Kriminalistika

1 KRIMINALISTIKA Ç’ ËSHTË KRIMINALISTIKA Kriminalistika është shkenca që merret më përpunimin, në bazë të ligjit procedural penal, të metodave e mjeteve teknike, taktike dhe të rekomandimeve metodike për kërkimin, gjetjen, dhe fiksimin, këqyrjen dhe vlerësimin e provave, më qëllim zbulimin, hetimin, gjykimin dhe parandalimin e veprave penale. LINDJA E SHKENCES SE KRIMINALISTIKES NE VENDIN TONE .

-

Ne 1946 hapët kursi i pare për përgatitjen e ekspertëve kriminalistik

-

Ne 1961 organizohet laboratori qendror i kriminalistikës më degët e saj nëpër rrethe.

-

Studimi mbi identifikimin kriminalistik ka rëndësi të dorës së parë për organin procedues, dhe ekspertin kriminalist për faktin se lindë nevoja e përcaktimit të personit / të sendit duke u mbështetur në gjurmët e lëna. Për të përcaktuar nëse ky njeri ose send i ka lidhje me veprën penale dhe është fakt provues, P.sh. gjurmët e duarve ose të këmbëve janë lënë ose jo nga personi konkret.

-

Si zgjidhja pozitive e këtij problemi ashtu edhe ajo negative kanë rëndësi në hetimin e gjykimit të veprave penale, në rastin e parë përcaktohet njeriu ose sendi d.m.th. bëhet lidhja e drejtpërdrejtë / e tërthortë e ngjarjes. Kurse ne rastin e dytë përjashtohet mundësia e kësaj lidhje d.m.th. hetimet duhet të marrin drejtim tjetër deri në

Ne 1948 pran drejtorisë së policisë krijohet dega tekniko-shkencore-kriminalistike Ne vitin 1954 kriminalistika u fut pran sistemit gjyqësore dhe të prokurorisë Po në vitin 1954 kriminalistika futet si lëndë në Fakultetin e Drejtësisë me pedagogun Dok shkencash për 40 vite Skënder Begeja . Ne 1991 krijohet drejtoria e policisë shkencore

Ne 2000 me VKM krijohet instituti i policisë shkencore, e cila është nën varësi të drejtorisë së përgjithshme të policisë së shtetit. PARIMET E KRIMINALISTIKES 1. Parimi i zhvillimit të pa ndërprere 2. Parimi i ligjshmërisë nuk mund të vij në kundërshtim me kushtetutën , KP / KPrP etj 3. Parimi i shpejtësisë në kryerjen e veprimeve gjurmuese, hetimore e gjyqësore. 4. Parimi i objektivitetit, që shërben për mbledhjen e të dhënave për personin e akuzuar 5. Parimi i bashkëpunimit, futen të gjithë pjesëmarrësit e grupit të procedimit penal. 6. Parimi i bashkëpunimit ndërkombëtare, shërben për të luftuar kriminalitetin brenda dhe jashtë shtetit duke u bazuar në ligje, konventa / marrëveshje ndërkombëtare dy / shumë palëshe. DETYRAT E KRIMINALISTIKES Detyra kryesore e kriminalistikes është te ndihmoje policinë gjyqësore, prokurorin, gjykatën, avokatin, si dhe institucionet kriminale në luftën kundër kriminalitetit. Disa nga detyrat janë : 1. Aplikimin e metodave te reja shkencore në luftë kundër kriminalitetit 2. Përdorimi i mjeteve teknike për zbulimin, mbledhjen, dhe fiksimin e provave materiale 3. Studimi i metodave të përdorura nga autori në kryerjen e veprës penale 4. Ngritja e versioneve dhe planifikimin e hetimit mbi bazën e provave & informacioneve 5. Unifikimi i veprimeve procedurale në fazën e këqyrjes, hetimit, dhe gjykimit . OBJEKTI I KRIMINALISTIKES Objekti i kriminalistikes studion, mënyrat, dhe mjetet e hetimit e të zbulimit të krimeve. Kriminalistika grupon tre metoda që janë: 1. Metoda e mjeteve teknike ( Teknika Kriminalistike ). Është një sistem njohurish shkencore mbi bazën e së cilave ndërthuren metoda, mjete, teknika, të cilat përdoren për kërkimin, zbulimin, mbledhjen, fiksimin dhe ekzaminimin e sendeve, gjurmëve & provave materiale të lëna nga autori. 2. Metoda Taktike ( Taktika Kriminalistike ). Shërben për kërkimin, zbulimin, mbledhjen e vlerësimit të provave gjatë përgatitjes së kryerjes së veprimeve hetimore e gjyqësore që parashikohet nga ligji procedural penal. qëllimi i taktikës është : a). Zbulimi i shpejtë i gjurmëve në vendngjarje b). Hetimi i gjithanshëm c). Parandalimi i veprave penale d). Rritja e efektivitetit të veprimeve hetimore 3. Rekomandimet Metodike ( Metodika Kriminalistike). Përpunohen rekomandime teknike e taktike për organizimin, planifikimin, dhe zhvillimin e hetimit. BURIMET LIGJORE TE KRIMINALISTIKES:Kriminalistika ka si bazë ligjore, legjislacionin penal, procedural si dhe aktet nënligjor që dalin në zbatim të tyre. LIDHJA E KRIMINALISTIKES ME SHKENCAT E TJERA :Drejtën Penale, 2. Procedurën Penale, 3. Kriminologjinë, 4. Mjekësinë & Psikiatrin Ligjore, 5. Kiminë, 6. Fizikën, 7. Biologjinë, 2. IDENTIFIKIMI KRIMINALISTIK “ Identifikimi kriminalistik, si një nga elementët e procesit të të provuarit, ka për detyrë të bëjë përcaktimin e objekteve materiale në bazë të gjurmëve e pasqyrimeve, me qëllim që përcaktohen dhe të merren prova ”

2 zbulimin e së vërtetës, organi procedural në bazë të provave dhe të fakteve të mbledhura në çështjen penale ka mundësi të sqaroj se si ka ndodhur vepra penale. KARAKTERISTIKAT / SHENJAT IDENTIFIKUESE KRIMINALISTIKE . o Karakteristika të përgjithshme . Shprehin vetitë e përgjithshme te objekteve, nga forma, vëllimi, cilësia, kategoria etj. o Karakteristika të veçanta . janë shenja që dallojnë një objekt nga gjithë objektet e tjerë të ngjashëm. o Objektet gjurmëlënës dhe gjurmëmarrës . o a). Objekti gjurmëlënës . janë identifikuar : Njerëz, sende, kafshë, të cilat kanë objekte formë gjurmëlënëse; o b). Objekti gjurmëmarrës . janë të gjithë ato objekte që mbartin mbi vete karakteristikat të lëna nga objekti gjurmëlënës. FAZAT E IDENTIFIKIMIT KRIMINALISTIK . Identifikimi i sendit, autorit të një vepre penale kalon në dy faza qe janë : o Faza e Parë : Përcaktimi grupor o Faza e Dytë : Përcaktimi i objektit konkret, individual te identifikimit . OBJEKTET E IDENTIFIKIMIT KRIMINALISTIK JANE : a). Njerëzit ( i pandehuri si dhe i dëmtuari ) b). Sende të ndryshme ( mjete të kryerjes se veprës penale ) c). Kafshët MODELET E IDENTIFIKIMIT KRIMINALISTIK JANE “ a). Modele të Lira . Janë modele që kanë lindur para kryerjes së ekspertimit si dhe në shumë raste para fillimit të çështjes penale, modelet e lira mund të merren nga organi procedurës gjatë këqyrjes, kontrollit, sekuestrimit . b). Modele eksperimentale . janë modele që e kanë burimin e formimit të tyre pas fillimit të çështjes penale. EKSPERTIMI

KRMINALISTIK

-

Për tu përgjigjur detyrimit ligjor të kryerjes së ekspertimit kriminalistik për identifikimin e personit ose të objekteve konkrete, në një vepër penale përdoren teknika të ndryshme kriminalistike që janë : o a). Ekzaminimi paraprak . kjo fazë fillon më këqyrjen , fiksimin e sendeve, provave materiale, ose gjurmëve qe janë objekte ekspertimi. b). Ekzaminimi i ndarë . është faza ku studiohen shenjat e veçanta, të objektit identifikues. c). Ekzaminimi krahasues . realizohet krahasimi i shenjave të objekteve gjurmëlënës me ato të objekteve gjurmëmarrës. d). Vlerësimi i rezultateve . është faza përfundimtare ku specialisti apo grup specialistësh konkludojnë mbi bazën e arritjeve krahasuese të identifikimit konkret, duke dhënë dhe një konkluzë shkencore kriminalistike . Llojet e konkluzioneve kriminalistike të ekzaminimeve janë: Konkluzioni kategorik pozitiv . jepen ne ato raste kur karakteristikat identifikuese janë të plota për identifikimin e objektit, personit në bazë të gjurmëve të lëna. Konkluzioni kategorik negative . jepet në të gjitha ato raste kur objekti gjurmëmarrës nuk janë të njëjta më objektin gjurmëlënës . I mundshëm pozitiv . jepet në ato raste kur ekziston mundësia e identifikimit te objektit ose personit në bazë të gjurmës së fiksuar në vendin e ngjarjes Konkluzioni i mundshëm negativë . jepet në ato raste kur mungon objekti i ose sendi si prove materiale . Objektet janë të pavlefshme për identifikim . jepet kur objekti gjurmëmarrës nuk mbartë mbi vete objektin gjurmëlënës METODIKA E HARTIMIT TE AKTIT TE

EKSPERTIMIT .

-

Akti i ekspertimit kriminalistik është akti ku pasqyrohet e gjithë puna e bërë nga specialisti kriminalist gjatë 4 fazave të ekzaminimit të një prove materiale që përmban : a). Pjesën Përshkruese. ku shprehët për objektin, modelin e dërguar për krahasim, rrethanat e çështjes ku janë fiksuar këto prova si dhe shtrohet pyetja se cili specialist duhet ti jap zgjidhje. b). Pjesa Ekzaminative. Kjo përbën ekzaminimin e veçuar midis objekteve dhe modeleve krahasuese. c). Ekzaminimi Krahasues . Përshkruhet objekti dhe modeli krahasues . d). Dhënia e Konkluzioneve . Në përfundim të ekzaminimit dilet më një konkluzion, i cili duhet të jetë konciz dhe i kuptueshëm . DIALOGU I EKSPERTIT LIGJOR ( S Begeja )

-

Eksperti duhet të veprojë me shkencën e specialistit, me sinqeritetin e dëshmitarit dhe me drejtësinë e gjyqtarit . Është e nevojshme të hapim sytë dhe të zëmë veshët Përjashtimi mund të jetë me aq vlerë sa edhe rregulli Të mos u besojmë verbërisht shenjave karakteristike Të zbatojmë metodën karteziane

3

-

Të mos kemi besim në memorien Këqyrja e vendit të ngjarjes nuk mund të përsëriten

3. TEKNIKA KRIMINLAISTIKE TEKNIKA KRIMINLAISTIKE

a) b) c) d)

-

Teknika kriminalistike aplikohet për qëllim arritjen shkencore për zbulimin, fiksimin, marrjen dhe ekzaminimin e provave materiale te fiksuara ne vendin e ngjarjes.

-

Teknika kriminalistike është një sistem njohurish shkencore, mbi bazën e të cilave ndërtohen metoda e mjete teknike që përdoren për kërkimin, zbulimin, mbledhjen e studimit dhe provave materiale me qëllim zbulimin dhe parandalimin e veprave penale .

-

Për të krijuar një ide mbi një sistem teknik kriminalistik na duhen : a). Fotografia kriminalistike b). Traseologjia c). Daktiloskopia d). Balistika kriminale e). Ekzaminimi grafik & teknik i dokumentuar provave materiale f). Identifikimi i personit

- Bazat shkencore të sistemit të teknikes kriminalistike janë kryesisht : a). Fizika, b). Kimia, c). Matematika, d). Biologjia, e). Mjekësia . - Kriminalistika si shkencë juridike me individualitetin e saj ka detyrë : Identifikimin e objektit, sendeve prove materiale, njerëzve autor te veprave penale apo viktima te krimit, në bazë gjurmëve të lëna prej tyre në vendin e ngjarjes Zbulimin e veprimeve të kryera nga autori i veprës penale, persona të tjerë apo sende të përdorura ne vendin e ngjarjes në bazë të gjurmëve të lëna prej tyre. Rindërtimi i skemës së krimit në bazë të provave & gjurmëve të fiksuara në vendin e ngjarjes . Përdorimi më efikasiteti i mjeteve tekniko-kriminalistike për parandalimin e veprave penale . APLIKIMI I TEKNIKES KRIMINALISTIKE NE VEPRIMET HETIMORE GJYQESORE .

-

Teknika kriminalistike zbatohet nga organet e zbatimit të ligjit, në këtë rast janë prokuroria dhe gjykata, që e zbatojnë këtë teknikë në procese të ndryshme hetimore dhe gjyqësore. Me qëllim kërkimin, zbulimin, fiksimin, marrjen, paketimin e sendeve si dhe të provave materiale e të gjurmëve të lëna në vendin e ngjarjes. Organet e procedimit bindjen e tyre e konkludojnë në: a) Për të ngritur versione në të gjitha fazat e hetimit b) Për të caktuar llojin e ekspertimit & specialistin qe do të kryej atë c) Për të organizuar pyetje të drejta, të sakta, shkencore dhe ligjore d) Për të përgatitur materiale me cilësinë e objektit të ekspertimit e) Për të vlerësuar në mënyre kritike mbi baza shkencore konkluzionet e specialistit kriminalist .

