38
Ręczny karabin maszynowy DP-27/28 (Diegtiariow Piechotnyj)
W al th
er
Ручной пулемёт Дегтярёвa Пехотный
Pomoce dla modelarzy replik
Opracował Walther38* * Copywrite opracowania: © Walther38 2010
-1-
W al th
er
38
Wasilij Alieksiejewicz Diegtiariow (Василий Алексеевич Дегтярёв, ur. 2 stycznia 1880, zm. 16 stycznia 1949) — Rosjanin, radziecki konstruktor broni strzeleckiej. Urodził się 2 stycznia 1880 (21 grudnia 1879 wg kalendarza juliańskiego) w Tule. Od razu po ukończeniu szkoły podstawowej był posłany do pracy w fabryce broni w Tule. W latach 1901-1906 służył w wojsku carskim, w warsztatach rusznikarskich przy oficerskiej szkole w Oranienbaumie. Po demobilizacji pracował w fabryce broni w Siestrorecku, między innymi pod kierunkiem znanego już konstruktora broni W. Fiodorowa, którego został pomocnikiem. W 1916 Diegtiariow zaprojektował swoją pierwszą konstrukcję karabinu automatycznego. W 1918 podjął pracę w zakładach zbrojeniowych w Kowrowie. Wszedł w skład utworzonych tam doświadczalnych warsztatów uzbrojenia, pod kierunkiem Fiodorowa, na bazie których powołano w 1921 pierwsze w ZSRR biuro konstrukcyjne automatycznej broni strzeleckiej. W tym okresie, asystentem i uczniem Diegtiariowa stał się Gieorgij Szpagin. W 1923 Diegtiariow rozpoczął konstruowanie własnego ręcznego karabinu maszynowego, który następnie przyjęto w 1927 na uzbrojenie Armii Czerwonej pod oznaczeniem DP (Diegtiariow piechotnyj). Konstrukcja ta postawiła Diegtiariowa wśród czołowych radzieckich konstruktorów broni strzeleckiej. DP, wyróżniający się charakterystycznym magazynkiem talerzowym, zwany potocznie diegtariewem, był podstawowym rkm-em armii radzieckiej podczas II wojny światowej. Na bazie rkm-u DP Diegtiariow opracował lotniczy karabin maszynowy DA z 1928 (dla strzelcówobserwatorów), następnie w wariancie podwójnie sprzężonym DA-2. Znacznie szerzej rozpowszechniony stał się czołgowy karabin maszynowy DT z 1929 roku (Diegtiariow tankowyj), stanowiąc uzbrojenie radzieckich czołgów do lat powojennych. Od 1929 Diegtiariow opracował kilka wzorów pistoletów maszynowych, z których względnie udany PPD-34 został wprowadzzny w niewielkich ilościach na uzbrojenie Armii Czerwonej, następnie w zmodernizowanych wariantach PPD-34/38 i PPD-40. Ten ostatni został po wybuchu wojny wyparty przez bazujący na nim, lecz prostszy konstrukcyjnie pistolet maszynowy PPSz Szpagina. Diegtiariow opracował również wielkokalibrowy karabin maszynowy (wkm) DK kal. 12,7 mm, lecz początkowo konstrukcja ta nie zdobyła popularności z powodu niskiej szybkostrzelności, wynikającej z małych magazynków 30-nabojowych. Dopiero po opracowaniu przez Szpagina ulepszonego taśmowego układu zasilania w amunicję (taśma 50 nabojowa), wkm został przyjęty do uzbrojenia Armii Czerwonej w 1939 i skierowany do masowej produkcji pod oznaczeniem DSzK (Diegtiariowa-Szpagina Krupnokalibiernyj - Wielkokalibrowy Diegtariowa i Szpagina), następnie po modernizacji DSzKM, stając się drugim co do popularności na świecie systemem wkm-u. Po wybuchu II wojny światowej, w obliczu nagłej