารขอใดไมสามารถใชรักษา vasomotor symptom ได 3. ลืมไปหมดแลวนึกไมออกจริงๆ ออ ขอใดเปน EE จากธรรมชาติ กรณีศึกษาที่ 6 Osteoartritis ผูปวยปวดขอมาซื้อยา Glucosamine เปนหญิง รางเล็ก อายุ 40 กวา น้ําหนัก 40 กวา ประจําเดือน หมดแลว พอเสียชีวิตดวย………เมื่ออายุ ………… 1. พยาธิสภาพของโรค 2. ปจจัยในขอใดทําใหเปน OA มากสุด - รูปรางเล็ก, กรรมพันธุ, เพศหญิง 3. ปจจัย/ยาในขอใดทําใหเปน OA 4. Glucosamine ออกฤทธิ์อยางไร 5. Glucosamine เปนยาประเภทใด 6. ทาน Calcium carbonate xx mg / tab กี่เม็ด ถึงจะได ปริมาณ calcium yyy mg 7. ขอแนะนําการรับประทาน Calcium 8. การออกฤทธของ specific cox 2 กรณีศึกษาที่ 7 Opportunistic Infections ผูปวยเพศหญิง เปนตกขาว hiv +ve , CD4 cout 154 1. ใชยาอะไรรักษา - ยาเหน็บ 2. ยาเหน็บชองคลอดผูหญิงเรียกอีกชื่อวา - pessaries 3. เบส ของ ยาเหน็บชองคลอด - PEG 4. จะใชยาอะไร Prophylaxis OIs บาง 5. ถามเกี่ยวกับโรคติดเชื้อฉวยโอกาส 6. ใหคา CI มา ซึ่งครอม 1 ถามขอใดถูก – ขอที่ไม significant




MCQ

249

กรณีศึกษาที่ 8 กลาก ผูปวยชายไทย เปนบริเวณ…. คัน ขอบสีแดง เปนเพิ่มเรื่อยๆ ขยายวงกวาง 1. เกิดจากเชื้อตัวไหน 2. ใชยาอะไรรักษา - ketoconazole 3. จะจายอยางไร - 200 mg OD 4. Ketoconazole มีกลไกการออกฤทธิ์อยางไร - ยับยั้งการสรางเยื่อหุมเซลล 5. ใหสูตรโครงสราง ยา ตานเชื้อรา มา 5 ตัว ถามวาตัวไหนละลายน้ําดีสุด 6. ยา Ketoconazole แตละบริษัท มีประสิทธิภาพเทากัน จะใชวิธีทางเศรษฐศาสตรใด - CMA 7. โจทยบอก pKa pH หา %การแตกตัว กรณีศึกษาที่ 9 มะเร็ง โจทย+คา Lab +ยาที่ผูปวยไดรับ +BSA ครึ่งหนา 1. หา ขนาดยา เทียบกับ BSA 2. ทําไม ตอง ใช BSA กรณีศึกษาที่ 10 Pregnancy เปนสิว 1. Isotretinoin อยู cat ใด - X 2. มีคุณสมบัติอยางไร - teratogenic 3. ทําไม Insulin ถึงใหในหญิงทองได 4. หญิงทองเปนเบาหวานลูกเกิดมาจะเปนยังไง 5. ปจจัยในขอใดไมมีผลตอการผานรกของทารกในครรภมารดา กรณีศึกษาที่ 11 Allergy หญิงทอง อีกแลว ไปเก็บเห็ด แลวตัวบุงเกาะ เปนผื่นคัน บริเวณแขน ขา 1. Mediator ที่หลั่ง 2. พยาธิสภาพเกิดกับผิวหนังชั้นไหน 3. ใชยาอะไรได อยาลืมดูโจทยนะวาทองอยู- CPM 4. สเตียรอยดแบบทา จะใชขอใด - แขนขา เอาอัน แรงสุดอีก 4 ตัวที่เหลือ เปนแบบ Low 5. ใหสูตรโครงสรางสเตียรอยดแบบทา มา 3 ตัว ใหเรียงความแรง 6. ประเภทยาสเตียรอยดแบบทา 7. ตํารับครีมอะไรสักอยาง ถามวา Cetyl acohol ทําหนาที่อะไร กรณีศึกษาที่ 12 Migraine 1. ยาแกปวดชนิดใดถึงแมจะมีใบสั่งแพทยก็ซื้อไมได - Rofecoxib 2. ยาอะไรเปนยารักษา 3. การรับประทาน Ergotamine อะไรสักอยาง 4. Ergotamine เปนสารพวกใด เอาสูตรโครงสรางมาให - อัลคาลอยด 5. ใชยาอะไรปองกันได




250

MCQ

กรณีศึกษาที่ 13 Bacteria Pharyngitis ผูปวยหญิง เจ็บคอ เสมหะเหลือง ไดยา Amoxy พารา แกไอละลายเสมหะ แลวก็ ยาพนจมูก 1. ขอใดไมถูกตอง - ยาทุกชนิดทานตามอาการ 2. ขอใดไมเปนการบอกถึงอาการติดเชื้อ 3. อยูๆ เกิด Rhinitis medicament คืออะไร 4. จะแกปญหาขอ 4 อยางไร - หยุดยา กรณีศึกษาที่ 14 Bacteria conjunctivitis 1. เกิดจากเชื้ออะไร 2. รูปแบบยาหยอดตา 3. ใหสูตรตํารับยาหยอดตามา หา meq/L ของอะไรสักอยาง กรณีศึกษาที่ 15 Diarrhea เด็ก 2 ขวบ ถายเหลว พุง คุณแมพามา พบเภสัชกร 1. ยาใดไมควรจาย- Loperamide 2. สมุนไพรใดใชรักษาอาการทองเสียได- เปลือกมังคุด 3. ยา 5 ตัวจะใชสถิติใดทดสอบ- anova ตอไปเปนอื่นๆ ไมรูวาอยู กรณีไหนนะ 1. Thiethanolamine ทําหนาที่ใดในตํารับ 2. Zeta Potential ขอใดถูกตอง 3. Rx สาร X 0.5 ml E = 0.23, NaCl x ml E = 0.1, q.s water 100 ml, Mft ad 30 ml จงหาปริมาณ X 4. สารละลาย NaCl 0.45 % 500 ml จงหา meq 5. เทียบบัญญัติไตรยางค ความหนาแนน ยา 6. สารที่ทําใหเม็ดยาแข็ง 7. Theobroma oil สกัดมาจากสารธรรมชาติใด 8. ให ขอมูลใน ฟารมาโคเปยมา ใหสารมาเยอะแยะ ถามวาเปนปฏิกิริยาใด 9. จากขอ 8 จะใชเครื่องมือ Assay .ใดวิเคราะห สรุปอีกที 1. ความรูเรื่องโรคก็มีบาง สวนใหญโจทยเจาะไปที่ ยา กลไกการออกฤทธิ์ ขอควรระวังผลขางเคียง 2. ขาวลือที่วา สาย Science จะเยอะขึ้นไมเปนความจริง สายไซนก็มีพอสมควรแตนอยเมื่อเทียบกับสาย Care 3. สมุนไพร ทองสาธารณสุขมูลฐานพอ ทําไดเลย 4. Law ประเภทยา เอาใหไดเลย มันไมยาก มีมาเยอะอยู 5. Economics ออก 2 ขอ Epidermiology ออก 1 Research 1 ขอ เพราะฉะนั้นก็อยาลืมวิชาพวกนี้ละกัน 6. medchem – assay ถาคนไหนไมไดเลยแบบพี่ไมตองไปเสียเวลาอาน มันยากหรืออานเฉพาะ เรื่องเดนๆพอ




MCQ

251

MCQ 1/2550 By POOK & MAI

Rx 17 SU Case 1 PU 1. กลไกของ cisapride คืออะไร Case 2 vaccine 1. vac. เชื้อเปนคือ....... (BCG) 2. คนที่หามไมใหรบั vac. 3. คนที่รับ vac. ได 4. เด็กเคยฉีด DTP แลวไขขึ้น (ประมาณ 40 องศามั้ง) แลวก็ชักดวย แผนการให vac. ครั้งตอไปคือ 5. pt. โดนหมากัดแตเคยฉีด rabies vac. ครบแลว จะตองใหการรักษาอยางไร อันนี้ choice จะเปนขอตอเนื่อง เชน ก. ลางแผล + betadine ข. ขอ ก + ฉีด tetanus ค. ขอ ข + ฉีด rabies 6. เทคนิคที่ใชในการผลิต vac. คือ Case 3 Migraine รูสึกวาผูปวยจะมาดวยอาการ ปวดหัวขางเดียว สูแสงจาไมไดนะ 1. ผูปวยเปนอะไร (ตองรูนะวา case นี้ with or without aura) หลังๆจะมีรายละเอียด Case เพิ่มขึ้น นาจะบอกวา pt. มีอาการคลื่นไส อาเจียน หมอให metoclopramide + Ibuprofen 2. หมอให metoclopramide เพื่ออะไร 3. ยาที่ใชปองกันการเกิดโรคนี้คืออะไร Case 4 Cystitis Pt. มาดวยอาการ ไมมีไข ปสสาวะไมออก ปสสาวะไมสุด ปวดทองนอย ไมแนใจวาปสสาวะแสบดวยปาว 1. จายยาอะไร กินยังงัย กินกี่วัน 2. pt. เปนอะไร Pt. กลับมาเปนอีก หลังจากอาการหายไปแลว ประมาณ 1 เดือน แตคราวนี้มีไขต่ําๆดวย 3. จายยาอะไร กินยังงัย กินกี่วัน 4. คําแนะนําที่จะใหกบั pt. คือ 5. การควบคุมคุณภาพของ capsule ตองดูอะไรบาง




252

MCQ

Case 5 Cancer Pt. ไดรับยาสูตร CHOP บอก regimen ที่ใชมา, นน.ตัว pt. รวมๆก็ถามเกี่ยวกับปริมาณยาที่ใช ก็คํานวณงายๆ แลวก็ถาม s/e ของยา แตไมมีกลไกยาแนๆ Case 6 renal Pt. ทองเสียมั้ง มีคาlab มาให (บอกคาปกติมาดวย ยกเวนคาปกติของ urine) 1. เปนโรคอะไร (เขาอยากรูวาเราจําขอแตกตางของ prerenal, intrinsic ไดปาว เชน BUN/Scr >20:1 เปน อะไร) 2. อานคา lab แลวดูวามีโอกาสเปนอะไรไดบาง เชน hypokalemia , azotemia 3. ถามวาปสสาวะมีปริมาณเปนงัย (poly / oligo / normal/ anuria/….) ขอนี้เขาอยากรูวาเราจําคาปกติของ urine ไดปาว Case 7 Bacterial conjunctivitis 1. คํานวณ isotonic ตองเติมเกลือเทาไหร 2. คํานวณ isotonic ดูวาเปน hypo / hyper / isotonic แลวเกิดผลอยางไรกับ RBC Case 8 Acne case นี้ออกทุกปเลยนะ Case 9 Asthma Case 10 Allergic rhinitis Case 11 DM ออก 2 วันเลย จําไดวาตอนดูขอสอบเกาก็เปนแบบนี้ Case 12 Ishemic heart disease Case 13 Hyperlipidemia (ปจจัยเสี่ยงของโรคนี้) Case 14 NSAIDs Case 15 ยาคุม + HRT

ขอสอบใบประกอบ 1/2550 (วันที่ 2) Case 1 ริดสีดวง 1. ถามวาสูตรยาขอใดไมใชรักษาโรคนี้ แตละ choice ก็จะเปนสวนประกอบของยาแตละตัวที่ขายอยู 2. ใชสารอะไรในการแชกน KMnO4 3. ปจจัยเสี่ยงของ pt. รายนี้ (พิจารณาจาก case) 4. คํานวณ DV 5. ขอนี้เปนขอสอบเกา Pt. ตองการทราบความคิดเห็นของเภสัชกรเกี่ยวกับยาแผนโบราณที่ใชรักษาโรคนี้ ปกด. เพชรสังฆาต อัคคีทวาร โกฏกักกรา โกฏน้ําเตา กินครั้งละ 15 เม็ด วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอใดถูก เกี่ยวกับยาดังกลาว ก. ฤทธิ์ทาง P’co คือ ชวยระบายและลดการอักเสบ ข. ขนาดยาที่ใชสูงเกินไป อาจเกิดตับอักเสบได ค. เปนยาลูกกลอนไมสามารถดูดซึมไดทาง GI ง. ยาแผนโบราณสูตรผสมใหผลการรักษาที่ดีกวาสูตรเดี่ยว จ. สนง.สาธารณสุขมูลฐาน ไมแนะนําใหใชสมุนไพรรักษาอาการริดสีดวงทวาร 6. นี่ก็ขอสอบเกา รายโจทยประมาณ 2 บรรทัด แลวถามวา อุบัติการณ มีความหมายวาอยางไร




253

MCQ

Case 2 Hypothyroid รูสึกวาจะมีคา Lab มาใหนะ ดูแลวจะพบวาคา FT4 มีคาต่ํา TSH มีคาสูง 1. เปนโรคอะไร 2. ถาเปนมากๆ / ไมรักษาจะเปนอะไร (Myxo……) 3. โรคนี้เกี่ยวของกับ / เกิดจากอะไร (Hashimoto….) 4. drug of choice (levothyroxine) 5. สูตรโครงสรางของสารที่จับกับ receptor ไดดีที่สุด (I ตองอยูที่ตําแหนงไหนบาง, กรดอะมิโนตองอยูในรูป D หรือ L หรือ DL form) 6. สารที่ออกฤทธิ์ไดดที ี่สุด (ชื่อเต็มของ T3 ดูดวยนะวา 3’ หรือ 5’ หรือ.......) 7. ถามวาขอใดถูก (รูสึกวา choice จะเกี่ยวกับ therapy นะ เชน ติดตามการรักษาจากระดับ TSH หลังใหยา 4-6 อาทิตย และปรับขนาดยา) Case 3 Glaucoma Pt. มีอาการตามัว ปวดตามาก สูแสงไมได ไมมีโรคประจําตัว 1. pt.เปนอะไร 2. คําแนะนําที่จะใหกับ pt. เชน เกิดจากอะไร , ใชยาใดไดบาง 3. ถามวาจะจายยาใด / ถามกลไกยา ( ไมแนใจอะ) 4. ยาที่ไมมีขอหามใชใน pt.รายนี้ 5. sterile ยาตาดวยวิธีใด 6. ยาตาที่เปนยาสามัญประจําบานคือ........... 7. ใหคาการละลาย, pKa ของ atropine, atropine sulfate มาถามวาขอใดถูก (อันนี้ก็ดูจากขอมูลที่เขาใหมา แต ตองรูวา pH ตองมากกวา / นอยกวา pKa สารจึงจะแตกตัว) Case 4 Depression โจทยบอกมาเลยวาเปนอะไร หมอจายยาอะไรบาง (รูสึกจะจาย 3-4 ตัว) กินยังงัย เทาที่จําไดก็มี fluoxetine กินกอนนอน / ตอนเย็นนี่แหละ แลวก็ amitrip. หลังจากนั้น pt. ก็กลับมาบอกวานอนไมหลับ 1. ยาที่นาจะทําใหเกิดปญหาคืออะไร 2. จะแกไขอยางไร (ใหเราปลี่ยนวิธีการกินยานะ) 3. กลไกของ SSRIs คือ.............. 4. ถามเกี่ยวกับกฎหมายประมาณวา ยานี้จายไดไหม ถาไมไดเพราะอะไร ตองมีใบสั่งแพทยไหม (ขอนี้มี fluoxetine ดวย ออกทั้ง MCQ & OSPE เลย) Case 5 Toxicology บอกอาการของ Pt.มา แตไมแนใจวาบอกมาเลยปาววาเปนพิษของ para. 1. มีกราฟมาให ถามวาพิษที่เกิดอยูชวงไหน 2. Antidote คือ 3. func. Group ที่ออกฤทธิ์ของ antidote 4. ใหสูตรยามาถามวา เปนยารูปแบบไหน (ตอบ effervescent อะ) 5. Dead mixture คือ




254

MCQ

Case 6 DM + hyperlipidemia 1. pt.เปนทั้ง 2 โรคตองจายยาลดไขมัน กับยาเบาหวานตัวไหน 2. ทําไม NPH ถึงเปน intermediate 3. pt. ตองระมัดระวังสมุนไพรตัวใด (คิดวาตองระวังสมุนไพรที่ลดระดับน้ําตาลในเลือดนะ) Case 7 HIV + TB บอกอาการมาเกือบครึ่งหนา แตพอสรุปไดวาPt. มีอาการลิ้นเปนฝา และเปนเอดส 1. Opportunistic infection จากเชื้อ 2. ภูมิคุมกันตอนแรกที่ติดเชื้อเอดสเปนงัย เชน CD4/ CD8 ที่มีคาสูงขึ้น???? 3. ยาตัวไหนที่มีผลตอ metabolic (กลุม PIs) อยาลืมนะวา abacarvir อยู NRTIs Case 8 ผื่นแพ 1. เภสัชกรตองจาย Calamine lotion แตเมื่อหยิบยาจากชั้นพบวายาเปนกอนแข็งอยูดานลาง ดานบนเปน ของเหลวคอนขางใส เขยาเทาไหรก็ไมกระจายออกมา ปรากฏการณนี้เรียกวา........ 2. ปรากฏการณขางตนมีสาเหตุมาจาก ก. สัดสวนของผงยาตอน้ํากระสายยาไมเหมาะสม ข. ใชผงยาที่เปนกอนหยาบไมละเอียดพอในการเตรียมยา ค. Emulsifier ไมเหมาะสมหรือไมเพียงพอที่จะแขวนตะกอนได ง. ไมไดใช flocculating ในตํารับ หรือใชผิดชนิด จ. เก็บรักษาไมดี เชนเก็บไวในที่อากาศรอน Case 9 กลาก / เกลื้อน Case 10 Traveler diarrhea (เกิดจากเชื้ออะไรมากสุด, จายยาอะไร) Case 11 HRT Case 12 HTN Case 13 RA + OA Case 14 Sinusitis Case 15 URI วันที่สองคอนของออกทางกฎหมายเยอะมากมาย ก็ดูประเภทของยามาไวละกันเพราะ OSPE ก็ใชไดนะ




255

MCQ

MCQ 7 มีนาคม 2550 By…Phung Case 1 ผูปวยเปน angina จะเจ็บหนาอกตอนออกกําลังกาย แพทยวินิจฉัยวาเปน stable angina 1. แพทยควรจายยาใหผูปวยอยางไร 1) แผนแปะ NNT 24 hrs. 2) Nitrate 2 เวลา เชา – เย็น 3) Nitrate 4 เวลา 4) Nitrate sublingual เมื่อมีอาการ 5) Nitrate + Sublingual เมื่อมีอาการ 2. ขอใดถูกตองในการกิน Nitrate 1) หยุด Nitrate เมื่อปวดหัว 2) หากปวดหัวใหกินตอ และ add para เสริม 3) เคี้ยว Subling ใหละเอียดกอนกลืน 4) ถาใหออกฤทธิ์เร็ว เคี้ยว IS mononitrate ใหละเอียดกอนกลืน 3. กลไกของ Nitrate 1) ลด preload และ ลด afterload เพื่อใหหัวใจทํางานดีขึ้น 2) ลด preload & ลด afterload เพื่อใหหัวใจทํางาน.... 4. มาขอซื้อยาใหเพื่อนที่เปนเหมือนกันที่รานยาของเรา - ไมจายนะตองใหไปหาหมอ 5. ยา Sublingual (Nitrate) เปนยาประเภทใด จายไดอะปาว - เปนยาอันตราย จายไดโดยเภสัชกรครับ 6. ขอใดผิด - หัก Isosorbide mononitrate SR กิน 7. ถาผูปวยตองผาตัดเปลี่ยนหัวใจ แตไมมีเงินจะแนะนําอยางไร ผูปวยมีบัตรทองนะ - บอกใหไปโรงพยาบาลที่ขึ้นทะเบียนไว แลวไปเอาใบสงตัวไปรักษาที่โรงพยาบาลใหญ ๆ ที่สามารถผาให เสียเฉพาะคาธรรมเนียม Case 2 ผูหญิงคนหนึ่งไดรับยาเยอะมาก ๆ เกี่ยวกับสิว ทั้ง Isotretinoin (Roacc) , Benzoy peroxide ทา, Doxycyclin กิน , Clinda ทา , Erythro cream , Ratin A 1. Erythro cream ขอใดผิด 1) เปน emulsion 2) มีทั้งชอบน้ํา & ชอบน้ํามัน 3) เหนอะหนะ ลางออกยาก 2. Doxycycline ออกฤทธิ์อยางไร - จับกับ 30 S. 3. ถาผูปวยเคยแพ Spiramycin มีโอกาสแพยาตัวใด – Erythro cream 4. ถาเอาใบสั่งมาซื้อที่รานขายยาจะเปนอยางไร – ไดยาไมครบ เนื่องจากมียาควบคุมพิเศษ (Isotretinoin) 5. ถาไมมี Doxy จะจายอะไรใหแทนดี 1. Clinda 6. คนขางบานอายุ 56 ป มี Mens เปน ๆ หาย ๆ มา 3 ป ชองคลอดแหง จายอะไรดีที่สุด 1) HRT แบบกิน 2) estrogen ทาชองคลอด




MCQ

256

Case 3 เกี่ยวกับยาคุม 1. ขอใดผิด 1) estrogen & progesterone ทําใหมดลูกไมเหมาะกับการฝงตัว 2) estrogen ทําใหมูกปากมดลูกขน อสุจิผานยาก 2. ไดยาคุมไปใชแลวสิวขึ้น เจ็บหนาอก กลับมาหาใหม จายอะไรดี ผูปวยไมมีโรค แตมีประวัติคนในครอบครัวเปนมะ เร็วเตานม 1) ใหไปคุมกําเนิดดวยวิธีอื่น 2) EE 35 mcg + Cyproterone acetate 2 mg. 3. Progestin ตัวไหนใชรักษาสิว : Cyproterone acetate กับ Drospirenone 4. Progestin ที่เปนอนุพันธของ Spirolactone : drospirenone. 5. Phytoestrogens มีในไหน 1) กวาวเครือแดง + ถั่วเหลือง 2) กวาวเครือแดง + กวาวเครือขาว + ถั่วเหลือง 3) กวาวเครือแดง + แครอท 4) กวาวเครือขาว + ถั่วเหลือง 6. ยาคุมเปนยาประเภทใด : ยาอันตราย จายโดยเภสัชกร Case 4 หญิงฉี่กระปริดกระปรอย อั้นฉี่บอย 1. เปนโรคอะไร : Cystitis 2. เกิดจากเชื้อ : E-coli 3. จะจายยาอันไหน 1) TMP / Sulfamethoxazole 80/400 2 x 2 …..days. 2)TMP / Sulfamethoxazole 160/400 1 x 2 3 days. 3) TMP / Sulfamethoxazole 160/400 1 x 2 3 days. 4. หลัง 1 เดือน กลับมาหาใหมดวยอาการเดิมควรให : Norfloxacin 400 mg. 1 x 2 7 days. Case 5 ผูปวยไดยา Enarapil & ยาเบาหวาน admit ดวยอาการทองเสีย ถายมา 5 ครั้ง หลังตรวจไดคา Lab Bun สูง..... Urea 600 กวา ๆ / day 1. ผูปวยเปนอะไร 1) intrinsic renal failure 2) function renal failure 2. ผูปวยอยูในภาวะใด 1) anuria 2) Oliguria 3) non-oliguria 3. รักษาเบื้องตนอยางไร 1) Furosemide 2) Fluid repla cement 3) peritoneal dialysis 4. ใหคํานวณเกี่ยวกับ Calcium gluconate Case 6 Vaccine 1. Vaccine ที่เด็กไทยทุกคนตองฉีด ยกเวนขอใด choice 1. MMR , 2. Hep B , 3…

MCQ 8 มี.ค. 50 ที่พอจะนึกออกนะ 1. ถามวาผูปวย AIDS ระยะเริ่มตนจะเปนอยางไร ≈ วา CD4 , CD8 , T-helper อะไรเพิ่ม - ลด 2. ถามสูตร GPO vir วาประกอบดวยอะไรบาง ----- อยาลืมดูชื่อเต็มดวยนะ 3. ยาตัวไหนที่ S/E




1. 2. 3. 4. 5. 6.

7.

8. 9. 10. 11. 12. 13.

14.

MCQ

257

ขอสอบ MCQ แบบไมเรียงเปน case การทําเจลที่ใชคารโบพอลเปนสารกอเจล ควรใชสารเพิ่มความหนืดตัวใด ตอบ Triethanolamine case DM type II ผูปวยอวน (คํานวณ BMI เอง) และเปนโรคไต (คํานวณ CrCl เอง) ควรใชยาตัวใด ตอบ Metformin กับ Rosiglitazone Case thyroid ผูปวย TSH สูง T3 , T4 ต่ํา ถามวาถาปลอยระดับ Thyroid เปนแบบนี้จะมีความเสี่ยงตอโรคใด ตอบ Myxedemqa storm สมุนไพรขี้เหล็ก เลิกใชเพราะ เกิดพิษขอใด ตอบ Hepatotoxic ขอใดเปนโครงสรางของ Dexamethasone choice จะมีโครงสรางมาใหก็เลือกตัวที่มันมีโครงสราง Steroid (มันมีตวั เดียวใน choice) ใหโครงสรางของ enalapril และ enalaprilat มา แลวถาม 6.1 โครงสรางใดเปนโครงสรางที่ออกฤทธิ์ในรางกาย 6.2 enalapril ถูก met ดวย enzyme ใด ตอบ cholinesterase Choice มันมี 1) Amidase 2) Cholinestenese 3) Amidase และ Cholinesterase อีก 2 choice มันไมนาจะเกี่ยวเลย เพราะมันมีแค COOH กับ CO NTT ที่นาจะถูกตัดได ถาถูก 6.2) ก็จะถูก 6.1 ดวย ขอใดมี phytoestrogen 1) ถั่วเหลือง กวาวเครือแดง 2) กวาวเครือขาว กวาวเครือแดง 3) กวาวเครือขาว ถั่วเหลือง 4) กวาวเครือขาว กวาวเครือแดง ถั่วเหลือง Choice 5 จําไมไดแตมันผิด สมุนไพรใดชวยในการเจริญอาหาร ตอบ บอระเพ็ด (choice อื่นจําไมได) หองผลิตวัคซีน Class ใด ตอบ เลือกเองระหวาง 100 กับ 10,000 บุคคลในขอใดหามฉีดวัคซีน ตอบ อาน sheet วัคซีนดี ๆ บุคคลในขอใดหามฉีดวัคซีนที่มีชีวิต ตอบ อาน sheet วัคซีนดี ๆ ถาจะตองฉีดวัคซีน DDT (คอตีบ ไอกรน บาดทะยัก) และหยอด OPV แตเด็กมีไขตองทําอยางไร ตอบ ฉีด DT ไดเลย แต P ตองรอใหหายไขกอน สวน OPV หยอดไดเลย Case HIV ถามวาขอใดเปนเชื้อที่ทําใหเกิด OI ในผูปวย HIV ตอบ Candida albicans ใน case OI ที่เปนคือ TB แตคําถามมันไมเกี่ยวกับ Case มีคนตอบ Mycoplasma avium เยอะเหมือนกัน GPO VIR ประกอบดวยยาอะไรบาง ตอบ Stavudine (d4T) , Lamivudine (3 Tc) , Nevirapine (NVP)




258

MCQ

15. case DM สมุนไพรใดมีผลตอระดับน้ําตาลในเลือด ตอบ มะระขี้นก 16. ใหโครงสราง Ritronavir มา มี N H เยอะมาก ถามวาขอใดผิด ตอบ ที่มันมีละลายน้ํานอย 17. คาการละลาย 4 : 1 หมายถึงอะไร ตอบ ยา 4 g ละลายไดหมดในน้ํา 1 ml ตัวหลอกเปน 4 g ละลายในน้ํา 1 g อะไรประมาณนี้ 18. ขอใดถูกเกี่ยวกับยากลุมควิโนโลน ตอบ ยากลุมควิโนโลน จับกับ ion 2+ , 3+ แลวทําใหยาถูกดูดซึมไดนอยลง (ประมาณนี้) 19. ยาตามขอใดเปนยาสามัญประจําบาน ตอบ Sulfacetamide Na eye drop 20. กลไกการออกฤทธิ์ของ Cisapride (Prokinetic) คําตอบยาวมากแตตอบวา เกี่ยวกับ A.ch ( block 5-HT2 receptor จริงแตในคําตอบยังไมพูดถึง receptor และกลไกของกลุม Prokinetic มันเกี่ยวกับ A.ch) 21. การควบคุมคุณภาพ Capsale มีอะไรบาง จํา choice ไมได หาเอาเอง 22. คํานวณการปรับ isotonicity ออก 2 ขอ ทั้งแบบที่เติม 0.9% NaCl จน Solution เปน isotonicity และ แบบที่เติมน้ํากี่ cc เพื่อใหได Solution เปน isotoricity 23. คํานวณหาจํานวน capsule ที่จะตองนํามาทําเปน Solution (จําไดวา ตอบ capsule) 24. คํานวณ A= ahc (เรื่อง UV-spectro) หา % label amount (ตอบ 90%) 25. คํานวณปริมาณยาตอ 1 ชอนชา ของ Amoxy dose เทาไหร 26. คํานวณการแทนที่ยาพื้น หาปริมาณยาพื้นที่ตองเติมลงไปในยาเหน็บ ระวังอยาจําสับสนกับการคํานวณ isotonicity 27. NSAIDS มีผลตอเสนเลือดใดในไต ตอบ efferent arteriole 28. สิ่งใดเปนตัวที่ทําให NPH ออกฤทธิ์ยาวนานขึ้น ตอบ protamice 29. Case ยาคุม กินยาคุมที่มี EE (ปริมาณเทา dian-35) + Levonorgestrel แลวอวน และมีสิว จะแกไขอยางไร เพื่อน ๆ มันตอบกันวา เปลี่ยนเปน EE dose เทาเดิม + cyproterne acetate แตบางคนก็ตอบ ลด dose EE ลง + Levonorgestrel เพิ่มขึ้น 30. เภสัชกรจายยา cytotec (mesoprostol) ในรานยาผิดจรรยาบรรณขอใด ตอบตางกัน หาคําตอบเองละกัน 31. Case para overdose มีกราฟใหหาชวง status ของผูปวยขอหนึ่ง อีกขอถามวา สารพิษที่เปนอันตรายตอตับเกิดจากกระบวนการใด = glucuronidation 32. Case UTI เปนแบบ Lower UIT จายยา กี่วัน (3 วัน) หายแลวกลับมาอีกครั้งดวยอาการไขออน ๆ ผูชายคนนี้เปน อะไร Choice ก็ประมาณวา 1) uncomplicated lower-UTL , 2) complicated Lower UTI , 3) uncomplicated upper UTI , 4) complicated upper UTI จํา choice 5) ไมไดแลว ขอตอไปก็ถามวาจะจายยาอะไร choice จะเปนชื่อยา dose (ถูกตอง) และวันตาง ๆ กัน 3วัน, 5 วัน , 7 วัน




259

MCQ

Case ที่ออก AIDS UTI DM type I Hemorrhoid DM type II มี Hypertension ปน โรคผิวหนัง : เกลื้อน Open angle glaucoma common migraine Thyroid : Hypothyroidism สิว Vaccine : case เปนคนถูกหมากัด (Rabies) ยาคุม และ HRT Paracetamol overdose 33. Case Hemorrhoid 1.1 จะรักษาโดยการนั่งแชน้ําที่ผสมดวยสารใด ตอบ KMnO4 1.2 ขอใดไมใชสูตรยาเหน็บรักษาริดสีดวงทวาร มันมี choice ที่ประกอบดวย ยาชา/พวก flavonoid ทั้งนั้นแหละ แตมีขอหนึ่งมันมีพวกเผ็ดรอน เชน capsicin เลย ตอบขอนี้เลย 34. Case HRT ผูปวยหญิงในชวง menopause นี่แหละมาดวยอาการชองคลอดแหงจะรักษาอาการผูปวยนี้อยางไร ตอบ ใหฮอรโมนแบบเฉพาะที่

MCQ 1/2551 กรณีศึกษา: ผป.หญิงอายุ 45 ป มีประวัติเปนแผลในกระเพาะอาหาร มีอาการของ Rheumatoid Arthritis ไดรบั การวินิจฉัย วาเปน RA การรักษาที่ควรไดรับคือ...... 1. NSAIDs ตัวใดที่ผป. ควรไดรับ? [Celecoxib] 2. ยาที่เปน Enteric coated มีการออกฤทธอยางไร a) แตกตัวในสภาวะเปนกรด ไมแตกตัวในสภาวะเปนดาง b) แตกตัวในสภาวะกรดกลาง ไมแตกตัวในสภาวะเปนดาง c) ไมแตกตัวในสภาวะเปนกรด แตกตัวในสภาวะเปนดาง d) ไมแตกตัวในสภาวะเปนกรด กลางและดาง e) แตกตัวในสภาวะเปนกรด และดาง 3. อาการไมพึงประสงคชนิดใดไมใชจากกการไดรบั Gold a) Bone marrow suppression b) Proteinuria c) Stomatitis d) เหงือกโต e) เปนพิษตอไต




MCQ

260

• เพราะเหตุใด Cetirizine จึงไมทําใหงวงนอน a) เนื่องจากไมผาน BBB เขาสูสมอง b) จําเพาะตอ H1 Receptor จึงไมมีฤทธิ์ทําใหงวง c) ออกฤทธิ์ที่เฉพาะทางเดินหายใจ d) ............................................................ • Dextromethrophan D-form ที่เปนอนุพันธของ..................ทําไมจึงนิยมทําเปนรูปเกลือ Hydrobromide a) เพิ่มคาการละลาย b) เพื่อใหเกิดเปนสารประกอบเชิงซอน c) เพื่อใหคงตัวในสารละลาย d) ลดการเกิด Isomerization e) ........................................................... • ผูที่กิน มังสาวิรัติ เปนประจําจะขาด Vitamin ใด [B12} • Calcium ใน form ไหน ให Calcium มากที่สุด

[Ca carbonate]

• ยาใดทําใหเกิดฝา • กลไกการออกฤทธิ์ของ Ergotamine (choice ยาวมากจําไมได จําไดแตมี 5 ขอ....ลองอานดูละกันนะ) • โครงสรางของ Ergotamine กับ Ergorine คุณสมบัติตางกันอยางไร (ขอนี้ใหสูตรโครงสรางของทั้งสองตัวนั้นมา แลว ถามวาที่มันตางกันนะ มันทําใหมีคุณสมบัติตางกันอยางไร......จําโครงสรางไมไดคะ) • จงคํานวณ Odd Ratio (ใหเปนตารางมาเลยพี่นอง ใครคํานวณเปนสบายมาก) • SE ของ a) b) c) d) e)

Phenytoin ขอใดที่สัมพันธกับระดับยาในเลือด Gingival hyperplasia Hepatitis Rash Ataxia Hyponatremia

• ยากันชักตัวใดมีผลเพิ่มระดับยาตัวอื่น ใองจากใชเอนไซมตัวเดียวกัน a) Phenytoin b) Valproate c) Phenobabital d) Carbamazepine e) Gabapentin




MCQ

261

• ขอใดคือผลขางเคียงที่สําคัญของ Haloperidol a) งวงนอน b) คอแหง ปากแหง c) Extrapyramidal reactions d) Postural hypotension e) คลื่นไส อาเจียน • ทําไมตองจาย Benhexol (สงสัยจายรวมกับ Halo นะ) a) ชวยรักษาโรคจิตใหดีขึ้น b) ชวยลดอาการขางเคียงจากยา คือ ปากแหง คอแหง c) ชวยลดอาการ Extrapyramidal d) ชวยลดอาการ Postural hypotension e) ชวยลดระยะเวลาการรักษาใหส้ันลง • กรณีศึกษา: ผป.มีอาการเปน cystitis ธรรมดาๆๆ. 1. เรียกวาเปนอาการของโรคอะไร 2. เกิดจากเชื้อใด

[Uncomplicate cystitis] [E. coli]

• สูตร GPO-vir ประกอบดวยอะไรบาง

[d4T + 3TC + NVP]

• Saquinavir 200 mg สามารถซื้อไดจากที่ไหนบาง a) คลินิก รานยา โรงพยาบาล b) รานยา โรงพยาบาล c) คลินิก โรงพยาบาล d) โรงพยาบาล e) – (คนพิมพไมเขาใจเหมือนกันวาไมมีที่ไหนซื้อไดเลย หรือจําไมได) • ผูปวยรายนี้มีอาการแผลในปาก ขอใดไมใชการรักษาอาการขางตน a) Cotrimazole b) Nystatin c) Metronidazole d) Ciprofloxacin e) Ketoconazole • การละลายของยา_______________________ที่มี Propyline glycol, Sorbitol, Tween 80, ...........................................จัดวาเปนสารละลายแบบใด a) Cosolvent b) Complexation




• จาก Sedimentation date ตํารับยา A, B ที่เภสัชเตรียม ขอใดถูกตอง Day Drug A 1 98 ± 0.1 15 84 ± 1.1 30 80 ± 0.2 a) b) c) d)

MCQ

262

Drug B 98 ± 0.1 95 ± 0.2 92 ± 0.1

ไมควรนํายา A และ B ที่ขายตามทองตลาดมาเตรียมเปนยาน้ํา ตํารับ A คงตัวกวาตํารับ B ยา A เมื่อเวลาผานไป 15 วัน ยา A ยังสามารถใชไดอยู โดย % ตองอยูในมาตรฐาน ยา B สามารถเก็บไดมากกวา 30 วัน โดย % ตัวยายังอยูในมาตรฐาน

• โอกาสการเกิด ADR ของยา Norfloxacin 1% หมายความวาอยางไร c) Incidence d) Prevalence e) Mortality rate f) Morbidity rate g) Incidence + Morbidity rate • ขอใดผิด In

1/T (K)

a) b) c) d) e)

เปนอาริเนียส อีเควชั่น ใชคํานวณอายุของยา ใชทํานายการคงตัวของยาเมื่ออุณหภูมิเปลี่ยนแปลง อุณหภูมิหนวยเปน องศาเซลเซียส เมื่ออุณหภูมิสูงขึ้น คาคงที่ของการสลายตัวของยาจะเพิ่มขึ้น



Comprehensive Pharmacy Review • Dissolution 1 S1 65 S2 65 S3 65 65

2 44 44 70 65

MCQ

263

3 66 66 65 64

4 65 65 65 66

5 70 70 70 65

6 67 67 67 64 คาเฉลี่ย 12 tabs = 62.5 คาเฉลี่ย 24 tabs = 65

ตามมาตรฐาน USP 27 Q = 60% S1 ตอง Q + 5% ทุกเม็ด S2 12 tabs (S1 + S2) ตองมี Q นองกวา Q – 15 ไมเกิน 2 tabs S3 24 tabs ตอง.................................................................................. ขอใดถูก? ( ดูตาม USP ที่ใหมาเลยคา) a) ไมผาน S1 b) ผาน S1 c) ผาน S2 d) ผาน S3 e) ขอมูลไมเพียงพอ Case SLE 1. ในฐานะที่ทานเปนเภสัชกร ทานมีขอแนะนําคนไขในการลดหรือปองกันผื่นแดงบนใบหนา 1. หลีกเลี่ยงการสัมผัสแสงแดด 2. ใชครีมกันแดด SPF 30 ขึ้นไป 3. หยุดใชเครื่องสําอางค 4. 1 และ 2 5. 2 และ 3 2.ในฐานะที่เปนเภสัชกร หากคนไขมีอาการนอนไมหลับ ทานจะแนะนําอยางไร 1.ใช sedative antihistamine 2.ใช TCA 3.(เพื่อนลืม) 4.ใช antihypnotic 5.ไมจายยาแนะนําใหไปพบแพทย 3. สมุนไพรใดที่ชวยใหนอนหลับ 1. มะขามแขก 2. ฟาทะลายโจร 3. ชุมเห็ดเทศ 4. ขี้เหล็ก 5. สะเดา 4..ตามกฎหมายไทยในปจจุบันยากลุมใดที่ตองใชใบสั่งแพทยในการจายยา (เพื่อนฝากพิมพอีกเชนเคย) 1.antipsychotic drugs 2.hypnotic drugs กลุม BZD 3.antidepressant กลุม SSRI 4.Melatonin receptor agonist 5.ถูกทุกขอ




MCQ

264

Case TB 1. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการรักษาวัณโรค 1.การตรวจเสมหะเปนวิธีที่งาย ประหยัด แตไมเฉพาะเจาะจง 2.ผุที่ควบคุมเบาหวานไมดีเปนสาเหตุทําใหเกิดความชุกของวัณโรคมากขึ้น 3.ผุที่ใชยากดภูมินานๆจะมีสิทธิติดเชื้อวัณโรคไดงาย 4.หลักการรักษาวัณโรคคือปองกันไมใหติดตอไปสุคนอื่น+ลองทดสอบประสิทธิภาพยาโดยใชเวลาสั้น 5.การรักษาวัณโรคคือใชยาขนาดสูงสุด+ใชเวลานานๆ 2.ถานางเกวลิน ไดรับยาดังกลาวจากขอขางตน และเปนผูปวยไตวาย ยาที่ไดรับในขอใด ไมตองปรับขนาดยา 1.Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide 2.Rifampicin, Pyrazinamide, Streptomycin 3.Isoniazid, Pyrazinamide, Ethambutol 4.Rifampicin, Ethambutol, Streptomycin 5.Isoniazid, Streptomycin, Ethambutol 3..ยารักษาวัณโรคในหญิงทองและใหนมบุตร ผูหญิงกินยาคุมกําเนิด ขอใดไมถูกตอง 1.ผูหญิงทองให PZA ได 2.ถากิน cat 1 ใหเลือกยาคุมที่มีเอสโทรเจนต่ํา 3.หญิงใหนมบุตรกินยารักษาวัณโรคไดทุกชนิด 4.หญิงทองคิดขนาดยาตามน้ําหนักกอนทองและใหวิตามินบี 6 รวมดวย 5.หญิงทองไมใช streptomycin Case contraceptive 1. ขอตอไปนี้ ขอใดไมตองนํามาพิจารณาในการตัดสินใจใช ฮอรโมนคุมกําเนิด 1. สูบบุหรี่ 2. เบาหวาน 3.ภูมิแพ 4.ไมเกรน 5.เคยผาตัดcyst ที่เตานม Case RA Case นางกวิตา อายุ 58 ป ปวดขอเขาซายจากขอเสื่อม กิน Diclofenac 25 mg 1x3 1. นางกวิตาควรปฏิบัติอยางไร เพื่อลดการเกิดขอเขาเสื่อม 1.) ลดการกินเครื่องในสัตว 2.) ลดการกินผลไมรสเปรี้ยว 3.) ลดการกินผักดิบ 4.) กินผักใบเขียวใหมากขึ้น 5.) กินนมและผลิตภัณฑจากนมใหมากขึ้น 2.ขอใดกลาวไมถูกตอง 1.โรค RA จะมีอาการปวดบวมแบบ symmetry inflammation 2.โรค OA มักเกิดกับขอใหญ เชนขอเขา 3.การตรวจโรคเกาตจะตรวจผลึกที่บริเวณ joint fluid 4.ยา colchicine สามารถใชไดในผูปวย RA 5.ผูปวย RA จะมีคา RA factor เพื่มขึ้น 3) ขอใดกลาวถูกตองเกี่ยวกับขอระวังในการใช Diclofenac 1. ระวังการใชในผูปวย peptic ulcer เนื่องจากอาจทําใหมีเลือดออกในกระเพาะมากขึ้น 2. หามใชในผูปวยที่กําลังตั้งครรภ 3. หามใชในผูปวยโรคไตที่มี Crcl < 30 ml/min




MCQ

265

4. หามใชในคนที่เปนโรคหัวใจ เนื่องจากเพิ่มการตายจาก MI 5. ทุกขอเปนขอควรระวัง 4. ถาไมจาย Prednisolone จาย antimaralial แทน เพราะอะไร ก. autoantibody ข. immunosuppressive ค. antiinfect ง. ลดปวด ลดผื่นแดง จ. ไมมีขอถูก 5.จากตารางการละลายขางตนทานจะแนะนําผูปวยอยางไร 1. หามรับประทานพรอมนม 2.(เพื่อนลืม) 3.หามทํางานที่เกี่ยวกับเครื่องจักร (ประมาณวาทําใหงวงซึมมั้ง) 4.หามรับประทานพรอมยาลดกรด 5.รับประทานน้ําตามมากๆ Case IBS นายสมัคร อายุ 28 ป มาดวยอาการปวดทอง ไมสบายทอง ทองอืด ถายที่ผิดปกติ 1. ไมควรสั่งจายยาใดใหกับผูปวยรายนี้ 1. Lactulose 2. Psyllium 3. Tegaserod 4. Cisapride 5. Lipochol 2. ขอใดไมใชคาํ แนะนําสําหรับผูปวยโรคลําไสแปรปรวน ก. หลีกเลี่ยงการดื่มคาเฟอีน ข. หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอลล ค. หลีกเลี่ยงการรับประทานไยอาหาร ง. เรียนรูวิธีการจัดการกับความเครียด ง. ออกกําลังกายสมําเสมอ 3. case ผูปวยชาย เปน IBS เราจํารายละเอียดไมไดอะ ประมาณวา ทองอืด ระบบขับถายไมปกติ ถามวาอาหารใดไมใชสิ่งตองหาม(ถามกวนทีนมาก แทนที่จะถามวาอาหารใดควรทาน) 1.Fructose 2.Sorbitol 3.Isphasigula(ไมแนใจสะกดถูกปาว) 4.นม 5.Gluten Case DM 1. ผูปวยหนัก 70 kg. Vd ของ metformin = 0.1 L/kg., T1/2 = 6 hrs. หา การขจัดยาออกจากรางกายทั้งหมดสําหรับ metformin (total body clearance) 1. 1 ml/min 2. 13 ml/min 3. 26 ml/min 4. 80 ml/min 5. 100 ml/min 2. Glyburide มีผลการรักษาเทียบเทา Tolbutamide แตใชขนาดต่ํากวา 100 เทา 1. Glyburide มี efficacy ดีกวา Tolbutamide 2. Glyburide มี efficacy นอยกวา Tolbutamide 3. Glyburide มี potency ดีกวา Tolbutamide 4. Glyburide มี potency เทากับ Tolbutamide 5. สรุปไมได




266

MCQ

3. recombinant insulin ตางกับ animal insulin อยางไร 1. animal insulin จะแพงายกวา 2. recombinant insulin ออกฤทธิ์นานกวา animal insulin 3. recombinant insulin แรงกวา animal insulin 4. recombinant insulin ตนทุนต่ํากวา animal insulin 5. ถูกทุกขอ 4.เภสัชกรควรแนะนําการบริหารยา insulin แบบฉีดอยางไร 1.สามารถฉีด IV ใตทองแขนเพื่อใหออกฤทธิ์ดีขึ้น 2.เขยาแรงๆ เพื่อใหยากระจายดี 3.เก็บในตูเย็น เพื่อกันการสลายตัว 4.เก็บในที่เย็นพนแสงเพื่อลดการสลายตัว 5. เพื่อนคงลืม 5. Insulin มีหลายบริษทั ถาทานเปนเภสัชกรทานจะเลือกจากมาตรฐานใด ก. ที่มาของ Insulin ข. ราคา ค. ประสิทธิภาพการรักษา ง. เปรียบเทียบราคากับประสิทธิภาพการรักษา จ. มาตรฐานโรงงาน 6. ขอใดไมใชหนาที่ของเภสัชกรที่ปฏิบัติการในสถานที่ผลิตยาแผนปจจุบัน ก. ขายยาตามที่กฎหมายกําหนด ข. อยูที่สถานผลิตยาตลอดเวลาที่กําหนด ค. ปฏิบัติเกี่ยวกับฉลากที่กฎหมายกําหนด ง. ผลิตยาใหถูกตองตามตํารับยาที่ขึ้นทะเบียนไว จ. ทุกขอเปนหนาที่ของเภสัชกรในการปฏิบัติการในสถานที่ผลิตยาแผนปจจุบัน Case Malaria นายสมชายพาเพื่อนชาวอเมริกามาพบเภสัชกรวา เพื่อนตองการเดินทางไปจังหวัดจันทรบุรี ตองการปรึกษาเกี่ยวกับโรค มาลาเรีย 1. ขอใดไมใชเชื้อที่กอใหเกิดโรคมาลาเรีย 1. P. vivax 2. P. falcipalum 3. P. ovalae 4. P. malariae 5. P. Bergae 2. citronella oil spray solvent อะไร 1. purified water 2. acetone 3. ethyl alcohol 4.(เพื่อนคงลืม) 5.chloroform 3. การรักษาโรคมาลาเรีย แพทยบางทานใชยา tetracycline รวมกับ quinine สําหรับผูปวยที่ติดเชื้อมาลาเรียที่ดื้อตอยา หลายชนิด (multi-drug resistance) สารเจือจาง (diluent) ในการตั้งสูตรตํารับยาแคปซูลชนิดแข็งของ tetracycline 250 mg 1. spray dried lactose 2. microcrystalline cellulose 3. tapioca starch 4. Dibasic calcium phosphate 5. mannitol 4. โรงงานผลิตยาแหงหนึ่งใชเครื่องบรรจุแคปซูลกึ่งอัตโนมัติ มีกําลังการผลิตต่ํา(ประมาณ 20000 แคปซูลตอวัน) และปรรจุ ไดเฉพาะผงยาเทานั้น สูตรตํารับยาแคปซูลชนิดแข็งดังกลาว ควรมีคุณสมบัติที่สําคัญดังตอไปนี้ ยกเวน 1. ผงยามีการกระจายจนาดอนุภาคในชวงแคบ




267

MCQ

2. ผงยามีคา Angle of repose ต่ํา 3. สารเจือจางมีความหนาแนนใกลเคียงตัวยาสําคัญ 4. ปริมาณของตัวยาและสารชวยรวมกัน ควรบรรจุ body ของเปลือก capsule ไดเต็มหรือเกือบเต็ม 5. สารชวยการไหลที่ใชมีคุณสมบัติเปน true lubricant มากกวา glidant 5. ตองการเปลี่ยน dosage form จาก cream ไปเปน gel ที่มีลักษณะสวยใส ควรใสสวนประกอบในขอใด (เดิมเคาทํา cream ตะไครหอม) 1. stearic acid + triethanolamine 2. cabopol + triethanolamine 3. acacia + tragacanth 4. microcrystalline cellulose + tween 80 5. glyceryl monostearate + PEG 4000 6.ในฐานะที่ทานเปนเภสัชกร ทานจะแนะนําใหนางสาวจิตตราเลือกใชยาในขอใด เพื่อรักษาอาการผื่น แดง คัน ดังกลาว (... กอนหนานี้ หญิงผูนี้ไดทาครีมตะไครไลยุงแลวเกิดผื่นแดง) 1. Antihistamine tablet 2. Calamine lotion 3. Corticosteriod cream 4. Diclofenac gel 5. Diazepam tablet Case anxities 1. ขอใดไมใชในตัวทําละลายสําหรับ Diazepam injection 1. Water for injection 2. IPA 3. Ethanol 4. Propylene glycol 5. Olive oil 2. ถาผูปวยใหทานเลือกยาจาก 2 บริษัท โดยวิธีทางเศรษฐศาสตรเปรียบเทียบยา fluoxetine ทานจะเลือกใหยาตัวใด ? 1. ตนทุนการผลิต 120 บาท ประสิทธิภาพในการรักษา 70 % 2. ตนทุนการผลิต 150 บาท ประสิทธิภาพในการรักษา 80 % 3. ตนทุนการผลิต 130 บาท ประสิทธิภาพในการรักษา 85 % 4. ตนทุนการผลิต 180 บาท ประสิทธิภาพในการรักษา 90 % 5. ตนทุนการผลิต 135 บาท ประสิทธิภาพในการรักษา 95 % Case Pharyngitis เคส ชายมาซื้อยาอม เพราะกลืนน้ําลายไมลง 1.จายอะไร 1. strepsil เพราะ antiseptic รสหวาน รับประทานงาย คนไขตองการ 2. cepacol เพราะ antiseptic ลดอาการระคายเคือง 3. Mybacin เพราะ antiseptic ใชไดใน tolsilitis และ margin สูง 4. ไมจายยาอม เพราะไมรูวาคนไขเปนอะไร ซักถามเพิ่ม 5. ไมจายยาอมเพราะ margin นอย ซักถามเพิ่ม เพื่อจายยาที่ถูกตอง




268

MCQ

2.ผูปวยบอกวาแพยาเม็ดสีขาว รูปรางรี โดยมีอาการผื่นขึ้นหนา ปากบวมคล้ํา โดยยานี้มีฉลากชวยระบุวา "ใหดื่มน้ําตา มมากๆ" โดยใหรับประทาน 1 เม็ด วันละ 2 ครั้ง หลังอาหารเชาและเย็น หากทานเปนเภสัชกรประจํารานยานี้ ทานคิดวายา ที่ผูปวยคนนี้แพคือยาอะไร 1. Curam (Amoxi 875mg+clav 125mg) 2. Roxitin (Roxithromycin 150mg) 3. Metrim-F (Sulfamethoxazole 800mg+Trimethoprim 160mg) 4. Colcine (Colchicine 0.6mg) 5. Norflox (400mg) 3)ผูปวยเปน ทอลซิลอักเสบ มาขอซื้อยาอม กรณีดังกลาวจากการวินิจฉัยเบื้องตน เมื่อพิจารณาอุบัติการณการเกิดโรค ทาน คิดวาเชื้อที่นาจะเปนสาเหตุของคนไขรายนี้คือ 1.Heamophilus influenzae 2.Moraxella cathalaris 3.Streptococcus pyogenes 4.Mycoplasma pneumoniae 5.Streptococcus pneumonia Case HTN and Dyslipid นางสมสมัย อายุ 40ป ทอง 2 เดือน วัดความดันได 150/90 mmHg แพทยวินิจฉัยวาเปน essentail HTN และ Dyslipidemia มารับยาที่หองยา 1. ขอใดไมถูกตองในการใหคําแนะนําแกนางสมสมัย 1)แนะนําใหลดน้ําหนัก 2)แนะนําใหงดสูบบุหรี่ 3)แนะนําใหลดอาหารที่มี K มาก เชน กลวย สม 4)แนะนําใหลดอาหารเค็ม 5)แนะนําใหรับประทานอาหารพวกผักผลไมเพิ่มขึ้น 2.ถานางสมสมัยเคยเปนโรคไต ตรวจ creatinine > 2.5 mh/dL ยาขับปสสาวะกลุมใดที่ใชไดผลดีในโรคไต ที่ทําใหสามารถ คุมความดันได 1. Chlorothiazide 2. Flurosemide 3. Spinolonelactone 4. ไดหมด 5. ไมไดหมด 3.สูตรตํารับ ยาอะไรซักอยางที่ตองควบคุมการปลดปลอย สารควบคุมการปลดปลอยที่ดีที่สุด 1. HPMC 2. Cellulose acetate 3. Titanium dioxide 4. Sodium Chloride 5. Polyethylene Glycol 3350 4.การออกฤทธิ์ของ atenolol ซึ่งเปนbeta-blocker ตัวหนึ่งในการลดความดันโลหิตเกี่ยงของกับ 1. ยาออกฤทธิ์ยับยั้งการหลั่ง sympathetic mediators จากระบบประสาทสวนกลาง 2. ลดการทํางานของหัวใจทั้ง rate และ force 3. ยับยั้งการหลั่ง renin ที่ไต 4. ลด cardiac output จากการยับยั้ง beta-adrenoceptor 5. ถูกทุกขอ




269

MCQ

5.ca blocker แบบ dihydropyridine และ non dihydropyridine ตางกันอยางไร ก.ชนิดของเนื้อเยื่อที่ไปออกฤทธิ์ ข.ระยะเวลาในการออกฤทธิ์ ค.dihydropyridine ออกฤทธิ์ที่ L-type non dihydropyridine ออกฤทธิ์ที่ T-type 6. การพัฒนายาเม็ดลดความดันใหออกฤทธิ์นาน ซึ่งมีสารในตํารับดังนี้ HPMC, PEG, Cellulose acetate, NaCl, Mg state,…. ถามวาเปนยาออกฤทธิ์นานแบบใด 1. erosion CR 2. diffusion CR 3. ionex resin CR 4. osmosis CR 7. ยา ACEI มีหลักการในการยับยั้ง Enzyme อยางไร 1. เลืยนแบบ Substrate ที่ transition state ทําใหจับไดแนน 2. คลาย substrate 3. คลาย product 4. คลาย enzyme zctive site 5. คลาย angiotensin Case Cancer 1. ขอใดจัดวาเปนการตรวจรางกายเบื้องตนในผูปวยมะเร็งเตานม ที่ยังไมมีอาการแสดง 1. Stool occult blood test 2. Papanicolaou (paps) smear 3. Tumor biopsy 4. Mammography 5. Computed tomography (CT) scan 2.Tamoxifen เปนยารักษามะเร็งในกลุมใด ก. Antimetabolite ข. Antibiotic ค. Alkylating agent ง. Antiestrogen จ. Topoisomerase Inhibitors 3.. สารตานมะเร็งจากธรรมชาติที่ไดรับการยอมรับโดย FDA เพื่อใชเปนยาตานมะเร็งในปจจุบัน สวนใหญเปนสารประเภท alkaloid ยกเวน 1) Etoposide (Vepesid®) 2) Topotecan (Hycamtin®) 3) 9-nitro camtothecin (จําชื่อในวงเล็บไมไดอะ R….tecan อะไรซักอยาง) 4) Irinotecan (Campto®) 4. สมุนไพรที่ใชในการรักษามะเร็งที่เปนแหลงของ Paclitaxel คือ... 1) Camtotheca 2) Pacific Yew 3) Periwinkle 4) Mayapple 5) Tabebuia Case EENT 1. สารในขอใดทําใหระคายเคืองตาเมื่อหยอดตามากที่สุด 1. น้ํากลั่น 2. 0.2 NaCl 3. 0.9 NaCl 4. 1.2 NaCl 5. ทั้ง ขอ 3 และ ขอ 4 2 ) otitis media เปนความผิดปกติที่สวนใด 1. External ear canal 2. Middle ear 3. Inner ear 4. Cochea 5. Auricle




270

MCQ

Case anemia 1) อาการสําคัญรวมกับ iron deficiency anemia 1. painless glostitis 2. jaunduce 3. sterility 4. tinnitus(hearing lose) 5. malasma 2.นางสาวอมรศรี อยากทราบวาเด็กขางบานเคยทาน Ferrous sulfate ของแม แลวเกิดพิษขึ้นตองเขารพ. ยาที่ใชรักษา อาการพิษดังกลาวคือ 1.) phenopthelein + caster oil emulsion 2.) liqiud parafin emulsion 3.) EDTA 4.) desferoxamine 5.) dimercaprol Case Skin infection 1. ขอใดไมใชเชื้อที่เปนสาเหตุของเชื้อราในเล็บ 1.Trichophyton spp. 2.candida spp. 3.microsporidium spp. 4.Actinobacter spp. 5.Epidermophyton spp. 2.ยาลดกรดใหรับประทานหลัง ketoconazole อยางนอย 2 ชม. เพราะเกิดปฏิกิริยาอะไร 1. adsorption 2. complexation 3. enz. inducer 4. enz. inhibitor 5. การเปลี่ยนแปลงคา pH :o 3. ยาโซเดียมไธโอซัลเฟตรักษาโรคเกลื้อนไดอยางมีประสิทธิภาพเภสัชควรเเนะนําใหผูปวยปฏิบัติตนอยางไรขณะใชยานี้ 1. หลีกเลี่ยงเเสงเเดดเพราะยานี้อาจทําใหไวตอเเสงมากขึ้น 2. กินหลังอาหารทันที 3. ความคงตัวสั้นจึงควรผสมกอนใชเทานั้น 4. ยานี้อาจทําใหระคายเคืองที่ผิวหนังจึงควรลางผิวหนังใหสะอาดทันทีหลังจากสัมผัสกับยา 5. ยานี้ละลายน้ําไดนอยควรดื่มน้ําตามมากๆหลังรับประทานยา 4. ยารักษาเกลื้อนตัวใดจัดเปนยาสามัญประจําบาน 1 Benzoic acid 5 g 2 Salicylic acid 15 g 3 Na thiosulfate 15 g + H2O 60 ml 4 Ketoconazole 5 g 5 Na benzoate + Salicylic acid 5 g 5. ขอใดไมถูกตอง เกี่ยวกับ paraben concentrate 1.ประกอบดวย metyl paraben และ ethyl paraben 2. ตัวทําละลายที่นิยมคือ propylene glycol 3. เปนpreservative ในตํารับ




MCQ

271

4. เปน ester ของ p-aminobenzoic acid 5. ใชไดทั้งยาเม็ดรับประทานและยาทาภายนอก 6. prenancy risk factor ของ Isotretinoin คือ class ใด 1. A 2. B 3. C 4. D 5. X 7. benzyl peroxide lotion มี hydrous benzyl peroxide ในsuitable non-greasy vehicle ขอใดเปน vehicle ที่เหมาะสม 1 water miscible 2 oil in water emulsion 3 oleagenous base 4 aqueous base 5 จําไมไดแลว Case Menopause 1.ขอใดเปน drug -induced insomnia 1. anticholinergic agent 2.antidepressant: SSRI 3. antiparkinson : livodopa 4. antihypertensive agent 5. ถูกทุกขอ 2. ถาหากแมผูปวยใช conjugate estrogen 0.625 mg.+ medoxyprojesterone acetate 2.5 mg. ดวยเหตุผลใด 1. ใชในหญิงหมดประจําเดือนที่มีมดลูก 2. ใชเพื่อปองกันโรคหัวใจในหญิงหมดประจําเดือน 3. ใชเพื่อรักษาโรคกระดูกพรุน ที่เกิดเนื่องจากขาดฮอรโมน 4. ใชเพื่อรักษาอาการ vasomotor symptom 5. มีprojesterone เพื่อชวยปองกันมะเร็งมดลูก 3. ในสตรีที่ไมมีมดลูก และมีอาการเฉพาะที่ทอปสสาวะและชองคลอดอักเสบ ยาในรูปแบบใดที่นาจะเหมาะสมที่สุด 1. Intramuscular injection 2. Oral tablet 3. Trandermal patch 4. Vagina cream 5. ไดทุกรูปแบบ 4.Progestrogen ที่มีฤทธ Antiandrogen 1 Norethisterone acetate 2 Norethisterone enanthate 3 Cyproterone acetate 4 Levonorgestrel 5 Mestranol 5.stearoid ที่เเสดงฤทธิ์ เปน Antiandrogenic effect ควรมีหมูเเทนที่ที่ตําแหนง 3 ของ stearoid nucleus คือ 1.-OH 2. =O




MCQ

272

3. -OCH3 4. -O-CO-CH3 5.-H Case HIV and OIs ใบสั่งยา นายตะวัน อายุ 29 ป 1. AZT(100) 2*2 pc. #60 2. ddI(100) 4*1 ac. #60 3. Stocrin(Efavirenz)(200) 3 Cap. hs. #45 4. Bactrim 2 tab. O.D. pc. #30 5. Fluconazole (200) 4 tab. O.D. pc. #60 6. Paracetamol(500) 2 tab. PRN. #30 Dx. Aquired immunodeficiency syndrome (AIDS) 1.นายตะวันไดรับ Fluconazole เพื่อ 1. รักษา/ปองกัน Oral candidiasis 2. รักษา/ปองกัน Pneumocystis carinii pneumonia 3. รักษา/ปองกัน Mycobacterium infection 4. รักษา/ปองกัน skin infection 5. รักษา/ปองกัน GI infection 2.ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการรักษาวัณโรค 1.การตรวจเสมหะเปนวิธีที่งาย ประหยัด แตไมเฉพาะเจาะจง 2.ผุที่ควบคุมเบาหวานไมดีเปนสาเหตุทําใหเกิดความชุกของวัณโรคมากขึ้น 3.ผุที่ใชยากดภูมินานๆจะมีสิทธิติดเชื้อวัณโรคไดงาย 4.หลักการรักษาวัณโรคคือปองกันไมใหติดตอไปสุคนอื่น+ลองทดสอบประสิทธิภาพยาโดยใชเวลาสั้น 5.การรักษาวัณโรคคือใชยาขนาดสูงสุด+ใชเวลานานๆ 3.เชื้อฉวยโอกาสชนิดใดที่ไมนาพบในผูปวยโรค AIDS 1. Mycobacterium bovis 2. Candida albican 3. Cryptococcus meningitis 4. Varicella zoster 5. Hepes simplex virus Case GI 1. อาการที่นาจะบงชี้วาเปน DU ยกเวนขอใด 1.) Epigastric pain 2.) ปวดเปนพักๆ มีชวงหายปวด 3.) มักน้ําหนักลด 4.) มักปวดกลางคืน และตื่นกลางดึก 5.) อาการปวดตอบสนองตอการกินอาหารดี 2.ขอใดผิดเกี่ยวกับ PUD 1.NSAID/Aspirin ทําใหเกิดแผลในกระเพาะอาหารเนื่องจากไปเพิ่มสาร prostaglandin 2.อาหารและเครื่องดื่มที่มีสวนผสมของแอลกอฮอล เพื่มการหลั่งกรด




273

MCQ

3.คนที่มีประวัติคนในครอบครับเปน ulcer มีโอกาสเปนมากกวาผูที่ไมมีประวัติ 4.ความเครียดทําใหหลั่งกรดมากขึ้น 5.ผูปวย silent ulcer มีสาเหตุมาจากใช NSAID เปนเวลานาน 3) จากประวัติการใชยา 11/10/06 ขอใดผิด 1. เปนการรักษา triple therapy 2. ยาทั้ง 3 ทานใหหมดใน 7 วัน 3. ใชยาปฏิชีวนะ 2 ตัวกําจัดเชื้อไดดีขึ้น 4. Clarithromycin .... 5. ใช Lansoprazole แทน Omeprazole ได 4. ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับ Domperidone 1. แกอาเจียน 2. กินกอนอาหาร 3. ไมมี EPS 4. ไมทําใหเกิด galactorrhea 5. เพิ่มการเคลื่อนไหวเฉพาะ upper bowel 5. คําแนะนําที่ควรใหแกผูปวยรายนี้ ยกเวน 1. หลีกเลี่ยงอาหารรสจัดและเหลาเบียร 2. ควรรับประทานอาหารที่มีกากใยมาก 3. ตองกินยาระบายเปนประจําทุกคืนกอนนอน 4. ไมควรนั่งถายนานๆ 5. อยาใหทองเดินบอยๆ 6. การทํายาเหน็บขอใดเปนที่นิยม 1.) Hand rolling method 2.) mold process 3.) fusion method 4.) compression method 5.) ถูกทุกขอ Case STD and UTI 1.ผูปวย ตกขาวมีกลิ่นคลายปลาเนา สีเทาๆ เปนฟอง ประจําเดือนเพิ่งหมดเมื่อวานนี้ ทานคิดวาผูปวยมีอาการตกขาวจาก การติดเชื้อใด 1. Candida albican 2. Herpes simplex Type II 3. Trichomonas 4. Bacterial Vaginosis 5. Torulopsis grabata 2.ขอมูลทึ่ทานควรแนะนําใหคนไขรายนี้ ยกเวน ก. เมื่อทานยานี้อาจทําใหเกิดอาการไมสบายทองได ข. หามทานรวมกับยาลดกรดที่มีสูตรผสมของ Aluminium และ Mg แตสามารถทานรวมกับยาลดกรดสูตร Omeprazole ค. ควรเพิ่มขนาดยาถาคนไขมี Creatinine Clearance 10-30 ml/min ง. ไมควรใชในหญิงตั้งครรภและใหนมบุตร จ. ถาคนไขเปนหอบหืดและทานยา theophylline อยู การทาน norfloxacinรวมดวย จะทําใหระดับยา theophylline ในเลือด เพิ่มขึ้นดวย




MCQ

274

3.การรักษาโรคที่บริเวณจุดซอนเรนที่ดีควร??? 1.ใชยากิน + ยาเหน็บ 2.ใหรักษาคูนอนดวย 3.กิน Antibiotic ตัวใหมที่มีpotency สูงกวา 4.กิน Antibiotic สองตัวผสมกันหวังผล synnergis 5.ใชน้ํายาสวนลางทุกครั้งหลังมี sex Case DM with complication 1.น้ําหนักผูปวย 85 kg. สูง 160 cm. BMI จัดอยูในเกณฑใด 1. very underweight 2. underweight 3. normal 4. overweight 5. Obese 2.ผูปวยมีอาการปวดหัว มึนงง เหงื่อออก เกิดจากยาอะไร 1. Metformin 2. Pseudoephedrine 3. Phenytoin 4. ASA 5. Enalapril 3. ผูปวยกลับมาหาแพทยเนื่องจากคุมน้ําตาลไมได ชอบกินขนมหวานระหวางมื้อ จะใหยาเพิ่ม 1. Chlorpropamide 2. Glybenclamide 3. Pioglitazone 4. Rosiglitazone 5. Acarbose 4. การหา MW ของ Atenolol ใชเครื่องมือใด ก. IR ข. NMR ค. Mass spec ง. UV visible จ. HPLC 5. หากทานนํายา ASA ของบริษัท ABC ในรานทานไปวิเคราะห พบวามีปริมาณยาเหลือเพียง 60% จากปริมาณยาที่ทาง บริษัทไดขึ้นทะเบียนไว แสดงวายานี้จัดเปนยาประเภทใด ก. ยาปลอม ข. ยาผิดมาตรฐาน ค. ยาเสื่อมคุณภาพ ง. ยาหมดอายุ จ. วัตถุมีพิษ 6. จากใบสั่งยา Simvastatin จัดเปนยาประเภทใด ก. วัตถุออกฤทธิ์ตอจิตประสาท ข. ยาเสพติดใหโทษ ค. ยาสามัญประจําบาน ง. ยาควบคุมพิเศษ จ. ยาอันตราย 7. สมมติวาแพทยตองการเริ่มการรักษาโดยใชยารในกลุม statin ขอใดตอไปนี้เปนการประเมินขั้นพื้นฐานกอนที่จะเริ่มใช ยากลุมนี้




MCQ

275

1. Apolipoprotein E concentration 2. Electrocardiogram 3. Creatinine kinase concentration 4. Electrolyte 5. LFT (Liver Function Test) 8. Enalaprilat maleate เปน Ethyl ester ของ Enaraprilat ซึ่งคงตัวในสภาพแหงแตถาอยูในที่อุณหภูมิสูงและความชื้นสูง จะเกิดการเสื่อมสลายโดยเกิด Hydrolysisของ Ethyl ester ตามดวย Cyclization ที่หมู Amino หากตองการเตรียมเปนยา เม็ดแบบออกฤทธิ์เร็วดวยวิธี Wet granulation ตองเลือกสารยึดเกาะตัวใด 1. Tapioca starch paste 2. Polyvinyl pyrolidone 3. Gelatin 4. Ethyl cellulose 5. Acacia Case 1.อยากทราบวาวันหมดอายุของผลิตภัณฑ พิจารณาจาก ? 1. ตัวยาสําคัญหลังเก็บไวเหลือนอยกวา 90 % 2. ตัวยาสําคัญหลังเก็บไวเหลือนอยกวา 50 % 3. ตัวยาสําคัญหลังเก็บไวเหลือนอยกวา 1 % 4. ตัวยาสําคัญลดลงไมอยูในชวงที่ระบุเชน 90-110 %LA 5. ยาเม็ด หมดอายุใน 5 ป ยาน้ําหมดอายุใน 2 ป ถาทานทํางานเปนเภสัชกรประจําโรงพยาบาลรัฐแหงหนึ่งในหนวยเตรียมยา ซึ่งมีตํารับยาที่ทานจะตองเตรียมดังนี้ Lotion P No.1 m-Dihydroxybenzene(Resorcinol) 1.0 g Salicylic acid 1.0 g Borax 3.33 g Zinc Oxide 6.33 g Talcum 13.33 g Rose water to 100.0 ml lotion p. No 1 2.ในการเตรียมตํารับขางตนในปริมาณ 100 ml ขอใดไมถูกตอง 1. ตรวจคุณสมบัติการละลายของสารแตละตัวในตํารับ 2. บดผงยากอนชั่งในโกรงแกว 3. ละลาย salicylic acid ในสารละลาย Borax และ resorcinol ใน rose water 4. ปรับปริมาตรของตํารับดวย rose water 5. เก็บในขวดสีชา 3) ทานจะแนะนําการรับประทาน norfloxacin รวมกับยาแขวนตะกอน kaolin อยางไรเพื่อใหไดรับประโยชนสูงสุด 1.กิน Norflox กอนอาหาร 2.กิน Norflox หลังอาหาร




276

MCQ

3.กินยาทั้งสองใหระยะหางกัน2-3ชม. 4.กินยาทั้งสองพรอมกันกอนอาหาร 5.กินยาทั้งสองพรอมกันหลังอาหาร 4.จากปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น ทานคิดวาเปนปฏิกิริยาอันดับใด ก. first order ข. second order ค. third order ง. fourth order จ. cube root law 5.สารใดควรเติมลงในสูตรตํารับ ก.suspending agent ข.sweetening agent ค.emulsifying agent 6) ทานคิดวา โลชั่นที่ไดเปนยาเตรียมรูปอะไร และใชรักษาโรคหรืออาการอะไร 1)Solution รักษา Eczema 2)Solution รักษา Urticaria 3)Solution รักษา Fungal infection 4)Suspension รักษา Acne 5) Suspension รักษา Dermatitis 7. สารสําคัญในขอใดออกฤทธิ์เปน Keratolytic 1. Resorcinol และ Salicylic acid 2. Salicylic acid และ Borax 3. Borax และ Zinc oxide 4. Zinc oxide และ Talcum 5. Talcum และ Rose water 8.ขอใดเปนลักษณะทางกายภาพที่สังเกตไดเปนอันดับแรกของสูตรตํารับนี้ 1. Discolouration 2. Sedimentation 3. Precipitation 4. Odor Change 5. Caking 9.หากเราไมแนใจในคุณภาพน้ําที่จะนํามาเตรียมยา ใหแกโดยเติมสารใด 1. Viscosity enhancing agent 2. Coloring agent 3. Chelating agent 4. Fragrance 5. Flocculating agent 10. ขอใดไมถูกตอง 1. Borax (Sodium) เปน Buffer salt ชวยใหตํารับมี pH เปนกรด 2. Borax ชวยในการละลายของ Salicylic acid ใน Rose water 3. Resocinol มีคุณสมบัติเปน antiseborrheic และ antipruretic ดวย 4. Zinc oxide มีคุณสมบัติเปน mild astringent และ protective ดวย 5. Salicylic acid มีฤทธิ์ comedolytic และ fungicidal ดวย case Gout ภก. กิตติ เปนเภสัชกรโรงพยาบาลแหงหนึ่ง แผนกผูปวยนอก ขณะที่กําลังปฏิบัติหนาที่ในแผนกจายยามีผูปว ยทานหนึ่งมา รับยาและขอคําปรึกษาเกี่ยวกับรายละเอียดของโรคที่เปน เนื่องจากเกรงใจแพทยจึงไมกลาถามเมื่อ ภก. กิตติ ดูขอ มูลจาก ประวัติการรักษาและยาที่ไดรับในวันนี้ พบวา ผูปวยอายุ 45 ป เปนโรคเกาท




MCQ

277

1. ทานคิดวาคาชีวเคมีคลินิกจากการตรวจทางหองปฏิบัติการขอใดเปนตัวบงชี้วาผูปวยรายนี้เปนโรคเกาท 1. คาglycosylated hemoglobin ต่ํากวารอยละ 7.0 2. คาglycosylated hemoglobin สูงกวารอยละ 8.0 3. กรดยูริคในเลือดมีคาต่ํากวา 2.0 มิลลิกรัมตอเดซิลิตร 4. กรดยูริคในเลือดมีคาสูงกวา 7.0 มิลลิกรัมตอเดซิลิตร 5. คาglycosylated hemoglobin สูงกวารอยละ 8.0 และ กรดยูริคในเลือดมีคาสูงกวา 7.0 มิลลิกรัมตอเดซิลิตร 2. สารตอไปนี้สารใดอยูใน Film coat แลวทําให film มีคุณสมบัติเปน enteric coat 1. methyl cellulose 2. hydroxy propyl methyl cellulose 3. microcrystalline cellulose 4. cellulose acetate pthalate 5. carboxy methyl cellulose sodium 3.ผูปวยบอกวานอกจากเกาตที่เปนแลวยังมีอาการปวดศีรษะ เครียด นอนไมหลับมาเปนเวลาหลายเดือนแลว เพื่อนใหยา มารับประทานแลวรูสึกดีขึ้น อยากจะขอซื้อยานี้เพิ่มเติมไดไหม เมื่อ เภสัชกรกิตติ ดูตัวอยางยา พบวานาจะเปนยา Diazepam 2 mg (โรงพยาบาลนี้ เภสัชกรสามารถขายยาไดเองบางรายการเหมือนรานยาทั่วไป) หากทานเปนเภสัชกรประจําโรงพยาบาลนี้ ทานจะแนะนําผูปวยอยางไร 1. สามารถขายใหไดแค 20 เม็ด เพราะเปนยาตลายเครียด เภสัชกรจายใหไดไมเกินจํานวนที่โรงพยาบาลกําหนด 2. ใหกลับไปพบแพทย เพื่อใหแพทยจายยาให เนื่องจาก เปนยาออกฤทธิ์ตอจิตประสาทประเภท 4 ตองมีใบสั่งแพทย 3. ยารายการนี้ไมสามารถจายได ตองมีใบ ยส. 5 จากแพทยจึงจะจายได 4. ยารายการนี้ไมสามารถจายไดตามนโยบายของโรงพยาบาล ซึ่งแนะนําใหซื้อที่รานขายยาหนาโรงพยาบาล 5. สามารถขายใหได และแนะนําใหรับประทานเมื่อจําเปนเทานั้น Case Asthma 1.ผูปวย(ชื่ออะไรจําไมได ชื่อสมปองมั้ง) มีอาการหอบกําเริบมากกวา 1 ครั้งตอ 1 สัปดาห แตไมไดเกิดอาการทุกวัน 2 วัน ตอมาไปพบแพทย ตรวจวัด คา PEF > 85% จัดอยูใน Stage ใดตาม GINA Guideline 1. stage I Intermittent 2. stage II Mild Persistent 3. stage III Moderate Persistent 4. stage IV Severe Persistent 5. ไมสามารถระบุ stage ได 2. ตอมาอีก 2 เดือน นายสมปองมาขอซื้อยา Theophylline SR 200 mg ที่รานขายยา จากการซักถามเพิ่มเติมทราบวา นายสมปองไมสามารถซื้อยา Inflamide Inhaler ที่ใชประจําได เนื่องจากยามีราคาแพง แพทยจึงเปลี่ยนใหรับประทาน Theophylline SR 200 mg ทานจะแนะนําวิธีการใชยานี้แกนายสมปองอยางไร 1)ยานี้อาจทําใหเกิดเชื้อราในชองปาก เสียงแหบได จึงควรบวนปากหลังการรับประทานยาทุกครั้ง 2)ยานี้อาจทําใหเกิดอาการคลื่นไส อาเจียน ปวดศีรษะ ใจสั่น ชัก 3)ยานี้อาจทําใหเกิดอาการซึมเศรา เวียนศีรษะ กระวนกระวาย ชัก 4)ยานี้อาจทําใหเกิดพิษตอตับ คลื่นไส hypokalemia ใจสั่น 5)ยานี้อาจทําใหเกิดพิษตอไต hyperglycemia เชื้อราในชองปาก




MCQ

278

3. dosage form หรือเทคนิคใดที่[u]ไม[/u]สามารถใชเตรียม theophylline เปน sustained released tablet ได 1) Microencapsulation 2) Polymer coating 3) Matrix tablet 4) Osmotic pump 5) Copolymer with B-cyclodextran Case Vaccine 1.ขอใดไมใช live-attenuated vaccine 1. BCG 2. MMR 3. DTP 4. Varicella vacine 5. Polio 2) วัคซีนใดไมไดอยูในโปรแกรมเสริมสรางภูมิคุมกัน 1. หัด 2. คางทูม 3. โปลิโอ 4. อีสุกอีใส 5. บาดทะยัก




1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

MCQ

279

ขอสอบประมวลความรู ครั้งที่ 1/2549 คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี วันที่ 9 ตุลาคม 2549 เวลา 09.00-12.00 น. เนื้อหา กลุมโรคหัวใจและหลอดเลือด : โรคความดันโลหิตสูง กลุมโรคผิวหนัง : โรคกลาก กลุมโรคติดเชื้อ : โรคพยาธิ กลุมโรคระบบภูมิคุมกัน : การสรางเสริมภูมิคุมกัน (วัคซีน) โรคมะเร็ง กลุมโรคตา หู จมูก คอ : โรคหูอักเสบ กลุมโรคตอมไรทอและตอมมีทอ : โรค Hyperthyroid กลุมโรคทางเดินปสสาวะและไต : กรวยไตอักเสบ กลุมโรคระบบเลือด : โลหิตจาง กลุมโรคทางเดินหายใจ : โรคหอบหืด

รวบรวมโดย นศ.ภ.สัญญา ยือราน โดยความรวมมือจากนักศึกษาเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี รุนที่ 9




280

MCQ

สถานการณที่ 1 กลุมโรคหัวใจและหลอดเลือด : โรคความดันโลหิตสูง ชายไทยอายุ.....ป มีอาการวิงเวียนศรีษะ จึงไดรับการตรวจวัดความดันเพื่อยืนยันผลในครั้งที่สอง มีความดัน เทากับ 155/105 mmHg และปวยเปนโรคเบาหวานชนิดพึ่งอินซูลินมา 5 ป 1. ตาม JNC VII จัดผูปวยรายนี้อยูใน stage ไหน 1. Prehypertension 2. Stage I 3. Stage II 4. Stage III 5. ……….. 2. อาหารที่ไมควรรับประทานคือ / ใหกินอาหารที่มีโซเดียมสูง 3. ยาใดที่ไมควรใหในผูปวยรายนี้ 1. Amlodipine 2. Propanolol 3. HCTZ 4. Valzatan 5. Verapamil 4. ความดันเปาหมายของผูปวยรายนี้คือ 1. 130/80 2. 130/85 3. 120/80 4. ……… 5. ……… 5. แพทยทําการพิจารณาจายยา Enalapril อาการขางเคียงที่พบบอยของยาตัวนี้คือ / ไอ 6. จากการรับประทานยา Enalapril ควรทําการติดตามคาใด / Potassium 7. จากการที่ยา Enalapril ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม ACE โดยใชการยับยั้งเชนไร / ยาเปนเหมือนซับเสตรตของเอนไซม ACE 8. หากตองการเตรียมยาเม็ด Enalapril กอนการเตรียมผลิตยาเม็ด (preformulation) ขอใดไมตองคํานึงถึงในการเตรียม / Serface tension 9. หลังจากการผลิตยาเม็ด ไดนําไปทดสอบหาคา disintegration time พบวายาเม็ดไมสามารถแตกตัวสมบูรณไดภายใน เวลา 30 นาที ลักษณะเชนนี้เกิดจากสาเหตุใด .............................................................................. 10. ผูปวยไดทานยาหมดกอนที่จะไปพบแพทยครั้งตอไปจึงไปซื้อยา Enalapril ที่รานยา เภสัชกรรานยาสามารถจายยานี้ได หรือไม 1. จายได เพราะเปนยาอันตราย 2. จายไมได เพราะเปนยาควบคุมพิเศษ 3. จายไมได เพราะเปนวัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท 2 4. ……….. 5. ………..




281

MCQ

สถานการณที่ 2 กลุมโรคผิวหนัง : โรคกลาก ผูปวยชายอายุ 19 ป มาพบเภสัชกรที่รานขายยา มาดวยอาการเปนผื่นหลายวง บริเวณลําตัว หลัง หนังศรีษะ ลักษณะผื่นเปนผื่นนูนแดง มีสะเก็ด คัน 11. ลักษณะผื่นที่ผูปวยเปนบริเวณหนังศรีษะเรียกวา 1. Tinea capitis 2. Tinea caporis 3. Tinea curis 4. Tinea ……. 5. Tinea pedis 12. เภสัชกรจายยา Griseofulvin ระยะเวลาที่ใชในการรักษาดวยยานี้เปนอยางนอยกี่เดือน 1. 14 วัน 2. 2 เดือน 3. 3 เดิอน 4. 4 เดือน 5. 5 เดิอน 13. ขอใดคือ กลไกการออกฤทธิ์ของยา Griseofulvin 1. ยับยั้ง..... รบกาวนการสังเคระห ergosterol 2. ยับยั้งการสราง mycocilic acid ใน cell wall 3. ยับยั้งการสราง mitosis ของ dermatophytes 4. จับกับ phospholipids ยับยั้งการสราง cell wall 5. จับกับ sterol ยับยั้งการสรางผนังเซลล 14. ถาตองการใชสมุนไพรในการรักษาอาการดังกลาว สมุนไพรที่เลือกใชคือ 1. พญายอ 2. ทองพันชั่ง 3. มะแวงตน 4. ……… 5. ……… 15. ที่ฉลากยา Griseofulvin มีคําวา Micronized form ขอดีของ Micronized form คือขอใด 1. เพื่อเพิ่มการกระจายตัวไปยังตําแหนงที่ออกฤทธิ์ 2. เพื่อลด first pass metabolism 3. เพื่อใหยาอยูในรางกายนานขึ้น 4. เพื่อปองกันการดื้อยาของเชื้อรา 5. เพื่อเพิ่มการดูดซึมของยาจากทางเดินอาหาร 16. การทดสอบอาการขางเคียง ของยา Griseofulvin ในกลุมทดลองสามกลุม ใชสถิติใดในการทดสอบ 1. Unpair t-test 2. T-test 3. Chisquare test 4. Analysis of variance 5. Correlation 17. จากสูตรตํารับ ( เปน oil ทั้งหมด) จะพัฒนาสูตรตํารับใหเหมาะสมไดอยางไร 1. ………




MCQ

282

2. ……… 3. เพิ่ม emollient 4. เพิ่มสารที่เพิ่มความชื้น 5. พัฒนาตํารับใหเปน o/w emulsion 18. หลังจากนั้นผูปวยไดกลับมาหาเภสัชกรดวยอาการเดิม เภสัชกรจึงทําการเปลี่ยนเปนยา Itraconazole ขอใดเปนขอดี ของยา Itraconazole หรือยาในกลุม azole 1. มีเฉพาะยาฉีดเทานั้น 2. มีเฉพาะยาใชภายนอก 3. มีอาการขางเคียงนอย 4. ถูกเมตาบอไลทชา อยูในรางกายไดนาน 5. มีปฏิกิริยาระหวางยาลดลง

19. จากโครงสรางยา Itraconazole สารนี้มีคุณสมบัติเปนอยางไร N N

N

O N N Cl

Cl O N

N

O

O H

N

1. เปนกรดออน 2. เปนเบสออน 3. ละลายไดดีในน้ํา 4. ละลายไดดีใน methanol 5. ละลายไดดีในสารละลายเบสแก 20. Itraconazole เปน hige hydrophilic at pH 8.1 Log P = 5.96 (Octanol/water) pKa= 3.7 การเพิ่ม Dissolution ขอใดผิด 1. ใช Crystalline Itraconazole 2. ใช Micronized Itraconaole 3. SLS ในตํารับ 4. เตรียมแบบ Solid dispersion 5. ………




MCQ

283

สถานการณที่ 3 กลุมโรคติดเชื้อ : โรคพยาธิ ผูปวยหญิงไทยคูอายุ 30 ป น้ําหนัก 50 กิโลกรัม มาพบแพทยดวยอาการทองอืดบอยๆ จากการซักประวัติพบวา ผูปวยมักจะรับประทานอาหารสุกๆดิบๆ และเมื่อถายอุจจาระมักมีเสนใยขาวๆ แบนๆ คลายเสนกวยเตี่ยวปนออกมาดวย แพทยจึงสงตรวจอุจาระ พบวาผูปวยติดพยาธิ taenia solium แพทยจึงจายยา Praziquantel 21. ผูปวยรายนี้ติดเชื้อพยาธิชนิดใด 1. พยาธิปากขอ 2. พยาธิเสนดาย 3. พยาธิไสเดือน 4. พยาธิใบไมในตับ 5. พยาธิตัวตืด 22. พยาธิที่เปนไดจากสัตวชนิดใด 1. วัว 2. หมู 3. ปลา 4. ไก 5. .......... 23. การใชยา Praziquantel ในผูปวยรายนี้ มีวิธีการใชยาอยางไร 1. 1000 mg 1x3, 1 day 2. 1000 mg 1x3, 2 day 3. 600 mg 1x3, 14 day 4. 600 mg 2x1, 1 day 5. 600 mg 2x3, 1 day 24. สมุนไพรใดที่อาจแนะนําในผูปวยรายนี้ คือ 1. เมล็ดฟกทอง 2. เมล็ด........... 3. เปลือกมังคุด 4. เปลือกทับทิม 25. ขอแนะนําการใชยาสําหรับผูปวยใหนมบุตรคือขอใด 1. สามารถใชไดเพราะไมสามารถขับออกทางน้ํานม 2. สามารถใชไดเพราะไมมีอาการขางเคียงที่รายแรง 3. สามารถใชไดเพราะไมเกิดเมตาบอไลทที่เปนพิษ 4. ไมสามารถใชไดเพราะขับออกทางน้ํานม 5. ไมสามารถใชไดขณะใหนมบุตร และหยุดใชยาอีก 2-3 วัน เพราะเมตาบอไลทชา 26. จากสูตรโครงสรางของ Praziquantel ตําแหนงนี้เรียกวา และมีคุณสมบัติอยางไร 1. Quinoline, base N 2. Isoquinoline. base 3. Guanine, acid 4. Pyramidine, acid




284

MCQ

5. .......... 27. จากการทดสอบยาเม็ด Praziquantel มีลักษณะกรอน แตกหักงาย มีสาเหตุมาจากอะไร 1. สารชวยไหลไมเหมาะสม 2. แรงตอกอัดมากเกินไป 3. สารยึดเกาะนอยเกินไป 4. .......... 5. .......... 28. องคการเภสัชกรรมมีการผลิตและมีจําหนายยา Praziquantel เภสัชกรประจําโรงพยาบาลควรทําการสั่งซื้อยาอยางไร 1. ตงลงราคาถาวงเงินไมเกิน 100,000 บาท 2. สอบราคาถาวงเงินไมเกิน 100,000 บาท 3. ประกวดราคาถาวงเงินไมเกิน 100,000 บาท 4. วิธีพิเศษไมจํากัดวงเงิน 5. วิธีกรณีพิเศษไมจํากัดวงเงิน 29. Praziquantel ความเขมขน 1.5x10-4 วัด Absorbance ที่ λ=370 nm ความหางของชอง cell เทากับ 2 cm ไดคา Ab = 0.08445 อยากทราบวามีคา Absorbance molarity (ε) เทาใด 1. 295 2. 300 3. 307 4. 395 5. ...... สถานการณที่ 4 กลุมโรคระบบภูมิคุมกัน : การสรางเสริมภูมิคุมกัน (วัคซีน) นางแกวอายุ 26 ป มาคลอดบุตรที่โรงพยาบาลแหงหนึ่ง พบวาไดบุตรชาย ปจจุบันมีบุตรสาวมาแลว 1 คน อายุ 2 ป นางแกวไมมีโรคประจําตัวใดๆ 31. วัคซีนที่ใหตั้งแตแรกเกิดคือ 1. BCG และ HBV 2. BCG และ OPV 3. OPV และ MMR 4. HBV และ MMR 5. DTP และ OPV 32. ตอมาตรวจพบวาเด็กมีภาวะภูมิคุมกันบกพรอง วัคซีนในขอใดตอไปนี้ไมควรแนะนําใหในเด็กรายนี้ 1. IPV vaccine 2. MMR vaccine 3. HBV vaccine 4. Hemofilus Influenza B vaccine 5. Japanease Encephalitis vaccine 33. ควรฉีดวัคซีนที่กลามเนื้อชิดใด 1. Deltoid 2. Gluteus maximus 3. Gluteus medis 4. Gastocnemius 5. Anterolateral 34. การฉีดวัคซีนกระตุนเข็มแรก จะมี antibody ชนิดใดเริ่มสรางตัวแรก 1. Immunoglobulin A 2. Immunoglobulin D 3. Immunoglobulin E 4. Immunoglobulin G 5. Immunoglobulin M




285

MCQ

35. การผลิตวัคซีนชนิดผงแหง มีวัตถุประสงคหลักในการผลิตรูปแบบนี้เพื่ออะไร 1. ละลายไดดีขึ้น 2. ทําใหความแรงมีความสม่ําเสมอ 3. เพื่อใหใชไดสะดวก 4. เพื่อใหความคงตัวดี 5. เพื่อใหขนสงไดสะดวก 36. ขอใดผิดเกี่ยวกับการใหวัคซีนในเด็ก 1. วัคซีนที่มีชีวิตสามารถใหพรอมกันในวันเดียวกันได 2. ถามาฉีดวัคซีนในวันนัดไมได ใหมากอนจะดีกวามาฉีดชากวากําหนด 3. วัคซีนชนิดกินเปน IgA 4. ถาเด็กเปนไขสูงยังไมฉีดวัคซีนให แตถาเปนหวัด ไอ สามารถใหวัคซีนได 5. ในการฉีดวัคซีนครั้งที่ 2,3 สามารถเปลี่ยนยี่หอบริษัทอื่นไดถาจําเปน 37. เด็กทารกไดรับการฉีดวัคซีน หลังจากนั้นเด็กมีอาการไขสูง 39 C ชัก จะมาเรียกรองคาเสียหายไดหรือไม เพราะเหตุใด 1. ได ผูบริโภคมีสทิ ธิที่จะไดรับการพิจารณาและไดรับคาเสียหาย 2. ได ผูบริโภคมีสิทธิที่จะปฏิเสธไมรับวัคซีน 3. ไมได เนื่องจากผูบริโภคมีสิทธิที่จะทราบผลดี ผลเสีย แตไมทํา 4. ไมได เนื่องจากอาการขางเคียงที่เกิดขึ้นพบนอย 5. ไมได เนื่องจากไมมีความผิดในการรักษา 38. วัตถุประสงคในการเติม adjuvant คือขอใด 1. เพื่อเพิ่มการละลาย 2. เพื่อทําใหไวรัสออนฤทธิ์ลง 3. เพื่อเพิ่มความคงตัว 4. เพื่อเปนสารตานจุลชีพ 5. เพื่อเพิ่มการตอบสนองตอภูมิคุมกัน 39. ตามแนวทางชีววัตถุขององคการอนามัยโลก (WHO) ไดกําหนดใหการทดสอบโดยการฉีดวัคซีนเขาเสนเลือดที่หู กระตาย กอนและหลังการฉีดวัคซีน 3 ชั่วโมง ดูวาอุณหภูมิของกระตายมีการเปลี่ยนแปลงไปเทาไร เรียกการทดสอบนี้วา 1. Identity test 2. ……………. 3. Pyrogen test 4. Toxicity test 5. Sterility test 40. หากทานเปนเภสัชกรคลังเวชภัณฑ ทานจะเก็บวัคซีนชนิดใดในชองแชแข็ง เพื่อเพิ่มอายุยาใหนานขึ้น 1. DTP vaccine 2. OPV vaccine 3. HBV vaccine 4. Typhoid vaccine 5. Rabies vaccine




286

MCQ

สถานการณที่ 5 โรคมะเร็ง ผูปวยชายไทยอายุ 50 ป น้ําหนัก 50 กิโลกรัม สวนสูง 180 เซนติเมตร CC : มีอาการไอ หอบเหนื่อย เจ็บแนนหนาอก PMH : 5 เดือน PTA มีอาการไอมาก ซื้อยากินเอง 2 เดือน PTA SH : มีประวัติสูบบุหรี่ 30 มวนตอวันเปนเวลานาน ตั้งแตอายุ 17 ป ดื่มเหลาเปนครั้งคราว มาพบแพทยไดรับการ วินิจฉัยวาเปน non-small lung cancer IIIA เปน miastedia แพทยพิจารณาสั่งจายยา Cisplatin 50 mg/m2 1,8 Vinblastin 6 mg/m2 1,8,15,21 ( 1 cycle เทากับ 28 วัน ให 4 cycle) 41. ในแตละวันชายคนนี้จะไดรับยาทั้ง 2 ตัว อยางละเทาใด 1. Cisplatin 50 mg และ Vinblastin 6 mg 2. Cisplatin 100 mg และ Vinblastin 12 mg 3. Cisplatin 125 mg และ Vinblastin 18 mg 4. Cisplatin 150 mg และ Vinblastin 24 mg 5. Cisplatin 175 mg และ Vinblastin 48 mg 42. ขอใดคือกลไกการออกฤทธิ์ของยา Cisplatin 1. ยับยั้งการสราง mitotic spindle 2. ยับยั้งเอนไซม topoisomerase II 3. แทนที่ลําดับเบสบน DNA หรือ RNA 4. เขาแทรกบนสาย Doublestraine DNA 5. เปนอนุมูลอิสระรบกวน DNA 43. ยา Vinblastin มีกลไกการออกฤทธิ์ อยางไร 1. ยับยั้ง RNA หรือ DNA 2. ยับยั้งการสราง mitotic spindle 3. ทําลายเอนไซม topoisomerase II 4. ................................................. 5. เปนอนุมูลอิสระรบกวน DNA 44. อาการอาเจียนที่เกิดขึ้นจาก Cisplatin ปองกันไดดวยวิธีใด 1. ให Metoclopamide Inj แบบ IV ครึ่งชั่วโมงกอนใหยา Cisplatin 2. ควรฉีด Cisplatin แบบ IV push 3. ให Diphenhydramine แบบ Oral กอนให Cisplatin 4. ให NSS กอนให Cisplatin 5. ให D5W กอนให Cisplatin หลังจากนั้นแพทยไดทําการเปลี่ยนยา Vinblastine เปน Gemcitabine




287

MCQ

45. จากโครงสรางของยา Gemcitabine เปนอนุพันธของอะไร NH2

HN

O

N

HO O F

HO

F

1. Acyclonucleoside analog 2. Pyrimidine nucleotide analog 3. Pyrimidine nucleoside analog 4. Purine nucleotide analog 5. Purine nucleoside analog 46. จากโครงสรางของยา ตัวที่ออกฤทธิ์คือ 1. …………… monophosphate 2. …………… diphosphate 3. …………… triphosphate 4. ...................................... 5. ...................................... 47. จากการศึกษาปจจัยการสูบบุหรี่และการเกิดโรคมะเร็งปอด ดังตารางขางลางใหคํานวนหาความสัมพันธระหวางปจจัย การสูบบุหรี่และการเกิดโรคมะเร็งปอด สูบบุหรี่ ไมสูบบุหรี่ เปนมะเร็ง 200 300 500 ไมเปนมะเร็ง xxx xxx xxx xxx xxx 1000 1. 2 2. 4 3. 6 4. 8 5. 10 48. หากทานตองการเตรียมการผลิต แบงบรรจุยาเคมีบําบัด ควรเตรียมยาในหองที่มีสภาวะแบบใด 1. ตูปลอดเชื้อ class 100 ในหองสะอาด class 1000 2. ตูปลอดเชื้อ class 100 ในหองสะอาด class 10,000 3. ตูปลอดเชื้อที่มีการไหลของอากาศในแนวนอน อยูในหองสะอาด class 100 4. ตูปลอดเชื้อที่มีการไหลของอากาศในแนวนอน อยูในหองสะอาด class 1,000 5. ตูปลอดเชื้อที่มีการไหลของอากาศในแนวนอน อยูในหองสะอาด class 10,000 49. จากการใชยาเคมีบําบัด หากมีความผิดปกติของตับ จะ monitor จากคา lab ใด 1. Serum creatinune 2. BUN 3. Serum albumin 4. ......................... 5. ......................... 50. มีการโฆษณาสมุนไพรในหนังสือพิมพฉบับหนึ่ง มีสรรพคุณรักษามะเร็งใหหายไดภายใน.... ฉลากยาบอกถึงเลข ทะเบียนตํารับ และบอกถึงประสิทธิผลการใชจากคนที่หาย จากโฆษณานี้มีความผิดหรือไม ...............................




