HUMANITATE ETA KOMUNIKAZIO SAILA Irakaslea: MIRIAM LEIBAR BALZATEGI
LAN IDATZIEN IDAZKERA
2004ko urria
AURKIBIDEA 1. TESTUGINTZA:
IDAZKERA HOBETZEKO HAINBAT GOMENDIO........................
3
2. ORTOGRAFIA ARAZOAK...................................................................
11
2.1. “H” letraren idaztarauak .......................................
11
2.2. Txistukariak: S / Z / X / TS / TZ / TX.......................
11
2.3. Zalantzazko hitzak ..................................................
12
2.4. Hitz elkarketa: (Bereiz, lotuta edo marratxoz idatzi beharrekoak)...............................................
13
2.4.1.
BEREIZ idatzi beharrekoak................................
13
2.4.2.
LOTUTA idatzi beharrekoak..................................
13
2.4.3.
MARRATXOZ idatzi beharrekoak..........................
14
2.5. Dataren idazkera .....................................................
14
2.6. BAIT___........................................................................
15
3. AZKEN GOMENDIOA.......................................................................
15
BIBLIOGRAFÍA ...................................................................................
16
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
1. TESTUGINTZA: IDAZKERA HOBETZEKO HAINBAT GOMENDIO Testua egoki idazteko jarraitu behar diren zenbait arau ikusiko ditugu testugintza arloaren barruan. Asko eta mota askotakoak dira euskaraz idaztean agertzen diren estilo arazoak, baina orrialde hauetan, sarrien agertzen diren arazoak azalduko ditugu. Esaldi bat zuzena izan arren, ulergaitza izan daiteke: esaterako, 20 lerroko erlatibozko esaldi bat gramatikoki zuzen egon arren, ez du inortxok ulertuko. Beraz, ez idatzi esaldi korapilotsuak edo bukatu ezinak, ulergarriak eta errazak baizik. Apunte hauetan, testuak eta testu barruko esaldiak argiago emateko bide batzuez arituko gara. Hona gomendio:
hemen
idazkera
argia
lortzeko
luzatzen
ditugun
hainbat
1. Esaldi laburrak idatzi eta ez korapilotsuak eta ulertezinak. Adibidea: Helburua lortu ahal izateko aukera izan dezagun beharrezkoak diren baldintzak aztertu beharko ditugu. Helburua lortzeko baldintzak aztertu beharko ditugu.
2. Erabili hitz laburrak eta ezagunak ahal izanez gero. Adibidea: Hauteskundeetan botatu ahal izateko, besteak beste, baldintza hau bete behar da:
a)
Gara – adinekoa izatea
Hauteskundeetan botatu ahal izateko, besteak beste, baldintza hau bete behar da:
b)
Adinez nagusia izatea
3
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
3. Esaldian informazioa aurreratu. Esaldi oso luzea baldin bada zilegi da aditza aurrean jartzea. Aditza leku logikoan kokatu behar dugu. • Subjetua eta elkarrengandik…
aditza
ahalik
eta
hurbilen
jarri
Aztertzaileek autonomi erkidegoko edozein hizkuntza ofizial erabiltzeko aukera izango dute. Aztertzaileek aukera izango dute autonomi erkidegoko edozein hizkuntza ofizial erabiltzeko. •
Galdegai denean, aditza aurreratu… XX. mende honetan, komunikabideen zabalkunderako teknologien garapenean izan ditugun aurrerapenak ikaragarriak izan direla ezin dugu ukatu. Ezin dugu ukatu ikaragarriak izan direla XX. Mende honetan izan ditugun aurrerapenak, komunikabideen garapenean.
4
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
4. Paragrafo bakoitzean ideia gutxi azaldu, testua ulergarria izan dadin. Lerrokada luzeegiak sahiestu egin behar dira.
EHAA – 1996ko urtarrilak 24, asteazkena 17 zenb. DEFENTSA MINISTERIOA Erreklutatzeko Gipuzkoako Zentrua 483 IRAGARPENA, buruzkoa.
