Microsoft Flight Simulator X - Poradnik

Nieoficjalny poradnik GRY-OnLine do gry

Microsoft Flight Simulator X autorzy: Bartosz „Konraf” Rutkowski & Krzysztof „Rzemyk” Rzemiński

(c) 2002 GRY-OnLine sp. z o.o. Prawa do użytych w tej publikacji tytu łów, nazw własnych, zdjęć, znaków towarowych i handlowych, itp. należą do ich prawowitych w łaścicieli.

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine

SPIS TRE

ŚCI

Wprowadzenie _________________________________________________________ 3 Przykładowy lot samolotem Mooney Bravo na trasie Kraków Balice - Praga Ruzyne ___ 4 Kokpit______________________________________________________________ 4 Panel główny ________________________________________________________ 4 Panel radia i autopilota ________________________________________________ 5 Panel oświetlenia_____________________________________________________ 6 Przygotowanie do lotu _________________________________________________ 7 Wybór samolotu... ____________________________________________________ 7 Wytyczenie trasy i sprawdzenie pogody... __________________________________ 7 Przelot _____________________________________________________________ 9 Wsiadamy do samolotu..._______________________________________________ 9 Pora na uruchomienie silnika... _________________________________________ 12 Kołowanie...________________________________________________________ 13 Pora wznieść się w powietrze... _________________________________________ 14 Przygotowanie do ąl dowania... _________________________________________ 18 Lądowanie... _______________________________________________________ 22 Przykładowy lot samolotem Boeing 737-800 na trasie Warszawa EPWA – Malmo ESMS 25 Nawigacja ___________________________________________________________ 45 Nawigacja na radiolatarnie NDB (Non Directional Beacon) ____________________ 45 Nawigacja na radiolatarnie VOR (VHF Omnidirectional Range) _________________ 46 Nawigacja na radiolatarnie VOR/DME(VHF Omnidirectional Range) _____________ 47 System ILS (Instrumental Landing System) _______________________________ 47 System GPS (Global Positioning System)__________________________________ 48 Słowniczek pojęć ______________________________________________________ 49

Wydawnictwo GRY-OnLine sp. z o.o. ul. Królewska 57, 30-081 Kraków tel.(+48 12) 626 12 50, fax.(+48 12) 626 12 70 (c) 2002-2006 GRY-OnLine sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrze żone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie ca łości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione bez pisemnego zezwolenia GRY-OnLine sp. z o.o. Dodatkowe informacje na temat opisywanej w tej publikacji gry znajdziecie na stronach serwisu GRY-OnLine. www.gry-online.pl

Strona: 2

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine

Wprowadzenie

Poradnik do Flight Simulatora X to przede wszystkim szczegółowe opisy dwóch przelotów. Wyja śniają one kroczek po kroczku, jak przygotować maszynę do startu, oderwać się od ziemi, dolecieć do miejsca przeznaczenia z poszanowaniem panujących w powietrzu praw oraz ja wylądować w jednym kawałku. Serdecznie zapraszamy. Bartosz „Konraf” Rutkowski & Krzysztof „Rzemyk” Rzemiński

Uwaga! Opisane loty były pisane pod początkujących pilotów, więc miały sporo uproszczeń, nie zostały opisane niektóre procedury, niektóre rzeczy zosta ły pominięte. Dodatkowo, niemal pewne jest to, że niektóre polecenia ATC będą się różnić podczas Twojego przelotu, w takim przypadku należy się stosować do poleceń komputerowego kontrolera, a nie trzymać się sztywno tego poradnika.

Strona: 3

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Przykładowy lot samolotem Mooney Bravo na trasie Kraków Balice - Praga Ruzyne

W pierwszej części poradnika opiszę przygotowania do lotu i sam przelot pomiędzy lotniskami w Krakowie (o kodzie EPKK) i Pradze (o kodzie LKPR).

Kokpit Zacznę od opisania kokpitu Mooney Bravo. Nie ró żni się on wiele od kokpitów pozostałych ma łych maszyn we Flight Simulatorze, je śli znacie go z poprzedniej wersji symulatora, to mo żecie pominąć ten opis.

Panel g

ł ówny

Główny panel

Na głównym panelu możemy wyróżnić:

1 – wyłącznik alternatora

2 – wyłącznik baterii

3 – wyłącznik awioniki

4 – starter

5 – kontrolka hamulców

6 – kontrolka ostrzeżeń

7 – przełącznik trybu nawigacji (NAV i GPS)

8 – zegar

10 – włącznik Flight

11 – kontrolki markerów

12 – wyświetlacz DME

15 – wskaźnik przepływu

16 – prędkościomierz

aerodynamicznych

9 – włącznik autopilota

Director

13 – panel zastawów

14 – wskaźnik NAV2

wysokości autopilota

paliwa

17 – przechyłomierz

18 – wybór zbiornika paliwa

19 – sztuczny horyzont

20 – wskaźnik HSI

21 – wybór dajnika

22 – odladzanie śmigła

23 – ogrzewanie rurki

24 – pompa paliwa

ciśnienia

25 – przełącznik trymera

Pitote’a

26 – wysokościomierz

steru poziomego

27 – wariometr

28 – wskaźnik położenia klap chłodzenia silnika

Strona: 4

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine

29 – przełącznik położenia

30 – przełącznik klap

31 – cięgno przepustnicy

32 – cięgno skoku śmigła

34 – kompas

35 – dźwignia podwozia

36 – wskaźnik trymu steru

klap chłodzenia silnika

33 – cięgno składu mieszanki

poziomego

37 – wskaźnik wychylenia

38 – wskaźnik ciśnienia

klap

powietrza w gaźniku

41 - przełącznik trymera

42 – wskaźniki ilości paliwa

39 – obrotomierz śmigła

40 – wskaźnik trymu steru pionowego

steru pionowego

Panel radia i autopilota

Panel radia i autopilota

Na panelu włączanym kombinacją Shift + 2 mamy: 1 – przełączniki audio, którymi możemy włączać i wyłączać nasłuch poszczególnych radiostacji i pomocy radionawigacyjnych; 2 –stotliwo sekcja ść COMM1, czyli lewej stronie aktualn czżęemy stotliwo , po prawej czę zapasow wprowadzaVHF1, emy tylko wartomamy je ść zamienia ą, radiostacji ć możpo ść zapasow ą, ąmo ć za pomocą przycisku ze strzałkami. 3 – sekcja NAV1, czyli radiostacji stroj ącej się do nadajników VOR, częstotliwości ustawiamy jak w przypadku COMM1;

Strona: 5

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine 4 – sekcja COMM2, czyli radiostacji VHF2, ustawienia jak w przypadku COMM1; 5 – sekcja NAV2, tak jak sekcja NAV1; 6 – wskaźnik DME, na którym po lewej odczytamy odleg łość do radiolatarni w milach morskich, po prawej naszą prędkość względem radiolatarni. Przełącznikiem R1 i R2 przełączamy źródło sygnału – odpowiednio NAV1 i NAV2; 7 – panel transpondera, za pomoc ą cyfr wpisujemy odpowiedni kod otrzymany od kontrolera; 8 – panel autopilota, w którym mo żemy ustawić żądaną wysokość ALT, prędkość pionową VS, którą możemy regulować przyciskami UP i DN, włączać autopilota przyciskiem AP, włączać tryby HDG, NAV, APR, REV, ALT. Tryby pracy autopilota: HDG – podążanie samolotu za wska źnikiem kierunku HDG; HDG – podążanie samolotu za wska źnikiem kursu NAV; APR – podążanie samolotu za wskaźnikami podejścia ILS; REV – wykonanie podejścia typu back-course, w Polsce nie praktykowane; ALT – zmiana i utrzymywanie wysokości.

