ΔΟΛΙΩΤΙΚΑ Δ΄ 3ΜΗΝΟΥ 2016

ΠΛHPΩMENO TEΛOΣ

KΩ∆IKOΣ 094587

Tαχ. Γραφείο Iωαννίνων Aριθµός. Aδείας 14

ΠEPIO∆IKH EK∆OΣH ΠOΛITIΣTIKOY b ΣYΛΛOΓOY ∆OΛOY IΩANNINΩN b ETOΣ 33ο u AP. ΦYΛ. 132 u OKTΩBPIOΣ - NOEMBPIOΣ - ∆EKEMBPIOΣ 2016 TAX. ∆/NΣH: AΠOΛΛΩNIAΣ 21 u 45332 IΩANNINA u e-mail: [email protected] u www.dolo.gr

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ Αγαπητοί συµπατριώτες Αφήνουµε πίσω µας µια χρονιά γεµάτη δυσκολίες, επώδυνες αλλαγές και οικονοµικές δυσχέρειες. Μια χρονιά που δυσκόλεψε όλους τους Έλληνες. Στην αυγή του 2017 θα πρέπει να αναζητήσουµε την ελπίδα και τη θετική σκέψη σαν αντίδραση σε ό,τι µας πίεσε. Θα πρέπει να επιστρατεύσουµε τις δυνάµεις µας και να προχωρήσουµε µπροστά. Να ξαναβρούµε τη χαµένη αυτοπεποίθησή µας και να αντιστρέψουµε ό,τι αρνητικό έχουµε γύρω µας, κάνοντάς το θετικό Εµείς συνεχίζουµε ενωµένοι και αλληλέγγυοι να προσφέρουµε µε όποιον τρόπο µπορούµε και µε όσα µέσα διαθέτουµε στην τοπική µας κοινωνία.

Σ’ AYTOYΣ ΠOY KPATOYN ZΩNTANO TO XΩPIO Xριστούγεννα-Πρωτοχρονιά. Όνειρα και σχέδια για το... πού και πώς θα περάσουµε πιο ωραία... Έστω και σε καιρούς κρίσεως. Kαι στο ∆ολό, το αγαπηµένο µας χωριό, θα γιορτάσουν τις γιορτές, κάποιοι φίλοι που απόµειναν εκεί. Θα γιορτάσουν εκεί που έζησαν όλα τα χρόνια της ζωής τους. Eκεί που δέθηκαν µε τη ζωή και τη µονοτονία της. Eκεί που περιµένουν, καρτερικά, ναρθεί από την πόλη, το αγαπηµένο τους παιδί, το µικρό εγγονάκι, οι συγγενείς, οι φίλοι. Eκεί, να ξαναζήσουν λίγες ευτυχισµένες στιγµές µαζί τους, όπως παλιά. Aυτοί οι λίγοι, που κρατούν ζωντανό το χωριό µας. Που περνάν ατέλειωτες νύχτες µόνοι τους, τώρα το χειµώνα. Που δεν έχουν δίπλα τους ένα γείτονα, ν’ αλλάξουν µια κουβέντα. Που η ζωή τους κυλάει µε το ξεφύλλισµα του * Συνέχεια στη 2η σελίδα ηµεροδείκτη. Kαι µετρούν τις µέρες.

Η Αδελφότητα Αµερικής «O Άγιος Χριστόφορος» Σας εύχεται Χαρούµενα και Ευτυχισµένα Χριστούγεννα και ο Nέος Xρόνος να φέρει υγεία, ευηµερία και ευτυχία. Το ∆ιοικητικό Συµβούλιο H A∆EΛΦOTHTA ∆OΛOY THΣ HΠEIPOY «O AΓIOΣ XPIΣTOΦOPOΣ» Ευχόµαστε από καρδιάς στις οικογένειές σας αλλά και σε όλο τον κόσµο καλή επιτυχία στους παραπάνω στόχους για ένα δηµιουργικό ,ευτυχισµένο και όλο υγεία 2017.

K O Y B E N TO Y ΛE Σ TO AYΓOYΣTIATIKO ANTAMΩMA Aπό καλές πηγές συγγενών και χωριανών, έµαθα ότι το φετινό «αντάµωµα των ∆ολιωτών» ήτανε λένε το καλύτερο απ’ όλες τις χρονιές (παρά την οικονοµική κρίση). Kόσµος πάρα πολύς και απ’ τ’ άλλα χωριά, µετά χωριανοί και φίλοι απ’ την Aθήνα, Θεσσαλονίκη, Γιάννενα και από διάφορες άλλες πόλεις, που

Tου ∆HM. ΠOTΣH υπάρχουν ∆ολιώτες. O χορός κάτω απ’ την περήφανη και γέρικη καστανιά τρεις δίπλες µε το υπέροχο παραδοσιακό συγκρότηµα του Kώστα Bέρδη, απ’ την ∆ερόπολη, κράτησε µέχρι τα ξηµερώµατα. Eπίσης έµαθα ότι και το φαγητό εφέτος ήτανε πάρα πολύ νόστιµο και απορούσανε µερικοί, αφού το ίδιο φαγητό τρώγανε τόσα χρόνια, το κρέας µε το ρύζι, γιατί σήµερα είναι * Συνέχεια στη 2η σελίδα

σας εύχεται Xαρούµενα και Eυλογηµένα XPIΣTOYΓENNA Yγεία και ∆ηµιουργικότητα για το 2017 TO ∆IOIK. ΣYMBOYΛIO A∆EΛΦOTHTA ∆OΛOY THΣ HΠEIPOY «O AΓIOΣ XPIΣTOΦOPOΣ» ΠPOΣKΛHΣH H A δ ε λ φ ό τ η τ α ∆ ο λ ο ύ σας προσκαλεί να τιµήσετε µε την παρουσία σας την Kυριακή 22 Iανουαρίου 2017 και ώρα 12:00 µ. το καθιερωµένο Kόψιµο της Bασιλόπιτας που θα πραγµατοποιηθεί στο Ξενοδοχείο TITANIA οδός (Πανεπιστηµίου) Eλ. Bενιζέλου 52 Aθήνα στην καφετέρια του ξενοδοχείου στο µεσοπάτωµα

Περιµένουµε όλους τους συγχωριανούς και φίλους του ∆ολού. Tο ∆ιοικητικό Συµβούλιο

∆EKEMBPIOΣ 2016

« ∆OΛ I Ω T I K A »

K O Y B E N T O Y ΛE Σ * Συνέχεια από την 1η σελίδα

τόσο πολύ ωραίο; Kαι ένας (καλαµπουρτζής) χωριανός µας τους απάντησε: – Nα σας πω εγώ, γιατί σας άρεσε τόσο πολύ εφέτος το φαγητό, γιατί ο µάγειρας, λόγω της κρίσεως, αντί να ρίξει στο καζάνι πέντε κιλά βούτυρο, έριξε µόνον... δύο! Όλοι έβαλαν τα γέλια και µερικοί ίσως να το πίστεψαν. Mερικοί αργοπορηµένοι έµειναν χωρίς φαγητό και βολεύτηκαν µε σουβλάκια και λουκάνικα απ’ το καφενείο, που ο Λεονάρδος µε το προσωπικό του ήτανε παντού και πάντα παρών. Kαι δυο λόγια που είπε για το χωριό µας ο κ. Bασίλειος Pάπτης, δάσκαλος, και έχει χόµπυ την λαογραφία και γυρίζει πολλά χωριά: «∆εν είδα πουθενά, τέτοιο συντονισµένο και παραδοσιακό πανηγύρι και τέτοια τάξη και έµεινα έκπληκτος και σας συγχαίρω». Tον ευχαριστούµε πολύ για τα καλά του λόγια. H NEOΛAIA TOY XΩPIOY MAΣ Mεγάλη όµως έκπληξη όλων σ’ αυτό «TO ANTAMΩMA» ήτανε η νεολαία του χωριού µας, που απ’ όλες τις χρονιές, εφέτος έσπασαν το ρεκόρ! Πάνω από 30-35 άτοµα και οι περισσότεροι είχαν έρθει από αρκετές µέρες γρηγορότερα και οργανωµένοι άρχισαν τις εργασίες: Σκούπισαν και καθάρισαν όλες τις πλατείες, του σχολείου, του καφενείου, τις εκκλησίες, µετά άρχισαν τις πρόβες για το θέατρο, απ’ την οµάδα «OBIPA», βοήθησαν για την εκδήλωση τιµής στους δύο δασκάλους του χωριού µας, που τους έµαθαν γράµµατα και µετά στο τραπέζι, τα πάντα ήτανε έτοιµα και όλα στην ώρα τους, τραπέζια στρωµένα, σερβίρισµα, πρώτα τις σαλάτες, τα τυριά, ψωµιά, σιλήρες, ποτήρια νερού, κρασιού και τέλος το σερβίρισµα του υπέροχου φαγητού, κρέας µε πιλάφι. Mετά το φαγητό άρχισε ο χορός.

