KABANATA I ANG SULIRANIN AT ANG KALIGIRAN NITO
A. Introduksyon
Noong unang panahon pa lamang, laganap na sa maraming parte ng mundo ang paninigarilyo. Ang gawaing ito, ayon sa Wikipedia, ay isinasagawa sa mga ritwal ng mga tribo upang kumawala sa ulirat o makihalubilo sa mundo ng mga espiritu. Ang ilan sa mga gawaing ito ay ang pagpapaalis ng masasamang espiritu, pagsamo sa mga ito, atbp. Ngunit, sa paglipas ng panahon, naging isa na ito sa mga kinagigiliwang ³uso´. Nagsimula ito sa rehiyon ng Central America noong 6000 BC. Nang lumipas ang 5000 taon, 1000 BC, nagsimula ang sibilisasyon ng mga Mayan na magpausok, humithit at ngumuya ng mga dahon ng tabako. Ginamit din nila ito, kasama ng iba pang mga halamang medicinal, upang ipanggamot sa mga may sakit at may sugat. Nang sila ay naglayag sa iba pang parte ng mundo, nagdala sila ng mga dahon ng tabako kaya naman nang lumipas ang mga taon ang mga manlalakbay, tulad nila Columbus at Francis Drake, ay naisipang gumawa ng planta ng mga tobako at gawing daan upang magkapera. Naging popyular ang paninigarilyo ng tabako sa Espanya. Ang paninigarilyo ay isang gawain na kung saan sinusunog ang sangkap, karaniwang tobako, na maaaring nirolyo sa papel sabay sa paghithit ng usok na inilalabas nito. Ayon sa MedIndia Online, ang isang stick isang stick ng sigarilyo ay binubuo ng halos 4,000 kemikal na maraming epekto sa katawan at pag-iisip ng tao. Ang ilan sa mga ito ay ang nicotine, tar, acetone, chloroform, atbp. Dahil nga naman ang mundo ay mabilis magbago nakaisip ang ibang mga tao ng mga modipikasyon ng paggamit o paggawa ng
1
sigarilyo. Ngayon, maaari nang bumili ng maraming uri ng alternatibo. Ito ay nasa hugis ng isang chewing gum (nicorette), inhaler transdermal systems (patches) o kaya naman ay nicotine nasal spray. spray. Iba-iba man ang kanilang anyo at hugis, pareho pa rin ang mga kemikal at mga epektong nakapaloob dito. Totoo nga naman na ang paninigarilyo ay sadyang laganap na. Kung dati-rati ay nagagamit ito sa mabuting at hindi-palagiang paraan, ngayon ay abusado na ang paggamit nito. Sa kadahilanang iyan, ito ay unti-unting naging malalang bisyo. Dito na lamang sa ating bansa, marami talaga ang naninigarilyo. Ayon sa estadistika ng Cure Research, 19,
231,
897 ang naninigarilyo rito at 40% rito ay mga kabataang lalaki. Sa
buong mundo, 5.4 milyong katao ang namamatay sa isang taon dahil sa paghithit sa sigarilyo. Atin namang bigyang pansin ang kabalintunaan ng sitwasyong, ³kung sino pa ang nagbibigay buhay sa iba, siya rin ang unti-unting pumapatay sa kaniyang sarili´. Ito ay maaaring masabi sa mga kabataang kumukuha ng kursong narsing na sangkot sa bisyo ng paninigarilyo. Ito ay isa sa mga dahilan kung bakit isinasagawa ang pag-aaral na ito. Ang pag-aaral na ito ay nakatuon sa pagtuklas ng mga epekto ng paninigarilyo sa pag-iisip at pangangatawan ng mga mag-aaral sa Unang Taon ng Kolehiyo ng Narsing sa Unibersidad ng Santo Tomas. Aalamin din nito ang mga dahilan ng paninigarilyo ng mga nasabing mag-aaral. Ang mga resulta ng pananaliksik na ito ay nagnanais na makapagdagdag ng impormasyon tungkol sa isyung pansosyal na itinatalakay at magbukas ng isipan ng mga tao, lalo na ng mga kabataang naiigaya sa bisyong ito.
2
B. Layunin ng Pag-aaral
Ang pamanahong-papel na ito ay nais magbahagi ng mga kaalaman tungkol sa mga epekto ng paninigarilyo sa mga mag-aaral ng unang taon na kumukuha ng kursong ursing . N ursing y
Bukod pa riyan, nais din nitong:
malaman ang iba¶t ibang pisikal na epekto ng paninigarilyo sa mga mag-aaral na naninigarilyo at doon sa mga estudyanteng second-hand second-hand smokers
y
matukoy ang mga sikolohikal na manipestasyon ng paninigarilyo sa mga estudyante at sa mga mag-aaral na second-hand na second-hand smokers
y
y
bigyang-pansin ang mga dahilan at ugat ng paninigarilyo ng mga mag-aaral malaman kung anong kasarian, kung babae o lalake, ang may pinakamataas na bilang ng mga naninigarilyo
y
matuklasan ang karaniwang edad ng mga kabataang naninigarilyo
y
mapausbong ang kaalaman ng mga estudyante sa paksa ng paninigarilyo at sa pagkilala sa kanilang mga sarili
C. Kahalagahan ng Pag-aaral
Ang pag-aaral na ito ay mahalaga sapagkat maaaring mapagkuhanan ng impormasyon ukol sa mga epekto ng paninigarilyo sa ating kalusugan. Sa pamamagitan ng mga bago at karagdagang kaalaman, mabibigyan ng pagkakataon ang mga estudyante na magamit ito sa kanilang napiling propesyon. Isa pang maituturing na importansya nito ay ang pagdinig sa opinyon at pananaw ng mga kabataang second kabataang second hand smokers nang sa ganoon ay malaman ng mga mag-aaral na naninigarilyo ang epekto nito sa mga taong nasa kanilang paligid.
3
Makatutulong din ang papel na ito sa mga mga sa iba pang mga makababasa nito. Ito ay makapagbibigay ng isang paalala sa iba pang kabataan at mambabasa na ang paninigarilyo ay nakaaapekto sa kalusugan ng tao. Ipinauusbong nito ang pagkakaroon ng ebalwasyon sa sarili kung anu-ano ang nalalaman sa isyung ito. Mahalaga ang pag-aaral na ito sa mga kabataang nars na may bisyong paninigarilyo dahil matututunan at mas maiinitindihan nila ang mga nagaganap sa katawan dulot nito at mas mahihikayat silang maging mga modelo ng kalinisan at kalusugan. Ang mga magulang din ay makakakuha ng mga impormasyon tungkol sa mga sanhi ng paninigarilyo ng kanilang mga anak at kung paano sila matutulungang tumigil. Gayundin ang mga adbentaheng matatanggap ng mga propesor ng mga estudyanteng ito sapagkat kanilang madadagdagan ang mga kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa usaping ito.
D. Saklaw at Limitasyon ng Pag-aaral
Ang pag-aaral na ito ay nakapokus sa pagkakatuklas ng mga pisikal at sikolohikal na epekto ng paninigarilyo sa mga kabataang lulong sa bisyong ito. Sakop din nito ang pagtukoy sa mga dahilan ng mga estudyante kung bakit sila ay naninigarilyo. Saklaw nito ang mga mag-aaral mula sa Kolehiyo ng Narsing sa Unibersidad ng Santo Tomas na nasa unang taon. Napili ng mga mananaliksik ang mga estudyanteng ito, sapagkat sila ay naniniwala na sa unang taon ng pagiging kolehiyo nagsisimula ang lahat. Ang unang taon sa kolehiyo ay madalas na itinuturing bilang adapting stage, stage, ayon sa isang artikulo ng organisasyong About our Kids. Kids.
4
Ang mga estudyanteng gaganap bilang mga respondente ay may edad na labinganim hanggang labing-walong taon lamang. Ayon sa isang sarbey na isinagawa ng Global Youth Tobacco Survey, sa age group na ito madalas nagsisimulang manigarilyo ang mga kabataan, mapababae o mapalalake. Ang mga kakapanayamin, ang mga naninigarilyo at second hand smokers, ay bubuuin ng mga mag-aaral ng parehong kasarian. Ito ay sa dahilang nais malaman ng mga mananaliksik kung anong kasarian ang mas aktibo pagdating sa paninigarilyo.
