BAB 5
METODOLOGI KAJIAN
5.1
Pengenalan
Oxford Oxford Compa Compact ct Englis Englishh Dictio Dictiona nary ry mendef mendefini inisik sikan an kajian kajian sebag sebagai ai “ the syst systema emati ticc invest investig igati ation on into into and study study of materi material als, s, and source sources, s, in order order to establish facts and reach new conclusions ”
(ODEC, (ODEC, 1996). 1996). Graziano Graziano dan dan Raulin Raulin
(1996) mendifinisikan kajian dengan lebih ringkas sebagai suatu pencarian yang sistematik sistematik terhadap terhadap maklumat maklumat serta suatu suatu proses penyelidika penyelidikan. n. Brew (2001) telah menyenaraikan beberapa definisi yang dirasakan bertepatan dengan maksud kajian itu sendiri, iaitu:
Kajian merupakan pencarian sesuatu dan menyebarkannya kepada umum
Kajian melengkapi cara penghasilan, pengujian dan pengesahan pengesahan ilmu
Kajian Kajian merupakan merupakan suatu suatu proses proses sistematik sistematik kajian, kajian, kepenting kepentingan an umumnya umumnya yang yang mana mana menyum menyumba bang ng kepad kepadaa himpun himpunan an ilmu ilmu yang yang memben membentuk tuk serta serta memandu bidang akademik dan/atau praktis
Kajian adalah mengenai ilmu lanjutan dan pemahaman
108
Graziano dan Raulin (1996) telah mengkategorikan beberapa fasa bagi kajian sesu sesuat atuu peny penyel elid idik ikan an ke dala dalam m jadu jadual al yang yang mana mana kons konsep ep fasa fasa bagi bagi kaji kajian an membekalk membekalkan an model konseptual konseptual satu dimensi. dimensi. Merujuk Merujuk kepada Jadual Jadual 5.1, kajian kajian bermula dengan idea, dan alirannya melalui fasa yang berturut-turut bertindih di dalam dalam proses proses penyelidikan penyelidikan.. Setiap Setiap fasa mengandu mengandungi ngi sifatnya tersendiri tersendiri,, tugasan tugasan yang berbeza disempurnakan pada setiap penyediaan fasa seterusnya.
Jadual 5.1 : Fasa kajian penyelidikan (Sumber : Graziano dan Raulin, 1996)
Fasa janaan idea
Mengenalpasti kecenderungan topik kajian
Fasa pendefinisian masalah
Memperhalusi idea yang tidak jelas dan umum yang dijana pada langkah sebelumnya kepada soalan-soalan yang teliti untuk dikaji
Fasa rekabentuk prosedur
Memutuskan setiap prosedur spesifik yang akan digunakan di dalam pengumpulan dan analisis statistikal data
Fasa pemerhatian
Kumpul data pemerhatian daripada subjek kajian
Fasa analisis data
Analisa data yang dikumpul menggunakan prosedur statistikal yang sesuai
Fasa interpretasi
Bandingkan keputusan yang yang didapati dengan yang diramal melalui asas teori (adakah keputusan menyokong teori?)
Fasa komunikasi
Sediakan laporan bertulis atau oral terhadap kajian yang dijalankan
Meto Metodo dogi gi kaji kajian an meru merupa paka kann suat suatuu pros proses es,, suat suatuu set set perk perkak akas asan an bagi bagi melaksanakan melaksanakan suatu penyelidikan dan perolehan maklumat, serta juga suatu seni bagi melaksanakan melaksanakan suatu karya sains (Adams (Adams dan Schvaneveldt, Schvaneveldt, 1985). Secara umumya, umumya, Fielding dan Schreier (2001) telah mengklasifikasikan bahawa terdapat tiga jenis metodologi kajian iaitu:
109
(i)
Kajian ku kuantitatif •
Merupakan suatu pertanyaan terhadap masalah yang telah dikenalpasti yang mana berdasarkan kepada pengujian suatu teori yang digubah oleh pembolehubah, diukur melalui perwakilan nombor, dan dianalisa menggunakan menggunakan teknik statistikal (Neuman, 2000).
•
Kaedah kajian kuantitatif yang biasa ialah kajian eksperimental dan kajian tinjauan (Fellows dan Liu, 1997).
(ii)
Kajian kualitatif •
Menurut Holloway (1997), kajian kualitatif merupakan suatu bentuk per perta tany nyaa aann sosi sosial al yang yang memf memfok okus uska kann kepa kepada da cara cara inte interp rpre reta tasi si manusia dan logikal terhadap pengalaman mereka serta persekitaran di mana mereka tinggal.
•
Kajian kualitatif termasuklah kajian tindakan, kajian kes dan juga kajian etnografi (Creswell, 1994).
(iii)
Kaedah hybrid •
Kaedah kajian integrasi antara kaedah kajian kuantitatif dan keadah kajian kualitatif.
5.2
Metodologi Projek
Metodologi boleh ditakrifkan sebagai suatu jujukan aktiviti yang sistematik bag bagii meny menyel eles esai aika kann sesu sesuat atuu masa masala lahh deng dengan an memb memban angu gunk nkan an satu satu apli aplika kasi si penga pengatur turcar caraan aan..
Sebuah Sebuah metodolo metodologi gi akan akan menggu mengguna nakan kan satu satu set set teknik teknik yang yang
digunaka digunakann untuk untuk melaksan melaksanakan akan aktiviti-akti aktiviti-aktiviti viti yang spesifik. spesifik. Terdapat Terdapat beberapa beberapa jenis jenis metodo metodolog logii pemban pembangun gunan an yang yang boleh boleh diguna digunakan kan dalam dalam memba membangu ngunka nkann sesebuah sesebuah aplikasi aplikasi sistem. sistem. Setiap Setiap pendekat pendekatan an yang dipilih haruslah haruslah bersesuaia bersesuaiann dengan projek yang akan dibangunkan.
110
5.2.1
Pengenalan
Metodologi yang dipilih untuk melaksanakan projek ini ialah metodologi prototaip. Proses prototaip prototaip terdiri daripada proses proses melaksanakan melaksanakan sistem percubaan dengan dengan cepat dan murah untuk dinilai dinilai oleh pengguna pengguna akhir. Prototaip Prototaip merupakan merupakan versi awal bagi sesuatu aplikasi sistem dan akan menjadi sumber awal bagi sesuatu sistem. Pendekatan ini melibatkan melibatkan proses memperincikan memperincikan hasil awalan secara secara iteratif iaitu satu proses yang mengulang langkah-langkah dalam pembangunan sesebuah aturcara beberapa beberapa kali sehingga sehingga ia memenuhi memenuhi keperluan pengguna. pengguna. Pendekatan ini makin popular dan diiktiraf sebagai satu kaedah pembangunan pembangunan sistem yang efektif.
5.2. 5.2.2 2
Pend Pendek ekat atan an Meto Metodo dolo logi gi
Terdapat dua jenis pendekatan metodologi prototaip iaitu Prototaip Evolusi dan Prototaip Prototaip Keperluan Keperluan / Siap Buang. Buang. Di dalam tesis ini, hanya hanya akan ditekankan ditekankan terhadap aplikasi Prototaip Evolusi sahaja.
5.2.2.1 5.2.2.1 Prototai Prototaip p Evolusi Evolusi
Prototaip Evolusi merupakan metodologi pembangunan aplikasi sistem yang boleh direalisasikan direalisasikan dengan lengkap. lengkap. Ia menggunakan menggunakan teknik dan alat bantu yang yang sama seperti prototaip keperluan, kecuali ia tidak akan dibuang, malah ia akan menj menjad adii apli aplika kasi si sist sistem em yang yang sebe sebena nar. r.
Obje Objekt ktif if pend pendek ekat atan an ini ini iala ialahh untu untuk k
menghasilkan satu satu sistem yang berfungsi berfungsi kepada pengguna pengguna akhir. Bermula dengan
111 keper keperlua luann penggu pengguna na yang yang difaha difahami mi denga dengann jelas, jelas, protot prototaip aip dibina dibina dan dinila dinilaii sehingga spesifikasinya dipenuhi sebelum diimplementasikan sebagai aplikasi akhir. Fasa-fasa yang terlibat ialah ditunjukkan seperti di dalam Rajah 5.1 di bawah. (i)
Kenalpasti ke keperluan ut utama
Dalam Dalam menghasi menghasilkan lkan projek projek ini keperluan keperluan utama yang diperlukan diperlukan
adalah suatu Intelligent Decision Support System (DSS) bagi pemilihan kontra kontrakto ktorr binaa binaan. n. Ia dibang dibangunk unkan an dengan dengan mengg mengguna unakan kan beber beberapa apa perisian seperti Visual Basic 6.0, Expert Choice dan sebagainya. (ii)
Bangunkan prototaip
(iii (iii))
Sistem yang terdapat di dalam DSS.
Kaji Kajise semu mula la prot protot otai aipp bers bersam amaa peng penggu guna na
Selep Selepas as protot prototaip aip diban dibangun gunkan kan,, kajian kajian semula semula adala adalahh perlu perlu bagi bagi
memastikan DSS yang akan dihasilkan memenuhi kehendak pengguna. Kenalpasti keperluan utama
Bangunkan prototaip
Kaji semula prototaip bersama pengguna
Prototai p diterim a? ya Bina aplikasi sitem terakhir (sistem sebenar)
tidak
Baiki dan ubahsuai keperluan
112
Rajah 5.1 : Carta alir prototaip evolusi (iv) (iv)
Baik aiki da dan ub ubahsu ahsuaai kep kepeerlu rluan
Jika sistem yang dihasilkan tidak memenuhi kriteria yang diperlukan,
perha perhatia tiann yang yang sewaja sewajarny rnyaa perlu perlu bagi bagi tindak tindakan an untuk untuk mengub mengubahs ahsua uaii prototaip yang telah dihasilkan sebelum ini. Sebarang kesalahan akan diperbetulkan dan dibuat pemantauan dari masa ke semasa. (v)
Bina si sistem ya yang te terakhir
Jika Jika semu semuaa piha pihakk tela telahh berp berpua uash shat atii deng dengan an prot protot otai aipp yang yang
dicada dicadangk ngkan, an, maka maka DSS dihasi dihasilka lkann akan akan diseba disebarka rkanka nkann dan sedia sedia digunakan oleh klien.
5.2.3 5.2.3
Justif Justifika ikasi si Pemil Pemiliha ihan n Meto Metodol dologi ogi
Pemi Pemili liha hann
meto metodo dolo logi gi dibu dibuat at sele selepa pass
meng mengan anal alis isaa
kele kelebi biha hann
dan dan
kelemaha kelemahannya nnya untuk digunakan digunakan sebagai sebagai metodologi metodologi bagi projek projek ini. Metodolo Metodologi gi prototaip evolusi dipilih bagi membangunkan projek ini kerana memenuhi keadaankeadaan berikut: (i)
Menyokong pembangunan Decision Support System yang memerlukan spes spesif ifik ikas asii yang yang terp terper erin inci ci.. Oleh Oleh itu, itu, ia amat amat bers berses esua uaia iann deng dengan an pembangunan pembangunan suatu sistem bijak ( intelligent system ). Penilaian pengguna ke atas prototaip dari masa ke semasa akan menjelaskan aspek-aspek yang perlu diberi perhatian agar sistem yang akan dibangunkan mampu memenuhi spesifikasi yang dikehendaki. dikehendaki.
(ii (ii)
Meningkatkan penglibatan dan komitmen pengguna serta dapat memperbai memperbaiki ki kualiti kualiti sistem sistem yang dikehendaki dikehendaki kerana kerana pengguna pengguna dapat member memberika ikann maklum maklumbal balas as yang yang cepat cepat apabil apabilaa berin berinter terak aksi si dengan dengan pembangun sistem itu sendiri.
113 (iii) (iii)
Dapa Dapatt menj menjima imatk tkan an kos pemba pembang ngun unan an keran keranaa peng penggu guna na terli terliba batt dala dalam m versi prototaip yang dibina, maka sistem yang terhasil dapat memenuhi keperluan pengguna dan ralat dalam sesebuah sistem dapat dikesan pada peringkat awal kerana pengguna lebih arif apa yang mereka perlukan.
(iv) (iv)
Sist Sistem em yang yang diha dihasi silk lkan an jara jarang ng meng mengal alam amii risi risiko ko kega kegaga gala lann dan dan tida tidak k memerluka memerlukann pengemas pengemaskinia kiniann yang banyak banyak kerana kerana sebarang sebarang kesalaha kesalahann dapat dapat dikesa dikesann denga dengann cepat cepat kerana kerana penggu pengguna na memaha memahami mi apa yang yang diperlukan dalam sistem tersebut.
5.3
Perancangan Pr Projek
Sebelum perlaksanaan sesebuah projek, satu perancangan gerak kerja harus dibuat bagi memastikan pembangunan projek dapat dilaksanakan dengan lancar. Tanpa Tanpa peranc perancang angan an yang yang teliti teliti,, pelba pelbagai gai masal masalah ah akan akan timbul timbul sepert sepertii meleb melebihi ihi temp tempoh oh masa masa yang yang dite diteta tapk pkan an,, mele melebi bihi hi kos kos atau atau tida tidakk meme memenu nuhi hi kehe kehend ndak ak pengguna. Dari itu, sebelum memulakan sesuatu projek, apa yang perlu adalah kajian tentang kesesuaian metodologi yang dipilih, perkakasan serta perisian yang terlibat. Bagi mencapai objektif dalam kajian yang telahpun dikenalpasti, terdapat beberapa metodologi kajian yang telah digunakan. √ Membuat Membuat kajian kajian literat literatur ur dalam dalam bidang bidang subjek subjek yang yang terliba terlibatt bagi menyo menyokong kong aspek teori. √ Mend Mendap apat atka kann makl maklum umat at tamb tambah ahan an darip daripad adaa JKR JKR Nege Negeri ri Joho Johorr dan dan MBJB MBJB meng mengen enai ai pros proses es / fasa fasa pemb pembin inaa aann yang yang terl terlib ibat at teru teruta tama many nyaa pros proses es penenderan yang dipraktiskan.. √ Memb Membua uatt bebe bebera rapa pa siri siri temu temubu bual al deng dengan an pega pegawa waii dari dari JKR JKR Nege Negeri ri Joho Johor, r, MBJB MBJB dan dan dari dari firm firmaa yang yang terl terlib ibat at dala dalam m indu indust stri ri pemb pembin inaa aann bagi bagi mendapat mendapatkan kan gambaran gambaran realiti realiti keadaan keadaan semasa semasa dalam industri pembinaan pembinaan dan juga mendapatkan pendapat mereka serta pengalaman dalam subjek yang terlibat.
114 √ Menc Mencaari makl makluumat mat seca ecara online untuk mendapatkan maklumat dan bahan sama ada secara email atau explorasi Internet. Perancangan dalam melaksanakan sesuatu projek adalah amat penting bagi memastikan projek yang ingin dibangunkan dapat disiapkan dalam jangka masa yang telah ditetapkan. Bagi membangunkan membangunkan dan melancarkan melancarkan pembangunan pembangunan aplikasi DSS secara terancang, perancangan projek dibahagikan kepada beberapa fasa utama yang telah dikenalpasti dikenalpasti dalam menjayakan kajian. Rajah 5.2 di bawah menunjukkan menunjukkan fasafasa yang terlibat terlibat di dalam keseluruhan keseluruhan pembangunan pembangunan kajian.
F1
Literature Review
F2
Factors of Tender Evaluation
F F3 F4
Knowledge Acquisition Phase
Questionnaire
F’
Distribute to All Respondent
Feedback
Interview the Experts
Yes
Analysis of Results
Need Refinement of Result? No
Modelling Phase Refinement of System
Rapid Prototyping
Yes
Evaluation Phase
Improvement Needed?
Testing
No
Dissemination Phase
Contractors Tender Evaluation System
Rajah 5.2 : Aliran fasa yang terlibat dalam pembangunan kajian
Dalam fasa yang pertama iaitu Knowledge Acquisition Phase, satu kajian litera literatur tur berke berkenaa naann faktor faktor penila penilaian ian tende tenderr dijala dijalanka nkann melalu melaluii bacaan bacaan-ba -baca caan an
115 darip daripada ada jurna jurnal,l, majal majalah, ah, buku buku ilmiah ilmiah,, rujuka rujukann tesis tesis yang yang lepas lepas dan daripa daripada da maklumat internet. Daripada beberapa beberapa faktor yang diperolehi diperolehi daripada bahan bacaan bacaan tersebut (rujuk Rajah 5.2 sebagai F1, F2, F3 dan F4 yang dirujuk sebagai sub-faktor), satu gabungan faktor yang dikenali sebagai faktor utama penilaian tender akan disimulasi disimulasikan kan yang merangkumi merangkumi semua semua aspek-asp aspek-aspek ek penting penting tentang tentang tajuk yang berkaitan yang disimbolkan dengan F.
Dalam pada masa yang sama, pilot study akan dilakukan bagi memastikan bahawa faktor-faktor yang telah diperhalusi itu akan merangkumi semua faktorfaktor penilaian tender tender yang sepatutnya. sepatutnya. Kesimpulan daripada daripada hasil yang diperolehi diperolehi kemudiannya dirujuk kepada pakar yang terdiri daripada panel penilai tender dari JKR serta penguasa tempatan supaya faktor yang dikemukakan itu boleh digunapakai dan relevan dalam dalam praktis semasa di Malaysia. Malaysia. Segala pandangan pandangan dan komen komen pakar tersebut akan diambil kira untuk menghasilkan suatu keputusan keputusan yang baru yang telah diubahsuai dikenali sebagai F’.
Faktor ubahsuai yang muktamad akan digunapakai dalam merangka dan menghasil menghasilkan kan satu senarai senarai soalselidik. soalselidik. Soalselid Soalselidik ik ini juga akan dirujuk dirujuk kepada kepada pakar bagi memastikan soalan-soalan yang dibentuk bertepatan dengan faktor-faktor yang disenaraikan. disenaraikan. Sekiranya perlu diperbaiki, diperbaiki, senarai soalselidik soalselidik itu akan disemak disemak dan dibentuk semula semula bagi tujuan penyemakan penyemakan yang seterusnya. seterusnya. Proses ini dilakukan dilakukan beberapa kali sehingga suatu senarai soalselidik yang muktamad dan telus diperolehi.
Langkah seterusnya, kajian soalselidik ini dihantar kepada responden yang telah dikenalpasti untuk mendapatkan maklumbalas tentang soalan yang diajukan yang melibatkan enam penguasa tempatan utama di Johor iaitu Majlis Bandaraya Johor Bahru, Majlis Perbandaran Muar, Majlis Perbandaran Batu Pahat, Majlis Perb Perban anda dara rann Klua Kluang ng,, Majl Majlis is Perb Perban anda dara rann Joho Johorr Bahr Bahruu Teng Tengah ah dan dan Majl Majlis is Perban Perbandar daran an Kulai. Kulai. Prose Prosess ini akan mengam mengambil bil masa yang agak panjang panjang bagi bagi memastikan semua responden telah memberikan jawapan yang dikehendaki dan lengkap lengkap bagi tujuan analisis analisis keputusan. keputusan. Setelah Setelah semua hasil jawapan jawapan dikumpul, dikumpul,
116 penyemakan penyemakan dan menganalisa keputusan keputusan dilakukan. Dalam proses ini, pelbagai pelbagai cara boleh diaplikasikan dan kebiasaannya analisa statistik dilakukan bagi memperolehi jawap jawapan an yang yang lebih lebih bersis bersistem temati atik. k.
Sekira Sekiranya nya keputusa keputusann yang yang dipero diperoleh lehii tidak tidak
bertepatan dengan objektif kajian, proses penyemakan semula akan dilakukan iaitu dengan merujuk semula kepada pakar di penguasa tempatan untuk memperbaiki dan mengub mengubahs ahsua uaii faktor faktor penila penilaian ian tender tender atau atau senara senaraii soalse soalselid lidik ik terseb tersebut ut supaya supaya keputusan yang lebih baik dan jitu akan diperolehi.