potrzeby masowego wprowadzenia broni przeciwpancernej, Diegtiariow skonstruował prosty jednostrzałowy karabin przeciwpancerny PTRD kal. 14,5 mm, wprowadzony w dużej ilości na wyposażenie armii. W następnych latach Diegtiariow powrócił do ręcznych karabinów maszynowych, modernizując rkm DP i tworząc przyjęte na uzbrojenie rkm-y DPM i RP-46. Ostatnim dużym sukcesem Diegtiariowa był ręczny karabin maszynowy RPD, strzelający nowym nabojem pośrednim wz.43 7,62 x 39 mm, będący na wyposażeniu Armii Radzieckiej do lat sześćdziesiątych XX wieku, a na wyposażeniu wielu innych armii bloku wschodniego jeszcze dłużej, produkowany również w Chinach na licencji jako rkm typ 56. -2-
W 1940 Diegtiariow uzyskał tytuł Bohatera Pracy Socjalistycznej. Czterokrotnie - w latach 1941, 1942, 1946 i 1949 (pośmiertnie) był nagradzany nagrodą państwową, trzykrotnie był odznaczony orderem Lenina, orderem Suworowa 1. i 2. stopnia, orderem Czerwonej Gwiazdy i innymi. Uzyskał stopień generał-majora służby inżynieryjno-artyleryjskiej w Armii Czerwonej. W 1940 uzyskał stopień naukowy doktora nauk technicznych. Od 1941 był członkiem partii komunistycznej KPZR. Zmarł 16 stycznia 1949 w Moskwie.
38
DP jest bronią zaliczaną do klasy lekkich karabinów maszynowych (podobnie jak niemiecki MG-34 czy też angielski Bren) strzelającą nabojami karabinowymi z łuskami z wystającą kryzą typu 7,62x54mmR (używaną również w karabinach powtarzalnych Mosin) wprowadzoną na uzbrojenie Związku Radzieckiego w 1928 roku.
W al th
Nabój 7.62x54mmR1
er
Nabój 7,62x54mmR
Nabój ten powstał w 1891 roku jako konstrukcja przeznaczona pierwotnie do powtarzalnych karabinów Mosin-Nagant. Był używany od końców ery carskiej poprzez okres Związku Radzieckiego do chwili obecnej w karabinach maszynowych (lekkich i ciężkich) i karabinach (Mosin, SWT-40 czy też Dragunow). Nabój ten pozostaje jednym z kilku nielicznych standardowych nabojów z wystającą kryzą nadal używanych w wojskach oraz myślistwie.2
Postawowe wymiary naboju 7,62x54mmR
1
http://en.wikipedia.org/wiki/7.62x54mmR Barnes, Frank (2006). Skinner, Stan. ed. Cartridges of the World. 11th Edition. Cartridges of the World. Gun Digest Books. p. 295. ISBN 978-0-89689-297-2 2
-3-
W al th
er
38
Oryginalnie nabój 7,62x54mmR posiadał 13,7 gramowy tępogłowicowy pocisk płaszczowy (full metal jacket - FMJ). W wyniku doświadczeń wojny Rosyjsko-Japońskiej został on zastąpiony w 1908 roku 9,7 gramowym ostrogłowicowym pociskiem FMJ, pozostającym standardowym aż do dzisiaj. W celu poprawienia celności współczesny Dragunow SWD używa wariantu 7N1, w którym ładunek prochowy jest w postaci nitek a nie kulek a pociskiem jest 9,7 gramowy zagłębiony z tyłu pocisk FMJ. Nowym wariantem naboju jest 7N14. Pocisk jest także płaszczowy lecz z rdzeniem ołowianym i jest nieco cięższy. Szybkość początkowa oby typów jest taka sama (830 m/s) lecz drugi jest celniejszy. 3 Dane dotyczące 12,0 g pocisków FMJ Match wykazują, że dysponując energią wylotową ponad 4050 J na dystansie 914 pocisk posiada jeszcze powyżej 1000 J i porusza się z szybkością naddźwiękową.