1979an
jaiotakoak
alistatzeko
inskripzioari
Espainian bizi diren eta 1979an jaiotako gizonezko espainiar guztiek inskripzioa egin beharko dute egoitza duteneko Udalean, 1996ko lehenengo seihilekoan. Atzerrian bizi diren gizonezko espainiarrek inskripzioa karrerako kontsul-bulegoan egin beharko dute, edo bestela, egoitza duten tokiko enbaxadetako kontsul-sekzioetan, aurreko lerroaldian zehaztutako aldian. Espainiar nazionalitatea 17 eta 28 urteren (biak barne) artean hartu edo berreskuratzen dutenek, beren jatorrizko herrian duten egoera militarra edozein izanda ere, alistamendurako inskripzioa egin beharko dute hiru hilabeteko epean, nazionalizatzea jakinarazten zaienetik kontatzen hasita. Inskripzioa egoitza duteneko udalean egin beharko dute. Egoitza Gipuzkoatik kanpo duten gazteek, beren herriko udalak osoko bilkuran soldadutzarako erreklutamendurako eginbeharrak ez betetzea erabaki badu, Donostiako Erreklutamendurako Zentruan egin beharko dute inskripzioa. Donostia, 1995eko abenduak 19. Koronel burua, FRANCISCO GONZÁLES TORAÑO
5
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
5. Tipografia aberatsa eta argi hierarkizatuta agertu behar da gure lanetan: zenbakiak, letra beltza, etzana, letra larriak, xeheak, letra tamainu desberdinak, sinboloak… 9. PARÉNTESIS
1. Los paréntesis aíslan un inciso o una aclaración complementaria del discurso principal. Los paréntesis tienen un campo de aplicación que coincide parcialmente con el de otros tres signos: las rayas, los corchetes y las comas que delimitan los incisos. Aunque las indicaciones de uso son a menudo subjetivas y siempre es preferible evitar la complicación sintáctica de los incisos, hay algunos rasgos diferenciadores entre estos signos: −
Paréntesis: el sentido de la oración no merma en lo esencial cuando se prescinde del texto contenido entre paréntesis. Se usa para aclaraciones e incisos marginales, cualquiera que sea su importancia [El nuevo decano de la facultad (lleva en el cargo desde que hace tres meses ganó unas elecciones muy reñidas ) ha dado un gran impulso a las actividades extraacadémicas].
−
Rayas: el inciso o la aclaración entre rayas va enhebrado con mayor fluidez en el discurso principal, de forma que casi podría ir entre comas [El nuevo decano de la facultad —con la ayuda de un adjunto, dos asesores y cinco funcionarios— ha dado un gran impulso a las actividades extraacadémicas]. Aunque la aclaración entre rayas es más aparatosa para la lectura que el inciso entre comas, es recomendable…
6. Hitzak, esaldiak, paragrafoak lotuta egon behar direa euren artean; hona hemen baliabide egokienak:
ORDEZKAPENAK Ordezkapen deitzen diogu testuko hitz edo hitz multzo baten ordez beste elementu linguistiko bat erabiltzeari. Prozedura honen bidez hitzen errepikapena saihestu eta testuari kohesioa edo lotura ematen diogu. Ordezkapena egiteko modu bat sinonimoak edo esanahi bereko hitzak erabiltzea da. Ikasleek ikasturte bukaerako bidaia antolatzeari ekin zioten. Ibilaldiaren nondik norakoa zen lehenik erabaki behar zutena. Herrialde asko aipatu zituzten baina Meditarraneoko itsasertzera txango bat egitea izan zen, azkenik, hautatu zutena.
