Jurn Jurnai ai kebi kebi akan akan da
S IS I S T E M K E P E G A W A IA IA N NG
DI
UN UK
anaj anajem emen en PN
E PA NG : G AW A I
N DO N
Oleh: Herman Abstract O n e o f h e d is is cu c u ss s s io io n o f c om o m p a a t v e p ub u b l a dm d m in i n is is t a t o n is a b o u t c o m p a ra ra t v e c iv iv i s e v ic ic e s ys y s te te m . Th ar c om o m p a b e w ee e e n a pa p a n a n n do d o ne n e s a n C iv iv i e rv rv i s te te m , a n n d s om o m e g oo o o d e ss s s on on s o r n d on o n e s a n c iv iv i s e v ic ic e s ys y s te te m . T o ta ta l s ta ta f o f n u m b e a w , n d ep e p e nd n d e n n s u t o n h a t e sp s p o ns n s ib ib i or c iv iv i s ys y s te te m . e c u i m e n t b a se s e d o n m e r p ro ro m o t o n based o n p e m an a n ce ce , a n a la la r em ba ed w o rk rk lo lo ad a d , e sp s p on o n s b i y , a n w o rk rk ·o ·o om o m p le le x a r p os o s i v e e a n in in g d ev e v e o p n do d o ne n e s a n c iv iv i s e v iv iv e system. K e yw y w o rd rd s
C iv i v i s e v ic ic e p e o rm rm a n ce ce , m e r s ys y s te te m
D A U LU LU A
1. La arBe ak ng T op op i y a ul b e u k o la la k d a p em em a a m b ah ah w a d is is ku ku s pe dm p ub ub l berar berartiti berdisk berdiskusi usi tent tentang ang sis siste te kepegawaian kepegawaian hu s us u s ny ny a p eg e g aw aw a i n eg eg e s ip ip i ( c iviv i s e r v ic i c e ) k hu P N S ) u k C o m p a a t v e P u b A d m ini n i d i d i o l JA C h a d l y a tration" ya dm mb tema h e c iviv i s e v icic e u ru ru ta ta n k e g a s e e la la h b u da da y p o l
pa (political
culture) ( c o n s t i u t io io n a f ra r a m e w o r k ) Halinimenandakan bahwa h e c ivi v i s e rv ru p a ka ka n s a a h s a r v ici c e m e ru
tent tentang ang perban perbandi dinga nga admini administ stra rasi si publ k. Hal k ed ed u a a ddaa la la h k a d ic ic e rm rm a t s ec e c a r s ek e k ssaa m a J ep ep a u- un ua Er pa Am mp uk Ch ut
d ap ap a d im im a a i b a w a s i dm st as publik i n c l u d e d s is is te te m k ep ep eg e g aw a w a ia ia nn nn y uk mo me disk di skusi usika ka tent tentang ang perban per bandi dinga nga admini administ stra rasi si pu di du Ha da be d e ng ng a a la la ssaa n s u b e k b aahh w a u l s a s in in gk gk a in dapatme dapa tmember mberik ikan an ni ai manfaat manfaat bag semua pi pe ma m e m bu b u a t p e rb rb aann d n ga g a n s ec ec a r e o r s . m em em b d i a n a r J ep ep a n d a me ca p o s i b aagg i s is is te te m N am am u mi
du pe wa n do d o n es es i u n u k k em em u d ia ia n me pe k ep e p e ga ga w a ia ia n d i I nd nd o ne ne s a . ul ya
s is is te te m k ep ep eg e g aw aw a ia ia n y an a n g d ip ip an a n da d a n p en en t n g s is is t pe awa d i n do do n s i S e a i u , u n u k k on o n te te k I nd nd o ne ne s y an a n g d ip ip e rb rb an an d n g a n d a a h s is is t p e a w a a n P N S -n - n ya ya .
G AM B R A
U M U M N EG AR A
NG s eh in gg a d a a d a ng go t k e u a rg a a i y a n d ap a m e ng as u h a na k
D em o
Jepang
J ep a m e u p a a n e ga r e pu la ua n y a n e rd i a ta s e m p a p u la u b e sa r ( H ok ka id o , Ho u , S h o k d a K yu s u ) bu bu pu ci ya da wi ya
d a a ra nn ya . K u mp u la n p u la u- pu la u e rs eb u t m em a n a n d i a ta s g a k ha tu l s t w a k e a ra h ut be da a n a r s a d ae ra h d en ga n d ae ra h a in ny a O i d ae ra h s e a ta n ( O k n aw a ) b e k l s u b - o p i mp ut a r k . T e rd ap a e mp a t m u s y an g m e l n gk up i wi un ya ya mu mi mu pa mu u gu r d a m u di d i m ba h d e g a m as a h u a n d i m u s s em i m em i
da p e u du k J ep a di s a s u u , y a S u k A in u d a
a ny a
Pu d en ga n b u la n O k a be r 1 9 9 b e u m la h s ek i a r Di m e c ap a u m pu ca 27 ut me pu ur mb um S eb a be p e u du k J ep a di ot ot be p e T o ky o N a o y d a 4 6% ) T i pa m e ru p a ka n e re nd a d i d u n ( 1 ,3 4 % ) . B a ny a k a la sa n y an g m e ny eb ab ka n h a n i a n a r a i me pe
wa ur
ya
ya
pe di m as y
wa mp
pe
pa
