ΠΛHPΩMENO TEΛOΣ
KΩ∆IKOΣ 094587
Tαχ. Γραφείο Iωαννίνων Aριθµός. Aδείας 14
ΠEPIO∆IKH EK∆OΣH ΠOΛITIΣTIKOY b ΣYΛΛOΓOY ∆OΛOY IΩANNINΩN b ETOΣ 31ο u AP. ΦYΛ. 122 u AΠPIΛIOΣ - MAΪOΣ - IOYNIOΣ 2014 TAX. ∆/NΣH: AΠOΛΛΩNIAΣ 21 u 45332 IΩANNINA u e-mail:
[email protected] u www.dolo.gr
Η εκδήλωση για την ενίσχυση της «ΚΙΒΩΤΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» ραγµατοποιήθηκε µε µε-
Πγάλη επιτυχία, την Κυ-
ριακή 4 Μαΐου 2014, η εκδήλωση φιλανθρωπικού χαρακτήρα για την ενίσχυση της “ΚΙΒΩΤΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ”, που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος ∆ολού Πωγωνίου Ιωαννίνων, µε συνδιοργανωτές το ∆ήµο Πωγωνίου και τον Φιλεκπαιδευτικό Εκπολιτιστικό και Λαογραφικό Σύλλογο Πωγωνιανής. Η συµµετοχή του κόσµου που αγκάλιασε την εκδήλωση, ήταν εντυπωσιακή, όπως φαίνεται και από τις φωτογραφίες, αφού …πληµύρισε η αίθουσα “Β. Πυρσινέλλας” του Πνευ-
µατικού Κέντρου του ∆ήµου Ιωαννιτών. Η χωριανή µας δηµοσιογράφος Αγνή Βραβορίτου (που της αξίζουν συγχαρητήρια για την πολύτιµη προσφορά της στα της επικοινωνίας της όλης εκδήλωσης), ήταν συντονίστρια της εκδήλωσης τονίζοντας το διπλό στόχο της εκδήλωσης,
K O Y B E N TO Y ΛE Σ
Tου ∆HM. ΠOTΣH
ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΛΑΥΣΗ
απολαυστικό απ’ αυτό που τώρα τρώω... Ανάλογα δε παρουσιάζονται και τα άλλα πράγµατα στις τηλεοράσεις. Τον πειρασµό εξάλλου τον παρουσιάζουν ως το επιθυµητό, το πιο ελκυστικό πράγµα. Επειδή ακριβώς είναι φορτισµένο µε την απαγόρευση και συνέχεια µας συνιστούν: «∆οκιµάστε το... Είναι πειρασµός...». Αυτός είναι σήµερα ο κόσµος µας, κόσµος όλων των απολαύσεων, κόσµος του «εδώ και τώρα» µήπως χάσουµε την ευκαιρία και δεν τη δοκιµάσουµε! Απέναντι στέκει η θρησκεία µας και µας λέγει για τον πειρασµό σαν τον πιο φοβερό εχθρό του ανθρώπου, όπου ο Χριστός µας έδωσε το αίτηµα µέσα στην Κυριακάτικη προσευχή που λέγει: «Και µη εισενέγκης ηµάς εις πειρασµόν, αλλά ρύσαι ηµάς από του πονηρού...».
∆ύο λέξεις «ψωµοτύρι» που λέµε, για την διαφήµιση των πάντων οι λέξεις ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ και ΑΠΟΛΑΥΣΗ. Όλοι οι διαφηµιστές καλά γνωρίζουν και πολύ καλά πατάνε. Ο σηµερινός άνθρωπος, έχει για σκοπό της ζωής του την απόλαυση και την καλοπέραση. Γι’ αυτά ιδρωκοπά λαχταρώντας µια ολόκληρη ζωή για να τα απολαύσει. Έχετε προσέξει πόσο διαφηµίζονται τα παγωτά, τα αναψυκτικά, οι µακαρονάδες, τα γυναικεία και ανδρικά εσώρουχα και τόσα άλλα προϊόντα, ιδιαίτερα τώρα το καλοκαίρι; Ανθρώπινα πρόσωπα εµφανίζονται στην τηλεόραση να τρώνε µε τόση µεγάλη βουλιµία και ευχαρίστηση σαν να παραδίνουν όλη τους την ύπαρξη σ’ αυτό που κάνουν και να µας λένε: ∆εν υπάρχει τίποτα τόσο
* Συνέχεια στην 2η σελίδα
αφενός να ψυχαγωγήσει αλλά κυρίως να ευαισθητοποιήσει, στόχους που επιτεύχθηκαν και η ανταπόκριση του κόσµου ήταν µεγάλη. Αναφέρθηκε στο σηµαντικό έργο που επιτελεί η “Κιβωτός του Κόσµου” υπογραµµίζοντας την ανάγκη κάθε τοπικός φορέας αλλά και µεµονωµένα οι πολίτες να υποστηρίξουν την σηµαντική αυτή προσπάθεια. Χαιρετισµό απεύθυνε ο ∆ήµαρχος Πωγωνίου Κώστας Καψάλης, ο οποίος ευχαρίστησε τους φορείς και ιδιαίτερα τον Πολιτιστικό Σύλλογο ∆ολού που είχε την πρωτοβουλία να διοργανώσει αυτή την εκδήλωση, µια εκδήλωση ανθρωπιάς και αλληλεγγύης, µια εκδήλωση που στέλνει το µήνυµα ότι το Πωγώνι ζει και αναπνέει, επισηµαίνοντας στη συνέχεια τη σηµασία που έχει για την περιοχή του Πωγωνίου η ίδρυση του Παραρτήµατος της “Κιβωτού του
Κόσµου” στην ανάπτυξη της περιοχής. Ακολούθως το λόγο πήρε η πρεσβυτέρα Σταµατία Γεωργαντή, σύζυγος του πατρός Αντωνίου Παπανικολάου και Πρόεδρος της “Κιβωτού του Κόσµου”, η οποία αναφέρθηκε στο ιστορικό ίδρυσης του Παραρτήµατος Πωγωνιανής και ευχαρίστησε όσους συνέβαλαν στην προσπάθεια αυτή. Ο Αντιπρόεδρος του Φιλεκπαιδευτικού Εκπολιτιστικού και Λαογραφικού Συλλόγου Πωγωνιανής, Ευθύµιος Tαµβακολόγος, παίρνοντας στη συνέχεια το λόγο αναφέρθηκε στην ιστορική σηµασία του Συλλόγου και ζήτησε την συµπαράσταση και την βοήθεια όλων για την προσπάθεια αυτή της “Κιβωτού του Κόσµου” στην Πωγωνιανή. Τέλος, ο Πρόεδρος του Πο-
* Συνέχεια στην 8η σελίδα
ΠPOΣKΛHΣH
Oι ∆OΛIΩTEΣ διοργανώνουν την Kυριακή 17 Aυγούστου 2014 και ώρα 9.30 το βράδυ, το ετήσιο αντάµωµα. Θα ήταν ιδιαίτερη τιµή για µας η παρουσία σας.
IOYNIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
ΠΟΝΕΜΕΝΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ (Όπως τις θυµάµαι από παιδί) παλιά υδροµάστευση νερού κάτω στη Χαράδρα του Κουβαρά είχε πέντε σιδερένιους κρουνούς! Το χωριό ακουµπισµένο, για προστασία, στα πόδια του βουνού Κουτσόκρανου έφερνε στα σπλάχνα του κάτω στη χαράδρα το κρυστάλλινο νερό του, µοναδικό για κείνα τα χρόνια, αγαθό του τόπου, όπου τρέχανε µέρα και νύχτα συνεχώς. Νερό άφθονο να πιουν και να ξεδιψάσουν άνθρωποι, ζώα, πετεινά τ’ ουρανού, άγρια ζώα και κατά την περίοδο του πολέµου 5-6 περιβόλια, χωριανών να ποτίζονται και να παράγουν όλα σχεδόν τα ζαρζαβατικά στους ιδιοκτήτες. Σ’ αυτό το ευλογηµένο νερό, χρωστούσαν όλα την ύπαρξή τους και τη χαρά τους. Κούραση βέβαια µεγάλη για να φέρεις το νερό στο σπίτι σου µε τα ζώα µέσα στις βαρέλες και στον ώµο ή την πλάτη τα ξύλινα «µπουκλιά» και τι να πρωτοκάνεις µ’ αυτό το νερόσ τις τόσες δουλειές πούχανε αυτές οι γυναίκες του χωριού µας εκείνων τον καιρό; Να πιουν οι άνθρωποι και τα ζωντανά, να µαγειρέψουν, να ζυµώσουν, να λουστούν, να πλύνουν και να ... ζεµατίσουν τα ρούχα τους πούχαν γεµίσει κοριούς και ψείρες; Χαρά στο κουράγιο τους και την αντοχή τους. Πραγµατικά ηρωίδες! Βέβαια στο χωριό µας υπήρχαν και πολλές στέρνες ιδιωτικές αλλά το νερό δεν έφτανε σε τόσον πληθυσµό που είχε τότε το χωριό, περίπου 350 κατοίκων εκτός των ζώων µικρών-µεγάλων. Οι χωριανοί µου άνδρες και γυναίκες δούλευαν σκληρά, στα χωράφια, να σπείρουν, να βοτανίσουν, να θερίσουν, ν’ αλωνίσουν, µετά να κόψουν ξύλα για το χειµώνα, κλαρί και χορτάρι για τα γιδοπρόβατα και συνάµα νάχουνε να µεγαλώσουν από 2-3 παιδιά! Οι χειµώνες ήτανε πάντοτε µεγάλης διάρκειας, µε κρύα και µε χιόνια 40-50 πόντους, όπου φοβόµασταν µην πέσουν τα σπίτια από το πολύ βάρος, του παγωµένου χιονιού και ανεβάζαµε νέους ανθρώπους χωριανούς να τα ξεχιονίζουν!!! Οι καλύβες µε τα χορτάρια
Ητου
και τα άχυρα καθώς και οι θεµονιές, µέσα σε δυο µήνες µε βαρυχειµωνειά τελείωναν και τότε άρχιζε το µεγάλο δράµα των χωριανών, τι να γίνουν τα ζωντανά τους; Άρχιζαν µε τα φτυάρια να ανοίγουν δρόµους µες το χιόνι έως στην άκρη της Χαράδρας του Κουβαρά, κατέβαζαν τα πρόβατα και τα γίδια να φάνε όλη την ηµέρα και το
ΤΟΥ ∆ΗΜ. ΠΟΤΣΗ βράδυ τα ξαναµάζευαν για το χωριό, γιατί στη χαράδρα δεν έπεφτε χιόνι. Επίσης για να πιούνε τα ζώα νερό, βράζανε το χιόνι στο καζάνι και όταν κρύωνε τόδιναν να το πιουν. Μια απ’ αυτές τις χωριανές ήτανε και η µακαρίτισα η µάνα µου, που εκτός των άλλων εργασιών που γράψαµε παραπάνω είχε να φυλάξει και να µεγαλώσει τρία... «γκουτζούβελα» τα παιδιά της. Οι άντρες; Όσοι ζούσαν µόνιµα στο χωριό, την ίδια τύχη είχαν και ιδίως οι νέοι, γιατί οι γέροντες δεν προσφέρονταν για τέτοιες σκληρές δουλειές. Οι ξενιτεµένοι χωριανοί που έφευγαν στα διάφορα ξένα κράτη, Ρουµανία, Τουρκία, Αίγυπτο και Αµερική για «καζάντιο» γύριζαν στο χωριό µετά από 10-15 χρόνια, έφτιαναν καινούρια σπίτια, πάντρευαν τα παιδιά και έµεναν εδώ. Άλλοι έρχονταν 2-3 φορές, κάθονταν 4-5 µήνες το καλοκαίρι έπαιρναν και την οικογένειά τους και δεν ξαναγύριζαν... Τώρα το νερό απ’ τους κρουνούς της χαράδρας, δεσµεύτηκε, το πήρε το µοτέρ και µέσω των σωληνών έρχεται επάνω στο χωριό και ποτίζει ανθρώπους, ζώα, λουλούδια και εµένα τον επισκέπτη για να µε δροσίσει και να µε θυµήσει ότι κάποιοι χωριανοί ζώντες και πεθαµένοι, αγωνίστηκαν γι’ αυτό το τεράστιο έργο του χωριού και τους αξίζουν πάρα πολλές ευχές. Να τους χαρίζει υγεία, χαρά και ευτυχία ο Μεγαλοδύναµος, για δε τους νεκρούς να αναπαύσει τις ψυχές τους κάπου στον παράδεισο και η µνήµη τους νάναι αιώνια.
