ΤΕΥΧΟΣ 51 B' ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 ΤΙΜΗ 2,5€
51
51
Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ / Η ∆ΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ
Από τον Κώστα Βαξεβάνη
«ΒΑΘΥ ΛΑΡΥΓΓΙ» ΣΤΟ ΜΑΞΙΜΟΥ Κατασκοπεία, διείσδυση ξένων μυστικών υπηρεσιών και business
Ο ρόλος ΗΠΑ-Ισραήλ στην κυβέρνηση Σαμαρά
Εκδότης
Κώστας Βαξεβάνης
περιεχόμενα
Αρχισυντάκτρια
Βιβή Μπλούτσου Αρθρογράφοι Θανάσης Καρτερός Γιάννης Βαρουφάκης Art Direction gramma Ατελιέ Τζένη Αναστασοπούλου Διόρθωση Ανδρονίκη Μαστοράκη
24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
TΕΥΧΟΣ 51
Αρχεία Φωτογραφιών Eurokinissi AE Εκτύπωση Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ
*
Εταιρία Το Κουτί της Πανδώρας ΕΕ Διεύθυνση Αναχωρητών 8Α Άνοιξη 14569, Αττική Τηλέφωνο 210 621 7990 Φαξ 210 621 7992 E-mail
[email protected] Διανομή Πρακτορείο ΕΥΡΩΠΗ ΑΕ Υπεύθυνος κυκλοφορίας Παναγιώτης Πασπαλιάρης Συνδρομές
210 621 7990
10-15
«Βαθύ λαρύγγι» στο Μαξίμου: Κατασκοπεία, διείσδυση ξένων μυστικών υπηρεσιών και business
16 19 26 29 32
01 31
Το επόμενο Hot Doc στα περίπτερα και στο internet στις 8 Μαΐου και κάθε δεύτερη Πέμπτη
Ποιος είναι ο Άρης Καρατζάς; Συνέντευξη Ο λομπίστας των τριών ηπείρων Ποιος είναι ο Άλεξ Ρόντος; ΜΚΟ στην υπηρεσία των μυστικών υπηρεσιών Τράπεζες Ζημίωσαν μετόχους και ομολογιούχους για να «προικίσουν» την Πειραιώς
38
Report Επενδύουν σε καμένα φιλέτα και διαφημίζουν την καταπάτηση
44
Report Επενδύοντας με εγγύηση χρυσόβουλα του Σουλτάνου
46
Μεταλλαγμένα Οι πολίτες αντιστέκονται, Μανιάτης και Βενιζέλος όχι…
53
Γαλλία Η πιο mainstream ακροδεξιά στη χώρα με τα παράδοξα
56
Ουγγαρία Από τη σβάστικα στο κιπά…
210 621 7990
Βρείτε το ηλεκτρονικό Hot Doc στο www.hotdoc.gr
editorial Του Κώστα Βαξεβάνη
Το μαλακό υπογάστριο του δικαιώματος
Τ
ο να υπερασπίζεσαι το δικαίωμά σου είναι κάτι μεγαλειώδες. Δεν υπερασπίζεσαι την ύπαρξή σου και την ελευθερία σου, αλλά είτε το θέλεις είτε όχι υπερασπίζεσαι μια κοινωνία να λειτουργεί με δικαιώματα. Η υπεράσπιση ακόμη και των πιο προσωπικών δικαιωμάτων είναι μια κοινωνική λειτουργία που ξεπερνά τον ιδιωτικό χώρο τον οποίο μπορεί να επιχείρησε να υπερασπίσει. Δεν υπάρχει δικαίωμα που να διεκδικεί ένας, αλλά να αφορά μόνον ένα. Με τον ίδιο τρόπο, κάθε δικαίωμα που χάνει κάποιος, αφαιρείται από την κοινωνία. Αργά ή γρήγορα θα το χάσουν κι άλλοι. Σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο, που εμφανίζεται όλο και πιο ευαίσθητος στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων, εμφανίζεται ταυτόχρονα μια αντίφαση. Μια προτεραιότητα δικαιωμάτων. Όλο και συχνότερα τα δικαιώματα αποχωρίζονται από το δίκιο ή το άδικο και καταλήγουν να διεκδικούνται με βάση την επιλογή, το γούστο, ακόμη και την ιδιότυπη μόδα. Η κοινωνία γεμίζει με ακτιβιστές που είναι έτοιμοι να προωθήσουν ένα συγκεκριμένο δικαίωμα, το οποίο είναι ταυτόχρονα έτοιμοι να αποκόψουν από κάθε άλλο. Το δικαίωμα δεν είναι η ελευθερία που σου ανήκει, αλλά γίνεται ο βαθμός της ελευθερίας που επιλέγεις, στον τομέα που επιλέγεις. Μπορεί κάποιος να υπερασπίζεται το δικαίωμά του στη σεξουαλική του επιλογή, αλλά ταυτόχρονα να αδιαφορεί για το αν σε μια κοινωνία πεθαίνουν άνθρωποι; Πόσο ειλικρινής είναι η ζέση για τα δικαιώματα και ο ακτιβισμός, αν τον περιορίζεις στην περιοχή λίγο πάνω και λίγο κάτω από το μαλακό υπογάστριο; Ή, για να αντιστρέψω την ερώτηση, σε μια χώρα που τα κοινωνικά δικαιώματα, το δικαίωμα στη μόρφωση ή την υγεία, καταλύονται, ποιο είναι το στοιχείο που εγγυάται πως κάποιο δικαίωμα θα μείνει τελικώς όρθιο;
6 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Ο νεοφιλελευθερισμός προσπαθεί να πείσει πως υπάρχουν επετηρίδες δικαιωμάτων. Δικαιώματα που αξίζει να προασπίζεσαι και άλλα που η υπεράσπισή τους δεν οδηγεί πουθενά. Ο κατακερματισμός των δικαιωμάτων γίνεται για να μη δημιουργείται κοινωνική συνείδηση και δράση. Τα δικαιώματα τοποθετούνται στον ιδιωτικό χώρο, στο δωμάτιο του σπιτιού, εκεί που αναπτύσσονται αυστηρές προσωπικές ανάγκες και συμπεριφορές. Στην κρεβατοκάμαρα, στο απόρρητο του τηλεφώνου, ακόμη και στις ανθρώπινες συμπεριφορές που πρέπει να διακατέχονται από πολιτική ορθότητα και καθωσπρεπισμό. Κάθε άλλο δικαίωμα και πολύ περισσότερο κάθε άλλη διεκδίκηση του δικαιώματος παρουσιάζεται ως γραφική απαίτηση χωρίς αντικείμενο. Σε μια κοινωνία επιλεκτικών δικαιωμάτων, απαγορεύεται να φωνάζεις και να είσαι κακότροπος στον διπλανό σου, αλλά ταυτόχρονα μπορείς να μη δίνεις σημασία στις κραυγές πόνου μιας κοινωνίας που χάνει τα βασικά της δικαιώματα με πρώτο και κύριο αυτό της επιβίωσης. Η κοινωνία διαμορφώνεται έτσι με βάση το μοντέλο Καμίνη, ο οποίος την περίοδο των Χριστουγέννων έντυσε για αισθητικούς λόγους τους κορμούς των δέντρων με μάλλινα πουλόβερ. Κάτω από τα δέντρα βέβαια κοιμόντουσαν και πέθαιναν γυμνοί άστεγοι. Στην απαίτηση του δικαιώματος πρέπει να υπάρχει μια συνειδησιακή απολυτότητα και όχι μια αισθητική επιλεκτική επιλογή. Ή είσαι με τα δικαιώματα ή δεν είσαι. Ή τα υπερασπίζεσαι ή όχι. Η διεκδίκηση του δικαιώματος του ευαίσθητου και προσωπικού πεδίου όχι μόνο είναι υποκριτική, αλλά δεν μπορεί να έχει κανένα αποτέλεσμα. Δυστυχώς τα δικαιώματα είναι σαν το ντόμινο. Την ώρα που θα πέσει το ένα, έχει ξεκινήσει η διαδικασία για να πέσουν όλα. Ακόμη και αυτό που είναι κρυμμένο στην κρεβατοκάμαρα.
Ο μέτοχος μειοψηφίας όπως και ο μικρομέτοχος έχουν σημαντικά δικαιώματα σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Αν είστε μέτοχος μειοψηφίας και πιστεύετε ότι η διοίκηση της εταιρείας: • καταπατά τα δικαιώματά σας.
ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΤΕ ΜΑΣ
• απολαμβάνει ασυλία από τις Αρχές και από τα media. ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΤΕ ΜΑΣ • λαμβάνει παχυλούς μισθούς, bonus και προνόμια ενώ η εταιρεία πάει από το κακό στο χειρότερο.
ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΤΕ ΜΑΣ
Μικρομέτοχος δεν σημαίνει αμέτοχος
Επικοινωνήστε στο: 210 4222072 e-mail:
[email protected] • www.cerberusandpartners.gr HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 7
Upόψεις Του Γιάννη Βαρουφάκη
ΕΝΙΣΧΥΟΝΤΑΣ
ΤΟΝ ΝΙΚΟ Προ ημερών έλαβα το εξής email: «Γιάννη γεια χαρά! Με λένε Νίκο, είμαι 28 χρονών και τα πράγματα είναι απλά για μένα. Δεν καταλαβαίνω! Διαβάζω ανελλιπώς το Hot Doc από την πρώτη μέρα κυκλοφορίας του και δυσκολεύομαι πάρα πολύ να κατανοήσω τα άρθρα σου. Πες ότι είμαι στο δρόμο και συνταντώ τον Βενιζέλο (κάτι που συμβαίνει πολύ συχνά) και του λέω: “Εσύ και η παρέα σου καταστρέφετε την Ελλάδα” και μου απαντάει: “Γιατί;” Τότε σκαλώνω και προσπαθώ να του περιγράψω με απλά λόγια και οικονομικούς όρους τι εννοώ. Δεν μπορώ να το κάνω, θα με τυλίξει σε μια κόλλα χαρτί».
Ν
ίκο, θα προσπαθήσω να σε ενισχύσω όχι με λεπτομέρειες και δυσνόητες αναλύσεις που μπερδεύουν, αλλά πηγαίνοντας κατευθείαν στο ψητό. Σε μια συζήτηση του δρόμου με έναν από τους θρασύτερους των πρωτεργατών του εγκλήματος προέχει να μπορείς με μία φράση να συνοψίσεις το ένα πράγμα για το οποίο θα μείνουν με
8 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
μαύρα γράμματα στην ιστορία του τόπου. Για να μπορέσεις να αρθρώσεις αυτή τη φράση, πρέπει πρώτα εσύ ο ίδιος στο μυαλό σου να έχεις κατασταλάξει ως προς το ποιο ακριβώς ήταν το έγκλημα. Ως προς αυτό, επίτρεψέ μου να σου πω ποιο ήταν, κατ’ εμέ, το βασικό συστατικό του. Θα το ονομάσω κρυφή μεταβίβαση. Το 2010 το ελληνικό δημόσιο πτώχευσε,
που σημαίνει ότι ήταν πλέον αδύνατο να αποπληρώσει τα 300 δισ. ευρώ συσσωρευμένο χρέος που χρωστούσε, βασικά προς ξένες ιδιωτικές τράπεζες. Τότε το πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο συναίνεσε με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό για να γίνει η εξής κρυφή μεταβίβαση: Να μεταφερθούν οι ζημίες (λόγω της αδυναμίας του ελληνικού δημοσίου να αποπληρώσει τα χρέη του) από τους τραπεζίτες στους ώμους των φορολογούμενων, αρχικά των Ελλήνων και μετέπειτα των υπόλοιπων Ευρωπαίων. Να εμφανιστεί αυτή η μεταφορά ως δείγμα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς τον χειμαζόμενο ελληνικό λαό, παραπλανώντας (εις βάρος της αξιοπιστίας της Ευρώπης) τόσο τους γερμανούς όσο και τους έλληνες πολίτες (και βουλευτές) όσον αφορά την ουσία του εγχειρήματος. Αυτή η κρυφή μεταβίβαση των ζημιών των τραπεζιτών στους ευρωπαίους φορολογούμενους ήταν μόνο η αρχή, καθώς η αλήθεια αργά ή γρήγορα θα φαινόταν, τη στιγμή που το ελληνικό δημόσιο θα βάραγε κανόνι, τουλάχιστον απέναντι σε κάποιους από τους πιστωτές του. Το ότι το κανόνι θα βάραγε (προς το ευγενικότερο, θα είχαμε αναδιάρθρωση του χρέους ή κούρεμα) ήταν δεδομένο ότι θα γίνει. Όταν ένα χρέος δεν είναι βιώσιμο, τότε απλώς δεν ζει – κουρεύεται. Όμως οι Βενιζέλοι της πολιτικής μας σκηνής,
όποιον τόλμαγε να το πει, τον εξύβριζαν ως εθνοπροδότη και τον απέκλειαν από τη δημόσια τηλεόραση (μιλώ εκ πείρας προσωπικής). Κι όταν το κούρεμα έγινε, ο κ. Βενιζέλος απαίτησε (και απαιτεί και σήμερα) να τον δοξάσουμε που το... έκανε τόσο καλά! Πόσο καλά το έκανε; Βέλτιστα από τη σκοπιά των τραπεζιτών και χείριστα από τη σκοπιά του ελληνικού λαού αλλά και των υπόλοιπων λαών της Ευρώπης. Πρόσεξε να δεις, Νίκο, πώς χρησιμοποίησαν τον ενάμιση χρόνο που κέρδισαν με το πρώτο μνημονιακό δάνειο, πριν έρθει το κούρεμα (το PSI) και το δεύτερο μνημονιακό δάνειο: Πρώτον, η ΕΚΤ αγόρασε 50 δισ. ομόλογα από τις ευρωπαϊκές τράπεζες, που ακόμα τα ξεπληρώνουμε, καθώς η ΕΚΤ αρνήθηκε –και ο κ. Βενιζέλος αποδέχθηκε– να κουρευτούν με το PSI. Δεύτερον, από τον Νοέμβριο του 2011 η ΕΚΤ έδωσε ένα τρισ. ευρώ στις ευρωπαϊκές τράπεζες με αντάλλαγμα εχέγγυα που συμπεριλάμβαναν και τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου. Τρίτον, όταν έγινε το κούρεμα, οι ελληνικές τράπεζες έχασαν περί τα 38 δισ. Όμως, την ίδια στιγμή ο κ. Βενιζέλος και η επίσημη Ευρώπη σύναπταν νέο δημόσιο δάνειο εκ μέρους των τραπεζιτών, που εμφύσησαν 50 δισ. ευρώ στις τράπεζες, με την υπόσχεση μάλιστα ότι, αν και τύποις θα έχαναν την πλειοψηφία των μετοχών, δεν θα τους άγγιζαν
Όταν ένα χρέος δεν είναι βιώσιμο, τότε απλώς δεν ζει – κουρεύεται. Όμως οι Βενιζέλοι της πολιτικής μας σκηνής, όποιον τόλμαγε να το πει, τον εξύβριζαν ως εθνοπροδότη
και σε λίγο καιρό θα τους επέστρεφαν και τις μετοχές (όπως κάνουν αυτή την εποχή), ζημιώνοντας κι άλλο τον φορολογούμενο. Αποτέλεσμα αυτών ήταν οι τραπεζίτες ( Έλληνες και Ευρωπαίοι) να βρεθούν στο απυρόβλητο και η Ελλάδα να είναι η μόνη χώρα στην ιστορία που και πτώχευσε και είδε το χρέος της να παραμένει το ίδιο! Για να μην πολυλογούμε, ο κ. Βενιζέλος είναι μέρος μιας ομάδας πολιτικών που λειτούργησαν ως ατζέντηδες της
Διεθνούς των τραπεζιτών που, όταν ξέσπασε η ελληνική κρίση, οργανώθηκαν άμεσα με έναν στόχο: Τη μεταφορά των ζημιών τους στους ώμους των αθώων πολιτών της Ελλάδας και της Ευρώπης. Να φανταστείς, Νίκο, ότι ακόμα και το ΔΝΤ, που δεν φημίζεται για την κοινωνική του συνείδηση, έτριβε τα μάτια του με τον κυνισμό των δικών μας Βενιζέλων, αλλά και με την άνεση με την οποία η επίσημη Ευρώπη συνωμοτεί εναντίον των λαών της, υπονομεύοντας μάλιστα τη βιωσιμότητα της ευρωζώνης και, συνεπώς, της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κι όταν, σε μια ύστατη προσπάθεια να διορθωθούν τα πράγματα, το ΔΝΤ πρότεινε στους κ.κ. Βενιζέλο και Στουρνάρα μια τακτική συμμαχία εναντίον του Βερολίνου, με στόχο την ελάφρυνση των βαρών που σηκώνει σήμερα ο έλληνας πολίτης, εκείνοι απάντησαν: «Ο κ. Σόιμπλε μας είπε όχι». Κλείνω με τη φράση που θα σου πρότεινα να πεις στον διερχόμενο κ. Βενιζέλο: «Τα θερμά μου συγχαρητήρια, κ. αντιπρόεδρε της κυβέρνησης. Ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν υπήρξε πολιτικός που να κατάφερε να μεταφέρει τόσες πολλές ζημιές από τους ώμους των τραπεζιτών στους ώμους των φτωχότερων και πιο αδύναμων πολιτών. Συγχαρητήρια και για την αίσθηση χιούμορ που έχετε να αυτοαποκαλείσθε ακόμα... σοσιαλιστής». HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 9
Πολιτική και Κατασκοπεία
«ΒΑΘΥ ΛΑΡΥΓΓΙ» ΣΤΟ ΜΑΞΙΜΟΥ Κατασκοπεία, διείσδυση ξένων μυστικών υπηρεσιών και business Υπάρχει «βαθύ λαρύγγι» στο Μέγαρο Μαξίμου; Ορίζεται αυτό που αποκαλείται κυβερνητική πολιτική από ανθρώπους που δουλεύουν για ξένες υπηρεσίες και ξένα συμφέροντα; Υπάρχει διείσδυση πρακτόρων στην ελληνική πολιτική σκηνή και ιδιαίτερα την κυβέρνηση, οι οποίοι έχουν την ευχέρεια να εμφανίζονται ως φορείς πατριωτικών θέσεων και εθνικής ανησυχίας; Τα ερωτήματα αυτά, που θεωρητικά αφορούν κάθε κυβέρνηση και κάθε εξουσία, αυτή τη φορά είναι πρακτικά και αφορούν ανακριτικό έργο. Το βάρος αυτής της απάντησης έχει αναλάβει ο 3ος τακτικός ανακριτής Δ. Φούκας, αναζητώντας την στο ίδιο το πρωθυπουργικό περιβάλλον. Σύμβουλοι του Αντώνη Σαμαρά, φίλοι από το μακρινό παρελθόν αλλά και σημερινοί υποβολείς απόψεων και διαμεσολαβητές «ειδικής διπλωματίας», ερευνώνται για τη σχέση τους με μυστικές υπηρεσίες. Το περιβάλλον του πρωθυπουργού, αλλά και αυτό του Γιώργου Παπανδρέου, εμφανίζεται σε τηλεφωνικές επικοινωνίες, οι οποίες έχουν καταγραφεί από την ΕΥΠ, να σχετίζεται με προώθηση ξένων συμφερόντων. Στην πιο αθώα περίπτωση πρόκειται για μια εξωθεσμική λειτουργία που αφορά τα ίδια πρόσωπα, τα οποία επί δεκαετίες παρεμβαίνουν στη διπλωματία και την πολιτική με κοινό παρονομαστή τις σχέσεις τους με ξένες υπηρεσίες και παράγοντες, έχοντας πάντα για κάποιο περίεργο λόγο την ανοχή των κυβερνώντων. Στη χειρότερη, θα πρόκειται για ένα σκάνδαλο κατασκοπείας, που βάζει στο κέντρο του δύο πρωθυπουργούς: τον Αντώνη Σαμαρά και τον Γιώργο Παπανδρέου. Του Κώστα Βαξεβάνη 10 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Ο Άρης Καρατζάς (πάνω), απ' ό,τι προκύπτει από τις υποκλοπές, μιλάει έμμεσα με τον πρωθυπουργό και άμεσα με ανθρώπους του Μαξίμου. Ο Παπασταύρου (δεξιά) φέρεται να δίνει πληροφορίες για το ταξίδι του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, τον Αύγουστο του 2013, και τη συνάντησή του με τον Μπαράκ Ομπάμα.
Τ
ο 2013 ανακοινώθηκε πως δύο δικογραφίες, αυτή που αφορούσε την έρευνα για τις υποκλοπές 104 πολιτικών προσώπων και παραγόντων του κρατικού μηχανισμού μέσω του δικτύου της Vodafone και αυτή που αφορούσε το δημοσίευμα για σχέδιο δολοφονίας του Καραμανλή, συνενώνονται και την έρευνα αναλαμβάνει ο 3ος τακτικός ανακριτής Δ. Φούκας. Και οι δύο δικογραφίες είχαν πολιτικές προεκτάσεις και αφορούσαν υποθέσεις που ήταν πιθανότερο να αρχειοθετηθούν παρά να οδηγήσουν σε κάποιο αποτέλεσμα. Απ' ό,τι φαίνεται, όμως, οι δύο υποθέσεις προχώρησαν όχι μόνο επειδή παρέβλεψαν την ισχύ των πολιτικών προσώπων που εμπλέκονταν σε αυτές, αλλά επειδή ακριβώς στράφηκαν σε αυτά.
Ο κοριός χτυπάει Μαξίμου Τον Αύγουστο του 2013 η ΕΥΠ πήρε εντολή να παρακολουθήσει μέσω του συστήματος συνακροάσεων (κοριού) άτομα, των οποίων τα ονόματα εμφανίζονταν να εμπλέκονται σε υποτιθέμενο σχέδιο αποσταθεροποίησης, το οποίο συμπεριλάμβανε τη δολοφονία του πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή. Η έρευνα του ανακριτή δεν έδειχνε να επιβεβαιώνει τα σενάρια δολοφονίας, ωστόσο υπήρχαν περιστατικά και καταθέσεις που πραγματικά δημιουργούσαν υπόνοιες πως την περίοδο 2008-2009 υπήρχαν κινήσεις, μέσα από τις οποίες
γινόταν προσπάθεια διείσδυσης ξένων συμφερόντων στη χώρα. Η τεχνική παρακολούθηση των εμπλεκόμενων προσανατόλισε την έρευνα σε δύο άτομα. Τον Άλεξ Ρόντο, πρώην σύμβουλο του Γιώργου Παπανδρέου, και τον Αριστείδη ή Άρη Καρατζά, εκδότη και στενό φίλο του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά από τη δεκαετία του '70. Οι δύο φίλοι των πρωθυπουργών επικοινωνούσαν μεταξύ τους, δίνοντας την εντύπωση πως ο ένας δίνει αναφορά στον άλλο, μεταφέροντας πληροφορίες που αφορούσαν ενδιαφέροντα Αμερικανών και Ισραηλινών στην περιοχή. Το κύριο ενδιαφέρον των συνομιλιών τους ήταν ο τρόπος με τον οποίο αμερικανοϊσραηλινά συμφέροντα θα κατάφερναν να διεισδύσουν στην περιοχή. Οι πληροφορίες αυτές προέρχονταν από πηγές στο ίδιο το Μαξίμου και μεταφέρονταν επίσης σε πρώην και νυν ισραηλινούς πράκτορες της Μοσάντ οι οποίοι εμφανίζονταν ως επενδυτές και αντιπρόσωποι εταιριών. Ο Άρης Καρατζάς, απ' ό,τι προκύπτει από τις υποκλοπές, μιλάει έμμεσα με τον πρωθυπουργό και άμεσα με ανθρώπους του Μαξίμου, που αρκετές φορές κατά τη διάρκεια των συνομιλιών τους δείχνουν να γνωρίζουν καλά ποια είναι τα πραγματικά ενδιαφέροντα των συνομιλιών.
Ο Παπασταύρου του Σαμαρά πληροφοριοδότης Από τις νόμιμες συνακροάσεις προκύπτει πως ο Άρης Καρατζάς παίρνει πληροφορίες από ανθρώπους του στο Μέγαρο Μαξίμου και στη συνέχεια τις διαβιβάζει στον Άλεξ Ρόντο, τηλεφωνώντας του συνήθως στο επίσημο τηλέφωνο, το οποίο του έχει παραχωρηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ειδικού εκπροσώπου της στο Κέρας της Αφρικής. Ο Καρατζάς διαβιβάζει τις πληροφορίες, λέγοντας μάλιστα στον Ρόντο πως πηγή των πληροφοριών του είναι ο άνθρωπός τους, Σταύρος Παπασταύρου, σύμβουλος του πρωθυπουργού. Ο Παπασταύρου φέρεται να δίνει πληροφορίες για το ταξίδι του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, τον Αύγουστο του 2013, και τη συνάντησή του με τον Μπαράκ Ομπάμα. Μετά από τα τηλεφωνήματα, μέσω των οποίων ο Άλεξ Ρόντος παίρνει τις πληροφορίες, ταξιδεύει στις ΗΠΑ, όπου, απ' ό,τι αναφέρουν πληροφορίες, έχει υψηλές συναντήσεις. Ο σύμβουλος του Σαμαρά, Σταύρος Παπασταύρου, έχει εντοπιστεί ως καταθέτης στη Λίστα Λαγκάρντ. Έχει καταθέσεις ύψους 5 εκατομμυρίων ευρώ με συνδικαιούχους τον πατέρα του, συνταξιούχο του ΟΤΕ, και τη νοικοκυρά μητέρα του. Όταν αποκαλύφθηκε η Λίστα Λαγκάρντ, ο Σταύρος Παπασταύρου είχε δηλώσει στο Hot Doc πως τα χρήματα του λογαριασμού HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 11
Πολιτική και Κατασκοπεία
Φαήλος Κρανιδιώτης
ανήκουν στον έλληνα εβραίο Σάμπυ Μιωνή, του οποίου είναι δικηγόρος. Καρατζάς και Ρόντος συνομιλούν και με τον Φαήλο Κρανιδιώτη, επίσης φίλο του Αντώνη Σαμαρά. Ο Κρανιδιώτης, μάλιστα, μετά την κατάθεση του Άλεξ Ρόντου στον εισαγγελέα για το σκάνδαλο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων των οποίων ο Ρόντος είχε την ευθύνη, τον ρωτάει στο τηλέφωνο αν ρωτήθηκε για τους ισραηλινούς. Σε επικοινωνία που είχαμε με τον Φαήλο Κρανιδιώτη, υποστήριξε πως οι επαφές με Ρόντο και Καρατζά έγιναν είτε σε επαγγελματικό πλαίσιο είτε στο πλαίσιο ανάπτυξης μιας πατριωτικής πολιτικής. Δήλωσε συγκεκριμένα στο Hot Doc: «Ο Άρης Καρατζάς είναι πελάτης μου και φίλος μου 17 χρόνια. Τον κ. Ρόντο τον ξέρω και είχα πελάτη τον πατέρα του. Όποια συζήτηση μπορεί να έχω κάνει εγώ αφορά μόνο ένα πράγμα. Το πώς θα εκμεταλλευτούμε τη σύγκρουση Ισραήλ-Τουρκίας επ’ ωφελεία των ελληνικών συμφερόντων. Τίποτα άλλο. Δεν έχω ασχοληθεί ποτέ με επιχειρηματικά ή οτιδήποτε έχει σχέση με Ισραήλ ή κάτι άλλο». Η σχέση του Φαήλου Κρανιδιώτη με τον Άρη Καρατζά οδηγεί πίσω στη δεκαετία
12 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Καρατζάς και Ρόντος συνομιλούν και με τον Φαήλο Κρανιδιώτη, επίσης φίλο του Αντώνη Σαμαρά. Ο Κρανιδιώτης, μάλιστα, μετά την κατάθεση του Αλεξ Ρόντου στον εισαγγελέα για το σκάνδαλο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων των οποίων ο Ρόντος είχε την ευθύνη, τον ρωτάει στο τηλέφωνο αν ρωτήθηκε για τους ισραηλινούς
του '90, όταν είχαν δημιουργήσει μαζί με τον έτερο σύμβουλο του Αντώνη Σαμαρά, Χρύσανθο Λαζαρίδη, το «Δίκτυο 21». Το «Δίκτυο 21», με το οποίο είχε ταυτιστεί ο Αντώνης Σαμαράς, είχε αυτοχαρακτηριστεί ως «πατριωτική ένωση». Δέχθηκε όμως κριτική των Μέσων Ενημέρωσης ως εθνικιστικό δίκτυο με ύποπτες διασυνδέσεις και μοίρασε μερικές δεκάδες αγωγές κατά δημοσιογράφων. Η σχέση ωστόσο του Κρανιδιώτη και τα κοινά του ενδιαφέροντα με τον Άλεξ Ρόντο, που έχει χαρακτηριστεί ως ο άνθρωπος της γκρίζας δραστηριότητας του Γιώργου Παπανδρέου, απέναντι στον οποίο ο Κρανιδιώτης παρουσιάζει ένα είδος πολιτικής αλλεργίας, είναι όντως μια ενδιαφέρουσα σχέση.
Πράκτορες, επιχειρηματίες και μπίζνες Οι συνομιλίες που έχουν καταγραφεί δείχνουν πως Καρατζάς και Ρόντος επιμένουν πως πρέπει μέσα από ανθρώπους που ελέγχουν να πετύχουν τη διείσδυση ισραηλινών κεφαλαίων στην Ελλάδα, αλλά και να προωθηθεί το φυσικό αέριο από τις εξορύξεις στην Κύπρο ανατολικά. Οι συνομιλίες εμφανίζουν επιχειρηματικά ενδιαφέροντα, αλλά ενταγμένα
Άλεξ Ρόντος
σε μια γεωπολιτική στόχευση. Ο Άρης Καρατζάς συνομιλεί με δύο πρώην υψηλά στελέχη της Μοσάντ, οι οποίοι εμφανίζονται να προσπαθούν να επενδύσουν οπωσδήποτε στην Ελλάδα. Η επένδυση που κυρίως συζητιέται είναι να αγοραστεί το Ελληνικό από την ισραηλινή εταιρεία ELBIT. Οι ενδιαφερόμενοι αναφέρονται σε ένα οικονομικό τίμημα 300-500 εκατομμυρίων ευρώ. Μεταξύ Καρατζά και ισραηλινών συζητιέται επίσης η ELBIT να προσφέρει ένα στόλο από μικρά πολεμικά πλοία, τα οποία θα αναλάβουν την ασφάλεια των εξορύξεων στην Κύπρο. Η αναζήτηση της λέξης ELBIT στο διαδίκτυο δίνει δύο αποτελέσματα: Την εταιρία ELBIT systems, η οποία ασχολείται με συστήματα ασφάλειας, παρακολούθησης, υψηλά συστήματα πολέμου και επικοινωνιών, και την εταιρία ELBIT imaging, η οποία, επίσης με έδρα το Ισραήλ, ασχολείται με επενδύσεις real estate. Είναι άγνωστο αν υπάρχει κρυφή ή φανερή σχέση μεταξύ των δύο εταιριών. Σημαντικό πάντως είναι πως στην «αθώα» ELBIT, με την οποία συνομιλεί ο Άρης Καρατζάς, στελέχη της είναι πρώην στελέχη της Μοσάντ.
Οι συνομιλίες που έχουν καταγραφεί δείχνουν πως Καρατζάς και Ρόντος επιμένουν πως πρέπει μέσα από ανθρώπους που ελέγχουν να πετύχουν τη διείσδυση ισραηλινών κεφαλαίων στην Ελλάδα, αλλά και να προωθηθεί το φυσικό αέριο από τις εξορύξεις στην Κύπρο ανατολικά. Οι συνομιλίες εμφανίζουν επιχειρηματικά ενδιαφέροντα, αλλά ενταγμένα σε μια γεωπολιτική στόχευση
Ο Άρης Καρατζάς συνομιλεί επίσης τηλεφωνικά με τον πρώην υφυπουργό Άμυνας των ΗΠΑ Στίβεν Μπράιαν. Ο Μπράιαν είναι υπεύθυνος της ροής οικονομικής βοήθειας από τις ΗΠΑ προς το Ισραήλ (της τάξης των 2, 5 δισ. δολαρίων). Από τις συνομιλίες προκύπτει πως, μέσω του Μπράιαν, η εταιρία ELBIT και ο Καρατζάς ως σύμβουλός της θα εξασφάλιζαν 150 εκατομμύρια δολάρια από τη βοήθεια για το Ισραήλ, ώστε να δημιουργηθεί ο στολίσκος των πολεμικών πλοίων για την ασφάλεια στις κυπριακές εξέδρες εξόρυξης. Φαίνεται δηλαδή πως δεν υπάρχει μόνο ένα στενό επιχειρηματικό ενδιαφέρον, αλλά κρατικό για να προωθηθούν κοινά ισραηλινοαμερικανικά συμφέροντα.
Οι ατζέντες και ο Πάλλης Στις 14 Μαρτίου ο ανακριτής Δ. Φούκας έκανε έρευνα στο σπίτι του Άρη Καρατζά και προχώρησε σε κατάσχεση εγγράφων και προσωπικών του αντικειμένων. Η έφοδος έγινε μετά από την παρακολούθηση των τηλεφώνων και προφανώς το συμπέρασμα πως ενδεχομένως να υπάρχουν στοιχεία που εμφανίζουν σχέσεις πέρα των επιχειρηματικών. Ο ανακριτής φέρεται να κατέσχεσε σημειωματάρια HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 13
Πολιτική και Κατασκοπεία
του Άρη Καρατζά και προσωπικές του σημειώσεις. Σε κάποια από αυτά ο Καρατζάς σημειώνει στοιχεία που στη συνέχεια μεταφέρει στον Ρόντο. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, σε κάποια από τα σημειωματάρια ο Καρατζάς σημειώνει πως κατάφεραν να εξασφαλίσουν «5 εκατομμύρια μαύρο χρήμα από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις». Ο Άλεξ Ρόντος ήταν επικεφαλής της ΥΔΑΣ, της υπηρεσίας του υπουργείου Εξωτερικών που ήταν υπεύθυνη για τις ΜΚΟ. Όπως έχει ήδη αποκαλυφθεί, πολλές από τις ΜΚΟ αυτές δεν είχαν πραγματικό έργο, αν και επιδοτήθηκαν με δεκάδες εκατομμύρια ευρώ με ευθύνη του Άλεξ Ρόντου. Ο ίδιος, καταθέτοντας στον εισαγγελέα γι' αυτές τις επιδοτήσεις, έχει πει πως ήταν αποτέλεσμα του κακού θεσμικού πλαισίου. Ο ανακριτής Φούκας, ωστόσο, ψάχνει τη δραστηριότητα τριών τουλάχιστον ΜΚΟ, οι οποίες χρηματοδοτήθηκαν με υπογραφή Ρόντου και είναι πιθανό να σχετίζονται με αυτό που ο Καρατζάς περιγράφει στην ατζέντα του ως εξασφάλιση 5 εκατομμυρίων από ΜΚΟ. Σημαντική είναι μια τηλεφωνική συνομιλία, την οποία έχει ο Καρατζάς με κάποιο άτομο στη Γερμανία. Ο Καρατζάς
14 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Ο ανακριτής φέρεται να κατέσχεσε σημειωματάρια του Άρη Καρατζά και προσωπικές του σημειώσεις. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, σε κάποια από τα σημειωματάρια ο Καρατζάς σημειώνει πως κατάφεραν να εξασφαλίζουν "5 εκατομμύρια μαύρο χρήμα από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις".
ενημερώνει αυτό το άτομο πως ο καταζητούμενος επιχειρηματίας Αναστάσιος Πάλλης, πρώην συνέταιρος του Βίκτορα Ρέστη, ήταν έτοιμος να παρουσιαστεί στις Αρχές και να καταθέσει για τη σχέση του Ρέστη με το Ιράν και το εμπάργκο πετρελαίου. Λέει λοιπόν χαρακτηριστικά στον συνομιλητή του στη Γερμανία πως, αν είναι να παρουσιαστεί στις Αρχές, «του είπα να μιλήσει σε εμάς». Είναι άγνωστο τι εννοεί ο Άρης Καρατζάς με το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο «εμάς» και ποιους συμπεριλαμβάνει στην ομάδα που θα έπρεπε ο Πάλλης να μιλήσει. Ήταν η εποχή που οι αμερικανικές Αρχές έκαναν έρευνα για τη σχέση του Ρέστη και του Πάλλη με το σπάσιμο του εμπάργκο στο Ιράν.
Ο καλός Σαμαρείτης Άλεξ Ρόντος Οι συνομιλίες του Καρατζά με τον Ρόντο, γίνονται την περίοδο που ο Άλεξ Ρόντος έχει οριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ειδικός εκπρόσωπος στο Κέρας της Αφρικής. Είναι δηλαδή ο άνθρωπος που έχει αναλάβει την ανθρωπιστική δράση στην περιοχή, η οποία σκοπό έχει να βοηθήσει να απαλλαγούν οι χώρες από τη μάστιγα των συγκρούσεων και της φτώχειας.
Ο Καρατζάς ενημερώνει κάποιο άτομο στη Γερμανία πως ο καταζητούμενος επιχειρηματίας Αναστάσιος Πάλλης, πρώην συνέταιρος του Βίκτορα Ρέστη, ήταν έτοιμος να παρουσιαστεί στις Αρχές και να καταθέσει για τη σχέση του Ρέστη με το Ιράν και το εμπάργκο πετρελαίου
Όταν όμως ο Ρόντος μιλάει με τον Καρατζά στο τηλέφωνο, του εξομολογείται πως ουσιαστικά έχει διαμορφώσει έναν τοπικό ένοπλο στρατό, με βασικό κορμό τους χριστιανούς της Αιθιοπίας και της ευρύτερης περιοχής, για να απωθήσει και να εξολοθρεύσει συγκεκριμένες ομάδες. Είναι μια περιγραφή που δεν συμβαδίζει με τους υψηλούς ανθρωπιστικούς στόχους που φαίνεται να έχει η αποστολή του Ρόντου στο Κέρας της Αφρικής. Η εμπλοκή του ονόματος του Άλεξ Ρόντου στην έρευνα για κατασκοπεία και το άνοιγμα των τηλεφωνικών του συνομιλιών φαίνεται να έχουν ενοχλήσει αρκετούς στο εξωτερικό. Η Κάθριν Άστον, εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, υψηλή προστάτης του Ρόντου, έχει επικοινωνήσει, σύμφωνα με πληροφορίες, με τον Αντώνη Σαμαρά για να εκφράσει τη δυσαρέσκειά της. Η ανακριτική έρευνα το επόμενο διάστημα είναι βέβαιο πως θα δίνει τη μάχη όχι μόνο για την ανακάλυψη στοιχείων, αλλά και για αντιπαλέψει τις πολιτικές και γεωπολιτικές σκοπιμότητες. Αν πραγματικά έχουμε να κάνουμε με κατασκοπεία, τότε η Δικαιοσύνη έχει να κάνει με έναν πολύ πιο ισχυρό αντίπαλο.