E. Depinisyon ng mga Terminolohiya
Ang mga sumusunod na salita ay ang mga terminolohiyang ginamit at makikita sa kabuuan ng papel. Upang magkaroon nang madaling pagkaunawa at maging pamilyar ang mga mambabasa sa mga katagang ito, minabuti ng mga mananaliksik na ibigay ang kahulugan ng mga ito ukol sa paraan ng paggamit sa pamanahong-papel na ito. Ang paninigarilyo ay isang masamang bisyo. Ito ay nakadudulot ng maraming sakit sa taong naninigarilyo pati na rin sa mga taong nakalalanghap ng usok galing sa sigarilyo nito. Ang sigarilyo / yosi ay naglalaman ng mga pinong dahon ng tabako na nirolyo sa isang papel. Ito ay sinisindihan sa kabilang ka bilang dulo at ang usok nito ay hinihithit at inilalabas muli sa ilong o bibig. Ang nicotine ay isa sa mga nangungunang sangkap na nakukuha sa paninigarilyo. Isa itong nakalu-lulong na kemikal tulad tu lad ng ³heroin´ at ³cocaine´. ³coca ine´. Ang tar ay isa sa mga kemikal na matatagpuan sa isang sigarilyo. Ito ay paunawa kung bakit ang ngipin ng isang naninigarilyo ay dilaw.
5
Ang carcinog en ay kahit ano mang bagay na makapagdudulot ng kanser sa ating katawan. Ang second-hand smok e ay ang usok na inilalabas ng naninigarilyo pati na rin ang usok na lumalabas sa kabilang dulo ng sigarilyo. Ang second-hand smok er ay ang bansag sa mga taong nakalalanghap ng usok mula sa sigarilyo na kabilang sa mga taong hindi naninigarilyo. Makikita sa papel na ito ang terminong ³taga-langha p´ na tumutukoy tu mutukoy rin sa kanila. Ang vasoconstrictor ay isang terminolohiyang iniuugnay sa nicotine. Ito ay ang dahilan sa paninigas ng mga daluyan ng dugo. Ang Coronary Art ery Disease ay sakit na dulot ng baradong artery na makukuha sa bisyong paninigarilyo. Ang Tuberculosis, sa kabilang dako, ay isang sakit na sanhi ng isang uri ng kagaw na mycobacterium tuberculosis. tuberculosis. Ito rin ay naidudulot na idudulot ng sobrang paninigarilyo. Ang Chronic Obstructi ve Pulmonary Disorder o COPD ay isang uri ng masamang kalagayan na nakapambabara sa daanan ng hangin sa ating katawan. Ang paninigarilyo ay isa sa pinakamadalas na kontribyutor nito. Ang nicorette ay isang alternatibo para sa paninigarilyo. Ang nicotine ay nasa pormang chewing gum. Kahit pa ginagamit bilang isang alternatibo, mayroon din itong mga epektong nakasasama sa kalusugan ng tao. Ang nicotine transdermal systems o mas kilala bilang patches ay isa ring alternatibo sa paghithit ng sigarilyo. Ang nicotine ay nakalagay sa isang parisukat na Ang patch ay pinapatagal na nakadikit patch na ipinapatong sa ibabaw ng balat ng braso. Ang patch
6
rito ng 16 oras habang ang nicotine ay unti-unting pumapasok sa balat hanggang sa dumaloy kasama ng dugo. Ang nicotine inhaler ay itinuturing na pampalit sa bisyong paninigarilyo. Ito ay binubuo ng isang mouthpiece at isang sealed, tubular cartridge. Ang cartridge ay
pinpindot
upang
mailabas
ang
nicotine
na
laman
Ang nicotine nasal spray ay tulad ng inhaler, patches at nicorette. Ang tanging ikinaiba niya sa lahat ay ang pagsinghot ng nicotine nicot ine sa ilong.
F. Balangkas Konseptwal
Makikita sa dayagram ang mga posibleng dahilan ng maagang paninigarilyo ng mga estudyanteng nars na nasa unang taon sa unibersidad. Nakapaloob din dito ang mga epekto na makukuha sa paninigarilyo.
7
nito.
Pamayanan at pamilya
Salungang karanasan
Indibidwal na naninigarilyo (first hand o second hand)
Pagampon ng mapanganib na kalusugan
Sosyal, emosyonal at cognitive na kahinaan
Karamdaman, kapansanan at sosyal na suliranin
Pagpanaw
Ang pagsimula ng paninigarilyo ay maaaring nahikayat ng maimpluwensyang kapaligiran ng isang tao o kaya ay nakukumbinsi ang paniniwala nito na nakalulugod ang gawi na ito marahil marami ang gumagawa nito. Kitang-kita sa ating paligid na ang paninigarilyo ay isang kinagawian na pang-udyok sa mga taong musmos patungkol sa paninigarilyo. Tila sa maraming tao ay ayos lang ang paninigarilyo sapagkat ito ay
8
tanggap ng madla at nakatutulong sa isang indibidwal pagdating sa ³sosyalan´, subalit, ang paninigarilyo ay mapanganib sa kalusugan ng tao at may negatibong epekto sa sosyal, emosyonal at cognitive na aspeto ng tao. Maging kinaugalian ito ng isang indibidwal, maaari itong magdulot ng sakit sa puso, baga at iba pang malubhang sakit na kung walang sapat na kaalaman tungkol sa mga epekto nito, ipagsasawalang-bahala at hindi gawan ng paraan sa lalong madaling panahon. Dahil diyan, maaari itong humantong sa pagpanaw.
9
KABANATA II MGA KAUGNAY NA PAG-AARAL AT LITERATURA
Pharmacology for th e Primary Care Provider
Ayon sa aklat na
harmacology P harmacology
for the primary care provider (2004), ang
paninigarilyo ay ang sanhi ng maraming sakit. Ito ay ang pagkakaroon ng cancer sa baga, esophagus, at larynx, coronary artery disease, peripheral artery disease, stroke, at Chronic Obstructive Pulmonary Disorder o COPD. Sinasabi din na naninigarilyo edad
25-44, 23.3
27.3
porsyento ang
porsyento ay edad 45-64, at 10.5 porsyento ang
naninigarilyo edad 65 pataas. Ang mga bata ay may posibilidad din na magkaroon ng sakit sa puso dahil sa mataas na kolesterol na nakukuha mula sa pagkalanghap ng usok ng sigarilyo sa loob ng bahay. Sinasabi na mahigit 420,000 ang mga namamatay taun-taon dahil sa pagkakasakit sa paninigarilyo. Ang nicotine ay nakakataas ng heart rate at blood pressure gawa ng pagtaas ng epinephrine. Ito din ay nakakababa ng oxygen dahil sa pagtaas ng carbon dioxide sa katawan. Sinasabi din na maaring mabawasan ang pag-iisip ng naninigarilyo kumpara sa matatandang hindi naninigarilyo at ang kanilang katawan ay mas dumidepende sa droga. Ang biglaang hindi paninigarilyo ng tao ay nakakaranas ng pagiging iritable, pagiging pagod, pagdagdag ng timbang gawa ng madaming pagkain, depresyon, pagkasakit ng ulo, pagkahirap magpokus. Ang mga ito ay maaring mabawasan sa paggamit ng nicotinecontaining smoking deterrents na kung saan binabawasan nito ang nicotine plasma sa katawan. Ang taong tumigil sa paninigarilyo o hindi nanigarilyo ay maiiwasan ang
10
pagkabaho ng hininga, paninilaw ng ngipin, panunuyot ng buhok at balat, at pagkasira ng panlasa. Critical Thinking in R espiratory Care
Ayon sa aklat na
ritical C ritical
thinking in respiratory care (2002), ang chronic
obstructive pulmonary disorder o COPD ay ang epekto ng kapaligiran sa ating buhay o dahil sa namana ito. 80-90 porsyento ay dahil sa paninigarilyo at sa second hand smoke na isang halimbawa ng pangkapaligiran. Ang mga may sakit na COPD ay nakakaranas ng sintomas na cyanosis bilang epekto ng hypoxia, hypoxia, pagkahingal, at bronchoconstriction kung kaya masasabi na ang COPD ay sakit na may pagharang sa daanan ng hangin. Sinasabi na ang mga naninigarilyo ng dalawampung taon ay ang mga nakararanas ng mga nabanggit na sintomas.
