Rano Odraslo Doba

RANO ODRASLO DOBA

► Newman & Newman (2009)

Razvojni zadaci u ranom odraslom dobu (24-34 godine): - istraživanje intimnih odnosa - roditeljstvo - rad - životni stil RANO ODRASLO DOBA



Telesni razvoj  ►

Početak biološkog starenja

►

Tri osnovna shvatanja 

Laička popularna teorija



Dve teorije biološkog starenja



Programirani efekti određenih gena



Kumulativni efekti slučajnih događaja

=> trošenje upotrebom

RANO ODRASLO DOBA



Programirani efekti određenih gena ►

Telomera

= posebna vrsta DNK na krajevima

hromozoma

=> svakim udvajanjem biva kraća i njenim nestankom prestaje i deoba ćelija - pojačavanjem aktivnosti putem genetskog inžinjeringa donekle se produžava vek

ljudskih ćelija RANO ODRASLO DOBA



Kumulativni efekti događaja

►

Nivo DNK i ćelija = vremenom se DNK postepeno oštećuje usled spontanih, spolja izazvanih promena

(mutacije) => usled akumulacije tih promena ponovna izgradnja ili oporavak ćelija je sve manje

efikasan ili se razvijaju abnormalne (kancerogene) ćelije RANO ODRASLO DOBA



Nivo organa i tkiva ►

Unakrsno povezivanje

= proteinska vlakna stvaraju veze, tkivo postaje manje elastično, što dovodi do: - gubitka elastičnosti kože i drugih

organa

- zamagljivanja očnih sočiva - začepljivanja krvnih arterija - oštećenja bubrega itd. RANO ODRASLO DOBA



(Dis)funkcija endokrinog sistema ►

npr., redukcija estrogena u žena, što dovodi do kulminacije u vidu menopauze

► npr., postupno smanjenje hormona rasta, koje je



- gubitak mišićne i koštane mase



- porast masnog tkiva



- stanjivanje kože



- disfunkcija kardiovaskularnog

povezano sa starenjem:

sistema itd.

RANO ODRASLO DOBA



Postupnost razvojnih promena ►

Promene u telesnom izgledu i funkcijama prvo su jedva primetne

►

Posle 30-te, promene se ubrzavaju, dobijaju na intenzitetu

►

Promene su neujednačene u zavisnosti od pojedinih oblasti: => npr., neka čula slabe sa 30 (vid i sluh), a neka od 60 godina (ukus, miris), a neka

postupno (dodir) => npr., neki sistemi (mišićni) opadaju postupno, a neki (skelet) počinju u kasnim 30 -tim, ubrzavaju se oko 50-te, a usporavaju oko 70-te godine RANO ODRASLO DOBA



Seksualnost  ►

►

Seksualni odnosi

=> do kraja teenagea

→ 70%

=> do kraja 25-te

→ 90%

Širok raspon seksualnog ponašanja 

Brak



Kohabitacija



Vanbračna iskustva



Hetero/homoseksualna orijentacija

RANO ODRASLO DOBA



Kognitivni razvoj  ► J.

Piaget (1967) 

Mogućnost napredovanja u kognitivnom razvoju i nakon stadijuma formalnih operacija



Kvalitativne promene i tokom odraslog doba

RANO ODRASLO DOBA



Kognitivni razvoj  ►

ISTRAŽIVANJA POSTFORMALNOG 

Kako, na koji način i pod kojim uslovima dolazi do kvalitativnih promena u kognitivnom funkcionisanju?



MIŠLJENJA

Tzv. restrukturiranje mišljenja

RANO ODRASLO DOBA



Kognitivni razvoj  ►

W. Perry (1970, 1981) 

Longitudinalna studija (intervjui) tokom sticanja visokog obrazovanja



KVALITATIVNE razlike između mlađih i starijih studenata

RANO ODRASLO DOBA



Kognitivni razvoj  ►

W. Perry (1970, 1981)



Mlađi → “Dualističko” mišljenje



Stariji

→ “Relativističko” mišljenje

→ manje potraga za

određenim odgovorom

→ osetljivost na kontekste RANO ODRASLO DOBA



Kognitivni razvoj  ►

K.W. Schaie (1977) 

Ulaskom u odraslo doba, susretanje sve više različitih/ složenih situacija



Kognitivne funkcije pomeraju se sa sticanja znanja ka njegovoj upotrebi

RANO ODRASLO DOBA



Kognitivni razvoj  ►

K.W. Schaie (1977); Četiri faze:

I.

STADIJUM STICANJA → DETINJSTVO I ADOLESCENCIJA

II.

STADIJUM POSTIGNUĆA → RANO ODRASLO DOBA

III.

STADIJUM ODGOVORNOSTI → SREDNJE ODRASLO DOBA → IZVRŠNI STADIJUM

IV.

REINTEGRATIVNI STADIJUM → KASNO ODRASLO DOBA

RANO ODRASLO DOBA



Kognitivni razvoj 

► J. Horn et

al. (2005) → proširena Gf -Gc teorija



Promene u kognitivnim sposobnostima



Stručnost ili ekspertsko znanje 

Sticanje širokog, obimnog i posvećenog poznavanja određene oblasti



Potreba za razvojem tokom dužeg vremenskog perioda (10-godišnje “majstorsko pravilo”)



Brže i efikasnije pamćenje i mišljenje



Prelazak sa rešavanja na pronalaženje problema

RANO ODRASLO DOBA



Socioemocionalni razvoj  ► E. Erikson

→ PRISNOST NASUPROT OTUĐENOSTI 

Razmišljanja i osećanja povezana sa trajnim obavezivanjem prisnoj osobi



Većina mladih tek stiče nezavisnost ili još uvek traga za identitetom



Potreba za intimnošću zahteva odricanje od tek stečene nezavisnosti



Zrelost = uravnoteženost ovih potreba



Generalizacija na druge odnose?

RANO ODRASLO DOBA



Socioemocionalni razvoj  ► Druge

teorije – D. Levinson (1978) 

Ključni pojmovi:



Prelazni period



Životna struktura

- prelazna

- kulminirajuća 

Snovi



Mentori

RANO ODRASLO DOBA



Socioemocionalni razvoj  ► Druge

teorije – G. Vaillant (1977)



Ključni pojmovi:



20-40 god.

- prisnost - konsolidacija karijere 

40-65 god.

- generativnost - čuvar značenja 

65-god.

- integritet RANO ODRASLO DOBA



Socioemocionalni razvoj 



Intimni odnosi:



Romantična ljubav



Prijateljstva

- istog pola - suprotnog pola  RANO ODRASLO DOBA

Usamljenost



Socioemocionalni razvoj 



Intimni odnosi:



Ciklus porodice

→ osamostaljivanje → formiranje zajednice → roditeljstvo 

Raznolikost životnih stilova

→ samački život → kohabitacija → rastave i nove zajednice → zajednica bez dece