Makalah Skala Waktu Geologi

MAKALAH GEOLOGI GI “ WAKTU GEOLOGI ”

 NAMA  NRI

Oleh: : Gloria Resnika Kaindeh : 14101104003

JURUSAN FISIKA FAKULTAS MATEMATIKA DAN ILMU PENGETAHUAN ALAM UNIVERSITAS SAM RATULANGI MANADO 2015

KATA PENGANTAR  Puji Puji Syuku Syukurr kepada kepada uhan uhan yan! yan! Mahaku Mahakuasa asa karena karena a"as a"as ke#aik ke#aikanN anNya ya sehin! sehin!!a !a  penyusun #oleh di perkenankan perkenankan $enyelesaikan $akalah ini den!an #aik% Makalah ini disusun disusun a!ar pe$#a&a dapa" $e$perluas $e$perluas Pen!e"ahuan Pen!e"ahuan "en"an! Geolo!i% Makalah ini di susun oleh penyusun den!an #er#a!ai rin"an!an% 'aik i"u yan! da"an! dar i diri  penyusun $aupun yan! da"an! dari luar% Makalah Geolo!i ini $e$ua" "en"an! ()AK* ()AK* G+O,OGI-% Penyusun ju!a $en!u&apkan "eri$a kasih kepada 'apak dosen yan! "elah $e$#i$#in! penyusun a!ar dapa" $enyelesaikan $akalah ini% Penyusun $enyadari ada  #anyak kekuran!an dala$ $akalah ini% Oleh karena karena i"u. Penyusun san!a" $en!harapkan adanya kri"ik $aupun saran dari pe$#a&a% Se$o!a $akalah ini dapa" #er$an/aa" #a!i siapa saja yan! $e$#a&a $akalah ini% eri$a eri$a Kasih

Manado.  No2e$#er 01

 

Penyusun

DAFTAR ISI KAA KAA P+NGANAR%%%%%% P+NGANAR%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%i %%%%%%%%%%%%%%%%i A5AR A5AR ISI%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ISI%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%ii %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%ii I% P+NA6*,*AN%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% P+NA6*,*AN%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 1 1%1 ,a"ar #elakan!%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% #elakan!%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%1 %%%%%%%1 1% Per$asalahan%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% Per$asalahan%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 1%3 ujuan%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ujuan%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% II% ISI%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% ISI%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%3 %%%%%%3 %1% Skala )a )ak"u k"u Geolo!i%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% Geolo!i%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%3 %%3 %1%1% Skala )a )ak"u k"u Rela"i/%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% Rela" i/%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%  %1%% Skala )a )ak"u k"u A#solu" 7Radio$e"rik8%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% 7Radio$e"rik8%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%  III% P+N**P%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% P+N**P%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%10 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%10 3%1% Kesi$pulan%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% Kesi$pulan%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%10 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%10 A5AR A5AR P*SAKA%%%%%%%%%%%%%%%% P*SAKA%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%11

I. PENDAHULUAN PENDAHULUAN

1.1 Latar belaa!" Konsep Konsep 9ak"u 9ak"u 7yan! 7yan! #enar8 #enar8 di"e$u di"e$ukan kan di +din#u +din#ur! r!h h pada pada dekade dekade 10a 10an n oleh oleh

sekelo$pok il$u9an yan! dipi$pin oleh ;a$es 6u""on% Mereka $enan"an! konsep 9ak"u kon2ensional yan! "elah ada di sepanjan! sejarah hidup $anusia. yan! $enya"akan #ah9a uni" 9ak"u "erukur adalah ren"an! hidup $anusia dan dan #ah9a u$ur plane" 'u$i hanya <000 <000 "ahun 7yan! dihi"un! oleh *skup *ssher #erdasarkan kronolo!i alki"a#8% 6u""on 6u""on dan ka9anka9an "elah $e$pelajari $e$pelajari #a"uan di sepanjan! sepanjan! pesisir Sko"landia Sko"landia dan $enyi$pulkan #ah9a se"iap /or$asi #a"uan. #e"apapun "ua. adalah hasil erosi dari #a"uan lain. yan! jauh le#ih "ua% Pene$uan Pene$uan $ereka $e$perliha"k $e$perliha"kan an #ah9a 9ak"u "eren"an! san!a"  jauh $ele#ihi $anusia $a$pu #ayan!kan% Pene$uan "erse#u" $eru#ah &ara pandan! $anusia $anusia "erhadap 'u$i. plane". plane". #in"an!. #in"an!. dan ju!a "erhadap "erhadap kehadiran $anusia i"u sendiri% Sesun!!uhnya. konsep 9ak"u yan! #erdasarkan o#ser2asi /or$asi #a"uan "erse#u" #erakar  dari