Dalam proses menganalisa keputusan, semua parameter hasil daripada kajian soalselidik yang telah dilakukan akan dikenalpasti serta disusun mengikut senarai keuta keutamaa maann dan mengik mengikut ut faktor faktor major major yang yang telah telah diken dikenalp alpast astii yang yang berka berkaita itan. n. Proses Proses ini memer memerluk lukan an peneli penelitia tiann yang yang tinggi tinggi untuk untuk mengha menghasil silkan kan satu satu sistem sistem prototaip yang baik. Senarai yang disusun disusun itu akan disemak dan diubah semula semula bagi menghasilkan satu keputusan yang muktamad bagi meneruskan fasa permodelan.
Sekiranya keputusan daripada soal-selidik itu memuaskan, barulah fasa kedua iaitu Modelling Phase dilaksan dilaksanakan akan.. Dalam fasa memodelk memodelkan an keputusan, keputusan, proses proses yang yang terlib terlibat at meliba melibatka tkann Prototyping yang yang mana mana dua dua pros proses es peni penila laia iann akan akan dilaksanakan di dalam fasa ini yang melibatkan penilaian secara formatif serta summative.
Peringkat formative dijala dijalanka nkann seca secara ra berter berterusa usann semasa semasa prose prosess
pembangunana prototaip dilakukan. Segala kemajuan akan sentiasa dirujuk kepada pakar, di dalam konteks ini adalah panel penilai tender bagi mempertingkatkan, menyemak, mengemaskini dan menilai pembangunan prototaip semasa . Peringkat penilaian summative pula pula meliba melibatka tkann penila penilaian ian sistem sistem protot prototaip aip selep selepas as proses proses pemba pembangu ngunan nan..
Bebera Beberapa pa pakar pakar dari dari pihak pihak JKR serta penguas penguasaa tempat tempatan an akan akan
dijemput dijemput untuk memberi memberi pandangan pandangan mereka tentang tentang hasil prototaip. prototaip. Komen Komen serta cadan cadangan gan akan akan diambi diambill perhat perhatian ian dan bebera beberapa pa ubahsu ubahsuai ai akan akan dilak dilakuka ukann bagi bagi memper mempertin tingka gkatka tkann lagi lagi sistem sistem protot prototaip aip sehin sehingga ggalah lah protot prototaip aip yang yang dihasi dihasilka lkann memenuhi kriteria dan memberi kepuasan kepada pihak penguasa tempatan.
117
5.4
Perolehan Maklumat (KA)
Pengekstrakan maklumat yang betul pada masa yang sesuai adalah penting dalam sebarang projek projek kajian. Tambahan pula, pula, penyelidik secara umumnya umumnya mencari teknik perolehan maklumat secara inovatif bagi meyakinkan usaha kajian dengan desakan kesuntukan masa serta kekurangan sumber.
Ramai penyelidik berhempas-pulas dengan masalah pemilihan kaedah yang sesuai sesuai bagi menjawab menjawab soalan kajian kajian yang mereka cuba kaji. kaji. Walaupun Walaupun selepas selepas menentuka menentukann topik bagi kajian kajian dan mengenal mengenalpast pastii kaedah kaedah kajian, kajian, memformula memformulasi si rangkakerja perolehan maklumat yang sesuai sangat penting dalam sebarang projek kajian terutamanya yang mempunyai hubungan dengan topik pengurusan, seperti pengu pengurus rusan an pembin pembinaan aan..
Perole Peroleha hann maklum maklumat at diperl diperluka ukann bukan bukan sahaj sahajaa untuk untuk
mengekstrak dan menggabungkan maklumat daripada sumber-sumber explicit yang didokumenkan, tetapi juga untuk mengeluarkan dan menghalusi ilmu daripada pakar yang yang berpe berpenga ngalam laman. an. Sepert Sepertii juga juga di dalam bidang bidang lain, penyeli penyelidik dik di dalam dalam lapangan pengurusan pembinaan juga berdepan dengan cabaran mempertimbangkan maklumat pengenalpastian, pembetulan dan penyulingan maklumat yang relevan daripada pelbagai penerbitan yang berkembang cepat, ilmuan serta sumber-sumber lain, seperti internet.
Keba Kebany nyak akan an
akti aktivi viti ti
peny penyel elid idik ikan an
dala dalam m
peng pengur urus usan an
pemb pembin inaa aann
membat membatask askan an kepada kepada sempa sempadan dan domes domestik tik,, negara negara dan budaya budaya diseba disebabka bkann oleh oleh penin peningka gkatan tan yang yang signif signifika ikann bersam bersamaa perisa perisaii teknol teknologi ogi serta serta pening peningkat katan an trend trend globalisasi. Loosemore (1999) membangkitkan membangkitkan secara secara relatif aktiviti penyelidikan penyelidikan yang rendah tahapnya di dalam pengurusan pembinaan merentasi sempadan negara. Menurut Palaneeswaran (2003) alasan untuk ini boleh didasarkan daripada pelbagai faktor yang menyumbang, seperti:
118
√ Kekurang Kekurangan an ilmu ilmu dalam dalam menggun menggunakan akan landasan landasan peroleha perolehann ilmu yang yang moden moden √ Keengg Keenggana anann untuk untuk berubah/ berubah/bel belaja ajar, r, teruta terutaman manya ya di dalam kontek kontekss sumber sumber kurang relevan dalam senario tempatan √ Desaka Desakann sumber sumber (ko (kos, s, masa masa dan dan kemud kemudaha ahann lain) lain) √ Kekurang Kekurangan an model model yang yang releva relevann bagi bagi peroleha perolehann maklumat maklumat berstruktu berstruktur r √ Kekura Kekuranga ngann ilmu ilmu berke berkena naan an sumb sumber er makl makluma umatt
Fasa Fasa KA yang yang semp sempur urna na meli meliba batk tkan an meng mengek ekst stra rak, k, mens menstr truk uktu turr dan dan mengorgan mengorganisasi isasi maklumat maklumat daripada daripada satu atau lebih sumber. sumber. Maklumat Maklumat daripada daripada pakar perlu diekstrak dan diwakilkan dalam satu bentuk yang boleh ditinjau yang menghasil menghasilkan kan model konseptu konseptual. al. Oleh kerana kerana pakar tidak secara secara explicit explicit sedar konsep yang diutarakan, fasa ini boleh melibatkan perbincangan dan perundingan yang mengambil masa yang sangat panjang.
Menurut Welbank (1983), kaedah yang paling biasa dalam mencari fakta dalam sebarang kajian adalah melalui pemantauan dan pensampelan daripada rekod sedia sedia ada, temubual temubual atau perbincan perbincangan gan berkumpula berkumpulan, n, serta soalselidik soalselidik..
Semua Semua
kaedah ini terdapat dalam fasa perolehan maklumat, walaupun, sebagaimana kita boleh lihat, perlunya lebih daripada satu kaedah di dalam satu-satu kajian. T erdapat banyak kaedah kaedah bagi KA. Maklumat boleh diperoleh secara secara langsung daripada daripada pakar, melalui persoalan ringkas dalam suatu cara yang explicit, ia mungkin juga diperolehi secara tidak langsung daripada pemerhatian atau melalui sumber-sumber kepakaran yang lain seperti manual latihan, atau boleh juga j uga diperolehi melalui gabungan teknikteknik yang berkenaan berkenaan dan bersesuaian. bersesuaian. G. C. Helmstadler (1970) telah melabelkan melabelkan kaedah biasa bagi perolehan ilmu sebagai:
119
Tenasiti – kesanggupan untuk menerima idea sebagai ilmu yang sahih kerana idea berkenaan telahpun diterima sekian lama atau selalu diulang yang mana terdapatnya aura bagi kebenaran yang tidak dapat dipersoal.
Intuis Intuisii – tanpa tanpa sebara sebarang ng usaha usaha intele intelectu ctual al atau atau pengl pengliba ibatan tan proses proses yang yang melibatkan pancaindera tetapi disebabkan persepsi atau naluri individu.
Autoriti – penerimaan sesuatu idea sebagai ilmu sahih disebabkan sumber yang dihormati dan dipercayai seperti penulisan keagamaan dan sebagainya yang didakwa sebagai sahih.
– cara pemikiran yang mana ilmu dibangunkan melalui proses
Rationalism
kewarasan sahaja, maklumat dinyatakan secara berhati-hati dan diikuti oleh peraturan logikal bagi menyampaikan menyampaikan kesimpulan yang boleh diterima.
Empiricism
– cara peningkatan ilmu melalui pemerhatian terhadap kejadian
yang yang seben sebenar ar iaitu iaitu diketa diketahui hui melalu melaluii pengal pengalama amann yang yang dialam dialamii melalu melaluii pancaindera.
Sains – penggabungan elemen rationalism dan empiricism, mengadaptasi logik rasional dan memeriksa setiap langkah melalui pemerhatian empirikal.
Analisis sistem adalah aktiviti yang lebih mudah berbanding KA. Di dalam analisis analisis sistem, sistem, jenis maklumat maklumat yang diperluka diperlukann adalah jelas. jelas. Seseoran Seseorangg pakar di dalam sesuatu bidang tidak hanya seorang yang tahu banyak fakta dan prosedur. Melalui bertahun-tahun pengalaman yang diperolehi tidak keterlaluan jika dikatakan keputusan yang bijak dan tepat dapat dilakukan walau dalam apa situasi apapun. Sesetengah ilmu yang diperolehi daripada pengalaman terdahulu, tidak dapat dicari di dalam buku ataupun ataupun di dalam set peraturan peraturan prosedur sekalipun. sekalipun. Biasanya, orang yang berpengalaman membuat justifikasi berdasarkan intuisi atau naluri, di mana untuk membuat sesuatu keputusan atau justifikasi tidak memerlukan pernyataan secara explicit.
KA akan akan meliba melibatka tkann banya banyakk masa masa diluan diluangka gkann untuk untuk perbin perbincan cangan gan dan berhujah. Kuputusan perlulah direkod, dan kesimpulan atau model yang dibangunkan dibangunkan perlulah dipersetujui oleh pakar. Ini memerlukan penggunaan yang efektif dalam
120 per perca caka kapa pann sert sertaa perk perkat ataa aann yang yang ditu dituli lis, s, perw perwak akil ilan an yang yang diag diagra rama matik tik dan dan interpreta interpretasi si gerak gerak bahasa. bahasa. Komunikasi Komunikasi yang lemah akan menyebabkan menyebabkan perolehan perolehan maklumat yang kurang berkesan dan tidak meyakinkan.
Penyel Penyelidi idikk yang yang membua membuatt KA perlu perlu melalu melaluii proses proses pembel pembelaja ajaran ran secara secara berte berterus rusan. an.
Apabil Apabilaa membua membuatt sesuat sesuatuu tugas, tugas, penyelid penyelidik ik perlu perlu berse bersedia dia untuk
mempelajari suatu domain ilmu yang baru, dan cukup memahami terminologi serta prins prinsip ip bagi bagi melici melicinka nkann proses proses perbin perbinca canga ngann dengan dengan pakar pakar yang yang dipera diperakuk kukan. an. Penyelidik perlu sentiasa mengikuti perkembangan terbaru yang memerlukannya menguasai ilmu di dalam sesuatu subjek seperti logik formal, teori kebarangkalian dan psikologi, dan berkebolehan menghargai kerelevanan pemkembangan di dalam subjek-su subjek-subjek bjek berkenaa berkenaan. n. Penyelid Penyelidik ik juga perlu berfikiran berfikiran terbuka dan mampu mampu mengelesaikan mengelesaikan masalah dalam situasi dan cara yang berbeza.
Apa yang diperlukan di dalam KA merupakan suatu huraian yang lengkap dan tepat daripada pakar yang menyampaikan menyampaikan maklumat, dan dengan cara bagaimana maklumat berkenaan diuruskan, di dalam ruangan kepakaran yang spesifik yang dikaji. Butir-butir yang sebenar sebenar apa yang terlibat sangat sangat bergantung kepada kepada domain maklumat, maklumat, jadi tiada tiada huraian yang tetap tetap dan muktamat muktamat dapat dapat diberi. Pada suatu suatu peringkat yang simplistik maklumat berkenaan boleh dianggap sebagai fakta atau peraturan, tetapi di dalam praktis ia adalah terlalu simplistik walhal ilmu adalah lebih kompleks, melibatkan melibatkan andaian dan cabaran cabaran kepada kepercayaan. kepercayaan. Ia merupakan cara bagai bagaiman manaa pakar pakar mengu mengurus ruskan kan,, mengaw mengawal al dan dan meman memanipu ipulas lasii ilmu ilmu serta serta yang yang penti penting ng juga juga adalah adalah bagaim bagaimana ana pakar pakar mengu mengurus rus dengan dengan ketida ketidakle klengk ngkapa apann dan ketidaktentuan.
Di dalam perolehan maklumat, penyelidik perlu mempunyai kepercayaan terhad terhadap ap faedah faedah kajian kajian yang yang dijala dijalanka nkann serta serta nilai nilai keputu keputusan san yang yang dipero diperoleh lehi.i. Penyelidik mempelajari tentang apa yang mungki serta apa yang bernilai di dalam KA. Bagi seseorang seseorang pakar mengekalkan mengekalkan semangat dan kesanggupan kesanggupan bekerjasama, bekerjasama, beliau perlu melihat bahawa usahanya adalah produktif dan menguntungkan semua
121 pih pihak ak..
Ini Ini berm bermak aksu sudd baha bahawa wa pada pada peri pering ngka katt awal awal lagi lagi beli beliau au perl perluu juga juga
mengutarakan mengutarakan pendapat mengenai mengenai tentatif keputusan keputusan atau model. Walaupun beliau tidak bersetuju dengan model yang dicadangkan, pendapat dan kritikan membina beliau perlu diambilkira, dan ini merupakan kaedah yang baik di dalam memperolehi fakta, peraturan ataupun ataupun penerangan penerangan lanjut. Walaupun pakar pakar mungkin akan terlupa terlupa serta tertinggal maklumat-maklumat penting semasa sesi soaljawab, beliau akan beras berasaa jauh jauh lebih lebih mudah mudah untuk untuk mengk mengkriti ritikk atau atau menil menilai ai suatu suatu formula formulasi si yang yang diutarakan kepada beliau beliau secara bebas. Cleal dan Heaton (1988) telah mengenalpasti mengenalpasti 4 pengelasan bagi KA iaitu:
♦
Anal Analis isis is teks teks – KA tanp tanpaa meng menggu guna naka kann bant bantua uann paka pakarr teta tetapi pi mela melalu luii penggunaan penggunaan buku-buku teks dan manual sahaja.
♦
Analisis temubual – menghendaki penyelidik mempelajari protokol verbal / lisan, lisan, respon respon soalseli soalselidik dik dan sebagain sebagainya ya dengan dengan mendapat mendapatkan kan maklumat maklumat secara langsung daripada pakar.
♦
Anal Analis isis is kela kelaku kuan an – meme memerl rluk ukan an peny penyel elid idik ik untu untukk memb membua uatt kaji kajian an pemerhatian seperti seperti menjalankan penggambaran penggambaran filem ke atas pakar. pakar. Secara umum umumny nya, a, adal adalah ah tida tidakk menc mencuk ukup upii jika jika hany hanyaa memb membua uatt peme pemerh rhat atia iann terhadap kelakuan atau prestasi pakar tetapi juga memerlukan perbicaraan lisan dan penerangan bagi sesuatu keputusan.
♦
Induksi mesin – melalui penggantian KA dengan tugas yang kurang rumit dengan mengumpulkan mengumpulkan sejarah kes. kes. Bagaimanapun, Bagaimanapun, terdapat had bagi teknik teknik ini. ini. Kaed Kaedah ah ini ini tida tidakk akan akan dibi dibinc ncan angk gkan an deng dengan an lanj lanjut ut dise diseba babk bkan an ketidaksesuaian ketidaksesuaian dengan praktis pengurusan pembinaan.
Analisis teks
122 Melalui kaedah ini, penyelidik perlu mengasimilasi maklumat melalui cara yang rumit. Sekiranya analisis analisis teks merupakan sumber sumber utama maklumat, maklumat, penyelidik perlu perlu menyel menyelesa esaika ikann masala masalahh dan dilem dilemaa tanpa tanpa sebara sebarang ng rujuka rujukann kepada kepada pakar pakar luaran luaran..
Walau Walaubag bagaim aiman anapu apun, n, hasiln hasilnya ya mungki mungkinn tidak tidak meyak meyakink inkan an dan tidak
menyokon menyokongg faktor faktor praktikal. praktikal. Ini memungkink memungkinkan an penyelidik penyelidik menemui kesukaran kesukaran untuk membuat penilaian dan mungkin tidak menyedari kebanyakan kebanyakan masalah domain yang timbul. Tambahan lagi, lagi, secara umumnya umumnya kaedah kaedah ini memerlukan penyelidik penyelidik untuk menjadi pakar di dalam suatu domain yang mana pakar yang sebenar lebih mengetahui mengenainya. mengenainya.
Masalah bagi penggunaan analisis teks melalui penggabungan dengan teknik lain adalah penyelidik mungkin akan mula memperoleh sesetengah ciri-ciri pakar tanpa mempunyai mempunyai pemahaman yang sesuai sesuai tentang kepakarannya. kepakarannya. Hasil yang positif ialah apabila penyelidik dan pakar berupaya menggunakan bahasa yang sama dan saling memahami di dalam menghuraikan masalah.
Menurut Cleal dan Heaton (1988), sekiranya analisis teks digunakan semasa fasa fasa perm permul ulaa aann KA seba sebaga gaii jala jalann ke arah arah ‘men ‘mendi didi dik’ k’ peny penyel elid idik ik,, peny penyel elid idik ik kemudiannya akan berupaya berbual dengan pakar di dalam bahasa yang seiring tetapi mungkin penyelidik akan memikirkan maksud sesuatu benda tetapi pakar pula menggunakannya menggunakannya di dalam cara cara yang berlainan. berlainan. Kesukaran simantik simantik kerap berlaku berlaku sema semasa sa pros proses es KA dan dan hany hanyaa bole bolehh dita ditang ngan anii deng dengan an menu menunt ntut ut paka pakarr untu untuk k menerangkan segala keraguandan diikuti dengan proses rekabentuk iteratif yang mana memerlukan pakar untuk memberi komen terhadap setiap peraturan, prosedur, praktis konvensional, prestasi sistem dan sebagainya. sebagainya.
Analisis Temubual
123 Analisis temubual adalam teknik explicit KA. Ia memerlukan penyelidik untuk berinteraksi dengan dengan pakar. Teknik explicit bergantung bergantung kepada domain pakar yang memberitahu penyelidik tentang ilmu yang dikehendaki melalui cara yang komprehensif dan boleh difahami. Bertanyakan pakar pakar mengenai kepakaran kepakaran mereka mempunya mempunyaii beberapa beberapa kelebihan, kelebihan, antaranya antaranya ia mudah diinterpre diinterpretasi. tasi. Menyedia Menyediakan kan soalselidik yang telah direkabentuk dengan baik, ia lebih mudah untuk dianalisa dan menter menterjem jemahk ahkan an maklum maklumat at berken berkenaan aan..
Walaub Walaubaga agaima imana napun pun,, terda terdapat pat juga juga
kelemaha kelemahann berkaita berkaitann analisis analisis temubual temubual,, antarany antaranya, a, penyelidi penyelidikk perlu tahu soalan soalan bagai bagaiman manaa yang yang perlu perlu ditany ditanya. a.