2
K O Y BE N T O Y Λ E Σ * Συνέχεια από την 1η σελίδα
∆ηλαδή καταδικάζει τη βουλιµία, την απληστία, την πλεονεξία, όχι γιατί δε θέλει να ευχαριστηθούµε, αλλά να µη γίνουµε δούλοι στα πράγµατα του κόσµου τούτου και να µην εξαρτώµαστε µόνον και µόνον απ’ αυτά.
ΣΗΜΕΡΑ ΠΟΙΑ ΘΕΣΗ ΕΧΟΥΝ ΟΙ ΓΕΡΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ; Τα παλιά χρόνια ο σεβασµός προς τους γέροντες ήταν υπέρτατη αξία για τους Αρχαίους Έλληνες. Η γνώµη τους µετρούσε πάρα πολύ στις αποφάσεις των νεοτέρων. Πάντοτε ως τα βαθιά γεράµατα κάτι είχαν να δώσουν από την µεγάλη πείρα τους απ’ την ζωή.
απ’ όλη τη την οικογένεια. Σήµερα ποια θέση κατέχουν οι ηλικιωµένοι στην κοινωνία µας; Σϊγουρα βρίσκονται σε πολύ ανώτερη βαθµίδα από τις άλλες σύγχρονες κοινωνίες των λεγοµένων προηγµένων χωρών,όπου θεωρείται φυσικό επακόλουθο οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας να αποσύρονται για το υπόλοιπο της ζωής τους στους οίκους Ευγηρίας. Έτσι κόβεται ο ψυχικός δεσµός µε την υπόλοιπη οικογένεια. Ευτυχώς αυτό το φαινόµενο ακόµη δεν παρατηρείται στην ύπαιθρο. Όσοι βέβαια από τους γερόντους που έχουν στο σπίτι τους την ευτυχία να κρατούν από το χέρι τα εγγονάκια τους. Οι περισσότεροι µε την λαίλαπα της αστυφιλίας (και µε τα πολλά διαζύγια των ζευγαριών) έµειναν µόνοι και έρηµοι, δίνουν κουράγιο ο ένας στον άλλον µε την ευχή του γέροντα να «φύγει» αυτός γρηγορότερα, όχι µόνον γι’ αυτόν τον λόγο, αλλά και για άλλους πολλούς....
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΣΤΕΙΟ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ
Ως τις µέρες µας, των παιδικών µας χρόνων εννοώ, ο παππούς πάντα ήταν ο αφέντης ολόκληρου του σπιτιού. Αυτός έδινε τις εντολές για τις δουλειές, στα παιδιά του, στις νύφες και στα πάρα πολλά εγγόνια, αυτός κράταγε το οικονοµικό «κοµπόδεµα» πάντα µέσα σε µια πάνινη σακούλα, µε σκοινί κρεµασµένη και δεµένη. Κατάσαρκα µπροσά στο στήθος του. Σεβασµός και φόβος µαζί µε ολόκληρη την οικογένεια. Πάντα ο παππούς κάθονταν στη δεξιά µεριά της γωνιάς του τζιακιού και η γιαγιά στην άλλη. Η γιαγιά η «µανίτσα» όπως τη φωνάζαµε, αναπλήρωνε τη µάνα µας που δούλευε στα λιγοστά χωράφια των χωριών µας, αυτή µας φρόντιζε, µας τάιζε, µας έντυνε, µας µπάλωνε και πάντα µας έλουζε µέσα σε µια ξύλινη σκάφη! Η αγάπη µας για την γιαγιά ήταν η πιο µεγάλη
Από την κυρία Β.Π. συνταξιούχα εκπαιδευτικό, λάβαµε το παρακάτω ωραιότατο κειµενάκι. Την ευχαριστούµε πάρα πολύ. «Ένας µαθητής ρωτάει τον Χελάσι: – Θέλω να µάθω τι είναι πιο αστείο στους ανθρώπους. Ο Χελάσι του είπε: Πάντα σκέφτονται ανάποδα: Βιάζονται να µεγαλώσουν και µετά αναστενάζουν για την χαµένη τους νεότητα. Χάνουν την υγεία τους για να αποχτήσουν χρήµατα και στη συνέχεια χάνουν τα χρήµατά τους για να έχουν υγεία, την οποία δεν αποκτούν ποτέ! Σκέφτονται µε τόσο άγχος το µέλλον, ώστε αµελούν το παρόν και έτσι δεν ζουν ούτε το παρόν, ούτε το µέλλον. Ζουν σαν να µην πρόκειται να πεθάνουν ποτέ, και πεθαίνουν σαν να µην είχαν ζήσει ποτέ! Εύχοµαι σ’ όλους σας να περάσετε το καλοκαίρι µε πολύ υγεία, χαρά και κουράγιο. Τον δε Αύγουστο σας περιµένουµε στο αγαπηµένο µας χωριό για να χαρείτε περισσότερο. Γεια σας.
IOYNIOΣ 2014 ήµερα θ’ αναφερθούµε και πάλι στα παλιά µαθητικά χρόνια της Βοστίνας. Σκηνές και σκέψεις από τα περασµένα. Στη Βοστίνα (Πωγωνιανή) εκείνα τα χρόνια, είχαν µείνει µετά την ανταλλαγή του πληθυσµού του 1923, πολλοί ΤούρκοιΜωαµεθανοί. Οι οποίοι διαβίωσαν µε τους ντόπιους Χριστιανούς. Ήταν λοιπόν µια Τουρκάλα-µάντισσα, που το µόνο γνωστό της όνοµα ήταν Λιάζενα ή Λάζενα, παράξενος τύπος και µε παράξενο ντύσιµο και προφορά, που ζούσε κοντά στον επάνω µαχαλά, σ’ ένα σπίτι µε πέτρινο οβορό1 µε παλιά ξύλινη πόρτα, κοντά στο λάκκο του Παντάζου ή Φαντάζου. Κανείς δεν έµπαινε µέσα σ’ αυτό το µυστήριο σπίτι, από την παλιά Τούρκικη ξύλινη πόρτα, αλλά από µια άλλη µικρή κρυφή και τη λέγανε «Θυροπούλα». Μυστήρια γυναίκα, µάντισσα, που µάντευε τα µελλούµενα. Αυτή γνώριζε τα περασµένα, τα τωρινά αλλά και τα µελλούµενα τι θα συµβεί σε κάθε άνθρωπο. Άλλοτε προξενούσε το θαυµασµό για τις µαντείες της και άλλοτε, την περιφρόνηση. (Τουρκάλα είναι λέει ό,τι θέλει). Αλλά η µαντική τέχνη, η ικανότητα δηλαδή να γνωρίζει κάποι-
Σ
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Η ΛΙΑΖΕΝΑ (Η µάγισσα ή µάντισσα) Γράφει ο Σωκράτης Οικονόµου ος τις θείες βουλές, να προλέγει τα µελλούµενα και να εξηγεί τα περασµένα, ήταν και είναι γνωστή από τα αρχαία χρόνια σε όλους τους λαούς. Μάλιστα στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν και ιδιαίτεροι ιεροί τόποι (µαντεία), όπου οι ιερείς επικοινωνούσαν απ’ ευθείας µε τους θεούς και ερµήνευαν τις αγαθές ή κακές προθέσεις των θεών µε διφορούµενα ή δυσεξήγητα λεγόµενα. Τέτοια µαντεία γνωστά ήταν: του Απόλλωνα στους ∆ελφούς, του ∆ιός στη ∆ωδώνη, του Ασκληπιού στην Επίδαυρο, του Άµµωνος ∆ιός στην Αίγινα κ.λ.π. Η µαντική– εκτός από τους ιερείς στα µόνιµα µαντείαασκούνταν και από ανεξάρτητους µάντεις (όπως γνωστός στην αρχαιότητα ήταν ο µάντης Κάλχας) κ.ά. Ακόµη οι µάντεις, ή µάντισσες, εξηγούσαν και τα διάφορα φυσικά φαινόµενα, όπως τα σπλάχνα των ζώων, την πλάτη των σφαχτών µετά την θυσία το πέταγµα των πουλιών,
Το Πωγώνι έδωσε πάλι το παρόν! εγάλη και εξαιρετική επι- φέρθηκε στην ίδρυση και τους Μτυχία σηµείωσε η πραγ- σκοπούς της Κιβωτού.