Panel o

ś wietlenia

Przełączniki oświetlenia

1 – światła Beacon

2 – światła kołowania

3 – światła stroboskopowe

4 – światła rozpoznawcze

5 – światła lądowania

6 – światła nawigacyjne

Światła Beacon włączamy przed włączeniem silnika, gasimy po jego wyłączeniu. Światła ko łowania włączamy do kołowania i startu. Światła lądowania włączamy do startu i do l ądowania. Światła stroboskopowe włączamy przy wjeździe na pas, wyłączamy dopiero po jego opuszczeniu. Światła rozpoznawcze i nawigacyjne powinniśmy mieć włączone cały czas.

Strona: 6

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine

Przygotowanie do lotu W ramach przygotowania do lotu wybierzemy samolot, zatankujemy go, wytyczymy trasę, oraz wczytamy pogodę z internetu.

Wybór samolotu... Naszą maszyną podczas tego lotu będzie jednosilnikowy Mooney Bravo z klasycznymi przyrządami. W menu Free Flight klikamy na Current Aircraft, tam wybieramy samolot z dowolnym malowaniem. Po naciśnięciu przycisku Details mo żemy zmienić rejestrację samolotu, w naszym przypadku będzie to SP-GOL.

Wytyczenie trasy i

sprawdzenie pogody...

Po powrocie do głównego menu klikamy na Flight Planner, tam utworzymy plan lotu. Jako lotnisko, z którego będziemy startować (Departure) wybieramy Kraków Balice (kod EPKK), stanowisko Parking 6. Jako lotnisko docelowe wybieramy Prag ę Ruzyne (kod LPKR), następnie wybieramy lot na zasadach VFR, oraz nawigacj ę VOR-to-VOR, klikamy na Find Route. Wygenerowana trasa wiedzie z lotniska przez dwie radiolatarnie OTA (o częstotliwości 117.45) i VLM (o częstotliwości 114.30) do lotniska docelowego.

Widoczna trasa lotu.

Strona: 7

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Ustawiamy pułap lotu na 12 000 stóp. Po kliknięciu na NavLog możemy zapoznać się ze szczegółami planu. Możemy go też wydrukować klikając na przycisk Print.

Navigaton Log (NavLog)

Trasa ma długość 417km, przewidywany czas lotu to godzina i piętnaście minut, FS przewidział nam na tą trasę oko ło 54 kilogramów paliwa, niestety nie nale ży mu w tej kwestii ufać, otrzymany wynik należy pomnożyć około półtora razy, do tego dodać przewidywany zapas na ko łowanie, oczekiwanie w powietrzu, czy na niekorzystny wiatr. Proponuj ę w tym wypadku zatankowa ć około 80 kilogramów paliwa, czyli po 40 kilogramów na zbiornik. Tankowanie przeprowadzimy w menu Fuel and Payload wpisując wyżej wymienione wartości. Przejdźmy do wyboru pogody podczas lotu, dokonujemy tego w menu Weather . Proponuje wybrać Real-World Weather, dzięki czemu otrzymamy prawdziw ą pogodę ściągniętą z internetu. Możemy wybrać opcję „Static”, oraz „updated every 15 minutes”, przy czym ta pierwsza opcja ściąga nam pogodę raz i nie zmienia jej przez cały przebieg lotu, ta druga ściąga sytuację meteorologiczną co 15 minut, więc jest korzystniejsza, jeśli posiadasz stały dostęp do internetu. Jesteśmy gotowi do lotu, więc w menu Free Flight klikamy na Fly Now, po krótszej, lub d łuższej chwili znajdziemy się w kokpicie samolotu.

Strona: 8

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine

Przelot

Wsiadamy do samolotu...

Kokpit w trybie Cold & Dark

W naszym przypadku proponuję ustawienie kokpitu w tryb Cold and Dark, czyli z wy łączonym silnikiem i wyłączoną awioniką, co widać na powyższym obrazku. Aby to zrobić należy wyłączyć silnik starterem (4), dźwignię przepustnicy (31), skoku śmigła (32) i mieszanki (33) wysunąć całkowicie, odciąć paliwo przełącznikiem (18), wyłączyć wszystkie światła, awionikę (3), alternator (1) i baterię (2).

Strona: 9

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Zaczynamy od włączenia baterii, oraz awioniki, nast ępnie włączamy światła nawigacyjne, a w panelu radia, nastawiamy na częstotliwość ATIS (126.125). Możemy się też nastawić za pomocą okienka ATC otwieranym po naci śnięciu tyldy (~) i wybraniu opcji Tune Krakow ATIS on 126.125. W tym przypadku z ATIS dowiemy si ę, że panuje temperatura –1 stopnia Celciusza, ciśnienie (QHN) wynosi 3003, czyli 30.03 inHg, oraz informacj ę, że aktywnym pasem jest pas 25 (kurs pasa 255). Ciśnienie ustawiamy pokrętłem znajdującym się na dole wysokościomierza. Następnie przestawiamy częstotliwość na Krakow Tower na częstotliwości 118.100.

Prośba o zgodę na lot

Prosimy o zgodę na lot (Request IFR Clearance), otrzymujemy ją.

Strona: 10

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Po starcie mamy lecieć z kursem pasa (255), wznieść się i utrzymać 6000 stóp, ustawić kod transpondera 2274 (ustawi się nam on samoczynnie w panelu radia). Odczytujemy i tym samym potwierdzamy zgodę na lot (Read Back IFR Clearance).

Otrzymana i potwierdzona zgoda na lot.

Gdy będziemy gotowi mamy się zgłosić do kołowania.

Strona: 11

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Pora na uruchomienie silnika... Zaczynamy od włączenia dopływu paliwa, włączamy światła Beacon, dodatkową pompę paliwa, przesuwamy dźwignię mieszanki całkowicie do przodu, dźwignię przepustnicy lekko do przodu, przekręcamy kluczyk startera aż do włączenia silnika. Jak już to nastąpi w łączamy alternator, oraz przesuwamy jeszcze trochę przepustnicę w celu nagrzania silnika. Po oko ło 5 minutach silnik powinien nagrza ć się wystarczająco do lotu. Możemy więc poprosić o zgodę na kołowanie do pasa.

Otrzymana zgoda na kołowanie.

Otrzymujemy zgodę na kołowanie do punktu oczekiwania przed pasem 25 przez drogi B3 B4 A. Jeśli nie mamy mapy lotniska, to możemy włączyć sobie pomoc pod postaci ą strzałek pokazujących drogę kołowania, jest to opcja Progressive Taxi w menu ATC.