Ini akan menjadi menjadi rumit rumit sekira sekirany nyaa penyel penyelidi idik k
mempunya mempunyaii ilmu yang sedikit sedikit di dalam kepakaran kepakaran yang perlu perlu dikaji. Kemudian Kemudian,, sekiranya sekiranya soalselidik soalselidik adalah adalah terlalu terlalu terhad terhad atau terbatas terhadap terhadap jawapan jawapan yang dibenarkan, penyelidik mungkin akan terlepas maklumat yang mana sangat penting atau tertinggal beberapa parameter yang mana dipraktiskan oleh pakar di dalam kepak kepakara aranny nnya. a.
Penyel Penyelidi idikk perlu perlu menent menentuka ukann tentan tentangg maklum maklumat at bagaim bagaimana ana
diperlukan dan juda memutuskan bagaimana maklumat berkenaan akan dianalisa sebelum membuat soalselidik. Soalselidik berkenaan perlulah jelas dan tidak berat sebelah.
Masih terdapat beberapa beberapa masalah masalah penyelidik perlu titikberatkan. titikberatkan. Pendekatan pertama untuk mengelakkan masalah berkenaan adalah dengan lebih bertanyakan soalan soalan yang terbuka dan tidak terhad. terhad. Soalselid Soalselidik ik yang secara primernya primernya adalah adalah soalan terbuka akan menghasilkan lebih banyak data, di dalam cara yang kurang berstruktu berstrukturr tetapi tetapi munasaba munasabah. h. Bagaiman Bagaimanapun apun,, secara secara idealnya idealnya soalan sedemikian sedemikian akan menghasilkan data yang mana tidak mustahil untuk diinterpretasikan. diinterpretasikan.
Teknik Teknik asas bagi kaedah kaedah analisis analisis temubual temubual adalah adalah untuk mendefinisika mendefinisikann daerah daerah kecenderun kecenderungan gan (bagi kes KA, aspek ilmu pakar pakar dititikberatka dititikberatkan). n). Setelah Setelah daerah kecenderungan digariskan secukupnya, ia perlu didefinisikan dalam terma yang mengandungi mengandungi domain. Secara tipikalnya, tipikalnya, elemen yang dipilih bagi mewakili domain perlu mengambilkira semua aspek di mana pakar fikir ianya adalah penting. Penentuan Penentuan elemen elemen berkenaan berkenaan memerluka memerlukann penyelidi penyelidikk untuk untuk menemubu menemubual al pakar, pakar, mengkaji tugasan dan dan mempersetujui aspek-aspek aspek-aspek pentingnya. pentingnya. Setelah domain telah
124 dihuraikan secukupnya dalam terma elemennya, pakar diperlukan untuk meletakkan elemen berkenaan kepada pandangan dan persepsi beliau sendiri.
Analisis Kelakuan
Selain Selain daripa daripada da menjal menjalank ankan an analis analisis is temubu temubual, al, penyel penyelidi idikk juga juga boleh boleh membuat analisis melalui melalui pemerhatian. pemerhatian. Teknik pemerhatian pemerhatian dan pemantauan pemantauan boleh dijalanka dijalankann dalam pelbagai pelbagai bentuk. Ini melibatkan melibatkan memecahk memecahkan an kelakuan kelakuan pakar secara mekanistik mekanistik dan mengkaji setiap praktis praktis yang dilakukan. dilakukan. Analisis juga boleh dilakukan dengan lebih holistik, umpamanya merakamkan kelakuan pakar di dalam video dan kemudian menentukan kepakaran beliau daripada pemerhatian.
Kele Kelebi biha hann tekn teknik ik sebe sebegi gini ni adal adalah ah peny penyel elid idik ik tida tidakk akan akan terl terlep epas as atau atau tertin tertingga ggall sebara sebarang ng perkar perkaraa pentin pentingg yang yang perlu perlu diketahu diketahuii dan dan dikaji dikaji.. Ia dapat dapat menangkap perlaksanaan perlaksanaan tugas oleh pakar dan boleh dilihat bahagian demi bahagian, atau dengan pergerakan yang perlahan ataupun cara-cara lain mengikut kelapangan masa penyelidik. penyelidik. Teknik ini tidak memerlukan memerlukan pakar pakar untuk mengulang mengulang tugas yang sama sama berula berulang ng kali.
Penyel Penyelidi idikk boleh boleh meneliti meneliti daerah daerah yang berasin berasingan gan dan
memban membandin dingka gkann apa apa yang yang pakar pakar kataka katakann denga dengann apa yang yang telah telah dilaku dilakukan kannya nya.. Dengan ini, jumlah masa pakar yang digunakan untuk menjalankan penyelidikan adalah pada tahap yang minimum.
Pemerhatian terhadap pakar memberi data yang berkualiti yang mana tidak akan didapati didapati dengan cara cara lain. Ia membekalkan membekalkan sekurang-kurangnya sekurang-kurangnya satu contoh bagaimana pakar mempraktikkan ilmunya bagi melaksanakan sesuatu tugas.
125
5.4. 5.4.1 1
Tinj Tinjau auan an Soal Soalse seli lidi dik k
Kekuku Kekukuha hann fakta fakta teoriti teoritikal kal serta serta keyak keyakina inann di dalam dalam penyel penyelidi idikan kan serta serta potensinya adalah sangat penting kepada bukan sahaja golongan professional di dalam sesuatu bidang malahan juga masyarakat umum yang kebiasaannya merujuk berdasarkan keputusan major terhadap bukti dan bukan menerima apa sahaja yang diny dinyat atak akan an tanp tanpaa ada ada seba sebara rang ng caba cabara rann terh terhad adap ap poli polisi si,, fakt faktaa dan dan prak prakti tiss konvensional konvensional yang kukuh serta relevan. Keyakinan tersebut tersebut tidak akan berkembang malahan tidak akan kekal sekiranya hasil penyelidikan dari masa ke semasa didapati berdepan dengan kesalahan yang serius. Individu yang tidak terlatih ataupun cuai sama ada di dalam bidang akademik mahupun sektor sosial atau perniagaan, boleh mengha menghasil silkan kan keput keputusa usann yang yang menge mengeliru lirukan kan..
Willia William m A. Belson Belson (1981) (1981) telah telah
menyenaraikan antara kesalahan ketara yang biasa dilakukan oleh penyelidik di dalam membuat tinjauan, iaitu: √ Mengg Mengguna unaka kann sampel sampel yang yang sangat sangat kecil kecil bagi bagi mewakili mewakili sampel sampel yang yang umum umum yang mempunyai skop yang besar √ Mengguna Menggunakan kan hanya hanya respon respon oleh oleh sukare sukarelawa lawann bagi mewakil mewakilii hasil keput keputusan usan secara umum dan bukan golongan ilmuan mahupun profesional √ Penggu Pengguna naan an keputus keputusan an daripa daripada da tinjaua tinjauann secar secaraa pos pos yang yang mana mana peratu peratusan san mengembalikan mengembalikan soalselidik yang lengkap adalah sangat rendah √ Meng Menggu guna naka kann perw perwak akil ilan an seba sebaga gaii popu popula lasi si seca secara ra umum umum terh terhad adap ap bukt buktii perbincangan perbincangan berkumpulan √ Berta ertany nyaa soala oalann yang mana ana belu elum diu diuji baha ahawa ia mudah udah difa ifahami ami sebagaimana sebagaimana dimaksudkan √ Bert Bertan anya ya makl maklum umat at yang yang sens sensit itif if dan dan terla terlalu lu berg bergan antu tung ng kepa kepada da inga ingata tann memori melalui soalan yang tidak matang yang direkabentuk secara lewa
126 √ Mengg Mengguna unaka kann penemu penemudug dugaa yang yang tidak tidak terlatih terlatih serta penye penyelia liaan an yang tidak tidak dilakukan dengan baik √ Inte Interp rpre reta tasi si terh terhad adap ap kepu keputu tusa sann nume numerik rikal al sama sama ada ada tida tidakk mata matang ng atau atau terlampau kompleks Penyelidik yang berpengalaman dan bijak yang memahami kedua-dua kaedah metodologi serta saintifik tidak akan terperangkap di dalam kesalahan yang major dan tidak memungkinkan mengheret pembuat keputusan terperangkap bersamanya. Mengenalpasti kesalahan yang mungkin merupakan pendekatan yang realistik bagi mengenalpasti mengenalpasti jenis soalan yang mengelirukan serta tidak matang yang biasa berlaku dan sebagai pertimbangan terhadap kelaziman pembohongan di sebalik kekeliruan (William A. Belson, 1981).
Masalah yang perlu dititikberatkan oleh penyelidik semasa melakukan sesi temu temubu bual al iala ialahh berk berkai aita tann deng dengan an pers persep epsi si paka pakarr meng mengen enai ai nila nilaii kaji kajian an yang yang dijalankan. Sekiranya pakar pakar merasakan terancam terancam dan tidak bersedia bersedia untuk terdedah terdedah dengan dengan sistem kajian, kajian, kegagalan kegagalan kajian mungkin mungkin akan berlaku. berlaku. Salah Salah satu kunci kejayaan ialah adanya kerjasama sepenuhnya bagi kedua-dua pihak pengurusan dan pakar yang terlibat. terlibat. Mungkin sesetengah sesetengah pakar akan akan melihat bahawa bahawa kajian sistem adala adalahh bagi bagi mengga mengganti ntikan kan khidma khidmatny tnyaa sebaga sebagaii seoran seorangg pakar pakar,, lebih lebih daripa daripada da meng mengur uran angk gkan an beba bebana nann kerj kerjaa dan dan memb member erii ruan ruangg kepa kepada da mere mereka ka untu untuk k menyel menyelesa esaika ikann masala masalahh yang yang lebih lebih komple kompleks, ks, mecabar mecabar dan pentin penting. g.
Secara Secara
umumnya, kajian sistem yang dijalankan disalahfaham oleh sesetengah profesional kerana sistem yang diwujudkan adalah bagi membekalkan panduan lebih daripada kepakara kepakaran. n. Adalah Adalah penting bagi pakar untuk mengenalp mengenalpasti asti perkara sebegini sebegini dan melihat sistem sebagai suatu bantuan daripada ancaman kepada mereka.
Kajian in menggunakan kaedah tinjauan soalselidik sebagai salah satu kaedah mend mendap apat atka kann makl maklum umat at bagi bagi mend mendap apat atka kann makl maklum umat at dari daripa pada da mere mereka ka yang yang ber berpe peng ngal alam aman an bagi bagi meme memenu nuhi hi sala salahh satu satu obje objekt ktif if yang yang diut diutar arak akan an iait iaituu mengenalpasti mengenalpasti prosedur di dalam pemilihan kontraktor pembinaan bagi projek-projek kerajaan kerajaan.. Salah Salah satu ciri soalselid soalselidik ik ini ialah soalan-so soalan-soalan alan umum bagi temubual temubual
127 tidak berstruktur dilaksanakan terlebih dahulu dikenali sebagai pilot study sebelum per perin ingk gkat at temu temubu bual al sete seteru rusn snya ya iait iaituu temu temubu bual al semi semi-s -stru trukt ktur ur sert sertaa temu temubu bual al berstruktu berstrukturr dijalanka dijalankann ke atas responde responden. n. Keputusan Keputusan daripada daripada soalselidik soalselidik adalah bersanda bersandarkan rkan kepada kepada gabungan gabungan pengalam pengalaman an dan kebijaksa kebijaksanaan naan sepenuhn sepenuhnya ya dan dipertimbangkan sangat penting dan berharga di dalam mempengaruhi hasil kajian. 5.4. 5.4.2 2
Masa Masala lah h Berk Berkai aita tan n Deng Dengan an KA KA
KA terdedah dengan beberapa masalah major yang boleh memberi kesan terhadap fasa penyelidikan. penyelidikan. Secara umunya masalah masalah berkenaan boleh boleh diinterpretasi melalui bagaimana maklumat yang dikehendaki dapat diperolehi daripada pakar serta bagaimana maklumat berkenaan kemudiannya distruktur kepada suatu bentuk asas maklumat yang sesuai dan relevan.
Kebiasaa Kebiasaannya nnya,, penyelidi penyelidikk dimerluka dimerlukann untuk berbincan berbincangg dan menemubu menemubual al beber beberapa apa pakar pakar bagi bagi sesua sesuatu tu prakti praktiss yang yang hampi hampirr sama. sama. Ini akan akan menimb menimbulk ulkan an beberapa masalah. masalah. Biasanya, pakar akan mengemukakan mengemukakan praktis atau data yang agak bertentangan antara satu sama lain. Ini akan menyebabkan penyelidik menghadapi resolusi konflik yang serius yang mana perlu diambil bagi mewakili apa yang dikajinya. Kadangkala, maklumat yang berkonflik adalah adalah hasil daripada daripada maklumat yang kabur. Ini perlu diselesaikan melalui mengutarakan kembali masalah yang timbul dan menentukan alasan mengapa terjadinya konflik atau kekaburan.
Masalah lain melalui KA adalah persepsi pakar mengenai nilai kajian yang akan dijalankan. dijalankan. Sekiranya pakar merasa merasa terancam atau didedahkan didedahkan dengan perkara baru yang belum lagi dirasakan dirasakan sesuai sesuai dipraktisk dipraktiskan, an, kemungki kemungkinan nan penyelidi penyelidikan kan berjaya adalah rendah. rendah. Salah satu kunci kejayaan kejayaan bagi KA adalah adalah kerjasama penuh penuh oleh kedua-dua pengurusan dan pakar yang terlibat.
128 Antara lain masalah major yang dihadapi semasa KA adalah menterjemahkan perolehan maklumat kepada prosedur, peraturan dan praktis yang sesuai yang mana boleh disesuaikan dan diinput ke dalam kajian yang dilakukan.
Salah satu cara bagi menyelesaikan masalah yang berkaitan dengan KA adalah dengan mengadaptasi suatu pendekatan berstruktur. Cleal dan Heaton (1988) melaporkan bahawa syarikat-syarikat seperti Scicon dan pusat sistem berasaskan maklumat menekankan keperluan untuk membangunkan suatu spesifikasi formal. Ini melibatkan pemantauan ke atas struktur tugas yang terlibat, kelas aktiviti fungsian dan keperluan pengguna. pengguna. Salah satu kelebihan kelebihan yang didakwa daripada daripada pendekatan pendekatan ini ialah ia membenarkan penyelidik untuk berurusan dengan pengkalan ilmu yang lebih luas dan dan besar. Apa yang menjadi menjadi masalah masalah bagi pendekat pendekatan an ini adalah tiada cara yang mudah bagi menentukan struktur ini.
Penyelesaian lain ialah dengan menyekat domain di bawah pertimbangan. Sebaga Sebagaii conto contoh, h, pertim pertimba bangk ngkan an diagno diagnosis sis kegag kegagala alann daripa daripada da mengg mengguna unakan kan permodelan. Kaedah ini akan mengurangkan mengurangkan banyak banyak masalah berkaitan berkaitan KA tetapi ia membataskan aplikasi.
5.5
Decision Support System (DSS)
Decision Support System (DSS) merupakan sistem berasaskan komputer yang
menyed menyediak iakan an sokong sokongan an intera interakti ktiff kepad kepadaa penggu pengguna na semas semasaa proses proses membu membuat at keputusan keputusan.. Teknolog Teknologii DSS adalah adalah sangat relevan relevan dengan dengan setiap bidang industri industri moden kini, daripada pandangan untuk mendapatkan keputusan yang lebih konsisten dan meyakinkan. Selari dengan kemajuan teknologi, jumlah maklumat dan ilmu yang perlu perlu diurus diuruskan kan oleh jurute jurutera ra semaki semakinn menin meningka gkat.t.
Ini membua membuatka tkann penca pencaria riann
terhadap teknologi komputer yang lebih maju untuk mencapai kebolehfungsian yang
129 lebih tinggi, fleksibeliti dan perlaksanaan yang lebih berkesan terhadap intelligent system itu sendiri.
Ilmu kejuruteraan adalah dipertimbangkan sebagai calon teknologi
primer untuk membina generasi baru intelligent system .
Idea Idea bagi bagi Inte (IDSS) S) sema semaki kinn luas luas Intell llige igent nt Decisi Decision on Suppor Supportt System System (IDS diperdeb diperdebatka atkann di serata serata tempat. tempat. Kita dapat dapat memerhati memerhati banyak persidang persidangan an dan bengkel bengkel melaporka melaporkann beberapa beberapa usaha usaha penyelidi penyelidikan kan dalam subjek berkenaan berkenaan.. Para penyelidik adalah terdiri daripada pelbagai komuniti dalam lapangan yang pelbagai seperti sains komputer, kejuruteraan mekanikal, kejuruteraan elektronik, kejuruteraan awam, sains senibina dan sebagainya tetapi masih kita tidak dapat melihat halatuju konsepnya, atau sekurang-kurangnya tiada konsep penerimaan konsep intelligent system secara meluas.
DSS lebih cenderung kepada sistem perisian yang besar. Ini bermaksud pelabura pelaburann yang besar dan pembangunan pembangunan jangkamas jangkamasaa yang panjang. panjang. Demikian, Demikian, sistem sistem yang yang cekap cekap dan dan berke berkesan san perlu perlu dilen dilengka gkapi pi denga dengann fleksi fleksibel beliti iti sebaga sebagaii persediaan pembangunan teknologi masa depan dan penyesuaian umum terhadap permasalahan permasalahan yang mungkin akan timbul kelak pada masa hadapan.
Fenomena Fenomena kegilaan kegilaan teknologi teknologi maklumat maklumat telah telah mempenga mempengaruhi ruhi kebanyak kebanyakan an penyelidik membangunkan membangunkan IDSS. Penyelidik dalam pelbagai pelbagai bidang telah mencuba mencuba beberapa pendekatan bagi membangunkan model yang sesuai bagi menghuraikan dan memformalka memformalkann masalah masalah membuat membuat keputusa keputusann yang kritikal. kritikal. Mereka Mereka juga cuba memetakan model berkenaan dalam program komputer dan kurang atau lebih telah mengalihkan program mereka kepada keperluan dan kualiti otak manusia.
Kebanyakan sistem berasaskan komputer dilihat mempunyai peranan secara pra-dominan dengan menyediakan keputusan yang dilihat logikal dan bersistem.
130 Demiki Demikian, an, ia dioper dioperasi asikan kan sedemi sedemikia kiann seba sebagai gai sama sama ada untuk untuk menges mengesahk ahkan an kepu keputu tusa sann yang yang dike dikemu muka kaka kann (ber (berti tind ndak ak dala dalam m fasa fasa anal analis isis is)) atau atau untu untuk k menghasilkan maklumat untuk produksi (bertindak dalam fasa yang teratur).
Pembangunan teknik decision making berasaskan komputer masih, sehingga sekarang, di atas suatu dasar yang sedikit demi sedikit diikuti dengan keperluan spesifik spesifik kumpulan kumpulan yang membangun membangunkan. kan. Proses Proses ini, merencan merencanakan akan penyelesa penyelesaian ian bagi bagi keperluan keperluan yang khusus, khusus, harus harus dikenalp dikenalpasti asti sebagai sebagai halatuju halatuju pembangu pembangunan nan semulajadi dalam dalam semua situasi kejuruteraan. Matlamat dalam aktiviti aktiviti kejuruteraan buka bukanla nlahh sekada sekadarr mengik mengikuti uti secara secara sistem sistemati atikk melalu melaluii proses proses decision decision making making dengan mengubah setiap fasa pada satu-satu masa ke dalam prosedur berasaskan komputer. Pembangunan Pembangunan dimulakan dalam daerah daerah yang mempunyai mempunyai keperluan yang tinggi atau yang mempunyai justifikasi justifikasi yang lebih mudah. mudah. Teknik keratan-keratan keratan-keratan faktor penilaian ke atas keputusan telah dibangunkan, tiada dasar yang umum, tetapi semua kewujudannya kewujudannya adalah di bawah satu objektif dan matlamat matlamat yang khusus.
