PENGENALAN SISTEM PEMERINTAHAN DI MALAYSIA
Setiap Negara mempunyai corak pentadbiran tersendiri termasuklah sebuah Negara bernama Malaysia. M Malaysia alaysia adalah sebuah Negara yang mengamalkan sistem Demokrasi Demokrasi Berparlimen di bawah pentadbiran Raja Berperlembagaan dengan Seri Paduka Baginda Yang Di-Pertuan Agong sebagai Ketua Negara. Asas pemerintahan demokrasi Malaysia ialah mengamalkan Teori Pengasingan Kuasa yang dilaksanakan di Amerika Syarikat. Oleh itu perlembagaan negara telah digubal dengan mengikut konsep tertentu bagi menjelaskan kedudukan sistem demokrasi berparlimen. Demokrasi bermaksud rakyat atau masyarakat mengikut bahasa Yunani. Secara ringkasnya demokrasi bermaksud penglibatan rakyat secara terus dalam pembentukan dasar-dasar negara. Salah satu syarat sistem Demokrasi Berparlimen adalah pembahagian kuasa kepada tiga bahagian di dalam pemerintahan, iaitu Perundangan, Kehakiman dan Eksekutif (pentadbiran). . Tujuan pengasingan kuasa dilaksanakan adalah kerana untuk mengelakkan pertindihan bidang kuasa, iaitu pihak yang sama tidak terlibat dalam pengurusan lebih daripada satu bidang kuasa. Dengan kata lain, orang yang sama tidak harus bertanggungjawab bagi membuat undang-undang, menguatkuasakannya dan menghukum orang-orang yang melanggarnya. Seterusnya, pengasingan kuasa ini juga mengelakkan penyalahgunaan kuasa akibat pemusatan kuasa pada sesebuah badan tertentu. Selain itu, ia membolehkan setiap badan bertindak tanpa diganggu atau dipengaruhi oleh badan yang lain. Badan legislatif merujuk kepada Parlimen Malaysia yang memiliki kuasa untuk menggubal undang-undang persekutuan dan juga negeri-negeri yang terdapat di dalamnya. Parlimen terdiri daripada Seri Paduka Baginda Yang Di-Pertuan Agong dan dua dewan iaitu Dewan Negara dan Dewan Rakyat. Parlimen ialah badan kuasa perundangan bagi persekutuan.
Parlimen
berfungsi
dalam
membuat
undang-undang
yang
boleh
dikuatkuasakan di seluruh persekutuan. Parlimen juga mengawal kewangan kerajaan. Contohnya, cukai-cukai dan kadar-kadar persekutuan boleh dinaikkan hanya dengan kuatkuasa Parlimen seperti yang dinyatakan dalam undang-undang persekutuan. Semua hasil yang diperolehi hendaklah dimasukkan ke dalam Kumpulan Wang Persekutuan Yang Disatukan dan semua wang hanya boleh dibelanjakan dengan kuat kuasa Parlimen. Parti yang memenangi memenangi kerusi kerusi majoriti di dalam dalam pilihan raya umum dan dapat dapat
menguasai
penyokong majoriti di Dewan Rakyat akan membentuk kerajaan. Pemimpin parti majoriti yang mendapat kepercayaan sebilangan besar ahli-ahli Dewan Rakyat dilantik sebagai Perdana Menteri.