Strona: 12

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine K o ł owanie... Włączamy więc światła kołowania, włączamy Flight Director, przesuwamy dźwignię skoku śmigła całkowicie do przodu, zwalniamy hamulec postojowy i powoli ko łujemy wyznaczoną trasą. Między czasie opuszczamy klapy do startu o jedn ą pozycję, oraz włączamy ogrzewanie rurki Pitot-a. Zatrzymujemy się w punkcie oczekiwania przed pasem 25 i prosimy o zgod ę na start.

Otrzymana zgoda na start.

Po jej otrzymaniu włączamy światła lądowania, światła stroboskopowe, oraz zajmujemy pas, czyli wjeżdżamy na pas tak, aby ustawi ć się w jego osi.

Strona: 13

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Pora wznie

ś ć się w

powietrze...

Otwieramy całkowicie przepustnicę, czyli przesuwamy dźwignię maksymalnie do przodu, samolot zacznie przyśpieszać, w okolicach 70 węzłów ściągamy wolant na siebie i zaczynamy się wznosić. Po ustabilizowaniu wznoszenia wci ągamy podwozie, rozpędzamy się do około 90 w ęzłów, chowamy klapy i kontynuujemy wznoszenie. Możemy włączyć autopilota, aby to zrobi ć włączamy w panelu radia ustawiamy wysoko ść ALT na 6000 stóp (taką wysokość otrzymaliśmy podczas zapytania o zgod ę na lot), naciskamy przycisk ALT, oraz zwiększamy prędkość pionową (VS) do 1000 stóp na minutę. Autopilota włączamy przyciskiem AP. Jeśli nie ustawiliśmy kierunku wcześniej, robimy to teraz za pomoc ą pokrętła kierunku na wartość 255 i naciskamy przycisk HDG.

Panel radia i ustawienia przyrządów do lotu.

Dodatkowo od razu możemy nastroić się na częstotliwość radiolatarni OTA (117.45) tak jak na powyższym obrazku. Jak widzimy odleg łość od niej wynosi 65,4 mili morskiej. Ustawiamy wska źnik kursu pokrętłem kursu tak, aby otrzymać linię prostą, oraz aby bia ły trójkąt był skierowany „w górę”. Zaczniemy nawigować na tą radiolatarnię, gdy zbliżymy się na odległość 50 nm. Kurs informuje nas o położeniu samolotu względem radiolatarni. Wyobraźmy sobie linie łączącą radiolatarnię z samolotem, jej azymut (patrząc od radiolatarni) to radial wychodzący, jeśli do takiego wyniku dodamy 180 stopni otrzymamy radial wchodzący. Powyższe wskazanie przyrządów informuje nas, że lecimy z kierunkiem 250 stopni, kurs równie ż jest ustawiony na warto ść 250, grot strzałki oraz biały trójkącik skierowany jest w t ą sam ą stronę, strzałka jest niemal prost ą linią. Oznacza to, że lecimy do radiolatarni radialem wchodzącym 250, czyli wychodzącym 70 (250 stopni +/- 180 stopni = 70 stopni). Dok ładniej, to lecimy nieco na prawo od tego radialu, gdy ż środkowa część strzałki jest przesunięta nieco na lewo od linii łączącej początek i koniec wskaźnika.

Strona: 14

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Międzyczasie krakowska Wieża powinna nas przekazać Zbliżaniu (Departure), nakazując nam zmianę częstotliwości na 121.075, co potwierdzimy i uczynimy. Po chwili otrzymamy polecenie skr ętu w lewo na kurs 250 i pó źniejszą własną nawigacją do celu, oraz wznoszenie do 6000 stóp. Pokrętłem kierunku obracamy tak, aby ustawić kierunek 250. Gdy zaczniemy się zbliżać do żądanej wysokości otrzymamy polecenie dalszego wzniesienia si ę do 12000 stóp, ustawiamy t ą wartość w panelu autopilota. Mijając 10000 stóp możemy wyłączyć światła kołowania i lądowania. Po skończeniu wznoszenia zmniejszamy ciąg za pomocą przepustnicy na około 85% w celu oszczędzania paliwa. Gdy zbliżymy się do granicy obszaru Zbli żania zostaniemy polecenie skomunikowania si ę Warszawą Radar (Warsaw Center) na cz ęstotliwości 127.450.

z

Kontynuujemy lot, po zbliżeniu się na 50nm od radiolatarni OTA zaczniemy na nią nawigować, czyli lecieć w jej kierunku. W tym celu tak kr ęcimy pokrętłem kursu, żeby wskaźnik kursu był mo żliwie jednolitą strzałką skierowaną w tą samą stronę, co biały trójkącik (w powyższym przykładzie kurs wynosi około 250, następnie pokrętłem kierunku kręcimy tak, aby zgrać położenie wskaźnika kierunku ze wskaźnikiem kursu. Gdy samolot skończy skręcać możemy przełączyć w panelu autopilota z HDG na NAV, teraz autopilot będzie się starał lecieć po nastawionym radialu. Podczas przekraczania granicy polsko – czeskiej dostaniemy polecenie skomunikowania si ę z Praha Radar (Prague Center) na cz ęstotliwości 118.375.

Przekraczamy granicę...

Strona: 15

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Kontynuujemy lot aż do odległości około 5nm od radiolatarni OTA, wtedy w panelu autopilota przełączamy pracę z trybu NAV na HDG, pokrętłem kursu ustawiamy kurs 267 (znajdziemy go w Navigation Log), gdyż lecąc tym kursem dolecimy z radiolatarni OTA do radiolatarni VLM. Po doleceniu do radiolatarni OTA skręcamy w prawo przez przekręcenie pokrętła kierunku, aż do przechwycenia radiala 267 z radiolatarni OTA, czyli do doprowadzenia do sytuacji, w której żółta strzałka b ędzie jednolitym odcinkiem, ale teraz bia ły trójkąt będzie wskazywał „w dó ł”, co oznacza że się oddalamy od radiolatarni.

Oddalamy się od radiolatarni OTA.

Strona: 16

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Po przeleceniu kilku mil mo żemy znów w panelu autopilota zmieni ć tryb pracy z HDG na NAV. Po ustabilizowaniu się samolotu ustawiamy pokrętłem kierunek na taki, jak wskazuje nam strzałka kursu. Lecimy tak, aż do odległości 50nm od radiolatarni OTA, zmieniamy tryb pracy z NAV na HDG. Lecąc dalej w tym trybie zmieniamy cz ęstotliwość NAV1 na 114.30, czyli na radiolatarnię VLM. Zauważmy, że biały trójkącik znów znajduje si ę w pozycji „do góry” i zwrot pokrywa się, ze zwrotem strzałki kursu.

Po przełączeniu na radiolatarnię VLM i ustawieniu przyrządów.

Strona: 17

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Przygotowanie do l

ą dowania...

Lecimy tym kursem, aż si ę zbliżymy na odległość 50nm, wtedy znów przełączamy z trybu HDG na NAV. Kontynuujemy lot, aż w odległości około 33nm od radiolatarni VLM zgłosi się do nas kontrola z instrukcjami zbliżania do lotniska. W naszym przypadku otrzymujemy informacj ę, że znajdujemy się 69 mil na wschód od lotniska, mamy skr ęcić w prawo na kierunek 305, spodziewa ć się mamy wektorów do podejścia ILS na pas 31.

Zbliżamy się do Pragi.