prinsip

palin!

dasar

dala$

il$u

Geolo!i.

yai"u

prinsip

kesera!a$an

7uni/or$i"aria 7uni/or$i"arianis$e8. nis$e8. yan! $enjadi $enjadi dasar Geolo!i Geolo!i $odern% $odern% Skala 9ak"u !eolo!i !eolo!i di!unakan di!unakan oleh para ahli !eolo!i dan il$u9an un"uk $enjelaskan 9ak"u dan hu#un!an an"ar peris"i9a yan! "erjadi sepanjan! sejarah 'u$i% a#el periode !eolo!i yan! di"a$pilkan di $akalah ini disesuaikan den!an 9ak"u dan "a"ana$a yan! diusulkan oleh In"erna"ional =o$$ission on S"ra"i!raphy dan $en!!unakan s"andar kode 9arna dari *ni"ed S"a"es Geolo!i&al Sur2ey% 'uk"i #uk"i dari penan!!alan radio$e"ri $enunjukkan #ah9a #u$i #eru$ur seki"ar 4%0  ju"a "ahun% )ak"u )ak"u !eolo!i !eolo!i #u$i disusun $enjadi #e#erapa uni" $enuru" peris"i9a yan! "erjadi  pada "iap periode% )ak"u $erupakan #a!ian yan! "idak "erpisahkan dari kehidupan $anusia seharihari% =a"a"an 9ak"u #iasanya disi$pan dala$ sua"u penan!!alan 7kalender8 yan! pen!ukurannya didasarkan a"as peredaran #u$i di ala$ se$es"a% Sekali #u$i #u$i #erpu"ar pada su$#unya su$#unya 7sa"u kali ro"asi8 dikenal dikenal den!an sa"u hari. dan se"iap sekali #u$i $en!elilin! $en!elilin!ii Ma"ahari dikenal den!an sa"u "ahun% Sa$a Sa$a halnya den!an perhi"un!an 9ak"u dala$ kehidupan $anusia. $aka dala$ $e$pelajari sejarah #u$i ju!a dipakai sua"u jenis penan!!alan. penan!!alan. yan! dikenal dikenal den!an na$a Skala )ak"u Geolo!i% *paya *paya $e$#a!i $e$#a!i sejarah #u$i "elah dilakukan dilakukan sejak la$a. "idak hanya se&ara rela"i/. "e"api ju!a se&ara a#solu"% Se#elu$ ada il$u pen!e"ahuan "en"an! !eoio!i. di +ropa sudah  #erke$#an!

perkiraan

u$ur

#u$i

yan!

#erdasarkan

pada

don!en!

kea!a$aan%

Perk Perke$ e$#an #an!a !an n !eoi !eoio! o!ii pada pada a#ad a#ad ke1 ke1> > s%d% s%d% a#ad a#ad ke ke0 0 $eny $enye#a e#a#k #kan an oran oran! ! dapa dapa"" $en!e$ $en!e$#an #an!ka !kan n sejarah sejarah !eoio! !eoio!ii den!an den!an "ahun% "ahun% Proses Proses yan! yan! siklik siklik dan #erula #erulan! n!ula ulan! n! den! den!an an "era" "era"ur ur $eni $enin! n!!al !alka kan n kesan kesan pada pada kerak kerak #u$i #u$i.. yan! yan! dapa dapa"" di!u di!una naka kan n un"u un"uk  k  iden"i/ikasi sejarah !eoio!i% Pen!enalan sejarah !eoio!i dapa" dilakukan den!an iden"i/ikasi 9ak"u !eoio!i% Skala 9ak"u !eoio!i pada dasarnya ada dua. yai"u skala 9ak"u $u"lak 7a#solu"8 dan skala 9ak"u nis#i 7rela"i/8%