METODAT E MJETET TEKNIKO – SHKENCORE NE EKZAMINIMET KRIMINALISTIKE .

-

Ekzaminimet kriminalistike kanë si qëllim të sqarojnë ose vërtetojnë fakte që kanë rëndësi për çështje penale. Objektet e këtyre ekzaminimeve janë gjurmët dhe provat materiale të cilat gjendën në vend ngjarje. Llojet e ekzaminimeve janë : a) E – K Për dokumente me cilësinë e provës materiale b) E – K Për gjurmët daktiloskopike ( Për këmbët ) c) E – K Për gjurmët traseologjike ( Për duart ) d) E – K Për veglat e thyera e) E – K Balistike për armët e zjarrit f) E – K Për armët e ftohta g) Ekzaminime Mjeko – Ligjore h) Ekzaminime për drogat e ndryshme i) Ekzaminim për identifikimin e personit në bazë të fotografisë së kafkës etj j) Ekzaminime kimike për prova të ndryshme materiale

EKZAMINIMET MIKROSKOPIKE :

-

Janë ekzaminime me mjete të ndryshme, praktike në fazën fillestare dhe para çdo ekzaminimi tjetër. ne këto llojë ekzaminimesh përdoren mikroskop të ndryshëm . LLOJET E RREZEVE QE PERDOREN NE EKZAMINIMET KRIMINALISTIKE :

4 a)

b) c)

Rezet infra te kuqe, nuk dallohen më sy të lirë, ato zbulohen më anë të receptorëve ose më anë të fotografimit. Dhe na shërbejnë për : a). Kur ka djegie / mbetje apo kur ka mjegull b). Kur pamja është e kufizuar deri në errësirë c). Për zbulimin e gjurmëve të barutit në teshat e errëta të viktimës. d). Për ngjyra / bojra të përdorura në dokumente e). Për të zbuluar tekste të shkruara me bojë të padukshme Rreze ultraviolet, Përdorët për ekzaminime si :  Ekzaminojmë ato qe nuk I dallon dot rrezja e dukshme Rreze rëntgen e gama, shërben për shkrime të pa dukshme në dokumente

4. T R A S E O L O G J I A TRASEOLOGJIA { trasse – gjurme (Frangjisht). Logos – studim ( Greqish ) } STUDIMI MBI GJURMET

-

Traseologjia si pjesë e teknikës kriminalistike merret me zbulimin, fiksimin, ekzaminimin e gjurmëve . Gjurmët i kemi : a) Në kuptim të gjerë, do të kuptojmë ndryshimet që ndodhin si rezultat i veprimeve që kryen autori në vend ngjarje . b) Në kuptimi të ngushtë, ka të bëj me ndryshimet ne vendin e kryerjes së veprës penale, ku pasqyrohet struktura e jashtme e objektit që ka lënë gjurmë .

DETYRAT E TRASEOLOGJISE

-

Të identifikojë personin dhe sendet në bazë të gjurmëve të lëna në vend ngjarje . Përcaktimin e objektit gjurmë lënës në bazë të pjesëve të fiksuara në vend ngjarje. Të përcaktojë mekanizmin e formimit të gjurmëve .

PARIMET E TRASEOLOGJISË

-

Identifikimi Kriminalistik, çdo send sa do i ngjashëm të jetë dy objekte kanë dallime. Përcaktimi Konkret, bëhet me tersin e shenjave që kanë lidhje më njëra tjetrën . Struktura e jashtme e sendeve ose objekteve, Kanë objekte gjurmëlënësit dhe gjurmëmarrësit. Qëndrueshmëria e karakteristikave, që identifikojnë karakteristikat e objektit. Struktura e jashtme e objektit gjurmëlënës, është përfytyrimi i kundërt në gjurmëlënës në objektin gjurmëmarrës .

MEKANIZMI I FORMIMIT TE GJURMEVE TRASEOLOGJIKE .

-

Objekte gjurmëlënëse, të cilat janë ato objekte të cilat lënë gjurmë në një objekt tjetër.

-

Gjurmë sipërfaqësore, do të jenë ato gjurmë të cilat konfiguracionin e objektit gjurmëlënës shprehën të mbi vendosura në sipërfaqen e objektit gjurmë marrës.

Objekte gjurmëmarrëse, të cilat janë objekte mbi të cilat mbeten gjurmë në objekte. Gjurmë të thelluara, do të jenë gjurmë te cilat konfiguracioni e objektit gjurmë lënës që shprehët në objektin gjurmëmarrës. Ku janë shumë të shprehura në objektin gjurmëmarrës.

ZBULIMI, FIKSIMI I MARRJES SË GJURMEVE TRASEOLOGJIKE . - Gjurmët traseologjike kanë disa veçori të përbashkëta, të përgjithshme të cilat ndjekin çdo procedurë kërkimi, zbulimi, fiksimi të tyre. Këto gjurmë janë të dukshme / padukshme. - Kërkimi, zbulimi i gjurmëve traseologjike në vendin e ngjarjes fillimisht bëhet me sy të lirë, pajisje optike, gjurmët fiksohen në procesverbalin e këqyrjes së vendit të ngjarjes,fotografi të shkallëzuar dhe skicën e vendit të ngjarjes. Procedura e kësaj pune fillon me: a). Fotografimin & pozicionin statik të objektit i cili mbart mbi vete gjurmët traseologjike, fotografia bëhet e shkallëzuar në kushtet e ndriçimit. b). Skica e vendit të ngjarjes do të përmbajë në vete pozicionin e vend ndodhjes së objektit që mbart mbi vete gjurmë duke u identifikuar. c). Gjurmët traseologjike janë të këshillueshme të merren me gjithë objektin që të të përpunohen në laborator .

5 5. D A K T I L O S K O P I A SISTEMI I GJURMEVE TE GISHTAVE DHE ZHVILLIMET E TIJ . . Zhvillimi i daktiloskopisë ka kaluar tri periudha parahistorike, empirike, & shkencore gjurmët e gishtave janë shfrytëzuar që në kohët e lashta në lindjen e largët, në shek 7 para erës sonë kinezët dhe japonezët në fund te kontratave që lidhnin vendosnin gjurmët e gishtave, më të cilat zëvendësoheshin me nënshkrimet e tyre. . Anatomisti Italian Marcelo Malpigi, duke ekzaminuar pjesë të ndryshme të trupit zbuloi praninë e vijave që më vonë u quajtën vijat papilare tek majat e gishtave. Shkenca e daktiloskopisë si shkencë e parë e mirëfilltë identifikuese kur konsolidua. Biologu Anglez Farncis Galton i studioi gjurmët e gishtave në prizmin biologjik, në përfundim të këtij studimi doli me konkluzionin se vijat papilare nuk janë të trashëgueshme, u përcaktuan se janë dhe të pa ndryshueshme gjatë gjithë jetës së njeriut. Ndërtimi i lëkurës së njeriut, lëkura është një shtresë qelizash të vazhdueshme që mbulojnë sipërfaqen e trupit të tij, në sipërfaqet e duarve dhe në tabanin e këmbëve vihen re disa vija papilare të cilat zënë rreth 5 % të të gjithë sipërfaqes së lëkurës së njeriut. Funksionet e lëkurës janë :  mbron indet e buta nën lëkurë nga dëmtimet e jashtme mekanike si p.sh. Infeksionet apo bakteret apo viruset kanë lidhje nervore, temperaturë ndihmon në rregullimin e temperaturës së trupit, kur ka nxehtësi krijon freskinë e trupit, kontaminimi i enëve të gjakut në lëkurë bën të mundur uljen e qarkullimit të gjakut në afërsi të sipërfaqes së lëkurës. Cilësitë e gjurmëve të gishtave : Lëkura e njeriut përbëhet nga dy shtresa kryesore, nga shtresa e sipërme e cila quhet epiderma dhe nga vetë lëkura . Sipërfaqja e dermës nga ana e saj përbëhet nga të ashtuquajturat Papila ose kreshat, të cilat duke ndjekur njëra – tjetrën formojnë vija papilare ku midis tyre ndodhen kanalet. Epiderma duke mbuluar shtresën e papilave merr një strukturë të njëjtë me strukturën e dermës, vija papilare ka edhe pëllëmba e dorës si dhe shputa e këmbës. RËNDËSIA KRIMINALISTIKE E GJURMËVE DAKTILOSKOPIKE . Gjurmët daktiloskopike në vend ngjarje kanë për qëllim të: a) identifikojnë autorin që ka kryer veprën penale, b) për të vërtetuar se nga i njëjti person janë kryer disa vepra penale c) për të identifikuar kufomën e një personi të panjohur si dhe d) për të zbuluar personat që fshehin identitetin e tyre. Autorët e veprave penale identifikohen në bazë të gjurmëve të lëna në vend ngjarje ku ndodhe krimi. Sipas mekanizmit të lënies së gjurmëve i kemi : a) Gjurmët e thelluara, formohet si rezultat i presionit që ushtron gishti / pëllëmba e dorës, në materiale të buta si lëndë plastike, b) Gjurmët sipërfaqësore, që i kemi : i. Më heqje lënde, p.sh. në një sipërfaqe me pluhur autori i veprës penal vendosë duart. Dhe shohim ndriçim të pjerrët ii. Më lënie lënde, kjo ndodhe kur kemi si vajra lubrifikant, bojra që mbetën sipërfaqen e objektit por kemi: gjurmë të dukshme si në xham, llambë elektrike, pllaka majolike . . gjurme të pa dukshme si në letër, lëkurë, dërrasë, bojë etj . Eksperti Pasi merr gjurmët i dërgon në laborator ku përcakton & shprehet në Akt Ekspertimi:  Origjinën e tyre  Janë të autorit të veprës penale apo të ndonjë personi tjetër,  Nëse këto gjurmë kanë lidhje me veprimet e autorit në vend ngjarje . METODAT E ZBULIMIT TË GJURMEVE DAKTILOSKOPIKE: Ekzaminimin daktiloskopik të dokumenteve, përdoret për të evidentuar gjurmët në dokumente të ndryshme, dokumenti lagët në masën 80 % më një solucion të holluar të kloridit të sodës, por edhe përdorimi i nihinidrinës ndihmon në zbulimin e gjurmëve. Zbulimi i gjurmëve të gishtave në lëkurën e njeriut. TEKNIKAT E PËRDORURA PËR ZBULIMIN E GJURMËVE TË PADUKSHME:  Amino Black, ngjyrues i cili nga kontakti i tij me gjakun bën të mundur lyerjen e proteinave, që ndodhën në një ngjyrë blu të errët.  Ekzaminimi flouroshentë, floureshenca është një proces gjatë së cilit përbërësit reagjentët emitojnë dritë, këto ekzaminime përdoren në daktiloskopi për të arritur, forcuar kontrasitetin e gjurmëve të gishtave të pëllëmbëve.  Gentian violeti, është ngjyrues i cili mbivendoset tek gjurmët daktiloskopike djerso- yndrirore.  Avujt e Jodit, është regjent që absorbohet fizikisht nga depozitivët tek gjurmët e gishtave dhe hynë në reaksion me yndyrat e pangopura me lagështi.  Ninhidrina, është mjaftë rezultative në sipërfaqet e letrës dhe në disa faqe poroze .  Ekzaminimet fluoroshente me laser dhe ultraviolet, këto ekzaminime aplikohen në ato raste kur gjurmët e gishtave janë të padukshme ose janë të mbartura.  Zhvilluesit fizik, janë zhvillues ujore me bazë argjendi  Pluhurat daktiloskopik, pluhurat i kemi të bardhë, të zi, dhe alumini dhe përdorën në varësi të ngjyrës dhe cilësisë së objektit që do përpunohet,

6 

Pluhuri magnetik, përdorët në objekte me sipërfaqe të ashpër, këto pluhura kanë si bazë përzierjen e metaleve me oksid metalesh në masa të ndryshme,  Cianakrilati *( CAN )* gjatë avullimit polimerizon gjurmët e gishtave duke dhënë reaksion ngjyrues me ngjyrë të bardhë  Depozitimi metalik në vakum, si dhe kemi edhe ekzaminime vizuale . FIKSIMI & PËRSHKRIMI I GJURMËVE DAKTILOSKOPIKE: . Gjatë këqyrjes së vendit të ngjarjes mbas zbulimit të gjurmëve daktiloskopike, për këto gjurmë përshkrimi duhet tu përgjigjet këtyre pyetjeve : 1. Në çfarë objekti është zbuluar gjurma, 2.

Me ç‟mënyra teknike u zbulua kjo gjurmë,

3.

Gjurma është sipërfaqësore apo e thelluar,

4.

Gjurma është me heqje lënde apo më lënje lënde,

5.

Çfarë cilësie ka objekti ku ndodhet gjurma,

6.

Çfarë pjese pasqyrohet në gjurmë, qendrore, bazale, apo periferike,

7.

Sa gjurmë evidentohen në objekt,

8.

Të kujt dore dhe gishti i përkasin këto gjurmë,

9.

