TUGAS STASE KEPERAWATAN MEDIKAL BEDAH
PROGRAM PFOFESI NERS TUGAS KEPERAWATAN MEDIKAL BEDAH DI RUANG RU ANG CEMP CEM PAKA RSUD ABDUL WAHAB WAHAB SJAHRANIE S JAHRANIE SAMARINDA
SULTAN PROGRAM PROFESI NERS STIKES STIK ES WIY WI YATA HUSADA SAMARIN SA MARINDA DA
LEMBAR PENGESAHAN Lapora Laporan n Pendahu Pendahuua uan! n! A"uhan A"uhan Kepera# Kepera#a$a a$an n dan %e$era %e$era&p' &p'an an %'n'" %'n'" d' Ruan( Ruan( Ce&pa%a RSUD A)du Waha) S*ahran'e Sa&ar'nda+ D'"u"un oeh , Maha Maha"' "'"# "#aa , Su$ Su$an an N'&
,P-.-/0/1
Sa&ar'nda! -2 De"e&)er 30-. Pen4u"un
5Su$an6 P-.-/0/1
CI CI KLINIK
5
6
CI AKADEMIK
5
6
KEPERAWATAN PRE OPERATIF A+ PENDAHULUAN Kepera#a$an pre opera$'7 &erupa%an $ahapan a#a dar' %epera#a$an per'opera$'7+ Ke"u%"e"an $'nda%an pe&)edahan "e8ara %e"euruhan "an(a$ $er(an$un( pada 7a"e 'n'+ Ha 'n' d'"e)a)%an 7a"e 'n' &erupa%an a#aan 4an( 4an( &en*ad &en*ad'' anda" anda"an an un$u% un$u% %e"u%" %e"u%"e"a e"an n $ahapa $ahapan9$ n9$aha ahapan pan )er'%u )er'%u$n4 $n4a+ a+ Ke"aahan 4an( d'a%u%an pada $ahap 'n' a%an )era%')a$ 7a$a pada $ahap )er'%u$n4a+ Pen(a%a*'an "e8ara 'n$e(ra dar' 7un("' pa"'en &e'pu$' 7un("' 7'"'% 7'"'% )'oo( )'oo('" '" dan p"'%o p"'%oo(' o('"" "an(a$ "an(a$ d'per d'peru%an u%an un$u% un$u% %e)erha %e)erha"' "'an an dan %e"u%"e"an "ua$u opera"'+
B+ PERSIAPAN KLIEN DI UNIT PERAWATAN -+
PERSIAPAN FISIK Per"'apan 7'"'% pre opera"' 4an( d'aa&' oeh pa"'en d')a(' daa& 3 $ahapan! Per" Per"'a 'apa pan n
4a'$u d'
un'$ un'$
per pera#a$ a#a$an an
dan dan
Per Per"'ap "'apan an
, d'
ruan( uan(
oper opera" a"''
Ber)a(a' Ber)a(a' per"'apan per"'apan 7'"'% 7'"'% 4an( haru" d'a%u%an $erhadap pa"'en "e)eu& "e)eu& opera"' an$ara a'n , a6 S$a$u" S$a$u" %e"eha$an 7'"'% 7'"'% "e8ara u&u& Se)eu Se)eu& & d'a%u d'a%u%an %an pe&)eda pe&)edahan! han! pen$'n( pen$'n( d'a%u d'a%u%an %an pe&er' pe&er'%"a %"aan an "$a$u "$a$u"" %e"eha$ %e"eha$an an "e8ara "e8ara u&u&! u&u&! &e'pu &e'pu$' $' 'den$' 'den$'$a" $a" %'en! %'en! r'#a4a$ r'#a4a$ pen4a%'$ "eper$' %e"eha$an &a"a au! r'#a4a$ %e"eha$an %euar(a! pe&er'%"aan 7'"'% en(%ap! an$ara a'n "$a$u" he&od'na&'%a! "$a$u" %ard'o:a"%u %ard'o:a"%uer er!! "$a$u" "$a$u" perna7a"an! perna7a"an! 7un("' ('n*a dan hepa$'%! hepa$'%! 7un("' 7un("' endo%r endo%r'n! 'n! 7un("' 7un("' '&uno '&unoo(' o('!! dan a'n9 a'n9a'n+ a'n+ Sea'n Sea'n '$u '$u pa"'en pa"'en haru" haru"
'"$'raha$ 4an( 8u%up! %arena den(an '"$'raha$ dan $'dur 4an( 8u%up pa"'en $'da% a%an &en(aa&' "$re" 7'"'%! $u)uh e)'h r'e%" "eh'n((a )a(' pa"'en 4an( &e&''%' r'#a4a$ h'per$en"'! $e%anan darahn4a dapa$ "$a)' dan )a(' pa"'en #an'$a $'da% a%an &e&'8u $er*ad'n4a ha'd e)'h a#a+ )6 S$a$u" Nu$r'"' Ke)u$uhan nu$r'"' d'$en$u%an den(an &en(u%ur $'n((' )adan dan )era$ )adan! 'pa$ %u'$ $r'"ep! 'n(%ar en(an a$a"! %adar pro$e'n darah 5a)u&'n 5a)u&'n dan (o)u'n6 (o)u'n6 dan %e"e'&)an(an %e"e'&)an(an n'$ro(en+ n'$ro(en+ Se(aa )en$u% de7' de7'"' "'en en"' "' nu$r' nu$r'"' "' haru" haru" d' %ore %ore%" %"'' "e)e "e)eu u& & pe&)e pe&)edah dahan an un$u un$u% % &e&)er'%an pro$e'n 4an( 8u%up un$u% per)a'%an *ar'n(an+ Kond'"' (';' (';'
)uru )uru% %
dapa dapa$$
&en( &en(a% a%') ')a$ a$%a %an n
pa"' pa"'en en
&en( &en(a aa& a&''
)er) )er)a( a(a' a'
%o&p'%a"' pa"8a opera"' dan &en(a%')a$%an pa"'en &en*ad' e)'h a&a d'ra#a$ d' ru&ah "a%'$+ Ko&p'%a"' 4an( pa'n( "er'n( $er*ad' adaah 'n7e%"' pa"8a opera"'! opera"'! deh'"'en"' deh'"'en"' 5$erepa"n4a 5$erepa"n4a *ah'$an *ah'$an "eh'n((a "eh'n((a u%a $'da% )'"a &en4a$u6! de&a& dan pen4e&)uhan u%a 4an( a&a+ Pada %ond'"' 4an( "er'u" pa"'en dapa$ &en(aa&' "ep"'" 4an( )'"a &en(a%')a$%an %e&a$'an+ 86 Ke"e'&)an(an Ke"e'&)an(an 8a'ran 8a'ran dan ee%$ro'$ ee%$ro'$ Baan8e 8a'ran peru d'perha$'%an daa& %a'$ann4a den(an 'npu$ dan ou$pu$ ou$pu$ 8a'ran+ 8a'ran+ De&'%a' De&'%a'an an *u(a %adar %adar ee%$r ee%$ro' o'$$ "eru& "eru& haru" haru" )erada )erada daa& daa& ren$an ren$an( ( nor&a nor&a++ Kadar Kadar ee%$r ee%$ro' o'$$ 4an( 4an( )'a"an )'a"an4a 4a d'a%ua d'a%ua%an %an pe&er'%"aan d'an$aran4a daah %adar na$r'u& "eru& 5nor&a , -1< 9-=< &&o>6! %adar %a'u& "eru& 5nor&a , 1!< 9 < &&o>6 dan %adar %rea$ %rea$'n 'n'n 'n "eru "eru& & 50!. 50!.0 0 9 -!<0 -!<0 &(>d &(>d6 6++ Ke"e Ke"e'& '&)a )an(a n(an n 8a'r 8a'ran an dan ee%$ro'$ $er%a'$ era$ den(an 7un("' ('n*a+ D'&ana ('n*a )er7un("' &en(a$ur &e%an'"&e a"a& )a"a dan e%"%re"' &e$a)o'$ o)a$9o)a$an
ana"$e"'+ J'%a 7un("' ('n*a )a'% &a%a opera"' dapa$ d'a%u%an den(an )a'%+ Na&un *'%a ('n*a &en(aa&' (an((uan "eper$' o'(ur'>anur'a! 'n"u7'"'en"' rena a%u$! ne7r'$'" a%u$ &a%a opera"' haru" d'$unda &enun((u per)a'%an 7un("' ('n*a+ Ke8ua' pada %a"u"9%a"u" 4an( &en(an8a& *'#a+ d6 Ke)er"'han a&)un( dan %oon La&)un( dan %oon haru" d' )er"'h%an $ere)'h dahuu+ In$er:en"' %epera#a$an 4an( )'"a d')er'%an d'an$aran4a adaah pa"'en d'pua"a%an dan d'a%u%an $'nda%an pen(o"on(an a&)un( dan %oon den(an $'nda%an ene&a>a:e&en$+ La&an4a pua"a )er%'"ar an$ara . "a&pa' 2 *a& 5)'a"an4a pua"a d'a%u%an &ua' pu%u 3=+00 WIB6+ Tu*uan dar' pen(o"on(an a&)un( dan %oon adaah un$u% &en(h'ndar' a"p'ra"' 5&a"u%n4a
8a'ran
a&)un(
%e
paru9paru6
dan
&en(h'ndar'
%on$a&'na"' 7e"e" %e area pe&)edahan "eh'n((a &en(h'ndar%an $er*ad'n4a 'n7e%"' pa"8a pe&)edahan+ Khu"u" pada pa"'en 4an( &en)u$uh%an opera"' CITO 5"e(era6! "eper$' pada pa"'en %e8ea%aan au 'n$a"+ Ma%a pen(o"on(an a&)un( dapa$ d'a%u%an den(an 8ara pe&a"an(an NGT 5na"o (a"$r'8 $u)e6+ e6 Pen8u%uran daerah opera"' Pen8u%uran pada daerah opera"' d'$u*u%an un$u% &en(h'ndar' $er*ad'n4a 'n7e%"' pada daerah 4an( d'a%u%an pe&)edahan %arena ra&)u$ 4an( $'da% d'8u%ur dapa$ &en*ad' $e&pa$ )er"e&)un4' %u&an dan
*u(a
&en((an((u>&en(ha&)a$
pro"e"
pen4e&)uhan
dan
pera#a$an u%a+ Me"%'pun de&'%'an ada )e)erapa %ond'"' $er$en$u 4an( $'da% &e&eru%an pen8u%uran "e)eu& opera"'! &'"an4a pada pa"'en u%a 'n8'"' pada en(an+ T'nda%an pen8u%uran 5"8heren6 haru" d'a%u%an den(an ha$'9ha$' *an(an "a&pa' &en'&)u%an u%a pada
daerah 4an( d'8u%ur+ Ser'n( %a' pa"'en d' )er'%an %e"e&pa$an un$u% &en8u%ur "end'r' a(ar pa"'en &era"a e)'h n4a&an+ Daerah 4an( d'a%u%an pen8u%uran $er(an$un( pada *en'" opera"' dan daerah 4an( a%an d'opera"'+ B'a"an4a daerah "e%'$ar aa$ %ea&'n 5pu)'"6 d'a%u%an pen8u%uran *'%a 4an( d'a%u%an opera"' pada daerah "e%'$ar peru$ dan paha+ M'"an4a , apend'%$o&'! hern'o$o&'! ure$ro'$h'a"'"!
opera"'
pe&a"an(an
pa$e
pada
7ra%$ur
7e&ur!