µατοποιηθείσα πολιτιστική εκδήλωση στο Πνευµατικό Κέντρο του ∆ήµου Ιωαννιτών. Την ιδέα και σύλληψη είχε ο Πολιστικός Σύλλογος ∆ολού (µας έκαναν πάλι την έκπληξη οι ∆ολιώτες στα πολιτισιτκά). Σκοπός της εκδήλωσης ήταν η ενίσχυση της «Κιβωτού του Κόσµου» παράρτηµα Πωγωνιανής. Έτσι ο Σύλλογος βρήκε συµπαραστάτες το ∆ήµο Πωγωνίου, το Π.Κ. του ∆ήµου Ιωαννιτών που παραχώρησε την αίθουσα, τη δηµοτική ορχήστρα του Κώστα Βέρδη, το πολυφωνικό συγκρότηµα «ΗΝΟΡΟ», το νεανικό Πωγωνίσιο συγκρότηµα «ΤΣΟΥΝΑΜΙ», τα χορευτικά συγκροτήµατα ∆ήµου Πωγωνίου, Πολιτιστ. Σύλ. Λούτσας και Πολιτ. Σύλ. Εργατ. Κατοικ. Ανθούπολης. Την εκδήλωση χαιρέτισαν ο ∆ήµαρχος Πωγωνιανής κ. Καψάλης, η πρεσβυτέρα κα Παπανικολάου, Πρόεδρος της Κιβωτού του Κόσµου, η οποία ανα-
Τελευταίος µίλησε ο Πρόεδρος του Πολιτ. Συλλόγου ∆ολού κ. Ιωάν. Μποτίνης, ο οποίος ανέλυσε τους σκοπούς και τη σηµασία της Κιβωτού ειδικά και ιδιαίτερα για την περιοχή µας αλλά και στην υποχρέωσή µας όλους µας να αγκαλιάσουµε αυτή την σπουδαία και ιερή πρωτοβουλία του ιδρυτού του πατέρα Αντωνίου. Την εκδήλωση παρουσίασε η δηµοσιογράφος κ. Αγνή Βραβορίτου, εκλεκτό µέλος του ∆.Σ. του Πολιτ. Συλ. του ∆ολού και έχει τις ρίζες της µέσα από το ∆ολό. Θερµά συγχαρητήρια σε όλους που συνέβαλαν στην ωραία αυτή προσπάθεια, στα παιδιά των χορευτικών τµηµάτων, τους µουσικούς, µικρούς και µεγάλους, τους τραγουδιστές, που όλοι µαζί µας χάρισαν ανεπανάληπτες Πωγωνίσιες στιγµές. Χάρης Καραγιάννης (Σαυροσκιαδίτης)
τα διάφορα µετεωρολογικά φαινόµενα, την εξήγηση των ονείρων, (η ονειροσκοπία) η αστρολογία, η χειροµαντεία, η χαρτοµαντεία, η καφεµαντεία κ.λ.π. Αυτή λοιπόν την τέχνη την γνώριζε πολύ καλά η µάντισσα ΛΙΑΖΕΝΑ. Ήταν γνωστή στη γύρω περιοχή. Τα ήξερε όλα τα γενόµενα και πρόβλεπε καθώς είπαµε τα µελλούµενα. Κάθε πικραµένος πήγαινε σ’ αυτή. Ήταν καλά, δικτυωµένη µε ορισµένους κατοίκους κυρίως γυναίκες των γύρω χωριών, για πληροφορίες, και µε χρήση δήθεν ορισµένων οργάνων, άκουγε, κάτι ψιθύριζε, έκαιγε λίγο λιβάνι ή φύλλα δάφνης και προφήτευε, µάντεµα ή το χρησµό. Όχι όµως από την πρώτη φορά. Αφού ρωτούσε ότι ήθελε, και µάθαινε, τα καθέκαστα, του έλεγε: «Να φέρεις µια κότα, µαύρη, ή έναν κόκορα κόκκινο, ή δέρµα από χρονίτικο δαµάλι, ή ρύζι βραστό, ή κέρατα από «λιάρα» γίδα κ.λ.π. Και τον εξαπέστελνε τον ενδιαφερόµενο ή την ενδιαφερόµενη. Έτσι περνούσαν 15-20 µέρες, έρχονταν από τα χωριά οι συνεργάτες της, της τα έλεγαν όλα και αυτή ενήµερη και έξυπνη, κρατούσε κάτι σηµειώσεις, ιερογλυφικά θα λέγαµε σήµερα, και όταν ερχόταν ο κάθε πικραµένος να γνωρίσει την τύχη του απορούσε µε τις λεπτοµέρειες που του έλεγε η µάντισσα, αφού βέβαια, της έφερνε και τα πλούσια δώρα και πολλές φορές και τα «γρόσια». Κι αυτή µε σοβαροφάνεια και µυστικότητα, ακόµη και το «σταύρωµα» φαινοµενικά καθότι Μωαµεθανή έλεγε «Ο µεγάλος Αλλάχ θα µας πει την αλήθεια...». Αυτή λοιπόν ήταν η ΛΙΑΖΕΝΑ. Μαθητές εµείς, είχαµε ακούσει πολλά γι’ αυτή και πολλές φορές περνούσαµε από το σπίτι της µε τον πέτρινο οβορό και καµιά φορά πετούσαµε και πέτρες, αλλά φοβισµένα µη µας δει η γριά-µάγισσα και µας καταραστεί. Ωστόσο µερικοί συµµαθητές τόλµησαν να πάνε να την ρωτήσουν κρυφά, τι προβλέπει θα προβιβαστούν ή θα µείνουν στην ίδια τάξη; Ποιο θα είναι το µέλ-
3 λον τους; Κρυφά όµως γιατί αλλοίµονο αν µάθαινε ο αυστηρός καθηγητής µας ο Παπαδάκης, ο θεολόγος. Εδώ όµως η µάγισσα δεν τα κατάφερνε και πολύ καλά. Γιατί δεν είχε καλές πληροφορίες για τα παιδιά και για έναν ακόµα λόγο δεν είχαν και πολλές παράδες να την «ασηµώσουν» καθώς έλεγε για να προβλέψει σωστά. Βρέθηκε όµως ο από µηχανής θεός. Πάντοτε βρίσκεται. Μια γριά καθαρίστρια, θεός σχωρέστην, που γνώριζε όλα τα παιδιά, ποιοι είναι καλοί µαθητές, ποιοι δεν τα καταφέρνουν και θα µείνουν στην ίδια τάξη κ.λ.π. Αυτή µετέφερε εκείνα, που ήθελε η ΛΙΑΖΕΝΑ. Βέβαια όχι από κακή πρόθεση. Που να φανταζόταν η καθαρίστριά µας, τι σκαρώναµε εµείς τα «διαβολάκια». Έτσι µε την άλλη επίσκεψη, των συµµαθητών µας γνώριζε τα µελλούµενα κι εµείς, γνωρίζοντας την ιστορία, τα µηνύµατα και το µαντικό πουλί (οιωνός) της αρχαιότητας από την Ιλιάδα, ο Μάντης Κάλχας έλεγε: «εις οιωνός άριστος αµύνεσθαι περί πάτρης» «ένα µόνο είναι το καλύτερο σηµάδι να υπερασπίζεσαι την πατρίδα». Το µεταφράζαµε µαθητικά: «εις οιωνός προβιβασµού είναι, το ∆ΙΑΒΑΣΜΑ». Όµως µερικοί συµµαθητές µας, ακολουθώντας τα µελλούµενα της γριάς-ΛΙΑΖΕΝΑΣ, ότι οπωσδήποτε θα προαχθούν, το έριχναν στο παιχνίδι και στην αδιαφορία και στο τέλος το προµήνυµα της µάγισσας βγήκε Ψεύτικο. Έµειναν στάσιµοι. Ο καθηγητής µας, ο θεολόγος κάτι είχε ψυλλιαστεί. Μικρή η κοινωνία, ουδέν µυστικόν υπό τον ήλιο, που λέµε και σοβαρά έλεγε. Γνώµη µου για την άλλη χρονιά, το διάβασµα είναι η βάση... Αργότερα, πολύ αργότερα, όταν διορίστηκα ∆άσκαλος στο ΟΡΕΙΝΟ-ΠΩΓΩΝΙΟΥ και πήγαινα, πολύ συχνά στην Πωγωνιανή, έµαθα, ότι είχε πεθάνει η γριά-Λιάζενα και µέσα στο σπίτι της βρέθηκαν πολλά µαγικά αντικείµενα, µερικά βρίσκονται ακόµα και στο Μουσείο της Πωγωνιανής. Τι σου κρύβει η ζωή και οι παλιές αναµνήσεις. –––––––– * Οβορός = (ο) (σκλαβ. Obor) = αυλόγυρος
IOYNIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Σκέψεις - Σχόλια ΠΑΣΧΑ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ Με πολλές απουσίες και λίγο κόσµο πέρασε το φετινό Πάσχα. ∆υστυχώς ο άσχηµος καιρός δεν βοήθησε όσους χωριανούς σκεφτόταν να φτάσουν στο χωριό. ∆εν ξέρω εάν αυτό αποτελεί δικαιολογία ή κάτι άλλο φταίει, πάντως το παράπονο για την αποχή και την απροθυµία να κάνουµε Πάσχα στο χωριό καθώς και να συµµετέχουµε στην γιορτή του προστάτη µας, Αγίου Χριστοφόρου, παραµένει µεγάλο. Ευτυχώς µερικοί έσωσαν την κατάσταση και την εικόνα της εγκατάλειψης. *** v 9 Μαΐου: Του Αγίου Χριστοφόρου. Ένας παλιός ∆ολιώτης, που δε µένει πια στο ∆ολό, δύο µέρες πριν πήρε τηλέφωνο και είπε: – Μη ξεχάσεις µεθαύριο να γράψεις δυο κουβέντες για τον Άγιο Χριστόφορο και αν πήγε κανένας στο χωριό. Για µας τους παλιούς η γιορτή αυτή µας θυµίζει τα νιάτα µας και το ανοιξιάτικο πανηγύρι του τόπου µας µετά το χειµώνα». Συγκινητικό το τηλεφώνηµα που δείχνει ότι όσα χρόνια και αν περάσουν οι ∆ολιώτικες ρίζες είναι τόσο βαθιές, που δε σε αφήνουν να ξεχάσεις. Κι εφέτος αρκετοί ∆ολιώτες και προσκυνητές από τα γύρω χωριά µε τον παπαΘύµιο (εφηµέριο Παρακαλάµου) και τον Βασίλη ∆άκα ψάλτη, ανηφόρισαν στο γραφικό εκκλησάκι και τίµησαν τον «Άγιο». Η ανάβαση του φιδίσιου δρόµου από τη ρίζα του Κουτσόκρανου, σου γεννάει µύριες σκέψεις και ψυχικές ανατάσεις. Παλιά η µετάβαση αποτελούσε πανηγύρι και πλήθος κόσµου επισκέπτονταν το ξωκλήσι. Τι ωραία εικόνα ήταν αυτή να βλέπεις να µυρµηγκιάζουν οι πιστοί µέσα κι έξω από το ξωκλήσι! Μέσα δε οι πρωινές ηλιαχτίδες που έµπαιναν από το µικρό παραθυράκι του ιερού, έδεναν µε τη θεία λειτουργία και τους λατρευτικούς ήχους στο θείο σκοπό της γιορτής. Ήταν µια ανοιξιάτικη έξοδος, που συνδυαζόταν µε διακοπή των εργασιών λόγω της γιορτής και παράλληλα µια ευκαιρία ψυχαγωγίας στη δύσκολη αγροτική ζωή.Ας συνεχίσουµε αυτές τις αναµνήσεις για µας που τόσο καλά τις γνωρίζουµε και ας δοκιµάσουν όσοι δεν τις έχουν γευτεί. Ο Άγιος µας περιµένει ΟΛΟΥΣ. *** v 13 Μαΐου: Η γιορτή της µητέρας. Ο νους µας πετάει στη διαχρονική ηρωίδα ∆ολιώτισσα µάνα. Αυτή που µε κρύο, βροχή, χιόνι αλλά και µέσα στο λιοπύρι από το πρωί µέχρι το βράδυ και πολλές φορές δουλεύοντας όλη τη νύχτα µεγάλωνε την οικογένειά της µε στοργή και αυταπάρνηση. Πόσες φορές δε ξενύχτησε στο προσκε-
φάλι του άρρωστου παιδιού τότε που οι συνθήκες ήταν δύσκολες και η ιατρική φροντίδα µηδαµινή! Πόσες φορές δεν έβγαλε από το δικό της πιάτο το φαγητό για να το µοιράσει στα παιδιά της µένοντας η ίδια νηστική! Και πολλές φορές γυρνώντας από το χωράφι το σούρουπο έπρεπε όλη τη νύχτα να ζυµώσει ή να πλύνει, γιατί µε το ξηµέρωµα την άλλη µέρα έπρεπε να βρεθεί πάλι στους χώρους εργασίας. Αυτή την ηρωίδα τιµούµε στις 13 του Μάη και κάθε τέτοια µέρα πρέπει να προσφέρουµε ένα αγριολούλουδο σε όσες είναι στη ζωή ή να τους ανάβουµε το καντήλι σε όσες «λείπουν».
ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ Βρισκόµαστε στις αρχές του καλοκαιριού και πολλοί ενδεχοµένως προγραµµατίζετε τις διακοπές σας. Κάποιοι πάλι, ψάχνετε την ευκαιρία για ένα πέρασµα απ’ το χωριό, για να ζήσετε λίγες µέρες ξεκούρασης, ηρεµίας και ξενοιασιάς αλλά και να συναντήσετε συγγενείς και συγχωριανούς. Όπως και να είναι σας εύχοµαι καλό καλοκαίρι µέσα από τις φιλόξενες στήλες της εφηµερίδας του Συλλόγου µας, και καλή αντάµωση στα πάτρια εδάφη. Παροτρύνω τον καθένα σας να µην ξεχνά τον τόπο του και στις δύσκολες οικονοµικά ηµέρες που περνάµε ας συσπειρωθούµε όλοι µαζί για το καλό της ιδιαίτερης πατρίδας µας. Ο καθένας από το πόστο του αλλά κυρίως µε την καρδιά του, ας αναλογιστεί το µέλλον του τόπου που χωρίς την ατοµική προσπάθεια για καλυτέρευση φαντάζει πολύ αβέβαιο. *** Οι πυρκαγιές που εκδηλώνονται κάθε χρόνο οφείλονται κατά ένα µεγάλο ποσοστό στην ανθρώπινη αµέλεια. Με δεδοµένο ότι οι πυρκαγιές ως φυσικό φαινόµενο θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν και στο µέλλον, αυτό που µπορούµε να κάνουµε είναι να τις περιορίσουµε, λαµβάνοντας όλα τα ενδεικνυόµενα µέτρα πρόληψης. Επίσης λόγω των πολλών βροχοπτώσεων των τελευταίων µηνών, υπάρχει µεγάλη αύξηση της βλάστησης, µε αποτέλεσµα την αύξηση του κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιών κατά τους καλοκαιρινούς µήνες. Yποχρέωσή µας η αποψίλωση των γύρω χώρων του σπιτιού µας από τα ξηρά χόρτα και η αποµάκρυνση τυχόν άλλων εύφλεκτων υλικών. Προσοχή λοιπόν για να περάσουµε ήσυχο καλοκαίρι. *** Επιτέλους, έπειτα από αρκετό χρόνο αναµονής, το πάρκο του Xριστόφορου Pάπτη πήρε την τελική του µορφή. Ο Πάνος σε συνεργασία µε το Φόρη, σχεδίασαν και φιλοτέχνησαν την πολυπόθητη βρύση, απαραίτητη να δροσίζει τους περιπατητές.
