ΔΟΛΙΩΤΙΚΑ Α΄3μηνου 2017

ΠΛHPΩMENO TEΛOΣ

KΩ∆IKOΣ 094587

Tαχ. Γραφείο Iωαννίνων Aριθµός. Aδείας 14

ΠEPIO∆IKH EK∆OΣH ΠOΛITIΣTIKOY b ΣYΛΛOΓOY ∆OΛOY IΩANNINΩN b ETOΣ 34ο u AP. ΦYΛ. 133 u IANOYAPIOΣ - ΦEBPOYAPIOΣ - MAPTIOΣ 2017 TAX. ∆/NΣH: AΠOΛΛΩNIAΣ 21 u 45332 IΩANNINA u e-mail: [email protected] u www.dolo.gr

Οι κάτοικοι της µεθορίου ΖΗΤΟΥΝ NA NIΩΣOYN AΣΦAΛEIA

H A∆EΛΦOTHTA ∆OΛOY THΣ HΠEIPOY «O AΓIOΣ XPIΣTOΦOPOΣ»

Είναι κοινό µυστικό ότι τα χωριά µας, στην πλειονότητά τους κατοικούνται από υπερήλικες ανθρώπους που µένουν µόνοι και αβοήθητοι. Η γειτνίαση µε την Αλβανία έχει δηµιουργήσει «ειδικά» προβλήµατα στην περιοχή µας και οι ανάγκες συνοριακής φύλαξης είναι αυξηµένες. Η µείωση του στρατιωτικού προσωπικού στα φυλάκια της παραµεθορίου, δίνει θάρρος σε διάφορες οµάδες κακοποιών και άλλων αποχρώσεων να δρουν ανενόχλητοι εκµεταλλευόµενοι και τον µικρό αριθµό αστυνοµικών στην περιοχή, οι οποίοι επ’ ουδενί δεν µπορούν να καλύψουν τις ανάγκες, να πράττουν πολλά και διάφορα. Επιπλέον επιτείνει το κλίµα ανασφάλειας που έχει δηµιουργηθεί τα τελευταία χρόνια στους µόνιµους και όχι µόνο κατοίκους της. Αποτέλεσµα να είναι ανήσυχοι για το τι τελικά θα γίνει και κυρίως φοβισµένοι, καθώς δεν µπορούν να κυκλοφορήσουν µε ασφάλεια. Μαθήµατα θάρρους, δυναµισµού και επιµονής να κρατηθεί στον τόπο της, δίνει η 62 ετών κτηνοτρόφος Σοφία ∆ηµητρίου ( και όχι µόνον), που ζει ολοµόναχη στο έρηµο ακριτικό χωριό Ορεινό. Στην οριογραµµή των συνόρων µε την Αλβανία, στα 730 µέτρα υψόµετρο, το Ορεινό είναι ένα χωριό «φάντασµα». Την ίδια εικόνα αντικρίζει ο επισκέπτης φτάνοντας σε αρκετά χωριά της παραµεθορίου. Αποκαλυπτική η εκποµπή 360ο από το κανάλι Alpha περιδιαβαίνοντας αρκετά χωριά της της περιοχής µας. Κάτοικοι και φορείς του Πωγωνίου ακόµη και απόδηµοι, ζητούν από τους αρµόδιους φορείς της πολιτείας την επάνδρωση µε το αναγκαίο προσωπικό των τµηµάτων Συνοριοφυλακής, την επαναλειτουργία των συνοριακών φυλακίων του Στρατού, την στελέχωση του Α.Τ. ∆ελβινακίου µε προσωπικό και µέσα, αλλά και καθηµερινές περιπολίες ιδιαίτερα * Συνέχεια στη 2η σελίδα τις βραδινές ώρες.

K O Y B E N TO Y ΛE Σ

Tου ∆HM. ΠOTΣH

ΣΠHΛAIOΛOΓIKEΣ EPEYNEΣ ∆OΛOY (Γράφω απ’ όσα µου είπαν και θυµάµαι)

Σπήλαιο «Xαλάσµατα»

Aπό το αρχείο του αείµνηστου χωριανού µας Γεωργίου Zέρβα, που έγραψαν τα «∆OΛIΩTIKA» έχω να προσθέσω κι εγώ απ’ όσα µου λέγανε οι γεροντότεροι χωριανοί µου και διαβάζοντας µου ήρθαν στο νου όλα αυτά που γράφω.

H γειτόνισά µου Eυανθία Xαΐλη - Kολέφα µου έλεγε συχνά για τα χαλάσµατα ότι έγινε πάρα πολύ µεγάλος σεισµός που άνοιξε η γη και κατάπιε ολόκληρο το χωριό κάποιο µεσηµέρι καλοκαίρι καιρός. Aυτά µου έλεγε και η γιαγιά µου, Θεός συγχωρέστη. Eυτυχώς που οι περισσότεροι χωριανοί µου ήταν στις * Συνέχεια στη 2η σελίδα

εύχεται σε όλους τους Συγχωριανούς και φίλους του χωριού µας KAΛH ANAΣTAΣH TO ∆IOIK. ΣYMBOYΛIO

Οι ηµέρες του Θείου Πάθους και της Ανάστασης του Θεανθρώπου πλησιάζουν. Το ∆ιοικητικό Συµβούλιο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ιωαννίνων, σας εύχεται ολόψυχα προσωπική και οικογενειακή υγεία και ευτυχία. Ελπίζουµε οι Άγιες Ηµέρες να γαληνέψουν τις ψυχές όλων µας και να µας δώσουν ∆ύναµη, Κουράγιο και Αισιοδοξία. Η πορεία του Θεανθρώπου και το Θείο ∆ράµα σήµερα µοιάζουν πιο επίκαιρα από ποτέ για όλη την ανθρωπότητα, αλλά ζωντανεύουν στις ψυχές όλων µας την Ελπίδα και την Προσµονή για να βαδίσουµε ο καθένας χωριστά και όλοι µαζί από το Γολγοθά και τη Σταύρωση στη Λύτρωση και την Ανάσταση. ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟ ∆. Σ. ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ H Aδελφότητα Aµερικής «O Άγιος Xριστόφορος» και ο Πρόεδρος της T.K. ∆ολού Bαγγέλης ∆άκας σας εύχονται KAΛH ANAΣTAΣH

MAPTIOΣ 2017

« ∆OΛ I Ω T I K A »

ΖΗΤΟΥΝ NA NIΩΣOYN AΣΦAΛEIA Είναι απολύτως λογικό να ικα* Συνέχεια από την 1η σελίδα νοποιηθεί το αίτηµά τους, κάτι που και ο ίδιος ο Υπουργός Άµυνας είχε υποσχεθεί στους ακρίτες µας. Η άνοιξη ήρθε, οι γιορτές θα φέρουν κόσµο στα χωριά, καιρός να αντιστραφεί το κλίµα, να εµπεδωθεί εµπιστοσύνη και ασφάλεια στους κατοίκους, να αλλάξουν τα πράγµατα, ώστε επιστρέφοντας από τις γιορτές να φέρουν καλές ειδήσεις στους συγχωριανούς. Η τελευταία είδηση για επαναλειτουργία του Α.Τ. Στρατίνιστας, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, δείχνει πως κάτι αρχίζει να διορθώνεται. Είδοµεν.. Ι.Μ.

K O Y B E N T O Y ΛE Σ * Συνέχεια από την 1η σελίδα

δουλειές στα χωράφια, στα ζώα κλπ. Πάντως τα γερόντια και τα µικρά παιδιά θάφτηκαν µέσα στα χαλάσµατα. Σε όλα αυτά συµφωνούσε και η γιαγιά µου και µου έλεγε ότι ο πατέρας της έλεγε ότι επί δύο χρόνια στα χαλάσµατα λαλούσαν τα κοκόρια που ζούσαν µέσα στις τρύπες και έτρωγαν από τα γενήµατα που είχαν µέσα τα αµπάρια! Σπήλαιο «Mπακαφούκο» Aπό µικρό παιδί η γιαγιά µου δεν µε άφηνε να πάω στο σπήλαιο γιατί φοβόταν µην πέσω µέσα. Eίχε µεγάλο βάθος (όσο έχει µία στέρνα) και ήταν γεµάτη νερό. Kάποτε κάτι µεγάλα παιδιά, έπιασαν ένα... έρµο σκυλί, του έδωσαν να φάει καλά, το έβαλαν σε µια παλιά καλάθα και µε µια τριχιά το κατέβασαν στην τρύπα για να δουν αν ψοφήσει ή κάπου θα βγει µέσα από τη στοά που περνάει το νερό. Mετά από δυο µέρες ο σκύλος βρέθηκε στο κοπάδι ενός χωριανού στην περιοχή Παρακάτωνα, δίπλα στα Xαλάσµατα. Γι’ αυτό λένε ότι τι νερό που τρέχει από την «Mπακαφούκου» βγαίνει στην περιοχή που έγινε ο µεγάλος σεισµός. Στέγαστρο «Aσκηταριό» Aπόψεις δύο χωριανών µε τους οποίους έχω µιλήσει πολλές φορές. Πρώτα µε τον γείτονά µου Σταύρο Oικονόµου, µεγάλης ηλικίας κι εγώ παιδί του ∆ηµοτικού. Mου έλεγε τα εξής για τον ασκητή που ήταν στο πο-

τάµι του Kουβαρά: «Mήτσο µου µην ακούς τι λένε, ο άνθρωπος αυτός δεν είναι ασκητής. Mένει εκεί στην τρύπα γιατί έχει άλλη δουλειά». Aυτό που µου είπε εγώ το είπα στο χωριανό Mήτσο Σακελλάριο. Aυτός µε πήρε µαζί του και πήγαµε την άλλη µέρα στον µπαρµπα-Σταύρο και του έκανε διάφορες ερωτήσεις. Aπάντησε σε όλες σωστά και µε ντοκουµέντα. Eκείνο που µου έκανε εντύπωση και το θυµάµαι ακόµα είναι το εξης: «Aκούστε παιδιά. Oι ασκητές δεν κάθονται µόνο το καλοκαίρι στα ασκηταριά και το χειµώνα να φεύγουν. O δικός µας το χειµώνα φεύγει, αυτά µου τάλεγε ο πατέρας µου. ∆εύτερο, ο άνθρωπός µας έχει λεφτά, ψωνίζει στη Bοστίνα (Πωγωνιανή) τρόφιµα κλπ. Eίναι κατάσκοπος του Έθνους µας και σας παρακαλώ µην αναφέρετε τίποτε απ’ αυτά». O λόγος τώρα στον άλλο Σταύρο, το Mήτσκαρη. Mαζί τώρα µε τον Γιώργο Nτόντη τον ρωτήσαµε µια µέρα αν ξέρει τίποτε για τον ασκητή και µας είπε: «Aπ’ όσα έχω ακούσει από παιδί ακόµη, ήταν ένας ασκητής από το Άγιο Όρος και έµεινε εδώ κάµποσα χρόνια». O Γιώργο Nτόντης του είπε: «Mερικοί λένε ότι ήτανε κατάσκοπος υπέρ της Eλλάδος». Aπάντηση: «∆εν το πιστεύω. Oι Tούρκοι θα τον άφηναν χωρίς να το ερευνήσουν τόσα χρόνια;». Aυτά τα λίγα για την ιστορία του χωριού µας.

2

Η ανάρτηση των δασικών χαρτών ριν µερικά χρόνια ξεκίνησε η

Πκατάρτιση του Εθνικού Κτη-

µατολογίου, για ορισµένους νοµούς ανά την Ελλάδα, µε χρηµατοδότηση από το Ευρωπαϊκά προγράµµατα. Βασική προϋπόθεση κατάρτισης του Εθνικού Κτηµατολογίου, είναι ο καθορισµός των δασικών εκτάσεων. Κυρίαρχο πρόβληµα ήταν και είναι η καταγραφή τους και τούτο θα επιτευχθεί µε την κύρωση των δασικών χαρτών, που έχουν ήδη εκπονηθεί από το 2007, µε δαπάνες επίσης Ευρωπαϊκών κονδυλίων. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας, για την κύρωσή τους, αποτελεί πλέον µνηµονιακή υποχρέωση, στα πλαίσια της οποίας αναρτήθηκαν ήδη στις 10-2-2017 οι δασικοί χάρτες για τον νοµό Ιωαννίνων στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://gis.ktimanet.gr/wms/forestsu s pension/default.aspx προκειµένου να ελέγξουν οι πολίτες τις ιδιοκτησίες τους και τον χαρακτήρα τους και να υποβάλλουν εφόσον αντιλέγουν στο χαρακτηρισµό τους, αντιρρήσεις. Οι ηµεροµηνίες υποβολής αντιρρήσεων ξεκίνησαν από 24 Φεβρουαρίου 2017 και λήγουν στις 8 Ιουνίου 2017 για τους κατοίκους εσωτερικού και για τους κατοίκους εξωτερικού στις 28 Ιουνίου 2017, µετά την παράταση 45 ηµερών που δόθηκε. Για περισσότερες πληροφορίες και υποβολή ενστάσεων οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να απευθύνονται στη ∆ιεύθυνση ∆ασών Ιωαννίνων, Μαρ. Κοτοπούλη 62 ΤΚ 45445 Ιωάννινα. Υπεύθυνη Ελένη Βάκκα στο τηλέφωνο 26510 88030 έως 44, fax 26510 88049 και στο mail: ddioa @apdhp-dm.gr. Οι πολίτες θα πρέπει να ελέγξουν εάν οι ιδιοκτησίες τους εµφανίζονται στους δασικούς χάρτες, ως δασικές και στη συνέχεια και εντός της παραπάνω προθεσµίας να υποβάλλουν τις αντιρρήσεις τους ηλεκτρονικά, µαζί µε τα απαιτούµενα δικαιολογητικά. Για την υποβολή της αντίρρησης καταβάλλεται υποχρεωτικά ειδικό τέλος, το ύψος του οποίου υπολογίζεται µε βάση το εµβαδόν της έκτασης που αφορά αυτή και ανέρχεται σε 40 για έκταση µέχρι 1 στρ., σε 90 για έκταση από 1 έως 5 στρ., σε 180 για έκταση από 5 έως 10 στρ., κ.ο.κ. Για τις εκτάσεις του χάρτη που δεν ασκηθούν αντιρρήσεις, καθίσταται οριστικός και τελεσίδικος και δεσµεύει τον ιδιοκτήτη, ο οποίος µπορεί να ακυρώσει το χάρτη µόνο µε προσφυγή στο ΣΤΕ και για πολύ ειδικούς, νοµικούς λόγους. Οι ∆ασικοί χάρτες δεν είναι τίποτα παραπάνω από χάρτες που απεικονίζουν τις αλλαγές των δασικών εκτάσεων από το 1945 (που έγινε για πρώτη φορά η αεροφωτογράφιση της χώρας µας από τους Αµερικανούς) µέχρι και σήµερα (µε τις αεροφωτογραφίσεις του 2007-2009). Μας δείχνουν, δηλαδή, τις κατηγορίες κάλυ-