1.2 Per#a$ala%a! 1%%1 Skala 9ak"u !eolo!i

1.& T'('a! 1%%1 A!ar $en!e"ahui "en"an! 9ak"u !eolo!i

1%% Me$aha$i 9ak"u !eolo!i

II. ISI

2.1. Sala )at' Ge*l*"+ Para Para ahli ahli !eol !eolo! o!ii $e$# $e$#a! a!ii sejar sejarah ah #u$i #u$i $enj $enjad adii #e#e #e#erap rapaa in"er in"er2a 2all 9ak" 9ak"u% u%

Pe$#a!ian Pe$#a!ian ini didasarkan didasarkan pada kejadiankejad kejadiankejadian ian si!ni/ikan si!ni/ikan yan! "erjadi sela$a sejarah  #u$i% +on $e$iliki in"er2al 9ak"u yan! palin! #esar yai"u ra"usan ju"a "ahun% +on di#a!i la!i $enjadi skala yan! le#ih ke&il yan! dina$akan +ra% Kejadian yan! si!ni/ikan sela$a sejarah #u$i di!unakan un"uk $enen"ukan #a"as 9ak"u dari +ra% +ra di#a!i $enjadi Periode. kejadian yan! "erjadi "idak sesi!ini/ikan pada skala +ra% Peri Period odee di#a di#a!i !i la!i la!i $enj $enjad adii +po& +po&h% h% Para Para ahli ahli Geol Geolo! o!ii "elah "elah $e$# $e$#a! a!ii uru" uru"an an 9ak" 9ak"u u  perke$#an!an u$ur #u$i #erdasarkan &iri khas un"uk $asin!$asin! 9ak"u yan! di#eri is"ilah is"ilah $ulai dari uru"an uru"an "er#esar "er#esar : kurun kurun (eon). (eon). $asa (era). (era). ?a$a ?a$an n (period). (period). kala kala (epoch)% (epoch)% Sejarah Sejarah Kehidu Kehidupan pan dijelas dijelaskan kan #er"ah #er"ahap ap dari dari $asa $asa ke $asa $asa un"uk un"uk Kurun Kurun Krip"o Krip"o?oi ?oiku$ ku$.. ke$udian dari ?a$an ke ?a$an un"uk Masa Palaeo?oiku$ dan Meso?oiku$. lalu dari kala ke kala un"uk ?a$an ersier ersier dan Kuar"er%