HPBT - Hollow Point Boat Tail - pocisk pełnopłaszczowy z otworem otwartym i ścięciem dennym FMJ - Full Metal Jacket – pocisk otoczony wykonaną najczęściej z ciągliwej stali platerowanej miedzią wierzchnią część (płaszczem) okrywającą stalowy lub ołowiany rdzeń SP - Soft Point – tzw. Półpłaszczowy. Zbudowany jest z cienkiego metalowego płaszcza oraz rdzenia ołowianego. Rdzeń, w tego typu pocisku, w części przedniej jest nieosłonięty płaszczem. Po trafieniu w cel „grzybkuje”.
3
Russia's new 7.62x54mmR Sniper Load by David M. Fortier at www.snipersparadise.com
-4-
DP był tani i łatwy w produkcji – wczesne modele zawierały mniej niż 80 części i mogły być wykonywane nawet przez niewykwalifikowanych robotników. Było to m.in. przyczyną różnic w szczegółach pomiędzy egzemplarzami pochodzącymi od różnych wytwórców.
W al th
er
38
Szczególnie znanym producentem rkm DP były zakłady zbrojeniowe w Kowrowie, w których od 1918 roku pracował Diegtiariew. Znakiem firmowym tych zakładów był wydłużony owal z pionową strzałką w środku.
Broń ta była znana z odporności na zanieczyszczenia. W testach była zanurzana w piasku i błocie a następnie bez problemów oddawała co najmniej 500 wystrzałów. Głównym niedostatkiem DP był słaby dwójnóg nie wytrzymujący ostrego się z nim obchodzenia co powodowało jego złamania. Również magazynek talerzowy na 47 lub 49 nabojów, zasilający broń z góry miał zbyt małą pojemność wymaganą do utrzymywania ognia ciągłego przez dłuższy czas w porównaniu do zasilania taśmowego. Dodatkowo, zmiana magazynka była dosyć czasochłonna a szczególnie jego ładowanie. Relatywnie niska szybkostrzelność miała swoje pozytywy – ryzyko przegrzewania lufy było niższe. Mimo wszystko DP miał opinię efektywnej lekkiej broni wsparcia i był na regulaminowym wyposażeniu wielu armii do lat 1950-tych, kiedy to został zastąpiony przez bardziej nowoczesny RPD na amunicję pośrednią.
-5-
DANE TECHNICZNE RKM DP 27/28 8.4 kg 0.7 kg 0.2 kg 7.5 kg 2.0 kg 2.8 kg 1.6 kg 1266 mm 125 mm 7.62 mm 605 mm 532 mm 4
W al th
er
38
Masa całkowita (z dwójnogiem i tłumikiem płomieni) Masa dwójnogu Masa tłumika płomieni Masa całkowita Masa lufy Masa załadowanego magazynka Masa pustego magazynka Długość całkowita (z kolbą i tłumikiem płomieni) Długość tłumika płomieni Kaliber Długość lufy wraz z komorą nabojową Długość częśći gwintowanej lufy Liczba bruzd gwintu lufy Długość linii celowania a) najdłuższa (nastawa szczerbinki 1) b) najkrótsza (nastawa szczerbinki 5) Normalna wysokość muszki od osi lufy Szybkość początkowa (nabój wz. 1908)
-6-
616 mm 610 mm 50 mm (± 0.12) 840 m/sek
Konstrukcja DP
W al th
er
38