4
AΠO TON A∆OΛO-∆OΛIΩTH Τα παγκάκια κάτω από τις ανθισµένες φλαµουριές µε το παχύ ίσκιο τους µας περι-
µένουν να µας φιλοξενήσουν . *** Η επίσκεψή µου στα τέλη του Ιουνίου στο χωριό, µου έδωσε τη χαρά να συναντήσω, δυστυχώς, µόνο ένα ζευγάρι, να ξεκουράζεται στο πάρκο. Ο Λευτέρης µε την Άννα (οι µόνιµοι τακτικοί επισκέπτες) να ξεκουράζονται και να αγναντεύουν προς τον Αη - ∆ηµήτρη µήπως και έρθει η καλοκαιρινή συντροφιά που φέτος πλην της Ντίνας Κουτσουµπίνα, κανένας χωριανός ακόµη δεν έδωσε το παρόν. Τους έκανα λίγη συντροφιά συζητήσαµε, χάρηκα που ξανανταµώσαµε, βγάλαµε και την αναµνηστική µας φωτογραφία και τους αποχαιρέτησα µε την ελπίδα σύντοµα να ανταµώσουµε και πάλι µε περισσότερους. Ας ελπίσουµε ο Ιούλιος να φέρει κόσµο στο χωριό που τόσο τον έχουµε ανάγκη και
…να γεµίσουν και τα παγκάκια. *** Προχωρώντας προς το Τσαΐρι συνάντησα τον ακούραστο Φόρη Κωσταρά να ποτίζει ένα απέραντο χωράφι µε καρπουζιές, δίπλα στις πεπονιές, φασουλιές, πιπεριές, ντοµατιές, κολοκυθιές, κοντά στις καταφορτωµένες στο θερµοκήπιο αγγουριές. Παράδεισος από κηπευτικά, βιολογικής πρωτίστως καλλιέργειας και βεβαίως αρίστης ποιότητας. Άγνωστες καλλιέργειες για τα παλιότερα χρόνια για το ∆ολό. Βλέπετε η έλλειψη νερού ανάγκαζε τους ∆ολιώτες να ασχολούνται µόνο µε την καλλιέργεια σιτηρών για το ψωµί τους και άλλων ολίγων σπόρων για τα ζωντανά τους. Η επιτυχία όµως αυτή του Φόρη στα κάθε είδους κηπευτικά του, προέρχεται από την προσωπική (καθηµερι-
IOYNIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Σκέψεις νή) συστηµατική ενασχόλησή του µε την καλλιέργεια, την επιλογή κατάλληλων φυτών που ευδοκιµούν στον τόπο µας, την µεθοδικότητά του και το µεράκι του.. Είδα στο πρόσωπό του ζωγραφισµένη τη χαρά και την ικανοποίηση την ώρα που επισκεπτόµασταν το θερµοκήπιο και µαζεύαµε αγγουράκια και σκέφτηκα πως ο αγροτικός τρόπος ζωής µπορεί να σου προσφέρει τέτοιες χαρές όταν ο καλλιεργητής είναι στενά δεµένος µε το προϊόν που του χαρίζει η φύση. Έβγαλα δε και το συµπέρασµα πως η µάνα φύση µπορεί να σου δώσει ότι της ζητήσεις αρκεί να δουλέψεις µε όρεξη, µε σύστηµα να βρεις τη σωστή επιλογή του είδους της καλλιέργειας, σε συνδυασµό βέβαια και µε τους παράγοντες κλίµατος και εδάφους. Αυτά τα γνωρίζει καλά ο Φόρης έχει πειραµατιστεί και γι’ αυτό πέτυχε. Του εύχοµαι κι εφέτος καλή παραγωγή, αν και ο φετινός καιρός δεν είναι σύµµαχός
-
5
Σχόλια
υπάρχει. Αντίθετα στους δύσκολους καιρούς που περνάµε διαπιστώνουµε πως υπάρχει µεγάλη διάθεση για προσφορά. Μεγάλο ρόλο έπαιξαν και οι υπόλοιποι συνδιοργανωτές µας. Συνεργαστήκαµε µε µεθοδικότητα, ενθουσιασµό και φαντασία., αποβάλλοντας άγχος και κούραση. Βασική µας αρχή είναι ότι πάντα όλοι µαζί µπορούµε να πετύχουµε το στόχο που θέλουµε αρκεί να υπάρχει καλή διάθεση. Όλους αυτούς τους ευχαριστούµε από καρδιάς. v Η αρχή της επιτυχίας ξεκίνησε µε την παρουσίαση του όλου προγράµµατος από την Αγνή Βραβορίτη. Σαν παρουσιαστής και συντονιστής µε µεστό λόγο και πείρα η Αγνή φαίνεται ότι ’’το έχει’’. Παρουσίαζε καθέναν χωριστά συστήνοντάς τον στο κοινό µε λίγα λόγια για τη διαδροµή του ώστε το κοινό να σχηµατίσει µια εικόνα για τον καθένα. v Επίσης η ηχητική κάλυψη από τον δικό µας Θωµά Νάστο, ένας σωστός και επιτυχηµένος επαγγελµατίας της πόλη µας, έπαιξε τον δικό της ρόλο. Αξίζει να αναφέρουµε και την οικονοµική του προσφορά σε αυτή την εκδήλωση.
του .
Η ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Παραλειπόµενα της εκδήλωσης v Πως πετύχαµε το στόχο. Είναι υπέροχο συναίσθηµα αλλά και µεγάλη συγκίνηση για ένα σύλλογο να λαµβάνει µια τόσο µεγάλη ανταπόκριση από τον κόσµο της πόλης των Ιωαννίνων και του Πωγωνίου γενικότερα. Η µεγάλη επιτυχία που είχε η εκδήλωση συµπαράστασης στο έργο της ¨Κιβωτού του Κόσµου’’, µας εξέπληξε όλους. Απέδειξε πως µπορούµε, αν και είµαστε τόσο µικρός σύλλογος, να θέτουµε στόχους και πώς να τους πετυχαίνουµε, αντιµετωπίζοντας όλες τις προκλήσεις που παρουσιάζονται στην πορεία υλοποίησης. Στο µυαλό µας είχαµε έναν ξεκάθαρο στόχο µε ένα ξεκάθαρο αποτέλεσµα. ∆ουλέψαµε πάνω σε πλάνο, το ακολουθήσαµε βήµα-βήµα µε µεθοδικότητα και πετύχαµε. Τη µεγάλη τους ευαισθησία και ανθρωπιά απέδειξαν και οι συµπολίτες των Ιωαννίνων καθώς και πολλοί Πωγωνήσιοι συµµετέχοντας στην εκδήλωση ή συµβάλλοντας στην επίτευξη των οικονοµικών στόχων µας. Απέδειξαν µε αυτόν τον τρόπο πως η ευαισθησία και η ανθρωπιά δεν έπαψε να
v Αναφερόµενοι στους χωριανούς µας συντελεστές της επιτυχίας, πρέπει να συγχαρούµε την Αγνή Φωτοπούλου - ∆ερµιτζάκη µε την παρουσία του Πωγωνήσιου χορευτικού. Για πρώτη φορά µας παρουσίασε µε επιτυχία την περυσινή της δουλειά µε νέες από την περιοχή µας, χορεύοντας δικούς µας χορούς. Είναι κρίµα που εγκαταλείφθηκε αυτή η προσπάθεια του ∆ήµου. Θα µπορούσε ένας άλλος φορέας να συνεχίσει, αλλά που τέτοιο ενδιαφέρον από τους Πωγωνίσιους.! v Τις καλύτερες εντυπώσεις στην εκδήλωση άφησε και το νεανικό µας συγκρότηµα ¨τσουνάµι¨. Ο δικός µας Βασίλης ∆άκας µε την παρέα του, καταχειροκροτήθηκαν µε την σκηνική τους παρουσία και µε το πηγαίο ταλέντο τους. Πρόκειται πράγµατι για ταλαντούχα παιδιά, µε πλούσια ακούσµατα παραδοσιακής µουσικής, που θα αφήσουν το στίγµα τους στο Πωγώνι. Παρήγορο και ελπιδοφόρο µήνυµα, σε πείσµα των καιρών, µας στέλνουν τελευταία και άλλοι πολλοί νέοι που ασχολούνται, µε σπουδές µάλιστα, µε την δηµοτική µας µουσική παράδοση, και όλα δείχνουν πως αυτό το είδος θα συνεχίσει µε επιτυχία την πορεία του. v Ξεχωριστή νότα ο ήχος του κλαρίνου του φίλου Κώστα Βέρδη. Καθ’ όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης, µαζί µε την παρέα του και µε τραγουδιστές τον Βαγγέλη ∆άκα,
Νίκο ∆άσκαλο και Γιώργο Πατσούρα, (ευγενώς κι αυτοί προσφερθέντες), συνόδευσαν όλα τα χορευτικά και έγινε αιτία να ενθουσιάσει και να ξεσηκώσει το πλήθος σε χειροκροτήµατα. v Επίσης σε αυτή την εκδήλωση είχαµε την ευκαιρία να γνωρίσουµε και άλλους σπουδαίους καλλιτέχνες, όπως τον γνωστό τραγουδοποιό ∆ηµήτρη Υφαντή, που µας εξέπληξε µε τις πρωτότυπες εκτελέσεις δηµοτικών τραγουδιών. Να αναφέρουµε επίσης µε πολύ αγάπη το φίλο Κώστα Λώλη µε το πολυφωνικό ‘’ΗΝΟΡΟ’’ Αυτό το είδος του τραγουδιού που εµάς τους ∆ολιώτες µας συγκινεί και µας αγγίζει ιδιαίτερα. Τέλος τα άριστα οργανωµένα χορευτικά συγκροτήµατα της Λούτσας και της Ανθούπολης (συνοικισµοί Ιωαννίνων), µε τις πλούσιες φορεσιές τους και την καταπληκτική χορευτική τους ικανότητα, µας εξέπληξαν. v Kλείνοντας να ευχαριστήσουµε και τα παιδιά της Kιβωτού για το πολύ χαριτωµένο σκετς που παρουσίασαν και έδωσαν τη χαρά και την ευκαιρία στον κόσµο να τους γνωρίσει και να τους καταχειροκροτήσει για την ωραία αυτή παρουσία τους. v Σε όλους αυτούς τους συντελεστές της επιτυχίας, καθώς και στο πλήθος του κόσµου που κατέκλισαν την αίθουσα, δείχνοντας µε αυτό τον τρόπο το ανθρώπινο πρόσωπό τους, εκφράζουµε τις θερµές µας ευχαριστίες για τη βοήθεια και τη στήριξή τους. v Τώρα, µε αφορµή την εκδήλωση, αναπτύχθηκε ιδιαίτερα ένα πνεύµα αλληλεγγύης, το οποίο δεν πρέπει να περιοριστεί στο διάστηµα αυτό, αλλά να µας ακολουθήσει και να το ακολουθήσουµε και µετά από αυτό. Να διατηρήσουµε την ευαισθησία και την ανθρωπιά µας. Και να µην την... παραδώσουµε στις ορέξεις όσων θα επιθυµούσαν τη διάλυση της κοινωνικής συνοχής που µας κρατάει ζωντανούς. v Επειδή πολλοί µας ζητούν τον τρόπο επικοινωνίας µε την Κιβωτό, σας πληροφορούµε ότι έως ότου λειτουργήσει το γραφείο στα Γιάννενα, µπορείτε να επικοινωνείτε ως εξής: 1. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 26570 31251 2. Ταχυδροµική διεύθυνση: Κιβωτός του Κόσµου 440 02 Πωγωνιανή Ιωαννίνων 3. Υπεύθυνη: Άντυ Θεοδωρακοπούλου ( Κοινωνική Λειτουργός ) v Θα ήθελα εκ µέρους του Συλλόγου µας να παρακαλέσω όλους τους συµπατριώτες µας Πωγωνήσιους και όσους ακόµη
IOYNIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Σκέψεις θέλουν, να στηρίζουµε τέτοιες πρωτοβουλίες στο µέλλον και να έχουµε τη δυνατότητα να πλαισιώνουµε κάθε είδους κίνηση και προσπάθεια που υπηρετεί τον πολιτισµό τα ήθη και τα έθιµα του τόπου µας. Ενός τόπου που δυστυχώς, τουλάχιστον στο Νοµό µας, απουσιάζει παντελώς από κάθε είδους εκπροσώπηση. Η Πωγωνήσια φορεσιά µαζί µε ορισµένους χορούς και τραγούδια έχουν ξεχαστεί ή παρουσιάζονται αλλοιωµένα. Έχουµε χρέος όµως όλοι µας να κάνουµε κάτι γι’ αυτό. Χαίροµαι που εξαιτίας της εκδήλωσης βρέθηκαν άτοµα που συµφωνούν για τη δηµιουργία πωγωνήσιας παρουσίας. Εµείς πάντως θα το προσπαθήσουµε.
ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ ΧΡΟΝΩΝ «ΤΟ ΒΗΜΑ» - Αλφαβητάρια και Αναγνωστικά Την Κυριακή 22 Σεπτεµβρίου, η εφηµερίδα “Το Βήµα” κυκλοφόρησε µε ένθετο τον τρίτο τόµο της σειράς “Αλφαβητάρια και Αναγνωστικά”. Πρόκειται για το “Αλφαβητάριον”, το πιο γνωστό αλφαβητάρι όλων των εποχών. Το βιβλίο αυτό είναι ασφαλώς το πιο διάσηµο και µακροβιότερο αλφαβητάριο του ελληνικού σχολείου. Κυκλοφόρησε σε δεκαέξι εκδόσεις από τον Οργανισµό Εκδόσεως ∆ιδακτικών Βιβλίων και χρησιµοποιήθηκε για τη διδασκαλία της γλώσσας στην Α΄ τάξη ∆ηµοτικού για είκοσι τρία
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Ο Πολιτιστικός Σύλλογος ∆ολού Πωγωνίου, ο ∆ήµος Πωγωνίου και ο Φιλεκπαιδευτικός Εκπολιτιστικός και Λαογραφικός Σύλλογος Πωγωνιανής, επιθυµούν να εκφράσουν και δηµόσια τις ευχαριστίες τους προς όλους όσους ανταποκρίθηκαν στο κάλεσµα της εκδήλωσης, στις 4 του Μάη, στο Πνευµατικό Κέντρο του ∆ήµου Ιωαννιτών, για ενίσχυση του έργου της Κιβωτού του Κόσµου Πωγωνιανής. Επίσης να ενηµερώσουµε πως από αυτή την εκδήλωση συγκεντρώθηκε το ποσό των 4.350 ευρώ, το οποίο προσφέρθηκε στην «Kιβωτό του Kόσµου». Από την Οργανωτική Επιτροπή.
-
6
Σχόλια να στεγάσει τους µαθητές και γι’ αυτό λειτούργησε προσωρινά στο σπίτι του Λευτέρη Μούστου. Ο πατέρας του, Μήτσης (∆ηµήτρης) Μούστος, αν και το χρησιµοποιούσε τους καλοκαιρινούς µήνες, εν τούτοις το παραχώρησε σαν σχολική στέγη για τους µαθητές του χωριού. Εκεί φοίτησα κι εγώ δύο σχολικά έτη
χρόνια, από το 1955 έως το 1978. Είναι ένα από τα αγαπηµένα µου αντίτυπα που κοσµούν τη συλλογή µου. Από αυτό έµαθαν γραφή και ανάγνωση γενιές Ελλήνων µαθητών. Γονείς και τα παιδιά τους είχαν το ίδιο αλφαβητάρι αναγνωστικό. Πόση νοσταλγία αλήθεια το ξεφύλλισµα των παλιών αναγνωστικών! Το Αλφαβητάρι, το περίφηµο µε το Μίµη, την Άννα, την Έλλη και τη Λόλα. Μαζί τους πέρασα µεγάλο µέρος της διδασκαλικής µου πορείας και δε χορταίνω να τα ξεφυλλίζω ακόµη. Στην υπέροχη εικονογράφησή τους εκεί ίσως οφείλεται η ιδιαίτερη συγκίνηση και η αγάπη που ένιωθα και νιώθω για τα σχολικά αναγνωστικά. Πιστεύω την ίδια συγκίνηση και νοσταλγία νιώθετε όλοι σας βλέποντας αυτά τα βιβλία. Αυτό το κέντρισµα της µνήµης, µου έδωσε την αιτία να επαναφέρω (όπως πολλές φορές µε νοσταλγία το κάνω) εικόνες από τα σχολικά µου χρόνια στο χωριό.
ΕΙΚΌΝΕΣ ΑΠΌ ΤΟ ΠΑΛΙΌ ΣΧΟΛΕΙΌ ΜΑΣ Συνηθίζουµε να λέµε ότι το παλαιότερο είναι καλύτερο. Προφανώς δεν είναι πάντα έτσι. Όµως ψυχολογικά ο άνθρωπος νοσταλγεί πάντα εκείνο που δεν έχει, και ωραιοποιεί το παλιό επειδή ίσως οι απαιτήσεις της εποχής εκείνης ήταν λιγότερες. Ξεφυλλίζοντας λοιπόν αυτά τα βιβλία περνά µπροστά µου η µνήµη των σχολικών µου τάξεων, των συµµαθητών και δασκάλων µου, όπως την έζησα και τη θυµούµαι κατά τα σχολικά έτη 1952 έως 1955, σαν µαθητής της ∆ης-Εης και Στης τάξης του ∆ηµοτικού σχολείου ∆ολού. Αξίζει εδώ να θυµηθούµε κάποιες καταστάσεις που απεικονίζουν τη µαθητική ζωή του σχολείου εκείνων των εποχών. Επιστρέφοντας στο χωριό οι κάτοικοί του, (1950) λίγα χρόνια µετά τις ένοπλες συγκρούσεις του εµφυλίου πολέµου και του ξεσπιτωµού, κατά τη διάρκεια του οποίου αναγκάστηκαν να το εκκενώσουν και να εγκατασταθούν προσωρινά σαν ανταρτόπληκτοι στα Γιάννενα, βρήκαν το χωριό σε άσχηµη κατάσταση. Λεηλασία και καταστροφή παντού. Το ίδιο και για το παλιό κτίριο του σχολείου, που κρίθηκε ακατάλληλο
Στα σκαλιά του Mούστου, που λειτούργησε το ∆ηµοτικό Σχολείο στα 1951-52 και 1952-53, µε δάσκαλο τον Παντελή Zωίδη. 1951-52 και 1952-53. Πάντα όταν ανηφορίζω το σοκάκι από το σπίτι του Θρασύβουλου προς του Μαργαρίτη και περνώ την πόρτα του Μούστου, ξεπροβάλλουν εικόνες των σχολικών µου χρόνων! Τα µάτια δακρύζουν όταν σκέφτοµαι µε γλυκύτητα εκείνες τις εποχές. Βλέπω µπροστά µου τους συµµαθητές µου να κατηφορίζουν χαρούµενοι και γελαστοί. Τους κοιτάω έναν - έναν και σαν αστραπή περνάει από το µυαλό µου ποιοι ήταν τότε και ποιοι είναι τώρα. Τα χείλη µου
IOYNIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Σκέψεις - Σχόλια αρχίζουν να ψιθυρίζουν τα ονόµατά τους εν είδει προσκλητηρίου. Παύλος, Γιάννης, Χριστόφορος, Βασίλης, Ναπολέων, Ιφιγένεια,... Τελευταίος ξεπροβάλλει ο δάσκαλός µου Παντελής Ζωίδης. Αναφέρω µε πολύ σεβασµό και συγκίνηση το όνοµά του. Για µένα απετέλεσε υπόδειγµα εκπαιδευτικού στην διδασκαλική µου σταδιοδροµία. ∆άσκαλος µε πλούσια παιδαγωγική κατάρτιση, σπάνια για εκείνη την εποχή, ζήλο και όρεξη. Ένας άξιος και ακάµατος λειτουργός, αποφασισµένος να µας οδηγήσει στους δρόµους της µάθησης και της γνώσης. Πάσχιζε σε κάθε περίπτωση να µας µεταδώσει τα όσα έπρεπε να κατανοήσουµε και να διδαχθούµε. Τότε που τα µέσα ήταν πενιχρά, τότε που οι γονείς ήταν άνθρωποι απλοί απαίδευτοι µε ελάχιστες γνώσεις, τότε ο δάσκαλος ήταν που µοχθώντας µας άνοιξε πρώτος τις κλειστές πόρτες για να αγναντέψουµε µε θάρρος το µέλλον και τα όνειρά µας. Μας έδωσε φτερά στο νου και την ψυχή. Μας δίδαξε ότι η αυτογνωσία είναι το κλειδί για κάθε επιτυχία. Με όλα αυτά ο κάθε µαθητής προχώρησε στη ζωή του, άλλος πολύ και άλλος περισσότερο, µα κυρίως είµαστε χρήσιµα µέλη της κοινωνίας που ζούµε. Είχα λοιπόν την τύχη κι εγώ να πέσω στα χέρια αυτού του άξιου λειτουργού και αισθάνοµαι µεγάλη εκτίµηση στο πρόσωπό του και βαθιά συγκίνηση, κάθε φορά που ανταµώνουµε στο χωριό. Γι’ αυτό εκφράζω τις ευχαριστίες και την ευγνωµοσύνη µου στο πρόσωπό του. Σε ευχαριστούµε καλέ µας δάσκαλε για ότι έκανες για µας. Να είσαι πάντα καλά. Ο δάσκαλος στα χωριά την εποχή εκείνη, εκτός του διδασκαλικού του έργου που επιτελούσε, ήταν ο στυλοβάτης της πνευµατικής και πολιτιστικής προόδου της κοινωνίας. Γινόταν πρόεδρος, γραµµατέας, ψάλτης, όταν αυτοί αδυνατούσαν να ανταπεξέλθουν,
