LA MÚSICA EN LA REFORMA PROTESTANTE Ana María Rodríguez Iglesias
1º HISTORIA DE LA MÚSICA Conservatorio Suerior de M!si"a #Eduardo # Eduardo Mar$nez Torner% Torner%
ÍNDICE INTRODUCCIÓN............................................................................................................................3 CONTEXTO HISTÓRICO.................................................................................................................4 INICIOS DE LA REFORMA PROTESTANTE...................................................................................4 LA REFORMA PROTESTANTE EN LOS DIFERENTES PAÍSES.........................................................6 Inglaterra..............................................................................................................................6 Hngr!a................................................................................................................................." Ale#an$a % la S$&a Ale#ana..............................................................................................'( H)lan*a..............................................................................................................................'+ P)l)n$a, L$tan$a % C)rlan*...............................................................................................'6 Fran-$a % la S$&a Fran-ea..................................................................................................'" D$na#ar-a, N)rega % Se-$a.............................................................................................'/ Ital$a % E0a1a.....................................................................................................................2' DIFERENTES RAMAS DE LA REFORMA....................................................................................22 L) Anaa0ta.................................................................................................................22 L) S-5en78el*$an...........................................................................................................23 Sea9n Fran-7 :'4//;'+42<............................................................................................23 L) S)-$n$an) % )tr) An;Tr$n$tar$)................................................................................24 =alenne >e$gel :'+33;'+??< % @a-) B5#e : '624<.....................................................24 L) P$eta........................................................................................................................24 La C)#n$*a*e *e In0$ra-$n........................................................................................2+ La Herrn5ter...................................................................................................................2+ L) C9er)....................................................................................................................2+ L) Met)*$ta...................................................................................................................2+ L) ata.......................................................................................................................2+ L) Se*en)rg$an...........................................................................................................26 L) Ir$ng$ta.......................................................................................................................26 L) M)r#)ne....................................................................................................................26 FIGURAS RELE=ANTES DE LA REFORMA PROTESTANTE..............................................................26 MARTIN LUTERO.....................................................................................................................26 La Re8)r#a Lterana..........................................................................................................2" La In*lgen-$a.................................................................................................................3( F)r#a-$n *el Lteran$#)................................................................................................3' S lega*)............................................................................................................................3'
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
1
Inter 0)r la #$-a..........................................................................................................32 @UAN CAL=INO........................................................................................................................36 S -)ner$n.....................................................................................................................3" La Re8)r#a Cal$n$ta.........................................................................................................3" S $$n *e la #$-a.........................................................................................................3/ ULRICO JUINGLIO...................................................................................................................3/ La Re8)r#a J$ngl$ana........................................................................................................4( S #$-a...........................................................................................................................4( RESULTADOS K CONSECUENCIAS DE LA REFORMA.....................................................................4( LA MSICA EN EL MUNDO PROTESTANTE..................................................................................42 LA MSICA EN LOS DISTINTOS PAISES....................................................................................43 Ale#an$a............................................................................................................................43 Fran-$a % S$&a........................................................................................................................46 Inglaterra................................................................................................................................4/ LA MSICA ECLESISTICA ANGLICANA...................................................................................+2 LA MSICA PROTESTANTE EN USCA DE SU ESTTICA...........................................................+3 La #$-a 0r)tetante en -a *e lenga....................................................................+3 La #$-a 0r)tetante en -a *e 0l$-)...................................................................++ La #$-a 0r)tetante en -a *e #el)*!a...............................................................++ PARTICULARIDADES DE LA HIMNOLOGÍA REFORMADA.........................................................+6 La 8ente *el re0ert)r$)..................................................................................................+6 Una et-a 8n-$)nal........................................................................................................+6 FORMAS K GNEROS PRINCIPALES DE LA MSICA DE LA REFORMA......................................+6 Ale#an$a............................................................................................................................+6 Fran-$a % S$&a....................................................................................................................+" Inglaterra............................................................................................................................+" EL CORAL LUTERANO..............................................................................................................+/ Cara-ter!-a t-n$-a *el -)ral........................................................................................6( CONTRAFACTA........................................................................................................................6( COMPOSICIONES POLIFÓNICAS DE CORALES.........................................................................6' MOTETE CORAL......................................................................................................................62 EL SALTERIO............................................................................................................................62 ILIOGRAFÍA.............................................................................................................................6+ >EGRAFÍA................................................................................................................................6+
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
)
INTRODUCCIÓN Drante la eta0a *el Rena-$#$ent) e )r$g$na en Ale#an$a n -a#$) #% $#0)rtante la Re8)r#a Pr)tetante. S )r!gene 8er)n n $ntent) *e *e5a-ere *e la -)rr0-$n % el a) *e la $gle$a -atl$-a % ra-$)nal$&ar la 0r9--a rel$g$)a 0er#$en*) a t)*) el #n*), 5)#re % #ere, -elerar el -lt) en 0r)0$a lenga % n) en laQn -)#) en!a 5a-$n*)e 5ata el #)#ent). De$*) a et) 5) n gran *erra#a#$ent) *e angre % *etr--$)ne *rante ar$a *-a*a ane *e*e el 0nt) *e $ta 5$tr$-) e -)n$*era na e)l-$n $ne$tale *el Rena-$#$ent) % el #)*) *e 0enar *e te. El $n$-$a*)r *e la Re8)r#a 8e MarQn Lter) :'4?3 '+66< e -)n$*eraa la #$-a -)#) na 0arte $n*$0enale *el -lt). En la $gle$a re8)r#a*a el -)ral lleg a )-0ar el lgar anter$)r e el -ant) llan) 5a!a )-0a*) en la $gle$a -atl$-a -)#) ae 0ara la nea )ra. La Re8)r#a *e0en*$ *el a0)%) 0)l!-) *e algn) 0r!n-$0e % #)nar-a 0ara 0)*er 8)r#ar $gle$a -r$ana *e 9#$t) etatal. El )tr) gran e0)nente *e la Re8)r#a 8e @an Cal$n). A-tal#ente el Pr)tetan#) e la ter-era gran ra#a *el -r$an$#) -)n ele e a *!a *e 5)% 0eran l) $n$ent) #$ll)ne % e e0an*en 0)r A$a, A#r$-a Lana % 8r$-a.
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
*
CONTEXTO HISTÓRICO INICIOS DE LA REFORMA PROTESTANTE En el $gl) X= e 0r)*) na gran -r$$ en la Igle$a Catl$-a en Er)0a O--$*ental *e$*) a l) n#er)) 0r)le#a *e -)rr0-$n e-le$9-a % 8alta *e 0$e*a* rel$g$)a. La g)ta e -)l# el a) 8e la enta *e $n*lgen-$a 0ara nan-$ar la -)ntr--$n *e la a!l$-a *e San Pe*r) en R)#a, e 0r))- nal#ente e la -r$an*a* )--$*ental e *$$*$ee en *), na l$*era*a 0)r la Igle$a Catl$-a R)#ana, e tra el C)n-$l$) *e Trent) e re$$n*$- a ! #$#a -)#) la n$-a 5ere*era 9l$*a *e la -r$an*a* )--$*ental e0lan*) -al$er *$$*en-$a % et9n*)e a la at)r$*a* *el Pa0a, % )tra #$ta* e 8n* ar$a -)#n$*a*e e-le$ale 0r)0$a, general#ente *e -ar9-ter na-$)nal 0ara, en #a%)r!a, re-5a&ar la 5eren-$a -r$ana #e*$eal % -ar la retara-$n *e n -r$an$#) 0r$#$) $*eal$&a*). Et) *$) lgar a e Er)0a e*ara *$$*$*a entre na er$e *e 0a!e e re-)n)-!an al Pa0a, -)#) 0re#) % n$-) e8e *e la Igle$a Catl$-a, % l) 0a!e e re-5a&aan la at)r$*a* *e R)#a % e re-$$er)n el n)#re *e 0r)tetante. D$-5a *$$$n 0r))- na er$e *e gerra rel$g$)a en Er)0a. La Re8)r#a Pr)tetante e $n$-$ en Ale#an$a % e e0l$-a en gran 0arte 0)r la -)n*$-$)ne e-)n#$-a % )-$ale e ten!a el Sa-r) I#0er$) R)#an) Ger#9n$-). N#er)a -$*a*e eran #% r$-a gra-$a al -)#er-$), a*e#9 l) rgee eran 0ar*ar$) *el 5#an$#) % *e re8)r#ar la -)rr0-$n *e la Igle$a Catl$-a. Per) el gr0) #9 $#0)rtante en Ale#an$a era la alta n)le&a l) gran*e n)le eran -a$ $n*e0en*$ente % e1)re *e n#er)a erra % aall) -a#0e$n), $e#0re etaan -)n0$ran*) -)ntra la at)r$*a* *el e#0era*)r ger#9n$-), e a0ena ten!a 0)*er )re ell). Per) nt) a la alta n)le&a e$Qa na 0ee1a n)le&a 8)r#a*a 0)r l) n)le #9 0)re % l) egn*)ne *e la gran*e -aa n)$l$ar$a. A 0r$n-$0$) *el $gl) X=, eta 0ee1a n)le&a etaa -)#0leta#ente arr$na*a % 0ara re-0erar $ngre), l) 0ee1) n)le -aan na )0)rtn$*a* 0ara a0)*erare *e l) $ene % la $#0r)*-a erra *e la Igle$a Catl$-a. La 0ee1a n)le&a a0r)e-5 la $*ea *e l) 5#an$ta, e -r$-aan la e-e$a r$e&a, 0)#0a % )at) *e la Igle$a Catl$-a, 0ara 0r)-la#ar e ella n) ten!a ne-e$*a* *e 0r)0$e*a*e e $ntentar a0r)0$are *e -an)a r$e&a. P)r eta ra&n, la 0ee1a n)le&a er9 la 0r$#era en a0)%ar % a0r)e-5ar la -)nl$)ne re8)r#a*)ra. A*e#9, e$Qa la gra *el E#0era*)r *el Sa-r) I#0er$), n) *e l) 0)*ere n$erale 8)ra*) en #ta -)#0eten-$a *rante la E*a* Me*$a :el )tr) era el Pa0a<, -%) 0)*er e8e-) *e0en*!a *e -a0a-$*a* *e 5a-ere )e*e-er en
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
+
-a*a n) *e l) terr$t)r$), 0r9--a#ente $n*e0en*$ente, % ante *e e) *e er eleg$*) 0)r l) 0r!n-$0e ele-t)re, n) la$-) % )tr) e-le$9-). Ta#$n *$0)n!a *e na 8n-$)ne *e *$#en$n rel$g$)a $n**ale, e le 0er#$Qa $n-l) -)n)-ar D$eta -)n -)nten$*) )rgan$&a) e $n-l) *)-tr$nal, -)#) Carl) I *e E0a1a 5$&) *e 5e-5) *rante t)*) el 0r)-e) *e la Re8)r#a Pr)tetante. El 8n*a*)r *e la Re8)r#a Pr)tetante 8e el #)ne -atl$-) agn) ale#9n MarQn Lter), $en $ngrea en '+(" en la )r*en rel$g$)a *e l) agn). En el -)nent) -atl$-), Lter) 0r)$g$ et*$) % e -)n$r en n e0ert) en la $l$a % en l) at)re -r$an) #e*$eale lleg a er n *)-t)r n$er$tar$) % e le -)ntrat 0ara *ar -lae en la nea n$er$*a* *e >$Venerg, e ent)n-e era la -a0$tal *el *-a*) *e Sa)n$a. A 0arr *e la re$tal$&a-$n e $$ el Sa-r) I#0er$) R)#an) Ger#9n$-) *e*e e Otn I el Gran*e e -)n$rera en e#0era*)r ger#9n$-) en el /62, l) 0a0a % e#0era*)re e $er)n $n)l-ra*) en na -)nna -)nen*a 0)r la 0re#a-!a en l) ant) te#0)rale % terrenale. Ete -)nW$-t) -)n-l%, a gran*e rag), -)n la $-t)r$a *el Pa0a*), 0er) -re 0r)8n*) antag)n$#) entre R)#a % el I#0er$) Ger#9n$-), e a#entar)n *rante l) $gl) XI= % X=. La an$#)$*a* 0r))-a*a 0)r l) $#0et) 0a0ale % 0)r la #$$n a l) *elega*) 0)n-$) e eten*$ a )tra &)na *e Er)0a. En Inglaterra, el 0r$n-$0$) *el #)$#$ent) 0ara l)grar na $n*e0en*en-$a a)lta *e la r$*$--$n 0a0al e#0e& -)n la 0r)#lga-$n *e l) etatt) *e M)rt#a$n :'2"/<, Pr)$)r :'3+'< % Prae#n$re :'3/3<, e re*er)n, en gran #e*$*a, el 0)*er *e la Igle$a Catl$-a en el -)ntr)l *el g)$ern) -$$l )re la erra, en el n)#ra#$ent) *e -arg) e-le$9-) % en el eer-$-$) *e la at)r$*a* *$-$al.
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
,
Mapa del Imperio con la división en circunscripciones de 1512:
LA REFORMA R EFORMA PROTESTANTE EN LOS DIFERENTES PAÍSES Inglaterra C)#en& -)n la *$8$n en la $la *e l) 0r$#er) e-r$t) *e MarQn Lter), Ulr$-) J$ngl$) % )tr) re8)r#a*)re -)nnentale. A*e#9, la tra*$-$n *e @)5n >%-l$ >%-l$88, re8) re8)r#a r#a*)r *)r #e*$e #e*$eal, al, 0r)a 0r)ale le#en #ente te an ee eerr-!a !a $nW $nW) ) en -$ert) -$ert) e-t)re *e la Igle$a *e Inglaterra. Enr$e =III a-en*$ al tr)n) *e Inglaterra $en*) #% )en % al 0r$n-$0$) n) e $ntere 0)r l) 0r)le#a *e g)$ern), e *e en #an) *e 8a)r$t), el -ar*enal T5)#a >)le%, a $n n)#r -an-$ller *e Inglaterra. Enr$e =III $e#0re 8e n -atl$-) -)nen-$*), % n ar*$ente 0ar*ar$) *e la 0r$#a-!a *e R)#a )re la -r$an*a*, 0)r ell) 8e *e-lara*) De8en)r *e la Fe :F$*e$ De8en)r< 0)r el Pa0a Len X tra 0l$-ar La De8ena *e l) S$ete Sa-ra#ent) :'+2'<, *)n*e arg#entaa -)n e5e#en-$a a 8a)r *e la 0rerr)gaa *el 0a0a*). P)r ell) relta -r$)) el 5e-5) *e e la Igle$a *e Inglaterra e 5a%a e0ara*) *e la Igle$a Catl$-a a #e*$a*) *el $gl) X=I, n) 0)r a-e0tar ) -)#0arr la $*ea re8)r#a*)ra *e Lter) )tr) 0r)tetante, $n) e 0)r $n$-$aa *el re% Enr$e =III. Enr$e =III e )0) $n e#arg) a la re8)r#a *e la Igle$a *e Inglaterra tra *e-retar el A-ta *e 0re#a-!a en '+34, 0)r la e el #$#) re% e -)nerQa en e8e *e la Igle$a *e Inglaterra, n) e real$& n$ngna #)*$-a-$n *)-tr$nal ) l$trg$-a tana a) g)$ern), )l) e 0r)5$$ a )$0) % a-er*)te $ngl $ngle ee e tene tenerr rela rela-$ -$n n -)n -)n la Cr$ Cr$aa R)#an )#anaa % e e0r e0r)0 )0$ar $ar)n )n l) l) $en $ene e e-e*ente e-e*ente *e la Igle$a Catl$-a en ene-$) *e la C)r)na Real. Al -e*erle 5$) E*ar*) -)n el n)#re *e E*ar*) =I, -)n a0ena / a1) *e e*a*, e 0r)*er)n l) 0r$#er) aan-e e8e-) e8e-) *e la re8)r#a *e la Igle$a *e Inglaterra, 0e e re*a-t el 0r$#er L$r) *e Ora-$n C)#n, e $ntr)*), LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
-
gra-$a al traa) *el Ar&)$0) *e Canterr% T5)#a Cran#er, Cran#er, -$ert) -a#$) #en)re en la *)-tr$na % )re t)*) en la 8)r#a *e -elerar la #$a. Ete l$r) 8e la 0r$#era e0re$n -)n-reta *e la re8)r#a *e la Igle$a *e Inglaterra. En '++3, E*ar*) =I #ere a la e*a* *e '+ a1), *ean*) -)#) -e)ra a @ane Gre% :-)r)na*a el '( *e l$) *e '++3<, $en g)ern )l) n) *!a. Se 0r)*) na ree gerra *e -e$n 5ata e e $#0) -)#) re$na :-)n el a0)%) a0)%) *e la #a%) #a%)r!a< r!a< Mar!a I *e Inglat Inglaterr erra, a, $en $en r90$* r90$*a#e a#ent ntee ar)g ar)g la re8)r#a rel$g$)a $ntr)*-$*a *rante el re$na*) *e E*ar*) =I % )#e nea#ente a )e*$en-$a 0a0al a la Igle$a *e Inglaterra, en n)$e#re *e '++4.
Retale-$*) el -at)l$-$#), el A-ta *e S0re#a-!a % el L$r) *e Ora-$n C)#n 8er)n 0r$#$*) % e n)#rar)n ne) )$0), e 0er$g$ 0e r$g$ a l) 0ar*ar$) *e la $n*e0en*en-$a *e la Igle$a *e Inglaterra :%a -)n)-$*) -)#) angl$-an)< % algn) *e ell) a-aar)n en la 5)gera :n) t)*) eran 8a)rale a la re8)r#a rel$g$)a<. Mar!a #r$ en '++? a l) 42 a1) *e e*a* % $n 5$), 0)r l) e #e*$a 5er#ana, Iael I *e Inglaterra 8e 0r)-la#a*a re$na. Iael a#$ el tr)n) *e Inglaterra tratan*) *e #antener la n$*a* na-$)nal 0)r )re la *$8eren-$a rel$g$)a, 0)r l) e n) #)tr $n$-$al a0)%) a n$ngn) *e l) an*) en *$0ta :0r)tetante % -atl$-)<, $n e#arg), la 0)l!-a $nterna-$)nal % e0e-$al#ente la -)n0$ra-$)ne % reel$)ne, la 5$-$er)n *ar -a*a e& #9 a0)%) al an*) 0r)tetante. Iael retar el A-ta *e S0re#a-!a, 0)r l) e l) )$0) 0ar*ar$) *e la 0re#a-!a -atl$-a 8er)n *e0et) % t$*), 0r)-la# leg) el A-ta *e Un$8)r#$*a* e )l$gaa a t)*a la 0arr)$a *e la Igle$a *e Inglaterra a l$&ar el L$r) *e Ora-$n C)#n :-)n aell) 0ee1) -a#$) $ntr)*-$*) 0)r Cran#er< -)n tet) en $ngl % n) en laQn. T)*) ell) *$) e0a-$) 0ara la *$8$n *e la $*ea *e la Re8)r#a Pr)tetante en Inglaterra, n) )tante la #)*era-$n e en general $g$ ten$en*) la Igle$a *e Inglaterra al -)nerar -a$ $nta-ta tra*$-$n #e*$eal. Iael I 0er$g$ 0e r$g$ -rel#ente a l) -atl$-) *rante re$na*).
Hungría La re8)r#a e eten*$ r90$*a#ente 0)r t)*a Er)0a, % en 0ar-lar en el re$n) *e Hngr!a, *)n*e a*$r$ -)nn)ta-$)ne 0)l!-a #% er$a. L) 5ngar) en8rentar)n a l) tr-) )t)#an) *rante ar$) $gl), 5ata e nal#ente LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
.
en la atalla *e M)59- en '+26, l) #l#ane *err)tar)n a l) 5ngar) % #r$ el re% L$ II *e Hngr!a :%a 0ara la 0)-a *el re% L$ II, el 0)*er real e 5a!a 5a!a en8ren en8renta* ta*) ) a 0r)te 0r)tet tant ante e 5ngar 5ngar) ) e 0rete 0reten*! n*!an an -)ntra -)ntra0)n 0)ner er al -at)l$-$#)<. Pr)nt) el Re$n) *e Hngr!a tra la *err)ta e *$$*$ en tre 0arte na al Oete -)ntr)la*a 0)r l) ger#9n$-), *)n*e Fernan*) I *e Harg), 5er#an) *el e#0era e#0era*)r *)r *el Sa-r) Sa-r) I#0er$ I#0er$) ) R) R)#an #an) ) Ger#9n Ger#9n$$-) ) 8e -)r)na -)r)na*) *) -)#) -)#) re% 5ngar) na reg$n -entral -)ntr)la*a 0)r l) )t)#an), % na reg$n )r$ental $n*e0e $n*e0en*$ n*$ent entee en la 8)r#a 8)r#a *el Pr$n-$ Pr$n-$0a* 0a*) ) *e Tran$ ran$l lan$ an$a, a, *)n*e *)n*e el -)n*e -)n*e 5ng 5ngar ar) ) @an @an Seg$ Seg$# #n n*) *) S&a0 S&a0)l )l%a %a$$ 8ng 8ng$ $ *e Pr!n Pr!n-$ -$0e 0e.. S&a0 S&a0)l )l%a %a$$ % t)*a t)*a Tran$l ran$la an$a n$a,, $ $en $en eran eran $n*e0e $n*e0en*$ n*$ent ente, e, el Eta* Eta*) ) era era aal aall) l) *el I#0er$ I#0er$) ) )t)#an) % el lt9n *e-$*!a n)le 5ngar) )-0ar!a el tr)n) *el Pr$n-$0a*) % -9le er!an #)$#$ent) 0)l!-) 0r$n-$0ale. De eta 8)r#a el ne) #a0a 5ngar) t)# 8)r#a, % Tran$lan$a ran$lan$a % Pr!n-$0e e -)n$rer)n en la gra re0reentante *e Hngr!a, -)ntra0)n$en*) a la *$naQa *$naQa *e l) Harg) Harg) e 0)r )tra 0arte 0)rtaa 0)rtaa la -)r)na -)r)na *el re$n). re$n). @an Seg$#n*) S&a0)l%a$ e -)n$r al 0r)tetan#) % -)#en& a alergar a t)*) l) l)8) % rel$g$)) -5e-) % ger#9n$-) e 5!an *el $#0er$) ger#9n$-) % *e l) Harg). La etrateg$a *e S&a0)l%a$ % *e l) 0)ter$)re Pr!n-$0e *e Tran$lan$a 8e l$&ar al 0r)tetan#) -)#) $ntr#ent) -)ntra l) Harg) el#ente -atl$-), *e l) -ale er!an *e5a-ere 0ara a! 0)*er ren$-ar el re$n) 5ngar) *$$*$*) a) la gra 5ngara *e #a%)r relean-$a, el l!*er tran$lan). tran$lan). En el a1) *e '+4' e 0l$- la 0r$#era tra*--$n al 5ngar) *el Ne) Teta#ent), )ra *el #)ne @an S%leter % leg) en '+/( el 0at)r 0r)tetante G909r Y9r)l$ 0l$- la 0r$#era $l$a -)#0leta en 5ngar), -)n)-$*a -)#) la $l $l$a $a *e Y9r Y9r)l$. )l$. L) L) Pr!n Pr!n-$ -$0e 0e Tran ran$l$lan) an) 0r)# 0r)#) )$e $err)n la la e- e-el ela a 0r)t 0r)te eta tant nte e,, la la -al -ale e eran eran -a*a -a*a e& e& #9 #9 0)0 0)0la lare re en -$* -$*a* a*e e -)#) -)#) ralaa, S)0r)n, S&9rlZr$n-, S9r9r, *e $gal 8)r#a -)#) l) aenta#$ent) a)ne en el Pr$n-$0a*) 5ngar) $n*e0en*$ente. Al #$#) e#0), el ne) #)$#$ent) rel$g$)) 0r)tetante *e @an Cal$n), -)n)-$*) -)#) Cal$n$#) -)nn -)n la #$$n *el lteran$#) % 0r)nt) la reg$n N)r;Ete *el Re$n) 5ngar) e #erg$ a tal 0nt) en la nea -)n8e$n rel$g$)a, e la -$*a* *e Dere-en era *en)#$na*a en aella a ella 0)-a La R)#a Cal$n$ta. Un) *e l) 0ena*)re 0r)tetante #9 $gn$-a) 8e el 0at)r 5ngar) Feren- D9$* :'+'( ; '+"/<, $en 0r$#er) 0r)8e el lteran$#) % leg) el -al$n$#), 0)ter$)r#ente e )l$ n gran *e8en)r *el an;tr$n$tar$#), e *e-$r, n) a-e0taa la e$ten-$a *e la SanQ$#a Tr$n$*a*, % *e eta #anera, LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
/
0r)nt) e -)n$r en el 8n*a*)r *el Un$tar$#) en Tran$lan$a, agregan*) an na -)n8e$n rel$g$)a #9 al gran #)a$-) e$tente en ael e#0). La *$er$*a* rel$g$)a en el Pr$n-$0a*) al-an& tale n$ele, e el Pr!n-$0e @an Seg$#n*) S&a0)l%a$, *e -)n8e$n 0r)tetante, a-)nea*) 0)r rel$g$)), -)n)- a la Gran Aa#lea tran$lana en la -al e an-$)n el E*$-t) *e Tr*a en '+6?. Ete *)-#ent) re&aa e t)*a la -)n8e$)ne rel$g$)a -r$ana eran a-e0ta*a 0)r $gal en el Pr$n-$0a*) 5ngar). A!, te er!a el 0r$#er Eta*) en el #n*) re-)n)-er la *$er$*a* *e -lt) -r$an) -at)l$-$#), lteran$#), -al$n$#) % n$tar$#).
