Laporan Pendahuluan Mioma Uteri

LAPORAN PENDAHULUAN ASUHAN KEPERAWATAN PADA KLIEN DENGAN MIOMA DENGAN  MIOMA UTERI  DI RUANG VK BERSALIN RSUD. DR. H. MOCH. ANSARI SALEH BANJARMASIN

Tanggal 24 - 6 Ag!"! 2#$6

Ol%& ' Anna Mal(na Ma l(na K!"an"(% ) S.K%* S.K %* NIM I4B$$2#+$

PROGRAM STUDI ILMU KEPERAWATAN ,AKULTAS KEDOKTERAN UNIVERSITAS LAMBUNG MANGKURAT 2#$6

LEMBAR PENGESAHAN

 NAMA  NIM JUDUL LP

: : :

Anna Maulina Kustantie, S.Kep I4B112031 I4B11 2031 Asuhan Kepea!atan pa"a Klien "en#an Mio ioma ma Ute Uteri ri "i uan u an# # $K Be Bes sal alin in %S %SUD UD.. D D.. &. M' M'(h (h.. Ans nsa aii Sa Sale leh h Ban)a*asin

Ban)a*asin, Juli 201+

Men#etahui, Pe*i*in# A-a"e*i- 

iti A/atul Alina, S. Kep., Ns.  NIK. 10. 201+. 1. 1 A. P% P%ng ng% %"( "(an an

Pe*i*in# Lahan

 Nu"iana, S. Kep., Ns.  NIP. 111 11102 02 20003 2 00

Mi'*a utei a"alah tu*' )ina- pa"a "aeah ahi* atau leih tepatn/a 't't ahi* "an )ain#an i-at "i se-itan/a. Mi'*a elu* penah "ite*u-an seelu*

 NAMA  NIM JUDUL LP

: : :

Anna Maulina Kustantie, S.Kep I4B112031 I4B11 2031 Asuhan Kepea!atan pa"a Klien "en#an Mio ioma ma Ute Uteri ri "i uan u an# # $K Be Bes sal alin in %S %SUD UD.. D D.. &. M' M'(h (h.. Ans nsa aii Sa Sale leh h Ban)a*asin

Ban)a*asin, Juli 201+

Men#etahui, Pe*i*in# A-a"e*i- 

iti A/atul Alina, S. Kep., Ns.  NIK. 10. 201+. 1. 1 A. P% P%ng ng% %"( "(an an

Pe*i*in# Lahan

 Nu"iana, S. Kep., Ns.  NIP. 111 11102 02 20003 2 00

Mi'*a utei a"alah tu*' )ina- pa"a "aeah ahi* atau leih tepatn/a 't't ahi* "an )ain#an i-at "i se-itan/a. Mi'*a elu* penah "ite*u-an seelu*

te)a"in/a *ena(he, se"an#-an setelah *en'pause han/a -ia-ia 105 *i'*a /an# *asih tu*uh. Mi'*a utei sein# )u#a "iseut "en#an 6i'i" !alaupun asaln/a asal n/a "a "aii )ai )ain#a n#an n 't' 't't. t. Dap Dapat at e esi6a si6att tun tun##a ##all atau #an #an"a, "a, "an *en *en(ap (apai ai u-uan u-u an es esa a 710 7100 0 p'n p'n8. 8. K'n K'nsist sistens ensii -e -eas, as, "en "en#an #an ata atass -ap -apsul sul /an /an# # )ela )elas, s, sehin##a "apat "ilepas-an "ai se-itan/a. Pena*pan#n/a eentu- “whorl like trabeculation” /an# trabeculation”  /an# -has sepeti -'n"e. Mi'*a utei a"alah ne'plas*a )ina- /an# easal "ai 't't uteus "an  )ain#an i-at /an# *enu*pan#n/a. Mi'*a utei *eupa-an tu*' )ina- 't't ahi*, ah i*, "is "iseta etaii )ai )ain#a n#an n i-a i-atn/ tn/a. a. Seh Sehin# in##a #a "ap "apat at "al "ala* a* en entutu- pa" pa"at at -a -aena ena  )ain#an i-atn/a, "'*inan "an luna- sehin##a 't't ahi*n/a "'*inan. Mi'*a utei a"alah petu*uhan tu*' )ina- "ai selsel p'l's i*atu /an# na*an/a "iei-an sesuai "en#an l'-asin/a "i uteus.

B. E"(lg( 9ti'l'#i pasti elu* "i-etahui, tetapi te"apat -'elasi antaa petu*uhan

tu*' "en#an penin#-atan esept' est'#enp'#este'n pa"a )ain#an *i'*a utei, seta a"an/a 6a-t' pe"isp'sisi /an# esi6at hee"ite "an 6a-t' h'*'n  petu*uhan seta  Human Placental Lactogen Lactogen.. aa-t' t' /an /an# # "i" "i"u#a u#a e epe pean an untuunt u- ini inisias siasii pa" pa"aa pe peua uahan han #en #enetieti- pa" pa"aa *i' *i'*a *a ute utei i a"a a"alah lah an an'* '*alit alitas as intinsi- pa"a *i'*etiu*, penin#-atan esept' est'#en se(aa -'n#enital pa"a *i'*etiu*, peuahan h'*'nal, atau esp'n -epa"a -e(e"eaan is-e*i- -eti-a hai". hai ". Set Setelah elah te) te)a"i a"in/a n/a *i' *i'*a *a ute utei, i, pe peua uahan hanpe peua uahan han #en #eneti eti- ini a-a a-an n "ipen#auhi 'leh promoter  'leh promoter  7h'*'n8  7h'*'n8 "an e6e-t' 7 growth factors factors88 7Pa-e, 2008. Sa*pai saat ini elu* "i-etahui pen/ea pasti *i'*a utei "an "i"u#a *eupa-an pen/a-it *ulti6a-t'al. Dipe(a/a ah!a *i'*a *eupa-an seuah tu*' *'n'-l'nal /an# "ihasil-an "ai *utasi s'*ati- "ai seuah sel ne'plasti-  tun##a tun ##al. l. Sel Selsel sel tu* tu*' ' *e* *e*pun pun/a /aii an an'* '*alit alitas as -' -'*' *'s'* s'*,, -hu -husus susn/a n/a pa" pa"aa -'*'s'* -'* 's'* len#an len#an.. a-t' a-t'6a6a-t' t' /an# *e*pe *e*pen#au n#auhi hi petu* petu*uhan uhan tu*', "i sa*pin sa* pin# # 6a6a-t' t' pe pe"is "isp's p'sisi isi #en #enetieti-,, a"a a"alah lah est est'#e '#en, n, p' p'#est #este' e'n n "an human  growth hormone hormone..

Pen#auhpen#auh h'*'n "ala* petu*uhan "an pe-e*an#an *i'*a: 1. 9st'#en Mi'*a utei "i)u*pai setelah *ena(he. Sein#-ali te"apat petu*uhan tu*' /an# (epat sela*a -eha*ilan "an teapi est'#en e-s'#en. Mi'*a utei a-an *en#e(il pa"a saat *en'pause "an pen#an#-atan ';aiu*. Mi'*a utei  an/a- "ite*u-an esa*aan "en#an an';ulasi ';aiu* "an !anita "en#an steilitas. Sela*a 6ase se-et'i-, si-lus *enstuasi "an -eha*ilan, )u*lah esept' est'#en "i *i'*etiu* n'*al e-uan#. Pa"a *i'*a esept'  est'#en "apat "ite*u-an sepan)an# si-lus *enstuasi, tetapi e-s-esi esept'  teseut tete-an sela*a -eha*ilan. 2. P'#este'n %esept' p'#este'n te"apat "i *i'*etiu* "an *i'*a sepan)an# si-lus *enstuasi "an -eha*ilan. P'#este'n *eupa-an anta#'nis natual "ai est'#en. P'#este'n *en#ha*at petu*uhan *i'*a "en#an "ua (aa /aitu: Men#a-ti6-an 1Beta hi"'
pa"a

usia

*en'pause

ha*pi

ti"a-

penah

"ite*u-an

7=i-n)'sast', 2008. Pa"a usia seelu* *ena(he -a"a est'#en en"ah, "an *enin#-at pa"a usia ep'"u-si, seta a-an tuun pa"a usia *en'pause

7>an'n#, 2008. Pa"a !anita *en'pause *i'*a utei "ite*u-an seesa 105 7J'"'sap'et', 2008. 2. %i!a/at Kelua#a =anita "en#an #ais -etuunan tin#-at peta*a "en#an pen"eita *i'*a utei *e*pun/ai 2, -ali -e*un#-inan untu- *en"eita *i'*a "ian"in#-an "en#an !anita tanpa #ais -etuunan pen"eita *i'*a utei 7Pa-e, 2008. 3. ?esitas ?esitas )u#a epean "ala* te)a"in/a *i'*a utei. &al ini *un#-in  ehuun#an "en#an -'n;esi h'*'n an"'#en *en)a"i est'#en 'leh eni* a'*atase "i )ain#an le*a- 7D)u!ant'n', 2008. &asiln/a te)a"i penin#-atan  )u*lah est'#en tuuh, "i*ana hal ini "apat *enean#-an huun#ann/a "en#an penin#-atan pe;alensi "an petu*uhan *i'*a utei 7Pa-e, 2008. 4. Paitas =anita /an# sein# *elahi-an leih se"i-it -e*un#-inann/a untu- te)a"in/a  pe-e*an#an *i'*a ini "ian"in#-an !anita /an# ti"a- penah ha*il atau satu -ali ha*il. Statisti- *enun)u--an +05 *i'*a utei e-e*an# pa"a !anita /an# ti"a- penah ha*il atau han/a ha*il satu -ali 7S(h'#e et al ., 2008. . Keha*ilan An#-a -e)a"ian *i'*a utei e;aiasi "ai hasil penelitian /an# penah "ila-u-an "ite*u-an seesa 0,35,25 sela*a -eha*ilan. Keha*ilan "apat *e*pen#auhi *i'*a utei -aena tin##in/a -a"a est'#en "ala* -eha*ilan "an

eta*ahn/a

;as-ulaisasi -e

uteus. Ke"ua

-ea"aan ini

a"a

-e*un#-inan "apat *e*pe(epat pe*esaan *i'*a utei 7Manuaa, 20038. Keha*ilan "apat )u#a *en#uan#i esi-' *i'*a -aena pa"a -eha*ilan h'*'n p'#este'n leih "'*inan.