Në ç‟pjesë të objektit ndodhet gjurma,

10. A është përdorur pluhur daktiloskopik për zbulimin e gjurmëve po apo jo? 11. Nëse është përdorur pluhur daktiloskopik çfarë lloj pluhuri është përdorur? 12. Mënyrat e marrjes dhe të paketimit të gjurmës . PERGATITJA E MATERIALEVE PER EKZAMINIM DAKTILOSKOPIK Materialet që dërgohen për ekzaminim janë: a) Objektet që mbartin mbi vete gjurmët e gishtave, b)

Kur nuk dërgohen vetë objektet për gjurmët filmat, gjurmë kopjues,

c)

Kartela më shenjat e duarve të personit të dyshuar, këto shenja merren me bojë të zezë tipografike. Materialët e mësipërme dërgohen për ekzaminim shoqëruar me një vendim të ardhur nga organi i procedimit ose oficeri i policisë gjyqësore, ku shtrohen edhe pyetje për ekspertimin daktiloskopik.

EKSPERTIMI DAKTILOSKOPIK Ka qëllim të identifikojë personin në bazë të figurës papilare të gishtave ose të vijave papilare, të pëllëmbës së dorës, duke u mbështetur në përputhje më shenjat e përgjithshme dhe ato të veçanta. Duke përdorur metodën e krahasimit të shenjave. FAZAT QE KALON EKSPERTIMI DAKTILOSKOPIK JANE :  Ekzaminim Paraprak, në këtë fazë gjurma e fiksuar në vendin e ngjarjes i nënshtrohet një ekzaminimi të hollësishëm për vlerat identifikuese që ajo ka, 

Ekzaminimi i Ndarë, në këtë fazë ekzaminohen edhe gjurmë të sjella për personin e dyshuar.



Ekzaminime Krahasuese, është faza më e rëndësishme mbi bazën e të cilit bëhet krahasimi i karakteristikave të përgjithshme dhe të veçanta që ekzistojnë në gjurmën e fiksuar në vendin e ngjarjes.



Dhënia e Konkluzionit, ose faza përfundimtare, jepet mendimi i specialistit, i formuluar në një akt ekspertimi me konkluzione të cilat janë përgjigje të pyetjeve të shtruara nga organin i procedimit me anë të vendimit të ekspertimit .

PERCAKTIMI I PERSONIT NE BAZE TE RREGJISTRIMIT PENAL : . Regjistrimi penal është një bankë të dhënash mbi fajtorët të cilët në të kaluarën kanë kryer një krim, sistemi kryesor i regjistrimit penal është sistemi daktiloskopik, të dhënat për çdo person skedohen në kartelën përkatëse, kartela e daktiloskopisë është e informatizuar sipas një kodi të caktuar & shfrytëzohet në këto raste:  Kur autori lë gjurmë daktiloskopike në vendin e ngjarjes, 

Kur fajtori ka lënë gjurmë, dhe mendohet se ka kryer një vepër tjetër,



Kur autori ndërron identitetin e tij në të kaluarën kriminale,



Kur autorët u fshihen organeve të drejtësisë, si policisë, gjykatës, prokurorisë.

7 6. G J U R M Ë T E K Ë M B Ë V E RËNDËSIA KRIMINALISTIKE E GJURMËVE TË KËMBËVE : . Gjatë këqyrjes së vendi të ngjarjes, në morinë e provave të ndryshme materiale të fiksuara, rëndësi për tu vlerësuar kanë gjurmët e këmbëve qofshin të mbathura apo të zbathura. Këto gjurmë shërbejnë: a) Për të bërë identifikimin grupor individual të personit që e ka lënë, b) Për të nxjerrë veçoritë karakteristike të këpucëve, c) Për të nxjerrë të dhëna mbi karakteristikat fizike të autorit, d) Për të përcaktuar drejtimin e ardhjes së autorit, lëvizjet dhe skemën e krimit, e) Përcaktohen veprimet e kryera në vendngjarje, f) Përcaktohet numri i personave në vendngjarje, g) Na orientojnë për të gjetur gjurmë të tjera & prova të ndryshme materiale etj. Për a) b) c) d)

të zbuluar gjurmët e këmbëve duhet që në vend ngjarje të: Këqyret sipërfaqja e tokës, dyshemesë & sende të tjera të shtruara përtokë, Këqyrja e sendeve të ndryshme në vendin e ngjarjes të cilin autori mund t‟i ketë përdorë si karrige, tavolina etj. Sende e sipërfaqe që keqbërësi ka qenë i detyruar t‟i shkelë gjatë ecjes së tij në objekte, si: shkallët, çatia, dritarja. Me anë të gjurmëve të këmbëve arrijmë të përcaktojmë: a. drejtimin e ecjes b. vijën e ecjes c. Gjatësinë e hapit, që varet nga : i. shkalla e lodhjës së autorit ii. Ngarkesa që ka iii. Profesioni i autorit iv. Shtatlartësia e autorit, shpejtësia e ecjes etj . v. Përgatitja fizike e autorit vi. Gjërsia e hapit vii. Këndi i hapit

Fiksimi i gjurmëve të këmbëve bëhet me këto mënyra klasike: a). Matjen e gjurmëve të këmbëve b). Fotografimi i gjurmëve të këmbëve më metër shkallëzuar c). Marrja e gjurmëve të thelluara me kallëp d). Marrja e gjurmëve sipërfaqësore me pllakë elektrostatik e). Përshkrimi i gjurmëve të këmbëve . Përgatitja e gjurmëve të këmbëve për ekzaminim - Organet e procedimit, oficerët e policisë gjyqësore në bashkëpunim me specialistin e policisë shkencore, përgatisin kushte të përshtatshme për marrjen, fiksimin e gjurmëve nga vendi i ngjarjes me qëllim për të bërë ekzaminimin në laboratorin e kriminalistikës. Ekspertimi traseologjik i gjurmëve të këmbëve - Ekspertimi i gjurmëve të këmbëve të fiksuara në vendin e ngjarjës ka si qëllim: 1. Të identifikojë personin konkret në bazë të gjurmëve këmbëve zbathur 2. Të identifikojë këpucën e personit në bazë të gjurmëve të lëna në vend ngjarje. Marrja e paketimit te gjurmeve nga vendi i ngjarjes - Kur gjurmët janë sipërfaqësore ato merren me fotografi të shkallëzuar dhe me ndihmën e pllakës elektrostatike.; Kur gjurmët janë të thelluara, gjurma merret me gips. Përgatitja e materialeve për kryerjen e ekspertimit kriminalist të gjurmëve të këmbëve - Gjurmët këmbëve të marra nga vendi i ngjarjes së bashku me kopjet eksperimentale, dërgohen për ekzaminim traseologjik në laboratorin kriminalistik, gjurmët e marra studiohen, si dhe nxjerrin karakteristikat e saj dhe bëhet tabela fotografike, në tabelë përcaktohen saktë të gjithë shenjat e përgjithshme dhe të veçanta. 7. B A L I S T I K A KRIMINALISTIKE Ç’ kuptojme me balistik kriminalistike / ligjore - Balistika kriminalistike ose ligjore është degë e shkencës kriminalistike e cila përpunon me mënyrat, mjetet, metodat shkencore ekzaminimin e provave materiale, që kanë lidhje të drejtpërdrejtë ose të ndërsjellë me armë zjarri, municionet dhe objektet ku kanë mbetur gjurmë, balistika kriminalistike mbështetet në disa fusha si; fusha e kimisë, fizikës, ushtarake, mjekësisë, biologjisë etj . Objektet e përdorura nga autori i veprës penale janë: - Armë luftarake - Armë sportive - Armë gjahu qe janë ( Çifte / teke) - Armë speciale që përdorët në fusha të caktuara - Armë atipike jo standarde. Organet e procedurës në ngjarjet ku si mjetet për të realizuar qëllimet e tyre kriminale, autorët përdorin armë zjarri . Dhe kërkohet për të përcaktuara:

8 1. Përcaktimi i armës së përdorur për kryerjen e një krimi, 2. A është kjo arma më të cilin është kryer krimi . Problemeve të mësipërme u jepet zgjidhje pas gjetjes, fiksimit, dhe marrjes së armës, predhave dhe gëzhojave nga vendi i ngjarjes, fishekët si pjesë studimi kriminalistik bazuar në armët që përdorin i klasifikojmë : a). Fishek për revole b). Fishek për pistoletë c). Fishek për pushkë Fishekët në vetvete përbëhen nga : a). Predha dhe b). Gëzhoja. Predhat kanë përmasa të ndryshme në varësi të armës që përdorët . Nga përbërja e tyre ato i ndajmë: a) Sipas llojit të metalit të veshjes së tyre (Këmishëza), b) Sipas formës së majës ( që mund të jetë ovale, e sheshtë, formë kryqi, gropëzuar ) c) Sipas formës së trupti të tyre ( që mund të jetë cilindrik apo komik ) d) Sipas kalibrit në varësi të armës që përdorët. Kërkimi i predhës paraqet vështirësi më të madhe se në rastet kur kërkojmë gëzhojën . Kur predha ka goditur viktimën por nuk ka dal në krahun tjetër, është e domosdoshme ndërhyrja e ekspertit mjekut- ligjor për ta nxjerrur atë në kohën e kryerjes së autopsisë . Kërkimi, gjetja, fiksimi i predhës dhe i gëzhojave në vendin e ngjarjes, bëhet sipas metodikës kriminalistike në përgjithësi dhe asaj balistike në veçanti. Shenjat karakteristike të evidentuara në predhë janë : a) Gjurmët e shenjave të përsëritura , këto shenja tregojnë saktësinë e një veprimi të kryer ne vendin e ngjarjes. b) b). Gjurmët e shenjave të rastit , nuk kanë ndonjë vlerë në identifikimin e predhës, por ato na çojnë në kërkimin e disa karakteristikave që nuk ekzistojnë & nuk formohen gjatë funksionimit të armës si objekt ekspertimit, si shenja të rastit mund të jenë si : gërvishtja të ndryshme gjatë predhës, gjatë prodhimit, gjatë ambalazhimit,transportit. Përcaktimi i kalibrit të armës në bazë të peshës së predhës - Gjatë këqyrjes së vendit të ngjarjes, ndodhë të zbulohen e të fiksohen predha të dëmtuara, për të dhënë një mendim për armën që e ka qitur specialisti shfrytëzon peshën e saj . Kërkimi , fiksimi , marrja nga vend ngjarja e predhës: - Në ngjarje të ndryshme ku si mjet krimi janë përdorur armët e zjarrit, predha nuk i bindët vullnetit të autorit të krimit për tu fshehur. Në shumicën e rasteve predha gjendet në kufomë, dyshek, mur, si ne objekte të ndryshme që ndodhën në vend ngjarje. Ndodh që predha të copëtohet mbasi takon pjesë të forta objektesh, predha e cila është prove materiale në vend ngjarje konkrete konsiston në: a) Pranin e oksidit të barutit (që kanë një ngjyrë të gjelbër) b) Ekzistenca e një sasie ndryshku mbi sipërfaqen e vetë predhës

A). Marrja e predhave nga objekti ku kanë mbetur - Në vend ngjarje duhet fiksohen këta tregues si 1). Forma e vrimës së hyrjes së predhës që është a). E rrumbullakët b). Ovale c). Formë ylli d). Formë kryqi 2). Forma e kanalit të plumbit në objektin e goditur si xham, dru ku është : a). Cilindrike b). Si dhe në formë hinke 3). Shpërndarja e pjesëzave metale të objekteve të goditur duke i matur këto në marrëdhënie me vrimën e hyrjes së predhës . 4. Brezi i fërkimit rotull vrimës e nga cila anë është e dukshme 5. A ka në kanalin e vrimës së plumbit pjesëza të huaja të lëna në nga sipërfaqja e predhës, copa të ndryshme të këmishëzës së predhës . B). Gjurmët që i shkaktohen predhës nga pengesat që përshkon - Këto gjurmë formohen gjatë daljes së predhës prej tytës së armës nga takimi i saj me sipërfaqen e ndonjë objekti që ka këto shenja: a) Pjesëza qe kanë hyrë në brendësi të shtresës së saj sipërfaqësore. b) Stampimi i relievit të sipërfaqes së pengesave c) Deformimi i predhës d) Copëtimi i predhës në disa pjesë C). Ekzaminimi i predhave & paketimi i tyre - Gjatë këqyrjes së predhës në radhë të parë i kushtohet vëmendje nëse ka gjurmë blozë, pjesëza baruti të padjegura, lëndë të huaja, gjurmë gjaku, boje, ndryshku, xhama, etj.

9 Gjatë këqyrjes fiksohen:  Karakteristikat e ndërtimit të predhës  Forma e majës  Dimensionet e saj  Pesha nëse është e mundur  Lloji i këmishës  Mënyra e mbërthimit me gëzhojën  Sasi e vjaskave & shenja të tjera të mundshme  Kalibri i predhës  Drejtimi i vjaskave, këndin dhe gjerësinë e tyre . Disa probleme që mund të zgjidhë eksperti në lidhje më predhat janë – 1. Predha është fabrikuar apo është prodhim artizanal, 2. Çfarë tipi të fishekut i takon predha e fiksuar në vend ngjarje, 3. Nga çfarë arme është qitur predha, 4. A është qitur predha e fiksuar në vendin e ngjarjes nga arma e objektit, 5. A mund të deformohet predha në rrethanat e dhëna. 6. A ka gjurmë mbi trupin e predhës & a ka kaluar pengesa predha, 7. A janë predhat & gëzhojat objekt ekspertimi, 8. A është qitur me të njëjtën armë, 9. Çfarë kalibri është arma që ka qitur predhën a gëzhojën.