Cardiopulmunary Physical Th erapy: A Guide to Practice
Ang librong ito ay tumatalakay sa iba¶t ibang paksa, ngunit ang pokus nito ay ang mapalalim ang kaalaman ng mga physical therapists upang maging mas mabisa ang kanilang gawain. Nakasaad rin dito ang karaniwang sanhi ng pagkasira ng puso at baga, ang mga iba¶t ibang cardiopulmonary examinations at mga lunas sa ilang sakit na may kinalaman sa nasabing nasabing parte ng katawan.
Nilalaman rin nito nito ang kumpletong
impormasyon sa pharmacology sa pharmacology at pagbigay ng ligtas at epektibong paggamit ng gamot.
Tuberculosis: A Foundation for Nursing and H ealth Care Practice
Ayon sa World Health Organization, dalawang daang milyong (200M) katao ang magkakaroon ng tuberculosis sa gitna ng taong 2000 at 2020 at tatlumpu¶t limang milyon
11
(35M) katao ang mamamatay sa sakit na ito. Ang librong ito ay naglalaman ng patnubay sa mga nars at pagbibigay kaalaman sa epektibong pagdiagnose epektibong pagdiagnose,, pag-iwas, paglunas at pag-alaga. Nakasaad rin dito ang mga bagong pagkanya at konsepto ukol sa sakit na tuberculosis. Ang librong ito ay naghihikayat sa mga nars at iba pang propesyonal na nasa linya ng medisina na gawin ang mga nasabing konsepto at epektibong pamamaraan upang maging mas mabisa ang pag iwas at paglunas sa sakit na tuberculosis.
Pock et Handbook of Clinical Psychology
Isinasaad sa librong ito ang iba¶t ibang pangsikolohikal na epekto ng samu¶t saring mga droga. Isa sa mga bagay na itinatalakay dito ay ang paninigarilyo. Inilalarawan ito ng libro bilang isa sa mga pinakalaganap at pinakanakamamatay na bisyo. Ang itinuturing na isa sa mga pangunahing dahilan ng pagkakasangkot ng mga kabataan sa bisyo ng paninigarilyo ay ang kanilang kapaligiran. Minsan, ang paninigarilyo ay maaaring naidulot din ng iba pang mga bisyo tulad ng pag-inom ng alak, pagdo-droga, atbp. Ang paninigarilyo ay maaaring mawala sa pamamagitan ng hypnosis, acupuncture, aversive therapy, atbp. Nabanggit atbp. Nabanggit din sa librong ito ang isang pag-aaral na isinagawa noong taon ng 2000 sa Estados Unidos. Sinasabi sa grap ng pag-aaral, 24.2% ng populasyon ay mga kabataang edad 12-17 taong gulang. Ang pinakamataas naman na porsyento ay ang mga taong edad 18-25, 44.7%.
Pharmacology for Nursing Care
Ang librong ito ay malaki ang tulong para sa mga propesyon na may kinalaman sa siyensya. Nakasaad dito ang mga gamot na maaaring gamitin sa kung anumang sakit at
12
ang mga epekto nito sa tao. Narito rin ang mga kasangkapan ng mga gamot at mga ginagawa nito sa katawan at pag-iisip ng tao. Sinabi sa librong ito na mahigit kumulang 128,813 na katao ang namamatay dahil sa lung cancer, 111,344 naman ang sa heart disease at 64,735 naman ang sa chronic airway obstruction o chronic obstructive pulmonary disorder. 36,000 rito ay mga taong hindi naninigarilyo. Ang mga taong naninigarilyo ay nakakaramdam ng mga pisikal na manipestasyon ng paninigarilyo tulad ng pagbilis ng tibok ng puso, pagtaas ng presyon ng dugo, pagtaas ng konsentrasyon ng gastric acid sa acid sa tiyan (pagsusuka), pagpapawis, pagkabusog, pagka-alerto, pagkukumbulsyon, atbp. Ang paglanghap ng usok mula sa mga sigarilyo ay nagiging dahilan upang makaramdam ng pagkahilo at nausea ang mga hindi naninigarilyo.
Mosby¶s Pharmacology in Nursing
Ang mga impormasyon sa librong ito ay halos katulad ng naunang nabanggit. Ito ay tumatalakay sa mga gamot at ang komposisyon nito. Nakasaad din dito ang mga paraan kung paano nakaaapekto ang mga drogang ito sa isang indibidwal. Sinasabi rito na ang paninigarilyo ay nakapagpaparami ng bilang ng white blood cells sa ating dugo. Ganun na din ang sa hemoglobin at hematocrit. Ang bilis ng paghilom ng mga sugat ay bumabagal dahil sa nicotine. Dito rin hinihikayat na maging modelo ng mga kabataan ang mga nars. Bilang mga tagapaglingkod ng sambayanan pagdating sa kalusugan, dapat maging modelo ang mga nars sa paghindi sa bisyo ng paninigarilyo. Kung gusto nilang maging kontribyutor sa pagkakaroon ng pagbabago sa
13
public smoking behaviors, behaviors, dapat simulan nila sa kanilang mga sarili at maging isang non smoker.
Mental Health and Mental Illness
Ang librong ito ay naglalaman ng mga impormasyon tungkol sa mga sakit na maaaring makaapekto sa pag-iisip ng isang tao lalo na kung sila ay dumedepende sa mga gamot o nalululong sa masamang bisyo. Marami ang mga problemang kanilang binanggit na konektado sa paninigarilyo. Ito ay tinatawag na ³nicotine-related disorder´. Ang pangyayaring ito ay nararanasan ng mga taong malakas ang pagkadepende sa paninigarilyo. Sinasabi dito na ang paggamit ng tobako sa ating bansa ay patuloy pa ring lumalaganap. May mga taong, para sa kanila, ay maganda ang epekto ng paninigarilyo sa kanilang katawan at meron din namang mga taong hindi sumasang-ayon dito.
Antioxidant Status, Diet, Nutrition and Health
Ang librong ito ay ang kauna-unahang nakapagsama-sama at nakapagkonekta sa haynayan, pangnutrisyon at pangkalusugang aspekto ng mga anti-oxidants.Itinatalakay anti-oxidants.Itinatalakay sa librong ito ang mga epekto, tungkulin, mga nakaaapektong bagay sa mga anti-oxidant at anti-oxidant at iba pang bagay na kaugnay nito. Nakasaad sa librong ito kung anu-ano ang mga nakabubuti at nakakasamang epekto ng paninigarilyo sa katawan ng mga tao, lalo na sa mga buntis.
14
th
Compendium of Phili ppine Medicine, 4 Edition
Ang babasahing ito ay naglalaman ng mga sakit na maaaring makuha ng mga tao. Kasama ng mga sakit na binabanggit sa librong ito ay ang mga kasaysayan, paraan ng paggamot at paraan ng pag-iwas rito. Isa sa mga sakit na nakasaad rito ay ang Chronic Obstructive Pulmonary Disease o COPD. Ito ay ang pagkakaharap sa progresibong paghadlang sa daloy ng hangin papunta sa baga na maaaring marahil sa sakit na
hronic C hronic
Bronchitis o kaya ay
Emphysema na nakukuha sa kinagawiang paninigarilyo. Gayundin, ang COPD ay isa sa mga pinakaimportante na karamdaman sa ika-20 siglo marahil ito ay ang pangunahing dahilan ng kapansanan at kamatayan. Sa taong 1990, ang COPD ay naging ika-12 sa listahan ng mga pangunahing sanhi ng sakit ng tao. At ayon sa WHO, ³«for year 2020, chronic obstructive pulmonary disease will be ranked number 4«´ sinasabi na di malayong mangyari na tumaas ang ranggo ng sakit na ito base sa rami ng populasyon ng mga taong may sapat na gulang at matulin na pagdami ng gumagamit ng sigarilyo. May mga patnubay na inilahad ang babasahin upang pagbutihin ang paghahatid ng malasakit sa sa kalusugan ng tao, itaguyod ang paghahatid ng pasyente na nasa pangabi, at para sa pagsusuri at pangangasiwa ng COPD sa mga Filipino.