ΠΡΑΚΤΟΡΑΣ WILLIAM B.:
ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΣΤΙΣ ΥΠΟΚΛΟΠΕΣ ΤΗΣ VODAFONE Στην υπόθεση των υποκλοπών, ως τον Αύγουστο του 2013, η έρευνα είχε οδηγήσει σε κάποιο πρόσωπο, το οποίο ήταν αυτό που είχε οργανώσει τις παρακολουθήσεις και το οποίο πέρα από κάθε αμφιβολία δούλευε για τις ΗΠΑ. Το πρόσωπο αυτό είχε αγοράσει τα κινητά τηλέφωνα που είχαν χρησιμοποιηθεί ως τηλέφωνα «σκιές» χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Μάρκος Πέτρου. Έμενε σε σπίτι του Ψυχικού, το οποίο χρησιμοποιούσε η αμερικανική πρεσβεία. Τα ανακριτικά ευρήματα έμοιαζαν χωρίς δυνατότητα άλλης αξιοποίησης, ενώ ήταν δεδομένο πως χτυπούσαν στον τοίχο της διπλωματίας και των διακρατικών σχέσεων. Παρ' όλα αυτά, η έρευνα έδωσε την πλήρη ταυτότητα του πράκτορα που οργάνωσε τις υποκλοπές, καθώς και φωτογραφίες του. Επρόκειτο για τον William B., στέλεχος της CIA στην πρεσβεία στην Ελλάδα, ελληνικής καταγωγής, ο οποίος είχε δουλέψει επί δεκαετίες σε ελληνικές υποθέσεις. Μία από αυτές ήταν η στρατολόγηση Ιρακινών στην Ελλάδα, λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στον Κόλπο το 2003. Ο William, μέσω του δικτύου που ανέπτυξε, πήρε πληροφορίες πως στην πρεσβεία του Ιράκ στην Αθήνα είχε αποθηκευτεί οπλισμός με όπλα που μεταφέρθηκαν μέσω του διπλωματικού σάκου. Λίγες μέρες πριν τους βομβαρδισμούς στο Ιράκ, μια μεικτή ομάδα ειδικών αμερικανών και ελλήνων πρακτόρων εισέβαλε στην πρεσβεία και έβαλε υπό την κάτοψή της τον οπλισμό. Στη συνέχεια, για το αποτέλεσμα της επιχείρησης ενημερώθηκαν οι κυβερνήσεις του ΝΑΤΟ για να συναινέσουν στους βομβαρδισμούς. Η επιχείρηση ωστόσο δεν παρουσιάστηκε ως εισβολή σε πρεσβεία ξένου κράτους, πράγμα που είναι παράνομο, αλλά ως οικειοθελής παράδοση του οπλισμού από το νούμερο 2 στην πρεσβεία του Ιράκ, που αυτομόλησε. Η μεγαλύτερη όμως επιτυχία του William είναι αναμφίβολα η παρακολούθηση του συνόλου των παραγόντων της ελληνικής κυβέρνησης και του ίδιου του πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή μέσω του δικτύου της Vodafone. Η ανάκριση για αυτό το κομμάτι της έρευνας φαίνεται να είναι αποτελεσματική, αλλά εκ των πραγμάτων κάποια στιγμή θα απαιτήσει πολιτικές και διπλωματικές κινήσεις. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 15
Πολιτική και Κατασκοπεία
Άρης Καρατζάς
Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, Ιάκωβος
Ποιος είναι ο Άρης Καρατζάς; Το επίθετο του Άρη Καρατζά, όπως ο ίδιος αρέσκεται να λέει για την ετυμολογία του, σημαίνει δύο πράγματα: « Ή ζαρκάδι ή σκοτεινός τύπος». Όσα έχουν γραφτεί γι' αυτόν και όσα περιγράφουν τη ζωή του εκ των πραγμάτων τον τοποθετούν στο πεδίο μιας περίεργης και γκρίζας πραγματικότητας. Θεωρεί «μπούρδες και μυθοπλασίες» όσα λέγονται για πιθανή του σχέση με κατασκοπεία προς όφελος ξένων δυνάμεων. Εμφανίζεται από το 1978 γοητευμένος με το λόμπινγκ, τη διαδικασία να βρίσκει και να αξιοποιεί σχέσεις για να προωθήσει όσα θέλει. Το 1957, στα 11 του χρόνια, πήγε στην Αμερική. Ο πατέρας του ήταν διευθυντής του γραφείου του Γιώργου Λιβανού στη Νέα Υόρκη. Έζησε με εβραίους στο σχολείο και γνώρισε το αμερικανικό κατεστημένο στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Υπήρξε αγαπημένο παιδί του αρχιεπίσκοπου Αμερικής Ιάκωβου,τον οποίο η αριστερά τη δεκαετία του '70 αποκαλούσε με νόημα CIAκωβο. Του Κώστα Βαξεβάνη 16 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Χρύσανθος Λαζαρίδης
Τ
ο 1974, όπως του αρέσει να λέει, ήταν από τους πρωτοστάτες του εμπάργκο κατά της Τουρκίας, αμέσως μετά την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο. Από τότε κατάλαβε πως τους ταιριάζει το λόμπινγκ. Έτσι, εκτός από υπεύθυνος των εκδόσεων «Μέλισσα», έγινε και λομπίστας. Τον Μάρτιο του 1977 εξέδωσε στην Αμερική το βιβλίο του Ευάγγελου Αβέρωφ «Φωτιά και τσεκούρι», το οποίο στην Ελλάδα είχε χαρακτηριστεί βιβλίο μισαλλοδοξίας. Αυτό το βιβλίο τον έφερε κοντά με τον Αντώνη Σαμαρά, έναν νεαρό της ομάδας Αβέρωφ.
Ο άνθρωπος για τα προβλήματα Τον Σεπτέμβριο του 1990, όταν η Σοβιετική Ένωση πέφτει, ο Άρης Καρατζάς είναι στη Μόσχα. Είναι παρών στην αποκαθήλωση του σφυροδρέπανου από τον δήμαρχο της Μόσχας Ποπώφ και συνοδεύει τον Γουίλιαμ Γουόρνερ, έναν άνθρωπο που έπαιξε ρόλο στη μετάβαση της Μόσχας από τον κομμουνισμό. Οι υψηλές του σχέσεις και η εμφάνισή του σε ιστορικά σημεία σε ιστορικές στιγμές
ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑ ΣΤΗΝ ΔΙΚΗ ΤΗΣ 17Ν ΣΤΙΣ 10/7/2003
Φαήλος Κρανιδιώτης
Αλέξανδρος Λυκουρέζος
είναι, όπως λέει, αποτέλεσμα των επαφών του και τίποτα παραπάνω. «Μου αρέσει να επικοινωνώ», είναι ένα επιχείρημα που χρησιμοποιεί συχνά. Η επικοινωνία του συνήθως περιλαμβάνει τους πάντες και κυρίως αυτούς με τους οποίους δεν επικοινωνεί εύκολα κάποιος. Στο τέλος της δεκαετίας του '70 ο Άρης Καρατζάς εμφανίζεται επισήμως ως σύμβουλος επιχειρήσεων και άνθρωπος που βοηθάει εταιρίες που έχουν προβλήματα να τα λύσουν. Το προφίλ ανθρώπων όπως ο Καρατζάς, οι οποίοι είναι κρυμμένοι πίσω από εταιρίες διαχείρισης κρίσεων ή συμβούλων επιχειρήσεων, ταιριάζει αναμφίβολα με το προφίλ της νέας γενιάς πρακτόρων ανά τον κόσμο, αλλά ο ίδιος επιμένει πως «ό,τι κάνω το κάνω για την πατρίδα. Μόνο στην Ελλάδα αρέσει αυτή η μυθοπλασία». Δεν αρνείται σχέσεις με πράκτορες, πολιτικά πρόσωπα και εταιρίες που εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα, θεωρώντας πως αυτές οι σχέσεις είναι αποτελεσματικός τρόπος για να προωθεί ο ίδιος και τα προσωπικά του συμφέροντα.
Κ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ: Πάμε παρακάτω κ. μάρτυρα: σε ό,τι αφορά την προσωπική σας περιπέτεια μετά από την έκδοση του βιβλίου είπατε, αλλά πέρασε λίγο εν τάχει και δεν έμεινε το εξής: επιχείρησαν να σας δωροδοκήσουν, απείλησαν τη μητέρα σας, σας πίεσαν, όλα αυτά έγιναν αποσκοπώντας που; Γ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ: Όλα αυτά έγιναν αποσκοπώντας στο να συνεργαστώ μαζί τους, να με χρησιμοποιήσουν. Πρέπει να σας πω χαρακτηριστικά ότι υπήρχαν άλλοι που μου έλεγαν “Κοίταξε, ό,τι θέλεις θα σου δώσουμε. Τι θέλεις; Θέλεις δισεκατομμύρια; Θέλεις να αλλάξουμε τη φάτσα σου; Να σε πάμε σε άλλη χώρα; Να βγάλουμε νόμους καινούριους; Ο,τι θέλεις το έχεις”. Όταν έβλεπαν ότι εγώ αντιστέκομαι, έκαναν κι αυτοί κάποιες ενέργειες, κάποιες πράξεις. (…) Κ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ: Μπορώ να συνεχίσω μιας και ο λόγος περί Αμερικής, αν και δεν είχα σκοπό να το ρωτήσω. Είχε γραφτεί κάπου ότι το βιβλίο σας δεν κυκλοφόρησε στην Αμερική παρ' ότι είχε υπάρξει ένα ενδιαφέρον για λόγούς πολιτικούς διότι είχε ζητηθεί. Τι ακριβώς είχε γίνει; Γιατί έχει ενδιαφέρον. Γ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ: Ένα χρόνο μετά –για να καταλάβετε λίγο τι παιζόταν– με πήρε τηλέφωνο Άρης Καρατζάς λέγεται Ελληνοαμερικανός εκδότης στις ΗΠΑ και μου είπε “Συγχαρητήρια, μπράβο”, εγώ μάλιστα ξαφνιάστηκα και του λέω “Πώς είναι δυνατόν και βρέθηκε το βιβλίο μου στις ΗΠΑ;” μου λέει “Θέλω να σε κάνω διάσημο, θα πάρεις ένα σωρό λεφτά” να μην πολυλογώ στο τέλος μου έβαλε έναν όρο “Για να βγει το βιβλίο σου στην Αμερική, θα βάλεις ένα κεφάλαιο ακόμη” του λέω “Τι θα γράφει αυτό το κεφάλαιο;” μου λέει “Θα γράφει όλα αυτά που λένε ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου (ζούσε τότε ο μακαρίτης) έχει σχέση με τη Λιβύη, με τον Καντάφι, με τον Χουσεΐν, με τον Γιασέρ Αραφάτ” και του λέω “Αυτό το πράγμα δεν γίνεται”. Πολύ απλά. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 17
Το βράδυ της 20ης Μαΐου 2009 μια βόμβα σκάει στα γραφεία της εταιρίας Profit. Δεν υπάρχουν θύματα, αλλά δύο ώρες πριν στα γραφεία της εταιρίας βρίσκονταν ο Γιώργος Τρεπεκλής (φωτό), ο Άρης Καρατζάς και ο δικηγόρος Σίμος Δήμας. Την ευθύνη για τη βομβιστική επίθεση ανέλαβε η οργάνωση «Λαϊκή Θέληση», η οποία στην προκήρυξή της επιτίθεται κατά του Τρεπεκλή, τον οποίο αποκαλεί εκφραστή των αμερικανικών συμφερόντων.
Πώς όμως ζει ένας άνθρωπος με τέτοια δραστηριότητα, ο οποίος μάλιστα γυρνάει τον κόσμο; Υποστηρίζει πως απλώς παίρνει προμήθεια από δουλειές που κλείνει μεταξύ εταιριών ή κρατών.
«Δίκτυο 21» και ομάδα Σαμαρά Το 1997 ο Άρης Καρατζάς, μαζί με τον νυν σύμβουλο του Σαμαρά, Χρύσανθο Λαζαρίδη, ο οποίος επίσης σπούδασε στην Αμερική, δημιουργούν την οργάνωση «Δίκτυο 21» για την εθνική αφύπνιση. Στην οργάνωση θα βρεθεί επίσης ο Φαήλος Κρανιδιώτης ως φωνή του Αντώνη Σαμαρά, ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος και αρκετοί ακόμη από την αυτοαποκαλούμενη πατριωτική δεξιά. Το δίκτυο θα κατηγορηθεί για ακροδεξιά και παρακρατική δράση και για εμπλοκή στην υπόθεση άφιξης του Οτσαλάν στην Ελλάδα. Οι πατριωτικοί κύκλοι του δικτύου εφάπτονται μέσω σχέσεων με ανθρώπους της δεξιάς ομογένειας αλλά και της
εκκλησίας. Ο ρόλος του Καρατζά στην υπόθεση του δικτύου είναι καθοριστικός. Στις δημόσιες τοποθετήσεις του τα επόμενα χρόνια ο Καρατζάς θα εκφράσει το δόγμα πως η Ελλάδα έχει συμφέρον από μια συμμαχία με τους ισραηλινούς, η οποία θα την βοηθήσει στη διαμάχη με την Τουρκία. Την περίοδο μάλιστα που οι Ισραηλινοί κάνουν επίθεση κατά του πλοιαρίου «Mavi Marmara», το οποίο μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια, σκοτώνοντας εννιά τούρκους ακτιβιστές, ο Καρατζάς είναι σε επικοινωνία με μέλη των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ για τη διευθέτηση της κρίσης «υπέρ της Ελλάδας».
Ο άνθρωπος που ήθελε τρομοκράτη τον Παπανδρέου Στις 10 Ιουλίου 2003, κατά τη διάρκεια της δίκης της 17 Νοέμβρη, ο δημοσιογράφος Γιώργος Καράμπελας, ο οποίος κατέθετε μάρτυρας, κατονόμασε τον Άρη Καρατζά ως τον ελληνοαμερικανό που επικοινώνησε μαζί του και του πρόσφερε 2 εκατομμύρια για να μεταφράσει το βιβλίο του «Αντάρτικο πόλεων» στην Αμερική. Ο συγγραφέας υποστήριξε πως ο Καρατζάς του ζήτησε να προσθέσει μερικά κεφάλαια για να ενοχοποιήσει τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Αραφάτ και άλλους για τρομοκρατία. Ο Γιώργος Καράμπελας επιμένει και σήμερα πως ο Καρατζάς του ζήτησε να παίξει αυτόν τον βρόμικο ρόλο.
Το C4I, οι βόμβες και ο Σαακασβίλι
Το 1997 ο Άρης Καρατζάς, μαζί με τον νυν σύμβουλο του Σαμαρά, Χρύσανθο Λαζαρίδη, ο οποίος επίσης σπούδασε στην Αμερική, δημιουργούν την οργάνωση «Δίκτυο 21» για την εθνική αφύπνιση 18 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, ο Άρης Καρατζάς είναι αυτός που αναλαμβάνει να εξασφαλίσει τη συμφωνία μεταξύ της εταιρίας SAIC και του ελληνικού κράτους για το σύστημα C4I των Ολυμπιακών. Το σύστημα το προμηθεύει η εταιρία Profit του Γιώργου Τρεπεκλή, φίλου της οικογένειας Παπανδρέου, και ο Καρατζάς παίρνει την προμήθειά του. Το 2008 ο Καρατζάς βρίσκεται μαζί με τον Άλεξ Ρόντο στη Γεωργία, λίγο πριν ο Μικαήλ Σαακασβίλι εισβάλει στην Οσετία με προτροπή συμβούλων του και προκαλέσει την επέμβαση των Ρώσων. Ο
Καρατζάς υποστηρίζει πως δούλευε επί δύο χρόνια για μια γερμανοσουηδική εταιρία που συνέλεγε πληροφορίες στη Γερμανία. Η ανάμειξη του Ρόντου στο Σαακασβίλι-gate της επέμβασης είναι ιστορικά δεδομένη. Το βράδυ της 20ης Μαΐου 2009 μια βόμβα σκάει στα γραφεία της εταιρίας Profit, η οποία είχε προμηθεύσει το σύστημα C4I, στην οδό Λυκαβηττού στο Κολωνάκι. Δεν υπάρχουν θύματα, αλλά δύο ώρες πριν στα γραφεία της εταιρίας βρίσκονταν ο Γιώργος Τρεπεκλής, ο Άρης Καρατζάς και ο δικηγόρος Σίμος Δήμας, οι οποίοι κουβέντιαζαν μια οικονομική τους διαφορά για το θέμα της προμήθειας του συστήματος. Την ευθύνη για τη βομβιστική επίθεση ανέλαβε η οργάνωση «Λαϊκή Θέληση», η οποία στην προκήρυξή της επιτίθεται κατά του Τρεπεκλή, τον οποίο αποκαλεί εκφραστή των αμερικανικών συμφερόντων. Με την ίδια προκήρυξη η οργάνωση αναλαμβάνει τη βομβιστική επίθεση στα γραφεία της Κτηματικής Εταιρίας του Δημοσίου στην οδό Κόνιαρη στις 19 Μαρτίου. Είναι άξιο λόγου πως η βομβιστική στην ΚΕΔ είχε χρησιμοποιηθεί από ομάδα πρακτόρων της ΕΥΠ ως ένδειξη ότι ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής ήταν στόχος δολοφονίας. Το επιχείρημα ήταν πως μερικές φορές το πρωθυπουργικό αυτοκίνητο περνούσε από το σημείο. Η οργάνωση αυτή δεν επανήλθε. Μοιάζει να έκανε επιθέσεις μόνο και μόνο για να δώσει κάποιο μήνυμα, που δεν αφορούσε απαραίτητα την επανάσταση. Χρησιμοποιήθηκε για να προωθηθεί το σενάριο κινδύνου του Καραμανλή και ενδεχομένως την αποσταθεροποίησή του, μέσα από την πίστη πως υπάρχει τέτοιο σενάριο. Όσα περιέγραφε στην προκήρυξη η οργάνωση σφραγίδα έδεναν απλώς με υποτιθέμενα σχέδια δολοφονίας του πρωθυπουργού, τα οποία είχαν γνωστοποιήσει στον ίδιο. Το όνομα του Άρη Καρατζά αυτή τη φορά απασχολεί την ανακριτική έρευνα, η οποία περιλαμβάνει δύο πολύ σοβαρές υποθέσεις κατασκοπείας: Αυτή των υποκλοπών μέσω της Vodafone και του σχεδίου αποσταθεροποίησης του Καραμανλή.
Άρης Καρατζάς:
Ο λομπίστας των τριών ηπείρων Είναι πιθανό ο Άρης Καρατζάς να είναι κατάσκοπος; Οποιαδήποτε βέβαιη απάντηση σε σχέση με αυτό αναιρείται από την ίδια τη βαρύτητα και τη φύση της ερώτησης. Είτε ήταν είτε όχι, η εντύπωση που οφείλει να δίνει είναι πως σίγουρα δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Το σίγουρο είναι πως ο Άρης Καρατζάς με ευγένεια και ψυχραιμία δέχθηκε να απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις, αφού πρώτα δημιούργησε στην επαφή μας ένα πολύ φιλικό κλίμα. Όπως θα έκανε ένας έντιμος και ειλικρινής άνθρωπος, αλλά και ένας κατάσκοπος ενδεχομένως. Η ιστορία του σίγουρα δεν είναι όπως η ιστορία των περισσότερων ανθρώπων. Γυρνάει τον κόσμο, έχει υψηλές επαφές παντού και δηλώνει απλώς λομπίστας. Στην ερώτηση τι είναι αυτό απαντάει: «Μα να βρίσκεις τις κατάλληλες σχέσεις και επαφές που συνταιριάζουν τις επιδιώξεις που σε αφορούν». Η συνάντησή μας έγινε στο γραφείο του στην Πλάκα, ανάμεσα σε σωρούς βιβλίων και ενδιάμεσες παρενθέσεις στη συζήτησή μας που αφορούσαν την ιστορία. Συνέντευξη στον Κώστα Βαξεβάνη HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 19
συνέντευξη
Έχετε εμπλακεί στην υπόθεση που αφορά έρευνα που γίνεται για την απόπειρα δολοφονίας κατά του Καραμανλή, για τις υποκλοπές, για κατασκοπεία κλπ. Έχει γίνει μια έρευνα και στο σπίτι σας. Ναι. Η έρευνα έγινε από τον ανακριτή, τον κ. Φούκα. Το ζήτημα, όμως, έχει να κάνει καθαρά με θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το ζήτημα είναι από πού και ως πού βγάζεις κρυφά ένα ένταλμα, ή δεν ξέρω ποια είναι αυτή η πράξη η νομική, δεν ξέρω καν το όνομα της πράξης αυτής. Και μπαίνουν στο σπίτι του άλλου, επειδή κάποιος αποφάσισε κάποια στιγμή να παρακολουθεί τα τηλέφωνα, άλλη πράξη που αντιβαίνει σε ευρωπαϊκές αξίες. Το ζήτημα είναι ότι πρέπει να μας πουν ποια είναι τα στοι στοιχεία. Τα στοιχεία που μου είπε εμένα ο ανακριτής αφορούν σε διερεύνηση μιας υπόθεσης διείσδυσης ξένης δύναμης. Μάλιστα, ρώτησα τι σημαίνει αυτό, γιατί μου φάνηκε, δηλαδή, σχεδόν αστείο, αν δεν ήταν και τόσο ενοχλητικό… Με ρωτάει: «Εκπροσωπείτε μια ισραη ισραηλιτική εταιρία, την LBD; Η διείσδυση, λοιπόν, είναι η διείσδυση αυτής της ξένης δύναμης, της εταιρίας την οποία εκπροσωπείτε». Του απάντησα ότι, μια που μιλάμε για θέματα που άπτονται της νομικής εξήγησης, δεν είμαι εκπρόσωπος, είμαι σύμβουλος αυτής της εταιρίας (consultant advisor), η οποία είχε ως αντικείμενο ένα και μόνο: Να επενδύσει πάνω από 500 εκατομμύρια στην Ελλάδα, με την υπόθεση τότε του Ελληνικού.
Έδιναν 500 εκατ. για το Ελληνικό; Μια τάξη μεγέθους αναφέρω σε μετρητά, γιατί υπήρχε ενδιαφέρον για πολύ μεγαλύτερες επενδύσεις, όπως η συγκεκριμένη που τελικά πήρε η Lamda Development. Οπότε, λέω του ανακριτή πως, αν όντως αυτό είναι έγκλημα, τότε είμαι ένοχος. Όντως, έχω φέρει αυτούς τους ανθρώπους και έχω συμβάλει στο να επενδυθούν τα χρήματά τους στην Ελλάδα.
Εσείς τι δουλειά κάνετε; Εγώ είμαι σύμβουλος. Έχω ζήσει μια ζωή τώρα, 35 χρόνια, λομπίστας στην Ουάσιγκτον και στις Βρυξέλλες, συμβουλεύοντας μεγάλες εταιρίες οι οποίες αντιμετωπίζουν προβλήματα που άπτονται πολιτικών προσεγγίσεων. Όταν γίνεται κάτι πολύ μεγάλο, δεν είναι μόνο το οικονομικό μέρος που μετράει, γιατί υπάρχουν οι οικονομικοί σύμβουλοι, αλλά έχει να κάνει με το πώς συλλαμβάνεις και πώς προωθείς αυτό που θες ως εταιρία. Εκεί συμβάλλω εγώ.
Παίρνετε κάποια προμήθεια, κάποια αμοιβή;
Εκεί τι θα κάνατε εσείς δηλαδή; Υπάρχει μια εταιρία SAIC η οποία παρέχει ένα σύστημα ασφαλείας. Ακούστε, η εταιρία δεν εμφανίστηκε από το μηδέν. Κάποιος έπρεπε να την φέρει και εγώ την έφερα εδώ με τον Σίμο Δήμα, τον δικηγόρο της Ν. Υόρκης. Έστειλα τον Σίμο στο Salt Lake City, που γινόντουσαν οι Ολυμπιακοί του 2002. Θέλαμε να δούμε τι υπήρχε εναλλακτικά από απόψεως συστημάτων ασφαλείας και οργάνωσης. Το σκεπτικό ήταν να φέρουμε μια αμερικάνικη εταιρία που να είναι καλά στερεωμένη σε θέματα ασφάλειας, η οποία θα μπορούσε αμέσως να δώσει στην ελληνική κυβέρνηση τη δυνατότητα να λύσει το πρόβλημα και με ένα εύλογο χρηματικό ποσό. Αυτό ήταν το σκεπτικό το δικό μου, το καθαρά πολιτικό σκεπτικό, όχι το τεχνικό, το τεχνικό δεν το ξέρω, δεν είμαι μηχανικός και για αυτό τον λόγο δεν είμαι και κατάσκοπος. Τότε είχαμε ακούσει για κάποια τρελά ποσά…
155 εκατομμύρια.
Εσείς ήσασταν σύμβουλος και στην υπόθεση της SAIC.
Όχι, εμείς καταλήξαμε στα 150 εκατομμύρια. Ο τότε πρέσβης των ΗΠΑ είχε μιλήσει με την κυβέρνηση για 500 και 600 εκατομμύρια. Δεύτερο και εξίσου σημαντικό είναι ότι, αν ο Θεός δεν έβαζε το χέρι του και γινόταν κάτι κακό, δεν θα μπορούσαν οι Αμερικανοί να στραφούν εναντίον μας και να πουν εμείς κάναμε ό,τι μας είπατε εσείς.
Ήμουν σύμβουλος στην ελληνική εταιρία που ήταν αντιπρόσωπος της SAIC, στην εταιρία PROFIT.
Άρα, εσείς αναλάβατε να είστε ένας διαμεσολαβητής.
Υπάρχει μια προμήθεια, ας πούμε, αν πετύχεις ένα success fee, όπως το λέμε. Δηλαδή, αν πετυχαίναμε, θα υπήρχε, αν θυμάμαι καλά, 150 χιλιάδες ευρώ προμήθεια για το Ελληνικό.
Οι κύριοι άνθρωποι με τους οποίους θα πρέπει να έχεις επαφή είναι κυβερνητικοί παράγοντες και να έχεις προσβάσεις για να μπορείς να τους μιλήσεις. Άνθρωποι που έχουν να κάνουν με μεγάλες βιομηχανίες και επιχειρήσεις, όχι πράκτορες 20 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
προκειμένου να γράψει για τον Ανδρέα Παπανδρέου. (Γελάει) Το ξέρω. Εγώ το έμαθα αυτό σχετικά πρόσφατα, νομίζω προ 2-3 ετών. Το είχα δει στην Ελευθεροτυπία, αν θυμάμαι καλά, και εγώ αυτόν τον άνθρωπο δεν τον έχω γνωρίσει ποτέ.
Δεν είπε πως σας έχει γνωρίσει, είπε ότι του τηλεφωνήσατε από την Ουάσιγκτον, από τη Ν. Υόρκη. Ένα λεπτό, το ζήτημα δεν είναι εκεί. Ας πούμε όμως ότι τον είχα πάρει τηλέφωνο. Ποτέ δεν του προσέφερα 2 εκ. δολάρια, γιατί δεν είχα να του δώσω 2 εκ. δολάρια. Είναι κουφά πράγματα.
Άκου, μη χρησιμοποιούμε λέξεις όπως διαμεσολαβητές και ελληνικό κράτος. Το ελληνικό κράτος είναι κάτι αόριστο. Εδώ έχεις να κάνεις με ανθρώπους. Αυτό προσφέρουμε εμείς, έχουμε ειδικές γνώσεις που άλλοι δεν έχουν και αυτό πουλάμε στην ουσία. Εγώ έχω ξοδέψει μια ζωή να διαβάζω κάθε ημέρα 3-4 ώρες. Έτσι μαθαίνεις και έτσι κρατάς και καταλαβαίνεις ποιος είναι ποιος.
Τι είναι ο «λομπισμός» τον οποίο κάνατε; Μη χρησιμοποιούμε αυτή τη λέξη. Είναι η προβολή επιρροής σε πολλά επίπεδα. Ένα επίπεδο είναι τι θέλεις να κάνεις, τι θέλεις να πουλήσεις στην ουσία. Από την άλλη μεριά, το πώς θα το δει ο άλλος, καθώς το πρόβλημα είναι πώς επικοινωνείς με τον άλλον για να καταλάβει τη δική σου θέση ή τη θέση, στην προκειμένη περίπτωση, του πελάτη μας. Αυτή είναι η δουλειά που γίνεται και γίνεται θεσμοθετημένα σε σοβαρές χώρες, είτε λέγονται ΗΠΑ, είτε Γερμανία, είτε Βρυξέλλες, είτε οπουδήποτε. Ακόμα και στη Ρωσία υπάρχουν τέτοιες ομάδες, υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι. Το
έχω κάνει και εγώ στη Ρωσία. Μπορεί να πετύχεις μπορεί και να μην πετύχεις.
Σε αυτή την ιστορία έχετε επαφή με πράκτορες; Όχι τόσο πολύ. Δεν έχεις λόγο. Οι κύριοι άνθρωποι με τους οποίους θα πρέπει να έχεις επαφή είναι κυβερνητικοί παράγοντες και να έχεις προσβάσεις για να μπορείς να τους μιλήσεις. Άνθρωποι που έχουν να κάνουν με μεγάλες βιομηχανίες και επιχειρήσεις, όχι πράκτορες. Στην Ελλάδα, ξέρετε, έχουμε μια τάση να μυθοποιούμε πράγματα για να τα κάνουμε πιο όμορφα από ό,τι είναι ή τουλάχιστον πιο ενδιαφέροντα.
Ανοιχτές πηγές; Ανοιχτές πηγές. Απλώς πρέπει να ξέρεις πώς βλέπεις τις πηγές σου και πώς θα τις χρησιμοποιείς. Οι μεγάλοι θρύλοι με τις μυστικές υπηρεσίες είναι ακριβώς αυτά, δηλαδή μυθοποίηση που πουλάνε οι εφημερίδες.
Ωστόσο, ξέρετε πως στη δίκη για τη 17Ν έχει καταθέσει ο Καράμπελας ότι τον πήρατε τηλέφωνο και του στείλατε 2 εκατομμύρια
Εγώ θέλω να ξέρω ο άνθρωπος αυτός πόσο αξιόπιστος είναι. Από τη δική μου πείρα, πάντως, με αυτά που ισχυρίζεται για έμενα, εγώ θα διερωτόμουν. Να ’μαστε λίγο σοβαροί. Όχι πολύ, λίγο. (Γελάει) Θα έδινα εγώ 2 εκ. δολάρια ή ακόμα θα έπαιζα τον μεσάζοντα για κάποιον που δεν ξέρω; Δηλαδή, πρόκειται πάλι περί ελληνικής μυθοποίησης που λέγαμε. Δεν ξέρω τι τον έπιασε να το πει αυτό και μάλιστα μου κάνει εντύπωση που το είπε όταν έδωσε και ένορκη κατάθεση στο δικαστήριο.
Έπρεπε να αντιδράσετε, όμως, τότε. Να αντιδράσω; Δεν αντιδρώ εγώ. Ακούστε, για να ’μαστε λίγο σοβαροί. Όταν αντιδρούμε, αντιδρούμε για πράγματα σοβαρά. Αυτά είναι αστεία πράγματα.
Ξέρετε πως ήταν υπό παρακολούθηση το τηλέφωνό σας και του Ρόντου για μεγάλο διάστημα; Αυτό μου το ’πε, δηλαδή το κατάλαβα απ’ ό,τι μου εξήγησε ο ανακριτής. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 21
συνέντευξη
Δεν μπορούσε να το κάνει το ελληνικό κράτος αυτό;
Δεν ανέφερε ότι θα τα δίνατε εσείς. Προφανώς θεωρεί πως ήταν θέμα μυστικών υπηρεσιών, που θα τα έδιναν προκειμένου να ενοχοποιήσουν τον Αν. Παπανδρέου.
Για αυτό έκανε και την έφοδο στο σπίτι σας. Όχι, αναφέρθηκε σε θέματα τα οποία μόνο από συζητήσεις θα μπορούσε να τα έχει μάθει.
Έχω πληροφορίες ότι υπάρχουν συνομιλίες δικές σας με τον κ. Παπασταύρου, ο οποίος φέρεται να δίνει όλο το πρόγραμμα του πρωθυπουργού στην Αμερική. Τις επαφές, τι θα κάνει, με ποιους θα βρεθεί. Αυτά είναι παραμύθια.
συνέντευξη
Υπάρχουν σε συνομιλίες, δεν υπάρχουν; Θέλω να τα δω αυτά, να τα ακούσω και εγώ, γιατί είναι παραμύθια (γελάει). Αυτό που έχει γίνει, γιατί έχω δει αναφορές σε συζήτηση που έγινε για την υπόθεση της Αμερικής, είναι το εξής: Όταν πήγε στην Αμερική ο πρωθυπουργός, δεν είχε συζητήσει, δεν είχαν ζητήσει τη γνώμη μου καθόλου για το ποιον να δουν ή τι να κάνουν. Κάποια στιγμή εγώ επικοι επικοινώνησα με τον Παπασταύρου για να τους πω ότι σε μια επίσκεψη που είχαν κάνει σε ένα από τα think tanks της Ουάσιγκτον ήθελε προσοχή. Και αυτό δεν ήταν κρυφό, είχε γραφτεί στην εφημερίδα, έτσι το έμαθα, οπότε δεν μιλάμε για πληροφορίες οι οποίες ήταν κεκαλυμμένες. Για αυτό τον λόγο εγώ ανησύχησα και πήρα τον Παπασταύρου συγκεκριμένα, διότι το CSIS (Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών) ήταν για πολλά χρόνια και ακόμα μέχρι σήμερα παραμένει ένα κέντρο υπό την υψηλή επιρροή του Μπριτζίνσκι. Αυτό
το κέντρο ήταν ένα από τα άνδρα των Σκοπιανών στην Ουάσινγκτον και είχε επίσης για πολλά χρόνια έναν άλλο Πολωνό, ονόματι Μπουγκέσκι. Εγώ τυγχάνει και τα ξέρω αυτά στην Ουάσιγκτον, όπως λίγοι άνθρωποι μπορούν να τα γνωρίζουν στην Ελλάδα.
Έχετε σχέσεις με τον κ. Παπασταύρου δηλαδή; Τον γνωρίζω, δεν είμαστε φίλοι, αλλά δεν είμαστε και εχθροί. Το αντίθετο, τον έχω γνωρίσει ακριβώς επειδή είναι στο Μαξίμου.
Διότι υπάρχει μια σύνδεση, ότι και ο ίδιος έχει μια σχέση με το εβραϊκό λόμπι. Και τι σχέση έχει αυτό με εμένα; Δεν έχει καμία σχέση. Δεν τον ήξερα τον άνθρωπο πριν γίνει πρωθυπουργός ο Αντώνης Σαμαράς.
Είναι φίλος σας ο Σαμαράς; Είμαστε φίλοι 30 χρόνια. Ο εκδοτικός μου οίκος είχε εκδώσει το βιβλίο του Αβέρωφ «Φωτιά και Τσεκούρι», και μέσα σε αυτό το περιβάλλον υπήρχε ο Σαμαράς πιτσιρικάς. Εμείς το 1977 ήμασταν στην Ουάσιγκτον, όπου μας είχε γίνει μια φοβερή επίθεση, όταν είχε έρθει ο Μπριτζίνσκι στα πράγματα ως εθνικός σύμβουλος ασφαλείας. Αυτός λοιπόν έκανε μια αντεπίθεση στο ελληνικό λόμπι, σε εμάς δηλαδή, με στόχο να πουν ότι εμείς ήμαστε αντιαμερικανοί, ώστε να υποσκάψουν την αξιοπιστία μας στην Ουάσιγκτον. Τότε εγώ προβληματίστηκα, διότι έπαιζα αρκετά χοντρά στην Ουάσιγκτον με το δικό μας λόμπι.
Σκέφτηκα λοιπόν να φέρω έναν Έλληνα, ο οποίος είχε αξιοπιστία με τους δυτικούς και συγκεκριμένα με τους Αμερικανούς. Αυτός ο Έλληνας ήταν ο Αβέρωφ. Επειδή οικογενειακά είχα πρόσβαση, ήρθα και τον επισκέφτηκα στην Ελλάδα και του είπα ότι θα ήταν καλό να έρθει στην Ουάσιγκτον και εκείνος τότε μου είπε: «Θέλετε να εκδώσετε το βιβλίο μου;» Του λέω: «Μετά χαράς, μπορούμε να το συνδυάσουμε κιόλας». Έτσι μου έδωσε το άλλοθι να συνδυάσω την έκδοση του βιβλίου με την παρουσίαση. Ο άνθρωπος ήρθε 15 μέρες στην Ουάσιγκτον, στην Αμερική, κάναμε παρουσίαση στο Χάρβαρντ, κάναμε παρουσίαση στο Κολούμπια, και μετά μείναμε 10 μέρες στην Ουάσιγκτον, όπου είδαμε τους πάντες και αναστρέψαμε όλο το κλίμα που ήταν εναντίον μας. Μετά από αυτό κατέθεσα και στο Κογκρέσο επανειλημμένως και έτσι κρατήσαμε τη δύναμη την πολιτική που είχαμε. Αλλά ο Αντώνης
Δεν είναι τα ίδια συμφέροντα του Ισραήλ. Τα συμφέροντα της Ελλάδος προωθώ. Δηλαδή είμαι από τους ανθρώπους που άνοιξα τον δρόμο με το Ισραήλ και για αυτό έπρεπε να επικοινωνήσω με τον άνθρωπο του πρωθυπουργού της εποχής 22 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
αναφέρετε συγκεκριμένα ότι καταφέρατε να εξασφαλίσετε μαύρα χρήματα μέσω του Ρόντου και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Αυτά είναι παραμύθια. Θα ήθελα να το δω αυτό γραπτώς. Σαχλαμάρες.
Είχατε σχέσεις με ΜΚΟ εσείς; Όχι! Οι ΜΚΟ είναι οι δουλειές που κάνω εγώ, τίποτα άλλο. Δεν έχω καμία σχέση με αυτά τα πράγματα.
Οι σχέσεις σας με τον κ. Ρόντο;
τότε, ο Σαμαράς τότε ήταν νέος, είχε αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο.
Όχι, υπάρχει στενή σχέση, αλλά αυτά είναι παραμύθια. Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα, γιατί απλώς δεν επικοινωνώ έτσι μαζί του.
Επικοινωνείτε μέσω του κ. Παπασταύρου, εννοείτε; Όχι. Εγώ στέλνω τη γνώμη μου στον πρωθυπουργό. Την παίρνει δεν την παίρνει, δεν με ενδιαφέρει. Το ζήτημα είναι ότι την στέλνω γραπτώς. Από άλλο δρόμο. Αυτά που διάβασα, και παρακαλώ να τονιστεί, είναι μύθος. Βλέπουμε πράγματα, λεπτομέρειες, όπως τα 2 εκ. του κυρίου τάδε (γελάει) για το βιβλίο για τον Αν. Παπανδρέου και τη 17Ν. Το ίδιο πράγμα το είδα και εγώ σε αυτή την αναφορά για την ανταλλαγή mail με τον Σαμαρά. Αυτό δεν ισχύει.