Identifikimi i armës me anë të vjaskave te predha - Përcaktimi i llojit, modelit, dhe identifikimi i armës me anë të vjaskave bëhet sipas të dhënave të ndërtimit dhe të gjurmëve që ekzistojnë në kanalin e tytës së armës nga e e cila është qitur ajo predhë. Për të përcaktuar llojin dhe modelin e armës me anë të predhës do bazohemi.  Në të dhënat e ndërtimit të vetë predhës,  Sasinë e viaskave,  Drejtimi i pjerrësirës së vjaskave,  Gjerësia e vjaskave dhe këndi i pjerrësisë së vjaskave . Identifikimi i armëve mbi bazën e shenjave karakteristike në gëzhojë –  Gjilpëra godet mbi kapsollën e fishekut që ndodhët në folenë e tij, duke bërë një gropëzim karakteristik, gëzhoja përplasët mbi kokën e shulit, kemi : o nxjerrësin......... që shërben për të nxjerrë jashtë gëzhojën nga foleja e fishekut o Jashtëqitësin..... i cili ndihmon për hedhjen jashtë nëpërmjet dritares së gëzhojës  Për identifikimin e karakteristikave në gëzhojë kombinohen karakteristika të përgjithshme dhe karakteristika individuale të armës: o Me karakteristika të përgjithshme, do të kuptojmë ato karakteristika të tipit markës, dhe modelin e armës, që varët nga prodhimi i armëve . o Me karakteristika individuale, janë të veçanta për armët, këto armës i jepen si pasaportë identifikimi në momentet e para. Ato janë të pranishme si rezultat i:  Funksionimit jo të mirë të armës,  Karakteristikave & mekanizmave që kanë shërbyer për prodhimin,  Veprimeve të mëvonshme mbi këto armë, veprime këto të kryera nga vetëdija ose jo nga autori i veprës penale, ose nga persona të tjerë të interesuar për mos identifikimin e armëve. Karakteristikat e lëna nga koka e shulit mbi gëzhojën : . Për të arritur në identifikim duhet të studiojmë qëndrueshmërinë e karakteristikave të përfituara nga koka e shulit, kjo qëndrueshmëri do varët nga disa faktor si : - Karakteristikat e përfituara nga prodhimi Karakteristika, të cilat lindin nga veçorit / specifikat e bëra nga konstruktori Vjetrimi i armës, si ndryshku , pastrimi i saj etj . . Këto veçori gjatë fabrikimit apo që i ka fituar gjatë më pas pasqyrohen mbi gëzhojë e na lejon të identifikojmë armën që është goditur, kurse pasqyrimi i qartë të kokës së shulit ne gëzhojë do të varët nga : a). Trashësia e fortësisë së materialit të gëzhojës dhe të kapsollës, b). Papastërtia gëzhojës/kokës së shulit, c). Ngarkesa jo e plot e barutit në fishekë d). Vëndosja e kapsollës sipas kërkesave te caktuara, e). Stampimet e fabrikes nje problemë seriozë. f ). Llakimi i sipërfaqëve të gëzhojëve është pengesë. KARAKTERISTIKAT E LENA NGA MAJA E GJILPERES NE KAPSOLLE : . Gjilpëra godet kapsollën , duke krijuar mbi të një gropëzim , forma dhe përmasa është në varësi të përmasës se gjilpërës, që e godet, maja e gjilpërës është hemisferike, tek disa armë të tjera ajo është e sheshtë. Përmasat e majëve të

10 gjilpërave janë të ndryshme në varësi të llojit të armëve që përdorët, e vetmja gjë e përbashkët është se të gjitha gjilpërat pas goditjës nga rrafësi lën mbi kapsolle nje gropëz, karakteristik për armët është a). Madhësia e gropëzës së hapur në kapsollë ( dmth Diametri i saj ) b). Karakteristik në fund të gropëzës kemi : sipërfaqe të rrafshta, sferike, më reliev të thyër . c). Kur materiali i kapsollës është i fortë, gropëza do jetë e cekët ne keto raste ndodhë edhe kur maja e gjilpërës nuk është e gjatë . . Autorët e krimit ndërhynë mbi gjilpërën e armës duke e shtrembëruar, që e godasin me mjete të forta. KARAKTERISTIKAT E NXJERESIT & JASHTEQITESIT MBI GEZHOJE : . Mbas realizimit të shkrepjës, gëzhoja lëviz nën veprimin e forcës shtytëse të gazrave të drejtimit të predhës, gëzhoja gjatë rrugës së saj kontakton me jashtëqitësin & del nga dritarja e armës a). Shenjat e nxjerrësit , duke patur parasyshë tipe / modele të ndryshme armësh kan pozicione të caktuara të nxjerrësit, ku përcaktojmë tipin & modelin e armës që ka realizuar qitjën. b). Shenjat e jashtëqitësit , jepën si gërvishtje, thellësia dhe shprehja e të cilave është në varësi të konaktit që ndodhë midis gëzhojës dhe jashtëqitësit si dhe sipas llojit të materialit të gëzhojës apo të fortësisë së saj, jashtëqitësi vëndosët ne rraport të kundërt më nxjerrësin . KARAKTERISTIKAT E BUZEVE TE JASHTEME NE FOLEN E FISHEKUT : . Nga këqyrje e kujdesshme në pjesën e parë të gëzhojës, në një anë të saj vihen re disa gërvishtje dhe fërkime, të cilat shkaktohën në momentin kur shuli merr fishekun e rradhës krëhëri dhe me forcë e fut atë në folenë e tijë, dhe varet nga disa karakteristika që janë : a). Materiali i gëzhojës b). Ashpërsimi dhe relievi i thyer i prerjës së fundit të tytës . c). Momenti i goditjës, forcës dhe kontakti gëzhojë-tytë KARAKTERISTIKAT E LENA NGA BUZET E KREHERIT MBI GEZHOJE : . Krëhëri në të gjitha llojet e armëve shërben si një depozitë fishekësh, në momentin fillestar të mbushjës së armës, ndodhë pikërisht kur fisheku shkëputët nga krëhëri, ky i fundit lë në buzët e tij gjurmë në formë gërvishtje, sidomos kur susta e ngritjes se krëhërit është shume e fort . SHENJAT E LENA NGA DRITARJA E JASHTEQITJES SE GEZHOJAVE : . Në gëzhojë vëmendje i kushtohët karakteristikave të fituara nga përplasja e gëzhojës ne dritaren e jashtëqitësit, tek armet e ndryshme pozicioni i kesaj karakteristike është i ndryshëm që do të varet nga : a). Nga fortësia e materialit të gëzhojës b). Nga forca e zprapës e mekanizmit të vetë armës KERKIMI , ZBULIMI , FIKSIMI , MARRJA E GEZHOJAVE NGA VENDI I NGJARJES : - Gjatë qitjëve në përgjithësi armët automatike gëzhoja del vetë në menyrë të pa pavullnetshme. Gëzhoja nuk ngelen në vend-ngjarje ne raste kur : a). Kur qitja është bërë me armrë automatike & jashtqitja nuk është bërë nën forcën e ndonjë pëngese . b). Qitja është bërë me revolvere c). Qitja është bërë me armë gjahu & qitësi s‟ka nevojë të bëj rimbushje d). Qitja është bërë me armë të prodhuar në mënyrë artizanale e). Kur qit KARAKTERISTIKAT E BUZEVE TE JASHTEME NE FOLEN E FISHEKUT : . Nga këqyrje e kujdesshme në pjesën e parë të gëzhojës, në një anë të saj vihen re disa gërvishtje dhe fërkime, të cilat shkaktohën në momentin kur shuli merr fishekun e rradhës krëhëri dhe me forcë e fut atë në folenë e tijë, dhe varet nga disa karakteristika që janë : a). Materiali i gëzhojës b). Ashpërsimi dhe relievi i thyer i prerjës së fundit të tytës . c). Momenti i goditjës, forcës dhe kontakti gëzhojë-tytë KARAKTERISTIKAT E LENA NGA BUZET E KREHERIT MBI GEZHOJE : . Krëhëri në të gjitha llojet e armëve shërben si një depozitë fishekësh, në momentin fillestar të mbushjës së armës, ndodhë pikërisht kur fisheku shkëputët nga krëhëri, ky i fundit lë në buzët e tij gjurmë në formë gërvishtje, sidomos kur susta e ngritjes se krëhërit është shume e fort . SHENJAT E LENA NGA DRITARJA E JASHTEQITJES SE GEZHOJAVE : . Në gëzhojë vëmendje i kushtohët karakteristikave të fituara nga përplasja e gëzhojës ne dritaren e jashtëqitësit, tek armet e ndryshme pozicioni i kesaj karakteristike është i ndryshëm që do të varet nga : a). Nga fortësia e materialit të gëzhojës b). Nga forca e zprapës e mekanizmit të vetë armës

11 KERKIMI , ZBULIMI , FIKSIMI , MARRJA E GEZHOJAVE NGA VENDI I NGJARJES : - Gjatë qitjëve në përgjithësi armët automatike gëzhoja del vetë në menyrë të pa pavullnetshme. Gëzhoja nuk ngelen në vend-ngjarje ne raste kur : a). Kur qitja është bërë me armrë automatike & jashtqitja nuk është bërë nën forcën e ndonjë pëngese . b). Qitja është bërë me revolvere c). Qitja është bërë me armë gjahu & qitësi s‟ka nevojë të bëj rimbushje d). Qitja është bërë me armë të prodhuar në mënyrë artizanale e). Kur qitësi është i interesuar të gjejë & të mbledhë gëzhojat - Në vend-ngjarje duhët të jemi të kujdesshëm & të vlersojmë & rrethan negative ne ne keto raste kur : a) Nuk gjendën gëzhojat që në fillimin e këqyrjës së vendit-ngjarjës, duhët të përcaktohët vendi i qitësit, & duhët të kërkojmë me kujdesë aty . b) Rreth vrimës së hyrjës ka faktor plotësuës që dëshmojnë se qitja është bërë nga distanca të afërta gëzhoje, që duhët kërkuar në një rreze prej 9 m c) Gjatë kërkimit të gëzhojës të shikohët mundësia e rikoshetimit të saj d) Kërkimi i gëzhojës në dhoma të mbyllura të bëhët në objekte në të cilët mund të hidhët gëzhoja .

-

Para se të merrët gëzhoja fiksohët vendi i saj në procesverbal nga dy pika fikse, a). Fotografi të shkallëzuar, b). Si dhe bëhët skica

-

Paketimi i gëzhojave, ka të bëjë me ruajtën e vetë provës. Gëzhoja paketohët në zarfa letre dhe mbi te vëndosët shënimet përkatëse

-

Cështje që zgjidhën nga ekspertimi gezhojës janë : a) C „ farë llojë modeli është arma që ka qitur këtë gëzhojë b) A është e një grupi gezhoja objekt me atë model krahasues c) Gëzhoja objekt a është qitur nga një armë e dhënë d) Gëzhojat objekt janë qitur nga një apo më shumë armë e) A janë pjese përbërëse të një fisheku gëzhoja & predha e fiksuar f) Gëzhoja a ka dal nga një krehër g) A mund të përcaktohët se sa hërë është qëlluar kapsolla e gëzhojës IDENTIFIKIMI I PREDHAVE & GEZHOJAVE NEPERMJET ARMES QE KA DALE JASHTE PERDORIMIT : h) Autorët e veprave penale pas realizimit të qellimëve të tyre kriminale, përpiqën të zhdukin armën me të cilën kanë kryer krimin, ato i hedhin armët në vende të ndryshme si : ne lumë, pus, i groposin në tokë, i fusin ne mure etj. Në këto raste armët mund të jenë dëmtuar në pjesë të ndryshme që shkojnë deri ne bllokim të armës . ndryshku që krijohët në armë vepron mbi metalin e armës . i) Cdo verpim duhët të përshkruhët hollësisht ne aktin e ekspertimit keto veprime jane : a). C „ bllokimi i mekanizmave të armës, duke i lënë për një farë kohe në vaj/naftë b). Rrgullimi i pjesëve të dëmtuar duke i vën ato në vendin dhe pozicionin e duhur c). Ripunime të thjeshta për të sjellë armën në një funksionim normal të saj d). Vëna në përdorim të përkohëshëm të armës e). Zëvendësimi i pjesëve me difekt në rastë se arma nukrealizon dot qitje RIKOSHETIMI I PREDHAVE : j) Shpesh në vend-ngjarje ndodhemi para ardhjes së një pasoje si rezultat i rikoshetimit të predhave, rikosheta ndodh dhe varet nga faktorë të ndryshëm si : a). Natyra e predhës b). Forma e pjesës së përparme të predhës c). Shpjetësia e lëvizjës së predhës d). Drejtimi dhe këndi që formon në objektin e rikoshetimit e). Fortësia e objektit që rikosheton predha . k) Nga pikpamja kriminalistike fenomeni i rikoshetimit nuk është studjuar me gjithë hollesit e fazat e tij. Vrojtimët eksperimentale nxjerrin disa konkluzione si : a). Rikosheta në pëngesa të forta si guri, hekuri, betone të ndryshme, mermer, asfaltë, b). Si dhe ne raste kur kendi i takimit do të rritët më shumë se 60% - 70% l) Ne rastet e rikoshetimit të predhës, shpejtësia e saj bie në mënyrë të theksuar, por forca e saj shpuese mund të paraqesë rrezik për jetën e njerzve