C. Man(/%!"a!( Kl(n(!

Keluhan /an# "ia-iat-an 'leh *i'*a utei san#at te#antun# "ai l'-asi, aah petu*uhan, )enis, esa "an )u*lah *i'*a. &an/a "i)u*pai pa"a 2005 sa)a *i'*a utei *eni*ul-an -eluhan, se"an#-an sisan/a ti"a- *en#eluh apapun. &ipe*en'e, *en'*et'a#ia a"alah *eupa-an #e)ala -lasi- "ai *i'*a utei. Dai penelitian *ultisente /an# "ila-u-an pa"a 114 pen"eita

"ite*u-an 445 #e)ala pe"aahan, /an# palin# sein# a"alah )enis *i'*a su*u-'sa, se-ita +5 !anita "en#an *i'*a *en#eluh "is*en'e, n/ei peut  a#ian a!ah, seta n/ei pin##an#. @e#antun# "ai l'-asi "an aah petu*uhan *i'*a, *a-a -an"un# -e*ih, uete, "an usus "apat te#an##u, "i*ana peneliti *elap'-an -eluhan "isui 71458, -eluhan 'stipasi 71358. Mi'*a utei sea#ai  pen/ea in6etilitas han/a "i)u*pai pa"a 2105 -asus. In6etilitas te)a"i sea#ai a-iat 'stu-si *e-anis tua 6al'pii. A'tus sp'ntan "apat te)a"i ila *i'*a utei *en#halan#i pe*esaan uteus, "i*ana *en/ea-an -'nta-si uteus /an# an'*al, "an *en(e#ah telepas atau tetahann/a uteus "i "ala* pan##ul 7>''"!in, 2008. 1. Massa "i Peut Ba!ah Pen"eita *en#eluh-an *easa-an a"an/a *assa atau en)'lan "i peut a#ian  a!ah. 2. Pe"aahan An'*al Dipe-ia-an 305 !anita "en#an *i'*a utei *en#ala*i -elainan *enstuasi, *en'a#ia atau *enstuasi /an# leih sein#. @i"a- "ite*u-an u-ti /an# *en/ata-an pe"aahan ini ehuun#an "en#an penin#-atan luas pe*u-aan en"'*etiu* atau -eana *enin#-atn/a insi"ens "is6un#si ';ulasi. @e'i /an# *en)elas-an pe"aahan /an# "isea-an *i'*a utei *en/ata-an te)a"i  peuahan

stu-tu

;ena

pa"a

en"'*etiu*

"an

*i'*etiu*

/an#

*en/ea-an te)a"in/a ;enule e(tasia. Mi'*etiu* *eupa-an !a"ah a#i 6a-t' en"'-in "an paa-in "ala* *en#atu 6un#si en"'*etiu*. Ap'sisi -e"ua )ain#an ini "an alian "aah lan#sun# "ai *i'*etiu* -e en"'*etiu* *e*6asilitasi intea-si ini. >'!th 6a(t' /an# *ean#san# sti*ulasi an#i'#enesis atau ela-sasi t'nus ;as-ule  "an /an# *e*ili-i esept' pa"a *i'*a utei "apat *en/ea-an pe"aahan uteus an'*al "an *en)a"i ta#et teapi p'tensial. Sea#ai pilihan,  e-uan#n/a an#i'#eni- inhiit'/ 6a(t' atau ;as'('nsti(tin# 6a(t' "an esept'n/a pa"a *i'*a utei "apat )u#a *en/ea-an pe"aahan uteus /an# an'*al. 3. N/ei Peut

>e)ala n/ei ti"a- -has untu- *i'*a, !alaupun sein# te)a"i. &al ini ti*ul -aena #an##uan si-ulasi "aah pa"a saan# *i'*a /an# "isetai "en#an ne-'sis sete*pat "an pea"an#an. Pa"a pen#eluaan *i'*a su*u-'sa /an# a-an "ilahi-an, pa"a petu*uhann/a /an# *en/e*pit-an -analis se;i-alis "apat *en/ea-an "is*en'h'e. Dapat )u#a asa n/ei "isea-an -aena t'si *i'*a utei /an# etan#-ai. Dala* hal ini si6atn/a a-ut, "isetai "en#an asa ne- "an *untah*untah. Pa"a *i'*a /an# san#at esa, asa n/ei "apat "isea-an -aena te-anan pa"a uat s/aa6 /aitu ple-sus ute';a#inalis, *en)ala -e pin##an# "an tun#-ai a!ah 7Pa"han, 200+8. 4.  Pressure Effects 796e- @e-enan8 Pe*esaan *i'*a "apat *en/ea-an a"an/a e6e- te-anan pa"a '#an'#an "i se-ita uteus. >e)ala ini *eupa-an #e)ala /an# ta- iasa "an sulit untu-  "ihuun#-an lan#sun# "en#an *i'*a. Pene-anan pa"a -an"un# -en(in#,  p'lla-isuia "an "/suia. Bila ueta tete-an isa *eni*ul-an etensi' uinae. Bila elautlaut "apat *en/ea-an h/"'uete'neph'sis. @e-anan pa"a e(tu* ti"a- e#itu esa, -a"an#-a"an# *en/ea-an -'nstipasi atau n/ei saat "e6e-asi. . Penuunan Kesuuan "an A'tus &uun#an antaa *i'*a utei sea#ai pen/ea penuunan -esuuan *asih  elu* )elas. Dilap'-an seesa 2405!anita "en#an *i'*a utei *en#ala*i in6etilitas. Penuunan -esuuan "apat te)a"i apaila saan# *i'*a *enutup atau *ene-an pas intestisialis tua, se"an#-an *i'*a su*u-'sa "apat *e*u"ah-an te)a"in/a a'tus -aena "ist'si 'n##a uteus. Peuahan  entu- -a;u* utei -aena a"an/a *i'*a "apat *en/ea-an "is6un#si ep'"u-si. >an##uan i*plasntasi e*i' "apat te)a"i pa"a -eea"aan *i'*a a-iat peuahan hist'l'#i en"'*etiu* "i*ana te)a"i at'6i -aena -'*pesi *assa tu*' 7St';al, 20018. Apaila pen/ea lain in6etilitas su"ah "isin#-i-an "an *i'*a *eupa-an pen/ea in6etilitas teseut, *a-a *eupa-an suatu in"i-asi untu- "ila-u-an *i'*e-t'*i. Selain itu te"apat peuahan se-un"e /an# te)a"i, "iantaan/a: 1. At'6i

@an"atan"a "an #e)ala e-uan# "an *en#hilan# -aena u-uan *i'*a utei  e-uan# saat *en'pause atau setelah -eha*ilan. 2. De#eneasi &ialin Peuahan ini sein# teuta*a pa"a pen"eita usia lan)ut "isea-an -aena -uan#n/a suplai "aah. Jain#an 6i'us euah *en)a"i hialin "an seaut 't't *enhilan#. Mi'*a -ehilan#an stu-tu aslin/a *en)a"i h'*'#en. Dapat *eliputi sea#ian esa atau han/a sea#ian -e(il "aipa"an/a se'lah'lah *e*isah-an satu -el'*p'- seaut 't't "ai -el'*p'- lainn/a. 3. De#eneasi Kisti-  Dapat *eliputi "aeah -e(il *aupun luas, "i*ana sea#ian "ai *i'*a *en)a"i (ai, sehin##a teentu- uan#anuan#an /an# ti"a- teatu eisi a#aa#a, "apat )u#a te)a"i pe*en#-a-an /an# luas "an en"un#an li*6e sehin##a *en/eupai li*6an#i'*a. Den#an -'nsistensi /an# luna- tu*' ini su-a "ie"a-an "ai -ista ';aiu* atau suatu -eha*ilan. 4. De#eneasi Me*atu 7 Calsireus Degeneration 8 @euta*a te)a"i pa"a !anita usia lan)ut 'leh -aena a"an/a #an##uan "ala* si-ulasi. Den#an a"an/a pen#en"apan #aa* -apu pa"a saan# *i'*a *a-a *i'*a *en)a"i -eas "an *e*ei-an a/an#an pa"a 6't' 'nt#en. . De#eneasi Meah Peuahan ini te)a"i pa"a -eha*ilan "an ni6as. Pat'#enesis: Dipe-ia-an -aena suatu ne-'sis sua-ut sea#ai #an##uan ;as-uleisasi. Pa"a  pe*elahan "apat "ilihat saan# *i'*a sepeti "a#in# *entah e!ana *eah "isea-an pi#*en he*'si"ein "an he*'6usin. De#eneasi *eah ta*pa-  -has apaila te)a"i pa"a -eha*ilan *u"a "isetai e*esis, haus, se"i-it "e*a*, -esa-itan, tu*' pa"a uteus *e*esa "an n/ei pa"a peaaan. Pena*pilan -lini- ini sepeti pa"a putaan /an#-ai tu*' ';aiu* atau *i'*a  etan#-ai. +. De#eneasi Le*aJaan# te)a"i, *eupa-an -elan)utan "e#eneasi hialin. Pa"a *i'*a /an# su"ah la*a "apat teentu- "e#eneasi le*a-. Di pe*u-aan iisann/a  e!ana -unin# h'*'#en "an seaut 't'tn/a eisi titi- le*a- "an "apat "itun)u--an "en#n pen#e(atan -husus untu- le*a- 7J'e"'sap'eta, 2008. D.Pa"/(!(lg(

Mi'*a utei te)a"i -aena a"an/a selsel /an# elu* *atan# "an  pen#auh est'#en /an# *en/ea-an su*u-'sa /an# "itan"ai "en#a pe(ahn/a  pe*uluh "aah "an intanuel, sehin##a te)a"i -'nta-si 't't uteus /an# *en/ea-an pe"aahan pe;a#ina* la*a "an an/a-. Den#an a"an/a  pe"aahan pe;a#ina la*a "an an/a- a-an te)a"i esi-' tin##i -e-uan#an ;'lu*e (aian "an #an##uan pee"aan "aah "itan"ai "en#an a"an/a ne-'sa "an  pelen#-etan sehin##a ti*ul asa n/ei.  Ammature muscle cell   nest "ala* *i'*etiu* a-an ep'li6easi hal teseut "ia-iat-an 'leh an#san#an h'*'n est'#en. u-uan */'*a san#at  e;aiasi. san#at sein# "ite*u-an pa"a a#ian '"/ uteus 7('p'eal8 tapi "apat  )u#a te)a"i pa"a se;i-. @u*'t su(utan "apat tu*uh "iatas pe*uluh "aah en"'*etiu* "an *en/ea-an pe"aahan. Bila tu*uh "en#an san#at esa  tu*' ini "apat *en/ea-an pen#ha*at teha"ap uteus "an *en/ea-an  peuahan 'n##a uteus. Pa"a eeapa -ea"aan tu*' su(utan e-e*an# *en)a"i etan#-ai "an *en'n)'l *elalui ;a#ina atau (e;i- /an# "apat *en/ea-an te)a"i in6e-si atau ulseasi. @u*' 6i'i" san#at )aan# esi6at #anas, in6etile *un#-in te)a"i a-iat "ai */'*a /an# *en#'stu-si atau *en/ea-an -elainan entu- uteus atau tua 6al'6ii. M/'*a pa"a a"an uteus "apat *en/ea-an a'si se(aa sp'ntan, "an hal ini *en/ea-an -e(iln/a  pe*u-aan (e;i- /an# *e*uat a/i lahi sulit. E. Kla!(/(0a!( Saan# *i'*a "i uteus "apat easal "ai se;i- utei 71358 "an seleihn/a a"alah "ai -'pus utei. Menuut te*patn/a "i uteus "an *enuut aah petu*uhann/a, *a-a *i'*a utei "ia#i 4 )enis antaa lain: a. Mi'*a Su*u-'sa Bea"a "i a!ah en"'*etiu* "an *en'n)'l -e "ala* 'n##a uteus. Jenis ini "i)u*pai +,15 "ai seluuh -asus *i'*a. Jenis ini sein# *e*ei-an -eluhan #an##uan pe"aahan. Mi'*a )enis lain *es-ipun esa *un#-in elu* *e*ei-an -eluhan pe"aahan, tetapi *i'*a su*u-'sa, !alaupun -e(il sein# *e*ei-an -eluhan #an##uan pe"aahan. Mi'*a su*u-'sa u*u*n/a "apat "i-etahui "en#an tin"a-an -uetase, "en#an a"an/a en)'lan

