PROTEIN
ANDY ANDY KHOOT KHOO TAMA( 1406573942 ) MICHAELLE FLAVIN CARLI ( 1406533516 ) NADIA ALISHA ( 1406533623) NUR ANNISA (1406605862 ) SANGGADATU ABDA M. (1406569913 )
HG-3
OUTLINE Struktur Protein Fungi Protein !"#ik$i Protein Sintei Protein %eteki & !n$#ii Protein Protein
STRUKTUR PROTEIN
ASAM AMINO
!$' $'ino 'eru"$k$n 'ono'er ($ri "o#i"e"ti($ "rotein)* Ter($"$t 20 +eni $$' $'ino (eng$n truktur ,$ng e-$r$ u'u' $'$. gugu /ungi k$roki# OO) gugu $'in$ N 2) gugu r$nt$i $'"ing ) (eng$n 1 $to' k$ron "u$t k$ron )
ISOMER OPTIK PADA ASAM AMINO
Se#uru $$' $'ino ke-u$#i g#iin 'e'i#iki Io'er o"tik ti"e L ter+$(i +ik$ karboksil-aminatereoio'er k$ren$ $to' urut$n "u$t 'engik$t e'"$t gugus ,$ng ter+$(i e$r$ +$ru' +$' e'ent$r$ +ik$ gugu ere($* $r$ 'engi(entik$in,$ ini e$r$ +$' ter+$(i karboksil$($#$"ut$r$n (eng$n+$ru' 'en(orong $to'urut$n ke e#$k$ng residu-amina '$k$ io'er o"tik($n ,$ng ter+$(iurut$n $($#$ "e'$-$ 'en+$ui "e'$-$) 'e#i$t %* +$ru' +$'* gugu /ungiti"e e$r$
KONDENSASI ASAM AMINO Untuk 'e'entuk "rotein 'ono'er'ono'er $$' $'ino ke'u(i$n (iik$t er$'$$'$ 'e#$#ui re$ki kon(en$i* e$ki kon(en$i 'eru"$k$n re$ki $nt$r$ gugu k$roki#$t OO) (eng$n gugu $'ino N2) 'e'entuk ik$t$n "e"ti($ NO) ,$ng 'eng$i#k$n "rotein ($n $ir*
KLASIFIKASI ASAM-AMINO – BERDASARKAN PRODUKSI OLEH %$ri 20 +eni $$' $'ino TUBUH MANUSIA •
•
•
t$n($r e$gi$n i$ (i"ro(uki o#e tuu '$nui$ e$gi$n #$gi ti($k* !$' $'ino ,$ng ti($k ($"$t (i"ro(uki en(iri o#e tuu '$nui$ $($#$ $$' $'ino eeni$# (i"ero#e 'e#$#ui '$k$n$n* !$' $'ino noneeni$# $($#$ $$' $'ino ,$ng ($"$t (i"ro(uki en(iri o#e tuu*
KLASIFIKASI ASAM AMINOBERDASARKAN GUGUS R
• •
•
•
•
•
ASAM AMINO DENGAN GUGU :eri/$t non "o#$r ($n i(ro/oik R ALIFATIK POLAR ($n ti($k ;#iin 'e'i#iki truktur NON "$#ing e(er$n$ 'e'erik$n ($'"$k $"$"un "$($ inter$ki i(ro/oik !#$nin <$#in #euin ($n io#euin -en(erung terku'"u# er$'$ ($#$' "rotein ($n 'ent$i#k$n trukturn,$ (eng$n inter$ki i(ro/oik =etionin 'e'i#iki gugu tioeter non"o#$r e'ent$r$ "ro#in 'e'i#iki r$nt$i $'"ing $#i/$tik (eng$n truktur ik#ik* Se'$kin i(ro/oik $$' $'ino +eni ini '$k$ $$' $'ino e'$kin ter#et$k (i $gi$n ($#$' 'o#eku# "rotein U'u'n,$ ter($"$t "$($ "rotein ,$ng ($"$t 'e'entuk ik$t$n (eng$n #i"i(
ASAM AMINO DEGAN GUGUS R AROMATIK • •
•
U'u'n,$ eri/$t re#$ti/ non "o#$r ($n i(ro/oik* !$' $'ino +eni ini '$'"u 'e'entuk ik$t$n i(rogen* !$' $'ino $ro'$tik '$'"u 'en,er$" in$r U> (eng$n "$n+$ng ge#o'$ng ?) 280 n'*
ASAM AMINO DENGAN GUGUS R POLAR TAK BERMUATAN •
•
•
•
:eri/$t i(ro#ik eingg$ 'u($ #$rut (i ($#$' $ir U'u'n,$ "$($ "rotein $$' $'ino +eni ini ter#et$k (i ku#it #u$r "rotein Serin ($n treonin ke"o#$r$nn,$ (itentuk$n gugu i(roki#n,$ itein ($ri gugu u#/i(ri#n,$ $"$r$gin ($n g#ut$'in ($ri gugu $'i($n,$* ;ugu ($"$t terioni$i "$($ " tinggi " @ 8*3)
ASAM AMINO DENGAN GUGUS R BERMUATAN NEGATIF (BERSIFAT ASAM)
!$' $'ino +eni ini er'u$t$n neg$ti/ "$($ " ($n 'en+$(i (onor ABC
ASAM AMINO TERMODIFIKASI
Protein +ug$ ($"$t 'eng$n(ung rei(u $$' $'ino ter'o(ik$i ,$ng 'eru"$k$n turun$n ($ri 20 $$' $'ino u'u'* !$' $'ino e"erti ini +$r$ng (ite'uk$n n$'un 'e'i#iki er$g$i /ungi "enting* onton,$ 4i(roki"ro#i (ite'uk$n "$($ "rotein
SIFAT PADA ASAM AMINO !'/oterD!'/o#it !'/otere#ektro#it) Ion itter O"ti !kti/ U'u'n,$ Po#$rit$n,$ Tinggi =e'"un,$i " Ioe#ektrik =o'en %i"o# :e$r :er$rn$ S"eik
PEPTIDA
!$' $'ino 'e#$#ui re$ki kon(en$i ter#ei ($u#u 'e'entuk "e"ti($* 2 $$' $'ino ,$ng $#ing terik$t e-$r$ ko<$#en 'e'entuk (i"e"ti($ ($n eterun,$* S$$t ter($"$t 2 ingg$ 20 $$' $'ino ,$ng terg$ung ($#$' ik$t$n "e"ti($ 'o#eku# ini (ieut o#igo"e"ti($* Gik$ u($ 'e#eii 20 $$' $'ino '$k$ truktur tereut (ieut "o#i"e"ti($*
STRUKTUR PROTEIN
STRUKTUT PROTEIN PRIMER •
•
=eru"$k$n urut$n $$' $'ino$$' $'ino "$($ r$nt$i #uru "rotein ($n #et$k ik$t$n (iu#($ +ik$ $($) ,$ng entukn,$ #ine$r ($n (i$tuk$n o#e ik$t$n "e"ti($* Ik$t$n "e"ti($ ter+$(i e-$r$ ko<$#en eingg$ eri/$t $ng$t t$i# ($n ti($k (i"eng$rui " $t$u"un "e#$rut*
STRUKTUR PROTEIN - SEKUNDER
•
•
:erentuk #i#it$n ($n #i"$t$n ($#$' u$tu eg'en eg'en "o#i"e"ti($ e-$r$ eru#$ng ,$ng ter+$(i $ki$t $($n,$ ik$t$n i(rogen $nt$r $$' $'ino* :er($$rk$n "o#$n,$ truktur "rotein ekun(er ter$gi 'en+$(i alfa-helix ($n beta-sheet *
STRUKTUR PROTEIN ALPHAHELIX
•
•
•
P$($ truktur ini tu#$ng "unggung "rotein er$($ ($#$' helix e'ent$r$ r$nt$i $'"ing 'eng$($" ke#u$r* $nt$i "rotein 'e#ingk$r e"erti #ingk$r$n 'e#ingk$r "$($ "eg$ ($n (it$i#k$n o#e ik$t$n i(rogen $nt$r $to'$to' ik$t$n "e"ti($* P$($ "en$'$$n truktur ini alpha er$rti $$ +ik$ kit$ 'e#i$t ke e"$n+$ng