Jika teknik yang sedia ada (atau program sedia ada) dikategorikan di bawah satu objektif dan matlamat yang khusus, peranannya di dalam lingkungan proses membuat membuat keputusan keputusan yang meliputi meliputi setiap aspek menjadi menjadi jelas. jelas. Ia juga membantu membantu untuk menjelaskan bidang penilaian di mana telahpun berjaya dikomputerkan dan bidang bidang yang berkenaan berkenaan yang telah diabaikan. diabaikan. Teknik Teknik pengumpulan pengumpulan dalam IDSS memben membenark arkan an penggu pengguna na yang yang berpot berpoten ensi si untuk untuk memil memilih ih atau atau mengu mengumpu mpulka lkann maklum maklumat at yang yang releva relevan, n, daripa daripada da yang yang disena disenarai raikan kan yang yang mana mana akan akan member memberii kesesuaian kepada keperluannya kelak melalui keputusan yang dihasilkan.
Kepentingan IDSS kepada dunia pengkomputeran khususnya dalam bidang kejuruteraan awam, seni bina dan dan sebagainya tidak dapat dapat disangkal lagi. IDSS dapat meningka meningkatkan tkan produktivi produktiviti ti dan kualiti kualiti dalam dalam setiap setiap keputusa keputusann yang dihasilkan. dihasilkan.
131 Berikut merupakan beberapa kepentingan IDSS yang dirasakan bertepatan dengan objektif pembangunannya. pembangunannya. √ Memen Memendek dekkan kan masa masa pengha penghasil silan an sesua sesuatu tu keputu keputusa sann √ Mengu Menguran rangka gkann kesal kesalaha ahann membua membuatt keputu keputusan san √ Menjadika Menjadikann pengurus pengurusan an terhada terhadapp keputusa keputusann tenaga tenaga kerja kerja lebih lebih efekti efektif f √ Memba Membantu ntu inisiat inisiatif if R&D yang yang lebih lebih bermak bermakna na disebab disebabkan kan integr integrasi asi dengan dengan amalan produksi semasa √ Membawa Membawa kepad kepadaa perubah perubahan an / pindaa pindaann yang yang lebih lebih mudah mudah bagi bagi penggun penggunaa √ Menyedia Menyediakan kan lebih lebih potens potensii penggunaa penggunaann komputer komputer dalam dalam kehidup kehidupan an seharian seharian √ Memba Membantu ntu memast memastika ikann keput keputusa usann yang sesuai, sesuai, lebih lebih telus, telus, meyak meyakink inkan an dan relevan daripada teknik manual yang dipraktiskan sekarang yang kurang meyakinkan √ Memb Memban antu tu dala dalam m mele meleng ngka kapi pi inpu inputt yang yang lebi lebihh kepa kepada da peng penggu guna na kepa kepada da keputusan yang dibuat √ Menguran Mengurangkan gkan tenaga tenaga kerja kerja pengurusa pengurusann dan dan kejurutera kejuruteraan an √ Menye Menyedia diakan kan analis analisis is fungsi fungsi yang yang lebih baik bagi bagi mengur menguran angka gkann penga pengajia jiann prototaip √ Menyedia Menyediakan kan keputus keputusan an yang yang dapat dapat digunaka digunakann dengan dengan lebih lebih meyakink meyakinkan an lagi
5.5.1
Konsep DS DSS
Menurut Abdullah (2003), konsep DSS adalah berdasarkan andaian mengenai peranan komputer di dalam menyokong membuat keputusan:
DSS DSS meme memerl rluk ukan an soko sokong ngan an manu manusi siaa yang yang mana mana iany ianyaa tida tidakk bole bolehh diselesaikan oleh oleh komputer sahaja. Ia mesti menyokong pembuat pembuat keputusan tetapi bukan menggantikan menggantikan justifikasinya.
132
Kele Kelebi biha hann utam utamaa DSS DSS iala ialahh kepa kepada da masa masala lahh semi semi-s -stru trukt ktur ur dan dan tida tidak k berst berstruk ruktur tur,, di mana mana analis analisis is boleh boleh disist disistemk emkan an pada pada komput komputer er tetap tetapii justifikasi pembuat keputusan diperlukan untuk mengawal prosesnya.
Penyelesaian masalah yang efektif merupakan interaktif dan memerlukan komunikasi di antara pengguna dan sistem sendiri.
5.6
Analytic Hierarchy Process (AHP)
AHP merupa merupakan kan satu satu rangka rangkaker kerja ja logik logik dan penyel penyelesa esaian ian masala masalahh yang yang dicapai melalui persepsi mengorganisasi, perasaan, pengadilan dan memori ke dalam suat suatuu daya daya hier hierar arki ki yang yang memp mempen enga garu ruhi hi hasi hasill kepu keputu tusa sann (Saa (Saaty ty,, 1994 1994). ).
Ia
diperken diperkenalka alkann oleh Saaty dalam dalam tahun 1970an. 1970an. Melalui Melalui teknik ini, penyelesai penyelesaian an masalah yang kompleks boleh boleh dihuraikan kepada kepada beberapa beberapa sub-bahagian. sub-bahagian. Dengan cara ini, ia menyediakan pendekatan berstruktur bagi memahami masalah serta ia juga membantu penyertaan pakar memfokuskan kepada setiap kriteria pada satu-satu masa (Saaty, 1980). 1980). Sifat tersendiri AHP secara umunya umunya adalah struktur berhierarki berhierarki yang
sistematik,
perbandingan
secara
bijak
serta
penilaian ian
kepada
ketidakkonsistenan. ketidakkonsistenan. Perisian terkini bagi bagi AHP, ‘Expert ‘Expert Choice 2000 Professional’ Professional’ termasuk suatu alternatif mode ideal memsistesis yang mana membenarkan jumlah alternatif alternatif ditambah ditambah lebih daripada daripada satu. Ini membolehka membolehkann pengiraan pengiraan keutamaa keutamaann terhadap alternatif alternatif sedia ada apabila memperkenalkan memperkenalkan alternatif alternatif yang baru. Expert Choice Choice (EC) (EC) merupa merupakan kan perisi perisian an untuk untuk menstr menstrukt uktur ur hierar hierarki ki dan memsin memsintes tesis is jjus usti tifi fika kasi si deng dengan an cepa cepatt dan dan muda mudahh sert sertaa meny menyin ingk gkir irka kann peng pengir iraa aann yang yang merumitkan. Beberapa sifat sifat perisian EC adalah: ♦
Ia menawa menawarka rkann papar paparan an mesra mesra penggu pengguna na yang yang membua membuatka tkann pembin pembinaan aan model keputusan mudah dan jelas;
♦
Ia menawarkan suatu pandangan model yang mengandungi sama ada suatu pandangan pokok atau pandangan berkelompok terhadap hierarki keputusan;
133 ♦
Ia tidak memerlukan justifikasi numerikal daripada pembuat keputusan tetapi lebi lebihh kepa kepada da perb perban andi ding ngan an kese kesepa pada dana nann yang yang dila dilaks ksan anak akan an seca secara ra numerikal numerikal,, lisan atau atau grafik. Ini adalah adalah kerana EC menukarkan menukarkan justifikasi justifikasi subjektif kepada skala satu hingga sembilan yang dijelaskan oleh teori AHP, dan kemudian kepada vektor keutamaan yang berguna;
♦
Ia dilak dilakuka ukann denga dengann peneli peneliati atian an justifi justifika kasi si yang yang dibuat dibuat oleh oleh pembua pembuatt kepu keputu tusa san, n, dan dan meng menguk ukur ur seca secara ra kons konsis iste tenn just justif ifik ikas asii berk berken enaa aan; n; Ia membenar membenarkan kan pemeriksa pemeriksaan an semula semula dan pengulan pengulangkaji gkajian an justifikas justifikasii bagi setiap setiap peringkat peringkat hierarki, hierarki, dan menunjukk menunjukkan an di mana ketidakko ketidakkonsist nsistenan enan wujud dan bagaiman bagaimanaa untuk untuk menguran mengurangkan gkannya nya bagi mempertin mempertingkat gkatkan kan kualiti keputusan;
♦
Ia menyediakan aplikasi secara matematik yang komplikated dan proses dibu dibukt ktik ikan an bagi bagi peng pengut utam amaa aann dan dan memb membua uatt kepu keputu tusa san. n.
Deng Dengan an
mengurangkan keputusan yang kompleks kepada suatu siri perbandingan kesepadanan, kesepadanan, kemudian memsintesis keputusan, EC bukan sahaja membantu pembuat keputusan mendapatkan keputusan terbaik malah juga menyediakan menyediakan suatu keputusan yang jelas rasional.
Dalam struktur berhierarki, matlamat utama ditempatkan pada struktur yang paling atas hierarki. Faktor penentuan dikategorikan dikategorikan secara secara sesuai kepada beberapa beberapa kumpul kumpulan an dan dan sub-ku sub-kumpu mpulan lan..
Setiap Setiap kumpula kumpulan, n, sub-ku sub-kumpu mpulan lan atau faktor faktor
penentu penentuan an dirujuk sebagai sebagai elemen daya di dalam struktur struktur berhierarki. berhierarki. Kumpulan Kumpulan atau sub-kumpulan mewakili konsep yang lebih umum akan sentiasa berada di aras yang lebih lebih tinggi daripada daripada yang yang mewakili mewakili kurang konsep konsep umum. umum. Elemen Elemen yang paling spesifik (faktor penentuan) perlu disusun pada aras yang paling rendah (Chua, 2000).
Setiap elemen daya akan dibandingkan secara berpasangan dengan elemen daya yang lain dalam set yang sama mengikut sumbangan kepada aras yang atas. Tidak seperti kaedah tradisional yang diadaptasi oleh kebanyakan penyelidikan yang mana memerlukan penyelidik untuk menimbang elemen keseluruhan pada satu-satu
134 masa. Melalui teknik AHP, hanya hanya satu pasangan elemen elemen difokuskan pasa pasa satu-satu masa, dan bilangan elemen dalam satu set dihadkan kepada beberapa elemen sahaja. Dengan cara ini, ketidakkonsistenan ketidakkonsistenan dalam pengadilan dikurangkan kepada had yang lebih besar. besar. Pengalam Pengalaman an dan kecender kecenderunga ungann merupakan merupakan merupakan merupakan penyatuan penyatuan terbaik bagi prosedur ini sebagai penilaian intuitif kepada kepentingan seperti yang ditentukan (Chua, 2000).
5.6.1
Prinsip AHP
Terda Terdapat pat empat empat prinsi prinsipp yang yang diguna digunaka kann dalam dalam AHP bagi bagi penye penyeles lesaia aiann masala masalah, h, yang yang mana mana termas termasukl uklah ah penghu penghurai raian, an, prosed prosedur ur pengut pengutama amaan, an, sintes sintesis is keput keputusa usann dan pengu pengukur kuran an ketida ketidakko kkonsi nsiste stena nann di dalam dalam justif justifika ikasi si membu membuat at keputusan (Abdullah, 2003).
5.6.1.1 5.6.1.1 Penghurai Penghuraian an
Prinsip pertama di dalam AHP ialah menghurai suatu masalah kepada suatu hierarki. Suatu hierarki merupakan merupakan struktur yang mewakili suatu suatu masalah kompleks kompleks ke dalam beberapa beberapa peringkat (Saaty, 1994). 1994). Peringkat pertama merupakan merupakan matlamat yang perlu dicapai, diikuti dengan kriteria, subkriteria, dan seterusnya sehinggalah kepada peringkat peringkat terakhir di mana alternatif diletakkan. diletakkan. Peringkat di dalam sebarang sebarang hierarki hierarki bergantu bergantung ng kepada kepada jumlah jumlah maklumat maklumat yang diperlukan diperlukan oleh penganal penganalisa isa untuk menilai sistem dan juga kompleksiti satu-satu masalah itu (Abdullah, 2003). Rajah 5.3 memberi gambaran kepada hierarki mudah, yang mana mengandungi tiga peringkat iaitu matlamat, kriteria dan altenatif-alternatif.
135 Matlamat
Kriteria
Kriteria
Alternatif
Kriteria
Alternatif
Kriteria
Kriteria
Alternatif
Rajah 5.3 : Struktur hierarki (Sumber : Abdullah, 2003) 5.6.1.2 Prosedur Pengutamaan Pengutamaan
Prinsip kedua di dalam AHP ialah penghasilan keutamaan di antara elemen pada setiap peringkat peringkat hierarki. Penganalisa keputusan keputusan membuat membuat justifikasi di dalam perse persekit kitara arann perban perbandin dingan gan mengik mengikut ut kecend kecenderu erunga ngann relati relatif, f, kepent kepenting ingan an atau atau kemu kemung ngki kina nann seti setiap ap set set elem elemen en deng dengan an perin peringk gkat at hier hierar arki ki yang yang lebi lebihh ting tinggi gi (Abdullah, 2003).
Teori thrustworthy thrustworthy decision support haruslah mempunyai keunikan tersendiri di dalam perwakilan sesuatu justifikasi, skala diterbitkan daripada justifikasi ini, dan kemud kemudian ian skala disintes disintesis is darip daripada ada skala skala berke berkenaa naann (Saaty (Saaty,, 1980). 1980).
Di dalam dalam
per perba band ndin inga gann AHP, AHP, suat suatuu skal skalaa semb sembil ilan an mata mata digu diguna naka kann bagi bagi meni menila laii kecenderungan bagi setiap pasangan item. AHP mencadangkan skala sembilan mata adalah disebabkan had psikologikal item 7±2 dalam perbandingan serentak adalah berguna di dalam dalam praktis dan mempunyai mempunyai elemen elemen kepersisan. Justifikasi kualitatif juga diwakili oleh lima atribut iaitu equal, weak, strong, very strong dan absolute (Abd (Abdul ulla lah, h, 2003 2003). ).
Skal Skalaa yang yang dica dicada dang ngka kann dan dan perw perwak akil ilan an nume numeri rika kaln lnya ya
ditunjukkan di dalam Jadual 5.2.
Jadual 5.2 : Perbandingan skala kesepadanan AHP (Sumber : Saaty, 1994)
136 Intensiti Kepentingan
Definisi
Huraian
Dua aktivi aktiviti ti menyum menyumban bangg
1
Equal importance
3
Weak importance of one over another
sama rata kepada objektif Pengalam Pengalaman an dan justifikas justifikasii dengan
kurang
jelas
memi memiha hakk kepa kepada da akti aktivi viti ti satu lagi Pengalam Pengalaman an dan justifikas justifikasii
5
Essential or strong importance
dengan
jelas
memihak
kepada aktiviti satu lagi Suatu Suatu aktivi aktiviti ti dengan dengan jelas jelas 7
berpi berpiha hakk dan domina dominanny nnyaa
Demonstrated importance
dibuktikan dalam praktis Bukti memihak kepada satu aktiviti 9
kemung kemungkin kinan an yang yang paling paling
Absolute importance
tinggi Nilai
2,4,6,8
antara
merupakan
dua
dalam
pengesahan justifikasi Apabila
berdekatan
susunan kompromi
diperlukan
Sekiranya aktiviti i mempunyai nilai Timbal balik nilai
lebih
daripada sifar
lebi lebihh dari daripa pada da sifa sifarr dite diteta tapk pkan an ke atas atasny nyaa dan dan diba diband ndin ingk gkan an deng dengan an aktiviti j, aktiviti j mempunyai nilai
Suatu andaian munasabah
timbal timbal balik balik apabi apabila la diband dibanding ingka kann dengan i
Bagi perbandi perbandingan ngan secara secara kesepada kesepadanan, nan, bentuk bentuk matriks matriks biasa biasa digunakan digunakan.. Menuru Menurutt Saaty Saaty (1994) (1994),, bentuk bentuk matrik matrikss adalah adalah mudah mudah dan dan menawa menawarka rkann suatu suatu rangkakerja bagi pengujian kekonsistenan, mendapatkan data perbandingan yang diperlukan dan menyediakan analisis sensitiviti bagi keseluruhan keutamaan apabila justifikasi diubah. Secara umumnya, umumnya, sekiranya sekiranya terdapat pelbagai elemen elemen (katakan sebagai n elemen) yang perlu dibandingkan bagi matriks yang diberi, suatu jumlah n(n-1) .⁄ 2 justifikasi diperlukan (Abdullah, 2003).
137
Menurut Abdullah (2003), sekiranya seseorang perlu membandingkan suatu set n objek mengikut mengikut pertimbangan pertimbangan relatifnya. relatifnya. Objek berkenaan berkenaan dipertimbangkan dipertimbangkan oleh A1 , , A 2 , , ..., An yang mana diwakili oleh bentuk matriks A n x n yang mempunyai elemen aij. Sekiranya pertimbangan relatif elemen matriks A diwakili sebagai aij = wi .⁄ w j , matriks di
bawah boleh mewakili perbandingan kesepadanan:
A1
a11 A2 a 21 . . A = . . . . A a 1 A1
n
n
.
A2
.
a12
. . .
a 22
. . .
.
. . .
.
. . .
.
. . .
an2
. . .
.
An a1n
w1 / w1 w / w a2 2 1 . . = . . . . a w / w1
w1
/ w2
. . .
w1
/ wn
n
w2
/ w2
. . .
w2
/ wn
.
. . .
.
.
. . .
.
.
. . .
.
/ w2
. . .
nn
n
wn
wn
/ wn
Perbandingan kesepadanan harus dilakukan bagi setiap peringkat di dalam hierarki hierarki berpandukan berpandukan peringkat peringkat yang lebih tinggi. tinggi. Prosesnya Prosesnya boleh dilaksana dilaksanakan kan daripada peringkat atas hierarki ke bawah hierarki yang mana penganalisa perlu menilai kepentingan kriteria dan kecenderungannya terhadap alternatif sedia ada.. Sebaliknya, perbandingan boleh juga dilakukan daripada bawah ke atas hierarki denga dengann menila menilaii kecend kecenderu erunga ngann altern alternati atiff berda berdasar sarka kann setiap setiap kriter kriterion ion sebelu sebelum m menilai kepentingan kriteria (Abdullah, 2003).
5.6.1.3 5.6.1.3 Sintesis Sintesis Kepu Keputusa tusan n
Sintes Sintesis is merupa merupakan kan suatu suatu proses proses memper mempertim timban bangg dan dan mengg menggabu abungk ngkan an keutamaan melalui hierarki yang telah dibina yang membawa kepada keputusan keseluruh keseluruhan. an. Sintesis Sintesis perlu dilaksanaka dilaksanakann bagi semua matriks matriks yang dibangunkan dibangunkan dalam peringkat perbandingan kesepadanan untuk memperolehi pertimbangan relatif
138 keseluruh keseluruhan an berdasarkan berdasarkan juga kepada kepada elemen-el elemen-elemen emen utama. utama.
Proses Proses pengiraan pengiraan
diringkaskan dengan langkah-langkah langkah-langkah berikut (Abdullah, 2003): 1.
Bagi Bagi meda medapa patka tkann matrik matrikss yang yang dinor dinorma malk lkan an,, nila nilaii bagi bagi setia setiapp lajur lajur perlu perlu ditambah dan setiap kemasukan bagi setiap lajur perlu dibahagikan dengan jumlah lajur berkenaan. berkenaan. Langkah ini akan akan memberi perbandingan perbandingan berguna di antara elemen di dalam hierarki.
2.
Bagi Bagi mend mendap apat atka kann vekt vektor or keut keutam amaa aann bagi bagi semu semuaa elem elemen en matr matrik ikss yang yang didasarkan kepada elemen utama, barisnya perlu dipuratakan, nilai bagi setiap baris matriks yang dinormalkan perlu ditambah dan dibahagikan baris dengan jumlah kemasukan bagi setiapnya.
3.