ψης γης του τότε και του σήµερα. Οι δασικοί χάρτες δεν εξετάζουν την ιδιοκτησία, αλλά τη χρήση γης. Η ιδιοκτησία δεν χάνεται, αλλά αν κάποιος που θίγεται δεν προχωρήσει στην αντίρρηση θα είναι απλά ιδιοκτήτης δάσους! Σχετικές ενηµερωτικές εκδηλώσεις πραγµατοποιήθηκαν τοπικά τόσο από τον ∆ήµο Πωγωνίου και την Αποκεντρωµένη ∆ιοίκηση Ηπείρου ∆υτικής Μακεδονίας, όσο και στην Αθήνα για τους απόδηµους, από την Οµοσπονδία Αδελφοτήτων και Ενώσεων Επαρχίας Πωγωνίου και από την Πανηπειρωτική Συνοµοσπονδίας Ελλάδος. Σε µεγάλο βαθµό δόθηκαν απαντήσεις στην αγωνία των ιδιοκτητών και των εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης σχετικά µε τους δασικούς χάρτες, αν και παραµένουν σηµεία που θα πρέπει να επιλυθούν, κυρίως µε νοµοθετικές τροποποιήσεις, καθώς, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, οι δασικές υπηρεσίες οφείλουν να τηρούν τον υφιστάµενο νόµο για τον χαρακτηρισµό της µορφής κάθε έκτασης. Τρία είναι τα βασικά σηµεία: το πρώτο αφορά στην αναγκαιότητα, αλλά και τη µεγάλη καθυστέρηση που έχει επιδείξει η χώρα στην κύρωση των δασικών χαρτών, το δεύτερο ότι υπάρχουν «αµφισβητούµενες» περιοχές, που είναι χαρακτηρισµένες Α∆, δηλαδή ήταν αγροί σύµφωνα µε τις αεροφωτογραφίες του ’45 και δάση ή δασικές εκτάσεις σήµερα, και το τρίτο ότι η πλειοψηφία των δήµων (εξαιρούνται ο δήµος Πωγωνίου και ο δήµος Ιωαννιτών) δεν έχει αποστείλει τα στοιχεία που αφορούν στα όρια των οικιστικών πυκνώσεων. Ασφαλώς και θα ανακύψουν προβλήµατα, λόγω µιας παγιωµένης κατάστασης, από το 1945 και µετά, δεδοµένου ότι θα εµφανισθούν στους δασικούς χάρτες εκτάσεις, ως δασικές, οι οποίες εκχερσώθηκαν και καλλιεργούνται, αλλά και άλλες που λόγω των συνθηκών ζωής, µετακινήσεων πληθυσµιακών οµάδων προς τα αστικά κέντρα, έπαυσαν να τις καλλιεργούν και απέκτησαν δασική µορφή. Τα προβλήµατα αυτά θα καταγραφούν από την πολιτεία µε την διαδικασία των αντιρρήσεων και θα αντιµετωπιστούν στο σύνολό τους. Όσον αφορά το χωριό µας, οι εκτάσεις που εµφανίζονται σαν µη δασικές περιλαµβάνονται κυρίως στις περιοχές: Tσαΐρι - Γούβες - Kουβαρά και Kάµπος Aγιώργη. ∆ευτερευόντως σε θύλακες στις περιοχές: Aβοριές, Kάµπος στο βουνί. Άγιος Nικόλαος, Σιωριάδες, Παρακάτωνα, Σιτάρια, Παλιοκλήσι, Kουτσόκρανο. Γ.M.

MAPTIOΣ 2017 εννήθηκε το 1885 σ’ ένα

Γπάµφτωχο και κακοτράχα-

λο χωριό, δώδεκα σπίτια και συγκεκριµένα σ’ έναν οικισµό (τρεις καλύβες), µια ώρα µε τα πόδια µακριά από το χωριό, µέσα σε µια ρεµατιά, που δεν την έβλεπε ποτέ ο ήλιος, όλο τούφες, πέτρες και πουρνάρια. Έτσι χτίζανε τότε τα σπίτια τους, κρυµµένοι από τον φόβο των Tούρκων. Mάλλον από εκεί θα πήρε και το όνοµά του. Kρυφοβό. Mαύρα χρόνια, πολύ δύσκολα, µαγκούφικα, φτώχεια, στερήσεις, πείνα, ψείρες, αρρώστειες, θάνατοι αδικαιολόγητοι. ∆ουλειά, δουλειά και πάλι δουλειά δίχως αντίκρυσµα. Nα περετεύεις όλη τη φαµίλια και να µην φτάνεις ποτέ. Σιγουριά καµία. Nα αγωνίζεσαι µόνο για το σήµερα, το αύριο δεν φαινόταν πουθενά. Mόνο στενοχώριες, πόλεµοι και το χειρότερο θάνατοι αδικαιολόγητοι, ο ένας µετά τον άλλο. Σκεβρωµένη από τα χρόνια, τις κακουχίες και τα χίλια βάσανα που τη βρήκαν, µε το µαύρο της κεφαλοµάντηλο, τα ροζασµένα χέρια σταυρωµένα και το µυαλό «στον τόπο του» άρχισε να µου λέει τις µνήµες της, µια µέρα του χειµώνα δίπλα στο τζάκι, στο σπίτι του Mίτσκαρη στο ∆ολό. Όταν µπουσούλησα ανακατεύτηκα µε τα ζωντανά. Aπό πέντε χρονών ορφανή από πατέρα, φύλαγα τα «ξεκοµένα» αρνιά. Στα δέκα µου ανέλαβα το κοπάδι, τι κοπάδι καµιά εικοσαριά γιδοπρόβατα. – Kαλά σχολείο δεν πήγες γιαγιά; – Για σχολείο ούτε λόγος. Ήταν ντροπή τότε για τις τσούπρες. Θάµουν δώδεκα όταν έµαθα να κουρεύω τα πρόβατα και να φτιάχνω το µαλλί. Πλύσιµο, ξάσιµο, λανάρισµα, γνέσιµο, πλέξιµο και λίγο αργότερα έκατσα και στον αργαλειό. Στα δεκαπέντε µε βάλανε στο αλέτρι. Tι όργωµα ήταν εκείνο; Tα χωράφια όλο πέτρες, το χώµα σκληρό, τα βόδια δυσκολευόταν, δεν τράβαγαν, εγώ µικρή λυπόµουνα να τα βαράω. Tο υνί ίσα-ίσα που έξυνε, το χώµα να σκεπαστεί ο σπόρος. Tα χέρια µου πληγιασµένα από το αλέτρισµα και τα πόδια µου µατωµένα µε κάτι σχισµένα παλαιοπάπουτσα που είχα τρύπια από κάτω. Tα ζώα σε ήθελαν όλο το χρόνο, γιορτή-καµατερή, καµιά δουλειά δεν καρτερούσε. Nύχτα σε νύχτα. Πολλές φορές δουλεύαµε και τα βράδια. Aρµαθιάζαµε κα-

« ∆OΛ I Ω T I K A »

3

H Bάβω πνό. Ξεσπιρίζαµε καλαµπόκι, ράβαµε και κανένα σκουτί, δουλειές να σου λεώ ατέλειωτες. Στα δέκα επτά µε παντρέψανε. Ένας θείος µου, µαζί µε τη µάνα µου µε φωνάξανε µια µέρα και µου είπαν: – Xαρείκλο µεγάλωσες και πρέπει να παντρευτείς, να κάνεις δική σου οικογένεια. Έτσι µου δώσανε ένα παιδί από το χωριό, φτωχόπαιδο κι αυτό, ποιος είχε τότε, λίγοι είχαν καλύτερο κουµάντο. – Kαλά γιαγιά, εσύ τον γνώριζες αυτόν που θα έπαιρνες άνδρα; – Πού πήγα παιδάκι µου εγώ να τον ιδώ. Στην εκκλησία όταν πήγαµε να στεφανωθούµε, είδα δύο στεκόταν έξω από την πόρτα. Ένας ψηλός όµορφος, ο άλλος κοντός. Ποιος να είναι έλεγα από µέσα µου ο γαµπρός; Όταν µπήκαµε στην εκκλησία και µούδωσε ο παπάς το χέρι του να πιάσω είδα ότι ήταν ο κοντός. O άλλος ήταν ο κουµπάρος. Kαλά περνούσαµε, καλός άνθρωπος ήταν, αλλά τον πήρε ο Θεός γρήγορα. Θάταν δύο χρονών ο Γιώργος (το παιδί της) όταν αρρώστησε από πνευµονία. Mέρες βρεγµένος µε τα πρόβατα στο βουνό καλό είχε; Tα βράδια έβηχε πολύ,, κρύωµα λέγαµε, θα περάσει. Φώναξα τη Bασίλω τη γειτόνισσα και του έριξε βεντούζες, του µαύρισε την πλάτη, πουθενά ο βήχας να περάσει, είχε και πυρετό ούτε ξέρω πόσο, πού να βρεις και θερµόµετρο τότε. Mου είπε µια χωριανή να τον τρίψω µε πετρέλαιο που είχαµε για τις χειρόλαµπες. Tον έτριψα η µαύρη κι εγώ δυνατά και του πλήγιασα την πλάτη, βγήκε το δέρµα. Όταν είδαµε δεν πήγαινε καλά, πήραµε τον Mήτσιο, τον ξαπλώσαµε πάνω στο κάρο και τον πήγαµε στα Γιάννενα. ∆εν έζησε «τον φέρατε αργά» µας είπε ένας γιατρός. Xήρα µ’ ένα µικρό παιδί, ζαλωµένο το πήγαινα στις δουλειές. Mε βοηθούσε η µάνα µου λίγο, αλλά κι’ αυτή όλο άρρωστη ήταν η κακοµοίρα, πονούσαν τα χέρια της απ’ τις πολλές δουλειές. Έτσι πέρασαν καµιά δεκαριά χρόνια, οπότε µια µέρα µε φώναξε ο πεθερός µου να µου πει κάτι σοβαρό. – Xαρίκλο, άκου να σου πω παιδί µου. Σε βλέπω να παιδεύεσαι πολύ, δύσκολα τα βγάζεις πέρα µόνη σου, κι εµείς δεν έχουµε, ούτε µπορούµε να σε βοηθήσουµε.

Σου βρήκαµε έναν άνδρα, χήρος είναι κι’ αυτός, έχει τέσσερα παιδιά, δύο και δύο. Tα παιδιά είναι µεγάλα βοηθάνε στις δουλειές, το δικό σου παιδί θα το κρατήσουµε εµείς να το µεγαλώσουµε, θα έρχεσαι κι’ εσύ να το βλέπεις όποτε θέλεις, κοντά είναι ο µαχαλάς. ∆εν µπορούσα να πωόχι ακόµη κι’ αν δεν ήθελα. Έτσι παντρεύτηκα δεύτερη φορά κι’ έκανα την µάνα σας. Περνούσαµε καλά, ήταν καλός άνθρωπος, είχαν καλό κουµάντο στο σπίτι, δεν µας έλλειπε τίποτε. H τύχη όµως δεν µε ήθελε. Στον τρίτο χρόνο αρρώστησε βαριά, δεν τον προλάβαµε να τον πάµε στα Γιάννενα. Tα πράγµατα άρχισαν να δυσκολεύουν τώρα, έπρεπε να δουλεύω περισσότερο, µέρα-νύχτα να προλάβω τις δουλειές. Nύχτα να ζυµώσω, να ψήσω το ψωµί, να πάω στη βρύση να κουβαλήσω. Φορτωµένη την βαρέλα µε νερό απ’ τη βρύση, που ήταν µακριά κάτω στη ρεµατιά. Nα βράσω τραχανά να φάει η κοπέλα, να βγάλω τα ζωντανά στη βοσκή. Στο δρόµο µε τις βελόνες να πλέκω και το βράδυ που θα γύριζα σπίτι να φέρω κι’ ένα ζαλίκι ξύλα. Έτσι περνούσε ο καιρός καθηµερινά µ’ ένα σακούλι στην πλάτη, µε λίγο ξερό ψωµί-λίγο τυρί ή καµιά ελιά. H πεθερά µου µε κοίταζε µ’ ένα µάτι λες κι’ έφταιγα εγώ για τον θάνατο του παιδιού της. Ένοιωθα τώρα ξένη στο ίδιο µου το σπίτι. Mια µέρα µ’ έπιασε να παίρνω τραχανά κι’ αλεύρι κρυφά να τα πάω στη µάννα µου ήθελα και στο ορφανό παιδί µου. Tο πονούσα ήταν αίµα µου, δεν είχαν να φάνε. Mου λέει µε µίσος: – Aν δεν σ’ αρέσει εδώ, να πάρεις το παιδί σου και να πας στη µάνα σου. Πήρα την απόφαση να φύγω, δεν µ’ ένοιαζε τι θα πει ο κόσµος. Φόρτωσα σ’ ένα γαϊδουράκι λίγα πράγµατα δικά µου που είχα και την κοπέλα µου και γύρισα στο πατρικό µου. Aργότερα που µεγάλωσε την πάντρεψα κι έκανε εσάς, πέντε παιδιά στη σειρά, όλο παιδιά, καµιά τσούπρα, τα παιδιά ήταν ευλογία. Tα πράγµατα µετά τον πόλεµο ήταν καλύτερα κάπως, µας έστελνε ο ούντρα απ’ όλα. Tυριά, βούτυρα, γάλατα, δούλευε και ο γαµπρός. Ήταν δραγάτης, έκανε και τράµπες µε τα ζώα κι έβγαζε, να σας µεγαλώσει. Πηγαίναµε µε παζαρόξυλα στα Γιάννενα µε τα γαϊδούρια, τα πουλούσαµε στους φούρνους και παίρναµε τί-

ποτε για το σπίτι. – Kαλά γιαγιά, τόσο µακριά µε τα πόδια, δεν κουραζόσουνα; – Aχ παιδάκι µου για µας ήταν πανηγύρι. – Για πες µου, θέλω να µάθω λεπτοµέρειες πώς γινόταν. – Για, έβγαινα εγώ στο φράχτι και φώναζα τη γειτόνισσα. – Ω Bασίλω τόχς αύριο για τα Γιάννινα; – Eγώ και τόχω και δεν τόχω η νύφ’ τόχει σίγουρα. Tην άλλη ηµέρα ο διάλογος µεταξύ των: – Eγώ δεν έκλεισα σπρι µάτ απόψε. – Eγώ σµα το πρωί, τον τσάκσα λίγο στον κώλο. Έτσι λοιπόν η γιαγιά τα κρύα βράδια του χειµώνα µας έλεγε ιστορίες απ’ τη ζωή της, απ’ τους πολέµους που πέρασε, πολλές παράξενες ιστορίες, γεµάτες πόνο και δυστυχία. Tώρα που το σκέφτοµαι πέρασε τέσσερις πολέµους. Tο 191213 µε την απελευθέρωση στα ΓIάννενα, ήταν και πολύ κοντά. Tο 1922, την Mικρασιατική Kαταστροφή, τον ξεριζωµό των χιλιάδων Eλλήνων απ’ την Kων/πολη και τα παράλια της Mικράς Aσίας, γέµισαν τα χωριά µε πρόσφυγες. Tον Eλληνοϊταλικό Πόλεµο το 1940 και στη συνέχεια τους Γερµανούς που κάψανε τα χωριά και σκοτώσανε χιλιάδες Έλληνες. O χειρότερος απ’ όλους. Σαν να µην έφταναν αυτοί µας βάλανε να σκοτωθούµε και µεταξύ µας. Γέµισαν τα χωριά χήρες και ορφανά. (Kατοχή). H βάβω όµως έζησε παρ’ όλες τις κακουχίες, τις στερήσεις, τις αρρώστιες και τους πολέµους, χωρίς να πάει ποτέ σε γιατρό, χωρίς να πάρει ποτέ ούτε µια ασπιρίνη. Ήταν σκληρό καρύδι µέχρι τα τελευταία της χρόνια.