15
KABANATA III DISENYO AT PARAAN NG PANANALIKSIK
A. Disenyo ng Pananaliksik
Ang pamanahong papel na ito ay isinasagawa ayon sa disenyo ng pamaraang deskriptibong pananaliksik. Ang metodolohiyang ito ay isang paraan upang makahanap ng mga impormasyon at makapagbigay ng maayos na interpretasyon ng mga resulta. Dahil sa paninigarilyo ang napiling paksa ng mga mananaliksik, na tumatalakay sa kasalukuyang pangyayari at kondisyon ng mga taong sangkot dito, ang pamaraang ito ang pinaka-angkop na gamitin. Ito ay dahil makapagbibigay ito ng maayos na paglalarawan sa mga nalikom naliko m na impormasyon.
B. Mga R espondente
Ang mga respondente para sa pag-aaral na ito ay ang mga babae at lalaking magaaral ng ika-unang taon ng Kolehiyo ng Narsing ng Unibersidad ng Santo Tomas ng taong-akademiko 2009-2010. Ang unang taon ay binubuo ng labindalawang pangkat. Mula sa labindalawang pangkat, ang mga mananaliksik ay kumuha lamang ng anim na pangkat na pagbibigyan ng sarbey. Doon sa anim na pangkat, ninais ng mga mananaliksik na kumuha ng 10 respondenteng babae, ganun din sa lalake, sa pamamagitan ng random sampling. Mayroong mga pangkat na kulang sa 10 ang mga kaklaseng lalaki, kaya naman ang mga babae ang bumuno sa mga kulang na sarbey. Lahat-lahat, mayroong 120 respondente ang pag-aaral na ito. 68 ang babae at 52 ang bilang ng mga lalake.
16
C. Instrumentong Pampananaliksik
Ang sarbey-kwestyoneyr ang napiling gamitin ng mga mananaliksik sapagkat ito ang pinaka-epektibo, pinakamadali, pinakanirerekomendang paraan ng pagkuha ng impormasyon. Naghanda ng sarbey upang ipasagot sa mga respondente at makakuha ng impormasyon para sa pag-aaral. Gumamit din ng mga libro, magasin, tisis, at internet upang madagdagan ang mga impormasyong nalikom.
D. Tritment ng mga Datos
Ang papel na ito ay hindi ginamitan ng komplikadong istatistikal na pamamaraan. Nagkaroon lamang ng masusi at maingat na pagta-tally tally at pagkuha ng porsyento na galing sa mga sagot ng mga respondente. Ang 100 porsyento sa bawat katanungan ay ang kabuuang bilang ng mga sagot nito. Ang porsyento ng bawat sagot ay nakuha sa pamamagitan ng pormyulang:
bilang ng kasagutan sa bawat pagpipilian 100 kabuuang bilang ng mga sagot sa bawat tanong
17
KABANATA IV PRESENTASYON AT INTERPRETASYON NG MGA DATOS
Ang mga sumusunod sumusunod na impormasyon impormasyon ay natuklasan sa sa pamamagitan ng pagaaral na ito. Sa ibaba ng bawat grap ay ang interpretasyon sa mga datos na ito.
Grap 1 Distribusyon ng mga R espondente Ayon sa Kasarian
Babae
43% 57%
Lalake
Ayon sa grap na ito, ang mga respondente ay binubuo ng 68 o limampu¶t pitong porsyentong (57%) babae at 52 o apatnapu¶t tatlong porsyento naman ang mga lalake.
18
Grap 2. A Distribusyon ng mga R espondente Ayon sa Edad
Lalaki (naninigarilyo) 0%
38%
16 taong gulang 17 taong gulang 62%
18 taong gulang
Walo ang kabuuang bilang ng mga lalaking naninigarilyo. Ipinapakita sa grap na ito ang edad ng mga lalakeng respondente. Walang lalaking 16 taong gulang ang naninigarilyo. Lima sa walong lalaki o animnapu¶t dalawang porsyento (62%) ay nasa edad na labimpito. Samantala, 3 o tatlumpu¶t walong porsyento (38%) naman ang labingwalong taong gulang na.
19
Grap 2.A1 Distribusyon ng mga R espondente Ayon sa Edad
Lalaki (hindi naninigarilyo)
22%
25%
16 taong gulang 17 taong gulang 18 taong gulang 53%
Nakasaad sag grap na pinakamataas ang porsyento ng mga lalaking may edad na 17. Ito ay nakakuha ng limampu¶t tatlong porsyento (53%). Ang sumunod dito ay ang mga lalaking 18 taong gulang na. Ito ay mayroong dalawampu¶t limang porsyento (25%). At ang huli ay ang mga lalaking may edad na 16 na nakakuha ng dalawampu¶t dalawang porsyento (22%).
20
Grap 2. B Distribusyon ng mga R espondente Ayon sa Edad
Babae (naninigarilyo)
20% 30%
16 taong gulang 17 taong gulang 18 taong gulang 50%
Sa grap na ito ito nakasaad na ang may pinakamataas na porsyenyo na edad ng mga babaeng sumagot ng sarbey ay 17. Ito ay may limampung porsyento (50%). Ang pinakakaunting porsyento na nakakuha ng dalawampung porsyento (20%) ay ang mga babaeng may edad 16. Pumapagitna ang bilang ng mga may edad na 18 na nakakuha ng tatlumpung porsyento (30%).
21
Grap 2. B1 Distribusyon ng mga R espondente Ayon sa Edad
Babae (hindi naninigarilyo)
12%
22%
16 taong gulang 17 taong gulang 18 taong gulang 66%
Makikita sa grap na ito ang mga edad ng mga babaeng respondente na hindi naninigarilyo. Pinakamataas na na porsyento ang may edad na 16 taong gulang gulang na nakakuha ng animnapu¶t anim na porsyento (66%). Sumunod na mataas ay ang mga babaeng kabilang sa may mga edad ng 17 taong gulang. Ito Ito ay dalawampu¶t dalawampu¶t dalawang porsyento (22%) sa kabuuan ng grap. Ang pinakakaunting age group ay ang mga napapabilang sa 18 taong gulang na mayroong labindalawang porsyento (12%).
22
Grap 3. A Porsyento ng mga Mag-aaral na Naninigarilyo at Hindi Naninigarilyo Lalak e
15.38% Naninigarilyo Hindi naninigarilyo 84.62%
Ipinahihiwatig ng grap na ito na ang pinakamalaking porsyento ng populasyon ng mga lalaking respondente ay hindi naninigarilyo. Ito ay may kabuuang 44 o 84.62%. Ang mga naninigarilyo naman ay nakakuha ng bilang na 8 o 15.38%.
23
Grap 3. B Porsyento ng mga Mag-aaral na Naninigarilyo at Hindi Naninigarilyo Babae
14.71% Naninigarilyo Hindi naninigarily na ninigarilyo o 85.29%
Ang grap na ito ay nagsasabi na mayroong 10 o 14.71% na babaeng respondente ang naninigarilyo. Pinakamataas na porsyento, 58 o 85.29%, ang nakuha ng mga babaeng hindi naninigarilyo.
Grap 4. A Dahilan ng Pagkatuto ng Paninigarilyo
Lalak e
0%
17%
0%
A B
17%
C 66%
D iba pang sagot
24
Sa grap na ito mapapansin na animnapu¶t anim na porsyento (66%) ng mga kalalakihan ang nagsabing sila ay natutong manigarilyo dahil sa kanilang mga kaibigan. Samantala, labimpitong porsyento (17%) naman ang nagsasabing sila ay natuto dahil sa kanilang mga magulang. Kapantay nito ang iba pang kadahilanan tulad ng pagtuturo sa kanila ng kanilang mga kamag anak, kapitbahay at mga kasambahay. Walang sumagot sa ating mga respondente na sila ay natuto sa pamamagitan ng media o sariling pagkatuto lamang.
