PKU3102 Pengenalan Kepada Masalah Bahasa Dan Komunikasi

PROGRAM PENSISWAZAHAN GURU (PPG) MOD PENDIDIKAN JARAK JAUH

IJAZAH SARJANA MUDA PERGURUAN DENGAN KEPUJIAN

MODUL PENDIDIKAN KHAS ( MASALAH PEMBELAJARAN) PKU 3102

PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI

INSTITUT PENDIDIKAN GURU KEMENTERIAN PELAJARAN MALAYSIA ARAS 1, ENTERPRISE BUILDING 3, BLOK 2200, PERSIARAN APEC, CYBER 6, 63000 CYBERJAYA Berkuat kuasa pada Jun 2011

Falsafah Pendidikan Kebangsaan Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke arah memperkembangkan lagi potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu untuk mewujudkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani, emosi, dan jasmani berdasarkan kepercayaan dan kepatuhan kepada Tuhan. Usaha ini adalah bagi melahirkan rakyat Malaysia yang berilmu pengetahuan, berketrampilan, berakhlak mulia, bertanggungjawab, dan berkeupayaan mencapai kesejahteraan diri serta memberi sumbangan terhadap keharmonian dan kemakmuran keluarga, masyarakat, dan negara.

Falsafah Pendidikan Guru Guru yang berpekerti mulia, berpandangan progresif dan saintifik, bersedia menjunjung aspirasi negara serta menyanjung warisan kebudayaan negara, menjamin perkembangan individu, dan memelihara suatu masyarakat yang bersatu padu, demokratik, progresif, dan berdisiplin.

Cetakan Jun 2011 Kementerian Pelajaran Malaysia Hak cipta terpelihara. Kecuali untuk tujuan pendidikan yang tidak ada kepentingan komersial, tidak dibenarkan sesiapa mengeluarkan atau mengulang mana-mana bahagian artikel, ilustrasi dan kandungan buku ini dalam apa-apa juga bentuk dan dengan apa-apa cara pun, sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman atau cara lain sebelum mendapat izin bertulis daripada Rektor Institut Pendidikan Guru, Kementerian Pelajaran Malaysia.

i

MODUL PEMBELAJARAN INI DIEDARKAN UNTUK KEGUNAAN PELAJAR-PELAJAR YANG BERDAFTAR DENGAN INSTITUT PENDIDIKAN GURU, KEMENTERIAN PELAJARAN MALAYSIA BAGI MENGIKUTI PROGRAM PENSISWAZAHAN GURU (PPG) IJAZAH SARJANA MUDA PERGURUAN. MODUL PEMBELAJARAN INI HANYA DIGUNAKAN SEBAGAI BAHAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN BAGI PROGRAM-PROGRAM TERSEBUT.

Cetakan Jun 2011 Institut Pendidikan Guru Kementerian Pelajaran Malaysia

ii

KANDUNGAN

MUKA SURAT

Falsafah Pendidikan Kebangsaan

I

Falsafah Pendidikan Guru

ii

Panduan Pelajar

v

Pengenalan

vii

Tajuk Pembelajaran 1 Tajuk 1 Komunikasi, Bahasa dan Pertuturan 1.0 Sinopsis 1.1 Hasil Pembelajaran 1.2 Kerangka tajuk 1.3 Pengenalan 1.4 Konsep dan definisi 1.5 Hubungkait antara komunikasi, bahasa dan pertuturan 1.6 Peranan dalam kehidupan

Tajuk 2 Komponen-komponen Dalam Bahasa 2.0 Sinopsis 2.1 Hasil Pembelajaran 2.2 Kerangka Tajuk 2.3 Pengenalan 2.4 Model Bahasa : Komponen bentuk (form), kandungan (content), penggunaan (use) - Fonologi, morfologi dan sintaksis - Semantik - Pragmatik 2.5 Asas pemerolehan bahasa - Fisiologi - Psiko-sosial - Kognitif 2.6 Faktor-faktor yang mempengaruhi perkembangan bahasa - Kebolehan kognitif - Faktor persekitaran - Faktor genetik

iii

16

30

Tajuk 3 Teori-teori Perkembangan 3.0 Sinopsis 3.1 Hasil Pembelajaran 3.2 Kerangka Tajuk 3.3 Pengenalan 3.4 Teori-teori Perkembangan Bahasa 3.4.1 Teori Behavioris - Elemen-elemen penting - Kelebihan dan kekurangan teori - Implikasi dalam intervensi bahasa 3.4.2 Teori Psiko-linguistik - Elemen-elemen penting - Kelebihan dan kekurangan teori - Implikasi dalam intervensi bahasa 3.4.3 Teori Semantik-kognitif dan Teori pragmaticinteractionist - Elemen-elemen penting - Kelebihan dan kekurangan teori - Implikasi dalam intervensi bahasa

Tajuk 4 Bahasa Kanak-kanak Bermasalah Pembelajaran (Learning Disabled) 4.0 Sinopsis 4.1 Hasil Pembelajaran 4.2 Kerangka Tajuk 4.3 Pengenalan 4.4 Ciri-ciri kanak-kanak bermasalah pembelajaran - Aspek psiko-motor - Aspek kognitif - Aspek afektif 4.5 Masalah bahasa kanak-kanak bermasalah pembelajaran - Bentuk bahasa - Kandungan bahasa - Penggunaan bahasa 4.6 Implikasi terhadap intervensi bahasa - Kaedah penilaian bahasa - Strategi / teknik intervensi yang spesifik 4.7 Keberkesanan komunikasi

iv

40

Tajuk 5 Bahasa Kanak-kanak Terencat Akal

51

5.0 Sinopsis 5.1 Hasil Pembelajaran 5.2 Kerangka Tajuk 5.3 Pengenalan 5.4 Ciri-ciri kanak-kanak terencat akal - Aspek psiko-motor - Aspek kognitif - Aspek afektif 5.5 Masalah bahasa kanak-kanak terencat akal - Bentuk Bahasa - Kandungan Bahasa - Penggunaan Bahasa 5.6 Implikasi terhadap intervensi bahasa - Kaedah penilaian bahasa - Strategi / teknik intervensi yang spesifik -5.7 Keberkesanan komunikasi Tajuk 6 Bahasa Kanak-kanak Autisme

66

6.0 Sinopsis 6.1 Hasil Pembelajaran 6.2 Kerangka Tajuk 6.3 Pengenalan 6.4 Ciri-ciri kanak-kanak autisme - Aspek psiko-motor - Aspek kognitif - Aspek afektif 6.5 Masalah bahasa kanak-kanak autisme - Bentuk bahasa - Kandungan bahasa - Penggunaan bahasa 6.6 Implikasi terhadap intervensi bahasa - Kaedah penilaian bahasa - Strategi / teknik intervensi yang spesifik 6.7 Keberkesanan komunikasi Tajuk 7 Bahasa Kanak-kanak Bermasalah Sensori 7.0 Sinopsis 7.1 Hasil Pembelajaran 7.2 Kerangka Tajuk

v

86

7.3 Pengenalan 7.4 Ciri-ciri kanak-kanak Bermasalah Sensori - Aspek psiko-motor - Aspek kognitif - Aspek afektif 7.5 Masalah bahasa kanak-kanak Bermasalah Sensori - Bentuk bahasa - Kandungan bahasa - Penggunaan bahasa 7.6 Implikasi terhadap intervensi bahasa - Kaedah penilaian bahasa - Strategi / teknik intervensi yang spesifik 7.7 Keberkesanan komunikasi

Tajuk 8 Bahasa kanak-kanak bermasalah emosi dan tingkah laku 8.0 Sinopsis

101

8.1 Hasil Pembelajaran 8.2 Kerangka Tajuk 8.3 Pengenalan 8.4 Ciri-ciri kanak-kanak Ciri-ciri Kanak-kanak Bermasalah Emosi dan Tingkah Laku - Aspek psiko-motor - Aspek kognitif - Aspek afektif 8.5 Masalah bahasa kanak-kanak Bermasalah Emosi dan Tingkah Laku - Bentuk bahasa - Kandungan bahasa - Penggunaan bahasa 8.6 Implikasi terhadap intervensi bahasa - Kaedah penilaian bahasa - Strategi / teknik intervensi yang spesifik 8.7 Keberkesanan komunikasi

9.0 Pentaksiran dan Peningkatan Tahap Pencapaian Bahasa 9.0 Sinopsis 9.1 Hasil Pembelajaran 9.2 Kerangka Tajuk

vi

113

9.3 Pengenalan

9.4 Pentaksiran bahasa - Matlamat penilaian - Kaedah-kaedah penaksiran formal dan bukan formal - Perkara-perkara yang mempengaruhi kebolehpercayaan dan kesahan pentaksiran 9.5 Pemilihan sasaran intervensi - Pendekatan developmental atau client- specific - Sumbangan terhadap peningkatan kemahiran komunikasi harian 9.6 Strategi-strategi peningkatan bahasa - Pendekatan structured dan naturalistic - Teknik-teknik pengajaran - Penyediaan dan penyusunan persekitaran pembelajaran bahasa

Tajuk 10 Komunikasi Augmentatif dan Alternatif

121

(Augmentative and Alternative Communication - AAC) 10.0 Sinopsis 10.1 Hasil Pembelajaran 10.2 Kerangka Tajuk 10.3 Augmentatif dan Alternatif - Definisi dan konsep - Matlamat menggunakan AAC - Kanak-kanak berkeperluan khas yang memerlukan AAC 10.4 Jenis AAC - Non-Aided AAC - Aided AAC - Structural - Kelebihan dan kekurangan antara jenis AAC 10.5 Faktor-faktor dalam pemilihan jenis AAC - Mudah-alih - Mudah-guna - Kebolehan kanak-kanak

Rujukan

129

Panel Penulis Modul

130

Ikon Modul

132

Struktur Pelaksanaan

vii

PANDUAN PELAJAR

PENGENALAN Modul pembelajaran ini disediakan untuk membantu anda menguruskan pembelajaran anda agar anda boleh belajar dengan lebih berkesan. Anda mungkin kembali semula untuk belajar secara formal selepas beberapa tahun meninggalkannya. Anda juga mungkin tidak biasa dengan mod pembelajaran arah kendiri ini. Modul pembelajaran ini memberi peluang kepada anda untuk menguruskan corak pembelajaran, sumber-sumber pembelajaran, dan masa anda.

PEMBELAJARAN ARAH KENDIRI Pembelajaran arah kendiri memerlukan anda membuat keputusan tentang pembelajaran anda. Anda perlu memahami corak dan gaya pembelajaran anda. Adalah lebih berkesan jika anda menentukan sasaran pembelajaran kendiri dan aras pencapaian anda. Dengan cara begini anda akan dapat melalui kursus ini dengan mudah. Memohon bantuan apabila diperlukan hendaklah dipertimbangkan sebagai peluang baru untuk pembelajaran dan ia bukannya tanda kelemahan diri.

SASARAN KURSUS Pelajar Sarjana Muda Perguruan dengan Kepujian yang mendaftar dengan Institut Pendidikan Guru, Kementerian Pelajaran Malaysia (IPG KPM) di bawah Program Pensiswazahan Guru (PPG).

JAM PEMBELAJARAN PELAJAR (JPP) Berdasarkan standard IPG KPM yang memerlukan pelajar mengumpulkan 40 jam pembelajaran bagi setiap jam kredit. Anggaran peruntukan jam pembelajaran adalah seperti dalam Jadual 1:

vi

Agihan Jam pembelajaran Mengikut Kredit Kursus

Aktiviti-aktiviti Pembelajaran 3 Kredit

2 Kredit

1 Kredit

Tanpa

Ada

Tanpa

Ada

Tanpa

Ada

Amali

Amali

Amali

Amali

Amali

Amali

(3+0)

(2+1)

(2+0)

(1+1)

(1+0)

(0+1)

(1+2)

(0+2)

(0+3)

Membaca modul pembelajaran dan menyiapkan latihan /

70

60

70

62

70

65

10

10

5

5

5

5

-

10

-

8

-

5

Perbincangan Atas Talian

7½

7½

5½

5½

5½

5½

Kerja Kursus

20

20

20

20

15

15

Ulangkaji

10

10

10

10

5

5

Amali/Peperiksaan

2½

2½

2½

2½

2½

2½

tugasan terarah / amali Menghadiri kelas interaksi bersemuka (5 kali) Latihan Amali*

Jumlah Jam Pembelajaran

120

80

40

* Latihan amali akan dijalankan pada hari Ahad atau melalui kursus intensif.

SUSUNAN TAJUK MODUL Modul ini ditulis dalam susunan tajuk. Jangka masa untuk melalui sesuatu tajuk bergantung kepada gaya pembelajaran dan sasaran pembelajaran kendiri anda. Latihan-latihan disediakan dalam setiap tajuk untuk membantu anda mengingat semula apa yang anda telah pelajari atau membuatkan anda memikirkan tentang apa yang anda telah baca. Ada di antara latihan ini mempunyai cadangan jawapan. Bagi latihan-latihan yang tiada mempunyai cadangan jawapan adalah lebih membantu jika anda berbincang dengan orang lain seperti rakan anda atau menyediakan sesuatu nota untuk dibincangkan semasa sesi tutorial. Anda boleh berbincang dengan pensyarah, tutor atau rakan anda melalui email jika terdapat masalah berhubung dengan modul ini. IKON Anda akan mendapati bahawa ikon digunakan untuk menarik perhatian anda agar pada sekali imbas anda akan tahu apa yang harus dibuat.

vii

PEPERIKSAAN DAN PENTAKSIRAN Anda juga diperlukan untuk menduduki peperiksaan bertulis pada akhir kursus. Tarikh dan masa peperiksaan akan diberitahu apabila anda mendaftar. Peperiksaan bertulis ini akan dilaksanakan di tempat yang akan dikenal pasti. Soalan peperiksaan akan meliputi semua tajuk dalam modul pembelajaran dan juga perbincangan

Tip untuk membantu anda melalui kursus ini. 1. Cari sudut pembelajaran yang sunyi agar anda boleh meletakkan buku dan diri anda untuk belajar. Buat perkara yang sama apabila anda pergi ke perpustakaan. 2. Peruntukkan satu masa setiap hari untuk memulakan dan mengakhiri pembelajaran anda. Patuhi waktu yang diperuntukkan itu. Setelah membaca modul ini teruskan membaca buku-buku dan bahan-bahan rujukan lain yang dicadangkan. 3. Luangkan sebanyak masa yang mungkin untuk tugasan tanpa mengira sasaran pembelajaran anda. 4. Semak dan ulangkaji pembacaan anda. Ambil masa untuk memahami pembacaan anda. 5. Rujuk sumber-sumber lain daripada apa yang telah diberikan kepada anda. Teliti maklumat yang diterima. 6. Mulakan dengan sistem fail agar anda tahu di mana anda menyimpan bahanbahan yang bermakna. 7. Cari kawan yang boleh membantu pembelajaran anda.

viii

PENGENALAN Modul ini mengandungi sepuluh tajuk yang terdapat dalam profoma Pengenalan Kepada Masalah Bahasa dan Komunikasi (Kod : PKU 3102). Topik-topik dalam modul disediakan bersertakan kemudahan mengakses bahan-bahan yang berkaitan dalam menjalankan pembelajaran kendiri.

Tajuk pertama dalam modul ini menghuraikan maksud istilah-istilah komunikasi, bahasa dan pertuturan serta hubungkait antara ketiga-tiga istilah tersebut. Komponenkomponen dalam proses komunikasi dan pertuturan turut dibincangkan. Anda diberi pengetahuan mengenai punca sebab masalah komunikasi / bahasa serta bagaimana mengenal pasti kanak-kanak yang bermasalah bahasa dan komunikasi. Definisi tentang masalah komunikasi dan masalah bahasa juga diperjelaskan. Tajuk kedua memberi fokus terhadap bagaimana kanak-kanak memperoleh bahasa. Ia juga memberi pengetahuan mengenai lima komponen dalam bahasa, iaitu fonologi, sintaksis, morfologi, semantik dan pragmatik. Asas pemerolehan bahasa dari segi fisiologi, psikososial dan kognitif dibincangkan. Topik ketiga menjelaskan mengenai teori-teori perkembangan bahasa dan dihuraikan dalam aspek elemen-elemen asas setiap teori dan implikasinya terhadap intervensi. Perbandingan antara empat teori tersebut dari segi kekurangan dan kelebihan juga diterangkan.

Manakala tajuk keempat pula

memberi pengetahuan tentang bahasa kanak-kanak bermasalah pembelajaran. Masalah bahasa kanak-kanak terencat akal dihuraikan dalam topik kelima, manakala bahasa kanak-kanak autisme dalam topik keenam dan bahasa kanak-kanak bermasalah sensori dalam topik ketujuh. Topik kelapan berkaitan bahasa kanak-kanak bermasalah emosi dan tingkah laku manakala dalam topik kesembilan membincangkan mengenai kepentingan dan peranan pentaksiran dalam proses peningkatan kemahiran bahasa kanak-kanak berkeperluan khas. Pelbagai jenis pentaksiran bahasa serta perkaraperkara yang perlu diambil berat dalam pelaksanaan pentaksiran turut dibincang. Fokus diberi terhadap bagaimana melaksanakan kaedah pentaksiran language sampling dan cara menganalisis maklumat yang diperoleh. Topik terakhir adalah berkaitan komukasi augmentatif dan alternatif (AAC).

Selepas membaca setiap tajuk, terdapat aktiviti/tugasan untuk tujuan mengukuhkan kefahaman disediakan. Anda boleh menggunakan buku-buku rujukan dan laman-laman web yang dicadangkan, atau mana-mana bahan sumber yang difikirkan sesuai bagi menyelesaikan aktiviti tersebut. Selain itu, latihan pengkayaan juga disediakan pada akhir modul untuk memantapkan proses pembelajaran.

AGIHAN TAJUK Kod & Nama Kursus: PKU3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI Kandungan modul ini dibahagi kepada 10 tajuk/topik. Jadual di bawah menjelaskan agihan tajuk-tajuk untuk pembelajaran melalui modul. INTERAKSI

TAJUK/TOPIK

Tajuk 1 : Komunikasi, Bahasa dan Pertuturan

JUMLAH JAM MENGIKUT PRO FORMA KURSUS

6

1 Tajuk 2 : Komponen-komponen Dalam Bahasa

Tajuk 3 : Teori-teori Perkembangan Bahasa

3

3

2 Tajuk 4 : Bahasa Kanak-kanak Bermasalah Pembelajaran (Learning Disabled)

3

Tajuk 5 : Bahasa Kanak-kanak Terencat Akal

3

Tajuk 6 : Bahasa Kanak-kanak Autisme

3

Tajuk 7 : Bahasa Kanak-kanak Bermasalah Sensori

3

3

4 Tajuk 8 : Bahasa Kanak-kanak Bermasalah Emosi dan Tingkah Laku Tajuk 9 : Pentaksiran dan Peningkatan Tahap Pencapaian Bahasa

3

15

5 Tajuk 10: Komunikasi Augmentatif dan Alternatif (Augmentative and Alternative Communication - AAC)

3

PKU3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI

TAJUK 1

1.0

KOMUNIKASI, BAHASA DAN PERTUTURAN

SINOPSIS

Tajuk ini menghuraikan maksud istilah-istilah komunikasi, bahasa dan pertuturan serta hubungkait antara ketiga-tiga istilah tersebut. Komponen-komponen dalam proses komunikasi dan pertuturan turut dibincangkan. Anda diberi pengetahuan mengenai punca sebab masalah komunikasi dan bahasa serta bagaimana mengenal pasti kanak-kanak yang bermasalah bahasa dan komunikasi. Definisi tentang masalah komunikasi dan masalah bahasa juga diperjelaskan.

1.1

HASIL PEMBELAJARAN

Pada akhir tajuk ini, anda dapat: 1.

Menjelaskan hubungkait antara komunikasi, bahasa dan pertuturan.

2.

Menghuraikan komponen-komponen penting dalam proses komunikasi.

3. Membeza antara aspek segmental dan aspek non-segmental dalam pertuturan.

1


1.2

KERANGKA TAJUK-

KOMUNIKASI

Aspek Para-Linguistik

Pic Intonasi Suara Ritma Kadar



Aspek Linguistik

Aspek Bukan Linguistik

Bahasa

Tingkah Laku Pragmatik

Pertuturan

KANDUNGAN ISI

1.5

Hubungkait antara komunikasi, bahasa dan pertuturan

Komunikasi, bahasa dan pertuturan merupakan istilah-istilah yang biasa diguna dalam kalangan orang ramai dalam kehidupan harian.

Bolehkah anda

menjelaskan dengan tepatnya konsep ketiga-tiga istilah tersebut serta membeza antaranya ?

Perbincangan

Cuba jawab soalan-soalan berikut : 

Bolehkah komunikasi berlaku tanpa bahasa ?



Bolehkah seseorang memperolehi bahasa tanpa pertuturan ?



Bolehkah pertuturan berlaku tanpa bahasa ?



Adakah haiwan mempunyai bahasa ? 2


Jawapan anda terhadap soalan-soalan di atas akan menunjukkan tahap kefahaman anda mengenai konsep komunikasi, bahasa dan pertuturan.

1.1 Komunikasi Komunikasi merupakan satu proses pemindahan pengetahuan / maklumat dan pendapat, keperluan dan hajat (Owens, 2001). Ia memerlukan sekurangkurangnya dua pihak dan biasanya berlaku melalui bahasa. Komunikasi boleh juga berlaku tanpa bahasa. Bolehkah anda fikir beberapa kaedah komunikasi yang tidak melibatkan penggunaan bahasa ? Semua bentuk komunikasi melibatkan empat elemen berikut : (i)

Penghantar mesej

(ii)

Penerima mesej

(iii)

Satu hajat untuk berkomunikasi yang dikongsikan

(iv)

Satu kaedah berkomunikasi yang dikongsikan

Jika keempat-empat elemen wujud, komunikasi akan berlaku ( rujuk Rajah 1.1).

Dikongsi Hajat Kaedah

Penghantar

Penerima

Rajah 1.1 : Komunikasi yang berjaya Jika keempat-empat elemen wujud, komunikasi akan berlaku . (Rujuk Rajah 1.1).

Penghantar

Dikongsi Hajat Kaedah

Penerima

Rajah 1.1 : Komunikasi yang berjaya

3

PKU3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI Apabila satu atau lebih elemen tidak wujud, maka berlaku gangguan dalam komunikasi. Rajah 1.2

menggambarkan apa yang mungkin berlaku jika anda berjumpa dengan

seorang dari negara asing. Anda masing-masing ingin berkomunikasi, tetapi jika tiada perkongsian bahasa, komunikasi akan terganggu. Walau bagaimanapun, jika kedua-dua pihak sudi menggunakan gestur tangan dan mimik muka, komunikasi masih boleh berlaku, tetapi tidak begitu lancar dan maklumat yang boleh dikongsikan mungkin terhad.

Penghantar

Dikongsi Hajat

Penerima

Rajah 1.2 : Gangguan Komunikasi akibat tiada perkongsian kaedah komunikasi Dalam senario lain, jika anda selaku guru bertanya kepada seorang murid yang duduk di sebelah tingkap bilik darjah, “Bolehkah kamu buka tingkap?” dan murid menjawab, “Boleh”, tetapi tidak bangun, masalah komunikasi telah berlaku disebabkan oleh tiada perkongsian hajat (Rujuk Rajah1.3). Anda hendak minta murid membuka tingkap, tetapi pada persepsi murid, anda sedang bertanya mengenai keupayaannya membuka tingkap.

Penghantar

Dikongsi Kaedah

Penerima

Rajah 1.3 : Gangguan Komunikasi akibat tiada perkongsian hajat

Perbincangan

Setelah membaca setakat ini, bolehkah anda menjawab soalan yang ditanya pada awal tajuk ini. Bolehkah komunikasi berlaku tanpa pertuturan atau bahasa ?

4


Komunikasi boleh dianalisis mengikut tiga komponen berikut : 

Linguistik : melibatkan bahasa



Para-linguistik : intonasi, pic, stres, ritma, suara, kadar – iaitu ciri yang berkaitan bagaimana komponen linguistik dihasilkan.



Bukan linguistik: tingkah laku pragmatik (kontak mata, turn taking, body language,mimik muka, gestur tangan, penggunaan ruang, dan lain-lain), yang tiada kaitan dengan komponen linguistik.

1.2 Bahasa Bahasa merupakan satu sistem simbol

yang ditetapkan oleh peraturan-

peraturan tertentu untuk berkomunikasi maksud. Setiap bahasa mempunyai ciri-ciri berikut : 

Ia melibatkan komunikasi – perkongsian pemikiran, pendapat dan makna



Ia terdiri daripada satu kod yang dikongsi – walaupun bukan semua orang mengetahui Bahasa Isyarat, orang yang mengetahuinya boleh berkomunikasi menggunakan bahasa tersebut.



Ia terdiri daripada simbol-simbol arbitrari – kita yang menetapkan simbol yang diguna untuk mewakili sesuatu perkara atau benda. Tiada sebab mengapa kita tidak boleh guna perkataan seperti ’bubu’ untuk mewakili pokok jika itulah yang dipersetujui oleh ahli-ahli dalam sesuatu komuniti.



Ia adalah generatif – jika terdapat satu set perkataan dan peraturanperaturan yang ditetapkan, penutur boleh menjanakan bilangan ayatayat tanpa batasan.



Ia adalah kreatif – perkataan-perkataan baru sentiasa dibina dari masa ke semasa sementara perkataan yang sudah ada mungkin hilang atau maksudnya telah berubah. Bolehkah anda fikirkan tentang perkataanperkataan baru yang telah masuk sistem Bahasa Melayu atau Bahasa

5


Inggeris dalam masa lima tahun ini atau perkataan-perkataan yang telah hilang atau berubah maksudnya baru-baru ini.

1.3 Pertuturan Pertuturan boleh didefinisi sebagai tingkah laku untuk menghasilkan satu kod bahasa dengan membentuk pola-pola bunyi yang sesuai. Ia memerlukan kefungsian saraf dan otot yang sempurna. Pertuturan boleh dibahagi kepada dua komponen – iaitu komponen segmental (artikulasi) dan komponen bukan segmental (suprasegmental / prosody). Artikulasi melibatkan penghasilan bunyi pertuturan yang melibatkan pergerakan otot-otot tertentu (spt. bibir, lidah, lelangit) yang juga dikenali sebagai articulators. Pergerakan articulators adalah dikawal oleh sistem saraf pusat, terutamanya bahagian otak yang bertanggung jawab atas koordinasi sistem pergerakan otot. Artikulasi yang baik akan menghasilkan bunyi-bunyi pertuturan yang tepat dan jelas. Jenis masalah pertuturan yang kerap dijumpai dalam kalangan kanak-kanak berkeperluan khas ialah masalah artikulasi kerana ia merupakan satu proses yang kompleks – ia memerlukan sistem persepsi dan produksi yang sempurna. Sila rujuk Rajah 1.4 untuk kefahaman lanjut mengenai komponen-komponen penting dalam produksi pertuturan. PERTUTURAN

KOMPONEN SEGMENTAL

Fonologi (terdiri daripada kompenan Fonetik & Bahasa)

KOMPONEN BUKAN SEGMENTAL (PROSODI) Mempunyai kesan terhadap makna seperti unsur berikut : - Stres ( penekanan ) - Intonasi - Kelancaran - Kualiti suara 6 - Kelajuan/ Kadar


Rajah 1.4 : Komponen-komponen Pertuturan

Bahagian badan manusia yang terlibat dalam produksi pertuturan adalah ditunjukkan dalam Rajah 1.5 di bawah.

