ALBIZTURKO ESKOLA LEHEN ETA ORAIN Albiztur, 2011ko abendua
EGILEAK: Albizturko Eskolako ikasleak 1
Urrundik ziren etortzen
AURKIBIDEA:
hizkuntza bakarraren zaindariak, heziketa hestuzorrotzaren aitzindariak, hurritz makila eskuan,
4 Albiztur herriaren kokapena
mespretxua jarreran.
5 Lehengo eskolako ezaugarriak 6 Eskola antolamendua
Lehen… Eskola deseskolatuan, desitxuratuan.
8 Lehenengo eskolako planoak obra aurre tik
Gertukoak dira orain irakasle hezitzaileak Ez dago ez hurritz makilarik,
9 Lehenengo eskolako planoak obra ondo ren
ez destainik. Bertako hizkuntza ahoan, hizkuntza anitzen dantzan,
10 Gela antolamendua
hazi eta hezi askatasunean.
11 Irakasleak
Hori da xede Xume eta zuzena
12 Felipe Ayerbe irakaslearen memoria 13– Ygnacia Arrieta irakaslearen memoria
Eskua altxata kantari ulertezina zitzaigun hitzetan,
15 Materiala
eraztunaren beldur, ezer esateko uzkur, lerroetan zuzen, ilara martzialetan gure hedatzea makurtzeko nahia, ahalegina.
16 Bigarren eskolako ezaugarriak 18 Bigarren eskolako planoa
Lehen… Eskola deseskolatuan, desitxuratuan.
19 Obrako memoria
Egungoak dira
20Zerbitzuen eskaintzarako dokumentua
hitz askearen oihartzunak, bakoitzarebn izaera loratzearen ardura,
21 Eskola antolamendua
lankidetza eta jakintzaren ospakizuna. Norberaren garapen askea, taldea uztartzearen eskea denon eta guztion eginkizuna
2
37
Xabier Bengoetxea
Soka saltoan...
22 Ikasleen kopuru dokumentua
Gaur egun berriz, 2 edo 3 urterekin hasten gara eskolan eta derrigorrezko ikasketak 16 urte arte egin be har ditugu. Derrigorrezko ikasketak bukatu ondoren, gehi enak 2025 urte arte ikasketak egiten jarraitzen dute, lan on bat lortu ahal izateko.
23 Gela antolamendua
Eskolarako bidea gehienok kotxez egiten dugu, eskolatik gertu edo urruti bizi.
25 Gaur egungo eskolako ezaugarriak 26 Gaur egungo eskolako lurra erosteko do kumentua (akta)
Mutilak eta neskak elkarrekin egoten gara gela be rean eta ikasgai berak ikasten ditugu noski.
24 Irakasleak eta materialak
Irakasleek derrigorrezkoa dute euskara jakitea eta gure eskolako hizkuntza euskara da nahiz eta gaztelera eta ingelera ere ikasi.
27 Eskola antolamendua
Orain ditugun irakasleak ez dira hain zorrotzak eta esan behar “kastigua” hitza bera ere ez dugula erabiltzen. Horren ordez ADOSTOKIA eta ONDORIOAK dira guk erabiltzen ditugunak.