Έχουν κατασχεθεί όμως από το σπίτι σας ατζέντες. Δυο ατζέντες, ναι.
Με προσωπικές σημειώσεις, όπου, σύμφωνα με πληροφορίες, σε κάποιο σημείο
Από την Τανζανία είναι. Ναι, από την Αφρική. Μάλιστα μιλάει και Σουαχίλι. Μιλάει καλά Γερμανικά, ενώ τα Ελληνικά τα έχει κάνει ως παιδί, έχει μεγαλώσει γνωρίζοντάς τα ως οικογενειακή γλώσσα και όχι ως «καλλιεργημένη» γλώσσα. Αυτό ίσως να έχει δημιουργήσει πρόβλημα επικοινωνίας στην Ελλάδα, αλλά δεν είναι εκεί το θέμα. Το θέμα είναι ότι μιλάμε για έναν άνθρωπο πολύ σοβαρό, που, σημειωτέον, εγώ σε πολλά πράγματα δεν συμφωνώ μαζί του, αλλά παραμένει φίλος και παραμένει ένας άνθρωπος που εγώ θεωρώ έναν από τους πιο σοβαρούς που ξέρω και είναι Έλληνας.
Για κάποιον που είναι παρατηρητής, έχουμε τον κ. Ρόντο, ο οποίος ήταν στο περιβάλλον του Παπανδρέου, εσάς, που είσαστε στο περιβάλλον του Σαμαρά, στο ενδιάμεσο υπάρχουν κάποια κοινά συμφέροντα. Εγώ, συγγνώμη, δεν είμαι στο περιβάλλον Σαμαρά. Εγώ είμαι στο περιβάλλον το δικό μου.
Έχω μια φιλική σχέση και με πολύ άλλο κόσμο.
Προωθείτε αμφότεροι, από δυο διαφορετικές πλευρές, τα ίδια συμφέροντα. Ποια είναι τα ίδια συμφέροντα;
Τυγχάνει να είναι του Ισραήλ. Όχι! Δεν είναι τα ίδια συμφέροντα του Ισραήλ. Τα συμφέροντα της Ελλάδος προωθώ. Δηλαδή είμαι από τους ανθρώπους που άνοιξα τον δρόμο με το Ισραήλ και για αυτό έπρεπε να επικοινωνήσω με τον άνθρωπο του πρωθυπουργού της εποχής. Εμένα με ενδιαφέρει η Ελλάς, είτε είναι το ΠΑΣΟΚ, είτε η ΝΔ, είτε είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, είτε οποιαδήποτε άλλη σοβαρή πολιτική υπόσταση. Με αυτές επικοινωνώ. Μεγάλωσα στο εξωτερικό, για εμάς τα δικά σας πολιτικά δεν υπάρχουν. Έχω μια απόκλιση που τυγχάνει να είναι πιο συντηρητική, ας πούμε, αλλά αυτά είναι άσχετα. Αυτό που θέλω να πω, δηλαδή, είναι ότι μπαίνουμε σε πραγματικότητες και νοοτροπίες οι οποίες είναι εικονικές. Επανέρχομαι, και θέλω να το τονίσω αυτό: Οι σχέσεις που μπορώ να δημιουργήσω σήμερα με κάποιους στην κυβέρνηση του Ισραήλ, αύριο με κάποιους στην κυβέρνηση της Ζιμπάμπουε και μεθαύριο με κάποιους στην κυβέρνηση των Εσκιμώων, έχουν να κάνουν με τα συμφέροντα της Ελλάδας και του ελληνικού λαού, τελεία και παύλα.
Υπάρχουν, ωστόσο, συνομιλίες και με ανθρώπους που ανήκουν στη σφαίρα των μυστικών υπηρεσιών, αλλά και με τον Brian... Τι θα πει, αλλά και με τον Brian; Φυσικά και με τον Brian και με 10 χιλιάδες άλλους πολιτικούς, Αμερικανούς, Γερμανούς, Σουηδούς, Ρώσους, εβραίους. Τον θεωρώ χυδαίο τον αντισημιτισμό, ο οποίος υπονοείται από τις σχέσεις με το Ισραήλ. Μια μεγάλη επίθεση που μου έχει γίνει πρόσφατα είναι από τους πιθήκους αυτούς οι οποίοι παρουσιάζονται ως εθνικιστές Έλληνες. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 23
συνέντευξη
Οι πληροφορίες λένε πως έχουν κατασχεθεί mail σας που ανταλλάσσετε με τον Σαμαρά. Δηλαδή στέλνετε ένα mail στον Σαμαρά και σας απαντάει αμέσως.
Ο κ. Ρόντος είναι φίλος μου 30 χρόνια. Είναι ένας από τους πιο ικανούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει στη ζωή μου, και είναι κρίμα, διότι στην Ελλάδα δεν έχουμε καταλάβει ποιοι άνθρωποι είναι ικανοί και ποιοι δεν είναι. Το πρόβλημα του Ρόντου είναι ότι έχει μεγαλώσει στο εξωτερικό. Ειναι Έλληνας της διασποράς, δεν είναι ελληνοαμερικανός, όπως έχει ειπωθεί.
Λέω πως έχετε μια φιλική σχέση.
Είναι ορισμένοι άνθρωποι της Χ.Α. που με έχουν χτυπήσει και άλλοι που συμπορεύονται με αυτούς στην τηλεόραση. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι άξιοι σχολίων. Το ζήτημα είναι πως ο αντισημιτισμός, όπως κάθε μορφή ρατσισμού, είναι ό,τι πιο βάρβαρο υπάρχει.
συνέντευξη
Και ο Φαήλος τα έχει αυτά, αλλά είναι φίλος σας... Ο Φαήλος είναι εθνικιστής. Και εγώ είμαι εθνικιστής, από την άποψη ότι αγαπάω τη χώρα μου. Δεν βλέπω κάποιο πρόβλημα με αυτό. Από αυτή την άποψη και ο Λαφαζάνης είναι εθνικιστής, πατριώτης. Αριστεροί, δεξιοί, δεν με ενδιαφέρει. Αυτό που δεν καταλαβαίνω εδώ είναι η τάση που έχει πάρει τελευταία το πράγμα, ότι δεν σκεφτόμαστε ποιο είναι το δικό μας, το ειδικό συμφέρον. Εμείς είμαστε υπεύθυνοι, έχουμε 10 εκατομμύρια ανθρώπους, εκ των οποίων δεν ξέρω πόσα εκατομμύρια υποφέρουν σήμερα, διότι δεν ξέρουμε συμφέρονα προβάλλουμε τα δικά μας συμφέρο ντα. Περί αυτού πρόκειται. Ούτε περί εβραίων, ούτε περί Αμερικανών, ούτε περί Ρώσων.
Ας πούμε, με τον κ. Ρόντο, όταν δουλεύατε στη Γεωργία για τον κ. Σαακασβίλι, ήταν δικά μας τα συμφέροντα που προβάλλατε; Δεν δουλεύαμε για τον Σαακασβίλι. Ήμασταν σύμβουλοι σε μια εταιρία γερμανοσουηδική, η οποία ήταν εταιρία λόμπι, που είχε βάση στις Βρυξέλλες. Το ότι πηγαίναμε και μιλάγαμε, ο Ρόντος δηλαδή, όχι εγώ, στον Σαακασβίλι και στον εκάστοτε Σαακασβίλι δεν σημαίνει
τίποτα, παρά μόνο ότι αποκομίζεις πληροφορίες και σκέψεις σχετικά με το τι έχει κατά νου ο άλλος και το μεταδίδεις ύστερα σε αυτούς που σε έχουν προσλάβει να το κάνεις.
Με απώτερο σκοπό ποιον, δηλαδή; Ο πελάτης ο δικός μας ήταν αυτή η εταιρία η λομπιστική, η οποία ήθελε συν ή πλην να παρακολουθεί τι γίνεται. Να το πούμε πιο πρακτικά, να ξέρει ποιες είναι οι θέσεις των Αμερικανών, των Ρώσων, των εκάστοτε παικτών στην περιοχή. Γιατί το κάνουν αυτό; Διότι αυτοί αντιπροσώπευαν γερμανικά και σουηδικά συμφέροντα.
Ξέρετε όμως, αυτό που λέμε πράκτορες, με καλυμμένες επιχειρήσεις δρουν... Δεν είναι τίποτα καλυμμένο εδώ πέρα, είναι ανοιχτό. Δεν το κρύψαμε ποτέ.
Εννοώ ότι υπάρχει μια εταιρία, που κάτι θέλει να κάνει και πάνε οι άνθρωποι για να το κάνει... Όχι, όχι, όχι. Εμείς δεν πήγαμε στα κρυφά ως κάποιοι, ότι δήθεν είχαμε το ένα και κάναμε το άλλο. Εμείς πήγαμε ως ακριβώς αυτό που ήμασταν. Μας είχε προσλάβει η εταιρία και ήμασταν οι λομπίστες της εταιρίας αυτής, τίποτα παραπάνω.
Πολλές φορές έχει αποκαλυφθεί, εκ των υστέρων βεβαίως, ότι τέτοιες λειτουργίες,
πρακτορικές, κρύβονται κάτω από καλυμμένες εταιρίες. Δεν είναι πρακτορική εταιρία αυτή όμως.
Δεν είπα ότι είναι πρακτορική εταιρία, είπα ότι μπορεί να υπάρξει μια πρακτορική λειτουργία, η οποία να καλύπτεται κάτω από τον λομπισμό. Δεν πάει κανείς να πει «είμαι πράκτορας, γεια σας, ήρθα». Υπάρχουν πολύ καλύτεροι τρόποι να το κάνεις αυτό, παρά να εμφανιστείς ανοιχτά και να πεις είμαι λομπίστας. Γίνεσαι αμέσως στόχος, για αυτό και εγώ είμαι στόχος. Διότι όλος ο κόσμος ξέρει τι κάνω. Δεν το κρύβω. Αν ο άλλος, όμως, το παίζει μηχανικός και πάει και κλέβει φόρμουλες ή κλέβει ό,τι κλέβει...
Αυτό είναι βιομηχανική κατασκοπεία. Και κρατική κατασκοπεία. Στέλνεις τον έναν με το ένα δήθεν πράγμα και κάνει το άλλο. Στην προκειμένη περίπτωση, δεν κρύβαμε τίποτα εμείς. Και ο λόγος που μας μιλάει ο κόσμος είναι ακριβώς επειδή γνωρίζουν πως είμαστε ένα φίλτρο αντικειμενικό, ότι, ναι, εκπροσωπούν συγκεκριμένα συμφέροντα αυτοί που μας έχουν προσλάβει, ή, στην προκειμένη περίπτωση, για να επανέλθω στο Ισραήλ, είναι ότι υπάρχει μια ανακατάταξη δυνάμεων στην ανατολική Μεσόγειο. Δεύτερον, ότι υπάρχουν θέματα τα οποία μαθαίνουμε σιγά-σιγά πως είναι πραγματικά, δηλαδή όλοι οι κόμβοι ενέργειας κλπ., για αυτό τον λόγο εγώ, μιλάω για τον εαυτό μου τώρα,
Δεν δουλεύαμε για τον Σαακασβίλι. Ήμασταν σύμβουλοι σε μια εταιρία γερμανοσουηδική, η οποία ήταν εταιρία λόμπι, που είχε βάση στις Βρυξέλλες. Το ότι πηγαίναμε και μιλάγαμε, ο Ρόντος δηλαδή, όχι εγώ, στον Σαακασβίλι και στον εκάστοτε Σαακασβίλι δεν σημαίνει τίποτα 24 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
θέλουν να παίξουν, να γίνουν συνεταίροι στη διαχείριση του ορυκτού και ενεργειακού πλούτου της Κύπρου ή της Ελλάδος. Εμείς πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε αυτά και προσπαθούμε να είμαστε με αυτούς που είναι σοβαροί. Αν δεν τα αντιμετωπίσουμε αυτά, δεν με ενδιαφέρει ποια κυβέρνηση θα είναι στην Ελλάδα, θα πάμε κατά διαόλου.
Έχετε κάνει τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Ρόντο που αφορούν το λεγόμενο σχέδιο δολοφονίας Καραμανλή; Όχι, ποτέ. Αν θέλετε τη δική μου άποψη, το θεωρώ μαϊμού όλο αυτό το πράγμα, δεν το θεωρώ σοβαρό (γελάει).
Υπήρχε νομίζω ένα σχέδιο εξόρυξης υδρογονανθράκων από την Κύπρο και υγροποίησης αερίων υδρογονανθράκων και διοχέτευσής τους στη Μέση και Άπω Ανατολή, κάτω από τη λογική ότι αυτό ήθελαν τα αμερικανικά συμφέροντα. Και τι σχέση έχω εγώ με αυτό;
Εννοώ ότι αυτό κάποιος μπορεί να το δει και σαν μια εταιρική λειτουργία, αλλά από την άλλη... Επίτρεψέ μου να σου πω ότι είναι πολύ νωρίς για να φτάσουμε σε αυτές τις εταιρικές λειτουργίες. Το λέω αυτό διότι η κατάσταση είναι ακόμα πολύ ρευστή, για αυτό τον λόγο εμείς αποφασίσαμε και πουλήσαμε την ιδέα σε αυτούς που μπορούσαν να την υποστηρίξουν οικονομικά
και να ξεκινήσουμε μια συνεργασία με ένα think tank της Ουάσιγκτον, το οποίο ξέρουμε ότι έχει αποκλίσεις κοντύτερα στα δικά μας συμφέροντα παρά εναντίον μας. Είτε μας αρέσει είτε όχι, η Αμερική παραμένει υπερδύναμη. Το ζήτημα είναι να ξέρουμε πώς να πάρουμε ανθρώπους, ομάδες εκεί, που είναι πιο κοντά στα δικά μας συμφέροντα, ώστε να τα προβάλλουμε χρησιμοποιώντας και τη δική τους δύναμη ως πλάτη. Τα πράγματα είναι πολύ ασαφή ακόμα. Ναι, μπορεί ύστερα από πέντε χρόνια να πουν οι Ισραηλινοί πως δεν θέλουν να πουλήσουν στη Μεσόγειο τα δικά τους και να τα πουλήσουν στη Μέση ή στην Άπω Ανατολή. Πράγματι, το έχω ακούσει αυτό, όμως είμαστε ακόμα πολύ πριν παρθούν αυτές οι αποφάσεις. Το πιο άμεσο θέμα που πρέπει να συζητηθεί είναι το πώς και με ποιους όρους θα γίνει η σχέση για τη διακίνηση του αερίου αυτού, είτε προέρχεται από το Ισραήλ είτε από την Κύπρο προς εμάς. Αυτά τα πράγματα όμως είναι ακόμα στον αέρα και δεν μπορούμε να μιλήσουμε για αυτά με μεγάλη σαφήνεια. Αυτή τη στιγμή αυτό που θα συνέφερε, και προς αυτή την κατεύθυνση πηγαίνουμε, είναι η δημιουργία μιας νέας ισορροπίας στην ανατολική Μεσόγειο, που δεν γίνονται εκβιασμοί όπως έχουν γίνει τώρα, που π.χ. έχεις τουρκικό στρατό στην Κύπρο ο οποίος μας εκβιάζει και μας βάζει το πιστόλι στο κεφάλι και μας λέει ότι
Βγάλαμε ολόκληρο τεύχος, που λέει ακριβώς αυτό. Ξέρετε, η έρευνα του ανακριτή Φούκα ξεκίνησε από το υποτιθέμενο σχέδιο δολοφονίας του Καραμανλή, το «Πυθία», και ψάχνοντας για πράγματα που δεν ίσχυαν έφτασε σε κάποια άλλα, τα οποία φαίνεται να ισχύουν. Δηλαδή ότι μπορεί να υπήρχε ένα σχέδιο αποσταθεροποίησης πραγματικό. Να το πω αλλιώς. Δεν το έχω ερευνήσει, αλλά δεν θα μου έκανε καμία εντύπωση εάν υπήρχε ένα τέτοιο σχέδιο. Τώρα μπαίνω πάλι στις ειδικές γνώσεις που έχω, αλλά, όπως σε όλες τις ανθρώπινες ομάδες, υπάρχουν αυτοί στην Ουάσιγκτον που ενοχλήθηκαν πολύ με το βέτο του Καραμανλή στο Βουκουρέστι. Τώρα, εάν αυτοί οι άνθρωποι έπραξαν και κινητοποίησαν ομάδες εναντίον μας, πάλι δεν θα μου έκανε εντύπωση.
Είναι στο παιχνίδι όλο αυτό; Όχι, δεν είναι ότι είναι στο παιχνίδι, αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι ότι κάναμε την πάπια. Εάν υπήρχε αυτό, έπρεπε να βγούμε προς τα έξω αμέσως και να το πούμε. Το 99% του παιχνιδιού παίζεται στον Τύπο, στην ενημέρωση. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 25
συνέντευξη
πήγα και έκανα τη συμφωνία, με οικονομική υποστήριξη σοβαρών ανθρώπων, για να δημιουργήσουμε τη σχέση με ένα think tank στην Ουάσιγκτον, το οποίο όχι μόνο δεν το κρύβουμε, αλλά το διαφημίζουμε κιόλας. Γιατί δεν θέλουμε να γίνουν αυτές οι συζητήσεις, ώστε να μπουν στο τραπέζι, συγκεκριμένα του Hudson Institute, το οποίο περιλαμβάνει τρεις τέως υπουργούς Άμυνας των ΗΠΑ, οι οποίοι θα βάλουν στο τραπέζι μια γραμμή, η οποία, όπως το βλέπουμε εμείς, συμβαδίζει με τα δικά μας συμφέροντα. Τα δικά μας και της Κύπρου.
Πολιτική και Κατασκοπεία
Στις 8 Μαΐου 2008,σε άρθρο του στους «New York Times» ο Ρόντος περιγράφει τις σκοπιμότητες των Ρώσων και του Πούτιν. Γράφει συγκεκριμένα πως οι Ρώσοι μοιράζουν διαβατήρια στους πληθυσμούς της Αμπχαζίας, ώστε να εμφανίσουν στο μέλλον ρώσικους πληθυσμούς στην περιοχή της Γεωργίας.
Ποιός είναι ο Άλεξ Ρόντος; Το μόνο που μπορεί να πει κάποιος για τον Άλεξ Ρόντο, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος να διαψευστεί, είναι πως πρόκειται για ένα ευγενικό, μορφωμένο κύριο, ο οποίος επικαλείται έναν πατριωτικό ρόλο που είναι δύσκολο να αποδείξει με τα λίγα ελληνικά που ξέρει. Άλλωστε ο Θεόδωρος Πάγκαλος, σε μία από τις συγκρούσεις του με τον Γιώργο Παπανδρέου την περίοδο της συνύπαρξής τους στο ΥΠΕΞ, είχε μιλήσει υποτιμητικά για αυτούς που μιλούν μόνο αγγλικά στους διαδρόμους του Υπουργείου, φωτογραφίζοντας το δίδυμο Παπανδρέου, Ρόντου. Του Κώστα Βαξεβάνη
26 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Οι συναντήσεις του Άλεξ Ρόντου σχετίζονται σχεδόν πάντα με την αμερικανική εξωτερική πολιτική και έχουν αντίστοιχους διοργανωτές, όπως η οργάνωση USAID.
Ο
Άλεξ Ρόντος είναι γιος έλληνα ομογενή της Τανζανίας. Ο πατέρας του ήταν έμπορος καφέ και προϊόντων λιναριού. Πήγε στο αγγλικό σχολείο της Κένυας και από εκεί στην Οξφόρδη. Όπως και ο Άρης Καρατζάς, υπήρξε από τους εκλεκτούς του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ιάκωβου. Σε νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τη διοίκηση μιας από τις μεγαλύτερες Καθολικές Ανθρωπιστικές Οργανώσεις της Αμερικής. Το 1985, ο Άλεξ Ρόντος βρέθηκε να συμβουλεύει επιχειρηματίες οι οποίοι είχαν επενδύσει σε πλωτές αποθήκες στο Port Sudan, σε μια περιοχή που έμαθε καλά και που σήμερα δραστηριοποιείται.
Πάντα στην κατάλληλη θέση Ο ευγενής και εκλεπτυσμένος Άλεξ Ρόντος, θα βρεθεί αρκετές φορές σε σημεία του πλανήτη που παρουσιάζουν ενδιαφέρον ή λίγο αργότερα θα εκδηλωθούν κρίσεις. Πάντα υπάρχει ένας ρόλος
για τον Ρόντο,τον οποίο του αναθέτουν συνήθως ισχυρές προσωπικότητες ή οργανώσεις χωρίς να νοιάζονται για τον τίτλο τον οποίο του αποδίδουν εκ των υστέρων. Μοιάζει κάποιοι ή ο ίδιος να ενδιαφέρεται να είναι εκεί που γράφεται η ιστορία. Αρκετοί βάζουν κατά καιρούς το θέμα αν είναι από τους αόρατους συγγραφείς της. Στα τέλη της δεκαετίας του '80 ο Πρόεδρος του Απόδημου Ελληνισμού Άντριου Άθενς γνωρίζει τον Ρόντο στον Παπανδρέου. Η προσπάθεια του Ρόντου είναι να ενδιαφερθεί η Ελλάδα για τους Έλληνες στον Καύκασο και την Μαύρη Θάλασσα. Είναι η εποχή που έχει πέσει η Σοβιετική Ένωση και η περιοχή του Καυκάσου έχει στρατηγική σημασία. Εκεί άλλωστε θα βρεθεί χρόνια αργότερα ο Ρόντος ως σύμβουλος του Γεωργιανού Προέδρου και θα καθορίσει τις εξελίξεις στην περιοχή. Όταν ο Παπανδρέου αναλαμβάνει το Υπουργείο Εξωτερικών, ο Ρόντος γίνεται
το δεξί του χέρι. Ο Παπανδρέου νιώθει πολύ άνετα με έναν σύμβουλο που του μοιάζει. Ο Ρόντος τοποθετείται στην Υπηρεσία Αναπτυξιακής Συνεργασίας, την υπηρεσία δηλαδή που χρηματοδοτεί τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Τα επόμενα χρόνια θα αρχίσει ο χορός των εκατομμυρίων με δεκάδες οργανώσεις σφραγίδες να επιδοτούνται. Στο ΥΠΕΞ ο Ρόντος είναι ένας στρατηγικός χειριστής. Είναι χαρακτηριστική η σύγκρουσή του με τον υφυπουργό Γ. Ζαφειρόπουλο,στον οποίο διαβιβάστηκε να υπογράψει μια υπουργική απόφαση την οποία είχε συντάξει ο υφιστάμενός του, Ρόντος. Η σύγκρουση για της ΜΚΟ, θα οδηγήσει στη συνέχεια τον Ζαφειρόπουλο εκτός Υπουργείου και όχι τον Ρόντο.
Ο ρόλος στη Γιουγκοσλαβία Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στο Κόσοβο, ο Άλεξ Ρόντος βρέθηκε στην περιοχή με το πρόγραμμα FOCUS υπό την αιγίδα του HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 27
Στο ΥΠΕΞ ο Ρόντος είναι ένας στρατηγικός χειριστής. Είναι χαρακτηριστική η σύγκρουσή του με τον υφυπουργό Γ. Ζαφειρόπουλο (αριστερά),στον οποίο διαβιβάστηκε να υπογράψει μια υπουργική απόφαση την οποία είχε συντάξει ο υφιστάμενός του, Ρόντος.
Ο Μικαήλ Σαακασβίλι
ελληνικού ΥΠΕΞ. Με την «ταυτότητα» του ελληνικού ΥΠΕΞ, ο Ρόντος δεν περιορίζεται σε ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά αναλαμβάνει να κάνει επαφές με την σερβική αντιπολίτευση. Όταν το καθεστώς Μιλόσεβιτς παραπαίει, ο Ρόντος διοργανώνει στο Καβούρι μια συνάντηση με τα μέλη της Σερβικής αντιπολίτευσης. Είναι η εποχή που ο Μιλόσεβιτς λέει στους συνεργάτες του πως οι Έλληνες τον πούλησαν. Στη συνάντηση στο Καβούρι, παραβρίσκεται και ο τέως βασιλιάς της Γιουγκοσλαβίας Καραγεώργεβιτς, τον οποίο ο Ρόντος αποκαλεί με κομπασμό «μεγαλειότατο» δημιουργώντας διπλωματικό θέμα. Στη συνάντηση είναι και ο καθηγητής Κοστούνιτσα ο οποίος λίγο αργότερα θα γίνει ο πρώτος μετά-Μιλόσεβιτς Πρόεδρος της κουτσουρεμένης Γιουγκοσλαβίας. Λέγεται πως το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, μετέφερε στον Παπανδρέου τα συγχαρητήριά του για το ρόλο που έπαιξε ο συνεργάτης του Άλεξ Ρόντος στη πτώση του Μιλόσεβιτς.
Σύμβουλος του Σαακασβίλι
Το 2008 ο Άλεξ Ρόντος είναι στην Γεωργία, ως σύμβουλος του προέδρου Μικαήλ Σαακασβίλι. Είναι ένας αμερικανοτραφής πρόεδρος σε μια χώρα από όπου οι Αμερικανοί ενδιαφέρονται να περάσουν τους αγωγούς 28 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Το 2008 ο Άλεξ Ρόντος είναι στην Γεωργία, ως σύμβουλος του προέδρου Μικαήλ Σαακασβίλι. Είναι ένας αμερικανοτραφής πρόεδρος σε μια χώρα απ όπου οι Αμερικανοί ενδιαφέρονται να περάσουν τους αγωγούς. Η Αμερική ενδιαφέρεται για τον έλεγχο της περιοχής και ο Ρόντος φαίνεται να είναι αυτός που πείθει τον Σαακασβίλι να εισβάλει στην Οσετία η οποία μαζί με την Αμπχαζία είναι τμήματα της Γεωργίας. Τον Ιανουάριο 2008, η Γεωργία χτυπάει την Οσετία και ο Πούτιν ανταποδίδει όταν υπάρχουν νεκροί με ρωσικά διαβατήρια. Τα ρωσικά στρατεύματα μπαίνουν στη Γεωργία και ο σύμβουλος Ρόντος αποχωρεί. Έχει ενδιαφέρον πως στις 8 Μαΐου 2008,σε άρθρο του στους «New York Times» ο Ρόντος περιγράφει τις σκοπιμότητες των Ρώσων και του Πούτιν. Γράφει συγκεκριμένα πως οι Ρώσοι μοιράζουν διαβατήρια στους πληθυσμούς της Αμπχαζίας, ώστε να εμφανίσουν στο μέλλον ρώσικους πληθυσμούς στην περιοχή της Γεωργίας. Η μεταπήδηση ενός καλού σαμαρείτη των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, στο παιχνίδι της θερμής
διπλωματίας με άρθρα παρέμβασης που ενοχοποιούν προκαταβολικά τους Ρώσους για την Γεωργιανή εισβολή που θα ακολουθήσει, είναι κάτι που σίγουρα παρουσιάζει ενδιαφέρον.
Στο Κέρας Οι σχέσεις του Ρόντου με τoν Γιώργο Παπανδρέου, δεν στέκονται εμπόδιο στο να εκτιμηθεί η συμβολή του και από αντιπάλους. Μετά την αποχώρησή του από το ΥΠΕΞ, μαζί με τον Παπανδρέου, ο Άλεξ Ρόντος, έχοντας τίτλο πρεσβευτή εκ προσωπικοτήτων του ΥΠΕΞ, βρίσκεται σε διοργανώσεις σε όλο τον κόσμο εκπροσωπώντας την ελληνική κυβέρνηση στο πλευρό πολλές φορές της Ντόρας Μπακογιάννη. Οι συναντήσεις σχετίζονται σχεδόν πάντα με την αμερικανική εξωτερική πολιτική και έχουν αντίστοιχους διοργανωτές όπως η οργάνωση USAID. Τον Δεκέμβριο του 2011, ο Άλεξ Ρόντος διορίζεται από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ ως ειδικός εκπρόσωπος στο Κέρας της Αφρικής. Αντικείμενο είναι το ανθρωπιστικό έργο. Για μια ακόμη φορά ο Ρόντος βρίσκεται σε μια περιοχή στην οποία αναλυτές περιγράφουν ως μελλοντική εστία έντασης. Όσα έχουν καταγραφεί στις συνομιλίες του Ρόντου και αποτελούν υλικό της δικογραφίας του 3ου τακτικού Ανακριτή Δ. Φούκα, δείχνουν πως ο Άλεξ Ρόντος δεν περιορίζεται σε ανθρωπιστικές αποστολές. Οργανώνει την μετατόπιση ομάδων σε προεπιλεγμένες περιοχές κάτω από στρατιωτική πίεση που ασκούν χριστιανοί Πολιτοφύλακες που δημιουργήθηκαν με την άφιξή του στο Κέρας της Αφρικής.
Το παράδειγμα της «Πορτοκαλί Επανάστασης» πριν από περίπου δέκα χρόνια, είναι επίσης χαρακτηριστικό, αφού σημαντικό ρόλο έπαιξαν ΜΚΟ, όπως η «Freedom House».
ΜΚΟ στην υπηρεσία των μυστικών υπηρεσιών Η υπόθεση των αμαρτωλών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) ανά τον κόσμο δεν είναι φαινόμενο του σήμερα. Είναι άλλωστε κοινό μυστικό ότι, ανέκαθεν αποτελούσαν προνομιακό χώρο για μυστικές υπηρεσίες και κυβερνήσεις, οι οποίες είτε κρύβονταν πίσω από αυτές για να μπορούν να παρεμβαίνουν, είτε τις δημιουργούσαν για τον ίδιο ακριβώς λόγο. Του Μάριου Αραβαντινού
Ο πρώην πρόεδρος της Πολωνίας Λεχ Βαλέσα, είναι ένας από εκείνους που έχουν παραδεχθεί ότι έχουν χρηματοδοτηθεί.
Η
δη από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου κινήθηκαν τεράστια κονδύλια υπέρ συγκεκριμένων οργανώσεων, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν ως επί τo πλείστον για να στέλνουν χρήματα σε αντιφρονούντες στην ανατολική Ευρώπη. Το φαινόμενο ξεκίνησε από τις ΗΠΑ όπου ΜΚΟ δημιουργήθηκαν, με σκοπό να ενισχύουν οικονομικά οργανώσεις σε χώρες, στις οποίες ήθελαν να επιβάλουν την πολιτική τους ώστε να αντιμετωπίσουν τα «Κινήματα Ειρήνης». Το Φθινόπωρο του 1996, μία ομάδα του Αραβικού Συνδέσμου συνεδρίασε στην Τύνιδα για να συζητήσει τον ρόλο ορισμένων ΜΚΟ που δήθεν μάχονταν για τα ανθρώπινα δικαιώματα, με τον τότε υπουργό Εσωτερικών του Λιβάνου Μισέλ Ελ Μουρ, να λέει σε συνέντευξή του ότι «το έργο και οι κινήσεις ορισμένων ΜΚΟ, δεν αποσκοπούν στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά
ουσιαστικά στην παράλυση της πολιτικής ασφάλειας αυτών των χωρών». Ενδεικτικό της λειτουργίας δύο ΜΚΟ, των German Marshall Fund of the United States και International Crisis Group, οι οποίες είχαν δημιουργηθεί από κυβερνήσεις και πολιτικούς παράγοντες είναι το γεγονός, ότι όπως αναφέρει σε άρθρο του ο καθηγητής του Παντείου, Μάριος Ευρυβιάδης, αποδείχθηκαν με πρωτοβουλίες και εκθέσεις τους «προπομποί» ιδεών και θέσεων που η Ευρωπαϊκή Ένωση ήθελε να επιβάλλει στην Λευκωσία, την περίοδο του σχεδίου Ανάν. Το π α ρ ά δ ε ιγ μ α τ η ς « Π ο ρτ ο κα λ ί Επανάστασης» πριν από περίπου δέκα χρόνια, είναι επίσης χαρακτηριστικό, αφού σημαντικό ρόλο έπαιξαν ΜΚΟ, όπως η «Freedom House» η οποία παρείχε τη δυνατότητα σε όποιον το επιθυμούσε να «κατεβάσει» οδηγίες για το πώς «η ελευθερία μπορεί να νικήσει: από τη λαϊκή αντίσταση στη βιώσιμη δημοκρατία» και η Οργάνωση «Open Society Institute», του Τζόρτζ Σόρος που στήριζε την «Πορτοκαλί Επανάσταση». Ουσιαστικό ήταν και το έργο της «Liberty Institute», που έχει διακηρυγμένο σκοπό να προστατέψει την ελεύθερη αγορά και να υπερασπιστεί τον παγκόσμιο καπιταλισμό.
Ο πρώην πρόεδρος της Πολωνίας Λεχ Βαλέσα, είναι ένας από εκείνους που έχουν παραδεχθεί ότι έχουν χρηματοδοτηθεί. Ο Βαλέσα είχε πει κάποτε ότι έχει λάβει, την περίοδο που συμμετείχε στην «Αλληλεγγύη», την οργάνωση απόγονο της Συντονιστικής Απεργιακής Επιτροπής της Πολωνίας, κονδύλια από οργανώσεις της Καθολικής Εκκλησίας, με την οποία είχε άλλωστε άριστες σχέσεις. Τέλος, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, υπονόησε πρόσφατα ότι υποκινούμενες ΜΚΟ χρησιμοποιήθηκαν στην Ουκρανία και διεμήνυσε ότι δεν θα επιτρέψει να χρησιμοποιηθούν ξανά για τέτοιους καταστροφικούς σκοπούς. Επιπλέον, είχε υποστηρίξει την ψήφιση νόμου ο οποίος προβλέπει ότι όλες οι ΜΚΟ που δέχονται χρηματοδότηση από το εξωτερικό και συμμετέχουν σε πολιτική δραστηριότητα πρέπει να εγγραφούν ως «ξένοι πράκτορες», ενώ η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας στη Ρωσία διέκοψε τη λειτουργία 20 ΜΚΟ με την κατηγορία ότι συνεργάζονται με τις μυστικές υπηρεσίες των ξένων κρατών. Φαίνεται πως ο δρόμος της ανθρωπιστικής βοήθειας που περνά μέσα από τις ΜΚΟ είναι συχνά ο ίδιος με τον δρόμο των όπλων. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 29
Masqué. Doc Του Θανάση Καρτερού
Ο Σαμαράς της αστάθειας Ο Αντώναρος έγραψε ότι το ψηφοδέλτιο Σαμαρά για τις ευρωεκλογές βρίθει από Γουλιμήδες. Η Μέρκελ έγραψε ότι χαιρετίζει την πολιτική της λιτότητας, άσχετα αν οι σμπίροι του Σαμαρά στο Αθηναϊκό Πρακτορείο βάφτισαν κατόπιν άνωθεν εντολής τη λιτότητα εξυγείανση – με έψιλον γιώτα λόγω βιασύνης, ή λόγω αμορφωσιάς. Ο Μπαλτάκος σεργιανίζει στα ραδιόφωνα για να εξηγήσει ότι θα κυβερνούσαν πενήντα χρόνια αν τα έβρισκαν με τον Παναγιώταρο και τον Καιάδα. Και ο βασικός σύμμαχος Βενιζέλος, κρυμμένος κάτω από την Ελιά, δεν αισθάνεται τώρα τελευταία τόσο καλά.