288

MCQ

สถานการณที่ 6 กลุมโรคตา หู จมูก คอ : โรคหูอักเสบ เด็กชายอายุ 5 ป หนัก 15 กิโลกรัม เปนหวัดมาแลว 3 วัน มาพบแพทยที่โรงพยาบาล ซักประวัติเพิ่มเติมพบวามี อาการปวดในหู และมีหนองไหลจากหู 51. ผูปวยเด็กรายนี้เปนโรคอะไร 1. Pharyngitis 2. Otitis media 3. …………… 4. .................. 5. .................. 52. เชื้อที่มีโอกาสทําใหเกิดโรคตามขอ 51. ยกเวนเชื้อใด 1. H. Influenza 2. Moraxella Catharalis 3. Mycoplasma Pneumoniae 4. Strep. Pneumoniae 5. Strep. Sapophyticus 53. ยาที่ควรเลือกใชเปนอันดับแรกในผูปวยรายนี้คือ / Amoxycillin dry syrup 54. ควรใชยาหยอดหูตามขอใด 1. Chloramphenicol ear drop 2-3 หยด วันละ 3-4 ครั้ง 5 day 2. Dexamethasone + Neomycin ear drop……. 10 day 3. Polymycin B + Oxytetracycline……… 7 day 4. Ofloxacin……………… 7 day 5. Polymycin ...................... 7 day 55. ตํารายาใชภายนอก Chloramphenicol 500 mg Sodium Chloride qs. Purified water 100 ml กําหนดคา Isotonic value ของ chloramphenicol เทากับ 0.15 จงคํานวณหาปริมาณ NaCl ที่ใชในตํารับใหเปน Isotonic กับ 0.9% NaCl 1. 75 2. …. 3. .... 4. … 5. 825 56. จากการศึกษาประสิทธิภาพของยาปฏิชีวนะในรูปแบบยากิน และยาใชภายนอกในกลุมตัวอยาง 2 กลุม กลุมละ 50 คน โดยใหยาในระดับเลือดใกลเคียงกัน ศึกษาถึงประสิทธิภาพและระยะเวลาของยาทั้งสองชนิด ควรใชรปู แบบการศึกษาใด 1. Cohort study 2. Crossover study 3. Controll study 4. Case – Controll study 5. Crossection study




289

MCQ

57. จากการวิจยั เพื่อศึกษาการเปรียบเทียบการติดเชื้อที่อวัยวะ โดยคณะผูวิจัยเลือกกลุมตัวอยางโดยเลือกผูปวยที่ไดรับการ วินิจฉัยวาเคยเปนหวัดจํานวน 50 คน และผูปวยที่ไมเคยไดรับการวินิจฉัยวาเปนหวัดจํานวน 50 คน ใหหาปริมาณปจจัย เสี่ยงที่จะติดเชื้อที่หู ภาวะการติดเชื้อ การเปนโรคหวัด เปนหวัด ไมเปนหวัด ติดเชื้อที่หู 20 10 ติดเชื้อที่อวัยวะอื่น 25 15 ไมติดเชื้อที่อวัยวะอื่น 25 30 1. 0.33 2. 1.5 3. 1.67 4. 2 5. 3 58. เภสัชกรตองการเตรียมยาฆาเชื้อ โดยตองการตัวยาที่มีคุณสมบัติเปนกรดออน หากตองการทําใหการละลายของยา เพิ่มขึ้นควรทําอยางไร................................................................................... 59….. 60…. สถานการณที่ 7 กลุมโรคตอมไรทอและตอมมีทอ : โรค Hyperthyroid ผูปวยหญิงไทยอายุ 27 ป น้ําหนัก 50 กิโลกรัม มาโรงพยาบาลดวยอาการนอนไมหลับ เหงื่อออก ใจสั่น มือสั่น วัด ความดัน 180/90 mmHg ชีพจร 110 ครั้ง/นาที การหายใจ 24 ครั้ง/นาที ตอมไทรอยดมีขนาดโตกวาปกติ 4 เทา แพทยทํา การตรวจวินิจฉัยวาเปน Active hyperthyroidism และ Grave disease 61. จากการวินิจฉัยพบความผิดปกติของ paramitor ใด 1. Free T3 สูง TRH สูง 2. Free T3 สูง TRH ต่ํา 3. Total T4… TSH … 4. Total T4… TSH … 5. Free T4… TSH … 62. แพทยสั่งตรวจ Radioactive Iodine อยากทราบวา Radioactive Iodine ที่นิยมใชคืออะไร และระดับคา Radioactive uptake เปนอยางไร 1. I123, สูงกวาคนปกติ 2. I123, ต่ํากวาคนปกติ 3. I123, ไมตางจากคนปกติ 4. I131, สูงกวาคนปกติ 5. I131, ต่ํากวาคนปกติ 63. หลังจากที่ผูปวยรับประทานยาไดซักระยะหนึ่งแลวมีอาการ มือสั่น ใจสั่น กระสับกระสาย อาการเหลานี้เรียกวาอาการ อะไร 1. Akathisia 2. Hyperthropic…….. 3. Pheochromocytoma 4. Tetralogy spells 5. Thyrotoxicosis




290

MCQ

64. สาเหตุของการเกิด hyperthyroidism คือ / จากภูมิคุมกันตนเอง 65. ยาใดที่เหมาะสมในผูปวยรายนี้ 1. PTU 2. PTU + Propanolol 3. …… 4. …… 5. …… 66. ในการศึกษาอัตราการสลายตัวของ Iodine ซึ่งมีการสลายตัวแบบ first order มีคา K1= 0.0005 hr-1 จงคํานวณหา Shelf life 1. 1347 hr 2. 550 hr 3. 168 hr 4. 220 hr 5. 150 hr 67. วิธีการทดสอบ PTU 1. HPLC-UV 2. HPLC-MS 3. Radioimmunoassay 4. AA 5. AE 68. จากโครงสรางของยารักษา hyperthyroidism หากดัดแปลงตําแหนงใดในโครงสรางจะทําใหยาหมดฤทธิ์ O

HN

S

N H

H

...................................................................................... 69. ทําการเก็บขอมูลความพึงพอใจของผูเขารับบริการ กอนและหลังการปรับปรุง ไดคาเฉลี่ยความพึงพอใจ คือ กอนการ ปรับปรุงเทากับ 53 และหลังการปรับปรุงเทากับ 62 กําหนดคา p-value=0.02 ใหอภิปรายผลที่ไดจากการเก็บขอมูล ......................................................................................... 70. ….. สถานการณที่ 8 กลุมโรคทางเดินปสสาวะและไต : กรวยไตอักเสบ ชายไทยอายุ 60 ป น้ําหนัก 70 กิโลกรัม มาขอซื้อยาลางไต มีอาการไข หนาวสั่น ปวดสีขาง ปสสาวะมีสีน้ําลาง เนื้อ มา 1 วัน 71. ขอใดเปนขนาดยาที่ใช (Dose regimen) ในผูปวยรายนี้ 1. Ciprofloxacin 250 mg 1 tab bid pc 3 day 2. Ciprofloxacin 250 mg 1 tab bid pc 14 day 3. Ciprofloxacin 500 mg 1 tab bid pc 14 day 4. Ciprofloxacin 500 mg 2 tab bid pc 5 day 5. Ciprofloxacin 500 mg 2 tab bid pc 7 day




291

MCQ

72. กลไกการออกฤทธิ์ของยา Ciprofloxacin คือขอใด / DNA gyrase 73. การติดเชื้อสวนใหญ เกิดจากเชื้อสาเหตุใดบอยที่สุด 1. Clamydia 2. Mycoplasma neumoniae 3. E. coli 4. Strep…….. 5. Strep…….. 74. ผูปวยมาขอซื้อยาลางไต หรือ Phenazopyridine ที่ทําใหปสสาวะมีสีแดง เภสัชกรพิจารณาแลวพิจารณาไมจายยา เพราะเหตุใด 1. เนื่องจากยาไมมีฤทธิ์ฆาเชื้อ 2. เนื่องจากยาทําใหตองใชขนาดยาปฏิชีวนะสูงขึ้น 3. เนื่องจากยาทําใหตองใชยาในขนาดที่สูงขึ้น 4. เนื่องจากยาทําใหเกิดปฏิกิริยาตอกัน 5. เกินความจําเปน และผูปวยไดรับยาที่เหมาะสมแลว 75. จากการศึกษาผลการรักษาโรคติดเชื้อทางเดินปสสาวะ โดยศึกษายาแกอักเสบ 2 ชนิด ที่แตกตางกัน คือยา A และยา B โดยเปรียบเทียบคาใชจายในการรักษา อาการขางเคียง คุณภาพชีวิต การใหความรวมมือในการใชยา จากการศึกษาเปน การวิเคราะหแบบใด 1. Unit Cost Analysis 2. Cost Effectiveness Analysis 3. Cost Minimization Analysis 4. Cost Benefit Analysis 5. Cost Utility Analysis 76. การพิจารณายาในโรงพยาบาล ยาใดจะไมถูกพิจารณาเขาโรงพยาบาล เมื่อเปรียบเทียบกับ Utility 1. ยา A เปนเงิน 25,000 บาท Utility เทากับ 0.5 2. ยา B เปนเงิน 50,000 บาท Utility เทากับ 0.5 3. ยา C เปนเงิน 55,000 บาท Utility เทากับ 0.6 4. ยา D เปนเงิน 70,000 บาท Utility เทากับ 0.7 5. ยา E เปนเงิน 80,000 บาท Utility เทากับ 0.8 77. ยา Ciprofloxacin ถูกกําจัดออกทางเดินปสสาวะ 50 % มี t1/2 4 ชั่วโมง Vd 2.5 lite/Kg มีการกําจัดยาเปนแบบอันดับ หนึ่ง จงหาอัตราการกําจัด (CL) กําหนดให ln 2 เทากับ 0.693 ........................................ 78. ตัวยา Ciprofloxacin เกณฑมาตรฐานกําหนดใหมีปริมาณรอยละ 85-115 แตจากการทดสอบตัวยามีปริมาณรอยละ 78 จัดเปนยาลักษณะใด 1. ยาผิดมาตรฐาน 2. ยาปลอม 3. ยาหมดอายุ 4. …….. 5. …….. 79. ยา Ciprofloxacin จัดอยูในบัญชี ง ขอใดผิด / มีอยูในโรงพยาบาลทุกระดับ




292

MCQ

80. จากโครงสรางยา Ciprofloxacin มีคา pKa=2 ถายาอยูในลําไสสวน duodenum มี pH=4 ยา Ciprofloxacin จะอยูในรูป ใด O F N H

N

COOH C H2

N cyclopropyl

................................................................................. สถานการณที่ 9 กลุมโรคระบบเลือด : โลหิตจาง ผูปวยรายหนึ่งแพทยทําการตรวจและวินิจฉัยวาเปน CA stomach ไดรับการผาตัดสวน antrum ออก มาพบแพทย มีอาการซีด เหนื่อยหอบ หายใจไมอิ่ม รูสึกเหมือนมีเข็มทิ่มแทงที่ลําตัว จากผลการตรวจทางหองปฏิบัติการ Hct 27, Hb 9 และ MCV 125 81. ภาวะโลหิตจาง (anemia) ที่เกิดขึ้นเกิดจากสาเหตุใด 1. ขาด intrinsic factor 2. จากการที่ผาตัดกระเพาะอาหาร 3. ลําไสดูดซึม Vitamin B12 ไดนอยลง 4. .... 5. ... 82. จากผลทางหองปฏิบัติการ ควรใหยาใดในผูปวยรายนี้ 1. Ferrous 2. Folic acid 3. Vitamin C 4. Vitamin K 5. Zinc 83. การรักษาแบบ maintanace Vitamin B12 ในผูปวยรายนี้ 1. Vitamin B12 Oral….. 2. Vitamin B12 IV….. 3. Vitamin B12 IM….. 4. .... 5. ... 84. กลไกการทํางานของ Vitamin B12 / Replicate and ………. 85. การเตรียมยาฉีด Single dose Vitamin B12 ยามีคาการละลายน้ํา 1 ตอ 80 in water, sparingly soluble in alcohol ตัว ยา hygroscopic และไมทนตอแสง การตั้งตํารับยาฉีดขางตน สารในขอใดไมจําเปนตองใชในตํารับ 1. Antioxidant 2. Preservative 3. Chelating agent 4. .... 5. Tonicity adjustment 86. การทําใหปราศจากเชื้อของยาตํารับดังกลาว ทําไดโดย 1. Filtration 2. การอบดวยความชื้นแหง 3. การอบดวยความรอนแหง 4. .... 5. ...




293

MCQ

87. ทําการทดลองหาวิธีการทําใหปราศจากเชื้อเปรียบเทียบกัน 4 วิธี คือวิธี A, B, C, D แลวทําการเพาะเชื้อ พบวาคาเฉลี่ย การเจริญเติบโตของเชื้อที่เพาะเปน 90, 85, 75 และ 50 ตามลําดับ กําหนดคา p-value = 0.044 สามารถแปรผลการทดลอง นี้ไดอยางไร ................................................................... 88. ทําการทดลองทางคลินิก โดยการทดลองฉีด Vitamin B12 ในอาสาสมัคร / อาสาสมัครตองรับทราบขอมูลการทดลองและใหคํายินยอม 89. ผูปวยเดินทางกลับจากเมืองนอก ซื้อ Vitamin B12 อมใตลิ้นกลับมาจํานวน 4x500’s อยากทราบวาผิดกฎหมาย หรือไม / ผิด เพราะ Vitamin B12 เปนยาตองขึ้นทะเบียนตํารับยา 90. .... สถานการณที่ 10 กลุมโรคทางเดินหายใจ : โรคหอบหืด 91. สาเหตุของการเกิดหอบหืด ในผูปวยรายนี้คือ 1. จากสิ่งกระตุน 2. จากภาวะภูมิไวเกิน 3. .... 4. .... 5. ... 92. พารามิเตอรที่ใชวัดคือ / PEF 93. การใชยา Albuterol inh ในผูปวยรายนี้ / ใช 3-4 puff หางกัน 5 นาที จนกวาจะหาย 94. การเก็บรักษายา Albuterol inh / เก็บที่อุณหภูมิหอง 95. การตั้งตํารับยา Dry powder ไมตองคํานึงถึงขอใด / Solubility 96. จากโครงสรางยา β-agonist Albuterol ตรงตําแหนงไหนจึงทําให selective กับ β มากกวาα / β - OH 97. จากผลของการ specific ทําใหเกิดผลดีคือ / ไมมีผลตอหัวใจ 98. หากนําปบมาใชในการรักษา จากการสองกลองจุลทรรศน จะเห็นสวนใด 1. Cork 2. Mesophyll 3. Pollen gain 4. Stomach 5. Vessel 99. ยา Albuterol ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม COMT ตรงตําแหนงใด 1. β 2. 2,3 …. 3. ….. 4. …. 5. …. 100. ไดรับยา Albuterol syrup 2 mg/5 ml รับประทานครั้งละ 2 ชอนชา ใหคา bioavability เทากับ 0.7 อยากทราบวาเด็กมี ยาในกระแสเลือดเทาไร ..........................................




MCQ

294

ขอสอบประมวลความรอบรูทางเภสัชศาสตรครั้งที่ 1/2550 วันเสารที่ 15 ธันวาคม 2550 ขอสอบมี 100 ขอ เวลา 3 ชั่วโมง มี 4 ชุด A, B, C และ D สถานการณที่ 1 : โรคระบบทางเดินหายใจ หญิงไทยอายุ 19 ป พบแพทยดวยอาการหอบเหนื่อย มีอาการไอ จาม มีน้ํามูก มีไข ชวงนี้อยูในชวงรับนองทําให ไดรับฝุนมากกวาปกติ แพทยตรวจทาง lab และปอด วินิจฉัยวาเปนโรคหอบ Rx Ventolin® syrup 1 teaspoon tid 1. สาเหตุที่ทําใหเกิดอาการหอบของผูปวย คือ 1. สิ่งกระตุน (triggers) ตางๆ เชน เสียง แสง ความรอน เปนตน 2. การตอบสนองตอสิ่งเราของภูมิคุมกันรางกายที่มากเกินไป 3. เปนอาการรวมเมื่อผูปวยเกิดอาการไข 4. ความผิดปกติของปอด 5. การออกกําลังกาย 2. คา lab ที่ใชติดตามภาวะโรคของผูปวย คือ 1. CK 2. MCHC 3. GFR 4. PaO2 5. PEF 3. ขอดีของยา Beta 2-Selective คือ 1. ลดอาการขางเคียงตอระบบประสาท 2. ลดอาการขางเคียงตอหัวใจ 3. ลดอาการขางเคียงทางผิวหนัง 4. พิษตอตับนอย 5. พิษตอไตนอย 4. ถาเภสัชกรตองการสืบคนแนวทางการรักษาโรคหอบหืดจะคนจากแหลงใด 1. JNC 7th 2. GINA 3. GOLD 4. NCEP III 5. Stanford 5. Salbutamol syrup 2 mg/ 5 ml ทาน 2 ชอนชา ยามี bioavailability = 0.7 ถามวาจะมีระดับยาในเลือดเทาใด ตอบ ใหยา 2 ชอน คือ 10 ml เทากับมียา 4 mg คา F = 0.7 หรือ ยาดูดซึม 70% ของ Dose ที่ให วิธีคิด 4 x 0.7 = 2.8




MCQ

295

6. สูตรโครงสรางใดของ salbutamol ที่ทําให selective ตอการจับกับ Beta receptor มากกวา Alpha receptor 1. β-Hydroxy 2. 3-Methylhydroxy 3. 4-hydroxy 4. secondary amine 5. t-butyl group จากนั้นผูปวยอาการไมดีขึ้นแพทยสั่งจาย Sulbutamol MDI 3-4 puff prn #1 7. วิธีใช Sulbutamol MDI ขอใดถูกตอง 1. พน 3-4 puff กอนนอน 2. เมื่อมีอาการกําเริบพน 3-4 puff 3. สามารถพนหลังรับประทานอาหารทันทีได 4. พน 1-2 puff กอนและหลังออกกําลังกาย 5. เพื่อปองกันการกําเริบพน 3-4 puff กอนออกกําลังกายอยางนอย 30 นาที 8. วิธีการเก็บรักษายา Sulbutamol MDI ขอใดถูกตอง 1. เก็บไวที่อุณหภูมิหอง 2. เมื่อเปดใชแลวตองใชใหหมดภายใน 7 วัน 3. เมื่อเปดใชแลวสามารถเก็บไวใชได 14 วัน 4. เก็บในลักษณะหงายหรือปากขวดชี้ขึ้น 5. เก็บในตูเย็นที่อุณหภูมิ 2-8 oC หลังจากนั้นผูปวยอาการไมดีขึ้น แพทยสั่งจาย Budesonide (200) 1 puff OD Amoxicillin 1x3 pc Loratadine 1x1 pc 9. ฝาขาวที่ลิ้นเกิดจาก 1. Sulbutamol MDI 2. Budesonide 3. Amoxicillin 4. Loratadine 5. Sulbutamol Syrup 10. ตําราสมุนไพรไทย สามารถใชปปในการรักษาอาการหอบได เมื่อสองกลองจุลทรรศนจะไมพบสิ่งใด 1. Cork 2. Mesophyll 3. Pollen grain 4. Stomata 5. Vessel




296

MCQ

สถานการณที่ 2 : โรคระบบทางเดินอาหาร ผูปวยมีอาการปวดแสบทอง มักเปนเวลาเครียดและหลังรับประทานอาหาร มีประวัติแพยากลุม penicillin 1. ผูปวยมีอาการดังกลาว ควรใหการรักษาเบื้องตนอยางไร 1. Lansoprazole + misoprostal 2. Antacid + Ranitidine 3. Antacid + Omeprazole + Ranitidine 4. Amitriptyline + Omeprazole + Misoprostal 5. Amitriptyline + Sucralfate + Misoprostal 2. วิธีรับประทานยาในขอที่ผานมา ขอใดไมถูกตอง 1. ________________________________________ 2. ยาน้ําใหเขยาขวดกอนเทยา 3. การรับประทานยาเม็ดและยาน้ําใหทานหางกัน 2 ชั่วโมง 4. ยาลดกรดทําใหทองผูก 5. ถาอาการดีขึ้นใน 1 สัปดาห ใหหยุดรับประทานยาได 3. ถายา Antacid วิเคราะหพบวา มียา 3.05 mg/100 ml แตในตํารับระบุวาตองมี 4.4 mg/100 ml ถามวาเปนยาเชนไร 1. ยาปลอม 2. ยาปนเปอน 3. ยาผิดมาตรฐาน 4. ______________________ 5. ______________________ 4. ผูปวยปวดแสบอก ปวดยอดอก เวลาเครียด ผูปวยรายนี้ควรไดรับยาใดเพิ่มเติม 1. Domperidone 2. Cisapride 3. ____________________________ 4. ยาชวยยอย 5. Hyoscine 5. หากตองการรักษาเพื่อกําจัดเชื้อ H.pylori ควรเลือกใหการรักษาอยางไร ตอบ ใหยาสูตร Omeprazole 20 mg 1x2 + Clarithromycin 500 1x2 + Metronidazole 500 1x2 จะไมใหสูตรที่มียา Amoxicillin เพราะผูปวยมีประวัติแพยากลุม penicillin 6. คํานวณการไตเตรต โดยใหคา Absorbance ตอบ 0.18 7. ยาสมุนไพรที่ใชไดในการรักษาโรคกระเพาะอาหาร ตอบ ขมิ้นชัน 8. สวนของสมุนไพรที่นํามาใชจากขอขางบน ตรวจไมพบสวนใด 1. epidermis 2. vessel 3. stomata 4. …. 9. กลไกการออกฤทธิ์ของยา Antacid ตอบ เกิดปฏิกิริยาเชิงซอนกับกรดในกระเพาะอาหาร




MCQ

297

สถานการณที่ 3 : โรคความดันโลหิตสูง ผูปวยมีอาการปวดศีรษะ มีประวัติเปนโรคไต, stroke ผลวัดความดันได 149/100 mmHg 1. ควรใหการรักษาอยางไรในผูปวยรายนี้ 1.ใหยาลดความดันโลหิตรักษาทันที 2. ใหใชเครื่องชวยหายใจ 3. ใหมาวัดความดันโลหิตซ้ําในอีก 1 อาทิตย 4. ใหมาวัดความดันโลหิตซ้ําในอีก 2 เดือน 5. ใหมาวัดความดันโลหิตซ้ําในอีก 1 เดือน 2. ขอใดเปนอาการขางเคียงของยา HCTZ 1. hypokalemia 2. hypercalciuria 3. hypernatrimia 4. hyperuric 5. hyperalbumin 3. สมุนไพรที่ควรแนะนําในผูปวยความดันโลหิตสูง 1. ชาหญาปกกิง่ 2. ขาหญาหนวดแมว 3. ชาดอกคําฝอย 4. ชาใบเตย 5. ชากระเจี๊ยบแดง 4. โครงสรางของยาใดที่ละลายในไขมันมากที่สุด เรียงจากมากไปนอย

A = Nifedipine B = Felodipine C = Amlodipine ตอบ B > C > A 5. รพ.มีการสั่งใช CCB ในปริมาณสูงตองการทําการวิจัยเพื่อตัดยาออก ขอใดมีผลในการตัดสินใจนอยที่สุด 1. Drug use evaluation 2. Drug use review 3. Cost minimize analysis 4. Cost effective analysis 5. Cost benefit analysis




298

MCQ

6. การคิด Utility ขอใดที่จะตัดออกไปกอนเปนอันดับแรก 1. Cost 25,000 มี Utility 0.5 2. Cost 50,000 มี Utility 0.5 3. Cost 55,000 มี Utility 0.6 4. Cost 77,000 มี Utility 0.5 5. Cost 88,000 มี Utility 0.8 7. ขอใด คือ กลไกการออกฤทธิ์ของยากลุม ตอบ ลดความตานทานของหลอดเลือดสวนปลาย เนื่องจากเปนกลุม Dihydropyridine ซึ่งจะออกฤทธิ์เดนที่หลอด เลือด เดนมากในเรื่องการขยายหลอดเลือดและลดความตานทานหลอดเลือดสวนปลาย (ลด TPR resistant) 8. ขอใดเปนอาการขางเคียงของยา Nifedipine ตอบ พวก reflex tachycardia คือ มีอาการหนาแดง ใจสั่น - ไมใชทองผูก เนื่องจากทองผูกเกิดไดจากยา Verapamil ที่เปนอนุพันธของฝน 9. Nifedipine Modified release สามารถหักแบงไดหรือไม ตอบ หักแบงไมได เพราะมีผลตอการปลดปลอยของยา 10. การใหคําแนะนําผูปวยมีภาวะความดันโลหิตสูง ขอใดไมถูกตอง 1. จํากัด โซเดียม 2. จํากัด โพแทสเซียม 3. ลดการสูบบุหรี่ สถานการณที่ 4 : โรคติดเชื้อ หญิงไทยอายุ 30 ป อายุครรภ 25 สัปดาห สามีตรวจ HIV ผลบวกเมื่อ 2 สัปดาหกอน จึงมาขอตรวจ HIV พบ ผลบวก แตยังไมแสดงอาการ (CD4 400 cell/mm3) 1. ผูปวยรายนี้ควรไดรับยา เพื่อปองกันการติดเชื้อจากแมสูลูก 1. เริ่มใข GPO vir ทันที 2. เริ่มใช AZT ทันที 3. เริ่ม GPO vir เมื่ออายุครรภ 28 สัปดาห 4. เริ่ม AZT ทันทีเมื่อครบ 28 สัปดาห 5. เริ่มให GPO vir เมื่อ CD4 < 200 cell/mm3 2. N3 หรือ Azido group จากสูตรโครงสรางของ AZT มีผลใหเกิดสิ่งใด 1. เพิ่มคาครึ่งชีวิตใหยาวขึ้น 2. เพิ่ม_________________________ 3. เพิ่มการดูดซึม 4. เพิ่มการ phosphorylation 5. มีผลตอการตั้งสูตรตํารับ 3. เมื่อหญิงมีครรภ HIV ปวดทองคลอด จะใหยาอยางไร 1. AZT q 3 hr 2. NVP q 3 hr 3. AZT OD NVP q 3 hr 4. AZT q 3 hr NVP OD 5. AZT + NVP q 3




MCQ

299

4. ยา ARV ตัวใด ไมควรใชในหญิงตั้งครรภ ไตรมาสที่ 3 ตอบ Efavirenz ไมควรใชในไตรมาสที่ 3 สวน Stavudine ไมควรใชใน ไตรมาสที่ 1 5. ยาใดที่เปนพิษตอตับ ตอบ Nevirapine 6. เมื่อผูปวยคลอดบุตรแลว จะใหยาใด และใชอยางไรใน 2 สัปดาหแรก ตอบ ให D4T + 3TC 1x2 และ NVP once daily 7. นอกจากยาตานไวรัสที่ใหแลว จะใหยาใดอีกเพื่อปองกัน ตอบ Bactrim เพื่อปองกัน PCP เนื่องจาก CD4 เทากัน 190 (นอยกวา 200 cell/mm3) 8. การระบุลักษณะทางยา (Identification) ควรใชหนังสือเลมใด ตอบ MIMs สถานการณที่ 5 : โรคเบาหวาน ผูปวยมาดวยอาการปสสาวะบอย ดื่มน้ําบอย ปากแหง ผิวแหง ทานอาหารไดตามปกติ แพทยสั่งตรวจปสสาวะ และเลือด วินิจฉัยวาเปน DM ใหยา Chlopropamide (250) 1 tab ac qd # 30 1. ผลการตรวจทางหองปฏิบัติการ ขอใดบงบอกวาเปน DM 1. Blood glucose > 150 mg/dL 2. HbA1c > 7% 3. ปสสาวะมากกวา 3 ลิตร/วัน 4. Insulin ในเลือดต่ํา 5. Glucose tolerance > 200 mg/dL 2. คลินิกเบาหวาน เหตุใดจึงมีการตรวจ HBA1c 1. เพื่อติดตามผลตกคางจากยาลดระดับน้ําตาล 2. เพื่อติดตามผลลดระดับน้ําตาลภายใน 2 เดือนผานมา 3. ผูปวยมีอาการใจสั่น เหงื่อออก เรียกวาอะไร 1. hypoglycemia 2. hyperglycemia 3. hypervolumia 4. hypovolumia 4. แกไขภาวะนี้อยางไร 1. หยุดยา แลวไปพบแพทย 2. ลดขนาดยา 3. ใหดื่มน้ําหวาน 4. เพิ่มขนาดยา 5. งดการดื่มกาแฟ 5. ขอใด ไมใช ภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน 1. retinopathy 2. nephropathy 3. neuropathy 4. glaucoma 5. atherosclerosis




300

MCQ

6. มี glipizide MR 30 mg แพทยตองการใช 15 mg สามารถแบงไดหรือไม 1. แบงได เพราะไดปริมาณยาเทากัน 2. แบงได หักแบงแลวละลายน้ํา 3. แบงไมได มีผลตอการปลดปลอยยา 4. แบงไมได เพราะตัวยาที่ไดอาจไมเทากัน 5. แบงไมได เพราะยาสลายตัวเมื่อสัมผัสสิ่งแวดลอม 7. ผลิต glipizide film coat tablet ปจจัยใดที่มีผลตอการปลดปลอยยา 1. particle size 2. Solubility 3. crystalinity 4. ___________________________ 5. film thickness 8. ขอใดไมใชการตรวจ HBA1c 1. ion-exchange chromatography 2. electropholosis 3. Gas chromatography 4. Electro focusing 5. ___________________________ 9. ขอใดไมใชกลไกการออกฤทธิ์ของยา Chlropropamide 1. กระตุนการหลั่งอินซุลิน 2. เพิ่มความไวของอินซุลินที่กลามเนื้อ 3. ลดการดูดซึมในทางเดินอาหาร 4. ยับยั้งเอนไซม lipase ในทางเดินอาหาร 10. ยาฉีดอินซุลินใด ที่ออกฤทธิ์แบบ intermediate 1. Inter insulin 2. Neutral insulin 3. Isophane 4. Lispro 5. glargine สถานการณที่ 6 : โรคมะเร็ง ผูปวย เปนมะเร็งเตานม เนื่องจากไวตอ estrogen อายุ 65 ป 1. ผูปวยไดรับยา morphine IV ฉีด จะเปลี่ยนเปนยากิน ตอบ การคิดใหคิด Dose ยา morphine ฉีด ดูวา 1 วัน ผูปวยไดรับยารวมเทาไร เมื่อได Dose ยารวมแบบฉีดแลว พอจะ เปลี่ยนมาเปนแบบกิน ใหเอา 3 มาคูณ เพราะยากินตองใช Dose มากวา 3 เทา 2. Antidote ของ morphine คืออะไร 1. Activated charcoal 2. Atropine 3. Methadone 4. Naloxone




MCQ

301

5. Ipecac syrup 3. Vincristine ยับยั้งที่ phase ใดของ cell cycle 1. S phase 2. G1 phase 3. G2 phase 4. M phase 5. G0 phase 4. ผลขางเคียงของยา Doxorubicin มีผลขางเคียง ตอสิ่งใดมากที่สุด ตอบ Cardiac toxicity 5. จากโครงสรางของ Doxrubicin ที่เกิด intercalate DNA จากสวนใดของโครงสราง

1. Anthracycline ring 2. กลุม N 3. Methoxy 4. Hydroxyl 5. น้ําตาล glycoside 6. Doxorubicin ตองเก็บที่สภาวะ cool temperature ทานจะเก็บยาที่อุณหภูมิเทาใด 1. (-10) - (-25) oC 2. 2- 8 oC 3. 8 -15 oC 4. 15- 20 oC 5. 25- 30 oC 7. Cisplatin ให 4 cycle (cycle ละ 28 วัน) เริ่มให 3 มิย 50 จะให cisplatin day 4 รอบ 2 วันที่เทาไร 1. 6 มิ.ย. 2. 10 มิ.ย. 3. 2 ก.ค. 4. 3 ก.ค. 5. 4 ก.ค. 8. โครงสรางนี้ เรียกวา อะไร

1. Nucleotide ของ Purine 3. Nucleoside ของ Purine


2. Nucleotide ของ Pyridine 4. Nucleoside ของ Pyridine



MCQ

302

9. หากจะใหยาเพื่อลดอาการรอนวูบวาน จากการหมดประจําเดือน ควรใหยาใด 1. Androgen 2. Conjugates estrogen 3. Combined contraceptive 4. Tamoxifen 5. Testosterone สถานการณที่ 7 : โรคภูมิแพ ยา A 1.2 g (E = 0.1) Chloramphenical 0.2 g (E = 0.3) NaCl q.s. Water q.s. to 30 ml 1. ถาตองการเตรียมเปน isotonic solution ตองใชปริมาณ NaCl เทาไร ตอบ 0.09 วิธีคิด ถามหมู 2. ในยาตาไมตองมีสารใด 1. tonicity 2. Preservative 3. Antiadhesive 4. sterile water 3. คําแนะนําการใชยาตา ขอใดถูกตองที่สุด ตอบ ลางมือใหสะอาด 4. ถายา prednisolone มีคา E1% 1cm (243 nm) = 415 อยากทราบวา E1%, 1cm คือคาอะไร 1. absorptivity ของยา 1%w/v 2. absorptivity ของยา 1%v/v 3. absorptivity ของยา 1 m 4. extinction coefficient ของยา 1 m 5. extinction coefficient ของยา 1%v/v ผูปวยมีประวัติเปนโรคภูมิแพ คัดจมูก จาม มีน้ํามูก มักมีอาการเมื่อเลนกับแมว ผูปวยถือซองยา มาขอซื้อยาที่ราน 5. ที่ซองยาเขียนวา Prednisolone 5 mg เภสัชกรควรปฏิบัติอยางไร ตอบ จายไมได เนื่องจากเปนยาควบคุมพิเศษ 6. ขอใดไมใชอาการขางเคียงของยา prednisolone 1. glaucoma 2. moon face 3. osteoporosis 4. peptic ulcer 5. renal failure 7. ควรจายยาใดเพื่อบรรเทาอาการเบื้องตน ตอบ Anti-histamine1 8. เมื่อใชแลวอาการไมดีขึ้น ยาใดที่เหมาะสมที่สุดกับสภาวะโรคของผูปวยรายนี้ 1. Chloramphenical 2. tripolidine + pseudoephredine 3. tripolidine + pseudoephredine + prednisolone 5 mg 4. chloramphenical + prednisolone 5 mg




303

MCQ

5. tripolidine + pseudoephredine + Budesonide inhaler 9. นอกจากนี้ ควรแนะนําผูปวยอะไรเพิ่มเติม ตอบ ใชผาปดจมูก สถานการณที่ 8 : ฮอรโมน 1. การทํายาคุมกําเนิดแบบ transdermal ขอใดผิด 1. ยา Polarity มาก จะมีการดูดซึมมากขึ้น 2. ชั้น limiting step คือ subcutaneous 3. ___________________________________ 4. ___________________________________ 5. transdermal ประกอบดวย semi-permeable 2. ฮอรโมนคุมกําเนิดไมใชในการรักษาอะไร 1. สิว 2. ประจําเดือนมามากเกินไป 3. ฝา 4. ประจําเดือนมากระปดกระปอย 5. เลื่อนประจําเดือน 3. ขอแนะนําในการใช postinor 1. กินครั้งเดียว 2 เม็ด 2. กินเม็ดแรก 1 ชม. เม็ดที่ 2 ภายใน 48 ชม. 3. กิน 1 เม็ดแรก ภายใน 72 ชม. เม็ดที่ 2 ภายใน 12 ชม. 4. กิน 1 เม็ดแรก ภายใน 72 ชม. เม็ดที่ 2 ภายใน 24 ชม. 5. กินไมเกินเดือนละ 4 กลอง 4.ทุกขอเปนประโยชนของ progestogen ทุกขอ ยกเวนขอใด 1. ยับยั้งการตกไข 2. ฆา sperm 3. กระตุนการตกไข 4. ทําใหมดลูกเหนียวขอ 5. ทําใหทอนําไขบีบตัว 5.ขอใดกลาวถึง Progesterone ไดถูกตอง 1. มีเฉพาะแบบฉีดเทานั้น 2. การฉีดหนึ่งครั้งจะปองกันการตั้งครรภได 3 เดือน 6. เภสัชกรสามารถจายยาคุมกําเนิด ชนิดฮอรโมนรวมได ในผูรายใดตอไปนี้ ตอบ ในผูหญิงสูบบุหรี่ ที่มีอายุ < 35 ป 7. สาร CMC ในตํารับยาที่ควบคุมการปลดปลอย Osmotic pump มีหนาที่อะไร ตอบ Semipermeable membrane 8. ทําการศึกษาขอมูล 2 กลุม เปรียบเทียบกอนและหลัง โดยตัวแปรมีความสัมพันธกัน ใชสถิติใดในการวิเคราะห ตอบ Pair t-test




MCQ

304

9. ทําการศึกษาขอมูล คือ กลุม A และ B ไดคา Odd ratio 1.25 ….% จะแปรผลอยางไร ตอบ หากคา Odd ratio > 1 แสดงวา ขอมูลทั้ง 2 ไมมีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญ 10. การเขยาแลวไมกลับคืน ของ suspension คือ อะไร ตอบ caking สถานการณที่ 9 โรคขอ ไดรับวินิจฉัยวาเปน gout 1. colchicine มีขนาดยาตอเม็ดนอยมาก จึงไมควรผลิตยาโดยวิธใี ด 1. direct compression 2. ผูปวยชายเปนเกาต มีระดับ serum uric acid 12 mg/dl ปวดบวมขอนิ้วหัวแมเทา ขอใดกลาวผิด 1. ควรให allopurinol เพื่อลดการสรางกรดยูริก 3. ขอใดเปนอาการขางเคียงของยา colchicine 1. ทองเสีย 2. ทองผูก 3. __________________________ 4. __________________________ 5. __________________________ 4. เมื่อผูปวยมีอาการดีขึ้น หากตองการใหยายับยั้งการสรางกรดยูริก ควรใชยาใด ตอบ Allopurinol 5. จากแผนภาพขางลาง แสดงเมตาบอลิซึมของยา Indomethacin ขอใดกลาวถูกตอง

ตอบ. เกิดกระบวนการ O-demethylation โดยอาศัยเอนไซม 6. สารแกปวด Colchicine พบไดในพืชชนิดใด ตอบ ดองดึง 7. การบรรจุยาแคปซูล ไมตองคํานึง ถึงสิ่งใด 1. ปริมาณยาที่บรรจุ 2. ขนาดของแคปซูล 3. ความหนาแนนของสารที่บรรจุในแคปซูล 4. การไหล (flow ability) 8. การตอกยา แลวมียาติดที่ die ขอใดเปนการแกปญหาที่ไมถูกตอง ตอบ การเพิ่มความชื้นใหกับสารในตํารับ




MCQ

305

9. การผลิตยาที่ไมทนแสง ความรอน ความชื้น ควรใชวิธีใด ตอบ dry granulation 10. ผูปวยกินยากลุม sulfa แลวพบวามีอาการแพแสง หากผูปวนไดรับยาใดตอไปนี้อาจทําใหเกิดอาการแพได 1. โครงสรางกลุม Quinolone 2. โครงสรางยากลุม Sulfa 3. โครงสรางยากลุม เตตตราไซคลิน สถานการณที่ 10 : อื่นๆ 1. ผูปวยกินยาลดน้ําหนักมีอาการใจสั่น รอนวูบวาบ เกิดจากยาใด 1. furosemide 2. HCTZ 3. levothyroxine 4. senoside 5. ______________________________________________ 2. หากจะใหยาควบคุมน้ําหนักผูปวย ควรใหยาใด ตอบ Olistat 3. เหตุใดยา Difenfluramine จึงถูกถอน ตอบ พิษตอลิ้นหัวใจ 4. คาใดที่ใชประเมินวาผูปวยมีภาวะน้ําหนักเกิน ตอบ คา BMI 5. การจําหนายยาชุดในรานยาที่มีเภสัชกรประจําราน ผิด พรบ.ยา หรือไม 1. ไมผิด เพราะเปนยาอันตราย 2. ไมผิด เพราะจายใหผูปวยเฉพาะราย 3. ไมผิด เพราะมีเภสัชกรเปนคนจัดยาให 4. ไมผิด เพราะ ผูปวยรองขอ 5. ผิด เพราะ ผิด พรบ.ยา 6. ขอกลาวถูกตองเกี่ยวกับกฎหมายยา ตอบ เภสัชกร ไดรับโทษ 1 ป เนื่องจากจําหนายยา Vioxx ที่ถูกถอนทะเบียนไปแลว 7. การไทเทรต 0.1 ml 0.05M EDTA สมมูลกับ 2.9 g ของสารตัวอยาง Flask 1 Flask 2 Blank 1 16.3 16.2 0.15 1. 46.40

Blank 2 0.25

8. สารในพืชสมุนไพรใด ที่สามารถยับยั้ง เอนไซม......... ในรางกายได 1. มะขามแขก 2. สมแขก 3. กลวยแขก




MCQ

306

ขอสอบ MCQ แยกตามเรือ่ ง

คําแนะนํา : ควรอานเนื้อหาจากหนังสือ Comprehensive Pharmacy Review by Rx’24 KKU กอน แลวจึงทดลอง ทําแบบฝกหัดทีละเรื่อง หมายเหตุ : ดัดแปลงจากเอกสารประกอบการติวสอบรวบยอดและสอบใบประกอบวิชาชีพเภสัชกรรม – Rx’23 KKU




MCQ

307

MCQ เรื่อง Infectious disease Case HIV and OIs Case ผูหญิงอายุ 35 ปมาเขารับการรักษาในโรงพยาบาลดวยอาการปสสาวะมีเลือดปนสีแดง จากการซักประวัติพบวามี ประวัติเปนแผลในปากเรื้อรัง ผูปวยเคยขอซื้อยา Triamcinolone in oral paste เพื่อรักษาแผลในปากแตอาการไมดีขึ้น ผูปวยไดรับการวินิจฉัยเมื่อสองอาทิตยที่ผานมาและไดรับการรักษาดวยยา cyclophosphamide(50mg) 1*2 pc, prednisolone(5 mg), CaCO3 1*3 pc, Obimin AF 1*1 pc แลมีภาวะความดันโลหิตสูง(6เดือนที่ผานมา) และไดยา enalpril 5 mg 1*1 1. ทานคิดวาอาการดังกลาวที่เกิดขึ้นนาจะสัมพันธกับการใชยาใดมากที่สุด ก prednisolone ข cyclophosphamide ค enalapril ง CaCO3 จ Obimin 2. อาการไมพึงประสงคดังกลาวสามารถปองกันไดดวยวิธีใด ก ใหผูปวยกินยาหลังอาหารทันที ข ใหผูปวยกินยาตอนเชาและกอนนอน ค หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารเย็นจัด ง พยายามปสสาวะใหเปนเวลา จ ดื่มน้ําตามมากๆ อยางนอยวันละ 2-4 ลิตร 3. ตอมาผูปวยไดรับการวินิจฉัยเปน AIDS และไดรับบา Bactrim 2*1 และ Fluconazole 200 mg วันละครั้ง หลังกินยามา ได 12 วันเริ่มมีผื่นขึ้นลุกลามไปทั่วรางกาย จากการตรวจรางกายพบแผลในปาก เยื่อบุตาอักเสบ มีผื่น papulo vesicular with bleb อาการไมพึงประสงคดังกลาวเรียกวาอะไร ก Steven-Johnson Syndrome (SJS) ข Toxic epidermal necrolysis (TEN) ค Fixed drug eruption ง Urticaria จ Exfoliative dermatitis 4. อาการไมพึงประสงคดังกลาวนาจะเกิดมาจากสาเหตุใด ก เกิดจากภาวะแพภูมิตนเอง ข การติดเชื้อฉวยโอกาสในผูปวย AIDS ค การแพยา Bactrim ง การแพยา Fluconazole จ การแพยา Fluconazole หรือ Bactrim 5. ยาที่ใชในการรักษาโรคของผูปวยรายนี้ ตัวใดที่มีคุณสมบัติเปน prodrug ก Cyclophosphamide ข Prednisolone ค Enalapril ง Calcium carbonate จ Fluconazole 6. ยาตัวใดสามารถวิเคราะหไดดวยเครื่องมือ Atomic absorption spectrophotometer ก Cyclophosphamide ข Prednisolone ค Enalapril ง Calcium carbonate จ Fluconazole 7. ในการศึกษาประสิทธิผลของ enalapril เทียบกับยา captopril พบวายาทั้งสองมีตนทุนในการรักษาที่เทากันแตมี ประสิทธิผลทางคลินิก คือ สามารถลด systolic blood pressure ไดแตกตางกัน การศึกษาดังกลาวเปนการศึกษาแบบใด




308

MCQ

ก Cost effectiveness analysis (CEA) ข Cost minimization analysis (CMA) ค Cost benefit analysis ง Cost utility analysis จ ถูกทุกขอ 8. ขอความตอไปนี้ 2A 33/28 นาจะปรากฏอยูบนฉลากของยาใด ก prednisolone ข Cyclophosphamide ค Enalapril ง Calcium carbonate จ Obimin AF 9. เมื่อแพทยวินิจฉัยผูปวยรายนี้ติดเชื้อ HIV ในการทําลายเชื้อดังกลาว น้ํายาฆาเชื้อชนิดใดมีฤทธิ์ทําลายเชื้อ HIV ไดนอย ที่สุด ก 70% ethyl alcohol ข Glutaraldehyde (Cidex) ค Iodine Tincture ง Hypochlorite (Chlorox) จ Chlorhexidine + cetrimide (Savlon) 10. ยารับประทานในขอใดตอไปนี้ ตองใชใบสั่งแพทยการซื้อจากรานยา ก Prednisolone ข Prednisolone + Cyclophosphamide ค Prednisolone + enalapril ง Prednisolone + CaCO3 จ Prednisolone + Obimin A Case ชายไทยโสด 39 ป อาชีพรับจาง น้ําหนัก 48 กิโลกรัม ไดรับการวินิจฉัยวาติดเชื้อ HIV เมื่อ 6 เดือนกอนโดยเมื่อ 5 เดือนที่ผานมา ปวยเปนโรค Cryptococosis ปจจุบันไดรับยา Fluconazole 400 mg สัปดาหละครั้งและไมมีประวัติการไดรับ ยาตานไวรัสเอดสมากอน รวมทั้งไมมีประวัติการแพยา มาพบแพทยเนื่องจากมีอาการไอหลังเขารับการตรวจแพทยวนิ ิจฉัย วาผูปวยเปนโรค Pneumocystis carinii Pneumonia (PCP) 1. จงบอกอาการตางๆ ที่สําคัญของโรค Pneumocystis carinii pneumonia ก อาการไข ไอแบบมีเสมหะ รูสึกหอบเหนื่อยหอบ รวมกับมีภาวะโลหิตจาง ข อาการไอแบบมีเสมหะเรื้อรัง รูสึกหอบเหนื่อย โดยเฉพาะเวลากลางคืน ค อาการไอแหงๆ รูสึกหอบเหนื่อย นอนราบไมได แขนขาบวม ง อาการไข ไอแบบมีเสมหะ รูสึกหอบเหนื่อย ฟงปอดมีอาการผิดปกติ จ อาการไข ไอแบบมีเสมหะ มีน้ํามูกขน เจ็บคอ และปวดศีรษะ 2. จงบอกยาหลักที่ใชในการรักษา Pneumocystis carinii pneumonia ก zidovudine ข cotrimoxazole ค ceftriaxone ง acyclovir จ ciprofloxacin 3. กอนผูปวยจะกลับบาน เภสัชกรควรจะใหคําแนะนําแกผูปวยเรื่องการใชยา (discharge counseling) ในการปองกันโรค Pneumocystis carinii pneumonia อยางไรจึงจะเหมาะสม ก หามรับประทานยารวมกับนมหรือยาลดกรด ข รับประทานยาอยางสม่ําเสมอและปสสาวะอาจมีสีแดงได ค รักษาสุขภาพใหแข็งแรงและทําจิตใจใหสดชื่นแจมใส ง ใหกินยาหลังอาหารทันที เนื่องจากมีผลระคายเคืองกระเพาะ จ อาจทําใหเกิดผื่นชนิดรุนแรง ควรสังเกตอาการและแจงใหแพทยทราบทันที




MCQ

309

4. สมุนไพรตอไปนี้สงผลดีตอผูปวยเอง ยกเวนขอใด ก โสม เห็ดหลินจือ พลูคาว ข กระเจี๊ยบ สมแขก มะขามแขก ค พลูคาว ชาพลู ดีปลี ง สมแขก แมงลัก วานหางจระเข จ มะขามแขก พริกไทย ขิง 5. หลังจากผูปวยไดรับยารักษาวัณโรค PCP เปนที่เรียบรอยแลว และมีอาการดีขึ้นแลว อยากทราบวาทําไมผูปว ยรายนี้ควร ไดรับการรักษาดวยยาตานไวรัสเอดสหรือไมเพราะเหตุใด ก ไมควรใหยาตานไวรัสเอดส เนื่องจากผูปวยเพิ่งเปน HIV ไดเพียง 6 เดือน ข ไมควรใหยาตานไวรัสเอดส เนื่องจากผูปวยไดรับยาหลักที่ใชในการรักษา PCP และยาปองกัน Cryptococcus meningitis มาตลอดจึงไมตองหวงเรื่องการเกิด recurrent ของโรค ค ไมสามารถตอบได เนื่องจากตาม guideline ของประเทศไทยหรืออเมริกาตองทราบคา CD4 หรือ viral load เพื่อ พิจารณารวมวาควรใหรวมหรือไม ง ควรใหยาตานไวรัสเอดส เนื่องจากผูปวยมีประวัติเปน Cryptococcus meningitis และเพิ่งไดการรักษา PCP แสดงวา ผูปวยเปนเอดสตาม guideline ตองใหการรักษา จ ควรใหยาตานไวรัสเอดส เนื่องจากผูปวยเปน PCP จึงคาดวาผูปวยมี CD4 นอยกวา 200 cells/mm3 ดังนั้นตาม guideline ตองใหการรักษา 6. ขอใดเปนหลักในการพิจารณาหยุดยาปองกันสําหรับโรคติดเชื้อฉวยโอกาสสําหรับผูปวยรายนี้ ก ไดรับการรักษาโรคติดเชื้อฉวยโอกาสนั้นๆ เปนที่เรียบรอยแลวเปนระยะเวลา 6 เดือน ข มีคา CD4 cell count มากกวา 200 cells/mm3 นานเกิน 6 เดือนติดตอกัน ค เมื่อไมพบอาการของโรคเปนระยะเวลาอยางนอย 6 เดือน ง ไดรับยากลุมตานไวรัสเอดส (HAART) และ CD4 cell count เพิ่มขึ้นอยางนอย 6 เดือน จ ไดรับกลุมยาตานไวรัสเอดส (HAART) และมีคา viral load เพิ่มขึ้นเปนเวลาอยางนอย 6 เดือน

Effect of food metabolism elimination ADR

stavudine No effect 50% ขับออก ทาง urine Neuropathy

NRTI didanosine ลด AUC 55% 20% ขับออก ทาง urine Pancreatitis

lamivudine No effect 70% ขับออก ทาง urine N/V

NNRTI nevirapine No effect inducer 80% ขับออก ทาง urine rash

PI ritonavir เพิ่ม absorption 15% Potent inhibitor 86% ขับออกทาง feces N/V, lipodystrophy

คําถามขอที่ 7 จากขอมูลดานบนนี้ใหพิจารณาวาขอใดไมถูกตอง เกี่ยวกับยาตานไวรัสเอดส (antiretroviral) ก ถาผูปวยไดรับยา stavudine, lamivudine, nevirapine รวมกันสามารถใหรับประทานหลังอาหารโดยไมตองติดตาม อาการปวดชาของปลายมือปลายเทาคลายเข็มทิ่มและผื่นตามตัว ข ผูปวยที่ไดรับยา stavudine, lamivudine, nevirapine รวมกันและมีคา Creatinine clearance นอยกวา 50 ml/min ควร พิจารณาปรับลดขนาดยา lamivudine และ nevirapine ค ถาผูปวยไดรับยา didanosine, lamivudine, ritonavir รวมกัน สามารถใหรับประทานหลังอาหารโดยชวงแรกผูปว ยอาจมี อาการคลื่นไส อาเจียนมาก ง ถาผูปวยไดรับยา didanosine, lamivudine, ritonavir รวมกันตองระวังการใชยาอื่นๆ รวม เชน cisapride ซึ่งมีขบวนการ metabolism ผาน CYP 450




310

MCQ

จ ถาผูปวยไดรับยา didanosine, lamivudine, ritonavir รวมกัน ถามีปญหา hepatic impairment ตองปรับลดขนาดยา ritonavir ลง 8 ritonavir ขับออกทาง feces ในรูป unchanged ถึง 86% หากตองการเพิ่ม absorption นาจะทําโดยวิธีใดตอไปนี้ ยกเวน ก ลดขนาดของผงยา ข ทําเปน prodrug ค ใส absorption enchancer ง ใส lubricant เพิ่มขึ้นในตํารับยา จ เพิ่ม solubilizing agent ในตํารับยา 9 ถาตองการเตรียมยา didanosine ในรูปแบบยาน้ําที่ใชสําหรับเด็กเราควรเตรียมอยางไร ขอมูลที่กําหนดให ขอมูลยา didanosine - tablet undergo rapid degradation when exposed to acidic environment - tablet dispersed in water are stable for 1 hour at room temperature - reconstituted buffered solution is stable for 4 hours at room temperature จากขอมูลยาขอใดถูกตอง ก เตรียมยา didanosine ใน buffer solution pH 4 ข buffer ที่เหมาะสม เชน acetate buffer ค เตรียมยา didanosine ใหผูปวยรายนี้ไดจากรูปแบบยาผงเทานั้น ง ตํารับนี้ไมเหมาะสมที่จะเตรียมเปน liquid extemporaneous preparation ไวเนื่องจากมีความคงตัวต่ํา จ ตํารับที่ใชน้ําเปน vesicle จะคงตัวดีกวาตํารับที่ใช buffer solution 10 สูตรโครงสรางตอไปนี้หมายถึงยาชนิดใด ก zidovudine ค ceftriaxone จ ciprofloxacin

ข cotrimoxazole ง acyclovir

11 ใหโครงสราง ritonavir มา มี NH เยอะมาก ถามวาขอใดผิด ตอบ.. ที่มันมีละลายน้ํานอย(เฉลยจากคนที่ไปสอบ) แตเปดดู martindale บอกวา ritonavir practically insoluble in water 12 คาการละลาย 4:1 หมายถึงอะไร ตอบ ยา 4 กรัมละลายไดหมดในน้ํา 1 mL ตัวหลอกเปน 4 กรัมละลายในน้ํา 1 กรัมอะไรทํานองนี้ 13 หากตองการพัฒนายาสมุนไพรในการตาน HIV ยานั้นไมควรมีคุณสมบัติใด ก ยับยั้งการเจริญของจุลชีพ ข ยับยั้งการแบงตัวของ T-cell ค กระตุนการสราง interleukin-2 ง ยับยั้งการทํางานของ protease จ ยับยั้งการทํางานของ reverse transcriptase 11 ตรวจผูปวยโรค AIDS ขอใดบกพรอง ก CD4 cell ข T-cell ค Leukocyte 12 เด็ก 2 ป เปน HIV ฉีดวัคซีน ยกเวน ก MMR ข Hepatitis ค H influenzae type B ง BCG จ DPT




311

MCQ

13.ขอใดเปน first choice ใน Cryplocossosis ก Flucytosine ข Amphotericin B ค Fluconazole ง Griscofulvin จ Haloprogin 14. Probenecid ทําใหยาปฏิชวี นะตัวใดถูกขจัดลดลง 1. Tetracycin 2. Erythromycin 3. Ampicillin 4. Gentamycin 15. สาเหตุที่ทําใหผูปวยปวดปวดศีรษะมาก และอาเจียนพุงคือขอใด ก. Lung TB ข. CMV retinitis ค. Cryptococcal meningitis (ชัก / คอแข็ง. Proten 750 % Sugar ใน CSF < 50 mg / dl.) Case ผูปวยนําใบสั่งยามาขอซื้อยาจากรานขายยาที่ทานเปนเภสัชกรประจํา ดังนี้ โรงพยาบาลขอนแกน แผนก อายุศาสตร เลขที่ 135 HN” 1275/2546 ชื่อ นายสมพล อายุ 29 ป Rx AZT (100) 2 x 2 pc # 60 ddt (100) 4 x 1 ac # 60 strocin (efavirenz) (200) 3 tab hs # 45 bactrim 2 tab OD pc # 30 fluconazole (200) 4 tab OD pc # 60 paracetamol (500) 2 tab prn # 30 แพทย สุวรรณา 26425 1. จากใบสั่งยานี้ ทานคิดวาคุณสมพลนาจะปวยเปนโรคอะไร 2. เชื้อที่เปนสาเหตุของโรคในขอ 1 ไดแกอะไรบาง 3. อธิบายถึงวงจรชีวิตของเชื้อที่เปนสาเหตุหลักในขอ 2 4. อธิบายกลไกการออกฤทธิ์ของยาที่สามารถทําลายเชื้อในขอที่ 3 มาทั้งหมด 5. นอกจากการใชยาแลว ในปจจุบันมีการใชวัคซีนในการปองกันความรุนแรงของโรค ชนิดใดบาง (บอกประเภทวัคซีน) 6. ปจจุบันมีการใชอาหารเสริม V1 มาชวยลดความรุนแรงของโรคในขอ 1 อาหารที่วานี้คืออะไร มึคุณสมบัติเปนอะไร 7. คุณสมพลเลาใหฟงวา มีไขติดตอกันมา 1 เดือนแลว บางครั้งมีอาการปวดศีรษะมาก ถาอาเจียนแลวจะมีอาการดีขึ้น ชวง 2 - 3 เดือนที่ผานมาน้ําหนักตัวลดลงประมาณ 5 kg นอกจากนี้ยังมีอาการเหงื่อออกตอนกลางคืน คันคอและไอบอยมากจน นอนไมได มีเสมหะสีเขียวปนขาวเปนจํานวนมาก ทานคิดวานอกจากโรคในขอ 1 แลว คุณสมพลนาจะเปนโรคอะไร 8. คุณสมพลตองการยาแกไอ ทานจะจายยาแกไอชนิดใด วิธีใชเปนอยางไร และทานจะจาย codeine ไดหรือไม อยางไร 9. ยกตัวอยางชื่อยาที่ใชในการรักษาโรคในขอ 7 พรอมกลไกการออกฤทธิ์ของยามา 4 ชนิด 10. นอกจากนี้ยังมีเชื้อฉวยโอกาสชนิดใดบาง ที่สามารถกอโรคใหแกคุณสมพลได




MCQ

312

Case TB 1. INH,Rifam, Ethambutol ไมควรแนะนํา ก ไมควรใช soft lens ใหใสแวนตา (จาก Rifam ) ข ปสสาวะเปลี่ยนสี Rifam ค กินยาตอเนื่องทุกวัน ง กินยาหลังอาหารทันที 2. กลไกการออกฤทธิ์ของ Isoniazid คือขอใด ? 1. ยับยั้งการสราง Cell wall ของเชื้อวัณโรค 2. ยับยั้งการสราง RNA ของเชื้อวัณโรค 3. ยับยั้งการสราง DNA ของเชื้อวัณโรค 4. ยับยั้งการสราง Mitchondria ของวัณโรค 5. ยับยั้งการสราง Folate ของเชื้อวัณโรค 3. ขอใดตอไปนี้คือ adverse effect ที่เกิดขึ้นจากการใชยา Rifampin ? 4. Nephotoxicity 1. G – 6 PD deficiency ( เปลี่ยน choice เปนอาการ 5. Leukopenia อยางอื่นที่ไมใชโรคพันธุกรรม ) 2. Hepatotoxicity 3. Hypoglycemia 4. Pyazinamide ไมควรใชในผูป วยที่เปนโรคใดอยูกอนแลว ? 1. โรคหัวใจ 4. โรคเกา 2. โรคหอบหืด 5. โรคซึมเศรา 3. โรคเบาหวาน 5. ยาในขอใดสามารถใชเพื่อปองกัน peripheral neuropathy จากการใช Isoniazid 1. pyridoxime 4. riboflavin 2. thiamine 5. folic acid 3. scopolamine 6. ผูปวยที่ไดรับยา Isoniasid เปนเวลานานควรไดรับ ........ เสริมเพื่อปองกันการขาด 1. Vitamin A 4. Pyridoxine ( B6 ) 2. Ascorbic acid 5. Niacid ( B5 ) 3. Thiamin ( B1 )

Case พยาธิ 1. ขอใดผิดเกี่ยวกับยา praziquantel 1. ใชรักษาการติดเชื้อพยาธิตัวกลมไมไดผล 4. ทําใหงวงนอน 2. ออกฤทธิ์เปน cestocidal 5. ฆาไขพยาธิ (ovicide) 3. ใชรักษาติดเชื้อพยาธิใบไมในตับได 2. ผลขางเคียงขอใดที่เปนขอจํากัดในการใชยา emetine มากที่สุด 1. local reaction 4. GI-side effect 2. cardiotoxicity 5. Neuromuscular side effect 3. neurotoxicity 3. Thiamphenical เปนอนุพันธของ chloramphenical แต Thiamphenical มีขอดีกวา Chloramphenical โดยที่ Thiam ไม เกิด 1. aplastic anemia 4. Psuedomembranous colitis 2. Hemolytic anemia 5. Steven-Jonson syndrome 3. Fanconi syndrome




313

MCQ

4. ขอใดเปนยาที่ใชใน DNA dependent RNA dependent 1. PAS 4. pyranzinamide 5. Thiethinamide 2. streptomycin 3. rifampicin 5. สมุนไพรที่มีฤทธิ์ขับพยาธิปากขอ 1. เมล็ดฟกทอง 4. กระทือ 2. ขา 5. ผลมะเกลือ 3. เปลือกสะเดา 6. สมุนไพรที่มีการใชประโยชนเหมือน niclosamide 4. เถายานาง 1. รากสะแกนา 2. เปลือกทับทิม 5. แกนมะหาด 3. ผลเล็บมือนาง 7. พืชที่ใชเปนยาพยาธิไดแกขอใด ก. กลวยดิบ ค. ชุมเห็ดเทศ ข. ตําลึง ง. มะเกลือ ขอ 8 ยาตานโปรโตซัว ชนิด nitroimidazole คือ metronidazole มีขอดีอยางไร และมีขอจํากัดในทางเภสัชกรรมอยางไร บาง มีกลไกการออกฤทธิ์อยางไร

Case 2 ผูปวยมาขอซื้อยาถายพยาธิ 2.1 ซักประวัติอะไร ตอบ ใครกิน นน. ทานเนื้อวัวสุกๆติดบ เห็นปลองพยาธิตอนถาย 2.2 ติดพยาธิอะไร ตอบ ตัวตืด 2.3 doc ตอบ niclosamide 2.4 regimen ตอบ 2 กรัม single dose (500mg/tab) 2.5 พอหรือไม ตอบ ไม ตองให MgSO4 15-30 ml หลังให niclosamide 2 ชั่วโมง 2.6 เพราะเหตุใด ตอบ ปองกัน cysticerosis 2.7 แนะนําการปฏิบัติตัว ตอบ กินอาหาร




314

MCQ

Case Malaria Case 1 นายสุเทพเปนพนักงานขายสินคาของบริษัท ปลายปไดรับโบนัสหนึ่งหมื่นบาท เขาไดวางแผนวาจะไปเที่ยว พักผอนที่อําเภอแมสะเรียง เพื่อดูธรรมชาติ เขาไดเตรียมตัวตางๆพรอมทั้งซื้อยา จึงไดเภสัชกรที่ราน จงตอบคําถามตอไปนี้ 1. นายสุเทพไดพบขาววามีเชื้อไขมาเลเรียระบาดอยูที่อําเภอแมสะเรียง จึงไดถามเภสัชกรวาเชื้อไขมาลาเรียที่ระบาด มากที่สุดในประเทศไทยเปนเชื้ออะไร a. Plasmodium vivax d. Plasmodium malariae b. Plasmodium ovalae e. Plasmodium berghei c. Plasmodium falciparum 2. จะทราบไดอยางไรวาเปนไขมาเลเรีย d. ตรวจอุจจาระ a. ดูอาการไข หนาวสั่น b. ทองเสีย ปวดศีรษะ e. ตรวจหาเชื้อในปสสาวะ c. ตรวจเชื้อในเลือด 3. เชื้อมาเลเรียชนิดใดที่ถาเปนแลวไมรักษาจะทําใหถึงแกชีวิตได d. Plasmodium malariae a. Plasmodium vivax e. Plasmodium berghei b. Plasmodium ovalae c. Plasmodium falciparum 4. ถานายสุเทพตองการจะปองกันการติดเชื้อไขมาเลเรีย ทานจะใหคําปรึกษาในขอใดที่คิดวาเหมาะสมที่สุด ยกเวน d. กอไฟเพื่อใหควันไฟไลยุง a. ใชยากันยุงทาตามลําตัว แขน ขา b. ใสเสื้อผาสีขาว ปกปดรางกายมิดชิด e. รับประทานยาปองกันไขมาเลเรีย เชน c. นอนในมุง คลอโรควิน 5. ยาที่ออกฤทธิ์ฆาเชื้อขณะที่เจริญในตับ a. Quinine d. Primaquine b. Cholroquine e. Pyrimethamine c. Artesunate 6. นายสุเทพกลับจากอ.แมสะเรียงแลวพบวามีอาการไข หนาวสั่นจึงไปพบแพทย แพทยวินิจฉัยวานายสุเทพเปนไข มาลาเรีย และจากการตรวจเชื้อพบวาเกิดจากเชื้อ Plasmodium vivax การใชยาในขอใดเหมาะสมที่สุด ก. Mefloquine ง. ใช Chloroquine รวมกับ Mefloquine ข. Primaquine จ. Quinine ค. ใช Mefloquine รวมกับ Primaqine Case 2. ผูปวยชายอายุ 35 ป มีไขสูง หนาวสั่น กินอาหารไดตามปกติ ผล lab เปนดังนี้ Splenomegaly : Geimsa stain : P. falciparum Hb 10 g/dL (12 – 16 ) Hct 34 % Serum BUN 50 mg/dL ( 5 – 25) Scr 2 mg /dL ( 0.6 - 1.3) การใชยาในขอใดเหมาะสมกับชายผูนี้ ก. Oral mefloquine ข. Oral artesunate ค. Oral primaquine ง. Quinine sulfate injection จ. Chloroqine injection




MCQ

315

ขอ 2. เกี่ยวกับโครงสรางของสารดังรูป ทุกขอตอไปนี้ถูกตอง ยกเวนขอใด CH3O N N(CH2)nNR2 R

ก. เปนสารในกลุม 8-Aminoquinoline ข. ตัวอยางของยาในกลุมนี้ไดแก Primaquine ค. ถามี Cl ที่ตําแหนง 7 จะทําใหไดฤทธิ์สูงสุด และมีพิษนอย ง. Dialkylamino alkylamine side chain จะใหฤทธิ์สูงสุดเมื่อ n = 2,5 หรือ 6 จ. Quinoline ring system และอนุพันธุใหผลที่ดีกวา Acridine ring system ขอ 3 เกี่ยวกับสมุนไพรที่ใชในการรักษามาลาเรีย ขอใดไมใชสารที่สกัดไดมาจาก Cinchona bark ก. Quinine ข. Chloroquine ค. Cimchonine ง. Quinidine

Case STD and UTI ขอ 1 นางฝาย อายุ 45 ป มาโรงพยาบาลดวยอาการถายปสสาวะบอย และรูสึกปวดเบงเล็กนอยเหมือนถายไมหมดแทบทุก ครั้งเมื่อถายเสร็จ ไดประวัติเพิ่มเติมวา เดินทางไปทัศนาจรตางจังหวัดไมคอยไดดื่มน้ําและกลั้นปสสาวะหลายครั้ง เนื่องจาก หองน้ําไมสะดวก - ทานคิดวาแพทยจะซักขอมูบอะไรเพิ่มเติมบาง - แพทยสั่งตรวจปสสาวะ พบ pyuria แพทยวินิจฉัยวานางฝายเปน cystitis อาการแสดงที่บงชี้วา นางฝายเปน cystitis คืออะไร - เชื้อกอโรคที่คาดวานาจะเปนสาเหตุมากที่สุดคืออะไร - ทานคิดวานางฝายควรไดรับการรักษาดวยยาปฏิชีวนะใด - ขอดี ขอเสียในการเลือกใชยาแตละชนิด - ถา 2 เดือนตอมานางฝายกลับมาพบแพทยดวยอาการเดิม การดูแลผูปวยควรทําอยางไร Case น.ส. นัดดา อายุ 27 ป มารานยาดวยเรื่องตกขาว เปนกอนๆ สีขาวๆ ไมมีฟอง มีกลิ่นเปรี้ยว และมีอาการคันบริเวณ ชองคลอดมา 2 วัน ซื้อมาทาจากรานขายยาที่ไมมีเภสัชกร อาการไมดีขึ้นจึงมาที่รานยา - สิ่งที่เภสัชกรควรซักถามเพิ่มเติม คืออะไร - ทานคาดวาอาการของ น.ส. นัดดา เกิดจากอะไร อาการนี้แตกตางจาก veginitis ประเภทอื่นอยางไร - ทานจะพิจารณาจายยาอะไรให น.ส. นัดดา เพราะเหตุใด - เภสัชกรควรแนะนําการใชยาเหน็บชองคลอดอยางไร




316

MCQ

Sexual Transmission Disease 1.ในสตรีที่มีอาการกระเพาะปสสาวะอักเสบ และชองคลอดอักเสบแตไมมีอาการอื่นรวมดวยควรจายยาในรูปแบบใด 1.IM 2. Oral 3. Trasdermal 4.Vaginal suppository 2. นาย ก อายุ 35 ป มีอาการเปนแผล ขอบชัดเจนบริเวณอวัยวะเพศบีบแลวมีน้ําเหลืองไหล จากการซักประวัติ พบวาเมื่อ 3-5 สัปดาหที่แลวไปเที่ยวกลางคืน ลืมใสถุงยางอนามัยหมอไดให Benzathine pen G ถามวา Benzathine pen G ดีกวา penicillinตัวอื่นอยางไร 1. ระยะเวลาในการออกฤทธิ์นานกวา 4. การกระจายสูเปาหมายดีกวา 2. ขอบเขตการออกฤทธิ์กวางกวา 5. ปริมาณที่ฉีดนอยกวา 3. การดูดซึมและการละลายมากกวา 3.ขอใดผิดเกี่ยวกับ penicillin 4. B-lactamase ถูก Hydrolyze ดวยกรด 1. PenGมีchain เปน Benzoyl group 5. Procain penicillin G ถูกดูดไดดีในทางเดิน 2. Pen G potassium ละลายไดดีกวา PenG อาหาร 3. Benzathine PenG เปนเกลือของ Pen G 4.หญิงอายุ 25 ปเปน UTI เขาโรงพยาบาลหมอให cotrimoxazole 2 tab bid 3 วันตอมาวันที่ 4 ให Norfloxacin 400 mg bidให Urispas 1 tab q 6 hr ,Diphenhydramine 1 tab prn q 6 hr, Imiprmine 1 tab hs แลวเกิดอาการ alerting order เกิดจาก ADR ของอะไร 1. Co-trimazole 4. Diphenhydramine 2. Norfloxacin 5. Uripas 3. Imipenem 5. หญิง 50 ป 50 kg เปน Glomerulonephritis,Menigitis หมอสั่งตรวจ Scr,BUNแพทย็สั่งจาย Amikacin จะmonitor อะไรเพิ่ม 1. Chol,Trigyceride 3. Vestribular function 2. AST,ALT 4. Optic nerve 6.ชายไทย 38 ปมาขอซื้อ Ganamycin ที่รานถาทานเปนเภสัชกรจะจายยานี้หรือไม 1. ไมจาย เพราะ Ganamycin ไมมีจําหนายในรานยาในรูปยาเม็ด 2. ไมจาย เพราะ Ganamycin เปนยาควบคุมพิเศษ ตองจายในรานขายยาเทานั้น 3. จายได เพราะผูปวยใหขอมูลวาทานมาหลายครั้งแลว 4. จายไดเพราะ Ganamycin เปนยาอันตราย จายไดโดยใชดุลพินิจของเภสัช 5. ไมจาย เพราะ ยังไมทราบขอมูลวาผูปวยเปนโรคอะไร ตองซักประวัติเพิ่ม 7.ผูปวยเลาใหฟงวา กอนหนานี้ไปเที่ยวมา กลับมาบานได 3-4 วัน เกิดมีน้ํามูกหรือน้ําหนองไหลจากปลายอวัยวะเพศ รวมกับฉี่แสบขัด เลยปรึกษาเภสัชกร จากประวัติคิดวาเกิดจากเชื้ออะไร 1.หนองในแท C.trachomatis 4.หนองในเทียมC.trachomatis 2.หนองในเทียมN. gonorrhea 5.หนองในผสมT.vaginalis 3.หนองในแท N.gonorrhea 8.จากขอ 7 ผูปวยรายนี้ควรไดรับการรักษาอยางไร 1.Cotrimazole 4.Ciprofloxacin 2. Norfloxacin 5.Doxycycline 3.Ofloxacin




MCQ

317

9. จากขอ 8 ADR ในกลุม Fluoroquinolone ที่พบบอยคือ 1. SJS 2.Liver failure 3. prolong QT interva 4.Diarrhea 5. Visual 10.จากขอ 7 ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับเภสัชกรคําแนะนําของผูปวยรายนี้ 1.หากมีภรรยาตองใหภรรยารักษาดวย 2.ควรงดมีเพศสัมพันธในระหวางเปนโรค 3.หากมีเพศสัมพันธควรสวมภุงยางอนามัย 4.ควรหลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธกับหญิงที่ไมใชภรรยา 5. ควรงดของดองในระหวางเปนโรค 11. ยาในขอใดที่เหมาะสมที่จะทําในรูปแบบออกฤทธิ์เนิ่น( sustain release) 4.Ciprofloxacin 1. Cotrimazole 2.Norfloxacin 5.Doxycycline 3.Ofloxacin 12.sustain release tablet ไมจาํ เปนตองทดสอบคุณสมบัติใด 1.Friability 4. Weight variation 2.Disintegration 5. Hardness 3.Dissolotion test 13. ยาใดไมสามารถแบงรับประทานได 4.effervescent tablet 1.Matrix sustain release tablet 2.Buccal tablet 5.caplet 3.Enteric coat tablet 14. Cotrimazole vagianal จัดเปนยาประเภทใด 1. ยาควบคุมพิเศษ 3. ยาสามัญประจําบาน 2.ยาอันตราย 4.ยาสําหรับใชเฉพาะที่ 15. Doxycycline เปนยากลุมเดียวกันกับยาใด

1.tetracycline 4.Sulfamethoxazole 2.Penicillin 5.Amoxycillin 3.Cotrimazole 16.ชายอายุ 35 ปมีขอบแข็งที่อวัยวะเพศบีบไมเจ็บและมีหนองที่มือก็เปนลักษณะเดียวกัน ไปเที่ยวเมา ไมใสถุงยาง หมอให Benzathine Pen G ผูปวยเกิดจากเชื้ออะไร -Treponema pallidum 17 กลไกกการออกฤทธิ์ ของ Pen G 1. ยับยั้งการสรางcell wall 2.ยับยั้ง DNA 3.Inhibit Ribosome 30s 4.Inhibit Ribosome 50




318

MCQ

Infectious disease Case: ผูปวยชายไทยอายุ 60 ป มาโรงพยาบาลดวยอาการไข ไอ หอบ หายใจถี่ แพทยวินิจฉัยวาเปนโรคติดเชื้อที่ปอด (CAP)ไดรับการรักษาดังตอไปนี้ 1. Augmentin 625 mg 1*3 pc#21 2. Paracet 500 mg po prn # 20 1. Augmentin มีกลไกการออกฤทธิ์เปนอยางไร ก. ขัดขวางการสรางผนังเซล ง. ขัดขวางการสังเคราะห nucleic acid ข. ขัดขวางการสรางผนังหุมเซลล จ. ขัดขวางการสังเคราะห polypeptide ค. ขัดขวางการสราง folic acid 2. ยาปฏิชีวนะขอใดที่ไมมีโครงสราง B-lactam ring ง. Cloxacillin ก. ciprofloxacin จ. Cefazolin ข. Amoxycillin ค. Imipenam 3. เพราะเหตุใดจึงผสม Clavulanic acid and Amoxycillin ในยา Augmentin ก.เพื่อเพิ่มการละลายของยา Amoxycillin ข.เพื่อใหครอบคลุม G-, สวนAmoxycillin ครอบคลุม G+ ค.เพื่อปองกันไมใหถูกทําลายดวย B-lactam ง.เพื่อยับยั้ง CYP2D6 ที่ตับลดการทําลายของ Amoxycillin จ.เพื่อลดการขับถาย Amoxycillin ออกจากรางกาย 4. อาการขางเคียงที่พบมากที่สุดของ Amoxycillin ง. Pseudomembranous colitis ก. Constipation ข. Diarrhea จ. Thrombocytopenia ค. Headache 5. เนื่องจากยา Augmentin 625 mg ในทองตลาดหมดมีแตขนาด 375 mgเภสัชทําอยางไร ก. จาย Augmentin 375 mg 1*3 pc =21 ข.จาย Augmentin 375 mg 2*3 pc =21 ค.จาย Augmentin 375 mg 2*3 pc =42 ง.จาย Augmentin 375 mg 1*3 pc =21+Amoxycillin 250 mg pc=21 จ.จาย Augmentin 375 mg 1*3 pc =21+Amoxycillin 500 mg pc =21 6. Augmentin เปนยาประเภทใดตามกฎหมาย ก. ยาอันตราย ง.วัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาท ข. ยาควบคุมพิเศษ จ.ยาเสพยติดใหโทษ ค.ยาสามัญประจําบาน 7.ญาติโทรมาถามวาผูปวยไมสามารถกลืนยา Augmentinได จะบดใหผูปวยไดหรือไมเพราะเหตุใด(เปน film coated tablet) ก.ไมได เพราะ จะทําใหเสียสภาพความคงตัวของยา ข.ไมได เพราะทําใหเสียคุณสมบัติในการออกฤทธิ์เนิ่นของยา ค.ไมได เพราะจะทําใหยาถูกทําลายโดยกรดในกระเพราะอาหารไดงาย ง.ไดเพราะไมทําใหการออกฤทธิ์ของยาเปลี่ยนแปลง จ.ได เพราะการบดไมทําใหเสียคุณสมบัติในการออกฤทธิ์เนิ่นของยา




MCQ

319

8. จากสูตรโครงสรางของยา Amoxycillin นี้ตําแหนงไหนที่ถูกทําลายไดงายและมีผลตอการดื้อยา 4 1 2

3 5

ก. 1 ข. 2 ค. 3 ง. 4 จ. 5 9. สาร polymer ตัวใดนิยมใชในการทํา Film coat tablet ง. Carbopol ก. HPMC 4000 ข. CMC จ. Veegum ค. Polymeric methacrylates 10. ผูปวยมีประวัติแพยาในกลุม penicillin จะพิจารณาเปลี่ยนยา Augmentin เปนยาใด ก. ofloxacin ง. Cephalexin ข. Clarithromycin จ. Cotrimoxazole ค. Doxycycline 11. Cephaloporin third gen มีคุณสมบัติ ยกเวน ง.ไมทนกรด ก. ผาน BBB ไดดี ข.ทนตอ B-lactamase จ.บางตัวถูกทําลายดวยตับ ค.ใชกับ S.aureas 12.Cepharosporin กลุมใดไมทําใหเกิด Hypothombonemia ก. Cepamandole ง. Cefotaxime ข. Cefoperazone จ.Moxelactam ค.Cefoxitin 13. Aminogycloside ตัวใดที่ยังใชอยูแมจะดื้อตอ Gentamycin ก. streptomycin ค.Neomycin ข. Amikacin ง. Tobramycin 14.Tetracycline หมดอายุมีผลขางเคียงอะไร -Fanconi syndrome 15. Antibiotic ตัวใดที่ใชในเด็กทารกไดอยางปลอดภัยที่สุด 1. Chloramphenical 4. Ciprofloxacin 2. Ampicillin 5. Co-trimoxazole 3. Tetracycline 16. ชายอายุ 30ปเปนโรค All มี ANC=200 รักษาตัวอยูในโรงพยาบาลเกิด sepsis ตรวจblood count พบ E.coliใชยาอะไร เปน empirical TX 1. Tetracycline 4.Thiamphenical 2. Erythromycin 5.Cefotaxime 3.Choramphenical




320

MCQ

17. Sulfonamide เปน competitive antagonist ของสารใด 1. PABA 2. PAS 3.Folic acid 4.B5 5. THF 18. กลไกการออกฤทธิ์ของpenicillin ตอmicroorganism 1. ยับยั้ง cell wall linking 4.ยับยั้ง protein stntesis 2.ทําลาย nucles 5. ทําใหเกิด cell lysis 3.Bacteriosatatic 19. ยาทาสิวที่เปน Antibiotic 1. Clindamycin 4. 1,2 2. Erythromycin 5. 1,2,3 3. Tretioin 20.Norfloxacin มีคา Bioavairability ต่ําเหมาะที่ใชรักษาภาวะใด 1. Traveller diarrhea 2. Otitis media 21. ยาใดปลอดภัยที่สุดสําหรับ teratogenic 1. Erythromycin 3. Gentamycin 2. Sulfadiazine 4. Ciprofloxacin 22.ขอใดถูกตองเกี่ยวกับยา penicillin 1. อาหารไมมผี ลตอการดูดซึม Amoxycillin 4.Amoxycillin เปน broad spectum>Ampicillin 2 อาหารไมมีผลตอการดูดซึม Ampicillin 5.การดื้อยาของ Ampicillin< Amoxycillin 3. อาหรไมมีผลตอการดูดซึม penicillin V 23.ผูที่พยา Penicillin อยางรุนแรงควรระมัดระวังในการรักษาดวยยาอะไร 1. Cefazolin 4. Vancomycin 2. Gentamycin 5. Cotrimoxazole 3. Clindamycin 24.การกินยากลุม Quinolone รวมกับนมมีผลอยางไร ก. เพิ่มการดูดซึมเพราะนมมันจะไป ตอเยื่อบุทางเดินอาหาร ทําใหการดูดซึมงายขึ้น ข.ลดการดูดซึม เพราะนมมันจะไป ตอเยื่อบุทางเดินอาหาร ทําใหการดูดซึมยากขึ้น ค.เพิ่มการดูดซึม เพราะ นมมันไป chelate กับยาทําใหการละลายเพิ่มขึ้น ง.ลดการดูดซึม เพราะ นมมันไป chelate กับยาทําใหการละลายลดลง จ.นมไมมีผลตอการดูดซึม 25.ผูปวยแพยา หลังจากให Amoi+clav ทําไง 1. ให Amoxy-Clav+Antihis 4.เปลี่ยนยาเปน Clarithro+Antihis 2.ใหAmoxi-Clav+prednisolone 5.เปลี่ยนยาเปนCiproflox+Antihis 3.หยุด Amoxi-Clavแลวให Antihis 26. Vancomycinขอใดผิด 1.Inhibit cell wall 4.เปน Glycoprotein 2.Metabolite at Renal 5.อาจสลายตัวในกระเพาะอาหาร 3.ไมมีพิษตอหู