Rajah 1.5 : Organ-organ Vokal dalam Manusia 1.4 Masalah Komunikasi dan Bahasa Pernahkah anda berjumpa dengan individu yang bermasalah komunikasi atau bahasa? Apakah ciri-ciri yang ditunjukkan oleh individu tersebut?

7


1.4.1 Masalah Komunikasi Mengikut Charles Van Riper (1905-1994), seorang pelopor terkenal dalam bidang perkembangan terapi pertuturan, masalah komunikasi merupakan satu penyimpangan daripada pendengaran, pertuturan atau bahasa normal yang mengganggu komunikasi atau yang menarik tumpuan negatif terhadap individu yang mengalaminya, atau menyebabkan individu tersebut menjadi segan atau merasa diri kurang upaya. Berdasarkan definisi tersebut, terdapat banyak jenis dan bentuk masalah komunikasi yang membawa kesan yang serius kepada individu yang mengalaminya. Masalah komunikasi boleh dikategorikan seperti dalam Rajah 1.6 berikut :

Masalah Komunikasi

Masalah Pendengaran

Masalah Pertuturan

Masalah Bahasa

Jenis :

Jenis :

-Masalah suara

-Masalah Bhs secara

-Kehilangan Sensori-neural

-Masalah artikulasi

spesifik

-Kehilangan berpunca drp.

-Masalah kelancaran

( fonologi, moforlogi,

Jenis : -Kehilangan Konduktif

semantik, sintaksis,

saraf pusat / saraf auditori

pragmatik ) - Afasia dsb

Rajah1.6 : Jenis dan Kategori Masalah Komunikasi

8


Berapa kerapnya berlaku masalah komunikasi? Berdasarkan kajian-kajian yang ditelah dijalankan, data-data berikut diperolehi : 

Lebih kurang 5% kanak-kanak yang masuk sekolah mempunyai masalah komunikasi



1 dlm 1000 kanak-kanak bermasalah komunikasi mempunyai masalah bahasa yang serius



Lebih kurang 23% kanak-kanak khas bermasalah dalam komunikasi



Kekerapan masalah komunikasi dari segi jantina - 2 lelaki : 1perempuan



50-80% masalah komunikasi merupakan masalah artikulasi

1.4.2 Masalah Bahasa (Language Disorders) Mengikut the American Speech and Hearing Association (1993), masalah bahasa merupakan masalah dalam kefahaman dan / atau penggunaan sistem simbol bahasa (spt. lisan, penulisan, dll.). Ia mungkin melibatkan (a) bentuk bahasa, (b) kandungan bahasa, dan/atau (c) fungsi bahasa dalam komunikasi dalam apa jua kombinasi.

1.4.3 Ciri-ciri Kanak-kanak Bermasalah Bahasa dan Komunikasi Kanak-kanak bermasalah bahasa dan komunikasi merupakan satu kumpulan yang heterogeneous. Mereka tidak mempunyai ciri-ciri yang seragam dan tahap masalah yang dialami boleh terdiri daripada ringan sehingga amat teruk. Walau bagaimanapun, masalah bahasa dan komunikasi yang dihadapi membawa impak yang ketara dan serius dalam pelbagai aspek perkembangan dan pencapaian

akademik.

Kesan

masalah

bahasa

dirumuskan seperti berikut : 

Prestasi Akademik - Kurang menyumbang dalam perbincangan 9

dan

komunikasi

boleh


- Sukar mengorganisasi idea-idea - Sukar mendiskriminasi antara bunyi-bunyi pertuturan - Bermasalah menghasilkan bunyi pertuturan - Gagal mengikut arahan - Sukar mencari perkataan yang tepat



Interaksi Sosial - tidak suka berinteraksi dgn. kanak-kanak lain - biasa disingkir oleh kanak-kanak lain - bermasalah menguruskan perbualan - bermasalah memahami / mengikut peraturan-peraturan permainan



Kefungsian Kognitif - bermasalah dalam mengorganisasi maklumat untuk diingat - Memberi respons yang lambat - Kurang tumpuan



Tingkah Laku - kerap menunjukkan tantrum - kerap bergaduh - berlawan dengan rakan sebaya - menarik diri daripada interaksi

1.4.4 Punca masalah bahasa / pertuturan Antara kanak-kanak berkeperluan khas, kategori masalah yang kerap sekali dijumpai ialah masalah pembelajaran secara spesifik (specific learning disabilities) seperti disleksia yang memberi kesan terhadap salah satu aspek pembelajaran. Masalah komunikasi berada pada kedudukan kedua dari segi kekerapan berlakunya. Tahukah anda apakah pasangan kategori masalah yang kerap sekali dijumpai bersama (dual disabilities)? Jawapannya ialah masalah bahasa/komunikasi bersama masalah kerencatan akal. Memandang kekerapan 10


berlaku masalah bahasa dan komunikasi dalam kalangan kanak-kanak, kita harus meninjau beberapa punca sebab yang boleh mengakibatkan kewujudan masalah tersebut. Walaupun sebahagian besar masalah bahasa dan komunikasi tidak diketahui puncanya, kita boleh mengkateorikan

punca sebab seperti

berikut : 

Faktor Genetik / Sejarah keluarga - kes-kes lebih kerap berlaku dalam keluarga-keluarga tertentu - risiko lebih tinggi dalam kalangan lelaki - ada perhubungan antara ketidaksempurnaan bilangan kromosom dengan beberapa kumpulan masalah bahasa/komunikasi tertentu (contoh: trisomi 21)



Faktor neurologi - ketidaksempurnaan dalam perkembangan sistem saraf, terutamanya pada bahagian otak tertentu yang bertanggung jawab terhadap pemprosesan bahasa - kecederaan pada bahagian otak tertentu. Didapati kesan

kecederaan

yang berlaku semasa peringkat bayi biasanya tidak

begitu

berbanding dengan jika ia berlaku pada peringkat

dewasa.

teruk Adakah

ini merupakan satu bukti untuk plastisiti otak di peringkat bayi ? 

Faktor perinatal (semasa kelahiran) - lebih komplikasi semasa kelahiran, lebih tinggi risiko kanak-kanak untuk mengalami

masalah perkembangan bahasa (contoh : masa kelahiran

yang panjang boleh mengakibatkan kekurangan oksigen kepada sel-sel di otak menyebabkan masalah anoxia) 

Kehilangan pendengaran - kehilangan jenis sensori-neural akibat kerosakan pada telinga dalam pada peringkat pralingual, iaitu sebelum kanak-kanak memperolehi bahasa (di bawah 2 atau 3 tahun) 11


- kehilangan jenis konduktif akibat kerosakan pada telinga luar atau/dan tengah (contoh: infeksi otitis media yang kronik) jika tiada rawatan secara medikal atau surgikal 

Kerencatan kognitif / mental - terdapat hubungan yang rapat antara perkembangan bahasa dan kognisi (cognition ), maka tidak hairanlah bahawa kerencatan mental dan masalah bahasa merupakan dual disability yang kerap sekali berlaku dalam kalangan kanak-kanak berkeperluan khas.



Faktor persekitaran / sosial - kemiskinan boleh mengakibatkan risiko biologikal yang mungkin menjejaskan pembinaan organ-organ penting seperti otak dan telinga. - faktor ini boleh berinteraksi dengan faktor-faktor lain untuk menghasilkan kesan yang negatif terhadap pelbagai aspek perkembangan seperti fizikal, emosi dan kognitif.

Rumusan

Terdapat hubungkait yang rapat antara proses komunikasi, bahasa dan pertuturan. Bahasa dan pertuturan merupakan alat untuk berkomunikasi. Dalam kalangan manusia, tidak boleh dinafikan bahawa pertuturan merupakan saluran yang efektif dan cekap sekali untuk berkomunikasi. Walau bagaimanapun, komunikasi dan bahasa boleh wujud tanpa pertuturan seperti ditunjukkan oleh individu-individu bermasalah pendengaran yang berupaya berkomunikasi dengan begitu lancar dan mesra melalui bahasa isyarat. Rajah 1.7 di bawah merumuskan hubungkait antara ketiga-tiga komponen tersebut.

12


Komunikasi

Bahasa

Pertuturan

Rajah 1.7 : Hubung kait antara komunikasi, bahasa dan pertuturan

Punca sebab berlaku masalah komunikasi dan bahasa dalam kalangan kanakkanak mungkin sukar dikenal pasti. Walaupun kanak-kanak bermasalah bahasa dan komunikasi berkongsi banyak ciri yang serupa, mereka merupakan satu golongan yang sangat heterogeneous (tidak seragam). Justeru jika anda ingin membantu kanak-kanak tersebut meningkatkan tahap kemahiran komunikasi dan bahasa, anda perlu mempunyai terlebih dahulu pengetahuan dan kefahaman mengenai bagaimana perkembangan bahasa berlaku dalam kalangan kanak-kanak kecil. Aspek ini akan dibincang secara terperinci dalam Tajuk 2 modul ini.

13


Latihan Dalam sosialisasi, anda akan mendapat banyak peluang untuk membuat pemerhatian mengenai komunikasi non-verbal yang digunakan. Senaraikan jenis komunikasi nonverbal yang berlaku serta kekerapan setiap jenis untuk perbincangan dalam kelas. Bincangkan peranan komunikasi non-verbal dalam kehidupan harian.

Tutorial

Secara berpasangan anda dikehendaki mencari maklumat dan membentangkan tajuk-tajuk berikut semasa sesi tutorial mengikut giliran yang ditetapkan. Pembentangan adalah selama 30 minit termasuk sesi perbincangan dan soal jawab.

Tugasan yang dihasilkan

perlu memberi fokus kepada kemahiran

pemikiran aras tinggi ( hots – spt mensintesis, analisis dan penilaian ). Setiap perlu menyediakan dan menyerahkan

satu salinan pembentangan

kepada pensyarah dan setiap kumpulan.

1. Bincangkan peranan komunikasi dan bahasa dalam pencapaian akademik. Bagaimanakah masalah komunikasi dan bahasa boleh menjejaskan prestasi akademik di sekolah?

2. Jelaskan kepentingan pertuturan sebagai satu alat komunikasi dan huraikan jenis masalah pertuturan yang dihadapi dalam kalangan kanak-kanak berkeperluan khas.

14


RUJUKAN Kuder, S. J. (2003) Teaching Students with Language and Communication Disabilities. Boston: Allyn & Bacon. Martin, D. (2000) Teaching children with speech and language difficulties. London: David Fulton Pub. Owens, R. (2001) Language Development : An Introduction. (5th Ed.). Boston : Allyn & Bacon.

Reed, V. A. (2005) An Introduction to Children with Language Disorders (3rd ed.) Boston : Allyn & Bacon.

15


KOMUNIKASI AUGMENTATIF DAN ALTERNATIF TAJUK 10

(AUGMENTATIVE AND ALTERNATIVE COMMUNICATION –AAC)

10.0

Sinopsis

Tajuk ini menghuraikan tentang definisi dan konsep AAC, matlamat dan kanak-kanak berkeperluan khas yang memerlukan AAC. Bab ini juga menjelaskan jenis-jenis AAC dan faktor-faktor dalam pemilihan jenis AAC.

10.1

Hasil Pembelajaran

Hasil Pembelajaran

Pada akhir tajuk ini, anda dapat: 1. Mendefinisikan komunikasi augmentatif dan alternatif 2. Menghuraikan jenis-jenis komunikasi augmentatif dan alternatif 3. Menjelaskan faktor-faktor dalam pemilihan jenis komunikasi augmentatif dan alternatif.

121


10.2

KERANGKA TAJUK

Komunikasi Augmentatif dan Alternatif ( AAC )

Definisi dan Konsep

- Matlamat

Jenis-Jenis AAC

Faktor-faktor Pemilihan Jenis AAC

- Non-aided AAC

menggunakan AAC - Aided AAC - Kanak-kanak khas yang memerlukan

- Mudah-alih - Mudah-guna

- Struktural - Kebolehan kanakkanak

AAC - Kelebihan dan kekurangan antara jenis AAC

122

PK KU3102 PENGENAL P LAN KEPADA A MASALAH H BAHASA D DAN KOMUN NIKASI

KAN NDUNGAN N

10.3 3

Definisii dan Kons sep AAC

ma Komunik kasi Augme entatif meru ujuk kepada a kaedah d dan peralata an yang me enghasilkan n/ Term mem mbekalkan kemahiran verbal ( Mustonen, Locke, R Reiche elt. 1991) yan ng bertujua an meniingkatkan kemahiran k komunikasi k i sedia ada yang dimiliki oleh kan nak-kanak. Mana akala Komunikasi Alte ernatif pula merujuk kkepada tekn nik yang menggantika an kemahira an baha asa percaka apan ( McC Cormick & Shane, S 1990 0). Perb bezaan ama alan antara a komunika asi Augmen ntatif dan kkomunikasi Alternatif adalah tida ak jelas. Kekadang g melaksan nakan prose edur komun nikasi altern natif memb berikan kesa an yang ba aik kepa ada pertutturan kana ak-kanak khas. Ma anakala da alam kes tertentu pendekata an augm mentative te elah menjadi asas uta ama keberkkesanan ba ahasa pertu uturan sese eorang murrid khas s. Oleh seb bab kedua a-duanya berkongsi b m matlamat yyang sama a maka pendekatan ini i disattukan dan disebut d sebagai Komunikasi Augm mentatif da an Alternatiff. Siste em

Komun nikasi Augmentatif da an Alternattif mengandungi tiga kompenan n iaitu tekn nik

komu unikasi, sis stem simbo ol dan kema ahiran kom munikasi ( M McCormick & Shane, 1990). Guru harus berhati-hati semasa a melaksanakan prose edur AAC a agar tidak tterlalu men nitik beratka an satu kompenan n sahaja contoh c terla alu membe eri tumpuan kepada penggunaa an peralata an unikasi berrteknologi sehingga s mengabaika m an konpenan lain sep perti sistem m simbol da an komu pene ekanan kem mahiran kom munikasi.

AKT TIVITI Sec cara berkumpulan bin ncangkan kkanak-kana ak khas ya ang memerlukan AAC C dan n huraikan kebaikan-ke k ebaikan yang akan dip perolehinya a

n dapatan perbincang p gan tersebut dalam sattu Pergurussan Grafik. Perrsembahkan

123


KANDUNGAN

10.4

Jenis AAC

Tiga kompenan iaitu teknik komunikasi, sistem simbol dan kemahiran komunikasi :

i). Teknik Komunikasi

Terdapat dua asas teknik AAC iaitu berbantukan alatan dan tanpa alatan ( Vanderheiden & Lloyd, 1986 ). Teknik tanpa bantuan alatan tidak memerlukan sokongan peralatan atau persedur untuk melaksanakannya. Teknik ini termasuklah pertuturan, bahasa isyarat dan mimik muka. Manakala teknik berbantukan alatan – melibatkan penggunaan alatan elektronik atau alatan bukan elektronik serta melibatkan penggunaan prosedur tertentu dan penggunaan beberapa jenis sistem simbol.

ii). Sistem Simbol

Sistem AAC tanpa bantuan alatan menggunakan sistem isyarat tertentu (misalnya ASL – America Sign Language) pendekatan ini telah digunakan

kepada individu berkeperluan

khas termasuk yang mengalami kerencatan akal dan autisme. Kajian menunjukkan bahawa individu boleh memperoleh sekurang-kurangnya perbendaharaan kata yang berbentuk isyarat melalui penggunaan sistem simbol ( Kiernan, 1993 ). Alat AAC memerlukan sistem simbol sebagai mod untuk berkomunikasi. Bagi individu yang mempunyai masalah motor tetapi kemahiran literasi yang baik, perkataan dan huruf boleh dijadikan sebagai simbol. Namun bagi penggunaan sistem AAC yang tidak mempunyai kemahiran

iii). Kemahiran Komunikasi

Prosedur alat AAC telah menyediakan pelbagai peluang kepada individu yang tidak boleh bercakap untuk berkomunikasi dengan orang lain. Namun jika sistem ini tidak digunakan 124


seca ara efektif maka m pende ekatan ini tid dak bergun na walaupun sistem A AAC adalah berteknolo ogi tingg gi. Kajian te erhadap penggunaan sistem AAC C telah me endapati bahawa peng gguna sistem ini pasif p berko omunikasi. Mereka bergantung b ndengar untuk mem mulakan ata au pada pen mene entukan ha ala tuju sesu uatu perbua alan. Calcu ulator (1988 8), menyata akan bahaw wa penggun na AAC tidak berk komunikasi secara efe ektif dan se ering kali m membuktikan n sedemikian. Misalny ya untuk k meminta a lebih ba anyak mak kanan merreka membaling pinggan ke lantai untu uk meny yatakan ha asrat mereka ini. Merreka tidak ditanya se ebab merekka memba aling pingga an terse ebut sebalik knya sering g ditanya soalan yang g hanya me emerlukan jawapan yya atau tida ak. Hal ini menyeba abkan kema ahiran kom munikasi me ereka tidak berkemban ng.

AKT TIVITI Sec cara berkum mpulan bincangkan kelebihan da an kekuran ngan antara a jenis-jenis AAC C

Perrsembahkan n dapatan perbincang p gan tersebut dalam sattu Pergurussan Grafik.

KA ANDUNGA AN

m Pemilihan Jenis AA AC 10.5 Faktor-faktor Dalam

an bahawa McCormick dan n Shane 199 90 telah me encadangka a program A AAC seharu usnya; i).

meningkatk m kan kebole ehan kanak k-kanak da ari segi aka ademik, fungsi dan a aktiviti-aktiv viti

sosia al dalam pe ersekitaran yang normal

ii). Memperbaik M ki kualiti da an kuantiti bahasa se erta kemah hiran berko omunikasi kanak-kana ak 125


tersebut. Selepas matlamat-matlamat seperti di atas, maka objektif sistem AAc boleh diwujudkan.

Matlamat Keseluruhan- untuk meningkatkan kebolehan kanak-kanak dari segi akademik, fungsi dan aktiviti-aktiviti sosial dalam persekitaran normal.

Pemilihan Cara Berkomunikasi – Sistem komunikasi yang menggabungkan sistem dengan bantuan alatan atau tanpa bantuan alatan adalah lebih digalakkan. Contohnya kombinasi gestural dan mod vokal adalah lebih efektif berbanding penggunaan satu mod sahaja.

Pemilihan Sistem Simbol – Doherty (1985) mencadangkan Strategi Pemilihan 

Memilih isyarat berkonteks berbanding isyarat tanpa konteks



Memilih isyarat ‘symmetric’ berbanding isyarat ‘nonsymmetric’



Memilih isyarat ‘transluent ‘ berbanding isyarat ‘nontransluent ‘



Memilih isyarat apabila terdapat perbezaan lokasi yang maksimum



Memilih isyarat yang diulang berbanding yang tidak boleh diulang



Dsb

Tiga Faktor Yang Harus Diambil Kira Semasa Memilih Sistem Simbol : 1. Guessability 2. Learnability 3. Generalization

126


AKTIVITI Secara berkumpullan bincang gkan faktor--faktor dala ah pemilihan AAC - Mudah h alih - Mudah h guna - Kebole ehan kanak k-kanak.

mbahkan Persem

dapatan

perbincang gan

terse ebut

dala am

bentuk

Perguru usan Grafik k.

Cari maklu umat dan b bincang PEC C (picture e exchange e communiication ) d alam menin ngkatkan m masalah bah hasa kanak-kan nak berkepe erluan khass. .

Jelaskan J je enis AAC – non aid ded AAC, aided AAC C dan structural. s n kelebiha an dan kekurangan antara Bincangkan je enis AAC te ersebut.

Bincangkan keperluan kkomunikasi augmentattive dan altternatif (AA AC) bagi pelajar berkkeperluan kkhas. Jelasskan konse ep dan deffinisi serta matlamat m pe enggunaan n AAC.

127


Bahan Rujukan Bloom, L. & Lahey, M.(1978) Language Development and Language Disorders. New York : Wiley Kuder, S. J. (2003) Teaching Students with Language and Communication Disabilities. Boston: Allyn & Bacon. Martin, D. (2000) Teaching children with speech and language difficulties. London: David Fulton Pub. Owens, R. (2001) Language Development : An Introduction. (5th Ed.). Boston : & Bacon. Reed, V. A. (2005) An Introduction to Children with Language Disorders (3rd ed.) Boston : Allyn & Bacon.

128

Allyn


TAJUK 2

2.1

KOMPONEN-KOMPONEN DALAM BAHASA

SINOPSIS

Tajuk ini memberi fokus terhadap bagaimana kanak-kanak memperoleh bahasa. Ia juga memberi pengetahuan mengenai lima komponen dalam bahasa, iaitu fonologi, sintaksis, morfologi, semantik dan pragmatik. Asas pemerolehan bahasa dari segi fisiologi, psiko-sosial dan kognitif dibincangkan. Empat teori perkembangan bahasa dihuraikan dalam aspek elemen-elemen asas setiap teori dan implikasinya terhadap intervensi. Perbandingan antara empat teori tersebut dari segi kekurangan dan kelebihan juga diterangkan.

2.1

HASIL PEMBELAJARAN

Pada akhir tajuk ini, anda dapat: 1. Menjelaskan lima komponen dalam bahasa. 2. Menghuraikan asas pemerolehan bahasa dari segi fisiologi, psiko-sosial dan kognitif. 3. Membincangkan unsur-unsur penting dalam teori-teori perkembangan bahasa. 4. Membanding beza antara teori-teori perkembangan bahasa.

16


2.2

KERANGKA TAJUK-

BAHASA

ELEMEN-ELEMEN BAHASA

ASAS PEMEROLEHAN BAHASA

Fonologi Morfologi Sintaksis Semantik Pragmatik



2.3

Faktor Fisiologikal Faktor kognitif Faktor sosial

KANDUNGAN ISI

Pengenalan

Peranan Bahasa dalam kehidupan Selepas membaca Tajuk 1, anda telah mengetahui bahawa peranan utama menggunakan bahasa adalah untuk berkomunikasi. Bolehkah anda bayangkan bagaimana kehidupan anda jika anda tiada kemahiran berbahasa dan hanya boleh berkongsi maklumat, pendapat dan perasaan anda melalui gestur tangan atau mimik muka sahaja ? Dalam Tajuk 2, anda akan mempelajari secara terperinci unsur-unsur yang penting mengenai bahasa serta bagaimana kanakkanak memperoleh bahasa.

17


2.4

Model Bahasa

Bahasa yang diguna oleh setiap individu adalah sangat kompleks. Untuk memahami bahasa secara lebih mendalam, ahli-ahli linguistik telah membina beberapa

model

untuk

membahagi

bahasa

kepada

beberapa

elemen.

Kebanyakan ahli linguistik telah mengenal pasti lima elemen utama –iaitua fonologi, morfologi, sintaksis, semantik dan pragmatik. Bloom & Lahey (1978) pula menggambarkan bahasa sebagai mempunyai tiga komponen iaitu bentuk (form), kandungan (content) dan penggunaan (use).

Model bahasa yang

diperkenalkan oleh Bloom & Lahey memberi penekanan terhadap hubungkait antara elemen-elemen bahasa. Dalam komponen bentuk, adalah termasuk fonologi, morfologi dan sintaksis manakala semantik merupakan komponen kandungan bahasa dan pragmatik merupakan penggunaan bahasa. Modelmodel bahasa tradisional dan model bahasa yang dikemukakan oleh Bloom & Lahey dirumuskan oleh Rajah 2.1 dan Rajah 2.2.

MODEL TRADISIONAL

MODEL BLOOM & LAHEY

Phonology Morfologi

Bentuk

Sintaksis

Semantik

Kandungan

Pragmatik

Penggunaan

Rajah 2.1 : Dua Model Elemen-elemen Bahasa

18


Bentuk

Kandungan

Penggunaan

Rajah 2.2 : Model Bahasa (Bloom & Lahey, 1978)

Untuk penguasaan bahasa yang sewajar, semua elemen-elemen bahasa yang ditunjukkan harus berkembang serentak. Sekarang, marilah kita meninjau setiap elemen bahasa secara lebih terperinci.

2.4.1 Fonologi (Phonology) Fonologi boleh didefinisi sebagai sistem bunyi sesuatu bahasa dan peraturanperaturan linguistik yang mempengaruhi kombinasi-kombinasi bunyi itu. Dalam sistem Bahasa Inggeris terdapat lebih kurang 45 unit bunyi yang berbeza manakala dalam Bahasa Melayu, terdapat kurang daripada 45 unit disebabkan oleh sistem Bahasa Melayu baku hanya mempunyai 6 enam bunyi vokal. Setiap unit bunyi tersebut dikenali sebagai fonem. Fonem boleh didefinisi sebagai unit bunyi linguistik terkecil yang membawa perbezaan terhadap makna. Contoh, /s/ dan /b/ merupakan dua fonem dalam Bahasa Melayu kerana perkataan ’satu’ membawa makna tertentu dan jika sebutan /s/ ditukar kepada sebutan /b/, ia menjadi ’batu’ yang membawa makna berlainan. Setiap bahasa mempunyai satu set peraturan masing-masing yang menentukan bagaimana fonem-fonem boleh dikombinasikan. Sebagai rumusan, fonologi ialah kajian mengenai sistem bunyi sesuatu bahasa.

19


2.4.2 Morfologi (Morphology)

Morfologi

boleh

didefinisi

sebagai

sistem

peraturan

linguistik

yang

mempengaruhi struktur perkataan dan pembinaan bentuk perkataan. Cuba fikirkan perkataan base. Seorang yang mengetahui Bahasa Inggeris akan mengakui bahawa ia adalah satu perkataan dalam Bahasa Inggeris. Bagaimana dengan baseball? Memang ia adalah satu perkataan lain yang mempunyai makna yang berbeza. Perkataan baseball terdiri daripada gabungan dua perkataan – base dan ball, dan setiap perkataan tersebut mempunyai makna yang berkaitan dengan perkataan majmuk baseball. Kedua perkataan bases dan balls diguna dalam permainan baseball. Bagaimana pula dengan basement? Bolehkah basement dipisah menjadi dua perkataan, iaitu base dan ment? Base memanglah satu perkataan yang bermakna, tetapi bagaimana dengan ment? Perkataan basement tidak boleh dipisahkan kepada unit-unit yang lebih kecil. Justeru ahli linguistik membuat kesimpulan bahawa terdapat blok-blok binaan asas bagi setiap bahasa yang dipanggil morfem (morphemes). Maka morfem boleh ditakrifkan sebagai unit terkecil yang mempunyai makna dalam sesuatu bahasa. Terdapat dua jenis morfem – morfem bebas dan morfem terikat. Perkataan seperti baseball terdiri daripada dua morfem bebas, iaitu base dan ball yang boleh diguna secara berasingan. Jika kita tambahkan /s/ pada hujung baseball

untuk menjadikannya baseballs, berapa morfem yang terdapat?