2 . S is t~ m P e m e r n ta ha n J e p an g S e ja ra h p e me r n ta ha n J ep an g d im u la i pa ma ma mo ol um bangsawan Jepang. Pemerintaha kekaisaran b e a n u t s e e la h u m b an gn y a P e m e r n ta ha n Shogun (Pemimpin Prajuri pada per engaha Se Pe m em a u k p em e ya m em o p im p i a n p u nc a p u sa t S is t s o a s y an g ma ud o lo g Ha ma ud un uk m e y am a du uk da n eg a B a a t m is a n y d en ga n m e ne ta pk a k eb i a ka n m e m p e k u a a ng ka ta n b e rs en ja ta . S is te m P e me r n ta ha n J ep a d en g K a s a s am p a i d e ng a m a sa -m a s p e p e a ng a y a n di uk ol J ep a Pe M a nc hu r P e ra n R u s i d a n P e ra n A s i P a s if ik ) b ah ka n sampai saatini Berdasarkan Konstitusi Kaisar d a d ap a m en c m p u d a m em i h a u ru s p em e ya pa m e la ku ka n u g as - u g a k en eg a a a s ep e r mengundang Diet, m e Pe da Men m em b p i p ad a e pa d K ab in e d a o le h K ab in e
a ng gu n
w a b d im i k i
S e ja ra h p e me r n ta ha n m o d e J ep an g d im u J ep a pa m en ja d p e do m a p em e r n ta ha n J ep an g s aa t n i a da la h P r n s D a a r P em b ag ia n T ig a
Jurna; kebijaka
K e k ua sa a n d a n P e m ik i a n D e m o k a s t Prinsip
k u as aa n K ek u as aa n L e g s la t d ip e ga n o le h D ie t y an g b e s is te m g an d ( ya kn i e rd i a ta s D e w a P e rw a k a n yang Representative ua ya pi y a m e u i p em i umum). Diet d i e ta p a n s eb ag a b ad a y an g K e u as aa n E ks e u t d ip e a n o l
K ab in e
S em e u, u as aa n Y u d a t d im i ol Pe De on mb ba pu ua ut ma p em u pe ya g un aa n k ek ua sa a d ap a d ih in da r s eh in gg a d ap a m en j m i a k d a e b b as a a ky a
E M K EP EG A W A A N
G am b
Ur
ur
P AN G
P e ga w a N e ge r
da
anajemen PN
Pen ad n, ng ot Par em Besar.
da Dut
wa s ec a k es e u ra ha n b e d as a k a d a a hu n 2 0 0 s e a r 1 .1 40 .0 0 0 o ra n D a r u m l ni d ib ag i m en ja d d u a te go r y a u : Pe wa Ne Um 8 20 .0 0 o r ma 5 00 .0 0 o ra n m e u p a a n P e g w a i N e ge r u m u Un Ga Pe wa Ne wa o n t o l N P A . S e da ng ka n s ek i a r 3 2 0 .0 0 0 o ra n a in ny a m e ru p a ka n P e g aw a i N e g e u m u y a b e e r d i P e ru sa h a n U m u m P u s a P e ru s ah aa n U m u m P u s a e rs eb u t a n a r a in : P e ru s ah aa n P o s , K eh u a na n P e rc e a ka n d a P e nc e a ka n U a ng . Pe
wa Ne P em e pe Pa pe wa Pe A ng k B e e n a ta b u m la h 3 2 0 .0 0 0 o ra ng .
ot se ar
P e n ge lo la a P e g aw a i N e g e (National ub
S e rv ic es )
K o ns t u s i J e p an g P a s a 1 5 , M e n u ru t P a s a 1 5 ayat (2), Kons itusi Jepan menentukan bahwa " se t a p P e ga w a N e ge r m e u p ak a p en ga bd i un uk u ru h ya bu pe di un uk s eb a g a n k e o m p o k e r e m u " P e g aw a i N e g e d i J ep a ca be di or m en ja d d u a Pe
wa Ne
U mu m National
d a p eg aw a i d i M i l N e ga r B U M N )
PersonneIAuthority(NPA)
B ad a U s a b. Pe Pe
wa Ne u su s y a Me Me wa Pa me (Diet),
Pegawai
daerah ( L o ca l P u b l S e r v c e s ) di keseluruhan P e m e n ta h D a e a h ( t n gk a Perfecture um 3 .2 00 .0 0 Municipality) o ra ng . D e n ga n d e m ik ia n u m la h k es e u ru h a P e ga w a N e ge r d i J ep an g P e m e n ta h P u s a P em e Da m e c ap a u m e la sk a a s p e b an d n ga n u m la h P e ga w a Ne da p op u J ep a 29 Ya wa k eb i a ka n u n tu k m en go n t o l u m la h p eg aw a i Diet mengeluarkan total s t a t n u m b e r law, y an g m en en tu ka n b a a s a ta s u m la h p eg aw a i d i k em e n e r a n d a b ad a P e m e n ta h P u s a
on p e g aw a i b e rd a sa rk a a na l s i k eb u tu h a n d a n p e ng u ra ng a s e p e m n da ha n p e g a w a n i pe wa J ep a pa k a e n u m la h p eg aw a i d l s e e u a k a n dengan kebutuha organisasi. 2 . P en g o l L e m ba g
K ep e w a P en g e o / K e pe g aw a ia n
S e ba ga im an a d ia tu r d a a m
Personnel Author
on
us
National wa on ( N P A ) N P A e la h b e d i
ep w a i P u s N P A p im p o le h komisioner. Komisioner di unjuk diangkat ole Cabinet d en ga n p e rs e u ju a n D ie t s e a m a wa ma un Sa om Pr ng me er Se NPA Se Se Me NPA m e m k i n de p en de ns i y a n n gg i e rh ad a wa