µάνα και πατέρας για τα παιδιά του χωριού που στερούνταν ή εκείνοι απουσίαζαν στα χωράφια όλη µέρα. Βοηθούσε τους χωριανούς µε συµβουλές για τα προβλήµατά τους, µε τη σύνταξη αλληλογραφίας µε διάφορες υπηρεσίες του ∆ηµοσίου, µέχρι ακόµη και τη µετάβασή του στα Γιάννενα για τη διεκπεραίωση σοβαρών υποθέσεων των χωριανών. Το φιλόξενο σπίτι του ήταν ξενοδοχείο του χωριού για κάθε επισκέπτη, δηµόσιο λειτουργό. Σε συνεργασία µε τους µυαλωµένους, όπως τους λέγαν τότε, ανθρώπους του χωριού φρόντιζε για την ειρηνική επίλυση των διαφορών των συγχωριανών µας. Πολύπλευρο λοιπόν και σηµαντικό το έργο των δασκάλων την εποχή εκείνη. Στο χωριό µας υπηρέτησε µια πλειάδα άξιων δασκάλων, για αρκετούς από τους οποίους τόσο οι παλαιότεροι όσο και οι νεότεροι, πάντα κάτι έχουν να θυµηθούν. Aξίζει να αναφερθώ σε έναν ακόµη προικισµένο και µε πολλές ικανότητες και προσόντα δάσκαλο, τον Kώστα Kουκουλάρη, συγχωριανό µας. ∆ιαδέχτηκε τον Παντελή και υπηρέτησε επί αρκετά χρόνια στο χωριό µας αφήνοντας κι αυτός σπουδαίο έργο και άριστες εντυπώσεις. Θα παρακαλούσα όλους τους µαθητές που πέρασαν από τον σχολείο µας, να γράψουν κάτι για το δάσκαλό τους, για να θυµηθούµε έτσι και τα πρόσωπα που προσέφεραν στην εκπαίδευση των παιδιών του χωριού µας αλλά και να τους αναφέρουµε, τιµής ένεκεν. ….Και πέρασαν από το νου µου όλα εκείνα τα σχολικά χρόνια µε τις πολλές πίκρες µα και τις γλυκές και αλησµόνητες αναµνήσεις. Αξίζει πάντως να θυµηθούµε κάποιες καταστάσεις από τα χρόνια εκείνα που απεικονίζουν την µαθητική ζωή του σχολείου του χωριού µας... (Η συνέχεια στο επόµενο φύλλο)
Από τον Α∆ΟΛΟ ∆ΟΛΙΩΤΗ
7
«Σκέψη ενός νέου, σκέψη πολλών...» ν ανατρέξουµε στο βάθος
Ατης εκπαιδευτικής ιστορίας
µε προβληµατισµό και συνέπεια θα αντιληφθούµε µια σταδιακή τυποποίηση του εκπαιδευόµενου σε συλλογιστικές εξασφάλισης θέσης στην κοινωνική ζωή έναντι κάθε τιµήµατος και κάθε µέσου... Ιδιαιτέρως,αν κοιτάξουµε στα µάτια τον ίδιο µας τον εαυτό, φίλους και συµµαθητές, τί σκέψη κάνουµε για τη µόρφωσή µας; τί θέλουµε απ’αυτήν και τί επιζητούµε; Υπό το κράτος συνεχούς αγωνίας για το µέλλον µας και µε γεγονότα κατακλύζοντα τη ζωή µας και πάντως πριν οι προσλαµβάνουσές µας «φιλτράρουν» τα απαιτούµενα- φοβισµένοι και εν πολλοίς αβοήθητοι µε φυλακισµένη την ενεργητικότητά µας, άλαλοι µπροστά στην επιθυµία να φωνάξουµε ότι είµαστε άνθρωποι και όχι άβουλα όντα, αναζητούµε µια ήσυχη γωνιά1 και επιθυµία για όσο το δυνατόν λιγότερες συγκρούσεις... Αν δεν είµαστε η...κρυφή ελπίδα ανεκπλήρωτων ονείρων και φιλοδοξιών ενός καθώς πρέπει οικογενειακού περιβάλλοντος (θύµα και αυτού κάποιας στάσης ζωής επιβαλλόµενης και κληροδοτούµενης µε...συνέπεια )-φαύλος κύκλος δηλαδή- τότε σίγουρα υφιστάµεθα τις προσταγές µιας κοινωνίας που θέλγεται από συνειδητοποιηµένες εξουσιαστικές στάσεις και θέσεις! Τα παραπάνω συνιστούν ευνουχισµό της εγρήγορσης των πνευµατικών και ηθικών δυνατοτήτων µας !!! Πράγµατι! Αυτός ο φόβος που κρατά σε αποµόνωση µέσα µας την ενεργητικότητά µας, τη δύναµη να φωνάξουµε ότι είµαστε άνθρωποιπρόσωπα , η ντροπή τού να είµαστε διαφορετικοί από τα ρεύµατα της µόδας που τεχνηέντως επιβάλλονται και που µας καθιστά άκριτους «πελάτες» της, ο φόβος αυτός λοιπόν καθυποτάσσει τον αυθορµητισµό και υπονοµεύει το µέλλον µας... Βέβαια µιλάµε για εκπαίδευση: Όµως,τι σηµαίνει ανώτερη µόρφωση αν δεν έχουµε βαθιά ολοκλήρωση σκέψης και διακατεχόµαστε από φοβικά σύνδροµα;2 Θα πρέπει να αναρωτηθούµε ειδικότερα αν πραγµατικά φτάνει ένα πτυχίο3 που αντανακλά, µέχρι κάποιου σηµείου πάντα, γνώση και ειδίκευση. Θέλουµε να βιώνουµε τις εγκύκλιες σπουδές µε έµφαση στην κρίση µας και όχι στη βουβή αποστήθιση! Να κρίνουµε, και γιατί όχι, να κατακρίνουµε πράξεις και µόδες
(τρόπους)! Να µαθαίνουµε από δασκάλους υπερήφανους, αποκλειστικά δοσµένους σε εµάς4 και οπωσδήποτε όχι αιφνιδιασµένους στις προκλήσεις και προσκλήσεις του καινούριου επιστητού5: Ζωντανούς, αξιοπρεπείς, µε αγάπη και περισσό ζήλο για καλλιέργεια όχι µόνο του πνεύµατος αλλά και της ψυχής, τόσο ταλαιπωρηµένης και βιασµένης από την αδιαφορία...! Λύκειο αυτοτελές, αναγεννηµένο και όχι σκοτεινός προθάλαµος του Πανεπιστηµίου. Αυτόνοµο για να συναρπάζει, προσιτό σε όλους πέρα από φυλή και κοινωνική τάξη… Απαλλάξτε µας από τη νόθευση της άνοµης –νόµιµης τώρα πια- και αθέµιτης συνδιαλλαγής µε την παραπαιδεία, των τελικά µη «φροντιζόντων» φροντιστηρίων. Εξ’αυτού πάψτε λοιπόν να µιλάτε για ισότιµη αντιµετώπιση των υποψηφίων και προσέξτε την ανισότιµη προετοιµασία...! ΚΑΙ εκεί «ανθίζει» το άδικο που µετακυλίεται στην κοινωνία δηµιουργώντας καθεστηκυία τάξη... Συµφιλιώστε την έρευνα µε την παιδεία από την οποία προέρχεται και στην οποία πρέπει να προσβλέπει! Υποστηρίξτε την οικογένεια γιατί τα πάντα προθερµαίνονται στη ζεστή της αγκαλιά! Αν κάποιος θελήσει να περιθωριοποιήσει τις σκέψεις µας, αισιόδοξα και λυτρωτικά του απαντάµε: «Ει ανέγνως, έγνως! Ει έγνως, κατέγνως!» Και για διευκόλυνση: «Αν διάβασες, έµαθες! Αν έµαθες, έπρεπε να είχες καταλάβει!» –––––––– 1. «Αποστείρωση» εξαιτίας φόβου και αβεβαιότητας. 2. Από τη στιγµή της συνειδητοποίησης της «αγοράς» των Πανελλαδικών αρχίζει και ο φόβος. ∆ηλαδή, αναστολή έως τελική παύση της λειτουργίας της ψυχικής ανάτασης που πρέπει να έχει σκοπό του κάθε άνθρωπος. 3. Μετά τι; Ανεργία ή ∆ουλεία και Εκβιασµός; 4. Να µην ετεροαπασχολούνται. 5. Φόβος για το καθετί καινούριο...Παύση της συντηρητικότητας των εκπαιδευτικών και οµφαλοσκόπησής τους.
Σκέψη του νέου Βασίλη Αθανασίου Μπαλωµένου Σκέψη και στήριξη ενός απ’ τους… πολλούς Παναγιώτη Γεωργίου Λιόλιου
IOYNIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
8
Η εκδήλωση για την ενίσχυση της «ΚΙΒΩΤΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» * Συνέχεια από την 1η σελίδα λιτιστικού Συλλόγου ∆ολού, Γιάννης Μποντίνης, αφού ευχαρίστησε όλους τους συντελεστές της εκδήλωσης οι οποίοι προσέφεραν τις υπηρεσίες τους αφιλοκερδώς, αναφέρθηκε στο φιλανθρωπικό έργο της “Κιβωτού του Κόσµου” και στη σηµασία της ίδρυσης του Παραρτήµατος της Kιβωτού στην Πωγωνιανή και στην µελλοντική ίδρυση της γεωργικής σχολής, τονίζοντας συγχρόνως τις έννοιες του εθελοντισµού και βοήθειας,
στιλιάρη, Παναγιώτα Μπισέλα, Κοσµά Καφτάνη, Βασιλική Ευθυµίου, Κονδυλένια Κούτη και Βλάση Παπαδηµητρίου), τραγούδησε τα τραγούδια “Φίλοι καλώς ορίσατε”, «Ολες οι χώρες και χωριά » και σε συνεργασία µε τον Βαγγέλη ∆άκα το τραγούδι «Τι κακό έκανα ο καηµένος». Τα χειροκροτήµατα του κοινού απέσπασε ο ∆ηµήτρης Υφαντής µε το ούτι του αποδίδοντας µε τον ιδιαίτερο τρόπο που µόνο αυτός ξέρει τα τργούδια: “Τώρα τα πουλιά”, “Απάνω
σκαλο τον Βασίλη Ράπτη) µε τα τραγούδια: “Τρυγώνα”, “Πέπελη”, “Ποιος είδε ήλιο το βραδιό”, “Μαργιόλα” και “Γυρίσµατα µπατζίτικα”. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε µε την εµφάνιση όλων των χορευτικών συγκροτηµάτων µε τη συνοδεία του µουσικού συγκροτήµατος του Κώστα Βέρδη, µε τη ∆εροπολίτισα”.