Pertim Pertimban banga gann relatif relatif terha terhada dapp pelbaga pelbagaii peringk peringkat at mode modell perlu perlu disatu disatuka kann bagi bagi menda mendapa patka tkann suatu suatu vektor vektor pertim pertimban banga gann kompos komposit it yang yang mana mana bertin bertindak dak seba sebaga gaii kada kadarr ( rating ) keputu keputusan san altern alternati atiff di dalam dalam mencap mencapai ai objekt objektif if masa masala lahh yang yang pali paling ng umum umum..
Peng Pengul ulan anga gann terh terhad adap ap peny penyat atua uann ini ini
menghasilkan menghasilkan pertimbangan elemen relatif pada peringkat yang paling rendah pada hierarki berdasarkan kepada objektif yang paling umum pada peringkat pertama. pertama. Menurut Menurut Zahedi Zahedi (1986), pertimban pertimbangan gan relatif relatif komposit vektor vektor elemen pada peringkat Ki dengan berdasarkan kepada peringkat pertama boleh dikira daripada: K
C ( I , K )
= ∏ Bi Bi i =2
C(I,K)
= vektor vektor pertimban pertimbangan gan komposit komposit elemen elemen pada peringkat peringkat Ki berdasaskan
elemen pada peringkat 1; Bi = ni-1 berdasarkan matriks n i dengan baris mengandungi eigen vektor
anggapan;
ni = bilangan elemen pada peringkat i.
5.6.1.4 Pengukuran Ketidakkonsistenan Ketidakkonsistenan dalam Justifikasi Justifikasi Membuat Keputusan Keputusan
139
AHP menyediakan suatu pengukuran bagi menguji darjah ketidakkonsistenan yang yang dike dikena nali li seba sebaga gaii Inde Indeks ks Keko Kekons nsis iste tena nann (CI) (CI) bagi bagi just justif ifik ikas asii memb membua uatt keputusan. Ia membantu pembuat pembuat keputusan keputusan untuk mengenalpasti mengenalpasti kesalahan kesalahan yang mungkin dalam menyatakan justifikasi, begitu juga ketidakkonsistenan sebenar di dalam proses justifikasi. Menurut Saaty Saaty (1983), CI boleh didapati dengan mengira setiap matriks seperti berikut: CI
=
(λ max
−
n) /( n
1)
−
di mana: n
= saiz matriks
λmax =
nilai eigen eigen maksimum
Perbezaan ( λmax – n) boleh digunakan bagi mengukur ketidakkonsistenan. Kekonsistenan yang sempurna ( λmax – n) merupakan merupakan nilai nilai sifar. Tetapi kebiasaannya kebiasaannya ( λ dimensi matriks perbandingan perbandingan kesepadanan. kesepadanan. Lebih λmax ≥ n), di mana n merupakan dimensi hampir nilai CI kepada sifar, lebih baik keseluruhan kekonsistenan matriks terhadap justifikasi perbandingan perbandingan elemen yang yang terlibat. Bagi mendapatkan mendapatkan λmax, pertama perlu dikira jumlah matriks dipertimbangkan dengan mendarabkan setiap pertimbangan denga dengann matrik matrikss perba perbandi ndinga ngann kesep kesepada adanan nan dengan dengan setiap setiap vektor vektor keutam keutamaa aan. n. Kemudian λmax, boleh didapati dengan membahagikan semua elemen jumlah matriks dipertimbangkan derdasarkan elemen vektor keutamaan, dan kemudian perlu dikira purata nilai-nilai berkenaan (Abdullah, 2003).
Kekonsistenan boleh disahkan dengan menggunakan Nisbah Kekonsistenan (CR) atau juga dikenali sebagai Nisbah Ketidakkonsistenan (IR). IR merupakan suatu pengukuran ketidakkonsistenan ketidakkonsistenan dalam justifikasi, di mana:
CR atau IR
CI =
RI
140 Indeks Rawak (RI) merupakan suatu simulasi kepada suatu nombor yang besar besar yang secara secara rawaknya rawaknya menghasi menghasilkan lkan perbandin perbandingan gan kesepada kesepadanan nan bagi saiz matriks yang berbeza yang dilaksanakan oleh Saaty, berdasarkan kepada pengiraan purata indeks indeks kekonsistenan kekonsistenan (CI). Kepentingan nilai RI ialah nisbah CI bagi suatu set justifikasi tertentu kepada RI mempunyai saiz matriks yang sama. Nilai paiwai RI diberikan di dalam Jadual 5.3. Jadual 5.3 : Indeks rawak (Sumber : Saaty, 1994) Saiz Matriks Indeks Rawak
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
0
0
0.58
0.9
1.12
1.24
1.32
1.41
1.45
1.49
1.51
1.54
1.56
1.57
1.58
Pembuat keputusan tidak perlu menjangkakan kekonsistenan yang sempurna tetapi peratusan ketidakkonsistenan yang dipertimbangkan sebagai boleh diterima atau boleh ditoleransi dalam pernyataan kecenderungan peribadi adalah memadai (Dyer, (Dyer, 1990). Nisbah Nisbah Ketidakko Ketidakkonsist nsistenan enan (IR) antara antara 0 dan 0.10 atau di dalam dalam lingku lingkunga ngann 10% 10% terhad terhadap ap suatu suatu output output darip daripada ada justifi justifika kasi si rawak rawak adalah adalah boleh boleh diterima (Saaty, 1994). IR yang lebih tinggi (lebih besar daripada 10%) pada sebarang peringkat atau dalam sintesis akhir dipertimbangkan sebagai justifikasi adalah tidak konsisten. Walaupun ia tidak menjejaskan menjejaskan keseluruhan keseluruhan model, tetapi tetapi adalah dicadangkan bahawa pengkajian semula dilakukan dan cuba mencari punca yang mungkin terhdap ketidakkonsistenan (Saaty, 1983).
5.7
Konsep Pangkalan Data
Kons Konsep ep pang pangka kala lann data data mula mula digu diguna naka kann dala dalam m pert perten enga gaha hann 1960 1960-a -an. n. Pangka Pangkalan lan data data merupa merupaka kann himpun himpunan an data-d data-data ata yang yang berka berkaita itann yang yang dikong dikongsi si
141 bersama oleh berbagai kategori pengguna bagi memenuhi kehendak dan keperluan maklumat sesebuah organisasi.
Jika dibandingkan dengan sistem pengurusan maklumat secara tradisional, pengg pengguna unaan an pangka pangkalan lan data data membaw membawaa lebih lebih banya banyakk kebai kebaikan kan..
Pengg Pengguna unaan an
pangkalan data akan membolehkan pengawalan data lebih mudah dilakukan kerana disimpan di suatu lokasi yang sama. Maka data akan lebih mudah untuk dikemaskini atau diselaraskan. Perkongsian data antara individu atau jabatan menjadi lebih baik kerana data-data tersebut dipunyai oleh organisasi dan bukan individu atau jabatan tertentu. tertentu. Sistem Sistem keselamatan keselamatan yang lebih baik seperti pengguna penggunaan an kata laluan juga boleh diwujudkan di dalam pangkalan data.
Penggu Pengguna naan an pangk pangkala alann data data memuda memudahka hkann penyi penyimpa mpana nann maklum maklumat at dan menjad menjadika ikanny nnyaa amat amat sesua sesuaii untuk untuk diguna digunakan kan di dalam dalam mengga mengganti ntikan kan sistem sistem tradisional industri pembinaan. pembinaan. Di dalam industi pembinaan, pembinaan, penggunaan penggunaan pangkalan data data dapa dapatt mema memast stik ikan an semu semuaa piha pihakk yang yang terli terliba batt dala dalam m proj projek ek pemb pembin inaa aann memperoleh setiap maklumat yang berkaitan dengan projek tersebut dengan cepat dan efektif.
Proses berasaskan komputer sangat diperlukan kerana ia akan mempengaruhi aktiviti industri yang tidak menentu. menentu. Rekabentuk sesuatu sesuatu sistem digambarkan digambarkan bukan hanya mengenai penghasilan suatu pangkalan data yang kompleks atau semata-mata sebagai penggunaan perisian yang rumit tetapi juga simbol kepada kecanggihan teknologi dan yang pentingnya lebih kepada mencari jawapan kepada soalan-soalan kejuruter kejuruteraan aan yang komplikated komplikated.. Sistem Sistem yang ideal ideal seharusny seharusnyaa menjadi salah satu sistem sistem pelaks pelaksana anaan an jabata jabatan-ja n-jabat batan an keraj kerajaa aann yang yang tetap tetap di mana mana penge pengelua luaran ran outp output utny nyaa mewa mewaki kili li seti setiap ap pros proses es bagi bagi skop skop kerja kerja berk berkai aita tann dan dan meme memenu nuhi hi permintaan arahan input bagi maklumat kejuruteraan, kewangan, sumber manusia ataupun sebagainya yang mewakili bidang-bidang yang relevan di dalam jabatan masing-masing.
142
Bagi industri pembinaan sendiri, sistem maklumat projek pembinaan yang efektif amat penting bagi memastikan kelicinan perjalanan setiap fasa projek yang terlibat. Maklumat yang tidak tepat boleh mendatangkan masalah yang amat serius dalam dalam industri industri pembin pembinaa aan. n.
Oleh Oleh kerana kerana itulah, itulah, intep intepras rasii terhad terhadap ap maklum maklumat at
pembi pembinaa naann yang yang terlib terlibat at perlu perlu dilaku dilakukan kan denga dengann teliti teliti dan bersiste bersistem. m.
Bidan Bidangg
perma permasal salaha ahann yang yang bakal bakal dihada dihadapi pi dalam dalam pembi pembinaa naann perlu perlulah lah diambi diambill serius serius.. Maklumat yang diterima pula perlualah direkod dalam keadaan yang paling mudah untuk untuk disemak disemak dan dikemaskini. dikemaskini. Oleh kerana kerana itulah itulah sistem sistem pengurusan pengurusan maklumat maklumat kejuruteraan yang sistematik amat diperlukan dalam menjamin kelancaran sesuatu projek pembinaan.
Seba Sebaga gaii cont contoh oh,, masa masala lahh di dala dalam m prak praktis tis konv konven ensi sion onal al JKR JKR sepe sepert rtii pengurusan terhadap dokumen tender banyak melibatkan dokumen-dokumen dokumen-dokumen penting yang agak leceh untuk diuruskan terutamanya jika adanya perubahan dalam satu-satu dokumen dokumen tender tender seperti seperti yang dikehendak dikehendakii oleh JKR. Di antara perubahan perubahan yang selalu terlibat ialah perubahan perubahan dari segi lukisan lukisan spesifikasi dan senarai senarai kuantiti. Oleh itu, penglibatan komunikasi di antara pihak yang terlibat secara langsung perlulah dilakukan dengan dengan berkesan agar tidak berlaku masalah masalah kelak. Maka di sinilah dilihat kerelevanan sistem informasi pembinaan yang efektif amat penting dalam suatu projek pembinaan. pembinaan. Aliran data dan maklumat maklumat perlulah licin dan sahih dalam dalam melalui setiap fasa pembinaan.
Sebelum wujudnya konsep pangkalan data, data biasanya disimpan di dalam fail-fail yang berbeza yang disimpan disimpan di dalam cakera. cakera. Di dalam kaedah tradisional, tradisional, masa masa sebena sebenarny rnyaa banya banyakk dihab dihabisk iskan an dengan dengan mencar mencarii dokume dokumenn dan dan data data yang yang dikehendaki dikehendaki kerana data untuk sesuatu projek projek itu adalah terlalu banyak. Contoh data yang sering diperlukan adalah seperti lukisan, spesifikasi, minit mesyuarat, laporan harian, harian, laporan kos, senarai senarai tempahan tempahan barang barang dan sebagainya. sebagainya. Antara Antara masalah di dalam pengurusan maklumat secara tradisional ini adalah:
143 Pengulangan data mungkin akan berlaku menyebabkan data yang sama akan
muncul di tempat yang berbeza. Data sukar untuk dikemaskini kerana untuk mengemaskini sesuatu data itu
maka setiap fail yang mengandungi data tersebut perlu dikemaskini. Data mungkin tidak konsisten disebabkan oleh kerja kemaskini yang tidak
sempurna. Agak sukar untuk membuat salinan untuk data-data tersebut kerana terlalu
banyak fail yang perlu disimpan. 5.8
Pembangunan Sistem
Pemb Pemban angu guna nann sist sistem em bagi bagi proj projek ek ini ini meli meliba batk tkan an pros proses es meny menyed edia iaka kann prototaip bagi idea DSS yang diketengahkan. diketengahkan. Secara ringkasnya, ringkasnya, fasa pembangunan pembangunan sistem melibatkan beberapa perisian penting bagi membangunkan suatu sistem yang berkesan berkesan,, ideal dan boleh dipercayai dipercayai . Perisian-p Perisian-perisia erisiann utama ynag digunakan digunakan adalah melibatkan perisian Microsoft Access 2003, Visual basic 6.0 serta juga Expert Chioce 2000. Sebelum perlaksanaan perlaksanaan sesebuah sesebuah projek, satu perancangan perancangan gerak kerja sistem sistem harus harus dibuat dibuat bagi bagi memast memastika ikann pemba pembangu ngunan nan projek projek dapat dapat dilaks dilaksana anakan kan dengan lancar. lancar. Dari itu, sebelum memulakan memulakan sesuatu projek, projek, apa yang perlu adalah justifikasi tentang kesesuaian metodologi yang dipilih, langkah-langkah langkah-langkah yang diambil dan perkakasan serta perisian yang terlibat agar ia menyokong pembangunan sistem pemil pemiliha ihann kontra kontrakto ktorr pembin pembinaa aann yang yang memerl memerluka ukann spesif spesifika ikasi si yang yang terper terperinc inci.i. Rajah 5.4 di sebelah menunjukkan fasa-fasa yang terlibat di dalam pembangunan projek.
Bagi melancarkan pembangunan pembangunan aplikasi sistem ini, tiga fasa utama telah dikenalpasti dalam menjayakan menjayakan sistem. Rajah 5.4 menunjukkan menunjukkan beberapa langkah langkah dalam pembangunan pembangunan aturcara sistem yang telah diambil. diambil. Tiga fasa utama yang terlibat dalam pembangunan sistem ini adalah: (i)
Fasa pertama
144 •
Meliba Melibatka tkann langka langkahh kajia kajiann terha terhadap dap sistem sistem konven konvensio sional nal
penilaian tender yang dipraktiskan di JKR serta penguasa tempatan, penyediaan pangkalan data serta memprogram bagi mewujudkan hubungan dalam pangkalan data.
FASA 1
FASA 2
Sistem konvensional
Kenalpasti sistem bakal dibangunkan
Sistem konvensional
Penyediaan pangkalan data
Penyediaan antaramuka
Penyediaan data yang terlibat
Memprogram bagi pembinaan hubungan pangkalan data (.mdb)
Bangunkan fungsi aturcara yang sesuai (.vbp)
Bangunkan model membuat keputusan (.ahp)
Pembinaan hubungan : Pangkalan data + Visual Basic 6.0
FASA 3
Pembinaan hubungan : Visual Basic 6.0 + Expert Choice Paparan antaramuka Rangkakerja Pemilihan Kontraktor Binaan
Rajah 5.4 : Fasa pembangunan pembangunan sistem
145
(ii) (ii) Fasa Fasa kedua kedua •
Meliba Melibatka tkann pering peringkat kat pengen pengenalp alpast astian ian sistem sistem yang yang bakal bakal
dibangunkan, penyediaan aturcara dengan menggunakan perisian Visual Basic 6.0 serta pembangunan fungsi aturcara yang sesuai. (iii (iii)) Fasa Fasa ketig etigaa •
Meliba Melibatka tkann langka langkahh kajia kajiann terha terhadap dap sistem sistem konven konvensio sional nal
penilaian tender yang dipraktiskan di JKR serta penguasa tempatan dengan mendapatkan faktor-faktor yang akan dinilai menggunakan peris perisian ian Ex Exper pertt Choice Choice melalu melaluii pemba pembangu ngunan nan model model membua membuatt keputusan. 6.8. 6.8.1 1
Pemb Pemban angu guna nan n Pang Pangka kala lan n Data Data
Fasa Fasa pert pertam amaa meru merupa paka kann fasa fasa pemb pemban angu guna nann yang yang krit kritik ikal al kera kerana na ia memerlukan pemahaman asas terhadap sistem konvensional di JKR sendiri dan diga digamb mbar arka kann mela melalu luii hubu hubung ngan an dala dalam m pang pangka kala lann data data yang yang meme memerl rluk ukan an pengeta pengetahuan huan mengenai mengenai pangkala pangkalann data mengguna menggunakan kan perisian perisian seperti seperti Microsoft Microsoft Access. Kajian terhadap praktis konvensional konvensional JKR perlu dilakukan dan diilustrasi melalui carta alir yang jelas dan mudah difahami dan direalisasi melalui sistem melalui gambaran dalam bentuk subjektif di dalam hubungan pangkalan data.
Dalam fasa ini, langkah pertama yang diambil ialah dengan membuat kajian terhadap sistem konvensional yang dipraktiskan di JKR serta penguasa tempatan. Hubungan di antara proses proses yang terlibat seperti proses penilaian penilaian tender dibangunkan melalui carta alir dalam dalam bentuk grafik. grafik. Pemahaman terhadap terhadap sistem JKR JKR mahupun pengu penguasa asa tempat tempatan an sekara sekarang ng dikuat dikuatkan kan lagi lagi dengan dengan pembin pembinaa aann carta carta alir alir bagi bagi memberi memberi gambaran gambaran yang lebih jelas dari segi grafik. grafik. Semakan Semakan terhadap terhadap carta alir yang yang diba dibang ngun unka kann dibu dibuat at mela melalu luii sesi sesi perj perjum umpa paan an deng dengan an pega pegawa waii yang yang berpengalaman berpengalaman dalam menilai tender dari JKR Johor, MBJB dan MPJBT. MPJBT. Sekiranya yang carta alir dihasilkan selari dengan praktis semasa, perancangan pembangunan sistem dibangunkan melalui pengubahsuaian sistem sekarang dengan sistem yang akan dibangunkan tetapi masih mengekalkan prosedur yang berteraskan peraturan yang telah ditetapkan ditetapkan oleh kerajaan. Mana-mana langkah langkah yang akan diambilalih oleh
146 sistem akan secara automatik digantikan dengan sistem pengurusan pangkalan data yang baru.
5.8.1.1 Unsur Dalam Pangkalan Pangkalan Data Data
Sejak Sejak penggu pengguna naan an komput komputer er mula mula diperk diperkena enalka lkan, n, data-d data-data ata disimp disimpan an di dalam dalam fail sistem. Di dalam kaedah kaedah penstoran penstoran data ini, seringka seringkali li masalah masalah yang melibatkan pengulangan data, keselamatan, penyenggaraan dan sebagainya sering kedengara kedengaran. n. Masalah-m Masalah-masal asalah ah sebeginil sebeginilah ah yang mendorong mendorong kepada kemuncula kemunculann sebuah teknologi teknologi baru di dalam penstoran data iaitu pangkalan pangkalan data. Pangkalan data merupakan himpunan data-data yang berkaitan yang dikongsi bersama oleh berbagai bagai bagai katego kategori ri penggu pengguna na bagi bagi memen memenuhi uhi kehend kehendak ak dan keperl keperluan uan maklum maklumat at sesebuah organisasi.
Konsep pangkalan pangkalan data mula digunakan digunakan dalam pertengahan pertengahan 1960-an. 1960-an. Sejak dari itu, pangkalan data telah berevolusi berulang kali bagi memenuhi keperluan penggun pengguna. a. Pangkala Pangkalann data telah digunakan digunakan secara meluas meluas di dalam setiap sudut sudut kehid kehidupa upann manusi manusiaa pada pada hari hari ini secara secara sedar sedar atau atau tidak. tidak. Ia boleh didapat didapatii di kebanyakan kebanyakan organisasi sama ada kecil atau besar.