321

MCQ

27. จากโครงสรางของAmoxycillin ขอใดไมถูกตอง 1.เปน Zwitter ที่ pH ของ duodenum 2.ทนตอการ hydrolysisที่กระเพาะ 3.ทนตอ ENZ beta lactamase 4โครงสราง Beta-lactamase มีผลตอการแพยา 5.ยับยั้งการสราง cell membrane 28. ชายอายุ 30 ปมี ANC=200 รักษาตัวในโรงพยาบาลเกิด sepsis ตรวจblood count พบ E.coliใชยาอะไรเปน empirical 1. Tetracycline 4. Thiamphenical 2. Erythromycin 5. Cefotaxime 3. Choramphenecal 29.ชายไทอายุ 30 ป เปน CAP ผลการวินิจฉัยเปนเชื้อ H-influenzae Drug of choice คือ 1. Erythromycin 3. Gentamycin 2. Cephazolin 4. Ciproflocxacin 30. ขนาดยาที่ใชคือจากขอ 29 1. 1-2 g IV q 6 hr 4. 1.7 m/kg/d IV q 8 2.600-900 mg IV q 6 hr 5. 250-500 IV mg q 8 3.1-2 g IV q 12 31. การติดตามและประเมินผลในผูปวยคือ 4.ควรระวังเรื่องภาวะแทรกซอนที่อาจเกิดขึ้น 1. ควรไดรับยาปฏิชีวนะดังกลาว 10-14 วัน 2.ประเมินอาการแสดง และภาพฉายรังสี เชน lung adscess 3.แนะนําผูปวยกลับมาหาแพทยตามที่นัด 5. ทุกขอ 32. นาย ก มาพบแพทยดวยอาการคัดจมูก และติดเชื้อที่ระบบทางเดินหายใจสวนตน ทานคิดวายา ATB และAntihistasmine คูไหนจายได 1. Ampi+CPM ในผูปวยไดรับ Antacid 2. Amoxy+Loratadine ในผูปวยไดรับ Cimetidine 3. Erythro+Terfenadine ในผูปว ยไดรับ ASA 4.Roxithro+theophylline ในผูปวยไดรับ Antacid 33. ผูปวยเปน renal จําเปนตองใช tetracycline ควรแนะนําใชยาตัวไหน 1. Meclocycline 4.Oxytetracycline 2.Doxycycline 5.Tetracycline 3.Tinocycline 34.ยาใดใชเปน first choice ใน empiric Tx 1.sepsis จาก K.pneumonia ใช Cetraxidime 2.Pneumonia จาก P. auruginosa ใช Imipenam 3.Urithritis จาก E.coli ใช Aztreonam 4.Endocarditis จาก S.viridan ใช Cetri+genta 5.Early syphilis ใช Pen G 35. Ostitis media เด็ก 3 ขวบใชอะไร 1. Amoxy 3.Cephalexin 2.Ampicillin 4.Erythromycin




322

MCQ

36.ขอใดถูกตองเกี่ยวกับ tonicity ของยาฉีด 1.จัดเปน colligative property 2.การฉีด hypertonic solution กอใหเกิด cell lysisได 3.สามารถปรับไดโดยเติมสารบางชนิดเชน Phosphate,Acetate ซึ่งนิยมใชกันมาก 4.การฉีดยาที่เปน Isotonic ตอระบบเลือดมักจะเปน Isotonic ตอระบบเนื้อเยื่ออื่นในรางกายดวย 5. NSS เปนทั้ง Isotonic และ Iso-osmotic 37.ผูปวยหญิงใชยา Tetracycline รักษาสิวมา 3 เดือนมาขอคําปรึกษาจากเภสัชที่รานยาถึงอาการตกขาวที่เปนมาใน 2-3 สัปดาหที่ผานมาโดยไมเคยเปนมากอนและยาที่ผูปวยใชอยูเปนประจํา คือยาคุมชนิดเม็ด จะใหคําปรึกษากับผูปวยเกี่ยวกับ การใชยารักษาสิว 1. ใหเปลี่ยน tetracycline เปน erythromycin 2. ใหเปลี่ยน Tetracycline เปน topical clindamycin 3.ใหเปลี่ยน tetracycline เปน topical benzyl benzoate 4.หยุดการใชยาจนกวาอาการตกขาวจะดีขึ้น 38. ผูปวยอายุ 44 ป มาดวยอาการปสสาวะแสบขัด มีไข แพ penicillinจะเลือกยาใดเหมาะสมกับผูปวยรายนี้ 1. Norfloxacin 4. Chloramphenical 2. Ciprofloxacin 5. Amoxycillin 3. Erythromycin 39. เด็ก 10 ป แพยา penicillin ใหยาใดแทน 3. Azithromycin 1. Erythromycin 2. Levofloxacin 4. Amoxycillin 40. เด็กติดเชิ้อ H.influenza ที่ไมทํา senstitvity test อายุ 3 ขวบ ควรใหยาอะไรกอน ก. erythromycin ค. gentamycin ข. ampicillin 41. ยาที่กระจายเขาสูเนื้อเยื่อ (intracellular) เพื่อรักษาคือยาอะไร ก. penicillin ข. Erythromycin ค. streptomycin 42. Norfloxacin ซึ่งเปนยาในกลุม fluoroquinolone มีคา bioavailability ต่ํา เหมาะที่จะใชในการรักษาโรคใด ก. travell’s diarrhea ข. Otitis media ค. Non-gonorrhea 43. sulfonamide หามใชในทารกจะทําใหเปน ก. Gray syndrome ข. Kernicterus ค. Faconi syndrome ง. Beri beri 44. Quinine นอกจากรักษามาลาเรียแลวใชรักษาอะไร ก. Parkinson ข. Leg cramp ค. antiarrhymi ง. CHD 45. mebendazole ก. ใชรักษาการติดเชื้อพยาธิตัวกลมไดมากกวาชนิด pyrantel pamoate ข. ใชรับประทาน 100 mg ครั้งเดียว รักษาอาการติดเชื้อพยาธิทุกชนิด ค. ใชรักษาอาการติดเชิ้อพยาธิตัวกลมในน้ําเหลือง




MCQ

323

46. ตัวอยาง Drug related problem ก. เปนงูสวัด มีอาการปวดแสบปวดรอน ไปซื้อยาไดรับ prenisolone ข. แพ penicillin มีอาการไข ไอ เจ็บคอ ได ampicillin 5 วัน ค. ชอบไปซื้อยามากินเอง 47.ขอเสียที่เดนชัดที่สุดของ phynylbutazone ก. ความเปนพิษสูง ข. activity ต่ํา ค. ความคงตัวต่ํา ง. ดูดซึมเขาสูรางกายไดไมดี จ.มีระยะในการออกฤทธิ์สั้น 48. ผูปวยที่ไดรบั ยา Ethambutal อาจพบ ADR อะไร ก. ototoxicity ค. increase uric acid ข. peripheral neuritis ง. urticalla 49. การดูอาการ photosensitivity ที่เกิดขึ้นเปนผลจากยาที่ใชอยูดูไดจาก ก. ใชยาที่ทําใหเกิด photosensitivity เชน amiodarone, sulfonamide ข. หลังจากใชยาแลวไปโดนแสงจะมีอาการ sun burn หรือฝนแดงบริเวณที่ถูกแสง เชน หนา คอ หลังมือ ค. มีอาการ SLE รวมดวย ง. อาการไมหายแมไมถูกแสงแดดแตหยุดยาอาการจะคอยๆหายไป จ. จะเกิดอาการแมแตโดนแสงจากหลอดไฟธรรมดาที่อยูในบาน 50. ทานจะใหคาํ แนะนําตอผูปวยที่ไดรับยาเคมีบําบัดใหสังเกตตัวเองไดอยางไร วามีเม็ดเลือดขาว ต่ํา ซึ่งเปนอาการ ขางเคียงที่สําคัญในการรักษาดวยยาเคมีบําบัด ก. ผมบางลงจนถึงผมรวง ข. มีอาการคลื่นไสอาเจียน ปวดศีรษะบอย ค. มีอาการติดเชื้อไดงาย เชน เปนหวัด เจ็บคอ ทองเสีย ง. ซีด มี hemoglobin และ hematocrit ต่ํา จ. มีจ้ําเลือดตามผิวหนัง 51. หญิงมีอายุ 16 ป CC : มีไข เจ็บคอ คอแดง ไอมีเสมหะ คัดจมูก Allergy : aspirin rash. Phenylpropaolamine Medical : Penicillin C, ยารวม (tripolidine, pseudoephidine, Bromhexine), Dequalium CL ยาขอใดที่ทําใหเกิด drug related theory ก.ยารวมของ tripolidine, pseudoephidine 52. ผลขางเคียงขอไหนที่เปนขอจํากัดในการใชยา emetine มากที่สุด ก. Local reaction ง. GI-side effect ข. Cardiotoxicity จ. neuromuscular side effect ค. neurotoxicity 53. isotetioin ขอใดถูกตอง ก. ควรระมัดระวังในหญิงตั้งครรภหรืออยูในระหวางตั้งครรภเพราะอาจทําใหเกิด teratogenicity ข. สามารถทําใหผิวนุมได ค. กระตุนการหลุดลอกของ sebum ง สามารถบํารุงผิวและใหการปองกันผิวจากแสงแดด




324

MCQ

54. probenecid ทําใหยาปฏิชีวนะตัวใดถูกขจัดลง ก. tetracycline ง. gentamycin จ. pefloxacin ข. erythromycin ค. ampicillin 55. ยาที่ไมควรใชในคนที่ใส contact lens ก. quinax ข. Timolol ค. Diamox 56. ยาแกปวดเก็บมาไวพักหนึ่ง ตอมามีกลิ่นเหม็นเปรี้ยวเลยหยุดใช (เก็บไวในขวดสีชา) เกิดจากอะไร ก. ตัวยาเกิด oxidation ข. ตัวยาเกิด hydrolysis ค. ตัวยาเสื่อมจากแสง ง. ตัวยาเสื่อมจากความรอน จ. ตัวยาเปลี่ยนรูปผลึก 57. นางนอยอายุ 60 ป เขาโรงพยาบาลดวยหอบกําเริบ Diagnosis: asthma, Gastro hyperacidity, pneumonia ยาที่ใชอยู : Beclotemical inhalation, Aluminium hydroxide ตอมาพบฝาขาวในปาก ตรวจพบ pseudohyhea ยาที่ใช ก. nystatin suspension ค. Griseofulvin table นํามาทําเปน solution ข. Tolnaflate cream ง. metronidazole นํามาทําเปน solution 58 antibiotic ตัวใดที่ใชในเด็กทารกไดอยางปลอดภัยที่สุด ง. ciprofloxacin ก. Chloramphenical ข. ampicillin จ. Co-trimoxazole ค. tetracycline 59. นาย วนา อายุ 28 ป มีประวัติแพยา sulfisoxazole แบบ Steven Johnson Syndrome มีแผลที่อวัยวะเพศหลังจากไป เที่ยวผูหญิงบริการมา 5 วัน ตอนแรกเปนรอยนูนแดง ตอมารอยนูนแดงแตกเปนแผลรูสึกปวดแผลมาก ขอบแผลไมเรียบ และปวดตอมน้ําเหลืองบริเวณขาหนีบ ทานจะใหยาใดในการรักษาแบบ empirical therapy ที่เหมาะสมสําหรับผูปวยรายนี้ มากที่สุด ก. Acyclovir ง. Erythromycin ข. Cloxacillin จ. Providone iodine ค. Co-trimoxazole

โรคติดเชือ้ CASE I ผูปวยชายไทยคูอายุ 35 ป เขารับการรักษาในโรงพยาบาลดวยอาการไขสูง หนาวสั่นกอนมา 3 วันกอนมา โรงพยาบาล ผูปวยมีอาการไอมีเสมหะ ปสสาวะแสบขัด ถายเหลว ผลการตรวจรางกายพบไข 380C , HR 100 , RR 20 ฟงเสียงปอดพบ crepitation both lung ขอ 1. ลักษณะทางคลินิกของผูปวยรายนี้จัดอยูในขอใด ก. Acute infection ง. Systemic infection ข. Chronic infection จ. Subacute infection ค. Multifocal infection




325

MCQ

ขอ 2. จากอาการดังกลาวคลองกับโรคติดเชื้อใดชนิดนอยที่สุด ก. Urinary tract infection ค. Pneumonia ข. Infective diarrhea ง. ไมมีขอใดถูก ขอ 3. การสงตรวจทางหองปฏิบัติการในขอใดจําเปนนอยที่สุดสําหรับการวินิจฉัยโรคติดเชื้อ ผูปวยรายนี้ ก. Sputum examination ง. White blood cell differentiation ข. Urinalysis จ. Stool examination ค. Chest X – ray ขอ 4. หากพบวาผูปวยรายนี้มีการติดเชื้อแกรมบวก (Streptococcus pneumoniae จากเสมหะซึ่งดื้อ ตอยา Penicilin G ยาตานจุลชีพที่สามารถใชในการรักษาสําหรับผูปวยรายนี้คือขอใด ก. Azithromycin ง. Linezolid ข. Co – amoxiclav จ. ถูกทุกขอ ค. Levofloxacin ขอ 5. หากพบวาผูปวยรายนี้มีการติดเชื้อแกรมลบ Escherichia coli ในเลือกและปสสาวะซึ่งดื้อ ตอยา Penicillin G ยาตานจุลชีพที่สามารถใชในรักษาสําหรับผูปวยรายนี้คือขอใด ก. Clarithromycin ง. Vancomycin ข. Ceftriaxone จ. ผิดทุกขอ ค. Norfloxacin ขอ 6. หากพบวาผูปวยรายนี้มีการติดเชื้อแกรมลบ Escherichia coli ในปสสาวะและในเลือดและ ผูปวยมีประวัติแพยา Penicillin แบบ anaphylaxis ยาตานจุลชีพที่สามารถใชในการรักษาผูปวยรายนี้คือขอใด ก. Chloramphenicol ง. Erythromycin ข. Ciprofloxacin จ. Norfloxacin ค. Cotrimoxazole ขอ 7. หากผูปวยเด็กอายุ 10 ป มีการติดเชื้อ H.influenzae ในระบบทางเดินหายใจ และผูปวยมี ประวัติแพยา Penicillin แบบ anaphylaxis ยาที่ควรเลือกใชสําหรับผูปวยรายนี้คือยาใด ก. Erythromycin ง. Chloramphenicol จ. Cephalexin ข. Levofloxacin ค. Azithromycin CASE II ผูปวยชายไทยอายุ 30 ป มาโรงพยาบาลดวยอาการไขสูง ไอมีเสมหะ เสมหะมีเลือดปนบางเล็กนอย เจ็บคอ หายใจหอบเหนื่อย มานาน 3 วัน ผลการตรวจรางกายพบอุณหภูมิกาย 390C อัตราการหายใจ 30 ครั้ง / นาที ผล การถายภาพรังสีทรวงอกพบ pulmonary infiltration both lung แพทยรับผูปวยเขารับการรักษาโรงพยาบาลผูปวยให ขอมูลเพิ่มเติมวาเมื่อ 1 ป ที่แลวผูปวยไดติดตอกลับไปที่โรงพยาบาลอีก ขอ 1. เหตุผลในการปฏิเสธเลือดที่บริจาค ยกเวนขอใด ก. ตรวจพบ HBsAg ในกระแสเลือด ข. ตรวจพบ AntiHBs Ab ในกระแสเลือด ค. ตรวจพบ AntiHIV ในกระแสเลือด ง. ตรวจพบ HIV antigen ในกระแสเลือด จ. ทุกขอขางตนเปนเหตุผลของการปฏิเสธเลือดที่บริจาค




326

MCQ

ขอ 2. ลักษณะทางคลินิกในขอใดที่สอดคลองกับโรคปอดอักเสบมากที่สุด ก. ไขสูง ง. หายใจหอบเหนื่อย จ. ภาพถายรังสีทรงอก ข. ไอมีเสมหะมีเลือดปน ค. เจ็บคอ ขอ 3. เชื้อที่เปนสาเหตุของภาวะปอดอักเสบนอกโรงพยาบาล (community – acquired pneumonia) ที่พบไดบอยที่สุดคือเชื้อใด ก. Staphylococcus arreus ง. Influenzae virus ข. Strepococcus pneumoniae จ. Mycobacterium tuberculosis ค. Pseudomonas aeruginosa ขอ 4. ยาในขอใดที่เหมาะสมที่สุดสําหรับรักษาการติดเชื้อสําหรับผูปวยรายนี้ ก. Doxycycline ชนิดรับประทาน ข. Levofloxacin ชนิดรับประทาน ค. Penicillin G ชนิดฉีด รวม erythromycin ชนิดรับประทาน ง. Levofloxcin ชนิดฉีด รวมกับ erythromycin ชนิดรับประทาน จ. Cefazolin ชนิดฉีด รวมกับยา gentamicin ชนิดฉีด ขอ 5 . หากแพทยสงสัยการติดเชื้อวัณโรค ผลการตรวจในขอใดที่จําเพาะจะจงมากที่สุดที่ชวยใน การวินิจฉัยวาผูปวยเปนวัณโรค ก. การฟงไดยินเสียง creptitaion ที่ยอดปอดทั้ง 2 ขาง ข. ภาพถายรังสีทรวงอก พบ infiltration ในปอดสวนบน ค. การยอมสี acid fast stain พบเชื้อ AFB ง. ผลการเพาะเชื้อ และทดสอบความไว (culture and sensitiveity) พบเชื้อวัณโรค จ. การทดสอบภูมิคุมกัน โดยการทดสอบ tuberculin test ใหผลบวก ขอ 6. หากผูปวยไดรับการวินิจฉัยวาเปนวัณโรค และพบวาผูปวยมีภาวะตับอักเสบจากยา pyrazinamide สูตรยาใดที่ควรเลือกใชในผูปวยรายนี้ ก. INH/RIF/ EMB นาน 2 เดือน ตามดวย INH/RIF 7 เดือน ข. INH / RIF นาย 9 เดือน ค. INH / EMB นาย 9 เดือน ง. STM / RIF / Ofloxacin นาน 18 เดือน จ. STM / EMB นาน 24 เดือน ขอ 7. คุณสมบัติของยาตานวัณโรคในขอใดถูกตอง ก. isoniazid เปนยาที่ออกฤทธิ์ตอเชื้อวัณโรคทั้งที่อยูในเซลและนอกเซล และเปนยาเดียวที่ใชเปนยาปองกัน การติดเชื้อวัณโรค ข. rifampicin เปนยาที่ออกฤทธิ์ตอเชื้อวัณโรคที่อยูนอกเซล และเปนยาที่จําเปนในสูตร short course therapy ค. pyrazinamide เปนยาที่ออกฤทธิ์ตอเชื้อวัณโรคที่อยูในเซล และเปนยาที่มีความจําเปนมากใน 2 เดือน แรก แตหากผูปวยแพยาสามารถทดแทนไดดวย ethambutol ง. ethambutol เปนยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อ และสามารถใชไดอยางปลอดภัยในผูปวยที่มีภาวะไตทํางานบกพรอง (ไมตองปรับขนาดยา)




327

MCQ

จ. ยากลุม fluoroqoinolone ที่สามารถใชในการรักษารักษาวัณโรคได ไดแก norfloxacin, ciprofloxacin และ olfloxacin ขอ 8. หากผูปวยไดรับการวินิจฉัยวาเปนวัณโรคปอดโดยผล AFB เปนบวก และพบวาผูปวยมีการ ติดเชื้อเอชไอวีโดยมีคา CD4+cell count เทากับ 210 cell/mm3 การรักษาที่ผูปวยรายนี้ควรไดรับในขอใด ถูกตอง ก. ควรใหการรักษาวัณโรคดวยยาสูตร short course therapy เพียงอยางเดียวจนกวาจะ หายจากวัณโรคกอนจึงเริ่มยาตานไวรัสเอสด ข. ควรใหการรักษาวัณโรคดวยยาสูตร short course therapy รวมกับยาตานไวรัสเอดสโดยเลือกใชสูตรยาที่ มี efavirenz แทน nervirapine ค. ควรใหการรักษาวัณโรคดวยยาสูตร short course therapy เพียงอยางเดียวกอนเมื่ออาการทางคลินิกของ ผูปวยโรคดีขึ้น หรือผลการตรวจเสมหะใหมี AFB เปนลบจึงใหยาตานไวรัสเอดส โดยควรใหยาตานไวรัส เอดสภายใน 2 เดือน ง. ควรใหการรักษาดวยยาตานไวรัสกอนจนคา CD4 cell count มากกวา 350 cell / mm3 จึงเริ่มการรักษา วัณโรค จ. ควรใหการรักษาดวยยาตานไวรัสเอดสกอนเปนเวลา 2 เดือน จึงเริ่มใหการรักษาวัณโรคโดยหลีกเลี่ยงกาใช ยา rifampicin CASE III ผูปวยหญิงอายุ 25 ป มารับยาที่คลินิกโรคติดเชื้อเอชไอวี แพทยผูรักษาไดแจงใหทานทราบวาเปนผูปวยใหม และใหทานใหคําแนะนําปรึกษาเรื่องการใชยาแกผูปวยรายนี้ ผลการตรวจทางหองปฏิบัติการไดคา CD4 T – cell 140 cell / mm3 คา viral load 110,000 copies / mm3 ผลการตรวจ pregnancy test เปนบวก แพทยสั่งจายไดแก GPOvir รับประทานวันละ 1 ครั้งเวลา 7.00 น. และ d4T (30 mg) และ 3 – TC (150 mg) รับประทานอยางละ 1 เม็ด วันละครั้งเวลา 19.00 น. นอกจากนี้มีการสั่งใชยา cotrimoxazole DS รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 1 ครั้ง กอนนอน clotrimazole lozenge ใหผูปวยวันละ 3 ครั้งหลังอาหาร ขอ 1. ผูปวยรายนี้ปวยเปนโรคติดเชื้อเอสไอวีจัดอยูในขั้นใด ก. Acute HIV infection (AI) ง. Primary infection (AI) ข. Asymtomatic HIV (BII) จ. Symptomatic HIV (CI) ค. Clinical latency (BIII) ขอ 2. ยา GPO – vir ที่ผูปวยไดรับประกอบดวยยาใดบาง ก. nervirapine, stavudine, lamivudine ข. stavudine, lamivudine, indinavir / ritonavir ค. zidovudine, lamivudine, indinavir / ritonavir ง. stavudine, lamivudine, efavirenz จ. Zidovudine, lamivudine, stavudine ขอ 3. กลไกการออกฤทธิ์ของ efavirenz คือขอใด ก. ยับยั้ง reverse transcriptase แบบ reversible ข. ยับยั้ง reverse transcriptase แบบ irreversible ค. ยับยั้ง HIV protease ง. ยับยั้ง integrase จ. ยับยั้ง thymidine kinase




328

MCQ

ขอ 4. อาการไมพึงประสงคที่พบไดบอยของยาตานไวรัสตามโครงการของ NAPHA ขอใดไมถูกตอง ก. d4T : peripheral neuropathy, lipoatrophy ข. AZT : anemia, neutropenia, GI intolerance ค. NVP : hepatotoxicity, skin rash ง. 3TC : CNS toxicity, teratogenicity จ. IDV/r : nephrolithiasis or nephrotoxicity ขอ 5. อาการใดเปนขอบงชี้ใหหยุดยาตานไวรัส GPO – vir ก. Steven Johnson syndrome ง. SGPT > 5X ข. Toxic epidermal necrolysis จ. ถูกทุกขอ ค. Rash with blisters ขอ 4. ยาตานเชื้อราที่สามารถใชในการรักษา oral candidiasis ยกเวนขอใด ก. clotrimazole lozenge ง. Ketoconazole tablet ข. Nystatin suspension จ. Fluconazole tablet ค. Miconazole oral gel ขอ 5. ผูปวยรายนี้ควรไดรับ fluconazole สําหรับปองกัน cryptococcal meningitis อยางไร ก. ยังไมจําเปนตองให ง. 200 mg วันละครั้ง ข. 400 mg สัปดาหละครั้ง จ. 400 mg วันละครั้ง ค. 400 mg สัปดาหละ 2 ครั้ง ขอ 6. ผูปวยกลับมาพบแพทยในอีก 1 สัปดาหตอมาพบวาผูปวยมีอาการตาเหลือง ตัวเหลือง ปวดชายโครงขวา ผลการตรวจทางหองปฏิบัติการพบระดับของเอนไซม ALT 300 unit (คาเดิม 50 unit) ผูปวยรายนี้นาจะมีอาการไมพึงประสงคจากยาใด ก. indinavir ง. stavudine ข. lamivudine จ. zidovudine ค. nervirapine ขอ 7. จากขอ 3 สูตรยาตานไวรัสที่ผูปวยรายนี้ควรไดรับที่เหมาะสมที่สุดคือสูตรใด ก. nervirapine, stavudine, lamivudine ข. stavudine, lamivudine, indinavir/ritonasir ค. zidovudine, lamivudine, indinavir / ritonavir ง. stavudine, lamivudine, efavirenz จ. Zidovudine, lamivudine, stavudine ขอ 8. ในอีก 3 เดือนถัดมาผูปวยมีอาการไขต่ํา ไอมีเสมหะมีเลือดปน ผลการตรวจ CD4 ได 180 cell / mm3 ยอม เสมหะใหผล AFB positive ผลเพาะเชื้อใชเสมหะพบ Mycobacterium tuderculosis แพทยไดวินิจฉัยวาผูปวยเปนวัณ โรคปอด แนวทางการรักษาผูปวยรายนี้เปนอยางไร ก. หยุดยาตานไวรัสทุกตัว แลวรักษาวัณโรคใหหายกอน ข. ใหยาตานไวรัสจน CD4 > 200 แลวจึงเริ่มรักษาวัณโรค ค. ใหยาตานไวรัสจน CD4 > 300 แลวจึงเริ่มรักษาวัณโรค ง. ใหยาตานไวรัสรวมกับยารักษาวัณโรค จ. เปลี่ยนสูตรยาตานไวรัสเปน stavudine, lamivudine, efavirenz แลวใหรวมกับยารักษาวัณโรค




329

MCQ

ขอ 9. ในอีก 6 เดือนตอมาผูปวยมีอาการไขสูงปวดศรีษะ ผลการตรวจรางกายพบ stiffneck positive การยอมน้ําไขสันหลังใหผล India ink positive ผลการตรวจ Cryptococcus antigen ในเลือดให ผลบวก แพทยจึงวินิจฉัยวาผูปวยรายนี้เปน Cryptococcus meningitis ทานคิดวาผูปวยรายนี้ควรไดรับการ รักษาอยางไร ก. ใหยา fluconazole ชนิดรับประทาน 200 มก. วันละ 2 ครั้ง ติดตอกันนาน 8 สัปดาห ตามดวย 400 มก. สัปดาหละครั้งตลอดชีวิต ข. ใหยา fluconazole ชนิดรับประทาน 200 มก. วันละ 2 ครั้งติดตอกันนาน 8 สัปดาห ตามดวย 200 มก. วันละครั้งตลอดชีวิต ค. ใหยา amphotericin B 0.7 – 1 mg / kg / day นาน 14 วัน ใหยา fluconazole ชนิดรับประทาน 200 มก. วันละ 2 ครั้งติดตอกันนาน 8 สัปดาห ตามดวย 400 มก. สัปดาหละครั้งตลอดชีวิต ง. ใหยา amphotericin B 0.7 – 1 mg / kg / day นาน 14 วันใหยา fluconazole ชนิดรับประทาน 200 มก. วันละ 2 ครั้ง ติดตอกันนาน 8 สัปดาห ตามดวย 200 มก. วันละครั้งตลอดชีวิต จ. ใหยา amphotericin B 0.7 – 1 mg / kg / day นาน 14 วัน รวมกับยา fluconazole ชนิดรับประทาน 200 มก. วันละ 2 ครั้ง ติดตอกันนาน 14 วัน จากนั้น fluconazole 200 มก. วันละครั้ง หรือ 400 มก. สัปดาหละครั้งตลอดชีวิต ขอ 10. หากผูปวยมาขอซื้อยาที่รานขายยาตานไวรัสเอดสที่รานขายยาของทาน ทานจะแนะนํา ผูปวยอยางไร ก. ยานตานไวรัสเปนยาอันตราย สามารถซื้อไดตามรานยาทั่วไปที่มีเภสัชกร ข. ยาตานไวรัสเอสเปนยาอันตราย แตสามารถซื้อไดเฉพาะโรงพยาบาลเทานั้น ค. ยาตานไวรัสเปนยาควบคุมพิเศษ สามารถซื้อไดตามรานยาทั่วไปที่มีเภสัชแตตองนําใบสั่งยาจากแพทยไปซื้อ จ. ยาตานไวรัสเปนยาควบคุมพิเศษ สามารถซื้อไดเฉพาะโรงพยาบาล เทานั้น ขอ 11. พืชสมุนไพรชนิดใดบางมีผลยับยั้งการเจริญของไวรัสเอชไอวีในหลอดทดลอง ก. มะระจีน ง. โสม ข. มะระขี้นก จ. ฟาทะลายโจร ค. แฮม Case IV นางสาวรวยริน อายุ 33 ป น้ําหนัก 52 กก. มีประวัติติดเชื้อ HIV มาประมาณ 5 ป ขณะนี้มีอาการไข พบตุมคันทั่วตัว น้ําหนักลด จากการซักประวัติพบวามีอาการมาประมาณ 4 เดือน ไมไดรับการรักษาที่ใด จากการตรวจรางกายพบ BT 38 องศาเซลเซียส, skin rash with PPE, CD4 cell count 250/mm3 SGPT 28 U/L (4-36 U/L) แพทยไดใหการรักษาดวยยา GPO-vir แกคนไข 1. อาการขางเคียงจากการใชยาในกลุม Non-nucleoside reverse transcriptase inhibitor (NNRTI) คืออะไร ง. Hyperlipidemia และ hyperglycemia ก. Peripheral neuropathy และ Lactic จ. Lipodystrophy และ peripheral acidosis neuropathy ข. Bone marrow suppression ค. Rash และ hepatotoxic 2. จุดมุงหมายในการรักษาโดยการใหยาตานไวรัสแกคนไข ตองการใหระดับ CD4 เปนอยางไร ก. CD4 มากกวา 50 cill/mm3 ง. CD4 มากกวา 250 cill/mm3 ข. CD4 มากกวา 100 cill/mm3 จ. CD4 มากกวา 500 cill/mm3 ค. CD4 มากกวา 200 cill/mm3




330

MCQ

3. ยาที่นิยมใชเพื่อการปองกันการติดเชื้อฉวยโอกาส Pneumocystis carinii pneumonia แบบ primary prophylaxis ในผูใหญที่ติดเชื้อ HIV คือขอใด ก. Cotrimoxazole ( 80 TMP/400 SMZ) 1 เม็ด วันละ 1 ครั้ง ข. Cotrimoxazole ( 80 TMP/400 SMZ) 2 เม็ด วันละ 1 ครั้ง ค. Cotrimoxazole ( 80 TMP/400 SMZ) 2 เม็ด สัปดาหละ 3 ครั้ง ง. Clotrimazole (100) vaginal tablet ครึ่งเม็ด วันละ 3 ครั้ง จ. Fluconazole (200 mg) 2 เม็ด/สัปดาห 4. สมุนไพรใดมีฤทธิ์ยับยั้ง HIV ไดในหลอดทดลอง และเริ่มมีการใชในผูปวย HIV บางแลว ก. ฟาทะลายโจร ง. หญาปกกิ่ง ข. มะระขี้นก จ. ดาวเรือง ค. ปลาไหลเผือก

MCQ เรื่อง URI โรคติดเชือ้ ระบบทางเดินหายใจสวนบน Case I 1. นางสุขสบายพาเด็กชายแดงมาที่รานขายยาดวยอาการไข 37.8 C เจ็บคอเล็กนอยมา 1 วัน มีน้ํามูกไหล คอแดง เล็กนอย - สิ่งที่เภสัชกรควรซักถามเพิ่มเติม คืออะไร - ทานคาดวาเด็กคนนี้เปนโรคอะไร โดยพิจารณาจากอาการใด - เด็กชายแดงจําเปนตองไดรับยาปฏิชีวนะหรือไมเพราะเหตุใด และเภสัชกรควรแนะนําวิธีปฏิบัติตัวอยางไร 2. 2-3 วันตอมา เด็กชายแดงมีอาการไอมาก มีเสมหะ น้ํามูกขนเขียว - ทานคิดวาผูปวยเกิดโรคอะไร เพราะเหตุใด - ทานจะพิจารณาใหยาปฏิชีวนะแกผูปวยหรือไม เพราะเหตุใด - สิ่งที่ตองพิจารณาในการเลือกใหยาปฏิชีวนะมีอะไรบาง 3. จากการซักประวัติพบวาเด็กชายแดงไมเคยแพยา ทานจะจายยาชนิดใด จายในขนาดและระยะเวลาเทาใด ยานี้มีวิธีใช และวิธีเก็บอยางไร 4. ถาจากการซักประวัติพบวาเด็กชายแดงแพยา penicillin ทานจะจายยาใดแทน ใหบอกขนาดยา วิธใี ช และระยะเวลา 5. ถาที่รานขายยามียา erythromycin 3 บริษัท คือ Erysil (erythromycin estolate) Ilosone (erythromycin estolate) Servitrocin (erythromycin ethylsuccinate) ยาทั้งสามนี้ตางกันหรือไม อยางไร ในดานการดูดซึมและอาการไมพึงประสงค 6. คําแนะนําที่ตองเนนเกี่ยวกับการรับประทานยาปฏิชีวนะ คืออะไร 7. เหตุใดจึงตองเก็บยา penicillin หรือ amoxilcillin dry syrup ซึ่งไดผสมน้ําแลวไวในตูเย็น




331

MCQ

8. ภายหลังจากที่ทานไดจายยาและใหคําแนะนําเรียบรอยแลว นางสุขสบายขอซื้อยาลดน้ํามูกไปใหเด็กขางบาน อายุ 14 ป มีน้ํามูกใสไหลตลอดเวลา มีไขรุมๆ ไมไอ ไมเจ็บคอ เพิ่งมีอาการเมื่อคืนนี้ ยังไมไดรับประทานยาใดๆ โดยไดนํา ตัวอยางยามาแสดงใหดูดวยเปนยาแคปซูลชนิดแข็ง - ใหทานระบุเกณฑในการพิสูจนเอกลักษณของยาแคปซูลชนิดแข็ง - เมื่อพิสจู นเอกลักษณแลวพบวายาดังกลาวประกอบดวย Chlorpheniramine meleate 2 mg และ Pseudoephedrine hydrochloride 30 mg ทานคิดวาเปลือกแคปซูลที่ใชบรรจุยาตํารับนี้มีขนาดเทาไร - ถาในรานขายยาของทานไมมียาดังกลาว แตมียาที่ผลิตจากบริษัทอื่นซึ่งมีชนิดและขนาดยาตามที่ระบุไวบน ฉลากเหมือนกัน ทานจะใหคําอธิบายอยางไรแกนางสุขสบายซึ่งยาทั้งสองมีความเหมือนหรือความเทาเทียม กันของคุณภาพและประสิทธิภาพระหวางยาที่ผลิตจากทั้งสองบริษัท ใหทานอธิบายวิธีการเก็บรักษายา แคปซูลชนิดแข็งที่ถูกตองและเขาใจงายแกนางสุขสบายและใหกับผูปกครองของเด็กขางบานตอไป 9. หลังจากที่นางสุขสบายไดรับยาและออกจากรานไปแลว เภสัชกรไดซักถามนักศึกษาที่มาฝกงานถึงสูตรตํารับของยา ปฏิชีวนะที่เหมาะสําหรับเด็กและผูที่รับประทานยาเม็ดไมได ใหนักศึกษาตอบคําถามเกี่ยวกับสูตรตํารับ 3 ตํารับ ดานลาง 10. หลังการไดรับคําตอบเกี่ยวกับสูตรสํารับแลวเภสัชกรอาจารยแหลงฝกไดมอบหมายใหนักศึกษาทํารายงานเกี่ยวกับ Physicochemical properties ของ penicillins และความสัมพันธระหวาง Physicochemical properties และ Physicochemical actions ของ penicillins Question Rx1 (Ampicillin 250/ 1 tsp) Use Ampicillin trihydrate …….. ………………………………….. Sodium benzoate 0.2% ………………………………….. ………(a)………….. 0.08% ………………………………….. ………(b)………….. 1.5% ………………………………….. Citric acid 0.051% ………………………………….. Sodium citrate 0.125% ………………………………….. Sucrose 60% ………………………………….. M.Q.100 ml 1.1. จงคํานวณปริมาณ ampicillin trihydrate ………………………………………………………………………………………….. 1.2. สารที่ควรเติมลงในชองวาง (a) คือ a. Tween 80 b. Aluminium chloride c. Sodium CMC d. Methyl paraben e. Glycerin 1.3. สารที่ควรเติมลงในชองวาง (b) คือ a. Tween 80 b. Aluminium chloride c. Sodium CMC d. MC 4500 e. Glycerin 1.4. รูปแบบของตํารับนี้เรียกวา a. Emulsions b. Solutions c. Suspensions d. Magmas e. Reconstitutable suspensions 1.5. pH ของตํารับนี้ประมาณ………..แสดงวิธีคํานวณ……………………………………….. ………………………………………………………………………………………..




332

MCQ

1.6. ถาเปลี่ยนตัวยาเปน Ampicillin ทานคิดวาจะทําใหมีผลดีอยางไรบาง จงอธิบาย ………………………………………………………………………………………… 1.7. จงเขียนวิธีเตรียมของตํารับนี้……………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… . 1.8. จงอธิบายวิธีใชของตํารับนี้และขอแนะนําตางๆ ตอคนไข……………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………….... 1.9. USP ระบุวา “เก็บในตูเย็น” หมายถึงเก็บไวที่อุณหภูมิ…………… องศาเซลเซียส 1.10. จงอธิบายวิธีการประเมินผลของตํารับนี้……………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.11. Dry powders ที่มีคุณสมบัติการไหลดีควรมีคา angle of repose เทากับ a. ≤ 38 องศา b. 38-42 องศา c. ≥ 42 องศา d. ≥ 50 องศา e. 40-50 องศา 1.12. ตํารับ Pen. V Dry Syrup ซึ่งประกอบดวย Penicillin V Potassium 125 mg/ml เมื่อผสมน้ําแลวควรอยูในรูปแบบ a. Suspensions b. Solutions c. Emulsions d. Elixirs e. Tinctures 1.13. ตํารับในขอ 1.12 จะมีความคงตัวดีตองประกอบดวย a. Antioxidant b. Buffer (pH 5-8) c. Chelating agent d. Preservatives e. Complexing agent 1.14. เหตุใดคนไขบางคนจึงตองใช Augmentin แทน Amoxicillin จงอธิบาย ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 1.15. ในตํารับ Augmentin oral Suspension ตองประกอบดวยสาระสําคัญคือ………………….. เพราะ……………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………. Rx2 (Erythromycin 250/1 tsp) Use ………………….... ………….. ……………..…………………… Sodium benzoate 0.2% …………………………......... ……(a)…………… 0.12% ……………………………….. ……(b)…………... 1.5% ……………………………….. ……(c)…………… 60% ……………………………….. M.Q.100 ml 1.1. ทานคิดวาจะใชรูปใดของยา a. Erythromycin estolate b. Erythromycin lactobionate c.Erythromycin gluceptate d. Erythromycin stearate e. Erythromycin ethylsuccinate 1.2. จงคํานวณปริมาณ Active ingredient ……………………………………………………………………………………




MCQ

333

1.3. สารที่ควรเติมลงในชองวาง (a) คือ a. Tween 80 b. Aluminium chloride c. Sodium alginate d. Sucrose e. Glycerin 1.4. สารที่ควรเติมลงในชองวาง (b) คือ a. Tween 80 b. Aluminium chloride c. Sodium alginate d. Sucrose e. Glycerin 1.5. สารที่ควรเติมลงในชองวาง (c) คือ a. Tween 80 b. Aluminium chloride c. Sodium alginate d. Sucrose e. Glycerin 1.6. ทานคิดวาตํารับนี้ยังขาดสารใดอีก จงระบุชื่อพรอมอธิบายผล ……………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………….. 1.7. ถาในฉลากระบุวา “หมดอายุ สิงหาคม 2004” ทานจะแนะนําคนไขวาควรใชไดจนถึง a. 1 ส.ค. 2004 b. หลังจากวันที่กําหนด 6 เดือน c. 15 ส.ค. 2004 d. หลังจากวันที่กําหนด 7 วัน e. 31 ส.ค. 2004 1.8. หลังจากวันที่หมดอายุ แสดงวาผลิตภัณฑสูญเสียตัวยาไป a. ≤5% activity b. ≤30% activity c. ≤10% activity d. ไมเขามาตรฐานที่ระบุในเภสัชตํารับ e. ≤20% activity 1.9. USP ระบุวา “Protect from light” หมายถึง……………………………………………. 1.10. จงอธิบายภาวะที่ใชในการประเมินตํารับนี้ ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… .. Rx3

W.F. Trimethoprin Methylcellulose 1500 Methyl paraben Propyl paraben Syrup USP Propylene glycol Purified water to M.Q. 60 ml 1.1. รูปแบบของตํารับนี้เรียกวา a. Emulsion d. Magmas


40 mg/ 1 tsp 1% 0.2% 0.02% 5% 2% 100%

Use ……….. ………………………….. ……….. ………………………….. ……….. ………………………….. ……….. ………………………….. ……….. ………………………….. ……….. ………………………….. ……….. …………………………..

b. Solution c. Suspensions e. Dry powder for suspensions



334

MCQ

1.2. จงเขียนวิธีเตรียมของตํารับนี้ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................... 1.3. การบดผงยาใหละเอียดเรียกวา a. Spaturation b. Macceration c. Trituration d. Sublimation e. Pulverization by intervention 1.4. รูปแบบนี้ไมเหมาะกับการใหยาทางใด a. SC b. IV c. IM d. Ophthalmic e. Intra-articular 1.5. ทานคิดวาตํารับนี้ยังขาดสารใดอีก จงระบุชื่อและอธิบายเหตุผล ……………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………… 1.6. คุณสมบัติใดที่ตองการในรูปแบบนี้ a. Caking b. Cracking c. Creaming d. Dilatant e. Thixotropy 1.7. การเสื่อมของยารูปแบบนี้เปน a. Zero order b. First order c. Second order d. Third order e. Cube rute law 1.8. Propyl paraben 12 mg ไมสามารถชั่งไดอยางแมนยํา ทานจะแกปญหานี้อยางไร จงแสดงวิธีคํานวณ ดวย………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………….




MCQ

335

Case ที่ 2 : นางสาวจิต ใจดี นําใบสั่งยาที่ดรับจากโรงพยาบาลเพื่อขอซื้อยาจากรานขายยาที่ทานเปนเจาของกิจการ โรงพยาบาลคณะเภสัชศาสตร ใบสั่งยา คลินิกโรคตา หู คอ จมูก นายสาวจิต ใจดี อายุ 26 ป

HN1568/46

เลขที่ 125

Rx .Iliadin Nasal spray (Oxymetaxolin 0.05% ) Cetericine Beclomethasone Nasal spray (50mcg/spray)

1 puff OD 1 tab OD 1 puff OD

แพทยศักดิ์สิทธิ์ 2856

1. จากใบสั่งยาทานคิดวาผูปวยรายนี้ปวยเปนโรคอะไร 2. กลไกการเกิดโรคนี้ คือ ก. Alicrgen จับกับ lgE บน mast ทําใหเกิด mast cell degranulation ทําใหเกิด vasodilation smooth muscele contraction ข. Alicrgen จับกับ lgE บน mast ทําใหเกิด mast cell degranulation ทําใหเกิด vasodilation smooth muscele relaxation ค. Alicrgen จับกับ lgE บน mast ทําใหเกิด mast cell degranulation ทําใหเกิด vasoconstriction smooth muscele relaxation ง. Alicrgen จับกับ lgE แลวฝงตัวบน mast cell ทําใหมีการปลดปลอยของ vasoactive mediators ทําให เกิด allergie inflammation 3. ปจจัยที่เปนสิ่งกระตุนที่อาจทําใหเกิดโรคนี้ ไดแก ก. Penicillin salicylate ง. Outdoor allergen เชน เกสรดอกไม ข. Mold spore จ. ถูกทุกขอ ค. Indoor allergen เชน duct mules nuild speeres 4. กลไกการออกฤทธิ์ของยากลุม Nasal decongentant คือ ก. ออกฤทธิ์ตอ Adrencrgie receptors ที่ Nasal mucosa ทําใหเกิด vasoconstriction ข. ออกฤทธิ์ตอ Adrencrgie receptors ที่ Nasal mucosa ทําใหเกิด vasexlilation ค. Block mast cell degranulation ง. Block Ca influx




336

MCQ

5. เมื่อเปรียบเทียบ relative scdative effect ของยาในกลุม antihistamine สามารถเรียงลําดับจากมากไป นอย ไดดังนี้ ก. brampheniramine larataJine ceterizine ข. brampheniramine ceterizine loratadine ค. ceterizine loratndine brompheniramine ง.ceterizine brompheniramine loratadine จ. loratadine brompheniramine ceterizine 6. หนึ่งสัปดาหตอมานางสาวจิต มาพบทานที่รานยา และบอกวา ชวง 2-3 วันที่ผานมา อาการของโรคภูมิแพแยลง โดยเฉพาะอาการคัดจมูกที่เปนมากขึ้น ผูปวยจึงพนยา oxymetazoline เพิ่มเปนวันละ 3 ครั้ง แตอาการยังไมดีขึ้นจึงมา ปรึกษาเภสัชกรเพื่อขอคําแนะนําในฐานะเภสัชกรทาน ควรแนะนําผูปวยอยางไร ก. แนะนําใหผูปว ยเพิ่มขนาดยาพนจมูกเปน 2 spay วันละ 3 ครั้ง ข. แนะนําใหผูปว ยใชยาพนจมูกที่มีตัวยา ephredine รวมดวย ค. แนะนําใหผูปว ยเปลี่ยนไปใชยาพนจมูกยี่หออื่น ง. แนะนําใหผูปวยหยุดใชยาพนจมูกชั่วคราว จ. แนะนําใหผูปว ยรับประทานยาที่บรรเทาอาการคัดจมูกรวมดวย 7. ใหแนะนําวิธีการใชยาพนจมูกที่ถูกตอง 8. ทานคิดวาหลักการ Immunotherapy ที่นํามาใชในการรักษา / ปองกัน โรคภูมิแพคลายกับคําสุภาษิตขอใด และจง อธิบายหลักการ ก. น้ํามาปลากินมด ข. All are well end well ค. น้ํารอนปลาเปน น้ําเย็นปลาตาย ง. หนามยอกเอาหนามบง จ. เขียนเสือใหวัวกลัว 9. สิ่งที่ดีที่สุดในการรักษา / ปองกันโรคภูมิแพที่ทานจะแนะนําใหกับผูปวยไดแก ง. Immunotherapy ก. Allergen avoidance ข. Antihistamine จ. Exercise + good nutrition ค. Cromolyn Sodium 10. จงอธิบายขอดี และขอเสียในแตละตัวเลือกของขอ 9. 11. ถานางสาวจิต มีอาการจาม น้ํามูกไหลมา 3 วันแลว มาขอซื้อยาที่รานยา ซึ่งทานเปนเภสัชกรประจําอยู ทานจะ ซักอาการเพิ่มเติม เพื่อใหแนใจวาผูปวยเปนโรคภูมิแพ ก. มีอาการคัดจมูก หายใจสะดวกหรือไม ข. มีอาการคัดจมูก และหรือมีน้ําตาไหลหรือไม ค. มีอาการแสบจมูก จมูกบวมหรือไม ง. น้ํามูกมีสีอะไร ใสหรือขุน จ.มีอาการเจ็บคอและมีไขรวมดวยหรือไม




337

MCQ

Case ที่ 3 ผูปวยชายอายุ 36 ป มาที่รานขายยาที่ทานเปนเภสัชกรดวยอาการ มีน้ํามูกขนเหนียว คัดจมูก มีเสมหะ มาก ปวด / กดเจ็บบริเวณโหนกแกม จากการซักประวัติเพิ่มเติมทราบวาผูปวยรายนี้เปนเรื้อรังมานานประมาณ 10 วัน แลว โดยอาการเริ่มจากมีน้ํามูกใส ไอ และมีไข 1. ผูปวยรายนี้เปนโรคอะไร 1. Infuenza 2. Infectious rhinitis 3. Sinusitis 4. Allegic rhinitis 5. Allergic asthma 2. โรคนี้เกิดจากสาเหตุใด 1. Bacteria ไดแก ......................................................... 2. Viruses ไดแก ......................................................... 3. Allergic inflammations 3. ในกรณีถาผูปวยไมเคยไดรับยาใดมากอนและไมเคยแพยา ทานจะแนะนําใหผูปวยรับประทานยา antibiotic หรือไม ถาใหตัวใดไดบาง อยางไร และนานเทาไร 4. ทานควรจายยากลุม antihistamine หรือไม เพราะเหตุใด 5. ทานควรจายยากลุม nasai cocongestant หรือไม เพราะเหตุใด และมีขอหามใชในคนที่เปนโรคอะไรบาง 6. ทานควรจายยากลุม nasocomstion spay หรือไม เพราะเหตุใด และมีขอหามใชอยางไร Case 4 1 นาย ก มาพบแพทยดวยการคัดจมูกและติดเชื้อ URI ทานคิดวาการจายยา antibiotic & antihistamine คูใดอาจ ทําใหผูปวยมีปญ  หา a) Ampicillin & CPM ในผูปวยไดรับยา antacid b) Amoxicillin& Loratadineในผูปวยไดรับยา cimetidine c) Erythromycin & Terfenadineในผูปวยไดรับยา aspirin d) Roxithromycin & Theophyline ในผูปวยไดรับยา antacid 2. ยาที่ใชรักษา COPD ขอใดที่ไมทําใหเกิด cardiac asthma a) metropolol d) cumolyn b) ipratropium e) metaproterenol c) zileron 3. ฤทธิ์ไมพึงประสงคของ terfenadine a) งวงนอน d) parkinsonism b) เหนี่ยวนํา enz. ตับ e) anaphylaxis c) รบกวนการทํางานของหัวใจ 4. ขอใดคือการรักษา asthma ยกเวน a) การขัดขวางการหลั่ง mediator ของ inflammatory cell b) การขัดขวางการทํางานของ enz. Phospholipase A2 c) ออกฤทธิ์เปน Interleukin receptor antagonist d) ออกฤทธิ์เปน muscarinic receptor antagonist e) ออกฤทธิ์เปน adrenergic agonist




338

MCQ

5. ยา antihistamine ตัวใดที่ไมทําใหเกิด sedative a) cyelizin c) astemazole b) tripclensamine d) looratadine 6. Ticlopidine กลไกออกฤทธิ์อยางไร d) stimulant platelet a) inh.COX e) block fibrinogen receptor b) inh.TXA2 c) inh CAMP 7. Ipratopium ขอใดถูกตอง a) ใชในรูปยาพน เปน bronchodilator d) ลดความดันโลหิต b) ฤทธิ์ระงับการอักสบ e) ลดการบีบตัวลําไสใหญ c) ฤทธิ์ระงับปวด 8. ยาใชแกไอโดยไมเสพติด a) codeine d) naloxone b) dextro. e) methadone c) morphine 9. ชายไทยอายุ 30 ป เปน TB ALL มี ANC 200 ระหวางรักษาในรพ. เกิดภาวะ sepsis จาก blood culture พบ E.coli ยาใดเหมาะสําหรับเปน empric Tx สําหรับผูปวยรายนี้ c) erythromycin a) tetracycline b) chloramphenical d) thiamphenical 10. นางนอยอายุ 60 ป เขารพ.ดวยอาการหอบกําเริบ Dx; asthma, gastroacidity, pneumonia ยาที่ใช: beclometacone inhalation, AlOH ตอมาพบฝาขาวในปากตรวจพบ pseudohyphae ยาที่ใช? a) nystatin suspension c) griseofulvin table นํามาเปน solution b) tolnaftate cream e) metronidazole นํามาทําเปน solution 11. ยากดภูมิคุมกันสามารถนํามาใชประโยชนดานใด a) AIDs d) leprosy b) COPD e) organ tissue transplant c) TB 12. ขอความที่เกี่ยวของกับการรักษาขอใดไมถูกตอง a) เปนโรคที่รักษาไมหายแตมีเปาหมายที่จะทําใหผูปวยมีคุณภาพชีวิตดีขึ้น b) หยุดสูบบุหรี่ c) รักษา reversible airflow obstruction โดยใชยาขยายหลอดลมและ corticosteroid d) on supplement oxygen therapy e) on PSF เพื่อกระตุนการทํางานของปอด 13. ขอความที่เกี่ยวของกับโรคหืดขอใดไมถูกตอง a) เปนการอักเสบเรื้อรังของหลอดลม b) ตัวกระตุนเปนสาเหตุสําคัญในการทําใหเกิดภาวะจับหืดในผูปวยที่หลอดลมมีความไวตอการกระตุน c) หลอดลมมีความไวตอการกระตุนทําใหมีการตีบของหลอดลมทั่วปอด d) การตีบของหลอดลมสามารถกลับสูภาวะปกติไดเองหรือหายไดดวยการใชยาขยายลอดลม e) steroid เปน drug of choice




339

MCQ

14. ยาแกไอที่ดีที่สุดมีความปลอดภัยสูงใชไดกับทุกวัย a) Guaiaphenesin d) dextro b) Glycerrhicin e) Bromhexine c) Codeine 15. ยาแกแพตัวใดที่ออกฤทธิ์นานและทําใหงวงนอยมาก a) CPM d) Diphenhydramine b) brompheniramine e) Loratadine c) Tripolidine 16. สูตรตํารับยาแกไอน้ําดํา Brown mixture ตอบ glycerrhiza 12 ml Camphorate opium 12 ml Purified water add 100 ml 17. ขอใดผิด a) glycerrhyza มี glycerrhicin เปนสารแตงรสหวาน b) camphorate opium เกิดจกปฏิกิริยาของ camphor and opium c) ใน 1 ชอนโตะมี camphorate opium 0.6 ml d) glycirrhiza fluid extract เตรียมโดยวิธี percolation e) camphorate opium ลดการไอโดยกดศูนยการไอที่สมอง 18. นาง จับหืดทุกวันโดยจะเปนในชวงเชาหลังตื่นนอน เมื่อสองวันที่ผานมาไปพบแพทย ตรวจคาPEF=75% ของคา ทํานาย ทานคิดวาผูปวยรายนี้มีความรุนแรงของโรคระดับใดตาม GINA guideline a) intermittent d) severe persistant b) mild persisitant e) ไมสามารถระบุความรุนแรงได c) moderate persitant 19. Therapeutic range ของ theophyline คือ a) 0-1 mcg/ml d) 30-40 mcg/ml b) 10-20 mcg/ml e) 40-50 mcg/ml c) 20-30 mcg/ml 20. ยาใดเกิด drug interaction with theophyllne a) ciprofloxacin c) cimetidine b) erythromycin d) loratadine 21. ทานใชยาตัวใดเปน first line therapy ในการรักษาหอบหืดเฉียบพลันที่แผนกฉุกเฉิน a) theophylline d) cromolyn sodium b) beta2-agonist e) antihistamine c) corticosteroid 22. หญิงไทยโสดอายุ 30 ปมาพบเภสัชที่รานยาดวยอาการไอ มีเสมหะเหนียวขนสีขาว ดื่มน้ําอุนบรรเทาอาการ 3-4 วัน แตอาการไมดีขึ้น จะขอซื้อยาบรรเทาอาการทานจะเลือกยาใด a) dextro 15 mg tid b) dextro 15 mg tid + amoxicillin 500 mg tid c) acetylcysteine 200 mg ละลายน้ําหนึ่งแกวแลวดื่ม tid d) acetylcysteine 200 mg ละลายน้ําหนึ่งแกว+ amoxicillin 500 mg tid e) codeine 10 mg tid




340

MCQ

Case 5 1. เภสัชกรควรแนะนํายาแกแพตัวใดที่รับประทานแลวไมงวง ก. Brompheniramine ค. Fexofenadine ข. Hydroxyzine ง. Mebhydrolin 2. ยาในขอ 1 สามารถใชรวมกับ erythromycin ไดหรือไม เพราะเหตุใด ก. ได เพราะ ไมมีการเกิดปฏิกิริยาระหวางยาตอกันที่รายแรง แมวาระดับยาจะเพิ่มขึ้นก็ตาม ข. ได เพราะไมมีการยับยั้ง metabolism ของยาดังกลาว ค. ได เพราะ erythromycin ไมมีผลตอระดับยาดังกลาว ง. ไมได เพราะจะเพิ่มความเสี่ยงตอการเกิดโรคหัวใจเตนผิดจังหวะอยางมาก 3. ถาผูปวยไดรับยา Pseudoephedrine เพื่อบรรเทาอาการคัดจมูก ควรระมัดระวังการใชยานี้ในกรณีใด ก. Hypotension, Diabetes mellitus, Renal failure ข. Hypotension, Diabetes mellitus, Arrhythmia ค. Hyperthyroidism, Hypotension, Arrhythmia ง. Peptic ulcer, Hypotension, Arrhythmia จ. COPD, Asthma, Hypotension ตอมาผูปวยมีอาการบอยครั้งขึ้น มีอาการแสบจมูก เยื่อบุโพรงจมูกบวม หายใจขัดบอย ๆ และไมยอมเอาแมวไปทิ้ง จึง ไดรับยา Rhinocort® 4. ขอใดเปนกลไกการออกฤทธิ์ของยาพนจมูกนี้ ก. ออกฤทธิ์ยับยั้งการสราง prostaglandin จึงมีฤทธิ์ตานการอักเสบ ข. ออกฤทธิ์กระตุน alfa-receptor ที่เยื่อบุโพรงจมูกทําใหมีฤทธิ์ลดการอักเสบ ค. ออกฤทธิ์กระตุน alfa-receptor ที่เยื่อบุโพรงจมูกทําใหมีเสนเลือดในโพรงจมูกหดตัว ง. ออกฤทธิ์ยับยั้ง cyclooxygenase enzyme จึงมีฤทธิ์ตานการอักเสบ จ. ออกฤทธิ์กระตุนการสราง leukotriene จึงมีฤทธิ์ตานการอักเสบ 5.จากการศึกษาเภสัชระบาดวิทยาของยาแกโรคหอบหืดชนิดหนึ่ง พบวา ยาสามารถลดโอกาสเสี่ยงในการเกิดภาวะหอบหืด เฉียบพลัน เมื่อเปรียบเทียบกับยามาตรฐาน โดยใหคา relative risk (RR) = 0.5 โดยใหชวงคาความเชื่อมั่น 95%CI = 0.2-2 จากขอมูลดังกลาว จงแปลผล ก. ยามีผลในการปองกันการเกิดภาวะหอบหืด ไดมากกวายามาตรฐาน ข. ยามีผลในการปองกันดารเกิดภาวะหอบหืด ไดนองกวายามาตรฐาน ค. ยามีผลในการปองกันการเกิดภาวะหอบหืด ไดไมแตกตางกันกับยามาตรฐาน ง. ยามีผลในการเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดภาวะหอบหืด จ. ถูกทั้ง ก และ ค 6.Pseudoephedrine ที่ไดจากธรรมชาติ จัดเปนสารกลุมใด ก. alkaloid ง. triterpene ข. steroid จ. glycoside ค. flavonoid




341

MCQ

7.ชายคนดังลาวตองการใชสมุนไพรเพื่อชวยบรรเทาอาการไอ ระคายคอ จากเสมหะ ทานคิดวาสมุนไพรชนิดใดจะใช บรรเทาอาการดังกลาวไดดีที่สุด ง. ปบ ก. ชาพลู ข. พริกขี้หนู จ. มะแวงเครือ ค. พิลังกาสา 8.ขอใดไมใชหลักการในการพัฒนายาแกแพเพื่อลดผลขางเคียงของยา ก. พัฒนาสูตรโครงสรางใหสามารถเพิ่มการผาน blood brain barrier ไดดีขึ้น ข.พัฒนาสูตรโครงสรางให lipophilicity ลดลง ค.พัฒนานาที่มี high HI receptor affinity ง.พัฒนาใหยาจับกับ cholinergic receptor และ adrenergic receptor ไดลดลง จ.พัฒนาทําใหยาจับกับ peripheral receptor ไดมากกวา central HI receptor ทําใหลดอาการงวงได 9.ยาแกแพกลุม ตัวใดที่ถูกถอนทะเบียนออกแลว ก. Cetirizine ง. Flexofenadine ข. Loratadine จ. Hydroxyzine ค. Terfenadine 10.สาเหตุที่สําคัญที่ถูกถอนทะเบียนของยาในขอ 9 คือ...... ก. มีพษิ ตอตับ ง. เกิด agranulocytosis จ. มีพิษตอระบบสืบพันธุ ข. เกิด anaphylaxis อยางรุนแรง ค. มีผลตอระบบหัวใจและหลอดเลือด




MCQ

342

MCQ เรื่อง Asthma and COPD 1. สมุนไพรที่ใหสารออกฤทธิ์ขยายหลอดลม ก. มะแวง ง. กระเจี๊ยบ ข. พลู จ. บอระเพ็ด ค. กาแฟ 2. สมุนไพรที่ใหสารออกฤทธิ์ขยายหลอดลม แตหามใชในหลอดลม ก. มาฮวง ง. ชวงปวย ข. อึ้งเนย จ. เก็กฮวย ค. ปแป 3. เกี่ยวกับ aerosol ขอใดถูก ก. ขนาดการใหยาคอนขางแปรปรวน ข. ตัวยาถูกดูดซึมและออกฤทธิ์ชากวายาเม็ดเคลือบ ค. ยาถูกทําลายโดย First-pass metabolism ง. มีลักษณะการใชยายุงยาก จ. อาศัยการขับเคลื่อนตัวยาตามแรงโนมถวงของโลกและความดันบรรยากาศ 4. ขนาดอนุภาคในรูปแบบ inhalation เชน aerosol, MDI ควรอยูในชวงใด ก. Molecular dispersion ง. Suspension ข. Colloidal dispersion จ. Emulsion ค. Coarse dispersion 5. กลไกการออกฤทธิ์ของ salbutamol คือขอใด ก. ยับยั้ง enzyme phosphodiesterase ง. กระตุน a2-adrenergic receptor ข. Antagonism of muscarinic receptor จ. Antagonism of leukotriene receptor ค. กระตุน B2-adrenergic receptor 6. ขอใดตอไปนี้เปน S/E จากการใชยา salbutamol ก. Coughing ง. Tachycardia ข. Dry mouth จ. Orthostatic hypotension ค. Sedation 7. ขอใดเปนผลจากการใช inhaler ไมถูกวิธี ก. Dry mouth ค. Moon face ข. Oral candidiasis ง. Gingivitis 8. หากมารดาของผูปวยขอซื้อยา prednisolone tab 5 mg จากทานเพิ่มเติม เนื่องจากลูกพนยาไมถูกวิธี การกินยา นาจะดีกวา ทานจะขาย Pred. ไดหรือไม ก. ไมได เพราะวายานี้เปนยาควบคุมพิเศษ ข. ได เพราะวายานี้เปนยาอันตราย ค. ไมได เพราะวายานี้เปนยาอันตราย ง. ได เพราะวาจะทําใหผลการรักษาดีขึ้น จ. ไมได เพราะวาเปนยาวัตถุออกฤทธิ์




343

MCQ

9. ไดรับเอกสารการโฆษณายาใหมจากบริษัทยาวา steroid inhaler ตัวใหมของบริษัทมีประสิทธิภาพไมตางอยางมี นัยสําคัญทางสถิติ(p=0.052) จากยา steroid inhaler ในบัญชียาหลักแหงชาติ ขอมูลจากเอกสารการโฆษณายา นั้นเชื่อถือไดหรือไม ก. เชื่อถือได เพราะเปนเอกสารจากบริษัทยาที่มีชื่อเสียง ข. เชื่อถือได เพราะเปนเอกสารการวิจัยที่ไดรับการตีพิมพในวารสารมาแลว ค. เชื่อถือไมได หากขนาดตัวอยางมีนอยเกินไป ง. เชื่อถือไมได เพราะไมมีเอกสารรับรองจาก อ.ย. จ. เชื่อถือไมได เพราะคา p-value มีคาใกล 0.05 มาก เด็กชายอายุ 6 ปมีประวัติหอบหืด อาการไมรุนแรง (เปนบอยชวงอากาศเปลี่ยน) มาที่รานยาพรอมมารดาขอซื้อยาพนหอบ หืด จงตอบคําถามตอไปนี้ 10. ขอใดถูกตอง ก. แนะนําใหผูปวยไปพบแพทยที่โรงพยาบาลทันที ข. ซักถามประวัติการใชยารักษาหอบหืดที่ผปู วยเคย ค. ใหใชยาในขนาดของผูใหญได เพราะเปนเด็กโต ง. แนะนําใหใชยากินจะดีกวา เพราะออกฤทธิ์เร็ว จ. ไมจําเปนตองจายยาในขณะนี้ ควรเฝาดูอาการผูปวยตอไป 11. เนื่องจากผูปวยใหประวัติการใชยา ventolin และ budesonide ในชวงที่มีอาการหอบหืด ขอความใดถูกตองเกี่ยว การใชยาพน ก. ใหพนยา ventolin พรอมกับพนยา budesonide ข. ใหพนยา budesoonide กอน แลวจึงพน ventolin เพราะทําใหตัวยา Ventolin ทํางานขึ้น ค. หลังพนยา Budesonide แลวควรแนะนําใหผูปวยบวนปาก เพราะอาจเกิดเชื้อราชองปากได ง. การใชยาพนไมจําเปนตองเขยาขวดยากอนเสมอไป ขึ้นกับวาเปนยาชนิดใดที่ใชอยู 12. ขอใดตอไปนี้ถูกตองเกี่ยวกับการดูแลตนเองของผูปวยหอบหืด ก. ควรหลีกเลี่ยงปจจัยเสี่ยงที่กอใหเกิดอาการหอบหืด เชน ฝุน อากาศเย็น อาหารบางชนิด ฯลฯ ข. ผูปวยหอบหืดควรหลีกเลี่ยงการออกกําลัง เพราะอาจทําใหเกิดอาการหอบงาย ค. ผูปวยหอบหืด ควรหลีกเลี่ยงรับประทานยากลุม NSAIDs หรือ Aspirin เพราะอาจสงผลใหอาการหอบหืด กําเริบ ง. กรณีที่อาการหอบกําเริบ ควรใชยา Beta2-agonist ชนิดรับประทาน เพราะออกฤทธิ์ไดเร็วและนาน จ. ผูปวยควรพกบัตรผูปวยหรือปายเตือนวา “ผูปวยโรคหอบหืด” เฉพาะกรณที่เปนประเภทรุนแรง Case II 1. ชายไทยอายุ 32 ป มีอาการแนนหนาอก หอบ มีเสียงหวีด เปนหอบ 1 ครั้ง/เดือน a) Beta-agonist ชนิดพนออกฤทธิ์สั้นใชเปนครั้งคราว b) Beta-agonist ชนิดพนออกฤทธิ์ยาวใชเปนครั้งคราว c) Beta-agonist ชนิดพนออกฤทธิ์สั้นแบบกินใชเปนครั้งคราว d) ไมใชยาอะไรเลย e) Beta-agonist ชนิดพนออกฤทธิ์สั้นแบบกิน 3 เดือน 2. เมื่อไรยาขอ 1 แลวอาการไมดีขึ้น แตกลับมีอาการหอบมากกวา 1 ครั้ง/เดือน และตอนกลางคืน มากกวา 2 ครั้ง/ สัปดาห ใชอะไร




MCQ

344

a) Beta-agonist ชนิดพนออกฤทธิ์สั้นตอเนื่อง b) Beta-agonist ชนิดพนออกฤทธิ์สั้นใชเปนครั้งคราว c) Beta-agonist ชนิดพนออกฤทธิ์ยาวตอเนื่อง d) ใช 2 สวนกินกับ beclomethazone ตอเนื่อง e) ใช steroid รวมกับ beclomethazone ตอเนื่อง 3. ทําไมแพทยจึงให beta agonist a) กระตุนการสราง adenylate cyclate เพิ่มการสราง cyclic AMP b) ยับยั้งการสราง adenylate cyclate ลดการสราง cyclic AMP c) กระตุนการสราง adenylate cyclate เพิ่มการสราง cyclic CMP d) ยับยั้งการสราง adenylate cyclate ลดการสราง cyclic CMP 4. ขอใด Beta agonist ออกฤทธิ์ยาว a) Salbutamol d) Proceterol b) Terbutaline e) Fenoterol c) Salmeterol 5 S/E ของ beta-agent a) มือสั่น d) b) ใจสั่น ปากแหง e) มือสั่น ปวดศีรษะ c) Hypertension 6. หายใจหอบลึก ฉี่บอย หิวน้ําบอย FBS340 HCO18 keto positive 7. ตรวจพบวาเปน microalbumin ควรใชยาใด 8. ผูปวยมาดวยอาการไอ มีเสมหะ ยาตัวใดออกฤทธิ์ละลายเสมหะ a) Quafersin qaicolate d) Brompheniramine b) Ammonium chloride e) Dextro c) N-acetylcysteine 9. รพ.ใหเราเตรียมยาละลายเสมหะเขมขน 0.5% w/v ขนาดยาที่เหมาะสมคือ 1mg/kg QID ผูปวยควรไดรับยาตอ ครั้งเปนเทาใด a) 1 ชอนชา d) 2 ชอนโตะ b) 2 ชอนชา e) 3 ชอนโตะ c) 1ชอนโตะ Case ที่ 3 : จากขอมูลใบสั่งยาดานลาง จงตอบคําถามตอไปนี้ โรงพยาบาลคณะเภสัชศาสตร คลินิกโรคตา หู คอ จมูก นายสมชาย สุขใจ อายุ 26 ป Rx 1.Theophylline SR (200 mg ) 1 tab bid 2. Turbutaline Turbuhaler 1 puff prn 3. Beclometasone inhaler 1 puff OD แพทยศักดิ์สิทธิ์ 2856


ใบสั่งยา HN1567/46

เลขที่ 125

# 30 #1 #1



345

MCQ

1. Therapeutic range ของยา theophyline ไดแก ก. 0-10 mcg /ml ง. 30-40 mcg/ml จ. 40-50 mcg/ml ข. 10-20 mcg/ml ค. 20-30 mcg/ml 2. toxicity ของยา Theophylline เมื่อระดับยาในเลือดสูงเกิน therapeutic range คือ ก. เกิดเชื้อราในชองปาก เสียงแหบ ใจสั่น ชัก ข. คลื่นไสอาเจียน ปวดศีรษะ ใจสั่น ชัก ค. ซึมเศรา เวียนศีรษะ กระวนกระวาย ชัก ง. Hyperglycemia มือสั่น กระวนกระวาย นอนไมหลับ จ. Hypokalemia hepatotoxicity ระคายเคืองกระเพาะอาหาร ปสสาวะขัด 3. ยาที่มีผลทําใหระดับยา Theophylline ในเลือดสูงขึ้นเมื่อรับประทานรวมกัน ไดแก 1. Ciprofloxacin 2. Erythromycin 3. Cimetidine 4. Loratadine ก.1,2 ข. 2,3 ค.3,4 ง. 1,2,3 จ. ถูกทุกขอ 4. กลไกการออกฤทธิ์การตานปฏิกิริยาภูมิแพของยา Theophylline คือขอใด ก. ปดกั้นตัวรับ H1 และ H2 บน target cells ข. ปดกั้น calcium influx เขาสู mast cell ค. Prolong high CAMP level ใน mast cell โดยการยับยั้ง phhosphatediesterase ซึ่งเปลี่ยน CAMP เปน S-AMP ง. Stimulate CAMP production โดยการจับbeta- adrenergic receptor บน mast cell จ. ลด histamine level โดยการยับยั้งการเปลี่ยน histidine เปน histamine 5. ในการตั้งตํารับยา Theophylline syrup ทานจะมีวิธีเตรียมใหไดยาน้ําเชื่อมใสอยางไร 6. หากเปน ด.ช.สมชาย สุขใจ ซึ่งมีอายุ 6 ป การบริหาร Theophylline SR เปนอยางไร ก. นําเม็ดยามาบด แลวแบงเปนสัดสวนที่เหมาะสม แบงใสซองๆละ 1 dose ละลายน้ําดื่ม ข. ละลายเม็ดยาในน้ํา แบงดื่มตาม dose ที่เหมาะสม ค. หักเม็ดยาเปนสัดสวนที่เหมาะสม แลวกลืนพรอมน้ํา 7. อาการขางเคียงที่อาจเกิดจากการใชยา turbutaline ไดแก อาการขางเคียงที่อาจเกิดจากการใชยา beclomethazone ไดแก Case ที่ 4 : นาง ก อายุ 35 ปมาขอซื้อยา Beclotide Inhaler ( Beclomethason) และ Ventolin (Salbutamol) Evohaler จากรานขายยาที่ทานเปนเจาของกิจการ ซักประวัติเพิ่มเติมทราบวาผูปวยรายนี้เปนโรคหืดมานานประมาณ 15 ปแลว 1. ปจจัยที่กระตุนที่ทําใหเกิดการจับหืด ไดแก ก. ความเย็น ง. กรรมพันธุ ข. ควันบุหรี่ จ. ถูกทุกขอ ค. การออกกําลังกาย 2. ลักษณะอาการของผูที่เปนโรคหอบหืดคือ ก. หายใจมีเสียงหวีด, หายใจขัด, ไอ ง. ไอแหงๆ, เจ็บหนาอก, หายใจขัด ข. แนนจมูก, ไอมีเสมหะ, มีมูกใส จ. ไอแหงๆ,หายใจไมออก, มีน้ํามูกขน ค. หายใจถี่, ไอมีเสียงกอง, หายใจขัด




346

MCQ

3. พยาธิสภาพของหลอดลมในผูปวยที่เปนโรคหอบหืด ไดแก ก. มีอาการอักเสบเรื้อรังของถุงลมในปอด ทําใหถุงลมไวตอสิ่งกระตุนมากกวาปกติ ซึ่งเปนแบบ reversible ข. มีอาการอักเสบเรื้อรังของถุงลมในปอด ทําใหถุงลมไวตอสิ่งกระตุนมากกวาปกติ ซึ่งเปนแบบ irreversible ค. มีอาการอักเสบเรื้อรังของหลอดลม ทําใหถุงลมไวตอสิ่งกระตุนมากกวาปกติ ซึ่งเปนแบบ reversible ง. มีอาการอักเสบเรื้อรังของหลอดลม ทําใหถุงลมไวตอสิ่งกระตุนมากกวาปกติ ซึ่งเปนแบบ irreversible จ. มีอาการอักเสบแบบเฉียบพลันของหลอดลม ทําใหถุงลมไวตอสิ่งกระตุนมากกวาปกติ ซึ่งเปนแบบ irreversible 4. ขอใดเปนกลไกที่ถูกตองของการเกิดโรคหอบหืด ก. Allergen กระตุนการสราง IgE ทําใหเกิด early phaser allergic reaction ข. Allergen กระตุนการสราง IgE ทําใหเกิด late phaser allergic reaction ค. Allergen จับกับ IgE บน mast cell ทําใหเกิดการหลั่ง mediator นําไปสู early phaser allergic reaction ง. Allergen จับกับ IgE บน mast cell ทําใหเกิดการหลั่ง mediator นําไปสู late phaser allergic reaction จ. Allergen form complex กับ IgE ฝงตัวบนเนื้อเยื่อของหลอดลมและกระตุนใหเกิดการอักเสบ 5. จากการซักประวัติเพิ่มเติมพบวานาง ก มีการจับหืดทุกวันโดยจะเปนในชวงเชาหลังตื่นนอน เมื่อ 2 วันที่ผานมาได พบแพทยจากการตรวจพบวาคา PEF = 75 % ของคาทํานาย ทานคิดวาผูปวยรายนี้มีความรุนแรงของโรคอยูใน ระดับใดตาม GINA Guideline ก. ระดับ 1 intermittent ง. ระดับ 4 severe persistent ข. ระดับ 2 mild persistent จ. ไมสามารถบอกระดับความรุนแรงของ ค. ระดับ 3 Moderate Persistent โรคได 6. ทานจะแนะนําการใชยาพน Becotide Inhaler ใหแกนาง ก อยางไร ก. หลังพนยาควรบวนปากทุกครั้ง ง. ยาออกฤทธิ์โดยการขยายหลอดลม ข. ไมควรใชยารวมกับ spacer จ. ถูกทุกขอ ค. ใชเฉพาะเวลาที่มีการจับหืด 7. อาการขางเคียงที่เกิดขึ้นจากการใชยาพน Becotide ไดแก ก. เชื้อราในชองปาก เสียงแหบ ง. มีสั่น นอนไมหลับ ข. คลื่นไส อาเจียน จ. ถูกทุกขอ ค. เวียนศรีษะ ใจสั่น 8. ยากลุมใดตอไปนี้ใชปนยาสําหรับควบคุมอาการหอบหืด ค. Nedocromyl, Glucocorticiod, ก. Glucocorticoid, Ketofen, ShortLeukotriene antagonist acting beta-2 agonist ง. Short-acting beta-2 agonist ข. Leukotriene antagonist, จ. ถูกทุกขอ Cromolyyn, Anticolinergic 9. หนึ่งเดือนตอมา นาง ก ผูปวยคนเดิมไดมาที่รานขายยาของทาน เพื่อขอซื้อยาเม็ดPrednisolone(5mg) จากการ ซักประวัติเพิ่มเติมทราบวา นาง ก มีการจับหืดบอยกวาเดิม บางวันจับหืดตลอดเวลาจนไมสามารถทํางานไดจึง ไดไปพบแพทย แพทยจึงจายยา Prednisolone(5mg) มาใหรับประทานโดยใหรับประทานครั้งละ 1เม็ดวันละ 3 ครั้งหลังอาหาร แตยาหมดแลวจึงมาขอซื้อยาเพิ่ม ในฐานะเภสัชกรทานจะจายและใหคําแนะนําในการใชยาแก ผูปวยรายนี้อยางไร ก. จายยาพรอมใหคําแนะนํา ใหรับประทานยานี้หลังอาหารทันที ข. จายยาให พรอมใหคําแนะนําใหกลับไปพบแพทย




10.

11.

12.

13.

14.

15.

347

MCQ

ค. ไมจายยาแตแนะนําใหผูปวยเพิ่มขนาดยาพน glucocortoicoid ง. ไมจายยา แตแนะนํา ใหแนะนําใหผูปวยกลับไปพบแพทย จ. ไมจายยาให แตแนะนําใหผูปวยเพิ่มขนาดยาพนขยายหลอดลมที่ใชอยู ในกรณีทารก ทานคิดวาจะสามารถลดอาการขางเคียงจากการใชยา Prednisolone(5mg) ไดอยางไร ง. เปลี่ยนเปนยารับประทานวันละครึ่ง ก. รับประทานแบบวันเวนวัน ข. รับประทานเวลาเดียวกันทุกมื้อ เม็ด ค. รับประทานเมื่อมีอาการรุนแรง จ. รับประทานกอนนอน ตามกฎหมายยา Prednisolone tablet จัดเปนยาประเภทใดและเภสัชกรจายไดหรือไม ก. เปนยาอันตรายเภสัชกรสามารถจายยาไดโดยไมตองมีใบสั่งแพทย ข. เปนยาอันตรายเภสัชกรจายยาเมื่อมีใบสั่งแพทยเทานั้น ค. เปนยาควบคุมพิเศษ เภสัชกรสามารถจายยาไดโดยไมตองมีใบสั่งแพทย ง. เปนยาควบคุมพิเศษ เภสัชกรจายยาไดเมื่อมีใบสั่งแพทยเทานั้น จ. เปนวัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาท เภสัชกรจายยาไดเมื่อมีใบสั่งแพทยเทานั้น ขอแตกตางของยาพน Meter- dose inhaler (MDI) กับ turbuhaler คือ ก. MDI บรรจุยาที่เปน powder ใชวิธีกดแลวหายใจเขาชาๆ turbuhaler บรรจุตัวยาที่เปน solution ใชวิธี สูดแรงๆ ข. MDI บรรจุยาที่เปน powder ใชวิธีสูดแรงๆ turbuhaler บรรจุตัวยาที่เปน solution ใชวิธีกดแลว หายใจเขาชาๆ ค. MDI บรรจุยาที่เปน solution ใชวิธีสูดแรงๆ turbuhaler บรรจุตัวยาที่เปน powder ใชวิธีกดแลว หายใจเขาชาๆ ง. MDI บรรจุยาที่เปน solution ใชวิธีกดแลวหายใจเขาชาๆ turbuhaler บรรจุตัวยาที่เปน powder ใชวิธี สูดแรงๆ จ. ไมมีขอแตกตางระหวาง Meter- dose inhaler (MDI) และ turbuhaler ขอดีของการใช spacer คือ ก. ชวยใหละอองยามีขนาดใหญขึ้น และความเร็วมากขึ้น ข. ชวยใหยาไมตกคางที่ปากและคอ ค. ชวยลดขนาดการใชยา ง. ชวยลดขั้นตอนในการพนยาทําใหสามารถพนยาไดงายขึ้น จ. ถูกทุกขอ เปาหมายในการรักษาผูปวยโรคหอบหืด ไดแก ก. ผูปวยสามารถควบคุมอาการของโรคได ไมเกิดการกําเริบของโรค ข. ผูปวยสามารถดํารงชีวิตไดตามปกติ ค. สามารถยกระดับสมรรถภาพการทํางานของปอดใหเพิ่มมากขึ้น ง. หลีกเลี่ยงอาการแทรกซอนจากการใชยาใหเกิดนอยที่สุด จ. ถูกทุกขอ 2 เดือนตอมา นาง ก ผูปวยคนเดิม พาลูกชายอายุ 7 ป มาที่รานยาของทานเพื่อมาซื้อ ยาพน inflammide (Budesonide )ทานคิดวาขนาดยาที่เหมาะสําหรับผูปวยรายนี้คือเทาไหร ถาผูปวยมีควมรุนแรงของโรคจัดอยูใน ระดับ Moderate persistent ข. 100-400 mcg/day ค. 400-600 mcg/day




348

MCQ

ง. 600-800 mcg/day ฉ. 1000-1200 mcg/day จ. 800-1000 mcg/day 16. ใหบอกวิธีการใชยาพน MDI, Turbuhaler , accuharler ที่ถูกตอง 17. Asthma กับ COPD( or COLD ) ตางกันอยางไร ก. COPD ใช supportive treatment ไมใชยา ข. สาเหตุสําคัญของการเกิด Asthma คือการสูบบุหรี่ ค. ยาหลักที่ใชใน COPD คือยาพน corticosteroid Case ที่ 5: ผูปว ยหญิงไทย อายุ 50 ป มีประวัติการเปนหอบหืด เขามารับการรักษาที่โรงพยาบาลดวย acute asthma attack หลังจากพนยาแลว แพทยไดใหยาไปใชตอที่บานดังนี้ Beclomethasone inhaler (250 mcg) 1X2 #1 Salbutamoi inhaler 2X prm #1 Theophylline 200 mg SR 1X1 pc #30 1.ขอใดตอไปนี้ไมใชอาการของ acute asthma attack ก. ไอ (coughing) ง. หายใจมีเสียงวี๊ด (wheezing) ข. หอบ จ. จุกแนนหนาอก ค. หัวใจเตนชา (bradycardia) 2.ยาใดตอไปนี้เปน Drug of choice ที่ใชบรรเทาอาการ acute asthma attack ง. Bromnexine ก. Beclomethasone ข. Salbutamol จ. Theophylline ค. Theophylline SR 3.หากมีอาการตอไปนี้ ระหวางที่ไดรับยา theophylline ควรสงผูปวยเพื่อตรวจระดับยาในเลือด ยกเวน ง. เปนไข ก. ปวดศีรษะ ข. หัวใจเตนเร็ว จ. คลื่นไส อาเจียน ค. หอบหืด 4.หากทานเปนเภสัชกรฝายวิเคราะห และไดรับผิดชอบวิเคราะหหาปริมาณตัวยาสําคัญใน theophylline tablet ทานจะเลือก วิธีเคราะหที่เหมาะสมในขอใด ก. TLC ง. AAS จ. IR ข. HPLC ค. Titraction 5.ในการควบคุมคุณภาพการผลิตยา Theophylline tablet กรณีที่ผลการตรวจวิเคราะหปริมาณตัวยาสําคัญ Theophylline ไดคาต่ํากวาที่ขึ้นทะเบียนไว แคต่ํากวาไมเกินรอยละยี่สิบ กรณีนี้จะพิจารณาวาเปนยาตามขอใด ก. ยาผิดมาตรฐาน ง. ยาปลอม ข. ยาเสื่อมคุณภาพ จ. ยาเถื่อน ค. ยาคุณภาพต่ํา 6.ปญหาในผูปวยโรคหือขอใดที่สามารถปองกันไดดวยการใหคําแนะนําเทคนิคการใชยาที่ถูกตอง ก. ผูปวยเกิดอาการใจสั่นหลังจากเริ่มใช และมีอาการนานประมาณ 1 สัปดาหจึงหายไป ข. ผูปวยเกิดลิ้นเปนฝาขาว เสียงแหบ หลังจากใชยาเปนเวลา 3 เดือน ค. ผูปวยเขาโพงพยาบาลแผนกฉุกเฉิน เนื่องจากการหอบ 2-3 ครั้งในชวง 1 เดือนที่ผานมา ง. เภสัชกรพบวาผูปวยใช Inhale bronchodilator หมดกอนเวลานัดพบแพทยเพื่อรับยาตอเนื่อง




349

MCQ

จ.