STRUKTUR PROTEIN – BETA SHEET
•
•
•
Ik$t$n i(rogenn,$ ter+$(i $nt$r$ (u$ $gi$n r$nt$i ,$ng "$r$re# eingg$ 'e'entuk #e'$r$n ,$ng er#i"$t#i"$t* Ik$t$n i(rogen terentuk $nt$r$ $to' okigen k$roki# ($ri u$tu ik$t$n "e"ti($ ($n nitrogen ($ri ik$t$n "e"ti($ #$inn,$* Ik$t$n i(rogenn,$ ($"$t terentuk $nt$r$ (u$ r$nt$i "o#i"e"ti($ ,$ng ter"i$ $t$u $nt$r$ (u$
STRUKTUR PROTEIN – TERSIER •
•
Terentuk ($ri #i"$t$n ko'"onen truktur ekun(er 'e'entuk kongur$i tig$ (i'eni g#ou#$r ri#$r #$'e#$r)* Pe#i"$t$n truktur ekun(er ter+$(i $ki$t $($n,$ eer$"$ inter$ki $nt$r gugu $#ki# ) $tu $'$ #$in* Interi$ki ionik ter+$(i
STRUKTUR PROTEIN – TERSIER •
•
Ik$t$n i(rogen "$($ "eruung$n gugugugu $'"ing* ;$,$ (i"eri <$n (er J$$# ter+$(i $nt$r 2 $$' $'ino ,$ng r$nt$i k$ronn,$ -uku" "$n+$ng ($n 'e'i#iki ni#$i (i"o# ,$ng er#$$n$n Ge'$t$n u#($ $ki$t -,teine ,$ng 'e'i#iki gugu $'"ing KS (i'$n$ ($"$t 'e'entuk ik$t$n u#($ (eng$n KS
STRUKTUR PROTEIN – KUARTENER •
•
=engg$'$rk$n "eng$tur$n uunit "rotein ($#$' ru$ng 'e'i#iki (u$ $t$u #ei r$nt$i "o#i"eti($ ,$ng terik$t o#e keku$t$n ik$t$n non ko<$#en ,$kni inter$ki e#ektrot$ti i(rogen ($n i(ro/oik* Struktur ini 'e'i#iki (u$ $t$u #ei ($ri uunit "rotein (eng$n truktur terier ,$ng $k$n 'e'entuk "rotein
STRUKTUR PROTEIN – KUARTENER
•
•
Ti($k e'u$ "rotein 'e'i#iki entuk truktur ku$rterner $n,$ "rotein ,$ng 'e'"un,$i /ungi ko'"#ek ,$ng 'e'i#iki truktur ini ter'$uk eer$"$ "rotein ,$ng ter#i$t ($#$' ek"rei gen 'i$#n,$ "rotein o#igo'er)* :eer$"$ "rotein ($"$t er/ungi e$g$i 'ono'er eingg$ i$ ti($k 'e'i#iki
PELIPATAN PROTEIN
Proe "e#i"$t$n "rotein ter+$(i (i'u#$i ($ri truktur "ri'er ingg$ 'en-$"$i truktur $#i native state) $g$r ($"$t 'en+$#$nk$n /ungin,$* Pe#i"$t$n ter+$(i e-$r$ ko'"#ek ($n 'e'utuk$n $ntu$n 'o#eku# #$in ert$ energi* ingg$ ek$r$ng 'ek$ni'e ($ri
PELIPATAN PROTEIN
Pe#i"$t$n Misfolding (i'u#$i ($"$trioo' 'eng$ki$tk$n "$($ r$nt$i '$#/ungi "o#i"e"ti($ "rotein t$k er$tur$n $k$n 'en,e$k$n random coil "en,$kit state)* Pe#i"$t$n -onton, ter+$(i !#ei'er* eu$i urut$n Untuk$$' 'en-eg$ $'inoter+$(in,$ ($n ($"$tmisfolding "$($ kon(ii '$k$ ini rent$n $($ ter+$(i 'o#eku# $#$ "rotein #i"$t ,$ng misfolding 'e'$ntu ) ke'u(i$n "roe'enggu'"$# "e#i"$t$n*
PELIPATAN PROTEIN :eer$"$ 'o#eku# tereut $nt$r$ #$inM Molecular chaperones M er/ungi 'engik$t ($n 'ent$i#k$n "rotein ,$ng e#u' (i#i"$t $g$r ti($k 'enggu'"$# er$'$ "rotein #$in (eng$n 'e'$ntu 'e'uk$ #i"$t$n nonko<$#en* ChaperoninM er/ungi 'e'$ntu "roe "e#i"$t$n "rotein ($#$' e# in vivo)* •
•
PELIPATAN PROTEIN – MOLECULAR CHAPERONS
PELIPATAN PROTEIN CHAPERONIN
DENATURASI & RENATURASI PROTEIN
Protein ($"$t 'eng$#$'i (en$tur$i ,$itu "eru$$n truktur ($n entuk eingg$ "rotein kei#$ng$n /ungin,$* %en$tur$i ($"$t (i$ki$tk$n o#e $n,$k /$ktor " uu keku$t$n ionik ($n ke#$rut$n)* P$($ u'u'n,$ "rotein ter(en$tur$i $ng$t u#it untuk (iren$tur$i "enge'$#i$n truktur ($n entuk
DENATURASI & RENATURASI PROTEIN :erikut $k$n (i$$ eer$"$ /$ktor ,$ng 'e'"eng$rui truktur ($n entuk "roteinM Suu Seu$i (eng$n "rini" "$($ ter'o(in$'ik$ "eningk$t$n uu $k$n 'eng$ki$tk$n "en$'$$n energi kinetik 'o#eku# ($n entro"i ite' n$ik 'eng$ki$tk$n "rotein ter(en$tur$i ($n 'enggu'"$#* %en$tur$i "rotein +ug$ erk$it$n (eng$n titik #eur "rotein* " " ($"$t 'en,e$k$n "roton$i rei(u $$' $'ino eingg$ ik$t$n i(rogen ter"utu* F$ktor #$in ;$r$' chaotropic ($"$t 'engg$nggu ket$i#$n •
•
•
INTERAKSI PROTEIN DENGAN MOLEKUL LAIN •
•
Protein ($"$t erinter$ki (eng$n 'o#eku# #$in e"erti k$roi(r$t %N! #i"i( ert$ ko/$ktor 'e'entuk "rotein terkon+ug$i* :$gi$n ,$ng uk$n $$' $'ino "$($ "rotein terkon+ug$i (ieut +ug$ gugu "rotetik*
=et$##o"rotein
INTERAKSI PROTEIN DENGAN MOLEKUL LAIN •
•
onton,$ $($#$ "rotein ($n #i"i( 'e'entuk #i"o"rotein eingg$ 'e'ungkink$n #e'$k untuk erger$k 'e#$#ui $ir "$($ $gi$n ($#$' ($n (i #u$r e#* ;ugugugu "rotetik ,$ng ter($"$t "$($ "rotein terkon+ug$i ini 'enentuk$n "er$n "enting tertentu ($#$' 'enentuk$n /ungi io#ogi "rotein terkon+ug$i*
Li"o"rotein
;#iko"rotein
FUNGSI PROTEIN
FUNGSI UMUM PROTEIN Pr!"#$ %"r!$''$' *% +,#r /"!# 0"r 1, !%+2 !"r,/0 %"$!0 /"1 $ r'$#//# 1,2 ",%!$ /! r02 ",%"r/#+$ /#/ /,+2 $ "r*!$ r!#$. Pr!"#$ ' ,"$"r#, /#$1 r# 1r /"1 $ ,"$''"r00$ #$!r/"11r r"/$. M"r"0 1+ ,0r,1"01 "$''"r0 /"1 "$'$ 4$'/#$ $' %"r,5,-,5,.