Apakah makna /s/ di hujung perkataan tersebut? Dalam konteks ini, /s/ membawa makna ’lebih daripada satu’ – ia mempunyai makna, maka /s/ juga merupakan satu morfem, tetapi sebab ia perlu diikat pada hujung perkataan baseball, ia dikenali sebagai morfem terikat. Maka dalam perkataan baseballs, terdapat tiga morfem. Sebagai rumusan, morfologi ialah kajian mengenai perkataan.

Peraturan-peratuan

morfologi

akan

menentukan

perkataan-perkataan dalam sesuatu sistem bahasa boleh dibina.

20

bagaimana


2.4.3 Sintaksis (Syntax)

Sintaksis boleh didefinisi sebagai sistem peraturan linguistik yang mempengaruhi urutan dan kombinasi perkataan untuk membina ayat. Cuba perhatikan struktur ayat-ayat berikut : (a) The dog is running. (b) The girl is reading a book. Dalam ayat (a), terdapat satu article (the) dan satu kata nama atau noun (dog), satu auxiliary verb (is), dan satu main verb (running). Ini dikenali sebagai elemen-elemen peraturan sintaktik yang ahli-ahli linguistik menyebut peraturanperaturan struktur frasa. Peraturan-peraturan tersebut menentukan struktur ayatayat. Ahli linguistik telah mereka cipta satu kod ringkas untuk menunjukkan struktur ayat seperti berikut :

S (sentence) = NP (noun phrase)+ VP(verb phrase) NP(noun phrase) = Art(article) + N(noun) VP(verb phrase) = Aux(auxiliary) + V(verb)

Yang di atas menggambarkan peraturan-peraturan sintaksis Bahasa Inggeris.

Bagaimana pula kod untuk ayat (b) ? Peraturan-peraturan di atas perlu diubahsuaikan seperti berikut :

S = NP + VP

NP = Art + N VP = Aux + V + NP NP = Art + N Sebagai rumusan, sintaksis ialah kajian mengenai struktur ayat yang boleh dibina berdasarkan peraturan-peraturan yang ditetapkan pada sesuatu sistem bahasa. Dengan ringkasnya, ia menentukan susunan perkataan-perkataan dalam ayat. 21


2.4.4 Semantik (Semantics) Semantik boleh didefinisi sebagai peraturan-peraturan yang menentukan makna perkataan dan kombinasi perkataan. Cuba perhatikan ayat berikut : (a) Suami dia adalah seorang bujang. (b) Air sungai di situ nampaknya kotor dan jernih.

Adakah ayat-ayat di atas boleh diterima ? Jika tidak, mengapa ? Tentu anda rasa keliru atau sesuatu yang tidak kena – dalam (a) seorang suami tidak boleh menjadi bujang, dan dalam (b), air yang kotor tidak mungkin jernih. Justeru terdapat peraturan-peraturan semantik yang menentukan jenis perkataan yang boleh dikombinasikan secara bermakna dalam sesuatu ayat. Pengetahuan peraturan-peraturan semantik tersebut

memerlukan pengetahuan mengenai

objek / orang, hubungan antaranya dan hubungan antara peristiwa. Sebagai rumusan, peraturan-peraturan semantik akan menentukan perkataan-perkataan yang boleh dipilih dalam sesuatu ayat supaya ia menggambarkan maksud yang sebenarnya berdasarkan pengetahuan dan pengalaman.

2.4.5 Pragmatik (Pragmatics)

Pragmatik boleh didefinisi sebagai peraturan-peraturan yang menentukan bagaimana bahasa diguna dalam konteks social, iaitu semasa interaksi atau perbualan. Ia

melibatkan pengetahuan mengenai

fungsi komunikasi dan

konteks. Peraturan-peraturan pragmatik merangkumi memberi respons yang relevan terhadap sesuatu topik, memberi maklumat yang wajar dari segi kuantiti dan kualiti, serta cara menyampai maklumat dengan berkesan. Unsur-unsur penting dalam kemahiran pragmatik juga melibatkan kebolehan dalam aspekaspek seperti mengambil giliran, mengurus topik perbualan, meminta dan memberi penjelasan semasa terdapat gangguan komunikasi, penggunaan mimik muka,

body

language,

gestur

tangan

22

dan

lain-lain

aspek

non-verbal.


Kekurangan dalam penguasaan pragmatik akan menjejaskan keberkesanan dalam komunikasi.

Setelah mengkaji elemen-elemen bahasa secara terperinci dan bagaimana peraturan-peraturan linguistik mempengaruhi struktur dan penggunaan bahasa, diharap anda telah menghayati kompleksiti sistem bahasa yang diamalkan dalam kehidupan anda.

2.5

Asas Pemerolehan Bahasa

Pernahkah anda fikir bagaimana bahasa diperolehi seolah-olah otomatik oleh kanak-kanak kecil semasa mereka berusia antara 1 – 3 tahun tanpa diajar oleh orang dewasa, sedangkan kita perlu melatih seekor chimpanzee dengan intensifnya untuk menguasai beberapa perkataan sahaja?

Keupayaan

memperoleh bahasa memang merupakan satu keistimewaan yang ada pada manusia yang tidak ada pada haiwan. Oleh kerana bahasa merupakan sesuatu perkara yang kompleks, pemerolehannya juga melibatkan interaksi yang kompleks antara beberapa faktor. Rajah 2.3 menunjukkan tiga faktor penting yang memainkan peranan penting dalam pemerolehan bahasa dalam kalangan kanak-kanak kecil. Faktor Kognitif

Faktor Fisiologikal Pemerolehan Bahasa

Faktor Sosial

Rajah 2.3 : Interaksi Faktor-Faktor fisiologikal, kognitif dan sosial dalam Pemerolehan Bahasa 23

PKU310 02 PENG GENALAN KE EPADA MAS SALAH BAH HASA DAN K KOMUNIKAS SI

2.2.1 1 Faktor Fis siologikal Pern nahkah and da fikir mengapa m ba ayi yang baru dilah hir belum mempunya ai kebo olehan mem mahami dan n mengguna a bahasa? Jawapan yang muna asabah iala ah baha awa otak belum b berk kembang dengan d sep penuhnya pada masa a kelahiran n. Deng gan laluan n masa, kombinasi k kematanga an fisiologikal dan p pengalama an meng gakibatkan

perkemb bangan

otak o

seterrusnya.

P Pemeroleha an

bahassa

mem merlukan ke efungsian otak o yang sempurna.. Didapati bahawa in ndividu yan ng meng galami kec cederaan pada sel-sek otak akibat ke emalangan atau stro ok kemu ungkinan mengalami m masalah m be erbahasa (a aphasia). Di manakah m le etaknya ka awasan-kaw wasan otakk yang bertanggung jawab ata as peme erolehan ba ahasa? Sila rujuk Rajah h 2.4 yang menunjukk kan kawasa an otak yan ng memainkkan perana an yang g penting da alam pemprosesan ba ahasa.

Rajah h 2.4 : Baha agian-bahag gian otak ya ang penting g dalam Pem mprosesan Bahasa

24


Dua kawasan otak yang berperanan penting dalam penguasaan bahasa ialah Kawasan Broca dan Kawasan Wernicke. Butir-butir penting disenaraikan di bawah :

Kawasan Broca : - terletak dekat di tengah hemisfera cerebral kiri di mana frontal,parietal dan temporal lobes bertemu. - merupakan bahagian otak yang bertanggung jawab terhadap pembentukan urutan bahasa - kecederaan mengakibatkan kesilapan artikulasi, penghasilan ujaran yang pendek atau tanpa tatabahasa, kesilapan dalam ejaan. -

biasanya bahasa ekspresif iaitu pertuturan atau penulisan terjejas

(Broca’aphasia)

Kawasan Wernicke : - terletak dekat bahagian belakang hemisfera cerebral kiri, dalam temporal lobe. merupakan bahagian otak yang bertanggung jawab terhadap kefahaman bahasa - kecederaan menjejaskan pemahaman bahasa, iaitu bahasa reseptif (Wernicke’s aphasia) - individu yang mengalami kecederaan di kawasan Wernicke mungkin menghasilkan sebutan /

ujaran yang panjang, yang mengandungi tatabahasa, tetapi kurang

mengguna perkataan yang membawa maksud (seperti kata nama, kata kerja)

Kecederaan pada kawasan luas di otak yang melibatkan kedua-dua kawasan Broca dan Wernicke akan mengakibatkan masalah bahasa yang teruk di mana kedua-dua bahasa reseptif dan bahasa ekpresif terjejas (global aphasia). 2.2.2 Faktor kognitif Kanak-kanak yang mengalami kerencatan akal biasanya didapati menghadapi masalah dalam bahasa dan pertuturan. Ahli-ahli linguistik telah mempersetujui bahawa faktor kognitif memainkan peranan penting dalam penguasaan bahasa. Apakah yang dipertikaikan sehingga hari ini ialah bagaimana bahasa 25


berhubungkait dengan kognisi. Adakah perkembangan kognisi mendahului perkembangan

bahasa

atau

sebaliknya

?

Beberapa

pandangan

telah

dikemukakan seperti berikut : (i) Kognisi / pengetahuan / persepsi mendahului bahasa (Piaget, 1954). - Bahasa adalah salah satu fungsi simbolik yang berkembang dalam kanakkanak melalui ketumbuhan dan interaksi dengan persekitaran. - Beberapa asas pencapaian kognitif (seperti distancing, object permanence) harus berlakusebelum perkembangan bahasa di mana kanak-kanak beralih daripada dunia fizikal ke dunia simbolik. (ii) Bahasa mempengaruhi persepsi (Whorf, 1956) - Bahasa mempengaruhi persepsi kita terhadap dunia ini. - Jika kita mempunyai perkataan(bahasa) untuk memperihalkan sesuatu perkara, kita akan mempunyai persepsi atau kefahaman terhadap perkara tersebut. - Sebagai contoh, semasa kita mula belajar mengenai warna, kita mungkin mengetahui warna primer sahaja, iaitu merah, biru dan hijau. Dengan perolehan lebih pengalaman, kita belajar

bagaimana mengenal pasti

warna-warna seperti ungu, maroon, pic dan seterusnya. Jika anda pernah mengecat rumah, anda mungkin berjumpa dengan nama-nama seperti azure, ice, melon dan lain-lain. Mengikut pandangan ini, persepsi mengenai warna-warna yang mempunyai perbezaan halus seperti di atas hanya berlaku selepas seseorang mengetahui perkataan untuk melabel warna-warna tersebut. (iii) Bahasa dan kognisi adalah saling bergantung (Vygotsky, 1962). - Bahasa dan kognisi merupakan dua sistem yang berkembang secara berasingan. - Pada peringkat awal, bahasa berlaku kerana interaksi dengan orang lain. - Kemudian ia diinternalized. Pada peringkat ini, bahasa dan pemikiran mula disealirkan,membenarkan kanak-kanak menjalankan pemikiran abstrak dan penaakulan simbolik.

26


-

Menurut Vygotsky, pemikiran tidak akan berkembang seterusnya tanpa bahasa.

(iv) Kedua-dua bahasa dan kognisi bergantung kepada kematangan fizikal. -

Kebolehan

berbahasa

dan

berfikir

berkembang

seiring

dengan

perkembangan sistem saraf pusat - Semasa sistem saraf pusat mencapai kematangan, bahasa dan kognisi juga berkembang dan mungkin berkembang secara berasingan. - Menurut pandangan ini, kecelaruan bahasa dan kognisi disebabkan oleh disfungsi fisiologi. Keempat-empat pandangan yang dihuraikan di atas telah membantu kita memahami hubungkait antara bahasa dan kognisi, tetapi hubungkait secara spesifik belum lagi ditakrifkan dengan sepenuhnya.

27

PKU3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI 2.2.3 Faktor Sosial

Walau didapati bahawa perkembangan dalam aspek fisiologi dan kognitif merupakan pra-syarat untuk perkembangan bahasa berlaku, kedua-dua faktor tersebut sahaja tidak mencukupi untuk menerangkan bagaimana perkembangan bahasa berlaku.

Pernahkah anda mendengar cerita-cerita sedih mengenai

kanak-kanak yang dikurungkan bertahun-tahun dalam bilik tanpa peluang berinteraksi dengan orang lain? Curtiss (1977) dalam Kuder(2003) menceritakan kes Genie, seorang kanak-kanak perempuan yang dijumpai terkurung dalam sebuah bilik. Walaupun Genie mempunyai sistem fisiologikal yang lengkap, dia didapati mengalami kelewatan kognitif dan tiada bahasa. Kes-kes seperti ini menunjukkan bahawa interaksi sosial diperlukan untuk perkembangan bahasa. - Kajian-kajian menunjukkan bahawa kuantiti dan kualiti interaksi mempengaruhi perkembangan bahasa. Pengalaman awal dalam interaksi sosial memainkan peranan penting dalam membentuk perkembangan bahasa. - Didapati kanak-kanak daripada keluarga yang bertahap lebih tinggi dari segi sosio-ekonomi mempunyai vokabulari yang lebih luas. Lebih banyak interaksi bahasa berlaku antara ibu bapa dan anak dalam keluarga yang berada berbanding dengan keluarga yang sedang mendapat bantuan daripada badan-badan kebajikan. Sebagai rumusan, ketiga-tiga faktor menyumbang kepada kefahaman kita terhadap perkembangan bahasa - perkembangan fisiologikal memberi kita maklumat mengenai ‘bagaimana’,

perkembangan

kognitif

memberi

maklumat

mengenai

‘apa’

dan

perkembangan sosial memberi maklumat mengenai ‘mengapa’ perkembangan bahasa berlaku. Apa yang jelas adalah bahawa perkembangan bahasa melibatkan interaksi yang kompleks antara ketiga-tiga faktor tersebut.

28


Tutorial

Huraikan masalah-masalah dalam hidupan harian seorang kanak-kanak khas yang alami masalah perkembangan bahasa dalam aspek (i) kandungan, (ii) bentuk dan (iii) penggunaan

Bahan Rujukan Bloom, L. & Lahey, M.(1978) Language Development and Language Disorders. New York : Wiley Kuder, S. J. (2003) Teaching Students with Language and Communication Disabilities. Boston: Allyn & Bacon. Martin, D. (2000) Teaching children with speech and language difficulties. London: David Fulton Pub. Owens, R. (2001) Language Development : An Introduction. (5th Ed.). Boston : Allyn & Bacon.


29


TAJUK 3

3.0

TEORI-TEORI PERKEMBANGAN BAHASA

SINOPSIS

Tajuk ini memberi fokus terhadap empat teori perkembangan bahasa dihuraikan dalam aspek elemen-elemen asas setiap teori dan implikasinya terhadap intervensi. Perbandingan antara empat teori tersebut dari segi kekurangan dan kelebihan juga diterangkan.

3.1

HASIL PEMBELAJARAN

Pada akhir tajuk ini, anda dapat: 1. Membincangkan unsur-unsur penting dalam teori-teori perkembangan bahasa. 2. Membanding beza antara teori-teori perkembangan bahasa.

3.2

KERANGKA TAJUKTEORI PERKEMBANGAN BAHASA

- Teori Behavioris

- Teori Psiko Linguistik

- Teori Semantik Kognitif

30

- Teori Pragmatik Interaksionis




KANDUNGAN ISI

3.3

Pengenalan

Bagaimana kanak-kanak memperoleh bahasa pertamanya? Banyak teori telah dikemukakan untuk memberi jawapan terhadap soalan tersebut tetapi setakat ini masih tiada satu teori yang boleh menerangkan semua aspek dalam pemerolehan bahasa oleh kanak-kanak kecil. Punca kesukaran disebabkan oleh proses pemerolehan bahasa dalam kalangan manusia yang begitu kompleks. Lindfors (1987) dalam Kuder (2003) memerihalkan masalah seperti berikut : Bagaimanakah kita boleh menjelaskan bahawa - hampir setiap kanak-kanak - tanpa latihan khas - didedah kepada bahasa dalam pelbagai konteks interaksi - dapat membina untuk dirinya (dalam satu tempoh masa yang pendek dan pada peringkat awal dalam perkembangan kognitifnya) - satu sistem struktur linguistik yang begitu kompleks, bertahap tinggi serta abstrak dan berjaya menggunanya dengan berkesan.

Permasalahan ini telah menarik minat ahli-ahli linguistik sejak bertahun-tahun yang lalu. Banyak kajian telah dijalankan yang bermatlamat untuk mengetahui proses bagaimana pemerolehan bahasa dicapai oleh kanak-kanak kecil. Antara faktor-faktor yang biasanya diterima sebagai pengaruh perkembangan bahasa termasuk

persekitaran

linguistik,

kebolehan-kebolehan

yang

diwarisi,

pengalaman individu dan peluang individu untuk berinteraksi. Setiap faktor tersebut telah diberi penekanan dalam salah satu teori pemerolehan bahasa yang akan dibincang seterusnya. Setiap teori dapat menjelaskan sebahagian

31


finomenon dalam pemerolehan bahasa, tetapi tiada satu teori yang dapat memberi penjelasan yang lengkap.

3.4

Teori-teori Perkembangan Bahasa

3.4.1 Teori Behavioris – Peranan Persekitaran

Menurut teori ini, kanak-kanak mempelajari bahasa melalui peniruan (imitation). Secara ringkas, kanak-kanak mendengar sebutan orang dewasa dan cuba meniru apa yang didengar. Peniruan menjadi semakin menepati bahasa orang dewasa dan lama kelamaan kanak-kanak berjaya bercakap seperti orang dewasa. Teori ini menitik beratkan peranan persekitaran dalam pemerolehan bahasa. Kanak-kanak dianggap sebagai penerima pasif terhadap pengaruhpengaruh luaran – daripada ibu bapa, adik-beradik dan orang lain. Bahasa merupakan satu tingkah laku yang dipelajari, seperti tingkah laku - tingkah laku lain. Melalui teori ini, kanak-kanak dilahir tanpa bahasa. Semasa berkembang, mereka mula meniru atau memodelkan bunyi-bunyi yang diperdengarkan daripada orang di sekitar mereka. Respons yang lebih menepati contoh sebutan bahasa orang dewasa akan diberi peneguhan dan ini menggalakkan kanakkanak melatih sebutan seterusnya. Akhirnya mereka berjaya mencapai sebutan perkataan orang dewasa. Teori ini mendapat sokongan daripada ramai pihak kerana melalui pemerhatian, pemerolehan bahasa dalam kalangan kanak-kanak memang melibatkan proses peniruan dan peneguhan. Ramai tokoh-tokoh bahasa berpendapat bahawa peniruan merupakan satu komponen yang kritikal dalam pembelajaran bahasa.

Walau bagaimanapun, teori ini mempunyai beberapa kekurangan yang serius. Urutan perkataan yang ditunjukkan dalam sebutan kanak-kanak tidak boleh dijelaskan oleh teori behavioris ini. Jika peniruan merupakan proses utama dalam pemerolehan bahasa kanak-kanak, ujaran pertama kanak-kanak harus terdiri daripada perkataan-perkataan yang kerap sekali didengar – dalam Bahasa 32


Inggeris, perkataan pertama harus merangkumi jenis perkataan artikel seperti ’a’, atau ’the’ sebab perkataan-perkataan tersebut kerap sekali wujud dalam ayat orang dewasa. Akan tetapi perkataan ’a’ atau ’the’ jarang disebut oleh kanakkanak yang mula bercakap. Masalah kedua mengenai teori ini adalah bahawa kanak-kanak dapat mengujar perkataan yang tidak mungkin mereka meniru daripada orang dewasa. Kanak-kanak kecil didapati menggunakan perkataan yang dibina secara unik seperti ’I wented’ atau ’womans’. Akhir sekali, teori behavioris ini tidak dapat menjelaskan bahawa kefahaman biasanya mendahului produksi bahasa dalam kanak-kanak – iaitu kanak-kanak memahami perkataan dan ayat sebelum mereka dapat menyebutnya. Jika pembelajaran bahasa berlaku

melalui

proses

peneguhan,

bagaimanakah

kanak-kanak

boleh

memahami bahasa sebelum mereka boleh menyebutnya ?

Walau bagaimanapun teori ini mempunyai kelebihannya. Ia memberi fokus terhadap peranan penting yang dimainkan oleh ibu bapa dan ahli-ahli lain dalam keluarga. Pendekatan behavioris ini telah berjaya memperkembangkan banyak pendekatan dalam usaha intervensi bagi meningkatkan kemahiran bahasa dalam kalangan kanak-kanak yang mengalami masalah bahasa yang teruk. 3.4.2

Teori Psiko-linguistik – Peranan pewarisan

Teori ini dikemukakan oleh Chomsky (1968) dan rakan-rakan sebagai respons terhadap kekurangan yang terdapat dalam teori behavioris. Menurut Chomsky, adalah mustahil bagi seorang kanak-kanak yang berusia 4 tahun menguasai bahasa pada tahap begitu kompleks dengan hanya mendengar bahasa orang dewasa

dan

mengingatinya.

Tokoh-tokoh

yang

mempelopori

teori

ini

berpendapat bahawa bahasa adalah unik pada manusia – bahasa dipelajari oleh semua manusia daripada semua budaya, dalam semua environmen. Chomsky berpendapat bahawa kanak-kanak bukan sahaja menghafalkan longgokan bahasa satu persatu, tetapi mereka sedang belajar peraturan-peraturan bahasa. Justeru, Chomsky membuat kesimpulan bahawa bahasa adalah sesuatu yang 33


telah terbina semula jadi dalam diri setiap manusia (innate). Dengan erti lain, bayi-bayi dilahir dengan kesediaan untuk belajar bahasa. Selain itu, mereka mempunyai satu mekanisme yang Chomsky panggil the language acquisition device (LAD) yang terdiri daripada kategori-kategori tatabahasa asas dan satu set peraturan yang dikongsi oleh semua bahasa. Menurut teori ini, LAD hanya beroperasi apabila kanak-kanak terdedah pada bahasa. Kualiti input bahasa orang dewasa tidak penting dan orang dewasa tidak perlu mengajar bahasa atau mengukuhkan penggunaannya. Apabila kanak-kanak didedah kepada input bahasa, LAD akan mengambil alih untuk membantu kanak-kanak memperolehi peraturan-peraturan

bahasa.

Sebaik

sahaja

peraturan-peraturan

tersebut

dikuasai (bersama vokabulari asas), kanak-kanak akan memahami dan menghasilkan bahasa. Akan tetapi kefahaman sepenuhnya mengenai LAD dan lokasinya masih didebatkan sehingga hari ini. Teori ini dapat memberi penjelasan terhadap fakta bahawa hampir semua kanak-kanak berupaya berbahasa tanpa latihan khas. Ia juga dapat menjawab mengapa kanak-kanak menguasai bahasa dengan begitu cepat – kanak-kanak seolahnya diprogramkan sejak lahir untuk memproses peraturan-peraturan bahasa. Walau bagaimanapun, ia mempunyai kelemahannya. Menurut teori ini, input bahasa tidak memainkan peranan yang penting. Pada hakikatnya, kajian-kajian terhadap interaksi ibu bapa dan anak menunjukkan bahawa ibu bapa mengubahsuaikan bahasa semasa mereka berinteraksi dengan anak yang kecil – bahasa diringkaskan dan cara penyampaian berbeza. Jika kualiti input bahasa tidak penting, mengapakah ibu bapa mengubah cara mereka berbahasa demi anaknya? Selain itu, teori ini hanya berjaya menerangkan bagaimana kanak-kanak memperoleh sintaksis bahasa, ia tidak dapat menjelaskan bagaimana elemen-elemen lain seperti peraturan-peraturan morfologi, semantik atau pragmatik diperoleh. Akhir sekali, teori ini tidak memberi harapan yang tinggi untuk ibu bapa atau guru yang ingin membantu kanak-kanak yang bermasalah bahasa memandangkan kanak-kanak tersebut mempunyai LAD yang defektif sejak lahir. Ini bercanggah dengan pengalaman pihak-pihak yang terlibat dalam mengajar bahasa kepada kanakkanak yang bermasalah bahasa – kanak-kanak tersebut dapat meningkatkan 34


tahap bahasa melalui pengajaran yang berkualiti. Perkembangan teori ini oleh Chomsky memulakan satu bidang baru, iaitu bidang psikolinguistik –

kajian

mengenai psikologi bahasa. Seperti Teori Behavioris, teori ini juga tidak dapat menjelaskan dengan lengkapnya bagaimana kanak-kanak memperoleh bahasa.

3.4.3 Teori Semantik-Kognitif – Peranan Environmen

Teori ini dipelopori oleh Bloom (1970) setelah dia perhatikan bahawa kanakkanak kecil biasanya mengguna perkataan yang serupa dalam situasi-situasi yang berbeza. Perkataan yang serupa akan diguna untuk meluahkan makna yang berbeza. Contohnya, sebutan ”mommy, sock” telah diguna oleh seorang kanak-kanak untuk memberitahu bahawa stokin adalah kepunyaan ibunya. Pada masa yang lain, ujaran yang serupa diguna oleh kanak-kanak tersebut untuk meminta ibu memakai stokin baginya. Justeru, Bloom membuat kesimpulan bahawa semantik mendahului sintaksis dalam pemerolehan bahasa dalam kalangan kanak-kanak. Kanak-kanak berkembang dari aspek sintaksis kerana mereka telah ada sesuatu yang ingin disampaikan, bukan sebab mereka mempunyai tatabahasa untuk meluahkan sesuatu. Dalam contoh di atas, kanakkanak telah mengguna satu bentuk sintaksis untuk mengekpres dua fungsi semantik. Fillmore (1968) juga mendapati bahawa pemilihan sesuatu perkataan dalam ayat ditentukan oleh makna dan bukan struktur sintaksis ayat. Kajiankajian Bloom dan Fillmore memfokus kepada peranan semantik dalam pemerolehan bahasa. Pada masa yang sama, Piaget sedang mengkaji hubungkait antara kognisi/pemikiran dan bahasa. Walaupun Piaget tidak mencadangkan satu teori pemerolehan bahasa, usahanya memberi implikasi bahawa perkembangan bahasa berlaku selepas perkembangan kognitif. Menurut Piaget dan rakan-rakannya, perkembangan kognitif seperti object permanence perlu mendahului perkembangan bahasa. Hasil usaha Bloom, Fillmore dan Piaget membawa kepada perkembangan Teori Semantik-Kognitif dalam pemerolehan bahasa. Fokusnya ialah terhadap aspek semantik. Mengikut teori ini, kanak-kanak kecil memberi tumpuan terhadap makna. Mereka mengguna 35


bahasa sebab mereka ingin bercakap tentang sesuatu yang telah dialami. Bahasa akan mengikuti pengalaman, dan sintaksis berkembang akibat keperluan bercakap mengenai lebih perkara dan pengalaman. Tambahan pula, pencapaian kognitif tertentu mesti berlaku sebelum bahasa diperolehi. Seperi teori-teori yang telah dibincangkan sebelum ini, teori semantik-kognitif juga mempunyai kelebihan dan kekurangannya. Kanak-kanak akan bercakap jika mereka ada sesuatu yang ingin disampaikan. Apabila pengalaman mereka bertambah, mereka akan memerlukan bahasa yang lebih rumit untuk meluahkan idea-idea. Justeru perkembangan bahasa akan terus berlaku. Terdapat juga bukti-bukti yang menunjukkan bahawa beberapa peringkat dalam perkembangan kognitif memang diperlukan sebelum kanak-kanak mula berbahasa. Kekurangan teori ini adalah bahawa input bahasa tidak begitu penting (seperti teori Psikolinguistik). Masalah yang lain ialah bahawa hubungkait antara kognisi dan bahasa tidak sebegitu mudah seperti yang dicadangkan oleh Piaget. Terdapat kanak-kanak yang mencapai tahap perkembangan kognitif (yang merupakan pra-syarat untuk perkembangan bahasa), tetapi masih tiada kemahiran bahasa. Ada pula kanakkanak yang menunjukkan tahap bahasa yang lebih tinggi daripada yang dijangkakan sedangkan kemahiran kognitif mereka agak rendah. Seperti teoriteori yang lain, teori ini telah memberi impak terhadap amalan-amalan intervensi. Ia telah mempengaruhi ibu bapa dan guru supaya mengalih tumpuan daripada aspek sintaksis bahasa kepada aspek-aspek yang lain seperti mewujudkan persekitaran yang berkesan menarik tumpuan kanak-kanak.