Για την εκδήλωση πουλήθηκαν 975 εισιτήρια, εισπράχθηκαν 4.875 ευρώ, αφαιρουµένων των εξόδων 529,45, αποδόθηκε στην «Κιβωτό του Κόσµου» το ποσό των 4.350 ευρώ. Περισσότερες φωτογραφίες και βιντεοσκοπηµένη την εκδήλωση στην ιστοσελίδα µας (WWW.dolo.gr). Γιώργος Μποντίνης
Ασφαλιστικές Υπηρεσίες Γιώργος Σπανός καταλήγοντας «η αγάπη πάντα ψάχνει τρόπο για να ανθίσει και έχει ανθίσει µε την “Κιβωτό του Κόσµου” στην Πωγωνιανή. H µουσικοχορευτική εκδήλωση ξεκίνησε µε το καθιερωµένο µοιρολόι (όπως συνηθίζεται στην έναρξη κάθε εκδήλωσης στο Πωγώνι) που µε ιδιαίτερο τρόπο απέδωσε µε το κλαρίνο του ο Κώστας Βέρδης, συνοδευόµενος από τον Γιάννη Νίνη στο βιολί, Μιχάλη Βέρδη στο λαούτο, Βαγγέλη Βέρδη στο ντέφι, Στέφανο Βέρδη στο βιολί. Στην εκδήλωση το µουσικό συγκρότηµα του Κώστα Βέρδη πλαισίωσαν οι τραγουδιστές Βαγγέλης ∆άκας, Νίκος ∆άσκαλος και Γιώργος Πατσούρας. Το πολυφωνικό συγκρότηµα “ΗΝΟΡΟ” (µε τους Κώστα Λώλη, Παναγιώτη Τέλλη, Φωτεινή Κοτσιάφτη, ∆ηµήτρη ∆ρι-
στην τριανταφυλλιά”, “Μαργούδι”, κλείνοντας µε το απολαυστικό “Καίγοµαι και σιγολιώνω”. Την έκπληξη της βραδιάς έκανε το Πωγωνήσιο νεανικό µουσικό συγκρότηµα “ΤΣΟΥΝΑΜΙ” µε τους Βασίλη ∆άκα στο κλαρίνο, Ανδρέα Ρούσση στο λαούτο, και Σπύρο Γκογιάννο στο ντέφι, το οποίο συνόδευσε στο τραγούδι ο Βαγγέλης ∆άκας αποδίδοντας Πωγωνήσια παραδοσιακά τραγούδια. Τα παιδιά της “Κιβωτού του Κόσµου” του παραρτήµατος Πωγωνιανής, απέδωσαν µε κέφι ένα µικρό θεατρικό δρώµενο, που απέσπασε το θερµό χειροκρότηµα των παρευρισκοµένων. Την εκδήλωση πλαισίωσαν το χορευτικό συγκρότηµα του ∆ήµου Πωγωνίου (µε χοροδιδασκάλισα τη χωριανή µας Αγνή Φωτοπούλου - ∆ερµιτζάκη), µε τα τραγούδια: “Ρεµπάπ – Γκάιντα ∆ολιώτικη”, “Μπεράτι”, “Κοντούλα Λεµονιά”, το χορευτικό συγκρότηµα Ανθούπολης (µε χοροδιδασκάλισα τη Φρειδερίκη Σιούλα), µε τα τραγούδια: “Μπουλονάσενα”,”Καλονυχτιά”“ Φράξια µε γυρίσµατα” και το πολυµελές χορευτικό συγκρότηµα Λούτσας (µε χοροδιδά-
Ονοµάζοµαι Γιώργος Σπανός µε καταγωγή από την Αθήνα και είµαι παντρεµένος µε την Παρασκευή Παππά από το 2010. Λόγω του ότι ενθουσιάστηκα µε το ∆ολό, έφυγα από την Αθήνα και έγινα δηµότης ∆ολού ακολουθώντας τη σύζυγό µου αµέσως µετά το γάµο µου. Είµαι οικονοµολόγος και διατηρώ λογιστικό και ασφαλιστικό γραφείο στα Ιωάννινα. Είµαι µέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου ∆ολού από το 2011 και πήρα την πρωτοβουλία να κάνουµε όλοι µαζί µια προσπάθεια για να ενισχύσουµε οικονοµικά το σύλλογό µας. Προσφέρω χαµηλά ασφάλιστρα για κάθε είδος γενικών ασφαλίσεων (π.χ. αυτοκινήτου, φορτηγού, µηχανής, αγροτικού, πυρός κατοικίας κ.λ.π) ή ασφάλειες του κλάδου ζωής (π.χ. νοσοκοµειακά και συνταξιοδοτικά προγράµµατα κ.λ.π) συνεισφέροντας _10 ετησίως µε κάθε νέο ασφαλιστήριο συµβόλαιο ως δωρεά προς τον Πολιτιστικό Σύλλογο του ∆ολού., ενώ παράλληλα εσείς θα εξοικονοµήσετε χρήµατα από το χαµηλό κόστος των ασφαλίστρων. Για κάθε νέο ασφαλιστήριο συµβόλαιο η δική µου δωρεά στο σύλλογο του ∆ολού θα διαρκεί έναν χρόνο αρχή γενοµένης από την έναρξη του κάθε συµβολαίου. Ενδεικτικό κόστος ασφάλισης οχηµάτων είναι: lΕπιβατικά αυτοκίνητα από 93_ το εξάµηνο lΦορτηγά (ΦΙΧ) από 116_ το εξάµηνο lΑγροτικά από 72_ το εξάµηνο lΜηχανές από 23_ το εξάµηνο (Το ασφάλιστρο καθορίζεται από την ηλικία του οδηγού, τα έτη διπλώµατος, τα κυβικά και την παλαιότητα του οχήµατος). Καλώ όλους όσους επιθυµούν να εξοικονοµήσουν χρήµατα από το χαµηλό κόστος των ασφαλίστρων, να στηρίξουν την προσπάθεια µου και να συνεισφέρουν µε τη κίνησή τους αυτή στην οικονοµική ενίσχυση του Πολιτιστικού Συλλόγου ∆ολού, που τόσο πολύ το έχει ανάγκη για να εκπληρώνει σηµαντικές δραστηριότητες που ωφελούν το χωριό µας και εν γένει το κοινωνικό σύνολο. Με τιµή Γιώργος Σπανός Τηλέφωνα επικοινωνίας: 6977684077 και 2651301237 ∆ιεύθυνση: Φώτου Τζαβέλλα 23 - ΤΚ 45333, Ιωάννινα
IOYNIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Kοινωνικά ΒΑΠΤΙΣΕΙΣ – Την Κυριακή 25 Μαΐου του 2014 έγινε στην Αθήνα και στον Ι. Ναό Πέτρου και Παύλου στην Άνω Πεύκη η βάπτιση της δισεγγονής του Γιάννη και της Αλεξάνδρας Κουβαρά, κόρη του Χριστόφορου και της Μαρίνας και της χάρισαν το όνοµα Νεκταρία. Ανάδοχοι ήσαν οι Γεώργιος και Άκης Καµαλάκης. Ευχόµαστε ολόψυχα να τους ζήσει πάντα µε υγεία και χαρά. ΘANATOI - Στις 17 Ιουνίου 2014 απεβίωσε στην Αυλίδα Εύβοιας, όπου διέµενε, η Αθηνά ∆ρούµπουλα - Μήτσκαρη. Ας είναι αιωνία η µνήµη της ΜΝΗΜΌΣΥΝΑ – Στα Γιάννενα στις 6 Απριλίου 2014, έγινε το 40ήµερο µνηµόσυνο της Αρσινόης (Νούλας) Παππά (κόρη Αριστοτέλη Ζωΐδη) NEOI EΠIΣTHMONEΣ – Ο Θεοχάρης Τσιρώνης, του Γεωργίου Τσιρώνη και της Ευφροσύνης Τζήµου, Εγγονός του Γιώργου Τζήµου και της Κορνηλίας Μήτσκαρη, πήρε την ειδικότητα του νευρολόγου και εξειδικεύτηκε στη Βόννη της Γερµανίας πάνω στην επιληψία. Tου ευχόµαστε ολόψυχα καλή σταδιοδροµία.
ΡΙΞΑΝΕ ΛΑ∆Ι ΣΤΟ ΛΥΧΝΑΡΙ Σερβιτόρος Χαρίλαος Καραµαλής Ιωάννης Τσέβης Παντελής Νίτας Αθανάσιος Παπαϊωάννου Παναγιώτης Τσάµη Ειρήνη Καρακίτσιου Βασιλική Κοτρότσιου Κων/να
50 80 50 20 50 50 50 50
Για καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγνωστών µας παρακαλούµε τα εµβάσµατά σας µπορείτε να τα στέλνετε και µέσω των Τραπεζών στους εξής λογαριασµούς: Τράπεζα ΠΕΙΡΑΙΩΣ Αριθ. Λογ.: 5407-025725-400 IBAN: GR 1401724070005407025725400 (ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ∆OΛOY ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ) Εθνική Τράπεζα Αρ. Λογ.: 794/744999-22 IBAN: GR 9801107940000079474499922 (∆ικαιούχος: Μποντίνης Ιωάννης)
9
Οι νέες ποιητικές συλλογές των χωριανών µας Ελένης Καλαγκιά και Άγγελου Κούρου Η χωριανή µας Ελένη Καλαγκιά, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις “Οσελότος” την τέταρτη ποιητική συλλογή µε τίτλο “Σε χωρητικότητα ολίγων στροφών”. Μέχρι σήµερα έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές µε τίτλο: “Ερωτώ ....Η εντελέχεια του έρωτα”, “Ερωτώ ....Όνειρα άλικα” και “Του Φθινοπώρου η πικρή καντάδα” που σηµείωσαν επιτυχία. Συγχαρητήρια στη Λένα που πρόσφατα έγινε παµψηφεί και µέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών. Ένα δείγµα από τη νέα συλλογή “ΤΙ ΚΙ ΑΝ...”
Τι κι αν το σώµα µας ο χρόνος ακουµπάει Κι ο ήλιος γέρνει στον ορίζοντα µακριά ∆εν έχει πάψει η ψυχή µας ν’ αγαπάει Και να προσµένει µια καλύτερη ζαριά Τι κι αν µας φόβισαν χιλιάδες τρικυµίες Και µύρια σύννεφα στον κρύο ουρανό Ξανά η θάλασσα γεννά επιθυµίες Κι ελκύει το βλέµµα µας το χρώµα γαλανό Τι κι αν προδόθηκαν τα τόσα όνειρά µας
ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ u Στη µνήµη της Mαρίας Φωτοπούλου προσέφεραν: – O Πολιτιστικός Σύλλογος ∆ολού Πωγωνίου 100 . – H Mαίρη Zωίδου-Yφαντή 20 . u H Aδελφότητα Aµερικής 200 δολλάρια για την αρτοκλασία του Aγίου Xριστοφόρου. u H Mαίρη Zωίδου-Yφαντή εις µνήµην Aρσινόης Παππά 50 . u Iωάννης Kαραµαλής 20 . u Eιρήνη Tσάµη-Παππά 50 .
Κι οι ερινύες µας βάρυναν την πνοή Εµείς απλώνουµε και πάλι τα φτερά µας Σ’ αυτό το πέταγµα που λέγεται ζωή. Ευχόµαστε στη Λένα επιτυχίες και για την νέα της συλλογή. * * *
Μετά τις δύο επιτυχηµένες εκδόσεις των ποιητικών συλλογών “οι πόρτες” και “ο δρόµος για το καλοκαίρι”, ο χωριανός µας Άγγελος Κούρος κυκλοφόρησε την τρίτη ποιητική του συλλογή µε τίτλο “Κουβαλάµε πάνω µας υδροκυάνιο”, από τις εκδόσεις “Μελάνι”. Ευχόµαστε στον Άγγελο καλή επιτυχία στη νέα έκδοση.
Ωραίες ξεχασµένες ιστορίες: οι συγγνώµες Υπάρχουν άνθρωποι που πέρασα δίπλα τους και ήταν σαν κλήµατα γερτά τα φύλλα τους έγλειφαν το χώµα και ο ξερός µίσχος έστριβε απότοµα προς τα κάτω σαν φίδι που του τελείωσε το δηλητήριο ή ο πολύτιµος εγωισµός και το µόνο που ήθελαν ήταν ένα κοµµατάκι λευκός σπάγκος να τα πιάσεις τρυφερά να κάνεις ένα κόµπο και να τα δέσεις πάνω στο υποστύλωµα υπάρχουν άνθρωποι που πέρασα δίπλα τους και έφυγα. [...] Όσο µια ποίηση προβάλλει ανάγλυφα την περιπέτειά της, τόσο περισσότερο την επιβάλλει ως αληθινή. Αν αληθινός ποιητής είναι αυτός που «η παραµικρότερη υπόθεση γίνεται για αυτόν σωστή περιπέτεια»,
τότε ο Κούρος έιναι όντως αληθινός ποιητής, και µε αυτήν την αλήθεια που του επιζεί. Μιλώντας τέλος, µε όρους γεωγραφικούς, θα έλεγα πως ο Κούρος είναι µια νέα ποιητική ορογέννηση που δεν έχει ακόµα διαβρωθεί, εκτός ίσως από τα δικά της καθαρά νερά, που αλλού τη σµιλεύουν και αλλού την κατακρηµνίζουν για να καταδείξουν το κοφτερό ύψος της που είναι ταυτόχρονα και το κατακόρυφο ύφος της [...]
Άννα ∆ερέκα Ο Άγγελος Κούρος κατάγεται από το ∆ολό Πωγωνίου Ιωαννίνων. Μεγάλωσε και ζει στην Αθήνα. Έχει εκδόσει δύο ποιητικές συλλογές, Κόφτες, εκδόσεις Τυπωθήτω 2008 και ∆ρόµος για το καλοκαίρι, εκδόσεις Ηριδανός 2012.