Grap 4. B Dahilan ng Pagkatuto ng Paninigarilyo
Babae
5%
A
18% 50%
9%
B C
18%
D Iba pang kadahilanan
Kung susuriin ang grap na ito, limampung porsyento (50%) sa mga kababaihan ang nagsasabing natuto silang manigarilyo dahil sa kanilang mga kaibigan. Labingwalong porsyento (18%) naman sa kanila ang nagsasabing natuto sila nito dahil nakita nila ito sa kanilang magulang. Labing-walong porsyento (18%) rin ang nagsasabing hindi nila kinailangan ang iba upang matutong manigarilyo. Siyam na porsyento (9%) na babaeng respondente naman ang nagsasabing natuto silang manigarilyo sa pamamagitan
25
ng media at limang porsyento (5%) naman ang nagsasabing natuto sila sa ibang kadahilanan tulad ng pagimpluwensya sakanila saka nila ng mga tao sa paligid nila.
Grap 5. A Mga Dahilan sa Paninigarilyo Lalak e
Iba pang kadahilanan 15%
A 15% B 8%
D 31% C 31%
Mapapansing
tatlumpu¶t
isang
porsyento
(31%)
sa
kabuuan
ng
mga
respondenteng lalaki ang nagsasabing sinubukan nila ang paninigarilyo dahil sila ay curious lamang. Tatlumpu¶t isang porsyento (31%) rin ang nagsasabing problema ang sanhi ng kanilang paninigarilyo. Labinlimang porsyento (15%) naman ang nagsasabing stress sa pag-aaral ang dahilan ng kanilang paninigarilyo at labinlima (15%) rin ang nagsasabing may iba silang kadahilanan tulad ng kahirapan at kawalan ng suporta galing sa magulang. Walong porsyento (8%) ang nagsasabing nagpadala sila sa impluwensya ng kanilang kaibigang marunong manigarilyo. manigarilyo.
26
Grap 5. B Mga Dahilan sa Paninigarilyo Babae Iba pang kadahilanan 7% D 7%
A 27%
C 32% B 27%
Ang grap na ito ay nagpapakita na tatlumpu¶t dalawang porsyento (32%) ng mga babaeng respondente na nagsasabing curious lamang sila kaya sila sumubok manigarilyo. Dalawampu¶t pitong porsyento (27%) sa mga kababaihan ang nagsabing naninigarilyo sila dahil sa stress sa pag-aaral gayundin ang dawampu¶t pitong porsyentong (27%) respondente ang nagsasabing sila ay nahikayat ng kanilang mga kaibigang naninigarilyo. Samantala, nakakuha ng pitong porsyento (7%) ang mga sagot na tungkol sa kanilang problema at ang iba pang dahilan tulad ng pagwawalang bahala ng kanilang mga magulang sa kalusugan nila.
27
Grap 6. A Bilang ng Buwan o Taon ng Magsimulang Paninigarilyo Lalak e
1 buwanbuwan- 6 buwan buwan
20% 30%
7 buwanbuwan- 1 taon taon 10%
2 taontaon- 3 taon taon 4 taon pataas
40%
Ang pinakamalaking porsyento ng mga lalaking respondente na may apatnapu¶t syam na porsyento (49%) ay nagsasabing sila ay pito (7) hanggang isang (1) taon nang naninigarilyo. Tatlumpu¶t pitong porsyento (37%) naman ang nagsasabing isa (1) hanggang (6) na buwan pa lamang silang naninigarilyo. Labindalawang porsyento (12%) ang dalawa (2) hanggang tatlong (3) taon na silang naninigarilyo at ang dalawang porsyente (2%) naman ay ang apat (4) na taon nang naninigarilyo.
28
Grap 6. B Bilang ng Buwan o Taon ng Magsimulang Paninigarilyo Babae
18%
18%
18%
1 buwa buwann- 6 buwan 7 buwanbuwan- 1 taon taon 2 taontaon- 3 taon taon
46%
Walo o apatnapu¶t anim na porsyento (46%) sa mga babaeng respondente ang nagsasabing dalawa (2) hanggang tatlong (3) taon na silang naninigarilyo. Ang labingwalong porsyento (18%) naman ang nagsasabing sila ay naninigarilyo pitong buwan (7) hanggang isang (1) taon, isa hanggang anim na taon at apat na taon pataas.
29
Grap 7.A Kadalasan ng Paninigarilyo Lalak e
IBA PANG SAGOT: 18%
A
A: 18%
B B: 9% C: 0%
C D IBA PANG SAGOT
D: 55%
Mula sa grap na ito, makikita sa bahaging D na limampu¶t limang porsyento (55%) ang nagsasabing depende sa kanilang nararamdaman ang sanhi ng paninigarilyo. Samantala, labing-walong (18%) porsyento naman ng mga mag-aaral ay naninigarilyo ng isa hanggang tatlong beses sa isang araw. Sa kabilang dako, labing-walong porsyento (18%) ang sumagot na minsan isinasabay sa pag-inom ng alak. Ang bahaging C ay nagsasaad na walang naninigarilyo ng lima hanggang pitong beses sa isang araw.
30
Grap 7.B Kadalasan ng Paninigarilyo Babae
IBA PANG SAGOT: 6% A A: 35% B D: 47%
C D
C:
0%
B: 12%
IBA PANG SAGOT
Apatnapu¶t pitong porsyento (47%) sa bahaging D ang nagsabing depende sa kanilang nararamdaman ang kanilang paninigarilyo. Sa bahaging A, tatlumpu¶t limang porsyento (35%) ang sinasabing sila ay naninigarilyo ng isa hanggang tatlong beses sa isang araw. May labing dalawang porsyentong (12%) mag-aaral ang nagsasabing sila ay naninigarilyo ng tatlo hanggang limang beses sa isang araw na nasa bahaging B. Samantala, may anim na porsyento (6%) na sumagot na ang kanilang emosyon ay nakakaapekto sa kanilang paninigarilyo at gayundin ang mga okasyon na kanilang pinupuntahan. Ang bahaging C ay nagsasaad na walang naninigarilyo ng lima hanggang pitong beses sa isang araw.
31
Grap 8.A Mga Pisikal na Nararamdaman ng mga Lalak eng Naninigarilyo A
IBA PANG H: 7% SAGOT 4% A: 10%
B
G: 10% c
B: 21%
D
F: 14%
E
E: 17%
F
C:7%
G
D: 10% H IBA PANG SAGOT
Dalawampu¶t isang porsyento (21%) ang nagsabing pansamantalang nawawala ang kanilang pagod kung naninigarilyo. Ang pagkakahilo nila matapos manigarilyo ay may labing pitong porsyento (17%). Ang labing apat na porsyento (14%) ay nagsasabing napansin nila ang paninilaw ng kanilang ngipin. Samantala, ang bahaging A, D at G ay may sampung porsyento (10%). Ang bahaging A ay sinasaad na ang paulit-ulit sa bisyo ay naging sanhi ng kanilang pagkapayat. Ang bahaging D ay napuna ang pagkahirap huminga dahil sa paninikip ng dibdib at ang bahaging G ay inuubo at nangangati ang lalamunan matapos manigarilyo. Ang bahaging C at H ay parehong may pitong porsyento (7%). Ang bahaging C ay sinasabing napuna nila ang pagkadagdag sa kanilang timbang, sa kabilang dako, ang bahaging H ay walang napansin na pisikal na pagbabago sa sarili.