pu
u du k n ny a awa e t F u n u ta m NP b er ka i a n d e ng a p e n ga n gk a a n , p ro m o s i d a pemberhentlan; 2) melaksanakan ujian seleks u tm e p e w a 3 ) m e o m d as ik a p e rb a ik a g a d a n e n ca n a a l e rn a t e m p en gg a a n 4 } m en gk oo rd in a k a d a m en ye le ng ga ra ka n p ro g a m p e a t h an ; 5 } m e n a g k o nd is i k e d a k es e a h e r a an ; 6 } m em o o r pl 7} me n da ka n y a n m e ru g ik a y a n d i a ku k a o le j k em e n e r a n d a b ad an . U n tu k m e ng e a w a n a h a n u ng s - fu ng s e r e bu t N P A m em i ug
u tm e
p ro mo s
pe
un
at pe g. uh k e u ha n p eg aw a i e t d a s eb ag a n ya . N P A memi ik kontribusi besar untuk meningkatkan s ec a r k es e u ru h a d a e f s ie n p e ng e o la a administras kepegawaian. N P A m em i pe pe ol Pe wa Ne me ui B i o - b d i d ae ra h R e g io n a B u re a us ) k an to r o k a ( Lo c a O f f c e) . B i o - b r o D a e ra h m e ng im p le m en ta s k a
p ro p ra rn -p ro q rs m
p e ga w a ia n b ag i n s a ns l- ln s a ns l d ae ra h d a kantor-kantor d a e r a n d a r m a s n g- m as in g Dep artemen/Kementerian pada jurisdiksi yang d iw a k i n y a B ir o -b i D a e ra h d a n K an to r L o k a k ep e ga w a ia n m e la ks an a ka n u g a s- tu g a N P A pe pe uj u tm e Pegawai Negeri, diklat pengaturan penelitianl u rv e g a p ad a s e o r s w as t d a m as a a h d id e le g as ik a d ar i K an to r P u s a t b . S is te m P en ge /o ia a
Si
K ep eg aw a a n
R e k u tm e
R e k ru tm e n p e g aw a i d i a ks an ak a m e la lu i serangkaian pengujia secar terbuka dan NP P e rs ya ra ta n u n tu k m e ng ik u t u j a n m a su k P N S a d d ua , y a i u : w a rg a n eg a J ep an g m a m um ) S ep e a mb a ol SoniaEIKahal(Chandler.2000),rekrutmen wa pe k ua l k as i p en d d ik an , e ta p d i a ku ka n m em p u n me m e a lu i s e a ng ka ia n e s d an ko m pe t s i y an g s an ga t e ta t P e a in ga n d im u la i d i e ve l u n lv e s i a s D a la m b eb e a p a a hu n ,
wa wa ol u ku m Pe uj ca u m u m e rd i a ta s e s p e ng e a hu a n u m u m , pe ua u su s p e w aw a Te pe ua us me di pa pe h u u m , e ko no m i s i d a s eb a a i y a Ma ma pe ma p a m em i ua pe ya Mer o to m pa wawancara.
un uk
ut
Ca on u lu s ut masuk ke dalam "daftar terpi ih (rhemenuhi sy Daf pi be se am wa Me uk pl uk d i e r m a s eb ag a p e ga w a n eg e M a s n g m ud i
me ye
ca on ya
ma uk
me sa ak e rv i w ) d a p u tu s a k s i p a y a d i m a b e d a p ad a mb me butuhkan. Pe wa Ne a da la h s eb ag a b e k u Re
berspeslallsast pa pe ur p e rb u ru h an , p e ng aw a l s ta n k e a is a a n pe wa pe Uj bu di da ya u: uj u n u k u lu s P e u ru a T i da a ma ta n S M U . Pe m en ge na i p e ng e a hu a n u m u m d a b id an g pe M e to d M a r k s h e e t . B eb e a p m a u j a n b id an g s p s ia l s as i pu pu u ku m o no m p s ik o lo g i p e nd id i a n p te k d a p e r a n a n o lo n Pe u fu s
w a w a nc a a . P e se r y an g u lu s u j a n k ed u a pun da secar otomat di erim sebaga P e ga w a N e ge r D i bu a t s u a d af ta r n am a y a d is eb u c a o n P eg aw a i N e g " , y an g e rd i a ta s n am a- na m p e se r y an g ke ulusa besert ni ai prestas nya secar u ru t u ru t Se embag peme ntah yan merencamika m e e r m a p eg aw a i m em i c a o n d a ut Ca on pe wa m b g a p em e n ta h y an g d im in a u n u k
wa
Uj wa N e ge r s aa t d i e le ng ga r a n da am 16je uj n. Uj u m u e rs eb u d ib ag i me or ya uj o lo n uj o lo n uj o lo n III. Se u, pa uj u su s un uk pe ut Pe wa Ne
sangkutan. Da ma ca on Pe wa Ne ya be ak se am sa h un . P e g w a i y a m ba g p em e a h b e s ta tu s s eb a a i " m g an g y an g d ib a a s p e a m n an ny a se am na bu an Ha d im a s ud k
u n tu k m e n i a i s i " m ag a ng " P e g a w a i N e g e n U m a ga ng " d in i a i b u u k k in e a ny a d a p a d ib e rh e n k a d e ng a n a la sa n d a k m em en uh i p e s ya ra ta n y an g d i e n u ka n o l p e u nd an g u nd an ga n O ra n y a ma ma ma resmi.