he&&oro'de%$o&'+ Sea'n $er%a'$ daerah pe&)edahan! pen8u%uran pada en(an *u(a d'a%u%an pada pe&a"an(an 'n7u" "e)eu& pe&)edahan+ 76 Per"ona H4('ne Ke)er"'han $u)uh pa"'en "an(a$ pen$'n( un$u% per"'apan opera"' %arena $u)uh 4an( %o$or dapa$ &erupa%an "u&)er %u&an dan dapa$ &en(a%')a$%an 'n7e%"' pada daerah 4an( d'opera"'+ Pada pa"'en 4an( %ond'"'
7'"'%n4a
%ua$
d'a*ur%an
un$u%
&and'
"end'r'
dan
&e&)er"'h%an daerah opera"' den(an e)'h "e%"a&a+ Se)a'%n4a *'%a pa"'en $'da% &a&pu &e&enuh' %e)u$uhan per"ona h4('ene "e8ara &and'r' &a%a pera#a$ a%an &e&e)er'%an )an$uan pe&enuhan %e)u$uhan per"ona h4('ene+ (6 Pen(o"on(an %andun( %e&'h Pen(o"on(an
%andun(
%e&'h
d'a%u%an
den(an
&ea%u%an
pe&a"an(an %a$e$er+ Sea'n un$u% pen(on(an '"' )adder $'nda%an %a$e$er'"a"' *u(a d'peru%a un$u% &en(o)"er:a"' )aan8e 8a'ran+ h6 La$'han Pra Opera"' Ber)a(a' a$'han "an(a$ d'peru%an pada pa"'en "e)eu& opera"'! ha 'n' "an(a$ pen$'n( "e)a(a' per"'apan pa"'en daa& &en(hadap' %ond'"'
pa"8a opera"'! "eper$' , n4er' daerah opera"'! )a$u% dan )an4a% end'r pada $en((oro%an+ La$'han 4an( d')er'%an pada pa"'en "e)eu& opera"' an$ara a'n , -+ La$'han Na7a" Daa& La$'han na7a" daa& "an(a$ )er&an7aa$ )a(' pa"'en un$u% &en(uran(' n4er' "e$eah opera"' dan dapa$ &e&)an$u pa"'en rea%"a"' "eh'n((a pa"'en e)'h &a&pu )eradap$a"' den(an n4er' dan dapa$ &en'n(%a$%an %ua'$a" $'dur+ Sea'n '$u $e%n'% 'n' *u(a dapa$ &en'n(%a$%an :en$'a"' paru dan o%"'(ena"' darah "e$eah ana"$e"' u&u&+ Den(an &ea%u%an a$'han $ar'% na7a" daa& "e8ara e7e%$'7 dan )enar &a%a pa"'en dapa$ "e(era &e&pra%$e%%an ha 'n' "e(era "e$eah opera"' "e"ua' den(an %ond'"' dan %e)u$uhan pa"'en+ La$'han na7a" daa& dapa$ d'a%u%an den(an 8ara "e)a(a' )er'%u$ , -6
Pa"'en $'dur den(an po"'"' dudu% a$au "e$en(ah dudu% 5"e&'7o#er6 den(an u$u$ d'$e%u% dan peru$ $'da% )oeh $e(an(+
36
Le$a%%an $an(an d'a$a" peru$
16
H'rup udara "e)an4a%9)an4a%n4a den(an &en((una%an h'dun( daa& %ond'"' &uu$ $er$u$up rapa$+
=6
Tahan na7a" )e)erapa "aa$ 519< de$'%6 %e&ud'an "e8ara perahan9 ahan! udara d'%euar%an "ed'%'$ de&' "ed'%'$ &eau' &uu$+
<6 La%u%an ha 'n' )eruan( %a' 5-< %a'6 /6 La%u%an a$'han dua %a' "ehar' praopear$'7+ .6 La$'han Ba$u% E7e%$'7
La$'han )a$u% e7e%$'7 *u(a "an(a$ d'peru%an )a(' %'en $eru$a&a %'en 4an( &en(aa&' opera"' den(an an"$e"' (enera+ Karena pa"'en a%an
&en(aa&' pe&a"an(an aa$ )an$u na7a" "ea&a daa& %ond'"' $eran"$e"'+ Seh'n((a %e$'%a "adar pa"'en a%an &en(aa&' ra"a $'da% n4a&an pada $en((oro%an+ Den(an $era"a )an4a% end'r %en$a d' $en((oro%an+ La$'han )a$u% e7e%$'7 "an(a$ )er&an7aa$ )a(' pa"'en "e$aah opera"' un$u% &en(euar%an end'r a$au "e%re$ $er"e)u$+ Pa"'en dapa$ d'a$'h &ea%u%an $e%n'% )a$u% e7e%$'7 den(an 8ara , -6 Pa"'en 8ondon( %e depan dar' po"'"' "e&'7o#er! *a'n%an *ar'9*ar' $an(an dan e$a%%an &e'n$an( d'a$a" 'n8'"' "e)a(a' )e)a$ %e$'%a )a$u%+ 36 Ke&ud'an pa"'en na7a" daa& "eper$' 8ara na7a" daa& 519< %a'6 16 Se(era a%u%an )a$u% "pon$an! pa"$'%an ron((a perna7a"an $er)u%a dan
$'da%
han4a
)a$u%
den(an
&en(ada%an
%e%ua$an
$en((oro%an "a*a %arena )'"a $er*ad' u%a pada $en((oro%an+ Ha 'n' )'"a &en'&)u%an %e$'da%n4a&anan! na&un $'da% )er)aha4a $erhadap 'n8'"'+ =6 Uan(' a(' "e"ua' %e)u$uhan+ <6 J'%a "ea&a )a$u% daerah opera"' $era"a n4er'! pa"'en )'"a &ena&)ah%an den(an &en((una%an )an$a %e8' a$au (uun(an handu% 4an( e&)u$ un$u% &enahan daerah opera"' den(an ha$'9 ha$' "eh'n((a dapa$ &en(uran(' (un8an(an $u)uh "aa$ )a$u%+
3+ La$'han Gera% Send' La$'han (era% "end' &erupa%an ha "an(a$ pen$'n( )a(' pa"'en "eh'n((a "e$eah opera"'! pa"'en dapa$ "e(era &ea%u%an )er)a(a' per(era%an
4an(
d'peru%an
un$u%
&e&per8epa$
pro"e"
pen4e&)uhan+ Pa"'en>%euar(a pa"'en "er'n(%a' &e&pun4a' pandan(an 4an(
%e'ru $en$an( per(era%an pa"'en "e$aah opera"'+ Ban4a% pa"'en 4an( $'da% )eran' &en((era%%an $u)uh %arena $a%u$ *ah'$an opera"' "o)e% a$au $a%u$ u%a opera"'n4a a&a "e&)uh+ Pandan(an "eper$' 'n' *ea" %e'ru %arena *u"$ru *'%a pa"'en "ee"a' opera"' dan "e(era )er(era% &a%a pa"'en a%an e)'h 8epa$ &eran("an( u"u" 5per'"$a$'% u"u"6 "eh'n((a pa"'en a%an e)'h 8epa$ %en$u$>7a$u"+ Keun$un(an a'n adaah &en(h'ndar%an penu&pu%an end'r pada "auran perna7a"an dan $erh'ndar dar' %on$ra%$ur "end' dan $er*ad'n4a de%u)'$u"+ Tu*uan a'nn4a adaah &e&peran8ar "'r%ua"'
un$u%
&en8e(ah "$a"'" :ena dan
&enun*an( 7un("' perna7a"an op$'&a+ In$er:en"' d'$u*u%an pada peru)ahan po"'"' $u)uh dan *u(a Ran(e o7 Mo$'on 5ROM6+ La$'han perp'ndahan po"'"' dan ROM 'n' pada a#an4a d'a%u%an "e8ara pa"'7 na&un %e&ud'an "e'r'n( den(an )er$a&)ahn4a %e%ua$an $onu" o$o$ &a%a pa"'en d'&'n$a &ea%u%an "e8ara &and'r'+
S$a$u" %e"eha$an 7'"'% &erupa%an 7a%$or 4an( "an(a$ pen$'n( )a(' pa"'en 4an( a%an &en(aa&' pe&)edahan! %eadaan u&u& 4an( )a'% a%an &endu%un( dan &e&pen(aruh' pro"e" pen4e&)uhan+ Se)a'%n4a! )er)a(a' %ond'"' 7'"'oo('" dapa$ &e&pen(aruh' pro"e" pe&)edahan+ De&'%'an *u(a 7a%$or u"'a>penuaan dapa$ &en(a%')a$%an pe&)edahan+ &e&per"'ap%an
%o&p'%a"' Oeh
%arena 7'"'%
dan '$u pa"'en
&erupa%an
7a%$or
re"'%o
"an(a$ah
pen$'n(
un$u%
"e)eu&
d'a%u%an
pe&)edahan>opera"'+ Fa%$or re"'%o $erhadap pe&)edahan an$ara a'n ,
-+U"'a Pa"'en den(an u"'a 4an( $erau &uda 5)a4'>ana%9ana%6 dan u"'a an*u$ &e&pun4a' re"'%o e)'h )e"ar+ Ha 'n' d'a%')a$%an 8adan(an 7'"'oo('" pada u"'a $ua "udah "an(a$ &enurun + "edan(%an pada )a4' dan ana%9ana% d'"e)a)%an oeh %arena )eu& &a$ur9n4a "e&ua 7un("' or(an+ 3+ Nu$r'"' Kond'"' &anu$r'"' dan o)e"'$a">%e(e&u%an e)'h )ere"'%o $erhadap pe&)edahan d')and'n(a%an den(an oran( nor&a den(an (';' )a'% $eru$a&a pada 7a"e pen4e&)uhan+ Pada oran( &anu$'"' &a%a oran( $er"e)u$ &en(aa&' de7'"'en"' nu$r'"' 4an( "an(a$ d'peru%an un$u% pro"e" pen4e&)uhan u%a+ Nu$r'"'9nu$r'"' $er"e)u$ an$ara a'n adaah pro$e'n! %aor'! a'r! :'$a&'n C! :'$a&'n B %o&pe%"! :'$a&'n A! ?'$a&'n K! ;a$ )e"' dan "en( 5d'peru%an un$u% "'n$e"'" pro$e'n6+ Pada pa"'en 4an( &en(aa&' o)e"'$a"+ Sea&a pe&)edahan *ar'n(an e&a%! $eru$a&a "e%a' "an(a$ ren$an $erhadap 'n7e%"'+ Sea'n '$u! o)e"'$a" &en'n(%a$%an per&a"aahan $e%n'% dan &e%an'%+ Oeh %arenan4a deh'"'en"' dan 'n7e%"' u%a! u&u& $er*ad'+ Pa"'en o)e" "er'n( "u'$ d'ra#a$ %arena $a&)ahan )eraa$ )adan@ pa"'en )erna7a" $'da% op$'&a "aa$ )er)aar'n( &'r'n( dan %arenan4a &udah &en(aa&' h'po:en$'a"' dan %o&p'%a"' pu&onar' pa"8aopera$'7+ Sea'n '$u! d'"$en"' a)do&en! 7e)'$'" dan %ard'o:a"%uer! endo%r'n! hepa$'% dan pen4a%'$ )''ar' $er*ad' e)'h "er'n( pada pa"'en o)e"+ 1+Pen4a%'$ Kron'" Pada pa"'en 4an( &ender'$a pen4a%'$ %ard'o:a"%uer! d'a)e$e"! PPOM! dan 'n"u7'"'en"' ('n*a &en*ad' e)'h "u%ar $er%a'$
den(an pe&a%'an ener(' %aor' un$u% pen4e&)uhan pr'&er+ Dan *u(a pada pen4a%'$ 'n' )an4a% &a"aah "'"$e&'% 4an( &en((an((u "eh'n((a %o&p'%a"' pe&)edahan &aupun pa"8a pe&)edahan "an(a$ $'n(('+
=+Ke$'da%"e&purnaan re"pon neuroendo%r'n Pada pa"'en 4an( &en(aa&' (an((uan 7un("' endo%r'n! "eper$' d')e$e" &e'$u" 4an( $'da% $er%on$ro! )aha4a u$a&a 4an( &en(an8a& h'dup pa"'en "aa$ d'a%u%an pe&)edahan adaah $er*ad'n4a
h'po('%e&'a
4an(
&un(%'n
$er*ad'
"ea&a