29 Eskolako planoa (goiko pisua)
28 Eskolako planoa (beheko pisua) 30 Gela antolamendua 32 HHko eta LHko gelen argazkiak 33 Irakasleak 34 Materiala 35– Herritarrei egindako elkarrizketetatik ate ratako ondorioak. 36– Elkarrizketetatik ateratako ondorioak
36
3
Alkatea
Gregorio Iraola (Aralar)
Herritarra
albizturtar
Koordenatuak
(Mapa)
ELKARRIZKETETATIK ATERATAKO ONDORIOAK Lehenengo eskola udaletxean zegoen, ondoren 1958.urtean lurrak erosi eta eskola berria egin zen orain frontoia dagoen lekuan. Azkenik 1993.urtean gaur egun daukagun eskola egin zen frontoiarekin batera. Garai batean 6 edo 7 urterekin hasten ziren eskolan eta gehienez 13 edo 14 urte arte egiten zituzten ikasketak. Eskolarako bidea oinez egiten zuten nahiz eta base rri askotatik eskolara 2 edo 3 kmko bidea eduki, orduan ez zen bizikletarik eta gutxiago kotxerik. Eskolan mutilak eta neskak gela desberdinetan ego ten ziren eta gaiak ere desberdinak ikasten zituzten. Ema kumeentzat oso garrantzitsua zen josten eta janaria presta tzen ikastea eta gizonezkoen kasuan baserriko lanak egi ten ikastea. Batzuetan ezin izaten zuten eskolara joan ba serriko lanak egiten gelditu behar zutelako
Eremua
13,09 km 2
Distantzia
33 km Donostiara
Posta kodea
20495
Biztanleria
314 bizt (2008)
Dentsitatea
23,99 bizt/km²
Sorrera
1617
Maisu maistrak kanpotarrak izaten ziren gehienetan eta horrexegatik erdara zen eskolako hizkuntza, nahiz eta ikasleek erdaraz oso gutxi jakin. Maisu maistrak oso zorrotzak izaten ziren eta ikas leek kastiguak oso normaltzat jotzen zituzten. Dena dela konturatu gara,baita ere, garai hartako ikasleak bihurrikeriak egiten trebeak zirela. Batetik baratxuria sartu lagunen estu txean, bestetik sugandila jarri andereñoaren kaxoian edo eta lagunen boligrafoak puskatu. Garai hartan ere umeak ume. Jolasei buruz, elkarrizketetan “ txorro, morro piko, ta
http://www.albiztur.com/ 4
35
Materiala: Materialari dagokionez arkatza, borragoma, boligrafoak, zorrozkiloa, pinturak, ordenagai lua, arbel digitala eta batzuetan argazki ma kina edota bideo kamara erabiltzen ditugu.
B iz ta nleria ren bila ka era 19 00
19 10
19 20
19 30
19 40
19 50
19 60
19 70
19 81
19 91
20 20 01 09
76 9
80 1
74 0
69 0
66 4
63 3
50 0
43 7
32 4
30 3
28 7
31 2
LEHENENGO ESKOLA: Ezaugarriak: Udal artxiboan bilatutako informazioaren ara bera, 1888.urtean lehenengo eskolan obra batzuk egin ziren, nesken eskolan hain zu zen ere. Hortaz, badakigu aurrerago beste eskola bat zegoela. Eskola hau udaletxean zegoen kokatuta. Ez ziren ume guztiak etortzen eskolara bara tzean edota baserriko lanetan ibiltzen baitzi ren. Etortzen zirenak astoz edo oinez egiten zuten. Ez zen eskola mistoa, hau da, alde batetik neskak zeuden eta bestetik mutilak.
34
5
7 urtetik aurrera hasten ziren eskolara eta 5 edo 6 ordu egoten ziren eskolan. Garai hartako jokoen artean, botepullan, ko noa, kaniketan, korruan, ... ditugu. Eskola antolamendua: 1884. urteko obra egin aurretik, horrelakoa zen lehenengo eskola:
Irakasleak: Irakasle kopurua denetara 6koa da eta prak tiketan dagoen irakasle 1: Mari Jose: eskolako zuzendaria eta 12 mai lakoen tutorea da. Ixa: Ikasketa burua eta 45 urtekoen tutorea da.
Bi pisu zeuden:
Carmen: 3,4,5 eta 6. mailakoen tutorea da eta ingelera irakasten du ikastetxean.
Beheko pisua honela zegoen antolatuta:
Soraia: 2 eta 3 urtekoen gelako tutorea da eta soinketa irakasten du ikastetxean.
Ezkerrean, sukaldea eta logela. Eskuinean eta alde gehiena okupatuz ukuilua. Aurretik eta atzetik soroa zegoen.