MAPTIOΣ 2017

H Bάβω Άφησε την τελευταία της πνοή στο ∆ολό. Στις 20 Iουλίου 1963 σε ηλικία 81 χρονών ο Θεός αποφάσισε να την ξεκουράσει. Eγώ εκείνη την εποχή, µόλις είχα τελειώσει το γυµνάσιο και δούλευα σε µία δουλειά στα Γιάννενα, στην πιάτσα ταξί, στην πλατεία, σ’ ένα µικρό γραφείο. Kαλή δουλειά, µου τη βρήκε ο φίλος µου ο Γιάννης, µετέπειτα γίναµε και κουµπάροι. Έστειλε ο πατέρας µου χαµπέρι να µε ειδοποιήσουν ότι η βάβω πέθανε και ότι στις 12 το µεσηµέρι θα την περνούσαν απ’ το ∆ολό στο Kρυφοβό να την πάνε εκεί που ήταν οι δικοί της µε το φορτηγό του Σπυρογιάννου. Ήµουνα ακόµη παιδί φοβισµένο από το χωριό, µε το µέλλον αβέβαιο. Ένιωσα µέσα µου έναν κόµπο να µε σφίγγει και τα δάκρυα δύσκολα έβγαιναν, γιατί η ζωή ήταν δύσκολη και µ’ έκαναν σκληρό. Σταµάτησε το φορτηγό, µε δειλά βήµατα σήκωσα τον µουσαµά κι’ ανέβηκα στην καρότσα. Σ’ ένα πρόχειρο αυτοσχέδιο φέρετρο από µερικές σανίδες, που είχε φτιάξει ο Mπαρµπατάσιος Zωίδης, τυλιγµένη σ’ ένα άσπρο σεντόνι, κοιµόταν η βάβω. Έσκυψα να την φιλήσω για τελευταία φορά, µε λίγα δάκρυα να κυλούν στα µάγουλά µου. – Άντε βάβω καλό ταξίδι, καλή ξεκούραση. O τροχονόµος από το δρόµο σφυρίζει να φύγει το φορτηγό εµποδίζει το δρόµο. ∆εν την έκλαψα τότε τη βάβω όσο θα ήθελα σήµερα. Tώρα όµως που γράφω την ιστορία της κλαίω µε την ψυχή µου. Kλαίω βάβω µου µε πόνο, γιατί ξέρω τι τράβηξες να µεγαλώσεις τα εγγόνια σου. Mας πρόσφερες πολλά και µεις δεν προλάβαµε να σου προσφέρουµε τίποτε. Γιατί ξέρω, µου έλεγε η µάνα µου, ότι δεν γέλασες ποτέ, δεν τραγούδησες ποτέ, δεν χόρεψες, δεν έβγαλες ποτέ τα µαύρα ρούχα, δεν έφαγες ποτέ σε τραπέζι, κι’ όµως έλεγες δόξα το Θεό, είµαι καλά. Bάβω σήµερα σου έκανα το καλύτερο µνηµόσυνο και ήταν όλοι εκεί. Kαι από το ∆ολό, το Kρυφοβό, τα Γιάννενα, την Aθήνα, την Aµερική, τον Kαναδά, την Aυστραλία, όπου θα φθάσουν τα «∆ολιώτικα» και θα διαβάσουν την ιστορία σου. Tα εγγόνια σου, που είναι τώρα κι’ αυτοί παππούδες θα σε θυµούνται για πάντα. Tην µοναδική φωτογραφία που είχες την κρατάω να βλέπω τη µορφή σου, να παίρνω δύναµη. O εγγονός σου Xρήστος

« ∆OΛ I Ω T I K A »

4

MAPTYPIEΣ ANAΣTAΣIAΣ XP. KΩΣTOYΛA 1995 Aπό το βιβλίο του Kωνσταντίνου Xρ. Kωστούλα «MOΛOΓHMATA THΣ MANAΣ KAI AΛΛEΣ IΣTOPIEΣ» δηµοσιεύουµε την παρακάτω µαρτυρία. * Πάνω από το χωριό, στο πλάι του βουνού είναι µια τρύπα που τη λένε «η τρύπα τςη Mπακαφούκως». Έριχναν καµιά πέτρα µέσα και ακούγονταν βαθιά που έπεφτε. Έλεγαν πως αυτή η τρύπα έβγαινε στη «Σκοτεινή», στη βαθιά οβίρα στο ποτάµι. O Nίκος ∆ιαµαντούκος και άλλα παιδιά, ο Kατσικάς, ο Παύλος, µε σκάλα και σχοινιά κατέβηκαν µέσα. Ήταν σπηλιά. Eπειδή από κει περνούσαν τα ζώα που κατέβαινεν από το βουνό και για να µη πέσει κανένα µέσα στην τρύπα της Mπακαφούκως, την έκλεισαν µε πέτρες. * Tην Kαθαρή ∆ευτέρα δεν βγαίναµε όπως σήµερα. Bράζαµε στάχτη και φτιάχναµε αλισίβακαι καθαρίζαµε όλα τα µπακιρικά ταψιά, τετζερέδες, καζάνια και τα τρίβαµε µε στάχτη καλά να κοκκινίσουν για να τα πάνε στον καλαντζή. Eίχαµε µόνιµο τον Aντώνη Λάζο. Tο τριήµερο ∆ευτέρα, Tρίτη, Tετάρτη το πρωί πηγαίναµε στη λειτουργία και παίρναµε αντίδωρο και µεταλαβαίναµε το Σάββατο των Θεοδώρων. * Kουρµπάνι ήταν το ζώο που είχαµε τάξιµο, Tάµα, αφιέρωµα, θυσία για το πανηγύρι. * Tελάληδες στο χωριό είχαµε το Bαλαή που είχε και τα γελάδια, τον Aνδρέα Mαλάµη που ήταν και τσαρουχάς και τον Kίτσο Tόµο, αυτούς που θυµάµαι και τελαλούσαν: «Aκούστε χωριανοί, ακούστε ο πασάνας (ο πάσα ένας) ......». Για κοινοτικές δουλειές, για ξύλα, πέτρες, για καθαριότητα, για τα κοινά του χω-

ριού. * O Kώστας του Γιάννη Mπελόκα, σπούδασε µηχανικός στην Πόλη και έφτιαξε το σπίτι του Mπελόκα στο ∆ολό, αυτό που είναι τώρα του Λατσούνα, της Γόνης. Eίχε φτιάξει τέσσερα σπίτια στο Πωγώνι. Tου Bασιλειάδη στη Bοστίνα, του Mάντη στις Pοµπάτες, του Bασιλειάδη στη Mέβγεζα και ένα στη Bήσσανη. O Kώστας Mπελόκας είχε παντρευτεί µια ρωσίδα. H Mάνα

* Θέατρο έπαιζαν τα παιδιά τότε, ο Σταύρος Mπέτζιος, ο Kιντζώρης, ο Zορµπάς και άλλοι. Έπαιζαν εκεί στην καστανιά πριν γίνει η στέρνα. Έπαιζαν τη Γκόλφω και τέτοια, και µια φορά που δεν είχαν ύφασµα να φτιάξουν φουσταµέλα την έφτιαξαν από χαρτί. Tην φορούσε ο Nάσιο Πότσης και κάπως έγινε και την έκαψε ο Kιτζώρης και βρέθηκε ο Nάσιο Πότσης ξεβράκωτος. * Tα «µποζόρια», ήταν τα λουλούδια που βγαίνουν στο βουνό, εκεί γύρω από τον Άγιο Xριστόφορο τη µέρα της γιορτής του. Λέγανε πως είναι δώρο του Aγίου. Eίναι σπάνιο, έψαχναν να το βρουν οι άνδρες και το φορούσαν στο πέτο τη µέρα του πανηγυριού, όταν κατέβαιναν στο χωριό. Σηµείωση: Tο λουλούδι αυτό λέγεται «Παιώνια» και είναι σπάνιο και φυτρώνει σε λίγα βουνά και σε διάφορα χρώµατα. Tο «µποζόρι» του Kουτσόκρανου που φύεται γύρω από το εξωκλήσι του Aγίου Xριστοφόρου έχει χρώµα βαθύ κόκκινο προς βυσινί. * Tον Oκτώβριο που όργωναν τα χωράφια εµείς τα παιδιά ψάχναµε να βρούµε «κατσούπορδες», που έβγαιναν όπως γύριζε το αλέτρι το χώµα. Ήταν σαν πατάτες µικρές, σαν ρεβύθια ή µικρά καρύδια. Tα τρώγαµε, ήταν νό-

στιµες και γλυκιές. * Για να κρατάει το κρασί γερό, όταν έβραζε, βάζαµε ένα βότανο, αψιφιά το λέγανε, τόφερναν από τη Nεµέρτσικα, τις ∆ρυµάδες. Έκανε το κρασί αδρύ αλλά ήταν λίγο πικρό και το κρατούσε το κρασί. * Ήταν ένας Γιώργος Mάρης, είχε ένα καλύβι δίπλα στου ∆ιαµαντούκου στις καρυές. Eκεί έµενε µε τη γριά του, είχε µια γωνιά και στην άκρη έβαζε και το γαϊδούρι του και µια γίδα. O Γιώργο Mάρης έτρωγε τα φίδια. Tους έκοβε τοκεφάλι µε το τσεκούρι και ύστερα το περνούσε σε µια σούβλα και το έβαζε πάνω σε κάτι σίδερα που είχε στη γωνιά και το έψηνε στη θράκα. Tα παιδιά όταν έβρισκαν κανένα φίδι το σκότωναν το έδεναν σε µια χελιδονιά και το έσερναν µέχρι την καλύβα του µπάρµπα Γιώργη φωνάζοντας: «µπάρµπα γιώργη ερχόµαστε»! Tο έψενε στη φωτιά και φώναζε τα παιδιά που τον έβλεπαν να τρώει το φίδι: «Eλάτε να φάµε».

MAPTIOΣ 2017

« ∆OΛ I Ω T I K A »

TO NEPO TOY ΛAKKOY TOY KOYBAPA KAI H Y∆PEYΣH TOY ∆OΛOY ο ∆ολό από την ίδρυσή του υπέφερε από νερό. Άνυδρη περιοχή, µε λιγοστό νερό στο βάθος της χαράδρας του Kουβαρά. H χαράδρα σε βάθος πάνω από 200 µ. σε πολλές µεριές είναι απότοµη και δυσκολοπερπάτητη. Oι άνθρωποι και τα ζώα (κυρίως γαϊδούρια) µε µεγάλη δυσκολία και µε κίνδυνο κατέβαιναν στο «Λάκκο του Kουβαρά». Πολλές φορές κατατρακυλούσαν πέτρες από την κορυφή της χαράδρας και γίνονταν και ατυχήµατα. O δρόµος (µονοπάτι) από το χωριό ως τις πηγές του λάκκου ήταν στενός και επικίνδυνος, δύσβατος και απότοµος. Για τους ∆ολιώτες και, κυρίως, για τις γυναίκες που ανέβαιναν ζαλωµένες µε βαρέλες γεµάτες νερό ή µε ρούχα πλυµένα (σαµαροσκούτια, βελέντζες κλπ.), ο δρόµος αυτός ήταν πραγµατικά µαρτυρικός. Aργότερα αρκετές οικογένειες κατασκεύασαν στέρνες στα σπίτια τους για την αποθήκευση βρόχινου νερού. Oι στέρνες αυτές εξυπηρέτησαν πολύ τους κατοίκους, γιατί απέφευγαν το µαρτύριο του λάκκου, χωρίς βέβαια να απαλλαγούν τελείως. Mετά από χρόνια και πολλές προσπάθειες από τα Kοινοτικά Συµβούλια, την Aδελφότητα ∆ολιωτών Aθηνών και τον Πολιτιστικό Σύλλογο ∆ολού, κατασκευάστηκε το 1977 δίκτυο ύδρευσης και µεταφορά του νερού µε ειδικές αντλίες από το λάκκο στο χωριό. Aπό τότε απαλλάχτηκαν οι κάτοικοι από τις ταλαιπωρίες της µεταφοράς του νερού µε βαρέλες και άλλα δοχεία από τις βρύσες του λάκκου.

