Medicina Preventiva y Salud Publica









r
     
    !"#"#!!$ %!$!&'#& !"()*  +Ä ""  +Ä ," +Ä -,"
+Ä
 +Ä " #!"!*
 !./" #,"&! 0"/" !"+ '   "- ! #!(!. # #! 1 !!$ !"!!"- -  "r#!""    -
! "/ !$2%!$ ! 34" 556 7   (  !!$ #"  )4' " /#"   !"!"  & $*  +Ä &"" +Ä !" +Ä  "
+Ä  +Ä 8!!$

#!"!*
 !!"#&!$'!"")&4!"!"!"" -. " /#".  "  !. ' !&  , &"!  !!$  "& "0&9.""" !""4"#+#!# #"" !-!$   r( :  1-! ' r! &&  !$ "  r r"" r,/!" 556 -   " r #  !""    

 -
! "/ !$2%!$ ! 34"  556;&%&
 1-!'r!&&  !$ " r "" r,/!" 55<    8!" "#""  !    1-! " r,!r/!r,/!"55=  >"!"!"!""*  +Ä !! +Ä !!" "" &!"  +Ä  "!-.)&!"/#"!$./##"--
+Ä !" #" #"!"!" #".'#"" " +Ä
""!$/?"'/#"!$  #!"!* "$""4!!."!,  ) )&!"/#"!$"#"--) @  !"!" #&- #".'#"   r( :  1-! ' r! &&  !$ "  r r""r,/!"556A Br!""((!
,! " / !$ " 8!!"r,%8%r,/!"7CC8!4"-: # ""((!  !$ "r" #?55<  D"!"!""!"!"!#"#""*



+Ä +Ä +Ä
+Ä +Ä

"!!$ :'#""-,"

#"#"""'("   ! "" !""  #"#"-

#!&"!"""!"&#"!"(" 

 # !"!*   #" )   #""  ) &" " !" # #!!""." #"#"& #1-!)!"&!!$#    r(: 1-!'r!&&  !$ " r r""r,/!"556;&%&
 1-!'r!&&  !$ "r ""r,/!"55<=  E""!" #"!" "&""!!""*  +Ä 4" - +Ä "  +Ä "
+Ä  +Ä   # !"!*
  1!" ) "  !" #" !" "  &""     !- !" " &"" )  " && '  #!  !!"" '  ! # ##&&! )# 4,#!#- -  "r#!""    -
! "/ !$ 2%!$  !    34"   556   8!"

"#"" ! 1-! " r,!r/!r,/!" 55=  =!&"!"!"&!# "$!*  +Ä !"!!$" +Ä #!$" +Ä 9!!$!!"
+Ä
$" !$ '" !"" +Ä #&!" "!"   # !"!*   &! # "$!  !&   ) -  #!# ""#"'&!"". "!"#! "1 "! )  ! "  ), & !" !"  #&$   !"     r :  1-! ' r! &&  !$ "  r r""r,/!"556&%&
 1-!'r!&&  !$ "  r ""  r,/!"  55< A B r  !""(  (!
,! " / !$ "8!!"r,%8%r,/!"7CC  6#"##""9' #!"4,#*  +Ä &-"-$!" +Ä !!,!" +Ä !&
+Ä #"! +Ä &!  # !"!*   &!    !!""  !" !"  "  #"!@!&!"!#!"9' #! 4,#



 





?
   r( :  1-! ' r !     !     r r   r,/! 556 8!       !     1- !      r,!r /!r,/! 55=  < F    )      !              !   
  !        !   !*  +Ä  
!!    )     !   !   +Ä  
!!  
!   !     !    !   !  +Ä  
!!         
+Ä !!   +Ä  !    !   
  ?   !  !*
     !  !     !   !    ! !!   .    !      !  !  ! /!   4 !4    !!  ?
 r:  1 !r !    !     r  r   r /! 556 5
    ! !   !  !  
!   * +Ä +Ä +Ä
+Ä +Ä

     !    4          !     . ! !       

 !         
!

         
!

      !   
!

?  !  !* 
! 
   !!         !     4  @       !          !     4  @    
!  )      ?
   r :   1 !  r !     !      r  r     r /!  556        r    !      
  

