UNIVERSIDAD DE SONORA DIVISIÓN DE CIENCIAS BIOLÓGICAS Y DE LA SALUD SALUD PROGRAMA DE MAESTRÍA EN CIENCIAS DE LA SALUD
Asociación entre percepción de sobrecarga, ambiente familiar y el papel del enfrentamiento en el bienestar de cuidadores familiares de adultos mayores.
TESIS Que para obtener el grado de
Maestro en Ciencias de la Salud
Presenta Abraham Ocejo García
Hermosillo, Sonora, Noviembre de !"#
ÍNDICE
2
ÍNDICE
2
01. PORTADA....................................................................................................................i 02. FORMA DE APROBACIÓN DEL JURADO CALIFICADOR.................................ii 03. ÍNDICE.......................................................................................................................iii 04. LISTA DE TABLAS........................................................................................ TABLAS....................................................................................................iv ............iv 0. LISTA DE FIGURAS...................................................................................................v 0!. OBJETIVOS...............................................................................................................vi 0". RESUMEN.................................................................................................................vii 0#. INTRODUCCIÓN.......................................................................................................1 10. MATERIALES Y M$TODOS...................................................................................1% 11. RESULTADOS RESULTADOS Y DISCUSIÓN................................................................................. DISCUSIÓN........................................................................ .........2" 2" 12. CONCLUSIONES.....................................................................................................4 13. REFERENCIAS........................................................................................................." 14. AP$NDICES..............................................................................................................!
3
LISTA DE TABLAS
Tabla I. Di&'(i)*+i,- / )+i,- ( +-i+i,- 'i / i5i'+i,- /- +'ivi. M67i+8 2010......................................................................................................................3
Tabla II. S-(9 I-i+(/& /5:(;&'i+& &+i/5:(;
Tabla Tabla IV. IV. E-(5//& @*/ /+/- & *'& 5(/& / 5*/&'( / 3"#8 +&i'* / CIE=10..................................................................................2#
Tabla Tabla IV. IV. E-(5//& @*/ /+/- & *'& 5(/& / 5*/&'( / 3"#8 +&i'* / CIE=10 +-'i-*+i,-.........................................................2%
Tabla V. R/&*5/- / *-'*+i-/& / & v(i)/& +*-'i''iv& /- 5*/&'( / 3"# +*i(/&.........................................................................................................................33
Tabla VI. R/&*'& / +i-/i /- & v(i)/& / 5/..................................3" R/&*5/ 5/-- / +( +(+' +'/(> /(>&' &'i+ i+& & &+i &+i /5 /5:( :(;
Tabla VIII. R/&*5/- / *-'*+i-/& / & v(i)/& +*-'i''iv& /- 5*/&'( / 3!2 +*i(/&..................................................................................................................3#
Tabla IX. C((/+i-/& / P/(&- ( v(i)/& +-'i-*&.........................................40 P(*/) )&& t de Student ( ( v(i)/& +'/:,(i+& +- (/&/+' )i/-/&'( Tabla X. P(*/ &*)/'iv...........................................................................................................................40
Tabla XI. R/&*5/- / & (/&*'& / (/:(/&i,- /(;(@*i+ &/+*/-+i / 5/ / )i/-/&'( &*)/'iv.................................................................................................. &*)/'iv.............................................. ............................................................ ..........42 ..42
Tabla XII. R/&*'& / T/&' S)/ &)(/ 5/i+i,-....................................................44
LISTA DE FIGURAS
Figura 1. Di&'(i)*+i,- (+/-'* / )+i,- ( :(-/& :(*& / /. M67i+8 1%"0=200...........................................................................................................................3
Figura 2. Í-i+/ / E-v//+i5i/-'. M67i+8 1%"0=200.................................................2 Figura 3. T& '' / 5*/('/ ( + 100 000 ?)i'-'/& /)i /-(5//& - '(-&5i&i)/&8 /&'-(i ( & /- ?5)(/&8 200#..................................................."
Figura 4. T& '' / 5*/('/ ( + 100 000 ?)i'-'/& /)i /-(5//& - '(-&5i&i)/&8 /&'-(i ( & /- 5*/(/&8 200#...................................................."
Figura 5. Di&'(i)*+i,- / &/7 / +*i( /- (+/-'/ 5*/&'( / 3"# +*i(/&. 30 Figura . Di&'(i)*+i,- / &i / +*i( viv/ - +- / *' 5( /- (+/-'/ / 5*/&'( / 3"# +*i(/&...........................................................................................30
Figura !. Di&'(i)*+i,- / (/-'/&+ / +*i( /- (/+i,- +- / *' 5( / (+/-'/ / 5*/&'( / 3"# +*i(/&.....................................................................31
Figura ". Di&'(i)*+i,- / <(/+*/-+i& / & *-'*+i-/& / )i/-/&'( &*)/'iv /- 5*/&'( / 3"# +*i(/& <5ii(/& / *' 5(...................................................33
Figura #. Di&'(i)*+i,- / <(/+*/-+i& / & *-'*+i-/& / +-<i+'& <5ii(/& /- 5*/&'( / 3"# +*i(/& <5ii(/& / *' 5(...................................................34
Figura 1$. Di&'(i)*+i,- / <(/+*/-+i& / & *-'*+i-/& / &)(/+(: /- 5*/&'( / 3"# +*i(/& <5ii(/& / *' 5(.................................................................34
Figura 11. Di&'(i)*+i,- / <(/+*/-+i& / & *-'*+i-/& / /-<(/-'5i/-' /- 5*/&'( / 3"# +*i(/& <5ii(/& / *' 5(...................................................3
%B&ETIV%S
%b'()i*+ G(,(ral.
A-i( (/+i,- / /(+/+i,- / &)(/+(:8 5)i/-'/ <5ii( /-<(/-'5i/-' &)(/ / )i/-/&'( &*)/'iv /- *- 5*/&'( / +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/& //-i/-'/& <*-+i-/& / /(5&i8 S-(.
%b'()i*+- E-(/0i/+-
D/&+(i)i( / -iv/ / )i/-/&'( &*)/'iv /- 5*/&'( / +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/&. D/&+(i)i( / -iv/ / &)(/+(: /(+i)i /- 5*/&'( / +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/&. D/&+(i)i( & +(+'/(>&'i+& / 5)i/-'/ <5ii( /- 5*/&'( / +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/&. D/&+(i)i( & +(+'/(>&'i+& / & /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-' & ()/5& /- 5*/&'( / +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/&. A-i( &i & /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-' & ()/5& <*-:/- +5 v(i)/ 5/i( /-'(/ &)(/+(: 5)i/-'/ <5ii( &)(/ / )i/-/&'( &*)/'iv
RESUEN
A,)(/((,)(- E- M67i+ )+i,- / *'& 5(/& 'i/-/ +(/+i5i/-' /)i *5/-' / /&/(- / vi8 / 6-<&i& /- (5+i,- / &*8 / *'=+*i8 i&5i-*+i,- / -'i. L <5ii +5/' & +*i& & &/(vi+i& @*/ ((+i- (/ )i+ / &*8 '5)i6- @*/ 5;& +-'(i)*/ 5-'/-/( +i / vi8 &/:*(i / )i/-/&'( &i+,:i+ <>&i+ / & -+i-& F,(/8 F,(/=Viv/(/ R(>:*/8 2003. &u-)ii/a/i, E- -*/&'( >& - &/ ? /&'*i <- 6&' )+i,-8 / @*> @*/ &*(:/ -/+/&i / &* /&'*i & i(/-+i& / +-'/7' +- >&/& /*(/& E&'& U-i& / A56(i+.
%b'()i*+ D/&+(i)i( /(+/+i,- / S)(/+(: 5)i/-'/ <5ii( &)(/ / )i/-/&'( &*)/'iv /- +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/& //-i/-'/& <*-+i-/&.
()++l+g0a E&'*i '(-&v/(&8 +- 5*/&'(/ ( +-v/-i/-+i. M*/&'( / 240 +*i(/&. L& instrumentos9 HÍ-i+/ / D//-/-+i F*-+i-8 HE&+ / Bi/-/&'( S*)/'iv8 HE&+ / A5)i/-'/ F5ii(8 HE&+ / Ev*+i,- / S)(/+(: HFi+? / D'& S+i=D/5:(;&'i+5/-'/ &i:-i
INTR%DUCCI6N
A -iv/ 5*-i / -5/( / *'& 5(/& v /- +(/+i5i/-' /)i i-+(/5/-' /- /&/(- / vi. $&'/ (/' &+i /& (*+' / *- '(-&i+i,/5:(;& H )+i,- / *'& 5(/& 'i/-/ +(/+i5i/-' +5 +-&/+*/-+i / *5/-' / /&/(- / vi8 / 6-<&i& /- (5+i,- / &*8 / *'=+*i8 i&5i-*+i,- / -'i D*/& +.8 200!8 . 32. E- & 'i5& 2 &8 / >-i+/ / /-v//+i5i/-' &/ ? i-+(/5/-' / 12.2 20.% D*(;- +.8 20048 ((+i,- / *'& 5(/& &(; / 4.# /- 2000 24.! /- 200. C5 +-&/+*/-+i / 5/i / )+i,- *5/-'(; / 2!." & /- 2000 4.1 & /- 200. L /&/(- / vi /& (,7i5& & &(; / " & /- 2000 #4 /- 200 T*i(-8 1%%%. T5)i6- ? i-+(/5/-' (/v/-+i / i-+i/-+i / /-(5//& +(,-i+& / '/(+/( / P('i8 200! D5>-:*/=G*// +.8 200#8 & +*/& *//- /:( +5(5/'/( &* ++i ( (/i( +'ivi/& +'ii-& / *'=+*i8 i-i+i;-&/ &> *- (+/& :(* / //-/-+i <*-+i- D5>-:*/=G*// +.8 200#.
1
E- -*/&'( >& &/ ? i-+(/5/-' / (+/-'/ / *'& 5(/&8 +- /&' / -5/( / /(&-& @*/ &*5/- / ( / +*i(/&8 &i- /5)(: 6&'& 'i5& - ?- &i +-&i/(& ( 5*+?& i-v/&'i:(/& +5 *- '/5 i5('-'/ ( i-v/&'i:+i,- D5>-:*/=G*//8 200#. L& (/&-&)ii/& @*/ &*(:/- ( +& *'& 5(/& /- +*-' +*i &i&'/-+i 'i/-/ (/+/( /- & <5ii(/& R)/(' J(('8 200# D5>-:*/=G*// +.8 200#8 &)(/ ' /- +-'/7'& 'i-5/(i+-&8 /- -/ & &i&'/5& )i+& &- ?&' ?( i-&*-:*/=G*//8 200 D5>-:*/=G*// +.8 200#. S*(:/ &> / ()/5 / //-/-+i <*-+i- / & *'& 5(/&8 (/&*' / ' i-+i/-+i / /-(5//& +(,-i+=/:/-/('iv&. D/ ?/+?8 & (/&*'& / E-+*/&' N+i- &)(/ S* E-v//+i5i/-' /- M67i+ / 2003 ENASEM 5*/&'( @*/ 24 / & *'& 5(/& &- //-i/-'/& /- +'ivi/& / vi +'ii- 23 /- +'ivi/& i-&'(*5/-'/& B((-'/& +.8 200" D5>-:*/=G*// +.8 200#. L )+i,- '' /- M67i+8 (/(i ( / I-&'i'*' N+i- / E&'>&'i+ G/:(<> INEGI8 ( / 2000 <*/ / %" 4#3 412 / & +*/& ! %4# 4" &5(/& / !0 &8 +((/&-i/-'/ *- " / )+i,- ''. P( / 200 )+i,- '' <*/ / 103 2!3 3## / & +*/& # 33# #3 &- 5(/& / !0 & @*/ +((/&-/ # / )+i,- ( /&'/ . E- / 2010 )+i,*5/-' 112 33! 3# / & +*/& 10 0 3"% <*/(- 5(/& / !0 &8 /@*iv/-'/ % / )+i,- ''. L& '& -'/(i(/& -& 5*/&'(- @*/ )+i,- / *'& 5(/& /&'; +(/+i/- +-&'-'/5/-'/ /- (/+i,- )+i,- '' +(/+/ / <(5 5;& (;i INEGI8 2011. L 4!.28 / :(* /'(i / 1 !4 & 0.1 / :(* / ! 5;& +((/&-i, & 3."8 /- 6+& &'/(i(/& / :(* / 0 14 & <*/ (/*+i/- &* '5 ?&' +-( 2%.3 /- / 20108 +* +((/&-/ *- i&5i-*+i,- / 1!.%8 ( '( / :(* / 1 !4 & &, / 0.1 !4. /- / 20108 *5/-'- /- 14.4 &* i&'(i)*+i,- /- )+i,2
Figura 1. Di&'(i)*+i,- (+/-'* / )+i,- ( :(-/& :(*& / /. M67i+8 1%"0=200 F*/-'/9 INEGI. I C/-& G/-/( / P)+i,-8 1%"08 T)*& );&i+&. P)+i,M/i. E)(+i,- +- )&/ /- /&'i5+i-/& / C-&/ N+i- / P)+i,-. P)+i,- M/i8 1%#0=2000. D+*5/-' //+'(,-i+. INEGI 2011. C/-& / P)+i,- Vivi/-8 2010. T)*& );&i+& / +*/&'i-(i );&i+. P)+i,M/i.