T

H ύδρευσις του χωρίου ∆ολού H ύδρευσις του χωρίου ∆ολού κατά τρεις τρόπους δύναται να επιτευχθή. 1ο ∆ιά της ριζικής οδού µια για πάντα 2ο ∆ιά προσωρινής διευκολύνσεως και 3ο ∆ιά της οικονοµικής οδού. 1ον Tην ριζικήν οδόν θα εκθέσωµεν τελευταία. 2ον H προσωρινή διευκόλυνσις. O τρόπος ούτος ουδεµίαν ευκολίαν της υδρεύσεως προσφέρει µιας και παρατείνει την ζωήν της αδελφότητος και παρεµποδίζει την δράσιν και τον ζήλον αυτής, διότι τότε η αδελφότης θα δικαιολογήση την αδράνειαν των ενεργειών της λέγουσα ότι ουδεµία επείγουσα ανάγκη υπάρχει προς ύδρευσιν και ας παιδεύονται αι γυναίκες καιο κόσµος αφού αποσοβείται ο κίνδυνος των προς ύδρευσιν εν τη βρύσει µεταβαινόντων. Tο µέτρον τούτο φέρει απογοήτευσιν. Eποµένως χαλάρωσιν της αδελφότητος και τέλος την διάλυσιν αυτής λόγω ότι δεν θα επιτύχη τίποτε. 3ον H οικονοµική οδός. Nα οικοδοµήσωµεν δεξαµενάς (στέρας) όποιος

δύναται να κτίση από µίαν στέραν αλλά το όµβριον ύδωρ δεν είναι όµοιον µε το πηγαίον. Eποµένως µία µόλυνσις του αποθηκευµένου ύδατος είναι πολύ δύσκολον να προληφθή. Tελευταίον η ριζική οδός είναι η µόνη επιδιωκοµένη. H οδός αύτη ενθουσιά-

Nίκος Θ. Yφαντής ζει την αδελφότητα προς ενέργειαν, ζωογονεί τον ζήλον παντός µέλους αυτής και διεγείρει την προσπάθειαν της φυσικής επιτυχίας της υδρεύσεως εκ πηγαίου ύδατος προκαλεί τρόπον τινα τον συναγωνισµόν των αθλητών, ποίος θα υπερβή τον άλλον. Bεβαίως από τους πολλούς προσπαθούντας κάποιος θα ευρεθή ίνα λάβη τον στέφανον της δόξης, το ρεκόρ, οπότε το αποτέλεσµα των ενεργειών της αδελφότητος θα στεφθή µετ’ επιτυχίας, έστω και αργά· µετά 10-2030-40-50 έτη. Θα επιτύχωµεν όµως. H αδελφότης ∆ολού ιδρύθη και εργάζεται από το 1880, ώστε µέχρι τούδε παρήλθον 50 έτη και µόλις κατορθώθη να εορτάσωµεν την χαράν του Zαλόγγου 1829. Άρα διά να φθάσωµεν εις το τέρµα του ονείρου µας απαιτούνται και ολίγα έτη ακόµη. Θαρσείτει και θα επιτύχωµεν, όπως ο Kολόµβος επέτυχε την ανακάλυψιν της Aµερικής. Yδραποθήκαι (στέραι) Ένεκα της δυσκολίας οίαν υφίσταντο οι κάτοικοι ∆ολού απεφάσισαν άπαντες να αποκτήσουν υδραποθήκας όπως απαλαλγώσιν της τυραννίας το να µεταφέρωσιν καθ’ εκάστην το ηµερήσιον ύδωρ αυτών εκ του βάθους της χαράδρας. Tοιαύτας υδραποθήκας απέκτησαν αι εξής οικογένειαι. 1. ∆ηµ. Zωίδης 2. Παν. Λώλιος 3. ∆ηµ. Λατσούνας 4. Xρήστος Xαΐλης 5. Παπά ∆ηµήτριος 6. I. Bάσης 7. Γ. Bάσης 8. Θεµ. Λατσούνας 9. Π. Kαρακώστας 10. Zήσος Kούλας 11. N. Bελόκας 12. I. Bελόκας 13. Aναστ. Φραστάνης 14. B. Mανιώτης 15. Γεράσ. Θάνος 16. Nικ. ∆ιαµάντης 17. B. Zέρβας 18. Σιουλαµάς 19. ∆ηµ. Mούστος 20. Θεόδ. Kουτσός 21. Kωστ. Mαλάµης 22. Nικ. Bάκουλας 23. Xαΐλης 24. Xαρ. Kαρακώστας 25. Aθαν. Mίτσκαρης 26. Aθ. Kούρος 27. Γ. Λατσούνας 28. Xρήστος Tζήµας 29. Xρ. ∆ιαµαντούκος 30. Nάτσκα.... Ώστε απέναντι 100 οικογενειών υπάρχουν 30 υδραποθήκαι· εν καιρώ ανάγκης δύνανται οι κάτοικοι να εξυπηρετηθούν χωρίς να κατέρχωνται εις την χαράδραν για να υφίστανται όλους τους κινδύνους της αποτόµου κατωφερείας, µέχρις ότου δυνηθούν οι κάτοικοι να εφρεύρωσι το µέσον της αναβιβάσεως του εν τη χαράδρα πηγαίον ύδατος εις την επιφάνειαν του χωρίου.

5

HNOPO: Aκολουθώντας πιστά το µονοπάτι της Hπειρωτικής παράδοσης – Tο Πολυφωνικό Σύνολο του ∆ήµου Πωγωνίου ξεχωρίζει για την αυθεντικότητα στις ερµηνείες του – Στην προ ηµερών εκποµπή της EPT το «Aλάτι της γης», που έγινε προς τιµήν του Hπειρώτη κλαρινίστα Nαπολέοντα ∆άµου και της παρέας του, πέραν των µελωδιών και τραγουδιών που µε µεράκι µας χάρισε ο κορυφαίος µουσικός, έκαναν την παρουσία τους τα πολυφωνικά συγκροτήµατα «Xαονία» και το «Xλωµιώτικο» του Άνω Πωγωνίου (Bορ. Hπείρου). Στον Hπειρωτικό χώρο υπάρχουν ακόµη και άλλα πολυφωνικά συγκροτήµτα και Σύλλογοι που δραστηριοποιούνται όπως είναι το «Ήνορο», του ∆ήµου Πωγωνίου, κ.α. Έτσι λοιπόν µε αφορµή την παραπάνω εκποµπή – εκδήλωση θα αναφερθώ στην εκδήλωση που έκανε το «Ήνορο» στις 19-11-2016 στην αίθουσα «∆ηµ. Xατζής» του Πνευµ. Kέντρου του ∆ήµου Iωαννιτών, όπου παρουσίασε το 2ο C.D. µε πολυφωνικά τραγούδια και στη συνέχεια ο Πρόεδρός του Παναγ. Tέλλης, παρουσίασε την πορεία του Συλλόγου και τις δραστηριότητές του. H εκδήλωση O Σύλλογος Hπειρωτικού Πολυφωνικού Tραγουδιού «Ήνορο» παρουσίασε τη δεύτερη έκδοση Hπειρωτικών και πολυφωνικών τραγουδιών. Eίναι αποτέλεσµα µιας πολυετούς προσπάθειας σε κόπο και χρόνο για τη συγκέντρωση υλικών και στοιχείων µέσα από τις πηγές και τους χώρου, εκεί που ακριβώς το πολυφωνικό τραγούδι έχει τις ρίζες του – Άνω και Kάτω Πωγώνι– µε τη συµµετοχή και τις άοκνες προσπέθειες του µουσικολόγου και δάσκαλου Kων/νου Λώλη, καταγοµένου από τη Σωπική Bορ. Hπείρου. Στην εκδήλωση συµµετείχε επίσης το πολυφωνικό συγκρότηµα του ∆ήµου Πωγωνίου. Tο πρόγραµµα (ρεπερτόριο) του συγκροτήµατος «Ήνορο» µε µια σειρά από εκλεκτά τραγούδια κατενθουσίασε τους παρευρισκοµένους και τους αποζηµίωσε µε το παραπάνω. Tην παρουσίαση και συντονισµό της εκδήλωσης έκανε ο δηµοσιογράφος Παναγιώτης Tζόκας. Aκόµα δε αναφέροµαι καισ τη συµµετοχή της κοµπανίας δηµοτικής µουσικής του Kων/νου Bέρδη (οικογενειακώς) όπου η αίθουσα στο άκουσµα των τραγουδιών της εσείετο από πολλά ρίχτερ, από το κοινό, φίλους και ρέκτες του πολυφωνικού. H πορεία του Συλλόγου Στη συνέχεια παραπέµπουµε αποσπάσµατα της οµιλίας του προέδρου του συλλόγου ,Ήνορο» κ. Παναγιώτη Tέλλη, ο οποίος αναφέρθηκε για την πορεία και εξέλιξη του συλλόγου στην 15ετή παρουσία του. – Tο Ήνορο µετράει πλέον 15 χρόνια από την ίδρυσή του και ο πυρήνας

της σηµερινής οµάδας υπάρχει από το 2006. Tα µέλη του Ήνορο, αρχίζοντας από τους παλαιότερους, είναι: Kώστας Λώλης, Φωτεινή Kοτσιάφτη, Kοσµάς Kαφτάνης, Σοφία Eξάρχου, Παναγιώτης Tέλλης, ∆ηµήτρης ∆ριστιλιάρης, Γιώτα Mπισέλα, Bασίλης Eυθυµίου, Λένια Kούτη, Bλάσης Παπαδηµητρίου και τα νεώτερα µέλη Πουλχερία Tσαβδαρή και Xάρης Kαραγιάννης. Tο πολυφωνικό σύνολο Ήνορο από τη στιγµή της δηµιουργίας του µέχρι σήµερα έχει ακολουθήσει µια αξιόλογη πορεία. Aπό το στάδιο της µάθησης και της διδασκαλίας έχει περάσει στην αφοµοίωση και στην καλλιτεχνική έκφραση των παραδοσιακών µας πολυφωνικών τραγουδιών µε γνώµονα πάντα την πατροπαράδοτη ερµηνεία και αυθυνετικότητα. Έχει εµφανιστεί σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Eλλάδα και το εξωτερικό καθώς και σε τηλεοπτικές εκποµπές και ντοκιµαντέρ, Έχει λάβει επίσης µέρος, µε διακρίσεις και βραβεύσεις σε διεθνή φεστιβάλ (C.I.O.F.F. – Unesco) και έχει συµµετάσχει σε ηχογραφήσεις ή παρουσιάσεις γιαννιώτικων δρώµενων. H οµάδα όµως του Ήνορο, πέρα από την καλλιτεχνική της πορεία στο χώρο του παραδοσιακού τραγουδιού, προχώρησε και στην ίδρυση συλλόγου µη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. O σύλλογος έχει την επωνυµία «Σύλλογος Hπειρώτικου πολυφωνικού τραγουδιού Ήνορο». Ένα από τα µέσα για την επίτευξη των σκοπών του είναι και η έκδοση δισκογραφικού υλικού. Eπιπλέον ο σύλλογος έχει προβεί στην κατασκευή ιστοσελίδςα ώστε το έργο του να είναι άµεσα προσβάσιµο (www.inoro.org.gr). Προσεγγίζοντας την παράδοση... Tο Ήνορο δουλεύει µεθοδικά τα 10 αυτά χρόνια ακολουθώντας µονοπάτι της δηµοτικής µουσικής και προσθέτοντας στοιχεία που η ίδια η παράδοση καθορίζει. Έτσι στον νέο δίσκο ερµηνεύονται δεκατέσσερα ηπειρώτικα πολυφωνικά τραγούδια. Aπό αυτά τα ένδεκα προέρχονται από τον τόπο που γεννήθηκε το Hπειρώτικο πολυφωνικό τραγούδισµα ενώ τα υπόλοιπα τρία αποτελούν µια νέα πρόταση. H οµάδα του Ήνορο παραδίδει –µε την έννοια της παράδοσης– µια συλλογή τραγουδιών από το ρεπερτόριο της ηπειρώτιηκς παραδοσιακής πολυφωνίας στο ευρύ κοινό και ευελπιστεί τοτρ αγούδι αυτό να πάρει τη θέση του στον τεράστιο µουσικό πλούτο της χώρας µας, χωρίς να παραµείνει ακριτικό ως και ο τόπος που το γέννησε. XAPHΣ KAPAΓIANNHΣ

MAPTIOΣ 2017

« ∆OΛ I Ω T I K A »

Σκέψεις - Σχόλια Βαρύτερος και πιο... τρελός ο φετινός χειµώνας Χειµώνας λίγο πιο βαρύς σε σύγκριση µε τους ήπιους που είχαµε συνηθίσει τα τελευταία 2-3 χρόνια ήταν ο φετινός στη χώρα µας. Κύριο χαρακτηριστικό του µάλιστα ήταν οι συνεχείς εναλλαγές καιρικών φαινοµένων. Είχαµε ισχυρές βροχοπτώσεις και καταιγίδες αλλά και χιονοπτώσεις ακόµα και σε νότιες ηπειρωτικές περιοχές, όπου συνήθως δεν χιονίζει. Το βασικό χαρακτηριστικό του ήταν οι χαµηλότερες θερµοκρασίες, σε σχέση µε τα τελευταία χρόνια. Φέτος είχαµε 5-6 βαθµούς Κελσίου χαµηλότερες θερµοκρασίες, σε σύγκριση µε τις µέσες τιµές για την εποχή. Αποτέλεσµα να παρατηρηθούν πολλές ζηµιές κυρίως στις υδραυλικές εγκαταστάσεις των σπιτιών µας. Βαρύτερος και πιο … τρελός ο φετινός χειµώνας Οι µόνιµοί µας κάτοικοι, δεν ανησύχησαν ιδιαίτερα γιατί έχουν λάβει τα µέτρα τους και δεν τους τροµάζουν τόσο οι καιρικές συνθήκες, όσο η µονοτονία της µοναξιάς. Γνωρίζουν πως ¨ο καλός ο νοικοκύρης τον χειµώνα χαίρεται¨ και γι’άυτό έλαβαν τα µέτρα τους. Τρόφιµα µπόλικα, ψυγεία γεµάτα, καταψύκτες µε ντόπια κρέατα και ποικιλία από κυνήγια, τζάκι και ζεστασιά. Ο χειµώνας όπως και κάθε εποχή, έχει

6

AΠO TON A∆OΛO-∆OΛIΩTH

ανακαλύψει πολύ µικρός και µου χάριζε ένα αίσθηµα χαράς και ελευθερίας. ∆ε χόρταινα να το κοιτώ, να αφουγκράζοµαι τη σιωπή του. Έτυχε φέτος να επισκεφτώ το χωριό, σκεπασµένο µε χιόνι και το χάρηκα ιδιαίτερα. ∆εν συνάντησα βέβαια χωριανό, αλλά έναν ξεχασµένο παλιό φίλο που ξεχειµώνιαζε παρέα µας, τον κοκκινολαίµη. Με την παρουσία τους και τα τιτιβίσµατά τους, που ακούγονταν απ’ το πρωί ως το βράδυ, οι κοκκινολαίµηδες οµόρφαιναν το σκηνικό του χωριού. Όπου να κοιτούσα τα έβλεπα µπροστά µου, ξετρύπωναν µέσα από φράχτες, θάµνους, πότε φοβισµένα και πότε χαρούµενα, κάθονταν σε ξερόκλαδα και τριγυρνούσαν στις αυλές των σπιτιών, φτερούγιζαν στο βοριά και στο χιόνι ή κάθονταν φουσκωµένα και κουλουριασµένα από το πολύ κρύο. Το τιτίβισµά τους και το αγνό βλέµµα τους µε ακολουθούν, η εικόνα τους µια µικρή πορτοκαλί κουκίδα στο κατάλευκο του χιονιού... Μια από τις νοσταλγικές και ποθητές για πολλούς εικόνες, που κυριαρχούν στο όµορφο χωριό µας.

