PERMUAFAKA PERMUAFAKAT TAN POLITIK POLI TIK DALAM DAL AM KONTEKS HUBUNGAN HU BUNGAN ETNIK 1.0
PENGENALAN KEPADA KEPADA POLITIK Politik adalah antaa !akto "#ntin$ dan "#l% di&#i "#hatian
dala' an$ka '#'aha'i &#nt%k dan (i!at h%&%n$an #tnik dala' (#(#&%ah 'a()aakat 'a()aakat "l%al (#"#ti di Mala)(ia. Hal ini k#ana* "olitik (#in$ dikaitkan d#n$an k%a(a* "#'&#nt%kan dan "#lak(anaan da(a . "olitik '#'&#ikan k%a(a k#"ada (#(%at% k#lo'"ok ata% #+i' %nt%k '#lak(anakan '#lak(anakan (#(%at% '#n$ik%t ha+at dan landa(an "#'ikian ata% id#olo$i '##ka. S#l#"a( '#'"#ol#h '#'"#ol#h k#'#d#kaan k#'#d#kaan 1,-* Mala)(ia ialah n#$aa )an$ '#n$a'alkan (i(t#' "olitik dan "#'#intahan (#ta k#a+aan )an$ )an$ &#landa(kan &#landa(kan "in(i" D#'oka(i D#'oka(i B#"ali'#n dan Ra+a B#"#l#'&a$aan. Dala' (i(t#' d#'oka(i* k#a+aan di"ilih '#lal%i "ilihan a)a (#/aa &#kala )an$ diadakan (#kali dala' t#'"oh li'a tah%n. Pilihan a)a diadakan &a$i '#'"#&aha%i 'andat )an$ di"#ol#h &a$i (#(#&%ah k#a+aan '#'#intah )an$ &#a(a(kan "in(i" d#'oka(i. Si(t#' d#'oka(i dan a'alan "ilihan a)a '#n$iinkan k#%+%dan dan "#n%&%han "ati2"ati "olitik &a$i t%+%an &#tandin$ dala' "ilihan a)a. S#tia" "ati "olitik )an$ dit%&%hkan '#'"%n)ai a(a(2a(a( (#ta "in(i" "#+%an$ann)a )an$ t#(#ndii. Hal ini t#'a(%klah )an$ &#a(a(kan id#olo$i t#t#nt% dan "ati2"ati tan$ &#t#a(kan k#"#ntin$an k#"#ntin$an #tnik dan "#ka%'an.
S#+ak '#d#ka* '#d#ka* "ati2"ati "olitik )an$ t#da"at di Mala)(ia ata2 ata dit%&%hkan &#a(a(kan ka%' ata% nilai "#ka%'an (#"#ti UMNO* M3A dan MI3. Na'%n &#$it%* (#+aah '#n%n+%kkan &ahaa "ati2"ati ini ala%"%n dit%&%hkan &#a(a(kan k#"#ntin$an dan "#+%an$an ka%'* t#ta"i t#lah &#%"a)a '#'&#nt%k $a&%n$an dala' (#(%at% k#+a (a'a "#'%a!akatan "olitik dik#nali (#&a$ai P#ikatan dan '#n$a'alkan kon(#" "#kon$(ian k%a(a. K#adaan ini &#lak% ata( k#"#l%an d#'oka(i +%$a k#ana k#ana "#n$$a&%n$an akan akan '#'&#ikan '#'&#ikan "#l%an$ (#(%at% "#ikatan "#ikatan it% '#nda"at (okon$an )an$ l#&ih &#(a dan (#t#%(n)a '#n$#kalkan k%a(a. S#+ak "ilihan a)a "#ta'a "ada tah%n 1,--* $a&%n$an "#ikatan
"ati2"ati &#a(a(kan ka%' )an$ '#n)#tai "ilihan a)a ata( na'a PERIKATAN dan k#'%diann)a BARISAN NASIONAL t#lah '#'#nan$i 14 kali "ilihan a)a dan '#'#$an$ ta'"%k "#'#intahan n#$aa (#hin$$alah (#kaan$. P#kaa P#kaa )an$ h#ndak dit#kankan di (ini adalah k#"#ntin$an (#ta "#anan "ati2"ati "olitik dala' kont#k( "#h%&%n$an antaa ka%'. Lai'n)a* Pati2"ati )an$ dit%&%hkan %nt%k k#"#ntin$an2 k#"#ntin$an )an$ dia(akan "#l% dala' 'a()aakat 'a+'%k . S#h%&%n$an it%* i(%2i(% (#"#ti k#tidakadilan k#tidakadilan (o(ial* k#(ak(a'aan* k#(ak(a'aan* di(ki'ina(i dan (#%'"a'an)a (#in$ '#n+adi "#d#&atan (#ta '#n$han$atkan '#n$han$atkan "ol#'ik h%&%n$an ka%' di Mala)(ia. Sit%a(i ini dita'&ah la$i d#n$an kand%n$an P#l#'&a$aan P#l#'&a$aan P#(#k%t%an )an$ '#'"#%nt%kkan &#&#a"a &aha$ian )an$ (#/aa lan$(%n$ '#'&#ikan k#i(ti'#aan k#i(ti'#aan k#"ada ka%' M#la) dan &%'i"%t#a (#/aa tidak dian/an$ k#ana "#kaa ini t#ha(il dai"ada "#'%a!akatan "#'%a!akatan "olitik antaa ka%' %ta'a dala' n#$aa ini )an$ t#li&at dala' "o(#( '#n%nt%t k#'#d#kaan. Ba$i '##ka )an$ tidak &#na2 &#na '#'aha'i (#+aah "#'&#nt%kan P#l#'&a$aan P#(#k%t%an dan "o(#( "#'%a!akatan "#'%a!akatan it% &#lak% (#ta "#(#t%+%an it% di/a"ai antaa "#'i'"in ka%'2ka%' ka%'2ka%' )an$ t#da"at di tanah M#la)% "ada akt% it%* '##ka '##ka '#lihat "#l#'&a$aan it% dai (%d%t %n(% 5%n(% )an$ &ol#h dita!(ikan (#&a$ai di(ki'ina(i. Akan t#ta"i * &a$i a$a Mala)(ia* hal ini (#ha%(n)a tidak &#&an$kit la$i (#(%dah n#$aa '#n#'"%h #a "a(/a k#'#d#kaan (#la'a -o tah%n . hal ini k#ana* "#kaa it% '#%"akan (#&aha$ian dai"ada (#+aah %nik n#$aa ini )an$ '#'"#lihatkan k#(#diaan (#tia" "#'i'"in k#lo'"ok dan k%'"%lan (%k% ka%' )an$ akan ada dala' na$aa "ada akt% it% &#'%a!akat dan '#n#i'a kon(#" "#kon$(ian "#kon$(ian (#"#ti 'ana )an$ di"#(#t%+%i (#&a$ai (#(%at% kontak (o(ial.
6ala%"%n "ati2"ati "olitik )an$ dit%&%hkan &#t#a(kan ka%'* d#n$an (#'an$at tol#an(i dan k#&#(a'aan k#&#(a'aan )an$ tin$$i* ka%'2ka%' ka%'2ka%' )an$ ada di tanah M#la)% k#tika it% &#(#dia '#'&#i dan '#n#i'a
"ati2"ati &#a(a(kan ka%' )an$ '#n)#tai "ilihan a)a ata( na'a PERIKATAN dan k#'%diann)a BARISAN NASIONAL t#lah '#'#nan$i 14 kali "ilihan a)a dan '#'#$an$ ta'"%k "#'#intahan n#$aa (#hin$$alah (#kaan$. P#kaa P#kaa )an$ h#ndak dit#kankan di (ini adalah k#"#ntin$an (#ta "#anan "ati2"ati "olitik dala' kont#k( "#h%&%n$an antaa ka%'. Lai'n)a* Pati2"ati )an$ dit%&%hkan %nt%k k#"#ntin$an2 k#"#ntin$an )an$ dia(akan "#l% dala' 'a()aakat 'a+'%k . S#h%&%n$an it%* i(%2i(% (#"#ti k#tidakadilan k#tidakadilan (o(ial* k#(ak(a'aan* k#(ak(a'aan* di(ki'ina(i dan (#%'"a'an)a (#in$ '#n+adi "#d#&atan (#ta '#n$han$atkan '#n$han$atkan "ol#'ik h%&%n$an ka%' di Mala)(ia. Sit%a(i ini dita'&ah la$i d#n$an kand%n$an P#l#'&a$aan P#l#'&a$aan P#(#k%t%an )an$ '#'"#%nt%kkan &#&#a"a &aha$ian )an$ (#/aa lan$(%n$ '#'&#ikan k#i(ti'#aan k#i(ti'#aan k#"ada ka%' M#la) dan &%'i"%t#a (#/aa tidak dian/an$ k#ana "#kaa ini t#ha(il dai"ada "#'%a!akatan "#'%a!akatan "olitik antaa ka%' %ta'a dala' n#$aa ini )an$ t#li&at dala' "o(#( '#n%nt%t k#'#d#kaan. Ba$i '##ka )an$ tidak &#na2 &#na '#'aha'i (#+aah "#'&#nt%kan P#l#'&a$aan P#(#k%t%an dan "o(#( "#'%a!akatan "#'%a!akatan it% &#lak% (#ta "#(#t%+%an it% di/a"ai antaa "#'i'"in ka%'2ka%' ka%'2ka%' )an$ t#da"at di tanah M#la)% "ada akt% it%* '##ka '##ka '#lihat "#l#'&a$aan it% dai (%d%t %n(% 5%n(% )an$ &ol#h dita!(ikan (#&a$ai di(ki'ina(i. Akan t#ta"i * &a$i a$a Mala)(ia* hal ini (#ha%(n)a tidak &#&an$kit la$i (#(%dah n#$aa '#n#'"%h #a "a(/a k#'#d#kaan (#la'a -o tah%n . hal ini k#ana* "#kaa it% '#%"akan (#&aha$ian dai"ada (#+aah %nik n#$aa ini )an$ '#'"#lihatkan k#(#diaan (#tia" "#'i'"in k#lo'"ok dan k%'"%lan (%k% ka%' )an$ akan ada dala' na$aa "ada akt% it% &#'%a!akat dan '#n#i'a kon(#" "#kon$(ian "#kon$(ian (#"#ti 'ana )an$ di"#(#t%+%i (#&a$ai (#(%at% kontak (o(ial.
6ala%"%n "ati2"ati "olitik )an$ dit%&%hkan &#t#a(kan ka%'* d#n$an (#'an$at tol#an(i dan k#&#(a'aan k#&#(a'aan )an$ tin$$i* ka%'2ka%' ka%'2ka%' )an$ ada di tanah M#la)% k#tika it% &#(#dia '#'&#i dan '#n#i'a
(#ta &#tolak an(% dala' "#kaa2"#kaa dala' "#kaa2"#kaa )an$ '#li&atkan "#&#aan* (#ta "ada akt% )an$ (a'a &#(#dia &#ko&an &#ko&an ata( a(a( dan ha(at 'ah% '#'&ina n#$aa dan 'a()aakat 'a()aakat )an$ a'an dan ha'oni. S#hin$$a kini "ati "olitik )an$ &#a(a(kan ka%' 'a(ih t#%( %+%d dan &#"#anan dala' (i(t#' "olitik n#$aa.
Dala' kont#k( kont#k( h%&%n$an antaa #tnik* id#aln)a "ati2"ati "olitik )an$ dit%&%hkan it% ha%( &#(i!at '##nta( ka%'. Akan t#ta"i* #aliti k#hid%"an 'a()aakat 'a()aakat (#lal%n)a tidaklah (#d#'ikian %"a. Hal ini '%n$kin di(#&a&kan (i!at (#'%la +adi 'an%(ia )an$ (#ntia(a &#a(a t#an/a'. K#adaan ini dita'&ah "%la d#n$an k#tidak(#i'&an$an k#tidak(#i'&an$an h%&%n$an antaa ka%' )an$ t#da"at di n#$aa ini (#"#ti h%&%n$an 'a+oiti2'a+oiti * +aak (o(ial (o(ial dan &%da)a )an$ &#&#a dan (#&a$ain)a.
4.0
PENGENALAN KEPADA KEPADA PERMUAFAKA PERMUAFAKATAN POLITIK Ba$i '#'aha'i '#'aha'i "#(oalan h%&%n$an ti'&al &alik antaa
"#'&an$%nan "olitik dan h%&%n$an #tnik* kita "#l% '#n)#nt%h &#&#a"a a("#k k#'a+'ikan 'a()aakat Mala)(ia )an$ '#anai "o(#( "olitik di Mala)(ia. K#'%dian* K#'%dian* &a& ini akan '#n$h%aikan #7ol%(i lan$kah2lan$kah '#'%"%k h%&%n$an #tnik )an$ ha'oni( (#/aa !o'al '#lal%i in(tit%(i dan tindakan "olitik. In(tit%(i dan tindakan "olitik )an$ di'ak(%dkan ialah #ak(i t#hada" M#la)an Union* "#+an+ian "#(#k%t%an* "#(#k%t%an* "#n$$%&alan "#l#'&a$aan* "#'&#nt%kan "#'&#nt%kan "ati "olitik* "ilihan a)a dan k#+a(a'a "ati2"ati "olitik '#'&#nt%k $a&%n$an. P#'%a!akatan* k#!aha'an* k#+a(a'a dan "#n)at%an #tnik '#%"akan %n(%#2%n(% %ta'a )an$ "#l% di/a"ai dala' %(aha n#$aa Mala)(ia k#aah "#'&#nt%kan "#'&#nt%kan 1Mala)(ia. Hal ini k#ana* h%&%n$an #tnik )an$ ha'oni dan (ihat '#'ainkan "#anan "#ntin$ dala' kont#k( "#'&an$%nan "olitik n#$aa.
H%&%n$an #tnik di n#$aa ini t#lah t#+alin (#+ak (#&#l%' '#d#ka '#d#ka la$i. Dai a'an "#n+a+ahan Biti(h (#hin$$a P#an$ D%nia K#d%a* h%&%n$an #tnik t#lah '#lal%i "a(an$ (%%t (#iin$ d#n$an "#k#'&an$an "olitik (#'a'a. K#adaan &#ta'&ah &aik a"a&ila %(aha k#aah '#n/a"ai k#(#"akatan dan ko'"o'i "olitik di'%lakan (#l#"a( P#an$ dan '#n+adi l#&ih an/ak la$i "ada tah%n 1,-02an di S#'#nan+%n$ Mala)(ia.
S#l#"a( "#'&#nt%kan "#'&#nt%kan Mala)(ia "ada tah%n 1,89* "#l&a$ai %(aha dilak%kan dilak%kan %nt%k '#'%"%k (#'an$at k#+a(a'a dan "#n)at%an "#nd%d%k &#&ilan$ ka%' dala' "#'&an$%nan "olitik n#$aa. S#/aa %'%'n)a* "o(#( "oliti di Sa&ah dan Saaak dianai ol#h "#t%&%han "ati2"ati "olitik &#a(a(kan k#"#ntin$an k#lo'"ok k#lo'"ok #tnik t#t#nt% (#+ak "#n$h%+%n$ tah%n 1,-02an* na'%n "ada 'a(a )an$ (a'a %(aha2%(aha %nt%k '#'%"%k "#"ad%an #tnik '#lal%i k#+a(a'a k#+a(a'a "olitik t%%t di+alankan hin$$a kini. 6ala%&a$ai'ana"%n* %(aha "ihak k#a+aan t#/a&a a"a&ila &#lak%n)a. P#i(tia P#i(tia 19 M#i 1,8, k#ana k#ana k#tidak(#i'&an$an taha" "#'&an$%nan "olitik* (o/ial dan #kono'i antaa #tnik d#n$an ila)ah di Mala)(ia. K#t#$an$an #tnik (#kali la$i dia(ai ol#h ak)at Mala)(ia k#tika k#tika &#lak% P#i(tia P#i(tia Ka'"%n$ M#dan "ada Ma/ 4001.