!a-tu -uet, "i-enal sea#ai currete bump "an "en#an pe*ei-saan histe's-'pi "apat "i-etahui p'sisi tan#-ai tu*'. @u*' )enis ini sein# *en#ala*i in6e-si, teuta*a pa"a *i'*a su*u-'sa pe"in-ulata. Mi'*a su*u-'sa pe"in-ulata a"alah )enis *i'*a su*u-'sa /an# *e*pun/ai tan#-ai. @u*' ini "apat -elua "ai 'n##a ahi* -e ;a#ina, "i-enal "en#an na*a *i'*a #eut atau *i'*a /an# "ilahi-an, /an# *u"ah *en#ala*i in6e-si, ulseasi, "an in6a-. Pa"a eeapa -asus pen"eita a-an *en#ala*i ane*ia "an sepsis -aena p'ses "i atas.  . Mi'*a Inta*ual @e"apat "i "in"in# uteus "i antaa seaut *i'*etiu*. Kaena petu*uhan tu*', )ain#an 't't se-itan/a a-an te"esa- "an teentu- si*pai /an# *en#elilin#i tu*'. Bila "i "ala* "in"in# ahi* "i)u*pai an/a- *i'*a, *a-a uteus a-an *e*pun/ai entu- /an# een)'len)'l "en#an -'nsistensi /an# pa"at. Mi'*a /an# teleta- pa"a "in"in# "epan uteus, "ala*  petu*uhann/a a-an *ene-an "an *en"''n# -an"un# -e*ih -e atas, sehin##a "apat *eni*ul-an -eluhan *i-si. (. Mi'*a Suse'sa Apaila *i'*a tu*uh -elua "in"in# uteus sehin##a *en'n)'l pa"a  pe*u-aan uteus "iliputi 'leh se'sa. Mi'*a suse'sa "apat tu*uh "i antaa -e"ua lapisan li#a*entu* latu* *en)a"i *i'*a intali#a*ente. ". Mi'*a Intali#a*ente Mi'*a suse'sa /an# tu*uh *ene*pel pa"a )ain#an lain, *isaln/a -e li#a*entu* atau '*entu* "an -e*u"ian *e*eas-an "ii "ai uteus sehin##a "iseut monering!parasitic fibroi . Jaan# se-ali "ite*u-an satu *a(a* *i'*a sa)a "ala* satu uteus. Mi'*a pa"a se;i-s "apat *en'n)'l -e "ala* satu saluan se;i- sehin##a 'stiu* utei e-stenu* eentu- ulan sait. Apaila *i'*a "ielah *a-a a-an ta*pa-   ah!a *i'*a te"ii "ai e-as 't't p'l's "an )ain#an i-at /an# tesusun sea#ai -u*paan 7whorle like pattern8 "en#an pseu"'-apsul /an# te"ii "ai  )ain#an i-at l'n##a /an# te"esa- -aena petu*uhan saan# *i'*a ini.

,. K1*l(0a!(

Komplikasi merupakan suatu kondisi yang mempersulit atau reaksi negative yang terjadi pada penderita akibat mioma uteri. 1. Degenerasi Ganas Mioma uteri yang menjadi Leimiosarkoma ditemukan hanya 0,3 ! 0," # dari seluruh mioma, serta merupakan $0 ! %$ # dari seluruh sarkoma uterus. Keganasan umumnya baru ditemukan pada pemeriksaan histology uterus yang telah diangkat. Ke&urigaan akan keganasan uterus apabila mioma uteri &epat membesar dan apabila terjadi pembesaran sarang mioma dalam menopause. . 'orsi ()utaran 'angkai* +arang mioma yang bertangkai dapat mengalami torsi, timbul gangguan sirkulasi akut sehingga mengalami nekrosis. Dengan demikian terjadilah syndrome abdomen akut. ika torsi terjadi perlahan-lahan gangguan akut tidak terjadi. al ini hendaknya dibedakan dengan suatu keadaan dimana terdapat banyak sarang mioma dalam rongga peritoneum. +arang mioma dapat mengalami nekrosis dan in/eksi yang diperkirakan karena gangguan sirkulasi darah padanya. Misalnya terjadi pada mioma yang menyebabkan perdarahan berupa metroragia

disertai leukore dan gangguan-gangguan yang disebabkan oleh in/eksi dari uterus sendiri.

G. P%1%(0!aan D(agn!"(

Dia#n'sis *i'*a utei "apat "ite#a--an "ai: a. Ana*nesis Dai ana*nesis "apat "ite*u-an antaa lain : a. @i*ul en)'lan "ipeut a#ian a!ah "ala* !a-tu elati6 la*a.  . Ka"an#-a"an# "isetai #an##uan hai" (. N/ei peut ila tein6e-si, tepunti *i'*a etan#-ai, atau pe(ah.  . Pe*ei-saan 6isi-  Pe*ei-saan 6isi- "apat "ila-u-an "en#an (aa sea#ai ei-ut : a. Pe*ei-saan a"'*en 18 Uteus /an# *e*esa "apat "ipalpasi pa"a a"'*en 28 @eaa en)'lan ti"a- teatu, tetap "an luna-  38 A"a n/ei lepas /an# "isea-an 'leh pe"aahan intapeit'neal  . Pe*ei-saan pel;is 18 A"an/a "ilatasi se;i-s 28 Uteus (en"eun# *e*esa, ti"a- eatuan "an eentu- n'"ul (. Pe*ei-saan penun)an# Pe*ei-saan penun)an# /an# "apat "ila-u-an untu- *ene#a--an "ia#n'sis *i'*a utei, sea#ai ei-ut : a. Ultra "onografi 7US>8, untu- *enentu-an )enis tu*', l'-asi *i'*a, -etealan en"'*etiu* "an -ea"aan a"ne-sa "ala* 'n##a pel;is. Mi'*a  )u#a "apat "i"ete-si "en#an Computeri#e $omografi "canning  7@ s(an8 ataupun Magnetic %esonance &mage 7M%I8, tetapi -e"ua pe*ei-saan itu leih *ahal.  . 't' 'ulk (ier )*ersith 7BN?8, &ntra +ena Pielografi 7I$P8 pe*ei-saaan ini pentin# untu- *enilai *assa "i 'n##a pel;is seta *enilai 6un#si #in)al "an pe)alanan uete. (. &iste'#a6i "an histe'-'pi untu- *enilai pasien *i'*a su*u-'sa "isetai "en#an in6etilitas. ". Lapa's-'pi untu- *en#e;aluasi *assa pa"a pel;is. e. La'at'iu*: hitun# "aah len#-ap "an apusan "aah, untu- *enilai -a"a  he*'#l'in "an he*at'-it seta )u*lah leu-'sit. 6. @es -eha*ilan a"alah untu- tes h'*'n h'i'ni( #'na"'t'pin, -aena  isa *e*antu "ala* *en#e;aluasi suatu pe*esaan uteus, apa-ah 'leh

-aena -eha*ilan atau 'leh -aena a"an/a suatu *i'*a utei /an# "apat *en/ea-an pe*esaan uteus *en/eupai -eha*ilan. H. P%na"ala0!anaan $. K'nse;ati6 Pen"eita "en#an *i'*a -e(il "an tanpa #e)ala ti"a- *e*elu-an pen#'atan,

tetapi haus "ia!asi pe-e*an#an tu*'n/a. Ji-a *i'*a leih esa "ai -eha*ilan 1012 *un##u, tu*' /an# e-e*an# (epat, te)a"i t'si pa"a tan#-ai, pelu "ia*il tin"a-an 'peasi. 2. Me"i-a*ent'sa @eapi /an# "apat *e*pe-e(il ;'lu*e atau *en#henti-an petu*uhan *i'*a

utei se(aa *enetap elu* tese"ia pa"a saat ini. @eapi

*e"i-a*ent'sa *asih *eupa-an teapi ta*ahan atau teapi pen##anti se*entaa "ai 'peati6. Pepaat /an# selalu "i#una-an untu- teapi *e"i-a*ent'sa a"alah anal'# >n%&a 7,onaotropin %ealising Hormon Agonis8, p'#este'n, "ana'l, #estin'n, ta*'-si6en, #'seelin, antip'sta#lan"in, a#ena#en lain sepeti #'ss/p'l "an a*anta"ine 7$eala, 20038. 3. ?peati6  Pen#'atan 'peati6 *eliputi *i'*e-t'*i, histee-t'*i "an e*'lisasi atei uteus. a. Mi'*e-t'*i, a"alah pen#a*ilan saan# *i'*a sa)a tanpa pen#an#-atan uteus. @in"a-an ini "apat "i-e)a-an *isaln/a pa"a *i'*a *i'*a su*u-'sa pa"a *i'*a #eut "en#an (aa e-stipasi le!at ;a#ina.  . &istee-t'*i, a"alah pen#an#-atan uteus, /an# u*u*n/a tin"a-an tepilih. &istee-t'*i t'tal u*u*n/a "ila-u-an "en#an alasan *en(e#ah a-an ti*uln/a -asin'*a se;isis utei. (. 9*'lisasi atei uteus 7Uterin Arter- Emboli#ation ! UAE 8, a"alah in)e-si atei uteina "en#an utian p'l/;in/l al-'h'l *elalui -atete /an# nantin/a a-an *en#ha*at alian "aah -e *i'*a "an *en/ea-an ne-'sis. N/ei setelah UA9 leih in#an "aipa"a setelah pe*e"ahan *i'*a "an pa"a UA9 ti"a- "ila-u-an insisi seta !a-tu pen/e*uhann/a /an# (epat 7S!ine, 2008. 4. %a"iasi "en#an a"i'teapi %a"i'teapi "ila-u-an untu- *en#henti-an pe"aahan /an# te)a"i pa"a  eeapa -asus.

I .