3
5/7i+-8 /- / +& / ! 5;& *5/-', ?&' !.28 +*; i-i+ *- i-+(/5/-' / 2.. P(/++i-/& ( /&'& :(*& 5*/&'(- @*/ ('i( / 2020 / :(* / 1 !4 & +-(; &* ((+i,- 5;7i5 /- !". &'/(i(5/-'/ i( i&5i-*/- / :(* / 0 14 & +-'i-*(; /&+/-i/-8 +- /- 200 *- 1".48 5i/-'(& @*/ / :(* / ! 5;& i-+(/5/-'(; &* ((+i,- *'i-5/-'/ ?&' +*( / 22.! / )+i,- ( / 200 58 2011. E& i5('-'/ ?)( &)(/ / >-i+/ / /-v//+i5i/-'8 6&'/ /& /-i+/ / /-v//+i5i/-' /- M67i+ /1%"0 200 /- +* &/ )&/(v @*/ /- / 1%"0 / >-i+/ / /-v//+i5i/-' +((/&-> #.08 <*/ *5/-'- *'i-5/-'/ ?&' /:( /2010 21.48 &i- /5)(: &/ /&/( @*/ ( / 200 &/ i-+(/5/-'/ ' :( @*/ +-(; 12%.4 58 2011. E&' )+i,- / *'& 5(/& /& v*-/()/ /'6(5i-& / &*8 /&/+i5/-'/ +*- &/ :/-/( //-/-+i /)i /-(5//& +(,-i+& i&++i/& 5'(i+/& 5/-'/&8 -/+/&i'- (/v/-+i,-8 '/-+i,56i+8 5/i+5/-'& +*i& /(&-/& / ( vi. E&'& -/+/&i/& &*(:i& ('i( / &* v*-/()ii :/-/(- +(:& /+-,5i+& /5+i-/& '-' ( / *' 5( +5 ( &* <5ii /-'(-. E- ') I &/ )&/(v i&'(i)*+i,- / )+i,- ( :(* /'(i 'i / i&++ii5i'+i,-. A -iv/ -+i- ? 4.1 / )+i,- +- :*- i&++i8 &i- /5)(: /&'('i
1
Figura 2. Í-i+/ / E-v//+i5i/-'. M67i+8 1%"0=200 F*/-'/9 INEGI. I C/-& G/-/( / P)+i,-8 1%"08 T)*& );&i+&. P)+i,M/i. E)(+i,- +- )&/ /- /&'i5+i-/& / C-&/ N+i- / P)+i,-. P)+i,- M/i8 1%#0=2000. D+*5/-' //+'(,-i+. INEGI 2011. C/-& / P)+i,- Vivi/-8 2010. T)*& );&i+& / +*/&'i-(i );&i+. P)+i,M/i.
2
Tabla I. Di&'(i)*+i,- / )+i,- ( +-i+i,- 'i / i5i'+i,- /- +'ivi. M67i+8 2010
F*/-'/9 INEGI. C/-& / P)+i,- Vivi/- 2010. T)*& );&i+& / +*/&'i-(i );&i+. L &*5 / & i&'i-'& 'i& / i5i'+i,- /- +'ivi *// &/( 5( '' ( @*/ )+i,- @*/ 'i/-/ 5;& / *- i5i'+i,-. V/( i-+*/ & /(&-& @*/ *- +- -'/& 'i/-/- i5i'+i-/&. O>( i-+*/ & /(&-& @*/ - +- (' *i'iv 'i/-/- i
3
E& i5('-'/ ( /&'/ /&'*i / 'i/-/- *- / / /-'(/ 4 % & R)/&8 2001. P('i/- / /&'& +(+'/(>&'i+& / & +*i(/& (i-+i/& 5 // 20118 (-/ / >-i+/ / i&-i)ii / & +*i(& IDC /-i+/ /:- 5;& / 222 /- 200. E- S-(8 6&' &i'*+i,- - /& 5* i(/-'/8 ') II 5*/&'( & i-i+(/& /5:(; *- >-i+/ / /-v//+i5i/-' / 21.48 &i+i-;-&/ "." ( ((i) / 5/i -+i,-8 @*/ &/ /-+-'() /- 13." 6&' ((+i,- / *'& 5(/& ( + 100 5/-(/& / 1 & v i-+(/5/-'- +- 8 (/i++i,- ( / 2030 /- S-( /& / #4.%8 5i/-'(& @*/ -+i-5/-'/ &/ /&/( *- >-i+/ / ".#. E- +*-' /&/(- / vi /- / >& &/ (/:i&'() *- / / "4.# /200!8 &i/- ( / ?5)(/ "2.4 "".2 ( 5*/(8 /- /&'/ S-( '*v *- /&/(- / vi / " &8 &*/(- 5/i -+i- +- "2.4 /- ?5)(/& "". /- 5*/(/& /- / 20118 /&/(- / vi *5/-' /- 0.# & &- / "4.# 4
Tabla II. S-(9 I-i+(/& /5:(;
1
P)+i,- 5/-( / 1 & ivii ( )+i,- / 1 % & ( +i/- P)+i,- !0 & 5;& ivii ( )+i,- / 1 % & ( +i/- 3 S*5 / )+i,- 5/-( / 1 & / !0 & 5;& ivii ( )+i,/ 1 % & ( +i/- 4 P)+i,- / !0 & 5;& ivii ( )+i,- 5/-( / 1 & ( +i/- F*/-'/9 CONAPO8 200 2
".!8 S-( ( '( *5/-' 0.! & &- / " ".!8 &i/- *- /&/(- / vi /- ?5)(/& / "3.2 /- 5*/(/& / "#.18 6&' 'i5 /&'- ( ((i) / 5/i -+i- ( 0.2 &. E&' -& 5*/&'( *- *5/-' :(* /- /&/(- / vi8 @*/ &*-/ *- *5/-' (,7i5 /- )+i,- / *'& 5(/&8 '-' -iv/ -+i- +5 -iv/ /&'' INEGI8 2011. E&'/ 'i / )+i,- &/ v/ +' /- 5( ((+i,- ( /-(5//& - '(-&5i&i)/& '/& +5 /-(5//& / +(,-8 /v/-' +/(/)( v&+*(8 +;-+/(8 &58 i)/'/&8 /-(5/ +(,-i+ / & (i-/&8 &'/(&i&8 /-(5/ / A?/i5/(8 +'('&8 /'+. E- M67i+ *- / & >&/& +- 5( -5/( / 5*/('/& /- / +-'i-/-'/ A5/(i+-8 &)(/& & ( G*- B/i+/. Si- /5)(: 5(> / /&'& /-(5//& - &- / '6(5i- (;i8 &i- @*/ /v- *- ?i&'(i -'*( / (: *(+i,-8 i-vi- &> & /(&-& @*/ & /+/-8 5i&5& @*/ /- &* 5(> &- /(&-& / '/(+/( /8 @*/ i.
!
Figura 3. T& '' / 5*/('/ ( + 100 000 ?)i'-'/& /)i /-(5//& - '(-&5i&i)/&8 /&'-(i ( & /- ?5)(/&8 200# F*/-'/9 O8 2011
Figura 4. T& '' / 5*/('/ ( + 100 000 ?)i'-'/& /)i /-(5//& - '(-&5i&i)/&8 /&'-(i ( & /- 5*/(/&8 200# F*/-'/9 O8 2011
"
ANTECEDENTES
L '/-+i,- +*i *- *' 5( //-i/-'/ <*-+i-8 &*-/ *- &)(/+(: /+-,5i+8 <>&i+ /5+i- ( / +*i( / *' 5(8 5i&5 @*/ +' -/:'iv5/-'/ /- &* &* )i/-/&'( D5>-:*/=G*// +.8 200#. E& +5- @*/ & (&i-/& i(i- &* '/-+i,- (/+*(&& 5-/ / /-(5//& / +i/-'/ 5(8 - '5- /- +*/-' / +-'/7' <5ii( -/ &/ :/-/(5'i/& +5)i&8 :*-& -+iv& ( &* / @*i/-/& &/ /&/5/- +5 +*i(/& D*/& +.8 200! B((,- Av(8 200%. D/&<('*-5/-'/8 /- -*/&'( >& ? + i-v/&'i:+i,- &)(/ +*i(/& <5ii(/&8 - +*- / '/5 /& (/+*((/-'/ /- i'/('*( i-'/(-+i-8 i5('-+i / )i/-/&'( / +*i( ( / )i/-/&'( / @*i/- (/+i)/ & +*i&. A&>8 5(> / & /&'*i& i-'/(-+i-/& ?- /&' )&& /- / (i:5 / /&'(6& )i/-/&'(8 &/;-&/ +5 i-'/(5/i(& & /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-' & (/+*(&& / &+i +- & @*/ +*/-'/ /(&- D5>-:*/=G*//8 200#. Di+? -'/5i/-' &*:i/(/ @*/ /'/(5i-& /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-' (/+*(&& / &+i /vi'(;- i&5i-*i(;- / /&'(6& /(+i)i ( / +*i(8 <v(/+i/- &> &* )i/-/&'(. E )i/-/&'( /& *- (+/& i-'/:( @*/ i-v*+( / ;5)i' &+i8 <>&i+ 5/-' / i-ivi* (: / &* vi8 /&'/ (+/& //-/ /- ('/ / /(&- '(& +-i+i-/& ('*-i/& @*/ &/ /-+*/-'(/ /- / 5/i &+i+*'*( @*/ <+ii' i
+(l+ ( E-)r7-
U- 5-/( / 5-/( & /+'& v/(&& &* i&5i-*i( & /v/-'& /&'(/&-'/& /& '(v6& / *& /+'iv / & /&'('/:i& / <(-'5i/-'8 &> +5 #
+-'( +- (/+*(&& /7'/(-& +5 i-/( / &+i T(8 200". E&'& /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-' / &+i &- 5/i(/& / /+' @*/ 'i/-/ / /&'(6& &)(/ / )i/-/&'( / +*i( +-&i/(- /- / /&'(6& <*/-'/& (i5(i& & +*/& &- (/+i-& +- / +*i / *' 5( &/+*-(i& +5 & ()/5& <5ii(/& D5>-:*/=G*//8 200#. L i'/('*( &*:i/(/ @*/ /(&/+'iv '(-&++i- +5 5/ ( / /&'*i / /&'(6& /& *- / & 5;& 'i/& / i5('-'/& G;- P/(- 2001 P('/ L-: 2001 S5/((+8 /& /+i(8 @*/ /- *- (i5/( ('/ /& *- +-&/+*/-+i *// &( &/( *- -'/+//-'/ /- *- &/:*- ('/8 &* +*& *// &/( '-' / i-ivi* +5 / 5)i/-'/. E <(-'5i/-' &- H@*/& /&<*/(& +:-i'iv& +-*+'*/& +-&'-'/5/-'/ +5)i-'/& @*/ &/ /&((- ( 5-/( & /5-& /&/+>
i5i' *- +-'/7' /'/(5i-8 /- / @*/ &*& ('i+*(i/& &- /v*& ( *i-ivi* +- +(+'/(>&'i+& -i+&. E- /&'/ 5/ / (+/& /& *- ('/ +(*+i /- / /&'*i8 (/ */& / <(-'5i/-' /& *- (+/& +5)i-'/ /- / @*/ / i-ivi*8 /- /'/(5i-& 55/-'&8 /)/ +-'( (i-+i5/-'/ +- /&'('/:i&8 i:5& /-&iv&8 /- '(& +- @*6& @*/ &i(v- ( (/&v/( / ()/58 ' / 5/i @*/ v +5)i- &* (/+i,- +- / /-'(-. A&> 5i&5 / &+i *// +-&i/((&/ '5)i6- +5 *- (+/& @*/ v(> 5/i @*/ +5)i (/+i,- /-'(/ / i-ivi* / /-'(-. P/(i- 1%#%8 &i:*i/- & /&'*i& / L(*& FQ5-8 ?+/ (/(/-+i /-<(/-'5i/-' +5 & ++i-/& @*/ '5 & /(&-& ( &* +*/-' +5 *- i-'/-' ( /vi( 5i-i5i( / i5+' / & ()/5& / vi8 &> 5i&5 & +-&i/( +5 5/i(/& /- / (+/& / /&'(6&. E& i5('-'/ +i( & /&'(/&(/& /- &* +-'/7' &+i9 &i+i,/&'(*+'*(8 /&''*&8 (/&. i(/-'/& 'i& / /&'(/&(/& /-'(/ & @*/ &/ i-+*/:(-/& /v/-'& / vi8 /-(5//& +(,-i+&8 i +5 '(*5&. L& /+'& / /&'& //-/- & (/+*(&& '-' /(&-/& +5 &+i/& & +*/& 'i/-/- ++/& & /(&-& P/(i-8 1%%% ?/'-8 2010 M+L/8 2012. D/-'( / 5/ / P/(i-8 i+ (/&/-'/ /&'*i8 &)(/+(: +-&i/( & &/-'i5i/-'& &*)/'iv& / i-ivi* +5 /&'(/&(/& (i5(i& /(iv& / +'ivi / +*i8 '/-i/- i-<*/-+i i(/+' &)(/ / /&'(6& / i-ivi*. E 5)i/-'/ <5ii( ( &* ('/ &/ i-+*/ +5 ('/ / /&'(/&(/& &/+*-(i& @*/ &/ /&((- / & i-'/(++i-/& / +*i( / *' 5(8 / +* /& +' 10
+' &> 5i&5 &)(/+(: /- / +*i( /5;& / i-<*i( '5)i6- &)(/ / /&'(6&8 @*/ /& *- +*i( <5ii( - &i5/5/-'/ *- +*i(8 /& i5('-'/ +-&i/(( 5)i/-'/ <5ii( +5 +-'/7' +-&'-'/ /- i-'/(++i,- / +*i. C5 (/&*' / /&'& i-'/(++i-/&8 v/5& @*/ /- (/i8 / /&'(6& /& * (+/& +-&'-'/5/-'/ +5)i-'/8 /(iv / & /v*+i-/& +:-i'iv& (/i& & &i'*+i-/& i-'/(+'*-'/& / &)(/+(: / 5)i/-'/ <5ii(8 5/i& &* v/ ( & /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-'8 /&' i-<*/ &)(/ / )i/-/&'( / +*i(.