3.4 .4 Pragmatik-Interaksionis – Peranan Komunikasi

Teori ini berasaskan pemerhatian bahawa orang mengguna bahasa untuk berkomunikasi. Maka ia memberi fokus terhadap fungsi komunikasi dalam bahasa. Menurut teori ini, perkembangan bahasa berlaku semasa kanak-kanak belajar memilih bentuk linguistik yang memboleh mereka meluahkan hajat komunikasi dengan berkesan. Teori ini berdasarkan kajian-kajian yang dilakukan oleh ahli-ahli linguistik seperti Searle (1965), Dore (1974) dan Halliday (1975) 36


yang telah mengenal pasti dan mengklasifikasi fungsi-fungsi pragmatik. Pada masa yang sama, ahli psikologi dan psikolinguistik seperti Bruner (1975) dan Bates (1976) telah membuat pemerhatian mengenai komunikasi ibu bapa dengan anak mereka. Hasil kajian daripada dua bidang tersebut digabungkan untuk mewujudkan teori Pragmatik – Interaksionis. Terdapat bukti bahawa kanak-kanak yang didera dan diabaikan, yang menerima kurang interaksi bahasa daripada penjaga, mengalami

kelewatan dalam bahasa reseptif dan

ekspresif. Melalui interaksi dengan ibu bapa dan orang dewasa lain, kanakkanak belajar bahawa bahasa boleh diguna untuk berkomunikasi dan secara tidak langsung, mereka belajar mengguna aspek-aspek struktur bahasa. Komunikasi yang berulang-ulang dalam konteks rutin membolehkan kanakkanak mendengar dan memodelkan bentuk bahasa orang dewasa.

Seperti teori behavioris, teori ini menekankan kepentingan terhadap apa yang berlaku dalam persekitaran kanak-kanak. Kanak-kanak belajar berbahasa melalui pendedahan kepada bahasa. Tetapi berbeza dengan teori behavioris, teori pragmatik-interaksionis kurang menekankan peranan pengukuhan. Ia mengakui kepentingan kematangan fisiologi (seperti Teori Psikolinguistik) dalam menentukan tahap komunikasi yang boleh dilaksanakan oleh kanak-kanak. Teori ini boleh dianggap sebagai satu usaha untuk memberi kepentingan kepada peranan environmen dan peranan proses biologi dalam perkembangan bahasa. Kelebihan teori ini juga berdasarkan fakta bahawa kanak-kanak kecil boleh berkomunikasi keperluan mereka sebelum mereka memperoleh bahasa. Tambahan pula, terdapat bukti bahawa kanak-kanak yang mempunyai kurang peluang untuk berinteraksi dengan orang dewasa mengalami lebih kesukaran dalam memperolehi bahasa. Kekurangan teori ini adalah bahawa ia tidak menjelaskan bagaimana hampir semua kanak-kanak menunjukkan pola turutan perkembangan bahasa yang serupa pada masa yang sama. Jika kanak-kanak bergantung kepada orang dewasa dalam persekitarannya untuk input bahasa, maka adalah logikal untuk menjangka bahawa kualiti dan kuantiti input akan

37


berbeza, mengakibatkan output bahasa dalam kalangan kanak-kanak turut berbeza.

Justeru terbukti bahawa ada lagi faktor-faktor yang perlu diambil kira. Terdapat juga kurang kajian dijalankan setakat ini mengenai berapa banyak interaksi diperlukan untuk merangsangkan perkembangan bahasa berlaku. Teori ini juga telah memberi kesan terhadap teknik-teknik intervensi bahasa. Masa kini, ramai orang yang terlibat dalam intervensi bahasa lebih berfokus terhadap peranan komunikasi dalam teknik-teknik yang dijalankan. Mereka tidak lagi memisahkan bahasa kepada komponen-komponen kecil dan mengajarnya secara berasingan. Strategi-strategi yang terkini merangkumi penggunaan kaedah-kaedah secara tidak langsung untuk merangsangkan penghasilan bahasa, serta menitik beratkan penggunaan bahasa secara holistik dalam konteks komunikasi.

Rumusan Sehingga hari ini, tiada satu teori yang dapat menjelaskan dengan tepat dan lengkapnya bagaimana pemerolehan bahasa berlaku dalam kalangan kanakkanak. Setiap teori mempunyai kelebihan dan kekurangan masing-masing. Walau bagaimanapun, usaha untuk memahami bagaimana kanak-kanak menguasai bahasa telah memberi kita pengertian baru. Kefahaman yang lebih mendalam akan membantu pihak-pihak yang terlibat dalam intervensi bahasa kanak-kanak berkeperluan khas merancang strategi yang lebih berkesan.

Tutorial

Secara berpasangan anda dikehendaki mencari maklumat dan membentangkan tajuk-tajuk berikut semasa sesi tutorial mengikut giliran yang ditetapkan. Pembentangan adalah selama 30 minit termasuk sesi perbincangan dan soal jawab. Tugasan yang dihasilkan perlu memberi fokus kepada kemahiran pemikiran aras tinggi ( hots – spt mensintesis, analisis dan penilaian ). 38


Setiap perlu menyediakan dan menyerahkan satu salinan pembentangan kepada pensyarah dan setiap kumpulan.

1. Banding bezakan antara teori-teori behavioris, psiko-linguistik, semantikkognitif dan pragmatik-interaksionis dalam pemerolehan bahasa dan implikasinya terhadap pengajaran.

Layari Internet http://www.cal.org http://www.asha.org http://www.emich,edu



39


BAHASA KANAK-KANAK BERMASALAH PEMBELAJARAN (LEARNING DISABLED)

TAJUK 4

4.1

SINOPSIS Tajuk

ini

memberi

fokus

terhadap

ciri-ciri

kanak-kanak

bermasalah

pembelajaran daripada aspek psiko-motor, aspek kognitif dan aspek afektif. Dalam topik ini turut dibincangkan mengenai masalah bahasa yang dihadapi oleh kanak-kanak bermasalah pembelajaran dalam aspek bentuk bahasa, kandungan bahasa dan penggunaan bahasa. Tajuk ini juga akan menghuraikan masalah tersebut dan

implikasinya

terhadap intervensi

bahasa meliputi kaedah penilaian bahasa, strategi / teknik intervensi yang spesifik dan keberkesanan komunikasi

4.2

HASIL PEMBELAJARAN

Pada akhir tajuk ini, anda dapat: 1. Membincangkan ciri-ciri kanak-kanak bermasalah pembelajaran daripada aspek psiko-motor, aspek kognitif dan aspek afektif 2. Menghuraikan masalah bahasa yang dihadapi daripada segi bentuk bahasa, kandungan bahasa dan penggunaan bahasa 3. Menjelaskan implikasi masalah yang dihadapi terhadap intervensi bahasa merangkumi kaedah, penilaian bahasa, strategi / teknik intervensi yang spesifik dan keberkesanan komunikasi

40


4.3

KERANGKA TAJUKBAHASA KANAK-KANAK MASALAH PEMBELAJARAN

Ciri-ciri Knk-knk M.Pembel

- Teori Implikasi Pragmatik Terhdp Intervensi Interaksionis Bhs

Masalah Bhs Knk-knk M.Pembel

- Aspek psiko-motor

- Bentuk bahasa

- Kaedah penilaian bahasa

- Aspek kogniti

- Kandungan bahasa

- Aspek afektif

- Penggunaan bahasa

- Strategi / teknik intervensi yang spesifik - Keberkesanan komunikasi

 4.3

KANDUNGAN ISI Pengenalan

Kanak-kanak bermasalah pembelajaran biasanya dikaitkan sebagai kelewatan perkembangan dalam satu atau lebih daripada proses pertuturan, pembacaan, penulisan, pengiraan atau mata pelajaran sekolah lain. Kelewatan dalam pembelajran menyebabkan kanak-kanak ini akan mengalami pelbagai masalah yang melibatkan perkembangan akademik mahupun perkembangan sahsiah seperti kanak-kanak normal yang lain.

Justeru

itu,

tahap

perkembangan

yang

lewat

menyebabkan

perkembangan bahasa kanak-kanak ini terjejas disebabkan pelbagai masalah yang berkaitan dengan ganguan pada proses psikologi yang mempengaruhi pemahaman dan penggunaan bahasa, sama ada lisan ataupun tulisan.

41


Akta Pendidikan Individu Kurang Upaya atau IDEA (1997) dengan jelas menyatakan bahawa kanak-kanak bermasalah pembelajaran mempunyai masalah dalam satu atau lebih daripada proses asas psikologikal yang melibatkan pemahaman atau penggunaan bahasa sama ada pertuturan atau penulisan. Ketidakupayaan kanak-kanak ini juga seiring dengan penakrifan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia (1995) dengan jelas menyatakan kanak-kanak bermasalah pembelajaran dikenalpasti dan disahkan oeleh pakar profesional sebagai mengalami kekurangan yang mengganggu proses pengajaran dan pembelajaran.

Kesan daripada permasalahan yang dihadapi menyebabkan kanak-kanak bermasalah pembelajaran mempunyai masalah untuk berbahasa dengan baik mungkin

disebabkan

oleh

masalah

kerencatan

mental,

kurang

upaya

penglihatan, pendengaran, gangguan emosi dan tingkah laku. 4.3.1 Definisi Kanak-kanak Bermasalah Pembelajaran

Secara umumnya, terdapat pelbagai definisi yang boleh menjelaskan mengenai kanak-kanak mengalami

bermasalah

pembelajaran.

ketidakupayaan

neurologikal

Kanak-kanak yang

memberi

ini

kebiasaannya

kesan

terhadap

kemampuan untuk memahami, mengingat atau menyampaikan maklumat.

Menurut Kirk, S (1963) dengan jelas menyatakan bahawa kanak-kanak bermasalah pembelajaran dikategorikan sebagai kelewatan perkembangan dalam satu atau lebih daripada

proses pertuturan, pembacaan, penulisan,

pengiraan atau mata pelajaran sekolah lain.

Manakala Kementerian Pendidikan Malaysia (1995) pula dengan jelas menyatakan bahawa pelajar yang telah dikenalpasti dan disahkan pakar profesional sebagai mengalami kekurangan yang mengganggu dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Mereka terdiri daripada kanak-kanak yang 42


mempunyai keupayaan mental yang rendah dan pengubahsuaian tingkahlaku yang rendah. Masalah yang dialami boleh dikategorikan mengikut tahap kefungsian seperti berikut : i.

kebolehan kognitif

ii.

tingkah laku sosial

iii.

penguasaan bahasa lisan dan pertuturan

iv.

penguasaan membaca

v.

kemahiran matematik

Selain itu, murid bermasalah pembelajaran adalah kanak-kanak yang mempunyai masalah kognitif (kerencatan akal) yang dianggap boleh diajar (educable) dan boleh mendapat manfaat pendidikan formal. kategori kanakkanak bermasalah pembelajaran di bawah Kementerian Pendidikan Malaysia, adalah :

4.4

i.

Sindrom Down

ii.

Autisme ringan

iii.

Hiperaktif (ADHD)

iv.

Terencat akal minima

v.

Kurang upaya dalam pembelajaran (LD)

vi.

Kurang upaya dalam pembelajaran khusus, contoh Disleksia.

Ciri-ciri kanak-kanak bermasalah pembelajaran

Kanak-kanak bermasalah pembelajaran mempunyai masalah bahasa mungkin disebakan oleh ciri-ciri seperti berikut :

a.

Aspek psikomotor

Kanak-kanak bermasalah pembelajaran contohnya kanak-kanak Sindrom Down biasanya kanak-kanak ini sukar berbahasa manakala kemahiran pergerakan halus dan kemahiran pergerakan umum juga lewat bertumbuh.

43


b.

Aspek Kognitif

Perkembangan kognitif contohnya kanak-kanak Sindrom Down berbeza dan oleh itu kebolehan kognitif juga berbeza.

c.

Aspek Afektif

Masalah afektif kanak-kanak bermasalah pembelajaran adalah di tahap rendah dan sering menunjukkan sikap yang negatif.

4.5

Masalah bahasa kanak-kanak bermasalah pembelajaran

Masalah bahasa bagi kanak-kanak bermasalah pembelajaran menurut Pearl L. Siedenberg dalam Deena K. Bernstain dan Tiegerman (1993) menyatakan bahawa kelemahan bahasa merupakan salah satu daripada ciri-ciri kanak-kanak tersebut di mana mereka akan mengalami kelambatan dalam pertuturan dan sukar untuk memahami atau/dan menggunakan bahasa percakapan.

Secara umumnya, masalah bahasa kanak-kanak BP boleh dibahagikan kepada 3 bahagian iaitu bentuk bahasa, kandungan bahasa dan penggunaan bahasa. Bentuk bahasa terdiri daripada fonologi, morfologi dan sintaksis, kandungan bahasa dikelompok sebagai semantik manakala penggunaan bahasa dikelompok sebagai pragmatik.

Manakala Vogel (1975) telah mengkategorikan kanak-kanak yang tidak boleh membaca ke dalam kelompok masalah bahasa seperti berikut :

a.

Metalinguistik Metalinguistik adalah kesedaran tentang bahasa dan konsep-konsep linguistik. Manakala Dena (1993) manyatakan ianya adalah kefahaman tentang penggunaan bahasa, berfikir, bercakap tentang bahasa dan bagaimana menggunakan bahasa sebagai alat untuk menganalisis serta menggunakannya untuk bercakap tentang bahasa itu sendiri. 44


b.

Fonologi Fonologi adalah kajian mengenai bunyi-bunyi bahasa, contohnya makan terdiri daripada dua suku kata dan erbina daripada lima fonem iaitu m, a, k, a, n. Perbezaan ini amat ketara apabila kanak-kanak BP ini menyebut perkataan yang mempunyai fonem konsonan-vokal-konsonan.

Bock dan Mercer (1985) menyatakan masalah ekspresi bahasa adalah disebabkan

oleh

ketidakupayaan

artikulasi

(articulation

disorders).

Contohnya kesukaran kanak-kanak BP menyebut :

rabbit

wabbit

you

oo

warsh

wash

Kajian oleh Wiig dan Semel (1976) mendapati kanak-kanak BP sering keliru dengan konsonan bersuara dan tidak bersuara. Antara huruf-huruf yang sukar dibunyikan seperti b, d, g, p, t, v, z dan th. Contoh kesukaran membunyikan huruf konsonan berikut :

p

dengan

b

d

dengan

t

Kanak-kanak BP juga keliru untuk membunyikan perkataan yang mempunyai vokal depan a, i, dan e seperti berikut :

c.

sit,

set,

sat

freeze,

leave,

elite

Morfologi

45


Morfologi adalah suatu bidang yang mengkaji struktur pembentukan kata. Contohnya dalam Bahasa Melayu terdapat perkataan yang terbina melalui proses imbuhan, gandaan, akronim, penukaran dan pemajmukan.

Wiig, Semel dan Crouse (1973) telah mendapat ramai kanak-kanak BP sukar untuk menggunakan hukum morfologi, contohnya :

tambah “es” untuk plural

-

seperti “boxes”

tambah “s” untuk bilangan ramai

-

seperti “boys”, “toys”

tambah “s” untuk tunjukkan kepunyaan -

seperti “Ali’s bag”.

Vogel (1983) pula menyatakan bahawa kelambatan kanak-kanak BP berbahasa lebih bersifat kuantitatif daripada kualitatif memandangkan kanak-kanak ini biasanya lambat menguasai hukum morfologi berbanding dengan apa yang selalu diramalkan.

d.

Sintaksis Bidang ini mengkaji ayat atau struktur ayat dan berkait rapat dengan tatabahasa, contohnya ;

Ahmad

menendang

bola itu.

FN

FK

FN

Subjek

predikat

objek

Selain itu, kanak-kanak BP juga sukar menggunakan atau membuat ayatayat pasif kerana keliru dengan subjek dan predikat (Semel dan Wiig, 1984). Contohnya seperti berikut :

“Saya makan nasi” Sepatutnya

menjadi

“Nasi makan saya”.

“Nasi dimakan oleh saya”.

46


e.

Semantik Bidang yang mengkaji mengenai makna perkataan-perkataan. Biasanya kanak-kanak BP sukar memahami makna perkataan yang lebih dari satu makna.

f.

Pragmatik Pragmatik adalah kebolehan atau kemahiran untuk menggunakan ayat dengan batul mengikut konteks atau situasi. Woolfolk (1998) menyatakan bahawa pragmatik itu adalah kesukaran kanak-kanak BP menggunakan bahasa yang betul mengikut konteks atau sesuatu situasi. Kebiasaannya kanak-kanak BP menggunakan ayat-ayat yang panjang dan rumit untuk memberi keterangan atau arahan kepada kanak-kanak kecil berbanding dengan rakan sebayanya yang lain.

4.6

Implikasi terhadap intervensi bahasa

Kesukaran kanak-kanak BP menguasai kemahiran berbahasa dan komunikasi akan menyebabkan kanak-kanak ini sukar untuk berinteraksi dan bersosial dengan rakan sebayanya. Antara strategi intervensi yang boleh digunakan untuk mengatasi masalah bahasa kanak-kanak BP adalah seperti berikut : a.

Guru adalah model terbaik agar murid boleh menunjukkan perhatian sepenuhnya terhadap pengajaran (DeHaven, 1983)

b.

Pertuturan dan penulisan secara spontan boleh digunakan untuk mengajar pendengaran, sebab pelbagai kemahiran boleh dibaiki (Frose, 1981)

c.

Kanak-kanak BP oleh memahami apabila kelajuan pertuturan lebih perlahan berbanding aras/tahap biasa (McCroskey & Thompson, 1973)

d.

Gunakan klu-klu untuk membina pengetahuan murid (Burns, 1980)

e.

Penggunaan ayat pasif dan panjang perlukan masa untuk murid untuk melakukannya

47


f.

Ayat perlu pendek dengan struktur yang ringkas semasa mengajar (Wiig & Semel, 1984)

Strategi untuk memperbaiki kemahiran ekspresi berbahasa bagi kanak-kanak BP adalah seperti berikut : a.

Komponen-komponen seperti morfem dalam sistem bahasa formal perlu diajar bersama-sama bukannya berasingan.

b.

Bahasa boleh diajar dalam setting yang berbeza dan tidak hanya dalam suasana yang seterotaip.

c.

Kemahiran berbahasa perlu diajar merentasi kurikulum (Wiig & Semel, 1984).

d.

Kemahiran pragmatik seperti menyoal dan mengambil giliran (turn taking) perlu dimasukkan dalam pengajaran (Spekman & Roth, 1984).

e.

Kanak-kanak tidak perlu terlalu ditekankan dengan ayat-ayat yang lengkap, cukup sekadar menjawab soalan dengan satu atau dua ayat atau perkataan (Spekman & Roth, 1984).

f.

Membuat

generalisasi

perlu

diajar

agar

pelajar

boleh

menggunakannya dalam bentuk novel g.

Mesej yang disampaikan oleh kanak-kanak perlu diberi perhatian terlebih dahulu kerana ianya penting dalam proses komunikasi dan juga kesalahan-kesalahan sintak boleh diperbaiki (Spekman & Roth, 1984).

4.6

Kesimpulan

Secara umumnya, masalah bahasa di kalangan kanak-kanak BP agak kritikal jika tidak dikenalpasti lebih awal untuk tindakan selanjutnya. Langkah awal seperti intervensi awal berkemungkinan besar dapat membantu mengurangkan masalah yang dikenalpasti dan dihadapi oleh kanak-kanak tersebut. Memang tidak dinafikan bahawa berbahasa danber komunikasi adalah satu proses yang

48


penting bagi menjamin kanak-kanak BP berjaya dalam kehidupan dan akademiknya.

Tutorial

Jelaskan ciri-ciri yang mempengaruhi masalah bahasa dan komunikasi murid bermasalah pembelajaran semasa anda mengendalikan P&P di b ilik darjah?

Latihan Latihan : Jelaskan masalah komunikasi berikut yang sering terjadi kepada kanak-kanak BP, di sekolah : a.

Gangguan artikulasi (Articulation disorders)

b.

Gangguan suara (Voive disorders)

c.

Gangguan kelancaran (Fluency disorders)

d.

Gangguan kualitaif (Qualitative disorders)

e.

Gangguan bahasa (Interrupted language)

f.

Kelewatan berbahasa (Delayed language)

g.

Ketidakhadiran pertuturan (Absence of speech)

49


Tutorial Ramai pelajar masalah pembelajaran menghadapi masalah kesedaran fonologi ( phonological awareness) yang menjejaskan kemahiran membaca dan menulis. Huraikan aktiviti-aktiviti bahasa yang berkesan bagi mengatasi masalah tersebut.

Layari Internet http://www.cal.org http://www.asha.org http://www.emich,edu



50

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI

TAJUK 5 BAHASA KANAK-KANAK TERENCAT AKAL

5.0

Sinopsis

Dalam tajuk ini anda akan didedahkan dengan bahasa kanak-kanak terencat akal yang meliputi ciri-ciri kanak-kanak terencat akal, masalah bahasa kanak-kanak terencat akal, implikasi terhadap intervensi bahasa, dan keberkesanan komunikasi kanak-kanak terencat akal.

5.1

Hasil Pembelajaran i.

Menghuraikan definisi kanak-kanak terencat akal.

ii.

Menjelaskan ciri-ciri kanak-kanak terencat dari segi psiko-motor, kognitif dan afektif.

iii.

Membincangkan masalah bahasa kanak-kanak terencat akal dari segi bentuk bahasa, kandungan bahasa dan penggunaan bahasa.

iv.

Menghuraikan implikasi terhadap intervensi bahasa yang meliputi kaedah penilaian bahasa, strategi / teknik intervensi yang spesifik dan keberkesanan komunikasi

51

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI 5.2

KERANGKA TAJUK-TAJUK

BAHASA KANAK-KANAK TERENCAT AKAL

Ciri-ciri Knk-knk Terencat Akal

Masalah Bhs Knk-knk Terencat Akal

Implikasi Terhadap Intervensi Bahasa

- Aspek psiko-motor

- Bentuk bahasa


- Aspek kogniti

- Kandungan bahasa

- Aspek afektif

- Penggunaan bahasa


52


KANDUNGAN ISI

5.3

Pengenalan

Definisi Kerencatan Akal dan Faktor Penyebab Kanak-kanak yang ditafsirkan sebagai terencat akal adalah kanak-kanak yang mempunyai daya pemikiran yang berkurangan dan bermasalah dalam pembelajaran. Mereka yang mengalami kerencatan akal yang teruk (severe mental retardation) tidak boleh berjalan, bercakap atau menjaga diri. Manakala mereka yang tidak begitu teruk hanya mempunyai masalah mempelajari cara-cara hidup sepertimenjaga diri. Kecacatan

terbahagi

kepada

kecacatan-kecacatan

fizikal/anggota,

penglihatan

danpendengaran. Apabila kanak-kanak mengalami kecacatan anggota, tidak bermakna anak mengalami kerencatan akal. 30% daripada kanak-kanak yang terencat akal teruk disebabkan oleh keabnormalan genetik seperti sindrom Downs, 25% disebabkan palsi serebrum, 30% disebabkan oleh meningitis dan masalah perinatal manakala 15% tidak ada sebabsebab tertentu. Kanak-kanak sebegini mempunyai ukuran IQ (intelligence quotient) kurang daripada 50. Aktiviti 1 Layari laman sesawang berikut untuk mendapatkan maklumat tambahan berkaitan dengan definisi kanak-kanak terencat akal: http://translate.google.com.my/translate?hl=en&sl=ms&u=http://www.s cribd.com/doc/14548068/Bahasa-Kanakkanak-TerencatAkal&ei=zGFpTqSmHoLZrQfStN25BQ&sa=X&oi=translate&ct=result& resnum=1&sqi=2&ved=0CBkQ7gEwAA&prev=/search%3Fq%3Dpenila ian%2Bbahasa%2Bkanak-kanak% Setelah itu dikehendaki membuat perbincangan dengan rakan anda berkaitan dengan definisi kanak-kanak terencat akal.

53

PKU 3 3102 PENGEN NALAN KEP PADA MAS SALAH BAH HASA DAN KOMUNIK KASI 5.4

Ciri-ciri C Kan nak-Kanak k Terencat Akal A

Apakah ciri ciri kanak-k kanak teren ncat akal ?

Cuba te eliti gambar di baw wah. Apaka ah pandan ngan anda a terhadap p kanak-ka anak terencat akal? Ad dakah and da dapat menghurai m kan ciri-ciiri kanak-k kanak tere encat akal kep pada rakan n anda sek kiranya and da diminta untuk berrbuat demikian?

Bahagia an ini akan n menghuraikan sec cara ringka as aspek p psikomoto or, kognitiff dan afektif bagi b kanak k-kanak auttisme. 5.4.1 Aspek A psiko-motor 

Pergerakan P yang lembab



Hiperaktif H



Pergerakan P terbatas



Statik S



Kawalan K Oto ot yang tida ak sempurn na

A kogn nitif 5.4.2 Aspek Masalah h kecacattan kanak k-kanak te erencat a akal memp punyai ke esan ke atas beberap pa dimens si kefungs sian kogn nitif antara anya ialah h ingatan,, generalis sasi, metakognisi, motivasi dan bahasa. b Berikut disenaraik kan secara a umum ma asalah kan nak-kanak terencat a akal: 

Kurang daya d Tumpu uan 54

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI 

Pengamatan dan pemahaman yang lambat



Kurang Kawalan Emosi



Pentafsiran persekitaran yang lambat



Pertuturan yang kurang efektif

5.4.3 Aspek Afektif Perkembangan Emosi 

Tidak Mampu menjaga Diri



Kawalan emosi yang tidak efektif



Kurang bersosial



Kebergantungan

Aktiviti 2 Anda telah mengikuti secara ringkas nota berkaitan dengan ciri-ciri kanak-kanak terencat akal. Cari maklumat tambahan berkaitan dengan ciri-ciri kanak-kanak terencat akal. Ringkaskan maklumat tersebut dengan dalam bentuk pengurusan grafik.