Pa"&3a

J. A!&an K%*%a3a"an

1. Pen#-a)ian a. Data i'#a6i pasien  . %i!a/at -esehatan saat ini, *eliputi : -eluhan uta*a *asu- %S, 6a-t'   pen(etus, la*an/a -eluhan, ti*uln/a -eluhan, 6a-t' /an# *e*peeat, upa/a /an# "ila-u-an untu- *en#atasi, "an "ia#n'sis *e"i-. %i!a/at -esehatan *asa lalu, *eliputi : pen/a-it /an# penah "iala*i,

(.

i!a/at ale#i, i*unisasi, -eiasaan *e'-'-,*inu* -'pi, 'at'atan "an ". e.

al('h'l %i!a/at -esehatan -elua#a Pe*ei-saan 6isi- u*u* "an -eluhan /an# "iala*i. Untu- pasien "en#an -an-e se;i-, pe*ei-saan 6isi- "an pen#-a)ian -eluhan leih spesi6i- -e aah pen#-a)ian 'steti "an #ine-'l'#i, *eliputi: 18 %i!a/at -eha*ilan, *eliputi: #an##uan -eha*ilan, p'ses pesalinan, la*a pesalinan, te*pat pesalinan, *asalah pesalinan, *asalah ni6as seta la-tasi, *asalah a/i "an -ea"aan ana- saat ini 28 Pe*ei-saan #enetalia 38 Pe*ei-saan pa/u"aa 48 %i!a/at 'peasi #ine-'l'#i 8 Pe*ei-saan pap s*ea  +8 Usia *ena(he 8 Men'pause 8 Masalah /an# ehuun#an "en#an -esehatan ep'"u-si 8 Kesehatan lin#-un#anh/#iene 108 Aspe- psi-'s'sial *eliputi : p'la pi-i, pesepsi "ii, suasana hati, huun#an-'*uni-asi, -eiasaan se-sual, petahanan -'pin#, siste*

nilai "an -epe(a/aan "an tin#-at pe-e*an#an. 6. Data la'at'iu* "an pe*ei-saanpe*ei-saan penun)an# lain #. @eapi *e"is /an# "iei-an h. 96e- sa*pin# "an esp'n pasien teha"ap teapi i. Pesepsi -lien teha"ap pen/a-itn/a 2. Dia#n'sa Kepea!atan /an# *un#-in *un(ul a. N/ei a-ut ehuun#an "en#an a#en in)ui i'l'#is 7-an-e se;i-s8 "an a#en in)ui 6isi- 7)i-a "ila-u-an teapi pe*e"ahan8  . Ansietas ." -isis situasi'nal 7histee-t'*i atau -e*'teapi8, an(a*an teha"ap -'nsep "ii, peuahan "ala* status -esehatan, stes, (. Keti"a-sei*an#an nutisi -uan# "ai -eutuhan tuuh ehuun#an "en#an 6a-t' i'l'#is 7status hipe*ate'li- e-enaan "en#an -an-e8 "an 6a-t' psi-'s'sial

". %isi-' -e-uan#an ;'lu*e (aian 6. -ehilan#an ;'lu*e (aian a-ti6C ane*ia. e. %esi-' in6e-si "en#an 6a-t' esi-' -eti"a-a"e-uatan petahanan se-un"eC -eti"a-a"e-uatan petahanan i*un tuuhC i*un'supesi 7-e*'teapi8, "an  p'se"u in;asi 6. De6isiensi pen#etahuan ehuun#an "en#an -uan#n/a in6'*asi tentan#  pen/a-itC

-eteatasan

-'#niti6

7"ilihat

"ai

tin#-at

pen"i"i-an8C

*isintepetasi "en#an in6'*asi /an# "iei-an C "an ti"a- 6a*ilia "en#an su*e in6'*asi #. >an##uan (ita tuuh ehuun#an "en#an pe*e"ahan "an peuahan  pe-e*an#an pen/a-it h. K'nstipasi ." *enuunn/a *'ilitas intestinal i. %etensi uin ." pene-anan /an# -eas pa"a ueta

3. Inte;ensi Kepea!atan 0. D(

l.

ag

1. Ra!(n

In"

al

n ! a K  %* % a 3 a" a n 5 a n T 

 a

n.

n '. N

.

/e

. Pa(n

Pa

Manag

i a-  ut  e h u un #a

%1%n" $. La-u-an pen#-a)ian n/ei

se(aa

-'*pehensi6 

te*asu-

l'-asi,

-aa-teisti-,

"uasi,

6e-uensi,

-ualitas

"an

6a-t' pesipitasi,. 2. Ka)i -'nta-si uteus "an

n

-eti"a-n/a*anan 7a!itan,

"e

6e-uensi,

n#

intensitas, "an #a*aan

an

-eti"a-n/a*anan8 +. ?se;asi ea-si

a# en

n'n;eal

"uasi,

"ai

ea-si

1. Untu-

*e*ei-an

tin"a-an

-epea!atan /an# sesuai . aa. a. 2. Untu- *en#etahui -e*a)uan pesalinan "an -eti"a-n/a*anan /an# "iasa-an iu a(. a". 3. %esp'n "ai n/ei /an# "iasa-an iu. ae. 4. Dapat *en#uan#i 6a-t' /an#

 a

n.

n '. N

.

/e

. Pa(n

Pa

Manag

i a-  ut  e h u un #a

%1%n" $. La-u-an pen#-a)ian n/ei

se(aa

-'*pehensi6 

te*asu-

l'-asi,

-aa-teisti-,

"uasi,

6e-uensi,

-ualitas

6a-t' pesipitasi,. 2. Ka)i -'nta-si uteus "an -eti"a-n/a*anan 7a!itan,

"e

6e-uensi,

n#

intensitas, "an #a*aan

an

-eti"a-n/a*anan8 +. ?se;asi ea-si

en

in  )u i  i 'l '#

"uasi,

n'n;eal

"ai

ea-si

-eti"a-n/a*anan 4. K'nt'l lin#-un#an /an# "apat *e*pen#auhi n/ei sepeti

suhu

 pen(aha/aan,

uan#an, "an

-eisin#an 7. Kuan#i 6a-t' pesipitasi

is

n/ei 7-  6. K'la'asi-an an -e  

"en#an

aa. a. 2. Untu- *en#etahui -e*a)uan pesalinan "an -eti"a-n/a*anan /an# "iasa-an iu a(. a". 3. %esp'n "ai n/ei /an# "iasa-an iu. ae. 4. Dapat *en#uan#i 6a-t' /an#

*e*pepaah tin#-at n/ei a6. a#. ah. ai. . Me*antu *en#uan#i n/ei a). +. Untu- "iei-an tin"a-an selan)utn/a "ala*

*en#atasi

n/ei

/an#

ti"a- 

 ehasil teseut

'at an. An2. Menuun-an tin#-at n/ei "en#an te-ni-  6a*a-'l'#i

s8

en

.

8.

i- 

a#

-epea!atan /an# sesuai

a-. al. a1. Analg%!( a51(n(!"a"(n "an tin"a-an penan#anan 1. $ei6i-asi "ala* pe*eian 'at, n/ei /an# ti"a- ehasil *en#hin"ai -esalahan "ala* pe*eian

;

n

tin"a-an

"'-te )i-a a"a -eluhan

se

"a

*e*ei-an

"an

n

a#

1. Untu-

$. e-

instu-si

"'-te 

tentan# )enis 'at, "'sis "an 6e-uensi 3. 2. K'la'asi "en#an "'-te 

a'. Penuun an si-ulasi "aah

in  )u i  i 'l '#

-eti"a-n/a*anan 4. K'nt'l lin#-un#an /an# "apat *e*pen#auhi n/ei sepeti

suhu

uan#an,

 pen(aha/aan,

"an

-eisin#an 7. Kuan#i 6a-t' pesipitasi

is

n/ei 7-  6. K'la'asi-an an -e  

"en#an

$. e-

instu-si

"'-te 

tentan# )enis 'at, "'sis "an 6e-uensi 3. 2. K'la'asi "en#an "'-te 

 pe*eian 'at anal#esi- 

 )u

 pa"a -lien +. M'nit' tan"atan"a ;ital

6is i-  7)i

ti"a- 

 ehasil teseut

6a*a-'l'#i

in

i

/an#

'at an. An2. Menuun-an tin#-at n/ei "en#an te-ni- 

s8

en

n/ei

8.

i- 

a#

*en#atasi

a-. al. a1. Analg%!( a51(n(!"a"(n "an tin"a-an penan#anan 1. $ei6i-asi "ala* pe*eian 'at, n/ei /an# ti"a- ehasil *en#hin"ai -esalahan "ala* pe*eian

;

n

"ala*

"'-te )i-a a"a -eluhan

se

"a

*e*pepaah tin#-at n/ei a6. a#. ah. ai. . Me*antu *en#uan#i n/ei a). +. Untu- "iei-an tin"a-an selan)utn/a

seelu*

"an

sesu"ah

"iei-an anal#esi- 

a'. Penuun an si-ulasi "aah

"apat te)a"i  penin#-  atan -ehilan

<.

#an

-a

(aian

"i

*en#a- 

la

iat-an

-u

hip'tens

-a

i

n

ta-i-a"

te

i

a  pi  pe *  e "a

"an

in

 pe*eian 'at anal#esi- 

 )u

 pa"a -lien +. M'nit' tan"atan"a ;ital

i 6is i-  7)i

seelu*

"an

sesu"ah

"iei-an anal#esi- 

"apat te)a"i  penin#-  atan -ehilan

<.

#an

-a

(aian

"i

*en#a- 

la

iat-an

-u

hip'tens

-a

i

n

ta-i-a"

te

i

a  pi  pe *  e "a

ha n8  p. Se tel ah "i la -u -a n ti n" a-  an -e  pe a ! at

"an

ha n8  p. Se tel ah "i la -u -a n ti n" a-  an -e  pe a ! at

an se la * a 2  )a * "i ha a  p-  an n/ e  i a-  an  e

an se la * a 2  )a * "i ha a  p-  an n/ e  i a-  an  e

-  u  an # 9. N O C ' $. Pain le;el 2. Pain ('nt'l +. '*6't le;el . K  ( "% ( a H a! (l' $. Ma*pu *en#'nt'l n/ei

-  u  an # 9. N O C ' $. Pain le;el 2. Pain ('nt'l +. '*6't le;el . K  ( "% ( a H a! (l' $. Ma*pu *en#'nt'l n/ei

2. Men/ata-an asa n/a*an +. Men#un#-ap-an penuunan n/ei 4. Men Men##u ##unana-an an teh tehnini- /an /an# # tep tepat at

untuunt u-

*e*pe *e* petah tahanan-an an

-'nt' -'n t'll

n/ei.

2.

s. t. ap. A

a8.

ns

NI $. *en#i" *en#i"enti6 enti6i-asi i-asi peha pehatian tian pa"a a#ia a#ian n

iet

aw.

as

"

isi s sit ua si 'n

-hus -h usus us

"an "a n

*ene *e nent ntuu-an an

aah a ah

"an "a n

 An -e*un#-inan pilihan inte;ensi. 2. "apat *en#hilan#-an ansietas e-enaan

 .

- 

:a. ::.

1. Ka Ka)i )i,, si si6a 6at, t, su su* *e e "an *ani6estasi -e(e*asan. 2. Be Bei-a i-an n in6'* in6'*asi asi tent tentan# an#  pen/i*pan#an -hu -h usu sus, s, "ala "a la* *

#eneti(

esi e si-' -'

/an# /a n#

ep e p'" '"uu-si si

"an "a n

-etese"iaan tin"a-anpilihan "ia#n'sa

"en#an "en #an -et -eti"a i"a-ta -tahua huan n "an *e* *e*ant antu u -elua -e lua# #aa

*en# *e n#en enai ai

ste st ess ss,,

*e* *e *ua uatt

-eputusan, "an ea"aptasi se(aa p'siti6  teha"ap pilihan. +. -ese*p -ese*pata atan n a# a#ii -li -lien en unt untuu- *en *en(a (aii  pe*e(ahan situasi. 4. "apat *en#hilan#-an -e(e*asan "epesi  pa"a pasan#an.