 Evolusi perubahan roman roman muka bumi sejak 510 juta tahun yang lalu

Pada dasarnya #u$i se&ara kons"an #eru#ah dan "idak ada sa"upun yan! "erdapa" dia"as per$ukaan #u$i yan! #enar#enar #ersi/a" per$anen% 'e#a"uan yan! #erada dia"as  #uki" $un!kin dahulunya #erasal #eras al dari #a9ah lau"% Oleh karena i"u un"uk $e$pelajari $e$pelaj ari #u$i $aka di$ensi (9ak"u- $enjadi $enjadi san!a" pen"in!. pen"in!. den!an den!an de$ikian de$ikian $e$pelajari $e$pelajari sejarah #u$i  ju!a $enjadi hal yan! san!a" pen"in! pula% Ke"ika ki"a #er#i&ara "en"an! &a"a"an sejarah $anusia. $aka #iasanya ukuran 9ak"unya dihi"un! dala$ "ahun. a"au a#ad a"au #ahkan  puluhan a#ad. akan "e"api apa#ila ki"a #er#i&ara "en"an! sejarah #u$i. $aka ukuran 9ak"u dihi"u dihi"un! n! dala$ dala$ ju"aan ju"aan "ahun "ahun a"au $ilyaran $ilyaran "ahun% "ahun% )ak"u $erupa $erupakan kan #a!ian #a!ian yan! yan! "idak  "idak  "erpisahkan dari kehidupan $anusia seharihari% =a"a"an 9ak"u #iasanya disi$pan dala$ sua"u penan!!alan penan!!alan 7kalender8 7kalender8 yan! pen!ukuran pen!ukurannya nya didasarkan a"as peredaran peredaran #u$i di ala$ se$es"a% Sekali #u$i #erpu"ar pada su$#unya 7sa"u kali ro"asi8 dikenal den!an sa"u hari. dan se"iap sekali #u$i $en!elilin!i Ma"ahari dikenal den!an sa"u "ahun%Sa$a halnya den!an  perhi"un!an 9ak"u dala$ kehidupan $anusia. $aka dala$ $e$pelajari sejarah #u$i ju!a dipakai sua"u jenis penan!!alan. yan! dikenal den!an na$a (Skala )ak"u Geolo!i-% Skala )ak"u Geolo!i #er#eda den!an penan!!alan yan! ki"a kenal seharihari% Skala 9ak"u 9ak"u !eolo! !eolo!ii dapa" dapa" diu$pa diu$pa$ak $akan an se#a!a se#a!aii se#uah se#uah #uku #uku yan! yan! "ersusu "ersusun n dari dari hala$a hala$an n hala$an. di$ana se"iap hala$an dari #uku "erse#u" di9akili oleh #a"uan% 'e#erapa hala$an dari #uku "erse#u" kadan! kala hilan! dan hala$an #uku "erse#u" "idak di#eri no$or. na$un de$ikian ki"a $asih dapa" $e$#a&a #uku "erse#u" karena il$u !eolo!i $enyediakan ala" kepada ki"a un"uk $e$#an"u $e$#a&a #uku "erse#u"% erdapa"  skala 9ak"u yan! dipakai un"uk $en!ukur dan $enen"ukan u$ur 'u$i% Per"a$a. adalah Skala )ak"u Rela"i/. yai"u skala 9ak"u yan! di"en"ukan di"en"ukan #erdasarkan #erdasarkan a"as uru"an perlapisan perlapisan #a"uan#a"ua #a"uan#a"uan n ser"a e2olusi kehidupan or!anis$e di$asa yan! lalu@ Kedua adalah Skala )ak"u A#solu" 7Radio$e"rik8. yai"u sua"u skala 9ak"u !eolo!i yan! di"en"ukan #erdasarkan pelarikan radioak"i/ dari unsur unsur ki$ia yan! "erkandun! dala$ #e#a"uan% Skala rela"i/ "er#en"uk a"as dasar peris"i9a  peris"i9a yan! "erjadi dala$ perke$#an!an il$u !eolo!i i"u sendiri. sedan!kan skala radio$e"ri radio$e"ri 7a#solu"8 #erke$#an! #erke$#an! #elakan!an #elakan!an dan #erasal dari il$u pen!e"ahuan pen!e"ahuan /isika yan! di"erapkan un"uk $enja9a# per$asalahan per$asalahan yan! "i$#ul dala$ #idan! !eolo!i%

2.1.1. Sala )at' Relat+,  Sudah Sudah sejak sejak la$a la$a se#elu$ se#elu$ para para ahli ahli !eolo! !eolo!ii dapa" dapa" $enen" $enen"uka ukan n u$ur u$ur #e#a"u #e#a"uan an

 #erdasarkan an!ka seper"i saa" ini. $ereka $en!e$#an!kan skala 9ak"u !eolo!i se&ara rela"i/% Skala 9ak"u rela"i/ dike$#an!kan per"a$a kalinya di +ropa sejak a#ad ke 1> hin!!a a#ad ke 1% 'erdasarkan skala 9ak"u rela"i/. sejarah #u$i dikelo$pokkan $enjadi +on 7Masa8 yan! "er#a!i $enjadi +ra 7Kurun8. +ra di#a!i#a!i kedala$ Period 7Ba$an8. dan Ba$an a$an di# di#a!i a!i #a! #a!i $en $enjadi jadi +po& +po&h h 7Kal 7Kala8 a8%% Na$ Na$an ana$a a$a sepe seper" r"ii Pale Pale**-*+ *+' '# # a"au Ke!*-*+' Ke!*-*+'# # "idak hanya sekedar ka"a yan! "idak $e$iliki ar"i. akan "e"api #a!i para ahli