G,%r P"r/"$!/" 0"r ,5,-,5, r!"#$ Su'erM tt"MDD*-*-'u*e(uDee/erD'etri-Di'$geD"ro/un-*+ "g )
FUNGSI DAN KLASIFIKASI PROTEIN EN6IMATIK Eni' 'e'$ngun ($n 'e'e-$ 'o#eku#* =erek$ $ng$t "enting untuk "ertu'u$n "en-ern$$n ($n $n,$k #$gi "roe (i ($#$' e#* T$n"$ eni' re$ki ki'i$ $k$n $ng$t #$'$t untuk 'enun+$ng kei(u"$n* Eni' ,$ng er/ungi e$g$i k$t$#i e"erti rionuk#e$e ,$ng 'eng$ke#er$i re$ki ki'i$ "eik ingg$ 10 'i#i$r k$#i #ei -e"$t (i$n(ingk$n e$run,$ ter+$(i e-$r$ "ont$n* Seu$ e# ($"$t 'eng$n(ung riu$n ti"e eni' ,$ng ere($ "$($ $tu $ktu ,$ng $'$* ontoM Pe"in ($n Tri"in*
PROTEIN EN6IMA TIK
Se# erg$ntung "$($ riu$n '$-$' eni' untuk 'e#$kuk$n k$t$#ii re$ki 'et$o#i'e* Eni' $($#$ "rotein ($n 'erek$ 'e'u$t re$ki io-e'i-$# er+$#$n (eng$n 'enurunk$n energi $kti<$i ($ri re$ki (eng$n egitu 'e'u$t re$ki ini er+$#$n eriu $k$n er+ut$ k$#i #ei -e"$t*
G,%r E$7#, $ E$"r'# A0!#8/#
KLASIFIKASI EN6IM
G,%r K1/#90/# E$7#, Su'erM tt"MDD*#i/e*u'(*e(uD#$roo'D-i424D:SI223J eSiteFi#eD#$eo/En, 'e*t' )
FUNGSI PROTEIN STRUKTURAL :eer$"$ -onto "rotein truktur$# :. K"r!#$ "rotein ,$ng (ite'uk$n "$($ r$'ut ($n kuku) ;. K1'"$ 'e'"erku$t tu#$ng k$rti#$go ten(on #ig$'en ($n ku#it* o#$gen 'en-$"$i $'"ir e"ere'"$t "rotein tot$# ($#$' tuu* 3. T%1#$ 'e'entuk t$ung o##o ,$ng (ieut 'ikrotuu# ,$ng 'en,okong entuk e#* <. MS '$+or $'"u##$te "i(roin "rotein) 'e'u$t +$ring #$$#$$* =. F#%r#$ (igun$k$n o#e u#$t utr$ untuk 'e'entuk ke"o'"ong* e"o'"ong ini ($"$t
CONTOH PROTEIN STRUKTURAL E!TIN
OL!;EN
TU:ULI N
EL!STIN
KERATIN
K"r!#$ $($#$ "rotein ,$ng ti($k re$kti/ e-$r$ ki'i$i ($n t$$n #$'$ e-$r$ 'ek$nik ter($"$t ($#$' e'u$
K"r!#$ $($#$ "rotein ,$ng er/ungi untuk 'e#in(ungi +$ring$n e"ite# ($ri keru$k$n ($n teg$ng$n ,$ng 'engg$nggu #$"i$n e# tereut*
KOLAGEN $#$ K1'"$ $($#$ $tu "rotein "rotein ,$ng 'en,uun tuu '$nui$* eer$($$nn,$ kur$ng #ei 'en-$"$i 30 ($ri e#uru "rotein ,$ng ter($"$t (i tuu* %i$ $($#$ truktur org$nik "e'$ngun tu#$ng gigi en(i otot ($n ku#it* Ser$t ko#$gen 'e'i#iki ($,$ t$$n ,$ng ku$t ter$($" tek$n$n*
ELASTIN E#$tin $($#$ "rotein (eng$n i/$t e#$ti e"erti "eng$"u (i'$n$ er$tn,$ ($"$t 'e'$n+$ng eer$"$ k$#i ($ri "$n+$ng nor'$#n,$* =eru"$k$n ko'"onen ($$r ($ri +$ring$n konekti/ e#$ti kuning ,$ng ter($"$t "$($ "$ru"$ru (in(ing
TUBULIN =ikrotuu#i
'eru"$k$n ko'"onen "enting ($ri entuk$n entuk$n intr$e# e"erti ge#en(ong 'itoi ($n ker$ngk$ e# ($ri ke$n,$k$n $k$n 'ungkin e'u$ e# euk$riot$*
=ikrotuu#u
ter(iri ($ri 13 #$'en* Seti$" #$'en 'eru"$k$n "o#i'er ($ri u$tu "rotein (ieut TUBULIN
:eer$"$
'$-$' o$t "enting eker+$ (eng$n 'e'entuk ik$t$n ket$t (eng$n tuu#in
MASP (MA>OR AMPULLATE SPIDROIN PROTEIN)
PROTEIN STRUKTURAL
G,%r Pr!"#$ ,",#1#0# 4$'/# /!r0!r1 1, /"1
FUNGSI PROTEIN SIGNALING Protein ign$# 'e'$ntu e# untuk erko'unik$i (eng$n e# #$in* Protein in,$# ree"tor ($n "en,$'"$i "e$n eker+$ $'$ untuk 'en($"$tk$n in/or'$i ($ri #u$r e# ke ($#$' e#* :eer$"$ -onto Protein Sign$#ing 1* E;F e"i(er'$# grot /$-tor) (i#e"$k$n "$($ $gi$n ,$ng #uk$* I$ 'eng$kti/k$n E;P ree"tor ,$ng 'e'eri in,$# ke"$($ e# ku#it untuk tu'u ($n 'e'e#$ e#$'$ "roe "en,e'u$n* 2* ee"tor $(renegi- (i$kti/k$n (eng$n or'on non "rotein $(ren$#in) $$t tre* Itu 'e'eri in,$# ke"$($ +$ntung untuk er(egu" ker$ ($n e# $ti untuk 'e#e"$k$n g#uko$ 'e'eri energi ,$ng e$r ke"$($ otot* 3* Inu#in (i#e"$k$n ke $#ir$n ($r$ ete#$ '$k$n* Ini $k$n 'eng$kti/$i inu#in ree"tor ,$ng 'e'erik$n in,$# ke"$($ otot ($n e# #e'$k untuk 'en,i'"$n gu#$ ($r$*
PROTEIN SIGNALING
FUNGSI PROTEIN REGULATORY Protein regu#$tor, 'eng$tur %N! eingg$ ter($"$t en ,$ng $kti/ ($n ,$ng "$i/* ;en ,$ng $kti/ $k$n (igun$k$n untuk 'e'entuk "rotein* :eer$"$ -onto Protein egu#$tor, 1* Se#$'$ "e'entuk$n OQ "rotein 'e'erit$uk$n eu$ gru" e# untuk 'e'entuk org$n* etik$ OQ $($ "$($ u$tu te'"$t ,$ng $#$ '$k$ eu$tu ,$ng ere($ ($"$t ter+$(i* 2* !n(rogen ($n etrogen ree"tor 'engontro# gen ,$ng 'e'i-u "uret$ $$# "$($ "ere'"u$n ($n #$ki#$ki* 3* P53 "rotein 'eng$'$t e# 'e'e#$ ketik e# 'eng$#$'i keru$k$n %N!* I$ $k$n 'en(e$k e# untuk 'e'"er$iki keru$k$n $t$u 'eng$n-urk$n (irin,$*
FUNGSI PROTEIN TRANSPORT Protein tr$n"ort 'e'in($k$n ut$ni 'en,er$ngi 'e'r$n e# ($n "rotein ($r$ e"erti e'og#oin ,$ng 'e'$$ okigen ei ($n ut$ni #$inn,$ ke e#uru tuu* :eer$"$ -onto Protein Tr$n"or 1* e'og#oin $($#$ e# ($r$ 'er$ ,$ng 'e'$$ okigen ($ri "$ru"$ru ($n 'eng$nt$rn,$ ke e#uru +$ring$n ($#$' tuu* 2* $nne# "$($ 'e'r$n e# 'e'$ntu ion o(iu' "ot$iu' -$#-iu') 'e#e$ti 'e'r$n* !ki ini 'e'u$t e# +$ntung er(egu" ($n e# $r$/ $kti/* 3* ,to-ro'e - "rotein "$($ 'itokon(ri$ 'e'in($k$n #ektron ($ri $tu "rotein ko'"#ek ke "rotein ko'"#ek ,$ng #$in 'e'entuk energi untuk 'e'eri ($,$ "$($ e#*
PROTEIN TRANSPORT
G,%r . M"1 ?#-,/#5 ,",%r$ /"1