Mamy do wyboru: 1 – Potwierdzamy przydzielone podejście; 2 – Zmieniamy pas podej ścia; 3 – Zmieniamy podejście, np. na podejście z widocznością;

Strona: 18

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Wybieramy przydzielone podejście, skręcamy więc w prawo na kierunek 305. Po pewnym czasie dostaniemy polecenie zniżania na 4000 stóp. W panelu autopilota ustawiamy więc ALT na 4000, prędkość pionową zostawiamy bez zmian, podczas zniżania należy pamiętać o zmniejszeniu ci ągu, aby nie rozpędzić się za bardzo. Mijając 10000 stóp włączamy światła kołowania i lądowania. Należy też pamiętać o przestawieniu wysokościomierza na lokalne ciśnienie QHN, które w naszym przypadku wynosi 1021 hPa, czyli 30.15 inHG. Między czasie możemy podglądnąć mapkę lotniska i wyczytać, że dla pasa 31 cz ęstotliwość ILS wynosi 109.500, kurs pasa wynosi 305 stopni.

Mapa lotniska Praga Ruzyne

Otrzymamy wkrótce polecenie zmiany częstotliwości na 124.675 i zg łoszenia się do Kbely Zbli żanie (Kbely Approach), która to nas dodatkowo skieruje w lewo na kierunek 215. Ponieważ b ędziemy wektorowani aż do prostej do pasa 31 możemy zmienić cz ęstotliwość NAV1 na częstotliwość ILS, czyli 109.50 i pokrętłem kursu ustawić kurs 305.

Strona: 19

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Gdy zbliżymy się na odległość około 19 mil od lotniska dostaniemy polecenie skrętu w prawo na kierunek 275, zniżenia i utrzymania 4000 stóp (powinniśmy jednak być już na tej wysokości), pozwolenie na podejście ILS do pasa 31, oraz polecenie utrzymania wysoko ści 4000 stóp aż do ustabilizowania się na localizerze, czyli na radialu b ędącym przedłużeniem pasa 31. Należy się skontaktować z Ruzyne Wieża (Ruzyne Tower) na częstotliwości 119.700. Należy pamiętać o tym, że pozwolenie na podejście nie oznacza jeszcze pozwolenia na l ądowanie!

Zgoda na podejście do lądowania.

Jak widzimy na powyższym obrazku elementy strza łki kursu nie leżą w jednej linii, środkowa część jest „na lewo” od osi strzałki, co oznacza, że samolot znajduje si ę „na prawo” od localizera, w powyższym przykładzie należy lecieć dalej kursem 275, aż do zrównania wszystkich elementów strzałki kursu.

Strona: 20

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Po ustabilizowaniu na localizerze, mo żemy włączyć w panelu autopilota tryb NAV, który będzie nas utrzymywa ł w osi pasa, gdy zaczniemy si ę zbliżać do ścieżki schodzenia (glide slope) dwa żółte trójkąty po bokach wskaźnika HSI (Horizontal Situation Indicator) zaczn ą się obniżać, możemy wtedy włączyć w panelu autopilota przycisk APP, dzięki któremu będziemy lecieć po ścieżce schodzenia.

Ścieżkę schodzenia można przyrównać do pochylni, po której nasz samolot będzie się staczał, a raczej zniżał w powietrzu, doprowadzi nas ona do pocz ątku pasa. Zniżając należy zmniejszyć ciąg, tak aby schodzić z prędkością około 120 w ęzłów.

Prosta do pasa 31.

Strona: 21

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine L ą dowanie... Gdy znajdziemy się w okolicach czwartej mili przed pasem dostaniemy zgod ę na lądowanie, zaczynamy więc wytracać prędkość przez zmniejszenie ciągu. Przy około 100 w ęzłach zaczniemy wypuszczać klapy do lądowania, na razie o jeden stopień, a wraz ze zmniejszaniem pr ędkości, powinniśmy wypuszczać klapy, aż do pełnej konfiguracji do l ądowania. Podwozie wypuszczamy w okolicach 90 węzłów. Należy pamiętać o regulacji ciągu za pomocą przepustnicy, gdyż pełna konfiguracja do lądowania sprawia, że samolot stawia większy opór, więc jest wymagany wi ększy ciąg, aby utrzymać prędkość w okolicach 80 węzłów. Znajdując się blisko pasa należy wyłączyć autopilota i ręcznie podchodzić do lądowania.

Nieco na lewo od pasa

Na powyższym obrazku mamy do czynienia z sytuacj ą, w której samolot znajduje si ę na ścieżce, co sygnalizują dwa białe i dwa czerwone światła obok pasa, ale jest przesunięty nieco na lewo od osi pasa, w takim przypadku nale ży skorygować nieco tor lotu, tak aby się znaleźć w osi pasa. Lądowanie powinno nastąpić z prędkością około 75 węzłów, lub mniejszą, w zależności od posiadanej ilości paliwa i baga żu. W tym celu nad progiem pasa redukujemy ca łkowicie ciąg i delikatnie siadamy samolot dbając o to, aby prędkość pionowa nie przekraczała 500 stóp na minutę. Z czasem dojdziecie do takiej, a nawet większej precyzji. Po dotkni ęciu kołami pasa rozpoczynamy pulsacyjne hamowanie (klawisz .). Po wylądowaniu należy jak najszybciej opuścić pas, skręcając w prawo na drog ę kołowania.

Strona: 22

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Po opuszczeniu pasa powinniśmy wyłączyć światła lądowania i światła stroboskopowe (Strobe), wciągamy klapy. Dostaniemy polecenie skomunikowania si ę z Ruzyne Grodnu na cz ęstotliwości 121.900. Dostaniemy stamtąd polecenie kołowania na parking drogami kołowania L i R. Pomocne może być włączenie Progressive Taxi.

Strzałki włączane przez Progressive Taxi pomagają kołować.

Strona: 23

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Po dokołowaniu na miejsce postojowe wy łączamy światła kołowania (Taxi), oraz zaci ągamy hamulec postojowy (Carl + .), nast ępnie wyłączamy silnik, wszystkie światła, awionikę i akumulator.

Koniec lotu...

Na koniec możemy wysiąść z naszego wirtualnego samolotu :)

Strona: 24

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Przykładowy lot samolotem Boeing 737-800 na trasie Warszawa EPWA – Malmo ESMS

W tej części poradnika wykonamy przelot samolotem Boeing 737-800 z Warszawy do Malmo. Nasz lot rozpoczynamy od wyboru samolotu - b ędzie to wspomniany Boeing 737-800. Wyboru dokonujemy w menu Free Flight i dalej w Current Aircraft. Malowanie wybrać sobie można według uznania.

Menu wyboru samolotu.

Strona: 25

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Po powrocie do g łównego menu Free Flight wchodzimy w opcję Flight Planner, aby stworzyć plan lotu. Jako lotnisko źródłowe (Departure) ustawiamy Warszawa Okęcie (EPWA), ze stanowiskiem Gate 24. Wprowadzamy Malmo (ESMS) jako lotnisko docelowe (Destination). Wybieramy lot na zasadach IFR i wybieramy High Altitude Airways jako metodę wyszukiwania trasy, po czym klikamy Find Route i program wyznaczy nam trasę.

Wstępny plan lotu.