Η Παγκόσµια Ηµέρα της Γυναίκας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου, σε ανάµνηση µιας µεγάλης εκδήλωσης διαµαρτυρίας που έγινε στις 8 Μαρτίου του 1857 από εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη, οι οποίες ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας. Οι γυναίκες σήµερα γιορτάζουν, άλλες για τους αγώνες που οι οµόφυλές τους έκαναν και βοήθησαν να φτάσουµε στο σήµερα µε καλύτερες συνθήκες εργασίας, µε καλύτερη µισθολογική κατάσταση ή την γενική αναγνώριση του δικαιώµατος τους στην επιλογή. Και άλλες αφήνουν στην άκρη το πολιτικό υπόβαθρο και τιµούν την γυναικεία φύση τους µε ότι αυτό συνεπάγεται Η σύγχρονη εποχή βρίσκει τις γυναίκες να έχουν αποκτήσει -σε νοµικό τουλάχιστον επίπεδο- πλήρη εξίσωση µε τους άνδρες. Παρ’ όλα αυτά όµως ακόµα και σήµερα, τον 21ο αιώνα την εποχή της ταχύτητας, που υποτίθεται πως έχουν ξεπεραστεί τα κατάλοιπα του παρελθόντος, παρατηρούνται

Αχ, και να ξανανθίσει η πολυπόθητη η ελπίδα καταλαµβάνοντας πιότερο χώρο στο

πολλές περιπτώσεις διακρίσεων µε βάσει το φύλο, λίγες από τις οποίες βλέπουν το φως της δηµοσιότητας. Αυτό αποδεικνύει ότι παρά την αλµατώδη πρόοδο της σύγχρονής ανθρωπότητας, τέτοιου είδους αντιλήψεις είναι άρρηκτα πια συνδεδεµένες µε τις κοινωνικές δοµές και από ό,τι φαίνεται µόνο η πάροδος µεγάλου χρονικού διαστήµατος θα επιφέρει την πλήρη εξάλειψή τους

Ο κοκκινολαίµης, το αηδόνι του χειµώνα (γνωστός και ως καλογιάννος)

και αυτός τις οµορφιές του. Αρκεί να έχει κάποιος τη διάθεση να τις ανακαλύψει. Για µένα προσωπικά ο χειµώνας είναι η καλύτερη εποχή του χρόνου. Είναι ροµαντική, όµορφη και γεµάτη οµορφιές. Η πινελιά φυσικά που δίνει το χιόνι δεν συγκρίνεται µε τίποτα µε το ανυπόφορο και καυτό καλοκαίρι. Θυµάµαι, όταν µικρός ζούσα στο χωριό, ο χειµώνας ήταν βαρύς και όµορφος, γεµάτος ήχους. Το άκουσµα της βροχής στον τσίγκο ξεκούραζε, ηρεµούσε και νανούριζε. Όταν έριχνε πυκνό χιόνι, έβγαινα στην αυλή και το κοιτούσα να πέφτει δίνοντάς µου την ψευδαίσθηση πώς ανέβαινα, πως ταξίδευα στον ουρανό. Αυτό το παιχνίδι το είχα

«Ηµέρα της Γυναίκας»: ∆εν είναι γιορτή, είναι υπενθύµιση

Ισότητα των φύλων: ένα... όνειρο τρελό Το γεγονός, ωστόσο, ότι για ένα µακραίωνο διάστηµα η θέση της γυναίκας ήταν εµφανώς υποδεέστερη έναντι αυτής του άνδρα, έχει αφήσει ορισµένα στερεοτυπικά κατάλοιπα που συνεχίζουν ακόµη και σήµερα να προκαλούν δυσαρµονίες σε ό,τι ονοµάζουµε ισότητα των δύο φύλων. πικρό κατώφλι της προσµονής. Αχ, άµποτε και τα γυρίσµατα των καιρών να φέρουν και τα δικά µας «θυρανοίξια» σε τούτο τον τόπο της λησµονιάς και της µακράς εγκατάλειψης…

Κουτσουπιά και Πασχαλιά: Τα άνθη τους σηµατοδοτούν την άνοιξη και ……µε ότι αυτό συνεπάγεται. Και γιατί Κουτσουπιά και Πασχαλία; Μα, συνδέονται µε την περίοδο του Πάσχα και

MAPTIOΣ 2017

« ∆OΛ I Ω T I K A »

Σκέψεις - Σχόλια σηµατοδοτούν την άνοιξη καθώς τότε ανθίζουν τα φυτά. ∆εν χρειάζονται συστάσεις, Πολύ γνώριµα φυτά. Ιδιαίτερα οι κουτσουπιές, κατάφυτες σε όλα τα σηµεία του χωριού, αποτελούν το ανοιξιάτικο στολίδι του µε τα σπάνιας οµορφιάς λουλούδια τους. Ας στολίσουµε τον επιτάφιο την Μεγάλη Παρασκευή και τα βάζα στο πασχαλιάτικο τραπέζι µε τα αρωµατικά λουλούδια τους. Και ...οι µέλισσες, αναζητούν τα άνθη και της κουτσουπιάς και της πασχαλιάς, όχι για να φτιάξουν µέλι, αλλά για να τραφούν οι ίδιες, ......για την ανάπτυξή τους. Οι µελισσοκόµοι λένε ότι οι κουτσουπιές βουίζουν σαν ηχεία, από τα µελίσσια που προσελκύουν τα άνθη τους. (Κουτσουπιά. Άραγε, ποιός γνωρίζει ότι τα φύλλα της κουτσουπιάς, παλαιότερα, χρησιµοποιούνταν ως ένα είδος αλουµινόχαρτου, στα χωριά µας. Με τα µεγάλα, πλατιά κουτσουπόφυλλα, οι γυναίκες τύλιγαν τις µποµποτίσιες κουλούρες τους για να τις παραχώσουν στη χόβολη και ο Κίτσο-Τόµος (καφετζής στη δεκαετία του 1950) τύλιγε το κοκορέτσι που έφτιαχνε τα Σαββατοκύριακα) Αγαπητοί µου. Στους δύσκολους καιρούς που διανύουµε, το µήνυµα της Αναστάσεως του Χριστού είναι επίκαιρο όσο ποτέ. Ο καθένας µας ξεχωριστά, αλλά και το σύνολο των Ελλήνων δοκιµάζεται σκληρά τα τελευταία χρόνια. Οι Έλληνες ανεβαίνουµε τον Γολγοθά της οικονοµικής ύφεσης, των οικονοµικών αδιεξόδων, της ανεργίας και της συνεχούς µείωσης του βιοτικού µας επιπέδου. Όµως η ιστορία µας έχει δι-

δάξει ότι στις δύσκολες στιγµές ο λαός µας µε ενότητα, αγάπη και αλληλεγγύη κατάφερε να ξεπεράσει τα προβλήµατα. Κι αυτό είναι το µεγάλο µήνυµα της Αναστάσεως, που µας διδάσκει, πως µε τη θυσία του Θεανθρώπου, που έγινε από Αγάπη προς τον άνθρωπο, φτάσαµε στην Ανάσταση και στο ελπιδοφόρο µήνυµα της Σωτηρίας. Αγαπητοί µας, επειδή όπου υπάρχει Γολγοθάς και Σταυρός εκεί στο τέλος θριαµβεύει η χαρά της Ανάστασης, ας αποτελέσει αυτή φάρο ελπίδας, ας κρατήσουµε την ελπίδα ζωντανή. Ας εντείνουµε τις προσπάθειες µε ενότητα, αγάπη, αλληλεγγύη και ανθρωπιά, µόνο έτσι θα βάλουµε στις καρδιές µας το Αναστάσιµο Φως και θα καταφέρουµε ως κοινωνία να ξεφύγουµε από τα προβλήµατα που µας ταλαιπωρούν. Μόνο έτσι θα ανυψώσουµε τους εαυτούς µας και θα νοιώσουµε το ξεκάθαρο νόη-

µα της Αναστάσεως του Κυρίου µας. ην Κυριακή 22 Ιανουαρίου

Τ2017, η Αδελφότητα του ∆ο-

λού “Ο Άγιος Χριστόφορος” της Αθήνας, έκοψε την πρωτοχρονιάτικη βασιλόπιτα σε εκδήλωση που πραγµατοποιήθηκε στο Ξενοδοχείο Τιτάνια. Μέσα σε ένα ζεστό και οικογενειακό περιβάλλον, ανταµώσαµε όλοι οι χωριανοί, ανταλλάσοντας ευχές για το νέο έτος. Στην εκδήλωση απεύθυνε χαιρετισµό εκ µέρους του Πολιτιστικού Συλλόγου ∆ολού Ιωαννίνων ο Γιώργος Μποντίνης,

Tο ∆ιοικητικό Συµβούλιο

7

ΛIΓH KPITIKH ΠPOΣ TA «ΦΩNAXTA»! TOY ∆HM. ΠOTΣH Aγαπητέ µου χωριανέ Kώστα Aναστασίου, νάσαι πάντα καλά και να γράφεις τα «ΦΩNAXTA» γιατί πράγµατι αξίζουν πολύ τα κείµενά σου και η εφηµερίδα µας τα χρειάζεται. Eγώ θα κάνω λίγη καλόπιστη ας πω κριτική. Kαι ένας λόγος παραπάνω είναι ότι εγώ χρειάζοµαι να βρω ύλη για τα «∆OΛIΩTIKA και δεν τη βρίσκω εύκολα... Kαι γράφεις απ’ την αρχή οχτώ κατά σειρά κείµενα και καλύπτεις µια σελίδα και γι’ αυτό εγώ χαίροµαι ιδιαίτερα και αφού σ’ ευχαριστήσω πολύ, θ’ απαντήσω, κατά την κουτή µου γνώµη, πω΄ς τα βλέπω εγώ: ΠPΩTON: Tιµή µας οι επισκέψεις, ας βοηθήσουν όµως... Ποιοι; Ξέρεις κανέναν, µέχρι σήµερα (εκτός των χωριανών µας και φίλων του χωριού µας) απ’ αυτούς τους... MEΓAΛOYΣ, ότι βοήθησαν το χωριό µας, το Πωγώνι ή γενικά την Ήπειρό µας; Kανείς δυστυχώς. Mόνον ο Xριστόφορος Kωσταράς και να ζήσει χρόνια πολλά, όπου µε τα έργα του και τον τρόπο του, έκανε το χωριό µας, να ρωτούν πολλοί, πρέπει να πάµε να δούµε αυτό το ∆ολό, που γίνεται πανελλήνια γνωστό. Kαι πράγµατι κόσµος πολύς πέρασε και θα περνά συνέχεια. ∆EYTEPON: Έγιναν πολλά, µπορούσαν περισσότερα. Γιατί δεν έγιναν όµως, ποιος φταίει γι’ αυτό; Άγνωστον µέχρι σήµερα. Πάντως οι χωριανοί µας δεν φταίνε. Kαι αυτά τα λίγα που έγιναν είναι αρκετά, γιατί χρήµατα και πόροι δεν υπάρχουν, φτώχεια µεγάλη και λέµε «την ... ψείρα µπούµπα» που λέει και η λαϊκή µας παροιµία. Eδώ Kώστα µου τα περισσότερα έργα παλιά, γίνονταν µε προσωπική εργασία και κάπου κάπου µε λίγα χρήµατα χωριανών. TPITON: Aς... κυνηγήσουµε τον τουρισµό. Σωστά γράφεις. Πώς όµως και µε ποιους πόρους, από πού θα πάρουµε λεφτά και ποιοι χωριανοί ή ξένοι θάρθουν να µείνουν εδώ, χωρίς ανθρώπους και κοντά στα σύνορα και τι έργα να φτιάξουν, που θα αποδώσουν χρήµατα και κέρδη; Eγώ είµαι υπέρ των έργων, αλλά πρώτο µέληµα είναι το χωριό νάχει πολλούς κατοίκους, που να ασχολη-

θούν µε κτηνοτροφικές δουλειές, λίγες γεωργικές και να εκµεταλλευτούµε µόνον τα δάση µας και ότι άλλο µπορούµε να κάνουµε. TETAPTON: Aξιοποίηση της χαράδρας. Zητάς Kώστα µου να γίνει τελεφερίκ στον ποταµό του Kουβαρά! Eµείς εδώ στο Πωγτώνι και γενικά στην Ήπειρο, µια ζωή ολόκληρη στα χωριά µας, δεν είχαµε νερό, φως, δρόµο και έγιναν τώρα λίγα χρόνια, τα αποχτήσαµε και ανασάναµε λίγο και τώρα µε τέτοια οικονοµική κρίση ζητάς να φτιάξουν τελεφερίκ; ΠEMΠTON: Nεράκι η ζωή... ∆υστυχώς έτσι θα κυλήσει η ζωή αυτών που µένουν στα χωριά µας εκεί σήµερα. Aυτό είναι ένα απ’ τα σοβαρότερα προβλήµατα για όλους µας. Λύση του ζητήµατος δεν βλέπω νάρχεται τώρα γρήγορα. Kαι τα χωριά µας θα ρηµάξουν και γι’ αυτό δεν ενδιαφέρεται κανένας απ’ το κράτος, την εκκλησία, την αυτοδιοίκηση κ.τ.λ. Eµείς σαν Kοινότητα –σαν Σύλλογοι τι µπορούµε να κάνουµε; Aπολύτως τίποτα, δυστυχώς. EKTON: Eµείς... περνάµε. Συµφωνώ απόλυτα και σε ευχαριστώ πάρα πολύ για το κουράγιο που µου δίνεις σε κάθε έκδοση της εφηµερίδος µας. Eάν είχαµε 2-3 ακόµη ανθρώπους σαν εσένα να γράφουν τόσα, τα «∆OΛIΩTIKA» θα γινότανε πραγµατικά... Tάιµς του ∆ολού. EB∆OMON: Kρατηθείτε ζωντανοί. Aυτό δεν είναι στο χέρι µας. Όµως στην ηλικία που είµαι των 88 ετών καλούτσικα είµαι και στο χέρι µου µόνον είναι να παίρνω τα χάπια µου, να τρώγω µετρηµένα, να µην καπνίζω να µην πίνω και να µην κουράζοµαι, αυτά λένε οι γιατροί και µετά ότι πει ο Γεραµπής. Oύτε ο πρώτος είµαι ούτε και ο τελευταίος. OΓ∆OON: Eρασιτέχνες, αλλά µε µεράκι. Συµφωνώ εν µέρει. O Nώε που έφτιαξε την KIBΩTO µε ερασιτέχνες πίστευε ότι ο Θεός θα τους βοηθήσει και η αποστολή του έληξε µε µεγάλη επιτυχία, ας πούµε κατ’ ευχήν. Eνώ τον TITANIKO, που τον έφτιαξαν επαγγελµατίες και µηχανικοί άριστοι κατέληξαν οι άνθρωποι στα βάθη του ωκεανού και τους έφαγαν τα ψάρια.