!eolo!i. ka"a "erse#u" $e$punyai ar"i "er"en"u dan dipakai se#a!ai kun&i dala$ $e$#a&a *+'# # $erujuk pada kehidupan #ina"an! dan skala 9ak"u !eolo!i% !eolo!i% Se#a!ai &on"oh. ka"a *+' Pale**-*+ *+' '# # adalah ka"a a"a (Pale*- yan! an! #era #erar" r"ii pur# ur#a. $aka $aka ar"i ar"i ka"a ka"a Pale adalah $eruju $erujuk k pada pada

kehidupan #ina"an!#ina"an! pur#a. ( Me$*- yan! $e$punyai ar"i "en!ahCper"en!ahan. dan (Ke!*- yan! #erar"i sekaran!% Sehin!!a uru"an rela"i/ dari ke"i!a kurun "erse#u" adalah se#a! se#a!ai ai #eriku #eriku": ": Pale*-*+'#. ke$ud e$udia ian n Me$*-*+'# . dan dan ke$ud ke$udia ian n disu disusu sull den! den!an an Ke!*-*+'#% Se#a!ai$ana dike"ahui #ah9a /osil adalah sisasisa or!anis$e yan! $asih

dapa" dikenali. seper"i "ulan!. &an!kan!. a"au daun a"au #uk"i lainnya seper"i jejakjejak  7"ra&k8. 7"ra&k8. lu#an!lu# lu#an!lu#an! an! 7#urro98 a"au kesan daripada daripada kehidupan kehidupan $asa lalu dia"as #u$i% Para ahli ke#u$ian yan! khusus $e$pelajari "en"an! /osil dikenal se#a!ai Paleon"olo!. yai"u seseoran! yan! $e$pelajari #en"uk#en"uk kehidupan pur#a% 5osil dipakai se#a!ai dasar dari skala 9ak"u !eolo!i% Na$ana$a dari se$ua +on 7Kurun8 dan +ra 7Masa8 diakhiri den!an ka"a ?oiku$. hal ini karena kisaran 9ak"u "erse#u" serin! kali dikenal a"as dasar kehidupan #ina"an!nya% 'a"uan yan! "er#en"uk sela$a Masa Pro"ero Pro"ero?oik ?oiku$ u$ ke$un! ke$un!kin kinan$ an$en! en!and andun! un! /osil /osil dari dari or!ani or!anis$e s$e yan! yan! sederh sederhana ana.. seper"i seper"i  #a&"eria dan al!ae% 'a"uan yan! "er#en"uk sela$a Masa 5anero?oiku$ ke$un!kinan $en!andun! /osil /osil dari #ina"an! yan! ko$plek dan "ana$an seper"i dinosaurus dan $a$alia $a$alia%% Pada Pada "a#el "a#el 11 diperli diperliha" ha"kan kan ke$un& ke$un&ula ulan n dan kepuna kepunahan han dari dari #er#a! #er#a!ai ai jenis jenis  #ina"an! dan "u$#uhan sepanjan! <0 <0 ju"a "ahun yan! lalu dala$ skala 9ak"u !eolo!i% !eolo!i%

Tabel Tabel 1/1 Peris"i9a ke$un&ulan dan kepunahan #er#a!ai jenis or!anis$e 7/auna dan