30 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Ο
Σαμαράς είναι άσχημα στριμωγμένος ενόψει εκλογών. Η έξοδος στις αγορές προκάλεσε στο εξωτερικό σε άλλους θυμηδία και σε άλλους τη χαρά του τοκογλύφου που βλέπει σίγουρο, εύκολο και μεγάλο κέρδος. Και στο εσωτερικό, φούσκωσε μεν το χρέος, ξεφούσκωσε όμως γρήγορα τις μεγάλες προσδοκίες για εκλογικά οφέλη. Τι μένει; Πρώτα-πρώτα η αθλιότητα –και λίγα λέμε– με τα κατοστάρικα της ντροπής που θα μοιραστούν σε ένα εκατομμύριο Έλληνες λίγες μέρες πριν από τις εκλογές. Πρόκειται για τη χυδαιότερη, μαζικότερη και ακριβότερη απόπειρα εξαγοράς ψήφων από καταβολής ελληνικού κράτους. Με τα κατοστάρικα πάει πακέτο και η σταθερότητα. Ο Σαμαράς εμφανίζεται μπροστά στο καχύποπτο εκλογικό σώμα ως ο στιβαρός ηγέτης, ο εγγυητής της σταθερότητας. Πρόκειται για μετάφραση επιπέδου Αθηναϊκού Πρακτορείου. Διότι ως σταθερότητα μεταφράζεται η επιμονή σε μια πολιτική που έχει καταστρέψει την οικονομία και τη χώρα, η υποταγή στο Βερολίνο, η προσκόλληση σε ένα θηριώδη παλαιοκομματισμό, ο έρωτας με τους νεοναζί, η ανηθικότητα των υποσχέσεων που επαναλαμβάνουν τα Ζάππεια σε νέα έκδοση, η διολίσθηση της δημοκρατίας σε αυταρχισμό, η ταπείνωση της χώρας και των ανθρώπων της. Αλλά κι αυτή ακόμα η σταθερότητα είναι επί ξύλου κρεμάμενη. Πρώτον, γιατί στην ίδια την κοινωνία, όπου τα πράγματα αλλάζουν κάθε μέρα προς το χειρότερο, δεν είναι και τόσο ρεαλιστική η πρόβλεψη να περιμένει κανείς σταθερότητα. Η κινούμενη κοινωνική άμμος που κατάπιε το ΠΑΣΟΚ, μισοκατάπιε τη ΝΔ, ανέδειξε τον ΣΥΡΙΖΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση, έθρεψε
τη Χρυσή Αυγή κλπ., εξακολουθεί να παγιδεύει προβλέψεις και προγνωστικά. Και δεύτερον, γιατί ο βασικός σύμμαχος του Σαμαρά, το ΠΑΣΟΚ του Ευάγγελου Βενιζέλου, μόνο σταθερότητα δεν μπορεί να εγγυηθεί. Αν μιλάμε μάλιστα για τη σταθερότητα της κυβέρνησης και του ίδιου του πρωθυπουργού, τότε όλα κρέμονται κυριολεκτικά από μια κλωστή. Ως εκ τούτου, ο Αντώνης Σαμαράς μάλλον την αστάθεια παρά τη σταθερότητα εγγυάται. Εκτός πια κι αν κανείς καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι πολίτες αυτής της χώρας είναι διατεθειμένοι να δέχονται εσαεί ό,τι ο συγκεκριμένος πολιτικός εκπροσωπεί: Το μείγμα κοινωνικής αγριότητας, εθνικής υποτέλειας, δημοκρατικής έκπτωσης και ακραίας δημαγωγίας που αυτή τη στιγμή αποτελεί καθεστώς στην Ελλάδα. Αυτό όμως δεν συμβαίνει και ούτε υπάρχει περίπτωση να συμβεί, όσο κι αν στην επιφάνεια της κοινωνίας δεν καταγράφονται όλα τα ρεύματα και οι δονήσεις που λαμβάνουν χώρα στα βάθη της. Κι έτσι εξηγείται γιατί ο Σαμαράς είναι αναλώσιμος, όπως ο Παπανδρέου κι ο Παπαδήμος, για κείνους που τον στηρίζουν. Προκειμένου τα πράγματα να μη φτάσουν σε ανεξέλεγκτες εκρήξεις και να μην ανοίξει ο δρόμος για τον ΣΥΡΙΖΑ, ο Σαμαράς θα γίνει Ιφιγένεια. Ως εκ τούτου, ενώ μιλά για σταθερότητα, ετοιμάζει και τις βαλίτσες του. Γιατί αν ο ΣΥΡΙΖΑ πάρει κεφάλι στις ευρωεκλογές, τότε το πιο πιθανό είναι να δούμε καινούριο ένοικο στο Μαξίμου. Για να αποδειχτεί ότι οι πρωθυπουργοί των μνημονίων είναι μιας χρήσεως…
HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 31
ΖΗΜΙΩΣΑΝ ΜΕΤΟΧΟΥΣ
ΚΑΙ ΟΜΟΛΟΓΙΟΥΧΟΥΣ
ΓΙΑ ΝΑ «ΠΡΟΙΚΙΣΟΥΝ»
ΤΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
32 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Τράπεζες
Π
ριν από ένα χρόνο και συγκεκριμένα στα μέσα Μαρτίου του 2013, οι κύπριοι πολίτες βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον χειρότερο εφιάλτη τους. Η τρόικα αποφάσισε να κουρέψει τις καταθέσεις τους στις κυπριακές τράπεζες. Αρχικά για όσες καταθέσεις ξεπερνούσαν τις 100.000 ευρώ και στη συνέχεια από το πρώτο ευρώ. Οικονομίες και αποταμιεύσεις ετών χάθηκαν εν μία νυκτί, με τη δικαιολογία της διάσωσης της κυπριακής Οικονομίας. Στην Κύπρο επικράτησε αναστάτωση. Για μέρες ολόκληρες οι κύπριοι πολίτες αδυνατούσαν να σηκώσουν χρήματα από τα τραπεζικά ΑΤΜ, υπό τον φόβο μιας γενικής κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος. Στις 19 Μαρτίου 2013 η ένταση και η ανησυχία κορυφώθηκαν. Η κυπριακή Βουλή απέρριψε την πρόταση της τρόικας και η υπόθεση «κυπριακή κρίση» άρχισε να παίρνει διαστάσεις χιτσκοκικού θρίλερ. Παρόμοια ανησυχία επικρατούσε και στην Ελλάδα. Όσοι καταθέτες είχαν τοποθετήσει τις οικονομίες τους στα εν Ελλάδι υποκαταστήματα της Τράπεζας Κύπρου παρακολουθούσαν με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις. Με συνοπτικές διαδικασίες αποφασίστηκε το κλείσιμο της Τράπεζας Κύπρου και της Λαϊκής Τράπεζας και ο διαχωρισμός της σε καλή και κακή τράπεζα. Στις 21 Μαρτίου 2013 το βράδυ, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς πραγματοποίησε σύσκεψη με αφορμή τις εξελίξεις στην Κύπρο. Σε αυτήν συμμετείχαν ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος, ο επικεφαλής της ΔΗΜΑΡ Φώτης Κουβέλης, ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργος Προβόπουλος. Στη σύσκεψη αποφασίστηκε ο τρόπος με τον οποίο θα διασφαλιστούν τα υποκαταστήματα των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα. Η μαγική λύση βρέθηκε στο όνομα Τράπεζα Πειραιώς. Η τράπεζα που μερικούς
Ένα ακόμη δώρο επεφύλαξε η ελληνική κυβέρνηση προς την Τράπεζα Πειραιώς και τον διευθύνοντα σύμβουλο Μιχάλη Σάλλα. Η τράπεζα ευνοήθηκε σκανδαλωδώς κατά τη μεταβίβαση όλων των τραπεζικών υποκαταστημάτων των κυπριακών τραπεζών με τίμημα, διαδικασία και τρόπο που ζημίωσε τους μετόχους και τους ομολογιούχους. H ελληνική κυβέρνηση προσπάθησε με φωτογραφική τροπολογία να απαλλάξει την Τράπεζα Πειραιώς από τις υποχρεώσεις της, όπως αυτές προβλέπονται από την ισχύουσα νομοθεσία, προσπάθεια η οποία αποκαλύφθηκε και σταμάτησε ακαριαία. Του Βαγγέλη Παπαγεωργίου
μήνες πριν είχε αποκτήσει με σκανδαλώδη τρόπο την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος (ΑΤΕ), αποκτούσε τα εν Ελλάδι καταστήματα των κυπριακών τραπεζών. Επρόκειτο για μια ιδιαίτερα επωφελή συμφωνία για τον Μιχάλη Σάλλα. Περί τα 181 καταστήματα της Τράπεζας Κύπρου, με καταθέσεις 7,5 δισ. ευρώ, και 132 της Λαϊκής Τράπεζας, με καταθέσεις 5 δισ. ευρώ, μεταβιβάστηκαν στην Τράπεζα Πειραιώς. Μάλιστα αυτά τα τραπεζικά ιδρύματα, προκειμένου να καλύψουν τις απώλειες από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων και τις επισφάλειες από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ανακεφαλαιοποιήθηκαν από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), με χρήματα του έλληνα φορολογουμένου. Επίσης μεταβιβάστηκαν στην Τράπεζα Πειραιώς τα ακίνητα και άλλα πάγια στοιχεία που διατηρούσαν οι κυπριακές τράπεζες στην Ελλάδα. Και όλα αυτά προκειμένου να θωρακιστεί «το σύνολο των καταθέσεων των πολιτών στις κυπριακές τράπεζες», όπως ανέφερε σε σχετική του ανακοίνωση το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών.
Απάλλαξαν τον Σάλλα από υποχρεώσεις Ωστόσο, όπως όλα τα παραμύθια, έτσι και αυτό είχε δράκο. Και στην
προκειμένη περίπτωση ο δράκος δεν ήταν άλλος από την Τράπεζα Πειραιώς, με θύματα τους μετόχους και ομολογιούχους των κυπριακών τραπεζών. Οι τελευταίοι υπέστησαν τεράστιες ζημίες από την απόφαση μεταβίβασης των περιουσιακών στοιχείων στην Τράπεζα Πειραιώς. Καταρχάς τα περιουσιακά στοιχεία των κυπριακών τραπεζών αποτιμήθηκαν πολύ χαμηλότερα από την πραγματική τους αξία και συγκεκριμένα μόλις στο 20%. Για να αντισταθμιστούν τυχόν απώλειες των μετόχων, αλλά και των ομολογιούχων, θα έπρεπε κανονικά να γίνει ανταλλαγή μετοχών με αυτές της Τράπεζας Πειραιώς, και μάλιστα στη δικαιότερη τιμή σχέσης των μετοχών. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ. Η ελληνική κυβέρνηση με προκλητικό τρόπο το αγνόησε, προστατεύοντας ουσιαστικά τα συμφέροντα των μετόχων της Τράπεζας Πειραιώς, παρά το γεγονός ότι με την απόφαση που έλαβε την προικοδότησε με πολύτιμα στοιχεία ενεργητικού. « Όλη η διαδικασία που έλαβε χώρα και στην Ελλάδα και στην Κύπρο είναι μνημείο καταστρατήγησης των δικαιωμάτων των επενδυτών (μετόχω ν κα ι ο μ ολ ο γ ι ο ύχω ν ) , κα θώ ς αντιμετωπίστηκαν με προφανώς αντισυνταγματικό και παράνομο τρόπο. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 33
Τράπεζες
Ήδη προετοιμάζεται κίνηση ομαδικών αγωγών/προσφυγών για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους και μελετάται προσεκτικά η δωσιδικία των αρμόδιων δικαστηρίων», επισημαίνει στο Hot Doc ο δικηγόρος Γιάννης Κυριακόπουλος. Περίπου ένα μήνα μετά τη λήψη της συγκεκριμένης απόφασης και ειδικότερα στις 29 Απριλίου 2013 κατατέθηκε σχετική τροπολογία στη Βουλή. Η τροπολογία επισυνάφθηκε σε πολυνομοσχέδιο για την ανασυγκρότηση του υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου. Πρόκειται για το άρθρο 68 του ν. 4150/2013, το οποίο υπερψηφίστηκε από την ελληνική Βουλή. Με αυτήν οριζόταν το νομοθετικό πλαίσιο με το οποίο θα πραγματοποιούταν η μεταβίβαση. Σύμφωνα με αυτό, για τη μεταβίβαση των εν Ελλάδι κυπριακών τραπεζικών καταστημάτων έπρεπε να εφαρμοστούν οι διατάξεις του άρθρου 16 του ν. 2515/1997. Το άρθρο αυτό ορίζει ότι πρέπει να οριστεί η δικαιότερη τιμή σχέσης ανταλλαγής των μετοχών των εμπλεκόμενων τραπεζικών ιδρυμάτων. Δηλαδή της Τράπεζας Πειραιώς και των κυπριακών τραπεζών. «Σε περίπτωση μεταβίβασης στοιχείων ενεργητικού και παθητικού υποκαταστημάτων στην Ελλάδα, τα οποία ανήκουν σε πιστωτικά ιδρύματα που εδρεύουν σε άλλες χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πλην της Ελλάδας, προς ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα, στο πλαίσιο απόφασης εξυγίανσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας μέλος στην οποία έχουν την έδρα τους τα πιστωτικά ιδρύματα, εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 16 του ν. 2515/1997 (Α 154)», ανέφερε η σχετική τροπολογία. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ. Το συγκεκριμένο άρθρο ουδέποτε εφαρμόστηκε και η Τράπεζα Πειραιώς γλίτωσε την ανταλλαγή μετοχών. Η υπόθεση έφτασε και στη Δικαιοσύνη, έπειτα από μηνυτήρια αναφορά που κατέθεσε πολίτης, μέτοχος των κυπριακών τραπεζών που μεταβιβάστηκαν στην Τράπεζα Πειραιώς. Ήδη η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη και έχει ανατεθεί στον πρώτο τακτικό πταισματοδίκη Πατρών, ενώ έχει σχηματιστεί και δικογραφία.
34 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Για να αντισταθμιστούν τυχόν απώλειες των μετόχων, αλλά και των ομολογιούχων, θα έπρεπε κανονικά να γίνει ανταλλαγή μετοχών με αυτές της Τράπεζας Πειραιώς. Και μάλιστα στη δικαιότερη τιμή σχέσης των μετοχών. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ. Η ελληνική κυβέρνηση με προκλητικό τρόπο το αγνόησε
Σιωπή από το υπουργείο Οικονομικών Ακόμη πιο σκανδαλώδης είναι η προκλητική σιωπή του υπουργείου Οικονομικών, αλλά και του συνόλου των κομμάτων που συμμετέχουν στο ελληνικό κοινοβούλιο. Ο συγκεκριμένος πολίτης ενημέρωσε σχετικά όλες τις αρμόδιες αρχές, όπως για παράδειγμα την ΤτΕ και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ενώ ήρθε και σε επικοινωνία με την Τράπεζα Πειραιώς. Από την απάντηση της τράπεζας διαπίστωσε, σύμφωνα με πληροφορίες του Hot Doc, ότι δεν επρόκειτο να προχωρήσει σε ανταλλαγή μετοχών. Ωστόσο από την πλευρά των αρμοδίων εποπτικών αρχών δεν έλαβε καμία απάντηση. Το υπουργείο Οικονομικών, παρά τις επίμονες κλήσεις του δικηγόρου Γιάννη Κυριακόπουλου, που έχει αναλάβει τη συγκεκριμένη υπόθεση, δεν έχει ακόμη απαντήσει, όπως δεν έχουν απαντήσει η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και η ΤτΕ.
Μιχάλης Σάλλας
«Οι επανειλημμένες προσπάθειές μας να λάβουμε απάντηση από τα αρμόδια στελέχη του υπ. Οικονομικών αντιμετωπίστηκαν με προκλητική αδιαφορία, αν και η μήνυση του πελάτη μας δεν τέθηκε στο αρχείο, όπως θα ανέμεναν αρκετοί, αλλά αντιθέτως κρίθηκε ως επαρκώς στοιχειοθετημένη για να διεξαχθεί περαιτέρω προανάκριση. Τους καλούμε και τώρα να μας απαντήσουν, όπως θα όφειλαν σε μια ευνομούμενη πολιτεία», σημειώνει ο κ. Κυριακόπουλος.
Έφεραν νέα, απαλλακτική τροπολογία Αντί για απαντήσεις, η κυβέρνηση προτίμησε να διευκολύνει την Τράπεζα Πειραιώς. Σε μια προσπάθεια να απαλλάξει τους μετόχους της από την ανταλλαγή μετοχών, επιχείρησε να αντικαταστήσει την επίμαχη τροπολογία με μια άλλη, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της Τράπεζας Πειραιώς. Πρόκειται για
Σε μια προσπάθεια να απαλλάξει τους μετόχους της από την ανταλλαγή μετοχών, η κυβέρνηση επιχείρησε να αντικαταστήσει την επίμαχη τροπολογία με μια άλλη, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της Τράπεζας Πειραιώς. Πρόκειται για προσθήκη-τροπολογία στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας
προσθήκη-τροπολογία στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας «Αναβάθμιση και βελτίωση των μηχανισμών είσπραξης των ασφαλιστικών φορέων, πρόστιμα για την ανασφάλιστη και αδήλωτη εργασία και λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας υπουργείου Εργασίας, Ασφάλισης και Κοινωνικής Πρόνοιας». Στην αιτιολογική της έκθεση επί της παραγράφου 3 της τροπολογίας αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Η παραπομπή στο άρθρο 16 του νόμου 2515/1997 η οποία έγινε από το νομοθέτη με αποκλειστικό σκοπό να περιγραφεί η ακολουθητέα για τη μεταβίβαση διαδικασία ενδέχεται να οδηγήσει στην εσφαλμένη ερμηνεία ότι πρόκειται για περίπτωση καθολικής διαδοχής. Μία τέτοια ερμηνεία θα ήταν όμως αντίθετη με το σκοπό και τη λειτουργία της απόφασης εξυγίανσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας μέλους στην οποία έχουν την έδρα τους τα πιστωτικά ιδρύματα, στο πλαίσιο της οποίας λαμβάνει χώρα η λόγω μεταβίβαση στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού. Για το λόγο αυτό και προς ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου κατά την εφαρμογή της προτείνεται η απαλοιφή της αναφοράς στο άρθρο 16 του νόμου 2515/1997 και η συμπλήρωση της διάταξης όσον αφορά τους όρους μεταβίβασης με προβλέψεις αντίστοιχες με αυτές του άρθρου 63Δ του νόμου 3601/2007». Με λίγα λόγια, η Τράπεζα Πειραιώς απαλλασσόταν από την υποχρεωτική ανταλλαγή μετοχών. Μια άκρως εξυπηρετική διευκόλυνση στους μετόχους της. Η τροπολογία κατατέθηκε προς ψήφιση στη Βουλή στις 6 Δεκεμβρίου 2013 και έφερε τις υπογραφές των υπουργών Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα και Εργασίας Γιάννη Βρούτση, ξεσήκωσε όμως τις αντιδράσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης, με αποτέλεσμα να μην ψηφιστεί.
HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 35
Παιχνίδια με τον Διάβολο Του Μάκη Ανδρονόπουλου
Ένας τζουντόκα στην ευρωζώνη Η Γερμανία είναι η μόνη χώρα της ΕΕ που δεν έχει επικυρώσει τη σύμβαση ποινικού δικαίου του Συμβουλίου της Ευρώπης περί διαφθοράς! Επίσης αρνείται να επικυρώσει τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά της διαφθοράς και μάλιστα σε μια εποχή που συνεχίζονται οι αποκαλύψεις στον γερμανικό Τύπο για σκάνδαλα δωροδοκιών από μεγάλες εταιρίες της χώρας.
36 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Η
απάντηση του γερμανού προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Νίκου Χουντή, που απευθυνόταν στην Κομισιόν, δείχνει τον πανικό που προκαλεί στο Βερολίνο η επερχόμενη πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα, αλλά και τον τρόπο που μπορεί να δοθούν οι μεγάλες πολιτικές μάχες από την ελληνική κυβέρνηση της αριστεράς… Η ερώτηση του Νίκου Χουντή στηριζόταν σε δημοσιεύματα του Der Spiegel που εμπλέκουν τον νυν πρόεδρο της Ομοσπονδίας Γερμανικών Βιομηχανιών σε υποθέσεις δωροδοκιών στα ελληνικά εξοπλιστικά προγράμματα από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν ήταν επικεφαλής των εταιριών Rheinmetall και STN Atlas. Ο Χουντής ρωτούσε αν η Κομισιόν έχει προβεί σε συστάσεις προς τη Γερμανία προκειμένου να επικυρώσει τις δύο προαναφερθείσες συμβάσεις περί διαφθοράς, ποιους λόγους επικαλείται η Γερμανία για τη μη επικύρωσή τους και εάν διεξάγονται έρευνες σε Ελλάδα και Γερμανία για τη διαλεύκανση της συγκεκριμένης υπόθεσης που αφορά σε αθέμιτες πρακτικές σε δημόσιες συμβάσεις, δωροδοκίες κλπ. Ο Σουλτς τα έχασε και πέταξε την μπάλα στην κερκίδα. Απάντησε πως η ερώτηση θεωρήθηκε ότι υπερβαίνει την αρμοδιότητα και την ευθύνη της Επιτροπής και γι’ αυτό την έκρινε απαράδεκτη! Ήταν χωρίς αμφιβολία μια προειδοποιητική βολή του Χουντή, που οδήγησε τον Σουλτς, υποψήφιο για την προεδρία της Κομισιόν των σοσιαλδημοκρατών, να προβεί σε ένα θεσμικό ατόπημα. Είναι απορίας άξιον πώς θα απαντήσει ο επόμενος πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, όταν οι συσχετισμοί θα έχουν αλλάξει και ενδεχομένως θα έχουν ανατραπεί. Ο πανικός του Σουλτς δείχνει πως το κατεστημένο των Βρυξελλών και οι
αυθαιρετούντες του Βερολίνου είναι πολύ εκτεθειμένοι, πολύ neglisè έναντι του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Απλώς δεν υπάρχουν πολλές φωνές που να ξεμπροστιάζουν το αμαρτωλό σύστημα που έχουν στήσει στις Βρυξέλλες οι δεξιοί και οι σοσιαλδημοκράτες νεοφιλελεύθεροι. Το Judo είναι μια ευγενής ιαπωνική πολεμική τέχνη που μοιάζει περισσότερο με την πάλη, παρά με το καράτε και το τάε κβο ντο. Η μάχη ξεκινάει συνήθως με τον κάθε αθλητή να κρατά γερά τα πέτα του αντιπάλου του, γι’ αυτό και οι στολές τζούντο είναι από χοντρό καραβόπανο για να μην σκίζονται. Νικητής αναδεικνύεται ο αθλητής που ρίχνει τον άλλον στο έδαφος. Ο κάθε τζουντόκα υποχωρεί στη δύναμη του αντιπάλου του, προσαρμοζόμενος σε αυτήν και χρησιμοποιώντας την προς όφελός του. Είναι ένα εγκεφαλικό άθλημα, καθώς στόχος είναι να γυρίσει τη δύναμη που βάζει ο άλλος υπέρ του και να τον παρασύρει κάτω. Η λέξη τζούντο συντίθεται από το τζου, που σημαίνει ευγενής-δεξιοτέχνης, και το ντο, που σημαίνει οδός, δηλαδή υπονοεί τον δρόμο της ηπιότητας. Τη μέθοδο του τζούντο θα χρειαστεί να εφαρμόσουμε στις μάχες που θα δοθούν στις Βρυξέλλες. Δηλαδή, να μεταστρέψουμε τη δύναμη του κοινοτικού κεκτημένου υπέρ μας, ακολουθώντας τον δρόμο της ψυχραιμίας. Τα λάθη και οι παραβιάσεις της κοινοτικής νομοθεσίας που έχουν κάνει οι δανειστές είναι τραγικά, η κυβέρνηση της αριστεράς μπορεί να τα εκμεταλλευτεί αποτελεσματικά. ΥΓ. Μετά την απομάκρυνση από την κάλπη, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται.
HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 37
Report
ΕΠΕΝΔΥΟΥΝ
ΣΕ ΚΑΜΕΝΑ ΦΙΛΕΤΑ
ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΗ Το Πεντελικό όρος μετράει διαρκώς τις πληγές του. Ένας από τους λίγους πνεύμονες της Αττικής απειλείται τόσο από πυρκαγιές όσο και από επίδοξους καταπατητές, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία ή αδιαφορία του κράτους να προστατέψει ουσιαστικά τις απανθρακωμένες δασικές περιοχές, επιχειρούν είτε να κατοικήσουν εκεί, είτε, ακόμα χειρότερα, να επενδύσουν στο χρηματιστήριο της γης, προκειμένου, πουλώντας οικόπεδα-φιλέτα, να πλουτίσουν. Κάπως έτσι οι καμένες δασικές εκτάσεις του Δασαμαρίου, στους πρόποδες του Πεντελικού όρους, απειλούνται εκ νέου, πέντε χρόνια μετά την τελευταία πυρκαγιά, αυτή τη φορά από μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα που επιδιώκουν την οικοπεδοποίησή τους. Του Μάριου Αραβαντινού
Ο
επιχειρηματικός όμιλος Apollo Capital Group, ο οποίος, σύμφωνα με πληροφορίες του Hot Doc, έχει αγοράσει στην περιοχή αρκετά στρέμματα γης, εμφανίζεται έτοιμος να επενδύσει, μη διστάζοντας, στο πλαίσιο αυτό, να προσκαλεί μέσω της ιστοσελίδας του κάθε ενδιαφερόμενο και ιδιαίτερα ξένα επενδυτικά funds να καταθέσουν πρόταση συμμετοχής στην επικείμενη επένδυση που ήδη έχει σχεδιαστεί. Ο σχεδιασμός της Apollo Capital Group, σύμφωνα με καταγγελίες κατοίκων, αλλά και παρεμβάσεις τόσο της τοπικής δημοτικής συμβούλου και υποψήφιας δημάρχου της νέας δημοτικής παράταξης «Μέτωπο Ψηλά», Αμαλίας Τόκα, όσο και των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ Χαράς Καφαντάρη και Γιώργου Πάντζα, οι οποίοι έχουν καταθέσει σχετική ερώτηση στη Βουλή, δεν αποτελεί στην πραγματικότητα μια απλή επενδυτική κίνηση, αφού αυτό που επί της ουσίας
38 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
επιδιώκεται είναι η καταπάτηση, ιδιωτικοποίηση και τσιμεντοποίηση της γης του Δασαμαρίου, η οποία, εκτός από δασική, έχει κηρυχτεί και αναδασωτέα. «Δεν είναι η πρώτη φορά που οι καμένες δασικές εκτάσεις του Πεντελικού όρους απειλούνται από μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα τα οποία επιδιώκουν την οικοπεδοποίηση και τσιμεντοποίησή τους με το πρόσχημα της δήθεν αξιοποίησης τους», αναφέρει στο Hot Doc η κα Τόκα και προσθέτει: «συγκεκριμένα μιλάμε για την δασική έκταση των 3.500 στρεμμάτων στο Δασαμάρι , καθώς και για τα 156 στρέμματα κοινόχρηστου χώρου της εντός σχεδίου περιοχής του οικισμού Ντράφι στο Πικέρμι του Δήμου Ραφήνας-Πικερμίου. Αν και έχουν απορριφθεί πολλές διοικητικές πράξεις, για την ένταξη αυτών των δασικών εκτάσεων στο σχέδιο πόλης, τόσο από το ΣτΕ, όσο και από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 2005, εν
τούτοις οι επιδιώξεις των “επενδυτών” πληθαίνουν με ανησυχητικό ρυθμό». Σύμφωνα με όσα η ίδια η εταιρία διαφημίζει στον ιστότοπό της, η συγκεκριμένη περιοχή, του Πεντελικού όρους και του Ντραφίου, αποτελεί ιδανική περιοχή, όπου δημιουργείται «η νέα υψηλή κοινωνία της Αθήνας με υπερπολυτελείς βίλλες και μονοκατοικίες», σε ολιγόλεπτες αποστάσεις «από το αεροδρόμιο, το λιμάνι της Ραφήνας, τα μεγάλα εμπορικά κέντρα, τα Super Markets κλπ.». Στην ίδια ιστοσελίδα παρουσιάζεται, εκτός των άλλων, χάρτης της περιοχής, αλλά και ένας πίνακας των προς πώληση οικοπέδων σε σχέση με τα τετραγωνικά μέτρα, τα τετραγωνικά της δόμησης και τις τιμές τους. Αναφέρεται ακόμη ότι το Apollo Estates of Athens, όπως ονομάζεται το πρόγραμμα της εταιρίας για την περιοχή, «έχει αναπτυχτεί μέσα στο καταπράσινο φυσικό περιβάλλον του Πεντελικού όρους και είναι μια σύγχρονη πολιτεία, με όλες τις υποδομές
ολοκληρωμένες», ενώ τονίζεται ότι «σε αυτήν την περιοχή η Apollo Capital Group διαθέτει επιλεγμένα οικόπεδα στα οποία οι πολίτες έχουν την δυνατότητα να επιλέξουν το οικόπεδο της αρεσκείας τους και το σπίτι που θα τους κατασκευάσουμε». Η έκταση την οποία επιθυμεί, βάσει των καταγγελιών, η Apollo Capital Group να τσιμεντοποιήσει, προκειμένου να δημιουργήσει εκεί τη «νέα υψηλή κοινωνία της Αθήνας», είναι χαρακτηρισμένη δασική από το 1980. Επρόκειτο για ένα πυκνό πευκοδάσος, στους πρόποδες του Πεντελικού όρους προς την πλευρά του Πικερμίου, το οποίο κάηκε ολοσχερώς τρεις φορές, το 1995, το 1998 και το 2009, χαρακτηρίστηκε όμως αναδασωτέο, τόσο το 1995, αμέσως μετά την πρώτη πυρκαγιά, όσο και το 2010, οπότε εκδόθηκε σχετικό ΦΕΚ, το οποίο κήρυττε ως «αναδασωτέα έκταση συνολικού εμβαδού 4.917,252 στρεμμάτων […]
Η Apollo Capital Group εμφανίζεται να έχει ήδη συνάψει συνεργασίες με μεγάλους κινεζικούς επενδυτικούς ομίλους, ενώ υπογράφηκε και μνημόνιο με κινεζική κρατική κατασκευαστική εταιρία προκειμένου να αναλάβει την οικοδόμηση μερικών κατοικιών
η οποία κάηκε από την πυρκαγιά της 21ης−24ης Αυγούστου 2009». Επιπλέον, η συγκεκριμένη έκταση περιβάλλεται από τα ρέματα Δασαμάρι και Βαλανάρη, τα οποία έχουν χαρακτηριστεί με νόμο ως ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, ενώ στην περιβαλλοντική βάση δεδομένων του WWF το Δασαμάρι χαρακτηρίζεται ως βιότοπος CORINE με μεταβατικές δασώσεις και θαμνώδεις εκτάσεις. Ομοίως και στη βάση δεδομένων του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου, όπου η συγκεκριμένη περιοχή δηλώνεται με προτεραιότητα προστασίας πολύ επείγουσα. Η Apollo Capital Group εμφανίζεται να έχει ήδη συνάψει συνεργασίες με μεγάλους κινεζικούς επενδυτικούς ομίλους, όπως προκύπτει από δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου, τόσο ενός κινεζικού ιστοτόπου, ο οποίος ασχολείται με επενδυτικά ζητήματα, στον οποίο μάλιστα υπάρχει φωτογραφία του προέδρου και του διευθύνοντα συμβούλου της Apollo Capital Group, ΣταύρουΑλέξανδρου Ευσταθίου και Κώστα Άνθη, με Κινέζους, όσο και των International New York Times, οι οποίοι αναφέρουν σε δημοσίευμά τους στο φύλλο της 30ης Δεκεμβρίου 2013: «Μετά από πρόσφατη επίσκεψη στην Κίνα, η Apollo συμφώνησε με κινεζική ιδιωτική επενδυτική εταιρία να επενδύσει σε μια έκταση 30 εκταρίων (ή 74 στρεμμάτων) για την ανάπτυξη ακινήτων έξω από την Αθήνα, σε μια από τις μεγαλύτερες εκτάσεις στη χώρα, σύμφωνα με την Apollo Capital Group. Η ελληνική εταιρία υπέγραψε επίσης συμφωνία για τη δημιουργία από κοινού με τους Κινέζους επιχείρησης διαχείρισης των επενδύσεων υπό την επωνυμία Apollo Estates, ενώ υπογράφηκε και μνημόνιο με κινεζική κρατική κατασκευαστική εταιρία προκειμένου να αναλάβει την οικοδόμηση μερικών κατοικιών».
Το παρελθόν της Apollo Capital Group Γνώστες της κατάστασης χαρακτηρίζουν ως πρόγονο της Apollo Capital Group μια παλιά εταιρία υπό την επωνυμία Κτήμα Πεντέλη ΑΕ. Πρόκειται στην πραγματικότητα για σύλλογο, HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 39
Report
ο οποίος δραστηριοποιείτο στην περιοχή του Πικερμίου την περασμένη δεκαετία και το διοικητικό συμβούλιό του αποτελούσαν η Αταλάντα Ροσόλιμου, κόρη του εφοπλιστή Σπύρου Ροσόλιμου, ο Σπύρος Ροσόλιμος, ο Σταύρος-Αλέξανδρος Ευσταθίου, σημερινός πρόεδρος της Apollo Capital Group και η Μαρί Τερέζ Μπέργκερ-Σαντχόφερ. Ορισμένα από αυτά τα πρόσωπα, με διαφορετικές ιδιότητες, εμφανίζονται και σε παλαιότερα διοικητικά συμβούλια της Apollo Capital, αλλά και σε άλλες εταιρίες του ίδιου ομίλου, όπως η Hydra Mare, η Ilia Mare και η Apollo Capital Investors. Ο σύλλογος, με έδρα στο Κολωνάκι, φαίνεται να συστάθηκε με σκοπό τα μέλη του να αγοράσουν έκταση που ανήκε, σύμφωνα με παλαιότερο δημοσίευμα του Ριζοσπάστη, στον εφοπλιστή Ροσόλιμο, βρισκόταν 14 χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας και είχε έκταση 641,6 στρεμμάτων. Σύμφωνα με το ενημερωτικό του φυλλάδιο, μέσα στους σκοπούς του ήταν επίσης «η αξιοποίηση αυτού του κτήματος με τον καλύτερο τρόπο», αλλά και η πραγματοποίηση «όλων των απαραίτητων και νόμιμων ενεργειών, ενώπιων πάσης αρχής με σκοπό τον αποχαρακτηρισμό της έκτασης και την ένταξή της στο σχέδιο πόλεως, καθώς και την οικιστική ανάπτυξη και αξιοποίησή της». Ο κάθε ενδιαφερόμενος, πάντοτε βάσει των ενημερωτικών φυλλαδίων του συλλόγου, θα έπρεπε να είναι ελληνικής καταγωγής ή πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα είχε δικαίωμα αγοράς μέχρι 2.800 μετοχών από τις συνολικά 641.600 και θα έπρεπε υποχρεωτικά νε εγγραφεί στον σύλλογο Κτήμα Πεντέλη. Εντύπωση προκαλεί και το γεγονός ότι σε έγγραφό του με ημερομηνία 24 Οκτωβρίου 2005 ο σύλλογος διαφημίζει ότι «η στελέχωσή του με άτομα που ανήκουν σε διακεκριμένες κοινωνικές ομάδες Ελλήνων και ομογενών, θα συμβάλει στην ευόδωση των προσπαθειών για ένταξη της περιοχής στο σχέδιο πόλης», ενώ ενδιαφερόμενοι να αγοράσουν μετοχές του συλλόγου για να επενδύσουν στη συγκεκριμένη έκταση είχαν καταγγείλει στον Ριζοσπάστη ότι εκπρόσωποι της εταιρίας έκαναν λόγο
40 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Ο, κατα τους κατοίκους, πρόγονος της Apollo Capital, διαφημίζει τη στελέχωσή του με άτομα που ανήκουν σε διακεκριμένες κοινωνικές ομάδες.
Απόφαση του ΕΔΑΔ, το οποίο κηρύσσει την προσφυγή του οικοδομικού συνεταιρισμού των Κωνσταντινουπολιτών «απαράδεκτη».
για επαφές με πολιτικούς παράγοντες σε πολύ υψηλά κλιμάκια. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εταιρία SILVA NATURA, η οποία φαίνεται να συμμαχεί με την Κτήμα Πεντέλης ΑΕ, σε μια προσπάθεια να αποχαρακτηριστούν πνεύμονες πρασίνου που είναι χαρακτηρισμένοι δασικοί, με σκοπό φυσικά την οικοδόμηση πολυτελών κατοικιών. Επικεφαλής της συγκεκριμένης εταιρίας, η οποία αυτοπροσδιορίζεται ως «Εταιρία δασικών μελετών, περιβάλλοντος, αρχιτεκτονικής τοπίου, δασικών χαρτών, εθνικού κτηματολογίου, φωτοερμηνείας», είναι ο Λευτέρης Σταματόπουλος, ο οποίος χαρακτηρίζεται από πολλούς ως έμπορος δασών. Ο Σταματόπουλος έχει κάνει λόγο, σε συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου του καλλικρατικού δήμου Ραφήνας-Πικερμίου, για «αποτίναξη του δασικού χαρακτήρα περιοχών», ενώ έχει αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «δεν θα υπάρχει ζώνη προστασίας του Πεντελικού». Την εταιρία του Λευτέρη Σταματόπουλου χρησιμοποιούσε προς επίρρωση των υποσχέσεών της η Κτήμα Πεντέλη ΑΕ. Στα διαφημιστικά της φυλλάδια, μάλιστα, συμπεριλάμβανε διαβεβαίωση της SILVA NATURA, η οποία ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «αβίαστα προκύπτει το συμπέρασμα ότι μέσα στην ιδιοκτησία της εταιρίας Κτήμα Πεντέλη ΑΕ δεν εμφανίζεται σε καμία χρονολογία δασική βλάστηση, ώστε να χαρακτηρίζεται η έκταση ως δασική», ενώ σημείωνε ότι «το μελετώμενο κτήμα δεν εμπίπτει στις διατάξεις της Δασικής Νομοθεσίας». Βέβαια και σε αντίθεση με όσα ισχυριζόταν η SILVA NATURA και η Κτήμα Πεντέλη ΑΕ, η ίδια η οικογένεια Ροσόλιμου, στην οποία ανήκε η συγκεκριμένη έκταση και μέλη της συμμετείχαν στο διοικητικό συμβούλιο του συλλόγου-προγόνου της Apollo Capital, έχει παραδεχθεί ότι η έκταση είναι δασική, όταν σε προσφυγή της κατά του δημοσίου το 2000 διεκδικούσε να μη φορολογηθεί «για κατοχή γεωργικής έκτασης, όπως είχε προσδιορίσει αυθαίρετα υπάλληλος της ΔΟΥ Παλλήνης, αλλά για κατοχή δασικής έκτασης». Στην προσφυγή σημειωνόταν επιπλέον ότι «στην έκταση HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 41
Report
Χάρτης ο οποίος εμφανίζεται στην ιστοσελίδα της Apollo Capital και δείχνει την περιοχή στην οποία θα γίνει η επένδυση.
αυτή απαγορεύεται ρητά κάθε ανοικοδόμηση ή κατάτμηση» και ότι «κάηκε την 21η Ιουλίου 1995 και έκτοτε έχει κηρυχθεί αναδασωτέα και ουσιαστικά βρίσκεται πλέον εκτός συναλλαγής». Η ίδια εταιρία του δασολόγου Λευτέρη Σταματόπουλου είχε καταγγελθεί τον Ιούλιο του 2005 ότι υποσχόταν σε διαφημιστικό της φυλλάδιο τον αποχαρακτηρισμό του δάσους και των δασικών εκτάσεων της περιοχής της Ραφήνας και την ένταξή τους στο σχέδιο πόλης, επικαλούμενη την αναθεώρηση του Συντάγματος, λίγες μόνο ημέρες πριν ξεσπάσει μεγάλη πυρκαγιά που κατέκαψε την περιοχή. Ανέφερε μεταξύ άλλων στο φυλλάδιό της: « Ήρθε η ώρα των αποχαρακτηρισμών. Όπως γνωρίζετε με πρωτοβουλία του δημάρχου Ραφήνας έχει ξεκινήσει η Διαδικασία Φωτοερμηνείας του χαρακτήρα (δασικού ή όχι) όλης της περιοχής του Δήμου, με απώτερο σκοπό την ένταξή τους στο σχέδιο πόλης».