pe co Pe
ma wa Ne
ya
2) Pr mo ida Ro P ro m o an ot pe awa e n u ka n s ec a r s ep i ha k o le h m a n a l e m e n (atasan). o w o n g a n s e ca r e rb u k a d a n m a n a e m e n p e ga w a i ( u n u k p ro m o s rotasi) Bagia wa m en te r a n d a e mb ag a m e e nc an ak a o t as i p e g aw a i . R e n c a n n i h a ru s d i e n m a m e m pu n y a k ew e n an ga n m e ng an gk a k e po ya pe me atau sekretaris menteri. Dalam praktiknya, p e g aw a i -p e g aw a i d ir o ta s k e d a la m p o s is i ya pa un Po me uk m e u p ak a e mp a a ba ta n p en t n g b ag i o rg an i a s n ya , e ta p k ad an g k ad an g p en t n g b ag i e me n e r a n a ta u e mb ag a lalnnya P ro mo s
uk
me
m e a ku ka n p ro m o s L ev e p e r a m y an g me uk p ro mo s p e w a en or d a c a a ta n n e p eg aw a i D a l a p r ak t k n ya , p e g aw a i -p e g aw a i y a n g o lo s p a ve pe uk f as t s tr ea m e r s ( pe ga w a a lu r c ep a ) . H a n i d id a pa a rg um en ta s b ah w a
nya pe wa ut me ui p e n gu j ia n e v e I ! a ta u I I y a n s eh a ru s n y d ip r o m o s k a k e d a la m ja b a a n y a n e b i 99 Pe ya pa p ro mo s me Se me Pe s e ba g a b e r k u t Pr Pe wa Ne p e n a ia n k a e r k in e e f c ie n c pe wa
d a u n su r- u ns u r
at ng. Pa
un p e o rm a
pr m am pu a y a o l atasanlangsung (kepal seksi sert atasan ya m em b w a y a ca angsung maupun idak angsung). Setelah Pe
wa Ne
pa
p ro mo s
ng u ru h p ro m o d i p k me ui uk me ui uj Ad ya or pe wa u ru n po ua m e g am an ka n a m n a a tu s P e a w a Ne b e h en t a n p eg aw a i s ec a da ho ma m em en uh i k r e r y an g d i e n u ka n o le h un un pe me p e ny a k a ta u k in e y a n b u ru k , R o ta s S e t a p P e ga w a N e ge r d i J ep an g m e g a a m o ta s y an g a ku k p a d s e a p d u a a ta u g a a hu n s ek a d a Si d im a k su d k a u n tu k m e n ge m b an g ka n k e m pu a wa nyediakan kesempata untuk memperluas d a m e m pe rb an y a p e ng a a m a keria
Ma
Mu Se ma mb p em e or Pe wa N e g e , ~, ~p a td ip e rb an tu k a k e e m ba g kepenfingan umum lembaga internasional wa Dengantujuan untuk memper uasw awasa p e w a p em e me ui p en ga la ma n d i u a m ak a s e a p n s a ns l p e m e n ta h m e ne ra p ka n s is te m n i s ec a r positif.
3) Si
Pe
S is te ' p e g ga j p eg aw a i e rd i as d u e le me n y a u : g a p o ko k b a s i p a y / s a l a r y ) dantunjangan ( a l l o w a n c e s ) . A d pe ya Mas ma mempunyai g r a d e g o o ng an ) d a s t e p s (tingkat gaj sesuai denga kompleksi as, ul un wa Ap wa c ap a n e y an g m em u as ka n s e a m 1 2 b u n , m a m e e k d ib e a n n a a n gaj Tunjanga diberikan apabil pegawai m en ca pa i o nd is i y a d i a p un uk d ib e ya Tu un wa u n u k m em b n t p e Pe s eb ag a b e k u t o ko k
ul e lu a a n
ug d up ny a
Pe
wa
me
NS
d ik e u a k a s e a p a hu n R e ko m en da s N P A d id as a k a a ta s s u rv e m e ng en a g a wa p e u sa ha a s w as t ( un tu k k as u s n i 4 . 70 0
e rs eb a d i s e u ru h J ep an g) . H as i s u v e e rs eb u t d ib an d n gk a d en ga n d a a -d a on Pe wa Ne Se pada me wa n fo rm as i y an g d ih im p u n N P A m e ne ta p un
Re me Pa ut ya pe mb suat keputusan
me
di
O i s am p in g g a p o ko k e rd ap a e b d a 2 0 e n u n ja ng a y a n d ib e k a m e nu ru t wa faktor penting lainnya.T unjangan-tunjangan me pu un po m e d i a ng gu n a w ab ny a u n a ng a u m a h s ew a /m i k , u n ja ng a a d j u s t m e n t
b a n g u n n ga n m bu r s e bo us Bonusterdiri atastunjangan akhirmasa dan wa m en u u k a n er n d d ib e a n
Ne u an g a n d a step ya d a a r g a G r a d e d ig o o ng ka n m en u u t grade
wa p em e
Ga ua
wa NP
Sedangka tunjanga kerajinan ditentukan s an g u ta n s eh in gg a s e s i un
p en da pa ta n pe wa
a ja m O ik a e na ka n n eg a
J ep an g y an g
VOL. 1,
de
pe
sa
n tu , d a
s e a ta n m a k p e ga w a y an g d i e m pa tk a
p em a wa
da
ya
h us u u n u k u . 4) Si
Pe
P e la f h a p eg aw a i d is e e ng ga ra ka n o le h m as in g- ma s n g k em en te r a n d a b ad an . pe u mu m y a di ng u n u k m as i m a ve pe wa da p e a t h a p ro fe s o na l u n u k m em be r a n skills un wa da pe ca aa dan koordinasi program-progra pelatihan secar keseluruha yang diselenggaraka o le h e me n e r a n d a b ad a n s e u rs u pe me y an g b e u ju a m em be r a n e se mp a a n m b an gk a k em b a a ng gu n g a w ab ny a pe pe u a m em p u a d en f a s d i s eb ag a p e la y a p u b l s e m e na na m ka n a s k es a u a n d i a n a r p a r pegawai pemerintah Se p ro g ca da dise enggarakan oleh set ap Depar emen, d a s eb ag ia n a in ny a y a n d i u ju ka n u n tu k u ru h P e w a N e me me p ro g a m d i a tu n u k p eg aw a i p ad a s e e p mi ba pe wa ba u, pa wa wa
mi pe ol mo p e mb ln aa n a na k b u ah , p e nq e mb an q e wa Da a su s n i p ad a s aa t s ek a a n d ig a a kk a mi s em i un uk ng Di ek ur Jenderal dan Komisioner sert pendidika m o ra l I n m e ~ a d p e n n g k a e n p e ra na n pa pe u t semakln menjadi pen ng. ya me wa pe wa y an g b e p re s a s d ib e a n e se mp a a n uk ur mb wa Universitas.