QITJET EKSPERIMENTALE DHE RENDESIA E TYRE : . Për të dhënë një konkluzion të saktë identifikimi të predhës dhe gëzhojave, duhët të bëhët kryërja sipas kërkesave procedurial dhe kriminalistike të qitjës eksperimentale, qitja eksperimentale kryhët nga specialisti i policisë

12 shkencore, POR !!! Para kryërjës së

kësaj qitje zbatohën disa rregulla bazë si : a). Zgjedhja e Municionit, municioni duhët ti përgjigjët të njëjtës mark, mundësisht po atij viti, dhe numër serie fabrikimi, që është municion i përdorur në vend-ngjarje. b). Numri i qitjëve krahasuese , për të kryër një ekzaminim të saktë dhe për të dhënë një mendim të bazuar duhët të kryen disa qitje eksperimentale, është mirë që numri i qitjëve te mos jetë më i vogël se 5, ky numër qitjës kërkohët për vetë faktin se gjendja e armëve nuk janë gjithënjë në rregull si dhe municionët e përdorura nuk janë të gjitha me fortësi të të njëjtit material. c). Marrja e gëzhojave dhe predhave eksperimentale, marrja e gëzhojave nuk paraqetë ndonjë vështirësi, është e këshillueshme që fundi i tyre para qitjës eksperimentale të pastrohët me alkool ose bikarbonat natriumi ( sodë ), një gëzhojë e ndotur në pjesën e pasme nuk s‟bën asgjë tjetër vecse humbet aftësin e saj . . Problem paraqet marrja e predhave, ketë duhët të merrën me kujdes të madhë, nuk duhët të krijojmë mbi to deformime, gërvishtje të cilat e corientojnë specialistin që do kryej ekzaminimet. . Gjatë kryërjës së qitjëve eksperimentale duhët të kontrollohën pjesët e armës dhe aktët e ekspertimit, të specifikohët cdo gje, cdo difekt që ndikon ose jo mbi predhën apo gëzhojën që merrë në cilësin e modelit krahasues. RESTAURIMI I NUMRAVE OSE SIGLAVE MBI ARME : m) Ndodh që në armën e gjetur në vend-ngjarje vërejmë fshirjën e numrave të serisë së këtyre, kjo realizohët me anë të limosjës ose gerryerjës me gur, frezë/ letër zmerile. Ky restaurim mund të bëhët mbi cdo llojë metali duke përdorur një reaktiv të përshtatshëm, mbishkrimi i fshirë stampohët me metodën e rrahjës mekanike. Metalët e armëve trajtohën me disa reagente si : acidi nitrik që reagon në zonat që nuk janë nën tendosje. Teknika e përdorimit të regentëve është e njëjtë në gjitha llojët e metalëve dhe konkretisht konsiston : a). Bëhë pastrimi në i vendit ku ndodhën numrat e serisë më ujë të distiluar, bikarbonat natriumi ose solvent për të larguar e pastruar vajrat e papastërtit e tjera. b). Pastrohët siperfaqe e limuar me pambuk të lagur me reagentin përkatës që mund të jëtë ose jo i ngrohur .

PERCAKTIMI I DISTANCES SE QITJES : n) Largësi / Distancë quajmë largësin prej tytës së armës deri tek vrima e hyrjës së predhës ne objektin e dëmtuar në kriminalistik distancat, largësit e qitjës do të përshkallëzohën ose do të ndahën në : 1). Qitje me Puqitje , është ajo qitje, kuyr gryka e tytës së armës në momentin e qitjës ndodhë e puthitur plotësishtë me sipërfaqën e objektit që goditët, sipas menyrës së vëndosjës së grykës së tytës mbi sipërfaqën e objektit kemi : a). Qitje me puqitje hermetike ( të plotë ), kur gryka e armës është mbështetur mbi sipërfaqën e objektit . b). Qitje jo-hermetike ( jo të plotë ), kemi në ato raste kur gryka e armës prek lehëtsisht sipërfaqën e objektit ose qitja bëhët me puthitje të pjesshme në pjesën e objektit të goditur . Karakteristikat kryesore në këto llojë qitjësh janë : a). Carjet në formë ylli ose shumëkëndëshi b). Stampimi i grykës së armës, shënjestrës në efektin e temperaturës së lartë c). Ekzistenca e një sasie të vogël bloze baruti 2). Qitje ne Distancë të afërt , është ajo qitje kur mbi sipërfaqën e objektit të dëmtuar, gjendën veprime të gjurmëve plotësuese të qitjës si vëprim mekanik dhe termik i gazrave të barutit, gjurmë të blozës si dhe pjesëza të pa djegura, gjurmët e qitjës ne distancë të afërt janë : a). Gjurmët e veprimit të gazrave të barutit b). Gjurmë të blozërave të barutit c). Gjurmët e vajrave të armës d). Pjesëzat e barutit të padjegur ose të djegur plotësishtë 3). Qitje nga Larg , konsidërohët si rezultat i sipërfaqës së objektit të dëmtuar që nuk ka mbetur asnjë gjurmë tjetër përvecse vrimës së hyrjës së predhës . VECORIT DALLUESE ME PUQITJE & LARGESI TE AFERT : . Dallimi midis këtyre dy qitjëve lehtësojnë punën e specialistëve dhe orientojnë në ngritjën dhe vlersimin e versionëve . a). Pranin e stampimit të grykës së armës në objektin e goditur b). Veprimi i gazrave të barutit . Në qitjet me puqitje dallohët qartë : - veprimi mekanik ( carje të ndryshme, shkatërrim të indëve etj ) - veprime të temperaturës ( shkrumëzim, djegie etj )

13 PERCAKTIMI I VEND-NDODHJES SE QITESIT : . Percaktimi i vend-ndodhjës së qitësit bëhët e domosdoshme në një ngjarje fakti kur : a). Ndodhemi përpara një sulmi të parapërgatitur ose jo b). I dëmtuari ose viktima është pasojë e një rasti aksidental c). Kur ndodhemi përpara një vrasje apo vetëvrasje d). Si dhe kur vlersojmë thënjët e dëshmitarëve dhe të të pandehurit PERCAKTIMI I VEND-NDODHJES SE QITESIT : . Përcaktimi i vend-ndodhjës së qitësit do të varët nga provat materiale dhe objektët e dëmtuara të cilat fiksohën në vendin e ngjarjës, metodat më të përhapura janë : a). Me anë të vijëzimit të vendëve të goditura nga predha, kjo metod kosiston në bashkimin e dy pikave të goditjës kur predha ka prekur dy objekte . b). Percaktimi i vend-ndodhjës së qitësit me ndihmën e një tubi, kjo metod përdorët në rastet kur dy vrimat e hyrjës së predhës janë largë njëra tjetrës vetëm disa cm. c). Vijëzimi me anë të skicës , bazë e kësaj metode është bashkimi me një vijë i vendëve ku ka kaluar predha, vijë e cila tregon fluturimin e kësaj predhe d). Metoda me anë të vijëzimit fotografik , në këtë rastë përdorët objektivi i aparatit i cili vendosët në pikë e takimit të predhës që përshkon vendin e goditur nga predha . e). Përcaktimi i vend-ndodhjës së qitësit me anë të llogaritjëve algjebrike dhe me metodën e ndërtimit gjeometrik, për të realizuar përcaktimin e drejtimit të qitësit me anë të predhës është e domosdoshme që : - Predha të ketë shpuar dy objekte afër njëri-tjetrit Predha të ketë kaluar njerin objekt kurse tjeterin të ketë lën vetëm goditje - Kur predha nuk ka kaluar matanë objektit të goditur, por kanali që ka bërë në këtë objektë është disa herë më i gjatë se kalibri i vetë predhës .

GJETJA , MARRJA PER EKZAMINIM DHE EKSPERTIMI I ARMEVE TE ZJARRIT : 1. Gjetja e armës së zjarrit . gjatë këqyrjës së vendit të ngjarjës në rastë se janë përdorur armë zjarri, duhët gjetur edhe arma e krimit. Në rast kur kemi vetvrasje, vrasje apo vetvrasje të skenuara si vetvrasje. Si rregull në duart e viktimës ose në afërsi te tij mbetët arma e përdorur, autoret e krimi e hedhin armën në afërsi të vendit të ngjarjës me qëllim që të mos diktohën nga provat e krimit. Kufijtë e kërkimit të armës caktohën rast pas rasti duhët bërë shumë kujdes në këqyrje kur arma është fshehur . 2. Marrja e armes . Para se kjo amrë të merrët kryhën keto veprime : a). Përcaktimi i pozicionit të armës në lidhje me sendët që e rrethojnë b). Matët distanca nga tyta në dy pika fikse të palëvizshme c). Kur arma ndodhët afër viktimës duhët të matët në distancë, skicohët dhe fotografohët dhe shënohët në procesvërbal . Pasi arma ngrihët vendosën dy shenja në tokë ( nga tyta tek qyta ) që të dihët pozicioni i saj, arma është mirë që të merrët me doreza plastike, më qëllim që të mos prishën shenjat e gishtave mbi armë . K U J D E S ! N u k l e j o h ë t ! a). Ngritja e armës me shkop nga tyta b). Prekja e kembëzës se shkrepjës, pasi mund të bëhët qitje aksidentale c). Mbasi merrët arma ajo vëndosët mbi një letër të bardhë d). Arma dergohët në laboratorin e kriminalistikes 3. Këqyrja e armës. Para se të fillojë këqyrja e armës nga specialisti mbahët parasyshë : a). Pozicioni i rrafësit b). Nese ka fishek ne fole apo në krëhër c). Nese ka mbetje trunore, kocka, gjak etj . 4. Paketimi i armës. Para se të paketohët arma kontrollohët nëse ka ose jo fishek, ndahët nga krëhri, si dhe mbështillet me letër të pastër të bardhë. 5. Pyetjet që shtrohën për zgjidhje në ekspërtimin e armëve janë : 1. Objekti i papritur , A konsistohët armë zjarri ? 2. Arma e papritur është e fabrikuar apo prodhim artizanal ? 3. C „ sistem modeli është arma ? 4. A është teknikisht e rregullt arma ? 5. A mund të realizojë qitje ? 6. A realizon qitje të pa vullnetshme ? 7. Nëse arma është teknikisht e parregullt a mund të realizojë qitje ? 8. A realizon qitje ne fishekë të modelëve të ndryshme ? 9. Në c‟farë këndi është ruajtur arma ? 10. Kur është realizuar qitja e fundit më armën ? 11. A është pastruar kanali i tytës mbas realizimit të së shtimës së fundit ? 12. A është vepruar mbi trupin e armës në numra dhe siglat e saj ? 13. A mund të zbulojmë numrat e fshirë në armën ? 14. C‟farë mbetjësh të tjera ka përvec djegiës së barutit në armë ? 15. A

14 konstatohën në armë / krëhërin e saj gjurmë daktiloskopike ? përkasin të njëjtës armë apo armëve të tjera ?