2. Men/ata-an asa n/a*an +. Men#un#-ap-an penuunan n/ei 4. Men Men##u ##unana-an an teh tehnini- /an /an# # tep tepat at

untuunt u-

*e*pe *e* petah tahanan-an an

-'nt' -'n t'll

n/ei.

2.

s. t. ap. A

a8.

ns

NI $. *en#i" *en#i"enti6 enti6i-asi i-asi peha pehatian tian pa"a a#ia a#ian n

iet

aw.

as

"

isi s sit ua si 'n

al 7h ist e  e-  t' * i at au -e * 't e  ap i8, an (a *

-hus -h usus us

"an "a n

*ene *e nent ntuu-an an

aah a ah

"an "a n

 An -e*un#-inan pilihan inte;ensi. 2. "apat *en#hilan#-an ansietas e-enaan

 .

- 

:a. ::.

1. Ka Ka)i )i,, si si6a 6at, t, su su* *e e "an *ani6estasi -e(e*asan. 2. Be Bei-a i-an n in6'* in6'*asi asi tent tentan# an#  pen/i*pan#an -hu -h usu sus, s, "ala "a la* *

#eneti(

esi e si-' -'

/an# /a n#

ep e p'" '"uu-si si

"an "a n

-etese"iaan

3. Ke*an#-an

si-ap

 ea#i asa se(aa teus

antisipasi

-elua -e lua# #aa

*en# *e n#en enai ai

i*in#an "ala*

hal

 peuahan 6isi-psi-'l'#is. a<. a/. a;.

ste st ess ss,,

*e* *e *ua uatt

-eputusan, "an ea"aptasi se(aa p'siti6  teha"ap pilihan. +. -es -ese*p e*pata atan n a# a#ii -lien -lien unt untuu- *en *en(a (aii  pe*e(ahan situasi. 4. "apat *en#hilan#-an -e(e*asan "epesi  pa"a pasan#an.

tin"a-anpilihan "ia#n'sa

*eneus. 4. Bei-an

"en#an "en #an -et -eti"a i"a-ta -tahua huan n "an *e* *e*ant antu u

al 7h ist e  e-  t' * i at au -e * 't e  ap i8, an (a *

an te h a" ap -' ns ep "i i,  pe u  a ha n "a la * st

3. Ke*an#-an

si-ap

 ea#i asa se(aa teus *eneus. 4. Bei-an antisipasi

i*in#an "ala*

hal

 peuahan 6isi-psi-'l'#is. a<. a/. a;.

an te h a" ap -' ns ep "i i,  pe u  a ha n "a la * st

at us -e se ha ta n, st  es s, a9. N O C ' ar. A

n/ ie t se lf0

at us -e se ha ta n, st  es s, a9. N O C ' ar. A

n/ ie t se lf0

co nt  ro l1 a n/ ie tle *e l1 co  pi n  g. as. Se tel ah "i

co nt  ro l1 a n/ ie tle *e l1 co  pi n  g. as. Se tel ah "i

la -u -a n ti n" a-  an -e  pe a ! at an se la * a 71

la -u -a n ti n" a-  an -e  pe a ! at an se la * a 71

<3 0 * en it8 A ns iet as -l ie n te a ta si "e n# an

<3 0 * en it8 A ns iet as -l ie n te a ta si "e n# an

-  ite i a ha sil : a. Klien *a*pu *en#i"enti6i-asi "an

*en#un#-ap-an

#e)ala

(e*as  . Men#i"enti6i-asi, *en#un#-ap-an *enun)u--an

"an

te-hni-

untu- 

*en#'nt'l (e*as (. $ital si#n "ala* atas n'*al ". P'stu tuuh, e-spesi !a)ah,  ahasa a-ti;itas

tuuh

"an

tin#-at

*enun )u--an

 e-uan#n/a -e(e*asan at.

-  ite i a ha sil : a. Klien *a*pu *en#i"enti6i-asi "an

*en#un#-ap-an

#e)ala

(e*as  . Men#i"enti6i-asi, *en#un#-ap-an *enun)u--an

"an

te-hni-

untu- 

*en#'nt'l (e*as (. $ital si#n "ala* atas n'*al ". P'stu tuuh, e-spesi !a)ah,  ahasa a-ti;itas

tuuh

"an

tin#-at

*enun )u--an

 e-uan#n/a -e(e*asan at.

3.

au. (. K

 

:&.

eti

:*. :9.N"("(

NI

n

"a -s ei

:(.

1anag%

N

1%n"

1. Pen#-a)ian pentin# "ila-u-an untu- 

*  a n# an nu ti

1. Ka)i

s tatus

 pasien 2. Ja#a -eesihan *ulut, an)u-an untu- selalu *elalu-an

si

h/#iene. 3. Dele#ati6

-u

nutisi

a

"en#an

n# "a i -e

nutisi

status

seh in## a

" apat

nutisi

pasien

*enen tu-an

inte;ensi /an# "iei-an. 2. Mulut /an# esih

"apat

'al

*enin#-at-an na6su *a-an 3. Untu*e*antu *e*enuhi

pe*eian

-eutuhan nutisi /an# "iutuh-an

/an#

sesuai

-eutuhan

 pasien 4. Beian in6'*asi /an# tepat teha"ap pasien tentan#

*en#etahui

-eutuhan

nutisi /an# tepat "an

 pasien. 4. In6'*asi *e*'ti;asi

/an#

"iei-an pasien

*enin#-at-an inta-e nutisi. . at esi "apat *e*antu

"apat untu-   tuuh

sea#ai at pena*ah "aah sehin##a *en(e#ah te)a"in/a ane*ia atau

3.

au. (. K

 

:&.

eti

:*. :9.N"("(

NI

n

"a -s ei

:(.

1anag%

N

1%n"

1. Pen#-a)ian pentin# "ila-u-an untu- 

*  a n# an nu ti

1. Ka)i

s tatus

 pasien 2. Ja#a -eesihan *ulut, an)u-an untu- selalu *elalu-an

si

h/#iene. 3. Dele#ati6

-u

nutisi

a

"en#an

n# "a i -e

nutisi

tu ha n tu  u

sesuai

-eutuhan

 pasien 4. Beian in6'*asi /an# tepat teha"ap pasien -eutuhan

sesuai. . An)u-an pasien untu- 

*a-anan

tin##i

n# an

 pasien. 4. In6'*asi

/an#

"apat

*e*'ti;asi

"iei-an pasien

*enin#-at-an inta-e nutisi. . at esi "apat *e*antu

*en(e#ah te)a"in/a ane*ia atau

-e-uan#an "aah  . :!. Na!%a 1anag% 1%n"

1. Pentin#  ).

tuuh

sea#ai at pena*ah "aah sehin##a

 esi sepeti sa/uan hi)au

"apat untu-  

at

untu-

*en#etahui

-aa-teisti- *ual "an 6a-t'6a-t'  /an# *en/ea-an *ual. Apaila

:0. Na

u

"e

inte;ensi /an# "iei-an. 2. Mulut /an# esih

*en#-'nsu*si

h

n

*enen tu-an

-eutuhan nutisi /an# "iutuh-an

 e

#a

" apat

pasien

pe*eian

h

un

seh in## a

nutisi

*enin#-at-an na6su *a-an 3. Untu*e*antu *e*enuhi

nutisi /an# tepat "an

 u

status

'al

/an#

tentan#

*en#etahui

1. Ka)i 6e-uensi *ual, "uasi,

tin#-at

-epaahan, 6e-uensi, /an#

6a-t'  pesipitasi

*en/ea-an

6a

*ual. 2. An)u-an

-t

*a-an

' 

se"i-it tapi sein#.

se"i-it

pasien "e*i

-aa-teisti-

*ual

"an

6a-t' 

 pen/ea *ual "i-etahui *a-a "apat *enetu-an inte;ensi /an# "iei-an. 2. Ma-an se"i-it "e*i se"i-it "apat *enin#-at-n inta-e nutisi. 3. Ma-anan "ala* -'n"isi han#at "apat *enuun-an

asa

*ual

sehin##a

inta-e nutisi "apat "itin#-at-an. 4. Antie*eti- "apat "i#una-an sea#ai teapi *ana)e*en

6a*a-'l'#is *ual

"ala* "en#an

*en#ha*aat se-es asa* la*un#.

 u tu ha n tu  u

sesuai. . An)u-an pasien untu- 

*a-anan

tin##i

at

hi)au  ).

n# an

Na

1. Ka)i 6e-uensi *ual, "uasi,

tin#-at

-epaahan, 6e-uensi, /an#

6a-t'  pesipitasi

*en/ea-an

6a

*ual. 2. An)u-an

-t

*a-an

' 

se"i-it tapi sein#.

se"i-it

pasien "e*i

3. An)u-an pasien untu- 

'l

*a-an sela#i han#at 4. Dele#ati6 pe*eian

is

?n

us

 *.

hi

Su

 pe  

 n.

* :.

at

W

e 'l

-  en aa

-aa-teisti-

*ual

"an

1. Dis-usi-an

"en#an

-elua#a "an pasien  pentin#n/a

6a-t' 

 pen/ea *ual "i-etahui *a-a "apat *enetu-an inte;ensi /an# "iei-an. 2. Ma-an se"i-it "e*i se"i-it "apat *enin#-at-n inta-e nutisi. 3. Ma-anan "ala* -'n"isi han#at "apat *enuun-an

asa

*ual

sehin##a

inta-e nutisi "apat "itin#-at-an. 4. Antie*eti- "apat "i#una-an sea#ai teapi *ana)e*en

6a*a-'l'#is *ual

"ala* "en#an

 t. :. W%(g&" 1anag% 1%n"

 l.

at

 e

-aa-teisti- *ual "an 6a-t'6a-t' 

teapi antie*eti- :

7st

i- 

*en#etahui

*en#ha*aat se-es asa* la*un#.

 i

'#

untu-

/an# *en/ea-an *ual. Apaila :0.

u

"e

1%n"

1. Pentin#

h

n

1anag%

 esi sepeti sa/uan

 e

#a

 . :!. Na!%a

*en#-'nsu*si

h

un

-e-uan#an "aah

inta-e

nutisi

"an

halhal

/an#

*en/ea-an

1 . Me*antu

*e*ilih

altenati6  

 pe*enuhan nutisi /an# a"e-uat. 2. Den#an *eni*an# eat a"an "apat *e*antau penin#-atan "an  penunan status #ii.

 i

3. An)u-an pasien untu- 

'l

*a-an sela#i han#at 4. Dele#ati6 pe*eian

'# is

1%n"

 l. ?n

at us

 *.

hi

Su

 pe  

 n.

* :.

at

W

e 'l

 e -  en aa

n "e n# an -a n-  e  8 "a n 6a -t '   ps i-  's 's ial b. N

1anag%

teapi antie*eti- :

7st

i- 

 t. :. W%(g&"

1. Dis-usi-an

"en#an

-elua#a "an pasien  pentin#n/a

inta-e

nutisi

"an

/an#

*en/ea-an

 penuunan

halhal

eat

 a"an. 2. @i*an# eat a"an  pasien

)i-a

*e*un#-inan "en#an teatu.