Ferenc Dávid, fundador del Unitarismo en Transilvania:
P)ter$)re 0r!n-$0e -)#) el arn 5ngar) Etean )-7a$ :'6(+ ; '6(6< % el -)n*e 5ngar) Gar$el et5len :'6'3 ; '62/< 8er)n 8erte *e8en)re *el 0r)tetan#) en Tran$lan$a % Hngr!a, -ata0ltan*) a l) 5ngar) a n n$el -ltral, )-$);0)l!-) % e-)n#$-) *e *earr)ll) a la 0ar -)n Fran-$a, el I#0er$) Ger#9n$-) e Inglaterra. Ell) -)n*er)n gerra *e $n*e0en*en-$a -)ntra l) Harg), e $n-l$e Gar$el et5len 0ar-$0 en la Gerra *e l) Tre$nta A1) :'6'? ; '64?< a0)%an*) la -)n8e*era-$n 0r)tetante. Conde !n"aro #a$riel %etlen, &r'ncipe de Transilvania:
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
0
La $ta-$n rel$g$)a en la reg$n -entral *el re$n) 5ngar) e $n-l$naa $gal#ente 5a-$a el 0r)tetan#), 0e a5! eran rara#ente $t) l) a-er*)te -atl$-). L) 0re*$-a*)re 0r)tetante -)ntaan -)n la 0r)te--$n *e l) )t)#an), $ene en real$*a* n) e entr)#eQan en l) -)nW$-t) rel$g$)) *e l) -r$an), $n) e l) n$-) e le $#0)rtaa era e et) 0agaen l) $#0et) a l) tr-). C)#) era *e 0)nere, en la reg$n *el re$n) 5ngar) a) -)ntr)l ger#9n$-), el -at)l$-$#) e #ant) -)n gran 8)rtale&a, % $ $en l) 0re*$-a*)re 0r)tetante eran -)#ne, la $nWen-$a *el re% Harg) n) 0er#$Qa 0re*)#$nan-$a. P)ter$)r#ente l) Harg) $ntr)*er)n en Hngr!a la -)ntrarre8)r#a -atl$-a, % la ar*a la)r *e l) e$ta -)#) el -ar*enal Pe*r) P9 n% l)grar)n la 0alana -)ner$n *e gran 0arte *e la 0)la-$n al -at)l$-$#) :$n e#arg), Tran$lan$a 0er#ane-er9 a gran*e rag) 0r)tetante 5ata la 0)-a a-tal<.
Alemania la Sui!a Alemana La Re8)r#a 8e [$nagra*a\ en Ale#an$a -an*) Lter) /+ te$ en la 0erta *e la $gle$a en >$Ve#erg, el 3' *e O-tre *e '+'". Lter) 8e 0r)teg$*) *e la -)ne-en-$a, e *e-$r, *e la e-)#n$n Pa0al % *e la 0r)-r$0-$n $#0er$al 0)r el Ele-t)r Fe*er$-) *e Sa)n$a, )eran) terr$t)r$al. M$entra a*)0taa eter$)r#ente na a-t* netral, 8)#ent la 8)r#a-$n *e -)#n$*a*e lterana *entr) *e *)#$n$). De0 *e e Lter) 5) ret)rna*) a >$Ve#erg % rea#$ all! el l$*era&g) *el #)$#$ent) *e re8)r#a, en )0)$-$n a l) Anaa0ta.
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
1
Fe Lter) $en $ntr)*) la regla-$)ne ar$trar$a 0ara el -lt) D$$n) % la 8n-$)ne rel$g$)a *e a-er*) a eta, 8er)n etale-$*a -)#n$*a*e lterana, en *)n*e n )rgan$&a*) -er0) 5er-) e )0) a la Igle$a Catl$-a. Entre l) )tr) 0r!n-$0e Ale#ane e 0r)nta#ente e a)-$ar)n a Lter) % e-n*ar)n e8er&) et$er)n ] @an *e Sa)n$a :el 5er#an) *e Fe*er$-)< ] El Gran;Maetr) Alet *e Pr$a, e -)n$r la erra *e )r*en en n *-a*) e-lar, t)rn9n*)e e1)r 5ere*$tar$) al a-e0tar el Lteran$#) ] L) De Enr$e % Alert) *e Me-7lenrg ] El C)n*e Alert) *e Manel* ] El C)n*e E*&ar*, *e Fr$elan* *el ete ] Lan*grae Fel$0e *e Hee, $en e *e-lar *en$a#ente a 8a)r *e la Re8)r#a *e0 *e '+24. M$entra tant) en ar$a -$*a*e $#0er$ale *e Ale#an$a el #)$#$ent) *e re8)r#a 8e $n$-$a*) 0)r eg$*)re *e Lter), e0e-$al#ente en Ul#, Agrg), Nre#erg, NBr*l$ngen, Etrarg), C)ntan&a, Ma$n&, Er8rt, J$-7a, Mag*erg % re#en. L) 0r!n-$0e Lteran) 8)r#ar)n la Al$an&a *e T)rga el 4 *e #a%) *e '+26, 0ara *e8ena -)#n. A tra *e a0ar$-$n en la @nta *e Sller en '+26, aegrar)n la a*)0-$n *e la re)l-$n *e e, -)n rela-$n al E*$-t) *e >)r#, -)ntra Lter) % *)-tr$na erra*a, -a*a n) *eer!a a*)0tar na a-t* tal e 0*$ee re0)n*er ante D$) % el e#0era*)r. La l$erta* 0ara $ntr)*-$r la Re8)r#a en terr$t)r$) 8e -)n8er$*a ent)n-e a l) #an*atar$) terr$t)r$ale. L) eta*) Catl$-) eran *ealenta*), #$entra l) 0r!n-$0e Lteran), e )l$er)n #9 etraagante an -)n *e#an*a. In-l) l) *e-ret) entera#ente #)*era*) *e la D$eta *e S0e%er :'+2/< *el$near)n na 0r)teta *e l) Lteran) % *e l) eta*) Re8)r#a*). La neg)-$a-$)ne en la @nta *e Agrg) :'+3(<, en la -al l) eta*) e re-5a&aan la 8e Catl$-a ela)rar)n -re*) :la C)n8e$n *e Agrg)<, #)trar)n e la retara-$n *e la n$*a* rel$g$)a n) er!a e8e-ta*a. La Re8)r#a e *$8n*$ #9 % #9, $en*) tant) el Lteran$#) -)#) el J$ngl$an$#) $ntr)*-$*) en )tr) terr$t)r$) ale#ane. @nt) -)n l) 0r$n-$0a*) % -$*a*e #en-$)na*) arr$a, 0ara '+3( 5a!a 5e-5) -a#$n) 5ata l) 0r$n-$0a*) *e a%ret5, Ana-5, An5alt % rn$-7;Lnenrg % en l) 0)-) a1) $g$ente 5ata P)#eran$a, @^l$-5; Clee % >rte#erg. En S$le$a % en el *-a*) *e L$egn$t& la Re8)r#a ta#$n LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
11
5$&) gran*e aan-e. En '+3', la L$ga *e E#al-al*a, na al$an&a )8en$a % *e8en$a 8e -)n)l$*a*a entre l) 0r!n-$0e Pr)tetante % la -$*a*e. E0e-$al#ente *e0 *e ren)a-$n :'+3+<, a eta L$ga e #ar)n )tra -$*a*e % 0r!n-$0e e e 5a!an n$*) a la Re8)r#a, 0)r ee#0l), el C)n*e Palan) R0ert) *e Je$r^-7en, el C)n*e G$ller#) *e Naa, la -$*a*e *e Agrg), Ye#0ten, Ha#rg) % )tra. Nea neg)-$a-$)ne % *$-$)ne entre l) 0ar*) rel$g$)) 8er)n $nt$*a en $ta al tr#$n) *el -$#a, 0er) $n $t). Entre l) #t)*) a*)0ta*) 0)r l) Pr)tetante en la e0an$n *e la Re8)r#a, la 8er&a era -a*a e& #9 l$re#ente e#0lea*a. Ha$en*) e*a*) a-ante la D$-e$ *e Na#rg;Je$t&, el Ele-t)r Fe*er$-) *e Sa)n$a $ntal 0)r la 8er&a en la e*e al 0re*$-a*)r Lteran) N$-)l9 A#*)r8 :en e& *e @l$ )n PWg, e-)g$*) 0)r el -a0!tl)< % l #$#) a#$ el g)$ern) e-lar. El De Enr$e *e rn$-7;>)l8enVel 8e e$la*) en '+42, % la Re8)r#a e $ntr)*) en *)#$n$) 0)r la 8er&a. En C)l)n$a $n-l), la Re8)r#a 8e -a$ etale-$*a 0)r la 8er&a. Algn) 0r!n-$0e e-le$9-) 8er)n 0r)a*) -)#) *el$n-ente, $n t)#ar #e*$*a -)ntra la $nn)a-$)ne e e e0ar-!an *$ar$a#ente en l) -!r-l) en a#0l$a-$n. En P8al&;Nerg % en l) eta*) *e Halerta*t, Halle, et-., la Re8)r#a 5all entra*a. El -)la0) *e la L$ga *e E#al-al*a :'+4"< etan- *e algna #anera el 0r)gre) *e la Re8)r#a @l$ )n PWg e $ntal) en la *$-e$ *e Na#rg, el De Enr$e *e rn$-7>)l8enVel re-)r erra % Her#ann )n >$e* t) e a*$-ar *e la D$-e$ *e C)l)n$a, en *)n*e la 8e Catl$-a 8e ent)n-e #anten$*a. La 8r#la *e n$n etale-$*a 0)r la @nta *e Agrg) en '+4";4? :el Inter$# *e Agrg)< n) t) $t) en 0r)0$t), a 0ear *e 5aer $*) $ntr)*-$*a en #-5) terr$t)r$) 0r)tetante. M$entra tant), la tra$-$n *el Pr!n-$0e Mar$-$) *e Sa)n$a, $en 5$&) n trata*) e-ret) -)n Enr$e II *e Fran-$a, ene#$g) *e Ale#an$a, % 8)r# na C)n8e*era-$n -)n l) 0r!n-$0e Pr)tetante G$ller#) *e Hee, @an Alert) *e Me-7lenrg % Alert) *e ran*erg), 0ara 5a-er gerra al e#0era*)r % a $#0er$). P)r geren-$a *e Carl), el Re% Fernan*) -)n)- la @nta *e Agrg) en '+++, en la -al, *e0 *e larga neg)-$a-$)ne, 8e -)n-l$*) el 0a-t) -)n)-$*) -)#) la Pa& Rel$g$)a *e Agrg). Ete 0a-t) -)nten!a la $g$ente 0r)$$)ne en e$n* 09rra8) ] Entre l) eta*) $#0er$ale Catl$-) % aell) *e la C)n8e$n *e Agrg) :l) J$ngl$an) n) etaan -)n$*era*) en el trata*)< *eer!an er )era*a la 0a& % la ar#)n!a
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
1)
] N$ngn eta*) *el $#0er$) *eer!a -)#0eler a )tr) eta*) *e *)#$n$) a -a#$ar *e rel$g$n, ta#0)-) *eer!a 5a-er gerra -)ntra l) #$#) en n)#re *e la rel$g$n ] S$ n *$gnatar$) e-le$9-) a#e la C)n8e$n *e Agrg), 0er*er!a t)*a *$gn$*a* e-le$al -)n t)*) )-$) % *e #9 l$ga*) a ella, $n 0r*$*a, $n e#arg), *e 5)n)r % 0)e$)ne 0r$a*a. L) eta*) Lteran) 0r)tetar)n -)ntra eta 0r)$$n e-le$9-a ] A l) e )ten!an la C)n8e$n *e Agrg) *eer!a *eare en 0)e$n *e t)*a 0r)0$e*a* e-le$9-a e 5$eran ten$*) *e*e el -)#$en&) *e la Re8)r#a *e0 *e '+++ n$ngn 0ar*) *eer!a t)#ar -)a algna *e l) *e#9
] Hata la -)n-l$n *e la 0a& entre l) -er0) rel$g$)) en -)nen*a, a er e8e-ta*a en la 0r$#a D$eta *e Ra)na, la r$*$--$n e-le$9-a *e la erar!a Catl$-a etaa 0en*$*a en l) terr$t)r$) *e la C)n8e$n *e Agrg) ] S$ e leanta -al$er -)nW$-t) entre l) 0ar*) -)n rela-$n a *ere-5) ) erra, *ee 5a-ere 0r$#er) n $ntent) *e )l-$)nar la *$0ta 0)r ar$tra-$n ] N$ngn eta*) $#0er$al 0)*!a 0r)teger a l) *$t) *e )tr) eta*) *e la at)r$*a*e ] T)*) -$*a*an) *el I#0er$) ten!a el *ere-5) *e eleg$r -al$era *e la *) rel$g$)ne re-)n)-$*a % *e 0ra--arla en )tr) terr$t)r$) $n la 0r*$*a *e *ere-5), 5)n)r % 0r)0$e*a* :$n 0er$-$), $n e#arg), *e l) *ere-5) *el e1)r terr$t)r$al )re -a#0e$na*)< ] Eta 0a& *eer!a $n-l$r a l) -aaller) l$re % a la -$*a*e l$re *el I#0er$) % la -)rte $#0er$ale ten!an e g$are ea-ta#ente 0)r 0r)$$)ne ] L) )t) 0)*!an er a*#$n$tra*) tant) en el n)#re *e D$) ) *e S Sant) Eangel$). P)r #e*$) *e eta 0a&, el -$#a rel$g$)) en el I#0er$) Ale#9n 8e *en$a#ente etale-$*) *e a! en a*elante l) eta*) Catl$-) % Pr)tetante )n -a#0) )0et). Ca$ t)*a la Ale#an$a, *e*e la 8r)ntera -)n H)lan*a en el Oete 5ata la 8r)ntera -)n P)l)n$a en el Ete, el terr$t)r$) *e la LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
1*
Or*en Tetn$-a en Pr$a, Ale#an$a Central -)n e-e0-$n *e la #a%)r 0arte *e la 0)r-$n )--$*ental, % :en Ale#an$a *el Sr< >rte#rg, Ana-5, P8al&; Jer-7en, % )tr) 0ee1) *)#$n$), -)n n#er)a -$*a*e l$re, 5a!an l)gra*) la Re8)r#a Lterana. P)r )tra 0arte, en el r % rete, e 0er#ane-$er)n 0re*)#$nante#ente Catl$-), en-)ntr eg$*)re #9 ) #en) n#er)). El Cal$n$#) ta#$n e e0an*$ atante a#0l$a#ente. Per) la Pa& *e Agrg), 8all en aegrar la ar#)n!a e e e0eraa. C)ntrar$a#ente a 0r)$$)ne e0rea, na er$e *e 0r$n-$0a*) e-le$9-) :2 ar&)$0a*), '2 )$0a*) % n#er)a aa*!a< 8er)n re8)r#a*) % e-lar$&a*) ante *el -)#$en&) *el $gl) X=II. La L$ga Catl$-a 8e 8)r#a*a 0ara la 0r)te--$n *e l) $nteree Catl$-) % 0ara -)ntraalan-ear la Un$n Pr)tetante.
Pr)nt) )re$n) la Gerra *e l) Tre$nta A1), na l-5a *e la #9 ne8ata 0ara Ale#an$a, *a*) e *e) el 0a! a ene#$g) *el )ete % *el n)rte, % *etr%) el 0)*er, la r$e&a e $nWen-$a *el I#0er$) Ale#9n. La Pa& *e >e_al$a, -)n-l$*a en '64? -)n Fran-$a en Mnter % -)n Se-$a en Onar-7, -)nr# *en$a#ente el tat *el -$#a rel$g$)) en Ale#an$a, $- a l) Cal$n$ta % a l) Re8)r#a*) en la #$#a -)n*$-$n *e l) Lteran) % -)n-e*$ $n#e*$ata#ente a l) eta*) )r*$na*) al e#0era*)r, el *ere-5) *e $ntr)*-$r la Re8)r#a. De a! en a*elante, l) )eran) terr$t)r$ale 0)*!an )l$gar a *$t) a a*)0tar na rel$g$n *eter#$na*a, )#e*) al re-)n)-$#$ent) *e la $n*e0en*en-$a *e aell) $ene, en '624, g)&ar)n el *ere-5) *e )tener 0r)0$) er$-$) rel$g$)). El A)l#) *el Eta*) en -e)ne rel$g$)a 5a!a al-an&a*) a5)ra #9 gran*e *earr)ll) en Ale#an$a. En la S$&a Ale#ana, 8e tra&a*) n -r) $#$lar. De0 e Jr$-5 5a!a a-e0ta*) % *e #anera 8)r&a*a $ntr)*) la Re8)r#a, a$lea $g$ ee#0l). En a$lea, @an E-)la#0a*$) % >)l8gan* Ca0$t) e a)-$ar)n a J$ngl$), *$8n*$er)n ene1an&a % )t$er)n na $-t)r$a 0ara la nea 8e. L) #$e#r) Catl$-) *el Gran C)n-$l$) 8er)n e0la*). S$g$er)n relta*) $#$lare en A00en&ell, -er-a *e R5)*e, S-5a`aen % Glar. De0 *e na larga 5e$ta-$n, la Re8)r#a 8e a-e0ta*a ta#$n en erna, en *)n*e n a0tata Cart), Fran7 Y)l, -)n @)5ann % ert5)l* Haller, 0re*$-ar)n el J$ngl$an$#) t)*) l) #)nater$) 8er)n 0r$#$*), % na gran $)len-$a 8e eer-$*a 0ara 8)r&ar la 0enetra-$n *el J$ngl$an$#) en la gente *el terr$t)r$). St. Gall, en *)n*e @)a-5$# =al*$an 0re*$-, % na gran 0)r-$n *e Gran*en ta#$n a*)0tar)n la $nn)a-$)ne. En t)*) el $#0er$), el LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
1+
J$ngl$an$#) era n gran r$al *el Lteran$#), 5ata el 0nt) *e e e $n$-$ n $)lent) -)nW$-t) entre la *) -)n8e$)ne, *e$*) a la -)ntante neg)-$a-$)ne 0)r la n$n. L) $ntent) n) ten*!an a erer ter#$nar la *ea8)rtna*a *$$$n rel$g$)a en S$&a. En Ma%) *e '+26, na gran *$0ta rel$g$)a 8e )ten$*a en a*en, etan*) l) Catl$-) re0reenta*) 0)r E-7, @)5ann Faer % Mrner % l) Re8)r#a*) 0)r E-)la#0a*$) % ert5)l* Haller. El relta*) 8e 8a)rale a l) Catl$-) la #a%)r!a *e l) re0reentante *e l) eta*) 0reente e *e-larar)n en -)ntra *e la Re8)r#a, % l) e-r$t) *e Lter) % J$ngl$) 8er)n 0r)5$$*). E) *e0ert la )0)$-$n *e l) eta*) Re8)r#a*). En '+2", Jr$-5 8)r# na al$an&a -)n C)ntan&a a$lea, erna % )tr) eta*) Re8)r#a*) e n$er)n a la C)n8e*era-$n en '+2?. En *e8ena 0r)0$a, l) eta*) Catl$-) 8)r#ar)n na al$an&a en '+2/, 0ara la 0r)te--$n *e la er*a*era 8e *entr) *e terr$t)r$). En la gerra reltante, l) eta*) Catl$-) )t$er)n na $-t)r$a en Ya00el, $en*) J$ngl$) 5er$*) #)rtal#ente en el -a#0) *e atalla. Le 8e -)n-e*$*a la 0a& a Jr$-5 % a erna, -)n la -)n*$-$n *e e n$ngn lgar *eer!a #)letar a )tr) en n)#re *e la rel$g$n % *e e l) er$-$) Catl$-) *eer!an er l$re#ente #anten$*) en l) terr$t)r$) -)#ne. La Fe Catl$-a 8e retale-$*a en -$ert) *$tr$t) *e Glar % A00en&ell la Aa*!a *e St. Gall 8e retara*a 0ara el aa*, a 0ear *e e la -$*a* 0er#ane-!a Re8)r#a*a. S$n e#arg), en Jr$-5, a$lea, erna % S-5a`aen, l) Catl$-) 8er)n $n-a0a-e *e aegrar *ere-5). L) Re8)r#$ta S$&) 0r)nt) -)#0$er)n ar#a-$)ne 8)r#ale *e -reen-$a e0e-$al#ente ale la 0ena #en-$)nar la Pr$#era C)n8e$n Hel-a :[C)n8e$) Hele-a I\<, -)#0eta 0)r ll$nger, M%-)n$, Gr%nae % )tr) :'+36<, % la Segn*a -)n8e$n -)#0eta 0)r ll$nger en '+64 :[C)n8e$) Hele-a II\< la l#a 8e a*)0ta*a en la #a%)r!a *e l) terr$t)r$) Re8)r#a*) *e #)*el) J$ngl$an).
H"lan#a Drante el re$na*) *e Carl) =, la *$e-$$ete 0r)$n-$a *e H)lan*a 0er#ane-$er)n t)tal#ente $n#ne a la -)nta#$na-$n *e la nea *)-tr$na. =ar$) eg$*)re *e Lter) 5a!an *e 5e-5) a0are-$*) all!, % e e#0e1ar)n en *$e#$nar l) e-r$t) % *)-tr$na Lterana. S$n e#arg), Carl) = 0r)#lg e*$-t) etr$-t) -)ntra l) Lteran) % -)ntra la $#0re$n % *$lga-$n *e l) e-r$t) *el Re8)r#a*)r. L) e-e) *e l) Anaa0ta e)-ar)n la 0re$n *e #)$#$ent) 0)r la 8er&a %, 5ata '+++, la Re8)r#a en-)ntr 0)-a ra!-e en el 0a!. En ee a1), Carl) = -)n-e*$ H)lan*a a 5$), Fel$0e II, $en LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
1,
re$*$ en el 0a! 5ata '++/. Drante ee 0er$)*) el Cal$n$#) 5$&) r90$*) aan-e, e0e-$al#ente en la 0r)$n-$a *el n)rte. M-5) *e l) gran*e n)le % la #% e#0)re-$*a aa n)le&a, l$&ar)n la Re8)r#a 0ara $n-$tar al 0el) a#ante *e l$erta* -)ntra la a*#$n$tra-$n *el re%, l) )-$ale % tr)0a e0a1)la % la eer$*a* *el g)$ern). El *e-)ntent) -)nn -re-$en*), *e$*) 0r$n-$0al#ente a la eera r*ene *el De *e Ala % a la angr$enta 0ere--$n -)n*-$*a 0)r l. G$ller#) *e Orange;Naa, g)erna*)r *e la Pr)$n-$a *e H)lan*a, ten!a -)#) 0r)0$t), 0)r ra&)ne 0)l!-a, aegrar la $-t)r$a 0ara el Cal$n$#), % tr$n8 en #-5) *e l) *$tr$t) *el N)rte. Leg) e 0) a ! #$#) a la -ae&a *e la reel$n -)ntra el *)#$n$) E0a1)l. En la reltante gerra, la 0r)$n-$a *el n)rte :N$e*erlan*e< -)n$g$er)n $n*e0en*en-$a, *e0 *e l) -al el Cal$n$#) gan) el 0re*)#$n$) en ella. En '+?', t)*) eer-$-$) 0l$-) *e la Fe Catl$-a 8e 0r)5$$*). La C)n8e$n elga *e '+62, ten!a %a na 8n*a-$n Cal$n$ta 0)r l) !n)*) *e D)*re-5t en '+"4 % '6'?, el Cal$n$#) re-$$ na 8)r#a a. L) Catl$-) *el 0a! :alre*e*)r *e *) $nt) *e la 0)la-$n< 8er)n )#e*) a na $)lenta 0re$n. Entre l) Cal$n$ta *e H)lan*a rg$er)n $)lent) -)nW$-t) -)n-ern$ente a la *)-tr$na *e la 0re*ena-$n.
P"l"nia$ Lituania C"urlan# L) P)la-) 0$er)n *e la Re8)r#a a tra *e algn) et*$ante *e >$Ve#erg % a tra *e la Fratern$*a* )5e#$a % M)ra$a. El Ar&)$0) La7$ *e Gneen % el Re% Seg$#n*) I :'+(';'+4?<, enrg$-a#ente e )0$er)n a la e0an$n *e la *)-tr$na 5er-a. C)n t)*), l) -)la)ra*)re *e la Re8)r#a t$er)n $t) en ganar re-lta en la Un$er$*a* *e Cra-)$a, en P)en % en Dant&$g. De Dant&$g la Re8)r#a e e0an*$ a T5)rn % El$ng % -$ert) n)le a0)%ar)n la nea *)-tr$na. a) el g)$ern) *el *$l Seg$#n*) II :'+4?;'+"2< 5a!a en P)l)n$a, a*e#9 *e Lteran) % *e Fratern$*a*e )5e#$a, J$ngl$an), Cal$n$ta % S)-$n$an). El Pr!n-$0e Ra*&$$ll % @an La7$ a0)%ar)n el Cal$n$#) % la $l$a 8e tra*-$*a al P)la-) *e a-er*) a la $$n *e ee 0ar*) en '+63. A 0ear *e l) e8er&) *el Nn-$) Pa0al, Al)$$) L$0)#an) :'++6;'+6?< la l$re 0r9--a *e la rel$g$n 8e e-reta#ente -)n8er$*a en la #en-$)na*a tre -$*a*e % le era 0er#$*) a la n)le&a tener er$-$) rel$g$)) e-ret) en -aa. La *$8erente e-ta *e la Re8)r#a l-5ar)n na -)ntra )tra, la 8r#la *e 8e $ntr)*-$*a en el S!n)*) General *e San*)#$r en '+"( 0)r l) Re8)r#a*), l) Lteran), % la Fratern$*a* )5e#$a n) 0r)*er)n n$*a* algna. En '+"3, l) 0ar*) 5er-) aegrar)n la 0a& rel$g$)a *e =ar)$a, e -)nr$ $gale *ere-5) a LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
1-
l) Catl$-) % a l) D$$*ente, % etale-$ na 0a& 0er#anente entre la *) 0arte. P)r la -el)a $nagra-$n *e la er*a*era re8)r#a e-le$9-a, la *$l$gente a-$*a* *e l) lega*) 0a0ale % )$0) -a0a-e, % la la)r *e l) e$ta, 8e e$ta*) -al$er 0r)gre) *e la re8)r#a. En L$)n$a % C)rlan*, terr$t)r$) *e la Or*en Tetn$-a, el -r) *e la Re8)r#a 8e el #$#) e en el )tr) terr$t)r$) *e la Or*en, Pr$a. El C)#an*ante G)t5ar* YeVler *e C)rlan* e a*5$r$ a la C)n8e$n *e Agrg) % -)n$r erra en n *-a*) e-lar 5ere*$tar$), tr$tar$) *e P)l)n$a. En L$)n$a, el C)#an*ante >alter *e PleVenerg e e8)r& en 8)rtale-er el Lteran$#), e 5a!a $*) a-e0ta*) en R$ga, D)r0at % Real *e*e '+23, e0eran*) a! 5a-ere $n*e0en*$ente *el Ar&)$0) *e R$ga. Can*) el Margrae G$ller#) *e ran*erg) lleg) a er el Ar&)$0) *e R$ga en '+3/, el Lteran$#) r90$*a#ente al-an& na 0)$-$n e-l$a en L$)n$a.