  
!  / ! 2!  !    34   556A  Br  
!  !
!  / !    8!! r   8  r /! 7CC  C
      ! !  !     !   ! !!    
 !       !   !*   +    /   +Ä   ! !  +Ä   
+Ä  !    ! +Ä  
!!  !    ?   !  !*      !  !      !   !    ! !!             !      !  !         !     /!       ! !  ?
 r:  1 !r !    !     r  r   r /! 556

     !        !4   *  +Ä !! !   +Ä      !
!    
  +Ä  
    ! !    
+Ä  !   +Ä    
  











#!"!*  #!  !"" "4)!"
  ) " !"     !".  ) #  / 
!" )  "  !"! !". """#
 " 
 r:  1 !r!  !  "  r  r""r /!"556  "r # !""   
 

  
! "/ ! 2!  !   34"  556;  
 
  1 !r!  !  "   r  ""r /!"55< 7  !  "!".!  !""!" !"!#"# *  +Ä  " 
!!
  +Ä !
   +Ä #! !"  
 
+Ä  "!"  "#")! "
" +Ä !4 
   " # !"!*
  #    #!  "  "  !" !" "!!  # " ! " .  #!   " " !" !" "   !""! "  !" #"0 +.#"!" #"   " !"# ."!". 
# 0 
.
+ 
  r :   1 !  r!   !  "   r  r"" r /!" 556    " r  #   !""    
 

  
! "/ !  2!   !     34"  556  8!" "#" "  !      1 ! "    r ! r/!r /!"55= >    "  !" "!"#"  !!! !"     r ""  !" r "" # " !"*  +Ä  "
"!" "4! " +Ä
  #!" !"  +Ä ""!" "
 "
+Ä   !"#"
" +Ä ! " "!" !" #!"!*  ""! !"
"!! 4! ". ) 

""# " !"
"!4!#"#"0!" . 4"# .!" " + 
  r :   1 !  r!   !  "   r  r""r /!"556 8!" "#" " !    1 ! "   r !r/!r /!"55=  D   #"  " # " !"    # 
! "
!" )  # !" #!  
 *  +Ä "!"!"" ."!"4" +Ä "/#   +Ä "#"!
+Ä "!" +Ä "!/#   # !"!*  " " /#   " !/#    "  
! ! ) #""! 
!" " ?"@ " "  ! "   !"  " !   #"  @  ) " "  !"  !""  "  !"4" #  
!
!""# #"!! 
  
;  
 
  1 !r!  !  "   r  "" r /!" 55<  8 !4 " : # " "  !   !  " r" #?55<

E"!"!""!" %!$!&*  +2!#"!!$  +Ä !-!$"" +Ä   '"!$
+Ä !" +Ä 8&"!#"!!$   #!"!*  %!$!&)#"!" )"  "-& #!!$-"$!"') '"!$    r :  1-! ' r! &&  !$ "  r r""  r /!" 556  A B r  !""  !
! " /  !$ "8!!"r %8%r /!"7CC  !    7 ?"  .  !   #"! )  !  #! " 4! =   # )  " . .  . ' "  -. "    '  #!$ !"## ' #"     " "!-.#""!!$!"""!!" " - "  =!" !$#& $ *  +Ä ""#- ""!"!" +Ä !!$#"  +Ä #" 
+Ä  "#"  +Ä !!$  -%  #!"!*
 - " #"& .'#!$"4! " ".""!"""#!-   -   " r #  !""      -
! "/ !$ 2%!$  !    34"   556 A B r  !""  !
! " /  !$ " 8!!" r % 8%r /!"7CC  6
"!"!!"#"&!- "*  +Ä "##!" +Ä &!&!&" +Ä !"! -%"
+Ä "!"  )4'!"&/ +Ä ##!  -%  #!"!* &!- "!& !"! -%". !"  "!."-!"&/!&   r : 1-!' r! &&  !$ "  r r""  r /!" 556 -   " r #  !""    

 -
! "/ !$ 2%!$  !    34"   556  A B r  !""  !
! " /  !$ " 8!!"r %8%r /!"7CC  <!$ 2- "!'*  +Ä "#!4  +Ä "!!"'"" +Ä &"!"!"
+Ä " " +Ä "! " !"!"  

#!"!*  !"!" " " ! ! " " 0!#"#!
!".+ 
     "   #   !""    
    
! "/ !  2!   !     34"   556 A B    
!" "   !
! " /  !  "  8!!"   8 /!"7CC 

 5 ? #")  #" &!!   "   *  +Ä &  " !"  +Ä  ! #? &&!!  +Ä  # !" "#" &!! 
+Ä  !# " ! +Ä   ! !"& "!"!" !""  #!"!* # " "&" # !!  &!!"  "   #&!   " "  
     "   #   !""    
    