S IS TE M E P EG A W A IA N D I N D ON E S Ga
Um
Pe wa Ne
D a la m U U N o m o r 4 3 T ah u 1 99 9 t en ta n Po Po wa wa Pe wa Ne pa ur y a b e u g s eb a bd ma ya ya me ye pe ya ca me pe uh pa Pa ca U U D 9 45 . P e w a N e on s ec a r g a b es a d ik a e go r k a m e n a d g a en s, ya u: Pe wa Ne PNS Pu b . A n gg o
Si P NS ) PNS Da
T e n a r N a s o na l ( T N I ) Indonesia, NI An Da A n gk a a n L a u A n gk a a n U d a ra .
Ne
Re
Indonesia. Oi pi pe wa pe y an g b e w e na n d ap a m en ga ng ka t p eg aw a i P IT ) P T pe wa un uk wa un pembangunan yan bersifa ekni profesional dan administ at sesuai denga kebutuhan dan d ud u
s eb a
Pe
wa Neg
Ma me ot TNI ur UU No Tahun 1 9 8 8 e n a n P ra ju r Angkatan Sersenjat RI, semen ar Kepolisian Ne RI UU No 2 00 2 po Ne R ep u Indonesia. s ec a de
um Pe wa Ne on e s u ra ha n s e a r 4 .2 6 8 .3 6 7 o ra ng , o m po s ba be ut
PN m an a s ek i a r 8 7 5 .6 6 4 2 3 ,5 % ) m e u p a a n PN Pu 2 94 .9 5 7 ,9 % ) up ( 6 8 ,6 % ) m e ru p a ka n P N S K ab u p a e nJ Ko ta . T e rs eb a n y a p e ga w a d ae ra h m e u p a wa wi ya ya um p e u du k y a h a u s d i a ya n u g a re n e b d a s ep a ru h u m la h P N S b ek e d i I in gk u ng a o r d ep a m e b e ya un b e u bu n de pe ya ma ya pe D ep a m e Pe Na on pa Ne D e p a e m e K es eh a a n d a O e p a e me n b u m em pu ny a de
um
or pe wak di Di p e d ud u d ip e o l
angka perbandingan, or PNS b e k a p e la ya na n k ep a d An ot TN um or M e 2 00 0 AD S. %) %) (7,17%).
y an g b e a r u g m em penduduk. 3 16 . 5 8 o mp o TNI TN AL
An ot Pol be um 226 978 orang (September 2000). Dikai ka dengan u du k us diperoleh angk perbandingan 9 27 . berar ata- at sa orang polisi melayani PB NS p a a tu r n eg a
40 y an g b e u g
m em be r a n
penyelenggaraan tugas negara, pemerintahan d a p em b un Dal m ew u ju d NS ns pa ur ma PNS us pe uh u a o lo n pa pol d a d is k m i da m em be r a n p e a ya n k ep ad a m as ya r k a Un uk PN m e n a d a ng go t d a n / a t a u p e u ru s p a politik. 2. Pe
ol
pe
wai
L e m b a g P e ng e /o / K e p eg a w a a n
PN p ad a P re s d e s e a k K ep a P e me r n ta ha n Pe p em i p em b PNS di uk o l P r s id e U n tu k m e mp e r a nc a p e la ks an aa n p e m be rh en t a n P NS , P r w ew e Pe
VOL.
P e mb in a K ep e ga w a a n D a e a h P a sa l 3 4 U U N om o Ta un 99 wa untuk menjamin kelancaran penyelenggaraan ma me PNS uk wa Ne N) a da la h e m ba g p e m e n ta h n o n d ep a r e m e ( L P N D ) y a n g m e ru p a k a L e m b ag a P e m e r n ta h u ga s p em e n ta ha n e r e n
da
P re s d en .