Jak widać, zaproponowana trasa składa się łącznie z 7 punktów (4 VOR i 3 intersections). Podczas lotu będziemy posługiwać si ę systemem GPS. Samoloty w FSX nie s ą wyposażone w tzw. FMC czyli Flight Management Computer, który kierowa łby samolotem samodzielnie na całej trasie. Dlatego w lotach IFR tego typu GPS staje si ę dużą pomocą w nawigacji.

Strona: 26

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine W zasadzie plan w takiej postaci mógłby pozostać. Jako jednak, iż nasza trasa, od punktu VOR GRU, aż do VOR ROE biegnie drogą lotnicza UL621, kasujemy z planu punkty po średnie. Ponadto chcąc choć minimalnie zbliżyć się do prawdziwego latania, dodajemy też do trasy lotu punkt wylotowy z TMA EPWA, czyli punkt IDAKO (z punktem IDAKO związana jest procedura SID – Standard Instrument Departure, czyli procedura odlotowa z lotniska; FSX niestety nie oferuje obsługi SID i STAR). Jak wygl ąda zmodyfikowany plan lotu wida ć na obrazku niżej.

Ostateczny plan lotu.

Strona: 27

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Ustawiamy planowany pułap lotu na 32 000 stóp. Klikając na NavLog możemy zapoznać się ze szczegółami lotu. Trasa do Malmo wg planu ma długość 336 mil, przewidywane zużycie paliwa to 716 galonów (4798 lb), a przewidywany czas spędzony w powietrzu to czterdzie ści dwie minuty. Log nawigacyjny możemy sobie wydrukować. Do zużycia paliwa wrócimy za chwilę.

Navigation Log.

Strona: 28

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine W sekcji ustawiania pogody mamy pe łną dowolność. Proponuje wybrać Real-World Weather (taki wybór wymaga połączenie z Internetem).

Menu wyboru pogody.

Datę lotu, porę roku oraz godzinę lotu ustalamy sobie wedle uznania.

Po ustawieniu pogody i czasu przechodzimy do sekcji Fuel and Payload, aby zatankować i załadować nasz samolot. Jak wynika z planu lotu, na trasie do Malmo zużyć powinniśmy około 716 galonów paliwa, czyli 4798 lb. Niestety obliczenia te s ą bardzo niedokładne. Na co dzień korzystam z fuel plannera znajdującego się na tej stronie: http://www.metacraft.com/737NGFP/

Według tego plannera, na tras ę 336 mil, powinniśmy zatankować około 11 000 lb (około, gdyż wszystko zależy od pułapu lotu, masy samolotu, prędkości i kierunku wiatru, itp.). W FSX, podczas lotu testowego ustawiłem ponad dwa razy wi ększą ilo ść paliwa niż proponował planner z FSX (czyli około 11 000lbs – było to po około 60% paliwa w zbiorniku lewym i prawym, zbiornik centralny pusty; przypominam, ze proponowana ilość paliwa przez planner z FSX wynosi ła tylko 4798 lb), a i tak paliwa nie starczyło na lot. Wniosek z tego taki, iż samoloty w FSX spalaj ą dużo więcej paliwa, niż wynikałoby to ze specyfikacji samolotu. Dlatego też proponuję na naszą trasę zatankować po 85% paliwa do zbiornika lewego i prawego, a zbiornik centralny pozostawić pusty. Sekcję ładunku pozostawiamy tak, jak proponuje program.

Strona: 29

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Po powrocie do menu, klikamy Fly Now i po chwili jesteśmy na lotnisku Okęcie, na stanowisku 24. Jak widać na poniższym obrazku, FSX załadował nam aktualna pogodę.

Okęcie z lotu ptaka.

Standardowo samoloty w FSX (podobnie zresztą jak w FS2004) od razu przygotowane są do lotu, czyli mają uruchomione silniki. Dla początkującego pilota znajomość procedur włączania silników nie jest konieczna, wi ęc kwestię silników pozostawiamy tak jak jest.

Strona: 30

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Znajdujemy się w kokpicie. Kokpit 737-800 zaprojektowano w oparciu o technologi ę Glass Cockpit (szklany kokpit), czego efektem są monitory wielofunkcyjne, zastępujące tradycyjne wskaźniki analogowe (zegary).

Prośba o zgodę na lot.

Lewy monitor pokazuje główne parametry lotu, czyli pr ędkość, pułap, położenie samolotu wzgl osiła(tzw. "sztuczny horyzont"), kurs, ustawione ci śnienie, prędkość pionow ędemdzia ą. Śąrodkowy monitor w trzech trybach, które zmieniamy pokrętłem oznaczonym CTR, znajduj cym się nad ikonami włączającymi poszczególne panele (panele te otwieraj ą się również po naciśnięciu kombinacji klawiszy Shift+2, 3, 4, 5, 6, 7, 8; mamy tu np. radio, GPS, panel przepustnic, górny panel, itd.). Można więc na nim wyświetlić trasę lotu (MAP) lub wskaźnik VOR (VOR) lub wskaźniki ILS (APP; systemu instrumentalnego l ądowania). Monitor prawy pokazuje parametry pracy silników oraz ilość paliwa.

Strona: 31

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Pierwszą czynnością, jaką powinniśmy wykonać jest włączenie świateł nawigacyjnych NAV (jeśli jeszcze nie są włączone). Przełączniki świateł znajdują się na górnym panelu. Teraz, naciskając klawisz ~ (tylda) otwieramy okno ATC. Przede wszystkim odsłuchujemy informacji ATIS. Dostajemy informację, że aktywnym pasem jest pas nr 33 (na mapie mo żemy od razu sprawdzić, jaki jest kurs oraz długość pasa 33).

Mapa Okęcia.

Strona: 32

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Ustawiamy właściwe ciśnienie korzystając z pokrętła BARO (u nas będzie to 30.09).

Łączymy się z Okęcie Clearance prosząc o IFR Clearance, czyli zgodę na lot IFR.

Potwierdzenie zgody na lot.

Zgodę taką otrzymujemy. Po starcie mamy lecieć z kursem pasa (328), wznieść si ę na 8000 stóp, ustawić kod transpondera na 1634 (kod ten ustawi si ę nam automatycznie na panelu radia). Wybieramy Read Back IFR Clearance (czyli potwierdzamy us łyszaną zgodę na lot). Mamy też skontaktować się z Okęcie Ground (gdy będziemy już gotowi do kołowania).

Strona: 33

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Zanim to zrobimy, włączamy światła kołowania, ustawiamy kurs pasa na autopilocie na 328 (okienko Course), Heading na 328, Altitiude na 8000 ft, prędkość na 160, klapy na 5 (w Internecie dostępne są różnego rodzaju instrukcje operacyjne i checklisty, z których wyczyta ć można, jakie są zalecane ustawienia klap do startu czy też do lądowania dla określonego samolotu).

Łączymy się więc z Okęcie Ground i otrzymujemy polecenie kołowania do pasa 33 (i zatrzymania się przed nim) drogami kołowania: A3, A4, A5, A6, A7, H2, B6, B7, B8. Wypychanie (Pushback) wykonujemy wciskając klawisze Shift + P (wcześniej zwalniając hamulce). Wycofujemy samolot na mniej wi ęcej jedną jego długość i zatrzymujemy wypychanie ponownie naciskając Shift + P.