เภสัชกรพบวาผูปวยเหลือยา Inhale corticosteroid จํานวนมากกวาที่ควรเปนเมื่อมาพบแพทย ตามเวลาที่นัด 7.การใชยาแบบ Combination therapy ในผูปวยรายนี้มีขอดีหลายประการยกเวน ก. ชวยเพิ่มความรวมมือในการใชยาของผูปวย ข. ทําใหไดประสิทธิภาพในการควบคุมอาการหืดไดดีกวาการใชยาเดี่ยว ค. ใชระยะเวลาสั้นกวาในการควบคุมอาการหืด หรือจนสามารถควบคุมหืดได ง. ทําใหสามารถลดขนาดการใชยาของ inhale corticosteroid ลง จ. ไมมีขอใดถูก 8.ยาในขอใดที่ผูปวยสามารถซื้อตามรานขายยาแผนปจจุบันไดเมื่อมีใบสั่งแพทยเทานั้น ก. Terbutaline tubuhaler, beclometnasone inhaler ข. Budesonide inhaler, Salbutamol injection ค. Theophylline injection, Salmeterol inhaler ง. Budesonide tubuhaler, Theophylline injection จ. Budesonide inhaler, beclomethasone inhaler 9.ขอใดที่ไมใชคําแนะนําที่ถูกตอง เกี่ยวกับสมุนไพรที่จะใชในผูปวยรายนี้ ก. สมุนไพรที่จะสงผลดีตอผูปวยหอบหืดไดแก ชา เนื่องจากมีสารในกลุม xanthine alkaloids ที่มี ผลในการขยายหลอดลม ข. สมุนไพรอีกชนิดหนึ่งคือ ปป ที่แตโบราณมาไดใชบําบัดอาการจับหืด และปจจุบันพบวามีสารที่ ออกฤทธิ์คลาย xanthine alkaloids แตมีประสิทธิภาพในการขยายหลอดลมสูงกวา ค. สมุนไพรที่ใชกันตามครัวเรือนอีกชนิดที่หางายคือ ขิง ที่จะสงผลดีตรงที่ลดการหลั่ง histamine และยังมีฤทธิ์ตานอักเสบ ซึ่งมีการใชในผูปวยหอบหืดมานาน โดยเฉพาะในคํารายาจีน ง. อาหารเสริมกลุมอัลฟาฟา (alfafa) และผลหวาย (sage) ที่ไปชวยใหระบบภูมิคุมกันดีขึ้นอัน นาจะสงผลดีตอผูปวย จ. น้ําดื่มสมันไพรที่จะสงผลดีในการขยายหลอดลมอีกชนิดหนึ่งคือน้ําโกโก (cocoa) ซึ่งมีสาร theobromine อยู 10.ขอใดผิดเกี่ยวกับการตั้งตํารับยาที่ใหทาง respiratory ก. อนุภาคผงยาที่เล็กกวา 0.5 mcg จะถูกขับออกทางการหายใจ ทําใหไมเกิดฤทธิ์ในการรักษา ข. อนุภาคผงยาที่ใหญกวา 10 mcg เกาะติดกับ upper respiratory tract ค. อนุภาคขนด 1-5 mcg เทานั้นที่จะสามารถเกาะติดที่บริเวณ lower respiratory tract ง. การดูดซึมยาที่ไมชอบน้ํา (hydrophobic drug) ขึ้นกับ o/w partition coefficients จ. ยาที่ชอบน้ํา (hydrophilic drug) จะดูดซึมไดดีกวายาที่ไมชอบน้ํา (hydrophobic drug) Case6 : COPD+Pneumonia 60 ป หญิง สูบบุหรี่ 1. หากยา Cefazolin inj เปนยาในบัญชียาหลักแหงชาติที่องคการเภสัชผลิตและจําหนาย หากทานเปนเภสัชรพ. สังกัดกระทรวงสาธาฯ ทานจะดําเนินการจัดซื้ออยางไร a) จัดซื้อดวยวิธีตกลงราคาหากวงเงินไมเกิน 1 แสนบาท b) จัดซื้อดวยวิธีพิเศษไมจํากัดวงเงิน c) จัดซื้อดวยวิธีประกวดราคาหากวงเงินเกิน 1 แสนบาท d) จัดซื้อดวยวิธีสอบราคาหากวงเงินไมเกิน 1 แสนบาท




350

MCQ

2. หากแพทยในรพ.ตองการออกแบบการวิจัยเพื่อเปรียบเทียบผลากรรักษาพยาบาลโรค pneumonia ดวยยาใหมที่ บริษัทยาใหการสนับสนุน เทียบกับยามาตรฐานที่มี และขอคําแนะนําจากทานวารูปแบบการวิจัยที่เหมาะสมควร เปนเชนไร ทานจะแนะนํารูปแบบการวิจัยแบบใด a) randomized double blind controlled trial d) meta-analysis b) case-control e) quasi-experimental c) cohort 3. สมุนไพรที่มีฤทธิ์ยับยั้งแบคทีเรียในระบบทางเดินหายใจ a) บอระเพ็ด d) เพกา b) มะระขี้นก e) ฟาทะลายโจร c) ทับทิม 4. สมุนไพรบรรเทาการไอ a) มะนาว d) มะเฟอง b) มะละกอ e) กระเจี๊ยบแดง c) ฝรั่ง 5. ขอใดกลาวผิดเกี่ยวกับยารูปแบบเม็ด a) การเตรียมยา solution ทําไดโดยการใชตัวทําละลายรวมที่เปน organic solvent เพื่อชวยละลาย b) ยารูปแบบ solution มักมีคาความตานทานการไหลและแรงดึงดูดภายในสารละลายใกลเคียงกับน้ํา c) Suspension ใชเปนยาแดเขาหลอดเลือดได ถาขนาดอนุภาคเล็กมากๆ d) Emulsion ใชเปนอาหารทางหลอดเลือดดําไดแตควรเปนการเตรียมใหมๆ e) การลดความเจ็บปวดเมื่อฉีดทําไดโดยเติมสารบางชนิดเชน buffer 6. ขอใดถูกตองสุดเกี่ยวกับ tonicity ของยาฉีด a) จัดเปน colligative property b) สามารถปรับไดโดยเติมสารบางชนิดเชน phosphate acetate ซึ่งนิยมมาก c) การฉีด hypertonic solution กอใหเกิด cell lysis ได d) การฉีดยา isotonic ตอระบบเลือด มักเปน isotonic ตอเนื้อเยื่ออื่นดวย e) Normal saline เปนทั้ง isotonic และ iso-osmotic 7. ยาใดตอไปนี้มีขอบเขตฆาเชื้อใกลเคียง Ampicillin มากที่สุด a) Penicillin G d) Carbenicillin b) Cloxacillin e) Methicillin c) Amoxicillin 8. กลไกการออกฤทธิ์ ampicillin คือขอใด a)ยับยั้งการสราง cell wall ของแบคทีเรีย d)ยับยั้ง DNA transcriptionของแบคทีเรีย e)ยับยั้ง DNA replicationของแบคทีเรีย b)ยับยั้ง enz. β-lactamaseของแบคทีเรีย c)ยับยั้ง RNA translationของแบคทีเรีย 9. ขอใดตอไปนี้เกี่ยวกับ cefazolin ผิด d)ผูปวยที่แพ Penicillin สามารถใช Cefazolin ได a) ถูกทําใหหมดฤทธิ์โดน enz. β-lactamase e)จัดอยูในกลุม first generation cephalosporin b)มีขอบเขตการฆาเชื้อใกลเคียงกับ Penicillin c) มีรูปแบบที่ใชเปนยาฉีด




351

MCQ

MCQ เรื่อง CVS 1. ยาในขอใดสามารถทําใหเกิดอาการ Angina pectoris ได ก. Diltiazem ข. ISDN ค. Pseudoephredine ง. Propanolol จ. Verapamil 2.ผูปวยที่มีภาวะความดันโลหิตสูงควรหลีกเลี่ยงการใชยา HCTZ ยกเวนมีภาวะแทรกซอนในขอใด ก. เบาหวาน ข.โรคเกาท ค. โรคหืด ง. ภาวะไตวาย จ. แพยา sulfonamide 3.ขอใดไมใชปจจัยเสี่ยงตอการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ (coronary heart disease) ก. DM ข. สูบบุหรี่ ค. กินเค็ม ง. คนแก จ. HDL< 35 mg/dl 4.แพทยตองการใชยาลดความดันสําหรับชายอายุ 50 ปที่มีโรคหืด เภสัชควรแนะนําใหหลีกเลี่ยงยาใด ก. ACEI ข. ß Block ค. Calcium channel block ง. Diuretic จ. Vasoconstrictor 5.ยาตัวใดที่ทําใหเกิด syncope เมื่อใชยาใน dose แรกๆควรแนะนําแพทยใหเริ่มขนาดต่ําๆกอนและแนะนําใหทานกอน นอน ก. Atenolol ข. Clonidine ค. Hydralazine ง. Prazozin จ. Verapamil 6.ผูปวยชายอายุ 75 ป เปนโรคความคันโลหิตสูงและมีภาวะ Benign prostate hypertrophy รวมดวย ไมมีการแพยาใดๆ ยากลุมใดเหมาะสมที่สุด ก. α blocker ข. ß blocker ค. Calcium channel block ง. Diuretic จ. ARB 7.ขอใดมีหลักฐานยืนยันวาสามารถ recurrent ของ MI ได ก. ลดการสูบบุหรี่ ข. ลด HDL ค. ควบคุมความดันโลหิต ง. ลดน้ําหนัก จ. กินยา anticoagulant 8.ผูปวยเปนฝรั่งทานยาลดความดันของเมืองนอก ขนาด 25 mg วันละครั้ง สามารถนํายาเขามาที่ไทยไดกี่เม็ด ก. 20 ข. 30 ค. 40 ง. 50 จ. 60 9.ผูปวยที่ไดรับ MAOI เมื่อรับประทานปลาราหรือเนยแข็ง อาจเกิด acute hypertension เนื่องจากอาหารนี้มีสารประเภทใด ก. Tyramine ข. Glutamine ค. Phennelzine ง. Tyrosine จ. Phenylamine 10.Clofibrate มีฤทธิ์อยางไร ก. ตับโต ตับแข็ง ตับอักเสบ ข. ลด LDL ไดดีกวา VLDL เพิ่ม HDL ค. มีฤทธิ์แรงกวา Gemfibrozil ง. เพิ่ม incidence tumor ในคนและสัตว 11.ขอใดตอไปนี้เปนอาการขางเคียงที่เกิดขึ้นไดบอยจากการใชยาในกลุม antihyperlipidemia ก. ความดันโลหิตสูง ข. รบกวนการทํางานของระบบทางเดินอาหาร ค. ความผิดปกติของระบบประสาท ง. ใจสั่น จ. ปวดศีรษะขางเดียว 12.ยาในขอใดตอไปนี้ใหผลดีที่สุดในการลด variant angina ก. Propanolol ข. Nitroglycerine ค. sodium nitropusside ง. Nifedipine จ. isosorbide dinitrate 13.ยาในขอใดตอไปนี้สามารถการเกิด palpitation ได ยกเวน ก. กินยาแกปวดที่มี phenylpropanolamine ข. ภาวะ thyroid toxicosis ค. ดื่ม alcohol ง. กินยา aspirin จ. ภาวะครรภเปนพิษ




MCQ

352

Case: หญิงคูอายุ 32 ป ตั้งทองคนที่สามเมื่ออายุได 8 เดือนเศษ พบที่คลินิกวาความดัน 180/100 mmHg แตยังไมไดรับยา ลดความดัน แพทยไดสงคนไขไปโรงพยาบาลวัดความดันได 195/137 mmHg พบวาผูปวยไมไดยาลดความดันแตไดยาเรง คลอด โดยผูปวยมีอาการปวดหัวตาพรา แนนหนาอกและเสนเลือดในสมองแตก จนเสียชีวิต สวนลูกผาตัดรอกชีวิตได ถาผูปวยทองได 7 เดือน ตรวจพบโปรตีนในปสสาวะ 2+ มีอาการบวมและความดันโลหิตสูง ไดรับการวินิจฉัยวาเปน preclaemsia 1.ผูปวยควรไดรับการรักษาอยาไร ก. ให bed rest และสังเกตอาการ ข. ให nitroglycerine ค. ควรไดรับ ACEI ง. ให diuretic และจํากัดสารน้ําและเกลือ จ. ใหทําแทงเพื่อปองกันการเกิด severe stroke, liver damage, convulsion 2.ใน second และ third trimester ไมแนะนนําใหใชยาลดความดันโลหิต ยกเวนในกรณีที่ DBP>90 ซึ่งกรณีนี้อาจ จําเปนตองใชยาลดความดัน จะเลือกยาตัวใดที่ใชไดอยางปลอดภัย ก. Enalapril ข. Nifedipine ค. Atenolol ง. HCTZ จ. Methyldopa 3.ยาตัวใดที่มีขอหามใชเนื่องจากมีผลทําใหเกิด animal teratogenicity และ acute renal failure ก. ACEI ข. ß Blocker ค. Diuretic ง. Calcium channel blocker จ. Alpha blocker 4.ถาพบวาผูปวยมี Cholesterol 200 mg/dl ควรไดรับการรักษาหรือไม ถาควรจะเลือกใชยาตัวใด ก. ไมจําเปนตองใหยา ใหควบคุมอาหาร ข. ไมจําเปนตองใหยา ไมตองควบคุมอาหาร เพราะเปนภาวะปกติ ค. จําเปนตองใหยา โดยเลือกใช simvastatin ง. จําเปนตองใหยา โดยเลือกใช gemfibrozil จ. จําเปนตองใหยา โดยเลือกใช niacin 5.ถาทานตองการเลือกใชยา simvastatin (20) 1x1 ทานจะแนะนําใหรับประทานยาอยางไร เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการ ออกฤทธิ์ของยา ก. หลังอาหารเชา ข. หลังอาหารเที่ยง ค. หลังอาหารเย็น ง. กอนนอน จ. เมื่อไหรก็ไดที่สะดวก 6.ยาตัวใดมีคุณสมบัติเปน prodrug ก. Cyclophosphamide ข. Prednisolone ค. Enalapril ง. Niacin จ. Fluconazole 7. จากสูตรโครงสรางมีหมู carboxyl group กี่หมู ก. 1 ข. 2 ค. 3 ง. 4 จ. 5

8. ในการวิเคราะหหาหมู carbonyl gr. ในสูตรโครงสรางของ simvastatin เทคนิดใดตอไปนี้บอกวามีหมูดังกลาวอยูใน โครงสรางไดดีที่สุด ก. IR ข.NMR ค.HPLC ง. Mass spectro. จ. UV 9.สมุนไพรในขอใด มีฤทธิ์ลดความดันโลหิตและมีหลักฐานทางวิชาการมากพอ ก. ปลาไหลเผือก ข. ระยอมนอย ค. ยานาง ง. ชุมเห็ดเทศ จ. โสม 10.หากตองการวิเคราะหดวยเครื่องมือ Atomic absorption spectrophotometer ก. Prednisolone ข. Bactrim ค. CaCO3 ง. Fluconazole จ. Enalapril




353

MCQ

Case: ผูปวยชายอายุ 74 ป มาโรงพยาบาลดวยอาการเจ็บหนาอกมา 13 ชั่วโมง ผูปวยมีประวัติเปนโรคความดันโลหิตสูง และโรคเบาหวาน Type 2 มาประมาณ 10 ป เปนไขมันในเลือดสูงมา 5 ป ควบคุมความดันโลหิตและระดับน้ําตาลในเลือด ไดบางไมไดบาง ลาสุด BP 150/100 mmHg FBS 150 mg/dl HbA1c 9% ไมเคยมีอาการแนนหนาอกมากอน ตรวจสุขภาพ ประจําปมานาน 5 ป 13 ชั่วโมงกอนมาโรงพยาบาลมีอาการแนนหนาอกซายนาน 30 นาที มีเหงื่อออกมากญาติจึงนําตัวสงโรงพยาบาล จังหวัด ไดยาอมใตลิ้น และเคี้ยวยาเม็ดกลมสีชมพูบานเย็น ไดรับการวินิจฉัยวาเปน Acute MI with CHF จึงสงตัวมารักษา ตอที่รพ.มหาวิทยาลัย ยาเดิมที่เคยไดรับเปนยารักษาความดันโลหิตสูงและยารักษาเบาหวาน ผูปวยดื่มสุราปละ 2-3 ครั้ง ตามเทศกาล ครั้งละ ½-1 ขวดเบียร สูบบุหรี่มา 20 ป เลิกสูบแลว 5 ป ชอบซื้อยาระบายรับประทานเองเปนประจํา 1.ขอใดไมใชปจจัยเสี่ยงในการเกิดโรคกลามเนื้อหัวใจขาดเลือดของผูปวยรายนี้ ก. ความดันโลหิตสูง ข. ไขมันในเลือดสูง ค. โรคเบาหวาน ง. การสูบบุหรี่ จ. โรคไตจากภาวะเบาหวานและความดันที่เปนอยู 2.เมื่อผูปวยมาถึงโรงพยาบาล แพทยไดใหผูปวยเคี้ยวยาชนิดหนึ่งเพื่อชวยเรงกลามเนื้อหัวใจขาดเลือด ทาคิดวานาจะเปน ยาใด ก. Aspent gr.V ข. Orfarin (warfarin) ค. Ticlid (ticlopidine) ง. Persantin (dipyridamole) จ. Plavix (clopidogrel) 3.ยาที่แพทยใหเคี้ยวจากขอ 2 ทานคิดวามีรูปแบบอยางไร ก. Plain tablet ข. Film coat tablet ค. Enteric coat tablet ง. Sugar coat tablet จ. Sustain release tablet 4.เนื่องจากผูปวยมีไขมันในเลือดสูงเพื่อปองกันการเกิด Acute MI ทานจะเลือกใชยาขอใด ก. Cholestyramine ข. Gemfibrozil ค. Nicotinic acid ง. Simvastatin จ. ถูกทุกขอ 5.ยาลดความดันที่ผูปวยรายนี้ควรไดรับเพื่อปองกันความเสื่อมของไตและดีตอภาวะหัวใจลมเหลวคือยาใด ก. Atenolol ข. Enalapril ค. Furosemide ง. HCTZ จ. Spironolactone Case: ชายไทยคูอายุ 61 ป สูง 170 cm หนัก 70 kg มาพบแพทยที่โรงพยาบาลตรวจพบวามีความดันเลือดสูง 165/102 mmHg ผูปวยสูบบุหรี่วันละ 10 มวน ดื่มสุราเล็กนอยเปนครั้งคราว ผลการตรวจรางกายพบหัวใจหองลางซายโตเล็กนอย ผลตรวจทางหองปฏิบัติการปกติ ผูปวยไมมีประวัติโรคหืดและเบาหวาน แตเคยไดรับการรักษาอาการซึมเศราและนอนหลับ ยากเมื่อปที่แลว แพทยสั่งจายยา HCTZ 25 mg OD และ Enalapril 10 mg OD 1.คาความดันโลหิตของผูปวยจัดอยูในระดับใดตาม JNC 7 ก. Normal ข. Prehypertension ค. Hypertension stage 1ง. Hypertension state 2 จ. Hypertension stage 3 2.ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของ Enalapril คือ ก. เพิ่มการขับน้ํา เกลือโซเดียมและโปแตสเซี่ยม ข. ลดการกระตุนระบประสาทซิมพาเทติก ค. ยับยั้งการทํางานของ Angiotensin converting enzyme ง. ลดการสรางเรนิน จ. ลดการหลั่ง antidiuretic hormone 3.การใชยา HCTZ และ Enalapril รวมกันในผูปวยรายนี้อาจกอใหเกิดปญหาที่สําคัญ คือ ก. ทําใหระดับโซเดียมในเลือดสูงขึ้น ข. ทําใหการไอจากการใช Enalapril รุนแรงมากขึ้น ค. ความดันเลือดลดลงต่ําเกิน และเปนลมหนามืดในการใหยาครั้งแรก ง. ไตทํางานลมเหลว จ. ทําใหระดับโปแตสเซียมในเลือดต่ํา




MCQ

354

4.ผูปวยรายนี้ควรจะไดรับคําแนะนําเพิ่มเติมจากการใชยาอยางไร ก. แนะนําใหผูปว ยรับประทานผลิตภัณฑเสริมอาหารเพิ่มเติม ข. ใหคําแนะนําผูปวยเรื่องการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตประจําวันใหเหมาะกับโรค ค. นัดผูปวยมาเจาะเลือดซ้ําภายหลังจาก 1 สัปดาหเพื่อตรวจยืนยัน ง. แนะนําใหผูปวยรับประทานยาสมุนไพรของหมอพื้นบานที่คนทั่วไปนิยม จ. ถาผูปวยลืมทานยาแนะนําใหเพิ่มขนาดเปนสองเทาในครั้งถัดไป 5.การวิจัยเชิงทดลองเปรียบเทียบอุบัติการณอาการอันไมพึงประสงคจากการใชยา Lisinopril จํานวน 3 กลุมใหผลดังตาราง ควรใชสถิติใดสําหรับการวิเคราะหดังกลาว Percent of patient in controlled study Enalapril (n= 1349) Enalapril/HCTZ (n=629) Placebo (n= 207) incidence incidence incidence Dizziness Cough

5.4 3.5

9.2 4.6

1.9 1.0

ก. Unpaired t test ข. Paired t test ค. Chi-square test ง. Analysis of variance จ. Correlation 6.ผูปวยบนวาหลงทานยามีปสสาวะบอยจนรูสึกรําคาญ แพทยผูทําการรักษาอยูจึงปรึกษาทาน ทานจะใหคําแนะนํากับ แพทยวาอยางไร ก. ใหผูปวยทานยาอยางเดิมเนื่องจากเปนผลจากยา HCTZ ข. ปรับลดขนาดยา HCTZ ในชวงแรกของการรักษาแลวคอยๆเพิ่มขนาดขึ้น ค. เปลี่ยนเปนยาขับปสสาวะที่มีฤทธิ์ออนในกลุม K+ sparing diuretic ง. ลดขนาดของยา Enalapril จ. หยุดยา HCTZ แลวเปลี่ยนไปใชยาลดความดันกลุมอื่น 7.สามเดือนตอมาผูปวยกลับมาพบแพทย เนื่องจากมีอาการบวมตามบริเวณใบหนา ริมฝปาก ซึ่งแพทยวินิจฉัยวาเปน angioedema แพทยจึงเปลี่ยนไปใชยาตัวใหม จากประวัติผูปวยยาใดไมควรเลือกใช ก. Losartan ข. Metroprolol ค. Nifedipine ง. Prasozin จ. Verapamil 8.ในการศึกษากอนการตั้งตํารับยาเม็ด Enalapril ขอมูลใดไมจําเปนสําหรับการตั้งตํารับยาชนิดนี้ ก. Compressibility ข. Density ค. Solubility ง. Stability จ. Viscosity 9.หากเภสัชตองการเตรียมตํารับยาเม็ด Enalapril โดยวิธีตอดโดยตรง ขอใดเปนขอดีของวิธีการดังกลาว ก. ประหยัดเครื่องมือ โดยมีการลงทุนเกี่ยวกับเครื่องจักรต่ํา ข. มีสารแตงสีใหเลือกหลายชนิด ค. เหมาะกับยาที่ไมคงตัวตอความรอนและปริมาณตัวยาสําคัญต่ํา ง. เหมาะกับยาที่สลายตัวดวยปฏิกิริยา hydrolysis จ. การละลายของยาเม็ดงายกวาเพราะตัวยาไมเคยเปยกชื้นมากอน 10.จากโครงสรางทางเคมีของ Chlorothiazide ดังรูปเมื่อทําการวิเคราะห พบวายานี้มีคุณสมบัติเปนกรดออนและมี pKa สองคา คือ 6.7 และ 9.5 ในกรณีที่ปสสาวะ มีคา pH 8 ถามวายาจะถูกขับออกในรูปใด?




MCQ

355

11.ขอใดเปน Beta – Blocker ในกลุม cardioselective ก. Timolol ข. Metoprolol ค. Pindolol ง. Nadolol จ. Labetalol 12.ผูปวยเพิ่งเริ่มมีอาการแสดงทางคลินิกของ MI จะพบผลตรวจของเอนไซมใด ก. Acidic phosphate ข.alkaline phosphatase ค. Amylase ง. Creatine kinase 13.ยา calcium blocker ที่ออกฤทธิ์ขยายหลอดเลือดที่สมองไดดีที่สุด ก. Flunarizine ข. Ditiazem ค. Verapamil 14.ถาแพทยตองการเปลี่ยนยา nifedipine เปน verapamil อยากทราบวา verapamil เปนยากลุม ก. ACEI ข. Ca++ blocker ค. Diuretic ง. Beta-blocker จ. Alfa- blocker 15.Side effect ที่สําคัญของ verapamil คือ ก. Constipation ข. Tachycardia ค.N/V ง. Hyperkalemia จ. Hypocalemia 16.ขอใดเปนของ simvastatin ก. ลด TG, LDL เพิ่ม HDL ข. เพิ่ม TG,LDLและHDL ค. ลด TGเพิ่ม LDL,HDL 17.ผูปวยชายอายุ 55 ป แพทยวินิจฉัยวาเปน angina pectoris ระยะเริ่มตน ยาใดใดที่เหมาะสําหรับสําหรับผูรายนี้ ก. Ditiazem – propanolol ข. Isosorbide dinitrat – propanolol ค. Nifedipine - Isosorbide dinitrat ง. Propanolol – Nifedipine จ. Verapamil – Nifedipine 18.คําแนะนําสําหรับผูปวยในการลดไขมันในเลือดยกเวน ก. กิน cholesterol 200mg/วัน ข. ออกกําลังกาย ค. ลดน้ําหนัก ง. ลดการกินไขมันไมอิ่มตัว เพิ่มการกินไขมันอิ่มตัว จ. เปลี่ยนแหลงโปรตีน Cr โปรตีนจากปลา เตาหู 19.2 ปตอมา ผูปวยเกิด aterial filbilation ตองไดรับ wafarin คําแนะนําขอใดควรยกเวน ก. กินผักสีเขียว ข. ไมกิน NSAID พร่ําเพรื่อ ค. สังเกตจุดเลือดออกตามตัว ง. ตองแจงแพทยวาได wafarin ทุกครั้งที่พบแพทย จ. แนะนําการรับประทานวิตามิน E สูง เพื่อเพิ่มฤทธิ์ของ wafarin 20.ขอมูลเกี่ยวกับ clopidodrel ขอใดถูกตอง ก. ยับยั้ง prostaglandin ไมใหสราง TXA2 ข. เปนยาในกลุม II b/IIIa inhibitor ค. ตองตรวจ PT / INR อยางใกลชิด ง. หามใชรวมกับ aspirin เพราะจําทําใหเลือดไหลไมหยุด จ. ถูกทุกขอ




356

MCQ

21.ยาที่ใชรวมกันในขอใด ที่ลดอัตราการตายของผูปวยหลังเปน acute myocardial infraction ก. ASA + ISDN + lisinopril ข. ASA + Atenolol + lisinopril ค. ISDN + Atenolol + lisinopril ง. ASA + Nifedipine + lisinopril + Atenolol+clopidogrel 22.การทาน aspirin สามารถลดการเกิด CAD โดยมีคา OR 0.83 หมายความวาอยางไร ก. คนที่กิน aspirin มีโอกาสเปน CAD นอยกวาคนที่ไมกิน 17 % ข. คนที่กิน aspirin มีโอกาสเปน CAD นอยกวาคนที่ไมกิน 83 % ค. คนที่กิน aspirin มีโอกาสเปน CAD มากวาคนที่ไมกิน 17 % ง. คนที่กิน aspirin มีโอกาสเปน CAD มากกวาคนที่ไมกิน 83 % จ. คนที่กิน aspirin มีโอกาสเปน CAD เทากับคนที่ไมกิน 17 % 23.NTG รูแบบใด onset เร็วที่สุด ก. Sustained- release tablet ข. Transdermal patch ง. ค.Oral solution ง. Ointment จ. Sublingual tablet 24.ยา ISDN 041เหมาะกับอาการขณะกําเริบ คือ dosage form ใด ก. Extent release ข. Oinment ค. Solution ง. Sunlingual tablet จ. Transdermal 25.ยาที่ผูปวยไดรับกอนมารพ. คือ Nifedipine SR เปนการปลดยารูปแบบใด ก. ปลดปลอยยาทันทีหลังรับประทานอาหาร ข. ปลดปลอยยาอยางชา ค. ปลดปลอยยาในปริมาณที่แนนอน ง. คอย ๆปลอยยาออกมาดวยอัตรา& ในชวงเวลาที่กําหนด จ. คอย ๆปลดปลอยออกมาในปริมาณนอย ๆ กรณีศึกษา 1 ผูชายอายุราว 60 ป น้ําหนัก 90 kg สูง 170 cm มาปรึกษาที่รานขายยาเพื่อซื้อยาแกทองผูก พรอมกับนําผล BP ที่วัดไดจากโรงพยาบาลและยาลดความดันโลหิตที่เพิ่งรับประทานในชวง 1 เดือนที่ผานมา ยาที่ผูปวยรับประทานคือ Isoptin 40 mg 1x3 pc ผูปวยไมมีประวัติแพยาใดๆ รับประทานยาลดความดันไมสม่ําเสมอเพราะยุงกับการขายของตลอดทั้งวัน ความดันโลหิต ครั้งที่ 1 170/110 mmHg (วัดเมื่อ 1 มิ.ย.46) HR 95/min ครั้งที่ 2 150/95 mmHg (1 ก.ค. 46 หลังทานยาได 1 เดือน) HR 80/min คําถาม 1. ทานคิดวาความดันโลหิตผูปวยอยูในระดับควบคุมไดดีหรือไม เปาหมายคือเทาใด 2. ทานจะซักอะไรเพิ่มเติมจากผูปวยและจะแกปญหาเรื่องทองผูกอยางไร 3. ทานคิดวายาลดความดันที่เหมาะสมกับผูปวยรายนี้ คือยาอะไร รูปแบบใด 4. ทานคิดวาสามารถเปลี่ยนยา Isoptin 40 mg 1x3 pc เปน SR tablet 240 mg ครึ่งเม็ดไดหรือไม 5. Non pharmacological therapy สําหรับผูปวยโรคความดันโลหิตสูงโดยทั่วไปมีอะไรบาง




MCQ

357

กรณีศึกษา 2 ผูปวยชายอายุ 55 ป มาขอซื้อยาแกบวม ที่รานยาของทาน ประวัติที่บันทึกไวที่รานยาของทานดังนี้ วันที่ Diagnosis Medication Amount BP 2 มิ.ย. 46 CHF, HTN Enalapril(5) 1x2 pc 100 140/85 Lasix(40) 1x1 pc 50 ทานจะซักประวัติอะไรเพิ่มเติมและจะจายยาอะไรใหผูปวยเพื่อลดบวม ยา Enalapril มีปญหาเรื่องความคงตัวหรือไม และมีวิธีการเก็บรักษาอยางไร กรณีศึกษา 3 ผูปวยหญิงมีประวัติเปนโรคกลามเนื้อหัวใจขาดเลือด นําใบสั่งยามาซื้อยาที่รานยาของทานดังนี้ Isordil 5 mg SL prn Ismo (20) 1x2 ASA (60) 1x1 จงอธิบายกลไกการออกฤทธิ์ของยาในกลุม Nitrate Isordil 5 mg ตองเก็บรักษาอยางไร และวิธีการใชอยางไร จําเปนตองเคี้ยว Isordil กอนหรือไม จงเขียนฉลากสําหรับ Ismo (20) 1x2 ผูปวยถามวาในชวงแรกๆหลังการรับประทานยา Ismo ไปสักพัก มีอาการปวดศีรษะ วิงเวียน อาการเหลานี้แสดง วาผูปวยแพยา Ismo หรือไม จะใช IsoMack spray แทน Isordil 5 mg ไดหรือไมและมีวิธีการใช spray อยางไร จะใชแผนปดหนาอก nitroderm TTS แทน Isordil 5 mg หรือ Ismo (20) ไดหรือไม จงแนะนําวิธีการใช nitroderm TTS ที่ถูกตอง จงเขียนฉลากยาสําหรับ ASA ผูปวยรายนี้ให ASA เพราะเหตุใด จงอธิบายกลไกการออกฤทธิ์ หากมีอาการดีขึ้นแลว ไมเจ็บแนนหนาอกอีกยังจําเปนตองรับประทานยาที่แพทยใหมาตลอดหรือไม กรณีศึกษา 4 ผูปวยชายอายุ 50 ป ซึ่งเปนลูกคาประจําของรานยาทาน ไดนําใบแสดงผลการตรวจรางกายประจําปมาใหทานชวยอานผล ดังนี้ FBS 190 (70-110) HbA1c 9 (4-6%) Total CHOL 250 (50-200) HDL-C 30 (30-80) Triglyceride 155 (<150) BUN 18 (0.5-20) Scr 0.5 (0.5-2) ทานซักประวัติไดดังนี้ สูบบุหรี่สัปดาหละ 1-3 ซอง ไมไดออกกําลังกาย บิดาเปนโรคกลามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน เมื่ออายุ 63 ป น้ําหนักตัว 85 kg สวนสูง 160 cm จาก Lab ผูปวยมีคาใดผิดปกติบาง




358

MCQ

ผูปวยรายนี้มี risk factor ตอการเกิดกลามเนื้อหัวใจขาดเลือด อะไรบาง จงคํานวณ BMI ของผูปวยรายนี้ Lifestyle modification ที่ตองแนะนําใหกับผูปวยรายนี้ หากผูปวยรายนี้ควบคุมอาหารแลวแตยังไมสามารถไขมันในเลือดได ทานคิดวาควรเลือกใชยาในกลุมใดเพื่อลด ระดับไขมันในเลือดของผูปวยรายนี้ กรณีศึกษา 5 ผูปวยหญิงอายุ 45 ป มาปรึกษาถึงจ้ําเลือดที่เกิดขึ้นบริเวณแขน 2-3 แหง ผูปวยรับประทานยาwarfarin (5) 1 tab hs สําหรับ prophylaxis of venous thrombosis (desire INR = 2.0-3.0) และในชวง 2 wk. ที่ผานมาผูปวยมีอาการปวดทอง แพทยสั่งจาย Cimetidine (400) 1x2 pc ทานจะใหคําแนะนําอยางไรเกี่ยวกับอาการจ้ําเลือดที่เกิดขึ้น DRP ในผูปวยรายนี้มีอะไรบาง คา INR เมื่อได cimetidine รวมดวย ควรจะมีคาเพิ่มขึ้นหรือลดลง ถาผูปวยตองการเปลี่ยน warfarin ไปใชของบริษัทอื่น ทานจะแนะนําผูปวยอยางไร ทานจะแนะนําเรื่องการรับประทานสําหรับผูปวยที่รับประทานยา warfarin อยางไร




MCQ

359

MCQ เรื่อง DM Case: CC: ชายไทยคูอายุ 68 ป นําผลทางหองปฏิบัติการจากโรงพยาบาลมาขอคําปรึกษา HPI:ผูปวยมีปสสาวะบอยตอนกลางคืน PMH:เบาหวานและความดันโลหิตสูง 18 ป รักษาที่โรงพยาบาลใกลบานดวยยาลดระดับน้ําตาลในเลือด MED: Voglibose 1x3 pc Glipizide 1x2 ac Enalapril 1x1 pc เชา FH: มารดามีประวัติเปนโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง SH: ไมสูบบุหรี่ไมดื่มเหลา ชอบรับประทานอาหารรสหวาน ไมออกกําลังกาย LAB: BP 160/90 mmHg, FPG 160 mg/dl, HbA1c 8.2% 1. เปาหมายของระดับน้ําตาลในเลือดของผูปวยควรเปนเทาใด ก. FPG 90-130, HbA1c < 10 ข. FPG 90-150, HbA1c < 7 ค. FPG 90-130, HbA1c < 7 ง. FPG 90-150, HbA1c < 10 2. ขอใดเปนการใหคําแนะนําที่ถูกตองในการรับประทานยา Voglibose ก. รับประทานหลังอาหารทันทีและดื่มน้ําตามมากๆ ข. รับประทานกอนอาหาร 30 นาทีและใหอยูในทานั่งหามนอน ค. รับประทานพรอมอาหารคําแรก ง. รับประทานหลังอาหารไขมันเพื่อเพิ่มการดูดซึม Case: ผูปวยชายไทยคู อายุ 65 ป รูบรางทวม มาพบทานที่รายยาดวยอาการหนามืด ผูปวยเลาวาอาการดังกลาวเปนมาได 2 วัน หลังจากทําความสะอาดหองเก็บของ จากการซักประวัติผูปวยเลาวา เมื่อปที่แลวไดรับการวินิจฉัยจากแพทยที่ โรงพยาบาลวาเปนเบาหวาน ไดรับการรักษาโดยการใหยารับประทานชนิดเม็ด Diamicron®(Gliclazide 80 mg) รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละ 2 ครั้ง เชา – เย็น 1. ทานคิดวาผูปวยรายนี้เปนเบาหวานชนิดใด ก. Type 1 เพราะเปนผูปวยสูงอายุและเพิ่งไดรับการวินิจฉัยวาเปนเบาหวาน ข. Type 1 เพราะมีอาการหนามืด ซึ่งอาจเปนผลมาจากภาวะ DKA ค. Type 2 เพราะเปนผูปวยสูงอายุ และไดรับการรักษาดวยการรับประทานยา ง. Type 2 เพราะมีอาการหนามืดซึ่งเปนอาการแสดงหลักของเบาหวานชนิดนี้ จ. ยังไมสามารถระบุได 2. ทานจะใหคําแนะนําอยางไรแกผูปวยรายนี้ ก. แนะนําใหหยุดรัปบระทานยา เพราะอาการหนามืดเปนเพราะรับประทานยาตัวนี้ ข. แนะนําใหเพิ่มยา metformin เพราะ ยาที่ไดรับอยูอาจไมเพียงพอตอการรักษา ค. แนะนําใหเปลี่ยนเปนยากลุมอื่นที่ไมทําใหเกิดอาการหนามืด ง. แนะนําใหผูปวยรับประทานยาเดิมตอไป โดยแนะนําการปฏิบัติตัวเพื่มเติมใหกับผูปวย จ. แนะนําใหผูปวยเปลี่ยนเปนยาฉีดอินซูลิน ซึ่งรักษาจําเพาะเจาะจงในผูปวยรายนี้




360

MCQ

3. ภาวะแทรกซอนใดที่ไมจําเปนตองแนะนําใหผูปวยเบาหวานเฝาระวัง ก. ความดันโลหิตสูง ง. โรคตอกระจก จ. โรคเกาต ข. ไขมันในเลือดสูง ค. โรคหลอดเลือดหัวใจสูง 4. จากการศึกษาของ UKPDS (United Kingdom Prospective Diabetes Study) ไดแนะนําวายาใดมีผลชวยลด macrovascular complications ในผูปวยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่อวน ก. Acarbose ง. Repaglinide ข. Pioglitazone จ. Glipizide ค. Metformin 5. ในผูปวยที่เปนเบาหวานชนิดที่ 2 และไมสามารถควบคุมอาการได (FPG = 200 mg/dL, HbA1c = 8.2%) และมี ARF ไดรับการรักษาดวยยาGlipizideและRosiglitazoneแลวทานคิดวาควรจะพิจารณาการรักษาอยางไรตอไป ก. เพื่ม metformin ข. หยุดยา glipizide แลวเปลี่ยนเปน nateglinide แทน ค. เปลี่ยน rosiglitazone เปน 70/30 insulin BID ง. หยุดยา glipizide และให insulin แทน จ. ไมมีขอใดถูกตอง 6. จากสูตรโครงสรางดังตอไปนี้ของยา Glipizide จัดวาเปนยากลุมใด ก. Biguanides จ. Sulfones ข. Nicotinic acids ค. Sulfonylurea compounds ง. Nucleoside analogue 7. ขอใดไมใชขอดีในการเตรียมยา glipizide เปนแบบ Extended Release Tablet ก. เพื่อควบคุมอัตราความเร็วในกานําสงยาในระบบทางเดินอาหาร ข. ทําใหยาออกฤทธิ์ไดนานขึ้น ค. ทําใหยาละลายไดดีในกระเพาะ ง. ปองกันการดูดซึมของยาเร็วเกินไป จ. ทําใหสะดวกในการรับประทานยาเพียงวันละครั้งเทานั้น 8. เกี่ยวกับยา glipizide ขอใดผิด ก. glipizide มีคุณสมบัติคอนขาง non polar ข. glipizide เมื่อละลายในดางละลายไดดี ค. การเตรียมยา glipizide แบบ Extended Release Tablet ไมจําเปนตองทําในรูป salt form ง. Glipizide มีสูตรโครงสรางคลายกับ metformin จ. Glipizide จัดอยูในกลุม second generatino drug ของการรักษา type 2 diabetes 9. Rosiglitazone เปนยาลดระดับน้ําตาลในเลือดที่ หามใช ในโรคเบาหวานชนิดที่ 1 เพราะ ก. ลดระดับน้ําตาลในเลือดไดนอยเมื่อใหรวมกับ insulin ข. ลดระดับ insulin ค. ทําให insulin ไมสามารถออกฤทธิ์ไดเต็มที่ ง. อาจทําใหระดับน้ําตาลในเลือดลดลงจนเกิด hypoglycemia จ. ตองอาศัย insulin ในการออกฤทธิ์




361

MCQ

10. ผลขางเคียงสําคัญที่ตองมีการเผาระวังเปนพิเศษสําหรับการใชยาในกลุม Thaizolidinediones คือ ก. Renal toxicity ง. Hemolytic anemia จ. Cardiotoxicity ข. Retionpathy ค. Hepatotoxicity 11. ทําไม insulin ตองใหแบบฉีด ก. เพื่อใหไรเชื้อ ง. เพื่อออกฤทธิ์ตอเนื่อง ข. เพื่อความคงสภาพ จ. เพื่อหลีกเลี่ยงการถูกทําลายใน ค. เพื่อออกฤทธิ์เร็ว ทางเดินอาหาร 12. ขอใดผิดเกี่ยวกับ insulin ก. Lispro คือการสลับตําแหนงของอะมิโน(amino acid) pholine เปน lysine เพื่อใหออกฤทธิ์เร็ว ข. Protamine ใน NHP ทําใหออกฤทธิ์เร็ว ค. ใน phosphate buffers ไมสามารถผสม Lente ง. Insulin ในทองตลาด มักจะเปนแบบกึ่งสังเคราะหของหมูและวัว จ. Heramen จะ inactive monomendiactive 13. ขอใดเปนขอบงใชของ Acabose ก. กระเพาะปสสาวะอักเสบ ง. เบาหวาน ข. ไต จ. ความดันโลหิตต่ํา ค. ตับอักเสบ 14. เกิด hyperglycemia และ hypokalemia ยกเวน ก. hydrocortisone ง. Bumetanide ข. Chloperpamide จ. Prednisone ค. Hydrochlorothiazde 15. ภาวะใดควรรักษาดวย Glibenclamide ก. ภาวะ Ketoacidosis ง. DM type 1 ที่เปนโรคตับ ข. DM type 2 ที่ตั้งครรภ จ. DM type 2 ที่เปนโรคไต ค. DM type1or2ที่น้ําตาลปานกลาง 16. คุณสมบัติของ insulin preparation เปนดังนี้ ก. regular insulin เปน amorphous insulin ข. ultralente insulin สามารถใหโดยการฉีดได ค. semilente insulin เปน amorphous precipitate insulin ซึ่งเตรียมจาก insulin กับ zinc ion ใน accate buffer ง. isophine insulin เปนชนิดหนึ่งของ lente insulin จ. preinsulin มีฤทธิ์สูงกวา insulin เนื่องจากมีฤทธิ์ยับยั้ง Gluconeogenesis 17. พยาธิวิทยาของเบาหวาน ก. ความผิดปกติทางพันธุกรรรม ข. เกิดการทําลาย beta cell ที่ตับออน ค. Insulin resistance ง. ติดเชื้อ Craxaxis B4 จ. เกิด autoimmune ที่ตับออน




362

MCQ

18. หญิงไทยคูรายหนึ่งเปนโรคเบาหวาน Type I เชานี้มาหาหมอดวยอาการหอบเหนื่อย หนามืดจะเปนลม ไดฉีด NPH insulin ในตอนเชาแลว แตไมไดรับประทานอาหารเชา เนื่องจากรีบรอนไปทํางาน ตรวจวัด FBS = 40 mcg/dl (70-100) ปกติฉีด NPH 20 mcg/dl กอนอาหารเชา และ NPH insulin 10 mcg/dl กอนอาหารเย็น จากปญหาของหญิงรายนี้จะแกไขโดยใชสารตัวใด ง. Regular insulin ก. NSS จ. Lispro insulin ข. Sodium bicarbonate ค. Glucose 19. NPH insulin จัดอยูในประเภทใด ก. Rapid acting insulin ง. Long acting insulin ข. Short acting insulin จ. Ultralente insulin ค. Intermediate acting insulin 20. ปจจัยใดที่ไมสัมพันธกับระยะเวลาการออกฤทธิ์ของ insulin ก. particle size ง. site of injection ข. solubilizing จ. site of action ค. cristalinity 21. ภาวะ hypoglecemia จัดอยูในประเภทใดของ DRPs ก. Low dose ง. Non-compliance ข. High dose จ. ADR(Adverse Drug Reaction) ค. Uncessary therapy drug 22. ผูปวยหญิงไทยอายุ 58 ป มี BMI = 28 kg/m2 มาพบแพทย เนื่องจากมีปสสาวะบอย เจ็บหนาอก น้ําหนักลด ออนเพลีย แพทยวินิจฉัยวาผูปวยหัวใจขาดเลือด มาวันนี้ผูปวยมาพบแพทยไดจายยาเพื่อรักษา 1. Glibenclamide (5) 1x2 ac 2. Metformin (500) 1x3 pc 3. Isosorbide mononitrate (20) 1x2 ac 4. Aspirin (300) 1x1 pc จากขอมูลดังกลาว อาการใดตอไปนี้ของคนไขไมใชอาการ DM ก. polydipsia ง. weight loss ข. polyuria จ. fatigue ค. chest pain 23. ขอใดกลาวไมถูกตองเกี่ยวกับคําแนะนําของยาที่ผูปวยไดรับ ก. ยา glibenclamide ควรรับประทานกอนอาหารประมาณ 30 นาที ข. ยา ASA ควรรับประทานหลังอาหารทันที ค. อาการไมพึงประสงคของยาที่อาจพบสําหรับยา glibenclamide คือ weight gain ง. อาการไมพึงประสงคของ metformin คือ hypoglycemia จ. ไมควรดื่ม alcohol รวมกับ glibenclamide 24. กรณีที่ผูปวยรายนี้ไมสามารถใชยา metformin ไดและเปน glaucoma ควรใชยาใดแทน metformin ก. glucoside ข. rosiglitazone ค. chlorpropamide




363

MCQ

25. ขอใดกลาวไมถูกตองเกี่ยวกับกลไกการออกฤทธิ์ของ glibenclamide ก. กระตุนการหลั่ง glucagon ข. กระตุนการหลั่ง insulin จากตับออน ค. ลดการทําลาย insulin ที่ตับ ง. กระตุนการหลั่ง somatostatin 26. ขอใดเปนผลที่อาจเกิดขึ้นจากการใชยา glibenstermine เปนระยะเวลานาน ก. desensitization of sulfonylureas receptor ข. up-regulation of sulfonylureas receptor ค. down-regulation of sulfonylureas receptor ง. hyperinsulinemia จ. increase insulin sensitivity case: นายมาดี อายุ 65 ป รูปรางคอนขางอวน เขามาขอซื้อยารักษาโรคเบาหวานในรานยา โดยใหขอมูลแกเภสัชวารูสึกมี อาการออนเพลีย บางครั้งหนามืด คลายจะเปนลม หิวน้ําบอย และปสสาวะถี่ ซึ่งอาการดังกลาวเกิดในชวง 1 เดื่อนทีผานมา ผูปวยคิดวาตนเองเปนโรคเบาหวาน จากการซักประวัติพบวาเขายังเปนโรคความดันโลหิตสูงรวมกับโรคหลอดเลือดหัวใจ ตีบ ยาที่ใชประจําไดแก ASA 325 mg/d, nifedipine 30 mg/d, metoprolol 50 mg bid and nitroglycerine patch 0.2 mg/h 27. ขอใดตอไปนี้ ไมใช ลักษณะอาการที่เขาไดกับโรคเบาหวาน ก. polyphagia ง. myalgia ข. polydipsia จ. weight loss ค. polyuria 28. เภสัชกรประจํารานยาควรจายยาลดระดับน้ําตาลในเลือดใหผูปวยทันทีหรือไมเพราะเหตุใด ก. ควรจายยาลดระดับน้ําตาลในเลือดใหผูปวยทันที เพราะลักษณะอาการของผูปวยเปนอาการสําคัญ ของเบาหวานไดแก polydipsia and polyuria ข. ควรจายยาลดระดับน้ําตาลในเลือดใหผูปวยทันที แตควรซักประวัติเพิ่มเติมกอนใหยา เชนน้ําหนัก ตัวของผูปวยที่ผานมาในชวง 1 เดือนที่ผานมา, การดื่มเหลา สูบบุหรี่ ซึ่งเปนปจจัยเสี่ยงของการเกิด โรค ค. ไมควรจายยาลดระดับน้ําตาลในเลือดใหผูปวย ควรแนะนําใหผูปวยไปพบแพทย เพื่อตรวจวินิจฉัย เพิ่มเติมเกี่ยวกับระดับน้ําตาลในเลือดในภาวะอดอาหาร ง. ไมควรจายยาลดระดับน้ําตาลในเลือดใหผูปวย เนื่องจากอาการที่กลาวมาไมไดบงบอกถึง โรคเบาหวาน จ. ไมควรจายยาลดระดับน้ําตาลในเลือดใหผูปวย เนื่องจากยาเบาหวานจัดเปนยาอันตรายที่ตองจาย ตามใบสั่งแพทยเทานั้น 29. จากรายการยาที่นายมาดีไดใชอยูและยาลดระดับน้ําตาลในเลือดตอไปนี้ขอใดที่จัดเปนยาประเภทเดียวกัน ตามกฏหมาย ก. ASA, Nifedipine, glucophage ข. ASA, metoprolol, glucophage ค. Nifedipine, metoprolol, glucophage ง. Nifedipine, nitroglycerine patch, insulin จ. Metoprolol, nitroglycerine patch, insulin




364

MCQ

อีก 1 สัปดาหถัดมา นายมาดีกลับมาที่รานยาพรอมใบสั่งยาจากแพทยโดยแพทยวินิจฉัยวาเปนโรคเบาหวานชนิดที่ 2 30. ขอใดตอไปนี้ไมถูกตองเกี่ยวกับยา metformin ก. กลไกการออกฤทธิ์ของยาโดยการกระตุนใหตับออนหลั่งอินซูลิน৺ ข. กลไกการออกฤทธิ์ของยา ในการลดระดับน้ําตาลในเลือดคือ การเพิ่มการใชกลูโคสในรางกาย ค. ควรรับประทานยาหลังอาหาร 15 นาที เนื่องจากในผูปวยบางรายอาจมีอาการคลื่นไสอาเจียน ง. ไมควรใชยานี้ในผูปวยโรคไต (Reanl disease) เนื่องจากเปนการเพิ่มการสราง lactic ในรางกาย จ. สามารถใชยารวมกับยากลุม sulfonylurea และ insulin ได 31. ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับการใหคําแนะนําสําหรับผูปวยโรคเบาหวาน ก. ควรควบคุมอาหารและออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอควรทําควบคูกับการรับประทานยาลดระดับ น้ําตาลในเลือด ข. ควรตรวจสอบระดับน้ําตาลในเลือดเปนระยะในระหวางรับประทานยาอยางนอยเดือนละ 1 ครั้ง ค. ควรพกลูกอมที่มีน้ําตาลไวติดตัวเมื่อใชในภาวะน้ําตาลในเลือดต่ํา เชน หนามือ เวียนศีรษะ ง. การเลือกรับประทานอาหารประเภทคารโบไฮเดรต ควรเลือดรับประทานอาหาร ประเภทน้ําตาล โดยตรงมากกวาประเภทแปง เนื่องจากชวยชะลอระยะเวลาการยอยและดูดซึมน้ําตาลในรางกาย จ. ควรหมั่นดูแลทําความสะอาดเทาเปนประจํา หลังจากใชยา metformin ไดนานประมาณ 1 เดือน นายมาดี มีอาการผิดปกติ ผลตรวจรางกายพบคาดังนี้ serum bicarbonate 19 mEq/L, anion gap 21 (12±2), serum lactic acid 3.6 mEq/L (0.3-1.3) 32. ผลตรวจทางหองปฏิบัติการขางตน อาการผิดปกติของนายมาดี นาจะเกี่ยวของกับยาใด ก. ASA ง. Nifedipine ข. Metformin จ. Nitroglycerine ค. Metoprolol 38. อาการผิดปกติของนายมาดี ที่พบจัดเปนกลุมอาการที่เรียกวา ก. Drug hypersensitivity ง. lactic acidosis ข. Drug interactions จ. respiratory alkalosis ค. Drug induced hypoglycemia 39. โครงสรางตอไปนี้เปนโครงสรางของยากลุมใด ก. Iodoperoxidase inhibitor ข. Sulfonylurea ค. Thyroid hormone ง. Biguanide จ. Insulin analog 1 ปตอมา นายมาดีไมสามารถควบคุมระดับน้ําตาลได แพทยจึงปรับแผนการรักษาโดยจายยาดังนี้ Glucophage 1x2 pc, Monotard SC 20-0-0 40. ขอใดตอไปนี้ไมถูกตอง เกี่ยวกับคําแนะนําในการใชยารักษาเบาหวานที่นายมาดีไดรับ ก. ควรรับประทาน Glucophage หลังอาหารเชา-เย็น ข. ควรฉีดอินซูลิน กอนอาหารเชา 15-30 นาที ครั้งละ 20 ยูนิต ค. ควรเก็บอินซูลินในตูเย็น ง. หากลืมรับประทานยา เมื่อถึงยามื้อตอไปก็เพิ่มขนาดยาเปน 2 เทา৺ จ. ไมควรเก็บอินซูลินในชองแชแข็ง




365

MCQ

41. ทานคิดวายารักษาโรคเบาหวานเหมาะในการเตรียมยาออกฤทธิ์เนิ่นหรือไม เพราะเหตุใด เลือกขอที่ถูกตอง ที่สุด ก. เหมาะ เพื่อรักษาระดับน้ําตาในเลือดใหสม่ําเสมอตลอดเวลา ข. ไมเหมาะ เพราะยาควรจะลดระดับน้ําตาลในเลือดหลังจากรับประทานอาหารเสร็จใหมๆ เทานั้น ค. เหมาะ เพราะสะดวกในการใชยา ง. ไมเหมาะเพราะเม็ดยาจะมีขนาดใหญ กลืนลําบาก จ. ไมมั่นใจ ตองการขอมูลมากกวานี้กอนตัดสินใจ Case: นางสมศรี อายุ 53 ป ปวยเปนโรคเบาหวานนาน 10 ป รักษาดวยยา glipizide 10 mg bid มานาน 2 ปแลววันนี้มา พบแพทยตามนัด จากการตรวจรางกาย BP 125/80 mmHg, Wt 65 kg, Ht 160 cm จากการตรวจเลือดพบ FBS 240 mg/dl, HbA1c 10.2% เดือนกอน 6.9%, TC 185 mg/dl, LDL 104 mg/dl, HDL 45 mg/dl, TG 179 mg/dl 42. ขอมูลที่ทานตองซักถามเพิ่มเติมเพื่อประเมินสภาวะโรคของนางสมศรี 43. ระดับ HbA1c ที่ตองการสําหรับนางสมศรี แพทยปรับยาใหนางสมศรี เปน glipizide 20 mg bid 6 เดือนตอมาตรวจเลือดพบ FBS 145 mg/dl, HbA1c 9.2%แพทยจึง ปรับยาอีกครั้งเปน glipizide 20 mg bid และ metformin 500 mg bid 44. ทานจะแนะนําใหนางสมศรีตรวจวัดระดับน้ําตาลของเธออยางไร 45. การติดตามผลการรักษาดวย metformin ทานจะแนะนําวิธิใชยาแกผูปวยอยางไร และตองติดตามผลตรวจ lab อะไรบางหลังจากปรับยาแลว 9 เดือน ปจจุบันยาสําหรับนางสมศรี คือ glipizide 20 mg bid + metformin 1000 mg bid วันนี้ตรวจ HbA1c ได 8.7% แพทยจึงปรึกาทานวาอยากเพิ่ม insulin ใหนางสมศรี 46. ทานคิดวาควรเพิ่มยา insulin ใหนางสมศรีไหมและอยางไร 47. วันนี้ นางสมศรีมาพบแพทยตามนัด พรอมขอคําแนะนําจากทานเกี่ยวกับการใชโสม เพราะเพื่อนซี้อมาฝาก จากตางประเทศ ทานจะแนะนํานางสมศรีอยางไร 48. เหตุผลในทางเภสัชวิทยา ที่แพทยเพิ่ม metformin ในการรักษานางสมศรี ก. นางสมศรี อาจแพยาที่มี sulfa เปนองคประกอบทําใหใชยากลุม sulfonylurea ไมได แพทยจึงตอง เลือกใช metformin ใน combination therapy ข. Metformin และ glipizide จะเสริมฤทธิ์กันในการกระตุนการหลั่ง insulin ค. Metformin และ glipizide จะเสริมฤทธิ์กันในการควบคุมระดับน้ําตาล โดย metformin ไปกระตุน กระบวนการ glycolysis ของกลามเนื้อ และอวัยวะตางๆ৺ ง. Metformin ทําให glipizide ออกฤทธิ์ดีขึ้น โดย metformin กระตุน beta-cell ของตับออน เพิ่มการ สราง glucose transporter จ. Metformin เสริมฤทธิ์ของการลดระดับน้ําตาลในเลือดของ glipizide โดย metformin ยับยั้งการ ทํางานของ glucosidase ในระบบทางเดินอาหาร 49. เมื่อพิจารณากลไกการออกฤทธิ์ของยาแลว แพทยอาจเลือกใชยาใด ตอไปนี้ในการรักษา จึงใหผลทางเภสัช วิทยา เชนเดียวกับการใช metformin ก. Repaglinide ง. Acarbose ข. Insulin Lispro จ. เลือกใชไดทุกขอขางตน ค. Rosiglitazone




MCQ

366

50. Premixed insulin 30/70 หมายถึง ขอใด ก. Regular insulin ที่ตองผสมน้ํากอนฉีด ในอัตราสวน 3:7 ข. Insulin ผสมระหวาง semilente 30% กับ Ultralente 70% ค. Insulin ผสมระหวาง Regular insulin กับ NPH insulin ในอัตราสวน 3:7৺ ง. Insulin ผสมระหวาง Regular insulin กับ Lispro ในอัตราสวน 3:7 จ. Insulin ผสมระหวาง Lispro insulin กับ NPH insulin ในอัตราสวน 3:7 51. ปญหาจากการใช insulin ที่อาจเกิดขึ้นได ไดแกขอใด ก. Hypoglycemia ข. Lipoatrophy ค. ผื่นคัน ลมพิษ ง. ตามัว จ. ถูกทุกขอ

MCQ เรื่อง Thyroid กรณีศึกษาที่ 1นางอารี อายุ 66 ป เพิ่งไดรับการวินิจฉัยวาเปน Hypothyroidism หลังมีอาการ Subclinical hypothyroidism อยูระยะเวลาหนึ่ง แพทยสั่งจาย Thyroxine 50 mcg/day ยาที่เธอใชประจําคือ carbamazepine 200 mg tid และ Ferrous sulfate 200 mg/day ทานจะแนะนําการใชยาแกเธออยางไร กรณีศึกษาที่ 2สตรีรายหนึ่ง อายุ 28 ป มีผลการตรวจการทํางานของ Thyroid gland ดังนี้ - Thyroid stimulating hormone (TSH) ต่ําเกินกวาชวงปกติ - Thyroxine สูงเกินกวาชวงปกติ 2.1 กลุมอาการใดสอดคลองกับผลสรุปที่ไดจากการตรวจการทํางานของ Thyroid gland ก. Goiter, Constipation, Lethargy, Dry skin ข. Goiter, Depression, Puffy face, Lethargy ค. Goiter, Cold intolerance, Decrease sweating, Bradycardia ง. Goiter, Loose bowels, Insomnia, Irritability จ. Goiter, Fatigue, Weight gain, Decrease appetite กรณีศึกษาที่ 3 จากโครงสรางตอไปนี้

ก.

ข.

ค.

แพทยเริ่มการรักษาคนไขดังกลาวดวยยาตอไปนี้ Propanolol 20 mg QID for 3 weeks ยา A 100 mg TID for 6 weeks




MCQ

367

คนไขรับประทานยาตามคําแนะนํา และเมื่อถึงเดือนที่ 2 ของการรักษา พบวาคนตั้งครรภไดประมาณ 1 เดือน แพทย สรุปวา Thyroid disorder ของคนไขดีขึ้น แตยังไมเขาสู Euthyroidal stage 3.1 ยา A จัดอยูในบัญชียา ก. ตามบัญชียาหลักแหงชาติ ป 2542 ยาที่อยูในบัญชียา ก. หมายถึงยาในขอใด ก. รายการยาที่ตองใชผูเชี่ยวชาญ ข. รายการยาที่จําเปนตองใชในสถานพยาบาลบางระดับ ค. รายการยาสําหรับใชเฉพาะในโครงการพิเศษของกระทรวง ง. รายการยาที่มีความจําเปนสําหรับสถานพยาบาลทุกระดับ จ. รายการยาที่ควรประเมินการใชยา เนื่องจากตองใชดวยความระมัดระวังเพื่อชวยชีวิตคนไขบางราย 3.2 การปฏิบัติในขอใด เหมาะสมกับผูปวยรายนี้ ก. เปลี่ยนยา A เปนยา B ในขนาดที่สมมูลกัน ข. แนะนําใหคนไขใชยาเหมือนเดิม ค. หยุดรับประทานยา แลวเปลี่ยนเปนการรักษาดวยการผาตัด ง. หยุดรับประทานยา แลวเปลี่ยนเปนการรักษาดวย Radioactive Iodine จ. เพิ่มขนาดยา Propanolol 3.3 คนไขอาจเกิดอาการไมพึงประสงคในขอใด ก. Agranulocytosis ง. SLE like syndrome ข. Arthritis จ. Metallic test ค. Dizziness กรณีศึกษาที่ 4 Hypothyroid รูสึกวาจะมีคา Lab มาใหนะ ดูแลวจะพบวาคา FT4 มีคาต่ํา TSH มีคาสูง 4.1 เปนโรคอะไร 4.2 ถาเปนมาก ๆ แลวไมรักษาจะเปนอะไร 4.3 โรคนี้เกี่ยวของกับอะไร และเกิดจากอะไร 4.4 Drug of Choice 4.5 สูตรโครงสรางของสารที่จับกับ receptor ไดดีที่สุด (I ตองอยูที่ตําแหนงไหนบาง, กรดอะมิโนตองอยูในรูป D หรือ L หรือ DL form) 4.6 สารที่ออกฤทธิ์ไดดีที่สุด (ชื่อเต็มของ T3) 4.7 ถามวาขอใดถูก (รูสึกวา choice จะเกี่ยวกับ therapy เชน การติดตามการรักษาจากระดับ TSH หลังจากใช ยา 4-6 weeks และปรับขนาดยา) กรณีศึกษาที่ 5 นางสา อายุ 30 ป ไดรับการวินิจฉัยจากแพทยวาเปนโรคตอมธัยรอยดทํางานมากเกินไป แพทยสั่งยา นาง สานําใบสั่งแพทยมาซื้อที่รานขายยาเภสัชชุมชน ดังนี้ Methimazol (5) 2 tab bid #120 1.กอนจายยาใหนางสา เภสัชกรควรซักถามขอมูลประวัตินางสา ขอใดตอไปนี้ไมมีความจําเปนตองซักถาม ก. ตั้งครรภอยูหรือไม ข. อยูระหวางใหนมบุตรหรือไม ค. ใชยาตานการแข็งตัวของเลือดอยูหรือไม ง. เคยไดรับยานี้มากอนและเคยแพยานี้หรือไม จ. เปนโรคไตหรือไม




368

MCQ

2. เภสัชกรควรใหคําแนะนําขอมูลเหลานี้แกนางสาขณะจายยาให ยกเวนในขอใดตอไปนี้ ก. หลังจากเริ่มใชยาถามีอาการไข เจ็บคอ มีแผลในปาก ควรรีบไปพบแพทยและรีบหยุดยา ถาสาเหตุเกิด จากยา ข. ควรไปพบแพทยและตรวจเม็ดเลือดขาวเปนระยะๆ ค. ถาระหวางใชยาเกิดตั้งครรภใหไปพบแพทย ง. ยานี้ตองใชติดตอกันเปนระยะเวลา 1 ป แลวหยุดยา จ. ถามีอาการผิดปกติเกิดขึ้น เชน ดีซาน ปวดขอ ปวดกลามเนื้อ ขออักเสบ ใหไปพบแพทย 3. ขอใดตอไปนี้ถูกตอง ก. methimazole และ propylthiouracil เปนยาตานธัยรอยดกลุมเดียวกัน มีกลไกการออกฤทธิ์เหมือนกัน ข. methimazole ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม peroxidase ซึ่งมีบทบาทสําคัญในกระบวนการสรางฮอรโมนธัย รอยด ค. สารกัมันครังสีไอโอดีน ใชรักษาอาการธัยรอยดเปนพิษไดดวยกลไกการทํางายเซลลในตอมธัยรอยด โดยตรง ง. การผาตัดเปนอีกวิธีหนึ่งในการรักษาผูปวยธัยรอยดเปฯพิษ ในกรณีที่ผูปวยมีตอมธัยรอยดโตมาก ผูปวย ที่ไมสามารถทนยาตานธัยรอยดืได สตรีมีครรภที่แพยาตอนธัยรอยด จ. ไอโอดีนขนาดสูง ใชรักษาผูปวยที่ตอมธัยรอยดทํางานนอยเกินไป ไอโอดีนจะชวยกระตุนใหมีการสราง ฮอรโมนธั้ยรอยดเพิ่มขึ้น หลังจากใชยาไปได 3 สัปดาห นางสารูสึกไมสบายมากจึงไปพบแพทย แพทยืตรวจพบวา นางสา มีอาการ agranulocytosis รุนแรงจากยา จึงรักษาภาวะดังกลาว และเปลี่ยนวิธีการรักษาอาการธัยรอยดเปนพิษดวยการให Lugol’s solution รับประทาน 2 หจด วันละ 1 ครั้ง โดยผสมในน้ําผลไมเปนเวลา 10 วัน และให propanolol รวมดวย กอนการผาตัด 4. ขอใดตอไปนี้ไมถูกตอง ก. Lugol’s solution เปนสารละลายกัมมันตรังสีไอโอดีน ข. แพทยให propanolol เพื่อคุมอาการทางระบบซิมพาเทติก ไดแก อาการใจสั่น มือสั่น เหงื่อออก วิตก กังวล เปนตน ค. ฤทธิ์ไมพึงประสงคของ Lugol’s solution เชน เจ็บเหงือกและฟน ปฏิกิริยาภูมิไวเกิน เปนตน ง. กลไกการออกฤทธิ์ของ สารกัมมันตรังสี ไอโอดีน คือการทําลายเซลลของตอมธัยรอยด จ. Lugol’s solution มี่ความแรงนอยกวา supersaturated potassium iodide solutio (SSKI) หลังจากการผาตัด 1 ป นางสา มีอาการของตอมธัยรอยดทํางานนอยเกินไป แพทยสั่งยาดังนี้ L-thyroxine sodium 10 microgram 1x1 OD #100 5. ประวัติการเปนโรคหรือไดรับยาบางชนิดอาจมีผลกระทบลหรือคตวรระวังเมื่อนางสาไดรับยานี้ ยกเวนขอใด ตอไปนี้ ก. โรคตับ ข. โรคเบาหวาน ค. โรคหัวใจ ง. รับประทาน cholestyramine เพื่อคุมระดับไขมันเลือด จ. รับประทานยาตานการแข็งตัวของเลือด 6. ขอใดตอไปนี้ไมถูกตอง ก. L-thyroxine sodium คือเกลือโซเดียมของ isomer ของ T4




369

MCQ

ข. L-liothyronine sodium ออกฤทธิ์เร็วกวา แรงกวา แตระยะเวลาในการออกฤทธิ์สั้นกวา L-thyroxine sodium ค. T4 เปนยาที่เลือกใชในกรณีที่ผูปวยตองรับยาทดแทนเปนเวลานาน ในขณะที่ T3 เปนยาที่นิยมใชในภาวะ myxoedema coma ง. Liotrix คือ ยาเตรียมที่สกัดไดจากตอมธัยรอยดของสัตวมีปริมาณตัราสวนของ T4 และ T3 ที่เหมาะสม৺ จ. ทั้ง T4 และ T3 ใชในสตรีมีครรภและทารกแรกเกิด 7. ขอใดตอไปนี้ไมถูกตอง ก. T4 active กวา T3 ข. T4 มีคา pKa นอยกวา T3 ค. T4 จับกับ protein มากกวา T3 ง. T4 แตกตัวมากกวา T3 จ. T4 มี phenolic hydroxy group นอยกวา T3 8. Propylthioouracil มีสูตรโครงสรางดังตอไปนี้ ก. เปน 3-Thiouracil derivative ข. เกิด Tautomerization ได โดยเปลี่ยนจาก Keto form เปน Thioenol form ค. ออกฤทธิ์ไดเร็วเพราะเกิด Tautomerization ไดงาย ง. Enolic hydroxy gr. อยูที่ carbon ตําแหนงที่ 4 จ. 6-Propylthiouracil มีฤทธิ์ สูงกวา 6-Methylthiouracil เพราะมี Hydrophilicity สูงกวา กรณีศึกษาที่ 7 สตรีรายหนึ่ง อายุ 28 ป มีผลการตรวจการทํางานของ Thyroid gland ดังนี้ - Thyroid stimulating hormone (TSH) ต่ําเกินกวาชวงปกติ - Thyroxine สูงเกินคาชวงปกติ 7.1 กลุมอาการใดสอดคลองกับผลสรุปที่ไดจากการตรวจการทํางานของ Thyroid gland ก. Goiter, Constipation, Lethargy, Dry skin ข. Goiter, Depression, Puffy face, Lethargy ค. Goiter, Cold intolerance, Decrease sweating, Bradycardia ง. Goiter, Loose bowels, Insomnia, Irritability จ. Goiter, Fatigue, Weight gain, Decrease appetite แพทยเริ่มการรักษาดวยยารับประทานตอไปนี้ Propanolol 20 mg QID for 3 weeks Propylthiouracil 100 mg TID for 6 weeks ผูปวยรับประทานยาตามคําแนะนํา และเมื่อถึงเดือนที่ 2 ของการรักษาพบวาผูปวยตั้งครรภไดประมาณ 1 เดือน แพทย สรุปวาสภาวะทางคลินิกของภาวะตอมไทรอยดของผูปวยดีขึ้น แตยังไมเขาสู Euthyroidal state 7.2 Propylthiouracil จัดอยูในบัญชียา ก ตามบัญชียาหลักแหงชาติป 2542 ยาที่อยูในบัญชียา ก หมายถึงขอใด ก. รายการยาที่ตองใชผูเชี่ยวชาญ ข. รายการยาที่จําเปนตองใชในสถานพยาบาลบางระดับ ค. รายการยาสําหรับใชเฉพาะในโครงการพิเศษของกระทรวง ง. รายการยาที่มีความจําเปนสําหรับสถานพยาบาลทุกระดับ จ. รายการยาที่ควรประเมินการใชยา เนื่องจากตองใชดวยความระมัดระวังเพื่อชวยชีวติ คนไขบางราย




MCQ

370

7.3 การปฏิบัติในขอใด เหมาะสมกับผูปวยรายนี้ ก. เปลี่ยนยา Propylthiouracil เปนยา methimazole ในขนาดรับประทานที่สมมูลกัน ข. แนะนําใหผูปวยรับประทานยา Propylthiouracil ในขนาดดังกลาวตอไป ค. หยุดรับประทานยา เปลี่ยนวิธีการรักษาเปนการผาตัดตอม ง. หยุดรับประทานยา ใกการรักษาดวยการทาน Radioactive Iodine จ. เพิ่มขนาดยา Propanolol ใหรับประทานตอรวมกับยา Propylthiouracil 7.4 อาการไมพึงประสงคใดเกิดขึ้นจากการใช thiouracil ก. ปวดขอ ง. SLE like syndrome ข. เม็ดเลือดขาวต่ํา จ. Metallic test ค. งวงนอน 7.5 ขอใดถูกตองเกี่ยวกับยา Propylthiouracil ก. เปนอนุพันธของ thiourea ข. ยับยั้งการหลั่งของ thyroid hormone ค. ใชรักษา hypothyroid ง. กระตุนเอนไซม thyroid peroxidase จ. เพิ่มการสราง T3 7.6 Propylthiouracil: White, crystalline sub that has a bit?? Water มีการผลิตเปน...ขนาด 50 mg เปนเม็ดสีขาว โครงสรางของยา

Carbimazole

Propylthiouracil

Methimazole

ขอใดถูกตองเกี่ยวกับยา methimazole, carbimaole และ propylthioyuracil ก. methimazole, carbimaole และ propylthioyuracil ถูก metabolize โดยปฏิกิริยา desulfunation กอนจึงจะได สารที่มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ข. Propylthiouracil จะถูก metabolize โดยปฏิกิริยา dealkylation ซึ่งจะตัด Propyl group ออกกอนจึงจะไดสาร ที่มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่ตองการ ค. Methmazole จะถูก metabolized โดยปฏิกิริยา conjugation ไดเปน carbimazole จึงจะไดสารที่มีฤทธิ์ทาง เภสัชวิทยาที่ตองการ ง. ตองเกิดปฏิกิริยา amide hydrolysis กับโครงสราง carbimazole จึงจะไดสารที่มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่ ตองการ จ. ตองเกิดปฏิกิริยา ester hydrolysis กับโครงสราง carbimazole จึงจะไดสารที่มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่ตองการ 7.7 ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการใชยา propanolol รวมกับ propylthiourcil ก. Propanolol เปน alpha-adrenergic blocking agent ชนิดหนึ่ง ข. Propanolol ชวยลดอาการตาง ๆ เชน tremor และ tarchycardia ที่เกิดจาก thyrotoxicosis ค. Propanolol มีความสําคัญตอ Pharmacokinetic ของ propylthiouracil ทําใหการดูดซึมและฤทธิ์ของยา propylthiouacil ดีขึ้น ง. Propanolol ชวยลดอาการขางเคียงจากการใชยา propylthiouracil




MCQ

371

จ. Propanolol ออกฤทธิ์เสริมกับ propylthiouracil โดยลดการสังเคราะห T4 7.8 ขอใดผิดเกี่ยวกับ goiter ก. Ion บางชนิด เชน thiocyanate อาจมีผลทําใหเกิด goiter ข. Thiocyanate อาจไดจากการ metabolized สารจาก....เชน กะหล่ําปลี ค. Lithium สามารถลด secretion ของ thyroxine และ thiiodothyroxine และสามารถชวยในการรักษา hyperthyroidism ง. Goitrin สามารถยับยั้ง thyroid peroxidase จ. Percholate เปน ion ที่ชวยเพิ่มการ uptake iodine และเพิ่มระดับ iodine ใน thyroid 7.9 ชุมชนที่มีคนเปน toxic goiter มาก บงบอกวาชุมชนนั้นมีลักษณะอยางไร ก. ไดรับ iodine ต่ําเกินไป ข. ไดรับ iodine มากเกินไป ค. แหลงน้ําดื่มมีการปนเปอนสารหนู ง. แหลงน้ําดื่มมีการปนเปอนสารตะกั่ว จ. กินอาหารที่มี thiocyanide มากเกินไป 7.10Lugol’s solution ประกอบดวยสารชนิดใดเปนสวนประกอบ ก. Iodine + KI ข. Manganese ค. Methimazole ง. Thiocyanate จ. Propylthiouracil




MCQ

372

MCQ เรื่อง bone and Joint Disorder Case: ชายไทยอายุ 55 ป มีโรคประจําตัวโรคเกาท มาที่โรงพยาบาลเนื่องจากโรคเกาทกําเริบ จากการซักประวัติทราบวา เมื่อคืนผูปวยดื่มเหลาและรับประทานเปดยางเปนกับแกลม สําหรับยาเดิมที่เคยไดรับคือ Indomethacin 1. ขอใดบงบอกอาการทางคลินิกของโรคเกาท ก. ขอฝดยามเชา (Morning stiffness) อยางนอย 1 ชม. ข. มี nodule ขึ้นบริเวณขอที่อักเสบ ค. มักเกิดกับขอใหญๆที่รับน้ําหนักมาก ง. อาจพบนิ่วตกตะกอนที่ไตได มีขอเทาบวม จ. อาการปวดเกิดขึ้นที่ขอเดียวกับทั้งสองขางของรางกาย 2. ขอใดเปนแบบแผนการรักษาที่เหมาะสมกับผูปวยในลักษณะนี้ ก. Indomethacin ข. Colchicine ค. Indomethacin + Colchicine ง. Colchicine + Allopurinol จ. Indomethacin + Colchicine + Allopurinol 3. ขอใดเปนอาการไมพึงประสงคที่สําคัญของ Colchicine ง. กดการทํางานของไขกระดูก ก. ถายดํา ข. ทองเสีย จ. ฟนเปลี่ยนเปนสีเหลือง ค. ปสสาวะมีสีแดง Case: หลังจากการรักษาอาการจนหายแลว ผูปวยไดยาเดิมกลับไปรับประทานที่บานเปนเวลา 2 สัปดาห เมื่อมา โรงพยาบาลอีกครั้งเพื่อติดตามผลการรักษาแพทยวินิจฉัยวาผูปวยมีโรคกระเพาะอาหารเปนแผล (Peptic ulcer) รวมดวย จึงสั่งเปลี่ยนยา Indomethacin เปนยาชนิดอื่น 4. ยาในขอใดที่เหมาะสมที่สุดในการใชทดแทน Indomethacin ในผูปวยรายนี้ ก. Meloxicam ง. Celecoxib ข. Nabumetone จ. Sulindac ค. Loxoprofen 5. ขอใดที่ไมใช Non-steroidal anti-inflammatory drug (NSAIDS) 6. หากตองการลดการระคายเคืองกระเพาะอาหารจากยาเภสัชกรควรเลือกจายในรูปแบบใด ก. จายยาที่มีรูปแบบที่ไมละลายน้ํา ข. จายยาที่อยูในรูป enteric coated tablet ค. จายยาที่เปน film coated tablet ง. จายยาที่เปน sugar coated tablet จ. จายยาที่เปน controlled release tablet 7. การออกกําลังกายประเภทใดที่เหมาะสมสําหรับผูปวยรายนี้ ง. บาสเกตบอล ก. เทนนิส ข. รักบี้ จ. ยิมนาสติก ค. จอกกิ้ง




373

MCQ

8. อาหารประเภทใดที่เหมาะแกผูปวยรายนี้ ก. ปกไกเหลาแดง ง. แกงจืดเตาหูหมูสับ จ. เกาเหลาเครื่องในหมู ข. ยอดมะพราวผัดกุง ค. ซุปหนอไม Case: หลังจากนั้นอีก 2 สัปดาหยาที่ไดรับหมด ผูปวยไมอยากไปโรงพยาบาลจึงนําตัวอยางยาเดิมที่ไดรับไปซื้อยาที่ราน ขายยาแผนปจจุบัน และบอกเภสัชกรวาตนเองเปนโรคเกาทตอนนี้มีขอบวมและปวดมากเภสัชกรจึงจายยาใหดังนี้ A. Indomethacin capsule #15 tabs B. Ranitidine tablet # 10 tabs C. Paracetamol tablet #1แผง D. Prednisolone tablet #15 tabs E. Diclofenac gel # 1 หลอด 9. ขอใดตอไปนี้ถูกตองที่สุด ก. เภสัชกรสามารถจายยาทุกตัวไดเพราะเปนยาอันตราย ข. เภสัชกรไมสามารถจายยา Allopurinol ไดเพราะเปนยาอันตราย ค. เภสัชกรไมสามารถจายยา Prednisolone ไดเพราะเปนยาอันตราย ง. เภสัชกรไมสามารถจายยา Ranitidine ไดเพราะเปนยาควบคุมพิเศษ จ. เภสัชกรไมสามารถจายยา Prednisolone ไดเพราะเปนยาควบบคุมพิเศษ 10. จากขอมูลขางตน ขอใดตอไปนี้เปนยาประเภทเดียวกันตามกฎหมาย ง. C และ E ก. A และ B ข. A และ D จ. B และ C ค. C และ Case 1. แพทยเปลี่ยนยา diclofenac sodium แบบ enteric coated เภสัชกรแนะนําอยางไรกับการทานยารวมกับ antacid 1. ใหกินคูกันได 2. ให antacid กอน 10 นาที 3. ให antacid กอน 30 นาที 4. ให antacid หลัง 30 นาที 5. ปรึกษาแพทยเพื่อหยุด antacid 2. การแนะนําผูปวยโรครูมาตอยดเกี่ยวกับการรับประทานอาหารอยางไร 1. ควรหลีกเลี่ยงเครื่องในสัตว 2. ควรหลีกเลี่ยงผลไมเปรี้ยว 3. ควรทานผักใบเขียว 4. ควรทานอาหารที่เปนผลิตภัณฑจากนม 3. neutral-acid test หองยาไมมี diclofenac sodium หมอเปลี่ยนเปน piroxicam 20 mg tid เภสัชกรควรทําอยางไร 1. ไมควรใชกับ AR 2. เปลี่ยนเปน prn เฉพาะปวดแบบเฉียบพลัน 3. ไมเกิน 10 วัน 4. เปลี่ยนเปนวันละ 1 ครั้ง 5. ไมควรใช piroxicam เพราะราคาแพง




374

MCQ

4. ยา RA ที่เปนยาควบคุมพิเศษในโรงพยาบาล 1. celecoxib 2. methrotexate 3. mefenemic acid 4. naproxen 5. prednisolone Case: ผูปวยชายไทย อายุ 60 ป หนัก 48 kg สูง 170 cm เขารับการรักษาในโรงพยาบาลดวยอาการขาบวมทั้งสองขาง ออนเพลีย และเบื่ออาหาร คาผลตรวจทางหองปฏิบัติการมี ดังนี้ Urea nitrogen = 60 mg/dl (normal 7-20 mg/dl) Creatinine concentration = 3 mg/dl (normal 0.5-1.4 mg/dl) Potassium concentration = 6.5 mEq/l (normal 3.5-5.2 mEq/l) นอกจากนั้นผูปวยมีประวัติเปนโรคไตมาเปนเวลานาน 5 ป creatinine clearance = 18 ml/min 5. จากประวัติความเจ็บปวย อาการแสดงและ คา creatinine clearance แสดงวาการทํางานของไตอยูในระดับ ใด 1. acute renal failure 4. uremia 2. renal insufficiency 5. end-state renal failure 3. chronic renal failure 6. ยาในขอใดสามารถแกไขอาการ hyperkalemia ในผูปวยรายนี้ 1. potassium chloride 4. calcium chloride 2. sodium chloride 5. calcium phosphate 3. sodium polystyrene sulfonate 7.

แพทยควรใหยาขับปสสาวะใดกับผูปวยรายนี้ 1. HCTZ 2. spironolactone 3. furosemide 4. amiloride 5. indapamide 8. ขอใดไมใชเหตุผลในการเลือกยาขับปสสาวะในขางตน 1. ลดอาการบวมคั่งของน้ํา 2. ปองกัน renal shut down 3. ออกฤทธิ์ไดแมในผูปวยที่มีการทํางานของไตบกพรองในการทํางานอยางรุนแรง 4. ไมมีผลรบกวรสมดุล กรด-ดาง ของรางกาย 5. ออกฤทธิ์เร็วและแรง ขอมูลเพิ่มเติม แพทยพบวาผูปวยเกิดภาวะ acidosis จึงสั่งจาย sodium bicarbonate เพื่อใหได bicarbonate 2.8 mmol/l ใน sterile water for injection 100 ml 9. จากขอมูลขางตน เภสัชกรตองเตรียมสารละลายดังกลาวจาก sodium carbonate จํานวนกี่แอมพูล เมื่อ sodium carbonate ขนาดบรรจุละ 5 ml และมีความเขมขน 2 mg/ml (Mw ของ Na=23, H=1, C=12, O=16) 1. 2 Amp 2. 3 Amp 3. 4 Amp 4. 5 Amp 5. 6 Amp




375

MCQ

10. บริเวณที่ใชในการเตรียมยาขางตนคือ 1. clean room class 10 2. clean room class 100 3. clean room class 1000 4. clean room class 10,000 5. clean room class 100,000 11. การเตรียมยาขางตนไมตองคํานึงถึง 1. sterility 2. osmolarity 3. microbial limit test 4. particular matter 5. preservative 12. กรณีที่โรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุขประสงคที่จะซื้อ sodium bicarbonate injection ซึ่งเปนยาในบัญชีหลัก แหงชาติที่องคกรรมเภสัชกรรมผลิต ขอใดถูกตอง 1. จัดซื้อดวยเงินงบประมาณเทานั้น 2. จัดซื้อดวยวิธีกรณีพิเศษจากองคการเภสัชกรรมถาวงเงินเกิน 50,000 บาท 3. จัดซื้อโดยวิธีตกลงราคาจากองคการเภสัชกรรมเทานั้น ไมจํากัดวงเงิน 4. จัดซื้อโดยวิธีตกลงราคาขากบริษัทใดก็ไดถาวงเงินไมเกิน 50,000 บาท 5. จัดซื้อดวยวิธีกรณีพิเศษจากองคการเภสัชกรรม ไมจํากัดวงเงิน 13. กรณีที่ผูปวยตองการใชยาสมุนไพร สมุนไพรใดที่มีสรรพคุณเปนยาขับปสสาวะ 1. ปป 2. ทองพันชั่ง 3. มะขามปอม 4. ขมิ้นชัน 5. หญาหนวดแมว สถานการณ ผูปวยหญิงอายุ 22 ป นน. 75 kg สูง 155 cm อาชีพเกษตรกรรม มาพบแพทยที่โรงพยาบาลดวยอากรปวด เขาดานขวามาเปนเวลาหลายป อาการปวดคอยๆมากขึ้น ถาทํางานหนักยิ่งมีอาการปวดมากขึ้น บางครั้งหลังจากทํางานมี อาการปวดรุนแรง นอกจากนี้ยังมีอาการขอติดขัดเคลื่อนไหวไมสะดวก หลังจากนั่งหรือนอนมากๆ มีเสียงดังในขอเวลาเดิน มีประวัติเปนแผลในกระเพาะอาหาร โรคความดันโลหิตสูง ผูปวยมีประวัติการทํางานของไตเสื่อม กอนที่จะมาโรงพยาบาล เคยซื้อยา diclofenac gel เพื่อนวดตรงที่ปวดแตอาการไมดีขึ้น 14. ขอใดเปนยาหรือผลิตภัณฑเสริมอาหารในกลุมชะลอความเสื่อมสลายของกระดูกออน 1. glucosamine sulfate 2. hydroxychloroquine 3. auranofin 4. prednisolone 5. methrotexate 15. ขอใดเปนคําแนะนําที่ไมเหมาะสมสําหรับผูปวย 1. ลดน้ําหนัก 2. ออกกําลังกาย 3. โรคนี้ไมสามารถรักษาใหหายขาดได 4. หลีกเลี่ยงการฉีดยาเขาขอในและติดตอกัน




376

MCQ

5. รับประทานยา codeine และ para เมื่อมีอาการปวดรุนแรง 16. ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับตํารับ diclofenac emulsion gel 1. ใช carbopal เปนสารกอเจล 2. ตํารับนี้ไมจําเปนตองมี preservative เนื่องจากไมมีน้ําเปนสวนประกอบ 3. ในขั้นตอนการพัฒนาตําหรับ แจทดสอบความคงตัวทางการยภาพดวยวิธี frezze-cycle 4. ตํารับ emulsion gel ลางออกไดงายกวา cream เมื่อใชทาที่ผิวหนัง 5. ในตํารับตองมี emulsifying agent 17. ทานคิดวาผลิตภัณฑจากสมุนไพรในขอใด มีขอบงใชใกลเคียงกลับ diclofenac gel มากที่สุด 1. เจลพลู 2. ครีมชุมเห็ดเทศ 3. เจลวานหางจระเข 4. ครีมไพล5. ครีมพายอ 18. ขอใดถูกตอง 1. เมื่อโรคขอเสื่อมเกิดการอักเสบรวมดวยควรเลือกใชยา opioid analgesic จะเหมาะสมกวากลุม Nsaid 2. opioid analgesic ไมควรใชตดิ ตอกันนาน เพราะจะทําใหเกิดการติดยา 3. การใชยา Nsiad ควรเริ่มในขนาดที่สูงกอนเพื่อบรรเทาอาการเจ็บปวดทันทีกอน 4. ผลคางเคียงของการใชยากลุม opioid analgesic ที่พบบอยคือ ทองเสีย 5. ยากลุม cox-2 มีผลตอการเกาะกลุมของเกล็ดเลือดมากกวากลุม cox-1 19. เมื่อแพทยพิจารณาแลวจึงจายยากลุม selective cox-2 ขอใดถูกตองเกี่ยวกับ cox-2 selective inhibitor 1. ในโครงสรางของยากลุม cox-2 inhibitor มี carboxyl group เปนสวนสําคัญที่ใชในการจับกันของ enzyme cox-2 2. ยากลุม cox-2 inhibitor ไมมผี ลขางเคียงตอกระเพาะอาหาร เนื่องจากยับยั้ง enzyme cox-2 ที่ กระเพาะอาหาร 3. ยากลุม cox-2 inhibitor แตละตัวมี cox-2/cox-1 selective ratio ที่แตกตางกัน 4. ยากลุม cox-2 inhibitor ทุกตัวไมสามารถใหผูปวยที่แพยากลุม sulfonamide ได 5. ยากลุม cox-2 inhibitor ออกฤทธิ์จับกับ cox-2 เทานั้นโดยไมสามารถจับกับ enzyme cox-1ได 20. diclofenac มี pKa=4.5 ดังนั้นในกระเพาะอาหาร (pH=1)…..เทาใด 1. 1000/1 2. 100/1 3. 1/1 4. 1/1000 5. 1/100 21. ยาบรรเทาการปวดขอเขาของผูปวยรายนี้ รายการใดไมสามารถไปเรียกซื้อไดแมมีใบสั่งแพทย 1. diclofenac injection 75mg/3 ml 2. dexamethasone injection 3. methadone tablet 10 mg 4. prednisolone tab 5 mg 5. rofecoxib tab 25 mg 22. เภสัชกรรานยาสามารถจายยาแกผูปวยรายนี้ ตามกรณีใดไดโดยไมผิด ตาม พรบ. ยา 2510 1. จายยา diclofenac tab 25 mg ที่เลยวันหมดอายุตามฉลากไปแลว 2 วัน 2. จายยา piroxicam cap 10 mg ที่ยังไมถึงวันหมดอายุตามฉลาก แตลักษณะเม็ดยากระดํากระดาง 3. จายยาเม็ด tolperisone 50 mg และ diclofenac 25 mg ใสในซองเดียวกัน อยางละ 1 เม็ดหลังอาหาร




377

MCQ

4. นํายาเม็ด piroxicam 20 mg ซึ่งเปนตัวยาอยูในแผง 4 เม็ดมาแกะแผงออก ลงในกระปุกยาเดียวกัน ซึ่งซื้อมา จากบริษัทผลิตตางกัน 3 เดือน 5. นํายา refecoxib 25 mg ซึ่งซื้อมาจากรานคาปลอดภาษีที่สิงคโปรและมีราคาถูกกวาทําในประเทศไทย มาขายที่รานยา 23. คนไขที่ปวยเปน RA ไมควรไดรับยาใด 1. colchicines 2. prednisolone 3. diclofenac 4. celebrex 5. methrotexate 24. ขอใดคือความแตกตางระหวาง aspirin กับ Nsaid 1. aspirin มีผลปองกันหลอดเลือดอุดตัน แต Nsaid ไมมี 2. Nsaid ยับยั้ง lipooxygenase แต aspirin ยับยั้ง cox 3. apirin ยังยั้ง TXA 4. aspirin เปน non-selective สวน Nsaid เปน cox-2 inhibitor 25. ผูปวยเปน RA ใช aspirin แกปวดมาแลวหลายปแลว แพทยสั่งยา omeprazole รวมดวย และชวงนี้มีอาการ ปวดฟน จึงไดเพิ่มขนาด aspirin เมื่อถอนฟนเลือดจึงไหลออกมาเนื่องจากสาเหตุใด 1. aspirin ยับยั้งการสังเคราะห thromboxane 2. Antacid induced deficiency of vitamin K 3. antacid induced thrombocytopenia 26. aspirin มีกลไกการออกฤทธิ์ลดไขไดอยางไร 1. ยับยั้ง endotoxin ของเชื้อ 2. ยับยั้ง prostaglandin 3. ยับยั้ง thromboxane 4. ยับยั้งสารที่ถูกหลั่งจากการกระตุนจาก endotoxin ของเชื้อ 27. ขอใดตอไปนี้กลาวเกี่ยวกับ mefenemic acid ผิด 1. เปน non-selective cyclooxygenase inhibitor 2. มี gastric irritation เปน side effect อันหนึ่ง 3. หามใชในสตรีมีครรภ 4. เหมาะสําหรับใชในผูใหญและใชติดตอกันไมเกิน 1 อาทิตย 5. มี duration of action ยาวนาน 28. mefenemic acid มีฤทธิ์ตางๆดังตอไปนี้ ยกเวน? 1. analgesic effect 2. anti-inflammatory effect 3. anesthetic effect 4. antipyretic effect 5. antiplatelet effect 29. พืชที่ใชแกเคล็ดขัดยอกไดแกขอ ใด a. ไพล b. ขี้เหล็ก ( ยาระบาย, เจริญอาหาร ) c. ชุมเห็ดเทศ ( กลาก, เกลื่อน, ยาระบาย ) d. ขึ้นฉาย ( คุมกําเนิด )




378

MCQ

30. ยาใดใชเมื่อเปน acute gout a. colchicine b. probenecid c. sulfinpirazone d. allopurinal e. acetaminophen Case : นายเชษฐ อายุ 45 ป มีอาการปวดบริเวณนิ้วหัวแมเทา มีอาการรุนแรงมาก บวม เจ็บบริเวณขอมีอาการครั้งแรก 2 วัน 1. ผูปวยมีภาวะโรคใด a. RA b. OA c. Gout d. Hyperuricemia 2. เหตุผลในการวินิจฉัย a. ตรวจรางกาย b. ตรวจ WBC c. ตรวจ Uric acid 3. อาการใดที่ไมใชในการวินิจฉัย RA a. ขอฝดตอนกลางคืน ( gout) b. ขอบวมมากกวา 3 ขอ c. ขอบวมขอเดียวกันทั้ง 2 ขาง d. พบ Rheumatoid nodle e. พบ Rheumatoid factor ใน plasma 4. ยาใดที่ทําใหระดับ Uric acid ในเลือดสูงขึ้น a. HCTZ b. Furosimide c. Lisinopril d. Simvastatin 5. ยาใดที่ไมใชในผูปวย gout a. ASA b. Allopurinol ( ลดการสราง uric acid ) c. Probenecid ( ขับกรด uric ) d. Colchicine e. Indomethacin 6. ชวง acute attack ของ gout ใชยาอะไรไมได ตอบ Allopurinol 7. ผูปวยมาซื้อ Colchicine 50 เม็ด 7.1 ซักอะไรเพิ่ม ตอบ ใครกิน ? ซักประวัติอาการ ? (อาการอักเสบที่ขอเรื้อรัง) 7.2 จายใหหรือไม กี่เม็ด ตอบ จาย 10 เม็ด ถาวางใหไปร.พ. ตอ 7.3 แนะนํา ตอบ งด อาหารที่มี purine สูง เชน ที่มีมากในเนื้อสัตวปก เครื่องในสัตว และพืชผักยอดออน (หนอไม ถั่วงอก สะเดา ยอดผักออน แตงกวา)




379

MCQ

โรคกระดูกและขอ 1. osteoporosis ในหญิงหมดประจําเดือนที่มีความดันโลหิตสูง และมีประวัติมะเร็งเตานมในครอบครัว ควรรักษาดวย ก. natural estrogen ข. Estrogen & progesterone ค. androgen ง. Calcitonin จ. GnRH 2. NSAIDs ที่ Induce gastropathy เลือกใช ก. misoprostal ข. omeprazole ค. sucrafate ง. lanzoprazole 3. ภาวะ cholinergic crisis จะสามารถแยกวินิจฉัยจาก myasthenia crisis ในคน myasthenia gravis ไดจากการที่ ก. ในภาวะแรก ถาคนไขไดรับ endrophonium test กลามเนื้อจะยิ่งออนแรงลง ข. ในภาวะหลัง คนไขจะมีอาการดีขึ้นเมื่อไดรับ atropine ค. ในภาวะแรก คนไขมักมีอาการปากแหง ผิวแหง และหัวใจเตนเร็วขึ้น ง. ในภาวะหลัง มักเกิดจากคนไขไดรับ anticholinesterase เกินขนาด จ. ในภาวะหลัง คนไขอาการจะดีขึ้น เมื่อไดรับ d-tubercurarine 4. ยาตอไปนี้ มีฤทธิ์ระงับอาการขออักเสบเฉียบพลันในผูปวย gouty arthritis ก. colchicines ข. Probenecid ค. sulfinpyrazone ง. allopurinol จ. acetaminophen 5. ลักษณะที่สําคัญของ Rheumatoid arthritis ก. เปนโรคระบบภูมิคุมกันที่ผูชายเปนมากกวาผูหญิง ข. อาการปวดขอจะเปน 2 ขาง พรอมกันเกิดกับขอเล็ก ๆ ค. เปนโรคเรื้อรัง ซึ่งสามารถรักษาใหหายขาดได ง. มีลักษณะเปนผื่นแพเมื่อโดนแสง จ. อาการปวดจะเกิดกับขอเล็ก ๆ ขอเดียวกอน 6. ระงับการอักเสบที่ไมไดนํามาใชในโรค rheumatoid arthritis คือขอใด ก. penicillamine ข. Colchicines ค. chloroquine 7. paracetamol ใชไดผลดีที่สุดในภาวะใดตอไปนี้ ก. บรรเทาอาการปวดในผูปวยมะเร็งระยะสุดทาย ข. บรรเทาอาการปวดกลามเนื้อ ค. บรรเทาอาการปวดหลังการผาตัด ง. การตานการอักเสบในผูปวย โรค rheumatoid arthritis จ. การตานการอักเสบในผูปวย gout arthritis 8. morphine มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ยกเวน ก. ลดปวด ข. กดการหายใจ ค. การเคลื่อนผานทางเดินอาหารของอาหารชา ง. รูมานตาขยาย จ. เคลิ้มสุข 9. ผูหญิงอายุ 24 ป มาขอซื้อยาแกปวดศีรษะ กอนมีอาการปวดศีรษะจะมีอาการตาพรา ตาลาย เมื่อ 5 วันกอนรับประทาน paracetamol 2 เม็ด พอเริ่มมีอาการจึงมาหาเภสัชกรที่รานขายยา ทานควรแนะนําอยางไร ก. ให flunarizine 1 เม็ด ถาไมดีขึ้น ใหกินเพิ่มอีก 1 เม็ด ข. ให cafegot 2 เม็ด ถาไมดีขึ้น ใหกินเพิ่มอีก 1 เม็ด ในครึ่งชั่วโมง ถาไมดีขึ้นใหกินเพิ่ม ได แตวันหนึ่งไมเกิน 6 เม็ด อาทิตยหนึ่งไมเกิน 10 เม็ด ค. 1, 2 ถูก