6ala%&a$ai'ana"%n* ata( %(aha $i$ih )an$ di+alankan ol#h "#l&a$ai "ihak di Mala)(ia dan '#la%i &#&a$ai2&a$ai (al%an (#"#ti "#'&an$%nan "olitik* n#$aa kita "ada hai ini &%kan (aha+a da"at '#nik'ati k#(ta&ilan "olitik* 'alah (#dan$ '#n%+% k#aah "#n)at%an dan k#ha'onian #tnik. K#adaan ini '#'&ant% '#n/a"ai "#"ad%an "#nd%d%k &#&ilan$ ka%' dan '#l#takkan landa(an a(a( &a$i Mala)(ia '#n%+% k#aah "#'&#nt%kan 1Mala)(ia )an$ dik#'%kan ol#h P#dana M#nt#i Mala)(ia dala' ha(at &#lia% %nt%k '#lahikan (#&%ah n#$aa Mala)(ia )an$ %n$$%l dan di(an+%n$ tin$$i.
9.0
MODENSASI DAN PEMBANGUNAN POLITIK Kon(#" 'od#n(a(i '#%+%k k#"ada (%at% "o(#( di'ana
tan!o'a(i ata%"%n "#%&ahan &##n/ana dala' (#$ala a("#k k#hid%"an 'a()aakat. Mod#n(a(i '#n$and%n$i d%a a("#k %ta'a* iait% "#'&an$%nan #kono'i dan "#'&an$%nan "olitik. P#'&an$%nan #kono'i dan "olitik '#%"akan "#%&ahan &#n/ana )an$ '#li&atkan "#%&ahan dala' a("#k2a("#k t#t#nt% )an$ '#'&aa k#"ada "#alihan dai"ada &#nt%k #kono'i dan "olitik )an$ la'a: tadi(ional; k#"ada )an$ &aha% ata%"%n 'od#n. P#'&inaan n#$aa &an$(a da"at di /a"ai '#lal%i &#&#a"a ka#dah )an$ &#(i!at to"2don (#"#ti "#n$ha)atan id#olo$i n#$aa* "#n#a"an da(a2da(a aa' )an$ dit#nt%kan ol#h "ihak k#a+aan* dan "#'%"%kan (#'an$at na(ionali('# '#lal%i (i'&ol2(i'&ol dan #t%al n#$aa. Na'%n d#'ikian* %nt%k '#n$%k% "#n/a"aian "#'&inaan n#$aa &an$(a &%kanlah (%at% t%$a( )an$ '%dah* &#&andin$ d#n$an %k%an"#n/a"aian "#'&an$%nan #kono'i )an$ da"at di%k% d#nan$2%k%an2%k%an "#an$kaan dan (ta(titik. Bia(an)a "#nilaian t#hada" da(a2da(a aa' )an$ dilak(anakan '#n+adi a(a( k#"ada "#n$%k%an k#+a)aan ata% "#n/a"aian "#'&inaan n#$aa &an$(a.
S#lain &#'atla'atkan "#'&inaan n#$aa &an$(a* "#'&an$%nan "olitik t%%t '#li&atkan "#%&ahan dala' a("#k (t%kt%al dan &%da)a (#hin$$an '#'&aa k#"ada "#%&ahan (i(t#' "olitik 'a()aakat. S#/aa %'%'n)a "#'&an$%nan "olitik dala' kont#k( ini &#lan$(%n$ '#lal%i ti$a "o(#( %ta'a< "#&#aan (t%kt% "oliti< (#k%lai(a(i &%da)a "olitik< dan "#)#taan "olitik )an$ &#(a ol#h ak)at. P#'&an$%nan "olitik dala' kont#k( '#%+%dkan a'alan d#'oka(i dian$$a" t#/a"ai a"a&ila t#da"at ko'"#n#n2ko'"#n#n &#ik%t dala' (%at% (i(t#' "olitik* iait% "ati2"ati "olitik* 'a+li( "#akilan ak)at ata% "ali'#n* "#l#'&a$aan n#$aa dan "ilihan a)a. Pada da(an)a* k#%+%dan k##'"at2#'"at %n(% t#(#&%t '#n+adi %k%an (a'a ada (%at% n#$aa (%dah ata% &#l%' '#n$a'alkan a'alan d#'oka(i. S#/aa in$ka(n)a* "#'&inaan n#$aa
&an$(a dan "#%&ahan dala' a("#k (t%kt%al dan &%da)a '#%"akan d%a hal )an$ (alin$ '#'"#n$a%hi dala' '#n#nt%kan t#/a"ain)a "#'&an$%nan "olitik dala' (#(#&%ah n#$aa )an$ t#&ilan$.
=.0
MENU>U PEMUPUKAN KER>ASAMA DAN PERMUAFAKATAN POLITIK =.1 >aatank%a(a "#h%&%n$an ka%'?/o''%niti#( liai(on /o''itt##
:3L3; >an%ai 1,=,* "#n$a&%n$an %(aha diantaa dato@ onn +aa!a dan $a&#no +#n#al &iti(h di a(ia t#n$$aa iait% 'al/o' Ma/donald* 3L3 dit%&%hkan d#n$an 'atla'at %nt%k '#%+%dkan "#(#!aha'an dan k#+a(a'a )an$ l#&ih &aik dala' kalan$an "#l&a$ai #tnik ditanah '#la)%. 3L3 '#'"%n)ai &#&#a"a an$$ota )an$ t#dii dai"ada li'a oan$ "#'i'"in '#la)%* #'"at oan$ akil /ina* (#(#oan$ akil india*(#ani*3#)lon dan #o"ah 'a(in$2'a(in$ d#n$an #.#./ th%ai(in$ha' :+%$a akil oan$ 3#)lon; adalah "#n$#%(i 3L3. Mal/o' "%la &#tindak (#&a$ai "#na(ihat dan "#n$aai "#antaa 3L3 d#n$an k#a+aan &iti(h. 3L3 '#%"akan "#t%&%han (#"aa "olitik. Ian)a adalah k#ana "#k#'&a$ann)a dala' (#tia" "#+%'"aan )an$ diadakan didala' "#n$aa(an Biti(h. S#lain it%* an$$ota 3L3 t#dii dai"ada "#'i'"in "olitik dan ahli "#ntad&ian.
K#(#"akatan da"at diton+olkan '#lal%i i(% "#ndidikan di'ana (i(t#' "#ndidikan &%kan &#/oak "#ka%'an d#n$an "#n$$%na &aha(a in$$#i( dan &aha(a '#la)% (#&a$ai &aha(a "#n$anta dala' (#'%a 'ata "#la+aan (a'a ada (#kolah #ndah k#a+aan ata%"%n &ant%an k#a+aan. Ian)a adalah '#%"akan (at% /aa t#&aik )an$ di"#ol#hi k#(#tian dan k#+a(a'a antaa #tnik. B%kan it% (a+a i(% k#a)atan +%$a '#%"akan i(% konto7#(i antaa oan$ d#n$an oan$ '#la)% )an$ t%%t (a'a di&in$/an$ didala' 3L3. Dala' hal ini t#lah di"#(#t%+%i &ahaa
hak k#a)atan &#da(akan "in(i" +%( (oli ha%( di"#l%a(kan k#"ada oan$ &%kan '#la)% )an$ dilahikan di"#(#k%t%an tanah '#la)% dan (in$a"%a* '#n%'"%kan taat (#tia (#"#n%h k#"ada tanah '#la)% dan '#n$an$a" N#$aa ini (#&a$ai t#'"at tin$$al t#ta". Ba$i k#+a(a'a #kono'i "%la* 3L3 +%$a '#nda"at "#(#t%+%an diantaa ahlin)a dan ha(iln)a* R%al and ind%(tial d#7#lo"'#nt a%thoit) :RIDA; di&#nt%k "ada tah%n 1,-0 dan Dato@ onn +aaa dilatik (#&a$ai "#n$#%(i.
3L3 +%$a t#lah '#'&#ikan "#hatian k#"ada h%&%n$an "olitik oan$ '#la)% dan oan$ &%kan '#la)% (#"#ti "#n$a'&ilan oan$ &%kan '#la)% dala' "#khi'atan k#a+aan (#ta "#n$#nalan "ilihan a)a t#'"atan. 3L3 +%$a t#lah '#n/adan$akan da(a (a'a ata antaa (#'%a #tnik dala' "olitik N#$aa d#n$an &#t#a(kan d#'oka(i dan hak a(a(i 'an%(ia d#'i '#%+%dkan k#+a(a'a dan h%&%n$an #tnik )an$ '#n$alakan. P#kaa ini dilak%kan d#n$an "#'&#ian latihan dala' "#ntad&ian k#"ada (#'%a #tnik dan k#t#&%kaan "#l%an$ k#"ada oan$ &%kan '#la)% %nt%k '#li&atkan "#l%an$ dala' (#kto "#khi'atan aa' (#ta "olitik. 6ala%&a$ai'ana"%n %(aha )an$ t#lah di+alankan ol#h 3L3 dala' '#n/a"ai #7ol%(i t#hada" i(%2i(% ini dala' 'a()aakat 'a+'%k di Mala)(ia han)a (a'"ai (#"a%h +alan (aha+a k#ana &#ik%tan ki(i( Dato@ onn +aa!a d#n$an %'no. Ki(i( ini &#kaitan %(%l "#'&%kaan k#an$$otaan %'no k#"ada ka%' &%kan '#la)% )an$ '#nda"at t#ntan$an dai"ada %'no dan oan$ '#la)%.
=.4 Ind#"#nd#n/# O! Mala)a Pat):IMP; Pada tah%n 1,= iaini (#l#"a( "#n%&%han "#(#k%t%an tanah '#la)%. Dato@ onn '#n/adan$kan (at% da(a "olitik &aha% d#n$an oan$ '#la)% (#&a$ai t#a( dan %'no di+adikan (#&%ah "ati "olitik k#&an$(aan* iait% %nit#d 'ala)an national o$aniation:%'no; d#n$an '#'&%ka k#ahliann)a k#"ada (#l%%h ak)at tanah '#la)%. Akan t#ta"i /adan$an )an$ di(%aakan tidak dit#i'a ol#h ahli2ahli %'no ini k#ana
%'no kh%ati (#ta &i'&an$ %'no akan hilan$ (i!at k#'#la)%an dan k#hilan$an "#lind%n$an hak dan k#"#ntin$an oan$ '#la)%. S#t#lah "#kaa t#(#&%t '#nda"at t#ntan$an dai"ada ahli2ahli %'no dan oan$ '#la)% (#akt% it%. Dato@onn '#n$a'&il k#"%t%(an %nt%k k#l%a dai %'no "ada tah% 1,-1.
S#t#lah k#(#"akatan antaa ahli %'no $a$al di%ndin$ dan '#nda"at &antahan h#&at dai ahlin)a* dato@ onn '#lan$kah k#tan$$a )an$ &#lainan d#'i '#'"#+%an$kan da(a k#+a(a'a antaa #tnik dala' "olitik ditanah '#la)%. Dato@ onn t#lah '#n%&%hkan ind#"#nd#nt o! 'ala)a "at):i'";. P#n%&%han i'" di&#nt%k di hot#l 'a+#(ti/* k%ala l%'"% "ada 18 (#"t#'&# 1,-1 t#lah '#nda"at (okon$an dai"ada "#'i'"in &%kan '#la)% )an$ "#ntin$. M##ka &#(#"#nda"at &ahaa i'" '#%"akan (at% +alan k#aah '#n+alin k#+a(a'a antaa "#l&a$ai #tnik dala' "#k#'&an$an "olitik di tanah '#la)%. Ba$ai'ana"%n* oan$ /ina l#&ih &#'inat %nt%k '#n)#tai '/a )an$ t#lah dit%&%h "ada 4 !#&%ai 1,=, k#ana t#da"at "ihak )an$ k%an$ &#(#t%+% d#n$an "#+%an$an dato@ onn &ahaa(an)a oan$ '#la)% '#n+adi t#a( "olitik dan (#&alikn)a '##ka '#n$in$inkan "olitik (a'a ata. Lain "%la k#"ada ka%' india k#ana (#&aha$ian oan$ india a'ai )an$ '#nan$$otai 'i/* ini k#ana '##ka '#n$in$inkan k#'#d#kaan tanah '#la)% dan (#$#a %nt%k &#laan d#n$an da(a )an$ di&aa ol#h dato@ onn. 6ala%&a$ai'ana"%n* i'" $a$al '#naik 'inat oan$ '#la)% ol#h k#ana '##ka tidak )akin t#hada" k#n(o" )an$ di&aa ol#h dato@onn. Akhin)a i'" $a$al '#nda"at t#'"at dan %an$ a#na "olitik n#$aa d#n$an han)a '#'#na$i d%a k#%(i (aha+a dala' "ilihan a)a 'a+li( &andaan k%ala l%'"% "ada tah%n 1,-4. K#'%dian i'" t#k%&% "ada tah%n 1,-9 aki&at "#'&%&aan )an$ dilak%kan ol#hn)a k#ana tidak k%an$ '#nda"at (a'&%tan. Dato@ onn '#n#%(kan %(ahan)a d#n$an '#'&aa da(an)a d#n$an '#n%&%hkan "ati n#$aa "ada tah%n 1,-=.
=.9 P#ikatan UMNO2M3A2MI3 P#kon$(ian k%a(a "olitik antaa "ati "olitik &#'%la "ada +an%a) 1,-4 a"a&ila d%a "ati t#&#(a di'ala)(ia* iait% %'no dan '/a &#(#t%+% %nt%k &#k#+a(a'a dan &#tandin$ dala' "ilihan a)a 'a+li( &andaan k%ala l%'"% )an$ diadakan "ada 18 !#&%ai 1,-4 &a$i '#nandin$i i'* (#&%ah "ati &%kan "#ka%'an. P#(#t%+%an %nt%k '#'&#nt%k (#&%ah "akatan k#+a(a'a antaa oan$ '#la)% d#n$an /ina )an$ dik#nali (#&a$ai "#ikatan %'no2'/a adalah ha(il %(aha )an$ di+alankan ol#h kolon#l H.S l##* )an$ di"#t%a '/a /aan$an (#lan$o d#n$an dato@ )ah)a &in a&d%l aak* "#n$#%(i +aatank%a(a "ilihana)a %'no /aan$an k%ala l%'"%. Pati2"ati "olitik )an$ )an$ &#tandin$ dala' "ilihan a)a t#(#&%t ialah "#ikatan %'no2'/a* i'"* "ati &%%h (#lan$o* "#(at%an "#n)#a %'ah dan /alon &#&a( %nt%k '##&%t k#%(i 'a+li( t#(#&%t &a$i kaa(an (#nt%l* &an$(a* i'&i dan "#talin$ +a)a. Pilihan a)a )an$ &#la$(%n$ it% t#lah '#'"#lihatkan "#nd%d%k t#lah '%la '#n#i'a k#+a(a'a #tnik dala' "o(#( "olitik n#$aa d#n$an "#ikatan t#lah '#'#nan$i '#+oiti k#%(i dala' "ilihan a)a it%. Pada okto&# 1,-=* "#ikatan %'no dan '/a t#lah '#nda"at taikan ol#h "ati )an$ di"#lo"oi ol#h ka%' india iait% 'i/ d#n$an '#n)#tai "ati "#ikatan ini &#ik%tan k#ti$a2ti$a "ati ini t#lah '#n/a"ai (at% k#(#!aha'an dan k#+a(a'a &a$i '#'&ina (#(#&%ah n#$aa &a$(a )an$ &#(at% (#ta '#'"#+%an$kan k#'#d#kaan tanah '#la)% (#akt% it%.