MAPTIOΣ 2017

« ∆OΛ I Ω T I K A »

8

Η κοπή πίτας της Αδελφότητας Αθηνών λέγοντας:

“Αγαπητοί συγχωριανοί Εκ µέρους του Πολιτιστικού Συλλόγου Ιωαννίνων και εµένα προσωπικά, σας εύχοµαι Χρόνια Πολλά, να έχετε ένα ευτυχισµένο και δηµιουργικό νέο έτος µε υγεία, οικογενειακή και επαγγελµατική ευηµερία, τόσο σε σας που σήµερα βρίσκεστε εδώ, όσο και σε όλα τα µέλη της Αδελφότητας. Μέσα σ’ αυτές τις αντίξοες συνθήκες που ζούµε, µε αυτή την οικονοµική κρίση που βιώνουµε, εµείς εδώ σήµερα τα αφήσαµε όλα στην άκρη γιατί µας συνδέει όλους µας κάτι κοινό. Το ενδιαφέρον για το χωριό µας. Έχουµε ιστορία και παράδοση. Εµείς σαν συλλογικοί φορείς, έχουµε καθήκον να διατηρήσουµε και να µεταδώσουµε στις νέες γενιές την κουλτούρα και την παράδοση, δίνοντάς τους παράλληλα την ευκαιρία για ψυχαγωγία και ξενοιασιά από τα καθηµερινά προβλήµατα. Εύχοµαι για µια ακόµη φορά ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟ ΤΟ 2017 ΜΕ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ.” Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο Πρόεδρος της Αδελφότητας Φοίβος Κουβαράς και αφού ευχαρίστησε τους παρευρισκόµενους είπε: “Το διοικητικό συµβούλιο της Αδελφότητας ∆ολού «ο Άγιος Χριστόφορος» και εγώ προσωπικά σας υποδεχόµαστε σε αυτό τον φιλόξενο χώρο που µας παραχωρήθηκε απο το Ξενοδοχείο Τιτάνια.Ένας χρόνος πέρασε για το νέο ∆.Σ. της Αδελφότητας µας και το έργο του µπορεί να θεω-

ρηθεί ικανοποιητικό ειδικά για αυτή τη δύσκολη περίοδο που περνά ο τόπος µας. Συµµετείχαµε µε πενταµελή εκπροσώπιση πέρσυ στο κάλεσµα του Συλλόγου Γυναικών της Ηπείρου στο ξενοδοχείο Αµαλία στο Σύνταγµα που απευθύνθηκε και χαιρετισµός του προέδρου. Συµµετείχαµε στις περισσότερες συνεδρίες της Οµοσπονδίας Ενώσεων και Αδελφοτήτων Πωγωνίου καθώς και στο κάλεσµα της Πανηπειρωτικής Συνοµοσπονδίας Ελλάδος. Εκλέξαµε εκλέκτορες και για τα δύο αυτά θεσµικά όργανα, καθώς και µέλος του διοικητικού συµβουλίου µας η κα Βασιλική Φούκου Κατσιλιέρη εκλέχθηκε στη θέση της Αντιπροέδρου στο ∆. Σ. της Οµοσπονδίας Ενώσεων και Αδελφοτήτων

Πωγωνίου, και η επι σειρά ετών µέλος του ∆.Σ. της Αδελφότητας µας η κα Κωνσταντίνα Σακελλαρίου Ματσαϊδώνη συµµετείχε στις αρχαιρεσίες της Συνοµοσπονδίας ως υποψήφιο µέλος λαµβάνοντας θέση αναπληρωµατικής αντιροσώπευσης. Ήµαστε παρόντες σε όλες τις εκδηλώσεις των προαναφεροµένων θεσµικών φορέων και συµµετέχουµε εκφράζοντας πάντα τις πάγιες θέσεις µας για την ασφάλεια του χωριού µας, τα προβλήµατα µε την ύδρευση, φωτισµό και άλλα πιθανά προβλήµατα που ανακύπτουν στη διάρκεια του έτους. Εχουµε αξιόλογη στάση και θέση και στα δύο αυτά θεσµικά όργανα. Πρόσφατα συµµετείχαµε στην τελετή κοπής της Βασιλόπιττας στο ξενοδοχείο Χίλτον, που διοργάνωσε η Οµοσπονδίας Πωγωνίου µε συµµετοχή της Πανηπειρωτικής συνοµοσπονδίας και του δηµάρχου Πωγωνίου κ. Κώστα Καψάλη. Όπως κάθε χρόνο τελέσαµε αρτοκλασία στον Ι.Ν. Αγ. Αθανασίου στο Θησείο εις µνήµη του Αγίου Χριστοφόρου και έπειτα παραχωρήθηκε καφές σε παρακείµενα αναψυκτήρια και συµµετείχαµε γύρω τα τριάντα άτοµα στο Γεύµα Αγάπης σε υπαίθριο χώρο πλησίον του προαναφερόµενου Ι. Ναού.Τον Αύγουστο µήνα συναντηθήκαµε στο ακριτικό χωρίο µας το ∆ολό, οι απόδηµοι ∆ολιώτες απο την Αθήνα, τα Γιάννενα, την Αµερική και απο άλλα έθνη, που µαζί µε τους µόνιµους κατοίκους του χωριού µας περάσαµε έναν ευχάριστο µήνα, µε εκδηλώσεις της Οlµάδας Οβύρα, µε πρωταγωνιστή και στυλοβάτη αυτής το µέλος µας του ∆.Σ. Βασίλη Παπαλαζάρου αλλά και της υπόλοιπης νεολαίας του χωριού µας που απο αυτό το βήµα τους συγχαίρουµε και τους ευχόµαχστε πάντα δηµιουργικές δράσεις.‘Ολοι µαζί συµµετείχαµε στο Αντάµωµα των ∆ολιωτών και χορέψαµε χέρι χέρι γύρω απο την ανθισµένη καστανιά εκφράζοντας τα βαθιά συναισθήµατα µας για τη γεννέθλια γή των προγώνων µας.Τον Οκτώβρη µήνα µέλη της Αδελφότητας µας συµµετείχαµε στη γιορτή Τσίπουρου στην Νέα Μάκρη Αττικής που διοργάνωσε ο Σύλλογος Ηπειρωτών Ανατολικής Αττικής µε πρόεδρο τον συγχωριανό µας Ευάγγελο Φωτόπουλο. Είχαµε τη χαρά και τύχη να συναντήσουµε τον άοκνο συγχωριανό µας Χριστόφορο Κωσταρά και να δοκιµάσουµε το γευστικότατο φαγητό από δικής του εκτροφής αρνί.Το καλοκαίρι παρευρεθήκαµε σε εκδηλώσεις και συναντήσεις στο όµορφο προαύλιο του καφενείου µε την χαρακτηριστική δροσιά της ηµέρας και τις όµορφες βραδιές µε περιπάτους στο χωριό αλλά και στη Πωγωνιανή, το Σταυροσκιάδι αλλά και στα άλλα χωριά της Επαρχίας µας και στα πανηγύρια αυτών. Η Αδελφότητα µας µετά απο γεννεόδωρη δωρεά µέλους µας, προχώρησε στην αντικατάσταση των ξύλινων πάγκων- καθισµµάτων στο προαύλιο χώρο του καφενείου, στον καθαρισµό από τα βάτα του χώρου πίσω απο το µνηµείο πεσόντων , καθώς καλόπισε µε φυτά, θάµνους και µόνιµα φωτάκια µε ηλιακό φώς τον περιβάλλοντα χώρο του καφενείου. Φέτος θα προβούµε σε συµπληρωµατικά έργα στον ίδιο χώρο.

Η απουσία απο το χωριό µας ∆ολό, πρέπει να ΜΗΝ γίνεται αισθητή και για αυτό τον λόγο εκτός απο τη συντήρηση των κατοικιών µας, θα πρέπει να καλοπίζουµε αισθητικά αλλά και ουσιαστικά τους κοινόχρηστους χώρους και κτίρια του χωριού µας, γι’αυτό θέλουµε εκτός της εθελοντικής προσπάθειας όλων σας και την υλική συµµετοχή στις δαπάνες αυτές για να παραµείνει το ∆ολό υπόδειγµα συναδελφικότητας, οµόνοιας, και οµορφιάς µεταξύ των υπόλοιπων χωριών του Πωγωνίου και της Ηπείρου.Φέτος η Αδελφότητα του ∆ολού «ο Άγιος Χριστόφορος» γιορτάζει τα 90 χρόνια δράσης και προσφοράς από την ίδρυση της το 1927 στην Κωνσταντινούπολη και για τούτο τον λόγο το φλουρί που βρίσκεται στην βασιλόπιτα µας θα αντικατασταθεί µε ασηµένιο Κωνσταντινάτο που φέρει στη µια όψη του τον προστάτη Άγιο Χριστόφορο και στην άλλη επιγραφή µε τον τίτλο της αδελφότητας και στο κέντρο 90 χρόνια. Ευχαριστούµε τη Γεν. Γραµµατέα του συµβουλίου µας κα Ελένη Καλαγκιά Ρουµελιώτη που επιµελήθηκε τόσο το ασηµένιο φλουρί όσο και την οργάνωση τελετής κοπή της Βασιλόπιτας µας. Έυχοµαι σε όλους µια Ευλογηµένη και ∆ηµιουργική Χρονιά και το 2017 να φέρει στον καθένα προσωπικά τα ιδεώδη που επιζητά. ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ” Την πίτα έκοψε ο πρόεδρος της Αδελφότητας και το φλουρί έπεσε στον µικρότερο της εκδήλωσης τον Σπύρο Κούρο, γιό του Άγγελου και της Γεωργίας. Μας εξέπληξε το φλουρί, που ήταν ένα υπέροχο ασηµένιο, που στη µία του πλευρά απεικόνιζε τον Άγιο Χριστόφορο και από την άλλη του όψη τον αριθµό 90 µε περίγραµµα τον τίτλο της Αδελφότητας. Όπως εξηγήθηκε ο αριθµός αφορά τη συµπλήρωση 90 χρόνων από την ίδρυση της Αδελφότητας - τους ευχόµαστε να τα ......χιλιάσουν (γιατί να τα κατοστήσουν είναι λίγα!). Κόπηκε και δεύτερη πίτα, που ήταν φτιαγµένη µε παραδοσιακά υλικά της Κωνσταντινούπολης, το φλουρί της οποίας έπεσε στον Παναγιώτη Ρουµελιώτη και αντιπροσώπευε το διπλό µουσικό cd “γλώσσα µου γλυκιά µου γλώσσα άνοιξε πες µας καµπόσα” που διέθεσε για τον σκοπό αυτό, ο Πολιτιστικός Σύλλογος ∆ολού Ιωαννίνων. Αξίζουν συγχαρητήρια στους διοργανωτές και ευχόµαστε τέτοιες ευχάριστες συνάξεις να γίνονται συχνά πέρα από το έθιµο. Περισσότερες φωτογραφίες από την εκδήλωση στην ιστοσελίδα µας (www.dolo.gr).

MAPTIOΣ 2017

« ∆OΛ I Ω T I K A »

9

Η κοπή πίτας του Πολιτιστικού Συλλόγου ∆ολού ην Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 2017, ο ΠολιΣύλλογος ∆ολού Ιωαννίνων, πραγµατοποίησε την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας. Η εκδήλωση έγινε στην καφετέρια “Piazza del Santo”, όπου οι χωριανοί µας συγκεντρωθήκανε σ’ ένα πολύ ζεστό και οικογενειακό κλίµα. Η προσέλευση των ∆ολιωτών ήταν πέραν του αναµενοµένου τόσο από τα Γιάννενα όσο και από το ∆ολό (Βαγγέλης και Βασίλης ∆άκας, Λευτέρης και Άννα Ζωΐδη και Πάνος Κούρος). Στην οµιλία του ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Γιάννης Μποντίνης, αφού ευχαρίστησε όλους όσους τίµησαν µε την παρουσία τους την εκδήλωση, ευχήθηκε για τη νέα χρονιά και αναφέρθηκε στα πεπραγµένα της περσινής χρονιάς του Συλλόγου, καθώς επίσης και στους στόχους της τρέχουσας χρονιάς, λέγοντας: Aγαπητοί συγχωριανοί, φίλες και φίλοι του Συλλόγου µας Εκ µέρους του ∆.Σ, σας καλωσορίζω στην σηµερινή µας συγκέντρωση και σας ευχαριστώ που ανταποκριθήκατε στο κάλεσµά µας. Χαιρετίζω και ευχαριστώ ιδιαίτερα τον λεβέντη πρόεδρό µας Βαγγέλη και τους αγαπητούς µας µόνιµους κατοίκους του χωριού, Άννα, Λευτέρη και Πάνο που ήρθαν από το χωριό να µας τιµήσουν. Εύχοµαι ολόψυχα ο νέος χρόνος, να προσφέρει σε εσάς και στις οικογένειές σας υγεία, αγά-

Ττιστικός

πη, ευτυχία και κάθε καλό για τον τόπο µας. Σε µια πραγµατικά δύσκολη συγκυρία που δοκιµάζεται όσο ποτέ η πατρίδα µας, που έχει αλλάξει παντελώς και δραµατικά το τοπίο της καθηµερινότητάς µας, σε µια εποχή που ο Καλλικράτης δείχνει την άγρια όψη του στα µικρά και ανυπεράσπιστα χωριά µας, ο Σύλλογός µας είναι απαραίτητος όσο ποτέ άλλοτε, και επιβάλλεται να είναι πιο δυνατός. Κάνω έκκληση σε όλους σας, να είστε πιο κοντά στο Σύλλογο, να τον στηρίζετε µε την παρουσία σας, γιατί το έχει πραγµατικά ανάγκη. Τώρα επί της ουσίας των πεπραγµένων, και τηρουµένων των αναλογιών, θεωρούµε ότι το 2016 ήταν µια πετυχηµένη χρονιά, µε έντονη παρουσία του Συλλόγου µας. Αναλυτικότερα σας υπενθυµίζω τις δραστηριότητές µας . 1. Συνεχίζοµε αδιάλειπτα την έκδοση και κυκλοφορία της εφηµερίδας µας ‘∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ’ (φέτος κλείνουµε τα ….33 χρόνια έκδοσης). Παρά τις όποιες δυσκολίες, καθώς και τις αντιξοότητες τα ‘∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ’ έχουν διαγράψει µια εντυπωσιακή διαδροµή τόσο για την αντοχή τους µέσα στον χρόνο, όσο και για το πλούσιο υλικό που κάθε φορά φέρνουν στο φως.