32
Grap 8.B Mga Pisikal na Nararamdaman ng mga Baba eng Naninigarilyo
H: 6% G: 8%
IBA PANG SAGOT 0%
A: 6%
A B
F: 6%
C
B: 26%
D
E: 17%
E
C: 3%
D: 28%
F G H IBA PANG SAGOT
Ang sumagot ng paninikip ng dibdib at kahirapan sa paghinga ay may dalawampu¶t walong porsyento (28%). Ang dalawampu¶t anim na porsyento (26%) ay nagsasaad na nawawala ang pagod pansamantala. Sa bahaging E ay mayroong labimpitong porsyentong (17%) sumagot na nahihilo sila matapos manigarilyo. Walong porsyento (8%) ang nagsasabing sila ay inuubo at nakararanas ng pangangati ng lalamunan. Samantala ang bahaging A, F, at H ay pawang may tiga-anim na porsyento (6%). Ang bahaging A ay nakaranas ng pagpayat gawa ng paulit-ulit sa bisyo. Ang bahaging F ay napuna ang paninilaw ng ngipin at sa bahaging H ay sinasaad na walang naramdamang pisikal na pagbabago matapos manigarilyo.
33
Grap 9.A Mga Sikolohikal na E pekto ng Paninigarilyo sa mga Lalak e IBA PANG SAGOT 13%
A: 14%
A
F: 13%
B B: 20%
C D
D:
20%
E C: 7%
E: 13%
F IBA PANG SAGOT
Ang sikolohikal na aspeto sa mga kalalakihan ang ipinapakita ng grap na ito. Dalawampung porsyento (20%) ang nagsasabing sila ay hindi makausap ng maayos pagkatapos manigarilyo at may dalawampung porsyentong (20%) nagsabing natatapos nila ang mga gawain nila sa oras. Labing apat na porsyento (14%) ang sumagot na sila ay naging mas alerto sa kanilang kapaligiran. May mga sumagot na sila ay naging iritable, ang iba ay sinasabing walang pagbabago sa pag-iisip nila, at sinabi may iba pang sagot at ang mga kasagutang ito ay tumutimbang na labing tatlong porsyento (13%). Pitong porsyento (7%) ang nagsabi na sila ay a y nahihirapang magpokus sa gawain. gawa in.
34
Grap 9.B Mga Sikolohikal na E pekto ng Paninigarilyo sa mga Baba e IBA PANG SAGOT 5%
A 19%
F 47%
D 19%
A B 5% C 5%
B C D E F
E 0%
IBA PANG SAGOT
Tumitimbang na apatnapu¶t pitong porsyento (47%) ang sumagot na hindi nakakaapekto sa pag-iisip pag-iisip nila ang paninigairlyo. paninigairlyo. Labingsiyam na porsyento (19%) sa bahaging A ang nagsasabing sila ay nagiging alerto dahil sa paninigarilyo. Sa bahaging D, labingsiyam na porsyento (19%) ang sumagot na sila ay nakatatapos ng gawain dahil sa paninigarilyo. Ang bahaging B, C, at ang nagsabi ng iba pang sagot ay bumubuo ng limang porsyento (5%). Sa bahaging B, sinasaad na sila ay hindi nakakausap ng maayos. Nahihirapang mag pokus ang mga mag-aaral na sumagot sa bahaging C at ang may iba pang sagot ay sinabing nabibilang nila ang nagagamit na sigarilyo at nakokontrol ito kung kaya¶t hindi naaapektuhan ang sikolohikal na gawain.
35
Grap 10.A Mga Paraang Ginagawa U pang Matigil ang Paninigarilyo Lalak e
0%
Will Power
11%
Bumibili ng kendi
33%
Iniisip ang magulang
17% Iniisip ang sasabihin ng tao Pagtuon sa mas makabuluhang bagay Walang balak huminto
17% 17%
Iba Ang Pinili
5%
Tatlumpu¶t dalawang porsyento (32%) sa mga tumugon na lalaki ang nagsasabi na upang tumigil manigarilyo ay dapat may ³will power´ ka na gawin ito, kung nais talaga tumigil, tumigil, magagawa mo. Samantala, labimpitong labimpitong porsyento (17%) ang ang nagsaad na bumibili sila ng kendi bilang alternatibo sa pan inigarilyo. Gayundin, labimpitong porsyento (17%) sa tumugon ang nagsasabi nagsasab i na iniisip nila kung ano ang sasabihin ng mga tao sa kanilang paligid habang sila s ila ay naninigarilyo at labimpitong labimpitong porsyento po rsyento (17%) din naman sa mga nagsarbey ang nagsasabi na ginagamit na lamang nila ang kanilang oras sa mas makabuluhang bagay kaysa ka ysa gamitin ito sa paninigarilyo. Meron pa rin labing isang porsyento (11%) na pumili ng ibang sagot at wala namang nagsabi na wala silang ba lak huminto manigarilyo.
36
Grap 10.B Mga Paraang Ginagawa U pang Matigil ang Paninigarilyo Babae
4%
0% Will Power Bumibili ng kendi
18%
Iniisip ang magulang 43%
Iniisip ang sasabihin ng tao Pagtuon sa mas makabuluhang bagay Walang balak huminto
7%
14%
Iba ang pinili
14%
Sa mga kababaihan, apatnapu¶t tatlong porsyento (43%) ang naniniwala na kung may ³will power´ kang tumigil, magagawa mo ito. Labing-apat na porsyento (14%) sa mga tumugon ang bumibili ng kendi bilang alternatibo sa paninigarilyo. Gayundin, labing-apat na porsyento (14%) ang nagsasabi na iniisip nila ang kanilang magulang, lalo na ang pera na binibigay nila na nagagastos sa paninigarilyo. Pitong porsyento (7%) lamang sa mga babaeng tumugon ang nagsasabi na iniisip nila ang sasabihin ng tao lalo na¶t sila ay kababaihan. Ang mga nagtutuon ng panahon sa mas makabuluhang bagay ay labing-walong porsyento (18%) din sa mga kababaihan. May apat na porsyentonh (4%) walang balak huminto at wala naman sa mga ito ang naglaan ng ibang kasagutan.
37
Grap 11 Mga Pampisikal na Nadarama ng mga Hindi Naninigarilyo
7% 10%
Hindi nakakahinga ng maayos Sumasakit ang ulo
20%
49%
Nangangati ang lalamunan at inuubo Normal lang ang pakiramdam Iba ang pinili
14%
Apatnapu¶t siyam na porsyento (49%) ng mga respondente ang nagsasabi na sa paglanghap ng buga ng naninigarilyong tao, hindi sila nakakahinga ng maayos. Labingapat na porsyento (14%) naman sa mga ito ay nagsasabi na nakakaramdam sila ng sakit ng ulo. Ang mga nagsasabi naman na nangangati ang kanilang lalamunan at inuubo ay may mas malaking porsyento na kung saan ay dalawampung porsyento (20%) ng mga tumugon. Ang sampung sampung porsyento (10%) naman ay kumakatawan sa mga mga tumugon na nagsasabing normal lang ang kanilang pakiramdam, habang may pitong porsyento (7%) na iba ang kanilang pinili na sagot.
38
Grap 12 Mga Sikolohikal na E pekto ng Paninigarilyo sa mga Hindi Naninigarilyo
Naiirita
12% 9%
Hindi makapokus sa gawain
35%
Hindi masyado apektado ngunit naiirita sa amoy nito Hindi naaapektuhan
44%
Tatlumpu¶t limang porsyento (35%) sa mga tumugon ay nagpapahayag na nakakaramdam sila ng inis sa mga naninigarilyo. Kalamangan nito o apatnapu¶t apat na porsyento (44%) ay sakop ng mga hindi na nakakapagpokus sa gawain pagkatapos makalanghap ng usok. May siyam na porsyento (9%) naman na hindi masyado nakakaramdam ng inis sa mga tao mismo na naninigarilyo, subalit, naiinis sila sa amoy nito. Samantala, labindalawang porsyento (12%) naman ang nagsasabi na hindi sila naaapektuhan.
39
Grap 13.A Mga Malalapit sa mga Taga-Langha p na Naninigarilyo Lalak e
11% 14%
42%
Kaibigan/ Dorm mate Kaklase Mga Magulang Iba ang pinili
33%
Nang higit sa lahat ang may kaibigan o dorm mate na naninigarilyo na nasa apatnapu¶t dalawang porsyento (42%). Sumusunod dito ay ang tatlumpu¶t tatlong 33%) na nagsasabi na may kaklase silang naninigarilyo. Labing-apat na porsyento (33
porsyento (14%) ang may mga magulang na naninigarilyo at labing-isang porsyento (11%) naman ang nagsaad ng ibang sagot.