1 . Me*antu

*e*ilih

altenati6  

 pe*enuhan nutisi /an# a"e-uat. 2. Den#an *eni*an# eat a"an "apat *e*antau penin#-atan "an  penunan status #ii.

n "e n# an -a n-  e  8 "a n 6a -t '   ps i-  's 's ial b. N

O C

:  (  ut  rit  io n al   st  at  us  fo o   a n    fl 

 penuunan

eat

 a"an. 2. @i*an# eat a"an  pasien

)i-a

*e*un#-inan "en#an teatu.

O C

:  (  ut  rit  io n al   st  at  us  fo o   a n    fl 

ui 1 w ei  g  ht  co nt  ro l   e. Se tel ah "i la -u -a n ti

ui 1 w ei  g  ht  co nt  ro l   e. Se tel ah "i la -u -a n ti

n" a-  an -e  pe a ! at an 73 <2 4  )a * 8 se la * a

n" a-  an -e  pe a ! at an 73 <2 4  )a * 8 se la * a

-e ti "a -s ei *  a n# an nu ti si -u a n# "a i -e  u

-e ti "a -s ei *  a n# an nu ti si -u a n# "a i -e  u

tu ha n tu  u h -l ie n te a ta si "e n# an -  ite i

tu ha n tu  u h -l ie n te a ta si "e n# an -  ite i

ha sil : 1 . Ma*pu

*en#i"en ti6i-asi

-eutuhan nutisi 2. @i"a- a"a tan"a *alnutisi 3. @i"a- te)a"i penuunan eat  a"an

4.

 6.  #. ;. %

 .   NIC ' (6. ca. Fluid Management  (#. es 1. M'nit' ;ital si#n . *en#etahui -ea"aan u*u* pasien i-  2. M'nit' status h/"asi +. *en#etahui pe-e*an#an ehi"asi ' 7-ele*aan *e*ane (h. K  *u-'sa, na"i a"e-uat, (i. (). e-  te-anan "aah 't'stati-8, (-. u   )i-a "ipelu-an . ehi"asi 'pti*al e;aluasi inte;ensi 3. M'nit' *asu-an an (l. *a-anan (aian "an #a . *en#uan#i isi-' -e-uan#an ;'u*e hitun# inta-e -al'i haian n

ha sil : 1 . Ma*pu

*en#i"en ti6i-asi

-eutuhan nutisi 2. @i"a- a"a tan"a *alnutisi 3. @i"a- te)a"i penuunan eat  a"an

4.

 6.  #. ;. %

 .   NIC ' (6. ca. Fluid Management  (#. es 1. M'nit' ;ital si#n . *en#etahui -ea"aan u*u* pasien i-  2. M'nit' status h/"asi +. *en#etahui pe-e*an#an ehi"asi ' 7-ele*aan *e*ane (h. K  *u-'sa, na"i a"e-uat, (i. (). e-  te-anan "aah 't'stati-8, (-. u   )i-a "ipelu-an . ehi"asi 'pti*al e;aluasi inte;ensi 3. M'nit' *asu-an an (l. *a-anan (aian "an #a . *en#uan#i isi-' -e-uan#an ;'u*e hitun# inta-e -al'i haian n

$

4. K'la'asi

'l

(aian I$ . D''n# *asu-an 'al +. Bei-an pen##antian

u * e  ai a

pe*eian

(aian se*a-in eta*ah . *en#uan#i isi-' -e-uan#an ;'u*e (aian se*a-in eta*ah 10. *en#uan#i isi-' -e-uan#an ;'u*e

nas'#asti( sesuai 'utput . Atu -e*un#-inan

(aian se*a-in eta*ah 11. *en#uan#i isi-' -e-uan#an ;'u*e

tans6usi . Pesiapan untu- tans6use (. ((.

(aian se*a-in eta*ah 12. *en#uan#i isi-' -e-uan#an ;'u*e (aian se*a-in eta*ah (*.

n

cd.

6. 

 H 

-e hi la

1. M'nit' inta-e "an 'utput

(aian 2. Pelihaa I$ line n# 3. M'nit' a"an/a -eleihan an (aian ;' 4. M'nit' BB . M'nit' tin#-at &B "an lu he*t'-it * +. Pasan# uin -atete )i-a e "ipelu-an

(n.

1. *en#etahui pe-e*an#an ehi"asi 2. *en(e#ah in6e-si "an *e*petahan-an input (aian /an# a"e-uat 3. *en(e#ah *asu-n/a (aian eleihan 4. *en#etahui BB "an *e*an"in#-an BB

pasien

seelu*

"an

"iei-an inte;ensi . *e*'nit' status -eutuhan

sesu"ah (aian

 pasien +. *en#etahui )u*lah 'utput (aian . *e*antu *e*pe*u"ah 'utput (aian,

$

4. K'la'asi

'l

(aian I$ . D''n# *asu-an 'al +. Bei-an pen##antian

u * e  ai a

pe*eian

(aian se*a-in eta*ah . *en#uan#i isi-' -e-uan#an ;'u*e (aian se*a-in eta*ah 10. *en#uan#i isi-' -e-uan#an ;'u*e

nas'#asti( sesuai 'utput . Atu -e*un#-inan

(aian se*a-in eta*ah 11. *en#uan#i isi-' -e-uan#an ;'u*e

tans6usi . Pesiapan untu- tans6use (. ((.

(aian se*a-in eta*ah 12. *en#uan#i isi-' -e-uan#an ;'u*e (aian se*a-in eta*ah (*.

n

cd.

6. 

 H 

-e hi

1. M'nit' inta-e "an 'utput

la

(aian 2. Pelihaa I$ line n# 3. M'nit' a"an/a -eleihan an (aian ;' 4. M'nit' BB . M'nit' tin#-at &B "an lu he*t'-it * +. Pasan# uin -atete )i-a e "ipelu-an

(a

. K'la'asi-an pe*eian

i 

"iueti( sesuai inteu-si

an a-  ti6  C an e * ia. bw. N O C '

 2l  ui    ' al 

(n.

1. *en#etahui pe-e*an#an ehi"asi 2. *en(e#ah in6e-si "an *e*petahan-an input (aian /an# a"e-uat 3. *en(e#ah *asu-n/a (aian eleihan 4. *en#etahui BB "an *e*an"in#-an BB

pasien

seelu*

"an

"iei-an inte;ensi . *e*'nit' status -eutuhan

(aian

 pasien +. *en#etahui )u*lah 'utput (aian . *e*antu *e*pe*u"ah 'utput (aian,

*en)a#a -esei*an#an (aian ('.

(e.

sesu"ah

(a

. K'la'asi-an pe*eian

i 

"iueti( sesuai inteu-si

an a-  ti6  C an e * ia. bw. N O C '

 2l  ui    ' al 

a nc e1  H   -  ra ti o n1  &n ta ke  <. Se tel ah "i la -u -a

*en)a#a -esei*an#an (aian ('.

(e.

a nc e1  H   -  ra ti o n1  &n ta ke  <. Se tel ah "i la -u -a

n ti n" a-  an se la * a 1< 24  )a *, * as al ah te a

n ti n" a-  an se la * a 1< 24  )a *, * as al ah te a

ta si "e n# an -  ite i a ha sil : •

Me*petahan-an uin 'utput "ala*  atas n'*al sesuai "en#an usia,

•

• •

"an BB, @D, na"i, suhu tuuh "ala* atas n'*al @i"a- a"a tan"a "ehi"asi 9lastisitas tu#' -ulit

ai-.

Me*ane *u-'sa le*a, ti"a- 

ta si "e n# an -  ite i a ha sil : •

Me*petahan-an uin 'utput "ala*  atas n'*al sesuai "en#an usia,

•

• •

"an BB, @D, na"i, suhu tuuh "ala* atas n'*al @i"a- a"a tan"a "ehi"asi 9lastisitas tu#' -ulit

ai-.

Me*ane *u-'sa le*a, ti"a- 

a"a asa haus ta*ahan.  /. .

(!.

*. N

&u.

1. Daeah ini *eupa-an p't "e ent/

O



-u*an Penan"a p'ses in6e-si 2. Men#hin"ai in6e-si

C '

(<. 1 . A*ati lu- a "ai tan" a

1. I*une Status 2. Kn'!le"#e: In6e(ti'n 'nt'l 3. %is- 'nt'l

(/.

in6e-si 76leitis8 2. La-u-an pea!atan aea

(E. Se tel

asepti(

"an

ah

-assa

steil

"i

*ea!at "an *enutup

la -u -a n

(.

insesi "en#an tehni-  #una-an untu-  

"a. 3. Men(e#ah in6e-si

lu-a 3. An)u-an pa"a ps untu-  *elap'-an *en#enali

". "(.

"an tan"atan"a

1. P'te-si "ii "ai in6e-si

in6e-si

ti n"

"".

&v.

a"a asa haus ta*ahan.  /. .

(!.

*. N

&u.

1. Daeah ini *eupa-an p't "e ent/

O



-u*an Penan"a p'ses in6e-si 2. Men#hin"ai in6e-si

C '

(<. 1 . A*ati lu- a "ai tan" a

1. I*une Status 2. Kn'!le"#e: In6e(ti'n 'nt'l 3. %is- 'nt'l

(/.

in6e-si 76leitis8 2. La-u-an pea!atan aea

(E. Se tel

asepti(

"an

ah

-assa

steil

"i

*ea!at "an *enutup

la -u -a n

(.

insesi "en#an tehni-  #una-an untu-  

"a. 3. Men(e#ah in6e-si

lu-a 3. An)u-an pa"a ps untu-  *elap'-an *en#enali

". "(.

"an tan"atan"a

1. P'te-si "ii "ai in6e-si

in6e-si

ti

"".

n"

&v.

a- 

2. Men#etahui hasil la'at'iu* status In

an -e  pe a ! at an se la * a 4  )a * "i ha a  p- 

1. *'nit'

tan"a

#e)ala in6e-si 2. Pantau

"an hasil

la'at'iu* 3. A*ati 6a-t'6a-t'  /an#

isa

*enin#-at-an in6e-si 4. *'nit' $ital Si#n . K'nt'l in6e-si +. A)a-an tehni-   *en(u(i tan#an . A)a-an tan"atan"a

i*unitas teha"ap -e*un#-inan in6e-si "e. 3. Men(e#ah in6e-si se-un"e  "6. 4. Men#etahui -ea"aan u*u* pasien "#. . Menin#-at-an "a/a tahan tuuh "h. +. Men(e#ah te)a"in/a pepin"ahan in6e-si "i. "). . *e*antu p'te-si in6e-si "-. . Men(e#ah te)a"in/a in6e-si "l. . Men(e#ah te)a"in/a in6e-si "*. "n. 10. Menin#-at-an asupan nutisi pasien a#a

in6e-si *enin#-at-an status i*unisasi . Batasi pen#un)un# . u(i tan#an seelu* 11. Menin#-at-an ela-sasi 12. Men(e#ah te)a"in/a in6e-si *elalui I$ "an sesu"ah *ea!at 13. Menin#-at-an pen#etahuan pasien  ps teha"ap isi-' in6e-si 10. @in#-at-an *asu-an

a- 

2. Men#etahui hasil la'at'iu* status In

an -e  pe a ! at an se la * a 4  )a * "i ha a

1. *'nit'

tan"a

#e)ala in6e-si 2. Pantau

"an hasil

la'at'iu* 3. A*ati 6a-t'6a-t'  /an#

isa

*enin#-at-an in6e-si 4. *'nit' $ital Si#n . K'nt'l in6e-si +. A)a-an tehni-   *en(u(i tan#an . A)a-an tan"atan"a

in6e-si *enin#-at-an status i*unisasi . Batasi pen#un)un# 11. Menin#-at-an ela-sasi . u(i tan#an seelu* 12. Men(e#ah te)a"in/a in6e-si *elalui I$ "an sesu"ah *ea!at 13. Menin#-at-an pen#etahuan pasien  ps teha"ap isi-' in6e-si 10. @in#-at-an *asu-an

 p- 

an "i ha a

(u-up 12. Pasti-an

penan#anan

asepti( "aeah I$ 13. Bei-an P9NK9S

an

tentan# is- in6e-si

"a te ) a" i in 6e -s i .