Pada 4 +%lai 1,-- "ilihan a)a "#(#k%t%an )an$ "#ta'a &#lan$(%$ d#n$an di(#tai ol#h &#&#a"a "ati "olitik. Ha(iln)a dai"ada (#'an$at )an$ ton+olkan dan k#+a(a'a "#"ad%an )an$ (#'akin #at dala' kalan$an ti$a #tnik )an$ '#'&ol#hkan "ati "#ikatan ini t#lah '#'#na$i ha'"i k#(#'%a k#%(i )an$ di"#tandin$kan d#n$an -1 k#%(i dai"ada -4 k#%(i. Ol#h )an$ di(#&a&kan it% "ati ini t#lah '#la)akan "#ikatan '#'&#nt%k k#a+aan dan '#'"#+%an$kan k#'#d#kaan tanah '#la)% dai"ada +a+ahan &iti(h. K#+a)aan )an$ di/a"ai it% t#lah '#d#kakan tanah '#la)% "ada 91 0$o( 1,- )an$
'#'"#k%atkan la$i k#d%d%kan "ati "#ikatan (#&a$ai "ati )an$ '#nda"at (okon$an a'ai dan "#l&a$ai #tnik di tanah '#la)%. Po"%laiti "ati ini t#&%kti a"a&ila "iliha a)a )an$ diadakan "ada tah%n 1,-, d#n$an '#'#nan$i = k#%(i )an$ di"#tandin$kan dai"ada 10= k#%(i.
S#lan$ &#&#a"a tah%n k#'%dian iait% "ada tah%n 1,=* "#ikatan t#lah '#n%ka na'a "atin)a k#"ada &ai(an na(ional:&n; &a$i '#n$%k%hkan k#+a(a'a antaa #tnik dala' "ati2"ati "olitik di'ala)(ia (%"a)a k%'"%lan #tnik '#nda"at "#ti'&an$an )an$ (#a+an)a dala' "o(#( "olitik di'ala)(ia. Ba$i "ihak oan$ '#la)% dai (#&#l%' '#d#ka hin$$a kini* t#da"at "a( )an$ &#tindak '#n+a$a k#"#ntin$an oan$ '#la)% dan i(la' d#n$an k#k%atan)a din#$#i2n#$#i )an$ 'a+oiti "#nd%d%kn)a oan$ '#la)% iait% k#lantan* t##n$an%* k#dah dan "#li(.&a$i "ihak oan$ &%kan '#la)%* t#da"at +%$ak &#&#a"a oan$ "ati "#'&an$kan$ )an$ '#akili l%ahan tidak "%a(an +ati '##ka* iait% "#o"l#@( "o$#(i! "at) :"""; dan "ati $#akan ak)at:$#akan; (#&#l%' tah%n 1,=* 'anakala kini "ati &%kan '#la)% )an$ akti! ialah d#'o/ati/ a/tion "at):da"; )an$ 'a(ih '#'"#(oalkan t#ntan$ k#i(ti'#aan '#la)% dan &ant%an )an$ di(al%kan ol#h k#a+aan &n '#nin$katkan taa! hid%" oan$ '#la)%.
Pada hai ini* "ati k#adilan ak)at :"k; )an$ '%n/%l (#&a$ai (#&%ah "ati &#&ilan$ #tnik di&aah k#"i'"inan dat%k (#i ana i&ahi' t%%t '#'"#+%an$kan k#(ak(a'aan dan k#adilan &a$i (#'%a #tnik di 'ala)(ia t#'a(%klah "#nd%d%k di (a&ah dan (aaak.M#n+#lan$ "ilihan a)a %'%' k# 14 "ada 'a/ 400* da"* "k* dan "a( t#lah '#n/a"ai k#(#"akatan tan"a '#n$ia &ata(an "#ka%'an %nt%k '#'&#nt%k "akatan ak)at (%"a)a da"at &#(ain$ d#n$an &n dala' '#'#nan$i (okon$an "#n$%ndi dala' "ilihan a)a t#(#&%t. K#'%n/%lan "akatan ak)at dala' "olitik '%la '#n$%&ah(%a(ana "olitik dan '#'"#n$a%hi k#"#/a)aan ak)at t#hada" k#"i'"inan &n n#$aa ini. S#lain it%* '#n+#lan$ "ilihan a)a )an$ di"i'"in &#&#a"a oan$ "#$%a'
india. Hinda! +%$a '#n+adi !akto k#"ada k#$a$alan &n %nt%k '#'#nan$i 4C9 dai"ada k#%(i )an$ di"#tandi$kan "ada "ilihan a)a 400. Ini k#ana t#da"at &#&#a"a "ihak )an$ tidak &#"%a( hati dan '#n$kitik tindakan k#a+aan '#l#aikan "#hi'"%nan hinda! d#n$an '#n$%nakan int#nal (#/%it) a/t :i(a; %nt%k '#nahan "#'i'"in hinda!.
Hinda! '#n%"akan (#&%ah "#t%&%han )an$ '#n$a'&%n$kan 90 &%ah "#t%'&%han hind% &%kan k#a+aan %nt%k '#'"#tahankan hakdan ai(an ko'%niti hind% dala' 'ala)(ia )an$ '#'"%n)ai "#nd%d%k )an$ &#"#la&a$ai lata &#lakan$. Hinda! dii(tihakan (#&a$ai (#&%ah "#t%&%han dan "#$#akan haa' ol#h k#a+aan 'ala)(ia "ada 1- okto&# 400 k#ana k#a+aan '#'"%n)ai &%kti &ahaa hinda! t#lah di$%nakan %nt%k t%+%an )an$ '#n)alahi %ndan$2%ndan$ dan &ol#h '#n+adi (at% an/a'an k#"ada at%an %'%' dan 'oaliti.
-.0
KER>ASAMA POLITIK DI SABAH P#k#'&an$an "olitik &#"ati di Sa&ah han)a &#'%la a"a&ila
Ga$a(an Mala)(ia dik#'%kakan "ada M#i 1,81 )an$ t#lah '#ndoon$ k%'"%lan #tnik '#n%&%hkan "ati 'a(in$2'a(in$ &a$i '#lind%n$i dan '#'"#tahankan hak dan k#&a+ikan '##ka dala' n#$aa &aha%* Mala)(ia. Pati "olitik )an$ "#ta'a dit%&%hkan ialah (#&%ah "ati ka%' Kadaan iait% Unit#d National Kadaan O$ani(ation :UNKO; "ada O$o( 1,81. S#t#lah it%* ian)a diik%ti ol#h "ati B%'i"%t#a I(la'* Unit#d Sa&ah National O$ani(ation :USNO; "ada Di(#'&# 1,81* Unit#d National Pa(ok Mo'o$%n O$ani(ation :Pa(ok Mo'o$%n; ol#h ka%' M%%t "ada tah%n 1,84* Bon#o Utaa National Pat) :BUNAP; )an$ k#'%dian dit%ka k#"ada Sa&ah National Pat) :SANAP; ha(il $a&%n$an Unit#d Pat) dan D#'o/ati/ Pat) )an$ dit%&%hkan ol#h oan$ 3ina "ada tah%n 1,84. Unt%k '#'a(tikan k#"#ntin$an (#tia" k%'"%lan #tnik di Sa&ah tidak t#+#+a( dala' "#'&#nt%kan Mala)(ia* UNKO* USNO* Pa(ok Mo'o$%n dan SANAP t#lah &#(#t%+% &#k#+a(a'a '#'&#nt%k Pati P#ikatan Sa&ah
(%"a)a (#tia" k%'"%lan #tnik %ta'a '#'"%n)ai "#akilan dala' "o(#( "#k#'&an$an "olitik n#$aa. Pada >%n 1,8=* d%a k%'"%lan #tnik %ta'a* iait% Kadaan2D%(%n dan M%%t )an$ diakili ol#h UNKO dan Pa(ok Mo'o$%n t#lah '#n/a"ai "#(#t%+%an k#+a(a'a &a$i '#'"#tahankan k#"#ntin$an ka%' B%'i"%t#a &%kan I(la' di Sa&ah. Ga&%n$an ini t#lah '#'&#nt%k Unit#d Pa(ok Mo'o$%n Kadaan O$ani(ation :UPKO;.
S#'#ntaa it%* dai tah%n 1,89 hin$$a 1,8* "#(ain$an "olitik antaa "#nd%d%k B%'i"%t#a I(la' )an$ diakili ol#h USNO di &aah "i'"inan T%n M%(ta"ha d#n$an $olon$an B%'i"%t#a &%kan I(la' diakili UNKO?UPKO "i'"inan Dat%k Donald St#"h#n t#lah '#ndo'ina(i "#k#'&an$an "olitik di Sa&ah. S#l#"a( it%* "#lantikan Dat%k Donald St#"h#n( dai UNKO (#&a$ai K#t%a M#nt#i Sa&ah )an$ "#ta'a "ada tah%n 1,89 t#lah '#ndatan$kan kitikan dai"ada an$ Di"#t%a N#$#i* T%n M%(ta"ha )an$ tidak "%a( hati d#n$an "#lantikan it% k#ana +aatan it% (#"at%tn)a di(i ol#h /alon dai USNO '#nda"at 18 k#%(i dan UNKO 14 k#%(i. K#a+aan UNKO dan Donald St#"h#n( tidak da"at '#n+alankan "#ntad&ian d#n$an &aik k#ana tiada (okon$an dai"ada an$ Di"#t%a N#$#i dan k#+a(a'a antaa $olon$an B%'i"%t#a I(la' d#n$an B%'i"%t#a &%kan I(la' tidak da"at di/a"ai.
P#(#li(ihan #tnik t%%t &#lak% antaa B%'i"%t#a &%kan I(la' dan &%kan B%'i"%t#a a"a&ila UPKO '#'&%ka /aan$an di kaa(an Sa&ah 3hin#(# A((o/iation?S3A dan USNO (#"#ti di Sandakan dan S#'"ona. Hal ini '#n)#'aakkan la$i ki(i( dala' k#a+aan Donald St#"h#n d#n$an oan$ 3ina Sa&ah )an$ akhin)a '#'&aa k#"ada "akatan S3A :oan$ 3ina; d#n$an USNO :oan$ '#la)%;. P#(#li(ihan antaa d%a oan$ "#'i'"in B%'i"%t#a* Donald St#"h#n( d#n$an T%n M%(ta"ha ata( i(% k#l%l%(an "#'it dan l#((#n &alak* i(% "#n$$antian (#tia%(aha k#a+aan n#$#i dan da(a Donald St#"h#n( )an$ dian$$a" l#&ih '#n$%ta'akan k#"#ntin$an 'a()aakat Kadaan2D%(%n t#lah '#'&aa k#"ada /a'"% tan$an k#a+aan P#(#k%t%an. Ki(i( it%
&#akhi d#n$an Donald St#"h#n( di'inta '#l#"a(kan +aatann)a dan P#t# Lo dai S3A dilantik (#&a$ai K#t%a M#nt#i Sa&ah &%at (#'#ntaa. S#l#"a( "ilihan a)a %'%' tah%n 1,8* ata( k#+a(a'a USNO d#n$an S3A* T%n M%(ta"ha t#lah B#+a)a '#nda"at k%a(a "#ntad&ian dan '#n+adi K#t%a M#nt#i Sa&ah )an$ &a%* 'aka (#&%ah k#a+aan di &aah "i'"inan B%'i"%t#a I(la' d#n$an k#+a(a'a oan$ 3ina :S3A; &#+a)a di%+%dkan.
8.0
KER>ASAMA POLITIK DI SARA6AK P#k#'&an$an "ati "olitik di Saaak "ada "#in$kat aaln)a
adalah (an$at %nik k#ana (i!at k##tnikan )an$ a'at k#taa dala' "#n%&%han "ati "olitik. S#tia" k%'"%lan #tnik t#lah '#n%&%hkan "ati "olitik '##ka &a$i '#'a+%kan dan '#n)%aakan a("ia(i #tnik 'a(in$2 'a(in$. 6ala%"%n k#/#nd#%n$an "ati "olitik "ada aaln)a tidak '#n$#hadkan k#an$$otaann)a k#"ada (#(%at% #tnik t#ta"i "ati it% (#&#nan)a adalah dido'ina(ikan ol#h #tnik t#t#nt% (#hin$$a la'a2 k#la'aan "ati it% '#n+adi (#&%ah "ati )an$ '#akili k#"#ntin$an k%'"%lan #tnik t#t#nt%. Di Saaak* "ati "olitik )an$ "#ta'a dit%&%hkan ialah Saaak Unit#d P#o"l#@( Pat) :SUPP; "ada >%n 1,-, )an$ di%(ahakan ol#h (#k%'"%lan oan$ 3ina d#n$an dik#t%ai ol#h On$ K## H%i. S#t#lah "#n%&%han SUPP* %+%d "%la "ati2"ati "olitik lain (#"#ti "ati B%'i"%t#a I(la' :M#la)%; iait% Pati N#$aa Saaak :PANAS; "ada tah%n 1,80 ol#h $olon$an "#a&an$an dai K%/hin$ dan "ati B%'i"%t#a &%kan I(la'* iait% Saaak National Pat) :SNAP; "ada tah%n 1,81 ol#h &#&#a"a oan$ "#'i'"in Da)ak dai kaa(an Skan$2 Sai&a(.
S#naio "olitik di Saaak '#n+adi l#&ih '#naik "ada tah%n 1,84 a"a&ila oan$ M#la)% dan oan$ M#lana% dai L#'&ah R#+an$ '#n%&%hkan (#&%ah la$i "ati )an$ dik#nali (#&a$ai Bai(an Rak)at >ati Saaak : BAR>ASA;* Pati P#(aka Anak Saaak : PESAKA; ol#h &#&#a"a
oan$ "#'i'"in I&an dai kaa(an R#+an$ dan "#n%&%han Saaak 3hin#(# A((o/iation :S3A; ol#h (#k%'"%lan ahli "#nia$aan 3ina )an$ ka)a. Dala' '#'a(tikan (%aa (#tia" #tnik %ta'a di Saaak '#nda"at t#'"at dala' "#k#'&an$an "olitik '#n+#lan$ "#'&#nt%kan Mala)(ia* PANAS* SNAP* PESAKA* BAR>ASA dan S3A t#lah &#(#t%+% '#'&#nt%k (at% "akatan )an$ dik#nali (#&a$ai Pati P#ikatan Saaak "ada 44 Okto&# 1,84 d#n$an SUPP (#&a$ai "ati "#'&an$kan$. 6ala%"%n "#'&#nt%kan Pati P#ikatan Saaak a'at "#l% dala' (#&%ah 'a()aakat &#&ilan$ #tnik d#'i '#n/a"ai k#ha'onian #tnik dala' "olitik Saaak t#ta"i a(a k#/%i$aan antaa d%a "ati B%'i"%t#a I(la'* iait% PANAS d#n$an BAR>ASA t#lah '#n)#&a&kan PANAS akhin)a '#n$a'&il k#"%t%(an k#l%a dai Pati P#ikatan Saaak "ada 1- A"il 1,89 dan (#t#%(n)a &#+%an$ (#&a$ai "ati "#'&an$kan$ &#(a'a SUPP.