Sila rujuk laman sesawang berikut untuk melengkapkan maklumat anda: http://www.fp.utm.my/ePusatSumber/pdffail/ptkghdfwP/ERNIEAP0503 61D2008TTP.pdf

55


Masalah Bahasa Kanak-Kanak Terencat Akal

Kanak-kanak yang mengalami terencat akal adalah kanak-kanak yang mengalami keadaan perkembangan minda dan daya pemikiran yang kurang ataupun tidak lengkap termasukkecacatan dalam fungsi intelek dan sosial. Kanak-kanak terencat akal memerlukan masa yang lama untuk mempelajari sesuatu kemahiran jika dibandingkan dengan

kanak-kanak

normal

(Deller,

R.

1990).

Mengalami

masalah

dalam

pembelajaran disebabkan tahap mental yang rendah dan kurangataupun ataupun tiada keupayaan dalam menguruskan aktiviti seharian Ciri-ciri kanak-kanak terencat akal ialah : 

Proses kognitif terhad dan menjejaskan pencapaian dalam bidang akademik



Perolehan dan penggunaan bahasa kurang tepat daripada segi struktur dan kandungan



Keupayaan fizikal dan motor yang agak terhad



Ciri peribadi dan sosial yang kurang daya tumpuan dan menimbulkan masalah tingkah laku

Masalah bahasa kanak-kanak terencat akal dari segi

bentuk bahasa (fonologi,

morfologi, sintaksis), kandungan bahasa dan penggunaan bahasa. Secara umum, Kuder (2003) telah memperincikan masalah bahasa bagi individu yang mengalami masalah terencat akal. .

56


Jadual Masalah Bahasa bagi Individu yang Mengalami Masalah Terencat Akal Bentuk Bahasa Fonologi

Morfologi

Perkembangan bahasa

Sintaksis

Perkembangan

sama perkembangan

dengan kanak- fonologi kanak

yang lewat.

tidak

terencat

akal,

tetapi

Panjang yang

Kandungan

Penggunaan

Bahasa

Bahasa

(Semantik)

(Pragmatik)

ayat Lambat

dalam Lambat

dibina perkembangan

yang sama

dengan semantik

dalam

umur mental

memahami Menghadapi

Lebih

bertindak

ucapan

orang

sukar masalah dalam lain

perkembangan

jika

memahami

fonologi

berhadapan

ungkapan-

dengan

ungkapan yang kesukaran

struktur

sukar

yang

lewat. Pengurangan

sintaksis yang

dalam

sukar.

Mengalami dalam memainkan

Perbendaharaan peranan

kelompok

kata

konsonan dan

kekuatan

adalah sebagai yang penceramah

relatif Masih Labih konsep konkrit

boleh

banyak memahami yang giliran

untuk

bercakap

Terdapat juga pengkaji yang membimbangkan bentuk bahasa dan kandungan bahasa seperti berikut:

57

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI Bentuk Bahasa Bentuk bahasa ialah bahagian bahasa yang dapat dikesan oleh pancaindera melalui pendengaran atau pembacaan. Bentuk bahasa kanak-kanak terencat akal dikatakan sebagai tidak tepat dan kurang sempurna

Kandungan Bahasa Dari segi kandungan bahasa (sistem semantik) pula,

kanak-kanak terencat akal

dikatakan mempnyai ciri-ciri seperti berikut: 

kosa kata yang kurang



kualiti bahasa adalah rendah



Penggunaan BahasaPenggunaan bahasa (pragmatik) kanak-kanak terencat akal adalah tidak tepat, tidak lengkap atautidak sempurna:



situasi / keadaan



masa



Tujuan

Aktiviti 3 Anda telah didedahkan dengan masalah bahasa kanak-kanak terencat akal. Buat kajian terhadap masalah bahasa kanak-kanak autisme yang berada di kelas anda. Buat laporan ringkas berkaitan dengan masalah bahasa kanak-kanak terencat akal. Layari laman sesawang berikut untuk mendapatkan maklumat tambahan berkaitan dengan bahasa kanak-kanak terencat akal: http://www.scribd.com/doc/38763443/BAHASA-KANAK-KANAKTERENCAT-AKAL http://goertzel.org/dynapsyc/2007/Language%20development.htm http://www.scribd.com/doc/38106208/Kajian-Kes-Masalah-SebutanPerkataan-Dalam-Kemahiran-Bertutur-Kanak-kanak-Terencat-Aka

58


Implikasi terhadap intervensi bahasa



Apabila dikenal pasti seseorang kanak-kanak itu menghadapi kerencatan mental, dia harus didedahkan kepada suatu program intervensi awal yang teratur



Lazimnya, program-program intervensi ini menumpukan kepada penguasaan bahasa,peningkatan kemahiran kognitif dan sosial serta mengajar kanak-kanak itu menjaga dirisendir



Latihan senaman ditekankan untuk memperkuatkan otot dan kelincahan pergerakan



Penyelidikan menunjukkan bahawa rangsangan yang diberikan pada awal perkembanganmempertingkatkan peluang kanak-kanak ini realisasi sepenuh potensinya.



Seperti kanak-kanak normal, kebolehan intelek kanak-kanak ini berbeza. Tahap kecekapanmental kanak-kanak khasnya kanak-kanak sindrom Down boleh berbeza di antara ringanhingga teruk ; tetapi majority berfungsi pada tahap ringan hingga sederhana.



Oleh kerana perbezaan individu ini adalah sukar untuk meramal pencapaian masa depankanak-kanak ini.



Pengajaran yang dicadangkan harus mengambil kira perbezaan intelek yang wujud dikalangan kanak-kanak ini



Adalah dicadangkan untuk bermula dengan pendedahan kepada konsep-konsep konkrit, iaitukonsep-konsep yang boleh dilihat dan disentuh



Sesuatu perkara yang diajar hendaklah dibahagikan kepada tugas-tugas kecil serta pemberian peneguhan yang kerap dan serta merta apabila sesuatu tugas telah tercapai atautidak tercapai

5.6.1 Kaedah Penilaian Bahasa Terdapat lima komponen utama yang terlibat dalam pentaksiran kemahiran bahasa kanak-kanak terencat akal. Lima komponen lisan yang seperti yang telah dibincangkan di atas iaitu fonologi, semantik, sintaksis , morfologi dan juga pragmatik. Melalui lima 59

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI pentaksiran aspek ini, masalah dan daerah kelemahan murid-murid dapat dikenal pasti dan seterusnya dapat membantu guru melakukan strategi dan intervensi yang bersesuaian bagi individu berikut. Pentaksiran Lisan Dalam pentaksiran lisan, ujian diagnostik dijalankan untuk menyediakan maklumat yang boleh dipercayai dan mempunyai kesahan yang tinggi kepada guru. Selain itu juga, maklumat yang diberikan perlulah sejajar dengan teori perkembangan kognitif. Tujuan pentaksiran lisan juga adalah untuk menyediakan maklumat khusus berkenaan dengan masalah sebenar yang dihadapi oleh pelajar. Melalui pentaksiran lisan jugalah guru akan dapat merancang dan memulakan pengajaran secara lebih efektif berdasarkan data yang diperolehi. Dalam pentaksiran lisan terdapat dua jenis bahasa yang menjadi aspek utama untuk dinilai dan ditafsirkan. Masalah bahasa yang terdapat dalam kalangan kanak-kanak terencat akal ini ialah masalah bahasa ekspresif dan juga masalah reseptif. Bidang fonologi adalah merujuk kepada bunyi-bunyi bahasa yang diucapkan dan peraturan-peraturan bagi menentukan bagaimana bunyi-bunyi itu digunakan. Sebutan dan bunyi yang berlainan akan memberikan makna yang lain. Sebagai contoh, perkataan ”pin” dan ”tin”, perbezaan bunyi utama adalah pada awal perkataanperkataan tersebut. Kebiasaannya individu yang mengalami masalah pembelajaran ini sukar untuk membunyikan bunyi fonetik dengan betul. Kadangkala mereka seringkali melakukan penggantian, penambahan, pengguguran dan sebagainya. Contohnya perkataan ”bahu” menjadi ”bau” . Hal ini telah pun berlaku pengguguran dan perkara ini seringkali terjadi kepada individu yang menghadapi down sindrom. Walaupun perkataan-perkaaan ini berbeza hanya pada satu bunyi sahaja tetapi perbezaan bunyi ini menghasilkan dua perkataan dan masing-masing mempunyai makna yang berbeza Morfologi adalah bidang yang mengkaji struktur kata atau bidang yang mengkaji proses pembentukan perkataan daripada unsur makna yang paling asas (morfem). Morfem 60

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI adalah adalah kesatuan (unit) tatabahasa yang terkecil yang mempunyai erti dalam struktur sesuatu bahasa. Morfem terdiri darpada morfem bebas dan morfem terikat. Morfem terikat adalah merupakan morfem yang tidak berdiri dengan sendiri, contohnya perkataan ”basement”. Kehilangan perkataan pada suku kata terakhir boleh memberi makna yang lain. Morfem tidak terikat pula morfem yang dapat berdiri dengan sendirinya. Sebagai contoh ”base”. Sintaksis pula merupakan unsur terbesar dalam tatatingkat tatabahasa. Sintaksis boleh terbina daripada unit-unit tatabahasa yang lebih kecil seperti frasa, perkataan, dan morfem. Sebagai contoh ”Ibu pergi ke kedai”. Namun bagi individu yang mengalami masalah dalam penggunaan sintaksis, individu itu hanya mampu menyebut ”ibu kedai”. Hal ini sememangnya telah pun memberi maksud dan makna yang lain. Bidang semantik pula bidang yang berkaitan dengan makna. Komponen kandungan terdiri daripada semantik (makna) yang merujuk kepada cara perkataan-perkataan digunakan secara bermakna dalam komunikasi. Pada asasnya semantik melibatkan perbendaharaan kata sesuatu bahasa atau leksikon. Fonem-fonem yang bergabung akan membentuk perkataan, dan perkataan digunakan untuk mewakili benda, konsep, pengalaman dan sebagainya. Kanak-kanak yang mengalami masalah pembelajaran ini sangat lemah dalam bidang semantik terutama dalam membezakan perkataan yang mempunyai ejaan yang sama tetapi berlainan bunyi. Contohnya perkataan perang (e pepet) dan jupa perang (e taling) . Perang di sini bermaksud berlawan dan menentang musuh manakala perang yang satu lagi adalah sifat warna. Selain itu mereka juga mengalami masalah dalam memahami peribahasa seperti simpulan bahasa dan sebagainya. Bidang pragmatik pula ialah merupakan bidang yang berkaitan dengan penggunaan bahasa yang betul dalam kehidupan seharian kita. Kanak-kanak autisme misalnya mengalami kesukaran dalam menggunakan kata ganti diri. Hal ini kerana kata ganti diri pertama seperti ”I” seringkali ditukarkan dengan perkataan ”you”. Penggunaan bahasa yang salah akan memberi maksud yang berlainan. Disebabkan itulah unsur pragmatik 61

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI juga memainkan peranan penting dalam aspek komponen bahasa. Dalam pentaksiran lisan, ujian diagnostik dijalankan untuk menyediakan maklumat yang boleh dipercayai dan mempunyai kesahan yang tinggi kepada guru. Selain itu juga, maklumat yang diberikan perlulah sejajar dengan teori perkembangan kognitif. Tujuan pentaksiran lisan juga adalah untuk menyediakan maklumat khusus berkenaan dengan masalah sebenar yang dihadapi oleh pelajar. Melalui pentaksiran lisan jugalah guru akan dapat merancang dan memulakan pengajaran secara lebih efektif berdasarkan data yang diperolehi. Sila rujuk laman sesawang http://www.docstoc.com/docs/22588752/bahasa-kanak-kanak untuk maklumat lanjut.

5.6.2 Strategi / teknik intervensi yang spesifik

5.6.2.1

Kaedah mengajar pelajar kerencatan mental

Setelah memastikan apa yang hendak diajar, tugas seterusnya ialah untuk menentukan bagaimana mengajar pelajar kerencatan mental. Analisis Aplikasi Tingkah Laku (Applied Behavior Analysis) dicadangkan dan berdasarkanpendekatan ini pelbagai strategi pengajaran telah diperkenalkan. Prinsipprinsip asaspendekatan ini ialah seperti berikut i.

Analisis Tugas Sesuatu kemahiran yang hendak diajar dijelaskan dengan terperinci dan dibahagikankepada

bahagian-bahagian

kecil.

Kemudian

bahagian-

bahagian kecil tersebutdisusun mengikut urutan yang dapat meningkatkan kefahaman.

Juga,

bagi

setiap

menguasainya dinyatakan.

62

bahagian,

tempoh

masa

untuk

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI 2.

Penilaian Untuk memastikan sama ada bahagian kecil itu dikuasai atau tidak. Sekiranya tidakdilakukan, kesilapan pelajar tidak dapat dikesan.

3.

Gerak Balas Aktif Tentukan pelajar terlibat aktif dan setiap gerak balas pelajar dicatat.

4.

Maklum Balas Pelajar memerlukan maklum balas serta-merta tentang usaha mereka. Maklum balasmerupakan pujian atau peneguhan positif lain bagi jawapan atau tingkah laku yangbetul. Bagi jawapan yang salah, pelajar diberi galakan dan peluang untuk membetulkannya. Maklum balas hendaklah tepat, serta merta, positif dan kerap.

5.

Pemindahan Pembelajaran Berlaku apabila sesuatu kemahiran atau tingkah laku yang dipelajari digunakan dalamsituasi berlainan. Salah satu cara pemindahan ini berlaku adalah memberi peluangpelajar mengamal sesuatu kemahiran dalam situasi berlainan. Contohnya, bawa murid-murid ke padang.

5.7

Keberkesanan Komunikasi

Masalah dalam komunikasi adalah masalah yang biasanya menyebabkan kanak-kanak itu dirujuk kepada pakar untuk disaring, dilakukan diagnosis ke atasnya dan diberi tindakan.Dalam domain komunikasi itu sendiri terdapat pelbagai kecacatan lain seperti terencat akal ataupun autisme. Komunikasi normal biasanya bergantung kepada pertuturan dan bahasa. Pertuturan ialahkemampuan mengeluarkan bunyi-bunyi yang difahami seperti perkataan dan ayat. 63

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI Manakala bahasa merangkumi apa yang orang lain nyatakan dan kemampuan menggambarkan dalam pemikiran bentuk-bentuk simbolik seperti dalam perkataan ataupun pergerakan yang mewakiliperkataan. Masalah komunikasi mungkin timbul daripada masalah pertuturan, masalah bahasa ataupun kedua-duanya sekali.

Aktiviti 4 Pilih satu strategi/intervensi bahasa yang sesuai, dan laksanakan strategi tersebut kepada murid autisme di kelas anda. Buat laporan berbaitan dengan strategi/ intervensi yang telah dilaksanakan. .

Banding-bezakan masalah-masalah bahasa dan komunikasi seorang kanak-kanak terencat akal dan kanak-kanak autisme. Jelaskan perkara yang harus dipertimbangkan dalam mengatasi masalah bahasa bagi kedua-dua kumpulan tersebut. Persembahkan dapatan perbincangan tersebut dalam bentuk Pergurusan Grafik.

Tutorial Huraikan masalah-masalah bahasa yang biasa didapati dalam kalangan pelajar kerencatan akal dan bincangkan strategi-strategi khusus yang boleh dilaksanakan bagi mengatasi masalah tersebut.

64


Layari laman web untuk mendapatkan maklumat tambahan “ SELAMAT BERJAYA”

Bahan Rujukan

Bloom, L. & Lahey, M.(1978) Language Development and Language Disorders. New York : Wiley Kuder, S. J. (2003) Teaching Students with Language and Communication Disabilities. Boston: Allyn & Bacon. Martin, D. (2000) Teaching children with speech and language difficulties. London: David Fulton Pub. Owens, R. (2001) Language Development : An Introduction. (5th Ed.). Boston : & Bacon. Reed, V. A. (2005) An Introduction to Children with Language Disorders (3rd ed.) Boston : Allyn & Bacon.

65

Allyn


TAJUK 6 BAHASA KANAK-KANAK AUTISME

6.0

Sinopsis

Dalam tajuk ini anda akan didedahkan dengan bahasa kanak-kanak Autisme yang meliputi ciri-ciri kanak-kanak autisme, masalah bahasa kanak-kanak autisme, implikasi terhadap intervensi bahasa, dan keberkesanan komunikasi

6.1

Hasil Pembelajaran i.

Menghuraikan definisi kanak-kanak autisme.

ii.

Menjelaskan ciri-ciri kanak-kanak autisme dari segi psiko-motor, kognitif dan afektif.

iii.

Membincangkan masalah bahasa kanak-kanak autisme dari segi bentuk bahasa, kandungan bahasa dan penggunaan bahasa.

iv.

Menghuraikan implikasi terhadap intervensi bahasa yang meliputi kaedah penilaian bahasa, strategi / teknik intervensi yang spesifik dan keberkesanan komunikasi

66


KERANGKA TAJUK-TAJUK Definisi kanak-kanak autisme: Istilah autisme berasal dari perkataan autos yang bererti diri sendiri dan Isme yang bererti aliran. Ini bermakna autisme membawa maksud keadaan yang menyebabkan kanak-kanak menumpukan perhatian dalam dunianya sendiri.

Ciri-ciri kanak-kanak autisme  Aspek psiko-motor  Aspek kognitif  Aspek afektif Bentuk bahasa:  Fonologi  Morfologi  Sintaksis Masalah bahasa kanak-kanak autisme  Bentuk bahasa  Kandungan bahasa  Penggunaan bahasa



Kandungan Bahasa  Semantik

Implikasi terhadap intervensi bahasa - Kaedah penilaian bahasa - Strategi / teknik intervensi yang spesifik

Penggunaan Bahasa  pragmatik

Keberkesanan komunikasi

67


6.3

Pengenalan

Definisi Kanak-Kanak Autisme Istilah autisme berasal dari perkataan autos yang bererti diri sendiri dan Isme yang bererti aliran. Ini bermakna autisme membawa maksud keadaan yang menyebabkan kanak-kanak menumpukan perhatian dalam dunianya sendiri (http://www.pts.com.my/modules.php?name=News&file=article&sid=489). Autisme adalah kategori ketidakupayaan yang dicirikan dengan gangguan dalam komunikasi, interaksi sosial, gangguan deria, pola bermain, dan perilaku emosi. Gejala autisme mula kelihatan sebelum kanak-kanak berumur tiga tahun. Keadaan ini dialami di sepanjang kehidupan kanak-kanak itu. Kanak-kanak autisme sering menimbulkan kekeliruan bagi penjaganya kerana mereka kelihatan normal tetapi memaparkan tingkah laku dan pola perkembangan yang berbeza. Pemahaman dan tanggapan yang salah terhadap keadaan kecacatan ini membawa kepada kelewatan perkembangan yang serius dalam semua bidang perkembangan terutamanya dalam bidang kemahiran sosial dan komunikasi. Kebanyakan kanak-kanak autisme juga mengalami terencat akal tetapi dalam pelbagai tahap. Dalam kemahiran koordinasi mata-tangan, sama ada mereka menghadapi masalah ataupun mereka lebih maju dalam aspek itu dan kemahiran lain. Mereka mungkin tidak dapat bertutur, hanya mengeluarkan bunyi-bunyi ataupun meniru apa yang diperkatakan orang lain. Mereka juga tidak suka disentuh ataupun berhubung dengan orang lain ataupun mungkin selalu berpaut pada sesiapa sahaja Manakala menurut Viayan a/l Gopal autisme merujuk kepada gangguan perkembangan pervasif ( pervasif developmental disorder ). American Psychiatric Association (1994) pula menyatakan bahawa gangguan ini berkisar pada tiga perkara utama iaitu gangguan interaksi sosial, komunikasi dan tingkah laku berulangan yang streotaip dan terhad. Menurut Trevarthen et al. (1998) hampir kesemua kes autisme menghadapi gangguan interaksi sosial, masalah kemahiran berkomunikas dan aspek imaginasi. Namun begitu, tahap gangguan ini tidak sama di antara satu individu autisme berbanding yang lain (Wing 1976). Kanak-kanak autisme kategori teruk menghadapi

68

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI masalah yang serius berbanding dengan kanak-kanak autisme kategori ringan dan berfungsi tinggi (Jordan 1997).

Persatuan

Autisme

Amerika

Syarikat

telah

mendefinisikan

autisme

sebagai

ketidakupayaan yang rencam yang pada kebiasaannya kelihatan pada masa kanakkanak itu belum meningkat umur tiga tahun. Keadaan ini adalah kesan daripada kecelaruan neurologikal yang mengganggu fungsi otakkanak autisme. Autisme dan tingkah laku yang berkaitan dengannya dianggarkan terdapat dalam 1 daripada 500 individu. Kekerapan kanak-kanak lelaki mengalami autisme adalah empat kali ganda daripada kanak-kanak perempuan.

Persatuan Kebangsaan Autisme Malaysia ( NASOM ) pula menjelaskan autisme sebagai suatu kekurangan seumur hidup dan menampakkan kesannya dalam masa 30 bulan yang pertama seseorang bayi. Komunikasi antara mereka adalah terbantut dan mereka tidak dapat berhubung secara langsung. Mereka juga mempunyai masalah tingkah laku. Individu autisme mempunyai kelebihan intelek yang luas. Kerap sekali, mereka menunjukkan kelebihan dalam bidang matematik atau kemahiran mekanikal ataupun dalam seni muzik, ” rote memory ” dan lain-lain.”

6.4

Ciri-ciri kanak-kanak autisme

6.4.1 Aspek psiko-motor Kanak-kanak autisme dikatakan mempunyai tingkah laku berikut: 

Sama ada hiperaktif ataupun hipoktif.



Melakukan perbuatan ataupun gerakan yang sama dan berulangkali seperti bergoyang-goyang, mengepak-ngepak, mendekatkan mata ke televisyen, berlari atau berjalan mundar-mandir.



Tidak suka pada perubahan



Dapat duduk dengan lama tanpa berbuat apa-apa dan reaksi.



Sensitif pada sentuhan 69

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI 

Tidak suka dipegang ataupun dipeluk.



Sensitif dengan bunyi yang kuat dan menutup telinga.



Suka mencium dan menjilat mainan atau benda lain



Kurang sensitif pada rasa sakit ataupun takut



Tidak bermain mengikut cara biasa, dan suka memutar-mutar ataupun melambung-lambung dan menyambut mainan atau apa saja yang dipegang.



Suka dengan objek-objek yang berputar seperti kipas.



Apabila menyukai sesuatu benda, terus dipegang dan membawa ke mana sahaja.

6.4.2 Aspek kognitif

Kanak-kanak autisme mempunyai perkembagan kognitif yang berbeza dengan kanakkanak lain. Walaupun kebanyakan kanak-kanak autisme mempunyai daya kognitif yang lemah, terdapat sebahagian kecil daipada mereka yang mempunyai keupayaan kognitif yang tinggi dan mempunyai bakat yang mengkagumkan (Modul OUM, 2007).

Kebanyakan individu autisme mempunyai tumpuan yang singkat atau terhad namun begitu keadaan ini tidak pula berlaku apabila mereka memberi tumpuan yang berlebihan kepada perkara yang mereka sukai. Keadaan ini dikenali sebagai stimulus overselecivity iaitu perkara atau rangsangan yang menjadi tumpuan secara berlebihan. Mereka mungkin tertarik dan memberi tumpuan kepad satu aspek daripada satu perkara yang sepatutnya dilihat secara menyeluruh. Misalnya hanya tertarik dan menumpukan perhatian kepada warna merah pada barang permainan tanpa mempedulikan bentuk dan kegunaannya. Oleh kerana tumpuan perhatian merupakan peringkat pertama dalam pemerosesan maklumat, maka kegagalan mengenal pasti aspek yang bersesuaian bagi permainan tersebut menyebabkan keupayaan mereka untuk bermain ataupun belajar adalah terhad(Modul OUM, 2007).

Kanak- kanak autisme berkeupayaan menerima input daripada deria tetapi mereka tidak berupaya memilih maklumat yang penting. Oleh itu maklumat awal ini akan 70

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI dikekalkan dalam bentuk asal (uncoded form). Mengikut kebiasaan proses yang berlaku dalam otak manusia, input yang diterima akan diproses dan disimpan dalam bentuk ingatan jangka pendek atau ingatan jangka panjang dan akan dikeluarkan semula apabila diperlukan. Namun bagi kanak- kanak autisme mereka tidak boleh mengekalkan maklumat dalam jangka masa yang lama dan juga tidak berupaya membuat penyesuaian terhadap maklumat untuk proses pembelajaran.

Kanak- kanak autisme tidak mampu menumpukan perhatian kepada perkaraperkara kecil yang boleh dikaitkan dengan ingatan masa lalu dan mengimbas kembali untuk melihat penting yang ada. Selain itu mereka sukar membuat atau memahami jenaka, membuat analogi dan tidak memahami kiasan.

Namun begitu, terdapat individu yang mempunyai kemahiran tertentu yang tinggi melebihi ukuran umum misalnya kecerdasan yang tinggi atau mempunyai bakat yang sangat luar biasa, misalnya dalam matematik, seni lukis dan muzik. Ada di antara mereka yang boleh menyelesaikan masalah matematik yang rumit dalam masa yang singkat, dapat bermain piano hanya dengan mendengarnya sahaja dan menghasilkan kerja seni seperti lukisan dan ukiran yang sangat cantik.

6.4.3 Aspek afektif

Bahagian ini membicarakan aspek afektif dari segi perkembangan emosi dan perkembangan sosial.

6.4.3.1

Perkembangan Emosi

Kanak- kanak autistik sukar membuka hubungan secara emosi dengan orang lain kerana mereka tidak sedar bahawa perasaan tertentu boleh ditunjukkan dalam cara yang tidak disalah faham. Sebagai contoh, kanak- kanak autistik dianggap telah menunjukkan emosinya apabila kelihatan ketawa geli hati seorang diri. Namun persoalannya adalah sama ada tingkah laku itu wujud dalam keadaan sosial yang betul.

71

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI Individu autistik juga tidak menyembunyikan perasaan suka atau tidak suka kepada orang lain dan ada kalanya menunjukkan kemesraan yang melampau. Selain itu, individu autistik menunjukkan beberapa ekspresi muka yang berbeza- beza, kedudukan (posture) badan yang kaku dan suara yang mendatar atau monotonous. Dapat disimpulkan di sini bahawa ketidaklangsungan, kurang berperaturan dan emosi yang keterlaluan yang ditunjukkan oleh individu autistik adalah kerana sememangnya secara semulajadi mereka kurang berminat untuk berkomunikasi. Dari segi afektif, kanakkanak autisme didapati sering marah, ketawa dan menangis tanpa sebab, mengamuk tanpa terkawal jika tidak dituruti kemahuannya atau dilarang daripada melakukan sesuatu yang diingininya. Mereka juaga suka merosakkan apa sahaja yang ada di sekitarnya jika emosi terganggu. Selain itu, mereka uga akan menyerang sesiapa sahaja yang berhampiran jika emosi terganggu. Ada kalanya kanak-kanak autisme mencederakan diri sendiri dan tiada rasa simpati dan tidak memahami perasaan orang lain.