Πρώτοι χόρεψαν οι µεγαλύτεροι και συνέχισε η υπέροχη νεολαία µας, µε τάξη και σεβασµό στα παραδοσιακά τραγούδια του Πωγωνίου και της ∆ερόπολης. Xαίρεσαι να τα ...βλέπεις αυτά τα παιδιά, µου είπε ένας χωριανός που τον πήρα τηλέφωνο. Kαι εµείς, όσοι δεν βρεθήκαµε τον Aύγουστο εκεί, τώρα που τα µάθαµε αυτά χαιρόµαστε πάρα πολύ και ευχόµαστε νάχουν υγεία, χαρά και προκοπή, γιατί είναι γερή «φύτρα» όπως έλεγε και ο αείµνηστος Bαλαωρίτης (εάν θυµάµαι καλά) για τους νέους εκείνης της εποχής: «Σήκω ρε Mήτσο και πάρε ένα σβώλο ξερό χώµα και πήγαινε πέρα εκεί στο χωράφι µας και διώξε αυτά τα ξένα σκυλιά που µπήκαν µέσα µη µας χαλάσουν το φύτρο». Tα φύτρα του χωριού µας, ήταν σε φραγµένο χωράφι από τους γονιούς και µε µπόλικα λιπάσµατα, όπως της παράδοσης των εθίµων της οικογένειας, της µόρφωσης, της αγάπης για τους συνανθρώπου και της αγαπηµένης µας Πατρίδας, µε τις ωραίες παραδόσεις. Mε τέτοια φύτρα το ∆ολό δεν πρόκειται να πεθάνει ποτέ. ∆εν ξεχνώ ποτέ τον Σύλλογό µας, που χρόνια τώρα προσπαθεί µε κάθε τρόπο και πρόγραµµα, να γίνονται κανονικά τα καθιερωµένα, γιορτάσια, πανηγύρια, όπως τον παλιό καιρό και µαζί και τα νεότερα «το αντάµωµα» τις τιµητικές βραβεύσεις πολλών χωριανών, την έκδοση επί 35 χρόνια να εκδίδεται συνεχώς η εφηµερίδα µας τα «∆OΛIΩTIKA» και άλλα µικρά και µεγάλα έργα για το αγαπηµένο µας ∆ολό. Mπράβο σας µωρέ παιδιά ∆ολιώτικα και εύχοµαι νάστε πάντα καλά και να συνεχίσετε έτσι ενωµένοι και αγαπηµένοι, µαζί µε τα νέα «φύτρα» και να σας χαιρόµαστε και να καµαρώνουµε για σας. Kαλά Xριστούγεννα σ’ όλους τους χωριανούς µου και το Nέο Έτος να µας χαρίσει υγεία, αγάπη και ειρήνη.

2

Η Βιβλιοθήκη του Συλλόγου µας Στην Βιβλιοθήκη του Συλλόγου µας υπάρχουν προς διάθεση τα παρακάτω είδη:

1.Το δίτοµο βιβλίο του Νίκου Υφαντή «το ∆ολό στο Πωγώνι», έκδοση του Πολιτιστικού Συλλόγου Ιωαννίνων, (710 σελίδων έτος έκδοσης 1996).Τιµή αγοράς 20 + έξοδα αποστολής για εσωτερικό 4,0 , για εξωτερικό, Αµερική 25 και Ευρώπη 14 .

2.Το διπλό CD µε 70σέλιδο ένθετο και 20 «ΠΑΡΑ∆ΟΣΙΑΚΑ ΤΡΑΓΟΥ∆ΙΑ ΠΩΓΩΝΙΟΥ» µε την ορχήστρα Κώστα Βέρδη και τραγούδι Γ.Ντόντη, Φ. ∆ηµοπούλου και Β. ∆άκα. Τιµή αγοράς 25 µαζί µε τα έξοδα αποστολής. 3. Το CD µε «Πολυφωνικά τραγούδια ∆ολού Πωγωνίου» (ζωντανή ηχογράφηση 2007, µε τους: Γ. Ντόντη, Φ. ∆ηµοπούλου, Β. ∆άκα και

Ηλία Κούρο, µε 25 τραγούδια. Τιµή αγοράς 15 µαζί µε τα έξοδα αποστολής. 4. Το CD του Χριστόφορου Ράπτη µε τις φωτογραφίες του Άλµπουµ «αλησµόνητο

∆ολό. Τιµή αγοράς 15 µαζί µε τα έξοδα αποστολής. Για παραγγελίες στο τηλ. 6944214969 του Προέδρου του Συλλόγου Γιάννη Mποντίνη ή στο email doliotika@ yahoo.gr. Τρόπος απόκτησης. α. Με αντικαταβολή. β. Με ταχυδροµική επιταγή (παραλήπτης Γιάννης Μποντίνης, Απολλωνίας 21, 45332 Ιωάννινα). γ. Μέσω τραπεζικού λογαριασµού. Τράπεζα Πειραιώς, Αριθ. Λ/µού συλλόγου IBAN: GR 14017240700054070 25725400 (δικαιούχος Πολιτιστικός Σύλλογος ∆ολού Ιωαννίνων).

Σ’ AYTOYΣ ΠOY KPATOYN ZΩNTANO TO XΩPIO * Συνέχεια από την 1η σελίδα Kαι τις νύχτες. Kαι περιµένουν τις γιορτές. Kαι θυµούνται... θυµούνται... (αλήθεια πόσα θυµούνται;)... γυρίζοντας πίσω µε τη φαντασία τους. Kαι νοσταλγούν... Tότε που το χωριό ήταν γεµάτο ζωή και ανθρώπους. Σ’ αυτούς τους λίγους αφιερωµένες τούτες οι γραµµές.. Στο Λευτέρη και την Άννα Zωίδη, στο Bασίλη ∆άκα, στο

Φόρη Kωσταρά και τη γυναίκα του Mαριάννα. Στο Γιώργο και την Kατερίνα Kωσταρά, στο Nίκο και το γιο του Παναγιώτη Kούρο, στον Hλία Kούρο και στη Nτίνα Kουτσουµπίνα. Kαλά Xριστούγεννα και καλή χρονιά συγχωριανοί µας στο ∆ολό... και νάστε βέβαιοι ότι σας τιµάµε, σας αγαπάµε και σας θυµόµαστε και περισσότερο τούτες τις µέρες. Kαλά Xριστούγεννα!.... K.A.

∆EKEMBPIOΣ 2016

« ∆OΛ I Ω T I K A »

Σκέψεις - Σχόλια Αγαπητοί χωριανοί. Φίλες και φίλοι. Η γέννηση του Θεανθρώπου στέλνει το µήνυµα της αγάπης, της αλληλεγγύης, της ελπίδας και της πίστης στις καρδιές των ανθρώπων. Το µήνυµα των Χριστουγέννων, προβάλει πιο επίκαιρο από ποτέ, κάτω από τις σηµερινές εξαιρετικά δυσµενείς οικονοµικές συνθήκες που διανύει η πατρίδα µας.

Τα συναισθήµατα αλληλεγγύης, αλληλοϋποστήριξης και ανθρωπιάς είµαι σίγουρος ότι µας διακατέχουν όλους, ιδιαίτερα για τους συνανθρώπους µας που µας έχουν ανάγκη. Εύχοµαι µέσα από την καρδιά µου στον καθένα σας ξεχωριστά και στις οικογένειες σας, οι άγιες µέρες των Χριστουγέννων να είναι για όλους η αφετηρία µιας νέας δηµιουργικής περιόδου, να σηµατοδοτήσουν το ξεπέρασµα της κρίσης και τη νέα αρχή, στην οποία θα ενσαρκώνεται το πραγµατικό µήνυµα των Χριστουγέννων: Της αγάπης και της αλληλεγγύης. Απευθύνοµαι σε όλους και όλες σας για να σας ευχηθώ ολόψυχα, Καλά Χριστούγεννα και Ευτυχισµένο το Νέο Έτος 2017

Οι εργασίες αποκατάστασης του Αγίου Χριστοφόρου έλαβαν τέλος. Με τη συνδροµή και βοήθεια του Βαγγέλη και την καλλιτεχνική εργασία του Πάνου, αποκαταστάθηκε η ετοιµόρροπη νότια πλευρά του εξωκλησιού. Ήταν µια όντως δύσκολη από κάθε άποψη εργασία, αλλά όταν υπάρχει θέληση όλα επιτυγχάνονται. Σηµαντική επίσης οικονοµική βοήθεια προσέφερε η κυρία Χριστίνα Μούστου. Η εκκλησιαστική επιτροπή εκφράζει προς όλους τις ευχαριστίες της. –– * * * ––

Το τριήµερο της 28ης Οκτωβρίου το ∆ολό συγκέντρωσε πολλούς επισκέπτες. Μεγάλο ρόλο βέβαια έπαιξε και ο καλοκαιρινός καιρός που έδωσε την ευκαιρία στον κόσµο να τον απολαύσει. Μεταξύ των πολλών χωριανών επισκεπτών, για µια ακόµη φορά ήταν και ο πρώην πρωθυπουργός µας, ο Κώστας Καραµανλής µε τη σύζυγό του Νατάσα και µε πολυπληθή παρέα. Όπως φαίνεται, το ∆ολό αποτελεί τον αγαπηµένο του προορισµό, όχι µόνο λόγω περιποίησης και φιλίας Μαριάννας και Χριστόφορου, αλλά και σαν τοποθεσία µε φυσικό κάλλος. Όπως µάθαµε πέρασαν, όπως πάντα, πολύ ωραία. Απόλαυσαν το εντυπωσιακό ανάγλυφο της γύρω περιοχής, περπάτησαν καλντερίµια, µονοπάτια, ιδανικές διαδροµές, πήγαν µέχρι το Γκουβέρι, έφτασαν στον Κακόλακκο και κατέληξαν στη Μονή Στοµίου στην Κόνιτσα.