Badan Kehakiman juga merupakan salah satu komponen yang terlibat dalam pemerintahan negara. Badan ini juga dikenali sebagai badan judisiari. Kuasa kehakiman di Malaysia terletak di tangan dua Mahkamah Tinggi dan beberapa Mahkamah Rendah yang ditubuhkan oleh undang-undang. Kedua-dua Mahkamah Tinggi ini ialah Mahkamah Tinggi Malaya dan Mahkamah Tinggi Borneo. Tiap-tiap Mahkamah Tinggi mempunyai jabatan pendaftarannya masing-masing. Tiap-tiap Mahkamah Tinggi mempunyai seorang Hakim Besar dan beberapa hakim yang lain yang tidak kurang daripada empat orang. Di negeri Sabah dan Sarawak, terdapat
peruntukan yang dibuat dalam perlembagaan supaya
seorang hakim sementara boleh dilantik. Badan Kehakiman diberi kuasa untuk mengawal badan pentadbiran dan perundangan serta berkuasa untuk menjatuhkan hukuman kepada ahli badan lain yang melakukan kesalahan. Jika terdapat usul yang bertentangan dengan perlembagaan, badan kehakiman boleh membatalkan atau meminda undang-undang tersebut. Badan eksekutif merujuk kepada badan yang mempunyai kuasa untuk menjalankan proses pentadbiran negara mengikut perlembagaan dan undang-undang. Mengikut Perkara 39, Perlembagaan Persekutuan, kuasa memerintah Persekutuan Malaysia adalah terletak pada Yang Di-Pertuan Agong dan tertakluk kepada peruntukan mana-mana undang-undang persekutuan. Manakala, dalam peruntukan Jadual Kedua, kuasa ini boleh dijalankan oleh Jemaah Menteri atau mana-mana Menteri yang diberi kuasa oleh Jemaah Menteri. Sebagai sebuah negara yang mengamalkan Raja Berperlembagaan, perlembagaan telah memperuntukkan institusi Yang Di-Pertuan Agong, Raja-raja Melayu di sembilan buah negeri dan Majlis Raja-raja diberi bidang kuasa tertentu. Baginda diberi kuasa untuk memelihara adat istiadat orang Melayu dan Pentadbiran Agama Islam di negeri masingmasing. Seri Paduka Baginda Yang Di-Pertuan Agong adalah Ketua Agama Islam bagi negeri-negeri Pulau Pinang, Sabah, Sarawak, dan Wilayah-wilayah Persekutuan. Seri Paduka Yang Di-Pertuan Agong merupakan ketua negara yang mengambil keutamaan mengatasi semua orang dalam persekutuan dan tidak boleh dikenakan dakwaan dalam apaapa jua perbicaraan dalam mana-mana mahkamah. Yang Di-Pertuan Agong dipilih oleh Majlis Raja-Raja mengikut peraturan yang termaktub dalam Jadual Ketiga Perlembagaan Persekutuan. Seri Paduka Baginda Yang Di-Pertuan Agong juga menjadi Pemerintah Tertinggi Angkatan Tentera Negara. Baginda akan menjalankan tugas-tugas dibawah Perlembagaan mengikut nasihat Perdana Menteri atau Jemaah Menteri. Raja-raja pula menjadi Ketua Negeri masing-masing dan menjalankan tugas mengikut nasihat Menteri-menteri Besar atau Ketua-ketua Menteri.