Fran%ia la Sui!a Fran%e&a En -$ert) -!r-l) 5#an$ta *e Fran-$a e )r$g$n en na te#0rana 8e-5a n #)$#$ent) 8a)rale a la Re8)r#a. El -entr) *e ee #)$#$ent) era Mea, en *)n*e el )$0) G$lla#e r$-)nnet 8a)re-$ la $*ea 5#an$ta % #!-a, % *)n*e ene1aan el Pr)8e)r Le8re *e Eta0le, G. Farel % @. *e Cler-, e eran 5#an$ta -)n ten*en-$a Lterana. N) )tante, la C)rte, la n$er$*a* % el Parla#ent) e )0$er)n a la $nn)a-$)ne rel$g$)a % la -)#n$*a* Lterana *e Mea 8e *$elta. Centr) #9 $#0)rtante *e la Re8)r#a 8er)n en-)ntra*) al Sr, en *)n*e l) =al*ene 5a!an 0re0ara*) el terren). A! e *$er)n al)r)t) 0l$-) en l) -ale 8er)n *etr$*a $#9gene *e Cr$t) % *e l) Sant). L) 0arla#ent) en la #a%)r!a *e l) -a) t)#ar)n #e*$*a enrg$-a -)ntra l) $nn)a*)re, ane en -$ert) lgare et) l#) 5allar)n 0r)te-t)re, e0e-$al#ente Margar$ta *e =al)$, 5er#ana *el Re% Fran-$-) I % e0)a *e Enr$e *e Alret, Re% *e Naarra. L) l!*ere *e la Re8)r#a en Ale#an$a -ar)n tr$n8ar )re el re% Fran-$-) I, e 0)r ra&)ne 0)l!-a era n al$a*) *e l) Pr!n-$0e Pr)tetante Ale#ane el re%, $n e#arg), 0er#ane-$ el a la Igle$a % 0r$#$ a l) #)$#$ent) *e re8)r#a en t)*a erra. En l) *$tr$t) *el *ete, e0e-$al#ente en Pr)en-e % Da05$ne, a#entar)n l) -)la)ra*)re *e la nea *)-tr$na a tra *e l) e8er&) *e Re8)r#$ta *e Se-$a % Etrarg), 5ata e nal#ente la 0r)8ana-$n % el 0$llae *e $gle$a llear)n al re% a t)#ar #e*$*a enrg$-a -)ntra ell). De0 *e e el Cal$n$#) e 5a!a etale-$*) en G$nera, $nWen-$a -re-$ r90$*a#ente en l) -!r-l) 8ran-ee re8)r#a*). Cal$n) a0are-$ en LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
1.
Par! -)#) *e8en)r *el ne) #)$#$ent) rel$g$)) en '+33, *e*$- al re% 8ran- en '+36 Int)ne C5r$anae Rel$g$)n$ % e 8e a G$nera en el #$#) a1). E0la*) *e G$nera, ret)rn en '+4' % -)#en& all! el etale-$#$ent) nal *e )rgan$&a-$n rel$g$)a. G$nera, -)n a-a*e#$a $nagra*a 0)r Cal$n) 8e n -entr) l!*er *e la Re8)r#a % a8e-t 0r$n-$0al#ente a Fran-$a. P$erre le Cler- etale-$ la 0r$#era -)#n$*a* Cal$n$ta en Par! )tra -)#n$*a*e 8er)n etale-$*a en L%n, Orlan, Anger % R)en, la #e*$*a re0re$a #)trar)n tener 0)-) a0)%). El O$0) @a-e S0$8a#$ *e Neer e -)n$r al Cal$n$#) %, en '++/, Par! 8e teg) *e la aa#lea *e n !n)*) general *e Re8)r#$ta Fran-ee, l) -ale a*)0tar)n n Cre*) Cal$n$ta e $ntr)*er)n la -)nt-$n 0re$ter$ana S$&a 0ara la -)#n$*a*e Re8)r#a*a. De$*) al a0)%) *e l) =al*ene, a la *$e#$na-$n *e l$teratra *e la re8)r#a *e*e G$nera, a$lea % Etrarg), % al -)ntante $nW) *e 0re*$-a*)re *e*e ea -$*a*e, l) a*5erente a la Re8)r#a a#entar)n en Fran-$a. C)n la #erte *el re% Enr$e II :'++/<, l) Hg)n)te Cal$n$ta a0$rar)n a t)#ar entaa *e la *e$l$*a* *el g)$ern) 0ara a#entar 0)*er. La Re$na; =$*a, Catal$na *e M*$-$, era na a#$-$)a etratega, % $g$ na 0)l!-a *e er$-$) te#0)ral. La a0$ra-$)ne 0)l!-a 0r)nt) llegar)n a etar entrela&a*a -)n el #)$#$ent) rel$g$)), e -)n e) a#$ #a%)re 0r)0)r-$)ne % na #a%)r $#0)rtan-$a. En )0)$-$n a la l!nea g)ernante % a l) 0)*er)) % -el)) De Catl$-) *e G$a, l) Pr!n-$0e *e la *$naQa *e l) )r)ne e -)n$rer)n en l) 0r)te-t)re *e l) Cal$n$ta et) eran Ant)n$) *e =en*b#e, Re% *e Naarra, % 5er#an), e0e-$al#ente L$ *e C)n*. A ell) e n$er)n el C)n*etale M)nt#)ren-%, el Al#$rante C)l$gn% % 5er#an) An*el)t, % el Car*enal O*et *e C5cll)n, )$0) *e eaa$. N) )tante la le%e an-ler$-ale, el Cal$n$#) etaa l)gran*) n -)ntante 0r)gre) en el Sr *e Fran-$a, -an*) el " *e ener) *e '+62, la Re$na;$*a regente en n)#re *el 0ee1) Carl) IX, 0r)#lg n e*$-t) *e t)leran-$a, 0er#$en*) a l) Hg)n)te la l$re 0r9--a *e rel$g$n 8era *e l) eta*) % $n ar#a, 0er) 0r)5$$en*) t)*a $nter8eren-$a % a-t) *e $)len-$a -)ntra $nt-$)ne Catl$-a, % )r*enan*) la ret-$n *e t)*a la Igle$a % *e t)*a 0r)0$e*a* e-le$9-a t)#a*a *e l) Catl$-). =)l$n*)e -)n e) l) #9 a*a-e, l) Cal$n$ta -)#eer)n, e0e-$al#ente en el Sr, reelta % a-t) *e $)len-$a -)ntra l) Catl$-), llean*) a la #erte a a-er*)te -atl$-) $n-l) en l) r$) *e Par!. El $n-$*ente *e =a%, en C5a#0agne, el ' *e Mar&) *e '+62, en el e el $t) *el De *e G$a entr en -)nW$-t) -)n l) Hg)n)te, $nagr la Pr$#era Gerra C$$l % rel$g$)a en Fran-$a. A 0ear *e
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
1/
e eta ter#$n -)n la *err)ta *e l) Hg)n)te, )-a$)n gran*e 0r*$*a 0ara l) Catl$-) en Fran-$a. Rel$$a *e ant) 8er)n e#a*a % aea*a, #agn!-a $gle$a re*-$*a a e-)#r), % n#er)) a-er*)te ae$na*). El E*$-t) *e A#)$e -)n-e*$ ne) 8a)re a l) n)le Cal$n$ta, ane el anter$)r e*$-t) *e t)leran-$a 8e rera*). S$g$er)n )tra -$n-) gerra -$$le, *rante la -ale )-rr$ la #aa-re *el D!a San art)l)# :24 *e ag)t) *e '+"2<. N) 8e 5ata la en-$n *e la *$naQa *e l) =al)$ -)n Enr$e III :'+?/< % -)n el a--e) al tr)n) *e Enr$e *e Naarra :e ara& el Cat)l$-$#) en '+/3< *e la *$naQa *e l) )rne, e la gerra rel$g$)a al-an&ar)n nal -)n el E*$-t) *e Nante :'3 *e Ar$l *e '+/?< ete -)nr$ a l) Cal$n$ta n) )la#ente t)tal l$erta* rel$g$)a % a*#$$n a t)*) )-$) 0l$-), $n) $n-l) na 0)$-$n 0r$$leg$a*a en el Eta*). Cre-$ente *$-lta*e *e natrale&a 0)l!-a rg$er)n % el Car*enal R$-5el$e 0r)%e-t a a-aar -)n la $nW%ente 0)$-$n *e l) Hg)n)te. La -a0tra *e 0r$n-$0al 8)rtale&a, La R)-5elle :2? *e O-tre *e '62?<, nal#ente er el 0)*er *e l) Cal$n$ta Fran-ee -)#) na en*a* 0)l!-a. M9 tar*e, #-5) *e #$e#r) regrear)n al Cat)l$-$#), e*an*) an, $n e#arg), n#er)) a*5erente al Cal$n$#) en Fran-$a.
Dinamar%a$ N"ruega Sue%ia La Re8)r#a Lterana 5all 0r)nt) na entra*a a D$na#ar-a, N)rega :ent)n-e n$*a a D$na#ar-a< % Se-$a. S $ntr)*--$n 8e *e$*a 0r$#era#ente a la $nWen-$a real. El Re% Cr$an II *e D$na#ar-a :'+'3;'+'4< *$) la $enen$*a a la Re8)r#a -)#) n #e*$) 0ara *e$l$tar a la n)le&a % e0e-$al#ente al -ler) :e 0)e!a etena 0r)0$e*a*e< eten*$en*), -)n$g$ente#ente, el 0)*er *el tr)n). S 0r$#er $ntent) 0ara *$8n*$r la ene1an&a *el Maetr) MarQn Lter) en '+2( t) 0)-) $t) l) ar)ne % Prela*) l) *e0$er)n 0r)nt) 0)r ran!a % el$g$er)n en lgar a Q), el De Fe*er$-) *e S-5le$g % H)lte$n. te, e era n eg$*)r e-ret) *el Lteran$#), enga1 a l) O$0) % a la N)le&a % en C)r)na-$n, r #antener la Rel$g$n Catl$-a. Senta*) en el tr)n), $n e#arg), 8a)re-$ a l) Re8)r#$ta, e0e-$al#ente al 0re*$-a*)r Han Taen. En la @nta *e O*ene, en '+2", -)n-e*$ l$erta* rel$g$)a a l) Re8)r#$ta, 0er#$ e el -ler) e -aae % reer 0ara el re% la -)nr#a-$n *e t)*) l) n)#ra#$ent) e0$-)0ale. El Lteran$#) e e0an*$ 0)r #e*$) $)lent) % l) ele a*5erente a la Igle$a Catl$-a 8er)n )0r$#$*). S 5$), Cr$an III a $en %a 5a!a re8)r#a*) H)lte$n, en$ a 0r$$n a l) O$0) *anee e 0r)tetar)n -)ntra -e$n % -)rt el a0)%) a l) LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
10
ar)ne. A e-e0-$n *el O$0) R)n) *e R)7$l*e, e #r$ en la 0r$$n :'+44<, t)*) l) *e#9 O$0) a-e0tar)n renn-$ar % re8renare *e 5a-er )0)$-$n a la nea *)-tr$na, *e0 *e l) -al 8er)n 0et) en l$erta* % 0r)0$e*a* retara*a. T)*) l) Sa-er*)te e e )0)n!an a la Re8)r#a 8er)n e0la*), l) #)nater$) 0r$#$*) % la Re8)r#a $ntr)*-$*a en t)*) la*) 0)r la 8er&a. En '+3", el -)#0a1er) *e Lter), @)5ann gen5agen :P)#eran< 8e lla#a*) *e >$Ve#erg a D$na#ar-a 0ara etale-er la Re8)r#a *e a-er*) a la $*ea *e Lter). En la @nta *e C)0en5age en '+46, 8er)n el$#$na*) l) l#) *ere-5) *e l) Catl$-) le 8e nega*) el *ere-5) *e 5eren-$a % eleg$$l$*a* a -al$er )-$), % a l) Sa-er*)te Catl$-) e le 0r)5$$ re$*$r en el 0a! a) 0ena *e #erte. En N)rega, el O$0) Ola *e Tr)n*5e# a0)tat al Lteran$#) 0er) 8e -)#0el$*) a *ear el 0a!, -)#) -)la)ra*)r *el re% *e0et), Cr$an II. C)n la 0r)te--$n *e la n)le&a *anea, Cr$an III $ntr)*) a la 8er&a la Re8)r#a en N)rega. Ilan*$a re$ #9 al a)l#) real % a la $nn)a-$)ne rel$g$)a. El $ntr0$*) O$0) *e H)l#, @)n Ara)n, 8e *e-a0$ta*) % la Re8)r#a e e0an*$ r90$*a#ente *e0 *e '++'. Algn) a0e-t) etern) *el 0er$)*) -atl$-) 8er)n #anten$*), el Qtl) *el O$0) % en algn) lgare la e#enta l$trg$-a % la 8)r#a *e -lt). Ta#$n en Se-$a la Re8)r#a 8e $ntr)*-$*a 0)r #)) 0)l!-) 0)r el g)erna*)r e-lar. Gta) =aa, $en 5a!a $*) *a*) a Cr$an) III *e D$na#ar-a en '+2( -)#) re5n % e 5a!a e-a0a*) a Le-7, all! e 8a#$l$ar$& -)n la ene1an&a Lterana % re-)n)-$ l) er$-$) e 0)*r!a ren*$rle. Ret)rnan*) a Se-$a, e -)n$r en el 0r$#er Can-$ller I#0er$al %, tra 5aer $*) eleg$*) Re% en la *e0)$-$n *e Cr$an) II *e D$na#ar-a, $ntent -)nerr a Se-$a en na #)nar!a 5ere*$tar$a, 0er) t) e ren*$re ante la )0)$-$n *el -ler) % *e la n)le&a. La Re8)r#a l) a%* a llear a -a) *ee), a 0ear *e e la $ntr)*--$n *e la #$#a 8e *$d-$l *e$*) a la gran *el$*a* *el 0el) a la Fe Catl$-a. N)#r a *) e-) 0ara alt) 0et), l) 5er#an) Ola8 % L)ren&) Peter)n, e 5a!an et*$a*) en >$Ve#erg % 5a!an a-e0ta*) la ene1an&a *e Lter) n) 8e n)#ra*) Ca0ell9n *e la -)rte en Et)-)l#) % el )tr) 0r)8e)r en U0ala. A#) traaar)n en e-ret) 0)r la e0an$n *el Lteran$#) % -)n$tar)n a #-5) a*5erente, $n-l%en*) al Ar-5$*$9-)n) L)ren&) An*er)n, $en leg) 8e n)#ra*) Can-$ller 0)r el Re%. En rela-$)ne -)n el Pa0a A*r$an) =I % lega*), el Re% $#l la #9 gran*e *el$*a* a la Igle$a, #$entra *aa n a0)%) -a*a e& #a%)r a la $nn)a-$)ne rel$g$)a. L) *)#$n$-), e )8re-$er)n na gran )0)$-$n a *e$gn$), 8er)n *eterra*) *el re$n), % l) O$0) e )8re-$er)n re$ten-$a 8er)n )#e*) a t)*) 0) *e )0re$n. De0 *e na *$0ta rel$g$)a en LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
)
la Un$er$*a* *e U0ala, el Re% )t)rg la $-t)r$a a Ola8 Peter)n % 0r)-e*$ a Lteran$&ar la Un$er$*a*, a -)n-ar la 0r)0$e*a* e-le$9-a % a e#0lear t)*) l) #e*$) 0ara -)#0eler al -ler) a a-e0tar la nea *)-tr$na. Una reel$n 0)0lar le *$) la )0)rtn$*a* *e a-ar a l) O$0) Catl$-) *e alta tra$-$n %, en '+2", el Ar&)$0) *e U0ala % el O$0) *e >etrae 8er)n ee-ta*). M-5) e-le$9-) -e*$er)n a l) *ee) *el re% )tr) re$er)n % t$er)n e agantar na $)lenta 0ere--$n, $en*) )8re-$*a na 5er)$-a re$ten-$a 0)r la #)na *e >a*tena. De0 *e la @nta *e >etrae, en '+2", gran*e -)n-e$)ne 8er)n 5e-5a al Re% ante el #$e*) *e n 0)$le )#e#$ent) a D$na#ar-a, e0e-$al#ente el *ere-5) *e -)n-a-$n *e la 0r)0$e*a* e-le$9-a, *e l) n)#ra#$ent) % *e0)$-$)ne e-le$9-), et-. Algn) *e l) n)le 8er)n leg) -)n$ta*) 0ara el la*) *el re%, -an*) 8e etale-$*) e era )0-$)nal ret)#ar t)*) l) $ene *)na*) a la Igle$a 0)r algn an-etral *e*e '4+3. El -el$at) -ler$-al 8e a)l$*) % el $*$)#a ern9-l) $ntr)*-$*) en el er$-$) D$$n). El re% e -)nt% a ! #$#) -)#) la 0re#a at)r$*a* en ant) rel$g$)) % a0art al 0a! *e la n$*a* Catl$-a. El S!n)*) *e Orer) :'+2/< -)#0let la Re8)r#a, ane la #a%)r!a *e l) r$t) etern), la $#9gene en la Igle$a, la e#enta l$trg$-a % l) Qtl) *e Ar&)$0) % O$0) 8er)n #anten$*). M9 tar*e :'+44<, Gta) =aa -)n$r el Qtl) *el tr)n) 5ere*$tar$) 0ara 8a#$l$a. L) n#er)) leanta#$ent) *$r$g$*) -)ntra l % $nn)a-$)ne 8er)n a0la-a*) -)n angr$enta $)len-$a. En n 0er$)*) 0)ter$)r, rg$er)n )tra gran*e -)nen*a rel$g$)a, *e $gal -ar9-ter 0)l!-). El Cal$n$#) ta#$n e e0an*$ a algn) lgare % Er$- XI= :'+6(;6?< e e8)r& en 0r)#)er ea e0an$n. S$n e#arg), 8e *etr)na*) 0)r la n)le&a *e$*) a ran!a % 5er#an) @an III :'+6?;'+/2< 8e n)#ra*) re%. @an III retar la Fe Catl$-a e $ntent retarar la erra a la n$*a* *e la Igle$a, 0er) -)n la #erte *e 0r$#era e0)a, la -el)a Pr$n-ea Catl$-a Catal$na, ar*)r *e-l$n *e -ara a la n#er)a *$-lta*e, % egn*a e0)a 8a)re-$ al Lteran$#). C)n la #erte *e @an, 5$) Seg$#n*), ent)n-e re% *e P)l)n$a % 8erte#ente Catl$-) *e en#$ent), e -)n$r en re% *e Se-$a. S$n e#arg), Q), el De Carl), el -an-$ller *el re$n), *$) n enrg$-) a0)%) a la Re8)r#a, % la C)n8e$n *e Agrg) 8e $ntr)*-$*a en el S!n)*) Na-$)nal *e U0ala, en '+/3. Seg$#n*) e *e-r$ $#0)tente -)ntra el -an-$ller % la n)le&a e-a nal#ente, en '6(( 8e *e0et) 0)r la er*a*era *)-tr$na -)#) n a0tata % Carl) 8e n)#ra*) re%. Gta) A*)l8) :'6'';'632<, 5$) *e Carl), e al$ *e la Re8)r#a 0ara a#entar el 0)*er *e Se-$a en -a#0a1a. La Re8)r#a 8e ent)n-e e$t)a#ente 8)rtale-$*a en t)*a Se-$a. LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
)1
Italia E&'a(a Ane en a#a erra a0are-$er)n eg$*)re a$la*) *e la Re8)r#a, n$ngna )rgan$&a-$n l$*a ) eten$a a0are-$. A! % all! en Ital$a $n*$$*) $nW%ente :0)r ee#0l), =$t)r$a C)l)nna % -!r-l)< 8a)re-$er)n el #)$#$ent) *e la Re8)r#a, 0er) *eeaan e l #$#) )-rr$era *entr) *e la Igle$a % n) -)#) na reel$n a la #$#a. P)-) $tal$an) ara&ar)n el Lteran$#) ) el Cal$n$#) :0)r ee#0l), @an =al*e&, e-retar$) *el =$rre% *e N90)le<. En la -$*a*e *e Tr!n, Pa!a, =ene-$a, Ferrara :en *)n*e la Dea Renata 8a)re-$ a la Re8)r#a< % Fl)ren-$a 0)*!an en-)ntrare a*5erente a l) Re8)r#$ta Ale#ane % S$&), ane n) tan etre#a*) -)#) 0r)t)0).
El #9 0r)#$nente t) e *ear el 0a!, P$etr) Pa)l) =erger$), e leg) 5% a Se-$a % leg) a >$Ve#erg ernar*$n) O-5$n), $en 5% a G$nera % 8e #9 tar*e 0r)8e)r en O8)r* Petr Mart%r =er#$gl$, $en 5% a Jr$-5 % et) e-ente#ente a-) en O8)r*, Etrarg) % nea#ente en Jr$-5. P)r la $g)r)a $nagra-$n *e la er*a*era re8)r#a e-le$9-a en el e0!r$t *el C)n-$l$) *e Trent), a tra *e la a-$*a* *e n#er)) 5)#re ant) tale -)#) San Carl) )rr)#e) % Fel$0e Ner$, a tra *e la $g$lan-$a *e l) )$0) % *e la *$l$gen-$a *e la In$$-$n, la Re8)r#a 8e e-l$*a *e Ital$a. En algn) -!r-l) 8er)n reela*a ten*en-$a ra-$)nal$ta % an;tr$n$tar$a e Ital$a 8e el lgar *e na-$#$ent) *e 2 5eree Lel$) S)&&$n$ % )r$n) Fat) S)&&$n$, l) 8n*a*)re *el S)-$n$an$#). El -r) *e l) eent) 8e en E0a1a el #$#) e en Ital$a. A 0ear *e algna tentaa *e *$e#$nar e-r$t) an-ler$-ale en el 0a!, la Re8)r#a n) )t) $t) algn), gra-$a al -el) ten$*) 0)r la at)r$*a*e 0l$-a % e-le$9-a en -)ntraata-ar e8er&). L) 0)-) E0a1)le e a-e0tar)n la nea *)-tr$na eran $n-a0a-e *e *earr)llar -al$er a-$*a* re8)r#a*)ra en erra, % $$er)n en el etraner), 0)r ee#0l) Fran-$-) En&$na :Dr%an*er<, e 5$&) na tra*--$n *e la $l$a al E0a1)l @an D$a&, G)nal) M)ntan), M$gel Seret, $en 8e -)n*ena*) 0)r Cal$n) en G$nera 0)r *)-tr$na -)ntra la Tr$n$*a* % e#a*) en la eta-a.
DIFERENTES RAMAS DE LA REFORMA La 8)r#a 8n*a#entale *e la Re8)r#a 8er)n el Lteran$#), el J$ngl$an$#), el Cal$n$#) % el Angl$-an$#). Dentr) *e -a*a na *e ea LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
))
ra#a, $n e#arg), rg$er)n -)nW$-t) -)#) -)ne-en-$a *e l) *$er) 0nt) *e $ta *e re0reentante $n*$$*ale. P)r neg)-$a-$)ne, -)#0r)#$) % 8r#la *e n$n, 8e -a*) el etale-$#$ent) *e la n$*a*, 0er) -a$ $e#0re $n n $t) *ra*er). T)*a la Re8)r#a, re0al*a*a en la at)r$*a* 5#ana, 0reent *e*e el -)#$en&), *e -ara a la n$n Catl$-a *e 8e, n a0e-t) *e $n8el$& *$en$n. A*e#9 *e ea 0r$n-$0ale ra#a a0are-$er)n )tra n#er)a 8)r#a e e *e$ar)n *e l) 0nt) een-$ale % gra*al#ente -)n*er)n a la $n-)ntale *$$$)ne *el Pr)tetan#). La 0r$n-$0ale *e ea 8)r#a er9n ree#ente re$a*a :0ara -al$er trata#$ent) er l) arQ-l) e0ara*)<.
L"& Ana)a'ti&ta& A0are-$er)n en Ale#an$a % en la S$&a Ale#ana 0r)nt) *e0 *el a0are-$#$ent) *e Lter) % J$ngl$), a0$raan a )ler a -)n-e0-$n *e la Igle$a *e l) e#0) A0)tl$-). Ell) negaan la al$*e& *el a#) *e l) -5$$ll), e!an en la Sagra*a E-ar$Qa #era#ente a na -ere#)n$a re-)r*aa % *eeaan retarar el Re$n) *e D$) *e a-er*) a 0r)0$a 0er0e-a 5er-a % #!-a. Ane ata-a*) 0)r l) )tr) Re8)r#$ta, ell) ganar)n -)la)ra*)re en #-5a erra. De ell) ta#$n al$er)n l) Men)n$ta, 8n*a*) 0)r Menn) S$#)n$ : '+6'<. (na$ap)stas reunidos en secreto en la $arca de &eter &iers:
L"& S%*+en,-el#ian& Fer)n 8n*a*) 0)r Ya0ar *e S-5en78el*, Can-$ller -)rtean) *el De Fe*er$-) *e L$egn$t&. Pr$#era#ente e a)-$ a Lter), 0er) en '+2+ e )0) al l#) en Cr$t)l)g!a, a! -)#) en -)n-e0-$n *e la E-ar$Qa % en *)-tr$na *e la -a-$n. Ata-a*) 0)r l) re8)r#$ta Ale#ane, eg$*)re n) etaan a0t) a 8)r#ar $n) 0)-a -)#n$*a*e. L) S-5en78el*$an t)*a!a e$ten en la A#r$-a *el N)rte. LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
)*
Se)a&ti.n Fran%, /0122304156 Un e0$r$tal$ta 0r), re-5a& t)*a 8)r#a eterna *e la )rgan$&a-$n e-le$9-a % 8a)re-$ a na Igle$a e0$r$tal e $n$$le. Se at) *e 8n*ar na -)#n$*a* e0ara*a % - a0ena la *$8$n *e $*ea.