6
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
Pertsona izenordainak, aditzondoak eta erakusleak erabiliz ere egin ditzakegu ordezkapenak. Elementu hauek ez dute berez ordezkagaiaren esanahi berbera, baina erreferentzia zuzena egiten diote. • Egiak izan ohi du larrosaren antza, ederra bada ere, berarekin arantza. • Miren Arregik 18 urte ditu, eta aspaldi utzi zion ikasteari. Gazteak ez du oraindik lanik aurkitu. •
Telefono mugikorra
Behar-beharrezko dugu telefono mugikorra? Ez dakit, erantzuna ez datorkit burura. Egia esan, kalean barna, autobusetan, trenetan, kotxeetan, edonon, gero eta jende gehiagok zintzilik darama ikusgai. Zer esan nahi du horrek? Moda berri eta sarkor bat pairatu behar dugula? Baietz esango nuke nik. Zoko guztietara heltzen ari da, geratzeko asmoz, noski. (Zuzendariari gutuna) Egunkaria 97.VIII.31 Esanahi orokorragoa duen elementuez ere balia gaitezke ordezkapena egiteko. Egunkariatik jasoriko goiko testu horren jarraipenean bertan ageri zaigu adibide bat: Asmakizun berri honek batzuentzat abantailak baino ez ditu, negozioen munduan, esate baterako, beti prest egon daitezen exekutibo olkarkor horiek hain garrantzitsuak dituzten negozio izugarriak bide onean jar ditzaten. Egun guztia telefono mugikorra gainean eramatean gure gaitasuna handitzen da? Nik baldin badarabilt auzokideak baino lehiakortasun gehiago daukat? Tresna honek ospea, itzala, sona edukiarazten digu? Ba dirudienez, bai. (Zuzendariari gutuna) Egunkaria 97.VIII.31 Beste adibide bat: Hantxe ikusi nituen baleak lehen aldiz. Tamaina handiko ugaztun zetazeo haiek aurrean aho zabalik geratu nintzen.
ELIPSIA Hitz bat edo gehiago kentzean datza, esaldiaren esanahia aldatu gabe.
7
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
Adibidez: Herritarren eskabideari dagokionez, udalak onartu egin du (eskubidea…)
ERREPIKAPENAK Ideia bat indartzeko errepikapenak erabili daitezke, baina bere neurrian. Faktura honen guztizkoa %12ko BEZa barne, 2.552 eurokoa da. Faktura hau ordaintzeko… Zuk bukatuko duzu lana eta zuk entregatuko diozu irakasleari; guk gainontzeko guztia egin dugu eta. Ez errepikatu beti lotura bera Lotura bera (eta, baina, hori dela eta…) errepikatuz gero, astundu egiten da testua. Ondoren zehazten diren argibideak aztertu ondoren, eta kontratazioa dela-eta, legeriak eta araudiak jasotzen dutena kontuan hartuta, errekurtsorik ez onartzea erabaki dugu, eta interesatuei erabaki horren berri ematea. Hurrengo lerroaldean zehazten diren argibideak aztertu ondoren, kontratazioari buruz legeriak nahiz araudiak jasotzen dutena kontuan izanik, erabaki dugu errekurtsorik ez onartzea, eta interesatuei erabaki horren berri ematea.
ANTOLATZAILEAK Testu – antolatzaileen erabilera zuzenaren bidez, oso testu argiak, zehatzak, aberatsak… lor ditzakegu. Antolatzaileak testua antolatzeko erabiltzen ditugun hitzak edo hitz multzoak dira. Hitzak, esaldiak, paragrafoak… antolatzaileen bidez elkarri lotuta egoten dira. Hitz hauek gramatikako kategoria desberdinetakoak izan daitezke: izenak, aditzondoak, zenbatzaileak…
8
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
Hona hemen sarritan erabili ohi ditugun zenbait:
HASIERA EDO AMAIERA EMATEKO
hasteko, lehenengo eta behin, ezer baino lehen, behinola bazen, bukatzeko, besterik gabe, horrenbestez, azkenik…
GEHITZEKO EDO JARRAITZEKO
baita ere, ondoren, bestalde, halaber, ez ezik, gainera…
DENBORAZKOAK
orduan, gero, lehen, orain…
AZALPENEZKO ADIBIDEZKOAK
EDO
hau da, hots, adibidez…
alegia,
honetaz
esaterako,
gain,
demagun,
LEKUZKOAK
hemen, goian, hor, behean…
ZIURTASUN JARRERAZKOAK
jakina, nola ez, noski, zalantzarik gabe…
POSIBILITATE ZENTZUZKOA
dirudienez, agian, beharbada, nonbait, antza…
BALIOZTAPENEZKOAK
zorionez, zoritxarrez, tamalez, eskerrak…
HALABEHAR ZENTZUZKOAK
derrigorrez, ezinbestean, halabeharrez, nahitaez…
AURKAKOTASUNEZKOAK EDO
hala ere, hori jakinda ere, esanak esan,
KONTRASTEZKOAK
edozein modutara ere, ordea, aldiz, hala eta guztiz ere…
ONDORIOZKOAK
hori dela eta, horrenbestez…
honen
ondorioz,
beraz,
Oharra: kapitulo honen amaieran antolatzaileen zerrenda osatuagoa duzu.