Pada Di(#'&# 1,88* d%a "ati "olitik )an$ dido'ina(ikan ol#h oan$ M#la)% dan M#lana%* iait% PANAS dan BAR>ASA t#lah &#$a&%n$ '#'&#nt%k Pati B%'i"%t#a dan k#+a(a'a "olitik ini k#'%dian dilan+%tkan d#n$an ka%' Da)ak '#lal%i PESAKA &a$i '#'&#nt%k Pati P#(aka B%'i"%t#a B#(at% :PBB; "ada >an%ai 1,9. S#l#"a( "ilihan a)a tah%n 1,0* (#'%a "ati "olitik di Saaak t#lah &#(#t%+% '#n)#tai Pati P#ikatan Saaak t#'a(%klah SUPP. K#(#"akatan antaa "ati "olitik di Saaak t#lah '#'&ol#hkan P#ikatan Saaak '#n+adi an$$ota Bai(an Na(ional. P#n#i'aan SUPP ol#h $olon$an B%'i"%t#a (#&a$ai akan "ilihan %nt%k '#n%&%hkan k#a+aan /a'"%an Saaak (#l#"a( "ilihan a)a tah%n 1,0 '#n/#'inkan ko'"o'i "olitik antaa #tnik t#lah &#'%la dala' "o(#( "olitik di Saaak. Ba$ai'ana"%n* (#l#"a( Mala)(ia di&#nt%k* St#"h#n Kalon$ Nin$kan dai SNAP t#lah dilantik (#&a$ai K#t%a M#nt#i Saaak )an$ "#ta'a "ada tah%n 1,89* t#ta"i k#"i'"inan Nin$kan di/a&a ol#h ko'"on#n Pati P#ikatan Saaak ata( i(% tanah* iait% "#n$#nalan %ndan$2%ndan$ )an$ '#'&#nakan ka%' 3ina '#'&#li tanah 'a()aakat B%'i"%t#a. H%&%n$an t#$an$ +%$a
%+%d antaa k#a+aan Nin$kan d#n$an k#a+aan P#(#k%t%an k#ana "#/an$$ahan da(a '#n$#ai i(% "#n$$antian "#$aai Biti(h d#n$an "#$aai dai S#'#nan+%n$ dan i(% "#n$#kalan "#n$$%naan &aha(a In$$#i( (#&a$ai &aha(a a('i di Saaak ol#h Nin$kan. Ki(i( tah%n 1,88 ini &#akhi a"a&ila Nin$kan di"#/at dai"ada +aatan K#t%a M#nt#i dan di$anti d#n$an P#n$h%l% Tai Sli. Ki(i( ini '#n)#&a&kan SNAP k#l%a dai P#ikatan dan PANAS '#n)#tai P#ikatan (#'%la.
.0
KE ARAH PENGUKUHAN PERPADUAN ETNIK DAN PEMBENTUKAN 1
MALASIA
.1 RUKUN NEGARA P#i(tia 19 M#i 1,8, t#lah '#n)#dai "ihak k#a+aan &ahaa 'a(ih t#da"at +%an$ "#&#aan antaa #tnik dai "#l&a$ai a("#k dala' 'a()aakat di Mala)(ia. S#tia" ka%' 'a(ih la$i hid%" t#"i(ah antaa (at% (a'a lain tan"a adan)a (at% id#olo$) k#&an$(aan )an$ &ol#h '#n$ikat dan '#n)at%kan '##ka &#(a'a. Dala' %(aha '#'&ina (at% &an$(a Mala)(ia )an$ &#(at% "ad% dan '#nin$katkan (#'an$at /intakan n#$aa )an$ dik#nali (#&a$ai R%k%n N#$aa t#lah di/i"ta.
Id#olo$i ini di/#t%(kan dala' '#n()%aat Ma+li( P#%ndin$an N#$aa :MPN; )an$ "#ta'a "ada 4 >an%ai 1,0 k#tika n#$aa di &aah "#ntad&ian Ma+li( G#akan N#$aa :MAGERAN;. Da! R%k%n N#$aa t#lah di&in/an$kan dan di&%at "indaan &#&#a"a kali ol#h MPN* (#&#l%' dil%l%(kan ol#h MAGERAN dan k#'%dian dii()tihakan ol#h D%li an$ Maha M%lia di2P#t%an A$on$ "ada 91 O$o( 1,0 k#tika (a'&%tan Hai K#'#d#kaan Mala)(ia.
R%k%n N#$aa (#&a$ai id#olo$) k#&an$(aan Mala)(ia '#n$and%n$i li'a o&+#kti! (#"#ti '#n/a"ai "#"ad%an )an$ #at dala' kalan$aan (#l%%h 'a()aakat* '#'#lihaa (at% /aa hid%" d#'okatik* '#n/i"ta (#&%ah 'a()aakat )an$ adil di 'ana k#'ak'%an n#$aa akan da"at dinik'ati &#(a'a (#/aa adil dan (ak(a'a* '#n+a'in (at% /aa )an$ li&#al t#hada" tadi(i2tadi(i k#&%da)aann)a )an$ ka)a dan &#&a$ai2&a$ai /oak* dan '#'&ina (#&%ah 'a()aakat "o$#(i! )an$ akan '#n$$%nakan (ain( dan t#knolo$i 'od#n.
Unt%k '#n/a"ai o&+#kti! t#(#&%t* "in(i"2"in(i" )an$ t#kand%n$ dala' R%k%n N#$aa "#l% diha)ati (#"#n%hn)a ol#h (#'%a #tnik dala' 'a()aakat. Li'a "in(i" %ta'a )an$ t#'akt%& dala' R%k%n N#$aa ialah K#"#/a)aan K#"ada T%han* K#(#tiaan K#"ada Ra+a dan N#$aa* K#l%h%an P#l#'&a$aan* K#da%latan Undan$2Undan$* dan K#(o"anan Dan K#(%(ilaan. K#"#a)aan K#"ada T%han iait% "in(i" ini '#'&aa 'ak(%d (#tia" oan$ '#'"%n)ai a$a'a ata%"%n k#"#/a)aan (#ndii. A$a'a dan k#"#/a)aan (an$at "#ntin$ k#ana (#tia" a$a'a '#n)#% 'an%(ia (%"a)a &#&%at &aik dan '#n$hindai "#&%atan )an$ k#+i. Manakala K#(#tiaan K#"ada Ra+a dan N#$aa iait% "in(i" ini '#n%nt%t k#(#tiaan "#nd%d%k )an$ %n$$%l dan tidak &#&#lah &aha$i t#hada" a+a dan n#$aa (%"a)a da"at '#lahikan "#nd%d%k )an$ (#dia &#ko&an n#$aa. S#lain it%* R%k%n N#$aa )an$ k#ti$a ialah K#l%h%an P#l#'&a$aan iait% (#tia" ak)at '#(ti '#n$ho'ati dan '#n$ha$ai kand%n$an "#l#'&a$aan k#ana P#l#'&a$aan P#(#k%t%an '#%"akan %ndan$2%ndan$ t#tin$$i n#$aa ini. Rak)at (#ha%(n)a '#'at%hi dan '#'"#tahankan k#'%aliaan dan k#tin$$ian P#l#'&a$aan P#(#k%t%an )an$ '#n)#nt%h t#ntan$ k#d%d%kan an$ di2P#t%an A$on$ dan a+a2a+a* a$a'a I(la' (#&a$ai a$a'a a('i* Baha(a M#la)% (#&a$ai Baha(a k#&an$(aan* k#d%d%kan i(ti'#a oan$2oan$ M#la)%* hak a(a(i ak)at* dan (#&a$ain)a.
Manakala K#da%latan Undan$2Undan$ ialah R%k%n N#$aa )an$ k#2= iait% %ndan$2%ndna$ '#%"akan ton$$ak k#adilan )an$ &#"#anan '#n+a'in k#&#&(an a(a(i dan '#'&#ikan "#lind%n$an k#"ada (#tia" oan$ dala' %(aha '#%+%dkan k#adilan dala' kalan$an 'a()aakat. R%k%n N#$aa )an$ t#akhi iait% K#(o"anan dan K#(%(ilaan iait% "in(i" ini '#n)#% (#tia" an$$ota 'a()aakat (%"a)a (alin$ '#n$ho'ati* &#akhlak '%lia dan '#n$$#lakkan dai"ada '#n)#nt%h "#kaa2"#kaa (#n(iti! dala' '#n+a'in k#(#+aht#aan dan k#ho'onian hid%".
R%k%n N#$aa '#n+adi %+%kan dan $ai( "and%an "#ntin$ &a$i (#&aan$ da(a dan k#"%t%(an )an$ h#ndak di&%at ol#h k#a+aan. B#"and%kan "in(i" t#(#&%t* (#tia" da(a dan k#"%t%(an da"at di&%at ata( a(a (#da* a(ional dan '#n$ik%t %ndan$2%ndan$ (#ta "#at%an (%"a)a "#"ad%an #tnik da"at t#/a"ai. Pihak k#a+aan t#lah '#n$$%nakan R%k%n N#$aa (#&a$ai in(t%'#nt %nt%k '#n$ata(i $ai( "#'i(ah antaa #tnik dala' '#'&#nt%k dan '#'&i'&in$ 'a()aakat Mala)(ia k# aah '#%+%dkan "#"ad%an '#%+%dkan "#"ad%an &#da(akan hak* "#anan dan tan$$%n$+aa& )an$ di$ai(kan dala' R%k%n N#$aa. R%k%n '#n+adi "#at%an dan no'a hid%" )an$ a'at "#ntin$ k#"ada (#tia" an$$ota 'a()aakat di Mala)(ia dan "#'at%han k#"adan)a da"at '#%+%dkan "#"ad%an dala' kalan$an k#lo'"ok "#l&a$ai #tnik di n#$aa ini.
.4 P#'&#nt%kan Bai(an Na(ional :BN; Unt%k '#n$%k%hkan la$i "#n)at%an ka%' '#lal%i "olitik (#l#"a( P#i(tia 19 M#i 1,8,* k#a+aan P#ikatan &#"#nda"at &ahaa k#+a(a'a d#n$an "ati2"ati "#'&an$kan$ "#l% diadakan a$a (at% ikatan k#+a(a'a "olitik antaa "#l&a$ai #tnik dan "ati da"at di%+%dkan. Ata( k#"#l%an it%* k#a+aan t#lah '#'"#k#nalkan (i(t#' k#a+aan /a'"%an (#&a$ai (at% /aa %nt%k '#n$$a&%n$kan !aha'an "olitik antaa #tnik
'#lal%i "#n$$a&%n$an "ati2"ati "olitik k#a+aan dan "#'&an$kan$ (%"a)a '#'anta"kan k#+a(a'a #tnik (#ta k#(ta&ilan "olitik n#$aa. K#a+aan /a'"%an "#ta'a )an$ di&#nt%k adalah P#ikatan d#n$an (#&%ah "ati "#'&an$kan$* iait% G#akan "ada F#&%ai 1,4 (%"a)a '#'%dahkan k#a+aan '#n$i'"l#'#nta(ikan da(a2da(a (o(io#kono'i di (#l%%h n#$aa. Pada 1 M#i 1,4* k#a+aan /a'"%an t#lah di&#nt%k di n#$#i P#ak* iait% antaa P#ikatan d#n$an Pati Po$#(i! Rak)at :PPR;. S#t#lah &#&#a"a %ndin$an diadakan* "ada 4 Di(#'&# 1,4* (at% "#(#t%+%an t#lah di/a"ai %nt%k '#%+%dkan (#&%ah k#a+aan /a'"%an antaa P#ikatan d#n$an Pati I(la' S#2Mala)(ia :PAS;* &#ka( an$$ota P#ikatan (at% k#tika dah%l%. Pati2"ati "olitik )an$ t%%t '#n)#tai k#a+aan /a'"%an di Saaak ialah Pati P#(aka B%'i"%t#a B#(at% :PBB;* Saaak National Pat) :SNAP; dan Saaak Unit#d P#o"l#@( Pat) :SUPP;. Di Sa&ah* k#a+aan /a'"%an t#lah di(#tai ol#h Pati B#(at% Rak)at Sa&ah :PBRS;* Pati D#'okatik Sa&ah :PDS; dan Pati K#'a+%an Sa&ah :SAPP; (#l#"a( tah%n 1,0. Ga&%n$an P#ikatan d#n$an "ati2"ati "#'&an$kan$ t#(#&%t t#lah '#l%a(kan "#kon$(ian "olitik hin$$a '#li&atkan 14 &%ah "ati "olitik dai S#'#nan+%n$* Sa&ah dan Saaak )an$ dik#nali (#&a$ai Bai(an Na(ional :BN; dan dida!takan "ada 1 >%n 1,=.
BN t#lah '#n$a'&il &aha$ian dala' "ilihan a)a tah%n 1,= d#n$an '#n$$%nakan ()'&ol da/in$ dan '#n$$%nakan #na' i(% %ta'a dala' k#'"#n "ilihan a)a &#k#naan iait% "#"ad%an* #kono'i* da(a l%a n#$#i* k#(#la'atan* a$a'a dan "#khid'atan (o(ial. BN t#lah B#+a)a dala' "ilihan a)a tah%n 1,= d#n$an '#'#nan$i 10= dai"ada 11= k#%(i )an$ di"#tandin$kan dan da"at '#n#a+%i "#'#intahan di Mala)(ia. Kini* BN '#n$and%n$i 1= an$$ota "ati ko'"on#n dai S#'#nan+%n$* Sa&ah dan Saaak )an$ '#n%n+%kkan %+%dn)a "akatan dan k#+a(a'a "olitik antaa "#l&a$ai #tnik.