pe&)'u"an a%')a$ a(en an"$e"'+ A$au *u(a a%')a$ &a"u%an %ar)oh'dra$ 4an( $'da% ade%uar$ pa"8a opera"' a$au pe&)er'an 'n"u'n 4an( )ere)'han+ Baha4a a'n 4an( &en(an8a& adaah a"'do"'" a$au (u%o"ur'a+ Pa"'en 4an( &endapa$ $erap' %or$'%o"$ero'd
)ere"'%o
&en(aa&'
'n"u7'"'n"'
adrena+
Pen((uanaan oa)a$9o)a$an %or$'%o"$ero'd haru" "epen(e$ahuan do%$er ana"$e"' dan do%$er )edahn4a+ <+
Mero%o% Pa"'en den(an r'#a4a$ &ero%o% )'a"an4a a%an &en(aa&' (an((uan :a"%uer! $eru$a&a $er*ad' ar$ero"%ero"'" pe&)uuh darah! 4an( a%an &en'n(%a$%an $e%anan darah "'"$e&'%n4a+
/+ A%oho dan o)a$9o)a$an Ind':'du den(an r'#a4a$ a%oho'8 %ron'% "er'n(%a' &ender'$a &anu$r'"' dan &a"aah9&a"aah "'"$e&'%! "per$' (an((uan ('n*a dan hepar 4an( a%an &en'n(%a$%an re"'%o pe&)edahan+ Pada %a"u" %e8ea%aan au 'n$a" 4an( "er'n(%a' d'aa&' oeh pe&a)u%+ Ma%a "e)eu& d'a%u%an opera"' darura$ peru
d'a%u%an pen(o"on(an a&)un( un$u% &en(h'ndar' a"pr'ra"' den(an pe&a"an(an NGT+
3+
PERSIAPAN PENUNJANG Per"'apan penun*an( &erupa%an )a('an 4an( $'da% dapa$ d'p'"ah%an dar'
$'nda%an
pe&)edahan+
Tanpa
adan4a
ha"'
pe&er'%"aan
penun*an(! &a%a do%$er )edah $'da% &eun(%'n )'"a &enen$u%an $'nda%an opera"' 4an( haru" d'a%u%an pada pa"'en+ Pe&er'%"aan penun*an( 4an( d'&a%"ud adaah )er)a(a' pe&er'%"aan rad'oo('! a)ora$or'u& &aupun pe&er'%"aan a'n "eper$' ECG! dan a'n9a'n+ Se)eu& do%$er &en(a&)' %epu$u"an un$u% &ea%u%an opera"' pada pa"'en! do%$er &ea%u%an )er)a(a' pe&er'%"aan $er%a'$ den(an %euhan pen4a%'$ pa"'en "eh'n((a do%$er )'"a &en4'&pu%an pen4a%'$ 4an( d'der'$a pa"'en+ Se$eah do%$er )edah &e&u$u"%an un$u% d'a%u%an opera"' &a%a do%$er an"$e"' )erperan un$u% &enen$u%an apa%an %ond'"' pa"'en a4a% &en*aan' opera"'+ Un$u% '$u do%$er ana"$e"' *u(a &e&eru%an )er)a(a' &a8a& pe&r'%a"aan a)ora$or'u& $eru$a&a pe&er'%"aan &a"a perdarahan 5)edd'n( $'&e6 dan &a"a pe&)e%uan 58o$$'n( $'&e6 darah pa"'en! ee%$ro'$ "eru&! He&o(o)'n! pro$e'n darah! dan ha"' pe&er'%"aan rad'oo(' )erupa 7o$o $hora%" dan EKG+ D')a#ah 'n' adaah )er)a(a' *en'" pe&er'%"aan penun*an( 4an( "er'n( d'a%u%an pada pa"'en "e)eu& opera"' 5$'da% "e&ua *en'" pe&er'%"aan d'a%u%an $erhadap pa"'en! na&un $er(an$un( pada *en'" pen4a%'$ dan opera"' 4an( d'*aan' oeh pa"'en6+ Pe&er'%"aan penun*an( an$ara a'n , a+ Pe&er'%"aan Rad'oo(' dan d'a(no"$'%! "eper$' , Fo$o $hora%"! a)do&en! 7o$o $uan( 5daerah 7ra%$ur6! USG 5U$ra Sono Gra7'6! CT
"8an 58o&pu$er';ed To&o(raph4 S8an6 ! MRI 5Ma(nr$'8 Re"onan8e I&a('ne6! BNO9I?P! Reno(ra&! C4"$o"8op4! Ma&&o(ra7'! CIL 5Coon 'n Loop6! EKG>ECG 5Ee8$ro Card'o Gra7'6! ECHO! EEG 5Ee8$ro En8hephao Gra7'6! d+ )+ Pe&er'%"aan
La)ora$or'u&!
)erupa
pe&er'%"aan
darah
,
he&o(o)'n! an(%a eu%o"'$! '&7o"'$! LED 5a*u enap darah6! *u&ah $ro&)o"'$! pro$e'n $o$a 5a)u&'n dan (o)u'n6! ee%$ro'$ 5%a'u&! na$r'u&! dan 8hor'da6! CT>BT! ureu& %re$'n'n! BUN! d+ B'"a *u(a d'a%u%an pe&er'%"aan pada "u&"un $uan( *'%a pen4a%'$ $er%au$ den(an %ea'nan darah+ 8+ B'op"'! 4a'$u $'nda%an "e)eu& opera"' )erupa pen(a&)'an )ahan *ar'n(an $u)uh un$u% &e&a"$'%an pen4a%'$ pa"'en "e)eu& opera"'+ B'op"' )'a"an4a d'a%u%an un$u% &e&a"$'%an apa%ah ada $u&or (ana">*'na% a$au han4a )erupa 'n7e%"' %ron'" "a*a+ d+ Pe&er'%"aan Kadar Gua Darah 5KGD6+ e+ Pe&er'%"aan KGD d'a%u%an un$u% &en(e$ahu' apa%ah %adar (ua darah pa"'en daan ren$an( nor&a a$au $'da%+ U*' KGD )'a"an4a d'a%u%an den(an pua"a -0 *a& 5pua"a *a& -0 &aa& dan d'a&)' darahn4a *a& 2 pa('6 dan *u(a d'a%u%an pe&er'%"aan KGD 3 *a& PP 5pp"$ prand'a6+ 1+
PEMERIKSAAN STATUS ANASTESI Pe&er'%"aaan "$a$u" 7'"'% un$u% d'a%u%an pe&)'ua"an d'a%u%an un$u% %e"ea&a$an "ea&a pe&)edahan+ Se)eu& d'a%u%an ana"$e"' de&' %epen$'n(an pe&)edahan! pa"'en a%an &en(aa&' pe&er'%"aan "$a$u" 7'"'% 4an( d'peru%an un$u% &en'a' "e*auh &ana re"'%o pe&)'u"an
$erhadap d'r' pa"'en+ Pe&er'%"aan 4an( )'a"a d'(una%an adaah pe&er'%"aan den(an &en((una%an &e$ode ASA 5A&er'8an So8'e$4 o7 Ana"$he"'oo('"$6+ Pe&er'%"aan 'n' d'a%u%an %arena o)a$ dan $e%n'% ana"$e"' pada u&u&n4a a%an &en((an((u 7un("' perna7a"an! peredaran darah dan "'"$e& "ara7+ Ber'%u$ adaah $a)e pe&er'%"aan ASA+ a6
ASA (rade I S$a$u" 7'"'% , T'da% ada (an((uan or(an'%! )'o%'&'a dan p"'%'a$r'+ M'"a, pender'$a den(an her'n'a 'n(una'" $anpa %ea'nan a'n! oran( $ua "eha$! )a4' &uda 4an( "eha$+ Mor$a'$4 56 , 0!0<+
)6
ASA (rade II S$a$u" 7'"'% , Gan((uan "'"$e&'% r'n(an "a&pa' "edan( 4an( )u%an d'"ea)a)%an oeh pen4a%'$ 4an( a%an d')edah+ M'"a, pender'$a den(an o)e"'$a"! pender'$a den(an )ron%'$'" dan pender'$a den(an d'a)e$e" &e'$u" r'n(an 4an( a%an &en(aa&' append'%$o&'+Mor$a'$4 56 , 0!=+
86
ASA (rade III S$a$u" 7'"'% , Pen4a%'$ "'"$e&'% )era$@ &'"an4a pender'$a d'a)e$e" &e'$u" den(an %o&p'%a"' pe&)uuh darah dan da$an( den(an append'"'$'" a%u$+ Mor$a'$4 56 , =!<+
d6
ASA (rade I? S$a$u" 7'"'% , Pen4a%'$>(an((uan "'"$e&'% )era$ 4an( &en)aha4a%an
*'#a 4an( $'da% "eau dapa$ d'per)a'%' den(an pe&)edahan! &'"an4a , 'n"u7'"'en"' %oroner a$au 'n7ar% &'o%ard+ Mor$a'$4 56 , 3<+
e6
ASA (rade ? S$a$u" 7'"'% , Pen4a%'$>(an((uan "'"$e&'% )era$ 4an( &en)aha4a%an
*'#a 4an( $'da% "eau dapa$ d'per)a'%' den(an pe&)edahan! &'"an4a , 'n"u7'"'en"' %oroner a$au 'n7ar% &'o%ard Mor$a'$4 56 , <0+
=+
INFORM CONSENT Sea'n d'a%u%ann4a )er)a(a' &a8a& pe&er'%"aan penun*an( $erhadap
pa"'en! ha a'n 4an( "an(a$ pen$'n( $er%a'$ den(an a"pe% hu%u& dan $an((un( *a#a) dan $an((un( (u(a$! 4a'$u In7or& Con"en$+ Ba'% pa"'en &aupun %euar(an4a haru" &en4adar' )ah#a $'nda%an &ed'"! opera"' "e%e8' apapun &e&pun4a' re"'%o+ Oeh %arena '$u "e$'ap pa"'en 4an( a%an &en*aan' $'nda%an &ed'"! #a*') &enu'"%an "ura$ pern4a$aan per"e$u*uan d'a%u%an $'nda%an &ed'" 5pe&)edahan dan ana"$e"'6+ Me"%'pun &en(andun( re"'%o $'n((' $e$ap' "er'n(%a' $'nda%an opera"' $'da% dapa$ d'h'ndar' dan &erupa%an "a$u9"a$un4a p''han )a(' pa"'en+ Dan daa& %ond'"' n4a$a! $'da% "e&ua $'nda%an opera"' &en(a%')a$%an %o&p'%a"' 4an( )ere)'han )a(' %'en+ Bah%an "er'n(%a' pa"'en dapa$ puan( %e&)a' %e ru&ah daa& %eadaan "eha$ $anpa %o&p'%a"' a$au re"'%o apapun "e(era "e$eah &en(aa&' opera"'+ Ten$un4a ha 'n' $er%a'$ den(an )er)a(a' 7a%$or "eper$', %ond'"' nu$r'"' pa"'en 4an( )a'%! 8u%up '"$'raha$! %epa$uhan $erhadap pen(o)a$an! %er*a"a&a 4an( )a'% den(an pera#a$ dan $'& "ea&a daa& pera#a$an+ In7or& Con"en$ "e)a(a' #u*ud dar' upa4a ru&ah "a%'$ &en*un*un( $'n((' a"pe% e$'% hu%u&! &a%a pa"'en a$au oran( 4an( )er$an((un( *a#a) $erhdap pa"'en #a*') un$u% &enanda$an(an' "ura$ pern4a$aan per"e$u*uan opera"'+ Ar$'n4a apapun $'nda%an 4an( d'a%u%an pada pa"'en $er%a'$
den(an pe&)edahan! %euar(a &en(e$ahu' &an7aa$ dan $u*uan "er$a "e(aa re"'%o dan %on"e%uen"'n4a+ Pa"'en &aupun %euar(an4a "e)eu& &enanda$an(an' "ura$ pern4a$aan $er"u$ a%an &endapa$%an 'n7or&a"' 4an( de$a' $er%a'$ den(an "e(aa &a8a& pro"edur pe&er'%"aan! pe&)edahan "er$a pe&)'u"an 4an( a%an d'*aan'+ J'%a pe$u(a" )eu& &en*ea"%an "e8ara de$a'! &a%a p'ha% pa"'en>%euar(an4a )erha% un$u% &enan4a%an %e&)a' "a&pa' )e$u9)e$u paha&+ Ha 'n' "an(a$ pen$'n( un$u% d'a%u%an %arena *'%a $'da% &e%a pen4e"aan a%an d'aa&' oeh pa"'en>%euar(a "e$eah $'nda%an opera"' 4an( d'a%u%an $ern4a$a $'da% "e"ua' den(an (a&)aran %euar(a+
<+