E-)r7-
E /&'(6& / +*i( &/ /-'i/-/ +5 & +-&/+*/-+i& / +-i+i-/& @*/ i-+*/- & +(+'/(>&'i+& &+i/+-,5i+&8 (/+*(&& / & +*i(/&8 &> +5 /&'(/&(/& (i5(i& &/+*-(i& & @*/ /&'6- /7*/&'& D/v> R*i8 2002. E /&'(6& /& / &*5 i5('-+i @*/ /5;& / :/-/(( '/-&i,- &i+,:i+8 '5)i6 (*+/ +5)i& /- / &i&'/5 &i5;'i+=(/- / // ?i';5=?i,-:*/=G*//8 200#. L& :/-'/& /&'(/&-'/& *//- &/( / & 'i&9 & /&'(/&(/& (i5(i& @*/ &@*/& (/+i-& i(/+'5/-'/ +'ivi / &/( +*i(8 & +*/& i-+*//&'(/&(/& )/'iv& +-i+i-/& / *' 5( '(/& @*/ / +-/v &*)/'iv& (i:i-& ( '/-+i,- @*/ &/ (/&' 5( /& i5('-'/ 6&' i(/-+i+i,- @*/ v(i+i,- &*)/'iv @*/ (/i / +*i( /& 5/( (/i+'( @*/ '(/ /- &i M-'(i8 Y-:*&8 D>=V/i:8 1%%% +i' /- C(/& L,/8 200". 11
L& /&'(/&(/& &/+*-(i& &/ (*+/- /- ;(/& i&'i-'& +*i / 5(8 &i- /5)(: 6&'/ /& :/-/( i-+(/5/-' ( / ?/+? / &/( +*i( & /&'(/&(/& (i5(i& @*/ / +-/v. E- &* 5(> 'i/-/- @*/ v/( +- / /&/5/ / i&'i-'& (/& ( ('/ / +*i( &*//- (/</(&/ +5 +-<i+'& <5ii(/& / (/8 ()/5& )(/&8 /+-,5i+&8 i&5i/-' &+i8 i&5i-*+i,- / +i8 /'+. E- '(& +&& &/ '(' / /&'(/&(/& i-'(&>@*i+&8 @*/ &/ (/+i-- +- / +*i /v- 6(i / *'/&'i5 &/-'i5i/-'& / <' / +-'( +5/'/-+i &)(/ &i'*+i,- C(/& L,/8 200". L (i+i,- / *- /&'(/&( /&/+>
S+br(/arga
E '6(5i- +(: &/ +5/-, *&( (i-+ii& / & !0 G( Si-&)*(8 1%!3 +i' /- M-'(i +.8 1%%# /- *- '() (/i ( +-+/( +,5 +') <5ii vi 56&'i+ +-viv/-+i +- +i/-'/& / &i@*i;'(i+& &'/(i(/& i-v/&'i:+i-/& /- '(- <5ii +i/-'/& &i@*i;'(i+& i-+i>- /- -/+/&i / '6(5i- +(: /&/ *- /(&/+'iv 5;& 5i8 &i- /5)(: /+()i
<+'( '(&+/-/-' / &/-'i5i/-' / +(: /- *'ii+i,- / &/(vi+i& / &* /- +i / vi / & +*i(/& Di*'+i,- P(vi&i- / M:8 200 B((,- Av(8 200%. E&' 5)i:/ /- / '6(5i- &*:i/(/ / (i:/- / i&'i-:*i( /-'(/ +(: )/'iv8 /
El Cuia+r 8 (l A9bi(,)( Fa9iliar
P/(i- 1%#%8 5/-+i- @*/ / /&'(6& +5i/- +- *- /7/(i/-+i8 *' 5( +- //-/-+i <*-+i- /- /&'/ +&8 +5 *- /7i:/-+i @*/ / +*i( +-<(-' &* /(+/+i,- / /7i:/-+i +5 /&:&'-'/. A&> '5)i6-8 *- 'i / /&'(/&( &*(:i ('i( / & <*-+i-/& / +*i &- & +-<i+'&. E& i5('-'/ +(( @*/ / ( / +*i( - /& /7+*/-'/8 /5;& / &/( +*i( &/ /& /&&8 (/5(/8 /'+8 @*/ +-/v *- +*5*+i,- / (/&-&)ii/&8 +* /- :*-& +&& /& i<>+i / +5'i)ii(8 &i- /5)(: /+&i-/& ? &'i&<++i,- /(iv / /&& '(& (/&8 @*/ *// &/( *- <+'( 5('i:*( / /&'(6& &+i +*i C(/& L,/8 200". E- 2008 Mi- +. (/ +5 '5)i6- /& / 'i / * @*/ (/&i+ / & -+i-& F,(/ +.8 2003. N )&'-'/8 /i++i,- @*/ /- +&i-/& &/ '(- /7+*&iv ?+i / +i/-'/ ?+/ @*/ 5/i- (: / +*i( &/ +-vi/(' /- *- H+i/-'/ +*' F,(/8 2000 @*/ -/+/&i'(; / '/-+i,- / @*i/-/& viv/- /- &* /-'(- (&i-/& ( @*/ */ <(-'( ' 13
()/5;'i+. E&'*i& i-i+- @*/ / &/( +*i( <5ii( '(/ +-&i: &)(/+(:8 +(: /5+i-8 /&'(6& /(/&i,-8 <'i:8 6(i / /'i'8 i-&5-i8 '(&'(-& / +i+ +i(+i- i&5i/-' &+i8 /-'(/ '(& S;-+?/8 2001 M-'(8 1%%% A('& +.8 2002 Gi( F(-+8 200!. C(/& L,/ /- 200" (/ +5 &*& )/-/ +5 '5)i6- @*/ *- -iv/ ' /&')/ / &+i i&5i-*/ ())ii / /+/( ()/5& / &* (: / +*i T((/&8 200#. E 5)i/-'/ <5ii( /& (*+' / i-'/(++i,- / & 5i/5)(& / <5ii. E&'*i& ?- +-&i/( :*-& //5/-'& <*-+i-/& / <5ii /5&'((- @*/ /7i&'/ (/+i,- /-'(/ / 5)i/-'/ +-*+' / & 5i/5)(& M&8 1%"4. E 5)i/-'/ <5ii( &/ /
14
A*-@*/ - ' /& +(: ( & +*i(/&8 @*/ +5 i+/ C(/& L,/ 200" H/7i&'/- *- &/(i/ / v(i)/& 5*(& @*/ 5/i'i- / /+' / & /&'(/&(/& *//- ivi( &* (//(+*&i,- /- /(&-. S/ '(' / & (/+*(&& /(&-/& / (i +*i(8 /-'(/ & @*/ /&/5/- *- / /&/+i5/-'/ (//v-'/ & /&'('/:i& / <(-'5i/-'8 /&' /&8 @*/ / +*i( ?+/ ( ( (/&*/&' &*+i,- & iv/(&& -*5/(&& ()/5& @*/ / +*i -'/ / &+i8 /&' /&8 & (/+i-/& +'iv& & v>-+*& i-'/(/(&-/& +- & @*/ +*/-' / +*i(8 & +*/& *//- )(i-(/ &('/ &/ ( (/i+i,- / :*-& '(/&8 @*/ +-'(i)*/ i&5i-*+i,- / +(: / +*i(8 ( ((+i-(/& /5'>8 +5(/-&i,-8 (/+-+i5i/-'8 +/'+i,- +' . 4= . Si )i/- /& +i/(' @*/ & +*i(/& 'i/-/- *- &)(/+(: /- / ;5)i' / /+-,5i+8 )i56i+ &+i8 '5)i6- /& +i/(' @*/ ? &'i&<++i,- ( +*i( *' 5(8 +5 / &/-'i(&/ 'i/&8 /( (/'(i)*i(/ @*i/- /- '( 55/-' / (' : &* vi8 / &)/( @*/ @*i/(/-8 &- +-&/+*/-+i& 5* v/-'*(&& @*/ (/+/- +5/-&(/& & 55/-'& v/(&& Gi( F(-+8 200!. A-'/& / &( v(i)/ / (/&*'8 )i/-/&'( &*)/'iv8 /& i5('-'/ -i( @*/ & i-'/(++i-/& /- / 5/ &- 5/i& ( & /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-'.
E-)ra)(gia- ( (,r(,)a9i(,)+
E /-<(/-'5i/-' /& / / L(*& FQ5- 1%#48 / /&'(6& &*(:/ +*- (/+i,- /-'(/ /(&- / 5)i/-'/ /& /v* +5 &*/(i( & (/+*(&& / 5i&5 '/-' +-'( &* )i/-/&'(. P/(i1%#% ( &* ('/8 (-/ @*/ /&' &/ (/&/-' /-'( / *- +-'/7' /'/(5i-8 i(/-+i /-'(/ /&'(/&(/& (i5(i& &/+*-(i& /&'& &* v/ &- 5/i& 5/i-'/ & /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-' / &+i8 - +5 (/&*' / 1
)i/-/&'(. E- / +& /&/+>
Bi(,(-)ar Sub'()i*+
E- & 'i5& & &/ ? :(- i5('-+i /&' v(i)/8 &/ ( &*& i5/-&i-/& &i'iv& / /&(( &i+&+i ( (/+i,- +- v(i)/& +5 +i / vi8 @*/ ? +(/ & 5/& / /&'*i /-'(- /&'/ -,5/-8 *- (/(/-'/ )i/-/&'( &i+,:i+ '( )i/-/&'( &*)/'iv R(>:*/=F/(-;-/ Gi=G(-5-':-/8 2011. E )i/-/&'( &i+,:i+ */ *- +-+/+i,- / +(/+i5i/-' /(&-8 /&(( / '/-+i /&i/:*/ / & ++i/& (i&8 +& +-'((i +- / )i/-/&'( &*)/'iv / +* &/ +-+i)/ ( i+i &'i&<++i,+- vi. E&'/ )i/-/&'( &*)/'iv ( <+'(/& /7i+ / 5/( 5-/( &*& i5/-&i-/& /- '-' @*/ +-&i/( &/+'& +:-i'iv& +'iv&. S* +5-/-'/ +'iv /& &'i&<++i,- +- vi +* /& *- (/&*5/- / vi / i-ivi*8 / +5-/-'/ +'iv +5 / )-+/ /-'(/ &/+'& -/:'iv& &i'iv& /-'/-i +5 / )-+/8 5i&5 @*/ /& (/&*' / (/++i-/& i-5/i'& +-'i-*& @*/ -& &*+//- R(>:*/=F/(-;-/ Gi=G(-5-':-/8 2011. S/:- Di/-/( Di/-/( 1%% / '/(5i- )i/-/&'( &*)/'iv &/ *// :(*( /'(- '(/& :(-/& +'/:(>&. L (i5/( /&+(i)/ +5 v(+i,- / i-ivi* / &* (i vi /- '6(5i-& &i'iv& &'i&<++i,- +- vi. U- &/:*- +'/:(> (/
/(&/+'iv &/ *//- +-&i/(( -(5'iv&8 @*/ - &/ +-'/5 +5 *- )i/-/&'( &*)/'iv &i- 5;& )i/- +5 &/&i,- / *- +*i /&/)/ C-8 1%"". M-'(i / I 1%%2 +-&i/(- @*/ &'i&<++i,- +- vi /&'; <*-5/-'5/-'/ i5(/:- / //5/-'& +:-i'iv&. $&' &/ /-'i/-/ +5 * (+/& / v(+i,- @*/ ?+/ /(&- &)(/ / :( /- @*/ ? +-&/:*i & )/'iv& /&/& /- &* vi. P( /&'/ /&'*i / )i/-/&'( &*)/'iv &/ +-&i/( +5 / /@*ii)(i /-'(/ & +'& &i'iv& -/:'iv&8 &> +5 &'i&<++i,- /- & &/+'& / &* vi /(&- &'i&<++i,- /- (/+i,- & )i/-/& 5'/(i/& +- & @*/ +*/-' / +*i(. E- -*/&'( >& &i/5(/ &/ ? i-'/(v/-i (/?)ii'- +i/-'/8 &i- /5)(: /&'/ /&'*i *// &/( *- (i5/( & ( *- i-'/(v/-+i,- &'/(i(8 +* :/-/((; 5/-& +&'& &i&'/5 / &* 5/(( / 5-/( i-i(/+' &* / & *'& 5(/& /& i5('-'/ +-+/( & +-i+i-/& / /&'(6& /- @*/ viv/- & +*i(/& / '/-+i v( (/i+'iv / & /&'(/&(/&8 &> +5 / / / /-<(/-'5i/-' +5 5/i( ( i-'/(v/-+i-/& /
&)(/+(: )i/-/&'( P&'v(* +.8 200"
M+Mi- +.8 200 M+C-:? C')i-8 200 A-(6- E5&'?8 200# S+?5i +.8 200!8 /( &- +& & /&'*i& /-<+& )i/-/&'( &*)/'iv /- &>8 @*/ & -'/(i(/& &/ /-<+- 5;& *&/-+i / /&'(6& &)(/+(:. E- S-(8 / /&'*i / & /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-'8 &)(/+(: +-<i+'& <5ii(/& &)(/ / )i/-/&'( / +*i( /& /&+&8 +& &- & i-v/&'i:(/& @*/ &/ - '(/ / '() +- *'& 5(/&8 /( &- - 5/-& & @*/ '()- +- & +*i(/& / & 5i&5&. D/ ?> @*/ &*(- & (/:*-'& &)(/ &i 6&'& v(i)/& &/ +5('- / 5-/( &i5i( /- -*/&'( +-'/7'8 */: /-'-+/& E7i&'/ *- (/+i,- /-'(/ &)(/+(:8 & 1"
+-<i+'& <5ii(/&8 / /-<(/-'5i/-' / )i/-/&'( &*)/'iv /- & +*i(/& $&' (/+i,- /& 5/i ( /&'('/:i / /-<(/-'5i/-' L& ?i,'/&i& /('i-/-'/& @*/ &*(:/- / -*/&'( (/:*-' &-9
:+1; N ? (/+i,- /-'(/ +-<i+'& <5ii(/&8 /(+/+i,- / &)(/+(: /-<(/-'5i/-' &)(/ / )i/-/&'( &*)/'iv.