Adibidea: Neguko arratsalde hotz batez, aldapa luze bat igo eta indiano aberatsen batek mendian egindako palazioaren sarreraraino iritsi nintzen. Nahiz eta lekua, lehen begiratuan behintzat, nornahik ederra deitzeko modukoa izan, harri labratuzko hesidura eta lorategi zabal batez hornitua, desatsegina egin zitzaidan segituan, Hezeegia, ilunegia. Baina, heze, ilun eta guzti, ez zatekeen paraje malenkoniatsu eta saturniar bat baino ezer gehiago izango, baldin eta zapuztua ere egon izan ez balitz. Ordea zapuztua, bortxatua, helburuz aldatua zegoen, eta nahikoa zen sarrerari begiratzea aldaketa horren zentzua koprenitzeko, ezen altzairuzko ate berri eta zatar batek itxutzen baitzuen indianoak, capriccio haundiz, hesiari egindako arku —txinatar kutsukoa edo— fantasiatsua. Bernardo ATXAGA Obabakoak
9
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
A n t o l a t z a i l e a k Denbora
Ordena
Antzina Arratsaldero Aspaldiko Azkenik Behiala Behin (baten) Beranduago Berehala Berriro Bitartean Egun batez Gaur egun Gero Halako batean Hasieran Laster Lehen Lehenengo Lehenengo egunean Lehengo batean Orain Orain arte Orduan Ordura arte … mendean
(Lehen) esan bezala Are gehiago Arestian (lehen, gorago) bezala Baita … ere Berriro ere Beste batzuetan Besteak beste Bigarrenik Era berean Ez hori bakarrik Gisa berean Honako hau Honekin batera Ondoren Honen ondoren Ildo beretik
Exenplutasuna
Bukaeran Bukatzeko (amaitzeko) Hitz gutxitan Honek zera erakusten digu Honela (horrela, hala) Honenbestez Horrenbestez Konklusio gisa Laburbilduz Laburtuz
Adibidez Aipa dezagun Alegia Besteak beste Besteen artean Demagun Eman dezagun Esate baterako Esaterako Hala nola
Hau da Hori argitzeko Hots Kasu Konkretatuz gero Konparazio baterako Ondoko hau Pentsa dezagun
Ideia txertatzeko esan
Bukaera
berriak Kontrastea
Are gehiago Baita… ere Bestalde Beste alde batetik Bestetik Egia esan Ere Ere bai Eta Ez hori bakarrik Ezezik ere Gainera Halaber Modu berean …ere bai
Arrazoiak aditzera emateko
(Eta) besterik gabe Amai dezagun esanez Amaiera emanez Amaitzeko Azkenez Azkenik Besterik gabe
-(e)la bide -(e)la eta -(e)la kausa -(e)la medio -(e)la zio -(e)lako -(e)nez gero -t(z)eagatik -t(z)earren BaitBehin eta berriro Ekinaren ekinez Horregatik Norbaiten erruz Prezeski Zerbaiti eskerrak Zeren eta
Parekidetasuna
Helburua
Ondorioa
Adina Ala Alde batetik Antzera Baita… ere Bai… bai Beste (konparazioan) Bestetik Bezain Bezala Bezala(koa) Dela… dela… Edo Era berean Eran Ere Ere bai Ere ez Ezta… ere
-t(z)eko -t(z)ekotan -t(z)era Asmotan Helburu delarik Lortu asmoz
Hierarkizazioa
Halaber Lain Legez Moduan Modukoa Nahiz… nahiz Orobat
Inondik ere Itxura denez Itxuraz Nonbait Omen/ei Onenean (ere)
Argi dago, bada Bada Beraz Esanak esan Esandakoaren arabera Funtsean Hain zuzen ere Hau dela bide Hau guztia dela eta Honela Honela ba Honen arabera Honen ondorioz Hori dela medio Hori horrela delarik Horregatik Horren kausaz (kariaz) Laburbilduz Laburki On litzateke Ondorio gisa Ondorioz Orduan … kontuan izanik