Polecenie kołowania.

Strona: 34

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine No dobrze ale gdzie są te drogi kołowania? Jeśli nie chcemy bawić si ę w szukanie map lotniska (bo np. nas to nie bawi, a od razu chcemy polecieć), możemy włączyć podpowiedź w postaci tzw. Progressive Taxi, czyli linii kołowania, po której wystarczy tylko jechać aż do celu.

Kołujemy do pasa.

Przy kołowaniu nie rozpędzamy się za bardzo (wystarczy powolne toczenie się). Po dojechaniu do miejsca oczekiwania przed pasem 33 wyłączamy światła kołowania, a włączamy światła lądowania oraz tzw. Strobe Lights. Na autopilocie włączamy przełączniki F/D (Flight Director), który na lewym monitorze b ędzie wskazywał optymalną ścieżkę lotu) oraz A/T Arm (automatyczna regulacja przepustnic). Na górnym panelu włączamy Probe Heat (ogrzewanie tzw. rurki Pitota – bez ogrzewania może ona zamarznąć podczas lotu, wskazując prędkość samolotu równą zeru). Na panelu autopilota mamy ju ż ustawiony pułap dozwolony przez ATC oraz kurs pasa (328), teraz jeszcze ustawiamy dozwoloną prędkość - 250 węzłów. Jest to prędkość maksymalna dla samolotów poniżej pułapu 10.000 stóp i mimo, iż Flight Simulator nie zwraca na to uwagi, warto stosowa ć to jako regułę.

Łączymy się z Okęcie Tower i otrzymujemy zgodę na start. Zajmujemy więc pas (wjeżdżamy na pas). Starujemy. Ca Kiedy osi ągniemy pręćdko 145 w unosimy dzióbi łkowicie wotwieramy ęząłów, samolotu górę. Poprzepustnice. chwili samolot powinien oderwa siść ę oko od ło pasa. Wci gamy podwozie kontynuujemy wznoszenie pod kątem około 10 stopni (wg wskazań lewego monitora; pozioma, różowa linia). Stopniowo chowamy klapy i w łączamy autopilota przyciskiem CMD A przy okazji aktywując wybrane w nim funkcje, czyli HDG (328), prędkość SPD (250) oraz wysoko ść ALT (8000 ft). Pokrętłem Vert Speed ustawiamy +1800.

Strona: 35

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Chwilę później łączymy się z kontrolą odlotów w Warszawie, która nakazuje nam skr ęt na nowy kurs. Nowy kurs wprowadzamy korzystając z pokrętła HDG panelu autopilota. Samolot zacznie skręcać na ustawiony kurs. Jeśli chcemy teraz by samolot by ł prowadzony automatycznie przez system GPS (który pami ęta trasę lotu, jaką na samym początku utworzyliśmy), to przełączamy na autopilocie przełącznik NAV/GPS (na autopilocie, pomi ędzy okienkiem prędkości, a okienkiem HDG) w pozycję GPS oraz wciskamy klawisz VOR LOC (światełko pod przyciskiem HDG SEL powinno zgasnąć; jeśli tak się nie stanie, klikamy na ten klawisz). Kiedy zbliżamy się do pułapu 8000 stóp, kontrola podaje nowy pu łap – 14 000 ft. Ustawiamy 14 000 w autopilocie i wznosimy si ę dalej. Mijając 10 000 stóp mo żemy przyspieszyć, ustawiając w autopilocie około 310-330 węzłów. Wy łączamy również światła lądowania. Chwilę później przełączamy się - zgodnie z poleceniem - na kontrol ę obszaru. Otrzymujemy kolejne polecenia wznoszenia się na pułap FL280 i później FL320. Wznoszenie kontrolujemy za pomoc ą pokrętła Vert Speed (ustawiając prędkość wznoszenia mniej więcej w zakresie od 1000 do 2500 ft/min; je śli ustawimy zbyt dużą wartość, samolot zacznie traci ć prędkość). Należy pamiętać o tym, że mijając 18000 stóp ustawiamy standardowe ci śnienie (klawisz B) w wysokościomierzu (29.92) oraz prze łączamy utrzymywanie prędkości autopilota z SPD na MCH (mały przycisk C/O pod okienkiem z pr ędkością). Informacja o konieczności zmiany ciśnienia znajduje się m. in. w Flight Checklist (otwierana za pomocą trzeciej ikonki od lewej, z szeregu ikonek panelowych; sekcja Checklist).

Checklista.

Niestety twórcy FSX nie uwzględnili w programie faktu, i ż ci śnienie zmienia się na standardowe na innym poziomie lotu w USA, a na innym w Europie.

Strona: 36

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Po osiągnięciu pułapu przelotowego FL320 możemy ustawić prędkość na około 0.79 Mach i się odprężyć. System GPS sam będzie prowadził za nas nawigację (jeśli chcemy robić to samodzielnie, pozostajemy w trybie HDG zamiast GPS/VOR LOC na autopilocie i sami wprowadzamy zmiany kursu według wskazań GPS).

Będąc około 51 mil od VOR ROE otrzymujemy polecenie zniżania do poziomu FL240.

Zniżanie do FL240.

Ustawiamy wiec na autopilocie pułap 24 000. Gdy tylko to zrobimy od razu w okienku Vert Speed pojawi się nam ujemna liczba (u mnie -1800). Możemy oczywiście niemal dowolnie regulować tą wartość uważając tylko, aby samolot przy zniżaniu nie rozpędził się za bardzo i aby wska źnik prędkości na pierwszym od prawej wyświetlaczu (PFD) nie wszedł na czerwone pole (które oznacza overspeed, czyli przekroczenie maksymalnych, dopuszczalnych pr ędkości dla danego modelu samolotu).

Strona: 37

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Gdy będziemy około 21 mil do VOR ROE otrzymujemy polecenie skontaktowania si ę z Malmo Center. Otrzymujemy polecenie zniżania do FL160 (musimy pamiętać, by po zejściu poniżej 18 000 stóp – FL180 - ustawić aktualne ciśnienie wysokościomierza; o ile nie poda tego kontrola, robimy to naciskając B) oraz wektory (polecenie skr ętu na kurs 345) kierujące nas na podejście ILS na pas numer 17 w Malmo ESMS.

Zbliżamy się do Malmo.

Jeśli cały czas lecieliśmy na GPS (czyli przełącznik NAV/GPS ustawiony na GPS oraz wciśnięty przycisk VOR LOC) to musimy ten tryb odłączyć. Przestawiamy więc przełącznik NAV/GPS na pozycję NAV (do góry) i wciskamy przycisk HDG SEL. Pokrętłem HDG SEL ustawiamy wartość 345. Zmieniamy też tryb wyświetlania prędkości z Mach na IAS i ustawiamy pr ędkość około 300.

Strona: 38

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Możemy teraz włączyć na chwilę pauzę i wejść do mapy. Na mapie przesuwamy kursorami widok nad lotnisko ESMS, robimy zbli żenie tak, aby widać było pas, po czym klikamy na pas. Pojawi się nam okienko informacyjne, na którym zobaczymy, że kurs pasa 17 to 171, częstotliwość ILS to 111.90MHz.