Rkm DP jest bronią samoczynną przeznaczoną wyłącznie do prowadzenia ognia automatycznego – krótkimi i długimi seriami. Posiada nieruchomą, wymienną lufę oraz zamek ryglowany w czasie wystrzału przez rozchylane na boki dwa rygle wchodzące w odpowiednie wycięcia komory zamkowej. Sterowanie procesem ryglowania/odryglowania jak również podawania nabojów i wyrzucania łuski odbywa się poprzez współpracujące z zespołem zamka suwadło. Jest ono napędzane podczas ruchu do przodu przez umieszczoną na żerdzi suwadła rozprężającą się sprężynę powrotną a w ruchu do tyłu przez energię pobieranych z wykonanego z boku lufy i przechodzących przez odpowiedni zawór części gazów prochowych pochodzących ze spalania ładunku prochowego naboju. Karabin składa się z kilku głównych części: - kolby z komorą spustową (1), komory zamkowej (2), suwadła wraz z zamkiem i sprężyną powrotną (3), osłony lufy (chłodnicy) wraz z rurą gazową (4), lufy z zaworem/regulatorem gazowym i tłumikiem płomieni (5), dwójnoga (6) a także magazynka. (5)
(2) + (4)
(3)
(1)
(6)
-7-
W al th
er
38
Schematy budowy wewnętrznej4,5,6
4
Бабак Ф. К. © Полигон 2005 http://slovari.yandex.ru/dict/guns/article/guns/guns-074.htm Maksymowicz R. Ręczny karabin maszynowy DP, Typy Broni i Uzbrojenia 11, Wydawnictwo MON, 1971 6 Благонравов А.А. Материальная часть стрелкового оружия кн.2 Альбом вкладок (1946): http://www.box.net/weaponbooks/1/45519772/456717298 5
-8-
38
a
c
er
b
e
W al th
d
f
Schemat działania układu ryglowania i uderzeniowego (a – części ruchome w przednim położeniu; b, c – zamek zaryglowany; d – części ruchome w tylnym położeniu; e, f – zamek otwarty). 1 – tłok gazowy na żerdzi, 2 – rama suwadła, 3 – sprężyna powrotna, 4 – zamek, 5 – rygle zamkowe, 6 – skośne wyfrezowanie w ramie suwadła, 7 – występy rygli zamkowych, 8 – bijnik/iglica
-9-
38 er
W al th
Przekrój przez środkową część broni, zamek w tylnym położeniu; modyfikacja rysunku5
- 10 -
Działanie części karabinu5 Rysunki przedstawione na poprzednich stronach mogą być pomocne w poznaniu zasad działania rkm DP chociaż nie przestawiono na nich położenia wzajemnego poszczególnych części w różnych stadiach cyklu (przed ładowaniem, podczas ładowania, podczas strzelania czy też przy wyrzucaniu łuski wystrzelonego naboju). Poniżej przedstawiono ich współdziałanie w sposób opisowy. Położenie części przed ładowaniem
er
38
Przed ładowaniem suwadło z tłokiem gazowym z nim połączonym oraz zamkiem znajduje się w położeniu przednim a sprężyna powrotna jest w stanie najmniejszego napięcia. Tłok gazowy swoją cześcią przednią (gniazdem) jest nasunięty na regulator gazowy, zamek zamyka komorę nabojową a jego rygle rozsunięte są na boki i zachodzą za opory ryglowe znajdujące się w bocznych ściankach komory zamkowej. Iglica znajduje się w przednim położeniu, a jej grot wystaje z czółka trzonu zamkowego. Wyrzutnik znajduje się w górnym położeniu a jego sprężyna jest ściśnięta. Dźwignia spustowa urządzenia spustowego podniesiona jest swoją sprężyną do góry a język spustowy podany jest do przodu i opiera się o opuszczony do dołu bezpiecznik. Właz nabojowy w komorze zamkowej zamknięty jest zasuwką.