L"& S"%inian"& "tr"& Anti3Trinitari"& Algn) #$e#r) $n*$$*ale *e l) Re8)r#$ta $n$-$ale ata-ar)n la *)-tr$na 8n*a#ental *e la SanQ$#a Tr$n$*a*, e0e-$al#ente el E0a1)l M$gel Seret, -%) e-r$t) De Tr$n$ta err)r$, $#0re) en '+3', 8e e#a*) 0)r Cal$n) en G$nera en '++3. L) 0r$n-$0ale 8n*a*)re *e anTr$n$tar$an$#) 8er)n Lel$) S)&&$n$, 0r)8e)r *e @r$0r*en-$a en S$ena % )r$n), Fat) S)&&$n$. C)#0el$*) a aan*)nar erra, ell) e #ant$er)n en *$era 0arte % 8n*ar)n -)#n$*a*e e0e-$ale S)-$n$ana. Fat) *$e#$n *)-tr$na e0e-$al#ente en P)l)n$a % Tran$lan$a.
7alentine 8eigel /0499304::6 ;a%") <=*me /> 0?516 Un &a0ater) *e G)rl$t&, re0reentaan n 0ante!#) #!-), ene1an*) e la reela-$n eterna *e D$) en la $l$a 0)*r!a er re-)n)-$*a a0ena a tra *e na l& $nterna. A#) en-)ntrar)n n#er)) *$-!0l). L) eg$*)re *e B5#e re-$$er)n #9 tar*e n)#re *e R)en7re&er, 0)re era a$erta#ente 0et) e ell) et$eran a) la *$re--$n *e n g!a e-)n*$*) lla#a*) R)&en7re&.
L"& Pieti&ta& *a+o$ pener fundador del pie)smo:
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
)+
En Ale#an$a ten!an -)#) l!*er a Fel$0e @a-) S0ener :'63+;'"(+<. El P$e#) 8e 0r$#ar$a#ente na rea--$n -)ntra la $n8r-t)a )rt)*)$a Lterana % -)n$*er a la rel$g$n 0r$n-$0al#ente -)#) na -)a *el -)ra&n.
La& C"muni#a#e& #e In&'ira%i@n Or$g$na*a en Ale#an$a *rante l) $gl) *$e-$$ete % *$e-$)-5) 0)r *$er) $$)nar$) a0)-al!0-). Ell) -)n$*eraan e el Re$n) *el E0!r$t Sant) %a 5a!a llega*), % -re!an en n *)n n$eral *e 0r)8e-!a % en el [#$llen$#\. Entre l) 8n*a*)re *e tale )-$e*a*e $$)nar$a etaan @)5ann >$l5el# Peteren : '"2"<, 0er$nten*ente en Lneerg, % @)5ann Y)nra* D00el :n. '"34<, n d$-) en Le$*en.
La& Herrn*uter Fer)n 8n*a*a 0)r el C)n*e N$-)l9 *e J$n&en*)r8 :n. '"(( '"6(<. En el Hterg, -)#) era -)n)-$*), l etale-$ la -)#n$*a* *e Herrn5t, e -)n$Qa en na Her#an*a* )5e#$a % Pr)tetante, -)n na e0e-$al -)nt-$n. La aten-$n et) )re la *)-tr$na *e la Re*en-$n % na etr$-ta #)ral 8e $n-l-a*a. Ea -)#n$*a* *e l) Her#an) e *$8n*$ en #-5a erra.
L"& Cu.uer"& Fer)n 8n*a*) 0)r @an @)rge F) *e Dra%t)n en Le$-eter5$re :'624;'6/'<. l a0)% a n e0$r$tal$#) $$)nar$), % en-)ntr en el al#a *e -a*a 5)#re na 0)r-$n *e la $ntel$gen-$a D$$na. T)*) eran a0t) a 0re*$-ar, *e a-er*) a l) e le era $n-$ta*) 0)r el e0!r$t. L) 0re-e0t) #)rale *e ea e-ta eran #% etr$-t).
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
),
L"& Met"#i&ta& Fer)n 8n*a*) 0)r @an >ele%. En '"2/, >ele% $nt%, -)n 5er#an) Carl) % a#$g) M)rgan % Y$r75a#, na a)-$a-$n en O8)r* *e -l) *e la $*a a--a % rel$g$)a, % *e ea )-$e*a* e *earr)ll el Met)*$#).
L"&
L"& S+e#en)"rgian& S)n lla#a*) a! 0)r 8n*a*)r E##anel Se*en)rg : '""2<, 5$) *e n )$0) Pr)tetante Se-). Cre%en*) en 0)*er *e -)#n$-are -)n el #n*) *e l) e0!r$t % e ten!a reela-$)ne D$$na, l 0r)-e*$ 8n*a*) en el l#) a 8n*ar na -)#n$*a* -)n na e0e-$al l$trg$a, la Nea @eraln. C)n$t a n#er)) eg$*)re % -)#n$*a* e e0an*$ a #-5a erra.
L"& IrBingita& S)n lla#a*) a! 0)r 8n*a*)r, E*ar*) Ir$ng, n na) *e E-)-$a % *e*e '?22 0re*$-a*)r en na -a0$lla Pr)tetante el L)n*re.
L"& M"rm"ne& Fer)n 8n*a*) 0)r @) S#$t5, $en 5$&) a0ar$-$n -)n 0eta reela-$)ne en '?22.
A*e#9 *e ea ra#a e-n*ar$a #9 -)n)-$*a *el #)$#$ent) *e la Re8)r#a, 5a% #-5a *$8erente *en)#$na-$)ne la e)l-$n *e nea 8)r#a *e*e la Re8)r#a $e#0re 0r)$g$, % *eer9 0r)eg$r $e#0re, *e*e e la ea ar$trar$e*a* 8e 5e-5a 0r$n-$0$) 0)r la ene1an&a 5er-a *el $gl) *$e-$$.
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
)-
FIURAS RELE7ANTES DE LA REFORMA PROTESTANTE MARTIN LUTERO MarQn Lter) :'( *e n)$e#re *e '4?3 '? *e 8erer) *e '+46<, na-$*) en E$leen, Sa-r) I#0er$) R)#an) Ger#9n$-) :a-tal Ale#an$a< -)#) Marn L*er), *e0 -a#$a*) a Marn Lt5er, -)#) e -)n)-$*) en ale#9n, 8e n tel)g) % 8ra$le -atl$-) agn) e -)#en& e $#0l la re8)r#a rel$g$)a en Ale#an$a, % en -%a ene1an&a e $n0$r la Re8)r#a Pr)tetante % la *)-tr$na te)lg$-a % -ltral *en)#$na*a lteran$#).
Lter) e -ara-ter$& 0)r e5)rtar a e la Igle$a -r$ana regreara a la ene1an&a )r$g$nale *e la $l$a, $#0lan*) -)n ell) na retr-tra-$n *e la $gle$a -r$ana en Er)0a. La rea--$n *e la Igle$a Catl$-a R)#ana ante la re8)r#a 0r)tetante, 8e la C)ntrarre8)r#a. S -)ntr$-$)ne a la -$$l$&a-$n )--$*ental e llegan a -)n$*erar #9 all9 *el 9#$t) rel$g$)), %a e tra*--$)ne *e la $l$a a%*ar)n a *earr)llar na er$n et9n*ar *e la lenga ale#ana % e -)n$rer)n en n #)*el) en el arte *e la tra*--$n. S #atr$#)n$) -)n Catal$na *e )ra el '3 *e n$) *e '+2+ $n$-$ n #)$#$ent) *e a0)%) al #atr$#)n$) a-er*)tal *entr) *e #-5a -)rr$ente -r$ana.
La Re-"rma Luterana Al 0r$n-$0$), la Igle$a Catl$-a n) *$) *e#a$a*a $#0)rtan-$a a la $*ea *e Lter), n$ a atae -)ntra la *)-tr$na *e ala-$n 0)r la )ra, 0er) #% 0r)nt) t) e rea--$)nar ante la n)-$a e llegaan *e Ale#an$a, *e e gran 0arte *e la gente etaa *eaan*) el *)#$n$) *e la R)#a 0a0al. Lter) -)nn ata-an*) la enta *e $n*lgen-$a % la *)-tr$na e tentaa tal 0r9--a #e*$ante e-r$t) e la $#0renta *$8n*!a 0)r t)*a Ale#an$a. Lter) 5a-!a n lla#a#$ent) a la n)le&a ale#ana 0ara e negae )e*$en-$a al Pa0a % a0)%ae na re8)r#a *e la Igle$a Catl$-a ale#ana ar#aa ta#$n, *e a-er*) a $nter0reta-$n *e la $l$a, e t)*) l) -r$an) eran a-er*)te $n ne-e$*a* *e n$ngna )r*ena-$n e0e-$al % negaa la at)r$*a* 0re#a *el Pa0a )re la -r$an*a* n$eral. Lter) -r$-aa a! #$#) l) n#er)) a-ra#ent) *e la Igle$a Catl$-a, re*-$n*)l) a )l) *), e l LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
).
0enaa eran !l$-a#ente 8n*a#enta*) % ar#aa ta#$n e l) 0)*ere -$$le *e!an tener 0lena at)r$*a* 0)l!-a )re la Igle$a Catl$-a. Et) $a #9 all9 *e la *)-tr$na *e la ala-$n 0)r la 8e % 0)n!a na atn-a a#ena&a 0ara la R)#a 0a0al. F$nal#ente, el Pa0a *e-lar a Lter) n 5eree % l) e-)#lg, e *e-$r, l) *e e0ara*) *e la -)#n$*a* *e la Igle$a Catl$-a. En '+2', el re-$n eleg$*) e#0era*)r Carl) = *e Ale#an$a :Sa-r) I#0er$) R)#an)< :re% *e E0a1a -)#) Carl) I< -)n)- na D$eta :aa#lea *e t)*a la at)r$*a*e *el $#0er$)< en la -$*a* *e >)r# e $n$t a Lter) a e a$era a la #$#a 0ara e0l$-ar 0)tra. M-5) a*$rer)n a Lter) e e tratar!a *e na tra#0a, 0er) Lter) etaa *e-$*$*) a a-*$r 0ee a t)*) l) 0el$gr). La D$eta e -eler % Lter) e0) *)-tr$na ante el #$#) Carl) =, 0er) ete n) e* -)nen-$*) 0)r Lter) %, en -a#$), 5$&) na *e-lara-$n *e lealta* % *el$*a* a l) 0r$n-$0$) *e la Igle$a Catl$-a. A 0arr *e ent)n-e, la *$naQa *e l) Harg) e -)nerr9 en la 0r$#era *e8en)ra *e la Igle$a Catl$-a -)ntra l) 0r)tetante. C)#) l) Harg) eran ta#$n re%e *e E0a1a, la *e8ena *el -at)l$-$#) e -)nerr!a en na *e la ae *e la $*en*a* e0a1)la, *rante $gl).
La D$eta ter#$n % Lter) e *$0) a regrear a >$Venerg, 0er) en el -a#$n) *e elta, 8e e-etra*) 0)r agente *e Fe*er$-) III *e Sa)n$a, e er!a 0r)tegerle % e l) e-)n*$ -)n n)#re 8al) en el -all) *e >artrg. El *e er!a alar a Lter) *e 0)$le #an$)ra *e la Igle$a Catl$-a, 0)r l) e Lter) t) e e*are en el -all) % a0r)e-5 ee e#0) 0ara real$&ar 0r$#era tra*--$n al ale#9n *e la $l$a. M$entra Lter) etaa e-)n*$*), 0ar*ar$) e#0e&ar)n a $nter0retar *)-tr$na, en n en*) e Lter) n) 5a!a 0re$t), -)#) 0r)*-t) *e la *)-tr$na *e Lter) *e la $nter0reta-$n l$re *e la E-r$tra. =ar$) eg$*)re *e Lter) :0r)nt) er!an re-5a&a*) 0)r el 0r)0$) Lter) % *en)#$na*) re8)r#a*)re ra*$-ale< -)#en&ar)n a *e-$r e e *e!an *etr$r t)*a la 0$ntra, etata e $#9gene rel$g$)a, e l) a-er*)te ten!an el *eer *e -aare, % n) l) ar#aan e la $gle$a -r$ana n) *e!a tener 0r)0$e*a*e, $n), egn $nter0reta-$)ne *e la $l$a, e t)*) l) -r$an) *e!an tener la #$#a 0r)0$e*a*e % e, 0)r l) tant), e *e!a a)l$r la 0r)0$e*a* 0r$a*a % re0arr t)*) l) $ene entre l) $ntegrante *e la -)#n$*a* -r$ana. De eta #anera, -)rr$ente ra*$-ale e a0)%aan t)*) et), -)#) el Anaa0#), 8er)n -r$-a*a 0)r Lter) % 0)ter$)r#ente -)#a*a 0)r -atl$-) % 0r)tetante 0)r $gal.
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
)/
La alta n)le&a ren$ n gran er-$t) e *err)t rtal#ente a et) 0r)tetante lea*) en na )la atalla. La re0re$n 8e *r!$#a % #$le *e 0r)tetante 8er)n ee-ta*) -)n etre#a -rel*a* entre l) ee-ta*) e en-)ntraa el *$r$gente #9 $#0)rtante *e eta re8)r#a ra*$-al, T5)#a M^nt&er. Lter) a0)% *e*e n 0r$#er #)#ent) a la n)le&a, %a e 0enaa e at)r$*a* era leg!#a % e a0)%) era $n*$0enale 0ara el tr$n8) *e la re8)r#a *e la $gle$a -r$ana. Drante et) a1), Carl) = n) 0*) $nteren$r en Ale#an$a, 0e 0r)$g$ gerra -)ntra Fran-$a % -a#0a1a -)ntra l) tr-), 0er) en '+2/ -)n$g$ n 0er$)*) *e 0a& -)n Fran-$a e le 0er#$ )-0are *e la $ta-$n rel$g$)a en Ale#an$a. En '+2/, Carl) = -)n)-a na D$eta en la -$*a* *e S0$ra % en ella $ntenta -)nen-er a l) n)le e e 5an -)ner*) al lteran$#), 0ara e e )#etan a la at)r$*a* *el Pa0a, 0er) l) 0r!n-$0e % e1)re lteran) e n$egan % 0r)tetan en la -)n)-at)r$a *e la D$eta, % a -aa *e eta 0r)teta l) -atl$-) -)#en&ar9n a lla#arl) -)n el n)#re *e Pr)tetante.
En '+3(, Carl) = -)n)- )tra D$eta en la -$*a* *e Agrg) % en ella $ntent -)neg$r e l) lteran) % l) -atl$-) e 0$eran *e a-er*) 0ara a-e0tar na *)-tr$na -r$ana -)#n e 0erae la *$$$n rel$g$)a. Lter) 8e $n$ta*) *e ne) a a$r, 0er) e neg % en$ en lgar a *$-!0l) P5$l$00 Melan-5t5)n. L) e8er&) *e Carl) = en la D$eta 8er)n $nle, Melan-5t5)n e neg a -al$er a-er*) % en lgar l) 0r)tetante re*a-tar)n la lla#a*a C)n8e$n *e Agrg), en la e e0)n!an $te#9-a#ente t)*) l) 0r$n-$0$) *e *)-tr$na. L) 0ar*ar$) *el Pa0a eg$r!an 0r)nt) ee#0l), re*a-tan*) ta#$n -)#0en*$) *)-tr$nal, *e #)*) e la -r$an*a* )--$*ental e 5a!a *$$*$*) $rre#e*$ale#ente. Lter) #ere en '+46 #$entra Carl) = 0re0araa en Ale#an$a na -a#0a1a -)ntra la l$ga *e E#al-al*a, *e8en)ra *el 0r)tetan#). Carl) = 0reent -a#0a1a n) -)#) na gerra -)ntra l) 0r)tetante, $n) -)#) n -ag) -)ntra l) n)le e e 5a!an reela*) -)ntra e#0era*)r en er-$t) 5a!a )re t)*) tr)0a e0a1)la, 0er) ta#$n n)le 0r)tetante e n) e 5a!an n$*) a la l$ga % e 0er#ane-!an ele a Carl) =. El er-$t) *e Carl) = *err)t a la l$ga *e E#al-al*a en '+4" en la gran atalla *e M^5lerg. Pare-!a e el tr$n8) *e Carl) = era t)tal % t)*a Sa)n$a 8e )-0a*a 0)r la tr)0a *el e#0era*)r ger#9n$-).
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
)0
Carl) = e 0r)0)n!a a5)ra en-)ntrar na )l-$n a la *$$$n rel$g$)a *e Ale#an$a, 0er) tr$n8) 5a!a ata*) a t)*) l) n)le *e Ale#an$a, tant) a l) -atl$-) -)#) a l) 0r)tetante, e te#!an e el e#0era*)r e )l$era *e#a$a*) 0)*er)). T)*) et) n)le an a 8)r#ar 0)ter$)r#ente en e-ret) na al$an&a -)ntra Carl) = anlan*) la entaa -)neg$*a 0)r la $-t)r$a *e M^5lerg. En n #)#ent) en e Carl) = e en-)ntraa en Ale#an$a $n tr)0a e0a1)la, l) n)le ale#ane e reelan -)ntra l % el e#0era*)r t) e e-a0ar 5a-$a Ital$a, #$entra 0)*er % at)r$*a* e *err#aan en Ale#an$a. Carl) = e $) )l$ga*) a a-e0tar la -)n*$-$)ne *e l) n)le reel*e % en '+++ r# la 0a& *e Agrg). Segn ea 0a&, -a*a 0r!n-$0e ale#9n 0)*!a 0r)8ear la rel$g$n e $$era $n e el e#0era*)r l) 0*$ee $#0e*$r :e$ reg$) -$ rel$g$)<, $n e#arg), t)*) l) aall) *e n n)le ten!an e tener la #$#a rel$g$n. F$nal$&aa a! el e1) *e Carl) = *e #antener la n$*a* rel$g$)a en *)#$n$).
La& In#ulgen%ia& En ete e#0) etall n gran e-9n*al) en Ale#an$a a -aa *e la -en *e la $n*lgen-$a :*)-#ent) e e$#e al al#a *el 0a) 0)r el 0rgat)r$)<. M-5) -)n$*erar)n eta 0r9--a -)#) n a) e-an*al)) % la -l#$na-$n *e na er$e *e 0r9--a an-r$ana 8)#enta*a 0)r el -ler) -atl$-), 0er) er9 Lter) el 0r$#er) e e0)n*r9 0l$-a#ente )0$n$n -)ntrar$a a la enta *e $n*lgen-$a % a t)*a la *)-tr$na e la tentaa. Para Lter), la enta *e $n*lgen-$a era na eta8a % n enga1) a l) -re%ente -)n re0e-t) a la ala-$n *e al#a. En '+'", Lter) -la en la 0erta *e la $gle$a *e >$Venerg /+ te$, en la e ata-aa la enta *e $n*lgen-$a % e)&aa l) e er!a *)-tr$na )re la ala-$n )l) 0)r la 8e. Ete *)-#ent) e -)n)-$*) -)#) La /+ te$ *e >$Venerg % e -)n$*er el -)#$en&) *e la Re8)r#a Pr)tetante. La /+ te$ e *$8n*$er)n r90$*a#ente 0)r t)*a Ale#an$a gra-$a a la $#0renta, % Lter) e -)n$r en n 5r)e 0ara t)*) l) e *eeaan na re8)r#a *e la Igle$a Catl$-a. En algn) lgare 5ata e $n$-$ar)n aalt) a e*$-$) % 0r)0$e*a*e *e la #$#a Igle$a Catl$-a. P)r /+ te$, Lter) e 5a!a -)ner*) en el !#)l) *e la reel$n *e Ale#an$a -)ntra l) e ell) -)n$*eraan 0re0)ten-$a *e la Igle$a Catl$-a. Lter) arr$egaa a*e#9
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
*
$*a, %a e 0)*!a er *e-lara*) 5eree 0)r la erar!a e-le$9-a % er -)n*ena*) a la 5)gera. -utero clavando las .5 tesis:
F"rma%i@n #el Luterani&m" Cae *eta-ar e Lter), 0er)nal#ente, n) 8n* la $gle$a lterana -)#) na $nt-$n, n$ 0laneaa e ene1an&a *er$aran en na nea *en)#$na-$n -r$ana. P)r el -)ntrar$), e0re, -)n 0r)0$a 0alara, *ee) *e e e) n) )-rr$era, -an*) *e-lar /0ue"o por ue deen mi nom$re en pa34 o se llamen as' mismos 6luteranos6, sino Cris)anos4 78ui9n es -utero, mi doctrina no es m'a4 ;o no e sido cruci fuera a todos ellos, = deen ue nos llamemos a nosotros mismos solamente cris)anos, se"!n auel de uien nuestra doctrina viene/4
A 0ear *e ell), en la 5$t)r$-$*a* *e la re8)r#a 0r)tetante, e 8e *e$gnan*) el a0ela) lteran) % lteran$#) 0ara re8er$re a la *)-tr$na $nter0retaa % ene1an&a e Lter) 5$&) a-er-a *el -r$an$#). Ete tr#$n) 8e a*) *e $gal 8)r#a 0)r la Igle$a Catl$-a R)#ana 0ara re8er$re a l) $#0a&ante *e la $nter0reta-$)ne e Lter) ten!a re0e-t) al -r$an$#). N) )tante, 0alana#ente 8er)n -)n)l$*9n*)e *$era $gle$a at)*en)#$na*a lterana, % -)n ell) e 8e 8)r#an*) la *en)#$na-$n -r$ana 0r)0$a#ente *$-5a. LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
*1
Su lega#" MarQn Lter) 8e el 0r$n-$0al arQ-e *e la Re8)r#a Pr)tetante, en la e t) n 0a0el #-5) #9 *eta-a*) e )tr) re8)r#a*)re. Gra-$a a la $#0renta, e-r$t) e le%er)n en t)*a Ale#an$a % eer-$er)n $nWen-$a )re )tr) #-5) re8)r#a*)re % 0ena*)re, *an*) )r$gen a *$era tra*$-$)ne 0r)tetante en Er)0a % en el ret) *el #n*). Tant) la Re8)r#a 0r)tetante -)#) la -)ne-ente rea--$n -atl$-a, la C)ntrarre8)r#a, 0$er)n n $#0)rtante *earr)ll) $ntele-tal en Er)0a, 0)r ee#0l), #e*$ante el 0ena#$ent) e-)l9-) *e l) e$ta en el -a) *el -at)l$-$#). P)r tra*--$n *e la $l$a, Lter) e -)n$*era*) a*e#9 n) *e l) 8n*a*)re *e la l$teratra en ale#9n. En l) terr$t)r$) lteran) *$#$n% gran*e#ente el 0)*er a)lt) *e l) re%e. Catl$-) % 0r)tetante )t$er)n entre ! terr$le gerra rel$g$)a. Un $gl) *e0 *e la 0r)teta *e Lter), na reelta en )5e#$a 0r))- la Gerra *e l) Tre$nta A1), n -)nW$-t) entre -atl$-) % 0r)tetante e arra gran 0arte *e Ale#an$a.
Inter& '"r la m&i%a MarQn Lter) /-a m!sica "o$ierna al mundo, endul3a las costum$res, consuela al om$re en la a?icción4 @s ia del cielo4 @s el más $ello = el más "lorioso don de Dios4 @s una disciplina> es una educadora> ace a las "entes más dulces, más ama$les, más morales, más ra3ona$les 444 -a M!sica es un maravilloso don de Dios = próAimo a la Teolo"'a4 o renunciar'a a mis escasos conocimientos musicales, salvo por ra3ones de fuer3a ma=or444la uventud de$er'a ser enseBada en el arte de la M!sica444=a ue ace a la "ente más a$ilidosa444Ciertamente me "ustar'a ala$ar la M!sica con todo mi cora3ón, como el eAcelente don de Dios ue es = recomendárselo a todos444/4
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
*)
Se $ntere 0)r la -e)ne rela-$)na*a -)n la #$-a % 0)r la $ntr)*--$n *el -ant) *e a$tente al -lt). Et) $*en-a*) -)n la #$-a 0)l$8n$-a % 5ata el nal *e $*a 0r)$ge a-$*a* *)-ente % la *e 0re*$-a*)r. SE n!an en 8tr) *) te#a na -)n-e0-$n -#$-a *e la #$-a % 0)r )tr) la $*ea agn$ana *e er n *)n *e D$). Ha% 0re)-0a-$)ne 0)r el -lt), n) l) -ae *eta-ar el e eleae el -ant) *e a$tente al rang) *e a-t) l$trg$-) $n) -)n-e0-$n et-a *e l) ). Lter) 8e n $#0)rtante 0)eta rel$g$)) % ta#$n at)r *e -an-$)ne $g$en*) la t-n$-a *e l) #aetr) -antante, arregl) 8er)n re-rea-$)ne arQ-a, -rea l) #e*$) 0ara el *earr)ll) *e la #$-a. En el -a#0) *e la 5$#n)l)g!a % la l$trg$a, Lter) *e )tra r$-a 5eren-$a el ) *e la #$-a en t)*a a#0l$t* en la l$trg$a % el -ant) *e 5$#n), en el -lt) 0l$-) ) -)ngrega-$)nal.