/lora8 pada Skala )ak"u Geolo!i sepanjan! <0 ju"a "ahun lalu hin!!a s aa" ini %

2.1.2. Sala )at' Ab$*l't Ra+*#etr+

Se#a!ai$ana "elah diuraikan dia"as #ah9a skala 9ak"u rela"i/ didasarkan a"as kehidupan $asa lalu 7/osil8% 7/osil8% 'a!ai$ana 'a!ai$ana ki"a dapa" $ene$pa"kan $ene$pa"kan 9ak"u a#solu" a#solu" 7radio$e"rik8 7radio$e"rik8 kedala$ skala 9ak"u rela"i/ dan #a!ai$ana pula para ahli !eolo!i dapa" $en!e"ahui #ah9a: 1% 'u$i 'u$i i"u "elah "elah #eru$u #eru$urr seki"ar seki"ar 4.< 4.< $ilyar $ilyar "ahun "ahun % 5osil yan! yan! "er"ua yan! yan! dike"ahui dike"ahui #erasal #erasal dari #a"uan #a"uan yan! diendap diendapkan kan kuran! kuran! le#ih 3. 3. $ilyar "ahun lalu% 3% 5osil 5osil yan! $e$i $e$ilik likii &an! &an!kan kan! ! den! den!an an ju$l ju$lah ah yan! yan! #erli #erli$p $pah ah dike dike"a "ahu huii #ah9 #ah9aa  per"a$a kali $un&ul pada #a"uan#a"uan yan! #eru$ur #eru$ur 0 ju"a "ahun yan! lalu% 4% *$ur !unun !unun! ! es yan! "erahkir "erahkir "er#en"uk "er#en"uk adalah adalah 10%000 10%000 "ahun "ahun yan! yan! lalu% lalu% Para ahli !eolo!i a#ad ke1 dan para paleon"olo! per&aya #ah9a u$ur 'u$i &ukup "ua. dan $ereka $enen"ukannya den!an &ara pena/siran% Penen"uan u$ur #a"uan dala$ ri#uan.  ju"aan a"au $ilyaran "ahun dapa" di$un!kinkan se"elah dike"e$ukan unsur radioak"i/% Saa" ini ki"a dapa" $en!!unakan $en!!unakan $ineral yan! se&ara ala$iah $en!andun $en!andun! ! unsur radioak"i/ radioak"i/ dan dapa" dipakai un"uk $en!hi"un! u$ur se&ara a#solu" dala$ ukuran "ahun dari sua"u #a"uan% Tabel 1/2 Sala )at' Ge*l*"+ Relat+, 

Se#a!ai$ana ki"a ke"ahui #ah9a #a!ian "erke&il dari se"iap unsur ki$ia adalah a"o$% Sua"u a"o$ "ersusun dari sa"u in"i a"o$ yan! "erdiri dari pro"on dan neu"ron yan! dikelilin!i oleh sua"u ka#u" elek"ron% Iso"op dari sua"u unsur a"o$ di#edakan den!an lainnya hanya dari  ju$lah neu"ron pada in"i a"o$nya% Se#a!ai &on"oh. a"o$ radioak"i/ dari unsur po"assiu$ $e$ilik $e$ilikii 1 pro"on pro"on dan 1 neu"ro neu"ron n pada pada in"i in"i a"o$ny a"o$nyaa 7po"as 7po"assiu$ siu$ 408@ a"o$ a"o$ po"assi po"assiu$ u$ lainnya $e$iliki 1 pro"on dan 0 a"au  neu"ron 7po"assiu$ 3 danpo"assiu$ 418% Iso"op radioak"i/ 7"he paren"8 dari sa"u unsur ki$ia se&ara ala$iah akan #eru#ah $enjadi iso"op yan! s"a#il 7"he dau!h"er8 dari unsur ki$ia lainnya $elalui per"ukaran di dala$ in"i a"o$nya% Peru#ahan dari (Paren"- ke (au!h"er- "erjadi pada ke&epa"an yan! kons"an dan dikenal den!an ()ak"u Paruh- 76al/li/e8% )ak"u paruh dari sua"u iso"op radioak"i/ adalah la$anya 9ak"u yan! diperlukan oleh sua"u iso"op radioka"i/ #eru#ah $enjadi D nya dari a"o$ Paren"nya $elalui proses peluruhan $enjadi a"o$ au!h"er% Se"iap iso"op radioka"i/  $e$iliki 9ak"u paruh 7hal/ li/e8 "er"en"u dan #ersi/a" unik% 6asil pen!ukuran di la#ora"oriu$ den!an ke"eli"ian yan! san!a" "in!!i $enunjukkan #ah9a sisa hasil peluruhan dari seju$lah a"o$a"o$ paren" dan a"o$a"o$ dau!h"er yan! dihasilkan dapa" dipakai un"uk $enen"ukan u$ur sua"u #a"uan%