6.4.3.2

Perkembangan Sosial

Kanak- kanak autistik mempunyai masalah apabila berinteraksi dengan orang lain. Mereka kerap dikatakan cuba mengelak daripada bertentang mata apabila bercakap, tidak mahu memulakan perbualan dan tidak suka bermain dengan rakan- rakan lain. Sesetengah kanak- kanak autistik kurang berupaya meniru apa yang orang lain buat kepada mereka. Misalnya, mereka tidak senyum apabila orang lain senyum kepadanya, tidak membalas lambaian atau tidak bertepuk tangan ketika semua orang bertepuk tangan. Masalah tingkah laku sosial kanak- kanak autistik dapat dikategorikan kepada tiga iaitu: a. Penghidratan sosial (social avoidant) iaitu individu autistik akan mengelak daripada sebarang bentuk interaksi sosial. Kerap kali mereka akan menjauhkan diri apabila ada orang hendak berinteraksi dengan mereka. b. Bersikap tidak acuh/ peduli (socially indifferent) iaitu mengambil sikap tidka peduli dengan keadaan sekelilingnya walaupun tidak pula menghindari pergaulan. Mereka hanya berinteraksi dengan orang lain apabila memerlukan sesuatu daripada orang itu. 72

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI c. Kekol atau janggal ketika bersosial (socially awkward) berlaku apabila individu autistik cuba berkawan tetapi tidak berupaya mnegekalkan hubungan itu. Keadaan ini berlaku kerana mereka hanya bercakaptentang diri sendiri dan tidak memahami bahawa orang lain juga mempunyai idea, perasaan, kepercayaan, sikap dan emosi. Oleh itu mereka tidak dapat menjangkakan apa yang akan disebut atau dibuat oleh orang lain dalam pelbagai situasi sosial.

Aktiviti 1 Anda telah mengikuti secara ringkas nota berkaitan dengan ciri-ciri kanak-kanak autisme. Selepas ini anda dikehendaki untuk membuat nota ringkas dalam bentuk pengurusan grafik berkaitan dengan ciriciri kanak-kanak autisme. Berehatlah sebentar

6.5

Masalah Bahasa Kanak-Kanak Autisme

Menurut

Micheal

Rutter

(1979),

masalah

kanak-kanak

autisme

tidak

hanya

menggunakan bahasa pertuturan yang sedikit, sebaliknya bagi kanak-kanak yang boleh bertutur, bahasa yang mereka gunakan adalah bahasa yang abnormal. Ramai kanakkanak dengan masalah autisme tidak mempunyai bahasa pertuturan langsung iaitu di antara 28 hingga 61 peratus (dalam Kuder, 2003).

Bahasa kanak-kanak autisme adalah terhad dan tidak fleksibel. Bagi yang boleh bertutur mereka banyak bergantung kepada ingatan secara hafalan daripada menggunakan peraturan asas bahasa secara kreatif. Topik perbualan adalah terhad serta mempunyai masalah dalam bahasa (gesture) yang bersesuaian.

Masalah bahasa kanak-kanak autistik dapat dibahagikan kepada tiga iaitu bentuk bahasa, kandungan bahasa dan penggunaan bahasa. 73


6.5.1 Bentuk bahasa

Bentuk bahasa kanak-kanak autistik dapat dibahagikan kepada tiga iaitu fonologi, morfologi dan sintaksis.

6.5.1.1 Kajian

Fonologi terhadap

perkembangan

proses

fonologi

pertuturan kanak-kanak

kanak-kanak autisme

autisme

adalah

mendapati

sama

dengan

perkembanagn kanak-kanak normal, namun mengalami kelewatan dalam urutan perkembangan fonologi. Ramai pengkaji melaporkan bahawa kanak-kanak autisme mempunyai masalah berkenaan ciri-ciri suprasegmental dalam pengeluaran bunyi (tekanan dan sebutan). Mereka digambarkan bercakap seolah-olah meyanyi, mempunyai keadaan turun naik dalam kesungguhan vokal iaitu terlalu tinggi dan terlalu lembut. Mereka juga menggunakan sebutan yang tidak sesuai dengan maksud sesuatu perkataan iaitu menggunakan sebutan yang tinggi bagi perkataan yang bukan soalan. Mereka sering mempunyai masalah luahan yang rendah dalam suara dan bercakap dalam monotone. Masalah ini adalah disebabkan oleh ketidakupayaan untuk memproses ciri-ciri pertuturan suprasegmental, namun kajian gagal membuktikan hipotesis tersebut (Kuder 2003).

Ada di antara pengkaji yang menyatakan bahawa kanak- kanak autistik lemah dalam menghasilkan pertuturan yang nonsegmental atau dikenali juga sebagai prosodi. Kelainan prosodi yang ditunjukkan adalah seperti berikut (Modul OUM,2007), i. Irama yang stereotaip atau berlagu- lagu dengan bunyi yang dipanjangkan secara berlebihan ii. pengeluaran bunyi vokal yang berubah- ubah turun naiknya dan tidak seperti biasa iii. pertuturan yang monotonus dengan suara yang terhad. iv. tidak menunjukkan perbezaan dalam intonasi dalam percakapan

74

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI 6.5.1.2

Morfologi

Kajian terhadap perkembangan morfologi kanak-kanak autisme mendapati terdapat persamaan dan perbezaan antara perkembangan

bahasa kanak-kanak autisme

dengan kanak-kanak normal. Fein & Waterhouse (1979) telah membuat kajian terhadap pemerolehan morfem antara kanak-kanak autisme dengan kanak-kanak yang mengalami masalah schizophrenic dan kanak-kanak yang kurang upaya, didapati tidak terdapat perbezaan yang ketara sama ada dengan jumlah morfem yang digunakan atau dari segi kekerapan penggunaan forfem (dalam Kuder, 2003).

Berdasarkan beberapa kajian yang talah dijalankan oleh penulis didapati kanak-kanak autisme kerap meninggalkan imbuhan . Contohnya

Ayat kanak-kanak autisme:

Saya sedang lari

Ayat yang sepatutnya

Saya sedang berlari

6.5.1.3

Kajian

:

Sintaksis

terhadap

perkembangan

sintaksis

kanak-kanak

autisme

mendapati

perkembangan sintaksis mereka perlahan dan mempunyai masalah dari segi penggunaan bahasa dalam situasi sosial. Gunningham (1968), telah membuat kajian terhadap perkembangan pertuturan ke atas seorang kanak-kanak autisme selama lima tahun (umur 6 hingga 1 tahun) dan mendapati MLU kanak-kanak itu meningkat secara mendadak dari 19 ayat kepada 30 ayat dalam masa 6 bulan pertama. Beliau juga mendapati bahawakanak-kanak autisme sering meninggalkan tatabahasa morfem dan fungsi perkataan (dalam Kuder, 2003).

Pierre & Bartolucci (1977) telah membuat kajian untuk membandingkan perkembangan sintaksis dalam kalangan kanak-kanak autisme, kanak-kanak kecacatan mental dan kanak-kanak normal. Mereka mendapati perkembangan sintaksis dalam kalangan 75

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI kanak-kanak autisme jauh ketinggalan jika dibandingkan dengan kanak-kanak normal. Mereka menggambarkan bahasa pertuturan kanak-kanak autisme kurang kompleks berbanding dengan kanak-kanak lain walaupun kanak-kanak autisme menggunakan struktur ayat atau bahasa yang sama (dalam Kuder, 2003). Cantwell et.al (1978) dan Pierre & Bartolucci (1977) juga mebuat kesimpulan bahawa kanak-kanak autisme mempunyai masalah semasa menggunakan aturan sintaksis dalam bahasa pertuturan mereka. Berdasarkan beberapa kajian yang talah dijalankan oleh penulis didapati kanak-kanak autisme kerap melakukan kesilapan dari segi sintaksis. Contohnya Ayat yang dibuat oleh kanak-kanak autisme:

Bola tendang saya.

Ayat yang sepaptutnya

Saya tendang bola.

:

6.5.2 Kandungan Bahasa (Semantik) Bahasa Idiosinkratik Kanak- kanak autistik dikatakan mempunyai bahasa mereka tersendiri iaitu maksud perkataan dan frasa yang dikeluarkan adalah unik. Semua bentuk bahasa yang dikeluarkan menunjukkan proses semantik yang ganjil dan kekurangan dalam kefahaman. Mereka berkecenderungan mengingati perkataan- perkataan yang mereka belajar pertama kalinya tetapi gagal membuat generalisasi untuk menggunakan perkataan tersebut dalam situasi yang baru.

Tidak banyak kajian mengenai keupayaan semantik oleh kanak- kanak autisme. Apa yang dinyatakan adalah ia adalah satu masalah yang rumit bagi individu yang menghidap

autisme.

Kesukaran

untuk

mengorganisasi,

menggunakan

dan

menyelesaikan masalah adalah bentuk masalah kemahiran semantik yang dikatikan dengan autisme. Ricks & Wing (1975) membuat kesimpulan bahawa pentakrifan ciriciri adalah sukar dalam menggunakan simbol kepada bentuk kategori dan abstrak.

76

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI Brook & Bowler (1992) mencadangkan bahawa autisme adalah satu contoh kecacatan pertuturan semantik- pragmatik (dalam Kuder, 2003).

Kesemua di atas menyatakan bahawa kesukaran proses semantik adalah satu ciri autisme. Kajian mendapati bahawa kanak- kanak autisme menggunakan bahasa idiosinkratik dan neologins dalam pertuturan .Volden dan Lord (1991) mendefiniskan bahasa idiosinkratik sebagai penggunaan ayat atau frasa dalam keadaan berbeza untuk menyampaikan maksud yang spesifik. Neologins merupakan ayat yang bukan standard. Mereka juga mengeluarkan perkataan yang berbeza. Kajian ini menunjukkan kanak- kanak autisme akan mengalami masalah dalam penggunaan ayat yang betul. Kanak-kanak autisme yang mengalami masalah semantik dikatakan mengalami kesukaran untuk mengorganisasi, menggunakan dan menyelesaikan masalah bahasa.

6.5.3 Penggunaan bahasa (Pragmatik) Satu ciri untuk menjelaskan tentang autisme ialah dari segi hubungan sosial. Maka tidak hairanlah jika kita mendapati kanak- kanak autisme mengalami masalah dari segi aspek pragmatik bahasa. Tambahan pula, kanak- kanak autisme disifatkan sebagai kaku dan ketidaksesuaian bersosial (Shapiro & Fish 1969). Tigerman- Faber (2002) telah menyenaraikan masalah pragmatic berkaitan autisme (dalam Kuder, 2003): i. memula dan menamatkan interaksi ii. mengekalkan topik perbualan iii. melaksanakan peranan pendengar dan penyampai maklumat iv. menggunakan pergerakan untuk mencapai matlamat komunikasi.

Selain itu, kanak-kanak autisme juga menghadapi masalah dari segi penggunaan bahasa ialah masalah penggunaan kata ganti nama. Penggunaan kata ganti nama dalam pertuturan kanak- kanak autisme kerap menimbulkan kekeliruan terutamanya yang melibatkan rujukan jantina seperti ‘he’ atau ‘ she’. Kata ganti nama kedua ‘you’ digunakan untuk dirinya dan ‘I’ untuk orang lain. Keadaan ini berlaku kerana kanak77

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI kanak autisme sukar memahami dan menggunakan perkataan yang berubah maknanya mengikut konteks (Modul OUM, 2007).

Kanak-kanak autisme juga mengalami masalah ekolalia. Ekolalia bermaksud kanakkanak autisme mengulang- ulang apa yang dicakapkan tanpa niat untuk berkomunikasi dan berlaku secara automatik. Secara kasar, kita dapat membezakan jenis ekolalia seperti berikut: i. Ekolalia serta- merta (immediate ecolalia)- iaitu pengulangan yang tepat dan serta- merta apabial perkataan disebut. ii. Ekolalia lewat (delayed ecolalia)- diucapkan agak lewat atau agak lama selepas perkataan disebut. iii. Ekolalia ringan (mitigated)- pengulangan segera tetapi terdapat perubahan apa yang dipertuturkan.

Walaupun kanak- kanak lain juga ada kalanya mengalami ekolalia, namun bagi kanakkanak autisme ekolalia terjadi dengan kekerapan yang tinggi dan dalam jangka masa yang lama (mungkin hingga agak dewasa). Mereka kurang faham apa yang didengar dan akan meniru sahaja sebutan berkenaan.

Oleh kerana kanak-kanak autisme ini megalami masalah dari segi pragmatik, maka mereka tidak berani untuk berkomunikasi dengan ibu bapa, rakan-rakan, guru dan orang disekelilingnya. Mereka jarang berkomunikasi secara spontan dan juga menghasilkan cara berkomunikasi yang lemah.

Aktiviti 2 Anda telah didedahkan dengan masalah bahasa kanak-kanak autisme. Buat kajian terhadap masalah bahasa kanak-kanak autisme yang berada di kelas anda. Buat laporan ringkas berkaitan dengan dapatan anda. 6.6

Implikasi terhadap intervensi bahasa 78


Kaedah penilaian bahasa Pengujian Untuk Kanak- Kanak Autisme Ramai orang mengatakan bahawa adalah sukar untuk mengendalikan pengujian terhadap kanak- kanak autisme kerana mereka mempunyai masalah tingkah laku, emosi yang tidak menentu, tidak dapat memberi perhatian, tidak mahu mengikut arahan dan sebagainya. Namun begitu, kebanyakan pengkaji percaya bahawa ujian intelektual dan ujian pencapaian dapat dijalankan kepada kanak- kanak autisme dengan berkesan dan dapat digunakan dapatannya untuk merancang program untuk mereka (OUM, 2007).

Jenis- jenis ujian yang biasa dilakukan ke atas kanak- kanak autistik adalah: 1. Ujian Kecerdasan/ Intelektual Ramai orang beranggapan bahawa dalam setiap individu autisme adalah genius atau dikenali sebagai Asperger Syndrome. Keadaan ini disebabkan kemahirankemahiran tertentu yang mereka miliki adalah tinggi. Namun begitu, disebalik keupayaan luar biasa ini, kanak- kanak autisme menunjukkan kelewatan dalam proses mental dalam ujian kecerdasan formal. Di antara 50-70 peratus kanak- kanak autisme mengalami kerencatan akal, yang kebanyakan skor kecerdasan (IQ) mereka adalah di antara 35 ke 50.

Perkara pokok di sini bukanlah IQ individu tetapi keupayaan merek berfungsi dalam masyarakat. Namun begitu, ujian kecergasan merupakan komponen utama dalam menentukan kelayakan individu autisme untuk menerima perkhidmatan pendidika khas. Terdapat berbagai jenis ujian kecerdasan yang terdapat di pasaran seperti: 

The Wachsler Scales of Intelligence (terdapat banyak versi)



Stanford Binet Intelligence Scale



Kauffman Brief Intelligence Test



McCarthy Scales of Children’s abilities



Slosson Intelligence Test dan lain- lain lagi

79

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI 2. Ujian Tingkah Laku Ujian tingkah laku dijalankan untuk mengetahui maklumat fungsian tingkah laku individu tersebut. Fokus ujian adalah untuk mengenal pasti apa yang berlaku (antecedents) tingkah laku dan akibat daripada setiap tingkah laku. Dengan mengenal pasti antecedent atau akibat bagi tingkah laku, ahli profesional akan cuba mencari jalan mengubah tingkah laku tersebut. Kombinasi pendidikan dan ujian tingkah laku akan memberi gambaran menyeluruh tentang kekurangan setiap individu supaya program khas dapat dibentuk untuk memenuhi keperluan khusus individu autisme.

Strategi / teknik intervensi yang spesifik Selain itu, Kuder (2003) juga ada mencadangkan perkhidmatan intervensi untuk kanakkanak autisme. Menurut Kuder, proses intervensi bagi kanak- kanak autistik bermula sebaik saja masalah ini dikesan. Tumpuan intervensi pada peringkat permulaan tertumpu kepada rawatan perubatan dan pengurusan tingkah laku. Rawatan perubatan yang luas digunakan untuk kanak- kanak autistik adalah penggunaan ubatan Ritalin untuk merawat masalah kurang tumpuan dan hiperaktif. Selain itu, pengambilan vitamin B6 bersama dengan magnesium juga dapat membantu meningkatkan kesedaran dan tumpuan perhatian kanak- kanak autistik.

Pengurusan tingkah laku merangkumi pelbagai strategi dan teknik yang digunakan untuk menambah atau mengekalkan tingkah laku sasaran (positif) dan mengurang atau menghapus tingkah laku kurang sesuai. Di antara teknik yang digunakan adalah seperti pengasingan, kejelakan, time out, shaping, memberi ganjaran, dendaan dan sebagainya.

Walaupun rawatan perubatan digunakan, namun tidak ada ubat yang dapat menyembunyikan autisme. Namun, program pendidikan yang sesuai dan berstruktur serta pengurusan intervensi semasa awal kanak- kanak lagi boleh memainkan peranan 80

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI penting dalam membantu mengembangkan fungsi dan potensi mereka pada kemudia hari kelak. Mengenal pasti dan mendiagnos autisme pada peringkat awal boleh membantu menyediakan perkhidmatan- perkhidmatan yang bersesuaian untuk mereka. Selain menerima perkhidmatan yang sesuai, intervensi awal juga bermatlamat mengelak kemungkinan penempatan di sekolah khas. Perkhidmatan intervensi awal sangat penting bagi kanak- kanak autistik untuk membantu mengurangkan masalah autistik yang mereka alami. Selain rawatan perubatan dan pengurusan tingkah laku, perkhidmatan intervensi awal sememangnya dibentuk bagi memenuhi keperluan individu kanak- kanak autistik termasuklah pendidikan terancang. Di Amerika Syarikat, program intervensi dijalankan melalui kerjasama di antara agensi seperti berikut: i. perkhidmatan dan bantuan teknologi ii. perkhidmatan jururawat sekolah iii. latihan dan kaunseling ibu bapa iv. perkhidmatan pemakanan/nutrisi v. program kebudayaan dan kesenian- terapi seni, muzik dan tarian vi. terapi cara kerja dan vii. terapi bahasa dan pertuturan

Intervensi awal bagi kanak- kanak autisme bermula dengan pembentukan RPI individualized family service plan (IFSP) yang akan memenuhi keperluan- keperluan dalam bidang kemahiran sosial, kemahiran urus diri, komunikasi dan pengurusan tingkah laku.

Di Malaysia, program intervensi kanak- kanak autusme dilaksanakan melalui program pra sekolah. Kanak- kanak autisme yang akan memasuki alam persekolahan akan melalui program pra sekolah terlbih dahulu bagi memastikan mereka bersedia untuk ditempatkan dalam Tahun Satu. Di sini, kemahiran urus diri dan pengurusan tingkah laku diutamakan selain pengenalan kepada asas- asas mata pelajaran bahasa Melayu, Agama dan Moral dan Matematik.

81

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI Manakal Wetherby (1986), mencadangan strategi/ teknik intervensi bagi kanak-kanak autisme (dalam OUM, 2007). Menurut Wetherby (1986), kesediaan untuk belajar bersungguh-sungguh harus diberi penekanan dalam intervensi bahasa kanak-kanak autisme: 

kanak-kanak perlu diajar untuk menunjukkan keperluan melalui komunikasipertuturan dan pergerakan tidak verbal contoh, membuat memek muka.



fokus kepada perkembangan komunikasi kanak-kanak autisme.



para professional harus lebih fleksibel dalam mengikut cara membimbing kanakkanak untuk mencapai kejayaan.



ahli-ahli klinikal perlu memikirkan bahawa perkembangan mental mempunyai kaitan dengan komunikasi yang baik dan tidak baik.



penjaga perlu memikirkan tentang ‘social content of language invension. Ianya tidak cukup

dengan

hanya

mengajar

kanak-kanak

tentang

kemahiran

bahasa,

persekitaran sosial harus diubah selaras dengan kegunaan dan kebolehan.

Berikut disenaraikan beberapa strategi / teknik intervensi spesifik yang boleh dilaksanakan untuk memperbaiki bahasa kanak-kanak autisme

Picture Exchange Communication System (PECS)

Salah satu cara untuk mengatasi masalah bahasa dan komunikasi dalam kalangan kanak-kanak autisme ialah dengan menggunakan Picture Exchange Communication System (PECS). Menurut Wallin (2004), PECS ialah sistem komunikasi augmentatif yang dibentuk untuk membantu individu memperolehi salah satu cara untuk berkomunikasi dengan orang lain. Manakala menurut Hallahan dan Kaufman (2006), PECS memungkinkan individu untuk membuat permintaan, memilih item-item, dan menyatakan perasaan dengan menggunakan kad-kad gambar sebagai pertukaran kepada komunikasi dalam kalangan kanak-kanak bermasalah pembelajaran. PECS pada mulanya dibina untuk murid-murid autisme, namun, program ini telah berjaya dilaksanakan kepada pelajar-pelajar yang mempunyai masalah pembelajaran yang

82

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI signifikan. Program PECS menggabungkan kaedah tingkahlaku dan teknik pengajaran incidental

untuk memperkembangkan komunikasi sosial kanak-kanak bermasalah

pembelajaran (dalam Zaleha Tambi Adam, 2009)

Langkah-Langkah Pelaksanaan PECS Terdapat enam fasa dalam pengajaran PECS: Fasa 1: A jar murid secara spontan untuk menyatakan bahan atau aktiviti yang mereka perlukan dengan kad gambar. Murid membuat latihan dengan menggunakan satu kad pada satusatu masa. Peneguhan serta merta apabila murid-murid dapat melaksanakan aktiviti.

Fasa 2: Guru menambah perbendaharaan kata murid dengan menambah junlah kad yang digunakan, tetapi masih mengunakan satu kad pada satu-satu masa.

Fasa 3: Guru mengajar murid untuk mendiskriminasi kad-kad gambar

yang banyak untuk

mengenal pasti kad yang diperlukan oleh murid dengan meletakkan beberapa kad gambar di papan hitam

Fasa 4: Guru mengajar struktur ayat asas kepada murid dengan menggunakan ayat, contoh Saya mahu ……………… (dipasangkan dengan gambar berdasarkan kehendak murid )

Fasa 5 dan 6: Guru menambah perbendaharaan murid dengan kata sifat dan lain-lain perkataan, untuk menambah komunikasi murid. Contoh: Saya dengar ……………………. Saya lihat

…………………….

83

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI Cadangan lain terhadap intervensi bahasa dalam kalangan kanak-kanak autisme:.

Discrete Trial Training Maksud Discrete Trial Training  trial adalah satu unit asas yang bermula dengan stimulasi 

Cadangan langkah pelaksanaan -

Mulakan dengan stimulasi (arahan guru)

-

Respon kanak-kanak selaras dengan satu tempoh sebellum stimulasi seterusnya

-

Pengukuhan – pada reaksi yang betul

-

Respon salah beri tindak balas verbal diikuti dengan pembetulan

Privotal – Response Model Maksud Prinsip yang berkaitan analisa tingkah laku. Pembelajaran menumpukan kepada privotal area meliputi respon pelbagai ingatan, motivasi, respon yang sesuai dan kawalan tingkah laku Cadangan langkah pelaksanaan -

Intervention setting : persekitaran yang khusus – berkaitan dengan perkembangan kanak-kanak

-

Jumlah intervensi – menyediakan intervensi yang paling efektif dalam masa yang singkat

-

Intervention agent – bilangan individu yang terlibat (tenaga pengajar seperti ahli keluarga)

-

Tingkah laku sasaran

Developmental Individual Difference Relationship-based Model (DIR) Maksud fokus kepada tiga elemen, iaitu tahap perkembangan fungsi emosi kanak-kanak, perbezaan reaksi sensori, perubahan dan ‘motor planning dan hubungan kanak-kanak dengan orang lain 84

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI Cadangan langkah pelaksanaan -

membentuk perasaan kanak-kanak secara sengaja

-

membina kognitif, bahasa dan sosial asas secara sengaja

-

perkembangan melalaui enam fungsi perkembangan emosi

-

menggabngkan teknik intervensi lama ke dalam program komprehensif – reaksi mudah untuk membentuk symbol komunikasi

6.7


Berdasarkan perbincangan berkaitan dengan masalah bahasa kanak-kanak autisme, dapat dibuat kesimpulan bahawa kanak-kanak disleksia menghadapi masalah untuk berkomunikasi dengan orang lain. Mereka tidak mempunyai sebarang niat dan keinginan untuk berkomunikasi dengan orang lain. Mereka tidak akan memberitahu atau menunjuk kepada barang yang dikehendaki, sebaliknya memegang tangan bapa atau ibu dan membawanya ke tempat barang itu. Sangat sukar mendapat perhatian mereka ketika bercakap dan mereka juga tidak memberi perhatian terhadap apa yang orang lain sedang lakukan. Kanak- kanak autistik juga sukar memahami badan dan juga ekspresi orang lain. Sebab itulah mereka tidak dapat mentafsir dengan tepat perasaan orang lain dan kerap memberi tindak balas yang tidak sesuai atau salah. Oleh itu kanak-kanak autisme peulu Oleh itu, kanak- kanak autistime perlu diberi bimbingan dan dorongan untuk meningkatkan tingkah laku postif dan mengurangkan tingkah laku yang kurang sesuai. Mereka perlu diberi peluang bergaul dengan rakan sebaya lain yang bukan autistik supaya mereka dapat belajar bergaul dan mempelajari kemahiran sosial yang dijangka berlaku dalam situasi sebenar. Sesuatu kemahiran sosial seperti berbual misalnya memerlukan penguasaan beberapa kemahiran seperti hubungan mata, bahasa badan yang bermakna, nada dan intonasi suara yang sesuai dan kemahiran menyoal dan menjawab soalan. Apabila individu autistik mengalamai masalah dalam kemahiran sosial, maka mereka perlu diperkenalkan dengan kemahiran yang mudah yang diperlukan sebelum diperkenalkan kepada tingkah laku yang lebih kompleks.

85

PKU 3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI Aktiviti 3 Pilih strategi/intervensi yang sesuai, dan laksanakan strategi tersebut kepada murid autisme di kelas anda. Buat laporan berbaitan dengan strategi/ intervensi yang telah dilaksanakan. .

Tutorial Banding-bezakan masalah-masalah bahasa dan komunikasi seorang kanakkanak autisme dan kanak-kanak masalah pendengaran tahap moderate. Jelaskan perkara yang harus dipertimbangkan dalam mengatasi masalah bahasa bagi kedua-dua kumpulan tersebut.

Layari laman web untuk mendapatkan maklumat tambahan “ SELAMAT BERJAYA”

Bahan Rujukan

Bloom, L. & Lahey, M.(1978) Language Development and Language Disorders. New York : Wiley Kuder, S. J. (2003) Teaching Students with Language and Communication Disabilities. Boston: Allyn & Bacon. Martin, D. (2000) Teaching children with speech and language difficulties. London: David Fulton Pub. Owens, R. (2001) Language Development : An Introduction. (5th Ed.). Boston : & Bacon. Reed, V. A. (2005) An Introduction to Children with Language Disorders (3rd ed.) Boston : Allyn & Bacon.