42 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Παλιό το κόλπο των επενδύσεων Οι απόπειρες επένδυσης στο χρηματιστήριο της καμένης γης δεν είναι βέβαια σημείο των καιρών. Ήδη τα προηγούμενα χρόνια είχαν δημιουργηθεί δεκάδες οικοδομικοί συνεταιρισμοί ανά την Αττική, οι οποίοι ήλπιζαν στην αναθεώρηση του Συντάγματος και στον αποχαρακτηρισμό δασικών εκτάσεων, στις οποίες θα αποδιδόταν οικιστική ή άλλη χρήση. Ένας από τους πολλούς συνεταιρισμούς που δραστηριοποιούνταν στην Αττική ήταν αυτός των Κωνσταντινουπολιτών, τα μέλη του οποίου είχαν ιδιοκτησιακά προβλήματα και απαιτήσεις εντός καμένων εκτάσεων στην περιοχή του Δασαμαρίου. Ο δασολόγος Ηλίας Αποστολίδης, ο οποίος έχει υπηρετήσει στο Δασαρχείο της Πεντέλης, εξηγεί αναφορικά με το μείζον θέμα των καταπατήσεων δασικών εκτάσεων, των οικοδομικών συνεταιρισμών και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσαν τα προηγούμενα χρόνια: «Κάποιος που εκπροσωπούσε μια ομάδα έβρισκε έναν που κατείχε μια
δασική έκταση. Οι δύο πλευρές έκαναν προσύμφωνα και συστηνόταν οικοδομικός συνεταιρισμός για να αγοραστεί η έκταση. Στη συνέχεια γινόταν ένα τοπογραφικό με το οποίο χωρίζονταν παράνομα οι εκτάσεις σε οικόπεδα. Το διοικητικό συμβούλιο του συνεταιρισμού παρουσίαζε τα προβλήματα για το χτίσιμο της έκτασης, ασκώντας παράλληλα κοινωνική πίεση για να αλλάξει το Σύνταγμα και η δασική νομοθεσία. Πολλοί οικοδομικοί συνεταιρισμοί είχαν ως διακεκριμένα μέλη πρόσωπα της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, περιμένοντας ότι θα βοηθήσουν στην επίλυση του ζητήματος». Η περιγραφή του ειδικού δεν αφήνει το παραμικρό περιθώριο παρερμηνείας. Πολίτες που θέλουν να επενδύσουν στο χρηματιστήριο της γης δημιουργούν οικοδομικούς συνεταιρισμούς και επιχειρούν να επιβληθούν ακόμη και στο Σύνταγμα, το οποίο σαφώς προβλέπει ότι, πρώτον, «απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονομία η αγροτική
Αξίζει να σημειωθεί ότι, μπροστά στον κίνδυνο καταπάτησης του δάσους από την Apollo Capital Group κι έπειτα από τις καταγγελίες της Αμαλίας Τόκα, το δημοτικό συμβούλιο του δήμου Ραφήνας-Πικερμίου έλαβε ομόφωνα, στις 3 Απριλίου, απόφαση να «προστατέψει τις εν λόγω δασικές εκτάσεις και να μην επιτρέψει οποιαδήποτε απόπειρα αλλοίωσης του δασικού χαρακτήρα τους είτε αποσκοπεί σε οικοπεδοποίηση είτε σε άλλη επιχειρηματική δραστηριότητα, να προβεί σε όλες τις νομικές διαδικασίες για να ακυρωθεί κάθε επίβουλη ενέργεια και συμφωνία, καθώς και να συμβάλει στην αναδάσωση των καμένων εκτάσεων και την συνεπακόλουθη προστασία τους από την παράνομη βόσκηση». Αυτή η απόφαση, βέβαια, αφορά μόνο την περιοχή του Δασαμαρίου και πιθανόν όσες δασικές εκτάσεις βρίσκονται εντός των ορίων του καλλικρατικού δήμου Ραφήνας-Πικερμίου. Οι επενδυεκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον», και δεύτερον, «δημόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται από πυρκαγιά ή που με άλλον τρόπο αποψιλώθηκαν ή αποψιλώνονται δεν αποβάλλουν για τον λόγο αυτόν τον χαρακτήρα που είχαν πριν καταστραφούν, κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες και αποκλείεται να διατεθούν για άλλον προορισμό». Ο συνεταιρισμός των Κωνσταντινουπολιτών που δραστηριοποιείτο στο Δασαμάρι προσέφυγε το 2002 στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, διεκδικώντας την ένταξη μέρους του καμένου δάσους του Δασαμαρίου στο σχέδιο πόλης της κοινότητας Πικερμίου. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, βασιζόμενο και σε προγενέστερη σχετική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο το 1999 είχε κηρύξει αντίστοιχη αίτηση του συνεταιρισμού άκυρη λόγω του χαρακτηρισμού της έκτασης ως δασικής, απέρριψε την προσφυγή, κηρύσσοντάς την απαράδεκτη.
Οι επενδυτικές δραστηριότητες της Apollo Capital εκτείνονται σχεδόν σε ολόκληρη τη χώρα. Πριν από περίπου έξι χρόνια, είχε επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί τη γη-φιλέτο της Ερμιόνης, απέναντι από την Ύδρα, σε μια υπόθεση στην οποία εμπλεκόταν και η μητρόπολη της περιοχής
τικές δραστηριότητες της Apollo Capital, όμως, εκτείνονται σχεδόν σε ολόκληρη τη χώρα, αφού, όπως αναφέρεται στον ιστότοπό της, η εταιρία διαθέτει περί τα 60 εκατ. τετραγωνικά μέτρα γης στην ηπειρωτική Ελλάδα και σε νησιά. Κάπως έτσι είχε επιχειρήσει πριν από περίπου έξι χρόνια να εκμεταλλευτεί τη γη-φιλέτο της Ερμιόνης, απέναντι από την Ύδρα, σε μια υπόθεση στην οποία εμπλεκόταν και η μητρόπολη της περιοχής. Ο Σταύρος - Αλέξανδρος Ευσταθίου, επικεφαλής της Apollo Capital Group, μιλώντας στο Hot Doc διέψευσε τις καταγγελίες κι έκανε λόγο για πολιτικά παιχνίδια ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών. Είπε, παράλληλα, ότι η έκταση στην οποία η εταιρία του πρόκειται να επενδύσει δεν είναι δασική αλλά εντός σχεδίου πόλεως και αφορά οικισμούς οι οποίοι βρίσκονται μεν στην ευρύτερη περιοχή του Δασαμαρίου, αλλά απλώς περιβάλλουν το δάσος, ενώ αναφορικά με τη συμφωνία με τους Κινέζους, υποστήριξε ότι αυτή δεν αφορά μόνο τη συγκεκριμένη περιοχή. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 43
Report
ΕΠΕΝΔΥΟΝΤΑΣ
ΜΕ ΕΓΓΥΗΣΗ ΧΡΥΣΟΒΟΥΛΑ
ΤΟΥ ΣΟΥΛΤΑΝΟΥ
Ένας Εφραίμ, ένα σεντούκι με χρυσόβουλα και μια τεράστια έκταση φιλέτο. Όχι, δεν πρόκειται για το σκάνδαλο του Βατοπεδίου, άλλα για τη μητρόπολη της Ύδρας και το Μετόχι στην περιοχή της Ερμιόνης, το οποίο παραλίγο και θα είχε πολλές ακόμα ομοιότητες με το μεγαλύτερο εκκλησιαστικό και πολιτικό σκάνδαλο στην Ελλάδα. Της Αντιγόνης Μιχοπούλου
την Ύδρα και υπολογίζεται στα 33.500 στρέμματα. Μέχρι τότε και για δεκαετίες πριν, στην περιοχή βρίσκονταν αγρότες, οι οποίοι μίσθωναν τμήματα της έκτασης και πλήρωναν το μίσθωμα στη μητρόπολη. Το μικρόβιο του real estate όμως είχε μπει για τα καλά στη μητρόπολη της Ύδρας. Άλλωστε, πρόκειται για ένα κομμάτι γης με παραθαλάσσιο μέτωπο που φτάνει τα 1.000 στρέμματα. Η αξία του, με λίγα λόγια, είναι ανεκτίμητη. Τον Απρίλιο του 2008 πραγματοποιήθηκε δημοπρασία, ώστε να βρεθεί ο μισθωτής της έκτασης, με την προϋπόθεση να φέρει την ανάπτυξη στην περιοχή και να μη δημιουργήσει κέντρα γυμνιστών, κάτι που απαγόρευε η μητρόπολη. Πλειοδότρια εταιρία ήταν η Apollo Capital Group, η οποία με το που έδωσε τα χέρια με τη μητρόπολη πήρε και το πράσινο φως ώστε να στείλει εξώδικα σε 154 οικογένειες αγροτών, με σκοπό να φύγουν από την περιοχή. Μέχρι τότε η εκκλησία συμπεριφερόταν λες και η γη ήταν δική της με την εντολή του σουλτάνου. To παράδοξο είναι ότι την ίδια συμπεριφορά είχε και η Hydra Mare-D ΑΕ, του ομίλου Apollo Capital Group, η οποία, στηριζόμενη στα χρυσόβουλα και χωρίς να έχει γνωμοδοτήσει το κράτος, έδωσε στη μητρόπολη με το καλημέρα σας 4 εκατ. ευρώ για μίσθωση 30 ετών, αλλά και για την πώληση μέρους της έκτασης. Σκοπός της εταιρίας ήταν να κατασκευάσει πεντάστερο ξενοδοχείο και θεματικό πάρκο συνολικής οικοδομικής έκτασης 292.000 τ.μ.
Με την ανοχή του δημοσίου
Τ
η συγκεκριμένη απέραντη έκταση, η οποία περιλαμβάνει βουνά, λίμνη, δασικές εκτάσεις και τμήμα του αιγιαλού, διεκδικούσε η μητρόπολη Ύδρας, βασιζόμενη
44 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
σε αυτοκρατορικά έγγραφα, χρυσόβουλα σουλτάνων και τίτλους του 1743. Γύρω στο 2006 η εκκλησία αποφασίζει ότι θέλει να εκμεταλλευτεί την έκταση που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από
Την ώρα που η «ανάπτυξη» χτυπούσε την πόρτα της Ερμιόνης, το δημόσιο βρισκόταν σε λήθαργο. Η κτηματική υπηρεσία της περιοχής με μόνο μία υπάλληλο δεν είχε τη δυνατότητα ούτε καν να χαρτογραφήσει την περιοχή. Να σημειωθεί ότι, μεταξύ άλλων, η Kτηματική Εταιρία του Δημοσίου (ΚΕΔ) έπρεπε να μεταφράσει τα χρυσόβουλα, καθώς η οριοθέτηση της έκτασης γινόταν με μονάδα μέτρησης ζευγάρια βόδια. Δηλαδή η έκταση τελείωνε στο σημείο μέχρι το οποίο μπορούσαν να οργώσουν δώδεκα ζευγάρια
Η Γενική Διεύθυνση Δασών Αργολίδας, με έγγραφό της, αναφέρει ότι μεγάλο τμήμα της έκτασης είναι δασικό και δεν μπορεί να γίνει καμιά επένδυση.
απόφασή του, ξεπερνώντας το θέμα της ιδιοκτησίας, αναφέρει ξεκάθαρα ότι η περιοχή είναι δασική και δεν γίνεται να κατασκευαστεί εκεί ούτε camping. Εν τω μεταξύ, ενώ το ιδιοκτησιακό τοπίο δεν έχει ξεκαθαρίσει και ενώ αναμενόταν η στελέχωση της κτηματικής υπηρεσίας για τον έλεγχο κυριότητας της συγκεκριμένης έκτασης, ο επιχειρηματικός όμιλος Apollo Capital Group, μέλος του οποίου είναι η παραπάνω εταιρία, μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα του προσκαλεί κάθε ενδιαφερόμενο να καταθέσει πρόταση συμμετοχής στην επένδυση που ήδη έχει σχεδιάσει για τη συγκεκριμένη περιοχή.
Σιωπηλή αλλαγή της σύμβασης
βόδια από την ανατολή έως τη δύση του ήλιου. Η μοναδική υπάλληλος της ΚΕΔ, με επανειλημμένες επιστολές προς το υπουργείο Οικονομικών, ζητούσε να της στείλουν συνεργείο ώστε να ξεκαθαριστεί αν πρόκειται για δημόσια έκταση ή όχι. Την ίδια ώρα το δικαστικό γραφείο του δημοσίου ζητούσε να προκληθεί διεκδικητική αγωγή. Ωστόσο, το υπουργείο Οικονομικών ενδεχομένως και σκόπιμα δεν αποφάσιζε να στείλει συνεργείο στην περιοχή, με αποτέλεσμα η εργαζόμενη στην κτηματική υπηρεσία να παλεύει με τα θηρία. Την ίδια στάση διατηρούσε και το υπουργείο Γεωργίας, το οποίο δεν απάντησε ποτέ στις επιστολές του δασαρχείου της περιοχής, ωστόσο ο δασάρχης με
Φαίνεται όμως πως αυτό που δεν μπόρεσε να κάνει το δημόσιο –να διεκδικήσει δηλαδή αυτά που του ανήκουν– το κατάφερε η οικονομική κρίση, καθώς οι επενδυτές που αναζητούσε η εταιρία δεν εμφανίστηκαν ποτέ
Όταν το δασαρχείο μαζί με την κτηματική υπηρεσία του δημοσίου ξεκίνησαν να βάζουν εμπόδια στις διαθέσεις της μητρόπολης και της εταιρίας, οι συμβαλλόμενοι ξαναμοίρασαν τα χαρτιά. Με λίγα λόγια και χωρίς να ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες, άλλαξαν σχεδόν ολοκληρωτικά του όρους του συμβολαίου, καθώς η εκκλησία αδυνατούσε να επιστρέψει τα 4 εκατ. που είχε καταθέσει η εταιρία. Έτσι, χωρίς να γίνει δημοπρασία από την αρχή, οι συμβαλλόμενοι τροποποίησαν το συμβόλαιο, με την έκταση να περιορίζεται κυρίως στην παράκτια ζώνη, και παράλληλα έριξαν την τιμή της μίσθωσης στις 80.000 ευρώ τον χρόνο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση επιβάλλεται να είχε γίνει από την αρχή η δημοπρασία, καθώς οι όροι του συμβολαίου ήταν διαφορετικοί. Φαίνεται όμως πως αυτό που δεν μπόρεσε να κάνει το δημόσιο –να διεκδικήσει δηλαδή αυτά που του ανήκουν– το κατάφερε η οικονομική κρίση, καθώς οι επενδυτές που αναζητούσε η εταιρία δεν εμφανίστηκαν ποτέ, με αποτέλεσμα η Apollo Capital Group να αποχωρήσει και βέβαια να ζητήσει πίσω τα λεφτά της. Σε ό,τι αφορά την επένδυση στην Ερμιόνη, o Σταύρος-Αλέξανδρος Ευσταθίου, επικεφαλής της Apollo Capital Group, μιλώντας στο Hot Doc ανέφερε ότι η Apollo Capital διεκδικεί τα χρήματά της από τη Μητρόπολη της Ύδρας η οποία την εξαπάτησε. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 45
Μεταλλαγμένα
ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ Σ
ΑΝΤΙΣΤΕΚΟΝΤΑΙ,
ΜΑΝΙΑΤΗΣ
ΚΑΙ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΟΧΙ...
Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα διά χειρός ελλήνων υπουργών; Δεν πρόκειται για φάρσα αλλά για εφιάλτη. Ο υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Βενιζέλος και ο υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Γιάννης Μανιάτης αντί να πρωτοστατούν στην απαγόρευση της εισόδου μεταλλαγμένων στις χώρες της ΕΕ, πράττουν ακριβώς το αντίθετο. Αμέλεια, σύμπτωση ή μήπως έλλειψη ενημέρωσης με επικίνδυνες συνέπειες για τη δημόσια υγεία; Του Βαγγέλη Παπαγεωργίου 46 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
τ α τ έ λ η τ ο υ π ε ρ α σ μ έ νο υ Φ ε β ρ ο υ α ρ ί ο υ ο υ π ο υ ρ γό ς Περιβάλλοντος και πρόεδρος του Συμβουλίου Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γιάννης Μανιάτης, κυκλοφόρησε μία ενδιαφέρουσα πρόταση. Επρόκειτο για μία πρόταση η οποία αφορούσε τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για την υπόθεση των εθνικών απαγορεύσεων μεταλλαγμένων σε ευρωπαϊκό έδαφος. Το κείμενο προέβλεπε ότι για να απαγορεύσει ένα κράτος-μέλος την καλλιέργεια ενός μεταλλαγμένου οργανισμού, έπρεπε πρώτα να πάρει την έγκριση της εταιρίας βιοτεχνολογίας που προωθεί τον συγκεκριμένο οργανισμό, όπως αναφέρεται σε σχετικό Δελτίο τύπου της Greenpeace. Πιο απλά προκειμένου ένα κράτος μέλος να απαγορεύσει την καλλιέργεια μεταλλαγμένων θα πρέπει να υπάρχει η εξής προϋπόθεση: τα περιοριστικά ή απαγορευτικά μέτρα δεν θα αντικρούουν την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών κινδύνων και κινδύνων υγείας που έχει πραγματοποιήσει η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA), μία αρχή που μέχρι σήμερα δεν έχει γνωμοδοτήσει ποτέ αρνητικά για κάποιο μεταλλαγμένο οργανισμό. Επρόκειτο για μία πρόταση κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των εταιριών που προωθούν μεταλλαγμένα και η οποία ερχόταν σε αντίθεση με το γενικότερο ελληνικό και ευρωπαϊκό ρεύμα κατά των μεταλλαγμένων. Το να απαγορεύσει ένα κράτος-μέλος από μόνο του την καλλιέργεια μεταλλαγμένων καθίστατο σχεδόν αδύνατο. Αυτό φυσικά εξυπηρετούσε μόνο τις εταιρίες. Η δυνατότητα ενός κράτους-μέλους να απαγορεύσει την δυνατότητα καλλιέργειας μεταλλαγμένων είχε συζητηθεί και κατά το παρελθόν. Άλλωστε αρκετά κράτη μέλη βλέπουν θετικά κάτι τέτοιο, καθώς η διαδικασία που ισχύει αυτή τη στιγμή στην πράξη χαρακτηρίζεται από περιβαλλοντικές οργανώσεις ως «ανεπαρκής και προβληματική». Το 2012 η Δανία είχε καταθέσει παρόμοια πρόταση, η οποία όμως δεν κατόρθωσε να ψηφιστεί και να υιοθετηθεί από τις χώρες-μέλη.
Η πρόταση του κ. Μανιάτη ξεσήκωσε σάλο. Τρεις περιβαλλοντικές οργανώσεις, η Greenpeace, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία και η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης εξέδωσαν ανακοινώσεις με τις οποίες καλούσαν τον έλληνα υπουργό είτε να αποσύρει είτε να αλλάξει το περιεχόμενο της πρότασης, στην κατεύθυνση της δημιουργίας «ενός αυστηρού Κανονισμού που πραγματικά θα προστατεύει τη χώρα μας και ολόκληρη την Ευρώπη από την καλλιέργεια μεταλλαγμένων». Μάλιστα εξαπέλυσαν και επίθεση εναντίον του, χαρακτηρίζοντάς τον ως «υπουργό των μεταλλαγμένων», καθώς επίσης και ότι με την πρόταση αυτή διευκολύνει τις εταιρίες αγροβιοτεχνολογίας που θέλουν να εισβάλλουν στην Ευρώπη. Ο έλληνας υπουργός προσπάθησε να κατεβάσει τους τόνους. Στην απαντητική του επιστολή προς τον διευθυντή του ευρωπαϊκού τμήματος της Greenpeace, Γιόργκο Ρις σημείωσε ότι είναι κατά των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. «Η ελληνική θέση ήταν πάντα ενάντια στην καλλιέργεια των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, θέση την οποία και προσωπικά πιστεύω» σημείωνε και ζητούσε την συνδρομή της οργάνωσης για πιθανές βελτιώσεις του κειμένου.
Τα κράτη-μέλη ζήτησαν τροποποιήσεις
Τρεις περιβαλλοντικές οργανώσεις, η Greenpeace, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία και η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης εξέδωσαν ανακοινώσεις με τις οποίες καλούσαν τον έλληνα υπουργό είτε να αποσύρει είτε να αλλάξει το περιεχόμενο της πρότασης
Η πρόταση εισήχθη προς ψήφιση στο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος στις 3 Μαρτίου. Εκεί, τα κράτη-μέλη εξέφρασαν την ανησυχία τους και ζήτησαν να αλλάξει η ισχύουσα νομοθεσία ώστε να μπορούν να απαγορεύουν την καλλιέργεια μεταλλαγμένων στην επικράτειά τους. Παράλληλα, ζήτησαν από τον έλληνα υπουργό να υπάρξουν τροποποιήσεις πάνω στην ελληνική πρόταση που να οδηγούν στην εθνική απαγόρευση και να προστατεύει την Ευρώπη από την εισβολή μεταλλαγμένων. Ο έλληνας υπουργός μπροστά στο σάλο που ξέσπασε προσπάθησε να τα μπαλώσει. «Πήραμε την πρωτοβουλία και θέσαμε το θέμα των γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών. Η εντολή που μας έδωσε το Συμβούλιο είναι ισχυρή. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 47
Μεταλλαγμένα
Ο Βενιζέλος έκανε την πάπια
“Η Ελλάδα είχε δύο φορές τη δυνατότητα να αντισταθεί δυναμικά κατά των μεταλλαγμένων, την οποία όμως και τις δύο φορές έχασε”
Ο φάκελος ξανανοίγει. Θα δώσουμε τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να μπορούν να αρνηθούν τις καλλιέργειες Γενετικώς Τροποποιημένων Οργανισμών, υπό προϋποθέσεις ασφαλώς. Ομως, σε κάθε περίπτωση, η μεγάλη πλειοψηφία των ευρωπαίων πολιτών που είναι αντίθετοι στην εκμετάλλευση γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών βρίσκει πια με βάση τη σημερινή απόφαση ένα πολύ ισχυρό σύμμαχο», ήταν η ακριβής δήλωσή του μετά το τέλος του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες. Το κατά πόσο οι τροποποιήσεις ενσωματώθηκαν ή όχι είναι κάτι που κανείς δεν γνωρίζει. Η ελληνική προεδρία δεν έχει προχωρήσει ακόμη σε κάποια
48 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
σχετική ανακοίνωση. «Δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη δημόσια ποια είναι τα αποτελέσματα εργασίας των ομάδων εργασίας που τρέχουν την υπόθεση», υπογραμμίζει στο Hot Doc, η υπεύθυνη εκστρατείας της Greenpeace κατά των Μεταλλαγμένων Έλενα Δανάλη. Το θέμα ωστόσο δεν έχει να κάνει τόσο με τις όποιες αλλαγές ενσωματωθούν τελικά στην πρόταση, αλλά όσο με τη γενικότερη στάση της ελληνικής προεδρίας. Ο κ. Μανιάτης θα μπορούσε εξ’ αρχής να εμφανιστεί περισσότερο δυναμικός κατά των μεταλλαγμένων και να παρουσιάσει μία πολύ διαφορετική πρόταση από αυτή που τελικά παρουσίασε. Μία πρόταση, η οποία θα έφραζε μια και καλή το δρόμο απέναντι στις εταιρίες μεταλλαγμένων και τις προσπάθειες εισβολής τους στις χώρες της ΕΕ. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε ποτέ. Ο έλληνας υπουργός παρουσίασε μία πρόταση που ουσιαστικά άνοιγε το δρόμο για την είσοδο των μεταλλαγμένων στην Ευρώπη, παρά το γεγονός ότι το γενικότερο ευρωπαϊκό αλλά και ελληνικό κλίμα τάσσεται κατά των προϊόντων αυτών. «Εξαρχής η πρόταση του κ. Μανιάτη ήταν αδύναμη, ενώ είχε τη δυνατότητα να κατεβάσει μια διαφορετική πρόταση, που να προστατεύει απέναντι στην καλλιέργεια μεταλλαγμένων. Δεν θα χρειαζόταν να συζητάμε για μικροτροποποιήσεις όπως τώρα αλλά η συζήτηση θα ήταν σε τελείως διαφορετική βάση», επισημαίνει στο Hot Doc, η κα Δανάλη.
Μεγάλη εντύπωση δεν προκαλεί μόνο η στάση του κ. Μανιάτη αλλά του υπουργού Εξωτερικών και αντιπροέδρου της κυβέρνησης, Ευάγγελου Βενιζέλου. Τον περασμένο Φεβρουάριο το Συμβούλιο των Υπουργών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της ΕΕ, προσπάθησε να πάρει μία περίεργη απόφαση. Να επιτρέψει στις χώρες της ΕΕ την καλλιέργεια του γενετικά τροποποιημένου καλαμποκιού TC 1507. Πρόκειται για μία ποικιλία που σύμφωνα με πληροφορίες του Hot Doc προορίζεται για ζωοτροφή και παραγωγή βιοαερίου. Η καλλιέργεια της ωστόσο ελλοχεύει τον κίνδυνο να επιμολύνει καλλιέργειες, τρόφιμα αλλά και ζωοτροφές. Η ψηφοφορία δεν κατέληξε σε ομοφωνία. Η αποχή κάποιων χωρών όπως για παράδειγμα της Γερμανίας που διαθέτει διπλή ψήφο είχε ως αποτέλεσμα η πρόταση να φτάσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από όπου τα νέα δεν αναμένονται και τόσο ευχάριστα, αν κρίνει κανείς από παλαιότερες αποφάσεις. Η χώρα μας καταψήφισε αρχικά την πρόταση στο Συμβούλιο, όπως έπραξαν άλλωστε και άλλες 19 χώρες-μέλη. Η στάση όμως που ακολούθησε στη συνέχεια εγείρει πολλά ερωτηματικά. Συγκεκριμένα, δώδεκα υπουργοί χωρώνμελών της ΕΕ συνέταξαν επιστολή με την οποία καλούσαν τον Επίτροπο Υγείας Τόνιο Μπόργκ να αποσύρει την πρόταση για την έγκριση του μεταλλαγμένου καλαμποκιού TC 1507. Έλειπε όμως η υπογραφή του κ. Βενιζέλου ο οποίος ένιψε προκλητικά τας χείρας του αντί να αντισταθεί και αυτός όπως και οι υπόλοιποι ευρωπαίοι υπουργοί στην καλλιέργεια του μεταλλαγμένου καλαμποκιού. «Η Ελλάδα είχε δύο φορές την ευκαιρία να αντισταθεί δυναμικά κατά των μεταλλαγμένων, την οποία όμως και τις δύο φορές έχασε», σημειώνει στο Hot Doc η κα Δανάλη. Σε κάθε περίπτωση οι κ.κ. Μανιάτης και Βενιζέλος παραμένουν έκθετοι απέναντι στον ελληνικό λαό που αντιστέκεται σθεναρά στην εισαγωγή και καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων οργανισμών.
Θεωρίες συνωμοσίας Της Lady Lilith
Όλα για το σχιστολιθικό αέριο Κάθε συνωμοσιολόγος, αλλά και κάθε συνωμότης που σέβεται τον εαυτό του, γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα ότι η κρίση στην Ουκρανία είναι το πιο σοβαρό επεισόδιο στην επίθεση που έχουν εξαπολύσει οι ΗΠΑ με στόχο να γίνουν ο παγκόσμιος ντίλερ φυσικού αερίου. Η στρατηγική των ΗΠΑ απορρέει από το νέο ενεργειακό τους δόγμα και έχει ως σύμμαχο την πάντα πρόθυμη για υποκύψεις Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να το κάνουμε πιο λιανά, η κρίση στην Ουκρανία είναι άμεσα συνδεδεμένη με το σχιστολιθικό αέριο και το LNG, το υγροποιημένο φυσικό αέριο, στο πλαίσιο του νέου παραμυθιού – εννοείται με την παρουσία δράκου– περί ενεργειακής ανεξαρτησίας των ΗΠΑ και όχι μόνο.
Σ
τις αίθουσες που η crème de la crème των διεθνών συνωμοσιολόγων ανταλλάσσει απόψεις και σενάρια, η κρίση στην Ουκρανία έχει την κωδική ονομασία «Καταιγίδα LNG». Πρόκειται για τη νέα ενεργειακή στρατηγική που πουσάρει την υστερία κατά της Ρωσίας, η σύλληψη της οποίας έχει γίνει από τους πολυεθνικούς κολοσσούς της ενέργειας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο άλλωστε ότι, μεσούσης της κρίσης στην Ουκρανία, στις ΗΠΑ έχουν εισαχθεί προς ψήφιση δύο νομοσχέδια, ένα στη Βουλή των Αντιπροσώπων και ένα στη Γερουσία, με αντικείμενο τη γρήγορη δημιουργία «οδικού χάρτη» για την εξαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου. Η προώθηση των δύο νομοσχεδίων δεν γίνεται μόνο στο όνομα της εθνικήςενεργειακής ασφάλειας των ΗΠΑ, αλλά και στο όνομα της χείρας βοηθείας προς τους Ευρωπαίους στην προσπάθειά τους να απογαλακτιστούν από τα ορυκτά καύσιμα του Πούτιν! Κλειδί για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος είναι να σταματήσουν στο εσωτερικό των ΗΠΑ οι αντιδράσεις για την εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου, που γίνεται με τη μέθοδο της υδραυλικής ρηγμάτωσης (που είναι άκρως επικίνδυνη για τη δημόσια υγεία, την οικονομία και το περιβάλλον), προκειμένου απρόσκοπτα να συνεχιστεί το γιγαντιαίο πρόγραμμα γεωτρήσεων. Στο πρόγραμμα αυτό έχουν εναποθέσεις τις ελπίδες τους οι Αμερικανοί για να πριονίσουν τον Πούτιν και να γίνουν ενεργειακός χαλίφης στη θέση του ενεργειακού χαλίφη. Όπως σημειώνουν έγκριτοι ξένοι αναλυτές, οι ΗΠΑ, που μέχρι σήμερα εισάγουν το 8% των αναγκών τους σε φυσικό αέριο, ευελπιστούν ότι σε πέντε χρόνια, με την εκρηκτική ανάπτυξη της εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου, η παραγωγή τους θα
είναι μεγαλύτερη από την κατανάλωση, οπότε θα αρχίσουν να παίζουν στη σκακιέρα των εξαγωγών, με στόχο να γίνουν οι απόλυτοι κυρίαρχοι. Σύμφωνα με τις προβλέψεις τους, έως το 2040 προβλέπεται πως θα εξάγουν 3,6 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια αερίου ετησίως, ποσότητα που θα αντιστοιχεί περίπου στο 12% της ετήσιας παραγωγής τους. Η στρατηγική αυτή σχεδιάστηκε το 2000, όταν το σχιστολιθικό αέριο αποτελούσε μόλις το 1% του παραγόμενου φυσικού αερίου στις ΗΠΑ, για να ξεπεράσει σήμερα το 20%, με προοπτική μέσα σε λιγότερο από δυο δεκαετίες να καλύπτει πάνω από το 45% της παραγωγής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζεται πρόθυμη να συμμορφωθεί με τη νέα ενεργειακή στρατηγική των ΗΠΑ, αφού, αντί να επιχειρήσει την ενεργειακή της απεξάρτηση μέσα από την προώθηση των ΑΠΕ, εμμένει στη λογική των βρόμικων καυσίμων και του κολαούζου. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι αποθεώνει το σχιστολιθικό αέριο, το παρουσιάζει ως την πιο φθηνή λύση προκειμένου η ευρωπαϊκή βιομηχανία να καταστεί ανταγωνιστική και ετοιμάζεται να μας φορέσει καπέλο την υδραυλική ρηγμάτωση στο όνομα της ενεργειακής ανεξαρτησίας…
HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 49
Ο Αλί
| πάει εκκλησία |
Του Αλί Μπούρμπα
Τι τίτλο είναι αυτή από πάνω. Μάθει μαμά τη Αλί και τη αποκληρώσει. Έτσι κατσίκα τη πάρει γείτονα, με τη οποία Αλί είναι στη μαχαίρια. Τη γείτονα όχι τη κατσίκα. Ένα στιγμιαία αδυναμία είχε και Αλί, γιατί κάποιο ώρα πρέπει παντρευτεί και αυτό και παρότι υπάρχουν πολλές φίλες που θέλουν τη κορμί του, κανένα δε θέλει τη παντρευτεί.
50 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Δ
ύο μέτρες παλικάρι, αν προσθέσει εσύ φίλο στη άξουαλ ύψος και τη μήκος τη πουλί, με ξένες γλώσσες, πακιστανικά, ελληνικά, αγγλικά και ό,τι σουηδικά τη έχει μάθει ο ΓΑΠ για να σ υ νε ν νο ε ίτ α ι ό τ αν π α ρ αγ γ έ λνε ι στη μαγαζί. Με σοκολατί χρώμα και λευκή χαμόγελο, και με ένα κατσίκα προίκα, είναι ποτέ δυνατό κανένα μη θέλει Αλί στη σπίτι της, γίνει μπαμπάς στη παιδιά της και εραστή στη φίλες της; Τέλος πάντων, μη λέμε και όλες τις χαρίσματα τη Αλί τώρα, μόνο ένα θεούσα δέχτηκε τη παντρευτεί κι αυτή δεν ξυρίζεται κιόλας. Με μία όρο: Αλί πάει εκκλησία και γίνει χριστιανό. Τη γολγοθά αυτό Αλί ξεκίνησε στη πρώτοι χαιρετισμοί. Πήγε με αρραβωνιαστικιά εκεί και άρχισε χαιρετάει τις πάντες, προσπαθώντας μπει στη νόημα αμέσως. Μαρία ντράπηκε λίγο και πήρε Αλί μέσα στη εκκλησία. Και είδε Αλί εκεί τις άγιους με μούσια, σπαθιά και φούστες και φοβήθηκε λίγο. Σα ταλιμπάν ήταν τη άγιοι, βοήθειά μας. Μετά άρχισαν τη φίλοι τραγουδάνε κάτι τραγούδια, Αλί δεν ξέρει σε ποιο γλώσσα, μόνο λίγους λέξεις έπιανε από εδώ κι από εκεί. Τη είχε ξαναπάθει αυτό μια φορά, ήταν στη μπουζούκια που πήγε ακούσει Βασίλη Καρρά. Τη μαγαζί θύμιζε πολύ μπουζούκια, αν δεν είχε τόσα κεριά. Όλο το πιστοί μιλούσαν μεταξύ τους και παπάδες προσπαθούσαν ψάλλουν πολύ δυνατά, όπως φίλοι τραγουδιστές στη άλλα μαγαζιά που σερβίρουν και ουίσκι. Μόνο διαφορά είναι ότι στη μπουζούκια περνάνε με δίσκο κάτι γκομενάκια και εσύ παίρνεις λουλούδια και δίνεις λεφτά. Στη εκκλησία έρχεται μία γέρο πάλι με δίσκο, πάλι δίνεις λεφτά, αλλά λουλούδια δεν έχει. Αλί προτιμάει νομίζει μπουζούκια. Το διαφορές είναι μεγάλες με μουσουλμανικό θρησκεία, σκέφτηκε Αλί, μέχρι που ένα στιγμή έπεσαν το γιαγιάδες στη γόνατα και έκαναν προσευχή. Αλί αυτό τη ξέρει. Έπεσε κι αυτό στη γόνατα και έκανε προσευχή στη Αλλάχ. Σιγά μην καταλάβει καμία.
Άλλοι όμως άντρες που ήταν στη εκκλησία παρεξηγήθηκαν, γιατί σου λέει αυτό το παλιόπαιδο κάνει τόσο μεγάλους προσευχές. Όλες τότε μεγάλωσαν τη σταυρό που έκαναν και ξεκινούσαν πάνω από τη κεφάλι και έφταναν μέχρι τη γόνατα. Όχι και να μας τη βγει πιο χριστιανό τη Πακιστανό, σκέφτηκαν. Ακολούθησαν κι άλλοι χαιρετισμοί τη δώδεκα ευαγγέλια (ενώ τη κοράνι είναι μία) και τη θείο πάθος. Στη επιτάφιο τη πράγματα ήταν πιο ωραία. Καταρχάς, πέταξε Αλί επιτέλους λουλούδια. Τη πιο ωραίο όμως ήταν τη Χριστός Ανέστη. Πέρα από το πλάκα, Αλί πάντα συγκινείται με τη Χριστός Ανέστη. Πίσω στο πλάκα τώρα, Αλί φίλησε όλες τις φίλες μετά τη Χριστός Ανέστη. Ένα δύο ομορφούλες έβαλε γλώσσα κιόλας. Αυτές άρχισαν τη κοπανάνε με το λαμπάδα στο κεφάλι, αλλά ευτυχώς γινόταν χαμός από βεγγαλικά και καμία δεν άκουγε τι έλεγαν. Αυτό με τη βεγγαλικά και τη μπάπα μπούπου άνοιξε καρδιά τη Αλί. Νόμιζε βρίσκεται πίσω στο πατρίδα, στο Ισλαμαμπάντ ή στο Βαγδάτη ή στο Δαμασκό. Τελικά Αλί νομίζει Ορθοδοξία και Ισλάμ έχει πολλά κοινά στοιχεία και τη άποψη αυτή ήρθε τη επιβεβαιώσει τη κήρυγμα μετά τη Χριστός Ανέστη. Λίγο τη λόγια τη παππά, λίγο τη γένια της, λίγο τη φούστες, ήθελε τη Αλί να πάρει όλες τη δυναμιτάκια και τη βαρελότα από τη κωλόπαιδα εκεί, τα ζωστεί επιτόπου και πάει στρέιτ για το γερμανική πρεσβεία. Το επόμενη ημέρα τελείωσε τη Ραμαζάνι, έφαγαν αυγά, έφαγαν κότες, έσφαξαν μία αρνί, έφαγαν τη αρνί, τη έντερα και τη μυαλά του, και για λίγο νόμιζε Αλί πώς πέταξε με τη μαγικό χαλί πάνω από το πατρίδα του και χαμογελούσε από ψηλά στο μαμά και τη αδέρφια του. Μετά τη ξύπνησε το νοσοκόμα και τη είπε πρώτη φορά στη ιατρικά χρονικά άνθρωπο είχε επιβιώσει άνθρωπο με χοληστερίνη πάνω από 1.000 μονάδες.
HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 51
Διεθνή Παρασκήνια Της Ρένας Ακριτίδου
Έκπληξη στο Νοβοσιμπίρσκ Ο υποψήφιος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ανατόλι Λοκότ συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους στις δημαρχιακές εκλογές που διεξήχθησαν στην τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ρωσίας, το Νοβοσιμπίρσκ – άλλοτε διοικητικό, επιστημονικό και βιομηχανικό κέντρο της Σιβηρίας. Ο Λοκότ κέρδισε με 43,92%, έναντι 39,46% του Βλαντίμιρ Ζνάτκοφ, υποψηφίου της Ενωμένης Ρωσίας, ο οποίος εκτελούσε και χρέη προσωρινού δημάρχου από τον Ιανουάριο. Ρωσικά ΜΜΕ χαρακτήρισαν απρόσμενο το αποτέλεσμα, όμως είναι εξηγήσιμο, εφόσον οφείλεται σε συντονισμένη στάση της αντιπολίτευσης. Ο αριθμός των υποψηφίων στην αρχή της κούρσας ανερχόταν σε 17 και στην πορεία έμειναν 11. Στις πρώτες του δηλώσεις ο εκλεγμένος δήμαρχος απέρριψε εικασίες σε μέσα ενημέρωσης ότι επίκειται «κόκκινος τρόμος», τονίζοντας ότι θα εργαστεί για την ανάπτυξη των συγκοινωνιών στην πόλη, συμπεριλαμβανομένου του μετρό. Η Moscow Times χαρακτήρισε το εκλογικό αποτέλεσμα πλήγμα για την Ενωμένη Ρωσία. «Παρόλο που αποτελεί σημαντική πηγή στήριξης για τον Πούτιν, ο ίδιος προσπάθησε να μειώσει την εξάρτησή του από αυτό το κόμμα, καλοπιάνοντας αντιπάλους και δημιουργώντας μια λιγότερο επίσημη οργάνωση, το Λαϊκό Μέτωπο».