W al th
Działanie części rkm DP podczas ładowania
W celu załadowania ręcznego karabinu maszynowego przesuwa się zasuwkę do przodu, odciąga rączkę suwadła do tyłu aż do jego zaskoczenia za zaczep dźwigni spustowej i dołącza się magazynek. Podczas odciągania suwadła do tyłu tłok gazowy ściska na swoim trzonie sprężynę powrotną, której drugi koniec opiera się o łącznik. Suwadło w swoim ruchu do tyłu odprowadza także połączoną z nim iglicę. Zgrubienie iglicy wychodząc z zamka zwalnia rygle zamkowe, które pod działaniem skosów gniazda na suwadle zsuwają się, wychodząc z opór ryglowych komory zamkowej i zwalniają zamek. Zamek pod działaniem przedniej ścianki gniazda na suwadle odchodzi do tyłu. Dźwignia spustowa pod naciskiem cofającego się suwadła opuszcza się, a gdy tylko suwadło dojdzie w położenie tylne, ponownie się podnosi pod działaniem swojej sprężyny i swoim zaczepem zaskakuje za ząb zaczepowy na suwadle. Suwadło wraz ze współpracującymi z nim częściami ruchomymi zatrzymuje się w tylnym położeniu. Po dołączeniu naładowanego nabojami magazynka nabój znajdujący się w jego donośniku zostaje umieszczony przed częścią podajnikową przedniej części trzonu zamka. Ręczny karabin maszynowy zostaje załadowany i jest gotowy do prowadzenia ognia. Działanie części rkm DP podczas strzelania Aby rozpocząć ogień, obejmuje się prawą dłonią szyjkę kolby, palcem wskazującym przyciska bezpiecznik powodując jego ruch do góry i naciska na język spustowy. W tej sytuacji bezpiecznik zwalnia język spustowy, który obracając się na swojej osi, naciska swoim zębem na dźwignię spustową powodując wyprowadzenie jej zaczepu z kontaktu z zębem zaczepowym suwadła. Suwadło wraz z iglicą i zamkiem pod działaniem sprężyny powrotnej posuwa się do przedu. Zgrubienie iglicy opierając się o występy rygli zamkowych, zmusza zamek do posuwania się do przodu wraz z suwadłem. - 11 -
W al th
er
38
Przy ruchu zamka do przodu jego podajnik wypycha nabój z donośnika magazynka i podaje go do komory nabojowej lufy. W chwili zbliżania się zamka do tylnego ścięcia lufy podajnik i wyciąg zamka wchodzą w odpowiednie wycięcia na tylnym ścięciu lufy, a wyciąg swoim pazurem zaskakuje za kryzę łuski. W czasie dalszego posuwania się suwadła do przodu iglica, wchodząc głębiej do przewodu w trzonie zamkowym, swoimi zgrubieniami powodując rozsunięcie rygli zamkowych. Rygle swoimi końcami opierają się o opory ryglowe komory zamkowej, prze co przewód lufy zostaje zamknięty zaryglowanym zamkiem. Suwadło wraz z iglicą posuwając się dalej do przodu, wysuwa grot iglicy przez otwór grota w czółku zamka, grot zbija spłonkę naboju i następuje strzał. W momencie gdy pocisk minie otwór gazowy w lufie, część gazów prochowych uchodzi przez ten otwór do przewodu w komorze gazowej, następnie przez przewód osiowy regulatora gazowego uderza w tłok gazowy i powoduje jego cofnięcie, a wraz z nim trzonu tłoka gazowego i suwadła. W początkowym ruchu suwadła do tyłu zamek pozostaje w miejscu do chwili opuszczenia przez pocisk przewodu lufy, w dalszym ciągu zamykając przewód lufy nie dopuszczając do przedostania się gazów prochowych do komory zamkowej. Iglica równocześnie z ruchem suwadła zaczyna ruch do tyłu i gdy tylko jej zgrubienie wyjdzie z zamka, rygle zamkowe zyskają możliwość schodzenia się. Przy dalszym ruchu suwadła rygle zamkowe pod działaniem skosów gniazda na suwadle schodzą się, wychodzą z opór ryglowych komory zamkowej i zwalniają zamek, który wraz z suwadłem odchodzi do tyłu. Pazur wyciągu wraz z odejściem zamka do tyłu wyciąga łuskę z komory nabojowej. Łuska natknąwszy się kryzą na wyrzutnik, opuszczony do dołu pod działaniem swojej sprężyny, zostaje wyrzucona w dół przez otwór wyrzutnicy w suwadle. Jeśli w międzyczasie nie został zwolniony spust to suwadło nie zatrzyma się w swoim tylnym położeniu lecz po dojściu do niego zacznie znowu ruch do przedu rozpoczynając następny cykl wprowadzania nowego naboju do komory nabojowej, strzału i odrzutu powodującego odryglowanie broni i wyrzucenie kolejnej łuski. Po zwolnieniu języka spustowego ząb zaczepowy cofającego się suwadła zaskakuje za zaczep podnoszącej się dźwigni spustowej i suwadło zatrzymuje w tylnym położeniu. W tym momencie następuje przerwanie strzelania ale karabin maszynowy pozostaje załadowany.