:A1; (/+i,- /-'(/ +-<i+'& <5ii(/&8 /(+/+i,- / &)(/+(: /-<(/-'5i/-' &)(/ / )i/-/&'( &*)/'iv.
:+2; E /+' i-i(/+' / /-<(/-'5i/-' &)(/ &)(/+(: & +-<i+'& <5ii(/& /& -*.
:A2; E /+' i-i(/+' / /-<(/-'5i/-' &)(/ &)(/+(: & +-<i+'& <5ii(/& /& i(/-'/ / +/(.
:+19 W0X W1X W2X W3 0 :A19 W0X W1X W2X W3 0 :+29 = 0 :A29 0
1#
ATERIALES < =T%D%S
Di-(>+ (l E-)ui+
E /&'*i (/i <*/ / 'i '(-&v/(& /&+(i'iv ->'i+8 &/ -i, 5/i-'/ (/:(/&i,- 5'i/ /(;(@*i+ ( ?+/( *- (/i++i,- &)(/ (/+i,- @*/ /7i&'/ /-'(/ / Bi/-/&'( S*)/'iv +5 v(i)/ //-i/-'/ / 5)i/-'/ <5ii( &)(/+(: /(+i)i +5 v(i)/& i-//-i/-'/&8 '5)i6- / /-<(/-'5i/-' +5 v(i)/ 5/i(8 &> +5 '(& v(i)/& +-<*&(& @*/ &/ '5(;- /- +*/-' ( / 5/8 & +*/& &- / &/7 / +*i(8 / / 5i&58 &i 6&'/ viv/ - +/ *' 5(8 &> +5 '5)i6- / (/-'/&+ / +*i( +- / *' 5(. Di+? / '( <(59 V(i)/ //-i/-'/ /& / )i/-/&'( &*)/'iv +-+/)i ( i+i &'i&<++i,- +- vi 5/i ( Escala de Bienestar Subjetivo-EBEMS +5 &'i&<++i-/& 5'/(i/&8 &'i&<++i-/& /(&-/&8 +'& -/:'iv& +'& &i'iv&. L& v(i)/& i-//-i/-'/& &/(;-9 S)(/+(: /(+i)i8 /
Familiares de Adultos Maores /- (/&*+i,- &+i8 (/i:i&i '/(+i,- /5+i- ) / &/7 /- <(5 i+',5i+ ?5)(/=5*/( + 'i / +*i( / <(5 i+',5i+ +*i( (i-+i8 @*i/- * 5;& 'i/5 /- 5;& +'ivi/& *' 5( +*i( &/+*-(i8 @*6 @*/ * +*i( (i-+i +*- 6&'/ - *// +*i( / *' 5( &i viv/ - +- / *' 5( /- <(5 i+',5i+ &i=-. P('i/- / -'/(i(8 &/ (+/i, +5 &*:i/(/- / T)+?-i+Q Fi/ 200" ( /'/(5i-( / '5 / 5*/&'( ( *- (/:(/&i,- 5'i/ /(;(@*i+8 6&' -& i-i+ @*/ /)/ ?)/( *- (/+i,- / &*/'&=v(i)/& i-//-i/-'/& / 40918 /&' (/: &*5/ *- (/+i,- 5/i /-'(/ & v(i)/&8 *- < / 0.0 *- )/' / 0.20. E- /&'/ &/-'i / 'i / 5*/&'(/ *'ii ( )+i,- <*/ ( +-v/-i/-+i8 /)i &* i<>+i )'/-+i,-. L& +;+*& /('i-/-'/& /&' (/: i/(+5 (/&*' 2#0 &*/'& ( " v(i)/& i-//-i/-'/&.
?ar)i/ia,)(-
L 5*/&'( <*/ / 4!! +*i(/& / *'& 5(/& //-i/-'/& <*-+i-/& / +i* / /(5&i8 S-(. L& +*/& &/ )'*vi/(- /- & /(i& / *-i -vi/5)(/ / 2010 (/:i&'(&8 2011 2012 & +(i'/(i& ( &* &//++i,- <*/(- & &i:*i/-'/&9
Cri)(ri+- ( i,/lu-i,. C*i(/& / <5ii(/& *'& 5(/& @*/ +?)i'/+- /(&- 5( / vi&i'/- 5/-& 1 v/ ( &/5- /5;& / ('i+i-'/ /)> &i&'i( *' 5( /- 5/-& & / &*& +'ivi/& );&i+& / vi i(i i-&'(*5/-'/&8 & +*/& &- (/vi&'& /- / >-i+/ / v(+i,- :/(i;'(i+.
Cri)(ri+- ( (@/lu-i,. N &/ +*/-' +- +(i'/(i& / /7+*&i,- ( (/&/-'/ i-v/&'i:+i,-
Cri)(ri+- ( (li9i,a/i,. L& ('i+i-'/& @*/ - +*5i/(- +- / #0 +5 5>-i5 /- / +-*-' / i-&'(*5/-'& - <(5(- ('/ / /&'*i. 20
I,-)ru9(,)+-
P( v/(i-:*/=G*//8 2008 / +* /& *- >-i+/ / v(+i,- :/(i;'(i+8 )& /- & i-i+/& / Bart$el %nde& M?-/ B('?/8 1%! +i' /- D5>-:*/=G*//8 200# / %nstrumental Activities of "ail 'iving Scale LZ'- B(8 1%!% +i' /- D5>-:*/=G*//8 200#. E i-&'(*5/-' +-&' / 20 (/+'iv& +- +'ivi/& i-&'(*5/-'/& / vi +'ii- /- & +*/& / *' 5( (> -/+/&i'( *8 +*& +i-/& / (/&*/&' &-9 1 D//-/ ''5/-'/ / :*i/- ( (/i( +'ivi8 2 P*// ?+/( +- * / :*i/-8 3 N -/+/&i' *8 *// ?+/( &. P( 5/i( / -iv/ / /&'(6& &/ *&, Medida de Estr(s en Cuidadores de Familiares Adultos Maores / D5>-:*/=G*// /- 2008 )& /- 5/i& (/vi5/-'/ vi& / <(5 /7('(i /- +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/& //-i/-'/& <*-+i-/& /- B(&i. S/ i+, / <(5 +-'i:* +- / !ndice de "e#endencia Funcional) /- / &/ +-'/5- & /&'(/&(/& &/+*-(i& /-& +*i / *' 5(8 /(+/+i,- / /&'(6& /)i //-/-+i <*-+i- /&'(/&(/& (i5(i& i5i'+i,- / +'ivi/& +-&/+*/-+i / +*i *' 5(. P( 5/i( / )i/-/&'( /- & +*i(/& &/ *'ii, Escala de Bienestar Subjetivo-EBEMS 8 /&(( vi ( D5>-:*/=G*// 200 /- B(&ii B(&i /- +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/&. E& ' vi //(5&i /- +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/& +- Di)/'/& M/i'*& 'i 2 L,/=D;v& +.8 2010. L& '& / 'i5 vi+i,- i-i+(- @*/8 +- 20 >'/5& +(:& <+'(i/& [.38 &/ /7i+ / / v(i- / +-&'(*+' )i/-/&'( &*)/'iv. L& <+'(/& &-9 S'i&<++i-/& 5'/(i/& &/i& >'/5&8 < / C(-)+? . %28 S'i&<++i-/& /(&-/& &/i& >'/5&8 < / C(-)+? .#4 A+'& -/:'iv& 21
+*'( >'/5&8 < / C(-)+? .#2 A+'& &i'iv& +*'( >'/5&8 < / C(-)+? ."4. E- (/&/+'iv 5)i/-'/ <5ii( &/ *&, Escala de Ambiente Familiar – ESAF 8 (i:i- / M& vi ( D5>-:*/=G*// 200 /- B(&ii B(&i /- +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/&. E&' <*/ ' vi /- /(5&i ( +*i(/& <5ii(/& / +i/-'/& i)6'i+& *'& 5(/& ( D5>-:*/= G*// +. 200# @*i/-/& i-i+- @*/ ESAF @*/ +-<(5 ( 20 >'/5& ++(:& <+'(i/& \.338 i&'(i)*i& /- '(/& <+'(/& @*/8 /- +-*-' /7i+- 3 / v(i- / +-&'(*+'. L& <+'(/& &-9 O(:-i+i,- +5*-i++i,- <5ii( +? >'/5&8 < / C(-)+? ."%8 R/+(/+i,- <5ii( +i-+ >'/5&8 < / C(-)+? . "4 C-<i+'& <5ii(/& &i/'/ >'/5&8 < / C(-)+? ."1. P( /v*( &)(/+(:8 &/ *'ii, Escala de Evaluación de Sobrecarga +* <*/ <(5 ( D5>-:*/=G*// 200 ('i( / (/vi&i,- / Entrevista de Carga del Cuidador de *arit ](i' ](i' 1%#3 ' /& ( M-'(i +.8 1%%#8 +- *- +-&i&'/-+i i-'/(- ^ / C(-)+? @*/ &+i /-'(/ 0.!% 0.%0 ivii /- 3 <+'(/&9 Hi5+' / +*i8 H+(: i-'/(/(&- H/7/+''iv& / *'/- /-'(/ 0."3 0.## ( & 3 <+'(/&. L& /&'('/:i& / <(-'5i/-' &/ 5ii/(- 5/i-'/ Escala de Enfrentamiento en Cuidadores Familiares de Adultos Maores-EE,F / D5>-:*/= G*// O+/ 20128 vi /- +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/& //(5&i8 S-(. Divii /- 3 <+'(/&9 R/&*'iv &+i ^0.#%8 R/i:i&i ^0.%4 A'/(+i,- /5+i- ^0.#1 @*/ /7i+- 4 / v(i- / +-&'(*+'
22
P( 'i58 &/ *&, *- Fi+? / D'& S+i=/5:(;&'i+& &+i/+-,5i+&.
?r+/(i9i(,)+
E /&'*i <*/ / 'i '(-&v/(& ->'i+. S/ (/('- '& / +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/& @*/ <*/(- +-'+'& 5/i-'/ (:-i+i-/& @*/ <(/+/- &/(vi+i& / &* & *'& 5(/&8 &> +5 ( i-i++i-/& /(&-/&. A +-'i-*+i,- &/ /&+(i)/ /'/ / (+/i5i/-' /5/( /- i-v/&'i:+i,-8 i-+*/- & (+//(/& 6'i+& / 5i&5. E-'(/ & i-&'i'*+i-/& @*/ &/ +-'+'(- &/ /-+*/-'(- A&+i+i,- S-(/-&/ / A?/i5/( E-(5//& R/+i-& A. C.8 C/-'( M6i+ D(. I:-+i C?;v/8 &i' G/-/( / E&' D(. E(-/&' R5& B*(&8 G(*& / A* M*'* / P+i/-'/& Di)6'i+& / i/('/-&& +(i-& ( / C/-'( Av- / A'/-+i,P(i5(i S*8 :(*& / &'( &+i / i(/-'/& i:/&i& '/5& / +5*-i. S/ (/&/-', / (/+' / 5-/( :/-/( &> +5 & +-&i/(+i-/& 6'i+& @*/ i5i+ i-v/&'i:+i,- ( /:( +*/(& +)(( /-'(/ / /@*i / i-v/&'i:+i,- & (:-i+i-/&. U- v/ @*/ )'/-i *'(i+i,- ( ('/ / & (:-i+i-/&8 /&/+i
+*i( ('i+i( +,5 &/(> 6&'8 &/ /7(/& @*/ - &/ /i(; -i &/ / <(/+/(; i-/( ( &* ('i+i+i,-8 +- +5 '/6<-& / +-'+' ( 5;& i-<(5+i,- &i &> (/@*i/(/. A & +*i(/& @*/ +/'(- <(5( ('/ / /&'*i &/ /& &i:-, +? ( /-'(/vi&' /- / *:(8 +? ?( @*/ & ('i+i-'/& <+ii'(-8 /&' +- / +5 / 'i/5 +- @*/ /&'/ +*/-'/ ( /. A/5;& / & i-&'(*5/-'& 5/-+i-& /- / (' / M'/(i/& M6'&8 &/ i+(- '(& (/+i-& +- i-v/&'i:+i,- // / +* ('/ /&'/ ('+8 & +*/& &- E-(5//& / A*' M( / C*i(8 E-'(/vi&' S)(/ E7/(i/-+i / C*i8 E&+ / E-<(/-'5i/-' & P()/5& F5ii(/&8 E&+ / A S+i /- C*i(/& / F5ii(/& A*'& M(/&8 E&+ / A/: /- F5ii(/& C*i(/& / A*'& M(/&8 E&+ / I-&'(*5/-'i=E7(/&ivi E&+ / A)-/:+i,-. L& /-'(/vi&'& <*/(- i+& ( /&'*i-'/& / i+/-+i'*( /- &i+,:i+ / U-iv/(&i / S-(8 &> +5 '/&i&'& &+(i'& i-v/&'i:+i,- //8 & +*/& <*/(- /-'(/-& ( i+? (,&i' /- i++i,- / & i(/-'/& i-&'(*5/-'&8 &> +5 +*@*i/( +-'i-:/-+i @*/ *i/&/ &*(:i( *(-'/ 5i&5. A
i-i+i- +- '& / i/-'i&'i+& / /(&-i8 E&+ / Ev*+i,- / S)(/+(:8 /: /- +*i(/& )-/:+i,-. U- v/ '/(5i- /-'(/vi&' &/ (/'(i5/-' / 5-/( &i'iv +- & 5i&5& /7/(i/-+i& @*/ &/ +5/-'(- '(v6& / /-'(/vi&' / ('i+i-'/8 ?+i6-/ &)/( / :(- /&<*/( @*/ (/i &> +5 &* i5('-+i ( / )i/-/&'( / *' 5(. A/5;& &/ /& i-vi', ('i+i( /- '/(/& +-(/-+i& /-<+& '(/ / +*i / *' 5( (/i& ( / :(* / i-v/&'i:+i,-.