O εκλεγμένος δήμαρχος απέρριψε εικασίες σε μέσα ενημέρωσης ότι επίκειται «κόκκινος τρόμος», τονίζοντας ότι θα εργαστεί για την ανάπτυξη των συγκοινωνιών στην πόλη
Ρωμαϊκά εγκλήματα
Μερσίνα – πυρηνικό εργοστάσιο
Ιταλός διπλωμάτης στο Τουρκμενιστάν που έκανε διακοπές στις Φιλιππίνες συνελήφθη από την αστυνομία της Μανίλας μετά από κινητοποίηση οργάνωσης για τα δικαιώματα των παιδιών, που τον εντόπισαν σε θέρετρο να κάνει παρέα με αγόρια ηλικίας 9-12 ετών. Στο μεταξύ, η Corriere Della Sera έγραψε ότι σε έρευνά της για το πελατολόγιο δύο ανηλίκων κοριτσιών που εκδίδονταν σε διαμέρισμα της οδού Παριόλι της Ρώμης η αστυνομία εντόπισε 20 ονόματα επιφανών Ρωμαίων, μεταξύ των οποίων και του Μάουρο Φλοριάνι, συζύγου της βουλευτή Αλεσάντρα Μουσολίνι, εγγονής του δικτάτορα.
Νέα περιβαλλοντική μελέτη, 3.500 σελίδων, υπέβαλε για το Ακούγιου, το πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο στη μεσογειακή πόλη Μερσίνα, στον νότο της Τουρκίας, ο επίδοξος κατασκευαστής του, λίγους μήνες αφότου η προηγούμενη είχε απορριφθεί. Η κατά 500 σελίδες μεγαλύτερη μελέτη αναμένεται να εγκριθεί τον Μάιο, ανέφεραν τούρκοι αξιωματούχοι. Εκτός από το κόστους 20 δισ. εργοστάσιο στη Μερσίνα, με στόχο να μειώσει την ενεργειακή της εξάρτηση, η Άγκυρα σχεδιάζει να κατασκευάσει ένα δεύτερο πυρηνικό σταθμό στη Σινώπη, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, από κοινού με γαλλοϊαπωνικό κονσόρτσιουμ.
Σαφής ο υποψήφιος… Φυλάκιση απεργών εργατών, ανάπτυξη αιγύπτιων στρατιωτών στο Σινά χωρίς περιορισμούς –κάτι που αντίκειται στις συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ–, αυστηρή λογοκρισία ταινιών και άλλων μορφών τέχ ν ης για να αποτραπεί σεξουαλική παρενόχληση της κοινωνίας και περιορισμός των αθεϊστών στο… μπάνιο τους, είναι οι σημαντικότερες δεσμεύσεις του δικηγόρου Μορτάντα Μανσούρ, που ανακοίνωσε
52 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
προ ημερών ότι θα είναι υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές της Αιγύπτου. Ο Μανσούρ είχε εκτίσει δεκαπενθήμερη ποινή φυλάκισης ως ένας εκ των διοργανωτών της λεγόμενης Μάχης της Καμήλας, όταν υποστηρικτές του Μουμπάρακ είχαν εισβάλει στην πλατεία Ταχρίρ κατά την εξέγερση του 2011 και επιτέθηκαν σε διαδηλωτές, σκοτώνοντας έντεκα και τραυματίζοντας εκατοντάδες. «Το Σύνταγμα
μετέτρεψε τον πρόεδρο από δικτάτορα σε αδύναμη φιγούρα. Ο πρόεδρος πρέπει να έχει πλήρεις εξουσίες», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου. «Το Ισραήλ θα πρέπει να σέβεται τον εαυτό του και να πάψει να μας στέλνει ναρκωτικά και κατασκόπους», ανέφερε επίσης, όπως και ότι «είναι απαράδεκτο μια χώρα μεγέθους λέοντος, όπως η Αίγυπτος, να απειλείται από μια χώρα μεγέθους μυρμηγκιού, όπως το Κατάρ».
Γαλλία
Η ΠΙΟ MAINSTREAM
ΑΚΡΟΔΕΞΙΑ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΕ ΤΑ ΠΑΡΑΔΟΞΑ
Αποστολή: Δήμητρα Αθανασοπούλου «Θα πιστέψουμε στην κρίση τους, όταν οι πλούσιοι θα αυτοκτονούν μαζικά». Το λευκό πανό με τα μαύρα φονικά γράμματα είχε κρεμαστεί στη μία άκρη του Hotel de Ville, του δημαρχείου της Πόλης του Φωτός, που πατά με το ένα πόδι στο Ρίβολι, στο ύψος της εμπορικής οδού που σηματοδοτεί την είσοδο στο Λε Μαρέ, την μποέμ συνοικία του Παρισιού, ενώ με το άλλο πόδι φλερτάρει τον Σηκουάνα. Σε εκείνη την άλλη άκρη του εμβληματικού κτιρίου κυριαρχούσε ένα μαύρο πανό με λευκά γράμματα: «Εκατομμύρια άνθρωποι υπό καθεστώς ανασφάλειας, αλλά τα μίντια σιωπούν». Η ατμόσφαιρα ωστόσο ολόγυρα δεν ήταν ηλεκτρισμένη: Τουρίστες με μια κρέπα στο ένα χέρι και κάμερα στο άλλο, γηγενείς σκυμμένοι πάνω από τις εφημερίδες τους, έφηβοι πάνω στα πατίνια τους, κορίτσια ξεκάλτσωτα που φορτίζονταν από τον ήλιο που έλουζε την πόλη. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 53
Γαλλία
Τ
ο μήνυμα όμως ήταν σαφές, είχε αναρτηθεί και είχε παραμείνει πάνω στο παρισινό δημαρχείο λίγο πριν η γαλλική μητρόπολη παραδοθεί στην Αν Ινταλγκό, την πρώτη γυναίκα δήμαρχο της παρισινής ιστορίας. Ήταν λίγο πριν τις δημοτικές εκλογές – ηχηρό χαστούκι στον Φρανσουά Ολάντ και θρίαμβο κυρίως της γαλλικής ακροδεξιάς. Λίγο αργότερα η μυρωδιά των churros –των ισπανικών μακρόστενων λουκουμάδων με τη ραβδωτή επιφάνεια, που αφού τηγανιστούν μέχρι να γίνουν τραγανιστοί βουτιούνται σε ζεστή παχύρρευστη σοκολάτα– είχε κατακλύσει την πλατεία της Βαστίλης, σε σημείο που είχαν αφανιστεί τα αρώματα της φρεσκοψημένης μπαγκέτας. Σημειολογία ευωδιών και γεύσεων; Πιθανόν… Το Παρίσι συνέχισε να πατά επίμονα στην αριστερή όχθη, αλλά παραδόθηκε άνευ όρων στην Ισπανία, μαζί με την υπόλοιπη Γαλλία, που επιμένει ισπανικά και ψηφίζει δεξιά. Εκεί, στη Γαλλία, ανάμεσα στην ευημερία των γαλατικών αστικών κέντρων και στην απελπισία των υποβαθμισμένων προαστίων, εκεί που ακόμα και σήμερα σιγοκαίει η γαλλική ιντιφάντα – για την οποία είχε κάνει πρόσφατα λόγο στο ομώνυμο βιβλίο του ο βρετανός ιστορικός πολιτισμών Άντριου Χάσεϊ. «Τι θα σταματήσει τη Λεπέν», έγραφε στο πρωτοσέλιδο της η Courrier International, ενώ το μηνιαίο περιοδικό της Monde Diplomatique είχε κυκλοφορήσει με εξώφυλλο: «Τα νέα πρόσωπα της άκρας δεξιάς». Αυτό ήταν το κλίμα που κρεμιόταν στα γαλλικά κιόσκια το τελευταίο σαββατοκύριακο του Μαρτίου, το weekend των γαλλικών δημοτικών εκλογών που έμελλε να επιβεβαιώσει τους φόβους και τις εικασίες ενός μέρους του γαλλικού Τύπου και τις κρυφές ελπίδες ενός άλλου. Τις επόμενες ημέρες, το πρόσωπο του Μανουέλ Βαλς –σε κάθε πιθανή εκδοχή– κρεμόταν στα γαλλικά κιόσκια. «Ο συμ-πρόεδρος», σημείωνε στο εξώφυλλό του το γαλλικό περιοδικό Le Point, ενώ το περιοδικό Marianne έγραφε στο εξώφυλλό του: «Η Γαλλία θυμωμένη. Είναι ο Μανουέλ Βαλς η απάντηση;»
54 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Για αρκετούς όμως ο Μανουέλ Βαλς δεν μοιάζει με απάντηση, αλλά με ένα ακόμα ερώτημα ή μια επιπλέον φωνή στη χορωδία του απαρτχάιντ της Republique. Όλοι τον θυμούνται για τον πρόσφατο διωγμό των νεαρών τσιγγάνων. Όπως όλοι θυμούνται τον Μπερτράν Ντελανοέ ως τον μοναδικό δήμαρχο που μερίμνησε για τους Ρομά, δημιουργώντας κοινωνικές κατοικίες για εκείνους, την ίδια στιγμή που ο Βαλς από τη θέση του υπουργού Εσωτερικών τους εξοστράκιζε. «Η κυβέρνηση Ολάντ δεν είναι πλέον αριστερή. Ο Βαλς είναι διάδοχος του Σαρκοζί», μας λέει η Ραφαέλ. Την συναντήσαμε στην Place de la Republique, στην ανακαινισμένη πλατεία Δημοκρατίας, σημείο εκκίνησης των περισσότερων διαδηλώσεων. Προχωρούσε ανάμεσα σε πλακάτ με συνθήματα που κατήγγειλαν τις απελάσεις.
Άνεργος ένας στους πέντε Γάλλους Ήταν λίγο μετά την εκλογή της Αν Ινταλκγό στο τιμόνι του δημαρχείου των Παρισιών, την ήττα των Σοσιαλιστών σε όλη τη Γάλλια και τη διάλυση της γαλλικής κυβέρνησης έπειτα από μια πρωτοβουλία του Φρανσουά Ολάντ με στόχο να σώσει οτιδήποτε σώζεται. Τότε ο γάλλος πρόεδρος αποφάσισε να διορίσει τον Μανουέλ Βαλς στο Ματινιόν.
Ήταν το τελευταίο του τζόκερ, αλλά όχι η πρώτη του επιλογή. Ο κύριος Φυσιολογικός –προσωνύμιο με το οποίο κυκλοφορεί ο Ολάντ– είχε απευθυνθεί νωρίτερα στον Μπερτράν Ντελανόε, στον Λοράν Φαμπιούς, στον Ζαν Υβ λε Ντριάν. Όλοι τους αρνήθηκαν και ο γάλλος πρόεδρος δεν είχε παρά να επιλέξει για πρωθυπουργό του τον γάλλο πολιτικό με καταγωγή από τη Βαρκελώνη, γνωστό ως δεξιό άκρο του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Ο εκλεκτός του Ολάντ χαίρει όμως μεγάλης δημοτικότητας. Κι ας κυκλοφορεί με την προσωνυμία ο «σκληρός Καταλανός», κι ας έχει εγγραφεί στη γαλλική κοινή συνείδηση ως ο διώκτης των τσιγγάνων μαθητών… Ίσως γιατί έχει βαλθεί να πείσει τόσο τη Γαλλία όσο και την ΕΕ πως θα προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις – οι οποίες φαντάζουν πιο αναγκαίες από ποτέ, αφού οι νέοι Γάλλοι βιώνουν τη χειρότερη περίοδο της σύγχρονης ιστορίας τους όσον αφορά την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Ένας στους πέντε (22%) είναι άνεργος, με τους νέους χωρίς πτυχία και τους άνδρες να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες στην εύρεση εργασίας. Για την ακρίβεια, το 20% των νέων γυναικών βρίσκεται στην ανεργία, τη στιγμή που, προς έκπληξη όλων, το συντριπτικό 23% των νέων ανδρών δεν έχει δουλειά.
Το άλλο Παρίσι Μια βόλτα στις γειτονιές γύρω από τον σιδηροδρομικό σταθμό Gare du Nord, στον παρισινό βορρά, αρκεί για αλλαγή παραστάσεων. Δεν χρειάζεται καν να κατευθυνθούμε προς τα μπανλιέ, τα κακόφημα προάστια. Η ποικιλομορφία του πληθυσμού στον Gare du Nord –από όλα τα κράτη του βορειοαφρικανικού Μαγκρέμπ και της Μαύρης Αφρικής– στην καρδιά του Παρισιού είναι αρκετή για να κατανοήσουμε το άλλο Παρίσι, την Πόλη του Σκότους για τους ανέργους και τους άστεγους. Άνθρωποι στην πιο παραγωγική τους ηλικία κάθονται παρατεταμένοι σε σκαλάκια, καπνίζουν και ακούν με τις ώρες σκληρή ραπ μουσική – εικόνες τόσο διαφορετικές από τις νοσταλγικές καρτ ποστάλ, τα μπιστρό και τα μπουλανζερί… Αν απομακρυνθούμε και περάσουμε τα τείχη των τουριστικών οδηγών για να χαθούμε στις γαλλικές τσιμεντουπόλεις –γνωστές ως cite–. εκεί που τα πολυόροφα ογκώδη κτίρια δεν θυμίζουν σε τίποτα την αρχιτεκτονική Haussmann, οι δείκτες ανεργίας και δυστυχίας είναι τουλάχιστον διπλάσιοι. Ποια είναι λοιπόν η Αν Ινταλγκό, η πρώτη γυναίκα δήμαρχος, που υπόσχεται να μεταμορφώσει ολάκερο το Παρίσι σε μια πόλη πιο δίκαιη και πιο αλληλέγγυα, μια πόλη πρότυπο, βαδίζοντας πιστά στα
Ένας στους πέντε (22%) είναι άνεργος, με τους νέους χωρίς πτυχία και τους άνδρες να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες στην εύρεση εργασίας. Για την ακρίβεια, το 20% των νέων γυναικών βρίσκεται στην ανεργία, τη στιγμή που, προς έκπληξη όλων, το συντριπτικό 23% των νέων ανδρών δεν έχει δουλειά χνάρια του μέντορά της, του πιο καινοτόμου και πιο αγαπητού δημάρχου της σύγχρονης γαλλικής ιστορίας, Μπερτράν Ντελανοέ; Η Αν Ινταλγκό, γεννημένη στον ισπανικό νότο, έγινε σε πρώιμη ηλικία μετανάστης στη Γαλλία, εξαιτίας της δικτατορίας του Φράνκο. Μεγάλωσε στις εργατικές περιφέρειες της Λυόν,
πήρε πτυχίο εργατικού δικαίου, κόλλησε ένσημα στον συνδικαλισμό και στο Σοσιαλιστικό Κόμμα, υπήρξε συνεργάτης της σιδηράς κυρίας της γαλλικής αριστεράς Μαρτίν Ομπρί, μέχρι να μετεξελιχθεί στο πουλέν του Μπερτράν Ντελανοέ και να χριστεί το 2001 αναπληρώτρια του δημοφιλούς δημάρχου του Παρισιού. Με τη Σιμόν ντε Μποβουάρ στις αποσκευές της και τη στήριξη κομμουνιστών και οικολόγων, η Αν Ινταλγκό με 54.000 ψήφους εκτινάχθηκε εννέα ολόκληρες μονάδες μπροστά από την υποψήφια του κεντροδεξιού UMP Ναταλί Κ. Μορέζ, αναρριχήθηκε στα υψηλότερα κλιμάκια της εξουσίας και έκανε το μεγαλύτερο δώρο στους συντετριμμένους κατά τ’ άλλα γάλλους Σοσιαλιστές: Το Παρίσι, που είχε αρχίσει να χάνει ολοένα περισσότερα κόκκινα (χρώμα κομμουνιστών) και ροζ (χρώμα σοσιαλιστών) προπύργια… Μπορούμε πια να μιλάμε για τα χαμένα εδάφη της γαλλικής δημοκρατίας – έτσι δεν είχαν αποκαλέσει τα προάστεια του Παρισιού αρκετοί διανοούμενοι μετά τις ταραχές του 2005; Μόνο που πια τα χαμένα εδάφη της γαλλικής δημοκρατίας είναι τα εδάφη που κερδίζει το Εθνικό Μέτωπο σε όλη τη γαλλική επαρχία. «Αλλά και ο γκάνγστερ δήμαρχος της Μασσαλίας Ζαν Κλοντ Γκοντέν, που επανακλέγεται σε μια πόλη που κυβερνούν οι συμμορίες», όπως μας διαφωτίζει ο Κριστιάν, ο οποίος μοιράζει τη ζωή του ανάμεσα σε Παρίσι και Μασσαλία. Τον συναντήσαμε να διαδηλώνει στην Place de la Republique πάνω σε ένα velib (κοινόχρηστα ποδήλατα που εξανθρώπισαν τη ζωή και τις μετακινήσεις των Παριζιάνων μέσα στη γαλλική μητρόπολη). Με άλλα λόγια, η Γαλλία των γκάνγκστερ, της αποικιοκρατίας, της Λεπέν, των διωγμών των Ρομά απέναντι στη Γαλλία του Μάη, της Κομμούνας, των velib, των κοινωνικών βεστιαρίων, των εστιατορίων της καρδιάς… Γαλλικά παράδοξα σε μια χώρα με τον μεγαλύτερο μουσουλμανικό πληθυσμό στην Ευρώπη και, όπως προκύπτει, με την πιο mainstream ακροδεξιά, της οποίας η άνοδος έχει σπείρει ανησυχία σε όλη την Ευρώπη… HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 55
Ουγγαρία
ΑΠΟ ΤΗ ΣΒΑΣΤΙΚΑ
ΣΤΟ ΚΙΠΑ…
Πριν τον πόλεμο, περίπου 14.000 εβραίοι ζούσαν στο Μίσκολτς, τον τόπο όπου γεννήθηκε ο Ξανάντ Σεγκέντι. Μόνο 105 επέστρεψαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης μετά τις 27 Ιανουαρίου 1945, όταν ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε τους κρατουμένους του Άουσβιτς. Μεταξύ αυτών ήταν κι η γιαγιά του Ξανάντ, Μαγκντόλντα, ανέφερε το Spiegel. Επιστρέφοντας, προσπάθησε να ζήσει μια φυσιολογική ζωή, παντρεύτηκε έναν επιζώντα του Άουσβιτς. Το 1956, όταν οι Ούγγροι εξεγέρθηκαν κατά των κομμουνιστών, η γιαγιά Σεγκέντι είδε όχλο να κρεμά έναν αστυνομικό από δέντρο και να του κατεβάζει τα παντελόνια, για να φανεί ότι είχε περιτομή. Από τότε έκρυβε την καταγωγή της από τα παιδιά και τα εγγόνια της, έπαψε να πηγαίνει στη συναγωγή, να μιλά για το Άουσβιτς. Ακόμη και τις πολύ ζεστές μέρες φορούσε μακριά μανίκια, για να κρύβει τον αριθμό που της είχαν χαράξει οι ναζί στο χέρι. Της Ρένας Ακριτίδου να ξαναέρθουν στην εξουσία 10 χρόνια μετά το 1989. Ο εθνικισμός του κόμματος Fidesz τού φαινόταν λίγος, καθόλου ριζοσπαστικός. Το μίσος έγινε σταδιακά το πολιτικό του στίγμα. «Πρώτα ήταν μόνο για τους εγκληματίες Ρομά, μετά για όλους. Κατόπιν αρχίζεις να μισείς τους Σλοβάκους και τους Ρουμάνους. Θέλεις όλο και περισσότερο. Είναι σαν εθισμός».
Ο
Ξανάντ Σεγκέντι γεννήθηκε το 1982 και όταν πρωτοπήγε σχολείο τα παλιά κομμουνιστικά βιβλία είχαν αποσυρθεί. Δάσκαλο ιστορίας είχε έναν ένθερμο εθνικιστή, που μιλούσε συχνά για τη Συνθήκη του Τριανόν του 1920, που αφαίρεσε από το Βασίλειο της Ουγγαρίας τα δύο τρίτα των εδαφών του, παραχωρώντας τα σε γείτονές του. Σπούδασε Ιστορία στο πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης. Εκεί εντάχθηκε σε ακροδεξιά ομάδα που μισούσε τους κομμουνιστές, οι οποίοι είχαν καταφέρει
56 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Το βίντεο για τη «γροθιά του κόμματος» Το 2003 ο Σεγκέντι ήταν από τους ιδρυτές του ακροδεξιού κόμματος Jobbik, είχε αριθμό κάρτας μέλους 63. Αναρριχήθηκε στη δεύτερη θέση της ιεραρχίας του και μάλιστα εξελέγη εκπρόσωπός του στο Ευρωκοινοβούλιο. Τα μέλη του Jobbik αισθάνονταν πρωτοπόροι, ότι τολμούσαν να πουν ό,τι αισθάνονταν πολλοί Ούγγροι: Να φύγουν οι Ρομά, να φυλακιστούν οι αριστεροί, οι Βρυξέλλες θέλουν να σκλαβώσουν τη χώρα… Και ο αντισημιτισμός ήταν διάχυτος στο κόμμα, με πολλά μέλη να πιστεύουν
ότι το Ολοκαύτωμα και τα στρατόπεδα εξόντωσης σαν το Άουσβιτς δεν υπήρξαν παρά ως επινοήσεις εβραίων για να προκαλείται ενοχικό συναίσθημα και να εκμαιεύονται χρήματα. Ο Σεγκέντι έγραψε το «Πιστεύω στην ανάσταση της Ουγγαρίας», στην εισαγωγή του οποίου ένας από τους ομοϊδεάτες του είχε γράψει: «Είναι η γροθιά του κόμματός μας». Συνήθιζε να ντύνεται με στρατιωτικά ρούχα και γιλέκο του απαγορευμένου ακροδεξιού κόμματος Ουγγρική Εθνοφρουρά. Μ΄ αυτήν τη στολή εμφανίστηκε και την πρώτη του μέρα στο Ευρωκοινοβούλιο, όπου κάποιοι τον πέρασαν για… ηλεκτρολόγο. Μετέτρεψε σε σκοπό την επιστροφή στην ουγγρική ρουνική γραφή στις οδοσημάνσεις, ενώ σε αυτοβιογραφία του εμφανιζόταν ως απόγονος χιλιόχρονης ουγγρικής οικογένειας. Σύμφωνα με την εφημερίδα Népszava, δική του ήταν η πρόταση και για δημιουργία ζωνών δημόσιας τάξης, όπου θα περιορίζονταν οι Ρομά. Με τη δική του συμβολή προωθήθηκαν διαδικτυακές πλατφόρμες όπου
καταδικασμένος και για κατοχή εκρηκτικών και όπλων Άμπρους το έψαξε. Στα χέρια του βρέθηκαν ντοκουμέντα από τα αρχεία της μυστικής αστυνομίας της Ουγγαρίας, τα οποία αποδείκνυαν ότι ο Σεγκέντι είχε εβραϊκές ρίζες. Έτσι, έστησε μια συνάντηση, την οποία και βιντεοσκόπησε. Κατέγραψε τον Σεγκέντι να προσπαθεί να τον δωροδοκήσει, προσφέροντάς του ευρωπαϊκά κονδύλια και δουλειές στην ΕΕ. Το βίντεο προωθήθηκε στο κόμμα. Ψάξιμο σε ληξιαρχεία απέδειξε την εβραϊκή καταγωγή.
Εξοστρακισμός, μεταστροφή
κυριαρχούσαν στήλες για τα εγκλήματα τσιγγάνων και εβραίων. Αυτοί οι εξτρεμιστές της εποχής του ίντερνετ, έγραψε το diplomacist.org, υιοθέτησαν μεθόδους γνωστές ως trolling για να παρενοχλούν εβραίους συγγραφείς, διανοούμενους και αξιωματούχους, δίνοντας στη δημοσιότητα τηλέφωνα και διευθύνσεις τους. Το kuruc.info, διαδικτυακή ομπρέλα της ιντερνετικής εκστρατείας του Jobbik, ήταν τρίτο σε επισκεψιμότητα στις εκλογές του 2010. Η στρατηγική του Σεγκέντι είχε αποτελέσματα. Δημοσκόπηση που έγινε το 2012 έδειξε ότι το 63% των Ούγγρων έτρεφε εχθρικά αισθήματα προς τους εβραίους – αύξηση κατά 45% σε σύγκριση με το 2009. Το Jobbik κατέλαβε 47 από τις 400 έδρες του ουγγρικού κοινοβουλίου. Ο Σεγκέντι εξασφάλιζε τα προς το ζην πουλώντας μπλουζάκια με σβάστικες και άλλα ακροδεξιά παραφερνάλια, μέσω διαδικτυακού του καταστήματος στο οποίο συνιδιοκτήτης εμφανιζόταν εκτελεστικό στέλεχος του κόμματος. Τη δόξα του φθονούσαν κάποιοι ακροδεξιοί,
Ο Σεγκέντι έπαθε μετάλλαξη. Ξαφνικά έγινε παρίας για τους πρώην ομοϊδεάτες του. Επιστρέφοντας σε ομιλίες που είχε αναρτήσει στο youtube, έβλεπε τον εαυτό του να κραυγάζει το μίσος του και για τους Ρομά, τους Σλοβάκους, την ΕΕ, τον διεθνή οικονομικό καπιταλισμό όπως ο Ζόλταν Άμπρους, ο οποίος ήταν και εξοργισμένος με τον Σεγκέντι επειδή έδειξε απροθυμία να τον υπερασπιστεί δημόσια όταν είχε κατηγορηθεί πως δολοφόνησε κάποιον Ρομά το 2009. Ο
Η ηγεσία του Jobbik ασχολήθηκε με το θέμα το καλοκαίρι του 2012. Ο επικεφαλής του, Γκαμπόρ Βόνα, είπε αρχικά: «Ωραία, είσαι τώρα η ασπίδα μας σε κατηγορίες πως είμαστε αντισημίτες». Η πλειοψηφία όμως είχε άλλη γνώμη: «Το καλύτερο θα ήταν να σου ρίξουμε αμέσως στο κεφάλι για να ταφείς ως καθαρός Ούγγρος», είπε κάποιος. Ο Σεγκέντι έπαθε μετάλλαξη. Ξαφνικά έγινε παρίας για τους πρώην ομοϊδεάτες του. Επιστρέφοντας σε ομιλίες που είχε αναρτήσει στο youtube, έβλεπε τον εαυτό του να κραυγάζει το μίσος του και για τους Ρομά, τους Σλοβάκους, την ΕΕ, τον διεθνή οικονομικό καπιταλισμό. Τότε θυμήθηκε πως η μητέρα του τον είχε χτυπήσει στο χέρι όταν είχε πει ένα ανέκδοτο που είχε ακούσει στο σχολείο για τους εβραίους. Υποστηρίζει πως, ακόμη κι αν δεν τον διέγραφε το κόμμα, θα έφευγε. Αλλά κράτησε τη θέση στην Ευρωβουλή, με το επιχείρημα να μην την καταλάβει άλλος αντισημίτης. Η θητεία του όμως ούτως ή άλλως λήγει. Έκλεισε το διαδικτυακό του κατάστημα (αφού και το κόμμα απέσυρε τη χρηματοδότηση), πέταξε τα βιβλία του. Πηγαίνει τακτικά στη συναγωγή, φορά στο κεφάλι κιπά, σπουδάζει το ταλμούδ, προσευχήθηκε στο Τείχος των Δακρύων στην Ιερουσαλήμ, προσκύνησε στο Μνημείο Γιαντ Βάσεμ για τα θύματα του Ολοκαυτώματος…
Δυσπιστία Κάποιοι δεν πιστεύουν πως υπήρξε πραγματική μεταστροφή. Από τον HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 57
Ουγγαρία
Καναδά απελάθηκε 24 ώρες μετά την άφιξή του, τον περασμένο Δεκέμβριο, λόγω του ακροδεξιού του παρελθόντος. Ο φιλόσοφος Γκάσπαρ Μίκλος Ταμάς, που ζει στη Βουδαπέστη, θεωρεί πως ο Σεγκέντι παραμένει ρατσιστής. «Όσο πίστευε πως είναι καθαρόαιμος Ούγγρος, έβλεπε μέσα από εθνικιστικούς φακούς. Όταν έμαθε για το παρελθόν του, άρχισε να βλέπει τον κόσμο μέσα από μια αποκλειστικά εβραϊκή άποψη», δήλωσε. Η παραμονή του Σεγκέντι στην πολιτική είναι απίθανη. Οι περισσότεροι Ούγγροι, δεξιοί ή αριστεροί, τον χαρακτηρίζουν οπορτουνιστή, που πήδηξε απ΄ το πλοίο όταν δεν είχε άλλη επιλογή και αναγκάστηκε να επανεφεύρει τον εαυτό του προκειμένου να βιοποριστεί στο μέλλον. Μερίδα ούγγρων εβραίων –που σύμφωνα με ορισμένους έχουν στενούς δεσμούς με τον πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν και το κόμμα του, το Fidesz, που αναμενόταν να κερδίσει και πάλι τις εκλογές– τον επικρίνει γιατί επέλεξε να ακολουθήσει το συγκεκριμένο μοντέλο ιουδαϊσμού. «Μα δεν μπορεί να εξαφανιστεί, είναι μόνο 31 χρόνων», αναφωνούσε ο Ντέιβιντ Μάντλερ, καθηγητής αγγλικών σε γυμνάσιο της Νέας Υόρκης στο μπλογκ του. «Το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να επιστρέψει στο
58 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
σχολείο, να μάθει μια τέχνη. Ίσως και να αλλάξει χώρα, μιας και η ασφάλειά του όταν επιστρέψει από τις Βρυξέλλες στην Ουγγαρία δεν είναι εγγυημένη». Ο Σεγκέντι δεν είναι ο μόνος πρώην αντισημίτης με εβραϊκή καταγωγή. Και ο ρώσος ακροδεξιός Βλαντιμίρ Ζιρινόφσκι παραδέχθηκε το 2001 πως ο πατέρας του ήταν εβραίος.
Και το Jobbik, κύριε; Σχολιαστές προέβλεπαν πως, χωρίς τη στρατηγική και την παρασκηνιακή δράση του Σεγκέντι, το Jobbik θα βίωνε σχίσμα στην πειθαρχία και την ενότητά του. Ο Γκαμπόρ Βόνα, τον οποίο ο Guardian χαρακτήριζε πρόσφατα ως τον «πιο επιτυχημένο φασίστα της Ευρώπης», πειραματίζεται με μια στρατηγική στροφή προς το κέντρο. Πρόσφατη δημοσκόπηση, σύμφωνα με το Reuters, έδινε στο κόμμα 15%, κάτι λιγότερο δηλαδή από το 15,8% των προηγούμενων εκλογών. Μιλώντας στο πρακτορείο, ο Βόνα κόμπαζε πως «όταν μπήκαμε στο κοινοβούλιο το 2010, ειδικοί έλεγαν πως ριζοσπαστικά κόμματα ήταν θαύματα μιας χρήσης. Το Jobbik αποδείχθηκε σταθερός, μακρόχρονος συμμέτοχος της ουγγρικής πολιτικής». Σήμερα επιχειρεί να εμφανίσει
ένα πιο ήπιο προφίλ, ακολουθώντας τα χνάρια των γάλλων ακροδεξιών, ελπίζοντας ίσως και να καταλάβει θέση σε μια τυχόν κυβέρνηση συνασπισμού. Σε μια συμβολική απόπειρά του να εμφανιστεί μετριοπαθέστερο, το Jobbik οργάνωσε την πρώτη του προεκλογική συγκέντρωση σε πρώην συναγωγή στο Έστεργκομ. Εξοργισμένοι πολίτες συγκεντρώθηκαν και τον προπηλάκισαν κατά την άφιξή του. Η πιο ήπια εικόνα ενοχλεί και τα πιο σκληροπυρηνικά μέλη. Ο Μπαλάζ Λένχαρντ αποχώρησε από την κοινοβουλευτική ομάδα το 2012, καταγγέλλοντας ότι το κόμμα έγινε συστημικό. Μετά τις προσπάθειες ενότητας που έκανε ο Βόνα, αποχώρησαν τελικά μόνο άλλοι τρεις βουλευτές του. Όμως κάποιοι πρώην υποστηρικτές του Jobbik δημιούργησαν πρόσφατα την Ουγγρική Αυγή, εμπνευσμένοι προφανώς από το ελληνικό ακροδεξιό μόρφωμα. Η Ουγγρική Φρουρά, ζωτική βάση για το Jobbik, κρίθηκε παράνομη από τα δικαστήρια το 2009. Ο αναλυτής Ταμάς Λάντζι πιστεύει πως μία από τις δυσκολίες του Jobbik να αναπτυχθεί είναι ο ανταγωνισμός με μια δεξιά κυβέρνηση. Και ο Κριστόφ Ντόμινα, επιχειρώντας να εξηγήσει την επίμονη παρουσία της ακροδεξιάς, ανέφερε πως οι ιδεαλιστικές προσδοκίες μετά την πτώση του κομμουνισμού εξέλιπαν και σε πολλούς ανθρώπους έχει μείνει ένα τραύμα. Ο Ντόμινα δείχνει τη μεταβατική κούραση μιας γενιάς που δοκίμασε συνεχείς απογοητεύσεις. Το Jobbik επιχειρεί να θερίσει οφέλη πάνω σ΄αυτό το συναίσθημα. Όσο για την Ευρωβουλή, παρά τον ακροδεξιό ευρωσκεπτικισμό του, το κόμμα δεν είναι ιδιαίτερα αρεστό ούτε στο Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν ούτε στο ολλανδικό Κόμμα της Ελευθερίας. Προς το παρόν, συντονίζει την εκστρατεία του με το Ruch Narodowy, εθνικιστική οργάνωση της Πολωνίας, ενώ πρόσφατη συγκέντρωσή του στο Λονδίνο ακυρώθηκε από αντιρατσιστές ακτιβιστές. Παράλληλα, η στήριξη από τους ιδεολογικά συγγενείς τους της Χρυσής Αυγής κατέστη περίπλοκη, μετά το κύμα συλλήψεων των βουλευτών της.
Tech.doc Από τον Γιάννη Καρτερό
Το εξάγωνο του Κρόνου Ένα από τα πιο παράξενα φαινόμενα κατέγραψε ο δορυφόρος Cassini, που τριγυρνάει τον Κρόνο εδώ και αρκετό καιρό. Πρόκειται για ένα σύστημα αερίων που περιστρέφεται γύρω από τον Βόρειο Πόλο του πλανήτη, σχηματίζοντας ένα τέλειο εξάγωνο. Το φαινόμενο παρατηρήθηκε για πρώτη φορά πριν από 30 χρόνια, ενώ μόλις σήμερα έγινε δυνατή η μελέτη του. Τέτοιος σχηματισμός δεν έχει προηγούμενο και δεν έχει παρατηρηθεί σε κανέναν πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος. Η NASA πιστεύει πως, μελετώντας τον χρόνο περιστροφής του φαινομένου, θα βρει και τον χρόνο περιστροφής του ίδιου του πλανήτη, καθώς ο Κρόνος είναι ο τελευταίος πλανήτης του ηλιακού συστήματος του οποίου ο χρόνος περιστροφής παραμένει άγνωστος.
Οι αμοιβάδες που μας τρώνε ζωντανούς Τα αμοιβαδοειδή παράσιτα συνήθως αρκούνται στο να καταβροχθίζουν ολόκληρα νεκρά κύτταρα του σώματός μας, αφού πρώτα τα έχουν σκοτώσει με τοξίνες. Μια νέα έρευνα, όμως, έδειξε πως τα παράσιτα δαγκώνουν κομμάτια από τα κύτταρα, σκοτώνοντάς τα, και συνεχίζουν την πορεία τους, αφήνοντας πίσω τους δαγκωμένα πτώματα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το Entamoeba Istolytica προκαλεί ακατάσχετη διάρροια και ευθύνεται για περίπου 100.000 θανάτους τον χρόνο.
Το πρώτο τρανσφόρμερ Δεν βγήκε από ταινία του Μάικλ Μπέι, αν και από την άλλη δεν θα μπορούσε να ονομαστεί κάπως αλλιώς. Πρόκειται για το πρώτο τρανσφόρμερ, ονόματι Black Knight. Φορτηγό και ελικόπτερο μαζί, πραγματοποίησε πριν από λίγες μέρες την πρώτη του επιτυχημένη πτήση και... μεταμόρφωση, ενώ έχει σχεδιαστεί για να φέρνει εις πέρας στρατιωτικές επιχειρήσεις. Οι πιλότοι και παράλληλα οδηγοί του μπορούν να το χειρίζονται είτε μέσα από το πιλοτήριο είτε από το έδαφος!
Αυτοφορτιζόμενος βηματοδότης Μέχρι σήμερα η τοποθέτηση βηματοδότη επέβαλε και την αλλαγή της μπαταρίας του κάθε 5-8 χρόνια, η οποία γίνεται μόνο με εγχείρηση. Ο Τζον Ρότζερς από το Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις παρουσίασε έναν βηματοδότη ο οποίος αντλεί την ενέργειά του από τους ίδιους τους χτύπους της καρδιάς που υποβοηθά. Το πρωτότυπο έχει δοκιμαστεί μέχρι στιγμής σε ζώα και παράγει 1 μικροwatt ενέργειας, το οποίο είναι υπεραρκετό για να κρατήσει τον βηματοδότη σε αδιάλειπτη λειτουργία.
ΤΟ ΞΕΡΑΤΕ
ΟΤΙ...
Ένα σμήνος ακρίδων μεσαίου μεγέθους μπορεί να καταναλώσει μέχρι και 20.000 τόννους βλάστησης ημερησίως;
Οι αστερίες μπορούν και επιβιώνουν ακόμα και στα 7.000 μέτρα βάθος;
Ο βαρύτερος ανθρώπινος εγκέφαλος έχει μετρηθεί στα 2,1 κιλά;
@tweets
ακολουθήστε μας στο twitter
@hotdoc_mag
@dimitris_ilio
Mε το σταυρό στο χέρι, μόνο οι παπάδες έκαναν λεφτά.
@dodosmpe
Το κυλικείο της βουλής πουλάει παγωτά scandal.
@Feetadoration
Ελλάδα, η χώρα στην οποία οι πεζοί σταματάνε στις διαβάσεις για να περάσουν τα αυτοκίνητα.
@papistanos_gr
Επίπεδα γραφικότητας 1) Ζαγοροχώρια, 2) Πήλιο, 3) Άδωνις Γεωργιαδης, 4)Τσάρλι Σιν
@StDimitroula @lamgren
Αυτό που είστε όλοι άθεοι κι όμως γεμίζουν οι εκκλησίες, μου θυμίζει το άλλο,που κανείς δεν ψήφισε ποτέ ΠΑΣΟΚ και ΝΔ αλλά έπαιρναν αυτοδυναμία.