- 12 -
Demontaż karabinu7 (niemal całkowity) Przed demontażem karabinu należy odłączyć magazynek i upewnić się, że suwadło znajduje się w tylnym położeniu
W al th
er
38
Przy pomocy odpowiedniego klucza (wchodzi w skład przybornika) przekręcić lufę o 90o w lewo. Nastąpi rozłączenie rygli mocujących lufę z komorą zamkową …
i lufę wraz z zaworem-regulatorem gazowym oraz tłumikiem płomienia można wysunąć z chłodnicy
Występy ryglowe lufy (sektorowe)
7
MeXaHHuK http://talks.guns.ru/forummessage/85/203965-10.html
- 13 -
W al th
er
38
Po odkręceniu tłumika ognia pierwszy etap demontażu jest zakończony
Przesunąć śrubę łączącą komorą zamkową z zespołem kolby i komory spustowej w dół
a następnie wysunąć ją do góry
- 14 -
W al th
er
38
Odłączyć komorę spustową z kolbą od komory zamkowej
- 15 -
W celu odłączenia suwadła wraz z zamkiem, sprężyną powrotną i tłokiem gazowym zwolnić suwadło a następnie przekręcić łącznik przy pomocy śrubokręta zaczepionego za jego wąs do rozłączenia z zespołem komora zamkowachłodnica
W al th
er
38
Umożliwi to wysunięcie zespołu suwadło-zamekiglica do tyłu z odpowiednich prowadnic wyfrezowanych w bocznych ściankach komory zamkowej
Rozłączone od suwadła – rygle, trzon zamkowy oraz bijnik-iglica
- 16 -
W al th
er
38
Trzon zamka z wyciągiem i ryglami (widok od dołu) oraz bijnik-iglica
Demontaż tłoka gazowego i sprężyny powrotnej: - odciągnąć sprężynę odsuwając jęj końcówkę od tłoka gazowego - odkręcić tłok - zdjąć sprężynę i łącznik
Zawór gazowy/regulator zamocowany na lufie
- 17 -
38
Demontaż regulatora gazowego
W al th
er
Wyjąć zawleczkę blokującą
a następnie gazowego
zdemontować
Zawór-regulator gazowy
- 18 -
zawór
regulatora
W al th
er
38
Demontaż muszki
Zdemontowana muszka
Demontaż sprężyny wyrzutnika
Odkręcić podstawę celownika z komory zamkowej I przy pomocy śrubokręta wysunąć z gniazda sprężynę (do przodu)
- 19 -
W al th
er
38
Części celownika, w tym podstawa z zatrzaskiem magazynka
Elementy ramienia celownika - ramię właściwe z podziałką - sprężyna ramienia - oś ramienia - suwak ramienia - elementy zatrzaskowe suwaka
Podstawa celownika ze sprężyną ramienia
- 20 -
W al th
er
38
Magazynek
- 21 -
38 er W al th Przy naprawie – zęby wymienne - 22 -
- 23 -
W al th er 38
- 24 -
W al th er 38
- 25 -
W al th er 38
W al th
er
38
Dwójnóg
- 26 -
- 27 -
W al th er 38
- 28 -
W al th er 38
- 29 -
W al th er 38
W al th
er
38
Osłona lufy - chłodnica
- 30 -
- 31 -
W al th er 38
38 er W al th 3,0
- 32 -
Rysunki modelarskie w oparciu o które można wykonać replikę w stylu „deko” zamieszczone są w drugiej (oddzielnej) części niniejszego opracowania.
38
Powstały one w oparciu o dane dostępne w Internecie, pomiary własne oraz nieocenioną pomoc Szlachetnych Kolegów z forum modelarskiego www.jedendojednego.fora.pl
W al th
er
Szczególnie Szlachetni Panowie Kroll, Kuba Buda, Soviet i Zborek_p swoimi materiałami byli pomocni w ich przygotowaniu.
Walther38
- 33 -