Pangkalan data yang dibina akan diuruskan oleh Pentadbir Pangkalan Data ( Database Database Adminisrator Adminisrator ) yang mana kerja merekabentuk, membina dan memenuhi kehendak pengguna pengguna pangkalan data adalah adalah di bawah tanggungjawabnya. tanggungjawabnya. Pangkalan data akan dikawal oleh perisian yang dikenali sebagai Database Management System (DBMS). Penggu Pengguna naan an pangk pangkala alann data data akan akan membo memboleh lehkan kan pengaw pengawala alann data data lebih lebih mudah dilakukan dilakukan kerana disimpan disimpan di suatu lokasi yang yang sama. Ini akan menjadikan menjadikan
147 data menjadi lebih mudah untuk untuk dikemaskini atau diselaraskan. diselaraskan. Perkongsian data di antara individu atau organisasi menjadi lebih baik kerana data-data tersebut dipunyai oleh organisasi dan dan bukan individu atau atau jabatan tertentu. Sistem keselamatan keselamatan yang lebih baik seperti penggunaan kata laluan juga boleh diwujudkan di dalam pangkalan data.
Microsoft Microsoft Access Access merupa merupakan kan satu satu perisi perisian an yang yang mengg mengguna unakan kan fungs fungsii RDBMS (Relational (Relational Database Management System) yang berasaskan Windows dan seperti perisian lain ia juga mengandungi jadual, queries, borang, laporan dan modul iaitu iaitu kod-ko kod-kodd penga pengatur turcar caraa aan. n.
Pangka Pangkalan lan data data dapat dapat dibina dibina dengan dengan membuat membuat
rangkaian antara antara jadual-jadual yang dikehendaki dikehendaki terlebih terlebih dahulu. Melalui pangkalan pangkalan data yang dibina dibina dalam dalam perisian perisian Microsoft Access ini, data-data data-data dapat disimpan disimpan dengan lebih tersusun tersusun dan sistematik. sistematik. Data-data juga dapat dapat dikemaskinikan dengan dengan mudah seperti memasukkan data baru, memadam data sedia ada serta mengemaskini data seperti yang dikehendaki. dikehendaki. Dengan menetapkan menetapkan parameter-parameter tertentu, ia akan memaparkan data-data yang dikehendaki sahaja.
Pembangunan pangkalan data merupakan fasa yang kritikal kerana data yang akan akan disimp disimpan an perlu perlu dipast dipastika ikann berjal berjalan an dengan dengan lanca lancar, r, efekti efektif, f, lengka lengkapp dan sempurna sempurna.. Pangkala Pangkalann data yang dibangunkan dibangunkan di dalam dalam tesis ini secara secara umumnya umumnya menggunakan perisian Microsoft Access dan simpanan data adalah dalam bentuk .mdb.
Perkara penting yang terkandung di dalam antaramuka perisian ini ialah objek data dimana dimana terletak terletak segala segala pilihan pilihan aktiviti aktiviti yang yang hendak hendak dilakuka dilakukan. n. Aktiviti yang dimaksudkan adalah memasukkan data, mengolah atau menyaring data, serta membangunkan pengaturcaraan. pengaturcaraan. Data objek tersebut adalah: i.
Jadual (tables )
ii.
Queries
148 iii.
Borang ( forms forms )
iv.
Laporan (reports )
v.
Makro (macros)
vi.
Modul (modules)
Jadual
Sega Segala la data data yang yang tela telahh diku dikump mpul ulka kann di baha bahagi gian an ini ini disi disimp mpan an dan dan disenaraikan di bawah bawah medan-medan medan-medan yang diberi diberi nama terlebih dahulu. dahulu. Data-data yang yang hendak hendak dimasuk dimasukka kann sama sama ada angka angka atau teks. teks.
Denga Dengann mengg mengguna unakan kan
hubu hubung ngan an anta antara ra jadu jadual al,, ia bole bolehh dihu dihubu bung ngka kann berg bergan antu tung ng kepa kepada da kepe keperl rlua uann pengguna.
Queries
Query
adalah kemudahan yang disediakan untuk mengendalikan data yang
disimp disimpan an di dalam dalam jadual. jadual.
Dengan Dengan menggun menggunaka akanny nnya, a, hanya hanya data-dat data-dataa yang yang
dikehendaki sahaja yang dipaparkan. Query juga boleh dianggap sebagai penapis yang mana ia berupaya memaparkan data-data mengikut keperluan pengguna.
149
Borang
Dengan Dengan mengg mengguna unaka kann boran borang, g, data-d data-data ata yang yang dikeh dikehend endaki aki akan akan dipapa dipapar. r. Rekabentu Rekabentukk borang borang yang menarik menarik dan efektif efektif banyak banyak mempenga mempengaruhi ruhi pengguna penggunaan an sistem. Selain dapat memaparkan data dari satu jadual sahaja pada setiap borang, ia juga dapat memaparkan memaparkan data-data data-data dari berlainan berlainan jadual dalam dalam satu forms dengan dengan menggunakan menggunakan fungsi query.
Laporan
Jika Jika bora borang ng diguna digunaka kann untuk untuk memap memapark arkan an data data yang yang telah telah ditent ditentuka ukan, n, laporan laporan pula digunakan digunakan bagi mencetak mencetak maklumat maklumat yang diperlukan. diperlukan. Dengan Dengan ini, segala maklumat yang diperlukan dalam sistem dapat dicetak bagi kemudahan kerjakerja lain.
Makro
Segala arahan seperti membuka borang , query dan modul boleh dilaksanakan dengan lebih mudah sekiranya menggunakan fungsi makro terutama bagi aktiviti yang melibatkan pengulangan pengulangan .
Modul
150
Modul adalah kemudahan yang disediakan untuk membuat pengaturcaraan sekiranya diperlukan. diperlukan. Jika makro mempunyai mempunyai keupayaan terhad dan dan modul biasanya digunakan untuk keperluan penggunaan yang lebih kompleks yang melibatkan kodkod pengaturcaraan. pengaturcaraan.
5.8.1.2 Penstrukturan Penstrukturan Pangkalan Pangkalan Data Data
Pens Penstr truk uktu tura rann pang pangka kala lann data data bagi bagi pemb pemban angu guna nann sist sistem em ini ini dibu dibuat at berdasarkan carta alir yang diperolehi hasil kajian literatur bagi penilaian tender konvensional konvensional yang dijalankan oleh JKR JKR dan penguasa penguasa tempatan. Beberapa langkah langkah diambil dalam menstruktur pangkalan data, antaranya: i) Menen Menentuk tukan an keperlu keperluan an kepada kepada penggu penggunaa naann data-dat data-dataa yang terdapa terdapatt pada pada carta alir. ii) ii) Mene Menent ntuk ukan an bila bilang ngan an jadu jadual al yang yang perl perluu dibi dibina na berd berdas asar arka kann bila bilang ngan an faktor utama serta sub-faktor pada carta alir. iii) iii) Mene Menent ntuk ukan an saiz saiz dan dan bila bilang ngan an meda medann pada pada seti setiap ap jadu jadual al yang yang akan akan dibina berdasarkan sifat setiap jadual yang akan dibangunkan. iv) Menentuk Menentukan an kekunci kekunci primer primer pada setiap setiap jadual jadual yang yang dibina. dibina. v) Menen Menentuk tukan an hubun hubungan gan seti setiap ap jadua jaduall yang dibi dibina na.. vi) Memasu Memasukka kkann data-d data-data ata sebena sebenarr ke dalam setiap setiap medan medan di dalam setiap setiap jadual yang dibina.
Secara mudahnya, pada peringkat awal, data perlu dikumpul dan diolah kepada kepada beberapa beberapa kumpulan kumpulan yang berbeza. berbeza. Data dikumpulka dikumpulkann mengikut mengikut subjek ke
151 dalam dalam bebera beberapa pa jadual jadual yang yang berasi berasinga ngan. n. Setiap Setiap maklum maklumat at yang yang berkai berkaitan tan akan akan disimpan dalam satu jadual jadual sahaja. Contohnya, bagi bagi pembangunan pembangunan sistem ini, bagi menjalankan sistem dengan lebih sistematik dan berkesan, pangkalan data seperti maklumat maklumat kontrakto kontraktor, r, maklumat maklumat tender, tender, analisa analisa kecukupa kecukupann serta serta kesempurn kesempurnaan aan dokumen dan sebagainya sebagainya perlu dibangunkan. dibangunkan. Kemudian, data yang berkaitan akan akan dimasu dimasukka kkann ke dalam dalam jadua jadual-ja l-jadua duall yang yang terlib terlibat. at.
Jadua Jadual-ja l-jadua duall yang yang dibina dibina
kemudiannya akan dikaitkan antara satu sama lain melalui konsep hubungan.
Bagi merekabentuk pangkalan data, suatu medan atau parameter bagi data diperluka diperlukan. n. Dalam Dalam fasa ini, nama, saiz dan jenis data untuk untuk setiap medan medan harus ditentukan dalam pandangan rekabentuk ( design view ) untuk rekabentuk jadual dan ia perlu memenuhi syarat yang telah ditetapkan.
Salah satu prosedur yang penting dalam menentukan medan data adalah menentukan kekunci primer ( primer key) bagi setiap setiap jadual yang dibina. Ia berfungsi sebagai pengesan data dan digunakan apabila perlu menggabungkan maklumat lebih dari satu jadual. jadual. Nilai kekunci kekunci primer adalah adalah unik serta berbeza berbeza antara satu sama lain.
5.8.1.3 Rekabentuk Pangkalan Data
Rekabentuk sistem maklumat biasanya berdasarkan sama ada pendekatan pemanduan-data (data-driven ) atau pemanduan-berfungsi ( function-driven ). Dalam pendekatan pemanduan-data penekanan ialah untuk mencari apakah data yang perlu disimpan disimpan dan dimanupulasi dimanupulasi ke dalam sistem. Pendekat Pendekatan an pemanduan-b pemanduan-berfun erfungsi gsi
152 meletakkan penekanan penekanan pada aplikasi aplikasi di mana sistem perlu disokong. disokong. Pembangunan Pembangunan sistem akan memfokuskan kepada pendekatan pemanduan-data. pemanduan-data.
Rekabentuk pangkalan data boleh dibahagikan kepada empat peringkat iaitu analisis keperluan, rekabentuk berkonsep, rekabentuk logikal dan rekabentuk fizikal. Peri Pering ngka katt anal analis isis is kepe keperlu rluan an akan akan meng mengha hasi silk lkan an suat suatuu hura huraia iann berd berdas asar arka kann pengo pengoper perasi asian an pangka pangkalan lan data. data.
Pering Peringkat kat ini dilaks dilaksan anaka akann bagi bagi memas memastik tikan an
pangkalan data yang dibangunkan mengandungi data yang sesuai dengan fungsi dan aplikasi aplikasi di mana pangkala pangkalann data yang akan diguna. Pendeka Pendekatan tan perlu direalisasi direalisasi dengan pembangunan lebih banyak teknik permodelan intuitif dan perkakasan yang menyokong penggunaannya. Bagi Bagi mene menent ntuk ukan an kepe keperl rlua uann pang pangka kala lann data data dan dan baga bagaim iman anaa ia akan akan digunakan, perlu mengetahui maklumat apa yang diperlukan daripada pangkalan data. data. Dengan Dengan itu, kita akan dapat dapat menentukan menentukan subjek bagaiman bagaimanaa yang diperluka diperlukann untuk menyimpan fakta (jadual) dan fakta bagaimana yang perlu untuk disimpan mengenai setiap subjek subjek (medan). Untuk itu, pembangun pembangun perlu berfikiran seolah-olah seolah-olah beliau yang akan menggunakan pangkalan data tersebut.
Pengha Penghasil silan an gamba gambaran ran daripa daripada da pering peringkat kat rekab rekabent entuk uk berkon berkonsep sep ialah ialah pangkalan data yang menggunakan model data berkonsep yang hanya memfokuskan kepada hubungan hubungan logikal di antara data yang terlibat. terlibat. Ia berperanan mencari mencari konsep asas asas darip daripada ada gambar gambaran an pengop pengopera erasia siann yang yang telah telah dihasi dihasilka lkann dalam dalam analis analisis is keper keperlua luan. n. Di dalam dalam pering peringkat kat ini diguna digunakan kan carta carta alir alir sebag sebagai ai rujuka rujukann yang yang bertin bertindak dak sebaga sebagaii data data model model berko berkonse nsepp yang yang mempu mempunya nyaii entiti entiti dan hubung hubungan an (relationships ). Ia membenarka membenarkann pembangun pembangun sistem untuk untuk memahami memahami kandungan kandungan pangkalan data dengan lebih baik dan juga membantu dalam pencarian perwakilan yang sesuai dalam siri fasa rekabentuk. r ekabentuk.
Kepu Keputu tusa sann dari daripa pada da reka rekabe bent ntuk uk logi logika kall meru merupa paka kann suat suatuu hura huraia iann penstruk penstrukturan turan yang digunakan digunakan bagi penyimpana penyimpanann pangkala pangkalann data. data.
Pengguna Penggunaan an
model data dalam rekabentuk logikal boleh dikatakan berasaskan kepada konsep
153 ekstradisi struktur fizikal pangkalan data dengan menggunakan model hubungan di mana data data disimpan disimpan di dalam bentuk jadual. jadual. Pencaria Pencariann jadual yang betul betul dalam penyimpanan data sangat penting memandangkan aplikasi queries akan diformulasi dan dilaksana dilaksanakan kan berdasarka berdasarkann jadual yang dibina. dibina. Kita tidak boleh boleh bergantung bergantung sepenu sepenuhny hnyaa terhad terhadap ap trasfo trasforma rmasi si mekani mekanikal kal daripa daripada da carta carta alir alir kerana kerana ia tidak tidak semestinya menghasilkan struktur yang optimal. Perekabentuk perlu menentukan menentukan setiap jenis data, berapa banyak bait penyimpanan diperlukan dan apakah nilai yang dibenarkan.
Rekabentuk fizikal akan menghasilkan struktur fail yang diperlukan untuk penyimpanan penyimpanan struktur pangkalan data yang diwujudkan semasa peringkat rekabentuk logikal. Rekabentuk fizikal yang sesuai sesuai memerlukan maklumat maklumat bukan sahaja queries yang tipikal malahan malahan juga frekuensi perlaksanaan perlaksanaan jangkaan. jangkaan. Struktur fail yang baik adala adalahh dengan dengan percu percubaa baann untuk untuk mengop mengoptimi timiss perse persemba mbaha hann secar secaraa keselu keseluruh ruhan an sistem supaya queries perlaksanaan dapat diuruskan diuruskan dengan dengan pantas. pantas. Sebelum data data bebas disediakan oleh model data yang lebih tinggi, perubahan struktur fail tidak seharusnya memberi kesan kepada pembetulan aplikasi program yang dilakukan.
Bagi Bagi memula memulaka kann pembi pembinaa naann pangka pangkalan lan data, data, kita kita perlu perlu terleb terlebih ih dahulu dahulu memb membuk ukaa apli aplika kasi si peri perisi sian an Mi Micr cros osof oftt Acce Access ss 2003 2003 mela melalu luii arah arahan an di dala dalam m persekitaran program Windows dengan paparan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.5 di bawah.
154
Rajah 5.5 : Persekitaran Windows Microsoft Access 2003
Apabila pembangun mengambil keputusan untuk membangunkan pangkalan data yang baru, fail pangkalan data perlu terlebih dahulu dinamakan dan disimpan walaupun walaupun belum belum memulakan memulakan fungsi pangkalan pangkalan data. data. Fail yang disimpan disimpan adalah adalah dalam bentuk . mdb. Kemudian paparan seperti Rajah 5.6 di sebelah akan kelihatan yang bermaksud perisian ini sudah boleh mula dibangunkan.
155
Rajah 5.6 : Paparan menu utama Microsoft Access
Di dalam menu utama pembangunan pangkalan data ini, terdapat beberapa aplikasi objek pangkalan data yang mempunyai fungsi tersendiri yang berada di tetingkap pangkalan data sebelah kiri yang mempunyai objek jadual, queries , borang, laporan, laporan, halaman, halaman, makro atau modul. Tambahan Tambahan kepada kepada senarai senarai item, tetingkap tetingkap pangkalan data juga mengandungi shortcut objek baru, arahan bagi membina jadual, boran borang, g, lapora laporann dan sebag sebagain ainya, ya, sepert sepertii arahan arahan memba membangu ngunka nkann jadua jaduall dalam dalam pandangan rekabentuk.
5.8.1.4 Mewujudkan Data Bagi Jadual
Keberkes Keberkesanan anan serta kecekapan kecekapan suatu suatu pangkala pangkalann data bergantun bergantungg kepada kepada pem pemba baha hagi gian an sert sertaa peng pengag agih ihan an data data di anta antara ra jadu jadual al yang yang memb memben entu tukk suat suatuu pangkal pangkalan an data. Maklumat Maklumat di dalam dalam sesuatu jadual jadual perlu dihadkan dihadkan kepada kepada suatu subjek tunggal. Ini membenarlan pengekalan data tentang setiap subjek secara bebas kepada kepada yang lainnya. lainnya. Jadual Jadual juga tidak patut menyalin menyalin maklumat maklumat di antara rekodrekodreko rekodn dnya ya..
Bera Berasa sask skan an hany hanyaa satu satu sali salina nann item item bagi bagi seti setiap ap data data,, pros proses es
pengemaskinian pengemaskinian hanya dilakukan pada satu tempat sahaja.
Setiap medan perlu dihubungkan secara langsung kepada subjek dan tidak termasuk termasuk sebarang sebarang maklumat maklumat yang boleh diperoleh diperolehii daripada daripada medan medan yang lain. Maklumat haruslah dipecahkan kepada bahagian yang kecil dan berasaskan logikal.
156 Penama Penamaan an medan medan juga juga perlu perlu dilaku dilakuka kann denga dengann betul betul agar agar memuda memudahka hkann untuk untuk menempatkan rekod yang spesifik dan menyusun dengan nilai medan individu. Penggabungan medan boleh dilakukan kemudian bagi tujuan pencarian apa yang diperlukan.
Di dalam pangkalan data yang telah dibangunkan ini, data-data bagi projek telah telah disimpan disimpan di dalam dalam jadal-jadu jadal-jadual. al. Bagi merekaben merekabentuk tuk jadual-jadual jadual-jadual ini, setiap sifat bagi bagi sebuah sebuah jadual jadual ini perlu diketahui diketahui terlebih terlebih dahulu. dahulu. Sifat ini telah pun dikenalpasti semasa merekabentuk carta alir dalam bentuk grafikal sebelum ini. Sala Salahh satu satu pros prosed edur ur yang yang pent pentin ingg sema semasa sa reka rekabe bent ntuk uk jadu jadual al adal adalah ah untu untuk k menentukan kekunci primer ( Primary Key) bagi setia setiapp jadual. jadual. Kunci Kunci primer primer ini ini berfungsi untuk mengesan data kerana nilai kunci primer adalah unik antara satu sama lain.
Pembangunan sistem pemilihan kontraktor binaan ini melibatkan beberapa jadual penting bagi melengkapkan suatu sistem penilaian tender bagi kontraktor iaitu (i)
Maklumat tender
(ii)
Maklumat ko kontraktor
(iii (iii))
Ana Analisa lisa kec kecukup ukupaan do dokume kumenn
(iv (iv)
Ana Analisa lisa ke kesem sempurn purnaaan doku dokume menn
(v)
Pendaftaran PKK / CI CIDB
(vi) (vi)
Anal Analis isaa har harga ga tawa tawara rann ter teren enda dahh & muna munasa saba bahh
(vii (vii))
Anal Analis isaa repu reputa tasi si kon kontr trak akto tor r
157
Rajah 5.7 : Senarai jadual yang diwujudkan di dalam sistem
Kekunci primer bagi setiap jadual ini adalah sama ada gabungan antara nombor rujukan tender dan rujukan pentender atau pun salah satu darinya. Setiap tender adalah unik di antara satu sama lain berdasarkan nombor rujukan tender yang ditetapkan. Demikian juga keadaannya bagi rujukan pentender di mana setiap kontraktor mempunyai pengenalan tersendiri yang unik di antara satu sama lain.