FUNGSI PROTEIN SENSORY Protein enor, 'e'$ntu kit$ untuk 'e'"e#$+$ri #ingkung$n kit$* =erek$ 'e'$ntu kit$ 'en(eteki -$$,$ u$r$ r$$ $u $kit ($n "$n$* :eer$"$ org$ni'e $k$n ($"$t 'en(eteki $($n,$ #itrik $t$u"un '$gnet* :eer$"$ -onto Protein Senor, O"in "$($ '$t$ ($"$t 'en(eteki -$$,$* =erek$ 'engkon
FUNGSI PROTEIN MOTOR Protein 'otor 'e'u$t e# erger$k ($n eru$ entuk* =erek$ +ug$ 'entr$n"or ko'"onen (i ($#$' e#* Untuk 'e'u$t e# erger$k (i"er#uk$n kontr$ki* Untuk 'e'u$t kontr$ki otot +ut$$n ',oin ke-i# e-$r$ er$'$$n erger$k "$($ r$nt$i "rotein $ktin* %,nein ($n kinein 'e'$$
FUNGSI PROTEIN DEFENSE Protein "ert$$n$n 'e'$ntu org$ni'e 'e#$$n in/eki 'en,e'uk$n +$ring$n ,$ng ru$k ($n 'engin($ri "re($tor* :eer$"$ -onto Protein %e/ene 1* !ntio(i er"er$ng (eng$n $kteri ($n
FUNGSI PROTEIN PENYIMPANAN Protein "en,i'"$n 'en,i'"$n nutrii ($n 'o#eku# k$,$ energi untuk -$($ng$n* :eer$"$ -onto Protein Pen,i'"$n$n 1* $ein $($#$ "rotein "en,i'"$n "$($ $ir uu '$'$#i$* Itu 'enu"#$i nutrii ,$ng (iutuk$n $,i untuk ertu'u* 2* O<$#u'in $($#$ "rotein "en,i'"$n ut$'$ ,$ng ter($"$t ($#$' "uti te#ur* Itu e$g$i u'er energi $gi e'rio urung* 3* ;#uten $($#$ "rotein "en,i'"$n ($#$'
ALBUMIN !#u'in 'eru"$k$n $#$ $tu '$,or "rotein ,$ng $'$t "enting untuk kei(u"$n '$nui$* !#u'in ($"$t (i+u'"$i ($#$' er$g$i +eni ti"e (i $#$' n$'un "$#ing $n,$k ($n "$#ing ering (ite'ui "$($ "uti te#ur ($n ($r$ '$nui$* P$($ tuu '$nui$ $#u'in (i$i#k$n o#e $ti*
FERRITIN Ferritin $($#$ "rotein ,$ng 'en,i'"$n $t ei "$($ tuu '$nui$ ($n 'e#e"$k$nn,$ ($#$' +u'#$ ,$ng terkontro#*
Ferritin 'e'i#iki entuk "eri-$# (eng$n $t ei teri'"$n e$g$i 'iner$# (i ($#$'n,$* etik$ $t ei (iutuk$n o#e tuu /erritin eru$ ($ri FeIII) 'en+$(i FeII) eingg$ $t ei ($"$t #e"$
KASEIN
$ein $($#$ "rotein ,$ng ter($"$t ($#$' uu ,$ng er/ungi e$g$i "engik$t er$g$i '$-$' '$k$n$n $ein 'eru"$k$n go#ong$n /o/o"rotein ,$ng 'eru"$k$n ku'"u#$n ik$t$n i(rogen ,$ng 'eng$n(ung $$' /o/$t* $ein $($#$ "$rtike# e$r ($n en,$$ ,$ng ko'"#ek ,$ng (in$'$k$n k$ein 'ie#*
FUNGSI PROTEIN HORMONAL or'on $($#$ "rotein ,$ng (iekrei o#e ke#en+$r en(okrin* or'on $($#$ "en,$'"$i "e$n ki'i$i ,$ng 'entr$n'iik$n in,$# ($ri u$tu e# ke e# #$inn,$*
APLIKASI PROTEIN
APLIKASI PROTEIN Protein $($#$ r$nt$i 'o#eku# "$n+$ng ,$ng ter(iri ($ri $$' $'ino ,$ng erg$ung (eng$n ik$t$n "e"ti($* Protein 'eru"$k$n $t ,$ng "enting $gi tuu k$ren$ (igun$k$n untuk "er$ik$n +$ring$n ($n "ertu'u$n* S$$t ini $ng$t $n,$k $"#ik$i ($ri "rotein untuk 'e'enui keutu$n '$nui$* P$($ u'u'n,$ "rotein (igun$k$n e$g$i k$t$#i "$($ "roe "ro(uki 'e(i$ "ertu'u$n "er$ik$n +$ring$n (##* !"#ik$i ($ri "rotein ,$ng $k$n (i$$ k$#i ini $nt$r$ #$in "$($ i($ng kee$t$n "$ng$n ke-$ntik$n "ert$ni$n "etern$k$n ($n eer$"$ i($n #$in*
APLIKASI PROTEIN PADA BIDANG PANGAN X#1$/"
Eni' Qi#$n$e 'eru"$k$n "rotein ke-i# (eng$n er$t 'o#eku# $nt$r$ 15*00030*000 %$#ton* Protein eru"$ eni' i#$n$e ini $n,$k (i'$n/$$tk$n ($#$' er$g$i $#* P$($ '$k$n$n i#$n$e (i$"#ik$ik$n untuk 'engi(ro#ii i#$n e'ie#u#o$) 'en+$(i gu#$ i#o$ ,$ng $n,$k (igun$k$n untuk konu'i or$ng "en(erit$ (i$ete* Qi#$n$e +ug$ ($"$t (igun$k$n untuk 'en+ernik$n +ui-e ektr$ki ko"i 'in,$k n$$ti ($n "$ti Jong ($n S$((#er 1993)* P$($ "e'u$t$n roti i#$n$e ,$ng (it$'$k$n ke ($#$' $(on$n roti $k$n 'eng$i#k$n ken$ik$n
portuguese.alibaba. com
APLIKASI PROTEIN PADA BIDANG PANGAN Pr!"#$ S"1 T$''1 (PST)
Protein Se# Tungg$# PST) $($#$ iti#$ ,$ng (igun$k$n untuk "rotein k$$r $t$u 'urni ,$ng er$$# ($ri 'ikroorg$ni'e ere# $tu $t$u $n,$k ,$ng e(er$n$ e"erti $kteri k$'ir ,e$t) +$'ur g$ngg$ng ($n "rotoo$ T$nnen$u' 1971)* PST ($"$t (igun$k$n e$g$i t$'$$n "rotein "$($ "$ng$n "e#engk$" "rotein untuk tern$k ($n r$'u$n "$ng$n ,$ng er/ungi e$g$i "e'entuk -it$ r$$* Pro(uk ini 'e'i#iki "ro"ek ,$ng -uku" $ik (ike'$ngk$n #ei #$n+ut k$ren$ untuk 'e'"ro(ukin,$ ti($k (i"er#uk$n $re$# ,$ng #u$ ti($k 'eni'u#k$n #i'$ ($n "roe "ro(ukin,$ -e"$t =u#+ono 1992)*
Sumber: epa.gov
APLIKASI PROTEIN PADA BIDANG PANGAN K/"#$
$ein $($#$ n$'$ untuk ke#u$rg$ /o/o"rotein* Protein ini 'en,uun 80 uu $"i* $ein 'e'i#iki kegun$$n e$g$i ko'"onen ut$'$ ke+u $$n $(iti/ '$k$n$n ($n in(er untuk korek $"i er$t k$in ($n u"#e'en "rotein*
APLIKASI PROTEIN PADA KESEHATAN DAN KECANTIKAN Seru' :i$ U#$r Protein "$($ ($r$ ku($ ,$ng (ierik$n i$ u#$r ($"$t (i'$n/$$tk$n e$g$i eru' "en$ngk$# +ik$ tuu '$nui$ terken$ i$ u#$r* :i$ u#$r ($#$' +u'#$ ,$ng ti($k 'e'$tik$n (iuntikk$n ke ($r$ e$n ,$ng 'e'"un,$i keke$#$n tinggi 'i$#n,$ ku($* Tuu ku($ $k$n 'e'entuk $ntio(, ($#$' ($r$n,$* e'u(i$n "rotein ($ri ($r$ ku($ tereut (i$'i# e$g$i
Sumber: biofarma.co.id
APLIKASI PROTEIN PADA KESEHATAN DAN KECANTIKAN Pr!"#$ I$/1#$