a ng gu ng ja w a a ng su n me
k ep ad a P re s d en . ug op Me P e n da y ag u na a A p a ra tu r N e g a ( M e np a n) . p em e wa
ma
me
ua u. Fu ma
me
ua
me ye PNS ya me
up
p e m e n ta h d ae ra h D e n ga n d em ik ia n p e ra n pe pe a dm in is t a s d a m a na je m e P N S
N)
uk
ya
pu u du k un wa un pa Presiden,namun dalam menjalanka tugasnya e ta p b e a d d a a m k oo rd in as i K em en te r a n M e n p a n , s eh in g g d a J am p r ak tk ny a e rk es a n ur m em i pe politik. b . S is te m P en ge lo la a
Si
wa pe wa pe d a a n p e ny e le ng ga ra a d a p e m e h a a a pe wa uk u m u sa n k eb i a ks an aa n k es e a h e ra a P N S , s e m em be r k a b im b n ga n e kn i k ep ad a u n i o r ga n is as i y a n g m e n an g an i k ep e g aw a i a
m em b
b e k a a n d en ga n a dm in is t a s k ep e ga w a ia n a n m an a e me n P N S w i a ya h y a a s q m a s n g. S e la i u , m e nu ru t U U 4 3 T a hu n 1 9 9 9 , u n u k e la nc a a n p e a ks an aa n m an a e me n PNS Da uk pe wa D a e ra h ( BK D ) . B K a da la h p e ra ng ka t d ae ra h y an g d ib en tu k o le h K ep a D a e a h
PN or Re on
n d o ne si a B K N m e m i k i p e ra n p e n t n g d a la m p en ge Jo J aa nP N S d i d ae ra h m e a Ju i K an re g N. pe un uk
S ec a
K ep eg aw a ia n
R e k u tm e u mu m
u tm e P N S
bagian,yaitu secara sentralisas (terpusat) e pe r a hu n 2 0 04 , d a d e e n a l Se ( te rp u s a t) , k e b a k a r ek ru tm e n P N y a n g m en ca ku p n o m a n d a d a p ro se du r pe
ua
u lu s ua ol Pu Ti wa ( BK N , M e n p an , n s a ns i e rk a ) . n s a ns i
pe wa ua o rm a ya uk S em e pa po s is te m e k ru t m e y a n g e rd e se n t a l s as i k eb i a ka n e ta p d ib ua t o le h P u sa t B KN ) , s ed an gk a n s a ns i a ta u d ae ra h s eb a a s wa e rm a s u k p e n en tu a n k e u lu s a n D a la m h a l Da b o e hk a m e a ku ka n k e a sa m d en ga n Perguruan Tinggi.
Jurna{ kebi akan da
Te
pa da du pol u tm e pa ya pe pe sa PNS on wa ol pe
UU
anaj
en
NS
di p e u ru a
u tm e
pe wa
ut p ro s
o w o n g F o rm a s a da la h p e ne n u a n u m la h d a s u su n a p a ng ka t P N S y an g d ip e r u k a u n u k m am p u m e a ks an ak a u ga s p o ko k we R e u tm e p e w a ya d ip e rk ~n an ka n d e s m b a a s f o rm as i y an g e la h d i e ta p a n d eh ga n m em p r o r s kan: pegavJai·pe mpahanJpenarika dar DepartemertlLPN DJP emda yang kelebihan pe wai wam wa di P IT , ai yan sangat diper ukan. Pelaksanaan s e e ks i d i a ku ka n o le h e k u tm e P N S Pe Pe pe wa ma ma u n tu k n s a ns i p u s a d a P e ja ba t P e m b n a K ep eg aw a ia n m as ln g a s n q p ro v in s k ab u p a e n/ ko t u n tu k d ae ra h Pe pe or PN a da la h b e s ta tu s c a o n P N S d en ga n m as a pe co u n P em e pa me un me di PNS me ya be p ad a ya me un pe on Pe ya un uk me ut ma uk WN h o o re r s e d e 5 1 a hu n? ) d a p e n a u ku m R e u tm e P N S d id a p ad a pe uk o mp e Ma uj d ib u m a ma ol Ub-
99 mp pe s e u ju a n P e ja ba t P e m b n a K ep e ga w a ia n Je ma uj me put ya u: Te Pe u a U mu m T PU ) m e p u t d eo lo g p o l e ko no m i s os ia l b u da ya , a n a m d a h u u m ; 2 ) T e B a a t S ko l T BS ) m e p u m am pu a
Subs an
( f S ) y an g d im a s ud ka n u n u k
ke erampi an pese
ujian yan berkaitan
p e ke r e e y an g d i a m a M u l a a hu n 2 0 0 7
ma
Ma
uj
TP
TB
.u pe ma Te Sk ma ma un uk mu pe L em b oa uj ol s ec a computerized. P e u m um a J u lu s di uk ol P e b a p em b pe wai ma ma $e me ma da pe uj pa NS u mu r m ap e m a d a o m o u j yan dinya akan uJus dan di er ma secar u k u ru t da u mu m k Pe u lu s ui se angkaian prosesmasi berstatus Calon PNS ma un pe ma ek utme PN sesungguhnya didasarka
1007
u a a s p en d d i a n e pe r a p y an g u tu h Ja c a u mu m u tm e P N S pa pe uk pa o mp e D e ng a a t a in , e m e k u tm e P N S m em i
Pol
po
Ha ni
p a ng ka t y a n d i e ta p ka n u n tu k a ba ta n m e m b e da k an je n i k e la m in , s u k u , a g am a , 90 0n Da pr ya persyarata dl atas serba di ematis karena b eb e a p a h a y a i u :
ya m e m i k i S t an d a K o m p e te n s J a b a a n ( ka la u p u n a d s e n gk a h an y a b ag u s di ker as)
un pu us b ab ka n d a a d n y
Ti um ya ob v a u n u k m en gu ku r p re s a s e r p e ga w a i D P - 3 b an y a d ip e r a ny a ka n k ar en a u k u ra n r y a s a ng a t a b s a k .
e pe ga w a a n P N S , e pe r h a n y N P A d i J ep a om pe wa Ne ya ma ol UU s aa t n i b e u m e rb en tu k k a e n a b e b ag a
Pa
u ku r u t m a wa k ep a ng ka ta n d a a m P N S d a s ec e r o to m a t m e nc e rm in ka n k o m p e e ns i
d en ga n k ep eg aw a ia n ( P N S ) d i n do ne s m -m a m , N, LA M e n pa n b ah ka n k a d i u ju k k e b e a ka n m e b a a n n s a n a i e mi sa l M e n Kesra.
Sya atobj
d ik a ta k a b e rd a sa rk a n s is te m m e r y a n g m e ng u a m ak a k om p e e ns i m e a in ka n da ar p ad a g ka t d a u a pendidikan.