Baino …-ago(a) Batez ere
Balorazioa
Baldintza
Beharrizana
Lekutasuna Atzeko aldean Aurrean/atzean Beste tokietan Ezkerrean/eskuinean Goian/behean Han Harantzago Hemen Hor Urrunago
Urrutirago …-(r)en alboan …-(e)tik gertu
Ziurtasun eza Agian Agidanez Antza Badirudi Baliteke Beharbada Diotenez Dirudienez Ei Esan daiteke
Indartzea
-(r)ik ere Ahatik Aitzitik Alabaina Alderantziz Aldiz Arren Aurrekoaren kontrara Baina Baino Baizik (eta) Ba-… ere Beharrean Benetan Berriz Datorrena datorrela Dena dela Dena delarik ere Dena den Edonola ere Edozein modutan Edozein modutan ere Edozelan ere Edozertara Egia esan Esan gura da Esanak esan Ez da erraza Hala ere Hala eta guztiz ere Honen aurka Hori gora-behera Hori horrela izanik ere Horren aurka Izan ere Kontuan hartu baina Kontuan izan besterik Nahiz eta Nolanahi ere Ordean Ordez Ostera Zaila da Zer esanik ez Zernahi gisaz (ere)
Aipatu bezala Aipatu dugunez Alde horretatik Are gehiago Are gutxiago Areago Areago oraindik Azken batean Azken finean Batez ere Berriro esanda Beste era batera esanda Bestela Dakizuenez, dakikezuenez Esanak esan Funtsean Gauzak horrela Ghiegi Hau azpimarratzeko Hau horrela izanik Hitz batean Honela ba(da) Hori dela eta Hori horrela delarik (izanik) Horregatik Izan ere
Ziurtasuna
Hasi bezain laster Hasi orduko Hasiera emateko Hasteaz batera Hasteko Hasteko esan dezadan Idazki (hitzaldi) honen bidez Idazki (hitzaldi) honen helburua Lehen-lehenik Lehenengo eta behin Lehenik eta behin …-z hitz egin behar dudalarik
Dudarik gabe Egia da… -(e)la Ez dago dudarik Ez dago zalantzarik Hala bada ere Jakina Nola ez! Noski Onartu behar da Onartuta dagoenez Onartzen denez Ontzat eman behar Seguraski Zer esanik ez Ziurrenez
Garrantzia
Lehengo hariari jarraituz Lehengoari jarraituz Mila bider esana dugun bezala Ondorioz Oro har Osterantzean Zenbat eta… hainbat Zenbat eta… orduan eta …hain zuzen ere
Hasiera Aztertuko dugun gaia Batez ere Bazen behin Behin batean Behinola Dena… hasi zen Egun hartan Ezer baino lehen Gizona mundura baino lehen
Jarraipena Amaitu baino lehen Aurrera beharrez Aurrera egin ahala Bigarrenez Bigarrenik Era berean Gero Geroago
10
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
Batik bat Bereziki Ez bezala Ezer baino lehen Ez ezik… ere Guztien gainetik
Eskerrak Eskerrak… -(e)n Espero dezagun Ez legoke gaizki Tamalez Zorionez Zoritxarrez
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
-(e)z gero -t(z)ekotan BaBaldin baEz baldin baPentsatuz Ustez
Beharrezkoa da Derrigorrean Derrigorrez Ezinbestean Ezinbestekoa Halabeharrez Nahitaez
gutxitzea Bederen Behinik behin Behintzat
Hariarekin jarraituz Hau egin ondoren Hau ikusi eta gero Hau ikusi ondoren Honen ondoren Honen ostean Honetaz gain Jarraituz Ondoren
2. ORTOGRAFIA ARAZOAK 2.1. “H” LETRAREN IDAZTARAUAK “H” letra honako kasuetan erabiliko da: Erakusleetan: Hasieran denek H dute: hau, honen, horraino, horientzat… (eurak eta beronen eratorriak izan ezik) baina leku adberabioetan: hemen, hor, handik… idatziko dugu.