Inu#in $($#$ or'on "rotein ,$ng (i"ro(uki o#e org$n "$nkre$ ,$ng er/ungi untuk 'enek$n k$($r gu#$ ($#$' ($r$* S$$t ini "ro(uki inu#in u($ (i#$kuk$n e-$r$ ko'eri# (eng$n tekno#ogi %N! reko'in$n (i'$n$ "ro(ukin,$ $n,$ ($ri 1 gr$' $kteri ($"$t (i"ero#e ekur$ngn,$ 10 'g "rotein 'urni* Tekno#ogi $$t ini ($"$t 'enge'$ inu#in ($#$' entuk "u#"en (i'$n$ tekno#ogi ini 'engko'in$ik$n inu#in ($n ,ringe 'en+$(i device. eu$ portable S$$t (iutuk$n eeor$ng $n,$ tingg$# 'enuukk$n e(ikit Sumber: u+ung "u#"en "$($ ku#it ($n 'enek$n to'o# "$($ diabetesforecast.org $gi$n $t$ "u#"en eingg$ inu#in ,$ng ter($"$t (i ($#$' "u#"en $k$n '$uk ke ($#$' tuu*
APLIKASI PROTEIN PADA KESEHATAN DAN KECANTIKAN Pr!"#$ T+"r"!#5
Protein ter$"eutik ($"$t (igun$k$n e$g$i "er$$t$n 'e(i $ng$t e/ekti/ ter$"i "rotein) untuk er$g$i '$-$' "en,$kit (i '$n$ "rotein ,$ng $ik kur$ng $t$u kekur$ng$n or'on "ertu'u$n ($n inu#in) $t$u "rotein ter$"i (igun$k$n untuk 'eng$'$t "roe io#ogi $ntio(i ,$ng 'e'#okir "$ok$n ($r$ ke tu'or)
APLIKASI PROTEIN PADA KESEHATAN DAN KECANTIKAN T#//" E$'#$""r#$' Tissue engineering $t$u rek$,$$ +$ring$n $($#$ 'e'u$t ite' ,$ng e(e'iki$n ru"$ eingg$ 'e'ungkink$n untuk tu'un,$ u$tu +$ring$n io#ogi eu$i (eng$n ,$ng kit$ ingink$n* Fungin,$ $nt$r$ #$in untuk "en,e'u$n #uk$* Gik$ +$ring$n tuu $($ ,$ng ru$k ($n #uk$ tereut ter#$#u "$r$ untuk (ie'uk$n (eng$n o$t '$k$ $($ (u$ ke'ungkin$nM (ig$nti (eng$n '$teri$# "rotei '$-$' Robocop k$#$ ke-i#) $t$u (eng$n tissue engineering * Tu+u$n ite' ini $($#$ 'e'$k$ +$ring$n itu untuk tu'u #$gi (eng$n /ungi ($n truktur ,$ng $'$ uk$n terg$ntik$n o#e +$ring$n ro$ "$rut)* !($ (u$ "en(ek$t$n "$($ rek$,$$ +$ring$n ini ,$itu "en(ek$t$n bottom up approach ($n top down approach * ottom up approach "rini"n,$ $($#$ 'enge'$ngk$n u$tu +$ring$n ($ri k$#$ e#u#er $g$r ke'u(i$n erintegr$i $tu $'$ #$in 'e'entuk u$tu /ungi tertentu* Pen(ek$t$n ini -uku" u#it k$ren$ k$($ng "er#u u$$ "$n+$ng $g$r ite' ,$ng (iu$t i$ 'eniru mimicking) +$ring$n $#in,$* Pen(ek$t$n #$in $($#$ (eng$n top down approach* Prini"n,$ $($#$ (eng$n 'e'u$t u$tu ite' #ingkung$n ,$ng ($"$t 'en(ukung "ertu'u$n e-$r$ $#$'i e#e# io#ogi (i ekit$r #uk$ $g$r ke'u(i$n e#e# itu en(iri erregener$i 'e'entuk +$ring$n ,$ng $'$ ,$ng tu'u 'enutu" #uk$ ,$ng 'eng$ng$*
PRINSIP KER>A TISSUE ENGINEERING
APLIKASI PROTEIN PADA KESEHATAN DAN KECANTIKAN Pr!"#$ T$,$ K5$' K""1#
$-$ng ke(e#$i 'eru"$k$n $#$ $tu $$n '$k$n$n (eng$n u'er "rotein n$$ti ,$ng -uku" tinggi ,$itu ee$r 35* =utu "rotein ke(e#$i +ug$ -uku" $ik k$ren$ 'eng$n(ung e'u$ +eni $$' $'ino eeni$# ,$ng (i"er#uk$n tuu ($n "rotein "$($ k$-$ng ke(e#$i ini e$ ($ri r$-un ki'i$* Protein ke(e#$i erk$i$t 'en,e$tk$n tuu 'eningk$tk$n t$'in$ ert$ "erke'$ng$n e# tuu u'er energi e$ ko#etro# "erke'$ng$n e# ot$k $gi $n$k $n$k ($n $#it$ ($n $t "en$$n r$(ik$# e$* Protein "$($ t$n$'$n k$-$ng ke(e#$i ini ($"$t (i$"#ik$ik$n untuk ke-$ntik$n* Ektr$k "rotein ($#$' ke(e#$i 'eng$n(ung etrogen ($#$' entuk $t ioR$
APLIKASI PROTEIN PADA KESEHATAN DAN KECANTIKAN O%! T"r#$' L!
S$$t ini u($ ter($"$t "engo#$$n teri"$ng #$ut e$g$i o$t untuk keru$k$n gin+$#* =enurut %r* Ir* !k$' Suroto =* !""* S-* ($ri iotekno#ogi LIPI o$t ,$ng er$$# ($ri teri"$ng #$ut ini 'e'i#iki k$n(ung$n "rotein 'en-$"$i 82* $n(ung$n "rotein ,$ng tinggi ini i$ 'e'$ntu "roe regener$i e# et$ "$n-re$ eingg$ '$'"u 'eningk$tk$n "ro(uki inu#in !r$ $'$r$ 2013)* O$t (ri "rotein "$($ teri"$ng #$ut ini +ug$ 'eng$n(ung cell growth factor ,$ng ($"$t 'e'$ntu "roe "en,e'u$n #uk$ $ik #uk$ ($#$' '$u"un #uk$ #u$r* Sumber: obatgin!albocorgoldg.blogsp
APLIKASI PROTEIN PADA PETERNAKAN P$k$n Tern$k P$($ i($ng "etern$k$n $"#ik$i "rotein (igun$k$n ($#$' "$k$n e$n tern$k* Protein ,$ng er/ungi e$g$i eni' e"erti ",t$e $#/$$',#$e ($n ,#$n$e (iek"reik$n ($#$' t$n$'$n ,$ng 'en+$(i "$k$n tern$k (eng$n tu+u$n 'eru$k (in(ing e# t$n$'$n tereut eingg$ $t$t '$k$n$n ,$ng $($ (i ($#$'n,$ #ei 'u($ (i-ern$ o#e e$n tern$k*
APLIKASI PROTEIN PADA PERTANIAN P"/!#/# A1,#
Protein ($"$t (i$"#ik$ik$n "$($ i($ng "ert$ni$n e$g$i "etii($ $#$'i untuk t$n$'$n tr$ngenik* S$$t ini u($ $n,$k or$ng ,$ng 'e'i-$r$k$n iu "enggun$k$n "etii($ ki'i$i ,$ng er$$,$ $gi tuu* %ite'uk$nn,$ "etii($ $#$'i ($ri "rotein ini 'en+$(i $#$ $tu o#ui ($ri iu tereut k$ren$ ($'"$kn,$ ,$ng +$u #ei ke-i# ter$($" kee$t$n (i$n(ingk$n "etii($ ki'i$i* :eer$"$ "rotein ,$ng (i+$(ik$n t$rget e$g$i "etii($ $#$'i $nt$r$ #$in "rotein :ttoin "rotein$e iniitor $#/$$',#$e #e-tin "o#,"eno# oi($e ($n -itin$e* Protein"rotein tereut (iek"reik$n "$($ $gi$n tertentu t$n$'$n e"erti ($un eingg$ $'$ er$ngg$ ,$ng 'e'$k$n ($un tereut ($"$t '$ti k$ren$ ter$-uni "rotein tokin itu*
APLIKASI PROTEIN PADA INDUSTRI P$($ "e'u$t$n kert$ +ug$ (i#i$tk$n "er$n$n "rotein ($#$' "roe "e'u$t$nn,$ ,$itu eni' ,#$n$e* P$($ "e'u$t$n kert$ eni' ,#$n$e er"er$n ($#$' "roe "e'uti$n kert$* Eni' ini (igun$k$n untuk 'engi#$ngk$n e'ie#u#o$ ($#$' "roe #e$-ing ek$#igu e$g$i "engg$nti -$r$ ki'i$ $g$r "en-e'$r$n r$-un #i'$ ki'i$ ($"$t (iin($ri ($n ($"$t 'e'ini'$#iir i$,$*