2 ) P ro m o si d
Rot
Da m i o lo g U U wa p ro m o p e a w a d i e bu t d en ga n ah " p e ng a ng k a a n d a la m a b a a n s t u k tu r a " , secar normatifdilaksanaka berdasarkan p r n s p ro fe s o na l m e e su a d en ga n k om p e e ns i p re s a s k e a , d a e n a n
me
a in ny a e r n g d im a n a
Kepegawaian,
B e be ra p a h a l y a n g p e r d i e la s ka n e rk a i n do n es i b ah w a e k u tm e n P N S d id as a k a p a d n gk a p en d d ik a s es ua i a ta h or pe p en d d i en u. Ja e ca r u m u
us
B ap e r a ka t s eb en a n y " in s u m e pol p en in gg a a n O rd e B a y an g us om me uk p ro m o s i s es eo ra ng . Da
pe w a p ro mo s p e
me un uk wa un
pe mb pe m a s n g- m as in g n s a ns i P e r m b an ga n B ap e pa u mu m y a ps Da U ru t e p n g a ta n K a u p u a d p en gu j a n u n u k p ro mo s p e w a mu u m u m n y s en io r a s k ep a ng ka ta n e ta p me up or pe u.
"':'
kecenderungan di akukan peni aian dalam p e ng a ng ka ta n a b a a n- ja b a a n s t a te g s ep e r e se lo n d a I I m e la lu i A s se ss m en t Ce D e p a e m e K eh u ta na n d a B KN . N a m u n Baperjakat. S e me n a r
o ta s p eg aw a i d i n g u ng a
d i a ku ka n d a a m a ng k w a k e r e n un ya mo ot ya s e e ng ah -s e e ng a d en ga n a la sa n a ga r pe e r a an . D e ng a d em i a n b a p ro m o s m a up u n o ta s p e ga w a i d a a m p ra k k ny a
pemertntah, daerah ini.
eb h- eb
d i e ra o o no m i
3) Si em Pen Dala aturan kepegawaiannya dinyataka wa PNS m em p o l ua un wa ya Si p en g d ap a d i o lo n a n menjadi: Si m em b
ya
pa s am a d e d a J ku r m e m pe rh a k a s if a p e ke r a a y an g tanggungjawab pekerjaan). ya pe
d a G a j p o ko k d i u k PNS ya pa mp k ep a d P N S y a n n em ik u a ng gu n g a w a b y an g e b b e a t p re s a s k e tinggi. NS d ia ng ka t d a a m s ua t p an g a t d ib e a n po ok be da o lo n u an g ya di pk un uk pa u, ya s eg a d en ga n p e ng a a m a k e a /m a s e r g o o ng an . K ep ad a C P N S d ib e a n %. NS diberikan jug unjangan, yaitu: tunjanga keluarga,tunjangan suam i/isteri,tunjangan ba un u su s pe tunjangankemahalan Untuk meningkatkan be b a P N S d is e g a a ka n u sa h e se ja h e ra a m e p u t p ro g p en s u n d a bu ua a su ra ns i k es eh a a n a bu n ga n p e m i k a
D a la m p ra k k ny a s is te m p e ng ga j a n P N S banya mengandung Retimpangan,antar da me pe wa b es a n y a ng gu ng ja w ab , p in te r g ob lo k s am a s a P G P S ) D i m p in g b e ya tidak ayakjug erjadi ketimpangan antar .PNS ya me ce mi eksternal.
uk y an g d i
Si
uk
tanggungjawab pekerjaan)
pr
4) Si Pel Tujuan pelatihan adalah untuk mewujudkan PN ua pe
VOL.t, NO.2 November 2007
S ec a u m um , d i P N S e rd i du e n s , y a i u : d ik la t p ra ja ba ta n (pre-service training) s e rv ic e t ra in in g ) . B K
b e a ng gu ng ja w a
p e te ns is e
in
s ec a f un gs io na l a ta s p en ge mb an ga n
p eg aw a ia n e rs eb u t s ec a s ed e h an a d ap a d i e la sk a s eb ag a b e k u t No
J&~SPeg3
p ra k k ny a h a n l s e n gk a m e n m b u lk a mp erkesan "rebutan" ahan. H a l y a n g p a tu t d ig a s ba w a h d i s ln i b ah w a
Nege
2.
alPN
'PNS
'4.34MOO
'PaM '4,208.367
1:38
~embalasan jurlah alas
P 8 f1 9 8 bI B ~s!em R e t n m n e n
~,
PrMlod
Ro~si
Indonesia
' P N I l Il I PNl'Jlusus
po ya pa B K S ed a LAN secar fungsional ber an~gung awab n ye le ng ga ra a d ik la t D e ng a d em i a n a d d u a e m ba g y a n b e a ng gu n gJ a w a
Negara
Jepang
pe wa p e ng en da l a n p e m an fa a a n
pe wai m e a ku ka n p em an t u a d a pe ca pe od ua a n a r p en em p a a n u lu sa n d en ga n e n
SI II KlfBawai
I \ D A : ~ d e pe nd e
da neual
b e !d a sa R a n « n p e e n s ia\lian ole~ ,luln u n m r s i a s l e r b a ~ r M l o s i b & r d s s aR a n s e n io r il a
~ U \ a ~ ~m e n ' l s y s J e m )
56
d a a d z e o /m i n u s w o ' B K N : kur~iIdependen
an yM
B e r d a sa r li n p e n d id ik a n iserahkan ilstansVdaerah B u ! : a n I td u s a n 1 l fi N e r s ii a s
lerba~
P l cr o ~ s b e rd a la r~ a n
R o ta s ~ a h a n a .l :a n 2 · 3 la h l l l
e td a sa d a
bsulbn luga!