KONVENSYEN PERLEMBAGAAN
Konvensyen ialah amalan atau resam sesebuah negara, selain itu juga konvensyen merupakan sebahagia daripada prinsip perlembagaan. Konvensyen ini perlu dipatuhi oleh setiap rakyat. Namun begitu, sekiranya konvensyen itu tidak dilaksanakan ianya tidak boleh didakwa di mahkamah. Walaupun mahkamah tidak akan memberikan apa-apa kesan undang-undang kepada konvensyen tersebut, namun mahkamah masih mengiktiraf kewujudannya
dan
turut
menggunakan
konvensyen
sebagai
badan
penyelesai
pertelingkahan undang-undang dan rujukan. Begitu juga sekiranya tidak mematuhi kesannya ialah negara sukar untuk melaksana apa yang tercatat dalam dokumen perlembagaan. Perlembagaan terdiri daripada undang-undang bertulis dan undang-undang tidak bertulis. Oleh itu, konvensyen perlembagaan amat penting dalam negara kepada negara yang tidak mempunyai perlembagaan bertulis. Sebagai contoh United Kingdom kedudukan kuasa Jemaah menteri dan raia ditentukan oleh konvebsyen perlembagaan. Penggunaan konvensyen perlembagaan ini tidak mendapat bantahan dan United Kingdom mengamalkan dengan mengikut konvensyen itu. Bagi Malaysia pula, sebuah negara yang berperlembagaan bertulis dan tidak bertulis, ianya Perlembagaan bertulis, yang lebih utama daripada konvensyen perlembagaan. Hal ini kerana, sekiranya negara yang baru wujud dan tidak banyak pengalaman dalam pemerintahan perlembagaan ianya suatu yang sukar. Konvensyen perlembagaan akan tercapai apabila rakyat mengamalkan konvensyen itu dan menjadi resam bagi masyarakat negara itu. Sekiranya menepati ciri tersebut barulah konvensyen itu tercapai dan menjadi sebahagian daripada prinsip perlembagaan. Konvensyen perlembagaan telah diguna pakai di Malaysia setelah sekian lama apabila negara ini bersetuju untuk menggunakan sistem kerajaan demokrasi berparlimen seperti yang diamalkan di Britain. Malaysia mengadapitasi konvensyen Westminster secara keseluruhan. Konvensyen ini perlu dihormati ditambah pula Malaysia mengamalkan sistem federalisme yang perlu dihormati diperingkat negeri dan pemerintah semasa. Pengalaman menunjukkan bahawa Malaysia tidak pernah melanggar oleh mana-mana pihak dan menganggap ianya sesuatu yang penting dan baik untuk dipatuhi. Konvensyen ini menjadi tradisi dan amalan di Malaysia dan antaranya ialah resam Perlembagaan berbentuk pematuhan istiadat pelantikan yang lebih atau ceremonial. Ianya satu pengiktirafan kepada kuasa istana atau raja oleh perlembagaan. Satu lagi konvensyen adalah hasil keputusan prosedur pembuagan undi tidak percaya di Parlimen. Pembuagan undi tidak percaya berlaku apabila perdana menteri hilang
kepercayaan oleh ahli parlimen. Banyak sebab berlakunya perkara sedemikian antaranya ialah gagal menjalankan tanggungjawab yang diberikan. Walaupun situasi yang berbagai berlaku namun konvensyen ini sudah jelas dengan jawapan bagi masalah yang tidak menentu. Prinsip asal konvensyen ini adalah untuk merealisasikan konsep kerajaan terkawal dan berakauntabiliti. Di dalam prinsip undang-undang Perlembagaan, walaupun konvensyen tidak mempunyai kesan perundangan, tetapi ia boleh dijadikan sumber tafsiran Perlembagaan. Untuk merealisasikan konvensyen ini, tafsiran Perlembagaan haruslah holistik iaitu dengan mengambil kira keseluruhan kerangka Perlembagaan dan mengharmonikan semua peruntukan sehingga memberi nafas kepada semua peruntukan berkenaan tanpa mengabaikan mana-mana satu pun. Ternyata sekiranya konvensyen perlembagaan diamalkan dan dimanfaatkan konsep demokrasi berparlimen dan kerajaan berperlembagaan terkawal kerana dapat menjelaskan fungsi dan tugas semua pihak. Kegagalan mematuhi konvensyen ini haruslah dielakkan kerana selagi diamalkan selagi itu kemungkinan untuk dilanggar adalah berkurangan.
Sumber rujukan: Prinsip perlembagaan dan pemerintahan di Malaysia - kertas yg awk bg kat sy.. Dr. Rusnah Ahmad. (2008). Jurnal Konvensyen Perlembagaan: Aplikasi dan Kesan Perlanggarannya dalam Konteks Konsep Kerajaan Terkawal.
Chamil Wariya. (2007). Malaysia: Asas Pembinaan Negara Bangsa Institusi Pemerintahan Lambang Kebangsaan. Perpustakaan Negara Malaysia. Petaling Jaya.
Selangor.