86

Allyn


TAJUK 7

7.0

BAHASA KANAK-KANAK MASALAH SENSORI

SINOPSIS

Tajuk ini memberi fokus terhadap kanak-kanak masalah sensori iaitu kanakkanak bermasalah pendengaran dan bermasalah penglihatan. Perbincangan topik adalah berkaiatan ciri-ciri kanak-kanak bermasalah pendengaran dan bermasalah penglihatan dalam aspek psiko-motor, aspek kognitif dan aspek afektif. Topik ini jugamenghuraikan mengenai masalah bahasa yang dihadapi serta implikasi terhadap intervensi bahasa kepada kanak-kanak masalah sensori.

7.1

HASIL PEMBELAJARAN


Menjelaskan

ciri-ciri

kanak-kanak

bermasalah

pendengaran

dan

bermasalah penglihatan dalam aspek psiko-motor, aspek kognitif dan aspek afektif. 2.

Membincangkan masalah bahasa yang dari segi bentuk , kandungan dan penggunaan bahasa.

3.

Menghuraikan implikasi terhadap intervensi bahasa kepada kanak-kanak masalah sensori.

86


7.2

KERANGKA TAJUKBAHASA KANAK-KANAK MASALAH SENSORI

Ciri-ciri Knk-knk M.SENSORI

Masalah Bhs Knk-knk M.SENSORI

Implikasi Terhdp Intervensi Bhs

- Aspek psiko-motor

- Bentuk bahasa


- Aspek kogniti

- Kandungan bahasa

- Aspek afektif

- Penggunaan bahasa




7.3

KANDUNGAN ISI

Pendahuluan

Bahasa merupakan campuran kebolehan yang diperlukan untuk berkomunikasi berbahasa atau pengeluaran perkataan. Manakala komunikasi pula ialah proses penyampaian dan penerimaan maklumat antara individu. Justeru itu, masalah bahasa di kalangan kanak-kanak pendengaran dan penglihatan agak berbeza. Ketidakupayaan mereka untuk berkomunikasi amat berbeza dan masalah bahasa yang dihadapi oleh kanak-kanak bermasalah pendengaran lebih ketara berbanding kanak-kanak bermasalah penglihatan.

87


7.3.1 Definisi Secara umumnya, terdapat pelbagai definisi yang digunakan bagi menjelaskan kategori kanak-kanak bermasalah penglihatan dan pendengaran.

Menurut Baldwin (1901) dalam Adeline (1997) menyatakan istilah cacat penglihatan atau “blindness” sebagai ;

“ketidakupayaan

untuk

bertindak

atau

memberi

respon

kepada

rangsangan yang menghasilkan penglihatan. Ianya terbahagi kepada separuh buta (partial blindness) atau buta (total blindness). Kecacatan ini mungkin disebabkan oleh kecederaan atau kerosakan dibahagianbahagian “optical mechanism”, retina, saraf optik, “cortical” atau dipusat “sub-cortical” untuk penglihatan atau bahagian-bahagian yang berkaitan dengannya”.

Manakala bagi cacat pendengaran pula ianya merujuk kepada kehilangan pendengaran konduktif, di mana terdapat kerosakan pada bahagian luar dan tengah telinga dan kehilangan pendengaran sensori-neural, di mana kerosakan wujud pada bahagian dalam telinga. Sekiranya berlaku kehilangan pendengaran, isyarat bunyi walaupun dihantar ke otak oleh saraf auditori tidak dapat diterima dengan betul atau didengar sebagai bunyi (William, 1991).

Menurut Howard (1996) menyatakan bahawa masalah pendengaran boleh dibahagikan kepada dua iaitu : a.

Pekak (deaf) iaitu kanak-kanak ini tidak boleh menggunakan pendengaran

untuk

memahami

pertuturan

walaupun

boleh

mendengar bunyi atau menggunakan alat bantu dengar.

b.

Kehilangan pendengaran (hard of hearing) iaitu kanak-kanak masih boleh menggunakan pendengaran untuk memahami pertuturan dan kebiasannya dengan bantuan alat bantu dengar. 88


Justeru itu, kanak-kanak bermasalah pendengaran dan penglihatan akan mengalami masalah penguasaan kemahiran berbahasa dan komunikasi disebabkan oleh masalah yang dihadapinya.

7.4

Ciri-ciri Kanak-kanak Bermasalah Pendengaran dan Bermasalah Penglihatan

Kanak-kanak bermasalah penglihatan dan pendengaran boleh dikenalpasti masalah penguasaan bahasa dan komunikasi berdasarkan kepada keterukan kecacatan yang dialaminya. Secara umumnya kanak-kanak bermasalah penglihatan mempunyai ciri-ciri yang berikut yang boleh dikenalpasti, antaranya iaitu : i.

Ketidakbolehan untuk memberi tumpuan semasa melihat

ii.

Memegang kepala dengan kuat

iii.

Menyengetkan kepala

iv.

Mengerutkan dahi semasa melihat objek yang jauh

v.

Menggosok mata secara melampau

vi.

Mengedip mata secara berterusan

vii.

Mengadu kepeningan

viii.

Sakit kepala

ix.

Rasa mual selepas menumpukan penglihatan kepada sesuatu objek

x.

Menutup sebelah mata dengan tangan

xi.

Memasukkan jari ke dalam mata

xii.

Keengganan untuk bermain

xiii.

Ketidakbolehan mengambil bahagian untuk bermain

xiv.

Gelisah

Namun begitu, ciri-ciri yang nyata penguasaan bahasa dan komunikasi kanakkanak bermasalah penglihatan dan pendengaran adalah dari segi ;

89


7.4.1 Aspek Psikomotor Secara umumnya, kanak-kanak bermasalah penglihatan pada dasarnya tidak mempunyai masalah dari segi psikomotor. Kanak-kanak ini biasanya boleh melakukan yang perlu dibantu atau tunjukajar. Ia hanya melibatkan masalah dari segi pertuturan untuk berkomunikasi.

Manakala seseorang yang bermasalah pendengaran sejak lahir biasanya mempunyai tahap kematangan dan keupayaan di abwah paras sederhana pada pergerakanr-pergerakan psikomotor. Kanak-kanak ini biasanya akan mudah terjatuh ketika berjalan kerana kurang keseimbangan pada deria pendengaran. Selain itu, mereka juga mengalami kesukaran pada pergerakan serentak psikomotor, koordinasi lokomotor, kurang keseimbangan, kepantasan motor terhad, penggunaan motor yang kompleks serta berbagai kesukaran lain.

Pergerakan-pergerakan yang lebih kompleks seperti pergerakan serentak, penggunaan koordinasi lokomotor dan kepantasan motor adalah pergerakanpergerakan yang sukar dilaksanakan oleh individu bermasalah pendengaran. Pergerakan-pergerakan tersebut perlu diterapkan dan pemulihan yang perlu dilakukan ke atas individu bermasalah pendengaran melalui aktiviti pendidikan jasmani yang melibatkan pergerakan motor kasar.

7.4.2 Aspek Kognitif Kanak-kanak buta mempunyai kebolehan intelek/kognitif yang sama seperti kanak-kanak normal ketika mereka dilahirkan. Perkembangan intelek dan kognitif sama seperti kanak-kanak normal yang lain. untuk menentukan masalah dari segi kongnitif maka ujian kecerdasan yang biasa digunakan mengikut Standardized Intelligence Tests yang diasaskan oleh Samuel, P. Hayes (Kauffman, 1978). Kebiasaannya The Sandford-Binet Tests akan digunakan kerana ia tidak terlalu banyak menggunakan item yang memerlukan penglihatan. Manakala McGrinnis (1981) dalam Hallahan (1978) menyatakan bahawa banyak kajian yang dilakukan dalam menilai pencapaian bahasa antara kanak-kanak 90


normal dan buta menunjukkan tiada perbezaan. Biasanya kanak-kanak buta akan peka dalam berbahasa kerana mereka hanya ada satu sahaja cara untuk berkomunikasi dengan orang lain.

Manakala menurut Kirk Gallegher (1986) dalam kajiannya menyimpulkan bahawa kanak-kanak pekak mempunyai IQ yang rendah iaitu purata biasa retadasi pada 10 poin. Keadaan ini membawa makna kanak-kanak pekak memunyai kebolehan kognitif yang jauh ketinggalan jika dibandingkan dengan kanak-kanak normal. Kepekakan yang berlaku adalah satu halangan kepada kanak-kanak untuk berfungsi dalam dunia objek yang memerlukan pemikiran yang konkrit.

7.4.3 Aspek Afektif Biasanya kanak-kanak bermasalah penglihatan mempunyai sikap dan sifat yang lebih baik dari segi perasaan.

REHAT SEBENTAR , SETERUSNYA

BUAT SENARAI SEMAK BERDASARKAN MENGENAI ASPEK PSIKOMOTOR, KOGNITIF, DAN AFEKTIF MENGENAI MASALAH BAHASA KANAK-KANAK BERMASALAH PENDENGARAN.

91


7.5

Masalah

Bahasa

Kanak-kanak

Bermasalah

Pendengaran

dan

Bermasalah Penglihatan

Secara

umumnya,

masalah

komunikasi

bagi

kanak-kanak

bermasalah

pendengaran memberi kesan besar terhadap emosi, sosial dan peribadi seseorang. Mereka mempunyai perasaan rendah diri serta mengasing diri daripada rakan yang normal. Antara implikasi masalah yang timbul antaranya : a.

Malu untuk bercakap dengan suara yang kuat

b.

Perbendaharaan yang sedikit

c.

Struktur bahasa yang ringkas, meninggalkan atau menukar perkataan

Masalah bahasa di kalangan murid bermasalah pendengaran sering kali akan melakukan kesalahan struktur ayat kerana mereka kesukaran menyusun ayat berdasarkan

pemerolehan

bahasanya.

Ini

menimbulkan

implikasi

dan

perkembangan bahasa terhadap mereka di dalam menguasai bahasa (Abdullah Yusuf, 1993). Kajian menunjukkan individu yang bermasalah pendengaran dari peringkat bayi, mempunyai banyak halangan dan kesukaran di dalam sesi pengajaran dan pembelajaran di sekolah serta kehidupan bersama masyarakat sekeliling yang normal setelah tamat persekolahannya.

Justeru itu, bahasa pertuturan mesti dipantau melalui rangkaian verbal selain daripada yang normal. Ia digunakan untuk memantau bahasa reseptif. Keperluan untuk kembali dari satu sistem bermoniter (pemantauan) kepada yang lain dalam pembelajaran bahasa adalah unik kepada mereka yang mempunyai kepekakan yang sangat teruk dan ini juga mungkin cara paling susah dalam pembelajaran bahasa oleh manusia.

Modulasi dan moniter tepat pertuturan seseorang dapat dilakukan apabila seseorang boleh mendengar secara normal. Walaupun kehilangan pendengaran sederhana serta dibantu oleh alat bantu dengar, namun terdapat juga kesulitan untuk moniter secara normal. 92


7.6

Implikasi terhadap Intervensi Bahasa

Secara kasarnya, masalah pendengaran yang dialami oleh kanak-kanak bermasalah pendengaran akan memberikan implikasi dalam proses P&P. Di antara implikasi yang boleh menggangu pelajar atau individu yang bermasalah pendengaran ialah : i.

Penggunaan perbendaharaan kata yang sangat terhad.

ii.

Tumpuan dan perhatian terhadap sesi P&P yang terhad kerana pelajar bermasalah pendengaran bergantung sepenuhnya kepada deria penglihatan untuk mendapatkan maklumat, ole yang demikian mereka akan cepat merasa penat.

iii.

Gangguan emsoi dan kurang faham dengan apa yang disampaikan oleh guru ditambah pula dengan tumpuan deria penglihatan yang telah penat, maka perolehan isi pelajaran akan terputus-putus seterusnya sukar faham.

iv.

Seringkali mengharapkan bantuan rakan sebaya ketika berada di dalam kelas kerana faktor di atas.

v.

Berhadapan dengan masalah untuk berkomunikasi dengan pelajar normal

seandainya

pelajar

bermasalah

pendengaran

ini

ditempatkan di sekolah percantuman atau inklusif dan ini menyebabkan faktor salah faham, merasa rendah diri dan sebagainya. vi.

Kadang kala boleh menjadi bahan ejekan rakan-rakan dari kalangan pelajar normal dan ini akan menyebabkan gangguan emosi dan seterusnya menggangu tumpuan kepada pelajaran.

7.6.1 Kaedah Penilaian Bahasa Untuk menilai bahasa kanak-kanak bermasalah pendengaran dan bermasalah penglihatan biasanya menggunakan 5 elemen bahasa iaitu fonologi, morfologi, sintaksis,

semantik

dan

pragmatik. 93

Biasanya

kanak-kanak

bermasalah


pendengaran mengalami kesukaran dalam kesemua elemen bahasa tersebut berbanding kanak-kanak bermasalah penglihatan yang hanya mempunyai kekurangan dari segi semantik

7.6.2 Strategi/teknik intervensi yang spesifik Untuk mengatasi masalah dalam penguasaan kemahiran berbahasa dan berkomunikasi kanak-kanak bermasalah penglihatan, antara lain peralatan yang boleh diguna untuk membantu kanak-kanak tersebut adalah seperti berikut :

i.

Braille

Braille adalah literasi yang pertama bagi individu bermasalah penglihatan (Schroeder 1989). Braille adalah sistem bacaan dan tulisan yang mana perkataan, huruf, nombor daripada susunan titik-titik yang timbul. Sistem ini dibina oleh Louis Braille tahun 1830 seorang pemuda Peranchis yang buta. Kependekan perkataan banyak membantu meningkatkan kecekapan membaca dan menulis Braille (Schroeder 1989).

ii.

Low Vision Devices (LVD)

Penggunaan cetakan besar sebagai medium bagi kanak-kanak bermasalah penglihatan. Pelajar rabun menggunakan 3 pendekatan asas untuk membaca cetakan : pembesaran mengurangkan jarak antara mata dan kertas dari 40cm ke 5 cm lensa tulisan yang besar

iii.

CCTV

Penggunaan TV menggunakan skrin yang boleh dikawal menggunakan alat bagi membesarkan huruf / tulisan. Skrin akan memaparkan tulisan samada hitamputih, putih-hitam dan terkini adalah tulisan berwarna.

94


iv.

Bahan Sentuhan (Tactile)

Penggunaan bahan timbul sebagai bahan untuk berkomunikasi. Contoh peta timbul menggunakan kertas tebal, kertas pasir, lidi dsb. Tujuannya untuk memudahkan pelajar mempelajari sesuatu topik yang berkaitan dengan lebih mudah dan berkesan.

v.

Peralatan Audio

Penggunaan alat seperti radio keset, TV dan komputer sebagai alat bantuan semasa belajar.

vi.

Perisian dan Aksesori Komputer

Penggunaan media terkini berdasarkan perisian dan aksesori komputer yang diubahsuai bagi memudahkan orang buta menggunakan alat tersebut. Komputer boleh menterjemahkan ke dalam bentuk braille atau bentuk suara bagi memudahkan pengguna.

Penggunaan

Computer

Sythernizer

(Komputer

Bersuara)

yang

menggunakan perisian “duxburry” yang boleh menterjemahkan tulisan dalam bentuk suara. Ini akan memudahkan pengguna membaca sesuatu teks atau perkataan yang bertulis.

Mesin

pencetak

Beryl

sejenis

peralatan

bersuara

digunakan

untuk

menterjemahkan atau mengimbas bahan bercetak dengan menggunakan mesin pengimbas yang diimbas dan disimpan dalam cakra keras atau cakra liut.

vii.

Latihan Mobiliti

Keupayaan untuk bergerak adalah terhad maka latihan mobiliti adalah perlu bagi menggelakkan pergantungan berlebihan kepada orang lain untuk bergerak. Ada 4 cara untuk memudahkan mobiliti iaitu : 

Panduan manusia



Panduan anjing 95


viii.



Penggunaan tongkat



Alatan elektronik

Bantuan Untuk Melihat o

Kanta Pembesar Kanta yang terdapat dalam pelbagai bentuk dan pelbagai kuasa pembesar seperti Calmp Magnifier, Bar Magnifier, Tweezer, Finger Magnifier dan Setero Binocular Magnifier.

o

Kanta Teleskopik Untuk membesarkan jarak objek dan biasanya hanya diperlukan untuk jangkamasa pendek. Ia selamat dan berkesan terutamanya mengawal

penggunaan

penglihatan

tengah.

Dipakai

secara

berterusan kerana ia mengurangkan keluasan pandangan dan mudah menilai jarak. Ia digunkan untuk penglihatan jangka masa pendek seperti melihat nombor bas.

o

Kanta Mikroskopik (untuk pandangan dekat sahaja) Didapati dalam 2 atau lebih kanta penambah dan digunakan untuk pandangan dekat sahaja. Ia digunakan dengan diletakkan di hadapan mata sahaja kerana ia mempunyai pembesaran yang tinggi dan lengkap. Digunakan semasa membaca.

o

Kanta Sesentuh Digunakan untuk membetulkan masalah rabun, masalah kornea dan rabun dekat. Ia biasa dan mudah didapati serta merupakan salah satu daripada alat pembesar.

o

Cermin mata Kanta yang biasanya digunakan untuk membaca adalah cermin mata yang mempunyai saiz yang tertentu yang boleh ditambah. 96


Cermin mata mempunyai unifokal, difokal dan trifokal. Unifokal digunakan untuk melihat satu tujuan sahaja seperti membaca. Difokal digunakan untuk membaca tetapi juga digunakan untuk pandangan terus. Trifokal digunakan untuk mengukur jarak pertengahan.

Berdasarkan pengalaman anda, nyatakan implikasi yang berlaku berkaitan dengan masalah bahasa bagi kanak-kanak bermasalah penglihatan?

Manakala bagi strategi/intervensi yang boleh digunapakai bagai membantu kanak-kanak bermasalah pendengaran dalam berkomunikasi boleh diguna pelbagai cara. Menurut Ward, Marjorie (1985) menyatakan bahawa kaedah komunikasi dalam pengajaran bermasalah pendengaran adalah seperti berikut : i.

ii.

iii.

Bahasa isyarat -

American Sign Language (ASL)

-

Ejaan jari

Komunikasi Lisan -

Bacaan bibir

-

“Cue speech”

-

Pertuturan (speech)

Komunikasi Seluruh (Total communication)

Gabungan manual, oral dan gerakan

7.7


Secara umumnya, keberkesanan komunikasi bagi kanak-kanak bermasalah pendengaran bergantung kepada tahap keterukan kecacatan pendengaran yang dialaminya. Antara masalah komunikasi dan cara mengatasinya di kalangan

97


kanak-kanak bermasalah pendengaran merujuk kepada ciri-ciri bahasa dan pertuturan seperti berikut : i.

Auditory Deprivation

Kanak-kanak yang mengalami ciri-ciri ini mengalami gangguan secara fizikal. Perkembangan bahasa kanak-kanak ini adalah ketinggalan berbanding dengan rakan sebaya mereka. Mereka akan mengalami masalah bertutur dan kelewatan berbahasa (speech and langugae delayed).

ii.

Sintaks dan morfologi

Biasanya kanak-kanak ini mengalami kefahaman yang kurang tentang ayat-ayat aktif dan pasif. Mereka juga kurang menggunakan kata kerja dengan baik. Kanak-kanak bermasalah pendengaran juga tidak boleh membezakan aspek morfologi dengan tepat, contohnya penggunaan “ing” pada sesetengah perkataan seperti di bawah :

walk

walking

jump

jumping

Malah ciri-ciri bahasa dan pertuturan kanak-kanak ini di mana mereka tidak dapat memahami antara singular dan plural, contohnya :

mouse

mice

one pig

two pigs

Anda dikehendaki mencari maklumat berkaitan dengan kaedah

komunikasi

bagi

kanak-kanak

bermasalah

pendengaran yang dinyatakan di atas. Jelaskan secara terperinci kaedah yang dinyatakan

98


Kesimpulan Masalah bahasa bagi kanak-kanak bermasalah pendengaran dan penglihatan agak berbeza, namun begitu pendekatan yang berbeza boleh digunakan untuk membantu mereka cara berkomunikasi. Malah Radziewicz dan Antonellis (1993), menyatakan faktor bila berlaku kecacatan, jangkamasa kecacatan dikesan dan darjah kecacatan memainkan peranan penting di dalam memilih kaedah pengajaran

kepada

kanak-kanak

bermasalah

pendengaran.

Selain

itu,

pendekatan yang bersesuaian juga perlu bagi membantu kanak-kanak yang mempunyai masalah bahasa dan komunikasi.

Anda dikehendaki membuat bandingbeza masalah bahasa di kalangan kanak-kanak bermasalah pendengaran dan penglihatan.

Terangkan faktor-faktor yang harus dipertimbangkan dalam mengatasi masalah bahasa kanak-kanak masalah sensori bermasalah pendengaran dan penglihatan.

99




100


BAHASA KANAK-KANAK BERMASALAH EMOSI DAN TINGKAH LAKU

TAJUK 8

8.0

SINOPSIS

Tajuk ini memberi fokus terhadap kanak-kanak bermasalah emosi dan tingkah laku. Perbincangan topik adalah berkaiatan ciri-ciri kanak-kanak bermasalah emosi dan

tingkah laku dalam aspek psiko-motor, aspek kognitif dan aspek

afektif. Topik ini jugamenghuraikan mengenai masalah bahasa yang dihadapi serta implikasi terhadap intervensi bahasa kepada kanak-kanak bermasalah emosi dan tingkah laku.

8.1

HASIL PEMBELAJARAN


2.

Menjelaskan ciri-ciri kanak-kanak bermasalah emosi dan

bermasalah

tingkah laku dalam aspek psiko-motor, aspek kognitif dan aspek

afektif.

Membincangkan masalah bahasa kanak-kanak bermasalah emosi dan tingkah laku dari segi bentuk , kandungan dan

3.

penggunaan bahasa.

Menghuraikan implikasi terhadap intervensi bahasa kepada kanak-kanak bermasalah emosi dan tingkah laku.

101


8.2

KERANGKA TAJUK-

BAHASA KANAK-KANAK BERMASALAH EMOSI DAN TINGKAH LAKU

Ciri-ciri Knk-knk M.Emosi Dan Tingkah Laku

Masalah Bhs Knk-knk M.Emosi Dan Tingkah Laku

Implikasi Terhadap Intervensi Bahasa

- Aspek psiko-motor

- Bentuk bahasa


- Aspek kogniti

- Kandungan bahasa

- Aspek afektif

- Penggunaan bahasa




8.3

KANDUNGAN ISI

Pengenalan

Individu dengan kesukaran emosi dan tingkah laku biasanya mengalami masalah bahasa dan komunikasi yang tidak dapat dijangka. Kanak-kanak yang mengalami masalah emosi dan tingkah laku sering menimbulkan gangguan kepada sekolah dan merisaukan guru dan rakan sebaya yang lain. Mereka kurang memberikan tumpuan dan sering berasa cemas

102


8.4

Ciri-ciri Kanak-kanak Bermasalah Emosi dan Tingkah Laku

Bincangkan Kajian Kes di bawah

Kevin berusia 7 tahun 10 bulan telah didera secara fizikal dan verbal oleh rakan sebaya. Ibunya menggambarkan beliau sebagai anak bermasalah dan sering menangis, cepat meradang serta terlalu aktif. Guru Kevin pula melaporkan prestasinya pada tahap biasa kecuali dalam mengeja yang menunjukkan kelemahan. Ibu bapanya telah berpisah dan Kevin jarang sekali bertemu bapanya. Dalam penilaian bahasa skor Kevin di bawah pencapaian normal untuk nahu ekpersif dan memori auditori-verbal. Beliau mengalami masalah pemprosesan bahasa, ekpresif dan reseptif. Dalam pencapaian akademik, Kevin lemah dalam membaca, pemahaman dan kiraan matematik.

Siapa Kanak-kanak Bermasalah Emosi dan Tingkah laku ?

Merujuk kepada tingkah laku individu yang mendatangkan masalah kepada keluarga dan masyarakat. Masalah tingkah laku atau gangguan emosi yang serius merujuk kepada keadaan di mana ciri-ciri seperti bertingkah laku ganas mahu pun pasif akan berlaku pada tempoh yang lama, pada darjat yang ketara dan keadaan ini akan menjejaskan prestasi pembelajaran kanak-kanak tersebut : i. Tingkah laku dan perasaan yang kurang sesuai dalam keadaan normal ii.

Menunjukkan gejala-gejala fizikal atau perasaan takut yang ada kaitan

dengan masalah peribadi dan sekolah.

103


iii.

Tidak mengenal realiti dan masalah sosial akibat gangguan emosi yang

teruk. iv.

Ketidakbolehan membina atau mengekalkan perhubungan dengan orang

lain. v.

Ketidakbolehan dan ketidakupayaan pelajar yang tidak dapat dijelaskan

dengan menggunakan faktor-faktor deria (sensori), kesihatan dan intelek. vi. Suasana yang kurang gembira dan penuh dengan kerisauan.

Klasifikasi Masalah Tingkahlaku Kerr & Nelson, masalah tingkahlaku dilihat sebagai : i.

Tingkahlaku yang mengganggui (Disruptive Behavior) iaitu tingkahlaku untuk

mendapat perhatian orang lain, misalnya “out – of – seat”, merayau-rayau, mengejek, tidak mengikut arahan guru dan ibu bapa.

ii.

Tingkahlaku yang tidak sesuai dari segi sosial dan tingkahlaku kurang

matang. Misalnya sering menangis, “tantrums”, terlalu bergantung kepada rakan. Juga, mungkin tidak faham apakah tingkahlaku yang sesuai untuk situasi tertentu seperti bercakap dengan guru besar seperti bercakap dengan kawan-kawan.

iii.

Menarik diri dari situasi sosial (withdrawal) iaitu individu yang terlalu segan

dan takut melibatkan diri dalam situasi sosial. Misalnya sengaja mengelakkan diri daripada bermain atau berkomunikasi dengan kanak-kanak lain.

iv.

Tingkah laku yang berulangan (stereo type beheviour) iaitu sesetengah

kanak-kanak misalnya kanak-kanak autistik atau buta sering menunjukkan tingkahlaku seperti gerakan tangan dari depan mata “rocking” dan lain-lain.

v. Tingkah laku yang agresif iaitu tingkah laku di mana seseorang kanak-kanak selalu mencederakan orang lain atau merosakkan harta benda.

104


Achenbach & Edelbrock pula mengkategorikan tingkahlaku sebagai: i. Tingkah laku ‘externalizing’ ditujukan kepada orang lain dan persekitaran bersifat ‘impulsive’ dan kurang pengawalan diri seperti agresif dan sering mengganggu orang lain. Individu ini sentiasa menonjol dengan permasalahan tingkahlaku sehingga menjejaskan pembelajaran dan perhubungan sosial. Contoh perlakuan tidak duduk di tempat duduk sendiri, menjerit, lari mengelilingi bilik darjah, mengganggu rakan, memukul, berkelahi atau bergaduh, tidak menghiraukan arahan guru ,mencuri, merosakan harta benda ‘vendalisme’, berbohong dan sering marah-marah.

ii.

Tingkah laku ‘unternalising’ ditujukan kepada diri yang bersifat

mengasingkan diri ‘compulsive’, selalu sedih, pemalu, berfokus kepada ketakutan dan fantasi. Keadaan sebegini mungkin tidak disedari oleh guru kerana tidak mengganggu namun tingkahlaku ini menjejaskan pembelajaran dan perhubungan sosial yang normal.