~ M p le k s a s ~gmgjawali
me qa , D i se su a~ a n s e~ a p s ho o b e d a s a~ a n s U N e i ~ a j • A d as is !O O l b ak u
n gk u ng a n s a ns i p e m e n ta h u m u m ny a erkesan formal ta dan kera uga menjadi mu ol Ha m em b k es a b ah w a d ik la t d i n gk un ga n n s a ns i p em e n t b e u m d i a ks an a e ca r ma ma pe s an aa n d ik la t y a n s eb en a n y a
D . P ER BA N D IN G A N S IS T K E PE G A W A IA N J EP A N G & IN D O N ES I
U ra ia n d i a ta s s ec a s ek i a s s eb en a n y e la h m en un ju kk a p e b an d n ga n a n a r s is te m k ep e ga w a ia n d i J e pa n d a I nd o ne s a .
I l a ls an a la n m a s U l g n d an l N P A b e a n g g un ru a w a b d a merencan[iiiii' mengkor~nas~an , O r a n g diklal b ~ n g g a , karena c8111unpresiasl e ij el !p k a n b r ,n g ~ a b a &l nr ~ l~ sa n a k a n m u l a i f a o n 2 0 0
, D i k la l ~ d a k l e~ a [ l al l9 .s u n g d a M s n k a r e rp e g aw a ~
b a~ a M e s a ~ r n u a n ~ disekolahkan
R e l T I e ~ k e a ng k a ca r ik wa 1 1 i k j~ a s a p a n m u l a in y a ?
P EN U TU P : A P Y AN G D A P A O IP ET I UN UK K EP EG A W A IA N INDONESIA?
Se
s ec a s e me gu ai an pe wa m em bu a m a p e b a d in ga n a n e du a n eg a s eb u ma pe p e u tu p ul pe pa pa on
ua
wa u su s y a PNS a n a r a i s eb ag a b e k u t un uk me
on
on ol um
pe wa dengan berdasarkan n um be r o f ana is kebutuhan pegawai. Pada ataran yang s am a s eb en a n y d i n do ne s p e n a d ib u a kebijakan z e r o g r o w t h bahkan m in u g ro w t diasumsikan suda "kelebihan". Namun dalam pr d en ga n p e re nc a na a S O M a p a a tu r y a n k o m p re he ns i d a s ls te m de ga omi me y a n n gg i d a p a r p e m im p in . B a hk a d s ls m perkembangannny saa ni pemerin ah ustru m em bu a ya o n p ro du k e rh ad a p en c p ta a v is i k ep eg aw a ia n y a PNS ya p ro f o n o mp e ya ya pe o no r Se n i a h y an g m en u u t P ro f M i a h T ho h s u bi ok as ya a ng a b es a d i d u on
me
o mp e
pe
wa
anggungjawab erhadap sistem kepegawaia b e s lf a n de p en de n d a n e a l d a p e ng a u h p o l k . L e m ba g n i s eh a u s ny a u g a e rd ap a t Pusat:
d i I nd o ne s y a n f id a d ip e ng a u h i o le h s u a k em en te r a n e r e n u . S e la i u , N P A a da la h s a u - sa tu n y a e m ba g p e m e n ta h p u s a y a n bertanggungjawab terhadap terselenggaranya ma me pe wa da pe O ep d ya ug kerap overlapping. Ke ga
po ok
ek ut ne
un
p eg aw a i b e d as a
k o mp e te ns i d a d i a ks an ak a d en ga n p ro s e mi ca bu d a o mp e Se us ya u tm e P N S berdasarkan m e r i s y s e m d en ga n o ku s p ad a o mp e uk pe Ya per digarisbawah bahwa rekrutrne pegawai ca pu ol NPA m e m bu a t d af ta r c a lo n y a n m e m en u h s y a a t s em e n a r n s a ns i p e ng gu n a m e ng am b i d a ca on ca on ol NPA J ad i m ac a d a b a e d calon-calon instansitinggal memanfaatkannya. Hal in dapat N. Su ya me un m pu t o l un uk me ut on wa lulusan universita terbaik kalau perludengan model a s a ck . K ee m p a p ro m o s i p e ga w a i h en da kn y a d id as a k a p a d k in e a , b u ka n s e n a a -m a t Se or
ya pa ma me me P N S e ta p i u g a d ik a k a d en ga n k ap a b a s atau sen orita akademiknya. K e m a , h en da kn y a s is te m p e ng ga j a n P N S d id as a k a p a d b eb a k e a , a ng gu n g wa o mp l pe ya me a m k ea d a n n te rn a d a e ks te rn a S is te m
VOL.
NO.
No em
pe ya us ua d en ga n p e m ba n a n b e d a a r a n u rv e g a J a d a d s is te m p e ng ga j a n s ec a r b ak u . Keenam, pelaksanaan diklat hendaknya m e m p u n y a i korelasl d i k u s e a ka n d a a m d ik la t k a e n s eb ag a p en ga h g aa n b e d a a r p ad a p r a s k e y a n d ic a p a n y a wa ya ca o mp r h e ns i d e ng a n k o n se p y a n g e la s b e rd a sa rk a n k e a ng k d a b a de gn terukur.
D A FT A
Ti
P U ST AK A
n v e n ta r s a s D a t K e p e g a w a ia n h s ta n s iP e m e r n ta h ,
P en e
BKN,
Jakarta.
C h a n d l e r , J.A., 2 0 0 0 . C o m p a ra t v e P u b l A d m i n i s t r a t i o n " , Routledge, W i k l p e d i a . Htttp:/Iwww.wikipedia.org.