El 5$t)r$a*)r lteran), Marn E. Mart%, al 0regntarle en en*) MarQn Lter) era n #)*el) *e $n0$ra-$n, *$), e en 0r$#er lgar, l) era en el -a#0) *e la #$-a % aeer *$-$en*) En la $gle$a 0r)tetante t)#a#) 0)r enta*) netra tra*$-$n *el -ant) :-)ngrega-$)nal<. N) )l$*a#) e n$-a#ente l) a-er*)te % #)ne eran l) e -antaan. Per) *e$*) a Lter), el -ant) 5$&) er0-$n en el 0el) % #-5) -)#0)$t)re 8er)n $n0$ra*)... e enen*e e 8er)n $n0$ra*) a e-r$$r nea #$-a 0ara la Igle$a. Mart% agreg a -)#entar$) *$-$en*) e MarQn Lter) algna e& 5a!a *$-5) e la #$-a le eg!a en $#0)rtan-$a a la te)l)g!a % e era 0r)ale e le gtara #9 la #$-a e la te)l)g!a. MarQn Lter) era n #$-) #% -)#0let). Cantaa :ten)r<, t)-aa el la*, la Wata, -)#0)n!a #$-a % e-r$!a 5$#n). M-5a e-e *e0 *e -enar ren!a a 8a#$l$a % a#$g) % -antaan -ant) greg)r$an) % -)#0)$-$)ne 0)l$8n$-a. Lter) etaa 8a#$l$ar$&a*) -)n algn) *e l) -)#0)$t)re #9 )real$ente *e e#0). El -re!a r#e#ente e l) -r$an) *eer!an alaar a D$) a#) -)n la 0alara % -)n la #$-a. De-!a e la #$-a e n e5!-l) e-elente 0ara la -)#n$-a-$)n *e la Palara *e D$) % le gtaa -$tar ee#0l) !l$-) tale -)#) el C9n-) *e M)$ *e0 *e 5aer -r&*) el Mar R)) -)n t)*) el 0el) 5ere), al er l$era*) *e la e-la$t* en Eg$0t), n) *eer!a#) )r*enar ene a #en) e etn $en entrena*) en la #$-a. P)r eta -)n$--$)n 0er)nal 5$&) n lla#a*) a 0)eta % #$-) 0ara -)#0)ner 5$#n) % 0r)*-$r #$-a % l$trg$a, e el#ente 0r)-la#aran el Eangel$). S -)ne) a tale 0er)na era e e-r$$eran -)n 0alara en-$lla % -)#ne, LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
**
0reeran*) la ene1an&a 0ra *e la Palara *e D$). A-)neaa a*e#9 e l) 5$#n) e #ant$eran tan -er-a *e l) Sal#) -)#) 8era 0)$le. Pr)*) #9 *e 2( 5$#n) entre '+23 % '+24. En ener) *e '+24 0l$-, 0)r 0r$#era e&, na 0ee1a -)le--$n *e 5$#n) tla*) H$#nar$) *e l) O-5) 0)r -)ntener n$-a#ente )-5) -ant). En el eran) *el #$#) a1) % a) *$re--$n a0are-$ n 5$#nar$) 0ara -)r). De l) 3? 5$#n) -)n n)ta, 24 eran %). De0 *e ea 8e-5a, en eg$*a e eten*$ la -)t#re *e -antar 5$#n) en el -lt) 0l$-). M-5a e*$-$)ne *e l) 5$#n) *e Lter) a0are-$er)n 0)r t)*a 0arte. L) n$-) e Lter) 0e*!a era e n) trataran *e -a#$ar la letra n$ la #$-a. Ta#$n la 8a#$l$a e#0e&ar)n a l$&ar l) 5$#n) en *e)-$)nale e0ern). M-5) *e l) 5$#n) *e Lter) et9n aa*) en l) Sal#). El 5$#n) #9 -)n)-$*) *e Lter) e $n0$r 0re-$a#ente en el Sal#) 46 -%) 0r$#er er) *$-e D$) e netr) a#0ar) % 8)rtale&a, netr) 0r)nt) a$l$) en la tr$la-$)ne... :...<. A 0ear *e e Lter) er!a #antener el ) *el laQn en la l$trg$a, l *e-!a e el 0el) ne-e$taa )$r % -antar la Palara *e D$) en 0r)0$a lenga. A! Lter) tran8)r# el -lt) 0l$-), 8a#$l$ar % 0r$a*) en na e0er$en-$a g)&)a *e a*)ra-$n a D$), 0)r #e*$) *e @e-r$t), la #$-a % el -ant) -)ngrega-$)nal, -)n 5$#n) e -antan la gl)r$a *e D$) 0)r gran*e a-t) *e l$era-$n % ala-$n a tra *e la 5$t)r$a *e la H#an$*a*. De0 *e -$ent) *e a1) en e el -ant) era )la#ente el 0r$$leg$) *e l) a-er*)te, l) #)ne % l) -)r) e0e-$al$&a*), Lter) *e)l$ la #$-a % el -ant) -)ngrega-$)nal a la Igle$a Un$eral, 0ara la gl)r$a *e D$). El 5$#n) *e Lter), 8e tra*-$*) 0)r n 0at)r e0a1)l lla#a*) @.. Carera, 0r)ale#ente *$re-ta#ente *el $*$)#a ale#9n. Ete 5$#n) n) l) e-r$$, -)#) general#ente e -ree, -an*) t) e -)n8r)ntar la D$eta *e >)r# en '+2' 8rente al E#0era*)r Carl) =, l) 0r!n-$0e *e la Igle$a R)#ana % l) 0r!n-$0e ale#ane, $n) 5ata '+2". Ete 8e n a1) #% *$d-$l 0ara Lter) % 8a#$l$a. Lter) atraeaa 0)r na -r$$ *e en8er#e*a* % *e0re$n 0r)8n*a e *r ar$) #ee, a*e#9 *e la 0laga e a0are-$n en >$Venerg en ag)t) *e ee a1). M-5a 8a#$l$a *el 0el) 5%er)n a )tra 0arte #9 alre. Lter) % e0)a, Cat5er$ne, $n e#arg), 0enar)n e era *eer e*are all! 0ara a%*ar a l) en8er#). S -aa e era n ang) #)nater$) la -)n$rer)n 0r9--a#ente en n
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
*+
5)0$tal a 0ear *e e e0)a etaa en-$nta % n) *e 5$) en8er#). Ee a1) $er)n #)r$r a #-5) a#$g) #% er$*). Al re-)r*ar e en '+2" e -#0l!an *$e& a1) *e*e e 5a!a -laa*) 8a#)a Te$ )re la 0erta 0r$n-$0al *e n te#0l) en >$Venerg -)ntra el a) *e la $n*lgen-$a 0r$n-$0al#ente, % re-)r*ar 8r$#$ent), l-5a % atalla *e -ar9-ter e0$r$tal, te)lg$-) % an 0)l!-), Lter) *e-!a e l) n$-) e le 5a!a er$*) *e )tn era la Palara *e D$) El n$-) -)n8)rta#$ent) -)ntra la 8r$a *e Satan9, e e tene#) la Palara *e D$), 0ara alar la al#a *e l) -re%ente. Ete 0ena#$ent) e 0la# en el 5$#n) 0)r el -al 5a $*) #9 -)n)-$*) a tra *el e#0) % *e t)*) el #n*), Call) Ferte e Netr) D$).
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
*,
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
*-
;UAN CAL7INO
@an Cal$n) :N)%)n, '( *e l$) *e '+(/ G$nera, 2" *e #a%) *e '+64<, a&a*) -)n el n)#re *e @ean Ca$n, lan$&a*) -)#) Cal$n, 8e n tel)g) 8ran-, -)n$*era*) n) *e l) 0a*re *e la Re8)r#a Pr)tetante. M9 tar*e, la *)-tr$na 8n*a#entale *e 0)ter$)re re8)r#a*)re e $*en-ar!an -)n l, lla#an*) a eta *)-tr$na -al$n$#)f. Par-lar#ente l) -$n-) 0nt) *el -al$n$#)f rgen -)#) -)ntra0)$-$n a la *)-tr$na *e @a-)) Ar#$n$). @an Cal$n), na-$*) @ean Ca$n en N)%)n :P$-ar*!a< a n) '(( 7# al n)rte *e Par!, Fran-$a, era 5$) *e Grar* Ca$n % @eanne Le8ran-. Fe e-elente en et*$) % 0r)8n*a#ente rel$g$)) *e*e ent*. S 0r$#er) et*$) et$er)n *ena*) a la -arrera e-le$9-a. S 8)r#a-$n $n$-$al la re-$$ en el C)llge *e la Mar-5e % en el C)llge *e M)nta$gne :all! et*$ar)n ta#$n Era#) *e R)Ver*a# e Igna-$) *e L)%)la<. El 0a*re *e Cal$n) era a)ga*) % en '+23 en$ a 5$), e 0)r ent)n-e ten!a '4 a1), a la Un$er$*a* *e Par! a et*$ar H#an$*a*e % Dere-5). A $ntan-$a *e 0a*re, e 0reten*!a e @an Cal$n) $g$era el -a#$n) *e la le%e, e #atr$-l en la n$er$*a*e *e Orle9n % )rge. En '+32, e *)-t)r en Dere-5) en Orlan. Drante 0a) 0)r l) -latr) n$er$tar$) t)# -)nta-t) -)n la $*ea 5#an$ta % re8)r#a*a. En ar$l *e '+32, -an*) -)ntaa 22 a1) *e e*a*, 0l$- n -)#entar$) )re el De Cle#ena *e Sne-a, traa) e 0) en e$*en-$a *)te -)#) 0ena*)r. N) et9 *el t)*) -lar) el #)#ent) en e Cal$n) e -)n$erte al 0r)tetan#).
Su %"nBer&i@n N) e ae -)n -erte&a -9n*) n$ -#) 8e -)ner$n, 0er) ! ae#) e el n) *e n)$e#re *e '+33 )-rr$ n a--$*ente e #etra e e 5a!a )0era*) n -a#$) *r9-) en -)n$--$)ne rel$g$)a. El re-t)r *e la LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
*.
Un$er$*a* *e la S)r)na en Par!, N$-)l9 C)0, el a#$g) *e Cal$n), 0r)nn-$ n *$-r) en )-a$n *e la a0ertra *el a1) a-a*#$-) 0er) #9 e n *$-r), 8e n er#n e #)traa na -lara $nWen-$a tant) *e Era#) -)#) Lter). En ete er#n, N$-)l9 C)0 *e8en*$ la *)-tr$na *e la -a-$n 0)r l) #r$t) *e Cr$t), a la e& e 0r)tet -)ntra l) atae % 0ere--$)ne *e e eran )et) l) e *$enQan *e la Igle$a *e R)#a Heree, e*-t)re, $#0)t)re #al*$t), a! enen la -)t#re el #n*) % l) #ala*) *e lla#ar a aell) e 0ra % $#0le#ente e e8er&an en $n$nar el eangel$) en el al#a *e l) elef. K leg) a1a*$ Oal9 0)*9$, en ee 0er$)*) $n8el$&, traer la 0a& a la Igle$a #9 $en -)n la 0alara e -)n la e0a*af. El *$-r) -a% -)#) na )#a en la n$er$*a* % en )tr) e-t)re, a tal 0nt) e el Parla#ent) $n$-$ n 0r)-e) -)ntra l. P)r )tra 0arte, -)#en& a -)rrer el r#)r *e e la #an) *e Cal$n) etaa *etr9 *e la re*a--$n *el *$-r). S$ Cal$n) n) e-r$$ el *$-r), 0)r l) #en) l) $nW% en t)n) % -)nten$*), e era 0r)8n*a#ente 0r)tetante. Un #e #9 tar*e, -an*) N$-)l9 C)0 e *$r$g!a al Parla#ent) 0ara re0)n*er el #ar$) e e 5a!a 0re0ara*) en -)ntra, n a#$g) *$0ta*) le en$ na n)ta a*$rn*)le e *e!a e-a0ar 0)r $*a, 0e el Parla#ent) etaa $en*) 0re$)na*) 0)r la -)r)na 0ara e 8ee -)n*ena*). E a! -)#) Cal$n) % N$-)l9 C)0 *e-$*en e-a0ar *e Par!. C)n 0)-) #9 *e 2( a1) a*)0t l) 0nt) *e $ta *e Lter) nega-$n *e la at)r$*a* *e la $gle$a *e R)#a 0)r *ere-5) *$$n), negan*) la -e$n a0)tl$-a *e*e el a0t)l Pe*r), % *an*) 0r$#)r*$al $#0)rtan-$a a la $l$a -)#) n$-a regla *e 8e % -)n*-ta :S)la *e, )la S-r$0traf<, *eta-an*) la *)-tr$na *e la -a-$n *el 5)#re 0)r #e*$) *e la gra-$a.
La Re-"rma CalBini&ta La Re8)r#a Rel$g$)a Pr)tetante $n$-$a*a en S$&a 0)r @an Cal$n) re-$e el n)#re *e Cal$n$#) :Re8)r#a Cal$n$ta<. M$entra la Re8)r#a Lterana e *$8n*!a 0)r Ale#an$a, l) 8ran-ee tratar)n *e $n$-$ar na re8)r#a rel$g$)a #a 0a-$-a, )r$enta*a 0)r l) l)8) 5#an$ta *el $gl) X=I. Per), l) e-t)re Catl$-) #9 -)nera*)re, e *)#$naan la Un$er$*a* *e S)r)na :Par$<, $#0$*$er)n el traa) *e l) 5#an$ta, 0re0aran*) a! el terren) 0ara na re8)r#a rel$g$)a #-5) #a ra*$-al e $ntran$gente, e l$*era*a 0)r @an Cal$n) en S$&a, e eten*er9 a ar$) 0a!e er)0e) -)#) Fran-$a, Inglaterra % H)lan*a. Fe Cal$n) el e $n$-$ el ret) *e la Re8)r#a Pr)tetante en Er)0a. @an Cal$n), e;al#n) *e la Un$er$*a* *e Par$, LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
*/
na-$ el a1) '+(/ en el en) *e na 8a#$l$a 0ee1)rgea e l) e#0) al et*$) *e la le%e :*ere-5)<. En el a1) '+3', @an Cal$n) e a*5$r$ a la $*ea re8)r#$ta, atante *$8n*$*a entre l) -!r-l) -lt) *e Fran-$a. @an Cal$n) 8e 0ereg$*) 0)r -l0a *e $*ea *e0 *e 0l$-ar en el a1) '+36 La $nt-$n *e la Rel$g$n Cr$ana, *)n*e *en$ 0ena#$ent) % t) e 5$r *e la -$*a* *e a$lea. @an Cal$n), al $gal e Marn Lter), 0arQa *e la $*ea *e e la ala-$n era l)gra*a gra-$a a la 8e, el Lteran$#) ar#aa e el 5)#re )l) al-an&ar!a la ala-$n #e*$ante la 8e 0er) el Cal$n$#) agregaa e el 5)#re era na -r$atra #$erale, -)rr)#0$*a % llena *e 0e-a*) % e )la#ente la 8e 0)*r!a alarl), $n e#arg), la ala-$n *e0en*er9 en l#a $ntan-$a *e la )lnta* *$$na :ea era la $*ea *e la 0re*ena-$n *el Cal$n$#)<. @an Cal$n) 8e 0ara S$&a % e etale-$ en la -$*a* *e G$nera en el a1) '+36. En e) e#0), S$&a %a -)n)-!a l) #)$#$ent) re8)r#$ta rel$g$)), %a e, Ulr$-) J$ngl$) 5a!a ten$*) $nWen-$a -)n la te)r!a re8)r#$ta 0r)tetante *e Marn Lter) en ea reg$)ne. @an Cal$n) al llegar a G$nera $) e ee terr$t)r$) era 0r)0$-$) 0ara *earr)llar $*ea re8)r#$ta. Ane el 8a-t)r 0r$n-$0al 0ara la *$8$n *el Cal$n$#) en S$&a 8e la -)n-entra-$n en ea reg$n *e n n#er) ra&)nale *e -)#er-$ante rgee *ee)) *e na *)-tr$na e -ae a-$*a*e l-raa -a0$tal$ta. @an Cal$n) e tran8)r# en n er*a*er) *$-ta*)r 0)l!-), rel$g$)) % #)ral en la -$*a* *e G$nera. F)r#) n aa#lea *e g)$ern), -)n)-$*a -)#) el C)n$t)r$) *e G$nera, -)#0et) 0)r 0at)re rel$g$)) % an-$an) *e la -)#n$*a*, e $g$laan la -)t#re % a*#$n$tra-$n *e la -$*a*, $nter$na#ente )#e*a a la le% *el eangel$). Eran 0r)5$$*) l) eg) 0)r *$ner), la *an&a % el teatr). @an Cal$n) )8re-$ na *)-tr$na a*e-a*a 0ara la rge!a -a0$tal$ta, 0e *e-!a e el 5)#re 0r)aa 8e % *e#)traa e etaa 0re*ena*) 0ara la ala-$n a tra *el $t) #ater$al ) *el enr$e-$#$ent). El Cal$n$#) -)n$*eraa la 0)re&a -)#) e1al *e *ea0r)a-$n *$$na % rgee al)r$&aa el traa). La rge!a, e ten!a en el traa) el ele#ent) ne-ear$) 0ara a-#lar el -a0$tal, 5all en et) 0re-e0t) -al$n$ta el e#0e 0ara e#0ren*er a-$*a*e l-raa, ante -)n*ena*a 0)r la Igle$a Catl$-a, -)#) el 0rta#) *e *$ner) 0)r el 0ag) *e $nteree % el -)#er-$) en general. El Cal$n$#) e *$8n*$ 0)r Fran-$a, Pa!e a) :lg$-a % H)lan*a<, E-)-$a e Inglaterra. En Fran-$a % en l) Pa!e a) 8r$ re$ten-$a, 0er) n) en E-)-$a LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
*0
*)n*e e a*)0t -)#) rel$g$n )-$al. Fe el re8)r#a*)r e-)- @)5n Yn) $en $ntr)*) la $*ea *el Cal$n$#) en E-)-$a, % te)r!a 8er)n r90$*a#ente a-e0ta*a 0)r la n)le&a, $nterea*a en la 0r)0$e*a*e *e la Igle$a Catl$-a e 0)*r!an e0r)0$ar. @5)n Yn) -)n$g$ e la rel$g$n -atl$-a 8ee 0r)5$$*a 0)r el 0arla#ent) e-)-. La $gle$a e-)-ea 8e )rgan$&a*a egn el #)*el) *e la Igle$a *e G$nera :g)erna*a 0)r el C)n$t)r$) *e G$nera< % re-$$ el n)#re *e Igle$a Pre$ter$ana, *e$*) al 0a0el 0r$n-$0al *ee#0e1a*) 0)r l) an-$an) :[0re%ter)\, en gr$eg) $gn$-a an-$an)<. En Fran-$a, l) 5g)n)te :-al$n$ta 8ran-ee< 0ar-$0ar)n en angr$enta gerra *e rel$g$n e #ar-ar)n la l-5a 0)l!-a *el Pa!.
Su Bi&i@n #e la m&i%a Pr)-r e e $#0arera en la e-ela na l$*a ene1an&a. Hal *e la #$-a -)n gran 0er0$-a-$a % 8a-$l$t la *$re--$n *e *$era )ra. Para l la #$-a e l$#$ta al -ant), a na #el)*!a $ne0arale *el tet) *el e e $n*$0enale llegar a na -)n-l$n t)tal, la #$-a e 0ara l n *)n *e D$), el 0el$gr) e e el 5)#re e 5a *e$a*) *e nal$*a* % la #$-a $re 0ara el 0la-er *e l) en*), *e a! 0r)-e*e el 0r$tan$#) #$-al. Cal$n) ene 0lantea#$ent) #9 ra*$-ale e Lter).
ULRICO UINLIO 0etrato de Ulrico uin"lio por ans (sper, acia 15E1:
Ulr$-) J$ngl$), en ale#9n Hl*r%-5 :) Ulr$-5< J$ngl$ :' *e ener) *e '4?4 ; '' *e )-tre *e '+3'< 8e el l!*er *e la Re8)r#a Pr)tetante $&a % el 8n*a*)r *e la Igle$a Re8)r#a*a S$&a. Cr 5#an$*a*e en erna % a$lea, 0)e!a na LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
+
5er#)a )& % e an en l l) *)#$n$-) *e erna, $ene $$er)n atraerle a #)nater$) 0er) 0a*re e )0). A$ a la n$er$*a* *e =$ena. En a$lea )t) el gra*) *e [Mag$ter\, e 8)r# -)#) -a0ell9n % t)# 0arte en ar$a -a#0a1a :L)#ar*!a, et-< re-$e gran $nWen-$a *e Era#) % -)n)-$ a Lter), 5a-$a el a1) '+2( ara& la $*ea *e la re8)r#a, era atante ra*$-al. El re-5a&) *e la 8)r#a *e la #$-a l$trg$-a #ar- ren)a-$n *el -lt).
La Re-"rma uingliana La Re8)r#a *e J$ngl$), a 0ear *e e$*ente 0nt) *e -)ne$n -)n Lter), 0reenta ta#$n -ara-ter!-a 0r)0$a. M$entra el n *e Lter) era $tar la $n*lgen-$a ) la :El Eangel$) en*$*)<, J$ngl$) l) a-e0ta -)#) Igle$a aell) e a0are-e en la E-r$tra. De a5! e la $gle$a re8)r#a*a ean en gran #)*) $gle$a *e la 0alara, *el er), *)n*e n) en-)ntra#) *e-)ra-$n algna :8era *e tet) !l$-)<, na l$trg$a e$ga e $n$-$al#ente ta#0)-) #$-a algna.
Su m&i%a A J$ngl$) le gtaa e--5ar #$-a % a!a t)-ar ar$) $ntr#ent), $n-l%en*) el $)l!n, el ar0a, la Wata, el *l-$#er % el -ern) *e -a&a. Algna e-e *$erQa a l) n$1) *e la -)ngrega-$n -)n el la* % era tan -)n)-$*) 0)r $nter0reta-$)ne e ene#$g) e rlaan *e l -)#) el eangl$-) ta1e*)r *el la* % el 0!8an). Se 5an -)nera*) tre *e l) 5$#n) *e J$ngl$) la Petl$e* , na a*a0ta-$n *el al#) 6+ % la Ya00eler L$e*, la -al e -ree e 8e -)#0eta *rante la -a#0a1a *e la 0r$#era gerra *e Ya00el.
RESULTADOS G CONSECUENCIAS DE LA REFORMA La Re8)r#a *etr% la n$*a* *e la 8e % *e la )rgan$&a-$n e-le$9-a *e l) 0el) Cr$an) *e Er)0a, e0ar a #-5) #$ll)ne *e la er*a*era Igle$a Catl$-a % l) a- *e la #9 gran*e 0)r-$n *e l) #e*$) al*ale *e -l) % #anten$#$ent) *e la $*a )renatral. In-al-lale *a1) 8e 8)ra*) a! *e*e el 0nt) *e $ta rel$g$)). La 8ala *)-tr$na 8n*a#ental *e la -a-$n 0)r la )la 8e ene1a*a 0)r l) Re8)r#$ta, 0r)*) na la#entale 0er-$al$*a* en la $*a rel$g$)a. El -el) 0)r la ena )ra *ea0are-$, el a-e#) e la Igle$a 5a!a 0ra--a*) *e*e 8n*a-$n 8e el$#$na*), l) ne -ar$ta) % e-le$9-) %a n) 8er)n 0r)0$a#ente -la*), l) $nteree )renatrale 8er)n LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
+1
relega*) a n egn*) 0lan), % a0$ra-$)ne natral$ta a l) 0ra#ente #n*an), e *$8n*$er)n 0)r t)*a 0arte. La nega-$n *e la $nt-$n D$$na *e la at)r$*a* *e la Igle$a, en l) e e reere tant) a la *)-tr$na -)#) al g)$ern) e-le$al, ar$ atante la 0erta a t)*a e-entr$-$*a*, *$) a0ar$-$n a la *$$$n $n n en e-ta % a la nn-a ter#$na*a *$0ta -ara-ter!-a *el Pr)tetan#), % n) 0*) $n) -)n*-$r a la -)#0leta 8alta *e 8e e ne-ear$a#ente e *e0ren*e *e l) 0r$n-$0$) Pr)tetante *e la real l$erta* *e -reen-$a entre l) Re8)r#$ta *el $gl) *$e-$$ n) 5a!a $$era n rag), t)*) l) -)ntrar$), la #a%)r ran!a en ant) *e -)n-$en-$a 8e #)tra*a 0)r l) re0reentante *e la Re8)r#a. El Cear)0a0$#) #9 8atal era ent)n-e al$#enta*), *e*e e la Re8)r#a re-)n)-$ a la at)r$*a*e e-lare -)#) 0re#a ta#$n en -e)ne rel$g$)a. A! rg$er)n *e*e el -)#$en&) #$#) *$era Igle$a na-$)nale Pr)tetante, e )n entera#ente *$-)r*ante *el n$eral$#) Cr$an) *e la Igle$a Catl$-a % *e0en*en : 8e l) #$#) e )rgan$&a-$n< *e la )lnta* *el #an*atar$) e-lar. De ea #anera, la Re8)r#a 8e n 8a-t)r 0r$n-$0al en la e)l-$n *el a)l#) real. En t)*a la erra e en-)ntraa $ngre), la Re8)r#a 8e la -aa *e 8r$#$ent) $n*e-r$0le entre el 0el) )-a$)n gerra -$$le e *rar)n *-a*a -)n t)*) 5)rr)re % *eata-$)ne la 0er)na 8er)n )0r$#$*a % e-la$&a*a $n-)ntale te)r) *e arte % $ne#ale #an-r$t) 8er)n *etr$*) entre l) #$e#r) *e la #$#a erra % ra&a 8e e#ra*a la e#$lla *e la *$-)r*$a. Ale#an$a en 0ar-lar, la -aa )r$g$nal *e la Re8)r#a, 8e re*-$*a a n eta*) *e 0at-a -ala#$*a* 0)r la Gerra *e l) Tre$nta A1), % el I#0er$) Ger#9n$-) 8e -)n e) *eal)a*) *e la 0)$-$n *e l$*era&g) e 5a!a )-0a*) 0)r a1) en Er)0a. Sl) gra*al#ente % *e$*) a 8er&a e n) e *er$ar)n een-$al#ente *e la Re8)r#a, $n) e 8er)n -)n*$-$)na*a 0)r )tr) 8a-t)re 5$tr$-), e 8er)n anan*) la 5er$*a )-$ale, 0er) la -)rr)$n rel$g$)a an -)nna a 0ear *e l) $n-er) en#$ent) rel$g$)) e -ara-ter$&ar)n en t)*) l) e#0) a #-5) $n*$$*) eg$*)re *e la Re8)r#a.