#ii /an# (u-up 11. An)u-an istiahat

 p- 

ti

i*unitas teha"ap -e*un#-inan in6e-si "e. 3. Men(e#ah in6e-si se-un"e  "6. 4. Men#etahui -ea"aan u*u* pasien "#. . Menin#-at-an "a/a tahan tuuh "h. +. Men(e#ah te)a"in/a pepin"ahan in6e-si "i. "). . *e*antu p'te-si in6e-si "-. . Men(e#ah te)a"in/a in6e-si "l. . Men(e#ah te)a"in/a in6e-si "*. "n. 10. Menin#-at-an asupan nutisi pasien a#a

an "i ha a

#ii /an# (u-up 11. An)u-an istiahat (u-up 12. Pasti-an

penan#anan

 p- 

asepti( "aeah I$ 13. Bei-an P9NK9S

an

tentan# is- in6e-si

ti "a te ) a" i in 6e -s i .

!. K   ( "% ( a H a! (l $. @i"a- "ite*u-an tan"atan"a

a"an/a in6e-si. (t. Ju * la h L eu -' sit

!. K   ( "% ( a H a! (l $. @i"a- "ite*u-an tan"atan"a

a"an/a in6e-si. (t. Ju * la h L eu -' sit

"a la *  a ta s n'   * +.

al "'. D

dt.

"u. ";. C 1. Menentu-an inte;ensi /an tepat "an

e6  isi en si  pe n# et ah

1. Monitor kesiapan pasien

*enin#-at-an -esiapan pasien untu-  *ela-sana-an -e*'teapi

sebelum 2. Menin#-at-an pen#etahuan "an -esiapan

dilakukan kemoterapi. . 2erikan in/ormasi

 pasien untu- *en)alani -e*'teapi 3. Menuan#i -e(e*asan pasien

"an

*enin#-at-an -esiapan pasien *en)alani

kepada

pasien

tentang

tujuan 4. %ela-sasi "apat *en#uan#i -e(e*asan

-e*'teapi

"a la *  a ta s n'   * +.

al "'. D

dt.

"u. ";. C 1. Menentu-an inte;ensi /an tepat "an

e6  isi en si  pe n# et ah

ua n  e h u

1. Monitor kesiapan

*enin#-at-an -esiapan pasien untu-  *ela-sana-an -e*'teapi

pasien

sebelum 2. Menin#-at-an pen#etahuan "an -esiapan

dilakukan

 pasien untu- *en)alani -e*'teapi

3. Menuan#i -e(e*asan pasien "an kemoterapi. . 2erikan in/ormasi *enin#-at-an -esiapan pasien *en)alani kepada pasien -e*'teapi

tentang

tujuan 4. %ela-sasi "apat *en#uan#i -e(e*asan

dan

proses

 pasien

seelu*

-e*'teapi,

"an

*en#uan#i kemoterapi. 3. 2erikan in/ormasi . Menin#-at-an -esiapan -elua#a untu- 

kepada dan

pasien keluarga

*e*ini*alisasi e6e- sa*pin# -e*'teapi +. Menin#-at-an -esiapan -elua#a untu-  *e*ini*alisasi e6e- sa*pin# -e*'teapi

n

e/ek . Menin#-at-an -esiapan -elua#a untu-  samping dari *e*ini*alisasi e6e- sa*pin# -e*'teapi . Menin#-at-an -esiapan -elua#a untu-  kemoterapi (Mual,

"e

muntah,

un #a

n# an -u a n# n/ a in 6'  

mengenai

rontok* . 4jarkan

rambut pasien

teknik

relaksasi

untuk

dilakukan

sebelum dikemoterapi, saat dikemoterapi, dan setelah dikemoterapi. $. 4njurkan pasien

*e*ini*alisasi e6e- sa*pin# -e*'teapi . Menin#-at-an -esiapan -elua#a untu-  *e*ini*alisasi e6e- sa*pin# -e*'teapi "!.

ua n  e h u

dan

proses

 pasien

seelu*

-e*'teapi,

"an

*en#uan#i kemoterapi. 3. 2erikan in/ormasi . Menin#-at-an -esiapan -elua#a untu- 

kepada

pasien

dan

keluarga

*e*ini*alisasi e6e- sa*pin# -e*'teapi +. Menin#-at-an -esiapan -elua#a untu-  *e*ini*alisasi e6e- sa*pin# -e*'teapi

n

e/ek . Menin#-at-an -esiapan -elua#a untu-  samping dari *e*ini*alisasi e6e- sa*pin# -e*'teapi kemoterapi (Mual, . Menin#-at-an -esiapan -elua#a untu- 

"e

muntah,

un #a

n# an -u a n# n/ a in 6'  

mengenai

rambut

rontok* . 4jarkan

pasien

teknik

relaksasi

untuk

dilakukan

sebelum dikemoterapi, saat dikemoterapi, dan setelah dikemoterapi. $. 4njurkan pasien

*

dan

as

untuk

i

meminimalisasi

te

rangsangan

nt

yang menyengat

an

(bau

#

keluarga

bau

makanan

 pe

yang terlalu kuat* ". 4njurkan pasien

n/

untuk diet bubur

a- 

dan tidak terlalu

itC

banyak

-e

mengandung

te  at as an -' #n

bumbu %. 4njurkan

pasien

untuk

makan

dalam porsi yang hangat, tapi

sedikit

sering

menghindari

dan

*e*ini*alisasi e6e- sa*pin# -e*'teapi . Menin#-at-an -esiapan -elua#a untu-  *e*ini*alisasi e6e- sa*pin# -e*'teapi "!.

*

dan

as

untuk

i

meminimalisasi

te

rangsangan

nt

yang menyengat

an

(bau

#

keluarga

bau

makanan

 pe

yang terlalu kuat* ". 4njurkan pasien

n/

untuk diet bubur

a- 

dan tidak terlalu

itC

banyak

-e

mengandung

te  at as an -' #n

bumbu %. 4njurkan

pasien

untuk

makan

dalam porsi yang hangat, tapi

sedikit

sering

dan

menghindari

iti

makanan

yang

6 

pedas. 5. 4njurkan

pasien

7" ili ha

untuk mempertahankan

t

intake

"a

sebelum

i

kemoterapi,

ti

selama

n#

kemoterapi

-a

setelah

t  pe n" i" i-  an 8C *

&airan

dan

kemoterapi. 6. 4jarkan pasien teknik

non

/armakologi untuk mengurangi mual dan

muntah

(akupreser

pada

titik )"* 10. Kolaborasi

iti

makanan

yang

6 

pedas. 5. 4njurkan

pasien

7" ili ha

untuk mempertahankan

t

intake

"a

sebelum

i

kemoterapi,

ti

selama

n#

kemoterapi

-a

setelah

t  pe n" i" i-  an 8C *

&airan

dan

kemoterapi. 6. 4jarkan pasien teknik

non

/armakologi untuk mengurangi mual dan

muntah

(akupreser

pada

titik )"* 10. Kolaborasi

isi

pemberian

nt

antiemeti& untuk

e 

mengurangi mual

 p 

dan

et

(7ndansentron

as

mg 8*

i "e n# an in 6'   * as i /a n# "i

obat

muntah

isi

pemberian

nt

antiemeti& untuk

e 

mengurangi mual

 p 

dan

et

(7ndansentron

as

mg 8*

i "e n# an in 6'   * as i /a n# "i

 e i -a nC "a n ti "a -  6a * ili a  "e n# an su *  e

obat

muntah

 e i -a nC "a n ti "a -  6a * ili a  "e n# an su *  e

  in 6'   * as i "p. "E. ". Se tel ah "i  e i -a n as uh an

  in 6'   * as i "p. "E. ". Se tel ah "i  e i -a n as uh an

-e  pe a ! at an se la * a 1 F 1  )a * "i ha a  p- 

-e  pe a ! at an se la * a 1 F 1  )a * "i ha a  p- 

an te ) a" i  pe ni n# -a ta n  pe n# et ah ua n  pa si

an te ) a" i  pe ni n# -a ta n  pe n# et ah ua n  pa si

en "a n -e lu a  #a "e n# an -  ite i a ha sil : ds. K 

en "a n -e lu a  #a "e n# an -  ite i a ha sil : ds. K 

n o wl  ed   ge : C  a n ce r   M  a n a  ge m e

n o wl  ed   ge : C  a n ce r   M  a n a  ge m e

nt 

1. PasienKelua#a

"apat

*en/eut-an -e*ali tu)uan "an p'ses -e*'teapi 2. Pasien-elua#a *en/eut-an

"apat

-e*ali

teapeuti- -e*'teapi 3. Pasien-elua#a *en/eut-an

"apat

-e*ali

sa*pin# -e*'teapi 4. Pasien-elua#a *en/eut-an  penan#anan

e6e- 

e6e-  "apat

-e*ali teha"ap

e6e- 

sa*pin# /an# ti*ul a-iat -e*'teapi .

"<. > an ## ua

e6.

ed.  ee.

e#. eh.

nt 

1. PasienKelua#a

"apat

*en/eut-an -e*ali tu)uan "an p'ses -e*'teapi 2. Pasien-elua#a *en/eut-an

"apat

-e*ali

teapeuti- -e*'teapi 3. Pasien-elua#a *en/eut-an

"apat

-e*ali

sa*pin# -e*'teapi 4. Pasien-elua#a *en/eut-an  penan#anan

e6e- 

e6e-  "apat

-e*ali teha"ap

e6e- 

sa*pin# /an# ti*ul a-iat -e*'teapi .

"<. >

e6.

ed.

an

ua

1. Dasa B

(it

tu  u h  e h u un #a

1. 2inalah hubungan saling per&aya. . Kajilah penyebab g angg uan tubuh. baru

yang

dapat

dilakukan. . )erhatikan perilaku menarik

"e

membi&arakan diri

n#

tentang

an

negati/,

 pe

penggunaan

peny

angkalan

at au

 e "a

terus

lan)ut. 3. Me*6asilitasi

diri,

hal

menerus

melihat perubahan

tin"a-an

inte;ensi

leih "en#an

*e*an6aat-an -eleihan. 4. Men#i"enti6i-asi tahap e"u-a atau .

3. 9ksplorasi aktivitas

*en#e*an#-an

-epea!atan 2. Meen(ana-an

&i tra

n

*

eh.

ee.

n

a

e#.