6
Naiara: Ikastetxeko aholkularia da eta plas tika ikasgaia irakasten du. Itxasne: Ingurune eta musikako irakaslea da. Iñigo: Praktiketan dago eta asko laguntzen gaitu.
33
Goiko pisua honela zegoen antolatuta: Eraiki gabeko lurra ezker aldean eta nesken eskola eskuin aldean. 1884. urtean egindako obren ondorioz ho rrela gelditu zen eskola: Beheko pisua: Ezker aldean, sarrera eta arropategia. Eskuin aldean eskola eta eskulanen gela. Bai aurretik eta bai atzetik soroa ze goen. Goiko pisua irakaslearen etxea zen: Ezker aldean bi logela eta egongela bat. Eskuin aldean ostera sukaldea, jangela, logela eta despentsa.
32
7
8
31
Gela antolamendua: Adibide moduan Haur Hezkuntzako 23 ur teko gela eta Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. mailako gelak jarriko ditugu. HH 23 urteko gela: Sartu eta ezkerretara materiala eta ikasleen alfonbra dugu. Aurrez aurre mahaiak eta ordenagailuak. Eskuin aldean arbela eta haurren aldalekua. 1, 2 mailakoen gela: Gelan sartu eta ate atzean eskuinera pertxe roa dugu. Honen ondoan arbela. Ezker aldean liburutegia gelako materialare kin eta eskuin aldean ordenagailuak. Erdialdean mahaiak aulkiekin eta atzealdean arbela.
30
9
Gela antolamendua: Lehenengo eskolako planoek adierazten di tuzten bezala, 40 ikasletik gorako gelak zi rela ematen du. Hala ere, ez dakigu zenbat ikasle zeuden. 7 ilara daude jarrita eta ilara bakoitzean 8 mahai. Ikasleengatik aurrez aurre irakaslearen ma haia dago tarima baten gainean, botere sei nale. Irakaslearen atzean arbela dago.
10
29
Irakasleak: Udal artxiboan bildutako informazioari esker, bi irakasle zeudela badakigu: Felipe Ayerbe eta Ygnacia Arrieta. Felipe Ayerbe mutilen eskolako irakaslea zen, ostera Ygnacia Arrieta nesken eskola koa. Hurrengo orrialdeetan ikus dezakegu ira kasle hauen kezka ikasleen hutsegiteak di rela eta. Ezaugarrietan jartzen duen moduan, ikasle asko baserriko edota baratzeko lanetan ibil tzen ziren ikasturteko garai batzuetan. Mutilen Ikasgaien artean, aritmetika, kalku lua eta logika, idazketa, irakurketa eta geo grafia zeuden. Nesken ikasgaiak ostera ezberdinak ziren. Idazketa eta irakurgaiaz gain, esku lanak eta etxeko ekonomiaz arduratzeko ikasketak iza ten zituzten.
28
11
Eskola antolamendua: Bi pisuko eskola dugu: Beheko pisuan: Haur hezkuntzako bi gela daude: Alde batetik 23 urteko gela eta bestetik 45 urtekoak. Irakasleen gela eta bulegoa ere beheko pisuan dago. Nesken eta mutilen komuna 23 urteko gela ondoan daude. Goiko pisuan: 3,4,5, eta 6.mailakoen gela, 1 eta 2.mailakoen gela liburutegiarekin, psikomotrizitate gela eta komunak di tugu. Pasillo honetan adostokia ere badugu. Komuna 12. mailakoen ondoan dago.