16. Pjesët e armës u

ZBULIMI I DORES QE KA QITUR : . Një nga problemët që haset shpesh në praktikën hetimore është përcaktimi i personit i cili mund të këtë përdorë ose jo armën e zjarrit, edhe pse është problem i vështirë, është gjetur një zgjidhje. Gjatë kryerjës së qitjës ndodhin efekte të ndryshme . Gëzhoja ku del hidhët jashtë dhe gjatë rrotullimit të shkaktuar nga forca midis nxjerrësit dhe jashtëqitësit, rrotullohët, shkundët dhe rrëzon mbi dorën e qitësit një sërë mbetjësh të barutit të padjegur ku vërtetojmë : a). Një shpërndarje të rastësishme të barutit mbi dorën e qitësit b). Ekzistenca dhe prania e grimcave të barutit të padjegur mbi dorën e qitësit c). Grimcat e barutit gjendën në pjesë jo koresponduese të hapsirave apo dritarës së xjerrjësit . Sasia e depozitimit në dorën e qitësit do varët nga : a). Tipi i armës municionit të përdorur njësinë e kohës parë, e dytë e më rradhë këqyrjës së dorës që ka gjuajtur.

b). Lloji i c). Numri i qitjëve në d). Koha që ka kaluar nga qitja e e). Koha që ka kaluar nga qitja deri në momentin

METODAT E IDENTIFIKIMIT TE ARMEVE TE ZJARRIT ME ANE TE PREDHAVE E GEZHOJAVE : . Legjislacioni Procedurial Penal ngarkon ekspertin kriminalist në bazë të një vëndimi të ardhur nga organi i procedimit brenda mundësive teknike, mundësive te tij profesional dhe shkencorë që disponon, t „iu përgjigjët këtyre pyetjëve të shtruara, në praktikën shumë vjecare kriminalistike. Për identifikimin e predhave dhe gëzhojave pyetjët bazë që bëhën janë : 1. Predha ose gëzhoja a janë të fabrikuara apo prodhim artizanal 2. Predha ose gëzhoja c‟farë tip prodhimi janë 3. Predha ose gëzhoja c‟farë modeli dhe kalibri i përket 4. predha ose gëzhoja kujt lloji fisheku i përketë 5. A ka në predhë dëmtime të cilat vërtetojnë kalimin e saj nëpër pëngesa 6. A ka kaluar predha objekte te forta si metal, dru, pjesë kockore etj 7. C‟fare pjesësh metalike jan fiksuar ne vend-ngjarje 8. Kujt modeli dhe arme i përketë predha

15 8. G J U R M E T E M J E T E V E

TE

TRANSPORTIT

GJURMET E MJETEVE TE TRANSPORTIT kuptim më teknik aksidentët rrugore janë ngjarje të cilat ndodhin kur kemi :

. Në një

1). Përplasje mjetësh , që janë më kryesishtë në : a). Pjesën Ballore ( frontale ). Ky fenomen ndodhë në ato raste kur trajektorët e njekura nga mjetët në momentin e përplasjës kanë të njëjtin drejtim por kah të kundërt, në këtë rastë goditja ndodhë midis pjesëve ballore ( frontale ) të mjetëve . b). Pjesën Anësore . ky fenomen ndodhë në ato raste kur trajektorët e njekura nga mjetët janë normale, kanë një drejtim dhe një krah të caktuar por ndërpritën në një pikë. Në keto raste ndodhën në kryqëzime . c). Pjesën Përpara ( Shtyrje ) . kjo ndodhë kur mjetët përshkruajn të njëjtën trajektore, kan drejtim të njëjtë por shpejtësi të ndryshme 2. Dalja nga rruga e mjetit 3. Shtypja e këmbësorëve . Duke u nisur nga ngjarje konkrete, prishja ose jo e vendit të ngjarjës nga ana e kriminalistike për të mbedhur sa më shumë prova materiale të cilat do na cojnë në e mjetit gjykojmë për këto momente : a). Kur automjeti që ka shkaktuar aksidentin është larguar nga vendi-ngjarjës b). Kur automjeti që ka shkaktuar aksidentin është i pranishëm në vend-ngjarje Aksidentët automobilistike mbi bazën e pasojës së ardhur kalisifikohën : a). Raste ku janë përfshirë një ose shumë mjete nga përplasja e tyre dhe ka ardhur pasoja e humbjës së jetës ose dëmtimi i shëndetit të njerzëve . b). Raste ku humbja e jetës ose dëmtimi i shëndetit të një ose të disa përsona ku vjen si pasojë e përplasjës me mjetin . c). Raste kur një automjetë përplasët me një ose disa përsona këmbësor si biciklist, drejtues kafshësh, & sjellë pasoj plagosje ose humbjën e jetës së një përsoni . d). Raste kur një automjet shtyp një ose disa përsona këmbësor me pasoj plagosjën ose vdekjen e tyre .

KERKIMI , ZBULIMI I PROVAVE MATERIALE . Momenti i rëndësishëm për cdo ngjarje është fiksimi i provave materiale me të gjitha cilësit e tyre në proces verbalin e këqyrjës së vendit të ngjarjës, provat i kemi prova të dukshme dhe prova të padukshme . a). Prova materiale të dukshme, janë objektët të cilat kan shkaktuar aksidentin, ku futën : - Mjeti ose mjetët që kanë kryër aksidentin - Kufomat - Të dëmtuarit - Prova të tjera të cilat dëshmojnë për momentin e vendin e goditjës si xhama të thyera pjesë makine si gjurmë frenimi etj . b). Prova materiale të padukshme, janë mbetje të ndryshme pak ose aspak të dukshme zbulimi i të cilave kërkon përdorimin e mjetëve teknike kriminalistike, në këtë grup hyjnë si : Mikro-gjurmët dhe gjurmët daktiloskopike . GJURMET E LENA NGA PJESET LEVIZESE : . Gjatë këqyrjës së skemës së krimit konstatohën dëmtime që duhën shpjeguar mekanizmi i formimit të tyre, për këtë na ndihmon vetë konstrukti i mjetit si : a). Madhësia e jashtme e mjetit , gjatësia dhe gjërësia b). Numri i aksëve të mjetit c). Një perimetër i caktuar për një gomë të caktuar d). Gjërësia e gomave, si dhe madhësia e gomave të mjetit e). Lartësia e shasisë nga toka . Gjurmët e lëna në vendin e ngjarjës në keto raste janë : a). Gjurmë të thelluara, keto gjurmë mbetën të stampuara në objektët gjurmë marrës që nga konstrukti i tyre është më i but se vetë goma e mjetit që e lë . b). Gjurmë sipërfaqësore, këto gjurmë mbivëndosën në objekte të forta si asfalte, etj. . Gomat për mjete të caktuara i ndajmë në : a). Goma të kalueshmërisë së lartë. Karakteristik e ketyrë llojë gomash është se lulet e tyre janë të mëdha e të thella . keto goma përdorën për mjete të tonazhit të lartë . b). Goma shpejtësie. Të keto goma është se lulët protektorëve është janë të vogëla dhe përdorën në autovetura që rrugtojnë në rrugë të asfaltuara . c). Goma të përdorimit të gjërë. Lulët e ktyre gomave janë të kombinuara dhe përdorën tek automjetët që qunojnë në rrugë fushore & futën dhe mjetët e tonazhit të mesëm . . Numri i aksëve të mjetëve ndahën në : a). Automjete me dy akse b). Automjete me tre ose më shumë akse me të përhapura janë mjete me dy akse , kurse tek mjetët me tre akse krijohët vështirësi në identifikimin e rrotave të pasme .

16 GJURMET E FRENIMIT . Ka shumë rëndësi në përcaktimin e shpejtësisë në gjurmët e frenimit të automjetit, e kundërta ndodhë për të identifikuar lulët e protektorëve të këtyre mjetëve pasi keto janë fshirë për shkak të fërkimit gjatë momentit të frenimit . . Gjurmët e frenimit në vend-ngjarje sipas intesitetit të tyre mund të jenë : a). Të dukshme, mbi sipërfaqën e asfaltit dukën në mënyrë të theksuar shenjat e ferkimit të gomave gjatë frenimit. b). Më rrëshqitje, keto gjurmë frenimi shprehën më shenja të forta të zeza të lëna mbi sipërfaqën e asfaltit si pasojë e bllokimit të rrotave . KEQYRJA E KUFOMES : . Kufomat janë objekti kryersor i këqyrjës. Ne kutpimin mjeko-ligjor traumat automobilistike janë dëmtime të shkaktuara nga pjesë të jashtme ose të brendshme të automjetëve, si dëmtime që shfaqën nga rrezimi i viktimës nga keto mjete . Ekspertimi mjeko-ligjor kriminalistik dhe ato autoteknik janë në gjendje të krijojnë tablo për momente kryesore të ngjarjës si dhe etapat dhe mekanizmin e formimit të ngjarjës . . Efektivi i policisë që mbrrinë i pari në vend-ngjarje kryen keto veprime : a). Skicon pozicionin e trupit të dëmtuar dhe vëndos lidhjën e koordinatave veri-jug-lindjepërëndim . b). Fikson pozicionin e trupit ballas poshtë me fytyrë në tokë / shpinë në tokë c). Fikson vendosjën e gjymtyrëve duarve, këmbëve, d). Fikson pozicionin e e kufomës në lidhje më mjetin që e ka aksidentuar . . Njollat kufomore , shfaqën pas minutës se 30 – 2 orë pas vdekjës . . Shtangësia e kufomës ( rigor mortis ) kjo fillon nga musklatura e fytyrës, kjo shtangësi e plotë kufomore përfundon pas 7 – 12 orësh, nga casti i vdekjës dhe zgjat deri në dy ditë . . Këqyrja e jashtme , e cila bëhët në vendin e ngjarjës, kufoma nuk lëvizën ose dërgohët në morg . . Këqyrja e brendshme ( Autopsia ), e cila si rregull bëhët në morg, në këtë rast kemi mundësi të percaktojm nëse kemi alkool apo jo në organe e brendshem të kufomës . . Dëmtimët në aksidëntët automobilistike shkaktohën nga : a). Goditje më pjesë të ndryshme të mjetit b). Shtypje mekanike nga rrotat e automjetit c). Rrëzime nga karroceritë e automjetëve d). Goditje të shkaktuara brenda automjetit si rezultat i përplasjes .

KEQYRJA E MJETIT QE KA KRYER AKSIDENTIN : . Automjeti këqyret për të kërkuar gjurmë të lëna nga viktima në pjesët ku është goditur apo gjurmë të tjera të cila i ka lënë sipasojë e përplasjës apo fërkimit me automjetët ose objektët e tjera. Këqyrja e plot e mjetit bëhët nga eksperti autoteknik dhe të gjtiha demtimët evidentohën në procesvërbalin e këqyrjës së vendit të ngjarjës. Gjatë keqyrjës së mjetit në procesvërbal përshkruhën si : lloji, tipi, pasha, cilindrat, nr i aksëve të mjetit nr i shasisë, targa, si dhe ngjyra . . Ekzaminimi i mjetëve dhe provave të tjera kalon në katër fazë : a). Ekzaminimi paraprak b). Ekzaminimi i ndarë c). Ekzaminimi krahasuës d). Dhënja e konkluzionëve FOTOGRAFIMI I PROVAVE NE VENDIN E NGJARJES : . Të fotografuarit në vendin e ngjarjës është një proces i vazhduëshëm dhe duhët të përfshihën të gjitha fotografit e marra nga distanca e afërt dhe e largët, me anë të së cilës bëhët një pasqyrim i plotë i këtij aksidenti, të gjithë fotografit paraqesin skenën e krimit, kufomës i bëhët fotografia në lidhje me objektin përreth nga katër pika ose dy pika horizontale sipas metodës së fotografimit të kufomës. Ftografia kriminalistike duhët bërë në cdo vend-ngjarje. . Në vendin e ngjarjës në aksidentin automobilistik fotografia kriminalistike përfshinë : a). Fotografimi orientues, përcaktohët saktë pozicioni i mjetëve të përplasura ose i mjetit të aksidentuar dhe të plagosurit apo të kufomës . b). Fotografimi i pamjës së përgjithshme, në këtë rast përcaktohën kufijtë e vendit të ngjarjës, sendët, objektët, gjurmët qe mund të jenë si frenimi, apo njolla gjaku etj . c). Fotografimi i objektit kryesorë, kjo pasqyron fotografimin e pamjës së përgjithshme, dhe ne rastin konkret janë : mjetët, kufomat, gjurmët e ndryshme . d). Fotografimi i gjurmëve dhe sendëve, këtu fiksohën të gjitha ato sende dhe objekte vec e vec dhe me shkallëzime që janë në vend-ngjarje & që kanë lidhje më skemën e krimit . . Metodat që vijnë në ndihmë për të bërë skicën e vendit-të-ngjarjës ( krimit ) janë : a). Skicimi i vendit të ngjarjës me anë të metodës së pingulëve ose të këndëve të drejta b). Skicimi i vendit të ngjarjës me anë të metodës së tre këndore c). Skicimi i vendit të ngjarjës, është duke marr si boshtë orientuese dy pjesët paralele anësore të rrugës & bëhët planin i vëndosjës së objektëve duke marr distacën .

17

ROLI

I

TYRE

NE

9. M I R K O – G J U R M E T PROCESIN E IDMETIFIKIMIT TE AUTOREVE

TE

VEPRAVE

PENALE

KUPTIMI I MIKROGJURMEVE : . Mikrogjurmët janë prova materiale ashtu sic gjurmët e duarve(gjurmët daktiloskopike), gjurmë e këmbëve (gjurmëve taseologjike ), apo të veglave të thyëra, kanë shumë rëndësi në procesin e të provuarit të fajsisë së autorit të veprës penale . . Sipas prejardhjës së mirko-gjurmët i klasifikojmë : 1. Mikrogjurmët më prejardhje biologjike, ku përfshihën : a). Floku i njëriu, qimët e kafshëve b). Fije tekstile më prejardhje bimore ose shtazore c). Pjesëzat e bimëve, drithërat, & organizmat e gjallë etj . 2. Mikrogjurmë më prejardhje organike, ku përfshihën : a). Karburantët, b). Bojëra, c). Plasmas, d). Lubrifikant, e). tekstile artificiale 3. Mikrogjurmë më prejardhej inorganike, ku përfshihën : a). Mikrogjurmë të metalëve të ndryshme b). Mikrogjurmë në lidhjëve metalike c). Mikrogjurmë më origjinë inorganike ( cimmento, asfaltë etj ) 4. Mikrogjurmë më prejardhje të përziër, ku përfshihën : a). Mikrogjurmë të natyrës biologjike b). Mikrogjurmë të natyrës organike c). Mikrogjurmë të natyrës inorganike