C+,-i(ra/i+,(- =)i/a-
D @*/ / (/&/-'/ /&'*i i5i+ / )(/ i(/+' +- /(&-& *&- i-&'(*5/-'& &i+,:i+& ( /v*+i,-8 *- (/@*i&i' ( / (+//( &/ )& /- )&/(v+i,- / (i-+ii& 6'i+& / i-v/&'i:+i,- +- &/(/& ?*5-&. Si/- &>9 S/ (/vi&(- & P*'& $'i+& I-'/(-+i-/& ( I-v/&'i:+i,- E7/(i5/-'+i,- Bi56i+ /- S/(/& *5-& / O(:-i+i,- M*-i / S* OMS8 2002 / R/:5/-' / L/ G/-/( / S* /- M'/(i / I-v/&'i:+i, ( S* C5i&i,- N+i- / Bi6'i+8 20118 &> +5 -(5& / +-*+'8 (/&*'& / '() (/+i-/& /&')/+i& / C,i: $'i+ / P&i+,: S+i/ M/7i+- / P&i+:>8 200". C- )&/ /- 5)& +*5/-'&8 &/ i/-'i-i5 ( & ('i+i-'/& */& - &/ ?(; -i-:'i / i-'/(v/-+i,- '('5i/-' &i5i&58 &/ /'/(5i-, @*/ /&'/ /&'*i +*5/ +(/+5/-+i-/& 6'i+& & +*/& +-&i&'/- /-9 1 / ('+ :/-/( / +* &*(:/ / (/&/-'/ /&'*i8 <*/ -i )'*v *- i+'5/- <v()/ ( C5i&i,- / Bi6'i+ / I-v/&'i:+i,- / U-iv/(&i / 2
S-(8 &> +5 / & +5i'6& i-'/(-& / &i' G/-/( / E&' D(. E(-/&' R5& B*(& / C/-'( M6i+ D(. I:-+i C?;v/ 2 &/ *'ii, *- C(' / C-&/-'i5i/-' I-<(5 ( +-'('( ('i+i+i,- v*-'(i / i-<(5 / & ('i+i-'/& 3 / +*/( (i-+ii / )/-/ '/-/( /v/-'*i/& &*(:i& /- / +*(& / &/&i,- /. /5- / '/-+i,- / *' 5( / +*@*i/( '( 5i/5)( / <5ii.
2!
RESULTAD%S < DISCUSI6N
D/ 5*/&'( / 4!! &*/'& & 3"# +*5i/(- +- & (/@*i&i'& / i-+*&i, /&'*i ') III8 / & +*/&8 1 (/&*'(- ?5)(/& 32" 5*/(/&8 +((/&-i/-'/ 13.4% #!.1 (/&/+'iv5/-'/ & +*&. C)/ &/( @*/ & *'& 5(/& vi/-/- / *- :(* :/-/(8 &i- (/&'(i++i,- / /-(5//& ') IV 5*/&'( <(/+*/-+i / & /-(5//& @*/ (/&/-'- & *'& 5(/& +&i'* / C&i - &- 3"4 / 3"# '*vi/(- ( 5/-& *- /-(5/8 /5;& / -/+/&i'( * /- :*- +'ivi / vi i(i i-&'(*5/-'. T5)i6- &/ ?i+i/(- (*/)& / ?i,'/&i& / i(/-+i /- (/+i,- &/7 /- & v(i)/& / /8 (/-'/&+ &i viv/ - +- / *' 5(8 & +*/& - &*/((- / v( +(>'i+ ( (/+?( ?i,'/&i& -*8 P( '/-/( *- & 5/i / & i-&'(*5/-'&8 /- v/ / *- ( + <+'(8 &/ (/i, *- -;i&i& R&+?. E 5/ R&+? R&+?8 1%%%8 /& *- 5/ &i+56'(i+ ( -i( '& +'/:,(i+&. A (/i( /&' &/ (/-5)( & v(i)/& /- )&/ 2"
Tabla III. R/&*5/- / +(+'/(>&'i+& &+i/5:(;
F/5/-i-
-1 13.4%
-32" #!.1
C-'(&'/ / ?i,'/&i&
M/i X D/&vi+i,- /&';-( A& / /
4%.00 X 14.
4#."# X 11.!2
'.1#3"! \.0
F(/+*/-+i )&*' (+/-'/
P(/-'/&+
Viv/ +- / A*' M(
i
O'(
i
O'( 7_."1!1
41#0.3%
101%.!1
24!".23
#124.""
\.0
Si
N
Si
N
7_.04!1
31!0."#
203%.22
1%4%.33
13340.!"
\.0
N;3!"
Tabla IV. E-(5//& @*/ /+/- & *'& 5(/& / 5*/&'( / 3"#8 +&i'* / CIE=10 F(/+*/-+i
P/+i5i/-' Ci/('& /-(5//& i-++i&& (&i'(i& N/&i& E-(5//& / &-:(/ / & ,(:-& ?/5'6'i+& '(&
31.1% 21!.02 #2.2%
'(&'(-& @*/ +'- / 5/+-i&5 / i-5*-i E-(5//& /-+(i-&8 -*'(i+i-/& 5/'),i+& T(&'(-& 5/-'/& / +5('5i/-' E-(5//& / &i&'/5 -/(vi&
1##3.#" #!24.!4 3"10.!0
2#
Tabla V. E-(5//& @*/ /+/- & *'& 5(/& / 5*/&'( / 3"#8 +&i'* / CIE=10 +-'i-*+i,- F(/+*/-+i
P/+i5i/-' E-(5//& / > / ,& +(5&,5i+& S>-'5&8 &i:-& ?:& -(5/& +>-i+& / )('(i8 -
22!.30 314#%.%" 310.03 "020."! 41.1 1343#.40 4!13.1# 00 00 00 !1."2
+&i
10!"30."3
2%
"#$
Hombres Mu'eres
%&$
Figura 5. Di&'(i)*+i,- / &/7 / +*i( /- (+/-'/ 5*/&'( / 3"# +*i(/&.
)!$
*ive con el AM No vive con el AM
(!$
Figura . Di&'(i)*+i,- / &i / +*i( viv/ - +- / *' 5( /- (+/-'/ / 5*/&'( / 3"# +*i(/&. 30
)$ Hi'o+a tro pariente &($
Figura !. Di&'(i)*+i,- / (/-'/&+ / +*i( /- (/+i,- +- / *' 5( / (+/-'/ / 5*/&'( / 3"# +*i(/&.
31
@*/ 5/> &* /&+9 &)(/+(: @*/ /( *-i<+'(i @*/, +5 &)(/+(:. A5)i/-'/ <5ii( ivii /- '(/& <+'(/& @*/, +5 +-<i+'& <5ii(/&. Bi/-/&'( &*)/'iv / +*'( <+'(/& @*/, +5 )i/-/&'( &*)/'iv. L& /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-' ivii& /- 3 'i& @*/(- +5 /-<(/-'5i/-'. E- ') V8 &/ (/&*5/- & *-'+i-/& )'/-i& / & v(i)/& +*-'i''iv& /- 5*/&'( / 3"#. L& &i:*i/-'/& v(i)/& '*vi/(- *-'*+i-/& /- )&/ 1008 -/ 0 <*/ / 5>-i5 100 <*/ / 5;7i5 /- Bi/-/&'( &*)/'iv '*vi/(- *- 5/i / 3.408 /- +-<i+'& <5ii(/& 42.#3. L &)(/+(: /- & +*i(/& <*/ / 4".22 / (5/i. P( 'i58 /&+ / /-<(/-'5i/-' & ()/5& <5ii(/& '*v *- 5/i / 0.. L& v(i)/& '*vi/(- *- +5('5i/-' -(5 '& /(i&8 &> +5 /(((/& / 'ii8 ( +* &/ /& /'/(5i- +5 '& /(i&8 &/( 5/-( &/ /& (//- +- / v( 5/i8 (/-/- v( /-'/( 5;& +/(+-. U- v/ &('/ / ()/5 / '& /(i& &/ (+/i, )&@*/ / v(/& '>i+& *-iv(i-'/&. R/&*' / /&' &/ /i5i-(- & <i& 3448 442 3#1 &/( v(/& '>i+& / v(i)/ H/-<(/-'5i/-'8 & <i& 248 %08 38 3" 44 / v(i)/ H+-<i+'& <5ii(/&8 & <i& 4338 3%28 1# 1"3 / v(i)/ H)i/-/&'( &*)/'iv & <i& 3!48 240 4! / v(i)/ H&)(/+(:8 @*/- & 3!3 +&& ( +-'i-*( +/ -;i&i&. Sv ( & v(i)/& i+',5i+& H&/7 / +*i(8 H(/-'/&+ Hviv/ +- / *' 5( i&'(i)*+i,- <*/ -(5. P&'/(i(5/-'/ &/ (+/i, /'/+'( & v(/& '>i+& 5*'iv(i-'/&8 / +(i'/(i ( /&' <*/ i&'-+i M?-)i& K 0.0018 +* /& /v* +5 72 +- :(& / i)/(' i:* -5/( / v(i)/&8 /- /&'/ +& #. Di&'-+i& M?-)i& 5(/& v( +(i'i+ / 32
Tabla VI. R/&*5/- / *-'*+i-/& / & v(i)/& +*-'i''iv& /- 5*/&'( / 3"# +*i(/&. M/i D/&vi+i,- E&';-( Mi- M7 Bi/-/&'( &*)/'iv
3.40
#.2!
42.#3
S)(/+(: E-<(/-'5i/-'
C-<i+'& <5ii(/&
2.#
A&i5/'(>
C*('&i&
%%.%"
0.3"
2.%!
11.
0.04 %%.%!
=0.3#
2.!"
4".22
%.13
0.04 #2.1!
=0.2!
2.24
0.
!.0%
0.13
3.04
4
1#.# %
"%.4!
Figura ". Di&'(i)*+i,- / <(/+*/-+i& / & *-'*+i-/& / )i/-/&'( &*)/'iv /- 5*/&'( / 3"# +*i(/& <5ii(/& / *' 5(.
33
Figura #. Di&'(i)*+i,- / <(/+*/-+i& / & *-'*+i-/& / +-<i+'& <5ii(/& /- 5*/&'( / 3"# +*i(/& <5ii(/& / *' 5(.
Figura 1$. Di&'(i)*+i,- / <(/+*/-+i& / & *-'*+i-/& / &)(/+(: /- 5*/&'( / 3"# +*i(/& <5ii(/& / *' 5(. 34
Figura 11. Di&'(i)*+i,- / <(/+*/-+i& / & *-'*+i-/& / /-<(/-'5i/-' /- 5*/&'( / 3"# +*i(/& <5ii(/& / *' 5(.
3
72 # 2!.12 <*/(- v(/& '>i+& 5*'iv(i-'/&8 /- /&'/ +& / <i 3!1 '*v *- i&'-+i M?-)i& / 2#.1"8 ( +* &/ /7+*, ( -;i&i& &'/(i(/&. L +i-/i &/ 5ii, 5/i-'/ '/(-+i / <+'( / i-<+i,- / v(i- FIV & +*/& - 5*/&'(- @*/ ? 5*'i+i-/i ') VI. E- & ')& VII VIII &/ /&+(i)/- & +(+'/(>&'i+& / & 3!2 +*i(/& / *'& 5(/&8 / & +*/& 4% <*/(- ?5)(/& 313 5*/(/&8 @*/ /& i:* 13.4 #!.4! (/&/+'iv5/-'/. 213 &- & +*i(/& @*/ +?)i'- +- / *' 5(8 5i/-'(& @*/ & (/&'-'/& 14" - viv/- +- 6. D/ /&'&8 2"% (/&*'(&/( ?i / *' 5(8 (/&'- #3 +- '( (/-'/&+. E- Bi/-/&'( &*)/'iv '*vi/(- *- 5/i / 3.0#8 /- +-<i+'& <5ii(/& 43.4. L &)(/+(: /- & +*i(/& <*/ / 4".43 /- (5/i. P( 'i58 /&+ / /-<(/-'5i/-' & ()/5& <5ii(/& '*v *- 5/i / 0.4. L& v(i)/& '*vi/(- *+5('5i/-' -(5.
3!