380

MCQ

กรณีศึกษา โรคกระดูกพรุนในหญิงหมดประจําเดือน นางฉันทนา อายุ 51 ป ไดรับใบสั่งแพทยดังนี้ Raloxifene HCI 60 mg # 60 1 tab OD Calcium carbonate 1000 mg # 60 1 tab OD สอบถามประวั ติน างฉั น ทนา ทราบวา ก อ นหน า มาพบแพทย ประจํา เดื อนมาไม ส ม่ํา เสมอมานาน 1 ป ครั้ ง สุด ทา ย ประจําเดือนขาดหายไป 6 เดือน คิดวานาจะหมดประจําเดือน จึงมาพบแพทยคลินิกวัยทองเพื่อตรวจรางกาย จากการตรวจ ความหนาแนนของกระดูก คา Z score อยูระหวาง -2.0 SD ถึง -2.5 SD แพทยจะใหฮอรโมนทดแทน แตนางฉันทนาไม อยากใช ขอใชยาอื่นที่ไมใชฮอรโมน 1. เกี่ยวกับ raloxifene ขอใดตอไปนี้ไมถูกตอง 1. raloxifene จัดเปนยากลุม pure estrogen antagonist ชนิด 2nd generation 2. raloxifene มีฤทธิ์ estrogenic ที่กระดูก และเมแทบอลิซึมของไขมัน 3. ฤทธิ์ antiestrogenic ของ raloxifene พบที่เตานมและเยื่อบุโพรงมดลูก 4. Tamoxifen มีฤทธิ์กระตุนการเจริญเติบโตของเยื่อบุโพรงมดลูกแตกตางกับ raloxifene ที่ไมมีฤทธิ์นี้ a. ไมควรใช raloxifene ในสตรีที่ยังไมหมดประจําเดือน 2. ขอใดตอไปนี้ไมไดอธิบายกลไกการออกฤทธิ์ของ raloxifene ตอกระดูก 1. raloxifene มีกลไกการออกฤทธิ์ตอกระดูกคลาย estrogen 2. เขาใจวา raloxifene ออกฤทธิ์โดยเพิ่มการแสดงออกของยีน TGF-3 ซึ่งมีผลตอจํานวนของเซลล สลายกระดูก 3. raloxifene มีผลยับยั้งเอนไซมใน mevalonate pathway มีผลยับยั้งการสังเคราะห isoprenoid compounds ซึ่งจําเปนตอกระบวนการ prenylation ของ small GTPase ซึ่งควบคุมการทํางานของ osteoclasts 4. raloxifene ออกฤทธิ์โดยการจับกับ estrogen receptor แลวมีผลตอการแสดงออกของยีน 5. AP-1 pathway เปน pathway หนึ่งที่ใชอธิบายการออกฤทธิ์แบบ estrogen agonist ของ raloxifene 3. ขอใดตอไปนี้ถูกตอง 1. ขอดีของ raloxifene เมื่อเปรียบเทียบกับการใช HRT คือ raloxifene ใชในคนไขที่ประวัติเปน/กําลัง เปนโรคหลอดเลือดอุดตันได 2. ฤทธิ์ขางเคียงที่อาจพบไดจากการใช raloxifene คือ อาการรอนวูบวาบ เปนตะคริวที่ขา 3. raloxifene มีขอบงใชคือ ใชปองกันและรักษาโรคกระดูกพรุนในผูหญิงหมดประจําเดือนและโรค กระดูก พรุนจากการใช corticosteroids 4. ใหรับประทาน raloxifene ตอนทองวาง เพื่อไมใหการดูดซึมถูกรบกวนจากอาหาร 5. raloxifene มีผลเพิ่ม BMD และลดอุบัติการณของการเกิด vertebral & hip fractures ไดอยาง ชัดเจนคลาย กับ estrogen นางฉันทนา กลับไปพบแพทยเพราะรําคาญฤทธิ์ขางเคียงที่เกิดจาก raloxifene แพทยจึงเปลี่ยนยาใหใหมเปน Alendronate 10 mg # 30 1 tab OD Calcium carbonate 1000 mg # 30 1 tab OD 4. กอนจายนี้ใหแกนางฉันทนา ทานควรใหคําแนะนําการใชยา ขอใดที่ไมถูกตอง 1. ใหรบั ประทาน alendronate ตอนทองวาง เชน ตื่นนอนตอนเชายังไมไดทาน/ดื่ม อะไร หรือ สองชั่วโมงกอนหรือ หลังรับประทานอาหาร 2. รับประทานกับน้ําเปลาเทานั้น หามรับประทานรวมกับน้ําผลไม นม หรือ เครื่องดื่ม ใดๆนอกเหนือจากน้ําเปลา 3. ไมเอนตัวหรือนอนขณะรับประทานยา หรือหลังรับประทานยาไมเกิน 30 นาที




381

MCQ

4. ใหรับประทาน alendronate และยาเม็ดแคลเซียมพรอม ๆ กัน 5. ถามีอาการกลืนอาหารลําบาก ปวดทอง ใหกลับไปพบแพทย 5. ขอใดตอไปนี้ไมถูกตอง 1. alendronate จัดเปนกลุมยาในกลุม 2nd generation bisphosphonates ที่มีความแรงนอยกวา risedronate ซึ่ง เปน 3rd generation bisphosphonates 2. ในรายที่มี severe osteoporosis เมื่อใช HRT แลว BMD เพิ่มขึ้นนอยมาก อาจใหรวมกับ bisphosphonates ตัวใดตัวหนึ่ง จะชวยเพิ่ม BMD เพิ่มมากขึ้น 3. ยาในกลุม bisphosphonates ที่มีขอบงใชในการปองกันและรักษา osteoporosis ปจจุบันที่ใชอยูมี 2 ตัว คือ alendronate และ risedronate 4. การเพิ่มขนาดของยา alendronate และลดความถี่ของการรับประทาน เชน ให alendronate 70 mg ทาน สัปดาหละ 1 ครั้ง อาจลดอุบัติการณของการเกิด Oesophagitis ได 5. bisphosphonates มีกลไกการออกฤทธิ์คลายกับ estrogen คือ เพิ่ม apoptosis ของ Osteoclast โดยการเพิ่ม transcription ของ TGF-β3 ความรูเกี่ยวกับการเกิดโรคและการรักษา 1. ขออักเสบที่เปนกันมากในประชากรไทยมีอะไรบาง 2. ทานจะแยกความแตกตางระหวางโรคขออักเสบที่สําคัญ ๆ ตามขอ 1 ไดอยางไร 3. การบําบัดรักษาทําไดกี่วิธี 4. ยาที่ใช : NSAIDs, DMARDs, Colchicines, Allopurinol 4.1 จงอธิบายขอดี – ขอเสียของยา Conventional NSAIDs (Classical NSAIDs) กับ Coxibs family ในประเด็น 4.1.1 Gl adverse effect 4.1.2 Renal effect 4.2 DMARDs : ขอดี - ขอเสีย : ยาใหม Etamercept, Infliximab, Leflunomide ยาทั้งสามตัวมีกลไกการออกฤทธิ์ลดการอักเสบใน RA อยางไร 5. Acute gouty arthritis จะใชยาอะไรในการรักษา 6. Aspirin มีประโยชนหรือโทษในผูปวยโรค gout 7. Topical preparation สําหรับ RA และ OA มีผลิตภัณฑอะไรบาง




MCQ

382

MCQ เรื่อง Dermatology Case: นางสาวสมชาย เรียนอยูชั้นปที่1 มหาวิทยาลัยมีชื่อแหงหนึ่ง ไดเขามาที่รานยาที่ทานเปนเภสัชกรผูมีหนาที่ ปฏิบัติการเพื่อขอซื้อยารักษาสิวชนิดรับประทาน isotretinoin(Roaccutane®) รวมกับ benzoyl peroxide 5% และ clindamycin gel ชนิดทาโดยแจงใหทราบวาไดรับยาดังกลาวจากคลินิกโรคผิวหนังชื่อดังเมื่อ 2สัปดาหที่ผานมาแตเนื่องจาก คารักษาที่คลินิกดังกลาวมีราคาแพงมากจึงนําตัวอยางมาซื้อกับรานยา ขอ 1. ยา isotretinoin มีสูตรโครงสรางทางเคมีจัดอยูในกลุมสารประกอบประเภทใด ก. Alkaloid ข. Flavonoid ค. Glycoside ง. Retinoid จ. Terpenoid ขอ2. ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของ isotretinoin คือขอใด ก. anti-inflammatory ข. antimicrobial ค. antioxidant ง. astringent จ. comedolytic ขอ3. ขอใดถูกกตองเกี่ยวกับกลไกการออกฤทธิ์ของยารักษาสิว ก. isotretinoin ออกฤทธิ์โดยฆาเชื้อ P.acne ซึ่งเปนแบคทีเรียที่ไปยอยสลาย sebum เปน free fatty acid ซึ่งเปนตัวกระตุนกระบวนการอักเสบ ข. benzoyl peroxide ออกฤทธโดยไปยอย comedone และเรงการแบงตัวของepithelial cell จึงลดการ อุดตันของสิว ค. Doxycyclin ออกฤทธโดยฆาเชื้อ P.acne แตไมมีฤทธตานการทํางานของฮอรโมนเพศชาย ง. Isotretinoin สามารถเสริมฤทธตานการอักเสบของ benzoyl peroxide จ. ไมมีขอใดถูกตอง ขอ4. ยา isotretinoin ชนิดรับระทาน เหมาะสําหรับรักษาสิวที่มีลักษณะในขอใดมากที่สุด ก. coomedonal acne ข. noninflammatory acne ค. popular acne ง. pustule acne จ. nodulocystic acne ขอ5. ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับผูปวยที่รับประทานยา isotretinoin ก. ขนาดยารวมในผูปวยปกติคือ 120-150 มก./กก. ข. ผูหญิง ที่รับประทานยานี้ตองคุมกําเนิดโดยวิธีอื่นๆยกเวนการรับประทานยาคุมกําเนิด ค. ผูปวยควรหลีกเลี่ยงการถูกแสงแดด เนื่องจากอาจเกิดภาวะผิวหนังไวตอแสง ง. อาการขางเคียงที่พบไดบอยไดแก หนาแหง ริมฝปากลอก จ. อาจมีระดับไตรกลีเซอไรดในเลือดสูง




383

MCQ

ขอ6. ทานสามารถจายยารับประทาน isotretinoin ใหกับนางสาวสมชายไดหรือไม ก. ได เพราะเปนยาอันตราย ข. ได เพราะเปนยาควบคุมพิเศษ ที่เคยไดรับการสั่งใชยาโดยแพทยมาแลว ค. ไมได เพราะเปนยาควบคุมพิเศษ ตองมีใบสั่งยาจากแพทยประกอบการจายทุกครั้ง ง. ไมได เพราะเปนยาควบคุมพิเศษ ที่ขายไดเฉพาะในคลินิกแพทยเทานั้น จ. ไมได เพราะเปนยาควบคุมพิเศษ ที่ขายไดในโรงพยาบาลเทานั้น ขอ7. ในกรณีที่รานยาของทานไมมี clindamycin gel ยาชนิดอื่นที่ทานสามารถเลือกใชแทนและมีฤทธิ์ใกลเคียง กันมากที่สุดคือ ก. chloramphenical gel ข. erythromycin cream ค. benzoyl peroxide cream ง. benzoyl peroxide hydrophase gel จ. isotretinoin cream Case : ผูปวยหญิงวัยรุนอายุประมาณ 20 ป มาพบทานที่รานยาเพื่อขอซื้อยารักษาสิว ลักษณะสิวที่ พบมีทั้งแบบ papule และ pustule เปนมากบริเวณแกมทั้งสองขาง คาง และหนาผาก จากการซักประวัติผูปวยเปนสิวมาตั้งแตอายุ 13 ป หลังเริ่มมีประจําเดือน ประจําเดือนมาไมตรงกันทุกๆ เดือนๆ หางกันมากกวา 1 เดือนเปนครั้งละ 1-2 วัน ผูปว ยมีผิวมัน และขนตาม แขนขายาว ปฏิเสธโรคประจําตัว เดิมเคยรับประทานยาฆาเชื้อ เพื่อรักษาสิว อาการดีขึ้น บาง แต ยังเปนๆ หายๆ ปจจุบันทํางานในสถานบันเทิงทําใหตองนอนดึก ชอบดื่มน้ําอัดลมเปนประจํา 1. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับสิว ก. สิวเปนความผิดปกติของผิวหนังที่พบการอักเสบของรูขุมขน และตอมเหงื่อ ข. ภาวะที่รางกายมีฮอรโมน androgen สูงขึ้นจะทําใหการหลั่ง chemotactic factors สําหรับ PMN เพิ่มขึ้น ค. P. acnes จะยอยสลาย sebum ใหเปน glycerol และ free fatty acid ซึ่ง glycerol จะระคายเคืองและทํา ใหเกิดอาการอักเสบของผิวนัง ง. สวนประกอบสําคัญในยาคุมกําเนิดที่กระตุนทําใหเกิดสิวคือ ฮอรโมน progesterone จ. กรณีที่ follicular canal มีการขยายตัว จะเปนสิวชนิด open comedone ซึ่งมักมีการอักเสบรวมดวย 2. ผูปวยรายนี้ มีปจจัยเสี่ยงใดที่สําคัญที่สุดที่ทําใหเกิดสิว ก. การับประทานยาฆาเชื้อ ข. การอดนอน ค. การดื่มน้ําอัดลม ง. การมีฮอรโมน androgen จ. การที่ประจําเดือนมาไมสม่ําเสมอ 3. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการรักษาสิว ก. เปาหมายของการรักษาคือเพื่อรักษาสิวใหหายโดยมีแผลเปนนอยที่สุด ข. หลักการรักษาคือ การกําจัดความมันบนใบหนาใหหมดไปโดยสิ้นเชิง ค. ผูป ว ยทุกรายที่เปนสิวควรไดรับยาตานตุลชีพชนิดรับประทาน ง. การใชยาทาเฉพาะที่ตองใชเพียงชนิดใดชนิดหนึ่งเพียงอยางเดียว จ. ผูปว ยหญิงที่เปนสิวทุกรายควรไดรับยาที่มีฤทธิ์ตานฮอรโมนแอนโดรเจน




384

MCQ

4. ผูปวยรายนี้ควรไดรับยาใดในการรักษาสิว จึงจะเหมาะสมที่สุด ก. รับประทานยา antibacterial รวมกับทายา isotretinoin ข. รับประทานยา antibacterial รวมกับทายา benzylperoxide ค. รับประทานยา tretinoin รวมกับทายา antibacterial ง. ทายา isotretinoin รวมกับทายา antibacterial จ. ทายา isotretinoin รวมกับทายา benzyl peroxide 5. ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับรักษาสิว ก. Benzoyl peroxide เปนยาที่มี antibacterial effect เปนหลัก ฤทธิ์รองลงมาเปน comedolytic และ exfoliative effect ข. Isotretinoin และ tretinoin เปนอนุพันธของ retinoid ที่มี comedolytic effect, antiinflammation และ exfoliative effect เปนหลัก โดยไมมี antibacterial effect ค. Systemic antibacterial ที่ไดผลดีในการรักษาสิวอักเสบคือ tetracycline, erythromycin และ clindamycin ง. การใช benzoyl peroxide รวมกับ tretinoin จะชวยเสริมฤทธิ์กัน แตการใชรวมกับ topical antibacterial จะเกิดการตานฤทธิ์กัน จ. Cyproterone acetate เปน progesterone ที่มี anti-androgenic effect เนื่องจากไปแยงจับตัวรับของ dihydrotestosterone 6. คําแนะนําในการรักษาสิวที่ไมเหมาะสมคือ ก. ควรทา benzoyl peroxide ในขณะที่ผิวแหงหรือหลังลางหนาเกินครึ่งชั่วโมง โดยทาทิ้งไวนานประมาณ 15 นาทีแลวลางออก เพื่อลดการระคายเคือง ข. ควรทา antibacterial agents หลังลางหนาเพื่อใหสามารถดูดซึมเขาสูผิวหนังไดดี ค. ควรทา tretinoin ในขณะผิวแหง โดยกรณีที่ผูปวยมีผิวมัน ควรเลือกใชผลิตภัณฑที่เปนครีม ง. ไมควรใหสตรีมีครรภรับประทานยา isotretinoin เนื่องจากอาจมีผลเสียตอทารกในครรภ จ. ผูปวยที่ทายา adaptalene ควรหลีกเลี่ยงแสงแดด และไมควรใชยานี้ในสตรีมีครรภหรือใหนมบุตร 7. ทานจะแนะนําผลิตภัณฑที่ใชทาหนาที่มีสวนผสมจากสมุนไพรในขอใดเพื่อใชทารวมกับยารักษาสิว เพื่อปองกัน ไมใหเกิดแผลเปน ก. บัวบก ง. หมอน ข. ขมิ้นชัน จ. แตงกวา ค. วานหางจระเข 8. อาหารประเภทใดที่ตองแนะนําใหผูปวยรายนี้งด หรือบริโภคใหนอยลง ก. อาหารที่มีไขมันและคารโบไฮเดรตสูง ข. อาหารที่มีโปรตีนและไฟเบอรสูง ค. อาหารที่มีวิตามิน และ แรธาตุสูง ง. อาหารที่มีเกลือและวิตามินสูง จ. อาหารที่มีรสเผ็ดและรสเปรี้ยว 9. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับยา benzoyl peroxide ก. เปนยาควบคุมพิเศษ ข. เปนยาแผนปจจุบัน




385

MCQ

ค. เปนวัตถุออกฤทธิ์ตอจิตประสาท ง. เปนวัตถุเสพติดใหโทษประเภท 3 จ. เปนยาสามัญประจําบาน 10. หากผูปวยรายนี้ตองการใชยาคุมกําเนิดเพื่อคุมกําเนิด และตองการใหมีผลดีตออาการสิวที่เปนอยู ทานจะแนะนํา ยาคุมที่มีสวนผสมใดตอไปนี้ ก. norethindrone acetate 3 mg & ethinylestradiol 0.05 mg ข. desogestral 0.15 mg & ethinylestradiol 0.03 mg ค. ethynodiol diacetate 1 mg & ethinylestradiol 0.045 mg ง. cyproterone acetate 2 mg & ethinylestradiol 0.035 mg จ. levenorgestrel 0.15 mg & ethinylestradiol 0.025 mg Acne 1. ยารักษาที่ไมไดมีฤทธิ์ตานจุลชีพแตมีฤทธิ์รักษาสิว 1) Clindamycin 3) Isotretinoin 2) Erythromycin 4) Benzyl peroxide 2. Cyproterone รักษาสิวโดย 1) ยับยั้ง bacterial colonization 2) ฤทธิ์ยับยั้ง androgen เพื่อลดการสราง sebum 3) ขยายตอมไขมัน 4) มีฤทธิ์ชวย ketolysis agent ทําใหหัวสิวหลุดโดยไมกอการอักเสบอยางตอเนื่อง 3. ขอใดผิดเกี่ยวกับการใช Steroid drug 1) ใชรวมกับยาตานเชื้อราไดเพื่อลดอาการติดเชื้อ 2) ใชกันเมื่อมีอาการแพอากาศ แมลงสัตวกัดตอย 3) ออกฤทธิ์ตอ receptor ที่ epidermal cell 4. Isotretinoin ขอใดถูกตอง 1) ควรระมัดระวังในหญิงตั้งครรถหรืออยูในระหวางตั้งครรถเพราะอาจทําใหทารกเกิด teratogenicity ได 2) สามารถทําใหผิวนุมได 3) กระตุนการหลุดลอกของ sebum 4) สามารถบํารุงผิวและใหการปกปองผิวจากแสงแดด สถานการณ ผูปวยหญิงไทยคูอายุ 28 ป มาพบเภสัชกรที่รานยาเพื่อชื้อยารักษาสิว 5. ขอใดสัมพันธกับการเกิดสิวนอยที่สุด 1) พันธุกรรม 4) ภาวะเครียด 2) ยา steroid 5) อาหารประเภทไขมันสูง 3) ฮอรโมนเพศไมสมดุล 6. ขอใดผิดเกี่ยวกับวิธีการรักษาสิว 1) การลดการทํางานของตอมไขมัน 2) สิวอักเสบและสิวไมอักเสบ มีวิธีการรักษาแตกตางกัน 3) การรักษาสิวที่ดีตองเริ่มดวย systemic antibiotic 4) มีฮอรโมนบางชนิดใชรักษาสิวได 5) การใช antibiotic รักษาสิวตองใชติดตอกันเปนระยะยาว




386

MCQ

7. ขอใดผิดเกี่ยวกับ Isotretinoin 1) เปนอนุพันธุของ vitamin A ที่ดูดชึมไดดีในทางเดินอาหาร 2) จัดเปน drug of choice สําหรับการรักษาสิว 3) ใชไดกับสิวที่ไมตอบสนองตอการรักษาดวยวิธีอื่น 4) หามใชในคนที่ตั้งครรถ 5) ทําใหระดับ serum triglyceride สูงขึ้น 8. ยาครีม Isotretinoin 0.05% จัดเปนยาประเภทใดตาม พรบ. ยา 1) ยาใชภายนอกที่ไมใชยาอันตราย 2) ยาใชภายนอกและยาอันตราย 3) ยาใชภายนอกและยาควบคุมพิเศษ 4) ยาใชเฉพาะที่และยาอันตราย 5) ยาใชเฉพาะที่และยาควบคุมพิเศษ 9. ยาทาภายนอกของ poeriasis 1) Retinoid 3) Methotrexate 2) Coal tar 4) tarelotnum 10. ยากันแดดที่มี SPF 15 หมายความวา 1) ปองกันแสง UVได 15% 2) ยอมใหแสง UVผานได 15% 3) ผิวหนังที่ทายาสามารถรับแสงแดดไดมากกวาผิวหนัง 15 เทา 4) ผิวหนังปองกันแสงแดดได 85% 5) ผิวหนังปองกันแสงแดดได 15% 11. รังแค 1) เกิดเฉพาะจากการติดเชื้อราที่ศรีษะเทานั้น 2) เกิดจากการแพแชมพู ยายอมผม ยาใสผม 3) แกไขไดโดยใชแชมพูผสมยาตานเชื้อรา 4) จะลดลงอยางรวดเร็วเมื่อใชครีมนวดหลังจากสระดวยแชมพูผสมยาตานเชื้อรา 5) ควรรับประทานไขมันมากๆ เพื่อปองกันหนังศรีษะแหง 12. ผูปวยรายหนึ่งมีประวัติเปน DM type 2, HT,PU มาพบแพทยเพราะมี contact dermatitis หลังจากไปทําความสะอาด บาน ซักผา มีอาการผื่นแดงขึ้นและตุมน้ําขึ้นทั่วมือ งามเทาและลําตัว แพทยจายยา Prednisolone และ Diphenhydramine ไปรับประทาน อยากทราบวาการจายยาทั้งสองจะมีปญหาบางหรือไม 1) ควรใช Prednisolone ชนิดทาแทนชนิดรับประทาน 2) ควรให calamine ทาแกคันไปดวย 3) Diphenhydramine มี sedative effect มากเกินไป อาจเปลื่ยนเปน terfenadine 4) Prednisolone จะทําใหอาการโรคประจําตัวของผูปวยกําเริบทั้ง DM, HTและPU 5) ไมไดให antibiotic ไปอาจทําใหเกิดการติดเชื้อและเปนแผลเปนได 13. การดูอาการ photosensitivity ที่เกิดขึ้นเปนผลจากยาที่ใชใชอยูดูไดจาก 1) ใชยาที่ทําใหเกิด photosensitivity เชน amiodarone, sulfonamide 2) หลังจากใชยาแลวไปโดนแสงจะมีอาการ sun burn หรือผื่นแดงบริเวณที่ถูกแสงเชน หนา คอ หลังมือ




387

MCQ

3) มีอาการ SLE รวมดวย 4) อาการไมหายแมไมถูกแสงแดดแตหยุดยาอาการจะคอยๆหายไป 5) จะเกิดอาการแมแตโดนแสงไฟจากหลอดไฟธรรมดาที่อยูในบาน 14. คนไขที่บวมที่หนา ลําคอ แขน หลังมือ ตอมาลามไปทั่วรางกายบริเวณที่ไมถูกแสง ประวัติการใชยา 3 ป ทีผ่ านมาใช HCTZ ตอมาเพิ่งเปลื่ยนเปน Furosemide แพทยวินิจฉัยวาเกิด photosensitivity จาก Furosemide แพทยรักษาหาย แลวจะใหครีมกันแดด ยากันแดดใดที่ไมควรจายแกคนไขรายนี้ 15. ยาใดไมสามารถรักษาหิด 1) 1% Gamma benzene hexachroride 2) 25%suspension of benzyl benzoate 3) 5-10% whitfied ointment 4) erotamition 5) topical imidazole derivative agent

กรณีศึกษา กลาก ผูปวยชายไทย เปนบริเวณ ……. คัน ขอบสีแดง เปนเพิ่มเรื่อยๆ ขยายวงกวาง 1. เกิดจากเชื้อตัวไหน 2. ใชยาอะไรรักษา 3. จะจายยาอยางไร 4. Ketoconazole มีกลไกการออกฤทธิ์อยางไร 5. ใหสูตรโครงสรางยาตานเชื้อรามา 5 ตัว ถามวาตัวไหนละลายน้ําดีที่สุด 6. ยา ketoconazole แตละบริษัท มีประสิทธิภาพเทากัน จะใชวิธีทางเศรษฐศาสตรใด 7. เมื่อไดรับยา benzoyl peroxide ในการรักษาสิว คําแนะนําใดที่เภสัชกรไมควรแนะนํา เมื่อผูปวยใชยาเปนครั้งแรก ก. ยานี้มีความไวตอแสงมาก ไมควรออกแดด ข. ใหหลีกเลี่ยงผลิตภัณฑที่มี alcohol เปนสวนประกอบ ค. ใหทายา 15 – 20 นาทีแลวลางออกทันที ง. ยานี้มีคุณสมบัติลดไขมันที่ผิวหนัง จ. ถามีอาการหนาแดง แหง ใหหยุดยาทันทีแลวกลับไปพบแพทย 8. ยา Isotretinoin จัดเปน pregnancy categories ใด ก. A ง. X ข. C จ. D ค. B 9. ยา isotretinoin ถาตองการตั้งครรภตองหยุดยานานเทาใด ก. 1 เดือน ข. 3 เดือน ค. 6 เดือน ง. 12 เดือน จ. ไมจําเปนตองหยุดยา




MCQ

388

10. การใชยารักษาโรคผิวหนัง ขอใดผิด ก. สิวไมอักเสบ – ใช retinoic acid ทาวันเวนวัน ข. สิวอักเสบ – ใช benzoly peroxide ทาวันละครั้ง ค. เชื้อราที่เล็บ – กิน itraconaxole 200 mg วันละครั้ง นาน 2 สัปดาห ง. Herpe simplex – กิน acyclovir 200 mg วันละ 5 ครั้ง นาน 5 วัน จ. Herpe zoster – กิน acyclovir 800 mg วันละ 5 ครั้ง นาน 7 วัน 11. เชื่ออะไร เปนสาเหตุของเกลื้อน ก. Ancylostoma brazilioonse ข. Candida Albicans ค. Mycosporum canis ง. Malassezia furfur จ. Ticophyton rubrum 12. Whitfield ointment มี salicylic acid ทําหนาที่อะไร ก. Anti-inflammatory ข. Analgesic ค. Keratolytic ง. Local anesthetic จ. Antipyretic 13. ยารักษาเชื้อราที่มีฤทธิ์เฉพาะที่เทานั้น ก. Clotrimazole ข. Ketoconazole ค. Grisofluvin ง. Terbinafine จ. Dluconazole โรคผิวหนัง 1. ยาใดไมสามารถรักษาหิด ก. 1% Gamma benzene hexachloride ข.25% Suspension of benzyl benzoate ค. 5-10% Whitfild ointment ง.crotamition จ. topical imidazole derivative agent 2. หิดควรใช ก. benzyl benzoate 25% ข.Gamma benzene hexachloride ค. benzoyl peroxide ง.burrow’s solution จ. ก . ข ถูก 3. ยารักษาที่ไมไดมีฤทธิ์ตานจุลชีพแตฤทธิ์รักษาสิว ก. Clindamycin ข.Erythomycin ค. Isotretinoin ง. Benzyl peroxide 4. Cyproterone รักษาสิวโดย ก. ยับยั้ง bacterial colonization ข.ฤทธิ์ยับยั้ง androgen เพื่อลดการสราง sebum ค. ขยายตอมไขมัน ง. มีฤทธิ์ชวย keratolytic agent




389

MCQ

5. MTX อาจนําไปใชประโยชนทางคลินิกเพื่อรักษา ก. Acne ข.Psoriasis ค. Seborrhea ง.Verruca plana 6. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการรักษาเชื้อรา ก. Hair 2-3 week ข. Finger need 2-3 week ค. เมื่อรอยโรคหายแลวตองทานตออีกระยะ ง. เมื่อติดเชื้อราที่ผิวหนังมีแตยาทาไมมียากิน 7. ยากันแดดที่มี SPF 15 หมายความวา ก. ปองกันแสง UV ได 15% ข. ยอมใหแสง UV ผานได 15% ค. ผิวหนังที่ทายานี้สามารถรับแสงไดมากกวาผิวหนัง 15 เทา ง. ผิวหนังปองกันแสงแดดได 85% 8. ยาทาภายนอกของ Psoriasis ก. Retinoid ข. Coal tar ค. Methrotexate ง. Tarclonium 9. เมื่อไดรับ Benzyl peroxide ในการรักษาเภสัชกรไมควรแนะนําเมื่อผูปวยใชเปนครั้งแรก ก. ยานี้มีความไวตอแสงมาก ไมควรออกแดด ข. หลีกเลี่ยงผลิตภัณฑที่มี alcohol เปนสวนประกอบ ค. ทายานี้ 15-20 นาที แลวลางออกทันที ง. ยานี้มีคุณสมบัติลดไขมันที่ผิวหนัง 10. ยาตานเชื้อราใดที่มีผลขางเคียง ทําใหผิวหนังของผูปวยมีความไวตอแสงมาก จนอาจทําใหแสบผิวหนังเมื่อถูกแสงเปน เวลานานได ก. Whitfield ointment ข. Sodium thiosulfate ค. Ketoconazole ง. Itraconazole จ. Griseofulvin 11. สมุนไพรที่ใชรักษาโรคกลากเกลื้อน ก. กระเทียม ข. วานหางจระเข ค. ใบชาพลู ง. ไพล 12. สวนประกอบของ Whitfield ointment = Benzoic acid 6% + salicylic acid 3% 13. ขอใดไมควรใชรวมกับยารักษาเริม ก. Dicloxacilin tablet ข. CPM ค. Calamine lotion ง. Corticosteroid cream จ. Dicloxacilin capsule 14. คุณอนงคเปนตุมคันตั้งแตเมื่อวาน เนื่องจากกินเกาลัดใชปากปอกครึ่งกิโลกรัม ทานคิดวายาตัวใดเหมาะสม ก. Anti histamine tablet ข. Calamine lotion ค. Corticosteroid cream ง. Diclofenac gel จ. Diazepam tablet 15. ขอใดเปนปญหาของเริม ตอบ เชื้อมีการหลบซอนตัวอยูในปมประสาท 16. คุณอนงคมีอาการคันอยางเดียว ควรถามอะไรตอ ก. นอนดึกรึเปลา ข. มีคนสนิทเปนรึเปลา ค. ทานอาหารสุกๆดิบๆรึเปลา ง. เปลี่ยนเครื่องสําอางใหมรึเปลา จ. เปนมานานรึยัง




390

MCQ

17. สารสกัดยาสมุนไพรแกเริมมีขอดีขอเสียอยางไร ก. ขอดี ไมแพ มาจากธรรมชาติ ข. ขอดี ปลูกงาย ราคาถูก ค. ขอเสีย ทํายาก หลายขั้นตอน ง. ขอเสีย ไมคงตัว ตองเก็บในที่เย็น จ. ถูกทุกขอ กรณีศึกษาที่ 1 สตรีอายุ 23 ป นําใบสั่งแพทยมาขอซื้อยาจากทาน ซึ่งเขียนดังนี้ Roaccutane 20 mg 30 tab Sig One tab OD 1. ทานจะถามขอมูลอะไรเพิ่มเติมบาง 2. สตรีผูนี้กําลังจะแตงงานในอีก 3 เดือนขางหนา ทานจะแนะนําอะไรบาง 3. อาการขางเคียงที่ทานคิดวาจะเกิดขึ้นอยางแนนอนในทุกคนที่ใชยานี้คืออะไร เนื่องจากอะไร และทานมี ขอแนะนําอยางไร กรณีศึกษาที่ 2 มารดาพาบุตรชายอายุ 3 ขวบ มาขอซื้อยาเนื่องจากมีอาการแสดงผิดปกติที่ศีรษะมีลักษณะเปนวง 1 วง ผิวหนังบริเวณนั้นอักเสบ มีเสนผมขาดอยู 1. ทานคิดวาเด็กชายคนนี้เปนโรคอะไร 2. ทานจะใชยารูปแบบใด อธิบายเหตุผล 3. ทานจะเลือกใชยาอะไร เพราะอะไร 4. อาการผิดปกติทางผิวหนังที่บริเวณอื่นๆ ของรางกายที่เกิดจากสาเหตุเดียวกับโรคของเด็กชายคนนี้ สามารถรักษาไดดวยสมุนไพรชนิดใดบาง กรณีศึกษาที่ 3 สตรีอายุ 30 ป มีตุมน้ําใสขึ้นบริเวณริมฝปากมาขอซื้อยาจากทาน 1. ทานจะซักถามขอมูลใดบาง 2. ยาเตรียมที่ใชสําหรับอาการดังกลาวควรอยูในรูปแบบใด 3. มียาอะไรที่ใชรักษาผื่นดังกลาวไดบาง และจะแนะนําวิธีใชอยางไร ( รวมถึงสมุนไพรดวย ) 4. ทานจะแนะนําใหผูปวยปฏิบัติตนอยางไร 5. ผูปวยอยากไดยาทาน ทานจะจายหรือไม กรณีศึกษาที่ 4 มารดาพาบุตรสาวอายุ 8 ป มาขอซื้อยาพรอมใบสั่งแพทยขอใหจายยารักษาหิดใหกับเด็กผูนี้ 1. มารดาเด็กถามวาหิดเกิดจากเชื้ออะไร 2. ทานจะจายยาอะไรไดบาง จายอยางไร 3. ยารูปแบบเจลและครีมที่ขายในทองตลาดมีความแตกตางกันอยางไร 4. ทานจะแนะนําอะไรเพิ่มเติมอีกบาง 5. สมุนไพรที่อาจจะนํามาใชในการรักษาหิดมีอะไรบาง กรณีศึกษาที่ 5 นักศึกษาชายนําใบสั่งแพทยมาขอซื้อยาดังนี้ Retin A 0.05% 20 g Apply as directed 1. ใหทานเขียนฉลากยา 2. ในกรณีที่นักศึกษาพึ่งเริ่มใชยานี้เปนครั้งแรก ทานคิดวาความแรงของยาตามที่ระบุใบสั่งแพทยมีความ เหมาะสมหรือไม เพราะเหตุใด 3. จงใหคําแนะนําเพิ่มเติมเกี่ยวกับวิธีใชยานี้




391

MCQ

4. นักศึกษาถามวาจะใชยานี้รวมกับ panoxyl ไดหรือไม ทานจะแนะนําอยางไร 5. กลไกการออกฤทธิ์ของ Retin A และ Panoxyl แตกตางกันอยางไร 6. ถาทานไดรับมอบหมายใหเตรียมตํารับยาที่มีตัวยาสําคัญเปนชนิดเดียวกับ Panoxyl ขอควรระวังที่ทานตอง คํานึงถึงคืออะไร กรณีศึกษาที่ 6 นักศึกษาชายมาของซื้อยาแกคันในรมผา 1. ทานจะซักถามขอมูลใดบาง 2. ทานคิดวาเขาเปนโรคอะไร จะจายยาอะไร รูปแบบใด 3. ทานจะแนะนําอะไรเพิ่มเติมบาง กรณีศึกษาที่ 7 ชายอายุ 40 ป นําตัวอยางยา Dermovate มาขอซื้อจากทาน 1. ทานจะซักถามขอมูลใดเพิ่มเติมบาง 2. เขาบอกวาจะเอาไปทาแกยุงกัดใหกับบุตรชายอายุ 1 ขวบ และ 4 ขวบ ทานจะจายยาตามที่เขาตองการ หรือไม เพราะเหตุใด ถาไมจาย ทานจะจายยาชนิดใด 3. ขอแนะนําในการใชยากลุมนี้ มีหลักการอยางไร 4. จะซื้อยาแกแพไปทานดวยจะไดหรือไม 5. ถาจะแนะนําสมุนไพร ควรใชสมุนไพรชนิดใด กรณีศึกษาที่ 8 มารดามาขอซื้อยาแกเหาใหบุตรสาวอายุ 7 ขวบ 1. ทานจะซักถามขอมูลใดเพิ่มเติมบาง 2. ทานจะจายยาใด แนะนําวิธีใชดวย 3. ถาจะใชยา anti histamine รวมดวยจะไดหรือเปลา ทานคิดวาควรเลือกใชยาชนิดใด 4. สมุนไพรชนิดใดสามารถใชรักษาเหา และมีวิธีใชอยางไร กรณีศึกษาที่ 9 นักศึกษาคณะเภสัชศาสตรไปเก็บตัวอยางตนไมในสวนของคณะ โดยตัวบุง มีผื่นแพและคันมาก วิ่งมาที่รานยาขอซื้อ ยากับทาน 1. ทานจะแนะนําอะไรบาง และจายยาใด 2. สมุนไพรที่อาจใชในกรณีมีอะไรบาง 3. ถามนักศึกษาผูนี้มีอาการมากถึงขั้นน้ําเหลืองไหล ทานจะใหตําแนะนําอยางไร และจายยาอะไร 4. อีก 4 วันถัดมา เขากลับมาหาทาน บอกวายาที่ใหไปไมชวยใหอาการดีขึ้น ทานจะแนะนําอยางไร เพราะเหตุ ใด 5. กลไกการออกฤทธิ์ตานอาการแพของยากลุม anti histamine และกลุม steroid แตกตางกันอยางไร




392

MCQ

MCQ เรื่อง GI 1.การใชยาลดกรดในขอใดตอไปนี้ในขนาดสูงติดตอกันเปนเวลานาน จะทําใหเกิด acid rebound ก. Aluminium hydroxide ง. Hydrogen peroxide ข. Sodium bicarbonate จ. Sodium chloride ค. Calcium carbonate 2.ขอใดผิดเกี่ยวกับการใชยา Bisacodyl ก. หามใชในหญิงตั้งครรภ ข. หามใชกับยาลดกรด ค. ใชเตรียมผูปวยกอนการผาตัด ง. มีผลกดระบบประสาทสวนกลาง 3.ถาตองการใชยาระบายเพื่อออกฤทธิ์ทันที ควรใชขอ ใด ค. Bisacodyl ก. Psylium ข. Senna ง. Enema 4.สารอนินทรียใดมีคุณสมบัติเปนยาถายหรือยาระบาย ซึ่งสามารถใหหลังจากที่ไดรับยา niclosamide แลว ก. Mg(OH)2 ง. Na2CO3 ข. Al(OH)3 จ. NaCl ค. Na2SO4 Case : ผูปวยหญิงอายุ 43 ป เปนริดสีดวงทวาร มาขอปรึกษาเรื่องการใชยาและการปฏิบัติตน 1. ขอใดกลาวไมถูกตองเกี่ยวกับโรคริดสีดวงทวาร ก. มักมีถายอุจจาระเปนเลือดสีคล้ําดํา ข. ริดสีดวงแบงออกเปน 2 ประเภท คือริดสีดวงภายในและริดสีดวงภายนอก ค. ริดสีดวงภายใน คือ การที่เนื้อเยื่อของทวารหนัก ที่อยูสูงกวา dentate line เลื่อนตัวลงมาทางปาก ทวารหนัก ทําใหเกิดอาการเลือดออกขณะถายอุจจาระ หรือยื่นออกมาจากขอบทวารหนัก ง. ริดสีดวงภายนอก คือเนื้อเยื่อที่อยูใต dentate line ยืดออกเปนติ่งเนื้อ จ. สาเหตุของการเกิดริดสีดวงทวารคือการมีภาวะตาง ๆ ที่ทําใหความดันในหลอดเลือดดําบริเวณ ทวารหนักสูงขึ้น เชน การเบงถายอุจจาระเนื่องจากการทองผูกหรือทองเสียบอย ๆ 2. ผลิตภัณฑยาในขอใดมีขอบงใชเกี่ยวของกับโรคริดสีดวงทวารนอยที่สุด ก. Proctosedyl ง. Essaven ข. Anusal จ. Siduol ค. Bactroban 3. ยารับประทานแกโรคริดสีดวงทวารที่นิยมใชไดแก Daflon 500 mg ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้ DAFLON 500 mg, is a Micronized Purified Flavonoic Fraction (MPFF) containing 90% of Diosmin and 10% of flavonoids expressed as Hesperidin. Hesperidin is extracted from a species of Rutaceae aurantieae of the citrus genus, a type of immature small orange harvested and dried in Spain, North Africa, and China. Diosmin, a member of the flavonoid family, is synthesized starting from this raw material.




393

MCQ

เหตุผลหลักที่พัฒนาสวนสกัด (fraction) ใหอยูในรูป Micronized form คือ ก. เพิ่มความคงตัว ข. เพิ่มการดูดซึมในทางเดินอาหาร ค. ลดการเกิด drug interaction กับยาอื่น ง. ลดผลขางเคียงที่อาจเกิดจากยานี้ จ. ลด bioavailability 4. ขอใดเปนขนาดใชของยา Daflon 500 mg ในระยะเกิด Hemorrhoidal attacks ก. 2 tablets daily ข. 6 tablets daily for 4 days followed by 4 tablets daily for 3 days ค. 4 tablets daily for 4 days followed by 3 tablets daily for 3 days ง. 1 tab tid pc for 5 days จ. 1 tab OD Case : ผูปวยเด็กชายไทย อายุ 10 ป มีอาการทองเสีย ถายเปนน้ํา ไมมีไข ไมมีคลื่นไสอาเจียน ยาที่ผูปวยไดรับคือ - Disento PF suspension (Per 15 mL Furazolidone 50 mg, Pectin 150 mg, light kaolin 3 g) 1 ขวด - Oreda (Per packet (for150 mL) Glucose anhydrous 3 g, NaCl 0.53 g, KCl 0.23 g, Na citrate dehydrate 0.44 g) 5 ซอง 1. ทานคิดวาผูปวยมีภาวะทองเสียจากสาเหตุใด จําเปนตองใชยาปฏิชีวนะหรือไม ก. ไทฟอยด จําเปนตองใชยาปฏิชีวนะ ข. บิดมีตัว จําเปนตองใชยาปฏิชีวนะ ค. บิดไมมีตัว ไมจําเปนตองใชยาปฏิชีวนะ ง. อหิวาต จําเปนตองใชยาปฏิชีวนะ จ. อาหารเปนพิษ ไมจําเปนตองใชยาปฏิชีวนะ 2. คําแนะนําในขอใดไมถูกตอง ก. สามารถเตรียมผงน้ําตาลเกลือแรเองได โดยใชน้ําตาลทรายผสมกับเกลือแกง ข. เมื่อละลายผงน้ําตาลเกลือแรแลว ควรใชภายใน 24 ชั่วโมง ค. ควรใหดื่มนมที่ชงเขมขนกวาปกติเพื่อชดเชยน้ําที่สูญเสียไป ง. ลางมือดวยน้ํากับสบูทุกครั้งกอนรับประทานอาหาร จ. กินอาหารสุก ไมมีแมลงวันตอม 3. การให Kaolin – Pectin แกผูปว ยเพื่อ ง. ดูดน้ําเขาหาตัว ก. ดูดซับสารพิษ จ. เพิ่มการดูดกลับน้ําและอิเลคโตร ข. บรรเทาการสูญเสียน้ําและเกลือ ไลท แรจากรางกาย ค. มีคุณสมบัติเปนประจุบวก 4. เพราะเหตุใดจึงหามใช Norfloxacin ในเด็กอายุต่ํากวา 12 ป ก. ทําใหคลื่นไส ข. ทําใหปวดศีรษะ ค. ทําใหเกิดความผิดปกติในการเจริญเติบโตของขอกระดูก ง. ทําใหเกิดความผิดปกติในการทํางานของตับและไต จ. ทําใหเกิดภาวะช็อค




394

MCQ

จงใชขอมูลจากสมการขางลางนี้ ตอบคําถามขอ 5 และ 6 สมการแสดงปฏิกิริยาของสารที่ใชเตรียม Effervescence ORS 3NaHCO3 + C6H8O7.H2O + 4H2O → C6H5Na3O7 + 3CO2 + 8H2O Sod.Bicarbonate Citric acid monohydrate (MW 84) (MW 210) 2NaHCO3 + C4H6O6 + 4H2O → C4H4Na2O6 + 2CO2 + 6H2O Sod.Bicarbonate Tartaric acid (MW 84) (MW 15o) 5. ในการเตรียม ORS ใช Citric acid monohydrate : Tartaric acid ในอัตราสวนเทากับ 1:2 จงคํานวณหา ปริมาณ sodium bicarbonate ที่ตองการ เมื่อใชปริมาณรวมของ citric acid monohydrate และ tartaricaaicd เปน 3 กรัม ก. 1.20 กรัม ง. 3.44 กรัม ข. 2.24 กรัม จ. 5.64 กรัม ค. 3.00 กรัม 6. เพราะเหตุใดจึงตองเก็บ Effervescence ORS ไวในซองที่ปดสนิท ก. Citric acid สลายตัวไดงายเมื่อถูกแสง ข. ความชื้นจะทําใหเกิดฟองฟูกอนการนําไปใชจริง (premature effervescence) ค. ออกซิเจนทําให Tartaric acid เปลี่ยนไปเปน Tartic acid ง. ออกซิเจนกระตุนใหเกิดปฏิกิริยาระหวาง sodium bicarbonate กับ citric acid จ. อากาศจะทําให citric acid monohydrate สูญเสีย water of hydration 7. จากสูตร ORS ที่กําหนดให จงคํานวณหา mOsmol ของ NaCl (MW NaCl = 58.5) ORS Formulation g/L Sodium chloride 2.6 Glucose anhydrous 13.5 Potassium chloride 1.5 Trisodium citrate dehydrate 2.9 ก. 44.44 ง. 85.00 ข. 75.88 จ. 88.89 ค. 80.58 8. Pectin พบมากในสวนเปลือกของพืชวงศ Rutaceae เชน สมโอ จัดเปนสารประเภทใด ก. Carbohydrate ง. Lipid ข. Glycoprotein จ. Protein ค. Glycolipid 9. ขอใดผิด เกี่ยวกับขอบงใชยาสมุนไพร วิธีรับประทาน ที่สามารถแนะนําใหเด็กไดรับประทานพอบรรเทา อาการทองเสียหากไมสามารถหายาแผนปจจุบันได ก. เปลือกมังคุดตากแหง ตมกับน้ํา รับประทานทุก 2 ชั่วโมง ระวังทองผูก ข. ฟาทะลายโจรสด 1-3 กํามือ ตมน้ําดื่มกอนอาหารวันละ 3 ครั้ง ค. ใบฝรั่งยางไฟใหกรอบ 10-15 ใบ ตมน้ําดื่ม 1 แกว ดื่มตางน้ํา ง. ขิง เหงาสดและแหง ตมกับน้ําดื่มตางน้ํา




395

MCQ

จ. เปลือกทับทิมแหง ตมกับน้ํา ดื่มวันละ 2 ครั้ง เชาเย็น 10. ขอใดผิด หากผูปวยเลือกซื้อและใชยาที่มีฤทธิ์ระงับการถายเอง ก. ในสังคมไทย คุณแมสามารถเลือกซื้อยา Loperamide ใหลูกไดโดยเสรีตามรานชําทั่วไป ข. หากเด็กใชยา Loperamide เกินขนาดอาจทําใหทองผูกและอาการของโรคยิ่งรุนแรงขึ้น ค. Diphenoxylate ไมมีผลทําใหเสพติด เชนเดียวกับ Loperamide ง. Loperamide เปนยาที่ตามกฎหมายไมสามารถจําหนายในรานยาประเภท ข (ไมมีเภสัชกร)ได จ. การซื้อยา Diphenoxylate ในรานยาที่มีเภสัชกรตามกฎหมาย ตองมีใบสั่งจายยา Case : ชายไทยอายุ 40 ป มีอาการปวด จุกบริเวณใตลิ้นป มาขอซื้อยา ลดกรดในรานยา เภสัชกรไดจาย AlOH3 + MgOH2 suspension 1 ขวด 1. เหตุผลหลักในการตั้งตํารับ ยาลดกรดที่มีทั้ง AlOH3 และ MgOH2 เพราะ ก. ใหยาทั้งสองแตกตัวไดดียิ่งขึ้น ข. ลดผลขางเคียงซึ่งกันและกัน เนื่องจาก AlOH3 ทําใหเกิดอาการทองผูก ค. ลดผลขางเคียงซึ่งกันและกัน เนื่องจาก AlOH3 ทําใหเกิดอาการทองเสีย ง. เพิ่มความคงตัวของตํารับ จ. ลดอาการคลื่นไสอาเจียน เมื่อใชยาลดกรดตัวเดียว 2. ตอมา มีอาการไมดีขึ้น จึงไปพบแพทย ที่โรงพยาบาล แพทยจายยาดังนี้ Omeprazole 20 mg วันละ 2 ครั้ง รวมกับ Clarithromycin 500 mg วันละ 2 ครั้ง และ Amoxycillin 1000 mg วันละ 2 ครั้ง ทานคิดวาแพทยวินิจฉัยวา ชายไทยนี้ ปวยเปนโรคอะไร ก. Dyspepsia ข. Peptic ulcer ค. Heart burn ง. Constipation จ. Malignancy in stomach 3. สาเหตุหลักของโรคดังกลาวในขอที่ 2 ที่ไดรับการวินิจฉัยจากแพทยคือ ก. NSAIDs ง. Alcoholism ข. Zolinger Ellison syndrome จ. Cigarette ค. Helicobacter Pylori 4. ในตํารับยาลดกรดแขวนตะกอน ยี่หอหนึ่ง มีสวนประกอบดังนี้ Aluminium hydroxide , Magnesium hydroxide, Tragacanth, Carboxymethyl cellulose, Glycerin, Syrup , peppermint oil , Paraben conc.,Ethyl alcohol, water “Carboxymethyl cellulose” ทําหนาที่อะไรในตํารับ ก. Preservatives ค. Sweetening agent ข. Suspending agent ง. Coloring agent 5. น้ําที่ใชในการเตรียมตํารับดังกลาว เตรียมไดจากเครื่องมือใด ก. เครื่องทําน้ําดื่ม ข. เครื่องทําน้ําดื่ม เครื่องกรองน้ํา DI ค. เครื่องกรองน้ํา DI , เครื่องกลั่นน้ํา , เครื่อง Reverse osmosis ง. เครื่องกรองน้ําดื่ม เครื่องกรองน้ํา DI เครื่องกลั่นน้ํา เครื่อง Reverese osmosis จ. เครื่องกลั่นน้ํา เครื่อง Reverse osmosis




MCQ

396

6. จากสูตรโครงสรางของ Cimetidine และ Ranitidine พบวา Ranitidine มีฤทธิ์แรงกวา Cimetidine ถึง 10 เทา เนื่องจาก Ranitidine มีโครงสรางที่เรียกวา.... แทนที่สูตรโครงสราง imidazole ring ใน Cimetidine

Ranitidine

Cimetidine ง. Furan ก. Methyl cyanide ข. Nitro จ. Amine ค. Thio 7. สมุนไพรในขอใด มีฤทธิ์รักษาโรคแผลในกระเพาะอาหารไดดีจนพัฒนาไปเปนยาแผนปจจุบัน และสารสําคัญ ของพืชดังกลาวคืออะไร ก. มังคุด – Planotol ข. มะขามแขก – senosoid ค. เปลานอย – curcuminoids ง. ขมิ้นชัน – curcuminoids จ. เปลานอย – planotol 8. ยารักษาโรคกระเพาะตอไปนี้ ขอใดสามารถมีจําหนายในรานขายยาแผนปจจุบันบรรจุเสร็จ ไมได ก. ยาอีโนชนิดซอง ข. ยาขับลมชนิดแผง Dysfatyl ค. ยาลดกรดชนิดน้ํา เชน Mag 77 ง. ยาลดกรดชนิด powder เชน อีโน จ. มีคําตอบที่ตองการมากกวา 1 ขอ 9. Sucralfate เปนยาในบัญชียาหลักแหงชาติ ในหมวดบัญชี ค หมายถึงขอใด ก. รายการยาสําหรับสถานพยาบาลทุกระดับ เปนรายการมาตรฐานที่ใชในการปองกันและแกไขปญหา สุขภาพที่พบบอย มีหลักฐานชัดเจน ข. รายการยาที่ใชสําหรับขอบงใชหรือโรคบางชนิดที่ใชยาในบัญชี ก ไมได หรือไมไดผล หรือเปนยาที่ ใชแทนยาในบัญชี ก ชั่วคราวในกรณีที่จัดหายาในบัญชี ก ไมได ค. รายการยาที่ตองใชในโรคเฉพาะทาง โดยผูชํานาญ หรือผูที่ไดรับมอบหมายจากผูอํานวยการของ สถานพยาบาลนั้น ๆ




397

MCQ

ง. รายการยาที่มีหลายขอบงใช แตมีความเหมาะสมที่จะใชเพียงบางขอบงใช หรือมีแนวโนมจะมีการ สั่งใชยาไมถูกตอง หรือเปนรายการยาที่มีราคาแพง การสั่งใชยาซึ่งตองใหสมเหตุผลเกิดความคุมคา สมประโยชนจะตองอาศัยการตรวจวินิจฉัยและพิจารณาโดยผูชํานาญเฉพาะ จ. รายการยาสําหรับโครงการพิเศษของกระทรวง ทบวง กรม หรือหนวยงานอื่นของรัฐ ที่มีการกําหนด วิธีการใชและการติดตามประเมินการใชยาตามโครงการ โดยมีหนวยงานนั้นรับผิดชอบ 10.พืชที่ชวยบรรเทาอาการทองอืด แนน จุกเสียดไดแกขอใด ก. บัวหลวง ข. วานหางจระเข ค. กระวาน ง. กลวย 11.พืชที่มีประโยชนชวยยอยไดแกขอใด ก. เปลานอย ข. ตําลึง ค. ฟาทะลายโจร ง. วานหางจระเข 12.พืชที่ใชแกรอนใน กระหายน้ําไดแกขอใด ก. เสลดพังพอน ข. บัวหลวง ค. ไพล ง. กระวาน พืชที่ใชรักษาอาการทองผูกไดแกขอใด ก. แมงลัก ข. หญาหนวดแมว ค. ตําลึง ง. กลวยดิบ 13.พืชที่ใชแกคลื่นไสอาเจียนไดแกขอใด ก. มะกรูด ข. ตะไคร ค. ขิง ง. ขา 14.พืชที่รักษาอาการทองเสียไดแกขอใด มังคุด 15.พืชที่ชวยใหเจริญอาหารไดแกขอใด ก. ลูกเดือย ข. ขี้เหล็ก ค. กลวย ง. ฝรั่ง




398

MCQ

Case 1.ยาใดที่บริษัทอางวาไมมีผลตอกระเพาะอาหาร ก. Nabutaline ง. Celecoxib ข. Nimesulide จ. Sulindac ค. Meloxicam 2.ฤทธิ์ในการระงับอาเจียนของยาพวก Phenothiazine เชน Chlorpromazine เกิดเนื่องจากการออกฤทธิ์ของยาที่ ก. Glutamate receptor ที่ CTZ ข. GABA receptor ที่ CTZ ค. Dopamine D2 receptor ที่ CTZ ง. Serotonin 5HT ที่ CTZ จ. Adrenergic receptor ที่ CTZ 3.ยาตัวใดตอไปนี้ออกฤทธิ์ไดดีในภาวะกรด ก. Misoprostol ข. Cimetidine ค. Magnesium hydroxide ง. Omeprazole จ. Ranitidine , Bismuth citrate 4.ยาที่ Peptic ulcer ที่ไมมีฤทธิ์เปน Cytoprotective ก. Bismuth comp. ข. Carbenoxolone ค. Misoprostol ง. Omeprazole จ. Sucralfate 5.ยาที่นิยมใชกับโรคกระเพาะอาหารติดเชื้อ H.pylori ก. Amoxicillin + Metronidazole + Omeprazole ข. Roxithromycin + Antacid + Ranitidine ค. Norfoxacin + Omeprazole + Ranitidine ง. Clarithromycin + Antacid + Bismuth จ. Metronidazole + Antacid + Ranitidine 6.ยาที่ไมมีฤทธิ์ Antisecretory drug ก. H2 – antagonist ข. Anticholinergic ค. PPI ง. Sucralfate 7.ขอใดไมถูกตอง ก. Bisacodyl เปน Potent colonic stimulant ข. Methyl cellulose เปน Bulk laxative ค. มะขามแขกเปน irritate laxative ง. Magnesium hydroxide เปน saline laxative จ. Ducosate เปน Stimulant laxative




399

MCQ

Case : หญิงไทยอายุ 33 ป มาที่รานยาที่มีเภสัชกรปฏิบัติงาน ผูปวยอยากไดยาเหน็บทวารเพื่อรักษาโรคริดสีดวงทวาร ที่มี ติ่งยื่นออกมาที่ทวารหนัก ขณะถายอุจจาระมีอาการปวดที่ทวารหนัก และบางครั้งจะมีเลือดสด ๆ ไหลออกมาหลังถาย 1. ขอใดไมใชสูตรยาที่ใชในการรักษาโรคริดสีดวงทวาร ก. Prednisolone ข. Hydrocortisone , cimetidine ค. Hyossacine HCl , Zinc oxide 2. จากการซักถามเพิ่มเติม ทราบวาผูปวยมักมีอาการทองผูก หากทานเปนเภสัชกรประจํารานนี้ ทานจะแนะนํา ยาชนิดใด ง. Mineral oil ก. Senna จ. Phylium seed ข. Castor oil ค. Bisacodyl 3. จากการซักถามถึงพฤติกรรมของผูปวย ขอใดเปนสาเหตุที่ทําใหเกิดริดสีดวงทวาร ก. ผูปวยมักจะดื่มน้ําวันละ 6 แกว ข. ผูปวยมักจะออกกําลังกายสม่ําเสมอ ค. ผูปวยมักจะหลีกเลี่ยงการดื่มชา กาแฟ ง. ผูปวยมักจะดื่มนม 1 แกวเปนประจําทุกวัน จ. ผูปวยมักจะนั่งอานหนังสือพิมพในหองน้ําเปนเวลานาน 4. ขอใดไมใชกลไกการออกฤทธิ์ของยาระบาย ก. ชวยหลอลื่นอุจจาระ ข. ทําใหอุจจาระออนนุม ค. เพิ่มแรงดันออสโมติกภายในลําไส ง. ทําใหอุจจาระจับตัวเปนกอน จ. เพิ่มการเคลื่อนไหวของลําไสเล็ก 5. หากผูปวยมีประวัติลําไสอุดตัน ควรใหยาตัวใด ก. Senna ง. Lactulose ข. Castor oil จ. Phylium seed ค. Bisacodyl 6. ขอใดไมใชคําแนะนําที่ถูกตองในการใชยาเหน็บทวาร ก. ฉีกซองพลาสติกกอนใช ข. เก็บยาไวในตูเย็นชองแชแข็ง ค. ลางมือใหสะอาดกอนเหน็บยา ง. ไมตองนํายาเหน็บออกจากรางกายหลังจากเหน็บ จ. เหน็บยาแลวใหนอนพักอยางนอย 15 นาทีกอนลุก 7. ถาทานเปนเภสัชกรโรงงานและตองการเตรียมยาเหน็บซึ่งแตละแทงหนัก 2 กรัม และมีตัวยาสําคัญแทงละ 0.3 g Displacement value = 1.5 อยากทราบวาตองใช base สําหรับยาเหน็บเทาไร (เตรียม 100 แทง) ก. 155 g ข. 175 g ค. 180 g ง. 197 g




400

MCQ

จ. 200 g 8. ผูปวยเคยไปพบแพทยและไดยาเปนผงที่มีวิธีการใชคือ นําผงยาละลายในน้ําอุนแลวแชประมาณ 15 นาที ทานคิดวาผงยาที่แพทยจาย คือยาอะไร ก. Calcium carbonate ข. Potassium chloride ค. Sodium bicarbonate ง. Potassium lichromate จ. Potassium permanganate 9. ผูปวยตองการทราบความเห็นของเภสัชกรเกี่ยวกับยาแผนโบราณที่ใชในการรักษาริดสีดวงทวารชนิดหนึ่ง ซึ่ง มีตัวยาสําคัญประกอบดวย เพชรสังฆาต อัคคีทวาร โกฎน้ําเตา และโกฏกักกรา โดยรับประทานครั้งละ 15 เม็ด วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอใดถูกตองเกี่ยวกับยาดังกลาว ก. มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาคือ ชวยระบายและลดอักเสบ ข. ขนาดยาที่ใชรับประทานสูงเกินไปอาจทําใหตับอักเสบได ค. เปนยาลูกกลอนซึ่งไมสามารถดูดซึมไดในระบบทางเดินอาหาร ง. ตํารับยาแผนโบราณซึ่งเปนยาสูตรผสมใหผลการรักษาที่ดีกวาสูตรเดี่ยว จ. สํานักงานสาธารณสุขมูลฐานไมแนะนําใหใชสมุนไพรรักษาอาการริดสีดวงทวาร 10. ผูปวยเคยอานเอกสารวิชาการพบวา การขับถายอยางสม่ําเสมอจะชวยลด “อุบัติการณ” ของริดสีดวงทวารได จึงสอบถามทานวา “อุบัติการณ” มีความหมายวาอยางไร ก. จํานวนคนที่เกิดเปนริดสีดวงทวารตอจํานวนประชากรทั้งหมด ในพื้นที่ในชวงเวลาหนึ่ง ข. จํานวนคนที่เกิดเปนริดสีดวงทวารตอจํานวนประชากรที่มีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคริดสีดวงทวาร ค. จํานวนคนที่เกิดเปนริดสีดวงทวารตอจํานวนประชากรที่มีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคริดสีดวงทวารใน ชวงเวลาหนึ่ง ง. จํานวนครั้งของการเปนริดสีดวงทวารตอจํานวนประชากรที่มีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคริดสีดวงทวาร ณ จุดเวลาใดเวลาหนึ่ง จ. จํานวนคนที่เกิดเปนริดสีดวงทวารตอจํานวนประชากรที่มีความเสี่ยงที่จะเกิดโรคริดสีดวงทวาร ณ จุดเวลาใดเวลาหนึ่ง Case : นายสมบูรณ อายุ 45 ป มาที่รานยาในตอนเชาดวยอาการไขต่ํา ๆ มีอาการปวดทอง รวมกับทองรวง ถายมาแลว 5 ครั้ง ในชวงกลางคืน พรอมทั้งขอใหจัดยาใหลูกสาว คือ ด.ญ.นอย อายุ 8 ป ซึ่งมีอาการคลายกัน สิ่งที่เภสัชกรควรซักถามเพิ่มเติม คืออะไร ผูปวยใหขอมูลเพิ่มเติมวา ไดรับประทานอาหารทะเลในอาหารมื้อเย็น และทั้งสองคนรับประทานปูนึ่งมากกวาคน อื่น ๆ ในบาน ทานคาดวาอาการของผูปวยจัดอยูในกลุมใด เกิดจากสาเหตุใด ทานคิดวาเภสัชกรควรจายยาอะไร ใหผูปวยหรือไมเพราะเหตุใด ถาจาย เภสัชกรควรจายยาอะไร และจายในขนาดและระยะเวลาเทาใด เภสัชกรควรแนะนําผูปวยใหปฏิบัติตัวในการรับประทานอาหารอยางไร อาการทองเสียที่ควรแนะนําใหผูปวยรีบไปพบแพทย คืออะไรบาง Case : นางเลขา อายุ 35 ป มาที่รานยาเพื่อขอซื้อยาแกทองเสีย ถายเปนมูกปนเลือด อาการทองเสียที่ถายเปนมูกเลือดเปนอาการของโรคใดบาง จงอธิบายถึงเชื้อสาเหตุและอาการแสดงของโรคเหลานั้น พรอมทั้งยาที่ผูปวยควรไดรับ




401

MCQ

1.จากผูปวย Peptic ulcer แพทยบางทานมักจะจายยา ลดความวิตกกังวลดวย เชน ยา Lorazepam ถามวายานี้เปนยา ประเภทใดตามกฎหมาย ก. ยาเสพติดใหโทษประเภท 3 ข. ยาเสพติดใหโทษประเภท 4 ค. วัตถุออกฤทธิ์ตอจิตประสาทประเภท 3 ง. วัตถุออกฤทธิ์ตอจิตประสาทประเภท 4 จ. ยาควบคุมพิเศษ 2.ผูปกครองพาเด็กหญิง อายุ 14 ป มาซื้อยาแกทองเสียสําหรับเด็ก ที่รานยา จากการซักประวัติพบวา ผูปวย นาจะเกิดจากทองเสียและจากการติดเชื้อแบคทีเรียในทางเดินอาหาร ยาที่ผูปวยไมสมควรไดรับเปนอยางยิ่ง คือขอใด ก. ผงน้ําตาลเกลือแร ง. Chlortetracycline ข. Norfloxacin จ. Furazolidine ค. Loperamide 3.ในผูใหญ คนปกติ ถาพบวา ผูปวยทองเสียจากเชื้อ Salmonella จะใหยาตานจุลชีพในขอใด ง. Furazolidine ก. Norfloxacin ข. Ofloxacin จ. ไมตองใหยาตานจุลชีพ ค. Chloramphenicol Case : ผูปวยทองเสียอีกคนไปพบแพทยที่คลินิค ไดรับยาแกทองเสียมาดังนี้ ORS , Norfloxacin , Hyoscine ถามวา 1. Hyoscine ออกฤทธิ์ที่ไหน ผลขางเคียงที่พบบอยคืออะไร ก. Nicotinic receptor , ปากแหง ตาพรา ทองผูก ข. Muscarinic receptor , ปากแหง ตาพรา ทองผูก ค. Beta-2 receptor , หลอดลมตีบ ง. Beta-1 receptor , หลอดลมตีบ จ. Alpha 1 receptor , ปากแหง ตาพรา ทองผูก ตอมาพบวาผูปวยคอนขางออนเพลียมาก จึงไปพบแพทยที่โรงพยาบาล แพทยจึงใหสารน้ําเขาเสน คือ D-5-S 1000 cc ซึ่งผลิตใชเองในโรงพยาบาล 2. ในการเตรียม D-5-S จํานวน 100 ขวด (ขวดละ 1000 mL) จะตองใช NaCl หนักเทาใด ก. 45 กรัม ง. 900 กรัม ข. 450 กรัม จ. ไมมีคําตอบใดถูก ค. 90 กรัม 3. หลังจากบรรจุเสร็จ จะนําขวดน้ําเกลือดังกลาวไปฆาเชื้อโดยผานเครื่องมือใด ที่อุณหภูมิในขอใด จึงจะเหมาะสม ก. Hot air over 160 องศาเซลเซียส นาน 3 ชั่วโมง ข. Hot air oven 121 องศาเซลเซียส นาน 20-30 นาที ค. Autoclave 121 องศาเซลเซียส นาน 20-30 นาที ง. Autoclave 160 องศาเซลเซียส นาน 3 ชั่วโมง จ. Autoclave 100 องศาเซลเซียส นาน 30 นาที 4. ในการควบคุมคุณภาพของการผลิตน้ําเกลือชนิดดังกลาว ขอใดคือการทดสอบหาไพโรเจน ก. LAL test ง. Foam test ข. Sterility test จ. Clarity test ค. Safety test




402

MCQ

MCQ เรื่อง EENT Case ผูปวยชายมารานยาดวยอาการตาแดง มาขอซื้อยาหยอดตาที่ราน เภสัชกรซักประวัติเพิ่มเติม พบวา มีขี้ตาและหนัง ตาบวม ไมมีอาการปวดและการมองภาพเปนปกติ เปนมา 3-4 วัน ไปซื้อยา Dexamethasone eye drop มาใชเอง แต หยอดแลวอาการเปนมากขึ้นจึงมาพบเภสัชกร 1. การเลือกใช Dexamethasone ในผูปวยรายนี้ไมเหมาะสมเพราะอะไร ก. Dexamethasone มีฤทธิ์กดภูมิคุมกัน จึงไมควรใชในการติดเชื้อ ข. Dexamethasone เปนยาควบคุมพิเศษตองมีใบสั่งแพทย ค. Dexamethasoneสามารถเพิ่มความดันในลูกตา (intraocular pressure)ได ง. Dexamethasoneทําใหหนังตาบวมมากขึ้นจากฤทธิ์ mineralocorticoid จ. Dexamethasoneทําใหหลอดเลือดบนจอรับภาพมากขึ้น ( revascularization) 2. จากอาการขางตน ทานจะเลือกจายยาตัวใด ก. Prednisolone eye drop ข. Chloramphenical eye drop ค. Antazoline eye drop ง. Boric acid eye drop จ. Hydroxypropyl methylcellulose eye drop 3. กรณีจายยาหยอดตาใหกับผูปวยตองแนะนําเรื่องตอไปนี้ ยกเวน ก. ควรลางมือใหสะอาดกอนใชยา ข. ปรับอุณหภูมิใหเทาอุณหภูมิรางกาย ค. เก็บยาในถาดใตชองแชแข็งของตูเย็น ง. หลังจากเปดใชยาแลว ใชไดไมเกิน 1 เดือน จ. กรณีที่ใชยาปายรวมดวย ใหใชยาหยอดกอนปายตา 4. กรณีใดที่ตองรีบสงตอผูปวยรายนี้ไปโรงพยาบาล ก. ใชยาแลวแสบตา ข. ใชยาแลวมีอาการขมที่ลิ้น ค. การมองภาพ เห็นภาพซอน ง. ใชยา 1 วันและขี้ตาไมหายไป จ. มีอาการปวดศีรษะรวมดวย ถาผูปวยใชยาแลว 4-5 วัน อาการไมดีขึ้น เภสัชกรจึงสงผูปวยไปโรงพยาบาล แพทยตรวจวินิจฉัยและสงตรวจ หองปฏิบัติการ แลวพบวา ติดเชื้อแกรมลบที่ไวตอ Ciprofloxacin แตเนื่องจากโรงพยาบาลไมมียาหยอดตา ciprofloxacin eye drop 5. ทานจะเตรียมยาหยอดตาแบบ extemporaneous preparation ก. Ciprofloxacin tablet ข. Ciprofloxacin injection ค. Ciprofloxacin powder ง. Ciprofloxacin ear drop จ. ไมสามารถเตรียมได




403

MCQ

6. ขอใดไมใชสิ่งที่ตองคํานึงถึงในการเตรียม Ophthalmic solution ก. ionic strength ง. preservative จ. viscosity ข. sterility ค. isotonicity 7. ขอใดเปน preservative ที่เหมาะสมที่สุดในยาตา ก. Benzalkonium Chloride ข. Paraben ค. Benzoic acid ง. Sodium metabisulfite จ. BHT 8. ในการเตรียมน้ํากระสายยาของตํารับยานี้ ทานควรเลือกสารละลายชนิดใด ก. Normal saline solution ข. Water for injection ค. Deionized water ง. Purified water จ. Water for irrigation 9. เทคนิคใดที่ควรใชในการเตรียมยาตาตํารับนี้ ก. Sterile technique ข. Aseptic technique ค. Pasteurized technique ง. Ultrahigh temperature (UHT) technique จ. UV technique 10. สมมุติเภสัชกรโรงพยาบาลศูนยตองการเตรียมยาตาในปริมาณมาก เพื่อแจกจายแกโรงพยาบาลชุมชน หาก ตองการสงยาที่เตรียมขึ้นเองไปวิเคราะหคุณภาพ เภสัชกรควรจะสงวิเคราะหขอใดตอไปนี้ ก. Disintegration test ข. Percentage ของ preservative ค. Dissolution time ง. Pyrogen test จ. Stability test 11. ใหทานบอกวิธีการใชยาหยอดตา/ปายตาที่ถูกตอง Rx Chloramphenicol ointment ปายตาขางซาย bid Chloramphenicol eye drop หยอดตาขางซาย tid ทานจะแนะนําวิธีการใชยาหยอดตาและยาปายตาตามใบสั่งยานี้ ไดอยางไร 1. ใหผูปวยหยอดตากอน จากนั้นอีกประมาณ 1 นาที จึงปานดวยยาปายตา 2. ใหผูปวยหยอดตากอน จากนั้นอีกประมาณ 5 นาที จึงปายดวยยาปายตา 3. ใหผูปวยปายตาดวยยาปายตากอน อกประมาณ 5 นาทีจึงหยอดยาหยอดตา 4. ใหผูปวยปายตาดวยยาปายตากอน อกประมาณ 1 นาทีจึงหยอดยาหยอดตา 5. หยอดหรือปายอยางไรก็ได




MCQ

404

โรคตา หู จมูก และคอ 1. ยาที่ใชใน otitis media ในเด็ก 3 ขวบ empiric theory ก. amoxicillin ข. ampicillin ค. cephalexin ง. erythromycin 2. ยาที่ทําใหเกิดตอกระจก ก. acyclovir ข. pilocarpine ค. physostigmine ง. steroid จ. timolol 3. ขอความตอไปนี้ขอใดที่ไมใชวิธีการรักษา glaucoma ก. ลดการปดกั้นการไหลอออกของaqueous humor โยรูมานตา ข. ลดการสราง aqueous humor ค. ลด intraocular pressure in angle-closure glaucoma ง. ผาตัดเปลี่ยนเลนสตา จ. ใชแสงเลเซอรเปดเปนทางให aqueous humor ไหลออก 4. การกระทําขอใดที่ชวยเพิ่มประสิทธิภาพยาหยอดตา ก. หยอดครั้งละ 2 หยด ข. หยอดครั้งละ 4 หยด ค. กลอกตาไปมา 2-3 นาที ง. นวดที่เปลือกตา 2-3 นาที 5. Pilocarpine รักษา glaucoma โดยออกฤทธิ์เปน ก. carbonic anhydrease inhibitor ข. cyclopioic ค. miotic ง. vasoconstriction 6. กรณีที่คนไขเปน glaucoma แลวความดันลูกในตาสูง ทําใหปวดเฉียบพลัน ควรเลือกใชยาในขอใด A. Prednisolone eye drop B. Timolol C. Terramycin D. Cravit eye drop E. Acetazolamide 7. Nasal decongestant ที่มีสูตรโครงสรางเชนเดียวกับ ephredine แตมีผลกระทบตอ CNS คือ ก. Propylpropanolamine ข. Naphazoline ค. Methexamine ง. Metamphetamine




405

MCQ

จ. propylhexadine Case ผูปวยชาย มาปรึกษา CC : ตาแดงมา 1 วัน 1.คําถามใดตอไปนี้ไมจําเปนตองถามเพิ่ม ก. อายุ ง. แพยาอะไร จ. มีอาการอื่นๆอีกหรือไม ข. มีใครเปนบาง ค. กินยาอะไรมาบาง 2.คนไขบอกวา เพื่อนที่ทํางานเปนกันหลายคน มีอาการเคืองตาอยางเดียวไมมีอาการลืมตาไมขื้นตอนเชา ตาไมมีหนอง จากอาการขางตน คาดวาเกิดจากเชื้ออะไร ก. ไวรัส ข. แบคทีเรีย ค. รา 3.ยาหยอกตาชนิดใดที่หามใชในกรณีนี้ ก. Decadron (Dexametasone) eye drop ข. Sulfacetamide eye drop 4.ขอใดเปนคําแนะนําที่ถูกตองเกี่ยวกับยาหยอดตา ก. ยาที่ยังไมเปดใช เก็บไดนานกวา 5 ป ข. ยาที่เปดใชแลว จะเก็บไวได 4 สัปดาห ค. ยาที่เปดใชแลว ใหเก็บในชองแข็งในตูเย็น ง. ยาที่ยงั ไมเปดใชทุกวัน ควรเก็บในตูเย็น 5.ขอใดไมใชคําแนะนําที่ถูกตอง ก. ลางตาบอยๆ ข. ไมไปสถานที่สาธารณที่คนพลุกพลาน ค. ไมใชผาเช็ดหนารวมกับผูอื่น ง. ลางมือทุกครั้งที่สัมผัสดวงตา 6.อาการในขอใดที่ไมจําเปนตองสงตอผูปวยไปหาหมอ ก. ตาปด ลืมตาไมขึ้นในตอนเชา ข. ตามีหนองออกมา ค. มองเห็นไมชัด ง. เลือดออกในตา จ. เจ็บคอ 7.หลังจากเปน 1 เดือน ผูปวยมาดวยอาการ “ตากุงยิง” โดยหลังตาลางบวมอยางเห็นไดชัด ในกรณีนี้ คาดวาเกิดจากเชื้อ อะไร ก. E.coli ค. Clamydria ข. S.aureus ง. Adenorirus 8.การรักษาที่เหมาะสมคือขอใด ก. ไมตองใชยารักษาหายเอง ข. Cloxacillin capsule ค. Dexamethasone eye drop ง. Sulfacetamide eye drop จ. Penicillin




406

MCQ

9.ยาตามขอใดเปนยาสามัญประจําบาน ตอบ : sulfacetamide Na eye drop 10.pilocarpine รักษา glaucoma โดยออกฤทธิ์เปน a. Carbonic anhydrase inhibitor d. Mydriasis b. Cycloplegic e. Vasoconstriction c. Miotic 11.ผูปวยตอหินไมควรใชยาหยอดตาอะไร a. antihistamine d. nedocomyl b. cromolyn Na e. ? c. decongestant 12.Dexamethasone & neomycin eye drops มีผลทําใหอาการระคายเคืองตาดีขึ้น จึงอยากมาซื้อยานี้กับเภสัชกร เภสัช กรควรแนะนําอยางไร a. ยานี้สามารถใชในผูปวยโรคตอหินได b. ยานี้ใชแลวทําใหความดันในลูกตาเพิ่มขึ้น ทําใหตาบอดได c. ? d. ในระยะแรกที่ใชแลวความดันลูกตาจะลดลง e. ใชน้ําตาเทียมแทน 13.จากยาขางตนนี้จัดเปนยาประเภทใดตาม พรบ.ยา a. ยาอันตราย c. ยาสามัญประจําบาน b. ยาควบคุมพิเศษ d. ยาบรรจุเสร็จ 14.และสามารถมอบสงยาโดย a. เภสัชกร b. เภสัชกรตามใบสั่งยา c. ผูที่ไดรับการอบรมขายยา 2 และพยาบาล d. บุคคลทั่วไป 15.ยาใดที่มีกลไกการออกฤทธิ์เหมือน pilocarpine a. carbachol d. codeine b. physostigmine e. cimetidine c. morphine 16.การกระทําในขอใดที่ชวยเพิ่มประสิทธิภาพยาหยอดตา a. หยอดครั้งละ 2 หยด d. กลอกตาไปมา 2 – 3 นาที b. หยอดครั้งละ 4 หยด e. นวดที่เปลือกตา 2 – 3 นาที c. กดที่หัวตา 2 – 3 นาที 17.ยาใดไมควรใชในผูที่ใส contact lens a. quinax d. chloramphenicol b. timolol e. trusopt c. diamox 18.พืชที่รักษาโรคเลือดออกตามไรฟนไดแกขอใด (ฝรั่ง)




407

MCQ

สถานการณ : เด็กชายอายุ 1 ป 2 เดือน น้ําหนัก 9 กิโลกรัม มีอาการไขหวัด มีไขมา 3 วันยังไมหาย ผูปกครองจึงพามา พบแพทยที่โรงพยาบาล โดยผูปกครองเลาวาเด็กมักจะงอแง รองกวน สังเกตเห็นวาเด็กชอบเอามือดึงใบหูตัวเอง ตลอดเวลา และสังเกตเห็นวามีนี้ขาวขุนไหลออกมาจากหู 1.จากอาการขางตนผูปวยมีอาการของโรคใด a. otitis media b. tinnitus c. influenza d. sinusitis e. tonsillitis 2.อาการที่เกิดขึ้นสามารถเกิดไดจากเชื้อจุลชีพตอไปนี้ ยกเวนขอใด a. Streptococcus pyrogenes b. Streptococcus pneumoniae c. Staphylococcus aureus d. Staphylococcus saprophylicus e. Hemophilus influenza 3.ยาตานจุลชีพที่ควรเลือกใชเปนอันดับแรกสําหรับผูปวยรายนี้คือ a. norfloxacin b. tetracycline c. amoxicillin d. chloramphenicol e. sulfamethoxazole – trimethoprim 4.ขอใดผิดเกี่ยวกับยาที่เลือกใชในขอขางตน a. มีฤทธิ์เปน bacteriostatic b. หากเกิดการแพยา จะพบผื่นแพแบบ erythema multiforme c. กลไกการดื้อยาที่สําคัญคือเชื้อสราง beta – lactamase มาทําลายยา d. โดยทั่วไปยาในกลุมนี้ออกฤทธิ์ตอแบคทีเรียแกรมบวกไดดีกวาแบคทีเรียแกรมลบ e. การไดรับยาในขนาดสูง (toxic dose) ทําใหเกิด neuromuscular hypersensitivity 5.จากยาที่แพทยเลือกจายขางตนนี้ ขนาดยาปกติสําหรับเด็กคือ 20 mg/kg/day และรานยามียาชนิด dry syrup 125 mg/5mL ทานจะแนะนําใหผูปวยรับประทานยานี้อยางไร a. รับประทานยาครั้งละ ¼ ชอนชา วันละ 4 ครั้ง b. รับประทานยาครั้งละ ½ ชอนชา วันละ 3 ครั้ง c. รับประทานยาครั้งละ ¾ ชอนชา วันละ 3 ครั้ง d. รับประทานยาครั้งละ 1 ชอนชา วันละ 3 ครั้ง e. รับประทานยาครั้งละ 1 ชอนชา วันละ 4 ครั้ง 6.จากขอมูลขางตนถาตองการจายยาใหผูปวย 14 วัน ตองใหยาดังกลาวในขนาด 60 mL จํานวนกี่ขวด a. 1 ขวดb. 2 ขวดc. 3 ขวด d. 4 ขวดe. 5 ขวด




408

MCQ

ขอมูล Rx

NaHCO3 5g Vehicle qs to 100 mL 7.จากตํารับขางตนแพทยตองการใหเภสัชกรเตรียมยาหยอดหูเพื่อละลายขี้หูกอนทําการรักษาการติดเชื้อในชองหู ในปริมาณ 30 mL แตหองยามี 25% NaHCO3 ขนาดบรรจุแอมพูลละ 10 มิลลิลิตร ดังนั้นเภสัชกรตองเตรียมยาจากยาที่มี ในหองยาดังกลาวอยางไร a. ใช 25% NaHCO3 6 mL และปรับปริมาตรใหได 100 mL b. ใช 25% NaHCO3 6 mL และปรับปริมาตรใหได 30 mL c. ใช 25% NaHCO3 20 mL และปรับปริมาตรใหได 100 mL d. ใช 25% NaHCO3 20 mL และปรับปริมาตรใหได 30 mL e. ใช 25% NaHCO3 10 mL และปรับปริมาตรใหได 100 mL 8.เมื่อเตรียมตํารับยาขางตน สวนประกอบใดไมจําเปนในการเตรียมยาใชในชองหู a. Antioxidant b. Buffering agent c. Structure vehicle d. Preservative e. Viscosity agent 9.หากเภสัชกรตองการเตรียมยารักษาอาการติดเชื้อใหอยูในรูปสารละลาย โดยยาดังกลาวมีคุณสมบัติเปนกรดออน เภสัช กรตองทําอยางไรเพื่อเพิ่มการละลาย a. ทําใหอยูในรูปเกลือโดยทําปฏิกิริยากับเบสออน b. ทําใหอยูในรูปเกลือโดยทําปฏิกริ ิยากับกรดออน c. ปรับคาความเปนกรด ดางของตํารับใหมีคานอยกวาหรือเทากับคา pKa d. ปรับคาความเปนกรด ดางของตํารับใหมีคามากกวาคา pKa e. ปรับคาความเปนกรด ดางของตํารับใหมีคานอยกวาคา pKa 10.ขอใดไมใชการควบคุมคุณภาพของการเตรียมยาหยอดหู a. Sterility test b. Viscosity test c. Pyrogen test d. Tonicity test e. Clarity test Case study : ผูปวยชายสูงอายุคนหนึ่งเขามาขอซื้อยาหยอดตาเนื่องจากมีอาการตามัวในชวง 4 วันที่ผานมารวมกับรูสึก ปวดตามาก ตาสูแสงไมได โดยไมมีโรคประจําตัวอื่น คําถามขอที่ 1 : หลังจากที่เภสัชกรไดทําการซักประวัติแลว ทานคิดวาอาการที่ผูปวยเลาสัมพันธกับโรคใด a. โรคตอกระจก d. โรคตากุงยิง b. โรคตาแดง e. โรคตอหิน c. โรคตอเนื้อ คําถามขอที่ 2 : เภสัชกรจึงไดใหคําแนะนําแกผูปวย อยากทราบวาขอใดกลาวไมถูกตองเกี่ยวกับสาเหตุและการรักษา a. เกิดจากความดันโลหิตสูงกวาปกติ b. สารมารถพบไดในผูปวยที่มีการใช steroid เปนประจํา c. หากไมรับการรักษาจะทําใหเกิดตาบอดได




409

MCQ

d. การรักษาสามารถใชยาหยอดตา atropine เพื่อควบคุมอาการได e. แพทยอาจพิจารณารักษาตาอีกขาง (ในกรณีที่เปนตาขางเดียว) เพื่อปองกันการเกิดโรคเฉียบพลันในอนาคตได คําถามขอที่ 3 : ยาชนิดใดที่สามารถใชรักษาโรคไดโดยมีฤทธิ์ลดaqueous productionภายในตา a. Timolol b. Pilocarpine c. Mannitol d. Thiazide e. Carbachol คําถามขอที่ 4 : ยาชนิดใดตอไปนี้ที่ไมมีขอหามใช หรือขอควรระวังในผูปวยโรคตอหิน a. 0.1% Diclofenac ED b. 0.1% Fluorometholone ED c. 0.1% Dexamethasone ED d. 0.5% Atropine ED e. 0.05% Naphazoline ED คําถามขอที่ 5 : ตํารับยา 0.5% Atropine ED เมื่อหยอดแลวมีอาการแสบตา นาจะเกิดจากสาเหตุใด ขอมูล : 7% Atropine sulfate solution เทียบเทากับ 0.9% Sodium chloride solution ในตํารับประกอบดวย Atropine Sulfate 0.5 g Sodium chloride 8.3 g Water qs to 100 mL a. Hypotonic solution b. Hypertonic solution c. Isotonic solution d. ผงยาที่แขวนลอยมีขนาดมากกวา 10 µm e. ตัวยา Atropine sulfate คําถามขอที่ 6 : ขอใดถูกเกี่ยวกับการเตรียมยาหยอดตา a. สามารถนําไปผานความรอนแหงที่ 170 oC 2 ชั่วโมง b. สามารถนําไปอบไอน้ําที่ 121 oC 15 นาที ความดัน 15 Ibf/in2 c. ฆาเชื้อโดยกรองผาน sterile membrane ขนาด 0.45 µm d. ตองผานการทดสอบ LAL Test e. ตองมีเชื้อ E.coli ไมเกิน 10 cfu/mL คําถามขอที่ 7 : รูปแบบใดที่ไมสามารถเตรียมเปนยาตาได a. Solutions b. Suspensions c. Ointments d. Creams e. Ocular inserts




MCQ

410

คําถามขอที่ 8 : ยาหยอดตาชนิดใดตอไปนี้ที่เปนยาอันตราย a. Dexamethasone eye drop + Chloramphenicol eye drop b. Diclofenac eye drop + Chloramphenicol eye ointment c. Diclofenac eye drop + Sulfacetamide eye drop d. Dexamethasone eye drop + Sulfacetamide eye drop e. Dexamethasone eye drop + Diclofenac eye drop คําถามขอที 9 : สูตรโครงสรางของยาตอไปนี้ขอใดคือ Dexamethasone a.

b.

c.

d.

e.