. Në skenën e krimit mikrogjurmët i kemi : gjendje të ngurtë ( grimca metali, qymyrguri, rërë, cimento etj ) lëngshme ( pika të vogla gjaku ) erëra të ndryshme )

a). Në b). Në gjendje të c). Në gjenje të gaztë

(

MIKROGJURMET NE SKENE E KRIMIT : 1. Fijët e flokut,floku është një nga llojët më të zakonshme të mikrogjurmëve që gjendën në një vend-ngjarje, floku është nga elëmentët njerezor me rezistuës ndaj dekompozimit . fijët e flokut përbëhët nga : a). Maja, b). Rrënja, c). Trupi që ndahët në kutikula, kortikalia, si dhe në modularia . . Mbledhja e flokut në cilësinë e provës : a). Mbledhja & paketimi i flokut ( merrët me pinceta ) b). Përdorimi i fshesës më korent, pasi mbeten ne fshesë fijët e flokut c). Gjatë kërkimit & mbledhjës së provës materiale, të shmangim kontaminimin e fijës së flokut me fije të tjera apo prova të tjera që janë fiksuar në vend-ngjarje 2. Gjendja e fijëve tekstile ne vend-ngjarje ( krimit ) : a). Në vende ku mendohët se ka kaluar autori ( dritare, dyer, mure etj ) b). Në pjesët e automjetit që ka rën në kontakt më viktimën ose më të dëmtuarin c). Në armën e zjarrit kur qitja është bërë me puqitje d). Në duart e viktimës ( vetvrasje), autorit ( vrasje ) e). Në teshat e viktimës gjatë përleshjëve f). Në mjetët e përdorura nga autori për kryërjën e veprës penale 3. Grimcat e bojës , kur mendojmë për bojë na vjen në mendja për ngjyrat, apo një sër ngjyrosësish apo thërmija brenda bojës, boja ka edhe disa karakteristika, struktura dhe llustra që ka për shkëlqim, të gjithë këto karakteristika ndërthurën për të krijuar një boj unike. A). Vlera e grimcave të bojës me cilësinë e provës . boja në vëndin e ngjarjës mund të jetë në formën e një cifle nga një sipërfaqe e tharë boje, mikrogjurme, gervishtje, prekur . 4. Pluhuri , studimët filluan nga Hans Gros ( Austri 1908 ) si dhe anglezi Konan Doil. Edmond Locar duke u mbështetur në rekomandimët e Grosit dhe të Doilit vuri re se pjesëzat mikroskopike të pluhurit që mbulojnë teshat & trupin tonë janë “ dëshmitarë memecë ” që vjnë : a). Nga rrymat e ajrit që përshkojnë sipërfaqën e tokës b). Nga aktivitetët industriale c). Nga ndërtimët, minierat, përpunimi i rërës d). Nga rënja e lëndëve meteorike etj . Pluhuri është grumbull grimcash heterogjene te cilat ndodhën në gjendje të shkrifët, që mbulon tër sipërfaqën e tokës më përjashtim të sipërfaqës ujore. Në trupin ton ndodhët një sasi pluhuri

18 ZBULIMI & FIKSIMI I MIKROGJURMEVE NE VENDNGJARJE : . Praktika ka vërtetuar se autorët e veprave penale në planin e tyre kriminal përfshin dhe kujdesin e tyre për të fshehur ose zhdukur gjurmët. Gjurmët i kemi : a). Gjurmë të dukshme b). Gjurmë të padukshme

10. A D N - ja ROLI I SAJ NE IDENTIFIKIMIN E AUTOREVE TE VEPRAVE PENALE

IDENTIFIKIMI ME ANE TE ADN – së . ADN – ja është acidi deoksiribonukleik, që analizohët në lëngjët e trupit, njollat si dhe indët e tjera bilogjike që gjëndën dhe merrën për provë. Ekzistojnë dy burime të ADN – së të cilët përdorën në analizat e kriminalistike : a). nADN ( ADN Nukleare ). Analizohët si provë që përmbajnë gjak, spermë, përshtymë, inde qelizore si dhe qime që përmbajnë inde në rrënjët e tyre. b). mtADN ( ADN Mitokondriale ). Analizohë kryësishtë në provat që përmbajnë fije floku që biën në mënyrë natyrshme . Dokumentimi, mbledhja, paketimi, dhe ruajtja e provave të ADN – së : Në qoftë se provat e ADN-së nuk dokumentohët, mblidhën, paketohën dhe ruhën si duhët, ato nuk do plotësojnë kushtët ligjor dhe shkencore për tu pranuar në një proces hetimor & gjyqësorë. 1). Nëse provat e ADN-së nuk dokumentohën, vihët në pikpyetje origjina e tyre 2). Nëse nuk mbidhën si duhët, ato mund të humbasin vlerat biologjike 3). Nëse nuk paketohën si duhën, mund të ndodhë kontaminimi i tyre 4). Nëse nuk ruhën si duhën, mund të ndodhë dekompozimi ose shpërbërja 5). Provat si gjak, sperm, qime floku etj , të etiketohën sipas metodës së paketimit të provave materiale, duke shënuar vendin dhe kohën e ngjarjës . 6). Marrja e këtyre provave bëhët me doreza & vëndosën në enë sterile 7). Në rastë se provat si gjak, sperm, qime floku etj , janë ende të freskëta, të mos pakëtohën mënjëherë por të lihën të thahën në temperaturën e ambjentit . Ekzaminimi i gjakut . Gjaku në vetëvete përmban elëmente & është një burim i mire për referimin e analizave të ADN-së, ekzaminimët mund të përcaktojnë praninë ose mungesën e gjakut në njolla. Ato mund të përcaktojnë nëse është gjakun i njeriut ose jo. Marrja e modelëve krahasuese . Gjaku mund të merrët më cilësin e modelit krahasuës nga përsoni i dyshuar vëtëm nga një përsonel i kualifikur. Si masë duhën minimalisht dy tuba 5 ml me gjak mbi të cilat vëndosën etiketa ku përcaktohë data, ora, emri i subjektit, vendi, emri i marrësit, merrën dhe dërgohën në laborator . Objekte të tjera ku mund të bazohëmi për gjetjën e elëmentëve të ADN - së : a). Djersa, ka sekrecione të lëngshme i cili nuk përmban materiale qelizore, më vlera janë pjesët e sqetullës ku krahas djersës ka edhe mbi vëndosje të grimca në lekurë. b). Jashtëqitja, është një burim i mjaftuëshëm për të bërë ekzaminimët e ADN-së kjo bëhë edhe nëpërmjetë zorrëve. c). Urina, nuk ka shumë vlerë & ne përgjithësisht nuk dërgohët për të nxjerrë profilin e ADN-së. FAZAT E ANALIZAVE LABORATORIKE : . Analizat laboratorike bëhën kryësisht për gjakun ku përcaktohët nëse është njeri apo kafshë, dhe nëse i përket përsonit të dyshuar, analizat në laborator për ekzaminim prove ndjekin një rregull shumë striktë, ruajta dhe trajtimi i provave varët nga natyra e tyre . testi i AND-së është bazuar në faktin që asnj ë qënje njerëzore nuk ka të njëjtin material gjenetik. Laboratorët krminialistike sot janë në gjendje të vlerësojnë analizat e ADN-së me mëtodat teknike në luftën kundër kriminalitetit .

19 11. V R A S J A VEPRIMET E PARA NE VENDIN E NGJARJES VRASJA NE KUPTIMIN JURIDIK : . Kriminalistika e studion vepren penale të vrasjës si një tërësi të dhënash që ndihmojnë në zbulimin, hetimin dhe gjykimin e kësaj vepre, keto të dhëna ka t bëjnë kryërjën e zbulimin e veprave penale, metodat e kryërjës, si dhe metodat e zbulimit të vrasjëve, plagosjës etj. Kryësishtë në ngjarje fiksohën : 1). Gjurmët daktiloskopike 2). Gjurmët traseologjike 3). Pjesët e teshave të grisura 4). Mjetët e kryërjës së krimit 5). Sendët e tjera që i përkasin fajtorit 6). Flokët 7). Pjesët e lekurës 8). Gjaku 9). Pështyma 10). Ekskrementët e ndryshëm 11. Gjurmë të vëprimëve të autorit mbi viktimën si : a). Plagë që ka marrë , drejtime të teshave b). Gjurmë të përleshjës së ndodhur midis tyre Qëllimët e vrasjëve kryhën për : 1). Përfitime, 2). Hakmarrje, 3). Terrori, 4). Për të kryër një vepër tjetër penale 5). Për motive përsonale të viktimës, 6). Për të mbuluar një vepër penale Nga pikpamja kriminalistike vrasjët i klasifikojmë : a). Vdekjet natyrale, b). Vdekjet me dhunë, c). Vdekjet aksidentale . METODAT TEKNIKE & TEKNIKA PER KEQYRJEN E VENDIT TE NGJARJES: . Momenti më i rëndësishëm për zbulimin e një vrasje është këqyrja e vendit të ngjarjës me cilësi dhe profesionalizëm, kusht i parë dhe kryësor është që ambienti, kufoma, arma, gëzhoja, mbetjët e qitjëve, mikrogjurmët etj. të fiksohën me fotografi me shkallëzime, fotografit dhe skicat i bashkangjitën process vërbalit të këqyrjës, fotografit bëhën sipas kërkesës së metodikës përkatëse, fillimisht bëhën fotografite : a). Orientuese , b). Fotografi të pamjës së përgjithshme , c). Fotografi të objektit kryësorë, d). Fotografi të gjurmëve dhe të sendëve . fotografit bëhën gjithmonë të shkallëzuara, skica etj. KARAKTERISTIKAT E VENDIT TE KEQYRJES SE VENDIT TE NGJARJES : . Këqyrja mund të zhillohët në ambiente të mbyllura ose të hapura, në varësi të vendit ku ka ndodhur ngjarja. A). Në ambiente të mbyllura. Vëmendja përqëndrohët nëse sendët brenda objektit te ngjarjës ka crregullime, zhvendosje të tyre. Në keto raste bëhët një kërkim i imët për gjetjën e gëzhojave e predhave në mjedisët ku është kryër vrasja ose vetvrasja, por duhët të këqyrët edhe muri, tavani, dhe të gjithë objektët që mund të ketë gjurmë. Këqyrja shtrihët deri në objektët e pa rëndësishme si tavulla e duhanit, gota e ujit, varsët e rrobave etj. Objekte këto që mund të jen levizur nga autori i krimit, vëmendje i kushtohët zbulimit të mbeturinave të gjakut në qoftë se vendi i ngjarjës është pastruar nga auturi i krimit, kjo bëhët me anë të teknikave bashkëkohore si përdorimi i “ flureshencës së gjakut ” pas pastrimit përdorët burime rrezësh ultra violetë si dhe traktavizorët për t‟i zbuluar. Këqyrjet në territore të hapura kanë disa vecori si : a). Këqyrja e kushtëzohët nga terreni, koha, dhe moti b). Kërkohët investim i madhë njerzish për të realizuar kërkimin e gjithë provave materiale B). Në ambiente te hapura, përdorën këto metoda këqyrjësh si : 1). Këqyrja me rreze 2). Këqyrja me rrjetë Kur spërfaqja që këqyrët nuk është shumë e madhe përdorën këto metoda : a). Me spirale, b). Me rotare, c). Ndarja ne sektore . Këqyrja dh kërkimi i provave kryhët jo vetëm me anë vizuale por edhe duke përdorur mjete të ndryshme teknikoshkencore, krahas valixhës hetimore më të gjitha pajisjet e nëvojshme që mund të jenë si metal kërkuës, sharrë, kimikate, Solucion A, Solucion B. rreze ultra violetë etj. ZBULIMI DHE KEQYRJA E KUFOMES : . Kufomat janë objekti kryësorë i këqyrjës në të gjitha rastët e vdekjëve me dhunë, ose në rrethana që na lejojnë të dyshohët për një vdekje të tillë, prandaj asaj i kushtohët një vëmendje e posacme në vendin e ngjarjës dhe më vonë në morg ku edhe kryëhët dhe autopsia. Përqëndrohëmi të vendi ku është kryër vrasja dhe shkaku i vdekjës, fakt ky që në disa raste bëhët i vështirë, K U J D E S ! asnjëhere nuk duhë nxituar dhe të dalim në konkluzione të shpejta se cështja është e qartë. NJE VRASJE REALE !