.9 P#'&#nt%kan Pakatan Rak)at Pakatan Rak)at ata% dik#nali (#&a$ai P#o"l#@( Pa/t?P#o"l#@( Allian/# di&#nt%k "ada 1 A"il 400 (#t#lah '#lihat ha(il "#+%an$an '##ka dan (okon$an ak)at k#"adan)a. Id#a '#'&#nt%k "akatan ini lahi k#tika k#'"#n "ilihan a)a k#214 "ada tah%n 400. Pakatan "olitik ini t#dii dai"ada Pati K#adilan Rak)at :PKR;* D#'o/ati/ A/tion Pat) :DAP; dan Pati I(la' S#2Mala)(ia :PAS; )an$ '#n/a"ai "#(#t%+%an &#k#+a(a'a (#&a$ai Bai(an Rak)at :P#o"l#@ Font ? Bai(an Alt#nati!; (#'a(a Pilihan Ra)a U'%' k#214 "ada tah%n 400. S#tia" ko'"on#n "ati )an$ "ad a(a(n)a '#'"%n)ai id#olo$) "#+%an$an t#(#ndii t#ta"i akhin)a t#lah &#+a)a '#n/a"ai "akatan &a$i '#'"#+%an$kan dan '#'"#tahankan k#"#ntin$an (#'%a k%'"%lan #tnik di Mala)(ia. Ba$ai'ana"%n* "ati2"ati "olitik it% &#(#t%+% '#n/a"ai k#+a(a'a "olitik &a$i &#(ain$ d#n$an k#a+aan Bai(an Na(ional dala' Pilihan Ra)a U'%' k# 14. P#(#t%+%an k#+a(a'a '##ka +%$a adalah %nt%k '#'&%ktikan "akatan '##ka it% t%%t da"at '#'"#+%an$kan k#"#ntin$an ak)at dan '#'&aa k#'a+%an k#"ada ak)at (#ta n#$aa.
Pakatan k#+a(a'a PKR* DAP dan PAS t#lah B#+a)a '#'#nan$i (okon$an ak)at &#&ilan$ #tnik dan '#n$aki&atkan BN hilan$ 'a+oiti d%a "#ti$a dala' "ilihan a)a 400. K#+a(a'a k#ti$a2ti$a "ati "olitik t#(#&%t t#lah '#'#nan$i 4 k#%(i Pali'#n di 'ana DAP '#'"#ol#h 4 k#%(i* PKR '#'#nan$i 91 k#%(i dan PAS '#nda"at 49 k#%(i dai"ada 444 k#%(i Pali'#n )an$ di"#tandin$kan dala' "ilihan a)a 400. Ba$i k#%(i DUN "%la* '##ka '#'"#ol#h 1,8 k#%(i dai"ada +%'lah -0- k#%(i )an$ di"#tandin$kan dala' "ilihan a)a. Pakatan ak)at t#lah B#+a)a '#n$%a(ai k#a+aan n#$#i di K#lantan* K#dah* P%la% Pinan$* P#ak dan S#lan$o k#tika "ilihan a)a 400. Pakatan Rak)at &#ika '#'"#+%an$kan hak dan k#&a+ikan (#'%a ak)at tan"a '#n$ia #tnik (#"#ti )an$ t#'akt%& dala' "#l#'&a$aan Mala)(ia. Pakatan Rak)at +%$a di&#nt%k (#&a$ai (#&%ah $a&%n$an "ati "olitik dai"ada &#&ilan$ #tnik )an$ di%+%dkan %nt%k '#'&#la na(i& ak)at )an$
t#"in$$i dan tidak t#&#la di &aah "i'"inan Bai(an Na(ional. Id#olo$i Pakatan Rak)at ialah k#adilan (o(ial* k#'a+%an* d#'oka(i (o(ial dan k#&a+ikan aa'.
.= Po$a' Latihan Khid'at N#$aa :PLKN; Po$a' Latihan Khid'at N#$aa :PLKN; )an$ '%la dilak(anakan di Mala)(ia "ada 18 F#&%ai 400= '#%"akan (at% k%(%( latihan )an$ di+alankan ol#h k#a+aan %nt%k "#'&inaan (ah(iah dii dala' kalan$an ak)at Mala)(ia kha(n)a $olon$an &#lia. S#lain it%* PLKN &#'atla'at %nt%k '#'&ina dan '#n$%k%hkan (#'an$at "atioti(' dala' kalan$an $#n#a(i '%da* '#n)at%kan $olon$an '%da dai "#l&a$ai #tnik dan '#n)#diakan $olon$an &#lia &a$i '#n$hada"i /a&aan dai dala' dan l%a n#$aa. Id#a %nt%k '#n$adakan PLKN ini di/#t%(kan dala' Kon$#( Patioti('# N#$aa "ada 4= Okto&# 4004 )an$ dihadii ol#h "#l&a$ai $olon$an 'a()aakat t#'ak(%klah oan$ aa'* "#la+a* tokoh* ahli akad#'ik* Poli( Dia+a Mala)(ia* An$katan T#nt#a Mala)(ia* &adan &#kan%n* k#t%a dan "#$aai kanan +a&atan k#a+aan* akil ak)at dan '#nt#i2'#nt#i.
S#h%&%n$an d#n$an it%* (#&%ah >aatank%a(a Ka&in#t M#n$#nai K#ahan T#na$a :>KMKT; d#n$an di"#n$#%(ikan ol#h M#nt#i P#tahanan dan dian$$otai ol#h t%+%h oan$ M#nt#i* (#oan$ P#na(ihat P#dana M#nt#i )an$ &#taa! M#nt#i dan li'a Ti'&alan M#nt#i dit%&%hkan dala' M#n()%aat Ka&in#t "ada 90 Okto&# 4004. >KMKT di"#tan$$%n$+aa&kan '#n$ka+i k#"#l%an "#lak(anaan Po$a' Latihan Khid'at N#$aa.
Tan$$%n$+aa& >a&atan Latihan Khid'at N#$aa :>KLN; adalah '#n$$%&al da(a "#at%an '#n$#nai "#lak(anaan Po$a' Latihan Khid'at N#$aa* '#an/an$* '#n)#laa( dan '#'anta% '#n$#nai "#lak(anaan Po$a' Latihan Khid'at N#$aa* '#an/an$ dan '#n)#laa( k#"#l%an $%na t#na$a k#+a* in!a(t%kt%* k#'%dahan* "#alatan dan k#l#n$ka"an latihan )an$ di"#l%kan %nt%k Po$a' Latihan Khid'at N#$aa* '#'&an$%nkan dan '#n)#l#$$aa ()(t#' 'akl%'at (#ta '#n)i'"an #kod2#kod '#n$#nai "#(#ta2"#(#ta Po$a' Latihan Khid'at N#$aa* '#an/an$* '#n)#laa( dan '#lak(anakan Po$a' Latihan Khid'at N#$aa* dan '#n$ka+i* '#nilai k#&#(anan "#lak(anaan Po$a' Khid'at N#$aa dan Akta latihan Khid'at N#$aa 4009 ata% di(#&%t akta 84 dil%l%(kan ol#h D#an Rak)at "ada 4- >%n 4009 dan D#an N#$aa "ada >%lai 4009.
S#hin$$a tah%n 400-* PLKN t#lah '#nda"at (a'&%tan dan k#+a)aan dai"ada 'a()aakat k#ana "o$a' ini t#lah di(#tai ol#h (#a'ai 19-* 00 oan$ &#lia &#&ilan$ #tnik di k#'2k#' latihan PLKN )an$ dit%&%hkan di (#l%%h n#$aa. Pada (#tia" tah%n* 4= dai"ada #'a+a )an$ &#%'% 1 tah%n "ada tah%n latihan di"ilih %nt%k '#n)#tai PLKN. Na'%n* '##ka )an$ &#'a(alah t#t#nt% &ol#h '#'ohon %nt%k ditan$$%hkan ata% dik#/%alikan %nt%k '#n$ik%ti PLKN.
PLKN dilak(anakan %nt%k '#n/a"ai o&+#kti! )an$ t#lah di$ai(kan (#"#ti '#nin$katkan (#'an$at "atioti(' dan /inta akan n#$aa dala' kalan$an $#n#a(i '%da ata% #'a+a Mala)(ia. S#lain it%* '#'"#tin$katkan "#"ad%an #tnik (#ta int#$a(i na(ional* '#'&#nt%k "#atakan "o(iti! '#lal%i "#n#a"an nilai2nilai '%ni* '#nana' (#'an$at k#(%ka#laan dala' kalan$an #'a+a dan '#lahikan $#n#a(i '%da )an$ l#&ih /#$a(* /#da( dan "#n%h k#)akinan dii.
.0
KEMA>MUKAN ETNIK DALAM PROSES POLITIK DI MALASIA S#&#l%' "#&in/an$an l#&ih '#ndala' t#ntan$ "o(#( "olitik di
Mala)(ia di&%at* #lok kian)a &#&#a"a a("#k k#'a+'%kan 'a()aakat Mala)(ia di(#nt%h. A("#k d#'o$a '#%"akan "#kaa )an$ "#ntin$ dala' '#n/oakkan k#'a+'%kan 'a()aakat Mala)(ia. A("#k d#'oda tidak han)a '#'"#lihatkan &#ta"a %nikn)a 'a()aakat Mala)(ia dai (#$i ko'"o(i(i #tnik t#ta"i t%%t '#anai a+ah (o(io&%da)a* d#'o$a "olitik dan "o(#( "olitik di Mala)(ia.
Mala)(ia '#%"akan (#&%ah n#$aa "l%ali(tik )an$ '#'"%n)ai +%'lah "#nd%d%k l#&ih k%an$ 48.8 +%ta oan$ "ada tah%n 4008. U'%'n)a* M#la)% '#%"akan k#lo'"ok #tnik 'a+oiti* iait% '#akili l#&ih k%an$ -- "#at%(* (#'#ntaa 3ina '#akili l#&ih k%an$ 4"#at%(* India "#at%( dan (#l#&ihn)a adalah t#dii dai"ada k#lo'"ok "#i&%'i k#/il (#"#ti Da)ak* Bida)%h* M#lana% dan Oan$ Ul% di Saaak dan Kadaand%(%n* M%%t* dan Ba+a% di Sa&ah.
S#/aa k#(#l%%han* "#nd%d%k #tnik M#la)% '#%"akan k#lo'"ok 'a+oiti di S#'#nan+%n$ Mala)(ia. Na'%n &#$it%* "#nd%d%k #tnik M#la)% &%kan "#nd%d%k 'a+oiti di (#tia" ila)ah ata% n#$#i. M#(aln)a* P%la% Pinan$ '#%"akan (#&%ah n#$#i )an$ '#'"%n)ai ko'"o(i(i "#nd%d%k )an$ a$ak (#i'&an$ '#n%%t k#lo'"ok #tnik k#ana tiada (at% k#lo'"ok #tnik )an$ da"at dikatakan 'a+oiti. >%'lah "#nd%d%k #tnik M#la)% dan #tnik 3ina ha'"# (a'a &an)ak dan (#l#&ihn)a '#%"akan "#nd%d%k di n#$#i K#lantan* T##n$$an% dan P#li( '#n%n+%kkan &ahaa #tnik M#la)% '#%"akan "#nd%d%k )an$ 'a+oiti. Di n#$#i K#lantan 'i(aln)a* l#&ih dai"ada ,0 "#at%( dai"ada k#(#l%%han +%'lah "#nd%d%k t#dii dai"ada #tnik M#la)%. Di n#$#i M#laka* >oho dan S#lan$o '#n%n+%kkan k#adaan )an$ a$ak &#&#a* )an$ 'ana +%'lah "#nd%d%k #tnik M#la)%
han)a &#+%'lah (#kita -1 "#at%( dai"ada +%'lah k#(#l%%han "#nd%d%k.
S#(%ai d#n$an k#adaan d#'o$a )an$ t#lah dih%aikan da"at dikatakan &ahaa Mala)(ia* "ada %'%'n)a* '#%"akan (#&%ah n#$aa )an$ ka)a d#n$an k#"#l&a$aian &%da)a. Di S#'#nan+%n$ Mala)(ia* t#da"at &%da)a dan /aa hid%" M#la)%* 3ina* India* 'a()aakat Ba&a2 N)on)a di M#laka dan P%la% Pinan$* Pot%$i( di M#laka* S#ani di P%la% Pinan$ dan Thai di n#$#i2n#$#i %taa S#'#nan+%n$. Di Sa&ah t#da"at kia2kia 94 $olon$an #tnik 'anakala di Saaak t#da"at l#&ih 40 $olon$an #tnik )an$ '#n$a'alkan /aa dan $a)a hid%" )an$ &#&#a2 &#a. >%(t#% k#"#l&a$aian ini* k#(#'%a "#a)aan %ta'a (#"#ti Hai Ra)a P%a(a* Tah%n Ba% 3ina* D##"a7ali* Hai 6#(ak* Gaai* P#(ta K#a'atan dan Hai Natal '#%"akan "#a)aan )an$ di(a'&%t d#n$an '#iah di n#$aa ini.
U'%'n)a* oan$ M#la)% '#%"akan "#n$an%t a$a'a I(la'. Pada 'a(a lal%* (#&aha$ian &#(a oan$ M#la)% di S#'#nan+%n$ '#%"akan "#nd%d%k l%a &anda. Na'%n* k#adaan t#(#&%t '%la &#%&ah k#ana "o(#( "#n$hi+ahan k# &anda )an$ &#'%la (#+ak tah%n 1,02an (#hin$$a 'a(a kini. Ba$i )an$ 'a(ih tin$$al di l%a &anda* k#&an)akkann)a t#li&at dala' akti7iti #kono'i "#tanian dan "#ikanan* (a'a ada dala' (kala k#/il2k#/ilan ata% (#/aa ko'#(ial. Manakala (#&aha$ian &#(a #tnik M#la)% di &anda t#li&at dala' "#l&a$ai (#kto (#"#ti (#kto "#khid'atan aa'* (#kto (a(ta* dan t%%t t#li&at dala' (#kto "da$an$an dan "#nia$aan.
Oan$ 3ina '#%"akan $olon$an #tnik k#d%a t#&#(a di S#'#nan+%n$. Ma()aakat ini '#n$an%ti "#l&a$ai a$a'a (#"#ti B%ddhi('#* Kon!%(iani('#* Ki(tian* Taoi('# dan I(la'. S#&aha$ian &#(a #tnik 3ina t#t%'"% k#"ada (#kto "#da$an$an dan "#khid'atan. Dai (#$i "#t#'"atan* (#&aha$ian &#(a oan$ 3ina t#t%'"% di &anda2 &anda %ta'a* kha(n)a di L#'&ah Klan$. Oan$ India "%la '#%"akan $olon$an #tnik k#ti$a t#&#(a di S#'#nan+%n$. Pada 'a(a lal%* (#&aha$ian &#(a oan$ India &#k#+a dan '#n#ta" di #(t#t. Pada 'a(a kini* t#da"at kalan$an '##ka )an$ &#"indah k# &anda2&anda dan '#n#okai "#k#+aan di (#kto "#da$an$an ata% "#khid'atan dan '#n+alani "#n$hid%"an Banda. Dala' kat#$oi #tnik India* t#da"at $olon$an (%&#tnik (#"#ti oan$ Sikh* Ta'il* Mala)ali dan Sin$hala. S#/aa %'%'* #tnik India di n#$aa ini '#%"akan "#n$an%t "#l&a$ai a$a'a (#"#ti Hind%* Sikhi('# dan I(la'.
Golon$an #tnik t#k#/il di S#'#nan+%n$ t#ta"i t#k#nal dala' ka+ian anto"olo$i ialah Oan$ A(li. K#&an)akkan Oan$ A(li '#%"akan "#nd%d%k di kaa(an "#dala'an di &#&#a"a n#$#i di S#'#nan+%n$. M##ka '#n$an%t k#"#/a)aan tadi(ional* ani'i('* Ki(tian dan I(la'. S#lain Oan$ A(li* t#da"at k#lo'"ok2k#lo'"ok k#/il (#"#ti 'a()aakat Ba&a2N)on)a di M#laka dan P%la% Pinan$* 'a()aakat Pot%$i( di M#laka dan Thai di &#&#a"a n#$#i di %taa S#'#nan+%n$. K#(#'%a 'a()aakat 'inoit) t#(#&%t '#'"%n)ai &%da)a )an$ %nik* (#"#ti &%da)a 'a()aakat Ba&a2N)on)a )an$ '#n/#'inkan "#/ant%'an #l#'#n2 #l#'#n &%da)a 3ina dan &%da)a M#la)%. B%da)a 'a()aakat Pot%$i( di M#laka "%la '#n/#'inkan "#/ant%'an antaa &%da)a Pot%$i( dan &%da)a 'a()aakat t#'"atan.