Η έκδοσή τους δεν αποτελεί µια απλή διαδικασία ούτε πρόκειται βέβαια για µια απλή συνάθροιση ύλης. Είναι µια προσπάθεια που απαιτεί αρκετή δουλειά. Όπως καλά γνωρίζετε τα θέµατά της είναι τοπικά, αλλά και γενικότερου περιεχοµένου και προβληµατισµού. Και από τη θέση αυτή, καλούµε κάθε συµπατριώτη, να µας στέλνει την συνεργασία του. ∆ίνουµε σε όλους την ευκαιρία να εκφράσουν θέσεις και απόψεις και να συµµετέχουν για θέµατα κοινού ενδιαφέροντος. Αλλά δυστυχώς ελάχιστοι ανταποκρίνονται και αυτό είναι το παράπονό µας. Ας είναι καλά οι τακτικοί µας συνεργάτες, ο Μήτσος µε τον Κώστα Αναστασίου, που γνωρίζουν από πρώτο χέρι τα προβλήµατα της έκδοσης, και µε τα γραφόµενά τους γεµίζουµε τις στήλες. Να γνωρίζετε, αγαπητοί µου, πως µόνο µε τη βοήθειά σας τα ‘∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ’ µπορεί να συνεχίσουν αλλά και να γίνουν καλύτερα. Το αξίζουν και το δικαιούται το ∆ολό µας. Επίσης µε τη συνεχή ενηµέρωση της ιστοσελίδας µας στο internet, όλοι οι ∆ολιώτες έχουν την δυνατότητα έγκαιρης και έγκυρης ενηµέρωσης για όλα τα γεγονότα που συµβαίνουν στο χωριό και γενικότερα στην περιοχή µας. 2. Συνεχίσαµε επίσης το καθιερωµένο τραπέζι του Αυγούστου (το ΑΝΤΑΜΩΜΑ) που κι εφέτος οµολογουµένως είχε µεγάλη επιτυχία και µάλιστα µας άφησε και κέρδη. Συγκεντρώθηκε πολύς κόσµος, είχε νόστιµα και καλοµαγειρεµένα φαγητά και στρωτό και ωραίο γλέντι. 3. Πραγµατοποιήσαµε εκδήλωση τιµής στους δασκάλους µας. Με τη συµµετοχή συλλόγου και µαθητών στις 16 του Αυγούστου πραγµατοποιήθηκε µια πολύ σεµνή τελετή µε πολύ µεγάλη επιτυχία και απήχηση, προς τιµή των δασκάλων του χωριού µας Παντελή Ζωίδη και Κώστα Κουκουλάρη. 4. Θεατρικό δρώµενο από την οµάδα «ΟΒΙΡΑ» των νέων του ∆ολού. Επίσης τον Αύγουστο οι νέοι του ∆ολού µε την υποστήριξη του Λάκη Χρήστου και Βασίλη Παπαλαζάρου, παρουσίασαν µια καταπληκτική παράσταση µε τίτλο ¨Μεταµορφώσεις¨ Οι νέοι µας κάθε χρόνο πρωτοτυπούν και εντυπωσιάζουν µε τα δρώµενά τους. Τελευταία σχεδιάζοµε την επανέκδοση του πολυφωνικού cd σε βελτιωµένη έκδοση. Παραµένει βέβαια ως έχει το cd µε τα τραγούδια, αλλά θα προσθέσουµε κι ένα ένθετο, (όπως στο άλλο διπλό µουσικό cd), που θα περιλαµβάνει τους στοίχους των τραγουδιών και διάφορα σχετικά ενηµερωτικά σχόλια. Μια ενδιαφέρουσα έκδοση που

απαιτεί πάρα πολύ κόπο, χρόνο, µελέτη και καλλιτεχνική εργασία. Όλα αυτά τα ανέλαβε ο Λάκης (Χρήστου) σαν πιο ειδικός, µε πείρα από το προηγούµενο cd. Έτσι έχουµε δεδοµένη την επιτυχία του. Από σας περιµένοµε να το υποστηρίξετε, και να το διαφηµίσετε. Αυτά τα λίγα σε γενικές γραµµές τα φέραµε εις πέρας χάρις και στη δική σας συµβολή. Γι’ αυτό µε την σηµερινή ευκαιρία να σας ευχαριστήσουµε θερµά που µας στηρίζετε. Εµείς από τη µεριά µας πιστεύω να συνεχίσουµε το έργο του Συλλόγου για το καλό του ∆ολού µας. Σας ευχαριστώ πολύ Στη συγκέντρωση παραβρέθηκε και ο πρόεδρος του χωριού, Βαγγέλης ∆άκας, ο οποίος παίρνοντας το λόγο, «χαιρέτησε και ευχήθηκε σε όλους Χρόνια Πολλά και Καλή Χρονιά. Ανέφερε πως όλοι οι χωριανοί µαζί µε τους φορείς του χωριού, σύλλογοι και Αδελφότητες, έχουµε άριστη συνεργασία, συζητάµε τα προβλήµατα του χωριού και προσπαθούµε να βρίσκουµε την κατάλληλη και συµφέρουσα λύση. Έτσι βάφτηκε και συντηρήθηκε το σχολείο, επισκευάστηκε ο Άγιος Χριστόφορος µε την οικονοµική ενίσχυση της κ. Χριστίνας Μούστου, αντικαταστάθηκε ο κλαπείσας επιτάφιος της εκκλησίας, µε την προσφορά του Γιάννη και Αλεξάνδρας Λάζου και γενικά διατηρούµε και προσέχουµε το χωριό µας ώστε να βρίσκεται σε καλή κατάσταση. ‘Όλα αυτά τα φέραµε εις πέρας χάρις στη δική σας συµµετοχή και βοήθεια. Γι΄ αυτό σας ευχαριστούµε πολύ. Ευχόµαστε και σε περεταίρω συνεργασίες». Στη συνέχεια ακολούθησε η κοπή της πίτας από τον Πρόεδρο του Συλλόγου Γιάννη Μποντίνη, ο οποίος αφού τους ευχήθηκε για καλή Χρονιά, ανακοίνωσε πως η πίτα, για µια ακόµη χρονιά είναι προσφορά του ζαχαροπλαστείου Chocolat (28ης Οκτωβρίου 38, Άλσος, Γιάννενα) της συγχωριανής µας Μαρίας Μπακόλα. Το δώρο, επίσης προσφορά του Κώστα Κωστούλα, ένα συλλεκτικό άλµπουµ, µε σπάνιες φωτογρφίες του πρωτοπόρου φωτογράφου του Πωγωνίου, (καταγωγή από Βήσσανη) Γεωργίου Πανταζίδη. Ένα από τα καλύτερα βιβλία της «Πωγωνήσιας Βιβλιοθήκης του Κ. Κωστούλα. Ευχαριστούµε πολύ τους δωρητές. Το φλουρί της βασιλόπιτας έπεσε στον Ηρακλή Βραβορίτη. Η φετινή συµµετοχή χωριανών ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Γέµισε η αίθουσα από χαρούµενα πρόσωπα. Ανταµώσαµε µε χωριανούς και συγγενείς, ανασκαλίσαµε τα περασµένα, θυµηθήκαµε περιστατικά και ιστορίες από το χωριό, ήπιαµε καφέ, φάγαµε γλυκά και βασιλόπιτα, ήπιαµε και

τα ποτά µας και περάσαµε υπέροχα. Συγχαρητήρια σε όλους τους παρόντες, πρωταγωνιστές και µη και ευχόµαστε τέτοιες ευχάριστες συνάξεις να επαναλαµβάνονται. Περισσότερες φωτογραφίες από την εκδήλωση στην ιστοσελίδα µας (www. dolo.gr).

MAPTIOΣ 2017

θάνατος του αγαπηµένου µου συγχωριανού, φίλου και συνεργάτη επαγγελµατικά και προ παντός κοινωνικά για το αγαπηµένο µας χωριό το ∆OΛO Γιώργου Zέρβα, µε πήγε πολλά χρόνια πίσω. Συλλυπητήρια στους δικούς του, να τον θυµούνται και να παραδειγµατίζονται. Tον καιρό

O

« ∆OΛ I Ω T I K A »

ΘYMAMAI ερχόταν και ο πάντα παρών, ποιος άλλος από τον ακούραστο ∆ηµήτρη Kιντζώρη που ήταν η κινητήρια δύναµη. Πήγαινε από πόρτα σε πόρτα σε όλους τους ∆ολιώτες και τους κρατούσε ενωµένους και τους έλεγε νέα για τους ∆ολιώτες και το ∆ολό. Θα αναφερθώ παρακάτω σε µια εκδήλωση που πραγ-

εµείς νοικιάσαµε την αίθουσα διότι πιστεύαµε ότι θα γεµίσει και δεν διαψευστήκαµε. Eίχε µεγάλη επιτυχία Tου KΩΣTA KOΛEΦA µε την προσέλευση πάνω από 500 ατόµων από τα γύρω χωριά). Tο πρόγραµµα περιελάµβανε: – Xαιρετισµό εκ µέρους του Συµβουλίου της Aδελ-

O Kώστας στο µικρόφωνο.

εκείνο τρέχαµε στην Πρόνοια για ενισχύσεις της Yφαντουργικής Σχολής που λειτουργούσε στο ∆ολό, παίρναµε τα δέµατα µε τα ζυµαρικά MIΣKO που µας διέθετε ο επίσης λάτρης του χωριού Mανώλης Παπαναστασίου, γαµπρός στα Λατσουναίϊκα και τα στέλναµε στο χωριό. Kαι πολλές άλλες δταστηριότητες µε στέκι την οδό Pαβινέ 9 που ήταν το γραφείο του Γιώργου. Θυµάµαι τους συγχωριανούς που µαζευόµασταν Σπύρο Zιάγκο, Λευτέρη Mούστο, Tηλέµαχο Zωίδη, Θανάση Kαρακώστα όπως επίσης και τον δάσκαλο Σπύρο Παγούνη που ξεκινούσε από το Aιγάλεω και

∆ολιώτισσες ντυµένες µε τα σεγκούνια σε εκδήλωση στην Aθήνα. Στο µέσον, όπως ο ίδιος µας γράφει, «είναι ο αείµνηστος Θανάσης Kαρακώστας του µακαρίτη Nίκου, επίσης ενεργό µέλος της Aδελφότητας που διαµεσολάβησε την υιοθέτηση του ∆ολού από την Hλιούπολη και ύστερα από ένα επιτυχηµένο έργο της επίσκεψης στο ∆ολό δύο πούλµαν από την Hλιούπολη µας ενίσχυσαν µε ένα φορτηγό πλαστικούς σωλήνες για να έρθει το νερό από τις ∆ρυµάδες, για πρώτη φορά στο ∆ολό. Ήταν το τέλος του κουβαλήµατος του νερού από το λάκκο µε τις βαρέλες».

µατοποιήθηκε το Φλεβάρη του 1973 (ίσως και 30 Γενάρη των Tριών Iεραρχών που κάναµε το χειµωνιάτικο πανηγύρι στο χωριό, δεν θυµάµαι ακριβώς). H εκδήλωση έγινε στη Φοιτητική Eστία στην οδό Πατησίων (τεράστια αίθουσα). Άλλοι θα τρόµαζαν αλλά

Xωριανέ, Φίλε αναγνώστη, όσο η εφηµερίδα θα γράφεται από ελάχιστους, τόσο θα αποµακρύνεται από σένα. Γράψε τις αναµνήσεις, τα οράµατα, τον πόνο, την ελπίδα.

φότητας. – Eυχετήρια τηλεγραφήµατα από Aµερική και Iωάννινα. – Ποιήµατα και ανέκδοτα. – Xορός επί της σκηνής των κοριτσιών του χωριού ντυµένα µε τα σεγκούνια και τις οµπόλες και ένα κορίτσι ντυµένο-στολισµένο νύφη. Tο ντύσιµο τω κοριτσιών επιµελήθηκαν οι συγχωριανές µας Tασία Θανοπούλου, Λεύκω Zωίδη, Λεύκω Bαλερά και κάποιες άλλες που δεν θυµάµαι. Ήταν όλες ντυµένες γραφικά.

10

Mε τη συνοδεία των παραδοσιακών οργάνων ξεκίνησαν το χορό επί της σκηνής αρχίζοντας βέβαια από την ∆ολιώτικη Γκάϊτα. Όλοι σηκώθηκαν και χειροκροτούσαν. Ξεχώρισε στη συνέχεια µια αυθεντική ιστορία µε τους ∆ηµήτρη Kιντζιώρη και Παν. Παπαϊωάννου και έναν ταριχευµένο αετό (Tζέρµπο) που κρατούσε ο Παναγιώτης. Kαι ο Kιντζιώρης άρχισε: Tα χρόνια εκείνα όταν ο Παναγιώτης έπαιζε µε άλλα παιδιά της προσχολικής ηλικίας στου Γκάχου (πλακούλα στη άκρη του λάκκου δίπλα στου Φόρη Mάϊκου), ορµάει ένας αετός και πιάνει µε τα νύχια του τον Παναγιώτη και άρχισε να πετάει αλλά... σε λίγο τον άφησε και έσκασε κάτω σαν τόπι όπως ήταν και στρουµπουλός (λόγω βάρους). Έσκασαν όλοι στα γέλια και καταχειροκροτήθηκαν. Mετά το πρόγραµµα ακλούθησε γλέντι πέρα από τα µεσάνυχτα. H εκδήλωση έειξε ότι...«το ∆ολό ποτέ δεν πεθαίνει». ∆ιαπιστωµένο τσιτάτο.

Σηµείωση: Eυχαριστούµε τον Kώστα γι’ αυτές τις πολύ χρήσιµες πληροφορίες. Eυτυχώς υπάρχουν µερικοί «παλιότεροι» που µας υπενθυµίζουν έργα και ηµέρες δραστήριων χωριανών, που στο παρελθόν πρόσφεραν πολύ χρήσιµες υπηρεσίες και µε κάποιο τρόπο ωφέλησαν υλικά και ηθικά το ∆ολό. O Kώστας έκανε µια καλή αρχή. Aς ακολουθήσουν κι άλλοι. Yπάρχουν πολλοί ∆ολιώτες που πρόσφεραν σηµαντικές υπηρεσίες στο ∆ολό και στους ∆ολιώτες.

MAPTIOΣ 2017

« ∆OΛ I Ω T I K A »

Kοινωνικά ΓENNHΣEIΣ – Ο Κωνσταντίνος Μπέτζιος (γιος του Παύλου και της Κατερίνας) και η Μαίρη, απέκτησαν κοριτσάκι και της έδωσαν το όνοµα Αικατερίνη. Στους ευτυχισµένους γονείς, παππούδες και γιαγιάδες ευχόµαστε να τους ζήσει. ΘANATOI – Απεβίωσε στις 6 Φεβρουαρίου 2017 στην Αθήνα, ο Ιωάννης Λιόλιος και αναπαύθηκε στο νεκροταφείο Κηφισιάς. – Απεβίωσε στις 9 Φεβρουαρίου 2017 στα Γιάννενα ο Τσατσούλης Θεόδωρος και αναπαύθηκε στο νεκροταφείο Αγίου Νικολάου στα Γιάννενα.

Εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια στους οικείους τους.

Γιάννης Λιόλιος

MNHMOΣYNA – Στην Αθήνα στις 12 Μαρτίου 2017, έγινε το 40ήµερο µνηµόσυνο του Ιωάννη Λιόλιου. – Στα Γιάννενα στις 18 Μαρτίου 2017, έγινε το 40ήµερο µνηµόσυνο του Τσατσούλη Θεόδωρου. Ας είναι αιωνία η µνήµη τους NEOI EΠIΣTHMONEΣ – H Περσεφόνη Kαραµαλή του Iωάννη πήρε το πτυχίο της Σχολής Eπιστηµών Γεωπονίας και ∆ασολογίας του ∆ηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης. – H Mαρία Kαραµαλή του Iωάννη πήρε το πτυχίο του Tµήµατος Bρεφονηπιοκοµίας του T.E.I. Hπείρου. H Περσεφόνη και η Mαρία είναι εγγονές της Mαρίας Kουβαρά του Θεοδώρου. Eυχόµαστε καλή σταδιοδροµία µε υγεία και επιτυχία στη ζωή τους.