PERSIAPAN MENTAL>PSIKIS Per"'apan &en$a &erupa%an ha 4an( $'da% %aah pen$'n(n4a daa&
pro"e" per"'apan opera"' %arena &en$a pa"'en 4an( $'da% "'ap a$au a)' dapa$ )erpen(aruh $erhadap %ond'"' 7'"'%n4a+ T'nda%an pe&)edahan &erupa%an an8a&an po$en"'a &aupun a%$ua pada 'n$e(er'$a" "e"eoran( 4an( dapa$ &e&)an(%'$%an rea%"' "$re" 7'"'oo('" &aupun p"'%oo('" 5Bar)ara C+ Lon(6+ Con$oh peru)ahan 7'"'oo('" 4an( &un8u a%')a$ %e8e&a"an dan %e$a%u$an an$ara a'n ,Pa"'en den(an r'#a4a$ h'per$en"' *'%a &en(aa&' %e8e&a"an "e)eu& opera"' dapa$ &en(a%')a$%an pa"'en "u'$ $'dur dan $e%anan darahn4a a%an &en'n(%a$ "eh'n((a opera"' )'"a d')a$a%an+ Pa"'en #an'$a 4an( $erau 8e&a" &en(hadap' opera"' dapa$ &en(aa&' &en"$rua"' e)'h 8epa$ dar' )'a"an4a! "eh'n((a opera"' $erpa%"a
haru"
d'$unda+
Se$'ap oran( &e&pun4a' pandan(an 4an( )er)eda daa& &en(hadap' pen(aa&an opera"' "eh'n((a a%an &e&)er'%an re"pon 4an( )er)eda pua! a%an $e$ap' "e"un((uhn4a pera"aan $a%u$ dan 8e&a" "eau d'aa&'
"e$'ap oran( daa& &en(hadap' pe&)edahan+ Ber)a(a' aa"an 4an( dapa$ &en4e)a)%an
%e$a%u$an>%e8e&a"an
pa"'en
daa&
&en(hadap'
pe&)edahan an$ara a'n , -6 Ta%u$ n4er' "e$eah pe&)edahan 36 Ta%u$ $er*ad' peru)ahan 7'"'%! &en*ad' )uru% rupa dan $'da% )er7un("' nor&a 5)od4 '&a(e6 16 Ta%u$ %e(ana"an 5)'a d'a(no"a 4an( d'$e(a%%an )eu& pa"$'6 =6 Ta%u$>8e&a" &en(aa&' %ond'"' 4an( "a&a den(an oran( a'n 4an( &e&pun4a' pen4a%'$ 4an( "a&a+ <6 Ta%u$>n(er' &en(hadap' ruan( opera"'! peraa$an pe&)edahan dan pe$u(a"+ /6 Ta%u$ &a$' "aa$ d')'u">$'da% "adar a('+ .6 Ta%u$ opera"' (a(a+ Ke$a%u$an dan %e8e&a"an 4an( &un(%'n d'aa&' pa"'en dapa$ d'de$e%"' den(an adan4a peru)ahan9peru)ahan 7'"'% "eper$' , &en'n(%a$n4a 7re%uen"' nad' dan perna7a"an! (era%an9(era%an $an(an 4an( $'da% $er%on$ro! $eapa% $an(an 4an( e&)a)! (e'"ah! &ena4a%an per$an4aan 4an( "a&a )eruan( %a'! "u'$ $'dur! "er'n( )er%e&'h+ Pera#a$ peru &en(%a*' &e%an'"&e %op'n( 4an( )'a"a d'(una%an oeh pa"'en daa& &en(hadap' "$re"+ D'"a&p'n( '$u pera#a$ peru &en(%a*' ha9ha 4an( )'"a d'(una%an un$u% &e&)an$u pa"'en daa& &en(hadap' &a"aah %e$a%u$an dan %e8e&a"an 'n'! "eper$' adan4a oran( $erde%a$! $'n(%a$ per%e&)an(an
pa"'en!
7a%$or
pendu%un(>"uppor$
"4"$e&+
Un$u% &en(uran(' > &en(a$a"' %e8e&a"an pa"'en! pera#a$ dapa$ &enan4a%an ha9ha 4an( $er%a'$ den(an per"'apan opera"'! an$ara a'n , a+ Pen(aa&an opera"' "e)eu&n4a
Per"ep"' pa"'en dan %euar(a $en$an( $u*uan>aa"an $'nda%an opera"' Pen(e$ahuan pa"'en dan %euar(a $en$an( per"'apan opera"' )a'% 7'"'% &aupun penun*an(+ )+ Pen(e$ahuan pa"'en dan %euar(a $en$an( "'$ua"'>%ond'"' %a&ar opera"' dan pe$u(a" %a&ar opera"'+ Pen(e$ahuan pa"'en dan %euar(a $en$an( pro"edur 5pre! 'n$ra! po"$ opera"'6 Pen(e$ahuan $en$an( a$'han9a$'han 4an( haru" d'a%u%an "e)eu& opera"' dan haru" d'*aan%an "e$aah opera"'! "eper$' , a$'han na7a" daa&! )a$u% e7e%$'7! ROM! Per"'apan &en$a 4an( %uran( &e&ada' dapa$ &e&pen(aruh' pen(a&)'an %epu$u"an pa"'en dan %euar(an4a+ Seh'n((a $'da% *aran( pa"'en &enoa% opera"' 4an( "e)eu&n4a $eah d'"e$u*u' dan )'a"an4a pa"'en puan( $anpa opera"' dan )e)erapa har' %e&ud'an da$an( a(' %e ru&ah "a%'$ "e$aah &era"a "udah "'ap dan ha 'n' )erar$' $eah &enunda opera"' 4an( &e"$'n4a "udah d'a%u%an )e)erapa har'>&'n((u 4an( au+ Oeh %arena '$u per"'apan &en$a pa"'en &en*ad' ha 4an( pen$'n( un$u% d'perha$'%an dan d'du%un( oeh %euar(a>oran(
$erde%a$
pa"'en+
Per"'apan &en$a dapa$ d'a%u%an den(an )an$uan %euar(a dan pera#a$+ Kehad'ran dan %e$er')a$an %euar(a "an(a$ &endu%un( per"'apan &en$a pa"'en+ Keuar(a han4a peru &enda&p'n(' pa"'en "e)eu& opera"'! &e&)er'%an doa dan du%un(an pa"'en den(an %a$a9 %a$a 4an( &enenan(%an ha$' pa"'en dan &ene(uh%an %epu$u"an pa"'en un$u% &en*aan' opera"'+ Peranan pera#a$ daa& &e&)er'%an du%un(an &en$a dapa$ d'a%u%an den(an )er)a(a' 8ara,
-6 Me&)an$u pa"'en &en(e$ahu' $en$an( $'nda%an9$'nda%an 4an( d'aa&' pa"'en "e)eu& opera"'! &e&)er'%an 'n7or&a"' pada pa"'en $en$an( #a%$u opera"'! ha9ha 4an( a%an d'aa&' oeh pa"'en "ea&a pro"e" opera"'! &enun*u%%an $e&pa$ %a&ar opera"'+ 36Den(an &en(e$ahu' )er)a(a' 'n7or&a"' "ea&a opera"' &a%a d'harap%an pa"'en &e*ad' e)'h "'ap &en(hadap' opera"'! &e"%'pun de&'%'an ada %euar(a 4an( $'da% &en(henda%' pa"'en &en(e$ahu' $en$an( )er)a(a' ha 4an( $er%a'$ den(an opera"' 4an( a%an d'aa&' pa"'en+ 16Me&)er'%an pen*ea"an $ere)'h dahuu "e)eu& "e$'ap $'nda%an per"'apan opera"' "e"ua' den(an $'n(%a$ per%e&)an(an+ Guna%an )aha"a 4an( "ederhana dan *ea"+ M'"an4a, *'%a pa"'en haru" pua"a! pera#a$ a%an &en*ea"%an %apan &ua' pua"a dan "a&apa' %apan! &an7aa$n4a un$u% apa! dan *'%a d'a&)' darahn4a! pa"'en peru d')er'%an pen*ea"an $u*uan dar' pe&er'%"aan darah 4an( d'a%u%an! d+ D'harap%an den(an pe&)er'an 'n7or&a"' 4an( en(%ap! %e8e&a"an 4an( d'aa&' oeh pa"'en a%an dapa$ d'$urun%an dan &e&per"'ap%an &en$a pa"'en den(an )a'% =6Me&)er'
%e"e&pa$an
pada
pa"'en
dan
%euar(an4a
un$u%
&enan4a%an $en$an( "e(aa pro"edur 4an( ada+ Dan &e&)er' %e"e&pa$an pada pa"'en dan %euar(a un$u% )erdoa )er"a&a9"a&a "e)eu& pa"'en d' an$ar %e %a&ar opera"'+ <6Men(ore%"' pen(er$'an 4an( "aah $en$an( $'nda%an pe&)edahan dan ha9ha a'n %arena pen(er$'an 4an( "aah a%an &en'&)u%an %e8e&a"an pada pa"'en+ /6Koa)ora"' den(an do%$er $er%a'$ den(an pe&)er'an o)a$ pre &ed'%a"'! "eper$' :a'u& dan d'a;epa& $a)e$ "e)eu& pa"'en $'dur
un$u% &enurun%an %e8e&a"an dan pa"'en dapa$ $'dur "eh'n((a %e)u$uhan '"$'raha$n4a $erpenuh'+ .6Pada "aa$ pa"'en $eah )erada d' ruan( "erah $er'&a pa"'en d' %a&ar opera"'! pe$u(a" %e"eha$an d' "'$u a%an &e&per%ena%an d'r' "eh'n((a &e&)ua$ pa"'en &era"a e)'h $enan(+ Un$u% &e&)er'%an %e$enan(an pada pa"'en! %euar(a *u(a d')er'%an %e"e&pa$n un$u% &en(an$ar pa"'en "a&ap' %e )a$a" %a&ar opera"' dan d'per%enan%an un$u% &enun((u d' ruan( $un((u 4an( $ere$a% d' depan %a&ar opera"'+
/+
OBAT9OBATAN PRE MEDIKASI Se)eu& opera"' d'a%u%an pada e"o% har'n4a+ Pa"'en a%an d')er'%an o)a$9o)a$an
pre&ed'%a"'
un$u%
&e&)er'%an
%e"e&pa$an
pa"'en
&endapa$%an #a%$u '"$'raha$ 4an( 8u%up+ O)a$9o)a$an pre&ed'%a"' 4an( d')er'%an )'a"an4a adaah :a'u& a$au d'a;epa&+ An$')'o$'% pro7'a%"'" )'a"an4a d' )er'%an "e)eu& pa"'en d' opera"'+ An$')'o$'% pro7'a%"'" 4an( d')er'%an den(an $u*uan un$u% &en8e(ah $er*ad'n4a 'n7e%"' "ea&a $'nda%an opera"'! an$')'o$'%a pro7'a%"'" )'a"an4a d' )er'%an -93 *a& "e)eu& opera"' d'&ua' dan d'an*u$%an pa"8a )edah 39 1 %a'+ An$')'o$'% 4an( dapa$ d')er'%an adaah 8e7$r'a%"on -(ra& dan a'n9a'n "e"ua' 'nd'%a"' pa"'en+ .+
MANAJEMEN KEPERAWATAN a+ PENGKAJIAN Pen(%a*'an adaah an(%ah a#a dan da"ar daa& pro"e" %epera#a$an "e8ara &en4euruh 5Boed'har$ono! -= , -06+ Pen(%a*'an pa"'en Pre opera$'7 5Mar'4nn E+ Doen(e"! -6 &e'pu$' ,
-6 S'r%ua"' Ge*aa , r'#a4a$ &a"aah *an$un(! GJK! ede&a pu&ona! pen4a%'$ :a"8uar per'7er! a$au "$a"'" :a"8uar 5pen'n(%a$an r'"'%o pe&)en$u%an $ro&)u"+ 36 In$e(r'$a" e(o Ge*aa , pera"aan 8e&a"! $a%u$! &arah! apa$'" @ 7a8$or97a%$or "$re"" &u$'pe! &'"an4a 7'nan8'a! hu)un(an! (a4a h'dup+ Tanda , $'da% dapa$ '"$'raha$! pen'n(%a$an %e$e(an(an>pe%a ran("an( @ "$'&ua"' "'&pa$'"+ 16 Ma%anan > 8a'ran Ge*aa
,
'n"u7'"'en"'
pan8rea">DM!