3

AΠO TON A∆OΛO-∆OΛIΩTH Έχει τόσες οµορφιές και χάρες ο τόπος µας αλλά και άλλα τόσα αναξιοποίητα και παρθένα µέρη που απαιτούνται ατέλειωτες µέρες πεζοπορίας και περιπλάνησης για να τα γνωρίσεις. Αξίζουν όµως τον κόπο για µια ανανεωτική εµπειρία διασκέδασης και ψυχαγωγίας. –– * * * ––

Πέρασε ήδη ένας χρόνος από την 11η του Νοέµβρη που βάνδαλοι διέρρηξαν και έκλεψαν την εκκλησία µας. ∆υστυχώς µέχρι σήµερα κανένα σηµείο, ούτε µια είδηση εντοπισµού ή σύλληψη δραστών. Απογοήτευση όµως φέρνουν καθηµερινά οι ειδήσεις για παραβατικές συµπεριφορές στα ακριτικά µας χωριά. Οι κάτοικοι εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους στο θέµα της ασφάλειας. Τους προκαλεί προβληµατισµό η αποδυνάµωση των αστυνοµικών τµηµάτων και τµηµάτων συνοριακής φύλαξης της περιοχής. Οι καθηµερινές κινητοποιήσεις και διαµαρτυρίες τόσο του ∆ήµου όσο και των κατοίκων στις τοπικές αρχές και στην κεντρική ∆ιοίκηση, ενόψει µάλιστα του επερχόµενου χειµώνα, είναι έντονες και πλήρως δικαιολογηµένες, αλλά χωρίς αποτέλεσµα τουλάχιστον µέχρι σήµερα. Άµεσα λοιπόν απαιτείται πλήρης επάνδρωση του Πωγωνίου σε αστυνοµικό και στρατιωτικό προσωπικό, “οι καιροί ου µενετοί”.

ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΛΑΠΕΝΤΟΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ Όπως διευκρινίζεται από όλους τους αρµόδιους, ο εντοπισµός και η εξάρθρωση των κλεπτών είναι πολύ δύσκολο έργο. Η εξάπλωσή τους σε όλη την επικράτεια καθηµερινά πολλαπλασιάζεται µε αποτέλεσµα να δυσχεραίνεται το έργο της αστυνοµίας. Αυτά έλαβε υπόψη της η εκκλησιαστική επιτροπή και προκειµένου να µένει κενή η θέση του κλαπέντος επιταφίου επ’ αόριστον, αποφάσισε, να προβεί σε αγορά νέου. Για αυτόν τον λόγο ζητά την συνδροµή σας. Μάλιστα µετά από έρευνα αγοράς βρέθηκε και ο αντικαταστάτης του. Ένας παρόµοιος, ίδιων διαστάσεων και σε πολύ καλή ποιότητα. Η αξία του κυµαίνεται στα 1.500 Ευρώ. Όποιος επιθυµεί να βοηθήσει για την αγορά του, µπορεί να στείλει το έµβασµά του στον παρακάτω λογαριασµό της εκκλησίας. Γνωστό, πως όλοι µαζί φέρνουµε καλύτερα αποτελέσµατα. Τράπεζα Πειραιώς, Αριθµός λογαριασµού ΙΒΑΝ: GR 51 0171 3000 0063 0001 0064 720 (∆ικαιούχοι ∆άκας Ευάγγελος - Κούρος Παναγιώτης)

–– * * * –– Αναστάτωση προκάλεσε και η είδηση - απόφαση κατάργησης του Κέντρου Παιδικής Μέριµνας Πωγωνιανής, το γνωστό από πολύ παλιά σε µας Ορφανοτροφείο, και η µετεγκατάσταση των τροφίµων σε αντίστοιχο ίδρυµα στους Φιλιάτες. Ως γνωστόν ο σκοπός που επιτελεί το Κέντρο από την πολύχρονη ίδρυσή του

∆EKEMBPIOΣ 2016 (1923) είναι, η περίθαλψη, µόρφωση και εκπαίδευση απροστάτευτων παιδιών που στερούνται οικογένειας. Βέβαια εκτός αυτού η λειτουργία του σε µια περιοχή παραµεθόριο, ερηµωµένη και αποδεκατισµένη από κάθε άλλου είδους υπηρεσία, παίζει µεγάλο ρόλο για τους λιγοστούς εναποµείναντες κατοίκους αλλά και για τη λειτουργία των σχολείων. Σήµερα τα παιδιά αυτά µαζί µε τα παιδιά της “Κιβωτού” προσφέρουν ψυχολογική υποστήριξη, ζωντάνια και κίνηση στο χωριό. Είναι αδικία η κατάργησή του. Σηµείωση. Τελευταία ενηµερωθήκαµε ότι τελικά µετά από παρέµβαση πολλών παραγόντων, µάλλον απεφεύχθη η κατάργησή του. Να και µια καλή είδηση για την περιοχή µας. –– * * * –– Όλοι µας παραδεχόµαστε την αξία και οµορφιά που έχει το µεσοχώρι µας. Αποτελεί µοναδικό στολίδι και το καµαρώνουµε. Συγκεντρώνει σε τρία διαφορετικού ύψους επίπεδα, την κεντρική εκκλησία µε την πελώρια

Το άρθρο µας «ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΠΟΥ ΧΑΝΟΝΤΑΙ» που δηµοσιεύτηκε για δεύτερη φορά στο προηγούµενο φύλλο µας, είχε ανταπόκριση και άρχισε να αποδίδει καρπούς. Αρκετοί αντιλήφτηκαν τη σπουδαιότητα του περιεχοµένου του και προς µεγάλη µας έκπληξη άρχισαν τα τηλεφωνήµατα για πληροφορίες, ενηµερώσεις και υποσχέσεις πως σύντοµα θα ακολουθήσει και αλληλογραφία. Μάλιστα µετά απ’ αυτό λάβαµε υλικό και τους ευχαριστούµε πολύ που πρόθυµα ανταποκρίθηκαν στο κάλεσµά µας, από Κώστα Κωστούλα, Nίκο Yφαντή, Κώστα Κολέφα, Μήτσο Πότση, Χριστίνα Μούστου, Φωτόπουλο Χρήστο και ∆ηµήτρη Zέρβα. Με την ευκαιρία του χειµώνα και των διακοπών των

« ∆OΛ I Ω T I K A »

Σκέψεις - Σχόλια Χριστουγέννων που αναγκαζόµαστε έτσι κι αλλιώς να µένουµε περισσότερες ώρες στο σπίτι, ανακατέψτε τα µπαούλα, ερευνήστε βιβλιοθήκες, αποθήκες και όπου αλλού υποψιάζεστε ότι βρίσκεται καταχωνιασµένο άχρηστο ή χρήσιµο υλικό και στείλτετό µας. Κάποτε θα βγει στην επιφάνια και θα είστε περήφανοι γι’ αυτό που κάνατε. Περιµένουµε λοιπόν κι από εσάς. (∆/ση αποστολής. Γιάννης Μποντίνης, Απολλωνίας 21, 45332 ΙΩΑΝΝΙΝΑ) Σηµείωση: Eπειδή πολλοί ζητούν πληροφορίες για το τι ακριβώς ζητούµε, σας ενηµερώνουµε ότι, πρόκειται για οτιδήποτε που έχει σχέση µε το ∆ολό και τους ∆ολιώτες, όπως διάφορα έγγραφα, δηµοσιεύσεις, εργασίες, επιστολές, πληροφορίες, φωτογραφίες κλπ.

καστανιά στο προαύλιο, το καφενείο στο δεύτερο επίπεδο µε την αυλή, τα σκιερά του δέντρα και τα παγκάκια του (πρόσφατα ανακαινισµένα µάλιστα από την Αδελφότητα Αθηνών) και τέλος το σχολείο µε το µεγάλο προαύλιο και µε το γέρικο κυπαρίσσι. Όλα πλακοστρωµένα και πάντα καθαρά και περιποιηµένα σαν να βρίσκονται σε καθηµερινή λειτουργία. Αυτό συναντά ο επισκέπτης. Το χαίρεται και ας µη βρίσκει… ούτε καφέ να πιεί. (Αυτό βέβαια είναι κάτι πιο γενικό και χαρακτηριστικό όλων των µικρών χωριών). –– * * * –– Η εξωτερική και εσωτερική

εµφάνιση του σχολικού κτιρίου, που υπήρχε µέχρι σήµερα, έχει ήδη αλλάξει. Ο Αγροτικός σύλλογος µε πρωτοβουλία του προέδρου του Βαγγέλη ∆άκα, διέθεσε τα απαιτούµενα έξοδα για τον ελαιοχρωµατισµό, και παράλληλα ο ∆ήµος µας πρόσφερε τα υλικά βαφής. Αποτέλεσµα αυτής τη συνεργασίας ήταν το σχολείο να αλλάξει όψη. Το κτίριο άλλαξε εξωτερική εµφάνιση, τα δε κουφώµατα (παράθυρα) θα πάρουν µια παράταση ζωής, µια και η αντικατάστασή τους απαιτεί ένα πολύ µεγάλο χρηµατικό ποσό (περίπου 8.000 Ευρώ), απαγορευµένο φυ-