Menurut Heward, (2003) menyifatkan kanak-kanak bermasalah emosi sebagai mereka yang mempamerkan tingkah laku yang melanggari nilai-nilai norma masyarakat

Luaran

Tingkah Laku / Emosi

Dalaman

Tingkah Laku Luaran Tingkah laku antisosial (external behaviour)  Kerap bangun dari tempat duduk  Menjerit  Bercakap kuat  Memaki hamun  Mengganggu rakan

105


 Memukul  Bergaduh  Tidak menghiraukan guru  Kerap mengadu  Menipu  Merosakkan harta benda

Tingkah Laku Dalaman (Internal Behaviour)  Mengasingkan diri  Tidak mempunyai kemahiran sosial  Melibatkan diri dalam dunia khayalan dan fantasi  Mengadu sakit  Tertekan dan takut pada sesuatu tanpa sebab  Prestasi kognitif yang kurang memuaskan  Menunjukkan tingkah laku yang hyperaktif  Suka merayau  Pemarah  Kurang bersabar

REHAT SEBENTAR , SETERUSNYA

AKTIVITI MENGUMPUL MAKLUMAT Secara berkumpulan bincangkan dan kumpul maklumat ciri-ciri kanak-kanak masalah emosi dan tingkah laku dari aspek berikut : i).- Psiko motor

ii). - kognitif

iii). – afektif

Persembahkan dapatan perbincangan tersebut dalam satu Pergurusan Grafik. 106

PKU3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI 8.5

Masalah Bahasa Kanak-kanak Bermasalah Emosi dan Tingkah Laku.

Merujuk kepada ketidakupayaan kanak-kanak menguasai kemahiran berbahasa yang terdiri daripada 5 kompenan bahasa ; - fonologi - morfologi - sintaksis - semantik - pragmatik

( Martin & Miller 1996)

Manakala Bloom & Lahey(1978) pula mengklasifikasikan kepada 3 sahaja iaitu Bentuk ( fonologi, morfologi, sintaksis), Kandungan ( semantik) dan Penggunaan ( pragmatik ).

Masalah melibatkan Komunikasi dan Bahasa seperti dalam rajah di bawah :

Msl Bhs Dlman

Mslh Bhs

Mslh Bhs Penerimaan Auditori

Mslh Komunikasi Mslh Perttran

107

Mslh Bhs Pelahiran Auditori


Masalah Bahasa terbahagi kepada 3 iaitu Masalah Bahasa Dalaman, Penerimaan Auditori dan Pelahiran Auditori 

Masalah Bahasa Dalaman :



Tahap pertama dlm proses pembel bhs – ketidakupayaan menyerap penglman tanpa kata



Tidak dpt mengasimilasi penglm2 (con kaitkan bunyi kucing ‘meow’ dgn kucing @ mengklasifikasikan benda2 ikut kumpulan



Masalah Bahasa Penerimaan Auditori

-

Memahami lambang2 bs pertuturan

-

Dikenali ‘reseptif aphasia’

-

Punca- mslh diskriminasi pendgran, lemah daya ingatan & sukar kaitkan makna perkataan

-

Sukar ikut arahan, bert/bls, fahami perkataan, membtk konsep, faham jenaka @ ‘gesture’ & sukar ikuti pelajaran lisan

•

Masalah Bahasa Pelahiran Auditori

-

Menghasilkan pertuturan

-

‘Ekspresif Aphasia’ @ istilah lain ‘ Dysnomia @ ‘Anomia’ iaitu kesukaran mengingat & menyebut perkataan @ nama-nama objek

-

‘Apraxia’ = kesukaran menghasilkan bunyi perkataan krn gangguan saraf & alat artikulasi * tidak dpt menggunakan perkataan dlm pertuturan, menyebut, susun utk btk ayat (Martin & Miller, 1996)

Masalah Pertuturan •

kesukaran untuk mengeluar @ menyebut sesuatu perkataan

•

suka berdiam

•

tidak mahu bertindakbalas @ menjawab soalan

•

ambil masa lama memahami & beri pendapat 108


Punca/ Sebab Masalah Bahasa Secara umum diuji daripada 5 kompenan bahasa iaitu aspek fonologi, morfologi, sintaksis, semantik dan pragmatik.

i). Fonologi -sukar mengeluarkan kata-kata -masalah dari aspek pendengaran dan sistem saraf -kemungkinan bermasalah artikulasi dan auditori contohnya kanak-kanak palsi cerebral -Masalah intonansi dan ritma kurang sesuai serta tidak sesuai dari segi konteks contohnya kanak-kanak autisme

ii). Morfologi •

penggunaan perkataan tidak betul

•

Perbendaharaan kata terhad

•

Kelewatan pemerolehan bahasa

•

Masalah membuat ujaran terhadap ayat yang kompleks – kebiasaan ayat ringkas ( subjek-aksi-objek)

•

Kurang gunakan imbuhan

iii). Sintaksis •

gagal beri maklumat yang dikehendaki

•

sukar dalam perbualan

•

diam diri

iv). Semantik -

Sukar faham makna perkataan ikut kategori, kuantiti, ruang & masa

-

Masalah kurang perbendaharaan kata

-

Kurang variasi bahasa 109


v). Pragmatik •

kebolehan untuk memperkatakan tentang sesuatu tajuk – kerana kognitif rendah

•

generalisasi ( bahasa secara umum)

•

pemahaman ( memproses maklumat) – menganalisa maklumat yang diperolehi

•

Kem. Linguistik –sukar faham bentuk sintaksis contoh bentuk pasif dan perbandingan

•

pemahaman konteks

•

Masalah gagap

•

Maslah kelancaran

8.6

Implikasi Terhadap Intervensi Bahasa.

Pelajar bermasalah emosi & tingkah laku merupakan cabaran dan bagi mengatasi masalah tersebut kolaborasi dan kerjasama pelbagai displin amat diperlukan bagi merangka, merancang, melaksana dan seterusnya menilai semula program intervensi.yang berkesan

8.6.1 Kaedah penilaian bahasa Penaksiran kemahiran bahasa dan pertuturan terutama bagi kemahiran komunikasi adalah perlu diaplikasikan untuk mentaksir bahasa dan komunikasi kanak-kanak bermasalah emosi dan tingkah laku. Ini kerana masalah bahasa dan komunikasi memberi kesan/ impak kepada tingkah laku kanak-kanak. Oleh kerana komunikasi merupakan satu perkara yang sukar dinilai dan tidak terdapat satu

ujian-standard

yang

formal

untuk

pentaksiran

komunikasi

maka

pemerhatian perlu dijalankan untuk melihat komunikasi secara semulajadi dalam situasi yang berbeza-beza.

110


8.6.2

Intervensi

Menurut Giddan(1991) mencadangkan 3 kepentingan matlamat program intervensi ; i. mempelajarai perbendaharaan kata – menggunakannya untuk mengenali dan membincangkan perasaan dan emosi ii. kemahiran memberi tumpuan – bilik darjah sebagai satu tempat untuk berkomunikasi. Pendedahan tentang kemahiran mendengar dan teknik memberi peluang menjawab soalan iii. menambahkan interaksi dan menwujudkan kolaborasi pelbagai displin.

Secara

berkumpulan

bincangkan

strategi

/

teknik

intervensi yang spesifik kepada kanak-kanak bermasalah emosi

&

tingkah

laku

.

Bagaimana

meningkatkan

keberkesanan komunikasi dalam pelaksanaan strategi tersebut ? Persembahkan dapatan perbincangan tersebut dalam bentuk Pergurusan Grafik.

111


Tutorial Jelaskan masalah bahasa yang biasa dialami oleh pelajar bermasalah emosi dan tingkah laku. Bincangkan cabaran-cabaran dalam mengatasi masalah bahasa kanak-kanak tersebut ?

Bahan Rujukan Bloom, L. & Lahey, M.(1978) Language Development and Language Disorders. New

York : Wiley

Kuder, S. J. (2003) Teaching Students with Language and Communication Disabilities. Boston: Allyn & Bacon. Martin, D. (2000) Teaching children with speech and language difficulties. London: David Fulton Pub. Owens, R. (2001) Language Development : An Introduction. (5th Ed.). Boston : Allyn & Bacon. Reed, V. A. (2005) An Introduction to Children with Language Disorders (3rd ed.) Boston : Allyn & Bacon.

112


PENTAKSIRAN DAN PENINGKATAN TAHAP PENCAPAIAN BAHASA

TAJUK 9 9.0

Sinopsis

Tajuk ini menghuraikan tentang pentaksiran bahasa, pemilihan sasaran intervensi dan strategi-strategi peningkatan bahasa. Ianya akan menjelaskan tentang kaedah-kaedah pentaksiran formal dan bukan formal. Manakala strateg-strategi peningkatan bahasa dibincangkan dari aspek pendekatan struktural dan naturalistik serta teknik pengajaran..

9.1

Hasil Pembelajaran

Pada akhir tajuk ini, anda dapat: 1. Menjelaskan matlamat dan kaedah penilaian serta kebolehpercayaan dan kesahan pentaksiran 2. Menghuraikan pemilihan sasaran intervensi melibatkan aspek pendekatan dan latihan pengukuhan. 3. Mengaplikasi strategi-strategi sesuai untuk meningkatkan tahap pencapaian bahasa serta komunikasi di kalangan kanak-kanak berkeperluan khas.

9.2

KERANGKA TAJUK

113

PKU3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI Pentaksiran dan Peningkatan Tahap Pencapaian Bahasa

Pentaksiran Bahasa

- Matlamat penilaian - Kaedah formal & bukan formal - Kebolehpercayaan & Kesahan

Pemilihan Sasaran Intervensi

- Pendekatan development - Sumbangan peningkatan kemahiran komunikasi - Latihan pengukuhan dan generalisasi

114

Strategi-strategi Peningkatan Bahasa

- Pendekatan structured dan naturalistic - Teknik pengajaran - Persekitaran pembel. bahasa

PKU3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI KANDUNGAN

9.3

Pengenalan

Pentaksiran bahasa akan membantu dari segi memberi tumpuan dalam pemulihan / intervensi bahasa menerusi pengenalpastian punca-punca masalah bahasa, penentuan objektif program intervensi dan pemilihan strategi yang sesuai dengan keperluan kanak-kanak bermasalah bahasa dan komunikasi..

Menurut Salvia dan Ysseldyke (2001) mendefinisikan penilaian sebagai satu proses mengumpul data bagi tujuan membuat keputusan berkaitan pelajar. Penilaian juga termasuk proses ( testing) cuba-cuba, terdapat juga prosuder-prosuder lain seperti temuduga, pemerhatian dan sampel kerja. Testing atau cuba-cuba sebagai usaha ke arah penghasilan satu set soalan kepada individu atau sekumpulan individu untuk memperolehi keputusan.

9.4

Pentaksiran Bahasa

9.4.1

Matlamat Penilaian

Membantu dalam meningkatkan keberkesanan dalam program pendidikan. Menurut Mcloughlin dan Lewis (1994) menyenaraikan lima matlamat/tujuan penilaian untuk kanak-kanak khas, iaitu ;

i). Ujian @ saringan ( screening) – mengenalpasti kanak-kanak yang mengalami masalah bahasa ii). Kelayakan ( eligibility ) – menentukan sama ada kanak-kanak tersebut layak untuk mengikuti program intervensi @ program pend.khas. iii). Rancangan Pendidikan Individu (RPI @ IEP planning) – menghasilkan sesuatu tujuan berpandukan keputusan penilaian. iv). Pemantauan prestasi ( monitoring progress) – mengumpul maklumat tentang hasil sesuatu perkembangan. v). Penilaian program ( program evaluation) – menilai keberkesanan suatu program pendidikan.

9.4.2

Kaedah Pentaksiran

i) Pentaksiran Formal Secara amnya disediakan dan diterbitkan dari keputusan sesuatu ujian dan mengambil kira standard

115

PKU3102 PENGENALAN KEPADA MASALAH BAHASA DAN KOMUNIKASI yang telah ditetapkan ole pihak pentadbiran atau pihak tertentu. Ia juga mengambl kira aspek lain seperti peperiksaan. pemerhatian, skala dan sebagainya. Mengandungi ujian yang mempunyai arahan dan format. Owen (1999) menyatakan ujian formal dalam bahasa memberikan keadaan sebenar tentang kemampuan bahasa kanak-kanak. Ujian formal boleh diklasifikasikan kepada 2 iaitu ; - pengukuran kefahaman - pengukuran kemahiran bahasa. Ujian pengukuran kefahaman bahasa dibuat untuk menguji kemahiran bahasa yang luas mengikut umur. Contohnya The Test of Development Primary (3rd.ed.) 1988 direka untuk kedua-dua bahagian bahasa iaitu bahasa ekspresif dan reseptif untuk kanak-kanak dari umur 4 hingga 9 tahun. Ia terdiri daripada 7 bahagian yang meliputi aspek fonologi, sintaksis dan semantik. Tujuh sub-bahagian tersebut ialah : - perbendaharaan kata dengan menggunakan gambar - perbendaharaan kata dengan menggunakan lisan - kefahaman nahu - melengkapkan atau mengulang ayat - mendiskriminasikan perkataan - mengartikulasi atau membunyikan perkaaan - kekuatan atau kesimpulan terhadap ujian 5 kompenan bahasa.

Ujian formal secara menyeluruh dalam kemahiran bahasa mempunyai kelebihan. Ia memberi gambaran sebenar tentang kebolehan bahasa kanak-kanak. Ia memberi maklumat tentang kebolehan kanak-kanak dalam aspek sintaksis, semantik dan pragmatik serta sedikit maklumat mengenai fonologi.

ii). Pentaksiran Tidak Formal Secara amnya digunakan untuk menilai sesuatu fungsi semasa. Ia mungkin dimajukan serta dikembangkan oleh guru atau pakar dengan membuat penilaian secara langsung terhadap kemahiran kanak-kanak yan telah dikaji. Penilaian tidak standard dimasukkan dalam ujian pemahaman. Penilaian tidak formal melibatkan skala relatif, sampel bahasa berstruktur rendah hingga tugasan berstruktur tinggi. Sampel bahasa berfungsi untuk mendapatkan maklumat tentang bahasa kanak-kanak melalui pengumpulan dan analisa sampel bahasa. Kaedah terbaik untuk mendapatkan maklumat tentang sampel bahasa ialah dengan kaedah sebenar atau situasi sebenar : contohnya di bilik darjah, di

116

PK KU3102 PENGENAL P LAN KEPADA A MASALAH H BAHASA D DAN KOMUN NIKASI ruma ah, di kantin.. Ia juga boleh diperoleh hi dengan m membiarkan kanak-kana ak normal be ergaul denga an kanak-kanak ma asalah bahasa. Pengg gunaan bah han untuk digunakan haruslah b berkesan da an esuaian den ngan peringkat umur. Penggunaan P n bahan se eperti video dan gamba ar juga bole eh berse digun nakan untuk mendapatka an sampel bahasa b namu un ia turut m mempunyai kkelebihan da an kelemaha an

AKT TIVITI 1 Sec cara berkumpulan senarraikan conto oh-contoh pe entaksiran fo ormal dan b bukan formal. Binc cangkan pe erkara-perkara yang me empengaruh hi kebolehp percayaan d dan kesahan pentaksiran Pers sembahkan dapatan perbincangan tersebut dallam satu Pergurusan Grrafik. TIVITI 2 AKT Sila a layarai lama an sesawan ng untuk men ndapatkan m maklumat be erkaitan deng gan perk kara-perkara a yang mempengaruhi kkebolehperca ayaan dan kkesahan pen ntaksiran

KA ANDUNGAN N

9.5

Pemilihan n Sasaran In ntervensi

urut Oiswang g & Bain (19 991) intervensi bahasa ditarifkan se ebagai ‘ is vviewed as fo ocus, intensive Menu stimu ulation desig gned to alter specifics behaviors’. b IIntervensi m melibatkan le ebih daripad da monitorin ng, atau cadangan persediaan umum yan ng bertujua an untuk menggalakkan n komunika asi. Interven nsi sarkan untu uk kemahira an bahasa yang khussus dan berkemampu uan untuk meningkatka an disas kema ahiran. Perke embangan rancangan untuk intervensi bahasa b berlandaska an kepada 4 soalan utam ma iaitu ; - Bila akah interven nsi dilaksana akan ? - Di manakah m inte ervensi terse ebut perlu diilaksanakan ? - Siap pakah yang seharusnya menyampa aikan interve nsi ? - Bag gaimanakah pelaksanaan intervensi ?

9.5.1

atan Perkem mbangan (D Developmen ntal Approa aches ) Pendeka

Antarra perkara utama u dalam m pengajaran n bahasa ia lah maklumat tentang kkebolehan berbahasa da an bagaimana ia diigunakan da alam merancang terapi untuk kana ak-kanak ya ang mempu unyai masala ah

117

PK KU3102 PENGENAL P LAN KEPADA A MASALAH H BAHASA D DAN KOMUN NIKASI bahasa. Ini pen nting bai me emahami pe erkembanga an bahasa dalam men ngenal pastti faktor yan ng meny yebabkab

masalah

perkembanga p an

mental .

Kanak-ka anak

yang

bermasalah

biasany ya

meng ggunakan ba ahasa meng gikut turutan n yang sama a seperti ka anak-kanak normal wala aupun lamba at. Satu hipotesis oleh Dyer, Santarcangel S lo dan Luce e 1987, men ngkaji tentan ng ilmu bah hasa dan ilm mu ksis bagi ka anak-kanak yang mengalami masa alah keboleh han berbaha asa. Mereka a menyataka an sintak bahawa dengan menggunak kan perkembangan bah hasa normal sebagai panduan untuk memban ntu kanak-kanak bermasalah bahasa. Owen n 1999, me enyatakan dengan menggunakan i lmu perkem mbangan bahasa norma al tidak dap pat membantu kana ak-kanak kh has mempe elajari baha asa. Sesete engah pihakk masih me empertikaika an genai pengg gunaan perkembangan bahasa b norm mal sebagai panduan da alam penga ajaran bahas sa. meng Kana ak-kanak bermasalah pembelajaran n berkemun gkinan mela angkau / memintas lan ngkah-langka ah perke embangan, meningkatka m an kemahira an tertentu ( ‘splinter skills’) dan gag gal secara b bersama untuk meningkatkan ke emahiran da alam langka ah tertentu. Oleh itu m menggunakan n perkemba angan bahas sa s ai garis pan nduan dalam m merancan ng pengajara an kanak-kanak norrmal tidak semestinya baik sebaga salah pembe elajaran. kanak-kanak mas

9.5.2

Pendekatan Kefungsian (Functtional Appro roaches)

Terda apat cadang gan agar pengajaran p perlu mem fokuskan kkepada peng gajaran kem mahiran yan ng khusu us yang diperlukan d secara s segera oleh kkanak-kanakk tersebut dalam perrsekitaranny ya. Peng gajaran program ini cuba a mengenal pasti kemah hiran yang p perlu kuasai oleh kanakk-kanak dala am perse ekitarannya atau perse ekitaran yan ng bakal dillaluinya.

B Bagi memah hami denga an lebih jela as

perbe ezaan Komunikasi Berfungsi den ngan Tanpa a Kefungsia an penggun naan situasi yang diseb but objek ktif berinteg grasi dan ob bjektif tanpa a integrasi ( Calculator dan Jorgense, 1991). Mire dan Chisho olm (1990) telah menye ediakan con ntoh kajian tentang ma atlamat fung gsi ini kepad da pelaja ar remaja attau pelajar dewasa d den ngan kanak--kanak khass. Mereka da apati walaup pun pelajar ini menja alani latihan n bahasa dalam tempo oh masa ya ang lama’ p pelajar tetap p gagal untu uk menguas sai kebolehan komun nikasi berfun ngsi. Adala ah lebih baiik untuk me enggabungka an pendeka atan perkem mbangan me ental dengan n pendekata an kefun ngsian.

AKT TIVITI Sec cara berkum mpulan binca angkan conttoh-contoh a aktiviti yang melibatkan n pendekatan developmental dan pendekatan kefung sian. Pers sembahkan dapatan perbincangan tersebut dallam bentuk P Pergurusan Grafik.

118


KAN NDUNGAN

Strategi-s strategi Pen ningkatan Bahasa. B ngkatan kem mahiran bahasa dan komunikasi bo oleh meningkatkan penccapaian aka ademik kana akk terutamanya dalam membaca ( Moats, 2001)..

1

Pendeka atan Struktu ural

menggunakan langkah--langkah pe Pengajaran berstruktur b engajaran d dan set bahan p&p yan ng tandard Kaedah pengajaran disampaikan secara s pem meringkatan daripada b berstruktur ttinggi kepad da urang berstrruktur Namun kuran ng menepati kemampuan bahasa ka anak-kanak khas dalam situasi sebe enar

Pendeka atan Natura alistik emberi pene ekanan peny yampaian pe engajaran ba ahasa di dala am ‘setting’ yang natura al (semulajad di) ggunaan kaedah/langka ah yang berg guna dengan n bimbingan n anjaran (reinfforcers) – ya ang digemarri kana-kana ak ggunaan ga u perlu mens struktur pers sekitaran bagi memenuh hi matlamat pengajaran bahasa. h itu pendekatan naturalistik – meng gaitkan baha asa dengan ssituasi/realitti

AKTIVIT TI Secara berkumpulan bincan ngkan contoh-contoh struktura al dan pende ekatan naturralistik

aktiviti

pendekatan

Persemb bahkan dap patan perbin ncangan terrsebut dalam m bentuk P Pergurusan Grafik.

Bincangkan B n perkara-pe erkara yan ng harus dia ambil kira d dalam pentaksiran p n bahasa pe elajar masa alah pembe elajaran. Da alam pentaksiran p n bahasa ya ang kompre ehensif, apa akah aspekk-aspek bahasa b yan ng perlu dita afsir? 119


Bahan Rujukan Bloom, L. & Lahey, M.(1978) Language Development and Language Disorders. New York : Wiley Kuder, S. J. (2003) Teaching Students with Language and Communication Disabilities. Boston: Allyn & Bacon. Martin, D. (2000) Teaching children with speech and language difficulties. London: David Fulton Pub. Owens, R. (2001) Language Development : An Introduction. (5th Ed.). Boston : & Bacon. Reed, V. A. (2005) An Introduction to Children with Language Disorders (3rd ed.) Boston : Allyn & Bacon.

120

Allyn

BIBLIOGRAFI Bloom, L. & Lahey, M.(1978) Language Development and Language Disorders. New

York : Wiley

Kuder, S. J. (2003) Teaching Students with Language and Communication Disabilities. Boston: Allyn & Bacon. Martin, D. (2000) Teaching children with speech and language difficulties. London: David Fulton Pub. Owens, R. (2001) Language Development : An Introduction. (5th Ed.). Boston : Allyn & Bacon. Reed, V. A. (2005) An Introduction to Children with Language Disorders (3rd ed.) Boston : Allyn & Bacon.

129

PANEL PENULIS MODUL PROGRAM PENSISWAZAHAN GURU (XXX PENDIDIKAN RENDAH) NAMA

AZMAN BIN NORDIN PENSYARAH JABATAN PENDIDIKAN KHAS IPG KAMPUS PM. MELAKA [email protected]

KELAYAKAN

KELULUSAN SARJANA (PEND.KHAS) UM SARJANA MUDA (PEND. KHAS), UKM DIPLOMA PERGURUAN KHAS (P. KHAS M.PENGLIHATAN ) MPIK, KL SIJIL PERGURUAN KHAS (P.KHAS MASALAH PENDENGARAN) MPIK, KL SIJIL PERGURUAN ASAS (PENGAJIAN MELAYU) MPTI, JB PENGALAMAN KERJA PENSYARAH JABATAN PENDIDIKAN KHAS IPG KAMPUS PM, MELAKA ( 2007- KINI ) PENYELARAS P.KHAS M.PEMBELAJARAN ( 2002 – 2007) GURU RESOS M.PENGLIHATAN (2000-2002) GURU P.KHAS M.PENDENGARAN ( 19962000)

MOHD ISRAFI BIN SAYATI PENSYARAH JABATAN PENDIDIKAN KHAS IPG KAMPUS PM. MELAKA [email protected]

KELULUSAN SARJANA SAINS PENTADBIRAN PENDIDIKAN SARJANA MUDA PENDIDIKAN (P.KHAS UKM) SIJIL PERGURUAN KHAS (B.PEMBELAJARAN)- MPIK, KL SIJIL ASAS PERGURUAN (PPAK AM) – MPKINTA PENGALAMAN KERJA PENSYARAH JABATAN PENDIDIKAN KHAS IPG KAMPUS PM, MELAKA ( 2005 - KINI ) PENYELARAS P.KHAS M.PEMBELAJARAN ( 1997 – 2005)

130

NAMA

AMERRUDIN BIN OTHMAN PENSYARAH JABATAN PENDIDIKAN KHAS IPG KAMPUS PM. MELAKA [email protected]

KELAYAKAN

KELULUSAN SARJANA PENDIDIKAN (P.KHAS) - UKM SARJANAMUDA PENDIDIKAN (P.KHAS) – UKM DIPLOMA PERGURUAN KHAS (B.PEMBELAJARAN) MPIK, KL SIJIL ASAS PERGURUAN (PENG.MELAYU) MPPPP PENGALAMAN KERJA PENSYARAH JABATAN PENDIDIKAN KHAS IPG KAMPUS PM, MELAKA ( 2007 - KINI ) PENYELARAS P.KHAS M.PEMBELAJARAN ( 1998 – 2007)

MOHAMMED MUSTAFA BIN ABD. AZIZ

KELULUSAN SARJANA MUDA PENDIDIKAN (P.KHAS) – UKM

PENSYARAH JABATAN PENDIDIKAN KHAS IPG KAMPUS PM. MELAKA

SIJIL PERGURUAN KHAS (P.KHAS MASALAH PEMBELAJARAN) MPIK, KL SIJIL PERGURUAN ASAS (PENGAJIAN MELAYU)

[email protected]

PN ZALEHA BINTI TAMBI ADAM PENSYARAH IPG KAMPUS PEREMPUAN MELAYU MELAKA [email protected]

PENGALAMAN KERJA PENSYARAH JABATAN PENDIDIKAN KHAS IPG KAMPUS PM, MELAKA ( 2002 - KINI ) PENYELARAS P.KHAS M.PEMBELAJARAN ( 1996 – 2002)

KELULUSAN SARJANA PENDIDIKAN (PENDIDIKAN PEMULIHAN), UKM-1997 B. A (HONS) (GEOGRAFI/ PENGAJIAN MELAYU), UM - 1985 DIPLOMA PENDIDIKAN (GEOGRAFI/BAHASA MELAYU), UM - 1986 PENGALAMAN KERJA PENSYARAH IPG KPM (1994- SEKARANG) PENSYARAH JABATAN PENDIDIKAN KHASPENYELARAS PISMP PENDIDIKAN PEMULIHAN

131

IKON Rehat

Perbincangan

Bahan Bacaan

Buku Rujukan

Latihan

Membuat Nota

Senarai Semakan

Layari Internet

Panduan Pengguna

Mengumpul Maklumat

Tutorial

Memikir

Tamat

PKU3102 Pengenalan Kepada Masalah Bahasa Dan Komunikasi

Recommend Documents