20 Në verën e viti X, merret informacioni i vrasjës së shtetasit A, brenda mjetit me të cilin udhetonte, nga pyetja e deshmitarëve okular bashkë udhëtar të tij. U duk qartë se përsoni ishte goditur më arme nga jasht-brenda me nje plumb, në anën e majtë të kokës. Autopsia për munges kushtët nuk u krye dhe u gjykua mbi thënjë e dëshmitarëve okular të pranishëm ne vend – ngjarje.( Mjetë ). Me von familjarët ngrejn pretëndimët se djali i tyre ishte vrarë nga persona të ndodhur në makinë me të cilët filluan të kishin dhe konflikte. Në keto kushte kur edhe këqyrja e kufomës nuk ishte bërë u vëndos ekzumimi i saj nga këqyrjët e bëra rezultojë se goditja ishte në pjesën e majtë të kokës me vrim hyrje. Kurse vrima daljës qe në nofullën e djadhtë, duke kryër edhe eksperimente hetimore, u vërtetua se viktima ishte goditur nga jashtë brenda, cka hodhën poshtë dhe pretendimët e familjarëve . Fenomenët kufomore kanë rëndësi të vecantë për faktin se : - Shërbenë si një dhënë orientuese në përcaktimin e kohës që ka kaluar pas vdekjës - Fiksohët pozicioni i kufomës - Mungesa e shtangësisë kufomore në ato grupe Këqyrja e plotë e kufomës sipas kërkesave të metodikave mjeko-ligjore dhe atyre proceduriale kalon në dy faza që janë : a). Këqyrja e jashtme ( Bëhët në vendin e ngjarjës ) b). Këqyrja e brendshme ( Bëhët autopsia në morg ) ZBULIMI DHE KEQYRJA E KUFOMAVE TE GROPOSURA : . Ka rast kur autorët e krimit pas realizimit te vrasjës, e fusin kufomën në një gropë e cila mund të këtë qënë e hapur ose e hapin për këtë qëllim, por ka edhe raste qe vetë viktima e hap gropën dhe më pas është vrarë. E rëndësishme është gjetja e vendit të groposjës, si metod në këto raste përdorët ajo e matjës së dendësisë së dheut, në vendët që është hapur dhe rimbushur, pasi të zbulohët vendi fillimisht bëhët fotografimi i tij duke orientuar gropën. Pas hapjës së gropës bëhë fotografimi i kufomës, pozicioni i saj si dhe bëhët skica e vendit të ngjarjës e cila bëhët në tre pozicione që janë : a). Nga lartë b). Përgjatë gjatësisë së trupit, në prerje vertikale të sipërfaqës së tokës c). Nga koka në prerje vertikale të sipërfaqës së tokës Pyetjët që kërkon skena e krimit janë : 1). Dëmtimët e shkakëtuara në kufomë janë rezultat i përdorimit të armës së zjarrit apo i mjetëve të forta me karakter brejtës apo shpuës ? 2). Sa është numri i goditjëve mbi kufomë ? 3). Me cfarë llojë arme zjarri është kryër vrasja ( Sportive, luftarake, gjuetie ) ? 4). Ku mund të këtë qënë i dëmtuari dhe qitësi në kohën e goditjës ? 5). Kufoma është transportuar në vend tjetër apo aty është vendi i vrasjës ? 6). Kufoma është lëvizur, transportuar, apo jo në perimetrin e e vendit-të-ngjarjës ? 7). Mbi kufomë a ka veprime mekanike që ka sjellë vdekjën ? 8). A ka karakteristika që na cojnë në versionin e helmimit të kufomës ? 9). A ka karakteristika që na cojnë në versionin mbytjës së kufomës ?

FIKSIMI I PROVAVE MATERIALE : . Me provë materiale do të kuptojmë cdo subjekt i cili në kushte e rrethana të caktuara, mbart në vetëvete një burim të dhënash mbi faktin për t‟u provuar i tillë ose si burim prove që përcaktojnë rrethanat e rëndësishme të cështjës. Grupët e mëdha të provave materiale janë : a). Objekte që kanë shërbyër si mjetë për të kryër krimin b). Objekte që mbartin mbi veet gjurmët e krimit c). Objekte të tjera që mund të shërbejnë si mjete për zbulimin e krimëve dhe fajtorëve d). Objekte që kanë qënë objektë i vëprimëve kriminale të të pandehurit. Në një vend-ngjarje konstatojmë makro & mikro – gjurmë, zbatojmë metodën e fotografimit të vendit-të-ngjarjës, kufomës i bëhët fotografimi në katër pika ose në dy pika sipas metodës së fotografimit të kufomës, për të bërë fotografi cilësore përdorët aparat këndgjërë, Ne vend-ngjarje fotografia krminalistike do të përfshijë : A). Fotografimin orientues . Ku përcakton saktë pozicionin e kufomës në krahasim me objektët që e rrethojnë . B). Fotografimin e pamjës së përgjithshme . Ku përcaktohën kufijtë e vendit të ngjarjës, sendët, gjurm të tjera që ndodhën C). Fotografimi i objektit kryësorë . Kjo bëhët për të dhënë qartë e saktë ato objekte që pasqyrohën në ne fotografimin e pamjës së përgjithshme . D). Fotografimi i gjurmëve dhe i sendëve, ketu fiksohën të gjithë ato sende që kanë shërbyër si mjetë për kryërjën e veprës penale, ose objekte mbi të cilat gjendën gjurmë.

21

VERSIONET HETIMORE DHE VERIFIKIMI I TYRE ( PLANIFIKIMI HETIMOR ) Grupi hetimor, pasi kryen veprimet e para hetimore, grumbullon material të vlefshëm për të ngritur versione hetimore, versione që ngrihën më shpeshë në vrasje janë : versione mbi natyrë e ngjarjës , mbi motivët dhe mbi përsonat. 1. Ngritja e versionit mbi natyrën e ngjarjës ( Vdekje e natyrshme, me rast fat keq, vetvrasje, vrasje ), bëhët duke u mbështetur në të dhënat e objektive të këqyrjës së vendit të ngjarjës, të kufomës dhe të ekzaminimit mjeko-ligjor të kufomës 2. Ngritja e versionit mbi motivin e vrasjës, bëhët duke u mbështetur në të dhënat që dalin nga studimi i lidhjëve të viktimës me farefisin dhe më përsona të tjerë, nga vlerat që janë zhdukur pas kryërjës së krimit . 3. Ngritja e versionit mbi personat, për përsonat që kan kryër varsjën, një ndihmë të madhe japin edhe motivët e vrasjës. Organi procedues ngre gjithënjë pyetjën se cili ka qënë i interesuar në vdekjën e viktimës ? Zbulimi i vrasjëve & hetimi i tyre - është shumë i vështirë, vështirësia vjen për shumë arsye për shkak se në disa raste figura e krimit dhe shumë rrethana fakti duhën vërtetuar, për shkak se në disa raste nuk dihën autorët, nuk dihën motivët, dhe koha e vrasjës, ndonjëhë nuk dihët dhe viktima deri në identifikimi. Për kapërcimin e këtyre vështirësive organin proceduës e ndihmojnë në mënyrë të vecantë organët e brendshme , për këqyrjën e vendit të vrasjës, kërkimin e fajtorit dhe sendëve, kontrollin, ndalimin, perdorimin e qenëve të ndjekjës nuk mund të kryhët pa ndihmën e policisë gjyqësore dhe organëve të tjera. IDENTIFIKIMI I KUFOMES SE COPETUAR Në praktikë ka pasur raste të rralla ku kufoma pas vrasjës të jetë copëtuar pjesë pjesë, autorët e bëjn këtë më qëllim që fshehin vendin ku kanë kryër vrasjën, të humbin gjurmët dhe të vështirësojnë identifikimin e kufomës, pjesët e kufomës së copëtuar gjendën në vende të ndryshme dhe shpesh herë viktimën nuk e njeh njeri, copëtimi i kufomës vështirëson shumë hetimin . Detyrat e pare te hetimit janë : mblidhën të gjitha pjesët e trupit të copëtuar, përcaktohët seksi i të vrarit, mosha, gjatësia e trupit, ngjyra e flokëve & shenja të tjera, në identifikimin e kufomës së copëtuar një rol shumë të rëndësishëm luajnë shenjat si : dhëmbët & protezat e dhëmbëve, tatuazhët, djegiet,etj . VERSIONET HETIMORE TE KRIMEVE SEKSUALE ( PLANIFIKIMI HETIMOR ) Organi proceduës, në bazë të të dhënave që pasqyrohën në kallzim, në fazën e parë të hetimit ngre keto versione hetimore që janë : a). Nëse është përdorur dhunë ndaj të dëmtuarës ose të të dëmturit . b). Nëse dhunën e ka përdorur përsoni që tregohët nga e dëmtuara ose i dëmtuari etj. Verifikimi i këtyre versionëve hetimore ka disa vecori, dhe varët dhe kur e dëmtuara / i dëmtuari njeh përsonin që ka ushtruar dhunë . organi proceduës verifikon versionin e karakterit vullnetar të mardhëniës sexuale, ku sqarohët fakti

PERCAKTIMI I VRIMES SE

HYRJES E DALJES SE PREDHES NGA KUFOMA : . E rëndësishme ne këqyrjën e teshave dhe të kufomës është përcaktimi i saktë i vrimës së hyrjës apo daljës, në bazë të këtij përcaktimi krijohën kushte për të dhënë një përgjigje të saktë pyetjëve mbi përcaktimin e drejtimit të qitjës, pozicionin e qitësit etj. Për ti kuptuar më drejtë këto probleme i ndajmë në tri faza që janë : a). Faza e parë është përcaktimi i vrimës së hyrjës së predhës në kufomë b). Faza e dytë është rruga që ka përshkruar predha në trupin e kufomës c). Faza e tretë përcaqktohët vrima e daljës së predhës nga kufoma VRASJE APO VETVRAJSE : . Ky është një problem që specialistët shpesh në vend-ngjarje i vë në siklet e dilema të mëdha, mëgjithëatë duhët ndjekur një procedur e thjeshtë : a). Këqyrën duart e viktimës për të zbuluar : - Nëse ka mbetje të faktorëve plotësuës të qitjës, përpunohën duart me tampone, ose zbatohën metodat e dorezës së parafinës. - Nëse midis gishtit të madhë e gishtit treguës ka të gërvishtura apo dërmishje . - Prania e cirkave të gjakut, pjesëve kockore, trunore në duart e kufomës na lë të ngrejmë versionin e një vetvrasje . b). Ekzaminoh ët arma për të zbuluar gjurmë papilare në sipërfaqët e jashteme të saj dhe sidomos në paretët e jashteme të karikatorit që ndodhët brenda dorezës të pistoleta, ekzaminohën fishekët që ndodhën në karikatore, ku mbi sipërfaqët e tyre ngelë gjurmët e gishtave mjaft të mira që zbulohën në metodat të ndryshme kimike. c). Këqyrët me kujdesë në morg segmenti i vrimës hyrëse-dalëse, nga ku dhe konkludohët për pozicionin e armës në momentin e qitjës . d). Këqyrën teshat e kufomës, vrimat e shkaktuara nga predha, të cilat përcaktojnë pozicionin e viktimës në castin e goditjës, kujdes duhët të bëhët kur viktima të transportohët në morg . ZBULIMI , FIKSIMI & MARRJA E ARMES SE KRIMIT : . Vrasjët janë një figur e veprës penale që në 80% të rastëve, si mjetë për realizimin e qellimëve kriminale nga autorët janë përdorur armët e zjarrit,ky mjetë është zgjedhur nga autorë: a). Ndihën më të sigurt në arritjën e qëllimit, pra vdekjën e përsonit . b). Eviton përleshje fizike

22 okular është e vogël

c). E kryën veprën në distancë të largët, ku mundësia e dëshmitarëve d). Në varësi të kohës që ka autori mund edhe të fshehë provat materiale ose armën e krimit .

PERCAKTIMI KRIMINALISTIK I DISTANCES SE QITJES : . Largësi qitjeje në kuptimin kriminalistik, do të quhët largësia prej tytës së armës deri tek vrima hyrjës së predhës në objektin e dëmtuar, largësia e qitjës përcaktohët si : a). Qitje me puqitje, është ajo qitje kur gryka e tytës së armës në castin e qitjës ndodhë e puthitur plotësisht më sipërfaqën e objektit që goditët , në këtë qitje kemi : - Qitje me puqitje hermetike ( të plotë ) - Qitje jo-hermetike ( jo të plotë ) - Si dhe qitje me puqitje anësore b). Qitje e afërt, do të konsiderohët ajo qitje kur mbi sipërfaqën e objektit të dëmtuar nga predha kanë mbetur të ashtëquajtura gjurmë plotësuese të qitjës . c). Qitje nga larg, është kur në sipërfaqen e objektëve të goditura nuk ka mbetur asnjë gjurmë tjetër përvec vrimës së hyrjës së predhës. PERCAKTIMI I VEND NDODHJES SE QITESIT : . Për zbulimin e autorëve që kryejnë një vrasje duke përdorur armën e zjarrit, ndihmë të madhe i jep zgjidhje problemit të përcaktimit të drejtimit të qitjës dhe vendit ku ka qendruar autori i veprës penale, ku merrën gjurmë, ngrihën versione të vlefshme për fazat e hetimit . a). Bëjmë bashkimin e pikave të goditura b). Përcaktojmë vendodhjën e qitësit me ndihmën e një tubi prej letre ose prej plastike c). Përcaktojmë vendodhjën e qitësit me anë të llogaritjëve algjebrike PERCAKTIMI I VEND NDODHJES SE QITESIT NE BAZE TE GEZHOJAVE : . Kjo bëhët në ato raste kur qitjet janë bërë në vende ku ekziston mundësia e gjetjës së gëzhojave , vendi ku janë zbuluar gëzhojat e qitura nga arma e krimit na japin një ide të përgjithshme mbi pozicionin e qitësit, për këtë përcaktojmë : a). Sistemin dhe modelin e armës që i përketë gëzhoja e gjetur b). Këndi dhe distanca e hedhjës së gëzhojave për armën konkrete. Largesia në të cilën mund të fluturojnë gëzhojat e qitura janë në varësi : a). Të shpejtësisë ose forcës së zmprapjës së shulit në pozicion kur teli sustë ndodhët në gjendjën e tij të tensionuar. b). Të pozicionit të tytës së armës në lidhje me vijën horizontale, pra kur tyta e armës është e ngriut lartë e ulur poshtë ose përkulur anash . Armët i flakin gëzhojat në mënyra të ndryshme kjo do të varët nga : a). Cilësia e fishekëve me të cilën është realizuar qitja b). Karakteristikat konstruktive të gëzhojave c). Vecorit kryësore të gjendjës teknike të armës etj .