Pojęcia na klasówkę – Ziemie polskie w I połowie XIX wieku Kongresówka – potoczna nazwa Królestwa Polskiego zwanego również Królestwem Kongresowym. Monarchia konstytucyjna połączona unią personalną z Rosją. Podstawę ustroju stanowiła konstytucja opracowana przez Adama Jerzego Czartoryskiego, nadana w 1815r. Przez Aleksandra I – ówczesnego króla Polski. Romantyzm – epoka w historii sztuki i literatury, która trwała od lat 90. XVIII w. Do lat 40. XIX wieku. „kaliszanie” – grupa posłów z województwa kaliskiego, których przywódcami byli bracia Wincenty i Bonawentura Niemojowscy. W 1820r. Wystąpili jako opozycja przeciwko ograniczeniom praw i wolności w Królestwie Polskim. Towarzystwo Patriotyczne – organizacja spiskowa utworzona przez Waleriana Łukasińskiego, działająca najpierw jako tajne Wolnomularstwo Narodowe. Celem organizacji była odbudowa państwa polskiego w granicach przedrozbiorowych. Sprzysiężenie Podchorążych – tajna organizacja konspiracyjna utworzona w 1828r. W Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie, ich celem była walka o niepodległość oraz opracowanie planu zbrojnego wystąpienia. Na czele grupy stał podporucznik Piotr Wysocki. Towarzystwo Filomatów i Filaretów – najważniejsze nielegalne stowarzyszenie studenckie działające w Wilnie w latach 1817-1823. Skupione wokół idei samokształcenia, założone przez Tomasza Zana i Adama Mickiewicza. „noc listopadowa” – wydarzenia z nocy z 29. Na 30. Listopada 1830r., które zapoczątkowały powstanie listopadowe Statut organiczny – ustawa wprowadzona przez cara Mikołaja I po unieważnieniu konstytucji Królestwa Polskiego. Na jego mocy zlikwidował sejm i rząd, a władzę sprawował za prośrednictwem swojego namiestnika Iwana Paskiewicza. Noc paskiewiczowska – okres rządów namiestnika Iwana Paskiewicza Cytadela – warszawska twierdza powstała z rozkazu cara Mikołaja I po upadku powstania listopadowego Rusyfikacja – proces obejmujący działania władz, które polegały na narzuceniu społeczeństwu polskiemu języka, kultury i obyczajów rosyjskich Katorga – zsyłanie uczestników powstania listopadowego w głąb Rosji i skazywanie ich na ciężką, niewolniczą pracę
Wielka Emigracja – Największa w XIXw. Fala wyjazdów ludności polskiej wywołana przczynami politycznymi. Kraj opuściło około 10 tysięcy osób, w tym wybitni artyści, pisarze, naukowcy, politycy i wojskowi. Osiedlali się oni m.in. we Francji, Belgii i Anglii, a ich głównym ośrodkiem był Paryż. Komitet Narodowy Polski – urupowanie polskich emigrantów na którego czele stanął Joachim Lelewel, skupiało zwolenników odbudowy niepodległej Polski. Hotel Lambert – stronnictwo Adama Jerzego Czartotyskiego, którego nazwa pochodzi od jego paryskiej siedziby. Czartotyski prowadził działania dyplomatyczne mające na celu zjednanie znaczących sojuszników dla Polski. Towarzystwo Demokratyczne Polskie – organizacja, której działacze uważali, że Polska może odrodzić się w wyniku obejmującego wszystkie trzy zabory powstania zbrojnego, w którym główną rolę odegrają chłopi. Domagali się przeprowadzenia reform społecznych, m.in. uwłaszczenia chłopów. Gromady Ludu Polskiego – organizacja polityczna Polaków w Anglii, reprezentująca najbardziej lewicowy program społeczny emigracjii. Obarczali szlachtę winą upadku Polski. Praca organiczna – działalność organiczników – Polaków, których głównym założeniem było postrzeganie narodu jako jednego organizmu, dlatego głoszono potrzebę wspólnej pracy obywateli dla dobra ogółu. Rewolucja krakowska – próba powstania w Krakowie, swój początek miała w nocy z 21. Na 22. Lutego 1846r. Władzę nad powstaniem jako dyktator objął Jan Tyssowski. Rabacja galicyjska – wydarzenia z 1846r. Zaborcy austriaccy podburzali miejscowych chłopów przeciwko szlachcie głosząc, że przygotowywane powstanie ma tylko zwiększyć wyzysk chłopów przez szlachtę, co zaskutkowało wywołaniem wśród nich buntu. Zaatakowali więc dwory swoich panów, rabując ich dobytek i dokonując licznych morderstw. Powstanie wielkopolskie – powstanie trwające od 29. Kwietnia do 9. Maja 1848r., zakończyło się ono klęską, lecz dzięki niemu Polacy uzyskali miejsce w sejmie pruskim.