Di Saaak* oan$ Da)ak '#%"akan "#n$an%t k#"#/a)aan tadi(ional dan Ki(tian* (#'#ntaa (#&ilan$an k#/il (aha+a )an$ '#n$an%t a$a'a lain* t#%ta'an)a I(la'. S#/aa %'%'* oan$ Da)ak '#%"akan "#nd%d%k l%a &anda* na'%n k#adaan t#(#&%t '%la
&#%&ah (#'#n+ak tah%n 1,02an. Ba$i '##ka )an$ tin$$al dikaa(an "#dala'an dan l%a &anda* akti7iti %ta'a ialah "#tanian. T#da"at +%$a dala' kalan$an '##ka )an$ &#k#+a (#&a$ai &%%h %"ahan dala' (#kto "#'&alakan. S#"#ti k#lo'"ok M#la)% dan B%'i"%t#a lain* (#&ilan$an k#/il dai"ada '##ka +%$a t#lah &#+a)a '#n#okai (#kto &aha%* (a'a ada "#da$an$an ata% (#kto ko'#(il di &anda2&anda %ta'a n#$#i &#k#naan.
Oan$ M#la)% +%$a '#%"akan "#n$h%ni l%a &anda dan '##ka tin$$al di "#ka'"%n$an* t#%ta'a di "in$$i &anda K%/hin$* Kota Sa'aahan dan Si&%. Akti7iti %ta'a &a$i '##ka )an$ tin$$al di l%a &anda ialah "#tanian. Ba$i '##ka )an$ tin$$al di &anda* k#&an)akann)a t#t%'"% di (#kto "#khid'atan aa'. Oan$ M#lana% )an$ '#%"akan "#nd%d%k "antai Saaak '#n$an%t a$a'a I(la'* Ki(tian dan +%$a k#"#/a)aan tadi(ional. Ba$i '##ka )an$ 'a(ih tin$$al di kaa(an l%a &anda* k#&an)akann)a &#k#+a (#&a$ai n#la)an dan "#tani (#ta "#n$%(aha (a$%. K#&an)akann)a oan$ 3ina di Saaak '#n#ta" di kaa(an &anda* t#da"at (#&ilan$an k#/il )an$ tin$$al di kaa(an l%a &anda. K#$iatan #kono'i '##ka t#t%'"% k#"ada akti7iti "#da$an$an* t#%ta'a di &anda2&anda %ta'a. Oan$ 3ina '#n$an%t "#l&a$ai a$a'a.
Di Sa&ah* B%'i"%t#a Kadaand%(%n '#n$an%t a$a'a a(al 'a()aakat &#k#naan dan Ki(tian : na'%n t#da"at +%$a )an$ '#n$an%t a$a'a I(la' t#%ta'an)a di Rana% ;* (#'#ntaa #tnik Ba+a%* M%%t dan "#i&%'i lain '#n$an%t a$a'a I(la' di (a'"in$ t#da"at +%$a )an$ &#a$a'a a(al dan Ki(tian. P%ata &ilan$an "#nd%d%k )an$ '#n$an%t I(la' dan Ki(tian dala' kalan$an #tnik B%'i"%t#a ini ha'"# (a'a +%'lahn)a. K#&an)akan dai"ada '##ka t#dii dai"ada "#nd%d%k l%a &anda dan t#li&at dala' "#tanian (aa dii (#&a$ai akti7iti %ta'a* di (a'"in$ '#n/ai ha(il h%tan. Di &anda2&anda* '##ka t#t%'"% k#"ada (#kto "#khid'atan aa' ala%"%n &ilan$an dan "#at%(an
antaa k#lo'"ok #tnik &#&#a (#ta &#%&ah2%&ah dai (#'a(a k# (#'a(a. Hal ini t#+adi #koan "#l%an$ "#k#+aan )an$ t#&%ka l%a( (#+ak "#'&an$%nan #kono'i &#lan$(%n$ d#n$an &aik di Sa&ah.
Ma()aakat 3ina di Sa&ah "%la t#t%'"% di "%(at2"%(at &anda %ta'a. K#&an)akan '##ka t#li&at dala' akti7iti "#da$an$an dan (#kto ko'#(il. M##ka '#%"akan "#n$an%t "#l&a$ai a$a'a. Di Saaak* ko'"o(i(i +%'lah "#nd%d%k t%%t '#'"#lihatkan %+%dn)a "l%aliti dala' kalan$an "#nd%d%k. S#/aa %'%'* tidak t#da"at (at% k#lo'"ok #tnik )an$ 'a+oiti (#/aa '%tlak di Saaak. M#n%%t "#an$kaan tah%n 400= dai"ada >a&atan P#an$kaan Mala)(ia* "#nd%d%k di Saaak &#+%'lah 4*11 +%ta oan$. Etnik Da)ak* M#la)% dan M#lana% '#%"akan k#lo'"ok "#i&%'i )an$ '#'&#nt%k 9.4 "#at%( dai"ada k#(#l%han "#nd%d%k Saaak. K#lo'"ok #tnik 3ina &#+%'lah kia2kia 48.- "#at%( dan #tnik India han)a (#kita 0.4 "#at%( dai"ada k#(#l%%han "#nd%d%k Saaak. Etnik Da)ak '#%"akan k#lo'"ok #tnik t#&#(a* )an$ '#akili l#&ih k%an$ ==.9 "#at%( dai"ada "#nd%d%k Saaak. Etnik M#la)% "%la t#dii dai"ada 49.4 "#at%( dan M#lana% -. "#at%( dai"ada k#(#l%%han "#nd%d%k Saaak. Dala' kat#$oi #tnik Da)ak* t#da"at (%&2#tnik I&an* Bida)%h dan Oan$ Ul%. Oan$ Ul% '#%"akan kat#$oi )an$ '#akili kia2kia 40 k#lo'"ok "#i&%'i k#/il (#"#ti Ka)an* K#n)ah* K#la&it* M%%t* P%nan ? P#nan* dan lain2lain.
Di Sa&ah* tidak t#da"at k#lo'"ok )an$ t#&#(a dai"ada (#$i (ai "#nd%d%kn)a. E'"at k#lo'"ok "#i&%'i dan M#la)% tidak +a%h &#&#a dai (#$i "#(at%an. S#&a$ai /ontoh* "ada tah%n 400=* Kadaan D%(%n '#%"akan #tnik t#&#(a :4=. "#at%(; dan M#la)% :1."#at%(;. K#&an)akan Kadaan D%(%n* Ba+a%* M%%t dan "#i&%'i lain '#%"akan "#nd%d%k l%a &anda dan "#(i(ian (#'#ntaa k#&an)akan #tnik 3ina '#nd%d%ki &anda2&anda %ta'a di n#$#i &#k#naan.
S#/aa k#(#l%%han* &#landa(kan &an/i* "#nd%d%k di Mala)(ia da"at dikat#$oikan k#"ada k#lo'"ok #tnik )an$ &#&#a2&#a. S#tia" k#lo'"ok #tnik '#'"%n)ai a'alan &%da)a )an$ t#(#ndii. M##ka tidak han)a da"at di&#akan &#da(akan a("#k k#"#/a)aan ata% a$a'a* t#ta"i +%$a dai"ada a("#k lain. Pada 'a(a )an$ (a'a* a("#k d#'o$a t%%t '#'"%n)ai "#n$a%h t#hada" d#'o$a "olitik dan "o(#( "olitik n#$aa k#ana dala' a("#k t#t#nt%* "olitik dit#nt%kan ol#h &ilan$an* 'i(aln)a +%'lah "#n$%ndi di kaa(an t#t#nt% dan +%'lah "#nd%d%k )an$ '#n$an$$otai (#(%at% "ati "olitik.
A("#k d#'oda "olitik di Mala)(ia da"at dilihat &#da(akan "#k#'&an$an dan an$ka2an$ka a('i "ilihan a)a di Mala)(ia )an$ (%dah &#lan$(%n$ (#+ak tah%n 1,-,. S#&a$ai /ontoh* hal ini da"at dilihat dala' "ilihan a)a "ada tah%n 1,,, dan 400=. D#an Rak)at kini '#'"%n)ai 41, akil dan &#&#a"a "#'#hatian da"at di(i'"%lkan. P#ta'a* do'ina(i #tnik M#la)% dala' "olitik n#$aa adalah +#la(. Di S#'#nan+%n$* Sa&ah dan Saaak* #tnik M#la)% '#'"%n)ai 14- k#%(i* di 'ana #tnik M#la)% '#%"akan "#n$%ndi 'a+oiti di kaa(an "ali'#n &#k#naan. Di Sa&ah dan Saaak "%la t#da"at 91 k#%(i 'a+oiti "#i&%'i. S#/aa k#(#l%%han* k#%(i M#la)% ata% B%'i"%t#a dala' "olitk n#$aa adalah 1-8 :1.4 "#at%(; k#%(i.
S#'#ntaa #tnik 3ina di S#'#nan+%n$ '#%"akan 'a+oiti "#n$%ndi di 49 :10.- "#at%(; kaa(an "ali'#n. T%+%h :9.4 "#at%(; la$i k#%(i "ali'#n 3ina t#l#tak di Sa&ah :1; dan Saaak :8;. Hal ini '#n+adikan k#%(i "ali'#n 3ina (#&an)ak 90 :19. "#at%(;. Tiada (at% "%n k#%(i "ali'#n di (#l%%h Mala)(ia )an$ '#'"%n)ai 'a+oiti "#n$%ndi India. Dai"ada +%'lah 41, k#%(i "ali'#n* t#da"at 99 :1-.1 "#at%(; '#%"akan k#%(i "l%al. Ini &#'akna* di kaa(an "ali'#n &#k#naan tidak t#da"at (%at% k#lo'"ok #tnik )an$ '#akili 'a+oiti "#n$%ndi di t#'"at &#k#naan. Dai"ada +%'lah t#(#&%t* 1- '#'"%n)ai "#n$%ndi M#la)% :S#'#nan+%n$; t#&an)ak dan ti$a '#'"%n)ai
"#n$%ndi M#la)% :Sa&ah;* t#ta"i "#n$%ndi '##ka adalah k%an$ dai"ada -0 "#at%(. B#$it% +%$a di 1= kaa(an* "#n$%ndi 3ina :S#'#nan+%n$; '#%"akan "#n$%ndi t#&an)ak di 11 kaa(an (#'#ntaa 3ina :Sa&ah; adalah t#&an)ak di ti$a kaa(an "ali'#n di n#$#i &#k#naan.
Bilan$an k#%(i kaa(an "ali'#n )an$ 'a+oiti "#n$%ndin)a t#dii dai"ada k#lo'"ok #tnik #t#nt% '#'an$ tidak da"at di#lakkan k#ana !akto "ola ta&%an "#nd%d%k )an$ dit#nt%kan ol#h &#&#a"a !akto lain* (#"#ti (#+aah* #kono'i dan (#lainn)a. an$ l#&ih "#ntin$ di&#ikan "#hatian ialah k#'a'"%an "ati2"ati ko'"on#n dala' "ati "#'#intah* iait% Bai(an Na(ional '#n/i"ta !o'%la "#nd%d%k (#&#na. Hal ini "#ntin$ k#ana dala' "#+alanan (#+aah "#'&#nt%kan n#$aa &an$(a Mala)(ia* a'alan k#+a(a'a "olitik dan "#kon$(ian k%a(a (%dah la'a dia'alkan dan 'a(ih dit#%(kan (#hin$$a kini.
,.0
HUBUNGAN ETNIK SELEPAS PENUBUHAN MALASIA Dala' &idan$ "olitik* %(aha &a$i '#n/a"ai "#"ad%an dan
int#$a(i #tnik 'a(ih di+alankan d#n$an $iat. S#$ala %(aha dan "o(#( "ilitik di n#$aa ini t#lah &#+a)a '#'&aa (#'%a #tnik %ta'a k# dala' "o(#( "olitik dan "#ntad&ian. Pada taha" t#t#nt%* k#+a)aan Mala)(ia dala' %(aha '#'%"%k int#$a(i (o(ial t#lah '#n+adi /ontoh k#"ada &#&#a"a &%ah N#$aa l%a )an$ ka$%' d#n$an k#'a'"%an "#'i'"in n#$aa '#%+%dkan (%a(ana )an$ ha'oni( dan a'an da'ai. S#/aa &#an(%2an(%* (%a(ana dan k#+a)aan dala' &idan$ "olitik t%%t da"at dit#+#'ahkan (#"#n%hn)a k#"ada &idan$ lain t#%ta'a dai (#$i k#'a()aakatan dan dala' k#hid%"an (#haian "#l&a$ai #tnik. P#"ad%an dan int#$a(i ialah "o(#( (#'%la +adi dan &ol#h &#lak% d#n$an (#ndii a"a&ila indi7id%2indi7id% )an$ t#li&at '#lihat !a#dah dai"ada "o(#( t#(#&%t. Di n#$aa kita* "o(#( "#"ad%an dan int#$a(i '#'#l%kan "#n$li&atan lan$(%n$ K#a+aan d#n$an da(a2da(a &#(i!at to"2don.
Dala' kont#k( ini* DEB dan da(a2da(a )an$ (#lan+%tn)a* iait% Da(a P#'&an$%nan Na(ional dan Da(a 6aa(an N#$aa '#%"akan (%ntikan "#ntin$ dai"ada K#a+aan )an$ /%&a '#%+%dkan "#"ad%an.
K#(#'%a da(a )an$ dian$ka ol#h k#a+aan '#n)#diakan "#l%an$ (%"a)a (#'%a #tnik &#ada dala' (at% %an$ ikal )an$ (a'a* (a'a ada dala' &idan$ #kono'i* "#ndidikan* ata% "#khid'atan aa'. Po(#( '#n#'%kan (#'%a #tnik adalah a'at "#ntin$. Hal ini* adalah k#ana "o(#( "#"ad%an dan int#$a(i kini (#in$ '#'&a)an$kan "#'&#nt%kan &an$(a Mala)(ia )an$ a+a dik#+a dan di/a"ai '#n+#lan$ tah%n 4040. M#'an$ tidak da"at dinakan &ahaa t#lah &#lak% &an)ak "#&in/an$an antaa "#l&a$ai "ihak t#ntan$ &#nt%k &an$(a Mala)(ia )an$ diida'kan "ada tah%n 4040. 3%'a* "#&in/an$an it% (#&aha$ian &#(an)a di$#akkan dai ata( dan &%kan dai aka %'&i.