5pred'"po"'"'
un$u%
h'po('%e&'a>%e$oa"'do"'"6 @ &anu$r'"' 5$er&a"u% o)e"'$a"6 @ &e&)rane &u%o"a 4an( %er'n( 5pe&)a$a"an pe&a"u%%an > per'ode pua"a pra opera"'6+ =6 Pernapa"an Ge*aa , 'n7e%"'! %ond'"' 4an( %ron'">)a$u%! &ero%o%+ <6 Kea&anan Ge*aa , aer('>"en"'$':e $erhadap o)a$! &a%anan! pe"$er! dan aru$an @ De7'"'en"' '&&une 5pen'n(%aan r'"'%o 'n7e%"' "'$e&'% dan penundaan pen4e&)uhan6 @ Mun8un4a %an%er > $erap' %an%er
$er)aru
@
R'#a4a$
%euar(a
$en$an(
h'per$er&'a
&a'(nan$>rea%"' ane"$e"' @ R'#a4a$ pen4a%'$ hepa$'8 5e7e% dar' de$o%"'7'%a"' o)a$9o)a$an dan dapa$ &en(u)ah %oa(ua"'6 @
R'#a4a$
$ran"7u"e
darah
>
rea%"'
$ran"7u"e+
Tanda , &en8un4a pro"e" 'n7e%"' 4an( &eeah%an @ de&a&+ /6 Pen4uuhan > Pe&)ea*aran Ge*aa
,
pen((uanaan
an$'%oa(ua"'!
"$ero'd!
an$')'o$'8!
an$'h'per$en"'! %ard'o$on'% (o%o"'d! an$'d'"r'$&'a! )ron8hod'a$or! d'ure$'8! de%on(e"$an! ana(e"'8! an$''n7a&a"'! an$'%on:u"an a$au $ranu'';er dan *u(a o)a$ 4an( d'*ua )e)a"! a$au o)a$9 o)a$an re%rea"'ona+ Pen((unaan a8oho 5r'"'%o a%an %eru"a%an ('n*a! 4an( &e&pen(aruh' %oa(ua"' dan p''han ana"$e"'a! dan *u(a po$en"'a )a(' penar'%an d'r' pa"8a opera"'6+ )+ DIAGNOSA KEPERAWATAN D'a(no"a %epera#a$an adaah "ua$u pen4a$uan dar' &a"aah pa"'en 4an(
n4a$a
&aupun
po$en"'a
)erda"ar%an
da$a
4an(
$eah
d'%u&pu%an 5Boed'har$ono! -= , -.6+ D'a(no"a %epera#a$an 4an( &un8u pada pa"'en Pre Opera$'7 5W'%'n"on! M+ Jud'$h! 300/6 &e'pu$' , -+ An"'e$a" )erhu)un(an den(an an8a&an $erhadap %on"ep d'r'! an8a&an $erhadap peru)ahan "$a$u" %e"eha$an! an8a&an $erhadap poa 'n$era%"' den(an oran( 4an( )erar$'! %r'"'" "'$ua"' a$au %r'"'" &a$ura"'+ 3+ Gan((uan
8'$ra
$u)uh )erhu)un(an den(an pe&)edahan! e7e%
"a&p'n( penan(anan! 7a8$or )uda4a a$au "p'r'$ua 4an( )erpen(aruh pada peru)ahan pena&p'an+
1+ Kop'n( 'nd':'du! %e$'da%e7e%$'7an )erhu)un(an den(an peru)ahan pena&p'an! %euhan $erhadap rea%"' oran( a'n! %eh'an(an 7un("'! d'a(no"'" %an%er+ =+ Pro"e" %euar(a! peru)ahan )erhu)un(an den(an $erap' 4an( %o&pe%"! ho"p'$a'"a"'>peru)ahan 'n(%un(an! rea%"' oran( a'n $erhadap peru)ahan pena&p'an+ <+ Ke$a%u$an
)erhu)un(an
den(an
pro"e"
pen4a%'$>pro(no"'"
5&'"an4a %an%er6! %e$'da%)erda4aan+ /+ Mo)''$a" 7'"'%! ha&)a$an )erhu)un(an den(an penurunan ren$an( (era%! %eru"a%an "ara7>o$o$! dan n4er'+
8+ INTER?ENSI DAN IMPLEMENTASI In$er:en"' adaah pen4u"unan ren8ana $'nda%an %epera#a$an 4an( a%an d'a%"ana%an un$u% &enan((uan(' &a"aah "e"ua' den(an d'a(no"a %epera#a$an 5Boed'har$ono! -=,306 I&pe&en$a"' adaah pen(eoaan dan per#u*udan dar' ren8ana %epera#a$an 4an( $eah d'"u"un pada $ahap peren8anaan 5E77end'! -<,=06+ In$er:en"' dan '&pe&en$a"' %epera#a$an pa"'en Pre Opera$'7 5W'%'n"on! M+ Jud'$h! 300/6 adaah , -+ An"'e$a" adaah "ua$u %ere"ahan! pera"aan %e$'da%n4a&anan 4an( $'da% &udah a$au dread 4an( d'"er$a' den(an re"pon" au$ono&'" @ "u&)ern4a "er'n(%a' $'da% "pe"'7'% a$au $'da% d'%e$ahu' oeh 'nd':'du @ pera"aan %ha#a$'r 4an( d'"e)a)%an oeh an$'"'pa"' $erhadap )aha4a+'n' &erupa%an $anda )ah4a 4an( &e&per'n(a$%an )aha4a 4an( a%an $er*ad' dan &e&a&pu%an 'nd':'du un$u% &e&)ua$ pen(u%uran un$u% &en(a$a"' an8a&an+
Tu*uan , an"'e$a" )er%uran(>$er%on$ro+ Kr'$er'a ha"' , 9 %'en &a&pu &eren8ana%an "$ra$e(' %op'n( un$u% "'$ua"'9"'$ua"' 4an( &e&)ua$ "$re""+ 9 %'en &a&pu &e&per$ahan%an pena&p'an peran+ 9 %'en &eapor%an $'da% ada (an((uan per"ep"' "en"or'+ 9 %'en &eapor%an $'da% ada &an'7e"$a"' %e8e&a"an "e8ara 7'"'%+ 9 $'da% ada &an'7e"$a"' per'a%u a%')a$ %e8e&a"an+
INTER?ENSI DAN IMPLEMENTASI -+ Ka*' dan do%u&en$a"'%an $'n(%a$ %e8e&a"an pa"'en+ R , &e&udah%an 'n$er:en"'+ 3+
Ka*' &e%an'"&e %op'n( 4an( d'(una%an pa"'en un$u% &en(a$a"' an"'e$a" d' &a"a au+ R , &e&per$ahan%an &e%an'"&e %op'n( ada7$'7! &en'n(%a$%an %e&a&puan &en(on$ro an"'e$a"+
1+
La%u%an pende%a$an dan )er'%an &o$':a"' %epada pa"'en un$u% &en(un(%ap%an p'%'ran dan pera"aan R
,
pende%a$an
dan
&o$':a"'
&e&)an$u
pa"'en
un$u%
&en(e%"$erna'"a"'%an %e8e&a"an 4an( d'ra"a%an+ =+
Mo$':a"' pa"'en un$u% &e&7o%u"%an d'r' pada rea'$a 4an( ada "aa$ 'n'! harapa9harapan 4an( po"'$'7 $erhadap $erap4 4an( d' *aan'+
R , aa$ un$u% &en('den$'7'%a"' &e%an'"&e %op'n( 4an( d')u$uh%an un$u% &en(uran(' %e8e&a"an+ <++ Ber'%an pen(ua$an 4an( po"'$'7 un$u% &eneru"%an a%$':'$a" "ehar'9 har' &e"%'pun daa& %eadaan 8e&a"+ R , &en8'p$a%an ra"a per8a4a daa& d'r' pa"'en )ah#a d'r'n4a &a&pu &en(a$a"' &a"aahn4a dan &e&)er' %e4a%'nan pada d'r' "endr' 4an( d')u%$'%an den(an pen(a%uan oran( a'n a$a" %e&a&puann4a+ /+ An*ur%an pa"'en un$u% &en((una%an $e%n'% rea%"a"'+ R , &en8'p$a%an pera"aan 4an( $enan( dan n4a&an+ .+
Sed'a%an 'n7or&a"' 7a8$ua 5n4a$a dan )enar6 %epada pa"'en dan %euar(a
&en4an(%u$
d'a(no"'"!
pera#a$an
dan
pro(no"'"+
R , &en'n(%a$%an pen(e$ahuan! &en(uran(' %e8e&a"an+ 2+ Koa)ora"' pe&)er'an o)a$ an$' an"'e$a"+ R , &en(uran(' an"'e$a" "e"ua' %e)u$uhan+
3+
Gan((uan 8'$ra $u)uh adaah %on7u"' pada (a&)aran &en$a dar' 7'"'% "e"eoran(+ Tu*uan , pa"'en &e&''%' per"ep"' 4an( po"'$'7 $erhadap pena&p'an dan 7un("' $u)uh+ Kr'$er'a ha"' , 9 pa"'en &eapor%an %epua"an $erhadap pena&p'an dan 7un("' $u)uh+ 9 &e&''%' %e'n('nan un$u% &en4en$uh )a('an $u)uh 4an( &en(aa&' (an((uan+
9
&en((a&)ar%an
peru)ahan
a8$ua
pada
7un("'
$u)uh+
INTER?ENSI DAN IMPLEMENTASI -+ Ka*' dan do%u&en$a"'%an re"pon" :er)a dan non :er)a pa"'en $en$an( $u)uhn4a+ R , 7a8$or 4an( &en('den$'7'%a"'%an adan4a (an((uan per"ep"' pada 8'$ra $u)uh+ 3+
Ka*'
harapan
pa"'en
$en$an(
(a&)aran
$u)uh+
R , &un(%'n rea'$a "aa$ 'n' )er)eda den(an 4an( d'harap%an pa"'en "eh'n((a pa"'en $'da% &en4u%a' %eadaan 7'"'%n4a+ 1+
Den(ar%an pa"'en dan %euar(a "e8ara a%$'7! dan a%u' rea'$a" adan4a perha$'an
$erhadap
pera#a$an!