APLIKASI PROTEIN PADA INDUSTRI D"!"r"$
%eter+en $($#$ ur/$kt$n $nionik (eng$n gugu $#ki# $t$u g$r$' ($ri u#/on$t $t$u u#/$t er$nt$i "$n+$ng ($ri n$triu' ,$ng er$$# ($ri (eri<$t 'in,$k n$$ti $t$u 'in,$k u'i/r$ki "$r$n ($n o#en) !rin 2008)* %eter+en ($#$' ker+$n,$ 'e'i#iki ke'$'"u$n ,$ng unik untuk 'eng$ngk$t kotor$n $ik ,$ng #$rut ($#$' $ir '$u"un ,$ng ti($k #$rut ($#$' $ir* $# ini (ie$k$n $$ (eter+en kuun,$ 'o#eku# ur/$kt$n ur/$-e $-ti
X1$/ " C"111/ " C"111/ "
L#/"
E/!"r/"
APLIKASI PROTEIN PADA MILITER K1#! T+$ P"1r
P$($ u$tu "ene#iti$n ,$ng (i#$kuk$n o#e G$#i#$ E$i(i ($n Foreni- ;eno'i- onortiu' "rotein ($ri +$rring #$$#$$ ($"$t (ike'$ngk$n 'en+$(i ku#it '$nui$ u$t$n ,$ng t$$n "e#uru* Protein +$ring #$$#$$ tereut (iko'in$ik$n (eng$n uu k$'ing* U+i -o$ 'ene'$kk$n "e#uru ke #$"i$n ku#it u$t$n $i# "ene#iti$n 'erek$ te#$ (i#$kuk$n ($n 'enun+ukk$n $i# '$i $($n,$ ek$ te'$k$n "$($ #$"i$n ku#it tereut*
APLIKASI PROTEIN PADA MILITER S"$! B#1'#/ $! K#,#*#
Protein ($"$t (i$"#ik$ik$n e$g$i en+$t$ io#ogi ($nD$t$u en+$t$ ki'i$* Protein ,$ng (i'$n/$$tk$n $($#$ ($ri $kteri Clostridium botulinium e$g$i $$n "e'u$t$n r$-un otu#inu' ,$itu $#$ $tu +eni en+$t$ io#ogi ,$ng 'e'$tik$n* Protein "$($ $kteri acillus anthracis +ug$ (i$"#ik$ik$n e$g$i $t r$-un ki'i$i ,$ng (igun$k$n ($#$' "er$ng*
SINTESIS PROTEIN
PENDAHUL UAN
Sintei "rotein $($#$ "roe "e'entuk$n "rotein ($ri 'ono'er "e"ti($ ,$ng (i$tur uun$nn,$ o#e ko(e genetik*
TRANSKRI PSI Tr$nkri"i 'eru"$k$n intei N! ($ri $#$ $tu r$nt$i %N! ,$itu r$nt$i 5"!0$ $t$u /"$/"2 e($ngk$n r$nt$i ko'"#e'enn,$ (ieut r$nt$i antisense*
Tr$nkri"i euk$riot
Tr$nkri"i "rok$riot
:. INISIASI %$er$ %N! (i '$n$ N! "o#i'er$e ,"1"0! ($n 'eng$$#i tr$nkri"i (ieut e$g$i promoter * Su$tu "ro'oter 'enentuk$n (i '$n$ tr$nkri"i (i'u#$i +ug$ 'enentuk$n ,$ng '$n$ ($ri ke(u$ unt$i e#ik %N! ,$ng (igun$k$n e$g$i -et$k$n*
;. ELONGASI S$$t N! bergerak di sepanjang DNA N! 'e'uk$ "i#in$n e#ik g$n($ %N! eingg$ terentuk#$ 'o#eku# N! ,$ng $k$n #e"$ ($ri -et$k$n %N!n,$*
3. TERMINASI Tr$nkri"i er#$ngung $'"$i N! "o#i'er$e 'entr$nkri"i urut$n %N! ,$ng (ieut !"r,#$!r* P$($ e# prokariotik tr$nkri"i i$$n,$ %"r+"$!# !"! "$($ $kir in,$# ter'in$i. ,$itu "o#i'er$e 'en-$"$i titik ter'in$i $'i# 'e#e"$ N! ($n %N!* "$($ e# eukariotik "o#i'er$e !"r/ ,"1"*!# /#$1 !"r,#$/# u$tu urut$n !!U!!! (i ($#$' 'N!* P$($ titik ,$ng #ei +$u kir$kir$ 10 ingg$ 35 nuk#eoti($ 'N! ini (i"otong ingg$ ter#e"$ ($ri eni' tereut*
FAKTOR TRANSKRIPSI EUKARIOTIK Protein ,$ng (i"er#uk$n untuk "roe inii$i "$($ tr$nkri"i tet$"i ti($k 'eru"$k$n $gi$n N! "o#i'er$e (i(eniik$n e$g$i /$ktor tr$nkri"i* F$ktor tr$nkri"i ini 'iri" (eng$n /$ktor ig'$ "$($ "rok$riot* F0!r !r$/0r#/# $($#$ $kti<$tor ,$ng er/ungi ($#$' eu$ "ro'otor ($n e#$#u erinter$ki e-$r$ #$ngung (eng$n N! "o#i'er$e* F0!r !r$/0r#/# (TF/) 'engen$#i itu "engik$t$n $kti/$tor ($#$' ($er$ "ro'otor ($n 'enti'u#$i N! "o#i'er$e ,$ng erik$t$n (eng$n "ro'otor*
MODIFIKASI POSTTRANSKRIPSI (EUKARIOTIK) :. RNA splicing Ter($"$t $gi$n %N! ,$ng ti($k 'engko(e "rotein non($n coding region@intron) $gi$n %N! ,$ng 'engko(e "rotein coding region@ekon)*;$ung$n ($ri $gi$n teruut (ieut Pre 'rn$* R"# Slipicing 'eru"$k$n Proses pemotongan intron dan penggabungan ekson
;$'$r 1* =ek$ni'e N! S"#i-ing Su'er M www.phschool.com)
MODIFIKASI POSTTRANSKRIPSI (EUKARIOTIK) ;. C#$' (!$') Struktur tu(ung ter($"$t "$($ u+ung 5 'N!* Strutur ($ri tu(ung itu en(iri 'eng$ntung 7'et,gu$noine ,$ng teruung ke nuk#eoti($ "ert$'$ 'e#$#ui +e'$t$n 55 tri/o/$t* :i$$n,$ $tu $t$u (u$ ke#o'"ok 'eti# ter($"$t (i "oii tertentu* Struktur ($ri tu(ung tereut (it$'$k$n untuk "roe tr$nkri"i "$($ "r$ 'N!* S#$ $tu kegun$$nn,$ $($#$ untuk 'engi(entik$i u+ung 5 "$($ 'N!* Struktur tu(ung tereut ter$gi 'en+$(i 2 $gi$n "rotein ,$ng $($ ($#$' nuk#eu "rotein :P 20 ($n :P 80 :P @ Cap inding $rotein ) untuk 'e'entuk Cap inding Complex :)* : 'e'"eeng$rui splicing "$($ "r$ 'N! ($n er"er$n ($#$' tr$n"ort$i 'enu+u ito"#$'$ untuk nNP* P$($ ito"#$'$ truktur ($ri tu(ung $ng$t "enting untuk "roe inii$i ($n tr$n#$i "$($ euk$riotik* F$ktor Inii$i euk$riotik e#F4!) 'engik$t te"$t "$($ tu(ung ini*
TRANSL ASI
Proe "ener+e'$$n urut$n nuk#eoti($ ,$ng $($ "$($ 'o#eku# 'N! 'en+$(i r$ngk$i$n $$' $$' $'ino ,$ng 'en,uun u$tu "o#i"e(ti($ $t$u tein
DEFINISI
RIBOSOM ioo' er/ungi e$g$i !",! "$'#0!$ %'# ,RNA ($n !RNA $' ,",%* /, ,#$* Suunit rioo' (i$ngun o#e "rotein"rotein ($n 'o#eku# K 'o#eku# N! ,$ng (ieut n$ rioo' rN!)* P$($ euk$riot uunit K uunit tereut (iu$t (i($#$' nuk#eu* ioo' euk$riot e(ikit #ei e$r ($n e(ikit ere($ (eng$n rioo' "rok$riot ($#$' ko'"oii 'o#eku#ern,$*
T!NSL!SI PO!IOTI
STRUKTUR MRNA PROKARIOT
POLISISTONI 'N!