Tabla VII. R/&*'& / +i-/i /- & v(i)/& / 5/. E&'>&'i+& / +i-/i
M/
T/(-+i
FIV
ENFRENTAMIENTO
."00
1.42#
CONFLICTOS FAMILIARES
."0"
1.414
BIENESTAR SUBJETIVO
.!"3
1.4#"
SOBRECARGA
."1#
1.3%2
EDAD DEL CUIDADOR
.#%4
1.11#
SEO DEL CUIDADOR
.%2#
1.0"#
PARENTESCO
.%4
1.04#
VIVE CON ADULTO MAYOR
.##%
1.12
Tabla VIII. R/&*5/- / +(+'/(>&'i+& &+i/5:(;
Viv/ +- / A*' M(
F/5/-i-
M/i
D/&vi+i,/&';-(
M/i
D/&vi+i,/&';-(
4%.4
14.!
4#."%
11.2
4%
13.4
313
#!.4!
i
O'(
i
O'(
40#1.!3
%1#.3"
23%"!.3!
"423.!4
Si
N
Si
N
2"".4
2042.
1#!%.42
12"40.#
N;32
3"
Tabla IX. R/&*5/- / *-'*+i-/& / & v(i)/& +*-'i''iv& /- 5*/&'( / 3!2 +*i(/&. Bi/-/&'( &*)/'iv C-<i+'& <5ii(/& S)(/+(: E-<(/-'5i/-'
M/i
D/&vi+i,E&';-(
Mi-
M7
A&i5/'(> C*('&i
&
3.0#
".33
2%.1
"2.!#
=0.30
0.1%
43.4
%.#4
12.1#
"0."0
=0.1%
0.20
4".43
#.3%
23.#0
"3.34
0.0"
0.0!
0.4
.41
33.3"
!!.40
0.24
0.43
3#
A,li-i- Bi*aria+
P( +-+/( (/+i,- /-'(/ & v(i)/& +- (/&/+' / )i/-/&'( &*)/'iv &/ (/i(- (*/)& / +((/+i,- / P/(&- ( & v(i)/& +-'i-*&8 /- / +& / & v(i)/& +'/:,(i+& &/ *&, (*/) t de Student 8 ( v/( &i /7i&'/- i(/-+i& /-'(/ & :(*& /5;& &/ i-+*/(- /- & -;i&i& & +*'( /-(5//& 5;& +5*-/& /- & *'& 5(/&8 ( v/( &i 6&'& :/-/()- :- +5)i /- / +5('5i/-' / -*/&'( v(i)/ //-i/-'/. E- ') I8 &/ /-+*/-'(- & +/
3%
Tabla X. C((/+i-/& / P/(&- ( v(i)/& +-'i-*&. Bienestar subjevo
Enfrentamient o
Conictos familiares
Sobrecarga
Bienestar subjevo
-
Enfrentamiento
0.351**
-
Conictos familiares
0.!3"**
0.!#5**
-
Sobrecarga
0.!$3**
0.311**
0.33"**
-
Edad del cuidador
0.0$"
0.#!!**
0.11"*
0.0%3
Edad del cuidador
-
` #./) 00#.1
Tabla XI. P(*/)& t de Student ( v(i)/& +'/:,(i+& +- (/&/+' )i/-/&'( &*)/'iv. T
gl
&
p
Se'o
0.#$"
3$0
1.%(%
0.(%%
)arentesco
1.#$!
3$0
0.31"
0.#0(
ive con +,
3."3"
3$0
#.0%3
0.000
Enf. Sis. Circulatorio
0.30%
3$0
#.1$5
0.(5%
Enf. Endocrinasmetabolicas nutricionales
1.15$
3$0
0."!
0.#!"
Enf. Sis. /steomuscular tejido conecvo
0.0!3
3$0
0.0%!
0."$$
rastornos mentales del comortamiento
1.001
3$0
0."5"
0.31%
40
A,li-i- ul)i*aria+
S/ *&, (/:(/&i,- &/+*/-+i ( /'/(5i-( &i :(/:( '& / H+-<i+'& <5ii(/&8 H&)(/+(: /&*6& H/-<(/-'5i/-' 5/(- (/i++i,- / H)i/-/&'( &*)/'iv. L ') I 5*/&'( & +((/+i-/& /-'(/ & v(i)/&8 & +/&'i+5/-'/ &i:-i&'i+5/-'/ &i:-i
41
Tabla XII. R/&*5/- / & (/&*'& / (/:(/&i,- /(;(@*i+ &/+*/-+i / 5/ / )i/-/&'( &*)/'iv.
Edad del Cuidador 5 e u 8 o l B
5 5 e u 8 o l B
5 5 5 e u 8 o l B
Bienestar Subjevo
B
2
/ 4C"567
0.0$"
0.0$#
0.101
1.0$ 40.""-1.137
Se'o del Cuidador
0.01!
0.3"(
0.01"
)arentesco
0.0$$
0.%5(
0.0!"
ive con el +dulto ,aor
0.#03
3.0"#
0.#0%***
1.!" 40.1(-13.01 !."5%*** 7 4!-35(7 0.!# 40.0(-#.5(7
0.!3"
0.#3$
0.("*** 0.31$*** 40.(!-0.%57
Sobrecarga
0.!$3
0.#"0
0.33#***
0.351
0.1"3
0.1!3**
#
90.##" #90.053 # aj9 0.0!# #:9 0.053***
0.05*** 40.01-0.#17
Conictos &amiliares
Enfrentamient o
Cambio en & 4gl7
0.(5*** 40.$"-0.%17
1.#1** 41.0$-1.3"7
90.55" #90.313 $(.#33** # aj9 * 0.301 4#-3557 #:9 0.#$0*** (.$("** 41-35!7
90.5(# #90.3#( # aj9 0.31! #
nterceto
(%.31***
$(.31
* ; 0.05- ** ; 0.01- *** ; 0.001- #:9correlaci
42
A //v( / -5/(
e
v( / +/
)'i/-/ (,- / 55i& OR. E- /&'/ /&'*i / OR / v(i)/ vivi( +- / *' 5( /& / 0.08 i-v/('i( / v( / OR 5/-( 1 &/ -& (/&/-' *- <(5 5;& +5(/-&i)/ ( i-'/((/'(8 */: /-'-+/& / OR 22.028 IC % 4."8 102.3. E& /+i(8 & +*i(/& @*/ '*vi/(- *- )i/-/&'( &*)/'iv '8 '*vi/(- 22.02 v/+/& 5/-& ())ii / vivi( +- / *' 5(8 +5( +- & +*i(/& @*/ 'i/-/- *- )i/-/&'( &*)/'iv )8 /&' /& /&'>&'i+5/-'/ &i:-i&'i+5/-'/ &i:-i&'i+5/-'/ &i:-i&'i+5/-'/ &i:-i
43
Tabla XIII. R/&*'& / T/&' S)/ &)(/ 5/i+i,,odelo
Bienestar
Bienestar
Enfrentamient o
B
SE
nterceto
((.5%!
Sobrecarga Conictos familiares
t/z*
p
1.""
3%."$$
;0.001
0.#$"
0.0#1
1#.!(#
;0.001
nterceto
$$.313
!.((3
13.%"#
;0.001
Sobrecarga Conictos familiares
0.#!1
0.0#!
10.01$
;0.001
Enfrentamiento
0.1(#
0.0$$
#.5"3
;0.01
nterceto
$5.!!!
1.5
%$!1.(3(
;0.001
Sobrecarga Conictos familiares
0.1$!
0.01(
".$%%
;0.001
0.0#%
0.011
#.505*
;0.05
Efecto indirecto
44
L& (/&*'& i-i+- @*/ / /-<(/-'5i/-' 'i/-/ *- /+' 5/i( /-'(/ & v(i)/& / &)(/+(: +-<i+'& <5ii(/& +- / )i/-/&'( &*)/'iv8 6&'/ /& &i:-i
+-<i+'& <5ii(/&8 ? 100 +*i(/& +- )i/-/&'( &*)/'iv ' @*/ 'i/-/+-<i+'& <5ii(/&8 /&' &i- i5('( / '5 i&'(i)*+i,- / 5*/&'(. L& +*i(/& / *'& 5(/& +- *-'/& '& /- )i/-/&'( &*)/'iv8 '*vi/(- 1.34 v/+/& 5/-& ())ii / '/-/( &)(/+(:8 +5(( +- & +*i(/& @*/ '*vi/(- *-'/& )& /- )i/-/&'( &*)/'iv. $&' i(/-+i / ((+i-/& /& i+)/ % / )+i,- / /&'/ /&'*i. E- '(& )(& *// /+i(&/ @*/ ( + 134 +*i(/& +- )i/-/&'( &*)/'iv ' &i- &)(/+(:8 ? 100 +*i(/& +- )i/-/&'( &*)/'iv ' +- &)(/+(:8 /&' &i- i5('( / '5 i&'(i)*+i,- / 5*/&'(. L& +*i(/& / *'& 5(/& +- *-'/& '& /- )i/-/&'( &*)/'iv8 '*vi/(- 1.21 v/+/& 5;& ())ii / '/-/( /-<(/-'5i/-' /+* (/i:i& (/&*'iv &+i8 &i- '/(+i-/& /5+i-/&8 +5(( +- & +*i(/& @*/ '*vi/(- *-'/& )& /- )i/-/&'( &*)/'iv. $&' i(/-+i / ((+i-/& /& i+)/ % / )+i,- / /&'/ /&'*i. E- '(& )(& *// /+i(&/ @*/ ( + 121 +*i(/& +- )i/-/&'( &*)/'iv ' +- /-<(/-'5i/-' /+*8 ? 100 +*i(/& +- )i/-/&'( &*)/'iv ' @*/ - (/&/-' *- /-<(/-'5i/-' /+*8 /&' &i- i5('( / '5 i&'(i)*+i,- / 5*/&'(.
4!
Di-/u-i,
L& /-'& +i/-'> / & +&& /& <5ii( / 5i&5. E +*i( / *- *' 5( //-i/-'/ :/-/( *- /&<*/( ( ('/ / +*i(8 @*/ /- +&i-/& /)/ /( / '()( ( /i+(&/ & +'ivi/& / +*i. E&' :/-/( *- &)(/+(: /- / +*i( /- &/+'& +5 / /+-,5i+8 /5+i-8 &+i / &*. E +5(5i& / +*i( ( +- / *' 5( /& ' @*/ / / &* (i &* ( +*i( / &* <5ii(8 @*/ / +-vi/('/ /- * +i/-'/ +*' @*/ /vi/-/ /- *- /&:&'/ *'i- +(/- *- -*/v *' 5( +- ()/5& / //-/-+i8 :/-/(- &> *- :&' 5( ?+i & &/(vi+i& / &*. A*-@*/ / -(5 / +*i( / *' 5( //-i/-'/ &/ v/ <*&+ ( 6&'& (-/&8 - '& & +*i(/& (/&/-'- 6&'/ 'i / /&/-+/. L '/(> / P/(i- 1%#% -'/ @*/ &)(/+(:8 /- +-*-' +- & +-<i+'& <5ii(/&8 +' )i/-/&'( &*)/'iv / +*i( &i- /5)(:8 /&' (/+i,- /& 5/i ( /&'('/:i / /-<(/-'5i/-' & ()/5&. L& (/&*'& / /&' i-v/&'i:+i,- 5*/&'(- @*/ &)(/+(: & +-<i+'& <5ii(/& i&5i-*// )i/-/&'( &*)/'iv / /(&-8 *-@*/ /&'& /+'& &/ *//- v/( i&5i-*i& 5/i-'/ *- /&'('/:i / /-<(/-'5i/-' /+*8 @*/ ( /&'/ /&'*i +-&i&'i, /*- *& <(/+*/-'/ / /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-' / 'i (/i:i& (/&*'iv &+i8 +- *- <(/+*/-+i ) /- / *& / /-<(/-'5i/-' / '/(+i,- /5+i-.
4"
E (,&i' / /&'/ '() <*/ i/-'i +5 / 'i / (/+i,- @*/ :*(- (/&/+' / )i/-/&'( / +*i(. L& (/&*'& )'/-i& )(i-- i-<(5+i,- @*/ &*&'/-' & ?i,'/&i& / i-v/&'i:+i,- -'/& / @*/ / )i/-/&'( &*)/'iv :*( (/+i,- +- &)(/+(:8 & +-<i+'& <5ii(/& / /-<(/-'5i/-' /- +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/& //-i/-'/&. L& (/&*'& / -;i&i& / (/:(/&i,- +(()(- @*/ & v(i)/& /&'(/&(& i&5i-*/- / )i/-/&'(8 /( ? v(i)/& @*/ 5/i- /&'/ /+'. E&/+> *-'*+i-/& '& /- /-<(/-'5i/-' (/i:i& (/&*'iv &+i8 5i/-'(& @*/ '/-(> *-'*+i-/& )& / '/(+i,- /5+i- vi+/v/(&.