%e&a*uan
dan
pro(no"'"+
R , &en'n(%a$%an pera"aan )erar$'! &e&udah%an "aran %op'n(! &en(uran(' %e8e&a"an+ =+
Ber'%an pera#a$an den(an 8ara 4an( $'da% &en(ha%'&'! *a(a pr':a"' dan &ar$a)a$ pa"'en+ R , &en8'p$a%an "ua"ana "a'n( per8a4a! &en'n(%a$%an har(a d'r' dan pera"aan )erar$' daa& d'r' pa"'en+
1+ Kop'n( 'nd':'du! %e$'da%e7e%$'7an adaah %e$'da%&a&puan &e&)ua$ pen'a'an 4an( $epa$ $erhadap "$re""or! p''han re"pon" un$u% )er$'nda% "e8ara $'da% ade%ua$! dan a$au %e$'da%&a&puan un$u% &en((una%an "u&)er 4an( $er"ed'a+ Tu*uan
,
Kr'$er'a ha"' ,
pa"'en
&enun*u%%an
%op'n(
4an(
e7e%$'7+
9 pa"'en a%an &enun*u%%an &'na$ $erhadap a%$':'$a" un$u% &en('"' #a%$u uan(+ 9 &en('den$'7'%a"'%an %e%ua$an per"ona 4an( dapa$ &en(e&)an(%an %op'n( 4an( e7e%$'7+ 9 &en'&)an( "er$a &e&''h d'an$ara a$erna$':e dan %on"e%uen"'n4a+ 9
)erpar$'"'pa"'
daa&
a%$':'$a"
%eh'dupan
"ehar'9har'
5AKS6+
INTER?ENSI DAN IMPLEMENTASI -+ Ka*' pandan(an pa"'en $erhadap %ond'"'n4a dan %e"e"ua'ann4a den(an pandan(an pe&)er' pea4anan %e"eha$an+ R , &en('den$'7'%a"' per"ep"' pa"'en $erhadap %ond'"'n4a+ 3+
Guna%an
pende%a$an
4an(
$enan(
dan
&e4a%'n%an+
R , &en(h'ndar' %e$a%u$an dan &en8'p$a%an hu)un(an "a'n( per8a4a! &e&udah%an 'n$er:en"' 1+
An*ur%an pa"'en un$u% &en('den$'7'%a"' (a&)aran peru)ahan peran 4an( rea'$a"+ R , &e&)er'%an arahan pada per"ep"' pa"'en $en$an( %ond'"' n4a$a 4an( ada "aa$ 'n'+
=+
Ban$u pa"'en daa& &en('den$'7'%a"' re"pon" po"'$'7 dar' oran( a'n+ R , &en'n(%a$%an pera"aan )erar$'! &e&)er'%an pen(ua$an 4an( po"'$'7+
<+
L')a$%an "u&)er9"u&)er 4an( ada d' ru&ah "a%'$ daa& &e&)er'%an du%un(an e&o"'ona un$u% pa"'en dan %euar(a+ R , &en8'p$a%an "ua"ana "a'n( per8a4a! pera"aan )erar$'! dan &en(uran(' %e8e&a"an+
=+
Pro"e" %euar(a! peru)ahan adaah "ua$u peru)ahan daa& hu)un(an dan>a$au 7un("' %euar(a+ Tu*uan , pa"'en dan %euar(a &e&aha&' peru)ahan peru)ahan daa& peran
%euar(a+
Kr'$er'a ha"' , 9pa"'en>%euar(a 9
pa'en>%euar(a
)erhu)un(an
&a&pu
&en('den$'7'%a"'
)erpar$'"'pa"' daa& den(an
pera#a$an
%op'n(+
pro"e" &e&)ua$ "e$eah
ra#a$
%epu$u"an 'nap+
INTER?ENSI DAN IMPLEMENTASI -+Ka*'
'n$era%"'
an$ara
pa"'en
dan
%euar(a+
R , &en('den$'7'%a"' &a"aah! &e&udah%an 'n$er:en"'+ 3+Ban$u %euar(a daa& &en('den$'7'%a"' per'a%u 4an( &un(%'n &en(ha&)a$ pen(o)a$an+ R , &e&pen(aruh' p''han 'n$er:en"'+ 1+ D'"%u"'%an den(an an((o$a %euar(a $en$an( $a&)ahan %e$ra&p'an %op'n( 4an( d'(una%an+ R , &e&)an$u %euar(a daa& &e&''h &e%an'"&e %op'n( adap$'7 4an( $epa$ + =+ Du%un( %e"e&pa$an un$u% &endapa$%an pen(aa&an &a"a ana%9ana% 4an( nor&a pada ana% 4an( )erpen4a%'$ %ron'" a$au $'da% &a&pu+ R , &e&udah%an %euar(a daa& &en8'p$a%an>&e&e'hara 7un("' an((o$a %euar(a+
<+ Ke$a%u$an adaah an"'e$a" 4an( d'"e)a)%an oeh "e"ua$u 4an( d'%ena' "e8ara "adar dan )aha4a n4a$a dan d'per"ep"'%an "e)a(a' )aha4a 4an( n4a$a+ Tu*uan
,
pa"'en
a%an
&e&per'ha$%an
'n7or&a"'
un$u%
pen(enda'an
%e$a%u$an+
Kr'$er'a ha"' , 9
&en8ar'
9
&en((una%an
9
&e&per$ahan%an
$e%n'%
rea%"a"'
pena&p'an
&enurun%an un$u%
peran
%e$a%u$an+
&enurn%an dan
%e$a%u$an+
hu)un(an
"o8'a+
INTER?ENSI DAN IMPLEMENTASI -+ Ka*' re"pon" $a%u$ "u)*e%$'7 dan o)*e%$'7 pa"'en+ R , &en('den$'7'%a"' &a"aah! &e&udah%an 'n$er:en"'+ 3+ Ber'%an pen(ua$an po"'$'7 )'a pa"'en &ende&on"$ra"'%an per'a%u 4an( dapa$ &enurun%an a$au &en(uran(' $a%u$+ R , &e&per$ahan%an per'a%u %op'n( 4an( e7e%$'7+ 1+ La%u%an pende%a$an dan )er'%an &o$':a"' %epada pa"'en un$u% &en(un(%ap%an p'%'ran dan pera"aan+ R,
pende%a$an
dan
&o$':a"'
&e&)an$u
pa"'en
un$u%
&en(e%"$erna'"a"'%an %e8e&a"an 4an( d'ra"a%an+ =+ Mo$':a"' pa"'en un$u% &e&7o%u"%an d'r' pada rea'$a 4an( ada "aa$ 'n'! harapan9harapan 4an( po"'$'7 $erhadap $erap4 4an( d' *aan'+ R , aa$ un$u% &en('den$'7'%a"' &e%an'"&e %op'n( 4an( d')u$uh%an un$u% &en(uran(' %e8e&a"an+ /+
Mo)''$a" 7'"'%! ha&)a$an adaah "ua$u %e$er)a$a"an daa& %e&and'r'an! per(era%%an 7'"'% 4an( )er&an7aa$ dar' $u)uh a$au "a$u e%"$re&'$a" a$au e)'h+
Tu*uan
,
pa"'en
a%an
&enun*u%%an
$'n(%a$
&o)''$a"
op$'&a+
Kr'$er'a ha"' , 9 pena&p'an 4an( "e'&)an(+ 9 &ea%u%an per(era%%an dan perp'ndahan+ 9 &e&per$ahan%an &o)''$a" op$'&a 4an( dapa$ d' $oeran"'! den(an %ara%$er'"$'% , a+
0 &and'r' penuh
)+ - &e&eru%an aa$ Ban$u+ 8+ 3 &e&eru%an )an$uan dar' oran( a'n un$u% )an$uan! pen(a#a"an! dan pen(a*aran+ d+ 1 &e&)u$uh%an )an$uan dar' oran( a'n dan aa$ Ban$u+ e+ =
%e$er(an$un(an@ $'da%
)erpar$'"'pa"' daa&
a%$':'$a"+
INTER?ENSI DAN IMPLEMENTASI - Ka*' %e)u$uhan a%an pea4anan %e"eha$an dan %e)u$uhan a%an peraa$an+ R , &en('den$'7'%a"' &a"aah! &e&udah%an 'n$er:en"'+ 3+Ten$u%an
$'n(%a$
&o$':a"'
pa"'en
daa&
&ea%u%an
a%$':'$a"+
R , &e&pen(aruh' pen'a'an $erhadap %e&a&puan a%$':'$a" apa%ah %arena %e$'da%&a&puan a$au%ah %e$'da%&auan+ 1+A*ar%an
dan
pan$au pa"'en daa&
ha
pen((unaan aa$ )an$u+
R , &en'a' )a$a"an %e&a&puan a%$':'$a" op$'&a+ =+ A*ar%an dan du%un( pa"'en daa& a$'han ROM a%$'7 dan pa"'7+ R , &e&per$ahan%an >&en'n(%a$%an %e%ua$an dan %e$ahanan o$o$+
<+
Koa)ora"'
den(an
ah'
$erap'
7'"'%
a$au
o%upa"'+
R , "e)a(a' "uaa$u "u&)er un$u% &en(e&)an(%an peren8anaan dan &e&per$ahan%an>&en'n(%a$%an &o)''$a" pa"'en+ E?ALUASI E:aua"' addaah "$ad'u& pada pro"e" %epera#a$an d'&ana $ara7 %e)erha"'an daa& pen8apa'an $u*uan %epera#a$an d'n'a' dan %e)u$uhan un$u% &e&od'7'%a"' $u*uan a$au 'n$er:en"' %epera#a$an d'$e$ap%an
5Broo%er!