LA MSICA EN EL MUNDO PROTESTANTE De*e nale *el $gl) X= % 0r$n-$0$) *el X=I, Rena-$#$ent), 5#an$#) % Re8)r#a )n 8en#en) e a0are-en etre-5a#ente a)-$a*). La -r!-a *e l) r$t), *e la 0r9--a l$trg$-a, *e l) *)g#a % *e la #$-a agra*a 0r))-a na -r$$ e a8e-ta a t)*a la -r$an*a* % *ee#)-a, 0)r n la*), en LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
+)
la Re8)r#a 0r)tetante %, 0)r )tr), en la C)ntrarre8)r#a -atl$-a. En el Rena-$#$ent), la a*#$ra-$n 0)r la Ang^e*a* gre-)lana e -)#0ar*a 0)r 0)eta, er*$t) % l)8). L) 5#an$ta *e8en*er9n el re0et) a la 0r))*$a % el $nter 0)r la #tr$-a, e er9n e-r0l)a#ente e0l)ta*) en la a*a0ta-$)ne #$-ale *e tet) lan), -l9$-) ) ne)-l9$-). E el -a) *e la [O*a\ *e H)ra-$), ar#)n$&a*a a -atr) )-e 0ara ) e-)lar % ne 0e*agg$-). El -)ral, 0atr$#)n$) *e la #$-a lterana, a-a0arar9 eta 8)r#a rg$*a *el 5#an$#) % el el) [n)ta -)ntra n)ta\, -)n$rn*)e en re0reentante #9 -ara-ter!-) en la egn*a #$ta* *el $gl) X=I. La 0ar-$0a-$n )-al a-a *e l) ele en el -lt) -)nt%e n) *e l) #)t)re 0r$n-$0ale *e la Re8)r#a. La $#0renta 5a!a 8a)re-$*) la *$8$n *e la nea $*ea a tra *e n#er)) 0anWet), trata*) % tet) *$er) la $#0renta #$-al *e -ara-tere #$le :*e*e nale *el $gl) X=< -)ntr$%e a 0arr *e la *-a*a *e '+2( a la *$8$n *e re-)0$la-$)ne *e -)rale ale#ane % *e alter$) 5g)n)te. La ene1an&a *e la #$-a, $a#ente e#la*a en la e-ela lana % ale#ana 0)r $n$-$aa *e MarQn Lter) % *e Fel$0e Melan-5t)n, a! -)#) en l) -)leg$) % a-a*e#$a -al$n$ta, etar9 al er$-$) *e la nea rel$g$n *e*e la $#0lanta-$n *el re0ert)r$) na-$*) -)n la Re8)r#a. La -)n*$-$n [$ne a n)n\ *e t)*a #$-a l$trg$-a re$*e en la 0er-e0-$n % en la -)#0ren$n *el tet), e $enen *eter#$na*a 0)r la 8$n *e la 0r))*$a eral % #$-al, 0)r la a-enta-$n ta, 0)r la *e-la#a-$n 0re-$a. En ete en*), l) 0)eta % #$-) *e la Re8)r#a e #an a l) *e la Pl$a*e, a l) *el Rena-$#$ent) % a l) *el 5#an$#), *ee)) *e 0reerar la etre-5a n$n *e la 0)e!a % *e la #$-a % *e 8a)re-er la $ntel$g$$l$*a* *e la 0alara en ete en*), 0)r )tra 0arte, )n ante-e)re *e la 0re)-0a-$)ne *e l) Pa*re *el C)n-$l$) *e Trent) :'+4+;'+63<. A 0ear *el *e0la&a#$ent) -r)n)lg$-) *el Rena-$#$ent) :nale *el $gl) X=< a la C)ntrarre8)r#a :egn*a #$ta* *el $gl) X=II<, 0aan*) 0)r la Re8)r#a en Ale#an$a, Fran-$a, S$&a e Inglaterra, l) *$8erente #)$#$ent) $*e)lg$-) te#)n$an na etra)r*$nar$a -)nergen-$a en Er)0a, tant) entre l) 0a!e a8e-ta*) -)#) entre l) 0)eta, l) #$-), l) 5#an$ta % l) re8)r#a*)re, en -a *e na et-a 8n-$)nal e0e-!-a#ente [0r)tetante\ % *ena*a al 0el).
LA MSICA EN LOS DISTINTOS PAISES Alemania Ann-$a*a 0)r $gn) 0re-r)re, la Re8)r#a $rr#0e en Ale#an$a a) el $#0l) *e MarQn Lter) :'4?3;'+46<. En ete #)#ent) e re0$raa en Ale#an$a n -l$#a re8)r#$ta #% *en) la $#0renta 5a!a -)ntr$$*) a la LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
+*
*$8$n *e la $l$a, tra*-$*a a n#er)a lenga % -)#en&aan la *$ergen-$a te)lg$-a. El re8)r#a*)r, *)-t)r en te)l)g!a, *enn-$a el 0r)le#a *e la [$n*lgen-$a\ a 0arr *e '+'6 % 0r)-la#a en >$Ve#erg el 3' *e )-tre *e '+'" 8a#)a n)enta % -$n-) te$, e en!a al ar&)$0) *e Magn-$a. C$r-lan 0)r t)*) el 0a!, -$tan*) ent$a#) % -)ntr)er$a entre l) tel)g) % la at)r$*a*e. Lter) eer-e na gran $nWen-$a )re la #aa 0)0lare, 0)r lengae en-$ll) % !l$-), 0er) ta#$n ae *$r$g$re a la l$te. En '+2( r)#0e -)n R)#a. En '+2' -)#0are-e ante la D$eta *e >)r# % ante Carl) = al negare a arar *e $*ea e *eterra*) *el I#0er$). A 0arr *e '+22 e#0$e&a a )rgan$&ar la nea Igle$a, a ela)rar na nea )r*ena-$n 0ara la M$a eangl$-a :M$a< #9 $#0l$-a*a e la *e la #$a r)#ana, e en )0$n$n 5a!a e [0r$-ar\. La #$-a etar9 lla#a*a a *ee#0e1ar n 0a0el $#0)rtante en el *earr)ll) *el )-$), e re$ere la 0ar-$0a-$n a-a *e l) ele a tra *el -ant) -)le-). La $ta-$n en el $nter$)r *el $#0er$) e -r!-a. En '+24 e 8)r#an l$ga *e -a#0e$n), en 0r$n-$0$) 0a-!-a, e e#0$e&an re$$n*$-an*) -$erta l$erta*e ;0ar-lar#ente, 0r$$leg$) rel$g$)); a e1)re. P)-) a 0)-) la re$$n*$-a-$)ne an $en*) *e t)n) % MarQn Lter) e er9 )l$ga*) a re*a-tar na [@Aortación a la pa3, en relación con los Doce (rculos de los campesinos suevos\. A 0arr *e '+2+, la Re8)r#a, e 5a!a rg$*) -)#) n #)$#$ent) rel$g$)), e -)n$erte en ant) 0)l!-). En et) a1), el tel)g) % 0e*ag)g) Fel$0e Melan-5t)n % Lter) -)n-l%en el tet) *e la [C)n8e$n *e Agrg)\ :[Confessio au"ustana\<, e e 0l$-a en '+3(. En ete -l$#a *e $negr$*a* % ag$ta-$n la 8tra 5$#n)l)g!a 0r)tetante $r9 -an*) 0r)0$) -a#$n), #e*$), )e) % lenga. Dee er, ante t)*), na #$-a 8n-$)nal e e $ntr)*&-a *e 8)r#a lg$-a en el *earr)ll) *el )-$). P)*r9 ene-$are *e la e0er$en-$a *e la #$-a #)n*$-a *e la E*a* Me*$a % *e l) [ miestersGn"er \, *el [tenorlied \, 8)r#a 0r)0$a *e la Ale#an$a *el $gl) X=. Se re-0erar9 la etr-tra re0ea *el 5$#n) #e*$eal % e e0l)tar9 la n)-$n *el [ Cantus
++
Lter) $nter-ala -)rale ale#ana *e0 *el [ #radual \ , el [anctus\ % el [ ("nus Dei \, e )n -anta*a 0)r la aa#lea. En [F)r#la M$ae et -)##n$)n$\, e ae#ea a l) e e aa en la $gle$a *e >$Ve#erg % 0r)0)ne el )r*en $g$ente 0re8a-$) en laQn :0ara n) -)n8n*$r a l) ele a-)t#ra*) a l) ) -atl$-)<, 0alara *e la Int-$n :[I# Ora)nt)n\< , [San-t\ -)n [ene*$-t\ en laQn -anta*) 0)r el -)r) en el #)#ent) *e la elea-$n *el 0an % el -9l$&, Pa*renetr) en laQn, Salta-$n\, [Agn De$\, -ant) *e -)#n$n, -)le-ta % en*$-$n en laQn. En [Deutsce Messe und rdnu" des #oJesdienstes 3u KiJem$er" fLr"eommen\, e *ata *e '+26, 0re el *earr)ll) $g$ente 0er!8ra$ ale#ana *el Pa*renetr), e5)rta-$n :en lgar *el 0re8a-$) *e la #$a lana<, $nt-$n % *$tr$-$n *e la Santa Cena, 0alara *e la $nt-$n :0an< -)n elea-$n en ale#9n en [Le7)nt)n\ :-)n el 0at)r elt) 5a-$a l) ele<, *$tr$-$n *el 0an, ree er!-l). Drante la -)#n$n -ant) *e -)rale en ale#9n, -)n el [San-t\, 0alara *e la $nt-$n 0ara el $n), -)n elea-$n, *$tr$-$n % -ant) *e -)rale, -)le-ta % en*$-$n. En ete tet) e $n*$-an la ent)na-$)ne 0ara l) al#), 0)r ee#0l), [en 0r$#) t)n)\, e 0re-$an -lara#ente la 8r#la #el*$-a [$n$#\, [-)##a\, [-)l)n 0er$)*\, [nale\...:en ete -a) e #anene la ter#$n)l)g!a lana<. La etr-tra 0)ter$)r e en-entra en la [Pal#)*$a\ *e L-a L)$ :>$Ve#erg, '+"/< e -)#0ren*e [Intr)$t)\, [Y%r$e\ -)n [Et $n terra\ ) -)n el -)ral [Allen G)V $n *er HB5 e$ E5r\ :[Sl) 0ara D$) ea la gl)r$a\<, [Allel$a\ % e-en-$a :) 0r)a< *el *!a *e eta :0er) en lgar 0e*en -antare n al#) ) n -)ral ale#9n<, [Cre*)\ :e0rea*) en la 0r$#era 0er)na *el 0lral [>$r Glaen\<, [San-t, @5e ner 5e$lan*\ :[@e, netr) Sala*)r\<, [Agn De$, Er5alt n Herr e$ De$ne# >)rt\ :[G9r*an), Se1)r, -er-a *e t 0alara\<, e 8)r#an el [Or*) Can)n# $n M$a e a-ra\. El ) *e la lenga ale#ana e $ntr)*-e en '+2+ en Etrarg) % e general$&a en Ala-$a. Drante etan-$a en eta -$*a*, Cal$n) 0re-)n$&a el ) *e la lenga 8ran-ea entre 8el$gree. El [Tet-5 Y$r-5ena#0t\ :[)r*ena-$n *el -lt) en ale#9n\< *e '+2+ 0re-$a la )r*ena-$n *el -lt) en la 0-a *e l) re8)r#a*)re l)-ale, e0e-$al#ente MarQn -er. En ete tet) a0are-en -ant) *e alaan&a en ale#9n, al#) 0ara8raea*) en lenga ern9-la, #el)*!a *e #$-) etrargee, -)#) MaV5$a Gre$te, >)l8gang Da-5te$n, et-. De*e n 0nt) *e $ta #$-al, la tra*$-$n e #)n*$-a % 0)*e#) -)n$*erar e l) #$-) l)-ale 8er)n l) at)re *e la #el)*!a e )tr), a -)nna-$n, ar#)n$&ar9n. La nea 8)r#a *e la 5$#n)l)g!a e $ntr)*-$r9 LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
+,
la Re8)r#a )n la $g$ente el -)ral 0)l$8n$-), -anta*) 0)r el -)r) la #$a eangl$-a en ale#9n :% en laQn, en Ale#an$a< a*e#9 *e na $#0)rtante ele--$n *e re0)n), al#), anQ8)na, et-. En el ent)rn) *e Lter), la 0r$#era genera-$n *e #$-) *ee 0r)0)r-$)nar, a 0arr *e la 0r$#era re-)0$la-$n ale#ana, e *ata *e '+24, a*a0ta-$)ne #$-ale :a na ) ar$a )-e< *e tet) ale#ane *ena*) al -lt) re0)n), -)rale % al#). El re8)r#a*)r *e >$Ve#erg, e n) era n #$-) 0r)8e$)nal, e -)ntenta -)n arreglar #el)*!a % tet) % tra*-$r al#). Se r)*ea *e -)neer) #$-ale tale -)#) @)5ann >alter :'4/6'+"(< ) C)nra* R0-5. Ete l#) *eea -)nerar la #el)*!a *e -ar9-ter 0)0lar 0r)8an), $#0le % a--e$le a t)*), % *$8n*$r r90$*a#ente el ne) re0ert)r$). El -)ral *ee -)nerre en alg) $), etar 0reente en t)*a 0arte. Et) 0r$#er) #$-) 0r)tetante, er*a*er) 0$)ner) *el gner), e *e*$-an 0r$n-$0al#ente a arreglar #el)*!a % tet), a Qtl) alg) e0er$#ental, al er$-$) *e na Igle$a e t)*a!a -a #e*$) *e e0re$n % et-a 8n-$)nal. En l) e re0e-ta a la #$-a 0)l$8n$-a, ete 0r$#er re0ert)r$), e a *e @)5ann >alter a L*$ng SenW, an e tr$tar$) *e la e-r$tra -)ntra0nQ-a 0r)0$a *el #)tete 8ran-);Wa#en-) % *el [ten)rl$e*\, -)n [-ant r#\ $ta*) en el ten)r. En -ant) a 8a-tra #el*$-a, -)nera el el) *e la #$-a anter$)r al $gl) X=I % *el -ant) greg)r$an) en er$n #9 )rna#enta*a. P)-) a 0)-), $n e#arg), la #$-a 0r)tetante e $#0l$-a, en-)ntran*) 8)r#la-$n *en$a -)n l) #$-) 0)ter$)re. La egn*a genera-$n *e -)#0)$t)re, entre '++( % '6((, 0er#$te e el -)ral lteran) e *e0ren*a *e la 8)r#a -atl$-a. Se -rean nea #el)*!a a) la $nWen-$a *e la #$-a 5#an$ta, % e0e-$al#ente *e la )*a % la 0$e&a e-)lare, e general$&a el el) n)ta -)ntra n)ta % ree#0la&a al -)ntra0nt) W)r$*). El trata#$ent) $l9$-) *el tet) e $*ne) 0ara el -ant) *e aa#lea. En -ant) a la #el)*!a, e en la a*a0ta-$)ne 0)l$8n$-a etaa -)na*a al ten)r, *)n*e e #en) 0er-e0le, -)n$ge 0et) *en$) en la 0arte 0er$)r % -)ntr$%e en gran #e*$*a a la $ntel$g$$l$*a* *el tet).
Ete gran 0a) er9 )ra *e L7a O$an*er, -)n re-)0$la-$n *e -$n-enta -)rale 0l$-a*a en '+?6 :n a1) *e0 *e la [0ar98ra$ *e al#) #e*$*) al ang) )\, *e -5ananan, #$-a*) 0)r Sa Olt5)8, -)n la #el)*!a $te#9-a#ente en el )0ran)<. Ete )l#en *e L7a O$an*er, *e $#0)rtan-$a -a0$tal 0ara la 5$#n)l)g!a, e [#$-a*) a -atr) )-e *e tal #anera e t)*a la aa#lea :...< 0e*a 0ar-$0ar -)#0leta#ente en el -ant)\. LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
+-
El el) *el -)ral 5a e*a*) 8)r#la*) % -)*$-a*) trata#$ent) $l9$-), er-al, 5)#)rr!t#$-), ar#)n$&a-$n n)ta -)ntra n)ta, #el)*!a en la )0ran) -lara % *$nta#ente 0er-e0le, tet) en lenga ern9-la, 0)r t)*) -)n)-$*a % -)#0ren*$*a. Eta 8r#la e #anten*r9 $gente *rante ar$) $gl). La ter-era genera-$n llear9 el -)ral a a0)ge), e e 0r)l)ngar9 5ata @)5ann Seaan a-5. El -ant)r *e Le$0&$g ten*r9 a *$0)$-$n #9 *e -$n-) #$l -)rale, #$entra e la 0r$#era re-)0$la-$n *e '+24 :[A-5tl$e*er-5\, [Re-)0$la-$n *e )-5) -)rale\< -)#0ren*!a -atr) #el)*!a 0ara )-5) tet). El ne) el) e e $ntara 5a-$a '6(( ra%a la #)n)*$a a-)#0a1a*a, la 5)#)rr$t#$a, la 5)#)8)n!a, el -ant) $n*$$*al, el a) -)nn) % -$8ra*) e ar#a #9 la t)nal$*a*, l) #)*) e-le$9-) *e la #$-a -atl$-a e *e$l$tan. A0are-en 8)r#a nea e re-rren al -)ral. Ete e el -a), 0)r ee#0l), *e l) [a$re e0$r$tale\, l) [0ee1) -)n-$ert) e0$r$tale\ e $gen el -a#$n) a$ert) 0)r la [tre S\ *e la #$-a ale#ana He$nr$-5 S-5^t& :'+?+'6"2<, @)5ann Her#an S-5e$n :'+?6;'63(< % Sa#el S-5e$*t :'+?";'6+4<. =al$)) 0)eta, a*e#9, -)ntr$%en -)n la -al$*a* *e tet) a la gl)r$a *e la 5$#n)l)g!a lterana.
Fran%ia Sui!a La $*ea *e Lter) 0enetran en Fran-$a 5a-$a '+'/ a tra *e la 0r$#era te$ % la 0r$#era )ra *el tel)g). En Mea e e#0ren*e n 0r)%e-t) *e re8)r#a *e la Igle$a, en-ae&a*) 0)r @an Cal$n) :N)%)n '+(/, G$nera '+64<. En '+33, Cal$n) g$ere al re-t)r C)0 e 0r)nn-$e en 0ar!, -)n #)) *e la a0ertra *el -r) n$er$tar$), n *$-r) a 8a)r *e l) 0r$n-$0$) *e Lter). El e-9n*al) e $ge a ete a-t) )l$ga a Cal$n) a 5$r. En '+34 -)#$en&an la 0ere--$)ne % en ener) *el a1) $g$ente Cal$n) e *$r$ge a a$lea. All! a0are-er9 0l$-a*a la 0r$#era e*$-$n lana *e [Int)n *e la rel$g$)n -5renne\, :Int-$n *e la rel$g$n -r$ana '+36 e*$-$n 8ran-ea '+4'; '+6(<. Carátula del Tratado Ins)tutos de la 0eli"ión Cris)ana:
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
+.
En eta )ra, *e $#0)rtan-$a -a0$tal, t)#a ta#$n 0)$-$)ne re0e-t) a te#a -)#) la #$-a % la lenga ern9-la. Se )0)ne a t)*) lengae aen) a la -)#n$*a* l)-al. El re8)r#a*)r e 0ar*ar$) *e etale-er na -lara *$8eren-$a [entre la #$-a e e 5a-e 0ara alegrar a l) 5)#re en la #ea % en -aa, % l) al#) e e -antan en la $gle$a en 0reen-$a *e *$) % *e 9ngele\, :n *e la [E0!t)la al le-t)r\, en [la 8)r#e *e 0r$re et -5ant e--l$ae\, '+42<. En ar$l *e '+36, Cal$n) $aa a Par!, leg) a L%)n % 0)r n a G$nera, *)n*e e entre$ta -)n el re8)r#a*)r l)-al, G$lla#e Farel :'4?/;'+6+<. @nt) e#0$e&an a )rgan$&ar la nea Igle$a, 0er), en ar$l *e '+3?, Cal$n), e$l$a*) 0)r el C)ne) *e G$nera, 0arte a Etrarg), *)n*e 5a!a $*) $n$ta*) 0)r Marn -er % >)8gang Ca0$t)n. All! e )-0a *e l) re8g$a*) 8ran-ee :n) -atr)-$ent), a0r)$#a*a#ente< % ene1a te)l)g!a. En eta -$*a* la #$-a e -la -)n 8er)r la #$a e -elera en ale#9n, l) ele -antan -)rale % el -ant) l$trg$-) )-0a en el -lt) n 0et) een-$al. Cal$n) a0r)e-5a 0a) 0)r la -a0$tal ala-$ana 0ara 0er8e--$)nar e*-a-$n l$trg$-a % #$-al. A0re-$a la 0len$t* *e la 0legar$a, la -)n8e$n *e l) 0e-a*) re*a-ta*a 0)r MarQn -er, % )re t)*) l) -ant), en l) e e $n0$ra en '+3/ 0ara *)tar a 0arr)$a 8ran-ea *e na re-)0$la-$n 0r)0$a. En '+4', Cal$n) ele a G$nera, *)n*e -)la)ra, nt) -)n l) 0)eta Cl#ente Mar)t :'4/6;'+44< % T5)*)re *e &e :'+'/'6(+<, en la -rea-$n *e 0ar98ra$ 8ran-ea er$-a*a % etr-a *e l) [Sal#) *e Da$*\. Ta#$n -)nta-ta -)n #$-) % le 0)ne al -)rr$ente *e la e0er$en-$a a-)nte-$*a en Etrarg). Re*a-ta n 0ee1) -ate-$#), [La 8)r#e *e 0r$re et -5ant e--l$e\, 0ara 8a)re-er la 0ar-$0a-$n *e l) ele en el -lt). LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
+/
En Fran-$a, la Re8)r#a $ge -r) % r90$*a#ente l)gra a*e0t), 0er) la gerra *e Rel$g$n % el E*$-t) *e Nante :'+/?<, -)n 0)ter$)r re)-a-$n :'6?+<, )ta-l$&ar9n el *earr)ll) *e la 5$#n)l)g!a en Fran-$a. El [Paer 5gen)t\ :[alter$) 5g)n)te\, G$nera, '+62< -)nt%e la t)tal$*a* *e la 5$#n)l)g!a re8)r#a*a *e la lenga 8ran-ea % la re-)0$la-$n )-$al -)#0leta *e re8eren-$a. Rene -$ent) -$n-enta al#), l) D$e& Man*a#$ent), el C9n-) *e S$#en, algna 0legar$a :)ra-$n *)#$n$-al, 0legar$a 0ara real$&ar ante % *e0 *e la -)#$*a< % algn) -9n-) e re0reentan #en) *e -$ent) -$n-enta #el)*!a :el [Salter$)\ l) -)#0ren*e -$ent) e$n-$n-) #el)*!a 0ara l) -$ent) -$n-enta al#)<. P)ter$)r#ente e a1a*$r9n algna a*a0ta-$)ne #$-ale *e er!-l) !l$-) % ar$a -an-$)ne e0$r$tale 0aral$trg$-a, 0er) ete re0ert)r$), -antaa#ente, n) 0e*e #e*$re en #)*) algn) -)n la #$-a 0r)tetante ale#ana. L) #$-), e0e-$al#ente L)% )rge)$, e en-argan *e la #el)*!a )r$g$nale % *e ar#)n$&a-$)ne, general#ente a -atr) )-e, $en al el) ang), e *e-$r, en -)ntra0nt) W)r$*), $en en el el) ne), n)ta -)ntra n)ta. )rge)$ 0l$-a en L%)n, en '+4", [C$nante Pal#e\ :\C$n-enta al#)\< en -)ntra0nt) [$gal -)n)nante al er)\. L) [O-tante;Tr)$ Pal#e\ a0are-en en G$nera en '++'. En '+62, el [Salter$)\ -)#0let) -)#0ren*e na -arenta #el)*!a nea. Se e*$tar9, l) *rante el a1) '+62, -)n ra*a 0er$)r a l) 3(((( ee#0lare, l) e 0ara la 0)-a 0)ne na -)n$*erale e#0rea e*$t)r$al. En el #$#) a1) a0are-en $gal#ente )tra e*$-$)ne *e la )ra en L%)n, 0ar!, -aen % Sa$nt;Lb. Entre tant), e -)n-l!a )tr) [Salter$)\ en Laana en t)rn) a P$erre =$ret :'+''; '+"'<, *$-!0l) *e G$lla#e Farel. En l $nter$n$er)n, a*e#9 *e L)% )rge)$, #$-) -)#) P$erre Dage :[#aetr) P$erre le C5antre\<, Franh)$ G$n*r)n, G$lla#e Fran- ) P$erre D$)n. @nt) a et) -rea*)re % a*a0ta*)re *e #el)*!a, 0ar-$0an l) er*a*er) real$&a*)re % ar#)n$&a*)re -)#) Cla*e G)*$#el :5.'+2(;'+"2<, Cla*e Le @ene :5.'+3(; '6((<, Pa-al *e liEt)-art :'+3/, *e0 *e '+?4<, P5$l$ert @a#e *e Fer :j; '+66<, D$*$er L0$ Se-)n* ) @ean Ser$n, entre )tr). S #el)*!a llegar9n al etraner), 0e el [Salter$)\ 8e tra*-$*) a n#er)a lenga. A#r)$ L)aer lle a -a) ar$a 0ar98ra$ ale#ana 0ara la ar#)n$&a-$)ne *e Cla*e G)#$nel en la S$&a ale#ana, Sa#el Mare-5al % @. U. Slt&erger e $nterear)n 0)r l) al#).
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
+0
En H)lan*a, =an N))r*t % @an;P$eter&))n Seel$n-7 :'+62'62'< -)#0$er)n 0$e&a *e rgan) )re l) al#) 5g)n)te la re-)0$la-$n 5ngara *e M)lnar *e '6(" ta#$n ret)#a #el)*!a *e ete alter$). La #el)*!a e #ant$er)n a l) larg) *e l) $gl) e re8)r#ar)n algn) tet) 0)r at)re -)#) C)nrart % la a*e, 0)r ee#0l) % e -)rr$g$er)n e0re$)ne ar-a$-a. A-tal#ente, l) ele -antan t)*a!a l) #$#) al#).