Dala' "#'&an$%nan #kono'i'#'an$ %+%d %k%an t#t#nt% )an$ &ol#h di+adikan "#nanda aa( "#n/a"ainn)a. Mi(aln)a* (#"an+an$ t#'"oh 1,02an* t%%n naik "#n/a"ain #kono'i di%k% &#da(akan kada "#t%'&%han #kono'i tah%nan. S#&alikn)a* &%kan '%dah %nt%k '#n$%k% "#n/a"aian "#"ad%an na(ional dai (#$i %k%an )an$ &#a(a(kan "#an$kaan. A"a )an$ 'a'"% kita lak%kan adalah %nt%k '#lihat "#lak(anaan dan "#(ta(i (#tia" da(a )an$ '#n)#nt%h (oal "#"ad%an n#$aa. Da(a P#la+aan K#&an$(aan 'i(aln)a* )an$ '#n$$%nakan Baha(a M#la)% (#&a$ai Baha(a "#n$hanta ialah (alah (at% lan$kah %nt%k '#%+%dkan "#"ad%an. Na'%n kita tah%* tidak (#'%a ak)at Mala)(ia '#n$hanta anak k# (#kolah alian k#&an$(aan )an$ '#n$$%nakan Baha(a '#la)% (#&a$ai &aha(a "#n$hanta. K#adaan ini &#lak% k#ana i&% &a"a &#&a( '#'ilih '#n$hanta anak '##ka k# (#kolah &#&aha(a "#n$hanta Mandain* Ta'il* ata% In$$#i( )an$ diiinkan %+%d ol#h K#a+aan. Na'%n &#$it%* &ol#h di%'%(kan &ahaa '##ka )an$
'#n$ik%ti (#kolah alian k#&an$(aan '#'"%n)ai "#l%an$ )an$ l#&ih &aik %nt%k &#int#ak(i tan"a '#n$ia #tnik dan t#li&at dala' %(aha '#%+%dkan "#"ad%an na(ional.
10.0
3ABARAN DAN SARANAN DALAM MENINGKATKAN HUBUNGAN
ETNIK Di n#$aa ini t#da"at "#l&a$ai "ati "olitik )an$ &#a(a(kan k%'"%lan #tnik dan (#tia" "ati "olitik akan '#'"#+%an$kan k#"#ntin$an k%'"%lan #tnik )an$ diakilin)a. Politik "#ka%'an ini &ol#h '#ni'&%lkan "#a(aan tidak (#nan$ hati dan '#n$%k%hkan (#'an$at "#ka%'an +ika "#n)%aaan k#"#ntin$an #tnik t#t#nt% di&%at tan"a '#n$a'&il kia k#"#ntin$an (#'%a "ihak. >ika i(% "#ka%'an (#"#ti &aha(a* k#&%da)aan* "#ndidikan* a$a'a* k#ak)atan dan #kono'i di&an$kitkan* 'aka tindakan ini tidak akan '#n)%'&an$ k#a ah 'a()aakat )an$ &#(at% "ad%.
6ala%"%n k#(ta&ilan "olitik dan "#"ad%an ka%' t#ha(il di Mala)(ia #koan dai"ada h%&%n$an #tnik )an$ 'anta" dan %t%h (#ta adan)a "#n)at%an "#l&a$ai "ati "olitik* na'%n "ada %'%'n)a "olitik "#ka%'an 'a(ih '#anai "olitik Mala)(ia )an$ da"at dilihat dala' t%nt%tan2t%nt%tan dan i(i hati )an$ di(%aakan ol#h #tnik2#tnik t#t#nt% '#lal%i akil '##ka dai"ada "ati "#'#intah ata% "#'&an$kan$.
S#'an$at /inta akan n#$aa "#l% di(#'ai dala' +ia 'a()aakat (#+ak k#/il la$i &a$i '#%+%dkan +alinan int#$a(i )an$ %t%h dan '%ni dala' kalan$an 'a()aakat Mala)(ia )an$ ka)a d#n$an "#l&a$ai k#&%da)aan dan k#a$a'aan . hal ini &ol#h dilak%kan '#lal%i "#'%"%kan k#(#daan* "#ndidikan dan "o$a'2"o$a' "#'&an$%nan 'a()aakat.
Dala' '#n%+% aa(an 4040 dan "#'&inaan 1 Mala)(ia tindakan )an$ "alin$ "#ntin$ adalah '#n$%k%hkan la$i k#+a(a'a dan "#n)at%an #tnik &#da(akan "#n$ala'an dan a/%an Mala)(ia dala' '#'&ina "#h%&%n$an #tnik )an$ ha'oni d#n$an '#'"#tin$katkan taha" k#"#kaan #tnik dala' kalan$an ak)at "#l&a$ai &%da)a.
P#anan dan "#n$li&atan "#'i'"in "ati "olitik adalah (an$at "#ntin$ dala' kont#k( '#n+alin h%&%n$an #tnik )an$ (ihat dala' "#'&an$%nan "olitik n#$aa. >%(t#% * "#'i'"in k#(#'%a "ati ko'"on#n BN dan Pakatan Rak)at &ol#h '#'&#ikan in"%t d#n$an k#+a(a'a "#l&a$ai a$#n(i k#a+aan )an$ &#kaitan &a$i '#n$ka+i k#"#l%an dan "#'a(alahan )an$ dihada"i ol#h ak)at "#l&a$ai #tnik* t#'a(%k (%k% #tnik di Sa&ah dan (#aak dan (#t#%(n)a '#n/ai "#n)#l#(aian t#hada" i(%2i(% )an$ &#&an$kit* '##ka +%$a ha%( &#%"a)a '#)akinkan "#n)okon$ 'a(in$2'a(in$ %nt%k &#(ika" l#&ih a(ional a"a&ila '#n)%aakan dan '#n$%%(kan "#kaa2"#kaa )an$ &#h%&%n$ kait d#n$an 'a(alah #tnik.
K#(#diaan &#k#+a(a'a dala' "olitik dan "#ntad&ian (#ta k#'a'"%an '#n$ata(i "#(oalan k#'i(kinan dan k#"in$$ian di &anda dan l%a &anda "#l% di&#i "#hatian %ta'a ol#h "#'i'"in (#ta k#a+aan +ika k#ha'onian #tnik )an$ dik#/a"i (#kaan$ ini 'ah% dik#kalkan dan ditin$katkan.
P#"ad%an antaa #tnik dala' kalan$an ak)at dan "#'i'"in "olitik ata% "ati "olitik )an$ k%k%h dan t#+alin (#/aa ikhla( adalah "#kaa t#"#ntin$ )an$ "#l% di&#i "#hatian ol#h "ihak k#a+aan dan (#l%%h ak)at Mala)(ia dala' '#'a(tikan kon(#" 1 Mala)(ia (#ta 'atla'at aa(an 4040 t#/a"ai.
11.0
TSUNAMI POLITIK
K#"%t%(an "ilihana)a %'%' k#214 '#'#an+atkan (#'%a "ihak. Baik dai "ati "#'#intah 'ah%"%n "ati "#'&an$kan$. Bai(an Na(ional :BN; '#nan$ d#n$an 'a+oiti '%dah t#ta"i hilan$ "#n$%a(aan d%a "#ti$a di "ali'#n. S#lain it% BN $a$al %nt%k '#'"#tahankan k#k%a(aan di &#&#a"a &%ah n#$#i (#"#ti S#lan$o* P#ak K#dah dan P%lai Pinan$ (#'#ntaa K#lantan $a$al ditaan dan k#kal di &aah "#'#intahan PAS. S#'%a k#%(i "ali'#n di K%ala L%'"% dia'"a( ol#h "akatan "#'&an$kan$ k#/%ali S#tiaan$(a &#+a)a di"#tahankan ol#h %lha(nan Ra%#. S#latan tanahai )an$ '#n+adi k%&% k%at BN +%$a dio&#kJ (#dikit d#'i (#dikit (#hin$$akan BN N#$#i S#'&ilan hilan$ 'a+oiti d%a "#ti$a.
Di M#laka* DAP &#+a)a '#naan li'a k#%(i DUN dan (at% k#%(i "ali'#n. >oho )an$ '#%"akan n#$#i k#lahian U'no +%$a tidak k#tin$$alan '#n+adi 'an$(a a"a&ila DAP '#nda"at #'"at k#%(i DUN dan (at% k#%(i "ali'#n (#'#ntaa PAS "%la '#nda"at d%a k#%(i DUN. P#alihan %ndi )an$ &#(a k#"ada "akatan "#'&an$kan$ tan"a di+an$ka it%* '#n)#&a&kan a'ai "#n$anali(a "olitik '#n$$#lakann)a (#&a$ai (it%a(i ini (#&a$ai T(%na'i. B%at "#ta'a kalin)a Bai(an Na(ional :BN; )an$ dit%&%hkan "ada 1,9 hilan$ k%a(a d%a "#ti$a di "ali'#n dan '#n$%lan$i (#+aah P#ikatan "ada "ilihana)a 1,8,. Pakatan BN )an$ dit%&%hkan (#&a$ai !o'%la &a% %nt%k '#n$ata(i k#$a$alan P#ikatan "ada "ilihana)a 1,8, akhin)a t#'"an$ (#l#"a( 9 tah%n &#dii $a$ah.
P#(ta(i BN "ada "ilihana)a %'%' 400 l#&ih t#%k dai"ada P#ikatan "ada "ilihana)a tah%n 1,8, ol#h k#ana k#hilan$an li'a n#$#i k#"ada "akatan "#'&an$kan$. A&d%llah Ah'ad Badai t#lah &#+a)a '#n/i"ta (#+aah a"a&ila '#n+adi k#t%a BN "#ta'a )an$ '#n)#&a&kan k#hilan$an 'a+oiti d%a "#ti$a. K#"%t%(an "ilihana)a %'%' 400 +%$a '#n)ak(ikan
&#&#a"a '#nt#i dan ti'&alan '#nt#i '#n$ala'i k#kalahan )an$ '#n$#+%t.
S#'#ntaa it%* Shahiat >alil t#a( ditan$an N%%l Iah )an$ kali "#ta'a &#tandin$ dala' "ilihana)a %'%'. Sa') #ll% )an$ '#n+adi Ahli Pali'#n S%n$ai Si"%t (#'#n+ak tah%n 1,= t#"ak(a ak% d#n$an D >#)ak%'a. Manakala ain%ddin Maidin )an$ '#n+adi M#nt#i P#n#an$an (#&#l%' ini di'al%kan ol#h >ohai A&d%l di S%n$ai P#tani. Di Shah Ala'* Ai Sha'(%ddin t#"ak(a ak% d#n$an k#'#nan$an Khalid Sa'ad.
BN )an$ '#nan$ &#(a dala' "ilihana)a %'%' 400= '#n+adi &#$it% k%at (#hin$$akan tiada k%a(a "#n$i'&an$ dala' '#n#nt%kan hala t%+% n#$aa. Dala' &aha(a )an$ '%dah* BN &ol#h '#'&%at a"a (aha+a d#n$an k%a(a d%a "#ti$a '##ka di "ali'#n. S#l#"a( "ilihana)a 400= (#hin$$a Ma/ 400 ak)at di&#&ani d#n$an k#naikan ko( hid%" )an$ '#ndadak. K#naikan ha$a 'in)ak* tol* "#n$an$k%tan aa' dan &aan$ k#"#l%an haian t#lah '#n)#&a&kan a'ai )an$ hid%" '#nd#ita. Ta'&ahan la$i a"a&ila %+%dn)a atak2atak +ahatJ (#"#ti Sa') #ll% )an$ &#(%n$$%h2(%n$$%h '#'"#tahankan k#naikan ha$a tol t#lah '#n)#&a&kan ak)at '%la '#n)#(al k#ana '#'&#ikan 'andat &#$it% &#(a k#"ada BN dala' "ilihana)a %'%' 400=.
Pakatan "#'&an$kan$ )an$ (#da akan k#$#li(ahan ak)at* &i+ak %nt%k '#'an!aatkan (%a(ana t#(#&%t. K#'"#n %nt%k '#n$%an$kan 'a+oiti BN di "ali'#n a$a '##ka tidak &ol#h '#'&%at k#"%t%(an d#n$an (#(%ka hati* t#lah &#+a)a '#'&%ahkan ha(il. Li' G%an En$ a"a&ila ditan)a ol#h ataan (#akt% k#'"#n "ilihana)a &#lan$(%n$* '#n$atakan DAP tidak '%n$kin '#n$alahkan BN dan han)a &#niat %nt%k '#n$%an$kan 'a+oiti BN di "ali'#n.
S#lain it%* H%(a' M%(a )an$ +%$a nai& "#(id#n PAS* &#kali2kali dala' (ii /#a'ah dan k#'"#n "ilihana)an)a* '#n)atakan k#"ada "#n$%ndi a$a k%a(a 'a+oiti BN di "ali'#n ha%( dik%an$kan a$a ha$a &aan$ tidak &ol#h dinaikkan d#n$an (#(%ka hati. Di kalan$an oan$ a'ai t#%ta'an)a "#n$%ndi ata( "a$a* %nt%k '#n%ka k#a+aan &a% (#/aa da(tik adalah (#(%at% "#kaa )an$ '#nak%tkan. Akan t#ta"i* kala% (#kada %nt%k '#n$%an$kan 'a+oiti BN di "ali'#n* '##ka &#(#dia '#lak%kann)a. P#nin$katan ko( k#hid%"an adalah "#ndoon$ %ta'a &a$i k%'"%lan "#n$%ndi ini. M##ka ini "#/a)a +ika 'a+oiti BN di "ali'#n dik%an$kan* ha$a &aan$ tidak '%dah %nt%k dinaikkan d#n$an (#(%ka hati.
Ol#h k#ana t#lal% a'ai )an$ &#ki %nt%k '#n$%an$kan 'a+oiti BN di "ali'#n* 'aka BN akhin)a &#na2&#na k#hilan$an 'a+oiti di "ali'#n &#(a'a d#n$an k%a(a d%a "#ti$an)a. B#da(akan ka+ian )an$ dilak%kan ol#h "#n$anali(i( "olitik* &#&#a"a oan$ )an$ &#ada dala' k#lo'"ok ini (#l#"a( d%a hai k#"%t%(an "ilihana)a di%'%'kan. M##ka (#&#nan)a tidak '#n)an$ka &ahaa BN akan kalah (#t#%k ini a"a&ila '#'#nan$i han)a 1=0 k#%(i "ali'#n &#&andin$ d#n$an "#'&an$kan$ )an$ &#+a)a '#nda"at 4 k#%(i di "ali'#n.
P#t#'&%n$an di antaa Pak Lah dan D Mahathi Moha'ad adalah "#kaa )an$ (%dah dik#tah%i %'%'. S#'#n+ak "o+#k +a'&atan &#n$kokJ di&atalkan* Mahathi tidak h#nti2h#nti '#n)#an$ "#dana '#nt#i )an$ &#lia% lantik '#n$$antikann)a "ada tah%n 4009. Mahathi
'#'&#itah% %'%' &ahaa &#lia% '#n)#(al k#ana '#lantik A&d%llah (#&a$ai "#n$$antin)a. Malah &#ka( "#dana '#nt#i it% "#nah '#'ohon 'aa! k#"ada ak)at di ata( k#(ila"ann)a '#lantik A&d%llah )an$ dikatakan '#'&aa Mala)(ia k# aah k#han/%an.