Chr'"$'ne+
300-6+
E:aua"' 4an( d'harap%an pada pa"'en den(an Pre Opera"' Tu&or adaah , -6 An"'e$a" )er%uran(>$er%on$ro+ 36 Pa"'en &e&''%' per"ep"' 4an( po"'$'7 $erhadap pena&p'an dan 7un("' $u)uh+ 16 Pa"'en &enun*u%%an %op'n( 4an( e7e%$'7+ =6 Pa"'en dan %euar(a &e&aha&' peru)ahan peru)ahan daa& peran %euar(a+ <6 Pa"'en a%an &e&per'ha$%an pen(enda'an %e$a%u$an+ /6 Pa"'en a%an &enun*u%%an $'n(%a$ &o)''$a" op$'&a+ Asuhan Keperawatan INTRA OPERATIF ! An""#ta T$% Asuhan Keperawatan Intra Operat$&
An((o$a $'& a"uhan pa"'en 'n$ra opera$'7 )'a"an4a d' )a(' daa& dua )a('an+ Berda"ar%an %a$e(or' %e8' $erd'r' dar' an((o$a "$er' dan $'da% "$er' , -+ An((o$a "$er' -6 Ah' )edah u$a&a > opera$or
36 A"'"$en ah' )edah+ 16 S8ru) Nur"e > Pera#a$ In"$ru&en =6 An((o$a $'& 4an( $'da% "$er'! $erd'r' dar' , -+ Ah' a$au pea%"ana anae"$he"'+ 3+ Pera#a$ "'r%ua"' 1+
An((o$a a'n 5$e%n'"' 4an( &en(opera"'%an aa$9aa$ pe&an$au 4an( ru&'$6+
'! Pr$ns$p T$n(a)an Keperawatan Se*a%a Pe*a)sanaan Operas$! A! Pen"aturan P#s$s$
-+
Po"'"' d')er'%an pera#a$ a%an &e&pen(aruh' ra"a n4a&an pa"'en dan %eadaan p"'%oo('" pa"'en+
3+
Fa%$or 4an( pen$'n( un$u% d'perha$'%an daa& pen(a$uran po"'"' pa"'en adaah , -6 Le$a% )a('an $u)uh 4an( a%an d'opera"'+ 36 U&ur dan u%uran $u)uh pa"'en+ 16 T'pe anae"$he"'a 4an( d'(una%an+ =6 Sa%'$ 4an( &un(%'n d'ra"a%an oeh pa"'en )'a ada per(era%an 5ar$hr'$'"6+
1+ Pr'n"'p9pr'n"'p d'daa& pen(a$uran po"'"' pa"'en , -6 A$ur po"'"' pa"'en daa& po"'"' 4an( n4a&an+ 36
Sedapa$ &un(%'n *a(a pr':a"' pa"'en! )u%a area 4an( a%an d')edah dan %a%'n4a d'$u$up den(an du%+
16 A&an%an pa"'en d'a$a" &e*a opera"' den(an ''$an "a)u% 4an( )a'% 4an( )'a"an4a d'''$%an d'a$a" u$u$+ Sara7! o$o$ dan $uan( d''ndun(' un$u% &en*a(a %eru"a%an "ara7 dan *ar'n(an+ =6
Ja(a perna7a"an dan "'r%ua"' :a"%uer pa"'en $e$ap ade%ua$! un$u% &e4a%'n%an $er*ad'n4a per$u%aran udara+
<6
H'ndar' $e%anan pada dada a$au )a(a'n $u)uh $er$en$u! %arena $e%anan dapa$ &en4e)a)%an pera&)a$an "'r%ua"' darah 4an( &erupa%an 7a%$or pred'"po"'"' $er*ad'n4a $hro&)u"+
/6
Jan(an '*'n%an e%"$re&'$a" pa"'en $era4un d'uar &e*a opera"' %arena ha 'n' dapa$ &ee&ah%an "'r%ua"' dan &en4e)a)%an $er*ad'n4a %eru"a%an o$o$+
.6 H'ndar' pen((unaan '%a$an 4an( )ere)'han pada o$o$ pa"'en+ 26
a%'n%an )ah#a "'r%ua"' pa"'en $'da% )erhen$' d'$an(an a$au d' en(an+
6 Un$u% po"'"' '$o$o&'! na'%%an dan $urun%an %edua e%"$re&'$a" )a#ah "e8ara )er"a&aan un$u% &en*a(a a(ar u$u$ $'da% &en(aa&' d'"o%a"'+ -06 Pen(%a*'an p"'%o"o"'a a+
Me&)er"'h%an dan Men4'ap%an Ku'$+
)+ Penu$upan Daerah S$er' 8+
Me&per$ahan%an Sur('8a A"ep"'"
d+ Men*a(a Suhu Tu)uh Pa"'en dar' Keh'an(an Pana" Tu)uh e+
Mon'$or dar' Ma'(nan$ H4per$her&'a
7+
Penu$upan u%a pe&)edahan
(+ Pera#a$an Dra'na"e h+ Pen(an(%a$an Pa"'en Ke Ruan( Pe&u'han! ICU a$au PACU+
B!
Pen")a+$an
Se)eu& d'a%u%an opera"' 9 Pera"aan $a%u$ > 8e&a" 9 Keadaan e&o"' pa"'en -+ Pen(%a*'an F'"'"% 9 Tanda :'$a , TN! N! R! Suhu+ 9 S'"$e& 'n$e(u&en$u&
Pu8a$
S'ano"'"
Ada%ah pen4a%'$ %u'$ d' area )adan+
9 S'"$e& Kard'o:a"%uer
Apa%ah ada (an((uan pada "'"'$e& 8ard'o
?a'da"' apa%ah pa"'en &ender'$a pen4a%'$ *an$un(
Ke)'a"aan &'nu& o)a$ *an$un( "e)eu& opera"'+
Ke)'a"aan &ero%o%! &'nu& a8oho
Oede&a
Ira&a dan 7re%uen"' *an$un(+
Pu8a$
9 S'"$e& perna7a"an
Apa%ah pa"'en )erna7a" $era$ur
Ba$u% "e8ara $')a9$')a d' %a&ar opera"'+
9 S'"$e& (a"$ro'n$e"$'na
Apa%ah pa"'en d'are
9 S'"$e& reprodu%"'
Apa%ah pa"'en #an'$a &en(aa&' &en"$rua"'
9 S'"$e& "ara7
Ke"adaran
9 ?a'da"' per"'apan 7'"'% pa"'en
Apa%ah pa"'en pua"a
La:e&en$
Kap$er
Perh'a"an
Ma%e up
S8heren > 8u%ur )uu pu)'"
Pa%a'an pa"'en > peren(%apan opera"'
?a'da"' apa%ah pa"'en aaer(' $erhadap o)a$
-+ Sea&a d'a%"ana%ann4a opera"'
Ha9ha 4an( d'%a*' "ea&a d'a%"ana%ann4a opera"' )a(' pa"'en 4an( d')er' anae"$he"' $o$a adaah 4an( )er"'7a$ 7'"'% "a*a! "edan(%an pada pa"'en 4an( d')er' anae"$he"' o%a d'$a&)ah den(an pen(%a*'an p"'%o"o"'a+ Se8ara (ar'" )e"ar ha9ha 4an( peru d'%a*' adaah , -+ Pen(%a*'an &en$a B'a pa"'en d')er' anae"$he"' o%a dan pa"'en &a"'h "adar > $er*a(a &a%a "e)a'%n4a pera#a$ &en*ea"%an pro"edur 4an( "edan( d'a%u%an $erhadapn4a dan &e&)er' du%un(an a(ar pa"'en $'da% 8e&a">$a%u$ &en(hadap' pro"edur $er"e)u$+ 3+ Pen(%a*'an 7'"'% 9 Tanda9$anda :'$a 5B'a $er*ad' %e$'da%nor&aan $anda9$anda :'$a dar' pa"'en &a%a pera#a$ haru" &e&)er'$ahu%an %e$'da%nor&aan $er"e)u$ %epada ah' )edah6+ 9 Tran"7u"' 5Mon'$or 7a)o$ $ran"7u"' "udah ha)'" apa )eu&+ B'a ha&p'r ha)'" "e(era d'(an$' dan *u(a d'a%u%an o)"er:a"' *aann4a a'ran $ran"7u"'6+ 9 In7u"
5Mon'$or 7a)o$ 'n7u"e "udah ha)'" apa )eu&+ B'a ha&p'r ha)'" haru" "e(era d'(an$' dan *u(a d'a%u%an o)"er:a"' *aann4a a'ran 'n7u"e6+ 9 Pen(euaran ur'n Nor&an4a pa"'en a%an &en(euar%an ur'n "e)an4a% - 88>%( BB>*a&+ D$a"n#sa Kepeawatan
D'a(no"a %epera#a$an 4an( &un(%'n "er'n( &un8u pada pa"'en "ea&a pea%"anaan opera"' adaah "e)a(a' )er'%u$ , -+ Ce&a" -+ Re"'%o peru%aan>'n*ur4 3+ Re"'%o penurunan :ou&e 8a'ran $u)uh 1+ Re"'%o 'n7e%"' =+ Keru"a%an 'n$e(r'$a" %u'$ Fase Pas,a Anaesthes$
Per'ode "e(era "e"udah anae"$he"' adaah (a#a$+ Pa"'en haru" d'a&a$' den(an *e' dan haru" &endapa$ )an$uan 7'"'% dan p"'%oo('" 4an( 'n$en"'7 "a&pa' pen(aruh u$a&a dar' anae"$he"' &ua' )er%uran( dan %ond'"' u&u& &ua' "$a)'+ Ban4a%n4a a"uhan %epera#a$an 4an( d'a%"ana%an "e(era "e$eah per'ode pa"8a anae"$he"' $er(an$un( %epada pro"edur )edah 4an( d'a%u%an+ Ha9ha 4an( haru" d'perha$'%an &e'pu$' ,
-+ Me&per$ahan%an :en$'a"' pu&onar' 3+
Ber'%an po"'"' &'r'n( a$au "e$en(ah $eun(%up den(an %epaa $en(adah %e)ea%an( dan rahan( d'doron( %e depan pada pa"'en "a&pa' re7e%9re7e% pe'ndun( pu'h+
1+ Sauran na7a" )ua$an+ Sauran na7a" pada oro7ar'n( )'a"an4a $erpa"an( $eru" "e$eah pe&)er'an anae"$he"' u&u& un$u% &e&per$ahan%an "auran $e$ap $er)u%a dan 'dah %edepan "a&pa' re7e% 7ar'n( pu'h+ B'a pa"'en $'da% )'"a )a$u% dan &en(euar%an daha% dan end'r haru" d')an$u den(an "u8$'on+ -+ Terap' o%"'(en O3 "er'n( d')er'%an pada pa"8a opera"'! %arena o)a$ anae"$he"' dapa$ &en4e)a)%an 4pho%he&'a+ Sea'n pe&)er'an O3 haru" d')er'%an a$'han na7a" daa& "e$eah pa"'en "adar+ 3+ Me&per$ahan%an "'r%ua"'+ H'po$en"' dan ar'$&'a adaah &erupa%an %o&p'%a"' %ard'o:a"%uer 4an( pa'n( "er'n( $er*ad' pada pa"'en po"$ anae"$he"'+ Pe&an$auan $anda :'$a d'a%u%an $'ap -< &en'$ "e%a' "ea&a pa"'en )erada d' ruan( pe&u'han+ 1+ Me&per$ahan%an %e"e'&)an(an 8a'ran dan ee%$ro'$ Pe&)er'an 'n7u" &erupa%an u"aha per$a&a un$u% &e&per$ahan%an %e"e'&)an(an 8a'ran dan ee%$ro'$+