4#
P( &* ('/8 M+Mi- +. 200 (/i(- *- /-& /'(i +-'( +- '(/& :(*& /-+-'((- @*/ *- i-'/(v/-+i,- /- /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-' i-+(/5/-' +i / vi / +*i( W 0.1!08 #K0.0. L -'/(i( +-+*/( +- & (/&*'& /-+-'(& @*>8 -/ / )i/-/&'( &/ (/+i-, +- / /-<(/-'5i/-' / <(5 &i'iv W 0.1438 #K0.018 /&( / - +-'( +- *i&/ 5;& +5/ +5 /& / /7/(i5/-' / M+Mi- +.8 +* &*:i/(/ / /+* +-'( / v(i)/& /7'(& /-'( / -*/&'( /&'*i8 /5;& / i5('-+i / & /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-' /-'( / +i / vi / )i/-/&'( / +*i( <5ii(. O'( /&'*i @*/ +i-+i/ +- & (/&*'& / /&' i-v/&'i:+i,- /& / / M+C-:? C')i- 2008 @*i/-/& /v(- +) *- /&'*i /7('(i /- 42 +*i(/& / 21 ## &8 /+'*- '5)i6- -;i&i& / (/:(/&i,- ( i/-'i&'i+5/-'/ &i:-i8 / /-<(/-'5i/-' &> 5&'(, *- /( /7i+'iv8 ' +5 -'/ (*/&' '/,(i+ / P/(i- 1%#%. U- &i)/ /7i++i,- i&+(/-+i 'i/-/ @*/ v/( +- +*/&'i-/& 5/',:i+& ( / *& / (/:(/&i,-8 */& / /&'*i /- +*/&'i,- +-', +- *- 5*/&'( i-&*&'i+ 42 +*i(/&8 +* (/@*i/(/ / *- 5*/&'( 5( / 0 &*/'&8 /&' / +*/( +- G(//- 1%%18 @*/ &*:i/(/ /)/ &/( / 0 5;& +? ( + v(i)/ i-//-i/-'/8 5i/-'(& @*/ 5*/&'( @*/ &/ *'ii, @*> <*/ / 3"#8 &i:*i/- i-i++i,- / T)+?-i+Q Fi/ 200"8 / 40 &*/'& ( + v(i)/ i-//-i/-'/. 4%
E- &* /&'*i A-(6- E5&'? 200#8 /v*(- (/+i,- /-'(/ &)(/+(: / +*i( &* /(+/+i,- / &* /- +*i(/& / *'& +/5/-+i8 5/i-'/ *- /&'*i / 'i '(-&v/(&. P( /&'8 & *'(/& *'ii(- / i-&'(*5/-' N''i-:?5 /'? P( +5 *- ) -iv/ / &)(/+(: /(+i)i ( / +*i(8 /5;& / /-<@*/ +'iv & ()/5&8 i-'/:(+i,- &+i +*+i- &> +5 / )i/-/&'( */:- *- ( i5('-'/ /- +i / vi / *' 5(. A*-@*/ / /&'*i / S+?5i +. -i, +i / vi / *' 5( 5;& @*/ / +*i(8 /& vi& /&'+( @*/ &/ +(()( i5('-+i / &)(/+(: / /-<(/-'5i/-' ( *- 5/( +i / vi8 (,&i' +5- ( /&'/ /&'*i. P( '( 8 & (/&*'& / /&'/ /&'*i (/v/(- '(& '& @*/ +-'(i)*/ +*/( / +-+i5i/-'& &)(/ +*i(/&. R/&/+' v(i)/& &+i/5:(; /&')/+/ *- (/+i,- (/i+'iv8 / <(5 @*/ & /(&-& @*/ +=?)i'+- / (/+/'( / +*i(8 (/&/-'- 5/-(/& *-'/& / )i/-/&'(.
0
E& i5('-'/ /&'+( / ?: /- (/+i,- &/7 */& /7i&'/ i'/('*( ()*&' -'/- @*/ +*i( 'i/-/ (i/&:& (/&*'& 5;& -/:'iv& /- &* / & 5*/(/& @*/ / & ?5)(/&8 & & +(:& / '() i+i- @*/ +*'*(5/-'/ &/ &i:- & 5*/(/& L((: +&. 200# &/ ? i-i+ '5)i6- @*/ /- / +& / & ?5)(/& @*/ +*i-8 /& (/+i)/- 5;& /- / /&/5/ / &*& )(/&8 i-vi/('/- 5/-& ?(& / +*i +-&/+*/-'/5/-'/8 :(- -iv//& 5;& '& / &* 5/-' M-&-/' D/ P((8 2011. E- +-'(&'/8 & (/&*'& / /&'/ /&'*i i-i+- @*/ - /7i&'/- i(/-+i& &i:-i +5 '5+ &/ *// &'i+ / ('i+i-'/& +', 5( +-'i / 5*/(/& #!.1 @*/ ?5)(/&8 - ? i(/-+i& i5('-'/& /-'(/ 5)& &*):(*& / +*i(/& /- & v(i)/& / +-'( 5-/& /- /&'/ /&'*i8 -i /- &*& '/-/-+i& / (/&*/&' /- (/+i,- & v(i)/& &i+,:i+& @*> /v*&. )/( i/-'i& &'i&<++i-/& &+i& /&/ (. A?( )i/-8 /& -/+/&(i ?+/( :*-& (/+i&i-/& /- (/+i,- +/-'* i(/-+i /- +-'i / ?5)(/& 13. 5*/(/& #!. @*/ ('i+i(- /- /&' 5*/&'( & (+/i5i/-'& /&'>&'i+& /+'*&. T)+?-i+Q Fi/ 200" 1
&/- @*/ '6+-i+ / (/:(/&i,- &*// &/( / :(- * +*- &/ (/&/-'/&i:*/& /- :(*&8 /(5i'i/- &> (/</( -'*(/ / -,5/- ' +5 /&8 /( @*/ *- /&((+i,- / :(*& / %0 +-'( / 108 (> /v( ()/5& /- / *& / +((/+i-/& *&( v(i)/& i+',5i+& /- -;i&i& / (/:(/&i,- 5'i/ <('*-5/-'/8 +5(+i,- / '5& / & &*)5*/&'(& / /&'/ /&'*i - 5/- vi/ / & (/&*'&. O'( ?: / (/&/-'/ /&'*i /& @*/ @*> &/ /-+-'((- i&'(i)*+i-/& (7i55/-'/ -(5/& /- & *-'*+i-/& / )i/-/&'( &)(/+(:8 /- +-'(&'/ +- *- )*/- +-'i / /&'*i& @*/ (:*5/-'- '& -iv//& / &)(/+(: /+*i(/& T'? +.8 200 Fi:v/ +.8 200" P&'v(* +.8 200" A-(6- E5&'?8 200#.
L iv/(:/-+i *// &/( /)i @*/ /&' 5*/&'( '5, /-
+-&i/(+i,- '-' +*i(/& (i5(i& +5 +*i(/& &/+*-(i&8 '5)i6- &/ +-&i/(, +*i(/& @*/ - +=?)i'- +- / *' 5(8 5i/-'(& @*/ '(& /&'*i& &, +-'/5- +*i(/& (i5(i& @*/ viv/- +- / *' 5( P&'v(* +.8 200" A-(6- E5&'?8 200#8 ?+i6-&/ 5;& ())/ /(+/+i,- / &)(/+(:. A <v( / 5*/&'( / /&'/ /&'*i8 &/ -'/ i5('-+i / )'/-/( '& @*/ (/<//- ?/'/(:/-/i / & /(&-& @*/ +'*5/-'/ /&';- '5- / ( +*i(/&8 / 5-/( @*/ &/ */ v-( ?+i 5/& +5(/?/-&iv& 'i/& / & iv/(&& +i(+*-&'-+i& /- & @*/ &/ / +*i8 &/ +-'- +- / '(& +*i(/& / i-+*& +*i(/& @*/ - viv/+- / 5(. E- &*58 & (/&*'& / /&' i-v/&'i:+i,- &/- @*/ &> /7i&'/- (/+*(&& 5/i-'/ & +*/& /& ())/ 5/(( &* 5/-' / & +*i(/&8 +-'(i)*/- &> &* +i / vi. S/ /&'+- +(+'/(>&'i+& 5i +5 '5)i6- (i/-'+i,- //&'('/:i& / /-<(/-'5i/-' ( (/&-/( -'/ & ()/5& +'ii-& / i5(vi&'& @*/ &*(- - &, /- & )(/& / +*i8 &i- '5)i6- /- iv/(&i / ()/5& <5ii(/& @*/ &/ (/&/-'-. 2
C%NCLUSI%NES
A+'*5/-'/8 /&/(- / vi *5/-' +- + > @*/ &8 /&' /& /)i *- &i- -5/( / v-+/& '-' +i/-'>-i+/ / /-v//+i5i/-' *5/-' +- + @*/ &. $&'/ ()/5 &/ :(v - 5;& ( / ?/+? / @*/ - ? *- /*++i,- /+* ?+i / +*i / *' 5(8 &> +5 *'+*i / +*i(. $&'/ '() /& *- & /-'/ ?+i +5(/&i,- / -,5/- / +*i8 /- / +* &/ /7((- :*-& v(i)/& i5('-'/& '(v6& / iv/(&& /&'*i& /'(& >&/&8 5i&5 'i/5 @*/ &/ (/+/+'(- '& ( +5()( +,5 &/ +5(')- & v(i)/& /- -*/&'( )+i,-8 &i- /5)(: /&'/ /&'*i /& & *- & /- / +5i/- / /&' >-/ / i-v/&'i:+i,- +- +* -& +/(+5& ?+i ()/5;'i+ +'* @*/ /- &* 5(> &/ /-+*/-'( /&'/-i. U- / & i &i)ii / +-'( +- '& ( (/i( /&'*i& +- *- 5( +-+/ &> +5(/-/( 5/( @*/ +*& / )i/-/&'( / +*i( +5 6&'/ (//(+*'/ /- &* '-' / +*i( +5 / *' 5(. O'( i ?)/( &i / &/&: / i-<(5+i,- /)i @*/ (/+/++i,- / '& <*/ ( iv/(&& /-'(/vi&'(/&8 /&' &/ +-'(, /&')/+i/- *56' /&';-( / /-'(/vi&' /-'(/-- & /-'(/vi&'(/& ( @*/ & /-'(/vi&'& &/ (/i(- / 5i&5 5-/(.
3
E E&' / S-(8 L/ / A*' M( / E&' / S-(8 +>'* VI8 &/++i,- I8 ('>+* 128 ;((< VII i-i+ @*/ & //-/-+i& /-'i/& / & :)i/(-& /&'' 5*-i+i &/ /-+(:- / i-'/:(( 5-'/-/( +'*i *- (,-i+ / *'& 5(/& +- '& / i-<(5+i,- (/'iv /&' / &*8 ++i/& <>&i+&8 &'i+8 +>vi+8 /('iv /5;& '& @*/ <+ii'/- E&' */+* /&(( / i5/5/-'+i,- / & >'i+& )i+& i(i:i& & *'& 5(/& &> +5 &* i-'/:(+i,- / i-+((+i,- vi (*+'iv /&''. C- )&/ /- -'/(i(8 /& i5('-'/ (/+-+/( @*/ &/ /)/ i-+*i( i-<(5+i,- &)(/ & +*i(/&8 &> +5 <+ii'( / *& / /&' i-<(5+i,- ( <*'*(& i-v/&'i:+i-/& ++i-/& :*)/(-5/-'/& @*/ '/-:- +5 (,&i' / )i/-/&'( / +*i( 5/i-'/ *- +5/-&+i,- /+-,5i+ ( & +*i(/& @*/ - *//- '()(8 /5/& @*/ */- &/( +5'i)/& +- +'ivi / +*i8 &> +5 / (;+'i+ /+-,5i+ ( /( +-'( +- & &/(vi+i& / :*i/- /&/+ii ( +*i( / &* *' 5(8 :*-& ++i-/& / 6&' -'*(/ &/ /v- +) /- >&/& +5 E&8 I-:'/((8 A*&'(i G)i/(- / E&8 200! M Gv/(-5/-'8 2010 A*&'(i- Gv/(-5/-'8 2012 C5 ('/ / & i5i'+i-/& / /&' i-v/&'i:+i,- &/ (/ *&i)ii / @*/ / )i/-/&'( /& *- (/&*' - *- (/+//-'/ &)(/+(: & +-<i+'& <5ii(/& <*/(- '5& /- +*/-' ( /'/(5i-+i,- / 5/. E- +-+*&i,-8 ( /&'/ /&'*i 5*/&'( /&/+> +5 / vivi( +- / 4
*' 5(. L +* &*:i/(/ @*/ i-'/(v/-+i-/& /- & /&'('/:i& / /-<(/-'5i/-' / (/&*+i,- / ()/5&8 '6+-i+& ( (/*++i,- / &)(/+(:8 &> +5 (/+*(&& &+i/& ( 5/i( & +-<i+'& <5ii(/& &/(;- *- (7i5+i,- /+* ?+i i-+(/5/-'( / )i/-/&'( / +*i( 8 ( +-&i:*i/-'/8 +i / vi / & +*i& /- / *' 5(.
REFERENCIAS
A-&8 P.8 S-&,8 F.8 D>=C-/8 A. M.8 C((&+8 M. Oiv8 T. 200". E-v//+i5i/-' )+i- <(:ii /- / *' 5(. I-&'i'*' S*/(i( / Ci/-+i& M6i+& / L )-. 6ev. Cubana Salud ,7blica8 200" 33 1. A-(6-8 S. E5&'?8 S. 200#. T?/ R/'i-&?i B/'Z//- C(/:iv/( B*(/-8 C(/:iv/(&b P/(+/iv/ /'? - T?/i( S/-&/ < C?/(/-+/ i- C(i-: <( E/(& i'? D/5/-'i. 8ournal of Clinical 9ursing) 1"!9 "%0="%% A('&8 B.8 Gi8 A.8 *i+i8 Y. G,5/8 A. R. 2002. S)(/+(: / +*i( i-<(5 / +i/-'/ +- /5/-+i i-&'i'*+i-i. :eri;trica <<. 1# !9 3=3%. A*&'(i- Gv/(-5/-'. 2012. C55-Z/'? ACC P(:(5. T?/ D/('5/-' < /'?8 A*&'(i. Bi8 .8 L(8 N.8 R&/'8 M. 2004. Ci / vi8 'i/5 / /i++i,- +(: /(+i)i ( / +*i( (i-+i i-<(5 / /-(5 / A?/i5/(. B(+/-8 E&9 D/('5/-' bEi/5i:i. C>-i+ i S*' P)i+. &i' / S-' C(/* i S-' P*. C& / C-v/+/-+i. B((-'/&8 M.8 G(+>8 E.8 G*'i6((/8 L. Mi:*/8 A. 200". D//-/-+i <*-+i- /-(5//& +(,-i+& /- -+i-& 5/7i+-&. Salud ,7blica de M(&ico. 4% &*/5/-' 48 S4%=S4!!. B((,-8 B. Av(8 S. 200%. D/&:&'/ F>&i+ E5+i- / C*i( P(i5(i /C;-+/(. Cancerologa. 4 200%9 34=4!. B()*(-8 N.M. 1%!%. +$e Structure of ,sc$ological >ell-Being . C?i+:9 Ai-/. C-8 R.. 1%"". ?ero) artist) sage) or saint@ N*/v Y(Q9 C*5)i U-iv/(&i' P(/&&. !