Όλοι οι συμμαθητές μου που δεν μιλούσαμε είναι υποψήφιοι δημ. σύμβουλοι… Τώρα μιλάμε
@maGoofys
Αχ κύριε Θεοδωράκη μα τι διαφορετικά που δεν τα λέτε! @yiovanni2004
Την έξοδο στις αγορές μπορώ να την παρομοιάσω με την έξοδο του Μεσολογγίου. Μη σου πω ότι θα έχει και τις ίδιες συνέπειες!
iliaskrest
Που με γνωρίζουν όλοι αυτοί οι υποψήφιοι αγκαλιές χειραψίες και εγώ δεν γνωρίζω κανέναν ...
@_kimparis_
Ήρθε η κρίση, ήρθανε μνημόνια, περάσαμε τόσες δυσκολίες, βγήκαμε απ΄την κρίση, βγήκαμε στις αγορές και η Βίσση ακόμα αγέραστη ρε φίλε.
vitocorleone__
Αν θέλεις να βγάλεις λεφτά από το τουιτερ, πήγαινε στις "Ρυθμίσεις Λογαριασμού", απενεργοποίησε τον λογαριασμό σου και πήγαινε να δουλέψεις
@To_koritsi
Κάποτε θα τα θυμόμαστε όλα αυτά και θα γελάμε, υστερικά, με τα χέρια πισθάγκωνα, στην πτέρυγα των εξαιρετικά επικίνδυνων.
@MakisSinodinos
Και ξαφνικά ολοι θυμήθηκαν τους άστεγους και τους ηλικιωμένους. Σκίζουν τις κάλτσες τους οι νερατζιές στη πλατεια Κολοκοτρωνη απο τα γελια.
Τριμηνιαία έκδοση για την εκπαίδευση στο ντιζάιν κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου, Eλευθερουδάκης, Ιανός, και στο Μουσείο Μπενάκη
ΜΙΧ. ΚΑΡΑΟΛΗ 69, 16121 ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ ΤΗΛ.: 210 7299745
www.grammabooks.gr HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 61
Χατζηπαναγής: «Πολιτικοί οι λόγοι αποκλεισμού μου από την Εθνική» Ο Βασίλης Χατζηπαναγής, ο άνθρωπος που μπορούσε να ντριμπλάρει ακόμη και μέσα σε τηλεφωνικό θάλαμο, όπως έλεγαν, άνοιξε την καρδιά του στα Νέα και μίλησε, μεταξύ πολλών άλλων, για τους πολιτικούς λόγους που του στέρησαν τη συμμετοχή στην Εθνική Ελλάδας. «Η μεγάλη μου πίκρα ήταν ότι δεν έπαιξα στην εθνική ομάδα, ενώ και με τον Ηρακλή δεν μπορέσαμε να αγωνιστούμε στην Ευρώπη», ανέφερε ο Νουρέγιεφ του ποδοσφαίρου και συμπλήρωσε με παράπονο: «Πιστεύω ότι, όσον αφορά την εθνική ομάδα, πλήρωσα και τα πολιτικά φρονήματα του πατέρα μου, ο οποίος ήταν αριστερός μέχρι το τέλος της ζωής του. Η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία της ΕΣΣΔ με είχε ενημερώσει ότι θα μπορούσε η Ελλάδα να ζητήσει να γίνει ένα ειδικό δικαστήριο, στο οποίο θα αποδεικνυόταν ότι οι γονείς μου ήταν Έλληνες, όπως και ήταν. Έτσι, θα μπορούσα να αγωνιστώ με την Εθνική Ελλάδας, όμως το δικαστήριο δεν έγινε ποτέ». Φήμες της εποχής ανέφεραν πως επίσης για πολιτικούς λόγους δεν είχε καταφέρει να πάρει μεταγραφή στον Ολυμπιακό ή την ΑΕΚ, όπου είχε προταθεί πριν έρθει στην Ελλάδα, διότι ήταν από την ΕΣΣΔ.
24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1997
«Θεούλη μου θα τρελαθώ…»
62 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Hot Sports Από τον Μάριο Αραβαντινό
«Παίζεις το δουλικό παιχνίδι των εντολέων σου»
Με βαριές κουβέντες και αιχμές επιτίθενται στον Θοδωρή Ζαγοράκη, ο οποίος είναι υποψήφιος ευρωβουλευτής με τη ΝΔ, έξι σύνδεσμοι οπαδών του ΠΑΟΚ. Μεταξύ άλλων, αναφέρουν σε κοινή ανακοίνωσή τους: «Σου ζητήσαμε να φερθείς φιλότιμα και αντρίκεια […], η ιστορία διέψευσε την τυφλή πίστη μας ότι αγαπάς άδολα τον ΠΑΟΚ. Αποδείχθηκε πόσο τίμησες την επιταγή που σου παραδώσαμε εν λευκώ να καθαρίσεις τον ΠΑΟΚ, […] όταν αποφάσισες να χαντακώσεις την ομάδα προσλαμβάνοντας με δικά μας λεφτά τον υπάλληλο του Κόκκαλη να σου κάνει τις δουλειές με τα κουμπαράκια στην Κρήτη χρεώνοντας τον Σύλλογο». Οι φίλοι του δικεφάλου κάνουν επίσης λόγο για επιδίωξη από πλευράς Ζαγοράκη οπαδικής ψήφου, και τον κατηγορούν ότι παίζει «για άλλη μια φορά το δουλικό υποτακτικό παιχνίδι των εκάστοτε εντολέων του». «Ο ΠΑΟΚ και οι οπαδοί του αποτάσσουν τους υπαλλήλους των τραπεζιτών που γονάτισαν τούτο τον τόπο, δεν τους ψηφίζουν, αλλά τους καταβαραθρώνουν και τους πολεμούνε μέχρι ενός. Είσαι το ίδιο ανεπιθύμητος σε μας, όσο είναι η λαίλαπα των μνημονίων και αυτών που διασπάθισαν τον ιδρώτα του κοσμάκη και τολμούνε ακόμα και σήμερα να μιλάνε για ευήμερη εξέλιξη. Απαγορεύουμε δια ροπάλου να εκμεταλλεύεσαι τα ιερά 4 γράμματα. Σε εγκαταλείπουμε στην (γραφική) μοίρα σου», αναφέρει η ανακοίνωση και καταλήγει καλώντας τον κόσμο του ΠΑΟΚ να μαυρίσει τον Ζαγοράκη στις εκλογές μέχρι τελικής πτώσης ως καταχραστή των προσδοκιών του, ως προδότη των ονείρων του και ως υπηρέτη του πιο καταστροφικού, αισχρού και αυταρχικού πολιτικού συνονθυλεύματος που κυβέρνησε την Ελλάδα.
…τραγουδούν οι φίλοι του Ολυμπιακού, ακόμη και σήμερα, 17 χρόνια μετά την κατάκτηση της Euroleague από την αρμάδα του Ντούσαν Ίβκοβιτς. Έναν χρόνο μετά τον θρίαμβο του Παναθηναϊκού στο Παρίσι, ο Ολυμπιακός, αφού υπερκέρασε το εμπόδιο της Παρτιζάν Βελιγραδίου στους 16 και «σκούπισε» το «τριφύλλι» στους 8, ταξίδεψε στη Ρώμη στο τρίτο Final 4 της ιστορίας του. Στον ημιτελικό απέκλεισε σχετικά εύκολα την Ολύμπια Λουμπλιάνας και στον μεγάλο τελικό του Παλαέουρ, υπό το βλέμμα χιλιάδων οπαδών του και με πρωταγωνιστή τον Ντέιβιντ Ρίβερς, ο οποίος σημείωσε 54 πόντους στο Final 4 και αναδείχθηκε MVP, νίκησε την Μπαρτσελόνα με σκορ 73-58. Η Ελλάδα βρισκόταν για δεύτερη συνεχή χρονιά στην κορυφή της Ευρώπης, ενώ ο Ολυμπιακός θα γινόταν το 1997 η πρώτη ομάδα στην ιστορία του ελληνικού αθλητισμού που θα πετύχαινε το triple crown, κατακτώντας, εκτός από την Euroleague, το πρωτάθλημα και το κύπελλο Ελλάδος.
Κατάθεση-φωτιά για Μαρινάκη και μεγαλοπαράγοντες Οι αποκαλύψεις αναφορικά με τα στημένα παιχνίδια στο ελληνικό ποδόσφαιρο δεν έχουν τελειωμό. Η νέα αποκάλυψη αφορά τον πρόεδρο της ΠΑΕ Βέροια, Γιώργο Αρβανιτίδη, σημαντικά στοιχεία για τις δραστηριότητες του οποίου έδωσε στη δημοσιότητα συνεργάτιδά του. Η γυναίκα, σε συνέντευξή της στην τηλεοπτική «Δίκη», αλλά και σε ένορκη κατάθεσή της, την οποία επικαλείται ο ΣΚΑΪ, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Τον Απρίλιο του 2008, 10-15 μέρες πριν την αναμέτρηση ΛεβαδειακόςΒέροια, ο κ. Αρβανιτίδης συναντήθηκε σε ξενοδοχείο της Αθήνας με τον πρόεδρο του Λεβαδειακού, τον κ. Κομπότη. Όταν πήγαμε στη Λιβαδειά για το παιχνίδι, ο Αρβανιτίδης μου είπε να περιμένω στο αυτοκίνητό μου. Στο ημίχρονο με πλησίασαν δύο κύριοι και μου έδωσαν μία τσάντα Louis Vuitton. Όταν την άνοιξα, είδα μέσα πολλά χρήματα. Όταν ρώτησα τον κ. Αρβανιτίδη, χαμογέλασε και μου είπε ότι ήταν 100.000 ευρώ. “Πήγε καλά το χειρουργείο”, είπε χαρακτηριστικά και μου έδωσε δύο χιλιάρικα. Κατάλαβα ότι τα λεφτά είχαν σχέση με το παιχνίδι. Η Βέροια θα έπεφτε και ο Λεβαδειακός θα έμενε στην κατηγορία, όπως κι έγινε». Σε άλλο σημείο της κατάθεσης η συνεργάτης του Γιώργου Αρβανιτίδη εμφανίζεται να λέει: «Ο Αρβανιτίδης μου είχε πει ότι τα παιχνίδια της Β΄ Εθνικής είναι προτιμότερα από της Super Leaague για να στοιχηματίζεις», ενώ εμπλέκει τόσο τον πρόεδρο της ΠΑΕ Ολυμπιακός, Βαγγέλη Μαρινάκη, όσο και τον νομικό σύμβουλο της ΕΠΟ, Θοδωρή Κουρίδη. «Με τον κ. Κουρίδη, τον δικηγόρο της ΕΠΟ, συναντήθηκε ο Αρβανιτίδης τέσσερις φορές παρουσία μου στον Πειραιά, κοντά στα κεντρικά γραφεία της εταιρίας του Βαγγέλη Μαρινάκη. Στην πρώτη συνάντηση ο κ. Κουρίδης είχε κανονίσει ένα ραντεβού μεταξύ Αρβανιτίδη-Μαρινάκη. Εγώ η ίδια άφησα με το αυτοκίνητο τον Αρβανιτίδη στα γραφεία των επιχειρήσεων Μαρινάκη. Ο κ. Κουρίδης τον είχε κατατοπίσει πώς θα φερθεί στο ραντεβού, γιατί –όπως του είπε– ο κ. Μαρινάκης είναι περίεργος άνθρωπος. Όταν γύρισε από το ραντεβού, μου είπε ότι όλα πήγαν καλά», αναφέρει στην κατάθεσή της η συνεργάτης του προέδρου της Βέροιας και συνεχίζει: «Με τον Κουρίδη μιλούσαν πολύ συχνά για τη διαιτησία και για το πρόβλημα με την ασφαλιστική ενημερότητα της Βέροιας. Μπροστά μου ο Κουρίδης του είπε να επιλέξει ποιον διαιτητή θέλει στους αγώνες της Βέροιας και εκείνος θα το τακτοποιούσε. Σχετικά με τη συνάντηση Μαρινάκη, ο Αρβανιτίδης μου είπε ότι “πάω να γνωρίσω τον πρόεδρο που όλοι θέλουν να γνωρίσουν και κάνει κουμάντο σε όλη τη διαιτησία”. Το πρώτο ραντεβού ΜαρινάκηΑρβανιτίδη πρέπει να έγινε το 2010». HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 63
Ιστορία
Τ
ο 1942 οι οικονομικοί εγκέφαλοι της ναζιστικής Γερμανίας (Δρ. Χάινριχ Χούνκε, Δρ Χορστ Γιεχτ, Δρ Καρλ Κλόντιους κ.ά.) παρουσίασαν με πολύ ζωντανό τρόπο τις προτεραιότητες της γερμανικής οικονομίας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Τα κείμενά τους είναι η καλύτερη πηγή που έχουμε για να δικαιολογήσουμε την οικονομική τους πολιτική, αλλά και τις πολεμικές επιλογές του Χίτλερ. Κομβική πολιτική επιλογή της ναζιστικής Γερμανίας υπήρξε η δημιουργία μιας ευρωπαϊκής οικονομικής κοινότητας. Ο πόλεμος
σταφίδας στο Σίτι, θα πεινούσε η Ελλάδα (όπως και έγινε) για πολλά χρόνια. Οι ναζί είχαν, καθώς έλεγαν, το αντίδοτο στην αποικιοκρατική οικονομική πολιτική της Μεγάλης Βρετανίας. Κι αυτό ήταν ο ευρωπαϊκός «ζωτικός χώρος» (Lebensraum). Η Γερμανία μέσω του πολέμου θα επεξέτεινε τα σύνορά της (εξολοθρεύοντας στην πράξη άλλους, «κατώτερους» πληθυσμούς) και μέσω διακρατικών συμφωνιών θα συνεργαζόταν διμερώς με όλες τις άλλες χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης, ώστε να δημιουργηθεί μια μεγάλη αγορά. Από την αγορά αυτή οι ίδιοι θα προμηθεύονταν πρώτες
οι χώρες, η καθεμία χωριστά, έχουν μια συμφωνία με τη Γερμανία, που απορροφά τα προϊόντα τους και πωλεί σε αυτές τα δικά της προϊόντα. Προχωρώντας τη σκέψη τους παραπέρα, υποστήριξαν ότι η δημιουργία αυτής της μεγάλης αγοράς θα βοηθούσε τα φτωχά κράτη. Η Γερμανία δεν ήθελε φτωχούς συγγενείς στην ευρωπαϊκή οικονομική κοινότητα. Θα βοηθούσε όλες τις χώρες, εξασφαλίζοντας καλές τιμές για τα προϊόντα τους και αέναη κατανάλωση, βασιζόμενη στα 117 εκατομμύρια του πληθυσμού της, όπως είχαν προκύψει από την εδαφική επέκταση. Το κόστος
Οι ναζί και η ευρωπαϊκή οικο Εδώ και διακόσια χρόνια η Ενωμένη Ευρώπη υπήρξε το όραμα για πολλούς πολιτικούς και στοχαστές. Κάποια από αυτά τα οράματα έγιναν εφιάλτες βαμμένοι με το αίμα στρατιωτών και αμάχων, όπως το όραμα του Βοναπάρτη. Άλλα πάλι μπήκαν βαθιά στο υποσυνείδητο των ευρωπαίων πολιτών, όπως αυτά του Καποδίστρια και του Σπινέλι, 150 χρόνια αργότερα. Και άλλα υπήρξαν το πρόσχημα για την επιτέλεση των αγριότερων εγκλημάτων πολέμου που γνώρισε ο κόσμος μας. Οι ναζί, λοιπόν, υπήρξαν κι αυτοί θιασώτες και οραματιστές της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Από τον Παναγιώτη Πασπαλιάρη θεωρήθηκε η αποφασιστική καμπή προς τη δική τους ευρωπαϊκή οικονομική κοινότητα. Η γερμανική οικονομική πολιτική καθοριζόταν από το αντίπαλο δέος, την πολιτική της Μεγάλης Βρετανίας. Οι βρετανοί καπιταλιστές είχαν απλώσει το εμπόριό τους σε όλο τον κόσμο. Από κοντά πήγαιναν και οι ιδέες τους. Γι’ αυτούς προείχαν οι ανοιχτές αγορές. Προείχε δηλαδή να μπορούν να πωλούν τα προϊόντα που παρήγαν οι ίδιοι ή απλώς εμπορεύονταν χωρίς φραγμούς παντού. Οι τιμές των πρώτων υλών, όπως καθορίζονταν στα χρηματιστήρια του Λονδίνου, ήταν η υπέρτατη αρχή για τις οικονομίες όλου του κόσμου. Αν έπεφτε η τιμή, για παράδειγμα, της
64 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
ύλες και θα πωλούσαν τα τελικά προϊόντα της βιομηχανίας τους. Ο ευρωπαϊκός χώρος, λοιπόν, έπρεπε να ενοποιηθεί οικονομικά και να είναι ανεξάρτητος από το αγγλοσαξονικό εμπόριο και τους ναυτικούς αποκλεισμούς του παρελθόντος.
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα Οι ναζί δεν προέκριναν μια κοινοτική ευρωπαϊκή δομή, έναν γραφειοκρατικό δηλαδή οργανισμό όπως αυτός που ονομάστηκε ΕΟΚ τα κατοπινά χρόνια και σήμερα Ευρωπαϊκή Ένωση. Θέλησαν να έχουν διμερείς συμφωνίες με κάθε χώρα της ηπειρωτικής Ευρώπης. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα για αυτούς ήταν κάτι σαν την πλέξη ενός υφάσματος. Όλες
της επένδυσης, έλεγαν χαρακτηριστικά, ήταν πρόσκαιρο και για μία φορά. Η άνοδος όμως του βιοτικού επιπέδου μιας φτωχής χώρας, που θα προέκυπτε από την επένδυση αυτή, θα δημιουργούσε ζήτηση για τα γερμανικά προϊόντα, άρα θα έκανε ακόμα πλουσιότερη την ίδια τη Γερμανία. Τέλος, η αντίληψη που είχαν οι ναζί για την ευρωπαϊκή οικονομική κοινότητα είχε ως λυδία λίθο την εξειδίκευση της εργασίας στον ευρωπαϊκό χώρο. Τίποτα δεν θα αφηνόταν στην τύχη του ή στις αγορές. Οι Γερμανοί θα ήταν οι βιομήχανοι της Ευρώπης, οι Βέλγοι και οι βόρειοι Γάλλοι θα ήταν οι ανθρακωρύχοι, οι Ουκρανοί και οι Ρουμάνοι θα ήταν οι παραγωγοί του σιταριού, οι Έλληνες ίσως στο μυαλό τους να γίνονταν παραγωγοί φρούτων και σερβιτόροι – όσοι μπορούσαν, όσοι περίσσευαν θα δούλευαν στα γερμανικά εργοστάσια ως μετανάστες. Την εποχή εκείνη 16.000 Έλληνες περίπου είχαν μεταφερθεί υποχρεωτικά στα γερμανικά εργοστάσια. Μετά τον πόλεμο θα ξεπερνούσαν τις 500.000.
Τo νόμισμα Η μεγάλη αυτή ευρωπαϊκή αγορά σήμαινε για τους ναζί την άρση των τελωνειακών δασμών, αλλά πολύ περισσότερο την κατάργηση της αγοράς συναλλάγματος. Προς το παρόν ήταν αντίθετοι με
Ο ζωτικός χώρος των Ναζί
νομική κοινότητα τη λύση του κοινού νομίσματος. Ήταν απλώς ευχαριστημένοι αν οι διακρατικές συναλλαγές γίνονταν στο Βερολίνο και στους λογαριασμούς της Reichsbank. Η λύση που προκρίθηκε, λοιπόν, ήταν το clearing. Τα τιμολόγια των ελληνικών, για παράδειγμα, εξαγωγών προς τη Γερμανία (κυρίως καπνού) καταχωρούνταν στον ίδιο λογαριασμό με τα τιμολόγια των γερμανικών εξαγωγών προς την Ελλάδα. Η τράπεζα της Ελλάδας πλήρωνε τους δικούς της εξαγωγείς σε δραχμές και η Reichsbank πλήρωνε τους γερμανούς εξαγωγείς σε μάρκα. Καμία χρηματική συναλλαγή δεν γινόταν ανάμεσα σε Ελλάδα και Γερμανία, καθώς η συμφωνία για το clearing προέβλεπε ότι οι πιστώσεις και οι χρεώσεις του λογαριασμού θα ήταν ισοσκελισμένες και θα συμψηφίζονταν. Συνεπώς δεν υπήρχε και η ανάγκη της υποτίμησης για ένα από τα δύο κράτη, έτσι η ισοτιμία των δύο νομισμάτων θα παρέμενε σταθερή. Στην πραγματικότητα, τόσο στην περίπτωση της Ελλάδας (προπολεμικά) όσο και στις περιπτώσεις όλων των υπόλοιπων χωρών που εντάχθηκαν στο clearing του Βερολίνου, οι Γερμανοί χρωστούσαν, καθώς εισήγαν περισσότερα αγαθά από αυτά που εξήγαν. Οι οικονομολόγοι τους δικαιολογούνταν για το χρέος τους λέγοντας ότι, προς ώρας, η Γερμανία είχε αναλάβει την
πολεμική προσπάθεια για τη δημιουργία της ευρωπαϊκής οικονομικής κοινότητας και θα έπρεπε οι χώρες αυτές να έκαναν υπομονή. Θα πληρώνονταν αμέσως μετά τον πόλεμο με βιομηχανικά προϊόντα. Χαρακτηριστικά, υποστήριζαν ότι, αφού τα γερμανικά εργοστάσια μπορούσαν να παράγουν τέτοιες μυθικές ποσότητες στρατιωτικού υλικού εν καιρώ πολέμου, θα ήταν σε θέση να προμηθεύσουν την κοινή αγορά με εξίσου μεγάλες ποσότητες βιομηχανικών προϊόντων εν καιρώ ειρήνης. Όπως και έγινε.
Η λιτότητα Όμως, η πορεία των εξαγωγών μιας χώρας δεν ήταν η μόνη πηγή συναλλαγματικής αστάθειας. Η εσωτερική αγορά και ιδιαίτερα ο πληθωρισμός ήταν επίσης παράγοντες που καθόριζαν την εξωτερική ισοτιμία ενός νομίσματος. Για τους Γερμανούς, η σταθερότητα των τιμών σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες ήταν κομβικής σημασίας για τον σχεδιασμό τους ήδη από το 1942 και πιο πριν. Τα ευρωπαϊκά νομίσματα, αν και ανεξάρτητα μεταξύ τους, δεν έπρεπε να υποτιμούνται. Κάτι τέτοιο θα ανταγωνιζόταν τις εξαγωγικές φιλοδοξίες της Γερμανίας προς τις τρίτες ευρωπαϊκές ή και τις εκτός Ευρώπης χώρες. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι η πριμαντόνα
της γερμανικής οικονομικής σκέψης, ο Δρ Καρλ Κλόντιους, ήρθε στην Αθήνα το 1943 και συνέστησε στην ελληνική κυβέρνηση πρώτα και πάνω από όλα έλεγχο των εξόδων της και περιορισμό του ελλείμματός της. Έπρεπε να περικοπούν όλες οι δαπάνες του κράτους, εκτός από αυτές που συντηρούσαν τα γερμανικά στρατεύματα. Η λιτότητα ήταν η επιλογή της Γερμανία για την κατακτημένη Ελλάδα. Μέσω αυτής θα έπεφτε ο πληθωρισμός και θα αποκαθίστατο η ισοτιμία της δραχμής απέναντι στο μάρκο. Το μάρκο ήταν το μεγάλο ζητούμενο. Ο ελληνικός λαός που πεινούσε ήταν μια παράπλευρη απώλεια.
Η γερμανική οικονομική σκέψη τότε και σήμερα Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι τίποτα άλλο από μια μεταπολεμική σύγκλιση της αγγλοσαξονικής και της γερμανικής οικονομικής σκέψης ή πολιτικής. Οι αγγλοαμερικάνοι πήραν ως δώρο την ελευθερία των αγορών μέσω της ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών, δηλαδή των τραπεζών που εκδίδουν νόμισμα και το πωλούν στα κράτη με τόκο. Οι Γερμανοί πήραν τη λιτότητα μέσω του περιορισμού των ελλειμμάτων κάθε χώρας μέλους στο 3%. Η λιτότητα αυτή σήμαινε σταθερές ισοτιμίες για τα ευρωπαϊκά νομίσματα και σήμερα για το ευρώ. Έτσι η Γερμανία μπορεί να βασίζεται στις εξαγωγές της και στον μη ανταγωνισμό των άλλων χωρών. Με άλλα λόγια, οι αγγλοαμερικάνοι τραπεζίτες τα βρήκαν με τους γερμανούς βιομήχανους και δημιούργησαν αυτή τη μεγάλη αγορά, η οποία διαιωνίζει τον πλούτο και τη δύναμή τους. Πάνω σε αυτή τη συμφωνία βασίστηκε η μακρόχρονη ειρήνη και η ευημερία στην ήπειρό μας. Όσο όμως οι λαοί δεν μπορούν να δημιουργήσουν μια άλλη οικονομική και πολιτική ένωση, που να βασίζεται σε άλλου είδους συμφωνίες, η Ευρώπη θα περιδινίζεται γύρω από τα συμφέροντα αυτών ακριβώς των ολιγαρχιών, που πλέον συγκρούονται με εξίσου σημαντικά ευρασιατικά συμφέροντα. Συμφέροντα που αναδείχτηκαν βέβαια από τον κερδοσκοπικό οίστρο απλών ανθρώπων που νομίζουν ότι είναι θεοί. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 65
Του Δημήτρη Μαρούλη
2003 ΑΠΡΙΛΙΟΣ
1952
Περιοδικό Λαϊκό Τραγούδι (ν.03). Τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Άκη Πάνου, ενός από τους σημαντικότερους έλληνες τραγουδοποιούς, ο Μανώλης Ρασούλης έγραφε: «Ο Άκης ήξερε βαθειά την φύση και την υφή του μπουζουκιού. “Γράψτα ρε Άκη μην χαθούνε”, επέμενα. Ήταν σοφός. Ήξερε πως και γιατί παίζει έτσι ο καθένας. Ο Ζαμπέτας, ο Χιώτης, ο Παπαδόπουλος. Χάθηκαν. Όπως χάθηκε συμβατικά κι αυτός. Βασανισμένος. Όμως σαν άξιος μαθητής κι αυτός αξιώθηκε να ταΐσει για τελευταία φορά τον Μάρκο που λάτρευε κι ο Δάσκαλος του δωσε το μπουζούκι του. Ανεξίτηλη σκηνή που αξίζει να ζωγραφιστεί ή να γυριστεί ταινία για να φαντάζει σαν από τις πιο σταθερές αυτού του έθνους, ανάμεσα στα τρωκτικά και τα μορμολίκεια. Αξιώθηκα, Φλεβάρη του ’67, να πείσω τον Μάρκο να γυρίσει στο “προσκήνιο”. Το ίδιο αργότερα και τον μαθητή του Άκη Πάνου εγώ ένας μαθητής και των δύο. Έτσι ευδαιμονεί η διαλεχτική, αυτά παράγουν συνείδηση. Τα μάρκετιγκ είναι σκατά της μισαλοδοξίας και άθλια ανταρσία των υπηκόων. Αυτό που σας περιγράφω είναι η τάξη που πρέπει να συνειδητοποιήσει η Ελλάς αν θέλει πραγματικά να υφίσταται».
22 ΑΠΡΙΛΙΟΥ
23 ΑΠΡΙΛΙΟΥ
Σε πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ, διαβάζαμε: «Μία από τας πλέον χαρακτηριστικάς κομμουνιστικάς εκδηλώσεις, που περιέχει όλα τα στοιχεία της κακοηθείας και ασεβείας, έλαβε χώρα το μεσονύκτιον του παρελθόντος Σαββάτου, εναντίον λειτουργού του Υψίστου, εις τον ναόν της Αγ.Τριάδος, εις τον συνοικισμόν Βύρωνος (...) Όταν ο προϊστάμενος του ναού αρχιμανδρίτης (...) ήρχισε να ψάλλη το “Χριστός Ανέστη” από το σημείον εις το οποίον είχον συγκεντρωθή 15-20 θορυβούντες νέοι, εξεσφενδονίσθησαν 3 αυγά κόκκινα και ελαφρώς βρασμένα, εναντίον των ιερέων (...) Το πρώτον εκ των ριφθέντων αυγών εύρε τον αρχιμανδρίτην εις τον αριστερόν κρόταφον και το περιεχόμενόν του επειδή ήτο προφανώς επίτηδες μάλλον άβραστο, ερρύπανε το πρόσωπον την γενειάδα και τα ιερατικά του άμφια (...) Ο αρχιμανδρίτης παρά τον αιφνιδιασμόν τον οποίον υπέστη (...) διετήρησε την ψυχραιμίαν του και συνεχίζων την ιεροτελεστίαν, παρεκάλεσε το εκκλησίασμα να ψάλη μετ΄ αυτού το “Χριστός Ανέστη” (...) Και κρατών την εικόνα την εικονίζουσα την Ανάστασιν του Σωτήρος, προσέθεσεν: “Αυτός θα νικήση χριστιανοί, δεν είναι τίποτε...” (...) Εις σχετικήν συνομιλίαν ο αρχιμανδρίτης μας είπεν ότι από τριμήνου και πλέον είχε οχλήσεις από διαφόρους “παράγοντας” του συνοικισμού Βύρωνος να μη καταφέρεται με τόση δριμύτητα κατά των κομμουνιστών εις τα εβδομαδιαία του κηρύγματα. Προ τινος δε συνεπεία των αντικομμουνιστικών αυτών κηρυγμάτων, ωρισμένοι εαμικοί και επεκικοί παράγοντες της ενορίας του επεζήτησαν την απομάκρυνσίν του εκ του ναού, ισχυριζόμενοι ότι αι ομιλίαι του έχουν πολιτικόν χαρακτήρα. Η Αρχιεπισκοπή όμως διενεργήσασα ανακρίσεις επείσθη ότι ο αρχιμανδρίτης, χωρίς καθόλου να πολιτικολογή, αναπτύσσει αξιόλογον δράσιν κατά των εναντίον της θρησκείας κομμουνιστών».
Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, ο Ζυλ Ντασέν, μεταξύ άλλων, μιλούσε στον Δημήτρη Γκιώνη και για την αφετηρία της ταινίας «Ποτέ την Κυριακή»: «Όλα άρχισαν από τη μητέρα της Μελίνας, με την οποία διαφωνούσαμε σε πολλά πράγματα. Συζητούσαμε για τη Βίβλο και διαφωνούσαμε στην ανάγνωσή της. Αρνιόταν να δεχτεί ότι ο Χριστός ήταν Εβραίος κι ότι είχε αδέλφια. Συζητούσαμε για τη Μήδεια, που είχε δει στο θέατρο, και αρνιόταν να δεχτεί ότι σκότωσε τα παιδιά της. Το έκανε, λέει, στα ψέματα, και η απόδειξη ήταν ότι στο τέλος της παράστασης εμφανιζόντουσαν και τα παιδιά και υποκλίνονταν στο κοινό (...) Ήθελε όλα τα έργα να έχουν καλό τέλος. Από εκεί, λοιπόν, εμπνεύστηκα τον Αμερικανό της ταινίας, που θέλει να υποβάλει στην Ίλια τις απόψεις του. Η ιδέα της ταινίας ήταν, αν θέλετε, πολιτική. Δεν μπορείς να επιβάλεις σ΄ ένα λαό να σκέφτεται όπως εσύ, έστω κι αν έχεις δίκιο».
66 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
1990
1974
23 ΑΠΡΙΛΙΟΥ
«Ο κόσμος του ΠΑΟΚ ενίκησε», ήταν ο τίτλος που κυριαρχούσε στην 5η σελίδα της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ και αφορούσε σε όσα είχαν συμβεί πριν και κατά τη διάρκεια τον αγώνα ΠΑΟΚ-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ (1-0, Σαράφης 61΄) που είχε διεξαχθεί 2 ημέρες νωρίτερα, στο πλαίσιο της 28ης αγωνιστικής του πρωταθλήματος ποδοσφαίρου της Α΄ Εθνικής Κατηγορίας: «Η υπόθεσις Σάννον ήτο το γεγονός το οποίον επεσκίασε κάθε άλλην αθλητικήν εκδήλωσιν τας τελευταίας ημέρας, έθεσε δε και αυτό το αποτέλεσμα του αγώνος ΠΑΟΚ-Ολυμπιακού εις δευτέραν μοίραν. Τελικώς όμως η αντίδρασις των οπαδών του ΠΑΟΚ εις τας πρώτας αποφάσεις της διοικήσεως, έγινε αφορμή, από του μεσονυκτίου του Σαββάτου, να αναληφθή μια προσπάθεια επαναφοράς του κ. Σάννον εις την ομάδα, πράγμα το οποίον επετεύχθη την πρωΐαν της Κυριακής, που ο τεχνικός οδηγός του ΠΑΟΚ μετέβη εις το ξενοδοχείον και εν συνεχεία ανέλαβεν και πάλιν την ηγεσίαν της ομάδος. Αι εξελίξεις αύται ανεκοινώθησαν εις τους φιλάθλους δια των μεγαφώνων του σταδίου της Τούμπας, εγένοντο δε δεκταί με ενθουσιασμόν από τους θεατάς, οι οποίοι εν συνεχεία επευφήμησαν τόσον τους ποδοσφαιριστάς, όσον και τον κ. Σάννον, όταν ο τελευταίος εισήλθεν εις τον αγωνιστικόν χώρον και εν συνεχεία ησπάσθη τον γενικόν γραμματέαν του συλλόγου κ. Σεργιαννίδην, μετά του οποίου υπήρχε βασικώς η διαφορά. Η συμφιλίωσις δε αύτη, η οποία επραγματοποιήθη κατά τρόπον πρωτοφανή ίσως ακόμη και εις τα διεθνή πλαίσια, έφερεν εν συνεχεία και την νίκην, την οποίαν οι οπαδοί του ΠΑΟΚ πανηγύρισαν με ενθουσιασμόν».
1967
22 ΑΠΡΙΛΙΟΥ
Τα πρωτοσέλιδα δύο εφημερίδων της Πάτρας, την επομένη του πραξικοπήματος των στρατιωτικών που οδήγησε στην εγκαθίδρυση του επτάχρονου δικτατορικού καθεστώτος. HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 67
Ένας για 10 Από την Αντιγόνη Μιχοπούλου
Γεωργία Νταγάκη 1994: Μαθήτρια δημοτικού στο Ρέθυμνο. Παίρνω δώρο από τους γονείς μου την πρώτη μου κρητική λύρα. 1936-1980: Η ζωή και ο θάνατος του Νίκου Ξυλούρη. 2009: Ηχογράφηση και περιοδεία με Eric Burdon & Animals. 2010: Καστελόριζο, Γ. Παπανδρεου. Το τέλος της ψευδαίσθησης, η αρχή της περιπέτειας. 2014: H έκδοση του πρώτου μου προσωπικού δίσκου.
68 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
1
Πώς ονομάζεται το δικό σου καράβι φυγής;
Κρήτη.
2
4
Η Γεωργία Νταγάκη χωρίς λύρα;
9 Αγκαλιάζουν την παραδοσιακή
Homeless.
Ποια είναι η πρώτη σκέψη που έρχεται στο μυαλό σου όταν βλέπεις τον κόσμο στα συσσίτια; Ποιο τραγούδι όταν το ερμηνεύεις σε συγκινεί;
«Πετροπέρδικα», ένα τραγούδι που ερμηνεύω στην παράσταση «Αναφορά στον Γκρέκο» του Νίκου Καζαντζάκη.
6
Ναι, αν ζεις στην πραγματικότητα.
8 Το όνειρό σου;
Θλίψη, θυμός, απογοήτευση, ενοχές.
5
ο κόσμος χωρίς να περάσεις από reality;
Αν ήταν η Κρήτη γυναίκα, πώς θα την περιέγραφες;
Της αρέσει να την θαυμάζουν όλοι, αλλά δίνεται ολοκληρωτικά μόνο σε αυτόν που εκτιμάει.
3
7 Τελικά γίνεται να σε μάθει
Ένας στίχος από οποιοδήποτε τραγούδι που περιγράφει την κατάσταση στην Ελλάδα;
Τώρα που πέφτει πάνω μας άλλη μια άγρια μπόρα Χαρούμενοι ανεβαίνουμε τη γελαστή ανηφόρα Κι αν φλέγεται τριγύρω μας του τίποτα η χώρα Χαρούμενοι ανεβαίνουμε τη γελαστή ανηφόρα («Γελαστή Ανηφόρα», Γιάννης Αγγελάκας).
Όνειρο όχι, επιθυμίες πολλές. Να ερμηνεύω ωραία τραγούδια, να συναντώ ωραίους ανθρώπους.
μουσική οι νέοι;
Όταν τους δοθεί σαν ερωμένη, και όχι σαν προξενιό, ναι.
10 Ποια θεωρείς ότι είναι η μεγαλύτερη αδικία;
Η επικράτηση των μετρίων.
Γιώργος Σερβετάς Η ΑΔΡΑΝΕΙΑ ΑΔΡ ΝΕΙΑ ΜΑΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΑΔΡΑ
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΣΥΓΧΩΡΗΤΗ
Στην αλυσίδα των πρόσφατων πετυχημένων ελληνικών ταινιών έρχεται να προστεθεί άλλη μία. Ο Γιώργος Σερβετάς με την ταινία «Να κάθεσαι και να κοιτάς», που προβλήθηκε στο Panorama του φεστιβάλ Βερολίνου και κυκλοφορεί στις ελληνικές αίθουσες από την 1η Μαΐου, καταπιάνεται με άλλη μια ανθρώπινη περιπέτεια βγαλμένη από την Ελλάδα της κρίσης και του σκεπτικισμού για την επόμενη μέρα. Μια κουβέντα μαζί του αποσαφηνίζει τα πράγματα...
HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 69
συνέντευξη
Στους Κωνσταντίνο Καιμάκη, Παναγιώτη Φρούντζο
Ποια η σχέση της ηρωίδας του φιλμ, της Αντιγόνης, με τη σημερινή κρίση; Η Αντιγόνη της ταινίας ανήκει ηλικιακά σε μια γενιά που μεγάλωσε στην πιο ευημερούσα Ελλάδα που υπήρξε, είχε την εμπειρία της ευημερίας πριν γνωρίσει την απειλή της φτώχειας και την αναγκαστική προσγείωση των φιλοδοξιών της.
συνέντευξη
Η αίσθηση μιας εξαθλιωμένης και παρακμιακής επαρχίας απλώνεται σε όλο το φιλμ. Η δράση της ταινίας εκτυλίσσεται στην επαρχία, επειδή εκεί υπάρχει η δυνατότητα να έχεις ένα διάφανο πλέγμα σχέσεων εξουσίας. Η Αντιγόνη της ταινίας έχει στο κοντινό περιβάλλον της τον λούμπεν-αστό Νώντα. Οι λούμπεν καταβολές των αστών είναι κάτι κρυμμένο στην Αθήνα. Ο χώρος και ο τρόπος που φτιάχνονται τα λεφτά δεν είναι ορα ορατός από τους χώρους της συναναστροφής και της κατανάλωσης.