! "/ !  2!   !     34"   556 A B 
!" " !
! " / !  " 8!!"  8 /!"7CC  ! ! "<?")! #! "4!D #!"  "!"&! .#1 !")! !"!". #" !" #?  " 
   )  "  . #" "!  !  !" ""!"!" "&!   7C    "  !" !"#"   !       2   #"
 &! *  +Ä
 #""#!  &!  +Ä
" !" " #! !!"# )#!  # "&!  +Ä      !" "   #!     #   )  #!   # "&! 
+Ä
"!# )#! # "&!  Ä ")  "  #!"!*  !"" #! "   " " !"    #""       !   "     !" "   #! E# )#! # "&!  
 :  1 !!&& ! "    ""   /!" 556 A B    
!" "   !
! " /  !  " 8!!" 8 /!"7CC  7  "!"!"!"!"#!"  "*  Ä  &"" 
 "1!  """"/" Ä  # !!    "/" !"    !" "    !""     #" !  !#  Ä   #""     ) &    7   #" " )  !"    " #"
Ä   ""
!!   "    " #" " " G "!"   # !"!
   "   "
!!   . !"    " . "   #"".  &"" ""!" "!"

 







4 !    4           !      
    !!     ! !   ?
 :  1 ! !   !          /! 556  77    !   !  !   * +Ä +Ä +Ä
+Ä +Ä

!!    !      !!   !   ! !    !   
   !    !              
   !    !   
 

?   !  !*    /  !!  !   
 .                   9!  !  !   !   !        !   ! !    !  
  ?
 A  B     
!    !
!  /  !     8!!    8   /! 7CC 7>
     /   
 !     .  ?   !  !    !    ! ! *  +Ä   ! )      !    
      !
!  +Ä !  !     / !  !    +Ä     !   
!        )      !      !   .  !!  !  ! 
!  
!! 
+Ä ? !     ! !    !  /     +Ä              
   !! .  
 )    
    ! 1!  !   

?   !  !*    !   !       !    .  !   !       !   ! .  ! 
   
        ) .  !     
     !  !    !  !  !  ?
 :  1 ! !   !          /! 556   7D      !  
       !   *   +Ä   ! !     
 !      +Ä  !  /9            
!    !  
  !  +Ä  /     ! !        ! 
+Ä !!   )       !     +Ä  9     !!   ! !  !  !     )  !        ?   !  !*      !    
     !!      !    /!   1  .) !        
  ?
 :  1 ! !   !          /! 556  7E
 !!!     ! 
      !!    ! .       !   !   !      .            ! .  .   /*  +Ä    +Ä !  +Ä
 
+Ä   











+Ä 8- " #!"!* -"  ""!"#"  @   " -      "    !"" !"    #    "  " ! ! " #! !"#"  .  !" !"! !"!"     :   1- !  !   !  "          ""   /!" 556 A B    !" "   !
! " / !  " 8!!" 8 /!"7CC  7=
  )! "###"!! *  +Ä

" +Ä :# +Ä - " 
+Ä
 +Ä :#
 #!"!*

"  !" #!      !! . 1    !" #!    :#
.  )  !" " !!  :#.)" ""!#!!"!! #" :"/ !! !" 
     :   1- !  !   !  "     "" /!"556A B !" " !
! " / !  " 8!!" 8 /!"7CC  76""    #" "  *  +Ä 8! "  +Ä "!" +Ä / 
+Ä ""-"!" "!"!!"#" +Ä  # !"!*   "        #" "          0! H" +    :   1- !  !   !  "    "" /!"556A B !" " !
! " / !  " 8!!" 8 /!"7CC  7< "!"#" ## !! #"4#*  +Ä !!  +Ä   "#"" +Ä "!" 
+Ä "!4-  +Ä "#!!"#"# #"   # !"!*  " !"#"    #!  !"   ./!#")  " #"#"    :   1- !  !   !  "    "" /!"556A B !" " !
! " / !  " 8!!" 8 /!"7CC  75  !  #!!" .  !"!  !"!*  +Ä  "-#!  +Ä #"!#"#").  #" #  



 





+Ä  $ !!(!   ( #    1! """ ) #! #,!""
+Ä  $ !!(!   ( ! " " "  ) # #!)$" +Ä "- "!" "#!   #!"!* $# !!(!(""   ( :  1-!  !   !$ "  "",/!"556A B!""((!
,! " / !$ "8!!",8,/!"7CC  >C #!$!""!"#"!$ !"!"# "*  +Ä !!$ +Ä "!"")) +Ä  "#""
+Ä " "#  +Ä
!!4!$  #!"!*"/!!$!" @ , !"
" !"" !$!""))   ( :  1-!  !   !$ "  "",/!"556A B!""((!
,! " / !$ "8!!",8,/!"7CC  >" " -* +Ä +Ä +Ä
+Ä +Ä