TRANSLASI SEL PROKARIOTIK
O#e k$ren$ truktur 'N! Prok$riotik ,$ng eri/$t P1#/#/!r$#0 '$k$ "rotein ,$ng (ientuk ($#$' "roe tr$n#$i #ei ($ri $tu
INISIASI /=et ($n IF ere$ki (eng$n ;TP 'eng$ki$tk$n /=et $kti/ ($n IF ter(ioi$i* Te'"$t "ene'"e#$n tN! "ert$'$ "$($ rN! I (ieut e$g$i "e"ti(,# Pite)* Se($ngk$n Pene'"e#$n 'N! "$($ rN! '$## uunit 1 !ite P$($ $kirn,$ II rN! "$($ g$'er 'eru"$k$n te"$tn,$ (i urut$nuunit $$ tertentu ,$ng 'ene'"e# e"enun,$ erg$ung te'"$t (eng$n uunit I ($n "ene'"e#$n tN! Se"uence (in$'$k$n Sine!Delgarno tN! ,$ng u($ i$" untuk 'engko(e tN!* erikutn,$* For'$i ini 'en$n($i er$kirn,$ t$$"/$ktor inii$i Pene'"e#$n ini (i$ntu (eng$n eu$ inii$i %nitiation &actor )
Suunit II large subunit ) $k$n 'ene'"e# "$($ uunit I small subunit ) eger$ ete#$ /$ktor inii$i (i#e"$k$n*
ELONGASI L$ngk$ "ert$'$ t$$" e#ong$i $($#$ i(ro#ii ;TP untuk 'eng$kti/k$n 'o#eku# tN! eingg$ $$' $'ino erikutn,$ ($"$t (i"roe ($#$' rN! T$$" erikutn,$ $($#$ "e'entuk$n ik$t$n "e"ti($ %eng$n'eoine 'enggun$k$n $kti/$i energi $nt$r$ ($n "roi#ine* Proe($ri ini ;TP (i$ntu rN! erger$k ergeertransferase ke ko(on erikutn,$* (eng$n k$t$#i peptid'l
TERMINAS I $k $($ tN! ,$ng eu$i (eng$n to" ko(on HU;! lease factor 'engg$ntik$n tN! "$($ !ite
POSES T!NSL!SI TE=IN!SI
KODE GENETIK TRANSLASI
POST TRANSLAS I Pe'"roe$n ($n 'o(ik$i Protein
Protein $i# tr$n#$i ti($k ($"$t #$ngung (igun$k$n ($#$' tuu* Protein tereut $ru ekur$ngkur$ngn,$ 'eng$#$'i $#$ $tu ($ri "roe ini Tr$n#$i
Pe#i"$t$n
Pot Tr$n#$i
PELIPATAN PROKARIOTIK Tr#''"r F5!rM $#$ $tu +eni 'o#eku# -$"erone erentu$n #$ngung (eng$n nascent H/ (D$K) 'engik$t protein. ($n 'en+$g$ nascent protein $g$r ti($k ter+$(i "e#i"$t$n ,$ng $#$* %n$ +ug$ 'eng$r$k$n "rotein ke ite' $"eronin ;roES ($n GrEL $ GrES ;roEL Te'"$t ter+$(in,$ "e#i"$t$n Protein eingg$ terentuk "rotein ,$ng
P R O K A
P E L
R IO T IK
IP A T A N
P R
O T E IN
TYPES OF POSTTRANSLATIOAL PROCESSING
:. PROTEOLYTIC CLEA CL EAV VAG AGE E (: (:)) $itu $itu "roe "roe "e'otong$n "e'otong$n "rotein "rotein ,$ng (i#$kuk$n o#e u$tu eni'Prote$e eni'Prote$e)) Pe'otong$n ini 'engi#$ngk$n eg'en ($ri $#$ $tu $t$u $kir ke(u$n,$ ($ri u$tu "o#i"e"ti($ ($n 'eng$i#k$n entuk ,$ng #ei "en(ek ($ri u$tu "rotein Pe'otong$n ini i$ +ug$ 'eng$i#k$n eer$"$ eg'en ,$ng er$nek$ '$-$' ,$ng e'u$n,$ $t$u $#$ $tun,$ $($#$ "rotein $kti/
:. PROTEOLYTIC CLEA CL EAV VAG AGE E (; (;)) Pe'e#$$n "rotein 'e'i#iki (u$ /ungi /un gi ut$'$ ($#$' "roe "ottr$n#$i "$($ u$tu "roteinM 1* Untuk 'engi#$ngk$n "otong$n "en(ek ($ri ($er$ N ($n $t$u ter'in$# "$($ u$tu "o#i"e"ti($ 2* Untuk 'e'otong "o#i"rotein 'en+$(i eg'eneg'en ,$ng e'u$n,$ $t$u eer$"$ (i$nt$r$n,$ ( i$nt$r$n,$ $($#$ "rotein $kti/* $kti/*
POTEOLTI LE!>!;E
CONTOH PROTEOLYTIC CLEAVAGE
;. CHEMICAL MODIFICATION Su$tu $$' $'ino (i ($#$' "o#i"e"ti($ ($"$t (i'o(ik$i (eng$n -$'"ur t$ng$n u$tu $$n ki'i$i
;. CHEMICAL MODIFICATION :$$n ki'i$ (it$'$k$n ke ($#$' u$tu r$nt$i $$' $'ino $t$u gugu k$roki# ($ri $$' $'ino ter'in$# (i "o#i"e"ti($* =o(ik$i ki'i$ 'e'"un,$i "er$n regu#$tor "enting e$g$i -onto ter+$(in,$ "o"ori#$i untuk 'eng$kti/k$n eer$"$ "rotein ,$ng ter#i$t ($k$' in,$# tr$n(uki
CONTOH-CONTOH CHEMICAL MODIFICATION M#95!#$
A,#$ 5#/ !+! r" ,#9"
E,1"/ 4 r!"#$/
A5"!1!#$
L,ine
itone
M"!+1!#$
L,ine
itone
P+/+r1!#$
Serine treonine t,roine
So'e "rotein in
Hr1!#$
Pro#ine #,ine
o##$gen
N-4r,1!#$
Nter'in$# g#,-ine
=e#ittin
O-1#$0" '15/1!#$
Serine treonine
=$n, 'e'r$ne "rotein $n( e-rete( "rotein
N-1#$0" '15/1!#$
!"$r$gine
=$n, 'e'r$ne "rotein $n( e-rete( "rotein
A51!#$
Serine treonine -,teine
=$n, 'e'r$ne "rotein
N-,r#/!1!#$
Nter'in$# g#,-ine
So'e "rotein kin$e in
L,ine
>$riou -$ro,#$e en,'e
A#!#$ 4 /,11 5+",#51 'r/
A#!#$ 4 /'r /#" 5+#$/
A#!#$ 4 1## /#" 5+#$/
A#!#$ 4 %#!#$ B#!#$1!#$
T!NSL!SI EU!IOTI
te'"$t "engik$t$n 'N! ($n tig$ te'"$t "engik$t$n tN! ,$ng (iken$# e$g$i te'"$t P ! ($n E* tN! inii$tor e$r$($ (i te'"$t P* Te'"$t ! tere(i$ untuk tN! ,$ng 'e'u$t $$' $'ino erikutn,$* Se($ngk$n te'"$t E e$g$i te'"$t tN! ,$ng ti($k er'u$t$n untuk
S#$!"!/" !RNA-A,#$/#1
INISI!SI
ELON;!SI
TE=IN!SI
CELL-FREE PROTEIN SYNTHESIS "rtein in
%ieut (iingk$t FP ,$ng 'eru"$k$n "ro(uki "rotein 'enggun$k$n 'ein io#ogi t$n"$ 'enggun$k$n e# Ke# i(u" eingg$ %i'u#$i ($ri "roe P $t$u te'"#$te kit$ ($"$t 'engontro# e-$r$ #$ngung "#$'i( intei "rotein in