Widok na ILS do pasa 17.

Strona: 39

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Już w tym momencie możemy sobie te wartości ustawić w samolocie. Kurs pasa ustawiamy w okienku Course autopilota, a częstotliwość ILS (111.90) ustawiamy w panelu radia, w sekcji NAV1 (w polu STBY, po czym prze łączamy „pstryczkiem” między okienkami na Active).

Na poniższym obrazku widać wszystkie nasze ustawienia (kurs, heading, prędkość, pułap).

Strona: 40

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine W każdej chwili możemy włączyć sobie GPS aby sprawdzić, w którym miejscu jesteśmy.

Od tego mniej więcej momentu każdy lot na tej trasie może wyglądać inaczej. My dostawaliśmy co jakiś czas polecenia zniżania (w fazie końcowej do 2500 ft) oraz zmiany kursu. Pamiętać musimy o systematycznym zmniejszaniu pr ędkości tak, aby po zej ściu poniżej 10000 ft zwolnić poniżej 250 węzłów. Poniżej FL100 włączamy ponadto światła lądowania.

Strona: 41

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine

Środkowy wyświetlacz przełączamy w tryb APP (pokrętło CTR). Dzięki temu widzieć będziemy gdzie jesteśmy w stosunku do pasa. W naszym przypadku jedna z ostatnich komend ATC mówi ła, abyśmy skręcili na kurs 205, zniżyli pułap do 2500 ft. Otrzymali śmy zgodę na podejście ILS na pas 17 oraz polecenie skontaktowania się z Malmo Tower.

Zgoda na podejście ILS do pasa 17.

W tym momencie dokonujemy dalszej redukcji pr ędkości. Ustawiamy wiec prędkość na około 200 210 kt. Otrzymany wektor na kurs 205 powinien w zasadzie nakierować nas na pas. Musimy ca ły czas obserwować wskazania ILS (środkowy monitor, przestawiony wcześniej na tryb wyświetlania APP). Gdy różowy, podłużny prostokąt zacznie przesuwać się w stronę strzałki symbolizującej kurs pasa (ustawiliśmy ten kurs wcześniej na 171), zaczynamy szybko kr ęcić pokrętłem HDG w lewo (wartości HDG mają maleć, aż do 171). Samolot zacznie skręcać na kurs pasa. Jeśli prostokąt „ucieknie” nam za bardzo w lewo, mamy trzy opcje: albo przesuwamy nieco pokrętło HDG w lewo (np. na wartość 160), tak aby samolot sklecił w lewo i niejako ponownie „złapał” kurs pasa (prostokąt zacznie się ponownie przesuwać w kierunku strzałki kierunku pasa), albo odłączamy (klawisz Z) autopilota i robimy to samo ale r ęcznie, albo włączamy tryb APP (Approach) autopilota. Tryb ten automatycznie ustawi nas na kursie pasa i automatycznie zacznie zniżanie, zgodnie ze wskazaniami ILS. My ustawili śmy się na osi pasa za pomocą pokrętła HDG, po czym skorzystaliśmy z trybu APP.

Strona: 42

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Cały czas dokonujemy dalszej redukcji prędkości, wysuwając stopniowo klapy. Lądować będziemy z klapami na pozycji 30 i prędkością około 145 kt. Gdy wszystko pójdzie dobrze, powinni śmy z okna kabiny zobaczyć mniej więcej taki widok jak na obrazku poniżej. Gdy więc widzimy już pas, powinniśmy mieć prędkości około 150kt, klapy w pozycji 30 oraz wypuszczone podwozie (klawisz G).

Prosta do pasa 17.

Za pierwszym razem początkującemu pilotowi podejście do lądowania może nie wyjść. Nie należy się tym zrażać i po prostu próbować do skutku. Wcześniej można skorzystać z załączonych do FSX misji szkoleniowych, w których można m. in. zapoznać się z działaniem autopilota, systemu ILS, GPS, zasadami nawigacji.

Tuz przed początkiem (progiem) pasa wyłączamy autopilota (klawisz Z), odłączamy tryb A/T Arm na autopilocie (od teraz przepustnicami sterujemy r ęcznie). Pilnujemy prędkości, aby nie spadła poniżej 145 kt (prędkość ta jest w naszym przypadku orientacyjna ale typowa dla samolotu B737800; w rzeczywistości zależy ona m. in. od masy samolotu, pr ędkości i kierunku wiatru, a obliczana jest przez komputer pokładowy, czyli FMC).

Strona: 43

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Tuż przed przyziemieniem unosimy delikatnie nos samolotu w górę. Zaraz po dotknięciu pasa zamykamy całkowicie przepustnice i w łączamy ciąg wsteczny silników, przytrzymując wciśnięty klawisz F2. Przy zwolnieniu do około 60 kt ustawiamy przepustnice w pozycji neutralnej i hamujemy kołami. Kołujemy do końca pasa i zjeżdżamy z niego na prawo. Oczywiście jeśli wystarczającą zwolniliśmy, aby zjechać z pasa wcześniejszymi zjazdami, możemy zwolnić pas wcześniej. Zatrzymujemy samolot, wyłączamy światła stroboskopowe oraz l ądowania i zgłaszamy się do kontroli naziemnej Ground. Otrzymujemy instrukcje kołowania do stanowiska postojowego. W czasie kołowania włączamy światła kołowania i podnosimy klapy. Jeśli nie wiemy, gdzie mamy kołować, możemy skorzystać ze znanej już opcji Progressive Taxi.

Kołujemy na stanowisko postojowe.

Kiedy zaparkujemy w wyznaczonym miejscu, mo żemy włączyć panel przepustnic i oba prze łączniki dopływu paliwa przestawić na pozycję CUTOFF, co wyłączy oba silniki Boeinga. Wyłączamy wszystkie światła zewnętrzne poza nawigacyjnymi. To koniec naszego lotu.

Strona: 44

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Nawigacja

Na koniec krótki kurs nawigacji.

Nawigacja na radiolatarnie NDB (Non

Directional

Beacon) Radiolatarnie NDB są najprostszymi pomocami radionawigacyjnymi, które informuj ą tylko o położeniu względem samolotu, nie informują o odległości. Lot i nawigacja polega na locie od radiolatarni do radiolatarni, a informacj ę o minięciu radiolatarni otrzymujemy jako zmian ę wskazań przyrządu – strzałka zmienia położenie z „do góry” na „do dołu”.

Schemat wskazania przyrządu w zależności od położenia samolotu względem radiolatarni NDB.

Jak widzimy przyrząd wskazuje tylko i wyłącznie kierunek do radiolatarni.

Strona: 45

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Nawigacja na radiolatarnie VOR (VHF Omnidirectional Range) Radiolatarnie VOR są dokładniejsze niż radiolatarnie NDB, dodatkowo mając zakodowane w sygnale położenie północy magnetycznej umożliwiają nawigację opartą na radialach, czyli odcinkach wychodzących z radiolatarni. Dzięki czemu możemy dokładniej rozplanować trasę by np. lecieć po określonym radialu, albo nadlecieć na radiolatarnię z określonej strony.

Schemat wskazania przyrządu w zależności od położenia samolotu względem radiolatarni VOR.