Mon'$or 8a'ran per 'n7u" "an(a$ pen$'n( un$u% &en(e$ahu' %e8u%upan pen((an$' dan pen8e(ah %ee)'han 8a'ran+ Be('$u pua 8a'ran 4an( %euar *u(a haru" d'&on'$or+ =+ Me&per$ahan%an %ea&anan dan %en4a&anan Pa"'en po"$ opera"' a$au po"$ anae"$he"' "e)a'%n4a pada $e&pa$ $'durn4a d'pa"an( pen(a&an "a&pa' pa"'en "adar )e$u+ Po"'"' pa"'en "er'n( d'u)ah un$u% &en8e(ah %eru"a%an "ara7 a%')a$ $e%anan %epada "ara7 o$o$ dan per"end'an+ O)a$ ana(e"'% dapa$ d')er'%an pada pa"'en 4an( %e"a%'$an dan (e'"ah "e"ua' den(an pro(ra& do%$er+ Pada pa"'en 4an( &ua' "adar! &e&eru%an or'en$a"' dan &erupa%an $un*an(an a(ar $'da% &era"a "end'r'an+ Pa"'en haru" d')er' pen*ea"an )ah#a opera"' "udah "ee"a' dan d')er'$ahu apa 4an( "edan( d'a%u%an+ Perawatan Pas$en D$ Ruan" Pe%u*$han-Re,#.er/ R##%
Ura'an d'a$a" $eah &e&)aha" $en$an( ha 4an( d'perha$'%an pada pa"'en po"$ anae"$he"'+ Un$u% e)'h *ea"n4a &a%a d')a#ah 'n' adaah pe$un*u% pera#a$an > o)"er:a"' d'ruan( pe&u'han , -+
Po"'"' %epaa pa"'en e)'h rendah dan %epaa d'&'r'n(%an pada pa"'en den(an pe&)'u"an u&u&! "edan( pada pa"e'n den(an anae"$he"' re('ona po"'"' "e&' 7o#er+
3+ Pa"an( pen(a&an pada $e&pa$ $'dur+ 1+ Mon'$or $anda :'$a , TN! Nad'! re"p'ra"' > -< &en'$+ =+ Pen(h'"apan end'r daerah &uu$ dan $ra%hea+
<+ Ber' O3 3!1 '$er "e"ua' pro(ra&+ /+ O)"er:a"' adan4a &un$ah+ .+ Ca$a$ 'n$a%e dan ou$ pu$ 8a'ran+ Be)erapa pe$un*u% $en$an( %eadaan 4an( &e&un(%'n%an $er*ad'n4a "'$ua"' %r'"'" 9 Te%anan "'"$o'% 0 -00 &&H( a$au -<0 -/0 &&H! d'a"$o'% <0 &&H( a$au dar' 0 &&H(+ 9 HR %uran( dar' /0 &en'$ -0 >&en'$ 9 Suhu 12!1 o C a$au %uran( dar' 1< o C+ 9 Men'n(%a$n4a %e(e'"ahan pa"'en 9 T'da% BAK 2 *a& po"$ opera"'+ Pen(euaran dar' ruan( pe&u'han > Re8o:er4 Roo& Kr'$er'a u&u& 4an( d'(una%an daa& &en(e:aua"' pa"'en , -+ Pa"'en haru" pu'h dar' e7e% anae"$he"'+ 3+ Tanda9$anda :'$a haru" "$a)'+ 1+ T'da% ada dra'na(e 4an( )ere)'han dar' $u)uh+ =+ E7e% 7'"'oo('" dar' o)a$ )'u" haru" "$a)'+ <+ Pa"'en haru" "udah "adar %e&)a' dan $'n(%a$ %e"adaran pa"'en $eah "e&purna+ /+
Ur'ne 4an( %euar haru" ade%ua$ 5 -88> K(>*a&6+ Ju&ahn4a haru" d'8a$a$ dan d'apor%an+
.+ Se&ua pe"an haru" d'$u'" dan d')a#a %e )an("a &a"'n(9 &a"'n(+ 2+ J'%a %eadaan pa"'en &e&)a'%! pern4a$aan per"e$u*uan haru" d')ua$ un$u% %ehad'ran pa"'en $er"e)u$ oeh "eoran( pera#a$ %hu"u" 4an( )er$u(a"
pada un'$
d'&ana pa"'en a%an
d'p'ndah%an+ + S$a7 dar' un'$ d'&ana pa"'en haru" d'p'ndah%an! peru d''n(a$%an un$u% &en4'ap%an dan &ener'&a pa"'en $er"e)u$+ Pen(an(%u$an Pa"'en %eruan(an Ha9ha 4an( haru" d'perha$'%an "ea&a &e&)a#a pa"'en %e ruan(an an$ara a'n , 9 Keadaan pender'$a "er$a order do%$er+ 9 U"aha%an pa"'en *an(an "a&pa' %ed'n('nan+ 9 Kepaa pa"'en "edapa$ &un(%'n haru" d'&'r'n(%an un$u% &en*a(a )'a &un$ah "e#a%$u9#a%$u! dan &u%a pa"'en haru" $er'ha$ "eh'n((a )'a ada peru)ahan "e#a%$u9#a%$u $er'ha$+
Asuhan Keperawatan Pa(a Pas$en P#st Operas$
A+ Pen(%a*'n a#a -+ S$a$u" Re"p'ra"' Me'pu$' , 9 Ke)er"'han *aan na7a" 9 Kedaa&an perna7a"aan+ 9 Ke8epa$an dan "'7a$ perna7a"an+ 9 Bun4' na7a" 3+ S$a$u" "'r%ua$or' Me'pu$' , 9 Nad' 9 Te%anan darah 9 Suhu 9 Warna %u'$ 1+ S$a$u" neuroo('" Me'pu$' , $'n(%a$ %e"adaran
=+ Bau$an Me'pu$' , 9 Keadaan dra'n 9 Terdapa$ p'pa 4an( haru" d'"a&)un( den(an "'"$e& dra'na(e+ <+ Ken4a&anan Me'pu$' , 9 Terdapa$ n4er' 9 Mua 9 Mun$ah /+ Ke"ea&a$an Me'pu$' , 9 D'peru%an pen(haan( "a&p'n( $e&pa$ $'dur+ 9 Ka)e pan((' 4an( &udah d'*an(%au+ 9 Aa$ pe&an$au d'pa"an( dan dapa$ )er7un("'+ .+ Pera#a$an Me'pu$' , 9 Ca'ran 'n7u"! %e8epa$an! *u&ah 8a'ran! %ean8aran 8a'ran+
9 S'"$e& dra'na(e , )en$u% %ean8aran p'pa! hu)un(an den(an aa$ pena&pun(! "'7a$ dan *u&ah dra'na(e+ 2+ N4er' Me'pu$' , 9 Wa%$u 9 Te&pa$+ 9 Fre%uen"' 9 Kua'$a" 9 Fa%$or 4an( &e&per)era$ > &e&per'n(an A. Data Subyektif Pa"'en
henda%an4a
d'$an4a
&en(ena'
(e*aa9(e*aa
%e$'da%n4a&anan "e$eah d'$e&pa$%an d'$e&pa$ $'dur den(an po"'"' $u)uh
4an(
&enun*an(+
Per$an4aan9per$an4aan
4an(
an("un(
&'"an4a ,Ba(a'&ana pera"aan anda! dapa$ &e&per'ha$%an da$a &ua dan n4er' $anpa &e&7o%u"%an pada daerah 4an( "pe"'7'%! d'&ana $'da% ada %euhan+ Pen('nderaan ra"a n4er' "er'n( %a' &en'n(%a$ pada #a%$u 'n' a%')a$ pe&'ndahan dar' )ran%ard %e $e&pa$ $'dur+ San(a$ pen$'n( un$u% &en(e$ahu' o%a"'! )en$u% "eran(an dan peru)ahan 'n$en"'$a" ra"a n4er'! dan )u%an &en4an(%a )ah#a n4er' )era"a dar' $orehan+ Mua *aran( $'&)u "e$eah pa"8a anae"$he"' )aru+ San(a$ )e"ar %e&un(%'nan $er*ad' &ua )'a peru$ &en(aa&' &an'pua"' 4an(
e%"$en"'7 pada #a%$u pro"edur )edah a$au $eah &endapa$ nar%o$'%a 4an( 8u%up )an4a%+ B. Data Objektif -+ S'"$e& Re"p'ra$or' 3+ S$a$u" "'r%ua$or' 1+ T'n(%a$ Ke"adaran =+ Bau$an <+ Po"'"' $u)uh /+ S$a$u" Ur'nar' > e%"re"'+
C. Pengkajian Psikososial an( peru d'perha$'%an , u&ur! pro"edur pe&)edahan! e7e% "a&p'n( dar' pro"edur pe&)edahan dan pen(o)a$an! )od4 '&a(e dan poa>(a4a h'dup+ Ju(a $anda 7'"'% 4an( &enanda%an %e8e&a"an $er&a"u% den4u$ nad'! $e%anan darah! dan %e8epa$an re"p'ra"' "er$a e%"pre"' #a*ah+ Pe%er$)saan La0#rat#r$u%
Pe&er'%"aan
a)ora$or'u&
)erda"ar%an
pada
pro"edur
pe&)edahan! r'#a4a$ &ed'"! dan &an'7e"$a"' %'n'% po"$ opera"'+ Pe&er'%"aan a)ora$or'u& a) po"$ opera"' "e8ara u&u& ana$ara a'n , -+
Ana'"a "eru& dan ee%$ro'$! (u%o"a dan pe&er'%"aaan darah en(%ap+
3+
Pe&er'%"aann ur'ne "e%'$ar "e$'ap = *a& un$u% %'en den(an re"'%o deh'dra"' dan 'n"u7'"'"en"' ('n*a+
Ma"aah Kepera#a$an an( La;'& Mun8u A+ D'a(no"a U&u& a+ Gan((uan per$u%aran (a" )erhu)un(an den(an e7e% "a&p'n( dar' anae"$he"'+ )+ Keru"a%an 'n$e(r'$a" %u'$ )erhu)un(an den(an u%a po"$ opera"'+ 8+ N4er' a%u$ )erhu)un(an den(an pro"e" pe&)edahan+ d+ Re"'%o 'n*ur4 )erhu)un(an den(an %ee&ahan 7'"'%! e7e% anae"$he"'! o)a$9o)a$an 5penenan(! ana(e"'%6 dan '&o)' $erau a&a+ B+ D'a(no"a Ta&)ahan a+ Ber"'han *aan na7a" $'da% e7e%$'7 )erhu)un(an den(an pen'n(%a$an produ%"' "e%re$+ )+ Re"'%o re$en"' ur'ne )erhu)un(an den(an anae"$he"'! )edah pe:'"! dan %uran( (era%+ 8+ Kuran( pen(e$ahuan )erhu)un(an den(an "aah &e&aha&' 'n7or&a"'+ d+ Ce&a" )erhu)un(an den(an %uran(n4a pen(e$ahuan $en$an( pro"edur pe&)edahan+
e+ Nau"ea )erhu)un(an den(an e7e% anae"$he"'! nar%o$'%a! %e$'da"e'&)an(an ee%$ro'$+ 7+ Keru"a%an &o)''$a" 7'"'% )erhu)un(an den(an n4er'+ (+
Ke$'da%"e'&)an(an
nu$r'"'
%uran(
dar'
)erhu)un(an den(an anore%"o'a! e&ah! n4er'! &ua+ h+ Kon"$'pa"' )erhu)un(an den(an e7e% anae"$he"'+
%e)u$uhan