40
Grap 13.B Mga Malalapit sa mga Taga-Langha p na Naninigarilyo Babae
13% 32% 18%
Kaibigan/ Dorm mate Kaklase Mga magulang Iba ang pinili
37%
Sa mga kababaihan naman, mas marami sa tumugon o tatlumpu¶t pitong porsyento (37%) ang nagsasabi na may kaklase sila na naninigarilyo, kaysa sa kaibigan o dorm mate na may tatlumpu¶t dalawang porsyento (32%) lamang. Labing-walong porsyento (18%) sa mga tagapagtugon ang hantad sa paninigarilyo dahil may magulang sila na naninigarilyo. Labintatlong porsyento (13%) naman ang nagsaad ng ibang sagot.
41
KABANATA V LAGOM, KONGKLUSYON AT REKOMEN DASYON
A. Lagom Ang pag-aaral na ito ay isinagawa upang malaman ang mga pisikal at sikolohikal na epekto ng paninigarilyo sa pisikal at sikolohikal na kalusugan ng mga mag-aaral ng kursong Narsing sa Unibersidad ng Santo Tomas. Gumamit ng disenyong deskriptib-analitik ang mga mananaliksik at nagsagawa ng sarbey sa mga estudyante sa unang taon. Sa kabuuan, mayroong 120 respondente. Ito ay binubuo ng 68 na babae at 52 na lalake, kasama na rito ang mga naninigarilyo at hindi naninigarilyo.
B. Kongklusyon Narito ang mga masasabing kongklusyon na nakuha ng mga mananaliksik galing sa mga impormasyong nakuha. a. Karamihan sa mga respondenteng naninigarilyo ay babae. b. Natututo ang mga kabataang manigarilyo dahil sa kanilang mga kaibigan. c. Maraming dahilan ang mga kabataan kung bakit sila naninigarilyo, nangungunang rason ay ang pagiging ³curious´. d. Ang mga magulang ay isa sa mga rason kung bakit natututong manigarilyo ang mga bata, kaya naman mayroon nang mga naninigarilyo ng labing-isang taon pa lamang.
42
e. Halos magkapareho lang ang pisikal na epekto ng paninigarilyo sa naninigarilyo at hindi naninigarilyo. Umeepekto ito sa parte ng katawan na dinadaluyan ng hangin tulad ng bibig, ilong, at baga. f. Ang sikolohikal na epekto ng paninigarilyo sa mga taga-langhap ay dumedepende sa pananaw ng taong lumalanghap. g. Ang edad na labimpito (17) ay ang pinakakaraniwang edad sa mga kabataan kung saan sila ay aktibo o magsisimula pa lamang sa bisyong paninigarilyo.
C. Rekomendasyon Nais irekomenda ng mga mananaliksik ang mga sumusunod: a. Para sa mga kabataan, nabanggit sa pag-aaral na ito ang mga epekto ng paninigarilyo. Marahil sa inyo, maganda ang dulot nito sapagkat nakawawala ng stress. stress. Ngunit, kailangan niyo rin isipin ang mga masasamang dulot nito sa inyong pag-iisip at sa katawan. Mababasa sa pag-aaral na ito ang ilan sa mga pwede ninyong pagdaanang karamdaman tulad ng pangangati ng lalamunan, pagdilaw ng ngipin, pagkairitable, atbp. Kung ikaw ay naninigarilyo na, ito na ang tamang panahon upang itigil ito. Hindi mo lamang napapahamak ang sarili mo, kundi pati na rin ang iba mong kapwa. b. Para sa mga magulang, nais po ng mga mananaliksik na pagsabihan ang mga anak ninyo ninyo tungkol sa isyung ito. ito. Matutulungan ninyong mapalawak
43
ang kanilang kaalaman hinggil sa paninigarilyo. Kayo ang mga modelo ng inyong mga anak. c. Sa mga guro ng Kolehiyo ng Narsing, gaya ng mga magulang maaari ninyong mabuksan ang isipan ng mga kabataan sa mga epekto nito. Nawa¶y maging kaagapay kayo ng mga magulang upang lumaki ng tama ang kanilang anak. d. Sa mga Nursing Students, kayo na ang tumatayong modelo ng kalinisan at kalusugan. Nararapat lang naman siguro na gamitin sa tamang paraan ang iyong mga natutuhan sa pag-aaral sa UST. Simulan niyo na ang pagpapalaganap ng pagbibigay ng atensyon sa isyu ng paninigarilyo sapagkat ito ay laganap na. Kayo mismo sana ang umiwas sa bisyong ito. e. Para sa mga administrador ng buong Narsing, nawa¶y makapag-isip ng bagong paraan o proyekto na posibleng gawin upang mapalaganap pa ang pagiging alerto sa isyung ito.
44
LISTAHAN NG MGA SANGGUNIAN
Edmunds, M. W., & Mayhew, M. S. (2009). P harmacology harmacology for the primary care provider. St. Louis, MO: Mosby. Irwin, S., & Tecklin, J.S. (2004). practice. practice. St. Louis, Lo uis, MO: Mosby.
ardiopulmonary P hysical hysical C ardiopulmonary
Mishoe, S. C., & Welch, Jr., M. A. (2001). Canada: McGraw-Hill Medical Publishing.
ritical C ritical
Therapy: A guide to
thinking in respiratory care.
Grange, J. M., Prat, R. J. & Williams, V. G. ( 2005 ). Tuberculosis: a foundation for nursing and health care practice, 1. London, UK: A Hodder Arnold Arnold Publication. Lehne, R. A. (2003). PA:Saunders.
harmacology P harmacology
for nursing care, 5. Philadelphia,
McKenry, L. M., & Salerno, E. (2000). Mosby¶s 000). Mosby¶s pharmacology in nursing, 21. St. Louis, MO: Mosby. Mo sby. Barry, P. D. (2002). Mental ). Mental health and mental illness, 2. Hagerstown, Maryland, USA: Lippincott Williams & Wilkins. Papas, A. M., ed. (1998). Antioxidant status, diet, nutrition and health. Boca Raton, FL: CRC Press. Aldrich, M. (2006). Stop smoking . London: Hodder Education Lapointe, M. M. (2008). Adolescent 008). Adolescent Smoking and Health Research. New York: Nova Science Publishers Pu blishers Aldridge, S. & Carter, R. (Eds.). (2005). Use your brain to beat addiction ( pp.5057). London: Octopus Publishing Group Ko, A.H., Dollinger, M. & Rosenbaum, E.H. (2008). Everyone's 008). Everyone's guide to cancer th therapy: how cancer is diagnosed, treated and managed day to day (5 Ed.). Missouri: Missouri: Andrews McMeel Publishing Nezu, A.M., Nezu, C.M., Geller, P.A. & Weiner, I.B. (Eds.). (2003). Handbook ). Handbook of psychology: health psychology.Canada: psychology. Canada: Wiley Manuck, S., Jennings, R., Baum, A. & Rabin, B. (2000). Behavior, Health and Aging . Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Schwartz, J. (1987). Review and evaluation of smoking cessation methods: the United States and C anada, anada, 1978-1985. National Cancer Institute 45
Walker, J., Payne, S., Smith, P. & Jarrett, N. (2007). P sychology for nurses and rd the caring professions (3 Ed.). United Kingdom: McGraw Hill Open University Press Slovic, P. (Ed.). (2001). Smoking: Risk, P erception erception & P olicy. olicy. California: Sage Publications, Inc. Hyde, M.O. & Setaro, J.F. (2005). Smoking 101: an overview for teens: Minnesota: 21st Century Books Wagner, E.F. (2000). Haworth Press, Inc.