Bi bokal berdin jarraian daudenean: Honako kasuetan “h”a bi bikalen artean joango da. Adibidez: Zahar, behera, mehe, zuhur, lehen, lehenengo…
Antzerako itxura duten hitz hatxedunak. Horrelako kasuekin argi ibili beharko dugu:
− Oihartzun / ohitu / ohitura / ohi… − Lehia, leiho, lehoi, lehiaketa, leihatila, lei (izotz). − Oihana / oihal / oihu… Hurbil / urruti: hurbiltasuna adierazten duten hainbat hitz Hrekin idatziko dira eta urruntasuna adierazten dutenak Hrik gabe.
Hurbil Hur Hurreratu …
Urruti Urrun Urrin …
Kontuz ibili beharko gara aurrekoen antzerako soinua dituzten honako hitz hauekin: ur, ura (edatekoa), urre (metala), urri (gutxi), urria (hilabetea), urren, mendeurren, bederatziurren… hur, hurritza (jatekoa, edo arbola)
2.2. TXISTUKARIAK: S / Z / X / TS / TZ / TX Txistukariak dituzten antzeko hitz batzuk esanahia aldatu egiten dute erabiltzen den kontsonantearen arabera: Hats / hatz
11
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
Hits / hitz Hots / hotz Erantsi / erantzi Soro / zoro Edota esanahia zeharo aldatu gabe, bustidurak, ñabardura berriren bat gehitzen dio hitzari: gozo / goxo, xagu / sagu… kutun / kuttun…
2.3. ZALANTZAZKO HITZAK Orain arte zalantzazkoak izan diren hainbat hitz azkenaldi honetan Euskaltzaindiak finkatu ditu: Arbel (ez arbel) Auzo (ez auzo) Bake (ez pake) Barkatu (ez parkatu) Hanka (ez anka) Horma (ez orma) Hosto (ez osto) Iaz (ez ihaz) Ibai (ez hibai) Ildo (ez hildo) Inauteriak (ez ihauteriak) Jakinarazi (ez jakin arazi) Jardun (ez ihardun) Orri (ez horri)
Proba (azterketa, saioa) / froga (demostrazioa) biak daude onartuta baina esanahi desberdina dute. Beste adibide batzuk ere badaude: paseo (ibilaldia) / pasio (griña). Zerbitzu (ez serbitzu) Ziur (ez ziur)
12
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
2.4. HITZ ELKARKETA: (BEREIZ, BEHARREKOAK)
2.4.1.
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
LOTUTA EDO MARRATXOZ IDATZI
BEREIZ idatzi beharrekoak 1. Aposizioak: Iturribide kalea, Gorbeia mendia, Urola ibaia… 2. Postposizioak: Ekonomia mailan, fisika arloan, diru faltan, lan eske, nahi gabe…
3. Egin, eragin, eman, hartu: hitz egin, barre eragin, su eman, parte hartu… Salbuespenak: antzeman, lokartu; partehartzaile…
4. Egin BERRI: hasi berri, erosi berri, heldu berri… Salbuespena: Ezkonberri.
5. EtxeZ etxe: etxeZ etxe, etxeRIK etxe, mendeREN mende… 6. Euskal, erdal, giza: euskal idazleak, erdal kutsua, giza eskubideak…
7. “A” itsatsia galtzen dutenak: bidai agentzia, kultur astea, ekonomi azterketa, hizkuntza baliabideak…
8. Osagai biak maiuskulaz idazten direnean, hobe marratxorik gabe idaztea: Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundia, Ekonomia Saila…
2.4.2.
LOTUTA idatzi beharrekoak 1. Elkarte
ihartuak: sagardo, errepide, lurrikara, ilegorri, elkarrizketa, gorabehera, udaberri, eskubaloi, saskibaloi, mukizapi, eskuoihal…
2. Atzizkiak eta gisakoak: zurGIN, lanGILE, ateZAIN, ardoZALE, bizarDUN, lotsaGABE, atsedenALDI, asteBURU, legeGIZON, hutsUNE, lanKIDE, txakurKUME, zuzendariORDE, azterGAI…
3. Aurrizkiak eta gisakoak: BERregin, DESegin, AURREkontu, AZPIegitura, GAINegitura…
13
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
4. Jarleku modukoak (aditzoina + izena): jesarleku, sorleku, egongela, ikasgela, helmuga, salneurri, idazlan…
5. Aldagaitz modukoak (aditzoina + izenondoa): irakurGAITZ, sinestEZIN, ulertERRAZ, sentiBERA…
6. Odolustu modukoak (izena + aditza): indargabetu, indargaldu, azpimarratu, aurreikusi…
7. Lauburu
modukoak (zenbatzailea ehunzango, hirusta, begibakar…
2.4.3.