C5i&i,- N+i- / Bi6'i+ S.F.. R/:5/-' / L/ G/-/( / S* /M'/(i / I-v/&'i:+i,- ( S*. R/+*/( / " / -vi/5)(/ / 20118 i&-i)/
/-
>-/9
?''9+-)=
5/7i+.&*.:).57/&+(:&<-(5'ivi-(5'i-+i-10.cNAL.cR/ :5/-'c/cI-v/&'i:+i-.< C-&/ N+i- / P)+i,- 1%%. P(/++i-/& / )+i,- /- M67i+. C-'/ / )+i,- 1%%8 M67i+. C(/&8 M. L,/8 J. 200". E /&'(6& /- +*i(/& / 5(/& //-i/-'/&. C*i(&/ ( +*i(. Ei+i-/& Pi(;5i/8 M(i8 E&. D/v>8 J. R*i8 I. 2002. M/ / /&'(6& <(-'5i/-' /- / +*i( / /-(5 +- /5/-+i. 6ev. Mult. :erontol. 12 19 31=3" Di/-/(8 E. Di/-/(8 M. 1%%. C(&&=+*'*( +((/'/& < i &'i&<+'i- - &/<= /&'//5. 8ournal of ,ersonalit and Social ,sc$olog) 8 !3=!!3. Di*'+i,- (vi&i- / M: 200. S/(vi+i / (/v/-+i,- / (i/&:& )(/&. ,ublisalud 9 B/'>- N. #4 E-/( 200 D5>-:*/=G*//8 M. 200. M/ / /&'(/&&/ / )/5=/&'( &*)/'iv /5 +*i(/& / <5ii(/& i&& //-/-'/& <*-+i-i&. T/&i& / +'( - *)i+8 U-iv/(&i / B(&ii8 B(&ii8 B(&i. D5>-:*/=G*//8 M. 200#. Ev*+i,- / *- 5/ /&'(*+'*( / )i/-/&'( &*)/'iv /- +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/&. P(/+' %%0%48 -:*/=G*//8 M. F(/&8 E. 200". Vi+i,- / E&+ / E-<(/-'5i/-' & P()/5& F5ii(/& /-'(/ +*i(/& <5ii(/& / *'& 5(/& +i)/'/&. L P&i+:> S+i /- M67i+8 /- (/-&. D5>-:*/=G*//8 M.8 /(-;-/8 D.8 P-'8 C. E.8 G*/((8 B.8 S8 A. G(+>8 M. E. 200#. Vi+i,- / *- /&+ / 5)i/-'/ <5ii( /- +*i(/& "
<5ii(/& / *'& 5(/& +- i)/'/&. M(&ico 'a ,sicologa Social en M(&ico8 V. II8 C. #18 . #"=%2. D5>-:*/=G*//8 M. O+/8 A. 2012. Di&/ Vi+i,- / *- E&+ / E-<(/-'5i/-' /- C*i(/& F5ii(/& / A*'& M(/&. En revisión D*/&8 E. M('>-/8 M. A.8 M(/&8 B.8 M*8 C.8 Vi;<(8 A. S. /((/(8 J. 200!. S>-(5/ / +*i( / *'& 5(/& i&++i'& &*& i5i++i-/& &i+&+i/&. Colomb Med. 3" S* 19 31=3# D*(;-8 C.8 G(+>8 C.8 G/:&8 d.8 P6(/8 R.8 G,5/8 . D*(;-8 L. 2004. E-v//+i5i/-' /- M67i+9 /(&/+'iv / I-&'i'*' M/7i+- / S/:*( S+i D*(;-8 M. 2010. Bi/-/&'( P&i+,:i+9 E E&'(6& Ci / Vi /- / C-'/7' L)(. 6evista 9acional de Administración. E&+5i8 M.8 R(>:*/8 I. G-;/8 M. 200%. E E&'(6& C5 A5/- C5 R/'9 U- A-;i&i& / &* R/+i,-. Ciencia D +rabajo8 118 -. 328 )(i*-i 200%. Fi:v/8 N.8 M?(8 d.8 L(&/-8 J. A(&-8 D. 200". C(/:iv/( B*(/- i- M*'i/ S+/(&i&9 '?/ I5+' < N/*(&+?i'(i+ S5'5&. 8ournal of 9eurolog) 9eurosurger D ,sc$iatr. "# 109 10%"=1102 F,(/8 J. A. 2000. E &>-(5/ / +*i(. 8A98 #8 4!=0 F,(/8 J. A.8 F,(/8 I. R(>:*/8 J. 2003. F5ii /-(5/ / A?/i5/(9 -*/v& ?(i-'/& / +-viv/-+i. Medicina %ntegral. 418 1"#=1#2 G;-8 A. P/(-8 S. 2001. A:*-& A('+i-/& C(>'i+& /- T(- B&@*/ / *- M(+ T/,(i+ / A<(-'5i/-' /- P&i+&i&. ,sicot$ema. 13 49!3="0 G(+>8 M. 2002. E Bi/-/&'( S*)/'iv. Escritos de ,sicologa. 2002 !91#=3% Gi(8 C. I. F(-+8 G. M. 200!. Ci / vi / & +*i(/& <5ii(/&. 6evista Auic$an8 !18 33=3 #
G)i/(- / E&. 200!. P(5+i,- / A*'-5> P/(&- A'/-+i,- & P/(&-& /- Si'*+i,- / D//-/-+i. B/'>- O
i&-i)/
/-9
?''9ZZZ.?.:v.*Q/-P*)i+'i-&-&''i&'i+&P*)i+'i-&P*)i+'i-&Pi+ A-G*i-+/Dc1220"" Iv(&&-8 A.8 Si/-v8 B.8 C(&&-8 M. 2004. T?/ F+'( S'(*+'*(/ < '?/ B*(/A&&/&&5/-' S+/ - '?/ P/(+/iv/ B*(/- < C(/:iv/(& <( I-ivi*& i'? S/v/(/ M/-' Di&(/(&. Scand 8 Caring Sci. 1#9 3%!=401 J*:/8 T. C@*i''8 J. 2004. O(:-i'i- J*&'i+/ - S'(/&&9 T?/ M/i'i-: R/ < (Q=F5i C-<i+'. 8ournal of A##lied ,sc$olog. #%393%=404 L,/=D;v&8 G.8 D5>-:*/=G*//8 M.8 O+?=M(+)i+?8 M.8 M-'i/=C(v8 M.8 L)(>-=ev(/8 J.8 D5>-:*/=G*//8 R.8 V6=Li;((:8 L.8 ]*/'= M-'8 D. f I)((=F(/&8 E. 2010. Vi+i,- / E&+ / Bi/-/&'( S*)/'iv /- C*i(/& F5ii(/& / A*'& M(/&. ,sicologa Salud 8 2019 13=22 L*Qi&&8 R. 1%%4. C-+/' - M/& <( '?/ S'* < C(/:iv/( B*(/-. 8ournal of ,sc$iatric and Mental ?ealt$ 9ursing . 13911=1! %
M+C-:?8 R. C')i-8 M. 200. C(i-: <( P/(&- i'? D/5/-'i9 E7(i-: R/'i-&?i& B/'Z//- P/(+/iv/ B*(/-8 D/(/&&i-8 Ci-: - /=B/i-:. 9ursing D ?ealt$ Sciences) "29#1=%1 M+L/8 J. 2012. T?/ M/-i-:& < S'(/&&9 E7-i-: '?/ S'(/&& P(+/&& M/. Societ and Mental ?ealt$8 91=1 M+Mi-8 S.8 S58 B.8 /i'-/(8 M.8 S+?-Z/''/(8 R.8 Ti''/8 M.8 M8 L. /8 . 200!. I5+' < Ci-: SQi& I-'/(v/-'i- Zi'? F5i C(/:iv/(& < &i+/ P'i/-'& Zi'? C-+/(9 A R-5i/ Ci-i+ T(i. Cancer 8 10!19214= 22 Mi-8 J. M.8 I;/8 M. I;/8 B. 200. E &+i +5 5*( / +(: / +*i( / /-(5& / A?/i5/(. ,sicologa Salud 8 10019 33=43 M-'(i8 I.8 F/(-;-/8 M.8 L,/8 A.8 S;-+?/8 M. 1%%#. L E-'(/vi&' / C(: / C*i(. U'ii Vi/ / C-+/' / C(:. Anales de ,sicologa. 14002 M-'(i8 I. / I8 M. 1%%2. Bi/-/&'( &i+,:i+ /- v//. 6evista de :erontologa) G8 14=14. M-'(8 J. 1%%%. L& +-&/+*/-+i& &i+&+i/& / +*i i-<(5 /(&-& 5(/&. 6evista %nternacional de Sociologa 1%%% 239 22 M&8 R. 1%"4 S&'/5& <( '?/ A&&/&&5/-' - C&&i
M*-i / S*. Gi-/)(8 2002. R/+*/( / " /
-vi/5)(/
/
20118
i&-i)/ !0
/-
>-/9
?''9+-)=
5/7i+.&*.:).57/&+(:&<-(5'ivi-(5'i-'/(-+i-1.cINTL .cP*'&c7'i+&cCIOMS.< P&'v(*8 E.8 dQ/(i-*8 A.8 P+&'&8 S.8 T&-:(i8 . S*('i8 P. 200". C(i-: <( R/'iv/ i'? D/5/-'i9 F5i C(/:iv/( B*(/-. 8ournal of Advanced 9ursing) #944!=4" P('i8 V. 200!. P(/++i-/& / )+i,- /- M67i+ 200=200. M67i+9 C-&/ N+i- / P)+i,-. P/(i-8 L. 1%#%. T?/ S+i:i+ S'* < S'(/&&. 8ournal of ?ealt$ and Social Be$avior) 30 39 241=2! P/(i-8 L. 1%%%. T?/ S'(/&& P(+/&& R/vi&i'/9 R/</+'i-& - C-+/'& - T?/i( I-'/((/'i-&?i&. ?andbooH of t$e Sociolog of Mental ?ealt$) . 3%=41 P('/8 J. L-:8 B. 2001. A(i&& - Ci-: i'? (Q+/ I-'/(/(&- S'(/&&9 A M/ <( 5/- M-:/(&. 8ournal of Counseling ,sc$olog. 4# 29 144=1! R<('8 A. G(i<:*/=F/(-;-/8 A. Gi=G(-5-':-/8 A. 2011. L E&'(*+'*( T(ii5/-&i- / Bi/-/&'( S*)/'iv. Anales de ,sicologa. 2"2932"=332 S;-+?/8 B. 2001. L /7/(i/-+i / &/( +*i( / *- /(&- /- &i'*+i,- / /-(5/ +(,-i+. %nvest. Educ. Enferm. 1% 29 3!=4%. !1
S+?/-/8 A. 1%%0. O)/+'iv/ - S*)/+'iv/ Di5/-&i-& < F5i F5i B*(/-. TZ(& TZ(& Socia iall ,sc ,sc$i $iat atr r and ,sc ,sc$i $iat atri ricc I-'/ I-'/:( :(' 'iv iv// F(5 F(5/Z /Z( (QQ <( <( R/&/ R/&/( (+? +?.. Soc E#idemiolog. 29 E#idemiolog. 29 2#%=2%" S+?5i8 R.8 N/*-/(8 T.8 C(i-:8 C. Si/&&8 . 200!. S+?i?(/-i+ P'i/-'&g h*i' O< Li==A&&+i'i- i'? Ci-:8 L+*& < C-'(8 S*)/+'iv/ /=B/i-:8 S'i&<+'i- - P'i/-'=J*:/ C(/:iv/( B*(/-. ,sc$iatrisc$e B*(/-. ,sc$iatrisc$e ,ra&is) 33 "9 33"=343 S+i/ M/7i+- / P&i+:> 200". C,i: $'i+ / P&i+,:. Ei'(i T(i&8 4' Ei+i,-8 M67i+ S5/( / S*. M+G(Z=i I-'/(5/(i+-8 ('. 38 +. " #8 . 12=210 T((/&8 T((/&8 J. 200#. A&/+'& A&/+'& P&i+,:i+& P&i+,:i+& /- C*i(/& C*i(/& F(5/& / A-+ A-+i-&9 i-&9 C(: A<(-'5i/-' / E&'(6&9 U- E&'*i /- P)+i,- S+i&-i'(i. M/5(i ( '( :( / +'(. U-iv/(&i / */v8 E& T'?8 L.8 M+Q/--8 d.8 B(-/''8 A.8 P(/&+''8 C. M*(?8 S. 200. C(/:iv/( B*(/-8 Ti5/ S/-' C(i-: - /'? S''*& i- '?/ Fi(&' 12 M-'?& FZi-: S'(Q/. Brain %njur. %njur. 1% 129 %!3=%"4 T*i(; *i(;-- R. 1%% 1%%% % D/ D/& &<> <>& & / / /-v/ /-v// /+i +i5i 5i//-' ' /5 /5:( :(;< ;
!3
A?=NDICES
!4
!
!!
!"
!#
!%
"0