«∆OΛIΩTIKA» Όργανο του Eκπολιτιστικού Συλλόγου ∆ολού Iωαννίνων
Aπολλωνίας 21 T.K. 4523 32 Tηλ. 26510 44558 E-mail:
[email protected] Yπεύθυνος έκδοσης: Μποντίνης Ιωάννης Πρόεδρος Συλλόγου ∆ολού Πωγωνίου
Υπεύθυνος σύνταξης: Μποντίνης Ιωάννης Απολλωνίας 21 - 45332 Ιωάννινα KΩ∆IKOΣ 4587 ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH Kώστας Mέξης Γεώργιος Μποντίνης Iωάννης Mποντίνης Xάρης Παπακώστα ∆ηµήτριος Πότσης Bασίλειος Xρήστου Eλευθέριος Φωτόπουλος Άρης Yφαντής Οι συνδροµές - συνεργασίες να αποστέλλονται στη ∆/νση: Mποντίνη Iωάννη Aπολλωνίας 21 T.K. 4523 32 Ιωάννινα Xειρόγραφα που δηµοσιεύονται ή όχι, δεν επιστρέφονται. Oι ενυπόγραφες συνεργασίες εκφράζουν τις απόψεις εκείνων που υπογράφουν.
IOYNIOΣ 2014
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Παύλος Μπέτζιος ίχα περίπου 20 χρόνια να το ∆ολό. Στην Ελλάδα ερχόµουν τακτικά, όµως στο ∆ολό όχι. Ίσως επειδή οι επισκέψεις µου στην Ελλάδα ήταν ολιγοήµερες, ίσως επειδή οι τηλεφωνικές µου επικοινωνίες µε τον αγαπηµένο µου φίλο Γιάννη Μποντίνη ήταν και είναι αρκετά συχνές, που δεν µε άφησαν να αισθανθώ το κενό αυτό. Και ξαφνικά µου έρχεται η επιτακτική ανάγκη να το επισκεφθώ. ∆εν χρειάζονταν να είναι καλοκαίρι και να είναι γεµάτο από κόσµο, όπως δεν χρειάζονταν να είχαµε κλαρίνα και βιολιά. Η επίσκεψη θα είχε έναν τελετουργικό χαρακτήρα, κάτι ας πούµε σαν µνηµόσυνο ή τρισάγιο. Θα ήταν κάτι που θα ικανοποιούσε µόνο τον εσωτερικό µου κόσµο και θα διόρθωνε µία ατασθαλία µου, µία µου µεγάλη παράλειψη. Έτσι λοιπόν στις 29 Μαρτίου, παρέα µε έναν επιστήθιο φίλο µου που µεγαλώσαµε µαζί στην Αµερική αλλά τώρα µένει από πολλά χρόνια µονίµως στην Ελλάδα και µε τον εξαιρετικό και αγαπητό σε όλους µας Γιάννη Μποντίνη, βρέθηκα στο ∆ολό ξανά. Έτσι απότοµα, έτσι µετά από πολλά χρόνια. Ο εσωτερικός µου κόσµος παραληρούσε. ∆εν ήξερα τι να πρωτοιδώ και τι να πρωτοακουµπήσω. Πρώτο το τσουµπάρι. Το εικόνισµα, µια λακιά ανάµεσα σε δυο πέτρες που ήταν το αγαπηµένο µου σηµείο που χωνόµουν όταν κάναµε τότε τις ατέλειωτες βραδινές µας βόλτες. Ο δρόµος στον λάκο για την Βοστίνα. ∆ρόµος που περπατιέται τώρα ελάχιστα, αν όχι και καθόλου. Ο Άγιος ∆ηµήτρης, η Αγία Τριάδα, ο Άι Γιάννης ύστερα το Τσαΐρι, η Μούρσα, τα σφεντάµια όλα τα σπίτια της Κατωχώρας. Τα µέρη αυτά ήταν, είναι και θα είναι εκεί για πάντα, περιµένοντάς µας, ενώ εµείς τα απαρνηθήκαµε. Τα απαρνηθήκαµε για ένα καλύτερο σήµερα ή ένα καλύτερο αύριο, µη γνωρίζοντας ότι κάποτε θα έρχονταν η ώρα που θα τα αναπολούσαµε όσο τίποτα άλλο. Ξαφνικά στο µεσοχώρι βλέπω να έρχονται από διαφορετικά σηµεία ο Λευτέρης ο Ζωίδης µαζί µε την Άννα και ο Μεγάλος Βασίλης Ντάκας. Αγκαλιαστήκαµε, φιληθήκαµε, εκλάψαµε. Πρέπει και εσείς εκεί, να τους απονέµετε πάντα τον φόρο τιµής που τους αξίζει. Είναι βλέπετε, ιδίως µετά το πέρασµα στην αιωνιότητα του Γιώργου Ντόντη, οι µοναδικοί Ακρίτες του ∆ολού που
Εεπισκεπτώ
ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ Α∆ΕΛΦΟΤΗΤΑ ∆ΟΛΙΩΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΗΣ Aπό τη Mαριάνθη ZέρβαPάπτη πήραµε και δηµοσιεύουµε την παρακάτω ανταπόκριση:
Στην εξώπορτα του πατρικού του σπιτιού
έχουν αποµείνει. Φιλήστε τους λοιπόν και εσείς και αγκαλιάστε τους. Η παρουσία τους στο ∆ολό τιµά όλους µας. Η επίσκεψή µου αυτή στο ∆ολό δεν κράτησε περισσότερο από µια ώρα. Θέλετε από συγκίνηση ή επειδή ο σκοπός της επετεύχθη. Αυτά τα συναισθήµατα του Νόστου, της µελαγχολίας, της ανάγκης να δούµε το ∆ολό, δεν είναι απόρροια µόνο της πολύχρονης απουσίας µας ούτε µόνο της απόστασης που µας χωρίζει. Είναι και το πέρασµα της ηλικίας και η αβεβαιότητα του εάν θα µπορέσουµε να ξανάρθουµε. ∆εν ξέρω πόσα χρόνια έχει βάλει στην άκρη ο Θεός για µένα, ξέρω όµως ότι ετούτη την φορά τα κατάφερε. Προτού τελειώσω θα ήθελα να αναφερθώ ότι πριν την επίσκεψή µου στο ∆ολό εκάθησα άλλες τρεις ηµέρες στα Γιάννενα. Τα εξαίρετα αδέλφια Γιάννης και Γιώργος Μποντίνης δεν µε άφησαν καθόλου µόνο µου και τους ευχαριστώ πάρα πολύ. Πρώτη βραδιά µε πήγαν στην συνεδρίαση του Πολιτιστικού Συλλόγου. Εκεί εγνώρισα όλα τα παιδιά και εντυπωσιάστηκα πάρα πάρα πολύ. Εύγε σε όλους τους. Την άλλη µέρα ο Γιάννης και ο Γιώργος µε επήγαν στα Ζαγοροχώρια όπου περάσαµε µια θαυµάσια ηµέρα παραδοσιακή, παρά το ξαφνικό πέσιµο χιονιού. ∆εν µπόρεσα να επισκεφτώ άλλους, λόγω µιας ξαφνικής µου αδιαθεσίας. Όµως η επίσκεψή µου τελείωσε αλλά όχι πριν δω την αγαπηµένη σε όλη µου την οικογένεια, αλλά περισσότερο στην µακαρίτισα την µάνα µου, την Φτύχω του Ντόντη (Μαργαρίτη). Την ευχαριστώ πάρα πολύ πού βρήκε τον χρόνο για να έρθει να µε δει. Είναι λεβέντισσα, όπως πάντα. Τελειώνοντας σας χαιρετώ όλους σας, Γιάννη και Γιώργο Μποντίνη. Ήερα ότι είσαστε καλά παιδιά και λεβέντες. Το διαπίστωσα όµως για µια ακόµη φορά. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ και θα σας είµαι πάντα υπόχρεος.
10
Εµείς, οι λίγοι ∆ολιώτες, στις 18 Μαΐου, είχαµε κάνει την καθιερωµένη αρτοκλασία στην εκκλησία Τιµίου Σταυρού στο Γουάτιστον, Νέας Υόρκης και µνηµόσυνο στη µνήµη των απανταχού της γης ∆ολιωτών. Εφέτος, η κα Βάσω ∆ιαµαντούκου προσεφέρθη να κάνει την Αρτοκλασία. Μετά την Θεία Λειτουργία, κατεβήκαµε στην Αίθουσα του
σχολείου και είχαµε ένα ελαφρύ γεύγµα, γλυκά και καφέ. Είµαστε περίπου 35 άτοµα συµπεριλαµβανοµένων και των µικρών παιδιών. Μεταξύ µας είχαµε και µερικούς φίλους που µας τιµούν κάθε χρόνο µε την παρουσία τους όπως έχουν γίνει και συνδροµητές του συλλόγου µας. Σας στέλνουµε µια αναµνηστική φωτογραφία στην οποία θα ονοµάσω τους παραβρισκόµενους. Καθιστοί, Μαρίκα-Λιώλη Μπέτζιου, Βασιλική ∆ιαµαντούκου, Ηλίας Μπέτζιος, Ιουλία Μπέτζιου, Όλγα Μάνου ∆ιαµαντούκου, κόρη της Βάσως και Νίκου ∆ιαµαντούκου. Πίσω τους, µια κυρία, συµπεθέρα της Γούλας Πανταζή και δίπλα της η Γούλα Πανταζή από το Τεργιάχη, Ελένη ∆ιαµαντούκου, κόρη του Παύλου και Σοφίας ∆ιαµαντούκου, Αγγελική Μπέτζιου, σύζυγος του Λευτέρη Μπέτζιου και Μαριάνθη Ζέρβα Ράπτη. Στην πίσω σειρά διακρίνονται, ο Χρήστος Μουστόπουλος, η Αικατερίνη Ράπτη, κόρη του Σωτήρη και Ελένης και εγγονή της Κατίνας Ράπτη, Πέγγυ Ράπτη Μπερκοτ, κόρη του Χριστόφορου και Μαριάνθης, Ελένη ∆Ιαµαντούκου Μπολάνου, κόρη των Μαργαρίτας ∆ιαµαντούκου και
Κίµωνος, Βασίλης Πανταζής, σύζυγος της Γούλας Πανταζή, Ελένη Ράπτη, σύζυγος του Σωτήρη και νύφη της Κατίνας Ράπτη, Νίκος Πανταζής, αδελφός του Βασίλη Πανταζή, Κατίνα Πανταζή σύζυγός του, Οδυσσέα Λιώλης µετά της συζύγου του Περσεφόνης της οποίας η µητέρα ήταν ∆ολιώτισσα, Ανθούλα Μουστοπούλου, σύζυγος του Χρήστου Μουστόπουλου και επίσης είχαν παραβρεθεί η Χριστίνα Μάνου µε το σύζυγό της και τα τρία µικρά παιδιά τους, εγγονή της Βάσως και Νίκου ∆ιαµαντούκου. Συµφάγαµε, µιλήσαµε
για το χωριό, το πανηγύρι, ήθη και έθιµα του χωριού µας ∆ολού και νοερά ζήσαµε λίγες στιγµές κοντά σας. Ευχόµαστε σε εσάς κι εµάς του χρόνου να είµαστε όλοι καλά για να ξανασυναντηθούµε. Με αγάπη και εκτίµηση σε όλους. Μαριάνθη Ράπτη (Ανθούλα) κόρη του Γιάννη και Αριστούλας Ζέρβα Επίσης από την Αδελφότητα λάβαµε το παρακάτω χρηµατικό ποσό για την αποπεράτωση των εργασιών των κοινοτικών αποχωρητηρίων. Για το σκοπό αυτό προσέφεραν οι: Μπέτζιος Ηλίας 160 $ Μπελόκα Αθηνά 100 $ Μονιτόπουλος Χρήστος 50 $ Ράπτη Πέγκυ 75 $ Λώλη-Μπέτζιου Μαρίκα 50 $ Ράπτη Μαριάνθη 50 $ ∆ιαµαντούκου Βασιλική 50 $ 535 $ Σύνολο Και για να συµπληρωθεί το ποσό των 600 δολαρίων συµπλήρωσε η Αδελφότητα τα υπόλοιπα 65 δολάρια.