+
izena):
Hiruhortz,
MARRATXOZ idatzi beharrekoak 1. Bikoiztapenak: gorri-gorri, berri-berri, zabal-zabalik, gaurgaurkoz, ozta-ozta, bete-betean, dagoen-dagoenean, asper-asper eginda, blai-blai; egunean-egunean (baina, egunean eguneko, tokian tokiko), urtero-urtero, astiro-astiro; zehatz-mehatz, ikusimakusi, kili-kolo… Salbuespenak: etxeZ etxe, etxeRIK etxe…
2. Seme-alabak eta zuri-gorri modukoak: senar-emazteak, nebaarrebak, galde-erantzunak, neska-mutilak, izen-deiturak; zuri-gorri, luze-zabal, han-hemenka, ezker-eskuin; hamar-hamabi, gutxiasko…
3. Bestelakoak: zaitasun-MAILA, aditz-MOTA, diru-KOPURU, diruarazoak, osasun-egoera, liburu-denda…
2.5. DATAREN Datak dituenak:
IDAZKERA
idazterako
orduan,
hauek
dira
Euskaltzaindiak
hobesten
1996ko uztailaren 7a edo 1996ko uztailaren 7an. Toki izena erantsiz gero, Elgeta, 1996ko uztailaren 7a edo Elgetan, 1996ko uztailaren 7an. Zenbakiak edozein izen bezala deklinatzen dira, eta zifren atzetik tarterik utzi gabe erantsi behar zaie deklinabide atzizkia. 1996ko uztailaren 7a / 7an / 4ko / 8rako… Kontuan izan, zifraren atzetik puntua idazten baldin badugu, -GARREN esan nahi duela, eta deklinabide atzizkia puntuari erantsi besterik ez dugula egin behar.
14
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
Lekeitio, 1997.eko urriaren 20a. Halaber, urtea zenbakiekin idazten baldin badugu, milakoen eta ehunekoen artean tarteko puntua jarri gabe idatziko dugu. Elgeta, 1997ko azaroaren 17a.
2.6. BAIT___
Kontuan hartu behar da bait- partikula, kasu guztietan, aditz laguntzaileari lotuta idatzi behar dela eta elkarketa honek zenbait idazkeraaldaketa sortuko dituela. Bait + n (bainaiz, ez bait naiz) / bait + h (baihaiz, ez bait haiz) / bait + d (baita, ez bait da ) / bait + g (baikara, ez bait gara) / bait + z (baitzara, ez bait zara) / bait + l (bailuke, ez bait luke).
3. AZKEN GOMENDIOA Idazlana amaitutzat eman aurretik zuzenketak egin, behin eta berriz, aldi bakoitzean idazketaren alderdi desberdinetan arreta ipiniz: puntuazio markak, ortografia, lexikoa, lotura hitzak…
15
ENPRESA ZIENTZIEN FAKULTATEA
Lan idatzien idazkera
FACULTAD DE CIENCIAS EMPRESARIALE S
BIBLIOGRAFIA ZUBIRI, Ilari. Euskal gramatika osoa. Bilbo: Didaktiker, 1995. EIZAGIRRE, J. “et alii”. Argiro idazteko proposamenak eta ariketak. Gasteiz: IVAP, 1997. ALVAR EZQUERRA, M. “et al”. Manual de redacción y estilo. Madrid: Istmo, 1999. ROMERA CASTILLO, J. “et al”. Manual de estilo. Madrid: UNED, 2001. Libro de Estilo. El País, 16ª ed. Madrid: Santillana, 2002. DE LA SERNA, V. Libro de Estilo. El Mundo. Madrid: Unidad Editorial, 1996.
16