icotine N icotine
addiction among adolescents. New York: The
Compendium of Philippine Medicine, 4th Ed. Philippines: Medicomm Medico mm Pacific Gorman, C. (2006, July). Lung cancer and the t he sexes. Time Magazine Gupta, S. & Gajilan, C. (2004, May). Health: Up in smoke. Time Magazine Medical update: Lose weight, stop smoking. (2004, July). Reader's July). Reader's Digest, 17 Health smart: Improving survival rates for COPD patients. (2009, January). Reader's Digest, 36 RD you: Puff away your looks. (2009, March). Reader's March). Reader's Digest, 141 National Cancer Institute. (2009). Quit smoking today. Nakuha noong December 26, 2009 mula sa http://www.cancer.gov/features/quitsmoking2009 How smoking affects your body. (n.d.). Nakuha noong December 26, 2009 mula sa http://www.quitsmoking.com/kopykit/reports/body.htm Teen drug abuse: Teens and smoking tobacco. (n.d.). Nakuha noong December 26, 2009 mula sa http://www.teendrugabuse.us/teensmoking.html Harmful effects of smoking. (n.d.). Nakuha noong December 26, 2009 mula sa http://www.quit-smoking-stop.com/harmful-smoking-effects.html Healthy living: Quitting smoking one step at a time. (n.d.). Nakuha noong December 26, 2009 noong http://quitsmoking.pharmacydiscountrx.com/ Smoking cessation: Nicotine addiction. (n.d.). Nakuha noong December 26, 2009 mula sa http://www.smoking-cessation.org/smoking_cessation_nicotine_addiction.asp Want to prevent a stroke?. (2007, July). Let¶s July). Let¶s Live, 12-13
46
APENDIKS A
Pebrero 28, 2010 GLENDA A. VARGAS, RN, MAN Dekana, Kolehiyo ng Narsing Unibersidad ng Santo Tomas
Madam, Isang magandang araw! Kami po ay mga mag-aaral na nanggaling sa inyong pinamumunuang kolehiyo na kumukuha ng asignaturang Filipino 2, sa ilalim ng pamamahala ni Propesor Abegail Jimenez. Ang pananaliksik pong ito ay isa sa mga mahahalagang pangangailangan para sa nasabing asignatura. Ang aming pangkat ay kasalukuyang nagsusulat ng isang pamanahong-papel tungkol sa Pisikal at Sikolohikal na E pekto ng Paninigarilyo sa mga Mag-aaral ng Kolehiyo ng Narsing sa Unib ersidad ng Santo Tomas. Dahil po rito, nais po naming humingi ng inyong pahintulot upang kami ay makapamahagi ng sarbey-kwenstyoneyr sa mga lalaking mag-aaral ng unang taon ng kursong Narsing. Amin pong ikagagalak ang inyong positibong pagtugon sa aming kahilingan.
Lubos na gumagalang,
BEA PATRICIA BUENO Representante ng Pangkat
Binigyang-pansin:
AISSA ABEGAIL JIMENEZ Propesor
47
APENDIKS B Sarbey ng paninigarilyo Isang magandang araw! Kami sina Patricia Bernardo, Bea Bueno, Allen Burce, Jenela Camba, Melissa Caparros at Mar Tulfo. Kami po ay mga mag-aaral ng Narsing sa Unibersidad ng Santo Tomas. Kami po ay lumalapit sa inyo upang humingi ng inyong tulong at kaunting oras upang sumagot ng aming inihandang sarbey. sarbey. Ang sarbey na ito a y nagnanais na malaman ang inyong opinyon opinyon tungkol sa paninigarilyo ng mga kabataan. Marapat lang pong sagutin ang mga katanungan ng may lubos n a katapatan. Maaring higit sa dalawa inyong mamarkahang sagot. Amin pong sinisigurado na lahat ng mga impormasyong malilikom ay kumpidensyal. kumpidensyal. Maraming salamat sa inyong panahon. 1. Edad 16 17 18 2.
Kasarian: __
3.
Ikaw ba ay naninigarilyo? Oo Hindi Kung oo ang iyong sagot, sagutan ang mga sumusunod pang numero 4-10. Kung hindi naman, laktawan ang iba at magsimula sa numero 11-12.
4. Kung ikaw ay naninigarilyo, paano ka na tuto? Natuto ako sa aking mga kaibigan Nakita ko sa aking mga magulang Nakuha sa pamamagitan ng media Natuto ako ng hindi dumedepende sa iba Ibang kadahilanan: ________________________________________________________ _______________________________________________________________
5. Ano ang nagtutulak sa iyo upang manigarilyo? Stress sa pag-aaral Nagpadala ako sa aking mga kaibigang marunong manigarilyo Gustong kong malaman kung ano ang pakiramdam o curious lang Meron akong problema Ibang kadahilanan: ________________________________________________________ _______________________________________________________________ aninigarilyo? ________________ 6. Ilang taon ka nang n aninigarilyo?
7. Gaano ka kadalas manigarilyo? 1-3 beses sa isang araw 3-5 beses sa isang araw 5-7 beses sa isang araw depende sa n araramdaman Iba pang sagot: _________________
48
8. Anu-ano ang naging pagbabago sa iyong katawan matapos manigarilyo? Sa paulit-ulit na paggawa ng bisyo, ako ay puma yat Nawala ang stress ang stress ko kahit pansamantala lang Tumaba ako pagkatapos ng paulit-ulit na paninigarilyo Naninikip ang aking dibdib at nahihirapan huminga Ako ay nahihilo Naninilaw ang aking mga n gipin Ako ay inuubo at nan gangati ang aking lalamunan Wala akong nararamdamang pagbabagong pampisikal pagkatapos manigarilyo Ibang pang sagot: ________________________________________________________ _______________________________________________________________ 9.
Mayroon Mayroon bang pagbabago sa paraan ng iyong pag-iisip? Mas nagiging alerto ang aking isipan Hindi ako nakakausap ng maayos at para akong ³lutang´ Ako ay nahihirapang magpokus sa aking ginagawa Natatapos ko ang mga dapat kong gawin pagkatapos manigarilyo Nagiging iritable ako pagkatapos manigarilyo Wala namang pagbabagong nagaganap sa paraan ng aking pag-iisip Iba pang sagot: ________________________________________________________ _______________________________________________________________
10. Ikaw ba ay gumagawa ng paraan paraan upang upang matigil matigil ang ang iyong iyong paninigarilyo? paninigarilyo? Kung oo, oo, anu-ano ang mga ito? Will power; kung gusto mo talaga, magagawa mo Bumibili ako ng bubble gum o candy sa tuwing gusto kong manigarilyo Iniisip ko ang magulang ko na naghihirap para perang binibigay sakin Iniisip ko ang mga sasabihin ng mga taong nakapaligid sa akin Itinutuon Itinutuon ko k o ang aking sarili sa i bang mas makabuluhang bagay Wala pa akong balak huminto sa paninigarilyo paninigarilyo Iba pang sagot: ________________________________________________________ _______________________________________________________________ 11. Kung ikaw ay hindi naninigarilyo, naninigarilyo, anu-ano ang mga nararamdaman mo kapag may naninigarilyong naninigarilyong malapit sayo? Pampisikal Hindi ako nakakahinga ng maayos dahil nalanghap ko an g usok na ibinuga ng nasa tabi ko Sumasakit ang ulo ko kapag naamoy ko it o Nangangati ang lalamunan ko at inuubo ako Normal lang ang aking nararamdaman Iba pang sagot: ________________________________________________________ _______________________________________________________________
49
Pag-iisip Naiirita ako sa naninigarilyo Pagkatapos malanghap ang usok, hindi na ako makapagpokus sa aking mga gawain Hindi ako masyadong apektado ngunit naiirita ako sa amoy n ito Ayos lang sa akin kahit nalalanghap ko ang binubuga nilang usok Hindi naaapektuhan ng aking paglanghap ng usok ang aking mga ga wain Iba pang sagot: ________________________________________________________ _______________________________________________________________ 12.
Sino sa mga malalapit sa iyo ang naninigarilyo? naninigarilyo? Kabarkada/ Dorm mate / Kaibigan Kaklase Mga magulang Iba pang sagot: ________________________________________________________ _______________________________________________________________ Kung meron pa kayong gustong ilagay upang mapalawak ang aming kaalaman tungkol sa paninigarilyo, paninigarilyo, marapat na lamang pong ilagay ang inyong saloobin sa loob ng kahon na ito:
50