Φίλοι µας συγχωριανοί, ένα µεγάλο ευχαριστώ για την συµπαράσταση όλων σας που µας σταθήκατε µε τον καλό σας λόγο, την γραφή σας και την σκέψη σας, προσωπικά ή νοερά. Για µας τα αφιερώµατα του Γιάννη του Μποντίνη, του Κώστα του Μέξη, του θείου µας Χριστόφορου Ράπτη στα “∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ” ήταν πραγµατικά τόσο ενθαρρυντικά και τόσο συγκινητικά για την αγάπη και την στήριξη που εξέφραζαν. Και η µεγαλύτερη παρηγοριά ήταν η απορρέουσα διαπίστωση ότι το όνειρο του πατέρα µας Γιώργου Ζέρβα εκτιµήθηκε και παραλήφθηκε από το χωριό µας µε ανεξάντλητο ενθουσιασµό σαν τον δικό του που συνεχίζεται µε ζέση στις επόµενες γενεές! Αλήθεια, δεν είναι να τους µοιρολογεί κανείς αλλά να τους µακαρίζει όταν εκείνοι που φεύγουν έχουν κάνει κατά τις δυνάµεις τους την προσφορά τους για την επιτέλεση του προορισµού τους σε αυτόν τον κόσµο. ΄Υστερα, κατά πόσο είµαστε σε θέση να γνωρίζουµε ποιος κόσµος είναι “πραγµατικότερος”, εκείνος ή ετούτος… Αλλά όντας εδώ, κάπου πασχίζουµε να δηµιουργήσουµε προϋποθέσεις για να βιώσουµε µια γεύση από παράδεισο εδώ στην γή όσο ζούµε. Για τον πατέρα µας αυτός ήταν το χωριό µας, µια προσωπική ουτοπία κι ένα φυσικό και πνευµατικό τόλµηµα. Ένα πρότυπο µικροκοινωνίας µέθεξης. Από εκεί αφορµώµενος αντλούσε την έµπνευσή του κι εκεί επέστρεφε. Όταν µε κάθε ευκαιρία κινούσαµε για το χωριό το υµνούσαµε στον δρόµο παραφράζοντας γνωστά τραγούδια: “∆ολό µου, όµορφο ∆ολό, γωνιά του παραδείσου…” Να είστε όλοι καλά συγχωριανοί µας και χρόνια πολλά και καλά στο ∆ολό! Εγκάρδια, Χαρά, ∆ηµήτρης, Ηρώ Ζέρβα και οικογένεια

11

ΡΙΞΑΝΕ ΛΑ∆Ι ΣΤΟ ΛΥΧΝΑΡΙ – Σιούλα Αντωνία

50

– Λιόλιος Παναγιώτης εις µνήµη θείου Γιάννη

50

– Στράτος Αντώνιος

20

– Παππά Βιβή & Αλέκα

30

– Κωσταρά Μαρία

20

– Ζωΐδη Κατερίνα

30

– Ζωΐδη- Υφαντή Μαίρη

50

– Κωσταρά Παναγούλα

50

– Ζωΐδη Χαρούλα

30

– Υφαντής Άρης

20

– Μέξη-Παπακώστα Ελένη 50 ΕΥΛΑΒΙΚΗ ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΛΙΟΛΙΟΣ

«Έφυγε» στις 6-2-2017 ο σεβαστός µας θείος Γιάννης, εξέχον µέλος της οικογένειας Λιόλιου. Πίσω του άφησε τη σεβαστή σύζυγο, µητέρα και θεία, Μαίρη, καθώς και τα δύο αγαπητά µας ξαδέλφια, και υιούς του, Παναγιώτη και Μανώλη µε τις οικογένειές τους. Προσευχόµαστε η αιώνια ψυχή του να βρει ανάπαυση από Τον Άγιο Θεό και να δίνει δύναµη σε όλους εµάς που µένουµε πίσω, να υπερφαλαγγίζουµε κάθε αδιέξοδη επιθυµία! ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ θείε Γιάννη Ελεονόρα - Παναγιώτης

ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ Όπως γνωρίζετε τα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ» είναι µια µικρή τοπική εφηµερίδα και δεν έχει τα µέσα να πληροφορείται για όσα συµβαίνουν, στους αγαπητούς µας χωριανούς. Γι’ αυτό σας παρακαλούµε να µας ενηµερώνετε σαν θέλετε να δηµοσιεύουµε ότι ευχάριστο ή δυσάρεστο σας συνέβη, (γέννηση, θάνατος, µνηµόσυνο, επιτυχίες, διακρίσεις κ.λ.π.) Επίσης να µας ενηµερώνετε για την αλλαγή της διεύθυνσή σας.

– Τσέβης Παντελής

50

– Τζιόβας Τάκης

50

– Φωτόπουλος Xρήστος

30

– Kιτσαράς Nαπολέων

20

ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ – Ιωάννης και Αλεξάνδρα Λάζου, για την αγορά του επιταφίου 1.500 – Χριστίνα Μούστου

1.000

– Πίλης Κώστας για χρήση οστεοφυλακίου

30

– Ελένη Τσιάλιου (φίλη µας) για τον Άγ. Χριστόφορο 50 – Aντώνιος Στράτος

50

Ενηµέρωση Για καλύτερη εξυπηρέτηση παρακαλούµε τα εµβάσµατά σας, να τα στέλνετε: 1) Mέσω της Τράπεζας Πειραιώς στο λογαριασµό του Πολιτιστικού Συλλόγου, Αριθ. Λογ. ΙBAN: GR 1401724070005407025725400 2) Στον Πρόεδρο του Συλλόγου Ιωάννη Μποντίνη Απολλωνίας 21 Τ.Κ. 45332 Ιωάννινα : α) Με ταχυδροµική επιταγή ή β) µέσω του δικτύου Western Union

EMBAΣMATA ΓIA THN EKKΛHΣIA TPAΠEZA ΠEIPAIΩΣ: Aριθ. Λογ/σµού GR 5101713000006300010064720 (∆άκας Eυάγγελος & Kούρος Παναγιώτης)

MAPTIOΣ 2017

« ∆OΛ I Ω T I K A »

YΠAPXOYME.... ...Kαι όσο υπάρχουµε θα συναντιόµαστε. Έστω και για λίγο. Στο κόψιµο της πίτας του Συλλόγου. Kαι θα συναντιόµαστε, όσο υπάρχουµε. Θα συναντιόµαστε, να βλεπόµαστε, να κουβεντιάζουµε, να θυµόµαστε και νοσταλγούµε, να χαιρόµαστε, να δακρύζουµε... Έτσι και φέτος, αρχές Φλεβάρη, βρεθήκαµε σ’ αυτό το προσκλητήριο του Συλλόγου, για την κοπή της πίτας. Mε πολλούς νέους και νέες που είναι το ξεκίνηµα για το αύριο του χωριού. Ένα ξεκίνηµα, γεµάτο ελπίδες και όνειρα. Aυτοί οι νέοι µας είναι η ....Aνατολή που χαράζει για το χωριό µας. Kαι απ’ την άλλη, εµείς οι παλιότεροι. Tο ...ηλιοβασίλεµα! Ένα ηλιοβασίλεµα φορτωµένο µε αναµνήσεις, που τις ξαναθυµηθήκαµε στη µάζωξη του Συλλόγου. Aναµνήσεις που µας κρατάνε στη Zωή. Kαι βέβαια δε λυπόµαστε για κάτι που φεύγει. Λέµε µόνο ένα µεγάλο ευχαριστώ, που το ζήσαµε. Kαι που αφήκαµε πίσω µας τη νέα, ελπιδοφόρο γενιά. Nα συνεχίσει δυναµικά την ανοδική πορεία του Συλλόγου. Kαι του χρόνου νάµαστε όλοι καλά. ΣYΓKINHTIKEΣ ΣTIΓMEΣ Ωραία ατµόσφαιρα! Συγκινητικές στιγµές στο κόψιµο της πίτας του Συλλόγου στα Γιάννινα! Πάνω από εξήντα χωριανοί και µε τους ακρίτες του χωριού µας να τιµούν µε την παρουσία τους την εκδήλωση του Συλλόγου, είχαµε τη χαρά να ξαναϊδωθούµε, να θυµηθούµε, να συζητήσουµε, να προβληµατιστούµε για το µέλλον του χωριού και του Συλλόγου µας. Kαι ο µικρός απολογισµός της πορείας του Συλλόγου τη χρονιά που πέρασε, από τον ακούραστο Πρόεδρο Γιάννη Mποτίνη, έδωσε σ’ όλους µας την ευκαιρία να αντιληφθούµε, τι µπορεί να κάνει, µε πενιχρά µέσα, η µεγάλη αγάπη για το χωριό, µερικών ανθρώπων, που

ΤΟΥ KΩΣTA ∆. ANAΣTAΣIOY κρατούν ζωντανό το Σύλλογο και το χωριό.

Συµβούλιο. Nάσαι πάντα καλά Bαγγέλη.

.... ΣTO ΣENTOYKI ME TA XPYΣAΦIKA THΣ ΓIAΓIAΣ...

AIΣΘHTH H AΠOYΣIA TOY ΓIΩPΓOY

H αναφορά του Προέδρου του Συλλόγου στα «∆OΛIΩTIKA» και στη σηµασία τους για τους απανταχού ∆ολιώτες, µας συγκίνησε όλους. Aς τα κρατήσουµε λοιπόν αυτά τα «∆OΛIΩTIKA» ανεκτίµητο θησαυρό, φυλαγµένα... στο σεντούκι µε τα χρυσαφικά της γιαγιάς µας, µόνο και µόνο γιατί θα µας θυµίζουν αργότερα, σε µας και στα παιδιά και τα εγγόνια µας, καλές στιγµές, κοινά οράµατα, προβλήµατα, χαρές, λύπες. Θα µας θυµίζουν την ίδια µας τη ζωή!

Όµως και η απουσία του Γιώργου Mποτίνη, από την κοπή της πίτας, ήταν αισθητή. O Γιώργος, από τους στυλοβάτες του Συλλόγου, παππούς πλέον, βρίσκεται περισσότερο χρόνο κοντά στα παιδιά και τα εγγόνια του στην Aθήνα. Kαι µας λείπουν οι φωτογραφίες και τα video από την ιστοσελίδα του Συλλόγου. Nάσαι πάντα καλά Γιώργο και συ και οι δικοί σου. Mας λείπεις όµως και κάθε.... Tετάρτη, Γιώργο, ξέρεις εσύ!

TI ΣHMAINE «∆IKOΣ MAΣ» ΠPOE∆POΣ Aισθητή η παρουσία του αγαπητού µας συγχωριανού τ. Προέδρου της Kοινότητας Παντελή Tσέβη µε τη γυναίκα του, στη γιορτινή ατµόσφαιρα. Kαι ευκαιρία, να θυµηθούµε όλοι µαζί, τι σήµαινε για το χωριό να έχουµε «δικό µας» Πρόεδρο. Που σηµατοδότησε την πορεία του χωριού µας, µε σηµαντικές παρεµβάσεις. ∆YNAMIKOΣ KAI ∆IEK∆IKHTIKOΣ O BAΓΓEΛHΣ Παρών και ο Πρόεδρος της Tοπικής µας Kοινότητας αγαπητός σ’ όλους Bαγγέλης ∆άκας, που κάνει εντονότατη αισθητή την παρουσία του, µε τις παρεµβάσεις και τις διεκδικήσεις του για το χωριό, στο ∆ηµοτικό

ΠPOTIMΩ NA KANΩ ONEIPA... Σχετικά µε όσα έγραφα σε προηγούµενα «ΦΩNAXTA» για την αναβάθµιση του χωριού, αγαπητός συγχωριανός και φίλος, προσπάθησε να µε ... προσγειώσει. «Oνειρεύεσαι Kώστα», µου είπε µε παράπονο. Φίλε, ξέρω ότι... ονειρεύοµαι. Όµως προτιµώ να κάνω όνειρα που µε πρόδωσαν, παρά να πάψω να ονειρεύοµαι! EPHMIA AΛΛA... OΛA ZΩNTANA Bρέθηκα τέλος Γενάρη, περαστικός ένα πρωινό στο χωριό, όπου βασίλευε η απόλυτη σιωπή. Eρηµιά... ερηµιά... ερηµιά! Kι άκουσα τα... σπίτια τα παλιά, αυτά που κυρίως είναι έρηµα, να ψιθυρίζουν ιστορίες ανθρώπων, που τώρα είναι αλλού.

12

Tα σπίτια, το µεσοχώρι, η καστανιά, η εκκλησιά, το σχολείο, οι αυλές, τα δέντρα, τα σοκάκια, το καθένα και µια διαφορετική ιστορία. Για τον καθένα µας χωριστά. Kαι για όλους µαζί. Kαι µόνο οι άνθρωποι να λείπουν. Aυτοί που γεννήθηκαν και µεγάλωσαν εδώ κι’ έφυγαν µακριά ή έφυγαν για πάντα. Kαι ξανάζησα, για λίγο, µε µοναδικό τρόπο, ένα ταξίδι στο παρελθόν, τότε που τα καλοκαίρια τα περνούσα στο χωριό µε τη γιαγιά Όλγα. Kαι δεν µπόρεσα να κρύψω το δάκρυ στα µάτια µου και το σφίξιµο στην καρδιά. Όµορφο ∆ολό! Eδώ, παρά την απόλυτη ερηµιά τίποτα δεν έχει πεθάνει. Όλα είναι... ζωντανά! Kαι η Zωή συνεχίζεται µε τον τρόπο που εκείνη έχει επιλέξει...

«∆OΛIΩTIKA» Όργανο του Eκπολιτιστικού Συλλόγου ∆ολού Iωαννίνων

Aπολλωνίας 21 T.K. 4523 32 Tηλ. 26510 44558 E-mail: [email protected] Yπεύθυνος έκδοσης: Μποντίνης Ιωάννης Πρόεδρος Συλλόγου ∆ολού Πωγωνίου

Υπεύθυνος σύνταξης: Μποντίνης Γεώργιος Απολλωνίας 21 - 45332 Ιωάννινα KΩ∆IKOΣ 4587 ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH Kώστας Mέξης Γεώργιος Μποντίνης Iωάννης Mποντίνης Xάρης Παπακώστας ∆έσποινα Πορίκη ∆ηµήτριος Πότσης Bασίλειος Xρήστου Eλευθέριος Φωτόπουλος Οι συνδροµές - συνεργασίες να αποστέλλονται στη ∆/νση: Mποντίνη Iωάννη Aπολλωνίας 21 T.K. 4523 32 Ιωάννινα Tηλ. 26510 44558 - Kιν. 6944214969 Xειρόγραφα που δηµοσιεύονται ή όχι, δεν επιστρέφονται. Oι ενυπόγραφες συνεργασίες εκφράζουν τις απόψεις εκείνων που υπογράφουν.