Postacie: Józef Zajączek – były generał armii napoleońskiej i Księstwa Warszawskiego, namiestnik Królestwa Polskiego Adam Jerzy Czartoryski – książę, który opracował konstytucję Królestwa Polskiego, stał na czele Rządu Narodowego oraz stronnictwa zwanego Hotelem Lambert. Franciszek Ksawery Ducki-Lubecki – był ministrem gospodarki Królestwa Polskiego, prowadził skuteczną politykę finansową, uporządkował skarb i system podatkowy, a także wspierał rolnictwo oraz przemysł.
Walerian Łukasiński – Major wojska polskiego, działacz patriotyczny. Brał udział w wojnach napoleońskich, w 1819r. Założył Wolnomularstwo Narodowe, a po jego rozwiązaniu w 1821r. Towarzystwo Patriotyczne. Po wybuchu powstania listopadowego spędził w całkowitej izolacji 30 lat w więzieniu pod Petersburgiem. Władze rosyjskie oskarżały go o wywołanie powstania, dlatego nie przyznały mu prawa do amnestii. Zmarł po 46 latach spędzonych w więzieniu. Bracia Niemojowscy – Wincenty i Bonawentura, przywódcy grupy posłów z województwa kaliskiego zwanych „kaliszanami”. Mikołaj I – car Polski po śmierci Aleksandra I. Objął rządy dzięki zrzeczeniu się praw do tronu przez swojego starszego brata Konstantego. Sprawował władzę od 1825 do 1855r. Tomasz Zan – razem z Adamem Mickiewiczem utworzył nielegalne stowarzyszenie studenckie – Towarzystwo Filomatów i Filaretów, które działało w Wilnie w latach 1817-1823. Adam Mickiewicz – polski poeta, działacz polityczny, publicysta, tłumacz filozof, wraz z Tomaszem Zanem założył tajne Towarzystwo Filomatów i Filaretów. Wibitny twórca epoki romantyzmu, znany między innymi Dziadom, czy Panu Tadeuszu. Piotr Wysocki – podporucznik, przywódca tajnej organizacji konspiracyjnej Sprzysiężenia Podchorążych. Jeden z przywódców powstania listopadowego. Józef Chłopicki – generał, dyktator powstania listopadowego. Rozbudował armię i przygotowywał się do negocjacji z carem Mikołajem. Dowódca bitwy pod Grochowem w 1831r. Ignacy Prądzyński – generał, dowódca zwycięskiej bitwy pod Iganiami w 1831r. Iwan Paskiewicz – zdobywca Warszawy, namiestnik Królestwa Polskiego, okres jego rządów jest nazywany nocą paskiewiczowską. Maciej Rybiński – generał, ostatni wódz naczelny powstania listopadowego. Jan Skrzynecki – generał, w 1831r. Został naczelnym wodzem powstania listopadowego, dowodził bitwami pod Wawrem, Dębem Wielkim, Ostrołęką. Jan Krukowiecki – generał, brał udział w wojnach napoleońskich, a także w powstaniu listopadowym, mimo że był mu przeciwny. Józef Dwernicki – generał,jego armia przyszła w pomocy walczącej na terenie dzisiejszej Ukrainy szlacheckiej partyzantce. Dowodził w bitwie pod Stoczkiem. Emilia Plater – polska hrabianka, kapitan Wojska Polskiego podczas powstania listopadowego. Joachim Lelewel – stał na czele Komitetu Narodowego Polski, po zakończeniu walk udał się na emigrację, gdzie zajmował się badaniami historycznymi.
Juliusz Słowacki – polski poeta epoki romantyzmu, pracował w służbie dyplomatycznej rządu powstańczego, pozostał na emigracji w Paryżu. Szymon Konarski – działacz Wielkiej Emigracji i emisariusz. Jakub Szela – chłop, przywódca rabacji galicyjskiej, który stał się w kraju symbolem zdrady narodowej. Edward Dembowski – sekretarz Jana Tyssowskiego, organizator nieudanego powstania krakowskiego. Jan Tyssowski – polski działacz polityczny, przywódca powstania krakowskiego. Ludwik Mierosławski – polski generał i działacz polityczny, przybył z Berlina w celu organizacji wojska polskiego w bitwach przeciwko Rosji Franz Von Stadion – austriacki gubernator, wydał w imieniu cesarza dekret o uwłaszczeniu chłopów oraz zapowiedział wypłatę odszkodowań dla ziemiaństwa.