" "" !," I"" J"

#!"! !""#! #"" ) !-" "" #!     ( :  1-!  !   !$ "  "",/!"556A B!""((!
,! " / !$ "8!!",8,/!"7CC  >7! !"7E?")!#"#!"!!"(  "!$ !" ("  -. )  "   #!$  # )  !! #"  #!  (!. ##. !    !"   "  #".#")"4 " "),#"   "!"  "-"".$!" #"--(*  +Ä  #$ +Ä -," +Ä !
+Ä
 +Ä 8- " #!"!* !"." "$!! #"$!"!   ( :  1-!  !   !$ "  "",/!"556A B!""((!
,! " / !$ "8!!",8,/!"7CC







>> !$!""0&!+),#" "!*  +Ä
""-"'"#!"  +Ä " ")"'!"!"0#+ +Ä "#&&"
+Ä #""'!"!"0#+ +Ä
 # !"!* 
  &!   
  )     &,   & #"'!"!"!"", ! 
 : 1-!'!&&  !$ "  "",/!"556A B
!""!
,! " / !$ "8!!",8,/!"7CC

 >D   "  #! " )   " # "$!"   1 #, ".#
!!$#""*  +Ä - +Ä !" +Ä 8- 
"
+Ä -!" +Ä








#!"!*  #"!
!"#""#")"
 
!!$@"#! ".
-
") "# "$!" # 
 : 1-!'!&&  !$ "  "",/!"556A B
!""!
,! " / !$ "8!!",8,/!"7CC >E       !"" 2 !"#"       *  +Ä !$ +Ä "!$ +Ä 8 !$ '#
+Ä  "!" +Ä !$)#")1!" # !"!*
 "" !"#"    !""      . /!#"   "  !".  ! & "  &  !"!" 4,#  
 : 1-!'!&&  !$ "  "",/!"556A B
!""!
,! " / !$ "8!!",8,/!"7CC  >=
 !""1#
!!$-"*  +Ä  " "!" "#" +Ä #!!"")"!""! " +Ä #! '"!!"!" #".'#"
+Ä #! !"#".!""!!$# "$! +Ä #!"" !"!""!!$# "$! # !"!   -"  !" !"   "  !" ) !" # !!!   #".  ' #" " '  
!  -" !" "  !"&-



 







?
 :  1 ! !   !          /! 556 >6      !   # !#!    !   *  +Ä #     !     
   ! #  +Ä   4! #  +Ä   4!  #  7#    !!    
 
+Ä   !!   !   
   ! !  +Ä         !   #    
!  ! !   )  
  !  

 ? # !  !* !    ! !    #    #  !  !  # )  4! #   #  
! ) # !       !  ?
 :  1 ! !   !          /! 556  ><F   )   )  !  ! ##     #          ! *  +Ä   !  #    !!    
  +Ä   !  #         
  +Ä   !  #     !# !    
 
+Ä   !   !       
  +Ä   !      # !
!  ? #  !  !*           # !   !   !         !     #       ?
 :  1 ! !   !          /! 556A  B  
!  !
!  / !   8!!   8   /! 7CC  >5
 #    !  ! !!  !       )  *  +Ä   !  #    !!    
  +Ä   !  #         
  +Ä   !  #     !# !    
 
+Ä   !   !       
  +Ä   !  ! # !!   # !    ? # !  !* !  !   !   ! !   ! !     #  #    !!    
  ?
 :  1 ! !   !          /! 556A  B  
!  !
!  /!    8!!   8   /! 7CC 

 DC 
! ! !      # !     )  *  +Ä   !  #    !!    
  +Ä   !   #            
      !       +Ä   !  #     !# !    
 
+Ä   !  #       +Ä   !     # !    ? # !  !*
 ! !  # !     )   !   #        ! !      
 



Ä

?
 :  1 ! !   !            /!  556 A  B     
!   !
!  /  !    8!!   8   /! 7CC  D     #  !  # !!   !!   4  *  +Ä    !    4 !     +Ä  ! !    0!#   !# + +Ä     4 ) 4 !  #  
+Ä        +Ä  !     ? # !  !*
   !  ) #  !!   !!  4  .  !       !!!     ?
   :   1 !   !     !                /!  556 A  B     
!   !
!  / !   8!!   8   /! 7CC