σικά για τα φτωχά ταµεία µας. Έτσι το µεσοχώρι µας καλλωπί-

4

Ο Άγιος Νικόλαος είναι άγιος της Ανατολικής Ορθόδοξης, αλλά και της Ρωµαιοκαθολικής Εκ-

κλησίας. Έζησε τον 4ο αιώνα µ.Χ. στα Μύρα της Λυκίας, γι’ αυτό και αναφέρεται και ως Νικόλαος των Μύρων ή Νικόλαος του Μπάρι στη ∆ύση, καθώς στο Μπάρι βρίσκονται τα οστά του. Ο Άγιος Νικόλαος θεωρείται ο κατ’ εξοχήν προστάτης των Ναυτικών καθώς και του Ελληνικού Πολεµικού Ναυτικού και Λιµενικού Σώµατος, γιατί στον βίο του αναφέρονται θαύµατα που

Στιγµιότυπο από τη γιορτή. ∆ιακρίνονται από αριστερά, οι: Κωσταράς Χριστ., Μέξης Κ., ∆άκας Eυάγ., Κούρος Π., Βραβορίτης Η., Παπαιωάννου Π., ∆άκας Βασ. (ο νεότερος). Ακολουθούν εκτός κάµερας οι: Περπερίδης Γ. (σύζυγος Λόλας), Κούρος Ν., Μποντίνης Γιαν., ∆ερµιτζάκη Αγνή, ο ιερέας παπα - Θύµιος, Ζωίδης Λευτ., ∆άκας Βασ. στηκε. (Μια σκέψη για στέγαστρο στη είσοδο, µε σκοπό να προφυλάξει την ξύλινη πόρτα είναι σωστή και πρέπει να µπει κι αυτή στα προγραµµατισµένα απαραίτητα έργα που θα δροµολογηθούν στο… εγγύς µέλλον). –– * * * ––

έχουν σχέση µε την θάλασσα. Επίσης πολλά πλεούµενα παίρνουν το όνοµά του και ως προστάτης των ναυτικών αναφέρεται και σε πολλά νησιώτικα τραγούδια –– * * * –– Γιορτάσαµε κι εµείς κι εφέτος τη χάρη του. Παραµένει

∆EKEMBPIOΣ 2016 όµως το γνωστό πρόβληµα της απουσίας ιερέα, και µας αναγκάζει κάθε φορά να ζητούµε τη βοήθεια γειτόνων. Ευτυχώς και πάλι ο αιδεσιµότατος παπά- Φάνης φρόντισε και µας εξυπηρέτησε µε ιερέα από την περιοχή

« ∆OΛ I Ω T I K A »

Σκέψεις - Σχόλια ρος ο µόνος εορτάζων. Με συγκίνηση αποχαιρετιστήκαµε και µε πολλές ευχές για καλές γιορτές και καλή χρονιά.

Το γυναικείο γκρουπ δίπλα στο τζάκι. Από αριστερά. ∆άκα Τασία, Παπαιωάννου Λόλα, Κωσταρά Κατ., Μποντίνη Ρεβ.

σαν στο µακρινό τους άγνωστο ταξίδι καράβι, να έχουν αφιερώσει την κεντρική τους εκκλησία στον Αη-Νικόλα, για µια ελπιδοφόρα προστατευτική δύναµη. Τα υπερωκεάνια ήταν αυτά που µετέφεραν, κυρίως, τα νιάτα της Ελλάδας στην ξενιτιά, καραβιέςκαραβιές, ατέλειωτες µέρες µακρινό ταξίδι, µε προστάτη τον Άγιο Νικόλαο. Αυτές τις δύσκολες ώρες θα έκαναν το τάµα τους στον προστάτη Άγιο και στην επιστροφή στην πατρίδα θα το πραγµατοποιούσαν Εξ άλλου οι ξενιτεµένοι ήταν αυτοί που διέθεταν τα απαιτούµενα χρήµατα για την κατασκευή των εκκλησιών και ασφαλώς είχαν τον πρώτο λόγο. (Μια δική µου αυθαίρετη ερµηνεία). –– * * * ––

Παρακαλάµου (ο ίδιος αδυνατούσε διότι ιερουργούσε στην ενορία της Πωγωνιανής µε επίσης κεντρική εκκλησία τον Άγιο Νικόλαο) Οι γυναίκες του χωριού, άνοιξαν το καφενείο, το καθάρισαν, άναψαν το τζάκι, έστρωσαν τα τραπέζια και µας περίµεναν

–– * * * –– Ο Άγιος Νικόλαος λατρεύεται από τους θαλασσινούς, αλλά του έχουν ιδιαίτερο σεβασµό και οι στεριανοί. Έτσι ο Άγιος έρχεται βοηθός σε στεριές και σε θάλασσες ∆υναµώνει την πίστη των ναυτικών, των ξενιτεµένων και ταξιδευόντων για να αντιµετω-

∆εύτερη παρέα. Βραβορίτη Λ., Παπακώστα Ε., Κουτσουµπίνα Ντ., Ζωίδη Α. µε πίτες, µεζέδες και γλυκά από τις Γιαννιώτισσες. Μια ζεστή και ευχάριστη ατµόσφαιρα απολαύσαµε όσοι είχαµε την τύχη να παρευρεθούµε σ’ αυτή την γιορτινή µέρα στο χωριό. Παρών και χαρούµενος και ο Νικόλας Κού-

πίσουν θαρραλέα τις τρικυµίες της ζωής, της θάλασσας, ακόµη και της ξενιτιάς. Αυτός ίσως να είναι και ο λόγος που πολλά χωριά στην περιοχή µας, µε πολλούς ξενιτεµένους που πάντα χρησιµοποιού-

Αν κι αυτά αφορούν το παρελθόν, η ξενιτιά εξακολουθεί να πονά ακόµα στις µέρες µας. Όµως, σήµερα, οι Έλληνες µετανάστες, και οι ανά τον κόσµο ελληνικής καταγωγής πολίτες, δεν είναι απλοί εργάτες, αλλά πετυχηµένοι επιχειρηµατίες, αποτελώντας έναν σηµαντικό παράγοντα, του τόπου εκεί, µα και του έθνους µας. Όλοι αυτοί, ως «∆ιπλωµάτες» της χώρας µας στο εξωτερικό, είναι η µεγαλύτερη δύναµη που έχει η Ελλάδα, όχι, µόνο, διότι πάντα σε αυτούς προστρέχει, αλλά διότι είναι και η δύναµη πιέσεως προς τις κυβερνήσεις των χωρών όπου ζουν. Μεγαλουργούν, δε, και συµµετέχουν στα κοινά των χωρών που βρίσκονται, στηρίζοντας την οικονοµία τους. Μακάρι να βρεθούν τέτοιοι που να έχουν τη δύναµη να επηρεάσουν το ∆ΝΤ και Βόννη που τόσο µας αγχώνουν και µας δηµιουργούν κάθε φορά προβλήµατα. –– * * * ––

«Τιµή στους δασκάλους» (παραλειπόµενα της εκδήλωσης) Οµολογουµένως η εκδήλωση

5 των µαθητών του Σχολείου µας προς τιµή των ∆ασκάλων τους, Παντελή Ζωίδη και Κώστα Κουκουλάρη, είχε µεγάλη επιτυχία και απήχηση. Πολλά είναι τα τηλεφωνήµατα που λαµβάνουµε καθηµερινά από µαθητές που δεν µπόρεσαν να παραβρεθούν στην εκδήλωση αλλά και από άλλους χωριανούς. Ευτυχώς µε τα σύγχρονα µέσα, και παρά την απουσία του ειδικού εικονολήπτη µας, κατορθώσαµε να τα αναπαράγουµε στο διαδίκτυο (www.dolo.gr) για να τα απολαύσουν οι απουσιάζοντες και ο κάθε ενδιαφερόµενος. Σήµερα η κοινωνία της Πληροφορίας είναι µια πραγµατικότητα. Οι ηλεκτρονικές συσκευές εισβάλουν παντού στη ζωή µας και µας οδηγούν στη νέα ψηφιακή εποχή. Οι υπολογιστές τείνουν να γίνουν αναπόσπαστο κοµµάτι της ζωής µας. Γι’ αυτό κι εµείς προσαρµοστήκαµε ανάλογα. Εξήντα πέντε χρόνια πίσω γύρισε το ρολόι του χρόνου το πρωινό της 16ης Αυγούστου στο ∆ολό. Οι µαθητές τιµούν τους δασκάλους τους. Ο δάσκαλος ήταν ξανά µαζί τους, εκτός αίθουσας αυτή τη φορά, αλλά πάντα µε το βλέµµα του σοφού, του καθοδηγητή, που στα παιδικά µάτια έµοιαζε αυστηρό και ενέπνεε δέος. Με έκδηλη τη συγκίνηση στο σεβάσµιο πρόσωπό του, ευχαρίστησε τους διοργανωτές της εκδήλωσης λέγοντας:

«Είµαι συγκινηµένος και χαρούµενος που βρίσκοµαι κοντά σας. Σας συγχαίρω για την εδώ παραµονή σας, δείγµα αγάπης και εκτίµησης. Ο χρόνος δεν κατάφερε να τα σβήσει. Ευχαριστώ θερµά τον αγαπηµένο µου µαθητή Βασίλη Γκερµότση. Έδωσε µια πλήρη εικόνα της κατάστασης της εποχής ’51 ’56. Οφείλω να πω ένα ευχαριστώ στον από την Αµερική Παύλο Μπέτζιο και στον Γιώργο Μποντίνη, τους ευχαριστώ πάρα πολύ για τα ωραία και θερµά τους λόγια. Οι λιγοστοί κάτοικοι που γύρισαν στο χωριό το ’50, µετρούσαν τις πληγές τους από την πε-

∆EKEMBPIOΣ 2016

ριπέτεια του καταστροφικού εµφυλίου. Οι συνθήκες της περιόδου εκείνης ήταν δύσκολες και οι ανάγκες πολλές. Όλα έγιναν, αυτό που περίσσευε ήταν η ελπίδα για το καλύτερο. ∆άσκαλος και παιδιά, δεν ήµασταν παραπάνω από 11 εδώ, συνεργαστήκαµε σαν µια οµάδα, να δώσουµε ζωή και χαρά στο χωριό. Να κάνουµε αισθητή την παρουσία µας, πολιτιστικές εκδηλώσεις, παρελάσεις, θεατρικές παραστάσεις, ήταν µέρος του σχολικού προγράµµατος. Το σχολείο εργαζόταν, όπως όλοι ξέρουµε, πρωί και απόγευµα, όλες τις µέρες της εβδοµάδας, µε αυστηρή τήρηση του ωραρίου. Σήµερα στα σχολεία απουσιάζουν τακτικά οι µαθητές, µε το παραµικρό. Ένα µέτρο χιόνι έξω, το σχολείο λειτουργούσε. Θεοµηνία από βροχή, το σχολείο λειτουργούσε. ∆εν υπήρχε απουσία. Τα καλύτερα δεν άργησαν να ρθούν. Στο Γυµνάσιο Πωγωνιανής ξεχώριζαν τα ∆ολιώτικα παιδιά. Αγαπητοί φίλοι Είµαι περήφανος για σας όλους που σας είχα µαθητές, αλλά και όσοι βρίσκεστε εδώ. Έχετε αξιόλογη διαδροµή στη ζωή σας, συµβάλλατε και συµβάλλετε στην άνοδο του τόπου. Η προσφορά σας είναι µεγάλη. Κάνατε το ∆ολό να ξεχωρίζει στα άλλα χωριά. Το σχολείο παρέδωσα στον αδελφικό µου φίλο κύριο Κώστα Κουκουλάρη. Σπουδάσαµε µαζί στην Παιδαγωγική Ακαδηµία, παίρναµε µαζί συσσίτιο για να γεµίζουµε το στοµάχι µας, στις 7 Γενάρη του 1957. Η σκέψη και η αγάπη µας µαζί του. Ευχαριστώ όλους και τον καθένα χωριστά για την τιµή που µου κάνατε. Σας εύχοµαι από καρδιάς υγεία και οικογενειακή ευτυχία». Οι µαθητές για να τιµήσουν τους ∆ασκάλους τους, τους απένειµαν τιµητική πλακέτα. Από τον Βασίλη Γκερµότση ζητήσαµε το κείµενο που αναγράφονταν στο δώρο των δασκάλων (διότι πρόκειται για δική του έµπνευση), λάβαµε το εξής e-mail, το δηµοσιεύουµε και τον

« ∆OΛ I Ω T I K A »

6

Σκέψεις - Σχόλια ευχαριστούµε πολύ. Αγαπητέ Γιάννη, σε χαιρετώ. Αυτά ήταν τα λόγια στην τιµητική πλακέτα των δύο ∆ασκάλων. Χαίροµαι πραγµατικά για την θετική απήχηση που είχε η καλοκαιρινή εκδήλωση.

ΚΑΝΕΝΑΣ ∆ΡΟΜΟΣ ∆ΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΑΚΡΥΣ ΟΤΑΝ ΕΧΕΙΣ ∆ΙΠΛΑ ΣΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ

µάται για όλα τα παιδιά κάτι χαρακτηριστικό, έχοντας έναν καλό λόγο για όλους. «Με γυρίσατε πολλά χρόνια πίσω, σας ευχαριστώ» ανέφερε χαρακτηριστικά. Αλλά και οι µαθητές είχαν να θυµηθούν κάτι: Χαρακτηριστικά ο Χρήστος Φωτόπουλος µέσα στις πολύ όµορφες θύµησες που µας διηγήθηκε από τα σχολικά του χρόνια, έκανε και µια ενδιαφέρουσα πρόταση. Να στηθεί προτοµή προς τιµή «ΤΟΥ ∆ΑΣΚΑΛΟΥ». Πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση του αγαπητού Χρήστου. Η υποχρέωση προς τους δασκάλους µας είναι καθολική και παντοτινή. Κι αυτό θα αποτελέσει µια µικρή εκπλήρωση της οφειλής µας. ∆εν αποµένει παρά να µελετηθεί η πρόταση, να συζητηθεί µε µαθητές και φορείς και

νούς πνευµατικής εκδήλωσης, που αποδεικνύει ότι στη χώρα µας δεν έλειψαν ποτέ οι ανώτερες ψυχικές δυνάµεις, οι οποίες διατηρούν τους δεσµούς της κοινωνίας και εµψυχώνουν τα µέλη της. Εφόδια στους µελλοντικούς πολίτες της χώρας. *

–– * * ––

Προσοχή στο δάσος µας από Λαθροϋλοτόµους Τα αυστηρά πρόστιµα που προβλέπει η δασική νοµοθεσία για τους λαθροϋλοτόµους δεν φαίνονται ικανά να κάµψουν το φαινόµενο της παράνοµης υλοτόµησης. Η οικονοµική κρίση έχει γονατίσει τα νοικοκυριά και αναγκάζει σε πολλές περιπτώσεις ορισµένους να στραφούν σε µη νόµιµους τρόπους προκειµένου να εξασφαλίσουν ξυλεία για καύση. Τα δασαρχεία της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων θα προσπαθήσουν και φέ-

ΟΙ ∆ΟΛIΩΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΟY Ήταν µια πολύ ωραία ιδέα να γίνει αυτή η εκδήλωση. Ανήκουν συγχαρητήρια σε όσους είχαν την ιδέα αυτή και πρωτίστως σε σένα αλλά και σε όλους τους ∆ολιώτες που την αγκάλιασαν µε πολύ αγάπη και συνέβαλαν στην επιτυχία της. Θέλω να ευχηθώ σε σένα προσωπικά, στην οικογένειά σου αλλά και σε όλους τους χωριανούς Χαρούµενα Χριστούγεννα και ευτυχισµένο το Νέον Έτος. Σε παρακαλώ να δώσεις ιδιαίτερα πολλούς χαιρετισµούς στον αγαπητό Μήτσο Πότση, η απουσία του οποίου ήταν πολύ αισθητή το καλοκαίρι. Ασφαλώς το καλοκαίρι θα τα πούµε από κοντά στο αγαπηµένο µας ∆ολό. Με αγάπη Βασίλης. Στην ατµόσφαιρα αναδύθηκαν στιγµές µοναδικές, αθώες αναµνήσεις ανεξίτηλα χαραγµένες, σκηνές αναλλοίωτες στον χρόνο παρά τα τόσα χρόνια. Ο δάσκαλος διέθετε τη σπάνιας οµορφιάς ικανότητα να θυ-

Γύρω από το τζάκι, ...όπως παλιά όταν µε το καλό ανταµώσουµε το καλοκαίρι, να πάρουµε και τις αποφάσεις µας. Ύστερα από τρεις ώρες ταξιδιού, η µηχανή του χρόνου επέστρεψε στο 2016. Ο πανδαµάτωρ χρόνος είναι αµείλικτος, αλλά µετά από αυτή τη συνάντηση, ούτε οι µαθητές ούτε ο δάσκαλος φοβούνται πια τίποτα. Ξέρουν ότι θα είναι πάντα όπως οι Τρεις Σωµατοφύλακες του Αλέξανδρου ∆ουµά: «ένας για όλους και όλοι για έναν». Νοµίζω ότι η γιορτή αυτή πρέπει να σηµειωθεί ως ένα ευχάριστο φαινόµενο µιας ευγε-

τος µε ό,τι µέσα διαθέτουν να καταπολεµήσουν το φαινόµενο της παράνοµης υλοτοµίας και προειδοποιούν τους.... παραβάτες ότι τα πρόστιµα που τους περιµένουν είναι τσουχτερά στην περίπτωση που συλληφθούν. Προκειµένου να διαφυλαχθεί ο δασικός πλούτος της περιοχής, τα δασαρχεία της ΠΕ Ιωαννίνων κάνουν έκκληση, σε όποιον αντιληφθεί παράνοµη δραστηριότητα όπως κόψιµο ή µεταφορά ξύλων σε οποιαδήποτε δασική περιοχή να καλέσει τις αρµόδιες υπηρεσίες.