12
27
26
13
GAUR EGUNGO ESKOLA: Ezaugarriak: Gaur egungo eskola frontoi ondoan dago ko katuta, udaletxearen aurrean. Artxiboko in formazioari esker, 1992. urtean lurra erosi zutela eta 1996. urtean eskolako obra amaitu zela jakin dugu. Ikasle kopuruari dagokionez, 27 ikasle gara: 14 neska eta 13 mutil hain zuzen ere. Haur hezkuntzan 15 ikasle eta lehen hezkun tzan 12 gara. Kotxez eta oinez etortzen gara eskolara. Ordutegiari dagokionez: goizeko 9etatik 12:30 tara eta arratsaldez 14:30etatik 16:30 tara bitarte. Goizez 30 minutuko jolasaldia dugu, 11etatik 11:30 tara eta asteazken arratsaldea jai iza ten dugu. Jangela zerbitzua ere badugu, udaletxean dago eta Maria Jesus eta Martina egoten dira gurekin.
14
25
Irakasleak: Memorian irakasle bat aipatzen da, gizonez koa. Hala ere etxeko informazioari esker, ba dakigu gizonezko irakaslea mutilena zela eta nesken irakaslea emakumezkoa zela. Materiala: Materiala: Arkatza, borragoma, pinturak, plastilina, liburuak, koadernoa, kartilla, erre bistak,… erabiltzen zituzten.
24
Materiala: Gaurko egunean material ugari izan arren, garai hartan oso gutxirekin kon pontzen ziren: pluma, tinta eta ka toia (liburu handi bat). Hala ere udal artxi boko informazioa bilatzean, garai hartako irakaslee tako batek idazma kina zuela jakin dugu.
15
BIGARREN ESKOLA:
Gela antolamendua:
Ezaugarriak: 1958.urtetik aurrera egin zen. Plaza erdian zegoen kokatuta eta badakigu neskak eta mutilak ikastetxe berean zeudela; ez gela berdinetan nahastuta baina bai ikastetxe be rean. Horrez gain, irakasleek, haien etxebizi tza eraikin berean zuten. Dokumentu hauetan adierazten den bezala, neskak 26 ziren eta mutilak 33. 3 edo 4 urterekin etortzen ziren eskolara eta oinez. Aitona amonek edota gurasoek kontatzen dutenagatik, dirudienez garai hartako irakas leak oso gogorrak ziren. Horrez gain, gazte leraz irakasten zuten, euskara debekatuta baitzegoen.
Ikasleak binaka esertzen ziren. Irakaslea aurrez aurre egoten zen tarima baten gai nean. Irakaslearen atzean arbela zegoen eta gelako hormetan mapa, gurutzea, mundu ko bola eta zenbait material erabilgarri. Gelako albo batean mahai bat dago ma teriala bertan gainean uzteko.
Badakigu, euskaraz hitz egiteagatik zigortu egiten zituztela. 16
23
Baditugu dokumentu batzuk garai honetako zerbitzuei buruz hitz egiten dutenak eta jan gela zerbitzua eta liburutegia jartzeko asmoa zutela jakin dugu. Garai honetako jokoak, pilota, txingon, fut bola, soka saltoa, gordeketan, harrapaketan, txapan, … ibiltzen ziren.
22
17
Eskola antolamendua: Proiektu honekin, eskola mistoa lortu nahi zuten, hau da, mutilak eta neskak eskola be rean zeuden, baina gela ezberdinetan. Ikasleen kopurua 40 baino gutxiagokoa zen eta eskolaz gain irakaslearen etxebizitza ere eraiki nahi zuten. Horretarako normala den baino altzari txikia goak erabiltzea pentsatu zuten. Horrela izango ez balitz, 34 ikasleentzako tokia baino ez litzateke egongo. Proiektua sarrera orokor bat, eskola eta ira kasleen etxebizitzan oinarritzen zen: Beheko pisuan dagoen komuna gela rako sarrera ere badu. Sarreran materiala gordetzeko armairu bat eta arropategia daude. Gelan 34 ikasle sartzen dira baina 40 ikasle sar daitezke altzairu egokiak (txikiagoak) erabiliz. Goiko pisuan irakaslearen etxebizitza zegoen: sarrera, jangela, 3 logela, sukaldea eta komuna. 18
21
20
19