Ο τίτλος του φιλμ πού αναφέρεται; Οι κοινωνίες, όπως και η φύση, αγαπούν να κάνουν οικονομία. Στην πραγματικό πραγματικότητα, το να αναλάβει κανείς δράση έχει πάντα το κόστος του. Όλοι οι άνθρωποι θα ήθελαν να έχουν την πολυτέλεια να κάθονται και να κοιτούν. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι μερικές φορές το κόστος της ιδιώτευσης καταλήγει να είναι μεγαλύτερο από το κόστος της δράσης. Η ελληνική κοινωνία δεν έχει πια το περιθώριο να μείνει αμέτοχη. Το μέλλον που σχεδιάζουν για μας είναι τόσο ζοφερό, που ενδεχόμενη αδράνειά μας θα είναι ιστορικά ασυγχώρητη.
Το νέο ελληνικό σινεμά διαπρέπει στα διεθνή φεστιβάλ, αλλά συναντάει την αδιαφορία του έλληνα θεατή. Ένας έλληνας σεναριογράφος στο mfi μου είχε πει κάτι που το βρίσκω γενικά εύστοχο, ότι καμιά κοινωνία δεν αγκαλιάζει μια ταινία που της επιτίθεται. Νομίζω ότι στο μεγαλύτερο μέρος της η ελληνική παραγωγή των τελευταίων χρόνων που βγαίνει στα διεθνή φεστιβάλ απηχεί μια πολιτική στάση που
70 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Όλοι οι άνθρωποι θα ήθελαν να έχουν την πολυτέλεια να κάθονται και να κοιτούν. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι μερικές φορές το κόστος της ιδιώτευσης καταλήγει να είναι μεγαλύτερο από το κόστος της δράσης ενοχοποιεί συνολικά την ελληνική κοινωνία. Δεν θα είχα κανένα πρόβλημα με αυτό πριν από μερικά χρόνια. Στα χρόνια της πασοκικής ευημερίας υπήρχε μια γενικευμένη συνενοχή και η σιωπή της κοινωνικής πλειοψηφίας. Ωστόσο, δεν νομίζω ότι είναι η πιο εύστοχη τοποθέτηση για την Ελλάδα και την Ευρώπη της κρίσης. Δεν νομίζω ότι είναι εντάξει να κουνάει κανείς το δάχτυλο, όταν η ελληνική κοινωνία έχει αναδείξει πια διαχωριστικές γραμμές και όλοι είμαστε υποχρεωμένοι να πάρουμε θέση. Βρίσκω ότι είναι πολιτικά απαράδεκτη μια ρητορική αυτοενοχοποίησης στην Ελλάδα σήμερα. Μπορεί φεστιβαλικά να αποδίδει, αλλά ότι ήταν δόκιμο στην Αυστρία του 2000 δεν είναι απαραίτητα έγκυρο στην Ελλάδα του 2014.
Οι «φασίστες του μέλλοντος», όπως ακούγεται στην ταινία, έρχονται από τα όχι και τόσο μακρινά 80s. Παντόφλες, χοντρές κοιλιές, τζιπ, πούρα και σκυλάδικα. Ποιες είναι οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που τους δημιουργούν; Στο «Τενεκεδένιο ταμπούρλο» ο Γκύντερ Γκρας έχει ένα ποιηματάκι που το βάζει στα χείλη του λόχου προπαγάνδας. Δεν το θυμάμαι ακριβώς, αλλά λίγο πολύ μίλαγε για τη μικροαστική θαλπωρή που έθρεψε τους ναζί και για τη μικροαστική θαλπωρή που θα ακολουθούσε τον πόλεμο. Η κοινωνική βάση του φασισμού στα μικροαστικά στρώματα ήταν πάντα εδώ και οι απόγονοι των συνεργατών των ναζί δεν έφυγαν ποτέ από το πολιτικό προσκήνιο. Η στήριξη που οι νεοναζί είχαν από μέινστριμ ΜΜΕ, ή από πολιτικούς του λεγόμενου κέντρου, δείχνει ότι οι οικονομικές ελίτ και οι κρατικοί θεσμοί έκριναν ότι είναι η ώρα να βγάλουν το σκιάχτρο από την ντουλάπα. Οι σκληρές οικονομικές πολιτικές που εφαρμόζονται σε όλη την Ευρώπη χρειάζονται και την ανάλογη καταστολή των κοινωνικών αντιστάσεων.
Συμφωνείτε με αυτούς που λένε ότι η κρίση είναι ευκαιρία για να αναπτυχτούν δημιουργικές ιδέες και δράσεις; Βέβαια. Υπάρχουν πάντα κοράκια και παράσιτα που θησαυρίζουν πάνω στην γενίκευση της φτώχειας. Η κρίση είναι
δεκαετίες το αυτοκίνητο ήταν σύμβολο των αξιών και της ευημερίας του δυτικού κόσμου. Η δαγκάνα το καταστρέφει με έναν αρκετά θεαματικό τρόπο, μου φαίνεται μια ευθεία οπτική αναλογία με τη χρεοκοπία των υποσχέσεων για ευημερία και ανάπτυξη.
Η Αντιγόνη φαίνεται διαρκώς θυμωμένη. Επίσης έχει μια περηφάνια που αγγίζει τα όρια του θράσους. Από πού προέρχονται αυτά τα χαρακτηριστικά της;
Οι καλλιτέχνες που σας επηρέασαν, καθώς και αγαπημένες ταινίες που βλέπετε με άνεση ξανά και ξανά; Τελείως πρόχειρα μου έρχονται στο μυαλό δύο ταινίες του Αντονιόνι, η «Κόκκινη έρημος» και η «Νύχτα». Επίσης «Ο τρελός Πιερό» και το «Δυο τρια πράγματα που ξέρω για αυτήν» του Γκοντάρ. Θυμάμαι ακόμα την εντύπωση που είχα όταν είδα το «Import-Export» του Ζάιντλ, το 2008. Σήμερα, ωστόσο, θεωρώ ότι αυτή ήταν μια άλλη, εντελώς παλιά εποχή. Οι ταινίες αυτές έδειχναν να είναι φτιαγμένες για μια κοινωνία που βίωνε μια επιθετική ευημερία. Ένας καπιταλισμός που προσέφερε μια κόλαση από κατανάλωση και ανάπτυξη, με το τίμημα της αλλοτρίωσης και της διάβρωσης των προσωπικών σχέσεων. Τώρα πια χαίρομαι πολύ να βλέπω γουέστερν.
Το πλάνο της σιδερένιας τεράστιας δαγκάνας που λιώνει μέταλλα, αυτοκίνητα και άλλα αντικείμενα επανέρχεται
Για να σηκώσει κεφάλι ένας λαός χρειάζεται να ξαναβρεί την αυτοπεποίθησή του και να ξανακερδίσει την αξιοπρέπειά του. Η ρητορική του «μαζί τα φάγαμε», και της συλλογικής μας αυτοενοχοποίησης έρχεται να εξυπηρετήσει το ακριβώς αντίθετο διαρκώς στην ταινία σας. Τι επιδιώκετε να δείξετε με αυτό; Μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρον και παρακμιακό το νέο πρόσωπο που δείχνει να παίρνει η ανάπτυξη. Η πράσινη ανάπτυξη δείχνει να είναι μια απελπισμένη και αδηφάγα λεηλασία της φύσης, χωρίς καν να έχει τον δυναμισμό και το επιθετικό όραμα της παλιάς βιομηχανίας. Η διαχείριση της καταστροφής που προκάλεσε η ανάπτυξη των προηγούμενων δεκαετιών και αιώνων έχει γίνει μια κερδοφόρα διαδικασία πάνω στην οποία παίζουν και μεγάλοι παίχτες, όπως στην Κερατέα. Επίσης, για
Πώς φαντάζεστε την Ελλάδα σε 10 χρόνια από τώρα; Δεν νομίζω ότι κανείς μπορεί να ξέρει πώς θα είναι η Ελλάδα, η Ευρώπη ή ο κόσμος σε 10 χρόνια. Η Ευρώπη έχει γίνει πολιτικά αδίστακτη, οι νεοφιλελεύθεροι ποτέ δεν είχαν πρόβλημα να φλερτάρουν ανοιχτά με τον φασισμό. Οι θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ έχουν περισσότερη σχέση με την ατζέντα των ναζί παρά με τον διαφωτισμό. Το πώς θα ζήσουμε εξαρτάται από τη δύναμη των κοινωνικών αντιστάσεων. Είναι «ή εμείς ή αυτοί». HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 71
συνέντευξη
μια μεγάλη ευκαιρία για επενδυτές να πλιατσικολογήσουν τη δημόσια περιουσία, για τους εργοδότες να ρίξουν το κόστος εργασίας και με αυτόν τον τρόπο να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους. Επίσης έχουν αναπτυχθεί οι καινοτόμες επιχειρήσεις μαυραγοριτών που αγοράζουν χρυσό, ή η παροχή προστασίας.
Η Αντιγόνη έζησε τα χρόνια του ’90 και του ’00, που όλα τα πλάκωνε η κυριαρχία του lifestyle, της ευημερίας της «ισχυρής Ελλάδας» και μιας καταθλιπτικά γελοίας τηλεοπτικής κουλτούρας. Δεν είναι ότι αυτό τελείωσε, από το Ciao ANT1 μέχρι ένα κυβερνητικό πόστο η απόσταση αποδείχτηκε μικρή. Είναι ότι από τον Δεκέμβρη του 2008 αναδείχτηκε μια νέα συνείδηση, ο Δεκέμβρης έσπασε τη μοναξιά ενός κομματιού της κοινωνίας που μέχρι τότε ήταν σχεδόν αόρατο, στη χειρότερη περίπτωση εναλλακτικό, στην καλύτερη περιθωριακό. Η Αντιγόνη αντλεί την αυτοπεποίθησή της από το ότι δεν είναι μόνη ούτε παράξενη. Για να σηκώσει κεφάλι ένας λαός χρειάζεται να ξαναβρεί την αυτοπεποίθησή του και να ξανακερδίσει την αξιοπρέπειά του. Η ρητορική του «μαζί τα φάγαμε», του τεμπέλη ή διεφθαρμένου νότιου και της συλλογικής μας αυτοενοχοποίησης έρχεται να εξυπηρετήσει το ακριβώς αντίθετο.
Hot Doculture Από τους Κωνσταντίνο Καϊμάκη, Παναγιώτη Φρούντζο
Ντον Τζοβάνι Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει τον θρυλικό «Ντον Τζοβάνι» του Μότσαρτ, με τη μορφή της Όπερας της Βαλίτσας. Πρόκειται για μια ευέλικτη και αεικίνητη παραγωγή όπερας, η οποία παρουσιάζεται σε απρόσμενους χώρους, εκτός παραδοσιακών θεάτρων, με συνοδεία πιάνου και με τους καταξιωμένους πρωταγωνιστές της ΕΛΣ. Η νέα παραγωγή της Όπερας της Βαλίτσας διηγείται την ιστορία του Ισπανού ευγενούς Ντον Τζοβάνι, του βλάσφημου άντρα που οι άντρες θαυμάζουν για το θάρρος του και οι γυναίκες για τη σκανδαλώδη φήμη του. Ο Ντον Τζοβάνι μοιάζει ένας άνθρωπος χωρίς αισθήματα, χωρίς συμπόνια, χωρίς αίσθηση του δικαίου. Ταυτόχρονα όμως ενσαρκώνει τις αξίες του Διαφωτισμού και του ορθού λόγου, του ανθρώπου που είναι κύριος του εαυτού του και των επιθυμιών του, που ορίζει τη μοίρα του και δεν στέκεται πλέον με φόβο απέναντι στον θεό. (Είσοδος ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας, τα οποία θα ξεκινήσουν να διανέμονται μία ώρα πριν από την έναρξη της παράστασης.) Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Ευκλείδης. Διανομή: Διονύσης Τσαντίνης (Ντον Τζοβάνι), Γιώργος Ρούπας (Διοικητής / Μαζέτο), Άννα Στυλιανάκη (Ντόνα Άννα).
ComédieFrancaise: «Αντιγόνη» του Ανούιγ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ «ΜΑΝΟΣ ΛΟΪΖΟΣ», ΝΙΚΑΙΑ, 30 ΑΠΡΙΛΙΟΥ
RIMINI PROTOKOLL: SITUATION ROOMS
Η Comédie-Française, το θέατρο-θεσμός της Γαλλίας, επιστρέφει στην Αθήνα ύστερα από πάνω από εξήντα χρόνια, για να παρουσιάσει την «Αντιγόνη» του Ανούιγ, το σημαντικότερο έργο του γάλλου θεατρικού συγγραφέα. Πρόκειται για ένα μονόπρακτο που γράφτηκε τον Φεβρουάριο του 1944 και είναι το πιο πολυπαιγμένο έργο του Ανούιγ. Ο σκηνοθέτης της παράστασης, Μαρκ Πακιέν, δηλώνει για το έργο: «Θα περίμενε κανείς διαβάζοντας την “Αντιγόνη” του Ζαν Ανούιγ μια απλή διασκευή του έργου του Σοφοκλή, όμως δεν είναι έτσι. Μέσα στο ζοφερό κλίμα της γερμανικής κατοχής το 1944 ο Ανούιγ και ο Αντρέ Μπαρσάκ αποφασίζουν να κάνουν κάτι πιο τολμηρό. Μέσα στο Παρίσι των συλλήψεων, των προκηρύξεων και των επιθέσεων, του φόβου και της βίας, η μορφή της Αντιγόνης –σύμβολο αντίστασης– ενσαρκώνει ξαφνικά τις ελπίδες μιας ολόκληρης γενιάς». Στην παράσταση θα υπάρχουν ελληνικοί υπέρτιτλοι, σε μετάφραση του Μάριου Πλωρίτη. Σκηνοθεσία: Μαρκ Πακιέν. Παίζουν: Φρανσουάζ Γκιγιάρ, Μπρουνό Ραφαελί, Βερονίκ Βεγιάρ.
Η κορυφαία ευρωπαϊκή πρωτοποριακή ομάδα Rimini Protokoll, που διεύρυνε όσο κανείς άλλος την έννοια του θεάτρου-ντοκουμέντου, στήνει στο κέντρο της Αθήνας ένα αντισυμβατικό και άκρως πολιτικοποιημένο ζωντανό βιντεοπαιχνίδι. Το «Situation Rooms» συγκεντρώνει είκοσι ανθρώπους από διάφορες ηπείρους, οι ζωές των οποίων έχουν διαμορφωθεί από τη χρήση όπλων, σε ένα κινηματογραφικό σκηνικό που αναδημιουργεί τον παγκοσμιοποιημένο κόσμο των πιστολιών και των εκτοξευόμενων χειροβομβίδων, των εξουσιαστών και των προσφύγων, μέσα από απροσδόκητες διαδρομές και αναπάντεχες συναντήσεις. Το σκηνικό αποτελείται από έναν τεράστιο χώρο με αυτόνομα δωμάτια. Με τις προσωπικές αφηγήσεις των κατοίκων τους, οι εικόνες αρχίζουν να κινούνται και οι θεατές παρακολουθούν τις μεμονωμένες πορείες τους μέσα από τις ατομικές τους κάμερες και τα ακουστικά τους. Αρχίζουν να κατοικούν οι ίδιοι στο κτίριο και να ζουν για ενενήντα λεπτά τις ζωές των άλλων, ακολουθώντας την προσωπική οπτική των πρωταγωνιστών.
ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ, 26-27 ΑΠΡΙΛΙΟΥ
ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ, 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ
72 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
Το Μονοπάτι της Ψυχής Ο ισλαμικός μυστικισμός ή σουφισμός αποτελεί ένα πνευματικό κίνημα που διαμορφώθηκε μέσα στο Ισλάμ. Ο σουφισμός είναι μια εσωτερική φιλοσοφία, ένας τρόπος ζωής και μια πνευματική πορεία προς τον θεό, με κύριο σκοπό την αναζήτηση της αλήθειας και την ένωση με τον θεό μέσω της αγάπης και της αφοσίωσης. Η εμπειρία αυτή δεν εκφράζεται με λόγια, αλλά βιώνεται με ιδιάζουσες μυστικές πρακτικές. Η έκθεση προσδοκά να παρουσιάσει τον μυστικισμό στις χώρες της Ανατολής, την ιστορία του και τις βασικές του έννοιες, και αποτελείται από τρεις ενότητες. Στην πρώτη παρουσιάζονται αντικείμενα από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη και στη δεύτερη φωτογραφίες μνημείων που βρίσκονται σε διάφορες περιοχές του ελληνικού χώρου και μαρτυρούν την παρουσία σουφικών αδελφοτήτων στην Ελλάδα. Η τρίτη και κύρια ενότητα είναι ένα εικαστικό-οπτικό ταξίδι μέσα από σύντομες προβολές βίντεο του σκηνοθέτη Χρόνη Πεχλιβανίδη. (Εγκαίνια 29/04/2014, ώρα 20:00.) ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ - ΚΤΙΡΙΟ ΟΔΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, 2 ΜΑΪΟΥ-27 ΙΟΥΛΙΟΥ
Θωρώ τον Ουρανό Γελά – Η Μουσική της Κρήτης ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ, 26 ΑΠΡΙΛΙΟΥ
Ένα αφιέρωμα στην κρητική μουσική παράδοση με αυθεντικούς τραγουδιστές, μουσικούς και χορευτές που καλύπτουν όλες τις περιοχές, τα ιδιώματα και τα λαϊκά μουσικά όργανα της Κρήτης. Συμμετέχουν παραδοσιακοί δεξιοτέχνες όπως ο Δημήτρης Σγουρός, ο Αστρινός Ζαχαριουδάκης και ο Αλέξανδρος Παπαδάκης στη λύρα, ο Βαγγέλης Βαρδάκης στο βιολί, ο Στέλιος & ο Λεωνίδας Λαϊνάκης και ο Κάρολος Κουκλάκης στο λαγούτο και το μπουλγαρί.
Κέβιν Φιτζσίμονς & το Κουαρτέτο του Δημήτρη Καλαντζή GAZARTE, 2 ΜΑΪΟΥ
Gogol Bordello Στο πλαίσιο της παγκόσμιας περιοδείας τους για την προώθηση του νέου δίσκου τους, «Pura Vida Conspiracy», οι Gogol Bordello θα βρεθούν σε ελληνικό έδαφος για να ξυπνήσουν τις τσιγγάνικες ψυχές των ελλήνων θαυμαστών τους. Αγνή Ζωή, ή Pura Vida στην ισπανική αργκό, είναι το θέμα που κυριαρχεί σε όλο τον δίσκο. Δώδεκα καταιγιστικά κομμάτια με ήχους που θα πλημμυρίσουν και θα σαρώσουν τους συναυλιακούς χώρους σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Το πρώτο κομμάτι του δίσκου, «We Rise Again», με το ρεφρέν «Borders are scars on face of the planet», εμπνευσμένο από τον ρώσο ποιητή Γεφτουσένκο, αποτελεί την τέλεια εισαγωγή, βάζοντας τον ακροατή στο γενικότερο πνεύμα του άλμπουμ, ενώ παράλληλα κάνει ξεκάθαρη την τοποθέτηση των Gogol Bordello πως είναι πολίτες του κόσμου. PRINCIPAL CLUB THEATER, 7 ΜΑΪΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) – STAGE VOLUME 1, 8 ΜΑΪΟΥ (ΑΘΗΝΑ)
Ο χαρισματικός τραγουδιστής και τραγουδοποιός Κέβιν Φιτζσίμονς, έχοντας στο πλευρό του το Κουαρτέτο του Δημήτρη Καλαντζή, έρχεται στη χώρα μας με μία πρόταση που φέρνει τη mainstream jazz του Τόνι Μπένετ και του Μάικλ Μπαμπλ στα δικά μας αγαπημένα μέρη.
Τετράς η Ξακουστή του Πειραιά ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΕΙΡΑΙΑ - 2, 9, 16 & 23 ΜΑΪΟΥ
Ένα αφιέρωμα στην ξακουστή Τετράδα (Βαμβακάρης, Μπάτης, Δελιάς, Παγιουμτζής), με τους Σωκράτη Μάλαμα, Νίκο Πορτοκάλογλου, Παντελή Θαλασσινό, Γιάννη Κότσιρα. Επιμέλεια: Λίνα Νικολακοπούλου.
HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 73
Βιβλιοπροτάσεις
Άρτεμις Κούπερ
«Σας γνώρισα μέσα από τα μάτια ενός φιλέλληνα» Ο
«Θα έπρεπε να με πλήρωναν πολύ ακριβά για να γράψω τη βιογραφία ενός πολιτικού, όπως εκείνη του Νικολά Σαρκοζί. Θα έγραφα φυσικά πιο εύκολα τη βιογραφία του Μπαράκ Ομπάμα. Όμως δεν με ενδιαφέρει η πολιτική εικόνα, αλλά ο άνθρωπος. Και ο Πάντι δεν ήταν πολιτικό ζώο», λέει στο Hot Doc η Άρτεμις Κούπερ, η βιογράφος του Πάτρικ Λη Φέρμορ, του μεγαλύτερου ταξιδιωτικού συγγραφέα της εποχής μας, που συνέδεσε τη ζωή του με τη χώρα μας και υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους πρεσβευτές μας στο εξωτερικό. Από τη Δήμητρα Αθανασοπούλου
74 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
ι περιπλανήσεις του Πάτρικ Λη Φέρμορ, του συγγραφέα που επαναπροσδιόρισε τον όρο φιλέλληνας μέσα από τα αριστουργήματα ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, μεταξύ των οποίων και τα βιβλία του για τη Ρούμελη και τη Μάνη, αναβιώνουν μέσα από την πένα της βιογράφου του και επιστήθιας φίλης του, που δεν διστάζει να εξομολογηθεί τον νεανικό της έρωτα για εκείνον. Ο περισσότερο μανιάτης παρά βρετανός ταξιδιωτικός συγγραφέας έφτασε στη χώρα μας, που έμελλε να γίνει η δεύτερη πατρίδα του, το 1935, αφού είχε περάσει τη Μάγχη το 1933 για να διασχίσει την Ευρώπη με τα πόδια, με προορισμό την Κωνσταντινούπολη... «Όπου βρισκόταν ο Πάντι ξεκινούσε ξαφνικά γλέντι. Λειτουργούσε σαν μαγνήτης. Εμφανίζονταν βιολιά και μπουζούκια. Κι αυτός χόρευε. Λάτρευα να τον βλέπω να χορεύει ζεμπέκικο. Ήταν σαν να βλέπω τον Ζορμπά» καταθέτει, γεμάτη νοσταλγία. Η Άρτεμις Κούπερ, σύζυγος του γνωστού ιστορικού συγγραφέα Άντονι Μπίβορ, αναφέρεται όμως και στις δυσκολίες που συνάντησε κατά τη διάρκεια της συγγραφής της βιογραφίας, η οποία διήρκεσε δέκα χρόνια. «Όταν γράφεις βιογραφίες πρέπει να κάνεις βουτιά σε ένα άλλο επίπεδο κατανόησης. Εκείνος δεν το επέτρεπε όμως αυτό με τον επίσημο τρόπο. Κάπου κάπου μου έλεγε: “Δεν θα το βάλεις αυτό μέσα στο βιβλίο σου”. Κι εγώ τον καθησύχαζα, αν και είχα φυσικά σκοπό να χρησιμοποιήσω όλες τις ιστορίες», μας εμπιστεύεται, επαναλαμβάνοντας πως ήταν πιο ευτυχισμένος στο σπίτι του στην Καρδαμύλη απ’ οπουδήποτε αλλού. «Πριν από δυο χρόνια, που είχα βρεθεί στην Αθήνα, ένιωθα πως η ένταση
ήταν μεγαλύτερη. Δεν ξέρω αν τα πράγματα είναι καλύτερα, αλλά διαπιστώνω τώρα μια σχετική ηρεμία. Χαίρομαι όμως που ο Πάντι δεν ζει να δει τη δυστυχία των Ελλήνων. Θα του ράγιζε την καρδιά. Λάτρευε την Ελλάδα, την ανθρωπιά της, την αμεσότητα των ανθρώπων της, τη μη επιτηδευμένη ισότητα, κάτι που δεν υπάρχει στην Αγγλία. Στην Ελλάδα μπορείς να αναπνεύσεις, μου έλεγε. Εγώ γνωρίζω τη χώρα σας κυρίως μέσα από τα μάτια του», καταλήγει. Η Άρτεμις Κούπερ μοιάζει με έναν τρόπο αιώνια ερωτευμένη με τον Πάντι της και συνεχίζει να επιλέγει τους πρωταγωνιστές των βιβλίων της με κριτήριο την πολυπλοκότητα και τις αντιφάσεις τους. Όπως άλλωστε ήταν ο Λη Φερμόρ. «Μ’ αρέσουν οι πολύπλοκοι άνθρωποι, θέλω να μπω μέσα τους. Είναι μια φανταστική ευκαιρία να μπορείς να ζεις με τη φαντασία σου άλλες ζωές, να βάζεις τον εαυτό σου στο σώμα τους, στο μυαλό τους, στην καρδιά τους, αλλά να μπορείς και να κρατήσεις κάποια απόσταση». Αυτός είναι και ο λόγος που η Άρτεμις δεν προτιμά τις εξουσιοδοτημένες βιογραφίες, γι’ αυτό και αρνήθηκε να γράψει τη βιογραφία του Ναπολέοντα, όταν όλοι γύρω της το έβλεπαν σαν μια τεράστια ευκαιρία για εκείνη. «Εγώ όμως σκέφτηκα πως ήταν γελοίο. Ο Ναπολέων ενδιαφερόταν μονάχα για δύο πράγματα: Μάχες και πολιτική».
ΜΙΚΡΟΣ ΤΥΠΟΣ: ΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Θεωρία και ασκήσεις: Κείμενα 1978-2013 Συγγραφέας: Γιάννης Πατίλης Εκδότης: Ύψιλον ISBN: 978-960-17-0329-9 Σελ: 285 | Τιμή: 12,00 €
Ένα βιβλίο που συγκεντρώνει κείμεναθησαυρούς τριανταπέντε περίπου ετών με κύριο θέμα τους το λογοτεχνικό περιοδικό ως επιμέρους μορφή του εκδοτικού φαινομένου που με επιτυχία έχει χαρακτηριστεί στη διεθνή βιβλιογραφία και πρακτική ως μικρός τύπος. Ο συγγραφέας, με ενεργή ανάμειξη στη σύνταξη, έκδοση και κυκλοφορία λογοτεχνικών περιοδικών, θέτει και απαντά σε μια σειρά ερωτημάτων, από το τι εστί λογοτεχνική επιθεώρηση μέχρι το ζήτημα της κριτικής, τη σχέση του μικρού τύπου με την πολιτική και τον ρόλο του στην εποχή της τεχνολογικής και δη της διαδικτυακής ολοκλήρωσης…
Ο κόσμος σε εξέγερση Συγγραφέας: Paul Mason Εκδότης: Δίαυλος ISBN: 978-960-531-316-6 Σελ: 424 | Τιμή 17,04 €
Πρόκειται για μια διεισδυτική καταγραφή των εξεγέρσεων που ξεπήδησαν σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη από το 2009 έως το 2013. Στο βιβλίο ξεδιπλώνεται το νήμα που συνδέει την Πούερτα δε Σολ με το Σύνταγμα, την Ταχρίρ με το Πάρκο Γκεζί κ.ά. Ο Πολ Μέισον μάς ταξιδεύει στις πλατείες των μικρών και μεγάλων επαναστάσεων και αναζητά τις αιτίες και τις συνέπειες αυτού του μεγάλου ξεσηκωμού. Όλα ξεκίνησαν με την κρίση του 2008, που ταρακούνησε συθέμελα την παγκόσμια τάξη πραγμάτων, όχι μόνο λόγω του οικονομικού της αντίκτυπου, αλλά και επειδή συνέπεσε με την έκρηξη ελεύθερης έκφρασης μέσω των κοινωνικών δικτύων…
Πάτρικ Λη Φέρμορ, μία περιπέτεια
Συγγραφέας: Άρτεμις Κούπερ Εκδότης: Μεταίχμιο ISBN: 978-960-566-253-0 Σελ. 640 | Τιμή: 20,99 €
Η περιπετειώδης περιπλάνηση του Πάτρικ Λη Φέρμορ, του μεγαλύτερου ταξιδιωτικού συγγραφέα της εποχής μας, που συνέδεσε τη ζωή και το έργο του με τη χώρα μας, ζωντανεύει μέσα από την πένα της Άρτεμις Κούπερ. Μέχρι τον θάνατό του ζούσε στη Μάνη, σ’ ένα σπίτι που σχεδίασαν μαζί με τη γυναίκα του, τη φωτογράφο Τζόαν Λη Φέρμορ, της οποίας οι φωτογραφίες περιλαμβάνονται στα βιβλία του συγγραφέα «Μάνη» και «Ρούμελη».
Ανιχνεύοντας την αόρατη γραφή Συγγραφέας: Σοφία Ντενίση Εκδότης: Νεφέλη ISBN: 978-960-504-070-3 Σελ: 560 | Τιμή: 28,50 €
Αρκετές από τις λησμονημένες δημιουργούς των γυναικείων γραμμάτων μας από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι την εμφάνιση της Καλλιρρόης Παρρέν και του κύκλου της τη δεκαετία του 1880 γίνονται ορατές μέσα από το βιβλίο-μελέτη της Σοφίας Ντενίση. Η συγγραφέας διερευνά τις κοινωνικές και ιδεολογικές δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι ενασχολούμενες με τα γράμματα στην προσπάθειά τους να συμμετάσχουν ενεργά στη δημόσια σφαίρα και αναδεικνύει την πνευματική παραγωγή των πρωτοπόρων γυναικών δημιουργών με στόχο τη διεκδίκηση μιας θέσης για το πρόσωπο και το έργο τους στις ιστορίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας.
Γράφοντας τις ζωές των άλλων
Συγγραφέας: Χαβιέ Μαρίας Εκδότης: Πατάκης ISBN: 9789601644356 Σελ. 344 | Τιμή: 15,40 €
Μια µοναδική συλλογή σύντοµων ιδιοφυών πορτρέτων σε ένα βιβλίο όπου οι δημιουργοί γίνονται μυθιστορηματικοί χαρακτήρες... Ο Χαβιέ Μαρίας φιλοτεχνεί το ιδιαίτερο πορτρέτο των Φώκνερ, ο Κόνραντ, ο Κόναν Ντόυλ, ο Ναµπόκοφ, η Ντίνεσεν, ο Χένρυ Τζέηµς κ.α , εξανθρωπίζοντας ιερά τέρατα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ανασύροντας από τη λήθη λεπτομέρειες, αποκαλύπτοντας το µεγαλείο τους αλλά συνάμα και τις µικρότητες τους και ξεσπεπάζοντας τις ξεκαρδιστικές αλλά και ανησυχητικές µανίες τους μέσα από ένα διασκεδαστικό πλην σατιρικό κείμενο.
HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 75
ΑΠΟΤΥΠΟΜΑΤΑ Της Ματίνας Παπαχριστούδη
Οι πρώτες εκλογές με ολοκληρωτικό σύστημα ελέγχου ενημέρωσης Τ
α πρόσφατα παραδείγματα παραποίησης ειδήσεων στο Αθηναϊκό Πρακτορείο (μετάφραση δηλώσεων Α. Μέρκελ και διαδηλώσεις ενάντια στα ανοιχτά εμπορικά καταστήματα) έβγαλαν στην επιφάνεια το μείζον ζήτημα της τήρησης πολιτικής πολυφωνίας στη χώρα μας. Δυο χρόνια μετά την απαγόρευση μετάδοσης του Euronews greek στην Ελλάδα και δέκα μήνες από το λουκέτο στην κρατική τηλεοπτική φωνή της ΕΡΤ, αποδεικνύεται περίτρανα πως η κυβερνητική ομάδα που ελέγχει το σύστημα επικοινωνίας κατάφερε να επιβάλει την ολοκληρωτική λογική και πρακτική της. Τι συμβαίνει σήμερα στον τομέα της ενημέρωσης; Οι τηλεοπτικοί σταθμοί ελέγχονται πλήρως όχι τόσο από την κυβέρνηση όσο από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες τους, οι οποίοι κυβερνούν τα media σαν φρούρια ολοκληρωτικής προπαγάνδας. Το ρεπορτάζ και η δημοσιογραφική έρευνα έχει εξοβελιστεί εδώ και χρόνια, οι τελευταίοι δημοσιογράφοι-ερευνητές σε κανάλια, ραδιόφωνα, εφημερίδες, που λειτουργούσαν ως άλλοθι, πετάχτηκαν έξω από τα media με συνοπτικές διαδικασίες. Η ΕΡΤ, που αποτελούσε το σημαντικότερο άλλοθι του πολιτικού συστήματος ως φορέας δημοσίου συμφέροντος στη ενημέρωση των πολιτών, εξαφανίστηκε από τον χάρτη. Η κυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά κατάφερε να σβήσει από τον χάρτη των media το διεθνές ευρωπαϊκό κανάλι μόλις αυτό πήρε λεφτά από την Κομισιόν για να μιλήσει στην ελληνική γλώσσα. Τι απέμεινε για την πληροφόρηση των πολιτών; Η γενική ειδησεογραφία παράγεται στο ΑΠΕ. Τα κεντρικά media της χώρας αναπαράγουν αυτούσια ή με αλλαγή της σύνταξης τα ρεπορτάζ του ΑΠΕ επίσης, μιας και αυτό το κρατικό μέσο είναι ο μοναδικός τροφοδότης ειδήσεων από το κεντρικό πολιτικό σύστημα. Τα διαδικτυακά μέσα, με ελάχιστες εξαιρέσεις που δεν ελέγχονται από συγκροτήματα εκδοτών ή οικονομικούς παράγοντες, αδυνατούν να παράγουν και να διαχύσουν στο διαδίκτυο πρωτότυπο ρεπορτάζ και αποκαλύψεις. Η πληροφόρηση και ενημέρωση παρέχεται πλέον μόνο από την ομάδα επικοινωνίας του Μαξίμου και το σύστημα της γενικής γραμματείας ενημέρωσης, και διαχέεται στο ΑΠΕ, το οποίο τροφοδοτεί όλα τα ΜΜΕ, και στα περίφημα non paper, τα οποία σχεδόν αυτούσια σκηνοθετούνται σε ρεπορτάζ από τους κακοπληρωμένους συντάκτες των τηλεοπτικών μέσων. Σε αυτό το καθεστώς οδηγούμαστε στις κάλπες σε ένα μήνα. Απορεί κανείς για τους όρους με τους οποίους θα γίνεται η πληροφόρηση και ενημέρωση των πολιτών;
76 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
ΔΕΚΑ ΜΗΝΕΣ ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ Η καλύτερη προϋπηρεσία για τον υποψήφιο της Ελιάς, πρώην αρμόδιο υφυπουργό της ΔΤ, Παντελή Καψή. Ο πρώην δημοσιογράφος και πρώην στέλεχος του ΔΟΛ υπέβαλε την παραίτησή του στις 14 Απριλίου, δέκα μήνες μετά την ανάληψη της ευθύνης να δημιουργήσει ένα νέο τηλεοπτικό κρατικό φορέα, τη ΝΕΡΙΤ. Μέχρι που αποχώρησε η ΝΕΡΙΤ δεν λειτούργησε, οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ δεν έλαβαν τις αποζημιώσεις τους, η EBU αποκοιμήθηκε με συνεχείς δεσμεύσεις, οι προσλήψεις δεν έγιναν, το σύστημα κρατικής τηλεόρασης ελέγχεται από το Μαξίμου με υποταγμένους φοβισμένους δημοσιογράφους. Πράγματι, η επιτυχία του Π. Καψή είναι τεράστια και ως ευχαριστήριο δώρο στην αποχώρησή του τού δόθηκε το σβήσιμο της ιστορικής επιγραφής ΕΡΤ από το ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής...
ΜΙΑ ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Δεν είναι διόλου ψιλά γράμματα, αν και στη χώρα μας ελάχιστοι ασχολούνται ή δίνουν σημασία στα τεκταινόμενα στις διεθνείς ενώσεις δημοσιογραφίας. Τον Ιούνιο είναι προγραμματισμένη να λάβει χώρα στη Μόσχα η συνάντηση της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων. Μετά τα γεγονότα της Κριμαίας, ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων, η οποία ελέγχεται από το γερμανικό σύστημα επικοινωνίας, θέτει εμπόδια, συγχρονιζόμενη απόλυτα με την πολιτική των Αμερικανών και των Γερμανών για την Ουκρανία. Η πιθανή πρόταση να τεθεί θέμα εμπάργκο στη συνάντηση της Μόσχας θα πυροδοτήσει εντάσεις στον δημοσιογραφικό κλάδο διεθνώς.
ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΤΙΚΑ ΤΗΛΕΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΠΟΜΠΟΛΑ Τελικά άδικα εξαφανίστηκε ο Β. Χρηστίδης. Ποιος θυμάται τον καταδικασμένο καναλάρχη της βόρειας Ελλάδας, που μπήκε φυλακή λόγω του δικτύου τηλεπαιχνιδιών απάτης; Τώρα τα παιχνίδια, με τη βούλα νομιμοποίησης της Επιτροπής Τυχερών Παιγνίων, στην οποία προΐσταται ο στενός συνεργάτης του Ε. Βενιζέλου Ευγένιος Γιαννακόπουλος, μπορούν να πλουτίζουν τους μεγαλοκαναλάρχες. Το Mega προστέθηκε στο δίκτυο καναλιών που προβάλουν τέτοια παιχνίδια, μετά την άδεια που έδωσε η εν λόγω επιτροπή στην εταιρία Πήγασος Interactive - Lexitel AE του μεγαλομετόχου του Γ. Μπόμπολα να διακινεί παιχνίδια όπως τα «iQuiz», «Extra Quiz» και «Play Quiz».
ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΠΕΦΤΟΥΝ, ΠΕΦΤΟΥΝ... Όσο ο παραδοσιακός έντυπος Τύπος λειτουργεί ως εμπροσθοφυλακή στην επιβολή της κυβερνητικής πολιτικής Σαμαρά τόσο κατρακυλά η κυκλοφορία των εφημερίδων. Μπορεί οι πωλήσεις να μην ενδιέφεραν ποτέ τους παραδοσιακούς εκδότες, αφού τα έσοδά τους προέρχονταν από άλλες, αφανείς πηγές και στο περίπτερο δινόταν η μάχη του σουπερμάρκετ με τις προσφορές. Αυτή την περίοδο, ωστόσο, οι κυκλοφορίες έχουν πιάσει πάτο, πέφτοντας για τα φύλλα της Κυριακής κάτω από το ένα εκατομμύριο, παρά τις προσφορές. Οι εκδότες συνειδητά πια σκοτώνουν ό,τι είχε απομείνει από τον έντυπο Τύπο στην Ελλάδα.
HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 77
78 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014
HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 • 79
80 • HOTDOC. • 24 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014