∆EKEMBPIOΣ 2016

« ∆OΛ I Ω T I K A »

7

ΣΠHΛAIOΛOΓIKEΣ EPEYNEΣ ΣTHN ΠEPIOXH «∆OΛO» N. IΩANNINΩN Aπό το αρχείο του Γεωργίου και ∆ηµητρίου Zέρβα, δηµοσιεύουµε το παρακάτω άρθρο του I. Iωάννου. (∆ελτίον Eλληνικής Σπηλαιολογικής Eταιρίας - Tόµος X Tεύχος 1, Iανουάριος-Iούνιος 1969, σελ. 37-42). Iστορικό: Oµάδα σπηλαιολόγων της Eλληνικής Σπηλαιολογικής Eταιρείας από τον κ. ∆ηµ. Λιάγκον, την δίδα Nίνα Kανέλλη και τον γράφοντα, ερεύνησε τρία σπήλαια του ακριτικού χωριού ∆ολό, νοµού Iωαννίνων, σε απόσταση 4 χλιµ. από τα Eλληνο-Aλβανικά σύνορα. Tο ∆ολό απέχει από τα Iωάννινα 75 χλµ. Tας δαπάνας µετακινήσεως και παραµονής της οµάδος ανέλαβε η Aδελφότης ∆ολού Aθηνών. Oι έρευνες έγιναν µε πρόταση και συµµετοχή σε αυτές του αρχιτέκτονα κ. Γεωργίου Zέρβα. Άλλοτε στο γραφικό αυτό χωριό κατοικούσαν 105 οικογένειες. Σήµερα µόνον 35 οικογένειες διατηρούν την ζωή του χωριού. Xαρακτηριστική είναι η αρχιτεκτονική των σπιτιών, η λεγοµένη Hπειρώτικη αρχιτεκτονική. Oι έρευνες πραγµατοποιήθηκαν από 12 έως 15 Aυγούστου 1967. Έλαβαν µέρος και πολλοί κάτοικοι του ∆ολού καθώς και παραθερισταί και συµµετέχοντες στο ετήσιο φεστιβάλ του ∆ολού. Eφέτος ήταν η τρίτη χρονιά οργανώσεως του λαϊκού και πρωτότυπου αυτού φεστιβάλ, που έχει σκοπό την εξύψωση του πνευµατικού επιπέδου και την τόνωση του ηθικού των κατοίκων της περιοχής. 1) ΣΠHΛAIO - KATABOΘPA «MΠAKA-ΦOYKO» αρ. 3.505 Tο σπήλαιο - καταβόθρα «Mπάκα-Φούκο» είναι ένα µικρό σπηλαιοβάραθρο διανοιγµένο σε ασβεστόλιθο. Bρίσκεται στα NA του χωριού ∆ολό

και σε υψοµετρική διαφορά πάνω από το χωριό 150 µ. περίπου, επάνω στο βουνό Kουτσόκρανο. Tο άνοιγµα της εισόδου είναι 0,5 µ. X 1,5 µ. Aπότοµη κατάβαση 4,5 µ. Στο σηµείο της καταβάσεως σωρός από ογκόλιθους. Στο δάπεδο του σπηλαίου υπάρχουν τρεις διαφυγές νερών. Mήκος δαπέδου 15 µ., πλάτος 3 µ. Tο βαθύτερο σηµείο του σπηλαίου είναι 6,5 µ. Tο µεγαλύτερο ύψος οροφής

3,2 µ. Tο σπήλαιο Mπάκα- Φούκο δεν παρουσιάζει κανένα ιδιαίτερο σπηλαιολογικό ενδιαφέρον. Στο µέσον περίπου της αποστάσεως ∆ολού και εισόδου σπηλαίου ευρέθη µικρό απολίθωµα το οποίο εδόθη για µελέτη σε παλαιοντολόγο.

ασκηταριό για φωλιά τους. Tο πλάτος του είναι 1,5 µ. το µήκος του 3,5 µ. Yπάρχει µικρή οπή προς τα δυτικά. Yπάρχουν φήµες και θρύλοι που διηγούνται οι κάτοικοι του χωριού για κάποιο άγιο ασκητή που εµόνασε στο απρόσιτο αυτό ασκηταριό. Όµως δεν υπάρχουν θετικά στοιχεία για τον άνθρωπο αυτό και σε τι ακριβώς εχρησίεµυε αυτή η µικρή η αετοφωλιά στο παρελθόν. Tο στέγαστρο δεν παρουσιάζει κανένα σπηλαιολογικό ενδιαφέρον. Aξίζει τον κόπο η επίσκεψη του φαραγγιού του ∆ολού. Mέσα στα νερά του ποταµού υπάρχουν πέστροφες. Oι φιλοπρόοδοι κάτοικοι του ∆ολού έρριξαν γόνο πέστροφας στο ποτάµι πριν από ένα χρόνο και τα νοστιµώτατα αυτά ψάρια ήταν ένα κιλό το καθένα, κατά τον χρόνο των ερευνών.

2) ΣTEΓAΣTPO «AΣKHTAPIO» αρ. 3.506

3) ΣΠHΛAIO «XAΛAΣMATA» αρ. 3507

Στην θεαµατική χαράδρα «Λάκκος του Kουβαρά» που ανοίγεται κάτω από το ∆ολό, µε πορεία µιας και µισής ώρας περίπου ακολουθώντας το ρεύµα του ποταµού στην δεξιά πλευρά της χαράδρας και σε υψόµετρο από το ποτάµι 35 µ. υπάρχει απότοµος βράχος ύψους 25 µ. Στο κέντρο του βράχου βρίσκεται το στέγαστρο «Aσκηταριό». Mε την βοήθεια αναρριχητικών υλικών, σχοινιών και ανεµόσκαλας, σε αρνητικό σηµείο του βράχου ανεβαίνουµε 12,5 µ. Σε αυτό ακριβώς το σηµείο είναι το στέγαστρο. Ένας µικρός σε έκταση χώρος του οποίου η ανατολική πλευρά είναι χτισµένη µε λιθοδοµή. Tο δάπεδο είναι όλο ξερά κλαδιά και σκελετούς από φίδια, χελώνες και άλλα ζώα και πτηνά τα οποία άφησαν εκεί τα αρπακτικά πτηνά, που χρησιµοποιούν το

Tο σπήλαιο «Xαλάσµατα» είναι στην τοποθεσία Xαλάσµατα στην A πλευρά της χα-

Eσοχή στο σπήλαιο «Xαλάσµατα» (Φωτ. I. Iωάννου)

Kεντρικό τµήµα σπηλαίου «Xαλάσµατα» (Φωτ. I. Iωάννου)

∆EKEMBPIOΣ 2016

« ∆OΛ I Ω T I K A »

ΣΠHΛAIOΛOΓIKEΣ EPEYNEΣ ράδας του «Λάκκου του Kουβαρά» ακολουθώντας το ρεύµα του ποταµού και είναι σε υψόµετρο περίπου 100 µ. από αυτό. Eίναι ένα µικρό σπήλαιο µε πλούσιο διάκοσµο στο κεντρικό τµήµα της οροφής του.

οροφής του είναι 8 µ. Tο µικρότερο 1 µ. Tο βαθύτερο σηµείο από το επίπεδο της εισόδου είναι 12,5 µ. ∆εν παρουσιάζει κανένα ιδιαίτερο σπηλαιολογικό εν-

Άνοιγµα εισόδου 2,5 µ., ύψος 1,2 µ. Συνολικό µήκος 25 µ. Tο µεγαλύτερο πλάτος του 2 µ. Tο υψηλότερο σηµείο της

διαφέρον. H είσοδός του προσφέρει µια πανοραµατική θέα της χαράδρας του «Λάκκου του Kουβαρά».

Αιµασιά (ξερολιθιά): Θαυµάζω την απέραντη, ήρεµη και ενάρετη σοφία που εκπέµπει η συντροφικότητα του δεσίµατος των ακατέργαστων λίθων, το ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο άφθαστης τέχνης, το οποίο επιτρέπει (σφριγηλή αρετή) την διέλευση των βιωθέντων αρνητικών στοιχείων και το αγκάλιασµα των θετικών. Εµπειρία και οδός εξανθρωπισµού του ανθρώπου. Καλά Χριστούγεννα και ευτυχισµένος ο καινούργιος χρόνος Παπαϊωάννου Παναγιώτης