5.8.1.5 Membentuk Perhubungan Perhubungan Antara Jadual Jadual
Perhubungan di antara jadual perlu dibentuk bagi memastikan data-data di dalam jadual yang telah telah direkabentuk itu akan akan berkongsi data yang yang sama. Ini adalah bagi mengelakkan berlakunya masalah-masalah seperti pengulangan data, data tidak konsisten konsisten dan sebagainy sebagainya. a. Perhubung Perhubungan an di antara antara jadual ini juga penting penting di dalam dalam merekabentuk query kelak.
Raja Rajahh 5.8 5.8 menu menunj njuk ukka kann hubu hubung ngan an di anta antara ra jadu jadual al bagi bagi kese keselu luru ruha hann pangkalan data yang dibangunkan. dibangunkan. Daripada rajah tersebut tersebut juga jelas menunjukkan menunjukkan
158 jenis jenis hubungan hubungan di antara antara jadual-jadual jadual-jadual yang telah direkaben direkabentuk. tuk. Hubungan Hubungan yang terdapat di dalam pangkalan data ini adalah daripada dua jenis iaitu “ one to many” dan “many to one”.
Rajah 5.8 : Membina hubungan di antara jadual yang dibangunkan
Merujuk kepada Rajah 5.8 di atas, kelihatan jadual fungsi yang dinamakan Junction .
Jadual ini bertujuan bagi bagi menghubungkan menghubungkan secara logik hubungan hubungan “one-to“one-to-
many” serta “many-to-one” bagi jadual maklumat tender dan maklumat kontraktor. Sesuat Sesuatuu tender tender memung memungkin kinka kann penye penyerta rtaan an banyak banyak kontra kontrakto ktorr yang yang berlai berlainan nan.. Demikian juga sesebuah firma kontraktor mungkin menyertai banyak tender yang berbeza.
5.8. 5.8.2 2
Anta Antara ramu muka ka sist sistem em
159 Di dalam fasa kedua, data terpenting yang diperlukan adalah ekstrak data dari carta alir yang dibangunkan hasil kajian literutur dan data yang dibangunkan di dalam pangkalan data yang telahpun dihubungkan secara logik di antara jadual jadual serta pemahaman asas tentang bagaimana sistem yang akan dibangunkan akan dimanipulasi ke dalam dalam bentuk yang lebih interaktif interaktif dan berkesan. Secara amnya, di dala dalam m fasa fasa ini ini apa apa yang yang dipe diperlu rluka kann iala ialahh pero perole leha hann data data dari daripa pada da cart cartaa alir alir,, perhubungan antaramuka dengan pangkalan data dari Microsoft Access dan huraian terhadap maklumat tambahan yang diperlukan di dalam sistem.
Data Data faktor faktor-fa -fakto ktorr penila penilaian ian tende tenderr yang yang dipero diperoleh lehii daripa daripada da JKR serta serta penguasa tempatan dihasilkan semula mengikut kesesuaian apa yang dikehendaki oleh sistem tetapi tidak lari daripada prosedur dan garis panduan yang ditetapkan. Penghasilan antaramuka dimanipulasi ke dalam bentuk sistem maklumat penilaian dengan menggunakan perisian Visual Basic 6.0.
Sehi Sehing ngga ga kini kini,, terd terdap apat at bany banyak ak baha bahasa sa peng pengat atur urca cara raan an yang yang tela telahh diperkenalkan. diperkenalkan. Bahasa ini boleh dikategorikan kepada kepada beberapa jenis jenis seperti cara ia dilaksanakan, dilaksanakan, masalah yang diselesaikan diselesaikan dan persekitaran pembangunanny pembangunannya. a. Visual Basic merupakan salah satu bahasa pengaturcaraan yang selalu digunakan secara meluas. Visual merujuk kepada kepada perwakilan suatu entiti entiti / objek dalam bentuk grafik. Perwakilan Perwakilan grafik grafik ini sebenarn sebenarnya ya merupakan merupakan komponen komponen antaramuka antaramuka yang telah direkabentuk oleh pembangun bahasa visual menggunakan teknik pengaturcaraan berorient berorientasika asikann objek. objek. Dalam Dalam bahasa bahasa pengaturc pengaturcaraa araann visual, visual, pengaturcaraa pengaturcaraannya nnya hanya hanya akan akan mengg mengguna unaka kann entiti entiti-en -entit titii yang yang telah telah siap siap diwaki diwakilka lkann untuk untuk tujua tujuann pengaturcaraan pengaturcaraan (Ab Aziz, Idrus dan Ibrahim, 2002). Perwakilan grafik menyebabkan menyebabkan aturcara aturcara lebih mudah untuk dibangun dibangunkan. kan. Ia juga menyebabkan menyebabkan aturcara aturcara nampak lebi lebihh mena menari rikk pada pada pand pandan anga gann peng penggu guna na..
Dala Dalam m peng pengat atur urca cara raan an visu visual al,,
pengatu pengaturcara rcara diberikan diberikan satu persekita persekitaran ran khas semasa semasa membangu membangunkan nkan aturcara. aturcara. Persekitaran tersebut mempunyai tempat pengaturcara memilih entiti-entiti grafik yang telah disediakan oleh pembangun bahasa.
160 VB adalah bahasa yang menggunakan mekanisme “penterjemah” apabila dilarikan. Namun apabila ia perlu dipakejkan dipakejkan sebagai satu sistem, sistem, pengkompil pengkompil akan mela melaks ksan anak akan an tuga tugasn snya ya terh terhad adap ap atur aturca cara ra VB. VB.
Atur Aturca cara ra VB ditu dituli liss dala dalam m
persekitaran Windows yang dinamakan Integrated Integrated Development Development Environment Environment (IDE). Persekitaran IDE amat penting bagi pengurusan masa dalam perlaksanaan aplikasi yang menggun menggunakan akan Windows. Windows. Kelebihan Kelebihan utama utama VB adalah pengaturca pengaturcara ra boleh menyediakan antaramuka grafik (GUI) dan mengawal perlaksanaan aturcara dengan mudah menggunakan kemudahan aturcara objek yang telah divisualkan (Ab Aziz, Idrus dan Ibrahim, 2002).
6.8.2.1 Unsur Dalam Dalam Pengaturcaraan Pengaturcaraan VB
Fungsi-fungsi yang dibangunkan bagi pengaturcaraan VB merupakan fungsi untuk mengarahkan sesuatu objek untuk melaksanakan tindakan. Ia berasaskan satu atur aturca cara ra atau atau peri perist stiw iwaa yang yang berl berlak aku. u.
Perb Perbez ezaa aann yang yang pali paling ng keta ketara ra dala dalam m
penggunaan fungsi ini berbanding fungsi pengaturcaraan yang lain adalah ia tidak akan dilaksanakan dilaksanakan secara automatik automatik melalui panggilan fungsi. fungsi. Sebaliknya, ia akan akan dilaks dilaksan anaka akann apabil apabilaa pengg pengguna una melaku melakukan kan acara acara terse tersebut but (Ab Aziz, Aziz, Idrus Idrus dan Ibrahim, 2002). Oleh kerana itu, pengaturcara pengaturcara VB perlu perlu merekabentuk merekabentuk antaramuka aplikasi dengan menyertakan fungsi-fungsi berdasarkan kepada acara yang berlaku.
Dalam VB, objek-objek ini telah disediakan dalam VB sendiri di mana pengaturcara hanya perlu memilih dan menggunakan menggunakan objek-objek objek-objek tersebut. tersebut. Objekobjek ini diletakkan di atas satu objek yang dinamakan sebarai borang ( form). Setiap objek objek di dalam VB dikawal melalui melalui aturcara. aturcara. Setiap Setiap objek mempunya mempunyaii ciri asas seperti nama, saiz, saiz, warna dan paparan. paparan. Selain daripada itu, satu satu objek adalah berkait berkait rapat dengan tindakan yang boleh diambil oleh pengguna aturcara yang dikenali seba sebaga gaii “atu “aturc rcar ara” a”..
Tuga Tu gass peng pengat atur urca cara ra VB pada pada perin peringk gkat at awal awal adal adalah ah
mengenal mengenalpasti pasti acara-aca acara-acara ra yang berlaku berlaku terhadap terhadap objek-obj objek-objek ek yang disediaka disediakan. n.
161 Dengan Dengan memah memahami ami acara, acara, penga pengatur turcar caraa boleh boleh menuli menuliss kod aturca aturcara ra mengi mengikut kut kesesuaian masalah.
Mela Melalu luii pema pemaha hama mann meng menggu guna naka kann obje objekk dala dalam m VB, VB, maka maka sist sistem em diban dibangun gunkan kan mengg mengguna unakan kan VB adala adalahh terdir terdirii daripa daripada da objekobjek-obj objek ek yang yang akan akan melaksanakan tugas tertentu mengikut acara yang sesuai dengan sifat yang ada padanya. Kawalan terhadap terhadap sifat objek ini merupakan merupakan kod aturcara yang ditulis ditulis oleh pengatu pengaturcara rcara.. Sebagai Sebagai contoh, contoh, apabila apabila mengelik mengelik sekali di atas butang kawalan kawalan bernama btnKeluar, aturcara ditamatkan (Ab Aziz, Idrus dan Ibrahim, 2002).
5.8.2.2 Paradigma Pembangunan Aturcara
Pembangu Pembangunan nan aturcara aturcara mengguna menggunakan kan bahasa bahasa Visual Visual Basic 6.0 dimulakan dimulakan dengan penyediaan penyediaan antaramuka. Berdasarkan kepada kepada antaramuka, pengaturcara pengaturcara akan mengenalpasti mengenalpasti acara-acara yang terlibat terhadap objek-objek yang digunakan di atas antaramu antaramuka ka tersebut. tersebut. Setelah Setelah pengaturcar pengaturcaraa telah telah mengenal mengenalpast pastii acara acara yang perlu dilakukan maka carta alir yang sesuai dibangunkan untuk menguji aliran data yang masuk melalui objek yang telah disediakan di atas antaramuka tersebut.
Kenalpasti masalah Sedia antaramuka Namakan semua objek Kenalpasti acara Bangunkan aturcara dalam fungsi acara yang terlibat
162
Uji aturcara
Rajah 5.9 : Fasa pembangunan aturcara Visual Basic (Sumber : Ab Aziz, Idrus dan Ibrahim, 2002).
Meru Meruju jukk kepa kepada da Raja Rajahh di atas atas,, dida didapa pati ti baha bahawa wa sala salahh satu satu fasa fasa dala dalam m pembangunan pembangunan aturcara VB adalah merupakan merupakan fasa menamakan menamakan objek. Fasa ini amat penting memandangkan aturcara VB akan melibatkan banyak objek dari jenis yang sama. sama. Bagi membezak membezakan an objek-objek objek-objek tersebut, tersebut, nama yang unik diberikan diberikan kerana kerana pemberian nama objek akan bermula dengan huruf yang mewakili jenis objek. Sebagai contoh, bagi objek kotak teks ( TextBox) huruf txt digunakan yang diikuti dengan nama yang sesuai.
5.8.2.3 Pembangunan Aturcara
Suatu aturcara yang ditulis dalam VB dikenali sebagai pemanduan-acara (event-driven ). Suatu acara merupakan merupakan kejadian yang berlaku yang mana mana komputer boleh boleh mengesannya mengesannya.. Acara Acara yang tipikal termasuklah termasuklah dengan dengan klik pada bebutang bebutang tetikus, menaip karektor pada papan kekunci serta memadam atau menukar sesuatu nilai. nilai.
Apabil Apabilaa sesua sesuatu tu acara acara berlak berlaku, u, aturca aturcara ra berken berkenaa aann akan akan melak melaksan sanak akan an
kenyataan pemprograman yang digabung dengan acara berkenaan yang dikenali sebagai prosedur acara. Apabila prosedur acara berkenaan selesai perlaksanaannya, kawal kawalan an berbal berbalik ik kepada kepada aplika aplikasi si bagi bagi menun menunggu ggu acara acara yang yang berik berikutn utnya ya untuk untuk berlaku, melainkan melainkan prosedur acara acara ditamatkan aplikasi. aplikasi. Program pemanduan-acara pemanduan-acara member memberii penggu pengguna na lebih lebih banya banyakk kawala kawalann terhad terhadap ap tindak tindakan an aplik aplikasi asi (Ahmad (Ahmad,,
163 Anang, Anang, Omar dan Alel, Alel, 2004). 2004). Rajah Rajah di bawah bawah menunj menunjukk ukkan an paparan paparan pertam pertamaa apabila pengaturcara mengklik bagi tujuan membuka perisian Visual Basic 6.0.
Rajah 5.10 : Paparan pertama setelah membuka perisian Visual Basic 6.0
Bagi membangunkan aplikasi baru VB6, aplikasi yang biasa digunakan ialah Standard EXE. Projek Standard EXE mempunyai mempunyai komponen asas asas seperti: i.
Bar Tajuk (Title Bar )
ii.
Bar Menu (Menu Bar )
iii.
Borang ( Form Form)
iv.
ToolBox
v.
ToolBar
Semua objek dalam ToolBox dikawal oleh pengaturcara dengan mengklik di atasnya. atasnya. Pengaturc Pengaturcara ara hanya perlu perlu bawa tetikus ke atas mana-mana mana-mana objek yang yang dikehendaki, dikehendaki, klik dan lepas. Tetikus dibawa ke atas borang tanpa tanpa klik dan klik sekali
164 lagi lagi di loka lokasi si yang yang dike dikehe hend ndak akii di atas atas bora borang ng..
Here Herett tanp tanpaa lepa lepass sehi sehing ngga ga
bersesua bersesuaian ian dengan dengan saiz yang dikehenda dikehendaki. ki. Objek Objek tersebut tersebut akan berada di atas borang yang sedang aktif.
Properties
penti penting ng dalam dalam pengat pengaturc urcara araan an VB6 iaitu iaitu bagi bagi mengen mengenalp alpast astii
objek-objek di dalam projek serta juga membuat kawalan terhadap objek-objek yang digunaka digunakan. n. Sesuatu Sesuatu projek yang dibangunk dibangunkan an dengan VB6 boleh terdiri terdiri daripada pelbagai borang di dalam satu projek dan dalam satu borang boleh mempunyai pel pelba baga gaii obje objek. k.
Oleh Oleh kera kerana na bany banyak ak obje objekk yang yang bole bolehh digu diguna naka kann dala dalam m
pengaturcaraan VB6, maka properties digunakan untuk menganalpasti objek-objek tersebut.
Rajah 5.11 : Paparan borang kosong Visual Basic 6.0
Satu Satu keisti keistime mewaa waann penga pengatur turca caraa raann visua visuall teruta terutama manya nya VB6 ini adalah adalah pembina pembinaan an antaramuka antaramuka yang menarik menarik melalui paparan paparan grafik. Paparan Paparan grafik ini dapat dibina melalui melalui pemilihan objek-objek objek-objek yang dipaparkan dipaparkan pada borang. borang. Menurut Ab Aziz, Idrus dan Ibrahim (2002), terdapat tiga langkah utama yang diringkaskan dalam pembangunan antaramuka VB6 iaitu:
165 1. Rekabe Rekabentu ntukk skrin skrin atau teting tetingka kapp bagi bagi papara paparan. n. Ini dapat dapat dilaku dilakukan kan dengan dengan memilih objek-objek yang dikehendaki dan susunatur objek-objek tersebut pada tetingkap. 2. Kemaskin Kemaskinii setiap ciri-ciri ciri-ciri objek objek yang yang telah dipilih dipilih terutama terutama dengan dengan memberi memberi nama setiap objek dan menukar paparannya melalui caption untuk borang atau butang kawalan. 3. Tuliskan Tuliskan aturcara aturcara bagi bagi melakuka melakukann operasi operasi terhadap terhadap antaramu antaramuka ka yang dibina dibina denga dengann mengen mengenalp alpast astii “aca “acara” ra” atau atau “ event ” yang yang akan akan digun digunaka akann untuk untuk melakukan operasi seperti acara klik butang arahan bagi memaparkan sesuatu nilai.
Rajah 5.12 : Contoh kod acara bagi borang kata laluan
Project Explorer mengandungi Code, View Object dan Toggle Folders .
tiga butang yang dipanggil sebagai View Apabila Apabila diklik diklik pada pada butang butang View Object ,
pengatu pengaturcara rcara akan memasuki memasuki mod rekabentu rekabentuk. k. Dalam mod tersebut, tersebut, borang yang sedang dibangunkan akan dipaparkan. View Code akan menukar mod rekabentuk kepada mod pengaturcaraan. Toggle ers pula berfungsi untuk memaparkan Toggle Fold ers senarai borang atau modul yang terdapat dalam projek.
166
Rajah 5.13 : Pembangunan objek-objek dalam borang
Rajah Rajah menunj menunjukk ukkan an objek objek borang borang yang yang sedang sedang aktif. aktif. Suatu Suatu objek objek yang yang sedang sedang aktif adalah objek yang sedang sedang digunakan. digunakan. Pada masa ini, pengaturca pengaturcara ra boleh boleh menuka menukarka rkann ciri ciri objek objek terseb tersebut ut dalam dalam kotak kotak properties keran keranaa ciri ciri yang yang ditunjukkan di dalam kotak properties merupakan ciri bagi suatu objek yang sedang aktif.
Apabila terdapat pembolehubah yang digunakan dalam pengaturcaraan VB6, dan pembolehubah tersebut tidak diisytiharkan, VB6 tidak akan memberikan ralat. Apa yang yang boleh boleh dilak dilakuka ukann oleh oleh VB6 adalah adalah,, pembol pembolehu ehuba bahh terseb tersebut ut diberi diberika kann kebolehan untuk menerima pelbagai jenis data seperti integer, apungan, string dan aksara. Jenis pembolehubah tersebut dinamakan sebagai Variant . Data jenis Variant adala adalahh jenis jenis data data istime istimewa wa yang yang boleh boleh mengan mengandun dungi gi pelbag pelbagai ai jenis jenis maklum maklumat at bergantung kepada operasi yang dilakukan terhadap data tersebut (Ab Aziz, Idrus dan dan Ibrahim, Ibrahim, 2002) 2002).. Sebaga Sebagaii contoh, contoh, Variant akan akan memega memegang ng data data sama sama ada numerik atau string . Variant menjadi numerik apabila pengaturcara menjalankan operasi aritmetik asalkan data tersebut adalah nombor dan bukan huruf.
167
Namun bagi pengaturcaraan yang baik, pembolehubah perlu diuruskan oleh pengatu pengaturcara rcara.. Oleh kerana kerana itu, VB6 menyediak menyediakan an arahan Option Explicit untuk diletakka diletakkann di bahagian bahagian yang paling paling atas kod aturcara aturcara dalam kod VB6. Arahan Arahan ini adal adalah ah untu untukk mema memast stik ikan an semu semuaa pemb pembol oleh ehub ubah ah yang yang hend hendak ak digu diguna naka kan, n, diisytihar diisytiharkan kan terlebih terlebih dahulu (Ab Aziz, Idrus dan Ibrahim, Ibrahim, 2002). 2002). Jenis-jeni Jenis-jeniss data yang boleh dipegang oleh pembolehubah pembolehubah dalam VB6 adalah: (i)
Empty
(ii)
Null
(iii)
Boolean
(iv)
Byte
(v)
Integer
(vi)
Currency
(vii)
Long
(viii)
Single
(ix)
Double
(x)
Date (Time)
(xi)
String
(xii)
Object
(xiii)
Error
Aturcara VB6 mempunyai beberapa bahagian iaitu bahagian luar borang, bahagian dalam dalam borang serta bahagian bahagian dalam fungsi. fungsi. Bahagian-bahagian Bahagian-bahagian ini wujud kerana satu projek boleh mengandungi banyak borang dan dalam satu borang boleh mempunya mempunyaii banyak fungsi. fungsi. Bagi memboleh membolehkan kan satu pembolehu pembolehubah bah yang sama digunaka digunakann dalam dalam semua semua borang-bo borang-borang rang yang ada. Pengisyti Pengisytihara harann pemboleh pembolehubah ubah yang dinamakan dinamakan sebagai sebagai pembolehu pembolehuabh abh global global atau sejagat ini boleh boleh dilakukan dilakukan dalam modul.