a#el 13 Sala )at' Ge*l*"+ Relat+, a! U#'r Ra+*#etr+ 

*n"uk $enen"ukan u$ur !eolo!i. ada e$pa" seri peluruhan paren"Cdau!h"er yan!  #iasa

dipakai

dala$

$enen"ukan

u$ur

#a"uan.

yai"u:

=ar#onCNi"ro!en

7=CN8.

Po"assiu$CAr!on 7KCAr8. Ru#idiu$CS"ron"iu$ 7R#CSr8. dan *raniu$C,ead 7*CP#8% Penen"uan u$ur den!an $en!!unakan iso"op radioak"i/ adalah pen!ukuran yan! $e$iliki kesalahan yan! rela"i/ ke&il. na$un de$ikian kesalahan yan! keliha"annya ke&il "erse#u" dala$ u$ur  !eolo! !eolo!ii $e$ili $e$iliki ki "in!ka "in!ka"" kisaran kisaran kesalah kesalahan an #e#erap #e#erapaa "ahun "ahun hin!!a hin!!a ju"aan ju"aan "ahun "ahun%% ;ika ;ika  pen!ukuran $e$punyai "in!ka" kesalahan 1 persen. se#a!ai &on"oh. penen"uan u$ur un"uk  u$ur 100 ju"a "ahun ke$un!kina ke$un!kinan n $e$punyai $e$punyai "in!ka" kesalahan kesalahan le#ih kuran! 1 ju"a "ahun% eknik eknik iso"op dipakai dipakai un"uk un"uk $en!ukur $en!ukur 9ak"u pe$#en"ukan pe$#en"ukan sua"u $ineral "er"en"u "er"en"u yan! "erdapa" dala$ #a"uan% *n"uk dapa" $ene"apkan u$ur a#solu" "erhadap skala 9ak"u !eolo!i. sua"u #a"uan yan! dapa" dida"in! se&ara iso"opik dan ju!a dapa" di"e"apkan u$ur rela"i/nya karena kandun!an /osilnya% 'anyak &on"oh. "eru"a$a dari #er#a!ai "e$pa" harus dipelajari "erle#ih dahulu se#elu$ di"en"ukan u$ur a#solu"nya "erhadap skala 9ak"u !eolo!i%

III. PENUTUP

&.1. Ke$+#3'la! Skala 9ak"u !eolo!i $erupakan hasil dari peneli"ian yan! #erlan!sun! &ukup la$a

dan $erupakan hasil penen"uan u$ur den!an #er#a!ai $a&a$ "eknik da"in!% Ke"ersedian ala" yan! $e$adai akan $e$#erikan in/or$asi yan! le#ih rin&i dan le#ih de"il la!i% 'anyak para ahli "elah #erkon"ri#usi "erhadap kerin&ian dari skala 9ak"u !eolo!i yan! ada ke"ika $ereka $e$pelajari /osil dan #a"uan. ser"a si/a"si/a" ki$ia dan /isika $a"erial yan! $enyusun #u$i% Skala 9ak"u !eolo!i di!unakan oleh para ahli !eolo!i dan il$u9an lain un"uk $enjelaskan 9ak"u dan hu#un!an an"ar peris"i9a yan! "erjadi sepanjan! sejarah 'u$i%

DAFTAR PUSTAKA  Noor. % 01% Pen!an"ar Geolo!i% EonlineF% h""ps:CCid%s&ri#d%&o$Cdo&C1110>CPen!an"ar Geolo!i01jauhariNoor % iakses pada "an!!al  No2e$#er 01%