##

-eutuhan untu- inte;ensi. 9-spesi e*'si *e*antu pasien *ulai

*enei*a

-en/ataan

"an

ealitas hi"up tanpa a#ian tuuh tetentu.

n

1. Dasa B

(it a tu  u h  e h u un #a

1. 2inalah hubungan saling per&aya. . Kajilah penyebab g angg uan

&i tra

tubuh.

3. 9ksplorasi aktivitas baru

yang

dapat

dilakukan.

. )erhatikan perilaku

n

menarik

"e

membi&arakan diri

n#

tentang

an

negati/,

 pe

penggunaan

peny

angkalan

at au

*  e "a

diri,

hal

terus

menerus

melihat perubahan

ha n "a

nyata

atau

diterima.

$. Dorong

ekspresi

n

ketakutan:

 pe

perasaan

u

dan

 a

bagian tubuh.

ha n  pe -  e *  a n# an  pe n/ a- 

yang

negati/,

kehilangan

*en#e*an#-an

-epea!atan 2. Meen(ana-an lan)ut. 3. Me*6asilitasi

tin"a-an

inte;ensi

leih "en#an

*e*an6aat-an -eleihan. 4. Men#i"enti6i-asi tahap e"u-a atau -eutuhan untu- inte;ensi. . 9-spesi e*'si *e*antu pasien *ulai

*enei*a

-en/ataan

"an

ealitas hi"up tanpa a#ian tuuh tetentu.

ha n "a

nyata

atau

diterima.

$. Dorong

ekspresi

n

ketakutan:

 pe

perasaan

u

dan

 a

bagian tubuh.

ha n  pe -  e *  a n# an  pe n/ a- 

it -. N ? : #. ' o  &  m a  ge  1 "e lf   E   st  ee m ea. K   it

yang

negati/,

kehilangan

it -. N ? : #. ' o  &  m a  ge  1 "e lf   E   st  ee m ea. K   it

e  ia & as il: 1.

Pasien "apat *enei*a -ea"aan

2.

tuuhn/a se(aa p'p'si'nal Pasien "apat ea"aptasi "en#an -ea"aan tuuhn/a

.

e. e(. ei. K

 

'n sti  pa si  . " * en u 

1.

em. Co

@entu-an p'la "e6e-asi a#i -lien "an latih -lien untu-  *en)alan-ann/a 2. Atu !a-tu /an# tepat untu- "e6e-asi -lien sepeti sesu"ah *a-an (a-upan 3. Bei-an nutisi eseat sesuai "en#an in"i-asi 4. Bei-an (aian )i-a

ep.

1. Untu- *en#e*ali-an -eteatuan  p'la "e6e-asi -lien 2. Untu- *e*6asilitasi e6le-s "e6e-asi 3. Nutisi seat tin##i untu*elan(a-an eli*inasi 6e-al 4. Untu- *eluna--an eli*inasi 6eses . Untu- *eluna--an 6eses eE.

e  ia & as il: 1.

Pasien "apat *enei*a -ea"aan

2.

tuuhn/a se(aa p'p'si'nal Pasien "apat ea"aptasi "en#an -ea"aan tuuhn/a

.

e. e(. ei. K

 

em. Co

'n sti  pa si  . " * en u 

un n/ a * ' ili ta s in te sti na l ej.   O C  : e!. " o w

1.

@entu-an p'la "e6e-asi a#i -lien "an latih -lien untu-  *en)alan-ann/a 2. Atu !a-tu /an# tepat untu- "e6e-asi -lien sepeti sesu"ah *a-an (a-upan 3. Bei-an nutisi eseat sesuai "en#an in"i-asi 4. Bei-an (aian )i-a

ti"a- -'ntain"i-asi 2 3 lite pe hai . Pe*eian la-sati6   atau ene*a sesuai in"i-asi en.

eo.

ep.

1. Untu- *en#e*ali-an -eteatuan  p'la "e6e-asi -lien 2. Untu- *e*6asilitasi e6le-s "e6e-asi 3. Nutisi seat tin##i untu*elan(a-an eli*inasi 6e-al 4. Untu- *eluna--an eli*inasi 6eses . Untu- *eluna--an 6eses eE.

un n/ a * ' ili ta s in te sti na l ej.   O C  : e!. " o w

el   El  i  m in at  io n#  H   $d  ra ti  o n el. Se

tel ah "i la

ti"a- -'ntain"i-asi 2 3 lite pe hai . Pe*eian la-sati6   atau ene*a sesuai in"i-asi en.

eo.

el   El  i  m in at  io n#  H   $d  ra ti  o n el. Se

tel ah "i la

-u -a n ti n" a-  an -e  pe a ! at an se la * a 1< 24

-u -a n ti n" a-  an -e  pe a ! at an se la * a 1< 24

 )a * -  ite i a ha sil  pa si en : 1. Me*petahan-an entu- 6eses luna- 13 hai 2. Beas "ai -eti"a-n/a*anan 3. Men#i"enti6i-asi in"i(at' 

.

untu- *en(e#ah -'nstipasi 4. eses luna- "an eentu-  e. % et

 

e%. Ur 

ey. e;.

 )a * -  ite i a ha sil  pa si en : 1. Me*petahan-an entu- 6eses luna- 13 hai 2. Beas "ai -eti"a-n/a*anan 3. Men#i"enti6i-asi in"i(at' 

.

untu- *en(e#ah -'nstipasi 4. eses luna- "an eentu-  e. %

 

et

e%. Ur 

en

e!.

si u  in  . "  pe ne -a na n /a n# -e a s  pa "a u 

$. M'nit' inta-e "an 'utput uin 2. M'nit' pen##unaan 'at anti-'lin'#eni-  +. M'nit' "ea)at "istensi la""e  pa"a 4. Instu-si-an  pasien "an -elua#a untu- *en(atat 'utput uine 7. Se"ia-an pi;a(/ untu- eli*inasi 6. Sti*ulasi e6le<  la""e "en#an ('*pess "in# in a"'*en <. Kateisasi )i-a pelu =. M'nit' tan"a #e)ala ISK  %>.

ey. e;.

1. Me*an"in#-an "an *en)a#a -esei*an#an uin teha"ap *asu-an "an pen#eluaann/a 2. Anti-'line#i- a"alah se-el'*p'-  'at /an# *ensti*ulasi saa6   paasi*pati- "en#an *elepas-an neu'h'*'n asetil-'lin. ?at ini antaa lain "i#una-an untu-   *esti*ulasi peistaltis, *enin#-at-an se-esi -elen)a lu"ah, #etah la*un# "an ai *ata, "an *e*pe-uat si-ulasi "en#an *en#uan#i len"i  "an *en#en"u-an 't't't't saluan napas. 3. Men#etahui -ea"aan la""e apa-ah su"ah san#at penuh sehin##a te"apat te-anan 4. Men#a)a-an -elua#a untu-   Me*'nit' *asu-an "an pen#eluaan uin . Dihaap-an pasien *easa n/a*an sela*a eli*inasi +. Me*pe(epat te)a"in/a e-e*ih . Me*pe*u"ah pen#eluaan uin "an *en(e#ah te)a"in/a "istensi

en si u  in  . "  pe ne -a na n /a n# -e a s  pa "a u 

et a es. et.   O C  : U  ri  n ar   $ el  i  m in at  io n# U 

e!. $. M'nit' inta-e "an 'utput uin 2. M'nit' pen##unaan 'at anti-'lin'#eni-  +. M'nit' "ea)at "istensi la""e  pa"a 4. Instu-si-an  pasien "an -elua#a untu- *en(atat 'utput uine 7. Se"ia-an pi;a(/ untu- eli*inasi 6. Sti*ulasi e6le<  la""e "en#an ('*pess "in# in a"'*en <. Kateisasi )i-a pelu =. M'nit' tan"a #e)ala ISK  %>.

1. Me*an"in#-an "an *en)a#a -esei*an#an uin teha"ap *asu-an "an pen#eluaann/a 2. Anti-'line#i- a"alah se-el'*p'-  'at /an# *ensti*ulasi saa6   paasi*pati- "en#an *elepas-an neu'h'*'n asetil-'lin. ?at ini antaa lain "i#una-an untu-   *esti*ulasi peistaltis, *enin#-at-an se-esi -elen)a lu"ah, #etah la*un# "an ai *ata, "an *e*pe-uat si-ulasi "en#an *en#uan#i len"i  "an *en#en"u-an 't't't't saluan napas. 3. Men#etahui -ea"aan la""e apa-ah su"ah san#at penuh sehin##a te"apat te-anan 4. Men#a)a-an -elua#a untu-   Me*'nit' *asu-an "an pen#eluaan uin . Dihaap-an pasien *easa n/a*an sela*a eli*inasi +. Me*pe(epat te)a"in/a e-e*ih . Me*pe*u"ah pen#eluaan uin "an *en(e#ah te)a"in/a "istensi

-an"un# -e*ih . @an"atan"a "ai #e)ala in6e-si pa"a saluan -e*ih

et a es. et.   O C  : U  ri  n ar   $ el  i  m in at  io n# U 

ri  n ar   $ co nt  in a n ce $. Kan"un# -e*ih -'s'n# se(aa

 penuh 2. @i"a- a"a etensi uin G 100 200 (( +. Beas "ai ISK  4. @i"a- a"a spas*e la""e  . Balan(e (aian sei*an# eu.

-an"un# -e*ih . @an"atan"a "ai #e)ala in6e-si pa"a saluan -e*ih

ri  n ar   $ co nt  in a n ce $. Kan"un# -e*ih -'s'n# se(aa

 penuh 2. @i"a- a"a etensi uin G 100 200 (( +. Beas "ai ISK  4. @i"a- a"a spas*e la""e  . Balan(e (aian sei*an# eu.

/a. DA,TAR PUSTAKA 1. '!in, 9J. 200. Bu-u Sa-u Pat'6isi'l'#i. Ja-ata: 9>. 2. &e"*an, @.&. 201. Nan"a Intenati'nal In(. Dia#n'sis Kepea!atan:

"e6inisi H Klasi6i-asi 201201. 9"isi 10. Ja-ata: 9>. 3. Jh'ns'n, Mai'n "--. 200. Nusin# ?ut('*es lassi6i(ati'n 7N?8. St. L'uise, Mis'ui: M's/, In(. 4. M(l's-e/, J'anne , 200. Nusin# Inte;enti'n lassi6i(ati'n 7NI8. St. L'uise, Mis'ui: M's/, In(. . >an'n#, =illia* . 200.  'uku A3ar 2isiologi 4eokteran Eisi 5. Ja-ata: 9>. +. >u/t'n A. 2002. 2isiologi Manusia. Ja-ata: 9>. . J'e"'sap'et' MS. 200. &lmu 4anungan Eisi 4eua. Ja-ata: a/asan Bina Pusta-a, pp: 341. . %a/un, . =., ae/, . J., 2001. )bstetri an ginekologi. =i"/a Me"i-a: Ja-ata. . =i-n)'sast' & et al.1. 200.  &lmu 4anungan Eisi 4eua. Ja-ata: a/asan Bina Pusta-a, pp: 3334. 6. f c .

/d.