Modul Modul yang yang diguna digunakan kan dalam dalam VB6 tidak tidak mempun mempunyai yai kemud kemudah ahan an untuk untuk membangunkan antaramuka dengan objek-objek seperti kemudahan yang ada pada
168 borang. Pengaturcara hanya boleh menulis menulis aturcara aturcara sahaja di dalam modul. Selain daripada mengisytiharkan pembolehubah sejagat untuk kegunaan semua borang dan fungsi dalam projek, pengaturcara juga boleh membangunkan fungsi-fungsi dan tatacara sendiri untuk dipanggil dari mana-mana borang atau fungsi dalam projek tersebut.
Pembol Pembolehu ehubah bah yang yang diisyt diisytiha iharka rkann di bahagi bahagian an yang yang palin palingg atas atas dalam dalam paparan kod borang adalah pembolehubah tempatan bagi kegunaan fungsi-fungsi dalam dalam sesuatu borang. borang. Sementara Sementara itu, pembolehu pembolehubah bah yang diisytihark diisytiharkan an dalam fungsi pula adalah pembolehubah tempatan bagi fungsi tersebut sahaja (Ab Aziz, Idrus dan Ibrahim, 2002).
Bagi melarikan aturcara, paparan boleh sama ada pada paparan kod ataupun paparan objek serta juga boleh menggunakan sama ada MenuBar ataupun ToolBar . Dengan Dengan mengguna menggunakan kan ToolBar adalah adalah lebih lebih mudah mudah dan prakti praktikal kal berban berbandin dingg menggunakan MenuBar . Pengaturcara hanya perlu klik butang run. Butang pause dan stop tidak aktif aktif pada masa aturcara aturcara belum belum dilarikan dilarikan lagi. Apabila Apabila butang run diklik, didapati bahawa butang run pula tidak aktif sementara butang pause dan butang stop pula aktif. Bagi melihat apa yang telah dibangunkan, aturcara perlulah dilarikan.
5.8. 5.8.3 3
Mode Modell Mem Membu buat at Ke Kepu putu tusa san n
Fasa ketiga banyak melibatkan pengetahuan mengenai penstrukturan faktor krit kritik ikal al yang yang lebi lebihh subj subjek ekti tiff bagi bagi dima dimanu nupu pula lasi si ke dala dalam m peri perisi sian an memb membua uatt keputusan yang berkesan memberi keputusan yang meyakinkan dan sesuai dengan praktis konvensional. konvensional. Model membuat keputusan keputusan dihasilkan melalui melalui pengubahsuaian data dalam bentuk carta alir kepada data struktur ayng dihuraikan kepada faktor serta
169 sub-faktor yang krotikal bagi penilaian berbentuk subjektif dari pandangan pakar. Teknologi persekitaran Windows membenarkan penggunaan perisian Expert Choice 2000 tanpa sebarang masalah yang serius.
Perisi Perisian an Expert Expert Choice Choice (EC) (EC) merup merupak akan an suatu suatu alat alat sokong sokongan an keputu keputusa sann pelbagai-objektif berdasarkan kepada Analytic Analytic Hierarchy Process (AHP). AHP merupakan suatu kaedah yang berkesan dan komprehensif yang direkabentuk bagi memudahkan membuat keputusan dengan menggunakan data empirikal serta juga justifikasi subjektif oleh pembuat pembuat keputusan. AHP dapat membantu membantu proses membuat keputusan keputusan dengan menyedia menyediakan kan pembuat pembuat keputusan keputusan dengan suatu suatu struktur struktur bagi mengor mengorgan ganisa isasi si dan menila menilaii kepent kepenting ingan an pelba pelbagai gai objekt objektif if dan dan kecen kecender derung ungan an alternatif penyelesaian penyelesaian bagi satu-satu satu-satu keputusan. keputusan. Berikut merupakan merupakan langkah yang digunakan dalam AHP dan EC. 1. Menstrukt Menstruktur ur satu satu keputus keputusan an sebag sebagai ai model model hierar hierarki. ki. 2. Perban Perbandin dingan gan berpad berpadana anann objekt objektif if dan sub-ob sub-objek jektif tif bagi bagi kepent kepenting ingann annya ya dalam suatu keputusan. 3. Perbandin Perbandingan gan berpadana berpadanann alternatif alternatif bagi kecenderun kecenderungann gannya ya terhadap terhadap objektif objektif atau menilainya menggunakan salah satu yang berikut: ♦
Lengk Lengkun ungg utiliti utiliti,, fungsi fungsi perka perkadar daran an atau atau langka langkahh atau atau masuk masukkan kan
keutamaan secara terus ♦
sintesis bagi menentukan alternatif terbaik
♦
Menjalankan analisis sensitiviti
EC memp mempun unya yaii kaed kaedah ah unik unik yang yang meng menggu guna naka kann berp berpad adan anan an bagi bagi memperolehi keutamaan keutamaan dan nilai yang dapat lebih tepat daripada daripada cara yang lain. EC mensintesis atau menggabungkan keutamaan yang diperolehi daripada setiap aspek masalah bagi bagi memperolehi keutamaan keutamaan keseluruhan keseluruhan alternatif. Dengan menjalankan menjalankan analisis “what-if ” dan sensitiviti, dapat ditentukan dengan mudah bagaimana suatu perubahan dalam sesuatu kepentingan suatu objektif akan memberi kesan alternatif pemilihannya.
170
Sekiranya keputusan bagi model keputusan adalah berbeza daripada intuisi, pengu pengubah bahsua suaian ian terhad terhadap ap model model dan/at dan/atau au justifi justifika kasi si boleh boleh dilak dilakuka ukann sehing sehingga ga keputusan pada pada model memenuhi memenuhi intuisi pembuat pembuat keputusan. Kemudian keputusan keputusan model akan sama ada berubah bagi penyesuaian terhadap perasaan dalaman ataupun naluri akan berubah berubah berdasarkan berdasarkan kepada permodelan yang yang dibangunkan. dibangunkan. Terdapat beberapa ciri yang terdapat dalam EC yang penting iaitu: (i) (i)
Paparan mesra pengguna yang membuatkan pembangunan model keputusan lebih bersifat terus-terang dan mudah.
(ii)
Fungsi ar arahan ModelView mengandungi persembahan hierarki keputusan (obj (objek ekti tif, f, sub-o ub-obj bjek ekti tif) f) sama sama ada ada dala dalam m bent bentuk uk TreeView atau ClusterView ,
alternatif, pro dan kontra serta dokumentasi teks diperkaya
pengguna akhir di dalam borang Dokumen Maklumat. (iii)
TreeView
dengan dengan perke perkemba mbanga ngann automa automatik tik dan pecah pecahan an rangka rangkaian ian
termasuklah:
Nama / objektif kriteria yang panjang bagi membenarkan penerangan yang lebih jelas.
Manipulasi fungsi klik dan lepaskan bagi objektif dan sub-objektif dalam TreeView atau ClusterView .
Pering Peringka katt hierar hierarki ki yang yang tiada tiada terhad terhad bagi bagi memba membangu ngunka nkann model model keputusan yang lebih besar dan kompleks.
(iv) (iv)
Doku Dokume menn Makl Maklum umat at denga dengann mudah mudah dapat dapat diaks diakses es memb memben enar arka kann import import video, bunyi atau teks ataupun melarikan program lain.
(v)
Melalu Melaluii nota nota yang yang meru merupa pakan kan borang borang dokume dokumenta ntasi, si, di mana mana setiap setiap peser peserta ta berkumpulan boleh memasukkan komen yang berkaitan dengan proses membuat keputusan.
(vi) (vi)
Pend Pendek ekat atan an grid data data meni mening ngka katk tkan an dan mengu mengura rang ngka kann leng lengku kung ng utilit utiliti,i, fungsi langkah, perkadaran dan kemasukan langsung keutamaan.
(vii (vii))
Penu Penuka kara rann data data beru berupa paya ya menu menuka karr data data ment mentah ah yang yang besa besarr dari daripa pada da pangkalan data sedia ada kepada maklumat berkeutamaan bagi kegunaan membuat keputusan.
171 (viii) (viii) Mence Mencetak tak atau atau membuat membuat laporan laporan lebih lebih mudah mudah yang boleh boleh mengeks mengekspor portt laporan ke Microsoft Word dan Excel. Bagi memulakan penggunaan perisian EC, pengguna perlu klik pada perisian Expert Choice 2000. Kemudian tetingkap ModelView yang kosong akan kelihatan mengandungi mengandungi tiga panel. Butang arahan arahan New perlu diklik. diklik. Kemudian arahan supaya supaya pem pemba bang ngun un mena menama maka kann sert sertaa meny menyim impa pann fail fail yang yang akan akan diba dibang ngun unka kann akan akan kelihatan. Setelah fail disimpan, akan akan kelihatan paparan paparan dengan tiga panel panel kosong yang iaitu: i.
Tetingkap TreeView – memaparkan senarai hierarki objektif dan subobjektif. Setiap elemen di dalam TreeView juga dirujuk sebagai Nod.
ii. ii.
Teti Teting ngka kapp alte altern rnat atif if – mem memap apar arka kann alte altern rnat atif if yang yang akt aktif if.. Alte Altern rnat atif if bol boleh eh dimasukkan ke dalam model daripada tetingkap ini ataupun daripada grid data.
iii. iii.
Tetin etingk gkaap dokum okumen en maklu klumat mat – mem memapa aparka rkan maklu aklum mat men mengena genaii objektif atau alternatif yang dikehendaki sama ada daripada tetingkap TreeView
ataupun alternatif.
Bagi memulakan hierarki pada tetingkap TreeView, satu kotak dialog akan kelihatan kelihatan apabila apabila sahaja pembang pembangun un menyimpan menyimpan fail. Kotak dialog dialog berkenaan berkenaan mengkehendaki mengkehendaki pembangun memasukkan maklumat bagi keputusan yang dibuat.
172
Rajah 5.14 : Kotak mesej bagi memasukkan matlamat membuat keputusan Pada masa ini, model belum lagi mempunyai sebarang elemen di bawah maklumat yang dimasukkan dan ini ditandakan dengan bulatan bulat bersebelahan huraian matlamat yang telah dimasukkan.
Di dala dalam m prak prakti tis, s, perk perkat ataa aann obje objekt ktif if dan dan krit kriter eria ia seri sering ng digu diguna naka kann bersilihganti. Suatu objektif objektif merupakan sesuatu sesuatu yang yang ditarget atau atau dimatlamatkan dimatlamatkan manakala suatu kriteria pula merupakan prinsip atau piawaian yang sesuatu idea / objektif objektif dijustifikasika dijustifikasikan. n. Apabila Apabila berhadapan berhadapan dengan model pilihan, penggunaan penggunaan per perka kata taan an obje objekt ktif if adal adalah ah sesu sesuai ai digu diguna naka kann berb berban andi ding ng krit kriter eria ia kera kerana na menggambarkan dengan lebih baik tujuan sesuatu penilaian yang dibuat iaitu untuk memilih alternatif terbaik yang bersesuaian dengan objektif seseorang individu atau organisasi.
173
Rajah 5.15 : Arahan Insert Child of Current Node bagi memasukkan objektif pertama
Bagi memasukkan objektif pertama, pembangun perlu klik kanan pada tetikus dan dan memilih memilih araha arahann Inser Kemudian an suatu suatu nod akan akan Insertt Child Child of Curren Currentt Node Node. Kemudi kelihatan di bawah matlamat. Objektif-objektif seterusnya dimasukkan sehinggalah objektif yang perlu dimasukkan selesai dengan menggunakan arahan Insert Sibling of Curren Currentt Node Node. Current Node
Bagi memasukkan suatu sub-objektif, arahan Insert Insert Child Child of
diklik sehinggalah beberapa peringkat sub-objektif yang dikehendaki
oleh pembangun.
174
Rajah 5.16 : Arahan Insert Sibling of Current Node bagi memasukkan objektif seterusnya
Membina satu hierarki juga adalah merupakan suatu seni seperti juga sains. Suatu Suatu hierar hierarki ki yang yang baik baik tidak tidak seha seharus rusnya nya mempun mempunyai yai lebih lebih daripa daripada da sembil sembilan an elemen elemen dalam dalam satu-satu satu-satu objektif objektif kerana kerana terdapat terdapat eksperime eksperimenn yang menunjuk menunjukkan kan bahawa adalah agak sukar bagi seseorang manusia apabila berhadapan dengan lebih sembilan faktor pada satu-satu masa dan ini akan menyebabkan keputusan yang didapati didapati mempunyai mempunyai kecenderun kecenderungan gan terhadap terhadap ketidakt ketidaktepata epatan. n.
Elemen Elemen perlulah
dirangkaikan pada peringkat yang betul agar elemen-elemen yang berkenaan mudah dibandingkan antara satu sama lain atau dengan kata lain tiada beza mengikut susuna susunann magnit magnitudn udnya. ya.
Elemen Elemen yang yang kurang kurang berkepen berkepentin tingan gan dalam dalam satu-s satu-satu atu
magnit magnitud ud dengan dengan eleme elemenn yang yang mempun mempunyai yai lebih lebih kepen kepentin tingan gan tidak tidak seharu seharusny snyaa berada berada di dalam dalam magnitud magnitud yang sama. Melalui Melalui pengurusan pengurusan sesuatu sesuatu hierarki hierarki yang betul akan memberikan keupayaan terhadap model kompleks yang dibangunkan berfungsi dan memberi keputusan yang tepat dan berkesan.
175
Rajah 5.17 : Kotak mesej bagi memasukkan alternatif
Bagi Bagi memas memasukk ukkan an altern alternati atiff yang yang dikeh dikehend endak aki,i, klik klik pada pada arahan arahan Add Alternative
pada sebelah sebelah kanan tetingkap tetingkap alternatif. alternatif. Tetingka Tetingkapp alternatif alternatif ini akan
menyenaraikan menyenaraikan alternatif yang dimasukkan. dimasukkan. Dengan memasukkan memasukkan senarai senarai alternatif yang berkenaan, penilaian terhadap model keputusan boleh dibuat walaupun tanpa mengisi dokumen maklumat di tetingkap sebelah kanan bawah.
5.9
Kesimpulan
Intipati sains dan teknologi adalah ia sistematik, cara pemikiran berdisiplin bertujua bertujuann untuk untuk menambah menambah ilmu pengetah pengetahuan uan mengenai mengenai alam, alam, teknologi teknologi,, sosial, sosial, sejarah dan pelbagai pelbagai aspek kehidupan kehidupan manusia yang yang melalui suatu proses proses kajian. Ia memerlukan permintaan yang amat dalam terhadap kecukupan maklumatnya dan terhadap proses proses yang terlibat terlibat bagi maklumat maklumat berkenaan. Bagaimanapun, Bagaimanapun, ia bukan sahaja cara pemikiran tentang dunia nyata tetapi lebih daripada itu.
176 Maklumat bagi sesuatu projek yang terhasil adalah banyak dan kompleks semasa berjalannya pelbagai fasa dalam kitaran proses sesuatu projek pembinaan. Bagi tujuan berkongsi dan mengekalkan kesemua maklumat ini sepanjang hayat projek
pembinaan
merupakan
tugas
yang
rumit
dan
kompleks.
Walaubagaimanapun, kesemua aliran maklumat ini perlu diuruskan supaya dapat dicapai pada suatu suatu masa yang diperlukan. diperlukan. Pengurusan maklumat maklumat projek pembinaan pembinaan buka bukann sahaja sahaja bertu bertujua juann untuk untuk menang menangan anii isu pengu pengurus rusan an tender tender projek projek sahaj sahajaa malahan jika dibangunkan dengan lebih serius ia boleh membentuk suatu rangka kerja kerja yang yang dipe diperl rluk ukan an yang yang mana mana memb membol oleh ehka kann semu semuaa oran orangg meng menget etah ahui ui tanggungjawab tanggungjawab masing-masing.
Kepentingan terhadap IDSS, KA dan teknologi maklumat perlu menjadi garis pandu panduan an dan sempa sempada dann terha terhadap dap pembi pembinaa naann sesua sesuatu tu sistem sistem yang yang benar benar-be -benar nar member memberii kepuas kepuasan an terhad terhadap ap penggu pengguna na.. Integr Integrasi asi antara antara kompon komponenen-kom kompon ponen en kejuruteraan yang dimajukan perlu menjadi inisiatif kepada pembangun sistem untuk terus merekabentuk suatu sistem yang dapat memberi manfaat yang maksimum kepada pengguna. Untuk itu, perancangan yang sistematik dan teratur perlu bagi merekabentuk sesuatu sistem. Gambaran konsep sistem sebenar yang terlibat perlu diperincikan dengan teliti agar sistem tidak mengalami sebarang masalah kelak.
Sistem Sistem pangk pangkala alann data data yang yang diguna digunakan kan untuk untuk mengu mengurus ruskan kan maklum maklumat at banya banyak. k. ianya ianya seharu seharusny snyaa menye menyedia diakan kan satu satu platfo platform rm penyi penyimpa mpanan nan data data yang yang sela selama matt deng dengan an meng mengam ambi bilk lkir iraa kead keadan an sist sistem em yang yang mung mungki kinn gaga gagall atau atau pence pencerob roboha ohan. n.
Sekira Sekiranya nya data data dikong dikongsi si oleh oleh pengg pengguna una yang berbez berbeza, a, sistem sistem
seharusnya mampu mengolah hasil paparan yang stabil (Korth dan Silberschatz, 1986)
Bagi menguruskan maklumat yang penting dan bernilai bagi kebanyakan organisas organisasi,i, pangkalan pangkalan data merupakan merupakan sumber sumber yang amat amat berharga. berharga. Dengan Dengan itu, perlu dipastikan pembangunan konsep dan teknik pengurusan data adalah efisien dan sistematik.
177 Dalam membincangkan pangkalan data, perkara penting yang perlu difahami adalah Database (DBMS).. Database Manageme Management nt System System (DBMS)
DBMS DBMS ini ini mempu mempunya nyaii data data
mempunya mempunyaii hubungka hubungkait it dan set aturcara aturcara untuk mencapai mencapai data tersebut. tersebut. Objektif Objektif utama DBMS adalah untuk menyediakan satu platform yang sesuai dan efisien digunakan dalam proses pengurusan data.
Oleh kerana pembangunan sistem ini banyak melibatkan perisian yang agak kompli komplika kasi, si, maka maka penge pengetah tahuan uan asas asas menge mengenai nai perisi perisian an yang yang diguna digunaka kann sepert sepertii Microsoft Access 2003, Visual Basic 6.0 serta Expert Choice 2000 perlu dikuasai terlebih dahulu supaya supaya tidak akan timbul sebarang sebarang masalah kelak. Fasa rekabentuk rekabentuk pangkalan data perlu diberi perhatian lebih kerana kesilapan pada program pangkalan data akan memberi kesan kesan terhadap keseluruhan keseluruhan pembangunan pembangunan sistem. Oleh itu, carta alir rujukan perlu didasarkan kepada praktis sebenar JKR serta penguasa tempatan sekarang.