S#lain it% +%$a* "#anan '#nant% Pak Lah dala' "#ntad&ian n#$aa adalah (alah (at% k#&#n/ian Mahathi. Mahathi '#n$atakan &ahaa &%dak tin$kat #'"atJ :'#%+%k k#"ada Khai) >a'al%ddin dan akan2 akann)a; '#n$%a(ai A&d%llah. B#&#a"a hai (#&#l%' "ilihana)a* a"a&ila ditan)a ol#h ataan t#ntan$ k#'%n$kinan Khai) akan '#'ainkan "#anan "#ntin$ dala' "#ntad&ian n#$aa (#l#"a( "ilihana)a %'%'* Mahathi &#kata Mala)(ia akan '#n%+% k#'%(nahan.
Mahathi (#da &ahaa A&d%llah dan '#nant%n)a akan da"at di(in$kikan +ika BN '#n$ala'i "#(ta(i )an$ &%%k dala' "ilihana)a %'%'. Maka Mahathi "%n '#n)#% ahli2ahli U'no a$a '#'&#(ihkan U'no '#lal%i "ilihana)a %'%'. M##ka di(aan a$a '#n$%ndi &#a(a(kan k#"ada k#di&iliti /alon dan &%kann)a ata( da(a "ati. Dala' #ti kata lain* ahli U'no di&#itah% a$a +an$an '#n$%ndi oan$2oan$ Pak Lah. K#'"#n ini &ol#h dikatakan &#+a)a. Ahli2ahli U'no )an$ &#n/i akan Pak Lah dan '#nant%n)a t#lah '#'&#i %ndi "ot#(* '#n$ik%t (aanan &#ka( "#dana '#nt#i it%.
R#'&a% t#'"at '#nant% PM &#tandin$* &ol#h di+adikan /ontoh )an$ &aik. Dala' "ilihana)a %'%' 400=* /alon BN* Fida%( M%ha''ad Ro' Ha%n t#lah '#n#a(kan D D%lki) Ah'ad d#n$an 'a+oiti )an$ &#(a (#&an)ak 1*8-8 %ndi. Manakala '#nant% PM '#nan$ di R#'&a% &a%2
&a% ini han)a d#n$an 'a+oiti -*=8 %ndi. Khai) tidak '%n$kin '#nda"at %ndi (##ndah it% +ika oan$ U'no R#'&a% tidak "ot#( t#hada" &#lia%. DUN Paoi )an$ t#l#tak di &aah "ali'#n R#'&a% +at%h &%at "#ta'a kalin)a k#"ada PAS a"a&ila /alonn)a Mohd Ta%!#k A&d%l Ghani &#+a)a '#n$alahkan Dat%k aha%ddin Mohd Shai d#n$an 'a+oiti 1*01 %ndi.
M#nant% PM )an$ dikatakan h#&at (#&#l%' ini (#&#nan)a tidaklah (#h#&at 'ana. K#'"#n D. Mahathi %nt%k '#'&#(ihkan U'no ha'"i '#n)#&a&kan '#nant% PM t%%t di&#(ihkan. T#n)ata oan$ U'no t%%t '#n)%'&an$ k#"ada k#hilan$an k%a(a d%a "#ti$a BN di "ali'#n dan '#n)#&a&kan &#&#a"a &%ah n#$#i t%'&an$ k#"ada "akatan "#'&an$kan$. Tin+a%an )an$ di&%at di &#&#a"a &%ah n#$#i (#akt% k#'"#n "ilihana)a %'%' lal%* '#n)ak(ikan +#nt#a BNJ tidak &#$#ak (#"#ti (#diakala. Di S#lan$o* T##n$$an% dan K#lantan* k#'"#n BN tidak (#h#&at "ilihana)a %'%' 400=.
Rak)at2ak)at di K#dah* Pahan$* P#ak dan M#laka '#n)%aakan Jk#i(a%anJ '##ka '#n$#nai "#ihal +#nt#a BN it%. Bilik $#akan BN dikatakan ko(on$ dan "#k#+a "ati tidak &an)ak k#lihatan. Ma/a'2 'a/a' t#oi dik#l%akan dala' '#n$anali(i( (tat#$i U'no dan BN. Ada )an$ '#n$atakan +#nt#a BN tidak &#$#ak k##na t#'"oh k#'"#n kali ini a$ak "an+an$ :19 hai;. Malahan* ada )an$ &#ki &ahaa BN t#lah '#'&%at (tat#$i &a% )an$ tidak di(#dai "akatan "#'&an$kan$. Ra'ai +%$a )an$ "#/a)a k#t%a &aha$ian U'no '#nahanJ "#%nt%kan k#ana
'ah% '#n$$%nakann)a %nt%k "#'ilihan a$%n$ U'no )an$ &akal '#n+#lan$.
Ta+ol Ro(li Ghaali '#n$#(ahkan t#oi )an$ "#ta'a. B#ka( '#nt#i &#(a P#ak it% 5 k#tika ditan)a ol#h ataan '#n$#nai k#l#(%an k#'"#n BN "ada 1 Ma/ 400 5 d#n$an an$k%hn)a &#lia% &#kata &ahaa t#'"oh k#'"#n "ilihana)a t#lal% "an+an$ dan BN tidak '#'#l%kan 'a(a )an$ la'a %nt%k &#k#'"#n. BN tidak "#l% &#k#'"#n +ika "#'&an$kan$ tidak '#na&% tnah. BN han)a t%%n %nt%k '#n+#la(kan "#kaa (#&#na &a$i '#nan$ki( dak)ah )an$ di(#&akan "#'&an$kan$J katan)a d#n$an "#n%h k#)akinan. :B%l#tin T#n$ah Hai* T9* 1 Ma/ 400;. M%n$kin k#ana k#n)ataan (o'&on$@ )an$ dik#l%akan ol#h Ta+ol Ro(li it%* ak)at P#ak t#lah '#n$h%k%'n)a d#n$an '#'&#ikan %ndi k#"ada "akatan "#'&an$kan$ )an$ akhin)a '#n)ak(ikan* &%at "#ta'a kalin)a* '#nt#i &#(a P#ak dilantik dai"ada "ati )an$ &%kan U'no.
Fakto )an$ lain "%la ialah !akto Ana. S#l#"a( 10 tah%n* inilah "#ta'a kalin)a Ana I&ahi' &#k#'"#n dala' "ilihana)a %'%'. 6ala%"%n %(ian)a t#lah '#nin$kat* k#h#&atann)a &#"idato* tidak da"at dinakan. S#lain it%* (tat#$i A&d%llah2Khai) '#'&%&akan "ali'#n (#&#l%' Ana di&#nakan &#tandin$ '#'&aa "adah. Tan"a '#'"%n)ai (#&aan$ &#&an %nt%k '#n+a$a kaa(anJ* Ana '#n+#la+ah k# (#l%%h n#$aa. >ika Ana di&#nakan &#tandin$* tidak '%n$kin &#lia% akan '#'"%n)ai &an)ak 'a(a %nt%k &#$#ak (#&#$it% &#&a(. Di (#tia" t#'"at )an$ Ana "#$i* "a(tin)a dihadii i&%an oan$. Rak)at )an$ '#n$hadii /#a'ah Ana t#dii dai"ada "#l&a$ai ka%'. Di (#(#t#n$ah t#'"at* 'a()aakat 3ina dan India k#lihatan l#&ih a'ai dai"ada oan$ M#la)%.
P#n#an$an &#ka( '#nt#i k#an$an it% t#ntan$ &a$ai'ana &#lia% akan '#n%%nkan ha$a 'in)ak +ika "akatan "#'&an$kan$ di&#i "#l%an$ %nt%k '#ntad&i n#$aa* 'a'"% '#)akinkan ak)at. D#n$an !akta dan &aha(a )an$ '%dah* ak)at da"at '#'aha'i a"a )an$ /%&a dit#an$kan ol#h Ana. Tah%n lal%* dala' (#&%ah atik#l )an$ dit%li( ol#h >o/#l)n Tan di akh&a Th# Sta* k%'"%lan tin$kat #'"atJ )an$ dik#t%ai '#nant% Pak Lah '#n$atakan &ahaa Ana &%kanlah la$i (at% !akto &a$i U'no %nt%k '#n$hada"i "ilihana)a. Khai)* Noa akaia dan aki ahid )an$ '#ndaka '##ka '#akili $#n#a(i '%da di Mala)(ia* )akin $#n#a(i )an$ '##ka akili tidak t#"#n$a%h d#n$an Ana.
K#(o'&on$an k%'"%lan tin$kat #'"atJ (a'"ai k# k#'%n/akn)a a"a&ila K#t%a P#'%da U'no 6ila)ah P#(#k%t%an* Noa akaia '#n/a&a Ana &#tandin$ di 'ana2'ana k#%(i di K%ala L%'"%. Akan t#ta"i* Ana tidak da"at '#n)a'&%t /a&aan it% k#ana &#lia% tidak &ol#h &#tandin$ dala' "ilihana)a (#&#l%' 1= A"il 400. Tidak la'a la$i* "antan$J &#ka( ti'&alan "#dana '#nt#i it% akan &#akhi. >ika (alah (at% k#%(i "ali'#n di K%ala L%'"% diko&ankan ol#h 'ana2'ana ahli "ali'#n "akatan "#'&an$kan$ %nt%k Ana &#tandin$* &#anikah Noa &#d#"an d#n$ann)a
P#'&an$%nan M%lti'#dia S%"# 3oido :MS3; t#lah '#'#an$ka" "#'#intah Mala)(ia. Rak)at Mala)(ia kini t#lah '#'"%n)ai (at% %an$ di 'ana '##ka t#d#dah k#"ada "#l&a$ai 'akl%'at tan"a adan)a (#katan. Dah%l%* 'akl%'at &ol#h dikaal (#"#n%hn)a ol#h U'no2BN. Rak)at Mala)(ia han)a da"at '#'&a/a* '#lihat dan '#nd#n$a &#ita2&#ita )an$ di(a+ikan ol#h '#dia a%( "#dana. D#n$an adan)a int#n#t*
"#n$%a(aan t#hada" 'akl%'at t#lah &#+a)a di"#/ahkan. Potal '#dia (#"#ti Mala)(iakini* Mala)(ia Toda)* Haakahdail) * KL Po( dan &an)ak la$i* t#lah '#n+adi '#dia alt#nati! k#"ada ak)at Mala)(ia.
T#kanan dan /#n$ka'an )an$ k%at "#'#intah Mala)(ia t#hada" ak)at* d#n$an '#n$$%nakan akta2akta tidak d#'okatik* t#lah 'alahikan &#$it% a'ai $#ilaan (i&#J. K#lahian $#ila (i&# ini &#ta'&ah dai 'a(a k# (#'a(a (#hin$$akan "a(%kan /)&#too"#J ta+aan Aalina Oth'an )an$ &a% (aha+a dilantik (#&a$ai M#nt#i P#lan/on$an* tidak &#da)a %nt%k '#laan. Tan"a di(%%h* $#ila2$#ila (i&# ini t#lah '#lahikan i&%an la'an %nt%k '#n)#an$J "#'#intah BN. T#knolo$i &lo$ t#lah '#n)#&a&kan "#an$ $#ila (i&# '#n+adi (#'akin h#&at. K%an$ dai 9 'init* (#&%ah &lo$ (%dah &ol#h di'%lakan. S#an$an d#'i (#an$an dai "#l&a$ai "#n+%%* akhin)a '##&ahkan BN di &#&#a"a n#$#i t#%ta'a di &anda2&anda )an$ '#'"%n)ai ak(#( k#"ada int#n#t. 3ontoh )an$ t#&aik ialah di K%ala L%'"% di 'ana "akatan "#'&an$kan$ &#+a)a '#n)a"% (#'&ilan dai"ada 10 k#%(i "ali'#n. Banda Shah Ala' )an$ (#la'a ini '#n+adi k%&% k%at U'no* +at%h k#"ada PAS. 6ala%"%n hilan$ 'a+oiti d%a "#ti$a BN di "ali'#n* A&d%llah Ah'ad Badai t#%( '#n+adi "#dana '#nt#i Mala)(ia &a$i "#n$$al k#d%a. A&d%llah tidak '#n$hia%kan d#(akan dan t%nt%tan )an$ 'ah%kan &#lia% '#l#takkan +aatan. M%khi Mahathi '#n+adi "#n/#t%( k#"ada $#akan dala' U'no '#n%nt%t A&d%llah '#l#takkan +aatann)a. B#lia% '#n$ik%t +#+ak a)ahn)a )an$ '#n$hanta (%at k#"ada "#dana '#nt#i %nt%k '#nd#(akn)a '#l#takkan +aatan (#&a$ai &#tan$$%n$+aa& k#"ada hilan$n)a 'a+oiti d%a "#ti$a BN dan &#&#a"a n#$#i k#"ada "#'&an$kan$. D Mahathi "#nah '#lak%kan "#kaa )an$ (a'a (#l#"a( P#ikatan kalah t#%k dala' "ilihana)a %'%' 1,8, a"a&ila &#lia% '#n$hanta (%at k#"ada T%nk% A&d%l Rah'an.
S#&#l%' ini* A&d%llah k#tika di'inta '#n$%la( t#ntan$ (%at M%khi &#kata* &#lia% '#n)#ahkan k#"ada K#t%a P#'%da U'no* Hi(ha'%ddin T%n H%((#in %nt%k '#n$a'&il tindakan. Na'%n* (#l#"a( '#()%aat "#'%da U'no* Hi(ha'%ddin &#kata* M%khi tidak dik#nakan (#&aan$ tindakan dan '#n)#ahkan &alik "#kaa it% k#"ada A&d%llah (#&a$ai "#(id#n U'no.
Ka&in#t &a% )an$ di%'%'kan ol#h A&d%llah t#lah '#n)in$kikan (#"a%h dai"ada '%ka la'a* di+an$ka '#n)#'aakkan "#t#'&%n$an dala' U'no. Oan$ Na+i& T%n Raak t#lah t#k#l%a dai (#naai t#(#&%t. Ka&in#t &a% ini di+an$ka '#'&ant% A&d%llah dala' "#'ilihan "%/%k "i'"inan U'no )an$ akan datan$* dan (#kali$%( '#n$#kan$ k#'aaan Na+i&. 6ala%"%n Khai) >a'al%ddin tidak di&#ikan (#&aan$ +aatan '#nt#i* oan$2oan$n)a t#lah &#ada dala'J ka&in#t dan '#'#$an$ "ot!olio "#ntin$. 3ontohn)a* 6an Faid 6an Sall#h )an$ dilantik '#n+adi (#nato* '#'#$an$ +aatan Ti'&alan M#nt#i K#(#la'atan Dala' N#$#i. S#"%"% k#"ada '#nant% PM* Shai'an Man(o "%la dilantik '#n+adi M#nt#i T#na$a* Ai dan Ko'%nika(i.
14.0
KESIMPULAN S#lain in(id#n konik "#ka%'an "ada tah%n 1,=- hin$$a 1,=8
(#l#"a( >#"%n '#n)#ah kalah* "#i(tia 19 M#i 1,8, dan "#i(tia K$ M#dan "ada 4001* k#adaaan 'a()aakat dan N#$aa Mala)(ia (#/aa %'%'n)a adalah (ta&il* 'ak'% dan ha'oni. 6ala%&a$ai'ana"%n* %(aha '#'#lihaa h%&%n$an #tnik )an$ ha'oni (#laa( d#n$an "#k#'&an$an "olitik n#$aa '#%"akan /a&aan )an$ &#(a )an$