8

Γρηγοριανό - Iουλιανό Hµερολόγιο THΣ ∆EΣΠOINAΣ ΠOPIKH Tα χρονολογικά συστήµατα που χρησιµοποιήθηκαν ανά τους αιώνες είναι πάρα πολλά. Σχεδόν κάθε κράτος ανέπτυσσε το δικό του, λίγα όµως κατάφεραν να επιβιώσουν. Ως τα µέσα του 1ου αιώνα π.X. το ηµερολόγιο που επικρατούσε ήταν αυτό της Pωµαϊκής Aυτοκρατορίας, το οποίο βασιζόταν στις φάσεις του φεγγαριού. Λόγω της ατέλειάς του, δηµιουργήθηκαν µεγάλες αποκλίσεις, κυρίως στην εαρινή ισηµερία. Έτσι, ο Iούλιος Kαίσαρας, ανέθεσε στον αλεξανδρινό αστρονόµο την αναµόρφωση του ηµερολογίου. Προς την κατεύθυνση αυτή προστέθηκαν στο έτος 90 µέρες, δηλαδή η 1η Mαρτίου του 44 π.X. αντικαταστάθηκε από την 1η Iανουαρίου. Tο νέο, ηλικιακό ηµερολόγιο ανταποκρινόταν απόλυτα στη διαδοχή των εποχών και η διάρκεια του έτος προσδιορίστηκε στις 236,25 ηµέρες. H µικρή διαφορά καλύφθηκε από µία επιπλέον µέρα που προστέθηκε κάθε τέσσερα χρόνια. Έτσι, η ηµέρα αυτή επειδή τη µετρούσαν δυο φορές, ονοµάζεται ακόµη και σήµερα «δίσεκτη» και το έτος που την περιέχει δίσεκτο. Όµως και από το Iουλιανό Hµερολόγιο προέκυπτε ένα σφάλµα 11 λεπτών και 14 δευτερολέπτων το χρόνο. Eξαιτίας αυτής της απόκλισης, µιάµιση χιλιετία αργότερα η εαρινή ισηµερία είχε µετατοπιστεί ηµερολογιακά 11 µέρες πίσω. Mπροστά στον κίνδυνο να γιορτάζονται τα Xριστούγεννα φθινόπωρο και το Πάσχα χειµώνα, ο Πάπας Γρηγόριος ο 13ος προχώρησε σε νέα µεταρρύθµιση του συστήµατος. Στις 4 Oκτωβρίου του 1582 προστέθηκαν 10 µέρες, ενώ για να αποφευχθούν ανάλογες ασυµφωνίες και στο µέλλον, αποφασίστηκε κάθε τέσσερις αιώνες να θεωρούνται δίσεκτα, αντί για 100 χρόνια µόνο τα 97. Tο Nέο Γρηγοριανό ηµερολόγιο συνάντησε αντιδράσεις. Tα καθολικά κράτη της Eυρώπης το υιοθέτησαν τελικά µέσα στα επόµενα πέντε χρόνια ενώ το προτεσταντικά χρειάστηκαν έναν ακόµη αιώνα. Aγγλία και Aµερική το αποδέκτηκαν το 1752. Παλιά το ηµερολόγιο είχε 10 µήνες, καθώς απουσίαζαν οι µήνες Iανουάριος και Φεβρουάριος, οι οποίοι προστέθηκαν αργότερα, εποµένως η χρονιά ξεκινούσε από τον Mάρτιο. Tο ρωµαϊκό ηµερολόγιο στα λατινικά ήταν το εξής: 1) Martius (στον Άρη) 2) Aprilis (στην Aφροδίτη) 3) Maius (στη Mαία) 4) Junius (στην Ήρα) 5) Quintilis (πέµπτος) 6) Sextilis (έκτος) 7) September (έβδοµος) 8) October (όγδοος) 9) November (δέκατος) Σύµφωνα, λοιπόν, µε το ρωµαΪκό ηµερολόγιο, οι πρώτοι τέσσερις µήνες είχαν ονόµατα θεών. Oι επόµενοι συνέχιζαν αριθµητικά, δηλ. ο Quintilis ήταν ο πέµπτος κ.ο.κ. Aργότερα ο πέµπτος ή ο έκτος µήνας αφιερώθηκαν σε αυτοκράτορες και συγκεκριµένα στον Iούλιο Kαίσαρα και τον Oκταβιανό Aύγουστο. Oι επόµενοι µήνες, όµως συνέχισαν αριθµητικά. Συγκεκριµένα ο έβδοµος µήνας λεγόταν September από το septem (εφτά), ο όγδοος µήνας ονοµάστηκε October από το octo, ο έννατος ήταν ο November από το novem (εννιά) και τέλος δέκατος και τελευταίος ήταν ο December από το decem (δέκα).

∆EKEMBPIOΣ 2016

« ∆OΛ I Ω T I K A »

Kοινωνικά ΓENNHΣEIΣ – H Ελένη και ο Περικλής Αναστασίου (γιος του Κώστα και της Ήβης) απέκτησαν αγοράκι. – Η Αγγελική Φούκη (κόρη του Φάνη και της Μαρί) και ο Βασίλης Παύλου απέκτησαν κοριτσάκι. – Ο Κωνσταντίνος Μπέτζιος (γιος του Παύλου και της Κατερίνας) και η Μαίρη, απέκτησαν κοριτσάκι και της έδωσαν το όνοµα Αικατερίνη. – Ο Mηνάς Mπουγαΐδης (γιος της Pίτας και εγγονός του Παντελή Zωίδη) και η Άννα απέκτησαν κοριτσάκι. Στους ευτυχισµένους γονείς, παππούδες και γιαγιάδες ευχόµαστε να τους ζήσει. BAΠTIΣEIΣ – Ο ∆ηµήτρης Αντωνίου (γιός του Γιάννη και της Βάσως και εγγονός του Ηρακλή και της Λίτσας Βραβορίτη) και η σύζυγός του Κατερίνα Βασιλείου βάφτισαν το γιο τους και του χάρισαν το όνοµα Ιωάννης. Στους ευτυχισµένους γονείς, παππούδες και γιαγιάδες ευχόµαστε να τους ζήσει. ΓAMOI – Στις 28 ∆εκεµβρίου 2016 έγινε ο γάµος του Bασίλη Ξυνόγαλου (γιος του Γιάννη και της Zωής), µε την Kωνσταντίνα Kουτσουπιά. ΘANATOI – Απεβίωσε η Θεολογία Μπάρκα - Λώλη. Εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια στους οικείους της. MNHMOΣYNA – Στις 30 Οκτωβρίου 2016 στην Πωγωνιανή έγινε το 40ήµερο µνηµόσυνο του Κώστα Κουκουλάρη – Στις 23 Οκτωβρίου 2016 στα Γιάννενα, έγινε το ετήσιο µνηµόσυνο της Αθηνάς Μπότσικου

– Στις 27 Νοεµβρίου 2016, στον Ιερό Ναό Αγίας Ζώνης Κυψέλης έγινε το ετήσιο µνηµόσυνο του Χριστόφορου Μούστου. Ας είναι αιωνία η µνήµη τους.

Στον Xριστόφορο Mούστο O φίλος και συνάδελφος του Xριστόφορου Mούστου Nτίνος Έξαρχος σε θύµηση ενός έτους που χάθηκε του αφιερώνει αυτό το ποίηµα:

«H ψυχή µας, σαν την ψυχή των αρχαίων δεν σιµώνει στο µνήµα για ν’ απελπίζεται, µα για να παρηγοριέται και ν’ αναπαύεται». Aναπαύου κι εσύ Xριστόφορέ µας βυθισµένος στον αιώνιο ύπνο χωρίς όνειρα... Θα σ’ έχουµε εµείς στα δικά µας όνειρα και πάντα τρυφερά και µελαγχολικά στο νου και στην καρδιά µας». K.E. EYXAPIΣTHPIO Eυχαριστώ πολύ τους συµπατριώτες, τους συγγενείς και συναδέλφους που παρευρέθηκαν στο ετήσιο Mνηµόσυνο του αγαπηµένου µου συζύγου Xριστόφορου. Xριστίνα Xρ. Mούστου

9

EΛEYΘEPOΣ ΣKOΠEYTHΣ (H «λύση») ΣTOXOΣ: H YBPIΣ Tο εξαρτηµένο ανακλαστικό του θανάτου H ουράνια αυταπάτη Oι πωλητές θεών και «καπιταλιστικών» και «σοσιαλιστικών» παραδείσων στις λαϊκές της απελπισίας Oι έµποροι της αλλοτρίωσης Oι δολοφόνοι του αυτοσαρκασµού Tα σάλια των υπόδουλων του θεάµατος Oι πλυµένοι εγκέφαλοι Tο καταχώνιασµα του Φωτός στις σκοτεινές µπίµ’τσες της αρρωστηµένης Λήθης Tα τσιάγκαλα των τεµενάδων της φρικαλέας υποδούλωσης Oι βόθροι της «αλήθειας» H αλαζονεία των «σεσωσµένων» τα µέλλοντα ποτάµια αίµατος και οι πλυµένες µπότες των θρησκειών Oι ιστοί της νύχτας των «σωτήρων» Oι αδίστακτοι του «καλού» και της «αγάπης» O κλέφτες και δεσµοφύλακες της σχόλη (του χρόνου και του χώρου) τουτέστιν του «ευ πράττειν και ευ ζην»

υπέρ Έρωτος, νου, µορφών ωραίων και ακροαµάτων της παλλόµενης οβίρας (δονούµενο βάθος) του Σύµπαντος, της ισορροπίας του ηµιτόνου του Όλου Όντος Oι λιµναίοι οικισµοί Tο χώµα οι ρίζες O Eπίκουρος O ∆ιόνυσος O γεωµετρικός τόπος της οργής των προσώπων, ήτοι H οµόνοια «εν τοις πρακτοίς» Παναγιώτης Παπαϊωάννου

ΡΙΞΑΝΕ ΛΑ∆Ι ΣΤΟ ΛΥΧΝΑΡΙ – Μούστου Χριστίνα 500 – Τζήµου Τσιρώνη Ευφροσύνη 30 – Σιούλα Αντωνία 50 – ∆ηµοπούλου Φανή 20 – Παπαϊωάννου Παναγιώτης 20 – Γεωργακοπούλου Λευκή 50 – ∆ιαµαντούκου Βάσω δολ. 100

EYXEΣ

Μετά από ενηµέρωση του παλιού λογαριασµού του Συλλόγου µας (Εθνική Τράπεζα αρ. λογ. 794/74499922), βρέθηκε στις 25-1-2016 κατάθεση ποσού 50 E, µε άγνωστο αποστολέα. Παρακαλούµε τον καταθέτη να µας ενηµερώσει (τηλέφωνο ταµία Γιώργου Μποντίνη 6936868281 ή στο email: [email protected]).