POSES SINTESIS POTEIN %EN;!N PUE SISTE=
DETEKSI PROTEIN
DETEKSI KUANTITATIF =en(eteki konentr$i ($nD$t$u +u'#$ "$ti Protein
SPEKTROFOTOMETRI S"ektro/oto'etri 'enggun$k$n $or$ni $t$u tr$n'it$ni -$$,$ ($ri u$tu $t untuk 'enget$ui konentr$i $t tereut
•
S"ektro/oto'etri 'enggun$k$n $t re/ereni ,$ng (iket$ui konentr$i ($n ni#$i ! $t$u T n,$ #$#u 'e'$n(ingk$nn,$ (eng$n ni#$i ! $t$u T ($ri $'"e# untuk 'enget$ui konentr$i $'"e#
•
S"ektru' -$$,$ ,$ng (igun$k$n er'$-$''$-$' ,$ng u'u' (igun$k$n $($#$ In/r$'er$ ($n U>>ii#e
•
Untuk Protein ,$ng ti($k er$rn$ ti($k 'e'i#iki ni#$i !) ($"$t (ieri #$e# ,$ng "eik ($n (i-$ri ni#$i ! ete#$ (ieri #$e#n,$*
•
METODE K>EHLDAHL =eto(e +e#($# (igun$k$n untuk 'enget$ui konentr$i Nitrogen (eng$n 'eto(e ($$r ,$itu %iti#$i
•
=eto(e ini i$$ (igun$k$n untuk 'en-$ri k$($r Nitrogen ($ri $'"e# $$n '$k$n$n*
•
$($r Nitrogen ($ri $'"e# ke'u(i$n (ik$#ik$n (eng$n kont$nt$ tertentu untuk ti$" +eni '$k$n$n
•
DETEKSI KUALITATIF =en(eteki truktur ($n i/$ti/$t Protein
MIKROSKOPI =e#i$t "rotein 'e#$#ui 'ikroko" 'ikroko" e#ektron)
•
%$"$t (i$ntu (eng$n staining
•
St$in ,$ng (igun$k$n ($"$t eru"$M F#uoreen I''unot$ining $t$u "ig'en "ig'en "eik
•
I##UN$%IST$&%E #ISTR' I 'enggun$k$n "engik$t$n $nt$r$ $ntio(i ($n "rotein $ntigen) "$($ +$ring$n i(u"
•
I (i$gi 'en+$(i I #$ngung ($n ti($k #$ngung
•
I #$ngung 'enggun$k$n 1 +eni $ntio(i ,$ng u($ 'e'i#iki #$e# ($n #$e# ini ($"$t ter#i$t #$ngung ete#$ $ntio(i erik$t$n (eng$n $ntigen
•
I ti($k #$ngung 'enggun$k$n $ntio(i "ri'er ,$ng ti($k er#$e# ($n $ntio(i ekun(er ,$ng er#$e#* S$$t $ntio(i "ri'er erik$t$n (eng$n $ntigen $ntio(i "ri'er $k$n 'engiri' in,$# "$($ $ntio(i ekun(er untuk 'enge#u$rk$n #$e#n,$
•
KRISTALOGRAFI (SINAR X) =enggun$k$n (i/r$ki Sin$r Q 'enget$ui truktur u$tu 'o#eku#
•
untuk
S$$t Sin$r Q 'engen$i u$tu krit$# $k$n terentuk titiktitik (i/r$ki ($#$' entuk "et$ scatter e"erti "$($ ito'etri
•
Pet$ scatter ini ($"$t (iter+e'$k$n o#e ko'"uter untuk 'enget$ui truktur $#i ($ri 'o#eku# "en,uun krit$# tereut
•
SPEKTROSKOPI NUCLEAR MAGNETIC RESONANCE N= 'enggun$k$n /eno'en$ (i'$n$ inti $to' $k$n 'en,er$" ($n 'enge#u$rk$n ke'$#i r$(i$i e#ektro'$gnetik $$t (ite'"$tk$n "$($ 'e($n '$gnet
•
$(i$i ini ($"$t (igun$k$n untuk 'enget$ui +eni $to' ,$ng er$($ "$($ 'e($n '$gnet
•
Struktur "rotein ($"$t (iket$ui (eng$n +e#$ k$ren$ $to'$to' "$($ 'o#eku# (iket$ui
•
METODE SDS PAGE S%S P!;E $($#$ 'eto(e e#ektro/orei (eng$n 'enggun$k$n ge# Po#,$-r,#$'i(e e$g$i 'e(iu' ($n So(iu' %o(e-,# Su#/$te untuk 'en(en$tur$i "roteinn,$*
•
Protein $k$n (ie#ektro/orei ($n ge# 'e(iu'n,$ $k$n (ierik$n t$n($ $rn$ staining ) ete#$ "roe e#ektro/orei #$#u $k$n (ii#$ngk$n t$n($n,$ destaining )*
•
Sete#$ "roe destaining t$n($ $rn$ ,$ng ti($k erik$t$n (eng$n "rotein $k$n #e"$ ($n 'eningg$#k$n $rn$ $n,$ "$($ "rotein "$($ ge#
•
T$n($ $rn$ ,$ng $($ $k$n (i-o-okk$n (eng$n re/ereni •
U>I REAKSI ARNA U+i re$ki $rn$ 'enggun$k$n re$ki $nt$r$ (etektor ($n "rotein ,$ng 'eng$i#k$n $rn$ ontoM Q$nto"rote$t
untuk Tiroin Tri"to/$n Feni#$#$nin ($n
;#ut$'$t N$/to# ($n N$triu' ,"oro'i(e untuk !rginin N$triu' Nitro"rui(e untuk Sitein :iuret untuk gugu !'i($ Nini(rin untuk "rotein e-$r$ u'u'
EFEENSI !#ert Gonon* 1994* =o#e-u#$r :io#og, o/ Te e##* US!M ;$r#$n( S-ien-e* !noni' 2014* AOn#ineC %$"$t (i$ke "$($M Vtt"MDD'$kit$*netDi/$t($n"enggo#ong$n $$'$'inoDW A%i$ke 12 =$ret 2016C* #$rk G* 2004* $rotein Structure AOn#ineC %$"$t (i$ke "$($ Vtt"MDD*-e'gui(e*-o*ukDorg$ni-"ro"D$'ino$-i(D"roteintru-t*t'#W A%i$ke 12 =$ret 2016C* E=:LE:I 2014* $rotein Classi(cation* Aon#ineC %$"$t (i$ke "$($M Vtt"MDD*ei*$-*ukDtr$iningDon#ineD-oureDintro(u-tion"rotein-#$i-$tion eiD"rotein-#$i-$tionW A%i$ke 12 =$ret 2016C* ;i %* 1970* The #mino #cid Racemi)ation *ating Method AOn#ineC %$"$t (i$ke "$($M Vtt"MDD*i-r*orgD$rti-#eD$'ino$-i(r$-e'i$tion($ting'eto(DW A%i$ke 12 =$ret 2016C* G$,$inge S* 2005* $rotein Classi(cation AOn#ineC %$"$t (i$ke "$($M Vtt"MDD"u#i-*-u'*e(uD+$,$ingeD:io'o#Tutori$#DProtein#$i-$tionDProtein#$i -$tion*t'#W A%i$ke 12 =$ret 2016C* $r" ;* 2010* Cell and Molecular iolog' Concepts and +xperiments* E(ii een$'* !'erik$ Serik$tM Gon Ji#e, & Son In-* =$#ig$n G*=* 2013* "utrition and &ood +valuation: $rotein* AOn#ineC =$#$ngM Uni
