Monique Louise L. Maglaqui 2011-14630 Fil 40
Ma’am Abiera June 21, 2012
Wika •
salita salita ng tao; pangungu pangungusap sap na sinasabi sinasabi ng isang isang nagsasali nagsasalita ta (E. G. Angeles Angeles (Ed.), 1989)
•
lawa lawas s ng mga mga salit salita a at sist sistem ema a ng pagg paggam amit it sa mga mga ito ito na laga lagana nap p sa isan isang g sambay sambayana anan n na may iisang iisang tradis tradisyon yong g pangk pangkult ultura ura at pook pook na tinata tinatahan hanan an (V. (V. Almario (Ed.), 2001)
•
anum anuman ang g set set o sist sistem ema a ng mga mga gayo gayong ng simb simbol olo o na gina ginaga gami mitt sa pare pareho hong ng pamamaraa pamamaraan n ng isang isang partikular partikular na pangkat pangkat upang upang magkaintin magkaintindihan dihan (V. (V. Almario (Ed.), 2001)
•
Binanggit ni Austero et al (1999) mula kay Gleason na “ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na isinaayos sa paraang arbitraryo. Ang mga tunog ay hinugisan/binigyan ng mga makabuluhang simbolo (letra) na pinagsama-sama upang makabuo ng mga salita na gamit sa pagpapahayag.” pagpapahayag.” (Marcial, 2008)
Lingua Franca •
halu-halong wika, na ginagamit o nauunawaan ng marami (Santos & Santos, 1995)
•
wikang ginagamit ng karamihan sa isang bansa; sa Pilipinas ang Filipino ang lingua franca ng mga tao (Marcial, 2008)
Dayalek (o Diyalekto) •
isang tiyak na sangay o anyo ng isang wikang sinasalita sa isang tiyak na lawak heograpikal, na may pagkakaiba sa opisyal na istandard (F. (F. H. Nalus (Ed.), 2007)
1
•
wika o pananalita ng isang tanging purok o pangkat ng mga tao na naiiba sa pamantayang wika (gaya ng mga anyo ng wikang panlalawigan) (E. G. Angeles (Ed.), 1989)
Idyolek •
paraan ng paggamit ng wika ng isang indibidwal (V. Almario (Ed.), 2001)
•
“... ang indibidwal na katangian ng bawat tao ay nakaiimpluwensiya pa rin sa paggamit ng wika. Ito ang nagpapaiba sa isang indibidwal sa iba pang indibidwal. Bawat isa kasi ay may kani-kaniyang paraan ng paggamit ng wika. Tinatawag itong idyolek.” (Bernales, 2011)
Wikang Pambansa •
“Noong 30 Disyembre 1937, pinirmahan ni Quezon ang Executive Order No. 134 na nagpoproklama sa “isang wikang pambansa batay sa diyalektong Tagalog bilang wikang pambansa ng Filipinas.” (Almario, 2009)
•
Mula sa Artikulo XIV Seksyon 6 ng 1987 Philippine Constitution: “ Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nalilinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika. “(Carrera, 2012)
Wikang Opisyal •
Mula sa Artikulo XIV Seksyon 7 ng 1987 Philippine Constitution: “Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at, hangga’t walang ibang tinatadhana ang batas, Ingles. Ang nga wikang panrehyon ay pantulong sa mga wikang opisyal sa mga rehyon at magsisilbi na
2
pantulong sa mga wikang panturo roon. Dapat itaguyod nang kusa at opsyonal ang Kastila at Arabic.” (Carrera, 2012)
Varayti (o Barayti) at Baryasyon (o Baryedad) •
pangkat ng iba’t ibang uri, lalo na ang nakapaloob sa isang pangkalahatang pag-uuri (V. Almario (Ed.), 2001)
•
iba’t ibang anyo, kalagayan at yugto ng isang bagay (V. Almario (Ed.), 2001)
•
“... nag-uugat ang mga barayti ng wika sa pinagkakaiba-iba ng mga indibidwal at grupo, maging ng kani-kanilang tirahan, interes, gawain, pinag aralan at iba pa. Samakatwid, may dalawang dimensyon ang baryabilidad ng wika - ang dimensyong heograpiko at dimensyong sosyal (Constantino, 2006).” (Bernales, 2011)
Domain (o Dominyo) •
larangan (V. Almario (Ed.), 2001)
Register (o Rehistro) •
isang tiyak na serye ng tono, lalo ng tinig ng tao, na nalilikha sa parehong paraan at may parehong kaledad” (V. Almario (Ed.), 2001)
3
Mga Sanggunian
Almario, V. S. (2009, March). Mga unang bayani ng wikang pambansa . Speech delivered at Ambagan, UP Diliman. Bernales, R. A. (2011, August 06). Mga barayti ng wika: Isang panimulang pagtalakay. Retrieved from http://www.rabernalesliterature.com/?p=1347 Carrera, C. (2012). What is the national language of the philippines?. Retrieved from http://www.tagaloginterpreter.com/faq1.html Marcial,
F.
R.
M.
(2008,
February
27).
Multiply.
Retrieved
from
http://
filipino3zchs.multiply.com/journal/item/26?&show_interstitial=1&u=/journal/item Santos, V. C., & Santos, L. E. (1995). English-Pilipino Dictionary Pasig City: Anvil Publishing Inc. (1989). E. G. Angeles (Ed.), Diksyunaryo ng Wikang Filipino (1st ed.). Metro Manila: Cacho Hermanos, Inc. (2001). V. Almario (Ed.), UP Diksyonaryong Flipino Pasig City: Anvil Publishing, Inc. (2007). F. H. Nalus (Ed.), The New Illustrated Filipino-Filipino Dictionary with English (Revised Edition) (2nd ed.). Hongkong: encleare Foundation Inc.
4