คําถามขอที่ 10 : ยา ตาขอใดตอไปนี้ เปนยาสามัญประจําบาน a. Diclofenac eye drop b. Chloramphenicol eye ointment c. Timolol eye drop d. Dexamethasone eye drop e. Tetracycline eye ointment




411

MCQ

Case ที่ 2 ผูปว ยหญิงอายุ 18 ปมารานขายยาที่ทานเปนเภสัชกรเพื่อขอซื้อยาหยอดตาจากการซักประวัติ ทราบวา ผูปวยมีตุมหนองเปนกอนบริเวณเปลือกตาดานบน ปวด บวม เจ็บ และรูสึกระคายเคืองตา 1. ในฐานะเภสัชกรยาที่เหมาะสมสําหรับผูปวยรายนี้ คือ a) ยาหยอดตา hista-oph + ยากิน chlopheniramine b) ยาลางตา boric acid + การประคบดวยน้ําอุนวันละ 3-4 ครั้ง c) ยาหยอดตา chloramphenicol + ยากิน cloxacillin d) น้ําตาเทียม+ ยากิน cetirizine e) ไมตองใหยาอะไรเลย 2. ในการผลิตยาตาตองมีการทดสอบอะไรบาง 3. ยาหยอดตาที่ใชแลวมีอาการแสบตาเกิดจากสาเหตุใดไดบาง 4. ยาหยอดตาเมื่อเปดใชแลวมีวิธีการเก็บรักษาอยางไร 5. สวนประกอบของยาตามีอะไรบาง 6. สวนประกอบสําคัญของน้ําตาเทียมไดแก 7. คุณสมบัติของยาหยอดจมูก 8. คุณสมบัติของยาหยอดหู 9. ในการเตรียมยาหยอดหู ทําไมจึงตองใช propylene glycol เปน vehicle 10. ยาที่เปน isotonic ควรใชอะไรเปนตัวปรับ tonicity 11. ใหทานบอกวิธีการใชยาหยอดตา/ปายตาที่ถูกตอง a) Chlorampphenicol ointment ปายตาซาย bid b) Chlorampphenicol eye drop หยอดตาซาย bid ทานจะแนะนําวิธีการใชยาหยอดตาและยาปายตาตามใบสั่งนี้ไดอยางไร a) ใหผูปวยหยอดตากอน จากนั้นอีกประมาณ 1 นาทีจึงปายตา b) ใหผูปวยหยอดตากอน จากนั้นอีกประมาณ 5 นาทีจึงปายตา c) ใหผูปวยปายตากอน จากนั้นอีกประมาณ 5 นาทีจึงหยอดตา d) ใหผูปวยปายตากอน จากนั้นอีกประมาณ 1 นาทีจึงหยอดตา e) หยอดหรือปายตาอยางไรก็ได 12. toxicity ของยา theophyllin เมื่อระดับยาในเลือดสูงเกิน therapeutic range คือ a) เกิดเชื้อราในชองปาก เสียงแหบ ใจสั่น ชัก b) คลื่นไส อาเจียน ปวดศีรษะ ใจสั่น ชัก c) ซึมเศรา เวียนศีรษะ กระวนกระวาย ชัก d) Hyperglycemia มือสั่น กระวนกระวาย นอนไมหลับ e) Hypokalemia hepatotoxicity ระคายเคืองกระเพาะอาหาร ปสสาวะขัด 13. ยาที่มีผลใหระดับ theophyllin ในเลือดสูงขึ้น เมื่อทานรวมกันคือ f) Ciprofloxacin g) Erythromycin h) Cimetidine i) Lorstadine 1. a,b 2. b,c 3. c,d 4. a,b,c 5. ถูกทุกขอ




412

MCQ

14. กลไกการออกฤทธิ์ในการตานปฏิกิริยาภูมิแพของยา theophyllin คือ a) ปดกั้นตัวรับ H1 และ H2 บน target cell b) ปดกั้น calcium influx เขาสู mast cell c) Prolong high cAMP level ใน mast cell โดยการยับยั้ง phosphate diesterase ซึ่งเปลี่ยน cAMP เปน S’-AMP d) Stimulate cAMP production โดยจับกับ beta-adrenergic receptor บน mast cell e) ลด histamine level โดยยับยั้งการเปลี่ยน histidine เปน histamine 15. ในการตั้งตํารับยา theophyllin syrup ทานจะมีวิธีเตรียมยาน้ําเชื่อมใสอยางไร 16. หากเปนเด็กชายสมชาย อายุ 6 ป การบริหารยา theophyllin SR จะเปนอยางไร a) นํายาเม็ดมาบด แลวแบงเปนสัดสวนที่เหมาะสม แบงใสซองๆ 1 dose ละลายน้ําดื่ม b) ละลายเม็ดยาในน้ํา แบงดื่มตาม dose ที่เหมาะสม c) หักเม็ดยาเปนสัดสวนที่เหมาะสม แลวกลืนพรอมน้ํา Case ผูปวยหญิง อายุ 45 ป มาที่รานขายยาที่ทานเปนเภสัชกร เพื่อซื้อยาหยอดตา จากการสอบถามอาการทราบวา มี อาการตามัว ปวดรอบๆกระบอกตา และหนาผาก คลื่นไสอาเจียน เห็นแสงรุงรอบดวงไฟ ตาแดง เมื่อสังเกตที่กระจกตา จะมีลักษณะขุน 1. จากอาการที่ผูปวยเลามาทานคิดวาผูปวยเปนอะไร a) ตอกระจก b) ตอหิน c) ตอเนื้อ d) สายตาสั้น e) สายตายาว 2. โรคนี้มีกี่ประเภท อะไรบาง มีสาเหตุจากอะไร หลักการรักษาตางกันอยางไร 3. ยาที่นิยมใชในการรักษาตอหินชนิดมุมเปดไดแก a. Beta blocker ED b. Manitol c. Epinephrine ED d. Dipiverin ED e. Parasympathomimetic ED f. Carbonicanhydrase inhibitor 4. ขอใดเปนกลไกการออกฤทธิ์ของยาหยอดตากลุม beta blocker ที่รักษาตอหิน a. เพิ่มการระบาย aqueous humer ทาง trabecular outflow b. ลดการสราง aqueous humer จาก ciliary body c. เพิ่มการระบาย aqueous humer ทาง iris d. เพิ่มการระบาย aqueous humer ทาง lens e. ลดการสราง aqueous humer ทาง iris 5. local effect จากการใชยาหยอดตากลุม beta blocker ไดแก a. stinging d. blurred vision b. dry eye e. ถูกทุกขอ c. corneal anesthesia




413

MCQ

6. ยาหยอดตาในกลุม beta blocker มีขอควระวังในผูปวยกลุมใด 7. ขอใดเปนพยาธิสภาพที่เกิดกับผูปวยโรคตอหินชนิดมุมเปด 8. ขอใดจัดเปนกลไกการออกฤทธิ์ของยาหยอดตากลุม Parasympathomimetic ที่ใชในการรักษาตอหิน a. เพิ่มการระบาย aqueous humer ทาง trabecular outflow b. ลดการสราง aqueous humer จาก ciliary body c. เพิ่มการระบาย aqueous humer ทาง iris d. เพิ่มการระบาย aqueous humer ทาง lens e. ลดการสราง aqueous humer ทาง iris 9. อธิบายอาการของโรคในขอยอยขอ 1 มาทุกโรค 10. drug which may induce or potentiate these disease in question 2 are ………… Case ลูกคาเพศหญิง อายุ 30 ป มาขอซื้อยาใหลูกชาย อายุ 6 ขวบ ซึ่งมีอาการปวดหู หูอื้อ และมักจะใชนิ้วแหยเขาในรู หู บางครั้งจะมีไขรวมดวย โดยเริ่มมีอาการมา 4-5 วันแลว 1. จากอาการดังกลาวคิดวาผูปวยรายนี้เปนโรคอะไร 2. ในกรณีนี้ ทานคิดวาควรซักประวัติอะไรเพิ่มเติม a. ผูปวยมีน้ําหนองไหลออกมาจากหูหรือไม b. กอนหนานี้เปนโรคอยางอื่นมากอนหรือไม เชนหวัด c. แพยาอะไรหรือไม d. ไดไปพบแพทยมากอนหรือไม ทานยาอะไรมาแลว 1) a,b 2) c,d 3) a,b,c 4) ถูกทุกขอ 3. โรคที่ผูปวยคนนี้เปนพบมากในชวงอายุใด a) 0-6 ป b) 6-12 ป c) 12-18 ป d) 38-44 ป e) 60-66 ป 4. risk factor ของการเกิดโรคมีอะไรบาง 5. เชื้อที่เปนสาเหตุหลักของการเกิดโรค ไดแก 6. ยาที่ใชในการรักษาโรคนี้ไดแก 7. ทานคิดวาหลักในการเลือกใชยาปฏิชีวนะสําหรับผูปวยโรคนี้มีอะไร จากการซักประวัติเพิ่มเติมพบวา ผูปวยเคยไปพบแพทยมากอนและไดรับยา amoxicillin syrup มาทาน แตอาการไมดีขึ้นเลย 8. ในกรณีถาผูปวยไมเคยแพยา ทานคิดวายาที่เหมาะจะแนะนําผูปวยรายนี้คือ a. Cefaclor ขนาด 40 mg/kg/day b. Trimetroprim/sulfamethoxazole ขนาด 8 mg (trimethoprim)/kg/day c. Amoxicillin/clavulanate ขนาด 40 mg/kg/day d. Azithromycin 10 mg/kg day1 and 5 mg/kg day 2-5 e. ถูกทุกขอ 9. จงอธิบายวิธีผสมยา antibiotic syrup ที่ถูกตอง




MCQ

414

MCQ เรื่อง neurology and Psychiatry 1. Carbedopa ใหรวมกับ levodopa เพื่ออะไร 2. Methadone มีประโยชน 3. Morphine ใชกับผูปวยดวยโรคหรือ อาการตอไปนี้ ก Biliary colic ข Head injure ค COPD ง ตับ จ MI 4. Imipramine รักษา ก Hypertension ข Mild anxiety ค Peptic ulcer ง Parkinson disease 5. จะปรับปรุงอนุพันธใด ในยาแกปวด เพื่อใหมีฤทธิ์เสพติด นอยที่สุด ก MU agonist, Delta antagonist ข Delta agonist, Mu and Kappa antagonist ค Kappa agonist, Delta and Sigma antagonist ง Kappa agonist, Mu antagonist จ Mu and Kappa agonist, Sigma antagonist 6. ระบบประสาทสวนกลางควบคุมการทําหนาที่ของอวัยวะตางๆ โดยอาศัยการทํางานที่เกิดจากสวนประกอบตอไปนี้ ก สมอง ข สมอง และไขสันหลัง ค สมอง ไขสันหลัง และเสนประสาท ง สมอง ไขสันหลัง เสนประสาท และเซลลเปาหมาย 7. แมสมองจะทําหนาที่อยางซับซอน และละเอียดออน แตองคประกอบหลักของสมองประกอบดวยเซลลสําคัญเพียงไมกี่ ชนิด ไดแก ก เซลลประสาท ข เซลลประสาท และเซลลค้ําจุน ค เซลลประสาท เซลลค้ําจุน และเซลลบุผิว ง เซลลประสาท เซลลค้ําจุน เซลลบุผิว และเซลลเม็ดเลือด 8. การสงสัญญาณประสาทระหวางเซลลประสาท กับเซลลเปาหมายเกิดโดยวิธี neurotransmission ซึ่งมีลักษณะ สําคัญ ดังตอไปนี้ ก เปนการสงสัญญาณที่อาศัยกระแสไฟฟา ข เปนการสงสัญญาณที่ไมตองอาศัย receptor ค เปนการสงสัญญาณที่อาศัยสารเคมีเปนตัวนําสัญญาณประสาท ง เปนการสงสัญญาณที่อาศัยประจุอิออนเปนตัวนําสัญญาณ




415

MCQ

9. เซลลประสาทเซลลหนึ่งในสมองจะสงกระแสประสาทตอไปหรือไม ขึ้นอยูกับปจจัยตอไปนี้ ก EPSP (Excitatory postsynaptic potential) ข IPSP (Inhibitory postsynaptic potential) ค Threshold potential ง ถูกทุกขอ 10. โดยทั่วไปศูนยประสาทที่สั่งการทําหนาที่ของสมอง หรือรางกายจะมีระบบควบคุมสองแบบคือ Excitatory control system and Inhibitory control system ศูนยประสาทนี้จะสงกระแสประสาทไปสั่งการอวัยวะเปาหมายมากขึน้ ถาหาก ก Excitatory control system ถูกยับยั้ง ข Inhibitory control system ถูกยับยั้ง ค Inhibitory control system ถูกกระตุน ง ไมมีขอใดถูก 11. สารสื่อประสาท ทําหนาที่เปนตัวกลางในการสงสัญญาณขามซัยแนปส (synap) โดยทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงที่ postsynaptic neurons ในเชิงกระตุนหรือยับยั้งขึ้นอยูกับ receptor ที่เกี่ยวของสําหรับสารสื่อประสาทที่มีคุณสมบัติเปน excitatory neurotransmitter เพียงอยางเดียว ไดแก ก Glutamate ข Gamma-aminobutyric acid (GABA) ค Serotonin ง Dopamine 12. สารสื่อประสาทที่มีคุณสมบัติเปน Inhibitory neurotransmitter เพียงอยางเดียว ไดแก ก Glutamate ข Gamma-aminobutyric acid (GABA) ค Serotonin ง Dopamine 13. ผลบางประการของสารสื่อประสาทที่มีตอ postsynaptic neuron ตองอาศัยสารสื่อที่สอง สารตอไปนี้ ขอใดไมใชสารสื่อที่ สองของการสื่อสัญญาณในระบบประสาทสวนกลาง ก Inositol triphosphate ข Cyclic AMP ค Diacylglycerol ง Triglyceride 14. วิธีการถายทอดสัญญาณชนิดใดที่ไมควรเกี่ยวของกับผลของสารสื่อประสาทตอเซลลเปาหมาย ก สารสื่อประสาทกระตุน receptor on cell membrane ซึ่งเชื่อมกับ ion channel โดยตรงและทําใหเกิดผล depolarization or hyperpolarization ข สารสื่อประสาทกระตุน receptor on cell membrane ซึ่งเชื่อมกับ G-protein ที่ควบคุม second messenger or ion channel แลวจึงเกิดผล ค สารสื่อประสาทกระตุน receptor on cell membrane ซึ่งเปนทั้ง binging site and enzyme tyrosine kinase แลว จึงเกิดผล ง ไมมีขอใดถูก




416

MCQ

15. Blood-Brain Barrier (BBB) หมายถึงโครงสรางของหลอดเลือดฝอยในสมองซึ่งปองกันการซึมผานของยาจากเลือดสู สมองโครงสรางดังกลาวประกอบดวย ก Endothetial cells ที่แนนหนา ข สวนหนึ่งของ glial cells ที่หุมรอบหลอดเลือดฝอย ค ถูกทั้ง ก และ ข ง ไมมีขอใดถูก 16. ยามีหลักการออกฤทธิ์ตอระบบประสาทสวนกลางไดหลายรูปแบบ กลไกในขอใดควรทําใหปริมาณสารสื่อประสาทใน synaptic cleft เพิ่มขึ้น ก ยับยั้งการทําลายสารทสื่อประสาทในปลายประสาท ข ยับยั้งการทําลายสารสื่อประสาทกลับที่ปลายประสาท ค ยับยั้งตัวรับชนิด presynaptic autoreceptor ง ถูกทุกขอ 17. ยามีกลไกการออกฤทธิ์ตอระบบประสาทสวนกลางไดหลายรูปแบบกลไกในขอใดทําใหปริมาณสารสื่อประสาทใน synaptic cleft ลดลง ก ยับยั้งการทําลายสารทสื่อประสาทในปลายประสาท ข ยับยั้งการจับระหวางสารสื่อประสาทกับตัวรับชนิด postsynaptic receptor ค ยับยั้งการสังเคราะหสารสื่อประสาทในปลายประสาท ง ถูกทุกขอ 18. ความผิดปกติของระบบประสาทสวนกลางที่เกิดจากความบกพรองทางกายภาพของสมอง โดยมีรอยโรคเห็นชัดเจนจาก การตรวจเนื้อเยื่อสมองเรียกวา ก Behavioral disorder ข Psychological disorder ค Neurological disorder ง Anxiety disorder 19. โรคที่เกิดกับระบบประสาทสวนกลางหลายโรคใชยารักษาหรือใชยาบรรเทาได ยาสวนใหญที่ใชรักษาโรคดังกลาวเปนยา ที่ออกฤทธิ์ ก กระตุนการทํางานของระบบประสาทสวนกลาง ข กดการทํางานของระบบประสาทสวนกลาง ค กระตุนเซลลประสาทใหเจริญงอกงาม ง กระตุน glial cells ใหงอกงาม 20. ยาดมสลบ แตละตัวมีขอดีและขอเสียตางกันไปปจจุบันยาที่ไดผลดีและเปนยาสลบมาตรฐานที่ใชกับการผาตัดทั่วไป คือ ก Ether ค Chloroform ข Halothane ง Cyclopropane 21. Thiopental เปนยาฉีดสลบ ซึ่งทําใหสลบรวดเร็วแตสลบเพียงระยะสั้น สาเหตุที่ยานี้ทําใหผูปวยสลบเพียงะยะสั้น เนื่องจาก ก การทําลายยาโดยตับเกิดขึ้นอยางรวดเร็ว ข การขับถายยาออกจากปสสาวะเกิดอยางรวดเร็ว ค การกระจายยอนกลับสูเลือดเกิดอยางรวดเร็ว ง การจับกับโปรตีนในเลือดเกิดอยางรวดเร็ว




417

MCQ

22. ยาดมสลบถูกสูดดมจากภายนอกเขาสูปอด แพรเขาสูกระแสเลือดและเขาสมองในที่สุด ในทางทฤษฎีคา partial pressure ของยาดมสลบในสวนใดของรางกายที่ควรมีความสัมพันธกับระดับความลึกการสลบมากที่สุด ก ถุงลมปอด ข กระแสเลือดแดง ค กระแสเลือดดํา ง สมอง 23. ยาดมสลบที่อยูใน gas phase เปนสวนที่กระจายแทรกเยื่อหุมเซลลไปสูสวนตางๆของรางกาย คาตอไปนี้คาใดมี อิทธิพลตอชวงเวลาการนําสลบมากที่สุด ก Blood: water partition coefficient ข Brain: blood partition coefficient ค Blood: gas partition coefficient ง Brain: water partition coefficient 24. เนื่องจากยาสลบแตละตัว ตางก็มีขอดีและขอเสีย ดังนั้นแนวความคิดการสลบแบบ balance anesthetic จึงมี วัตถุประสงคหลักเพื่อ ก ทําใหผูปวยอยูในสภาวะการสลบที่ราบรื่นสมบูรณสําหรับการผาตัด โดยการใชยาตางๆรวมกันหลายตัวทั้งกอน ผาตัด ขณะผาตัด และหลังผาตัด ข ลดขนาดยาสลบที่ใชตางๆใหนอยลง ใหเปนการประหยัดตอผูปวย ค ยืดระยะเวลาสลบใหยาวนานออกไปโดยไมเกิดอันตรายตอผูปวย ทําใหการผาตัดไมตองเรงรีบ ง ทดลองการตอบสนองของผูปวยตอยาตางๆ 25. โรคลมชักมีทั้งอาการอยางเฉียบพลันชั่วขณะและเปนครั้งคราว โดยอาการที่แสดงออกอาจมีลักษณะตอไปนี้ ก เกิดอาการชัก ข มีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมหรือการรับรู ค เกิดภาวะหมดสติสัมปชัญญะ ง ถูกทุกขอ 26. การชักชนิด partial seizure มีลักษณะดังนี้ตอไปนี้ ก เกิดจากการสงสัญญาณประสาทเกินควร ของเซลลประสาทที่จุดใดจุดหนึ่ง ข การชักเกิดขึ้นเฉพาะที่สวนใดสวนหนึ่งของรางกาย ค การชักอาจจะกระจายไปทั่วรางกาย ถาการ over discharge ของเซลลประสาทที่ epileptic focus กระจายวงกวาง ออกไปทั่วสมอง ง ถูกทุกขอ 27. ยาตานลมชักแตละตัวจะมีขอบงใชเฉพาะโรคลมชักแตละประเภท ยาตานลมชัก phenytoin และ carbamazepine เปน ยาที่ใชเปนยาเลือกอันดับแรกสําหรับการชักชนิดใด ก Grand mal seizures ค Status epilepticus ข Petit mal seizures ง การชักจากการติดเชื้อในสมอง 28. การระงับการชักชนิด status epilepticus ควรใชยาตอไปนี้ ก Buspirone ฉีดเขาเสนเลือดดํา ข Diazepam ฉีดเขาเสนเลือดดํา ค Morphine ฉีดเขาเสนเลือดดํา ง ถูกทุกขอ




418

MCQ

29. ยาตานลมชักแตละตัวจะมีผลขางเคียงแตกตางออกไป อาการขนดก ผิวหนาหยาบกราน เหงือกพอง เปนผลขางเคียงที่ เปนลักษณะเฉพาะของยาใด ก. Phenobarbital ข. Valproic acid ค. Phenytoin ง. Clonazepam 30. ขอความตอไปนี้ ขอใดที่ไมถูกตอง ก. อาการไมพึงประสงคของยาตานลมชักอาจลดลงได ถาใชยาในขนาดที่เหมาะสมถูกตอง ข. การหยุดยาตานลมชักโดยพละการจะมีผลเสียตอผูปวยมากวาอาการไมพึงประสงค ค. ผูปวยโรคลมชักที่เปนหญิงควรงดใชยาตานลมชักระหวางตั้งครรภ เพื่อปองกันพิษของยาตอทารก ง. การชักแตละครั้งมีผลเสียตอสมองของผูปวย โดยทําใหมีโอกาสชักถี่ขึ้นหรือ เกิดอาการสมองเสื่อม 31. Parkinson’s disease เปนโรคของระบบประสาทสวนกลางที่เกิดจากการเสื่อมของเซลลประสาทในสมองสวนหนึ่งคือ ก. Cholinergic neurons ในสมองสวน seto-hippocampal pathway ข. Dopaminergic neurons ในสมองสวน mesolimbic pathway ค. Dopaminergic neurons ในสมองสวน nigrostriatal pathway ง. Dopaminergic neurons ในสมองสวน tuberoinfundibular pathway 32. Parkinson’s disease มีอาการแสดงหลายดาน แตเปนที่อาการแสดงหลักไดแก ก. Bradykinesia ค. Resting tremors ข. Rigidity ง. ถูกทุกขอ 33. การรักษา Parkinson’s disease ดวย Levodopa ออกฤทธโดยกลไกตอไปนี้ ก. เปน dopamine receptor agonist โดยตรง ข. เปน immediate precursor ของ dopamine ค. เปน dopamine reuptake blocker ง. ยั้บยั้งการทําลาย dopamine 34. Levodopa ซึ่งใหโดยการรับประทาน ซึ่งตําแหนงออกฤทธิ์ที่สมองไดนอยเนื่องจาก ก. ถูกทําลายโดยกรดจากกระเพาะอาหาร ทําใหการดูดซึมนอยลง ข. จับกับโปรตีนในเลือดสูงทําใหยาออกจากกระแสเลือดไดนอย ค. Levodopa สวนใหญเปลี่ยนแปลงเปน dopamine ที่เนื้อเยื่อตางๆนอกสมอง ง. Levodopa ผาน BBB ไดนอย 35. การใช Levodopa รักษา Parkinson’s disease อาจเกิดปรากฎการณเหลานี้ขึ้น ซึ่งทําใหการรักษาไมสมบูรณ ก. ภายหลังการรรักษาได 3-5 ป ผลการรักษาจะลดลง ข. ผลการรักษาในแตละคนไมคงที่ (on-off phenomenon) ค. เซลลประสาท dopminergic ที่ nigrostriatal pathway เสื่อมสลายเกือบหมด ง. ถูกทุกขอ 36. การใชยา carbidopa รวมกับ levodopa ในการรักษา Pankinson’s disease มีจุดประสงคเพื่ออะไร ก. เพิ่มการดูดซึมของ levodopa จากทางเดินอาหาร ข. ยับยั้งการขับถาย levodopa ออกทางปสสาวะ ค. เรงการเปลี่ยนแปลง levodopa เปน dopamineที่สมอง ง. ยับยั้งการเปลี่ยนแปลง levodopa เปน dopamine ที่เนื้อเยื่อนอกสมอง




419

MCQ

37. การใช Selegiline ซึ่งเปน Irreversible MAO-B inhibitor ในการรักษา Parkinson’s disease อาจมีผลดีตอผูปวย มากกวาเพียงปองกันการทําลาย dopamine โดยยาอาจมีผลชะลอการเกิดโรคไดโดยกลไกตอไปนี้ ก. ปองกันการเกิด free radical ซึ่งมีพิษและเปนผลพลอยไดจากการทําลาย dopamine ข. กระตุนการเจริญของ dopaminergic neurons ใน nigrostriatal pathway ค. กระตุนการเจริญของ glial cells ในสมอง ง. ถูกทุกขอ 38. Alzheimer’ disease นั้น ไดแกลักษณะดังตอไปนี้ ก. สมองมีขนาดใหญกวาปกติ ข. เนื้อสมองมี neurofibrillary tangles and senile plaque มากกวาปกติ ค. มีเอนไซม choline acetyltransferase and acetylcholine esterase มากวาปกติ ง. มีปริมาณ choline ในสมองมากกวาปกติ 39. อาการที่พบในผูปวย Alzhemer’ disease นั้น นอกเหนือจากความจําเสื่อมแลวยังมีอาการตอไปนี้อีกดวย คือ ก. อาการทางระบบประสาทอัติโนมัติ เชน ใจสั่น เหงื่อออกมาก ปากแหง ตาพรา ข. อาการทางจิตอารมณและพฤติกรรม เชน ซึมเศรา ประสาทหลอน พฤติกรรมกาวราว ค. อาการทางระบบทางเดินอาหาร เชน ทองเดิน คลื่นไส อาเจียน ง. ถูกทุกขอ 40. การรักษาผูปวย Alzhemer’ disease นั้น ทําไดเพียงการประคับประคองใหผูปวยมีคุณภาพชีวิตในแตละวันดีขึ้น และ เนนที่การบรรเทาอาการความจําเสื่อมโดยการใชยาตอไปนี้ ยกเวน ก. Acetylcholine esterase inhibitors เชน physostigmine ข. Otropics เชน piracetam ค. Cholinergic antagonists เชน atropine ง.Acetylcholine precursors เชน lecithin Case ผูปวยมาพบทานที่รายยา ซักประวัติแลวพบวาในระยะครึ่งปที่ผานมาเปนลมหมดสติหลายครั้ง มีการชักเกร็งระหวาง หมดสติทุกครั้ง ครั้งนี้ผูปวยตองการซื้อยารักษา 1. ในฐานะเภสัชกรประจําราน ทานควรทําอยางไร ก. ซักประวัติเพิ่มเติมพบวา ผูปวยมีแนวโนมเครียดงายจากการทํางาน จึงใหยาคลายกังวลและนัดพบในอีก 1 เดือน ข. ซักประวัติเพิ่มเติมพบวามีสุขภาพออนแอ จึงใหยาวิตามินและนัดมาพบในอีก 1 สัปดาห ค. ใหยาคลายกลามเนื้อเพื่อปองกันอาการชักเกร็งระหวางหมดสติ ง. ซักประวัติเพิ่มเติมพบวามีสุขภาพออนแอ จึงแนะนําใหพักผอนใหเพียงพอ จ. ซักประวัติเพิ่มเติมและแนะนําใหไปพบแพทย

หนึ่งเดือนตอมาผูปวยไดนําใบสั่งยามาซื้อยา ดังนี้ นางสุดใจ อายุเยาว อายุ 25 ป Dx: F/U Epilepsy Rx Dilantin® 100 mg 3 x 1 hs #30 วัน




420

MCQ

2. ในฐานะเภสัชกรทานจะจาย Dilantin® 100 mg ตามใบสั่งนี้ จํานวนกี่แคปซูล a. 30 แคปซูล b. 45 แคปซูล c. 60 แคปซูล d. 90 แคปซูล e. 120 แคปซูล 3. ในกรณีที่หองยาไมมี Dilantin® 100 mg capsule หากมีทางเลือกดังตอไปนี้ A. จาย Dilantin® 50 mg tabletแทน จํานวน 2 เทา B. จาย Phenytoin 100 mg ยี่หอใดๆ จํานวนเทากัน ทานจะปฏิบัติอยางไร ก. เลือกขอ A เนื่องจากเปนยายี่หอเดียวกัน จึงสามารถจายแทนได โดยแนะนําใหผูปวยรับประทานยา 6 เม็ดกอน นอน ข. เลือกขอ B เนื่องจาก Dilantin® 50 mg มีตัวยาเปน Phenytoin ไมสามารถใหแทน Dilantin® 100 mg ซึ่งมีตัวยา เปน Phenytoin sodium ได ค. เลือกขอ A เนื่องจากเปนยายี่หอเดียวกันจึงสามารถจายแทนกันได แตจะตองเปลี่ยนวิธีรับประทานยาเปน กินครั้ง ละ 2 เม็ด วันละ 3 ครั้ง ง. เลือกขอ B เนื่องจากยาเปน Phenytoin เหมือนกัน จึงสามารถใชแทนกันได จ. เลือกขอ B แตตองทําการติดตามอาการชักของคนไขเพื่อปรับปริมาณยาใหเหมาะสม 4. Phenytoin มีกลไกการออกฤทธิ์ในการรักษาโรคลมชักอยางไร ก. block PTP (post titanic potentiation) ข. decrease post-synaptic excitation ค. increase GABA activity ง. decrease excitatory neurotransmitter จ. inhibit protein kinase-C 5. กอนจายยานี้ ทานจะใหคําแนะนําในการใชยาแกผูปวยรายนี้อยางไร ก. รับประทานยานี้หลังอาหารทันที ข. ดื่มน้ําตามมากๆหลังรับประทานยา ค. เมื่ออาการดีขึ้นสามารถปรับลดขนาดยาได ง. หามรับประทานพรอมนม จ. กินยานี้ติดตอกันเปนประจําทุกวัน 6. นางสุดใจมาถามเภสัชกรที่หองยาโดยสงสัยวาในการรับประทานยาแตละวัน ไมเปนเวลาเดียวกันทุกวันคลาดเคลื่อนไม เกิน 2-3 ชั่วโมง จะเกิดปญหาตอการรักษาหรือไม เภสัชกรใหคําตอบวาไมเปนไร ทานคิดวาปจจัยในขอใดทําใหเภสัชกร ตอบเชนนี้ ก. คาครึ่งชีวิตของ phenytoin ยาว ข. Phenytoin ถูกกําจัดทางไตนอยกวา 5% ค. เภสัชจลนศาสตรของยาเปนแบบไมเปนเสนตรง ง. ยามีผลตอเอนไซม Cytochrome P450 system จ. Phenytoin ไมเกิด first pass metabolism




421

MCQ

7. เภสัชจลนศาสตรของ phenytoinที่เปนแบบไมเปนเสนตรง (non-linear pharmacokinetic) หมายความวาอยางไร ก. หาก plot graph ระหวางขนาดยาและความเขมขนจะไมมีสวนที่เปนเสนตรง ข. ยาถูกกําจัดจากรางกายไดหลายกลไก ค. ขนาดยาที่สูงขึ้น จะไดฤทธิ์ยาเพิ่มขึ้นนอยกวาที่ควรจะเปน ง. ความเขมขนของยาในกระแสเลือดที่เพิ่มขึ้นไมเปนสัดสวนโดยตรงกับขนาดยา จ. เมื่อขนาดยาที่สูงขึ้น ณ จุดหนึ่ง ความสัมพันธของขนาดยาและความเขมขนในกระแสเลือดจะเปนสัดสวนผกผัน 8. ขอใดเปนผลขางเคียงจากการใช phenytoin ติดตอกันเปนระยะเวลานาน ก. Gingival hyperplasia ข. Ataxia ค. Mental retardation ง. Blurred vision จ. Hyperactivity 9. ผูปวยมาพบแพทยตามนัด แพทยพบวาผูปวยมีอาการตากระตุก (nystagmus) แพทยสงสัยวาอาการดังกลาวเกิดจาก พิษของยา เมื่อปรึกษาเภสัชกร ทานจะใหคําแนะนําตอไปนี้ ยกเวน ก. ควรตรวจสอบอาการเดินเซ (ataxia) รวมดวย ข. สอบถามประวัติการใชยาของผูปวย ค. ตรวจวัดระดับยาในเลือด ง. ใช Diazepam เพื่อควบคุมอาการ nystagmus กอนใหการรักษาตอไป จ. ผูปวยควรหยุดใชยา phenytoin และรอดูอาการ ตอมานางสุดใจถูกนําตัวสงโรงพยาบาลในสภาพหมดสติ ญาติแจงวากอนมาโรงพยาบาลมีอาการชักและลมลงศีรษะ กระแทกพื้นหมดสติ หลังแพทยใหการรักษาพบวาผูปวยยังมีอาการชักเกร็งเปนระยะ จึงตองการใหยา phenytoin ตอ โดย ใหผานทางสายยาง (nasogastric feeding) 10. ทานคิดวาจะเตรียมยา phenytoin ใหผูปวยรายนี้ในรูปแบบใดที่เหมาะสมที่สุด ก. แกะแคปซูล เทผสมน้ํา ใหผานทางสายยาง ข. แกะแคปซูล เทผสมอาหารเหลว ที่ใหผานทางสายยาง ค. เตรียมในรูปแบบ phenytoin suspension ใหผานทางสายยาง ง. บด phenytoin tablet ผสมน้ํา ใหผานทางสายยาง จ. ใช phenytoin injection ใหผานทางสายยาง Case 1. ขอใดไมถูกตองเกี่ยวกับหลักการใชยากันชัก ก. ควรเริ่มตนการรักษาดวยยาทีละตัว (monotherapy) ข. ควรเริ่มตนดวยขนาดยาต่ําๆ แลวจึงเพิ่มขนาดยาขึ้น ค. การตรวจวัดระดับยาในเลือดอาจไมจําเปนในทางปฏิบัติ ง. ขนาดของยาไมจําเปนตองเทากัน (Fixed dose) ในผูปวยทุกราย จ. ควรเลือกยากันชักชนิดใหมเชน Gabapentin เปนอันดับแรกในการรักษาเนื่องจากมีประสิทธิภาพสูง 2. ขอใดตอไปนี้คืออาการขางเคียงที่นาจะเกิดจากการไดรับยา phenytoin ก. Gum hyperplasia ง. Gastric irritation ข. Tachycardia จ. Hair loss ค. Dry mouth




422

MCQ

3. กลไกการออกฤทธิ์ของ phenobarbital คือขอใด ก. กระตุน Glutamate neurotransmission ง. ยังยั้ง Dopamine neurotransmission ข. กระตุน GABA neurotransmission จ. ยังยั้ง Norepineprine neurotransmission ค. กระตุน Serotonin neurotransmission 4. Phenobarbital ใหผลการรักษา epilepsy ชนิดใดไดดีที่สุด ก. Generalized tonic-clonic (Grand mal) seizure ข. Absence (Petit mal) seizure ค. Atonic seizure ง. Clonic and myoclonic seizure จ. Tonic seizure 5. หากเภสัชกรตองการศึกษาวาผูปวย epilepsy ที่ไดรับ counseling จะมีจํานวนครั้งของการชักในรอบเดือนที่ผานมา นอยลงกวากลุมผูปวยที่ไมไดผานการ counseling หรือไม ทานจะใชสถิติแบใดในการวิเคราะหขอมูล ก. t-test ง. Chi-square test ข. paired t-test จ. Logistic regression ค. ANOVA 6. Lorazepam มีฤทธิ์ตางๆตอไปนี้ ยกเวน ก. Hypnotic effect ง. Antianxiety effect ข. Muscle-relaxing effect จ. Antidepressant effect ค. Anticonvulsant effect 7. ขอความตอไปนี้ เกี่ยวกับ Lorazepam ผิด ก. ออกฤทธิ์โดยการกระตุน GABA neurotransmission ข. Overdose ของ Lorazepam สามารถใช flumazenil ซึ่งเปน antidote รักษาได ค. ถาใชเปนระยะเวลานานแลวหยุดยา จะกอใหเกิด withdrawal symptoms ได ง. เปน hepatic drug-metabolizing enzyme inducer จ. ไมกอใหเกิด hang over effect เหมือน diazepam 8. ในกรณีที่ผูปวยมีปญหานอนหลับยาก (ตองใชเวลานานกวาจะหลับ) ควรเลือกยาในขอใดตอไปนี้ ก. midazolam ง. diazepam ข. temazepam จ. flurazepam ค. lorazepam 9. พืชที่มีฤทธิ์การรักษาอาการนอนไมหลับ ก. Cassia tora จ. Cassia fistula ข. Cassia garettia ค. Cassia siamea ง. Cassia acutifolia 10. หามใชขี้เหล็กกับผูปวยโรคใด ก. กระเพาะอาหาร ง. กลามเนื้อ ข. ตับ จ. เลือด ค. ไต




423

MCQ

11. หากผูปวยมาขอซื้อยา Lorazepam tab ในรานขายยาทานสามารถจําหนายยานี้ไดหรือไม ก. ได หากมีใบอนุญาตจําหนายยาอันตราย ข. ได หากมีใบอนุญาตจําหนายวัตถุออกฤทธิ์ ค. ได หากมีใบอนุญาตจําหนายยาเสพติดประเภท 2 ง. ไมไดเพราะยาเสพติดประเภท 2 จ. ไมไดเพราะเปนยาวัตถุออกฤทธิ์ 12. เนื่องจากยาในกลุม Benzodiazepines สวนมากมี therapeutic index แคบ ดังนั้นการควบคุมคุณภาพในการ ปลดปลอยตัวยาจึงมีความสําคัญ การทดสอบคุณสมบัติใดตอไปนี้สามารถบงบอกการปลดปลอยตัวยาได ก. ความแข็ง (Hardness) ง. ระยะเวลาในการแตกตัว (Disintegration time) ข. ความกรอน (Friability) จ. การละลาย (Dissolution) ค. น้ําหนักเม็ดยา (Tablet weight) 13. เกี่ยวกับการศึกษาระยะเวลาในการแตกตัวของเม็ดยาขอใดถูกตอง ก. ยาเม็ดที่ตองการ systemic effect เทานั้น ที่จะตองผานการทดสอบการแตกตัวที่เรียกวา In vitro disintegration ข. เปนวิธีหนึ่งในการตรวจสอบ ความแปรปรวนของการแตกตัวของเม็ดยาระหวาง lot การผลิต ค. ยาเม็ดตอกแบบไมเคลือบทุกชนิด มีระยะเวลาในการแตกตัวประมาณ 30 นาที ง. เครื่องมือทดสอบเรียกวา Disintegration apparatus มี 2 แบบคือ Apparatus 1 และ 2 จ. ยาที่มีการแตกตัวสูง จะมีคาการละลายสูงไปดวย ชายไทยคูอายุ 65 ป ไดรับการวินิจฉัยจากแพทยวามีภาวะ insomnia 14. ยาในขอใดไมใชยาที่ใชในการรักษาภาวะ insomnia ก. Chlorphenilamine maleate ง. Clonazepam ข. Phenobarbital จ. Haloperidol ค. Chloral hydrate 15. ขอใดไมใชประโยชนของการใชยากลุม Benzodiazepine ในทางคลินิก ก. ใชเปนยานอนหลับ ง. ใชเปนยากันชัก ข. ใชเปนยาคลายกังวล จ. ใชเปนยาสลบ ค. ใชเปนยาคลายกลามเนื้อ 16. Ergotamine มี side effect ตางๆตอไปนี้ ยกเวน ก. Nausea and vomiting ง. Hypotension ข. Weakness in legs จ. Bradycardia ค. Angina-like pain 17. ขอความใดตอไปนี้เกี่ยวกับ Ergotamine ผิด ก. เปน drug of choice สําหรับระงับอาการ migraine attack ข. ถาใชในขนาดที่มากเกินไปจะกอใหเกิด gangrene ตามปลายมือปลายเทา ค. ถาใชรวมกับ selective serotonin receptor agonist เชน Sumatriptan จะใหผลดียิ่งขึ้น ง. ไมควรใชในสตรีมีครรภ จ. ใชไปนานๆอาจติดยาได (physical dependence)




424

MCQ

18. ขอใดตอไปนี้ไมใชอาการของไมเกรน ก. ปวดตามทายทอยราวไปกลางศีรษะหรือลักษณะคลายวิ่งจี๊ดไปมา ข. ปวดศีรษะขางเดียว ปวดตุบๆ ค. ปวดตุบๆสลับขางหรือทั้ง2 ขาง และมักมีอาการคลื่นไสอาเจียนรวมดวย ง. กอนจะปวดศีรษะมีอาการเห็นภาพผิดปกติ (Visual disturbance) จ. กอนจะปวดศีรษะอาจมีอาการหงุดหงิด ทนแสงหรือเสียงดังไมได 19. ยาในขอใดตอไปนี้ไมใชในการรักษา acute attack migraine ง. Sumatriptan ก. Paracetamol จ. Flunarizine ข. Aspirin ค. Ergotamine จากการซักถามเพิ่มเติม พบวาผูปวยหญิงไทยคูมีอาการปวดศีรษะประมาณ 2-3 ครั้งตอเดือน เภสัชกรจึงแนะนําวาผูปวย นาจะไดรับยาปองกันไมเกรน 20. ยาในขอใดตอไปนี้ควรเลือกใชในการปองกันไมเกรน ก. Ergotamine ง. Propanolol ข. Ergotamine + Caffeine จ. Tramadol ค. Sumatriptan 21. ผูปวยไมเกรนควรหลีกเลี่ยงในการรับประทานสิ่งเหลานี้ ยกเวน ก. เนยแข็ง ง. เบียร ข. ช็อกโกแลต จ. นม ค. ไวนแดง ผูปวยไมเกรนไดรับยา Diazepam ที่ผูปวยไดรับมาจากโรงพยาบาลมาขอซื้อเพิ่ม 22. ทานจะจายยานี้ไดหรือไม ก. ไมไดเพราะเปนวัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาท ข. ไมไดเพราะเปนยาเสพติดประเภท 2 ค. ไมไดเพราะเปนยาอันตราย ง. ได เพราะผูปวยไดรับการสั่งใชยานี้จากแพทยมาจากโรงพยาบาลอยูแลว จ. ได เพราะผูปวยครอบครองและใชยานี้อยูแลว 23. Caffeine พบในพืชใด ก. ergot ง. cinchona ข. kola จ. tobacco ค. belladonna 24. Ergotamine มีฤทธิ์อยางไร ก. ลดการสราง prostaglandins ข. ทําใหกลามเนื้อหดตัว ค. ทําใหเลือดไปเลี้ยงสมองมากขึ้น ง. ทําใหหลอดเลือดคลายตัว จ. ทําใหกลามเนื้อคลายตัว




425

MCQ

Case รวม 1. ขอใดไมใชอาการขางเคียงของยา Carbamazepine ก. Ataxia ค. Steven Johnson syndrome ข. Gingival hyperplasia ง. Diplopia 2. Carbamazepine 400 PO bid ขอใดไมใชอาการขางเคียง ก. Ataxia ง. Diplopia ข. Gingival hyperplasia จ. Agranulocytosis ค. Steven Johnson syndrome 3. Phenobarbital ที่ใชในเด็ก hyperbililubin ก. กันชัก ง. กระตุนประสาทในเด็ก ข. Sedative hypnotic จ. กด CNS ค. Enzyme inducer 4. ขอใดไมใชคุณสมบัติของยาตานอาการซึมเศรากลุม SSRIs ก. มีอาการขางเคียงนอยกวาหรือไมแรงเทายาในกลุม TCA ข. มีฤทธิ์ปดกั้น muscarinic, histaminergic หรือ α-adrenergic receptor นอยกวา ค. มีผล inhibit CYP 450 ที่ตับนอยกวา ง. มีอาการขางเคียงคือทําใหงวงนอน จ. ใชติดตอเปนเวลานานอาจทําใหดื้อยาได 5. การพิจารณาปจจัยประกอบตอไปนี้ในการเลือกยาตานการซึมเศรากับผูปวย โดยปจจัยที่มีความสําคัญนอยที่สุด ไดแก ง. Side effect ก. Cost effectiveness ข. Compliance จ. Strength ค. Tolerability 6. ผูปวยถามวาถารับประทานยา phenytoin ไมเปนเวลาเดียวกันทุกวันเปนอะไรมั้ย เภสัชกรตอบวาไมเปนไร ทานคิดวา อะไรเปนสาเหตุที่เภสัชกรตอบอยางนั้น ก. Phenytoin มี half life ยาว ข. Phenytoin ถูกกําจัดทางไตนอยกวา 5% ค. Phenytoin ยับยั้ง enz CYP 450 ในตับ ง. Phenytoin ไมเกิด first past metabolism 7. Chronic side effect ของ Phenytoin คืออะไร ก. Gingival hyperplasia ง. Hyperactivity ข. Ataxia จ. Steven Johnson syndrome ค. Mental retardation 8. คนเปน Alzhimer จะใชยา ก. Ach E ง. Nooprotin ข. Ach precursor จ. NSAIDs ค. Cholinergic antagonist 9. ขอใดไมใชปจจัยเสี่ยงที่ทําใหเกิดโรคลมชัก ก. พันธุกรรม ค. ตั้งครรภ ข. สมองกระทบกระเทือน ง. โรคทางสมอง




10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

MCQ

426

จ. น้ําตาลในเลือดต่ํา โรคลมชักใดที่พบบอยที่สุด ก. Tonic-clonic ค. Complex ข. Partial ง. Unclassified ประสิทธิภาพในการรักษาโรคลมชักขึ้นอยูกับอะไรมากที่สุด ก. ความรุนแรงของโรค ง. ขึ้นอยูกับระดับยาในเลือด ข. การเกิดปฏิกิริยากันของยา จ. ความผิดปกติของตับ ไต ค. ระยะการรักษา การใชยา วิธีใดใชปฏิบตั ิกับคนที่กําลังชัก ก. จัดทานั่งใหเหมาะสม ปองกันการสําลัก ค. ระวังศีรษะไมใหกระแทกพื้น ข. กําจัดสิ่งกีดขวางทางเดินหายใจ ง. ไมตานกับแรงจากการชัก สารใดคลายกลามเนื้อ ก. Vinblastin ง. Codeine ข. Cirare จ. Lobeline ค. Colchicine การรักษา Parkinson’s disease อาจทําไดโดยวิธีการตอไปนี้ ก. ลด dopaminergic neurotransmission ข. เพิ่ม dopaminergic neurotransmission ค. เพิ่มทั้ง dopaminergic และ cholinergic neurotransmission ง. ลดทั้ง dopaminergic และ cholinergic neurotransmission จ. เพิ่ม cholinergic neurotransmission การรักษาผูปวยโรค Parkinson’s disease ในระยะเริ่มตนที่อาการยังเบา ไมควรเลือกใชยาตอไปนี้ ก. Selegilline ค. Levodopa ข. Amantadine ง. Trihexyphenidyl BenztropineLevodopa ซึ่งใหโดยการรับประทานเขาถึงตําแหนงออกฤทธิ์ที่สมองไดนอย เนื่องจาก ก. จับกับโปรตีนในเลือดสูงทําใหยาออกจากกระแสเลือดไดนอย ข. Levodopa สวนใหญเปลี่ยนแปลงเปน dopamine ที่เนื้อเยื่อตางๆนอกสมอง ค. Levodopa ผาน blood brain barrier ไดนอย ง. ถูกทําลายโดยกรดในกระเพาะอาหาร ทําใหการดูดซึมนอย จ. รางกายนํา Levodopa ไปใชสรางโปรตีน ในระหวางการรักษาดวย Levodopa ผลไมพึงประสงคตางๆที่อาจเกิดขึ้นไดแก ภาวะตอไปนี้ ยกเวน ก. หัวใจเตนผิดจังหวะ เนื่องจากปริมาณ catecholamine ที่เพิ่มขึ้น ข. อาการออนเพลีย ไมมีแรง ขาดสมาธิ ค. ความผิดปกติของการเคลื่อนไหว ซึ่งพบไดประมาณ 80% ของผูใชยา ง. การเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรม อารมณฉุนเฉียว ประสาทหลอน จ. อาการคลื่นไสและอาเจียน ซึ่งจะเกิดไดหลังจากใชยาไปแลว 4-6 สัปดาห

18. ปรากฏการณในขอใดไมใชสิ่งที่เกิดขึ้นระหวางการใช Levodopa เพียงตัวเดียวรักษา Parkinson’s disease ซึ่งอาจ นําไปสูความลมเหลวของการรักษาโรค




427

MCQ

ก. ข. ค. ง. จ.

หลังจากเริ่มการรักษาผูปวยได 3-5 ป ผลการรักษาจะลดลง ผลการรักษาในแตละวันอาจไมคงที่ (on-off phenomenon) ตัวรับ Dopamine receptor ในสมองเกิด down regulation ลดจํานวนลง Levodopa ซึมผาน blood brain barrier เขาสูสมองไดยากขึ้น อนุมูลอิสระที่เกิดจากการเมทาบอลิซึมของ Levodopa จะทําใหเซลลประสาท dopaminergic ที่ nigrostriatal pathway 19. การใช carbidopa หรือ benserazide รวมกับ Levodopa ในการรักษา Parkinson’s disease มีจุดประสงคเพื่อ ก. กระตุนเอนไซม dapa decarboxylase ที่สมอง ข. ยับยั้งการเปลี่ยนแปลง Levodopa เปน dopamine ที่เนื้อเยื่อนอกสมอง ค. เพิ่มการดูดซึมของ Levodopa จากทางเดินอาหาร ง. ยับยั้งการขับถาย Levodopa ออกทางปสสาวะ จ. เพิ่มการซึมผานของ dopamine จากเลือดสูสมอง 20. อันตรกริยาของยาระหวาง Levodopa กับ pyridoxine (Vit B6) มีลักษณะการเกิดดังตอไปนี้ ก. pyridoxine เปลี่ยนเปน pyridoxal phosphate ซึ่งเปน cofactor ของเอนไซมdapa decarboxylase เรงการเปลี่ยน Levodopa เปน dopamine ที่ภายนอกสมอง ทําใหเหลือเขาสมองนอยลง ข. pyridoxine เปลี่ยนเปน pyridoxal phosphate ซึ่งเปน cofactor ของเอนไซม MAO-B เรงการทําลายdopamine ในสมอง ค. pyridoxine ลดการดูดซึม Levodopa จากทางเดินอาหารเขาสูกระแสเลือด โดยยับยั้ง carrier mediated transport ของ amino acid ง. pyridoxine กระตุน P-glycoprotein ของ blood brain barrier ใหขับ Levodopa ออกจากสมอง จ. pyridoxine กระตุนแบคทีเรียในลําไสใหทําลาย Levodopa ในทางเดินอาหาร จึงลด bioavailability ของยา 21. การใช selegiline ซึ่งเปน irreversible MAO-B inhibitor ในการรักษา Parkinson’s disease นั้น อาจมีผลดีตอผูปวย มากกวาเพียงยาไปปองกันการทําลาย dopamine โดยยาอาจมีผลชะลอการเกิดโรคได โดยกลไกตอไปนี้ ก. ปองกันการเกิดอนุมูลอิสระ ซึ่งมีพิษและเปนผลพลอยไดจากการออกซิไดซ dopamine โดย MAO-B ข. กระตุนการเจริญของ dopaminergic neurons ใน nigrostriatal pathway ค. กระตุนการเจริญของ glial cells ในสมอง ง. กระตุนการสังเคราะห nerve growth factor จ. กระตุนการสังเคราะหสารสื่อประสาท สถานการณ ผูปวยเด็กอายุ 6 ป เขารับการรักษาในโรงพยาบาลดวยอาการชัก แพทยสั่งจายยา Phenobarbital สําหรับเด็ก กําหนดให solubility ของ sodium phenobarbital ในน้ํา ณ อุณหภูมิที่เตรียมคือ 0.005 Molar pKa ของ phenobarbital คือ 7.40 (กําหนดให log 7.4 = 0.8692) 22. เภสัชกรตองการเตรียม phenobarbital elixir โดยใหมีความเขมขน 1% w/v จะตองปรับ pH ใหมีคาไมต่ํากวาเทาใด ยา จึงจะไมตกตะกอน ก. 7.0 ง. 8.20 ข. 7.21 จ. 8.4 ค. 7.40




428

MCQ

เนื่องจาก solubility ของ sodium phenobarbital ในน้ํามีคาต่ํามาก เภสัชกรจึงจะใช alcohol มาชวยเปนตัวทําละลายรวม ถาระบบที่เหมาะสมในการละลายตัวยามี alcohol 60% v/v (กําหนดให dielectric constant ของน้ํา คือ 80 และ dielectric constant ของ alcohol คือ 25) 23. จงหาคา dielectric constant ของตํารับนี้ ง. 80 ก. 25 จ. 105 ข. 47 ค. 60 24. ถาเภสัชกรระบุวันหมดอายุในฉลากยาเปน “มกราคม 2548” ยานี้มีอายุจนถึงเมื่อใด ก. 1 ธันวาคม 2547 ข. 31 ธันวาคม 2547 ค. 1 มกราคม 2548 ง. 31 มกราคม 2548 จ. 1 กุมภาพันธ 2548 25. เมื่อ pKa = pH + log [HA]/[A] ที่ pH = 2 ขอความใดถูกตองเกี่ยวกับ phenobarbital ง. สารจะถูก demethylate ก. สารจะอยูในรูป acid ข. สารจะอยูในรูป enol จ. สารจะถูกดูดซึมลดลง ค. สารจะอยูในรูป ionized 26. หากผูปวยเด็กมีภาวะรางกายเปนกรดและไดรับยา phenobarbital ซึ่งมีโครงสรางดังรูป A รวมกับ sodium bicarbonate injection ยังคงมีอาการชักเชนเดิมเนื่องจากสาเหตุใด ก. ยาอยูในรูป ionized จึงถูกขับออกจากรางกายมากขึ้น ข. ยาอยูในรูป unionized จึงถูกขับออกจากรางกายมากขึ้น ค. ยาอยูในรูป ionized เนื่องจากภาวะเปนกรดของรางกาย ง. ยาอยูในรูป unionized เนื่องจากภาวะเปนดางของรางกาย จ. ยาอยูในรูป unionized จึงสามารถจับกับพลาสมาโปรตีนมากขึ้น กรณีศึกษา ( เภสัช จุฬา ) กรณีศึกษาที่ 1 โรคซึมเศรา (Depression) เย็นวันหนึ่งทองฟามือครึ้มและฝนปรอย ชายอายุประมาณ 65 ป แตงกายภูมิฐาน กาวเทาเขารานยาดวยทาทางอิดโรยใบหนา ซีดเซียว ขอพบเภสัชกรเพื่อขอคําปรึกษา เมื่อพบก็ระบายใหฟงวาตนเองเปนขาราชการบํานาญ ระยะสองสามปหลังชอบเลน การพนันจึงถูกภรรยาทอดทิ้ง รูสึกเหงาใจมาก แกปญหาโดยการหันมาดื่มเบียรและสูบบุหรี่แทบทุกวัน ตั้งแตตนปมานี้เริ่มมี อาการความจําเสื่อมหลงลืมบอยครั้ง เมื่อสองเดือนที่แลวไดขาวแฟนเกาซึ่งเคยรักกันมากเสียชีวิตจากอุบัติเหตุรถยนต เกิด ความรูสึกหดหูเศราใจอยางหนักติดตอกันหลายสัปดาห เฉื่อยชาหมดเรี่ยวแรง เบื่ออาหาร ไมสนใจความสนุกสนานและหมก ตัวอยูแตในหอง บางครั้งเกิดอาการอยากฆาตัวตายตามแฟนเกา สัปดาหกอนภรรยาสงสารจึงพาไปพบจิตรแพทย ซึ่งเปน เพื่อนสนิดของลูกชาย ระหวางการซักถามตรวจวินิจฉัยรูสึกอับอายอยางยิ่งที่ตองเปดเผยเรื่องราวในอดีตของตน ในที่สุด แพทยวินิจฉัยวาเปนโรคซึมเศราและจายยาตอไปนี้ Fluoxetine (20mg) 120 เม็ด รับประทานครั้งละ 2 เม็ด วันละครั้งหลังอาหารเย็น Ginkgo biloba 180 เม็ด รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละสามครั้ง หลังอาหารเชา กลางวัน และเย็น B1-6-12 12 เม็ด รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละสองครั้ง หลังอาหารเชาและเย็น




429

MCQ

หลังจากรับประทานยาดังกลาวไดสองวันก็เริ่มมีอาการนอนไมหลับ โดยหลับยากซึ่งกวาจะเริ่มหลับไดก็เกือบเที่ยงคืน ขณะนี้ รูสึกทุกขทรมานรางกายออนเพลียจนแทบทนไมไหว จึงมาขอความชวยเหลือจากเภสัชกร 1. จากขอมูลดังกลาวทานคิดวาอาการนอนไมหลับของชายสูงอายุผูนี้ควรจะเกิดจากสาเหตุใด 1. เปนอาการอยางหนึ่งของโรคซึมเศราในผูสูงอายุ 2. เปนผลจากความวิตกกังวลเกี่ยวกับเรื่องในอดีตของตนที่ถูกเปดเผย 3. เปนปฏิกิริยาตอบสนองตามธรรมชาติตอการสูญเสียสิ่งอันเปนที่รัก 4. เปนผลจากอันตรกิริยาระหวางยา fluoxetine และ Algohol 5. เปนผลไมพึงประสงคของยา fluoxetine 2. ถาทานเปนเภสัชกรผูนั้น จะแกไขปญหานอนไมหลับของชายผูสูงอายุอยางเหมาะสมที่สุดดวยวิธีใด 1. แนะนําใหงดดื่มเบียรในชวงที่รับประทานยาตานซึมเศรา 2. แนะนําใหผอนคลายจิต ทําสมาธิและดื่มนมอุนๆกอนนอน 3. แนะนําใหกลับไปหาจิตแพทยคนเดิม เพื่อขอใหจายยานอนหลับ 4. แนะนําใหเปลี่ยนเวลารับประทานยา fluoxetine เปนหลังอาหารเชา 5. ใหเลิกรับประทานยา fluoxetine แลวจายยา mirtazapine ใหแทน 3. ในกรณีที่ชายสูงอายุผูนี้จําเปนตองใชยานอนหลับเปนครั้งคราว ทานคิดวายานอนหลับในขอใดเหมาะสมที่สุด 1. Alprazolam 2. Trizolam 3. Zolpidem 4. Melatonin 5. Chloral hydrate 4. ในฐานะเภสัชกร ทานคิดวา คําอธิบายเกี่ยวกับยานอนหลับในขอใด มีความสําคัญสําหรับชายสูงอายุมากที่สุด 1. โดยทั่วไปการใชยานอนหลับติดตอกันนานๆ จะกระตุนเอนไซม CYP P450ที่ตับ 2. ยานอนหลับสวนใหญเมื่อใชขนาดต่ําในชวงกลางวันจะมีผลคลายวิตกกังวลได 3. การรักษาอาการนอนไมหลับดวยยาเปนวิธีซึ่งรักษาที่ปลายเหตุ จึงไมควรเลือกใชเปนอันดับแรก 4. ผลไมพึงประสงคของยานอนหลับที่พบบอยและควรระวัง ไดแก อาการมึนงง เวียนศีรษะ ออนเปลี้ย และเดินโซเซ 5. ยานอนหลับสวนใหญออกฤทธิ์โดยจับกับตัวรับที่ตําแหนงจับของ Benzodiazepines และเพิ่ม การซึมผานเขาเซลลของประจุคลอไรด อันเกิดจากการกระตุนโดย GABA 5. ขอความตอไปนี้ขอใดไมใชหลักการรักษาอาการนอนไมหลับ 1. จําเปนอยางยิ่งตองใหการรักษาแกผูที่มีอาหารนอนไมหลับทุกชนิด 2. ควรรักษาปญหาทางกาย ปญหาทางจิต หรือปญหาการใชยาที่เปนสาเหตุแอบแฝงอยูกอน 3. พยายามคนหาพฤติกรรมที่อาจทําใหอาการนอนไมหลับเลวลง และเลิกหรือลดพฤติกรรมดังกลาว 4. อาจใชเทคนิคทางพฤติกรรมเชน Relaxation therapy, Sleep restriction therapy และ การปรับเปลี่ยนสภาพแวดลอมการนอนชวยแกไขอาการนอนไมหลับ 5. เมื่อตองรักษาดวยยานอนหลับ ควรจายยาในขนาดต่ําสุด เปนระยะเวลาสั้นที่สุด เทาที่จําเปนในการ บรรเทาอาการนอนไมหลับ




430

MCQ

6. ขอความตอไปนี้ ขอใดไมใชคุณสมบัติของยาตานซึมเศราประเภท Selective Serotonin Reuptake Inhibition (SSRIs) 1. มีผลขางเคียงนอยกวาหรือไมรุนแรงเทายาตานซึมเศราประเภท tricyclic antidepressants 2. มีฤทธิ์ปดกั้น muscarinic, histaminergic หรือ alpha-adrenergic receptors นอยมาก 3. มีผลยับยั้งเอนไซม CYP P450 ที่ตับนอยมาก 4. มีผลตอการ reuptake ของ norepinephrine หรือ dopamine นอยมาก 5. เมื่อใชยาเกินขนาด มีความปลอดภัยมากกวา tricyclic antidepressants 7. สองเดือนหลังจากเริ่มใชยา อาการซึมเศราของชายสูงอายุลดลงจนเอบเปนปรกติ อยางไรก็ดีผูปวยกลับมาหาเภสัชกรอีก ครั้งดวยความทุกขอยางใหม (จากการใชยา) ทานคิดวาความทุกข 1. ทองผูก ปสสาวะไมออก 2. ความดันเลือดต่ํา รูสึกเวียนศีรษะเมื่อลุกขั้นยืนอยางกระทันหัน 3. ปากแหง คอแหง 4. ตาพรา อานหนังสือใมคอยออก 5. หมดความตองการทางเพศ 8. อีกหนึ่งเดือนตอมา ชายสูงอายุมีอาการปวดศีรษะขางเดียว จึงไปปรึกษาเภสัชกรที่รานขายยาขางบานและไดรับยา Sumatriptan และ Tramadol มารักษาอาการ หลังจากรับประทานยาทั้งคูไดไมนาน เกิดอาการหัวใจเตนเร็ว มานตาเบิกกวาง กลามเนื่อแข็งเกร็ง กลามเนื้อกระตุก ตัวรอน หนาแดง เดินเซ วิตกกังวล กระวลกระวาย และรูสึกสับสน ภรรยาของเขาตกใจ มาก รีบพาสามีขึ้นแท็กซี่มาพบเภสัชกรที่รานยา ในความคิดเห็นของทาน คิดวาอาการดังกลาวควรเกิดจากสาเหตุอะไร 1. Phamacokinetic drug interaction ระหวางยา Fluoxetine กับ Sumatriptan 2. Pharmacodynamic drug interaction ระหวางยา Fluoxetine กับ Sumatriptan 3. Pharmacokinetic drug interaction ระหวางยา Sumatriptan กับ Tramadol 4. Pharmacodynamic drug interaction ระหวาง Sumatriptan กับ Tramadol 5. ทานไมสามารถคาดคะเนสาเหตุไดจากขอมูลตางๆที่มี 9. ในฐานะเภสัชกรที่ดี ทานจะแสดงบทบาทชวยแกไขสถานการณที่เกิดขึ้นกับชายสูงอายุผูนี้ในเบื้องตนอยางไร 1. ชี้แจงวาอยูนอกเหนือภาระหนาที่ของตน และแนะนําใหภรรยาพาสามีไปโรงพยาบาล 2. ใหชายสูงอายุพักในที่สงบ รอจนอาการดีขึ้นจึงใหภรรยาพากลับบานและใหหยุดใชยาแกปวดศีรษะ ขางเดียว 3. ใหชายสูงอายุรับประทานยา Cyproheptadine ขนาด 4 มิลลิกรัมครั้งละ 2 เม็ด ทุก 8 ชั่วโมง และ ใหหยุดใชยาแกปวดศีรษะขางเดียว 4. ใหชายสูงอายุรับประทานยา Cyproheptadine ขนาด 4 มิลลิกรัมครั้งละ 2 เม็ด ทุก 6 ชั่วโมง และ ใหหยุดใชยาแกปวดศีรษะขางเดียว 5. ใหชายสูงอายุรับประทานยา Diazepam ขนาด 5 มิลลิกรัมครั้งละ 1 เม็ด ทุก 12 ชั่วโมง และให หยุดใชยาแกปวดศีรษะขางเดียว 10. ยาตอไปนี้ เมื่อชายสูงอายุใชรวมกับ Fluoxetine แลว จะทําใหเกิดอาการคลายกับในขอ 8 ยกเวน 1. Amitriptyline 2. Mirtazapine 3. Citalopran 4. Clozapine 5. Moclobemide




431

MCQ

11. หลังจากอาการซึมเศราของชายสูงอายุลดลงจนเปนปรกติ แพทยใหยา Fluoxetine ตอไป เพื่อปองกันการหวนกลับมาเปน โรคใหม โดยเปลี่ยนรูปแบบยาเตรียม Fluoxetine ชนิดที่ตองรับประทานทุกวัน เปนชนิดที่ตองรับประทานทุกสัปดาห ซึ่ง สะดวกกวา ทานคิดวา ยาดังกลาวซึ่งชะลอการปลดปลอยตัวยาสูกระแสเลือดควรจะเปน 1. Fluoxetine ชนิด Microencapsulated enteric-coating 90 mg 2. Fluoxetine ชนิด Transfermal patch 90 mg 3. Fluoxetine ชนิด Intestinally disintegrating tablet 90 mg 4. Fluoxetine ชนิด Extended-release capsule 90 mg 5. Fluoxetine ชนิด Fixed-time release tablet 90 mg 12. อยูมาวันหนึ่งภรรยาของชายสูงอายุนําสมุนไพรชนิดหนึ่งมาใหสามีรับประทาน โดยบอกวามีขอมูลและหลักฐานทาง วิทยาศาสตรยืนยันสรรพคุณวาเปนสมุนไพรตานอาการซึมเศรา ทานคิดวาสมุนไพรนั้นคือ 1. Ma huang (Ephedra siensis) 2. St. John’ss wort (Hypericum perforatum) 3. Ginseng (Panax ginseng) 4. Kava kava (Piper methysticum) 5. Pepper (Piper nigrum) 13. ควรพิจารณาปจจัยประกอบตอไปนี้ในการเลือกใชยาตานซึมเศรากับผูปวย โดยปจจัยที่มีความสําคัญนอยที่สุดไดแก 1. ประสิทธิภาพในการรักษาและความคุมคา (Cost-effectiveness) 2. ความสะดวกงายดายในการใหยา (Compliance) 3. ความทนตอการใชยา (Tolerability) ทั้งระยะสั้นและระยะยาว 4. ผลขางเคียงและความปลอดภัยจากการใชยาเกินขนาด 5. ความแรงของยา (ขนาดยา) ที่ใชรับประทาน 14. ในฐานะเภสัชกร ขอใดตอไปนี้ มีความสําคัญนอยที่สุดเมื่อใหคําปรึกษาแกผูปวยเรื่องการใชยาตานซึมเศรา 1. ความสําคัญของการใชยาอยางตอเนื่อง โดยไมควรงดรับประทานยาหรือหยุดการใชอยางกะทันหัน 2. ความสําคัญของการประหยัดเงินดวยการใชยาตานซึมเศราแบบ generic ที่ผลิตภายในประเทศ ซึ่ง มีราคาถูกกวายาตนแบบจากตางประเทศ 3. ความสําคัญของการรักษาระยะยาว (maintenance therapy) ในกรณีผูปวยที่มีโอกาสหวนกลับ เปนโรคซึมเศราอีก 4. ความสําคัญของการรอคอยผลการรักษาของการตานซึมเศราซึ่งเริ่มตนเกิดอยางชาๆ (หลานสัปดาห) 5. ความสําคัญในการสรางความมั่นใจแกผูปวยโรคซึมเศราเปนโรคที่รักษาใหหายขาดได 15. ตามความเห็นของทาน จอความในขอใดที่ไมถูกตองตามหลักการรักษาโรคซึมเศรา 1. ยาตานซึมเศราทุกกลุมและทุกตัวมีประสิทธิภาพการรักษาใกลเคียงกัน 2. ความปลอดภัยและผลขางเคียวเปนปจจัยสําคัญในการตัดสินใจเลือกใชยาตานซึมเศราตัวใดตัวหนึ่ง กับผูปวย 3. ควรใหยาตานซึมเศราแกผูปวยตอไปนี้อีก 16 – 20 สัปดาหหลังจากอาการซึมเศราหายไปแลว เพื่อ ปองกันการหวนกลับมาเปนโรคใหม 4. ถาใชขนาดยาที่สูงพอ ยาตานซึมเศราจะมีประสิทธิภาพการรักษาผูปวยไดทุกราย 5. ผูปวยบางรายอาจจําเปนตองใชยาตานการซึมเศราตอเนื่องเปนเวลานาน




MCQ

432

กรณีศึกษาที่ 2 : ความวิตกกังวล (Anxiety) และภาวะนอนไมหลับ (Insomnia) ชวงบายวันหนึ่ง เด็กวัยรุนเพศชาย อายุประมาณ 17 – 18 ป แตงกายดวยเสื้อผาสกปรก ยับยูยี่ ใบหนาหมองคล้ําคลายคนอด นอนมานาน ปากคาบบุหรี่ เดินเลียบเคียงหนารานขายยาแหงหนึ่ง ดวยทาทางเหมือนกลัวคนรูจัก สักพักก็เดินเขาในรานและ รีบตรงรี่ไปหาเภสัชกร วัยรุน : “พี่ๆ ขอซื้อยา Diazepam 5 mg สัก 20 เม็ด หมูนี้เครียดโครต นอนไมหลับมาหลายคืนแลว” เภสัชกร : “เอ! นองมีใบสั่งแพทยมาดวยหรือเปลา ยานี้ตงขายตามใบสั่งแพทยเทานั้นครับ” วัยรุน : “ไมมีหรอก มีแตใบสั่งตํารวจจราจร เอะ! เคยซื้อแถวบานไมเห็นตองใชเลย พี่เลอะเลือนรึเปลานี่” เภสัชกร : “นองเครียดเรื่องอะไรถึงนอนไมหลับ พี่วานองจะเอายาไปใชผิดทางซะมากกวามั้ง” วัยรุน : “แหม! พี่เรื่องมากจัง วาแตวาจะขายหรือเปลา ถาไมขายเดี๋ยวไปซื้อที่รานยาแถวบานก็ได นี่เห็นวามีเภสัชกรเลยลอง มาใชบริการดู” เภสัชกร : “ถาอยางนั้นพี่ขายใหก็ได แตถารับประทานแคเม็ดเดียวกอนนอนและอยาใชประจํา เดี๋ยวจะเกิดการติดยา” 1. จากสถานการณดังกลาว ทานจะทราบไดอยางไรวาวัยรุนผูนั้นมีอาการนอนไมหลับจริง และจําเปนตองใชยาชวย คําตอบ

2. เภสัชกรขายยา Diazepam ใหวัยรุนเพราะเห็นวาถาตนเองไมขายเขาก็คงไปซื้อจากที่อื่น เภสัชกรจึงขายใหเองพรอมทั้ง แนะนําการใชยาอยางละเอียด ซึ่งนาจะเปนประโยชนตอวัยรุนผูนั้นมากกวา ใหทานวิเคราะหวาในสถานการณเชนนี้เภสัชกร ทําถูกหรือทําผิด และแสดงเหตุผลประกอบการวิเคราะหดวย คําตอบ

3. ถาทานเปนเภสัชกรผูนั้น จะแกไขสถานการณใหเกิดประโยชนถูกตองเหมาะสมตอทั้งสองฝายไดอยางไร โปรดแสดงความ คิดเห็น และเสนอแนะทางออกที่เปนรูปธรรมอยางชัดเจน คําตอบ

หลายสัปดาหตอมา เด็กวัยรุนเดินกลับมาที่รานขายยาอีกครั้ง คราวนี้ดูหนาตาสดใส และแตงกายสะอาดเรียบรอย ในมือถือ ขวดยาเปลาขนาดเล็กและยื่นใหเภสัชกรดู วัยรุน : “พี่มียาแบบนี้ไหม? ลุงผมฝากเพื่อนมาใหจากอเมริกา บอกวากินแลวหลับสบาย ไมตองใชใบสั่งยาดวย ถามีขอสอง ขวดเต็มๆเลย” เภสัชกร : “ไหนขอดูหนอยซิ” หลังจากอานฉลากขางขวดเสร็จแลวก็กลาวตอบ “ออ! Melatonin นั่นเอง ยานี้ไมไดขึ้นทะเบียน ในเมืองไทยจึงไมมีขายหรอกนอง” วันรุน : “วา! เสียดายจัง ยานี้เจงมาก กินแลวงวงนอนทันทีเลย สงสัยตองบอกใหลุงสงมาจากอเมริกาอีก” 4. Melatonin คืออะไร มีบทบาทและหนาที่เกี่ยบกับการนอนหลับอยางไร คําตอบ




MCQ

433

5. ทานจะคิดอธิบายใหวัยรุนผูนั้นเขาใจอยางถูกตองไดอยางไร เกี่ยวกับการใช Melatonin รักษาอาการนอนไมหลับ คําตอบ

6. ทานจะอธิบายใหวัยรุนผูนั้นเขาใจอยางถูกตองไดอยางไร เกี่ยบกับความแตกตางของสถานภาพ Melatonin รักษาอาการ นอนไมหลับ คําตอบ

หลายเดือนตอมาทานตองเตรียตัวสอบใบประกอบวิชาชีพของสภาเภสัชกร ทานรูสึกวิตกกังวลกลัววาจะสอบไมผานจึง พยายามดูหนังสืออยางหนักและทดลองทําแบบฝกหัดเรื่อง “ยาคลายวังวล-ยานอนหลับ” ที่พี่รหัสหามาให หลังทําเสร็จทาน พบวาเรื่องไมไดยากอยงที่คาดไวและรูสึกดีใจที่เปนรุนบุกเบิกสําหรับเภสัชกรรุนใหม ตองตอสูกับความยากลําบากนานาปร พการ ตอไปนี้เปนสวนหนึ่งของแบบฝกหัดที่ทานทดลองทํา แบบฝกหัดทบทวนความรู : ยาคลายกังวล-ยานอนหลับ 7. การชินยา (drug tolerance) ตอยาคลายกังวลและยานอนหลับหลังจากใชไประยะหนึ่ง อาจมีสาเหตุมาจากกลไกดังตอไปนี้ 1. ยาถูกดูดซึมเขาสูกระแสเลือดนอยลง 2. ยาถูกขับถายทางไตออกจากรางกายมากขึ้น 3. ยาถูกเอนไซมที่ตับทําลายไดเร็วขึ้น 4. ยาผาน Blood-Brain-Barrier ไดนอยลง 5. ตัวรับ (receptor) ลดความชอบ (afinity) ตอยาลง 8. Alprazolarm เปน benzodiazepine ที่มีชวงแกฤทธิ์ปานกลาง (intermediate-acting) และมีขอดีเฉพาะตัว เหนือกวา benzodia 1. มีฤทธิ์สงบระงับ (งวงซึม) นอยกวา benzodiazepines ตัวอื่น 2. เมื่อใชมากเกินไปไมทําใหเกิดอาการชินชาหรือติดยา 3. ไมเสริมฤทธิ์กดประสาทสวนกลางเมื่อใชรวมกับแอลกอฮอลล 4. ไมมี active metabolites 5. ไมมีฤทธิ์ตานชัก 9. Flumazenil เปน antagonists ของ benzodiazepine receptor (แขงขันกับ agonists แยงจับกับตัวรับ) จึงมีประโยชนเพื่อ สําหรับ 1. แกไขผลพิษจากการใช benzodiazepine เกินขนาด 2. ปองกันอาการวิตกกังวลจากความกลัวการแสดงตอหนาฝูงชน 3. เปนยาฉีดสลบ (intravenous anesthetic) 4. ระงับอาการชักชนิดตอเนื่อง (status epilepticus) 5. ปองกันอาการขาดยา benzodiazepine 10. Buspirone เปนยาคลายวิตกกังวลที่มชไดผลดี โดยมีกลไกออกฤทธเกี่ยวของกับ 1. Cholinegicreceptor 4. GABAB receptor 2. Serotonin (S-HT1A) receptor 5. Betaradrenergic receptor 3. GABAA receptor




434

MCQ

11. ขอดีของ Buspirone ที่มีเหนือกวาในการรักษาความวิตกกังวล ไดแก 1. Buspirone ออกฤทธิ์รักษาไดเร็วกวา benzodiazepine 2. Buspirone ระงับอาการทางระบบประสาทอัตโนมัตไดดีกวา benzodiazepine 3. Buspirone มีฤทธิ์คลายกลามเนื้อดีกวา benzodiazepine 4. Buspirone ไมทําใหผูปวยเกิดอาการติดยา (drug dependence) 5. Buspirone มีระยาเวลาออกฤทธิ์ (Juration of action) ยาวกวา benzodiazepine ทุกตัว 12. วัตถุประสงคของการใช Beta-blockers เชน prepranolol รักษาความวิตกกังวลจากการตื่นเวที ความหวาดวิตกตอการพูด ตอหนากลุมชน คือ 1. ปองกันภาวะแทรกซอนทางระบบสวนกลาง 2. ปองกันภาวะหอบหืดจากความวิตกกังวล 3. ปองกันภาวะความดันเลือดสูงและภาวะหัวใจขาดเลือด 4. บรรเทาอาการที่เกิดจากระบบประสาทอัตโนมัติ (symparthic) ทํางานมากเกิน เชน หัวใจเตนเร็ว ตัวสั่น เหงื่อแตก 5. ปองกันอาการตื่นเตนอยางรุนแรงที่เกิดจากการหลั่ง 5-HT มากเกิน 13. Zolpidem และ Zaleplon มีฤทธิ์มีฤทธิ์ทําใหนอนหลับงายอยางจําเพาะเจาะจง โดยคลายกังวล ตานชัก คลายกลามเนื้อ กดการหายใจ และการนอนหลับชวง REM sleep นอยกวายาในกลุม benzodiazepine เนื่องจาก 1. ยาออกฤทธิ์ปดกั้น gluntamate receptor ในสมองสวน reticular formation อยางเจาะจง 2. ยาออกฤทธิ์จับกับตัวรับยอยของ benzodiazepine receptor (BZD, หรือ alpha, receptor) ซึ่งเกี่ยวของกับการนอนหลับอยางเจาะจง 3. ยาออกฤทธิ์จับกับ neurosteroid binding site แลวเสริมฤทธิ์ของ GABAA receptor 4. ยาออกฤทธิ์กระตุน presynaptic binding receptor ที่สมองสวน armygdala ทําใหการหลั่ง 5-HT ลดลง 5. ยาออกฤทธิ์จับกับ Chloride channel โดยตรง เพิ่มการซึมผานของ Cl เขาสูเซลล ทําใหเซลล ประสาทสงบเสงี่ยม 14. ถาจะรับประทานยานอนหลับ ในตอนกลางดึก ควรตองเลือกเวลานอนในคืนนั้นอีกกี่ชั่วโมงหลังรับประทานยา 1. 1 ชั่วโมง 2. 2 ชั่วโมง 3. 4 ชั่วโมง 4. 6 ชั่วโมง 5. 8 ชั่วโมง 15. ขอความเกี่ยวกับการรักษาอาการนอนไมหลับตอไปนี้ ขอใดที่ไมถูกตอง 1. การใชยานอนหลับติดตอกันนานๆ ทําใหเกิดอาการหลงลืมได 2. ยานอนหลับและยาคลายกังวลเปนยาที่ออกฤทธิ์คลายกัน สวนใหญผลของยาขึ้นอยูกับขนาดยาที่ใช 3. การรักษาอาการนอนไมหลับดวยยาเปนวิธีที่ดีที่สุด และควรเลือกใชเปนอันดับแรกมนทุกกรณี 4. ยาประเภท benzodiazepine เปนยาที่คอนขางปลอดภัยและใชรักษาโรคไดหลายประเภท 5. ไมควรใชยานอนหลับประเภท barbiturate ติดตอกันนานเกิน 2-3 สัปดาห




435

MCQ

แบบฝกหัดทบทวนความรู โรคอัลไซเมอร (Alzheimer’s disease) และโรคพารกินสัน (Parkinson’s disease) หลังจากทดลองทําแบบฝกหัดเรื่อง “ยาคลายกังวล ยานอนหลับ”เสร็จ ทานรูสึกมั่นใจตนเองมากขึ้น จึงขอใหพี่รหัสหา แบบฝกหัดเรื่องอื่นมาใหอีก ซึ่งพี่รหัสแสนดีก็พยายามไปคนที่บานจนพบแบบฝกหัดเรื่อง “โรคอัลไซเมอร (Alzheimer’s disease)” และโรคพารกินสัน (Parkinson’s disease)” แลวนํามาใหทาน 1. Alzheimer’s disease เปนโรคของระบบประสาทสวนกลางชนิดหนึ่งซึ่งทําใหเกิดอาการความจําเสื่อม (dementia) กอนวัย อันสมควร เซลลประสาทที่พบวามีสภาพเสื่อมอยางเดนชัดคือ 1. Noradrenergic neurons จาก locus ceruleus ไปยัง cerebral cortex 2. Serotoninergic neurons จาก raphe nucleus ไปยัง cerebral cortex 3. Cholinergic neurons จาก septum ไปยัง hippocampus 4. Dopaminergic neurons จาก midbrain ไปยัง limbic system 5. GABAergic neurons จาก striatum ไปยัง substantia nigra 2. ความบกพรองทางพันธุกรรมที่พบในผูปวย Alzheimer’s disease ไดแกความบกพรองตอไปนี้ยกเวน 1. Chromosome 1 – ที่ตําแหนง gene ควบคุมการสราง Presinilin 2 2. Chromosome 4 – ที่ตําแหนง gene ควบคุมการสราง Alpha-synueclein 3. Chromosome 14 – ที่ตําแหนง gene ควบคุมการสราง Presinilin 1 4. Chromosome 19 – ที่ตําแหนง gene ควบคุมการสราง Apolipoprotein E 5. Chromosome 21 – ที่ตําแหนง gene ควบคุมการสราง Amyloid precursor protein 3. พยาธิสภาพที่พบในสมองของผูปวย Alzheimer’s disease นั้น ไดกลักษณะดังตอไปนี้ 1. ปริมาณ choline ในสมองมากกวาปกติ 2. เนื้อสมองมี neurofibrillary tangles และ senile plaque มากกวาปกติ 3. มี enzyme choline acetyltransferase มากกวาปกติ 4. สมองมีขนาดใหญกวาปกติ 5. มีปริมาณ enzyme Monoamine oxidase ในสมองมากกวาปกติ 4. การรักษาผูปวย Alzheimer’s disease นั้น ทําไดเพียงการประคับประคองใหผูปวมีคุณภาพชีวิตในแตละวันดีขึ้นและเนนที่ การบรรเทาอาการความจําเสื่อมโดยอาจใชยาตอไปนี้ ยกเวน 1. Cholonergic antagonists 2. Acetylcholine esterase inhibitors 3. Estrogen hormone 4. Acetylcholine precursors 5. NSAID (Non-Stearoidal Anti-inflammatory Drugs) 5. นายสุรชาติเปนผูปวย Alzheimer’s disease จากการตรวจรางกายพบวา เอนไซมของตับ (aspartate aminotransferase และ alkaline phosphate) ในซีรัมสูงกวาปกติมาก ทานคิดวายาบรรเทาอาการความจําเสื่อมตัวใดไมควรใชกับนายสุรชาติ 1. Galantamine 4. Rivastigmine 2. Tacrine 5. ทุกตัวในขอ 1 – 4 3. Donepezil




436

MCQ

6. Parkinson’s disease เปนโรคของระบบประสาทสวนกลางที่เกอดจากการเสื่อมของสมองสวนหนึ่งซึ่งควบคุมการ เคลื่อนไหว ความตึงตัวของกลามเนื้อ และการตอบสนองอัตโนมัติเกี่ยวกับการทรงตัว โดยเซลลประสาทที่เสื่อม ไดแก 1. Dopaminergic neurons ในสมองสวน nigrostiatal pathway 2. Dopaminergic neurons ในสมองสวน tuberoinfundibular pathway 3. Cholinergic neurons ในสมองสวน septo-hippocampal pathway 4. Dopaminergic neurons ในสมองสวน mesolimbic pathway 5. GABAergic neurons ในสมองสวน striatonigral pathway 7. อาการที่ไมใชลักษณะเฉพาะซึ่งเกิดในผูปวย Parkinson’s disease ไดแกอาการในขอใด 1. กลามเนื้อแข็งเกร็ง (Rigidity) 2. สั่นขณะหยุดพัก (Resting tremors) 3. เริ่มตนเคลื่อนไหวลําบาก (Bradykinesia) 4. การทรงตัวผิดธรรมชาติ (Abnormal posture) 5. กลามเนื้อฝอลีบ (Muscular atrophy) 8. การรักษา Parkinson’s disease อาจทําไดโดยวิธีการตอไปนี้ 1. ลด dopaminergic neurotransmission 2. เพิ่ม dopaminergic neurotransmission 3. เพิ่มทั้ง dopaminergic และ cholinergic neurotransmission 4. ลดทั้ง dopaminergic ละ cholinergic neurotransmission 5. เพิ่ม cholinergic neurotransmission 9. การรักษาผูปวยโรค Parkinson’s disease ในระยะเริ่มตนที่อาการยังเบา ไมควรเลือกใชยาตอไปนี้ 1. Selegiline 2. Amantadine 3. Levodopa 4. Trihexyphenidyl 5. Benztropine 10. Levodopa ซึ่งใหโดยการรับประทานเขาถึงตําแหนงออกฤทธิ์ที่สมองไดนอยเนื่องจาก 1. จับกับโปรตีนในเลือดสูงทําใหยาออกจากกระแสเลือดนอย 2. levodopa สวนใหญเปลี่ยนแปลงเปน dopamine ที่เนื้อเยื่อตางๆนอกสมมอง 3. levodopa ผาน blood-brain barrier ไดนอย 4. ถูกทําลายโดยกรดในกระเพาะอาหาร ทําใหการดูดซึมนอย 5. รางกายนํา levodopa ไปใชสราง protein 11. ในระหวางการรักษาดวย levodopa ผลซึ่งไมพึงประสงคตางๆ ที่อาจเกิดขึ้นไดแกภาวะตอไปนี้ยกเวน 1. หัวใจเตนผิดจังหละ เนื่องจากปริมาณ catecholamine ที่เพิ่มขึ้น 2. อาการออนเพลีย ไมมีแรง ขาดสมาธิ 3. ความผิดปกติของการเคลื่อนไหว ซึ่งพบไดประมาณ 80% ของผูใชยา 4. การเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรม อารามณฉุนเฉียว ประสาทหลอน 5. อาการคลื่นใสและอาเจียน ซึ่งจะเกิดไดหลังจากใชยาไปแลว 4 – 6 สัปดาห




437

MCQ

12. ปรากฏการณในขอใดไมใชสิ่มที่เกิดขึ้นระหวางการใช levodopa เพียงตัวเดียวรักษา Parkinson’s disease ซึ่งอาจนําไปสู ความลมเหลวของการักษาโรค 1. หลังจากเริ่มการรักษาผูปวยได 3 – 5 ป ผลการรักษาจะลดลง 2. ผลกรรักษาในแตละวันอาจไมคงที่ (on-off phenomenon) 3. ตัวรับ Dopamine receptor ในสมองเกิด down regulation ลดจํานวนลง 4. levodopa ซึมผาน Blood-brain barrier เขาสูสมองไดยาก 5. อนุมูลอิสระที่เกิดจากการ metabolismของL-dopaจะทําใหเซลลประสาท dopaminergic ที่ nigrostriatal pathway 13. การใช carbidopa หรือ benserazide รวมกับ levodopa ในการรักษา Parkinson’s disease มีจุดประสงคเพื่อ 1. กระตุน enzyme dopa decarboxylase ที่สมอง 2. ยับยั้งการเปลี่ยนแปลง levodopa เปน dopamine ที่เนื้อเยื่อสมอง 3. เพิ่มการดูดซึมของ levodopa จากทางเดินอาหาร 4. ยับยั้ยการขับถาย levodopa ออกทางปสสาวะ 5. เพิ่มการซึมผานของ dopamine จากเลือดเขาสูสมอง 14. อันตรกิริยาระหวางยา levodopa กับ pyridoxine (Vitamin B) มีลักษณะเกิดดังตอไปนี้ 1. pyridoxine เปลี่ยนเปน pyridoxal phosphate ซึ่งเปน cofactor ของ enzyme dopa decarboxylase เรงการเปลี่ยน levodopa เปน dopamine ที่ภายนอกสมอง ทําใหเหลือเขา สมองนอยลง 2. pyridoxine เปลี่ยนเปน pyridoxal phosphate ซึ่งเปน cofactor ของ enzyme MAO-B เรงการทําลาย dopamine ในสมอง 3. pyridoxine ลดการดูดซึม levodopa จากทางเดินอาหารเขาสูกระแสเลือด โดยยับยั้ง cariermediated transport ของ amino acid 4. pyridoxine กระตุน P-glycoprotein ของ blood-brain barrier ใหขับ levodopa ออก จากสมอง 5. pyridoxine กระตุนแบคทีเรียในลําไสใหทําลาย levodopa ในทางเดินอาหาร จึงลด bioavailability ของยา 15. การใช Selegiline ซึ่งเปน irreversible MAO-B inhibitor ในการรักษา Parkinson’s disease นั้น อาจมีผลดีตอ ผูปวยมาก กาวาเพียงยาไปปองกันการทําลาย dopamine โดยอาจมีผลชะลอการเกิดโรคได โดยกลไกตอไปนี้ 1. ปองกันการเกิดอนุมูลอิสระ (free radical) ซึ่งมีพิษและเปนผลพลอยไดจากการออกซิไดซ dopamine โดย MAO-B 2. กระตุนการเจริญของ dopaminergic neurons ใน nigerstiatal pathway 3. กระตุนการเจริญของ glial cells ในสมอง 4. กระตุนการสังเคราะห nerve growth factor 5. กระตุนการสังเคราะหสารสื่อประสาท




438

MCQ

Case scenarioผูปวยชายอายุ 30ปเขามาปรึกษาเภสัชกรดวยอาการนอนไมหลับ น้ําหนักเพิ่มเนื่องจากรับประทานอาหาร มากขึ้นผิดปกติ ผูปวยรายงานวาจะรูสึกหิวถาหากมีสิ่งกระตุนใหเกิดความเครียด และไมอยากเขาสังคมสังคมมาเปน ระยะเวลา 2. สัปดาห หลังจากเลิกคบกับเพื่อนสนิท 1. อาการที่กลาวมาขางตนที่ผูปวยรายงานเขาขายเปนโรคอะไร 1.Anxiety Disorder 2.Depressive Disorder 3.Phychosis 4.Mania 5.Butemia 2.ภายหลังจากการสัมภาษณผูปวยเกี่ยวกับประวัติทางสังคม พบวาผูปวยมีภาวะ Alcohol abuse ในอดีตยากลุมใดที่มีขอบง ใชในการรักษา Alcohol abuse 4.Long acting Benzodiazepine 1.Antipsychotics 5.Short acting Benzodiazepin 2.Antidepressant 3.anticonvulsants 3.ในชวงที่ผูปวยไดรับการรักษา Alcohol abuse นั้นผูปวยถูกนําสงโรงพยาบาลดวยอาการ Withdrawal และคุมคลั่งเนื่องจาก ไดยินเสียงใหไปฆาเพื่อนสนิท ผูปวยรายนี้มีอาการที่เขาขายขอใดดังตอไปนี้ 1.Halucination 4.Mania 2.Delusion 5.Anxiety 3.Disorientation 4. ยากลุมใดที่สามารถใชควบคุมอาการในขอกอนหนานี้ไดอยางรวดเร็ว 1.Amitryptyline 2.Chlordiarepoxide 3.Fluoxetine 4.Haloperidol 5.Diazepam 5. เมื่อเกิด Extrapyramidal Effect จากการใชยากลุม antidepressant ควรทําอยางไร 1.ใชยากลุม Antidepressant 2.ใชยากลุม Antihistamine 3.ใชยากลุม Analgesic 4.ใชยากลุม Muscle Relaxant 6.ในกรณีที่ผูปวยตองไดรับยากลุม Antidepressant แพทยแนะนําใหผูปวยใชยาทั้งสิ้น 4-6 เดือน เภสัชกรควรใหเหตุผลอะไร กับผูปวยเพื่อใหเกิด Compliance ในการรักษาชวง 4-6 เดือนที่รับประทานยา 1.เพื่อใหหายขาดจากอาการ 2.เพื่อลดการกําเริบของอาการ 3.เพื่อใหระยะเวลาในการรักษาไมสั้นเกินไป 4.เพราะยาตองใชเวลาในการออกฤทธิ์ 5.เพราะแพทยส่งั 7.ขอใดถูก 1.Amitryptyline จัดเปนยาอันตราย 2.Chlodiazepoxide จัดเปนยาควบคุมพิเศษ 3.Fluoxetine จัดเปนยาควบคุมพิเศษ




MCQ

439

4.Haloperidol จัดเปนยาออกฤทธิ์ตอจิตประสาทประเภท 2 5.Diazepam จัดเปนยาออกฤทธิ์ตอจิตประสาทประเภท 2 8.ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการเตรียม diazepam injection 1.ตองชั่งตัวยาและเตรียมภายใน Larminar airflow 2.กรองสารละลายโดยใช membrane filter ที่มี pore size 0.45µm เพื่อกําจัดเชื้อ 3.กรองสารละลายโดยใช membrane filter ที่มี pore size 0.22µm เพื่อกําจัดไพโรเจน 4.นํา Ampule ที่บรรจุสารละลายแลวไปอบที่ 170c 2ชั่วโมง 5.นํา Ampule ที่บรรจุสารละลายแลวไปทําใหปราศจากเชื้อโดย Autoclave 9.ขอใดไมใชการควบคุมคุณภาพของ Diazepam Injection 1.Particulate matter test 2.Sterility test 3.Limulus Amebocyte Lysate test 4.Determination of volume of injection in container 5.Determination of weight of injection in container กรณีศึกษา 1. เหตุผลในการใชBarbiturate ในภาวะ Hyperbilirubinemia ในเด็ก A. กันชัก B. Sedative hypnotic C. Enzyme induction D. กดประสาทสวนกลางในเด็ก E. กระตุนประสาทสวนกลาง A. มีประสิทธิภาพสูงกวาMAOI B. อาจเกิดHypertensive crisisเมื่อรับประทานอาหารหรือยาที่เปนSympathomimetic amine C. หามใชกับคนที่มีประวัติชักมากอน D. เกิดPressureเพิ่มขึ้น เพราะยาไปทําใหBiogenic anemiaในสมองเพิ่มขึ้น E. เพิ่ม5-HT receptorในสมองทําใหเพิ่มประสิทธิภาพของReceptor 2. Ionใด ที่ใชปกปองฤทธิ์ของของ lithium ในการรักษา bipolar depression A. Sodium D. Bromine B. Potassium E. Chloride C. Calcium 3. ยากลุม BZDที่สามารถรักษาอาการชัก ไดแก A. Clonazepam+Diazepam B. Lorazepam+Flunazepam C. Alprazolam+Triazolam D. Thioridozine+Misoridazine E. Phenytoin+Ethosuccimide




440

MCQ

4. ใหสูตรโครงสรางBDZ ถามวา ขอใดระบุถึง SAR ไดถูกตอง A. X ที่ตําแหนง 7 ไมสําคัญตอการออกฤทธิ์ มีหมูแทนที่หรือไมมีก็ได B. R ที่ตําแหนง 1 ควรเปน alkyl groupขนาดใหญ C. R ที่ตําแหนง 1 ควรเปนEWG D. X ที่ตําแหนง 7 ควรเปนEDG E. X ที่ตําแหนง 7 ควรเปนEWG 5. ผูปวยรายหนึ่งมีประวัติเปนDM type2, HTN, PU มาพบแพทยเพราะมี contact dermatitis หลังจากไปทําความ สะอาดบาน ซักผา มีอาการผื่นแดงขึ้นและตุมน้ําขึ้นทั่วมือ งามเทาและลําตัว แพทยจายยาPrednisoloneและ Diphenhydramineไปรับประทาน อยากทราบวาการจายยาทั้งสอง จะมีปญหาบางหรือไม A. ควรใชPrednisoloneชนิดทาแทนชนิดรับประทาน B. ควรใหCalamineทาแกคันไปดวย C. DiphenhydramineมีSedative effectมากเกินไป อาจเปลี่ยนเปนterfenadine D. Prednisoloneจะทําใหอาการโรคประจําตัวของผูปวยกําเริบทั้งDM, HTN และPU E. ไมไดใหAntibioticไป อาจเกิดการติดเชื้อและเปนแผลได 6. ยากันชักที่ไมใชกับผูปวยที่แพ Tricyclic antidepressant A. Phenytoin D. Carbamazepine B. Ethosuximide E. Phenobarbital C. Acetazolamine 7. ขอใดตอไปนี้ ถูกตองตอยา Imipramine ยกเวน A. เปนยาตัวแรกที่เลือกใชกับmajor depression B. ประสิทธิภาพใกลเคียงกับTCAตัวอื่น C. ผูมีอาการหัวใจเตนผิดปกติใชยานี้ได D. ไมควรใชยานี้ในผูปวยที่มีประวัติลมชัก E. ถูกเปลี่ยนแปลงที่ตับไดactive metabolite 8. ผูปวยหญิงอายุ 52 ป เปนโรคAtypical depression ไดรับ pheneizine(MAOI) 15 mg 1x2 ขอใดถูกตอง A. ไมควรกินเนย B. ควรหยุดยากอน 14 วัน กอนเปลี่ยนเปนยาตายซึมเศราตัวอื่น C. ระวัง ยานี้ทําใหความดันเลือดต่ํา D. ระหวางรับยานี้ ทําใหเกิดgalactorrhea E. ไมควรใชรวมกับsympathomimetic drug 9. ผูปวยลมชักชนิดprimary generalize tonic-clonic ใชยาphenytoin มีรายงานวาเกิด SLE-like syndrome แนใจวา เกิดจากยานี้ ทานคิดวายาใดใหผลการรักษาใกลเคียงมากที่สุด A. Cabazepine C. Tamatrigine B. Ethosuximide D. Gabapectin




MCQ

441

E. Flunazepam 10. ผูปวยไดรับยา amitryptalineเพื่อรักษาภาวะซึมเศรา เภสัชกรควรแนะนําผูปวยอยางไร A. ยาที่ไดรับทําใหติดเชื้องาย B. ตองรอ1-4สัปดาห จึงจะเห็นผล C. ยานี้อาจทําใหเกิด Hirsutism D. หามรับประทานรวมกับอาหารที่มีtyramineสูง E. ควรกินอาหารที่มี protienรวมดวย

MCQ เรื่อง nephrology 1. กรณีศึกษาที่ 1 ผูปวย อายุ 44 ป มาดวยอาการปสสาวะขัดแสบ มีไข แพยา penicillin 1.1 จงเลือกใชยาใหเหมาะสมกับผูปวยรายนี้ ก. Norfloxacin ข. Ciprofloxacin ค. Erythromycin ง. Chloramphenical จ. Amoxycillin 1.2 ยาใดตอไปนี้ เหมาะสมในการใชรักษาผูปวยอายุ 10 ป มีประวัติแพยา penicillin (anaphylaxis) ก. Erythromycin ข. Levofloxacin ค. Azithromycin ง. Chloramphenical จ. Amoxycillin 1.3 ยาในขอใดเปนยาที่มีประสิทธิภาพ และควรเลือกใชเปนอันดับแรก ก. Tetracyclin ข. Dicloxacillin ค. Erythromycin ง. Cotrimazole จ. Amoxycillin 2. ขอใดคือขอเสียของการใชยา griseofluvin 3. หากทานตองออกแบบการวิจัยทางคลินิก เพื่อทดสอบประสิทธิภาพโรคติดเชื้อแบคทีเรียในทางเดินปสสาวะ การ ทดลองดังกลาวควรมีรูปแบบใด ก. ควรเปนการทดสอบแบบสุมและขามสลับ (randomized cross) ลักษณะนี้สามารถควบคุมความแปรผันทาง ชีวภาพของอาสาสมัคร ข. ควรเปนการทดสอบแบบสุมและคูขนาน (randomized parallel) ของโรค เปนโรคเฉียบพลัน อาจไม สามารถขามสลับได




4.