Na powyższym obrazku mamy ustalony kurs 30, więc będziemy lecieć radialem 210, gdyż półprosta wychodząc z radiolatarni ma azymut 210 stopni (kurs 30 stopni plus 180 stopni daje nam wartość 210 stopni, gdyż radial wychodzi z radiolatarni). W dolnym lewym rogu mamy do czynienia z trzema sytuacjami, kolejno od prawej: samolot jest na lewo od radiala 210, leci w radialu 210, jest na prawo od radiala 210. Wspólną cechą jest fakt, że lecąc do radiolatarni biały trójkąt mamy skierowany w tą samą stronę co grot strzałki kursu. Natomiast w prawym górnym rogu mamy do czynienia z sytuacj ą, w której samolot już minął radiolatarnię, stąd biały trójkącik jest skierowany w przeciwn ą stronę co grot strzałki kursu, oraz dodatkowo znajdujemy się na lewo od radiala 30. Tak, to już jest radial 30, gdyż wychodząc z radiolatarni, półprosta ma azymut 30 stopni. Nawigacja VOR polega g łównie na locie po radialach, oraz na ich przechwyceniu, czyli takim locie, aby się znaleźć na żądanym radialu.

Strona: 46

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Nawigacja na radiolatarnie VOR/DME(VHF Omnidirectional Range) Jest to radiolatarnia VOR dodatkowo wyposa żony w DME (Distance Measuring Equipment), czyli oprzyrządowanie, które umożliwia nam pomiar odległości od radiolatarni. Nawigujemy identycznie jak w przypadku radiolatarni VOR, przy czym uzyskujemy dodatkowo informację o odległości do radiolatarni na wyświetlaczu systemu DME. Obecnie zestaw VOR/DME jest najczęściej spotykanym na świecie systemem nawigacji.

System ILS (Instrumental Landing System) Jest to specyficzna odmiana systemu VOR, lub coraz cz ęściej VOR/DME, której zadaniem jest ułatwienie lądowania, a dokładniej sprowadzenie maszyny po określonej ścieżce schodzenia. System ILS składa się z: a) localizera, czyli nadajnika kierunku, najcz ęściej wskazuje kurs pasa; b) glide slope, czyli ścieżki schodzenia, jest to informacja jak szybko mamy zniżać samolot; c) markerów, są to trzy specyficzne radiolatarnie (Outer Marker, Middle Marker, Inner Marker), znaczniki, które rozłożone w odpowiedniej odległości od pasa informują tylko o fakcie przelecenia nad nimi.

Wiązki radiowe systemu ILS.

Jak widzimy localizer i glide slope przecinaj ą się, w tym miejscu powstaje ścieżka, wedle której należy lecieć, aby trafić dokładnie w strefę przyziemienia na pasie. Wysokość decyzyjna jest to wysoko ść, podczas której musimy być zdecydowani czy lądujemy, czy odchodzimy z podejścia, jest ona odczytywana z map podejść lotniska, jeśli l ądujemy z systemem ILS wynosi ona najczęściej 200 stóp nad poziom terenu.

Strona: 47

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Pomocny jest wskaźnik HSI, a dokładniej jego wskazania, poniżej podam trzy przyk ładowe wskazania:

Znajdujemy się ponad ścieżką schodzenia i na lewo od osi pasa

Znajdujemy się w osi pasa i w ścieżce schodzenia

Znajdujemy się pod ścieżką schodzenia i na prawo od osi pasa

Jak widzimy za wskazania osi pasa odpowiedzialna jest strzałka kursu, jeśli jej środkowa część znajduje się na prawo, oznacza to, że pas jest na prawo od nas. Podobnie za wskazania glide slope odpowiedzialne są dwa żółte trójkąty po bokach HSI, jeśli znajdują się poniżej środka przyrządu, oznacza to, że ścieżka schodzenia jest pod nami.

System GPS (Global Positioning System) Nawigacja GPS polega na wykorzystaniu sieci satelitów krążących na orbicie okołoziemskiej, aby móc nawigować musimy mieć odbiornik GPS, który otrzymawszy sygna ł z minimum 4 satelitów potrafi nam wskazać położenie samolotu w przestrzeni, oraz okre ślić kierunek i szybkość lotu. We Flight Simulatorze panel GPS-u mamy najczęściej pod skrótem Shift + 3.

Strona: 48

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine Słowniczek poj ęć

VOR – System VOR (VHF Omnidirectional Range). W sk ład systemu wchodzi nadajnik naziemny oraz odbiornik VOR w samolocie. W przypadku VOR można lecieć do/od nadajnika, przechwytując określony radial (jest ich 360 wokó ł VOR) nadajnika (do/od nadajnika). Radiolatarnia VOR współpracować może z radiolatarnią DME (Distance Measuring Equipment) tworz ąc system VOR/DME. W takim przypadku za pomocą odbiornika VOR w samolocie odczyta ć można odległość od/do nadajnika VOR.

ILS – (Instrumental Landing System); w skrócie mówi ąc, jest to system wspomagania lądowania. Ma za zadanie automatycznie prowadzi ć samolot z nakazanym kursem l ądowania po ścieżce podejścia. System składa się z nadajnika kierunku (localizer), nadajnika ścieżki schodzenia (glide slope), markerów (tzw. znaczniki odległości od progu pasa). Samoloty wyposażone są w odpowiednie urządzenia, odczytujące wskazania systemu ILS.

Intersection – są to wyznaczone w przestrzeni powietrznej punkty (są to zwykle przecięcia dróg lotniczych lub inne charakterystyczne miejsca, np. punkt, w którym droga zmienia kierunek) posiadające jedynie określona pozycje geograficzna.

Transponder – nadajnik/urządzenie używane w celu lokalizacji i identyfikacji samolotów.

Kod transpndera - to ustawiany przez załogę samolotu czterocyfrowy numer, emitowany przez transponder umieszczony na pokładzie samolotu, umożliwiający identyfikację danego samolotu i tym samym ułatwiający kontrolowanie ruchu lotniczego.

FMC – (Flight Management Computer); w skrócie komputer ten umo żliwia w pełni automatyczne sterowanie lotem. Umożliwia zaprogramowanie trasy lotu, któr ą następnie autopilot wykonuje. Analizując odpowiednie dane potrafi wyliczyć m. in. prędkość startu i lądowania, wyliczyć przewidywany czas dotarcia na lotnisko docelowe, ilość paliwa jaka pozostanie po wyl ądowaniu, itp.

IFR – (Instrument Flight Rules); oznacza lot wykonywany zgodnie z przepisami dla lotów wg wskazań przyrządów.

ATIS – (Automatic Terminal Information Service); w ATIS podawane s ą pilotom najważniejsze informacje operacyjne (np. pasy w u życiu) oraz informacje dotycz ące pewnych zjawisk i warunków atmosferycznych na lotnisku (wiatr, opady, ci śnienie, itp.)

Flight Director – jest to wskaźnik pokazujący (na monitorze LCD/CRT lub na tradycyjnym zegarze analogowym) trasę naszego lotu (pozioma i pionowa linia). Lot wed ług wskazań F/D sprowadza się do takiego sterowania samolotem, aby linia pozioma i pionowa tworzyły krzyż.

Strona: 49

Microsoft Flight Simulator X – Poradnik GRY-OnLine

Strona: 50