– Στην αγαπηµένη µας οικογένεια του ∆ηµήτρη και Kατερίνας Aντωνίου για την βάφτιση του γιου τους, ευχόµαστε στο νέο Γιαννάκη να τους ζήσει και νάναι πάντα χαρούµενος και ευτυχισµένος µέχρι τα βαθιά γεράµατά του. Στους παππούδες και προπαππούδες των δύο οικογενειών να τους ζήσει και νάχουν όλοι τους καλά γεράµατα για να χαίρονται το νέο Γιαννάκη τους. Oικογένεια ∆HM. ΠOTΣH

Ενηµέρωση Για καλύτερη εξυπηρέτηση παρακαλούµε τα εµβάσµατά σας, να τα στέλνετε: 1) Mέσω της Τράπεζας Πειραιώς στο λογαριασµό του Πολιτιστικού Συλλόγου, Αριθ. Λογ. ΙBAN: GR 1401724070005407025725400 2) Στον Πρόεδρο του Συλλόγου Ιωάννη Μποντίνη Απολλωνίας 21 Τ.Κ. 45332 Ιωάννινα: α) Με ταχυδροµική επιταγή ή β) µέσω του δικτύου Western Union.

«OΠΛA»: H NEMEΣIΣ Tο νότισµα στο δάσος O ασπροπάρης Tο περπάτηµα του λύγκα Oι λάµιες των αβυσσαλέων χασµάτων H ηδονή και ευδαιµονία της αληθούς δόξας

∆EKEMBPIOΣ 2016

« ∆OΛ I Ω T I K A »

Για να υπάρχει ένα ... αποκούµπι των γηρατειών. Για να µπορούµε να λέµε το τελευταίο αντίο σε αγαπηµένα µας πρόσωπα... Kρατηθείτε, λοιπόν, ζωντανοί, για να µην χάσουµε τον τελευταίο κρίκο, που µας συνδέει µε τις ρίζες µας.

TIMH MAΣ OI EΠIΣKEΨEIΣ Aς βοηθήσουν όµως... Ένα ακόµη τριήµερο, τέλος Oκτώβρη πέρασε οικογενειακώς στο χωριό ο Kώστας Kαραµανλής. Kαι για µια ακόµα φορά, ακούστηκε το όµορφο χωριό µας, το ∆ολό, σ’ όλη την Eλλάδα. Kαι µετά; H ...σιωπή. Kαι η αδιαφορία της πολιτείας. Mε τα προβλήµατα του χωριού να αναζητούν λύσεις. Kαι την ανασφάλεια να παραµονεύει. Kι’ όµως το ∆ολό, είναι από τα οµορφότερα χωριά της Eλλάδας. Kι’ ο Φόρης, φρόντισε και φροντίζει να το κάνει ακόµα καλύτερο. Kαι οι επισκέψεις υψηλών πολιτικών προσώπων, που... πηγαινοέρχονταν και .... πηγαινοέρχονται και καλοδεχούµενες είναι και τιµή µας. Aς βάλουν όµως και κανα... χεράκι, για την προώθηση και επίλυση των προβληµάτων του χωριού. EΓINAN ΠOΛΛA ... MΠOPOYΣAN ΠEPIΣΣOTEPA... Eίναι γεγονός ότι στο χωριό µας, έγιναν πολλά τα τελευταία χρόνια. Kαι η ιδιωτική πρωτοβουλία του Φόρη Kωσταρά, έφερε τα πάνω-κάτω στην αναβάθµιση του χωριού. Όπως και όταν είµαστε διευρυµένη κοινότητα µε «δικό µας» Πρόεδρο τον Παντελή τον Tσέβη, που σηµάδεψε την ιστορία του χωριού µε σηµαντικά έργα. Σίγουρα θα µπορούσαν να γίνουν περισσότερα, στην εποχή του Παντελή. Όµως δεν ξέρω, πόσο ικανοποιηµένοι είµαστε, στο αν ...... εκµεταλλευτήκαµε (µε την

10

ΤΟΥ KΩΣTA ∆. ANAΣTAΣIOY καλή έννοια του όρου) την παρουσία τοου Παντελή στην προεδρία. Kι’ αν όχι, γιατί; Tώρα θα µου πείτε: «Tι γυρίζετε πίσω; O κόσµος κοιτάει µπροστά, γκρίζα σελίδα». Nαι. Γκρίζα σελίδα. Aφού διαβάσει όµως καλά την προηγούµενη. AΣ.... KYNHΓHΣOYME TON TOYPIΣMO Tο ∆ολό είναι ένα από τα ωραιότερα χωριά. Ένα γραφικό µέρος, που θα πρέπει να ανθίσει και να αποτελέσει πόλο έλξης, όχι µόνο για όσους κατάγονται απ’ αυτό, αλλά και για τουρίστες-επισκέπτες. Όλο το χρόνο. ∆υστυχώς...... AΞIOΠOIHΣH THΣ XAPA∆PAΣ H χαράδρα του «Kουβαρά» το εξαιρετικό αυτό τοπίο, µήπως θα έπρεπε να αξιοποιηθεί τουριστικά, µε διάφορους τρόπους; Mήπως, ένα τελεφερίκ, θα πρόσδιδε µια άλλη επισκεψιµότητα και τουριστική κίνηση στο χωριό; Kαι πώς ο «δικός µας» Παντελής, στην Προεδρία του, τότε που ήταν και πιο εύκολες οικονοµικά οι λύσεις προβληµάτων, δεν σκέφτηκε κάτι για την αξιοποίηση του υπέροχου αυτού τοπίου, µε σεβασµό πάντα στο περιβάλλον;

NEPAKI H ZΩH... Kαι στο χωριό τώρα το χειµώνα, οι ίδιοι και οι ίδιοι. Mε τη µοναξιά τους συντροφιά, περιµένουν τις γιορτές. Kι’ ύστερα πάλι µόνοι τους, µε τη νοσταλγία της Άνοιξης. Kαι το ξανανέβασµα, έστω και λίγων συνταξιούχων. .... Nεράκι η Zωή που ... κυλάει...

EPAΣITEXNEΣ ... AΛΛA ME MEPAKI Kαι δεν ξεχνάµε φίλοι µας, της συντακτικής επιτροπής, που πολλές φορές και σε βάρος οικογενειακών σας υποχρεώσεων, κρατάτε ζωντανή την εφηµερίδα µας, ότι είστε ... ερασιτέχνες και όχι ... επαγγελµατίες δηµοσιογράφοι. Όµως και την... KIBΩTO, ερασιτέχνες την έφτιαξαν, ενώ τον ....TITANIKO, τον έφτιαξαν επαγγελµατίες.

EMEIΣ ... ΠEPNAME Mήτσο Πότση. Σε απολαµβάνω µε τα γραφόµενά σου, κάθε τρίµηνο στην εφηµερίδα µας. Στην τελευταία έκδοση έγραψες. «O χρόνος περνάει...». Mήτσο. O χρόνος ... στέκεται. Eµείς... περνάµε..... ∆υστυχώς! KPATHΘEITE ZΩNTANOI Mπράβο και πάλι µπράβο σε όλους εσάς, που κρατάτε ζωντανά τα ∆OΛIΩTIKA. Για να µπορούµε να ανταµώνουµε, νοερά, οι όπου γης πατριώτες. Για να ξαναζωντανεύουν πρόσωπα και µνήµες. Για να... θυµούνται οι παλιότεροι και να µαθαίνουν οι νεώτεροι, ήθη και έθιµα που µας κράτησαν στη ζωή. Για να νοσταλγούν και να παρηγορούνται οι ξενιτεµένοι.

«∆OΛIΩTIKA» Όργανο του Eκπολιτιστικού Συλλόγου ∆ολού Iωαννίνων

Aπολλωνίας 21 T.K. 4523 32 Tηλ. 26510 44558 E-mail: [email protected] Yπεύθυνος έκδοσης: Μποντίνης Ιωάννης Πρόεδρος Συλλόγου ∆ολού Πωγωνίου

Υπεύθυνος σύνταξης: Μποντίνης Γεώργιος Απολλωνίας 21 - 45332 Ιωάννινα KΩ∆IKOΣ 4587 ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH Kώστας Mέξης Γεώργιος Μποντίνης Iωάννης Mποντίνης Xάρης Παπακώστας ∆έσποινα Πορίκη ∆ηµήτριος Πότσης Bασίλειος Xρήστου Eλευθέριος Φωτόπουλος Οι συνδροµές - συνεργασίες να αποστέλλονται στη ∆/νση: Mποντίνη Iωάννη Aπολλωνίας 21 T.K. 4523 32 Ιωάννινα Tηλ. 26510 44558 - Kιν. 6944214969 Xειρόγραφα που δηµοσιεύονται ή όχι, δεν επιστρέφονται. Oι ενυπόγραφες συνεργασίες εκφράζουν τις απόψεις εκείνων που υπογράφουν.