Inglaterra La 0r)*--$n #$-al en Inglaterra *e-a% *rante l) *$tr$) )-a$)na*) 0)r la gerra *e la D) R)a :'4++;'4?+< al $n$-$are n rena-$#$ent) *rante el re$na*) *e Enr$e =II :'4?+;'+(/<, l) -)#0)$t)re $nglee traaar)n, 0eta#ente, en rela) a$la#$ent). Se -)n)-!an la e)l-$)ne -)nte#0)r9nea e ten!an lgar en la #$-a *e la Er)0a -)nnental, 0er) n$ngn #$-) 8ran-);Wa#en-) lleg a Inglaterra ante *e '+'( el ne) el) *e -)ntra0nt) -)nna#ente $#$ta) e a*)0t #% lenta#ente. A0arte *e ee#0l) anter$)re a$la*), ee el) e a0l$- *e #)*) $te#9-) 0)r 0r$#era e& en -)#0)$-$)ne *e al#) % #)tete *e*e alre*e*)r *e '+4(. Entretant), -)nnaa la 0r)*--$n naa *e #$-a 0r)8ana. L) #an-r$t) *e l) re$na*) *e Enr$e =II % Enr$e =III :re$nante *e '+(/ a '+4"< reelan la ar$e*a* *e -an-$)ne % 0$e&a $ntr#entale -)#0eta a tre % -atr) )-e, e reWean *$era 8a-eta *e la $*a -)rteana, la -al, en ete 0er!)*) *e Inglaterra, n) e-l!a en #)*) algn) l) ele#ent) 0)0lare. S$n e#arg), la #a%)r 0arte *e la #$-a 0)l$8n$-a $nglea *e ne *el $gl) X= % 0r$n-$0$) *el X=I e e 5a -)nera*) e a-ra % -)#0ren*e 0r$n-$0al#ente #$a, #agn!-at % anQ8)na )a :la -atr) anQ8)na *e la SanQ$#a =$rgen Mar!a e e -antan en la C)#0leta Al#a re*e#0t)r$ Mater, Ae Reg$na -ael)r#, Reg$na -ael$ % Sale Reg$na. M-5a *e eta )ra $ltran la 0re*$le--$n $nglea 0)r na )n)r$*a* #9 0lena, *e -$n-) ) e$ )-e, en -)ntra0)$-$n a la tetra $#$taa a -atr) )-e, #9 -)#n, *e la #$-a *e la Er)0a -)nnental -)nte#0)r9nea. P)r ell), relta 0atente na 0)*er)a en$$l$*a* 0ara -a0tar la *$#en$n ar#n$-a *e la #$-a % la 0)$$l$*a*e *e )tener ar$e*a* )n)ra #e*$ante el ) *e gr0) -)ntratante *e )-e. Una 0e-l$ar$*a* $nglea, e 0er$ *rante t)*a la -entr$a, 8e la e-r$tra *e eten) 0aae #el$#9-) )re na )la !laa *el tet) e, 8re-ente#ente, )r$g$n 0aae *e etra)r*$nar$a elle&a % e0re$$*a*. D) *e l) 0r$n-$0ale -)#0)$t)re $nglee *e -)#$en&) *el $gl) X=I 8er)n >$ll$a# C)rn%5 el )en :-a. '46+;'+23< % R)ert Fa%r8a :-a. '464;'+2'<, el 0r$#er) *e l) -ale e *$ng$ tant) 0)r -an-$)ne 0r)8ana -)#) 0)r LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
,
#)tete, #$entra e el l#) l) 5$&) 0r$n-$0al#ente 0)r #$a % )tra )ra a-ra. Eta 0$e&a a0are-en re0reenta*a en el Et)n C5)$r))7, -)n$*era*) 0)r algn) -)#) el #9 5er#)) #an-r$t) #$-al $ngl -)nera*) :ane l) *e 8)r#a 0ar-$al<. El C5)$r))7 8e -)#0$la*) 0ara el Et)n C)llege entre l) a1) '4/( % '+(2 % -)nten!a )r$g$nar$a#ente eenta % $ete anQ8)na en 5)n)r *e la =$rgen, e e l$&aan 0ara el er$-$) *$ar$) e0e-$al e$g$*) 0)r l) etatt) *el -)leg$). El #$-) $ngl #9 gran*e *e ete 0er!)*) 8e $n**ale#ente @)5n Taerner :-a. '4/(;'+4+<, 5)#re -%a -arrera $n-l% -atr) a1) -)#) #aetr) *e -)r) en el -)leg$) *e O8)r*, e ent)n-e -)ntaa -)n n gran -)r) *e -arenta 0er)na. La #$a % #agn!-at 0ara *!a *e eta *e Taerner et9n e-r$t) 0re*)#$nante#ente en el el) $ngl 0len) % W)r$*) *e la 0r$#era 0arte *el $gl), -)n )-a$)nale 0aae *e e-en-$a % algn e#0le) *e la $#$ta-$n. La #$a >etern >%n*e, *e Taerner, e na *e la tre e-r$ta )re eta #el)*!a 0)r -)#0)$t)re $nglee *el $gl) X=I en la tre e$te la 0ar-lar$*a* *e e n) e trata el -ant r# egn la 8)r#a -)nen-$)nale, $n) #9 $en -)#) na er$e *e ar$a-$)ne, na 8)r#a e e -)n$r 0)ter$)r#ente en la 8a)r$ta *e l) -)#0)$t)re $nglee *e #$-a 0ara te-la*). Una t-n$-a $#$lar e l$&a en la #$a Gl)r$a $ Tr$n$ta. Se -enta e eta #$a 8e ee-ta*a en el -a#0) *el Pa1) *e Or) -)n #)) *el en-entr) entre Enr$e =III *e Inglaterra % Fran-$-) I *e Fran-$a, -er-a *e Cala$, en '+2(. Eta #$a ta#$n e 8a#)a 0)r )tra ra&n. El -ant r#, tal -)#) a0are-e en el ene*$-t )re la 0alara $n n)#$ne D)#$n$ e -)n$r en na #el)*!a 0re*$le-ta 0ara )#eterla a ar$a-$)ne $ntr#entale, la e a #en*) e *e$gnan In n)#$ne. Ha-$a #e*$a*) *e $gl), l) 0r$n-$0ale -)#0)$t)re $nglee 8er)n C5r$t)05er T%e :-a. '+(+;-a.'+"2, T5)#a Tall$ :-a.'+(+;?+< % R)ert >5%te :-a. '+3?;"4<. El #9 $#0)rtante *e ell) 8e Tall$, -%a 0r)*--$n #$-al en*e n 0ente entre l) el) $nglee *e -)#$en&) % ne *el $gl) X=I % -%a -arrera reWea l) trat)rn) rel$g$)) % l) *e-)n-ertante -a#$) 0)l!-) e a8e-tar)n a la #$-a e-le$9-a $nglea *rante ete 0er!)*).
a) Enr$e =III, Tall$ e-r$$ #$a, $n-l) na *e $#$ta-$n, % anQ8)na )a a) E*ar*) =I :$en re$n entre '+4";+3<, #$-a 0ara el er$-$) $ngl e 5$#n) -)n tet) $nglee *el re$na*) *e la re$na Mar!a 0r)$ene -$ert) n#er) *e 5$#n) en laQn % :0r)ale#ente< na gran #$a a $ete )-e, Per n)$ a) la re$na Iael, Tall$ 0) #$-a a tet) tant) en laQn -)#) en $ngl. Entre )ra tar*!a e $n-l%en *) er$e *e La#enta-$)ne LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
,1
e e -entan entre la #9 el)-ente *e -anta er$)ne #$-ale e$ten *e et) er!-l) *el 0r)8eta @ere#!a. Un rag) n)tale *e la )ra *e Tall$ :#$% -)#n a la #a%)r 0arte *e la #$-a $nglea *el $gl) X=I< e la -al$*a* )-al *e #el)*!a. Al )!rla -anta*a e $ente e la #$#a 8er)n -)n-e$*a n) -)#) na $ntera--$n entre l!nea #el*$-a atra-ta, $n) entre )-e tan etre-5a e la rela-$n *e la -ra #el*$-a -)n la -a*en-$a natral *e la 0alara, tan Cronología (contecimientos ue afectaron a la m!sica reli"iosa in"lesa
'+(/;4" '+32 '+3/ '+4";+3 '+4/ '++2 '++3;+? '++?;'6(3 '+?" '6(3;2+ '62+;4? '64? '64/ '6+3 '66(
Re$na*) *e Enr$e =III Enr$e =III r)#0e -)n el 0a0a A*)0-$n *e la $l$a $nglea E*ar*) =I E*$-$n *el %oo+ of Common &ra=er :L$r) *e )ra-$)ne -)#ne< Segn*) %oo+ of Common &ra=er Mar!a I retara-$n *el r$t) en laQn % *el !n-l) -)n R)#a Iael I retara-$n *e la Igle$a *e Inglaterra Ee--$n *e Mar!a Etar*) :-atl$-a< @a-)) I :@a-)) =I *e E-)-$a< [Per!)*) *e @a-))\ Carl) I C)##)nealt5 Ee--$n *e Carl) I Ol$er Cr)#ell *$ele el 0arla#ent) *$-ta*ra 0r$tana Carl) II retara-$n *e la #)nar!a
LA MSICA ECLESISTICA ANLICANA En Inglaterra la Igle$a e e0ar 8)r#al#ente *e la -)ngrega-$n -atl$-a r)#ana en '+34 a) el re$na*) *e Enr$e =III. Pet) e l) #$le *e eta a--$n 8er)n #9 $en 0)l!-) e *)-tr$nar$), la #$#a n) $#0l$- -a#$) $n#e*$at) en la #$-a ) en la l$trg$a. S$n e#arg), el $ngl 8e t%en*) gra*al#ente al laQn en el er$-$) e-le$9-) % ete -a#$) e $) -)nr#a*) a) E*ar*) =I, en '+4/, #e*$ante el A-ta *e Un$8)r#$*a* e *e-ret e la l$trg$a tal -)#) e 5allaa e0eta en el Engl$5 ))7 )8 C)##)n Pra%er :L$r) $ngl *e )ra-$)ne -)#ne<, 5ar!a *e er, en l) -e$), la n$-a 0er#$$le 0ara el ) 0l$-). H) n ree ret)rn) al -at)l$-$#) a) el re$na*) *e la re$na Mar!a :re$na*) '++3;+?<. S$n e#arg), al a--e*er al tr)n) Iael I :re$na*)
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
,)
'++?;'6(3<, e retarar)n l) r$t) $nglee % e etale-$ la Igle$a *e Inglaterra, een-$al#ente -)n 8)r#a a-tal. Natral#ente, t)*) et) re0er- )re la #$-a e-le$9-a. En '+4?, E*ar*) =I re0ren*$ al *e9n % al -a0!tl) *e la -ate*ral *e L$n-)ln en el en*) *e e, *e*e ent)n-e en a*elante, *e!an -antar n$-a#ente en $ngl, [a0l$-an*) en l) -e$) na n)ta llana % *$8eren-$a*a a -a*a !laa\, en )tra 0alara, n el) llan), $l9$-) % 5)#)8n$-). Se#eante -a#$) *r9-) *e la #$-a -atl$-a *e la 0r$#era 0arte *el $gl), #a#ente )rna#enta*a, W)r$*a % *ena, *e$ -aar na $#0re$n -atatr-a en l) -)#0)$t)re $nglee. A8)rtna*a#ente, eta e$gen-$a etre#a*a e #)*$-ar)n #9 a*elante, 5ata el 0nt) *e 0er#$r -$erta e-r$tra -)ntra0nQ-a algn) *e l) #)tete en laQn *e Tall$ % >$ll$a# %r* -)nnar)n $en*) 0re*$le-t) en tra*--$n al $ngl. A$#$#), la re$na Iael t)# la #e*$*a ne-ear$a 0ara el ) -)nna*) *el laQn en algna -a0$lla e $gle$a -)leg$ata en la e eta lenga era 0re#$le#ente -)n)-$*a 0)r la aa#lea. N) )tante, el relta*) nal *e l) -a#$) $ntr)*-$*) en el lengae % la l$trg$a 8e el na-$#$ent) *e n ne) re0ert)r$) *e #$-a e-le$9-a $nglea. T%e % Tall$ -)ntr$%er)n al #$#), ane 0r)*--$n en ete -a#0) n) 8e tan etena n$ tan $#0)rtante -)#) la e a0)rtar)n al *e la -)#0)$-$n rel$g$)a en laQn. >$ll$a# %r*, a 0ear *e er -atl$-) r)#an), e-r$$ -$n-) er$-$) % n) eenta 5$#n) 0ara el ) angl$-an) 0arte *e eta #$-a al-an&a la -al$*a* *e #)tete % #$a lan). A Orlan*) G$)n e le *en)#$na -)n 8re-en-$a el 0a*re *e la #$-a e-le$9-a angl$-ana )ra, a 0ear *el 5e-5) *e e t-n$-a e *er$a *e la tra*$-$n lana, )n *e e0!r$t t)tal#ente $ngl. Ta#$n 5a% e #en-$)nar a T5)#a >eel7e % aT5)#a T)#7$n :'+"2;'6+/< entre l) 0r$#er) -)#0)$t)re *e ete gner).
La 0r$n-$0ale 8)r#a *e la #$-a angl$-ana )n el er$-$) % el ant5e# :5$#n)<. Un er$-$) -)#0let) -)#0ren*e la #$-a 0ara la 0arte $nar$ale *e la 0legar$a #atna % e0erna :e -)rre0)n*en re0e-a#ente, a l) #a$ne % !0era *e la Igle$a r)#ana< % 0ara la *e la anta -)#n$n, e -)rre0)n*e a la #$a r)#ana, 0er) e ten!a n lgar #en) $#0)rtante en el ee#a #$-al angl$-an) a #en*) l) e -)#0)n!an el Y%r$e % el Cre*). El er$-$) 0e*e er el [gran er$-$)\ ) el [er$-$) ree\ et) tr#$n) n) e reeren al n#er) *e 0$e&a -)#0eta, $n) al el) *e la #$-a l$&a*a el 0r$#er) e -)ntra0nQ-) % #el$#9-), #$entra e el egn*) e *e -e$n *e a-)r*e % $l9$-). Un) *e l) #e)re ee#0l) *e #$-a e-le$9-a angl$-ana e el Great Ser$-e, *e %r*. LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
,*
El ant5e# $ngl -)rre0)n*e al #)tete lan). Ha% *) 0) *e ant5e#. Un), e #9 tar*e 5ar!a *e *en)#$nare 8ll ant5e#, etaa t)tal#ente e-r$t) 0ara -)r), 5a$tal#ente en el) -)ntra0nQ-) :en te)r!a, ane n) $e#0re )-rr!a en la 0r9--a< % $n a-)#0a1a#$ent), ell) ee#0l) )n >5en Da$* Hear*, *e T)#7$n, % el enrg$-) e $nten) S$ng @)%8ll% nt) G)*, *e %r*. El ere ant5e# etaa 0ena*) 0ara na ) #9 )-e )l$ta -)n a-)#0a1a#$ent) *e rgan) ) $)la % ree 0aae alterna) 0ara -)r). Ete 0), e egra#ente rg$ *e la -an-$n 0ara -)n)rt :-)nnt)<, g)& *e -5!$#a 0)0lar$*a* en Inglaterra *rante el $gl) X=II.
LA MSICA PROTESTANTE EN
La m&i%a 'r"te&tante en )u&%a #e &u lengua En Etrarg), *e*e el -)#$en&) *e la Re8)r#a, MarQn -er, el re8)r#a*)r l)-al, #ar-a la tn$-a en et) tr#$n) [N) a*#$#) n$ngna )ra-$n n$ n$ngn -ant) e n) ea t)#a*) *e la E-r$tra, %, 0e )ra-$)ne % -ant) *een -)ntr$$r a 5a-er #e)re a la gente, l) 0er#$re#) la lenga ale#ana, 0ara e el la$-) 0e*a *e-$r [A#n\ a$en*) l) e *$-e\. En la S$&a ale#ana, Ulr$-5 J$ngl$) e 0r)nn-$a ta#$n a 8a)r *e la lenga ern9-la en la l$trg$a % en la -ere#)n$a. MarQn Lter), 0)r 0arte, n) e 0ar*ar$) 0)r ra&)ne 0e*agg$-a *e aan*)nar -)#0leta#ente el ) *el laQn, %a e eta lenga )-0a n lgar $#0)rtante en el [-r\ *e l) et*$) 5#an$ta. Ela)ra tant) la [F)r#la M$ae et C)##n$)n$\ :'+23< -)#) la [Det-5e Mee n* Or*ng *e G)Ve*$ente\ :[M$a ale#ana % )r*ena-$n *el -lt)\,'+26< % -)nerar9 en la #$a la l$trg$a lana. @an Cal$n), en l) e re0e-ta al -lt) en lenga 8ran-ea, $n-)r0)ra la $*ea *e MarQn -er $ere e [la )ra-$)ne e 5agan en lenga -)#n % -)n)-$*a *el 0el)\ % a1a*e [0)re n 0ar*$ll), n r$e1)r, n 0a0aga%), -antar9n $en, 0er) $n -)#0ren*er l) e -antan. S$n e#arg), l) 0r)0$) *el 5)#re e -antar a$en*) l) e *$-e\ :'+42<. LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
,+
En Inglaterra, el al#) e -anta, en lenga $nglea, al nal *el er$-$) angl$-an), egn la $ntr--$)ne $g$ente [En ee #)#ent), t)*) l) e et9n e0e-$al#ente *e$gna*) ent)nan, -)n *$gn$*a*, n al#) en lenga -)#n t)*a la aa#lea e ne al -ant) -)n la #$#a *$gn$*a*, *e 8)r#a e t)*) l) e -)n)-en la lenga 0e*an -)#0ren*er -)n 8a-$l$*a* t)*) l) e 5a *e er -anta*).\ A*#$*) el ) *e la lenga lgar -)#) 0r$n-$0$), l) re8)r#a*)re 0$*en a l) 0)eta e le 0r)0)r-$)nen tet) 89-$le *e #e#)r$&ar, -)n n )-alar$) en-$ll), al al-an-e *e t)*). En Ale#an$a e #anene la etr-tra etr-a, eental#ente -)n re0e-$)ne % n etr$$ll). En Fran-$a, tra algn) ena%) *e t)r0e er$-a-$n, 0ar-lar#ente n) Sal#) arregla*) % 0ara8raea*) 0)r Cal$n) e e 0l$-ar)n en '+3/, el alter$) 8ran- a t)#an*) 8)r#a gra-$a a Cl#ent Mar)t % T5)*)re *e &e. En Ale#an$a e ent)naan %a -9n-) $l$ng^e :ale#9n % laQn<. L) 0)eta *el -!r-l) *e MarQn Lter), % )re t)*) l) *e la genera-$)ne $g$ente, -rear)n n#er)) tet) *e -)rale ) a*a0tar)n al ale#9n re0)n) l$trg$-) lan) anter$)re. En Inglaterra, *e0 *e la tra*--$n $nglea *e la [$l$a\ *e C)er*ale :'+3+< % *e la 0l$-a-$n *e ar$) [))7 )8 C)##)n Pra%er\, a0are-en na [Le)n\ en '+43 e e leen en la !0era % l) #a$ne e ela)ran er$)ne $nglea 0ara la *$nta 0arte *el )-$), a! -)#) *$er) alter$) :e0e-$al#ente entre '+6( % '+6"<. La [Engl$5 L$tan% $t5 8ar*en\ :[Letan!a $nglea -)n 8a)r*n\, e *e-$r, en el) n)ta -)ntra n)ta 0)r a-)r*e 0aralel)< *ata *e '+44.
La m&i%a 'r"te&tante en )u&%a #e &u ')li%" El egn*) 0r)le#a e *e natrale&a 0$-)lg$-a % )-$)lg$-a. En el #)#ent) en e e $#0lanta la Re8)r#a e 5a-e ne-ear$) en-)ntrar na 8r#la l$trg$-a e n) -)n8n*a a l) ele, 5a$ta*) al -ant) greg)r$an) % a la lenga lana, a la #)n)*$a % a la #)*al$*a*, al -ant) #el$#9-) :ee-ta*) 0)r -antante eteran)<. S$n e#arg), l) re8)r#a*)re 0re-)n$&an la 0ar-$0a-$n *e t)*) l) ele l) ) e alteran, la #ental$*a*e -a#$an. La )l-$n $n#e*$ata -)n$r9 en re-rr$r a tet) -)n)-$*), a*a0tarl) a la lenga ern9-la % re-0erar la #el)*!a e$tente, a la e& e e -)#$en&a a -)#0)ner tet) % #el)*!a ne).
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
,,
La 0r$)r$*a* la ene la 0alara, n) la #$-a. Para Lter), ta e n *)n *e D$), [la $era *e la te)l)g!a\, 0er) el 0)*er 8)r#a) % e*$-ante e atr$%e )re t)*) a la 0alara. Para Cal$n), la 0r$#a-!a ta#$n -)rre0)n*e al tet) en -ant) a la #$-a, $nter$ene -)#) )rna#ent) % a#e n 0a0el e-n*ar$). Cal$n) a-e0ta la 0ar-$0a-$n #$-al en el -lt), 0er) etale-e na erar!a [en 0r$#er lgar, la letra ) ant) % #ater$a, en egn*) lgar el -ant) ) #el)*!a\.
La m&i%a 'r"te&tante en )u&%a #e &u& mel"#ía& El ter-er 0r)le#a e *e )r*en #$-al % #el*$-). Se trata *e -ar na et-a % #el)*!a 8n-$)nale e -)#lgen -)n l) $#0era) *e la Re8)r#a 0er) e, $#lt9nea#ente, n) *e)r$enten a l) ele e l) e -a la $nter8eren-$a *e la #$-a 0r)8ana % *e la #$-a rel$g$)a % el re-r) a l) $gn) *el -ant) llan) #e*$eal, a la -an-$)ne -)n)-$*a % a la *an&a *e #)*a e a t)*) gtaan % t)*) tarareaan. El -ant) *ee er ante t)*) 0)0lar, $ntena#ente $$*) 0)r l) ele *ee er $ntel$g$le % a0r)0$a*) 0ara na aa#lea eental#ente *$r$g$*a 0)r n -ant)r, a 8alta *e rgan). De0 *e MarQn Lter) % MarQn -er, ar$a genera-$)ne *e #$-) en Ale#an$a, en Ala-$a, en Fran-$a, en S$&a % en Inglaterra, a*a0tar)n #el)*!a, la ar#)n$&ar)n % -rear)n )tra nea. Segn MarQn Lter), la #$-a [*a $*a a la 0alara\. Eta tr$0le 0r)le#9-a l$terar$a :tetal<, 0$-)lg$-a % #$-al :#el*$-a<, er9 relta al -a) *e $ntena e*a. Ane la )*a 5#an!-a % la #$-a 8ran-ea :al#), -an-$)ne< #e*$*a a la anga an&a e*ar)n en tentaa $n 8tr), n) -e*e a! -)n l) -)rale lteran) :e e 8$)nar)n, a 0arr *e '+?6, -)n la )*a, -a!*a en *e)<, -)n l) al#) 5g)n)te % la anQ8)na :ant5e#< angl$-ana, -%a 0er#anen-$a e $n*$-le. Eta #el)*!a 5an atraea*) l) $gl) % e -antan an en netr) *!a. Algna e 5an re-0era*) $n-l) 0ara el -lt) -atl$-) :-)n ) $n 0arente-) e#9n-) -)n el #)*el) *el $gl) X=< *e0 *el C)n-$l$) a-an) II, % gran ta#$n en la re-)0$la-$)ne $&a :'/"6< % 8ran-ea :'/"/<.
PARTICULARIDADES DE LA HIMNOLOÍA REFORMADA La& -uente& #el re'ert"ri" La 8ente *e la #el)*!a *el alter$) % *e l) -)rale 0r)-e*en en 0r$#er lgar *el re0ert)r$) -atl$-) e$tente. Tant) en Ale#an$a, -)#) en Fran-$a ) en LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
,-
Inglaterra el 0r)-e*$#$ent) e el #$#) e re-rre al 0rta#) :tant) *el re0ert)r$) -atl$-) -)#) *el re0ert)r$) 0r)8an)<, a*a0tan*) #el)*!a e$tente a la e e *)ta *e n tet) en lenga ern9-la. La #)*$-a-$)ne, l$gera, a8e-tan )re t)*) al n#er) *e n)ta % *e !laa en rela-$n -)n el #)*el). La -an-$)ne 0r)8ana, a0r)e-5a*a )-a$)nal#ente 0ara al#), 8er)n $#0l$-a*a.
Una e&tti%a -un%i"nal P)-) a 0)-), en Etrarg), *)n*e la tra*$-$n e #)n*$-a *e*e la 0r$#era genera-$n *e #$-) % en Ale#an$a, a 0arr *e la egn*a genera-$n e an -rean*) #el)*!a 0ara el -lt) re8)r#$ta % -)#$en&a a *en$re 0r)gre$a#ente na et-a 8n-$)nal e 8a-$l$tar9 la 8)r#la-$n *en$a *e la nea 5$#n)l)g!a. L) #re, e 5a!an llega*) a er tra*$-$)nale, er9n ar#)n$&a*) en l) *$er) el) al ) en el $gl) X=I. Drante $gl) er$r9n *e 0r$n-$0$) etr-tral a #$-) % )rgan$ta -)#) en el $gl) XX l) 8ran-ee Ge)rge M$g)t, Alean*re Cell$er ) Mar$e;L)$e G$r)*;0arr)t l) $&) P$erre Seg)n*, Henr$ gagne$n, R)ert =ata& ) >$ll$ r-75ar* l) ale#ane S$eg8r$e* Re*a ) G^nter $ala, entre )tr).