5.

6.

7.

MCQ

442

ค. ควรเปนการทดสอบโคฮอท (Cohort study design) เนื่องจากตัวอยางและสามารถทดลองในประชากรกลุม ใหญได ง. ควรเปนการทดลองแบบเปดขางเดียว (single binded design) เปนที่ครบถวนเกี่ยวกับการรักษาที่คนไดรับ และปกปดผูทําการทดลองเพียงพอสําหรับการวิจัยในหัวขอนี้ ผูปวยมาปรึกษาทานวามีญาติแนะนําใหใชสมุนไพรขับปสสาวะ ยาดังกลาวทําจากสมุนไพร 5 ชนิด นํามาบดผสมกิน เชา-เย็น ตามพรบ.ยา พ.ศ. 2510 ก. ยาสมุนไพร ข. ยาสามัญประจําบาน ค. ยาแผนโบราณ ง. ยาปลอม จ. ยาแผนไทย ในขณะเดียวกันผูปวยไดนํายาที่ญาติผูปวยไดรับมา ยาดังกลาวเปนยาน้ําแขวนตะกอน ยาที่ไดรับดังกลาวมีลักษณะเปนแบบ flocculation ขอใดแสดงลักษณะของยาแขวนตะกอน ก. อัตราการตกตะกอนเกิดขึ้นอยางชา ข. ความสูงของตะกอนมีความสูงมาก ค. หากเขยาขวดอีกครั้งยาจะสามารถกลับมาเปนแบบเดิม เภสัชทําการทดสอบคุณภาพยาน้ําแขวนตะกอนและคํานวณคา sedimentation ไดเทากับ 0.60 ขอใดกลาวถูกตอง ก. Sedimentation ratio เปนคาที่ใชบอกระดับการเกิด ข. Sedimentation ratio ไดจากการคํานวนอัตราสวนของตะกอนระยะเวลาหนึ่งและปริมาตรตะกอนเริ่มตน ค. ผลการประเมินในเบื้องตน พบวาตํารับเปนที่ยอมรับ ง. ตํารับที่มีคา sedimentation ratio สูงกวานี้มีแนวโนม แพทยสั่งจายยา Cloxacillin sodium for oral solution Sig. 1 tsp. qid ac&hs ขอใดไมถูกตอง ก. เปนตํารับแบบใชไดทันที (ready to use) ข. ตํารับประกอบดวยตัวยาและสารปรุงแตงเพิ่ม ค. รับประทานครั้งละ 1 ชอนชา วันละ 4 ครั้ง กอนนอน ง. เปนตํารับที่โดยทั่วไป ตัวยามักเสื่อมได จ. เปนตํารับที่โดยทั่วไปที่เก็บหลังผสมได

กรณีศึกษาที่ 2 สตรีชื่อนางเพ็ญศิริ อายุ 38 ป มารานยาขอซื้อ Norfloxacin เพราะมีอาการปสสาวะบอย 2.1 อาการของนางเพ็ญศิริบงชี้ถึงโรคหรืออาการอะไร ก. โรคติดเชื้อทางเดินปสสาวะ ข. มีการดื่มน้ํามากกวาปกติ ค. เบาหวาน ง. เบาจืด จ. ถูกทุกขอ 2.2 ถานางเพ็ญศิริเปนโรคติดเชื้อทางเดินปสสาวะ ทานจะจาย Norfloxacin ในขนาดเทาไหร ก. 400 มก. วันละ 2 ครั้ง กอนอาหารเชา-เย็น เปนเวลา 3 วัน ข. 400 มก. วันละ 2 ครั้ง หลังอาหารเชา-เย็น เปนเวลา 3 วัน ค. 400 มก. ครั้งละ 2 เม็ด วันละ 1 ครั้ง กอนอาหารเชา หรือเย็น เปนเวลา 3 วัน ง. 400 มก. ครั้งละ 2 เม็ด วันละ 1 ครั้ง หลังอาหารเชา หรือเย็น เปนเวลา 3 วัน




MCQ

443

จ. 400 มก. ครั้งละ 2 เม็ด วันละ 1 ครั้ง กอนอาหารเชา หรือเย็น เปนเวลา 5 วัน 2.3 เชื้อที่พบบอยในทางเดินปสสาวะคืออะไร ก. Streptococcus pneumoniae ค. Escherichia coli จ. Shigella

ข. Staphylococcus aurous ง. Salmonella

2.4 เมื่อซักประวัติเพิ่มเติม พบวานางเพ็ญศิริไมมีอาการปสสาวะแสบขัด ไมไดรับประทานน้ําเพิ่มมากกวาปกติ นอกจากนี้ยังมีอาการคอแหง หิวบอย มีพอเปนเบาหวาน นางเพ็ญศิริมีโอกาสเปนโรคหรืออาการใด ก. Hyperthyroidism ข. Hypothyroidism ค. Diabetes Meliitus ง. Diabetes insipidus จ. เปนไปไดทุกขอ 2.5 ทานจะใหคําแนะนําหรือทําอยางไรกับนางเพ็ญศิริ ก. จายยา PTU ข. จายยา Thyroxine ค. จายยา Glybenclamide ง. จายยา Vasopresin จ. แนะนําใหไปตรวจเพิ่มเติมที่โรงพยาบาล 2.6 จากสูตรโครงสรางของ Norfloxacin ตามรูปขางลาง เทคนิคใด ที่มีความสําคัญนอยสุด ในการหาโครงสราง ของสารดังกลาว ก. UV Spectroscopy ข. IR Spectroscopy ค. 1H-NMR Spectroscopy ง. 13C-NMR Spectroscopy จ. Mass Spectroscopy 2.7 ขอใดไมเกี่ยวกับการควบคุมคุณภาพ ยาเม็ด Norfloxacin ก. Content Uniformity ข. Dissolution test ค. Disintegration ง. Weight Variation จ. Limulus Amebocyte Lysate test 2.8 จากขอกําหนดเกณฑขั้นตอนของรานยาคุณภาพของสภาเภสัชกรรม ขอใดไมอยูในเกณฑดังกลาว ก. มีระบบควบคุมยาเสพติดใหโทษ วัตุออกฤทธิ์ตอจิตประสาท และยาควบคุมพิเศษอื่น ๆ ที่รัดกุมและ สามารถตรวจสอบไดตลอดเวลา ข. มีการสอบถามและไดรับความเห็นชอบของผูสั่งจายยาทุกครั้ง เมื่อมีการดําเนินการใด ๆ ที่เกี่ยวของกับการ แกไขหรือมีการปรับเปลี่ยนใบสั่งยา ค. มีเภสัชกรเปนผูสงมอบยาใหแกผูมารับบริการโดยตรง ง. หามสงมอบยาอันตรายใหกับเด็กอายุต่ํากวา 12 ป ในทุกกรณี จ. ไมมีคําตอบที่ตองการ




MCQ

444

2.9 บริษัทเตรียมสคริปโฆษณายา Norfloxacin เพื่อเตรียมออกอาการศทางทีวี ขอใด กลาวถูกตอง เมื่ออางถึง พรบ. ยา 2510 ก. สามารถมีการรองรําทําเพลงประกอบการโฆษณา Norfloxacin ชนิดเม็ดได ข. สามารถมีเภสัชกรบอกสรรพคุณของยาได ค. การโฆษณานี้ สามารถมีรายการแถม คือซื้อ Norfloxacin 100 เม็ด แถมยา paracetamol 1 แผง ง. ยานี้จะโฆษณาเพื่อแสดงสรรพคุณยาไมไดเลย จ. นายแพทยสาธารณสุขจังหวัดมีอํานาจสั่งเปนหนังสือใหระงับการโฆษณาขายยาที่เห็นวาเปนการโฆษณา โดยฝาฝนพระราชบัญญัตินี้ได 2.10สมุนไพรวนขอใด ที่มีฤทธิ์เปนยาขับปสสาวะ ก. รางจืด ค. หญาหนวดแมว จ. ขอ ข. และ ค. ถูก 3 กรณีศึกษาที่ 3

ข. ขลู ง. ขอ ก., ข. และ ค. ถูก

ผูปวยชายไทย อายุ 60 ป หนัก 48 กิโลกรัม สูง 170 เซนติเมตร เขารับการรักษาในโรงพยาบาล ดวยอาการขาบวม ทั้งสองขาง เหนื่อย ออนเพลีย และเบื่ออาหาร คาตรวจทางหอปฏิบัติการเปนดังนี้ BUN = 60 mg/dL (normal 7-20 mg/dL) SCr = 3 mg/dL (normal 0.5-1.4 mg/dL) K = 6.5 mEq/L (normal 3.5-5.2 mEq/L) นอกจากนี้ผูปวยมีประวัติวาปวยเปนโรคไตมานาน 5 ป มี creatinine clearacne 18 ml/min 3.1 เมื่อพิจารณาจากประวัติความเจ็บปวย อาการแสดง และคา Creatinine clearance แสดงวาการทํางานของไต อยูในภาวะใด ก. Acute Renal Failure ข. Renal insufficiency ค. Chronic renal failure ง. Uremia จ. End-stage renal failure 3.2 ยาในขอใดสามารถแกไขอาการ hyperkalemia ในผูปวยรายนี้ได ก. Potassium chloride ข. Sodium chloride ค. Sodium polystyrene sulfonate ง. Calcium chloride จ. Calcium phosphate 3.3 แพทยควรใหยาขับปสสาวะชนิดใดกับผูปวยรายนี้ ก. Hydrochlorothiazide ข. Spironolactone ค. Furosemide ง. Amiloride จ. Indapamide




MCQ

445

3.4 ขอใดไมใชเหตุผลในการเลือกใชยาขับปสสาวะในขอขางตน ก. ลดอาการบวมคั่งน้ํา ข. ปองกัน renal shut down ค. ออกฤทธิ์ไดแมผูปวยที่ไตบกพรองในการทํางานอยางรุนแรง ง. ไมมีผลรบกวนสมดุลกรด-ดางในรางกาย จ. ออกฤทธิ์เร็วและแรง ขอมูลเพิ่มเติมแพทยพบวาผูปวยเกิดภาวะ Lactic acidosis จึงสั่งจาย Sodium bicarbonate เพื่อใหได bicarbonate 2.8 mmol/L ใน sterile water for injection 100 mL 3.5 จากขอมูลขางตนเภสัชกรตองเตรียมสารละลายดังกลาวจาก sodium bicarbonate จํานวนกี่แอมพูล เมื่อ sodium bicarbonate ขนาดบรรจุแอมพูลละ 5 mL และมีความเขมขน 2 mg/mL ก. 2 Amp ข. 3 Amp ค. 4 Amp ง. 5 Amp จ. 6 Amp 3.6 บริเวณที่ใชในการเตรียมยาขางตนนี้ตองเปน ก. Clean room class 10 ข. Clean room class 100 ค. Clean room class 1,000 ง. Clean room class 10,000 จ. Clean room class 100,000 3.7 การเตรียมยาขางตนไมจําเปนตองคํานึงถึง ก. Sterility ค. Microbial limit test จ. Preservative

ข. Osmolarity ง. Particulate matter

3.8 กรณีที่โรงพยาบาลสังกัดกระทรวงสาธารณสุขประสงคที่จะซื้อยา Sodium bicarbonate injection ซึ่งเปนยาใน บัญชียาหลักแหงชาติที่องคการเภสัชกรรมผลิต ขอใดถูกตอง ก. จัดซื้อดวยเงินงบประมาณเทานั้น ข. จัดซื้อดวยวิธีกรณีพิเศษจากองคการเภสัชกรรม ถาวงเงินเกิน 50,000 บาท ค. จัดซื้อโดยวิธีตกลงราคาจากองคการเภสัชกรรมเทานั้น ไมจํากัดวงเงิน ง. จัดซื้อโดยวิธีตกลงราคาจากบริษัทใดก็ไดถาวงเงินไมเกิน 50,000 บาท จ. จัดซื้อดวยวิธีกรณีพิเศษจากองคการเภสัชกรรม ไมจํากัดวงเงิน 3.9 ถาบริษัทที่จําหนายยา A ซึ่งเปนยาในกลุม diuretic ตัวหนึ่ง ตองการเปรียบเทียบประสิทธิภาพในการปองกัน การสูญเสียโพแทสเซียมในคนไขโรคไตไดไมแตกตางจาก HCTZ วิธีวิจัยแบบใดดีที่สุด ถาการวิจัยนี้เริ่มดําเนิน กอนที่ยา A…… ก. Case control ข. Cohort ค. Meta-analysis of case control studies ง. Descriptive จ. Randomized control trial




MCQ

446

3.10ในกรณีที่ผูปวยตองการใชสมุนไพร สมุนไพรใดที่มีสรรพคุณขับปสสาวะ ก. ปบ ข. ทองพันชั่ง ค. มะขามปอม ง. ขมิ้นชัน จ. หญาหนวดแมว 4 กรณีศึกษาที่ 4 ผูปวยมาดวยอาการไมมีไข ปสสาวะไมออก ปสสาวะไมสุด ปวดทองนอย ไมแนใจวาปสสาวะแสบดวยหรือไม 4.1 จายยาอะไร ทานอยางไร และทานกี่วัน 4.2 ผูปวยเปนโรคอะไร ผูปวยกลับมาเปนอีกครั้ง หลังจากอาการหายไปแลว ประมาณ 1 เดือน แตคราวนี้มีไขต่ํา ๆ 4.3 จายยาอะไร ทานอยางไร และทานกี่วัน 4.4 คําแนะนําที่จะใหกับผูปวยคืออะไร 4.5 การควบคุมคุณภาพของ capsule ตองดูอะไรบาง 5 กรณีศึกษาที่ 5 ผูปวยหญิง เจ็บเอว มาขอซื้อยา ได Diclofenac และยาอะไรอีกไมรู 5.1 ขอแนะนําการรับประทานยา, การปฏิบัติตัว 5.2 สมุนไพรใดชวยบรรเทาอาการได 5.3 Diclofenac เปนยาประเภทใด ใชยาไปไดสักพัก อยู ๆ ฉี่ไมออก ไปพบแพทย ไดผล Lab 5.4 ความผิดปกตินี้เกิดจากอะไร 5.5 ถามเกี่ยวกับกลไกการเกิดความผิดปกติ 5.6 ถามเกี่ยวกับยาขับปสสาวะ 5.7 Phosphste สูง ใชอะไร 5.8 กลไกของ Calcium-Phosphate 6 กรณีศึกษาที่ 6 โจทยพูดถึง อาการของหญิงวัยหมดประจําเดือน 6.1 ขอใดไมใชคําแนะนําในการปฏิบัติตนที่เหมาะสม 6.2 ยาหรือสารขอใดไมสามารถใชรักษา vasomotor symptom ได 7 ยาที่ หาม ใชในผูปวยตอมลูกหมากคือขอใด ก. Alfazosin ค. จ. Tolterodine

ข. Doxasozin Prazosin ง. Finasteride

8 พืชที่ใชรักษาโรคนิ่วไดแกขอใด ก. เห็ดหมื่นป ค. ชุมเห็ดเทศ

ข. มะขามแขก ง. หญาหนวดแนว

9 พืชที่ใชรักษาโรคทางเดินปสสาวะอักเสบไดแกขอใด ก. ฟาทะลายโจร ค. พลู

ข. กระเจี๊ยบแดง ง. ฝรั่ง



Comprehensive Pharmacy Review 10 พืชที่ใชขับปสสาวะไดแกขอใด ก. มะขาม ค. กระเจี๊ยบแดง 11 NSAIDs มีผลตอเสนเลือดใดในไต

MCQ

447

ข. บัวหลวง ง. ฝรัง่

โรคระบบทางเดินปสสาวะและไต 1. กรณีศึกษาที่ 1 ผูปวยชายไทยคู อายุ 48 ป ไดรับการวินิจฉัยวาเปนโรคไตวายเรื้อรังมานาน 2 ป ไดรับใบสั่งยาจากแพทยดังนี้ Rx CaCO3 1×3 pc Sodamint 3×3 pc Folic acid 1×1 pc 1 α-VitD3 1×1 pc Enalapril (5) 1×1 pc จงบอกขอบงใชของ Sodamint (Sodium bicarbonate) ในผูปว ยรายนี้ ก. Antacid ข. Metabolic acidosis ค. Alkalinize urine ง. Phosphate binder จ. Increase absorption of folic acid ในกรณีที่หองยาไมมี CaCO3 ยาใดตอไปนี้ที่ไมสามารถใชทดแทน CaCO3 ในผูปวยรายนี้ได ก. Al(OH)3 + Mg(OH)2 (Alum milk) ข. Al(OH)3 (Alum gel) ค. Mg(OH)2 ง. Ca gluconate จ. Ca lactate 2. กรณีศึกษาที่ 2 ผูปวยมาพบแพทยในเดือนถัดมา พบวา Hct ลดลงเหลือ 21%, Hb 8 mg/dL แพทยจึงสั่งจาย Eprex (Erythropoietin) 4,000 u สัปดาหละ 2 ครั้ง ผูป วยจะรับยาไปฉีดที่โรงพยาบาลชุมชนใกลบาน เกี่ยวกับ Eprex ขอใดตอไปนี้ไมถูกตอง ก. Eprex ใชกระตุนสราง RBC ข. Eprex ผลิตดวยเทคนิค Recombination Technology ค. Eprex ตองเก็บไวที่อุณหภูมิ 2-8oC ง. Eprex ใชฉีดโดยวิธี IV push เทานั้น จ. Eprex สามารถทําใหเกิดความดันโลหิตสูงได




448

MCQ

คําแนะนําใดที่ไมเหมาะสมสําหรับผูปวยไตวายเรื้อรัง ก. ควรรับประทานกลวย, สม, แตงโม ข. ควรจํากัดการดื่มแอลกอฮอล, น้ําอัดลม ค. ควรจํากัดการรับประทานเนื้อสัตว, เกลือ ง. ควรจํากัดอาหารที่มีไขมันสูง จ. ควรรับประทานอาหารที่มีเสนใยสูง ผูปวยมีอาการทองผูก หลังจากรับประทานยาที่แพทยสั่ง ทานจะแนะนําใหผูปวยใชยาใด ยกเวน ก. Bisacodyl ข. MOM (Milk Of Magnesia) ค. Metamucil (Psyllium seed) ง. Senokot (Senosides) จ. ELPco (Emulsion liquid paraffin compound) 3. กรณีศึกษาที่ 3เนื่องจากผูปวยรายนี้มีภาวะ Hyperkalemia แพทยตองการใช Kayexalate เพื่อรักษาภาวะดังกลาว โดยผสมกับ Sorbitol 20% 3.1 แพทยตองการสั่งจาย Sorbitol 20% 120 mL โดยเจือจางจาก Sorbitol Solution 70% จะตองใช Sorbitol Solution 70% จํานวนเทาใด ก. 24 mL ข. 34 mL ค. 54 mL ง. 68 mL จ. 86 mL 3.2 ผูปวยตองการดื่มน้ําผลไม น้ําผลไมชนิดใดตอไปนี้ที่สามารถแนะนําใหผปู วยรับประทานได ก. น้ําลูกยอ ข. น้ําสม ค. น้ําแตงโม ง. น้ํากระเจี๊ยบ จ. น้ํามะพราว 3.3 ผูปวยมาพบแพทยดวยอาการไอแหง ๆ ไมมีน้ํามูก ไมมีไข ทานคิดวานาจะเกิดจากยาตัวใด ก. Sodamint ข. Enalapril ค. CaCO3 ง. Folic acid 1 จ. α-VitD3 3.4 ผูปวยไดรับไดรับการปลูกถายไตตองใชยากดภูมิคุมกันขอใดตอไปนี้ไมใชยากดภูมิคุมกัน ก. Prednisolon ข. Cyclosporin ค. Tacrolimus ง. Leucovorin จ. Mycofenolic mofetil 3.5 Cyclosporin ไดรับการพัฒนาเปนรูปแบบ micro-emulsion เนื่องจาก ก. ลดความเปนพิษตอไต ข. ทําใหดูดซึมดีขึ้น ค. ลดอาการขางเคียงในระบบทางเดินอาหาร ง. เพิ่มความคงตัวของยา จ. กลบรสยา




MCQ

449

MCQ เรื่อง Hematologic disorder Hematology (G-6-PD deficiency) ผูปวยชายไทย อายุ 28 ป แพทยวินิจฉัยวาเปน G-6-PD deficiency anemia พบภาวะไตวายเฉียบพลัน มีโปแต สเซียมสูง Hb 8 g/dL (normal; 12-16), Hct 22% (normal; 38-48), Total bilirubin 4 mg/L (normal; <1) มีอาการเหนื่อย เพลีย ปสสาวะสีคล้ําเหมือนสีน้ําปลา ผูปวยไมเคยมีประวัติแพยา ยาที่ไดรับกอนมาโรงพยาบาล คือ Ranitidine (150 mg) 1 tab bid (สําหรับโรคกระเพาะอาหาร รับประทานมาแลว 1 สัปดาห) และ Cotrimoxazole 2 tab bid (สําหรับติดเชื้อในทางเดิน ปสสาวะ รับประทานมาแลว 3 วัน) 1. ขอมูลของผูปวยในขอใดไมเกี่ยวของกับภาวะ G-6-PD deficiency anemia ก. เปนผูชาย ข. มีโปแตสเซียมสูง ค. มีการติดเชื้อในทางเดินปสสาวะ ง. ไดรับยา Cotrimoxazole จ. ไดรับยา Ranitidine 2. ขอใดไมใชอาการหรืออาการแสดงของภาวะ G-6-PD deficiency anemia ในผูป วยรายนี้ ก. อาการเหนื่อยเพลีย ข. ปสสาวะมีสีคล้ําเหมือนสีน้ําปลา ค. มีประวัติเปนโรคกระเพาะอาหาร ง. Hb 8 g/dL (normal; 12-16), Hct 22% (normal; 38-48) จ. Total bilirubin 4 mg/L (normal; <1) 3. ขอใดไมถูกตองในการเกิด G-6-PD deficiency anemia ก. การติดเชื้อทําใหรางกายมีการสรางอนุมูลอิสระมากขึ้น ข. มี Oxidative stress สูงเนื่องจากมี H2O2 ภายในเซลล ค. H2O2 ทําใหเกิด Sulhydryl-hemoglobin ทําใหเม็ดเลือดแดงแตก ง. ฮีโมโกลบินตกตะกอนในเม็ดเลือดแดง ทําใหถูก Macrophage ที่มามจับกิน จ. การขาดเอนไซม G-6-PD ทําให Reduced glutathione เพิ่มขึ้น ลดการแตกของเม็ดเลือดแดง 4. ยาในขอใดทําใหเกิดภาวะเม็ดเลือดแดงแตกเฉียบพลันในผูปวย G-6-PD deficiency anemia ก. Heparin ข. Primaquine ค. Cloxacillin ง. Warfarin จ. Penicillin 5. การรักษาภาวะ Acute anemia ในขอใดเหมาะสมกับผูปวยรายนี้ ก. ใหเลือด ข. Ferrous sulfate ค. Ferrous sulfate รวมกับ Folic acid ง. Vitamin B12 จ. Erythropoietin




450

MCQ

6.

ขอใดผิดเกี่ยวกับคําแนะนําที่ควรใหแกผูปวยรายนี้ ก. หลีกเลี่ยงการใชยาที่ทําใหเกิดเม็ดเลือดแดงแตก ข. การติดเชื้อทําใหเม็ดเลือดแดงแตกได ค. ใหสังเกตอาการเม็ดเลือดแดงแตก ถาเกิดอีกใหรีบมาพบแพทย ง. หยุดใชยา Ranitidine เพราะเปนสาเหตุของเม็ดเลือดแดงแตก จ. รับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กเพื่อเสริมสรางการสรางเม็ดเลือด 7. ความเปนพิษตอระบบเลือดแบบใดที่ไมมีสาเหตุจาก Drug induce ก. Autoimmune-induced hemolysis ข. Bone marrow suppression ค. Methemoglobinemia ง. Sickle cell anemia จ. Hemolytic anemia 8. ยาตอไปนี้ตัวใดทําใหถายอุจจาระเปนสีดํา ก. Folic acid ง. Erythropoietin ข. Vitamin B12 จ. Ferrous sulfate ค. Dapsone 9. ยาในขอ 8 เนื่องจากมีลักษณะเปนผงสีเขมดังนั้นจึงเตรียมในรูปเคลือบน้ําตาล คุณสมบัติในขอใดที่ไมตองทดสอบกับ ยาเคลือบน้ําตาล ก. Disintegration time ข. Weight variation ค. Content uniformity ง. Dissolution test จ. Stability test 10. Folic acid จัดเปนยาประเภทใดตามกฎหมาย ก. ยาอันตราย ข. ยาสามัญประจําบาน ค. ยาควบคุมพิเศษ ง. ยาบรรจุเสร็จ จ. ยาที่ใชเฉพาะในสถานพยาบาลที่ไดรับอนุญาต กรณีศึกษา : ผูปวยเพศหญิงอายุ 37 ป มาโรงพยาบาลดวยอาการออนเพลีย วิงเวียน ปวดทอง มีประวัติเปน peptic ulcer ตั้งแต 5 ปที่แลว และมีประวัติมีเลือดประจําเดือนออกมากตั้งแต 15 ปที่แลว ตรวจรางกายพบ guaiac-positive ตรวจ lab พบ Hb 8 (12-15), Hct 27 (36-44), MCV 75 (80-100), MCHC 30 (31-35), serum iron 40 (60-190 mcg/dL), TIBC 450 (250-400 mcg/dL) แพทยวินิจฉัยเปน Iron deficiency anemia ไดรับยา Ferrous sulfate 1*3 pc 11. จากขอมูลขางตน ทานตองแนะนําการรับประทานยา Ferrous sulfate ใหแกผปู วยอยางไร ก. ควรรับประทานรวมกับนม เพื่อเพิ่มการดูดซึมของ Ferrous ข. ควรรับประทานยาในขณะที่ทองวางจะดีที่สุด เพื่อลดอาการคลื่นไส อาเจียนจากยา Ferrous ค. Ferrous มีผลรบกวนการดูดซึมของ Ofloxacin ดังนั้นตองกินยา Ferrous sulfate กอนหรือหลังกินยา Ofloxacin 2 ชั่วโมง ง. อาการขางเคียงที่สําคัญ คือ ทองเสีย คลื่นไส อาเจียน Ferrous stone




451

MCQ

จ. สามารถทานยา Ferrous sulfate รวมกับยา Tetracycline เพื่อเพิ่มการดูดซึม Ferrous เมื่อซักประวัติของผูปวยเพิ่มเติมพบวาผูปวยเปน G-6-PD deficiency 12. จากขอมูลขางตน ทานควรแนะนําใหผูปวยเลี่ยงการใชยาในขอใด เพื่อปองกันการเกิด Hemolytic anemia ก. Primaquine, Erythromycin ยาที่ Induced RBC แตก ใน Pt. G-6-PD deficiency ข. Dapsone, Vitamin A - Analgesic = Phenacetin, Aspirin, Probenicid ค. Sulfasalazine, Erythromycin - Antimalarials = chloroquin, Primaquin, Quinine ง. Dapsone, Penicillamine - CVS drug = Procainamide, Quinidine จ. Sulfasalazine, Tetracycline - Sulfinamide = Dapsone, Sulfasalazine 13. ขอใดกลาวไมถูกตอง - Chloramphenicol, Cotrimoxazole ก. Erythromycin ไมทนกรด ข. ผูปวยที่แพยากลุม Sulfonamide ไมควรไดรับยา Dapsone ค. Sulfasalazine เปน Prodrug ที่ใชรักษาการติดเชื้อในกระแสเลือด ง. Tetracycline ไมทนกรดและเบส จ. Tetracycline สามารถเกิดสารประกอบเชิงซอนกับ Divalent cation ได 14. ผูปวยปรึกษาเภสัชกรประจําโรงพยาบาลเรื่องโรค Thalassemia เนื่องจากมีญาติเปนโรคนี้ จึงอยากทราบวาจะกิน Ferrous sulfate เสริมเลือดไดหรือไม จากขอมูลขางตน ทานจะแนะนําวิธีการรักษาโรค Thalassemia อยางไร ก. ควรรับประทาน Ferrous sulfate เสริม เนื่องจากการสรางเม็ดเลือดในรางกายผิดปกติ ข. ควรรับประทาน Vitamin B12 เสริม เนื่องจากการสรางเม็ดเลือดในรางกายผิดปกติ ค. ควรรับประทาน Folic acid เสริม เนื่องจากการสรางเม็ดเลือดในรางกายผิดปกติ ง. ควรใหเลือดรวมกับรับประทาน Ferrous sulfate เสริม เนื่องจากการสรางเม็ดเลือดในรางกายผิดปกติ จ. ควรฉีดยา Deferoxamine เนื่องจากเปน Chelating agent ชวยลดภาวะ Iron overload ผูปวยปรึกษาเภสัชกรเพิ่มเติมวา มีญาติอีกคนหนึ่งเปนโรคไตวายเรื้อรัง ซึ่งไดรับยา Erythropoietin โดยหมอบอกวาเปน ยาบํารุงเลือด จึงอยากทราบขอมูลยานี้ 15. จากขอมูลขางตน ขอใดถูกตองเกี่ยวกับขอมูลยา Erythropoietin ก. อาการขางเคียงที่สําคัญ คือ ความดันโลหิตต่ํา จึงตองระมัดระวังเวลาเปลี่ยนทานั่งหรือเดิน ข. ยามีฤทธิ์กระตุนไขประดูกใหสรางเม็ดเลือดแดง ดังนั้นตองทาน Ferrous sulfate เสริมดวย ค. ควรเก็บยานี้ไวในตูเย็นในชอง Freeze เพื่อปองกันไมใหยาสลายตัวกอนนําไปใช ง. ยาอยูในรูปแบบรับประทานและรูปแบบฉีด สามารถเลือกใชรูปแบบใดก็ได จ. ไตมีหนาที่กระตุนให Erythropoietin ถูกสรางปริมาณมากที่ไขกระดูก ดังนั้นเมื่อไตวายทําใหสรางไดลดลง 16. จากสูตรโครงสรางของ Folic acid ขอใดกลาวไมถูกตอง




17.

18.

19.

20.

452

MCQ

ก. เปน Water soluble vitamin ข. เรียกอีกอยางหนึ่งวา Vitamin B9 ค. เกี่ยวของกับการสราง DNA และ RNA ง. มนุษยสามารถสังเคราะห Folic acid ได จ. ใน IR chromatogram จะเห็น peak ที่ชัดเจน ที่คาความถี่ประมาณ 1,700 cm-1 Folic acid พบมากในธรรมชาติ ในพืชชนิดใด ก. มะเขือเทศ มะมวง ข. สม บรอกเคอรี่ ค. มะละกอ ลําไย ง. มะละกอ มะมวง จ. สม แครอท ชวงพักรับประทานอาหารกลางวัน เภสัชกรคนดังกลาวจึงไดพูดคุยสนทนาเรื่องคนไขและอาการเจ็บปวยกับเพื่อนคน อื่น ๆ ในโรงพยาบาลอยางสนุกสนาน ผูอํานวยการเดินมาไดยินพอดี จึงไดวากลาวตักเตือนเรื่องการละเมิดคํา ประกาศสิทธิผูปวย ตามขอใด ก. ผูปวยทุกคนมีสิทธิพื้นฐานที่จะไดรับบริการดานสุขภาพ ตามที่บัญญัติไวในรัฐธรรมนูญ ข. ผูปวยมีสิทธิที่จะไดรับบริการจากผูประกอบวิชาชีพดานสุขภาพ โดยไมมีการเลือกปฏิบัติ เนื่องจากความแตกตาง ดานฐานะ เชื้อชาติ สัญชาติ ศาสนา ลัทธิ การเมือง เพศ อายุ และลักษณะของความเจ็บปวย ค. ผูปวยมีสิทธิที่จะไดรับทราบขอมูลเกี่ยวกับการรักษาพยาบาลเฉพาะของตนที่ปรากฏในเวชระเบียนเมื่อรองขอ ทั้งนี้ขอมูลดังกลาวตองไมเปนการละเมิดสิทธิสวนตัวของบุคคลอื่น ง. ผูปวยมีสิทธิที่จะไดรับการปกปดขอมูลเกี่ยวกับตนเอง จากผูประกอบวิชาชีพดานสุขภาพโดยเครงครัด เวนแตจะ ไดรับความยินยอมจากผูปวยหรือการปฏิบัติหนาที่ตามกฎหมาย จ. ผูปวยมีสิทธิที่จะไดรับขอมูลอยางครบถวนในการตัดสินใจเขารวม หรือถอนตัวจากการเปนผูถูกทดลองในการทํา วิจัยของผูประกอบวิชาชีพดานสุขภาพ ผูปวยคนดังกลาวไมสามารถมาโรงพยาบาลไดเพราะติดงาน จึงใหแฟนมารับยาแทนโดยนําบัตรประจําตัวประชาชน ของผูปวยมาดวย อยากทราบวาตามคําประกาศสิทธิผูปวย ผูมารับยาแทนสามารถขอดูขอมูลเกี่ยวกับการรักษาได หรือไม ก. ได เพราะเปนแฟนกัน ข. ได เพราะผูปวยมีสิทธิทราบขอมูล ค. ได เพราะนําหลักฐานของผูปวยมายืนยันดวย ง. ไมได เพราะไมมีคําสั่งจากแพทยเจาของไข จ. ไมได เพราะตองปกปดความลับของผูปวย เมื่อผูปวยคนหนึ่งไดรับยามาจากโรงพยาบาล พบวา Folic acid หมดกอนแพทยนัด จึงมาซื้อยาที่รานยาแหงหนึ่ง โดยตองการซื้อ 15 เม็ด โดยมีเภสัชกรเปนผูขายยาเอง ทานคิดวา Folic acid เปนผลิตภัณฑประเภทใด เภสัชกร สามารถจายในรานยาไดหรือไม ก. เปนยาสามัญประจําบาน เภสัชกรสามารถจายได ข. เปนยาแผนปจุบันบรรจุเสร็จ เภสัชกรสามารถจายได ค. เปนยาอันตราย เภสัชกรจายไมได ตองมีใบสั่งแพทย ง. เปนผลิตภัณฑเสริมอาหาร เภสัชกรสามารถจายได จ. เปนยาอันตราย เภสัชกรสามารถจายได




453

MCQ

Hematology Scene 1 : ผูปวยชายอายุ 18 ป มีลักษณะซีด ผูปวยบอกวาเคยไปพบแพทยที่โรงพยาบาล ไดรับการวินิจฉัยจากแพทยวา เปนโรคธาลัสซีเมีย และไดรับการรักษามาเปนเวลาหลายปแลว มาขอคําแนะนําเพิ่มเติมบางประการจากเภสัชกร 1. อาการใดของผูปวยธาลัสซีเมียที่อาจพบในผูปวยรายนี้ ก. Iron deficiency ข. Uremia ค. Liver steatosis ง. Peripheral neuropathy จ. Enlarged spleen 2. โรคธาลัสซีเมียจัดเปนโรคโลหิตจางประเภทหนึ่ง ขอใดจัดเปนลักษณะเดนของโรคธาลัสซีเมียที่แตกตางจากโรค โลหิตจางอื่นๆทั่วไป ก. ธาลัสซีเมียเปนโรคทางพันธุกรรม ที่เกิดจากเม็ดเลือดแดงถูกทําลายไดงายเนื่องจากการขาดเอนไซมบาง ชนิด ข. ธาลัสซีเมียเปนโรคทางพันธุกรรม ที่มีระดับเหล็กในเลือดสูงเนื่องจากมีการแตกของเม็ดเลือดแดง ค. ธาลัสซีเมียเปนโรคทางพันธุกรรม ที่เม็ดเลือดแดงมีโครงสรางผิดปกติคลายรูปเสี้ยวจันทร ทําใหแตกได งาย ง. ธาลัสซีเมียเปนโรคที่เกิดจากความผิดปกติของระบบภูมิคุมกันที่เม็ดเลือดแดงถูกทําลายไดงาย จ. ธาลัสซีเมียเปนโรคโลหิตจาง ที่เกิดจากการขาดวิตามินที่ชวยในการคงสภาพของเม็ดเลือดแดง Scene 2 : ผูปวยเลาวาญาติเห็นวามีอาการซีดเนื่องจากโลหิตจาง จึงไดซื้อยาบํารุงเลือด Hemovit มาใหรับประทาน และ ผูปวยเกิดความสงสัยวาจะสามารถรับประทานไดหรือไม 3. ในฐานะเภสัชกรทานจะใหคําแนะนําแกผูปวยอยางไร ก. สามารถรับประทานได เนื่องจากเปนยาสามัญประจําบาน จึงมีความปลอดภัยสูง ข. สามารถรับประทานได เนื่องจากมีวิตามินและสารอาหารที่สําคัญที่ชวยบํารุงโลหิตลดอาการโลหิตจาง ค. สามารถรับประทานไดเฉพาะเมื่อผูปวยกําลังอยูในระหวางการรักษาโรคธาลัสซีเมียจากแพทย ง. ไมควรรับประทาน เนื่องจากมีสวนผสมของธาตุเหล็ก จ. ไมควรรับประทาน เนื่องจากมีสวนประกอบที่เกิด drug interaction กับยาที่ใชรักษาประจํา 4. เภสัชกรควรแนะนําใหผูปวยระมัดระวังการใชยาตัวใดเปนพิเศษ ก. FBC ข. Aminoglycosides ค. Paracetamol ง. Vitamin C จ. Calcium supplements 5. ขอแนะนําสําหรับวิธีการรักษาโรคธาลัสซีเมีย นอกเหนือจากการใชยารับประทาน ก. ผูปวยไมควรไดรับเลือดอยางเด็ดขาด เนื่องจากมีโอกาสเกิด agglutination ของเม็ดเลือดแดงสูงกวาปกติ ข. ผูปวยไมควรไดรับเลือดอยางเด็ดขาด เนื่องจากมีความเสี่ยงตอการติดเชื้อ ค. ผูปวยควรไดรับเลือด เพื่อชวยเพิ่มปริมาณเม็ดเลือดแดง ง. ผูปวยควรออกกําลังกายสม่ําเสมอ เพื่อชวยเพิ่มการสรางเม็ดเลือดแดง จ. ผูปวยควรไดรับ erythropoietin เพื่อเรงการสรางเม็ดเลือดแดง




MCQ

454

Scene 3 : สําหรับผูปวยรายนี้แพทยสั่งจาย Folic acid โดยใหรับประทานทุกวัน 6. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับผลิตภัณฑ Folic acid ก. ใหในรูปยาฉีดเปนระยะๆ สําหรับผูปวยที่มีอาการรุนแรง ข. ใหในรูปแบบ enteric coat เพื่อปองกันการระคายเคืองกระเพาะอาหาร ค. ใหในรูปแบบยาเม็ด ในขนาด 1-5 มิลลิกรัมตอวัน ง. ใหในรูปแบบ emulsion ในผูปว ยเด็ก ในขนาด 50 ไมโครกรัม จ. ใหหลีกเลี่ยงการรับประทานรวมกับนมเพื่อลดการดูดซึม 7. คําแนะนําเรื่องผลิตภัณฑเสริมอาหาร ขอใดเหมาะสมที่สุด ก. สารสกัดตับ เพื่อใหรางกายไดรับ heme ion ทดแทนปริมาณเม็ดเลือดแดงที่สูญเสียไป ข. ผูปวยสามารถใชประโยชนจาก heme ion ไดมากกวา non-heme ion ค. อาหารเสริมจากพืชผัก โดยเฉพาะถั่ว และธัญพืช รวมกับวิตามินซี เพื่อชวยการดูดซึมของธาตุเหล็กที่มี มากในอาหารดังกลาว ง. วิตามินอีในปริมาณที่พอเหมาะ เนื่องจากมีคุณสมบัติตานอนุมูลอิสระ จึงชวยลดผลขางเคียงจากปฏิกิริยา ออกซิเดชั่นเนื่องจากภาวะของโรค จ. ผูปวยควรไดรับไฟโตสเตอรอลเพื่อเสริมสรางภูมิคุมกัน H N

H2N

N H N

N N

H N

O

O

COOH H

COOH

Folic acid 8. จากสูตรโครงสรางของ Folic acid ขอใดกลาวไมถูกตอง ก. Folic acid เปนสารที่วองไวตอแสง ข. Folic acid เปนสารประกอบที่สามารถดูดกลืนคลื่นแสง UV-visible ได ค. Folic acid เปนสารประกอบที่คายคลื่นแสง Fluorescene ได ง. Folic acid เกี่ยวของกับการสังเคราะห Thymidylate จ. Folic acid ใชรักษาอาการทางประสาทได 9. ที่ผานมาผูปวยเขาใจวาเลือดไมดี จึงพยายามไปหาซื้อยาบํารุงเลือด ประกอบกับที่รานคาในหมูบานมียาบํารุง เลือด (Ferrous sulfate tablet) ซึ่งระบุวาเปนยาสามัญประจําบาน จึงซื้อยาดังกลาวมาทานบํารุงเลือดประจํา จาก เจาของรานซึ่งก็ไมใชเภสัชกร ขอใดตอไปนี้ถูกตอง ก. รานคาในหมูบานไมสามารถขายยาดังกลาวได เพราะไมใชรานยาตามกฎหมาย ข. ตามกฎหมาย เจาของรานยาซึ่งก็ไมใชเภสัชกร ไมสามารถจําหนายยาดังกลาวได ค. ยาบํารุงเลือด (Ferrous sulfate tablet) ซึ่งระบุวาเปนยาสามัญประจําบาน สามารถขายไดตามรานคา ทั่วไป แตตองมีใบอนุญาตขายยาสามัญประจําบาน




455

MCQ

ง. ยาบํารุงเลือด (Ferrous sulfate tablet) ซึ่งระบุวาเปนยาสามัญประจําบาน สามารถขายไดตามรานคา ทั่วไป โดยไมตองมีใบอนุญาตขายยาใดๆทั้งสิ้น จ. Ferrous sulfate tablet ไมสามารถจัดเปนยาสามัญประจําบานได เนื่องจากเปนยาที่มีอันตรายสูง ตอง จัดเปนยาควบคุมพิเศษ 10. เกี่ยวกับอาหารและยา ขอใดตอไปนี้ผิด ก. อาหารตามพระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522 ไดแกวัตถุทุกชนิดที่คนกิน ดื่ม อม หรือนําเขาสูรางกาย แตไมรวมถึงยา วัตถุออกฤทธิ์ตอจิตประสาท หรือยาเสพติดใหโทษ นอกจากนี้อาหารยังรวมถึงวัตถุที่ใช เปนสวนผสมในการผลิตอาหาร วัตถุเจือปนอาหาร สี เครื่องปรุงแตงกลิ่นรส ข. อาหารแบงออกเปน 4 ประเภท ไดแกอาหารควบคุมเฉพาะ อาหารที่กําหนดคุณภาพหรือมาตรฐาน อาหารที่ตองมีฉลาก และอาหารทั่วไป ค. ยา เปนวัตถุที่มุงหมายสําหรับใชในการวินิจฉัย บําบัด บรรเทา หรือปองกันโรค หรือความเจ็บปวยของ มนุษยหรือสัตว ง. ผลิตภัณฑยาสามารถแยกออกเปน 2 กลุม คือ ยาแผนปจจุบัน และยาแผนโบราณ จ. ยาแผนปจจุบันแยกออกเปน 3 ประเภท ไดแก ยาอันตราย ยาควบคุมพิเศษ และยาสามัญประจําบาน 11.เด็กชายอายุ 12 ป มาขอซื้อยาไปใหลูก โดยมีอาการซีดมาได 3 วันแลว แมของเด็กใหขอ มูลเพิ่มเติมวา ลูกไมเคยมี อาการแบบนี้มากอน กินแตเนื้อสัตวไมชอบกินผัก ชอบกินยาเม็ดวิตามินซี และไมไดกินอาหาร มีอาการปวดฟน ไปที่ คลินิกทันตกรรมแหงหนึ่ง และไดยา aspirin อุจจาระสีปกติ แตปสสาวะมีสีคล้ําเปนสีน้ําตาล ก.จายยา folicacid ข.จายยาวิตามิน B12 ค. จายยา ferrous gluconate ง.แนะนําใหผูปวยไปโรงพยาบาลทันที จ.จาย ferrous sulfate และ folic acid 12.ในกรณีที่พอของเด็กตัดสินใจนําผูปวยไปตรวจที่โรงพยาบาล พบวาเปน G6PD อาการซีดในผูปวย ก.aplastic anemia ข. hemolytic amemia ค. permicious anemia ง. chronic renal failure จ. iron deficiency failure 13.ขอใดควรใชรักษาผูปวยรายนี้ในโรงพยาบาล ก.platelet ข. folic acid ค. vitamin B12 ง. ferrous sulfate จ. packed red cell 14. ปจจัยใดที่นาจะเปนสาเหตุทําใหเกิดอาการซีดในคนไข ก. aspirin ข .Vitamin C ค. amoxicillin ง. amitryptyline




456

MCQ

จ. กินแตเนื้อสัตวไมชอบกินผัก 19.เมื่อเด็กชายคนนี้โตขึ้นจะแตงงาน ก.แตงงานกันไดแตไมควรมีลูก เพราะ…. ข.แตงงานกันไดแตหากตั้งครรภเปนผูชายตองทําแทง แตถาเปนผูหญิงไมเปนไร ค.แตงงานกันไดแตหากตั้งครรภเปนผูหญิงใหทําแทง แตถาเปนผูชายไมเปนไร ง.ทุกคนเปนโรคนี้ได ไมวาชายหรือหญิง จ.แตงไมได จะทําใหคุณภาพชีวิต มีความทุกขไปตลอด 20.ตอมาผูปวยไดรับยาชนิดหนึ่งจากรานยา แตคราวนี้ผูปวยมีอาการรุนแรงจนถึงแกชีวิต เภสัชกรไมไดถามขอมูลการแพ ยาและโรคประจําตัวของผูปวย เภสัชกรมีความผิดอยางไร ก.ผิดจรรยาบรรณแหงวิชาชีพ ข.ผิดกฎหมายยา ค.ละเมิดสิทธิ์ของผูปวย ง.ผิดขอบังคับสภาวาดวยขอจํากัดและเงื่อนไขการปฏิบตั ิหนาที่ จ.ไมทําตามประกาศเรื่องการเลือกสรร 21.ผูปวยที่มีอาการออนเพลีย ใจสั่น ซีด เหนื่อยงาย เล็บโคงคลายชอน ผูปวยนั้นขาดสารอาหาร ก. Zinc ข. Vit E ค. Vit B1 ง. Iron จ. Vit C 22.ผูปวยไดรับยา MAOI เมื่อรับประทานปลาราหรือเนยแข็งอาจเกิด acute hypertention เนื่องจากอาหารนี้มีสารพวก ก. Tyramine ข. Glutamine ค. Phanlzine ง. Tyrosine จ. Phenylalanine 23.น้ํามันปลากินไปนานๆแลวเปนอยางไร ก.ปวดหัว ข.ทองเสีย ค.ตาพรามัว ง.ชาตามปลายแขนปลายขา จ.ระยะเวลาการแข็งตัวของเลือดยาวนานขึ้น 24. ผูหญิงตั้งครรภ 6 เดือน ไมเคยไปฝากครรภ แลวไปหาหมอดวยอาการใจสั่นซีด ออนเพลีย หมอวินิจฉัยวาเปน Microcytic and microcytic anemia ควรใหยาอะไร ก. Folic acid+ Ferrous sulfate ข. Folic acid + Pyridoxine ค. Ferrous sulfate + Pyridoxine ง. Ferrous sulfate + Phytonadione จ. Phytonadione + Pyridoxine




MCQ

457

MCQ เรื่อง Immunologic disorder 1. ยากดภูมิคุมกัน (immunosuppression) มีประโยชนกับทุกภาวะ ยกเวน ก. การเปลี่ยนถายอวัยวะ ข. Rh hemolytic disease ในเด็กแรกเกิด ค. Rheumatoid arthritis ง. มะเร็ง จ. SLE 2. ผูปวยหญิงอายุ 30 ป เปนโรค SLE แพทยใหยา Ibuprofen 600 mg qid และ Prednisolone 20 mg tid 3 สัปดาห ปจจุบันอาการดีขึ้นมาก แพทยไดให Prednisolone 60 mg/d ควรจะใหยาอยางไร ก. ใหยาขนาด 24 ชม. ทุกวัน วันละครั้ง ข. ใหยาขนาด 24 ชม. แบงให 2 ครั้ง ทุกวัน ค. ใหยาขนาด 24 ชม. วันเวนวัน วันละครั้ง ง. ใหยาขนาด 48 ชม. วันเวนวัน วันละครั้ง จ. ใหยาขนาด 48 ชม. วันเวนวัน แบงให 2 ครั้ง 3. การให Prednisolone ใหผูปวย SLE เพื่ออะไร ก. ลดปฏิกิริยา antibody immune complex ข. ลดการทําลายของ LE cell ค. ยับยั้งการจับ antigen กับ…………(ในตนฉบับเปนแบบนี้อะ) ง. ลดการสราง………..(ตนฉบับเวนไวแบบนี้อีกแลว) จ. ยับยั้ง Histamine กับ Bradykynin 4. ตัวอยางสารจําพวก Immunoglobulin ก. basophil ข. erythrocyte ค. macrophage ง. leukocyte จ. plasma cell 5. ขอใดเปนโครงสรางของ Dexamethasone (choice จะมีโครงสรางมาใหเลือก ก็เลือกตัวที่มันมีโครงสราง steroid มันจะ มีตัวเดียวใน choice) 6. ยากดภูมิคุมกัน (immunosuppressive) สามารถนํามาใชประโยชนในดานใด ก. AIDs ข. COPD ค. TB ง. Leprosy จ. Organ tissue transplantation




458

MCQ

7. Cyclosporin ยากดภูมิคุมกันในขอใดถูกตอง ก. ออกฤทธิ์กดการทํางานของ B-cell อยางเฉพาะเจาะจง ข. คาของ pharmacokinetic profile สม่ําเสมอในผูปวยทุกราย ค. มีฤทธิ์ตอตับและไตนอย ง. ประสิทธิภาพสูงในการปลูกถายอวัยวะ 8. ขอใดเปนผลขางเคียงของ corticosteroid ยกเวน ก. suppression of pituitary-adrenaline ข. increase susceptibility to infection ค. peptic ulceration ง. muscle hypertrophy จ. physiological disturbances 9. หญิงไทย อายุ 35 ป ออนเพลีย ไขสูง 40 องศาเซลเซียส มีน้ํามูก Broteinsia Bt (ตรงนี้อานตนฉบับไมคอยออก มัน จางมาก เลยเดาเอา) แพทยวินิจฉัยเปน SLE ขอใดไมใชสาเหตุที่ทําใหเกิดโรค ก. มีน้ํามูก ข. ปวดขอ ค. มีไข ง. น้ําหนักลด จ. ผีเสื้อที่หนา 10. ถาตองการใชยารักษาโรคในกรณีเฉียบพลัน ใชยา? ก. Indomethacin ข. Ibruprofen ค. Diclofenac or Piroxicam ง. Aspirin จ. Methylprednisolone 11. สมุนไพรที่มีฤทธิ์เพิ่มภูมิคุมกัน ก. ยานาง ข. หญาใตใบ ค. มะขามปอม ง. เห็ดหลินจือ จ. ชา 12. ยากดภูมิคุมกัน (immunosuppression) มีประโยชนกับทุกภาวะ ยกเวน ก. การเปลี่ยนถายอวัยวะ ข. Rh hemolytic disease ในเด็กแรกเกิด ค. Rheumatoid arthritis ง. มะเร็ง จ. SLE




459

MCQ

13. ผูปวยหญิงอายุ 30 ป เปนโรค SLE แพทยใหยา Ibuprofen 600 mg qid และ Prednisolone 20 mg tid 3 สัปดาห ปจจุบันอาการดีขึ้นมาก แพทยไดให Prednisolone 60 mg/d ควรจะใหยาอยางไร ก. ใหยาขนาด 24 ชม. ทุกวัน วันละครั้ง ข. ใหยาขนาด 24 ชม. แบงให 2 ครั้ง ทุกวัน ค. ใหยาขนาด 24 ชม. วันเวนวัน วันละครั้ง ง. ใหยาขนาด 48 ชม. วันเวนวัน วันละครั้ง จ. ใหยาขนาด 48 ชม. วันเวนวัน แบงให 2 ครั้ง 14. การให Prednisolone ใหผูปวย SLE เพื่ออะไร ก. ลดปฏิกิริยา antibody immune complex ข. ลดการทําลายของ LE cell ค. ยับยั้งการจับ antigen กับ…………(ในตนฉบับเปนแบบนี้อะ) ง. ลดการสราง………..(ตนฉบับเวนไวแบบนี้อีกแลว) จ. ยับยั้ง Histamine กับ Bradykynin 15. ตัวอยางสารจําพวก Immunoglobulin ก. basophil ข. erythrocyte ค. macrophage ง. leukocyte จ. plasma cell 16. ขอใดเปนโครงสรางของ Dexamethasone (choice จะมีโครงสรางมาใหเลือก ก็เลือกตัวที่มันมีโครงสราง steroid มันจะ มีตัวเดียวใน choice) 17. ยากดภูมิคุมกัน (immunosuppressive) สามารถนํามาใชประโยชนในดานใด ก. AIDs ข. COPD ค. TB ง. Leprosy จ. Organ tissue transplantation 18. Cyclosporin ยากดภูมิคุมกันในขอใดถูกตอง ก. ออกฤทธิ์กดการทํางานของ B-cell อยางเฉพาะเจาะจง ข. คาของ pharmacokinetic profile สม่ําเสมอในผูปวยทุกราย ค. มีฤทธิ์ตอตับและไตนอย ง. ประสิทธิภาพสูงในการปลูกถายอวัยวะ 19. ขอใดเปนผลขางเคียงของ corticosteroid ยกเวน ก. suppression of pituitary-adrenaline ข. increase susceptibility to infection ค. peptic ulceration ง. muscle hypertrophy จ. physiological disturbances




460

MCQ

20. หญิงไทย อายุ 35 ป ออนเพลีย ไขสูง 40 องศาเซลเซียส มีน้ํามูก Broteinsia Bt (ตรงนี้อานตนฉบับไมคอยออก มัน จางมาก เลยเดาเอา) แพทยวินิจฉัยเปน SLE ขอใดไมใชสาเหตุที่ทําใหเกิดโรค ก. มีน้ํามูก ข. ปวดขอ ค. มีไข ง. น้ําหนักลด จ. ผีเสื้อที่หนา 21. ถาตองการใชยารักษาโรคในกรณีเฉียบพลัน ใชยา? ก. Indomethacin ข. Ibruprofen ค. Diclofenac or Piroxicam ง. Aspirin จ. Methylprednisolone 22. สมุนไพรที่มีฤทธิ์เพิ่มภูมิคุมกัน ก. ยานาง ข. หญาใตใบ ค. มะขามปอม ง. เห็ดหลินจือ จ. ชา กรณีศึกษา น.ส.พร วัย 25 ป มาที่รานยาเพื่อปรึกษาวากําลังแตงงาน และมีแผนที่จะตั้งครรภทันที จึงอยากทราบวา จะตองทําการฉีดวัคซีนชนิดใดบางในการเตรียมเพื่อการมิใหเกิดปญหากับบุตรในอนาคต คําถาม - หากนักศึกษาเปนเภสัชกรผูรับคําปรึกษา นักศึกษาจะซักถามขอมูลใดเพิ่มบาง - ถาตองการทราบแผนการฉีดวัคซีนสําหรับบุตรที่จะเกิดมาดวย นักศึกษาทราบหรือไมวา immunization schedule สําหรับเด็กไทยเปนอยางไร - วัคซีน DTPP คืออะไร นักศึกษาสามารถอธิบายถึงประเภทของวัคซีนแตละชนิดไดหรือไม อยางไร - ในปจจุบันมีการพัฒนาวัคซีนชนิดตางๆ โดยวิธีทาง biotechnology จงอธิบายแนวคิดหรือหลักการในการผลิต วัคซีนเหลานี้




MCQ

461

MCQ เรื่อง Obstretic and Gynecology กรณีศึกษาที่ 1 : นางลี อายุ 50 ป นําใบสั่งยามาซื้อยาที่รานยาเภสัชกรชุมชน ดังนี้ 1. Conjugated estrogen 0.0625 mg 1 tab OD 21 days #84 2. Medroxyprogesterone accetate (MPA) 1 tab OD 12-21 #40 นางลีเลาวาประจําเดือนขาดหายไปหลายเดือน (ประมาณ 4 เดือน) มาพบแพทยเพราะมีอาการวูบวาบ เหงื่ออกมาก ชอง คลอดอักเสบบอยๆ และปสสาวะเล็ดเวลาไอ จาม กลั้นปสสาวะไมคอยอยู ปาทยสั่งตรวจความหนาแนนของกระดูก พบวามี่ คาอยูในเกณฑปกติ 1. นางลีบอกวาเพื่งเคยไดรบั ยาฮอรโมนเปนครั้งแรก ขอใหเภสัชกรชวยอธิบายวิธีใชโดยละเอียด ขอใดเปน คําอธิบายที่ไมถูกตอง ก. รับประทานยาชนิดที่ 1 ครั้งละ 1 เม็ดวันละ 1 ครั้งกอนนอน เปนเวลา 21 วัน ในวันที่ 12 ถึง 21 ให รับประทานยาชนิดที่ 2 ควบกันไปดวย ครั้งละ 1 เม็ด แลวหยุดยาทั้งสองเปนเวลา 7 วัน คอยเริ่ม ทานแบบเดิมตอไปอีก ข. ควรรับประทานยาในเวลาเดียวกนหรือใกลเคียงกันทุกวัน ค. ถามีอาการคลื่นไส อาเจียน เลือดออกกระปริดกระปรอย ใหหยุดใชยาทันทีแลวไปพบแพทย ง. แมความหนาแนนกระดูกปกติ ก็ควรรับประทานแคลเซียมเสริมเปนประจํา และออกําลังกาย สม่ําเสมอ จ. ชวงนี้ที่หยุดยาฮอรโมนจะมีเลือดประจําเดือน จะเปนอยูระยะหนึ่งแลวคอยๆนอยลง จนหายไป 2. ขอใดตอไปนี้ไมถูกตอง ก. Conjugated estrogen คือ esters ของเอสโตรเจนธรรมชาติหลายๆชนิดรวมกัน ข. ฮอรโมนที่ใชรักษาอาการของการหมดประจําเดือน คือ conjugated estrogen สวน MPA ใหเพือ ปองกันฤทธิ์ของเอสโตรเจนที่ทําใหเยื่อบุโพรงมดลูกหนาตัวขึ้น ค. Estrogen มีกลไกการออกฤทธิ์โดยจับกับ estrogen receptor ภายในเซลล มีผลตอการแสดงออก ของยีน ง. Progesterone มีกลไกการออกฤทธิ์คลายกับ estrogen โดยจับที่ตัวรับและยีนเดียวกัน จ. Ethinyl estrogen เปนเอสโตรเจนสังเคราะหื มีควราแรงมากกวาเอสโตรเจนธรรมชาติ จึงนิยมใชใน ยาคุมกําเนิดมากกวาใชเปนฮอรโมนทดแทน 3. นางลีรับประทานยาได 1 สัปดาห กลับมาที่รายขายยาและบอกวามีอาการคลื่นใส อาเจียน เปนตะคริวที่ขา บอยๆ อยากจะขอเปลี่ยนยา ไมอยากไปพบแพทยเพราะไมมีเวลา ทานจะทําอยางไร ก. แนะนําใหหยุดยาทันทีแลวไปพบแพทย ข. อธายวาอาการคลื่นไส อาเจียนจะเปนอยุระยะหนึ่ง(2-3 เดือน) หลังจากนั้นจะดีขึ้น พาไมดีขึ้นใหไป พบแพทย ค. ลดขนาดของ conjugated estrogen เปนขนาดเมดละ 0.03 มิลลิกรัม ง. ลดขนาดของ MPA เปนขนาดเม็ดละ 2.5 มิลลิกรัม




462

MCQ

4. ถานางลีเปนเลาหวาน รูปแบบของ estrogen แบบใดจะมีผลกระทบตอภาวะของโรคเลาหวานนอยที่สุด ก. ยาเม็ด ข. ยาฉีด ค. แผนปะผิวหนัง ง. ครีมสอดชองคลอด จ. แบบฝง 5. นางไมอยากใหกลับมามีประจําเดือนใหมอีกทุกเดือน วิธีการบริหารยาแบบใดที่จําทําใหไมมีประจําเดือนมา ทุกเดือน ก. รับประทานยาทั้งสองชนิดทุกวัน ไมตอ งหยุดยา 7 วัน৺ ข. เวนชวงไมตองรับประทาน MPA 2-3 เดือนแลวกลับมารับประทานเหมือนเดิม 1 เดือน แลวเวนชวง ตอไปเรื่อยๆ ค. ไมตองทาน MPA เพราะเปนสาเหตุใหมีเลือดประจําเดือนเมื่อหยุดยา ง. เปลี่ยนมาใชแบบแผนปะ ปะผิวหนัง 3 สัปดาห เวนไมปะ 1 สัปดาห และรับประทาน MPA ควบไป ดวยในชวงสักาหที่ 2 และ 3 ที่ปะแผนยา จ. บอกนางีวา ไมวาจะใชวิธีใดก็ตองมีเลือดประจําเดือนมาทุกเดือน ไมมีวิธีแก ไข 6. นางลีขอใหเภสัชกรชวยจัดยาเมดแคลเซียมให ขอมูลใดไมถูกตองเกี่ยวกับ แคลเซียม ก. ขนาดแคลเซียมสําหรับสตรีหมดประจําเดือนคือ 1000-1500 มิลลิกรัม/วัน ข. ควรรับประทานแคลเซียมหลังอาหารเพราะชวยใหดูดซึมดีขึ้น ค. พิจารณาชนิดเกลือของแคลเซียม เพราะเกลือตางๆชนิดกัน จะใหปริมาณแคลเซียมตางกัน ง. ควรใหวิตามินดี รวมดวยเสมอเพื่อชวยใหการดูกซึมดีขึ้น৺ จ. ปกติเราจะไดรับแคลเซียมบางสวนจากอาหาร ควรรับประทานอาหารใหครบ และออกกําลังกาย สม่ําเสมอ กรณีศึกษา ที่ 2 1.ขอใดไมใชขอหามของการใชยาคุมกําเนิด ก. มะเร็งปากมดลูก ข. ไมเกรน ค. โรคหลอดเลือดหัวใจ ง. เลือดออกจากชองคลอดโดยไมทราบสาเหตุ 2.ขอใดไมมีผลตอประสิทธิภาพของยาเม็ดคุมกําเนิดชนิด 21 เม็ด ตอบ การกินยายอนศร 3.การใช Hormone replacement therapy หรือ Estrogen replacement therapy ควรระวังในผูปวยประเภทใด ก. คนที่เสี่ยงตอกระดูกพรุน ข. คนที่ตัดรังไขทั้งสองขาง ค. คนที่มีอาการชองคลอดอักเสบ ง. คนที่เปน Hyperthyroid จ. คนที่เปนโรคไขมัน ความดันโลหิตสูง 4.สมุนไพรขอใดมี Phytoestrogen ก. ถั่วเหลือง กวาวเครือแดง ข. กวาวเครือขาว กวาวเครือแดง ค. กวาวเครือขาว ถั่วเหลือง ง. กวาวเครือขาว กวาวเครือแดง ถั่วเหลือง 5.พืชที่มีผลคุมกําเนิดไดแกขอใด ก. ขึ้นฉาย ข.บัวหลวง ค. กระเทียม ง. ขี้เหล็ก




463

MCQ

6.ผูปวยหญิงอายุ 23 ป รูปรางอวนทวม หนามัน ขนดกตามแขนขาและใบหนา มาขอซื้อยาเลื่อนประจําเดือนเภสัชจาย Primolute-N ก. Ethinylestradiol 20 ug+ desogestrel ข. Ethinylestradiol 20 ug+ gestodene ค. Ethinylestradiol 50 ug+ ง. Ethinylestradiol 35 ug+ cyproterone acetate 2 mg 7.ขอใดไมใชประโยชนของการนําพลาสติกมาใชบรรจุยาคุมกําเนิด ก. ยอมใหความชื้นและอากาศผาน ข. น้ําหนักเบา ค. ขึ้นรูปได ง. ยืดหยุนดี จ. ทนตอเชื้อจุลินทรีย 8.กินยาคุมที่มี EE 0.035 m+Levonorgertrel แลวอวนมีสวิ จะแกไขอยางไร (เปลี่ยนเปน Dian) กรณีศึกษาที่ 3 1. gonadrotropin releasing hormone ( GnRH ) ขอใดตอไปนี้ผิด ก. รักษามะเร็งตอมลูกหมาก ข.ใชในการชักนําการตกไข ค. รักษา endometriosis ง.ทําใหเกิด hot flush ฉ. ใชไดในสตรีมีครรภ 2. Antiestrogen ที่กระตุนการตกไขในผูหญิงที่มีบุตรยาก ก. oxandrolone ข.clomiphene citrate ค. tibulone ง.tamoxifen จ. progesterone 3. ยาเม็ดคุมกําเนิดใชในการบําบัดรักษาภาวะตางๆยกเวน ก. เลื่อนประจําเดือน ข.เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดปกติ ค. ภาวะปวดประจําเดือน ง.ภาวะประจําเดือนผิดปกติ จ. ลดอาการคัดเตานมหลังคลอดบุตร 4. ยาที่มีผลกระตุนการหลั่ง prolactin ยกเวน ก. reserpine ข.domperidone ค. phenothiazine ง.levodopa จ. butylrophenaine 5. อาการขางเคียงขอใดเกิดจากการมี estrogen มากเกินไป ก. เปนฝา ข.เปนสิว ค. noncyclic weight gain ง.hypomenorrhea จ. เตานมเล็กลง 6. ขอใดไมใช clinical use ของ progesterone ก. contraceptive ข.endometriosis ค. dysfunction uterine bleeding ง.การเลื่อนกําหนดการมีประจําเดือน จ. มะเร็งเตานม 7. วิธีคุมกําเนิดชนิดใดมีประสิทธิภาพในการคุมกําเนิดไดดีที่สุด ก. ยาเม็ดคุมกําเนิด ข.ถุงยางอนามัย ค. ใสหวงอนามัย ง.การนับระยะปลอดภัย จ. ใชยาฆาอสุจิ




464

MCQ

กรณีศึกษาที่ 4 1. ขอใดผิด 1. estrogen & progesterone ทําใหมดลูกไมเหมาะสมกับการฝงตัว 2. estrogen ทําใหมูกปากมดลูกขน อสุจิผานยาก 2. ไดยาคุมไปแลวสิวขึ้น เจ็บหนาอก กลับมาใหม จายอะไรดี ผูปวยไมมีโรค แตมีประวัติคนในครอบครัวเปนมะเร็งเตานม 1. ใหคนในครอบครัวไปคุมกําเนิดดวยวิธีอื่น 2. EE 35 mcg + cyproterone acetate 2 mg 3. progestin ตัวไหนใชรักษาสิว : cyproterone acetate กับ drospirenone 4. progestin ที่เปนอนุพันธของ spironolactone : drospirenone 5. phytroestrogen มีในไหน 1. กาวเครือแดง+ถั่วเหลือง 2. กาวเครือแดง+กราวเครือขาว+ถั่วเหลือง 3. กาวครือแดง+แครอท 4. กาวเครือขาว+ถั่วเหลือง 6. ยาคุมเปนยาประเภทใด : ยาอันตราย จายโดย ภก. 7. สตรีมีครรภควรระมัดระวังในการรับประทานยาที่มีพืชใดเปนสวนประกอบ 1. กลวย 2. ขมิ้นออย 3. ชะเอม 4. มะขาม 5. ลูกทับทิม 8. สามารถนําสารจากพืชใดเพื่อนําไปใชสังเคราะหสเตียรอยดฮอรโมน 1. มันสําปะหลัง 2. ยูคาลิปตัส 3. ปอกระเจา 4. ปานซิซาล 5. วานหางจระเข 9. levonorgestrel สามารถใชในการคุมกําเนิดในผูปวยกลุมใด 1. สตรีมีครรภ 2. ผูปวย ischemic heart disease 3. ผูปวย hypertension 4. ผูปวยมีประวัติ breast cancer 5. ผูปวยโรคหอบหืด 10. ขอใดตอไปนี้เกี่ยวกับ levonorgestrel ผิด 1. มีกลไกการออกฤทธิ์ คือ ยับยั้งการตกไข 2. ประสิทธิภาพในการปองกันการตั้งครรภจะสูงสุด ถากินหลังการรวมเพศทันที 3. ประสิทธิภาพในการปองกันการตั้งครรภจะเทียบเทากับการใชยาเม็ดคุมกําเนิดทั่วๆไป 4. มี side effect คือ ปวดศีรษะ คลื่นไส อาจียน 5. ประสิทธิภาพในการปองกันการตั้งครรภจะลดลง ถาใชยารวมกับ barbiturate ที่เปน hepatic drug metabolizeing enzyme inducer 11. หากมีผลการวิจัยยาใหมของบริษัทแหงหนึ่งเกี่ยวกับการเปรียบเทียบความเสี่ยงในการเกิดอาการขางเคียงจากการใชยา ใหมเทียบกับยา levonorgestrel พบว odd ratio = 1.25, p= 0.07 ทานจะแปลความหมายของผลการวิจัยนี้อยางไร 1. ยาใหมและยา levonorgestrel มีความเสี่ยงในการเกิดอาการขางเคียงไมแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ 2. ยาใหมและยา levonogestrel มีความเสี่ยงในการเกิดอาการขางเคียงแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ 3. ยาใหมมีความเสี่ยงในการเกิดอาการขางเคียงมากกวามากกวายา levonorgestrel 1.25 เทา 4. ยา levonorgestrel มีความเสี่ยงในการเกิดอาการขางเคียงมากกวายาใหม 1.25 เทา 5. ยาใหมและยา levonorgestrel มีความเสี่ยงในการเกิดอาการขางเคียงแตกตางกันอยางไมมีนัยสําคัญทางสถิติ




465

MCQ

12. หญิงไทยอายุ 25 ป มาขอซื้อยาคุมกําเนิดฉุกเฉิน (postacoital pills) จากรานยาแหงหนึ่ง เมื่อเภสัชกรซักประวัติ เพิ่มเติมพบวา สามีประกอบอาชีพเปนพนักงานขาย ซึ่งในแตละเดือนจะมีเวลาอยูกับครอบครัวเพียงสองสัปดาห วิธีการใช ยาคุมฉุกเฉิน (levonorgestrel) ขอใดถูก 1. รับประทานครั้งละ 2 เม็ด ภายใน 12 ชั่วโมง หลังจากนั้นอีก 12 ชั่วโมง รับประทานอีก 2 เม็ด 2. รับประทาน 1 เม็ด ภายใน 72 ชั่วโมง หลังจากนั้นอีก 12 ชั่วโมง รับประทานอีก 1 เม็ด 3. รับประทาน 2 เม็ด ภายใน 72 ชั่วโมง ครั้งเดียว 4. รับประทาน 2 เม็ด ภายใน 1 ชั่วโมง 5. รับประทานหนึ่งเม็ดติดตอกันนาน 5 วัน 13. เภสัชกรแนะนําใหผูปวยรับประทานยาคุมชนิด combine pill ควรเลือกยาคุมในขอใด ในกรณีที่เริ่มใชเปนครั้งแรก 1. Ethinyl estradiol 0.05 mg+ethinodiol diacetate 1 ทเ 2. Mestranol 0.05 mg+northisterone 1 mg 3. Ethinyl estradiol 0.03 mg + levonorgestrel 0.15 mg 4. Ethinyl estradiol 0.03 mg + gestrodene 0.075 mg 5. Ethinyl estradiol 0.02 mg + Desogestrel 0.15 mg 14. คําแนะนําในการใชยาคุมกําเนิดขอใดผิด 1. 15 วันแรกที่รับประทานยาคุมกําเนิด ควรคุมกําเนิดโดยการใชถุงยางอนามัยดวย 2. 2-3 แผงแรกของการรับประทานยาคุม อาจมีอาการคลื่นไสอาเจียน จากนั้นอาการจะทุเลาลงเอง 3. ควรรับประทานยาคุมกําเนิดทุกวัน วันละ 1 เม็ด เวลาใดก็ได แตหามลืม 4. การรับประทานยาคุมกําเนิด ควรเริ่มรับประทานในวันที่ 1-5 ของการมีประจําเดือน 5. หากลืมรับประทานยาคุมกําเนิดติดตอกันเกิน 2 เม็ด ควรหยุดยาใชคุมกําเนิดแผงนั้นและใขวิธีการคุมกําเนิด แบบอื่น 15. ภาชนะยาคุมกําเนิด ดังแสดงในรูปเรียกวา 1. strip pack 2. sachet 3. blister pack 4. laminate 5. film-coated pack 10. นอกเหนือจากการใหยาเม็ดยาคุมกําเนิดแลว ยังสามารถใหยาในรูปแบบฝง (implant) ได สารกลุมใดเหมาะที่จะนํามา เตรียมยาคุมกําเนิดชนิดฝง 1. cross-linked polymer 2. hydophillic polymer 3. natural gum 4. gelatin 5. biodegradable polymer กรณีศึกษาที่ 5 หญิงไทยคู อายุ 47 ป เขามาตรวจรางกายที่คลินิกวัยทอง เนื่องจากหมดประจําเดือนมา 2 เดือน แพทยจึงสั่งจายยา 2 ชนิด ไดแก Conjugated estrogen 0.625 mg # 30 Medroxy Progesterone Acetate (MPA) 5 mg # 14




466

MCQ

5.1 อาการใดที่พบในสตรีวัยหมดประจําเดือน ซึ่งเปนสาเหตุใหมาพบแพทยบอยที่สุด ก. Cardiovascular disease ข. Osteoporosis ค. Psycosexual symptom ง. Urogenital symptom จ. Vasomotor symptom 5.2 วงจรปกติของการเกิดประจําเดือน (Menstrual cycle) เกิดจากบทบาทการเปลี่ยนแปลงปริมาณของฮอรโมนหลาย ชนิดตอไปนี้ ยกเวน ก. Androgen ข. Estrogen ค. Follicle Stimulating Hormine (FSH) ง. Lutenizing Hormone (LH) จ. Progesterone 5.3 ขอใดตอไปนี้ ถูกตอง ก. การใช MPA รวมดวยเพื่อปองกันมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก ข. การใช MPA รวมดวยเพื่อรักษาอาการรอนวูบวาบ ค. การใช MPA รวมดวยเพื่อปองกันมะเร็งเตานม ง. นิยมใช estrogen รวมกับ MPA กับหญิงที่ตัดมดลูกแลว จ. ในหญิงที่มีมดลูกนิยมใหเอสโตรเจนเพียงอยางเดียว 5.4 ขอใดผิดเกี่ยวกับการใช Tibolone เปนฮอรโมนทดแทน ก. ชวยเพิ่มมวลกระดูกและความรูสึกทางเพศ ข. หามใชยาในผูปว ยที่เปนเนื้องอกหรือครอบครัวมีประวัติเปนมะเร็งเตานมและเยื่อบุโพรงมดลูก ค. ใชรวมกับ Progesterone เสมอเพื่อปองกันมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก ง. อาจทําใหเกิดอาการคลื่นไส อาเจียน ปวดศีรษะ ผื่นคัน หรือบวม จ. สามารถปองกันโรคเกี่ยวกับหลอดเลือดและหัวใจได 5.5 ควรแนะนําอาหารประเภทใดใหผูปวยรายนี้ ก. นม, เตาหู, ปลาไสตัน ข. น้ํามันตับปลา, มะมวงสุก, กุงแหง ค. มะละกอสุก, หนอไม, ไข ง. ปูอัด, เนื้อไมติดมัน, สลัด จ. น้ํามะพราว, มะเขือเทศ, ปลาทู 5.6 เภสัชกรตองการผลิตยา MPA ใหอยูในรูปแบบยาฉีด จะตองเตรียมหองเพื่อใชในการผลิตอยางไร ก. หองที่ใชเตรียมตองมีสภาวะปราศจากเชื้อใน Class 100 ข. หองที่ใชเตรียมตองมีสภาวะปราศจากเชื้อใน Class 10000 ค. หองที่ใชเตรียมตองมีสภาวะความดันเปนลบ ง. หองที่ใชเตรียมตองมีสภาวะความดันเปนบวก จ. หองที่ใชเตรียมตองมีสภาวะเหมือนกับการเตรียมยาปราศจากเชื้อทั่วไป




467

MCQ

5.7 หากเภสัชกรตองตอกยาเม็ดชนิดหนึ่งที่มีคา compressibility ratio 30 และคา angle of repose 50 เภสัชกรตอง วางแผนในการเลือกวิธีการผลิตอยางไร ก. เตรียมโดยวิธี direct compression โดยการเติม starch ข. เตรียมโดยวิธี direct compression โดยการเติม avicel ค. เตรียมโดยวิธี wet granulation โดยการเติม magnesium stearate ง. เตรียมโดยวิธี wet granulation โดยการเติม strach จ. เตรียมโดยวิธี wet granulation โดยการเติม explotab 5.8 ตอมามีการใช Estrogen patch เพื่อใหผูปวยปะติดไวที่ผิวหนัง Estrogen ที่อยูที่ patch จะคอย ๆ ซึมผานผิวหนัง เขาสูกระแสเลือด ทําใหระดบของ Estrogen ในรางกายคอนขางสม่ําเสมอ ถาทานเปนผูที่พัฒนาตํารับยานี้ ปจจัย ขอใดที่มีผลนอยที่สุดในการซึมผานของยานี้เขาสูรางกาย ก. Partition coefficient ของตัวยา ข. Enhancer ที่ใชในตํารับ ค. Crystallility ของผงยา ง. Polymer ที่ใชในการควบคุมการปลดปลอย จ. สารที่ใชทํา adhesive layer 5.9 พืชที่มีฤทธิ์เปน phytoestrogen ไดแกพืชในขอใด ฉ. กระเทียม ช. ขมิ้นชัน ซ. ถั่วเหลือง ฌ. ชุมเห็ดเทศ ญ. ตําลึง Case: หญิงไทยอายุ 24 ป กําลังจะแตงงานในอีก 2 เดือนขางหนา 1. อยากทราบวิธีการคุมกําเนิดแบบชั่วคราว วามีวิธีใดบาง 2. ถาสตรีรายนี้รูสึกกังวลเกี่ยวกับการใชยาคุมกําเนิด มีอะไรบาง และเธออยูในขายที่มีขอหามใชหรือไม ถาเธอ ไมสูบบุหรี่ ไมดื่มเหลา ไมเปนความดันสูง ไมเปนเบาหวาน ไมเปนไมเกรน แตเปนเสนเลือดขอดและมารดา เคยเปนมะเร็งเตานมแตตอนนี้รักษาหายแลว เพราะเพื่อนเคยบอกวาคนเปนเสนเลือดขอดหามใชยาคุม 3. estrogen ที่ใชใน oral contraceptive มีโครงสรางแบบใด และ progestin ชนิดใดที่มีผลต่ํา




468

MCQ

MCQ เรื่อง oncology Case Scenario ผูปวยสตรีอายุ 45 ป เคยไดรับการวินิจฉัยวาเปนโรคมะเร็งในเตานมระยะที่ 2 (T2,N1,M0) ผูปวยไดรับการผาตัดเตานม ดานขวาและรักษาดวยยาเคมีบําบัดสูตรผสมที่ประกอบดวย Cyclophosphamide และ Doxorubicin เปนเวลา 4 เดือน ในขณะนี้ผูปวยไดรับการรายงานจากผลการรักษาวาไมพบเซลลมะเร็งหลงเหลืออยูเลย 1. ขอใดตอไปนี้ตองมีการตรวจสอบทุกครั้ง กอนที่จะใหผูปวยรับยาเคมีบําบัด ก. คา Serum Creatinine ข. คา CBC (Complete Blood Count) ค. คา Ejection fraction ของหัวใจ ง. คา Electrolyte จ. ผลวิเคราะหทางจุลชีววิทยา (Blood Cultures) 2. ภายหลังจากการรักษา ผูปวยไดรับยาบํารุง และVitamin จากเภสัชกร และรายงานวามักมีอาการหอบเหนื่อยและ ตองนอนหมอนสูงภายหลังจากการรักษา ทานสันนิษฐานวาอาการเหลานี้นาจะเกิดจาก ก. การผาตัดแบบ Modified Redical Mastectomy เพื่อกําจัดมะเร็ง ข. อาการขางเคียงของ Cyclophosphamide ค. อาการขางเคียงของ Cyclophosphamide และ Doxorubicin ง. อาการขางเคียงของ Doxorubicin จ. อาการแทรกซอนจากการผาตัด รวมกับการใหยาเคมีบําบัด 3. ในระหวางที่ผูปวยไดรับยาเคมีบําบัดอยูนั้น เภสัชกรควรใหคําแนะนําเกี่ยวกับอาการไมพึงประสงคและให มาตรการปองกันอาการเหลานั้น ขอใดตอไปนี้เปนอาการเฉียบพลันที่อาจเกิดกับผูปวยภายหลังที่ไดรับยาเคมี บําบัด ก. การกดการทํางานของไขกระดูก ข. เยื่อบุทางเดินอาหารอักเสบ ค. คลื่นไสอาเจียน ง. ผมรวง จ. ชาตามปลายประสาท 4. หลังจากที่ผูปวยอยูในระยะปราศจากโรคมา 2 ป ผูปวยกลับมาพบแพทยดวยอาการกอนเนื้อของเตานมดานซาย อาการเหลานี้อาจเกิดชาลงถาผูปวยไดรับยากลุมใดภายหลังจากการผาตัดครั้งแรก ก. Estrogen receptor Antagonist เชน tamoxifen ข. Methotrexate แบบรับประทานเพื่อควบคุมโรค ค. การฉายรังสีบริเวณที่ไดรับการผาตัด ง. การรับประทานยาคมกําเนิดขนาดสูง จ. การเพิ่มการใหยาเคมีบําบัดจาก 4 เดือน เปน 6 เดือน 5. แพทยวินิจฉัยวาผูปวยเกิดการกลับซ้ําของโรคและมีเซลลมะเร็งแพรกระจายไปยังตับ และจะเริ่มใหยาเคมีบําบัดที่ ประกอบดวย paclitaxel เดี่ยวๆโดยมีวัตถุประสงคเพื่อ




469

MCQ

ก. รักษาใหหายขาด ข. ยืดอายุผูปวย ค. รักษาผูปวยแบบประคับประคอง ง. เพื่อลดการกลับเปนซ้ําของโรค จ. ทําใหผูปวยมีระยะปลอดโรคที่นานขึ้น 6. อาการที่เกิดจากมะเร็งสามารถบรรเทาไดดวยยาที่ผลิตจากแหลงกําเนิดทางพฤกษศาสตรชนิดใด ก. Atropa peiladonna ข. Strychnos nux-vomica ค. Papaver somniferum ง. Digitaris lanata จ. Artemesia annua Case 1.นางสายใจอายุ 64ป มาหาเภสัชกรรานยา โดยการคลําพบกอนเนื้อขนาดเทาเมล็ดถั่วแดงที่เตานม เภสัชกร ควร ซักถามอะไรเพิ่มเติม เพื่อชวยในการวินิจฉัยของแพทย ก. มีประวัติครอบครัวเปนมะเร็งเตานมหรือไม ข. สูบบุหรี่ ดื่มเหลาหรือไม ค. ใชยาคุมกําเนิดหรือไม ง. ขนาดกอนไดโตขึ้นมากหรือไม 2. การตรวจรางกายเบื้องตนของมะเร็งเตานมตองตรวจอะไร ก. Fecal blood occult test ข. CT scan ค. Mammography ง. Pap smear จ. Tumor biopsy 3. เมื่อผูปวยทราบแลววาเปนมะเร็งจึงไปหาหมอ ซึ่งไดรมีการจายยา Cyclophosphamide, Pactiaxel, Tamoxifen อยากทราบวายา Tamoxifen เปนยาในกลุมใด ก. Alkalating agent ข. Antiestrogen ค. Antitumor antibiotic ง. Antimetabolite จ. Plant alkaloid 4. ขอใดไมควรปฏิบัติในการเตรียมยาในขอ 3 ก. Aseptic ข. Sterility ค. Bacterial endotoxin ง. Isotonic จ. Neutral solution




470

MCQ

สถานการณ ชายไทย อายุ 50 ป แพทยวินิจฉัยวาเปนมะเร็ง และตองเขารับการรักษาทันทีที่โรงพยาบาล ซึ่งแพทยทําการรักษาดวยการ ฉายรังสีและให Chemotherapy ทันที โดยมีแผนการรักษาดังนี้คือ Fluorouracil จากนั้นจะไดรบั การฉายรังสี (200 rads/day for three cycles) ทุก 2 สัปดาห โดยขณะไดรับการการรักษาผูปวยมีอาการคลื่นไสอาเจียนอยางมาก 1. ขอใดไมใชลักษณะสําคัญสําคัญของ cell มะเร็ง a) Apoptosis b) Dedifferentiation c) Invasiveness d) Metastasis e) Uncontrolled Proliferation 2. Fluorouracil จัดเปนยารักษามะเร็งในกลุมใด a) กลุม alkylating agent ประเภท nitrogen mustard b) กลุม alkylating agent ประเภท triazene c) กลุม antimetabolite ประเภท purine analogs d) กลุม antimetabolite ประเภท pyrimidine analogs e) กลุม antimetabolite ประเภท folic acid analogs 3. เมื่อพิจารณาจากโครงสรางเคมี ยาใดตอไปนี้มีการออกฤทธิ์เชนเดียวกับ Fluorouracil (5-FU) ยาใดตอไปนี้มีการ ออกฤทธิ์เชนเดียวกับ 5-FU a) 1 b) 2 c) 3 d) 4 e) 5 (ไมมีโครงสรางมาเดอคับ......................) 4. หากในระหวางใหยา Chemotherapy พบวาผูปวยมีอาการอาเจียนอยางมาก ทานคิดวากอนการใหยา Chemotherapy ในครั้งตอไปนี้ ยาใดที่นิยมใชปองกันการอาเจียนกอนทํา Chemotherapy a) Dimenhydrinate b) Diphenhydramine c) Domperidone d) Metoclopramide e) Ondansetron 5. หากผูปวยมีอาการปวดจากมะเร็งระดับ mild to moderate ควรเลือกใชยาใดเปนอันดับแรกในการบรรเทาอาการ ปวด a) Amphatamine b) Aspirin c) Ketamine d) Morphine e) Petidine




471

MCQ

6. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับการเตรียมยามะเร็งบนหอผูปวย a) หองเตรียมยาควรเปนหองเฉพาะและปดสนิท โดยความดันภายในหองควรเปนบวก b) สามารถเตรียมโดยใช horizontal laminar air flow ได c) ผูเตรียมสามารถใชเพียงใหผูปวยบนหอผูปวยไดหลายคนในครั้งเดียวกัน ทั้งนี้เพื่อลด Contract time ของผูเตรียม d) อุปกรณที่ใชเตรียม เชน สามารถนํากลับมาใชซ้ําไดอีก 7. สารสกัดจากธรรมชาติในขอใดที่นํามาใชเปนยาตานมะเร็ง a) Artesunate b) Garcenia c) Ginkgo d) Rutin e) Vincristine ขอมูล ตํารับ Fluorouracil Injection: USP 25 ใชตอบคําถามขอ 8-10 • pH 6.8-9.4 • Packaging and Storage: preserve in single-dose container, preferable of type I glass,at controlled room temperature. Avoid freezing and exposure to light. • Labeling: Label into indicate the expiration date, witch is not more than 24 month after date of manufacture. • Bacterial endotoxins: it contents not more than 0.33 USP Endotoxin unit per mg of flurouracil. • Compatibility: D5w, NSS 8. จากขอมูลเบื้องตน หากทานเตรียมตํารับยาฉีด Fluorouracil injection(single dose) ขนาด 50 mg/ml, 10 ml ใน วันขึ้นปใหม 2548 ขอใดผิด a) บรรจุ Fluorouracil Injection ในขวดแอมพูลสีชา b) ฉลากของตํารับ Fluorouracil injection สามารถเขียนวา “Exp.01/01/06” c) หากบรรจุใน vial ได และตองเติม preservative ในตํารับเพื่อใหสามารถใชมากกวา 1 ครั้ง d) หาก pH ของตํารับ Fluorouracil injection ที่เตรียมไดคือ 5.7 ควรปรับ pH ดวย NaOH e) ตํารับ Fluorouracil injection สามารถเตรียมแบบ IV/Admixture ได 9. ขอใดถูกตองเกี่ยวกับภาชนะบรรจุของตํารับ Fluorouracil injection a) ภาชนะบรรจุตามขอกําหนดของเภสัชตํารับ ไมสามารถทําใหปราศจากเชื้อโดยใชความรอนชื้น b) หากตัว Primary Packaging มีลักษณะใส ควรเก็บผลิตภัณฑสําเร็จรูปในกลองทึบแสง c) ภาชนะที่เภสัชตํารับกําหนดคือภาชนะบรรจุชนิดที่ผานกรรมวิธีที่ผิวเพื่อกําจัดดางแลว d) หากเลือกบรรจุในแอมพูล ไมจําเปนตองทําการทดสอบ Leaker test e) หากเลือกบรรจุใน vial ไมจําเปนตองทําการทดสอบ sterility test 10. การเตรียมตํารับ Fluorouracil Injection ขนาด 50 mg/ml(single dose) 10 ml เกี่ยวกับคา limited ของคา Bacterial endotoxins ขอใดถูกตอง a) ทดสอบ Bacterial endotoxins ใน 1 ภาชนะบรรจุได 160 USP Endotoxin unit แสดงวาตํารับนี้ตก มาตรฐานตามเภสัชตํารับ




MCQ

472

b) ทดสอบ Bacterial endotoxins ใน 1 ภาชนะบรรจุได 160 USP Endotoxin unit แสดงวาตํารับนี้ผาน มาตรฐานตามเภสัชตํารับ c) ทดสอบ Bacterial endotoxins ใน 10 มิลลิลิตรได 160 USP Endotoxin unit แสดงวาตํารับนี้ตก มาตรฐานตามเภสัชตํารับ d) ทดสอบ Bacterial endotoxins ใน 1 มิลลิลิตรได 160 USP Endotoxin unit แสดงวาตํารับนี้ผาน มาตรฐานตามเภสัชตํารับ e) ขอมูลไมเพียงพอ โรคมะเร็ง 1. ใหโครงสราง cisplatin

ก. เปนสารประกอบเชิงซอน ชนิด corordinate ของ platinum 2 ใชเปน anticancer durg ข. ใชไดผลดีทั้ง oral และ Parenteral ค. Cis isomer และ trans isomer ออกฤทธิ์เทากัน ง. 1.2 ถูก จ. 1.2.3 ถูก 2. ใหโครงสราง Nitrogen mustard

ก. เปน mechlorethamine hydrochloride ซึ่งใชเปน anticancer drug ข. ใชทาง oral ไมไดผล จึงเตรียมในรูปยาฉีดในรูปเกลือ hydrochloride ละลายน้ําได และเพิ่ม stability ของ ยา ค. Chlorine atom ไมเกี่ยวกับการออกฤทธิ์แตชวยเพิ่ม lipophilicity ง. 1.2 ถูก จ. 1.2.3 ถูก 3. ขอใดเปนกลไกออกฤทธิ์ของยาตานมะเร็งที่มีโครงสรางตอไปนี้ ก. เปน alkylating agent เขาทําลาย DNA ของมะเร็ง ข. เปน Folic acid antagonist ของการสังเคราะห nucleic acid ค. เปน Purine antagonist ของการสังเคราะห nucleic acid ง. เปน pyrimidine antagonist ของการสังเคราะห nucleic acid จ. แทรกตัวเขาระหวางการ DNA (interacting to DNA) 4. ถาเปนเภสัชกรในโรงพยาบาล พบใบสั่งแพทยที่สั่งยารักษาโรคมะเร็ง ซึ่งควรใหคําแนะนําแกแพทยใหทราบถึง drug interaction ของยาที่อาจทําใหเพิ่มระดับยารักษามะเร็งในกระแสเลือดสูง จนทําใหเกิดพิษได




MCQ

473

ก. tamoxifen + warfarin ข. encaptopurine + allopurinal ค. ………………………. ง. กรณีศึกษา 1. ยาใดปลอดภัยที่สุดสําหรับ teratogenicity ก. Erythromycin ข. Sulfadiazine ค. Gentamycin ง. Ciprofloxacin 2. ผูปวยที่มีอาการแพ penicillin อยางรุนแรง ควรระมัดระวังในการรักษาดวยยาอะไรตอไปนี้ ก. Cefazolin ข. Gentamicin ค. Clindamycin ง. Vancomycin จ. Cotimerazole 3. ขอใดเปนผลขางเคียงของ corticosteroid ยกเวน ก. Suppression of the pituitary ข. Increase susceptibility to infection ค. Peptic ulceration ง. Muscle hypertrophy จ. Physiological disturbances 4. ขอใดเปนผลจากการให opioid ในปริมาณสูง ก. Diarrhea, midriasis, hyperventilation ข. Hyperthermia, miosis, bradycardia ค. Convulsion, midriasis, hyperventilation ง. Coma, miosis, hyperventilation จ. Coma, miosis, respiration depression 5. เมื่อไดรับ ASA เกินขนาด จะเกิดอะไรขึ้น ก. ติดตามการรักษาอาการปวดขอวาทุเลาลง และเปนมากขึ้นหรือไม ข. ติดตามผลดูวามีอาการคลื่นไส อาเจียน ใจสั่นหรือไม ค. ติดตามผลดูอาการวามีปวดแสบทองหรือไม ง. ติดตามผลดูอาการวาวิงเวียน หูอื้อ เสียงดังในหูหรือไม จ. ติดตามผลดูอาการวาหนาแดง บวม มีหรือไม 6. aspirin มีขอหามใชในผูปวยขอใด ยกเวน ก. ในเด็กเล็กๆ ที่มีการติดเชื้อไวรัส ข. ผูปวยหอบหืด ค. ผูปวยที่มีแผลในกระเพาะอาหาร ง. ผูปวยกลามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน จ. ผูปวยโรคเลือดไหลไมหยุด Hemophillia 7. โดยทั่วไปเซลลในระยะใดของวงจรชีพมีความไวในการตอบสนองตอฤทธิ์ของยาตานมะเร็งมากที่สุด ก. G0-phase ข. G1-phase ค. S-phase ง. G2-phase จ.M-phase 8. วิธีการทํา recue โดยนํา Folic acid จากภายนอกเขาสูรางกายของผูปวยนั้นเกิดขึ้นเนื่องจากใชยาตานมะเร็งใด ก. MTX ข. 5FU ค. Vinca alkaloid ง. Cisplatin จ. Cyclophosphamide 9. anticancer ขอใดถูก metabolite โดยการ deamination ก. 6-meraptopurine ข. Cyclophosphamide ค. 5-FU ง. Cytarabine




474

MCQ

10. เมื่อใช Cyclophosphamide เปนยาตานมะเร็งจะตองเฝาระวังการเกิดอาการขางเคียงในผูปวยขอใดที่เปนฤทธิ์เฉพาะ ของยามากเปนพิเศษ ก. N/V ข. Dermatitis ค. Hemorrhagic cystitis ง. Alopecia จ. Agranulocyosis 11. Vincristine ก. เปนยาตานมะเร็งที่สกัดจากพืช ข. ออกฤทธิ์ยับยั้งเซลลมะเร็งโดยเปน antimetabolites ค. ทําใหเกิด drug-induce hepatitis ง. ไมทําใหเกิดอาการคลื่นไสอาเจียนและผมรวง จ. ไมกดการทํางานของไขกระดูก 12. ยาตอไปนี้ทุกกลุมใชในเคมีบําบัดมะเร็ง ยกเวน ก. alkylating agents ข. Vitamin D derivative ค. Antimetabolite ง. อัลคาลอยดจากพืช จ. สารจําพวกฮอรโมน 13. วัตถุประสงคของการใช Leucovolin รวมเมื่อใช Methotrexate ขนาดสูงรักษามะเร็ง บางชนิดเพื่อ ก. ชวยเพิ่ม uptake ของ MTX เขาสูเซลลมะเร็ง ข. ชวยเรงการแปรรูปของ MTX ที่ตับ ค. ชวยเรงการขับถายของ MTX ออกทางปสสาวะ ง. ชวยลดความเปนพิษของ MTX ตอเซลลปกติ 14. ผูปวยมะเร็งปอดไดรับการรักษาดวย Cistatin 100 mg/ml IV ในวันที่ 1-5 และ Vincristine 2 mg IV ซ้ําทุก 23 วัน ทาน คิดวาผูปวยรายนี้ควรจะไดรับยาตัวใดเพิ่มเติมมากที่สุดในระหวาง 1-2 วันแรกที่ไดรับการรักษา ก. Leucovoin-vitamin B12 ข. Metoclopramide ค. Morphine-NSAIDs ง. Prednisolone จ. G-CSF 15. ทานจะเลือกใชยาแกอาเจียนตัวใดในการบรรเทาอาการคลื่นไสใหไดผลดีในผูปวยที่ไดรับการรักษาดวยเคมีบําบัด ก. Chlorpomazine ข. Domperidone ค. Haloperidol ง. …etcloamide จ. Ondanzetron 16. ชายไทย เปนมะเร็งปอดชนิด SCCT ไดรับยา cisplatinum, vinblastin, etoproside ทุกๆ 28 วัน ทานคิดวา หลังจาก ไดรับยาในระหวาง 1-2 วันแรก คนไขควรไดรบั ยาอะไร ก. vitamin B12 ข. Metoclopamine ค. G. CSF ง…………………. จ …………………. 17. ยาที่ใชทั้งรักษามะเร็งและกดภูมิคุมกัน คือ ก. Cyclophosphamide ข............................... ค....................... ง........................... จ.............................. 18. ถาเปนเภสัชกรในโรงพยาบาล พบในใบสั่งยาของแพทยที่สั่งยารักษาโรคมะเร็ง ซึ่งควรใหคําแนะนําแกแพทยใหทราบ ถึง drug interaction ของยา ที่อาจทําใหเพิ่มระดับยารักษามะเร็งในกระแสเลือดสูงจนกระทั่งทําใหเกิดเปนพิษได ก. Tamoxifen-Warfarin ข. Mercaptopurine-allopurinal ค. Cisplatinum-Cimetidine ง. Methothexate-Phenobarbital จ. Doxoubicin-Tetracyclin 19. ผูปวยที่ไดรับ Ondansetron เพื่อตานการอาเจียนจากการไดรับยาตานมะเร็ง ก. กินยานี้กอนไดรับยาตานมะเร็ง 30 นาที ข. กินยานี้ทุกๆ 4 ชม. จนกวาจะหยุดยาตานมะเร็ง ค. ยานี้เปน antiemetic potent จึงใหหลังจากไดยาตานมะเร็งนาน 72 ช.ม. ง. ถูกขอ 1,2 จ. ถูกขอ 1, 2, 3




MCQ

475

20. โดยทั่วไปขอความที่เกี่ยวของกับการออกฤทธิ์และผลการออกฤทธิ์ของยาตานมะเร็ง ขอใดที่ไมถูกตอง ก. สวนใหญเปน antipoliferative agents ข. มีผลการออกฤทธิ์ตอเซลลมะเร็งเทากับเซลลปกติของรางกาย ค. มีฤทธิ์กดการทํางานของเยื่อบุกระเพาะอาหารและกดการทํางานของไขกระดูก ง. สวนใหญจะทําใหเกิดการคลื่นไสอาเจียน จ. มักทําใหเกิดภาวะวิกลรูปของทารกในครรภมารดา

21. จากโครงสรางของ DNA จากสวนใดของโครงสราง

Doxorubicin ที่เกิด intercalate

ก. Anthracycline ring ข. กลุม N ค. Methoxy ง. Hydroxyl จ. น้ําตาล glycoside 22. Doxorubicin ตองเก็บที่สภาวะ cool temperature ทานจะเก็บยาที่อุณหภูมิเทาใด ก. (-10)-(-25)˚C ข. 2-8˚C ค. 8-15˚C ง. 15-20˚C จ. 25-30˚C 23. Cisplatin ให 4 cycle (cycle ละ 28 วัน) เริ่มให 3 มิ.ย. 50 จะให cisplatin day 4 รอบ 2 วันที่เทาไร ก. 6 มิ.ย. ข. 10 มิ.ย. ค. 2 ก.ค. ง. 3 ก.ค. จ. 4 ก.ค.




MCQ

476

MCQ เรื่อง nutrition and Food supplements 1. คําใดตอไปนี้เปนคําสําคัญ(Key word) ของการบริบาลทางเภสัชกรรม ยกเวน ก. การใชยา(Drug therapy) ข. ความรับผิดชอบ(Responsibility) ค. คุณภาพชีวิต(Quality of Life) ง. ผลสําเร็จที่ตองการ(Definite outcome) จ. เภสัชกร 2. กิจกรรมใดตอไปนี้ที่ไมเปนการบริบาลทางเภสัชกรรม ก. การใหคําแนะนําเรื่องยา ข. การรายงานอาการไมพึงประสงคตอ 1 เดือน ค. การแกไขอาการไมพึงประสงค ง. การบริบาลและติดตามปรับเปลี่ยนสูตรอาหารที่ใหทางหลอดเลือดดํา จ. การวัดระดับยาพรอมการประเมินและปรับขนาดยาใหเหมาะสมกับผูปวยแตละราย 3. หนึ่งในปรัชญาของการใหการบริบาลทางเภสัชกรรมที่สําคัญ คือ ก. เภสัชกรเปนผูกระทํา ข. เนนโรงพยาบาลเปนแหลงปฏิบัติ ค. เนนรานยาเปนแหลงปฏิบัติ ง. ผูปวย/ผูใชยาเปนศูนยกลาง จ. เนนที่ผูปฏิบัติ(Practitioners) 4. ปจจัยสําคัญและจําเปนในการใหคําแนะนําเรื่องยา ก. กระบวนการ ข. องคความรูทางโอสถกรรมศาสตร ค. ทักษะการสื่อสาร ง. ข+ค จ. ก+ข+ค 5. องคความรูที่สําคัญและจําเปนในกิจกรรมการวัดระดับยา ก. เภสัชจลนศาสตร ข. เภสัชวิทยา ค. ชีวเคมี ง. อินทรีเคมี จ. ชีววิทยา 6. องคความรูที่สําคัญและจําเปนสุดในการบริการขอมูลทางยา ก. กระบวนการ ข. เภสัชศาสตร ค. แหลงขอมูลตาง ๆ ง. เภสัชวิทยา




7.

8.

9.

10.

11.

12.

477

MCQ

จ. เภสัชจลนศาสตร การวินิจฉัยทางการบริบาลทางเภสัชกรรม(Pharmaceutical Diagnosis) เปนการประเมินผูปวยเพื่อคนหาสิ่งใด ตอไปนี้ ก. ADRs ข. DRPs ค. DUE ง. TDM จ. TPN ปญหาจากยาไดแกสิ่งใดตอไปนี้ ก. ADR ข. DI ค. แพทยเขียนใบสั่งยาดวยลายมือไมชัดเจน ง. ก+ข จ. ก+ข+ค แพทยสั่งจายยาparacetamol syrup 1 ชอนโตะ(ตัวยา 360 มิลลิกรัม) ใหผูปวยชายไทยอายุ 25 ป การกระทํา ดังกลาวเปนปญหาจากยาประเภทใด ก. Wrong drug ข. Subtherapeutic ค. Overdosage ง. ADR จ. การสั่งยาโดยไมมีขอมูลทางวิชาการใหใชได(Invalid indication) ผูปวยหญิงไทยอายุ 25 ป เปนโรคหัวใจรูมาติกไปหาทันตแพทยเพื่อถอนฟนผุ แตทันตแพทยลืมใหยาปฏิชีวินะ แกผูปวยกอนการถอนฟน การกระทําดังกลาว จัดเปนปญหาจากยาขอใดตอไปนี้ ก. Untreated indication ข. Wrong drug ค. Improper drug ง. Subtherapeutic จ. Invalid indication ผูปวยรายหนึ่งไดรับยาทางปาก แตอาการผูปวยไมดีขึ้น จําเปนตองเปลี่ยนวิธีการใหยาแกผูปว ยโดยใหทาง หลอดเลือดดํา(Intravenous) แตผูใหไมไดปรับขนาดให ยังคงใหขนาด(Dose) เดิมที่ใหทางปาก การกระทํา ดังกลาวจัดเปนปญหาจากยาขอใด ก. Wrong drug ข. Improper drug ค. Subtherapeutic ง. Overdosage จ. Invalid indication ผูปวยรายหนึ่งมีโรคความดันโลหิตสูงประจําตัว แพทยสั่งยาลดความดันโลหิตสูงใหไปรับประทาน แตผูปวยไม ยอมรับประทานเนื่องจากตนเองรูสึกวาตนไมเปนอะไร ไมมีอาการแสดงใด ๆ การกระทําดังกลาวจัดเปนปญหา จากยาขอใด




478

MCQ

ก. Untreated indication ข. Non adherence ค. Subtherapeutic ง. Improper drug จ. Invalid indication 13. ในกรณีดังกลาว(ขอ12) เภสัชกรควรใหกิจกรรมทางคลินิกอะไรตอไปนี้เพื่อแกไขปญหาดังกลาว ก. Drug dispensing ข. การบริการขอมูลยา ค. Patient counseling ง. การวัดระดับยา จ. การดูปฏิกิริยาระหวางยา 14. ผูปวยรายหนึ่งไดรับยาฉีด(Intravenous) ขณะรับการรักษาในโรงพยาบาลระยะหนึ่ง เมื่ออาการดีขึ้นมาก แพทย จึงเปลี่ยนการใหยา โดยการรับประทานแทน แตไมไดปรับขนาดยา ยังคงใหขนาดเดิมที่ใหทางหลอดเลือด ก. Wrong drug ข. Improper drug ค. Subtherapeutic ง. Overdosage จ. Invalid indication 15. เภสัชกรในรายาจายยาbisacodylใหลูกคาลดความอวน การกระทําดังกลาวจัดเปนปญหาจากยาขอใด ก. Wrong drug ข. Improper drug ค. Subtherapeutic ง. Overdosage จ. Invalid indication สถานการณผูปวยหญิงไทยอายุ 35 ป รูปรางอวนมาที่โรงพยาบาลตองการไดยาลดน้ําหนักจากแพทย ผูปวยเลาวาเคย ซื้อยาลดน้ําหนักมากอนหนานี้แตพอหยุดรับประทานพบวาน้ําหนักขึ้นมากกวาเดิมจึงกลัววาอาจเปนอันตรายตอรางกาย แพทยแนะนําใหควบคุมอาหาร อกกําลังกายและจายยาOristatใหแกผูปวย 1. ปญหาสุขภาพตอไปนี้มักเกิดพรอมกับโรคอวน ขอใดผิด 1. ความดันโลหิตสูง 2. ภาวะไขมันผิดปกติในเลือด 3. โรคหลอดเลือดแดงเลี้ยงหัวใจตีบตัน 4. กระดูกและขอเสื่อมในlower extremities 5. โรคอัลไซเมอร 2. แพทยสั่งใชยาOristatสําหรับผูปวยรายนี้ อยากทราบวายานี้ออกฤทธิ์อยางไร 1. ดักจับไขมันในทางเดินอาหาร 2. ออกฤทธิ์กดความอยากอาหาร 3. เพิ่มการเมตาบอลิซึมไขมันในเซลล 4. ยับยั้งเอนไซมยอยไขมันในทางเดินอาหาร 5. ยับยั้งเอนไซมHMG coA reductase




479

MCQ

3. ผูปวยควรรับประทานอาหารในขอใด 1. สมเขียวหวาน คอมหมูยาง ขาวเหนียว 2. ชมพู ปลาเผา แกงหนอไม 3. มะมวงสุก ผัดกระเฉดหมูกรอบ ขาวตม 4. ทุเรียน แกงเลียง ขาวสวย 5. กลวยหอม ไอศกรีม ไกทอด 4. เมื่อคํานวณคาBody Mass Index(BMI) ของหญิงผูนี้พบวามีคา 30 kgm3 หมายความวาอยางไร 1. น้ําหนักนอยกวาปกติ 2. น้ําหนักตัวเหมาะสม 3. น้ําหนักเกินแตไมมาก 4. มีภาวะอวน 5. มีภาวะอวนรุนแรง ผูปวยเลาวาปจจุบันรับประทานผลิตภัณฑเสริมอาหารประเภทลดน้ําหนัก เชนแคปซูลพริก ชาเขียว รวมทั้งครีมพริกทาลด ไขมันตามรางกาย 5. เมื่อน้ําพริกมาเตรียมในรูปแบบครีมทาผิวลดไขมันและประเมินความคงตัว ขอใดเปนวิธีที่ไมเหมาะสมมากที่สดุ 1. นําไปปนเหวี่ยงที่ความเร็วรอบ 3.750 รอบ/นาที เปนเวลา 5 ชั่วโมง 2. นําไปเก็บไวที่อุณหภูมิ 180 C เปนเวลา 12 ชั่วโมง 3. นําไปเก็บไวที่อุณหภูมิ -5 C สลับกับ 40 C ทุก ๆ 24 ชั่วโมง เปนจํานวน 24 รอบ 4. นําไปเก็บไวที่อุณหภูมิ 4 C,25 Cและ45 Cเปนเวลา 6 เดือน 5. นําไปเก็บไวที่อุณหภูมิ 25 C เปนเวลา 2 ป 6. ขอมูลขอใดมีความจําเปนนอยที่สุดในการนําพริกมาบรรจุในแคปซูลเพื่อรับประทาน 1. Solubility 2. Angle of repose 3. Capsule’s sixe and volume 4. Tap density 5. Therapeutic dose 7. สารสําคัญที่พบมากในพริกคือสารชนิดใด 1. Catechin 2. Caffeine 3. Capsaicin 4. Cannabinoids 5. Cinnamaldehyde 8. จากปฏิกิริยาการเปลี่ยนแปลงสารAไปเปนสารBซึ่งทั้งAและBตางก็เปนสาระสําคัญในชาเขียวปฏิกิริยาที่เกิดขึ้น เรียกวาปฏิกิริยาอะไร 1. Epimerization 2. Isomerization 3. Mutarotation 4. Oxidation 5. Reduction




480

MCQ

9. ผูปวยเปนคนชนบทยากจน ตองการใชยาสมุนไพรลดความอวนที่ไดผลที่สุดทานจะแนะนําขอใด 1. บุกสําเร็จรูป ลดลายน้ํากิน และหญาหนวดแมว ชงน้ําดื่มตางน้ํา 2. ดอกคําฝอย ชงดื่มตางน้ําและน้ําทับทิมดองน้ําผึ้ง ดื่มกอนอาหาร 3. ใบหรือฝกมะขามแขก ชงน้ํารอน ดื่มกอนนอน และแมงลักละลายน้ํากินกอนอาหาร 4. ใบรางจืดแหง ตมดื่มตางน้ําและใบขี้เหล็กออน ตมกับน้ําดื่มตอนเขาหรือกอนอาหารเชา 5. ใบ ดอกชุมเห็ดเทศ ตมน้ําดื่มและมะระขี้นก รับประทานเปนอาหาร 10. ความอวนในอดีตหรือในบางสังคม อาจไมใชปญ  หาของสังคม และไมใชปญหาสุขภาพ ในสังคมปจจุบันความอวน เปนปญหามากขึ้น ขอใดไมใชปจจัยทางสังคมที่มีความสัมพันธกับการทําใหอวนเปนปญหามากขึ้น 1. พันธุกรรม 2. พฤติกรรมการบริโภค 3. แหลงและชองทางการจําหนายอาหาร 4. บทบาทของบริษัทยาลดความอวน 5. อิทธิพลจากดารา นักรอง นางแบบ แบบทดสอบเกี่ยวกับวิตามิน แรธาตุและอาหารเสริม 1. สาเหตุของผมรวม,เล็บเปราะ เนื่องจากขาดวิตามินและแรธาตุ ยกเวน ก. Vitamin B6 ข. Vitamin A ค. Vitamin D ง. Biotin จ. Zinc 2. วิตามิน แรธาตุที่เพิ่มความสดใสใหผิวพรรณยกเวน ก. Vitamin E ข. Vitamin C ค. Magnesium ง. Zinc จ. EPO(Evening Primrose Oil) 3. วิตามิน แรธาตุขอใดที่เหมาะสมกับการออกกําลังกายมากที่สุด ก. Vitamin K,Calcium,Vanadium ข. Vitamin D,Calcium,Nikel ค. Calcium,Magnesium,Potassium ง. Calcium,Magnesium,Potassium จ. Iodine,Copper,Selenium 4. จากขอที่ 3 หมวดอาหารใดที่พบแรธาตุ วิตามินเหลานั้นมากที่สุด ก. เนื้อสัตว,อาหารทะเล,เครื่องใน ข. ปลาตัวเล็กตัวนอย,ผักบร็อคโครี่,กลวย ค. ธัญพืช,ถั่วเหลือง,โยเกิรต ง. ชาเขียว,โสมCo-enzymeQ10 จ. น้ํามันตับปลา,น้ํามันปลา,ปลา




481

MCQ

5. ขอใด ไมใชขอควรปฏิบัติในการรับประทานวิตามิน อาหารเสริม ก. ออกกําลังอยางตอเนื่อง อยางนอย 30 นาทีทุกวัน ข. ดื่มน้ําบริสุทธิ์ ปริมาณ 2 ลิตร ตอวัน ค. ควรรับประทานหลังมื้ออาหารหรือพรอมมื้ออาหาร ง. การรับประทานชวงเวลากอนนอนเหมาะสําหรับวิตามินและแรธาตุที่บํารุงผิว จ. ควรรับประทานผักใบเขียว,ผลไมควบคูทุกวัน สถานการณ สุดารัตนเปนเภสัชกรรานยาแผนปจจุบันแหงหนึ่ง ปญหาที่พบในรานก็คือ ตองการเก็บผลิตภัณฑเขาบนชั้น โดยแยกกันระหวางผลิตภัณฑเสริมอาหารและยา พบวามีผลิตภัณฑบางชนิดที่ไมสามารถแยกไดวาเปนอาหารหรือยา 1. ทานคิดวาผลิตภัณฑชนิดใดที่กอใหเกิดปญหานี้ ก. Ginkgo,มีTanakan เปนยาชวยเพิ่มการไหลเวียนของเลือด ข. Chitosan ค. Hydroxyl citric acid ง. Medium chain triglyceride oil จ. Conjugated linoleic acid 2. ถาทานเปนสุดารัตนทานจะใชเกณฑขอใดในการจําแนกผลิตภัณฑ ก. ราคา ข. ขอบงใช ค. Dosage form ง. ขนาดที่ใช จ. เลขสารบบอาหาร 13 หลัก 3. ชวงสายมีหญิงคนหนึ่งเขามาในราน เพื่อขอซื้อยาลดน้ําหนัก สูง 145 ซม. และมีน้ําหนัก 61 กก. จะมีคาดัชนี เทาใด(BMI) ก. 26 ข. 27 ค. 28 ง. 29 จ. 30 4. หญิงสาวดังกลาวนําตัวอยางยาซึ่งบรรจุในซองยาที่มีไปพบแพทยที่โรงพยาบาล เพื่อปรึกษาเรื่องยาลดน้ําหนัก Phentermine โดยบอกวาเมื่อเธอรับประทานยาดังกลาวแลวมีอาการขางเคียง ทานคิดวาอาการขางเคียงดัง กลาวคือ ก. ปวดแสบกระเพาะ ข. นอนไมหลับ หัวใจเตนเร็ว ค. ซึมเศรา เหงาหงอย ง. ปวดกลามเนื้อ จ. ความดันโลหิตต่ํา 5. เภสัชกรสามารถจายยาphentermineไดหรือไม เพราะเหตุใด ก. ได ถามีใบสั่งแพทย เพราะเปนยาควบคุมพิเศษ ข. ได ถามีใบสั่งจากแพทย เพราะเปนยาเสพติดใหโทษประเภทที่ 2 ค. ถึงแมจะมีใบสั่งแพทยก็จายไมได เนื่องจากเปนวัตถุออกฤทธิ์ตอจิตและประสาทประเภท2




482

MCQ

6. กลไกการออกฤทธิ์ของphentermineคือ ก. ออกฤทธิ์กระตุนระบบประสาทสวนกลาง ข. ยับยั้งการทํางานของเอนไซมไลเปส ค. เพิ่มการเผลผลาญของไขมันสวนเกิน ง. เพิ่มอัตราการเกิดthermogenesis 7. ขอหามใชของphertermineคือ 8. หญิงสาวคนหนึ่งมีคนแนะนําใหลองใชผลิตภัณฑเสริมอาหารชนิดนี้ไปถามเภสัชกร ทานคิดวาผลิตภัณฑเสริม อาหารดังกลาวคืออะไร ก. conjugated linoleic acid ข. chitosan ค. hydroxyl citric acid ง. Catechin 9. ผลิตภัณฑเสริมอาหารในขอใดมีคุณสมบัติคลายdietary fiber ก. chitosan ข. evening primrose oil ค. collagen ง. conjugated linoleic acid จ. Lecitin 10.ขอใดถูก 1. อนุพันธของnicotinamideใชdepressระบบการหายใจ 2. อนุพันธของnicotinamideใชstimulateระบบการหายใจ 3. CNS stimulantเหมือนAmphetamine 4. ใชแทนnicotinamide 5. ถูกทั้ง 1,2,3,4 11.บุคคลที่รับประทานอาหารมังสวิรัติมีโอกาสขาดเหล็กไดเนื่องจาก 1. ในอาหารมังสวิรัติมีเหล็กในรูปheme-iron มาก 2. สารphytateในอาหารรบกวนการดูดซึมเหล็ก 3. เหล็กจะพบไดจากอาหารที่มาจากเนื้อสัตวเทานั้น 4. วิตามินซีจากผัก+ผลไมลดการดูดซึมเหล็ก 12.เกลือแรขอใดผิด 1. ถาขาดสังกะสีจะทําใหมีอาการอวัยวะเพศไมเติบโตตามวัยและแผลหายชา 2. ควรเสริมไอโอดีนแกเด็กที่ปองกันฟนผุ โดยใหผสมกับน้ําความเขมขน 1 ตอลาน 3. แคลเซียมและฟอสฟอรัสเปนเกลือแรที่สําคัญ เปนสวนประกอบของกระดูกและฟน 4. ถาขาดทองแดงจะทําใหเปนโรคโลหิตจาง 5. ถาขาดไอโอดีนทําใหเปนโรคคอพอก 13.หมูF unctionใดของascorbic acid ที่ทําใหมีฤทธิ์เปนกรด 3. Hydroxyl group ที่ตําแหนง 5 1. Hydroxyl group ที่ตําแหนง 1 4. Hydroxyl group ที่ตําแหนง 3,4 2. Hydroxyl group ที่ตําแหนง 1,5 5. Ketone ที่ตําแหนง 2




MCQ

483

MCQ เรื่อง PK 1. ขอดีของการให IV infusion ที่กําหนดอัตราการไหลของยาไวแนนอน A ใหรวมกับน้ําเกลือได B สามารถปรับใหเหมาะสมกับผูปวยแตละรายโดยการปรับ infusion rate C ใหไดกับยาทุกชนิดยกเวนยาที่มี narrow therapeutic range ก. A ข. B ค. A,B ง. B,C 2. ขอใดไมใชลักษณะของ one compartment model ก. รางกายมีสวนเดียว ข. ยากระจายตัวเร็วมาก ค. ยาที่มีการกระจายไปตามสวนตางๆ ของรางกายไดไมเทากัน ง. ระดับยาในเลือดเทากับระดับของยาในเนื้อเยื่อ จ. ยาถูกขับออกแบบ first order 3. ขอใดไมมีผลเปลี่ยนแปลง dissolution ของยา ก. complexation ของยา ข. pH ค. excipient อื่น ๆ ในตํารับ ง. blood flow ที่ทางเดินอาหาร จ. aqueous solubility ของยา 4. ขอใดมีความสําคัญนอยที่สุดในการพิจารณา bioequivalence ก. ยาที่มี narrow therapeutic ข. ยา potent drug ค. ยาที่มีการละลายต่ํา ง. ยาที่มี disintegration time ต่ํา จ. ยาที่ใหแกผูปวยในขนาดเทากัน แตเปนยาตางบริษัทกัน ใหผลในการรักษาที่ตางกัน 5. ขอใดไมใชเหตุผลในการทํา TDM ก. Therapeutic index แคบ ข. Multiple compartment ค. Non linear ง. Therapeutic index เพิ่มขึ้นหรือลดลงแลวเกิดอันตราย จ. ใชยาตามหมอสั่งหมอหรือไม 6.ขอใดเปนกระบวนการที่เกิดขึ้นเมื่อยาเขาสูรางกาย ก. Adsorption Distribution Metabolism Elimination ข. Adsorption Distribution Metabolism Excretion ค. Absorption Distribution Metabolism Excretion ง. Absorption Distribution Metabolism Elimination


จ.

A,B,C



484

MCQ

7.ขอใดผิดเกี่ยวกับ absorption ก. การใหยาอมใตลิ้นบางชนิดเพื่อลด first pass effect ข. First pass effect เกิดเฉพาะกับยาที่มี hepatic extraction ration สูง ๆ ค. Gastric emptying มีผลตอ rate และ extent ของการดูดซึม ง. การฉีดยาเขากลามในที่ตางกันมีผลตอ rate และ extent ของการดูดซึม จ. การฉีด IV bolus ทําใหเกิดผลไมพึงประสงคที่รุนแรง 8.แหลงขอมูลใดไมนํามาทํา bioavailability ก. Urine data ข. Plasma data ค. Clinical sign ง. Pharmacologic effect จ. ไมมีขอใดถูก 9.ทําไมตองติดตาม digoxin A Therapeutic index แคบ B Two compartment C ระดับยาในเลือดสัมพันธกับบริเวณที่ออกฤทธิ์ ขอใดถูก ก. A ข. B ค. C ง. A,C จ. A,B,C 10.Drug Clearance คืออะไร A ปริมาตร plasma ที่ทําใหปราศจากยาตอ 1 หนวยเวลา B Cl = Q x ER C Cl = KU ก. A ข. B ค. C ง. A,C จ. A,B,C 11.ผูปวยอายุ 20 ป น้ําหนัก 45 กิโลกรัม t1/2 = 10 ชั่วโมง dose เริ่มแรก 120 mg ถาการกําจัดยา = 40% ใชเวลาเทาไร ก. 3.5 ชั่วโมง ข. 4 ชั่วโมง ค. 4.4 ชั่วโมง ง. 7.4 ชั่วโมง จ. 8.5 ชั่วโมง 12.ขอใดถูกตองในการใหยาแบบ multiple dose A ระยะเวลาที่ยาถึง steady state ขึ้นกับ elimination t1/2 ของยา B ถาระยะเวลาใหยานานขึ้น ระดับยาในเลือดจะมากขึ้นดวย C คาเฉลี่ยของระดับยาในเลือดที่ steady state ขึ้นกับ absorption rate constant ก. A ข. B ค. C ง. A,C จ. A,B,C 13.ผูปวย CHF c HT มีอาการ N/V เบื่ออาหาร นาจะเกิดจากอะไร ก. HT ข. Renal impairment ค. HCTZ ง. Digoxin toxicity จ. CHF 14.ปจจัย สาเหตุที่ทําใหเกิดอาการขางตน คือ A Hypokalemia B Renal impairment C Hyponatremia ก. A ข. B ค. C ง. A,B จ. A,B,C




MCQ

485

15.Two compartment model มีคา β มากกวา/นอยกวา α จากสมการ C1 = Ae-αt + Be-βt สามารถอธิบายไดวา ระดับยาในพลาสมาจะมีการลดลงแบบไบเอกซโพเนนเชียล ซึ่งการลดลงประกอบดวย 2 สวน คือ สวนแรกจะมีการ กระจายของยาเกิดขึ้นเปนสวนใหญ และสวนที่ 2 จะมีการกําจัดยาเปนหลัก ดังนั้น ในภาพรวม α เปนตัวกําหนดอัตราการ กระจาย และ β เปนตัวกําหนดอัตราการกําจัดยา จึงอาจเรียกไดวา α เปนคาคงตัวของอัตราการกระจาย และ β เปนคา คงตัวของอัตราการกําจัดยาออกจากรางกาย โดยปกติแลว ยาจะกระจายออกจากเลือดเร็วกวาการกําจัดยา จึงทําให α ของยาสวนใหญจึงมีคามากกวา β 16.ผูปวย ได multiple dose ทําอยางไรใหยาไดประสิทธิภาพ ไมเกิด SEs A ปรับขนาดยา B ปรับ t1/2 C ปรับความถี่ในการใหยา ก. A ข. B ค. C ง. A,B จ. A,B,C 17.ขอใดถูกตองเกี่ยวกับ pharmacokinetic A ความสัมพันธระหวางระดับความเขมขนของยาในเลือดกับการตอบสนองตอยาของผูปวย B ความสัมพันธระหวางระดับความเขมขนของยาในเลือดกับเวลา เพื่อนํามาปรับขนาดยาให เหมาะสมกับ ผูปวย C ความสัมพันธระหวางระดับความเขมขนของยาในเลือดกับผลการรักษา ก. A ข. B ค. C ง. A,B จ. A,B,C 18.ขอใดมีผลกระทบนอยที่สุดตอ Hepatic clearance ของยาที่มี Low Hepatic Extraction ratio เปนกรดออนและมี protein binding 90% ก. เชื้อชาติ ข. Enzyme inducer ค. Hepatic blood flow ง. Serum albumin จ. ไดรับยาที่เปนกรดออนที่มี protein binding 19.กราฟใดเปน Non linear ก. ข. ค. C

lnC dose

ง.

t

จ. C

C t

C t


t



486

MCQ

20.ศึกษา bioavailability ของ Theodur® หลังการให Theodur® โดยการรับประทาน ขนาดยา 250 mg และ Aminophylline 250 mg (80% Theodur®) IV infusion เปนเวลา 15 นาที มีคา parameter ตางๆ ดังนี้ ยา/รูปแบบยา AUC0- α ® Theodur PO 68.8 µg hr/ml Aminophylline 250 mg (80%theophylline)IV inf . 72.6 µg hr/ml ® Systemic bioavailability Theodur มีคาเทาไร ก. 46 ข. 59 ค. 68 ง. 76 จ. 95 21.ยามีคา Elimination half life 6 hr ผูปวยมี Vd 20% ของน้ําหนักตัว ตองการใหระดับยาอยูในชวง 5-15 µg /ml โดยให ทาง iv แกผูปวย ผูปวยน้ําหนัก 75 kg ทุก 8 hr จงหาความเขมขนของยาที่ steady state ก. 2 ข. 5 ค. 10 ง. 15 จ. 20

22.ผูปวยอายุ 40 ป หนัก 70 กิโลกรัม ไดรับยา IV infusion ยามี t1/2 = 2 hr Vd = 1 L/kg ยาใหผลการรักษาเมื่อ conc. = 12 mg/L ยาบรรจุใน ampule ขนาด 5 ml conc. 150 mg/ml จํานวน 14 ampules ใหหา infusion rate (ko) 23.ผูปวยชายไทยอายุ 20 ป น้ําหนัก 50 กิโลกรัม ไดรับยาที่มี elimination t1/2 = 6 hr ขนาด 200 mg IV bolus single dose มีจลนศาสตรเปน 1st order ยาจะถูกกําจัดออกจากรางกายกี่ % ใน 24 hr ก. 6.25 % ข. 11.xx % ค. 12.xx% ง. 75.xx% จ. 93.75%

24. ผูปวยอายุ 20 ป น้ําหนัก 45 กิโลกรัม t1/2 = 10 ชั่วโมง dose เริ่มแรก 120 mg ถาการกําจัดยา = 40% ใชเวลาเทาไร ก. 3.5 ชั่วโมง ข. 4 ชั่วโมง ค. 4.4 ชั่วโมง ง. 7.4 ชั่วโมง จ. 8.5 ชั่วโมง

25.ผูปวยหญิง 28 ป หนัก 45 กิโลกรัม ไดรับยา antibiotics ซึ่งถูกดูดซึมได 80% มี plasma protein binding 60% Vd = 0.6 L/kg elimination t1/2 =10 hr ยาถูกขับออกทางปสสาวะในรูปเดิม 55% คา MIC ของยา = 25-30 µg/ml ถาให ผูปวย ทานยาทุก 6 hr จะตองใช Maintenance Dose เทาไร




MCQ

487

MCQ เรื่อง เภสัชภัณฑ์ 1. มีปจจัยอะไรที่ไมมีผลตอการออกฤทธิ์ในดาน onset และ duration ของยา 1 Volatility ของยา 2 route of administration ของยา 3 metabolism ของยา 4 structure ของยา (ชนิดของ oxide ของ nitrogen) 5 ปริมาณ alcohol ที่มีในยา 2. ปวยมีผื่นขึ้นผิวหนาตองการใช topical steroid จะ เลือก topical steroid ที่อยูในยาขี้ผึ้งชนิดใดที่เหนอะหนะ นอยที่สุด 1 Hydrocarbon base 2 Oleaginous base 3 Absorption base 4 O/W emulsion base 5 W/O emulsion base 3. topical steroid ควรมีการไหลเปนแบบใดจึงจะ เหมาะสมกับยา 1 Psuedoplastic flow 2 Psuedoplastic flow with thixotropy 3 Dilantant flow with thixotropy 4 Antithixotropy 5 Newtonium flow 4. ขอใดผิดเกี่ยวกับคุณสมบัติของยาพื้น 1 liquid paraffin เปน solvent 2 PG เปน lubricant 3 SLS เปน emulsifier 4 White soft paraffin เปนวัตภาคน้ํามัน 5. เภสัชกรที่มีหนาที่คัดเลือกยาที่ดีใหแกโรงพยาบาล เรื่องราคายาออก ทานจะกําหนดคุณลักษณะของยา โดย มี Enalapril ที่ใชเปนเกณฑในการคัดเลือกยา ยกเวน 1 กําหนดคา dissolution 2 กําหนดสีของยาเม็ด 3 กําหนดปริมาณ Active ingredient


4 กําหนดขีดจํากัด (limit) ของ Enalaprilat 5 กําหนดขีดจํากัด (limit) ของ piperazine diketone 6. กลุม Angiotensin-converting enzyme (ACE) inhibitor ตัวหนึ่งมีปญหา PH ในกระเพาะอาหาร และมี การดูดซึมไมดีที่ลําไสเล็ก ทานควรจะพัฒนาอยางไรใหมี ประสิทธิภาพในการรักษาดีที่สุด 1 Soft elastic capsule 2 Enteric coating tablet 3 Plastic natrices tablet 4 Gastric floating tablet 5 Methods unit tablet 7. สารใดตอไปนี้ไมพบในตํารับยาหยอดจมูก 1 Preservative 2 Coloring agent 3 Buffering agent 4 Antioxidant 5 Toxicity adjusting agent 8. ตามใบสั่งแพทยสั่งจายยา ephedrine 0.5% แตใน หองยามี ephedrine 1.0% ทานจะเตรียมยาอยางไรใหได ตามใบสั่งแพทย 1 นํา ephedrine 1.0% 2.5 ml เจือจางดวยน้ํา 2.5 ml 2 นํา ephedrine 1.0% 2.5 ml เจือจางดวย NSS จน ครบ 5 ml 3 นํา ephedrine 1.0% 2.5 ml เจือจางดวย acetate buffer 2.5 ml 4 นํา ephedrine 1.0% 2.5 ml เจือจางดวยน้ําจนครบ 5 ml 5 นํา ephedrine 1.0% 2.5 ml เจือจางดวย NSS 5 ml 9. เมื่อนํายาเม็ดจํานวน 10 เม็ด มาทําการควบคุม คุณภาพในหัวขอ uniformity น้ําหนักเฉลี่ยของเม็ดยา เทากับ 125 mg คา S (Sample standard deviation) RSD (relative standard deviation) จะเทากับเทาไหร 1 2%


Comprehensive Pharmacy Review 2 3% 3 4% 4 5% 5 6% 10. ถาสีของเม็ดยา aspirin มีลักษณะดาง เรียกการเกิด ความไมสม่ําเสมอของสีนี้วา 1 faking 2 paling 3 picking 4 mottling 5 capping 11. Calamine lotion ควร test อะไร ยกเวน 1 sedimentation rate 2 redispersion 3 microbial test 4 neutral acid test 12. ยาระบาย 60 กรัม ละลาย 1 ซอง/น้ํา 1 แกว (240 มล.) ใหทานครัง้ ละ 15 กรัม 1 2 tbsp 2 4 tbsp 3 6 tbsp 4 8 tbsp 5 12 tbsp 13. ผลของการทดสอบใดที่ทําใหมั่นใจประสิทธิภาพของ การรักษาของยาเม็ดรูปแบบ enteric coat 1 ทดสอบในกรดเปนเวลา 2 ชม.แลวปลอยยา< 10% แลวทดสอบ Buffer 6.8 เปนเวลา 45 นาที แลว ปลดปลอย > 80% 14. จากคาการละลายที่กําหนดให ขอใดควรเตรียมเปน ยาฉีด 1 Erythromycin 2.1 mg/ml 2 Erythromycin estolste 0.16 mg/ml 3 Erythromycin ethylsuccinate very slight soluble 4 Erythromycin stearate 0.33 mg/ml 5 Erythromycin stearate 200 mg/ml 15. ขอใดผิดเกี่ยวกับการเตรียมยาเม็ดดวยวิธี wet granulation


488

MCQ 1 ชวยลดปญหาเรื่อง content uniformity ของยา ที่มีความแรงสูง (potent drug) 2 ยาที่นํามาเตรียมตองไมไวตอ ปฏิกิริยา hydrolysis 3 ไมตองใชแรงตอกอัดสูงเหมือนวิธี direct compression 4 การควบคุมขนาดแกรนูลทําโดยนํามาแรง 5 สามารถเติมสารหลอลื่นในขั้นตอนกอนทํา แกรนูลได 16. เนื่องจากยามีรสชาติและกลิ่นไมดี รวมทั้งตองการให ไปดูดซึมที่ลําไสเล็ก ดังนั้นควรทํายาในรูปแบบใด 1 plain tablet 2 film coated tablet 3 sugar coated tablet 4 enteric coated tablet 5 chewable coated tablet 17. หากบริษัทยาตองการหาอายุการใชยาชั่วคราวของ ยาในรุนที่เริ่มผลิตครั้งแรก ขอใดไมใชขอมูลที่นํามาใช 1 Arrhenius Equation 2 ปริมาณสารที่เกิดจากการสลายตัวของ สารสําคัญ 3 ปริมาณสารสําคัญ 4 อัตราการสลายตัว 5 อันดับของปฏิกิริยาการสลายตัว 18. ถากําหนดใหตัวยารักษาวัณโรคตัวหนึ่งมีคุณสมบัติ ดังนี้ - ความแรงของยาคือ 100 mg ตอเม็ด - ผงยามีคุณสมบัติในการไหล (flowability) และ การยึดเกาะ (compressibility) ไมดี - ทนตออุณหภูมทิ ี่สูงกวา 150 องศาเซลเซียส ได - ไมไวตอปฏิกิรยิ า hydrolysis - ไมทนตอกรดในกระเพาะอาหาร วิธีการเตรียมยาเม็ดในขอใดที่ไมควรเลือกใช 1 wet granulation 2 dry granulation 3 direct compression 4 film coating 5 enteric coating



489

19. ขอใดผิดเกี่ยวกับการผลิตยาแคปซูล rifampicin 1 ชวยกลบกลิ่น และรสที่ไมดีของตัวยา 2 จําเปนตองมีสารชวยยึดเกาะ (binder) 3 ผงยา และสารชวยควรมีคุณสมบัติใน การไหลที่ดี 4 ไมเหมาะในการบรรจุผงยาที่ละลาย น้ําไดดีมากๆ 5 มีการควบคุมคุณภาพเชนเดียวกับยา เม็ด 20. ผูปวยสอบถามเภสัชกรเรื่องการเก็บยาที่ไดรับจาก แพทย ซึ่งจะนําไปใชที่บาน ยาที่ไดบรรจุในขวดพลาสติก แบงบรรจุ จํานวน 60 เม็ด ใชรับประทานวันละ 1 เม็ด ฉลากยาของบริษัทผูผลิต ระบุใหเก็บใน “Cold place” เภสัชกรเปดดู monograph ของยาตัวนี้ พบวาไมมีระบุ ขอมูลอื่นเพิ่มเติม เภสัชกรควรแนะนําใหเก็บยาไวที่ใด 1 กระเปาถือ 2 ชองแข็ง (freezer) ของตูเย็น 3 ตูเย็นชองธรรมดา 4 ตูยาสามัญประจําบาน 5 ตูกับขาว 21. พัฒนาสูตรโครงสรางของ Levonogestrel ที่ตําแหนง 17 โดยการทําปฏิกิริยา จะมีเภสัชจลนศาสตรอยางไร 1 ไมถูกดูดซึมในทางเดินอาหาร 2 ถูกทําลายในทางเดินอาหารเร็วมาก 3 คาครึ่งชีวิตสั้นลง 4 ออกฤทธิ์ไดนานขึ้น 5 ถูกขับในรูปไมเปลี่ยนแปลง 22. การควบคุมคุณภาพ Levonogestrel 0.75 mg โดย นํายา 20 เม็ด ละลายดวยตัวทําละลาย กรองแลวนํามา วิเคราะหปริมาณดวยเทคนิค HPLC Levonogestrel ความเขมขน 0.15 mcg/ml ไดผลการทดลองดังตาราง 1 2 3 average SD Standard 125000 124000 124500 124500 5 sample 128000 128500 127500 12800 5 คา Labeled amount ของ Levonogestrel มีคาเทาใด 1 98.8 2 99.8 3 100.8


MCQ 4 101.8 5 102.8 23. ขอใดกลาวถึงยาชนิดเม็ดเคลือบฟลม Ibuprofen ได ถูกตอง ก.มีน้ําหนักหลังเคลือบฟลมขึ้น 2 เทา ข.รูปรางคงเดิมหลังเคลือบ ค.เคลือบเพื่อใหมีผลตอการปลดปลอยยา ง.เคลือบไดเฉพาะฟลมใส ไมมีสี 24. ถาทานพบวายาเม็ด Paracet. มีการแยกตัวออกเปน ชั้น แกปญหาดังกลาวอยางไร ก.ใหใช punch ที่มีความโคงมาก (deep concave punch) ข.ใหใช die ที่มีชองดานบนใหญกวาดานลาง ค.ลดความเร็วในการตอกลง ง.เติมสารพวก hygroscopic ลงไปเพื่อไมให แกรนูลชื้นเกิน จ.อาจเพิ่มปริมาณสารยึดเกาะเพื่อใหแกรนูลจับ กันไดดี 25. หากตองการตั้งตํารับยาที่ออกฤทธิ์ไดนาน 1 เดือน ควรตั้งตํารับยา ก.ยาเม็ดรับประทามแบบ matrix ข.ยาเม็ดรับประทามแบบ osmotic ค.ยาฉีดเขาเสนเลือดแบบสารละลาย ง.ยาฉีดเขาใตผิวหนังแบบ matrix 26. สารใดตอไปนี้ทําหนาที่เปนทั้งสารเพิ่มปริมาณ (bulking agent) และสารชวยแตกตัว (disintegrant) ก.Lactose ข.Magnesium sulfate ค.Microcrystalline cellulose ง.Corn starch จ.Sodium lauryl sulfate 27. “ฝายวิจัยและพัฒนาของโรงงานยาแหงหนึ่ง ไดรับ มอบหมายใหพัฒนาสูตรตํารับ tablet ขนาดรับประทาน 37.5 mg. ดานกรรมวิธีการทําแกรนูลแบบสูตรตํารับที่ พัฒนาโดยประกอบดวยสารชวยตงๆดังตอไปนี้ tapioca starch, confectionness sugar 8%, PVP in 50% ethanol, magnesium stearate, colloidal silicon dioxide, flavors and colors. อาศัยขอมูลขางตน ตอบคําถามตอไปนี้”


Comprehensive Pharmacy Review สารชวยตัวใด ที่ควรมีปริมาณมากที่สุดในตํารับ ก.Tapioca starch ข.Confectionness sugar ค.Sodium starch glycolate ง.Magnesium stearate จ.Colloidal silicon dioxide 28. เภสัชกรตองการลดความแข็งของตํารับ ควรทํา อยางไร ก.ใช tween แทน sodium lauryl sulfate ข.เพิ่ม propylene glycol ค.ลด stearyl alcohol ง.ลดน้ํา 29. ขอใดไมใชคุณลักษณะของ multiple-dose parenteral ก.เปน small volume parenteral ข.ปริมาตรบรรจุไมเกิน 30 มล. ค.ตอเติม antibacteria preservative ง.ตองทํา clarity test จ.บรรจุใน ampule หรือ vial 30. โรงพยาบาลใหเตรียม ferrous syrup 60 mL. จะใช ferrous เทาไร Rx ferrous 40 g. citric 2.1 g. peppermint spirit 2 purified water 1000 mL. ก. 240 g. ข. 2.4 g. ค. 0.24 g. ง. 0.024 g. จ. 0.0024 g. 31. การเตรียมตํารับจากสูตรขางบน (ferrous sulfate) ก. ferrous sulfate ไมละลายจึงทําเปน suspension ข. ละลาย ferrous sulfate ใน citric acid กอน แลงบดน้ําตาล sucrose


490

MCQ ค. ละลาย ferrous sulfate ในน้ํารอนกอน แลว คอยใส citric acid และ sucrose ง. ใช alcohol ละลาย ferrous sulfate กอน จ. ตม ferrous sulfate, citric acid, sucrose จนละลายหมด 32. Pt. ไดรับยาระบายบรรจุ 60 g. เวลาใชตองละลายน้ํา หนึ่งซองตอน้ําหนึ่งแกว (1 แกว = 240 mL.) แพทยสั่ง จายยาใหรับประทานวันละ 1 ครั้ง ครั้งละ 15 g. จะตอง เขียนฉลากอยางไร ก. 2 ชอนโตะ ข. 4 ชอนโตะ ค. 6 ชอนโตะ ง. 8 ชอนโตะ จ. 12 ชอนโตะ 33. ยาเม็ดทุกชนิด รวมทั้งยาในกลุม Nitrates ตอง ทดสอบ content uniformity test ตาม USP เพื่อทดสอบ คุณภาพยาดานใด ก. bioavailability ข. bioeqivalency ค. dissolution ง. potency จ. purity 34. บรรจุภัณฑที่ใชสําหรับยาคุมกําเนิด คือ blister packing มีลักษณะอยางไรตามตํารับ USP ก. tight-containers ข. light-resistant containers ค. single-unit containers ง. multiple-dose containers จ. tamper-resistant containers 35. Neutral-acid test หองยาไมมี Diclofenac sodium หมอเปลี่ยนเปน Piroxicam 20 mg. tid. เภสัชกรควรทํา อยางไร ก. ไมควรใชกับ RA ข. เปลี่ยนเปน PRN เฉพาะปวดแบบเฉียบพลัน ค. ใชไมเกิน 10 วัน ง. เปลี่ยนเปนวันละ 1 ครั้ง จ. ไมควรใช Piroxicam เพราะราคาแพง


Comprehensive Pharmacy Review 36. ตํารับยาระบาย liquid paraffin จะใชการเตรียมโดย วิธีใด ก. beaker method ข. wet gum method ค. shaking method ง. melting method จ. solvent method 37. ผูปวยไดนํายาที่ญาติผูปวยไดรับมา ยาดังกลาวเปน ยาน้ําแขวนตะกอน ยาที่ไดรับดังกลาวมีลักษณะเปน flocculation ขอใดแสดงลักษณะของยาแขวนตะกอน ก. อัตราการตกตะกอนเกิดขึ้นอยางชา ข. ความสูงของตะกอนมีความสูงมาก ค.หากเขยาขวดอีกครั้งยาจะสามารถกลับมา เปนเหมือนเดิม 38. แพทยสั่งจายยา Cloxacillin sodium for oral solution sig. 1 tsp. qid. ac&hs ขอใดไมถูกตอง ก. เปนตํารับแบบใชไดทันที (ready to use) ข. ตํารับประกอบดวยตัวยาและสารปรุงแตง เพิ่ม ค.รับประทานครั้งละ 1 ชอนชา วันละ 4 ครั้ง กอนอาหารและกอนนอน ง. เปนตํารับที่โดยทั่วไป ที่ตัวยามักเสื่อมได จ. เปนตํารับที่โดยทั่วไปที่เก็บหลังผสมได 39. Metraproral กับ Metron tartrate ขอใดถูกตอง ก. Metraproral ละลายไดดีใน purified water ข. Metraproral ละลายไดดีใน ..............(มะรุอา มานมาแคนี้) ค. Metraproral ละลายไดดีใน 0.1 N sodium hydroxide ง. Tartrate ละลายไดดีใน 0.1 N sodium hydroxide จ. Tartrate ละลายไดดีใน 0.1 N hydrochloride 40. เภสัชกรทานหนึ่งทําการทดสอบคุณภาพยาน้ําแขวน ตะกอนและคํานวณคา sedimentation ratio ไดเทากับ 0.60 ขอไดกลาวถูกตอง ก. sedimentation ratio เปนคาที่ใชบอกระดับ การเกิด....................(มะบอกอีกแลวจา)


491

MCQ ข. sedimentation ratio ไดจากการคํานวณ อัตราสวนของตะกอนระยะเวลาหนึ่งและปริมาตรตะกอน เริ่มตน ค. ผลการประเมินในเบื้องตน พบวาเปนตํารับ ที่ยอม.........(มานมีแคนี้อีกแระ ฮือ ฮือ) ง. ตํารับที่มีคา sedimentation ratio สู.งกวานี้มี แนวโนม.................(เชนเคยอา T_T) 41. สูตรยาตา Rx Boric acid 1.24 g. Sod. Borate 0.02 g. NaCl 0.29 g. Water qs. 100 mL. กําหนดให NaCl มี MW.=58 ถามวา มีคา osmolarity เทากับเทาไร ก. 50 ข. 100 ค. 200 42. ยาตาไมจําเปนตองคํานึงถึงขอใด ก. Tonicity ข. pH ค. Viscosity ง. Buffer 43. ในการเตรียมยาน้ําแขวนตะกอน ในกรณีที่ผงยามี ประจุลบ จะสามารถทําใหผงยาเกิด flocculation โดย ก. เติม electrolyte ที่มีประจุบวก เลือก suspending agent ที่มีประจุลบ ข. เติม electrolyte ที่มีประจุลบ เลือก suspending agent ที่มีประจุบวก ค. เติม polyelectrolyte ที่มีประจุบวก เลือก suspending agent ที่มีประจุบวก ง. เติม polyelectrolyte ที่มีประจุลบ เลือก suspending agent ที่มีประจุบวก จ. เติม anionic surfactant เลือก suspending agent ที่มีประจุลบ


Comprehensive Pharmacy Review 44. ยาน้ําแขวนตะกอนที่ดี ควรมีการไหลแบบใด ก. Newtonian flow ข. Psuedoplastic flow ค. Plastic flow ง. Dilatant flow จ. Rheopectic flow 45. ในการเตรียมยารูปแบบ enteric-coated tablet ขอใด เปนคุณสมบัติที่ตองการของ enteric coating polymer ก. ไมยอมใหน้ํายอยในกระเพาะอาหารแทรก ซึมผาน ข. ไมยอมใหน้ํายอยในลําไสเล็กแทรกซึมผาน ค. ไมยอมใหน้ํายอยในกระเพาะอาหารและใน ลําไสเกแทรกซึมผาน ง. ยอมใหน้ํายอยในกระเพาะอาหารแทรกซึม ผาน แตไมยอมใหน้ํายอยในลําไสเล็กแทรกซึมผาน จ. ไมยอมใหน้ํายอยในกระเพาะอาหารแทรก ซึมผาน แตยอมใหน้ํายอยในลําไสเล็กแทรกซึมผาน 46. เตรียมยาเคมีบําบัดในรูปสารละลายเพื่อใหยาทาง หลอดเลือดจะตองเตรียมยาที่ใด ก. clean room class 100,000 ข. clean room class 10,000 ค. clean room class 1,000 ง. horizontal laminar airflow hood จ. biological safety cabinet 47. เมื่อใหแรงอัดกับสารภายในเบา สิ่งที่เกิดขึ้น คือ ก. bulk volume ลดลง ข. bulk density ลดลง ค. porosity ลดลง ง. plasticity ลดลง จ. granular density ลดลง 48. hard gelatin capsule เบอรที่เล็กที่สุด คือ ก. 000 ข. 1 ค. 2 ง. 4 จ. 5 49. liquid ที่บรรจุใน soft gelatin capsule จะตองไมมี คุณสมบัติใดตอไปนี้ ก. water miscible + volatile


492

MCQ ข. water miscible + non volatile ค. water immiscible + volatile ง. water immiscible + non volatile จ. water miscible + oily 50. สารใดที่เตรียมไดจาก seaweed ก. starch 1000 ข. acasia ค. ค.tragacanth ง. algenic acid จ. vee gum 51. clean area คืออะไร ก. ปราศจากเชื้อจุลชีพ ข. ปราศจากฝุนผง ค. ปราศจากจุลชีพและฝุนผง ง. ปราศจากจุลชีพและฝุนผง โดยมีปริมาณตามที่ กําหนด จ. หามพนักงานเขา 52. การผสมที่เกิดจากการเคลื่อนที่ของกลุมอนุภาคจาก ที่หนึ่งไปอีกที่หนึ่ง คือ กลไกใด ก. diffusion ข. adhesion ค. shear ง. convection จ. conduction 53. psychometer charts ใชในการศึกษาเกี่ยวกับ ก. อุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ ข. ความเร็วลมและอุณหภูมิ ค. ความเร็วลมและความชื้นสัมพัทธ ง. เวลาและอุณหภูมิ จ. เวลาและความชื้นสัมพัทธ 54. ขอใดไมเกี่ยวของกับ Roller mill ก. fine milling ข. paste and ointment ค. adjustable ……. ง. compression shearing จ. smooth rollers 55. dryer ชนิดใดตองใชระบบสูญญากาศ ก. pneumatic drye ข. spray dryer


Comprehensive Pharmacy Review ค. freeze dryer ง. fluidized bed dryer จ. static bed dryer 56. เครื่องอบแหงใดไมมีกองของแข็ง (solid bed) ที่ แทจริง ก. tray ข. rotary double cone dryer ค. fluidized bed dryer ง. spray dryer จ. track dryer 57. ประสิทธิภาพในการแรงขึ้นกับการเคลื่อนที่ของแรง ชนิดการแรงที่ใหประสิทธิภาพสูงสุด คือ ก. rotary motion ข. tumbling motion ค. vibratory motion ง. centrifugation จ. sedimention 58. picking ของการตอกยาเม็ดเกิดจาก ก. ความชื้นสูงเกินไป ข. ความชื้นต่ําเกินไป ค. binder นอยเกินไป (เกิด capping) ง. die ไมเรียบ จ. แรงตอกไมเหมาะสม 59. ยาที่ตองใช dose สูง ไมมีความสามารถในการคงทน จะใชการตอกแบบใด ก. direct compression ข. wet granulation ค. dry granulation ง. ----จ. slugging 60. สารในขอใดที่จะตองมี dilution potential หรือ carrying capacity ที่ดี ก. สารชวยเพิ่มปริมาณ (filler, diluent) ข. สารชวยยึดเกาะ (binder) ค. สารชวยในการไหล (glidant) ง. สารชวยหลอลื่น (lubricant) จ. ตัวยา (active ingredient) 61. ขอใดถูกตองกับการไหลของผงยา (ค) ก. ผงยาเล็กไหลดี


493

MCQ ข. ผงยากระจายขนาดมาก ยิ่งไหลดี ค. ผงยาความหนาแนนสูง ยิ่งไหลดี ง. ผงยายึดเหนี่ยวระหวางอนุภาคมาก ยิ่งไหลดี จ. จ.ผิวผงยายิ่งขรุขระ ยิ่งไหลดี 62. การเกิด capping ก. binder นอย ข. ผงยาละเอียดเกินไป ค. ผงหยาบ ง. ขอ ก และ ข จ. ขอ ก และ ค 63. เครื่องยอยขนาดที่ทําใหอนุภาคเล็กละเอียด คือ ก. ball mill ข. oscillating mill ค. wetting mill ง. hammer mill จ. fluid energy mill 64. Rx Paracetamol 500 mg. Lactose 50 mg. PVP K30 15 mg. Magnesium stearate 17 mg. Talcum 3 mg. ถาไมมี magnesium stearate ใชอะไร ก. corn starch ข. sodium alginate ค. hydrogenated vegetable oil (เปน true lubricant เหมือนกัน) ง. microcrystalline cellulose จ. polyethylene glycol 400 65. sucrose ใชเปนสารยึดเกาะจะใหลักษณะแกรนูลเปน อยางไร ก. ทําใหแกรนูลมีความออนนุม ข. ทําใหแกรนูลคอนขางแข็ง ค. ทําใหแกรนูลสามารถดูดความชื้นเพิ่มขึ้น ง. ทําใหแกรนูลออนแตกงาย จ. ขอ ข และ ค 66. ในการทํายาเม็ดตองเติมสารใดชวยไหล ก. disintegrant ข. lubricant ค. glidant


Comprehensive Pharmacy Review 67. lubricant ที่ใชในสารที่ละลายน้ําได ก. stearic acid ข. vegetable oil ค. ค.colloidal siliga ง. PEG จ. ---68. กระบวนการ disintegration ก. ลดพื้นที่ทําการละลายของตัวยาในเม็ดยา ข. อาจเปนขั้นตอนกําจัดอัตราเร็วการดูดซึมได เฉพาะบางกรณี ค. เม็ดแตกตัวเร็ว ดูดซึมนอย ง. แตกตัวดีซึ่งสําคัญกวาการละลาย จ. ถูกทุกขอ 69. ผงยาเปยกสมบูรณตองมีคุณสมบัติใด ก. ก.มุมสัมผัส 360 องศา ข. 180 องศา < มุมสัมผัส < 360 องศา ค. 90 องศา < มุมสัมผัส < 180 องศา ง. มุมสัมผัสเทากับ 0 องศา จ. มุมสัมผัส < หรือ = 90 องศา 70. MC เตรียมไดโดย ก. ใสในน้ํารอนกอนน้ําเย็น ข. ใสในน้ําเย็นกอนน้ํารอน ค. ใสน้ําเย็นอยางเดียว ง. ใสน้ํารอนอยางเดียว 71. สารที่ใชไดกับประจุลบและบวก ก. tragacanth ข. MC (ไมมปี ระจุบวก) ค. SCMC (ประจุลบ) 72. MC มีคุณสมบัติที่ดีกวา SCMC คือ ก. hydration 2 ทาง คือ H-bond และ ionic bond ข. ไมมีประจุ ใชกบั ยาไดทุกประเภท ค. ประจุลบ ใชกับสารแขวนตะกอนประจุลบไดดี ง. คงทนตอ electrolyte จ. จะละลายไดดีทั้งน้ํารอนและน้ําเย็น 73. ปฏิกิริยา redox โดย KMnO4 ขอใดผิด ก. ใชหาสารที่เปน oxidizing agent เพราะตัวมัน เปน reducing agent ข. ให electron 5 ตัว ตอ 1 โมเลกุล ค. ตองขจัด MnO2 ออก เพื่อความคงตัว


494

MCQ ง. เปน self indication จ. หาความเขมขนของ KMnO4 ดวย sodium oxalate ในกรด 74. ยาน้ํา 5 mL. เติมน้ําใหเปน 50 mL. พบวามียา A 2 mg./mL ถามวายา A มีความเขมขนเปนกี่ % w/v ก. 0.1 ข. 0.2 ค. 1 ง. 2 จ. 10 1 mL. มียา A 2 mg. 50 mL. มียา A 2x50 = 100 mg. 100 mL. มียา A (100x100)/ 50 = 200 mg. = 0.2 g. = 0.2 % w/v 75. polymorph คือ ก. น้ําผลึกตางกัน ข. รูปผลึกตางกัน ค. configuration ตางกัน ง. conformation ตางกัน จ. ขนาดอนุภาคตางกัน 76. Rx Cetomacrogol emulsifying ointment300 g. Propyl paraben 0.8 g. Methy paraben 1.5 g. Benzyl alcohol 15 g. Water, freshly boiled and cooled 682 g. ยาเตรียมเปนรูปแบบใด ก. ointment ข. cream ค. paste ง. emulsion จ. gel 77. ตัวยาใดอาจเกิดปญหาตกตะกอนในน้ํากระสายยาที่ มี pH ดางสูงๆ


Comprehensive Pharmacy Review ก. Phenobarbital Na (กรด) ข. NaCl ค. Atropine sulfate ง. Sulfonamide Na จ. KOH (ดางแกไมมีปญหาการละลาย) 78 NaCl เติมลงในยาหยอดตาเพื่ออะไร ก. ปรับใหได isotonic ข. เพิ่มประสิทธิภาพของ preservative ค. ปรับความหนืดของยาเตรียม ง. ปรับ pH ของ solution จ. ถูกทุกขอ 79. BrO3- + 6H+ Br- + 3H2O การคํานวณ equivalent ของ KBrO3 คือ ก. M.W. KBrO3 หาร 6 ข. M.W. KBrO3 หาร 1 ค. M.W. BrO3 หาร 6 ง. M.W. BrO3 หาร 1 จ. M.W. Br หาร 6 80. Recouncilation คืออะไร ก. ตรวจสอบเอกสาร ข. ประเมินความคงตัว ค. ตรวจสอบความถูกตอง ง. ตรวจสอบภายใน จ. ตรวจสอบความสอดคลอง 81. titrate ammonium hydroxide solution ดวย HCl solution ควรใช indicator ใด ก. MO ข. Pheolthalein ค. Thymolpthaline ง. Phenol red จ. Bromothymol bule 82.ถาเติมสารละลาย 0.1 M KCl ในสารละลายที่มี ตะกอน AgCl อยูที่กนภาชนะ จะเกิดการเปลี่ยนแปลงคือ ก. ตะกอน AgCl เนื่องจากเสียสมดุล ข. ตะกอน AgCl คงตัวมากขึ้น เพราะเกิด common ion effect ค. ตะกอน AgCl ปรับสมดุลใหมไดตะกอนที่มี KCl ผสมอยูดวย ง. ตะกอน AgCl เกาะกันเปนกอนใหญ


495

MCQ จ. ตะกอน AgCl หยดเปน colloid เล็กๆ 83.Deviation from Beer’s law เกิดขึ้นจาก ก. เครื่อง spectro มี entrance slit และ exit slit ไมเทากัน ข. สารละลายมีความเขมขนสูงเกินไป ค. polychromatic radiation , สารละลายมี ความเขมขนจางไป ง. polychromatic radiation , chemical reaction , ความเขมขนไมเหมาะสม จ. ความเขมขน .................. ที่ไมสม่ําเสมอ ของเครื่อง 84.Functional group ของสารที่มีพันธะไมอิ่มตัว มักดูด ดกลืนรังสีในชวง UV เรียกวา ก. chromophore ข. auxochrimal ค. bathochrome ง. hypsochrome จ. hyperchrome 85.เทคนิคใดใชหลักการ Galvanic cell ก. Amperomety ข. Coulometry ค. Electrography ง. Potentiometry 86.Triacetin มีคา n20 อยูชวง 1.429-1.430 หมายความ วา ก. มีคา specific rotation ชวง 1.429-1.430 ข. มีคาความหนืดชวง 1.429-1.430 ค. มีคาความหนาแนนชวง 1.429-1.430 ง. มีคาดัชนีหักเหชวง 1.429-1.430 จ. มีคาความถวงจําเพาะชวง 1.429-1.430 87.เครื่องชั่งขอใดเหมาะในการชั่งผงยา 15 g ใหมี น้ําหนักละเอียดถูกตองที่ทศนิยมตําแนงที่ 3 ของหนวย g ก. ความจุสูงสุด 10 g ละเอียด 0.1 mg ข. ความจุสงู สุด 15 g ละเอียด 1 mg ค. ความจุสูงสุด 30 g ละเอียด 1 mg ง. ความจุสูงสุด 15 g ละเอียด 10 mg จ. ความจุสูงสุด 20 g ละเอียด 10 mg


Comprehensive Pharmacy Review 88.ถาตองการเตรียมสารละลายมาตรฐานความเขมขน 120 mg/ml จํานวน 10 ml เลือกเครื่องชั่งแบบใด ก. top loading electronic balance ละเอียด ทศนิยม 3 ตําแหนง ข. single pan equal arm balance ละเอียด ทศนิยม 3 ตําแหนง ค. single pan equal arm balance ละเอียด ทศนิยม 2 ตําแหนง ง. single pan equal arm balance ละเอียด ทศนิยม 4 ตําแหนง จ. two pan equal arm balance ละเอียด ทศนิยม 2 ตําแหนง 89.หา accuracy ปกติรายงานเปนคา ก. %RSD ข. %recovery ค. confident internal limit ง. correlation coefficient จ. ไมมีขอใดถูก 90. 2.00+1.5+10.88 เทาไร ตามเลขนัยสําคัญ ก. 14.38 ข. 14.40 ค. 14.4 ง. 1.4 * 101 จ. 14.3 91.precision หาไดจาก ก. %recovery ข. linearity ค. regardness ง. %relative standard deviation จ. ถูกทุกขอ 92. คา pH เมื่อ [H+] = 3.2 * 10-3 pH = -log3.2 * 10-3 = 2.4949 นัยสําคัญควรเปน ก. 2 ข. 2.4 ค. 2.49 ง. 2.494 จ. 2.4949 93.หาน้ําหนักหลังอบตองอบตามอัตราสวนที่กําหนด ทําซ้ําตอเนื่อง น้ําหนักครั้งสุดทายตางกันไมเกิน


496

MCQ ก. 0.00 mg ข. 0.10 mg ค. 0.50 mg ง. 1.00 mg จ. 1.10 mg 94.การอานปริมาตรสารละลาย 26 ml ที่บรรจุอยูในบิว เรต 50 ml คาปริมาตรที่ถูกตองที่สุดในการบันทึกผล คือ ก. 26 ข. 26.0 ค. 26.00 ง. 26.000 จ. 26.0000 95. การอานปริมาตรสารละลายที่บรรจุอยูในบิวเรต ทํา ไดโดย ก. อาน upper หรือ lower menicus ก็ได ข. อาน upper เลย ค. ยกแปน buret เขาหาแสงอาน lowest ง. ยกแปน buret เขาหาแสงอาน upper จ. ใหดานหลัง buret ทึบแสงแลวอาน lowest 96.นํายาน้ํามา 5.0 ml เติมนําครบ 50 ml มี A=2 mg/ml ยาน้ํานี้ประกอบดวยตัวยากี่% ก. 0.1% w/v ข. 0.2% w/v ค. 1% w/v ง. 2% w/v จ. 10% w/v 97.การตรวจสอบความถูกตองของกระบวนการผลิตแบบ ปราศจากเชื้อ ก. ตรวจสอบเฉพาะสภาพแวดลอมและฝุนและ เชื้อจุลินทรีย ข. ตรวจสอบเฉพาะประสิทธิภาพการทํางาน ตูอบเชื้อ ค. ตรวจสอบเฉพาะ media fill ง. ตรวจสอบความถูกตองของระบบการกรอง จ. ถูกทุกขอ 98. 2° standard คือ ก. สารละลายที่ใชคูกับ 1° standard เพื่อหา ความเขมขนของสารตัวอยาง


Comprehensive Pharmacy Review ข. สามารถหาความเขมขนของสารนี้ไดโดย การชั่งโดยตรง ค. มีความบริสุทธิ์สูง และมีสารปนเปอนนอย กวา 0.01-0.02% ง. หาปริมาณความเขมขนไดจาก 1° standard จ. เปนสารละลายที่ใชเปนสารละลายอางอิง ของ 1° standard 99. mobile phase ที่ใชใน HPLC ตองการ degas กอน เพื่อ ก. ไมใหเกิดฟองอากาศใน pump และ detector ข. ไล oxygen ใน mobile phase ไมใหทํา ปฏิกิริยากับสารตัวอยางและ stationary phase ค. ใหการไหลของ mobile phase สม่ําเสมอ ง. 1 และ 3 ถูก จ. 1,2 และ 3 ถูก 100. ทดสอบ HPLC วาเหมาะใชงานดวยอะไร ก. asymmetric factor ข. no. of theoretical plate ค. asymmetric factor และ no. of theoretical plate ง. capacity factor จ. selective factor 101. KMnO4 ใน buret อานอยางไร ก. upper or lower ก็ได ข. อาน upper ไดเลย ค. หันเขาหาแสงอาน upper ง. หันเขาหาแสงอาน lower 102. วิธีการขอใดตอไปนี้ที่ทําใหเราทราบวา ASA ที่เก็บ ไวระยะเวลามีความคงตัวตัวหรือไม ก. TLC ตรวจ spot ของสารตัวอยางเทียบกับ สารมาตรฐานจะพบ spot อื่นดวย ข. IR โดยเปรียบเทียบ spectrum ของ sample เทียบกับ spectrum standard พบวา peak ของ C=O (ester) มีขนาดเล็กลงหรือหายไป หรือพบ OH peak ค. UV โดยวัดการดูดกลืนแสงของสารตัวอยาง เทียบกับสารมาตรฐาน จะได แลมดา max แตกตางกัน ง. 1 และ 2


497

MCQ จ. 1 และ 3 103.ถาตองการผงยาเตรียมยาแขนตะกอน ทานควร ทราบ ก. sieve diameter ข. surface diameter ค. stoke° s diameter ง. projected diameter จ. volume-surface diameter 104.สารขอใดเปนสารลดแรงตึงผิวชนิดไมมีประจุ ก. cetylpyridinium chloride ข. polyoxythylene sorbital monoleate ค. triethanolamine stearate ง. sodium lauryl sulfate จ. dioctyl sodium sulfasuccinate 105.การยอยขนาด camphor เพื่อยอยขนาด alcohol เรียกวา ก. grinding ข. crushing ค. pulverization of intervention 106. ขอใดเปนการเสื่อมสลายทางเคมีของยา ก. ตัวยาสําคัญเปลี่ยนรูปไปเปน polymorph ที่ มี MP สูงขึ้น ข. การเกิด caking ในยาน้ําแขวนตะกอน ค. ตัวยาสําคัญเกิดการดูดซับไปโดยภาชนะ บรรจุ ง. ตัวยาสําคัญเกิดการสูญหายไปโดยการ ระเหยออกผานภาชนะบรรจุ จ. การไมเขากันระหวางตัวยาสําคัญกับสาร ชวยในตํารับ 107. การทํายาฉีดเขาไขสันหลังตองทําในรูปแบบใด ก. solution ข. jelly ค. suspension ง. emulsion จ. coalescence 108.ถาตัวยาไมละลายและตองการผสมยาเขากับครีม ชนิด w/o emulsion ตอใชอะไรเปน dispersing agent ก. glycerine ข. mineral oil


Comprehensive Pharmacy Review ค. isopropyl myristate ง. alcohol จ. ไดทุกตัวแลวแตชนิดของยา 109 .สารใดตอไปนี้ทําหนาที่เปนทั้งสารเพิ่มปริมาณ (bulking agent) และสารชวยแตกตัว (disintegrant) ก.Lactose ข.Magnesium sulfate ค.Microcrystalline cellulose ง.Corn starch จ.Sodium lauryl sulfate จ. – 110. pH = 3.2 x 10-2 = 2.494 เขียนคําตอบเฉพาะ นัยสําคัญ ก. 2.4 ข. 2.49 ค. 2.494 ง. 2.5 จ. – 111. aqueous solution ใชยาพื้นใด ก. simple ointment ข. vanishing cream ค. white ointment ง. hydrophilic ointment USP จ. hydrophilic petrolatum USP 112. topical inflammatory ตองการใหยาปลดปลอย ที่ใด ก. หนังกําพรา ข. หนังแท ค. ไขมันใตผิวหนัง ง. หลอดเลือดใตผิวหนัง จ. ขี้ไคล 113. การใช natural gum เปนสารกอเจล ตองใช สารใดเปนตัวชวยในตํารับ ก. เกลือ ข. alcohol ค. antioxidant ง. สารแตงสี จ. สารกันบูด


498

MCQ 114. Dosage form ใดที่เปนปญหาดาน bioavailability มากที่สุด ก. sustain release ข. suspension ค. syrup ง. enteric coat จ. solution 115. ยาชนิดหนึ่งมีผงยาสีขาว ไมมีกลิ่น รสขม มีคา การละลาย 1:7000 จะเตรียมใหเด็กโดยมีความ เขมขน 1g/tsp เตรียมในรูปแบบใด ก. solution ข. suspension ค. syrup ง. water in oil จ. elixir 116. CMC 2 g Alcohol 35 g Perfume q.s. Water q.s. 100 ได solution มีตะกอนขุน สีขาวเยอะ เพราะ ก. CMC เปน hydrophobic ข. มี counter ion มากเกินไป ค. Alc. แยงการละลาย perfume ง. Alc. เปน coacceration จ. ถูกทุกขอ 117. LAL ทํามาจากอะไร ก. ปู ข. แมงดาทะเล ค. กั้ง ง. E.coli 118. polar solution มีคุณสมบัติ ยกเวน ก. ละลาย polar ไดดี ข. dipole molecule ค. ไมละลายใน hydrophilic compound ง. เขากับ semipolar solution จ. คา dielectric constant ลดลง


Comprehensive Pharmacy Review 119. NaCl ละลายไดดีในอะไร ก. non polar ข. polar ค. semipolar ง. dipolar จ. ละลายไดทุกอัน 120. pH=6 hydroxy group เทากับเทาไร ก. 10-3 ข. 10-6 ค. 10-8 121. คุณสมบัติของ water for injection ยกเวน ก. น้ําทํามาจาก reverse osmosis ข. ปราศจากเชื้อ ค. ปราศจาก pyrogen ง. คุณสมบัติเหมือน purify water 122. การเกิดลักษณะ cap locking ของ syrup มากเกิด จากสาเหตุใด ก.ตัวยาสําคัญละลายน้ําไดนอย ข. มีสวนผสมของ sucrose มากเกินไป ค. ใช sorbital จึงตกผลึก ง. ทําใหเกิดการระเหยตัวชา 123. Rx Cresol Vegetable oil KOH Alcohol Cresol ละลายน้ํา ได solution ใส เพราะ ก. vegetable oil ชวยละลาย Cresol ข. Alc. ชวยละลาย Cresol ค. KOH ทําใหมี pH สูงขึ้น ง. เกิด Sponification ได soap ชวยละลาย จ. KOH ทําปฏิกิริยากับ Cresol 124. Rx Lindane 10 g Emulsifying wax 90 g Larvender oil 10 mL Xylene 150 mL Water 1000 mL ควรเตรียมโดยวิธีใด ก. wet method


MCQ

499 ข. ค. ง. จ. Rx

dry method beaker bottle ถูกทุกขอ 125. white bee wax 2% Stearic acid 8% Almond oil 20% Borax 5% Paraben wax 1% Water 100 ถาผสม salicylic จะเกิดอะไร ก. phase invasion ข. flocculation ค. creaming ง. cracking จ. caking 126. Flurosemide injection ตองการ pH=7.5 ตองใช buffer ตัวใดในการเตรียม ก. pKa ≈ 2 ข. pKa ≈ 4 ค. pKa ≈ 7 ง. pKa ≈ 9 จ. pKa ≈ 12 127. Rx Cetomacrogel 300 g Propylparaben 0.8 g Methylparaben 1.5 g Benzyl alc. 15 g Water 682 g เปนรูปแบบใด ก. ointment ข. cream ค. paste ง. emulsion จ. gel


Comprehensive Pharmacy Review 128. Rx

ZnO2 Talc Stearic a.a. 50 Lanolin Petrolatum a.a. q.d. ad 60 m.ft.ung ใช Petrolatum กี่กรัม ก. 22.5 ข. 25.0 ค. 40.0 ง. 55.0 จ. 60.0 129. การเตรียมยาเหน็บที่ละลายไดในน้ําใชยาพื้นใด ก. PEG base ข. Glycerin ค. Fatty substitute ง. Tween 60 + span 40 จ. ทั้ง 1 และ 2 130. ยาละลายน้ําไดนอยตองใชตัวชวยอะไร ก. HLB ต่ํา ข. HLB สูง ค. ε ต่ํากวาน้ํา ง. ε สูงวาน้ํา จ. ความหนืดสูง 131. Rx Cetrimide 5 g Cetosterol 50 g Liq. paraffin 500 g Purified water 1000 สาร emulsion หลัก คือ ก. Cetrimide ข. Cetosterol ค. Cetrimide and Cetosterol ง. SES จ. ไมมี 132. การเกิด reduction ของกลุม chromophore ของ สารแตงสี มักทําใหเกิดลักษณะไมคงตัวของสารแตงสี คือ ก. สีตกตะกอน ข. สีเปลี่ยน


500

MCQ ค. สีละลายไดนอย ง. สีเพิ่มขึ้น จ. สีซีดจางไป 133. I2 5% KI 10% Purified water ขอใดถูก ก. I2 ละลายน้ําไดสีน้ําตาลแดง ข. KI เกิด complexation กับ I2 ค. เกิด micelle 134. ในการเตรียม gel น้ําใสของยาที่มีการละลายน้ําได นอย ใชสารใดชวยในการละลาย ก. Tween 20 ข. Glycerin ค. Ethanol ง. PEG 400 จ. ถูกทุกขอขึ้นกับตัวยาที่ใชในตํารับ 135. การศึกษาความคงตัวของยา ถาความเขมขนของ ยา pH-rate profile มีคา...........แสดงวาสารใดเปนตัวเรง การสลายของตัวยา ก. H3Oข. OHค. H2O ง. H3 PO4 จ. H2 PO4 136. ถากินยาที่มีฤทธิ์เปนกรดที่ละลายไดนอย มี pKa=4 ผลลัพธที่ไดคือ ก. ละลายน้ํามากในกระเพาะ ข. ละลายน้ํามากในทองวาง ค. ละลายไดมากขึ้นในลําไสมากกวากระเพาะ ง. ยาละลายไดนอยในทางเดินอาหาร จ. ยาละลายไดเทาเดิมในทางเดินอาหาร 137. โรงงานอุตสาหกรรม ใหการปดผนึกแอมพูลแบบ ใด ก. Pull seal ข. Tip seal ค. Twist seal ง. Cut seal


Comprehensive Pharmacy Review 138. การเสื่อมสลายของยามีอะไรบางที่เปนการเสื่อม ทางเคมี ก. ดูดซึมเขาไปทางเคมี ข. เกิดเยิ้มเหลว ค. เปลี่ยน ionized form เปน unionized form 139. สารทําอิมัลชั่นควรมีคุณสมบัติแบบใด ก. Pseudo ข. Pseudo + thixology ค. Plastic ง. Newtonian จ. Dilatant 140. Tween กับ Peppermint spirit ใชคุณสมบัติอะไร ก. Micelle ข. Emulsifier ค. Levigating ง. Colloid 141. คาอัตราเร็วของการละลายดูจากคาใด ก. Cmax ข. Tmax ค. AUC ง. Cmax and AUC จ. ไมมีขอใดถูก 142. gel ที่เปนยาเตรียมสําหรับตัวยาที่ละลายน้ําได นอยควรเปนยาพื้นแบบใด ก. Isopropyl myristate ข. Glycerin ค. Silicone ง. Mineral oil 143. ตํารับถูนวดใหกระจายดี อยูตัวนาน ดูดซึม พอใชได ใชในยาเตรียมลักษณะใด ก. น้ํามัน ข. น้ํา ค. น้ํา + alc ง. alc จ. น้ํามัน + alc 144. สารในขอใดที่ตะกอนใหตัวทําละลายที่มี pH เปน กรดออน (ขอสอบเกา) ก. Atropine sulfate


501

MCQ ข. Phenobarbital sol ค. Potassiumhydroxide 145. pH ของน้ํายาที่มีผลตอประสิทธิภาพของ preservative ใด ก. Benzoic acid ข. PP ค. MP ง. Phenylethyl alc จ. Chlobutanol 146. Rx Ibuprofen 0.1 g Paraben conc. 1 mL Sunset yellow q.s. Simple syrup q.s. 100 mL m.ft. syrup ..............................ละลายน้ําไดนอยมาก ตองการได syrup สารที่อาจเพิ่มการละลาย คือ ก. PEG 400 ข. Lemon tincture ค. Cetyl alcohol ง. Stearyl alcohol จ. Mineral oil 147. ขอใดผิดเกี่ยวกับการเตรียมยาเม็ดดวยวิธี wet granulation 1 ชวยลดปญหาเรื่อง content uniformity ของ ยาที่มีความแรงสูง (potent drug) 2 ยาที่นํามาเตรียมตองไมไวตอปฏิกิริยา hydrolysis 3 ไมตองใชแรงตอกอัดสูงเหมือนวิธี direct compression 4 การควบคุมขนาดแกรนูลทําโดยนํามาแรง 5 สามารถเติมสารหลอลื่นในขั้นตอนกอนทํา แกรนูลได 148. เนื่องจากยามีรสชาติและกลิ่นไมดี รวมทั้งตองการ ใหไปดูดซึมที่ลําไสเล็ก ดังนั้นควรทํายาในรูปแบบใด 1 plain tablet 2 film coated tablet 3 sugar coated tablet 4 enteric coated tablet 5 chewable coated tablet


Comprehensive Pharmacy Review 149. ถากําหนดใหตัวยารักษาวัณโรคตัวหนึ่งมีคุณสมบัติ ดังนี้ - ความแรงของยาคือ 100 mg ตอเม็ด - ผงยามีคุณสมบัติในการไหล (flowability) และ การยึดเกาะ (compressibility) ไมดี - ทนตออุณหภูมิที่สูงกวา 150 องศาเซลเซียส ได - ไมไวตอปฏิกิรยิ า hydrolysis - ไมทนตอกรดในกระเพาะอาหาร วิธีการเตรียมยาเม็ดในขอใดที่ไมควรเลือกใช 1 wet granulation


502

MCQ 2 dry granulation 3 direct compression 4 film coating 5 enteric coating 150. ขอใดผิดเกี่ยวกับการผลิตยาแคปซูล rifampicin 1 ชวยกลบกลิ่น และรสที่ไมดีของตัวยา 2 จําเปนตองมีสารชวยยึดเกาะ (binder) 3 ผงยา และสารชวยควรมีคุณสมบัติในการไหลที่ดี 4 ไมเหมาะในการบรรจุผงยาที่ละลายน้ําไดดีมากๆ 5 มีการควบคุมคุณภาพเชนเดียวกับยาเม็ด


รวมข้อสอบ Pharmacy Licence--เฉลย DM Thyroid

Recommend Documents