FORMAS G JNEROS PRINCIPALES DE LA MSICA DE LA REFORMA Alemania Coral
Mel)*!a l$trg$-a lterana e $re *e 0r$n-$0$) etr-tral % *e te#a a )ra )-ale e $ntr#entale :rgan)< en lenga ern9-la, e -anta *rante el -lt). Inter0reta*) al n!)n) ) ar#)n$&a*) n)ta -)ntra n)ta, ) en -)ntra0nt) W)r$*).
Full anthem
Para -)r), $en -)r) a -a0ella ) $en -)r) a-)#0a1a*) al rgan). Verse anthem
D$$*e la #$-a *e -)r) a-)#0a1a*) al rgan) 0)r 0aae 0ara la )& )la )ten$*a 0)r $)la. En el [))7 )8 C)##)n Pra%er\ :er$n *e '662< l) #a$ne % !0era re-rren al nal a na [ant5e#\. Paral$trg$-a. Responsorio
ree er!-l), -anta*) general#ente *e0 *e na le-tra.
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
,.
Litany
Plegar$a, $nter-e$n 0reenta*a 0)r el 0at)r % re0)n*$*a 0)r la aa#lea. Re0e-$n *e na ree 8r#la. Ee#0l) T5e Engl$5 L$tan% $t5 8ar*en :'+44<.
Fran%ia Sui!a Salmo
Par98ra$ *e l) [Sal#)\ *e Da$* en lenga lgar. [Salter$) 5g)n)te\ rene l) -$ent) -$n-enta al#) #9 l) [D$e& #an*a#$ent)\, el [C9n-) *e S$#en\, algna [0legar$a\ % el [S!#)l) *e l) A0t)le\. Dena*) al -ant) *e la aa#lea :#el)*!a % r$t#) $#0le, 9#$t) retr$ng$*), etr-tra etr-a<, r$#a*) la #el)*!a 0e*e er 0reenta*a en al)re larg) 0)r el ten)r. Service
C)#0ren*e l) [#an\ :#a$ne<, la [H)l% C)#n$)n\, la [#$a\ % la [!0era, -)n l) -ant) [Te De#\ % [ene*$-t\ la -)#n$n -)#0ren*e el [Y%r$e\ :tr$n$tar$)<, el [Gl)r$a\, el [Cre*)\, el [San-t\ :[ene*$-t\ % [Agn De$\, a e-e )#$*)< % ter#$na -)n el [Gl)r$a $n e-el$ De)\. Great er$-e ) Fll er$-e De$gna l) tre )-$) *el *!a.
Inglaterra Anthem/ Antífona
:Del lat. [An05)na\<. A*a0ta-$n $nglea *e tet) !l$-) -anta*) *rante la l$trg$a angl$-ana. L) al#) -)n #$-a )n -)#ne a l) tre re0ert)r$) lteran), re8)r#a*) :) -al$n$ta< % angl$-an) :[C5r-5 )8 Englan*\<.
(n)fona del /Ma"ni
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
,/
La 8)r#a 0r$n-$0ale *e la #$-a 0r)tetante )n el [al#) 5g)n)te\ entre l) -al$n$ta 8ran-ee % el [-)ral\ 0ara l) lteran) ale#ane, 0$e&a e en #-5) -a) er9n tra*-$*a ) a*a0ta*a a )tra lenga % er$r9n *e 0nt) *e 0ar*a a $#0r)$a-$)ne al rgan) ) -)#) 0r$n-$0$) *e -)#0)$-$n 0ara #$-) 0)ter$)re Entre la 8)r#a e-n*ar$a gran l) -9n-), la -an-$)ne e0$r$tale, l) re0)n) l$trg$-), l) [-)ntra8a-ta\, l) -ant) *e Na$*a*...en Inglaterra, l) [ant5e#\, [er$-e\, [re0)n)\, [al#)\ % [letan!a\ er9n la 8)r#a een-$ale *e la #$-a a-ra a 0arr *e la Re8)r#a. La 5$#n)l)g!a e na-e -)n la Re8)r#a, ante *e 5allar na et-a 0r)0$a, e $n0$r en l) #)*) *e ar#)n$&a-$n *el $gl) X= % 0r$n-$0$) *el $gl) X=I. L) 0r$#er) al#) % -)rale a0are-en ar#)n$&a*) -)n8)r#e al el) *e la e-ela 8ran-)Wa#en-a, en -)ntra0nt) W)r$*), -)n $#$ta-$)ne % 0rta#), 0reentan*) el tet) *$$*$*) en e--$)ne % el [-ant r#\ -)na*) a la 0arte *el ten)r. En eta 0)l$8)n!a a -atr) )-e e re-rre a la entra*a -e$a *e la )-e retante, 0)r ee#0l) en la e*$-$)ne *e Cla*e G)*$#el *e '+6? % '+?(, ) en la ar#)n$&a-$)ne *e Ya0ar Ot5#a%r :'+'+;'++3<. P)-) a 0)-), la #el)*!a -)nna*a en el ten)r llegar9 5ata el [0er$\, *)n*e e -lara#ente 0er-e0le, % el -ant) e 5ar9 #9 8n-$)nal % a*a0ta*) a la 0)$$l$*a*e )-ale *e na aa#lea. P)ter$)r#ente, el 0r)-e) *e $#0l$-a-$n $na*$r9 la #$-a 0r)tetante 0)r $nWen-$a *el 5#an$#), e0e-$al#ente a tra *el ee#0l) *e la )*a, #$-a*a a -atr) )-e [n)ta -)ntra n)ta\ 0)r el ale#9n Petr Tr$t)n$ en '+(". Eta ten*en-$a e $r9 $ntr)*-$en*) en el re0ert)r$) *e -)rale % al#) -)#) na 8)r#a #9 *e -)nergen-$a entre la $*ea *e l) re8)r#a*)re % la *e l) #$-). El -)ntra0nt) $#0le, 5)r$&)ntal % 5)#)rr!t#$-) re0reenta el el)
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
,0
l$trg$-) e0e-!-a#ente 0r)tetante, 0ena*) 0ara n -lt) e re$ere la 0ar-$0a-$n *e t)*) l) ele. El re0ert)r$) 5$#n)lg$-) 0r)tetante, -)n al#) % -)rale en lenga ern9-la, te#)n$a na -)nergen-$a entre l) *$nt) 0a!e #ar-a*) 0)r la [re8)r#a\. P)r en-$#a *e la *$ergen-$a *)-tr$nar$a e rgen en el $gl) X=I, eta -)n-e0-$n 8n-$)nal *e la #$-a -)#) e5!-l) 0ara la 0ar-$0a-$n l$trg$-a 0r)0)r-$)na a la Re8)r#a na $*en*a* #$-al $nnegale.
EL CORAL LUTERANO La -)ntr$-$n #$-al #9 -ara-ter!-a e $#0)rtante *e la Igle$a lterana 8e el 5$#n) etr-) -)ngrega-$)nal lla#a*) en ale#9n C5)ral ) Y$r-5enl$e* :-an-$n e-le$9-a< % -)ral en -atellan). Pet) e la #a%)r 0arte *e la gente -)n)-e a-tal#ente et) 5$#n) en ar#)n$&a-$)ne a -atr) )-e, e #eneter e1alar e el -)ral, -)#) el -ant) llan), -)nta een-$al#ente *e l) *) ele#ent), tet) % #el)*!a $n e#arg) ta#$n a e#ean&a *el -ant) llan); el -)ral e 0reta a n enr$e-$#$ent) 0)r #e*$) *e la ar#)n!a % el -)ntra0nt) % 0e*e a#0l$are % *ar 0$e a gran*e 8)r#a #$-ale. A! -)#) la #a%)r 0arte *e la #$-a e-le$9-a -atl$-a *el $gl) X=I 8e na *er$a-$n *el -ant) llan), *e la #$#a #anera gran 0arte *e la lterana *e l) $gl) X=II % X=III 8e na *er$a-$n *el -)ral. En '+24 e 0l$-ar)n -atr) ant)l)g!a *e -)rale, eg$*a 0)r )tra a $nteral) 8re-ente. De*e el 0r$n-$0$), eta -an-$)ne et$er)n *ena*a a e la -antae la aa#lea al n!)n), $n ar#)n$&a-$n n$ a-)#0a1a#$ent). E 0r)ale e l) -)rale e -antaen -)n n)ta *e *ra-$n atante n$8)r#e, a-a) -)n #)*$-a-$)ne ger$*a 0)r el W) natral *e la 0alara % -)n na 0aa *e eten$n $n*en$*a tra la n)ta nal *e -a*a 8rae. Drante #-5) e#0) la *e#an*a *e -an-$)ne a*e-a*a 0ara la Igle$a lterana 0er a#0l$a#ente a la )8erta. El 0r)0$) Lter) e-r$$ #-5) tet) 0ara -)rale % algna *e #el)*!a. P)r ee#0l), e-r$$ la letra *el -)n)-$*!$#) E$nk8ete rg $ ner G)V :Una 0)*er)a 8)rtale&a e netr) D$), '+2/< *el e, general#ente, ta#$n e le atr$%e la #el)*!a. N#er)a #el)*!a *e -)rale eran *e -)#0)$-$n nea, 0er) #-5a #9 e -)n8e--$)nar)n, en 8)r#a t)tal ) 0ar-$al, a 0arr *e -an-$)ne 0r)8ana % a-ra ) *e -ant) llan) lan). A!, el 5$#n) greg)r$an) =en$ Re*e#0t)r Gen$t# e -)n$r en Nn Y)##k*er He$*en He$lan* :=en, Sala*)r *e l) genle<, % la e-en-$a *e
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
-
Pa-a *e Rerre--$n =$-#ae 0a-5al$ la*e 8e el #)*el) 0ara C5r$t lag $n T)*ean*en :Cr$t) %a-!a en l) la&) *e la #erte<. L) C)rale e *$$*en en 4 a0arta*) ;M$-a lana *e la $gle$a -atl$-a a*a0ta*a a la 0r)tetante -a#$an*) el tet). ;C)rale e *er$an *e #$-a rel$g$)a ale#ana, tant) la e etaa en laQn -)#) en ale#9n. ;La *er$a*a *e la -)ntra8a-ta e eran -an-$)ne 0)0lare en ale#9n. ;La e e -)#0)nen e0r)-e) % n) *er$an *e )tra. Otra 8)r#a #% $#0)rtante e a a $nW$r en el -)ral 0)l$8n$-) e el [L$e*\.
Cara%terí&ti%a& t%ni%a& #el %"ral Entre la -ara-ter!-a t-n$-a *el -)ral 0r)tetante 0)*e#) *eta-ar ;S eten$n e en-entra *entr) *e l) l!#$te *e la )& 5#ana #e*$a. ;Tet) *$0et) en 8)r#a $l9$-a. ;La #el)*!a e #ee 0)r gra*) -)nnt) e$tan*) alt) $nter9l$-) gran*e. ;La 8rae )n *e $#$lar l)ng$t*, #el*$-a#ente atante re*)n*ea*a. ;L) *$e1) r!t#$-) -)#0l$-a*) )n #% 0)-) 5a$tale. ;Re0e-$)ne 8re-ente e a%*an a #e#)r$&ar la #$-a. ;Tet) r$#a*) -)#en&an*) -a*a er) -)n la n)ta anter$)r.
CONTRAFACTA Una $#0)rtante -lae *e -)rale eran l) -)ntra8a-ta, en l) -ale na #el)*!a re-$!a n tet) ne) ) a*a0ta*) a l) *$$n). Tal e& el #9 -lere *e l) -)ntra8a-ta % -)n -erte&a n) *e l) #9 5er#)) e O >elt, $-5 # *$-5 Laen :O5 #n*), *e) aan*)narte<, a*a0ta-$n *el l$e* *e Iaa-, Innr-7, $-5 # *$-5 Laen :Inr-7, *e) aan*)narte<. Un ee#0l) 0)ter$)r en 0arte )r0ren*ente 8e la #el)*!a *el l$e* *e Haler Me$n G#^t5 $t #$r er$rret :M$ 9n$#) et9 -)ntra*) [0)r na erna #-5a-5a\<, e 5a-$a '6(( e a0l$- a la 0alara agra*a Her&l$-5 t5t #$-5 erlangen :De t)*) -)ra&n an5el)< % leg) a Ha0t )ll lt n* >n*en :O5, -ae&a llena *e angre % 5er$*a<. La trangra-$n *e la 8rae $n$-$al *e la er$n )r$g$nal *e
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
-1
Haler en *) *e la 0$e&a *e la Pa$n egn an Mate), *e a-5, 0e*e -)#0r)are en el ee#0l).
COMPOSICIONES POLIFÓNICAS DE CORALES De*e 8e-5a #% te#0rana, l) -)#0)$t)re lteran) -)#en&ar)n a e-r$$r er$)ne 0)l$8n$-a 0ara l) -)rale. En '+24, el 0r$n-$0al -)la)ra*)r #$-al *e Lter), @)5ann >alter :'4/6;'+"(< 0l$- n )l#en *e 3? -)#0)$-$)ne *e -)rale ale#ane nt) a -$n-) #)tete lan) eta ant)l)g!a e a#0l$, -)n na 0r)0)r-$n #a%)r *e #)tete lan), en e*$-$)ne $g$ente. Ge)rg R5a :) R5a '4??;'+4?<, el 0r$n-$0al e*$t)r *e #$-a *e la Ale#an$a lterana, 0l$- en '+44, na $#0)rtante ant)l)g!a *e '23 arregl) 0)l$8n$-) *e -)rale % #)tete. A *$8eren-$a *e la )ra *e >alter, ta 8e na re-)0$la-$n *e 0$e&a *e l) 0r$n-$0ale -)#0)$t)re ger#an) % $&) *e 5ala ale#ana *e la 0r$#era #$ta* *el $gl) X=I, entre ell) L*$g SenW, T5)#a St)l&er :-a. '4"+;'+26<, ene*$-t D-$ :-a. '4/(;'+44<, S$t D$etr$-5 :-a. '4/(;'+4?<, Arn)l* )n r-7 :-a. '4"(;'++4< % el Wa#en-) L0 Hell$n-7 :-a. '4/+;'+4'<. C)#) e natral, la er$)ne #$-ale *e -)rale en eta % )tra ant)l)g!a ar$aan -)n$*erale#ente en el) en algna e l$&aa la t-n$-a #9 anga *el l$e* ale#9n, -)n la #el)*!a llana *el -)ral en n)ta larga en el ten)r, r)*ea*a *e tre ) #9 )-e en na 0)l$8)n!a e W!a l$re#ente -)n #)) $n*e0en*$ente )tra eran -)#) l) #)tete 8ran-); Wa#en-), en l) e -a*a 8rae *el -)ral e *earr)llaa 0)r $#$ta-$n en t)*a la )-e )tra #9 ten!an n el) en-$ll), -a$ *e -e$)ne *e a-)r*e. Drante t)*a la 0r$#era #$ta* *el $gl), 5) na ten*en-$a general a -lar ete l#) el) *e e-r$tra $#0l$-a*a. Un #t)*) -)#n *e ee--$n era el *e alternar etr)8a *el -)ral -anta*a 0)r el -)r), a e-e *)la*) 0)r $ntr#ent), -)n )tra ent)na*a 0)r l) ele al n!)n), $n a-)#0a1a#$ent). Drante el l#) ter-$) *el $gl) t) lgar n -a#$) gra*al -)#en&ar)n a 0l$-are, -a*a e& -)n #9 8re-en-$a, -)rale en el) *e -an-$n, e *e-$r, en arregl) en-$ll) *e -e$n *e a-)r*e, e#eante a 5$#n), r!t#$-a#ente re-l!ne), -)n la #el)*!a en la )& 0er$)r. A 0arr *e '6(( e $#0) gra*al#ente la -)t#re *e e el rgan) t)-ae t)*a la )-e, #$entra la aa#lea -antaa la #el)*!a. La 0r$#era ant)l)g!a e-r$ta en el) *e -an-$n 8e F^n8&$g L$e*er n* Pal#en :C$n-enta -)rale % al#)<, a0are-$*a en '+?6, *e L-a O$an*er :'+34; '6(4<. L) 0r$n-$0ale -)#0)$t)re *e ete el) *e -an-$n *e -)#$en&) *el $gl) X=II 8er)n Han Le) Haler :'+62;'6'2< en Y$r-5engenge :'6(?<, M$-5ael LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
-)
Praet)r$ en Mae S$)n$ae :'6(";'(< % @)5ann Her#ann S-5e$n :'+?6; '63(< en Le0&$ger Yan)nal :'62"<.
MOTETE CORAL Ha-$a nale *el $gl) X=I, #-5a -)ngrega-$)ne lterana *e Ale#an$a regrear)n a la 8e -atl$-a, l) e -)n 8er&a la l!nea *$$)r$a entre el n)r*ete 0r)tetante % el *)ete -atl$-), tal -)#) 5a 0er#ane-$*) 5ata el *!a *e 5)%. C)n eta e0ara-$n *en$a rg$ n 0) ne) % *$nt) *e #$-a e-le$9-a 0)l$8n$-a lterana. L) -)#0)$t)re *e -)rale *e -)#$en&) *e la Re8)r#a 5a!an trata*) *e -)nerar $nta-ta la 0alara % la #el)*!a *el -)ral e *e-$r, e -)n$*eraan al -)ral *e la #$#a #anera e l) -)#0)$t)re #e*$eale *e )rgana 5a!an 5e-5) -)n el -ant) llan) -)#) alg) etale-$*) e n) *e!a alterare, e ! 0)*!a )rna#entare, 0er) n) $nter0retare -)n a0)rta-$)ne 0er)nale. Ha-$a ne *el $gl) X=I -a#$ eta 0)tra. G$a*) 0)r el ee#0l) *e La), l) -)#0)$t)re 0r)tetante ale#ane -)#en&ar)n a e#0lear la #el)*!a tra*$-$)nale -)#) #ater$al 9$-) 0ara la -rea-$n arQ-a l$re, a la -al a1a*!an $nter0reta-$n $n*$$*al % *etalle *e-r$0). A eta nea -)#0)$-$)ne e la *en)#$n #)tete -)rale. Un ee#0l) *el #)tete -)ral lteran) e el $-$n$# :-an-$n a *) )-e< aa*) en el -)ral =ater ner :Pa*re Netr)<, *e M$-5ael Praet)r$. L) -)#0)$t)re *e #)tete ale#ane 0)*!an a0artare 0)r -)#0let) *e la #el)*!a -)rale tra*$-$)nale % a! l) 5a-!an, ane eg!an e#0lean*) #ater$al #el*$-) $n-la*) -)n el el) *el -)ral ) *el l$e*. La a0ar$-$n *e et) #)tete -)nr# la *$$$n e *e*e $e#0re 5a!a e$*) en la #$-a e-le$9-a 0r)tetante entre 5$#n) *e la aa#lea en-$ll) % )ra #9 ela)ra*a 0ara -)r) a*$etra*). L) 0r$n-$0ale -)#0)$t)re *e #)tete ale#ane a nale *el $gl) X=I 8er)n Haler, @)5anne E--ar* :'++3; '6''<. Le)n5ar* Le-5ner :-a. '++(;'6(6< % M$-5ael Praet)r$. S )ra etale-$er)n el el) *e la #$-a e-le$9-a lterana en Ale#an$a % ar$er)n el -a#$n) a na e)l-$n e 5ar!a *e -l#$nar, #9 *e n $gl) *e0, -)n @.S.a-5.
EL SALTERIO El e8e-t) 0r)*-$*) 0)r la Re8)r#a )re la #$-a en Fran-$a, l) Pa!e a) % S$&a 8e t)tal#ente *$8erente a la e)l-$n e t) en Ale#an$a. @an Cal$n) :'+(/;64< % )tr) e8e *e la e-ta 0r)tetante e )0$er)n -)n #a%)r 8er&a e Lter) al #anten$#$ent) *e ele#ent) *e la l$trg$a % el LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
-*
-ere#)n$al -atl$-). Al re-el) general$&a*) -)ntra l) atra-) *el arte en l) er$-$) *el -lt), e a1a*$ la 0r)5$$-$n en 0ar-lar *e -antar tet) e n) e 5allaen en la $l$a. C)#) -)ne-en-$a *e ell), la n$-a 0r)*--$)ne #$-ale n)tale *e la $gle$a -al$n$ta 8er)n l) alter$), tra*--$)ne #tr$-a r$#a*a *el L$r) *e l) Sal#), a0l$-a*a a #el)*!a *e -)#0)$-$n nea ), en #-5) -a), *e )r$gen 0)0lar ) a*a0ta*a *el -ant) llan). El 0r$n-$0al alter$) 8ran- e 0l$- en '+62, -)n tet) *e al#) tra*-$*) 0)r Cl#ent Mar)t % T5)*)re *e &e, a0l$-a*) a #el)*!a e-)g$*a ) -)#0eta 0)r L)% )rge)$ :-a. '+'(;-a. '+6'<. L) al#) e -antaan, en n 0r$n-$0$), al n!)n) % $n a-)#0a1a#$ent) en l) )-$) rel$g$)) en la e la #el)*!a e 5allaa en el ten)r ) en el )0ran), a e-e en el) *e -e$n *e a-)r*e en-$ll) % )tra en arregl) atante ela)ra*), e#eante al #)tete. P)-) a 0)-), algna *e la -)#0)$-$)ne #9 en-$lla a -atr) )-e ta#$n e l$&ar)n en el -lt) 0l$-). L) #9 $#0)rtante -)#0)$t)re 8ran-ee *e al#) 8er)n Cla*e G)*$#el :-a. '+(+;"2< % Cla*e Le @ene el #9 *eta-a*) *e l) Pa!e a), @. P. Seel$n-7. A0are-$er)n tra*--$)ne *el alter$) 8ran- en Ale#an$a, H)lan*a, Inglaterra % E-)-$a #-5a *e la #el)*!a 8ran-ea 8er)n a#$*a 0)r la $gle$a re8)r#a*a *e et) 0a!e. En Ale#an$a, n#er)a #el)*!a *el alter$) e a*a0tar)n -)#) -)rale. En H)lan*a, la tra*--$n *e '+66 t% a n alter$) 5)lan* anter$)r, el S)terl$e*e7en, *e '+4(, -%a #el)*!a 0r)-e*!an *e -an-$)ne 0)0lare leg), Cle#en la arregl 0ara tre 0arte. El #)*el) 8ran- ta#$n $nW% )re el alter$) $ngl #9 $#0)rtante *el $gl) X=I, el *e T5)#a Stern5)l* % @)5n H)07$n :'+62< % $nWen-$a 8e #a%)r an en el alter$) e-)- *e '+64. Una -)#$na-$n *e la tra*$-$)ne $nglea % 8ran-);5)lan*ea, en-arna*a en el alter$) 0l$-a*) 0)r Henr% A$n)rt5 en A#ter*a# en '6'2 0ara el ) *e l) re8)r#$ta $nglee en H)lan*a, lleg a Nea Inglaterra -)n l) 0eregr$n) en '62( % e e#0le *rante #-5) a1) *e0 *e la a0ar$-$n *el alter$) n)rtea#er$-an), el a% Pal# ))7 *e '64(. En general, la #el)*!a *e alter$) 8ran- )n ae, !n#a % alg) atera en -)#0ara-$n -)n la natrale&a e-a % $g)r)a *e la #a%)r 0arte *e l) -)rale ale#ane. Pet) e la $gle$a -al$n$ta *ealentaan la ela)ra-$n #$-al, la #el)*!a *el alter$) rara e& e e!an a#0l$a*a 0ara *ar 0$e a 8)r#a #a%)re *e #$-a )-al e $ntr#ental, -)#) )-rr$ -)n l) -)rale lteran) 0)r -)n$g$ente, 0)$-$n e #-5) #en) n)tale en la 5$t)r$a general *e la #$-a, e e #ee 0re0)n*erante#ente 0)r gra*), ene alg) *e la -al$*a* *el -ant) llan) % la 8rae a0are-en )rgan$&a*a -)n na r$-a ar$e*a* *e ee#a r!t#$-). LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
-+
Relta )r0ren*ente e en l) 5$#nar$) #)*ern) e en-entren tan 0)-a #el)*!a *el alter$) 8ran- *e '+62 el ee#0l) #9 -)n)-$*) e la #el)*!a e e -antaa en n 0r$n-$0$) -)n el al#) '34, e en l) alter$) $nglee e l$&a 0ara el al#) '(( 0)r l) e en ell) e -)n)-$*) -)#) [Ol* Hn*re*t5\ :[El Ang) Cent$#)\<. Un #)$#$ent) 0rerre8)r#$ta en )5e#$a, a -%) 8rente e 5allaa @an H :'3"3;'4'+< 0r))- la 0r)5$$-$n *e la #$-a 0)l$8n$-a % *e l) $ntr#ent) en la $gle$a 5ata #e*$a*) *el $gl) X=I. L) 5$ta -antaan 5$#n) en-$ll), -a$ $e#0re #)n)8n$-), *e -ar9-ter 0)0lar. Al relaare gra*al#ente la eer$*a* $n$-$al, lleg a 0er#$re la #$-a a ar$a )-e, ane t)*a!a en el el) *e n)ta -)ntra n)ta. En '+6', n gr0) -)n)-$*) -)#) l) [5er#an) -5e-)\, 0l$- n 5$#nar$) -)n tet) en lenga -5e-a % #el)*!a t)#a*a *el -ant) greg)r$an) *e -an-$)ne 0r)8ana % al#) -al$n$ta 8ran-ee. L) [5er#an) -5e-)\, #9 tar*e lla#a*) l) [5er#an) #)ra)\, e#$grar)n a A#r$-a a -)#$en&) *el $gl) X=III aenta#$ent) )re t)*) el *e et5le5e#, Penn%lan$a; e -)n$rer)n en $#0)rtante -entr) #$-ale. La Re8)r#a e8e-t 0)-) 0r)gre) *ra*er) en P)l)n$a, 0er) na *e -)ne-en-$a 8e la 0l$-a-$n en Cra-)$a, en '+?(, *e n alter$) -)n tet) 0)la-), -)#0et) a -atr) )-e, 0)r M$7)la G)#l7a :-a. '+3+;-a. '6(/<.
LA MÚSICA E& LA RE'ORMA (ROTESTA&TE
-,